Wikipedia
euwiki
https://eu.wikipedia.org/wiki/Azala
MediaWiki 1.44.0-wmf.8
first-letter
Media
Berezi
Eztabaida
Lankide
Lankide eztabaida
Wikipedia
Wikipedia eztabaida
Fitxategi
Fitxategi eztabaida
MediaWiki
MediaWiki eztabaida
Txantiloi
Txantiloi eztabaida
Laguntza
Laguntza eztabaida
Kategoria
Kategoria eztabaida
Atari
Atari eztabaida
Wikiproiektu
Wikiproiektu eztabaida
Txikipedia
Txikipedia eztabaida
Zerrenda
Zerrenda eztabaida
TimedText
TimedText talk
Modulu
Modulu eztabaida
Topic
Urtarrilaren 10
0
688
10006006
9954634
2024-12-20T16:26:49Z
Lainobeltz
56334
/* Mundua */
10006006
wikitext
text/x-wiki
'''Urtarrilaren 10'''a [[gregoriotar egutegia]]ren [[urte]]ko hamargarren [[egun]]a da. 355 egun falta dira urtea amaitzeko, 356 egun [[bisurte]]etan.
{{eguneko-goiburua|1|10}}
{{Egungertaerak}}
== Gertaerak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1980]] – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] Jesus Velasco Zuazola militarra hil zuen [[Gasteiz]]en.
* [[2011]] – [[Euskadi Ta Askatasuna]]k su-eten iraunkor, orokor eta egiaztagarria aldarrikatu zuen.<ref>[http://www.gara.net/agiriak/110108_agiria.pdf ETAren agiria]{{Apurtutako esteka|date=martxoa 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
* [[2015]] – [[Bilbo]]n [[Now Euskal Herrira|euskal presoen eskubideen aldeko manifestazioa]] egin zen, [[Sare (euskal presoen aldeko gizarte mugimendua)|Sarek]] deituta.
=== Mundua ===
* [[K. a. 49]] – [[Julio Zesar]]rek [[Rubikon]] ibaia zeharkatu eta [[Erromako Gerra Zibil]] handia hasi zen.
* [[1917]] – [[AEB]]etako Emakumeen Alderdi Nazionalak piketeak hasi zituen [[Etxe Zuria]]ren atarian emakumeen boto eskubidea eskatzeko.
* [[1920]] – [[Lehen Mundu Gerra]] ofizialki amaitu zen, [[Versaillesko Ituna]] indarrean sartzean.
* [[1946]] – [[Nazio Batuen Batzar Nagusia]] lehen aldiz elkartu zen [[Londres]]en.
* [[1985]] – [[Daniel Ortega]] [[Nikaragua]]ko presidente izendatu zuten.
* [[2008]] – [[Kolonbia]]ko [[Kolonbiako Indar Armatu Iraultzaileak|FARC]] [[gerrilla]]k bi bahitu askatu ditu: Clara Rojas eta Consuelo Gonzalez Perdomo.
* [[2016]] – [[Carles Puigdemont]] ([[Junts pel Sí]]) [[Kataluniako Generalitatea|Kataluniako Generalitateko presidentea]] izendatua izan zen, [[CIU]]ko bere alderdikide eta ordurarteko presidentea zen [[Artur Mas]] politikariaren ordez.
== Arte eta kultura ==
=== Euskal Herria ===
=== Mundua ===
* [[1924]] – [[Cohn-Brandt-Cohn]] film konpainia (CBC) izenez aldatu zen, [[Columbia Pictures]] marka berriarekin.
* [[1929]] – [[Belgika]]ko ''[[Le Vingtième Siècle]]'' egunkarian [[Tintinen abenturak|Tintinen]] lehen komikia argitaratu zen, [[Hergé]]ren eskutik.
* [[1983]] – [[Jim Henson]]ek sortutako ''[[Fraggle Rock]]'' haurrentzako txotxongilo telesaila aireratzen hasi zen.
* [[1992]] – ''[[The Hand That Rocks the Cradle]]'' ("Sehaska Kulunkatzen Duen Eskua") filma estreinatu zen, [[Curtis Hanson]]ek zuzendu eta [[Annabella Sciorra]], [[Rebecca De Mornay]], [[Ernie Hudson]], [[Matt McCoy (aktorea)|Matt McCoy]], [[Julianne Moore]], [[John de Lancie]], Kevin Skousen eta [[Madeline Zima]] aktoreek antzeztu zuten.
== Zientzia eta teknologia ==
=== Euskal Herria ===
=== Mundua ===
* [[1863]] – [[Londresko metroa]] inauguratu zen, [[Paddington geltokia|Paddington]] eta [[Farringdon geltokia|Farringdon]] geltokien arteko linearekin.
== Kirolak ==
=== Euskal Herria ===
=== Mundua ===
== Jaiotzak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1737]] – [[Baltasar Jaime Martínez de Compañón]], nafar apaiza, [[Bogota]]ko artzapezpikua (h. [[1797]]).
* [[1751]] – [[Bertrand Dominique Joachim de Logras]], Olhontzeko markesa, baxenafar aitoren semea (h. [[1812]]).
* [[1864]] – [[Mariano Vilallonga]], bizkaitar politikari, industrialari eta industria-ingeniaria (h. [[1913]]).
* [[1874]] – [[Nicanor Mutiloa e Irurita]], nafar elizgizona (h. [[1946]]).
* [[1883]] – [[Maria Francisca Marcelina Camino Arregi]], ''Maria Maestra'', [[orio]]tar irakaslea (h. [[1962]]).
* [[1886]] – [[Jose Gonzalo Zulaika|Jose Gontzalo Zulaika]], ''Aita Donostia'', gipuzkoar apaiz, idazle eta musikari ospetsua (h. [[1956]]).
* [[1892]] – [[Nicanor Narbarte]], gipuzkoar kirolzale eta euskalzalea, euskal abizenei buruzko liburu baten idazlea (h. [[1970]]).
* [[1897]] – [[Joaquina Eguaras]], andaluziar hebraista eta arabista, [[Granadako Unibertsitatea|Granadako Unibertsitateko]] lehenengo emakume irakaslea, [[Orbaizeta]]n (h. [[1981]]).
* [[1900]] – [[Juan Goyanarte]], gipuzkoar argitaratzailea eta idazlea (h. [[1967]]).
* [[1902]] – [[Manuel García Sesma]], nafar irakaslea, idazlea, historiagilea eta poeta (h. [[1991]]).
* [[1903]] – [[Enrique Txabarri]], euskal belar hockey jokalaria (h. [[1993]]).
* [[1904]] – [[Jesus Gartzia Leoz]], nafar musikagilea (h. [[1953]]).
* [[1909]] – [[Federico Ezkerra]], euskal txirrindularia (h. [[1986]]).
* [[1917]] – [[Jacinto Otxoa]], nafar militante komunista (h. [[1999]]).
* [[1924]] – [[Eduardo Txillida]], donostiar eskultorea, euskal herritar eskultore famatuena (h. [[2002]]).
* [[1926]] – [[Jesús Loroño]], euskal txirrindularia (h. [[1998]]).
* [[1937]] – [[Juan Antonio Rodríguez Duflox]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[1938]] - [[Francisco Esteban Aedo]], bizkaitar futbolaria (h. [[2015]]).
* [[1939]] – [[Ugutz Robles-Arangiz]], euskal musikari, aktore eta kulturgilea (h. [[2022]]).
* [[1943]] – [[Jose Manuel Agirre Eizagirre|Jose Manuel Agirre Eizagirre, ''Endañeta'']], gipuzkoar harri-jasotzaile ohia.
* [[1945]] – [[Francis Marmande]], lapurtar musika-kritikari eta jazz musikaria.
* [[1951]] – [[Reyes Berruezo]], nafar politikaria.
* [[1956]] – [[Zuriñe del Cerro]], bizkaitar feminista aitzindaria (h. [[2020]]).
* [[1958]] – [[Alfonso Etxegarai]], Euskal Herriko [[Deportazio|deportatua]].
* [[1960]] – [[Jesus Mari Lazkano]], gipuzkoar margolaria.
* [[1962]] – [[Ana Elordi]], bizkaitar aktorea.
* [[1967]] – [[Patxi Freytez]], nafar aktorea.
* [[1969]] – [[Ana Urkiza]], euskal idazlea eta itzultzailea.
* [[1970]] – [[David Martínez de Aguirre]], arabar domingotar apaiza.
* [[1971]] – [[Íñigo de la Serna]], kantabriar ingeniari eta politikaria, [[Santander]]ko alkate ohia eta [[Espainiako Sustapen Ministerioa|Espainiako Sustapen Ministroa]], [[Bilbo]]n.
* [[1973]] – [[Iker Jiménez]], gasteiztar kazetaria, esoterismoa, magia, natur gaindiko eta sasi-zientifiko gaiei buruzko saoiegatik ezaguna.
* [[1974]] – [[Mehdi Nebbou]], lapurtar antzezlea.
* [[1976]] – [[Borja Sémper]], [[PP]]ko gipuzkoar politikaria.
* [[1984]] – [[Inaxio Perurena]], euskal harri-jasotzailea.
* [[1991]] – [[Ion Etxaniz|Jon Etxaniz]], bizkaitar futbolaria.
* [[1994]] –
** [[Malen Amenabar]], bizkaitar bertsolaria eta artista.
** [[Iñigo Barrenetxea]], bizkaitar futbolaria.
** [[Julen Itxaso]], nafar futbolaria.
* [[1995]] – [[Mikel Arzalluz]], gipuzkoar futbolaria.
* [[1998]] – [[Alazne Astorga]], bizkaitar aktorea eta artista.
* [[1999]] – [[Natalia Lacunza]], nafar abeslaria.
* [[2000]] – [[Jon Aldekoa]], bizkaitar saskibaloi jokalaria.
=== Mundua ===
* [[1480]] – [[Margarita Austriakoa (1480-1530)|Margarita Austriakoa]], Austriako artxidukesa, Austria eta Geronako printzesa eta Saboyako dukesa ezkontidea (h. [[1530]]).
* [[1635]] – [[Alessandro Farnese (1635–1689)|Alessandro Farnese]], Parmako printzea, [[Nafarroako erregeorde]]a (h. [[1689]]).
* [[1704]] – [[Johann Jakob Haid]], alemaniar grabatzaile, margolari eta liburu-argitaratzailea (h. [[1767]]).
* [[1745]] – [[Isaac Titsingh]], herbehereetar kirurgialari, jakintsu, agente komertzial eta enbaxadorea (h. [[1812]]).
* [[1760]] – [[Johann Rudolf Zumsteeg]], alemaniar musikagilea (h. [[1802]]).
* [[1769]] – [[Michel Ney]], frantziar [[mariskal]]a, Elchingengo dukea eta [[Moskova]]ko printzea (h. [[1815]]).
* [[1797]] – [[Maria da Felicidade do Couto Browne]], portugaldar poeta (h. [[1861]]).
* [[1803]] – [[Ludolf Camphausen]], [[renania]]r bankari eta politikaria (h. [[1890]]).
* [[1811]] – [[Melchior Paul von Deschwanden]], suitzar margolaria (h. [[1881]]).
* [[1834]] – [[John Dalberg-Acton (Acton I. baroia)]], ingeles historialari, politikari eta idazlea (h. [[1902]]).
* [[1835]] – [[Fukuzawa Yukichi]], japoniar idazle, filosofo eta hezitzailea (h. [[1901]]).
* [[1843]] – [[Frank James]], estatubatuar soldadu, gerrilari, lapur eta gaizkilea (h. [[1915]]).
* [[1847]] – [[Carolina de Cepeda]], galiziar soprano dramatikoa, mendearen bigarren erdian bere generoko onenetakotzat hartua (h. [[1910]]).
* [[1865]] – [[Mary Ingalls]], estatubatuar idazlea (h. [[1928]]).
* [[1875]] – [[Issai Schur]], errusiar matematikaria (h. [[1941]]).
* [[1880]] – [[Manuel Azaña]], [[Espainiako Bigarren Errepublika]]ko presidentea (1936-1939) (h. [[1940]]).
* [[1882]] – [[Eugène Delporte]], belgikar astronomoa (h. [[1955]]).
* [[1883]] – [[Aleksei Nikolaievitx Tolstoi]], errusiar idazlea (h. [[1945]]).
* [[1886]] –
** [[Nadezhda Udaltsova]], errusiar abangoardiako artista, margolari eta irakaslea (h. [[1961]]).
** [[Roman von Ungern-Sternberg]], errusiar jeneral antikomunista (h. [[1921]]).
* [[1887]] – [[Robinson Jeffers]], estatubatuar poeta (h. [[1962]]).
* [[1893]] – [[Vicente Huidobro]], txiletar idazlea (h. [[1948]]).
* [[1898]] – [[Katharine Burr Blodgett]], estatubatuar fisikari eta asmatzaile aitzindaria (h. [[1979]]).
* [[1900]] – [[Raymond Régamey]], frantziar teologoa eta arte-historialaria (h. [[1996]]).
* [[1903]] – [[Barbara Hepworth]], ingeles eskultorea (h. [[1975]]).
* [[1908]] – [[Paul Henreid]], estatubatuar zinema-aktore eta zuzendaria (h. [[1992]]).
* [[1912]] – [[Juan Labat]], ''Labat'', argentinar pilotaria, xarean eta palan aditua (h. [[2002]]).
* [[1913]] –
** [[Gustáv Husák]], [[Txekoslovakia]]ko presidentea (h. [[1991]]).
** [[Bahi Ladgham]], [[Tunisia]]ko lehen ministroa (h. [[1998]]).
* [[1916]] – [[Sune Bergström]], suediar biokimikaria, 1982ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (h. [[2004]]).
* [[1918]] – [[Arthur Chung]], [[Guyana]]ko lehenbiziko presidentea (h. [[2008]]).
* [[1920]] –
** [[Rosella Hightower]], estatubatuar ''osage'' etniako balet dantzaria eta zuzendaria (h. [[2008]]).
** [[Roberto Marcelo Levingston]], [[Argentina]]ko presidentea (h. [[2015]]).
* [[1924]] – [[Max Roach]], estatubatuar bateria-jotzailea (h. [[2007]]).
* [[1927]] –
** [[Megumu Tamura]], japoniar futbolaria (h. [[1986]]).
** [[Otto Stich]], [[Suitza]]ko presidentea (h. [[2012]]).
* [[1928]] – [[Gonzalo Sobejano]], espainiar poeta, kritiko literarioa eta Literatura irakaslea (h. [[2019]]).
* [[1933]] – [[Yōko Mihara]], japoniar aktorea, dantzaria eta ''[[pin-up]]''a (h. [[2013]]).
* [[1934]] – [[Leonid Kravtxuk]], [[Ukraina]]ko lehendabiziko presidentea (h. [[2022]]).
* [[1936]] – [[Robert Woodrow Wilson]], estatubatuar fisikaria, 1978ko [[Fisikako Nobel Saria]].
* [[1937]] –
** [[Gianni Celati]], italiar idazle, itzultzaile eta literatura kritikaria (h. [[2022]]).
** [[Esmeralda Mallada]], uruguaitar astronomo eta irakaslea.
* [[1938]] – [[Donald Knuth]], konputazio zientzietako aditurik miretsienetariko bat.
* [[1939]] – [[Sal Mineo]], estatubatuar aktorea (h. [[1976]]).
* [[1942]] – [[Walter Hill]], estatubatuar zinema zuzendari, gidoigile eta ekoizlea.
* [[1943]] –
** [[Jim Croce]], estatubatuar rock eta folk abeslari eta egile abeslaria (h. [[1973]]).
** [[Carmen Giménez Martín]], espainiar arte-eraberritzailea.
* [[1945]] – [[Rod Stewart]], ingeles kantautore eta musikaria.
* [[1947]] – [[Humberto Ortega]], nikaraguar enpresaburua, politikaria eta militarra, Herri Armada Sandinistaren sortzailea eta lehen komandantea (h. [[2024]]).
* [[1948]] –
** [[Guillermo Montesinos]], zinema, telebista eta antzerkiko espainiar aktorea.
** [[Bernard Thévenet]], frantziar txirrindulari ohia.
* [[1949]] –
** [[George Foreman]], estatubatuar boxeolari ohia, pisu astunen munduko txapelketa lortzeko inoiz borrokatu den boxeolari zaharrena.
** [[Linda Lovelace]], estatubatuar aktore pornoa (h. [[2002]]).
* [[1953]] – [[Pat Benatar]], estatubatuar abeslaria.
* [[1954]] –
** [[Kimera (abeslaria)|Kimera]], hegokorear 'popera' abeslaria.
** [[Margarita Mariscal de Gante]], espainiar politikaria eta legelaria.
* [[1955]] – [[Yasmina Khadra]], aljeriar idazlea, frantsesez idazten duten arabiar idazle ezagunenetakoa.
* [[1956]] –
** [[Antonio Muñoz Molina]], espainiar idazlea.
** [[Suso de Toro|''Suso'' de Toro]], galiziar idazlea.
* [[1958]] – [[Samira Said]], marokoar-egiptoar pop abeslaria.
* [[1959]] – [[Alberto Irigoyen]], euskal jatorriko uruguaiar idazlea.
* [[1960]] –
** [[Brian Cowen]], [[Irlandako Errepublika]]ko [[Taoiseach]] ohia.
** [[Claudia Losch]], alemaniar atleta ohia, [[pisu-jaurtiketa]]n aditua.
* [[1961]] – [[Encarna Salazar]], espainiar ijito, flamenko eta pop abeslaria eta konpositorea, ''[[Azúcar Moreno]]'' bikoteko kidea.
* [[1964]] – [[Silvia Lazarte]], nekazaritza boliviarreko buruzagi eta [[Kitxua (etnia)|Kitxua]] jatorriko politikaria (h. [[2020]]).
* [[1965]] – [[Hiroshi Hirakawa]], japoniar futbolari ohia.
* [[1971]] – [[Ana Barbara]], mexikar abeslari, konpositore, aktore, koreografo eta ekoizlea.
* [[1972]] – [[Gilles Tréhin]], frantziar idazle eta artista.
* [[1974]] –
** [[Esther Ciganda]], euskal estatubatuar irakasle, enpresaburu, euskararen sustatzaile eta podcast ostalaria.
** [[Juan Esposito-Garcia]], argentinar-estatubatuar elizgizona.
* [[1975]] –
** [[Mònica López]], meteorologoa eta telebistako aurkezlea.
** [[Marina Hands]], frantziar aktorea.
* [[1977]] –
** [[Rafael Clavero]], espainiar futbolaria.
** [[Michelle O'Neill]], iparirlandar politikaria, [[Sinn Fein]] alderdiaren [[Ipar Irlanda]]ko burua.
* [[1981]] – [[Tamta]], georgiar jatorriko greziar abeslaria.
* [[1984]] – [[Marta Ortega Pérez]], espainiar enpresaburua.
* [[1985]] – [[Martiño Rivas]], galiziar aktorea.
* [[1989]] – [[Yuki Sakai]], japoniar futbolaria.
* [[1990]] – [[Stefano Lilipaly]], indonesiar futbolaria.
* [[1992]] – [[Tania Fernández García]], galiziar piraguista.
* [[1994]] – [[Faith Kipyegon]], kenyar atleta, [[1.500 metroko lasterketa]]n aditua.
* [[1996]] – [[Tara Fares]], irakiar modeloa (h. [[2018]]).
* [[1997]] – [[Aimi Kunitake]], japoniar futbolaria.
* [[2000]] – [[Reneé Rapp]], estatubatuar kantautore eta aktorea.
* [[2004]] – [[Kaitlyn Maher]], estatubatuar aktore eta umorista.
== Heriotzak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1686]] – [[Gabriel Espartza Perez de Izurdiaga]], nafar apaiza, [[Calahorrako eta La Calzada-Logroñoko elizbarrutia|Calahorrako eta La Calzadako apezpikua]], [[Calahorra]]n (j. [[1606]]).
* [[1824]] – [[Felipe González Vallejo]], arabar politikari eta lur-jabea (j. [[1769]]).
* [[1890]] – [[Klaudio Otaegi]], euskal idazlea (j. [[1836]]).
* [[1970]] – [[Nicanor Narbarte]], gipuzkoar kirolzale eta euskalzalea, euskal abizenei buruzko liburu baten idazlea (j. [[1982]]).
* [[1973]] – [[Maria de las Mercedes Isasi]], bizkaitar moja (j. [[1900]])
* [[1976]] – [[Pedro Ispizua]], [[Bermeo]] eta [[Bilbo]]ko udal arkitektoa (j. [[1895]]).
* [[1982]] – [[Florentzio Bustintza]], euskal farmazialaria, zientzialaria eta unibertsitateko irakaslea, [[Madril]]en (j. [[1902]]).
* [[2000]] – [[Felisa Libano]], bizkaitar nekazaria, pandero jotzailea eta dantzaria (j. [[1917]]).
* [[2007]] – [[Ignacio Garate]], bizkaitar futbolaria (j. [[1929]]).
* [[2009]] – [[Julia Hermosilla Sagredo]], bizkaitar anarko-sindikalista, milizianoa eta frankismoaren aurkako erresistentea (j. [[1916]]).
* [[2020]] – [[Mikel Albisu Cuerno]], bizkaitar aktorea (j. [[1939]]).
* [[2023]] – [[Jorge Ballesteros]], gipuzkoar kirol-tiratzaile eta Espainiako Polizia Nazionaleko poliziakidea, [[Madril]]en (j. [[1983]]).
=== Mundua ===
* [[681]] – [[Agaton]], [[Aita santu]]a.
* [[976]] – [[Joan I.a Tzimiskes]], [[Bizantziar Inperioa|Bizantziar Inperioko]] enperadorea.
* [[1218]] – [[Hugo I.a Ziprekoa]], [[Zipreko Erresuma|Zipreko erregea]] (j. [[1194]]/[[1195]]).
* [[1276]] – [[Gregorio X.a]], [[Aita santu]]a (j. [[circa|c.]] [[1210]]).
* [[1322]] – [[Pierre Auriol]], frantziskotar filosofo eskolastiko eta teologoa (j. {{circa|[[1280]]}}).
* [[1521]] – [[Fabrizio del Carretto]], [[Maltako Ordena|Jerusalemgo San Joan Ordena]]ren 43. Maisu Handia (j. [[1455]]).
* [[1645]] – [[William Laud]], Ingalaterrako apezpiku [[anglikanismo|anglikanoa]] (j. [[1573]]).
* [[1706]] – [[Luisa Roldán]], ''La Roldana'', espainiar eskultore [[barroko]]a (j. [[1652]]).
* [[1720]] – [[Ramon Perellós]], [[Maltako Ordena]]ko 64. Printze eta Maisu Handia (j. [[1637]]).
* [[1754]] – [[Edward Cave]], ingeles inprimatzaile eta argitaratzailea (j. [[1691]]).
* [[1778]] – [[Lineo]], suediar zientzialari eta naturalista (j. [[1707]]).
* [[1794]] – [[Georg Forster]], alemaniar naturalista, etnologo, bidaia idazle, kazetari eta iraultzailea (j. [[1754]]).
* [[1824]] – [[Viktor Emanuel I.a Sardiniakoa]], [[Sardiniako Erresuma|Sardiniako]] erregea (j. [[1759]]).
* [[1828]] – [[François de Neufchâteau]], ''konde François'', frantziar idazle eta politikaria (j. [[1750]]).
* [[1833]] – [[Adrien-Marie Legendre]], frantziar matematikaria (j. [[1752]]).
* [[1855]] – [[Mary Russell Mitford]], ingeles idazle eta dramagilea (j. [[1787]]).
* [[1862]] – [[Samuel Colt]], estatubatuar enpresaburua, errebolberraren asmatzailea (j. [[1814]]).
* [[1884]] - [[Diego Mariano Alguacil]], espainiar apaiz katolikoa, [[Gasteizko elizbarrutia|Gasteizko apezpikua]] (j. [[1805]]).
* [[1885]] – [[Amable Tastu]], frantziar idazlea (j. [[1795]]).
* [[1904]] – [[Jean-Léon Gérôme]], frantziar margolaria eta eskultorea (j. [[1824]]).
* [[1910]] – [[Frederik Vermehren]], estilo errealista eta genero erretratua landu zituen danimarkar margolaria (j. [[1823]]).
* [[1913]] – [[Ella Ewing]], ''Missouriko emakume erraldoia'', [[akromegalia]]ren ondorioz, 2,54 metro garai izatera heldu zen estatubatuar gizasemea (j. [[1872]]).
* [[1916]] – [[Guido Baccelli]], italiar sendagile eta politikaria (j. [[1830]]).
* [[1917]] –
** [[Buffalo Bill]], estatubatuar esploratzailea, bufalo ehiztaria eta ikuskizun antolatzailea (j. [[1846]]).
** [[Maria da Cunha]], portugaldar poeta eta kazetaria (j. [[1862]]).
* [[1922]] – [[Ōkuma Shigenobu]], [[Japonia]]ko lehen ministroa (j. [[1838]]).
* [[1926]] –
** [[Eino Leino]], finlandiar poeta, eleberrigilea eta saiakera-idazlea (j. [[1878]]).
** [[Mathias Mongenast]], [[Luxenburgo]]ko lehen ministroa (j. [[1843]]).
* [[1933]] – [[Margaret Macdonald Mackintosh]], eskoziar artista (j. [[1865]]).
* [[1935]] – [[Virginie Demont-Breton]], frantziar margolaria (j. [[1859]]).
* [[1941]] –
** [[John Lavery]], irlandar margolaria (j. [[1856]]).
** [[Victorino Márquez Bustillos]], [[Venezuela]]ko presidentea (j. [[1858]]).
** [[Issai Schur]], errusiar matematikaria (j. [[1875]]).
* [[1949]] –
** [[Erich Dagobert von Drygalski]], alemaniar geografo, geofisikari, botaniko eta zientzialari polarra (j. [[1865]]).
** [[Othon Friesz]], frantziar margolaria eta diseinatzailea (j. [[1879]]).
* [[1950]] – [[Ernest Poole]], estatubatuar kazetari, eleberrigile eta antzerkigilea (j. [[1890]]).
* [[1951]] – [[Sinclair Lewis]], estatubatuar idazlea, 1930eko [[Literaturako Nobel saria]] (j. [[1885]]).
* [[1957]] – [[Gabriela Mistral]], eusko eta [[aimara]] jatorriko txiletar idazlea, 1945eko [[Literaturako Nobel Saria]] (j. [[1889]]).
* [[1961]] – [[Dashiell Hammett]], estatubatuar idazlea (j. [[1894]]).
* [[1966]] – [[Nishizō Tsukahara]], japoniar almirantea (j. [[1887]]).
* [[1967]] – [[Charlotte Berend]], alemaniar margolaria eta Berlineko Sezesioko partaidea (j. [[1880]]).
* [[1968]] – [[Eben Dönges]], hegoafrikar politikaria (j. [[1898]]).
* [[1970]] – [[Charles Olson]], [[abangoardismo|abangoardiako]] estatubatuar olerkaria (j. [[1910]]).
* [[1971]] – [[Coco Chanel]], frantziar moda diseinatzailea (j. [[1883]]).
* [[1977]] – [[Ruth Graves Wakefield]], estatubatuar ''chef''a (j. [[1903]]).
* [[1981]] – [[Richard Boone]], estatubatuar aktorea (j. [[1917]]).
* [[1984]] – [[Souvanna Phouma]], Laoseko Erresumako lehen ministroa (j. [[1901]]).
* [[1985]] – [[Mary Kenneth Keller]], estatubatuar hezitzaile katolikoa eta informatikan aitzindaria (j. [[1913]]).
* [[1986]] – [[Jaroslav Seifert]], txekiar poeta eta kazetaria, 1984ko [[Literaturako Nobel Saria]] (j. [[1901]]).
* [[1993]] – [[Luther Gulick (kudeaketa aditua)|Luther Gulick]], estatubatuar kudeaketa aditua (j. [[1892]]).
* [[1997]] – [[Alexander Robertus Todd]], eskoziar biokimikaria, 1957ko [[Kimikako Nobel Saria]] (j. [[1907]]).
* [[2005]] – [[Josefina Karlota Belgikakoa]], [[Luxemburgo]]ko dukesa handi ezkontidea (j. [[1927]]).
* [[2010]] – [[Torbjørn Yggeseth]], norvegiar eski-jauzilaria (j. [[1934]]).
* [[2011]] – [[María Elena Walsh]], argentinar poeta, idazle, kantautore, antzerkigile eta konpositorea (j. [[1930]]).
* [[2013]] – [[Ba Mamadou Mbaré]], [[Mauritania]]ko estatuburua (j. [[1946]]).
* [[2015]] –
** [[Francesco Rosi]], italiar zinemagilea (j. [[1922]]).
** [[Robert Stone]], estatubatuar idazlea (j. [[1914]]).
* [[2016]] –
** [[David Bowie]], ingeles abeslaria eta musikaria (j. [[1947]]).
** [[Jeanne Córdova]], Estatu Batuetan aitzindaria lesbiana eta gayen eskubideen mugimenduan, The Lesbian Tide eta mendebaldeko kostaldeko LGBT mugimenduaren sortzailea (j. [[1948]]).
* [[2017]] –
** [[Leonard French]], australiar artista, bere beirateengatik ezaguna (j. [[1928]]).
** [[Roman Herzog]], [[Alemania]]ko presidentea (j. [[1934]]).
** [[Clare Hollingworth]], britainiar kazetari eta gerra berriemailea (j. [[1911]]).
** [[Oliver Smithies]], britaniar genetikaria, 2007ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (j. [[1925]]).
* [[2019]] – [[Theo Adam]], alemaniar opera abeslaria, baxua (j. [[1926]]).
* [[2020]] – [[Qabus Bin Said]], [[Oman]]go [[sultan]]a (j. [[1940]]).
* [[2021]] – [[Hubert Auriol]], frantziar autoen eta motorren pilotua, hiru aldiz [[Dakar Rallya]]ren irabazle (j. [[1952]]).
* [[2022]] – [[Herbert Achternbusch]], alemaniar idazlea, aktorea eta zinema-zuzendaria (j. [[1938]]).
* [[2023]] –
** [[Jeff Beck]], [[blues]] zein [[rock]] musikako britainiar gitarra-jotzailea (j. [[1944]]).
** [[Ireneo Jerusalemgoa]], [[Jerusalemgo Eliza Ortodoxo]]ko 140. patriarka (j. [[1939]]).
** [[Konstantino II.a Greziakoa]], [[Greziako Erresuma|Greziako erregea]] (j. [[1940]]).
* [[2024]] – [[César Alierta]], espainiar enpresaburua (j. [[1945]]).
== Jaiak eta urteurrenak ==
[[Seaska (ikastolen elkartea)|Sehaska egutegiko izendegia]]: Bihar eta Gilen.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Hil aurkibidea}}
<center>[[Urtarrilaren 9]] | [[Urteko egutegia|Urteko egutegi]] | [[Urtarrilaren 11]]</center>
[[Kategoria:Urteko egunak]]
3qjk7izopdd5vntaah9ilfuyzh5e57h
Urtarrilaren 25
0
703
10005970
9971286
2024-12-20T16:07:34Z
Lainobeltz
56334
/* Euskal Herria */
10005970
wikitext
text/x-wiki
'''Urtarrilaren 25'''a [[gregoriotar egutegia]]ren [[urte]]ko hogeita bosgarren [[egun]]a da. 340 egun falta dira urtea amaitzeko, 341 egun [[bisurte]]etan.
{{eguneko-goiburua|1|25}}
{{Egungertaerak}}
== Gertaerak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1979]] – [[Guardia Zibila]]k Juan Luis Etxebarria Agirre lekeitiarra, [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAko]] militantea, hil zuen [[Tutera]]n.
* [[1980]] – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] Luis Dominguez Jimenez zibila hil zuen [[Bergara]]n.
* [[2002]] – Igeltsuzko 200 iratxo agertu ziren [[Gasteiz]]ko kaleetan. [[Ertzaintza]]k eta Udaltzaingoak dozenaka komisaldegira eraman zituzten. Ekintza Basoetako Iratxoen Asanbladak erreibindikatu zuen, Gasteizko Gaztetxearen defentzan.
=== Mundua ===
* [[1533]] – [[Henrike VIII.a Ingalaterrakoa|Henrike VIII.a]] bere maitale [[Ana Bolena]]rekin ezkondu zen.
* [[1554]] – [[São Paulo|Sao Paulo]] hiria sortu zen [[Brasil]]en.
* [[1575]] – [[Luanda]], [[Angola]]ko hiriburua, sortu zuen [[Paulo Dias de Novais]] esploratzaile [[portugal]]darrak.
* [[1918]] – [[Ukraina]]k independentzia aldarrikatu zuen [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|SESBengandik]].
* [[1919]] – [[Nazioen Liga]] sortu zen.
* [[1942]] – [[Thailandia]] [[Bigarren Mundu Gerra]]n sartu zen eta [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuei]] eta [[Erresuma Batua]]ri gerra deklaratu zien.
* [[1949]] – [[Israel]]en independentzia osteko lehen hauteskundeak. [[David Ben-Gurion]] laboristak irabazi zuen.
* [[1959]] – [[Joan XXIII.a]] aita santuak [[Vatikanoko II. kontzilioa]] deitu zuen, 1962an hasteko.
* [[1971]] – [[Idi Amin]] bortizki iritsi zen [[Uganda]]ko presidente izatera.
* [[1998]] – [[Joan Paulo II.a]] aita santuak [[Habana|La Habanan]] emandako mezan [[Kuba]]ko preso politikoak askatzea eta erreforma politikoa bultzatzea eskatu zituen eta [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuek]] Kuba isolatzeko zituzten planak gaitzetsi zituen.
* [[1999]] – [[Richter eskala]]n 6ko indarra zuen lurrikara batek 1000 hildako baino gehiago utzi zituen [[Kolonbia]]n.
* [[2005]] – 215 hildako [[India]]ko tenplu batean egondako jente pilaketa batean.
* [[2010]] – [[Ethiopian Airlinesen 409 hegaldia]]k istripua izan zuen, [[Beirut]]en aireratu eta gutxira [[hegazkin]]a [[Mediterraneoa|Mediterranear Itsasora]] jausi zenean. 90 bidaiariak hil ziren.
* [[2012]] – [[Alex Salmond]] [[Eskozia]]ko lehen ministroak herrialdearen independentziarako galdeketa egiteko proposamena aurkeztu zuen.
* [[2015]] – [[Ezker Erradikalaren Koalizioa|Syriza]] alderdiak [[Grezia]]ko hauteskundeak irabazi eta [[Alexis Tsipras]] herrialde horretako presidente berria bilakatu zen.
== Arte eta kultura ==
=== Euskal Herria ===
* [[2008]] – [[Euskarazko Wikipedia]]k [[Argia Sariak|Argia Saria]] irabazi zuen, ''Sareko Argia'' atalean.
=== Mundua ===
* [[1909]] – ''[[Elektra (opera)|Elektra]]'', [[Richard Strauss]]en musika eta [[Hugo von Hofmannsthal]]en libretoa duen [[opera]] estreinatu zen [[Dresden]]go [[Königliches Opernhaus]]en.
* [[1921]] – ''[[R.U.R.]]'' antzezlan txekiarra, [[robot]] hitza erabili zuen lehenengoa, estreinatu zen.
* [[1963]] – [[Roger Corman]] estatubatuar zinema zuzendariaren ''[[The Raven (1963ko filma)|The Raven]]'' filma estreinatu zen.
== Zientzia eta teknologia ==
=== Euskal Herria ===
=== Mundua ===
== Kirolak ==
=== Euskal Herria ===
=== Mundua ===
== Jaiotzak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1756]] – [[José Ezkerra]], nafar itsaslari eta militarra (h. [[1801]]).
* [[1831]] – [[Cristina Brunetti]], Donostian bizi izandako italiar jatorriko espainiar aristokrata (h. [[1914]]).
* [[1853]] – [[Eulalia Abaitua]], bizkaitar argazkilaria (h. [[1943]]).
* [[1869]] – [[Pablo Fermin Irigarai]], ''Larreko'', nafar mediku eta idazlea (h. [[1949]]).
* [[1898]] – [[Pablo Gurpide]], euskal apezpikua, [[Bilboko elizbarrutia|Bilboko elizbarrutiko]] bigarren apezpikua (h. [[1968]]).
* [[1901]] – [[Carmelo Elordui]], bizkaitar jesuita, txinerazko testu klasikoak itzuli zituena (h. [[1989]]).
* [[1920]] – [[José Luis Berasategi]], bizkaitar ekonomialari eta politikaria, [[Zerrenda:Bilboko alkateak|Bilboko azken alkate]] frankista (h. [[1990]]).
* [[1924]] – [[Joxe Ulibarrena]], euskal herritar eskultore, etnografo eta sustatzaile kulturala (h. [[2020]]).
* [[1934]] – [[Pablo Colino]], nafar apaiz katoliko, musikagile eta ganberako maisua.
* [[1952]] – [[Ángel Amigo]], euskal zinema ekoizle eta gidoigilea.
* [[1955]] – [[Eliseo Murillo]], gipuzkoar futbolari ohia, [[Extremadura]]n.
* [[1956]] – [[Gontzal Mendibil]], bizkaitar egile abeslaria.
* [[1958]] – [[Jose Maria Lekunberri]], nafar futbolari ohia.
* [[1964]] – [[Patxi Zubizarreta]], gipuzkoar idazlea.
* [[1966]] – [[Juanma Zaldua|Juanma Zaldua, ''Txiribiton junior'']], euskal pailazoa.
* [[1969]] – [[Marixa Osés]], arabar idazle eta gidoigilea.
* [[1970]] – [[Jone Miren Hernandez]], gipuzkoar antropologo eta irakaslea.
* [[1973]] – [[Nagore Gabellanes]], gipuzkoar belar hockey jokalari ohia.
* [[1974]] – [[Iñigo Bolinaga]], bizkaitar historialari eta idazlea.
* [[1975]] –
** [[Aitor Aldeondo]], nafar futbolari ohia.
** [[Álex Díez]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[1979]] – [[Leire Ibarguren]], gipuzkoak idazlea eta irakaslea.
* [[1983]] – [[Gorka Azkorra]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[1984]] – [[Xabier Eizagirre]], gipuzkoar futbolaria ohia.
* [[1988]] –
** [[Yerai Diaz Ikaran]], bizkaitar kazetaria eta telebista aurkezlea.
** [[Iago Herrerín]], [[Athletic]]eko futbolaria.
* [[1990]] – [[Lander Iurrebaso]], bizkaitar futbolaria.
* [[1992]] – [[Ainize Barea|Ainize Barea, ''Peke'']], bizkaitar futbolaria.
* [[1997]] – [[Endika Irigoien]], nafar futbolaria.
* [[1998]] – [[Asier Burguete]], gipuzkoar aktore eta dantzaria.
* [[2000]] – [[Ander Ganzabal]], bizkaitar txirrindularia.
=== Mundua ===
* [[750]] – [[Leon IV.a (enperadorea)|Leon IV.a]], [[Bizantziar Inperioa|Bizantziar]] enperadorea (h. [[780]]).
* [[1425]] – [[Henrike IV.a Gaztelakoa]], [[Gaztelako Erresuma|Gaztela]] eta [[Leongo Erresuma|Leongo erregea]] (h. [[1474]]).
* [[1477]] – [[Ana Bretainiakoa]], [[Bretainiako dukerria|Bretainiako dukesa]] eta Frantziako erregina ezkontidea (h. [[1514]]).
* [[1493]] – [[Massimiliano Sforza]], italiar aristokrata (h. [[1530]]).
* [[1540]] – [[Edmund Campion]], ingeles jesulagun, martiri eta santu katolikoa (h. [[1581]]).
* [[1615]] – [[Govert Flinck]], herbeheretar [[Herbehereetako Urrezko Aroa|Urrezko Aroko]] margolaria (h. [[1660]]).
* [[1627]] – [[Robert Boyle]], irlandar filosofo eta zientzialaria (h. [[1691]]).
* [[1708]] – [[Pompeo Batoni]], italiar margolaria (h. [[1787]]).
* [[1725]] – [[Pablo Olabide]], espainiar politikari eta idazlea (h. [[1803]]).
* [[1736]] – [[Joseph-Louis Lagrange|Joseph Louis Lagrange]], frantziar matematikari eta astronomoa (h. [[1813]]).
* [[1743]] – [[Friedrich Heinrich Jacobi]], alemaniar filosofo eta idazlea, [[existentzialismo]]aren aitzindaritzat hartua (h. [[1819]]).
* [[1746]] – [[Félicité de Genlis]], frantziar idazle, harpa-jole eta hezitzailea, Frantziako errege-familiaren irakaslea (h. [[1830]]).
* [[1759]] – [[Robert Burns]], [[eskoziako gaelera]]z aritu zen olerkari ezagunena (h. [[1796]]).
* [[1790]] – [[Moritz Daffinger]], austriar margolaria (h. [[1849]]).
* [[1801]] – [[Henri de Brouckère]], [[Belgika]]ko lehen ministroa (h. [[1891]]).
* [[1812]] – [[Pierre de Decker]], [[Belgika]]ko lehen ministroa (h. [[1891]]).
* [[1832]] – [[Ivan Xixkin]], errusiar margolaria (h. [[1898]]).
* [[1844]] – [[Jekaterina Brexko-Brexkovskaia]], errusiar militante eserista, ''iraultzaren amona'' deitua (h. [[1934]]).
* [[1851]] – [[Arne Aadne Garborg]], norvegiar idazlea eta hizkuntza-eraberritzailea (h. [[1924]]).
* [[1860]] – [[Charles Curtis]], AEBetako 31. presidenteordea (h. [[1936]]).
* [[1866]] – [[Emile Vandervelde]], Belgikako estatu-politikaria eta frantsesezko idazlea (h. [[1938]]).
* [[1867]] – [[Adelaide Cabete]], XX. mendeko lider feminista portugaldar garrantzitsuenetarikoa (h. [[1935]]).
* [[1870]] – [[Helge von Koch]], suediar matematikaria, [[Koch elur-maluta]] irudi fraktalagatik ezaguna (h. [[1924]]).
* [[1871]] – [[Jeanne Villepreux-Power]], frantziar itsas-biologo aitzindaria (j. [[1794]]).
* [[1874]] – [[William Somerset Maugham]], ingeles idazlea (h. [[1965]]).
* [[1881]] – [[Emil Ludwig]], alemaniar idazlea (h. [[1948]]).
* [[1882]] – [[Virginia Woolf]], britainiar idazlea (h. [[1941]]).
* [[1883]] – [[Nikolai Krestinski]], militante boltxebikea eta sobietar diplomazialaria (h. [[1938]])
* [[1886]] –
** [[Wilhelm Furtwängler]], alemaniar orkestra-zuzendari eta musikagilea (h. [[1954]]).
** [[Morgan Russell]], estatubatuar margolaria (h. [[1953]]).
* [[1894]] – [[Aino Aalto]], finlandiar diseinatzaile eta arkitektoa, Finlandiako arkitekturaren aitzindaria (h. [[1949]]).
* [[1899]] – [[Paul-Henri Spaak]], [[Belgika]]ko lehen ministroa (h. [[1972]]).
* [[1901]] – [[Itzhak Stern]], [[Oskar Schindler]]ren kontulari industriala izandako poloniar judua (h. [[1969]]).
* [[1913]] –
** [[Witold Lutosławski]], poloniar musikagilea, Poloniako XX. mendeko musikagile handientzat hartua (h. [[1994]]).
** [[Donald Maclean]], britainiar diplomazialari eta espioia, [[Cambridgeko bostak|Cambridge bostetako]] bat (h. [[1983]]).
* [[1915]] – [[Ewan MacColl]], ingeles folk abeslari, kantautore, komunista, sindikalista, antzerkigile eta antzezlan ekoizlea (h. [[1989]]).
* [[1917]] –
** [[Ilya Prigogine]], belgikar kimikaria, 1977ko [[Kimikako Nobel Saria]] (h. [[2003]]).
** [[Jânio Quadros]], [[Brasil]]go presidentea (h. [[1992]]).
** [[Velta Rūķe-Draviņa]], letoniar-suediar hizkuntzalari eta irakaslea (h. [[2003]]).
* [[1919]] – [[Norman Newell]], britainiar musika ekoizlea (h. [[2004]]).
* [[1921]] – [[Russell Braddon]], australiar idazle eta gerra-presoa Bigarren Mundu Gerran (h. [[1995]]).
* [[1922]] – [[Luigi Luca Cavalli-Sforza]], italiar zientzialaria, populazioen genetikan aditua (h. [[2018]]).
* [[1923]] – [[Arvid Carlsson]], suediar neurofarmakologoa, 2000ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (h. [[2018]]).
* [[1924]] – [[Tomás Mac Giolla]], irlandar errepublikar politikaria (h. [[2010]]).
* [[1927]] – [[Antônio Carlos Jobim]], brasildar musikagile eta piano-jotzailea (h. [[1994]]).
* [[1928]] – [[Eduard Xevardnadze]], [[Georgia]]ko presidentea (h. [[2014]]).
* [[1931]] – [[Paavo Haavikko]], finlandiar dramaturgo eta poeta, Finlandiako funtsezko egileetako bat (h. [[2008]]).
* [[1932]] – [[Yukio Shimomura]], japoniar futbolaria.
* [[1933]] – [[Corazón Aquino]], [[Filipinak|Filipinetako]] presidentea (h. [[2009]]).
* [[1935]] –
** [[J. G. Farrell]], Ingalaterran jaiotako irlandar idazlea (h. [[1979]]).
** [[Antonio Ramalho Eanes]], [[Portugal]]go presidentea.
* [[1937]] – [[Ange-Félix Patassé]], [[Afrika Erdiko Errepublika]]ko presidentea (h. [[2011]]).
* [[1938]] –
** [[Etta James]], estatubatuar abeslaria (h. [[2012]]).
** [[Vladimir Visotski]], [[sobiet]]ar antzezlea, idazlea eta abeslaria (h. [[1980]]).
* [[1941]] – [[Jane Richardson]], estatubatuar biofisiko eta biokimikoa, zinta-diagramen asmatzailea.
* [[1942]] – [[Eusébio|Eusébio da Silva Ferreira]], portugaldar futbolaria (h. [[2014]]).
* [[1943]] –
** [[Manuel Delgado Villegas]], ''el Arropiero'', Espainiako krimenen historian dagoen hiltzaile okerrenetakoa (h. [[1998]]).
** [[Tobe Hooper]], estatubatuar zinema zuzendari, gidoilari eta ekoizlea (h. [[2017]]).
* [[1944]] – [[Bernard Tschumi]], suitzar arkitektoa.
* [[1947]] – [[Ángel Nieto]], motoziklismoko espainiar pilotua, mundu-mailako hamahiru tituluduna (h. [[2017]]).
* [[1949]] – [[Paul Nurse]], ingeles genetikalaria, 2001eko [[Medikuntzako Nobel Saria]].
* [[1950]] – [[Jean-Marc Ayrault]], [[Frantziako Lehen Ministro]] ohia.
* [[1951]] – [[Bill Viola]], estatubatuar bideoartista, ikusizko diseinatzaile eta zinema zuzendaria (h. [[2024]]).
* [[1954]] – [[Renate Dorrestein]], herbeheretar feminista, idazle eta kazetaria (h. [[2018]]).
* [[1955]] – [[Toru Iwatani]], japoniar bideo-joko diseinatzaile ohia, ''[[Pac-Man]]''en sortzailea.
* [[1957]] – [[Luis Alfredo Garavito]], kolonbiar serieko hiltzaile eta pederasta eta sexu-erasotzailea (h. [[2023]]).
* [[1958]] – [[Alessandro Baricco]], italiar idazle, kritikari musikal eta zine-zuzendaria.
* [[1959]] –
** [[Ana Ferrer]], espainiar epailea.
** [[Toni Servillo]], italiar aktorea.
* [[1960]] – [[Nobuyo Fujishiro]], japoniar futbolari ohia.
* [[1971]] – [[Juan Andrés Gómez]], argentinar futbolari ohia.
* [[1972]] – [[Chantal Andere]], mexikar aktore eta abeslaria.
* [[1974]] – [[Hinako Ashihara]], japoniar mangaka (h. [[2024]]).
* [[1975]] – [[Raimundo Blanco|Raimundo Blanco, ''Rai'']], burgostar pilotari ohia.
* [[1976]] –
** [[Mito Isaka]], japoniar futbolari ohia.
** [[Carmen Ruiz Repullo]], espainiar soziologo feminista, aktibista eta ikerlaria.
* [[1977]] – [[Marta Rovira]], kataluniar politikari eta abokatua.
* [[1978]] –
** [[Charlene Monakokoa]], [[Monako]]ko printzesa ezkontidea.
** [[Denis Menxov]], errusiar txirrindulari ohia.
** [[Lila Tretikov]], errusiar-estatubatuar software ingeniaria, [[Wikimedia Fundazioa]]ren zuzendari ohia.
** [[Volodymyr Zelensky]], [[Ukraina]]ko presidentea.
* [[1979]] – [[Roberto Fernández Alvalleros]], espainiar futbolari ohia.
* [[1980]] – [[Xavi Hernández]], kataluniar futbolaria.
* [[1981]] – [[Alicia Keys]], estatubatuar abeslari eta aktorea.
* [[1982]] –
** [[Dan Atherton]], mendi-bizikletako belgikar txirrindularia.
** [[Noemi (abeslaria)|Noemi]], italiar abeslaria.
** [[Mulher Pepita]], brasildar abeslaria, musikagilea eta dantzaria.
* [[1983]] – [[Yasuyuki Konno]], japoniar futbolaria.
* [[1984]] – [[Oumoul Khairy Sarr]], senegaldar saskibaloi-jokalaria.
* [[1987]] –
** [[Hafsia Herzi]], frantziar aktorea.
** [[Maria Kirilenko]], errusiar tenislaria.
* [[1989]] – [[Mayte Rodríguez]], txiletar aktore eta publizitate-modeloa.
* [[1993]] - [[Iris Mittenaere]], frantziar aristokrata, gizarte-ekintzailea eta modeloa, 2016ko ''Miss Unibertso''.
* [[1998]] – [[Riuler de Oliveira Faustino]], brasildar futbolaria (h. [[2021]]).
* [[2000]] – [[Remco Evenepoel]], flandriar txirrindularia, [[Donostia Klasikoa]] irabazi duen inoizko txirrindulari gazteena.
== Heriotzak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1701]] – [[Domingo Urbizu]], gipuzkoar goi-funtzionarioa eta arte bildumagilea, [[Sevilla]]n (j. [[1655]]).
* [[1893]] – [[José Félix Allende-Salazar]], bizkaitar militar eta politikaria, [[Madril]]en (j. [[1802]]).
* [[1904]] - [[Ramon Fernandez de Pierola]], nafar apaiz katolikoa, [[Gasteizko elizbarrutia|Gasteziko apezpikua]] (j. [[1829]]).
* [[1917]] – [[Ramon Adan de Iartza]], gipuzkoar geologoa (j. [[1848]]).
* [[1971]] – [[Garmendia Otaola]], gipuzkoar filosofo, pedagogo eta psikologo jesuita (j. [[1905]]).
* [[1974]] – [[Eli Gallastegi]], ''Gudari'', bizkaitar politikari abertzale eta jeltzale independentista (j. [[1892]]).
* [[1976]] – [[Alejandro Larrakoetxea]], bizkaitar idazlea (j. [[1892]]).
* [[1990]] – [[Manuel Agüero]], bizkaitar toreatzailea (j. [[1910]]).
* [[2006]] – [[Maurice Plantier]], lapurtar politikaria, [[Paris]]en (j. [[1921]]).
* [[2011]] – [[Joxe Arratibel]], gipuzkoar beneditarra, ipuin biltzailea eta euskal idazlea (j. [[1923]]).
* [[2014]] – [[Marcelino Bilbao]], [[Eusko Gudarostea|Euzko Gudarostearen]] eta [[Lanaren Konfederazio Nazionala|CNTren]] [[Isaac Puente Batailoia|Isaac Puente batailoiako]] tenientea, [[Châtellerault]]en (j. [[1920]]).
* [[2021]] – [[Jose Luis Olaetxea Albistur]], apaiz, organista eta musikaria, [[Lleida]]n (j. [[1932]]).
=== Mundua ===
* [[477]] – [[Genseriko]], [[bandalo]]en eta [[alano]]en erregea.
* [[844]] – [[Gregorio IV.a]], [[Aita santu]]a.
* [[863]] – [[Karlos Proventzakoa]], [[Proventza]]ko errege [[karolingiar leinua|karolingiarra]].
* [[1138]] – [[Anakleto II.a (antipapa)|Anakleto II.a]], Eliza Katolikoaren antipapa (j. [[1090]]).
* [[1494]] – [[Fernando I.a Napolikoa]], [[Napoliko Erresuma|Napoliko erregea]] (j. [[1423]]).
* [[1516]] – [[Fernando II.a Aragoikoa]], [[Errege-erregina Katolikoak|Errege Katolikoa]] (j.[[1452]]).
* [[1559]] – [[Kristian II.a Danimarkakoa]], [[Danimarka]]ko eta [[Norvegia]]ko eta [[Suedia]]ko erregea (j. [[1481]]).
* [[1586]] – [[Lucas Cranach Gaztea]], alemaniar margolaria (j. [[1515]]).
* [[1640]] – [[Robert Burton]], ingeles idazlea (j. [[1577]]).
* [[1852]] – [[Fabian Gottlieb von Bellingshausen]], Errusiar Inperioko marinela, Lurraren inguruan nabigatzeko bigarren espedizio-burua (j. [[1778]]).
* [[1870]] – [[Victor de Broglie]], [[Frantziako lehen ministro]]a (j. [[1785]]).
* [[1891]] –
** [[Henri de Brouckère]], [[Belgika]]ko lehen ministroa (j. [[1801]]).
** [[Theo van Gogh (arte-merkataria)|Theo van Gogh]], herbeheretar arte-merkataria, [[Vincent van Gogh]]en anaia (j. [[1857]]).
* [[1896]] – [[Frederic Leighton]], britainiar margolari, marrazkilari eta eskultorea (j. [[1830]]).
* [[1901]] – [[Prosper-Olivier Lissagaray]], frantziar kazetari errepublikazale eta sozialista (j. [[1838]]).
* [[1907]] – [[René Pottier]], frantziar txirrindularia, [[Frantziako Tourra|Frantziako Tourreko]] lehen eskalatzailetzat hartzen da (j. [[1879]]).
* [[1908]] – [[Ouida]], ingeles idazlea (j. [[1839]]).
* [[1936]] – [[Edmond Aman-Jean]], frantziar margolari sinbolista (j. [[1858]]).
* [[1940]] – [[Célestin Bouglé]], frantziar filosofo eta soziologoa (j. [[1870]]).
* [[1947]] – [[Al Capone]], italiar jatorrizko estatubatuar gangsterra (j. [[1899]]).
* [[1952]] – [[Sveinn Björnsson]], [[Islandia]]ko lehendabiziko presidentea (j. [[1881]]).
* [[1961]] – [[Nadezhda Udaltsova]], errusiar abangoardiako artista, margolari eta irakaslea (j. [[1886]]).
* [[1966]] – [[Miguel Bover]], espainiar txirrindularia (j. [[1928]]).
* [[1971]] – [[Hermann Hoth]], alemaniar jenerala (j. [[1885]]).
* [[1972]] – [[Erhard Milch]], alemaniar landa mariskala (j. [[1892]]).
* [[1982]] – [[Mikhail Suslov]], sobietar politikaria (j. [[1902]]).
* [[1988]] – [[Sebastián Mariner]], kataluniar hizkuntzalari eta latinista (j. [[1923]]).
* [[1990]] –
** [[Dámaso Alonso]], espainiar filologo eta poeta (j. [[1898]]).
** [[Ava Gardner]], estatubatuar aktorea (j. [[1922]]).
* [[1992]] – [[Manuel Hernández Mompó]], espainiar margolaria (j. [[1927]]).
* [[1993]] – [[Hédi Nouira]], [[Tunisia]]ko lehen ministroa (j. [[1911]]).
* [[1997]] – [[Manuel Tuñón de Lara]], espainiar historialaria, Espainiako historiografiaren berritzaile nagusietako bat (j. [[1915]]).
* [[2000]] – [[Herta Freitag]], austriar-estatubatuar matematikaria, [[Fibonacciren zenbakiak|Fibonacciren zenbakiekin]] egindako lanengatik ezaguna (j. [[1908]]).
* [[2004]] – [[Fanny Blankers-Koen|Fanny Blankers-Koen, ''Etxekoandre hegalaria'']], herbehereetar atleta, [[1948ko Udako Olinpiar Jokoak|1948ko Olinpiar Jokoetan]] lau urrezko dominaren irabazle (j. [[1918]]).
* [[2005]] –
** [[Philip Johnson]], estatubatuar arkitektoa (j. [[1906]]).
** [[Max Velthuijs]], herbeheretar ilustratzailea (j. [[1923]]).
* [[2009]] –
** [[Mamadou Dia]], [[Senegal]]go lehen ministroa (j. [[1910]]).
** [[Eleanor F. Helin]], estatubatuar astronomoa (j. [[1932]]).
* [[2011]] – [[Daniel Bell]], estatubatuar kazetari eta soziologoa (j. [[1919]]).
* [[2013]] – [[Kristian Brisson]], [[bretainiera]]zko idazlea (j. [[1927]]).
* [[2015]] – [[Demis Roussos]], egiptoar-greziar abeslaria eta artista (j. [[1946]]).
* [[2017]] –
** [[Buchi Emecheta]], nigeriar-britainiar idazlea (j. [[1944]]).
** [[John Hurt]], britainiar aktorea (j. [[1940]]).
** [[Mary Tyler Moore]], estatubatuar aktorea (j. [[1936]]).
* [[2019]] – [[Dušan Makavejev]], [[jugoslavia]]r zinema-zuzendaria (j. [[1932]]).
* [[2021]] – [[Enrique Tábara]], ekuadortar marrazkigilea (j. [[1930]]).
* [[2022]] – [[Wim Jansen]], herbehereetar futbolari eta entrenatzailea (j. [[1946]]).
* [[2024]] – [[Bhavatharini]], indiar abeslaria (j. [[1976]]).
== Jaiak eta urteurrenak ==
* [[Paulo Tarsokoa|San Paulo]] apostolua kristau bihurtzearen jaia.
* [[Seaska (ikastolen elkartea)|Sehaska egutegiko izendegia]]: Paul/Paule eta Paulo.
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Hil aurkibidea}}
<center>[[Urtarrilaren 24]] | [[Urteko egutegia|Urteko egutegi]] | [[Urtarrilaren 26]]</center>
[[Kategoria:Urteko egunak]]
6jjao3gszmr1ne8nfw4r2beqvzz9s7r
1533
0
856
10006041
9524238
2024-12-20T16:46:47Z
Lainobeltz
56334
/* Heriotzak */
10006041
wikitext
text/x-wiki
{{urte aurkibide probak}}
{{urtegertaerak}}
== Gertaerak ==
* Sutea gertatu zen [[Errenteria]]n.
=== Arte eta kultura ===
=== Zientzia eta teknologia ===
=== Kirolak ===
== Jaiotzak ==
* [[Otsailaren 28]]a – [[Michel de Montaigne]], frantziar idazlea (h. [[1592]]).
* [[Martxoaren 9]]a – [[Esteban Garibai]] gipuzkoar historialari eta kronikaria (h. [[1599]]).
* [[Apirilaren 24]]a – [[Gilen I.a Orange-Nassaukoa]], Orangeko printzea eta Nassauko kondea (h. [[1584]]).
* [[Ekainaren 30]]a – [[Martin Arradakoa]], nafar misiolaria (h. [[1578]]).
* [[Abuztuaren 7]]a – [[Alonso Ertzilla]], espainiar olerkaria (h. [[1594]]).
* [[Irailaren 7]]a – [[Elisabet I.a Ingalaterrakoa]], [[Ingalaterra]] eta [[Irlanda]]ko erregina (h. [[1603]]).
* [[Irailaren 27]]a – [[Eztebe I.a Báthory]], [[Transilvania]]ko printzea eta [[Bi Nazioen Errepublika]]ko erregea (h. [[1586]]).
* [[Abenduaren 13]]a – [[Erik XIV.a Suediakoa]], [[Suedia]]ko erregea (h. [[1577]]).
* [[Brianda Beaumontekoa]], [[Leringo konderria|Leringo V. kondesa]] eta Huéscarko IV. markesa (h. [[1588]]).
* [[Joan Maiorga]], [[Nafarroa Beherea|Iparraldeko nafar]] [[jesusen Konpainia|jesuita]] eta [[margolaritza|margolaria]] (h. [[1570]]).
* [[Loredana Marcello]], Veneziako ''dogaressa'' ezkontidea (h. [[1572]]).
* [[Martin Ruiz de Gamboa]], bizkaitar militar eta espainiar konkistatzailea (h. [[1590]]).
== Heriotzak ==
* [[Apirilaren 9]]a – [[François Rabelais]], frantziar idazlea (j. [[1483]]/[[1494]]).
* [[Apirilaren 10]]a – [[Frederiko I.a Danimarkakoa]], [[Danimarka]]ko eta [[Norvegia]]ko erregea (j. [[1471]]).
* [[Ekainaren 6]]a – [[Ludovico Ariosto]], italiar olerkari eta antzerkigilea (j. [[1474]]).
* [[Ekainaren 25]]a – [[Maria Tudor, Frantziako erregina|Maria Tudor]], [[Frantzia]]ko erregina ezkontidea (j. [[1496]]).
* [[Uztailaren 26]]a – [[Atahualpa]] ([[kitxua]]z, ''Ataw Wallpa''), [[Inka Inperioa|Inka Inperioko]] azken enperadorea, [[Kajamarka]]n hil zen (j. [[1497]]).
* [[Abuztuaren 8]]a – [[Lucas van Leyden]], holandar margolari, grabatzaile eta marrazkilaria (j. [[1494]]).
* [[Irailaren 20]]a – [[Veit Stoss]], [[Alemania]]r eskultorea.
* [[Azaroaren 16]]a – [[Diego Martinez de Alaba]], arabar aitoren seme eta politikaria.
* [[Abenduaren 3]]a – [[Vasili III.a Moskukoa]], [[Moskuko Printzerria|Moskuko Printze Handia]] (j. [[1479]]).
* [[Alonso Carrillo Peraltakoa]], nafar noblea, Faltzesko I. markesa (j. [[1467]]).
* [[Lucio Marineo Sículo]], siziliar [[humanismo|humanista]] eta historialaria (j. [[1460]]).
----
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Denbora unitate aurkibidea}}
[[Kategoria:1533| ]]
59rsqery5f2ersidx1s9qm6lsiuid6o
1805
0
1132
10006000
9963774
2024-12-20T16:25:18Z
Lainobeltz
56334
/* Heriotzak */
10006000
wikitext
text/x-wiki
{{urte aurkibide probak}}
{{urtegertaerak}}
== Gertaerak ==
* [[Maiatzaren 26]]a – [[Napoleon Bonaparte]] "[[Italia]]ko errege" koroatu zuten [[Milan]]go katedralean.
* [[Urriaren 21]]a – [[Trafalgarko gudua|Trafalgarko gudan]] [[Espainia]] eta [[Frantzia]]k galdu egin zuten [[Erresuma Batua]]ren aurka.
=== Arte eta kultura ===
=== Zientzia eta teknologia ===
=== Kirolak ===
== Jaiotzak ==
* [[Urtarrilaren 27]]a – [[Samuel Palmer]], ingeles paisaia-margolari, grabatzaile eta idazlea (h. [[1881]]).
* [[Otsailaren 4]]a – [[William Harrison Ainsworth]] – ingeles eleberrigilea (h. [[1882]]).
* [[Otsailaren 8]]a – [[Louis Auguste Blanqui]], sozialismoaren teorialari eta iraultzaile frantsesa (h. [[1881]]).
* [[Otsailaren 13]]a – [[Johann Peter Gustav Lejeune Dirichlet]], alemaniar matematikaria (h. [[1859]]).
* [[Otsailaren 20]]a – [[Angelina Grimké]], estatubatuar politikari aktibista, emakumeen eskubideen defendatzailea (h. [[1879]]).
* [[Otsailaren 22]]a – [[Sarah Flower Adams]], emakumezko olerkari ingelesa, zenbait kantu erlijioso ezagunen egilea (h. [[1848]]).
* [[Martxoaren 7]]a – [[Juana de Vega]], galiziar idazlea eta ekintzaile liberala (h. [[1872]]).
* [[Apirilaren 2]]a – [[Hans Christian Andersen]], daniar idazlea (h. [[1875]]).
* [[Apirilaren 4]]a – [[Prosper Guéranger]], Frantziako [[beneditar]] lekaidea eta [[Solesmesko abadia]]ren sortzailea (h. [[1875]]).
* [[Apirilaren 20]]a – [[Franz Xaver Winterhalter]], alemaniar margolaria (h. [[1873]]).
* [[Ekainaren 3]]a – [[James Wilson (enpresaria)|James Wilson]], eskoziar enpresaria (h. [[1860]]).
* [[Ekainaren 8]]a – [[Salustiano Olotzaga]], arabar militarra, gaztelaniazko idazlea, abokatua eta politikaria (h. [[1873]]).
* [[Ekainaren 22]]a – [[Giuseppe Mazzini]], italiar politikari, kazetari eta abertzalea (h. [[1872]]).
* [[Ekainaren 26]]a – [[Cesar Duvoisin]], frantsesez idatzi zuen lapurtar apaiz eta historialaria (h. [[1869]]).
* [[Ekainaren 29]]a – [[Charles de Choiseul-Praslin]], frantziar noble eta politikaria (h. [[1847]]).
* [[Uztailaren 3]]a – [[Jean-Baptiste Nothomb]], [[Belgika]]ko lehen ministroa (h. [[1881]]).
* [[Uztailaren 5]]a – [[Robert FitzRoy]], [[Royal Navy]]ko ofizial ingelesa eta zientzialaria, [[eguraldiaren iragarpen]]etan aitzindaria (h. [[1865]]).
* [[Uztailaren 5]]a – [[Victor de Tornaco]], [[Luxenburgoko lehen ministro]]a (h. [[1875]]).
* [[Uztailaren 16]]a – [[Sarah Yorke Jackson]], Ameriketako Estatu Batuetako [[lehen dama]] (h. [[1887]]).
* [[Uztailaren 28]]a – [[Nazario Karrikiri]], nafar bankari eta enpresaburua (h. [[1884]]).
* [[Uztailaren 29]]a – [[Alexis de Tocqueville]], frantziar pentsalari, legegile, politikari eta historialaria (h. [[1859]]).
* [[Abuztuaren 4]]a – [[William Rowan Hamilton]], irlandar matematikaria, fisikaria eta astronomoa (h. [[1865]]).
* [[Irailaren 2]]a – [[Esteban Echeverria]], euskal jatorriko argentinar idazlea (h. [[1851]]).
* [[Urriaren 1]]a – [[Antónia Pusich]], portugaldar poeta, antzerkigile, kazetari, piano-jotzaile eta musikagilea (h. [[1883]]).
* [[Urriaren 7]]a – [[Ivan Arnold]], alemaniar-errusiar margolari eta irakaslea (h. [[1891]]).
* [[Urriaren 7]]a – [[Prosper-Michel-Arnaud Hiraburu]], Euskal Herrian jaiotako apezpikua (h. [[1859]]).
* [[Urriaren 23]]a – [[Adalbert Stifter]], austriar idazle eta margolaria (h. [[1868]]).
* [[Azaroaren 2]]a – [[Charles Korta]], lapurtar politikaria, bonapartismoaren aldekoa (h. [[1870]]).
* [[Azaroaren 4]]a – [[Jean-Baptiste Etxeberri (politikaria)|Jean-Baptiste Etxeberri]], euskal herritar politikaria (h. [[1874]]).
* [[Azaroaren 14]]a – [[Fanny Mendelssohn]], alemaniar konpositore eta piano-jolea (h. [[1847]]).
* [[Azaroaren 18]]a – [[Pierre Gustave Brunet]], frantziar bibliografo eta ediziogilea (h. [[1896]]).
* [[Azaroaren 19]]a – [[Ferdinand Marie Lesseps]], frantziar diplomatikoa (h. [[1894]]).
* [[Azaroaren 29]]a – [[Friedrich Kasiski]], [[prusia]]r ofiziala, kriptografoa eta arkeologoa (h. [[1881]]).
* [[Abenduaren 7]]a – [[Jean-Eugène Robert-Houdin]], frantziar erlojugile, ilusionista eta magoa (h. [[1871]]).
* [[Abenduaren 16]]a – [[Isidore Geoffroy Saint-Hilaire]], frantziar zoologoa, teratologian autoritatea (h. [[1861]]).
* [[Abenduaren 21]]a – [[Thomas Graham]], britainiar kimikaria (h. [[1869]]).
* [[Abenduaren 23]]a – [[Joseph Smith]], estatubatuar buruzagi erlijiosoa, [[Azken Egunetako Santuen Mugimendua]]ren sortzailea (h. [[1844]]).
* [[Abenduaren 31]] – [[Marie d'Agoult]], frantziar idazlea (h. [[1876]]).
* [[Fulgencio Carasa]], espainiar militar karlista (h. [[1877]]).
* [[Lucien Vidie]], frantziar fisikaria, [[barometro]] aneroidearen asmatzailea (h. [[1866]]).
== Heriotzak ==
* [[Urtarrilaren 28]]a – [[Mihály Csokonai Vitéz]], [[hungaria]]r olerkaria (j. [[1773]]).
* [[Martxoaren 24]]a – [[Luis I.a Liechtensteingoa]], [[Liechtenstein]]go printzea (j. [[1759]]).
* [[Martxoaren 29]]a - [[Diego Mariano Alguacil]], espainiar apaiz katolikoa, [[Gasteizko elizbarrutia|Gasteizko apezpikua]] (h. [[1884]]).
* [[Maiatzaren 4]]a – [[Jean-Baptiste Greuze]], frantziar margolaria (j. [[1725]]).
* [[Maiatzaren 7]]a – [[William Petty (Shelburneko II. markesa)]], [[Erresuma Batua|Erresuma Batuko]] lehen ministroa (j. [[1737]]).
* [[Maiatzaren 9]]a – [[Friedrich Schiller]], [[alemania]]r poeta (j. [[1759]]).
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Ferdinand von Hompesch zu Bolheim]], [[Maltako Ordena]]ko 71. Printze eta Maisu Handia (j. [[1744]]).
* [[Maiatzaren 28]]a – [[Luigi Boccherini]], italiar konpositore eta txelo-jotzailea (j. [[1743]]).
* [[Ekainaren 13]]a – [[Giovanni Battista Tommasi]], [[Maltako Ordena]]ko 73. Printze eta Maisu Nagusia (j. [[1731]]).
* [[Uztailaren 9]]a – [[Maria Josefa Aedo]], sor Maria Josefa del Rosario, [[Mesedetako Ordena|Mesedeetako Ordeneko]] lekaime bizkaitarra (j. [[1766]]).
* [[Abuztuaren 13]]a – [[Joaquín José Landazuri]], arabar historialaria, Arabako historian aditua (j. [[1730]]).
* [[Urriaren 5]]a – [[Charles Cornwallis]], britainiar jenerala (j. [[1738]]).
* [[Urriaren 21]]a – [[Cosme Damian Txurruka]], [[euskal Herria|euskal herritar]] [[zientzia]]laria, militarra eta itsasgizona (j. [[1761]]).
* [[Urriaren 21]]a – [[Horatio Nelson]], [[Royal Navy|Erresuma Batuko Itsas Armadako]] ofiziala (j. [[1758]]).
* [[Abenduaren 18]]a – [[Gennaro Astarita]], italiar musikagilea, Napolitar operako eskolako paraidea (j. [[circa|c.]] [[1745]]).
* [[Abenduaren 25]]a – [[Marie-Thérèse Reboul]], frantziar margolaria (j. [[1728]]).
* [[Abenduaren 27]]a – [[Isabelle de Charrière]], herbeheretar idazle, pentsalari eta musikagilea (j. [[1740]]).
----
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Denbora unitate aurkibidea}}
[[Kategoria:1805| ]]
majv4jtb6lebdq4lzexbjqoj4jba58f
1829
0
1156
10005966
9981071
2024-12-20T16:04:12Z
Lainobeltz
56334
/* Jaiotzak */
10005966
wikitext
text/x-wiki
{{urte aurkibide probak}}
{{urtegertaerak}}
== Gertaerak ==
* [[Irailaren 14]]a – [[Hadrianopolisko Ituna]] sinatu eta [[Errusiar-turkiar Gerra (1828-1829)|Errusiar-turkiar Gerrari]] amaiera eman zitzaion.
=== Arte eta kultura ===
* [[Abuztuaren 3]]a – ''[[Gilen Tell (opera)|Gilen Tell]]'' ({{lang-fr|Guillaume Tell}}), [[Gioachino Rossini]]ren musika eta [[Victor-Joseph Étienne de Jouy|Étienne de Jouy]] eta [[Hippolyte Bis]]en libretoa duen [[opera]] estreinatu zen [[Paris]]ko Théâtre de l'Académie Royale de Musiquen.
=== Zientzia eta teknologia ===
=== Kirolak ===
== Jaiotzak ==
* [[Urtarrilaren 21]]a – [[Oskar II.a Suediakoa]], [[Suedia]]ko erregea eta [[Norvegia]]ko erregea (h. [[1907]]).
* [[Otsailaren 24]]a – [[Friedrich Spielhagen]], alemaniar idazlea (h. [[1911]]).
* [[Otsailaren 26]]a – [[Levi Strauss]], [[Ameriketako Estatu Batuak|estatubatuar]]-[[alemania]]r enpresaburua eta [[Levi Strauss & Co.]] enpresaren sortzailea (h. [[1902]]).
* [[Otsailaren 28]]a – [[Antonio Guzmán Blanco]], [[Venezuela]]ko presidentea (h. [[1899]]).
* [[Martxoaren 5]]a – [[Jean-Jacques Henner]], frantziar margolaria (h. [[1905]]).
* [[Martxoaren 6]]a – [[Émile-François Chatrousse]], frantziar eskultorea (h. [[1896]]).
* [[Martxoaren 9]]a – [[Edward Orton Sr.]], estatubatuar geologoa (h. [[1899]]).
* [[Martxoaren 20]]a – [[Francisco Huder]], [[Iruñeko alkate]]a (h. [[1888]]).
* [[Apirilaren 21]]a – [[Anselmo María Coyné]], nafar argazkilaria (h. [[1896]]).
* [[Ekainaren 8]]a – [[John Everett Millais]], [[ingeles]] margolaria (h. [[1896]]).
* [[Ekainaren 16]]a – [[Jeronimo]], [[apatxe]]en buruzagia (h. [[1909]]).
* [[Ekainaren 21]]a – [[Émile Garet]], [[frantziar]] [[politikari]]a (h. [[1912]]).
* [[Uztailaren 12]]a – [[Edwin Long]], ingeles margolari erromantikoa (h. [[1891]]).
* [[Uztailaren 15]]a - [[Enrique Aldana]], bizkaitar biolin-jotzailea (h. [[1856]]).
* [[Uztailaren 25]]a – [[Elizabeth Siddal]], britaniar olerkari, margolari eta modeloa (h. [[1862]]).
* [[Uztailaren 26]]a – [[Auguste Beernaert]], [[Belgika]]ko lehen ministroa, 1909ko [[Bakearen Nobel Saria]] (h. [[1912]]).
* [[Abuztuaren 24]]a – [[Emanuella Carlbeck]], suediar pedagoga, [[adimen-urritasun]]duen ikasleen irakaskuntzan aintzidaria (h. [[1901]]).
* [[Irailaren 1]]a - [[Ramon Fernandez de Pierola]], nafar apaiz katolikoa, [[Gasteizko elizbarrutia|Gasteziko apezpikua]] (h. [[1904]]).
* [[Irailaren 5]]a – [[Lester Allan Pelton]], [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuetako]] [[ingeniaritza|ingeniaria]] (h. [[1908]]).
* [[Irailaren 7]]a – [[Léonce Détroyat]], lapurtar militar eta kazetaria, [[Frantziako Itsas Armada]]n aritutakoa (h. [[1898]]).
* [[Irailaren 7]]a – [[Friedrich August Kekulé]], alemaniar kimikaria (h. [[1896]]).
* [[Irailaren 11]] – [[Thomas Hill (margolaria)|Thomas Hill]], estatubatuar margolaria (h. [[1908]]).
* [[Irailaren 12]]a – [[Anselm Feuerbach]], alemaniar margolari klasizista (h. [[1880]]).
* [[Irailaren 25]]a – [[William Michael Rossetti]], ingeles literatura-kritikaria eta argitaratzailea (h. [[1919]]).
* [[Urriaren 1]]a – [[Juan Jose Alkain]], [[gipuzkoa]]r bertsolaria (h. [[1895]]).
* [[Urriaren 5]]a – [[Chester Alan Arthur]], [[AEB]]etako 21. presidentea (h. [[1886]]).
* [[Urriaren 15]]a – [[Asaph Hall]], estatubatuar astronomoa (h. [[1907]]).
* [[Urriaren 28]]a – [[Zénaïde Fleuriot]], frantziar idazlea (h. [[1890]]).
* [[Azaroaren 4]]a – [[Hanna Hammarström]], suediar asmatzaile, ingeniari eta enpresaburua (h. [[1914]]).
* [[Azaroaren 4]]a – [[Philip Sclater]], ingeles abokatu, zoologo eta ornitologoa (h. [[1913]]).
* [[Azaroaren 28]]a – [[Anton Rubinstein]], errusiar pianista (h. [[1894]]).
* [[Abenduaren 5]]a – [[Maria Angélica Ribeiro]], brasildar antzerkigilea (h. [[1880]]).
* [[Abenduaren 27]]a – [[Jan Derk Huibers]], holandar margolaria, artista grafikoa eta arte irakaslea (h. [[1918]]).
* [[Domingo Igarabide]], ''Juanagorri'', nafar korrikalari, segalaria eta petrikiloa (h. [[1915]]).
* [[Miguel Antonio Otamendi Olaskoaga]], gipuzkoar bertsolaria (h. [[1876]]).
* [[Francisco Polit Gonzalez]], [[Orreagako kolegiata]]ko priorea.
* [[Joaquín Murieta|Joaquín Murieta, ''El Doradoko Robin Hood'']], mexikar pertsonaia mitikoa (h. [[1853]]).
* [[Ranavalona II.a]], [[Madagaskar]]ko erregina (h. [[1883]]).
== Heriotzak ==
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Pedro Blanco Soto]], [[Bolivia]]ko presidentea (j. [[1795]]).
* [[Urtarrilaren 6]]a – [[Josef Dobrovský]], [[bohemia]]r jatorriko [[jesusen Konpainia|jesuita]], [[filosofo]] eta literatura historialaria (j. [[1753]]).
* [[Urtarrilaren 6]]a – [[Amalia Holst]], alemaniar idazle, intelektual eta feminista (j. [[1758]]).
* [[Urtarrilaren 12]]a – [[Friedrich von Schlegel]], [[aleman]]ezko [[idazle]]a (j. [[1772]]).
* [[Urtarrilaren 29]]a – [[Paul Barras]], frantziar politikaria, [[Direktorio (Frantzia)|Direktorioko]] kidea (j. [[1755]]).
* [[Otsailaren 10]]a – [[Leon XII.a]], [[Aita santu]]a (j. [[1760]]).
* [[Otsailaren 11]] – [[Aleksandr Griboedov]], errusiar diplomazialari, antzerkigile, olerkari eta konpositorea (j. [[1795]]).
* [[Otsailaren 16]]a – [[François-Joseph Gossec]], frantziar musikagilea (j. [[1734]]).
* [[Otsailaren 26]]a – [[Johann Heinrich Wilhelm Tischbein]], alemaniar margolari eta grabatzailea (j. [[1751]]).
* [[Otsailaren 27]]a – [[Charles de Salaberry]], euskal jatorriako quebectar militarra (j. [[1778]]).
* [[Martxoaren 24]]a – [[Jean-Baptiste Cavaignac]], frantziar politikaria (j. [[1762]]).
* [[Apirilaren 6]]a – [[Niels Henrik Abel]], [[matematikari]] norvegiarra (j. [[1802]]).
* [[Maiatzaren 10]]a – [[Thomas Young]], [[Britainia Handia|britainiar]] sendagile, [[zientzia]]lari eta [[arkeologia|arkeologoa]] (j. [[1773]]).
* [[Maiatzaren 17]]a – [[John Jay]], estatubatuar politikari, epaile eta diplomazialaria (j. [[1745]]).
* [[Maiatzaren 18]]a – [[Maria Josefa Amalia Saxoniakoa]], Espainiako erregina ezkontidea (j. [[1803]]).
* [[Maiatzaren 29]]a – [[Humphry Davy]], kimikari eta fisiko ingelesa (j. [[1778]]).
* [[Uztailaren 17]]a – [[Jean Pierre Darrigol]], lapurtar apaiz katoliko eta idazlea (j. [[1790]]).
* [[Irailaren 17]]a – [[Joaquín Javier Uriz]], nafar abokatu eta elizgizona, [[Iruñe eta Tuterako artxidiozesia|Iruñeko apezpikua]] (j. [[1747]]).
* [[Urriaren 29]]a – [[Maria Anna Mozart]], musikagilea, [[Wolfgang Amadeus Mozart]]en ahizpa (j. [[1751]]).
* [[Azaroaren 12]]a – [[Jean-Baptiste Regnault]], [[neoklasizismo]]ko frantziar margolaria (j. [[1754]]).
* [[Azaroaren 14]]a – [[Louis Nicolas Vauquelin]], frantziar kimikaria, kromoaren eta berilioaren aurkitzailea (j. [[1763]]).
* [[Abenduaren 16]]a – [[Anna Bunina]], errusiar poeta, bere literatur lanetik soilik bizi izan zen lehen idazle errusiarra (j. [[1774]]).
* [[Abenduaren 18]]a – [[Jean-Baptiste Lamarck]], naturalista frantsesa (j. [[1744]]).
* [[Teresa Iturralde]], bizkaitar gerrillaria, [[Hego Euskal Herriko foruak|Hego Euskal Herriko Foruen]] alde borrokatu zuena (j. [[1787]]).
----
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Denbora unitate aurkibidea}}
[[Kategoria:1829| ]]
nlun6s9fk72ey7kiqi52ut17o7iz09z
1841
0
1168
10006429
10001463
2024-12-21T11:16:59Z
Eliatxo
96586
/* Heriotzak */
10006429
wikitext
text/x-wiki
{{urte aurkibide probak}}
{{urtegertaerak}}
== Gertaerak ==
=== Euskal Herrian ===
* [[Urtarrilaren 5]]a – [[Araba]], [[Bizkaia]] eta [[Gipuzkoa]]ri [[foru]]ak kendu zizkieten, [[Lehen Karlistaldia|Lehen Gerra Karlista]] aurreko urtean amaitu ondoren.
* [[Ekainaren 13]]an Izura eta Azme herriak batu egin ziren [[Izura-Azme]] udalerria osatzeko.
* [[Abuztuaren 16]]a – – Nafarroa Garaia Espainiako probintzia bilakatu zen formalki dekretu bidez, [[Ebro]]ko aduanak desagerraraziz. [[Nafarroako Foruen Eraldaketa]] onartu zuten, eta ondorioz, besteren artean justiziaren administrazioa Madrilen esku geratu eta gobernadoreen figura ere ezarri zen. [[Karlismo|Karlisten]] porrotaren ondorioa izan zen.
=== Munduan ===
* [[Martxoaren 22]]a – Fabriketan eta tailerretan lan egiteko langileak gutxienez 8 urte izan behar zirela finkatu zuen legez Frantziak.
=== Arte eta kultura ===
=== Zientzia eta teknologia ===
=== Kirolak ===
== Jaiotzak ==
* [[Urtarrilaren 14]]a – [[Berthe Morisot]], frantziar margolaria (h. [[1895]]).
* [[Urtarrilaren 18]]a – [[Emmanuel Chabrier]], frantziar musikagile [[Erromantizismoko musika|erromantikoa]] (h. [[1894]]).
* [[Urtarrilaren 27]]a – [[Arkhip Kuindzhi]], errusiar margolaria (h. [[1910]]).
* [[Urtarrilaren 28]]a – [[Henry Morton Stanley]], galestar kazetari eta esploratzailea (h. [[1904]]).
* [[Urtarrilaren 30]]a – [[Félix Faure]], [[Zerrenda:Frantziako presidenteak|Frantziako presidentea]] (h. [[1899]]).
* [[Otsailaren 12]]a – [[Gijsbert van Tienhoven]], [[Herbehereak|Herbehereetako]] lehen ministroa (h. [[1914]]).
* [[Otsailaren 16]]a – [[Armand Guillaumin]], frantziar margolari [[inpresionismo|inpresionista]] (h. [[1927]]).
* [[Otsailaren 19]]a – [[Felip Pedrell]], espainiar musikagilea eta musikalaria (h. [[1922]]).
* [[Otsailaren 25]]a – [[Pierre-Auguste Renoir]], frantziar margolari [[Inpresionismo|inpresionista]] (h. [[1919]]).
* [[Martxoaren 1]]a – [[Luigi Luzzatti]], [[Italia]]ko lehen ministroa (h. [[1927]]).
* [[Martxoaren 2]]a – [[Anne Darwin]], [[Charles Darwin]]-en eta [[Emma Darwin]]-en alaba zaharrena (h. [[1851]]).
* [[Martxoaren 7]]a – [[Victor Stempf]], alemaniar euskalaria (h. [[1909]]).
* [[Martxoaren 8]]a – [[Valentí Almirall]], kataluniar politikaria (h. [[1904]]).
* [[Martxoaren 11]] – [[Benedetto Menni]], italiar apaiza (h. [[1914]]).
* [[Martxoaren 19]]a – [[José Ignacio Garmendia (militarra)|José Ignacio Garmendia]], argentinar militarra, margolaria, idazlea eta diplomazialaria (h. [[1925]]).
* [[Martxoaren 23]]a – [[Biktoriano Iraola]], gipuzkoar idazlea eta inprimatzailea (h. [[1919]]).
* [[Martxoaren 24]]a – [[José María Solano Eulate]], espainiar naturalista eta geologoa (h. [[1912]]).
* [[Martxoaren 31]] – [[Ahmed Orabi]], [[Egipto]]ko lehen ministroa (h. [[1911]]).
* [[Apirilaren 14]]a – [[Jennie Drinkwater Conklin]], estatubatuar idazle eta aktibista (h. [[1900]]).
* [[Apirilaren 21]]a – [[Anselmo Lorenzo]], espainiar [[anarkosindikalismo|anarkosindikalista]] eta idazlea (h. [[1914]]).
* [[Maiatzaren 7]]a – [[Estanislao Arantzadi]], nafar nafar abokatua eta kulturgizona (h. [[1918]]).
* [[Maiatzaren 7]]a – [[Gustave Le Bon]], frantziar medikua, antropologoa, psikologo soziala eta soziologoa (h. [[1931]]).
* [[Maiatzaren 16]]a – [[Joaquin Maria Muzkitz]], nafar politikari [[karlista]] (h. [[1890]]).
* [[Maiatzaren 22]]a – [[Catulle Mendès]], frantziar idazlea (h. [[1909]]).
* [[Maiatzaren 25]]a – [[Felipe Arrese Beitia]], euskal idazlea (h. [[1906]]).
* [[Maiatzaren 27]]a – [[Juana María Ruiz de Gámiz]], [[Arabako markesgoa|Arabako markesa]], esklabotzarekin lortutako diruaren zati bat ongintzan inbertitu zuena (h. [[1913]]).
* [[Maiatzaren 28]]a – [[Luis Dabán]], nafar ofiziala (h. [[1892]]).
* [[Maiatzaren 29]]a – [[Hugo Gylden]], finlandiar-suediar astronomoa (h. [[1896]]).
* [[Ekainaren 4]]a – [[Eugenio Arruti y Pola]], asturiar-gipuzkoar irakasle eta margolaria (h. [[1889]]).
* [[Ekainaren 6]]a – [[Eliza Orzeszkowa]], poloniar idazlea (h. [[1910]]).
* [[Ekainaren 10]]a – [[Manuel Diaz de Arkaia]], arabar idazlea (h. [[1916]]).
* [[Ekainaren 27]]a – [[Pablo Altzola]], ingeniaria eta [[Bilboko alkateen zerrenda|Bilboko alkatea]] (h. [[1912]]).
* [[Uztailaren 2]]a – [[Eduardo Zamakois]], Euskal Herriko margolaria (h. [[1871]]).
* [[Uztailaren 5]]a – [[Mary Arthur McElroy]], [[AEB]]etako lehen dama (h. [[1917]]).
* [[Uztailaren 13]]a – [[Otto Wagner]], austriar arkitektoa (h. [[1918]]).
* [[Uztailaren 24]]a – [[Raimundo Madrazo]], espainiar margolaria (h. [[1920]]).
* [[Uztailaren 29]]a – [[Henri Fayol]], frantziar meategi-ingeniaria (h. [[1925]]).
* [[Abuztuaren 1]]a – [[Lilli Suburg]], estoniar kazetari, idazle eta feminista (h. [[1923]]).
* [[Abuztuaren 22]]a – [[Joaquín Crespo]], [[Venezuela]]ko presidentea (h. [[1898]]).
* [[Abuztuaren 25]]a – [[Emil Kocher]], suitzar medikua (h. [[1917]]).
* [[Abuztuaren 30]]a – [[Ramón Altarriba]], aragoiar militar eta politikaria (h. [[1906]]).
* [[Irailaren 8]]a – [[Antonín Dvořák|Antonin Dvorak]], txekiar musikagilea (h. [[1904]]).
* [[Irailaren 9]]a – [[Paul Eyschen]], [[Luxenburgo]]ko lehen ministroa (h. [[1915]]).
* [[Irailaren 16]]a – [[Alessandro Fortis]], [[Italia]]ko lehen ministroa (h. [[1909]]).
* [[Irailaren 28]]a – [[Georges Clemenceau]], [[Frantziako gobernuburuen zerrenda|Frantziako Errepublikako Lehen Ministroa]] (h. [[1929]]).
* [[Irailaren 30]]a – [[Mykhailo Drahomanov]], ukrainar idazlea eta politikaria (h. [[1895]]).
* [[Urriaren 7]]a – [[Nikolas I.a Montenegrokoa]], [[Montenegro]]ko erregea (h. [[1921]]).
* [[Urriaren 16]]a – [[Itō Hirobumi]], japoniar politikaria (h. [[1909]]).
* [[Urriaren 26]]a – [[Evaristo Txurruka]], ingeniari [[Euskal Herria|euskalduna]], [[Bilboko Portuaren Agintaritza|Bilboko Obren Juntako]] presidentea (h. [[1917]]).
* [[Azaroaren 1]]a – [[Minna Cauer]], alemaniar hezitzailea, kazetaria eta erdi klaseko emakumeen mugimenduko aktibista (h. [[1922]]).
* [[Azaroaren 1]]a – [[Charles-Ange Laisant]], frantziar politikaria eta matematikaria (h. [[1920]]).
* [[Azaroaren 6]]a – [[Armand Fallières]], [[Zerrenda:Frantziako presidenteak|Frantziako presidentea]] (h. [[1931]]).
* [[Azaroaren 7]]a – [[Maxime Clérisse]], baxenafar legegizona (h. [[1925]]).
* [[Azaroaren 9]]a – [[Eduardo VII.a Erresuma Batukoa]], [[Britainia Handia|Britainia Handiko]] [[Erresuma Batua|Erresuma Batuko]] eta Britainiar Jabegoetako erregea (h. [[1910]]).
* [[Azaroaren 16]]a – [[Jules Violle]], frantziar fisikaria eta asmatzailea (h. [[1923]]).
* [[Azaroaren 20]]a – [[Victor D'Hondt]], belgikar jurista eta matematikaria, [[D'Hondt metodoa]]ren asmatzailea (h. [[1901]]).
* [[Azaroaren 20]]a – [[Wilfrid Laurier]], [[Kanada]]ko lehen ministroa (h. [[1919]]).
* [[Azaroaren 22]]a – [[Martzial Agirre]], gipuzkoar eskultorea (h. [[1900]]).
* [[Azaroaren 27]]a – [[Rafael Molina Sánchez]], ''Lagartijo'', espainiar toreatzailea (h. [[1900]]).
* [[Abenduaren 4]]a – [[María del Pilar Maspons y Labrós]], Kataluniako herri-kulturaren idazle, poeta eta nobelagilea (h. [[1907]]).
* [[Abenduaren 4]]a – [[Anna Tuschinski]], [[Danzig Hiri Askea|Danzig Hiri Askeko]] esperantista eta irakaslea (h. [[1939]]).
* [[Abenduaren 6]]a – [[Frédéric Bazille]], frantziar margolari [[inpresionismo|inpresionista]] (h. [[1870]]).
* [[Abenduaren 7]]a – [[Mariano Zuaznabar]], gipuzkoar meatze-ingeniaria, [[La Robla trenbidea]]ren sortzailea (h. [[1916]]).
* [[Abenduaren 20]]a – [[Jean Pierre Arbelbide]], euskal idazle eta erlijiosoa (h. [[1905]]).
* [[Abenduaren 20]]a – [[Ferdinand Buisson]], frantziar politikari eta bakezalea, 1927ko [[Bakearen Nobel Saria]] (h. [[1932]]).
* [[Charles Bernadou]], euskal idazle eta politikaria (h. [[1901]]).
* [[Elisa Zamacois]], euskal soprano eta [[zartzuela|zarzuela]] abeslaria (h. [[1915]]).
* [[Gaudenzio Marconi]], Frantzian lan egin zuen suitzar-italiar argazkilaria (h. [[1885]]).
* [[José Colá]], arabar idazle eta arkeologoa (h. [[1924]]).
* [[Martina Ezkurra]], ''Ilarregiko sendalaria'', nafar [[sendalari]]a (h. [[1936]]).
* [[Severino Atxukarro]], bizkaitar arkitektoa (h. [[1910]]).
* [[Joaquina de Morla Virnés]], espainiar feminista eta itzultzailea.
== Heriotzak ==
* [[Urtarrilaren 15]] – [[Arend Friedrich August Wiegmann]], alemaniar zoologoa (j. [[1802]]).
* [[Urtarrilaren 21]]a – [[Casimiro Loizaga]], bizkaitar abokatu eta lur-jabea (j. [[1782]]).
* [[Otsailaren 2]]a – [[Ramón María Adurriaga]], gipuzkoar apaiz eta legelaria (j. [[1755]]).
* [[Otsailaren 22]]a – [[Auguste de Forbin]], frantziar noblea, margolaria eta [[Louvre museoa|Louvre museoko]] zuzendaria (j. [[1777]]).
* [[Martxoaren 1]]a – [[Claude-Victor Perrin]], frantziar [[mariskal]]a eta Belluneko dukea (j. [[1764]]).
* [[Martxoaren 22]]a – [[Tokugawa Ienari]], [[Tokugawa shogunerria|Tokugawa shogunerriko]] hamaikagarren [[shogun]]a (j. [[1773]]).
* [[Apirilaren 4]]a – [[William Henry Harrison]], [[Ameriketako Estatu Batuetako presidenteen zerrenda|Ameriketako Estatu Batuetako 9. presidentea]] (j. [[1773]]).
* [[Apirilaren 12]]a – [[Jekaterina Bakhmeteva]], errusiar poeta, idazle eta itzultzailea (j. 1778 edo 1779).
* [[Apirilaren 13]]a edo [[apirilaren 20|20a]] – [[Albertine Necker de Saussure]], [[Geneva kantonamendua|genevar]]-suitzar idazle eta irakaslea; emakumeen hezkuntzaren defendatzaile goiztiarra (j. [[1766]]).
* [[Apirilaren 14]]a – [[Valentin Salhakoa]], lapurtar itsasontzi kapitaina eta sail jenerala (j. [[1758]]).
* [[Maiatzaren 16]]a – [[Marie Boivin]], frantziar emagin, asmatzaile eta idazlea (j. [[1773]]).
* [[Maiatzaren 20]]a – [[José María Blanco White]], espainiar idazlea (j. [[1775]]).
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Julian Ursyn Niemcewicz]], poloniar politikaria eta idazlea (j. [[1758]]).
* [[Maiatzaren 31]] – [[George Green]], ingeles fisikari eta matematikaria (j. [[1793]]).
* [[Ekainaren 1]]a – [[Nicolas Appert]], frantziar asmatzaile eta gozogilea (j. [[1749]]).
* [[Ekainaren 1]]a – [[David Wilkie (margolaria)|David Wilkie]], eskoziar margolaria (j. [[1785]]).
* [[Ekainaren 29]]a – [[Charles-Félix de Choiseul-Praslin]], frantziar politikaria (j. [[1778]]).
* [[Uztailaren 27]]a – [[Mikhail Lermontov]], errusiar poeta, margolari eta eleberrigile [[erromantizismo|erromantikoa]] (j. [[1814]]).
* [[Abuztuaren 14]]a – [[Johann Friedrich Herbart]], alemaniar filosofo, pedagogo eta psikologoa (j. [[1776]]).
* [[Irailaren 9]]a – [[Augustin Candolle]], suitzar botanikaria (j. [[1778]]).
* [[Irailaren 26]]a – [[Gong Zizhen]], txinatar idazlea eta poeta (j. [[1792]]).
* [[Urriaren 9]]a – [[Karl Friedrich Schinkel]], [[prusia]]r arkitekto neoklasikoa (j. [[1781]]).
* [[Urriaren 14]]a – [[Jose Antonio Muñagorri]], gipuzkoar militarra (j. [[1794]]).
* [[Azaroaren 13]]a – [[Karolina Badengoa]], alemaniar printseza (j. [[1776]]).
* [[Azaroaren 14]]a – [[Thomas Bruce Elgin]], britainiar diplomatikoa eta arte-bildumagilea (j. [[1766]]).
* [[Pablo de Jerica]], poeta eta [[Kazetaritza|kazetari]] [[frantsestu (Iberiar Penintsulako Gerra)|frantsestu]] arabarra (j. [[1781]]).
----
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Denbora unitate aurkibidea}}
[[Kategoria:1841| ]]
rah80xhadnqb3nbj958zz52j6zxf1vf
1884
0
1211
10006003
9995625
2024-12-20T16:26:23Z
Lainobeltz
56334
/* Urtarriletik ekainera */
10006003
wikitext
text/x-wiki
{{urte aurkibide probak}}
{{urtegertaerak}}
== Gertaerak ==
* [[Urtarrilaren 4]] – [[Fabian Society]] elkartea sortu zen Erresuma Batuan, [[sozialismo]]a pixkanaka ekartzearen aldekoa.
* [[Azaroaren 22]]a – [[Atondoko krimena]]: Toribio Egiak Manuel Martiarena Atondoko apaiza eta Martina serora erail zituen.
== Arte eta kultura ==
* [[Otsailaren 25]]a – ''[[Pudente]]'', [[José Antonio Santesteban]]en musika eta [[Serafin Baroja]]ren libretoa duen [[opera]] estreinatu zen [[Donostia]]n.
== Zientzia eta teknologia ==
== Kirolak ==
* [[Apirilaren 12]]a – [[1884ko Home Nations Txapelketa]] bukatu zen. [[Ingalaterrako errugbi selekzioa|Ingalaterra]] izan zen bigarren aldiz txapelduna.
== Jaiotzak ==
==== Urtarrila ====
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Manuel Egileor]], euskal herritar politikari abertzale eta jeltzalea (h. [[1970]]).
* [[Urtarrilaren 2]]a – [[María Consuelo Cuñado]], euskal moja [[karmeldar]]ra (h. [[1936]]).
* [[Urtarrilaren 16]]a – [[Jules Supervielle]], uruguaiar frantziar olerkaria (h. [[1960]]).
* [[Urtarrilaren 18]]a – [[Jean Saint-Pierre]], euskal apezpiku eta idazlea (h. [[1951]]).
* [[Urtarrilaren 21]]a – [[Martina Castells Ballespí]], kataluniar medikua, Espainian medikuntzan doktoratu zen lehenengo emakumea (j. [[1852]]).
* [[Urtarrilaren 26]]a – [[Edward Sapir]], estatubatuar hizkuntzalari eta antropologoa (h. [[1939]]).
* [[Urtarrilaren 28]]a – [[Auguste Piccard]], suitzar asmatzaile, fisikari eta esploratzailea (h. [[1962]]).
* [[Urtarrilaren 31]] – [[Theodor Heuss]], [[Alemania|Alemaniako Errepublika Federaleko]] lehenengo lehendakaria (h. [[1963]]).
* [[Urtarrilaren 31]] – [[Mammad Amin Rasulzadeh]], [[Azerbaijango Errepublika Demokratikoa|Azerbaijango Errepublika Demokratikoko]] lehen lehendakaria eta bakarra (h. [[1955]]).
==== Otsaila ====
* [[Otsailaren 1]]a – [[Yevgeny Zamyatin]], errusiar idazlea (h. [[1937]]).
* [[Otsailaren 7]]a – [[Joseph Alexander Gray]], australiar fisikaria (h. [[1966]]).
* [[Otsailaren 7]]a – [[José Fernández Zabala]], espainiar alpinista, idazle, argitaratzaile eta liburu saltzailea (h. [[1923]]).
* [[Otsailaren 8]]a – [[Snowy Baker]], australiar kirolari eta aktorea (h. [[1953]]).
* [[Otsailaren 9]]a – [[Josep Carner]], ''poeta katalanen printzea'', kataluniar poeta, kazetari, antzerkigile eta itzultzailea (h. [[1970]]).
* [[Otsailaren 12]]a – [[Max Beckmann]], alemaniar margolaria (h. [[1950]]).
* [[Otsailaren 12]]a – [[Marie Vassilieff]], errusiar-frantziar pintore eta eskultorea, kubismoaren lehen sustatzaileetako bat (h. [[1957]]).
* [[Otsailaren 13]]a – [[Henriette Charasson]], inspirazio katolikodun frantziar idazlea (h. [[1972]]).
* [[Otsailaren 16]]a – [[Robert J. Flaherty]], estatubatuar zinemagilea (h. [[1951]]).
* [[Otsailaren 19]]a – [[John King Davis]], australiar esploratzaile eta nabigatzailea (h. [[1967]]).
* [[Otsailaren 19]]a – [[Maciej Rataj]], [[Polonia]]ko presidentea (h. [[1940]]).
* [[Otsailaren 22]]a – [[Pedro Aguado Bleye]], espainiar historialaria, [[Sociedad Bilbaína]]ren liburuzaina (h. [[1953]]/[[1954]]).
* [[Otsailaren 23]]a – [[Casimir Funk]], poloniar biokimikoa (h. [[1967]]).
* [[Otsailaren 25]]a – [[Juan Zuloaga]], gipuzkoar zeramikaria (h. [[1968]]).
* [[Otsailaren 28]]a – [[Ants Piip]], [[Estonia]]ko estatuburu eta lehen ministroa (h. [[1942]]).
==== Martxoa ====
* [[Martxoaren 6]]a – [[María Collazo]], uruguaiar hezitzaile eta kazetaria, feminista, sindikalista eta anarkista (h. [[1942]]).
* [[Martxoaren 13]]a – [[Hugh Walpole]], ingeles idazlea (h. [[1941]]).
* [[Martxoaren 14]]a – [[Matilde de la Torre]], espainiar kazetaria, idazle pedagogoa eta politikari sozialista (h. [[1946]]).
* [[Martxoaren 15]]a – [[Vicente Blanco]], euskal txirrindularia, [[Frantziako Tourra|Frantzia Tourrean]] parte hartu zuen lehendabiziko euskalduna (h. [[1957]]).
* [[Martxoaren 15]]a – [[Raimundo García García]], Iruñean bizi izandako espainiar kazetari eta politikaria (h. [[1962]]).
* [[Martxoaren 17]]a – [[José Adriano Lizarralde]], euskal elizgizon [[frantziskotar]]ra, idazle eta historialaria (h. [[1935]]).
* [[Martxoaren 18]]a – [[Camino Garrigó]], nafar aktorea (h. [[1954]]).
* [[Martxoaren 24]]a – [[Petrus Josephus Wilhelmus Debye]], holandar fisikaria, 1936ko [[Kimikako Nobel Saria]] (h. [[1966]]).
* [[Martxoaren 24]]a – [[Eugène Tisserant]], frantziar kardinala (h. [[1972]]).
* [[Martxoaren 25]]a – [[Ignasi Barraquer]], kataluniar mediku [[oftalmologia|oftalmologoa]] (h. [[1965]]).
* [[Martxoaren 25]]a – [[Alejandro Bilbao]], ''Erramun Maruri'', euskal idazlea (h. [[1966]]).
* [[Martxoaren 26]]a – [[Florence Ethel Johnson]], australiar feminista, sindikalista eta hezitzailea (h. [[1934]]).
* [[Martxoaren 26]]a - [[Van Buren ahizpak|Augusta Van Buren]], estatubatuar moto bidaiari aitzindaria (h. [[1959]]).
* [[Martxoaren 28]]a – [[Angelos Sikelianos]], greziar olerkaria (h. [[1951]]).
* [[Martxoaren 31]] – [[Henri Queuille]], [[Frantzia]]ko lehen ministroa (h. [[1970]]).
==== Apirila ====
* [[Apirilaren 4]]a – [[Isoroku Yamamoto]], japoniar militarra (h. [[1943]]).
* [[Apirilaren 7]]a – [[Bronislaw Malinowski]], poloniar antropologo, etnologo eta soziologoa (h. [[1942]]).
* [[Apirilaren 8]]a – [[Blanche Stuart Scott]], Estatu Batuetako lehen emakume hegazkinlaria (h. [[1970]]).
* [[Apirilaren 9]]a – [[Atala Apodaca]], mexikar irakasle, feminista eta iraultzailea (h. [[1977]]).
* [[Apirilaren 11]] – [[León Felipe]], espainiar olerkaria (h. [[1968]]).
* [[Apirilaren 12]]a – [[Otto Fritz Meyerhof]], alemaniar sendagile eta biokimikaria, 1922ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (h. [[1951]]).
* [[Apirilaren 21]]a - [[Ramón Silva]], bizkaitar futbolaria (h. [[1954]]).
* [[Apirilaren 22]]a – [[Otto Rank]], austriar psikiatra (h. [[1939]]).
* [[Apirilaren 23]]a – [[Rosa Spottorno Topete]], espainiar itzultzailea eta feminista (h. [[1980]]).
* [[Apirilaren 26]]a – [[Marcellí Domingo]], kataluniar politikaria (h. [[1939]]).
==== Maiatza ====
* [[Maiatzaren 5]]a – [[Alice Milliat]], Frantziako eta mundu osoko emakumezkoen kirolaren aitzindaria (h. [[1957]]).
* [[Maiatzaren 8]]a – [[Emilia Bernal]], kubatar poeta eta idazlea (h. [[1964]]).
* [[Maiatzaren 8]]a – [[Santiago Casares]], [[Espainiako Bigarren Errepublika]]ko gobernuburua (h. [[1950]]).
* [[Maiatzaren 8]]a – [[Harry S. Truman]], [[Ameriketako Estatu Batuetako presidenteen zerrenda|Ameriketako Estatu Batuetako 33. Presidentea]] (h. [[1972]]).
* [[Maiatzaren 10]]a – [[Justo Etxeguren]], arabar apaiza (h. [[1937]]).
* [[Maiatzaren 16]]a – [[Juan Irigoien]], gipuzkoar idazle eta artxibozaina, pelotaren munduan oso ezaguna (h. [[1964]]).
* [[Maiatzaren 20]]a – [[Dinuzulu kaCetshwayo]], [[Zululandia]]ko azken erregea (h. [[1913]]).
* [[Maiatzaren 23]]a – [[Corrado Gini]], italiar estatitikari, ekonomialari eta demografoa (h. [[1965]]).
* [[Maiatzaren 24]]a - [[Mario Arana]], bizkaitar futbolaria eta [[Zerrenda:Bilboko alkateak|Bilboko alkatea]] (h. [[1931]]).
* [[Maiatzaren 27]]a – [[Max Brod]], alemaniar idazle eta filosofoa (h. [[1968]]).
* [[Maiatzaren 28]]a – [[Edvard Beneš]], [[Txekoslovakia]]ko presidentea (h. [[1948]]).
==== Ekaina ====
* [[Ekainaren 1]]a – [[Francisco Cotarelo]], arabar pianista eta musikagilea (h. [[1943]]).
* [[Ekainaren 5]]a - [[Dominica Azparren Gil]], nafar etxekoandrea, UGTko kidea, Gerra Zibilean fusilatua (h. [[1936]]).
* [[Ekainaren 9]]a – [[Jon Andoni Irazusta]], euskal idazle eta politikaria (h. [[1952]]).
* [[Ekainaren 13]]a – [[Étienne Gilson]], frantziar filosofo eta filosofiaren historialaria (h. [[1978]]).
* [[Ekainaren 18]]a – [[Édouard Daladier]], [[Frantziako gobernuburuen zerrenda|Frantziako lehen ministroa]] (h. [[1970]]).
* [[Ekainaren 21]]a – [[Claude Auchinleck]], britainiar militarra (h. [[1981]]).
* [[Ekainaren 27]]a – [[Gaston Bachelard]], frantziar filosofoa (h. [[1962]]).
* [[Ekainaren 30]]a – [[Georges Duhamel]], frantziar idazlea (h. [[1966]]).
==== Uztaila ====
* [[Uztailaren 2]]a – [[Maria Baldó]], espainiar maistra, feminista, folklorista eta politikaria (h. [[1964]]).
* [[Uztailaren 3]]a – [[Inocencia Arangoa]], gipuzkoar margolaria (h. [[1935]]).
* [[Uztailaren 4]]a – [[Pauline Carton]], euskal antzezlea (h. [[1974]]).
* [[Uztailaren 7]]a – [[Lion Feuchtwanger]], alemaniar idazlea (h. [[1958]]).
* [[Uztailaren 12]]a – [[Amedeo Modigliani]], italiar margolari eta eskultorea (h. [[1920]]).
* [[Uztailaren 12]]a – [[Louis B. Mayer]], estatubatuar zinema enpresaria (h. [[1957]]).
* [[Uztailaren 14]]a – [[Emilio Cecchi]], italiar idazle eta kritikoa (h. [[1966]]).
* [[Uztailaren 23]]a – [[Emil Jannings]], alemaniar antzezlea, 1920ko hamarkadan zinema mutuko izar handienetako bat (h. [[1950]]).
* [[Uztailaren 24]]a – [[Pilar Zubiaurre]], gaztelaniazko idazle, feminista eta piano jotzaile bizkaitarra (h. [[1970]]).
* [[Uztailaren 25]]a – [[Margarita López Maturana]], klausurako moja eta Berrizko Mesedeetako Misiolarien sortzailea (h. [[1934]]).
* [[Uztailaren 28]]a – [[Nazario Oleaga]], euskal legegile eta euskaltzalea (h. [[1961]]).
==== Abuztua ====
* [[Abuztuaren 2]]a – [[Rómulo Gallegos]], [[Venezuela]]ko presidentea eta idazlea (h. [[1969]]).
* [[Abuztuaren 4]]a – [[Henri Cornet]], frantziar txirrindularia (h. [[1941]]).
* [[Abuztuaren 7]]a – [[Billie Burke]], estatubatuar aktorea (h. [[1970]]).
* [[Abuztuaren 8]]a – [[Louis Mardochée Lévy]], lehen mundu gerran armada uzteaz akusatuta fusilatutako euskalduna (h. [[1915]]).
* [[Abuztuaren 10]]a – [[Panait Istrati]], errumaniar idazlea (h. [[1935]]).
* [[Abenduaren 19]]a – [[Antonín Zápotocký]], [[Txekoslovakia]]ko lehen ministro eta presidentea (h. [[1957]]).
* [[Abuztuaren 20]]a – [[Rudolf Bultmann]], alemaniar teologo protestantea (h. [[1976]]).
* [[Abuztuaren 25]]a – [[Manu Robles-Arangiz]], euskal herritar politikari eta sindikalista (h. [[1982]]).
* [[Abuztuaren 27]]a – [[Vincent Auriol]], [[Zerrenda:Frantziako presidenteak|Frantziako presidentea]] (h. [[1966]]).
* [[Abuztuaren 28]]a – [[Peter Fraser]], [[Zeelanda Berri]]ko lehen ministroa (h. [[1950]]).
* [[Abuztuaren 30]]a – [[Theodor Svedberg]], suediar kimikaria, 1926ko [[Kimikako Nobel Saria]] (h. [[1971]]).
==== Iraila ====
* [[Irailaren 12]]a – [[Fernando Espinosa de los Monteros]], gipuzkoar politikari eta diplomazialaria (h. [[1937]]).
* [[Irailaren 24]]a – [[Gustave Garrigou]], frantziar txirrindularia (h. [[1963]]).
* [[Irailaren 24]]a – [[İsmet İnönü]], [[Turkia]]ko presidentea (h. [[1973]]).
* [[Irailaren 27]]a – [[Delia del Carril]], ''La Hormiguita'', argentinar grabatzailea, margolaria eta marrazkilaria (h. [[1989]]).
==== Urria ====
* [[Urriaren 1]]a – [[Vicente Risco]], galiziar politikari eta idazlea (h. [[1963]]).
* [[Urriaren 4]]a – [[Félix Gouin]], [[Zerrenda:Frantziako presidenteak|Frantziako Estatuburua]] (h. [[1977]]).
* [[Urriaren 8]]a – [[Walther von Reichenau]], alemaniar militarra (h. [[1942]]).
* [[Urriaren 11]] – [[Friedrich Bergius]], alemaniar kimikaria, 1931ko [[Kimikako Nobel Saria]] (h. [[1949]]).
* [[Urriaren 11]] – [[German Landazabal]], arabar musikagilea (h. [[1953]]).
* [[Urriaren 11]] – [[Anna Eleanor Roosevelt]], Ameriketako Estatu Batuetako [[Lehen Dama]] eta feminista aktibista (h. [[1962]]).
* [[Urriaren 12]]a – [[Louis Alibèrt]], frantziar hizkuntzalari eta gramatikalaria, [[okzitaniera]]ren normalkuntzan garrantzi handia izan zuena (h. [[1959]]).
* [[Urriaren 13]]a – [[Madalena Jauregiberri]], euskal idazlea eta euskaltzalea (h. [[1977]]).
* [[Urriaren 19]]a – [[Virxinia Pereira Renda]], galiziar idazlea (h. [[1969]]).
* [[Urriaren 26]]a – [[Domingo Epaltza]], bizkaitar politikaria (h. [[1956]]).
==== Azaroa ====
* [[Azaroaren 2]]a – [[Carlos Eraña]], gipuzkoar fraide marianista (h. [[1936]]).
* [[Azaroaren 5]]a – [[Vladimir Miliutin]], sobietar politikaria (h. [[1937]]).
* [[Azaroaren 6]]a – [[Miguel Sena]], gipuzkoar futbolaria (h. [[1969]]).
* [[Azaroaren 8]]a – [[Hermann Rorschach]], suitzar psikiatra eta psikoanalista (h. [[1922]]).
* [[Azaroaren 14]]a – [[Lorenzo Aguirre]], espainiar margolari eta polizia (h. [[1942]]).
* [[Azaroaren 21]]a – [[Eugeniusz Frankowski]], poloniar arkeologoa, etnografoa, iberista, [[euskalari]]a eta museologoa (h. [[1962]]).
* [[Azaroaren 30]]a – [[Eduardo Eskartzaga]], euskal apaiza (h. [[1954]]).
* [[Azaroaren 30]]a – [[Fernand Forgues]], frantziar arraunlari, pilotari eta errugbi jokalaria (h. [[1973]]).
* [[Azaroaren 30]]a – [[Julian Tellaetxe]], gipuzkoar margolaria (h. [[1957]]).
==== Abendua ====
* [[Abenduaren 1]]a – [[Ignazio Maria Etxaide]], euskarazko eta gaztelaniazko idazlea, ingeniaria eta euskaltzalea (h. [[1962]]).
* [[Abenduaren 1]]a – [[Karl Schmidt-Rottluff]], alemaniar margolari espresionista eta marrazkilaria, ''Die Brücke'' artista taldearen lau sortzaileetako bat (h. [[1976]]).
* [[Abenduaren 2]]a – [[Jean Paulhan]], frantziar idazlea (h. [[1968]]).
* [[Abenduaren 2]]a – [[Johannes Popitz]], nazismoaren aurkako alemaniar erresistentziaren partaidea (h. [[1945]]).
* [[Abenduaren 3]]a – [[Rajendra Prasad]], [[India]]ko lehen lehendakaria (h. [[1963]]).
* [[Abenduaren 8]]a – [[Ascensio Martiarena]], euskal margolaria (h. [[1966]]).
* [[Abenduaren 12]]a – [[Zinaida Serebriakova]], errusiar margolaria (h. [[1967]]).
* [[Abenduaren 16]]a – [[Edward Thomas]], [[Lehen Mundu Gerra]]ko britainiar lehen tiroa egin zuen soldadua (h. [[1939]]).
* [[Abenduaren 19]]a – [[Juan Bautista Gesalaga]], euskal idazle eta bertsolaria (h. [[1957]]).
* [[Abenduaren 28]]a – [[Joseph Pholien]], [[Belgika]]ko lehen ministroa (h. [[1968]]).
* [[Abenduaren 30]]a – [[Hideki Tōjō]], [[Japonia]]ko lehen ministroa eta militarra (h. [[1948]]).
==== Egun ezezaguna edo zehaztugabea ====
* [[Agustin Telleria]], gipuzkoar politikari tradizionalista eta [[errekete]]a (h. [[1939]]).
* [[Antonio Elizalde]], nafar txistularia eta folklore biltzailea (h. [[1956]]).
* [[Blaise Gueraçague Soules]], baxenafar abokatu eta politikaria (h. [[1918]]).
* [[Francisco Basarte Alvero]], nafar organista eta musikagilea.
* [[Guillermo Antón]], euskal txirrindularia.
* [[Jose Iarnotz]], nafar arkitektoa (h. [[1966]]).
* [[Juan Estefanía]], bizkaitar enpresaburua, [[Atlético de Madrid]]eko eta [[Recreativo de Huelva]]ko presidentea izandakoa (h. [[1943]]).
* [[Pedro Kareaga Garagartza]], gipuzkoar ingeniari eta armagilea (h. [[1964]]).
* [[Ralph Kirby]], ingeles futbolaria eta entrenatzailea, [[Bilboko Athletic Kluba|Athletic Clubeko]] entrenatzailea (h. [[1946]]).
* [[Varvara Jakovleva]], errusiar [[boltxebike]]a (h. [[1941]]/[[1944]]).
== Heriotzak ==
==== Urtarriletik ekainera ====
* [[Urtarril]]a – [[Nazario Karrikiri]], nafar bankari eta enpresaburua (j. [[1805]]).
* [[Urtarrilaren 6]]a – [[Gregor Mendel]], austriar abade eta zientzialaria (j. [[1822]]).
* [[Urtarrilaren 9]]a – [[Vito D'Ancona]], italiar margolaria (j. [[1825]]).
* [[Urtarrilaren 10]]a - [[Diego Mariano Alguacil]], espainiar apaiz katolikoa, [[Gasteizko elizbarrutia|Gasteizko apezpikua]] (j. [[1805]]).
* [[Urtarrilaren 13]]a – [[Jose Juan Santesteban]], euskal musikagilea (j. [[1809]]).
* [[Urtarrilaren 15]]a – [[Serafin Olabe]], nafar militar, politiko eta idazlea (j. [[1831]]).
* [[Otsailaren 3]]a – [[Eugène Rouher]], frantziar politikaria (j. [[1814]]).
* [[Otsailaren 29]]a – [[Jose Manterola]], donostiar kantugile eta idazlea (j. [[1849]]).
* [[Martxoaren 4]]a – [[Francisco Dueñas]], [[El Salvador]]ko presidentea (j. [[1810]]).
* [[Martxoaren 19]]a – [[Elias Lönnrot]], finlandiar olerkigilea (j. [[1802]]).
* [[Martxoaren 27]]a – [[Marie Colban]], norvegiar eleberrigile, ipuingile eta itzultzailea (j. [[1814]]).
* [[Apirilaren 4]]a – [[Alfred Francis Russell]], [[Liberia]]ko presidentea (j. [[1817]]).
* [[Apirilaren 10]]a – [[Jean Baptiste Dumas]], frantziar kimikaria (j. [[1800]]).
* [[Apirilaren 11]]a – [[Charles Reade]], ingeles eleberrigilea (j. [[1814]]).
* [[Apirilaren 22]]a – [[Maria Taglioni]], suediar-italiar dantzaria (j. [[1804]]).
* [[Maiatzaren 11]] – [[Canuto Ignacio Muñoz]], gipuzkoar enpresaburu eta kultura ekintzailea, [[bertsolaritza]] babestu zuena (j. [[1835]]).
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Bedrich Smetana]], txekiar musikagilea (j. [[1824]]).
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Charles Adolphe Wurtz]], frantziar kimikaria (j. [[1817]]).
* [[Ekainaren 7]]a – [[Amelia Matilda Murray]], ingeles idazlea eta [[Viktoria Erresuma Batukoa|Viktoria]] erreginaren konpainia-dama (j. [[1795]]).
* [[Ekainaren 9]]a – [[Antonio Kortazar]], gipuzkoar arkitekto eta hirigilea (j. [[1823]]).
* [[Ekainaren 19]]a – [[Johann Gustav Droysen]], alemaniar filologoa, historialaria eta politikaria (j. [[1808]]).
* [[Ekainaren 19]]a – [[Philippe Langlois]], [[normandia]]r idazlea (j. [[1817]]).
* [[Ekainaren 19]]a – [[Ludwig Richter]], alemaniar margolaria (j. [[1803]]).
* [[Ekainaren 27]]a – [[Joseph Smith]], estatubatuar buruzagi erlijiosoa, [[Azken Egunetako Santuen Mugimendua]]ren sortzailea (j. [[1805]]).
==== Uztailetik abendura ====
* [[Uztailaren 3]]a – [[Maren Elisabeth Bang]], norvegiar sukaldari eta idazlea (j. [[1797]]).
* [[Uztailaren 10]]a – [[Paul Morphy]], estatubatuar xakelaria, garai guztietako onenetakotzat joa (j. [[1837]]).
* [[Uztailaren 16]]a – [[Manuel Milà i Fontanals]], kataluniar jakintsua (j. [[1818]]).
* [[Uztailaren 18]]a – [[María Dolores Aldama Alfonso]], Monteloko markesa, [[Idazle|idazlea]] eta azukre-lantegien eta esklaboen jabe kubarra (j. [[1819]])
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Giuseppe De Nittis]], italiar margolaria (j. [[1846]]).
* [[Irailaren 6]]a – [[Pierre de Laussat]], euskal politikaria (j. [[1795]]).
* [[Irailaren 27]]a – [[Toribio Aiertza]], euskal kardiologoa (j. [[1815]]).
* [[Urriaren 3]]a – [[Hans Makart]], austriar margolaria (j. [[1840]]).
* [[Urriaren 19]]a – [[Nikolas Soraluze]], euskal historialari, politikari eta enpresaburua (j. [[1820]]).
* [[Urriaren 31]] – [[Marie Bashkirtseff]], errusiar idazlea, margolaria eta eskultorea (j. [[1858]]).
* [[Azaroaren 10]]a – [[José María Goizueta]], gipuzkoar erdal idazlea eta musika-kritikaria (j. [[1816]]).
* [[Azaroaren 25]]a – [[Adolf Wilhelm Herman Kolbe]], alemaniar kimikaria (j. [[1818]]).
* [[Abenduaren 10]]a – [[Jules Bastien-Lepage]], frantziar margolari [[errealismo artistiko|naturalista]] (j. [[1848]]).
==== Egun ezezaguna edo zehaztugabea ====
* [[Torcuato Mendiri]], nafar jeneral [[karlismo|karlista]] (j. [[1813]]).
* [[Georgiana Houghton]], britainiar artista eta mediuma (j. [[1814]]).
----
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Denbora unitate aurkibidea}}
[[Kategoria:1884| ]]
p1ueio4aq6s11u8mn893ucxjjwha26p
1904
0
1231
10005969
9991692
2024-12-20T16:05:15Z
Lainobeltz
56334
/* Urtarrila */
10005969
wikitext
text/x-wiki
{{urte aurkibide probak}}
{{urtegertaerak}}
== Gertaerak ==
=== Euskal Herria ===
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Bizkaia|Bizkaiko]] meatzarien greba amaitu zen langileen garaipenarekin.
=== Mundua ===
* [[Urriaren 18]]a – [[Bolivia]] eta [[Txile]]k bake akordioa sinatu zuten.
== Arte eta kultura ==
== Zientzia eta teknologia ==
== Kirolak ==
* [[1904ko Udako Olinpiar Jokoak|1904ko Olinpiar Jokoak]] ([[Saint Louis]], [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]]; [[uztailaren 1]]a – [[azaroaren 23]]a):
** Joko hauetan ez zen izan euskal herritar kirolaririk.
* [[Maiatzaren 21]]a – [[FIFA]] [[futbol]]aren nazioarteko elkartea sortu zuten [[Paris]]en.
* [[Irailaren 14]]a – [[Aviron Bayonnais]] [[errugbi]] taldea sortu zuten [[Baiona]]n.
== Jaiotzak ==
==== Urtarrila ====
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Fazal Ilahi Chaudhry]], [[Pakistan]]go 5. presidentea (h. [[1982]]).
* [[Urtarrilaren 9]]a – [[Antonio Garrigues Díaz-Cañabate]], espainiar legegizon eta diplomatikoa (h. [[2004]]).
* [[Urtarrilaren 9]]a – [[Brígida Pardo López]], Espainiako Gerra Zibilaren hasieran fusilatutako emakumea (h. [[1936]]).
* [[Urtarrilaren 10]]a – [[Jesus Gartzia Leoz]], nafar musikagilea (h. [[1953]]).
* [[Urtarrilaren 13]]a – [[Nathan Milstein]], ukrainar-estatubatuar biolinista (h. [[1992]]).
* [[Urtarrilaren 14]]a – [[Cecil Beaton]], britainiar modako, erretratuetako eta gerrako argazkilari, egunkarien egile, margolari eta zinema eta antzerkirako barnealdeen eta jantzien diseinatzailea (h. [[1980]]).
* [[Urtarrilaren 14]]a – [[Jesus Luisa Esnaola]], gipuzkoar dantzaria, koreografoa eta [[Euzko Gudarostea|Euzko Gudaroste]]ko komandantea (h. [[1972]]).
* [[Urtarrilaren 17]]a – [[Lillemor Aars]], norvegiar zeramikaria (h. [[1992]]).
* [[Urtarrilaren 18]]a – [[Cary Grant]], ingeles-estatubatuar aktorea (h. [[1986]]).
* [[Urtarrilaren 22]]a – [[George Balanchine]], errusiar musikagile, dantzari eta koreografoa (h. [[1983]]).
* [[Urtarrilaren 22]]a – [[Carolina Henriette MacGillavry]], holandar kimikari eta kristalografoa (h. [[1993]]).
* [[Urtarrilaren 26]]a – [[Seán MacBride]], irlandar politikaria, [[Amnistia Internazionala|Amnesty Internationaleko]] lehendakaria eta 1974ko [[Bakearen Nobel Saria]] (h. [[1988]]).
* [[Urtarrilaren 26]]a – [[Casimiro Morcillo]], espainiar artzapezpikua, [[Bilboko elizbarrutia|Bilboko elizbarrutiko]] lehendabiziko apezpikua (h. [[1971]]).
* [[Urtarrilaren 29]]a – [[Arnold Gehlen]], alemaniar antropologo eta soziologoa (h. [[1976]]).
* [[Urtarrilaren 29]]a – [[Lidia Zamenhof]], poloniar idazle eta itzultzailea (h. [[1942]]).
==== Otsaila ====
* [[Otsailaren 1]]a – [[Enrique de Gandía]], argentinar historialaria eta idazlea (h. [[2000]]).
* [[Otsailaren 1]]a – [[Bernabé Txabarri]], euskal belar hockey jokalaria.
* [[Otsailaren 2]]a – [[Helen Rose]], arropa eta filmetako jantzien estatubatuar diseinatzailea (h. [[1985]]).
* [[Otsailaren 3]]a – [[Luigi Dallapiccola]], italiar musikagilea, [[dodekafonismo]]aren aitzindaria Italian (h. [[1975]]).
* [[Otsailaren 4]]a – [[MacKinlay Kantor]], estatubatuar kazetari, eleberrigile eta gidoilaria (h. [[1977]]).
* [[Otsailaren 4]]a – [[Deng Yingchao]], txinatar politikaria (h. [[1992]]).
* [[Otsailaren 5]]a – [[Nils Holmer]], suediar hizkuntzalaria (h. [[1994]]).
* [[Otsailaren 8]]a – [[Lilian Harrison]], argentinar igerilaria, [[Rio de la Plata]] igerian zeharkatu zuen lehen pertsona (h. [[1993]]).
* [[Otsailaren 11]] – [[Keith Holyoake]], [[Zeelanda Berri]]ko lehen ministro eta gobernadore orokorra (h. [[1983]]).
* [[Otsailaren 11]] – [[Lucile Randon]], 118 urte eta 340 egun bizi izandako frantziarra, heriotza momentuan munduan [[Bizirik dauden munduko pertsonarik zaharrenen zerrenda|bizirik irauten zuen pertsona zaharrena]] (h. [[2023]]).
* [[Otsailaren 12]]a – [[Étienne Wolff]], frantziar biologoa (h. [[1996]]).
* [[Otsailaren 15]]a – [[Antonin Magne]], frantziar txirrindularia (h. [[1983]]).
* [[Otsailaren 16]]a – [[George F. Kennan]], estatubatuar diplomazialari eta historialaria (h. [[2005]]).
* [[Otsailaren 17]]a – [[Hans Morgenthau]], jurista eta politikalari alemaniar-estatubatuarra (h. [[1980]]).
* [[Otsailaren 18]]a – [[Felicia Browne]], britainiar emakume artista, [[Espainiako Gerra Zibila|Espainiako Gerra Zibilean]] hil zen lehenengo britainiar boluntarioa (h. [[1936]]).
* [[Otsailaren 19]]a – [[Muiris Ó Súilleabháin]], [[Blasket uharteak|Blasket uharteetako]] bere umearo eta gaztaroko oroitzapenengatik ospetsua (h. [[1950]]).
* [[Otsailaren 21]]a – [[Mariano Juaristi]], ''Atano III.a'', [[esku-huskako pilota|esku huskako]] gipuzkoar pilotaria, sekula izan den onenetakoa (h. [[2001]]).
* [[Otsailaren 21]]a – [[Aleksei Kosygin]], sobietar politikaria (h. [[1980]]).
* [[Otsailaren 22]]a – [[Delhy Tejero]], espainiar margolaria, marrazkilaria, muralista eta irakaslea, ''[[Las sinsombrero]]'' mugimendukoa (h. [[1968]]).
* [[Otsailaren 23]]a – [[William L. Shirer]], estatubatuar kazetari eta gerra-berriemailea (h. [[1993]]).
* [[Otsailaren 27]]a – [[James T. Farrell]], estatubatuar idazlea (h. [[1979]]).
* [[Otsailaren 27]]a – [[André Leducq]], frantziar txirrindularia (h. [[1980]]).
* [[Otsailaren 28]]a – [[Alfred Bohrmann]], alemaniar astronomoa (h. [[2000]]).
==== Martxoa ====
* [[Martxoaren 1]]a – [[Glenn Miller]], estatubatuar musikagile, tronboi-jotzaile eta orkestra-zuzendaria (h. [[1944]]).
* [[Martxoaren 2]]a – [[Theodor Seuss Geisel]], haur-literaturako idazle estatubatuarra, argitaratzailea eta irudigilea (h. [[1991]]).
* [[Martxoaren 3]]a – [[Gabriel Arias-Salgado]], espainiar politikari [[falange|falangista]] (h. [[1962]]).
* [[Martxoaren 4]]a – [[Luis Carrero Blanco]], espainiar almirante eta politikaria (h. [[1973]]).
* [[Martxoaren 4]]a – [[George Gamow]], errusiar-estatubatuar fisikari teoriko eta kosmologoa (h. [[1968]]).
* [[Martxoaren 4]]a – [[Suceso Portales]], extremadurar [[Anarkofeminismo|anarkofeminista]], ''Mujeres Libres'' erakundean parte hartzeagatik nabarmendua (h. [[1999]]).
* [[Martxoaren 5]]a – [[Karl Rahner]], alemaniar teologo katolikoa (h. [[1984]]).
* [[Martxoaren 5]]a – [[Eusebio Zamakola|Eusebio Zamakola, ''El Vasco'']], Argentinan aritutako bizkaitar bidelapurra (h. [[1983]]).
* [[Martxoaren 6]]a – [[Jose Antonio Agirre]], [[Eusko Jaurlaritzako lehendakaria|Eusko Jaurlaritzako lehenengo lehendakaria]] (h. [[1960]]).
* [[Martxoaren 6]]a – [[Marisa Roesset Velasco]], espainiar margolari figuratiboa eta irudigilea (h. [[1976]]).
* [[Martxoaren 6]]a – [[Hugh Williams]], ingeles aktore eta antzerkigilea (h. [[1969]]).
* [[Martxoaren 7]]a – [[Reinhard Heydrich]], [[Alemania Nazi]]ko militarra, [[Holokaustoa]]ren arkitekto nagusietako bat (h. [[1942]]).
* [[Martxoaren 9]]a – [[Julian Barandiaran Kortazar]], gipuzkoar apaiza, idazlea, musikaria, organista eta idazlea (h. [[1967]]).
* [[Martxoaren 11]] – [[Albrecht von Hagen]], alemaniar legelaria eta erresistentziako kidea, [[Hitler]] hiltzeko atentatu eta huts egin zuena (h. [[1944]]).
* [[Martxoaren 13]]a – [[René Dumont]], frantziar agronomia-ingeniaria, soziologoa eta ingurumen-politikaria (h. [[2001]]).
* [[Martxoaren 17]]a - [[Blanca Catalán de Ocón y Gayolá]], espainiar botanikaria, Espainian gaian aditua zen lehen emakumetzat hartua (j. [[1860]]).
* [[Martxoaren 20]]a – [[Walter M. Elsasser]], alemaniar-estatubatuar fisikaria (h. [[1991]]).
* [[Martxoaren 20]]a – [[Burrhus Frederic Skinner]], estatubatuar psikologo, filosofo eta autorea (h. [[1990]]).
* [[Martxoaren 22]]a – [[Bienvenido Zilbeti Urkia]], 109 urte eta 22 egun bizi izandako nafarra (h. [[2013]]).
* [[Martxoaren 23]]a – [[Joan Crawford]], estatubatuar aktorea (h. [[1977]]).
* [[Martxoaren 25]]a – [[Luis Navarro Garnika]], nafar jenerala, [[Espainiako Aire Armada]]ren kidea, [[Espainiako Gerra Zibila|Gerra Zibilean]] matxinoen alde egin zuena (h. [[1995]]).
* [[Martxoaren 26]]a – [[Emilio Fernández]], ''El Indio'', mexikar zinema zuzendari eta aktorea (h. [[1986]]).
* [[Martxoaren 28]]a – [[Ricardo Bueno Ituarte]], gipuzkoar mediku, neuropsikiatra eta administratzailea (h. [[1956]]).
* [[Martxoaren 30]]a – [[Edgar P. Jacobs]], belgikar komikigilea (h. [[1987]]).
==== Apirila ====
* [[Apirilaren 1]]a – [[Juan Gil-Albert]], espainiar olerkari eta idazlea (h. [[1994]]).
* [[Apirilaren 2]]a – [[Roman Irigoien Mitxelena]], gipuzkoar sendagile eta olerkaria (h. [[1978]]).
* [[Apirilaren 4]]a – [[Herminia Fariña Cobián]], galiziar idazle, poeta eta antzerkigilea (h. [[1966]]).
* [[Apirilaren 4]]a – [[Sofia Polo Giménez]], espainiar maistra errepublikanoa (h. [[1936]]).
* [[Apirilaren 4]]a – [[Jean Tortel]], frantziar poeta (h. [[1993]]).
* [[Apirilaren 6]]a – [[Kurt Georg Kiesinger]], [[Alemaniako kantziler]]ra (h. [[1988]]).
* [[Apirilaren 8]]a – [[John Hicks]], ingeles ekonomista, 1972ko [[Ekonomiako Nobel Saria]] (h. [[1989]]).
* [[Apirilaren 13]]a – [[Yves Congar]], frantziar elizgizona, [[ekumenismo]]aren bultzatzailea (h. [[1995]]).
* [[Apirilaren 14]]a – [[John Gielgud]], britainiar antzezle, zinema-zuzendari eta produktorea (h. [[2000]]).
* [[Apirilaren 15]]a – [[Arshile Gorky]], armeniar-estatubatuar margolaria (h. [[1948]]).
* [[Apirilaren 17]]a – [[Irene Manton]], britainiar botanikaria, iratzeak eta algak aztertzeagatik nabarmendu zena (h. [[1988]]).
* [[Apirilaren 17]]a – [[Anizeto Zugasti]], gipuzkoar apaiza eta euskal idazlea (h. [[1983]]).
* [[Apirilaren 18]]a – [[Giuseppe Terragni]], italiar arkitektoa (h. [[1943]]).
* [[Apirilaren 21]]a – [[Odilo Globocnik]], austriar gerra-kriminala, [[holokausto]] Juduaren egile exekutibo garrantzitsuenetako bat (h. [[1945]]).
* [[Apirilaren 21]]a – [[Anna Murià]], kataluniar idazlea (h. [[2002]]).
* [[Apirilaren 22]]a – [[Alaíde Lisboa]], brasildar irakasle, kazetari, idazle eta politikaria (h. [[2006]]).
* [[Apirilaren 22]]a – [[Robert Oppenheimer]], estatubatuar fisikaria, [[Manhattan Proiektua]]ren zuzendaria (h. [[1967]]).
* [[Apirilaren 22]]a – [[María Zambrano]], espainiar filosofo eta saiakeragilea (h. [[1991]]).
* [[Apirilaren 23]]a – [[Gerardo López de Gereñu]], arabar etnografoa (h. [[1992]]).
* [[Apirilaren 24]]a – [[Willem de Kooning]], estatubatuar margolaria eta eskultorea (h. [[1997]]).
* [[Apirilaren 26]]a – [[Xenofon Zolotas]], [[Grezia]]ko lehen ministroa (h. [[2004]]).
* [[Apirilaren 27]]a – [[Cecil Day-Lewis]], ingeles-irlandar olerkaria (h. [[1972]]).
==== Maiatza ====
* [[Maiatzaren 2]]a – [[Bill Brandt]], alemaniar jaiotako britainiar argazkilari eta fotokazetaria (h. [[1983]]).
* [[Maiatzaren 2]]a – [[Maurice Estève]], frantziar margolaria (h. [[2001]]).
* [[Maiatzaren 5]]a – [[Louise Aslanian]], franko-armeniar ekintzaile komunista eta antifaxista, idazlea, eleberrigilea, poeta eta [[Frantziako erresistentzia]]ko pertsonaia nabarmena (h. [[1945]]).
* [[Maiatzaren 6]]a – [[Harry Martinson]], suediar idazlea, 1974ko [[Literaturako Nobel saria]] (h. [[1978]]).
* [[Maiatzaren 8]]a – [[Amparo Barayón]], espainiar pianista eta ekintzaile anarkista, errepublikanoa, sozialista eta feminista (h. [[1936]]).
* [[Maiatzaren 9]]a – [[Gregory Bateson]], estatubatuar antropologoa (h. [[1980]]).
* [[Maiatzaren 11]] – [[Salvador Dalí]], kataluniar margolaria, eskultorea, diseinatzailea, idazlea eta zinemagilea (h. [[1989]]).
* [[Maiatzaren 11]] – [[Mariano Iurrita]], gipuzkoar futbolaria (h. [[1976]]).
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Miquel Coll i Alentorn]], kataluniar politikari eta historialaria (h. [[1990]]).
* [[Maiatzaren 17]]a – [[Jean Gabin]], frantziar antzezlea (h. [[1976]]).
* [[Maiatzaren 18]]a – [[Àngels Ferrer i Sensat]], kataluniar maistra, pedagogoa eta Natur Zientzietako katedraduna (h. [[1992]]).
* [[Maiatzaren 20]]a – [[Rosario de Velasco]], kataluniar margolari figuratiboa (h. [[1991]]).
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Robert Montgomery]], estatubatuar zinema aktore, zuzendari eta ekoizlea (h. [[1981]]).
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Fats Waller]], estatubatuar jazz-musikagilea, piano-jotzailea eta organo-jotzailea (h. [[1943]]).
==== Ekaina ====
* [[Ekainaren 2]]a – [[Carmen Larrabeiti]], bizkaitar aktorea (h. [[1968]]).
* [[Ekainaren 2]]a – [[Johnny Weissmuller]], estatubatuar kirolari eta aktorea, [[Tarzan]]en pertsonaia antzezteagatik ospetsua (h. [[1984]]).
* [[Ekainaren 4]]a – [[Alvah Bessie]], estatubatuar eleberrigilea, kazetaria eta gidoilaria (h. [[1985]]).
* [[Ekainaren 4]]a – [[Georges Canguilhem]], frantziar filosofoa, [[epistemologia]]ren sortzaileetako bat (h. [[1995]]).
* [[Ekainaren 5]]a – [[Hans Furler]], alemaniar politikaria, [[Europako Legebiltzar]]reko lehendakaria (h. [[1975]]).
* [[Ekainaren 11]] – [[Emil František Burian]], [[txekoslovakia]]r musikagile, idazle eta antzerki eta zinema-gidoilaria (h. [[1959]]).
* [[Ekainaren 14]]a – [[Margaret Bourke-White]], estatubatuar argazkilari eta argazkigintza dokumentalaria (h. [[1971]]).
* [[Ekainaren 17]]a – [[Ralph Bellamy]], estatubatuar antzezlea (h. [[1991]]).
* [[Ekainaren 19]]a – [[Lester Cole]], estatubatuar zinema-gidoilaria (h. [[1985]]).
* [[Ekainaren 22]]a – [[Margarita Wallmann]], alemaniar-austriar-argentinar dantzari, koreografo, diseinatzaile eta zuzendari eszenikoa (h. [[1992]]).
* [[Ekainaren 24]]a – [[Ángel Garma]], bizkaitar psikiatra eta psikoanalista (h. [[1993]]).
* [[Ekainaren 24]]a – [[Matilde Landa]], Espainiako Alderdi Komunistako (PCE) militante nabarmena (h. [[1942]]).
* [[Ekainaren 26]]a – [[Peter Lorre]], hungariar-estatubatuar aktorea (h. [[1964]]).
==== Uztaila ====
* [[Uztailaren 2]]a – [[René Lacoste]], ''Krokodilo'', frantziar tenislaria eta ''Lacoste'' jantzi markaren sortzailea (h. [[1996]]).
* [[Uztailaren 5]]a – [[Ernst Mayr]], alemaniar biologoa (h. [[2005]]).
* [[Uztailaren 7]]a – [[Alberto Villaverde]], gipuzkoar futbolaria.
* [[Uztailaren 8]]a – [[Henri Cartan]], frantziar matematikaria (h. [[2008]]).
* [[Uztailaren 10]]a – [[Ticiana Iturri]], medikua, higienearen dibulgatzailea, haurdunaldian eta pediatrian espezialista, Bizkaiko lehenengo emakume medikua (h. [[1969]]).
* [[Uztailaren 11]] – [[Leland John Haworth]], [[partikulen fisika]]ri estatubatuarra (h. [[1979]]).
* [[Uztailaren 11]] – [[Miguel Primo de Rivera Sáenz de Heredia]], Lizarrako markesa, espainiar politikari [[falangista]] (h. [[1964]]).
* [[Uztailaren 12]]a – [[Pablo Neruda]], txiletar poeta, 1971ko [[Literaturako Nobel Saria]] (h. [[1973]]).
* [[Uztailaren 16]]a – [[Goffredo Petrassi]], italiar musikagilea (h. [[2003]]).
* [[Uztailaren 26]]a – [[Luis Vidales]], kolonbiar olerkari eta saiakera idazlea (h. [[1990]]).
* [[Uztailaren 27]]a – [[Liudmila Rudenko]], ukrainar-sobietar xake jokalaria (h. [[1986]]).
* [[Uztailaren 28]]a – [[Pavel Alekseievitx Txerenkov]], errusiar fisikaria, [[Txerenkoven erradiazioa|Txerenkov erradiazioaren]] aurkizailea eta 1958ko [[Fisikako Nobel Saria]] (h. [[1990]]).
* [[Uztailaren 30]]a – [[Salvador Novo]], mexikar idazlea (h. [[1974]]).
==== Abuztua ====
* [[Abuztuaren 3]]a – [[Dolores del Río]], mexikar antzezlea, Mexikoko Zinemaren Urrezko Aroan izarra (h. [[1983]]).
* [[Abuztuaren 3]]a – [[Clifford D. Simak]], estatubatuar zientzia-fikziozko eleberrigilea (h. [[1988]]).
* [[Abuztuaren 4]]a – [[Witold Gombrowicz]], poloniar idazlea (h. [[1969]]).
* [[Abuztuaren 8]]a – [[Ciriaco Errasti]], euskal herritar futbolaria (h. [[1984]]).
* [[Abuztuaren 10]]a – [[Dorothy B. Hughes]], estatubatuar poeta eta eleberrigilea (h. [[1993]]).
* [[Abuztuaren 11]] – [[Ángel Mariscal]], euskal herritar futbolaria (h. [[1979]]).
* [[Abuztuaren 12]]a – [[Aleksei Nikolaevitx Errusiakoa]], Errusiako tsarevitxa (h. [[1918]]).
* [[Abuztuaren 14]]a – [[Mariola Sirakova]], bulgariar anarkista (h. [[1925]]).
* [[Abuztuaren 15]]a – [[Louis Gardet]], frantziar teologo, filosofo eta mistikoa (h. [[1986]]).
* [[Abuztuaren 16]]a – [[Wendell Meredith Stanley]], estatubatuar biokimikaria, 1946ko [[Kimikako Nobel Saria]] (h. [[1971]]).
* [[Abuztuaren 18]]a – [[Maria Magunazelaia]], ''Maoma'', euskal txirrindularia (h. [[2000]]).
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Count Basie]], estatubatuar jazz piano-jotzaile, organo-jotzaile eta musikagilea (h. [[1984]]).
* [[Abuztuaren 22]]a – [[Deng Xiaoping]], [[Txinako Herri Errepublika]]ko buruzagi [[komunismo|komunista]] nabarmena (h. [[1997]]).
* [[Abuztuaren 23]]a – [[Gloria Morgan Vanderbilt]], suitzan jaiotzako estatubatuar ''socialité''a (h. [[1965]]).
* [[Abuztuaren 26]]a – [[Christopher Isherwood]], britainiar-estatubatuar eleberrigilea (h. [[1986]]).
* [[Abuztuaren 29]]a – [[Werner Forßmann]], alemaniar kirurgialaria, 1956ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (h. [[1979]]).
==== Iraila ====
* [[Irailaren 3]]a – [[André Jacquemin]], frantziar margolari eta grabatzailea (h. [[1992]]).
* [[Irailaren 6]]a – [[Maria Krüger]], poloniar idazle eta kazetaria (h. [[1999]]).
* [[Irailaren 11]] – [[José María Bueno]], espainiar kardinala, [[Gasteizko elizbarrutia|Gasteizko gotzaina]] izandakoa (h. [[1987]]).
* [[Irailaren 12]]a – [[Euros Bowen]], galestar poeta (h. [[1988]]).
* [[Irailaren 14]]a – [[Zoran Rant]], esloveniar ingeniari kimiko eta zientzialaria (h. [[1972]]).
* [[Irailaren 15]]a – [[Hunberto II.a Italiakoa]], [[Italiako Erresuma (1861-1946)|Italiako Erresumako]] azken erregea (h. [[1983]]).
* [[Irailaren 16]]a – [[Michał Rapacz]], poloniar apaiz katoliko eta martiria (h. [[1946]]).
* [[Irailaren 20]]a – [[Roxa Zabaleta Aiestaran]], gipuzkoar sendalaria (h. [[1963]]).
* [[Irailaren 21]]a – [[Hans Hartung]], germano-frantziar margolaria (h. [[1989]]).
* [[Irailaren 22]]a – [[Maurizia Aldeiturriaga]], trikiti musikako bizkaitar pandero jotzailea eta abeslaria (h. [[1988]]).
* [[Irailaren 26]]a – [[Reysa Bernson]], frantziar astronomoa, ''Association Astronomique du Nord''en sortzailea (h. [[1944]]).
* [[Irailaren 27]]a – [[Pedro Méndez]], [[Madril]]en jaiotako gipuzkoar igerilari olinpikoa (h. [[1999]]).
* [[Irailaren 28]]a – [[Juan Antonio Kareaga]], bizkaitar politikari jeltzalea (h. [[1964]]).
* [[Irailaren 29]]a – [[Greer Garson]], britainiar antzezlea (h. [[1996]]).
* [[Irailaren 29]]a – [[Nikolai Ostrovski]], ukrainar jatorriko sobietar idazlea (h. [[1936]]).
==== Urria ====
* [[Urriaren 1]]a – [[Otto Robert Frisch]], austriar-britainiar zientzialaria (h. [[1979]]).
* [[Urriaren 2]]a – [[Graham Greene]], ingeles idazlea (h. [[1991]]).
* [[Urriaren 2]]a – [[Lal Bahadur Shastri]], [[India]]ko lehen ministroa (h. [[1966]]).
* [[Urriaren 3]]a – [[Álvaro Arana]], euskal kirolaria (h. [[1937]]).
* [[Urriaren 3]]a – [[Charles John Pedersen]], estatubatuar kimikaria, 1987ko [[Kimikako Nobel Saria]] (h. [[1989]]).
* [[Urriaren 10]]a – [[Itziar Mujika Irastorza]], gipuzkoar abertzalea eta irakaslea (h. [[1992]]).
* [[Urriaren 12]]a – [[Laudelina de Campos Melo]], brasildar sindikalista, etxeko langileen eskubideen aldeko ekintzailea (h. [[1991]]).
* [[Urriaren 21]]a – [[Patrick Kavanagh]], irlandar olerkari eta eleberrigilea (h. [[1967]]).
* [[Urriaren 22]]a – [[Esther Chapa]], mexikar mediku zirujaua, idazlea, feminista, sufragista, sindikalista eta aktibista (h. [[1970]]).
==== Azaroa ====
* [[Azaroaren 4]]a - [[Claire Beck Loos]], txekoslovakiar argazkilaria eta idazlea (h. [[1942]]).
* [[Azaroaren 11]]a – [[Alger Hiss]], estatubatuar legelari eta diplomatikoa, Sobietar Batasuneko espioia (h. [[1996]]).
* [[Azaroaren 12]]a – [[Jacques Tourneur]], frantziar zinema zuzendaria (h. [[1977]]).
* [[Azaroaren 14]]a – [[Dick Powell]], estatubatuar abeslari, aktore eta zinema zuzendaria (h. [[1963]]).
* [[Azaroaren 16]]a – [[Nnamdi Azikiwe]], ''Zik'', [[Nigeria]]ko aurreneko presidentea (h. [[1996]]).
* [[Azaroaren 17]]a – [[Paul Chaudet]], [[Suitzako Konfederazioko presidente]]a (h. [[1977]]).
* [[Azaroaren 17]]a – [[Isamu Noguchi]], japoniar-estatubatuar eskultore eta paisaien arkitektoa (h. [[1988]]).
* [[Azaroaren 19]]a – [[Lippo Hertzka]], hungariar futbolari eta entrenatzailea (h. [[1951]]).
* [[Azaroaren 22]]a – [[Louis Néel]], frantziar fisikaria, 1970ko [[Fisikako Nobel Saria]] (h. [[2000]]).
* [[Azaroaren 25]]a – [[Ba Jin]], txinatar idazlea (h. [[2005]]).
* [[Azaroaren 26]]a – [[Armand Frappier]], kanadar mikrobiologoa (h. [[1991]]).
* [[Azaroaren 28]]a – [[Nancy Mitford]], ingeles eleberrigile, biografo eta kazetaria (h. [[1973]]).
* [[Azaroaren 29]]a – [[Eloy Erentxun]], gipuzkoar margolaria (h. [[1997]]).
* [[Azaroaren 30]]a – [[Clyfford Still]], estatubatuar margolaria (h. [[1980]]).
==== Abendua ====
* [[Abenduaren 1]]a – [[Telesforo Monzón|Telesforo Monzon]], [[bergara]]r idazle, euskaltzain eta politikaria, buruzagi [[jeltzale|jelkidea]] eta ondoren [[Herri Batasuna]]ren sortzaileetako bat (h. [[1981]]).
* [[Abenduaren 4]]a – [[Guido Calogero]], italiar filosofoa (h. [[1986]]).
* [[Abenduaren 6]]a – [[Tiburtzio Beristain]], euskal herritar futbolaria (h. [[1953]]).
* [[Abenduaren 6]]a – [[Ève Curie]], frantziar pianojole, kazetari, hizlari eta diplomatikoa (h. [[2007]]).
* [[Abenduaren 9]]a – [[Felipe Sansiñena]], nafar presoa, Neuengamme kontzentrazio esparruan [[Nazionalsozialismo|naziek]] eraildako hiru euskaldunetako bat (h. [[1945]]).
* [[Abenduaren 10]]a – [[Antonín Novotný]], [[Txekia]]ko presidentea (h. [[1975]]).
* [[Abenduaren 13]]a – [[Kandido Saseta|Cándido Saseta]], [[Eusko Gudarostea|Eusko Gudarosteko]] komandantea (h. [[1937]]).
* [[Abenduaren 18]]a – [[George Stevens]], estatubatuar zinema zuzendaria (h. [[1975]]).
* [[Abenduaren 21]]a – [[Dorotea Barnés]], nafar kimikaria (h. [[2003]]).
* [[Abenduaren 21]]a – [[Jean Bazaine]], frantziar margolaria (h. [[2001]]).
* [[Abenduaren 22]]a – [[Aloys Bigirumwami]], ruandar apezpiku katolikoa (h. [[1986]]).
* [[Abenduaren 24]]a – [[Joseph Juran]], errumaniar-estatubatuar ikertzailea, kalitatearen hobekuntzan nabarmendua (h. [[2008]]).
* [[Abenduaren 25]]a – [[Gerhard Herzberg]], alemaniar fisikaria, 1971ko [[Kimikako Nobel Saria]] (h. [[1999]]).
* [[Abenduaren 26]]a – [[Alejo Carpentier]], kubatar idazle eta musikologoa, [[errealismo magiko]]aren aitzindaritzat joa (h. [[1980]]).
* [[Abenduaren 28]]a – [[Bobbie Rosenfeld]], kanadar atleta, 4x100 metroko proban aditua (h. [[1969]]).
* [[Abenduaren 29]]a – [[Amaro del Rosal]], espainiar sindikalista eta idazlea (h. [[1991]]).
* [[Abenduaren 30]]a – [[Dimitri Borissovitx Kabalevski]], errusiar musikagilea eta pedagogoa (h. [[1987]]).
==== Egun ezezaguna edo zehaztugabea ====
* [[Azaro]]a – [[Clemente Ezkurdia]], ''Gorriti'', nafar bertsolaria (h. [[1985]]).
* [[Agustin Beloki]], nafar okin eta bertsolaria (h. [[1996]]).
* [[Antonio Ruiz de Azua]], ''Ogoñope'', euskal idazlea, kazetaria eta politikaria (h. [[1974]]).
* [[Enolasca Vela Salvador]], nafar etxekoandrea, Gerra Zibilean fusilatua (h. [[1936]]).
* [[Jose Luis Arenillas]], euskal mediku eta politikaria (h. [[1937]]).
* [[Juan Miguel Seminario]], nafar kazetari, kronikagile eta idazlea (h. [[1968]]).
* [[Kandido Arregi]], bizkaitar abertzalea (h. [[1952]]).
* [[Santiago Salegi Arakistain]], ''Salegi'', gipuzkoar pilotaria, trinketean espezialista.
* [[Segundo Barruetabeña]], bizkaitar txirrindularia.
* [[Eladia García Palacios]], espainiar maistra, sozialista eta sindikalista (h. [[1937]]).
* [[Jean Urruty]], mauriziar idazle eta literatura-kritikaria (h. [[1983]]).
* [[José María Varela]], espainiar politikaria, [[Bizkai]]ko gobernadore zibila (h. [[1986]]).
* [[Magdalena Nolla Montseny]], kataluniar errepublikanoa (h. [[1939]]).
* [[Marguerite Durand (hizkuntzalaria)|Marguerite Durand]], frantziar hizkuntzalari eta fonetikalaria (h. [[1962]]).
* [[Ramona Peralba Sala]], kataluniar aktibista errepublikanoa, ehungintzako langilea eta CNTko militantea (h. [[1939]]).
* [[Teresina Boronat]], kataluniar dantzari, koreografo eta dantza klasikoko irakaslea (h. [[1983]]).
== Heriotzak ==
==== Urtarrila ====
* [[Urtarrilaren 4]]a – [[Jean-Léon Gérôme]], frantziar margolaria eta eskultorea (j. [[1824]]).
* [[Urtarrilaren 4]]a – [[Mary Ellen Pleasant]], estatubatuar ekintzaile, finantzari, ondasun higiezinen handikin eta abolizionista (j. [[1814]]).
* [[Urtarrilaren 22]]a – [[Estanislao Labairu]], bizkaitar apaiza eta historialaria (j. [[1845]]).
* [[Urtarrilaren 25]]a - [[Ramon Fernandez de Pierola]], nafar apaiz katolikoa, [[Gasteizko elizbarrutia|Gasteziko apezpikua]] (j. [[1829]]).
==== Otsaila ====
* [[Otsailaren 11]]a – [[Vladimir Markovnikov]], errusiar kimikaria (j. [[1838]]).
* [[Otsailaren 16]]a – [[Maurice Harriet]], lapurtar euskaltzalea eta hiztegigilea (j. [[1814]]).
* [[Otsailaren 22]]a – [[Leslie Stephen]], ingeles idazle, kritikari, historialari, biografo eta mendizalea (j. [[1832]]).
==== Martxoa ====
* [[Martxoaren 7]]a – [[Jean León Bastres]], [[Belokeko monasterioa|Belokeko monasterio]] beneditarren sortzailea (j. [[1832]]).
* [[Martxoaren 16]]a – [[Manuel Calvo Aguirre]], bizkaitar enpresaria, esklabo trafikatzailea Kuban eta ongilea Portugaleten (j. [[1816]]).
* [[Martxoaren 26]]a – [[Ramos Azkarate]], euskal idazlea (j. [[1847]]).
==== Apirila ====
* [[Apirilaren 7]]a – [[Elisabet II.a Espainiakoa]], [[Espainia]]ko erregina (j. [[1830]]).
* [[Apirilaren 13]]a – [[Vasilii Veresxagin]], errusiar margolaria, errusiar gerra-margolari ospetsuena (j. [[1842]]).
* [[Apirilaren 24]]a – [[Amélie Linz]], alemaniar idazlea (j. [[1824]]).
==== Maiatza ====
* [[Maiatzaren 1]]a – [[Antonín Dvořák]], txekiar musikagilea (j. [[1841]]).
* [[Maiatzaren 2]]a – [[Émile Duclaux]], frantziar biokimikaria (j. [[1840]]).
* [[Maiatzaren 5]]a – [[Mór Jókai]], hungariar idazlea (j. [[1825]]).
* [[Maiatzaren 5]]a – [[Serafin Uhagon]], bizkaitar entomologo eta bioespeleologoa, Espainiako Historia Naturalaren Sozietatearen fundatzaileetako bat (j. [[1845]]).
* [[Maiatzaren 6]]a – [[Franz von Lenbach]], alemaniar margolaria (j. [[1836]]).
* [[Maiatzaren 8]]a – [[Eadweard Muybridge]], ingeles argazkilaria (j. [[1830]]).
* [[Maiatzaren 10]]a – [[Daniel Urrabieta Vierge]], espainiar margolari eta ilustratzaile grafikoa (j. [[1851]]).
* [[Maiatzaren 10]]a – [[Henry Morton Stanley]], galestar kazetari eta esploratzailea (j. [[1841]]).
* [[Maiatzaren 13]]a – [[Gabriel Tarde]], frantziar soziologo eta kriminologoa (j. [[1843]]).
* [[Maiatzaren 30]]a – [[Marta Anna Wiecka]], poloniar moja (j. [[1874]]).
==== Ekaina ====
* [[Ekainaren 20]]a – [[Valentí Almirall]], kataluniar politikaria (j. [[1841]]).
==== Uztaila ====
* [[Uztailaren 1]]a – [[George Frederic Watts]], ingeles margolari eta eskultorea (j. [[1817]]).
* [[Uztailaren 3]]a – [[Édouard Beaupré]], ''Willow Buncheko erraldoia'', [[akromegalia]]ren ondorioz 2,51 metro garai izatera heldu zen kanadarra (j. [[1881]]).
* [[Uztailaren 3]]a – [[Theodor Herzl]], austriar-hungariar kazetari eta idazlea, [[sionismo]] modernoaren sortzailea (j. [[1860]]).
* [[Uztailaren 4]]a – [[Édouard Thilges]], [[Luxenburgo]]ko lehen ministroa (j. [[1817]]).
* [[Uztailaren 6]]a – [[Abai Kunanbaev]], [[kazakhera]]zko olerkari errusiarra, [[Kazakhstan]]go literatura nazionalaren sortzailea (j. [[1845]]).
* [[Uztailaren 9]]a – [[Martha Coston]], estatubatuar asmatzaile eta enpresaria, Coston bengalaren asmatzailea (j. [[1826]]).
* [[Uztailaren 14]]a – [[Paul Kruger]], [[Erresuma Batua]]ren aurkako [[boer]] erresistentziaren buru nagusia eta [[Hegoafrika|Hegoafrikako Errepublikako]] presidentea (j. [[1825]]).
* [[Uztailaren 15]]a – [[Anton Txekhov]], errusiar idazlea (j. [[1860]]).
* [[Uztailaren 23]]a – [[Isaías Gamboa]], kolonbiar hezitzaile eta poeta (j. [[1872]]).
==== Abuztua ====
* [[Abuztuaren 9]]a – [[Friedrich Ratzel]], alemaniar geografoa (j. [[1844]]).
* [[Abuztuaren 10]]a – [[Pierre Waldeck-Rousseau]], [[Frantziako gobernuburuen zerrenda|Frantziako lehen ministroa]] (j. [[1846]]).
* [[Abuztuaren 22]]a – [[Kate Chopin]], estatubatuar idazlea (j. [[1850]]).
* [[Abuztuaren 25]]a- [[Henri Fantin-Latour]], frantziar margolaria (j. [[1836]]).
* [[Abuztuaren 29]]a – [[Murad V.a]], [[Otomandar Inperio]]ko sultana (j. [[1840]]).
==== Iraila ====
* [[Irailaren 4]]a – [[Martin Johnson Heade]], estatubatuar margolaria (j. [[1819]]).
* [[Irailaren 21]]a – [[Joseph Buruzagia]], Nez Percé indiarren buruzagia (j. [[1840]]).
* [[Irailaren 23]]a – [[Émile Gallé]], frantziar artista eta diseinatzailea (j. [[1846]]).
* [[Irailaren 24]]a – [[Niels Ryberg Finsen]], faroear-daniar sendagilea, 1903ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (j. [[1860]]).
* [[Irailaren 26]]a – [[Lafcadio Hearn]] (Yakumo Koizumi), Japoniako kultura ezagutzera eman zuen idazle nazioartekoa (j. [[1850]]).
==== Urria ====
* [[Urriaren 4]]a – [[Frédéric Auguste Bartholdi]], frantziar eskultorea, ''[[Askatasunaren Estatua]]''ren egilea (j. [[1834]]).
* [[Urriaren 7]]a – [[Isabella Bird]], ingeles esploratzaile, idazle, argazkilari eta naturalista (j. [[1831]]).
* [[Urriaren 11]]a – [[Antonio Arzak]], euskal idazle eta musikagilea (j. [[1855]]).
* [[Urriaren 13]]a – [[Károly Lotz]], alemaniar-hungariar margolaria (j. [[1833]]).
* [[Urriaren 15]]a – [[Jurgi Saxoniakoa]], [[Saxoniako Erresuma|Saxoniako]] erregea (j. [[1832]]).
* [[Urriaren 17]]a – [[Ramón de Errazu]], euskal jatorriko mexikar arte bildumagilea (j. [[1840]]).
* [[Urriaren 21]]a – [[Isabelle Eberhardt]], [[Iparraldeko Afrika|Afrikako iparraldean]] bizi eta bidaiatu zuen esploratzaile eta idazle suitzarra (j. [[1877]]).
* [[Urriaren 21]]a – [[Jevhenia Jaroxynska]], ukrainar idazle, irakasle, aktibista, itzultzaile, etnografo eta folklorista (j. [[1868]]).
* [[Urriaren 23]]a – [[Emilia Dilke|Lady Dilke]], britainiar idazle, arte-historialari, feminista eta sindikalista (j. [[1840]]).
==== Azaroa ====
* [[Azaroaren 24]]a – [[Christopher Dresser]], eskoziar diseinatzaile eta diseinu teorilaria, aurreneko diseinatzaile independenteetako bat (j. [[1834]]).ç
* [[Azaroaren 27]]a – [[Josefa Antúnez]], espainiar jostuna, brodatzailea (j. [[1833]]).
* [[Azaroaren 29]]a – [[Helen Abbott Michael]], estatubatuar zientzialaria (j. [[1857]]).
==== Abendua ====
* [[Abenduaren 4]]a – [[Cristiano Banti]], italiar margolaria (j. [[1824]]).
==== Egun ezezaguna edo zehaztugabea ====
* [[Ferdinand Corrèges]], lapurtar margolaria (j. [[1844]]).
* [[Maria Beasley]], estatubatuar ekintzailea eta asmatzailea (j. [[1847]]).
== [[Nobel Sariak|Nobel saridunak]]: ==
* [[Fisikako Nobel Saria|Fisika]]: [[John William Strutt|John William Strutt, Rayleigheko 3. baroia]].
* [[Kimikako Nobel Saria|Kimika]]: [[William Ramsay|Sir William Ramsay]]
* [[Literaturako Nobel Saria|Literatura]]: [[Frédéric Mistral|Frederic Mistral]], [[José Echegaray|Jose Echegaray]]
* [[Medikuntzako Nobel Saria|Medikuntza]]: [[Ivan Pavlov]]
* [[Bakearen Nobel Saria|Bakea]]: [[Nazioarteko Zuzenbide Institutua]]
----
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Denbora unitate aurkibidea}}
[[Kategoria:1904| ]]
mscn46wowlxz19ew3gvs1d3ponxz2m4
1936
0
1263
10006320
10003813
2024-12-21T09:07:20Z
Artegia
65203
/* Iraila */
10006320
wikitext
text/x-wiki
{{urte aurkibide probak}}
{{urtegertaerak}}
== Gertaerak ==
=== Euskal Herria ===
* [[Uztailaren 12]]a – Ferrocarriles Vascongados enpresako [[Bilbo]]tik zetorren trena [[Rezola zementu lantegia]]ren parean [[1936ko Añorgako errailetik irtetea|errailetatik irten]] eta lau hildako izan ziren.
* [[Uztailaren 22]]a – bi hegazkin matxinoek [[Otxandioko bonbardaketa|Otxandioko Andikona plaza]] bonbardatu zuten, 61 hildako utziz.
* [[Uztailaren 28]]a – [[Donostia]]n frankistak errendiarazi zituzten [[Loiolako kuartela|Loiolako kuartelean]] milizianoek, hamar eguneko borrokaldien ostean.
* [[Abuztuaren 10]]a – Erreketeek [[Maria Camino Oskoz]] torturatu ondoren [[Urbasa]]n amildegian behera jaurti zuten.
* [[Abuztuaren 11]] – [[Frankista|Frankistek]] garaiko [[Euskal Pizkundea]]ren bihotza zen [[Tolosa]] udalerria bereganatu eta handik ordu gutxira euskal kulturari buruzko eta euskarazko liburuak [[1936ko Tolosako liburu erreketa|Gipuzkoa plazan pilatu eta su eman zieten]], tartean [[Ixaka Lopez Mendizabal]] euskaltzale eta argitaratzailearenak.
* [[Abuztuaren 15]]a – 14 urteko zituen [[Maravillas Lamberto]] neska hil zuten frankistek Nafarroako [[Larraga]]n. Hainbatetan bortxatu eta bere aitarekin batera hil zuten.
* [[Abuztuaren 23]]a – Frankistek Nafarroan [[Cadreitako fusilamenduak|52 preso errepublikar]] fusilatu zituzten [[Cadreita]]n, [[Nafarroa Garaia]]n.
* [[Abuztuaren 30]]a – Haurdun zegoen [[Juana Josefa Goñi]] eta bere sei seme-alaba [[Legarreako leizea|Legarreko leizera]] jaurti zituzten, [[Gaztelu]]n. 1936Ko gudan egindako krimenik gogorrenetako bat izan zen.
* [[Irailaren 5]]a – Matxino frankistek [[Irun]] bereganatu zuten.
* [[Irailaren 13]]a – [[Donostia]] Francoren esku ipini zuten.
* [[Irailaren 22]]a – [[Bergara]] eta [[Deba]] erori ziren armada frankistaren eskuetan.
* [[Irailaren 25]]a –
** Eusko Jaurlaritzak [[Eusko Gudarostea]] osatu zuen armada frankistaren aurka borrokatzeko.
** 'Agur' hitza debekatu zuen [[Lizarra]]ko komandante militar frankistak bando baten bidez
* [[Urriaren 7]]a – Lehen [[Eusko Jaurlaritza]] osatu zen, [[Jose Antonio Agirre]] lehendakari zelarik.
* [[Urriaren 17]]a – [[Jose Ariztimuño|Jose Ariztimuño "Aitzol"]] euskal idazlea torturatu eta fusilatu zuten frankistek.
* [[Urriaren 20]]a – [[1936ko Hernaniko fusilamenduak|Frankistek Ondarretako espetxetik 22 preso abertzale eta ezkertiar atera eta Hernanin fusilatu egin zituzten]].
=== Mundua ===
* [[Urtarrilaren 20]]: [[Jurgi V.a Erresuma Batukoa]]ren heriotza. [[Eduardo VIII.a Erresuma Batukoa]]k hartu zuen agintea.
* [[Otsailaren 6]]: [[1936ko Neguko Olinpiar Jokoak]] egin ziren [[Garmisch-Partenkirchen]]en, [[Bavaria]], [[Alemania]].
* [[Martxoaren 7]]: [[Versaillesko ituna]] bortxatuz, Alemaniak [[Renaniaren bermilitarizazioa|Renania bermilitarizatu]] zuen.
* [[Martxoaren 25]]: [[Londresko itsas-armadari buruzko bigarren ituna]] sinatu zen Erresuma Batuaren, Estatu Batuetan eta Frantziaren artean. Italiak eta Japoniak ez zuten sinatu.
* [[Maiatzaren 5]]: [[Burdinezko Borondatearen Martxa]] italiarra [[Addis Abeba]]ren aurka, Etiopian. [[Bigarren Italo-Etiopiar Gerra]]ren amaiera izan zen.
* [[Maiatzaren 28]]a – 35.000 langilek [[Paris]]ko [[Renault]] lantegia okupatu zuten. Egun gutxian beste bi milioi langile mobilizatu ziren 12.000 lantegitan grebak eta okupazioak eginez.
* [[Uztailaren 16]]a – [[José Calvo Sotelo]] eskuineko Bloke Nazionala koalizioaren politikari nagusia hil zuten [[Madril]]en.
* [[Uztailaren 18]]: [[Francisco Franco]]ren [[1936ko uztaileko Espainiako estatu-kolpea]]k [[Espainiako Gerra Zibila]] hasi zuen.
* [[Uztailaren 25]]a – [[Adolf Hitler|Hitlerrek]] Franco laguntzea erabaki zuen.
* [[Abuztuaren 1]]: [[1936ko Udako Olinpiar Jokoak]] Alemanian.
* [[Abuztuaren 8]]a – [[Frantzia]]k [[Espainia]]rekiko muga itxi zuen.
* [[Abuztuaren 15]]a – [[Espainiako Gerra Zibila Euskal Herrian|Gerra Zibila Euskal Herrian]]: 27 korellatar atera zituzten kartzelatik. Horietako bati, eskuak moztu zizkioten, kartzelatik irten nahi ez eta hormari etsi-etsian eusten saiatu zelako.
* [[Abuztuaren 14]]ko gaua eta [[abuztuaren 15]]eko egunsentiaren artean – [[Badajozko sarraskia]]: [[Badajoz]] hirian [[Frankismo|frankistek]] 2.000-4.000 [[Espainiako Bigarren Errepublika|errepublikar]] erail zituzten.
* [[Abuztuaren 19]]:
** [[Moskuko epaiketak]] hasi ziren [[boltxebike zahar]]ren aurka eta sobietar polizia sekretuko arduradunen aurka.
** [[Federico García Lorca]] olerkari granadarra fusilatu zuten militar frankistek, homosexuala eta errepublikanoa izateagatik.
* [[Irailaren 13]]a – [[Félix Urtubi]] pilotu elorriarra hil zen Madrileko guduan. Italiar hiru hegazkinen aurka bakarrik borrokatzea egokitu zitzaion. Bat eraitsi ondoren, muniziorik gabe, bere hegazkinarekin etsaiaren bi aeroplanoetako baten aurka jotzea lortu zuen.
* Urria: [[Purga Handia]]ren hasiera Sobietar Batasunean Stalinen aurkariak jo-puntuan jarrita. Sobietar goi mailako militar askoren heriotzak herrialdearen gaitasun militarra nabarmen mugatu zuen Bigarren Mundu Gerraren hasieran.
* [[Urriaren 1]]a – [[Espainiako Bigarren Errepublika]]ren aurka matxinatutako faxistek Franco izendatu zuten Estatuburu eta armadetako ''Generalísimo''. Bien bitartean, Errepublikak [[Euskal Autonomia Erkidegoa|Euskadiri]] autonomia onartu zion.
* [[Urriaren 2]]a – Beren borondatearen kontra frankisten [[Sanjurjoren Tertzioa]]n erreklutatutako ehunka ezkertiar espetxeratu zituzten [[Zaragoza]]n.
* [[Urriaren 18]]: Göringek [[Lau Urteko Plana]] egiteko ardura hartu zuen, Alemania lau urtetan [[autarkia]] batean bilakatzeko plana.
* [[Azaroaren 3]]: [[Franklin D. Roosevelt]]ek hauteskundeak irabazi zituen [[Alf Landon]] garaituta.
* [[Azaroaren 12]]a – Garai hartako munduko zubirik luzeena ireki zuten [[San Frantzisko (Kalifornia)|San Frantziskon]] ([[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]]): [[Golden Gate zubia]].
* [[Azaroaren 13]]a – [[Irlandar Brigadako]] 700 soldaduk frankistekin bat egin zuten. Jarrera ultrakatoliko eta antikomunistak zituen ''[[Blueshirts]]'' mugimendu [[faxismo|faxistako]] kideak ziren.
* [[Azaroaren 14]]: [[Suiyuango kanpaina]]ren hasiera. Japoniak babestutako Mongoliako tropek Txinatar soldaduei eraso egin zieten Hongorten.
* [[Azaroaren 15]]: Alemaniaren [[Kondor Legioa]] Espainiako Gerra Zibilean sartu zen, Francoren alde.
* [[Azaroaren 20]]a. [[Jose Antonio Primo de Rivera]] falangista fusilatu zuten errepublikanoek [[Alacant]]en. [[Madril]]en, [[Buenaventura Durruti]] buruzagi anarkista hil zen, borrokan zauritua izan eta gero.
* [[Azaroaren 25]]: [[Antikomintern Ituna]] sinatu zuten Japoniak eta Alemaniak. Itunaren arabera, bi herrialdeek Sobietar Batasunaren aurka arituko ziren Sobietar Batasunak bi herrialdeetako bati eraso eginez gero.
* [[Abenduaren 1]]: Alemaniako 10-18 urteko gazte guztiak derrigortu zituzten [[Hitleriar Gazteria]]n parte hartzen.
* [[Abenduaren 12]]:
** Kuomintangeko [[Zhang Xueliang]]ek [[Chiang Kai-Shek]] bahitu zuen erakunde horri Txinako Alderdi Komunistarekin akordio bat egin zezan Japoniar inbasioari aurre egiteko.
** Eduardo VIII.a abdikatzera behartu zuten [[Wallis Simpson]]ekin ezkondu ostean. Bere ordez Alberto, Yorkeko dukeak hartu zuen agintea, [[Jurgi VI.a Erresuma Batukoa]] izenarekin.
* [[Abenduaren 23]]: [[Corpo Truppe Volontarie]] italiarreko 3.000 gizon [[Cádiz]]era iritsi ziren Espainiako Gerra Zibilean Francoren alde borrokatzera.
* [[Abenduaren 24]]: [[Bigarren Fronte Batua]] osatu zuten Txinako Alderdi Komunistak eta Kuomintangek, Txinako Gerra Zibila geldituz Japoniarren aurka egiteko.
== Arte eta kultura ==
===== Euskal Herria =====
* [[Eusko Jaurlaritza]]k [[euskara]] hizkuntza ofizial izendatu zuen, [[Espainiako Gerra Zibila]] piztu baino lehenagoko hilabeteetan.
* [[Urtarrilaren 12]]a – [[1936ko Nafarroako Bertsolari Txapelketa|Nafarroako Bertsolari Txapelketaren 1. edizioa]] ospatu zen. [[Juan Felix Iriarte|Juan Felix Iriarte ''Berjinanto''k]] jantzi zuen txapela.
* [[Urtarrilaren 19]]a – [[1936ko Bertsolari Txapelketa Nagusia|Bertsolari Txapelketa Nagusiaren II. edizioaren]] finalean [[Jose Manuel Lujanbio|Jose Manuel Lujanbio ''Txirrita'']] izan zen irabazle.
* [[Apirilaren 6]]a – ''[[Portuko tabernako neska]]'' ({{lang-es|La tabernera del puerto}}), [[Pablo Sorozabal]]en musika eta [[Federico Romero|F. Romero]] eta [[Guillermo Fernández-Shaw|G. Fernández-Shawren]] libretoa duen [[opera]] estreinatu zen [[Bartzelona]]ko Tivoli antzokian.
===== Mundua =====
* [[Azaroaren 2]]a – [[BBC]]ak lehen telebista saioa eskaini zuen.
== Zientzia eta teknologia ==
===== Euskal Herria =====
===== Mundua =====
== Kirolak ==
* Udako eta neguko [[Olinpiar Jokoak]] [[Alemania]] Nazian egin ziren, eta [[Hitler]]ren erregimenak [[1936ko Olinpiar Jokoen Historia Politikoa|propaganda egiteko erabili zituen]].
* [[1936ko Neguko Olinpiar Jokoak]] ([[Garmisch-Partenkirchen]], [[Alemania]]; [[otsailaren 6]]a – [[otsailaren 16]]a).
** Joko hauetan ez zen izan euskal herritar kirolaririk.
* [[1936ko Udako Olinpiar Jokoak]] ([[Berlin]], [[Alemania]]; [[abuztuaren 1]]a – [[abuztuaren 16]]a).
** [[Hitler]] joko hauek [[arraza arioa]]ren nagusitasunari buruzko teoriak frogatzeko erabiltzen saiatu zen. Azkenean, Joko hauetako kirolaririk ezagunena [[Jesse Owens]] afroamerikarra izan zen, 100, 200 eta 4x100 metroko lasterketen eta jauzi luzearen garailea izan zena.
** Joko hauetan ez zen izan euskal herritar kirolaririk.
* [[Martxoaren 8]]a – [[Aviron Bayonnais]] [[errugbi]] taldeak [[Yves du Manoir errugbi txapelketa|Du Manoir txapelketa]] irabazi zuen U.S.A. Perpignan taldea finalean 9-3 menderatuz.
== Jaiotzak ==
==== Urtarrila ====
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Víctor Manuel Arbeloa]], nafar politikaria.
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Imanol Elias]], gipuzkoar idazlea eta politikaria eta [[Azpeitia|Azpeitiko]] alkatea (h. [[2013]]).
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Juan Carlos Migoya]], bizkaitar belar hockey jokalari ohia.
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Paula Martel]], donostiar aktorea (h. [[2024]]).
* [[Urtarrilaren 3]]a – [[Paulo Emilio]], brasildar futbolari eta entrenatzailea (h. [[2016]]).
* [[Urtarrilaren 4]]a – [[Gianni Vattimo]], italiar filosofo eta politikaria (h. [[2023]]).
* [[Urtarrilaren 5]]a – [[Terry Lineen]], zeelandaberritar errugbilaria (h. [[2020]]).
* [[Urtarrilaren 6]]a – [[Ramón Baglietto]], gipuzkoar politikaria (h. [[1980]]).
* [[Urtarrilaren 6]]a – [[Darlene Hard]], estatubatuar tenislaria (h. [[2021]]).
* [[Urtarrilaren 6]]a – [[Antonio López García]], espainiar eskultore eta margolari hiperrealista.
* [[Urtarrilaren 6]]a – [[Alejandro Maldonado Aguirre]], [[Guatemala]]ko presidentea.
* [[Urtarrilaren 6]]a – [[Julio María Sanguinetti]], [[Uruguai]]ko presidentea.
* [[Urtarrilaren 7]]a – [[Jean-Pierre Thystère Tchicaya]], [[Kongoko Errepublika]]ko presidentea (h. [[2008]]).
* [[Urtarrilaren 8]]a – [[Robert May (Oxfordeko May Baroia)]], australiar zientzialaria, Erresuma Batuko Gobernuko aholkulari zientifiko nagusia (h. [[2020]]).
* [[Urtarrilaren 10]]a – [[Robert Woodrow Wilson]], estatubatuar fisikaria, 1978ko [[Fisikako Nobel Saria]].
* [[Urtarrilaren 11]] – [[Montxo Goikoetxea]], nafar kazetari eta idazlea (h. [[1999]]).
* [[Urtarrilaren 11]] – [[Chilla Porter]], australiar [[gorako jauzi]]lari eta politikaria (h. [[2020]]).
* [[Urtarrilaren 11]] – [[Masashi Watanabe]], japoniar futbolaria (h. [[1995]]).
* [[Urtarrilaren 12]]a – [[Imanol Lazkano]], gipuzkoar bertsolaria.
* [[Urtarrilaren 14]]a – [[Reiner Klimke]], alemaniar zaldizkoa (h. [[1999]]).
* [[Urtarrilaren 17]]a – [[José Gabiola]], gipuzkoar futbolaria (h. [[2017]]).
* [[Urtarrilaren 19]]a – [[Ziaur Rahman]], [[Bangladesh]]ko presidentea (h. [[1981]]).
* [[Urtarrilaren 22]]a – [[Alan Heeger]], estatubatuar fisikaria, 2000ko [[Kimikako Nobel Saria]].
* [[Urtarrilaren 22]]a – [[Ong Teng Cheong]], [[Singapur]]reko presidentea (h. [[2002]]).
* [[Urtarrilaren 24]]a – [[Serge Bourdoncle]], frantziar futbolaria eta entrenatzailea (h. [[2020]]).
* [[Urtarrilaren 24]]a – [[Etsuko Ichihara]], japoniar aktorea (h. [[2019]]).
* [[Urtarrilaren 27]]a – [[Barry Barish]], estatubatuar fisikaria da. 2017ko [[Fisikako Nobel Saria]].
* [[Urtarrilaren 27]]a – [[Samuel C. C. Ting]], estatubatuar fisikaria, 1976ko [[Fisikako Nobel Saria]].
* [[Urtarrilaren 28]]a – [[Alan Alda]], estatubatuar aktorea, gidoigilea eta zuzendaria.
* [[Urtarrilaren 28]]a – [[Ismail Kadare]], albaniar idazlea (h. [[2024]]).
* [[Urtarrilaren 29]]a – [[Joaquín Peiró]], espainiar futbolaria eta futbol-entrenatzailea (h. [[2020]]).
* [[Urtarrilaren 30]]a – [[Koji Sasaki]], japoniar futbolaria.
==== Otsaila ====
* [[Otsailaren 1]]a – [[Aureli Argemi]], ''[[CIEMEN]]'' erakundearen sortzaile eta lehendakaria (h. [[2024]]).
* [[Otsailaren 8]]a – [[Ro Jai-bong]], [[Hego Korea]]ko lehen ministroa (h. [[2024]]).
* [[Otsailaren 10]]a – [[Vincent Nsengiyumva]], ruandar artzapezpiku katolikoa (h. [[1994]]).
* [[Otsailaren 11]] – [[Burt Reynolds]], estatubatuar aktorea (h. [[2018]]).
* [[Otsailaren 13]]a – [[Pavol Molnár]], eslovakiar futbolaria (h. [[2021]]).
* [[Otsailaren 14]]a – [[Henri Maïdou]], [[Afrika Erdiko Errepublika]]ko lehen ministro ohia.
* [[Otsailaren 16]]a – [[Pino Solanas|Fernando Solanas]], argentinar zinema zuzendari eta politikaria (h. [[2020]]).
* [[Otsailaren 17]]a – [[Jesús Beltrán]], nafar psikopedagogo eta katedraduna (h. [[2014]]).
* [[Otsailaren 17]]a – [[Jim Brown]], estatubatuar futbolari eta aktorea (h. [[2023]]).
* [[Otsailaren 18]]a – [[Jean M. Auel]], estatubatuar idazlea.
* [[Otsailaren 18]]a – [[Ian Hacking]], kanadar filosofo eta zientziaren historialaria (h. [[2023]]).
* [[Otsailaren 18]]a – [[Jozef Vengloš]], eslovakiar futbolari eta entrenatzailea (h. [[2021]]).
* [[Otsailaren 19]]a – [[Paloma O'Shea]], O'Sheako markesa, bizkaitar filantropo eta mezenasa.
* [[Otsailaren 22]]a – [[John Michael Bishop]], estatubatuar immunologo eta mikrobiologoa, 1989ko [[Medikuntzako Nobel Saria]].
* [[Otsailaren 23]]a – [[Federico Luppi]], argentinar-espainiar aktorea (h. [[2017]]).
* [[Otsailaren 23]]a – [[Roger Rivière]], frantziar txirrindularia (h. [[1976]]).
* [[Otsailaren 24]]a – [[Helios Mendiburu]], eusko-alemaniar politikari eta ingeniaria.
* [[Otsailaren 27]]a – [[Ron Barassi]], [[Australiar futbol]] jokalari eta entrenatzailea (h. [[2023]]).
* [[Otsailaren 28]]a – [[Sigfrido Koch]], donostiar argazkilaria eta idazlea (h. [[1992]]).
* [[Otsailaren 29]]a – [[Ives Roqueta]], [[okzitaniera]]zko idazlea (h. [[2015]]).
==== Martxoa ====
* [[Martxoaren 1]]a – [[Jean-Edern Hallier]], frantziar idazlea (h. [[1997]]).
* [[Martxoaren 1]]a – [[Georgina Spelvin]], estatubatuar aktore porno ohia.
* [[Martxoaren 3]]a – [[Achille Occhetto]], italiar politikari komunista.
* [[Martxoaren 4]]a – [[Jim Clark]], 1 Formulako eskoziar gidaria (h. [[1968]]).
* [[Martxoaren 4]]a – [[Ricardo Zierbide]], nafar hizkuntzalari eta filologoa (h. [[2018]]).
* [[Martxoaren 5]]a – [[Canaan Banana]], lehendabiziko [[Zimbabwe]]ko presidentea (h. [[2003]]).
* [[Martxoaren 5]]a - [[Monika Buch]], espainiar diseinatzailea, arte optikren eta arte zinetikoan erreferentea.
* [[Martxoaren 5]]a – [[Dean Stockwell]], estatubatuar aktorea (h. [[2021]]).
* [[Martxoaren 7]]a – [[Loren Acton]], estatubatuar fisikari, astronauta eta irakaslea.
* [[Martxoaren 7]]a – [[Carlos Corcuera]], gipuzkoar politikaria.
* [[Martxoaren 7]]a – [[Antonio Mercero]], gipuzkoar zinema zuzendari eta gidoigilea (h. [[2018]]).
* [[Martxoaren 7]]a – [[Georges Perec]], frantziar idazlea (h. [[1982]]).
* [[Martxoaren 8]]a – [[Jaime Arrese]], [[Zentro Demokratikoaren Batasuna|UCD]] taldeko gipuzkoar politikaria (h. [[1980]]).
* [[Martxoaren 9]]a – [[Mickey Gilley]], estatubatuar country musikari eta kantautorea (h. [[2022]]).
* [[Martxoaren 10]]a – [[Joseph Blatter]], suitzar kirol administratzailea eta [[FIFA]]ko presidente ohia.
* [[Martxoaren 10]]a – [[Manuel Vicent]], espainiar idazlea.
* [[Martxoaren 10]]a – [[Juan Zubiaurre]], gipuzkoar futbolaria (h. [[2011]]).
* [[Martxoaren 11]] – [[Harald zur Hausen]], alemaniar birologoa, 2008ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (h. [[2023]]).
* [[Martxoaren 15]]a – [[Francisco Ibáñez Talavera|Francisco Ibañez]], gaztelerazko kataluniar komikigilea, [[Mortadelo eta Filemon]] eta beste komiki ezagun batzuen egilea (h. [[2023]]).
* [[Martxoaren 16]]a – [[Raymond Vahan Damadian]], estatubatuar fisikari eta medikua, erresonantzia magnetiko (MR) bidezko eskaneatze makina asmatzailea (h. [[2022]]).
* [[Martxoaren 17]]a – [[Guy Camberabero]], frantziar errugbilaria (h. [[2023]]).
* [[Martxoaren 17]]a – [[Ken Mattingly]], estatubatuar astronauta (h. [[2023]]).
* [[Martxoaren 18]]a – [[Frederik de Klerk]], [[Hegoafrika]]ko estatu presidentea eta 1993ko [[Bakearen Nobel Saria]] (h. [[2021]]).
* [[Martxoaren 19]]a – [[Ursula Andress]], suitzar aktorea eta ''[[sex symbol]]''a.
* [[Martxoaren 19]]a – [[Ben Lexcen]], australiar nabigatzaile eta itsasontzien diseinatzailea (h. [[1988]]).
* [[Martxoaren 19]]a – [[José Luis Redrado]], nafar apaiza.
* [[Martxoaren 20]]a – [[Evelyn Fox Keller]], estatubatuar fisikari, idazlea eta feminista (h. [[2023]]).
* [[Martxoaren 20]]a – [[Lina Morgan]], espainiar ''[[vedette]]'' komiko eta aktorea (h. [[2015]]).
* [[Martxoaren 20]]a – [[Junes Xuburu]], zuberoar kantaria (h. [[2020]]).
* [[Martxoaren 23]]a – [[Miren Etxezarreta]], gipuzkoar ekonomialaria, ezkerreko intelektuala eta [[gizarte mugimendu]]en inguruko ekintzailea.
* [[Martxoaren 23]]a – [[Jannis Kounellis]], greziar-italiar artista (h. [[2017]]).
* [[Martxoaren 27]]a – [[Eusebio Osa Unamuno]], euskal idazlea (h. [[1993]]).
* [[Martxoaren 27]]a – [[Jan Ptaszyn Wróblewski]], poloniar musikari eta musikagile, saxofoi-jotzaile eta big band zuzendaria (h. [[2024]]).
* [[Martxoaren 28]]a – [[Amancio Ortega]], ehun-sektoreko espainiar enpresaburua, munduko 3. gizon aberatsena.
* [[Martxoaren 28]]a – [[Mario Vargas Llosa]], peruar idazlea, 2010eko [[Literaturako Nobel Saria]].
* [[Martxoaren 29]]a – [[Richard Rodney Bennett]], britainiar musikagile eta piano-jotzailea (h. [[2012]]).
* [[Martxoaren 31]] – [[Marge Piercy]], estatubatuar ekintzaile eta idazlea.
==== Apirila ====
* [[Apirilaren 1]]a – [[Jean-Pascal Delamuraz]], [[Suitzako Konfederazioko presidente]]a (h. [[1998]]).
* [[Apirilaren 2]]a – [[Abdelhamid Brahimi]], [[Aljeria]]ko lehen ministroa (h. [[2021]]).
* [[Apirilaren 2]]a – [[Aurelio Galfetti]], suitzar arkitektoa (h. [[2021]]).
* [[Apirilaren 5]]a – [[Rahim Huseynov]], [[Azerbaijan]]go lehen ministroa (h. [[2023]]).
* [[Apirilaren 7]]a – [[Xosé Manuel Beiras]], galiziar politikaria.
* [[Apirilaren 9]]a – [[Ghassan Kanafani]], palestinarren aldeko ekintzailea eta idazle palestinarra (h. [[1972]]).
* [[Apirilaren 9]]a – [[Michael Somare]], [[Papua Ginea Berria|Papua Ginea Berriko]] lehen ministroa (h. [[2021]]).
* [[Apirilaren 9]]a – [[Valerie Solanas]], estatubatuar idazle eta feminista erradikala (h. [[1988]]).
* [[Apirilaren 15]]a – [[Raymond Poulidor]], frantziar txirrindularia (h. [[2019]]).
* [[Apirilaren 18]]a – [[Francisco Fabo]], nafar eskultore eta margolaria.
* [[Apirilaren 19]]a – [[Dulcinea Bellido]], espainiar jostuna eta [[PCE]]ko militante feminista (h. [[2001]]).
* [[Apirilaren 19]]a – [[Wilfried Martens]], [[Belgika]]ko lehen ministroa (h. [[2013]]).
* [[Apirilaren 20]]a – [[Jaime Botín]], espainiar bankaria (h. [[2024]]).
* [[Apirilaren 20]]a – [[Jorge Ramón Sarasa]], nafar idazlea eta soziologoa (h. [[2008]]).
* [[Apirilaren 23]]a – [[Ana Etxaide]], donostiar filologoa eta ohorezko euskaltzaina.
* [[Apirilaren 23]]a – [[Roy Orbison]], estatubatuar kantari eta musikagilea (h. [[1988]]).
* [[Apirilaren 24]]a – [[Akwasi Afrifa]], [[Ghana]]ko estatuburua (h. [[1979]]).
* [[Apirilaren 24]]a – [[Jill Ireland]], ingeles aktorea (h. [[1990]]).
* [[Apirilaren 24]]a – [[Robert McCartney]], britainiar abokatu eta politikaria, Britainia Handiko Alderdi Unionistako buruzagi nagusi ohia.
* [[Apirilaren 25]]a – [[Henck Arron]], [[Surinam]]go lehen ministroa (h. [[2000]]).
* [[Apirilaren 25]]a – [[Leonel Sánchez]], txiletar futbolaria (h. [[2022]]).
* [[Apirilaren 28]]a – [[Tarek Aziz]], irakiar politikaria, [[Saddam Hussein]] Irakeko diktadorearen laguntzailea (h. [[2015]]).
* [[Apirilaren 29]]a – [[Zubin Mehta]], indiar orkestra zuzendaria.
* [[Apirilaren 29]]a – [[Adolfo Nicolás]], espainiar apaiza, [[Jesusen Konpainia|Jesusen Lagundiko]] buruzagi nagusia (h. [[2020]]).
* [[Apirilaren 29]]a – [[Alejandra Pizarnik]], argentinar olerkaria (h. [[1972]]).
* [[Apirilaren 29]]a – [[Jacob Rothschild]], britainiar bankari eta politikaria (h. [[2024]]).
* [[Apirilaren 30]]a – [[Antonio García Bellido]], espainiar biologo eta ikertzailea.
==== Maiatza ====
* [[Maiatzaren 2]]a – [[Norma Aleandro]], argentinar aktorea.
* [[Maiatzaren 3]]a – [[Jon Idigoras]], bizkaitar politikaria, [[Herri Batasuna]] alderdiaren sortzaileetako bat (h. [[2005]]).
* [[Maiatzaren 4]]a – [[Eleanor Coppola]], estatubatuar dokumentalgile, artista eta idazlea (h. [[2024]]).
* [[Maiatzaren 7]]a – [[Tony O'Reilly]], irlandar errugbilari eta negozio-gizona (h. [[2024]]).
* [[Maiatzaren 9]]a – [[Albert Finney]], britainiar aktorea (h. [[2019]]).
* [[Maiatzaren 9]]a – [[Glenda Jackson]], ingeles aktorea (h. [[2023]]).
* [[Maiatzaren 9]]a – [[José María Loizaga Viguri]], bizkaitar enpresaburua (h. [[2020]]).
* [[Maiatzaren 9]]a – [[Ernest Shonekan]], [[Nigeria]]ko estatuburua (h. [[2022]]).
* [[Maiatzaren 10]]a – [[Taiwo Akinkunmi]], nigeriar funtzionarioa, [[Nigeria]]ko banderaren diseinatzailea (h. [[2023]]).
* [[Maiatzaren 11]] – [[Carla Bley]], estatubatuar jazz-musikagilea, piano-jotzailea eta abeslaria (h. [[2023]]).
* [[Maiatzaren 11]] – [[Olga Xirinacs]], kataluniar idazlea eta piano-irakaslea.
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Guillermo Endara Galimany]], [[Panama]]ko presidentea (h. [[2009]]).
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Frank Stella]], estatubatuar artista (h. [[2024]]).
* [[Maiatzaren 15]]a – [[Ralph Steadman]], britainiar marrazkilari eta komikilaria.
* [[Maiatzaren 16]]a – [[Cesareo Gabarain]], gipuzkoar apaiza eta musikagilea (h. [[1991]]).
* [[Maiatzaren 17]]a – [[Philippe Boesmans]], belgikar musikagilea (h. [[2022]]).
* [[Maiatzaren 17]]a – [[Lars Gustafsson]], suediar eleberrigile eta olerkaria (h. [[2016]]).
* [[Maiatzaren 17]]a – [[Dennis Hopper]], estatubatuar aktore eta ekoizlea (h. [[2010]]).
* [[Maiatzaren 19]]a – [[Ana María Pérez del Campo]], espainiar ekintzaile feminista.
* [[Maiatzaren 20]]a – [[Anthony Zerbe]], estatubatuar aktorea.
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Gunter Blobel]], alemaniar-estatubatuar biologoa, 1999ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (h. [[2018]]).
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Eduardo Vallejo de Olejua]], bizkaitar politikari [[jeltzale]]a (h. [[2017]]).
* [[Maiatzaren 23]]a – [[Daniela Albizu]], lapurtar irakaslea eta euskal idazlea (h. [[2015]]).
* [[Maiatzaren 26]]a – [[Hiroshi Saeki]], japoniar futbolaria (h. [[2010]]).
* [[Maiatzaren 27]]a – [[Louis Gossett Jr.]], estatubatuar aktorea (h. [[2024]]).
==== Ekaina ====
* [[Ekainaren 2]]a – [[Volodymyr Holubnytxy]], ukrainar eta sobietar atleta (h. [[2021]]).
* [[Ekainaren 3]]a – [[Larry McMurtry]], estatubatuar idazlea (h. [[2021]]).
* [[Ekainaren 3]]a – [[Colin Meads]], zeelandaberritar errugbi jokalaria, historiako errugbilari hoberenetakoa (h. [[2017]]).
* [[Ekainaren 4]]a – [[Bruce Dern]], estatubatuar aktorea.
* [[Ekainaren 8]]a – [[James Darren]], estatubatuar aktore eta pop abeslaria (h. [[2024]]).
* [[Ekainaren 8]]a – [[Kenneth G. Wilson]], estatubatuar fisikari teorikoa, 1982ko [[Fisikako Nobel Saria]] (h. [[2013]]).
* [[Ekainaren 10]]a – [[Viatxeslav Kebitx]], [[Bielorrusia]]ko lehen ministroa (h. [[2020]]).
* [[Ekainaren 11]] – [[Jaime Camino]], kataluniar idazlea, gidoilaria, eta zinema zuzendaria (h. [[2015]]).
* [[Ekainaren 11]] – [[Barbara Rose]], estatubatuar arte-historialaria, arte-kritikaria, erakusketa-komisarioa eta unibertsitateko irakaslea (h. [[2020]]).
* [[Ekainaren 13]]a – [[Michel Jazy]], frantziar atleta, distantzia ertain eta luzeko lasterketetan espezializatua (h. [[2024]]).
* [[Ekainaren 15]]a – [[Claude Brasseur]], frantziar aktorea (h. [[2020]]).
* [[Ekainaren 15]]a – [[Patricia Nell Warren]], estatubatuar idazlea (h. [[2019]]).
* [[Ekainaren 16]]a – [[Mercedes Vilanova]], kataluniar historialari garaikidea.
* [[Ekainaren 17]]a – [[Kenneth Loach]], ingeles zinema zuzendaria.
* [[Ekainaren 17]]a – [[Javier Manterola]], nafar ingeniari-zibila, [[zubi]]ak diseinatzean aditua (h. [[2024]]).
* [[Ekainaren 18]]a – [[Denny Hulme]], zeelandaberritar [[1 Formula]]ko auto-gidaria, munduko txapelduna 1967an (h. [[1992]]).
* [[Ekainaren 20]]a – [[Gotzon Garitaonaindia]], bizkaitar idazlea (h. [[1970]]).
* [[Ekainaren 22]]a – [[Kris Kristofferson]], estatubatuar country eta folk abeslari eta aktorea (h. [[2024]]).
* [[Ekainaren 22]]a – [[Ferran Olivella]], kataluniar futbolaria (h. [[2023]]).
* [[Ekainaren 23]]a – [[Richard Bach]], estatubatuar idazle eta hegazkinlaria.
* [[Ekainaren 23]]a – [[Carlos Fonseca]], nikaraguar irakaslea, politikaria eta iraultzailea, [[Nazio Askapenerako Fronte Sandinista|Askatasun Nazionalerako Fronte Sandinistaren]] (FSLN) sortzailea (h. [[1976]]).
* [[Ekainaren 23]]a – [[Costas Simitis]], [[Grezia]]ko lehen ministroa.
* [[Ekainaren 25]]a – [[B. J. Habibie]], [[Indonesia]]ko presidentea (h. [[2019]]).
* [[Ekainaren 27]]a – [[Lola Cardona]], espainiar aktorea (h. [[2006]]).
* [[Ekainaren 28]]a – [[Ana Bereziartua]], gipuzkoar politikaria (h. [[2023]]).
* [[Ekainaren 28]]a – [[Gabriel Laiseka]], bizkaitar kirolaria, [[bela]]ren Flyng Dutchman klasean aditua
* [[Ekainaren 29]]a – [[Kigeli V.a Ruandakoa]], [[Ruanda]]ko azken erregea (h. [[2016]]).
* [[Ekainaren 30]]a – [[Assia Djebar]], frantsesezko idazle, zinemagile, antzerki-zuzendari eta historialari aljeriarra (h. [[2015]]).
==== Uztaila ====
* [[Uztailaren 5]]a – [[Frederick Ballantyne]], [[Saint Vincent eta Grenadinak|Saint Vincent eta Grenadinetako]] gobernadore orokorra (h. [[2020]]).
* [[Uztailaren 5]]a – [[Shirley Knight]], estatubatuar aktorea (h. [[2020]]).
* [[Uztailaren 5]]a – [[James Mirrlees]], eskoziar ekonomista, 1996ko [[Ekonomiako Nobel Saria]] (h. [[2018]]).
* [[Uztailaren 5]]a – [[Juan Olabarri]], bizkaitar kirolaria, [[bela]]ren Finn Klasean aditua (h. [[2018]]).
* [[Uztailaren 7]]a – [[Dalilah]], espainiar dantzaria eta dantza-maistra, [[Sabel dantza|sabel-dantzaren]] dantzari mitikoa (h. [[2001]]).
* [[Uztailaren 7]]a – [[Joseph Renzulli]], estatubatuar psikologoa, hezkuntzara aplikatutako psikologian aritua.
* [[Uztailaren 9]]a – [[June Jordan]], karibear-estatubatuar poeta, saiakeragile eta aktibista (h. [[2002]]).
* [[Uztailaren 14]]a – [[Carmen Larumbe]], euskal jatorriko argentinar dantzari eta koreografoa (h. [[1995]]).
* [[Uztailaren 16]]a – [[Yasuo Fukuda]], [[Japonia]]ko 91. lehen ministroa.
* [[Uztailaren 20]]a – [[Joseba Intxausti|Joseba Intxausti, ''Iturriotz'tar Iñaki'']], gipuzkoar idazlea eta Euskaltzain urgazlea (h. [[2023]]).
* [[Uztailaren 21]]a – [[Julio Valdeón]], espainiar historialaria (h. [[2009]]).
* [[Uztailaren 25]]a – [[Erkki Kairamo]], finlandiar arkitektoa (h. [[1994]]).
* [[Uztailaren 25]]a – [[Glenn Murcutt]], australiar arkitektoa.
* [[Uztailaren 25]]a – [[Carlos Mota Pinto]], [[Portugal]]go lehen ministroa (h. [[1985]]).
* [[Uztailaren 27]]a – [[Josep Termes]], kataluniar historialaria, XIX. eta XX. mendeetako kataluniar [[langileen mugimendu]]an espezializatua (h. [[2011]]).
* [[Uztailaren 28]]a – [[Ignacio Gogortza]], gipuzkoar apaiz katolikoa, Coronel Oviedoko gotzaina.
* [[Uztailaren 30]]a – [[Pilare Borboikoa]], [[Espainia]]ko infanta (h. [[2020]]).
* [[Uztailaren 31]] – [[Boniface Alexandre]], [[Haiti]]ko presidentea (h. [[2023]]).
* [[Uztailaren 31]] – [[Jorge Sanjinés]], boliviar zinema-zuzendaria.
==== Abuztua ====
* [[Abuztuaren 1]]a – [[Ángel Cuetos]], euskal kirolari ohia, [[grekoerromatar borroka]]n aditua.
* [[Abuztuaren 1]]a – [[Yves Saint Laurent]], frantziar moda-diseinatzailea eta enpresaburua, Yves Saint Laurent goi-joskintzako arropa markaren sortzailea (h. [[2008]]).
* [[Abuztuaren 5]]a - [[Colleen Farrington]], estatubatuar modeloa eta kabaret abeslaria (h. [[2015]]).
* [[Abuztuaren 5]]a – [[John Saxon]], estatubatuar aktore eta borroka arteetako artista (h. [[2020]]).
* [[Abuztuaren 5]]a – [[Carlos Terribili]], argentinar muralista, kartelgile eta ilustratzailea (h. [[2016]]).
* [[Abuztuaren 12]]a – [[André Kolingba]], [[Afrika Erdiko Errepublika]]ko presidentea (h. [[2010]]).
* [[Abuztuaren 14]]a – [[Eugenio Arraiza]], iruindar euskaltzalea eta [[Euskalerria irratia]]ren sortzailea (h. [[2015]]).
* [[Abuztuaren 17]]a – [[Margaret Hamilton]], estatubatuar informatikaria, sistema-ingeniaria eta enpresaria.
* [[Abuztuaren 18]]a – [[Robert Redford]], estatubatuar aktorea, zuzendaria eta ekoizlea.
* [[Abuztuaren 20]]a – [[Antonio María Rouco Varela]], espainiar kardinala eta Espainiako Apezpiku Batzarreko presidentea.
* [[Abuztuaren 20]]a – [[Hideki Shirakawa]], japoniar kimikaria, 2000ko [[Kimikako Nobel Saria]].
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Luisa Isabel Álvarez de Toledo]], espainiar aristokrata, idazle eta historialaria (h. [[2008]]).
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Wilt Chamberlain]], estatubatuar saskibaloi-jokalaria, [[NBA]]ko inoizko hoberenetarikoa (h. [[1999]]).
* [[Abuztuaren 24]]a – [[A. S. Byatt]], ingeles eleberrigilea (h. [[2023]]).
* [[Abuztuaren 24]]a – [[Julio Marigil]], bizkaitar futbolaria (h. [[2013]]).
* [[Abuztuaren 25]]a – [[Hugh Hudson]], ingeles zinema zuzendaria (h. [[2023]]).
* [[Abuztuaren 28]]a – [[Agustin Asenjo]], nafar pilotari ''amateur'' ospetsua.
* [[Abuztuaren 28]]a - [[Noralma Vera]], ekuadortar balett-dantzaria, koreografoa eta irakaslea, dantza klasikoan aitzindaria ekuadorren.
* [[Abuztuaren 29]]a – [[Gilbert Amy]], frantziar musikagile eta orkestra-zuzendaria.
* [[Abuztuaren 29]]a – [[John McCain]], estatubatuar politikaria (h. [[2018]]).
* [[Abuztuaren 29]]a – [[Ken Scotland]], eskoziar errugbilari eta kriket-jokalaria (h. [[2023]]).
* [[Abuztuaren 30]]a – [[Esther Tusquets]], kataluniar idazle eta argitaratzailea (h. [[2012]]).
* [[Abuztuaren 31]] – [[Otelo Saraiva de Carvalho]], portugaladar militar eta politikaria, 1974ko [[Krabelinen Iraultza]]ren arduradun nagusia (h. [[2021]]).
==== Iraila ====
* [[Irailaren 1]]a – [[Valerio Legasov]], [[Txernobylgo hondamendia|Txernobylgo istripuaren]] zergatiak ikertu zituen batzorde zientifikoko kidea (h. [[1988]]).
* [[Irailaren 3]]a – [[Zine El Abidine Ben Ali]], [[Tunisia]]ko presidentea (h. [[2019]]).
* [[Irailaren 6]]a – [[Brian Stowell]], [[manxera]] hizkuntza suspertzeko lanetan aritutako ekintzaile nagusietako bat (h. [[2018]]).
* [[Irailaren 7]]a – [[Buddy Holly]], estatubatuar musikagile eta abeslaria, 1950eko hamarkadan [[rock & roll]]aren sortzaile eta aitzindarietako bat (h. [[1959]]).
* [[Irailaren 9]]a – [[David Gold (enpresaburua)|David Gold]], britainiar enpresaburua (h. [[2023]]).
* [[Irailaren 9]]a - [[Daisy Roulland-Dussoix]], suitzar mikrobiologo molekularra, murrizketa entzimen aurkitzaileetako bat (h. [[2014]]).
* [[Irailaren 9]]a – [[Jacinto Urrestarazu]], euskal txirrindularia (h. [[2017]]).
* [[Irailaren 12]]a – [[Ignacio Astigarraga]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Irailaren 12]]a – [[Guillermo Gómez Rivera]], filipinar idazle eta hizkuntzalaria.
* [[Irailaren 13]]a – [[Stefano Delle Chiaie]], eskuin muturreko militante neofaxista eta pistolaria, [[ETA]]ren aurkako borroka zikinean parte hartu zuena (h. [[2019]]).
* [[Irailaren 13]]a – [[Manuel Díaz Martínez]], kubatar espainiar poeta, kazetaria eta diplomazialaria (h. [[2023]]).
* [[Irailaren 13]]a – [[Marifé de Triana]], espainiar kopla-abeslaria eta aktorea (h. [[2013]]).
* [[Irailaren 14]]a – [[Ferid Murad]], estatubatuar sendagilea, 1998ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (h. [[2023]]).
* [[Irailaren 15]]a – [[Ashley Cooper]], australiar tenislaria (h. [[2020]]).
* [[Irailaren 17]]a – [[Charles Krebs]], estatubatuar zoologo eta ekologista.
* [[Irailaren 21]]a – [[Teresa Gimpera]], kataluniar aktore, enpresari eta modeloa (h. [[2024]]).
* [[Irailaren 21]]a – [[Juri Luzhkov]], errusiar politikaria, [[Mosku]]ko alkatea (h. [[2019]]).
* [[Irailaren 22]]a – [[Art Metrano]], estatubatuar aktorea (h. [[2021]]).
* [[Irailaren 22]]a – [[Carmen Pereira]], [[Ginea Bissau]]ko presidentea (h. [[2016]]).
* [[Irailaren 23]]a – [[George Eastham]], ingeles futbolaria (h. [[2024]]).
* [[Irailaren 23]]a – [[Valentín Paniagua]], [[Peru]]ko presidentea (h. [[2006]]).
* [[Irailaren 24]]a – [[Jim Henson]], estatubatuar [[txotxongilo]]-diseinatzaile, zinema-zuzendari eta ikuskarien munduko enpresaburua (h. [[1990]]).
* [[Irailaren 25]]a – [[August Kühn]], alemaniar idazlea (h. [[1996]]).
* [[Irailaren 25]]a – [[Moussa Traoré]], [[Mali]]ko presidentea (h. [[2020]]).
* [[Irailaren 26]]a – [[Winnie Mandela]], hegoafrikar politikaria (h. [[2018]]).
* [[Irailaren 27]]a – [[José Antonio Eslava]], nafar grabatzailea.
* [[Irailaren 27]]a – [[Sancho Gracia]], espainiar-uruguaiar aktorea (h. [[2012]]).
* [[Irailaren 29]]a – [[Silvio Berlusconi]], ''Il Cavaliere'', [[Italiako lehen ministroen zerrenda|Italiako lehen ministroa]] eta [[Europako Kontseiluko lehendakaria|Europako Kontseiluko presidentea]] (h. [[2023]]).
==== Urria ====
* [[Urriaren 1]]a – [[Antoinette Fouque]], frantziar psikoanalista, idazle, kazetari eta feminista (h. [[2014]]).
* [[Urriaren 2]]a – [[Fernando Sánchez Dragó]], espainiar idazlea (h. [[2023]]).
* [[Urriaren 3]]a – [[Arthur Decabooter]], flandriar txirrindularia (h. [[2012]]).
* [[Urriaren 3]]a – [[Steve Reich]], estatubatuar musikagile eta interpretea.
* [[Urriaren 4]]a – [[Henry Kamen]], britainiar historialaria.
* [[Urriaren 4]]a – [[Cynthia McLeod]], surinamdar eleberrigilea.
* [[Urriaren 5]]a – [[Václav Havel]], txekiar dramagile, idazle eta politikaria, [[Txekoslovakia]]ko azken [[lehendakari|presidentea]] eta [[Txekia|Txekiar Errepublikako]] lehenbizikoa (h. [[2011]]).
* [[Urriaren 9]]a – [[Brian Blessed]], ingeles aktore, idazle eta abenturazalea.
* [[Urriaren 9]]a – [[Jean Seignalet]], frantziar mediku eta ikertzailea, [[immunologia]]n aditua (h. [[2003]]).
* [[Urriaren 10]]a – [[Gerhard Ertl]], alemaniar kimikari eta unibertsitate-irakaslea, 2007ko [[Kimikako Nobel Saria]].
* [[Urriaren 11]] – [[Alberto Vázquez-Figueroa]], espainiar idazle eta kazetaria.
* [[Urriaren 13]]a – [[José Luis Azkueta]], bizkaitar futbolaria (h. [[2014]]).
* [[Urriaren 13]]a – [[Christine Nöstlinger]], austriar idazlea, batez ere Haur eta Gazte Literaturan ezaguna (h. [[2018]]).
* [[Urriaren 16]]a – [[Andrei Txikatilo|Andrei Txikatilo, ''Rostoveko Harakina'']], sobietar serieko hiltzailea (h. [[1994]]).
* [[Urriaren 17]]a – [[Serafín García]], nafar futbolari ohia.
* [[Urriaren 19]]a – [[Tony Lo Bianco]], estatubatuar aktorea (h. [[2024]]).
* [[Urriaren 21]]a – [[Amaia Aroma Lejarreta]], bizkaitar txistularia, Euskal Herriko kontzertu batean [[txistu]]a jo zuen lehen emakumea.
* [[Urriaren 21]]a – [[Simon Gray]], britainiar antzerkigilea (h. [[2008]]).
* [[Urriaren 22]]a – [[Bobby Seale]], estatubatuar aktibista politikoa, [[Pantera Beltza Alderdia|pantera beltzen alderdiaren]] sortzailea.
* [[Urriaren 23]]a – [[Pedro Pascual Barturen]], bizkaitar musikagilea.
* [[Urriaren 24]]a – [[Bill Wyman]], ingeles baxujolea, [[The Rolling Stones]] taldeko kidea.
* [[Urriaren 26]]a – [[Etelka Kenéz Heka]], hungariar poeta, idazle eta abeslaria (h. [[2024]]).
* [[Urriaren 26]]a – [[Òscar Ribas Reig]], [[Andorra]]ko lehen ministroa (h. [[2020]]).
* [[Urriaren 27]]a – [[Neil Sheehan]], estatubatuar idazlea eta kazetaria, ''Pentagonoko Paper''ekin lotutako artikuluak argitaratu zituena (h. [[2021]]).
* [[Urriaren 28]]a – [[Nino Castelnuovo]], italiar aktorea (h. [[2021]]).
* [[Urriaren 30]]a – [[Polina Astakhova]], [[sobiet]]ar gimnasta (h. [[2005]]).
* [[Urriaren 30]]a – [[Margarita Voites]], estoniar opera abeslaria (h. [[2024]]).
* [[Urriaren 31]] – [[Michael Landon]], estatubatuar aktore, ekoizle zuzendari eta gidoilaria (h. [[1991]]).
==== Azaroa ====
* [[Azaroaren 2]]a – [[Agirre Aristizabal ahizpak|Mirentxu eta Mikele Agirre Aristizabal]], ahizpa biki nafar aktibistak.
* [[Azaroaren 2]]a – [[Rosemary Radford Ruether]], estatubatuar akademiko feminista, filosofoa, idazlea, teologo katolikoa eta ingurumen bebeslea (h. [[2022]]).
* [[Azaroaren 3]]a – [[Roy Emerson]], australiar tenislari ohia.
* [[Azaroaren 4]]a – [[Didier Ratsiraka]], [[Madagaskar]]go presidentea (h. [[2021]]).
* [[Azaroaren 5]]a – [[Uwe Seeler]], alemaniar futbolaria (h. [[2022]]).
* [[Azaroaren 7]]a – [[Guido Carlesi]], italiar txirrindularia (h. [[2024]]).
* [[Azaroaren 7]]a – [[Gwyneth Jones]], galestar sopranoa.
* [[Azaroaren 8]]a – [[Virna Lisi]], italiar aktore ezagunenetakoa (h. [[2014]]).
* [[Azaroaren 9]]a – [[Emilio Ybarra]], gipuzkoar enpresaburu eta ekonomialaria (h. [[2019]]).
* [[Azaroaren 9]]a – [[Mikhail Tal]], letoniar xake-jokalaria, xakearen historian izan den jokalari argi eta intuitiboenetako bat (h. [[1992]]).
* [[Azaroaren 9]]a – [[Mary Travers]], estatubatuar abeslaria, ''Peter, Paul and Mary'' taldeko kidea (h. [[2009]]).
* [[Azaroaren 12]]a – [[Gurutzi Arregi Azpeitia]], bizkaitar etnografoa (h. [[2020]]).
* [[Azaroaren 13]]a – [[Dacia Maraini]], italiar eleberrigilea, poeta, antzerkigilea, saiakeragilea eta gidoilaria.
* [[Azaroaren 14]]a – [[Antonio Gades]], espainiar dantzaria (h. [[2004]]).
* [[Azaroaren 14]]a – [[Josefina Molina]], espainiar zinema-zuzendaria, gidoilaria, telebistako errealizadorea, idazlea eta eszenako zuzendaria.
* [[Azaroaren 15]]a – [[Haydée Padilla]], argentinar aktorea (h. [[2022]]).
* [[Azaroaren 16]]a – [[Fidencio Berrade]], nafar apaiza, [[Sestao]]ko abadea (h. [[2022]]).
* [[Azaroaren 16]]a – [[Joaquín Navarro-Valls]], espainiar mediku eta kazetaria, [[Egoitza Santua]]ren bozeramailea (h. [[2017]]).
* [[Azaroaren 16]]a – [[Igor Turtxin]], ukrainar eskubaloi entrenatzailea (h. [[1993]]).
* [[Azaroaren 18]]a – [[Don Cherry]], estatubatuar jazz musikagilea (h. [[1995]]).
* [[Azaroaren 19]]a – [[Yuan T. Lee]], txinatar-estatubatuar kimikaria, 1986ko [[Kimikako Nobel Saria]].
* [[Azaroaren 20]]a – [[Don DeLillo]], estatubatuar idazlea.
* [[Azaroaren 20]]a – [[Eduard Punset]], kataluniar abokatu, ekonomialari eta zientzia hedatzailea (h. [[2019]]).
* [[Azaroaren 22]]a – [[Maria Teresa Arbide Garayar]], gipuzkoar moja misiolaria.
* [[Azaroaren 25]]a – [[Trisha Brown]], estatubatuar dantzaria eta koreografoa (h. [[2017]]).
* [[Azaroaren 26]]a – [[Margaret Boden]], zientzia kognitiboko ikerketa-irakasle ingelesa.
* [[Azaroaren 27]]a – [[Zaid al-Rifai]], [[Jordania]]ko lehen ministroa (h. [[2024]]).
* [[Azaroaren 28]]a – [[Carol Gilligan]], estatubatuar feminista, filosofo eta psikologoa.
* [[Azaroaren 28]]a – [[Philippe Sollers]], frantziar idazle eta kritikaria (h. [[2023]]).
==== Abendua ====
* [[Abenduaren 2]]a – [[Frederic Tuten]], estatubatuar idazlea.
* [[Abenduaren 3]]a – [[René Kalisky]], belgikar idazlea (h. [[1981]]).
* [[Abenduaren 3]]a – [[Saburo Kawabuchi]], japoniar futbolaria.
* [[Abenduaren 5]]a – [[Robert Freeman]], britainiar argazkilari eta diseinugile grafikoa, ''[[The Beatles]]''ekin egindako lanagatik ezaguna (h. [[2019]]).
* [[Abenduaren 8]]a – [[David Carradine]], estatubatuar aktorea (h. [[2009]]).
* [[Abenduaren 9]]a – [[A. B. Yehoshua]], israeldar idazlea (h. [[2022]]).
* [[Abenduaren 12]]a – [[Iolanda Balaş]], errumaniar atleta, historiako [[altuera-jauzi]]lari onenetakoa (h. [[2016]]).
* [[Abenduaren 13]]a – [[Aga Khan IV.a]], [[nizari]]en [[imam]]a.
* [[Abenduaren 14]]a – [[Touria Chaoui]], marokoar hegazkinlaria, 16 urterekin Marokoko lehen emakume pilotua izatera heldu zena (h. [[1956]]).
* [[Abenduaren 15]]a – [[Pierre Nguyễn Soạn]], vietnamdar apezpiku katolikoa (h. [[2024]]).
* [[Abenduaren 15]]a – [[Pedro Osinaga]], nafar aktorea (h. [[2017]]).
* [[Abenduaren 17]]a – [[Frantzisko (aita santua)|Frantzisko]], [[Aita santu]]a.
* [[Abenduaren 17]]a – [[Klaus Kinkel]], alemaniar legelari eta politikaria (h. [[2019]]).
* [[Abenduaren 17]]a – [[Tommy Steele]], ingeles egile abeslari eta aktorea.
* [[Abenduaren 22]]a – [[Hector Elizondo]], euskal jatorriko estatubatuar aktorea.
* [[Abenduaren 23]]a – [[Frederic Forrest]], estatubatuar aktorea (h. [[2023]]).
* [[Abenduaren 27]]a – [[José Pérez-Francés]], espainiar txirrindularia (h. [[2021]]).
* [[Abenduaren 27]]a – [[Miguel Trovoada]], [[São Tomé eta Príncipe]]ko presidentea.
* [[Abenduaren 29]]a – [[Mary Tyler Moore]], estatubatuar aktorea (h. [[2017]]).
* [[Abenduaren 31]] – [[José Antonio Gasca]], gipuzkoar saskibaloi entrenatzailea eta [[Askatuak Saski-Baloi Taldea]]ren sortzailea (h. [[1982]]).
* [[Abenduaren 31]] – [[Siw Malmkvist]], suediar abeslaria.
==== Egun ezezaguna edo zehaztugabea ====
* [[Ángel Abad]], arabar sindikalista, Katalunian aritutakoa.
* [[Antonio Cancelo]], Zamoran jaiotako euskal enpresaburua.
* [[Eneko Irigarai]], [[ETA]]ko sortzaileen artean gazteena.
* [[Gloria Ferrer]], nafar margolaria.
* [[Marie-Andrée Arbelbide]], euskal herritar politikari abertzalea, [[Heleta]]ko auzapeza (h. [[2014]]).
* [[Nicomedes Marañon Orio]], nafar etxekoandrea, fusilatua (h. [[1936]]).
* [[Pello Joxe Aranburu]], gipuzkoar apaiz, idazle, kultur sustatzaile eta irakaslea.
* [[Pierre Berdoy]], lapurtar argazkilaria, arkitekturan, diseinuan, natura hilean eta edergintzan aditua.
* [[Rafael Lafuente]], arabar margolaria (h. [[2005]]).
* [[Carlos Pujol]], katalan idazlea eta itzultzailea (h. [[2012]]).
* [[Charlotte-Arrisoa Rafenomanjato]], madagaskartar idazlea (h. [[2008]]).
* [[Esther Teijeiro]], galiziar mahastizaina, Galizian ardo ekologikoa egiten lehenengoa.
* [[Fred Timakata]], [[Vanuatu]]ko 2. presidentea (h. [[1995]]).
* [[Justa Holz-Mänttäri]], germano-finlandiar hizkuntzalari eta itzultzailea.
* [[María Dolores Masana]], kataluniar kazetaria.
* [[Mere Broughton]], zeelandaberritar hizkuntza aktibista eta sindikalista (h. [[2016]]).
* [[Mustafa Ould Salek]], [[Mauritania]]ko presidentea (h. [[2012]]).
* [[Violeta la Burra]], andaluziar kopla eta flamenko abeslaria eta dantzaria, transformismoaren ikonoa eta LGTBI komunitatearen aitzindaria (h. [[2020]]).
== Heriotzak ==
==== Urtarrila ====
* [[Urtarrilaren 5]]a – [[Ramón María del Valle-Inclán|Ramon Maria Valle-Inclan]], idazle [[galizia]]rra (j. [[1866]]).
* [[Urtarrilaren 9]]a – [[John Gilbert]], estatubatuar antzezlaria, zinema mutuaren garaian famatuenetakoa (j. [[1899]]).
* [[Urtarrilaren 14]]a – [[Flora Sassoon]], indiar enpresaburu, hebraista eta filantropoa (j. [[1859]]).
* [[Urtarrilaren 18]]a – [[Rudyard Kipling]], ingeles idazlea, [[1907]]an [[Literaturako Nobel Saria|Literaturako Nobel sariduna]] (j. [[1865]]).
* [[Urtarrilaren 20]]a – [[Jurgi V.a Erresuma Batukoa]], Erresuma Batuko errege eta Indiako enperadorea (j. [[1865]]).
* [[Urtarrilaren 25]]a – [[Edmond Aman-Jean]], frantziar margolari sinbolista (j. [[1858]]).
==== Otsaila ====
* [[Otsailaren 8]]a – [[Charles Curtis]], AEBetako 31. presidenteordea (j. [[1860]]).
* [[Otsailaren 9]]a – [[Caroline Furness]], estatubatuar astronomoa (j. [[1869]]).
* [[Otsailaren 10]]a – [[May French Sheldon]], [[estatubatuar]] argitaratzaile, idazle eta esploratzailea (j. [[1847]]).
* [[Otsailaren 14]]a – [[Alexander Gutxkov]], errusiar politikari liberal-kontserbadorea (j. [[1862]]).
* [[Otsailaren 16]]a – [[Luis Salazar]], bizkaitar politikari kontserbador eta historialaria (j. [[1859]]).
* [[Otsailaren 21]]a – [[Faustin Bentaberri]], euskal musikaria, dantzaria eta koreografoa (j. [[1869]]).
* [[Otsailaren 27]]a – [[Ivan Pavlov]], mediku, fisiologo eta psikologo [[errusia]]rra, [[Medikuntzako Nobel Saria|Medikuntzako Nobel Sariduna]] (j. [[1849]]).
* [[Otsailaren 28]]a – [[Charles Nicolle]], frantziar bakteriologoa, 1928ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (j. [[1866]]).
==== Martxoa ====
* [[Martxoaren 13]]a – [[Francis Bell]], [[Zeelanda Berri]]ko lehen ministroa (j. [[1851]]).
* [[Martxoaren 16]]a – [[Marguerite Durand (feminista)|Marguerite Durand]], frantziar kazetari, aktore, politikari eta feminista,'' La Fronde'' egunkariaren sortzailea (j. [[1864]]).
* [[Martxoaren 17]]a – [[Vilho Lampi]], finlandiar margolaria (j. [[1898]]).
* [[Martxoaren 18]]a – [[Eleuterios Venizelos]], Greziako lehen ministroa (j. [[1864]]).
* [[Martxoaren 21]]a – [[Aleksandr Glazunov]], musikagile [[errusia]]rra (j. [[1865]]).
* [[Martxoaren 22]]a – [[Gurutz Saratsola]], ''Lotsati '', euskal idazlea (j. [[1915]]).
* [[Martxoaren 30]]a – [[Conchita Supervía]], kataluniar mezzosoprano lirikoa (j. [[1895]]).
==== Apirila ====
* [[Apirilaren 6]]a – [[Louis Leplée]], lapurtar enpresaburua, ''Le Gerny's'' [[kabaret]]aren jabea, [[Édith Piaf]] aurkitu zuena (j. [[1883]]).
* [[Apirilaren 8]]a – [[Robert Barany]], austriar medikua, 1914ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (j. [[1876]]).
* [[Apirilaren 8]]a – [[Božena Benešová]], [[txekoslovakia]]r eleberrigile feminista (j. [[1873]]).
* [[Apirilaren 9]]a – [[Ferdinand Tönnies]], alemaniar soziologo eta filosofoa (j. [[1855]]).
* [[Apirilaren 17]]a – [[Charles Ruijs de Beerenbrouck]], [[Herbehereak|Herbehereetako]] lehen ministroa (j. [[1873]]).
* [[Apirilaren 18]]a – [[Ottorino Respighi]], italiar musikagilea eta orkestra zuzendaria (j. [[1879]]).
* [[Apirilaren 27]]a – [[Karl Pearson]], ingeles zientzialaria (j. [[1857]]).
* [[Apirilaren 28]]a – [[Fuad I.a Egiptokoa]], [[Egipto]]ko erregea (j. [[1868]]).
* [[Apirilaren 29]]a – [[Marquesa del Ter]], frantziar pianista eta feminista (j. [[1864]]).
* [[Apirilaren 30]]a – [[Alfred Edward Housman]], ingeles aditu klasiko eta olerkaria (h. [[1859]]).
* [[Apirilaren 30]]a – [[Carlos José Solórzano]], [[Nikaragua]]ko presidentea (j. [[1860]]).
==== Maiatza ====
* [[Maiatzaren 1]]a – [[Migel Kortes Nabarro]], nafar idazlea (j. [[1868]]).
* [[Maiatzaren 3]]a – [[Robert Michels]], alemaniar jatorriko italiar soziologoa (j. [[1876]]).
* [[Maiatzaren 7]]a – [[Jean-Blaise Adema]], lapurtar euskaltzain, idazle eta apaiza (j. [[1861]]).
* [[Maiatzaren 8]]a – [[Oswald Spengler]], alemaniar filosofoa (j. [[1880]]).
* [[Maiatzaren 14]]a – [[Edmund Allenby]], britainiar landa-mariskala (j. [[1861]]).
* [[Maiatzaren 23]]a – [[Henri de Régnier]], frantziar olerkari [[sinbolismo|sinbolista]] (j. [[1864]]).
* [[Maiatzaren 24]]a - [[Claudia Muzio]], italiar soprano lirikoa (j. [[1889]]).
* [[Maiatzaren 25]]a – [[Maria Ana Sanz]], nafar irakasle eta pèdagogoa, Nafarroako Maistren Eskolako zuzendaria (j. [[1868]]).
==== Ekaina ====
* [[Ekainaren 1]]a – [[Francisco Grandmontagne]], ''Luis de Jaizquibel'', gipuzkoar kazetaria eta idazlea (j. [[1866]]).
* [[Ekainaren 3]]a – [[Jose Manuel Lujanbio|Jose Manuel Lujanbio, ''Txirrita'']], gipuzkoar bertsolaria, garai guztietako ezagunenetarikoa (j. [[1860]]).
* [[Ekainaren 7]]a – [[Lola Mora]], argentinar eskultorea (j. [[1866]]).
* [[Ekainaren 11]] – [[Robert E. Howard]], estatubatuar idazlea, ''Ezpata eta sorginkeria'' azpigeneroaren aitatzat joa (j. [[1906]]).
* [[Ekainaren 12]]a – [[Karl Kraus]], austriar poeta eta idazle satirikoa (j. [[1874]]).
* [[Ekainaren 14]]a – [[Gilbert Keith Chesterton]], britainiar idazlea (j. [[1874]]).
* [[Ekainaren 18]]a – [[Maksim Gorki]], errusiar idazlea eta iraultza boltxebikearen aldeko aktibista (j. [[1868]]).
* [[Ekainaren 19]]a – [[William Hall-Jones]], [[Zeelanda Berri]]ko lehen ministroa (j. [[1851]]).
* [[Ekainaren 20]]a – [[Pasquale del Pezzo]], italiar matematikaria (j. [[1859]]).
* [[Ekainaren 22]]a – [[Moritz Schlick]], alemaniar filosofoa (j. [[1882]]).
* [[Ekainaren 28]]a – [[Alexander Berkman]], lituaniar ekintzaile eta idazle politiko anarkista (j. [[1870]]).
==== Uztaila ====
* [[Uztailaren 7]]a – [[Georgi Vasilievitx Txitxerin]], errusiar diplomatikoa (j. [[1872]]).
* [[Uztailaren 13]]a – [[José Calvo Sotelo]], espainiar politikari eskuindarra, eraila (j. [[1893]]).
* [[Uztailaren 18]]a – [[La Argentina]], espainiar-argentinar dantzari eta koreografoa (j. [[1890]]).
* [[Uztailaren 18]]a – [[Virgilio Leret]], nafar hegazkinlari eta ingeniaria, [[1936ko uztaileko Espainiako estatu-kolpea|1936ko estatu-kolpean]] fusilaturiko lehendabiziko ofiziala (j. [[1902]]).
* [[Uztailaren 18]] – [[José Rodríguez-Medel]], Nafarroako Guardia Zibilaren komandantea Espainiako Bigarren Errepublikan, eraila (j. [[1888]]).
* [[Uztailaren 19]]a – [[Apel·les Mestres i Oñós]], kataluniar marrazkigilea eta idazlea (j. [[1854]]).
* [[Uztailaren 20]]a – [[José Sanjurjo]], nafar militarra (j. [[1872]]).
* [[Uztailaren 23]]a – [[Antonio Lasa]], nafar klerigo eta dohatsua, fusilatua (j. [[1913]]).
* [[Uztailaren 24]]a – [[Georg Michaelis]], [[Alemaniako kantziler]]ra (j. [[1857]]).
* [[Uztailaren 26]]a – [[Santiago Altolagirre|Santiago Altolagirre, ''Mariano de San José'']], bizkaitar apaiz [[hirukoiztar]]ra, fusilatua (j. [[1857]]).
* [[Uztailaren 26]]a, [[Alcázar de San Juan]]en fusilatuak:
** [[Esteban Barrenetxea|Esteban Barrenetxea, ''Frai Esteban de San José'']], bizkaitar apaiz [[hirukoiztar]]ra (j. [[1890]]).
** [[Francisco Euba|Francisco Euba, ''Frai Francisco de San Lorenzo'']], bizkaitar apaiz [[hirukoiztar]]ra (j. [[1889]]).
** [[Buenaventura Gabikaetxebarria|Buenaventura Gabikaetxebarria, ''Frai Buenaventura de Santa Catalina'']], bizkaitar apaiz [[hirukoiztar]]ra (j. [[1887]]).
** [[Hermenegildo Itza|Hermenegildo Itza, ''Frai Hermenegildo de la Asunción'']], bizkaitar apaiz [[hirukoiztar]]ra (j. [[1879]]).
** [[Juan Antonio Salutregi|Juan Antonio Salutregi, ''Frai Antonio de Jesús y María'']], bizkaitar apaiz [[hirukoiztar]]ra (j. [[1902]]).
* [[Uztailaren 28]]a – [[David Carlos Bergara]], nafar apaiz [[eskolapio]]a, fusilatua (j. [[1907]]).
* [[Uztailaren 28]]a – [[León Carrasco]], gipuzkoar militarra, eraila (j. [[1879]]).
* [[Uztailaren 30]]a – [[Jose Horn]], filipinetan jaiotako euskal herritar politikari jeltzale eta abokatua eta [[Bilboko alkateen zerrenda|Bilboko alkatea]] (j. [[1880]]).
* [[Uztailaren 30]]ean, [[Izko]]n, bortxatu eta ondoren fusilatuak:
** [[Adela Campaña Ortiz]], nafar etxekoandrea (j. [[1886]]).
** [[Asunción Campaña Ortiz]], nafar etxekoandrea (j. [[1869]]).
* [[Uztailaren 31]] – [[Prudentzio Gerekiz|Prudentzio Gerekiz, ''Prudencio de la Cruz'']], bizkaitar apaiz trinitarioa, fusilatua (j. [[1883]]).
==== Abuztua ====
* [[Abuztuaren 1]]a – [[Louis Blériot]], frantziar ingeniari, hegazkin egile eta gidaria (j. [[1872]]).
* [[Abuztuaren 2]]a – [[Felipe de Jesus Munarritz]], nafar klaretar apaiza, fusilatua (j. [[1875]]).
* [[Abuztuaren 3]]a – [[Ramón Bengarai]], euskal sindikalista eta politikaria, fusilatua (j. [[1896]]).
* [[Abuztuaren 3]]a - [[Luisa Lasheras Royo]], nafar etxekoandrea, fusilatua (j. [[1912]]).
* [[Abuztuaren 4]]a – [[Antonio Azarola]], euskal itsasgizon, militar eta politikaria, fusilatua (j. [[1874]]).
* [[Abuztuaren 5]]a – [[Gabino Olaso]], bizkaitar [[agustindar]] apaiza, eraila (j. [[1869]]).
* [[Abuztuaren 6]]a – [[Aurelio Iñigo]], nafar ekintzaile anarkista, eraila (j. [[1899]]).
* [[Abuztuaren 9]]a – [[Faustino Oteitza]], nafar apaiz [[eskolapio]]a, fusilatua (j. [[1890]]).
* [[Abuztuaren 10]]a – [[Javier Gorosterratzu]], nafar elizgizon eta historialaria, fusilatua (j. [[1877]]).
* [[Abuztuaren 10]]a – [[Maria Camino Oskoz]], nafar maistra, Alderdi komunistako Idazkaria eta Nazioarteko Laguntza Gorriko kidea, eraila (j. [[1910]]).
* [[Abuztuaren 11]] – [[Blas Infante]], andaluziar politikaria, [[andaluzia]]r aberriko aitatzat hartua, fusilatua (j. [[1885]]).
* [[Abuztuaren 11]] - [[Mercedes López Cotarelo]], gipuzkoar gaztea, fusilatua (j. [[1914]]).
* [[Abuztuaren 11]] – [[Mauro Ortiz de Urbina]], arabar margolaria (j. [[1882]]).
* [[Abuztuaren 12]]a - [[Felisa Aguado Sainz]], nafar etxekoandrea eta PCEko kidea, fusilatua (j. [[1872]]).
* [[Abuztuaren 12]]a – [[Nicasio Sierra]], nafar klaretar apaiza, fusilatua (j. [[1890]]).
* [[Abuztuaren 13]]a – [[Sofia Polo Giménez]], espainiar maistra errepublikanoa, eraila (j. [[1904]]).
* [[Abuztuaren 13]]a – [[Pablo Yanguas]], nafar politikaria, eraila (j. [[1886]]).
* [[Abuztuaren 14]]a – [[José Cantero Ortega]], espainiar militarra, fusilatua (j. [[1879]]).
* [[Abuztuaren 15]]a – [[Grazia Deledda]], italiar idazlea eta [[1926]]ko [[Literaturako Nobel Saria]] (j. [[1871]]).
* [[Abuztuaren 15]]a – [[Maravillas Lamberto]], [[Espainiako Gerra Zibil]]ean eraildako [[larraga]]tar gaztetxoa (j. [[1922]]).
* [[Abuztuaren 15]]a – [[Manuel Martínez Jarauta]], nafar klaretar fraidea, fusilatua (j. [[1912]]).
* [[Abuztuaren 15]]a – [[Faustino Pérez García]], nafar klaretar fraidea, fusilatua (j. [[1911]]).
* [[Abuztuaren 15]]a – [[Gertrudis Ríos Marín]], espainiar maistra, fusilatua (j. [[1901]]).
* [[Abuztuaren 15]]a – [[Agustín Viela]], nafar klaretar fraidea, fusilatua (j. [[1914]]).
* [[Abuztuaren 16]]an [[Azkoien]]en fusilatuak:
** [[Carmen Gurrea Fernández]], 15 urteko neska gaztea (j. [[1921]]).
** [[Dolores Gurrea Fernández]], 17 urteko neska gaztea (j. [[1919]]).
** [[Pilar Fernández Rodríguez]], nafar langilea, Carmen eta Dolores alabekin batera (j. [[1891]]).
* [[Abuztuaren 17]]a – [[Joaquín Fanjul]], arabar militarra, [[1936ko uztaileko Espainiako estatu-kolpea|1936ko uztailaren 17 eta 18ko altxamenduan]] matxinatua, fusilatua (j. [[1880]]).
* [[Abuztuaren 17]]a – [[Ramon de la Sota]], euskal enpresaburu, abokatu eta politikari abertzalea (j. [[1857]]).
* [[Abuztuaren 18]]a – [[Atanasio Bidaurreta]], nafar klaretar fraidea, fusilatua (j. [[1911]]).
* [[Abuztuaren 18]]a – [[Juana Capdevielle]], espainiar edagogo, liburuzaina eta artxibozaina (j. [[1905]]).
* [[Abuztuaren 19]]a – [[Francisca Ametzua]], euskal moja [[karmeldar]]ra (j. [[1881]]).
* [[Abuztuaren 19]]a – [[Federico García Lorca|Federico Garcia Lorca]], espainiar poeta, narratzaile eta antzerkigilea (j. [[1898]]).
* [[Abuztuaren 19]]a – [[María Vázquez Suárez]], galiziar maistra, fusilatua (j. [[1894]]).
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Joaquín Ortiz de Zárate]], espainiar militarra (j. [[1893]]).
* [[Abuztuaren 22]]a – [[Pilar Salvo Giménez]], espainiar maistra errepublikanoa, fusilatua (j. [[1889]]).
* [[Abuztuaren 23]]a – [[Florencio Alfaro]], nafar politikaria, eraila (j. [[1882]]).
* [[Abuztuaren 23]]a – [[Julio Ruiz de Alda]], nafar hegazkinlaria, militarra eta politikaria, [[Ofentsiba Nazional-Sindikalistako Batzarren Espainiako Falangea|Falange Española]] alderdiaren aitzindaria, fusilatua (j. [[1897]]).
* [[Abuztuaren 23]]a – [[Manuel Suárez de Begoña]], bizkaitar futbolaria (j. [[1895]]).
* [[Abuztuaren 24]]a – [[Elisa García Sáez]], kataluniar sindikalista, erizaina eta milizianoa (j. [[1916]]).
* [[Abuztuaren 24]]a – [[María Silva Cruz]], ''María La Libertaria'', espainiar libertarioa eta anarkista, fusilatua (j. [[1915]]).
* [[Abuztuaren 25]]ean, [[Purga Handia]]n exektutatuak:
** [[Lev Borisovitx Kamenev]], [[sobiet]]ar politikaria (j. [[1883]]).
** [[Grigori Zinoviev]], [[sobiet]]ar politikaria (j. [[1883]]).
* [[Abuztuaren 25]]a – [[Felicia Browne]], britainiar emakume artista, [[Espainiako Gerra Zibila|Espainiako Gerra Zibilean]] hil zen lehenengo britainiar boluntarioa (j. [[1904]]).
* [[Abuztuaren 26]]a – [[Mario Muslera]], gipuzkoar militarra (j. [[1873]]).
* [[Abuztuaren 28]]a – [[Martin Donamaria|Martin Donamaria, ''anaia Rosendo'']], nafar [[beneditar]] fraidea, fusilatua (j. [[1909]]).
* [[Abuztuaren 28]]a – [[Moritz Jursitzky]], austriar-silesiar idazlea (j. [[1861]]).
* [[Abuztuaren 28]]a – [[Jeanne Paquin]], frantziar diseinatzailea, lehenengo emakumezko diseinatzaile handia eta moda modernoan aitzindaria (j. [[1869]]).
* [[Abuztuaren 29]]a – [[Pedro Asua]], bizkaitar apaiza eta arkitektoa, fusilatua (j. [[1890]]).
* [[Abuztuaren 29]]a - [[Gabriela Lorente Sáenz]], errioxar etxekoandrea, fusilatua (h. [[1936]]).
* [[Abuztuaren 31]] – [[Gregorio Balparda]], euskal herritar politikari, abokatu eta historialaria, [[Bilboko alkateen zerrenda|Bilboko alkatea]], fusilatua (j. [[1874]]).
* [[Abuztuaren 31]] – [[Manuel Guzmán García]], gipuzkoar politikari errepublikanoa, fusilatua (j. [[1878]]).
==== Iraila ====
* [[Irailaren 1]]a – [[Pepita Laguarda Batet]], kataluniar militante anarkista (j. [[1919]]).
* [[Irailaren 2]]a – [[Niels Neergaard]], [[Danimarka]]ko lehen ministroa (j. [[1854]]).
* [[Irailaren 2]]a – [[Isaac Puente]], euskal herritar sendagilea eta [[anarkismo]]aren teorialaria, fusilatua (j. [[1896]]).
* [[Irailaren 4]]a –
** [[Joaquín Beuntza]], euskal abokatua eta politikaria, fusilatua (j. [[1872]]).
** [[José Vicente Ormaetxea|José Vicente Ormaetxea, ''Frai Antonio de Jesús y María'']], bizkaitar apaiz [[hirukoiztar]]ra, fusilatua (j. [[1880]]).
* [[Irailaren 5]]a – [[Francisca Alonso Prado]], nafar etxekoandrea, fusilatua (j. [[1896]]).
* [[Irailaren 5]]a – [[Gustave Kahn]], frantziar idazlea eta arte-kritikaria (j. [[1859]]).
* [[Irailaren 6]]a – [[Jose Manuel Aizpurua]], donostiar arkitektoa, fusilatua (j. [[1902]]).
* [[Irailaren 6]]a – [[Cirila Ubaldina García Díaz]], espainiar maistra errepublikanoa, fusilatua (j. [[1893]]).
* [[Irailaren 6]]a – [[Víctor Pradera]], euskal herritar politikari, ingeniari, abokatu eta historialaria, fusilatua (j. [[1873]]).
* [[Irailaren 6]]a – [[José María Urkijo Ibarra]], bizkaitar politikaria, industria-gizona eta kazetaria, fusilatua (j. [[1872]]).
* [[Irailaren 7]]a – [[Mariano Campos]], valentziar politikaria, [[Ofentsiba Nazional-Sindikalistako Batzarren Espainiako Falangea|falangistek]] eraila (j. {{circa|[[1895]]}}).
* [[Irailaren 7]]a – [[María Domínguez Remón]], espainiar maistra eta politikaria, Espainiar estatuko lehen emakume alkatea, fusilatua (j. [[1882]]).
* [[Irailaren 7]]a – [[Isabel Esteban Nieto]], espainiar maistra errepublikanoa, fusilatua (j. [[1893]]).
* [[Irailaren 8]]a – [[Apolonia Lizarraga]], nafar moja [[karmeldar]]ra, eraila (j. [[1867]]).
* [[Irailaren 8]]a – [[Ziriako Morea]], nafar ongile eta enpresaburua (j. [[1854]]).
* [[Irailaren 9]]an, Cortes eta Ribaforada arteko Zaragozarako bidean fusilatuak:
** [[Misericordia Abad Alcega]], nafar etxekoandrea (j. [[1905]]).
** [[Enolasca Vela Salvador]], nafar etxekoandrea (j. [[1904]]).
* [[Irailaren 10]]a – [[Balbina Gayo Gutiérrez]], Bigarren Errepublikako maistra, fusilatua (j. [[1901]]).
* [[Irailaren 10]]a – [[Adèle Weman]], finlandiar idazle eta irakaslea (j. [[1844]]).
* [[Irailaren 12]]a – [[Gonzalo Acosta]], galiziar politikaria, fusilatua (j. [[1889]]).
* [[Irailaren 13]]a – [[Juan Hartmann]], alemaniar astronomoa (j. [[1865]]).
* [[Irailaren 13]]a – [[Félix Urtubi]], [[Espainiako Aire Armada|Espainiako Aireko Armadako]] bizkaitar hegazkinlaria, [[Espainiako Gerra Zibila|Espainiako Gerra Zibilean]] [[Espainiako Bigarren Errepublika|Errepublikaren]] alde borrokatu zena (j. [[1906]]).
* [[Irailaren 14]]a – [[Ossip Gabrilovitx]], errusian jaiotako pianista eta orkestra-zuzendaria (j. [[1878]]).
* [[Irailaren 14]]a – [[Paulina Ódena García]], militante eta buruzagi komunista, Espainiako gerra zibilean Errepublikaren heroina (j. [[1911]]).
* [[Irailaren 14]]a – [[Irving Thalberg]], estatubatuar zinema ekoizlea (j. [[1899]]).
* [[Irailaren 15]]a – [[Alexandros Zaimis]], [[Grezia]]ko presidentea (j. [[1855]]).
* [[Irailaren 16]]a - [[Cándida Antonia Bueno Iso]], maistra errepublikano aurrerakoia, fusilatua (j. [[1912]]).
* [[Irailaren 16]]a – [[Karl Buresch]], [[Austria]]ko kantzilerra (j. [[1878]]).
* [[Irailaren 17]]a – [[Jose Arana Irastorza]], [[Eusko Abertzale Ekintza]]ko militantea eta Eusko Gudarosteko gudaria, Gerra Zibilean hildako EAE alderdiko lehen gudaria (j. [[1913]]).
* [[Irailaren 17]]a – [[Henry Louis Le Chatelier]], frantziar kimikaria (j. [[1850]]).
* [[Irailaren 18]]a – [[Carlos Eraña]], gipuzkoar fraide marianista, fusilatua (j. [[1884]]).
* [[Irailaren 18]]a – [[Txato Olabarri]], [[Eusko Abertzale Ekintza]]ko kidea eta eusko gudaria, [[Espainiako Gerra Zibila|Espainiako Gerra Zibilean]] hil zen alderdi horretako lehen eusko gudaria.
* [[Irailaren 18]]a – [[Teodoro Olarte Aizpuru]], arabar industrialaria eta politikaria, fusilatua.
* [[Irailaren 21]]a – [[Antoine Meillet]], frantziar hizkuntzalaria (j. [[1866]]).
* [[Irailaren 22]]a – [[Antonio Saez de Ibarra]], arabar frantziskotar monjea, fusilatua (j. [[1914]]).
* [[Irailaren 24]]a, [[Belmonte (Cuenca)|Belmonteko]] monasterioan fusilatuak:
** [[Santiago Arriaga|Santiago Arriaga, ''Frai Santiago de Jesús'']], bizkaitar apaiz [[hirukoiztar]]ra (j. [[1903]]).
** [[Luis Erdoitza|Luis Erdoitza, ''Frai Luis de San Miguel de los Santos'']], bizkaitar apaiz [[hirukoiztar]]ra (j. [[1891]]).
* [[Irailaren 25]]a – [[Fernando Ybarra]], euskal noble, politikari, legelari eta enpresaburua, fusilatua (j. [[1875]]).
* [[Irailaren 25]]a – [[Fernando de la Quadra-Salcedo]], Castillejosko III. markesa, bizkaitar abokatu eta genealogista (j. [[1890]]).
* [[Irailaren 26]]a - [[Dominica Azparren Gil]], nafar etxekoandrea, UGTko kidea, fusilatua (j. [[1884]]).
* [[Irailaren 27]]a – [[Carlos Borboi-Bi Siziliak eta Orleans]], [[Borboi etxea|Borboi etxeko]] espainiar militarra (j. [[1908]]).
* [[Irailaren 29]]a – [[Fortunato Agirre]], nafar politikari jeltzalea eta [[Lizarra]]ko alkatea, eraila (j. [[1893]]).
* [[Irailaren 29]]a – [[Alfonso Beorlegi]], euskal militarra (j. [[1888]]).
* [[Irailaren 29]]a – [[Jose Bergara]], nafar fraidea, fusilatua (j. [[1908]]).
==== Urria ====
* [[Urriaren 4]]a – [[José Gafo]], espainiar apaiz eta politikaria, eraila (j. [[1881]]).
* [[Urriaren 4]]a – [[Wilhelm Meyer-Lübke]], suitzar hizkuntzalari, erromanista eta hispanista (j. [[1861]]).
* [[Urriaren 7]]a – [[Martin Lekuona]], gipuzkoar idazlea, fusilatua (j. [[1907]]).
* [[Urriaren 8]]a – [[Brígida Pardo López]], espainiar etxekoandrea, fusilatua (j. [[1904]]).
* [[Urriaren 10]]a – [[Orfilia Rico]], uruguaiar aktorea (j. [[1871]]).
* [[Urriaren 11]] – [[Amparo Barayón]], espainiar pianista eta ekintzaile anarkista, errepublikanoa, sozialista eta feminista, fusilatua (j. [[1904]]).
* [[Urriaren 16]]a – [[Luis Etxebarria]], bizkaitar enpresaburu eta politikari monarkikoa (j. [[1878]]).
* [[Urriaren 16]]a – [[Georgette Kokoczynski]], frantziar erizaina eta anarkista (j. [[1907]]).
* [[Urriaren 17]]a – [[Jose Ariztimuño|Jose Ariztimuño, ''Aitzol'']], [[tolosa]]r idazle, kazetari eta elizgizon abertzale eta euskaltzalea, fusilatua (j. [[1896]]).
* [[Urriaren 17]]a – [[Fidel Fuidio]], arabar erlijioso marianista eta arkeologoa, eraila (j. [[1880]]).
* [[Urriaren 19]]a – [[Lu Xun]], txinatar idazlea, txinerazko literatura modernoaren aitatzat hartua (j. [[1881]]).
* [[Urriaren 20]]a – [[Jose Sagarna]], bizkaitar abadea, [[Espainiako Gerra Zibila|Gerra Zibilean]] [[frankismo|frankistek]] eraila (j. [[1911]]).
* [[Urriaren 20]]a – [[Anne Sullivan]], estatubatuar irakaslea (j. [[1866]]).
* [[Urriaren 23]]a – [[Jesus Ioldi Bereau]], nafar kimikari eta politikaria, fusilatua (j. [[1894]]).
* [[Urriaren 23]]a – [[Jose Otaño]], nafar elizgizona, irakaslea eta organo-jotzailea, fusilatua (j. [[1898]]).
* [[Urriaren 25]]a – [[José Joaquín Arin]], [[arrasate]]ar apaiza eta euskaltzalea, fusilatua (j. [[1875]]).
* [[Urriaren 25]]a – [[Jose Markiegi]], euskal idazle eta itzultzailea, fusilatua (j. [[1895]]).
* [[Urriaren 27]]a – [[Gabino Alustiza]], [[Aia]]ko alkate jeltzalea, fusilatua (j. [[1888]]).
* [[Urriaren 29]]a – [[Ramiro Ledesma Ramos]], espainiar eleberrigile, periodista eta ideologoa, nazionalsindikalismo mugimenduaren fundatzailea, fusilatua (j. [[1905]]).
* [[Urriaren 29]]a – [[Ramiro Maeztu]], gasteiztar idazle eta saiogile erdalduna, fusilatua (j. [[1874]]).
* [[Urriaren 31]] – [[Francisco Carrascón]], nafar musikagilea, fusilatua (j. [[1876]]).
==== Azaroa ====
* [[Azaroaren 3]]a – [[Dezső Kosztolányi]], hungariar idazlea, kazetaria eta itzultzailea (j. [[1885]]).
* [[Azaroaren 10]]a – [[Manuela Arriola|Manuela Arriola, ''Manuela del Sagrado Corazón'']], bizkaitar adorazioko moja, fusilatua (j. [[1891]]).
* [[Azaroaren 10]]a - [[Manuel Lustres Rivas]], galiziar politikari, kazetari eta idazlea, eraila (j. [[1888]]).
* [[Azaroaren 10]]a – [[Juana Francisca Perez de Labeaga|Juana Francisca Perez de Labeaga, ''Blasa de María'']], nafar moja, fusilatua (j. [[1864]]).
* [[Azaroaren 11]] - [[Josefa Bueno Algárate]], ''La Morota'', nafar etxekoandrea, fusilatua (j. [[1907]]).
* [[Azaroaren 12]]a – [[Patrick Henry Bruce]], estatubatuar margolari modernoa (j. [[1881]]).
* [[Azaroaren 12]]a – [[Víctor Casas]], galiziar politikari, antzezle eta kazetaria, fusilatua (j. [[1890]]).
* [[Azaroaren 14]]a - [[Juana Tomasa Charela Vidas]], ''La Calderera'', nafar etxekoandrea, fusilatua (j. [[1881]]).
* [[Azaroaren 15]]a – [[Jeanne Landre]], frantziar kazetari, literatura kritikari eta eleberrigilea (j. [[1874]]).
* [[Azaroaren 16]]a – [[Wilhelm Wakonigg]], austriar jatorriko bilbotar enpresari, ingeniari eta diplomatikoa, fusilatua (j. [[1875]]).
* [[Azaroaren 19]]a – [[Mercedes Romero Abella]], galiziar irakasle errepublikanoa, fusilatua (j. [[1907]]).
* [[Azaroaren 20]]a – [[Buenaventura Durruti]], espainiar sindikalista eta [[anarkismo|anarkista]] iraultzailea (j. [[1896]]).
* [[Azaroaren 20]]a – [[José Antonio Primo de Rivera]], espainiar politikaria, [[Ofentsiba Nazional-Sindikalistako Batzarren Espainiako Falangea|Falange Española]] alderdiaren sortzailea, fusilatua (j. [[1903]]).
* [[Azaroaren 22]]a – [[Juan Iruarrizaga Agirre]], bizkaitar musikagilea (j. [[1898]]).
* [[Azaroaren 24]]an, [[Paterna]]n ([[Valentziako probintzia|Valentzia]]) exekutatuak:
**[[Daría Campillo Paniagua]], ''Daría Santa Sofiarena'', arabar moja karmeldarra (j. [[1873]]).
** [[María Consuelo Cuñado]], euskal moja [[karmeldar]]ra (j. [[1884]]).
** [[Feliciana Uribe]], bizkaitar moja [[karmeldar]]ra (j. [[1893]]).
* [[Azaroaren 27]]a – [[Álvaro Alcalá Galiano]], bizkaitar dekoratzailea eta margolaria, fusilatua (j. [[1873]]).
* [[Azaroaren 28]]a – [[Pedro Muñoz Seca]], [[Noucentisme]] edo 14 Belaunaldiaren espainiar idazlea, fusilatua (j. [[1879]]).
* [[Azaroaren 30]]a – [[Johan Turi]], [[Laponia]]ko idazlea (j. [[1854]]).
==== Abendua ====
* [[Abenduaren 2]]a – [[Anjel Kareaga]], bizkaitar futbolaria (j. [[1913]]).
* [[Abenduaren 3]]a – [[Manuel Irurita]], nafar apaiz eta gotzaina (j. [[1876]]).
* [[Abenduaren 9]]a – [[Juan de la Cierva]], espainiar asmatzaile, zientzialari aeronautiko, ingeniari eta hegazkin pilotua, fusilatua (j. [[1895]]).
* [[Abenduaren 10]]a – [[Luigi Pirandello]], italiar idazlea, [[1934]]an [[Literaturako Nobel Saria|Literaturako Nobel sariduna]] (j. [[1867]]).
* [[Abenduaren 18]]a – [[Andrija Mohorovicic]], kroaziar geologoa, [[Mohorovičić etenunea]] aurkitu zuena (j. [[1857]]).
* [[Abenduaren 18]]a – [[Leonardo Torres Quevedo]], [[espainia]]r [[ingeniaritza|ingeniaria]] eta [[matematikari]]a (j. [[1852]]).
* [[Abenduaren 22]]a – [[Nikolai Ostrovski]], ukrainar jatorriko sobietar idazlea (b. [[1904]]).
* [[Abenduaren 25]]a – [[Carl Stumpf]], alemaniar filosofo, psikologo eta musikologoa (j. [[1848]]).
* [[Abenduaren 27]]a – [[Hans von Seeckt]], alemaniar militarra (j. [[1866]]).
* [[Abenduaren 27]]a – [[Santu Casanova]], [[korsikera]]zko idazlea (j. [[1850]]).
* [[Abenduaren 31]] – [[Antonin Personnaz]], lapurtar arte bildumagile eta argazkilaria (j. [[1854]]).
* [[Abenduaren 31]] – [[Miguel Unamuno]], bilbotar idazle eta filosofoa (j. [[1864]]).
==== Egun ezezaguna edo zehaztugabea ====
* [[Uztaila]] – [[Juan Etxepare]], nafar politikari errepublikanoa, fusilatua (j. [[1880]]).
* [[Abuztua]] – [[Tiburcio Otsakar]], euskal argitaratzaile eta politikaria, fusilatua (j. [[1869]]).
* [[Urria]] – [[Agustina González López]], ''la Zapatera'', espainiar idazle, pentsalari, pintore abangoardista eta politikaria, fusilatua (j. [[1891]]).
* [[William Llewellyn Dyer]], ingeles enpresaburu eta futbolaria (j. [[1883]]).
* [[Augusto Pérez Garmendia]], [[Espainiako Armada]]ko nafar komandantea (j. [[1899]]).
* [[Enrique Melchor]], Nafarroako [[Lanaren Konfederazio Nazionala|CNTren]] sortzailea, [[Karlismo|karlistek]] eraila.
* [[Francisco Ulazia]], bizkaitar mediku, kazetari, idazle eta politikaria (j. [[1863]]).
* [[Jean Esponda]], baigorriar jatorriko euskal estatubatuar artzaina.
* [[Jose Zabala Arana]], bizkaitar idazlea (j. [[1894]]).
* [[Martina Ezkurra]], ''Ilarregiko sendalaria'', [[Nafarroa Garaia|nafar]] [[sendalari]]a (j. [[1841]]).
* [[Ricardo Martín]], Donostian bizi izandako badajoztar argazkilaria, garaiko argazkilari ospetsuenetarikoa (j. [[1882]]).
* [[Tomas Aritz]], nafar politika, [[Espainiako Alderdi Komunista]]ren kidea, eraila.
* [[Vicente Fatrás]], bizkaitar politikaria, fusilatua (j. [[1872]]).
* [[Carmen Hombre Ponzoa]], aitormen protestanteko espainiar maistra eta sindikalista, fusilatua (j. [[1898]]).
* [[Concepción Caceres]], espainiar emagina, gerra zibilaren hasieran, fusilatua (j. [[1886]]).
* [[Matilde Pérez Mollá]], [[Espainia]]ko lehen emakumezko [[alkate]]a (j. [[1858]]).
== [[Nobel Sariak|Nobel saridunak]]: ==
* [[Fisikako Nobel Saria|Fisika]]: [[Victor Franz Hess]], [[Carl David Anderson]]
* [[Kimikako Nobel Saria|Kimika]]: [[Peter Debye]]
* [[Literaturako Nobel Saria|Literatura]]: [[Eugene O'Neill]]
* [[Medikuntzako Nobel Saria|Medikuntza]]: [[Sir Henry Hallett Dale]], [[Otto Loewi]]
* [[Bakearen Nobel Saria|Bakea]]: [[Carlos Saavedra Lamas]]
----
{{Denbora unitate aurkibidea}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:1936| ]]
hh3k5l8jzjyuwtf0drseqhp9calpx97
1959
0
1286
10005803
9988700
2024-12-20T12:49:32Z
Lainobeltz
56334
/* Abuztua */
10005803
wikitext
text/x-wiki
{{urte aurkibide probak}}
{{urtegertaerak}}
== Gertaerak ==
=== Euskal Herria ===
* [[Azaroaren 10]]a – Bilboko [[Iralabarriko ikastola]] klandestinoa itxiarazi zuen poliziak. Bi irakasle atxilotu zituzten.
=== Mundua ===
* [[Urtarrilaren 8]]a – [[Fidel Castro]] buru zuela, Askatasunaren Karabana [[Habana]]n sartu zen, [[Fulgencio Batista]] diktadorea garaitu eta [[Kuba]] zeharkatu ostean.
* [[Urtarrilaren 5]]a – [[Alaska]] [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBetako]] 49. kide bihurtu zen.
* [[Otsailaren 1]]a eta [[otsailaren 2|2aren]] artean – [[Dyatlov Pasabideko Gertakaria]]: [[Uralak|Ural mendien]] iparraldean, orduko Sobietar Batasuneko bederatzi [[Bidezidor kirol|mendizaleren]] heriotza misteriotsua gertatu zen.
* [[Otsailaren 3]]a – [[Musika hil zen eguna]]: [[Buddy Holly]], [[Ritchie Valens]] eta [[The Big Bopper|J. P. "The Big Bopper" Richardson]] [[Iowa]]ko [[Clear Lake (Iowa)|Clear Laken]] ondoan hil ziren [[hegazkin]] istripu batean
* [[Martxoaren 9]]a – "[[Barbie]]" panpina lehen aldiz merkaturatu zuten.
* [[Abenduaren 21]]a – [[1959ko Dwight D. Eisenhowerren Espainiarako bisita|Dwight D. Eisenhower presidentearen Espainiarako bisita]] hasi zen, AEBtako presidente baten lehena.
== Arte eta kultura ==
* [[Irailaren 6]]a – [[1959ko Bizkaiko Bertsolari Txapelketa]]ren finala [[Balendin Enbeita]]k irabazi zuen. Bere bigarren txapela izan zen.
* [[Azaroaren 8]]a – [[1959ko Gipuzkoako Bertsolari Txapelketa|Gipuzkoako Bertsolari Txapelketaren lehen edizioa]] ospatu zen [[Eibar]]ren. [[Manuel Olaizola|Manuel Olaizola ''Uztapide'']] izan zen txapelduna.
== Zientzia eta teknologia ==
== Kirolak ==
* [[Saski Baskonia]] saskibaloi taldea sortu zuten, ''Club Deportivo Vasconia'' izenarekin.
* [[Apirilaren 26]]a – [[Latasa eta Luxiaren arteko aizkora apustua]]
* [[Uztailaren 18]]a – [[Jacques Anquetil]]ek [[Frantziako Tourra]] irabazi zuen hirugarren aldiz.
== Jaiotzak ==
==== Urtarrila ====
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Azali Assoumani]], [[Komoreak|Komoreetako]] presidentea.
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Abdul Ahad Mohmand]], paxtun etniako Afganistango Aire Armadako pilotu eta kosmonauta ohia, espazioan egondako lehenengo afganistandarra.
* [[Urtarrilaren 2]]a – [[Filgi Claverie]], [[Euskal Kultur Erakundea|Euskal Kultur Erakundeko]] sortzaile, diruzain eta lehendakariordea.
* [[Urtarrilaren 5]]a – [[Amelia Lorza]], arabar atleta.
* [[Urtarrilaren 7]]a – [[Helena Corbellini]], uruguaiar idazlea, irakaslea eta kazetaria.
* [[Urtarrilaren 9]]a – [[Rigoberta Menchú|Rigoberta Menchu]], giza-eskubideen aldeko guatemalar ekintzailea, 1992ko [[Bakearen Nobel Saria]].
* [[Urtarrilaren 10]]a – [[Alberto Irigoyen]], euskal jatorriko uruguaiar idazlea.
* [[Urtarrilaren 12]]a – [[Fede Castaños]], burgostar futbolari ohi eta entrenatzailea.
* [[Urtarrilaren 12]]a – [[Per Gessle]], suediar gitarra-jotzaile, musikari, kantautore eta musikagilea.
* [[Urtarrilaren 12]]a – [[Wolfgang Ratz]], bilbon jaiotako gaztelaniazko eta alemanezko austriar poeta eta itzultzailea.
* [[Urtarrilaren 13]]a – [[Gilmar Rinaldi]], brasildar futbolari ohia.
* [[Urtarrilaren 16]]a – [[Mikel Hernández Abaitua]], euskal idazlea, Batxilergoko Euskal Hizkuntza eta Literaturako katedraduna eta Euskal Filologian doktorea.
* [[Urtarrilaren 16]]a – [[Sade Adu]], britainiar-nigeriar musikagile eta abeslaria.
* [[Urtarrilaren 17]]a – [[Susanna Hoffs]], estatubatuar abeslari, gitarra jotzaile eta aktorea.
* [[Urtarrilaren 17]]a – [[Jaime Rodríguez]], salvadortar futbolari ohi eta entrenatzailea.
* [[Urtarrilaren 19]]a - [[Clara Martínez de Careaga]], espainiar epailea.
* [[Urtarrilaren 21]]a – [[Manuel Núñez]], estremadurar futbolari ohia.
* [[Urtarrilaren 22]]a – [[Linda Blair]], estatubatuar aktorea eta ekintzailea.
* [[Urtarrilaren 25]]a - [[Ana Ferrer]], espainiar epailea.
* [[Urtarrilaren 25]]a – [[Toni Servillo]], italiar aktorea.
* [[Urtarrilaren 30]]a – [[Lourdes Otaegi]], gipuzkoar idazlea eta euskal filologian doktorea.
* [[Urtarrilaren 30]]a – [[Jose Angel Torres]], gipuzkoar paleontologiazalea eta geologiazalea (h. [[2020]]).
* [[Urtarrilaren 31]] – [[Fernando Lamikiz]], [[Athletic Clubeko presidenteen zerrenda|Athletic Clubeko presidente]] ohia.
* [[Urtarrilaren 31]] – [[Anthony LaPaglia]], australiar aktorea.
* [[Urtarrilaren 31]] – [[Kelly Lynch]], estatubatuar aktore eta modeloa.
==== Otsaila ====
* [[Otsailaren 3]]a – [[Julen Atxurra|Julen Atxurra, ''Pototo'']], bizkaitar [[ETA]]kide ohia.
* [[Otsailaren 3]]a – [[Chan Santokhi]], [[Surinam]]go presidentea.
* [[Otsailaren 4]]a – [[Tsitsi Dangarembga]], zimbabwetar idazle eta zine zuzendaria, Afrikako feminismoaren erreferentea.
* [[Otsailaren 4]]a – [[Jadiyetu El Mohtar]], [[saharar]] kazetari, irakasle eta ekintzailea.
* [[Otsailaren 4]]a – [[Juan Manuel Lopez Iturriaga]], euskal herritar saskibaloi jokalari ohi eta telebistako aurkezlea.
* [[Otsailaren 4]]a – [[Zeca Pagodinho]], brasildar abeslari eta musikagile herrikoia.
* [[Otsailaren 5]]a – [[Jennifer Granholm]], estatubatuar abokatu, hezitzaile, idazle eta politikaria.
* [[Otsailaren 7]]a – [[Sammy Lee]], ingeles futbolari ohia eta entrenatzailea.
* [[Otsailaren 7]]a – [[Bo Van Spilbeeck]], flandriar kazetaria.
* [[Otsailaren 8]]a – [[Mauricio Macri]], [[Argentina]]ko presidentea.
* [[Otsailaren 9]]a – [[Ali Bongo Ondimba]], [[Gabon]]go presidentea.
* [[Otsailaren 9]]a – [[Filipe Nyusi]], [[Mozambike]]ko presidentea.
* [[Otsailaren 10]]a – [[Fernando Chalana]], portugaldar futbolaria (h. [[2022]]).
* [[Otsailaren 10]]a – [[Amadou Gon Coulibaly]], [[Boli Kosta]]ko lehen ministroa (h. [[2020]]).
* [[Otsailaren 12]]a – [[Surat Huseynov]], [[Azerbaijan]]go lehen ministroa (h. [[2023]]).
* [[Otsailaren 12]]a – [[Eugenia Martín Mendizabal]], arabar kazetari eta politikaria.
* [[Otsailaren 16]]a – [[John McEnroe]], estatubatuar tenis-jokalari ohia, 1980ko hamarkadako tenis-jokalari handienetarikoa.
* [[Otsailaren 18]]a – [[Maria Gembero-Ustarrotz]], nafar historialari eta musikologoa.
* [[Otsailaren 19]]a – [[Iñigo Barandiaran Benito]], gipuzkoar funtzionario eta politikaria.
* [[Otsailaren 21]]a – [[Christian Abart]], lapurtar antzezlea.
* [[Otsailaren 21]]a – [[Ángel José Sarrapio]], espainiar txirrindulari ohia.
* [[Otsailaren 22]]a – [[Kyle MacLachlan]], estatubatuar aktorea.
* [[Otsailaren 25]]a – [[Anxo Quintana]], galiziar politikari nazionalista, [[Galiziako Bloke Nazionalista|BNGko]] buruzagi ohia.
* [[Otsailaren 26]]a – [[Ahmet Davutoğlu]], [[Turkia]]ko lehen ministroa.
* [[Otsailaren 26]]a - [[Pati Nuñez]], kataluniar diseinatzaile grafikoa eta arte zuzendaria.
==== Martxoa ====
* [[Martxoaren 1]]a – [[Jose Angel Corres]], bizkaitar enpresaburua eta politikaria.
* [[Martxoaren 1]]a – [[Manuel Marchena]], espainiar epailea.
* [[Martxoaren 3]]a – [[Liliana Vitale]], argentinar musikari eta konpositorea.
* [[Martxoaren 5]]a – [[Darío Grandinetti]], argentinar aktorea.
* [[Martxoaren 6]]a – [[Tom Arnold (aktorea)|Tom Arnold]], estatubatuar aktore eta umorista.
* [[Martxoaren 7]]a – [[Tom Lehman]], estatubatuar golfaria.
* [[Martxoaren 8]]a – [[Aidan Quinn]], [[Irlandar|hiberno]]-estatubatuar aktorea.
* [[Martxoaren 9]]a – [[Kepa Cueto]], bizkaitar bikoizketa-aktorea eta esataria.
* [[Martxoaren 9]]a – [[Takaaki Kajita]], japoniar fisikaria, 2015eko [[Fisikako Nobel Saria]].
* [[Martxoaren 10]]a – [[Pako Sudupe]], gipuzkoar idazlea.
* [[Martxoaren 12]]a – [[Josetxo Goia-Aribe]], nafar saxo-jotzaile eta konpositorea.
* [[Martxoaren 12]]a – [[Ana María Sánchez Navarro]], espainiar sopranoa (h. [[2022]]).
* [[Martxoaren 13]]a – [[Iñigo Lizeranzu|''Rocky'' Lizeranzu]], bizkaitar futbolari ohia eta entrenatzailea.
* [[Martxoaren 14]]a – [[Patrick Dupond]], frantziar dantzaria.
* [[Martxoaren 15]]a – [[Joxe Mari Olasagasti]], gipuzkoar aizkolari, korrikalari, gizon probalari, harri jasotzaile, txingalari eta segalaria.
* [[Martxoaren 15]]a – [[Ben Okri]], nigeriar poeta eta eleberrigilea.
* [[Martxoaren 15]]a – [[Isabel San Sebastián]], espainiar kazetari eta idazlea.
* [[Martxoaren 16]]a – [[Elisa Rueda]], bizkaitar irakaslea, poeta eta aktorea.
* [[Martxoaren 16]]a – [[Jens Stoltenberg]], [[Norvegia]]ko lehen ministro ohia eta [[Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundea|NATOko]] idazkari nagusia.
* [[Martxoaren 17]]a – [[Danny Ainge]], NBAko estatubatuar saskibaloi jokalari eta entrenatzaile ohia.
* [[Martxoaren 18]]a – [[Luc Besson]], frantziar zinema-zuzendari, gidoilari, idazle eta ekoizlea.
* [[Martxoaren 18]]a – [[Irene Cara]] estatubaruar abeslari eta aktorea (h. [[2022]]).
* [[Martxoaren 19]]a – [[Gérard Urrutia]], lapurtar kantaria, kanta-egilea eta idazlea.
* [[Martxoaren 21]]a – [[Alfonso Falero]], espainiar orientalista.
* [[Martxoaren 22]]a – [[Matthew Modine]], estatubatuar aktorea.
* [[Martxoaren 26]]a – [[Juan Mari Atutxa Egiraun]], bizkaitar idazlea.
* [[Martxoaren 26]]a – [[Patziku Perurena]], euskal idazle eta pentsalaria.
* [[Martxoaren 28]]a – [[Laura Chinchilla]], [[Costa Rica]]ko presidentea.
* [[Martxoaren 29]]a – [[Itxaro Borda]], lapurtar idazlea.
* [[Martxoaren 30]]a – [[Diana Uribe]], kolonbiar historialari, filosofo eta irrati esataria.
==== Apirila ====
* [[Apirilaren 1]]a – [[Helmut Duckadam]], errumaniar futbol atezaina (h. [[2024]]).
* [[Apirilaren 1]]a – [[Christian Thielemann]], alemaniar orkestra-zuzendaria.
* [[Apirilaren 2]]a – [[Alberto Fernández]], [[Argentina]]ko presidentea.
* [[Apirilaren 2]]a – [[Juha Kankkunen]], finlandiar rally pilotua.
* [[Apirilaren 2]]a – [[John Lauridsen]], daniar futbolari ohia.
* [[Apirilaren 2]]a – [[Mai Masri]], palestinar zinemagilea.
* [[Apirilaren 6]]a – [[Isabel Alba Rico]], Donostian bizi den espainiar idazle, gidoigile eta argazkilaria.
* [[Apirilaren 6]]a - [[Antoni Coll]], kataluniar txirrindulari ohia.
* [[Apirilaren 6]]a – [[Emma Vilarasau]], kataluniar aktorea.
* [[Apirilaren 7]]a – [[Pedro Arias]], bizkaitar unibertsitate-irakasle, katedraduna eta politikaria.
* [[Apirilaren 7]]a – [[Enrique Maya]], nafar arkitekto eta politikaria, [[Iruñeko alkateen zerrenda|Iruñeko alkate]] ohia.
* [[Apirilaren 8]]a – [[Txiki Idoate]], nafar idazlea (h. [[2009]]).
* [[Apirilaren 9]]a – [[Txelo Ruiz Vazquez]], gipuzkoar informatikaria eta [[EHU]]ko irakaslea.
* [[Apirilaren 12]]a – [[Maite Esporrín]], nafar politikari eta erizaina.
* [[Apirilaren 13]]a – [[Isabel Expósito Morales]], kanariar idazlea.
* [[Apirilaren 15]]a – [[Antton Luku]], baxenafar euskal idazle eta antzerkigilea.
* [[Apirilaren 15]]a – [[Emma Thompson]], britainiar aktorea.
* [[Apirilaren 16]]a – [[Marc Madiot]], frantziar txirrindulari ohi eta kirol zuzendaria.
* [[Apirilaren 17]]a – [[Sean Bean]], ingeles aktorea.
* [[Apirilaren 18]]a – [[Susan Faludi]], estatubatuar idazle eta kazetari feminista.
* [[Apirilaren 22]]a – [[Rufi Etxeberria]], gipuzkoar politikaria.
* [[Apirilaren 24]]a – [[Eren Keskin]], turkiar abokatua eta giza eskubideen aldeko ekintzailea.
* [[Apirilaren 24]]a – [[Patxi Salaberri Zaratiegi]], nafar [[euskal hizkuntzalaritza|euskalaria]].
* [[Apirilaren 24]]a – [[Juanan Urkijo]], gaztelaniazko arabar idazlea.
* [[Apirilaren 26]]a – [[Rosa Estiarte]], kataluniar igerilari olinpikoa (h. [[1985]]).
* [[Apirilaren 27]]a – [[Andrew Fire]], estatubatuar biologo eta irakaslea, 2006ko [[Medikuntzako Nobel Saria]].
* [[Apirilaren 27]]a – [[Fran Lasuen]], gipuzkoar musikaria.
* [[Apirilaren 28]]a – [[Elspeth Beard]], arkitekto eta motozalea, munduari bira motoz eman dion lehen emakume ingelesa.
* [[Apirilaren 28]]a – [[Erhard Loretan]], suitzar alpinista, [[Zortzimilako|14 zortzimilakoak]] igotzea lortu zuen munduko hirugarren [[mendizaletasun|mendizalea]] (h. [[2011]]).
* [[Apirilaren 30]]a – [[Stephen Harper]], [[Kanada]]ko lehen ministroa.
* [[Apirilaren 30]]a – [[Jose Luis Otamendi]], gipuzkoar idazlea.
==== Maiatza ====
* [[Maiatzaren 1]]a – [[Yasmina Reza]], frantziar idazlea, aktorea, nobelagile eta antzerkigilea.
* [[Maiatzaren 2]]a – [[Soumya Swaminathan]], indiar mediku, pediatra eta zientzialaria.
* [[Maiatzaren 2]]a – [[Zoé Valdés]], kubatar eleberrigilea.
* [[Maiatzaren 4]]a – [[Inger Nilsson]], suediar aktore eta abeslaria, haurra zela ''[[Pippi Kaltzaluze]]''ren rola egiteagatik ezaguna.
* [[Maiatzaren 4]]a – [[Randy Travis]], estatubatuar country musikaria eta aktorea.
* [[Maiatzaren 6]]a – [[Julia Otero]], galiziar kazetaria.
* [[Maiatzaren 6]]a – [[Hiroyuki Sakashita]], japoniar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 7]]a – [[Tamara E. Jernigan]], estatubatuar astronauta ohia eta NASAko zientzialaria.
* [[Maiatzaren 8]]a – [[Jill Evans]], galestar politikari abertzalea, [[Plaid Cymru]] alderdiaren buru ohia.
* [[Maiatzaren 9]]a – [[János Áder]], [[Hungaria]]ko presidentea.
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Josep Ferrer]], kataluniar olerkari, linguista eta irakaslea.
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Ving Rhames]], estatubatuar aktorea.
* [[Maiatzaren 13]]a – [[Luis Vicente Otin]], nafar txirrindulari ohia.
* [[Maiatzaren 14]]a – [[Patrick Bruel]], judu jatorriko frantziar abeslari, aktore eta poker jokalaria.
* [[Maiatzaren 14]]a – [[Markus Büchel]], [[Liechtensteingo Lehen Ministro]]a (h. [[2013]]).
* [[Maiatzaren 20]]a – [[Lucien Betbeder]], baxenafar politikari independentea.
* [[Maiatzaren 20]]a – [[Israel Kamakawiwo'ole]], [[hawaii]]ar musikaria (h. [[1997]]).
* [[Maiatzaren 20]]a – [[Bronson Pinchot]], estatubatuar aktorea.
* [[Maiatzaren 20]]a – [[Bertrand Soubelet]], lapurtar militarra, [[Frantziako Jendarmeria]]ren jenerala .
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Adriana Ozores]], zinema eta antzerkiko espainiar aktorea.
* [[Maiatzaren 22]]a – [[Linda Emond]], estatubatuar aktorea.
* [[Maiatzaren 22]]a – [[Morrissey]], ingeles abeslari, konpositore eta idazlea, ''[[The Smiths]]'' taldeko kidea.
* [[Maiatzaren 26]]a - [[Raimundo Amador]], flamenko gitarra jotzaile espainiarra.
* [[Maiatzaren 26]]a – [[Gloria Sánchez Martín]], arabar politikaria.
* [[Maiatzaren 27]]a – [[Donna Strickland]], kanadiar irakasle eta fisikaria, laser arloan aitzindaria, 2018ko [[Fisikako Nobel Saria]].
* [[Maiatzaren 28]]a – [[Ramón d'Andrés]], espainiar hizkuntzalaria, [[asturiera]]ren ikasketa eta ikerketan jarduteagatik ezaguna.
* [[Maiatzaren 29]]a – [[Reimund Dietzen]], alemaniar txirrindulari ohia.
* [[Maiatzaren 29]]a – [[Rupert Everett]], ingeles aktorea.
* [[Maiatzaren 30]]a – [[Fernando Mariaka]], arabar [[halterofilia|haltera]] ohia.
* [[Maiatzaren 31]] – [[Andrea de Cesaris]], italiar [[1 Formula]]ko gidaria (h. [[2014]]).
* [[Maiatzaren 31]] – [[Jose Luis González]], nafar idazle eta poeta.
* [[Maiatzaren 31]] – [[Marisa Linton]], britainiar historiagilea, [[Frantziako Iraultza]]n espezializatua.
==== Ekaina ====
* [[Ekainaren 1]]a – [[Thierry Rey]], frantziar judoka ohia.
* [[Ekainaren 2]]a – [[Rineke Dijkstra]], herberear argazkilaria.
* [[Ekainaren 2]]a – [[Luzia Urigoitia|Luzia Urigoitia, ''Lutxi'']], bizkaitar [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAkidea]] (h. [[1987]]).
* [[Ekainaren 5]]a – [[Mark Ella]], [[Australiar aborigen]] errugbilari ohia.
* [[Ekainaren 6]]a – [[Astrid Båhl]], norvegiar artista, sami herriaren banderaren sortzailea.
* [[Ekainaren 6]]a – [[Idoia Zenarrutzabeitia]], bizkaitar politikaria eta Eusko Jaurlaritzako Lehendakariordea.
* [[Ekainaren 7]]a – [[Mike Pence]], estatubatuar politikari eta abokatua.
* [[Ekainaren 10]]a – [[Joseba Alvarez]], [[Batasuna]]ko gipuzkoar politikaria.
* [[Ekainaren 11]] – [[Hugh Laurie]], ingeles aktore, idazle eta musikaria.
* [[Ekainaren 12]]a – [[Juan Antonio San Epifanio|Juan Antonio San Epifanio, ''Epi'']], espainiar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Ekainaren 13]]a – [[Boiko Borisov]], [[Bulgaria]]ko lehen ministroa.
* [[Ekainaren 13]]a – [[Maurice G. Dantec]], frantziar idazle eta musikaria (h. [[2016]]).
* [[Ekainaren 13]]a – [[Klaus Iohannis]], [[Errumania]]ko presidentea.
* [[Ekainaren 17]]a – [[Adri van der Poel]], herbeheretar txirrindulari ohia.
* [[Ekainaren 18]]a – [[Joe Ansolabehere]], euskal jatorrizko estatubatuar animazio-gidoilaria.
* [[Ekainaren 19]]a – [[Anne Hidalgo]], frantziar politikaria, [[Paris]]ko alkatea.
* [[Ekainaren 19]]a – [[Christian Wulff]], [[Alemania]]ko presidentea.
* [[Ekainaren 21]]a – [[Josep Anglada]], kataluniar politikari ultraeskuindarra.
* [[Ekainaren 21]]a – [[Nimr Baqr al-Nimr]], al-Awamiyahko (Arabia Saudi) klerigo [[xiismo|xiita]], bertako monarkiaren oposatzaile ezaguna (h. [[2016]]).
* [[Ekainaren 21]]a – [[Luis Maria Contador]], bizkaitar futbol arbitro ohia.
* [[Ekainaren 21]]a – [[Jon Koldo Urien]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Ekainaren 21]]a – [[Tshering Yangdon]], [[Bhutan]]go erregina ama.
* [[Ekainaren 22]]a – [[Ed Viesturs]], estatubatuar alpinista.
* [[Ekainaren 24]]a – [[Celia Sánchez-Ramos]], espainiar farmazialari eta ikertzailea.
* [[Ekainaren 25]]a – [[Bobbie Vaile]], australiar astrofisikaria (h. [[1996]]).
* [[Ekainaren 29]]a – [[Atsushi Uchiyama]], japoniar futbolari ohia.
* [[Ekainaren 30]]a – [[Vincent D'Onofrio]], estatubatuar aktorea.
==== Uztaila ====
* [[Uztailaren 1]]a – [[Dolores Corbella]], espainiar filologoa, [[Hiztegigintza|lexikografia diferentzialean]] eta hizkuntzaren historian aditua.
* [[Uztailaren 1]]a - [[Jaione Murelaga Izagirre]], [[Lekeitio]]ko alkatea, herriko lehenengo emakumezko alkatea (h. [[2006]]).
* [[Uztailaren 2]]a – [[Francisco Ernandi Lima da Silva|Francisco Ernandi Lima da Silva, ''Mirandinha '']], brasildar futbolari ohi eta entrenatzailea.
* [[Uztailaren 3]]a – [[Esteban Garijo]], [[Unión del Pueblo Navarro|UPNko]] nafar politikaria.
* [[Uztailaren 4]]a – [[Victoria Abril]], espainiar aktorea eta abeslaria.
* [[Uztailaren 4]]a – [[Daniel Sturla]], uruguaitar kardinala.
* [[Uztailaren 6]]a – [[Esther Velasco]], bizkaitar aktorea.
* [[Uztailaren 7]]a – [[Barbara Krause]], alemaniar igerilari ohia.
* [[Uztailaren 11]] – [[Richie Sambora]], estatubatuar musikaria, ''[[Bon Jovi]]'' taldeko gitarrista.
* [[Uztailaren 11]] - [[Josi Sierra Orrantia]], bizkaitar irakaslea eta dokumentalgilea.
* [[Uztailaren 11]] – [[Suzanne Vega]], estatubatuar musikari eta abeslaria.
* [[Uztailaren 12]]a – [[Antonio Mourelos]], galiziar aktorea.
* [[Uztailaren 12]]a – [[Tupou VI.a]], [[Tonga]]ko erregea.
* [[Uztailaren 13]]a – [[Carla Antonelli]], espainiar aktore transexual eta [[LGBT]] aldeko ekintzailea.
* [[Uztailaren 13]]a – [[Iñigo Lamarca]], gipuzkoar legelaria eta irakaslea, [[Euskal Autonomia Erkidegoko Arartekoa|Euskal Autonomia Erkidegoko Ararteko]] ohia.
* [[Uztailaren 15]]a – [[Vincent Lindon]], frantziar aktorea.
* [[Uztailaren 16]]a – [[Ángeles Caso]], espainiar idazlea.
* [[Uztailaren 16]]a – [[Bob Joles]], estatubatuar ahots-aktorea.
* [[Uztailaren 17]]a – [[Baltazar Maria de Morais Júnior]], brasildar futbolari ohia.
* [[Uztailaren 17]]a – [[Pedro Herrera]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[Uztailaren 17]]a – [[Karmele Igartua Bengoa]], gipuzkoar irakaslea, idazlea eta olerkaria (h. [[2010]]).
* [[Uztailaren 18]]a – [[Maite Sarasua]], gipuzkoar politikaria.
* [[Uztailaren 19]]a – [[Juan José Campanella]], argentinar zinema eta telebista zuzendari eta gidoigilea.
* [[Uztailaren 21]]a – [[Jokin Urain]], gipuzkoar idazle eta [[Euskal Preso Politikoen Kolektiboa|preso politikoa]].
* [[Uztailaren 24]]a - [[Shawn Weatherly]], estatubatuar modeloa eta aktorea, 1980ko ''Miss Unibertso''.
* [[Uztailaren 25]]a – [[Santiago de Pablo]], arabar historialaria.
* [[Uztailaren 26]]a – [[Mairéad Ní Mhaonaigh]], irlandar biolinjolea eta abeslaria.
* [[Uztailaren 26]]a – [[Hiroshi Soejima]], japoniar futbolari ohia.
* [[Uztailaren 26]]a – [[Kevin Spacey]], estatubatuar aktorea.
* [[Uztailaren 27]]a – [[Alain Iriart]], lapurtar politikaria, [[Hiriburu (Lapurdi)|Hiriburuko]] auzapeza eta [[Hiriburuko kantonamendua|Hiriburuko kantonamenduko]] kontseilari nagusia.
* [[Uztailaren 28]]a – [[William T. Vollmann]], estatubatuar idazle, kazetari eta gerrako korrespontsala.
* [[Uztailaren 29]]a – [[Sanjay Dutt]], Bollywoodeko aktore eta abeslari indiarra.
* [[Uztailaren 30]]a – [[Petra Felke]], alemaniar atleta ohia, [[xabalina-jaurtiketa]]n aditua.
* [[Uztailaren 30]]a – [[Abdullah Pahangekoa]], [[Pahang]]eko sultan eta [[Malaysia]]ko erregea.
==== Abuztua ====
* [[Abuztuaren 1]]a – [[Iñaki Arteta]], bizkaitar argazkilari eta zinema zuzendaria.
* [[Abuztuaren 1]]a – [[Álvaro Bermejo]], gipuzkoar gaztelaniazko-idazle eta kazetaria.
* [[Abuztuaren 1]]a – [[Francisco Gallego Eraso]], gipuzkoar xakelaria, Nazioarteko Maisu maila duena.
* [[Abuztuaren 1]]a – [[Satoshi Yamaguchi]], japoniar futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 3]]a – [[José Antonio Pastor]], [[PSE-EE]]ko bizkaitar politikaria.
* [[Abuztuaren 3]]a – [[Koichi Tanaka]], japoniar ingeniaria, 2002ko [[Kimikako Nobel Saria]].
* [[Abuztuaren 4]]a – [[Blanca Andreu]], galiziar poeta.
* [[Abuztuaren 4]]a – [[René Manzor]], jordano-euskaldun jatorriko lapurtar zinema zuzendari eta gidoigilea.
* [[Abuztuaren 6]]a – [[Eija-Liisa Ahtila]], finlandiar argazkilari eta bideoartista.
* [[Abuztuaren 7]]a – [[Txetxu Gallego]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 9]]a – [[Halyna Hereha]], Ukrainako enpresaburu abaretsenetako bat.
* [[Abuztuaren 10]]a – [[Rosanna Arquette]], estatubatuar aktore, zinema zuzendari eta ekoizlea.
* [[Abuztuaren 12]]a – [[Javier Zubillaga]], errioxar futbolari ohi eta entrenatzailea.
* [[Abuztuaren 13]]a - [[Elena Fernandez]], gipuzkoar igerilari eta igeriketako entrenatzaile eta monitorea (h. [[2014]]).
* [[Abuztuaren 14]]a – [[Marcia Gay Harden]], estatubatuar aktorea.
* [[Abuztuaren 14]]a – [[Earvin Johnson|''Magic'' Johnson]], estatubatuar saskibaloi jokalaria, [[NBA]]ko inoizko hoberenetarikoa.
* [[Abuztuaren 16]]a – [[Lorena Lopez de Lacalle]], arabar politikaria.
* [[Abuztuaren 16]]a – [[Marc Sergeant]], belgikar txirrindulari ohia.
* [[Abuztuaren 17]]a – [[Jonathan Franzen]], estatubatuar idazlea.
* [[Abuztuaren 17]]a – [[David Koresh]], [[Davidiarrak|Davidiar sektaren]] burua (h. [[1993]]).
* [[Abuztuaren 19]]a – [[Tomas Orbegozo]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 23]]a – [[Edwyn Collins]], eskoziar musikari, produktore eta disketxe-jabea.
* [[Abuztuaren 23]]a – [[Jorginho Putinatti]], brasildar futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 25]]a – [[Franco Chioccioli]], italiar txirrindulari ohia.
* [[Abuztuaren 25]]a – [[Santi Ugalde]], bizkaitar antzezlea.
* [[Abuztuaren 26]]a – [[Aileen Baviera]], filipinar politika-zientzialaria eta sinologoa (h. [[2020]]).
* [[Abuztuaren 27]]a – [[Gerhard Berger]], 1 Formulako austriar pilotu ohia.
* [[Abuztuaren 27]]a – [[Mariana Casas]], argentinar abokatu eta ekintzailea, [[sexu nortasun]] eskubideetan aditua.
* [[Abuztuaren 29]]a – [[Patxi Barko]], gipuzkoar antzezle eta zuzendaria.
* [[Abuztuaren 29]]a – [[Rebecca De Mornay]], estatubatuar aktorea.
* [[Abuztuaren 29]]a – [[Ramón Ángel Díaz]], argentinar futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 29]]a – [[Chris Hadfield]], kanadar astronauta ohia, espaziora joandako lehen kanadarra.
* [[Abuztuaren 30]]a – [[Xabier Olano]], gipuzkoar politikaria, [[Altzo]]ko alkate ohia.
* [[Abuztuaren 31]] – [[El Drogas|Enrique Villarreal, ''El Drogas'']], nafar abeslari, musikari eta baxujolea, [[Barricada]] musika taldeko kidea.
==== Iraila ====
* [[Irailaren 1]]a – [[Bixente Biurrun]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[Irailaren 3]]a – [[José Luis Laguía]], espainiar txirrindulari ohia.
* [[Irailaren 3]]a – [[Bernard Ruiz-Picasso]], lapurtar poeta, [[Pablo Picasso]]ren iloba.
* [[Irailaren 7]]a – [[Toshihiko Okimune]], japoniar futbolari ohia.
* [[Irailaren 7]]a – [[Drew Weissman]], estatubatuar immunologoa, 2023ko [[Medikuntzako Nobel Saria]].
* [[Irailaren 10]]a – [[Jim Meskimen]], estatubatuar ahots-aktore eta umorista.
* [[Irailaren 12]]a – [[Hisashi Kaneko]], japoniar futbolari ohia.
* [[Irailaren 13]]a – [[Chris Hansen]], estatubatuar telebista aurkezlea.
* [[Irailaren 16]]a – [[Xanti Vicente Altxu]], ''Madelon'', LGBTI pertsonen eskubideen aldeko gipuzkoar ekintzailea (h. [[2006]]).
* [[Irailaren 18]]a – [[Maria João Mira]], portugaldar idazle eta gidoilaria.
* [[Irailaren 19]]a – [[Karmelo C. Iribarren]], gipuzkoar poeta.
* [[Irailaren 22]]a – [[Mahammed Dionne]], [[Senegal]]go lehen ministroa (h. [[2024]]).
* [[Irailaren 22]]a – [[Saul Perlmutter]], estatubatuar astrofisikaria, 2011ko [[Fisikako Nobel Saria]].
* [[Irailaren 23]]a – [[Fernando Romay]], espainiar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Irailaren 24]]a – [[Ana Mato]], espainiar politikaria.
* [[Irailaren 27]]a – [[Thelma Aldana]], guatemalar abokatu, notario eta politikaria.
* [[Irailaren 27]]a – [[Magdalena Valerio]], espainiar legelaria, funtzionarioa eta politikaria.
* [[Irailaren 28]]a – [[Margarita del Val]], espainiar kimikaria, birologoa eta inmulogoa.
* [[Irailaren 29]]a – [[Jon Fosse]], norvegiar idazle eta itzultzailea, 2023ko [[Literaturako Nobel Saria]].
* [[Irailaren 29]]a – [[Modesto Urrutibeazkoa]], gipuzkoar txirrindulari ohia.
==== Urria ====
* [[Urriaren 1]]a – [[Youssou N'Dour]], senegaldar abeslaria.
* [[Urriaren 2]]a – [[Luis Fernández (entrenatzailea)|Luis Fernández]], frantziar-espainiar futbolari ohi eta entrenatzailea.
* [[Urriaren 3]]a – [[Fred Couples]], estatubatuar golfaria.
* [[Urriaren 3]]a – [[Ricardo Valencia]], nafar alpinista (h. [[2007]]).
* [[Urriaren 4]]a – [[Patxi López]], [[Eusko Jaurlaritzako lehendakaria|Eusko Jaurlaritzako 6. lehendakaria]].
* [[Urriaren 5]]a – [[Maya Lin]], estatubatuar eskultore eta arkitektoa.
* [[Urriaren 7]]a – [[Iñaki Arriola]], [[Eibar]]ko alkate ohi eta [[Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza, Herri Lan eta Garraio Saila|Eusko Jaurlaritzako Ingurumena, Lurralde Antolaketa eta Etxebizitza sailburua]].
* [[Urriaren 7]]a – [[Michel Gaztanbide]], euskal herritar zinemako gidoigilea eta poeta.
* [[Urriaren 9]]a – [[Boris Nemtsov]], errusiar zientzilari eta politikari liberala (h. [[2015]]).
* [[Urriaren 10]]a – [[Kirsty MacColl]], ingeles pop abeslari eta egile-abeslaria (h. [[2000]]).
* [[Urriaren 10]]a – [[Iñaki Pérez de Arriluzea]], gipuzkoar futbolaria.
* [[Urriaren 10]]a – [[Begoña Zia]], nafar marrazkilari autodidakta, komikiaren aitzindarietako bat [[Nafarroa Garaia|Nafarroan]] (h. [[2019]]).
* [[Urriaren 11]] – [[Koldobika Jauregi (eskultorea)|Koldobika Jauregi]], gipuzkoar eskultore [[Minimalismo|minimalista]] (h. [[2024]]).
* [[Urriaren 12]]a – [[Beata Peters]], alemaniar atleta ohia, [[xabalina jaurtiketa]]n aditua.
* [[Urriaren 14]]a – [[Juan Jose Unanue|Juan Jose Unanue, ''Goenatxo II.a'']], gipuzkoar harri-jasotzailea, historiako handienetakoa.
* [[Urriaren 15]]a – [[Sarah Ferguson]], Yorkeko dukesa, ingeles aristokrata.
* [[Urriaren 17]]a – [[Francisco Flores]], [[El Salvador]]ko presidentea (h. [[2016]]).
* [[Urriaren 17]]a – [[Ameenah Gurib-Fakim]], mauriziar kimikaria, [[Rodrigues]] uharteetako [[flora]]n aditua eta [[Maurizio]]ko presidentea.
* [[Urriaren 17]]a – [[Norm Macdonald]], kanadar aktore eta umorista (h. [[2021]]).
* [[Urriaren 18]]a – [[Lluís Puig]], kataluniar zuzendari artistiko, dantzari, musikari eta politikaria.
* [[Urriaren 19]]a – [[Miguel Ángel Zuñiga]], gipuzkoar eskubaloi jokalari ohia.
* [[Urriaren 20]]a – [[Rosario Pardo]], espainiar aktorea, zuzendaria, enpresaburu, umorista eta idazlea.
* [[Urriaren 21]]a – [[Ken Watanabe]], japoniar aktorea.
* [[Urriaren 23]]a – [[Edurne Brouard]], bizkaitar politikaria eta euskaltzalea.
* [[Urriaren 23]]a – [[Sam Raimi]], estatubatuar zinema zuzendari eta gidoigilea.
* [[Urriaren 23]]a – [["Weird Al" Yankovic]], estatubatuar ahots-aktore eta umorista.
* [[Urriaren 26]]a – [[Evo Morales]], [[Bolivia]]ko presidentea.
* [[Urriaren 27]]a – [[Hiroshi Ohashi]], japoniar futbolari ohia.
* [[Urriaren 28]]a – [[Alfontso Mujika]], gipuzkoar industria ingeniari teknikoa, itzultzailea, terminologoa, hiztegigilea eta euskaltzain urgazlea.
* [[Urriaren 28]]a – [[Randy Wittman]], NBAko estatubatuar saskibaloi jokalari ohi eta entrenatzailea.
* [[Urriaren 29]]a – [[John Magufuli]], [[Tanzania]]ko presidentea (h. [[2021]]).
* [[Urriaren 29]]a – [[Kuniharu Nakamoto]], japoniar futbolari ohia.
* [[Urriaren 30]]a – [[Zabou Breitman]], frantziar aktore eta zinema zuzendaria.
==== Azaroa ====
* [[Azaroaren 1]]a – [[Majed Abdullah]], saudiarabiar futbolari ohia.
* [[Azaroaren 1]]a – [[David H. Bieter]], euskal jatorriko estatubatuar politikaria, [[Boise]]ko alkatea.
* [[Azaroaren 1]]a – [[Mari Luz Esteban Galarza]], bizkaitar mediku eta antropologoa, [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUko]] gizarte-antropologiako irakaslea.
* [[Azaroaren 1]]a – [[Marisol Esteban Galarza]], bizkaitar [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUko]] ekonomiako irakaslea.
* [[Azaroaren 2]]a – [[Saïd Aouita]], marokoar atleta ohia, ertaineko distantzietan hainbat garaipen eta munduko marka laga dituena.
* [[Azaroaren 2]]a – [[María Sagrario Gindulain]], nafar politikaria.
* [[Azaroaren 2]]a – [[Peter Mullan]], eskoziar aktorea eta zinema zuzendaria.
* [[Azaroaren 3]]a – [[Jean-Jacques Demafouth]], afrikaerditar politikaria eta militarra.
* [[Azaroaren 4]]a – [[Guillaume Irigoien]], baxenafar idazle eta kazetaria.
* [[Azaroaren 5]]a – [[Bryan Adams]], kanadar rock eta pop musikari eta argazkilaria.
* [[Azaroaren 9]]a – [[Andy Kershaw]], britainiar aurkezlea, nagusiki munduko musikaren sustatzaile bezala ezaguna.
* [[Azaroaren 9]]a – [[Sito Pons]], kataluniar motoziklismo pilotu ohia.
* [[Azaroaren 10]]a – [[Andrzej Iwan]], poloniar futbolaria (h. [[2022]]).
* [[Azaroaren 11]] – [[Joseba Barandiaran]], [[German Rodriguez]]en hilketaren aurka manifestatzen ari zela Poliziak tiroz hil zuen gipuzkoar gaztea (h. [[1978]]).
* [[Azaroaren 12]]a – [[Ernest Benach]], kataluniar politikaria.
* [[Azaroaren 12]]a – [[Fabio Parra]], kolonbiar txirindulari ohia.
* [[Azaroaren 13]]a – [[Elena Moreno Zaldibar]], gipuzkoar sakibaloi-jokalaria.
* [[Azaroaren 15]]a – [[Susana Fortes]], galiziar idazlea, artikulugilea eta irakaslea.
* [[Azaroaren 18]]a – [[Karla Faye Tucker]], 1984 geroztik Amerikako Estatu Batuetan heriotza zigorrerekin exekutatu zuten lehen emakumea (h. [[1998]]).
* [[Azaroaren 19]]a – [[Allison Janney]], estatubatuar aktorea.
* [[Azaroaren 20]]a – [[Sean Young]], estatubatuar aktorea.
* [[Azaroaren 23]]a – [[Joseba Egibar]], gipuzkoar politikari jeltzalea, [[Gipuzko Buru Batzarra|Gipuzko Buru Batzarreko]] presidentea.
* [[Azaroaren 26]]a – [[Aizpea Goenaga]], gipuzkoar aktore, zinema-zuzendari eta idazlea.
* [[Azaroaren 26]]a – [[Satoshi Miyauchi]], japoniar futbolari ohia.
* [[Azaroaren 28]]a – [[Stephen Roche]], irlandar txirrindulari ohia.
* [[Azaroaren 29]]a – [[Richard Borcherds]], ingeles matematikaria.
==== Abendua ====
* [[Abenduaren 4]]a – [[Daniel Garbizu]], gipuzkoar idazlea.
* [[Abenduaren 4]]a – [[Athaliah Molokomme]], botswanar legelaria, zuzenbideko irakaslea eta giza eskubideen eta emakumeen eskubideen aktibista.
* [[Abenduaren 5]]a - [[Yoshitomo Nara]], japoniar artista garaikidea.
* [[Abenduaren 6]]a – [[Juan Carlos Henao Pérez]], kolonbiar abokatua, jurista eta konstituzionalista (h. [[2024]]).
* [[Abenduaren 6]]a – [[Satoru Iwata]], japoniar bideo-joko programatzaile eta enpresaria (h. [[2015]]).
* [[Abenduaren 9]]a – [[Jose Luis Ábalos]], espainiar politikaria.
* [[Abenduaren 10]]a – [[Mark Aguirre]], NBAko estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Abenduaren 13]]a – [[Amanda Acedo]], [[Nafarroako Alderdi Sozialista|PSNko]] nafar politikaria.
* [[Abenduaren 14]]a – [[Carlos Martínez Gorriarán]], euskal herritar politikari eta idazlea.
* [[Abenduaren 15]]a – [[Tamara Eidelman]], errusiar historialari, irakasle, idazle, itzultzaile, blogari eta irrati esataria.
* [[Abenduaren 15]]a – [[Lucrecia Pérez]], Madrilen eraildako emakume dominikar beltza, arrazismo eta xenofobiaren lehenengo biktima aitortua Espainian (h. [[1992]]).
* [[Abenduaren 16]]a – [[Ana Miralles]], espainiar ilustratzailea eta komikigilea.
* [[Abenduaren 18]]a – [[María Escario]], espainiar kazetari eta ''[[Televisión Española]]''ko aurkezlea.
* [[Abenduaren 19]]a – [[Juan Bas]], bizkaitar gaztelaniazko idazlea eta gidoigilea.
* [[Abenduaren 19]]a – [[Yasuhito Suzuki]], japoniar futbolari ohia.
* [[Abenduaren 19]]a – [[Ivan Vallejo]], ekuadortar alpinista.
* [[Abenduaren 21]]a – [[Florence Griffith-Joyner]], estatubatuar atleta (h. [[1998]]).
* [[Abenduaren 21]]a – [[Patxi Santamaria]], gipuzkoar aktorea.
* [[Abenduaren 21]]a – [[Corinne Touzet]], bearnotar aktore, ekoizle eta telebista-aurkezlea.
* [[Abenduaren 22]]a – [[Alfredo Urdaci]], nafar kazetaria, [[Televisión Española|TVE]] eta [[Trece|13 TV]] telebista-kateen albistegien zuzendaria izandakoa.
* [[Abenduaren 23]]a – [[Victoire Tomegah-Dogbé]], [[Togo]]ko lehen ministroa.
* [[Abenduaren 23]]a – [[Jaione Ugaldebere]], gipuzkoar irakaslea, kazetaria, herri ekintzailea, politikaria eta feminista.
* [[Abenduaren 24]]a – [[Diane Tell]], [[Quebec]]en jaiotako kantari, musikari, musikagile, ekoizle eta argazkilaria, [[Angelu (Lapurdi)|Angelun]] ([[Lapurdi]]) bizi dena.
* [[Abenduaren 25]]a – [[Melenie Mahinamalamalama Eleneke]], pertsona transgeneroen eskubideen aldeko ekintzailea, hula dantzaria eta sendalari espiritual estatubatuarra (h. [[2013]]).
* [[Abenduaren 25]]a – [[Alfonso Torregrosa]], bizkaitar aktorea.
* [[Abenduaren 26]]a – [[Marie Dorigny]], frantziar argazkilaria.
* [[Abenduaren 28]]a – [[Consuelo Ordóñez]], gipuzkoar ekintzailea, [[Euskal Herriko Terrorismoaren Biktimen Elkartea]]ren zuzendaria.
* [[Abenduaren 28]]a – [[Ana Torroja]], espainiar abeslaria, ''[[Mecano]]'' taldeko kidea.
* [[Abenduaren 29]]a – [[László Kövér]], [[Hungaria]]ko presidentea.
* [[Abenduaren 30]]a – [[Neus Bonet]], kataluniar kazetaria, UPFko unibertsitateko irakaslea.
* [[Abenduaren 30]]a – [[Tracey Ullman]], britainiar-estatubatuar aktore, komiko, zuzendari, ekoizle eta abeslaria.
* [[Abenduaren 31]] – [[Val Kilmer]], estatubatuar aktorea.
==== Egun ezezaguna edo zehaztugabea ====
* [[Adolfo Muñoz|Adolfo Muñoz, ''Txiki'']], arabar sindikalista, [[Eusko Langileen Alkartasuna|ELAko]] idazkari nagusia.
* [[Amaia Lasa (aktorea)|Amaia Lasa]], nafar aktorea.
* [[Ana Gisasola]], medikuntza alternatiboko gipuzkoar terapeuta.
* [[Ana Zubiaga]], [[genetika]] arloko katedraduna eta ikertzaile nagusia [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUn]].
* [[Arantza Illarramendi]], gipuzkoar informatikaria, ikertzailea eta [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUko]] irakasle katedraduna.
* [[Bego Montorio]], bizkaitar itzultzaile eta interpretea.
* [[Bernadette Iratzoki Luro]], lapurtar antzerkilaria, irakaslea eta dantzari ohia.
* [[Daniel Innerarity]], bizkaitar filosofoa eta gaztelaniazko saiogilea.
* [[Denis Laborde]], lapurtar etnologoa.
* [[Dominika Rekalt|Dominika Rekalt, ''Ttittika '']], zuberotar idazle eta kazetaria.
* [[Fernando Aramburu]], gaztelaniazko gipuzkoar olerkari, eleberrigile eta saiakeragilea.
* [[Fernando Chivite]], nafar idazle eta poeta.
* [[Gabriel María Inclán]], bizkaitar mediku eta EAJko politikaria.
* [[Garbi Losada]], bizkaitar antzerki zuzendaria, idazlea eta aktorea.
* [[Gontzal Iñarra]], gipuzkoar musikaria.
* [[Gustavo Ochoa]], nafar matematikaria eta [[Nafarroako Unibertsitate Publikoa|NUPeko]] irakaslea.
* [[Imanol Kamio]], gipuzkoar musikaria, musika-irakaslea, musikagilea eta abesbatzako zuzendaria.
* [[Inmaculada Mujika]], soziologoa eta psikologoa, aktibista feminista eta ALDARTE Gay, Lesbiana eta Transexualen Arretarako Zentroaren zuzendaria.
* [[Iñaki Ibañez San Roman]], gipuzkoar itzultzailea.
* [[Isabel Fernandez de Castro]], bizkaitar informatikaria eta [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUko]] irakaslea.
* [[Itziar Zabala]], bizkaitar itzultzailea.
* [[Javier Aramendi]], gipuzkoar poeta.
* [[Jean Bordaxar]], zuberotar kantaria, dantzaria, aktorea eta pastoral egilea.
* [[Jon Darpon]], bizkaitar politikari jeltzalea.
* [[Jose Inazio Basterretxea]], bizkaitar idazlea eta [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUko]] irakaslea.
* [[Jose Iragorri]], basauriar kirol kazetaria eta [[Herri Irratia]]n [[Athletic|Athletic Klubaren]] partiduetako ohiko esataria (h. [[2014]]).
* [[José Manuel Gil Vegas]], gipuzkoar politikaria.
* [[Josu Rekalde Izagirre]], diziplina anitzeko bizkaitar artista.
* [[Joxe Ramon Agirre]], gipuzkoar mendizale, alpinista, parapentista eta mendi argazkilaria.
* [[Juan Mari Juaristi Balentziaga]], gipuzkoar bertsolaria.
* [[Julen Belamuno]], gipuzkoar irakaslea eta euskal idazlea.
* [[Karlos Gorrindo]], bizkaitar idazlea.
* [[Karlos Mahoma|Karlos ''Mahoma'']], [[RIP (musika taldea)|RIP]] taldeko abeslari nagusia (h. [[2003]]).
* [[Kepa Intxaurbe]], bizkaitar politakaria.
* [[Kike Diaz de Rada]], gipuzkoar aktorea (h. [[2024]]).
* [[Jose Ramon Lasa|''Koke'' Lasa]], gipuzkoar alpinista.
* [[Lorenzo Goikoetxea]], bizkaitar legelari eta abokatua.
* [[Maite Iturbe]], gipuzkoar ekonomialari eta telebista-ekoizlea.
* [[María Itziar Urrutia San Antón]], bizkaitar zuzendari exekutiboa, [[Sener]] taldeko nazioarteko zuzendari nagusia.
* [[Mati Iturralde]], arabar medikua eta politikaria.
* [[Miguel Leache Resano]], nafar argazkilari eta margolaria.
* [[Pedro Ramos]], arabar politikari eta medikua (h. [[2009]]).
* [[Peio Arnáez]], gipuzkoar aktorea.
* [[Rikardo Gonzalez de Durana]], arabar bertsolaria.
* [[Santos Indurain]], nafar mediku eta politikaria.
* [[Xabi Puerta]], gipuzkoar antzerkigile eta gidoilaria.
* [[Xabier Monasterio]], bizkaitar idazlea eta itzultzailea.
* [[Maite Ruiz de Austri]], arabar zinema-zuzendari eta gidoigilea.
* [[Corrado Masacci]], Bizkaian bizi den italiar txotxongilo-antzerkigilea.
* [[Almudena Hernando]], espainiar arkeologoa eta genero identitatean aditua.
* [[Aster Aweke]], etiopiar abeslaria.
* [[Becky Siegel]], estatubatuar dantzaria, koreografoa eta zuzendaria.
* [[Dino Valls]], espainiar margolari [[Arte figuratibo|figuratiboa]].
* [[Dolors Bassa]], kataluniar irakasle, psikopedagogo eta politikaria.
* [[Imma Monsó]], katalanezko idazlea.
* [[L. Susan Brown]], kanadar idazle eta anarkismoaren eta feminismoaren ideologoa.
* [[Máirtín Ó Muilleoir]], [[Belfast]]eko alkatea.
* [[Martí Marcó]], Espainiako segurtasun indarrek hil zuten [[Terra Lliure]]ko lehen militantea (h. [[1979]]).
* [[Nancy Zubiri]], euskal estatubatuar idazle, kazetari eta irakaslea.
* [[Ramona Komandantea]], [[tzotzil]] herriko emakumea eta [[Mexiko]]ko [[EZLN|Nazio Askapenerako Armada Zapatista]]ren burua (h. [[2006]]).
* [[Wimme Saari]], [[sami etnia|samitar]] [[joik]] musika estiloko abeslaria.
== Heriotzak ==
==== Urtarrila ====
* [[Urtarrilaren 15]]a – [[Lillian Elliott]], kanadar aktorea (j. [[1874]]).
* [[Urtarrilaren 19]]a – [[Consuelo Álvarez Pool]], espainiar idazlea, kazetaria, politikaria, sindikalista, sufragista eta feminista (j. [[1867]]).
* [[Urtarrilaren 21]]a – [[Cecil B. DeMille]], estatubatuar zinema zuzendaria (j. [[1881]]).
* [[Urtarrilaren 22]]a – [[Mike Hawthorn]], britainiar auto gidaria (j. [[1929]]).
* [[Urtarrilaren 22]]a – [[Francis Pelissier]], frantziar txirrindularia, [[Euskal Herriko Itzulia|Euskal Herriko Itzuliko]] lehen ekitaldiaren irabazlea (j. [[1894]]).
* [[Urtarrilaren 23]]a – [[Carmen de Gurtubay]], euskal jatorriko espainiar noblea (j. [[1910]]).
* [[Urtarrilaren 30]]a – [[Eduardo Justo Mokoroa]], gipuzkoar organista, zuzendaria eta musikagilea (j. [[1867]]).
==== Otsaila ====
* [[Otsailaren 3]]a – [[Buddy Holly]], estatubatuar musikagile eta abeslaria, 1950eko hamarkadan [[rock & roll]]aren sortzaile eta aitzindarietako bat (j. [[1936]]).
* [[Otsailaren 3]]a – [[Ritchie Valens]], estatubatuar rock musikari eta abeslaria, ''La Bamba'' abestiaren rock egokitzapenagatik ospetsua (j. [[1941]]).
* [[Otsailaren 10]]a – [[Arturo Duperier]], espainiar fisikaria (j. [[1896]]).
* [[Otsailaren 12]]a – [[George Antheil]], estatubatuar musikagile abangoardista, piano-jotzaile, idazle eta asmatzailea (j. [[1900]]).
* [[Otsailaren 15]]a – [[Owen Willans Richardson]], britainiar fisikaria, 1928ko [[Fisikako Nobel Saria]] (j. [[1879]]).
* [[Otsailaren 23]]a – [[Pierre Frieden]], [[Luxenburgo]]ko lehen ministroa (j. [[1892]]).
* [[Otsailaren 28]]a – [[Maxwell Anderson]], estatubatuar antzerkigile, olerkari, kazetari eta abesti egilea (j. [[1888]]).
==== Martxoa ====
* [[Martxoaren 5]]a – [[José María Otamendi]], gipuzkoar ingeniaria (j. [[1885]]).
* [[Martxoaren 7]]a – [[Arthur Pigou]], britainiar ekonomialaria, XX. mendearen lehen erdiko ekonomialaririk handienetakoa (j. [[1877]]).
* [[Martxoaren 15]]a – [[Lester Young]], estatubatuar saxofoi-jotzailea (j. [[1909]]).
* [[Martxoaren 16]]a – [[Pascual Marín]], nafar argazkilaria (j. [[1893]]).
* [[Martxoaren 16]]a – [[Tere Verdes]], bizkaitar abertzalea, [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJko]] eta [[Emakume Abertzale Batza]] taldeko kidea (j. [[1907]]).
* [[Martxoaren 19]]a – [[Fernando Urkia]], nafar elizgizona, euskal idazlea eta musikagilea (j. [[1896]]).
* [[Martxoaren 24]]a – [[César Medina]], gaztelar poeta, abokatu eta politikaria, [[Araba]]ko gobernadore zibila (j. [[1873]]).
* [[Martxoaren 26]]a – [[Raymond Chandler]], estatubatuar eleberrigilea (j. [[1888]]).
* [[Martxoaren 28]]a – [[Edmond Debeaumarché]], frantziar postaria, [[Bigarren Mundu Gerra]]n [[frantziako Erresistentzia|erresistentzian]] ibilitakoa (j. [[1906]]).
==== Apirila ====
* [[Apirilaren 9]]a – [[Frank Lloyd Wright]], estatubatuar arkitektoa (j. [[1867]]).
* [[Apirilaren 15]]a – [[Gregorio Beorlegi]], gipuzkoar antzerki eta zinema antzezlea (j. [[1894]]).
* [[Apirilaren 16]]a – [[Louis Alibèrt]], frantziar hizkuntzalari eta gramatikalaria, [[okzitaniera]]ren normalkuntzan garrantzi handia izan zuena (j. [[1884]]).
* [[Apirilaren 23]]a – [[Park Jung-yang]], Hego Korear politikari eta filosofo liberala (j. [[1872]]).
* [[Apirilaren 24]]a – [[Sabino Bidegain]], nafar militar frankista (j. [[1875]]).
==== Maiatza ====
* [[Maiatzaren 5]]a – [[Diego Basterra]], bizkaitar arkitektoa (j. [[1883]]).
* [[Maiatzaren 5]]a – [[Carlos Saavedra Lamas]], argentinar politikari eta jurista, 1936ko [[Bakearen Nobel Saria]] (j. [[1878]]).
* [[Maiatzaren 6]]a – ''[[La Repompa de Málaga]]'', andaluziar ijito-kantaria (j. [[1937]]).
* [[Maiatzaren 9]]a – [[Domingo Mitxelena]], euskal arraunlaria, [[Kontxako Bandera|Kontxako 8 Bandera]] irabazi zituena (j. [[1894]]).
* [[Maiatzaren 14]]a – [[Sidney Bechet]], estatubatuar jazz saxofoi-jotzaile, klarinete-jotzaile eta musikagilea (j. [[1897]]).
* [[Maiatzaren 15]]a – [[Alexander Forbes Irvine Forbes]], hegoafrikar astronomoa (j. [[1871]]).
* [[Maiatzaren 18]]a – [[Apsley Cherry-Garrard]], [[Antartika]]ko esploratzaile ingelesa, [[Terra Nova espedizioa]]n bizirik atera zena (j. [[1886]]).
* [[Maiatzaren 18]]a – [[Enrique Guaita]], argentinar-italiar futbolaria (j. [[1910]]).
* [[Maiatzaren 19]]a – [[Pilar Prades]], Espainian exekutatutako azken emakumea (j. [[1928]]).
* [[Maiatzaren 20]]a – [[Alfred Schütz]], austriar soziologo eta gizarte zientzien filosofoa (j. [[1899]]).
* [[Maiatzaren 20]]a – [[Irakli Tsereteli]], georgiar [[mentxebike]]a (j. [[1881]]).
* [[Maiatzaren 24]]a – [[John Foster Dulles]], estatubatuar politikaria (j. [[1888]]).
* [[Maiatzaren 25]]a – [[Andrew Loomis]], estatubatuar ilustratzaile, marrazkilari, idazle eta marrazkilaritza irakaslea (j. [[1892]]).
* [[Maiatzaren 31]] – [[Itziar Iñarra Oiarzabal]], oiartzuar mendizale eta herri ekintzailea.
==== Ekaina ====
* [[Ekainaren 1]]a – [[Sax Rohmer]], ingeles eleberrigilea (j. [[1883]]).
* [[Ekainaren 4]]a – [[Charles Vidor]], hungariar-estatubatuar zinemagilea (j. [[1900]]).
* [[Ekainaren 7]]a – [[Emília de Sousa Costa]], portugaldar idazle eta feminista (j. [[1877]]).
* [[Ekainaren 9]]a – [[Adolf Windaus]], alemaniar kimikaria, 1928ko [[Kimikako Nobel Saria]] (j. [[1876]]).
* [[Ekainaren 18]]a – [[Ethel Barrymore]], estatubatuar aktorea (j. [[1879]]).
* [[Ekainaren 23]]a – [[Boris Vian]], frantziar idazle, olerkari, asmatzaile, ingeniari, musikari eta abeslaria (j. [[1920]]).
* [[Ekainaren 27]]a – [[Elias Borboi-Parmakoa]], Parmako dukegaia (j. [[1880]]).
==== Uztaila ====
* [[Uztailaren 1]]a – [[Tomás Pero-Sanz]], bizkaitar politikaria eta [[Bilboko alkateen zerrenda|Bilboko alkatea]] (j. [[1893]]).
* [[Uztailaren 3]]a – [[Johan Bojer]], norvegiar kontalari eta eleberrigilea (j. [[1872]]).
* [[Uztailaren 6]]a – [[George Grosz]], alemaniar margolaria (j. [[1893]]).
* [[Uztailaren 12]]a – [[Carles Riba]], kataluniar idazlea (j. [[1893]]).
* [[Uztailaren 15]]a – [[Ernest Bloch]], suitzar-estatubatuar musikagilea (j. [[1880]]).
* [[Uztailaren 15]]a – [[Peter Egge]], norvegiar idazlea (j. [[1869]]).
* [[Uztailaren 15]]a – [[Felix Mendizabal]], euskal atleta (j. [[1891]]).
* [[Uztailaren 17]]a – [[Billie Holiday]], ''Lady Day'', estatubatuar jazz-kantaria, jazz modernoko kantaririk ospetsuen eta eragileenatakoa (j. [[1915]]).
* [[Uztailaren 26]]a – [[Manuel Altolaguirre]], espainiar poeta (j. [[1905]]).
* [[Uztailaren 31]] – [[Germaine Richier]], frantziar eskultorea (j. [[1902]]).
==== Abuztua ====
* [[Abuztuaren 6]]a – [[Preston Sturges]], estatubatuar zinema zuzendaria (j. [[1898]]).
* [[Abuztuaren 8]]a – [[Luis Araquistáin]], espainiar politikari sozialista (j. [[1886]]).
* [[Abuztuaren 8]]a – [[Albert Namatjira]], australiar margolaria, Australiako arte indigenaren aitzindaria (j. [[1902]]).
* [[Abuztuaren 8]]a – [[Luigi Sturzo]], italiar politikaria, soziologoa eta apaiza (j. [[1871]]).
* [[Abuztuaren 9]]a – [[Emil František Burian]], [[txekoslovakia]]r musikagile, idazle eta antzerki eta zinema-gidoilaria (j. [[1904]]).
* [[Abuztuaren 16]]a – [[Wanda Landowska]], estatubatuar [[Klabizenbalo|klabe]]-jotzailea (j. [[1879]]).
* [[Abuztuaren 17]]a – [[Mey Rahola]], espainiar argazkilaria eta aitzindaria (j. [[1897]]).
* [[Abuztuaren 19]]a – [[Jacob Epstein]], ingeles eskultorea (j. [[1880]]).
* [[Abuztuaren 20]]a – [[Alfred Kubin]], austriar imprimatzaile, ilustratzaile eta idazlea (j. [[1877]]).
* [[Abuztuaren 28]]a – [[Bohuslav Martinu]], txekiar musikagilea eta biolinista (j. [[1890]]).
* [[Abuztuaren 29]]a – [[Ziza Massika]], aljeriar erizaina eta militante nazionalista, [[Aljeriako gerra]]n nabarmendu zena (j. [[1934]]).
==== Iraila ====
* [[Irailaren 6]]a – [[Edmund Gwenn]], ingeles aktorea (j. [[1877]]).
* [[Irailaren 13]]a – [[Alfonsina Strada]], italiar txirrindularia, [[Lonbardiako Giroa]] bukatu zuen lehenengo emakumea (j. [[1891]]).
* [[Irailaren 26]]a – [[Solomon Bandaranaike]], [[Sri Lanka]]ko laugarren lehen ministroa (j. [[1899]]).
* [[Irailaren 30]]a - [[Van Buren ahizpak|Augusta Van Buren]], estatubatuar moto bidaiari aitzindaria (j. [[1884]]).
==== Urria ====
* [[Urriaren 1]]a – [[Enrico De Nicola]], [[Italia]]ko lehenbiziko presidentea (j. [[1877]]).
* [[Urriaren 14]]a – [[Errol Flynn]], australiar-estatubatuar aktorea, Hollywoodeko mito handienetakoa (j. [[1909]]).
* [[Urriaren 15]]a – [[Stepan Bandera]], ukrainar eskuin muturreko politikaria , ukraniar ultranazionalisten lider eta ideologoa (j. [[1909]]).
* [[Urriaren 15]]a – [[Henri Gavel]], frantziar hizkuntzalari eta euskaltzaina (j. [[1880]]).
* [[Urriaren 16]]a – [[George Marshall|George Catlett Marshall]], estatubatuar jenerala, 1953ko [[Bakearen Nobel Saria]] (j. [[1880]]).
* [[Urriaren 28]]a – [[Camilo Cienfuegos]], kubatar iraultzailea, [[Kubako Iraultza]]ren ikurrik esanguratsuenetarikoa (j. [[1932]]).
* [[Urriaren 29]]a – [[Edith Clarke]], lehenengo emakume [[Ingeniaritza elektriko|ingeniari elektrikoa]] (j. [[1883]]).
==== Azaroa ====
* [[Azaroaren 7]]a – [[Victor McLaglen]], ingeles aktorea (j. [[1886]]).
* [[Azaroaren 7]]a – [[Anakleto Ortueta]], euskal herritar politikari, historialari eta kazetaria (j. [[1877]]).
* [[Azaroaren 10]]a – [[Fernando Muñagorri]], euskal atleta (j. [[1907]]).
* [[Azaroaren 15]]a – [[Charles Thomson Rees Wilson]], eskoziar fisikaria, [[1927]]ko [[Fisikako Nobel Saria|Fisikako Nobel Sariduna]] (j. [[1869]]).
* [[Azaroaren 17]]a – [[Heitor Villa-Lobos]], brasildar musikagilea (j. [[1887]]).
* [[Azaroaren 21]]a – [[Max Baer]], estatubatuar boxeolaria (j. [[1909]]).
* [[Azaroaren 24]]a – [[Boris Eijenbaum]], errusiar literatura kritikaria (j. [[1886]]).
* [[Azaroaren 25]]a – [[Gérard Philipe]], frantziar aktore eta zinemagilea (j. [[1922]]).
* [[Azaroaren 26]]a – [[Juan Maria Roman Dornaku]], euskal idazle eta lexikologoa (j. [[1878]]).
* [[Azaroaren 26]]a – [[Prudencio San Sebastian]], ''Soinu'', 8 hilabetez modu basatian bizi izan zen gipuzkoarra (j. [[1876]]).
==== Abendua ====
* [[Abenduaren 13]]a – [[Jiří Weil]], Holokaustotik bizirik atera zen judu jatorriko txekiar idazlea (j. [[1900]]).
* [[Abenduaren 17]]a – [[Esteban Lasa]], gipuzkoar apaiza (j. [[1874]]).
* [[Abenduaren 20]]a – [[Antonia Maymón]], espainiar pedagogo arrazionalista, militante naturista, anarkista, feminista eta idazlea (j. [[1881]]).
* [[Abenduaren 24]]a – [[Edmund Goulding]], ingeles zinemagilea (j. [[1891]]).
* [[Abenduaren 27]]a – [[Alfonso Reyes]], mexikar diplomatikoa, idazlea eta literatura-kritikaria (j. [[1889]]).
* [[Abenduaren 28]]a – [[Fernand Bouisson]], [[Frantziako lehen ministro]]a (j. [[1874]]).
* [[Abenduaren 28]]a – [[Francisco Fuentes Paskual]], nafar historialaria (j. [[1893]]).
* [[Abenduaren 28]]a – [[Ante Pavelić]], [[Kroaziako Estatu Independentea|Kroaziako Estatu Independenteko]] buruzagi [[faxismo|faxista]] (j. [[1889]]).
==== Egun ezezaguna edo zehaztugabea ====
* [[Benito Pérez Jauregi]], gipuzkoar futbolaria (j. [[1912]]).
* [[Nicolasa Pradera]], euskal sukaldaria (j. [[1870]]).
== [[Nobel Sariak|Nobel saridunak]]: ==
* [[Fisikako Nobel Saria|Fisika]]: [[Emilio Segrè]] eta [[Owen Chamberlain]]
* [[Kimikako Nobel Saria|Kimika]]: [[Jaroslav Heyrovský]]
* [[Literaturako Nobel Saria|Literatura]]: [[Salvatore Quasimodo]]
* [[Medikuntzako Nobel Saria|Medikuntza]]: [[Severo Ochoa]], [[Arthur Kornberg]]
* [[Bakearen Nobel Saria|Bakea]]: [[Philip John Noel-Baker]]
----
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Denbora unitate aurkibidea}}
[[Kategoria:1959| ]]
qt64d10naqa6mfyulum5w34ujmcpsml
1960
0
1287
10006028
9970736
2024-12-20T16:38:08Z
Lainobeltz
56334
/* Egun ezezaguna edo zehaztugabea */
10006028
wikitext
text/x-wiki
{{urte aurkibide probak}}
{{urtegertaerak}}
== Gertaerak ==
=== Euskal Herria ===
* [[Martxoaren 22]]a – [[Jose Antonio Agirre]] lehendakaria hil zen; nazionalismo munduan benetako lurrikara sortu zuen gertaerak.
* [[Martxoaren 28]]a – [[Jesus Maria Leizaola]] lehendakari izendatu zuten.
=== Mundua ===
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Benin]] eta [[Kamerun]]ek independentzia lortu zuten [[Frantzia]]tik.
* [[Otsailaren 13]]a – [[Frantzia]]k lehen [[saiakuntza nuklear]]ra egin zuen [[Aljeria]]ko [[Sahara]]n.
* [[Otsailaren 29]]a – [[1960ko Agadirreko lurrikara|5,8ko indarreko lurrikara batek]] [[Agadir]] hiria suntsitu zuen, 15.000 hildako utziz.
* [[Maiatzaren 1]]a – [[Gerra Hotza]]ren testuinguruan, Sobietar armadak lurralde sobietarrean sartu zen [[U-2ren istripua|U-2 hegazkin espioi estatubatuarra suntsitu zuen]].
* [[Ekainaren 20]]a – [[Senegal]]ek independentzia lortu zuen [[Frantzia]]tik.
* [[Ekainaren 26]]a – [[Madagaskar]]rek Frantziarekiko independentzia aldarrikatu zuen.
* [[Uztailaren 1]]a – [[Ghana]]k errepublika aldarrikatu zuen.
* [[Irailaren 22]]a – [[Mali]]k independentzia lortu zuen [[Frantzia]]tik.
* [[Urriaren 1]]a – [[Nigeria]]k [[Erresuma Batua|Erresuma Batutik]] independentzia lortu zuen.
* [[Azaroaren 8]]a – [[John Fitzgerald Kennedy|John F. Kennedy]] [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBetako]] presidente bihurtu zen.
* [[Azaroaren 25]]a – [[Santo Domingo]]n, [[Mirabal ahizpak|Minerva, Maria Teresa eta Patricia Mirabal]] hil zituzten. Etxe batera eraman zituzten bahituta, eta hil arte jipoitu zituzten. [[Rafael Leónidas Trujillo|Trujillo]] diktadorearen aurkako ekintzaileak ziren.
* [[Azaroaren 26]]a – [[Trenbide-pasagune]] batean tren batek bus bat [[1960ko Arrigorriagako tren istripua|azpian harrapatu]] eta 5 hildako izan ziren.
* [[Azaroaren 28]]a – [[Mauritania]]k [[Frantzia]]rekiko independentzia lortu zen.
* [[Abenduaren 30]]a – Mexikoko armada federalak ikasle mugimenduari eraso egin eta sarraskia eragin zuen [[Chilpancingo]]n, 20 lagun hilez. Urriaz geroztik [[Guerreroko Unibertsitatea]]ren autonomia eskatzeko ikasle-greba hasia zuten ikasleek.
== Arte eta kultura ==
=== Euskal Herria ===
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Ernest Hemingway]]k eta [[Anjel Goenaga]]k hitzarmena sinatu zuten [[Donostia]]ko Maria Cristina hotelean, "[[Agurea eta itsasoa]]" euskaraz argitaratzeko egile eskubiderik ordaindu gabe.
* [[Irailaren 25]]a – [[1960ko Nafarroako Bertsolari Txapelketa|Nafarroako Bertsolari Txapelketaren 2. edizioan]] [[Andres Narbarte|Andres Narbarte ''Xalto''k]] jantzi zuen txapela.
* [[Abenduaren 10]]a – [[1960ko Bertsolari Txapelketa Nagusia|Bertsolari Txapelketa Nagusiaren III. edizioa]] ospatu zen, [[1936ko Bertsolari Txapelketa Nagusia|II. edizioa]] ospatu eta 24 urte beranduago. [[Euskaltzaindia]]k antolatu zuen aurreneko aldiz. Irabazlea [[Inazio Eizmendi|Inazio Eizmendi ''Basarri'']] izan zen, bere bigarren txapela izan zelarik.
* [[1960ko Bizkaiko Bertsolari Txapelketa]]ko garailea [[Juan Mugartegi]] izan zen.
=== Mundua ===
* [[Salvador Dalí]] hasi zen lanean [[Figueres]]eko udal antzoki zaharrean, bere antzoki-nuseo pertsonal bihurturik. Bertan ibili zen buru-belarri hamarkada osoan.
* [[Martxo]]an [[Elvis Presley]]k ''"It's Now or Never"'' eta ''"Are You Lonesome Tonight?"'' abesti famatuak kaleratu zituen.
* [[Ekainaren 16]]an ''"[[Psycho (1960ko filma)|Psycho]]"'' filmaren estreinaldia izan zen.
* [[Urriaren 7]]an ''"[[Spartacus]]"'' pelikula ospetsua lehenengo aldiz proiektatu zuten.
* [[Abendu]]an [[Joan Baez]]ek bere lehehengo diskoa argitaratu zuen.
== Zientzia eta teknologia ==
* [[Droga eta Elikagaien Administrazioa|FDAk]] aprobatu zuen lehenengo pilula [[antisorgailu]]a [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBetan]].
== Kirolak ==
* [[1960ko Neguko Olinpiar Jokoak]] (Squaw Valley, [[Kalifornia]], [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]]; [[otsailaren 18]]a – [[otsailaren 28]]a).
** Joko hauetan ez zen izan euskal herritar kirolaririk.
* [[Maiatzaren 13]]a – [[Kurt Diemberger]] eta [[Albin Schelbert]] austriarrek, [[Peter Diener]] alemaniarrak, [[Ernst Forrer]] suitzarrak eta [[Nawang Dorje]] eta [[Nima Dorje]] xerpa nepaldarrek egin zuten lehendabiziko igoera [[Dhaulagiri]] (8.167 m) mendira.
* [[1960ko Udako Olinpiar Jokoak]] ([[Erroma]], [[Italia]]; [[abuztuaren 25]]a – [[irailaren 11]]).
** [[1960ko Udako Olinpiar Jokoetan parte hartutako euskal herritar kirolariak|33 Euskal herritarrek hartu zuten parte]] 8 kiroletan, [[Espainia]]ko selekzioarekin.
** Sobietarrak garaileak izan ziren dominei dagokienez eta bigarrenak [[Ameriketako Estatu Batuak]] izan ziren. Ondoren [[Italia]] eta [[Alemania]] izan ziren zerrendan.
** Atleta nabarmenen artean Aladar Gerevich, [[Wilma Rudolph]], [[Abebe Bikila]], [[Muhammad Ali]], Gert Fredriksson eta Viacheslav Ivanov izan ziren.
== Jaiotzak ==
==== Urtarrila ====
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Shinya Tsukamoto]], japoniar zinemagilea eta idazlea.
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Masaaki Yanagishita]], japoniar futbolari ohia.
* [[Urtarrilaren 2]]a – [[Josu Pardo]], [[Nafarroako Alderdi Sozialista|PSNko]] nafar politikaria.
* [[Urtarrilaren 6]]a – [[Paul Azinger]], estatubatuar golf jokalaria.
* [[Urtarrilaren 6]]a – [[Nigella Lawson]], ingeles kazetari, telebistako aurkezle eta sukaldaritza liburuen idazlea.
* [[Urtarrilaren 8]]a – [[Eduardo Puelles]], [[Espainiako Polizia Nazionala|Espainiako Polizia Nazionaleko]] inspektore buru bizkaitarra (h. [[2009]]).
* [[Urtarrilaren 10]]a – [[Brian Cowen]], [[Irlandako Errepublika]]ko [[Taoiseach]] ohia.
* [[Urtarrilaren 10]]a – [[Jesus Mari Lazkano]], gipuzkoar margolaria.
* [[Urtarrilaren 10]]a – [[Claudia Losch]], alemaniar atleta ohia, [[pisu-jaurtiketa]]n aditua.
* [[Urtarrilaren 12]]a – [[Guido Bontempi]], italiar txirrindulari ohia.
* [[Urtarrilaren 12]]a – [[Oliver Platt]], kanadar-estatubatuar aktorea.
* [[Urtarrilaren 12]]a – [[Dominique Wilkins]], NBAko estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Urtarrilaren 13]]a – [[Eric Betzig]], estatubatuar fisikaria, 2014ko [[Kimikako Nobel Saria]].
* [[Urtarrilaren 13]]a – [[Goddess Bunny]], estatubatuar artista, drag queen, aktore eta modeloa (h. [[2021]]).
* [[Urtarrilaren 13]]a – [[Olga Vasilieva]], errusiar historialaria eta politikaria.
* [[Urtarrilaren 16]]a – [[Sabin Bilbao]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[Urtarrilaren 16]]a – [[Luis de Guindos]], [[PP]]ko espainiar politikaria.
* [[Urtarrilaren 18]]a – [[Mark Rylance]], britainiar aktore eta antzerkigilea.
* [[Urtarrilaren 19]]a – [[Natxo Zenborain]], nafar artista.
* [[Urtarrilaren 22]]a – [[Michael Hutchence]], [[INXS]] [[australia]]r musika taldeko abeslari eta konposatzailea (h. [[1997]]).
* [[Urtarrilaren 23]]a – [[Rob Garrison]], estatubatuar aktorea (h. [[2019]]).
* [[Urtarrilaren 23]]a – [[Xabier Sarasola]], gipuzkoar musikaria.
* [[Urtarrilaren 25]]a – [[Nobuyo Fujishiro]], japoniar futbolari ohia.
* [[Urtarrilaren 26]]a – [[Montserrat Boix]], kataluniar kazetaria, ''ziber-feminismo'' eta ''hacktibismo feminista'' kontzeptuen sortzailea.
* [[Urtarrilaren 21]]a - [[Louise Aitken-Walker]], rally- eta touring cars-eko emakume pilotu eskoziarra.
* [[Urtarrilaren 27]]a – [[Arantza Campos]], gipuzkoar filosofoa, [[EHU]]n irakaslea.
* [[Urtarrilaren 27]]a – [[Phil Cunningham]], eskoziar folk musikari eta musikagilea.
* [[Urtarrilaren 27]]a – [[Samia Suluhu]], [[Tanzania]]ko presidentea, herrialdearen historiako lehenengo emakume lehendakaria.
* [[Urtarrilaren 29]]a – [[Gia Carangi]], estatubatuar modeloa, lehen top modela eta [[HIES]]aren ondorioz hildako lehen emakume ezaguna (h. [[1986]]).
* [[Urtarrilaren 29]]a – [[Greg Louganis]], estatubatuar kirolari eta LGBT ekintzailea, historiako [[tranpolin jauzi|tranpolin-jauzilaririk]] hoberenetakoa.
* [[Urtarrilaren 29]]a - [[Celestino Prieto]], kataluniar txirrindulari ohia.
* [[Urtarrilaren 29]]a – [[Cristina Tapias]], bizkaitar jostuna, irakaslea eta enpresaburua.
* [[Urtarrilaren 30]]a – [[Shigeru Sarusawa]], japoniar futbolari ohia.
* [[Urtarrilaren 31]] – [[Faustino León]], [[Unión del Pueblo Navarro|UPNko]] nafar politikaria.
* [[Urtarrilaren 31]] – [[Thierry Lepaon]], [[CGT]] Frantziako sindikatuko idazkari nagusi ohia.
==== Otsaila ====
* [[Otsailaren 3]]a – [[Joachim Löw]], alemaniar futbolari ohi eta entrenatzailea.
* [[Otsailaren 4]]a – [[Lurdes Gabarain]], gipuzkoar maratoilaria, maratoi bat bukatzen lehen euskal emakumea.
* [[Otsailaren 7]]a – [[James Spader]], estatubatuar aktorea.
* [[Otsailaren 8]]a – [[Benigno Aquino III.a]], [[Filipinak|Filipinetako]] presidentea (h. [[2021]]).
* [[Otsailaren 8]]a – [[Aingeru Epaltza]], euskal idazle eta itzultzailea.
* [[Otsailaren 8]]a – [[Alfred Gusenbauer]], [[Austria]]ko kantzilerra.
* [[Otsailaren 9]]a – [[Antonia Dell'Atte]], italiar modelo ohia eta aurkezlea.
* [[Otsailaren 9]]a – [[Peggy Whitson]], estatubatuar biokimikaria eta NASAko astronauta, [[ibilaldi espazial]] gehien egin dituen emakumezkoa .
* [[Otsailaren 14]]a – [[Jose Maria Pitarke]], euskal fisikaria, [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUko]] katedraduna eta [[nanoGUNE]]ko zuzendari nagusia.
* [[Otsailaren 14]]a – [[Gonzalo Tejada]], gipuzkoar musikagilea.
* [[Otsailaren 15]]a – [[Enrique Urquijo]], espainiar musikagilea, abeslaria, baxu-jotzailea eta gitarra-jotzailea (h. [[1999]]).
* [[Otsailaren 20]]a – [[Rosa Fernández Rubio]], asturiar alpinista, [[Zazpi Gailurrak]] igotzen Espainiako lehen emakumea.
* [[Otsailaren 20]]a – [[Cándido Muatetema Rivas]], [[Ekuatore Ginea]]ko lehen ministroa (h. [[2014]]).
* [[Otsailaren 20]]a – [[Fayez al-Sarraj]], [[Libia]]ko presidentea.
* [[Otsailaren 22]]a – [[Lore Erriondo]], gipuzkoar pedagogoa, [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUko]] irakaslea eta [[Udako Euskal Unibertsitatea]]ren zuzendari ohia.
* [[Otsailaren 23]]a – [[Naruhito]], [[Zerrenda:Japoniako enperadoreak|Japoniako enperadorea]].
* [[Otsailaren 24]]a – [[Begoña Aretxaga]], donostiar antropologoa (h. [[2002]]).
* [[Otsailaren 25]]a – [[Kathleen Winter]], kanadar idazle eta eleberrigilea.
* [[Otsailaren 27]]a – [[Fernando Arteaga]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[Otsailaren 27]]a – [[James Robinson]], britainiar ekonomialari eta politologoa, 2024ko [[Ekonomiako Nobel Saria]].
* [[Otsailaren 29]]a – [[Khaled]], aljeriar egile abeslaria, [[Raï]] musikaren sortzailea.
* [[Otsailaren 29]]a – [[Karlos Santisteban]], euskal poeta eta idazlea.
==== Martxoa ====
* [[Martxoaren 1]]a – [[María Ángela Nieto]], espainiar zientzialaria, Biokimikan eta Biologia Molekularrean doktorea.
* [[Martxoaren 3]]a – [[María de los Llanos de Luna Tobarra]], espainiar politikaria.
* [[Martxoaren 5]]a – [[Xabier Losantos]], bizkaitar futbol arbitro ohia.
* [[Martxoaren 6]]a – [[Enriqueta Benito]], arabar politikaria, [[Unidad Alavesa]] alderdiaren sortzaileetako bat.
* [[Martxoaren 7]]a – [[Ivan Lendl]], [[txekoslovakia]]r-estatubatuar tenislari ohia, historiako hoberenetakoa.
* [[Martxoaren 7]]a – [[María Victoria Lareu]], espainiar ikertzailea, unibertsitateko irakaslea eta Galiziako auzitegiko medikua.
* [[Martxoaren 7]]a – [[Kazuo Ozaki]], japoniar futbolari ohia.
* [[Martxoaren 8]]a – [[Jeffrey Eugenides]], estatubatuar eleberrigile eta ipuingilea.
* [[Martxoaren 9]]a – [[Arsenio González]], euskal txirrindulari ohia.
* [[Martxoaren 9]]a – [[Željko Obradović]], serbiar saskibaloi jokalari ohi eta entrenatzailea.
* [[Martxoaren 9]]a – [[Lily Afshar]], irandar-estatubatuar gitarra-jotzaile eta musika-irakaslea (h. [[2023]]).
* [[Martxoaren 10]]a – [[Àngels Ponsa]], kataluniar irakasle eta politikaria.
* [[Martxoaren 13]]a – [[Adam Clayton]], ingeles musikaria, ''[[U2]]'' taldeko baxu-jotzailea.
* [[Martxoaren 16]]a – [[Agustin Mujika|Agustin Mujika, ''Takolo'']], euskal pailazoa.
* [[Martxoaren 18]]a – [[Jesús Ignacio Ibañez Loyo]], arabar txirrindulari ohia.
* [[Martxoaren 20]]a – [[Robertas Žulpa]], lituaniar igerilaria (h. [[2024]]).
* [[Martxoaren 21]]a – [[Elena Espinosa]], espainiar politikaria eta ekonomialaria.
* [[Martxoaren 21]]a – [[Azucena Hernández]], espainiar modeloa eta aktorea (h. [[2019]]).
* [[Martxoaren 21]]a – [[Ayrton Senna]], [[1 Formula]]ko brasildar pilotua, aditu askoren ustez [[Juan Manuel Fangio]] ondoren izan den handiena (h. [[1994]]).
* [[Martxoaren 22]]a – [[Julian Gorospe]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Martxoaren 23]]a – [[Enrique Aja]], espainiar txirrindulari ohia.
* [[Martxoaren 23]]a – [[Ane Albisu]], gipuzkoar aktore, euskal filologo eta euskara irakaslea.
* [[Martxoaren 23]]a – [[Josu Lavin]], euskararen ikerlari eta bultzatzaile bizkaitarra.
* [[Martxoaren 23]]a – [[Eneko Olasagasti]], gipuzkoar aktorea, ekoizlea, zinema zuzendaria, irakaslea eta euskal idazlea.
* [[Martxoaren 23]]a – [[Yoko Tawada]], japoniar-berlindar idazlea.
* [[Martxoaren 24]]a – [[Kelly LeBrock]], estatubatuar jatorriko ingeles aktore eta modeloa.
* [[Martxoaren 24]]a – [[Larry Micheaux]], estatubatuar saskibaloi jokalaria.
* [[Martxoaren 24]]a – [[Nena]], alemaniar rock abeslari eta aktorea.
* [[Martxoaren 25]]a – [[Juan Jose Eizmendi]], ''Loidisaletxe II.a'', gipuzkoar bertsolaria.
* [[Martxoaren 26]]a – [[Isabel Mozún]], espainiar atleta ohia, altuera-jauzian aditua.
* [[Martxoaren 28]]a – [[Estefania Beltran de Heredia]], [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJko]] arabar politikaria.
* [[Martxoaren 29]]a – [[Jo Nesbø]], norvegiar idazle, futbolari ohi eta musikaria.
* [[Martxoaren 31]] – [[José Ángel Lema Pueyo]], gipuzkoar historialaria, Erdi Aroaren Historian eta Paleografian aditua (h. [[2022]]).
==== Apirila ====
* [[Apirilaren 1]]a – [[Cristina Gallach]], kataluniar kazetaria.
* [[Apirilaren 1]]a – [[Michael Praed]], ingeles aktore eta ahots bikoiztailea.
* [[Apirilaren 2]]a – [[Linford Christie]], britainiar atleta ohia, abiadura probatan aditua.
* [[Apirilaren 4]]a – [[Eva Argiñano]], gipuzkoar sukaldaria eta telebista aurkezlea.
* [[Apirilaren 4]]a – [[Yolanda Barcina]], [[Iruñeko alkateen zerrenda|Iruñeko alkate]] ohia eta [[Nafarroako Gobernuko lehendakari]] ohia.
* [[Apirilaren 4]]a – [[Jose Ignacio Garmendia]], gipuzkoar futbolari ohia, [[Eibar KE|Eibar Kirol Elkarteko]] atezaina 17 denboralditan.
* [[Apirilaren 4]]a – [[Hugo Weaving]], ingeles-australiar aktorea.
* [[Apirilaren 7]]a – [[Yvan Colonna]], [[Korsika Askatzeko Nazio Frontea]]ren kidea, [[Claude Érignac]] prefeta hiltzeagatik betiko kartzelara kondenatua (h. [[2022]]).
* [[Apirilaren 7]]a – [[Elaine Miles]], amerindiar estatubatuar aktorea.
* [[Apirilaren 7]]a – [[Sandy Powell]], britaniar jantzi-diseinatzailea.
* [[Apirilaren 9]]a – [[Isabel Coixet]], kataluniar publizista eta zinema zuzendaria.
* [[Apirilaren 10]]a – [[Claudia Piñeiro]], argentinar idazlea, telebistako gidoilaria, dramagilea eta kontalaria.
* [[Apirilaren 11]] – [[Jeremy Clarkson]], ingeles telebista aurkezle, kazetari eta idazlea.
* [[Apirilaren 12]]a – [[Ester Xargay Melero]], kataluniar idazle, itzultzaile, bideoartista eta kultura ekintzailea (h. [[2024]]).
* [[Apirilaren 13]]a – [[Rudi Völler]], alemaniar futbolari ohia eta entrenatzailea.
* [[Apirilaren 14]]a – [[Roberta S. Jacobson]], estatubatuar diplomazialaria.
* [[Apirilaren 15]]a – [[Susanne Bier]], daniar zinema zuzendaria.
* [[Apirilaren 15]]a – [[Pedro Delgado]], espainiar txirrindulari ohia eta telebista esataria.
* [[Apirilaren 15]]a – [[Filipe Belgikakoa]], [[Belgika]]rren erregea.
* [[Apirilaren 16]]a – [[Mikel Herzog]], gipuzkoar musikagile eta abeslaria.
* [[Apirilaren 16]]a – [[Pierre Littbarski]], alemaniar futbolari ohia.
* [[Apirilaren 19]]a – [[Gustavo Petro]], kolonbiar ekonomialaria eta politikaria.
* [[Apirilaren 19]]a – [[Ariel Rot]], argentinar rock musikari eta abeslaria.
* [[Apirilaren 20]]a – [[Miguel Díaz-Canel]], [[Kuba]]ko presidentea.
* [[Apirilaren 20]]a - [[Debra Flintoff-King]], australiar atleta, 400 metroko hesietan aditua.
* [[Apirilaren 22]]a – [[Marisol Ortiz de Zarate]], arabar eleberrigilea.
* [[Apirilaren 23]]a – [[Craig Sheffer]], estatubatuar aktorea.
* [[Apirilaren 24]]a – [[Donato Larretxea]], nafar aizkolaria, XX. mendeko handienetakoa.
* [[Apirilaren 26]]a – [[Yolanda Flores]], espainiar kazetaria, esataria eta telebistako aurkezlea.
* [[Apirilaren 27]]a – [[Martin Berasategi]], donostiar sukaldaria, [[Euskal Herriko sukaldaritza]] modernoaren ordezkari nagusietako bat.
* [[Apirilaren 28]]a – [[Pedro Bordaberry]], uruguaitar abokatua, irakaslea eta politikaria, [[Colorado Alderdia|Colorado Alderdikoa]].
* [[Apirilaren 28]]a – [[Joserra Fachado]], gipuzkoar aktorea eta pailazoa.
* [[Apirilaren 28]]a – [[Ian Rankin]], eskoziar eleberrigilea.
* [[Apirilaren 28]]a – [[Walter Zenga]], italiar futbol atezain ohia.
* [[Apirilaren 29]]a – [[Sandra Morán]], guatemalar politikaria, musikaria, feminista eta LGTB eskubideen aldeko ekintzailea.
* [[Apirilaren 30]]a – [[Beata Poźniak]], poloniar aktorea, zinema zuzendaria, ekintzailea, feminista, margolaria eta modeloa.
* [[Apirilaren 30]]a – [[Cathy Xaudaró]], espainiar gimnasta erritmiko ohia eta entrenatzailea.
==== Maiatza ====
* [[Maiatzaren 1]]a – [[Eduardo González Salvador]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Maiatzaren 2]]a – [[Stephen Daldry]], ingeles zinema, antzerki eta telebista zuzendaria eta ekoizlea.
* [[Maiatzaren 2]]a – [[Antton Etxeberria]], gipuzkoar aktore eta titiriteroa (h. [[2018]]).
* [[Maiatzaren 2]]a – [[Gjorge Ivanov]], [[Ipar Mazedonia]]ko presidentea.
* [[Maiatzaren 3]]a – [[Jaron Lanier]], estatubatuar informatikaria, idazlea eta musikagilea, [[errealitate birtual]]aren aitzindaria.
* [[Maiatzaren 4]]a – [[Werner Faymann]], [[Austria]]ko kantziler ohia.
* [[Maiatzaren 5]]a – [[Jorge Quiroga]], [[Bolivia]]ko presidentea.
* [[Maiatzaren 6]]a – [[Anne Parillaud]], frantziar aktorea.
* [[Maiatzaren 6]]a – [[Jean-Guy Talamoni]], korsikar politikari abertzalea, [[Corsica Libera]] alderdi independentistaren idazkari nagusia.
* [[Maiatzaren 7]]a – [[Almudena Grandes]], espainiar idazlea (h. [[2021]]).
* [[Maiatzaren 7]]a – [[Kim Manning]], estatubatuar jatorriko espainiar aurkezle, aktore eta dantzaria.
* [[Maiatzaren 8]]a – [[Alberto Ortega]], arabar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Maiatzaren 9]]a – [[Johnny Paul Koroma]], [[Sierra Leona]]ko estatuburua (h. [[2017]]).
* [[Maiatzaren 10]]a – [[Bono (abeslaria)|Bono]], irlandar abeslaria, [[U2]] taldekoa.
* [[Maiatzaren 10]]a – [[Merlene Ottey]], jamaikar-esloveniar atleta ohia, abiadurako probetan aditua.
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Leopoldo Jaén Sobrino]], [[Unión del Pueblo Navarro|UPNko]] nafar politikaria.
* [[Maiatzaren 12]]a – [[José Luis Jaimerena]], euskal txirrindulari profesional ohi eta kirol zuzendaria.
* [[Maiatzaren 13]]a – [[Ladis Galartza|Ladis Galartza, ''Galartza III.a'']], nafar pilotaria.
* [[Maiatzaren 14]]a – [[Simonetta Sommaruga]], Suitzako konfederazioko presidentea.
* [[Maiatzaren 15]]a – [[Leopoldo Barreda]], [[PP]]ko bizkaitar politikaria.
* [[Maiatzaren 15]]a – [[Luis Camino]], gipuzkoar perkusionista eta musikagilea, ''[[21 Japonesas]]'' taldearen sortzaileetakoa.
* [[Maiatzaren 17]]a – [[Makoto Sugiyama]], japoniar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 18]]a – [[Yannick Noah]], frantziar tenis-jokalari ohia.
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Lidia Blanco]], espainiar filologoa, kultur lankidetzan aditua.
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Jeffrey Dahmer|Jeffrey Dahmer, ''Milwaukeeko Gizajalea'']], estatubatuar serieko hiltzailea (h. [[1994]]).
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Vladimir Salnikov]], errusiar igerilari ohia, historiako hoberenetakoa.
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Elena Solatxi]], bizkaitar artista.
* [[Maiatzaren 24]]a – [[Doug Jones (aktorea)|Doug Jones]], estatubatuar kontorsionista eta aktorea, [[mimo|mimikan]] espezializatua.
* [[Maiatzaren 24]]a – [[Jan Jönsson]], suediar futbolari ohia eta entrenatzailea.
* [[Maiatzaren 24]]a – [[Kristin Scott Thomas]], ingeles aktorea.
* [[Maiatzaren 27]]a – [[Miren Eraso Iturrioz]], gipuzkoar artearen-historialari eta sustatzailea, editorea eta dokumentu-kudeaketan aditua (h. [[2009]]).
* [[Maiatzaren 27]]a – [[Oleksandr Sydorenko]], ukrainar igerilaria (h. [[2022]]).
* [[Maiatzaren 28]]a – [[Jesús Rodríguez Magro]], espainiar txirrindularia (h. [[2018]]).
* [[Maiatzaren 28]]a – [[Pastora Vega]], espainiar aktorea.
* [[Maiatzaren 29]]a – [[Lorena Borjas]], mexikar-estatubatuar aktibista transgeneroa eta immigrante mexikarren eskubideen defendatzailea (h. [[2020]]).
* [[Maiatzaren 31]] – [[Chris Elliott]], estatubatuar aktore, gidoigile eta umorista.
* [[Maiatzaren 31]] – [[Orreaga Ibarra]], nafar hizkuntzalaria.
==== Ekaina ====
* [[Ekainaren 5]]a – [[Andoni Cedrun]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[Ekainaren 6]]a – [[Steve Vai]], estatubatuar gitarra-jotzaile, konposatzaile, abeslari, kantautore eta ekoizlea.
* [[Ekainaren 6]]a – [[Javier Zarzalejos]], bizkaitar politikari eta diplomatikoa.
* [[Ekainaren 8]]a – [[Cristina Andreu Cuevas]], espainiar zinema zuzendaria.
* [[Ekainaren 9]]a – [[Rafael del Amo Arizu]], nafar kirolari eta entrenatzailea.
* [[Ekainaren 10]]a – [[Txetxu Ugalde]], bilbotar kazetaria, telebista aurkezlea eta irrati esataria (h. [[2017]]).
* [[Ekainaren 12]]a – [[Joe Kopicki]], estatubatuar saskibaloi jokalari ohia, [[Caja Bilbao]]n aritutakoa.
* [[Ekainaren 13]]a – [[Joseba Aurrekoetxea]], bizkaitar politikaria.
* [[Ekainaren 13]]a – [[Nerea Mujika]], bizkaitar irakasle eta kultura eragilea.
* [[Ekainaren 13]]a – [[Evaristo Páramos]], Evaristo, euskal herritar punk abeslaria.
* [[Ekainaren 14]]a – [[Marcos Couch]], argentinar eskalatzailea.
* [[Ekainaren 16]]a – [[Joxe Belmonte]], bizkaitar idazlea.
* [[Ekainaren 17]]a – [[Alessandro Lecquio]], ''Lequio Kondea'', italiar aristokrata eta Espainiako prentsa arrosako pertsonaia nabarmena.
* [[Ekainaren 18]]a – [[Coco Fusco]], kubatar-estatubatuar artista bisuala, idazle eta museo-kontserbadorea.
* [[Ekainaren 22]]a – [[Erin Brockovich]], estatubatuar legelari eta ingurumen ekintzailea.
* [[Ekainaren 22]]a – [[Miguel Izu]], nafar legelari eta [[Nafarroako Ezker Batua|IUN-NEBko]] politikaria.
* [[Ekainaren 22]]a – [[Juan Luis Moraza]], arabar eskultore eta arte irakaslea.
* [[Ekainaren 25]]a – [[Juan Carlos Elizalde]], nafar apaiza, [[Gasteizko elizbarrutia|Gasteizko gotzaina]].
* [[Ekainaren 26]]a – [[Elza Dunkels]], suediar zientzialaria eta ikertzailea da, pedagogian eta Interneten erabileran aditua.
* [[Ekainaren 29]]a – [[Nuria Piera]], dominikar kazetaria.
==== Uztaila ====
* [[Uztailaren 1]]a – [[Josu Amezaga]], [[EHU]]ko irakaslea eta kazetaria.
* [[Uztailaren 1]]a – [[Inés Fonseca]], santandertar abeslari, konpositore eta poeta.
* [[Uztailaren 1]]a – [[Carmen Pérez Rodrigo]], bizkaitar mediku, kazetaria eta [[EHU]]ko irakaslea.
* [[Uztailaren 3]]a – [[Josu Erkoreka]], bizkaitar politikaria.
* [[Uztailaren 4]]a – [[Roland Ratzenberger]], 1 Formulako austriar pilotua (h. [[1994]]).
* [[Uztailaren 5]]a – [[Eduardo Chozas]], espainiar txirrindulari ohia.
* [[Uztailaren 6]]a – [[Asahifuji Seiya]], japoniar [[sumo]] borrokalari ohia.
* [[Uztailaren 8]]a – [[Olga Martín-Belloso]], nafar kimikaria, elikagaien teknologian aditua eta unibertsitateko irakaslea.
* [[Uztailaren 11]] – [[Tomoyuki Kajino]], japoniar futbolari ohia.
* [[Uztailaren 11]] – [[Jafar Panahi]], irandar zinema zuzendaria eta gidoilaria.
* [[Uztailaren 11]] – [[Ronald M. Schernikau]], alemaniar idazlea, [[Alemaniako Errepublika Demokratikoa|Errepublika Demokratikoko]] herritartasuna eskatzen azkena (h. [[1991]]).
* [[Uztailaren 12]]a – [[Xabier Davalillo]], bizkaitar saskibaloi jokalari ohia eta [[Bilbao Basket]]en presidente ohia.
* [[Uztailaren 14]]a – [[Angélique Kidjo]], benindar abeslaria.
* [[Uztailaren 14]]a – [[Jane Lynch]], estatubatuar aktorea, abeslaria eta idazlea.
* [[Uztailaren 14]]a – [[Dmitri Vrubel]], errusiar margolaria (h. [[2022]]).
* [[Uztailaren 16]]a – [[Carmelo Barrio]], arabar politikaria.
* [[Uztailaren 18]]a - [[Dolors Miquel]], kataluniar poeta.
* [[Uztailaren 19]]a – [[Atom Egoyan]], kanadar-armeniar zinema zuzendaria.
* [[Uztailaren 20]]a – [[Federico Etxabe]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Uztailaren 22]]a – [[Álvaro Fernández Fernández]], espainiar txirrindularia (h. [[1987]]).
* [[Uztailaren 22]]a – [[Ágatha Ruiz de la Prada]], espainiar moda-diseinatzailea, enpresaburua eta aristokrata.
* [[Uztailaren 22]]a – [[Patxo Telleria]], bizkaitar aktorea, zinema zuzendaria eta antzerkigilea.
* [[Uztailaren 24]]a – [[Catherine Destivelle]], orandar-frantziar eskalatzailea eta mendizalea, [[Eiger]]reko ipar aurpegian bakarkako igoera burutu zuen lehen emakumea.
* [[Uztailaren 25]]a – [[Patxi Angulo Martin]], gipuzkoar matematikaria, [[EHU]]ko irakaslea eta dibulgatzailea.
* [[Uztailaren 25]]a – [[Ricardo Gatzagaetxebarria]], bizkaitar politikari jeltzalea.
* [[Uztailaren 25]]a - [[Édith Grattery]], frantziar ilustratzaile eta komiki marrazkilaria.
* [[Uztailaren 25]]a – [[Iñaki Ocenda]], arabar futbolari ohia eta futbol entrenatzailea.
* [[Uztailaren 29]]a – [[J. J. Santos]], espainiar kirol kazetaria.
* [[Uztailaren 30]]a – [[Carlos Pouso]], bizkaitar futbolari ohi eta entrenatzailea.
* [[Uztailaren 31]] - [[Belén Garijo]], espainiar medikua eta zuzendari exekutiboa.
==== Abuztua ====
* [[Abuztuaren 1]]a – [[Micheál Martin]], [[Irlanda]]ko [[Taoiseach]]a.
* [[Abuztuaren 1]]a – [[Cristina del Valle (abeslaria)|Cristina del Valle]], asturiar abeslaria, musikagilea eta aktibista.
* [[Abuztuaren 2]]a – [[Isabel Salgado]], brasildar boleibol jokalaria eta entrenatzailea (h. [[2022]]).
* [[Abuztuaren 4]]a – [[José Luis Rodríguez Zapatero]], [[Espainiako Gobernuko presidente]] ohia.
* [[Abuztuaren 4]]a – [[Tim Winton]], australiar idazlea.
* [[Abuztuaren 7]]a – [[Edorta Arana]], gipuzkoar [[EHU]]ko irakaslea eta kazetaria.
* [[Abuztuaren 7]]a – [[David Duchovny]], estatubatuar aktorea.
* [[Abuztuaren 7]]a – [[Jon Egiarte|Jon ''Tati'' Egiarte]], bizkaitar txirrindularia (h. [[2018]]).
* [[Abuztuaren 7]]a – [[Deborah Ellis]], kanadar idazlea eta aktibista.
* [[Abuztuaren 7]]a – [[Steven Rooks]], herbeheretar txirrindulari ohia.
* [[Abuztuaren 8]]a – [[Paolo Pezzi]], italiar-errusiar elizgizona.
* [[Abuztuaren 10]]a – [[Antonio Banderas]], espainiar aktore eta zinema zuzendaria.
* [[Abuztuaren 11]] – [[Carlos Sobera]], bizkaitar aktorea eta telebista aurkezlea.
* [[Abuztuaren 12]]a – [[Laurent Fignon]], frantziar txirrindularia (h. [[2010]]).
* [[Abuztuaren 12]]a – [[Alberto Jiménez-Becerril]], [[PP]]ko espainiar politikaria (h. [[1998]]).
* [[Abuztuaren 12]]a – [[Javier Madrazo]], bizkaitar politikaria, [[Ezker Batua-Berdeak|Ezker Batua Berdeaken]] koordinatzaile nagusi ohia.
* [[Abuztuaren 13]]a – [[Joe Simpson]], britainiar mendigoizale eta motibazio-hizlaria.
* [[Abuztuaren 14]]a - [[Santiago Merino]], nafar futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 15]]a – [[Jean Condom]], frantziar errugbilari ohia.
* [[Abuztuaren 16]]a – [[Éric Caritoux]], frantziar txirrindulari ohia.
* [[Abuztuaren 16]]a – [[Timothy Hutton]], estatubatuar aktorea.
* [[Abuztuaren 17]]a – [[Miquel Iceta]], kataluniar politikaria, [[Kataluniako Sozialisten Alderdia|PSCko]] presidentea.
* [[Abuztuaren 17]]a – [[Sean Penn]], estatubatuar aktorea.
* [[Abuztuaren 20]]a – [[Amaia Bao]], bizkaitar politikaria (h. [[2015]]).
* [[Abuztuaren 23]]a – [[Jon Irazabal Agirre]], bizkaitar historilari eta kultur eragilea (h. [[2024]]).
* [[Abuztuaren 24]]a - [[Mikel Alvarez]], [[Everest]]eko gailurra zapaldu zuen lehen mendizale bizkaitarra.
* [[Abuztuaren 24]]a – [[Kanakalatha]], indiar aktorea (h. [[2024]]).
* [[Abuztuaren 24]]a – [[Takashi Miike]], japoniar zinemagile eta aktorea.
* [[Abuztuaren 25]]a – [[Ashley Crow]], estatubatuar aktorea.
* [[Abuztuaren 25]]a – [[Jonas Gahr Støre]], [[Norvegia]]ko lehen ministroa.
* [[Abuztuaren 29]]a – [[José Ramón Eizmendi]], gipuzkoar futbolari ohi eta entrenatzailea.
* [[Abuztuaren 29]]a – [[Thomas Marshburn]], estatubatuar astronauta eta medikua.
* [[Abuztuaren 30]]a – [[Jabier Muguruza]], euskal musikari, abeslari eta idazlea.
* [[Abuztuaren 31]] – [[Hassan Nasrallah]], Libanoko erlijiosoa eta Xiismoaren [[Hezbola]] alderdiaren burua (h. [[2024]]).
==== Iraila ====
* [[Irailaren 1]]a – [[Nati López de Munain]], [[Burgu]] udalerriko emakumezko lehen alkatea.
* [[Irailaren 4]]a – [[Adriana Laffan]], mexikar aktorea (h. [[2023]]).
* [[Irailaren 5]]a – [[Karita Mattila]], finlandiar sopranoa.
* [[Irailaren 5]]a – [[Gisberta Salce Júnior]], brasildar emakume transgeneroa, diskriminazio anitzaren ikurra (h. [[2006]]).
* [[Irailaren 6]]a – [[Kepa Gallego]], bizkaitar aktorea eta zinema zuzendaria.
* [[Irailaren 8]]a – [[Stéfano Casiraghi]], italiar enpresaria (h. [[1990]]).
* [[Irailaren 8]]a – [[Aimee Mann]], estatubatuar abeslari, kantautore eta aktorea.
* [[Irailaren 9]]a – [[Hugh Grant]], ingeles aktore eta zinema ekoizlea.
* [[Irailaren 10]]a – [[Alfonso Arandia]], bizkaitar zinema zuzendari, gidoigile eta zinema ekoizlea.
* [[Irailaren 10]]a – [[Alison Bechdel]], estatubatuar komikigilea.
* [[Irailaren 10]]a – [[Colin Firth]], ingeles aktorea.
* [[Irailaren 11]] – [[Hiroshi Amano]], japoniar ingeniaria, 2014ko [[Fisikako Nobel Saria]].
* [[Irailaren 11]] – [[Pantxoa Etxegoin]], baxenafar kultura-eragilea.
* [[Irailaren 13]]a – [[Greg Baldwin]], estatubatuar aktorea.
* [[Irailaren 13]]a – [[Kevin Carter]], hegoafrikar kazetaritza-argazkilaria (h. [[1994]]).
* [[Irailaren 13]]a – [[Patxi Ripodas]], nafar futbolari ohi eta entrenatzailea.
* [[Irailaren 14]]a – [[Um Hong-gil]], hegokorear mendizalea.
* [[Irailaren 14]]a – [[Melissa Leo]], estatubatuar aktorea.
* [[Irailaren 14]]a – [[Darrell Lockart]], estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Irailaren 15]]a – [[Katsuyoshi Shinto]], japoniar futbolari ohia.
* [[Irailaren 17]]a – [[Damon Hill]], 1 formulako britaniar pilotu ohia.
* [[Irailaren 18]]a – [[Joshua Angrist]], israeldar-estatubatuar ekonomialaria, 2021eko [[Ekonomiako Nobel Saria]].
* [[Irailaren 18]]a – [[Karim Rashid]], Egipton jaiotako industria diseinatzailea.
* [[Irailaren 18]]a – [[Iñaki Uria]], gipuzkoar idazle eta kazetaria da eta ''[[Euskaldunon Egunkaria]]''ren zuzendaritza batzordeko kidea.
* [[Irailaren 19]]a – [[Carlos Mozer]], brasildar futbolari ohia.
* [[Irailaren 21]]a – [[Elena Navaz]], nafar kirolari ohia, [[taekwondo]]n aritua.
* [[Irailaren 24]]a – [[Francis Lorenzo]], espainiar aktore eta telebista aurkezlea.
* [[Irailaren 25]]a – [[Igor Belanov]], ukrainar futbolari ohia.
* [[Irailaren 25]]a – [[Shinji Tanaka]], japoniar futbolari ohia.
* [[Irailaren 26]]a – [[Uwe Bein]], alemaniar futbolari ohia.
* [[Irailaren 26]]a – [[Juan Miguel Soroa|Juan Miguel Soroa, ''Soroa III.a'']], nafar pilotari ohia.
* [[Irailaren 27]]a - [[Susi Alvarado]], espainiar antzerki idazlea, poeta, editorea, zinemagilea eta zuzendaria.
* [[Irailaren 30]]a – [[Bill Rieflin]], estatubatuar bateriajotzailea (h. [[2020]]).
==== Urria ====
* [[Urriaren 2]]a – [[Joe Sacco]], maltar-estatubatuar kazetari, gidoilari eta komikigilea.
* [[Urriaren 4]]a – [[Ana Botín]], espainiar bankaria, [[Banco Santander|Banco Santander Taldeko]] presidentea.
* [[Urriaren 4]]a – [[Eulogio Genoba]], gipuzkoar arraunlari ohia.
* [[Urriaren 5]]a – ''[[Careca]]'', brasildar futbolari ohia.
* [[Urriaren 5]]a – [[David Kirk]], zeelandaberritar errugbilari ohia.
* [[Urriaren 6]]a – [[Yves Leterme]], [[Belgika]]ko lehen ministroa.
* [[Urriaren 8]]a – [[Lorenzo Milà]], kataluniar kazetari eta telebista aurkezlea.
* [[Urriaren 10]]a – [[Karra Elejalde]], euskal aktore, gidoilari eta zinemagilea.
* [[Urriaren 12]]a – [[Hiroyuki Sanada]], japoniar aktorea.
* [[Urriaren 14]]a – [[Steve Cram]], britainiar korrikalari ohia, ertaineko distantzian espezializatua.
* [[Urriaren 15]]a – [[Concha Peña Pastor]], espainiar irakaslea, hizlaria, idazlea eta politikaria (j. [[1906]]).
* [[Urriaren 16]]a – [[Jiří Rusnok]], [[Txekia]]ko lehen ministroa.
* [[Urriaren 17]]a – [[Alfonso García]], euskal [[judo]]ka ohia.
* [[Urriaren 17]]a – [[Rob Marshall]], estatubatuar antzerki eta zinema zuzendaria eta koreografoa.
* [[Urriaren 18]]a – [[Craig Mello]], estatubatuar mediku, genetikari eta unibertsitate irakaslea, 2006ko [[Medikuntzako Nobel Saria]].
* [[Urriaren 18]]a – [[Jean-Claude Van Damme]], belgikar aktorea.
* [[Urriaren 19]]a – [[Takeshi Koshida]], japoniar futbolari ohia.
* [[Urriaren 20]]a – [[Roberto Uriarte Torrealdai|Roberto Uriarte]], bizkaitar politikari, legelari eta [[EHU]]ko irakaslea.
* [[Urriaren 23]]a – [[Randy Pausch]], estatubatuar informatika-irakaslea (h. [[2008]]).
* [[Urriaren 26]]a – [[Takashi Sekizuka]], japoniar futbolari ohi eta entrenatzailea.
* [[Urriaren 27]]a – [[Edurne Uriarte]], bizkaitar politologo, unibertsitateko irakasle eta idazlea.
* [[Urriaren 29]]a – [[Fabiola Gianotti]], italiar partikula fisikaria.
* [[Urriaren 30]]a – [[Diego Armando Maradona]], ''Pelusa'', argentinar futbolaria, historiako futbolari hoberenetakoa (h. [[2020]]).
* [[Urriaren 31]] – [[Txelo Auzmendi Jimenez]], arabar terapeuta eta politikaria.
* [[Urriaren 31]] – [[Javier Colina]], nafar kontrabaxu-jotzailea.
* [[Urriaren 31]] – [[Arnaud Desplechin]], frantziar zinemagilea.
==== Azaroa ====
* [[Azaroaren 1]]a – [[Marijan Pušnik]], esloveniar futbolari ohia eta entrenatzailea.
* [[Azaroaren 1]]a – [[Veronika Skvortsova]], errusiar neurologo eta politikaria.
* [[Azaroaren 4]]a – [[Jan Hajič]], txekiar hizkuntzako hizkuntzalari konputazionala.
* [[Azaroaren 5]]a – [[Tilda Swinton|''Tilda'' Swinton]], britainiar telebista eta zinemako aktore eta [[performance]]-artista.
* [[Azaroaren 7]]a – [[Tommy Thayer]], estatubatuar musikaria, ''[[Kiss]]'' taldeko kidea.
* [[Azaroaren 8]]a – [[Michael Nyqvist]], suediar aktorea (h. [[2017]]).
* [[Azaroaren 9]]a – [[Andreas Brehme]], alemaniar futbolari eta entrenatzailea (h. [[2024]]).
* [[Azaroaren 10]]a – [[Neil Gaiman]], ingeles fikzio labur, eleberri, komiki, eleberri grafiko eta filmen egilea.
* [[Azaroaren 10]]a – [[Pello Varela]], arabar gidoilari eta zinema zuzendaria.
* [[Azaroaren 11]] – [[Ángel José Gómez Montoro]], [[Nafarroako Unibertsitatea|Nafarroako Unibertsitateko]] errektore ohia.
* [[Azaroaren 11]] – [[Stanley Tucci]], estatubatuar aktore eta zinema zuzendaria.
* [[Azaroaren 13]]a – [[Koldo Losada]], bizkaitar aktorea (h. [[2014]]).
* [[Azaroaren 14]]a – [[Fernando Cossio]], kantabriar kimikaria eta [[EHU]]ko irakaslea.
* [[Azaroaren 15]]a – [[Ricardo Arrien]], bizkaitar futbolari ohi eta entrenatzailea.
* [[Azaroaren 15]]a – [[Inma Errea]], euskal idazle eta itzultzailea.
* [[Azaroaren 17]]a – [[RuPaul]], estatubatuar aktore, drag queen, modelo, musikari eta artista.
* [[Azaroaren 17]]a – [[Mikel Ugartemendia]], gipuzkoar txirrindulari ohia.
* [[Azaroaren 18]]a – [[Kim Wilde]], ingeles pop abeslaria.
* [[Azaroaren 19]]a – [[Anaje Narbaiza]], gipuzkoar euskaltzalea, sindikalista, herrigintzan eta baserri munduan errotua.
* [[Azaroaren 20]]a – [[Juan Carlos Fontan]], traineru estropadetako gipuzkoar patroia.
* [[Azaroaren 21]]a – [[Arrate Mardaras]], bizkaitar idazlea.
* [[Azaroaren 23]]a – [[Eva Esnaola Agesta]], gipuzkoar ultramaratoilaria.
* [[Azaroaren 25]]a – [[John Fitzgerald Kennedy Jr.]], [[John Fitzgerald Kennedy|John F. Kennedyren]] semeetako bat (h. [[1999]]).
* [[Azaroaren 25]]a – [[José María Martín Senovilla]], espainiar fisikaria, [[grabitazio]]an aditua.
* [[Azaroaren 27]]a – [[Maria Schneider (musikaria)|Maria Schneider]], estatubatuar [[jazz]] konposatzailea.
* [[Azaroaren 27]]a – [[Julia Tymoxenko]], [[Ukraina]]ko lehen ministro ohia.
* [[Azaroaren 28]]a – [[John Galliano]], ingeles jostuna.
* [[Azaroaren 28]]a – [[Francisco Iribarren]], [[Unión del Pueblo Navarro|UPNko]] nafar politikari ohia.
* [[Azaroaren 28]]a – [[Vicent Partal]], valentziar kazetaria, [[VilaWeb]] egunkari digitaleko zuzendaria.
* [[Azaroaren 30]]a – [[Hiam Abbass]], [[palestinar]] aktore eta zinema zuzendaria.
* [[Azaroaren 30]]a – [[Verónica Condomí]], argentinar abeslari, konpositorea, gitarra-jotzailea eta irakaslea.
* [[Azaroaren 30]]a – [[Gary Lineker]], ingeles futbolari ohia, bere garaiko aurrelari hoberenetakoa.
==== Abendua ====
* [[Abenduaren 2]]a – [[Deb Haaland]], estatubatuar politikaria.
* [[Abenduaren 3]]a – [[Daryl Hannah]], estatubatuar aktorea.
* [[Abenduaren 3]]a – [[Julianne Moore]], estatubatuar aktorea.
* [[Abenduaren 3]]a – [[Steven Swanson]], estatubatuar ingeniari eta [[NASA]]ko astronauta.
* [[Abenduaren 7]]a – [[Abdellatif Kechiche]], frantziar-tunisiar zinema zuzendari eta aktorea.
* [[Abenduaren 9]]a – [[Josu Landa]], gipuzkoar idazlea.
* [[Abenduaren 10]]a – [[Kenneth Branagh]], irlandar zinema zuzendari eta antzezlea.
* [[Abenduaren 11]] – [[Carolina Escobar Sarti]], guatemalar feminista, idazlea, unibertsitate irakaslea eta gizarte ikertzailea.
* [[Abenduaren 11]] – [[Rachel Portman]], britainiar konpositorea, [[Zerrenda:Soinu banda onenaren Oscar Saria|Soinu banda onenaren Oscar Saria]] irabazten lehenengo emakumea.
* [[Abenduaren 12]]a – [[María Pineda]], espainiar modelo eta enpresaburua (h. [[2015]]).
* [[Abenduaren 14]]a – [[Catherine Coleman]], estatubatuar astronauta.
* [[Abenduaren 14]]a – [[Ebrahim Raisi]], [[Iran]]go presidentea (h. [[2024]]).
* [[Abenduaren 15]]a – [[Lou Olangua]], gipuzkoar rock abeslaria, euskal rockean lehenengo emakumetakoa (h. [[2013]]).
* [[Abenduaren 16]]a – [[Juan Carlos Izpisúa Belmonte]], espainar biokimikari eta farmazialaria, garapenaren biologian espezializatua.
* [[Abenduaren 17]]a – [[Moreno Argentin]], italiar txirrindulari ohia.
* [[Abenduaren 17]]a – [[Tarako (aktorea)|Tarako]], japoniar aktore, bikoiztaile eta abeslaria (h. [[2024]]).
* [[Abenduaren 18]]a – [[Yoon Suk-yeol]], [[Hego Korea]]ko presidentea.
* [[Abenduaren 19]]a – [[Alfredo Piedrafita]], nafar musikari eta argazkilaria, ''[[Barricada]]'' taldeko kidea.
* [[Abenduaren 20]]a – [[Kim Ki-duk]], korear zinemagilea (h. [[2020]]).
* [[Abenduaren 21]]a – ''[[Loquillo]]'', kataluniar rock abeslaria.
* [[Abenduaren 22]]a – [[Jean-Michel Basquiat]], estatubatuar graffitigile, margolari eta marrazlea (h. [[1988]]).
* [[Abenduaren 23]]a – [[Zindzi Mandela]], hegoafrikar diplomazialari eta poeta (h. [[2020]]).
* [[Abenduaren 24]]a – [[Iosu Expósito|Iosu Exposito]], [[Eskorbuto]] punk taldeko gitarra-jotzaile eta abeslaria (h. [[1992]]).
* [[Abenduaren 27]]a – [[José Martínez Berasain]], nafar politikari karlista eta bankaria (j. [[1886]]).
* [[Abenduaren 28]]a – [[Chad McQueen]], estatubatuar aktorea (h. [[2024]]).
* [[Abenduaren 28]]a – [[Shinichi Morishita]], japoniar futbolari ohia.
* [[Abenduaren 29]]a – [[Joseba Apaolaza]], gipuzkoar aktorea.
* [[Abenduaren 31]] – [[Dina Bilbao]], euskal triatleta aitzindaria (h. [[1997]]).
==== Egun ezezaguna edo zehaztugabea ====
* [[Alberto García Erauzkin]], bizkaitar exekutiboa, [[Euskaltel]]en exekutibo nagusia.
* [[Alberto Santana]], bizkaitar historialaria eta etnografoa.
* [[Alejo Alberdi]], gipuzkoar musikari, gitarrajolea eta musika ekoizlea.
* [[Alfredo Álvarez Plágaro]], Plágaro, arabar margolaria.
* [[Ana Martínez de Luco]], arabar moja, New Yorkeko irabazi asmorik gabeko ''Sure We Can'' birziklapen-zentroaren sortzailea.
* [[Analupe Fernandez|Analupe Fernandez, ''Lupe'']], bizkaitar [[rapsoda]] eta euskal abeslaria.
* [[Angel Larrea]], bizkaitar idazlea.
* [[Antonio Damborenea|Anton Damborenea]], [[PP]]ko bizkaitar politikaria.
* [[Asier Laspiur]], gizpuzkoar eskultorea.
* [[Belen Urutxurtu]], bizkaitar txistularia, eskultorea eta arte irakaslea.
* [[Claude Iruretagoyena]], lapurtar dantzari eta koreografoa.
* [[Elena Markinez]], bizkaitar kazetaria.
* [[Elena Mendizabal]], gizpuzkoar artista, eskultorea eta [[EHU]]ko irakaslea.
* [[Emilia Epelde]], bizkaitar arte-galerista eta ekintzailea.
* [[Fermin Aramendi]], gipuzkoar kirol kazetaria.
* [[Garbiñe Biurrun]], gipuzkoar epailea, [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUko]] irakaslea eta [[Euskal Autonomia Erkidegoko Auzitegi Nagusia|EAEko Justizia Auzitegi Nagusiko]] magistratua.
* [[Inma Hernaez]], bizkaitar ingeniaria eta [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUko]] irakaslea, ''Aholab'' ikertaldearen sortzailea.
* [[Iñaki López Arregi]], gipuzkoar txirrindulari ohia.
* [[Iñigo Ucín]], gipuzkoar enpresaria, [[Mondragon Korporazioa|Mondragon Korporazio]]ko presidentea.
* [[Iro Landaluze]], bizkaitar aktore eta mikologoa.
* [[Itziar Astiasaran]], gipuzkoar farmazia doktorea, elikadura, dietetika eta elikagai-seguritatean aditua.
* [[Ixabel Etxeberria]], lapurtar ikerlaria, irakaslea eta politikaria.
* [[Javier Alkain]], gipuzkoar margolaria.
* [[Javier Carro]], [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJko]] arabar politikaria.
* [[Jon Bergaretxe]], gipuzkoar kantaria, gitarra-jotzailea eta konpositorea.
* [[Jose Belmonte]], gipuzkoar ilustratzailea eta artista.
* [[José Fernández de la Sota]], bizkaitar gaztelaniazko idazlea eta kazetaria.
* [[Jose Morales]], bizkaitar itzultzailea, batez ere errusieratik euskarara egin dituen itzulpenengatik ezaguna.
* [[Josu Bereziartua]], gipuzkoar alpinista eta mendizalea.
* [[Juan Ignacio Pérez Iglesias]], [[Euskal Herriko Unibertsitatea|Euskal Herriko Unibertsitateko]] errektore ohia.
* [[Julen Arriolabengoa]], arabar idazlea.
* [[Koldo Etxebarria]], bizkaitar margolaria.
* [[Luis Mugeta]], nafar kazetaria.
* [[Marie-Pierre Arrizabalaga]], Ipar Amerikako zibilizazioetan irakasle eta ikerlari lapurtarra.
* [[Mertxe Aizpurua]], gipuzkoar kazetari eta politikaria.
* [[Mertxe Urteaga]], gipuzkoar arkeologoa.
* [[Mikel Telleria]], gipuzkoar bakarlari eta musikaria.
* [[Miren Billelabeitia]], euskara eta literatura arloko irakaslea eta idazle bizkaitarra.
* [[Natxo Urkixo]], [[Laudio]]ko alkatea.
* [[Orreaga Ibarra]], nafar hizkuntzalaria.
* [[Patxi Ezquieta]], nafar margolaria.
* [[Roberto Moso]], bizkaitar abeslaria eta kazetaria, ''[[Zarama]]'' taldeko abeslaria.
* [[Sandra Barrilaro]], bizkaitar argazkilaria eta giza eskubideen aldeko aktibista.
* [[Serapio Lopez]], arabar bertsolaria.
* [[Teo Santos]], bizkaitar ertzaina, sindikalista eta politikaria.
* [[Txema Uriarte]], bizkaitar historialaria, irakaslea, idazlea eta zinema ekoizlea.
* [[Xabier Gutiérrez]], gipuzkoar sulkaldaria, psikologoa eta idazlea.
* [[Xabier Izaga]], arabar idazlea.
* ''[[Álvarez Rabo]]'', euskal herritar komikilaria eta ilustratzailea.
* [[Antonio Rivera Blanco]], arabar historialaria, politikaria eta unibertsitateko irakaslea.
* [[Antxon Olarrea]], euskal jatorrizko hizkuntzalari eta irakaslea.
* [[Frédéric Bauduer]], [[hematologia]]n aditua den medikua eta antropologo biologikoa.
* [[Aid al Qarni]], saudiar mediku, irakasle eta erlijio-ekintzaile musulmana.
* [[Ana Fabricia Córdoba]], kolonbiar aktibista (h. [[2011]]).
* [[Carlos Gonzalez]], espainiar pediatra.
* [[Carmen Torrejón Rueda]], espainiar idazlea eta Medikuntza Estetikoan espezializatutako medikua.
* [[Chloe Dzubilo]], estatubatuar artista, abeslaria eta [[HIES]]aren aurkako eta pertsona transgeneroen aldeko ekintzaile [[transfeminismo|transfeminista]] (h. [[2011]]).
* [[David L. Rabinowitz]], [[Yale Unibertsitatea|Yale unibertsitateko]] ikerlaria, astronomoa eta planetoide aurkitzailea.
* [[Elia Ravelomanantsoa]], madagaskartar politikari eta enpresaburua.
* [[Kostis Gimossoulis]], greziar poeta eta eleberrigilea (h. [[2023]]).
* [[Luz Martínez Ten]], espainiar psikopedagogoa eta sindikalista.
* [[Manuel José García Caparrós]], [[Polizia Armatua]]k hil zuen andaluziar langile gaztea (h. [[1977]]).
* [[Randi Altschul]], estatubatuar jostailugilea, lehen [[telefono mugikor]]raren asmatzailea.
* [[Santiago Alba Rico]], espainiar idazle, entsegu-idazle eta filosofoa.
* [[Shari Lapena]], kanadar idazlea.
== Heriotzak ==
==== Urtarrila ====
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Margaret Sullavan]], estatubatuar aktorea (j. [[1909]]).
* [[Urtarrilaren 2]]a – [[Fausto Coppi]], ''Il Campionissimo'', italiar txirrindularia, historiako ezagunenetako bat (j. [[1919]]).
* [[Urtarrilaren 3]]a – [[Victor Sjöström]], suediar zinemagilea eta antzezlea, zinemaren aitzindarietako bat (j. [[1879]]).
* [[Urtarrilaren 4]]a – [[Albert Camus]], frantziar idazle eta filosofoa, [[frantses]]ezko egilerik handienetarikoa eta 1957ko [[Literaturako Nobel Saria]] (j. [[1913]]).
* [[Urtarrilaren 5]]a – [[Francesc Sabaté]], kataluniar anarkista (j. [[1915]]).
* [[Urtarrilaren 12]]a – [[Nevil Shute]], anglo-australiar idazle, ingeniari eta hegazkinlaria (j. [[1899]]).
* [[Urtarrilaren 13]]a – [[Javier Ziga]], nafar margolari eta politikaria (j. [[1877]]).
* [[Urtarrilaren 20]]a – [[Adelina Méndez de la Torre]], asturiar maistra, pedagogoa eta intelektuala, Bilboko hezkuntzaren antolaketan eragin handia izandakoa (j. [[1871]]).
* [[Urtarrilaren 26]]a – [[Teresita Silva]], espainiar vedettea, abeslaria eta aktorea (j. [[1911]]).
* [[Urtarrilaren 27]]a – [[Gabriel Castagnet]], lapurtar politikaria, [[Baionako alkate]]a (j. [[1886]]).
* [[Urtarrilaren 28]]a – [[Zora Neale Hurston]], estatubatuar antropologa eta idazle folklorista, [[Harlemgo Pizkundea|Harlemgo Pizkundeko]] pertsonaia garrantzisua (j. [[1891]]).
==== Otsaila ====
* [[Otsailaren 7]]a – [[Igor Kurtxatov]], sobietar fisikari nuklearra, "sobietar bonba atomikoaren aita" (j. [[1903]]).
* [[Otsailaren 8]]a – [[J. L. Austin]], ingeles filosofoa (j. [[1911]]).
* [[Otsailaren 9]]a – [[Alexandre Benois]], errusiar margolari eta eszenografoa (j. [[1870]]).
* [[Otsailaren 9]]a – [[Ernő Dohnányi]], hungariar musikagile, piano-jotzaile eta orkestra-zuzendaria (j. [[1877]]).
* [[Otsailaren 9]]a – [[Mariam Gariquli|Mariam Tatexvili-Ratiani, ''Mariam Gariquli'']], georgiar idazle eta aktorea (j. [[1883]]).
* [[Otsailaren 10]]a – [[Victoria Mallabiabarrena]], bizkaitar soprano lirikoa, Madril eta Kubako eszenatokietan aritutakoa (j. [[1867]]).
* [[Otsailaren 10]]a – [[Alojzije Stepinac]], kroaziar kardinala (j. [[1898]]).
* [[Otsailaren 16]]a – [[Natividad Yarza Planas]], kataluniar irakaslea eta politikaria, Espainian sufragio unibertsalaren bidez hautatu zen lehenengo emakumezko alkatea (j. [[1872]]).
* [[Otsailaren 19]]a – [[H. C. Hansen]], [[Danimarka]]ko lehen ministroa (j. [[1906]]).
* [[Otsailaren 20]]a – [[Adone Zoli]], [[Italia]]ko lehen ministroa (j. [[1887]]).
* [[Otsailaren 21]]a – [[Jacques Becker]], frantziar zinema zuzendari eta gidoilaria (j. [[1906]]).
* [[Otsailaren 24]]a – [[Léon Bérard]], frantziar abokatu eta politikaria, [[Pirinio Atlantikoetako Kontseilu Orokorreko lehendakarien zerrenda|Pirinio Atlantikoetako Kontseilu Orokorreko presidentea]] (j. [[1876]]).
* [[Otsailaren 25]]a – [[Antonio Vallejo-Nájera]], «''Espainiako [[Josef Mengele|Mengele]]''», espainiar medikua (j. [[1889]]).
==== Martxoa ====
* [[Martxoaren 1]]a – [[Irina Kakhovskaia]], errusiar-ukrainar iraultzailea, [[Ezkerreko Sozialista Iraultzaileak|ezkerreko eseristen]] fundatzaileetako bat (j. [[1887]]).
* [[Martxoaren 19]]a – [[Adolf Schulten]], alemaniar historialari eta arkeologoa (j. [[1870]]).
* [[Martxoaren 22]]a – [[Jose Antonio Agirre]], [[Eusko Jaurlaritzako lehendakaria|Eusko Jaurlaritzako lehenengo lehendakaria]] (j. [[1904]]).
* [[Martxoaren 26]]a – [[José Iruretagoyena]], nafar militarra (j. [[1879]]).
* [[Martxoaren 27]]a – [[Gregorio Marañón]], espainiar mediku, zientzialari, idazle eta pentsatzailea (j. [[1887]]).
* [[Martxoaren 28]]a – [[Margarita Manso]], [[27ko Belaunaldia|27ko belaunaldiko]] espainiar margolaria (j. [[1908]]).
==== Apirila ====
* [[Apirilaren 1]]a – [[Abdul Rahman Negeri Sembilangoa]], [[Malaysia]]ko lehenbiziko erregea eta [[Negeri Sembilan]]go 2. monarka (j. [[1895]]).
* [[Apirilaren 3]]a – [[Norodom Suramarit]], [[Kanbodia]]ko erregea (j. [[1896]]).
* [[Apirilaren 7]]a – [[Henri Guisan]], Suitzako Armadako komandante buruzagia (j. [[1874]]).
* [[Apirilaren 11]] – [[Luis Urteaga]], gipuzkoar musikagilea eta organo-jotzailea (j. [[1882]]).
* [[Apirilaren 17]]a – [[Eddie Cochran]], estatubatuar rock musikaria (j. [[1938]]).
* [[Apirilaren 24]]a – [[Max von Laue]], alemaniar fisikaria, 1914ko [[Fisikako Nobel Saria]] (j. [[1879]]).
* [[Apirilaren 25]]a – [[Amanullah Khan]], [[Afganistan]]go erregea (j. [[1892]]).
* [[Apirilaren 26]]a – [[Fernando Alkain]], gipuzkoar bertsolaria (j. [[1877]]).
* [[Apirilaren 28]]a – [[Mañex Etxamendi]], Nafarroa Behereko idazlea eta bertsolaria (j. [[1873]]).
* [[Apirilaren 28]]a – [[Carlos Ibáñez del Campo]], [[Txile]]ko presidentea (j. [[1877]]).
==== Maiatza ====
* [[Maiatzaren 3]]a – [[Luciano Lizarraga]], gipuzkoar futbolaria (j. [[1881]]).
* [[Maiatzaren 8]]a – [[Hugo Alfvén]], suediar musikagile, orkestra-zuzendari, biolin-jotzaile eta margolaria (j. [[1872]]).
* [[Maiatzaren 9]]a – [[Pieter Johannes van Rhijn]], holandar astronomoa, 26 urtez [[Nazioarteko Astronomia Elkartea|IAUko]] burua (j. [[1886]]).
* [[Maiatzaren 11]] – [[John D. Rockefeller Jr.]], estatubatuar finantzaria eta filantropoa (j. [[1874]]).
* [[Maiatzaren 17]]a – [[Jules Supervielle]], uruguaiar frantziar olerkaria (j. [[1884]]).
* [[Maiatzaren 20]]a – [[Yevguenia Bugoslavskaia]], sobietar astronomoa eta geofisikaria (j. [[1899]]).
* [[Maiatzaren 27]]a – [[Jenara Vicenta Arnal Yarza]], kimikaria, ikertzailea eta Espainiako Zientzia Kimikoetako lehen doktorea (j. [[1902]]).
* [[Maiatzaren 30]]a – [[Boris Pasternak]], errusiar poeta, eleberrigile eta itzultzailea, 1958ko [[Literaturako Nobel Saria]] (j. [[1890]]).
* [[Maiatzaren 31]] – [[Walther Funk]], alemaniar ekonomialari eta politikari nazia (j. [[1890]]).
==== Ekaina ====
* [[Ekainaren 7]]a – [[Cruz Gallastegi]], gipuzkoar albaitaria (j. [[1891]]).
* [[Ekainaren 8]]a – [[Mériem Bouatoura]], Aljeriako gerrako borrokalari independentista (j. [[1938]]).
* [[Ekainaren 11]] – [[Joaquín Otamendi]], gipuzkoar arkitektoa (j. [[1874]]).
* [[Ekainaren 17]]a – [[Pierre Reverdy]], frantziar olerkaria (j. [[1889]]).
* [[Ekainaren 20]]a – [[André Patry]], frantziar astronomoa (j. [[1902]]).
* [[Ekainaren 25]]a – [[Walter Baade]], alemaniar astronomoa (j. [[1893]]).
* [[Ekainaren 25]]a – [[Otto Ender]], [[Austria]]ko kantzilerra (j. [[1875]]).
* [[Ekainaren 28]]a – [[Jaume Vicens i Vives]], kataluniar historialaria eta historialarien maisua (j. [[1910]]).
==== Uztaila ====
* [[Uztailaren 6]]a – [[Aneurin Bevan]], galestar politikaria (j. [[1897]]).
* [[Uztailaren 11]] – [[Jesus Aranbarri Garate|Jesus Aranbarri]], bizkaitar musikagilea (j. [[1902]]).
* [[Uztailaren 12]]a – [[Julio Artetxe]], euskal herritar bankari eta politikari liberala (j. [[1878]]).
* [[Uztailaren 14]]a – [[Maurice de Broglie]], frantziar fisikaria (j. [[1875]]).
* [[Uztailaren 14]]a – [[Alice Manfield]], australiar mendi-gidaria, naturalista, txaleten jabea, argazkilaria eta feminista (j. [[1878]]).
* [[Uztailaren 14]]a – [[José Olivares]], ''Tellagorri'', bizkaitar idazlea eta kazetaria (j. [[1890]]).
* [[Uztailaren 16]]a – [[Albert Kesselring]], alemaniar mariskala (j. [[1885]]).
* [[Uztailaren 16]]a – [[John P. Marquand]], estatubatuar idazlea (j. [[1893]]).
* [[Uztailaren 21]]a – [[Massimo Bontempelli]], italiar idazlea (j. [[1878]]).
* [[Uztailaren 21]]a – [[Lita de Ranitz]], herbeheretar arte bildumagilea (j. [[1876]]).
* [[Uztailaren 24]]a – [[Hans Albers]], alemaniar aktore eta abeslaria (j. [[1891]]).
* [[Uztailaren 26]]a – [[Cedric Gibbons]], irlandar-estatubatuar zinemagintzako zuzendari artistikoa (j. [[1890]]).
* [[Uztailaren 26]]a – [[Maude Menten]], kanadar kimikaria (j. [[1879]]).
* [[Uztailaren 30]]a – [[Maurice Delay]], euskal kirurgialari eta politikaria, [[Baionako alkateen zerrenda|Baionako alkatea]] (j. [[1876]]).
==== Abuztua ====
* [[Abuztuaren 5]]a – [[Arthur Meighen]], [[Kanada]]ko lehen ministroa (j. [[1874]]).
* [[Abuztuaren 10]]a – [[Louis Intxauspe]], euskal herritar politikaria, [[Pirinio Atlantikoetako Kontseilu Orokorreko lehendakarien zerrenda|Pirinio Atlantikoetako Kontseilu Orokorreko Presidentea]].
* [[Abuztuaren 10]]a – [[Ignazio Larramendi del Puerto|Ignazio Larramendi del Puerto, ''Bera'tar bat'']], nafar bertsolari eta euskaltzain urgazlea (j. [[1874]]).
* [[Abuztuaren 10]]a – [[Frank Lloyd]], eskoziar zinema zuzendaria (j. [[1886]]).
* [[Abuztuaren 16]]a – [[André Behotegi]], euskal errugbilaria (j. [[1900]]).
* [[Abuztuaren 23]]a – [[Baltasar Ametzola]], bilbotar enpresaburu eta politikari abertzale eta jeltzalea (j. [[1878]]).
* [[Abuztuaren 29]]a – [[Vicki Baum]], estatubatuar eleberrigilea (j. [[1888]]).
==== Iraila ====
* [[Irailaren 1]]a – [[Hisamuddin Selangorrekoa]], [[Malaysia]]ko erregea eta [[Selangor]]reko sultana (j. [[1898]]).
* [[Irailaren 7]]a – [[Wilhelm Pieck]], alemaniar politikari komunista, [[Ekialdeko Alemania]]ko presidentea (j. [[1876]]).
* [[Irailaren 9]]a – [[Jussi Björling]], suediar tenorra (j. [[1911]]).
* [[Irailaren 14]]a – [[Bernardo Maria Garro]], ''Otxolua'', [[mundaka]]r itzultzailea eta euskal idazlea (j. [[1891]]).
* [[Irailaren 20]]a – [[Ida Rubinstein]], errusiar dantzaria eta modeloa.
* [[Irailaren 22]]a – [[Melanie Klein]], austriar psikoanalista (j. [[1882]]).
* [[Irailaren 27]]a – [[Sylvia Pankhurst]], ingeles aktibista, [[sufragismo]] eta [[komunismo]]a babestu zituena (j. [[1882]]).
==== Urria ====
* [[Urriaren 2]]a – [[Claro M. Recto]], filipinar politikaria (j. [[1890]]).
* [[Urriaren 4]]a – [[Petrona Viera]], uruguaitar margolaria (j. [[1895]]).
* [[Urriaren 5]]a – [[Alfred Louis Kroeber]], estatubatuar antropologoa (j. [[1876]]).
* [[Urriaren 12]]a – [[Joseph Gregor]], austriar idazle eta antzerki irakaslea (j. [[1888]]).
* [[Urriaren 14]]a – [[Sigurd Hoel]], norvegiar idazlea (j. [[1890]]).
* [[Urriaren 21]]a – [[Martin Uriarte]], bizkaitar predikaria eta euskal idazlea (j. [[1879]]).
* [[Urriaren 21]]a – [[Jose Maria Yermo]], euskal kirolaria (j. [[1903]]).
* [[Urriaren 31]] – [[H. L. Davis]], estatubatuar eleberrigile eta olerkaria (j. [[1894]]).
==== Azaroa ====
* [[Azaroaren 5]]a – [[Ward Bond]], estatubatuar aktorea (j. [[1903]]).
* [[Azaroaren 5]]a – [[Mack Sennett]], estatubatuar zinemagilea (j. [[1880]]).
* [[Azaroaren 6]]a – [[Erich Raeder]], alemaniar almirantea (j. [[1876]]).
* [[Azaroaren 9]]a – [[Jean Ithurriaga]], baxenafar euskaltzalea (j. [[1896]]).
* [[Azaroaren 11]] – [[Gaëtan Bernoville]], euskal herritar frantsesezko idazlea (j. [[1889]]).
* [[Azaroaren 16]]a – [[Clark Gable]], estatubatuar aktorea, soinudun zinemako hastapenetako izar handienetakoa (j. [[1901]]).
* [[Azaroaren 18]]a - [[Gertrude Elles]], britainiar geologo, paleontologo eta unibertsitateko irakaslea, [[Graptolithina|graptolitoetan]] aditua (j. [[1872]]).
* [[Azaroaren 25]]a – [[Mirabal ahizpak]], [[Rafael Leónidas Trujillo]] diktadorearen aurka lan egin zuten hiru dominikar emakume, erailak.
** [[María Teresa Mirabal]] (j. [[1935]]).
** [[Minerva Mirabal]] (j. [[1926]]).
** [[Patria Mirabal]] (j. [[1924]]).
* [[Azaroaren 27]]a – [[Dirk Jan de Geer]], [[Herbeheretar|Herbehereetako]] lehen ministroa (j. [[1870]]).
==== Abendua ====
* [[Abenduaren 1]]a - [[Ada Martí Vall]], kataluniar kazetaria (j. [[1914]]).
* [[Abenduaren 3]]a – [[Steven Swanson]], estatubatuar ingeniari eta [[NASA]]ko astronauta.
* [[Abenduaren 7]]a – [[Ethel Bellamy]], britainiar astronomia-informatikaria eta sismologoa (j. [[1881]]).
* [[Abenduaren 14]]a – [[Gregory Ratoff]], erruso-estatubatuar zinema-antzezle eta zuzendaria (j. {{circa|[[1893]]}}).
* [[Abenduaren 16]]a – [[Thomas McLeod (itsasgizona)|Thomas McLeod]], eskoziar marinela, Hego poloko hiru espediziotan parte hartu zuena.
* [[Abenduaren 25]]a – [[Alberto María de Agostini]], italiar argazkilari, dokumentalista, mendizale, geografo eta misiolari salestarra (j. [[1883]]).
==== Egun ezezaguna edo zehaztugabea ====
* [[Abendu]]a – [[Leopoldo Menéndez]], bizkaitar militarra, [[Mexiko Hiria]]n (j. [[1891]]).
* [[Jean Ithurriaga]], baxenafar euskaltzalea (j. [[1896]]).
* [[Virginia Bolten]], argentinar aktibista anarkista, sindikalista eta feminista (j. [[1876]]).
== [[Nobel Sariak|Nobel saridunak]]: ==
* [[Fisikako Nobel Saria|Fisika]]: [[Donald A. Glaser|Donald Arthur Glaser]]
* [[Kimikako Nobel Saria|Kimika]]: [[Willard Frank Libby]]
* [[Literaturako Nobel Saria|Literatura]]: [[Saint-John Perse]]
* [[Medikuntzako Nobel Saria|Medikuntza]]: Sir [[Frank Macfarlane Burnet]], [[Peter Brian Medawar]]
* [[Bakearen Nobel Saria|Bakea]]: [[Albert John Lutuli|Albert John Luthuli]]
----
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Denbora unitate aurkibidea}}
[[Kategoria:1960| ]]
n8e4t6e1z5kss7ey2qr5hi2xvq7xlyk
1962
0
1289
10006216
9983683
2024-12-20T21:03:37Z
Eliatxo
96586
/* Egun ezezaguna edo zehaztugabea */
10006216
wikitext
text/x-wiki
{{urte aurkibide probak}}
{{urtegertaerak}}
== Gertaerak ==
== Euskal Herria ==
* [[Abuztuaren 20]]a – [[Donostia]]n [[CNT]]ko kideek [[Francisco Franco|Franco]]ren aurka prestatutako atentatuak huts egin zuen. Diktadorea hurrengo egunean iritsi zen hirira.
* [[Abenduaren 2]]a – [[ETA]]k bonba bat zartarazi zuen Donostiako Gobernu Militarrean.
* [[Abenduaren 27]]a – [[Bixente Lertxundi Maioz]] preso anarkista donostiarra gogor jipoitu zuten [[Martuteneko espetxea|Martuteneko]] espetxezainek, eta hilzorian aske utzi zuten. Espetxearen ondoko Donostiako Txomiñene auzoan aurkitu zuten eta ordu gutxira hil zen ospitalean.
== Mundua ==
* [[Urtarrilaren 3]]a – [[Joan XXIII.a]] aita santuak [[Fidel Castro]] [[eskumiku|eskumikatu]] zuen.
* [[Otsailaren 8]]a – Zortzi lagun hil zituen [[Paris]]en Frantziako Poliziak, [[Aljeriako Independentzia Gerra|Aljeriako gerra]]ren aurkako manifestazio batean.
* [[Martxoaren 19]]a – [[Aljeriako Independentzia Gerra|Aljeriako Independentziaren Gerra]] amaitu zen. Afrikako herrialdeek Frantziatik burujabetza lortu zuten.
* [[Ekainaren 3]]a – [[Aljeria]]k independentzia aldarrikatu zuen, 132 urteko okupazio kolonial frantsesaren ostean.
* [[Abuztuaren 6]]a – [[Jamaika]] [[Britainiar Inperioa|Britainiar Inperiotik]] independizatu zen.
* [[Irailaren 26]]a – [[Yemen]]go arabiar errepublika sortu zuten.
* [[Urriaren 11]] – [[Joan XXIII.a]] aita santuak [[Vatikanoko II. kontzilioa]] abiarazi zuen, [[Paulo VI.a]]k 3 urte geroago amaitu zuena.
* [[Urriaren 22]]a – [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuetako]] presidente [[John Fitzgerald Kennedy|John F. Kennedyk]] [[Kuba]]ren aurkako blokeoa iragarri zuen.
* [[Azaroaren 12]]a – [[CIA]]k [[Kuba]]n zuen arduradun nagusia atxilotu zuten, [[Minas de Matahambre]] herriko meatzeetan lehergailuak jarri asmoz zebilela.
* [[Abenduaren 24]]a – [[Kuba]]k [[Playa Girón|Girón hondartza]]ko inbasio saiakeran parte hartu zuten azken mertzenarioak [[AEB]]etara itzuli zituzten. Azken hegaldi hartan 1.000 mertzenario baino gehiago garraiatu zituzten [[Florida]]ra.
== Arte eta kultura ==
=== Euskal Herria ===
* [[Irailaren 23]]a – [[1962ko Nafarroako Bertsolari Txapelketa]]n [[Mikel Arozamena]]k bere lehen txapela jantzi zuen.
* [[Abenduaren 9]]a – [[1962ko Gipuzkoako Bertsolari Txapelketa]]n [[Jose Joakin Mitxelena]]n jantzi zuen txapela.
* [[Abenduaren 30]]a – [[1962ko Bertsolari Txapelketa Nagusia]]ren finala [[Manuel Olaizola|Manuel Olaizola ''Uztapide''k]] irabazi zuen. Bere lehen txapela izan zen.
* [[1962ko Bizkaiko Bertsolari Txapelketa]]ko garailea [[Jon Lopategi]] izan zen.
=== Mundua ===
* [[Uztailaren 12]]a – [[The Rolling Stones|Rolling Stones]] musika talde [[ingalaterra|ingelesa]] sortu zuten, izena [[Muddy Waters]]en abesti batetik hartuz.
* [[Irailaren 11]] – [[The Beatles]] taldeak "Love Me Do" lehen singlea bukatu zuten.
* [[Abenduaren 10]]ean ''"[[Lawrence of Arabia]]"'' filma estreinatu zuten.
== Zientzia eta teknologia ==
* [[Uztailaren 10]]a – "[[Telstar]]" munduko lehen [[satelite artifizial|komunikazio satelitea]] espazioratu zuen [[NASA]]k.
* Urte hartan bertan ''[[Nafarroako Unibertsitatea Klinika|Clinica Universitaria de Navarra]]'' (CUN) inauguratu zuten [[Iruñea]]n.
* [[Irailaren 27]]a – [[Rachel Carson]] biologoak ''[[Udaberri Isila]]'' liburua argitaratu zuen. Bertan, produktu kimikoen gehiegizko erabilerak naturan duen eragin kaltegarria salatu zuen.
== Kirolak ==
* [[1962ko Munduko Futbol Txapelketa]]n, Txilen antolatua, Brasilek Txekoslovakiari irabazi zion. Hirugarrena Txile bera izan zen.
** Urte hartan bertan sortu zuten [[Bidasoa Kirol Kluba]] edo ''Club Deportivo Bidasoa'' eskubaloi taldea [[Irun]]en (Gipuzkoa).
== Jaiotzak ==
==== Urtarrila ====
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Joseba Lakarra]], euskararen historian espezializatutako bizkaitar [[euskal hizkuntzalaritza|euskalaria]], [[aitzineuskara]] ikertzen nabarmendua.
* [[Urtarrilaren 2]]a – [[Carmelo Gómez]], espainiar aktorea.
* [[Urtarrilaren 2]]a – [[Francisco Pérez de los Cobos]], [[Espainiako Konstituzio Auzitegia|Espainiako Konstituzio Auzitegiko]] presidente ohia.
* [[Urtarrilaren 3]]a – [[Gavin Hastings]], eskoziar errugbi jokalari ohia.
* [[Urtarrilaren 5]]a – [[Shinobu Ikeda]], japoniar futbolari ohia.
* [[Urtarrilaren 6]]a – [[Lucía Lahoz Gutiérrez]], arabar arte-historialaria.
* [[Urtarrilaren 7]]a – [[Alexander Dugin]], errusiar filosofo, analista eta estratega politikoa.
* [[Urtarrilaren 8]]a – [[Jon Anza]], [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAko]] militantea (h. [[2009]]).
* [[Urtarrilaren 8]]a – [[Ttotte Etxebeste]], lapurtar idazle eta aktibista.
* [[Urtarrilaren 8]]a – [[Loinaz Jauregi]], gipuzkoar aktorea.
* [[Urtarrilaren 10]]a – [[Ana Elordi]], bizkaitar aktorea.
* [[Urtarrilaren 11]] – [[Odile de Coral]], [[Urruña]]ko alkatea.
* [[Urtarrilaren 12]]a – [[Agustín Alarcón]], bizkaitar arraunlari ohia.
* [[Urtarrilaren 15]]a – [[Margherita Buy]], italiar aktorea.
* [[Urtarrilaren 16]]a – [[Bethan Gwanas]], [[gales (hizkuntza)|galeseraz]] soilik idazten duen galestar idazlea.
* [[Urtarrilaren 17]]a – [[Jim Carrey]], kanadar aktore eta umorista.
* [[Urtarrilaren 18]]a - [[Alison Arngrim]], estatubatuar aktorea.
* [[Urtarrilaren 21]]a – [[Marie Trintignant]], frantziar aktorea (h. [[2003]]).
* [[Urtarrilaren 22]]a – [[Patricia Laurent Kullick]], mexikar idazlea (h. [[2022]]).
* [[Urtarrilaren 22]]a – [[Alison Spedding]], britainiar antropologoa eta fikzio idazlea.
* [[Urtarrilaren 22]]a – [[Mizan Zainal Abidin Terengganukoa]], [[Terengganu]]ko sultana.
* [[Urtarrilaren 23]]a – [[Elvira Lindo]], espainiar idazlea.
* [[Urtarrilaren 24]]a – [[Antonina Ordina]], sobietar-suediar iraupen-eskiatzailea ohia.
* [[Urtarrilaren 26]]a – [[Iñaki Bergara Iribar]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[Urtarrilaren 27]]a – [[Anselmo Fuerte]], espainiar txirrindulari ohia.
* [[Urtarrilaren 29]]a – [[Olga Tokarczuk]], poloniar idazle, aktibista eta intelektuala, 2018ko [[Literaturako Nobel Saria]].
* [[Urtarrilaren 30]]a – [[Abdullah II.a Jordaniakoa]], [[Jordania]]ko erregea.
* [[Urtarrilaren 30]]a – [[Juan José Lizarbe]], [[Nafarroako Alderdi Sozialista|PSNko]] nafar politikaria.
* [[Urtarrilaren 30]]a – [[Esperanza López Parada]], espainiar poeta.
==== Otsaila ====
* [[Otsailaren 1]]a – [[Takashi Murakami]], japoniar artista garaikidea.
* [[Otsailaren 1]]a – [[Luís dos Reis]], brasildar futbolari ohia eta entrenatzailea.
* [[Otsailaren 2]]a – [[Itziar Laka]], bizkaitar hizkuntzalaria eta [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUko]] irakaslea.
* [[Otsailaren 3]]a - [[Michele Greene]], estatubatuar aktorea, abeslaria eta konpositorea.
* [[Otsailaren 4]]a – [[Javier Murgialdai]], arabar txirrindulari ohia.
* [[Otsailaren 5]]a – [[Jennifer Jason Leigh]], estatubatuar aktorea.
* [[Otsailaren 6]]a – [[Axl Rose]], estatubatuar abeslaria eta musikagilea, ''[[Guns N' Roses]]'' taldeko abeslaria.
* [[Otsailaren 7]]a – [[David Bryan]], estatubatuar musikari eta abestigilea, ''[[Bon Jovi]]'' taldeko piano-jolea.
* [[Otsailaren 7]]a – [[Eddie Izzard]], britainiar aktore eta umorista.
* [[Otsailaren 8]]a – [[Eloy Suárez]], [[Alderdi Popular|PPko]] espainiar politikaria.
* [[Otsailaren 9]]a – [[Norberto de la Mata]], bizkaitar abokatu eta zigor-zuzenbideko katedraduna.
* [[Otsailaren 9]]a – [[Carlos Terrazas]], bizkaitar futbol entrenatzailea.
* [[Otsailaren 10]]a – [[Cliff Burton]], estatubatuar musikari, egile abeslari eta baxu-jotzailea, [[Metallica]] taldeko kidea (h. [[1986]]).
* [[Otsailaren 11]] – [[Sheryl Crow]], estatubatuar abeslari, musikagile eta aktorea.
* [[Otsailaren 11]] – [[Eric Vanderaerden]], belgiar txirrindulari ohia.
* [[Otsailaren 12]]a – [[Ali LeRoi]], estatubatuar ekoizle, gidoigile eta aktorea.
* [[Otsailaren 14]]a – [[Philippe Sella]], frantziar errugbilari ohia.
* [[Otsailaren 15]]a – [[Milo Đukanović]], [[Montenegro]]ko presidentea.
* [[Otsailaren 15]]a – [[Jokin Mitxelena]], euskal idazle eta ilustratzailea.
* [[Otsailaren 17]]a - [[Alison Hargreaves]], britainiar alpinista (h. [[1995]]).
* [[Otsailaren 17]]a – [[Hennie Meijer]], herbehereetar futbolari ohia.
* [[Otsailaren 17]]a – [[Lou Diamond Phillips]], estatubatuar aktore eta zuzendaria.
* [[Otsailaren 19]]a – [[Juan Miguel Alonso]], gipuzkoar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Otsailaren 19]]a – [[Emídio Brasileiro]], brasildar idazlea.
* [[Otsailaren 19]]a – [[Felix Espilla]], bizkaitar [[zesta punta|zesta-puntako]] jokalari ohia.
* [[Otsailaren 19]]a – [[Hana Mandlíková]], txekiar tenislari ohia.
* [[Otsailaren 20]]a – [[Jelizaveta Glinka]], errusiar langile humanitarioa eta karitate aktibista (h. [[2016]]).
* [[Otsailaren 20]]a – [[Hilario Pino]], espainiar kazetari eta telebistako albistegi aurkezlea.
* [[Otsailaren 20]]a – [[Joseba Gotzon Varela]], bizkaitar idazle eta musikaria.
* [[Otsailaren 20]]a – [[Jose Maria Zezeaga]], gipuzkoar pilotari ohia.
* [[Otsailaren 21]]a – [[Cristina Garmendia]], donostiar biologoa eta enpresaria.
* [[Otsailaren 21]]a – [[Chuck Palahniuk]], estatubatuar eleberrigile eta freelance kazetaria.
* [[Otsailaren 21]]a – [[David Foster Wallace]], estatubatuar idazle eta irakaslea (h. [[2008]]).
* [[Otsailaren 22]]a – [[Steve Irwin]], ''Krokodilo-ehiztaria'', australiar naturalista eta telebistako aurkezlea (h. [[2006]]).
* [[Otsailaren 23]]a – [[Ivica Barbarić]], kroaziar futbolari ohi eta entrenatzailea.
* [[Otsailaren 26]]a – [[Olga Martynova]], erruso-alemaniar idazlea.
* [[Otsailaren 27]]a – [[Chiya Fujino]], japoniar idazlea.
* [[Otsailaren 28]]a – [[Ana Rioja]], nafar kazetari eta idazlea.
==== Martxoa ====
* [[Martxoaren 2]]a – [[Jon Bon Jovi]], estatubatuar musikari, abeslari, kantagile eta aktorea.
* [[Martxoaren 3]]a – [[Ana Alcolea]], aragoiar irakaslea eta idazle.
* [[Martxoaren 3]]a – [[Jackie Joyner]], estatubatuar atleta ohia, [[luzera jauzi]]an eta [[heptatloi]]ean espezializatutakoa, inoizko emakume atleta hoberenetakoa.
* [[Martxoaren 3]]a – [[Begoña Vicario]], bizkaitar zinemagilea eta [[EHUko]] animazio irakaslea.
* [[Martxoaren 4]]a – [[Xela Arias]], galiziar idazle, poeta eta itzultzailea (h. [[2003]]).
* [[Martxoaren 4]]a – [[Miriam Díaz-Aroca]], espainiar aktore eta telebista aurkezlea.
* [[Martxoaren 4]]a - [[Claire Voisin]], frantziar matematikaria, [[Geometria aljebraiko|geometria aljebraikoan]] egiten duen lanarengatik ezaguna.
* [[Martxoaren 6]]a – [[Enrique Alcat]], nafar kazetaria (h. [[2014]]).
* [[Martxoaren 6]]a – [[Rita Sargsyan]], [[Armenia]]ko lehen dama eta musika-socialite eta maistra (h. [[2020]]).
* [[Martxoaren 8]]a – [[Július Bielik]], eslovakiar futbolaria.
* [[Martxoaren 8]]a – [[Iñaki Segurola]], gipuzkoar idazlea, filologoa eta hiztegigilea (h. [[2022]]).
* [[Martxoaren 8]]a – [[Mitsunori Yoshida]], japoniar futbolari ohia.
* [[Martxoaren 11]] – [[Mohamed Abdullahi Mohamed]], [[Somalia]]ko presidentea.
* [[Martxoaren 11]] – [[Mary Gauthier]], folk eta alternative country generoetako egile abeslari estatubatuarra.
* [[Martxoaren 12]]a – [[Roberto Santamaría Calavia]], nafar futbolari ohia.
* [[Martxoaren 13]]a – [[Peio Ruiz Cabestany]], gipuzkoar txirrindulari ohia.
* [[Martxoaren 13]]a – [[Cristina Cuesta]], gipuzkoar kriminologo eta ekintzailea.
* [[Martxoaren 17]]a – [[Kalpana Chawla]], indiar jatorriko estatubatuar astronauta, [[Columbia (anezka)|Columbia espazio anezkaren]] istripuan hil zen bidaideetako bat (h. [[2003]]).
* [[Martxoaren 20]]a - [[Yōko Ogawa]], japoniar idazlea.
* [[Martxoaren 21]]a – [[Matthew Broderick]], estatubatuar aktorea eta bikoiztailea.
* [[Martxoaren 21]]a – [[Jonan Fernandez]], euskal politikari ohia eta hainbat erakunde zibiletako sortzailea eta kidea.
* [[Martxoaren 21]]a – [[Rosie O'Donnell]], estatubatuar aktorea eta umorista.
* [[Martxoaren 23]]a – [[Ramón Lavín]], bizkaitar igerilari olinpikoa (h. [[1999]]).
* [[Martxoaren 24]]a – [[María Bouzas]], galiziar aktorea.
* [[Martxoaren 24]]a – [[Jorge Riechman]], espainiar idazlea.
* [[Martxoaren 25]]a – [[Jennifer Lee Carrell]], estatubatuar idazlea, Literatura ingelesean eta estatubatuarrean aditua.
* [[Martxoaren 25]]a – [[Marcia Cross]], estatubatuar aktorea.
* [[Martxoaren 26]]a – [[Juri Gidzenko]], ukrainar jatorriko errusiar kosmonauta.
* [[Martxoaren 26]]a – [[Luis Maria Lopez Rekarte]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[Martxoaren 26]]a – [[John Stockton]], [[NBA]]ko estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Martxoaren 27]]a – [[Carmen García de Merlo]], espainiar abokatu, erizain eta funtzionarioa.
* [[Martxoaren 28]]a – [[Alexandra Billings]], estatubatuar aktorea, irakaslea, abeslaria eta ekintzailea.
* [[Martxoaren 30]]a – [[MC Hammer]], estatubatuar rapero eta dantzaria.
==== Apirila ====
* [[Apirilaren 1]]a - [[Paloma Sánchez-Garnica]], espainiar idazlea.
* [[Apirilaren 3]]a – [[Grégoire Lascubé]], lapurtar errugbilari ohia.
* [[Apirilaren 3]]a – [[Sophie Moressée-Pichot]], frantziar eskrimari ohia eta pentatloi modernoko kirolari ohia.
* [[Apirilaren 3]]a – [[Mike Ness]], estatubatuar gitarra-jotzailea, abeslaria, ekoizlea eta kantugilea, ''[[Social Distortion]]'' taldeko abeslaria.
* [[Apirilaren 4]]a – [[Marco Giovannetti]], italiar txirrindulari ohia.
* [[Apirilaren 4]]a – [[Miloš Rus]], esloveniar futbolari ohia eta entrenatzailea.
* [[Apirilaren 5]]a – [[Adelfa Calvo]], andaluziar aktorea.
* [[Apirilaren 5]]a – [[Lana Clarkson]], estatubatuar aktore eta modeloa (h. [[2003]]).
* [[Apirilaren 6]]a – [[Tomoyasu Asaoka]], japoniar futbolaria (h. [[2021]]).
* [[Apirilaren 6]]a – [[Jean-Louis Larre|Jean-Louis ''Popo'' Larre]], [[Iparretarrak]] erakundeko militantea ([[1983]]an desagertua).
* [[Apirilaren 7]]a – [[Andrew Hampsten]], estatubatuar txirrindulari ohia.
* [[Apirilaren 8]]a – [[Balbino Sáenz]], gipuzkoar [[ETA]]kidea.
* [[Apirilaren 8]]a – [[Izzy Stradlin]], estatubatuar gitarra-jotzaile eta musikagilea eta ''[[Guns N' Roses]]''eko taldekide ohia.
* [[Apirilaren 10]]a – [[Iñaki Salvador]], gipuzkoar pianista eta musikagilea.
* [[Apirilaren 11]] – [[Maite Pérez Larunbe]], gaztelaniazko idazle eta poeta nafarra.
* [[Apirilaren 12]]a – [[Katsuhiro Kusaki]], japoniar futbolari ohia.
* [[Apirilaren 12]]a – [[Carlos Sainz]], espainiar rally pilotua, 1990eko hamarkadako esanguratsuenetarikoa.
* [[Apirilaren 13]]a – [[Maria Baranda]], mexikar poeta, narratzailea eta itzultzailea.
* [[Apirilaren 13]]a – [[Edivaldo Martins Fonseca]], brasildar futbolaria (h. [[1993]]).
* [[Apirilaren 14]]a – [[Joseba Asiron]], nafar artearen-historialaria, irakaslea eta politikaria, [[Iruñeko alkateen zerrenda|Iruñeko alkatea]].
* [[Apirilaren 15]]a – [[Maribel Aiertza]], bizkaitar idazlea eta itzultzailea.
* [[Apirilaren 15]]a – [[Nawal El Moutawakel]], marokoar atleta ohia eta politikaria.
* [[Apirilaren 15]]a – [[Jhon Jairo Velásquez Vásquez|Jhon Jairo Velásquez Vásquez, ''Popeye'']], kolonbiar hiltzailea, [[Medellingo kartela]]ren buruzagia (h. [[2020]]).
* [[Apirilaren 16]]a – [[Martina Anderson]], Ipar Irlandako politikari irlandarra.
* [[Apirilaren 16]]a – [[José María Luluaga]], gipuzkoar entrenatzaile eta futbolari ohia.
* [[Apirilaren 16]]a – [[Josu Penades]], euskal idazlea eta bigarren hezkuntzako euskara eta literatura irakaslea.
* [[Apirilaren 18]]a – [[Nick Farr-Jones]], australiar errugbilari ohia.
* [[Apirilaren 20]]a – [[Ramiro González Vicente]], arabar politikaria, [[Arabako Foru Aldundia|Arabako Ahaldun Nagusia]].
* [[Apirilaren 26]]a – [[Matteo Messina Denaro]], [[Siziliako mafia]]ren buruzagietako bat (h. [[2023]]).
* [[Apirilaren 26]]a – [[María del Monte]], espainar ''[[sevillana]]'' eta [[Andaluziar kopla|kopla]] kantaria.
* [[Apirilaren 27]]a – [[Edvard Moser]], norvegiar psikologo eta neurozientzialaria, 2014ko [[Medikuntzako Nobel Saria]].
* [[Apirilaren 27]]a – [[Virginia Imaz]], gipuzkoar pailazoa, antzerki zuzendari eta ipuin kontalaria.
==== Maiatza ====
* [[Maiatzaren 1]]a – [[Remedios Amaya]], espainiar flamenko abeslaria.
* [[Maiatzaren 2]]a – [[Alexandra Boulat]], frantziar nazioarteko-fotokazetaria (h. [[2007]]).
* [[Maiatzaren 2]]a - [[Anna Roig Serra]], kataluniar fisikaria, [[Materialen zientzia|materialen zientzian]] doktorea.
* [[Maiatzaren 4]]a – [[Monica Roberts]], blogari, idazle eta transgeneroen eskubideen aldeko ekintzaile afro-amerikarra (h. [[2020]]).
* [[Maiatzaren 7]]a – [[Francisco Javier Ekisoain]], nafar eskubaloi entrenatzaile eta jokalari ohia.
* [[Maiatzaren 7]]a – [[Mar Moreno]], [[Andaluziako Parlamentua|Andaluziako Parlamentuko]] presidentea.
* [[Maiatzaren 8]]a – [[Peter Hilse]], alemaniar txirrindulari ohia.
* [[Maiatzaren 9]]a – [[Beatriz Gimeno]], LGTBI eskubideen aldeko ekintzaile feminista lesbiana eta politikari espainiarra.
* [[Maiatzaren 11]] – [[Begoña Sanzberro]], [[UPN]]ko nafar politikaria.
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Emilio Estevez]], estatubatuar aktorea, zinema zuzendaria eta gidoigilea.
* [[Maiatzaren 14]]a – [[Ferran Adrià]], kataluniar sukaldaria, egungo sukaldaririk onenentzat hartua.
* [[Maiatzaren 14]]a – [[Jan Urban]], poloniar futbolari ohia eta entrenatzailea.
* [[Maiatzaren 15]]a – [[Teresa Solana]], katalanezko nobela beltzen idazlea.
* [[Maiatzaren 15]]a – [[Gro Dahle]], norvegiar idazlea.
* [[Maiatzaren 16]]a – [[Nuria González]], espainiar antzezlea.
* [[Maiatzaren 16]]a – [[Roberto Iniesta]], ''[[Extremoduro]]'' taldeko musikagilea eta gitarrajolea.
* [[Maiatzaren 17]]a – [[Ferenc Krausz]], hungariar austriar fisikaria, 2023ko [[Fisikako Nobel Saria]].
* [[Maiatzaren 17]]a – [[Rosalind Picard]], estatubatuar informatika-ingeniaria, [[Massachusetts Institute of Technology|MITeko]] Media Lab-en konputazio afektiboko Ikerketa Taldearen sortzailea eta zuzendaria.
* [[Maiatzaren 18]]a – [[Sandra Ann Lauer]], ''Sandra'', alemaniar pop abeslaria.
* [[Maiatzaren 18]]a – [[Iker Zubizarreta]], euskal-venezuelar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 19]]a – [[Maitena Burundarena]], euskal eta poloniar jatorrizko argentinar umorista eta komikigilea.
* [[Maiatzaren 19]]a – [[Jose Antonio Campos|''Tontxu'' Campos]], [[Eusko Alkartasuna|EAko]] bizkaitar politikaria.
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Paul Molac]], [[bretainiar]] kultur aktibista eta politikaria.
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Uwe Rahn]], alemaniar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 22]]a – [[Jean-Marie Ekai]], lapurtar gitarra-jotzailea eta [[Itoiz]] taldeko kide ohia.
* [[Maiatzaren 22]]a - [[Hanan Kattan]], jordaniar-britainiar-palestinar ekoizlea.
* [[Maiatzaren 24]]a – [[Héctor Camacho|Héctor Camacho, ''Macho Camacho'']], puertorricoar boxeolaria (h. [[2012]]).
* [[Maiatzaren 25]]a – [[María Gracia Iribarren]], [[Nafarroako Alderdi Sozialista|PSNko]] nafar politikaria.
* [[Maiatzaren 28]]a – [[François-Henri Pinault]], frantziar enpresaburua, munduko gizon aberatsenetakotzat hartua.
* [[Maiatzaren 28]]a – [[James Michael Tyler]], estatubatuar aktorea (h. [[2021]]).
* [[Maiatzaren 29]]a - [[María Jaén]], katalanezko idazlea eta telebistako gidoilaria.
* [[Maiatzaren 31]] – [[Dina Boluarte]], [[Peru]]ko presidentea.
==== Ekaina ====
* [[Ekainaren 2]]a – [[Paula Newby-Fraser]], zimbabwetar atleta, [[triatloi]]-probetan aditua.
* [[Ekainaren 6]]a – [[Hirokazu Koreeda]], japoniar zinema zuzendaria, ekoizlea, gidoilaria eta muntatzailea.
* [[Ekainaren 7]]a – [[Viola Amherd]], [[Suitzako Konfederazioko presidente]]a.
* [[Ekainaren 9]]a – [[Silvia Cuevas Morales]], txiletar-australiar idazlea, kazetaria eta itzultzailea.
* [[Ekainaren 10]]a – [[Gina Gershon]], estatubatuar aktorea.
* [[Ekainaren 12]]a - [[Eduardo J. Alonso Olea]], bizkaitar historialaria eta EHUko irakasle eta ikertzailea.
* [[Ekainaren 12]]a – [[Matilde Asensi]], espainiar idazle eta kazetaria.
* [[Ekainaren 13]]a – [[Ally Sheedy]], estatubatuar aktorea.
* [[Ekainaren 15]]a – [[José Antonio García Muñoz|José Antonio García Muñoz, ''Ciudadano García'']], espainiar kazetari eta irrati esataria.
* [[Ekainaren 16]]a – [[Grant Fox]], zeelandaberritar errugbilari ohia.
* [[Ekainaren 16]]a – [[Arnold Vosloo]], hegoafrikar aktorea.
* [[Ekainaren 17]]a – [[Lio]], belgo-portugaldar abeslari eta aktorea.
* [[Ekainaren 18]]a – [[Txutxi Hidalgo]], gipuzkoar futbolari ohi eta entrenatzailea.
* [[Ekainaren 19]]a – [[Paula Abdul]], estatubatuar abeslari, aktore eta koreografoa.
* [[Ekainaren 19]]a – [[Miguel Ángel Calvo Buttini]], nafar zinema zuzendari, gidoigile eta ekoizlea.
* [[Ekainaren 19]]a – [[Masanao Sasaki]], japoniar futbolari ohia.
* [[Ekainaren 21]]a – [[Aitor Esteban]], bizkaitar politikari [[jeltzale]]a.
* [[Ekainaren 21]]a – [[Pipilotti Rist]], suitzar bideoartista.
* [[Ekainaren 21]]a – [[Viktor Tsoi]], korear-sobietar rock abeslaria, gitarra-jolea, margolaria eta abestigilea (h. [[1990]]).
* [[Ekainaren 22]]a – [[Adriana Cancino]], txiletar irakasle, liburuzain eta politikaria.
* [[Ekainaren 22]]a – [[Clyde Drexler]], [[NBA]]ko estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Ekainaren 22]]a – [[Igone Etxebarria]], euskal idazlea eta [[euskaltzain urgazleen zerrenda|Euskaltzain urgazlea]].
* [[Ekainaren 24]]a – [[Javier Ubanell]], nafar pilotari ohia.
* [[Ekainaren 27]]a – [[Ollanta Humala]], [[Peru]]ko presidente ohia.
* [[Ekainaren 29]]a – [[Joan Laporta]], kataluniar politikaria, abokatua eta [[Bartzelona Futbol Kluba|FC Barcelonako]] presidente ohia.
==== Uztaila ====
* [[Uztailaren 1]]a – [[Pascal Rambert]], frantziar antzerkigile, eszena-zuzendari, antzerki-zuzendari eta koreografoa.
* [[Uztailaren 3]]a – [[Kate Asabuki]], japoniar aktorea eta glamour-modeloa.
* [[Uztailaren 3]]a – [[Tom Cruise]], estatubatuar aktorea eta ekoizlea.
* [[Uztailaren 6]]a – [[Natalia Dicenta]], espainiar aktore, mezzosoprano eta telebista aurkezlea.
* [[Uztailaren 6]]a – [[Maria M. Gosse]], alemaniar diplomazialaria, Alemaniako Errepublika Federaleko enbaxadorea Espainian.
* [[Uztailaren 8]]a – [[Lloyd Cowan]], britainiar atleta, 110 eta 400 metro hesietan espezializatua, eta entrenatzailea (h. [[2021]]).
* [[Uztailaren 10]]a – [[Isabel Sánchez Robles]], bizkaitar sindikalista eta politikaria.
* [[Uztailaren 11]] – [[Juanma Suárez]], [[Eskorbuto (musika taldea)|Eskorbuto]] taldeko baxu-jotzaile eta abeslaria (h. [[1992]]).
* [[Uztailaren 12]]a – [[Julio César Chávez]], mexikar boxeolari ohia, estadistikoki, Mexikoko inoizko boxeolari onena.
* [[Uztailaren 13]]a – [[Tom Kenny]], estatubatuar ahots-aktorea eta umorista.
* [[Uztailaren 13]]a – [[Andoni Ortuzar]], bizkaitar politikaria, [[Euskal Irrati Telebista|EITBko]] zuzendari nagusi ohia eta [[Euzkadi Buru Batzarra|Euskadi Buru Batzarreko]] lehendakaria.
* [[Uztailaren 13]]a - [[Susana Prieto]], espainiar gidoilaria eta idazlea.
* [[Uztailaren 16]]a – [[Sandra Guida]], argentinar aktorea, abeslaria eta dantzari profesionala (h. [[2022]]).
* [[Uztailaren 16]]a – [[Juan Tomás Martínez]], ''Barakaldoko sumendia'', bizkaitar txirrindularia.
* [[Uztailaren 19]]a - [[María La Ribot]], espainiar dantzaria, koreografoa eta artista bisuala.
* [[Uztailaren 19]]a – [[Manuel Vilas]], espainiar idazlea.
* [[Uztailaren 20]]a – [[Carlos Alazraqui]], estatubatuar aktore, umorista, eta abeslaria.
* [[Uztailaren 22]]a – [[Steve Albini]], estatubatuar musikaria, disko-ekoizlea, audio-ingeniaria eta musika-kazetaria (h. [[2024]]).
* [[Uztailaren 22]]a – [[Joan Carreras]], kataluniar kazetari, gidoilari eta idazlea.
* [[Uztailaren 23]]a – [[Luis Migel Kerexeta]], gipuzkoar auzitegi-mediku eta EHUko irakaslea (h. [[2019]]).
* [[Uztailaren 23]]a – [[Pierre de Vallombreuse]], lapurtar argazkilaria, [[etnografia]]n aditua.
* [[Uztailaren 24]]a – [[Federico Franco]], [[Paraguai]]ko presidentea.
* [[Uztailaren 26]]a – [[Galina Txistiakova]], [[sobiet]]ar-eslovakiar atleta ohia, [[luzera jauzia]]n eta [[jauzi hirukoitz]]ean aditua.
* [[Uztailaren 26]]a – [[Fernando Grande-Marlaska]], bizkaitar epailea, [[Espainiako Auzitegi Nazionala|Espainiako Auzitegi Nazionaleko]] Zigor Arloko sekzioaren presidentea.
* [[Uztailaren 27]]a – [[Mariela Castro]], kubatar politikaria eta sexologoa.
* [[Uztailaren 28]]a – [[Pablo Carbonell]], espainiar abeslari, umorista eta aktorea.
* [[Uztailaren 28]]a – [[José Luis Navarro]], espainiar txirrindulari ohia.
* [[Uztailaren 29]]a – [[Oceano Andrade da Cruz]], portugaldar futbolari ohia.
* [[Uztailaren 29]]a – [[Tontxu Rodríguez]], bizkaitar abokatu eta politikaria.
* [[Uztailaren 31]] – [[Juan Antonio Ibáñez]], nafar txirrindulari ohia.
* [[Uztailaren 31]] – [[Wesley Snipes]], estatubatuar aktorea.
==== Abuztua ====
* [[Abuztuaren 1]]a – [[Mac Lesggy]], Baionan jaiotako zientzia arloko kazetaria.
* [[Abuztuaren 3]]a – [[Rubén Bilbao]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 5]]a – [[Patrick Ewing]], [[NBA]]ko jamaikar jatorriko estatubatuar saskibaloi jokalari ohi eta entrenatzailea.
* [[Abuztuaren 5]]a - [[Ana Romani]], galiziar poeta, kazetari kulturala, irrati esataria, ahots aktorea eta Real Academia Gallegako akademiko osoa.
* [[Abuztuaren 6]]a – [[Blanca Urgell]], [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUko]] arabar irakasle eta filologoa.
* [[Abuztuaren 6]]a – [[Georgi Xaiduko]], bela kirolean aritzen zen errusiar estropadalari olinpikoa (h. [[2023]]).
* [[Abuztuaren 6]]a – [[Michelle Yeoh]], malaysiar aktorea.
* [[Abuztuaren 7]]a – [[Alain Robert|Alain Robert, ''Giza Armiarma'']], frantziar eskalatzailea, etxeorratzak eskalatzeagatik ospetsua.
* [[Abuztuaren 9]]a – [[Annegret Kramp-Karrenbauer]], alemaniar politikaria, [[CDU]]ko presidentea.
* [[Abuztuaren 10]]a – [[Suzanne Collins]], estatubatuar idazlea.
* [[Abuztuaren 10]]a – [[Iñigo Royo]], gipuzkoar artista.
* [[Abuztuaren 12]]a – [[Gonzalo Argiñano]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 12]]a – [[Shigetatsu Matsunaga]], japoniar futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 13]]a – [[Gracia Querejeta]], espainiar zinema-zuzendaria.
* [[Abuztuaren 13]]a – [[Manuel Valls]], [[Frantziako gobernuburuen zerrenda|Frantziako lehen ministroa]].
* [[Abuztuaren 14]]a – [[Pilar Torres]], espainiar aktorea eta erizain laguntzailea.
* [[Abuztuaren 15]]a – [[Asun Garikano]], gipuzkoar literatura-itzultzailea, idazlea eta [[IRALE]] programako irakaslea.
* [[Abuztuaren 15]]a – [[Dimitar Glavtxev]], [[Bulgaria]]ko lehen ministroa.
* [[Abuztuaren 15]]a – [[Arantxa Orbegozo]], gipuzkoar kirolari, bidaiari, margolari eta kale-garbitzailea.
* [[Abuztuaren 16]]a – [[Ana Borderas]], gipuzkoar kazetaria eta irrati-esataria.
* [[Abuztuaren 16]]a – [[Steve Carell]], estatubatuar aktore, umorista, ekoizle, gidoigile eta zuzendaria.
* [[Abuztuaren 16]]a – [[Aurora Luque]], espainiar poeta, itzultzaile, irakasle eta idazlea.
* [[Abuztuaren 18]]a – [[Felipe Calderón]], [[Mexiko]]ko presidente ohia.
* [[Abuztuaren 20]]a – [[Ricardo Garrido]], errioxar pala jokalari ohia eta politikaria.
* [[Abuztuaren 20]]a – [[James Marsters]], estatubatuar aktore eta abeslaria.
* [[Abuztuaren 20]]a – [[Jon Unzaga]], arabar txirrindulari ohia.
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Jon Etxeandia Zorroza]], bizkaitar [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAkidea]], poeta eta idazlea (h. [[2010]]).
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Tsutomu Miyazaki]], 4 eta 7 urte arteko 4 neska bahitu eta asasinatu zituen japoniar serie hiltzailea (h. [[2008]]).
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Jose Migel Zúñiga|Jose Migel ''Kiko'' Zúñiga]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 22]]a – [[Jokin Mujika]], gipuzkoar txirrindulari ohia.
* [[Abuztuaren 25]]a – [[Koldo Biguri]], euskal idazlea, euskaltzain urgazlea eta itzultzailea.
* [[Abuztuaren 25]]a – [[Taslima Nasrin]], bangladeshtar idazle eta sendagilea.
* [[Abuztuaren 25]]a – [[Sílvia Quer]], kataluniar telebista-eta zinema- zuzendaria.
* [[Abuztuaren 28]]a – [[Francisco Camps]], [[Valentziako Generalitateko presidenteen zerrenda|Valentziako Generalitateko presidente]] ohia.
* [[Abuztuaren 28]]a – [[David Fincher]], estatubatuar zinema eta telebista zuzendaria eta ekoizlea.
* [[Abuztuaren 28]]a – [[Manuela Trasobares]], espainiar abeslari, margolari, eskultore eta politikaria.
* [[Abuztuaren 29]]a – [[Jutta Kleinschmidt]], alemaniar, kazetari eta rally pilotua, [[Dakar rallya]] lehen aldiz irabazi zuen emakumea.
* [[Abuztuaren 31]] – [[Loli Albero]], nafar poeta.
* [[Abuztuaren 31]] – [[Geoffrey Blake]], estatubatuar aktore eta umorista.
==== Iraila ====
* [[Irailaren 1]]a – [[Tony Cascarino]], irlandar futbolari ohia.
* [[Irailaren 1]]a – [[Ruud Gullit]], herbeheretar futbolaria.
* [[Irailaren 2]]a – [[Keir Starmer]], [[Erresuma Batu]]ko lehen ministroa.
* [[Irailaren 3]]a – [[Nikolai Denkov]], [[Bulgaria]]ko lehen ministroa.
* [[Irailaren 4]]a – [[Shinya Yamanaka]], japoniar sendagilea, 2012ko [[Medikuntzako Nobel Saria]].
* [[Irailaren 6]]a – [[Elena Martínez de Madina]], arabar euskal filologoa.
* [[Irailaren 6]]a – [[Flavio Martinez]], euskal zinema argazkilaria.
* [[Irailaren 6]]a – [[Soniya Nityanand]], [[hematologia]]n bereizitutako indiar [[Immunologia|immunologoa]].
* [[Irailaren 6]]a – [[Kevin Willis]], NBAko estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Irailaren 8]]a – [[Jean-Félix Lalanne]], jordano-euskaldun jatorriko lapurtar gitarra-jole eta musikagilea.
* [[Irailaren 9]]a – [[Marta Macho Stadler]], bizkaitar matematikaria eta zientzia dibulgatzailea.
* [[Irailaren 11]] – [[Julio Salinas]], bizkaitar futbolari ohia eta kirol esataria.
* [[Irailaren 16]]a – [[Iñaki Friera]], bizkaitar idazlea.
* [[Irailaren 17]]a – [[Joseba Etxarri]], gipuzkoar idazle eta kazetaria.
* [[Irailaren 17]]a – [[Baz Luhrmann]], australiar antzerki eta zinema zuzendaria.
* [[Irailaren 18]]a – [[Ribka Sibhatu]], eritrear idazlea.
* [[Irailaren 21]]a – [[Hong Ying]], txinerazko eleberrigilea.
* [[Irailaren 21]]a – [[Rob Morrow]], estatubatuar aktorea.
* [[Irailaren 22]]a – [[Begoña Lasagabaster]], gipuzkoar abokatu eta politikaria.
* [[Irailaren 23]]a – [[Pedro Roncal]], nafar kazetari eta irakaslea (h. [[2018]]).
* [[Irailaren 25]]a – [[Ales Bialiatski]], bielorrusiar demokraziaren aldeko ekintzaile eta kontzientzia-presoa, 2022ko [[Bakearen Nobel Saria]].
* [[Irailaren 25]]a – [[José Díez Calleja]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[Irailaren 26]]a – [[Melissa Sue Anderson]], estatubatuar aktorea.
* [[Irailaren 26]]a – [[Jordi González]], kataluniar telebista aurkezle eta irrati esataria.
* [[Irailaren 26]]a – [[Tracey Thorn]], ingeles abeslari, kantu-konposagile eta idazlea da, ''Everything But The Girl'' bikoteko kidea.
* [[Irailaren 29]]a – [[Carmen Gil Martinez]], aurrentzako ipuin, antzerki eta poesia idazle eta ilustratzailea eta literatura irakasle espainiarra.
* [[Irailaren 29]]a – [[Mikel Txoperena]], ''Txoperena III.a'', nafar pilotari ohia.
* [[Irailaren 30]]a – [[Rolf Gölz]], alemaniar txirrindulari ohia.
* [[Irailaren 30]]a – [[Jean-Paul van Poppel]], herbeherear txirrindulari ohia, bere garaiko [[esprinter]] garrantzitsuenetakoa.
* [[Irailaren 30]]a – [[Frank Rijkaard]], herbeheretar entrenatzaile eta futbolari ohia.
* [[Irailaren 30]]a – [[Óscar Vivanco]], bizkaitar futbolari ohia.
==== Urria ====
* [[Urriaren 1]]a – [[María Victoria Arraiza]], [[Nafarroako Alderdi Sozialista|PSNko]] politikari eta irakaslea (h. [[2015]]).
* [[Urriaren 1]]a – [[Esai Morales]], estatubatuar aktorea.
* [[Urriaren 2]]a – [[Jeff Bennett]], estatubatuar aktorea.
* [[Urriaren 2]]a – [[Joe Lara]], estatubatuar aktorea eta abeslaria (h. [[2021]]).
* [[Urriaren 3]]a – [[Maite Aristegi]], gipuzkoar sindikalista.
* [[Urriaren 3]]a – [[Tommy Lee]], estatubatuar musikaria, ''Mötley Crüe'' taldearen kide sortzailea.
* [[Urriaren 4]]a – [[Carlos Carsolio]], mexikar alpinista.
* [[Urriaren 4]]a – [[Patxi Iru]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[Urriaren 5]]a – [[Maryse Rivière]], eleberri poliziakoen frantziar idazlea.
* [[Urriaren 6]]a – [[David Baker]], estatubatuar biokimikari eta biologo konputazionala, 2024ko [[Kimikako Nobel Saria]].
* [[Urriaren 7]]a – [[Miren Agur Meabe]], bizkaitar idazlea.
* [[Urriaren 9]]a – [[Jorge Burruchaga|Jorge Burruchaga, ''El Burru'']], argentinar futbolari ohia.
* [[Urriaren 10]]a – [[Takayuki Fujikawa]], japoniar futbolaria (h. [[2018]]).
* [[Urriaren 10]]a – [[Chalermpol Malakham]], thailandiar abeslari eta aktorea.
* [[Urriaren 11]] – [[Pavel Černý]], txekiar futbolaria ohia.
* [[Urriaren 11]] – [[Joan Cusack]], estatubatuar aktorea.
* [[Urriaren 11]] - [[Leslie Landon]], estatubatuar psikologoa eta aktorea.
* [[Urriaren 11]] – [[Alberto Weretilneck]], argentinar politikaria, [[Rio Negroko probintzia]]ko gobernadorea.
* [[Urriaren 12]]a – [[Branko Crvenkovski]], [[Ipar Mazedoniako Errepublika]]ko presidentea.
* [[Urriaren 12]]a – [[Bashkim Fino]], [[Albania]]ko lehen ministroa (h. [[2021]]).
* [[Urriaren 13]]a – [[Kelly Preston]], estatubatuar modelo eta aktorea (h. [[2020]]).
* [[Urriaren 16]]a – [[Manute Bol]], NBA saskibaloi ligako sudandar jokalaria (h. [[2010]]).
* [[Urriaren 16]]a – [[Jorge Dueñas]], bizkaitar eskubaloi-jokalari ohi eta entrenatzailea.
* [[Urriaren 16]]a – ''[[Flea]]'', ''[[Red Hot Chili Peppers]]'' taldeko baxu-jotzailea.
* [[Urriaren 19]]a – [[Evander Holyfield]], estatubatuar boxeolaria.
* [[Urriaren 20]]a - [[Ana Mendiola Mugika]], gipuzkoar dantzaria, dantza irakaslea eta poeta.
* [[Urriaren 21]]a – [[David Campese|David Campese, ''Campo'']], australiar errugbilari ohia.
* [[Urriaren 21]]a – [[Sandro Cuomo]], italiar eskrimalari ohia, ezpata modalitatekoa.
* [[Urriaren 22]]a – [[Bob Odenkirk]], estatubatuar aktorea eta idazlea.
* [[Urriaren 25]]a – [[Li Jing (telebista aurkezlea)|Li Jing]], taiwandar telebista aurkezle eta modeloa, Taiwango lehenengo telebista aurkezle transexuala.
* [[Urriaren 28]]a – [[Mark Haddon]], ingeles idazlea.
* [[Urriaren 28]]a – [[Daphne Zuniga]], estatubatuar aktorea.
* [[Urriaren 29]]a – [[Iñaki Bolea]], gipuzkoar izotz hockey jokalari ohia.
* [[Urriaren 29]]a – [[Yahya Sinwar]], palestinar politikaria, [[Hamas]] taldeko burua (h. [[2024]]).
* [[Urriaren 30]]a – [[Eduardo Benavente]], espainiar musikaria, ''[[Paralisis Permanente]]'' taldearen liderra (h. [[1983]]).
==== Azaroa ====
* [[Azaroaren 1]]a – [[Brenda Chapman]], estatubatuar idazlea, gidoilari, zuzendari, produktore eta animatzailea, [[marrazki bizidunetako film onenaren Oscar Saria]] irabazi zuen lehenengo emakumea.
* [[Azaroaren 1]]a – [[Anthony Kiedis]], estatubatuar musikaria, ''[[Red Hot Chili Peppers]]'' taldeko abeslaria.
* [[Azaroaren 2]]a – [[Medina Dixon]], estatubatuar saskibaloi jokalaria (h. [[2021]]).
* [[Azaroaren 2]]a – [[Ana Clara Guerra Marques]], angolar dantzaria, koreografoa eta irakaslea, Afrikako dantza garaikidearen aitzindarietako bat.
* [[Azaroaren 3]]a – [[Gabe Newell]], estatubatuar bideo-joko garatzaile eta enpresaria, ''[[Valve Corporation|Valve]]'' konpainiaren sortzailea.
* [[Azaroaren 4]]a – [[Karlos Linazasoro Izagirre]], euskal idazlea.
* [[Azaroaren 5]]a – [[Jon Aspiazu]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[Azaroaren 6]]a – [[Enrique Urbizu]], gipuzkoar gidoigile eta zinema zuzendaria.
* [[Azaroaren 7]]a – [[Alberto Catalán]], nafar politikaria, [[Nafarroako Parlamentua|Nafarroako Parlamentuko]] presidente ohia.
* [[Azaroaren 7]]a – [[Juan Jose Larrea]], bizkaitar historialaria.
* [[Azaroaren 9]]a – [[Javier Armentia]], euskal astrofisikaria eta [[Iruñeko planetarioa|Iruñeko Planetarioko]] zuzendaria.
* [[Azaroaren 9]]a – [[John Battle]], NBAko estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Azaroaren 11]] – [[Arturo Azkorra]], bizkaitar telekomunikazio ingeniaria.
* [[Azaroaren 11]] – [[Demi Moore]], estatubatuar aktorea.
* [[Azaroaren 11]] – [[Judi Trott]], ingeles aktorea.
* [[Azaroaren 12]]a – [[Teresa Peramato Martín]], espainiar legelaria, [[emakumeen aurkako indarkeria]]ren arloko Areto Delegatuko fiskala.
* [[Azaroaren 19]]a – [[Jodie Foster]], estatubatuar aktore, zuzendari eta zinema ekoizlea.
* [[Azaroaren 19]]a – [[Uxía Senlle]], galiziar abeslaria.
* [[Azaroaren 21]]a - [[Cathy Muller]], frantziar auto-pilotu ohia.
* [[Azaroaren 22]]a – [[Miguel Olaortua]], bizkaitar apaiz [[agustindar]]ra (h. [[2019]]).
* [[Azaroaren 23]]a – [[Carlinhos Brown]], brasildar abeslari eta perkusionista.
* [[Azaroaren 23]]a – [[Nicolás Maduro]], [[Venezuela]]ko presidentea.
* [[Azaroaren 27]]a – [[Conrad Anker]], estatubatuar alpinista, eskalatzaile eta idazlea.
* [[Azaroaren 28]]a – [[Terexa Lekumberri]], baxenafar etnologoa eta ondare eta [[Euskal etnopoloa|Euskal Etnopoloaren]] koordinatzailea [[Euskal Kultur Erakundea|Euskal kultur erakundean]].
* [[Azaroaren 30]]a – [[Chusé Inazio Nabarro]], [[aragoiera]]z idazten duen idazle eta itzultzailea.
==== Abendua ====
* [[Abenduaren 2]]a – [[Daniel Rojo]], ''El Millonario'', kataluniar [[gangster]] ohia, 1980ko eta 1990eko hamarkadetan banku lapurretan jardun zuena.
* [[Abenduaren 4]]a – [[Arturo Elosegi]], gipuzkoar [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUko]] irakasle katedraduna eta nazioarteko aditua ibaien ekologia arloan.
* [[Abenduaren 4]]a – [[Luis Marías]], bizkaitar zinema zuzendari eta gidoigilea.
* [[Abenduaren 4]]a – [[Kevin Richardson]], britainiar futbolari ohia.
* [[Abenduaren 5]]a – [[Bingen Mendizabal]], arabar konpositorea.
* [[Abenduaren 6]]a – [[Joan Mesquida]], espainiar politikaria (h. [[2020]]).
* [[Abenduaren 6]]a – [[Janine Turner]], estatubatuar aktore eta idazlea.
* [[Abenduaren 9]]a – [[Felicity Huffman]], estatubatuar aktorea.
* [[Abenduaren 10]]a – [[Cássia Eller]], brasildar rock abeslari eta gitarra-jotzailea (h. [[2001]]).
* [[Abenduaren 12]]a – [[Tracy Austin]], estatubatuar tenislari ohia.
* [[Abenduaren 12]]a – [[Ulrike Tillmann]], alemaniar matematikaria, topologia aljebraikoan espezializatua.
* [[Abenduaren 16]]a – [[Charly Mottet]], frantziar txirrindulari ohia.
* [[Abenduaren 17]]a – [[Christophe Hondelatte]], baionar irrati esatari eta telebista aurkezlea.
* [[Abenduaren 18]]a – [[James Sie]], estatubatuar ahots-aktorea, aktorea eta umorista.
* [[Abenduaren 19]]a – [[Juan Ramon Madariaga]], bizkaitar idazlea.
* [[Abenduaren 22]]a – [[Ralph Fiennes]], britainiar aktorea.
* [[Abenduaren 23]]a – [[Stefan Hell]], errumaniar-alemaniar fisikaria, 2014ko [[Kimikako Nobel Saria]].
* [[Abenduaren 24]]a – [[Kate Spade]], estatubatuar moda-diseinatzailea eta enpresaburua (h. [[2018]]).
* [[Abenduaren 26]]a – [[James Kottak]], estatubatuar bateria-jotzailea, ''[[Scorpions]]'' eta ''[[Kingdom Come]]'' taldeetako kidea (h. [[2024]]).
* [[Abenduaren 28]]a – [[Michel Petrucciani]], frantziar jazz-pianista, musikagilea eta orkestra-zuzendaria (h. [[1999]]).
* [[Abenduaren 28]]a – [[Quim Torra]], [[Kataluniako Generalitateko presidenteen zerrenda|Kataluniako Generalitateko presidentea]].
* [[Abenduaren 29]]a – [[Carles Puigdemont]], [[Kataluniako Generalitateko presidenteen zerrenda|Kataluniako Generalitateko presidente]] ohia.
* [[Abenduaren 29]]a – [[Wynton Rufer]], zeelandaberritar futbolari ohia.
* [[Abenduaren 30]]a – [[Alessandra Mussolini]], italiar politikaria.
* [[Abenduaren 31]] – [[Nélson Luís Kerchner|Nélson Luís Kerchner, ''Nelsinho'']], brasildar futbolari ohi eta entrenatzailea.
==== Egun ezezaguna edo zehaztugabea ====
* [[Graxi Etxebehere]], euskal erizain, abertzale eta ekintzailea (h. [[2023]]).
* [[Agustin Arrieta Urtizberea]], gipuzkoar filosofo eta idazlea.
* [[Aitor Mantxola]], gipuzkoar zinemako argazki-zuzendaria.
* [[Alfonso Maribona]], bizkaitar piano-jotzaile eta orkestra zuzendaria.
* [[Ana Bejerano]], bizkaitar abeslaria (h. [[2022]]).
* [[Ana Goya]], nafar aktore, dantzari eta antzerki-zuzendaria.
* [[Antton Dueso]], gipuzkoar idazle, marrazkilari, argazkilari, ilustratzaile eta komikigilea.
* [[Arantza Zulueta]], bizkaitar abokatu, politikari eta preso ohia.
* [[Begoña Zubero]], bizkaitar argazkilaria.
* [[Bertha Gaztelumendi]], gipuzkoar kazetaria, zuzendaria eta [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUko]] ikertzailea.
* [[Carlos Zabala]], gipuzkoar aktore, zuzendari eta gidoigilea.
* [[Eli Tolaretxipi]], gipuzkoar poeta eta itzultzailea.
* [[Felipe Zelaieta]], gipuzkoar bertsolaria.
* [[Fernando Canales]], bizkaitar sukaldaria eta telebista aurkezlea.
* [[Fernando Mikelarena]], nafar historialari eta idazlea.
* [[Fernando Murua Quintana]], ''Fernandito'', [[La Polla Records]] musika taldeko bateria-jotzailea (h. [[2002]]).
* [[Garbiñe Errekondo]], gipuzkoar politikaria.
* [[Garbiñe Petriati]], nafar euskara-irakaslea eta euskalgintzako eragilea.
* [[Gema Lasarte]], gipuzkoar idazlea.
* [[Gurutze Iantzi]], [[Herri Batasuna|Herri Batasuneko]] gipuzkoar zinegotzia (h. [[1993]]).
* [[Idoia Aierbe]], [[Mikel Zabaltza Garate|Mikel Zabalza]]ren neska-laguna zena berau erail zuteenan (h. [[2018]]).
* [[Idoia Santamaria]], gipuzkoar itzultzailea eta zuzentzailea.
* [[Ignacio López-Goñi]], nafar mikrobiologo eta dibulgatzailea, [[Nafarroako Unibertsitatea]]n irakasle eta katedraduna.
* [[Iñaki Gerenabarrena]], [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJko]] arabar politikaria.
* [[Jesús Fernandez Cirilo]], ''Roke'', bizkaitar traineru-patroi ohia.
* [[Jon Suarez Barrutia]], gipuzkoar idazle eta itzultzailea.
* [[Jose Angel Lopetegi]], gipuzkoar ilustratzaile eta animatzailea.
* [[José Antonio Vitoria]], nafar antzerkigile eta gidoilaria.
* [[Jose Maria Agirre Larraona]], bizkaitar ertzaina, [[ETA]]k eraildakoa (h. [[1997]]).
* [[Jose Ramon Aihartza]], gipuzkoar zoologoa eta [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUko]] irakaslea.
* [[Joxean Llorente]], bizkaitar musikari, musikologo eta irakaslea.
* [[Juan Antonio Gisasola]], gipuzkoar artisaua.
* [[Juan Carlos Alduntzin]], gipuzkoar politikari ohi abertzalea, [[Pasaia]]ko alkate ohia.
* [[Julen Arexolaleiba]], gipuzkoar soziolinguista eta [[Humanitate eta Hezkuntza Zientzien Fakultatea|HUHEZIko]] irakaslea.
* [[Karlos Olaetxea]], gipuzkoar arkeologoa eta historiaurrelaria.
* [[Kepa Murua]], gaztelaniazko gipuzkoar idazlea.
* [[Koldo Alijostes]], gipuzkoar teknologia-irakaslea eta idazlea.
* [[Koldo Azkarreta]], bizkaitar zinema zuzendari eta gidoilaria.
* [[Laura Uruburu]], bizkaitar filologoa eta idazlea.
* [[Mari Carmen Maeztu]], [[Nafarroako Alderdi Sozialista|PSNko]] nafar politikaria.
* [[Maria Jesus Jodar]], nafar aktorea.
* [[Maria Maizkurrena]], bizkaitar idazlea, kazetaria eta diseinatzailea.
* [[Marian Iriarte]], gipuzkoar kimikaria, [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUko]] irakaslea eta ikertzailea.
* [[Martin Rezabal]], ''Olaso'', gipuzkoar bertsolari ohia.
* [[Menane Oxandabaratz]], baxenafar irrati-esatari, antzerkigile eta politikaria.
* [[Mertxe Gil]], bizkaitar artista.
* [[Michel Hacala]], lapurtar margolari, eskultore eta mosaikogilea.
* [[Migel Anjel Unanua]], gipuzkoar idazlea.
* [[Miguel Laparra]], nafar unibertsitate irakasle eta [[Izquierda-Ezkerra]] alderdiko politikaria.
* [[Miren Matanzas]], bizkaitar irakasle eta politikaria.
* [[Modesto Lomba]], arabar jostuna eta moda diseinatzailea.
* [[Nekane Erauskin]], gipuzkoar politikaria, [[Euskal Herrialdeetako Alderdi Komunista|EHAKko]] bozeramaile ohia.
* [[Puy Oria]], nafar zinema ekoizlea.
* [[Ramon Aranburu]], bizkaitar zesta-puntalari ohia.
* [[Raul Urrutikoetxea]], euskal herritar margolari neorrealista (h. [[2002]]).
* [[Xavier Lorente-Darracq]], lapurtar musikari, diseinatzaile eta marrazkilaria.
* [[Xila Pihlström]], euskal herritar eta suomitar kultur eragilea.
* [[Yolanda Jubeto Ruiz]], bizkaitar ekonomialari feminista.
* [[John Bieter]], euskal jatorriko estatubatuar ikertzaile eta historialaria, euskal [[diaspora]]ri buruzko lan ugari plazaratutakoa.
* [[Amalia Iglesias]], espainiar filologoa, poeta eta kazetari kulturala.
* [[Ana Leza]], espainiar aktore ohia.
* [[Ana Wagener]], espainiar aktorea.
* [[Anna Burns]], iparirlandar idazlea, Ipar Irlandako Booker Sariaren irabazlea.
* [[Bilkisu Funtuwa]], nigeriar idazlea.
* [[Chris Korda]], estatubatuar ekintzaile antinatalista, tekno musikaria, software garatzailea eta Eutanasiaren Elizaren buruzagia.
* [[Cuca Canals]], kataluniar idazle, gidoilari eta margolaria.
* [[Ignaciu Llope]], asturieraz idazten duen mediku psikiatra eta politikari asturiarra.
* [[Javier Cercas]], espainiar idazlea eta itzultzaiea.
* [[María Neira]], espainiar medikua, [[Munduko Osasun Erakundea|Munduko Osasun Erakundeko]] Osasun Publiko eta Ingurumen Saileko zuzendaria.
* [[Sarah Gilbert]], britainiar txerto-aditua.
* [[Sho Hagio]], japoniar unibertsitate irakasle euskaltzalea, Tokioko Euskal Etxearen sortzaileetako bat.
* [[Will Kymlicka]], kanadar [[filosofia politiko|filosofo politikoa]].
== Heriotzak ==
==== Urtarrila ====
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Diego Martínez Barrio]], [[Espainiako Bigarren Errepublika]]ko behin-behineko presidentea (j. [[1883]]).
* [[Urtarrilaren 2]]a – [[Philippe Veyrin]], lapurtar historialaria eta margolaria (j. [[1900]]).
* [[Urtarrilaren 4]]a – [[Paul Guillaume (psikologoa)|Paul Guillaume]], frantziar psikologoa, [[gestalt]] psikologiaren ordezkari nagusietariko bat (j. [[1878]]).
* [[Urtarrilaren 12]]a – [[Ariadna Tyrkova]], errusiar politikari, kazetari, literatur kritikari eta teorilari feminista liberala (j. [[1869]]).
* [[Urtarrilaren 16]]a – [[Frank Hurley]], australiar argazkilari eta abenturazalea (j. [[1885]]).
* [[Urtarrilaren 16]]a – [[Antonio Sagardía]], espainiar militarra (j. [[1880]]).
* [[Urtarrilaren 20]]a – [[Robinson Jeffers]], estatubatuar poeta (j. [[1887]]).
* [[Urtarrilaren 24]]a – [[André Lhote]], frantziar margolari kubista (j. [[1885]]).
* [[Urtarrilaren 26]]a – [[Antonio Artetxe]], euskal herritar abokatu eta politikari liberala (j. [[1880]]).
* [[Urtarrilaren 26]]a – [[Migel Etxebeste]], nafar organista eta musikagilea (j. [[1893]]).
* [[Urtarrilaren 26]]a – [[Lucky Luciano]], italiar-estatubatuar mafiosoa, antolatutako krimen modernoaren sortzailetzat jotzen den gansterra (j. [[1897]]).
* [[Urtarrilaren 30]]a – [[Alda Lara]], portugalerazko angolar idazle, ipuin idazle eta poeta (j. [[1930]]).
==== Otsaila ====
* [[Otsailaren 1]]a – [[Moisés Huerta]], bizkaitar eskultorea (j. [[1881]]).
* [[Otsailaren 5]]a – [[Jacques Ibert]], frantziar musikagilea (j. [[1890]]).
* [[Otsailaren 6]]a – [[Candido Portinari]], brasildar margolari [[espresionismo|espresionista]] (j. [[1903]]).
* [[Otsailaren 8]]a – [[Eugeniusz Frankowski]], poloniar arkeologoa, etnografoa, iberista, [[euskalari]]a eta museologoa (j. [[1884]]).
* [[Otsailaren 10]]a – [[Marguerite Durand (hizkuntzalaria)|Marguerite Durand]], frantziar hizkuntzalari eta fonetikalaria (j. [[1904]]).
* [[Otsailaren 11]] – [[Indalecio Prieto]], euskal herritar politikari sozialista (j. [[1883]]).
* [[Otsailaren 12]]a – [[Leon Leon]], lapurtar idazle, antzerkigile eta itzultzailea (j. [[1896]]).
* [[Otsailaren 15]]a – [[Menen Asfaw]], [[Etiopiako Inperioa|Etiopiako Inperioko]] enperatriz ezkontidea (j. [[1891]]).
* [[Otsailaren 17]]a – [[Bruno Walter]], alemaniar orkestra-zuzendaria (j. [[1876]]).
* [[Otsailaren 23]]a – [[Maria Francisca Marcelina Camino Arregi]], ''Maria Maestra'', [[orio]]tar irakaslea (j. [[1883]]).
==== Martxoa ====
* [[Martxoaren 3]]a – [[Pierre Benoit]], frantses idazlea eta Frantziako Akademiako kidea (j. [[1886]]).
* [[Martxoaren 10]]a – [[Joan March]], espainiar finantza-gizona (j. [[1880]]).
* [[Martxoaren 13]]a – [[Franz Kaiser]], alemaniar astronomoa (j. [[1891]]).
* [[Martxoaren 15]]a – [[Arthur Compton]], estatubatuar fisikaria, 1927ko [[Fisikako Nobel Saria]] (j. [[1892]]).
* [[Martxoaren 15]]a – [[Mouloud Feraoun]], aljeriar idazlea eta irakaslea (j. [[1913]]).
* [[Martxoaren 16]]a – [[Fred Pentland]], ingeles futbolari eta entrenatzailea, [[Bilboko Athleti
c Kluba|Athletic Clubeko]] entrenatzailea (j. [[1883]]).
* [[Martxoaren 20]]a – [[Charles Wright Mills]], estatubatuar soziologoa (j. [[1916]]).
* [[Martxoaren 22]]a – [[Fidel Dávila]], espainiar militarra (j. [[1878]]).
* [[Martxoaren 24]]a – [[Auguste Piccard]], suitzar asmatzaile, fisikari eta esploratzailea (j. [[1884]]).
* [[Martxoaren 25]]a – [[Serafin Huder]], nafar medikua eta politikaria (j. [[1874]]).
* [[Martxoaren 26]]a – [[Augusta Savage]], estatubatuar eskultorea (j. [[1892]]).
==== Apirila ====
* [[Apirilaren 1]]a – [[Michel de Ghelderode]], belgikar antzerkigilea (j. [[1898]]).
* [[Apirilaren 4]]a – [[Pablo Artxanko]], [[Eusko Abertzale Ekintza]]ko (EAE) kide historiko eta euskaltzalea (j. [[1892]]).
* [[Apirilaren 8]]a – [[Juan Belmonte]], ''el Pasmo de Triana'', espainiar zezenketaria (j. [[1892]]).
* [[Apirilaren 10]]a – [[Michael Curtiz]], hungariar-estatubatuar zinema zuzendaria (j. [[1886]]).
* [[Apirilaren 10]]a – [[Stuart Sutcliffe]], britainiar margolari, poeta eta [[The Beatles]] bandako hasierako baxu eta pianojolea (j. [[1940]]).
* [[Apirilaren 12]]a – [[Antoine Pevsner]], errusiar eskultorea eta margolaria (j. [[1886]]).
* [[Apirilaren 14]]a - [[Eduardo Montejo]], bizkaitar futbolaria (j. [[1879]]).
* [[Apirilaren 24]]a – [[Emilio Prados]], [[27ko belaunaldia]]ren idazlea eta poeta andaluziarra (j. [[1899]]).
* [[Apirilaren 30]]a – [[Jameson Adams]], britainiar meteorologoa eta [[Antartika]]ko esploratzailea (j. [[1880]]).
==== Maiatza ====
* [[Maiatzaren 1]]a – [[Sükhbaataryn Yanjmaa]], [[Mongolia]]ko presidentea (j. [[1893]]).
* [[Maiatzaren 3]]a – [[Juan Hernández Saravia]], espainiar militarra (j. [[1880]]).
* [[Maiatzaren 9]]a – [[Julian Apraiz Arias]], arabar arkitektoa (j. [[1876]]).
* [[Maiatzaren 11]] – [[Hans Luther]], [[Alemania]]ko kantzilerra (j. [[1879]]).
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Francisco Baztarretxe Diaz de Bulnes]], espainiar militarra eta politikaria (j. [[1882]]).
* [[Maiatzaren 13]]a – [[Franz Kline]], estatubatuar margolaria (j. [[1910]]).
* [[Maiatzaren 19]]a – [[Gabriele Münter]], [[espresionismo]]aren alemaniar margolaria, argazkilaria eta Bigarren Mundu Gerran [[Der Blaue Reiter]] mugimenduko pinturen salbatzailea (j. [[1877]]).
* [[Maiatzaren 27]]a – [[Felix Garcia Larratxe]], nafar farmazialari eta politikari abertzalea (j. [[1880]]).
* [[Maiatzaren 31]] – [[Adolf Eichmann]], alemania [[Nazionalsozialismo|Naziko]] [[Schutzstaffel|SSetako]] goi-mailako ofiziala, [[Holokaustoa]]ren arduradun zuzenetako bat (j. [[1906]]).
==== Ekaina ====
* [[Ekainaren 2]]a – [[Vita Sackville-West]], ingeles idazlea eta lorategi diseinatzailea (j. [[1892]]).
* [[Ekainaren 6]]a – [[Yves Klein]], frantziar artista, [[Body Art]]eko aitzindaria (j. [[1928]]).
* [[Ekainaren 11]]n desagertua – [[John Anglin]], estatubatuar banku-lapurra, [[Alcatrazeko kartzela]]tik ihes egin zuelako ezaguna (j. [[1930]]).
* [[Ekainaren 12]]a – [[John Ireland]], ingeles musikagilea (j. [[1879]]).
* [[Ekainaren 15]]a – [[Alfred Cortot]], frantziar pianista eta musika-pedagogoa (j. [[1877]]).
* [[Ekainaren 19]]a – [[Frank Borzage]], estatubatuar zinema zuzendari eta aktorea (j. [[1894]]).
* [[Ekainaren 20]]a – [[Shaaban Robert]], [[Tanzania]]ko idazlea, [[Swahili]] hizkuntzaz idatzi duten autore ezagunenetakoa (j. [[1909]]).
* [[Ekainaren 27]]a – [[Maria Dermoût]], herbeheretar idazlea (j. [[1888]]).
==== Uztaila ====
* [[Uztailaren 6]]a – [[William Faulkner]], estatubatuar idazlea, 1949ko [[Literaturako Nobel Saria]] (j. [[1897]]).
* [[Uztailaren 6]]a – [[Josef Augusto Austriakoa]], austriar artxiduke eta [[Hungaria]]ko estatuburua (j. [[1872]]).
* [[Uztailaren 9]]a – [[Georges Bataille]], frantziar idazlea eta pentsalaria (j. [[1897]]).
* [[Uztailaren 23]]a – [[Enrique Herrero Ducloux]], Argentinan bizi izandako nafar kimikaria (j. [[1877]]).
* [[Uztailaren 26]]a – [[Gabriel Arias-Salgado]], espainiar politikari [[falange|falangista]] (j. [[1904]]).
* [[Uztailaren 26]]a – [[Raquel Meller]], espainiar zinemako-abeslari, kupletista eta aktorea (j. [[1888]]).
* [[Uztailaren 28]]a – [[Mariano Gamir]], espainiar jenerala (j. [[1877]]).
* [[Uztailaren 29]]a – [[Ronald Fisher]], ingeles estatistikari eta biologoa (j. [[1890]]).
* [[Uztailaren 29]]a – [[Leonardo De Lorenzo]], italiar flautista (j. [[1875]]).
* [[Uztailaren 30]]a – [[Luigi Carnera]], italiar astronomoa (j. [[1875]]).
==== Abuztua ====
* [[Abuztuaren 1]]a – [[Leon Kruczkowski]], poloniar idazlea (j. [[1900]]).
* [[Abuztuaren 4]]a – [[Veikko Antero Koskenniemi]], finlandiar idazlea (j. [[1885]]).
* [[Abuztuaren 5]]a – [[Marilyn Monroe]], estatubatuar aktorea, XX. mendeko film-izarra, sexu eta pop ikonoa (j. [[1926]]).
* [[Abuztuaren 5]]a – [[Ramón Pérez de Ayala]], espainiar idazlea (j. [[1880]]).
* [[Abuztuaren 9]]a – [[Hermann Hesse]], alemaniar-suitzar poeta, idazle eta margolaria, [[1946]]ko [[Literaturako Nobel Saria]] (j. [[1877]]).
* [[Abuztuaren 10]]a – [[Heraclio Alfaro]], arabar ingeniari eta hegazkinlaria (j. [[1893]]).
* [[Abuztuaren 10]]a – [[Jacinto Mikelarena]], bizkaitar idazle eta kazetaria (j. [[1891]]).
* [[Abuztuaren 15]]a – [[Lei Feng]], [[Askapenerako Herri Armada]]ko soldadua eta [[Txina]]ko [[komunismo]]an pertsonaia legendarioa (j. [[1940]]).
* [[Abuztuaren 17]]a – [[Peter Fechter]], [[Berlingo harresia]] zeharkatzen saiatzen hil zen gaztea (j. [[1944]]).
* [[Abuztuaren 24]]a – [[Mykolas Biržiška]], lituaniar historialaria, argitaratzailea, literatura irakaslea eta politikaria (j. [[1882]]).
==== Iraila ====
* [[Irailaren 3]]a – [[Dorothy Brookshaw]], kanadar atleta, 4x100 metroko probetan aditua (j. [[1912]]).
* [[Irailaren 3]]a – [[Edward Estlin Cummings]], estatubatuar olerkaria (j. [[1894]]).
* [[Irailaren 6]]a – [[Hanns Eisler]], alemaniar musikagilea (j. [[1898]]).
* [[Irailaren 7]]a – [[Karen Blixen]], daniar idazlea (j. [[1885]]).
* [[Irailaren 8]]a – [[Blanca Vidal]], bizkaitar aktorea, Uruguain, Txilen eta Argentinan lan egin zuena (j. [[1885]]).
* [[Irailaren 16]]a – [[Antonio Arraiz]], venezuelar idazlea (j. [[1903]]).
* [[Irailaren 19]]a – [[Carmen Valero Gimeno]], espainiar maistra, intelektual, feminista eta sindikalista (j. [[1893]]).
* [[Irailaren 21]]a – [[Marie Bonaparte]], frantziar printzesa, idazle, itzultzaile eta psikoanalista (j. [[1882]]).
* [[Irailaren 28]]a – [[Knud Kristensen]], [[Danimarka]]ko lehen ministroa (j. [[1880]]).
* [[Irailaren 30]]a – [[Mohamed VIII.a al-Amin]], [[Tunisia]]ko bey eta erregea (j. [[1881]]).
==== Urria ====
* [[Urriaren 1]]a – [[Victoriana Herrero Barroso]], errioxar erizaina eta presondegietako funtzionarioa (j. [[1893]]).
* [[Urriaren 9]]a – [[Milan Vidmar]], esloveniar ingeniari elektrikoa, xake jokalaria, filosofoa eta idazlea (j. [[1885]]).
* [[Urriaren 11]] – [[Jose Aranburu Aramendi]], ''Keixeta'', gipuzkoar aizkolaria, historiako handienetako bat (j. [[1881]]).
* [[Urriaren 11]] – [[Harumi Hanayagi]], japoniar aktorea (j. [[1896]]).
* [[Urriaren 16]]a – [[Gaston Bachelard]], frantziar filosofoa (j. [[1884]]).
* [[Urriaren 16]]a – [[Raimundo García García]], Iruñean bizi izandako espainiar kazetari eta politikaria (j. [[1884]]).
* [[Urriaren 17]]a – [[Natalia Sergeievna Gontxarova]], errusiar margolaria (j. [[1881]]).
* [[Urriaren 19]]a – [[Jose Agerre]], euskal idazle eta politikaria (j. [[1889]]).
* [[Urriaren 24]]a – [[Antonio Pérez Goiena]], nafar elizgizona eta idazlea (j. [[1863]]).
* [[Urriaren 28]]a – [[Gabrielle Renaudot]], frantziar astronomoa (j. [[1877]]).
* [[Urriaren 29]]a – [[Adrián Loyarte]], gipuzkoar kazetari eta idazlea (j. [[1882]]).
* [[Urriaren 31]] – [[Thomas Holenstein]], [[Suitzako Konfederazioko presidente]]a (j. [[1896]]).
==== Azaroa ====
* [[Azaroaren 7]]a – [[Anna Eleanor Roosevelt]], Ameriketako Estatu Batuetako [[Lehen Dama]] eta feminista aktibista (j. [[1884]]).
* [[Azaroaren 14]]a – [[Ignazio Maria Etxaide]], euskarazko eta gaztelaniazko idazlea, ingeniaria eta euskaltzalea (j. [[1884]]).
* [[Azaroaren 15]]a - [[Isaak Díez Ibáñez]], arabar margolari, eskultore eta dekoratzailea (j. [[1891]]).
* [[Azaroaren 18]]a – [[Niels Bohr]], daniar fisikaria, 1922ko [[Fisikako Nobel Saria]] (j. [[1885]]).
* [[Azaroaren 22]]a – [[René Coty]], [[Frantziako Laugarren Errepublika]]ko bigarren eta azken presidentea (j. [[1882]]).
* [[Azaroaren 26]]a – [[Albert Sarraut]], [[Frantziako lehen ministro]]a (j. [[1872]]).
* [[Azaroaren 28]]a – [[Gilemina I.a Herbehereetakoa]], Herbehereetako erregina (j. [[1880]]).
* [[Azaroaren 30]]a – [[Paulo Iantzi]], nafar bertsolaria (j. [[1882]]).
==== Abendua ====
* [[Abenduaren 4]]a – [[Luis Orotz Zabaleta]], Nafarroako Foru Aldundiko eta Eusko Ikaskuntzako zuzenbide-aholkularia (j. [[1885]]).
* [[Abenduaren 15]]a – [[Charles Laughton]], ingeles aktore, gidoigile, ekoizle eta zinema zuzendaria (j. [[1899]]).
* [[Abenduaren 17]]a – [[Thomas Mitchell]], estatubatuar aktorea (j. [[1892]]).
* [[Abenduaren 20]]a – [[Emil Artin]], austriar matematikaria (j. [[1898]]).
* [[Abenduaren 21]]a – [[Fernand Rigaux]], belgiar astronomoa (j. [[1905]]).
* [[Abenduaren 23]]a – [[José Giral]], espainiar kimikari eta politikari errepublizalea (j. [[1879]]).
* [[Abenduaren 24]]a – [[Wilhelm Ackermann]], alemaniar logikari matematikoa (j. [[1896]]).
* [[Abenduaren 26]]a – [[Benigno Oreja]], bizkaitar mediku eta politikaria (j. [[1878]]).
* [[Abenduaren 27]]a – [[Olga Preobrajenska]], errusiar-frantziar dantzaria (j. [[1871]]).
* [[Abenduaren 31]] – [[Charles Galton Darwin]], ingeles fisikaria, eugenista, eta [[Charles Darwin]]en biloba (j. [[1887]]).
* [[Abenduaren 31]] – [[Juan Granell]], espainiar ingeniari eta politikari karlista, [[Bizkai]]ko gobernadore zibila (j. [[1902]]).
==== Egun ezezaguna edo zehaztugabea ====
* [[Aquilino Gómez-Acedo]], bizkaitar futbolaria (j. [[1890]]).
* [[Paul Götz]], alemaniar astronomoa (j. [[1883]]).
* [[William Barnes]], ingeles futbolaria eta entrenatzailea, eta [[Bilboko Athletic Kluba|Athletic Clubeko]] entrenatzailea (j. [[1879]]).
== [[Nobel Sariak|Nobel saridunak]]: ==
* [[Fisikako Nobel Saria|Fisika]]: [[Lev Davidovich Landau]]
* [[Kimikako Nobel Saria|Kimika]]: [[Max Ferdinand Perutz]], [[John Kendrew]]
* [[Literaturako Nobel Saria|Literatura]]: [[John Steinbeck]]
* [[Medikuntzako Nobel Saria|Medikuntza]]: [[Francis Crick|Francis Harry Compton Crick]], [[James Dewey Watson]], [[Maurice Wilkins]]
* [[Bakearen Nobel Saria|Bakea]]: [[Linus Pauling]]
----
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Denbora unitate aurkibidea}}
[[Kategoria:1962| ]]
2kn6fon0lef76zkfbyyitvmueu2nlvi
1967
0
1294
10006050
9999711
2024-12-20T16:51:55Z
Lainobeltz
56334
/* Egun ezezaguna edo zehaztugabea */
10006050
wikitext
text/x-wiki
{{urte aurkibide probak}}
{{urtegertaerak}}
== Gertaerak ==
=== Euskal Herria ===
=== Mundua ===
* [[Urtarrilaren 17]]a – [[Santurtziko Butano biltegiaren leherketa|Santurtziko Butano biltegi baten leherketa]]. Kalte material handiak eragin zituen eta jendea izututa ihes egin zuen. Hildako bakarra bihotzekoak jota hil zen.
* [[Maiatzaren 20]]a – Langileek [[Bandasko greba]] bertan behera utzi zuten.
* [[Ekainaren 5]]a – [[Sei Eguneko Gerra]] hasi zen [[Ekialde Hurbila|Ekialde Hurbilean]], [[Israel]] eta estatu [[arabiar]] mugakideen artean: [[Egipto]], [[Siria]], [[Jordania]] eta [[Irak]]. 6 egun geroago amaitu zen.
* [[Abuztuaren 13]]a – [[Ereta]] herritik gertu [[1967ko Eretako lurrikara|lurrikara gertatu zen]]. Ondorioak: hildako bat, ehundaka zauritu, 62 udalerri ukitu eta 2.283 eraikin hondaturik.
* [[Irailaren 2]]a – [[Paddy Roy Bates]] izeneko [[Britainia Handia|britainiarrak]] [[Roughs Tower]] okupatu eta [[Sealand]]eko Printzerria sortu zuen.
* [[Irailaren 10]]a – [[1967ko Gibraltarko burujabetzari buruzko galdeketa|Gibraltarko burujabetzari buruzko galdeketan]] gibraltarrek beren berezko Gobernu Erakundeekin eta Britainiar Agintaritzapean jarraitzeari baiezkoa eman zioten.
* [[Urriaren 22]]a – [[Vietnamgo Gerra]]ren aurkako manifestaldi ugari izan ziren munduan zehar.
* [[Azaroaren 30]]a – [[Yemen]] independizatu zen [[Erresuma Batua]]tik.
* [[Abenduaren 13]]a – [[Grezia]]n [[Koronelen diktadura|Koronelen kolpea]] izenez ezaguna,eman zuten eskuineko militar batzuk, besteak beste, [[Stylianos Pattakos]] generala eta [[Georgios Papadopoulos]] eta [[Nikolaos Makarezos]] koronelak. Diktadurak zazpi urtez iraundu zuen.
== Arte eta kultura ==
=== Euskal Herria ===
* [[Maiatzaren 4]]a – [[1967ko Gipuzkoako Bertsolari Txapelketa]]n [[Txomin Garmendia]]k jantzi zuen txapela.
* [[Ekainaren 11]] – [[1967ko Bertsolari Txapelketa Nagusia]]: hirugarren aldiz [[Manuel Olaizola|Manuel Olaizola ''Uztapide'']] irabazle.
=== Mundua ===
* [[The Velvet Underground]] eta [[The Doors]] taldeek izen bereko disko bana argitaratu zuten. [[Jimi Hendrix]]ek bestela ''"Are You Experienced"'' eta ''"Axis: Bold as Love"'' albumak.
=== Musika ===
{{sakontzeko|1967ko musika}}
== Zientzia eta teknologia ==
* [[Ekainaren 27]]a – Munduko lehen kutxazain automatikoa ipini zuten [[Londres]]en.
* [[Azaroaren 28]]a – [[Jocelyn Bell Burnell]]ek [[PSR B1919+21]] irrati-pultsarra aurkitu zuen, mota honetako lehenengoa.
* [[Abendu]]an [[Christiaan Barnard]]ek lehen [[bihotz-transplante]]a egin zuen Groote Schuur ospitalean, [[Lurmutur Hiria]]n ([[Hegoafrika]]).
== Kirolak ==
* [[Celtic FC]] talde eskoziarrak [[UEFAko Txapeldunen Liga|Europako Kopa]] irabazi zuen, finalean [[F.C. Internazionale Milano|Inter Milanen]] aurka jokatuz. Txapelketa hori lortzen lehenengo talde britainiar bilakatu zen.
* [[Davis Kopa]]n [[Australia]]k irabazi zion [[Espainia]]ri finalean.
* [[NBA]]n, [[Philadelphia 76ers]]ek txapelketa irabazi zuten, finalean San Francisco Warriors garaituz.
== Jaiotzak ==
==== Urtarrila ====
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Juanma Bajo Ulloa]], arabar zinema zuzendaria.
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Spencer Tunick]], judu jatorriko estatubatuar argazkilaria, pertsona biluzien talde handien argazkiegatik ezaguna.
* [[Urtarrilaren 2]]a – [[Ángel Alonso]], gipuzkoar zinema zuzendaria.
* [[Urtarrilaren 2]]a – [[Basile Boli]], frantziar futbolari ohia.
* [[Urtarrilaren 2]]a – [[Tia Carrere]], estatubatuar aktore, modelo eta abeslaria.
* [[Urtarrilaren 2]]a – [[Francois Pienaar]], hegoafrikar errugbilari ohia.
* [[Urtarrilaren 3]]a – [[Josu Jimenez Maia]], nafar idazlea.
* [[Urtarrilaren 5]]a – [[Ibon Koteron]], bizkaitar musikaria eta [[alboka]]ria.
* [[Urtarrilaren 6]]a – [[Fátima Báñez]], espainiar politikaria, ekonomialaria eta jurista.
* [[Urtarrilaren 7]]a – [[Nick Clegg]], britainiar politikaria.
* [[Urtarrilaren 8]]a – [[Małgorzata Foremniak]], poloniar aktorea.
* [[Urtarrilaren 10]]a – [[Patxi Freytez]], nafar aktorea.
* [[Urtarrilaren 12]]a – [[Meho Kodro]], bosniar futbolari ohia.
* [[Urtarrilaren 13]]a – [[Manu Aierdi]], gipuzkoar ekonomialari eta politikaria, [[Napar Buru Batzarra|Napar Buru Batzarreko]] lehendakaria.
* [[Urtarrilaren 14]]a – [[Ihor Terekhov]], [[Kharkiv]]eko alkatea.
* [[Urtarrilaren 14]]a – [[Emily Watson]], zinema eta antzerkiko ingeles aktorea.
* [[Urtarrilaren 15]]a – [[Maria Eugenia Arrizabalaga]], [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJko]] gipuzkoar politikaria.
* [[Urtarrilaren 16]]a – [[Andrea James]], estatubatuar film-ekoizle, zuzendari, blogari eta transgeneroen eskubideen aldeko ekintzailea.
* [[Urtarrilaren 16]]a – [[Alberto Puig]], kataluniar motoziklismoko pilotu ohia.
* [[Urtarrilaren 16]]a – [[Dolores Serrano]], espainiar musikagilea, piano-jotzailea eta irakaslea.
* [[Urtarrilaren 18]]a – [[Pieter Huistra]], herbehereetar futbolari ohia.
* [[Urtarrilaren 18]]a – [[Andoni Urzelai]], gipuzkoar idazlea.
* [[Urtarrilaren 19]]a – [[Javier Cámara]], espainiar aktorea.
* [[Urtarrilaren 20]]a – [[Pepón Nieto]], espainiar aktorea.
* [[Urtarrilaren 21]]a – [[Alfred Jermaniš]], esloveniar futbolari ohia.
* [[Urtarrilaren 21]]a – [[Jose Ramon Uriarte (txirrindularia)|Jose Ramon Uriarte]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Urtarrilaren 22]]a – [[Garbiñe Etxeberria]], gipuzkoar futbolari eta entrenatzailea, Emakumezkoen Futbol Ligako lehen entrenatzaile profesionaletako bat.
* [[Urtarrilaren 22]]a – [[Eleanor McEvoy]], irlandar kantautorea.
* [[Urtarrilaren 23]]a – [[Robert Golob]], [[Eslovenia]]ko lehen ministroa.
* [[Urtarrilaren 23]]a – [[Naim Süleymanoğlu]], turkiar [[halterofilia|haltera]] (h. [[2017]]).
* [[Urtarrilaren 26]]a – [[Mikel Ibarguren Errasti|Mikel Ibarguren]], gipuzkoar idazlea eta [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAko]] preso ohia.
* [[Urtarrilaren 28]]a – [[Iñaki Larrinbe]], arabar artista.
* [[Urtarrilaren 29]]a – [[Xabier Irujo Ametzaga]], euskal irakaslea eta idazlea.
* [[Urtarrilaren 30]]a – [[Mikel Belasko]], euskarazko nafar filologoa eta idazlea.
* [[Urtarrilaren 31]] – [[Stefan Beuse]], alemaniar idazlea.
==== Otsaila ====
* [[Otsailaren 1]]a – [[Meg Cabot]], estatubatuar eleberrigilea.
* [[Otsailaren 1]]a – [[Ulises Eyherabide]], argentinar rock musikaria, ''Rescate'' rock talde kristauaren liderra (h. [[2022]]).
* [[Otsailaren 2]]a – [[Noemí Galera]], telebistako produktore kataluniarra.
* [[Otsailaren 2]]a – [[Edu Manga]], brasildar futbolari ohia.
* [[Otsailaren 3]]a – [[Auxi Díaz]], kanariar epailea, magistratua eta irakaslea.
* [[Otsailaren 3]]a – [[Aurelio Vidmar]], australiar futbolari ohia.
* [[Otsailaren 4]]a – [[Jokin Sorozabal]], gipuzkoar bertsolaria.
* [[Otsailaren 4]]a – [[Zoila Uriarte Gonzáles]], perutar mediku, funtzionario eta irakaslea (h. [[2016]]).
* [[Otsailaren 5]]a – [[Olafur Eliasson]], daniar-islandar artista.
* [[Otsailaren 7]]a – [[Nicolae Ciucă]], [[Errumania]]ko lehen ministroa.
* [[Otsailaren 7]]a – [[Carlos García Adanero]], [[UPN]]ko nafar politikaria.
* [[Otsailaren 7]]a – [[Carlos Martínez Ugarte]], arabar futbolari ohia.
* [[Otsailaren 10]]a – [[Txabi Arnal]], bizkaitar idazlea.
* [[Otsailaren 10]]a – [[Laura Dern]], estatubatuar aktorea.
* [[Otsailaren 13]]a – [[Ross Robinson]], estatubatuar ekoizle diskografikoa.
* [[Otsailaren 14]]a – [[Manuela Maleeva]], bulgariar tenislari ohia.
* [[Otsailaren 14]]a – [[Mark Rutte]], [[Herbehereak|Herbehereetako]] lehen ministroa.
* [[Otsailaren 15]]a – [[Rosa Cursach]], espainiar filosofoa, teologoa, politikaria eta emakumeen eskubideen aldeko ekintzaile feminista.
* [[Otsailaren 16]]a – [[Shunichi Ikenoue]], japoniar futbolari ohia.
* [[Otsailaren 17]]a - [[Leila Guerriero]], argentinar idazlea, kazetaria eta editorea.
* [[Otsailaren 18]]a – [[Roberto Baggio]], italiar futbolaria.
* [[Otsailaren 19]]a – [[Benicio Del Toro]], puertorikoar-estatubatuar aktorea.
* [[Otsailaren 20]]a – [[Kurt Cobain]], [[Nirvana (musika taldea)|Nirvana]] taldeko abeslaria, musikagilea eta gitarra-jotzailea (h. [[1994]]).
* [[Otsailaren 20]]a – [[David Herman]], estatubatuar aktorea.
* [[Otsailaren 20]]a – [[Eduardo Iturralde]], bizkaitar futbol arbitro ohia.
* [[Otsailaren 20]]a – [[Begoña Gil]], bizkaitar politikaria, [[Patxi López]]en emaztea.
* [[Otsailaren 20]]a – [[Nenad Maslovar]], montenegroar futbolari ohia.
* [[Otsailaren 22]]a – [[Naomi Foyle]], britainiar-kanadar idazle, argitaratzaile eta itzultzailea.
* [[Otsailaren 23]]a – [[Tetsuya Asano]], japoniar futbolari ohia.
* [[Otsailaren 24]]a – [[Brian Schmidt]], estatubatuar-australiar astrofisikaria, 2011ko [[Fisikako Nobel Saria]].
* [[Otsailaren 24]]a – [[Fernando Tejero]], espainiar antzezlea.
* [[Otsailaren 26]]a – [[Claudia Coari]], [[Kitxua (etnia)|kitxua]] jatorriko perutar politikaria.
* [[Otsailaren 26]]a – [[Arantxa Elizondo]], gipuzkoar politologoa eta [[EHU]]ko irakaslea.
* [[Otsailaren 26]]a – [[Kazuyoshi Miura]], japoniar futbolari ohia.
* [[Otsailaren 27]]a – [[Jonathan Ive]], ingeles diseinatzailea, [[Apple Inc.]] konpainiako diseinu-burua.
* [[Otsailaren 28]]a - [[Jaldia Abubakra]], palestinar ekintzailea, espainiar Estatuan Palestinako borrokaren erreferentea.
* [[Otsailaren 28]]a – [[Alberto Camargo]], kolonbiar txirrindulari ohia.
* [[Otsailaren 28]]a – [[Galab Donev]], [[Bulgaria]]ko lehen ministroa.
==== Martxoa ====
* [[Martxoaren 1]]a – [[Stuart Conquest]], britainiar xake jokalaria.
* [[Martxoaren 2]]a – [[Thierry Lacroix]], frantziar errugbilari ohia.
* [[Martxoaren 3]]a – [[Go Mi-Sun]], 11 [[zortzimilako]] igo zituen emakumezko alpinista hegokorearra (h. [[2009]]).
* [[Martxoaren 7]]a – [[Muhsin Al-Ramli]], irakiar idazle, poeta, hispanista eta itzultzailea da, arabieraz eta gaztelaniaz idazten duena.
* [[Martxoaren 7]]a - [[Ai Yazawa]], japoniar mangaka.
* [[Martxoaren 8]]a – [[José Luis Agirre]], gipuzkoar arraunlari ohia.
* [[Martxoaren 10]]a – [[Concha Andreu]], [[Errioxa]]ko presidentea.
* [[Martxoaren 11]] – [[Reka Zsofia Lazăr-Szabo]], errumaniar floretista ohia.
* [[Martxoaren 12]]a – [[Jorge Dely Valdés]], panamar futbolari ohia.
* [[Martxoaren 12]]a – [[Joxerramon Iruretagoiena|Joxerramon Iruretagoiena, ''Izeta II.a'']], gipuzkoar harri-jasotzailea.
* [[Martxoaren 14]]a – [[Javier Merino]], gipuzkoar aktore eta umorista.
* [[Martxoaren 15]]a – [[Lucrecia (abeslaria)|Lucrecia]], kubatar abeslari, aktore, aurkezle eta idazlea.
* [[Martxoaren 15]]a – [[Naoko Takeuchi]], japoniar manga-artista.
* [[Martxoaren 19]] – [[Oleksiy Tsybko]], ukrainar errugbilari eta militarra (h. [[2022]]).
* [[Martxoaren 20]]a – [[Xavier Beauvois]], frantziar aktore, zinema zuzendari eta gidoigilea.
* [[Martxoaren 20]]a – [[Bajram Begaj]], [[Albania]]ko presidentea.
* [[Martxoaren 22]]a – [[Mario Cipollini]], italiar txirrindulari ohia, [[esprinter]] gisa nabarmendua.
* [[Martxoaren 25]]a – [[Vicente Amigo]], espainiar [[flamenko]] gitarra-jotzaile eta musikagilea.
* [[Martxoaren 26]]a – [[Julen Salaberria]], nafar pilotari ohia.
* [[Martxoaren 28]]a – [[Mikel Loinaz]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[Martxoaren 29]]a – [[Michel Hazanavicius]], frantziar zinema zuzendari, ekoizle eta gidoigilea.
* [[Martxoaren 31]] – [[Ľubomír Luhový]], eslovakiar futbolari ohi eta entrenatzailea.
==== Apirila ====
* [[Apirilaren 1]]a – [[Felix Iñurrategi]], gipuzkoar mendizalea (h. [[2000]]).
* [[Apirilaren 2]]a – [[Jon Sistiaga]], gipuzkoar kazetaria eta gerra-berriemailea.
* [[Apirilaren 4]]a – [[Daniel Muxika]], gipuzkoar idazlea.
* [[Apirilaren 5]]a – [[Ane Urkiola]], [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJko]] gipuzkoar politikaria.
* [[Apirilaren 6]]a – [[Xabier Aldanondo]], gipuzkoar txirrindulari ohia.
* [[Apirilaren 6]]a – [[Juan Antonio Zarrabeitia]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Apirilaren 7]]a – [[Iñigo Segurola]], gipuzkoar lorezaina.
* [[Apirilaren 8]]a - [[Kate Barry]], britainiar argazkilari erretratugilea (h. [[2013]]).
* [[Apirilaren 9]]a – [[Xabier Zabala]], gipuzkoar musikaria eta konpositorea.
* [[Apirilaren 10]]a – [[Marie-Antoinette Maupertuis]], korsikar ekonomialaria eta politikaria, [[Korsikako Asanblada]]ko presidentea.
* [[Apirilaren 10]]a – [[Iñaki Zurimendi]], bizkaitar futbolari ohia eta futbol entrenatzailea.
* [[Apirilaren 12]]a – [[Radhya Al-Mutawakel]], yemendar Giza Eskubideen defendatzailea.
* [[Apirilaren 13]]a – [[Patxi Juaristi]], bizkaitar soziologoa.
* [[Apirilaren 14]]a – [[Alfonso Alonso]], arabar politikaria, [[Gasteizko alkateen zerrenda|Gasteizko alkate]] ohia.
* [[Apirilaren 14]]a – [[José Javier Belloso]], nafar futbolari ohia.
* [[Apirilaren 14]]a – [[Javier Valdez]], mexikar kazetari eta idazlea, [[narkotrafiko]] eta krimen antolatuan aditua (h. [[2017]]).
* [[Apirilaren 18]]a – [[Maria Bello]], estatubatuar aktorea.
* [[Apirilaren 18]]a – [[Jon Mikel Euba]], bizkaitar artista.
* [[Apirilaren 19]]a – [[Herri Torrontegi]], motoziklismoko bizkaitar pilotu ohia.
* [[Apirilaren 20]]a - [[Maja Bajević]], bosniar argazkilaria eta performancegilea.
* [[Apirilaren 20]]a – [[Gilles Simeoni]], [[korsikar]] abokatu eta politikaria.
* [[Apirilaren 22]]a – [[Alicia Sánchez-Camacho]], kataluniar politikari eta abokatua, [[Kataluniako Alderdi Popularra|Kataluniako Alderdi Popularreko]] presidente ohia.
* [[Apirilaren 22]]a – [[Juan Carlos Unzue]], nafar futbol atezain ohia eta entrenatzailea.
* [[Apirilaren 25]]a – [[Oskar Goñi|Oskar Goñi, ''Goñi I.a'']], nafar pilotari ohia.
* [[Apirilaren 26]]a - [[Marianne Jean-Baptiste]], ingeles aktorea.
* [[Apirilaren 27]]a – [[Gilen Alexandro Herbehereetakoa]], [[Herbehereak|Herbehereetako]] erregea.
* [[Apirilaren 30]]a – [[Philipp Kirkorov]], bulgariar-armeniar jatorriko errusiar pop abeslaria.
* [[Apirilaren 30]]a – [[Ibon Urbieta]], gipuzkoar arraunlari ohia.
==== Maiatza ====
* [[Maiatzaren 3]]a – [[Julen Reketa]], euskal mendigoizalea.
* [[Maiatzaren 3]]a – [[Juan Luis Sukuntza]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 3]]a – [[Iretiola Doyle]], nigeriar aktore, telebista aurkezle, ekoizle eta gidoilaria.
* [[Maiatzaren 4]]a – [[Eneko Etxebarrieta]], arabar argazkilari, publizista, irakaslea eta abenturazalea.
* [[Maiatzaren 4]]a – [[Garbiñe Ubeda]], euskal idazlea.
* [[Maiatzaren 5]]a – [[Carlos Alberto Dias]], brasildar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 8]]a – [[Hector Iglesias]], euskal hizkuntzalari eta irakaslea.
* [[Maiatzaren 9]]a – [[Yves Béhar]], suitzar diseinatzaile eta enpresaburua.
* [[Maiatzaren 10]]a – [[Nobuhiro Takeda]], japoniar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 11]] – [[Sue Gardner]], kanadar kazetaria eta enpresaburua, [[Wikimedia Fundazioa|Wikimedia Fundazioko]] zuzendari nagusi ohia.
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Ramón González Arrieta]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Maiatzaren 13]]a – [[Chuck Schuldiner]], estatubatuar musikaria, ''Death'' bandako abeslari, gitarra eta konpositorea (h. [[2001]]).
* [[Maiatzaren 15]]a – [[Madhuri Dixit]], indiar aktorea, 1980 eta 1990 hamarkadetako Bollywoodeko zinemaren ikonotzat hartua.
* [[Maiatzaren 15]]a – [[Amador Granados]], gipuzkoar txirrindulari paralinpikoa.
* [[Maiatzaren 16]]a – [[Fotis Katsikaris]], greziar saskibaloi jokalari ohi eta entrenatzailea.
* [[Maiatzaren 17]]a – [[Joseph Acaba]], estatubatuar irakasle, hidrogeologo eta [[NASA]]ko astronauta.
* [[Maiatzaren 18]]a – [[Osiel Cárdenas Guillén]], mexikar droga trafikatzailea, [[Golkoko kartela|Golkoko karteleko]] burua eta [[Los Zetas]]ko sortzailea.
* [[Maiatzaren 18]]a – [[Pilar Costa]], espainiar abokatu eta politikaria.
* [[Maiatzaren 19]]a – [[Imanol Alvarez Arruti]], bizkaitar eskubaloi jokalari ohia eta entrenatzailea.
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Chris Benoit]], kanadar borrokalaria (h. [[2007]]).
* [[Maiatzaren 22]]a – [[Patxi Ferreira]], bizkaitar futbolari ohia eta entrenatzailea.
* [[Maiatzaren 27]]a – [[Paul Gascoigne]], britainiar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 27]]a – [[Laurence Ostolaza]], lapurtar kazetaria.
* [[Maiatzaren 29]]a – [[Noel Gallagher]], britainiar musikari eta abeslaria, ''[[Oasis]]'' taldeko gitarra-jotzaile eta bigarren abeslaria.
* [[Maiatzaren 29]]a – [[Iñaki Otxoa de Olza]], 12 [[zortzimilako]] igo zituen iruindar mendizale eta alpinista (h. [[2008]]).
* [[Maiatzaren 29]]a - [[Mariana Travacio]], argentinar idazle eta psikologoa.
* [[Maiatzaren 31]] – [[Sandrine Bonnaire]], frantziar aktore eta zuzendaria.
==== Ekaina ====
* [[Ekainaren 2]]a – [[Jon Josu Legarreta]], bizkaitar astrofisikaria.
* [[Ekainaren 3]]a – [[Enrique Gerrikagoitia]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Ekainaren 5]]a – [[Saman Arastoo]], irandar aktore eta antzerki-zuzendaria.
* [[Ekainaren 6]]a – [[Paul Giamatti]], estatubatuar aktorea.
* [[Ekainaren 7]]a – [[Yuji Sakakura]], japoniar futbolari ohia.
* [[Ekainaren 10]]a – [[Pavel Badea]], errumaniar futbolari ohia.
* [[Ekainaren 12]]a – [[Icíar Bollaín]], espainiar aktorea eta zinema-zuzendaria.
* [[Ekainaren 12]]a – [[Aída Gómez]], espainiar dantza-zuzendaria, koreografoa, dantzaria, irakaslea eta diseinatzailea.
* [[Ekainaren 15]]a – [[Fred Tatasciore]], estatubatuar ahots-aktorea.
* [[Ekainaren 16]]a – [[Jürgen Klopp]], alemaniar futbolari-ohi eta entrenatzailea.
* [[Ekainaren 17]]a – [[Dorothea Röschmann]], alemaniar opera abeslari sopranoa eta aktorea.
* [[Ekainaren 17]]a – [[Zinho]], brasildar futbolari ohia.
* [[Ekainaren 19]]a – [[Itxaso Atutxa]], bizkaitar politikari jeltzalea, [[Bizkai Buru Batzarra|Bizkai Buru Batzarreko]] lehendakaria.
* [[Ekainaren 20]]a – [[Nicole Kidman]], australo-estatubatuar aktorea.
* [[Ekainaren 20]]a – [[Patxi Lezama]], bizkaitar eskultorea.
* [[Ekainaren 20]]a – [[Angela Melillo]], italiar aktorea.
* [[Ekainaren 21]]a – [[Aitor Sarasua]], gipuzkoar bertsolaria (h. [[2018]]).
* [[Ekainaren 21]]a – [[Yingluck Shinawatra]], [[Thailandia]]ko lehen ministro ohia.
* [[Ekainaren 22]]a – [[Alejandro Aravena]], txiletar arkitektoa.
* [[Ekainaren 23]]a – [[Álex Pina]], nafar gidoigile eta ekoizlea.
* [[Ekainaren 24]]a – [[Antonio Caballero]], gipuzkoar boxeolari amateur ohia.
* [[Ekainaren 25]]a - [[Almudena Arteaga]], espainiar idazlea, eleberri historikoan nabarmendua.
* [[Ekainaren 26]]a – [[Benoît Hamon]], frantziar politikaria.
* [[Ekainaren 26]]a – [[Francesc Ribera i Toneu]], kataluniar abeslari, musikari eta politikaria.
* [[Ekainaren 28]]a – [[Leona Aglukkaq]], kanadar politikaria, Kanadan ministro izendatutako lehenengo emakume [[inuit|inuka]].
* [[Ekainaren 28]]a - [[Myriam Seco]], espainiar arkeologoa eta egiptologoa.
* [[Ekainaren 29]]a – [[Carmen Alba]], iruindar abokatu eta politikaria.
* [[Ekainaren 30]]a – [[Victoria Kaspi]], estatubatuar-kanadar astrofisikaria.
==== Uztaila ====
* [[Uztailaren 1]]a – [[Pamela Anderson]], kanadar aktore, ekoizle eta modeloa.
* [[Uztailaren 1]]a – [[Marisa Monte]], Brasilgo emakumezko abeslari ezagunenetakoa.
* [[Uztailaren 2]]a – [[Claudio Biaggio]], argentinar futbolari ohia.
* [[Uztailaren 5]]a – [[Mustafa Al-Kadhimi]], [[Irak]]eko lehen ministro ohia.
* [[Uztailaren 6]]a – [[Heather Nova]], [[bermuda]]r kantautore eta poeta.
* [[Uztailaren 10]]a – [[Jean-Michel Gonzalez]], lapurtar errugbilari ohi eta errugbi entrenatzailea.
* [[Uztailaren 11]] – [[Jhumpa Lahiri]], estatubatuar idazlea.
* [[Uztailaren 12]]a – [[Carmen Castro García]], espainiar ekonomialaria, ikertzailea, aktibista eta feminista.
* [[Uztailaren 14]]a – [[Alfredo Cospito]], italiar anarkista.
* [[Uztailaren 14]]a – [[Joseba Zorrilla]], bizkaitar politikaria.
* [[Uztailaren 15]]a – [[Eduardo Inda]], nafar kazetaria.
* [[Uztailaren 16]]a – [[Will Ferrell]], estatubatuar aktore, komediante, zinema ekoizle eta gidoigilea.
* [[Uztailaren 18]]a – [[Vin Diesel]], estatubatuar aktore, idazle, zinema zuzendari eta ekoizlea.
* [[Uztailaren 18]]a – [[Amar Osim]], bosniar futbolari ohia eta entrenatzailea.
* [[Uztailaren 22]]a – [[Rhys Ifans]], galestar aktorea.
* [[Uztailaren 22]]a – [[Gwendolyn Ann Smith]], estatubatuar LGBT kolektiboaren aldeko ekintzailea eta idazlea.
* [[Uztailaren 23]]a – [[Philip Seymour Hoffman]], estatubatuar aktorea (h. [[2014]]).
* [[Uztailaren 23]]a – [[Roberto Lezaun]], nafar txirrindulari ohia.
* [[Uztailaren 24]]a - [[Marisa Arruabarrena]], gipuzkoar irakaslea, idazlea eta poeta.
* [[Uztailaren 25]]a – [[Günther]], suediar abeslari eta modelo ohia.
* [[Uztailaren 25]]a – [[Matt LeBlanc]], estatubatuar aktorea.
* [[Uztailaren 26]]a – [[Takeshi Motoyoshi]], japoniar futbolari ohia.
* [[Uztailaren 26]]a – [[Tim Schafer]], estatubatuar bideo-joko diseinatzaile eta programatzailea.
* [[Uztailaren 26]]a – [[Jason Statham]], ingeles aktorea.
* [[Uztailaren 27]]a – [[Jill Messick]], estatubatuar zinema ekoizlea (h. [[2018]]).
* [[Uztailaren 27]]a – [[Joan Ridao]], kataluniar politikari, abokatu eta irakaslea.
* [[Uztailaren 28]]a – [[Xabier Lasa Gorraiz]], nafar politikaria, idazlea, itzultzailea eta unibertsitateko irakaslea.
* [[Uztailaren 31]] – [[Nina Bouraoui]], frantziar nobelagile eta konpositorea.
* [[Uztailaren 31]] – [[Elizabeth Wurtzel]], estatubatuar idazlea eta kazetaria (h. [[2020]]).
==== Abuztua ====
* [[Abuztuaren 1]]a – [[Mona Eltahawy]], egipto-estatubatuar kazetari, idazle eta aktibista feminista.
* [[Abuztuaren 1]]a – [[Alberto Ladrón]], nafar idazlea.
* [[Abuztuaren 3]]a – [[Mathieu Kassovitz]], frantziar zinema zuzendari, ekoizle, gidoigile eta aktorea.
* [[Abuztuaren 4]]a – [[Gaizka Urresti]], bizkaitar zinema zuzendaria.
* [[Abuztuaren 5]]a – [[Joxe Mendizabal]], gipuzkoar musikari, konpositore eta musika-ekoizlea.
* [[Abuztuaren 7]]a – [[Aitor Elkoro]], gipuzkoar pilotari ohia.
* [[Abuztuaren 9]]a – [[Marja-Liisa Olthuis]], sami jatorriko finlandiar hizkuntzalari, itzultzaile eta idazlea.
* [[Abuztuaren 11]] – [[Enrique Bunbury]], espainiar abeslaria.
* [[Abuztuaren 13]]a – [[Jeanine Áñez]], [[Bolivia]]ko presidentea.
* [[Abuztuaren 13]]a – [[Jin Xing]], txinatar ballet-dantzari, dantzari moderno, koreografo eta aktorea, sexua berresleitzeko ebakuntza egiteko Txinako Gobernuaren baimena lortu zuen lehenengo txinatar emakume transgeneroa.
* [[Abuztuaren 14]]a – [[Kiki Fatmala]], indonesiar aktorea (h. [[2023]]).
* [[Abuztuaren 15]]a – [[Minerva Piquero]], asturiar kazetaria, telebistako aurkezlea eta idazlea.
* [[Abuztuaren 17]]a – [[Pilar Cabero]], gipuzkoar idazlea.
* [[Abuztuaren 18]]a – [[Pepa Pedroche]], espainiar aktorea eta irakaslea.
* [[Abuztuaren 18]]a – [[Mabi Revuelta]], bizkaitar artista plastikoa.
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Stéphane Charbonnier]], ''Charb'', frantziar karikaturista eta kazetaria (h. [[2015]]).
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Miren Arantza Madariaga Aberasturi]], bizkaitar politikari eta zuzendari publikoa.
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Carrie-Anne Moss]], kanadar aktorea.
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Papias Musengamana]], ruandar apezpiku katolikoa.
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Serj Tankian]], estatubatuar musikari, abeslari, musika-ekoizlea, filosofo aktibista, margolaria, idazlea eta aktorea, ''[[System of a Down]]'' bandaren konpositorea.
* [[Abuztuaren 22]]a – [[Layne Staley]], estatubatuar abeslari eta musikagilea (h. [[2002]]).
* [[Abuztuaren 25]]a – [[Xavier Niel]], frantziar enpresaburua.
* [[Abuztuaren 26]]a – [[Maite Arrese]], gipuzkoar aktorea eta ipuin kontalaria.
* [[Abuztuaren 27]]a – [[Celine Fariala Mangaza]], kongoar jostun eta aktibista (h. [[2020]]).
==== Iraila ====
* [[Irailaren 1]]a – [[Itziar Alkorta Idiakez]], gipuzkoar legelaria, [[bioteknologia]]n eta giza-ugalketako teknologia berrietan aditua, eta [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUko]] irakasle eta ikertzailea.
* [[Irailaren 1]]a – [[Ikerne Goikoetxea]], bizkaitar aktorea.
* [[Irailaren 2]]a – [[Ana Ruiz Mitxelena]], gipuzkoar futbolaria, emakumezkoen Espainiako selekzioan parte hartzen zuen lehen jokalaria (h. [[1993]]).
* [[Irailaren 3]]a – [[Daron Acemoğlu]], turkiar-estatubatuar ekonomialaria, 2024ko [[Ekonomiako Nobel Saria]].
* [[Irailaren 5]]a – [[Roberto Iñiguez de Heredia]], arabar saskibaloi jokalari ohi eta entrenatzailea.
* [[Irailaren 5]]a – [[Matthias Sammer]], alemaniar futbolari ohi eta entrenatzailea.
* [[Irailaren 7]]a – [[Jesús Lisarri]], nafar beisbol eta softbol jokalari ohia.
* [[Irailaren 8]]a – [[Pilar Pérez Solano]], espainiar zinema-zuzendari, ekoizle eta gidoilaria.
* [[Irailaren 9]]a – [[Joan Canadell]], kataluniar politikari, enpresaburu eta industria-ingeniaria.
* [[Irailaren 11]] – [[Sung Jae-gi]], Hego Koreako feminismoaren aurkako ekintzailea (h. [[2013]]).
* [[Irailaren 11]] – [[Javier Vizcaino]], bizkaitar kazetaria eta irrati esataria.
* [[Irailaren 13]]a – [[Michael Johnson (atleta)|Michael Johnson]], estatubatuar atleta ohia.
* [[Irailaren 14]]a – [[Iñaki Varona Urbina]], arabar irakasle eta mendizale euskaltzalea.
* [[Irailaren 15]]a – [[Ana Belén Fortes]], galiziar filologoa, idazlea, editorea eta itzultzailea.
* [[Irailaren 15]]a – [[Balthazar Ntivuguruzwa]], ruandar apezpiku katolikoa.
* [[Irailaren 18]]a – [[Miren Gorrotxategi Azurmendi|Miren Gorrotxategi]], bizkaitar legelari eta politikaria.
* [[Irailaren 18]]a – [[Masami Ihara]], japoniar futbolari ohia.
* [[Irailaren 19]]a – [[Aleksandr Karelin]], errusiar borrokalari ohia, [[grekoerromatar borroka]]k izan duen borrokalari onenetarikoa.
* [[Irailaren 21]]a – [[Suman Pokhrel]], hizkuntza anitzeko nepaldar olerkaria.
* [[Irailaren 21]]a – [[Izortz Zabala]], bizkaitar traineru-estropadetako patroia, 2000. hamarkadako onenetakoa.
* [[Irailaren 23]]a – [[Masashi Nakayama]], japoniar futbolari ohia.
* [[Irailaren 26]]a – [[Begoña Beristain]], bizkaitar kazetaria, ''runner'' eta bazkide ekimen solidarioetan parte-hartzailea.
* [[Irailaren 27]]a – [[Dorleta Alberdi]], bizkaitar euskalaria eta euskaltzain urgazlea.
* [[Irailaren 27]]a – [[José Manuel Santisteban]], bizkaitar futbolari ohia, atezaina.
* [[Irailaren 27]]a – [[Enrico Zaina]], italiar txirrindulari ohia.
* [[Irailaren 28]]a – [[Mara Gabrilli]], brasildar psikologo, publizitate-eragile eta politikaria.
* [[Irailaren 28]]a – [[Mira Sorvino]], estatubatuar aktorea.
==== Urria ====
* [[Urriaren 2]]a – [[Thomas Muster]], austriar tenislari ohia.
* [[Urriaren 2]]a – [[Ardem Patapoutian]], armeniar jatorriko estatubatuar biologo molekular eta neurozientzialaria, 2021eko [[Medikuntzako Nobel Saria]].
* [[Urriaren 3]]a – [[Arantza Aldezabal]], gipuzkoar ikertzailea, biologoa eta Irakaslea.
* [[Urriaren 3]]a – [[Javier de Andrés]], [[PP]]ko arabar politikaria, [[Arabako Foru Aldundia|Arabako Ahaldun Nagusi]] ohia eta [[Espainiako Gobernua|Espainiako Gobernuaren ordezkaria]] EAEn.
* [[Urriaren 3]]a – [[Iñigo Arriola]], gipuzkoar entrenatzaile eta futbolari ohia.
* [[Urriaren 3]]a – [[Denis Villeneuve]], kanadar [[quebec]]tar zinema zuzendaria eta gidoilaria.
* [[Urriaren 4]]a – [[Liev Schreiber]], estatubatuar aktorea.
* [[Urriaren 5]]a – [[Guy Pearce]], ingeles-australiar aktorea.
* [[Urriaren 8]]a – [[Primož Gliha]], esloveniar futbolaria.
* [[Urriaren 10]]a – [[Ginesa Ortega]], kataluniar flamenko abeslaria.
* [[Urriaren 11]] – [[Hevia]], asturiar musikaria.
* [[Urriaren 12]]a – [[Saara Kuugongelwa]], [[Namibia]]ko lehen ministroa.
* [[Urriaren 13]]a – [[Kenny Green]], estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Urriaren 13]]a – [[Pablo Laso]], arabar saskibaloi jokalari ohia eta entrenatzailea.
* [[Urriaren 13]]a – [[Aitor Aldasoro]], gipuzkoar politikari jeltzalea.
* [[Urriaren 13]]a – [[Javier Sotomayor]], kubatar [[altuera jauzi]]laria, XX. mendearen bukaerako atletismoko izar handienetakoa.
* [[Urriaren 15]]a – [[Gustavo Zapata]], argentinar futbolari ohia.
* [[Urriaren 17]]a – [[Nathalie Tauziat]], lapurtar tenislari ohia.
* [[Urriaren 19]]a – [[Brian Howard]], estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Urriaren 20]]a – [[Roberto Olabe]], arabar futbolari ohi eta entrenatzailea.
* [[Urriaren 22]]a – [[Karine Espineira]], Txileko hedabideen soziologoa, eta transgenero ekintzailea.
* [[Urriaren 22]]a – [[Carlos Mencia]], estatubatuar aktore, umorista eta gidoigilea.
* [[Urriaren 24]]a - [[Mouna Hachim]], marokoar historialari, idazle eta kazetaria.
* [[Urriaren 27]]a – [[Simone Moro]], italiar alpìnista.
* [[Urriaren 27]]a – [[Scott Weiland]], [[Stone Temple Pilots]] eta [[Velvet Revolver]] rock musika taldeetako estatubatuar abeslaria (h. [[2015]]).
* [[Urriaren 28]]a – [[Julia Roberts]], estatubatuar aktorea.
* [[Urriaren 28]]a – [[Sofia Bavariakoa (1967)|Sofia Bavariakoa]], [[Bavaria]]ko printzesa.
* [[Urriaren 28]]a – [[Aintzane Urkijo]], [[Santurtzi]]ko alkatea.
* [[Urriaren 29]]a – [[Thorsten Fink]], alemaniar futbolari ohi eta entrenatzailea.
* [[Urriaren 29]]a – [[Rufus Sewell]], ingeles aktorea.
* [[Urriaren 31]] – [[Miguel Ángel Pérez Lasa]], gipuzkoar futbol arbitroa.
==== Azaroa ====
* [[Azaroaren 3]]a - [[Patxi Hernández]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[Azaroaren 4]]a – [[Julian Iantzi]], telebista aurkezle euskaltzalea eta jeltzalea.
* [[Azaroaren 5]]a – [[Maribel García Malo]], [[Nafar Herriaren Batasuna|UPNko]] nafar politikaria.
* [[Azaroaren 6]]a – [[Emmanuelle Bercot]], frantziar aktore, gidoigile eta zinema zuzendaria.
* [[Azaroaren 6]]a – [[Josune Gorostidi]], gipuzkoar txirrindulari ohi eta herri kirolaria.
* [[Azaroaren 7]]a – [[David Guetta]], frantziar DJa eta musika elektroniko ekoizlea, house musikan espezializatua.
* [[Azaroaren 7]]a – [[Sharleen Spiteri]], eskoziar musikagile eta abeslaria, ''[[Texas (musika taldea)|Texas]]'' taldeko bokalista.
* [[Azaroaren 9]]a – [[Yoshiro Moriyama]], japoniar futbolari ohia.
* [[Azaroaren 10]]a – [[Carlos Galarreta]], espainiar txirrindulari ohia.
* [[Azaroaren 11]] – [[Klaudio Landa]], bizkaitar kazetari eta telebista aurkezlea.
* [[Azaroaren 11]] - [[Nathalie Seseña]], espainiar aktorea.
* [[Azaroaren 12]]a – [[Patrizia Ciofi]], italiar opera-abeslaria, koloratura-sopranoa.
* [[Azaroaren 12]]a – [[Ann Lee]], britaniar eurodance abeslaria.
* [[Azaroaren 12]]a – [[Takuya Takagi]], japoniar futbolari ohia.
* [[Azaroaren 14]]a – [[Marta Sanz]], espainiar idazlea.
* [[Azaroaren 14]]a – [[Makoto Teguramori]], japoniar futbolari ohi eta entrenatzailea.
* [[Azaroaren 15]]a – [[François Ozon]], frantziar zinema zuzendaria.
* [[Azaroaren 16]]a – [[Lisa Bonet]], estatubatuar aktorea.
* [[Azaroaren 21]]a – [[Poli Díaz|Poli Díaz, ''El Potro de Vallecas'']], espainiar boxeolari ohia.
* [[Azaroaren 21]]a – [[Amanda Lepore]], estatubatuar modelo eta eragin handiko emakume transgeneroa.
* [[Azaroaren 21]]a – [[Esther Vera i Garcia]], kataluniar kazetaria eta politilogoa, nazioarteko harremanetan berezitua.
* [[Azaroaren 22]]a – [[Boris Becker]], alemaniar tenislari ohia.
* [[Azaroaren 22]]a – [[Mark Ruffalo]], estatubatuar aktorea.
* [[Azaroaren 24]]a – [[Ainhoa Beola]], [[Euskal Herria Bildu|EH Bilduko]] gipuzkoar politikaria.
* [[Azaroaren 25]]a – [[Anthony Nesty]], surinamdar igerilaria.
* [[Azaroaren 27]]a – [[Shane Embury]], britainiar musikaria, ''[[Napalm Death]]'' bandako baxu-jotzailea.
* [[Azaroaren 27]]a – [[Elena Odriozola]], gipuzkoar ilustratzailea.
* [[Azaroaren 28]]a – [[Marcel Ciolacu]], [[Errumania]]ko lehen ministroa.
* [[Azaroaren 28]]a – [[Hossein Shahabi]], irandar zinema zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (h. [[2023]]).
* [[Azaroaren 28]]a – [[Anna Nicole Smith]], estatubatuar modelo eta aktorea, [[Playboy]] aldizkariko ''playmate'' ezagunenetakoa (h. [[2007]]).
* [[Azaroaren 29]]a – [[Farian Sabahi]], italo-iraniar historialaria, idazlea eta irakaslea.
==== Abendua ====
* [[Abenduaren 4]]a – [[Jesús García Castilla]], bizkaitar bateria-jotzailea.
* [[Abenduaren 7]]a – [[Jesús Merino]], nafar futbolari ohia.
* [[Abenduaren 7]]a - [[Arcelia Ramirez]], mexikar aktorea.
* [[Abenduaren 8]]a – [[Xavier García Albiol]], kataluniar politikaria, [[Kataluniako Alderdi Popularra|Kataluniako Alderdi Popularreko]] presidentea.
* [[Abenduaren 9]]a – [[Román Carbajo]], bizkaitar saskibaloi jokalaria (h. [[2023]]).
* [[Abenduaren 11]] – [[Mo'Nique]], estatubatuar aktore eta umorista.
* [[Abenduaren 13]]a – [[Jamie Foxx]], estatubatuar aktore eta abeslaria.
* [[Abenduaren 15]]a – [[Miranda Otto]], australiar aktorea.
* [[Abenduaren 17]]a – [[Joxan Goikoetxea]], gipuzkoar musikaria.
* [[Abenduaren 18]]a – [[Aitor Bengoetxea]], [[EHU]]ko gipuzkoar irakaslea, [[GEZKI-Gizarte Ekonomia eta Zuzenbide Kooperatiboaren Institutua|GEZKI]] institutuko zuzendari ohia.
* [[Abenduaren 19]]a - [[Rebecca Saunders]], britainiar-alemaniar musikagilea.
* [[Abenduaren 21]]a – [[Mikheil Saakaxvili]], [[Georgia]]ko presidente ohia.
* [[Abenduaren 23]]a – [[Carla Bruni]], italiar-frantziar modelo ohi eta abeslaria, Frantziako [[lehen dama]].
* [[Abenduaren 28]]a – [[Mabel Lozano]], espainiar idazlea, modeloa, zinema eta telebistako zuzendaria eta aktorea.
* [[Abenduaren 29]]a – [[Lilly Wachowski]], estatubatuar zinema zuzendari, gidoigile eta ekoizlea , [[Wachowskitarrak|Wachowski ahizpetako]] bat.
==== Egun ezezaguna edo zehaztugabea ====
* [[Agurtzane Ormatza Imatz]], bizkaitar sexologoa eta terapeuta sexuala.
* [[Amaia Gorostiza]], [[Eibar KE|Eibar Kirol Elkarteko]] lehendakaria.
* [[Andoni Iturbe Amorebieta]], Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailburuordea.
* [[Ane Muñoz]], gipuzkoar zinemagilea eta kazetaria.
* [[Anton Garikano]], gipuzkoar irakasle eta itzultzailea.
* [[Arantza Mariskal Balerdi]], dokumentazio zentro eta liburutegi arduradun gipuzkoarra.
* [[Arantzazu Royo Materola]], gipuzkoar itzultzailea.
* [[Azucena Vieites]], gipuzkoar artista.
* [[Bixente Mitxelena]], gipuzkoar segalaria.
* [[Bixente Vrignon]], lapurtar kazetaria eta idazlea.
* [[Eneko Gogeaskoetxea]], bizkaitar informatikari eta [[ETA]]kidea.
* [[Gaizka Aranguren]], nafar kazetaria.
* [[Helena Franco]], bizkaitar ekonomialaria eta unibertsitateko irakaslea.
* [[Ibone Bengoetxea]], bizkaitar psikologoa eta politikari jeltzalea .
* [[Iñaki González]], bizkaitar kazetaria, [[Deia]] egunkariko zuzendaria.
* [[Iñaki Martiarena|Iñaki Martiarena, ''Mattin'']], gipuzkoar komikigilea.
* [[Irene Arrarats]], [[Berria]] egunkariko euskara arduraduna eta euskaltzain urgazlea.
* [[Iruña Cormenzana]], nafar artista muralista eta ilustratzailea.
* [[Isabel Sola]], nafar zientzialaria, [[koronabirus]]etan aditua.
* [[Itziar Diez de Ultzurrun]], nafar itzultzaile, filologo eta antropologoa.
* [[Izaskun Andonegi]], [[zainketa aringarriak|zainketa aringarrietako]] gipuzkoar erizaina,[[dolu]]aren kudeaketan aditua.
* [[Joanmari Larrarte]], [[Elkar (argitaletxea)|Elkar]] fundazioko komunikazio eta kultur arloko zuzendaria.
* [[Joaquin Ormazabal]], gipuzkoar abokatua, politikaria eta LGBT eskubideen bultzatzailea.
* [[Jon Manteca|Jon Manteca, ''El Cojo Manteca'']], 1980ko hamarkadan Espainian ospetsu egin zen [[arrasate]]arra (h. [[1996]]).
* [[Josetxo Ibazeta]], gipuzkoar politikari ezkertiar abertzalea.
* [[Juan Carlos Márquez]], gaztelaniazko bizkaitar idazle eta kazetaria.
* [[Juan Karlos Merino]], euskal idazlea (h. [[2017]]).
* [[Luis Durán]], gipuzkoar komikigilea.
* [[Margarita Lorenzo de Reizabal]], bizkaitar orkestra zuzendaria.
* [[Maite Goñi]], gipuzkoar irakaslea.
* [[María Silvestre Cabrera]], Deustoko Unibertsitateko Soziologia irakasle kataluniarra.
* [[Maite Sota]], nafar medikua eta idazlea.
* [[Mayte Toca]], gipuzkoar idazle, hizkuntza-irakasle, itzultzaile, bidaiari, enpresaburu eta bidaia-gidaria.
* [[Mikel Gorosabel|Mikel Gorosabel, ''Norton'']], ''[[EH Sukarra]]'' taldeko gitarra-jotzaile solista, kantari eta konpositore nagusia.
* [[Mikel López Iturriaga|Mikel López Iturriaga, ''El Comidista'']], bizkaitar kazetari eta gastronomia-kritikaria.
* [[Mikel Rodríguez Álvarez]], gipuzkoar irakasle, historialari eta gaztelaniazko idazlea.
* [[Miren Arzak]], gipuzkoar fisioterapeuta, osteopata eta idazlea.
* [[Nerea Llanos]], bizkaitar abokatu eta politikaria.
* [[Oskar Bilbao]], film laburren eta dokumentalen bizkaitar zuzendaria.
* [[Pablo Martín Asuero]], gipuzkoar filologoa eta orientalista.
* [[Patxi Araujo]], nafar artista, ikertzailea eta EHUko irakaslea.
* [[Patxitrapero]], gipuzkoar [[blog]]aria.
* [[Paul Berrondo]], gipuzkoar aktorea.
* [[Polo Garat]], zuberoar argazkilaria.
* [[Saïd Mortazavi]], [[Teheran]]go prokuradorea.
* [[Verónica Bustamante]], bizkaitar abeslari liriko, mezzosoprano, biolin-jole, musikari eta musika-irakaslea.
* [[Xabi San Sebastian]], gipuzkoar musikari eta abeslaria.
* [[Claire F. Gmachl]], austriar fisikaria.
* [[Esther Pizarro]], espainiar eskultorea.
* [[Geraldine Roman]], filipinar emakumezko kazetari eta politikari transgeneroa.
* [[Isabel Márquez Pérez]], espainiar astronomoa.
* [[María Ángeles Pérez López]], espainiar poeta.
* [[Marta Álvarez Guil]], espainiar legelaria eta exekutiboa, [[El Corte Inglés]]eko presidentea.
* [[Mercedes Peón]], galiziar abeslaria, XXI mendeko ahotsik ezagunenetakoa Galizian.
* [[Mónica Ramos Toro]], espainiar antropologo feminista, zahartzaroan eta generoan espezializatua.
* [[Nuria Varela]], espainiar idazlea, irakaslea eta kazetaria.
* [[Santiago Posteguillo]], espainiar eleberrigilea.
== Heriotzak ==
==== Urtarrila ====
* [[Urtarrilaren 3]]a – [[Jack Ruby]], estatubatuar gaueko klubeko jabea, [[Lee Harvey Oswald]]en hiltzailea (j. [[1911]]).
* [[Urtarrilaren 9]]a – [[Waldo Frank]], estatubatuar eleberrigile eta saiakera-idazlea (j. [[1889]]).
* [[Urtarrilaren 10]]a – [[Charlotte Berend]], alemaniar margolaria eta Berlineko Sezesioko partaidea (j. [[1880]]).
* [[Urtarrilaren 16]]a – [[Robert J. Van de Graaff]], estatubatuar fisikaria (j. [[1901]]).
* [[Urtarrilaren 20]]a – [[Juan Goyanarte]], gipuzkoar argitaratzailea eta idazlea (j. [[1900]]).
* [[Urtarrilaren 24]]a – [[Oliverio Girondo]], argentinar poeta (j. [[1891]]).
* [[Urtarrilaren 27]]a, [[Apollo 1]] misioaren hegaldi aurreko proba batean:
** [[Roger B. Chaffee]], estatubatuar astronauta (j. [[1935]]).
** [[Virgil Ivan Grissom]], estatubatuar pilotu eta astronauta (j. [[1926]]).
** [[Edward White]], estatubatuar astronauta (j. [[1930]]).
==== Otsaila ====
* [[Otsailaren 5]] – [[Àngels Garriga de Mata]], kataluniar pedagoga, irakasle eta idazlea (j. [[1898]]).
* [[Otsailaren 5]]a – [[Violeta Parra]], txiletar folk abeslari, margolari, kantagile, eskultore, brodatzaile eta zeramikagilea (j. [[1917]]).
* [[Otsailaren 13]]a – [[Forugh Farrokhzad]], irandar poeta eta zinema zuzendaria, emakumezkoen ikuspegitik [[persiera]]z idazten aitzindaria (j. [[1934]]/[[1935|35]]).
* [[Otsailaren 15]]a – [[James Lennox Dawson]], Viktoria Gurutzea jaso zuen eskoziar soldadua (j. [[1891]]).
* [[Otsailaren 17]]a – [[Ciro Alegría]], peruar idazlea, Latinoamerikako indigenismoaren ordezkari nagusienetako bat (j. [[1909]]).
* [[Otsailaren 18]]a – [[Robert Oppenheimer]], estatubatuar fisikaria, [[Manhattan Proiektua]]ren zuzendaria (j. [[1904]]).
* [[Otsailaren 21]]a – [[Ramón Iribarren]], gipuzkoar bide, ubide eta portuetako ingeniaria (j. [[1900]]).
* [[Otsailaren 25]]a – [[René Elizabide]], zuberotar enpresaburua, [[Pataugas]] oinetakoen sortzailea (j. [[1899]]).
==== Martxoa ====
* [[Martxoaren 1]]a – [[Jose Maria Beobide]], euskal musikagile eta organo-jotzailea (j. [[1882]]).
* [[Martxoaren 2]]a – ''[[Azorín]]'', espainiar idazlea (j. [[1873]]).
* [[Martxoaren 5]]a – [[Mohammad Mossadegh]], [[Iran]]go lehen ministroa (j. [[1882]]).
* [[Martxoaren 6]]a – [[Zoltán Kodály]], hungariar musikagile, pedagogo, eta folklore-ikertzailea (j. [[1882]]).
* [[Martxoaren 11]] – [[Walter Shewhart]], estatubatuar ingeniaria, kalitate-kontrol estatistikoaren aitzindaria (j. [[1891]]).
* [[Martxoaren 12]]a – [[Juan Errandonea]], nafar ikerlaria (j. [[1917]]).
* [[Martxoaren 12]]a – [[Pello Zabaleta Lekuona]], gipuzkoar bertsolaria (j. [[1896]]).
* [[Martxoaren 27]]a – [[Jaroslav Heyrovský]], txekoslovakiar kimikari eta asmatzailea, 1959ko [[Kimikako Nobel Saria]] (j. [[1890]]).
* [[Martxoaren 31]] – [[Rodion Malinovski]], sobietar militarra (j. [[1898]]).
==== Apirila ====
* [[Apirilaren 5]]a – [[Hermann Joseph Muller]], estatubatuar irakasle eta genetikalaria, 1946ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (j. [[1890]]).
* [[Apirilaren 13]]a – [[Luis Somoza Debayle]], [[Nikaragua]]ko presidentea (j. [[1922]]).
* [[Apirilaren 15]]a – [[Totó]], italiar antzezlea eta gidoigilea (j. [[1898]]).
* [[Apirilaren 19]]a – [[Konrad Adenauer]], [[Alemaniako kantziler]]ra (j. [[1876]]).
* [[Apirilaren 23]]a – [[Edgar Neville]], Berlanga de Dueroko IV. kondea, espainiar zinema-zuzendaria eta antzerkigilea (j. [[1899]]).
* [[Apirilaren 24]]a – [[Vladimir Komarov]], sobietar kosmonauta (j. [[1927]]).
* [[Apirilaren 27]]a – [[Harry Bagge]], ingeles futbolaria eta entrenatzailea, [[Bilboko Athletic Kluba|Athletic Clubeko]] entrenatzaile izandakoa (j. [[1896]]).
* [[Apirilaren 29]]a – [[J. B. Lenoir]], estatubatuar abeslari, konpositore eta gitarrista (j. [[1929]]).
* [[Apirilaren 29]]a – [[Anthony Mann]], estatubatuar zinema zuzendari eta aktorea (j. [[1906]]).
==== Maiatza ====
* [[Maiatzaren 4]]a – [[Samuel Eichelbaum]], argentinar antzerkigilea (j. [[1894]]).
* [[Maiatzaren 5]]a – [[Angel Maria Arregi]], euskal herritar futbolaria (j. [[1926]]).
* [[Maiatzaren 8]]a – [[John King Davis]], australiar esploratzaile eta nabigatzailea (j. [[1884]]).
* [[Maiatzaren 12]] – [[John Masefield]], ingeles olerkari eta idazlea (j. [[1878]]).
* [[Maiatzaren 14]]a – [[Florentina Tasende]], [[Eusko Abertzale Ekintza|ANV-EAE]] alderdiko bizkaitar politikaria. (j. [[1896]])
* [[Maiatzaren 15]]a – [[Edward Hopper]], estatubatuar margolaria (j. [[1882]]).
* [[Maiatzaren 19]]a – [[María Mariño]], galiziar poeta (j. [[1907]]).
* [[Maiatzaren 22]]a – [[Langston Hughes]], estatubatuar poeta, eleberrigile, antzerkigile eta kazetaria (j. [[1902]]).
* [[Maiatzaren 29]]a – [[G. W. Pabst]], [[bohemia]]r jatorriko austriar zinemagilea (j. [[1885]]).
* [[Maiatzaren 30]]a – [[Claude Rains]], ingeles-estatubatuar antzerki eta zinemako aktorea (j. [[1889]]).
==== Ekaina ====
* [[Ekainaren 3]]a – [[René-Louis Lafforgue]], gipuzkoar abeslari, aktore eta musikagilea (j. [[1928]]).
* [[Ekainaren 3]]a – [[Arthur Tedder]], britainiar mariskala (j. [[1890]]).
* [[Ekainaren 7]]a – [[Dorothy Parker]], estatubatuar olerkaria (j. [[1893]]).
* [[Ekainaren 10]]a – [[Spencer Tracy]], estatubatuar aktorea (j. [[1900]]).
* [[Ekainaren 11]] – [[Wolfgang Köhler]], alemaniar psikologoa (j. [[1887]]).
* [[Ekainaren 14]]a – [[Tudor Arghezi]], errumaniako olerkaria (j. [[1880]]).
* [[Ekainaren 23]]a – [[Peio Erramuzpe]], baxenafar bertsolaria (j. [[1880]]).
* [[Ekainaren 25]]a – [[Josep Obiols]], katalan margolaria (j. [[1894]]).
* [[Ekainaren 26]]a – [[Françoise Dorléac]], frantziar aktorea (j. [[1942]]).
* [[Ekainaren 26]]a – [[Lorenzo Milani]], italiar apaiz eta pedagogoa (j. [[1923]]).
* [[Ekainaren 29]]a – [[Primo Carnera]], italiar boxeolaria (j. [[1906]]).
* [[Ekainaren 29]]a – [[Jayne Mansfield]], estatubatuar aktore eta abeslaria, 1950eko hamarkadako ''[[sex symbol]]'' nagusienetariko bat (j. [[1933]]).
==== Uztaila ====
* [[Uztailaren 8]]a – [[Vivien Leigh]], ingeles aktorea (j. [[1913]]).
* [[Uztailaren 13]]a – [[Tom Simpson]], ingeles txirrindularia, Frantziako Tourrean [[Mont Ventoux]] igotzen ari zela (j. [[1937]]).
* [[Uztailaren 15]]a – [[Harry Lowe]], ingeles futbolari eta entrenatzailea (j. [[1886]]).
* [[Uztailaren 17]]a – [[John Coltrane]], estatubatuar saxofoi jotzaile eta jazz konposatzailea, jazzaren historiako musikorik garrantzitsuenetakoa (j. [[1916]]).
* [[Uztailaren 18]]a – [[Humberto de Alencar Castelo Branco]], [[Brasil]]go presidente eta diktadorea (j. [[1897]]).
* [[Uztailaren 20]]a – [[Morris Swadesh]], estatubatuar hizkuntzalaria (j. [[1909]]).
* [[Uztailaren 21]]a – [[Albert John Lutuli]], [[Apartheid]]aren aurka borrokatu zen hegoafrikar politikaria, 1960ko [[Bakearen Nobel Saria]] (j. {{circa|[[1898]]}}).
* [[Uztailaren 21]]a – [[Gaetano Martino]], [[Europako Legebiltzar]]reko lehendakaria (j. [[1900]]).
* [[Uztailaren 21]]a – [[Basil Rathbone]], ingeles aktorea (j. [[1892]]).
* [[Uztailaren 22]]a – [[Carl Sandburg]], estatubatuar poeta, historialari, eleberrigile eta folklorista (j. [[1878]]).
* [[Uztailaren 30]]a – [[Valentín Uriona]], euskal txirrindularia, lasterketan izandako eroriko baten ondorioz (j. [[1940]]).
* [[Uztailaren 31]] – [[Margaret Kennedy]], ingeles idazlea (j. [[1896]]).
* [[Uztailaren 31]] – [[Ubaldo Uhalde]], [[Izaba]] udalerriko [[Erronkariera]] euskalkiaren gizonezko azken hiztuna.
==== Abuztua ====
* [[Abuztuaren 1]]a – [[Richard Kuhn]], alemaniar kimikaria, 1938ko [[Kimikako Nobel Saria]] (j. [[1900]]).
* [[Abuztuaren 8]]a – [[Jaromír Weinberger]], txekiar musikagilea (j. [[1896]]).
* [[Abuztuaren 13]]a – [[Jane Darwell]], estatubatuar aktorea (j. [[1879]]).
* [[Abuztuaren 15]]a – [[René Magritte]], belgikar margolaria (j. [[1898]]).
* [[Abuztuaren 15]]a – [[Manuel Prado Ugarteche]], [[Peru]]ko presidentea (j. [[1889]]).
* [[Abuztuaren 19]]a – [[Isaac Deutscher]], poloniar politikari eta historialaria (j. [[1907]]).
* [[Abuztuaren 22]]a – [[Gregory Goodwin Pincus]], estatubatuar biokimikaria eta sendagilea (j. [[1903]]).
* [[Abuztuaren 24]]a – [[Henry John Kaiser]], estatubatuar industrialaria (j. [[1882]]).
* [[Abuztuaren 25]]a – [[Stanley Bruce]], [[Australia]]ko 8. lehen ministroa (j. [[1883]]).
* [[Abuztuaren 25]]a – [[Paul Muni]], estatubatuar aktorea (j. [[1905]]).
* [[Abuztuaren 25]]a – [[George Lincoln Rockwell]], estatubatuar militarra, ''American Nazi Party'' alderdiaren fundatzailea (j. [[1918]]).
* [[Abuztuaren 27]]a – [[Brian Epstein]], musika-enpresaria eta [[The Beatles]]en managerra, "Bosgarren Beatle" deitua (j. [[1934]]).
* [[Abuztuaren 31]] – [[Tamara Bunke]], ''Tania'', argentinar iraultzaile komunista eta espioia (j. [[1937]]).
* [[Abuztuaren 31]] – [[Ilia Ehrenburg]], [[sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|sobietar]] idazle, kazetari, itzultzaile eta intelektuala (j. [[1891]]).
==== Iraila ====
* [[Irailaren 1]]a – [[James Dunn]], estatubatuar aktorea (j. [[1903]]).
* [[Irailaren 1]]a – [[Ilse Koch]], [[Ameriketako Estatu Batuetako Indar Armatuak|Ameriketako Estatu Batuetako Indar Armatuek]] eipatu zuten lehen [[nazi]] esanguratsua (j. [[1906]]).
* [[Irailaren 1]]a – [[Siegfried Sassoon]], ingeles olerkaria, Lehen Mundu Gerrako garrantzitsuenetakoa (j. [[1886]]).
* [[Irailaren 6]]a – [[Sophie Drinker]], estatubatuar idazlea, musikaria eta musikologoa (j. [[1888]]).
* [[Irailaren 12]]a – [[Kandido Izagirre]], gipuzkoar [[hiztegigintza|lexikografoa]] (j. [[1913]]).
* [[Irailaren 18]]a – [[John Cockcroft]], ingeles fisikaria, 1951ko [[Fisikako Nobel Saria]] (j. [[1897]]).
* [[Irailaren 19]]a – [[Zinaida Serebriakova]], errusiar margolaria (j. [[1884]]).
* [[Irailaren 27]]a – [[Feliks Jusupov]], errusiar noble eta idazlea (j. [[1887]]).
* [[Irailaren 29]]a – [[Henri Haget]], euskal errugbilaria (j. [[1905]]).
* [[Irailaren 29]]a – [[Carson McCullers]], estatubatuar idazlea (j. [[1917]]).
==== Urria ====
* [[Urriaren 3]]a – [[Woody Guthrie]], estatubatuar folk musikaria (j. [[1912]]).
* [[Urriaren 7]]a – [[Norman Angell]], britainiar politikari laborista, kazetari eta egilea, 1933ko [[Bakearen Nobel Saria]] (j. [[1872]]).
* [[Urriaren 8]]a – [[Clement Attlee]], [[Erresuma Batu]]ko lehen ministroa (j. [[1883]]).
* [[Urriaren 9]]a – [[Che Guevara|Ernesto "Che" Guevara]], argentino-kubatar iraultzailea (j. [[1928]]).
* [[Urriaren 9]]a – [[Cyril Norman Hinshelwood]], britainiar kimikari fisikoa, 1956ko [[Kimikako Nobel Saria]] (j. [[1897]]).
* [[Urriaren 9]]a – [[André Maurois]], frantziar idazlea (j. [[1885]]).
* [[Urriaren 11]] – [[Stanley Morison]], inprimatzeko makinaren tipografoa, diseinatzailea eta historialari ingelesa (j. [[1889]]).
* [[Urriaren 12]]a – [[Edith Fischerström]], suediar margolari, artista grafiko, eskultore eta arte irakaslea (j. [[1881]]).
* [[Urriaren 14]]a – [[Marcel Aymé]], frantziar idazlea (j. [[1902]]).
* [[Urriaren 17]]a – [[Pu Yi]], ''Azken Enperadorea'', [[Txinako Herri Errepublika|Txinako]] nahiz [[Qing dinastia]]ko azken enperadorea (j. [[1906]]).
* [[Urriaren 20]]a – [[Shigeru Yoshida]], [[Japoniako Lehen Ministro]]a (j. [[1878]]).
* [[Urriaren 21]]a – [[Ejnar Hertzsprung]], daniar astronomoa (j. [[1873]]).
* [[Urriaren 22]]a – [[Emiliano Eizagirre]], gipuzkoar sendagilea eta ikerlaria, espainian tisiologiaren sortzailetzat hartua (j. [[1888]]).
* [[Urriaren 25]]a – [[Margaret Ayer Barnes]], estatubatuar eleberrigile eta antzerkigilea (j. [[1886]]).
* [[Urriaren 27]]a – [[Marta Brunet]], txiletar idazlea (j. [[1897]]).
==== Azaroa ====
* [[Azaroaren 2]]a – [[Andima Ibiñagabeitia|Andima Ibinagabeitia]], [[elantxobe]]tar idazlea eta itzultzailea (j. [[1906]]).
* [[Azaroaren 3]]a – [[Alexander Aitken]], zeelandaberritar matematikaria (j. [[1895]]).
* [[Azaroaren 7]]a – [[John Nance Garner]], [[Ameriketako Estatu Batu]]etako 32. presidenteordea (j. [[1868]]).
* [[Azaroaren 15]]a – [[Michael James Adams]], estatubatuar pilotu eta astronauta, [[North American X-15|X-15]] hegazkin-kohetearekin istripuan (j. [[1930]]).
* [[Azaroaren 19]]a – [[Casimir Funk]], poloniar biokimikoa (j. [[1884]]).
* [[Azaroaren 19]]a – [[João Guimarães Rosa]], brasildar idazlea (j. [[1908]]).
* [[Azaroaren 25]]a – [[Ossip Zadkine]], [[bielorrusia]]r-frantziar eskultorea (j. [[1890]]).
* [[Azaroaren 27]]a – [[Léon M´Ba]], [[Gabon]]go lehenengo presidentea (j. [[1902]]).
* [[Azaroaren 30]]a – [[Ignacio María Alkorta]], euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (j. [[1906]]).
* [[Azaroaren 30]]a – [[Patrick Kavanagh]], irlandar olerkari eta eleberrigilea (j. [[1904]]).
==== Abendua ====
* [[Abenduaren 8]]a – [[María Rodrigo]], espainiar musikagilea, piano-jotzailea eta irakaslea (j. [[1888]]).
* [[Abenduaren 10]]a – [[Otis Redding]], ''Soularen Erregea'', estatubatuar [[soul]] abeslaria (j. [[1941]]).
* [[Abenduaren 13]]a – [[Julian Barandiaran Kortazar]], gipuzkoar apaiza, idazlea, musikaria, organista eta idazlea (j. [[1904]]).
* [[Abenduaren 17]]an desagertua – [[Harold Holt]], [[Australia]]ko lehen ministroa (j. [[1908]]).
* [[Abenduaren 28]]a – [[Andrés Tuduri]], gipuzkoar futbolaria eta Espainiako Atletismo Federazioaren presidentea (j. [[1898]]).
==== Egun ezezaguna edo zehaztugabea ====
* [[Emily Valentine]], dokumentatutako lehenengo emakumezko errugbilaria (j. [[circa|c.]] [[1878]]).
* [[Grégoire Joanategi]], Alemaniako Buchenwald eta Dachauko [[kontzentrazio-esparru]]etara deportatu zuten [[Belokeko monasterioa|Belokeko]] apaiza (j. [[1887]]).
* [[Mikaela Elizegi]], ''Mikela Zintzarri'', gipuzkoar bertsolari eta idazlea (j. [[1869]]).
* [[Leandro Carro]], [[Errioxako Autonomia Erkidegoa|Errioxan]] jaiotako [[Euskadiko Partidu Komunista|Euskadiko Alderdi Komunistako]] politikaria (j. [[1890]]).
* [[Ricardo Puga]], arabar aktorea (j. [[1898]]).
* [[Phoebe Waterman Haas]], estatubatuar astromoa (j. [[1882]]).
== [[Nobel Sariak|Nobel saridunak]] ==
* [[Fisikako Nobel Saria|Fisika]]: [[Hans Bethe|Hans Albrecht Bethe]].
* [[Kimikako Nobel Saria|Kimika]]: [[Manfred Eigen]], [[Ronald George Wreyford Norrish]] eta [[George Porter]].
* [[Literaturako Nobel Saria|Literatura]]: [[Miguel Ángel Asturias|Miguel Angel Asturias]].
* [[Medikuntzako Nobel Saria|Medikuntza]]: [[Ragnar Granit]], [[Haldan Keffer Hartline]] eta [[George Wald]]
* [[Bakearen Nobel Saria|Bakea]]: eman gabe
----
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Denbora unitate aurkibidea}}
[[Kategoria:1967| ]]
s6g4aryx2c8ef0gvg9bco36s3pzxwsg
1970
0
1297
10005944
10000096
2024-12-20T15:45:37Z
Lainobeltz
56334
/* Maiatza */
10005944
wikitext
text/x-wiki
{{urte aurkibide probak}}
{{urtegertaerak}}
== Gertaerak ==
=== Euskal Herria ===
* [[Apirilaren 3]]a – [[Urtain]] [[Europa]]ko txapeldun bilakatu zen.
* [[Ekainaren 15]]a – Espainiako [[Goardia Zibila]]k [[Jose Migel Andueza Elizalde]] (1931-1970) nafarra tirokatu eta hil zuen auto istripu batean, Donostiako [[Infernua (Donostia)|Infernu auzoan]].
* [[Abuztuaren 9]]a – [[1970eko Urdulizko tren istripua]]: 33 pertsona hil ziren [[Urduliz]]en bi trenek elkar jotzean.
* [[Irailaren 18]]an – [[Joseba Elosegi]] euskal gudari jeltzaleak bere buruari su eman eta [[Francisco Franco]]ren aurrean bota zuen protesta moduan.
* [[Urriaren 19]]a – [[Burgosko prozesua]] zela eta, [[Eusko Jaurlaritza erbestean|Erbesteko Eusko Jaurlaritzak]] greba orokorrera deitu zuen.
* [[Abenduaren 1]]a – [[Eugen Beihl]] ohorezko kontsul alemaniarra [[ETA]]k [[Donostia]]n bahitu zuen. Haren automobila erabilizi [[Ipar Euskal Herria|Ipar Euskal Herrira]] eraman zuten. Burgosko Prozesu betean, presioa eragiteko ekintza izan zen.
* [[Abenduaren 3]]a – [[Burgos]]en auzitegi militar batek [[ETA]]ko hamasei kideri egindako epaiketa guztiz sumarioa izan zen. [[Burgosko prozesua]] izan zen [[Francoren diktadura|Diktaduraren]] historian mobilizazio handienak sortarazi zituen gertaera.
* [[Abenduaren 8]]a – Poliziak Roberto Perez Jauregi hil zuen tiroz Eibarren egindako manifestazio batean.
* [[Abenduaren 21]]a – [[Antonio Goñi Igoa]] (1931-1970) nafarrak bere buruaz beste egin zuen [[Martuteneko espetxea|Martuteneko espetxetik]] atera ondoren. Aurretik Espainiako poliziak 18 egun inkomunikatuta eduki zuen.
=== Mundua ===
* [[Apirilaren 8]]a – [[K8 sobietar itsaspekoa|K8 sobietar itsaspeko nuklearra]]k istripu larria izan zuen [[Bizkaiko Golkoa]]n.
* [[Apirilaren 12]]a – [[K8 sobietar itsaspekoa]] erabat hondoratu zen, 52 tripulantekin.
* [[Maiatzaren 4]]a – [[Ohio]]n: [[Kent Estatuko Unibertsitateko tiroketa|lau ikasle hil eta bederatzi zauritu ziren Guardia Nazionalak Kent State Unibertsitatean]] [[Vietnamgo Gerra|Vietnamgo gerraren]] kontrako manifestazio bat desegitean.
* [[Ekainaren 17]]a – [[Zemlako matxinada]] [[Aaiun]]en.
* [[Urriaren 24]]a – [[Salvador Allende]] [[sozialismo|sozialista]] [[Txile]]ko presidente izendatu zuten.
* [[Abenduaren 25]]a – [[Eugen Beihl]] ohorezko kontsul alemaniarra aske azaldu zen [[Wiesbaden]], ETA V.-k bahituta izan ostean. [[Burgosko prozesua|Burgosko Prozesu]] betean, presioa eragiteko ekintza bat burutu zuen [[ETA]]k.
== Arte eta kultura ==
* "[[Egan (musika taldea)|Egan]]" euskal [[musika]] talde ospetsu eta beteranoa sortu zuten.
== Zientzia eta teknologia ==
* [[Urtarrilaren 22]]a – [[Boeing 747]] [[hegazkin]] batek lehenengo hegaldia egin zuen.
* [[Otsailaren 23]]a – [[Ernalketa artifiziala]] lehen aldiz erabili zuten [[Londres]]en.
== Kirolak ==
* [[Apirilaren 3]]a – [[Urtain]] [[Europa]]ko txapeldun bilakatu zen.
== Jaiotzak ==
==== Urtarrila ====
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Rónán Ó Snodaigh]], irlandar folk abeslari, olerkari eta musikaria, ''[[Kíla]]'' taldeko abeslari nagusia.
* [[Urtarrilaren 2]]a – [[Crescencio Cuéllar]], nafar futbolari ohia.
* [[Urtarrilaren 3]]a – [[Álvaro González de Galdeano]], arabar txirrindulari ohia eta kirol zuzendaria.
* [[Urtarrilaren 3]]a – [[Olga Mostepanova]], errusiar gimnasta artistikoa.
* [[Urtarrilaren 5]]a – [[Goizalde Landabaso]], bizkaitar kazetaria eta euskal idazlea.
* [[Urtarrilaren 5]]a – [[Iñaki del Moral]], nafar kazetaria.
* [[Urtarrilaren 6]]a - [[Nancy Obregon]], perutar koka-buruzagia eta politikaria.
* [[Urtarrilaren 9]]a – [[Axel Rodrigues de Arruda]], brasildar futbolari ohia.
* [[Urtarrilaren 9]]a – [[Tonino Carotone]], nafar abeslaria.
* [[Urtarrilaren 9]]a – [[Lara Fabian]], belgikar abeslari eta piano jotzailea.
* [[Urtarrilaren 10]]a – [[David Martínez de Aguirre]], arabar domingotar apaiza.
* [[Urtarrilaren 12]]a – [[Zack de la Rocha]], estatubatuar musikari, poeta eta ekintzailea.
* [[Urtarrilaren 12]]a – [[Masaaki Sawanobori]], japoniar futbolari ohia.
* [[Urtarrilaren 13]]a – [[Marco Pantani]], italiar txirrindularia, historiako igotzailerik onenetakoa (h. [[2004]]).
* [[Urtarrilaren 13]]a – [[Shonda Rhimes]], estatubatuar gidoilari, film-zuzendari eta ekoizlea.
* [[Urtarrilaren 14]]a – [[Sunny Garcia]], hawaiiar surflaria.
* [[Urtarrilaren 14]]a – [[Edin Mujčin]], bosniar futbolari ohia.
* [[Urtarrilaren 16]]a – [[Mikel Roteta]], gipuzkoar futbolari ohi eta entrenatzailea.
* [[Urtarrilaren 17]]a – [[Xabier Eskurza]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[Urtarrilaren 21]]a – [[Marina Foïs]], frantziar aktorea.
* [[Urtarrilaren 21]]a – [[Ángel Lekunberri]], nafar futbolari ohia.
* [[Urtarrilaren 21]]a – [[Ken Leung]], estatubatuar aktorea.
* [[Urtarrilaren 21]]a – [[Txus di Fellatio]], bizkaitar rock musikaria.
* [[Urtarrilaren 22]]a – [[Abraham Olano]], gipuzkoar txirrindulari ohia.
* [[Urtarrilaren 24]]a – [[Maria Naredo Molero]], espainiar legelaria eta ikertzailea, giza eskubideetan eta generoan espezializatua.
* [[Urtarrilaren 25]]a – [[Jone Miren Hernandez]], gipuzkoar antropologo eta irakaslea.
* [[Urtarrilaren 26]]a – [[Bjarni Benediktsson (1970)|Bjiarni Benediktsson]], [[Islandia]]ko lehen ministroa.
* [[Urtarrilaren 27]]a – [[Patricia Ruiz de Irizar]], nafar farmazialaria eta kooperantea.
* [[Urtarrilaren 29]]a – [[Heather Graham]], estatubatuar aktorea.
* [[Urtarrilaren 31]] – [[Minnie Driver]], ingeles aktore eta kantautorea.
==== Otsaila ====
* [[Otsailaren 1]]a – [[Luis Mari Ormaetxea]], gipuzkoar politikaria, [[Usurbil]]go alkate ohia.
* [[Otsailaren 2]]a – [[Aitor Gorosabel]], [[Su Ta Gar]] taldeko gitarra-jotzaile eta kantaria.
* [[Otsailaren 2]]a – [[Xabier Lazpiur]], gipuzkoar txirrindulari ohia.
* [[Otsailaren 3]]a – [[Warwick Davis]], estatubatuar aktorea.
* [[Otsailaren 5]]a – [[Pello Otxoteko]], gipuzkoar idazlea.
* [[Otsailaren 7]]a – [[Karlos Barrutia]], bizkaitar futbolari ohia eta futbol entrenatzailea.
* [[Otsailaren 10]]a – [[Robert Shearman]], ingeles fantasiazko-literatura idazlea.
* [[Otsailaren 12]]a – [[Ainhoa Aizpuru]], gipuzkoar politikaria, [[Gabiria]]ko alkate ohia.
* [[Otsailaren 12]]a – [[Maite R. Ochotorena]], gipuzkoar idazlea.
* [[Otsailaren 13]]a – [[Elmer Bennett]], estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Otsailaren 14]]a – [[Simon Pegg]], ingeles aktorea.
* [[Otsailaren 15]]a – [[Antoni Daimiel]], espainiar kazetaria, saskibaloia eta [[NBA]]n aditua.
* [[Otsailaren 17]]a – [[Thomas Frischknecht]], mendiko bizikleta eta ziklo-kroseko suitzar txirrindularia.
* [[Otsailaren 18]]a – [[Núria Cadenes i Alabèrnia]], kataluniar kazetari eta idazlea.
* [[Otsailaren 22]]a – [[Estibaliz Urrutia]], bizkaitar atleta ohia, 5.000 metroko lasterketan aditua.
* [[Otsailaren 23]]a – [[Nathalie Arthaud]], frantziar politikaria, [[Langile Borroka]] alderdiko bozeramailea.
* [[Otsailaren 24]]a – [[Óscar López Uriarte]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Otsailaren 25]]a – [[Koldo Azpitarte]], bizkaitar mediku eta komiki-kritikaria.
* [[Otsailaren 25]]a – [[Beatriz Rico]], espainiar aktorea, aurkezlea, abeslaria eta idazlea.
* [[Otsailaren 26]]a – [[José Ángel Balanza|José Ángel Balanza, ''Gorostiza'']], errioxar pilotari ohia eta [[Asegarce]]ko entrenatzailea.
* [[Otsailaren 27]]a – [[Simone Tebet]], brasildar abokatua, irakaslea, idazlea eta politikaria.
==== Martxoa ====
* [[Martxoaren 1]]a – [[Manuel García (kantautorea)|Manuel García]], txiletar abeslari eta musikagilea.
* [[Martxoaren 1]]a – [[Fernando Sapo]], aragoiar abeslaria.
* [[Martxoaren 1]]a – [[Paco Vidarte]], espainiar filosofoa, idazlea eta LGTBQ eskubideen aldeko ekintzailea (h. [[2008]]).
* [[Martxoaren 3]]a – [[Julie Bowen]], estatubatuar aktorea.
* [[Martxoaren 4]]a – [[Àlex Crivillé]], kataluniar motoziklismoko pilotu ohia.
* [[Martxoaren 5]]a – [[John Frusciante]], estatubatuar abeslari eta gitarra-jotzailea, ''[[Red Hot Chili Peppers]]'' taldeko kide ohia.
* [[Martxoaren 5]]a – [[Aleksandar Vučić]], [[Serbia]]ko presidentea.
* [[Martxoaren 6]]a – [[Pablo Goncálvez]], uruguaitar serie-hiltzailea.
* [[Martxoaren 7]]a – [[Rachel Weisz]], ingeles aktorea.
* [[Martxoaren 9]]a – [[Claudia López Hernández]], [[Bogota]]ko alkatea.
* [[Martxoaren 9]]a - [[María Eugenia Rodríguez Palop]], espainiar legelaria eta politikaria.
* [[Martxoaren 13]]a – [[Jeanne d’Arc Mujawamariya]], ruandar politikari eta diplomazialaria.
* [[Martxoaren 14]]a - [[Mariam Budia]], espainiar irakaslea, antzerkigilea, idazlea ea ikertzailea.
* [[Martxoaren 14]]a – [[Migel Mari Elosegi|Migel Mari Elosegi, ''Luze'']], nafar bertsolaria.
* [[Martxoaren 15]]a – [[Xabier Gurutzeta]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[Martxoaren 18]]a – [[Olatz Fernández de Arroyabe]], bizkaitar errugbilari ohia.
* [[Martxoaren 18]]a – [[Queen Latifah]], estatubatuar rapeatzaile, abeslari eta aktorea.
* [[Martxoaren 19]]a – [[Karmele Jaio]], euskal idazlea, kazetaria eta komunikazio arduraduna.
* [[Martxoaren 21]]a – [[Asier Hormaza]], bizkaitar aktore eta bikoiztailea.
* [[Martxoaren 21]]a – [[Moacir Rodrigues Santos]], brasildar futbolaria (h. [[2024]]).
* [[Martxoaren 22]]a – [[Leontien van Moorsel]], herbeheretar txirrindulari ohia.
* [[Martxoaren 24]]a – [[Lara Flynn Boyle]], estatubatuar aktore eta ekoizlea.
* [[Martxoaren 24]]a – [[Sharon Corr]], irlandar musikari, abeslari eta ''celebrity''a, ''[[The Corrs]]'' taldeko kidea.
* [[Martxoaren 26]]a – [[Amaia Garbaio]], nafar igerilari ohia.
* [[Martxoaren 26]]a – [[Martin McDonagh]], irlandar-ingeles antzerkigile, zinema gidoilari eta zuzendaria.
* [[Martxoaren 26]]a – [[Araceli Segarra]], kataluniar alpinista, mendigoizale eta modeloa, [[Everest]] mendia igo zuen Espainiar Estatuko lehenbiziko emakumea.
* [[Martxoaren 26]]a – [[Juan Vallejo]], arabar alpinista eta eskalatzailea, hainbat [[zortzimilako]] igo dituena.
* [[Martxoaren 27]]a – [[Santi Martín]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[Martxoaren 27]]a – [[Elizabeth Mitchell]], estatubatuar aktorea.
* [[Martxoaren 28]]a – [[Joxemiel Bidador]], euskal dantzaria, idazlea, ikertzailea, filologoa, irakaslea eta historialaria (h. [[2010]]).
* [[Martxoaren 28]]a – [[Cristina Cerrada]], espainiar idazlea eta sorkuntza-idazketako irakaslea.
* [[Martxoaren 28]]a – [[Belén López]], espainiar aktorea.
* [[Martxoaren 28]]a – [[Vince Vaughn]], estatubatuar aktorea.
* [[Martxoaren 30]]a – [[Ruben Kruger]], hegoafrikar errubilaria (h. [[2010]]).
* [[Martxoaren 31]] – [[Urko Aiartza]], gipuzkoar abokatu eta politikaria.
==== Apirila ====
* [[Apirilaren 1]]a – [[Antonio López-Istúriz]], nafar politikari eta abokatua.
* [[Apirilaren 1]]a - [[Silvia Rodríguez González]], kanariar poeta.
* [[Apirilaren 3]]a – [[Beatriz Artolazabal]], arabar politikari jeltzalea.
* [[Apirilaren 3]]a – [[Elena Calvillo]], gipuzkoar mendi-korrikalaria.
* [[Apirilaren 3]]a – [[Evelio Gil]], [[Nafar Herriaren Batasuna|UPNko]] nafar politikaria.
* [[Apirilaren 3]]a – [[Donald-Olivier Sié]], bolikostar futbolaria.
* [[Apirilaren 3]]a – [[Paul Zubillaga]], gipuzkoar aktorea.
* [[Apirilaren 4]]a – [[Rebekka Bakken]], norvegiar jazz-abeslara.
* [[Apirilaren 4]]a – [[Iñigo Cabo]], bizkaitar margolaria.
* [[Apirilaren 4]]a – [[Mix Master Mike]], estatubatuar DJa eta turntablista.
* [[Apirilaren 6]]a – [[Iryna Bilyk]], ukrainar abeslaria.
* [[Apirilaren 6]]a – [[Iñaki Izagirre (izotz-hockeyko jokalaria)|Iñaki Izagirre]], gipuzkoar izotz hockey jokalalari ohia.
* [[Apirilaren 8]]a – [[Amaia Cía Abascal]], gaztelaniazko haur literaturaren idazle nafarra.
* [[Apirilaren 8]]a – [[Care Santos]], kataluniar idazle eta literatura kritikaria, gaztelaniaz eta katalanez.
* [[Apirilaren 11]] – [[Javier Etxaniz]], gipuzkoar piraguista ohia, ur bizietako [[kayak]]en aritua.
* [[Apirilaren 11]] – [[David García Markina]], nafar txirrindulari ohia.
* [[Apirilaren 11]] - [[Mar Regueras]], kataluniar aktorea, dantzaria eta gimnasia erritmoko entrenatzailea.
* [[Apirilaren 13]]a – [[Szilveszter Csollány]], hungariar gimnasta (h. [[2022]]).
* [[Apirilaren 17]]a – [[Pascale Arbillot]], frantziar aktorea.
* [[Apirilaren 18]]a – [[Saad Hariri]], [[Libano]]ko lehen ministroa.
* [[Apirilaren 18]]a – [[Jorge Zabaleta]], txiletar telebista-aktorea, irrati-aurkezlea eta enpresaburua.
* [[Apirilaren 19]]a – [[Abelardo Fernández]], espainiar futbolari ohi eta entrenatzailea.
* [[Apirilaren 19]]a - [[Kelly Holmes]], britainiar atleta, iraupen-erdiko probetan aditua.
* [[Apirilaren 19]]a – [[Luis Miguel]], mexikar abeslari eta aktorea.
* [[Apirilaren 20]]a – [[José David Carracedo]], espainiar soziologo eta politikaria.
* [[Apirilaren 20]]a – [[Abdelmalek Drukdel]], aljeriar buruzagi [[jihadista]] (h. [[2020]]).
* [[Apirilaren 20]]a – [[Ainhoa Gozategi]], gipuzkoar musikaria, [[Gozategi]] taldearen sortzaile eta kidea.
* [[Apirilaren 20]]a – [[Jose Luis Padron]], euskal poeta.
* [[Apirilaren 21]]a – [[Jokin Etxaniz]], gipuzkoar pilotari ohia.
* [[Apirilaren 21]]a – [[Nicole Sullivan]], estatubatuar aktorea.
* [[Apirilaren 22]]a – [[Felix Urkola]], gipuzkoar politikaria, [[Lazkao]]ko alkatea.
* [[Apirilaren 25]]a – [[Jason Lee]], estatubatuar aktorea.
* [[Apirilaren 26]]a – [[Melania Trump]], Ameriketako Estatu Batuetako [[lehen dama]].
* [[Apirilaren 28]]a – [[José Ramón Cuspinera]], bizkaitar saskibaloi entrenatzailea.
* [[Apirilaren 28]]a – [[Diego Simeone|''Cholo'' Simeone]], argentinar futbolari ohia eta entrenatzailea.
* [[Apirilaren 29]]a – [[Andre Agassi]], estatubatuar tenislari ohia, historiako hoberenetakoa.
* [[Apirilaren 29]]a – [[Uma Thurman]], estatubatuar aktorea.
* [[Apirilaren 30]]a – [[Halit Ergenç]], turkiar aktorea.
==== Maiatza ====
* [[Maiatzaren 1]]a – [[Javi Gracia]], nafar futbolari ohi eta entrenatzailea.
* [[Maiatzaren 1]]a – [[Juan Manuel Moreno]], [[Andaluziako Junta]]ko presidentea.
* [[Maiatzaren 1]]a – [[Antonio Turiel Martínez]], espainiar fisikaria, matematikaria, zientzialaria eta zientzia-dibulgatzailea.
* [[Maiatzaren 3]]a – [[Bobby Cannavale]], estatubatuar aktorea.
* [[Maiatzaren 4]]a – [[Karla Homolka]], kanadar serieko-hiltzailea.
* [[Maiatzaren 4]]a – [[Céline Orgelle Kentsop]], kamerundar aktorea (h. [[2024]]).
* [[Maiatzaren 4]]a – [[Blanca Riestra]], galiziar idazlea.
* [[Maiatzaren 5]]a – [[Iñaki Aizpurua]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 5]]a – [[Wilfried Nelissen]], belgikar txirrindulari ohia.
* [[Maiatzaren 6]]a – [[Tristán Ulloa]], galiziar aktorea.
* [[Maiatzaren 8]]a – [[Naomi Klein]], kanadar idazlea eta aktibista.
* [[Maiatzaren 8]]a – [[Luis Enrique]], espainiar futbolari ohia eta entrenatzailea.
* [[Maiatzaren 8]]a – [[Olga Margallo]], espainiar aktorea, antzerki-zuzendaria, zuzendari artistikoa, youtuber eta idazlea.
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Jim Furyk]], estatubatuar golfaria.
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Cristina López Barrio]], espainiar idazle eta abokatua.
* [[Maiatzaren 12]]a – [[David A. R. White]], estatubatuar aktore, zinema zuzendari eta gidoigilea.
* [[Maiatzaren 13]]a – [[Ana Otero]], Donostian jaiotako espainiar aktorea.
* [[Maiatzaren 14]]a – [[Kenichi Shimokawa]], japoniar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 14]]a – [[Mikel Zarrabeitia]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Maiatzaren 15]]a – [[Asier Barandiaran]], bizkaitar filologoa.
* [[Maiatzaren 15]]a – [[Frank de Boer]], herbeheretar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 15]]a – [[Ronald de Boer]], herbeheretar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 15]]a – [[Asier Guenetxea]], gipuzkoar txirrindulari ohia.
* [[Maiatzaren 15]]a – [[Anuska Lasa]], gipuzkoar aktorea.
* [[Maiatzaren 16]]a – [[Gabriela Sabatini]], argentinar tenis-jokalari ohia.
* [[Maiatzaren 17]]a – [[Iñaki Elizalde]], nafar zinema zuzendari eta gidoigilea.
* [[Maiatzaren 17]]a – [[Giovanna Trillini]], florete modalitateko italiar eskrimalaria.
* [[Maiatzaren 18]]a – [[Tina Fey]], estatubatuar aktore eta komediantea.
* [[Maiatzaren 18]]a – [[Tim Horan]], australiar errugbilari ohia.
* [[Maiatzaren 20]]a - [[Hengameh Ghaziani]], iraniar aktore eta itzultzailea.
* [[Maiatzaren 21]]a – [[José Luis Baroja]], arabar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Rade Bogdanović]], serbiar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 21]]a – [[María Gimeno]], diziplina anitzeko zamorar artista garaikidea.
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Pablo Gómez Ortiz de Guzmán]], arabar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Pauline Menczer]], australiar surflari ohia.
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Unai Ziarreta]], bizkaitar politikaria.
* [[Maiatzaren 22]]a – [[Naomi Campbell]], ingeles top-modela, bere belaunaldiaren modelorik ospetsuenetarikoa.
* [[Maiatzaren 22]]a – [[Guillermo Toledo|Guillermo ''Willy'' Toledo]], espainiar aktorea eta antzerki ekoizlea.
* [[Maiatzaren 23]]a – [[Dj Makala|Mikel Unzurrunzaga, ''Dj Makala'']], gipuzkoar DJ, musikagile eta ''Gaztea'' irratiko esataria.
* [[Maiatzaren 24]]a – [[Xabier Mantzizidor]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 25]]a - [[Lindsay eta Sidney Greenbush]], estatubatuar aktoreak, biki berdin-berdinak.
* [[Maiatzaren 26]]a – [[Maribel Vaquero]], [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJko]] gipuzkoar politikaria.
* [[Maiatzaren 27]]a – [[Michele Bartoli]], italiar txirrindulari ohia.
* [[Maiatzaren 27]]a – [[Joseph Fiennes]], ingeles aktorea.
* [[Maiatzaren 31]] – [[Paolo Sorrentino]], italiar zine zuzendaria eta gidoigilea.
==== Ekaina ====
* [[Ekainaren 3]]a – [[Jevgeni Berzin]], errusiar txirrindulari ohia.
* [[Ekainaren 3]]a – [[Jorge Elordui]], bizkaitar saskibaloi entrenatzailea.
* [[Ekainaren 4]]a – [[David Barrufet]], kataluniar eskubaloi jokalaria.
* [[Ekainaren 4]]a – [[Toru Kawashima]], japoniar futbolaria (h. [[2024]]).
* [[Ekainaren 4]]a – [[Izabella Scorupco]], poloniar-suediar aktorea, abeslaria eta modeloa.
* [[Ekainaren 7]]a – [[Cafu]], brasildar futbolari ohia, [[Brasilgo futbol selekzio nazionala|Brasilgo selekzioarekin]] partida gehien jokatu dituen futbolaria.
* [[Ekainaren 7]]a – [[Naroa Gorostiaga]], [[Euskararen Erakunde Publikoa|Euskararen Erakunde Publikoko]] hizkuntza kargudunetako bat.
* [[Ekainaren 10]]a – [[Chris Coleman (futbolaria)|Chris Coleman]], galestar futbolari ohia eta entrenatzailea.
* [[Ekainaren 10]]a – [[Imanol Mugarza]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Ekainaren 10]]a – [[Miguel Ángel Rodríguez «El Sevilla»|Miguel Ángel Rodríguez, ''El Sevilla'']], ''[[Mojinos Escozíos]]'' taldeko abeslari eta burua.
* [[Ekainaren 14]]a – [[Brad Will]], estatubatuar dokumentalista independente eta militante anarkista (h. [[2006]]).
* [[Ekainaren 15]]a – [[José Manuel Galdames]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[Ekainaren 16]]a – [[Phil Mickelson]], estatubatuar golflaria.
* [[Ekainaren 19]]a – [[David Gistau]], espainiar telebista-gidoilaria, bidaia berri-emailea, zutabegilea eta eleberrigilea (h. [[2020]]).
* [[Ekainaren 21]]a – [[Carmen Domingo]], kataluniar filologo eta idazle feminista.
* [[Ekainaren 22]]a – [[Ainhoa Elordi]], bizkaitar poeta.
* [[Ekainaren 23]]a – [[Yann Tiersen]], bretainiar musikagilea.
* [[Ekainaren 24]]a – [[Silvia Bel]], kataluniar aktorea.
* [[Ekainaren 24]]a – [[Goizalde Núñez]], bizkaitar aktorea.
* [[Ekainaren 24]]a – [[Daniel Sánchez Arévalo]], espainiar zinema zuzendari eta gidoigilea.
* [[Ekainaren 25]]a – [[Mónica Nepote]], mexikar idazlea, editorea eta kudeatzailea.
* [[Ekainaren 26]]a – [[Paul Thomas Anderson]], estatubatuar zinema zuzendari, ekoizle eta gidoigilea.
* [[Ekainaren 26]]a – [[Hanna Arsenych-Baran]], ukrainar eleberrigile, olerkari, eskola-irakasle eta idazlea (h. [[2021]]).
* [[Ekainaren 26]]a – [[Sean Hayes]], estatubatuar aktorea.
* [[Ekainaren 26]]a – [[Fernando Iglesias García]], arabar soziologo eta politikaria.
* [[Ekainaren 26]]a – [[Chris O'Donnell]], estatubatuar telebista eta zinemako aktorea.
* [[Ekainaren 27]]a – [[John Eales]], australiar errugbilari ohia.
* [[Ekainaren 29]]a – [[Joxe Mari Aizega]], Mondragon Unibertsitateko [[Basque Culinary Center]]reko zuzendaria.
* [[Ekainaren 29]]a – [[Miguel Capellán]], errioxar pilotari ohia.
* [[Ekainaren 30]]a – [[Leonardo Sbaraglia]], argentinar aktorea.
==== Uztaila ====
* [[Uztailaren 2]]a – [[Yumi Watanabe]], japoniar futbolari ohia.
* [[Uztailaren 2]]a – [[Amy Weber]], estatubatuar aktore, WWE borrokalari eta modelo ohia.
* [[Uztailaren 3]]a – [[Lolita Bosch]], kataluniar idazlea.
* [[Uztailaren 3]]a – [[Serhiy Honchar]], ukrainar txirrindulari ohia.
* [[Uztailaren 4]]a – [[Mercedes Gallego]], kataluniar kazetari eta idazlea.
* [[Uztailaren 4]]a – [[Doddie Weir]], eskoziar errugbilaria (h. [[2022]]).
* [[Uztailaren 6]]a – [[Gemma Sanginés]], bizkaitar psikologoa.
* [[Uztailaren 7]]a – [[Erik Zabel]], alemaniar txirrindulari ohia.
* [[Uztailaren 8]]a – [[Beck]], estatubatuar musikaria eta konposatzailea.
* [[Uztailaren 8]]a – [[Miguel Ángel Peña]], espainiar txirrindulari ohia.
* [[Uztailaren 8]]a - [[Pablo Zuluaga]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[Uztailaren 9]]a – [[Carlos Delgado]], bizkaitar futbol arbitroa.
* [[Uztailaren 11]] – [[Idoia Mariezkurrena]], gipuzkoar atleta ohia, [[xabalina jaurtiketa]]n nabarmendu zena.
* [[Uztailaren 12]]a – [[Mayumi Omatsu]], japoniar futbolari ohia.
* [[Uztailaren 17]]a – [[Arlene Foster]], [[Ipar Irlanda]]ko lehen ministroa.
* [[Uztailaren 17]]a – [[Gavin McInnes]], estatubatuar aktorea.
* [[Uztailaren 17]]a – [[Marie-Andrée Ouret]], baxenafar liburuzaina, euskaltzalea, eta euskaltzain urgazlea.
* [[Uztailaren 19]]a - [[Anna Cardús Flaqué]], espainiar saskibaloi-arbitro ohia, ACB ligako bigarren emakume arbitroa.
* [[Uztailaren 19]]a – [[Christopher Luxon]], [[Zeelanda Berri]]ko lehen ministroa.
* [[Uztailaren 19]]a – [[Nicola Sturgeon]], [[Eskoziako lehen ministro]]a.
* [[Uztailaren 20]]a – [[José Javier Esparza]], [[Unión del Pueblo Navarro|UPNko]] nafar politikaria.
* [[Uztailaren 20]]a – [[Mikel Torres]], bizkaitar politikaria, [[Portugalete]]ko alkatea.
* [[Uztailaren 22]]a – [[Yuriko Mizuma]], japoniar futbolari ohia.
* [[Uztailaren 23]]a – [[Charisma Carpenter]], estatubatuar aktorea.
* [[Uztailaren 25]]a – [[Ernesto Alterio]], argentinar aktorea.
* [[Uztailaren 25]]a – [[Jorge Javier Vázquez]], kataluniar telebista aurkezle, aktore, idazle eta antzerki enpresaria.
* [[Uztailaren 27]]a – [[Nikolaj Coster-Waldau]], danimarkar aktorea.
* [[Uztailaren 28]]a – [[Carlos Docando]], bizkaitar futbolari ohia eta futbol entrenatzailea.
* [[Uztailaren 30]]a – [[Dean Edwards]], estatubatuar aktore eta abeslaria.
* [[Uztailaren 30]]a – [[Christopher Nolan]], ingeles-estatubatuar zinema zuzendari, ekoizle eta gidoigilea.
* [[Uztailaren 31]] – [[Alejo Mancisidor]], gipuzkoar tenislari ohia eta entrenatzailea.
==== Abuztua ====
* [[Abuztuaren 1]]a – [[Helena Maleno]], giza eskubideen defendatzaile, kazetari, idazle eta ikerlari espainiarra.
* [[Abuztuaren 2]]a – [[José Antonio Sánchez Medina]], bizkaitar atleta paralinpiar ohia.
* [[Abuztuaren 3]]a – [[Masaharu Suzuki]], japoniar futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 4]]a – [[Ainhoa Aznarez]], [[Nafarroako Parlamentua|Nafarroako Parlamentuko]] lehendakaria.
* [[Abuztuaren 5]]a – [[Xeni Jardin]], estatubatuar blogari eta kazetaria, [[Informazio eta komunikazio teknologiak|IKT]] gaietan aditua.
* [[Abuztuaren 5]]a – [[Jose Antonio Sasiain]], gipuzkoar bertsolaria.
* [[Abuztuaren 6]]a – [[Yutaka Akita]], japoniar futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 6]]a – [[M. Night Shyamalan]], indiar jatorriko estatubatuar zinema zuzendaria, gidoigilea eta ekoizlea.
* [[Abuztuaren 8]]a – [[Chester Williams]], hegoafrikar errugbilaria (h. [[2019]]).
* [[Abuztuaren 13]]a – [[Casiano Delvalle]], paraguaitar futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 13]]a – [[Carlos García García]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 13]]a – [[Alan Shearer]], britainiar futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 14]]a – [[Ivan Ferreiro]], galiziar indie abeslaria.
* [[Abuztuaren 14]]a – [[Angélica Morales]], espainiar idazle, aktore eta antzerki-zuzendaria.
* [[Abuztuaren 15]]a - [[Iñaki Zabala]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 16]]a – [[Fabio Casartelli]], italiar txirrindularia (h. [[1995]]).
* [[Abuztuaren 17]]a – [[Jim Courier]], estatubatuar tenislari ohia.
* [[Abuztuaren 17]]a – [[Ophélie Koering]], lapurtar aktorea.
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Erik Dekker]], herbeherear txirrindulari ohia.
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Nanaia Mahuta]], zeelandaberritar politikari [[maori]]a.
* [[Abuztuaren 22]]a – [[Santiago Crespo]], nafar txirrindulari ohia.
* [[Abuztuaren 22]]a – [[Tímea Nagy]], hungariar eskrimalari ohia, ezpata modalitatekoa.
* [[Abuztuaren 23]]a – [[Jay Mohr]], estatubatuar aktore eta umorista.
* [[Abuztuaren 23]]a – [[River Phoenix]], estatubatuar aktorea (h. [[1993]]).
* [[Abuztuaren 24]]a – [[Guido Alvarenga]], paraguaiar futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 25]]a – [[Claudia Schiffer]], alemaniar modeloa, 1990eko hamarkadan ospe handiduna.
* [[Abuztuaren 26]]a – [[Ana Locking]], espainiar moda-diseinatzailea , enpresaburua eta argazkilaria.
* [[Abuztuaren 26]]a – [[Melissa McCarthy]], estatubatuar aktore, idaizle, zinema ekoizlea, eta umorista.
* [[Abuztuaren 31]] – [[Rania Jordaniakoa]], [[Jordania]]ko erregina ezkontidea.
==== Iraila ====
* [[Irailaren 3]]a – [[Iosune Cousillas Aramendi]], gipuzkoar Irakaslea, euskal ekintzailea eta feminista.
* [[Irailaren 4]]a – [[Koldo Alvarez de Eulate|Koldo Alvarez de Eulate, ''Koldo'']], euskal herritar futbolaria, nazioartean [[Andorra]] ordezkatu zuena.
* [[Irailaren 6]]a – [[Leonora Áquilla]], brasildar kazetaria.
* [[Irailaren 9]]a – [[Nerea Onaindia]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[Irailaren 11]] – [[Paul B. Preciado]], espainiar filosofoa eta queer aktibista.
* [[Irailaren 13]]a – [[Martín Herrera]], argentinar futbolari ohia, [[Deportivo Alavés|Alaveseko]] inoizko jokalari hoberenetakoa.
* [[Irailaren 14]]a – [[Francesco Casagrande]], italiar txirrindulari ohia.
* [[Irailaren 16]]a – [[Juri Nikiforov]], errusiar futbolari ohia.
* [[Irailaren 17]]a – [[Edílson da Silva Ferreira]], brasildar futbolari ohia.
* [[Irailaren 18]]a – [[Alejandro Agag]], espainiar politikari ohi eta negozio-gizona, [[1 Formula]]ko negozioetan aritzeagatik ezaguna.
* [[Irailaren 21]]a – [[Thelma Cabrera]], guatemalar politikaria eta giza-eskubideen defendatzailea.
* [[Irailaren 23]]a – [[Ani DiFranco]], estatubatuar egile abeslaria.
* [[Irailaren 24]]a – [[Gabriella Lantos-Romacz]], florete modalitateko hungariar eskrimalaria.
* [[Irailaren 26]]a – [[Joseba Ituarte]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[Irailaren 26]]a – [[Jose Antonio Pikabea|''Kote'' Pikabea]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[Irailaren 28]]a – [[Vicente Uritz]], nafar futbolari ohia.
* [[Irailaren 30]]a – [[Tony Hale]], estatubatuar bikoiztaile eta aktorea.
* [[Irailaren 30]]a – [[Agustin Sagasti]], euskal txirrindularia (h. [[2009]]).
* [[Irailaren 30]]a
==== Urria ====
* [[Urriaren 1]]a – [[Moses Kiptanui]], kenyar atleta ohia, munduko iraupen lasterkari onenetakoa.
* [[Urriaren 2]]a – [[Maribel Verdú]], espainiar aktorea.
* [[Urriaren 4]]a – [[David de Jorge]], ''Robin Food'', gipuzkoar sukaldaria.
* [[Urriaren 5]]a – [[Laura Borràs]], kataluniar filologo eta politikaria.
* [[Urriaren 5]]a – [[Kirmen Uribe]], euskal idazlea.
* [[Urriaren 6]]a – [[Rawdna Carita Eira]], Norvegia aldeko [[Laponia]]ko idazlea.
* [[Urriaren 6]]a – [[Rober Gutiérrez]], [[Bai Euskarari Elkartea]]ren zuzendaria.
* [[Urriaren 8]]a – [[Matt Damon]], estatubatuar aktore eta gidoigilea.
* [[Urriaren 8]]a – [[Sadiq Khan]], [[Londres]]ko alkatea.
* [[Urriaren 8]]a – [[Ángel Ruiz]], nafar aktorea.
* [[Urriaren 9]]a – [[Annika Sörenstam]], suediar golflaria.
* [[Urriaren 10]]a - [[Rosana Alonso]], espainiar maistra eta politikaria.
* [[Urriaren 11]] – [[Pilar Kaltzada]], gipuzkoar idazle eta kazetaria.
* [[Urriaren 12]]a – [[Cody Cameron]], estatubatuar aktorea.
* [[Urriaren 12]]a – [[Kirk Cameron]], estatubatuar aktorea.
* [[Urriaren 12]]a – [[Pilar Castro]], espainiar aktore eta dantzaria.
* [[Urriaren 14]]a – [[Begoña García-Zapirain]], gipuzkoar ingeniari eta unibertsitateko irakaslea.
* [[Urriaren 18]]a – [[Manuel Indiano Azaustre]], gipuzkoar politikaria (h. [[2000]]).
* [[Urriaren 18]]a – [[Ferran Latorre]], kataluniar alpinista eta mendizalea, [[Zortzimilako|14 Zortzimilakoak]] igo dituen lehenbiziko kataluniarra.
* [[Urriaren 19]]a – [[Martín Gervasoni]], argentinar aktore eta gidoigilea.
* [[Urriaren 19]]a – [[Fabián Roncero]], espainiar atleta ohia.
* [[Urriaren 24]]a – [[Raúl Ojeda]], arabar futbolari ohia.
* [[Urriaren 26]]a – [[Bittor Alkiza]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[Urriaren 29]]a – [[Phillip Cocu]], herbeheretar futbolari ohi eta entrenatzailea.
* [[Urriaren 29]]a – [[Edwin van der Sar]], herbeheretar futbolari ohia.
* [[Urriaren 30]]a – [[Xie Jun]], txinatar xake jokalaria.
* [[Urriaren 30]]a – [[Nia Long]], estatubatuar aktorea.
==== Azaroa ====
* [[Azaroaren 1]]a – [[Arantxa Argüelles]], espainiar dantzaria eta zuzendaria.
* [[Azaroaren 1]]a – [[Igor Cvitanović]], kroaziar futbolari ohia.
* [[Azaroaren 3]]a – [[Yolanda Alzola]], bizkaitar telebista-aurkezlea eta aktorea.
* [[Azaroaren 3]]a – [[Almir Turković]], bosniar futbolari ohia.
* [[Azaroaren 6]]a – [[Ethan Hawke]], estatubatuar aktore, idazle eta zuzendaria.
* [[Azaroaren 7]]a – [[Olatz Arbelaitz]], gipuzkoar informatikaria, [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUko]] irakaslea eta [[Udako Euskal Unibertsitatea|UEUko]] Informatikako sailburua.
* [[Azaroaren 7]]a – [[Morgan Spurlock]], estatubatuar dokumental egile, umorista, telebista ekoizle eta gidoigilea (h. [[2024]]).
* [[Azaroaren 9]]a – [[Susan Tedeschi]], estatubatuar blues eta soul abeslari eta gitarrista.
* [[Azaroaren 10]]a – [[Marta Reina Izquiano]], kataluniar LGBT ekintzaile eta ikertzailea.
* [[Azaroaren 11]] – [[Idurre Eskisabel]], gipuzkoar kazetaria eta antropologoa, [[EHU]]ko kazetaritza irakaslea.
* [[Azaroaren 11]] – [[José Tomás Toro]], bizkaitar [[judo]]ka ohia.
* [[Azaroaren 12]]a – [[Tonya Harding]], estatubatuar izotz gaineko patinatzaile artistikoa eta boxeolaria.
* [[Azaroaren 12]]a – [[Alina María Hernández|Alina María Hernández, ''Cachita'']], kubatar telebistako aktorea (h. [[2016]]).
* [[Azaroaren 13]]a – [[Neus Munté]], kataluniar abokatu, sindikalista eta politikaria.
* [[Azaroaren 15]]a – [[Patrick M'Boma]], kamerundar futbolari ohia.
* [[Azaroaren 16]]a – [[Juan Kruz Lakasta]], nafar kazetaria.
* [[Azaroaren 18]]a – [[Mike Epps]], estatubatuar aktorea eta raperoa.
* [[Azaroaren 18]]a – [[Peta Wilson]], australiar aktore eta modeloa.
* [[Azaroaren 19]]a – [[Rachael Dunlop]], ''Dr. Rachie'', australiar biokimikari, mediku ikerlari, blogari eta zientzialari eszeptikoa.
* [[Azaroaren 22]]a – [[Pascual Tamburri]], euskal herritar historialaria eta irakaslea (h. [[2017]]).
* [[Azaroaren 24]]a – [[Julieta Venegas]], mexikar abeslaria eta kantugilea.
* [[Azaroaren 25]]a – [[Eluana Englaro]], auto istripu larri baten ondorioz hamazazpi urtez koman egon zen italiar emakumea (h. [[2009]]).
* [[Azaroaren 27]]a – [[Han Kang]], hegokorear idazlea, 2024ko [[Literaturako Nobel Saria]].
* [[Azaroaren 27]]a – [[Kelly Loeffler]], estatubatuar enpresaburua eta politikaria.
* [[Azaroaren 28]]a – [[Édouard Philippe]], [[Frantziako Lehen Ministro]]a.
==== Abendua ====
* [[Abenduaren 1]]a – [[Antonio Casado da Rocha]], gipuzkoar filosofoa eta [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUko]] irakaslea, [[Henry David Thoreau]]ren bizitza eta filosofian eta [[bioetika]]n aditua.
* [[Abenduaren 1]]a – [[Jonathan Coulton]], estatubatuar abeslaria.
* [[Abenduaren 2]]a – [[Dmitri Radtxenko]], errusiar futbolari ohia.
* [[Abenduaren 3]]a – [[Amy Helm]], estatubatuar abeslari eta konpositorea.
* [[Abenduaren 4]]a – [[Kevin Sussman]], estatubatuar aktorea.
* [[Abenduaren 4]]a – [[Jesús María Toral]], gipuzkoar kazetari eta idazlea.
* [[Abenduaren 5]]a – [[Walt Dohrn]], estatubatuar ahots-aktore eta gidoigilea.
* [[Abenduaren 5]]a – [[Nacho Guerreros]], espainiar aktorea.
* [[Abenduaren 5]]a – [[Francisco José Sánchez]], bizkaitar kirolaria, [[borroka libre]]an aditua.
* [[Abenduaren 6]]a – [[Amaia Merino]], gipuzkoar aktorea.
* [[Abenduaren 8]]a – [[Magda Bandera]], kataluniar kazetari eta idazlea.
* [[Abenduaren 8]]a – [[Juan Manuel de Prada]], gaztelerazko bizkaitar idazle eta artikulista.
* [[Abenduaren 9]]a – [[Djalminha]], brasildar futbolari ohia.
* [[Abenduaren 9]]a – [[Anna Gavalda]], frantziar idazlea.
* [[Abenduaren 10]]a – [[Luisa Larraga Cacho]], aragoiar atleta, iraupen eta erdi-iraupen lasterketetan espezializatua.
* [[Abenduaren 12]]a – [[Jennifer Connelly]], estatubatuar aktorea.
* [[Abenduaren 13]]a – [[Gerlinde Kaltenbrunner]], austriar alpinista, hamalau [[zortzimilako]]etatik hamar igo dituen munduko lehen emakumea.
* [[Abenduaren 14]]a – [[Mikel Abrego]], gipuzkoar musikaria.
* [[Abenduaren 14]]a – [[Anna Maria Jopek]], poloniar pop/jazz-abeslari, konpositore eta piano-jotzailea.
* [[Abenduaren 15]]a – [[Stefano Secco]], italiar tenorra.
* [[Abenduaren 16]]a – [[José Javier Pascual]], nafar futbolari ohia.
* [[Abenduaren 16]]a – [[Jo Planckaert]], belgikar txirrindulari ohia.
* [[Abenduaren 17]]a – [[Gustavo Huete]], argentinar palari ohia.
* [[Abenduaren 17]]a – [[Silvia Vidal]], kataluniar eskalatzaile, esploratzaile eta alpinista.
* [[Abenduaren 20]]a – [[Todd Phillips]], estatubatuar zinemagilea eta aktorea.
* [[Abenduaren 22]]a – [[Mutiu Adepoju]], nigeriar futbolari ohia.
* [[Abenduaren 22]]a – [[Joxean Fernández|Joxean Fernández, ''Matxín'']], bizkaitar kirol zuzendaria.
* [[Abenduaren 22]]a – [[Gloria Gray]], alemaniar aktore, abeslari, idazle eta modeloa.
* [[Abenduaren 25]]a – [[Laura Garrido]], arabar politikaria.
* [[Abenduaren 26]]a – [[Danielle Cormack]], zeelandaberritar aktorea.
* [[Abenduaren 26]]a – [[Jon Odriozola]], euskal txirrindulari ohia eta [[Euskaltel-Euskadi]]ko kirol zuzendaria.
* [[Abenduaren 29]]a – [[Bernardo Hernández]], arlo teknologikoko ekintzaile, exekutibo eta inbertitzaile espainiarra.
* [[Abenduaren 29]]a – [[Cesar Solaun]], bizkaitar txirrindulari ohia.
==== Egun ezezaguna edo zehaztugabea ====
* [[Aitor Arozena]], gipuzkoar txistularia.
* [[Aitor Frantzesena]], gipuzkoar surflari eta surf-entrenatzailea.
* [[Aitor Furundarena]], gipuzkoar soinu-jotzaile eta musikagilea.
* [[Aitor Pescador]], nafar historialaria eta dokumentalista.
* [[Aitor Zabaleta]], [[Madril]]en erail zuten gipuzkoar [[Real Sociedad|errealzalea]] (h. [[1998]]).
* [[Alberto Berzal]], gipuzkoar aktorea.
* [[Alberto Irazu]], gipuzkoar kazetaria.
* [[Alberto J. Gorritiberea]], arabar zinema zuzendari eta gidoigilea.
* [[Alvaro Arrizabalaga]], gipuzkoar arkeologoa, ikerketzailea eta irakaslea.
* [[Amaia Madinabeitia]], nafar telebista aurkezlea.
* [[Ana Galarraga]], gipuzkoar kazetaria, zientzia-komunikatzailea [[Elhuyar Fundazioa|Elhuyarren]].
* [[Anari]], gipuzkoar egile abeslaria.
* [[Asier Leoz]], gipuzkoar irakasle eta irrati esataria.
* [[Bakarne Jorge]], gipuzkoar aktorea eta musikaria (h. [[2018]]).
* [[Begoña Divar]], arabar klarinete-jotzailea, Gasteizko Udal Musika Bandan sartu zen lehen emakumezkoa.
* [[Bruno Oteiza]], gipuzkoar sukaldaria.
* [[Cecilia Solaguren]], bizkaitar aktorea.
* [[Christel Teruel]], nafar musikaria (h. [[2022]]).
* [[Idoia Bilbao]], bizkaitar gidoilari eta kazetaria.
* [[Ignazio Aiestaran]], nafar idazlea.
* [[Igor San Juan]], gipuzkoar abeslari bakarlaria.
* [[Inmaculada Jurío]], nafar politikaria.
* [[Irene Larraza]], gipuzkoar kultura eragilea, [[Etxepare Euskal Institutua|Etxepare Euskal Institutuko]] zuzendaria.
* [[Jokin Oregi]], gipuzkoar aktorea, antzerki-zuzendaria eta antzerkigilea.
* [[Jon Eizmendi]], gipuzkoar bertsolaria.
* [[Jose Maria Sarriegi]], gipuzkoar unibertsitateko ingeniari, ikertzaile eta irakaslea [[Tecnum]]en (h. [[2018]]).
* [[Josune Escota Bisbal]], bizkaitar abokatua.
* [[Josune Irabien]], [[Amurrio]]ko alkatea.
* [[Julieta Itoiz|Julieta Itoiz, ''La Chula Potra'']], nafar rap abeslaria.
* [[Kepa del Hoyo]], bizkaitar [[ETA]]kidea (h. [[2017]]).
* [[Manuela Igartua Olaechea]], gipuzkoar farmazialaria.
* [[Markos Untzeta]], gipuzkoar abeslaria eta gitarra-jotzailea.
* [[Marta Luxán]], bizkaitar soziologo eta demografoa, [[EHU]]ko irakaslea.
* [[Mikel Huarte Alzueta]], nafar suhiltzailea, kirolzalea eta [[Osasuna futbol kluba]]ren historiaren ikertzailea.
* [[Mikel Lizarralde (kazetaria)|Mikel Lizarralde]], gipuzkoar kazetaria.
* [[Mikel Salas]], nafar musikagilea da, zinemarako soinu-bandak egiten dituena.
* [[Miren Dobaran]], bizkaitar irakasle eta politikaria.
* [[Nerea Melgosa]], arabar politikaria.
* [[Mixu|Patrick Mixelena, ''Mixu'']], euskal abeslaria (h. [[2009]]).
* [[Sara Mazkiaran]], nafar zinemagilea.
* [[Telmo Aldaz]], nafar abenturazale eta itsasgizona.
* [[Adriana Dias]], brasildar antropologo eta aktibista (h. [[2023]]).
* [[Amaya Arzuaga]], espainiar moda-diseinatzailea eta enpresaburua.
* [[Carlos Busqued]], argentinar idazlea, irratsaio-ekoizlea, ingeniaria eta unibertsitate irakaslea (h. [[2021]]).
* [[Cristina Durán Costell]], espainiar ilustratzailea eta marrazkilaria.
* [[Eva Yerbabuena]], espainiar flamenko-dantzari eta koreografoa.
* [[Jaime Rosales]], kataluniar zinema zuzendaria.
* [[Joanne Limburg]], ingeles idazlea.
* [[Juana Perea Plata]], hispano-kolonbiar aktibista, ekintzailea eta enpresaria (h. [[2020]]).
* [[Julia Leigh]], australiar eleberrigile eta zinema zuzendaria.
* [[Julie Mehretu]], etiopiar-estatubatuar artista bisual garaikidea.
* [[Kate Raworth]], ingeles ekonomialaria.
* [[Manchán Magan]], irlandar kazetari, bidaiari eta idazlea.
* [[Marta Velasco]], bizkaitar saxofoi-jole eta abeslari klasikoa.
* [[Niko Gutiérrez]], bizkaitar poltikaria.
* [[Kami Rita]], nepaldar alpinista eta [[xerpa]], [[Everest]] mendira igoera gehien egin dituen gizakia.
* [[Rob Warner]], mendi-bizikletako ingeles txirrindulari ohia.
* [[Roberto Álamo]], espainiar aktorea.
* [[Tolo Calafat]], baleartar mendizalea (h. [[2010]]).
== Heriotzak ==
==== Urtarrila ====
* [[Urtarrilaren 3]]a – [[Gladys Aylward]], ingeles misiolari ebanjelikoa (j. [[1902]]).
* [[Urtarrilaren 5]]a – [[Max Born]], alemaniar fisikaria, 1954ko [[Fisikako Nobel Saria]] (j. [[1882]]).
* [[Urtarrilaren 5]]a – [[Robert Gerhard]], musika klasikoko katalan musikagilea (j. [[1896]]).
* [[Urtarrilaren 10]]a – [[Nicanor Narbarte]], gipuzkoar kirolzale eta euskalzalea, euskal abizenei buruzko liburu baten idazlea (j. [[1892]]).
* [[Urtarrilaren 10]]a – [[Charles Olson]], [[abangoardismo|abangoardiako]] estatubatuar olerkaria (j. [[1910]]).
* [[Urtarrilaren 12]]a – [[Blanche Stuart Scott]], Estatu Batuetako lehen emakume hegazkinlaria (j. [[1884]]).
* [[Urtarrilaren 14]]a – [[William Feller]], kroaziar-estatubatuar matematikaria, [[probabilitate teoria|probabilitate-teorian]] ekarpen handiak egin zituena (j. [[1906]]).
* [[Urtarrilaren 27]]a – [[Erich Heckel]], alemaniar margolari eta grabatzailea (j. [[1983]]).
* [[Urtarrilaren 29]]a – [[Basil Liddell Hart]], britainiar militar , historialari militarra eta teoriko militarra (j. [[1895]]).
==== Otsaila ====
* [[Otsailaren 1]]a – [[Alice Săvulescu]], errumaniar botanikaria (j. [[1905]]).
* [[Otsailaren 2]]a – [[Victor Ruiz Añibarro]], gipuzkoar kazetari eta idazlea (j. [[1900]]).
* [[Otsailaren 2]]a – [[Bertrand Russell]], galestar idazle, filosofo eta matematikaria, 1950eko [[Literaturako Nobel Saria]] (j. [[1872]]).
* [[Otsailaren 5]]a – [[José Landazabal|José Landazabal, ''Lakatos'']], bizkaitar futbolaria (j. [[1899]]).
* [[Otsailaren 6]]a – [[Gloria Giner de los Ríos García]], Maistren Eskola Normal Nagusiko eta [[Institución Libre de Enseñanza|Irakaskuntza Erakunde Libreko]] irakaslea (j. [[1886]]).
* [[Otsailaren 16]]a – [[Francis Peyton Rous]], estatubatuar medikuntza-ikertzailea, 1966ko [[Medikuntzako Nobel Saria|Medikuntzako Nobel saria]] (j. [[1879]]).
* [[Otsailaren 17]]a – [[Shmuel Yosef Agnon]], israeldar eleberrigilea, 1966ko [[Literaturako Nobel Saria]] (j. [[1888]]).
* [[Otsailaren 17]]a – [[Alfred Newman]], estatubatuar musikagile eta orkestra-zuzendaria (j. [[1900]]).
* [[Otsailaren 25]]a – [[Mark Rothko]], errusiar-estatubatuar margolaria (j. [[1903]]).
* [[Otsailaren 27]]a – [[Reizo Fukuhara]], japoniar futbolaria (j. [[1931]]).
==== Martxoa ====
* [[Martxoaren 1]]a – [[Toshio Iwatani]], japoniar futbolaria (j. [[1925]]).
* [[Martxoaren 8]]a – [[Hans Hansen]], [[Faroeak|Faroe]] uharteetako margolaria (j. [[1920]]).
* [[Martxoaren 8]]a – [[René Labat]], lapurtar atleta (j. [[1892]]).
* [[Martxoaren 11]] – [[Erle Stanley Gardner]], estatubatuar eleberrigilea (j. [[1889]]).
* [[Martxoaren 14]]a – [[Fritz Perls]], alemaniar medikua eta psikiatra, ''Gestalt Terapia''ren sortzailea (j. [[1893]]).
* [[Martxoaren 15]]a – [[Arthur Adamov]], armeniar-frantziar antzerkigile surrealista, absurduaren antzerkiaren bultzatzailea (j. [[1908]]).
* [[Martxoaren 15]]a – [[Tarjei Vesaas]], norvegiar olerkari eta eleberrigilea (j. [[1897]]).
* [[Martxoaren 16]]a – [[Tammi Terrell]], estatubatuar abeslaria, [[Marvin Gaye]] abeslariarekin duetoan abesteagatik ezaguna (j. [[1945]]).
* [[Martxoaren 22]]a – [[Vicente Moriones]], nafar anarkista (j. [[1913]]).
* [[Martxoaren 29]]a – [[Vera Brittain]], ingeles idazlea, anglikanoa, feminista eta bakezalea (j. [[1893]]).
* [[Martxoaren 29]]a – [[Lev Kulexov]], [[sobiet]]ar zinema teoriko eta pedagogoa, [[sobietar zinema]]ren aitzindarietakoa (j. [[1899]]).
* [[Martxoaren 29]]a – [[Anna Louise Strong]], estatubatuar kazetari, idazle eta aktibista (j. [[1885]]).
* [[Martxoaren 30]]a – [[Heinrich Brüning]], [[Alemaniako kantziler]]ra (j. [[1885]]).
* [[Martxoaren 31]] – [[Semion Timoxenko]], [[sobiet]]ar mariskala (j. [[1895]]).
==== Apirila ====
* [[Apirilaren 5]]a – [[Manuel Egileor]], bizkaitar politikari abertzale eta jeltzalea (j. [[1884]]).
* [[Apirilaren 6]]an desagertua – [[Sean Flynn]], estatubatuar aktore eta fotokazetaria (j. [[1941]]).
* [[Apirilaren 8]]a – [[Felix Borboi-Parmakoa]], [[Luxenburgo]]ko duke handi ezkontidea (j. [[1893]]).
* [[Apirilaren 11]] – [[John O'Hara]], estatubatuar idazlea (j. [[1905]]).
* [[Apirilaren 16]]a – [[Richard Neutra]], austriar-estatubatuar arkitektoa (j. [[1892]]).
* [[Apirilaren 18]]a – [[Michał Kalecki]], poloniar ekonomialaria (j. [[1899]]).
* [[Apirilaren 18]]a – [[Luis Usatorre]], [[Mondragon (korporazioa)|Mondragon korporazioaren]] sortzaileetako bat (j. [[1923]]).
* [[Apirilaren 20]]a – [[Paul Celan]], errumaniar jatorriko austriar poeta lirikoa (j. [[1920]]).
* [[Apirilaren 27]]a – [[Genaro Sánchez Martín]], [[sestao]]ar militantea, goi-tentsioko dorre batean bandera bat ipintzen ari zela elektrokutatuta (j. [[1952]]).
* [[Apirilaren 28]]a – [[Ed Begley]], estatubatuar aktorea (j. [[1901]]).
==== Maiatza ====
* [[Maiatzaren 9]]a – [[Walter Reuther]], estatubatuar sindikalista (j. [[1907]]).
* [[Maiatzaren 10]]a – [[Valentin Larrea]], gipuzkoar piano-jotzaile eta musikagilea (j. [[1876]]).
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Władysław Anders]], poloniar militar eta politikaria (j. [[1892]]).
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Nelly Leonie Sachs]], alemaniar idazlea, 1966ko [[Literaturako Nobel Saria]] (j. [[1891]]).
* [[Maiatzaren 14]]a – [[Billie Burke]], estatubatuar aktorea (j. [[1884]]).
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Miguel Ángel Olano]], gipuzkoar misiolari [[kaputxino]]a (j. [[1891]]).
* [[Maiatzaren 23]]a – [[Hans Streuli]], [[Suitzako Konfederazioko presidente]]a (j. [[1892]]).
* [[Maiatzaren 31]]a – [[Clare Sheridan]], ingeles eskultore, kazetari eta idazlea (j. [[1885]]).
==== Ekaina ====
* [[Ekainaren 1]]a – [[Pedro Eugenio Aramburu]], euskal jatorriko politikaria, [[Argentina]]ko presidentea (j. [[1903]]).
* [[Ekainaren 1]]a – [[Giuseppe Ungaretti]], italiar olerkaria (j. [[1888]]).
* [[Ekainaren 2]]a – [[Bruce McLaren]], zeelandaberritar lasterketa-autoen diseinatzaile, pilotu, ingeniari eta asmatzailea (j. [[1937]]).
* [[Ekainaren 2]]a – [[Lucía Sánchez Saornil]], espainiar olerkari ultraista, militante anarkista eta humanista integrala (j. [[1895]]).
* [[Ekainaren 3]]a – [[Hjalmar Schacht]], alemaniar politikaria eta finantzaria (j. [[1877]]).
* [[Ekainaren 4]]a – [[Josep Carner]], ''poeta katalanen printzea'', kataluniar poeta, kazetari, antzerkigile eta itzultzailea (j. [[1884]]).
* [[Ekainaren 7]]a – [[Manuel Gómez-Moreno]], espainiar historialaria eta arkeologoa (j. [[1870]]).
* [[Ekainaren 7]]a – [[Edward Morgan Forster]], ingeles idazlea (j. [[1879]]).
* [[Ekainaren 8]]a – [[Abraham Maslow]], estatubatuar psikologo humanista, [[Maslow piramidea]]ren asmatzailea (j. [[1908]]).
* [[Ekainaren 11]] – [[Joseph Campot]], lapurtar arraunlaria (j. [[1886]]).
* [[Ekainaren 11]] – [[Aleksandr Kerenski]], errusiar politikari sozialdemokrata iraultzailea (j. [[1881]]).
* [[Ekainaren 15]]a – [[Jose Migel Andueza Elizalde]], nafar langilea, istripu bat izan ondoren Goardia Zibilak tirokatua (j. [[1931]]).
* [[Ekainaren 15]]a – [[Henri Queuille]], [[Frantzia]]ko lehen ministroa (j. [[1884]]).
* [[Ekainaren 16]]a – [[Elsa Triolet]], errusiar frantesezko-idazlea, [[Goncourt saria]] irabazi zuen lehen emakumea (j. [[1896]]).
* [[Ekainaren 21]]a – [[Sukarno]], [[Indonesia]]ko aurreneko presidentea (j. [[1901]]).
* [[Ekainaren 24]]a – [[Pilar Zubiaurre]], gaztelaniazko idazle, feminista eta piano jotzaile bizkaitarra (j. [[1884]]).
* [[Ekainaren 26]]a – [[Veremunda Olasagarre]], iruindar sozialista, [[UGT]]ko burua (j. [[1912]]).
* [[Ekainaren 27]]a – [[Pierre MacOrlan]], frantziar idazlea (j. [[1882]]).
* [[Ekainaren 29]]a – [[Günther Messner]], Hegoaldeko Tiroleko italiar mendizalea (j. [[1946]]).
==== Uztaila ====
* [[Uztailaren 2]]a – [[Jessie Street]], bakearen eta giza eskubideen aldeko sufragista eta ekintzaile australiarra (j. [[1889]]).
* [[Uztailaren 4]]a – [[Barnett Newman]], estatubatuar margolaria (j. [[1905]]).
* [[Uztailaren 7]]a - [[Laura Knight]], britainiar margolaria (j. [[1877]]).
* [[Uztailaren 10]]a – [[Félix Gaillard]], [[Frantziako gobernuburuen zerrenda|Frantziako lehen ministroa]] (j. [[1919]]).
* [[Uztailaren 11]] – [[Agustín Muñoz Grandes]], espainiar militar eta politikaria, Espainiako Gerra Zibilean [[Nafarroako II. Brigada]]ren agintaria (j. [[1896]]).
* [[Uztailaren 11]] – [[Secundino Zuazo]], bilbotar arkitekto eta hirigile [[Arkitektura arrazionalista|arrazionalista]] (j. [[1887]]).
* [[Uztailaren 12]]a – [[Nicasia Madariaga]], bizkaitar paisaia eta erretratu margolaria (j. [[1875]]).
* [[Uztailaren 13]]a – [[Leslie Groves]], estatubatuar militarra, [[Manhattan Proiektua]]ren arduraduna (j. [[1896]]).
* [[Uztailaren 14]]a – [[Luis Mariano]], [[irun]]dar tenorra (j. [[1914]]).
* [[Uztailaren 19]]a – [[Panagiotis Pipinelis]], [[Grezia]]ko lehen ministroa (j. [[1899]]).
* [[Uztailaren 21]]a – [[Galina Tiurina]], errusiar matematikaria, [[geometria aljebraiko]]an espezialista (j. [[1938]]).
* [[Uztailaren 22]]a – [[George Johnston]], australiar kazetari, gerra berriemaile eta idazlea (j. [[1912]]).
* [[Uztailaren 27]]a – [[António de Oliveira Salazar]], [[Portugal]]eko lehen ministro eta diktadorea (j. [[1889]]).
* [[Uztailaren 28]]a – [[Dominique Soubelet]], lapurtar apaiza eta euskal idazlea (j. [[1897]]).
* [[Uztailaren 28]]a – [[Antonio Valverde]], gipuzkoar margolaria, grabatzailea, publizista, industrialaria eta euskal idazlea (j. [[1915]]).
* [[Uztailaren 30]]a
** [[George Szell]], hungariar-estatubatuar orkestra-zuzendari eta musikagilea (j. [[1897]]).
** [[Victor Txabarri Anduiza]], bizkaitar enpresaburu eta politikaria (j. [[1888]]).
==== Abuztua ====
* [[Abuztuaren 1]]a – [[Frances Farmer]], estatubatuar aktorea eta telebista eta irratiko aurkezlea (j. [[1913]]).
* [[Abuztuaren 1]]a – [[Otto Heinrich Warburg]], alemaniar biokimikaria, 1931ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (j. [[1883]]).
* [[Abuztuaren 18]]a - [[Soledad Miranda]], espainiar aktorea eta abeslaria (j. [[1943]]).
* [[Abuztuaren 22]]a – [[Vladimir Propp]], errusiar ipuinen oinarrizko osagaiak analizatu zituen [[sobiet]]ar eruditua (j. [[1895]]).
==== Iraila ====
* [[Irailaren 1]]a – [[François Mauriac]], frantziar idazlea, 1952ko [[Literaturako Nobel Saria]] (j. [[1885]]).
* [[Irailaren 1]]a – [[Luis Migel Zulategi]], nafar idazlea, musikagilea, organojolea eta folklorista (j. [[1898]]).
* [[Irailaren 2]]a – [[Mercedes Llopart]], kataluniar abeslari liriko sopranoa (j. [[1895]]).
* [[Irailaren 2]]a – [[Marie-Pierre Kœnig]], frantziar jenerala (j. [[1898]]).
* [[Irailaren 3]]a – [[Saturnino Legarda]], nafar organista eta musikagilea (j. [[1896]]).
* [[Irailaren 3]]a – [[Alan Wilson]], estatubatuar abeslari eta egile abeslaria, ''[[Canned Heat]]'' taldeko kidea (j. [[1943]]).
* [[Irailaren 5]]a – [[Jochen Rindt]], 1 Formulako austriar pilotua, munduko txapelketa hil ostean irabazi duen gidari bakarra (j. [[1942]]).
* [[Irailaren 13]]a – [[Martín Domínguez]], gipuzkoar arkitektoa (j. [[1897]]).
* [[Irailaren 14]]a – [[Rudolf Carnap]], alemaniar filosofoa, [[Vienako Zirkulua]]ren burutzat hartua (j. [[1891]]).
* [[Irailaren 18]]a – [[Jimi Hendrix]], estatubatuar musikaria eta kantautorea, [[Rock]] musikaren historiako [[gitarra elektriko|gitarrista elektriko]] handienetakoa (j. [[1942]]).
* [[Irailaren 22]]a – [[Alice Hamilton]], estatubatuar mediku eta ikertzailea, industria toxikologian aitzindaria (j. [[1869]]).
* [[Irailaren 23]]a – [[Esteban Bilbao]], euskal herritar politikari [[karlismo|karlista]] eskuindarra (j. [[1879]]).
* [[Irailaren 23]]a – [[Bourvil]], frantziar aktore eta abeslaria (j. [[1917]]).
* [[Irailaren 25]]a – [[Erich Maria Remarque]], alemaniar eleberrigilea (j. [[1898]]).
* [[Irailaren 28]]a – [[Gamal Abdel Nasser]], [[Egipto]]ko presidentea eta bere garaiko [[arabiar mundua|arabiar]] buruzagirik garrantzitsuena (j. [[1918]]).
* [[Irailaren 28]]a – [[John Dos Passos]], estatubatuar idazle eta margolaria (j. [[1896]]).
* [[Irailaren 30]]a – [[Izaskun Zubizarreta]], gipuzkoar [[mendi-zeharkako eski]]atzailea (h. [[2024]]).
==== Urria ====
* [[Urriaren 4]]a – [[Janis Joplin]], estatubatuar rock and roll eta blues abeslaria, [[rock]]aren historian izartzat hartzen den lehenengo emakumea (j. [[1943]]).
* [[Urriaren 4]]a – [[Fabiana Zudaire]], gipuzkoar musikaria eta musika irakaslea (j. [[1894]]).
* [[Urriaren 8]]a edo [[Urriaren 9|9a]] – [[Jean Giono]], frantziar idazlea (j. [[1895]]).
* [[Urriaren 10]]a – [[Édouard Daladier]], [[Frantziako gobernuburuen zerrenda|Frantziako lehen ministroa]] (j. [[1884]]).
* [[Urriaren 15]]a – [[Gotzon Garitaonaindia]], bizkaitar idazlea (j. [[1936]]).
* [[Urriaren 17]]a – [[Rosa Oteiza]], nafar emagina eta [[Foruen monumentua|Nafarroako Foruen monumentuko]] irudiaren modeloa (j. [[1883]]).
* [[Urriaren 18]]a – [[Ignacio Errandonea]], nafar elizgizona eta idazlea (j. [[1886]]).
* [[Urriaren 18]]a – [[Mairtin O Cadhain]], [[irlandako gaelera|gaelerazko]] irlandar idazlea (j. [[1906]]).
* [[Urriaren 19]]a – [[Lázaro Cárdenas]], [[Mexiko]]ko presidentea (j. [[1895]]).
* [[Urriaren 19]]a – [[Jose Emilio Esparza Viela]], nafar abokatua eta funtzionarioa (j. [[1919]]).
* [[Urriaren 21]]a – [[John T. Scopes]], estatubatuar irakaslea, 1925ean [[eboluzioaren teoria]] eskolan irakasteagatik epaitua (j. [[1900]]).
==== Azaroa ====
* [[Azaroaren 2]]a – [[Abram Samoilovitx Besikovitx]], errusiar matematikaria (j. [[1891]]).
* [[Azaroaren 2]]a – [[Johannes Urzidil]], alemanezko idazle, olerkari eta kazetari txekiarra (j. [[1896]]).
* [[Azaroaren 3]]a – [[Petri II.a Jugoslaviakoa]], [[Jugoslaviako Erresuma|Jugoslaviako azken erregea]] (j. [[1923]]).
* [[Azaroaren 9]]a – [[Charles de Gaulle]], [[Frantziako presidenteen zerrenda|Frantziako presidentea]] (j. [[1890]]).
* [[Azaroaren 11]] – [[Víctor Zubizarreta]], bizkaitar musikagile, organo-jole eta pedagogoa (j. [[1899]]).
* [[Azaroaren 15]]a – [[Konstantinos Tsaldaris]], [[Grezia]]ko lehen ministroa (j. [[1884]]).
* [[Azaroaren 17]]a – [[Felix Arrarats]], nafar kalonjea (j. [[1883]]).
* [[Azaroaren 20]]a – [[María Barbeito]], galiziar pedagogoa, idazlea, itzultzailea, hizkuntzalaria eta irakaslea (j. [[1880]]).
* [[Azaroaren 21]]a – [[Chandrasekhara Venkata Raman]], indiar fisikaria, 1930eko [[Fisikako Nobel Saria]] (j. [[1888]]).
* [[Azaroaren 23]]a – [[Yusof Ishak]], [[Singapur]]reko lehendabiziko presidentea (j. [[1910]]).
* [[Azaroaren 25]]a – [[Yukio Mishima]], japoniar idazlea, poeta, aktorea eta zinema zuzendaria, XX. mendeko japoniar idazlerik garrantzitsuenetakoa (j. [[1925]]).
* [[Azaroaren 28]]a – [[Fritz von Unruh]], alemaniar poeta eta antzerkigilea (j. [[1885]]).
* [[Azaroaren 29]]a – [[Nina Ricci]], italiar jatorriko frantziar jostuna (j. [[1883]]).
==== Abendua ====
* [[Abenduaren 7]]a – [[Norberto Almandoz]], gipuzkoar apaiza, musikagilea, organista eta musika kritikaria (j. [[1893]]).
* [[Abenduaren 7]]a – [[Romaine Brooks]], estatubatuar margolaria (j. [[1874]]).
* [[Abenduaren 7]]a – [[Édith Thomas]], frantziar nobelagile, artxibozain, historialari eta kazetaria (j. [[1909]]).
* [[Abenduaren 8]]a – [[Roberto Pérez Jauregi]], [[eibar]]tar gaztea, [[Burgosko prozesua|Burgosko Prozesuaren]] aurkako manifestazio batean poliziak emandako tiroen ondorioz (j. [[1949]]).
* [[Abenduaren 14]]a – [[Esther Chapa]], mexikar mediku zirujaua, idazlea, feminista, sufragista, sindikalista eta aktibista (j. [[1904]]).
* [[Abenduaren 20]]a – [[Sara Benoliel]], brasildar-portugaldar mediku eta ekintzaile feminista, Portugalen lan egin zuen lehen emakume pediatra (j. [[1898]]).
* [[Abenduaren 30]]a – [[Sonny Liston]], estatubatuar pisu astunetako boxeolaria.
==== Egun ezezaguna edo zehaztugabea ====
* [[Ceferino Yanguas]], nafar argazkilaria (j. [[1889]]).
* [[Etienne Durruti]], [[trinket]]eko esku huskako pilotaria (j. [[1907]]).
* [[Jose Irigoien]], ''El león navarro'', nafar pilotaria, bere garaiko [[erremonte]]-jokalari hoberenetakoa (j. [[1893]]).
* [[Jose Ramon Agirretxe]], gipuzkoar politikaria [[Karlismo|karlista]], [[Irun]]go alkatea (j. [[1896]]).
* [[Pierre Ibarrondo]], baxenafar euskaltzalea (j. [[1905]]).
* [[Pilar Zubiaurre]], gaztelaniazko idazle, feminista eta piano jotzaile bizkaitarra (j. [[1884]]).
* [[Zoilo Moso]], nafar artzaina (j. [[1902]]).
* [[Syra Alonso]], galiziar idazlea (j. [[1899]]).
== [[Nobel Sariak|Nobel saridunak]]: ==
* [[Fisikako Nobel Saria|Fisika]]: [[Hannes Alfvén|Hannes Olof Gösta Alfvén]] eta [[Louis Néel]].
* [[Kimikako Nobel Saria|Kimika]]: [[Luis Federico Leloir]]
* [[Literaturako Nobel Saria|Literatura]]: [[Aleksandr Solzhenitsin]].
* [[Medikuntzako Nobel Saria|Medikuntza]]: Sir [[Bernard Katz]], [[Ulf von Euler]] eta [[Julius Axelrod]].
* [[Ekonomiako Nobel Saria|Ekonomia]]: [[Paul Samuelson]].
* [[Bakearen Nobel Saria|Bakea]]: [[Norman E. Borlaug]].
----
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Denbora unitate aurkibidea}}
[[Kategoria:1970| ]]
9wy5ag189xkvsmhetcd7i5gjy39y7sm
1977
0
1304
10005920
9985252
2024-12-20T15:33:39Z
Lainobeltz
56334
/* Abuztua */
10005920
wikitext
text/x-wiki
{{urte aurkibide probak}}
{{urtegertaerak}}
== Gertaerak ==
=== Euskal Herria ===
* [[Urtarrilaren 9]] – Juan Manuel Iglesias Sánchez, 15 urte zituela, bihotzekoak jota hil zen [[Sestao]]n; manifestazio bat igaro eta poliziak gogor kargatzen hasi ziren baita ere gazteen lokalean sartuz.
* [[Urtarrilaren 11]] – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] Felix Ayuso Pinel poliziako inspektorea hil zuen [[Madril]]en.
* [[Urtarrilaren 19]] – [[Ikurrina]] berriro legeztatu zuten Espainiako legedian, eta [[Euskal Autonomia Erkidegoa|Euskal Autonomi Erkidegoko]] bandera ofizialtzat hartu zen.
* [[Urtarrilaren 22]] – Euskararen ofizialtasunaren alde manifestazio jendetsua egin zen Donostian.
* [[Otsailaren 1]]a – Polizia Armatuak Luis Santamaría herritarra hil zuen tiroz [[Iruñea]]n.
* [[Otsailaren 26]]a – [[Guardia Zibil]]ak [[Lekeitio]]ko elizan itxialdia egiten ari ziren 200 bat lagun jipoitu zituen. Amnistiaren Aldeko lehen astea zen. Antxone Telleria larri zauritu zuten.
* [[Martxoaren 8]] – Guardia Zibilak Nicolas Mendizabal eta Sebastian Goikoetxea [[ETA]]ko kideak hil zituen.
* [[Martxoaren 13]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] Constantino Gomez Barcia guardia zibila hil zuen [[Arrasate]]n.
* [[Martxoaren 30]]a – Espainiako Poliziak [[Donostia]]n botatako pilotakada baten ondorioz, 68 urteko Isidro Susperregi [[ANV]]ko militantea hil zen ospitalean.
* [[Apirilaren 28]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] Guardia Zibileko sarjentu Antonio Galan Aceituno hil zuen [[Tolosa]]n.
* [[Maiatzaren 13]]a – [[1977ko Amnistiaren Aldeko Astea|''Amnistiaren aldeko astean'']] istilu ugari gertatu zen [[Euskal Herria]]n. Luis Santamaria, Gregorio Maritxalar eta Jose Luis Cano [[errenteria]]rrak eta Juan Erviti [[iruñea|iruindarra]] erail zituen poliziak.
* [[Maiatzaren 18]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] Manuel Orceda de la Cruz polizia hil zuen [[Donostia]]n.
* [[Maiatzaren 30]]a – Francisco Javier Nuñez matematika irakaslea hil zen [[Basurtuko Unibertsitate Ospitalea]]n. Maiatzaren 14an, Amnistiaren Aldeko Astearen azken egunean, alabarekin etxera zihoala, manifestazio batekin topo egin eta Poliziak oso bortitz jipoitu zuen.
* [[Ekainaren 12]]a – Pertsona bat hil zen [[Armintza]]n, uholdeen eraginez.
* [[Ekainaren 13]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETA politiko-militarreko]] kide Josu Basañez Jauregi hil zen [[Barakaldo]]n, polizia baten autoari jartzen ari zitzaion bonba lehertu baitzitzaion.
* [[Ekainaren 22]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] Javier De Ibarra y Berge enpresaburua bahitu eta hilik agertu zen [[Barazar]]ko mendatean.
* [[Ekainaren 27]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] Valentin Godoy Cerezo polizia hil zuen [[Gasteiz]]en.
* [[Uztailaren 14]]a – [[Bilbo]]n 200.000 pertsona kalera atera ziren [[Lemoizko zentral nuklearra]]ren aurkako manifestazioan. “Euskadin gerraosteaz geroztik egindako manifestaziorik handiena” izan zen.
* [[Urriaren 5]]: [[Alianza Apostólica Anticomunista]]k bonba bat jarri zuen [[Punto y Hora de Euskal Herria]] aldizkariaren Iruñeko egoitzan. Kalte material handiak eragin zituen.
* [[Urriaren 8]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] [[Augusto Unceta-Barrenechea]] Bizkaiko [[ahaldun nagusi]]a eta bi guardia zibil hil zituen.
* [[Urriaren 30]]a – Lehen aldiz omendu ziren publikoki 1936an [[Hernani]]ko hilerrian [[frankismoa|frankistek]] fusilatutako herritarrak, 300 pertsona inguru. Ordura arte isilpean egiten ziren omenaldiak.
* [[Azaroaren 2]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] Udaltzaingoko sarjentu Jose Díaz Fernández hil zuen [[Irun]]en.
* [[Azaroaren 26]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] Joaquin Imaz Martínez militarra hil zuen [[Iruñea]]n.
* [[Abenduaren 16]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] [[Irun]]go Udaleko zinegotzi Julio Martínez Ezquerro hil zuen.
* [[Abenduaren 18]]a – [[Lemoiz]]en [[ETA]] m-ko kide batzuen eta guardia zibilen arteko tiroketa gertatu zen zentral nuklearraren inguruetan. Eraikina babesten ari ziren guardia zibilekin tiroketa hasi zen eta bala batek jo zuen [[David Álvarez]]. Gogor jipoitu zuten eta ospitalean hil zen, hilabete eskasera.
=== Mundua ===
* [[Urtarrilaren 24]]a – [[Madril]]go Atocha kalean 5 [[abokatu]] laboralista hil zituzten [[eskuin muturra|eskuin muturreko]] kideek.
* [[Martxoaren 27]]a – [[Los Rodeosko istripua]]n 583 lagun hil ziren.
* [[Apirilaren 28]]a – [[Rote Zora]], Alemaniako emakume eta lesbianek osatutako talde armatua, ezagutzera eman zuten, Medikuen Ganbera Federalaren [[Kolonia (Alemania)|Kolonia]]ko egoitzan bonba bat leherrarazita.
* [[Ekainaren 15]]a – Francoren diktaduraren osteko [[1977ko Espainiako hauteskunde orokorrak|lehen hauteskunde demokratikoak]] egin ziren.
* [[Irailaren 10]]a – [[Hamida Djandoubi]] hiltzailea [[gillotina]]tu zuten [[Frantzia]]n, horrela exekutatutako azkena, [[heriotza zigor]]ra [[1981]]ean ezeztu baitzuten.
* [[Urriaren 14]]a – [[1977ko Espainiako Amnistia Legea|Espainiako Amnistia Legea]] onartu zen. Horrela, odolezko deliturik ez zuten presoak kalean utzi zituzten.
* [[Urriaren 18]] – Bahituta zeukaten guda kriminal [[nazi]]a eta [[SS]]-etako ofiziala izan zen [[Hanns Martin Schleyer]] hil zuen [[Armada Gorriaren Frakzioa]] talde armatu [[alemania]]rrak.
* [[Azaroaren 12]]a – Gaueko lehen manifestazio feminista egin zuten "Reclaim the Night" lelopean, Leeds]]en, [[Ingalaterra]]n. Aurretik, emakumeek gizonen aldetik jasandako erasoen aurrean, Poliziak emakumeei gauez ez irteteko gomendatu izan zien.
== Artea eta kultura ==
* [[Larrabetzu]]n [[Kukubiltxo]] antzerki taldea sortu zen.
* [[Irailaren 29]]a – [[Egin (egunkaria)|Egin]] egunkariaren lehen zenbakia argitaratu zen.
== Zientzia eta teknologia ==
== Kirolak ==
* [[Martxoaren 19]]a – [[1977ko Bost Nazioen Txapelketa]]n [[Frantziako errugbi selekzioa|Frantziak]] partida guztiak irabazita txapelketaz gain haren bigarren Slam Nagusia eskuratu zuen. Jokaturiko lau partidatan Frantziak ez zuen entsegu bakar bat jaso.
* [[Maiatzaren 15]]a – [[Freddy Maertens]] belgiarra [[Espainiako Itzulia]]ren irabazlea izan zen.
* [[Maiatzaren 18]]a – [[Juventus]]ek irabazi zuen [[UEFA Europa League|UEFA Kopako]] finala, [[Athletic]] txapeldunordearen aurka.
* [[Maiatzaren 25]]a – [[Liverpool Football Club]] izan zen [[UEFAko Txapeldunen Liga|Europako Kopan]] irabazlea, [[Borussia Mönchengladbach]]en aurka.
* [[Ekainaren 12]]a – [[Michel Pollentier]] belgiarra [[Italiako Giroa]]n garaile gelditu zen.
* [[Uztailaren 24]]a – [[Bernard Thévenet]] frantziarra [[Frantziako Tourra]]ren txapeldun bilakatu zen.
* [[Irailaren 11]]a – [[Itsasoko Ama Arraun Elkartea|Santurtzik]] bere lehenengo [[Kontxako Bandera]] eskuratu zuen.
== Jaiotzak ==
==== Urtarrila ====
* [[Urtarrilaren 3]]a – [[Mayumi Iizuka]], japoniar anime aktorea (seiyū).
* [[Urtarrilaren 4]]a – [[Horia Colibășanu]], errumaniar alpinista.
* [[Urtarrilaren 4]]a – [[David Millar]], maltar-eskoziar txirrindulari ohia.
* [[Urtarrilaren 5]]a – [[Oscar Rodriguez Vaz]], [[PSE-EE]]ko arabar politikaria.
* [[Urtarrilaren 6]]a – [[Genevieve O'Reilly]], irlandar aktorea.
* [[Urtarrilaren 7]]a – [[Dustin Diamond]], estatubatuar aktore, komiko eta zinema zuzendaria (h. [[2021]]).
* [[Urtarrilaren 7]]a – [[Sofi Oksanen]], finlandiar idazlea.
* [[Urtarrilaren 7]]a – [[Harkaitz Zubiri]], gipuzkoar idazlea.
* [[Urtarrilaren 8]]a – [[Amber Benson]], estatubatuar aktore, abeslari, gidoilari, ekoizle eta zinema zuzendaria.
* [[Urtarrilaren 10]]a – [[Rafael Clavero]], espainiar futbolaria.
* [[Urtarrilaren 10]]a – [[Michelle O'Neill]], iparirlandar politikaria, [[Sinn Fein]] alderdiaren [[Ipar Irlanda]]ko burua.
* [[Urtarrilaren 11]] – [[Anni Friesinger-Postma]], alemaniar izotz gaineko abiadurako patinatzailea.
* [[Urtarrilaren 12]]a – [[Oier Zearra]], bizkaitar pilotari ohia.
* [[Urtarrilaren 13]]a – [[Orlando Bloom]], ingeles aktorea.
* [[Urtarrilaren 15]]a – [[Giorgia Meloni]], italiar kazetaria eta politikaria.
* [[Urtarrilaren 16]]a – [[Iban Malo]], gipuzkoar aktorea.
* [[Urtarrilaren 19]]a – [[Mireya Etxaluze]], euskal astrofisikaria.
* [[Urtarrilaren 19]]a – [[Nicole (Txileko abeslaria)|Nicole]], txiletar abeslaria eta aktorea.
* [[Urtarrilaren 19]]a – [[Jorinde Voigt]], alemaniar artista garaikidea eta irakaslea.
* [[Urtarrilaren 20]]a – [[Unai Bergara]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[Urtarrilaren 20]]a – [[Iratxe Retolaza Gutierrez]], gipuzkoar literatura kritikaria.
* [[Urtarrilaren 20]]a – [[Ilian Stoyanov]], bulgariar futbolari ohia.
* [[Urtarrilaren 22]]a – [[Rachael Grinham]], australiar squash-jokalaria.
* [[Urtarrilaren 22]]a – [[Hidetoshi Nakata]], japoniar futbolari ohia.
* [[Urtarrilaren 25]]a – [[Marta Rovira]], kataluniar politikari eta abokatua.
* [[Urtarrilaren 26]]a – [[Luján Argüelles]], espainiar irrati-esatari eta telebista aurkezlea.
* [[Urtarrilaren 26]]a – [[Ēriks Ešenvalds]], letoniar musikagilea.
* [[Urtarrilaren 29]]a – [[Sorkun]], euskal abeslaria eta musikaria.
* [[Urtarrilaren 31]] – [[Kerry Washington]], estatubatuar aktorea.
==== Otsaila ====
* [[Otsailaren 1]]a – [[Roberto Cámara]], bizkaitar kazetaria.
* [[Otsailaren 2]]a – [[Bibiana Aído]], [[Espainiako Langile Alderdi Sozialista|PSOEko]] espainiar politikaria.
* [[Otsailaren 2]]a – [[Gotzon Enbil]], gipuzkoar zestapuntalari ohia.
* [[Otsailaren 2]]a – [[Shakira]], [[pop rock|pop-rock]] kolonbiar abeslari eta konpositorea.
* [[Otsailaren 4]]a – [[Andrés Gertrúdix]], espainiar aktorea.
* [[Otsailaren 5]]a – [[Iker Pou]], arabar eskalatzailea.
* [[Otsailaren 6]]a – [[Andrei Kolesnikov (jenerala)|Andrei Kolesnikov]], errusiar jenerala (h. [[2022]]).
* [[Otsailaren 7]]a – [[Tsuneyasu Miyamoto]], japoniar futbolari ohia.
* [[Otsailaren 7]]a – [[Mariusz Pudzianowski]], bost aldiz Munduko Gizonik Indartsuena tituluaren irabazlea.
* [[Otsailaren 8]]a – [[Daniel Sanabria]], paraguaiar futbolari ohia.
* [[Otsailaren 14]]a – [[Itziar Castro]], kataluniar aktorea (h. [[2023]]).
* [[Otsailaren 14]]a – [[Cadel Evans]], australiar txirrindularia.
* [[Otsailaren 14]]a - [[Blanca de la Torre]], espainiar komisarioa, artearen historialaria eta ikertzailea.
* [[Otsailaren 17]]a – [[Leire Olaberria]], gipuzkoar txirrindulari ohia, pistan aditua.
* [[Otsailaren 17]]a – [[Aitor Silloniz]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Otsailaren 18]]a – [[László Nemes]], hungariar idazle eta zinegilea.
* [[Otsailaren 19]]a – [[Dani Martín]], espainiar abeslari eta aktorea.
* [[Otsailaren 20]]a – [[Maria Van Kerkhove]], estatubatuar epidemiologoa, [[gaixotasun infekzioso]]etan aditua.
* [[Otsailaren 21]]a – [[Aitor Blanco]], arabar futbolaria.
* [[Otsailaren 21]]a – [[Imanol Epelde Pagola]], gipuzkoar euskara irakaslea, idazlea, blogari, musikagile eta youtuberra.
* [[Otsailaren 21]]a – [[Jonathan Safran Foer]], estatubatuar eleberrigilea.
* [[Otsailaren 24]]a – [[Floyd Mayweather, Jr.]], estatubatuar boxeolaria, XXI. mendeko boxeolari onenetakotzat hartua.
* [[Otsailaren 25]]a – [[Josetxo Romero]], nafar futbolaria.
* [[Otsailaren 26]]a – [[James Wan]], australiar zinema zuzendari, zinema ekoizle eta komiki gidoilaria.
* [[Otsailaren 26]]a – [[Shane Williams]], galestar errugbi jokalari ohia.
==== Martxoa ====
* [[Martxoaren 1]]a – [[Esther Cañadas]], espainiar modelo eta aktorea.
* [[Martxoaren 1]]a – [[Jon Urzelai]], gipuzkoar futbolaria.
* [[Martxoaren 2]]a – [[Chris Martin]], ingeles kantautore, abeslari eta musika ekoizlea, ''[[Coldplay]]'' taldeko abeslaria.
* [[Martxoaren 6]]a – [[Kelchie Arizmendi]], mexikar telenobela-aktorea.
* [[Martxoaren 7]]a – [[Ronan O'Gara]], irlandar errugbilaria.
* [[Martxoaren 8]]a – [[Aitzol Iriondo]], gipuzkoar aktibista.
* [[Martxoaren 10]]a – [[Shannon Miller]], estatubatuar gimnasta artistikoa.
* [[Martxoaren 11]] – [[Eudy Simelane]], hegoafrikar futbolari eta LGBT ekintzailea (h. [[2008]]).
* [[Martxoaren 12]]a - [[Patricia Campos Doménech]], Espainiako Armadako pilotu ohia eta futbol entrenatzailea.
* [[Martxoaren 14]]a – [[Julene Guarrotxena]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[Martxoaren 14]]a – [[Naoki Matsuda]], japoniar futbolaria (h. [[2011]]).
* [[Martxoaren 15]]a – [[Xuefei Yang]], txinatar gitarra-jotzaile klasikoa.
* [[Martxoaren 16]]a – [[Luis Alegre Zahonero]], espainiar filosofo eta politikaria.
* [[Martxoaren 16]]a – [[Mónica Cruz]], espainiar dantzari eta aktorea.
* [[Martxoaren 17]]a – [[Erlea Maneros]], bizkaitar artista.
* [[Martxoaren 17]]a – [[Xabier Zandio]], nafar txirrindularia.
* [[Martxoaren 22]]a – [[Owusu Benson]], ghanar futbolari ohia.
* [[Martxoaren 24]]a – [[Joseba Agirre Oliden]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[Martxoaren 24]]a – [[Jessica Chastain]], estatubatuar aktorea.
* [[Martxoaren 27]]a – [[Daniel Rodríguez Pérez|Daniel Rodríguez Pérez, ''Txiki'']], gipuzkoar futbolari ohia.
==== Apirila ====
* [[Apirilaren 1]]a – [[Gábor Boczkó]], ezpata modalitateko hungariar eskrimalaria.
* [[Apirilaren 1]]a – [[Jesmyn Ward]], estatubatuar idazlea, [[National Book Award]] saria bi aldiz irabazi duen lehenbiziko emakumea.
* [[Apirilaren 1]]a – [[Haimar Zubeldia]], gipuzkoar txirrindularia.
* [[Apirilaren 2]]a – [[Michael Fassbender]], irlandar-alemaniar aktorea.
* [[Apirilaren 3]]a – [[Alen Avdić]], bosniar futbolari ohia.
* [[Apirilaren 4]]a – [[Itziar Gurrutxaga]], gipuzkoar futbolaria.
* [[Apirilaren 4]]a – [[Énia Lipanga]], mozambiketar poeta, aktibista eta kultur asaldatzailea.
* [[Apirilaren 4]]a – [[José Luis Maluenda]], espainiar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Apirilaren 6]]a – [[Nacho Vigalondo]], espainiar aktore, gidoigile eta zinema zuzendaria.
* [[Apirilaren 7]]a – [[Jenni Haukio]], [[Finlandia]]ko Lehen Dama.
* [[Apirilaren 9]]a – [[Igor Estankona]], bizkaitar idazlea.
* [[Apirilaren 10]]a – [[Sebastian Bea]], estatubatuar arraunlari ohia.
* [[Apirilaren 10]]a – [[Nina Xevtxuk]], [[transnistria]]r politikari ohia.
* [[Apirilaren 11]] – [[Alain Goikoetxea]], bizkaitar skater profesionala.
* [[Apirilaren 12]]a – [[Gemma Mengual]], kataluniar igerilari sinkronizatua.
* [[Apirilaren 13]]a – [[Ángel Vicioso]], espainiar txirrindulari ohia.
* [[Apirilaren 14]]a – [[Gorka Arrizabalaga]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Apirilaren 14]]a – [[Sarah Michelle Gellar]], estatubatuar aktore, ekoizle eta bikoiztailea.
* [[Apirilaren 15]]a – [[Asier Peña]], nafar izotz patinatzaile ohia.
* [[Apirilaren 16]]a – [[Akon]], senegaldar-estatubatuar abeslaria, musikagilea, disko-ekoizlea eta enpresaburua.
* [[Apirilaren 16]]a – [[Fredrik Ljungberg]], suediar futbolari ohia.
* [[Apirilaren 16]]a – [[Alek Wek]], [[Dinka etnia]]ko hegosudandar top modela.
* [[Apirilaren 17]]a – [[Ixone Sádaba]], bizkaitar argazkilaria.
* [[Apirilaren 19]]a – [[Yolanda Castaño]], galiziar poeta eta literatura kritikaria.
* [[Apirilaren 19]]a – [[Danijay]], ''italodance'' motako musika elektronikoa egiten duen DJa.
* [[Apirilaren 19]]a – [[Nerea Otxoa de Aspuru]], arabar errugbilari ohia.
* [[Apirilaren 20]]a – [[Iñaki Isasi]], arabar txirrindularia.
* [[Apirilaren 22]]a – [[Eneko Acero]], bizkaitar surflaria.
* [[Apirilaren 23]]a – [[John Cena]], estatubatuar aktore, abeslari eta borrokalari profesionala.
* [[Apirilaren 23]]a – [[Lisa Mandel]], frantziar komikigilea.
* [[Apirilaren 24]]a – [[Nicolas Cazalé]], frantziar aktorea eta modeloa.
* [[Apirilaren 24]]a – [[Javier Lombraña]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[Apirilaren 24]]a – [[Rebecca Mader]], ingeles modelo eta aktorea.
* [[Apirilaren 25]]a – [[Manolo Cardona]], kolonbiar aktorea.
* [[Apirilaren 25]]a – [[Mikel Goñi|Mikel Goñi, ''Goñi II.a'']], nafar pilotaria.
* [[Apirilaren 25]]a – [[Naomy]], errumaniar abeslari, kantugile eta aktorea (h. [[2024]]).
* [[Apirilaren 26]]a – [[Samantha Cristoforetti]], italiar astronauta, [[Europako Espazio Agentzia]]ren hirugarren eta Italiako lehen emakumezko astronauta.
* [[Apirilaren 26]]a – [[Roxana Saberi]], estatubatuar kazetaria.
* [[Apirilaren 28]]a – [[Roniéliton Pereira Santos|Rôni]], brasildar futbolari ohia.
* [[Apirilaren 28]]a – [[Trần Thị Nga]], giza eskubideen defendatzaile vietnamdarra.
* [[Apirilaren 29]]a – [[Rocío Carrasco]], espainiar telebista aurkezlea eta telebista-tertuliakidea.
* [[Apirilaren 30]]a – [[Robert Conley]], estatubatuar saskibaloi jokalaria.
==== Maiatza ====
* [[Maiatzaren 1]]a – [[Johan Jüngling]], suediar squash jokalari ohia.
* [[Maiatzaren 2]]a – [[Bogdan Dumitrache]], errumaniar aktorea.
* [[Maiatzaren 3]]a – [[Hiro Mashima]], japoniar mangaka.
* [[Maiatzaren 3]]a – [[Maryam Mirzakhani]], irandar matematikaria (h. [[2017]]).
* [[Maiatzaren 4]]a – [[Noriko Baba]], japoniar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 5]]a – [[Virginie Efira]], belgikar aktore eta telebista aurkezlea.
* [[Maiatzaren 6]]a – [[Urko Aristi]], gipuzkoar kazetari eta telebista aurkezlea.
* [[Maiatzaren 6]]a – [[Nozomi Hiroyama]], japoniar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 7]]a – [[Eider Rubio]], gipuzkoar eskubaloi jokalari ohia.
* [[Maiatzaren 7]]a – [[Lara Siscar]], espainiar kazetaria, telebistako aurkezlea eta idazlea.
* [[Maiatzaren 9]]a – [[Iñigo Landaluze]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Maiatzaren 10]]a – [[Hugo Silva]], espainiar aktorea.
* [[Maiatzaren 11]] – [[Iker Alvarez]], gipuzkoar futbolaria.
* [[Maiatzaren 11]] – [[Anna Federmesser]], errusiar langile humanitarioa.
* [[Maiatzaren 11]] – [[Pablo García]], uruguaiar futbolaria.
* [[Maiatzaren 11]] – [[Marcos Paulo Alves]], brasildar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 13]]a – [[Pablo Agüero]], argentinar zine zuzendaria eta gidoilaria.
* [[Maiatzaren 14]]a – [[Javier Lara]], bizkaitar toreatzailea.
* [[Maiatzaren 15]]a – [[Irati Jimenez]], euskal idazlea.
* [[Maiatzaren 16]]a – [[Tessa Ganserer]], alemaniar politikaria, Alemaniako historiako lehen legebiltzarkide transgeneroa.
* [[Maiatzaren 16]]a – [[Iñaki Otxandorena]], nafar pilotaria.
* [[Maiatzaren 17]]a – [[Iker Galartza]], gipukoar aktorea eta gidoigilea.
* [[Maiatzaren 17]]a – [[Pablo Prigioni]], argentinar-italiar saskibaloi jokalaria.
* [[Maiatzaren 18]]a – [[Eider Rodriguez]], gipuzkoar idazlea.
* [[Maiatzaren 19]]a – [[Manuel Almunia]], nafar futbol atezain ohia.
* [[Maiatzaren 19]]a – [[Jon Ander Garcia Alberro]], gipuzkoar sortzailea.
* [[Maiatzaren 19]]a – [[Ibon Gaztañazpi]], gipuzkoar arraunlari ohia, kazetaria eta telebista aurkezlea.
* [[Maiatzaren 19]]a – [[Natalia Oreiro]], uruguaitar abeslaria, aktorea eta moda-diseinatzailea.
* [[Maiatzaren 20]]a – [[Aitor Arregi Galdos]], gipuzkoar zinemagile eta unibertsitateko irakaslea.
* [[Maiatzaren 20]]a – [[Oihane Otaegi]], gipuzkoar [[curling]]-jokalaria.
* [[Maiatzaren 20]]a – [[Xabier San Martin]], gipuzkoar teklatu-jotzaile eta musikagilea, ''[[La Oreja de Van Gogh]]'' taldeko kidea.
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Iker Gabarain]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 23]]a – [[Tomoyuki Hirase]], japoniar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 23]]a – [[Sergio Mur]], espainiar aktorea.
* [[Maiatzaren 23]]a – [[Dorleta Urretabizkaia]], gipuzkoar aktore eta eleberrigilea.
* [[Maiatzaren 25]]a – [[Edurne Azuara]], euskal aktorea.
* [[Maiatzaren 25]]a – [[Mikel Biain]], gipuzkoar politikaria.
* [[Maiatzaren 25]]a – [[Natalia Rojo Solana]], arabar politikaria.
* [[Maiatzaren 26]]a – [[Franck Dolosor]], lapurtar kazetaria.
* [[Maiatzaren 26]]a – [[Raina Telgemeier]], estatubatuar komikigilea.
* [[Maiatzaren 27]]a – [[Atsushi Yanagisawa]], japoniar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 29]]a – [[Masaharu Nishi]], japoniar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 31]] – [[Eric Christian Olsen]], estatubatuar aktorea.
* [[Maiatzaren 31]] – [[Gorka Urbizu]], [[Berri Txarrak]] taldeko abeslari eta gitarra-jotzailea.
==== Ekaina ====
* [[Ekainaren 1]]a – [[Vicki Richter]], estatubatuar emakumezko aktore pornografiko transexuala.
* [[Ekainaren 3]]a – [[Beatriz Montañez]], espainiar kazetaria, gidoilaria, telebista aurkezlea eta aktorea.
* [[Ekainaren 6]]a – [[Maider Yabar]], gipuzkoar trapezista eta aktorea.
* [[Ekainaren 9]]a – [[Ibon Pérez Arrieta]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[Ekainaren 12]]a – [[Kiyomitsu Kobari]], japoniar futbolari ohia.
* [[Ekainaren 12]]a – [[Ana Tijoux]], franko-txiletar rap-abeslaria eta abestigilea.
* [[Ekainaren 13]]a – [[Tamim al-Barghouti]], egiptoar-palestinar poeta eta idazlea.
* [[Ekainaren 13]]a – [[Yoseba Peña]], bizkaitar idazlea.
* [[Ekainaren 16]]a – [[Iker Martinez de Lizardui]], euskal herritar kirolaria, [[Xabi Fernández|Xabi Fernandezekin]] batera [[bela]]ko 49er Klaseko txapeldun olinpikoa.
* [[Ekainaren 18]]a – [[Kaja Kallas]], [[Estonia]]ko lehen ministroa, lehenbiziko emakumezkoa kargu honetan.
* [[Ekainaren 19]]a – [[Iker Sastre]], bizkaitar mahai-tenislari paralinpikoa.
* [[Ekainaren 20]]a - [[Power Paola]], ekuadortar karikaturagilea eta komikigilea.
* [[Ekainaren 21]]a – [[Michael Gomez]], irlandar boxeolaria.
* [[Ekainaren 22]]a – [[Eduardo Conget]], nafar futbolari ohia.
* [[Ekainaren 22]]a – [[Frédéric Weis]], frantziar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Ekainaren 23]]a – [[Hayden Foxe]], australiar futbolari ohia.
* [[Ekainaren 24]]a – [[Amir Talai]], estatubatuar aktore eta umorista.
* [[Ekainaren 26]]a – [[Quincy Lewis]], estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Ekainaren 26]]a – [[Maider Mendizabal]], gipuzkoar pilotaria, eskola kirol teknikaria eta entrenatzailea.
* [[Ekainaren 27]]a – [[Raúl González]], espainiar futbolaria.
==== Uztaila ====
* [[Uztailaren 1]]a – [[Verónica Sánchez]], espainiar aktorea.
* [[Uztailaren 1]]a – [[Liv Tyler]], estatubatuar aktorea.
* [[Uztailaren 1]]a – [[Luz Valdivieso]], txiletar aktorea.
* [[Uztailaren 2]]a – [[Maider Unda]], arabar [[borroka libre]]ko kirolaria.
* [[Uztailaren 4]]a – [[Iola Leal Riesco]], galiziar ingurumen- eta gizarte-ekintzailea.
* [[Uztailaren 5]]a – [[Jorge García Castaño]], espainiar politikaria.
* [[Uztailaren 5]]a – [[Arantzazu Martínez]], arabar margolaria.
* [[Uztailaren 5]]a – [[Cristina Pardo]], nafar kazetaria.
* [[Uztailaren 6]]a – [[Audrey Fleurot]], frantziar aktorea.
* [[Uztailaren 9]]a – [[Vitali Gerasimov]], Errusiako Lurreko Indarren maior jenerala.
* [[Uztailaren 9]]a – [[Daniel Larretxea]], lapurtar errugbilari ohia.
* [[Uztailaren 10]]a – [[Martín Astudillo]], argentinar futbolari ohia.
* [[Uztailaren 10]]a – [[Chiwetel Ejiofor]], ingeles aktorea eta zinemagilea.
* [[Uztailaren 13]]a – [[Ander González]], gipuzkoar sukaldaria eta telebista aurkezlea.
* [[Uztailaren 13]]a – [[Borja Kobeaga]], gipuzkoar gidoigile eta zinema zuzendaria.
* [[Uztailaren 13]]a – [[Kari Wahlgren]], estatubatuar ahots-aktorea.
* [[Uztailaren 14]]a – [[Viktoria Suediakoa]], [[Suedia]]ko printzesa oinordea.
* [[Uztailaren 18]]a – [[Lupe del Río]], bizkaitar aktorea.
* [[Uztailaren 19]]a – [[Matt Carthy]], irlandar politikaria.
* [[Uztailaren 20]]a – [[Alessandro Santos|Alessandro Santos, ''Alex'']], japoniar futbolari ohia.
* [[Uztailaren 22]]a – [[Xabier Orbegozo|Xabier Orbegozo, ''Arria V.a'']], gipuzkoar aizkolaria.
* [[Uztailaren 23]]a – [[Silvia Colloca]], italiar aktorea, blogaria, sukaldaritza liburuen idazlea eta telebistako sukaldaritza saioen aurkezlea.
* [[Uztailaren 23]]a – [[Julia de León]], espainiar astronomo eta zientifikoa, [[asteroide]]en konposizio mineralogikoan espezializatua.
* [[Uztailaren 24]]a – [[Yago Lamela]], espainiar atletismo jauzilaria (h. [[2014]]).
* [[Uztailaren 24]]a – [[Aitor Pérez Arrieta]], gipuzkoar txirrindularia.
* [[Uztailaren 27]]a - [[Ana Pontón]], [[Bloque Nacionalista Galego|BNGko]] galiziar politikaria.
* [[Uztailaren 27]]a – [[Izaskun Rekalde]], bizkaitar ekonomialaria, irakaslea, ikertzailea eta euskaltzalea (h. [[2023]]).
* [[Uztailaren 27]]a – [[Jonathan Rhys Meyers]], irlandar aktorea.
* [[Uztailaren 28]]a – [[Emanuel Ginobili]], argentinar saskibaloi jokalaria.
* [[Uztailaren 28]]a – [[Aleksandar Živković]], serbiar futbolari ohia.
* [[Uztailaren 29]]a – [[Idoia Beratarbide]], gipuzkoar artista eta ilustratzailea.
* [[Uztailaren 30]]a – [[Gia Darling]], estatubatuar emakumezko aktore pornografiko transexuala.
* [[Uztailaren 31]] – [[Alex Tello]], gipuzkoar aktorea.
==== Abuztua ====
* [[Abuztuaren 1]]a – [[Gorka de Carlos]], nafar futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 2]]a – [[Edward Furlong]], estatubatuar aktorea.
* [[Abuztuaren 3]]a – [[Óscar Pereiro]], galiziar txirrindulari ohia.
* [[Abuztuaren 5]]a – [[Raúl Roa]], espainiar doma klasikoko zaldizkoa eta ekitazio irakaslea.
* [[Abuztuaren 7]]a – [[Paula Echevarría]], espainiar aktorea.
* [[Abuztuaren 10]]a – [[Luciana Aymar]], argentinar belar-hockey jokalari ohia, historiako hoberenetakoa.
* [[Abuztuaren 11]] – [[Venson Hamilton]], estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Abuztuaren 12]]a – [[Iva Majoli]], kroaziar tenislari ohia.
* [[Abuztuaren 13]]a - [[Brenda eta Wendi Turnbaugh]], estatubatuar aktoreak, bikiak.
* [[Abuztuaren 17]]a – [[Bibiana Candia]], galiziar idazle eta kazetaria.
* [[Abuztuaren 17]]a – [[Chipo Chung]], tanzaniar-zimbabwear aktore eta aktibista.
* [[Abuztuaren 17]]a – [[Thierry Henry]], frantziar futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 17]]a – [[May el-Toukhy]], egiptoar jatorriko daniar zine zuzendari eta gidoigilea.
* [[Abuztuaren 17]]a – [[Tarja Turunen]], finlandiar abeslaria.
* [[Abuztuaren 18]]a – [[Bakartxo Ruiz]], nafar politikari eta irakaslea.
* [[Abuztuaren 19]]a – [[Sara Martins]], portugaldar aktorea.
* [[Abuztuaren 19]]a – [[Iban Mayo]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Abuztuaren 19]]a – [[Iker Urbina]], arabar abokatua eta politikaria.
* [[Abuztuaren 22]]a – [[JP Auclair]], [[Quebec Hiria|Quebectar]] akrobazia eskiatzailea (h. [[2014]]).
* [[Abuztuaren 22]]a – [[Andoni Eguskiza]], bizkaitar pilotari ohia.
* [[Abuztuaren 22]]a – [[Jessica Mbangeni]], hegoafrikar poeta, abeslari, aktore eta enpresaburua (h. [[2024]]).
* [[Abuztuaren 23]]a – [[Luis Rubiales]], espainiar futbolari ohi eta kirol-buruzagia.
* [[Abuztuaren 24]]a – [[Robert Enke]], alemaniar futbol atezaina (h. [[2009]]).
* [[Abuztuaren 25]]a – [[Óscar García Lago]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Abuztuaren 27]]a – [[Amaia Agirre]], gipuzkoar bertsolaria, bertso-eskolako irakaslea eta bertso-transkribatzailea.
* [[Abuztuaren 27]]a – [[Deco]], brasildar-portugaldar futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 28]]a – [[Christelle Cornil]], belgikar aktorea.
* [[Abuztuaren 28]]a – [[Javier Eseverri]], nafar areto futbol-jokalaria.
* [[Abuztuaren 28]]a – [[María del Mar García Puig]], kataluniar politikari eta filologoa.
* [[Abuztuaren 28]]a – [[Shinji Jojo]], japoniar futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 29]]a – [[Kei Mikuriya]], japoniar futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 30]]a – [[Nalini Krishan]], fijiar-australiar aktorea.
* [[Abuztuaren 31]] – [[Jeff Hardy]], ''World Wrestling Entertainment''eko (WWE) estatubatuar borrokalari profesionala.
* [[Abuztuaren 31]] – [[Xabier Otermin]], gipuzkoar futbolaria.
==== Iraila ====
* [[Irailaren 3]]a – [[Stephen Laybutt]], australiar futbolaria (h. [[2024]]).
* [[Irailaren 4]]a – [[Lucie Silvas]], ingeles egile-abeslaria.
* [[Irailaren 5]]a – [[Joseba Etxeberria]], [[Athletic]]eko gipuzkoar futbolari ohia eta entrenatzailea.
* [[Irailaren 6]]a – [[Katalin Novák]], [[Hungaria]]ko presidentea.
* [[Irailaren 9]]a – [[Iker Fernández]], gipuzkoar snowboardlaria.
* [[Irailaren 9]]a – [[Gina Gogean]], errumaniar gimnasta artistikoa, bederatzi aldiz munduko txapelduna hainbat probatan.
* [[Irailaren 10]]a – [[Bernardo Romeo]], argentinar futbolaria.
* [[Irailaren 11]] – [[Katia Reimberg ]], brasildar-gipuzkoar Giza Eskubideen aldeko ekintzailea eta feminista.
* [[Irailaren 12]]a – [[Mohamed El Yaagoubi]], marokoar futbolaria.
* [[Irailaren 12]]a – [[Sebastian Gonzalez]], lapurtar pilotari ohia.
* [[Irailaren 12]]a – [[Pia Tjelta]], norvegiar aktorea.
* [[Irailaren 13]]a – [[Fiona Apple]], estatubatuar kantautore eta pianojolea.
* [[Irailaren 13]]a – [[Edu Roldán]], arabar futbolari ohia.
* [[Irailaren 14]]a – [[Eneko Atxa]], bizkaitar sukaldaria.
* [[Irailaren 15]]a – [[Chimamanda Ngozi Adichie]], nigeriar eleberrigilea.
* [[Irailaren 15]]a – [[Pablo Berasaluze|Pablo Berasaluze, ''Berasaluze II.a'']], bizkaitar pilotari ohia.
* [[Irailaren 15]]a – [[Tom Hardy]], ingeles aktorea.
* [[Irailaren 16]]a - [[Veronica Codesal]], belgikar-galiziar abeslaria.
* [[Irailaren 17]]a – [[Mónica Ergueta]], boliviar abeslaria.
* [[Irailaren 19]]a – [[Josef Fares]], suediar-libanoar zinema zuzendaria eta jokoen diseinatzailea.
* [[Irailaren 20]]a – [[Fausto Mota]], portugaldar jatorriko arabar motozikleta pilotua.
* [[Irailaren 21]]a – [[Audrey Dana]], frantziar aktore eta zinema zuzendaria.
* [[Irailaren 21]]a – [[Natalia Gavrilița]], [[Moldavia]]ko lehen ministroa.
* [[Irailaren 21]]a – [[Raúl Iznata]], Iruñean jaiotako andaluziar futbolari ohia.
* [[Irailaren 22]]a – [[Jon García]], bizkaitar [[taekwondo]]laria.
* [[Irailaren 22]]a – [[Lara Sajen]], argentinar dantzaria, abeslaria eta reality showetako partaidea.
* [[Irailaren 25]]a – [[Joseba Leon]], bizkaitar txirrindularia.
* [[Irailaren 28]]a – [[Dani Álvarez]], galiziar kazetaria.
* [[Irailaren 28]]a – [[Gorka Gonzalez]], gipuzkoar txirrindulari ohia.
* [[Irailaren 28]]a – [[Maria Urcelay]], gipuzkoar aktorea.
==== Urria ====
* [[Urriaren 3]]a – [[David Valdelvira]], bizkaitar aktorea eta eszena-zuzendaria.
* [[Urriaren 4]]a – [[Bel Olid]], kataluniar irakasle, idazle eta itzultzailea.
* [[Urriaren 4]]a – [[Najat Vallaud-Belkacem]], marokoar jatorriko frantziar politikaria.
* [[Urriaren 5]]a – [[Konstantin Zirianov]], errusiar futbolari ohia.
* [[Urriaren 6]]a – [[Oier Larraintzar]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[Urriaren 7]]a – [[Felicity Aston]], britainiar abenturazalea, [[Antartika]] eskian bakarka gurutzatu duen lehen emakumea.
* [[Urriaren 8]]a – [[Alain González Villanueva]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[Urriaren 8]]a – [[Reese Hoffa]], estatubatuar [[Pisu jaurtiketa|pisu-jaurtitzaile]]a.
* [[Urriaren 9]]a – [[Karine Elharrar]], israeldar legelari eta politikaria.
* [[Urriaren 10]]a – [[Irene Lapuerta]], nafar politikari eta unibertsitateko irakaslea.
* [[Urriaren 10]]a – [[Maider Olleta]], nafar gimnasta erritmiko ohia.
* [[Urriaren 11]] – [[Laura Gallego García]], haur eta gazte literaturako valentziar idazlea.
* [[Urriaren 12]]a – [[Cristie Kerr]], estatubatuar golfaria.
* [[Urriaren 12]]a – [[Bode Miller]], estatubatuar eskiatzaile alpino ohia.
* [[Urriaren 12]]a – [[Urtzi Urrutikoetxea]], bizkaitar idazlea.
* [[Urriaren 14]]a – [[Asier Maeztu]], gipuzkoar [[Pistako txirrindularitza|pistako-txirrindularia]].
* [[Urriaren 15]]a – [[Lander Euba]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Urriaren 17]]a – [[Rakel Rodríguez]], andaluziar-bizkaitar dantzari, koreografo, aktorea eta irakaslea.
* [[Urriaren 18]]a – [[Jon Bru]], nafar txirrindulari ohia.
* [[Urriaren 18]]a – [[Sonia Gonzalez]], euskal idazlea.
* [[Urriaren 18]]a - [[Jyothika]], indiar aktorea, batez ere [[Tamilera|tamileraz]] egindako filmetan agertzen dena.
* [[Urriaren 18]]a – [[Isidro Nozal]], Euskal Herrian jaiotako espainiar txirrindularia.
* [[Urriaren 19]]a – [[David Rubín]], galiziar marrazkilari eta komikigilea.
* [[Urriaren 19]]a – [[Raúl Tamudo]], kataluniar futbolaria.
* [[Urriaren 20]]a - [[Lis Vega]], kubatar vedettea, dantzaria, aktorea eta kantaria.
* [[Urriaren 21]]a – [[Kenji Fukuda]], japoniar futbolari ohia.
* [[Urriaren 22]]a – [[Ts Madison]], estatubatuar enpresaburu eta LGBTen eskubideen aldeko ekintzailea.
* [[Urriaren 23]]a - [[Nora Aída Bicet]], kubatar-bizkaitar xabalina-jaurtitzailea.
* [[Urriaren 26]]a – [[Gurutz Aginagalde]], gipuzkoar eskubaloi jokalaria.
* [[Urriaren 27]]a – [[Jiří Jarošík]], txekiar futbolaria.
* [[Urriaren 28]]a - [[Mar Galceran]], espainiar politikaria, [[Downen sindrome|Down sindromea]] duen Espainiako lehen diputatua.
* [[Urriaren 31]] – [[Chikara Fujimoto]], japoniar futbolari ohia.
==== Azaroa ====
* [[Azaroaren 1]]a - [[Pilar Alegría]], espainiar politikaria, [[Espainiako Langile Alderdi Sozialista|PSOEko]] bozeramailea.
* [[Azaroaren 2]]a – [[Hans Weingartner]], austriar zinema zuzendari eta ekoizlea.
* [[Azaroaren 3]]a – [[Aria Giovanni]], estatubatuar aktore eta modelo erotiko ohia.
* [[Azaroaren 4]]a - [[Iban Sastre]], gipuzkoar txirrindulari ohia.
* [[Azaroaren 4]]a - [[Begoña Villacís]], espainiar abokatu eta politikaria.
* [[Azaroaren 5]]a – [[Jon Maya]], gipuzkoar dantzaria.
* [[Azaroaren 6]]a – [[Oier Aizpurua]], gipuzkoar piraguista eta arraunlaria.
* [[Azaroaren 7]]a – [[Paul Buchheit]], estatubatuar programatzaile eta enpresaburua, [[Gmail]]en sortzailea.
* [[Azaroaren 7]]a – [[Amaranta Gómez Regalado]], mexikar gizarte-antropologo eta ekintzailea.
* [[Azaroaren 10]]a – [[Brittany Murphy]], estatubatuar aktorea (h. [[2009]]).
* [[Azaroaren 13]]a - [[Victoria Teijeiro]], espainiar aktorea eta irakaslea.
* [[Azaroaren 14]]a – [[Oihana Alkorta]], gipuzkoar musikari eta abeslaria (h. [[2007]]).
* [[Azaroaren 16]]a – [[Maggie Gyllenhall]], estatubatuar aktorea.
* [[Azaroaren 16]]a – [[Naoko Kawakami]], japoniar futbolari ohia.
* [[Azaroaren 19]]a – [[Mette Frederiksen]], [[Danimarka]]ko lehen ministroa.
* [[Azaroaren 20]]a – [[Fábio Júnior]], brasildar futbolaria.
* [[Azaroaren 21]]a – [[Yoshiteru Yamashita]], japoniar futbolari ohia.
* [[Azaroaren 24]]a – [[Rafael Bastide]], bizkaitar errugbilari ohia.
* [[Azaroaren 24]]a – [[Nahikari Ipiña]], bizkaitar zinema ekoizlea.
* [[Azaroaren 26]]a – [[Ivan Basso]], italiar txirrindularia.
* [[Azaroaren 27]]a – [[Adam Archuleta]], NFLko estatubatuar amerikar-futbolari ohia, euskal jatorriduna.
* [[Azaroaren 27]]a – [[Itziar Atienza]], bizkaitar aktore eta telebista aurkezlea.
* [[Azaroaren 27]]a – [[Alyssa Monks]], estatubatuar margolaria.
* [[Azaroaren 29]]a – [[Andy Panko]], estatubatuar saskibaloi jokalaria.
* [[Azaroaren 30]]a – [[Sonsoles Ónega]], espainiar kazetaria, telebistako aurkezlea eta idazlea.
==== Abendua ====
* [[Abenduaren 1]]a – [[Perle Bouge]], frantziar arraunlari paralinpikoa.
* [[Abenduaren 2]]a – [[Saxa Putria]], ukrainar artista (h. [[1989]]).
* [[Abenduaren 3]]a – [[Adam Małysz]], poloniar eski jauzilari ohia eta rally pilotua, garai guztietako [[eski jauzi]]laririk onenetakoa.
* [[Abenduaren 3]]a – [[Patxi Ugarte]], nafar txirrindulari ohia.
* [[Abenduaren 7]]a – [[Luke Donald]], australiar golfaria.
* [[Abenduaren 8]]a – [[Sébastien Chabal]], frantziar errugbi jokalari ohia.
* [[Abenduaren 9]]a – [[Itxaso González]], bizkaitar aktorea.
* [[Abenduaren 9]]a – [[Ana Pastor García|Ana Pastor]], espainiar kazetari eta telebista aurkezlea.
* [[Abenduaren 10]]a – [[Esteban Gaubeka]], bizkaitar [[palari]]a.
* [[Abenduaren 12]]a – [[Hiromi Kojima]], japoniar futbolari ohia.
* [[Abenduaren 15]]a – [[Rachel Mandelbaum]], estatubatuar astrofisika-irakaslea.
* [[Abenduaren 15]]a – [[Lohitzune Txarola]], lapurtar abokatua eta politikaria, [[Gipuzkoako Batzar Nagusiak|Gipuzkoako Batzar Nagusietako Mahaiaren]] presidente ohia.
* [[Abenduaren 16]]a – [[Iñigo Manzisidor|Iñigo Manzisidor, ''Mantxi'']], gipuzkoar bertsolaria.
* [[Abenduaren 17]]a – [[Katheryn Winnick]], kanadar aktorea eta zinema zuzendaria.
* [[Abenduaren 19]]a – [[Jorge Garbajosa]], espainiar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Abenduaren 19]]a – [[Elisa Toffoli]], italiar abeslari eta kantautorea.
* [[Abenduaren 20]]a – [[Oihane Perea]], arabar bertsolaria, lau aldiz [[Arabako Bertsolari Txapelketa]]ren irabazlea.
* [[Abenduaren 21]]a – [[Emmanuel Macron]], [[Frantziako presidenteen zerrenda|Frantziako presidentea]].
* [[Abenduaren 21]]a – [[Xabier Zaldua]], gipuzkoar aizkolaria, [[Euskal pentatloi|Euskal Pentatloi Txapelketa]] birritan irabazle.
* [[Abenduaren 24]]a – [[Américo]], txiletar abeslaria.
* [[Abenduaren 25]]a – [[Xabi Molia]], lapurtar idazle, gidoigile eta zinema zuzendaria.
* [[Abenduaren 26]]a – [[Patricia Urrutia]], bizkaitar aktorea.
* [[Abenduaren 27]]a – [[Ángel Ortiz]], paraguaitar futbolari ohia.
* [[Abenduaren 30]]a – [[Glory Alozie]], nigeriar-espainiar atleta.
* [[Abenduaren 31]] – [[Patricia Guasp]], espainiar politikaria.
* [[Abenduaren 31]] – [[Marta Hazas]], espainiar aktorea.
* [[Abenduaren 31]] – [[Psy]], hegokorear artista.
==== Egun ezezaguna edo zehaztugabea ====
* [[Ainara Gurrutxaga]], gipuzkoar aktorea.
* [[Ainize Txopitea]], gipuzkoar diseinatzaile grafikoa, artista bisuala eta arte-komisarioa.
* [[Aitziber Estanga]], gipuzkoar musikaria.
* [[Aránzazu Calleja]], bizkaitar musikoterapeuta eta musikagilea.
* [[Arkaitz Estiballes]], bizkaitar bertsolaria.
* [[Arkaitz Ugartetxea]], bizkaitar bertsolaria.
* [[Borxa Urberuaga]], [[ENAM]]eko bizkaitar ekintzailea.
* [[David Beriain]], nafar kazetaria eta dokumentalgilea (h. [[2021]]).
* [[Elisa Sainz de Murieta]], bizkaitar geologo eta politikaria.
* [[Eneko Fernandez Maritxalar]], nafar bertsolaria.
* [[Eneritz de Madariaga]], bizkaitar gizarte-langilea eta politikaria.
* [[Ibon Ajuria]], bizkaitar bertsolaria.
* [[Idoia Etxeberria Elortza]], gipuzkoar kazetari eta idazlea.
* [[Iker Martinez de Zuazo]], gipuzkoar musikaria.
* [[Iñaki Altolagirre|Iñaki Altolagirre, ''Matxet'']], gipuzkoar musikaria.
* [[Iñaki Echarte]], nafar narratzaile eta poeta, Espainiako [[Literatura homosexual|gay literaturaren]] idazle ezagunetarikoa.
* [[Iñigo de la Iglesia]], arabar aktorea.
* [[Ion Ansa]], gipuzkoar kazetari, bertsolari eta politologoa.
* [[Izaskun Arriaran]], giza eskubideen aldeko arabar aktibista.
* [[Jaione Valle]], nafar ikerlaria, biomedikuntzan aditua.
* [[Juanmari Agirreurreta]], gipuzkoar filosofo, filologo, irakasle eta itzultzailea.
* [[Julian Azkarate]], estatubatuar-argentinar aktore eta telebista-aurkezlea.
* [[Maiana Bidegain]], lapurtar zinema zuzendaria.
* [[Manu Ceberio]], gipuzkoar arkeologoa eta historiaurrelaria.
* [[Mattin Artiach]], nagusiki zaratarekin eta inprobisazioarekin lan egiten duen euskal artista bizkaitarra.
* [[Matxalen Legarreta]], bizkaitar soziologoa, ikertzailea eta feminista.
* [[Mikel Zamora]], gipuzkoar musikaria.
* [[Mursego]], gipuzkoar folk eta pop abeslaria.
* [[Pedro Aguilera]], gipuzkoar zinegilea.
* [[Rubén Ontiveros]], bizkaitar zinema gidoigile, zuzendari eta komikigilea.
* [[Shandra Martínez]], gipuzkoar artista plastikoa eta ilustrailea.
* [[Txani Rodríguez]], arabar kazetari eta idazlea.
* ''[[Txo!?]]'', ikus entzunezko artista garaikide nafarra.
* [[Unai Fernandez de Betoño]], arabar arkitektoa, irakaslea eta politikaria.
* [[Urtza Alkorta]], bizkaitar politikari eta ekintzailea, [[Euskadi Ta Askatasuna|etakideei]] laguntza emateagatik zigortua.
* [[Urtza Garay Ruiz]], [[EHU]]ko irakaslea eta ikerlaria.
* [[Dani Álvarez]], galiziar kazetari, irrati esatari eta telebista aurkezlea.
* [[Amaia Perez Orozco]], espainiar ekonomilaria, doktorea, eta ekintzaile feminista.
* [[Barbara Martin Coppola]], telekomunikazioetako-ingeniaria.
* [[Benet Salellas]], kataluniar abokatu eta politikaria.
* [[Bilal Ag Acherif]], [[Azawaden Askapen Nazionalerako Mugimendua]]ren idazkari orokorra.
* [[Carlos Yushimito]], japoniar jatorriko peruar idazlea.
* [[Coral Herrera]], espainiar-costarricar idazle eta komunikatzaile feminista.
* [[Erika Lust]], suediar zinema pornografikoko zuzendari, gidoilari, ekoizle independente eta idazlea, [[pornografia feminista]]ren aitzindarietako bat.
* [[Gastón Muñoz]], argentinar pilotaria, paletan aditua.
* [[Jamala al-Baidhani]], yemendar giza eskubideen aldeko ekintzailea (h. [[2012]]).
* [[Kate Craig-Wood]], informazio teknologietako britainiar enpresarburua.
* [[Lucía Lijtmaer]], argentinar-kataluniar kazetaria eta idazlea.
* [[Marcel Mauri de los Rios]], kataluniar historialari, kazetari eta irakaslea, [[Òmnium Cultural]] erakundeko bozeramailea.
* [[Oscar Martin]], suitzar programatzaile eta artista experimentala.
* [[Soledad Antelada Toledano]], argentinar-espainiar hackerra, sistema informatikoen ingeniaritzan eta "penetration testingean" aditua.
* [[Victoria Beltran]], estatubatuar aktorea.
* [[Yolanda Domínguez]], espainiar artista bisuala, argazkilaria eta aktibista feminista.
== Heriotzak ==
==== Urtarrila ====
* [[Urtarrilaren 9]]a – [[Juan Manuel Iglesias Sánchez]], [[Sestao]]tar gaztea, polizia karga bortitz batetik ihesean zegoelarik bihotz-gutxiegitasunak jota (j. [[1961]]).
* [[Urtarrilaren 9]]a – [[Letizia Quaranta]], italiar aktorea (j. [[1893]]).
* [[Urtarrilaren 10]]a – [[Ruth Graves Wakefield]], estatubatuar ''chef''a (j. [[1903]]).
* [[Urtarrilaren 12]]a – [[Henri-Georges Clouzot]], frantziar zinemagilea eta gidoi-egilea (j. [[1907]]).
* [[Urtarrilaren 14]]a – [[Anthony Eden]], [[Erresuma Batua|Erresuma Batuko]] lehen ministroa (j. [[1897]]).
* [[Urtarrilaren 14]]a – [[Peter Finch]], australiar aktorea (j. [[1916]]).
* [[Urtarrilaren 14]]a – [[Javier Gortazar Manso de Belasko]], bizkaitar politikari [[jeltzale]]a (j. [[1878]]).
* [[Urtarrilaren 14]]a – [[Anais Nin]], frantziar-estatubatuar idazlea (j. [[1903]]).
* [[Urtarrilaren 18]]a – [[María Rosa Oliver]], argentinar idazlea, saiogilea, itzultzailea eta ekintzailea (j. [[1898]]).
* [[Urtarrilaren 18]]a – [[Carl Zuckmayer]], alemaniar antzerkigileaa (j. [[1896]]).
* [[Urtarrilaren 19]]a – [[Josep Trueta]], kataluniar medikua (j. [[1897]]).
* [[Urtarrilaren 20]]a – [[Dimitrios Kiousopoulos]], [[Grezia]]ko lehen ministroa (j. [[1892]]).
==== Otsaila ====
* [[Otsailaren 3]]a – [[Tafari Benti]], [[Etiopia]]ko estatuburua (j. [[1921]]).
* [[Otsailaren 5]]a – [[Miguel Jimeno de Lahidalga]], arabar margolaria (j. [[1895]]).
* [[Otsailaren 7]]a – [[Paulino Gómez Sáiz]], [[PSOE]]ko espainiar politikaria (j. [[1889]]).
* [[Otsailaren 9]]a – [[Sergei Iliuxin]], sobietar hegazkinen diseinatzailea (j. [[1894]]).
* [[Otsailaren 11]] – [[Louis Beel]], [[Herbehereak|Herbehereetako]] lehen ministroa (j. [[1902]]).
* [[Otsailaren 12]]a – [[Ebenezer Cunningham]], ingeles matematikaria (j. [[1881]]).
* [[Otsailaren 21]]a – [[Seán Ó Ríordáin]], [[irlandako gaelera|irlanderaz]] idatzi zuen irlandar olerkaria (j. [[1916]]).
* [[Otsailaren 27]]a – [[John Dickson Carr]], estatubatuar detektibe-eleberrien idazlea (j. [[1906]]).
* [[Otsailaren 27]]a – [[Ixaka Lopez]], euskal idazle, kultura eragile, euskaltzale eta politikari abertzale eta jeltzalea (j. [[1879]]).
==== Martxoa ====
* [[Martxoaren 1]]a – [[Pietro Francisci]], italiar zinemagilea (j. [[1906]]).
* [[Martxoaren 2]]a - [[Eugénie Brazier]], frantziar sukaldaria, hiru [[Michelin|Michelin izar]] lortu zituen lehen emakumea (j. [[1895]]).
* [[Martxoaren 4]]a – [[Lutz Graf Schwerin von Krosigk]], [[Alemaniako kantziler]]ra (j. [[1887]]).
* [[Martxoaren 8]]a – [[Henry Hull]], estatubatuar aktorea (j. [[1890]]).
* [[Martxoaren 10]]a – [[Willem Schermerhorn]], [[Herbehereak|Herbehereetako]] lehen ministroa (j. [[1894]]).
* [[Martxoaren 13]]a – [[Jan Patočka]], txekiar filosofoa (j. [[1907]]).
* [[Martxoaren 18]]a – [[Marien Ngouabi]], [[Kongoko Errepublika]]ko presidentea (j. [[1938]]).
* [[Martxoaren 25]]a – [[Alphonse Massamba-Débat]], [[Kongoko Errepublika]]ko presidentea (j. [[1919]]/[[1921|21]]).
* [[Martxoaren 29]]a – [[Eugen Wüster]], austriar industrialaria eta terminologoa, [[terminologia]] diziplinaren sortzailea (j. [[1898]]).
==== Apirila ====
* [[Apirilaren 5]]a – [[José Arrue]], euskal margolaria (j. [[1885]]).
* [[Apirilaren 5]]a – [[Carlos Prío Socarrás]], [[Kuba]]ko presidentea (j. [[1903]]).
* [[Apirilaren 7]]a – [[Jim Thompson]], estatubatuar eleberri, istorio motz eta gidoi idazlea (j. [[1906]]).
* [[Apirilaren 8]]a – [[Stefania Turkewitx]], ukrainar musikagile, piano-jotzaile eta musikologoa (j. [[1898]]).
* [[Apirilaren 11]] – [[Jacques Prévert]], frantziar olerkaria eta zinema-idazlea (j. [[1900]]).
* [[Apirilaren 21]]a – [[Gummo Marx]], estatubatuar umorista eta aktorea (j. [[1892]]).
* [[Apirilaren 22]]a – [[Edward Van Dijck]], belgikar txirrindularia (j. [[1918]]).
* [[Apirilaren 26]]a – [[Mwambutsa IV.a]], [[Burundi]]ko erregea (j. [[1912]]).
* [[Apirilaren 30]]a – [[Aminah Banowati]], indonesiar aktore eta abeslaria (j. [[1922]]).
==== Maiatza ====
* [[Maiatzaren 2]]a – [[Isaura Bruno]], brasildar aktorea (j. [[1916]]).
* [[Maiatzaren 4]]a – [[Hans Martin Sutermeister]], suitzar idazlea (j. [[1907]]).
* [[Maiatzaren 5]]a – [[Ludwig Erhard]], [[Alemaniako kantziler]]ra (j. [[1897]]).
* [[Maiatzaren 7]]a – [[Xabier Borboi-Parmakoa]], [[karlismo|karlisten]] tronurako hautagaia (j. [[1889]]).
* [[Maiatzaren 9]]a – [[James Jones (idazlea)|James Jones]], estatubatuar idazlea (j. [[1921]]).
* [[Maiatzaren 10]]a – [[Joan Crawford]], estatubatuar aktorea (j. [[1904]]).
* [[Maiatzaren 11]] – [[Carmen Prieto Rouco]], galiziar idazle, poeta eta antzerkigilea (j. [[1901]]).
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Rafael Gómez]], gipuzkoar politikaria, ''[[1977ko Amnistiaren Aldeko Astea|Amnistiaren Aldeko Asteko]]'' manifestazio baten poliziak eraila (j. [[1903]]).
* [[Maiatzaren 16]]a – [[Modibo Keïta]], [[Mali]]ko lehen presidentea (j. [[1915]]).
* [[Maiatzaren 30]]a – [[Claire Goll]], alemaniar-frantziar kazetaria eta idazlea, Europako [[Abangoardismo|abangoardiako]] munduaren ordezkaria (j. [[1890]]).
==== Ekaina ====
* [[Ekainaren 2]]a – [[Stephen Boyd]], iparrirlandar aktorea (j. [[1931]]).
* [[Ekainaren 3]]a – [[Archibald Hill]], britainiar fisiologoa, 1922ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (j. [[1886]]).
* [[Ekainaren 3]]a – [[Roberto Rossellini]], italiar zinema zuzendaria (j. [[1906]]).
* [[Ekainaren 4]]a – [[Marcel Bataillon]], frantziar historialaria (j. [[1895]]).
* [[Ekainaren 12]]a – [[Epifanio Fernández]], gipuzkoar futbolaria (j. [[1919]]).
* [[Ekainaren 16]]a – [[Wernher von Braun]], alemaniar-estatubatuar ingeniaria, suziri diseinatzaile nabarmena (j. [[1912]]).
* [[Ekainaren 22]]a – [[Javier Ybarra Bergé|Javier Ybarra]], bilbotar enpresaburua, idazlea eta politikaria, [[ETA politiko-militarra]]k eraila (j. [[1913]]).
* [[Ekainaren 29]]a – [[María Villar Buceta]], kubatar poeta, kazetari eta ekintzailea (j. [[1899]]).
==== Uztaila ====
* [[Uztailaren 1]]a – [[Aurelia Elkoro-Iturbe]], ''Aureli'', gipuzkoar erraketista (j. [[1912]]).
* [[Uztailaren 2]]a – [[Vladimir Nabokov]], errusiar-esatubatuar idazlea, XX. mendeko idazle berezi eta nagusietako bat (j. [[1899]]).
* [[Uztailaren 3]]a – [[Hugh Le Caine]], kanadar fisikaria, musikagilea eta musika tresnen egilea (j. [[1914]]).
* [[Uztailaren 4]]a – [[Michel Olzomendi]], Euskal Herrian jaiotako artzapezpikua (j. [[1901]]).
* [[Uztailaren 5]]a – [[Henry Scheffé]], estatubatuar estatistikaria (j. [[1907]]).
* [[Uztailaren 6]]a – [[Gabriel Manterola]], euskal idazle eta itzultzailea (j. [[1890]]).
* [[Uztailaren 9]]a – [[Alice Paul]], estatubatuar ekintzaile feminista (j. [[1885]]).
* [[Uztailaren 11]] – [[Martín Agüero]], bizkaitar toreatzailea (j. [[1902]]).
* [[Uztailaren 13]]a – [[Hermann Kemper]], alemaniar ingeniaria, [[lebitazio magnetiko]]aren aitzindaria (j. [[1892]]).
* [[Uztailaren 19]]a – [[Ángel María Rousse]], bizkaitar futbolaria (j. [[1902]]).
* [[Uztailaren 21]]a – [[Lee Miller]], estatubatuar argazkilari eta erreportari grafikoa (j. [[1907]]).
* [[Uztailaren 26]]a – [[María del Villar Berruezo]], nafar dantzaria eta idazlea (j. [[1888]]).
* [[Uztailaren 27]]a – [[Javier Ramírez Sinués]], aragoiar abokatu eta politikari kontserbadorea, [[Araba]]ko gobernadore zibila (j. [[1898]]).
* [[Uztailaren 31]] – [[Giuseppe Castellano]], italiar jenerala (j. [[1893]]).
==== Abuztua ====
* [[Abuztuaren 1]]a – [[Francis Gary Powers]], estatubatuar hegazkinlari eta espioia, [[U-2ren istripua]]ren protagonista (j. [[1929]]).
* [[Abuztuaren 2]]a – [[Miguel María Lojendio]], gipuzkoar noble eta diplomazialaria (j. [[1908]]).
* [[Abuztuaren 3]]a – [[Makarios III.a]], lehendabiziko [[Zipre]]ko presidentea (j. [[1913]]).
* [[Abuztuaren 4]]a – [[Edgar Douglas Adrian]], britainiar fisiologoa, 1932ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (j. [[1889]]).
* [[Abuztuaren 4]]a – [[Ernst Bloch]], alemaniar filosofoa (j. [[1885]]).
* [[Abuztuaren 4]]a – [[Antonio Machín]], kubatar abeslaria (j. [[1903]]).
* [[Abuztuaren 7]]a – [[Paul Chaudet]], [[Suitzako Konfederazioko presidente]]a (j. [[1904]]).
* [[Abuztuaren 8]]a – [[Eduard Roschmann]], austriar [[Schutzstaffel|SSko]] teniente eta komandante nazia (j. [[1908]]).
* [[Abuztuaren 10]]a – [[Guy de Montlaur]], lapurtar margolaria (j. [[1918]]).
* [[Abuztuaren 16]]a – [[Elvis Presley]], estatubatuar [[rock]] abeslaria eta aktorea, historiako musikaririk garrantzitsuenetakotzat hartua (j. [[1935]]).
* [[Abuztuaren 19]]a – [[Groucho Marx]], estatubatuar umorista eta aktorea (j. [[1890]]).
* [[Abuztuaren 20]]a – [[Marjorie Boulton]] britainiar idazle eta poeta (j. [[1924]])
* [[Abuztuaren 23]]a – [[Naum Gabo]], errusiar eskultorea (j. [[1890]]).
* [[Abuztuaren 31]] – [[Atala Apodaca]], mexikar irakasle, feminista eta iraultzailea (j. [[1884]]).
==== Iraila ====
* [[Irailaren 4]]a – [[Adolphe Jauregi]], baxenafar errugbilaria (j. [[1898]]).
* [[Irailaren 4]]a – [[Jean Rostand]], frantziar biologo eta filosofoa (j. [[1894]]).
* [[Irailaren 4]]a – [[Ernst Friedrich Schumacher]], alemaniar jatorrizko ekonomilaria, eragin handiduna 1970eko hamarkadan (j. [[1911]]).
* [[Irailaren 10]]a – [[Hamida Djandoubi]], Tunisian jaiotako nekazaria, [[Frantzia]]n [[heriotz-zigorra]] jaso zuen azken pertsona (j. [[1949]]).
* [[Irailaren 12]]a – [[Steve Biko]], [[apartheid]]aren aurkako hegoafrikar ekintzailea, poliziak egindako torturen ondorioz (j. [[1946]]).
* [[Irailaren 12]]a – [[Robert Lowell]], estatubatuar olerkaria (j. [[1917]]).
* [[Irailaren 13]]a – [[Leopold Stokowski]], ingalaterran jaiotako estatubatuar orkestra-zuzendaria (j. [[1882]]).
* [[Irailaren 14]]a – [[Shogo Kamo]], japoniar futbolaria (j. [[1915]]).
* [[Irailaren 15]]a – [[Leah Manning]], Espainiako Gerra zibilean ia 4.000 haur Santurtzitik Ingalaterrara eraman zituen britainiar politikaria (j. [[1886]]).
* [[Irailaren 16]]a – [[Marc Bolan]], ingeles musikari, abeslari, egile abeslari, musika ekoizle eta olerkaria, [[glam rock]]aren aitzindarietako bat (j. [[1947]]).
* [[Irailaren 16]]a – [[Maria Callas]], greziar-estatubatuar [[soprano]]a, XX. mendeko opera-kantari ospetsuenetarikoa (j. [[1923]]).
* [[Irailaren 22]]a – [[José María Laka]], bizkaitar futbolaria (j. [[1898]]).
==== Urria ====
* [[Urriaren 5]]a – [[Seamus Costello]], irlandar errepublikar politikari eta ideologo ezkertiar eta sozialista (j. [[1939]]).
* [[Urriaren 8]]a – [[Augusto Unceta-Barrenechea]], bizkaitar enpresaburu eta politikaria (j. [[1923]]).
* [[Urriaren 10]]a – [[Jean Duvieusart]], [[Belgika]]ko lehen ministroa (j. [[1900]]).
* [[Urriaren 11]] – [[Beatriz Allende]], txiletar mediku eta politikaria (j. [[1943]]).
* [[Urriaren 11]] – [[MacKinlay Kantor]], estatubatuar kazetari, eleberrigile eta gidoilaria (j. [[1904]]).
* [[Urriaren 14]]a – [[Bing Crosby]], estatubatuar aktore eta abeslaria (j. [[1903]]).
* [[Urriaren 15]]a - [[Herminia Gómez Serra]], espainiar opera abeslaria izan, sopranoa (j. [[1891]]).
* [[Urriaren 18]]a – [[Andreas Baader]], [[Armada Gorriaren Frakzioa]] alemaniar talde armatuaren lehenengo liderra (j. [[1943]]).
* [[Urriaren 20]]a – [[Cassie Gaines]], estatubatuar abeslaria, ''[[Lynyrd Skynyrd]]'' taldeko kidea (j. [[1948]]).
* [[Urriaren 20]]a – [[Steve Gaines]], estatubatuar musikaria, ''[[Lynyrd Skynyrd]]'' taldeko kidea (j. [[1949]]).
* [[Urriaren 20]]a – [[Madalena Jauregiberri]], euskal idazlea eta euskaltzalea (j. [[1884]]).
* [[Urriaren 20]]a – [[Marie-Thérèse Walter]], frantziar emakumea, [[Pablo Picasso]]ren maitalea eta modeloa (j. [[1909]]).
* [[Urriaren 20]]a – [[Ronnie Van Zant]], estatubatuar abeslari eta musikaria, [[Lynyrd Skynyrd]] [[southern rock]] taldeko kide sortzailea (j. [[1948]]).
* [[Urriaren 23]]a – [[Julián Olivares]], III. Murrietako markesa, gipuzkoar militar eta eskrimalaria, [[sable]]an aditua (j. [[1895]]).
* [[Urriaren 25]]a – [[Félix Gouin]], [[Zerrenda:Frantziako presidenteak|Frantziako Estatuburua]] (j. [[1884]]).
* [[Urriaren 26]]a – [[Manuel Aranegi]], arabar ingeniari eta politikaria (j. [[1905]]).
* [[Urriaren 27]]a – [[James Cain]], estatubatuar idazlea eta kazetaria (j. [[1892]]).
==== Azaroa ====
* [[Azaroaren 3]]a – [[Armand Lunel]], frantziar idazlea eta [[shuadit]] edo judu-proventzeraren azken hiztuna (j. [[1892]]).
* [[Azaroaren 4]]a – [[Greta Keller]], austriar abeslari eta aktorea (j. [[1903]]).
* [[Azaroaren 5]]a – [[René Goscinny|Rene Goscinny]], frantziar komigilea, ''"[[Asterix]]"'' pertsonaiaren sortan testugilea (j. [[1926]]).
* [[Azaroaren 15]]a – [[Georges Philippe Friedmann]], frantziar soziologoa (j. [[1902]]).
* [[Azaroaren 18]]a – [[Kurt Schuschnigg]], [[Austria]]ko kantzillerra (j. [[1897]]).
* [[Azaroaren 28]]a – [[Daniel Chalonge]], frantziar astronomo eta astrofisikaria (j. [[1895]]).
* [[Azaroaren 30]]a – [[Terence Rattigan]], ingeles idazlea (j. [[1911]]).
==== Abendua ====
* [[Abenduaren 3]]a – [[Ferdinand Guillaume]], ''Polidor'', lapurtar aktorea (j. [[1887]]).
* [[Abenduaren 4]]a – [[Manuel José García Caparrós]], andaluziar langile gaztea, [[Polizia Armatua]]k eraila (j. [[1960]]).
* [[Abenduaren 9]]a – [[Clarice Lispector]], brasildar idazlea, XX. mendeko brasilgo idazle garrantzitsuenetakoa (j. [[1920]]).
* [[Abenduaren 12]]a – [[Clementine Churchill, Spencer-Churchill baroisa]], [[Winston Churchill]]en emaztea (j. [[1885]]).
* [[Abenduaren 13]]a – [[Francisco López Sanz]], nafar kazetari eta politikari [[karlista]] (j. [[1896]]).
* [[Abenduaren 17]]a edo [[Abenduaren 18|18a]] – [[María Ponce]], [[Maiatzaren Plazako Amak|Maiatzeko Plazako – Amak]] elkartearen sortzaileetako bat, bahitua, torturatua eta eraila (j. [[1924]]).
* [[Abenduaren 19]]a – [[Jacques Tourneur]], frantziar zinema zuzendaria (j. [[1904]]).
* [[Abenduaren 24]]a – [[Samael Aun Weor]], kolonbiar idazle [[esoterista]], mugimendu neognostiko baten sortzailea (j. [[1917]]).
* [[Abenduaren 25]]a – [[Arturo Acebal Idígoras]], argentinar-bizkaitar margolari, eskultore eta zeramikaria (j. [[1912]]).
* [[Abenduaren 25]]a – [[Charlie Chaplin|Charles Chaplin]], ingeles aktore, zuzendari, gidoigile eta ekoizlea (j. [[1889]]).
* [[Abenduaren 25]]a – [[Maud Worcester Makemson]], estatubatuar [[Arkeoastronomia|arkeoastronomoa]] (j. [[1891]]).
* [[Abenduaren 26]]a – [[Howard Hawks]],estatubatuar zinema zuzendaria (j. [[1896]]).
* [[Abenduaren 31]] – [[Sabah Al-Salim Al-Sabah]], [[Kuwait]]eko emirra (j. [[1913]]).
==== Egun ezezaguna edo zehaztugabea ====
* [[Maiatza]] – [[Antonio Juan Onieva Santamaría]], nafar legegizona eta idazlea (j. [[1886]]).
* [[Javier Garriz]], nafar apaiza eta idazlea (j. [[1894]]).
* [[José Ramón Castro Alaba]], nafar sendagilea eta filologoa (j. [[1896]]).
* [[Luis Antonio de Vega]], bilbotar idazlea, arabista, eleberrigile, kazetaria eta gourmeta (j. [[1900]]).
* [[Tomas Agirre Lekube]], bizkaitar futbolaria eta [[Jose Antonio Agirre]] lehendakariaren anaia (j. [[1912]]).
== [[Nobel Sariak|Nobel saridunak]] ==
* [[Fisikako Nobel Saria|Fisika]]: [[Philip Warren Anderson]], [[Nevill Francis Mott]] eta [[John Hasbrouck van Vleck]]
* [[Kimikako Nobel Saria|Kimika]]: [[Ilya Prigogine]]
* [[Literaturako Nobel Saria|Literatura]]: [[Vicente Aleixandre]]
* [[Medikuntzako Nobel Saria|Medikuntza]]: [[Roger Guillemin]], [[Andrew Schally]] eta [[Rosalyn Yalow]]
* [[Ekonomiako Nobel Saria|Ekonomia]]: [[Bertil Ohlin]] eta [[James Meade]]
* [[Bakearen Nobel Saria|Bakea]]: [[Amnistia Internazionala]]
----
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Denbora unitate aurkibidea}}
[[Kategoria:1977| ]]
9x1hltllz02z0zphzo9sr9xrwxdtu4a
1978
0
1305
10006064
9987387
2024-12-20T17:04:45Z
Lainobeltz
56334
/* Egun ezezaguna edo zehaztugabea */
10006064
wikitext
text/x-wiki
{{urte aurkibide probak}}
{{urtegertaerak}}
== Gertaerak ==
=== Euskal Herria ===
* [[Urtarrilaren 11]] – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Jose Manuel Baena Martin poliziako inspektorea erail zuen [[Iruñea]]n.
* [[Urtarrilaren 24]]a – [[Guardia Zibila]]k Efrén Torres Abrisketa [[Barakaldo]]ko bizilaguna hil zuen errepide-kontrol batean, [[Arrigorriaga]]n.
* [[Otsailaren 24]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Manuel Lemos Noya polizia munizipaleko agentea erail zuen [[Bilbo]]n.
* [[Martxoaren 5]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] bi polizia erail zituen [[Gasteiz]]en.
* [[Martxoaren 10]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Jose Maria Acedo Panizo, guardia zibil ohia erail zuen [[Donostia]]n.
* [[Martxoaren 16]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Esteban Beldarrain Madariaga [[Bilbo]]ko udaleko alkateordea erail zuen.
* [[Martxoaren 17]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] jarritako bonba batek, Alberto Negro Piguera eta Andres Guerra Pereda, [[Lemoizko zentral nuklearra|Lemoizko zentral nuklearreko]] langileak erail zituen.
* [[Martxoaren 24]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Joaquin Vicente Val polizia erail zuen [[Gasteiz]]en.
* [[Martxoaren 26]]a – Demokraziako lehen [[Aberri Eguna]] ospatu zen.
* [[Martxoaren 28]]a – [[Tolosa]]ko [[Tolosa–Erdia geralekua|geralekuaren]] eta [[Tolosako geltokia|geltokiaren]] artean 55 tona [[azido zianhidriko]] zeraman trena [[errail]]etatik atera zen eta [[1978ko Tolosako tren istripua|hondamendi izugarri bat gertatzeko zorian egon zen]].
* [[Apirilaren 21]]a – [[Komando Autonomo Antikapitalistak|Komando Autonomoek]] lehergailu bat ipini zuten [[ADEGI]]ren aurka.
* [[Maiatzaren 8]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Manuel López Gonzalez guardia zibila erail zuen [[Iruñea]]n.
* [[Maiatzaren 9]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], bi goardia zibil erail zituen [[Donostia]]n.
* [[Maiatzaren 18]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Francoren guardia pertsonaleko kide izandako Alfredo Aristondo Trincado erail zuen [[Pasaia]]n.
* [[Maiatzaren 23]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Jose Martin Merquilanz Trincado taxi gidaria erail zuen [[Oiartzun]]en.
* [[Ekainaren 26]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Francisco Martínez Gonzalez polizia armatuko sargentua erail zuen [[Donostia]]n.
* [[Ekainaren 28]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] [[José María Portell|Jose Mari Portell]], [[La Gaceta del Norte]]ko zutabegilea erail zuen [[Bilbo]]n.
* [[Ekainaren 29]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Jesus Manuel Campos Rodriguez zibila erail zuen [[Pasaia]]n.
* [[Uztailaren 5]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Domingo Merino Arevalo zibila erail zuen [[Zarautz]]en.
* [[Uztailaren 8]]a -
** [[Espainia]]ko [[Polizia]] Armatuak [[German Rodriguez]] gaztea hil zuen [[Iruñea]]ko zezen-plazan, [[1978ko Sanferminak|tentsio handiko San Fermin jaien]] erdian.
** [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Javier Jauregui Bernaola [[Lemoa]]ko bake epailea erail zuen.
* [[Uztailaren 21]]a -
** [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Antonio Garcia Caballero polizia munizipala erail zuen [[Tolosa]]n.
** [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], bi guardia zibil erail zituen [[Madril]]en.
* [[Abuztuaren 25]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Jose Garcia Gastiain erail zuen [[Gasteiz]]en.
* [[Abuztuaren 28]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Alfonso Estevas Guilmain poliziako inspektorea erail zuen [[Hondarribia]]n, eta Aurelio Salgueiro López goardia zibila [[Arrasate]]n.
* [[Irailaren 4]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Amancio Barreiro Gens taxi gidaria erail zuen [[Gipuzkoa]]n.
* [[Irailaren 23]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Jose Antonio Ferreiro Gonzalez polizia armatuko agentea erail zuen [[Gasteiz]]en.
* [[Irailaren 25]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], guardia zibileko bi agente erail zituen [[Donostia]]n.
* [[Urriaren 2]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Ramón Quintero Avila guardia juratua erail zuen [[Lizarra]]n.
* [[Urriaren 3]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Francisco Asis Liesa Morote militarra erail zuen [[Bilbo]]n.
* [[Urriaren 9]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Angel Pacheco Pata guardia zibila erail zuen [[Markina-Xemein|Markinan]], eta Anselmo Duran Vidal goardia zibila [[Elgoibar]]ren.
* [[Urriaren 10]]a – [[Gaztelugatxe|Gaztelugatxeko Doniene]] erre zuten.
* [[Urriaren 13]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] polizia armatuko bi kide erail zituen [[Bilbo]]n.
* [[Urriaren 14]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Alberto Villena Castillo guardia zibileko agentea erail zuen [[Lekeitio]]n.
* [[Urriaren 22]]a – [[1978ko Getxoko atentatua|ETAk guardia zibileko hiru agente erail zituen]] Getxoko [[Areeta]] auzoan.
* [[Urriaren 25]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Jose Benito Diaz polizia armatuko kidea erail zuen [[Bilbo]]n, eta Epifanio Vidal Mazquez eraikuntzako langilea [[Durango]]n.
* [[Urriaren 26]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Andres Silverio Martin guardia zibila erail zuen [[Bilbo]]n.
* [[Urriaren 30]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Ignacio Olaiz Michelena autobus gidaria erail zuen [[Andoain]]en.
* [[Azaroaren 2]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Jose Legasa Ubiria enpresaburua erail zuen [[Irun]]en, Juan Cruz Hurtado zibila [[Gernika-Lumo|Gernikan]], eta Rafael Recaola Landa langilea [[Lezo]]n.
* [[Azaroaren 5]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Mariano Criado Ramajo guardia zibila erail zuen [[Tolosa]]n.
* [[Azaroaren 9]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Luis Candendo Perez Bizkaiko labe garaietako langilea erail zuen [[Antzuola]]n.
* [[Azaroaren 11]] – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] bi goardia zibil erail zituen [[Gipuzkoa]]n.
* [[Azaroaren 15]]a – [[Guardia Zibila|Guardia zibilek]], itsumustuan tiroka, Emilia Larrea Saez de Adacia etxeko andrea hil eta beste zenbait herritar zauritu zituzten, [[Arrasate]]n.
* [[Azaroaren 16]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Francisco Mateu Canovas [[Madril]]go audientzia probintzialeko epailea erail zuen.
* [[Azaroaren 17]]a – [[Eusko Kontseilu Nagusia]]ren lehen urratsak, Euskal Herriko autogobernua berreskuratzeko lehen pausoa.
* [[Azaroaren 20]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Jose Benito Sanchez polizia armatuko kidea erail zuen [[Basauri]]n, eta Benjamin Sancho Mejido polizia armatuko kidea [[Nafarroa]]n.
* [[Azaroaren 25]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Elías Elexpe Astondoa taxi gidaria erail zuen [[Zornotza]]n.
* [[Azaroaren 27]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Heliodoro Arriaga Ciaurriz guardia zibila erail zuen [[Villabona-Amasa|Villabonan]].
* [[Azaroaren 29]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Alejandro Hernandez Cuesta zibila erail zuen [[Irun]]en.
* [[Abenduaren 1]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Manuel Leon Ortega guardia zibileko agentea erail zuen [[Oñati]]n.
* [[Abenduaren 5]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], hiru polizia erail zituen [[Donostia]]n.
* [[Abenduaren 9]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Vicente Rubio Ereño militar ohia erail zuen [[Santurtzi]]n.
* [[Abenduaren 13]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Saturnino Sota Argaiz enpresaburua erail zuen [[Gasteiz]]en, eta Juan Jimenez Gomez [[Pasaia]]ko polizia munizipaleko burua [[Pasaia]]n.
* [[Abenduaren 17]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Diego Fernandez Montes armadako koronel ohia erail zuen [[Donostia]]n.
* [[Abenduaren 18]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Joaquin Maria Azada langilea erail zuen [[Getxo]]n.
* [[Abenduaren 21]]a – [[Batallón Vasco Español]]ak, [[Jose Miguel Beñaran Argala|Jose Miguel Beñaran]] [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAkidea]] erail zuen [[Angelu (argipena)|Angelun]].
* [[Abenduaren 23]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Pedro Garrido Caro enpresaburua erail zuen [[Donostia]]n.
* [[Abenduaren 27]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Jose Maria Arrizabalaga Arcocha zibila erail zuen [[Ondarroa]]n.
* [[Abenduaren 30]]a – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Lisardo Sampil Belmonte taxi gidaria erail zuen [[Igorre]]n.
* [[Abenduaren 31]] – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Jose Luis Vicente Cantón enpresaburua erail zuen [[Laudio]]n.
=== Mundua ===
* [[Munduko Osasun Erakundea|OME]] erakundeak [[baztanga]] desagertutzat deklaratu zuen.
* [[Urtarrilaren 19]]a – [[Adulterio]] zigorra indargabetu zen [[Espainia]]ko Estatuan; neurriak Hego Euskal Herrian ere eragin zuen.
* [[Maiatzaren 4]]a – [[Espainiako Senatua]] sortu zuten.
* [[Maiatzaren 9]]a – [[Aldo Moro]], [[Italia]]ko lehen ministroa, hilda topatu zuten, [[Brigada Gorriak|Brigate Rosse]] talde armatuak bahituta bi hilabete eduki ondoren.
* [[Uztailaren 7]]a – [[Salomon Uharteak]] [[Erresuma Batua|Erresuma Batutik]] independizatu ziren.
* [[Uztailaren 11]] – Tarragonako [[Alcanar]] udalerrian [[propileno]] likidotua zeraman zisterna kamioi baten leherketaren ondorioz [[Los Alfaqueseko istripua|243 hildako izan ziren]].
* [[Abuztuaren 6]]a – [[Paulo VI.a]] [[Aita Santua]] hil zen.
* [[Abuztuaren 19]]a – Rex zinema aretoan ([[Teheran]], [[Iran]]) piztutako sutearen ondoren, 477 pertsona hil ziren.
* [[Abuztuaren 26]]a – Albino Luciani [[Aita santu|Aita Santua]] izendatu zuten, [[Joan Paulo I.a]] izenaz.
* [[Irailaren 8]]a – [[Ostiral Beltza (1978)|Ostiral Beltzean]], Irango armadak [[Teheran]]go Jaleh plazan manifestariak tirokatu eta, gutxienez, 64 pertsona hil zituen.
* [[Irailaren 17]]a – [[Camp Davideko hitzarmenak|Camp Davideko bake hitzarmena]] sinatu zuten [[Israel]]ek eta [[Egipto]]k.
* [[Irailaren 28]]a – [[Joan Paulo I.a]] [[Aita Santua]] hil zen.
* [[Urriaren 1]]a – [[Tuvalu]] uhartediak ([[Ozeano Barea]]) independentzia lortu zuen [[Britainia Handia|Britainia Handitik.]]
* [[Urriaren 16]]a – Karol Wojtyla [[Aita santu|Aita Santua]] izendatu zuten, [[Joan Paulo II.a]] izenaz.
* [[Azaroaren 3]]a – [[Dominika]] [[Erresuma Batua|Erresuma Batutik]] independizatu zen.
* [[Abenduaren 6]]a – [[Espainiako 1978ko konstituzioa]] hiritarren bozketaz onartu zuten. [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]n, abstentzioa baiezko botuei gailendu zitzaion.
== Arte eta kultura ==
* [[Ekainaren 19]]a – ''[[Garfield]]'' komikia egunkarietan argitaratzen hasten dira.
== Zientzia eta teknologia ==
== Kirolak ==
* [[Martxoaren 24]]a - [[1978ko Nafarroako Sari Nagusia]]: [[Miguel Maria Lasa]] irabazle.
* [[Ekainaren 25]]a – [[Argentina]]k [[Munduko Futbol Txapelketa]] irabazi zuen [[Buenos Aires]]en, [[Herbehereak]] 3-1 garaitu ostean.
* [[Uztailaren 23]]a – [[Bernard Hinault]]ek [[Frantziako Tourra]] lehen aldiz irabazi zuen.
== Jaiotzak ==
==== Urtarrila ====
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Vicente Carpintero]], bizkaitar traineru estropadetako patroia.
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Yohann Diniz]], frantziar atleta, [[Ibilketa atletiko|50 kilometroko]] ibilketako proban aditua.
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Nahikari Gabilondo]], gipuzkoar bertsolaria.
* [[Urtarrilaren 2]]a – [[Davit Mujiri]], georgiar futbolari ohia.
* [[Urtarrilaren 3]]a - [[Patricia Font]], kataluniar zinema zuzendaria, idazlea eta gidoilaria.
* [[Urtarrilaren 3]]a – [[Carolina Parsons]], txiletar modeloa, enpresaburua eta filantropoa.
* [[Urtarrilaren 4]]a – [[Mai Meneses]], espainiar abeslari eta konpositorea.
* [[Urtarrilaren 5]]a – [[January Jones]], estatubatuar aktorea eta modeloa.
* [[Urtarrilaren 5]]a – [[Emilia Rydberg]], suediar pop abeslaria.
* [[Urtarrilaren 6]]a – [[Pépito Elhorga]], lapurtar errugbilari ohia.
* [[Urtarrilaren 6]]a – [[Nana Darkoa Sekyiamah]], ghanar idazle eta blogari feminista.
* [[Urtarrilaren 7]]a – [[Karla Avelar]], pertsona transgeneroen aldeko salvadortar ekintzailea.
* [[Urtarrilaren 8]]a – [[Beñat Mendizabal]], gipuzkoar aktorea.
* [[Urtarrilaren 9]]a – [[Falete]], espainiar [[flamenko]] eta [[andaluziar kopla]] abeslaria.
* [[Urtarrilaren 13]]a – [[Philippe Bidabé]], lapurtar errugbilari ohia.
* [[Urtarrilaren 13]]a – [[Paulo César Tinga]], brasildar futbolari ohia.
* [[Urtarrilaren 15]]a – [[Jamie Clayton]], estatubatuar aktore eta modeloa.
* [[Urtarrilaren 15]]a – [[Miren Iriarte]], nafar itzultzailea (h. [[2022]]).
* [[Urtarrilaren 15]]a – [[Niña Pastori]], espainiar flamenko-kantautorea.
* [[Urtarrilaren 16]]a – [[Koldo Gil]], nafar txirrindulari ohia.
* [[Urtarrilaren 18]]a – [[Thor Hushovd]], norvegiar txirrindularia.
* [[Urtarrilaren 20]]a – [[Arkaitz Bellon]], ''Pantxi '', espetxean hildako [[Euskal preso politikoak (1978-egun)|bizkaitar preso politikoa]] (h. [[2014]]).
* [[Urtarrilaren 20]]a – [[Omar Sy]], frantziar aktorea eta umorista.
* [[Urtarrilaren 24]]a – [[Veerle Baetens]], [[flandriar]] aktore eta abeslaria.
* [[Urtarrilaren 24]]a – [[Antonio Berasategi]], arabar txirrindulari ohia.
* [[Urtarrilaren 24]]a – [[Tomokazu Myojin]], japoniar futbolaria.
* [[Urtarrilaren 24]]a – [[Kristen Schaal]], estatubatuar aktorea.
* [[Urtarrilaren 25]]a – [[Charlene Monakokoa]], [[Monako]]ko printzesa ezkontidea.
* [[Urtarrilaren 25]]a – [[Denis Menxov]], errusiar txirrindulari ohia.
* [[Urtarrilaren 25]]a – [[Lila Tretikov]], errusiar-estatubatuar software ingeniaria, [[Wikimedia Fundazioa]]ren zuzendari ohia.
* [[Urtarrilaren 25]]a – [[Volodymyr Zelensky]], [[Ukraina]]ko presidentea.
* [[Urtarrilaren 28]]a – [[Gianluigi Buffon]], italiar futbolari ohia, munduko atezain onenetekotzat joa.
* [[Urtarrilaren 30]]a – [[Maite Lakar]], nafar irakasle eta hizkuntzalaria.
==== Otsaila ====
* [[Otsailaren 1]]a – [[Sara Tavares]], portugaldar abeslaria (h. [[2023]]).
* [[Otsailaren 2]]a – [[Macarena Gómez]], andaluziar aktorea.
* [[Otsailaren 2]]a – [[Kota Yoshihara]], japoniar futbolari ohia.
* [[Otsailaren 3]]a – [[Eliza Schneider]], estatubatuar aktorea, ahots-aktorea, antzerkigilea, abeslaria, historialaria eta idazlea.
* [[Otsailaren 3]]a - [[Liv Strömquist]], suediar komikigilea.
* [[Otsailaren 4]]a – [[Danna García]], kolonbiar aktorea eta abeslaria.
* [[Otsailaren 5]]a – [[Claire Karabatsos]], lapurtar surflaria.
* [[Otsailaren 5]]a – [[Samuel Sánchez]], asturiar txirrindularia.
* [[Otsailaren 6]]a – [[Maria González Gorosarri]], [[EHU]]ko bizkaitar irakaslea, albisteen kalitatean aditua.
* [[Otsailaren 6]]a – [[Olena Zelenska]], ukrainar gidoilaria eta [[Ukraina]]ko lehen dama.
* [[Otsailaren 7]]a – [[Ashton Kutcher]], estatubatuar modelo eta aktorea.
* [[Otsailaren 8]]a – [[Josu Silloniz]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Otsailaren 9]]a – [[Laurel Hubbard]], zeelandaberritar pisu-jasotzailea, [[Olinpiar Jokoak|Olinpiar Jokoetan]] parte hartu duen lehenengo [[Transexualismo|emakume transgeneroa]].
* [[Otsailaren 10]]a - [[Julie Donaldson]], estatubatuar kirol-kazetaria.
* [[Otsailaren 10]]a – [[Isabella Eklöf]], suediar zinema gidoilari eta zuzendaria.
* [[Otsailaren 13]]a – [[Philippe Jaroussky]], frantziar [[kontratenore]]a.
* [[Otsailaren 16]]a – [[Tia Hellebaut]], belgikar altuera jauzilari ohia.
* [[Otsailaren 16]]a – [[Gaizka Lejarreta]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Otsailaren 17]]a – [[Mario Larrea]], arabar futbolari ohia.
* [[Otsailaren 18]]a – [[Laura Caballero]], espainiar telebistako gidoilaria, zuzendaria eta ekoizlea.
* [[Otsailaren 19]]a – [[Unai Alba]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[Otsailaren 20]]a – [[Julia Jentsch]], alemaniar aktorea.
* [[Otsailaren 25]]a – [[Yuji Nakazawa]], japoniar futbolaria.
* [[Otsailaren 26]]a – [[Sergio Gámiz]], arabar futbolari ohia.
==== Martxoa ====
* [[Martxoaren 1]]a – [[Jensen Ackles]], estatubatuar aktore eta zuzendaria.
* [[Martxoaren 1]]a – [[Marisol Gil]], Bilbon bizi den espainiar zinemagilea.
* [[Martxoaren 3]]a – [[Gorka Beloki]], gipuzkoar txirrindulari ohia eta masajista.
* [[Martxoaren 3]]a – [[Aarti Mann]], estatubatuar aktorea.
* [[Martxoaren 5]]a – [[Michiyasu Osada]], japoniar futbolari ohia.
* [[Martxoaren 6]]a – [[Teruaki Kurobe]], japoniar futbolari ohia.
* [[Martxoaren 8]]a – [[Mohammed Bouyeri]], marokoar-herbehereetar islamista terrorista, [[Theo van Gogh]]en erailketagaitk espetxeratua.
* [[Martxoaren 9]]a – [[Lucas Neill]], australiar futbolari ohia.
* [[Martxoaren 10]]a – [[Mario Arranz]], bizkaitar arraunlaria.
* [[Martxoaren 10]]a – [[Marta Torné]], kataluniar aktore eta telebista aurkezlea.
* [[Martxoaren 11]] – [[Didier Drogba]], bolikostar futbolaria.
* [[Martxoaren 14]]a – [[María Casado Paredes]], kataluniar kazetari eta telebista aurkezlea.
* [[Martxoaren 14]]a – [[Carlo Giuliani]], antiglobalizazio mugimenduko italiar aktibista (h. [[2001]]).
* [[Martxoaren 14]]a – [[Javier Ramírez]], espainiar txirrindularia.
* [[Martxoaren 14]]a – [[Giorgio A. Tsoukalos]], greziar-suitzar idazle eta [[ufologia|ufologoa]].
* [[Martxoaren 15]]a – [[Jurgi Kanblong]], lapurtar biologo molekularra eta datuetan oinarritutako medikuntzaren arloko enpresaburua.
* [[Martxoaren 16]]a – [[Brooke Burns]], estatubatuar aktore eta modeloa.
* [[Martxoaren 17]]a – [[Shea Diamond]], estatubatuar emakumezko soul musika abeslari transgeneroa.
* [[Martxoaren 17]]a - [[Javier Garmendia]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[Martxoaren 17]]a – [[Pilar Rubio]], espainiar aktore, modelo eta erreportaria.
* [[Martxoaren 18]]a – [[Brian Scalabrine]], estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Martxoaren 20]]a – [[Elixabete Capa]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[Martxoaren 20]]a – [[Alberto Hierro]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Martxoaren 21]]a – [[Rani Mukerji]], indiar abeslari eta aktorea.
* [[Martxoaren 24]]a – [[Khader Adnan]], Israeleko kartzelean gose greban 87 egun egon eta gero bertan hil zen preso palestinarra (h. [[2023]]).
* [[Martxoaren 24]]a – [[Gorka Pintado]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[Martxoaren 25]]a – [[Elvira Navarro]], espainiar idazlea.
* [[Martxoaren 26]]a – [[Aitor Zulaika]], gipuzkoar futbol entrenatzailea.
* [[Martxoaren 27]]a – [[Ledicia Sola]], galiziar aktorea.
* [[Martxoaren 27]]a – [[Mitxelko Uranga]], bizkaitar idazlea eta irakaslea.
* [[Martxoaren 29]]a - [[Eva Guillamón]], espainiar artista, dokumentalgilea, kantaria, idazlea eta dramagilea.
* [[Martxoaren 29]]a – [[Igor Rakočević]], serbiar saskibaloi jokalaria.
* [[Martxoaren 31]] – [[Alicia Valero Delgado]], ingeniaritza kimiko arloko espainiar doktorea.
==== Apirila ====
* [[Apirilaren 1]]a – [[Marian Álvarez]], espainiar aktorea.
* [[Apirilaren 3]]a – [[Tommy Haas]], alemaniar tenislari ohia.
* [[Apirilaren 3]]a – [[Óscar Santor|Óscar Santor, ''Golo'']], arabar futbolari ohia.
* [[Apirilaren 5]]a – [[Alfredo Galán]], ''El Asesino de la Baraja'', espainiar serie-hiltzaile eta militar ohia.
* [[Apirilaren 6]]a – [[Fatimetu Salec Mohamed]], [[Mendebaldeko Sahara|Mendebaldeko Saharako]] ekintzailea.
* [[Apirilaren 7]]a – [[Gorka Fraile]], gipuzkoar tenislari ohia.
* [[Apirilaren 7]]a – [[Leire Iglesias]], bizkaitar [[judo]]ka ohia.
* [[Apirilaren 7]]a – [[Vladimir Voltxkov]], bielorrusiar tenislaria.
* [[Apirilaren 8]]a – [[Paola Núñez]], mexikar modelo eta aktorea.
* [[Apirilaren 9]]a – [[Sofía Rhei]], espainiar idazle eta poeta esperimentala.
* [[Apirilaren 10]]a – [[Xabi Aburruzaga]], bizkaitar trikitilaria.
* [[Apirilaren 10]]a - [[Sandra Douglass Morgan]], estatubatuar abokatua, exekutiboa eta kirol zuzendaria.
* [[Apirilaren 10]]a – [[Katja Kettu]], finlandiar eleberrigilea eta animazio-zuzendaria.
* [[Apirilaren 12]]a – [[Laurent Martikorena]], lapurtar errugbilaria.
* [[Apirilaren 12]]a - [[Véronique de Viguerie]], frantziar fotokazetaria.
* [[Apirilaren 13]]a – [[Carles Puyol]], kataluniar futbolaria.
* [[Apirilaren 16]]a – [[Lara Dutta]], indiar aktorea, enpresaburua eta modeloa.
* [[Apirilaren 16]]a – [[Francisco Marco|Francisco Marco, ''Marquitos'']], nafar toreatzailea.
* [[Apirilaren 17]]a – [[Satoshi Yamaguchi (1978)|Satoshi Yamaguchi]], japoniar futbolari ohia.
* [[Apirilaren 18]]a – [[Ryota Tsuzuki]], japoniar futbolari ohia.
* [[Apirilaren 19]]a – [[Gorka Brit]], gipuzkoar futbolaria.
* [[Apirilaren 19]]a – [[Pedro Fernández Espinosa]], espainiar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Apirilaren 19]]a – [[James Franco]], estatubatuar aktore, gidoigile, zuzendari, ekoizle, modelo, idazle, musikari eta margolaria.
* [[Apirilaren 20]]a – [[David Karanka]], arabar futbolaria.
* [[Apirilaren 21]]a - [[Diana Navarro]], espainiar abeslaria.
* [[Apirilaren 21]]a – [[Jukka Nevalainen|''Julius'' Nevalainen]], ''[[Nightwish]]'' metal sinfoniko eta ''Sethian'' progressive metal finlandiar banden bateria-jolea.
* [[Apirilaren 21]]a - [[Julia Petxonkina]], errusiar atleta, 4x400 metroko hesi-lasterketan eta 4x400 metroko erreleboetan aditua.
* [[Apirilaren 22]]a – [[Jagoba Arrasate]], bizkaitar futbolari ohia eta entrenatzailea.
* [[Apirilaren 25]]a – [[Jesus Maria Lacruz]], nafar futbolaria.
* [[Apirilaren 26]]a – [[Stana Katic]], kanadar aktorea.
* [[Apirilaren 28]]a – [[José Adrián Bonilla]], costaricar txirrindularia.
* [[Apirilaren 28]]a – [[Maria Eizagirre]], gipuzkoar kazetaria.
* [[Apirilaren 29]]a - [[Alice Coffin]], frantziar feminista eta LGBT kazetari eta aktibista.
* [[Apirilaren 30]]a – [[Sandra Hüller]], alemaniar aktorea.
==== Maiatza ====
* [[Maiatzaren 2]]a – [[Ainhoa Achutegui]], Luxenburgoko kultur kudeatzailea.
* [[Maiatzaren 2]]a - [[Marta Aledo]], espainiar aktorea, gidoilaria eta film-zuzendaria.
* [[Maiatzaren 3]]a - [[Inma López Silva]], galizieraz idazten duen idazlea, itzultzailea, antzerki irakaslea, ikertzailea eta kritikaria.
* [[Maiatzaren 4]]a - [[Erin Andrews]], estatubatuar kirolaria eta telebistako pertsona ospetsua.
* [[Maiatzaren 5]]a – [[Xabier Sánchez Bringas]], arabar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 7]]a – [[Julian Albizuri]], bizkaitar pilotaria ohia.
* [[Maiatzaren 9]]a – [[Bebe (abeslaria)|Bebe]], espainiar abeslari eta aktorea.
* [[Maiatzaren 9]]a – [[Tista Das]], indiar aktorea, idazlea eta pertsona transgeneroen eskubideen aldeko ekintzailea.
* [[Maiatzaren 9]]a – [[Gulimina Mahamuti]], sino-estatubatuar piano-jotzailea.
* [[Maiatzaren 9]]a – [[Aitziber Porras]], arabar errugbilari ohia.
* [[Maiatzaren 10]]a – [[César Caneda]], arabar futbolaria.
* [[Maiatzaren 11]] – [[Agurne Anasagasti]], bizkaitar telebista aurkezlea.
* [[Maiatzaren 11]] – [[Laetitia Casta]], frantziar aktore eta modeloa, Frantzian [[Marianne]]ren pertsonifikaziotzat hautatua.
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Jason Biggs]], estatubatuar aktorea.
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Angel Erro]], nafar idazlea.
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Harutaka Ono]], japoniar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 15]]a – [[Caroline Dhavernas]], kanadar aktorea.
* [[Maiatzaren 15]]a – [[Egoi Martínez]], nafar txirrindularia.
* [[Maiatzaren 18]]a – [[Abel Barriola]], nafar esku pilotari ohia.
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Ion del Río]], gipuzkoar txirrindularia (h. [[2015]]).
* [[Maiatzaren 23]]a – [[Hideaki Kitajima]], japoniar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 24]]a – [[Rose (abeslaria)|Rose]], frantziar folk abeslaria.
* [[Maiatzaren 25]]a – [[Ainhoa Agirreazaldegi]], gipuzkoar bertsolaria.
* [[Maiatzaren 25]]a – [[Iñigo Benito|Iñigo Benito, ''Nalda III.a'']], arabar pilotari ohia.
* [[Maiatzaren 25]]a – [[Sonia Vivas]], kataluniar politikaria, artikulugilea, gizarte-ekintzaile eta polizia ohia.
* [[Maiatzaren 26]]a – [[Leire Iglesias Santiago]], gipuzkoar politikaria.
* [[Maiatzaren 26]]a - [[Rocio Madrid]], espainiar telebistako-aurkezlea eta aktorea.
* [[Maiatzaren 27]]a – [[Marisa de las Nieves Delgado]], [[Antartika]] kontinentean jaio zen lehen emakumea.
* [[Maiatzaren 30]]a – [[Tomomi Fujimura]], japoniar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 31]] – [[Saroi Jauregi]], gipuzkoar telebista aurkezlea, euskarazko hizkuntza zuzentzailea eta bertsolaritzako gai-jartzailea.
* [[Maiatzaren 31]] – [[Roberto Núñez]], espainiar saskibaloi jokalari ohia.
==== Ekaina ====
* [[Ekainaren 1]]a - [[Hasna Benhasi]], marokoar atleta, distantzia ertaineko lasterketetan aditua.
* [[Ekainaren 1]]a - [[Cari Champion]], estatubatuar kazetaria eta telebistako pertsonaia.
* [[Ekainaren 1]]a – [[Antonietta Di Martino]], italiar atleta ohia, altuera jauzian aditua.
* [[Ekainaren 2]]a – [[Nikki Cox]], estatubatuar aktorea.
* [[Ekainaren 2]]a – [[Marcelo Sosa]], uruguaiar futbolari ohia.
* [[Ekainaren 4]]a – [[Vanesa Romero]], espainiar modeloa, telebista aurkezlea eta aktorea.
* [[Ekainaren 5]]a – [[María Chivite]], [[Nafarroako Alderdi Sozialista|PSNko]] nafar politikaria.
* [[Ekainaren 5]]a – [[Martin Rančík]], eslovakiar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Ekainaren 8]]a - [[Nuria Montserrat Pulido]], kataluniar bioingeniaria, ikertzailea eta irakaslea.
* [[Ekainaren 9]]a – [[Miroslav Klose]], alemaniar futbolari ohia.
* [[Ekainaren 14]]a – [[Diablo Cody]], estatubatuar zinema-gidoigilea eta idazlea.
* [[Ekainaren 14]]a – [[Nikola Vujčić]], kroaziar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Ekainaren 15]]a – [[Jérôme Moïso]], frantziar saskibaloi jokalaria.
* [[Ekainaren 16]]a – [[Daniel Brühl]], alemaniar aktorea.
* [[Ekainaren 16]]a – [[Mingma Sherpa]], nepaldar alpinista, 14 [[zortzimilako]]ak lehen saiakeran igo zituen lehen alpìnista.
* [[Ekainaren 17]]a – [[Lucas Recker]], estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Ekainaren 19]]a – [[Mía Maestro]], argentinar aktorea.
* [[Ekainaren 19]]a – [[Dirk Nowitzki]], alemaniar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Ekainaren 19]]a – [[Marina Ovsianikova]], errusiar telebista produktorea, [[Ukrainako inbasioa (2022)|Ukrainako inbasioaren]] aurka protesta egiteagatik ezaguna.
* [[Ekainaren 19]]a – [[Zoe Saldana]], estatubatuar aktorea.
* [[Ekainaren 20]]a – [[Julie Fowlis]], eskoziar folk abeslaria eta musikaria, nagusiki [[Eskoziako gaelera]]z abesten duena.
* [[Ekainaren 20]]a – [[Frank Lampard]], ingeles futbolaria.
* [[Ekainaren 21]]a – [[Erica Durance]], kanadar aktorea.
* [[Ekainaren 22]]a – [[Sayaka Fernández Díaz]], dokumentalgilea, zuzendaria, zinema-gidoilaria eta ekintzailea.
* [[Ekainaren 23]]a – [[Maitane Azurmendi]], bizkaitar margolaria.
* [[Ekainaren 24]]a – [[Shunsuke Nakamura]], japoniar futbolaria.
* [[Ekainaren 24]]a – [[Juan Román Riquelme]], argentinar futbolari ohia.
* [[Ekainaren 27]]a – [[Iñaki Bea]], arabar futbolari ohi eta entrenatzailea.
* [[Ekainaren 27]]a - [[Igor Santos Salazar]], bizkaitar historialari, mediebalista, unibertsitate irakasle eta autorea.
* [[Ekainaren 28]]a – [[Alaitz Muro]], bizkaitar ipuin sortzailea eta kontalaria.
* [[Ekainaren 29]]a – [[Nicole Scherzinger]], estatubatuar aktore, abeslari eta telebista-aurkezlea.
==== Uztaila ====
* [[Uztailaren 2]]a – [[Raquel Delgado]], gipuzkoar saskibaloi-jokalari ohia.
* [[Uztailaren 2]]a – [[Iñaki Muñoz]], nafar futbolaria.
* [[Uztailaren 2]]a – [[Owain Yeoman]], galestar aktorea.
* [[Uztailaren 4]]a – [[Susana Fraile]], gipuzkoar eskubaloi jokalaria.
* [[Uztailaren 5]]a – [[Rob Linde]], Baionan bizi den hegoafrikar errugbilari ohia.
* [[Uztailaren 6]]a – [[Joseba Albizu]], gipuzkoar txirrindularia.
* [[Uztailaren 7]]a – [[Esther Basurto]], gipuzkoar boleibol eta hondartza-bolei jokalaria.
* [[Uztailaren 7]]a – [[Myriam Cameros Sierra]], nafar ilustratzailea, artista plastikoa eta grafitigilea.
* [[Uztailaren 7]]a – [[DJ Manian]], trance musika motako alemaniar DJa.
* [[Uztailaren 9]]a – [[Jaka Lakovič]], esloveniar saskibaloi jokalari ohi eta entrenatzailea.
* [[Uztailaren 9]]a – [[Isaac Xubín]], galiziar idazle eta itzultzailea.
* [[Uztailaren 10]]a – [[Kiyoshi Uematsu]], bizkaitar judoka.
* [[Uztailaren 12]]a – [[Michelle Rodriguez]], estatubatuar aktorea.
* [[Uztailaren 12]]a - [[Aixa Villagrán]], espainiar aktorea.
* [[Uztailaren 14]]a – [[Roger Grimau]], kataluniar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Uztailaren 14]]a – [[Mentxu Ramilo Araujo]], arabar ikertzailea.
* [[Uztailaren 15]]a - [[Anna Teixidor Colomer]], kataluniar kazetaria, historialaria eta unibertsitateko irakaslea.
* [[Uztailaren 17]]a – [[Jokin Perona]], euskal politikaria, Gipuzkoako Foru Aldundiko Ogasuneko diputatua (h. [[2024]]).
* [[Uztailaren 18]]a – [[Ainhoa Murua]], gipuzkoar igerilari eta triatleta.
* [[Uztailaren 19]]a – [[Brittany CoxXx]], estatubatuar aktore pornografikoa (h. [[2016]]).
* [[Uztailaren 19]]a – [[Dolores Fonzi]], argentinar aktorea.
* [[Uztailaren 20]]a – [[Cédric Heymans]], frantziar errugbilari ohia.
* [[Uztailaren 21]]a – [[Josh Hartnett]], estatubatuar aktorea.
* [[Uztailaren 22]]a – [[A. J. Cook]], kanadar aktorea.
* [[Uztailaren 22]]a – [[Isa Noyola]], estatubatuar pertsona transgeneroen aldeko ekintzaile eta [[LGBT]] etorkinen aldeko mugimenduko buruzagietako bat.
* [[Uztailaren 23]]a – [[Heather Moyse]], kanadar kirolaria, bobsleighean, errugbian eta pistako txirrindularitzan aditua.
* [[Uztailaren 24]]a – [[Agurtzane Elorriaga]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Uztailaren 24]]a – [[Andy Irons]], estatubatuar surflaria (h. [[2010]]).
* [[Uztailaren 25]]a – [[Louise Joy Brown]], [[in vitro ernalketa]]ren bitartez ernaldu zen lehengo pertsona.
* [[Uztailaren 26]]a – [[Sergio Rodríguez Martínez]], espainiar futbolari ohia.
* [[Uztailaren 27]]a – [[Leire Bilbao]], euskal idazlea.
* [[Uztailaren 27]]a – [[Amaia Goirigolzarri Alegria]], euskal abokatua, [[Sare (mugimendua)|Sare Herritarreko]] eta Erabakizaleak taldeko kidea (h. [[2023]]).
* [[Uztailaren 28]]a – [[Jon Hernández]], gipuzkoar politikari eta historialaria.
==== Abuztua ====
* [[Abuztuaren 1]]a – [[Begoña Maestre]], bizkaitar aktorea.
* [[Abuztuaren 2]]a – [[Iñaki Encina Oyon]], orkestra zuzendaria eta piano-jotzailea.
* [[Abuztuaren 4]]a – [[Iban Espadas]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 6]]a – [[Marisa Miller]], estatubatuar modeloa.
* [[Abuztuaren 7]]a – [[Francisco Javier Cachorro]], bizkaitar futbolaria.
* [[Abuztuaren 10]]a – [[Bart Wellens]], ziklo-kroseko belgikar txirrindularia.
* [[Abuztuaren 12]]a – [[Josu Bergara López]], bizkaitar politikari jeltzalea.
* [[Abuztuaren 13]]a – [[Dionisio Galparsoro]], gipuzkoar txirrindularia.
* [[Abuztuaren 15]]a – [[Gemma Ubasart i González]], kataluniar politologoa.
* [[Abuztuaren 16]]a – [[Karine Teles]], brasildar aktore, gidoilari eta zinema ekoizlea.
* [[Abuztuaren 19]]a – [[Luis von Ahn]], guatemalar informatikaria, enpresaria eta informatika-irakaslea, [[Duolingo]], [[Captcha]] eta Recaptcha enpresen sortzailea eta [[Crowdsourcing]] ideiaren aitzindarietako bat.
* [[Abuztuaren 19]]a – [[Jekaterina Xulman]], errusiar politologo eta kazetaria.
* [[Abuztuaren 20]]a – [[María Canosa]], galiziar ingeniari zibila.
* [[Abuztuaren 22]]a – [[Jorge Barrena]], nafar futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 23]]a – [[Kobe Bryant]], estatubatuar saskibaloi jokalaria, [[NBA]]ko inoizko hoberenatakoa (h. [[2020]]).
* [[Abuztuaren 24]]a – [[Alex Lutz]], frantziar umorista, antzerkigile eta antzezlea.
* [[Abuztuaren 24]]a – [[Beth Riesgraf]], estatubatuar aktorea.
* [[Abuztuaren 26]]a – [[Eva Baltasar]], kataluniar poeta eta idazlea.
* [[Abuztuaren 26]]a – [[Alberto Beloki|Alberto Beloki, ''Beloki II.a'']], nafar pilotari ohia.
* [[Abuztuaren 28]]a – [[Edurne Azpitarte]], bizkaitar areto-futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 28]]a – [[Borja Pérez]], bizkaitar aktore eta bideo-joko kritikaria.
* [[Abuztuaren 28]]a – [[Josune Zabala]], gipuzkoar hizkuntzalaria.
* [[Abuztuaren 29]]a - [[Natividad Zaro]], espainiar aktorea, gidoilaria, antzerkigilea, itzultzailea eta zinema ekoizlea (j. [[1901]]).
* [[Abuztuaren 30]]a – [[Marie Denarnaud]], frantziar aktorea.
* [[Abuztuaren 30]]a – [[Verónika Moral]], euskal aktorea.
* [[Abuztuaren 31]] – [[Adam Laxalt]], euskal jatorriko estatubatuar abokatu eta politikaria.
==== Iraila ====
* [[Irailaren 1]]a – [[Damien O'Kane]], irlandar folk musikaria.
* [[Irailaren 3]]a – [[André Hirigoien]], lapurtar pilotua.
* [[Irailaren 3]]a – [[Tinkara Kovač]], esloveniar abeslaria.
* [[Irailaren 3]]a – [[Alba Vergés]], kataluniar ekonomialari eta politikaria.
* [[Irailaren 5]]a – [[Chris Hipkins]], [[Zeelanda Berri]]ko lehen ministroa.
* [[Irailaren 6]]a – [[Homare Sawa]], japoniar futbolari ohia.
* [[Irailaren 6]]a – [[Emerson Sheik]], brasildar-qatartar futbolaria.
* [[Irailaren 8]]a – [[Masahiro Koga]], japoniar futbolari ohia.
* [[Irailaren 10]]a – [[Asier Abaunza]], bizkaitar politikaria.
* [[Irailaren 12]]a - [[Mikel Etxabe Loiti]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[Irailaren 14]]a – [[Diego Pérez (aktorea)|Diego Pérez]], bizkaitar aktorea.
* [[Irailaren 15]]a – [[Raquel Cabezón]], kataluniar futbolari ohia eta entrenatzailea.
* [[Irailaren 17]]a – [[Cristina Alcázar]], espainiar aktorea.
* [[Irailaren 18]]a – [[Pilar López de Ayala]], espainiar aktorea.
* [[Irailaren 20]]a – [[Iñigo Urretxua]], bizkaitar txirrindulari amateur ohia.
* [[Irailaren 21]]a – [[Doug Howlett]], zeelandaberritar errugbilari ohia.
* [[Irailaren 25]]a – [[Joseba Amunarriz]], gipuzkoar traineru-estropadetako patroia.
* [[Irailaren 25]]a – [[Ernesto Prat]], nafar idazlea.
* [[Irailaren 25]]a – [[Manuela Varela]], galiziar aktorea.
* [[Irailaren 27]]a – [[Aiora Perez de San Roman Uria]], [[Oiartzun]]go alkatea.
* [[Irailaren 27]]a – [[Mikel Peruarena]], gipuzkoar idazlea.
* [[Irailaren 28]]a – [[Dana Loesch]], ideologia kontserbadoreko estatubatuar telebista eta irratsaio aurkezlea.
* [[Irailaren 28]]a – [[Pastora Soler]], espainiar abeslaria.
* [[Irailaren 29]]a – [[Bixente Artola]], lapurtar errugbilari ohia.
==== Urria ====
* [[Urriaren 1]]a – [[Aitziber Ugartemendia Zubeldia]], gipuzkoar politikari eta ekintzailea (h. [[2023]]).
* [[Urriaren 2]]a – [[Ayumi Hamasaki]], japoniar abeslari eta konpositorea.
* [[Urriaren 2]]a – [[Julen Mendoza]], gipuzkoar abokatu eta politikaria, [[Errenteria]]ko alkatea.
* [[Urriaren 3]]a – [[Shannyn Sossamon]], estatubatuar aktore, modelo eta abeslaria.
* [[Urriaren 6]]a – [[Liu Yang (astronauta)|Liu Yang]], txinatar pilotu eta astronauta, espaziora joan zen lehen emakume txinatarra.
* [[Urriaren 7]]a – [[Mario Bermejo]], espainiar futbolari ohia.
* [[Urriaren 7]]a – [[Alesha Dixon]], britainiar abeslaria eta telebistako pertsonaia.
* [[Urriaren 7]]a - [[Eva Libertad]], espainiar zine zuzendaria, gidoilaria eta produktorea.
* [[Urriaren 8]]a – [[Nadia Yala Kisukidi]], frantziar filosofoa eta unibertsitateko irakaslea.
* [[Urriaren 9]]a – [[Judit Mariezkurrena]], gipuzkoar aktorea.
* [[Urriaren 11]] – [[Beñat Arrue]], gipuzkoar alpinista (h. [[2001]]).
* [[Urriaren 11]] – [[Joseph Ilharreguy]], frantziar errugbilari ohia.
* [[Urriaren 13]]a – [[Diego San José]], gipuzkoar zinema gidoigile eta idazlea.
* [[Urriaren 15]]a – [[Martín Mazza]], nafar aktore porno eta enpresaria.
* [[Urriaren 16]]a – [[Javier Díaz Neira]], bizkaitar futbolaria.
* [[Urriaren 17]]a – [[Isabel Díaz Ayuso]], [[Madrilgo Erkidegoa|Madrilgo Erkidegoko]] presidentea.
* [[Urriaren 17]]a – [[Pablo Iglesias Turrión]], espainiar politologo, ezkertiar ekintzailea eta politikaria, [[Ahal Dugu|Podemos]] alderdiaren burua.
* [[Urriaren 19]]a – [[Iñigo Arcauz]], gipuzkoar politikaria.
* [[Urriaren 19]]a – [[Lee Isaac Chung]], estatubatuar zinema zuzendaria eta gidoilaria, [[Kinyaruanda]] hizkuntzan egindako lehen filmaren egilea.
* [[Urriaren 21]]a – [[Xabi Solano]], gipuzkoar musikaria.
* [[Urriaren 21]]a – [[Joanna Dworakowska]], poloniar xakelaria (h. [[2024]]).
* [[Urriaren 24]]a – [[Oihane Enbeita]], bizkaitar bertsolaria.
* [[Urriaren 24]]a – [[Lur Korta]], gipuzkoar ipuin kontalaria, aktorea eta antzerki irakaslea.
* [[Urriaren 25]]a – [[Beñat Barandiaran]], gipuzkoar gitarra-jotzailea eta musikagilea.
* [[Urriaren 25]]a – [[Anna Starobinets]], errusiar kazetaria, gidoilaria eta zientzia-fikzio idazlea.
* [[Urriaren 26]]a – [[Eva Kaili]], greziar telebista aurkezle ohia eta politikaria, [[Qatar]]ren interesen aldeko lobbya egiteagatik atxilotua.
* [[Urriaren 27]]a – [[Vanessa-Mae]], britainiar biolinista, musika klasikoa beste musika mota batzuekin konbinatzen dituena.
* [[Urriaren 28]]a – [[Gwendoline Christie]], ingeles aktorea.
* [[Urriaren 28]]a – [[Marta Etura]], gipuzkoar aktorea.
* [[Urriaren 30]]a – [[Gael García Bernal]], mexikar zinema zuzendaria eta aktorea.
* [[Urriaren 30]]a – [[Garazi Hach Embarek]], [[saharar]]ren eskubideen aldeko eusko-saharar ekintzailea.
* [[Urriaren 30]]a - [[Mayana Itoiz]], ume eta gazteentzako liburu-ilustratzaile eta komikigile lapurtarra.
* [[Urriaren 31]] – [[Alfredo Anderson]], panamar futbolari ohia.
* [[Urriaren 31]] – [[Franck Gastambide]], frantziar aktore eta zinema zuzendaria.
==== Azaroa ====
* [[Azaroaren 1]]a – [[Selma Ergeç]], turko-alemaniar aktorea.
* [[Azaroaren 1]]a – [[Sonja Lang]], kanadar hizkuntzalaria eta itzultzailea.
* [[Azaroaren 1]]a – [[Gabbi Tuft]], ''Tyler Reks'', estatubatuar borrokalari profesional ohia.
* [[Azaroaren 2]]a – [[Ismael Chafee]], nafar pilotari ohia.
* [[Azaroaren 3]]a – [[Tim McIlrath]], ''[[Rise Against]]'' taldeko abeslaria eta gitarra-jotzailea.
* [[Azaroaren 4]]a – [[Gorka Verdugo]], nafar txirrindularia.
* [[Azaroaren 5]]a – [[Julen Fernández]], euskal herritar txirrindulari ohia.
* [[Azaroaren 5]]a – [[Xavier Tondo]], kataluniar txirrindularia (h. [[2011]]).
* [[Azaroaren 7]]a - [[Francisco de Paula Fernández]], ''Blue Jeans '', espainiar idazlea.
* [[Azaroaren 9]]a – [[Noelia Lorenzo Pino]], [[Eleberri beltz|nobela beltzen]] gipuzkoar idazlea.
* [[Azaroaren 11]] – [[Emma Pedreira]], galiziar idazlea, galegoz idazten duena.
* [[Azaroaren 12]]a – [[Igor Cuesta]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[Azaroaren 12]]a – [[Alexandra Maria Lara]], errumaniar-alemaniar aktorea.
* [[Azaroaren 12]]a – [[Céline Sciamma]], frantziar gidoilari eta zinema zuzendaria.
* [[Azaroaren 12]]a – [[Ernesto Reaño]], perutar psikologo, hizkuntzalari, irakaslea eta pertsona autisten eskubideen aldeko ekintzailea.
* [[Azaroaren 15]]a – [[Alberto Casero Ávila]], [[PP]]ko espainiar politikaria.
* [[Azaroaren 17]]a – [[Rachel McAdams]], kanadar aktorea.
* [[Azaroaren 20]]a – [[Fran Perea]], andaluziar abeslari eta aktorea.
* [[Azaroaren 20]]a – [[Andrée Rosier]], lapurtar sukaldaria.
* [[Azaroaren 21]]a – [[Lucía Jiménez]], espainiar aktorea.
* [[Azaroaren 22]]a – [[Mélanie Doutey]], frantziar aktorea.
* [[Azaroaren 22]]a – [[Francis Obikwelu]], nigeriar-portugaldar atleta.
* [[Azaroaren 22]]a – [[Egoitz Rodríguez]], bizkaitar telebista eta zinema-zuzendaria.
* [[Azaroaren 23]]a – [[Terrence Trammell]], estatubatuar atleta, 110 m-ko hesi-lasterketan aditua.
* [[Azaroaren 24]]a – [[Desirée Bela-Lobedde]], ''Negra Flor'', ekuatoginear jatorriko kataluniar idazle eta komunikatzailea.
* [[Azaroaren 24]]a – [[Katherine Heigl]], estatubatuar aktorea eta modelo ohia.
* [[Azaroaren 25]]a – [[Ringo Sheena]], japoniar abeslari eta abesti-idazlea, ''Tokyo Jihen'' taldearen sortzailea eta abeslaria.
* [[Azaroaren 26]]a – [[Andrejs Rubins]], letoniar futbolaria (h. [[2022]]).
* [[Azaroaren 27]]a – [[Unax Ugalde]], gasteiztar aktorea.
* [[Azaroaren 28]]a – [[María Berasarte]], gipuzkoar abeslaria.
* [[Azaroaren 29]]a - [[Ludwika Paleta]], poloniar aktorea.
==== Abendua ====
* [[Abenduaren 2]]a – [[Nelly Furtado]], portugaldar jatorriko kanadar abeslaria.
* [[Abenduaren 6]]a – [[Mara Aguirre]], argentinar olerkari eta narratzailea.
* [[Abenduaren 8]]a – [[Najwan Darwish]], palestinar olerkaria.
* [[Abenduaren 8]]a – [[Jurdana Otxoa Lopez de Etxezarreta]], gipuzkoar musikari. biolin-jotzaile, musika-irakasle, antzezle eta sortzailea.
* [[Abenduaren 8]]a – [[Ian Somerhalder]], estatubatuar aktore, modelo eta produktorea.
* [[Abenduaren 12]]a – [[Iker González-Allende]], bizkaitar irakaslea eta literatura kritikaria, Nebraska-Lincoln Unibertsitatean espainiar literaturaren irakaslea.
* [[Abenduaren 13]]a – [[Okan Yalabık]], turkiar aktorea.
* [[Abenduaren 14]]a – [[Simona Sparaco]], italiar idazlea.
* [[Abenduaren 16]]a – [[Ryūsuke Hamaguchi]], japoniar zinema zuzendaria eta gidoilaria.
* [[Abenduaren 17]]a – [[Manny Pacquiao]], filipinar boxeolari, saskibaloilari, aktore, abeslari eta politikaria, XXI. mende hasierako boxeolari onenetakoa.
* [[Abenduaren 18]]a – [[Katie Holmes]], estatubatuar aktorea.
* [[Abenduaren 19]]a – [[Aitzol Arzallus]], gipuzkoar paralinpiar futbolaria.
* [[Abenduaren 19]]a – [[Irune Costumero]], bizkaitar filologoa, irakaslea eta hizkuntza normalkuntzarako goi mailako teknikaria.
* [[Abenduaren 20]]a – [[Márcio Rodrigues|Magrão]], brasildar futbolari ohia.
* [[Abenduaren 21]]a – [[Tom Vannoppen]], belgikar ziklo-krosslaria.
* [[Abenduaren 22]]a – [[Ibai Marin]], gipuzkoar abeslaria eta gitarra jotzailea.
* [[Abenduaren 24]]a – [[Bethany Black]], ingeles umorista.
* [[Abenduaren 25]]a – [[Nely Reguera]], kataluniar zinema-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea.
* [[Abenduaren 26]]a – [[Vega Asensio]], bizkaitar zientzialaria, biologian doktorea, ikertzailea, ilustraile zientifikoa eta irakaslea.
* [[Abenduaren 26]]a – [[Nazanin Zaghari-Ratcliffe]], iraniar-britaniar hiritarra, Irango gobernuaren kontra lan egiteagatik kartzelaratua.
* [[Abenduaren 29]]a – [[Hélène Laporte]], frantziar politikari kontserbadorea.
* [[Abenduaren 31]] – [[Tomomi Miyamoto]], japoniar futbolari ohia.
==== Egun ezezaguna edo zehaztugabea ====
* [[Ainhoa Azurmendi Etxegaray]], gipuzkoar kirolari ohia, kirol ahulkularia eta EHUko irakaslea eta ikertzailea.
* [[Aintzane Erkizia]], [[EHU]]ko nafar irakaslea eta artearen historian doktorea.
* [[Aitzol Lasa]], nafar matematikari eta dibulgazioko idazlea.
* [[Alauda Ruiz de Azúa]], bizkaitar zinema-zuzendaria eta gidoilaria.
* [[Alatzne Etxaburua]], gipuzkoar segalaria.
* [[Amaia Arranz Mendiguren]], bizkaitar biologoa eta ikertzailea.
* [[Amaia Ballesteros]], bizkaitar disenatzaile grafikoa, ilustratzailea eta komigilea.
* [[Ana Malagon]], gipuzkoar idazlea eta zerbitzu digitaletan aditua.
* [[Ander Odriozola]], bizkaitar irakasle, zinegile eta idazlea.
* [[Ane Rodriguez Armendaritz]], [[Tabakalera]] zentroko kultura zuzendaria.
* [[Antton Kurutxarri]], baxenafar irakasle, historian aditu eta politikaria.
* [[Betisa Ojanguren]], [[Nafarroako Unibertsitate Publikoa|NUPeko]] irakaslea.
* [[César Velasco]], arabar zinema zuzendaria.
* [[Daniel Sanz]], iruindartutako madrildar irakasle, punk abeslari eta idazle euskalduna.
* [[Edurne Iturbe]], gipuzkoar musikaria.
* [[Eider Alkorta]], gipuzkoar politologoa.
* [[Ekhiñe Egiguren]], gipuzkoar idazlea eta arkitektoa.
* [[Elena Setién]], gipuzkoar jazz musikagilea.
* [[Elixabete Etxanobe]], bizkaitar abokatu eta politikari jelkidea.
* [[Gaby Jogeix]], bizkaitar jazz musikaria.
* [[Garazi Goia]], gipuzkoar idazlea.
* [[Garazi Urdanpilleta]], gipuzkoar kazetaria eta poeta.
* [[Hiart Arluziaga]], [[EH Bildu]]ko gipuzkoar politikaria, [[Soraluze]]ko alkate ohia.
* [[Ibai Gandiaga]], bizkaitar arkitektoa.
* [[Ibon Manterola]], gipuzkoar soziolinguista.
* [[Ibon Rodriguez|Ibon Rodriguez, ''IbonRG'']], bizkaitar musikari eta kultura eragile euskalduna.
* [[Igor Arroyo Leatxe]], nafar politikari eta sindikalista.
* [[Iker Fuentes]], gipuzkoar surflaria.
* [[Iván Repila]], bizkaitar eleberrigile eta editorea.
* [[Javier Rodríguez Hidalgo]], bizkaitar saiakeragile, argitaratzaile, itzultzaile eta ekintzailea.
* [[Joana Etxart]], zuberoar idazle, historialari eta irakaslea.
* [[Jon Gurrutxaga]], gipuzkoar musikari eta bakarlaria.
* [[Jone Guenetxea]], bizkaitar kazetaria, [[Anboto Komunikabideak|Anboto astekariko]] zuzendaria.
* [[Joseba Artza]], bizkaitar bertsolaria.
* [[Josebe Iturrioz]], gipuzkoar aktibista transfeminista.
* [[Labrit (abeslaria)|Labrit]], gipuzkoar abeslaria.
* [[Laura Valle]], minbiziaren alorrean ikertzen diharduen arabar ikerlaria.
* [[Leire Markinez Calvo]], gipuzkoar artista.
* [[Maia García]], bizkaitar fisikari eta ikerlaria.
* [[Maialen Araolaza]], gipuzkoar fisioterapeuta eta ikertzailea.
* [[Maialen Etxart Salaberri]], baxenafar irakaslea, [[Arberoa ikastola]]ren sortzaileetarikoa.
* [[Maialen Zubeldia]], gipuzkoar idazlea.
* [[Mikel Lizarralde]], gipuzkoar igarlea eta [[medium]]a.
* [[Mikel Losada]], bizkaitar antzezlea.
* [[Mikel Soto]], nafar idazlea.
* [[Miren Arzalluz]], bizkaitar moda historialaria.
* [[Miren Iriarte]], nafar itzultzailea.
* [[Nere Basabe]], bizkaitar idazlea.
* [[Nerea Sancho]], gipuzkoar psikologoa, sexologoa eta idazlea.
* [[Oihaneder Indakoetxea]], [[Barañain]]go emakumezko lehen alkatea.
* [[Oscar Velado]], euskal herritar telebistako aktorea.
* [[Oskar Estanga]], nafar bertsolaria, dantzaria eta DJa.
* [[Oskia Ugarte]], nafar arte-historialaria eta kultur kudeatzailea.
* [[Patricia Tornero]], valentziar-nafar gaztagilea.
* [[Roberto Berrocal]], bizkaitar piano-jotzaile, musika zuzendari eta musikaria.
* [[Saioa Garin]], gipuzkoar abeslaria.
* [[Sergio González Zarate]], arabar ingeniari informatikoa, [[autolaguntza]] liburuen egilea.
* [[Tamara García Iglesias]], gipuzkoar zinemagilea eta kuratzailea.
* [[Unai del Burgo]], bizkaitar ekonomialari eta irakaslea.
* [[Unai Grajales]], arabar abokatua eta [[EAJ]]ko politikaria.
* [[Urko Olazabal]], bizkaitar aktore, zuzendari eta gidoilaria.
* [[Xabi Strubell]], gipuzkoar musikaria eta poeta.
* [[Xabier Zeberio]], gipuzkoar biolin-jolea.
* [[Cassandra Cass]], estatubatuar emakumezko aktore eta telerrealitate-izar transgeneroa.
* [[Ebru Timtik]], giza eskubideen aldeko abokatu kurdua, Turkiako espetxe batean gose greban hil zena (h. [[2020]]).
* [[Kenita Placide]], santaluziar giza eskubideen, GIBaren eta LGBTren aktibista.
* [[Laila Haidari]], afganistandar giza eskubideen aldeko ekintzailea.
* [[Marta Flich]], espainiar ekonomialaria eta aktorea.
* [[Muireann Nic Amhlaoibh]], irlandar folk abeslari eta musikaria.
* [[Nam Le]], vietnamdar jatorriko australiar idazlea.
* [[Patrick Michael Kolla]], alemaniar informatikaria, ''[[Spybot – Search & Destroy]]'' programaren egilea.
* [[Saba Kidane]], eritrear kazetari, poeta eta ekintzaile politikoa.
== Heriotzak ==
==== Urtarrila ====
* [[Urtarrilaren 8]]a – [[Martin Itziar]], euskal idazlea (j. [[1905]]).
* [[Urtarrilaren 11]]n, Iruñean poliziak antolatutako segada batean:
** [[José Manuel Baena]], polizia-inspektorea.
** [[Jokin Perez]], gipuzkoar [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAkidea]] (j. [[1953]]).
** [[Zeferino Sarasola|Zeferino Sarasola, ''Xafe'']], gipuzkoar [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAkidea]] (j. {{circa|[[1953]]}}).
* [[Urtarrilaren 12]]a – [[Rodolfo Bozas]], euskal herritar kazetari eta itzultzailea (j. [[1913]]).
* [[Urtarrilaren 13]]a – [[Hubert Humphrey]], estatubatuar politikaria (j. [[1911]]).
* [[Urtarrilaren 14]]a – [[Harold Abrahams]], britainiar korrikalari judua (j. [[1899]]).
* [[Urtarrilaren 14]]a – [[Kurt Gödel]], austria-hungariar matematikari, logiko eta filosofoa, historiako logikari garrantzitsuenetakotzat joa (j. [[1906]]).
* [[Urtarrilaren 14]]a – [[Nestor Goikoetxea Araluze]], bizkaitar idazlea (j. [[1900]]).
* [[Urtarrilaren 18]]a – [[John Lyng]], [[Norvegia]]ko lehen ministroa (j. [[1905]]).
* [[Urtarrilaren 24]]a – [[Herta Oberheuser]], [[nazi]]ekin bat egin zuen alemaniar dermatologoa (j. [[1911]]).
* [[Urtarrilaren 24]]a – [[Georges Speicher]], frantziar txirrindularia (j. [[1907]]).
* [[Urtarrilaren 28]]a – [[Antero González de Audikana]], euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (j. [[1901]]).
* [[Urtarrilaren 28]]a – [[Arnold Hauser]], hungariar arte-historialaria (j. [[1892]]).
==== Otsaila ====
* [[Otsailaren 1]]a – [[Jorge Cafrune]], argentinar abeslari folklorikoa eta bertako herri kulturaren ikertzaile, biltzaile eta zabaltzailea (j. [[1937]]).
* [[Otsailaren 2]]a – [[Maurice Tillieux]], belgikar komikilaria (j. [[1921]]).
* [[Otsailaren 9]]a – [[Costante Girardengo]], ''Campionissimo '', italiar txirrindularia (j. [[1893]]).
* [[Otsailaren 10]]a – [[María de Baratta]], salvadortar konpositorea, piano-jotzailea, musikologoa eta folklorista (j. [[1890]]).
* [[Otsailaren 11]] – [[Harry Martinson]], suediar idazlea, 1974ko [[Literaturako Nobel Saria]] (j. [[1904]]).
* [[Otsailaren 18]]a – [[Youssef El-Sebai]], egiptoar idazlea (j. [[1917]]).
* [[Otsailaren 25]]a – [[Edith Humphrey]], ustez Kimikako doktoretza lortu zuen lehen emakume britainiarra (j. [[1875]]).
==== Martxoa ====
* [[Martxoaren 8]]a – [[Sir Henry Roy Forbes Harrod]], britainiar ekonomista (j. [[1900]]).
* [[Martxoaren 11]] – [[Ricardo Arrue]], euskal margolaria (j. [[1889]]).
* [[Martxoaren 12]]a – [[John Cazale]], estatubatuar aktorea (j. [[1935]]).
* [[Martxoaren 13]]a – [[Greta Fahlcrantz]], suediar margolari eta eskultorea (j. [[1889]]).
* [[Martxoaren 14]]a – [[Odette Keun]], herbeheeretar abenturari, sozialista, kazetari eta idazlea (j. [[1888]]).
* [[Martxoaren 18]]a – [[Leigh Brackett]], estatubatuar gidoilari eta zientzia fikzio idazlea (j. [[1915]]).
* [[Martxoaren 19]]a – [[Gaston Julia]], frantziar matematikaria (j. [[1893]]).
* [[Martxoaren 21]]a – [[Cearbhall Ó Dálaigh]], [[Irlanda]]ko 5. presidentea (j. [[1911]]).
* [[Martxoaren 29]]a – [[Sylvia Baleztena Azkarate]], nafar idazlea eta orientalista (j. [[1886]]).
* [[Martxoaren 29]]a – [[Martin Plaa]], euskal tenislaria (j. [[1901]]).
* [[Martxoaren 31]] – [[Eva Mameli Calvino]], italiar botanikari, naturalista, eta irakaslea (j. [[1886]]).
==== Apirila ====
* [[Apirilaren 6]]a – [[Nikolai Nabokov]], estatubatuar musikagilea (j. [[1903]]).
* [[Apirilaren 15]]a – [[Fulgencio Coll]], espainiar militar eta politikaria, [[Bizkai]]ko gobernadore zibila (j. [[1907]]).
* [[Apirilaren 16]]a – [[Philibert Tsiranana]], [[Madagaskar]]go lehendabiziko presidentea (j. [[1912]]).
* [[Apirilaren 28]]a – [[Mohammed Daoud Khan]], [[Afganistan]]go lehen presidentea, estatu kolpean eraila (j. [[1909]]).
* [[Apirilaren 28]]a – [[Roman Karmen]], [[sobiet]]ar zinemagilea, zinemagintzaren historiako dokumentalgile handienetakoa (j. [[1906]]).
==== Maiatza ====
* [[Maiatzaren 1]]a – [[Aram Khatxaturian]], [[armeniar]] musikagilea eta pedagogoa (j. [[1903]]).
* [[Maiatzaren 6]]a – [[Ethelda Bleibtrey]], estatubatuar igerilaria (j. [[1902]]).
* [[Maiatzaren 8]]a – [[Duncan Grant]], britainiar margolari eta diseinatzailea (j. [[1885]]).
* [[Maiatzaren 8]]a – [[Esperanza Navarro]], espainiar aktorea (j. [[1928]]).
* [[Maiatzaren 9]]a – [[Giuseppe Impastato]], [[Sizilia]]ko politikaria eta irrati esataria, Siziliako [[mafia]] salatzeagatik ezaguna (j. [[1948]]).
* [[Maiatzaren 9]]a – [[George Maciunas]], lituaniar-estatubatuar artista, galeria jabea eta publizitate-eragilea (j. [[1931]]).
* [[Maiatzaren 9]]a – [[Aldo Moro]], [[Italiako lehen ministroen zerrenda|Italiako lehen ministroa]] (j. [[1916]]).
* [[Maiatzaren 13]]a – [[Sisavang Vatthana]], [[Laos]]ko azken erregea (j. [[1907]]).
* [[Maiatzaren 15]]a – [[Robert Menzies]], [[Australia]]ko lehen ministroa (j. [[1894]]).
* [[Maiatzaren 26]]a – [[Jorge Icaza]], ekuadortar eleberrigilea (j. [[1906]]).
* [[Maiatzaren 26]]a – [[Tamara Karsavina]], errusiar dantzaria (j. [[1885]]).
* [[Maiatzaren 29]]a – [[Ali Soilih]], [[Komoreak|Komoreetako]] 3. presidentea (j. [[1937]]).
* [[Maiatzaren 31]] – [[Hannah Höch]], alemaniar [[dada]] artista (j. [[1889]]).
==== Ekaina ====
* [[Ekainaren 2]]a - [[Santiago Bernabéu]], espainiar futbolaria, entrenatzailea eta 35 urtez [[Real Madril]]eko presidentea (j. [[1895]]).
* [[Ekainaren 4]]a – [[Jorge de Sena]], portugaldar poeta, kritikari, saiakeragile, nobelagile, antzerkigile, itzultzaile eta unibertsitateko irakaslea (j. [[1919]]).
* [[Ekainaren 7]]a – [[Ronald George Wreyford Norrish]], britainiar kimikaria, 1967ko [[Kimikako Nobel Saria]] (j. [[1897]]).
* [[Ekainaren 13]]a – [[Alice Rey Colaço]], portugaldar margolari, ilustratzaile modernista, opera-abeslari, eszenografo eta jantzi-diseinatzailea (j. [[1890]]).
* [[Ekainaren 20]]a – [[Mark Robson]], kanadar zinema zuzendari, ekoizle eta muntatzailea (j. [[1913]]).
* [[Ekainaren 22]]a – [[Jens Otto Krag]], [[Danimarka]]ko lehen ministroa (j. [[1914]]).
* [[Ekainaren 24]]a – [[Mstislav Keldyx]], matematika eta mekanikaren esparruetako sobietar zientzialaria (j. [[1911]]).
* [[Ekainaren 28]]a – [[Clifford Dupont]], [[Rhodesia]]ko lehendabiziko presidentea (j. [[1905]]).
* [[Ekainaren 28]]a – [[José María Portell]], bizkaitar kazetaria, [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] eraila (j. [[1933]]).
* [[Ekainaren 30]]a – [[Roxana Stinchfield Ferris]], estatubatuar botanikaria, landare biltzailea, taxonomoa eta idazlea (j. [[1895]]).
==== Uztaila ====
* [[Uztailaren 6]]a - [[Babe Paley]], estatubatuar kazetaria, editore laguntzailea eta ''socialitea'', XX. mendeko modaren ikonoa (j. [[1915]]).
* [[Uztailaren 8]]a – [[German Rodriguez]], iruindar ezkertiar ekintzaile gaztea, [[1978ko Sanferminak|1978ko Sanferminetan]] poliziak tiroz hila (j. [[1955]]).
* [[Uztailaren 11]] – [[Joseba Barandiaran]], gipuzkoar gaztea, [[German Rodriguez]]en hilketaren aurka manifestatzen ari zela poliziak tiroz hila (j. [[1959]]).
* [[Uztailaren 12]]a – [[Leodegária de Jesus]], brasildar poeta, argitaratzaile eta irakaslea (j. [[1889]]).
* [[Uztailaren 29]]a – [[Trinidad Urtasun]], nafar bertsolari eta okina, [[Perpetua Saragueta]] idazlearen senarra (j. [[1894]]).
* [[Uztailaren 30]]a – [[Umberto Nobile]], italiar esploratzaile, hegazkin-gidari eta militarra (j. [[1885]]).
* [[Uztailaren 31]] – [[Werner Finck]], alemaniar aktore, kabareteko artista, eta idazlea (j. [[1902]]).
==== Abuztua ====
* [[Abuztuaren 2]]a – [[Carlos Chávez]], mexikar musikagilea eta orkestra-zuzendaria (j. [[1899]]).
* [[Abuztuaren 3]]a – [[Catalina Bárcena]], espainiar aktorea (j. [[1888]]).
* [[Abuztuaren 5]]a – [[Ramon de la Sota Aburto]], euskal finantzagizon eta politikari abertzale eta jeltzalea (j. [[1887]]).
* [[Abuztuaren 6]]a – [[Paulo VI.a]], [[Aita santu]]a (j. [[1897]]).
* [[Abuztuaren 9]]a – [[James Gould Cozzens]], estatubatuar eleberrigilea (j. [[1903]]).
* [[Abuztuaren 11]] – [[Kofi Abrefa Busia]], [[Ghana]]ko lehen ministroa (j. [[1913]]).
* [[Abuztuaren 18]]a – [[Gregorio Hombrados]], gipuzkoar margolaria (j. [[1902]]).
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Rhys Davies]], ingelesez idatzi izan zuen galestar idazlea (j. [[1901]]).
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Nicolaas Diederichs]], [[Hego Afrika]]ko presidentea (j. [[1903]]).
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Charles eta Ray Eames|Charles Eames]], estatubatuar disenatzailea (j. [[1907]]).
* [[Abuztuaren 22]]a – [[Jomo Kenyatta]], [[Kenya]]ko lehen presidentea (j. [[1893]]).
* [[Abuztuaren 22]]a – [[Ignazio Silone]], italiar idazlea (j. [[1900]]).
* [[Abuztuaren 25]]a – [[Juan Ajuriagerra Otxandiano|Juan de Ajuriagerra]], [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJko]] politikaria [[Espainiako Gerra Zibila|Espainiako Gerra Zibilean]] eta [[frankismo]]an (j. [[1903]]).
* [[Abuztuaren 26]]a – [[Charles Boyer]], frantziar aktorea (j. [[1899]]).
* [[Abuztuaren 27]]a – [[Gordon Matta-Clark]], estatubatuar artista eta arkitektoa (j. [[1943]]).
* [[Abuztuaren 28]]a – [[Robert Shaw]], ingeles aktore eta eleberri idazlea (j. [[1927]]).
* [[Abuztuaren 31]] – [[John Wrathall]], [[Rhodesia]]ko 2. presidentea (j. [[1913]]).
==== Iraila ====
* [[Irailaren 6]]a – [[Adolf Dassler]], alemaniar kirol oinetakogilea, [[Adidas]] kirol enpresaren sortzailea (j. [[1900]]).
* [[Irailaren 7]]a – [[Keith Moon]], ingeles rock musikari eta bateria-jotzailea, ''[[The Who]]'' taldeko kidea (j. [[1946]]).
* [[Irailaren 8]]a – [[Leopoldo Torre Nilsson]], argentinar zinemagilea (j. [[1924]]).
* [[Irailaren 8]]a – [[Ricardo Zamora]], espainiar futbolaria (j. [[1901]]).
* [[Irailaren 9]]a – [[Hugh MacDiarmid]], eskoziar olerkaria (j. [[1892]]).
* [[Irailaren 11]] – [[Ronnie Peterson]], suediar [[1 Formula]]ko gidaria (j. [[1944]]).
* [[Irailaren 15]]a – [[Willy Messerschmitt]], alemaniar ingeniaria, lehen erreakzio-hegazkina egin zuena (j. [[1898]]).
* [[Irailaren 19]] – [[Étienne Gilson]], frantziar filosofo eta filosofiaren historialaria (j. [[1884]]).
* [[Irailaren 19]]a – [[Jesús Glaria Jordán|Jesús Glaria]], nafar futbolaria (j. [[1942]]).
* [[Irailaren 24]]a – [[Ida Noddack]], alemaniar kimikari eta fisikaria, [[fisio nuklear]]ra aipatu zuen lehen zientzialaria (j. [[1896]]).
* [[Irailaren 24]]a – [[Manne Siegbahn]], suediar fisikaria, 1924ko [[Fisikako Nobel Saria]] (j. [[1886]]).
* [[Irailaren 26]]a – [[Jan Parandowski]], poloniar idazlea eta itzultzailea (j. [[1895]]).
* [[Irailaren 28]]a – [[Joan Paulo I.a]], [[Aita santu|Aita Santua]] (j. [[1912]]).
==== Urria ====
* [[Urriaren 9]]a – [[Jacques Brel]], belgikar abeslari, kantautore eta aktorea (j. [[1929]]).
* [[Urriaren 9]]a – [[Bonifazio Laskurain]], gipuzkoar txistularia eta musikagilea (j. [[1882]]).
* [[Urriaren 17]]a – [[Gertrude Mary Cox]], estatubatuar estatistikaria (j. [[1900]]).
* [[Urriaren 17]]a – [[Giovanni Gronchi]], [[Italia]]ko presidentea (j. [[1887]]).
* [[Urriaren 19]]a – [[Ramon Mercader]], [[Kataluniako Alderdi Sozialista Batua|PSUC]] alderdiko kataluniar militantea, [[Leon Trotski|Troski]] hil zuelako ezaguna (j. [[1913]]).
* [[Urriaren 19]]a – [[Gig Young]], estatubatuar aktorea (j. [[1913]]).
* [[Urriaren 21]]a – [[Anastas Mikoian]], sobietar politikari [[boltxebike]]a (j. [[1895]]).
==== Azaroa ====
* [[Azaroaren 3]]a – [[Ana Carrique]], argentinar musikagilea eta irakaslea (j. [[1886]]).
* [[Azaroaren 6]]a – [[Henri Suter]], suitzar txirrindularia (j. [[1899]]).
* [[Azaroaren 8]]a – [[Norman Rockwell]], estatubatuar margolari eta ilustratzailea (j. [[1894]]).
* [[Azaroaren 15]]a – [[Margaret Mead]], estatubatuar antropologoa eta feminista nabarmena (j. [[1901]]).
* [[Azaroaren 15]]a – [[Domingo Fernández Medrano]], arabar arkeologoa (j. [[1901]]).
* [[Azaroaren 18]]a – [[Jim Jones]], ''Herriaren Tenplua'' sektaren sortzaile eta burua, Guyanako Jonestown herrian berak agindutako sektakideen suizidio masiboan (j. [[1931]]).
* [[Azaroaren 20]]a – [[Giorgio de Chirico]], italiar margolari [[surrealismo|surrealista]] (j. [[1888]]).
* [[Azaroaren 20]]a – [[Bakartxo Etxeberria]], gipuzkoar erraketista (j. [[1922]]).
* [[Azaroaren 22]]a – [[Juan Legarreta]], gipuzkoar futbolaria (j. [[1897]]).
* [[Azaroaren 27]]a – [[Roman Irigoien Mitxelena]], gipuzkoar sendagile eta olerkaria (j. [[1904]]).
* [[Azaroaren 28]]a – [[Carlo Scarpa]], [[venezia]]r arkitektoa (j. [[1906]]).
* [[Azaroaren 29]]a – [[Baltasar Albeniz]], gipuzkoar futbolari eta entrenatzailea (j. [[1905]]).
==== Abendua ====
* [[Abenduaren 3]]a – [[William Grant Still]], estatubatuar musika konpositore eta zuzendaria (j. [[1895]]).
* [[Abenduaren 4]]a – [[Julia Peguero Sanz]], espainiar maistra eta feminista, [[Espainiako Emakumeen Elkarte Nazionala]]ren sortzaileetako bat (j. [[1880]]).
* [[Abenduaren 8]]a – [[Golda Meir]], [[Israelgo Lehen Ministroen zerrenda|Israelgo lehen ministroa]], [[Israel]]go estatu modernoaren sortzaileetakoa (j. [[1898]]).
* [[Abenduaren 10]]a – [[Ed Wood]], estatubatuar zinema zuzendari, ekoizle, gidoigile eta aktorea (j. [[1924]]).
* [[Abenduaren 11]] – [[Vincent du Vigneaud]], estatubatuar biokimikaria, 1955eko [[Kimikako Nobel Saria]] (j. [[1901]]).
* [[Abenduaren 14]]a – [[Salvador de Madariaga]], euskal jatorriko espainiar idazle eta diplomatikoa (j. [[1886]]).
* [[Abenduaren 14]]a – [[Edmundo Suárez]], ''Mundo'', euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (j. [[1916]]).
* [[Abenduaren 17]]a – [[Gregorio Barrios]], bizkaitar-argentinar [[bolero]]-abeslaria eta aktorea (j. [[1911]]).
* [[Abenduaren 21]]a – [[Jose Miguel Beñaran Argala|Jose Miguel Beñaran, ''Argala'']], bizkaitar [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAkide]] eta buruzagi historikoa, [[Batallón Vasco Español]]ek eraila (j. [[1949]]).
* [[Abenduaren 21]]a – [[Roger Caillois]], frantziar antropologo eta idazlea (j. [[1913]]).
* [[Abenduaren 23]]a – [[Misao Tamai]], japoniar futbolaria (j. [[1903]]).
* [[Abenduaren 27]]a – [[Houari Boumediene]], [[Aljeria]]ko presidentea (j. [[1932]]).
* [[Abenduaren 27]]a – [[Alexandre Deulofeu]], kataluniar politikaria eta historiaren filosofoa (j. [[1903]]).
* [[Abenduaren 28]]a – [[Jose Maria Lojendio]], gipuzkoar idazlea, legegizona eta euskaltzalea, [[Euskaltzaindia|Euskaltzaindiko]] hirugarren lehendakaria (j. [[1910]]).
* [[Abenduaren 28]]a – [[Jose Antonio Oar-Arteta]], euskal idazlea (j. [[1900]]).
==== Egun ezezaguna edo zehaztugabea ====
* [[Anastasio Otadui]], euskal apaiza (j. [[1913]]).
* [[Basilio Osaba Ruiz Erentxun]], arabar arkeologiaren aitzindaria (j. [[1907]]).
* [[Benantzio Bernaola Intxaurbe|Benantzio Bernaola Intxaurbe, ''Karakol'']], bizkaitar trikitilaria (j. [[1903]]).
* [[Gillermo Larrañaga]], gipuzkoar idazle eta itzultzailea (j. [[1905]]).
* [[Gotzon Aleman]], euskal idazlea (j. [[1953]]).
* [[Joaquín Baleztena]], nafar abokatu eta politikari [[karlista]] (j. [[1883]]).
* [[Jose Manuel Mendizabal]], ''Mañul'', gipuzkoar gudaria, [[Saseta Batailoia|Saseta batailoiko]] Aitzol konpainiaren tenientea izandakoa (j. [[1910]]).
* [[Miguel Itzigsohn]], argentinar astronomoa (j. [[1908]]).
== [[Nobel Sariak|Nobel saridunak]]: ==
* [[Fisikako Nobel Saria|Fisika]]: [[Piotr Kapitsa|Pyotr Kapitsa]], [[Arno Allan Penzias|Arno Penzias]] eta [[Robert Woodrow Wilson]].
* [[Kimikako Nobel Saria|Kimika]]: [[Peter D. Mitchell]].
* [[Literaturako Nobel Saria|Literatura]]: [[Isaac Bashevis Singer]].
* [[Medikuntzako Nobel Saria|Medikuntza]]: [[Werner Arber]], [[Daniel Nathans]] eta [[Hamilton Smith|Hamilton O. Smith]].
* [[Ekonomiako Nobel Saria|Ekonomia]]: [[Herbert Simon|Herbert A. Simon]].
* [[Bakearen Nobel Saria|Bakea]]: [[Anuar as Sadat|Anwar al-Sadat]] eta [[Menahem Begin|Menachem Begin]].
----
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Denbora unitate aurkibidea}}
[[Kategoria:1978| ]]
rz27v5uan0xkir3v65r7wlhfcrkbc5k
1981
0
1308
10005909
10003819
2024-12-20T15:29:34Z
Lainobeltz
56334
/* Martxoa */
10005909
wikitext
text/x-wiki
{{urte aurkibide probak}}
{{urtegertaerak}}
== Gertaerak ==
=== Euskal Herria ===
* [[Urtarrilaren 13]]a – Kioskoetara ''[[El Pensamiento Navarro]]''ren azken alea alea atera zen. 1897ko urriaren 17an "La Lealtad Navarra" ren ondorengo moderno gisa sortu zen egunkari karlista.
* [[Urtarrilaren 29]]a – [[Jose María Ryan]] [[Lemoizko zentral nuklearra|Lemoizko zentral nuklearreko]] ingeniari nagusia bahitu zuen [[ETA]] militarrak. Astebeteko epean lanak gelditu ezean, Ryan hilko zutela mehatxu egin zuten.
* [[Otsailaren 4]]a – [[Espainia]]ko erregeak, [[Gernika-Lumo|Gernikako]] foruak zin egin zituen. [[Herri Batasuna]]ko eta [[Langile Abertzale Iraultzaileen Alderdia|Langile Abertzale Iraultzaileen Alderdiko]] (LAIA) kideek "[[Eusko gudariak]]" abestu zioten.
* [[Otsailaren 13]]a – [[Joxe Arregi Izagirre]], [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAkide]] [[zizurkil]]darra hil zen pairatutako [[tortura|torturen]] ondorioz.
* [[Otsailaren 27]]a – Victor Fernandez Otxoa tabernari hernaniarrari tiro egin zion [[Batallon Vasco Español]]ek, betirako tetraplegiko utziz.
* [[Apirilaren 27]]a – [[Maule]]n [[Charles Etchandy]] industrial aberatsaren helikopteroa lehergailuarekin lehertu zuen [[Iparretarrak]] talde armatuak.
* [[Irailaren 7]]a – Nafarroa Garaian [[Otsagabi]]ko dantzariek militarren aurrean dantzatzeari uko egin zioten.
=== Mundua ===
* [[1981eko Irlandako gose greba]]: [[Ipar Irlandako gatazka]] garaian [[irlandar errepublikanismo|irlandar errepublikar]] presoek burututako protestaldien ondorioz burutako [[gose-greba]]; 10 gose grebalari hil ziren, tartean [[Bobby Sands]], [[Erresuma Batuko Legebiltzarra|Erresuma Batuko Parlamenturako]] legebiltzarkide hautatua.
* [[Urtarrilaren 8]]a – [[Andorra]]n lehen aldiz presidente bat aukeratu zuten.
* [[Urtarrilaren 18]]a – [[New Cross etxeko sua|New Crosseko sutea]] piztu zen [[Londres]] ekialdeko etxebizitza batean, beltzen komunitatearen aurkako ustezko eraso arrazista larria. 14 eta 22 urte arteko 13 gazte beltz erreta hil ziren.
* [[Urtarrilaren 20]]a – [[Ronald Reagan]] [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBetako]] presidente izendatu zuten, [[Jimmy Carter]] ordezkatuz.
* [[Otsailaren 23]]a – [[Espainia]]ko militar talde batek estatu kolpea eman zuen. Kolpearen ekintza nagusia [[Madril]]go Kongresua, kongresukideekin batera, armaz hartzea izan zen. Kongresua guardia zibil talde batek hartu zuen [[Antonio Tejero|Antonio Tejero Molina]] teniente koronela buru zutela. Kolpeak egonezin handia sortarazi zuen 23tik 24rako gauean. [[Joan Karlos I.a Espainiakoa|Juan Karlos I.aren]] interbentzioaren ondoren, kolpeak porrot egin zuen. Kongresukideak 24ko goizean geratu ziren aske, [[Guardia Zibila|guardia zibilen]] errendizioarekin batera.
* [[Apirilaren 11]] – [[Brixton]]en, XX. mendean Londresen izan zen istilu larrienetakoan, [[1981eko Brixtongo istilua|279 polizia eta 45 lagun zaurituak]] izan ziren.
* [[Maiatzaren 5]]a – [[Bobby Sands]], [[IRA]]ko kidea, hil zen gose grebaren 66. egunean. Gobernu britainiarrak beren preso politiko izaera onar zezala lortzeko borroka luzearen parte izan zen greba.
* [[Maiatzaren 7]]a – Irlanda Iparraldean 100.000 lagunetik gora batu ziren [[Bobby Sands]] [[IRA]]ko militantearen hiletan.
* [[Maiatzaren 10]]a -
** [[Guardia Zibila]]k Juan Mañas Morales, Luis Montero García eta Luis Manuel Cobo Mier [[Santander]]ko gazteak [[tortura]]tu eta hil zituen [[Almería]]n, [[Almeria afera|ETAko kideak zirelakoan]].
** [[François Mitterrand]] [[Frantzia]]ko presidente izendatu zuten.
* [[Maiatzaren 13]]a – [[Mehmet Ali Ağca]]k [[Joan Paulo II.a]] Aita Santuaren aurka atentatua egin zuen Erroman ([[Italia]]).
* [[Ekainaren 4]]a – [[Hartutako Immuno Eskasiaren Sindromea|HIESaren]] birusak eragindako lehen heriotza, [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuetan]].
* [[Abuztuaren 8]]a – [[1981eko Irlandako gose greba]]n ari zen [[Thomas McElwee]] [[IRA]]ko presoa hil zen [[Maze espetxea]]n.
* [[Irailaren 21]]a – [[Belize]] [[Britainiar Inperioa|Britainiar Inperiotik]] independizatu zen.
* [[Azaroaren 1]]a – [[Antigua eta Barbuda]]k independentzia lortu zuen.
* [[Abenduaren 9]]a – [[Mumia Abu-Jamal]] kazetaria atxilotu zuten. [[Pantera Beltza Alderdia|Pantera Beltza Alderdiko]] kide izandakoa, Kazetari Beltzen Elkarteko lehendakaria zen.
== Arte eta kultura ==
* [[Uztailaren 5]]a – [[1981eko Nafarroako Bertsolari Txapelketa]]n [[Jean Pier Mendiburu]]k bere lehenengo txapela jantzi zuen.
* [[Irailaren 10]]a – "[[Gernika (margolana)|Gernika]]" margolana [[Espainia]]ra eraman zuten [[New York]]eko [[New Yorkeko Arte Modernoaren Museoa|Museum of Modern Art]] (MoMA) museotik, beste 23 irudirekin batera.
== Zientzia eta teknologia ==
* [[Abuztuaren 12]]a – [[IBM]]k [[PC]]-a edo ''Personal Computer''-a ([[Ordenagailu Pertsonal]]a) merkaturatu zuen.
* [[Irailaren 22]]a – [[Frantzia]]ko abiadura handiko trenak, TGVak, lehen bidaia egin zuen [[Paris]] eta [[Lyon]] bitartean.
== Kirolak ==
* [[Apirilaren 26]]a – [[Real Sociedad]] [[Donostia]]ko futbol taldeak bere historian lehenengo aldiz [[Espainiako futbol ligako lehen maila|Espainiako Liga txapelketa]] irabaztea lortu zuen, [[Luis Miguel Arconada|Arconada]], [[Jesus Maria Zamora|Zamora]], [[Roberto Lopez Ufarte|Lopez Ufarte]] eta [[Jesus Mari Satrustegi|Satrustegi]] bezalako jokalariek talde mitikoa osatzen zutela. Hurrengo denboraldian arrakasta bera errepikatuko zuten.
* [[Ekainaren 7]]a – [[1981eko Nafarroako Itzulia]]: [[Iñaki López Arregi]] irabazle.
* [[Uztailaren 19]]a – [[Bernard Hinault]]ek [[Frantziako Tourra]] hirugarren aldiz irabazi zuen.
== Jaiotzak ==
==== Urtarrila ====
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Sandra Vilanova]], kataluniar futbolari ohia.
* [[Urtarrilaren 2]]a – [[María Isabel Moreno]], kataluniar txirrindularia.
* [[Urtarrilaren 2]]a – [[Pedrie Wannenburg]], hegoafrikar errugbilaria (h. [[2022]]).
* [[Urtarrilaren 3]]a – [[Saioa Villanueva]], [[Sopela]]ko alkate ohia.
* [[Urtarrilaren 4]]a – [[Diana Trujillo]], kolonbiar ingeniari aeroespaziala, [[NASA]]ren [[Curiosity]] misioaren burua.
* [[Urtarrilaren 5]]a – [[Israel Nash]], estatubatuar abesti egile, abeslari eta gitarra jotzailea.
* [[Urtarrilaren 5]]a – [[Tom Voyce]], ingeles errugbilaria (h. [[2024]]).
* [[Urtarrilaren 6]]a – [[Rinko Kikuchi]], japoniar aktorea.
* [[Urtarrilaren 8]]a – [[Lourdes Pastor]], espainiar abeslari, soziologo eta aktibista feminista.
* [[Urtarrilaren 9]]a – [[Yren Rotela]], pertsona transgeneroen, LGBTI+ kolektiboaren eta sexu-langileen eskubideen aldeko paraguaitar ekintzailea.
* [[Urtarrilaren 9]]a – [[Euzebiusz Smolarek]], poloniar futbolari ohia.
* [[Urtarrilaren 10]]a – [[Tamta]], georgiar jatorriko greziar abeslaria.
* [[Urtarrilaren 13]]a – [[Luis Zubeldía]], argentinar futbolari ohia eta futbol entrenatzailea.
* [[Urtarrilaren 14]]a – [[Rosa López]], andaluziar abeslaria.
* [[Urtarrilaren 14]]a – [[Sven Vanthourenhout]], belgikar ziklo-kroseko eta errepideko txirrindulari ohia.
* [[Urtarrilaren 15]]a – [[Pitbull (abeslaria)|Pitbull]], kubatar jatorriko estatubatuar produktore eta abeslaria.
* [[Urtarrilaren 16]]a – [[Marta Roure]], andorratar abeslaria, [[Eurovision Abesti Lehiaketa]]n [[katalan]]ez abestu zuen lehen artista.
* [[Urtarrilaren 17]]a – [[Antton Luengo]], arabar txirrindulari ohia.
* [[Urtarrilaren 19]]a – [[Asier del Horno]], bizkaitar futbolaria.
* [[Urtarrilaren 19]]a – [[Chris Warren]], estatubatuar saskibaloi jokalaria.
* [[Urtarrilaren 20]]a – [[Iker Gimeno]], kantabriar traineru-estropadetako patroia.
* [[Urtarrilaren 21]]a – [[Michel Teló]], brasildar abeslari eta konpositorea.
* [[Urtarrilaren 25]]a – [[Alicia Keys]], estatubatuar abeslari eta aktorea.
* [[Urtarrilaren 26]]a – [[Amaia Egidazu]], bizkaitar idazlea eta ilustratzailea.
* [[Urtarrilaren 28]]a – [[Elijah Wood]], estatubatuar aktorea.
* [[Urtarrilaren 29]]a – [[Álex Ubago]], gipuzkoar abeslari eta konpositorea.
* [[Urtarrilaren 30]]a – [[Roberto Cuevas]], bizkaitar futbolaria.
* [[Urtarrilaren 31]] – [[Lucía Lapiedra]], espainiar aktore porno ohia.
* [[Urtarrilaren 31]] – [[Danilo Napolitano]], italiar txirrindularia.
* [[Urtarrilaren 31]] – [[Justin Timberlake]], estatubatuar abeslari, aktore eta enpresaria.
==== Otsaila ====
* [[Otsailaren 1]]a – [[Pablo Casado]], [[PP]]ko espainiar politikaria.
* [[Otsailaren 3]]a – [[Estela Navascués]], nafar atleta, maratoian aditua.
* [[Otsailaren 4]]a – [[Lorena Castell]], kataluniar irrati-esatari, telebista aurkezle eta aktorea.
* [[Otsailaren 4]]a – [[Sonia García Galán]], espainiar ikertzailea, historian doktorea eta irakaslea.
* [[Otsailaren 5]]a – [[Mia Hansen-Løve]], frantziar zinema zuzendari, gidoilari eta aktorea.
* [[Otsailaren 7]]a – [[Éva Bisséni]], lapurtar judoka.
* [[Otsailaren 9]]a – [[Tom Hiddleston]], ingeles zinema, telebista eta antzerkiko aktorea.
* [[Otsailaren 10]]a – [[Uzo Aduba]], estatubatuar aktorea.
* [[Otsailaren 10]]a – [[Natasha St-Pier]], kanadar abeslaria.
* [[Otsailaren 11]] – [[Aritz Aduriz]], gipuzkoar futbolari ohia, [[Athletic]]eko historiako aurrelari eraginkorrenetakoa.
* [[Otsailaren 11]] – [[Juan José Cobo]], espainiar txirrindulari ohia.
* [[Otsailaren 11]] – [[Ivan Nikčević]], serbiar eskubaloi jokalaria.
* [[Otsailaren 11]] – [[Sonia Rolland]], franko-ruandar modelo eta antzezlea.
* [[Otsailaren 12]]a – [[Ana Ibáñez Llorente]], errioxar kazetaria eta telebista aurkezlea.
* [[Otsailaren 13]]a – [[Yosuke Fujigaya]], japoniar futbolari ohia.
* [[Otsailaren 13]]a – [[Jonathan González]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Otsailaren 13]]a – [[Gonzalo Miró]], espainiar kazetari eta telebista aurkezlea.
* [[Otsailaren 14]]a – [[Randy de Puniet]], motoziklismoko frantziar pilotua.
* [[Otsailaren 17]]a – [[Anna Fernandez de Paco]], kataluniar zinegilea.
* [[Otsailaren 17]]a – [[Paris Hilton]], estatubatuar modelo, aktore, diseinatzaile eta abeslaria.
* [[Otsailaren 21]]a – [[Floor Jansen]], herbeheretar musikaria, ''[[Nightwish]]'' taldeko abeslaria.
* [[Otsailaren 22]]a – [[Arantza Loureiro]], bizkaitar atleta, 100 metroko hesidunean aditua.
* [[Otsailaren 22]]a – [[Élodie Yung]], frantziar aktorea.
* [[Otsailaren 24]]a – [[Lleyton Hewitt]], australiar tenislari ohia.
* [[Otsailaren 24]]a – [[Jean de Villiers (errugbilaria)|Jean de Villiers]], hegoafrikar errugbilari ohia.
* [[Otsailaren 26]]a – [[Pamela Díaz]], ''La Fiera'', txiletar modelo eta hedabideetako ospetsua.
* [[Otsailaren 26]]a – [[Getari Etxegarai]], arabar aktore eta zuzendaria.
* [[Otsailaren 27]]a – [[Ander Azpitarte]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Otsailaren 27]]a – [[Kepa Peñagarikano]], gipuzkoar pilotari ohia.
* [[Otsailaren 28]]a – [[Roberto Trashorras]], espainiar futbolaria.
==== Martxoa ====
* [[Martxoaren 1]]a – [[Párvusz]], hungariar artista grafikoa.
* [[Martxoaren 2]]a – [[Bryce Dallas Howard]], estatubatuar aktorea.
* [[Martxoaren 3]]a – [[Ainara Ortega]], gipuzkoar aktore eta abeslaria.
* [[Martxoaren 4]]a – [[Aketza Peña]], bizkaitar txirrindularia.
* [[Martxoaren 5]]a – [[Ainhoa Lendinez]], gipuzkoar mendi-lasterkari eta kazetaria.
* [[Martxoaren 6]]a – [[Gorka Iraizoz]], nafar futbolari ohia.
* [[Martxoaren 9]]a – [[Ainara Urrutia]], gipuzkoar mendi lasterkaria.
* [[Martxoaren 10]]a – [[Samuel Eto'o]], kamerundar futbolaria.
* [[Martxoaren 11]] - [[Romina Ressia]], argentinar artista eta argazkilaria.
* [[Martxoaren 12]]a – [[Xavier Daramy]], lapurtar izotz hockey jokalaria.
* [[Martxoaren 12]]a – [[Katarina Srebotnik]], esloveniar tenislaria.
* [[Martxoaren 17]]a – [[Nicky Jam]], estatubatuar abeslari eta aktorea.
* [[Martxoaren 18]]a – [[Fabian Cancellara]], suitzar txirrindularia.
* [[Martxoaren 20]]a – [[Márcio Miranda Freitas Rocha da Silva|Marcinho]], brasildar futbolari ohia.
* [[Martxoaren 23]]a – [[Oinatz Aulestia]], bizkaitar futbolaria.
* [[Martxoaren 23]]a - [[Jennifer eta Michele Steffin]], estatubatuar aktoreak, biki berdin-berdinak.
* [[Martxoaren 25]]a - [[Francisco José Terciado]], espainiar txirrindulari ohia.
* [[Martxoaren 26]]a – [[Naroa Intxausti]], bizkaitar sopranoa.
* [[Martxoaren 26]]a – [[Xabier Ormazabal]], gipuzkoar alpinista (h. [[2004]]).
* [[Martxoaren 27]]a – [[Cacau]], alemaniar-brasildar futbolaria.
* [[Martxoaren 27]]a – [[Liliana Colanzi]], boliviar idazle, editore eta kazetaria.
* [[Martxoaren 28]]a – [[Javier Hurtado]], madrildar politikaria, Eusko Jaurlaritzako Turismo, Komertzio eta Kontsumoko sailburua.
* [[Martxoaren 28]]a – [[Julia Stiles]], estatubatuar aktorea.
* [[Martxoaren 29]]a – [[Kepa Errasti]], gipuzkoar aktorea.
==== Apirila ====
* [[Apirilaren 2]]a – [[Julien Peyrelongue]], lapurtar errugbilari ohia.
* [[Apirilaren 7]]a – [[Beñat Marmissolle]], zuberotar atleta, [[Ultra-trail]]etan aditua.
* [[Apirilaren 7]]a – [[Óscar Pérez]], venezuelar poliziakide, aktore eta disidente politikoa, [[Nicolás Maduro]] presidentearen aurkako polizia-disidentziaren burua (h. [[2018]]).
* [[Apirilaren 9]]a – [[Albin Pelak]], bosniar futbolari ohia.
* [[Apirilaren 9]]a – [[Sergi Vidal]], kataluniar saskibaloi jokalaria.
* [[Apirilaren 10]]a – [[Joel Parkinson]], australiar surflaria.
* [[Apirilaren 11]] – [[Alessandra Ambrosio]], brasildar modelo eta aktorea.
* [[Apirilaren 11]] – [[Miyuki Yanagita]], japoniar futbolari ohia.
* [[Apirilaren 12]]a – [[govy|Angélique Adrianna Govy, ''govy'']], frantziar artista (h. [[2023]]).
* [[Apirilaren 13]]a – [[Laida Lertxundi]], bizkaitar zinemagile eta unibertsitateko irakaslea.
* [[Apirilaren 15]]a – [[Filiz Ahmet]], turko-mazedoniar aktorea.
* [[Apirilaren 15]]a – [[Patricia López Arnaiz]], arabar aktorea.
* [[Apirilaren 17]]a – [[Lea T]], brasildar emakumezko modelo transexuala.
* [[Apirilaren 17]]a – [[Hanna Pakarinen]], finlandiar pop eta pop-rock abeslaria.
* [[Apirilaren 17]]a – [[Viktória Varga]], hungariar haltera.
* [[Apirilaren 17]]a – [[Bolatta Silis-Høegh]], groenlandiar artista eta idazlea.
* [[Apirilaren 18]]a – [[Aintzane Gamiz]], gipuzkoar aktorea.
* [[Apirilaren 18]]a – [[Aritz Itxisoa]], arabar kirolari ohia, [[taekwondo]]n aritua.
* [[Apirilaren 18]]a – [[Eduardo Maura]], bizkaitar irakasle eta politikaria.
* [[Apirilaren 18]]a – [[Audrey Tang]], taiwandar [[software aske]] programatzailea eta munduko lehen ministro transgeneroa.
* [[Apirilaren 19]]a – [[Hayden Christensen]], kanadar aktorea.
* [[Apirilaren 19]]a – [[Laura García]], nafar judoka paralinpikoa.
* [[Apirilaren 19]]a – [[Catalina Sandino Moreno]], kolonbiar aktorea.
* [[Apirilaren 20]]a – [[Uxue Apaolaza]], gipuzkoar idazlea.
* [[Apirilaren 20]]a – [[Laura Mora]], kolonbiar zinema-zuzendaria eta gidoilaria.
* [[Apirilaren 21]]a – [[Natxo Garro]], arabar futbolaria.
* [[Apirilaren 23]]a – [[Valmiro Lopes]], espainiar futbolaria.
* [[Apirilaren 24]]a – [[Xavier Aldekoa]], Afrikako gaietan berezitutako kataluniar kazetaria.
* [[Apirilaren 24]]a – [[Marcus Tulio Tanaka]], japoniar futbolaria.
* [[Apirilaren 24]]a – [[Jasmine Trinca]], italiar aktorea.
* [[Apirilaren 25]]a – [[Leixuri Arrizabalaga]], bizkaitar politikaria.
* [[Apirilaren 25]]a - [[Mariam Hernandez]], kanariar aktorea.
* [[Apirilaren 25]]a – [[Felipe Massa]], [[1 Formula]]ko brasildar pilotua.
* [[Apirilaren 27]]a - [[Montse Pena]], galiziar literatur kritikaria, idazlea eta irakaslea.
* [[Apirilaren 28]]a – [[Jessica Alba]], estatubatuar aktorea.
* [[Apirilaren 30]]a – [[Kunal Nayyar]], indiar jatorriko britainiar aktorea.
==== Maiatza ====
* [[Maiatzaren 2]]a – [[Benito Ros]], nafar txirrindularia, trial modalitatean aditua.
* [[Maiatzaren 2]]a – [[Duda Salabert]], brasildar politikari, ekologista eta irakaslea.
* [[Maiatzaren 4]]a – [[Miren Larrea]], bizkaitar antzezlea, gizarte hezitzailea eta ipuin kontalaria.
* [[Maiatzaren 5]]a – [[Craig David]], britainiar abeslaria.
* [[Maiatzaren 5]]a – [[Danielle Fishel]], estatubatuar aktore, idazle, sukaldari eta telebista zuzendaria.
* [[Maiatzaren 7]]a – [[Irati Eguren]], bizkaitar arkitekto eta ilustratzailea.
* [[Maiatzaren 7]]a – [[Iratxe Esnaola Arribillaga]], gipuzkoar informatika-ingeniaria eta unibertsitateko irakaslea, [[.eus|PuntuEus]] proiektuko koordinatzailea.
* [[Maiatzaren 7]]a – [[Lorena Guréndez]], arabar gimnasta ohia, [[1996ko Udako Olinpiar Jokoak|Atlantako Jokoetan]] urrezko domina lortutakoa eta bitan munduko txapelduna izandakoa.
* [[Maiatzaren 7]]a – [[Igor Oka]], bizkaitar futbol entrenatzailea.
* [[Maiatzaren 9]]a -
** [[Kazuyuki Morisaki]], japoniar futbolari ohia.
** [[Koji Morisaki]], japoniar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 10]]a – [[Belén Arjona]], espainiar abeslaria.
* [[Maiatzaren 11]] – [[Juan José Martín]], arabar izotz hockey jokalari ohia.
* [[Maiatzaren 11]] – [[Daisuke Matsui]], japoniar futbolaria.
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Nerea Barros]], galiziar aktorea.
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Lorena Bernal]], euskal herritar modelo eta aktorea.
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Naohiro Ishikawa]], japoniar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Rami Malek]], estatubatuar aktorea.
* [[Maiatzaren 13]]a – [[David López García]], bizkaitar txirrindularia.
* [[Maiatzaren 13]]a – [[Elisabeth Pinedo]], arabar eskubaloi jokalari ohia eta enpresaburua.
* [[Maiatzaren 13]]a – [[Patricia Pinedo|Patri Pinedo]], arabar eskubaloi jokalari ohia.
* [[Maiatzaren 15]]a – [[Diego Beaskoetxea]], bizkaitar puntista.
* [[Maiatzaren 15]]a – [[Carlos Nozal]], Euskal Herrian jaiotako espainiar txirrindularia.
* [[Maiatzaren 16]]a – [[Oihana Muga Zuriarrain]], nafar medikua.
* [[Maiatzaren 16]]a – [[Iker Zubeldia]], gipuzkoar bertsolaria.
* [[Maiatzaren 17]]a – [[Beñat Albizuri]], bizkaitar txirrindularia.
* [[Maiatzaren 17]]a – [[Laura Hojman]], espainiar dokumentalista, gidoilaria, produktorea eta film-zuzendaria.
* [[Maiatzaren 19]]a – [[Maritxu Housset]], lapurtar gomazko paleta pilotaria.
* [[Maiatzaren 20]]a – [[Iker Casillas]], espainiar futbolaria.
* [[Maiatzaren 20]]a – [[Rachel Platten]], estatubatuar abeslari eta abesti-idazlea.
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Mikel Azparren Arizkuren]], nafar futbolari ohia.
* [[Maiatzaren 22]]a – [[Iker Cobo]], gipuzkoar toreatzailea.
* [[Maiatzaren 22]]a – [[Bassel Khartabil]], siriar palestinar software irekiko garatzailea eta kultura librearen defendatzailea (h. [[2015]]).
* [[Maiatzaren 23]]a – [[Josu Agirre]], gipuzkoar txirrindulari ohia.
* [[Maiatzaren 23]]a – [[Erika Lagoma]], nafar bertsolaria eta feminista.
* [[Maiatzaren 23]]a – [[Gwenno Saunders]], galestar abeslaria.
* [[Maiatzaren 24]]a – [[Jon Benito]], gipuzkoar idazlea.
* [[Maiatzaren 26]]a – [[Eda-Ines Etti]], estoniar abeslaria.
* [[Maiatzaren 26]]a – [[Pastora Filigrana García]], ijito jatorriko abokatu, sindikalista, feminista, idazle eta giza eskubideen aldeko ekintzailea.
* [[Maiatzaren 28]]a – [[Iñaki Narros]], nafar saskibaloi jokalaria.
* [[Maiatzaren 30]]a – [[Celia Flores]], espainiar abeslaria.
==== Ekaina ====
* [[Ekainaren 1]]a – [[Iñaki Gurrutxaga]], gipuzkoar idazlea eta bertsolaria.
* [[Ekainaren 1]]a – [[Amy Schumer]], estatubatuar komediagile, idazle, aktore eta ekoizlea.
* [[Ekainaren 2]]a – [[Eneko Zarrabeitia]], bizkaitar aktibista.
* [[Ekainaren 3]]a – [[Xabier Madariaga]], bizkaitar kazetaria.
* [[Ekainaren 4]]a – [[Xabier Urberuaga]], bizkaitar pilotari ohia.
* [[Ekainaren 5]]a – [[Isabel Rodríguez García]], espainiar abokatua eta politikaria.
* [[Ekainaren 7]]a – [[Juncal Alzugaray]], bizkaitar fisioterapeuta eta osteopata.
* [[Ekainaren 7]]a – [[Anna Kournikova]], errusiar tenislaria.
* [[Ekainaren 9]]a – [[Parinya Charoenphol]], thailandiar boxeolari, modelo eta aktore kathoeya.
* [[Ekainaren 9]]a – [[Natalie Portman]], israeldar-estatubatuar aktorea.
* [[Ekainaren 9]]a – [[Julen Ribas]], gipuzkoar ilustratzaile, marrazkigile eta komikigilea.
* [[Ekainaren 9]]a – [[Anoushka Shankar]], bengalar-ingeles abeslari, artista eta sitar konpositorea.
* [[Ekainaren 11]] – [[Asier García Pereiro]], bizkaitar saskibaloi jokalari paralinpikoa.
* [[Ekainaren 12]]a – [[Klemen Lavrič]], esloveniar futbolari ohia.
* [[Ekainaren 12]]a – [[Adriana Lima]], brasildar modeloa.
* [[Ekainaren 13]]a – [[Chris Evans]], estatubatuar aktorea.
* [[Ekainaren 13]]a – [[Mick Fanning]], australiar surflaria.
* [[Ekainaren 17]]a – [[Jaione Munarriz]], gipuzkoar meteorologoa.
* [[Ekainaren 17]]a – [[Eduardo Prieto Iglesias]], nafar futbol arbitroa.
* [[Ekainaren 19]]a – [[Mario Duplantier]], lapurtar musikaria, [[Gojira]] ''[[death metal]]'' taldekoa.
* [[Ekainaren 20]]a – [[Joseba del Olmo]], bizkaitar futbolaria.
* [[Ekainaren 25]]a – [[Simon Ammann]], suitzar eski-jauzilaria.
* [[Ekainaren 26]]a – [[Panmela Castro]], brasildar artista eta ekintzailea.
* [[Ekainaren 27]]a – [[Rubén Castro]], espainair futbolaria.
* [[Ekainaren 27]]a – [[Raphaël Larrieu]], lapurtar izotz hockey jokalari ohia.
* [[Ekainaren 29]]a – [[Elixabet Ibarra]], gipuzkoar futbolaria.
* [[Ekainaren 30]]a – [[Àlex Casademunt]], kataluniar abeslaria, aktorea eta aurkezlea (h. [[2021]]).
* [[Ekainaren 30]]a – [[Barbora Špotáková]], txekiar kirolaria, [[xabalina jaurtiketa]]n espezializatua.
==== Uztaila ====
* [[Uztailaren 2]]a – [[Jimmy Barnatán]], espainiar aktorea.
* [[Uztailaren 3]]a – [[Inés Arrimadas]], kataluniar politikari eta abokatua.
* [[Uztailaren 4]]a – [[Holly Sweet]], estatubatuar emakumezko aktore pornografiko transexuala.
* [[Uztailaren 5]]a – [[Laura Fernández (idazlea)|Laura Fernández]], kataluniar kazetaria eta idazlea.
* [[Uztailaren 6]]a – [[Elena Ballesteros]], espainiar aktorea.
* [[Uztailaren 7]]a – [[Jon Juaristi Ostolaza]], gipuzkoar erremontelaria.
* [[Uztailaren 8]]a – [[Keita Suzuki]], japoniar futbolari ohia.
* [[Uztailaren 9]]a – [[Zar Amir Ebrahimi]], irandar-frantziar aktorea.
* [[Uztailaren 9]]a – [[Lee Chun-Soo]], hegokorear futbolari ohia.
* [[Uztailaren 9]]a – [[Xabi Pascual]], euskal herritar futbolaria.
* [[Uztailaren 13]]a - [[Niveen Khashab]], libanoar kimikaria.
* [[Uztailaren 14]]a - [[Gimena Llamedo]], asturiar psikologoa eta politikaria.
* [[Uztailaren 16]]a – [[Angelica Ross]], estatubatuar enpresaburu, aktorea eta transgeneroen eskubideen aldeko ekintzailea.
* [[Uztailaren 17]]a – [[Gorka Amuriza]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Uztailaren 17]]a – [[Mélanie Thierry]], frantziar modelo eta aktorea.
* [[Uztailaren 18]]a – [[Michiel Huisman]], nederlandar aktorea, musikaria eta abeslaria.
* [[Uztailaren 21]]a – [[Romeo Santos]], estatubatuar abeslari eta aktorea.
* [[Uztailaren 22]]a – [[Sara Gandara]], bizkaitar kazetaria.
* [[Uztailaren 22]]a – [[Ager Imaz]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[Uztailaren 24]]a – [[Nayib Bukele]], salvadortar enpresaburu eta politikaria.
* [[Uztailaren 24]]a – [[Summer Glau]], estatubatuar aktore eta dantzaria.
* [[Uztailaren 25]]a – [[Yuichi Komano]], japoniar futbolaria.
* [[Uztailaren 27]]a – [[Francesc Cabeza]], kataluniar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Uztailaren 29]]a – [[Fernando Alonso]], 1 Formulako asturiar pilotua.
* [[Uztailaren 30]]a – [[Nicky Hayden]], motoziklismoko estatubatuar pilotua (h. [[2017]]).
* [[Uztailaren 30]]a – [[Hope Solo]], estatubatuar futbol atezain ohia.
==== Abuztua ====
* [[Abuztuaren 4]]a – [[Manuel Lloret]], espainiar txirrindularia.
* [[Abuztuaren 4]]a – [[Meghan Markle]], Sussexeko dukesa, estatubatuar aktorea.
* [[Abuztuaren 5]]a - [[Laura Baena]], espainiar publizitate-sortzailea, ekintzailea eta influencerra.
* [[Abuztuaren 5]]a – [[Xabier Landabidea]], [[Deustuko Unibertsitatea|Deustuko Unibertsitateko]] irakasle eta ikertzaile bizkaitarra, [[Ikus-entzunezko komunikazio|ikus-entzunezko komunikazioan]] aditua.
* [[Abuztuaren 6]]a – [[David Doblas]], espainiar saskibaloi jokalaria.
* [[Abuztuaren 6]]a – [[Leslie Odom Jr.]], estatubatuar aktore eta abeslaria.
* [[Abuztuaren 7]]a – [[Lorena Roldán]], kataluniar abokatu eta politikaria.
* [[Abuztuaren 8]]a – [[Roger Federer]], suitzar tenislaria, historiako inoizko hoberenetarikoa.
* [[Abuztuaren 8]]a – [[Mirjana Povic]], serbiar astrofisikaria eta aktibista.
* [[Abuztuaren 9]]a – [[Julián Cerdá Vicente]], espainiar futbolaria.
* [[Abuztuaren 10]]a – [[Fumino Sugiyama]], japoniar trans aktibista eta eskrimalari ohia.
* [[Abuztuaren 11]] – [[Urko Otegi]], gipuzkoar saskibaloi jokalaria.
* [[Abuztuaren 13]]a – [[Dady]], caboverdetar-portugaldar futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 14]]a – [[Ray William Johnson]], estatubatuar aktorea.
* [[Abuztuaren 15]]a – [[Ella Thomas]], eritrear-estatubatuar aktore, modelo eta ekoizlea.
* [[Abuztuaren 17]]a – [[Helen Lindes]], espainiar modeloa.
* [[Abuztuaren 18]]a – [[Iñaki Garmendia Larrea]], arabar futbolaria.
* [[Abuztuaren 18]]a – [[Kazuki Hiramoto]], japoniar futbolari ohia.
* [[Abuztuaren 20]]a – [[Patxi Garat]], euskal kantautore eta abeslaria.
* [[Abuztuaren 20]]a - [[Pablo de Rojas Sanchez-Franco]], eskuin muturreko apaiz eskumikatua.
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Eder Salas]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Silvio Spann]], trinitatear futbolaria.
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Madelen Urieta]], arabar saskibaloi jokalari ohi eta entrenatzailea.
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Oihan Vega]], gipuzkoar aurkezle, esatari eta musikaria.
* [[Abuztuaren 22]]a – [[Nancy Langat]], kenyar atleta, [[1.500 metroko lasterketa]]n espezialista.
* [[Abuztuaren 22]]a – [[Christina Obergföll]], alemaniar [[Xabalina jaurtiketa|xabalina jaurtitzaile]] ohia.
* [[Abuztuaren 23]]a – [[Carlos Cuéllar]], espainiar futbolaria.
* [[Abuztuaren 24]]a – [[Charlie Christina Martin]], britainiar auto-lasterketa pilotua eta pertsona transgeneroen eskubideen aldeko ekintzailea.
* [[Abuztuaren 25]]a – [[Alberto del Rey]], errioxar pilotaria.
* [[Abuztuaren 28]]a - [[Catherine Apalat]], ugandar argazkilaria eta kazetaria.
* [[Abuztuaren 28]]a – [[Oihana Azkorbebeitia]], bizkaitar mendi lasterkaria.
* [[Abuztuaren 29]]a – [[Émilie Dequenne]], [[valoniar]] aktorea.
* [[Abuztuaren 29]]a – [[Yuliana Peniche]], mexikar aktorea.
* [[Abuztuaren 30]]a – [[Diodato]], italiar kantagilea.
* [[Abuztuaren 31]] - [[Maite Guevara]], arabar aktorea eta pailazoa.
==== Iraila ====
* [[Irailaren 1]]a – [[Arantzazu Azpiroz]], gipuzkoar txirrindulari ohia.
* [[Irailaren 3]]a – [[Bracha van Doesburgh]], herbehereetar aktorea.
* [[Irailaren 4]]a – [[Beyoncé Knowles]], estatubatuar abeslari, konpositore, dantzari, aktore eta enpresaria.
* [[Irailaren 4]]a – [[Jamila Medina Ríos]], kubatar irakasle, poeta, kontalari, saiakeragile eta editorea.
* [[Irailaren 6]]a – [[Yuki Abe]], japoniar futbolaria.
* [[Irailaren 6]]a – [[Santiago Salcedo]], paraguaiar futbolaria.
* [[Irailaren 8]]a – [[Kate Abdo]], britainiar aurkezle eta kazetaria.
* [[Irailaren 8]]a – [[Teruyuki Moniwa]], japoniar futbolaria.
* [[Irailaren 8]]a – [[Daiki Takamatsu]], japoniar futbolari ohia.
* [[Irailaren 10]]a – [[Xabi Borda]], gipuzkoar idazlea.
* [[Irailaren 12]]a – [[Jennifer Hudson]], estatubatuar aktore eta abeslaria.
* [[Irailaren 13]]a – [[Koldo Fernandez de Larrea]], arabar txirrindularia.
* [[Irailaren 14]]a – [[Gurutze Frades]], bizkaitar triatloilaria.
* [[Irailaren 15]]a – [[Sara Carracelas]], gipuzkoar igerilari paralinpikoa.
* [[Irailaren 15]]a – [[Nerea Elustondo]], gipuzkoar bertsolaria.
* [[Irailaren 16]]a – [[Fan Bingbing]], txinatar aktore eta abeslaria.
* [[Irailaren 16]]a – [[Alexis Bledel]], estatubatuar aktore eta modeloa.
* [[Irailaren 16]]a – [[Sandra Sánchez (karateka)|Sandra Sánchez]], espainiar karateka.
* [[Irailaren 16]]a – [[Rodrigo Sorogoyen]], espainiar zinema zuzendari eta gidoigilea.
* [[Irailaren 18]]a – [[Aitor Luna]], gipuzkoar aktorea.
* [[Irailaren 18]]a – [[Teresa Rodríguez]], andaluziar irakaslea eta politikaria.
* [[Irailaren 18]]a - [[Mikel Urkixo Aierdi]], Euskara eta Literatura irakaslea eta idazle bizkaitarra.
* [[Irailaren 19]]a – [[Damiano Cunego]], italiar txirrindulari ohia.
* [[Irailaren 20]]a – [[Feliciano López]], espainiar tenislaria.
* [[Irailaren 22]]a – [[Koji Yamase]], japoniar futbolaria.
* [[Irailaren 23]]a – [[Rosa Catrileo]], Txileko etnia maputxearen mestizoa, giza eskubideen defendatzailea.
* [[Irailaren 23]]a – [[Natalie Horler]], alemaniar abeslaria.
* [[Irailaren 25]]a – [[Dan Mintz]], estatubatuar aktorea.
* [[Irailaren 25]]a – [[Anartz Ormaza]], bizkaitar arkitektoa, hezitzailea eta dantzaria.
* [[Irailaren 26]]a – [[Jaime Penedo]], panamar futbolaria.
* [[Irailaren 26]]a – [[Serena Williams]], estatubatuar tenislaria, historiako jokalari onenen artean sailkatua.
* [[Irailaren 27]]a – [[Uxue Juárez]], nafar literatura irakasle eta eleberrigilea.
* [[Irailaren 28]]a – [[Nihan Büyükağaç]], turkiar aktorea.
* [[Irailaren 28]]a – [[José Manuel Calderón]], espainiar saskibaloi jokalari ohia.
* [[Irailaren 28]]a – [[Carlos Coloma]], espainiar mendi-txirrindulari ohia.
* [[Irailaren 29]]a – [[Manu Herrera]], espainiar futbolaria.
* [[Irailaren 30]]a – [[Iban Mayoz]], gipuzkoar txirrindularia.
==== Urria ====
* [[Urriaren 1]]a – [[Satoshi Ōtomo]], japoniar-filipinar futbolaria.
* [[Urriaren 3]]a – [[Zlatan Ibrahimović]], suediar futbolaria.
* [[Urriaren 4]]a – [[Joseba Usabiaga]], gipuzkoar aktorea.
* [[Urriaren 5]]a – [[Mikel Aurrekoetxea]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[Urriaren 9]]a – [[Ryoichi Maeda]], japoniar futbolaria.
* [[Urriaren 9]]a – [[Sergi Romero]], gipuzkoar aktorea.
* [[Urriaren 10]]a – [[Daisuke Nasu]], japoniar futbolaria.
* [[Urriaren 11]] – [[Patricia Ribeiro]], portugaladar emakumezko abeslari transgeneroa.
* [[Urriaren 12]]a – [[D'or Fischer]], estatubatuar saskibaloi jokalaria.
* [[Urriaren 13]]a – [[Juan Jose Aranburu]], gipuzkoar [[Tiro (kirola)|tiratzailea]], ''skeet'' modalitatean aditua.
* [[Urriaren 13]]a – [[Josu Mondelo]], gipuzkoar txirrindulari ohia.
* [[Urriaren 16]]a – [[Yásnaya Elena Aguilar Gil]], hizkuntzalaria, idazlea, itzultzailea, hizkuntza-eskubideen ekintzailea eta ayuujk hizkuntzako ikertzailea.
* [[Urriaren 16]]a – [[Jon Martin]], gipuzkoar bertsolaria, idazlea eta abeslaria.
* [[Urriaren 21]]a – [[Nemanja Vidić]], serbiar futbolaria.
* [[Urriaren 23]]a – [[Leticia Dolera]], kataluniar aktorea.
* [[Urriaren 24]]a – [[Tila Tequila]], estatubatuar abeslari, aktore eta modeloa.
* [[Urriaren 26]]a – [[Miren Zabaleta]], nafar politikaria, [[Sortu]]ko Nafarroako arduradun politikoa.
* [[Urriaren 27]]a – [[Katixa Agirre]], arabar idazlea, [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUko]] irakaslea eta Ikus-entzunezko komunikazioan doktorea.
* [[Urriaren 28]]a – [[Ignacio Azpilikueta]], gipuzkoar futbolari ohia.
* [[Urriaren 28]]a – [[Milan Baroš]], txekiar futbolari ohia.
* [[Urriaren 30]]a – [[Rubén Pérez]], bizkaitar txirrundularia.
* [[Urriaren 30]]a – [[Ivanka Trump]], estatubatuar enpresaburu, socialité eta modeloa.
* [[Urriaren 31]] – [[Igotz Garde]], nafar futbolari ohia.
==== Azaroa ====
* [[Azaroaren 2]]a – [[Ander Alaña]], bizkaitar futbolaria.
* [[Azaroaren 4]]a – [[Juan Martinez de Irujo]], nafar pilotari ohia, hiru txapel nagusiak urte berean janztea bi aldiz lortu duen pilotari bakarra.
* [[Azaroaren 9]]a – [[Natacha Bustos]], espainiar komiki-marrazkilaria.
* [[Azaroaren 9]]a – [[Javier Urriza]], nafar erremontelaria.
* [[Azaroaren 11]]a – [[Abril Zamora]], kataluniar aktorea eta zuzendaria.
* [[Azaroaren 13]]a – [[Greg Minnaar]], mendi-bizikletako hegoafrikar txirrindularia, downhill modalitatean munduko txapelduna izandakoa.
* [[Azaroaren 13]]a – [[Haritz Mujika]], gipuzkoar futbolaria.
* [[Azaroaren 14]]a – [[Verónica Gerber Bicecci]], mexikar artista eta idazlea.
* [[Azaroaren 15]]a – [[Lorena Ochoa]], mexikar golflaria.
* [[Azaroaren 17]]a – [[Sarah Harding]], ingeles abeslaria, modeloa eta aktorea (h. [[2021]]).
* [[Azaroaren 17]]a – [[Iker Piedrafita]], nafar abeslari eta gitarrista, konpositore eta ekoizlea.
* [[Azaroaren 18]]a – [[Thierry Dusautoir]], bolikostar-frantziar errugbi jokalari ohia.
* [[Azaroaren 18]]a - [[Maral Yazarloo-Pattrick]], irandar artista eta moda diseinatzailea.
* [[Azaroaren 20]]a – [[Tamara Falcó]], espainiar moda-diseinatzailea, telebistako aurkezlea eta laguntzailea, aristokrata eta ''sozialitea''.
* [[Azaroaren 20]]a – [[Erica Malunguinho]], brasildar hezitzailea, artista plastikoa eta politikaria, São Pauloko legebiltzarreko lehen diputatu transgeneroa.
* [[Azaroaren 25]]a – [[Xabier Alonso|Xabi Alonso]], gipuzkoar futbolaria, 2000ko hamarkadako ezagunenetarikoa Europa mailan.
* [[Azaroaren 28]]a – [[Louise Bourgoin]], bretainiar aktore, modelo eta telebista-aurkezlea.
* [[Azaroaren 30]]a – [[Swann Arlaud]], frantziar aktorea.
==== Abendua ====
* [[Abenduaren 1]]a – [[Kenji Haneda]], japoniar futbolari ohia.
* [[Abenduaren 1]]a – [[Aleksa Lundberg]], suediar emakumezko aktore eta kazetari transgeneroa.
* [[Abenduaren 2]]a – [[Britney Spears]], estatubatuar pop abeslari, aktore eta dantzaria.
* [[Abenduaren 3]]a – [[David Villa]], espainiar futbolaria.
* [[Abenduaren 4]]a – [[Florencia de Saracho]], mexikar aktorea.
* [[Abenduaren 9]]a - [[Nani Jiménez]], espainiar aktorea eta modeloa.
* [[Abenduaren 9]]a - [[Dia Mirza]], indiar modeloa, aktorea eta ekoizlea.
* [[Abenduaren 10]]a – [[Jenni Alvarado]], bizkaitar artista.
* [[Abenduaren 11]] – [[Javier Saviola]], argentinar futbolari ohia.
* [[Abenduaren 12]]a – [[Alex Txikon]], bizkaitar mendizalea, alpinista, aizkolaria eta kirolaria.
* [[Abenduaren 13]]a – [[Tania Elosegi]], gipuzkoar golf-jokalaria.
* [[Abenduaren 13]]a – [[Jule Goikoetxea Mentxaka]], gipuzkoar filosofo politikoa eta irakaslea.
* [[Abenduaren 13]]a – [[Amy Lee]], estatubatuar abeslari eta musikaria, ''[[Evanescence]]'' taldearen sortzailetako bat.
* [[Abenduaren 14]]a – [[Itziar Mendizabal]], gipuzkoar ballet-dantzaria.
* [[Abenduaren 15]]a – [[Michelle Dockery]], ingeles aktorea.
* [[Abenduaren 18]]a – [[Lucy Prebble]], britainiar antzerkigilea, gidoilaria eta idazlea.
* [[Abenduaren 19]]a – [[Beth Ditto]], estatubatuar abeslari eta moda diseinatzailea.
* [[Abenduaren 20]]a – [[Lia (abeslaria)|Lia]], japoniar abeslaria.
* [[Abenduaren 20]]a – [[María Elisa Quinteros]], txiletar odontologoa, zirujau dentista, epidemiologoa, ikertzailea eta politikaria.
* [[Abenduaren 21]]a - [[Marta Fernández (saskibaloi-jokalaria)|Marta Fernández]], kataluniar saskibaloi-jokalaria.
* [[Abenduaren 22]]a – [[Ander Lanbarri]], bizkaitar futbolaria.
* [[Abenduaren 23]]a – [[Beth (abeslaria)|Beth]], kataluniar abeslaria eta aktorea.
* [[Abenduaren 23]]a – [[Angelo Kelly]], irlandar musikaria, ''[[The Kelly Family]]'' taldeko kidea.
* [[Abenduaren 24]]a – [[Dima Bilan]], errusiar egile abeslaria eta aktorea.
* [[Abenduaren 24]]a – [[Josu Larrazabal]], bizkaitar txirrindularitzako prestatzaile fisiko eta kirol zuzendaria.
* [[Abenduaren 25]]a - [[Sonia Jontxeva]], bulgariar opera sopranoa.
* [[Abenduaren 27]]a – [[Emilie de Ravin]], australiar aktorea.
* [[Abenduaren 28]]a – [[Sienna Miller]], estatubatuar aktore, modelo eta moda diseinatzailea.
* [[Abenduaren 31]] – [[Deniz Çakır]], turkiar aktorea.
==== Egun ezezaguna edo zehaztugabea ====
* [[Ainara Gorostitzu]], gipuzkoar idazle eta kazetaria.
* [[Ainhoa Unanue]], bizkaitar idazle eta olerkigilea.
* [[Alaitz Zabala]], bizkaitar politikari jeltzale eta kontularia.
* [[Alfonso Zapico]], asturiar komikigilea.
* [[Ana Goitia]], bizkaitar moda munduko profesionala eta telebistako aurkezlea.
* [[Borja Barragué]], gipuzkoar irakasle, idazle eta ikertzailea.
* [[Céline Mounole]], [[Paueko eta Aturrialdeko Unibertsitatea|Paueko eta Aturrialdeko herrialdeetako unibertsitatean]] gramatika ikerlaria.
* [[Eider Conde]], [[Aranzadi Zientzia Elkartea|Aranzadi Zientzia Elkarteko]] komunikazio-arduraduna.
* [[Estibaliz Larrauri]], arabar abokatu, funtzionario, [[EHU]]ko irakasle eta [[EAJ]]ko politikaria.
* [[Fredi Paia]], bizkaitar bertsolari eta kazetaria.
* [[Gaizka Fernández Soldevilla]], bizkaitar historialaria, [[eusko abertzaletasun]]ean aditua.
* [[Garbiñe Ortega]], arabar zinema-komisarioa.
* [[Haizea Barcenilla]], gipuzkoar unibertsitate irakaslea, ikerlaria eta arte-kritikaria.
* [[Idoia Buruaga]], [[Elorrio]]ko alkatea.
* [[Iñaki Rikarte]], arabar antzezlea.
* [[Iñaki Sanz Azkue]], gipuzkoar biologo eta Bigarren Hezkuntzako irakaslea.
* [[Iñigo Izagirre]], gipuzkoar bertsolaria.
* [[Iosu Zapata]], nafar artista plastikoa eta musikaria.
* [[Itxaro Perez Urzelai]], gipuzkoar biokimikaria, [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUko]] irakaslea eta ikertzailea.
* [[Itxaso Martin]], gipuzkoar idazle eta antropologoa.
* [[Iván Redondo]], gipuzkoar aholkulari politikoa.
* [[Ixone Azkorra]], bizkaitar artista eta aktibista.
* [[Jose Luis Barberia Villabona]], nafar bertsolaria (h. [[2023]]).
* [[Josu Estarrona Elizondo]], arabar musikari, irakasle eta [[EH Bildu]]ko politikaria.
* [[Kepa Urbieta]], gipuzkoar kazetari eta idazlea.
* [[Libe Garcia de Cortazar]], bizkaitar abeslaria.
* [[Lohitzune Zuloaga]], gipuzkoar soziologo eta ikertzailea.
* [[Maider Maraña]], gipuzkoar gizarte-ekintzailea, [[Baketik]] erakundeko zuzendaria.
* [[Maitane Arnoso]], [[EHU]]ko irakaslea eta ikerlari gipuzkoarra.
* [[Matxus Perugorria]], nafar biokimikaria.
* [[Miren Gorrotxategi Azkune|Miren Gorrotxategi]], gipuzkoar idazlea.
* [[Miren Tirapu]], nafar antzerkigilea.
* [[Nere Gabantxo]], bizkaitar ilustratzailea eta diseinatzaile grafikoa.
* [[Oihane Perez]], gipuzkoar kazetaria.
* [[Pascal Ezkurra]], lapurtar trinketelaria.
* [[Pili Aguado]], gipuzkoar ilustratzailea.
* [[Xabier Maia]], nafar bertsolaria.
* [[Xabier Terreros]], nafar bertsolaria.
* [[Xabier Uribe-Etxebarria]], bizkaitar enpresaburua, [[Sherpa (enpresa)|Sherpa]], Anboto group, BestFarmers.eco eta Web Summit enpresen sortzailea.
* [[Maider Uriarte]], bizkaitar arkitektoa eta [[EHU]]ko irakaslea (h. [[2016]]).
* [[Aroa Moreno Durán]], espainiar kazetaria eta idazlea.
* [[Emilia Landaluce]], espainiar kazetaria eta idazlea.
* [[María Pachón]], [[Espainiako Aireko Armada]]ko emakume militarra, [[Espainiako Indar Armatuak|Espainiako Indar Armatuetako]] lehen emakume transexuala.
* [[Marta Olazabal]], bizkaitar ikertzailea.
* [[Miriam Rivera]], mexikar emakumezko aktore pornografiko eta modelo transexuala (h. [[2019]]).
* [[Nacho Carretero]], espainiar idazle eta kazetaria.
* [[Nancy Porsia]], italiar kazetaria eta analista, [[Afrika iparralde]]ko eta [[Ekialde Hurbila|Ekialde Hurbileko]] gatazketan aditua.
* [[Nerea Irigoyen]], espainiar birologoa.
* [[Rosa García-Malea López]], [[Espainiako Indar Armatuak|Espainiako armadako]] lehen emakume ehiza-[[Hegazkinlari|pilotua]].
* [[Wendy Flores]], nicaraguar abokatua eta giza eskubideen defendatzailea.
== Heriotzak ==
==== Urtarrila ====
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Ramon Belaustegigoitia]], ''Rabel'', arabar idazle eta futbolaria (j. [[1891]]).
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Manuel Irujo|Manuel de Irujo]], nafar abokatu eta politikari jeltzalea (j. [[1891]]).
* [[Urtarrilaren 2]]a – [[Cora Ratto de Sadosky]], matematikaria, giza eskubideen eta Argentinako emakumeen eskubideen aldeko aktibista (j. [[1912]]).
* [[Urtarrilaren 5]]a – [[Harold Clayton Urey]], estatubatuar kimikaria, 1934ko [[Kimikako Nobel Saria]] (j. [[1893]]).
* [[Urtarrilaren 5]]a – [[Lanza del Vasto]], italiar-frantziar pentsalari eta idazlea (j. [[1901]]).
* [[Urtarrilaren 6]]a – [[Archibald Joseph Cronin]], ingeles eleberrigilea (j. [[1896]]).
* [[Urtarrilaren 6]]a – [[Antonio Suárez]], espainiar txirrindularia (j. [[1932]]).
* [[Urtarrilaren 10]]a – [[Richard Boone]], estatubatuar aktorea (j. [[1917]]).
* [[Urtarrilaren 14]]a – [[José Caeiro]], gipuzkoar futbolaria (j. [[1925]]).
* [[Urtarrilaren 19]]a – [[Francesca Woodman]], estatubatuar argazkilari feminista (j. [[1958]]).
* [[Urtarrilaren 22]]a – [[Maria Moliner]], espainiar filologoa (j. [[1900]]).
* [[Urtarrilaren 23]]a – [[Samuel Barber]], estatubatuar konpositorea (j. [[1910]]).
* [[Urtarrilaren 24]]a – [[Martha Betz Shapley]], estatubatuar astronomoa, [[Izar bitar itzaltzaile|izar bitar eklipsatzaileei]] buruzko ikerketarengatik ezaguna (j. [[1890]]).
==== Otsaila ====
* [[Otsailaren 1]]a – [[Eric Hultén]], suediar botanikaria (j. [[1894]]).
* [[Otsailaren 6]]a – [[Frederika Hannoverkoa]], [[Grezia]]ko erregina ezkontidea (j. [[1917]]).
* [[Otsailaren 6]]an hilik aurkitua – [[José María Ryan]], [[Lemoizko zentral nuklearra|Lemoizko zentral nukelarreko]] eraikuntzen ingeniari burua, [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] bahitu eta eraila (j. [[1943]]).
* [[Otsailaren 9]]a – [[Bill Haley]], estatubatuar musikaria, [[rock and roll]]aren sortzaileetako bat (j. [[1925]]).
* [[Otsailaren 10]]a – [[Julio Jauregi Lasanta]], bizkaitar politikaria (j. [[1910]]).
* [[Otsailaren 13]]a – [[Joxe Arregi Izagirre]], gipuzkoar [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAkidea]], [[Espainia]]ko Polizia Nazionalak egindako torturen ondorioz (j. [[1951]]).
* [[Otsailaren 17]]a – [[Roberto Etxebarria]], euskal herritar futbolaria (j. [[1908]]).
* [[Otsailaren 19]]a – [[Juan Thalamas Labandibar]], gipuzkoar apaiza, filosofo, idazle, poeta eta soziologoa (j. [[1906]]).
* [[Otsailaren 28]]a – [[Álvaro Cunqueiro]], galiziar idazle eta kazetaria (j. [[1911]]).
==== Martxoa ====
* [[Martxoaren 1]]a – [[Consuelo Rubio]], espainiar soprano eta mezzosopranoa (j. [[1927]]).
* [[Martxoaren 3]]a – [[Miguel Ángel Alonso Samaniego]], errioxar farmazialari eta politikaria, [[Araba]]ko gobernadore zibila (j. [[1921]]).
* [[Martxoaren 8]]a – [[Juan Agustin Zumalabe]], euskal olerkaria eta itzultzailea (j. [[1914]]).
* [[Martxoaren 9]]a – [[Max Delbruck]], estatubatuar biologoa, 1969ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (j. [[1906]]).
* [[Martxoaren 9]]a- [[Telesforo Monzón|Telesforo Monzon]], [[bergara]]r idazle, euskaltzain eta politikaria, buruzagi [[jeltzale|jelkidea]] eta ondoren [[Herri Batasuna]]ren sortzaileetako bat (j. [[1904]]).
* [[Martxoaren 12]]a – [[Ángeles Ottein]], espainiar sopranoa (j. [[1895]]).
* [[Martxoaren 15]]a – [[René Clair]], frantziar zinemagilea (j. [[1898]]).
* [[Martxoaren 19]]a – [[André Capagorry]], lapurtar politikaria (j. [[1894]]).
* [[Martxoaren 19]]a – [[Margarita Lecuona]], kubatar kantari eta konpositorea (j. [[1910]]).
* [[Martxoaren 23]]a – [[Claude Auchinleck]], britainiar militarra (j. [[1884]]).
* [[Martxoaren 23]]a – [[Beatrice Tinsley]], britainiar-zeelandaberritar kosmologoa eta astronomoa (j. [[1941]]).
==== Apirila ====
* [[Apirilaren 5]]a – [[Bob Hite]], estatubatuar abeslaria, ''[[Canned Heat]]'' taldeko abeslaria (j. [[1943]]).
* [[Apirilaren 7]]a – [[Norman Taurog]], estatubatuar zinema zuzendari eta gidoigilea (j. [[1899]]).
* [[Apirilaren 8]]a – [[Omar Bradley]], estatubatuar militarra (j. [[1893]]).
* [[Apirilaren 10]]a – [[Ignacio Untzeta]], euskal herritar politikaria, [[Euzkadi Buru Batzarra|EBBko presidentea]].
* [[Apirilaren 12]]a – [[Luis Aranaz]], nafar futbolari eta entrenatzailea (j. [[1914]]).
* [[Apirilaren 12]]a – [[Joe Louis]], estatubatuar boxeolaria, ondoz ondoko 140 hilabetez pisu astunetako munduko txapelduna (j. [[1914]]).
* [[Apirilaren 18]]a – [[Jose Muxika Muxika]], gipuzkoar legegizona eta politikaria (j. [[1894]]).
* [[Apirilaren 23]]a – [[Josep Pla]], kataluniar idazlea (j. [[1897]]).
* [[Apirilaren 25]]a – [[Joaquina Eguaras]], nafarroan jaiotako andaluziar hebraista eta arabista, [[Granadako Unibertsitatea|Granadako Unibertsitateko]] lehenengo emakume irakaslea (j. [[1897]]).
* [[Apirilaren 26]]a – [[Francisco Belaustegigoitia]], [[Athletic|Bilboko Athletic Klubeko]] jokalaria (j. [[1897]]).
* [[Apirilaren 27]]a – [[Demetrio Beriain]], Kataluniako nafar anarkista eta idazlea (j. [[1911]]).
* [[Apirilaren 30]]a – [[Paco Bienzobas]], euskal herritar futbolaria (j. [[1909]]).
* [[Apirilaren 30]]a – [[María Josefa Cerrato Rodríguez]], Espainian albaitaritzako unibertsitate-titulua lortu zuen lehen emakumea (j. [[1897]]).
==== Maiatza ====
* [[Maiatzaren 1]]a – [[Rafael Aizpun]], nafar legelari eta politikaria (j. [[1889]]).
* [[Maiatzaren 1]]a – [[Heinosuke Gosho]], japoniar zinemagilea (j. [[1902]]).
* [[Maiatzaren 2]]a – [[René Kalisky]], belgikar idazlea (j. [[1936]]).
* [[Maiatzaren 3]]a – [[Nargis Dutt]], indiar zinema aktore eta abeslaria (j. [[1929]]).
* [[Maiatzaren 3]]a – [[Rafael Eguskiza Aurrekoetxea]], bizkaitar futbolaria (j. [[1912]]).
* [[Maiatzaren 5]]a – [[Bobby Sands]], [[Irlandako Armada Errepublikarra|IRAko]] kide mitikoa, [[1981eko Irlandako gose greba]]n (j. [[1954]]).
* [[Maiatzaren 9]]a – [[Nelson Algren]], estatubatuar idazlea (j. [[1909]]).
* [[Maiatzaren 9]]a – [[Margaret Lindsay]], estatubatuar aktorea (j. [[1910]]).
* [[Maiatzaren 9]]a – [[Lezo Urreztieta]], euskal itsasgizon, abertzale, mugalari eta kontrabandista (j. [[1907]]).
* [[Maiatzaren 11]] – [[Odd Hassel]], norvegiar kimikaria, 1969ko [[Kimikako Nobel Saria]] (j. [[1897]]).
* [[Maiatzaren 11]] – [[Bob Marley]], jamaikar abeslari eta musikagilea, [[reggae]] musikari ezagunena (j. [[1945]]).
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Francis Hughes]], [[Behin-behineko Irlandako Armada Errepublikarra|Behin-Behineko IRAko]] kidea, [[1981eko Irlandako gose greba]]n (j. [[1956]]).
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Benjamin Sheares]], [[Singapur]]reko 2. presidentea (j. [[1907]]).
* [[Maiatzaren 18]]a – [[Juana Cruz]], madrildar toreatzailea, Espainiako emakume [[toreatzaile]] aitzindarietako bat (j. [[1917]]).
* [[Maiatzaren 18]]a – [[William Saroyan]], estatubatuar idazlea (j. [[1908]]).
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Raymond McCreesh]], [[Behin-behineko Irlandako Armada Errepublikarra|Behin-Behineko IRAko]] kidea, [[1981eko Irlandako gose greba]]n (j. [[1957]]).
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Patsy O'Hara]], [[INLA]]ko kidea, [[1981eko Irlandako gose greba]]n (j. [[1957]]).
* [[Maiatzaren 23]]a – [[Joaquín Roa]], euskal aktorea (j. [[1895]]).
* [[Maiatzaren 24]]a - [[Marie-Andrée Schwindenhammer]], trans pertsonen eskubideen aldeko ekintzaile frantziarra (j. [[1909]]).
* [[Maiatzaren 25]]a – [[Ruby Payne-Scott]], australiar fisikari eta astronomoa, erradiofisikan eta irrati-astronomian aitzindarietako bat (j. [[1912]]).
* [[Maiatzaren 26]]a – [[Alberto Schommer Koch]], alemaniar argazkilaria, [[Alberto Schommer|Alberto Schommer García]] arabar argazkilariaren aita (j. [[1897]]).
* [[Maiatzaren 28]]a – [[Mary Lou Williams]], estatubatuar jazz piano-jotzaile eta musikagilea (j. [[1910]]).
* [[Maiatzaren 28]]a – [[Stefan Wyszyński]], poloniar kardinala (j. [[1901]]).
* [[Maiatzaren 30]]a – [[Ziaur Rahman]], [[Bangladesh]]ko presidentea (j. [[1936]]).
* [[Maiatzaren 31]] – [[Giuseppe Pella]], [[Italia]]ko lehen ministroa (j. [[1902]]).
==== Ekaina ====
* [[Ekainaren 2]]a – [[Nikolas Alzola]], ''Bitaño'', euskal idazle, margolari, fraide eta [[Euskaltzain urgazleen zerrenda|euskaltzain urgazlea]] (j. [[1922]]).
* [[Ekainaren 2]]a – [[Andres Azkarate]], nafar apaiz eta monjea (j. [[1891]]).
* [[Ekainaren 4]]a – [[Augustin Anabitarte]], gipuzkoar idazlea eta [[Euskaltzain urgazleen zerrenda|euskaltzain urgazlea]] (j. [[1891]]).
* [[Ekainaren 11]] – [[María Martos]], espainiar feminista, [[Lyceum Club Femenino|Lyceum]] Clubaren sortzaileetako bat (j. [[1888]]).
* [[Ekainaren 14]]a – [[Crescente Olariaga]], gipuzkoar futbolaria (j. [[1903]]).
* [[Ekainaren 19]]a – [[Juan José Crespo Galende]], [[Espainiako Alderdi Komunista (berrosatua)|PCE (r)]]-ko eta [[GRAPO]]ko bizkaitar militantea, 97 egun [[gose-greba]]n igaro ondoren (j. [[1953]]).
* [[Ekainaren 19]]a – [[Lotte Reiniger]], alemaniar zinema zuzendaria, marrazki bizidunen egilea (j. [[1899]]).
* [[Ekainaren 28]]a – [[Terry Fox]], kanadar kirolaria eta minbiziaren ikerketa-ekintzailea (j. [[1958]]).
==== Uztaila ====
* [[Uztailaren 1]]a – [[Marcel Breuer]], hungariar-estatubatuar arkitekto eta altzarien diseinatzailea (j. [[1902]]).
* [[Uztailaren 1]]a – [[Rushton Moreve]], estatubatuar baxu-jotzailea, ''[[Steppenwolf (musika taldea)|Steppenwolf]]'' taldeko kidea (j. [[1948]]).
* [[Uztailaren 2]]a – [[Mercedes Prendes]], asturiar aktorea (j. [[1903]]).
* [[Uztailaren 5]]a – [[Jorge Urrutia]], txiletar musikagilea eta irakaslea (j. [[1903]]).
* [[Uztailaren 8]]a – [[Joe McDonnell]], [[Behin-behineko Irlandako Armada Errepublikarra|Behin-Behineko IRAko]] kidea, [[1981eko Irlandako gose greba]]n (j. [[1951]]).
* [[Uztailaren 12]]a – [[Boris Nikolaievitx Polevoi]], errusiar idazlea (j. [[1908]]).
* [[Uztailaren 13]]a – [[Martin Hurson]], [[Behin-behineko Irlandako Armada Errepublikarra|Behin-Behineko IRAko]] kidea, [[1981eko Irlandako gose greba]]n (j. [[1956]]).
* [[Uztailaren 16]]a – [[Jacob Wolfowitz]], poloniar-estatubatuar estatistikaria (j. [[1910]]).
* [[Uztailaren 19]]a – [[José María Pemán]], espainiar idazle, politikari eta intelektuala (j. [[1897]]).
* [[Uztailaren 21]]a – [[José Daniel Lacalle]], euskal herritar militarra, Espainiako Aire Ministroa (j. [[1897]]).
* [[Uztailaren 22]]a – [[Mattin Treku]], euskal idazle eta bertsolaria (j. [[1916]]).
* [[Uztailaren 26]]a – [[Etienne Salaberri]], ''So egilea'', euskal apaiz, idazle eta kazetaria (j. [[1903]]).
* [[Uztailaren 27]]a – [[William Wyler]], suitzar-estatubatuar film zuzendaria (j. [[1902]]).
* [[Uztailaren 31]] – [[Omar Torrijos]], panamar militarra eta politikaria (j. [[1929]]).
==== Abuztua ====
* [[Abuztuaren 1]]a – [[Paddy Chayefsky]], estatubatuar antzerkigile, gidoilari eta eleberrigilea (j. [[1923]]).
* [[Abuztuaren 1]]a – [[Álvaro de Laiglesia]], gipuzkoar eleberrigilea, antzerkigilea eta kazetaria (j. [[1922]]).
* [[Abuztuaren 1]]a – [[Kevin Lynch]], [[INLA]]ko kidea, [[1981eko Irlandako gose greba]]n (j. [[1956]]).
* [[Abuztuaren 2]]a – [[Kieran Doherty]], [[Behin-behineko Irlandako Armada Errepublikarra|Behin-behineko IRAko]] kidea, [[1981eko Irlandako gose greba]]n (j. [[1955]]).
* [[Abuztuaren 4]]a – [[Melvyn Douglas]], estatubatuar aktorea (j. [[1901]]).
* [[Abuztuaren 5]]a – [[Jerzy Neyman]], poloniar-estatubatuar matematikari eta estatistikaria (j. [[1894]]).
* [[Abuztuaren 8]]a – [[Thomas McElwee]], irlandar errepublikarra, [[Behin-behineko Irlandako Armada Errepublikarra|Behin-behineko IRAko]] kidea, [[1981eko Irlandako gose greba]]n (j. [[1957]]).
* [[Abuztuaren 10]]a – [[Carlos Iturraspe]], gipuzkoar futbolaria (j. [[1910]]).
* [[Abuztuaren 14]]a – [[Karl Böhm]], austriar orkestra zuzendaria (j. [[1894]]).
* [[Abuztuaren 17]]a – [[Mariama Bâ]], senegaldar eleberrigilea, irakaslea eta feminista (j. [[1929]]).
* [[Abuztuaren 18]]a – [[Anita Loos]], estatubatuar aktore, eleberrigile, antzerkigile eta gidoilaria (j. [[1888]]).
* [[Abuztuaren 20]]a – [[Michael Devine]], [[INLA]]ko kide sortzaileetako bat, [[1981eko Irlandako gose greba]]n (j. [[1954]]).
* [[Abuztuaren 22]]a – [[Glauber Rocha]], brasildar zinemagilea (j. [[1939]]).
* [[Abuztuaren 27]]a – [[Valeri Kharlamov]], euskal jatorriko [[izotz hockey]] jokalari sobietarra, historiako jokalari onenetakotzat hartua (j. [[1948]]).
* [[Abuztuaren 29]]a – [[Mariano Ansó]], [[Iruñeko alkateen zerrenda|Iruñeko lehen alkate]] errepublikarra (j. [[1889]]).
==== Iraila ====
* [[Irailaren 1]]a - [[Benita Gorostizu Imaz]], gipuzkoar baserritar eta idazlea (j. [[1915]]).
* [[Irailaren 1]]a – [[Juanito Lope]], gipuzkoar eskultorea eta marrazkilaria (j. [[1917]]).
* [[Irailaren 1]]a – [[Albert Speer]], alemaniar arkitektoa, [[Hirugarren Reicha]]ren garaian [[Adolf Hitler]]ren arkitekto pertsonala (j. [[1905]]).
* [[Irailaren 2]]a – [[Tadeusz Baird]], poloniar musikagilea (j. [[1928]]).
* [[Irailaren 3]]a – [[Rensis Likert]], estatubatuar psikologo eta [[kudeaketa]]-aditua, [[Likert eskala]]ren sortzailea (j. [[1903]]).
* [[Irailaren 7]]a – [[Christy Brown]], irlandar margolari eta idazlea (j. [[1932]]).
* [[Irailaren 8]]a – [[Patricio Caicedo]], euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (j. [[1899]]).
* [[Irailaren 8]]a – [[Bill Shankly]], futbol manager [[eskozia]]rra (j. [[1913]]).
* [[Irailaren 8]]a – [[Hideki Yukawa]], japoniar fisikaria, 1949ko [[Fisikako Nobel Saria]] (j. [[1907]]).
* [[Irailaren 9]]a – [[Jacques Lacan]], frantziar psikiatra (j. [[1901]]).
* [[Irailaren 12]]a – [[Eugenio Montale]], italiar olerkaria, 1975eko [[Literaturako Nobel Saria]] (j. [[1896]]).
* [[Irailaren 15]]a – [[Imanol Berriatua]], euskal idazle, fraide frantziskotar eta [[Euskaltzainen zerrenda|euskaltzaina]] (j. [[1914]]).
* [[Irailaren 16]]a – [[Robustiana Mujika Egaña|''Tene'' Mujika]], [[deba]]r idazlea (j. [[1888]]).
* [[Irailaren 16]]a – [[Émile Seitz]], lapurtar politikaria (j. [[1896]]).
* [[Irailaren 21]]a – [[Tony Aubin]], frantziar konpositorea (j. [[1907]]).
* [[Irailaren 25]]a – [[Hélène Elizaga]], lapurtar margolaria (j. [[1896]]).
* [[Irailaren 25]]a – [[Elena Mederos]], giza eskubideen defendatzailea eta emakumeen eskubideen aldeko aktibista kubatarra (j. [[1900]]).
* [[Irailaren 27]]a – [[Robert Montgomery]], estatubatuar zinema aktore, zuzendari eta ekoizlea (j. [[1904]]).
* [[Irailaren 28]]a – [[Rómulo Betancourt]], [[Venezuela]]ko presidentea (j. [[1908]]).
* [[Irailaren 29]]a – [[Bill Shankly]], eskoziar futbolari eta entrenatzailea (j. [[1913]]).
==== Urria ====
* [[Urriaren 5]]a – [[Gloria Grahame]], estatubatuar aktorea (j. [[1923]]).
* [[Urriaren 6]]a – [[Anuar as Sadat]], [[Egipto]]ko presidentea (j. [[1918]]).
* [[Urriaren 16]]a – [[Moshe Dayan]], israeldar jenerala eta politikaria (j. [[1915]]).
* [[Urriaren 17]]a – [[Luis Bernaola]], bizkaitar jesuita eta ekonomialaria (j. [[1903]]).
* [[Urriaren 17]]a – [[Albert Cohen]], suitzar eleberrigilea (j. [[1895]]).
* [[Urriaren 24]]a – [[Edith Head]], estatubatuar jantzi-diseinugilea (j. [[1897]]).
* [[Urriaren 29]]a – [[Georges Brassens]], frantziar abeslari eta musikagilea, herrialde hartako ezagunenetarikoa (j. [[1921]]).
* [[Urriaren 29]]a – [[Stylianos Mavromichalis]], [[Grezia]]ko lehen ministroa (j. [[1899]]).
==== Azaroa ====
* [[Azaroaren 1]]a – [[Joan Iturralde]], euskal apaiza (j. [[1897]]).
* [[Azaroaren 3]]a – [[Jean Eustache]], frantziar idazle, aktore eta zinemagilea (j. [[1938]]).
* [[Azaroaren 3]]a – [[Eraldo Monzeglio]], italiar futbolaria (j. [[1906]]).
* [[Azaroaren 7]]a – [[Will Durant]], estatubatuar idazle, historialari eta filosofoa (j. [[1885]]).
* [[Azaroaren 7]]a – [[Anjela Duval]], bretainiar poeta (j. [[1905]]).
* [[Azaroaren 10]]a – [[Abel Gance]], frantziar zinemagilea (j. [[1889]]).
* [[Azaroaren 12]]a – [[William Holden]], estatubatuar aktorea (j. [[1918]]).
* [[Azaroaren 13]]a – [[Gerhard Marcks]], alemaniar eskultorea (j. [[1889]]).
* [[Azaroaren 19]]a – [[Lorenzo Albizua]], bizkaitar futbolaria (j. [[1920]]).
* [[Azaroaren 19]]a – [[Alphonse De Waelhens]], belgikar filosofo neoeskolastikoa (j. [[1911]]).
* [[Azaroaren 20]]a – [[Eduardo Aznar Coste]], euskal kirolari eta enpresaburua (j. [[1920]]).
* [[Azaroaren 21]]a - [[Maritxu Egiguren]], bizkaitar erraketista (j. [[1921]]).
* [[Azaroaren 22]]a – [[Hans Adolf Krebs]], alemaniar biokimikaria, 1953ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (j. [[1900]]).
* [[Azaroaren 25]]a – [[Jack Albertson]], estatubatuar aktore, komediante, dantzari eta abeslaria (j. [[1907]]).
* [[Azaroaren 26]]a – [[Max Euwe]], nederlandar xake jokalaria eta [[Nazioarteko Xake Federakuntza|FIDEko]] presidentea (j. [[1901]]).
* [[Azaroaren 27]]a – [[Lotte Lenya]], austriar abeslari eta aktorea (j. [[1898]]).
* [[Azaroaren 29]]a – [[Natalie Wood]], estatubatuar aktorea (j. [[1938]]).
==== Abendua ====
* [[Abenduaren 6]]a – [[Luis Olaso]], gipuzkoar futbolari eta palaria (j. [[1900]]).
* [[Abenduaren 6]]a – [[Aurora Villar Buceta]], kubatar idazle, kazetari eta ekintzailea (j. [[1907]]).
* [[Abenduaren 8]]a – [[Big Walter Horton]], estatubatuar abeslari eta harmonika-jotzailea (j. [[1917]]).
* [[Abenduaren 8]]a – [[Ferruccio Parri]], [[Italia]]ko lehen ministroa (j. [[1890]]).
* [[Abenduaren 10]]a – [[Fermin Izurdiaga]], eskuin muturreko nafar apaiza (j. [[1903]]).
* [[Abenduaren 19]]a – [[María Dolores de Pablos]], espainiar poeta eta astrologoa (j. [[1917]]).
* [[Abenduaren 29]]a – [[Miroslav Krleža]], kroaziar idazlea (j. [[1893]]).
==== Egun ezezaguna edo zehaztugabea ====
* [[Otsail]]a – [[Milton Sirotta]], [[Edward Kasner]] matematikariaren iloba, 10<sup>100</sup> zenbakia izendatzeko [[googol]] izena proposatu zuena (j. [[1911]]).
* [[Abuztua]] – [[Jose Lorenzo-Solís]], bilbotar margolaria (j. [[1916]]).
* [[Arsenio Merodio|Arsenio Merodio, ''Gallartako Txikitoa'']], bizkaitar palaria (j. [[1897]]).
* [[Daniel Aranguren Mendizabal]], gipuzkoar politikari jelkidea (j. [[1905]]).
* [[Eduardo Baeza]], arabar mediku eta politikaria, [[FET y de las JONS]]eko buruzagia (j. [[1901]]).
* [[Eugène-Henri Duler]], lapurtar eskultorea (j. [[1902]]).
* [[Jan Gaztelu-Etxegorri]], [[okzitaniera]]zko zuberoar idazlea (j. [[1896]]).
* [[Ramon Belaustegigoitia]], ''Rabel'', arabar idazle eta futbolaria (j. [[1891]]).
* [[Salvador Arqueta]], bizkaitar futbolaria (j. [[1914]]).
* [[Petar Đurkovic]], serbiar astronomoa (j. [[1908]]).
== [[Nobel Sariak|Nobel saridunak]]: ==
* [[Fisikako Nobel Saria|Fisika]]: [[Nicolaas Bloembergen]], [[Arthur Leonard Schawlow]] eta [[Kai M. Siegbahn]].
* [[Kimikako Nobel Saria|Kimika]]: [[Kenichi Fukui]] eta [[Roald Hoffmann]].
* [[Literaturako Nobel Saria|Literatura]]: [[Elias Canetti]].
* [[Medikuntzako Nobel Saria|Medikuntza]]: [[Roger W. Sperry]], [[David H. Hubel]] eta [[Torsten Wiesel]].
* [[Ekonomiako Nobel Saria|Ekonomia]]: [[James Tobin]].
* [[Bakearen Nobel Saria|Bakea]]: [[Iheslarientzako Nazio Batuen Goi Mandataria]].
----
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Denbora unitate aurkibidea}}
[[Kategoria:1981| ]]
3b541lgom5z9haybivzsg5ravohmtkx
1992
0
1319
10006036
10004778
2024-12-20T16:44:12Z
Lainobeltz
56334
/* Egun ezezaguna edo zehaztugabea */
10006036
wikitext
text/x-wiki
{{urte aurkibide probak}}
{{urtegertaerak}}
== Gertaerak ==
=== Euskal Herria ===
* [[Otsailaren 6]]a – [[ETA]]k [[Cruz Verde plazako atentatua|Madrilgo Cruz Verde plazan bonba-auto bat eztandarazi zuen]].
* [[Otsailaren 18]]a – [[Herriko Alderdi Sozialista Iraultzailea|HASI]] alderdi [[Abertzaletasun|abertzale]] [[Sozialismo|sozialistaren]] disoluzioa.
* [[Martxoaren 29]]a – [[ETA]]ren zuzendaritza atxilotu zuten Bidarten, Lapurdin. Frantziako eta Espainiako Poliziek elkarlanean egindako operazioan. [[Francisco Mujika Garmendia]] "Pakito", [[Jose Luis Álvarez Santacristina]] "Txelis" eta [[Joseba Arregi Erostarbe]] "Fiti" atxilotu zituzten.
* [[Apirilaren 30]]a – Gendarmeek Eric Lexardoi gazte [[Ortzaize|ortzaiztarra]], [[Ipar Euskal Herria|Ipar Euskal Herriko]] lehen [[intsumisio|intsumisoa]] atxilotu zuten. Bi egunen buruan [[Patxa]] kolektiboak deitutako Martxa Antimilitaristan Jean François Lefort Lof eta Nikolas Padrones intsumisoak ere atxilotu zituzten.
* [[Abenduaren 14]]a – Nafarroa Garaikoren [[Aranguren]]go bailarako 500 auzokide autoinkulpatu egin ziren makro epaiketa batean epaitu behar zituzten bi herrikiderekin batera.
=== Mundua ===
* [[Urtarrilaren 2]]a – [[Su-eten]]a sinatu zuten [[Jugoslavia]]ko eta [[Kroazia]]ko indar armatuek, [[Nazio Batuen Erakundea]]k bultzatuta.
* [[Urtarrilaren 3]]a – [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuek]] harremanak berrezarri zituzten [[Errusia]]rekin.
* [[Otsailaren 3]]a – [[Murtziako Eskualdeko Biltzarra]]k su hartu zuen 2.000 langileren protesta batekin hasitako istiluetan. Polizia gogor oldartu zen, istiluak eraginez. [[Molotov koktel]] baten eraginez lehen solairua erre zen.
* [[Otsailaren 7]]a – [[Maastrichteko Ituna]] izenpetu zuten, [[Europar Batasuna]]ren sorrera ahalbidetu zuena.
* [[Martxoaren 3]]a – [[Bosnia-Herzegovina]]k independentzia aldarrikatu zuen.
* [[Martxoaren 12]]a – [[Errepublika]]ren aldarrikapena [[Maurizio]]n.
* [[Apirilaren 1]]a – [[Bosniako gerra]] hasi zen, ia hiru urtez luzatu zena, [[Serbia]]k herrialde hartako independentziaren aurka eginez.
* [[Apirilaren 29]]a – [[Rodney King]] jipoitu zuten polizien absoluzioak haserrea piztu eta [[1992ko Los Angelesko istiluak|istilu larriak eragin zituen]] Los Angelesen.
* [[Abuztuaren 14]]a – [[Georgia]]ko polizia eta Guardia Nazionaleko unitateak [[Abkhazia]]ren gaineko gobernuaren kontrola berrezartzeko bidali zituzten, [[Abkhaziako Gerra (1992-1993)|Abkhaziako Gerra]] hasiz.
* [[Irailaren 12]]a – [[Abimael Guzman]] atxilotu zuten [[Lima]]n ([[Peru]]), [[Peruko Alderdi Komunista]]ren [[gerrilla]] [[maoismo|maoistako]] burua zena.
* [[Irailaren 16]]a – [[John Major]]ren gobernu [[Erresuma Batuko Alderdi Kontserbadorea|kontserbadoreak]] [[libera esterlina]] [[truke-tasen mekanismo]]tik atera zuenez geroko [[Asteazken Beltza]]
* [[Azaroaren 11]]a – [[Iparretarrak]] taldeak lehergailu bat leherrarazi zuen Landetako [[Akize]] herriko suprefeturan eta kalte handiak eragin zituen. Akizeko epaitegian beste lehergailu bat jartzera zihoazen hiru kide atxilotu zituzten.
* [[Azaroaren 13]]a – [[Alcàsserko krimena]]: Míriam, Toñi eta Desirée nerabeak bahitu, bortxatu, torturatu eta hil zituzten.
* [[Abenduaren 25]]a – [[Slobodan Milošević]] neokomunista [[Serbia]] eta [[Montenegro]]ko lehendakari aukeratu zuten.
== Arte eta kultura ==
* "[[Gozategi]]" eta "[[Sorotan Bele]]"euskal [[musika]] talde ospetsu eta beteranoak sortu zituzten.
* [[Julio Medem]]ek "[[Behiak (filma)|Vacas]]" pelikula estreinatu zuen.
* [[1992ko Araba-Bizkaiko Bertsolari Txapelketa]]ko garailea [[Jon Enbeita]] izan zen, [[1990eko Araba-Bizkaiko Bertsolari Txapelketa|aurreko edizioan]] legez.
* [[Apirilaren 5]]a – [[1992ko Nafarroako Bertsolari Txapelketa]]n [[Manolo Arozena]]k bere hirugarren txapela jantzi zuen.
* [[Maiatzaren 3]]a – [[1992ko Prudentzio Deuna Bertso Saria]]n [[Rikardo Gonzalez de Durana]] izan zen irabazlea.
== Zientzia eta teknologia ==
* [[Ekainaren 3]] eta [[Ekainaren 14|14]] artean- [[Lurraren Goi Bilera]]k [[Ingurumen eta Garapenari buruzko Rioko Deklarazioa]] eman zuen.
== Kirolak ==
* [[1992ko Neguko Olinpiar Jokoak]] ([[Albertville]], [[Frantzia]]; [[otsailaren 8]]a – [[otsailaren 23]]a).
** [[1992ko Neguko Olinpiar Jokoetan parte hartutako euskal herritar kirolariak|2 Euskal herritarrek hartu zuten parte]] kirol bakarrean, [[Espainia]]ko selekzioarekin.
* [[1992ko Udako Olinpiar Jokoak]] ([[Bartzelona]], [[Espainia]]; [[uztailaren 25]]a – [[abuztuaren 9]]a).
** [[1992ko Udako Olinpiar Jokoetan parte hartutako euskal herritar kirolariak|95 Euskal herritarrek hartu zuten parte]] 17 kiroletan, [[Espainia]] eta [[Frantzia]]ko selekzioekin.
** [[Uztailaren 4]] eta [[Uztailaren 5|5ean]] Olinpiar Jokoen harira [[traineru estropada]] jokatu zen, traineruak Olinpiar Jokoetan izan diren aldi bakarra.
* [[Apirilaren 4]]a - [[1992ko Nafarroako Foru Erkidegoko Saria]]n [[Julian Gorospe]] bizkaitarra izan zen garailea, Lizarrako helmugan [[Jean-François Bernard]] taldekide frantziarraren eskutik helduta iritisi zelarik.
* [[Maiatzaren 20]]a – [[Bartzelona Futbol Kluba|FC Barcelona]] futbol taldeak lehenengo [[UEFAko Txapeldunen Liga|Europako Kopa]] irabazi zuen, [[UC Sampdoria]] talde [[italia]]rra garaituta.
* [[Maiatzaren 31]] – [[1992ko Nafarroako Itzulia]]: [[Agustin Sagasti]] irabazle.
* [[Ekainaren 6]]a – [[Frantziako errugbi txapelketa]]ren finala: R.C.Toulon taldeak [[Biarritz Olympique]] 19-14 menderatu zuen.
* [[Uztailaren 4]]a – [[1992ko Frantziako Tourra|Frantziako Tourraren]] lehenengo etapa [[Donostia]]ko hiritik abiatu zen.
* [[Irailaren 16]]a – [[Amaia Aranzabal]] gipuzkoarra [[Cho Oyu]] mendira (8.201 m) iritsi zen, [[zortzimilako]] bat lortzen lehenengo euskal emakumea bilakatuz. 8 egun eroago, [[Pilar Ganuza]] tontor bera zapaldu zuen, zortzimilako bat lortzen lehendabiziko emakume nafar bihurtu zena.
== Jaiotzak ==
==== Urtarrila ====
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Aiala Uribelarrea]], bizkaitar traineru estropadetako patroia.
* [[Urtarrilaren 3]]a – [[Jon Aurtenetxe]], bizkaitar futbolaria.
* [[Urtarrilaren 3]]a – [[Aniela Rodriguez]], mexikar narratzailea eta poeta.
* [[Urtarrilaren 3]]a – [[Eneko Zabaleta]], bizkaitar futbolaria.
* [[Urtarrilaren 4]]a – [[Naiara Beristain]], bizkaitar futbolaria.
* [[Urtarrilaren 4]]a – [[Sabin Merino]], bizkaitar futbolaria.
* [[Urtarrilaren 5]]a – [[Suki Waterhouse]], ingeles aktore eta modeloa.
* [[Urtarrilaren 8]]a – [[Aitor Albizua]], bizkaitar telebista aurkezlea.
* [[Urtarrilaren 9]]a – [[Cristina Cornejo]], gipuzkoar futbolaria.
* [[Urtarrilaren 10]]a – [[Tania Fernández García]], galiziar piraguista.
* [[Urtarrilaren 11]] – [[Jaan Roose]], estoniar kirolaria, [[Slackline]]-an aditua.
* [[Urtarrilaren 12]]a – [[Uxue Garmendia]], gipuzkoar futbolaria.
* [[Urtarrilaren 16]]a – [[Alexander Vallejo]], arabar futbolaria.
* [[Urtarrilaren 19]]a – [[Mac Miller]], estatubatuar rapeatzailea, abeslaria eta musika ekoizlea (h. [[2018]]).
* [[Urtarrilaren 19]]a - [[Erika Rodríguez Horrillo]], gipuzkoar aktore, teatrologo eta eszenografoa.
* [[Urtarrilaren 20]]a – [[Garazi Arregi]], euskal saskibaloi-jokalaria.
* [[Urtarrilaren 20]]a – [[Sara Sálamo]], espainiar aktorea.
* [[Urtarrilaren 23]]a – [[Leyre Fernández]], nafar futbolaria.
* [[Urtarrilaren 24]]a – [[Marko Dmitrović]], serbiar futbolaria.
* [[Urtarrilaren 25]]a – [[Ainize Barea|Ainize Barea, ''Peke'']], bizkaitar futbolaria.
* [[Urtarrilaren 28]]a – [[Irati Bilbao]], bizkaitar jazz musikaria eta abeslaria.
==== Otsaila ====
* [[Otsailaren 1]]a – [[Dorleta Eskamendi]], gipuzkoar txirrindularia.
* [[Otsailaren 2]]a – [[Unai Bustinza]], ''Bustinza'', bizkaitar futbolaria.
* [[Otsailaren 3]]a – [[Daniel Schmidt]], japoniar futbolaria.
* [[Otsailaren 5]]a – [[Neymar]], brasildar futbolaria.
* [[Otsailaren 5]]a – [[Kejsi Tola]], albaniar abeslaria.
* [[Otsailaren 7]]a – [[Marco Sangalli]], gipuzkoar futbolaria.
* [[Otsailaren 8]]a – [[Ander Capa]], bizkaitar futbolaria.
* [[Otsailaren 9]]a – [[Ander Zabala]], bizkaitar arraunlaria.
* [[Otsailaren 10]]a - [[Pauline Ferrand-Prévot]], frantziar txirrindularia, errepidean, ziklo-krosean eta mendi txirrindularitzan lehiatzen dena.
* [[Otsailaren 10]]a – [[Kevin Mayer]], frantziar atleta.
* [[Otsailaren 11]] – [[Xabi Igoa]], arabar bertsolaria.
* [[Otsailaren 11]] – [[Amaia Lanbarri]], bizkaitar futbolaria.
* [[Otsailaren 11]] – [[Taylor Lautner]], estatubatuar aktorea.
* [[Otsailaren 14]]a – [[Christian Eriksen]], daniar futbolaria.
* [[Otsailaren 14]]a – [[Peio Goikoetxea]], bizkaitar txirrindularia.
* [[Otsailaren 15]]a – [[Johanna Hyöty]], finlandiar tenislaria.
* [[Otsailaren 17]]a – [[Garazi Sánchez]], bizkaitar surflaria.
* [[Otsailaren 19]]a – [[Kerman Lejarraga]], bizkaitar boxeolaria.
* [[Otsailaren 21]]a – [[Jonathan Nanizayamo]], kongoar futbolaria.
* [[Otsailaren 22]]a – [[Sergio Rodríguez Reche]], nafar txirrindularia.
* [[Otsailaren 22]]a – [[Haris Seferović]], suitzar futbolaria.
* [[Otsailaren 23]]a – [[Ugaitz Agirre]], gipuzkoar idazlea.
* [[Otsailaren 27]]a – [[Massimo Stano]], italiar atleta.
* [[Otsailaren 27]]a – [[Jimmy Vicaut]], frantziar atleta, [[100 metroko lasterketa|100]] eta [[200 metroko lasterketa|200]] metrotan aditua.
* [[Camilla Pang]], britainiar biologo, idazle eta pertsona autisten eskubideen aldeko ekintzailea.
==== Martxoa ====
* [[Martxoaren 2]]a – [[Jon Jaunarena]], nafar pilotaria.
* [[Martxoaren 2]]a – [[Gorka Magunazelaia]], bizkaitar futbolaria.
* [[Martxoaren 5]]a – [[Macarena Achaga]], argentinar modelo, aktore, abeslari eta telebista aurkezlea.
* [[Martxoaren 6]]a – [[Gloria Rodríguez Sánchez]], espainiar txirrindularia, pistan aditua.
* [[Martxoaren 7]]a – [[Yulema Corres]], arabar futbolaria.
* [[Martxoaren 7]]a – [[Iñigo Eguaras]], nafar futbolaria.
* [[Martxoaren 7]]a – [[Bel Powley]], ingeles aktorea.
* [[Martxoaren 10]]a – [[Natali Germanotta]], estatubatuar moda-diseinatzailea eta estilista.
* [[Martxoaren 10]]a – [[Emily Osment]], estatubatuar aktore, abeslari eta konpositorea.
* [[Martxoaren 11]] - [[Juana Dolores]], katalanezko idazlea eta aktorea.
* [[Martxoaren 13]]a – [[Sarah Buschmann]], frantziar fantasiazko-eleberrigile eta ipuingilea.
* [[Martxoaren 13]]a – [[Thomas Dos Santos]], lapurtar futbolaria.
* [[Martxoaren 13]]a – [[Ozuna]], puertorricar trap latino eta reggaeton abeslaria.
* [[Martxoaren 13]]a – [[Kaya Scodelario]], ingeles modelo eta aktorea.
* [[Martxoaren 14]]a – [[Ami Sugita]], japoniar futbolaria.
* [[Martxoaren 16]]a – [[Mikel Iturria]], gipuzkoar txirrindularia.
* [[Martxoaren 16]]a – [[Kim Mi-soo]], hegokorear aktore eta modeloa (h. [[2022]]).
* [[Martxoaren 17]]a - [[Sara González Lolo]], asturiar patin-hockeyko jokalaria.
* [[Martxoaren 17]]a - [[Pauline Peyraud-Magnin]], frantziar futbolaria.
* [[Martxoaren 18]]a – [[Pedro Astray]], arabar futbolaria.
* [[Martxoaren 20]]a – [[Lara Arruabarrena]], gipuzkoar tenislaria.
* [[Martxoaren 21]]a – [[Karolína Plíšková]], txekiar tenislaria.
* [[Martxoaren 23]]a – [[Kyrie Irving]], estatubatuar-australiar saskibaloi jokalaria.
* [[Martxoaren 26]]a – [[Stoffel Vandoorne]], 1 Formulako belgikar pilotua.
* [[Martxoaren 28]]a – [[Berta Vázquez]], ukraniar aktore eta abeslaria.
* [[Martxoaren 29]]a – [[Ander Barrenetxea Uriarte|Ander Barrenetxea]], bizkaitar txirrindularia.
==== Apirila ====
* [[Apirilaren 1]]a – [[Lola Indigo]], espainiar abeslaria, musikagilea eta dantzaria.
* [[Apirilaren 5]]a – [[Shintaro Kurumaya]], japoniar futbolaria.
* [[Apirilaren 8]]a – [[Mathew Ryan]], australiar futbolaria.
* [[Apirilaren 8]]a – [[Lucas Velasco]], argentinar aktorea, abeslaria eta modeloa.
* [[Apirilaren 10]]a – [[Jon Arzamendi]], gipuzkoar futbolaria.
* [[Apirilaren 10]]a – [[Sadio Mané]], senegaldar futbolaria.
* [[Apirilaren 10]]a – [[Nerea Reparaz]], nafar kazetaria.
* [[Apirilaren 10]]a – [[Daisy Ridley]], britainiar aktorea.
* [[Apirilaren 10]]a – [[Yoel Sola]], nafar futbolaria.
* [[Apirilaren 12]]a – [[Chad le Clos]], hegoafrikar igerilaria.
* [[Apirilaren 13]]a – [[George North]], britainiar errugbi jokalaria.
* [[Apirilaren 14]]a – [[Mariñe Arbeo]], gipuzkoar artista eta ilustratzailea.
* [[Apirilaren 14]]a – [[Naoise Dolan]], irlandar idazlea.
* [[Apirilaren 15]]a – [[John Guidetti]], suediar futbolaria.
* [[Apirilaren 15]]a – [[Daniel Ruiz Vives]], nafar motoziklista ohia.
* [[Apirilaren 16]]a – [[Valentina Bellè]], italiar aktorea eta modeloa.
* [[Apirilaren 17]]a – [[Karlo Bručić]], kroaziar futbolaria.
* [[Apirilaren 18]]a – [[Chloe Bennet]], estatubatuar aktore eta abeslaria.
* [[Apirilaren 19]]a – [[Marko Todorović]], montenegroar saskibaloi jokalaria.
* [[Apirilaren 20]]a – [[Gigi Gorgeous]], kanadar modelo eta aktorea.
* [[Apirilaren 23]]a – [[Borja Angoitia]], bizkaitar futbolaria.
* [[Apirilaren 24]]a - [[Laura Gil]], espainiar saskibaloi-jokalaria.
* [[Apirilaren 25]]a - [[Adria Arjona]], puertorricar aktorea.
* [[Apirilaren 25]]a – [[María Cumplido]], espainiar matematikari eta ikertzailea.
* [[Apirilaren 27]]a – [[Apolonia Lapiedra]], espainiar aktore pornografikoa.
* [[Apirilaren 27]]a – [[Enric Saborit]], kataluniar futbolaria.
* [[Apirilaren 30]]a – [[Marc-André ter Stegen]], alemaniar futbolaria.
==== Maiatza ====
* [[Maiatzaren 2]]a – [[Gulinazha]], [[uigur]] etniako txinatar aktore eta modeloa.
* [[Maiatzaren 4]]a – [[Alexander Callens]], perutar futbolaria.
* [[Maiatzaren 6]]a – [[Oihana Aldai]], gipuzkoar futbolaria.
* [[Maiatzaren 7]]a - [[Natalia Rodriguez (aktorea)|Natalia Rodriguez]], espainiar aktorea.
* [[Maiatzaren 8]]a - [[Olivia Culpo]], estatubatuar influencerra, aktorea, eta modeloa, 2012ko ''Miss Unibertso''.
* [[Maiatzaren 8]]a – [[Aitor Irusta]], bizkaitar pilotaria.
* [[Maiatzaren 8]]a – [[Cris Lizarraga]], bizkaitar abeslaria.
* [[Maiatzaren 11]] – [[Thibaut Courtois]], belgikar futbol atezaina.
* [[Maiatzaren 17]]a – [[Koldo Berasaluze]], bizkaitar futbolaria.
* [[Maiatzaren 18]]a – [[Mikel Cuberia]], bizkaitar futbolaria.
* [[Maiatzaren 18]]a – [[Fernando Pacheco Flores]], espainiar futbolaria.
* [[Maiatzaren 19]]a – [[Sam Smith]], britainiar abeslari eta konpositorea.
* [[Maiatzaren 20]]a – [[Cate Campbell]], malawiar jatorriko australiar igerilaria.
* [[Maiatzaren 20]]a – [[Jack Gleeson]], irlandar aktorea.
* [[Maiatzaren 20]]a – [[Gerónimo Rulli]], argentinar futbolaria.
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Shoma Doi]], japoniar futbolaria.
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Cristian Portu]], espainiar futbolaria.
* [[Maiatzaren 22]]a – [[Danielle Arciniegas]], kolonbiar aktore, modelo eta abeslaria.
* [[Maiatzaren 24]]a – [[Cristian Ganea]], errumaniar futbolaria.
* [[Maiatzaren 25]]a – [[Stefi Troguet]], andorratar alpinista.
* [[Maiatzaren 26]]a – [[Mikel Juaristi]], gipuzkoar futbolaria.
* [[Maiatzaren 27]]a – [[Jeison Murillo]], kolonbiar futbolaria.
* [[Maiatzaren 28]]a – [[Olatz Aldalur]], traineru estropadetako gipuzkoar patroia.
* [[Maiatzaren 29]]a – [[Manuela Lareo]], arabar futbolaria.
* [[Maiatzaren 29]]a – [[Marta Luna]], nafar futbolaria.
==== Ekaina ====
* [[Ekainaren 1]]a – [[Sara Nieves Matheu García]], espainiar matematikari, ingeniari informatiko, irakasle eta ikertzailea, zibersegurtasunean espezializatua.
* [[Ekainaren 1]]a – [[Alejandra Onieva]], espainiar aktorea.
* [[Ekainaren 1]]a – [[Rubén Sobrino]], espainiar futbolaria.
* [[Ekainaren 3]]a – [[Mario Götze]], alemaniar futbolaria.
* [[Ekainaren 3]]a – [[Monika Linkytė]], lituaniar abeslaria.
* [[Ekainaren 4]]a – [[Lux Pascal]], estatubatuar-txiletar emakume aktorea.
* [[Ekainaren 7]]a – [[Sara Lee (borrokalaria)|Sara Lee]], estatubatuar borrokalari profesionala (h. [[2022]]).
* [[Ekainaren 10]]a – [[Kate Upton]], estatubatuar top-modela.
* [[Ekainaren 11]] – [[Julian Alaphilippe]], frantziar txirrindularia.
* [[Ekainaren 11]] - [[Eneritz Mancisidor]], bizkaitar filologo, irakasle eta politikaria.
* [[Ekainaren 12]]a – [[Poppy Cleall]], ingeles errugbilaria.
* [[Ekainaren 12]]a – [[Philippe Coutinho]], brasildar futbolaria.
* [[Ekainaren 14]]a – [[Ben Halloran]], australiar futbolaria.
* [[Ekainaren 14]]a – [[Daryl Sabara]], estatubatuar aktorea.
* [[Ekainaren 15]]a – [[Mohamed Salah]], egiptoar futbolaria.
* [[Ekainaren 17]]a – [[Mujinga Kambundji]], suitzar atleta da, abiadurazko lasterketatan aditua.
* [[Ekainaren 21]]a – [[Alisa Krylova]], errusiar supermodelo, kazetari eta idazlea.
* [[Ekainaren 24]]a – [[David Alaba]], austriar futbolaria.
* [[Ekainaren 24]]a – [[Stuart Hogg]], eskoziar errugbilaria.
* [[Ekainaren 24]]a – [[Joseba Zaldua]], gipuzkoar futbolaria.
* [[Ekainaren 26]]a – [[Tania Calvo]], arabar pistako-txirrindularia.
* [[Ekainaren 26]]a – [[Jennette McCurdy]], estatubatuar aktorea eta abeslaria.
* [[Ekainaren 28]]a – [[Elaine Thompson-Herah]], jamaikar atleta.
* [[Ekainaren 28]]a - [[Gemma Triay]], espainiar padel-jokalaria.
==== Uztaila ====
* [[Uztailaren 2]]a – [[Jānis Timma]], letoniar saskibaloi jokalaria (h. [[2024]]).
* [[Uztailaren 2]]a – [[Toufik-de-Planoise]], frantziar anarkista antifaxista, sindikalista, eta giza eskubideen aldeko ekintzailea.
* [[Uztailaren 3]]a – [[Aitor Kortabitarte]], bizkaitar futbolaria.
* [[Uztailaren 3]]a – [[Alejandro Maestresalas]], nafar futbolaria.
* [[Uztailaren 3]]a – [[Nathalia Ramos]], espainiar-estatubatuar aktorea.
* [[Uztailaren 3]]a – [[Kristin Tattar]], estoniar [[disko golf]]laria.
* [[Uztailaren 6]]a – [[Nino Galović]], kroaziar futbolaria.
* [[Uztailaren 7]]a – [[Jedet]], espainiar emakumezko modelo, abeslari eta aktore transgeneroa.
* [[Uztailaren 9]]a – [[Margaret Satupai]], samoar atleta, pisu eta disko jaurtiketan aditua.
* [[Uztailaren 10]]a – [[Victor Fuchs]], frantziar futbolaria.
* [[Uztailaren 11]] – [[Carolyn Genzkow]], alemaniar aktorea.
* [[Uztailaren 12]]a – [[Larrissa Miller]], australiar gimnasta artistikoa.
* [[Uztailaren 13]]a – [[David Soto Ruiz]], nafar futbolaria.
* [[Uztailaren 14]]a – [[Irantzu García]], euskal [[curling]]-jokalaria.
* [[Uztailaren 14]]a – [[Itsasne Larruskain]], bizkaitar irakaslea eta futbolaria.
* [[Uztailaren 15]]a – [[Anna Tsukishima]], japoniar emakumezko aktore pornografiko transgeneroa.
* [[Uztailaren 16]]a – [[Ander Plazaola]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[Uztailaren 16]]a – [[Jarosław Zyskowski]], poloniar saskibaloi jokalaria.
* [[Uztailaren 18]]a – [[Alain González Estíbalez]], arabar txirrindularia.
* [[Uztailaren 22]]a – [[Selena Gomez]], estatubatuar abeslari eta telebistako aktorea.
* [[Uztailaren 23]]a – [[Iker Tainta]], nafar esku huskako pilotaria.
* [[Uztailaren 25]]a – [[Izaskun García]], bizkaitar saskibaloi-jokalaria.
* [[Uztailaren 26]]a – [[Marika Koroibete]], fijitar errugbilaria.
* [[Uztailaren 27]]a – [[Hanae Shibata]], japoniar futbolaria.
* [[Uztailaren 29]]a – [[Jessy Trémoulière]], frantziar errugbi jokalaria.
* [[Uztailaren 30]]a – [[Fabiano Caruana]], italo-estatubatuar xakelaria.
==== Abuztua ====
* [[Abuztuaren 1]]a – [[Kevin McDowell]], estatubatuar triatleta.
* [[Abuztuaren 2]]a – [[Ane Pescador]], gipuzkoar arraunlaria, bost aldiz Kontxako Bandera eta beste bost aldiz Traineruen Ligaren irabazle.
* [[Abuztuaren 4]]a – [[Cole Sprouse]], estatubatuar aktorea.
* [[Abuztuaren 4]]a – [[Dylan Sprouse]], estatubatuar aktorea.
* [[Abuztuaren 6]]a – [[Lauriane Lissar]], lapurtar errugbilaria.
* [[Abuztuaren 6]]a - [[Natsumi Tsunoda]], japoniar judo borrokalaria.
* [[Abuztuaren 7]]a – [[Simon Yates]], ingeles txirrindularia.
* [[Abuztuaren 8]]a - [[Tamara Andrés]], galiziar idazlea eta itzultzailea.
* [[Abuztuaren 8]]a – [[Ane Labaka]], gipuzkoar bertsolaria.
* [[Abuztuaren 9]]a – [[María España Almendro]], espainiar saskibaloi-jokalaria.
* [[Abuztuaren 11]] – [[Gracia Alonso de Armiño]], bizkaitar saskibaloi-jokalaria.
* [[Abuztuaren 11]] – [[Heuss l'Enfoiré]], frantziar rap abeslari eta aktorea.
* [[Abuztuaren 12]]a – [[Cara Delevingne]], ingeles modelo eta aktorea.
* [[Abuztuaren 13]]a – [[Ander Barinaga-Rementeria]], gipuzkoar aktorea eta ekoizlea.
* [[Abuztuaren 14]]a – [[Giovanni Prinzi]], italiar artista eta grabatzailea.
* [[Abuztuaren 15]]a – [[Nagore Elu]], bizkaitar biokimikari eta eta zientzia dibulgatzailea.
* [[Abuztuaren 20]]a – [[Neslihan Atagül]], turkiar aktorea.
* [[Abuztuaren 20]]a – [[Demi Lovato|''Demi'' Lovato]], estatubatuar aktorea eta abeslaria.
* [[Abuztuaren 25]]a – [[Irene Sánchez-Escribano]], espainiar lasterkaria, oztopo lasterketatan eta krosean aditua.
* [[Abuztuaren 26]]a – [[Phùng Trương Trân Đài]], vietnamdar emakumezko edertasun modelo transgeneroa.
* [[Abuztuaren 27]]a – [[Carissa Moore]], hawaiiar surflaria, lau aldiz [[ASP World Tour|ASPko Munduko Surf Txapelketaren]] irabazle.
* [[Abuztuaren 27]]a – [[Kim Petras]], alemaniar pop eta a capella abeslari eta letragilea.
* [[Abuztuaren 29]]a – [[Elena Rivera]], espainiar aktorea eta abeslaria.
==== Iraila ====
* [[Irailaren 3]]a – [[Jon Ander Aranburu]], gipuzkoar saskibaloi jokalaria.
* [[Irailaren 5]]a – [[Ane Miren Martínez de Lahidalga]], arabar futbolaria.
* [[Irailaren 7]]a – [[Gizem Karaca]], turkiar aktorea eta modeloa.
* [[Irailaren 8]]a – [[Ane Barandiaran]], gipuzkoar sofbol jokalaria.
* [[Irailaren 8]]a – [[Sakiko Ikeda]], japoniar futbolaria.
* [[Irailaren 10]]a – [[Ainara Elbusto]], nafar txirrindularia.
* [[Irailaren 12]]a – [[Mahmood]], italiar abeslari eta musikagilea.
* [[Irailaren 13]]a – [[Adrian González Velasco]], espainiar txirrindularia.
* [[Irailaren 15]]a – [[Camélia Jordana]], frantziar abeslari eta aktorea.
* [[Irailaren 16]]a – [[Nick Jonas]], estatubatuar abeslari, musikagile, aktore eta musika ekoizlea.
* [[Irailaren 17]]a – [[Quay Dash]], estatubatuar emakumezko rapeatzaile eta abestigile transgeneroa.
* [[Irailaren 17]]a – [[Jelena Jakovixina]], errusiar alpetar eskiatzailea.
* [[Irailaren 18]]a – [[Kendra Harrison]], estatubatuar atleta.
* [[Irailaren 19]]a – [[Lisa Ecker]], austriar gimnasta artistikoa.
* [[Irailaren 20]]a – [[Ondřej Balvín]], txekiar saskibaloi jokalaria.
* [[Irailaren 21]]a – [[Maria Muzytxuk]], ukrainar xake jokalaria, [[Emakumezkoen munduko xake txapelketa|emakumezkoen munduko xake txapeldun]] izandakoa.
* [[Irailaren 22]]a – [[Daniela Ospina]], kolonbiar modeloa, boleibol jokalaria eta enpresaria.
* [[Irailaren 23]]a – [[Loïc Chetout]], lapurtar txirrindularia.
* [[Irailaren 24]]a – [[Stav Strashko]], ukrainar-israeldar modeloa eta aktorea.
==== Urria ====
* [[Urriaren 4]]a – [[Rupi Kaur]], kanadar poeta, idazle eta aktibista feminista.
* [[Urriaren 4]]a – [[Yoly Saa]], galiziar maistra, egile-abeslaria, musikagilea eta letragilea.
* [[Urriaren 7]]a – [[Idoia Etxeberria Ikutza]], gipuzkoar harri-jasotzailea.
* [[Urriaren 11]] – [[Cardi B]], estatubatuar abeslaria eta aktorea.
* [[Urriaren 11]] – [[Joseba Díez Antxustegi]], arabar abokatua eta [[EAJ]]ko politikaria.
* [[Urriaren 18]]a – [[John John Florence]], hawaiiar surflaria.
* [[Urriaren 18]]a – [[Cristian Gilés]], nafar futbolaria.
* [[Urriaren 21]]a – [[Egoitz Fernández]], bizkaitar txirrindularia.
* [[Urriaren 21]]a – [[Hari Nef]], estatubatuar aktore, modelo eta idazle transgeneroa.
* [[Urriaren 22]]a – [[Rubén Pardo]], espainiar futbolaria.
* [[Urriaren 23]]a – [[Jugatx Astorkia]], bizkaitar artista eta ikertzailea.
* [[Urriaren 25]]a – [[Andoni Aretxabaleta]], bizkaitar pilotaria.
* [[Urriaren 26]]a – [[Mayada Al-Sayad]], alemaniar-palestinar atleta, distantzia luzeko lasterketetan aditua.
* [[Urriaren 26]]a – [[Paula Púa]], espainiar ''stand-up'' komikoa eta gidoilaria.
* [[Urriaren 29]]a – [[Michael Copper]], estatubatuar umorista eta abeslaria.
* [[Urriaren 29]]a – [[Amaiur Esnaola]], [[EHU]]ko ikertzaile biologoa.
* [[Urriaren 30]]a – [[Édouard Louis]], frantziar idazle eta intelektuala.
* [[Urriaren 30]]a – [[Greeicy Rendón|Greeicy]], kolonbiar aktorea eta abeslaria.
==== Azaroa ====
* [[Azaroaren 4]]a – [[Sandra Paños]], espainiar futbolaria.
* [[Azaroaren 6]]a – [[Oihane Mendizabal]], gipuzkoar arkeologoa.
* [[Azaroaren 7]]a – [[Aubrey Kate]], estatubatuar emakumezko aktore pornografiko transexuala.
* [[Azaroaren 7]]a – [[Jon Manuel Vega]], gipuzkoar futbolaria.
* [[Azaroaren 11]] - [[Elena Herraiz]], espainiar hizkuntzalaria da eta youtuberra.
* [[Azaroaren 13]]a – [[Piyada Inthavong]], laostar emakumezko modelo transgeneroa.
* [[Azaroaren 13]]a – [[Zigor Martínez]], arabar izotz hockey jokalaria.
* [[Azaroaren 18]]a - [[Asier Barahona]], espainiar futbolaria.
* [[Azaroaren 18]]a – [[Emanuel Buchmann]], alemaniar txirrindularia.
* [[Azaroaren 18]]a - [[Queralt Casas]], kataluniar saskibaloi-jokalaria.
* [[Azaroaren 19]]a – [[Koldo Olabarri]], bizkaitar aktorea.
* [[Azaroaren 20]]a - [[Colleen Quigley]], estatubatuar atleta, distantzia ertaineko lasterketetan eta 3.000 metrotako hesi-lasterketan aditua.
* [[Azaroaren 21]]a – [[Conor Maynard]], britainiar abeslari eta konpositorea.
* [[Azaroaren 21]]a – [[Adrian Otaegi]], gipuzkoar golfaria.
* [[Azaroaren 22]]a – [[Geoffrey Kamworor]], kenyar atleta, [[Distantzia luzeko lasterketa|distantzia luzeetan]] aditua.
* [[Azaroaren 23]]a – [[Miley Cyrus]], estatubatuar abeslari eta aktorea.
* [[Azaroaren 26]]a – ''[[Anuel AA]]'', puertorricar abeslaria.
* [[Azaroaren 27]]a – [[Ion Areitio]], gipuzkoar txirrindularia, trial modalitatean aditua.
* [[Azaroaren 27]]a – [[Zulai Plazaola]], gipuzkoar aktorea.
* [[Azaroaren 27]]a – [[Victoria Volkova]], mexikar modelo, aktore, makillatzaile eta youtuberra.
==== Abendua ====
* [[Abenduaren 3]]a – [[Beatriz Corrales]], madrildar badminton-jokalaria.
* [[Abenduaren 5]]a – [[Zion Moreno]], mexikar-estatubatuar aktorea.
* [[Abenduaren 6]]a – [[Lilian Calmejane]], frantziar txirrindularia.
* [[Abenduaren 6]]a – [[Iker Guarrotxena]], bizkaitar futbolaria.
* [[Abenduaren 8]]a – [[Esther González]], espainiar futbolaria.
* [[Abenduaren 9]]a – [[Erika Hilton]], brasildar politikaria eta pertsona beltzen eta LGBT eskubideen aldeko ekintzailea.
* [[Abenduaren 11]] – [[Gen Shoji]], japoniar futbolaria.
* [[Abenduaren 13]]a – [[Jon Ander Insausti]], gipuzkoar txirrindularia.
* [[Abenduaren 14]]a – [[Marina Agoues]], gipuzkoar futbolaria.
* [[Abenduaren 14]]a – [[Ryo Miyaichi]], japoniar futbolaria.
* [[Abenduaren 14]]a – [[Claudia Traisac]], espainiar aktorea.
* [[Abenduaren 15]]a – [[Daria Dugina]], errusiar kazetari eta ekintzaile politikoa (h. [[2022]]).
* [[Abenduaren 17]]a – [[Andrew Nabbout]], australiar futbolaria.
* [[Abenduaren 17]]a – [[Bárbara Rivas]], gipuzkoar aktore eta abeslaria.
* [[Abenduaren 18]]a – [[Kristen Faulkner]], estatubatuar txirrindularia.
* [[Abenduaren 18]]a – [[Bridgit Mendler]], estatubatuar aktore, abeslari eta modeloa.
* [[Abenduaren 19]]a – [[Iker Muniain]], [[Athletic]]eko nafar futbolaria.
* [[Abenduaren 19]]a – [[Nasser Saleh]], marokoar jatorriko espainiar aktorea.
* [[Abenduaren 20]]a – [[Gorka Luariz-Aierdi]], gipuzkoar futbolaria.
* [[Abenduaren 23]]a – [[Mario Barco]], nafar futbolaria.
* [[Abenduaren 25]]a – [[Beñat Urretabizkaia|Beñat Urretabizkaia, ''Urretabizkaia II.a'']], gipuzkoar esku huskako pilotari eta entrenatzailea.
* [[Abenduaren 28]]a – [[Lara van Ruijven]], herbehereetar [[pista laburreko abiadura-patinaje|pista laburreko abiadura-patinatzailea]] (h. [[2020]]).
==== Egun ezezaguna edo zehaztugabea ====
* [[Ainhoa Goenaga]], gipuzkoar artista, eskultorea.
* [[Ana Zamorano]], bizkaitar bidaiaria.
* [[Andrea González Caballero]], bizkaitar gitarra klasiko jolea.
* [[Eñaut Zubizarreta]], gipuzkoar musikagilea.
* [[Garazi Esnaola]], gipuzkoar musikaria eta piano-jolea.
* [[Guiomar Puerta]], bizkaitar aktorea.
* [[Helena Azkarragaurizar]], gipuzkoar marrazkilaria eta diseinatzailea.
* [[Josu Narbarte]], gipuzkoar arkeologoa.
* [[Kattalin Saint-Marie]], baxenafar soziologoa.
* [[Mikel Iraeta]], gipuzkoar musikaria.
* [[Nerea Apodaka]], arabar artista plastikoa.
* [[Nerea Zusberro]], kirol kazetaritzako aditu eta esatari gipuzkoarra.
* [[Peio Ormazabal]], bizkaitar bertsolaria.
* [[Saats Karasatorre]], nafar bertsolaria.
* [[Santi Balderas]], bizkaitar abokatu, legelari eta unibertsitate-irakaslea.
* [[Sara Berasaluce]], arabar argazkilaria.
* [[Unai Mendizabal]], gipuzkoar bertsolaria.
* [[Urtzi Alea]], bizkaitar irakasle, gizarte-hezitzaile eta politikaria.
* [[Usue Egia]], bizkaitar ilustratzailea.
* [[Yeray Vázquez]], bizkaitar aktorea.
* [[Helin Bölek]], turkiar abeslaria eta ekintzailea (h. [[2020]]).
* [[Irene Moray]], kataluniar zinema-argazkilaria eta zuzendaria.
* [[Isabel Pérez Dobarro]], galiziar piano-jotzailea.
* [[Zahra Joya]], [[hazara]] etniako afganiar kazetaria.
== Heriotzak ==
==== Urtarrila ====
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Grace Hopper]], ''Amazing Grace'', estatubatuar zientzialaria eta matematikaria, historiako lehen [[konpiladore]]aren egilea (j. [[1906]]).
* [[Urtarrilaren 3]]a – [[Judith Anderson]], australiar-estatubatuar antzezlea (j. [[1897]]).
* [[Urtarrilaren 4]]a – [[Maria Teresa Bonilla i Elias]], kataluniar albaitaria (j. [[1918]]).
* [[Urtarrilaren 8]]a – [[Abderrahim Bouabid]], marokoar abokatu eta politikaria (j. [[1922]]).
* [[Urtarrilaren 8]]a – [[Nicolas Schöffer]], hungariar eskultorea eta artearen teorialaria (j. [[1912]]).
* [[Urtarrilaren 13]]a – [[Henri Queffelec]], frantziar idazlea (j. [[1910]]).
* [[Urtarrilaren 19]]a – [[Wiktor Ostrowski]], poloniar alpinista (j. [[1905]]).
* [[Urtarrilaren 25]]a – [[Manuel Hernández Mompó]], espainiar margolaria (j. [[1927]]).
* [[Urtarrilaren 26]]a – [[José Ferrer]], puertoricoar aktorea (j. [[1912]]).
==== Otsaila ====
* [[Otsailaren 1]]a – [[Mikel Aiestaran Elizalde|Mikel Aiestaran]], gipuzkoar futbolaria (j. [[1910]]).
* [[Otsailaren 1]]a – [[Jean Hamburger]], frantziar medikua, [[nefrologia]]ren aitzindaria eta Nefrologiako Nazioarteko Elkartearen sortzailea (j. [[1909]]).
* [[Otsailaren 3]]a – [[Mário Peixoto]], brasildar zinemagilea (j. [[1908]]).
* [[Otsailaren 6]]a – [[Erich Andres]], alemaniar argazkilaria, Espainiako Gerra Zibilean Euskal Herrian argazkiak ateratakoa (j. [[1905]]).
* [[Otsailaren 9]]a – [[Juanita Ibaibarriaga]], bizkaitar euskaltzalea eta ekintzailea (j. [[1934]]).
* [[Otsailaren 10]]a – [[Alex Haley]], estatubatuar idazlea (j. [[1921]]).
* [[Otsailaren 10]]a – [[Veneranda Manzano]], espainiar maistra eta politika, Bigarren Errepublikako diputatua (j. [[1893]]).
* [[Otsailaren 12]]a – [[Joxe Migel Zumalabe]], gipuzkoar matematikari, irakasle, aparejadore, lexikografo, euskaltzale eta pintorea (j. [[1906]]).
* [[Otsailaren 15]]a – [[María Elena Moyano]], ''Madre Coraje'', perutar borrokalari soziala, eraila (j. [[1958]]).
* [[Otsailaren 15]]a – [[William Schuman]], estatubatuar musikagile eta pedagogoa (j. [[1910]]).
* [[Otsailaren 16]]a – [[Angela Carter]], ingeles kazetari eta eleberrigilea (j. [[1940]]).
* [[Otsailaren 16]]a – [[Jânio Quadros]], [[Brasil]]go presidentea (j. [[1917]]).
* [[Otsailaren 18]]a – [[Sylvain Arend]], belgikar astronomoa (j. [[1902]]).
* [[Otsailaren 18]]a – [[Samivel]], frantziar diseinatzailea, margolaria eta idazlea (j. [[1907]]).
* [[Otsailaren 20]]a – [[Roberto D'Aubuisson]], salvadortar militarra eta politikaria (j. [[1943]]).
* [[Otsailaren 20]]a – [[Pierre Dervaux]], frantziar orkestra-zuzendaria (j. [[1917]]).
* [[Otsailaren 20]]a – [[Dick York]], estatubatuar aktorea (j. [[1928]]).
* [[Otsailaren 27]]a – [[Algirdas Julius Greimas]], lituaniar-frantziar hizkuntzalaria (j. [[1917]]).
* [[Otsailaren 28]]a – [[Rosa Maria Arquimbau i Cardil]], kataluniar idazle eta kazetaria (j. [[1909]]).
* [[Otsailaren 29]]a – [[Ferenc Karinthy]], hungariar eleberrigile, antzerkigile, kazetari, itzultzaile eta waterpolo jokalaria (j. [[1921]]).
==== Martxoa ====
* [[Martxoaren 2]]a – [[Sandy Dennis]], estatubatuar aktorea (j. [[1937]]).
* [[Martxoaren 3]]a – [[Lella Lombardi]], italiar auto-pilotua, [[1 Formula]]n parte hartu duten bost emakumeetako bat (j. [[1941]]).
* [[Martxoaren 4]]a – [[Néstor Almendros]], kataluniar argazki-zuzendaria (j. [[1930]]).
* [[Martxoaren 4]]a – [[Mary Osborne]], estatubatuar jazzeko-gitarrista, abeslaria eta gitarra fabrikatzailea (j. [[1921]]).
* [[Martxoaren 5]]a – [[Giuseppe Olmo]], italiar txirrindularia (j. [[1911]]).
* [[Martxoaren 6]]a – [[Maria Helena Vieira da Silva]], portugaldar-frantziar margolaria (j. [[1908]]).
* [[Martxoaren 9]]a – [[Menahem Begin]], [[Israelgo Lehen Ministroen zerrenda|Israelgo lehen ministroa]] (j. [[1913]]).
* [[Martxoaren 9]]a – [[James Brooks (margolaria)|James Brooks]], estatubatuar margolaria (j. [[1906]]).
* [[Martxoaren 10]]a – [[Luis Usoz]], euskal [[belar hockey]] jokalaria (j. [[1932]]).
* [[Martxoaren 11]] – [[Richard Brooks]], estataubatuar film gidoigile, zuzendari eta ekoizlea (j. [[1912]]).
* [[Martxoaren 11]] – [[Rafael Ruiz Balerdi]], euskal margolaria (j. [[1934]]).
* [[Martxoaren 11]] – [[Joaquín Satrustegi]], gipuzkoar abokatu eta politikaria (j. [[1909]]).
* [[Martxoaren 13]]a – [[Erika Groth-Schmachtenberger]], alemaniar argazkilaria (j. [[1906]]).
* [[Martxoaren 14]]a – [[Jean Poiret]], frantziar antzezle eta antzerki-idazlea (j. [[1926]]).
* [[Martxoaren 16]]a – [[Roger Lemelin]], frantsesezko kanadar nobelagilea (j. [[1919]]).
* [[Martxoaren 16]]a – [[Yves Rocard]], frantziar fisikaria (j. [[1903]]).
* [[Martxoaren 17]]a – [[Manuel Ferreira]], portugaldar idazlea (j. [[1917]]).
* [[Martxoaren 18]]a – [[Antonio Molina]], [[flamenko]] eta koplako andaluziar abeslaria (j. [[1928]]).
* [[Martxoaren 20]]a – [[Lina Bo Bardi]], italiar-brasildar arkitekto-modernoa (j. [[1914]]).
* [[Martxoaren 20]]a – [[Georges Delerue]], frantziar musikagilea (j. [[1925]]).
* [[Martxoaren 21]]a – [[Claude Bricage]], frantziar argazkilaria (j. [[1939]]).
* [[Martxoaren 23]]a – [[Friedrich Hayek]], britainiar ekonomista, 1974ko [[Ekonomiako Nobel Saria]] (j. [[1899]]).
* [[Martxoaren 24]]a – [[Isidoro Bastarrika]], euskal idazlea (j. [[1931]]).
* [[Martxoaren 26]]a – [[Rihei Sano]], japoniar futbolaria (j. [[1912]]).
* [[Martxoaren 27]]a – [[Casto Intza]], nafar musikologoa (j. [[1894]]).
* [[Martxoaren 29]]a – [[Paul Henreid]], estatubatuar zinema-aktore eta zuzendaria (j. [[1908]]).
==== Apirila ====
* [[Apirilaren 3]]a – [[Juan García Hortelano]], espainiar idazlea (j. [[1928]]).
* [[Apirilaren 4]]a – [[Sammy Reshevsky]], poloniar-estatubatuar xake-jokalaria (j. [[1911]]).
* [[Apirilaren 5]]a – [[Takeshi Inoue]], japoniar futbolaria (j. [[1928]]).
* [[Apirilaren 6]]a – [[Isaac Asimov]], errusiar jatorriko estatubatuar idazle eta biokimikaria, [[zientzia-fikzio|zientzia fikzio]] eta zientzia dibulgazioan autore arrakastatsua (j. [[1920]]).
* [[Apirilaren 7]]a – [[Yang Kyoungjong]], [[korea]]r soldadua (j. [[1920]]).
* [[Apirilaren 8]]a – [[Mariano Aguilar Navarro]], espainiar legelari, irakasle eta politikaria (j. [[1916]]).
* [[Apirilaren 8]]a – [[Daniel Bovet]], suitzar botikaria, 1957ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (j. [[1907]]).
* [[Apirilaren 10]]a – [[Antonio Gezuraga Besangitz]], bizkaitar-estatubatuar ingeniaria, AEBtako Itsas Armadan eta NASAn aritutakoa (j. [[1919]]).
* [[Apirilaren 10]]a – [[Peter Dennis Mitchell]], ingeles kimikaria, 1978ko [[Kimikako Nobel Saria]] (j. [[1920]]).
* [[Apirilaren 18]]a – [[Maurizio Elizalde]], nafar txistularia, Euskal Herriko txistulari eta txistu-egilerik handienetakoa (j. [[1915]]).
* [[Apirilaren 20]]a – [[Benny Hill]], ingeles aktore eta umorista (j. [[1924]]).
* [[Apirilaren 21]]a – [[Väinö Linna]], finlandiar idazle eta hizkuntzalaria (j. [[1920]]).
* [[Apirilaren 22]]a – [[Jean Pierre Zubiria]], lapurtar poeta (j. [[1902]]).
* [[Apirilaren 23]]a – [[Satyajit Ray]], indiar zinema zuzendaria, margolaria eta idazlea (j. [[1921]]).
* [[Apirilaren 27]]a – [[Sigfrido Koch]], donostiar argazkilaria eta idazlea (j. [[1936]]).
* [[Apirilaren 27]]a – [[Olivier Messiaen]], frantziar musikagilea, organista eta irakaslea (j. [[1908]]).
* [[Apirilaren 27]]a – [[Gerard O'Neill]], estatubatuar fisikaria (j. [[1927]]).
* [[Apirilaren 28]]a – [[Francis Bacon (margolaria)|Francis Bacon]], irlandar margolaria (j. [[1909]]).
==== Maiatza ====
* [[Maiatzaren 2]]a – [[Margarita Wallmann]], alemaniar-austriar-argentinar dantzari, koreografo, diseinatzaile eta zuzendari eszenikoa (j. [[1904]]).
* [[Maiatzaren 5]]a – [[Maximino Castiñeiras]], galiziar poeta eta politikaria (j. [[1906]]).
* [[Maiatzaren 5]]a – [[Jean Vauthier]], frantziar antzerkigilea (j. [[1910]]).
* [[Maiatzaren 6]]a – [[Marlene Dietrich]], alemaniar aktore eta abeslaria (j. [[1901]]).
* [[Maiatzaren 7]]a – [[Pedro Gómez Valderrama]], kolonbiar idazlea, kazetaria eta diplomatikoa (j. [[1923]]).
* [[Maiatzaren 8]]a – [[Sergei Obraztsov]], errusiar [[txotxongilo]] maisua (j. [[1901]]).
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Macário Santiago Kastner]], ingeles musikologo, pedagogo eta instrumentu-jotzailea (j. [[1908]]).
* [[Maiatzaren 12]] edo [[Maiatzaren 13|13a]] – [[Wanda Rutkiewicz]], poloniar alpinista, inoizko emakume alpinistarik onenetarikoa (j. [[1943]]).
* [[Maiatzaren 22]]a – [[Anthony Accardo]], estatubatuar mafiosoa (j. [[1906]]).
* [[Maiatzaren 22]]a – [[Abraham Moles]], frantziar komunikazioaren-teorialaria (j. [[1920]]).
* [[Maiatzaren 23]]a – [[Giovanni Falcone]], italiar magistratua, [[mafia]]ren aurka aritutakoa (j. [[1939]]).
* [[Maiatzaren 23]]a – [[Atahualpa Yupanqui]], argentinar kantautore, gitarrajole, antropologo eta idazlea (j. [[1908]]).
* [[Maiatzaren 25]]a – [[Javier Basilio]], espainiar kazetaria (j. [[1928]]).
* [[Maiatzaren 30]]a – [[Karl Carstens]], [[Alemania|Alemaniako Errepublika Federaleko]] presidentea (j. [[1914]]).
* [[Maiatzaren 30]]a – [[Antoni Zygmund]], poloniar-estatubatuar matematikaria (j. [[1900]]).
* [[Maiatzaren 31]] – [[Iosu Expósito|Iosu Exposito]], [[Eskorbuto]] punk taldeko gitarra-jotzaile eta abeslaria (j. [[1960]]).
==== Ekaina ====
* [[Ekainaren 3]]a – [[Robert Morley]], ingeles aktorea (j. [[1908]]).
* [[Ekainaren 8]]a – [[Jesus Izagirre]], euskal herritar futbolari eta pilotaria (j. [[1906]]).
* [[Ekainaren 10]]a – [[Josean Alkorta]], gipuzkoar kirol kazetari eta irrati esataria (j. [[1947]]).
* [[Ekainaren 10]]a – [[Morris Kline]], estatubatuar matematika irakaslea eta historiari eta psikologiari buruzko idazlea (j. [[1908]]).
* [[Ekainaren 11]] – [[Rafael Orozco Maestre]], kolonbiar abeslari, aktore eta musikagilea (j. [[1954]]).
* [[Ekainaren 12]]a – [[Serge Daney]], frantziar kazetari eta zinema-kritikaria (j. [[1944]]).
* [[Ekainaren 13]]a – [[Pumpuang Duangjan]], thailandiar abeslari eta aktorea (j. [[1961]]).
* [[Ekainaren 15]]a – [[Jean Aerts]], belgikar txirrindularia (j. [[1907]]).
* [[Ekainaren 15]]a – [[María Blanca Ferrer García]], nafar abokatua, kazetaria eta idazlea (j. [[1932]]).
* [[Ekainaren 15]]a – [[Brett Whiteley]], australiar pintorea (j. [[1939]]).
* [[Ekainaren 17]]a – [[Jose Luis Aldecoa]], bizkaitar margolari, ingeniari, poeta eta abeslaria (j. [[1914]]).
* [[Ekainaren 21]]a – [[Joan Fuster]], [[katalan]]ezko valentziar idazlea (j. [[1922]]).
* [[Ekainaren 21]]a – [[Li Xiannian]], [[Txinako Herri Errepublika]]ko presidentea (j. [[1909]]).
* [[Ekainaren 25]]a – [[Juan Antonio Frade]], ''K-Toño'', bizkaitar margolari, karikaturagile eta kazetaria (j. [[1914]]).
* [[Ekainaren 25]]a – [[James Stirling]], eskoziar arkitektoa (j. [[1926]]).
* [[Ekainaren 27]]a - [[María Abrisqueta de Zulueta]], gipuzkoar idazle eta pedagogoa, Espainian eta Kuban [[Gidaritza]]ren sortzailetzat hartua (j. [[1911]]).
* [[Ekainaren 28]]a – [[Mikhail Tal]], letoniar xake-jokalaria, xakearen historian izan den jokalari argi eta intuitiboenetako bat (j. [[1936]]).
* [[Ekainaren 29]]a – [[Mohamed Boudiaf]], [[Aljeria]]ko presidentea (j. [[1919]]).
==== Uztaila ====
* [[Uztailaren 1]]a – [[Franco Cristaldi]], italiar zinema-zuzendari eta produktorea (j. [[1924]]).
* [[Uztailaren 1]]a – [[Daniel Moyano]], argentinar idazlea, kazetaria eta musikagilea (j. [[1930]]).
* [[Uztailaren 2]]a – [[Camarón de la Isla]], espainiar flamenko-abeslaria, [[flamenko]]-abeslari handienetakoa (j. [[1950]]).
* [[Uztailaren 3]]a – [[Luigi Marchisio]], italiar txirrindularia (j. [[1909]]).
* [[Uztailaren 4]]a – [[Astor Piazzolla]], argentinar musikagile eta bandoneoi-jotzailea (j. [[1921]]).
* [[Uztailaren 7]]a – [[Micaela Feldman de Etchebehere]], argentinar militante anarkista eta feminista (j. [[1902]]).
* [[Uztailaren 9]]a - [[Raimundo Fernández-Cuesta]], eskuin muturreko politikari, abokatu eta notario espainiarra (j. [[1896]]).
* [[Uztailaren 11]] – [[Deng Yingchao]], txinatar politikaria (j. [[1904]]).
* [[Uztailaren 12]]a – [[Caroline Miller]], estatubatuar eleberrigilea (j. [[1903]]).
* [[Uztailaren 17]]a – [[Eduardo López Albizu]], bizkaitar sindikalista eta politikaria, [[Patxi López]] lehendakariaren aita (j. [[1931]]).
* [[Uztailaren 21]]a – [[Urtain|José Manuel Ibar Aspiazu, ''Urtain'']], gipuzkoar boxeolaria, bere buruaz beste eginda (j. [[1943]]).
* [[Uztailaren 22]]a – [[Kattalin Agirre]], lapurtar [[mugalari]]a eta Bigarren Mundu Gerran Erresistentziako kidea (j. [[1897]]).
* [[Uztailaren 22]]a – [[Maria Bassó]], espainiar aktorea (j. [[1901]]).
* [[Uztailaren 24]]a – [[Arletty]], frantziar antzezle eta modeloa (j. [[1898]]).
* [[Uztailaren 25]]a – [[Philippe Lamour]], frantziar abokatua (j. [[1903]]).
* [[Uztailaren 28]]a – [[Rafael Medina Vilallonga]], andaluziar politikari eta abokatua (j. [[1905]]).
* [[Uztailaren 30]]a – [[Joe Shuster]], kanadar komikigilea, ''[[Superman]]''en sortzaileetako bat (j. [[1914]]).
==== Abuztua ====
* [[Abuztuaren 1]]a – [[Margarita Aliger]], sobietar poeta, liburuzain, kazetari eta itzultzailea (j. [[1915]]).
* [[Abuztuaren 2]]a – [[Michel Berger]], frantziar musikagilea (j. [[1947]]).
* [[Abuztuaren 5]]a – [[Juan David García Bacca]], euskal-venezuelar filosofo eta irakaslea (j. [[1901]]).
* [[Abuztuaren 5]]a – [[Robert Muldoon]], [[Zeelanda Berria|Zeelanda Berriko]] lehen ministroa (j. [[1921]]).
* [[Abuztuaren 7]]a – [[Francisco Fernández Ordóñez]], espainiar politikari eta abokatua (j. [[1930]]).
* [[Abuztuaren 12]]a – [[John Cage]], estatubatuar musikagile eta piano-jotzailea (j. [[1912]]).
* [[Abuztuaren 18]]a – [[John Sturges]], estatubatuar zinema zuzendaria (j. [[1910]]).
* [[Abuztuaren 19]]a – [[Jean-Albert Grégoire]], [[automobilgintza]]ren sustatzaile eta idazle frantziarra (j. [[1899]]).
* [[Abuztuaren 19]]a – [[Jean Hubeau]], frantziar musikagile, irakasle eta piano-jotzailea (j. [[1917]]).
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Isidro Langara]], euskal herritar futbolaria (j. [[1912]]).
* [[Abuztuaren 31]] – [[Kasilda Hernáez]], ''Kasi'', gipuzkoar anarkista ezaguna eta [[Felix Likiniano]]ren laguna (j. [[1914]]).
==== Iraila ====
* [[Irailaren 2]]a – [[Baltasar Belenguer Hervás]], espainiar boxeolaria, munduko titulua lortu zuen lehen espainiarra (j. [[1911]]).
* [[Irailaren 2]]a – [[Barbara McClintock]], estatubatuar genetista eta botanikaria, 1983ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (j. [[1902]]).
* [[Irailaren 11]] – [[Fernando Otazu]], gipuzkoar abokatu eta politikaria (j. [[1920]]).
* [[Irailaren 12]]a – [[Anthony Perkins]], estatubatuar aktorea (j. [[1932]]).
* [[Irailaren 16]]a – [[Larbi Benbarek]], frantziar futbolaria (j. [[1914]]).
* [[Irailaren 18]]a – [[André Jacquemin]], frantziar margolari eta grabatzailea (j. [[1904]]).
* [[Irailaren 19]]a – [[Pedro Bilbao]], [[getxo]]ztar medikua (j. [[1909]]).
* [[Irailaren 19]]a - [[Alfredo Sada]], nafar eskultorea (j. [[1949]]).
* [[Irailaren 20]]a – [[Carlos Alcolea]], espainiar margolaria (j. [[1949]]).
* [[Irailaren 20]]a – [[Musa Anter]], idazle, poeta eta ekintzaile intelektual [[Kurdistan|kurdu]]a, nazionalismo kurduaren figura nagusienetakotzat joa (j. [[1920]]).
* [[Irailaren 23]]a – [[Mary Santpere]], katalan antzerki- eta zinema-antzezlea (j. [[1913]]).
* [[Irailaren 25]]a – [[César Manrique]], kanariar artista (j. [[1919]]).
==== Urria ====
* [[Urriaren 1]]a – [[Petra Kelly]], alemaniar feminista, bakezale eta aktibista, bikotekideak eraila (j. [[1947]]).
* [[Urriaren 2]]a – [[Bogdan Suchodolski]], poloniar filosofoa (j. [[1903]]).
* [[Urriaren 4]]a – [[Denny Hulme]], zeelandaberritar [[1 Formula]]ko auto-gidaria, munduko txapelduna 1967an (j. [[1936]]).
* [[Urriaren 5]]a – [[Cornelis Berkhouwer]], herbeheretar politikaria, [[Europako Legebiltzarra]]ko presidentea (j. [[1919]]).
* [[Urriaren 6]]a – [[Denholm Elliott]], ingeles aktorea (j. [[1922]]).
* [[Urriaren 8]]a – [[Willy Brandt]], [[Alemaniako kantziler]]ra (j. [[1913]]).
* [[Urriaren 8]]a – [[Marta Grau]], kataluniar aktorea (j. [[1890]]).
* [[Urriaren 9]]a – [[Juanma Suárez]], [[Eskorbuto (musika taldea)|Eskorbuto]] taldeko baxu-jotzaile eta abeslaria (j. [[1962]]).
* [[Urriaren 16]]a – [[Shirley Booth]], estatubatuar aktorea (j. [[1898]]).
* [[Urriaren 21]]a – [[Lillemor Aars]], norvegiar zeramikaria (j. [[1904]]).
* [[Urriaren 24]]a – [[Luis Rosales]], espainiar olerkaria (j. [[1910]]).
* [[Urriaren 29]]a – [[Sir Kenneth MacMillan]], ingeles balleteko-dantzaria eta koreografoa (j. [[1929]]).
* [[Urriaren 30]]a - [[Joan Mitchell]], estatubatuar margolaria, espresionismo abstraktuaren "bigarren belaunaldikoa" (j. [[1925]]).
==== Azaroa ====
* [[Azaroaren 2]]a – [[Robert Arneson]], estatubatuar eskultorea (j. [[1930]]).
* [[Azaroaren 3]]a – [[Hanya Holm]], alemaniar-estatubatuar koreografoa, dantzaria eta irakaslea, [[dantza moderno]]aren aitzindaria (j. [[1893]]).
* [[Azaroaren 4]]a – [[Eugene Avtsine Aveline]], frantziar idazlea (j. [[1901]]).
* [[Azaroaren 4]]a – [[Luisa Moreno]], Estatu Batuetako langileen mugimenduaren buru bat eta gizarte aktibista (j. [[1907]]).
* [[Azaroaren 4]]a – [[José Luis Sáenz de Heredia]], espainiar zinema-zuzendaria (j. [[1911]]).
* [[Azaroaren 5]]a – [[Jan Hendrik Oort]], [[frisia]]r astronomoa (j. [[1900]]).
* [[Azaroaren 7]]a – [[Alexander Dubček]], [[eslovakia]]r politikaria eta [[Txekoslovakia]]ko buruzagia (j. [[1921]]).
* [[Azaroaren 10]]a – [[Chuck Connors]], estatubatuar saskibaloi jokalari, beisbol jokalari eta aktorea (j. [[1921]]).
* [[Azaroaren 12]]a – [[Giulio Carlo Argan]], italiar artearen eta arkitekturaren historiako kritikaria (j. [[1909]]).
* [[Azaroaren 13]]a – [[Ronnie Bond]], ingeles bateria-jotzailea, ''[[The Troggs]]'' taldeko kidea (j. [[1940]]).
* [[Azaroaren 13]]a – [[Lucrecia Pérez]], Madrilen eraildako emakume dominikar beltza, arrazismo eta xenofobiaren lehenengo biktima aitortua Espainian (j. [[1959]]).
* [[Azaroaren 14]]a – [[Ernst Happel]], austriar futbolari eta entrenatzailea (j. [[1925]]).
* [[Azaroaren 17]]a – [[Audre Lorde]], afroamerikar idazle, feminista, lesbiana eta eskubide zibilen aldeko ekintzailea (j. [[1934]]).
* [[Azaroaren 19]]a – [[Dora Ibarburu]], euskal uruguaitar erizain eta irakaslea (j. [[1918]]).
* [[Azaroaren 21]]a – [[Kaysone Phomvihane]], [[Laos]]ko presidentea (j. [[1920]]).
* [[Azaroaren 23]]a – [[Roy Acuff]], estatubatuar abeslari, biolin-jotzaile eta abesti-idazlea (j. [[1903]]).
* [[Azaroaren 24]]a – [[Xavier Darasse]], frantziar musikaria (j. [[1934]]).
* [[Azaroaren 24]]a – [[Rosalind Tanner]], britainiar matematikaria eta matematikaren historialaria (j. [[1900]]).
* [[Azaroaren 25]]a – [[Joseph Arthur Ankrah]], [[Ghana]]ko presidentea (j. [[1915]]).
* [[Azaroaren 25]]a – [[Pearse Jordan]], [[Irlandako Armada Errepublikarra (argipena)|IRAko]] boluntarioa, [[Royal Ulster Constabulary|Ulsterko Errege Poliziako]] ofizial batek eraila (j. [[1969]]).
* [[Azaroaren 28]]a – [[Sidney Robert Nolan]], australiar artista (j. [[1917]]).
* [[Azaroaren 29]]a – [[Jean Dieudonné]], frantziar matematikaria, [[Nicolas Bourbaki|Bourbaki]] taldearen sortzaileetariko bat (j. [[1906]]).
* [[Azaroaren 30]]a – [[Peter Blume]], estatubatuar margolaria (j. [[1906]]).
* [[Azaroaren 30]]a – [[Jorge Donn]], argentinar dantzaria (j. [[1947]]).
* [[Azaroaren 30]]a – [[Àngels Ferrer i Sensat]], kataluniar maistra, pedagogoa eta Natur Zientzietako katedraduna (j. [[1904]]).
==== Abendua ====
* [[Abenduaren 2]]a – [[Henri Arvon]], frantziar ideien-historialaria, [[anarkismo]]an eta mugimendu libertarioan aditua (j. [[1914]]).
* [[Abenduaren 2]]a – [[Gerardo López de Gereñu]], arabar etnografoa (j. [[1904]]).
* [[Abenduaren 10]]a – [[Celia Gámez]], espainiar-argentinar aktorea eta dantzaria (j. [[1905]]).
* [[Abenduaren 11]] – [[Suzanne Lilar]], frantsesezko belgikar idazlea (j. [[1901]]).
* [[Abenduaren 12]]a – [[Juan José Mieza]], bizkaitar futbolaria (j. [[1915]]).
* [[Abenduaren 17]]a – [[Dana Andrews]], estatubatuar aktorea (j. [[1909]]).
* [[Abenduaren 17]]a – [[Milagros Uranga]], ''Milagros I'', gipuzkoar erraketista (j. [[1918]]).
* [[Abenduaren 21]]a – [[Stella Adler]], estatubatuar antzezle eta irakaslea (j. [[1901]]).
* [[Abenduaren 21]]a – [[José María González-Sinde]], espainiar zinema-ekoizle eta zinema-zuzendaria (j. [[1941]]).
* [[Abenduaren 21]]a – [[Nathan Milstein]], ukrainar-estatubatuar biolinista (j. [[1904]]).
* [[Abenduaren 24]]a – [[Peyo]], belgikar komikigilea, "[[Pottokiak]]" (''Les Schtroumpfs'') komiki sortaren egilea (j. [[1928]]).
* [[Abenduaren 26]] – [[John George Kemeny]], hungariar-estatubatuar matematikari, informatikari eta hezitzailea, [[BASIC]] lengoaiaren garatzaileetako bat (j. [[1926]]).
* [[Abenduaren 26]]a – [[Nikita Magaloff]], errusiar-suitzar pianista (j. [[1912]]).
* [[Abenduaren 26]]a – [[María Bruguera Pérez]], espainiar militante libertarioa eta aktibista feminista (j. [[1913]]).
* [[Abenduaren 28]]a – [[Vicente Gerbasi]], venezuelar olerkigile eta saiakeragilea (j. [[1913]]).
==== Egun ezezaguna edo zehaztugabea ====
* [[Itziar Mujika Irastorza]], gipuzkoar abertzalea eta irakaslea (j. [[1904]]).
* [[Jesus Gaztañaga]], euskal idazlea (j. [[1932]]).
* [[Juan Bautista Kortajarena]], ''Batista Ondartza'', gipuzkoar bertsolaria (j. [[1903]]).
* [[Lucas Alberdi]], euskal herritar eskultore eta margolaria, damaskinatugintzan aditua (j. [[1906]]).
* [[Macaria Iriarte]], arabar ipuin eta kontakizun folklorikoen kontalaria (j. [[1901]]).
* [[Nemesio Tamayo]], bizkaitar futbolaria eta entrenatzailea (j. [[1908]]).
* [[Elizabeth Watson]], eskoziar [[sufragista]] eta gaita-jotzailea (j. [[1900]]).
== [[Nobel Sariak|Nobel saridunak]]: ==
* [[Fisikako Nobel Saria|Fisika]]: [[Georges Charpak]]
* [[Kimikako Nobel Saria|Kimika]]: [[Rudolph A. Marcus]]
* [[Literaturako Nobel Saria|Literatura]]: [[Derek Walcott]]
* [[Medikuntzako Nobel Saria|Medikuntza]]: [[Edmond Henri Fischer|Edmond H. Fischer]], [[Edwin Krebs|Edwin G. Krebs]]
* [[Ekonomiako Nobel Saria|Ekonomia]]: [[Gary Becker]]
* [[Bakearen Nobel Saria|Bakea]]: [[Rigoberta Menchú|Rigoberta Menchu]]
----
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Denbora unitate aurkibidea}}
[[Kategoria:1992| ]]
swaq4tcz2qg99wyw6hr0omeslmlgfce
1467
0
2794
10006039
9808115
2024-12-20T16:46:27Z
Lainobeltz
56334
/* Jaiotzak */
10006039
wikitext
text/x-wiki
{{urte aurkibide probak}}
{{Urtea beste egutegi batean|1467}}
{{urtegertaerak}}
== Gertaerak ==
== Jaiotzak ==
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Sigismundo I.a Poloniakoa]], Poloniako erregea (h. [[1548]]).
* [[María Cabrera]], dantzari, amazona eta akrobata, ezagutzen den Espainiako [[ijito]] zaharrentzat joa (h. [[1527]]).
* [[Alonso Carrillo Peraltakoa]], nafar noblea, Faltzesko I. markesa (h. [[1533]]).
== Heriotzak ==
* [[Otsailaren 21]]a – [[Piero Raimondo Zacosta]], [[Maltako Ordena|Jerusalemgo San Joan Ordena]]ren 38. Maisu handia (j. [[1404]]).
* [[Ekainaren 15]]a – [[Filipe III.a Borgoinakoa]], [[Borgoinako dukerria|Borgoinako dukea]] (j. [[1396]]).
* [[Maria Foixkoa]], [[Nafarroako Erresuma|Nafarroako]] infanta eta [[Frantzia]]ko [[noblezia|noblea]] (j. [[1452]]).
----
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Denbora unitate aurkibidea}}
[[Kategoria:1467| ]]
80gjqxc6hes27aae7sbwct5izzgdqn4
Martxoaren 23
0
2847
10005910
9942725
2024-12-20T15:29:55Z
Lainobeltz
56334
/* Mundua */
10005910
wikitext
text/x-wiki
'''Martxoaren 23'''a [[gregoriotar egutegia]]ren [[urte]]ko laurogeita bigarren [[egun]]a da, 83.a [[bisurte]]etan. 283 egun falta dira urtea amaitzeko.
{{eguneko-goiburua|3|23}}
{{egungertaerak}}
== Gertaerak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1979]] – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Antonio Recio Claver poliziako inspektorea hil zuen [[Gasteiz]]en.
* [[1984]] – [[GAL]]ek, Xabier Perez de Arenaza errefuxiatu aretxabaletarra erail zuen [[Biarritz]]en.
* [[2009]] – [[Baltasar Garzón]] epaileak [[Batasuna]], [[EHAK]] eta [[EAE-ANV]]ko 44 lagun auzipetu zituen [[ETA]]ko kide zirelakoan.
* [[2011]] – [[Bilbao Bizkaia Kutxa|BBK]], [[Kutxa]] eta [[Vital Kutxa]]k elkartze birtuala egiteko akordioa sinatu zuten.
=== Mundua ===
* [[1879]] – [[Topáterko gudua]]n, [[Ozeano Bareko Gerra]]ren lehenengoa, [[Txile]]k [[Bolivia]] garaitu zuen [[Atacamako basamortua]]n dagoen [[Calama]] hiritik gertu.
* [[1919]] – [[Milan]], [[Italia]]: [[Benito Mussolini]]k [[Alderdi Faxista]] sortu zuen.
* [[1933]] – [[Alemania]]: ''[[Reichstag]]''a onartu eta ondorioz, [[Adolf Hitler]] [[Alemania]]ko diktadore bihurtu zen.
* [[1956]] – [[Pakistan]] lehenengo errepublika islamiarra bilakatu zen.
* [[1971]] – Kolpe militarra [[Argentina]]n, [[Alejandro Lanusse]] jenerala boterera iritsi zen.
* [[1973]] – [[AEB]]etako azken soldaduek [[Vietnam]]dik alde egin zuten, militarki porrot egin ostean.
* [[1974]] – [[Eskozia]]ko [[East Kilbride]]ko [[Rolls Royce]] lantegiko langileek uko egin zioten [[Augusto Pinochet]]en erregimeneko hegazkinen motorra konpontzeari.
* [[2010]] – Gizon batek zortzi haur hil zituen [[Txinako Herri Errepublika|Txinako]] [[Nanping]] hiriko eskola batean.
== Arte eta kultura ==
=== Euskal Herria ===
* [[1986ko Bertsolari Txapelketa Nagusia]]ren finala [[Sebastian Lizaso]]k irabazi zuen.
* [[1997]] – [[Martxoaren 14]]an [[Oñati]]n hasitako [[1997ko Korrika|10. Korrikari]] amaiera eman zitzaion [[Bilbo]]n.
* [[2013]] – [[Xabier Silveira]]k [[2013ko Nafarroako Bertsolari Txapelketa]] irabazi zuen.
* [[2019ko Nafarroako Bertsolari Txapelketa]]n [[Julio Soto]]k bere bostgarren txapela jantzi zuen.
=== Mundua ===
* [[1923]] – ''[[Maese Pedroren erretaula]]'' ({{lang-es|El retablo de Maese Pedro}}), [[Manuel de Falla]]ren musika duen [[opera]] estreinatu zen [[Sevilla]]ko San Fernando antzokian.
* [[1984]] – ''[[Police Academy]]'' ("Polizia Akademia Eroa") filma estreinatu zen, [[Hugh Wilson (zuzendaria)|Hugh Wilsonek]] zuzendu eta [[Steve Guttenberg]], [[Kim Cattrall]], [[Bubba Smith]], [[David Graf]], [[George Gaynes]] eta [[Michael Winslow]] aktoreek antzeztu zutelarik.
* [[1990]] – ''[[Pretty Woman]]'' ("Emakume Ederra") filma estreinatu zen, [[Garry Marshall]]ek zuzendu eta [[Richard Gere]], [[Julia Roberts]], [[Hector Elizondo]] eta [[Ralph Bellamy]] aktoreek antzeztu zutelarik.
== Zientzia eta teknologia ==
=== Euskal Herria ===
=== Mundua ===
* [[2001]] – [[Errusia]]ko [[Mir (espazio estazioa)|Mir]] estazio espaziala [[atmosfera]]ratu eta [[Ozeano Barea]]n erori zen, [[Fiji]] ondoan.
* [[2007]] – [[PlayStation 3]] [[Europa]]n salgai jarri zuten.
== Kirolak ==
=== Euskal Herria ===
=== Mundua ===
* [[1957ko Bost Nazioen Txapelketa]]: [[Ingalaterrako errugbi selekzioa|Ingalaterrak]] partida guztiak irabazi eta txapelketa eta Slam Nagusia eskuratu zituen.
== Jaiotzak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1713]] – [[Martin Karrera]], gipuzkoar arkitektoa (h. [[1768]]).
* [[1841]] – [[Biktoriano Iraola]], gipuzkoar idazlea eta inprimatzailea (h. [[1919]]).
* [[1842]] – [[Manuel Santa Kruz]], ''Santa Kruz apaiza'', gipuzkoar apaiz eta gerrillaria (h. [[1926]]).
* [[1849]] –
** [[Augustin Etxeberri]], lapurtar idazlea (h. [[1890]]).
** [[Jose Manterola]], gipuzkoar idazlea (h. [[1884]]).
* [[1886]] – [[José Martínez Berasain]], nafar politikari karlista eta bankaria (h. [[1960]]).
* [[1895]] – [[Alejandro Goikoetxea]], euskal herritar ingeniaria (h. [[1984]]).
* [[1920]] – [[Fidel Sarriegi]], gipuzkoar idazlea (h. [[1969]]).
* [[1931]] – [[Vicente Elorriaga]], bizkaitar futbolaria (h. [[2014]]).
* [[1936]] – [[Miren Etxezarreta]], gipuzkoar ekonomialaria, ezkerreko intelektuala eta [[gizarte mugimendu]]en inguruko ekintzailea.
* [[1937]] – [[José Cantón]], bizkaitar futbolari eta entrenatzailea (h. [[2013]]).
* [[1943]] – [[María Teresa Sagarna]], arabar irakasle eta politikaria.
* [[1951]] – [[Blanca Fernández Viguera]], soziologoa, ikertzaile soziala, feminista eta [[Nafarroako Unibertsitate Publikoa|NUPen]] genero-ikasketak sustatu dituen irakaslea.
* [[1956]] – [[Ana Iriarte]], nafar historialaria, [[Euskal Herriko Unibertsitatea]]n katedraduna.
* [[1957]] – [[Gemma Zabaleta]], gipuzkoar politikari ohia.
* [[1958]] – [[Agustin Gajate]], [[Real Sociedad|Errealeko]] gipuzkoar futbolari ohia.
* [[1960]] –
** [[Ane Albisu]], gipuzkoar aktore, euskal filologo eta euskara irakaslea.
** [[Josu Lavin]], euskararen ikerlari eta bultzatzaile bizkaitarra.
** [[Eneko Olasagasti]], gipuzkoar aktorea, ekoizlea, zinema zuzendaria, irakaslea eta euskal idazlea.
* [[1961]] – [[Tomás Saldaña]], bizkaitar pilotu ohia.
* [[1962]] – [[Ramón Lavín]], bizkaitar igerilari olinpikoa (h. [[1999]]).
* [[1968]] – [[Thomas Bidegain]], zuberotar jatorriko zinema gidoilari, ekoizle eta zuzendaria.
* [[1975]] – [[José Luis Pérez Gómez]], nafar kazetaria, [[COPE]] irrati-kateko albistegien zuzendaria.
* [[1977]] – [[Txani Rodríguez]]. arabar kazetaria, idazlea.
* [[1980]] –
** [[Asier Atxa]], gipuzkoar txirrindulari ohia.
** [[Borja Iradier]], gipuzkoar igerilaria.
* [[1981]] – [[Oinatz Aulestia]], bizkaitar futbolaria.
* [[1995]] – [[Aida Etxebarria]], bizkaitar boleibol-jokalaria.
* [[1996]] – [[Aitor Elordi]], bizkaitar esku huskako pilotaria.
* [[1999]] - [[Markel Artetxe]], gipuzkoar futbolaria.
* [[2005]] - [[June Carmona]], arabar saskibaloi-jokalaria.
=== Mundua ===
* [[1430]] – [[Margarita Anjoukoa]], [[Ingalaterra]]ko erregina ezkontidea (h. [[1482]]).
* [[1524]] – [[Giulia Farnese]], [[Alexandro VI.a]] aitasantuaren maitalea eta [[Paulo III.a|Paulo III.aren]] arreba (j. [[1474]])
* [[1609]] – [[Giovanni Benedetto Castiglione]], ''il Grechetto'', italiar margolaria eta grabatzailea (h. [[1664]]).
* [[1749]] – [[Pierre-Simon Laplace]], frantziar matematikaria (h. [[1827]]).
* [[1763]] – [[Fiodor Vasilievitx]], errusiar jenerala eta estatu gizona (h. [[1826]]).
* [[1809]] – [[Hippolyte Flandrin]], frantziar margolaria (h. [[1864]]).
* [[1814]] – [[Gertrudis Gómez de Avellaneda]], espainiar idazlea (h. [[1873]]).
* [[1823]] – [[Schuyler Colfax]], [[AEB]]etako 17. presidenteordea (h. [[1885]]).
* [[1842]] – [[Susan Jane Cunningham]], Swarthmore College sortzen eta garatzen lagundu zuen estatubatuar matematikaria (h. [[1921]]).
* [[1858]] – [[Ludwig Quidde]], alemaniar historialari eta bakezalea, 1927ko [[Bakearen Nobel Saria]] (h. [[1941]]).
* [[1872]] – [[Michael Joseph Savage]], [[Zeelanda Berri]]ko lehen ministroa (h. [[1940]]).
* [[1878]] – [[Franz Schreker]], austriar konpositorea (h. [[1934]]).
* [[1880]] – [[Henri-Jean Houbaut]], frantziar apezpikua, [[Baionako elizbarrutia|Baionako apezpikua]] izandakoa (h. [[1939]]).
* [[1881]] –
** [[Roger Martin du Gard]], frantziar idazlea, 1937ko [[Literaturako Nobel Saria]] (h. [[1958]]).
** [[Hermann Staudinger]], alemaniar kimikaria, 1953ko [[Kimikako Nobel Saria]] (h. [[1965]]).
* [[1882]] – [[Emmy Noether]], alemaniar matematikaria, XX. mendeko [[aljebra|algebran]] aditu garrantzitsuenetakoa (h. [[1935]]).
* [[1887]] –
** [[Josef Čapek]], txekiar margolari eta idazlea (h. [[1945]]).
** [[Juan Gris]], espainiar margolaria (h. [[1927]]).
** [[Feliks Jusupov]], errusiar noble eta idazlea (h. [[1967]]).
* [[1890]] – [[Cedric Gibbons]], irlandar-estatubatuar zinemagintzako zuzendari artistikoa (h. [[1960]]).
* [[1893]] –
** [[Ángel Cruchaga Santa María]], txiletar poeta (h. [[1964]]).
** [[Victoriana Herrero Barroso]], errioxar erizaina eta presondegietako funtzionarioa (h. [[1962]]).
** [[Carmen Valero Gimeno]], espainiar maistra, intelektual, feminista eta sindikalista (h. [[1962]]).
* [[1899]] – [[Kata Pejnović]], [[jugoslavia]]r komunista eta partisanoa (h. [[1966]]).
* [[1900]] –
** [[Hassan Fathy]], egiptoar arkitektoa (h. [[1989]]).
** [[Erich Fromm]], alemaniar-estatubatuar psikoanalista eta filosofoa (h. [[1980]]).
* [[1903]] –
** [[Elena Caffarena]], txiletar abokatua, legelaria, politikaria eta ekintzailea (h. [[2003]]).
** [[Alejandro Casona]], espainiar antzerkigilea (h. [[1965]]).
** [[Frank Sargeson]], zeelandaberritar idazlea (h. [[1982]]).
* [[1904]] – [[Joan Crawford]], estatubatuar aktorea (h. [[1977]]).
* [[1907]] – [[Daniel Bovet]], suitzar botikaria, 1957ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (h. [[1992]]).
* [[1910]] – [[Akira Kurosawa]], japoniar zinema zuzendari, ekoizle eta gidoilaria (h. [[1998]]).
* [[1912]] – [[Wernher von Braun]], alemaniar-estatubatuar ingeniaria, suziri diseinatzaile nabarmena (h. [[1977]]).
* [[1915]] – [[Vasili Zaitsev]], [[Bigarren Mundu Gerra]]ko [[sobiet]]ar frankotiratzailea, [[Stalingradeko gudua|Stalingradeko batailan]] bereziki ezagun egin zena (h. [[1991]]).
* [[1918]] –
** [[Kazu Naoki]], japoniar futbolaria.
** [[Émile Derlin Zinsou]], [[Dahomey]]ko presidentea (h. [[2016]]).
* [[1922]] –
** [[Abderrahim Bouabid]], marokoar abokatu eta politikaria (h. [[1992]]).
** [[Ugo Tognazzi]], italiar antzezle, gidoigile eta zinemagilea (h. [[1990]]).
* [[1923]] – [[Ralph Giordano]], alemaniar idazlea (h. [[2014]]).
* [[1924]] – [[Bette Nesmith Graham]], estatubatuar mekanografoa, komertziala eta ''Liquid Paper''ren sortzailea (h. [[1980]]).
* [[1928]] – [[Jean E. Sammet]], estatubatuar matematikaria eta informatikaria, FORMAC programazio-lengoaiaren garatzailea (h. [[2017]]).
* [[1929]] – [[Roger Bannister]], britainiar atleta ohia, [[milia]] bateko lasterketan lau minututik beherako marka egin zuen lehena (h. [[2018]]).
* [[1931]] – [[Viktor Kortxnoi]], sobietar-suitzar xake jokalaria (h. [[2016]]).
* [[1933]] –
** [[Jan Harold Brunvand]], estatubatuar irakaslea, [[hiri kondaira|hiri kondairei]] buruzko ikerketengatik ezaguna.
** [[Philip Zimbardo]], gizakien jokamoldearen estatubatuar ikertzailea (h. [[2024]]).
* [[1936]] – [[Jannis Kounellis]], greziar-italiar artista (h. [[2017]]).
* [[1937]] –
** [[Maria Pilar Busquet i Medan]], kataluniar politikari eta ekintzailea (h. [[2016]]).
** [[Robert Gallo]], estatubatuar ikertzaile biomedikoa, [[GIB]]aren aurkikuntzagatik ezaguna.
** [[Moacyr Scliar]], brasildar narratzailea (h. [[2011]]).
* [[1942]] –
** [[Ama Ata Aidoo]], ghanar idazlea eta Afrikako emakume autoreen aldeko ekintzailea (h. [[2023]]).
** [[Michael Haneke]], austriar zinema zuzendari eta gidoigilea.
** [[Masha Ivashintsova]], [[Leningrad]]eko errusiar argazkilaria (h. [[2000]]).
* [[1943]] –
** [[Winston Groom]], estatubatuar idazlea (h. [[2020]]).
** [[Sharon Presley]], estatubatuar [[Libertarianismo|liberal libertarioa]], anarko-kapitalista, feminista indibidualista, idazlea, ekintzailea eta psikologiako irakaslea (h. [[2022]]).
** [[Nils-Aslak Valkeapää]], [[laponia]]r idazle eta musikaria, nazioarteko [[sami]] artista ospetsuenetarikoa (h. [[2001]]).
* [[1944]] –
** [[James H. Clark]], estatubatuar informatikaria eta enpresaburua, ''Silicon Graphics, Inc.'' (SGI) eta ''Netscape'' enpresen sortzailea.
** [[Michael Nyman]], ingeles musikagile [[minimalismo|minimalista]] eta piano-jotzailea.
** [[Ric Ocasek]], estatubatuar egile abeslari, musikari, musika ekoizle eta margolaria (h. [[2019]]).
* [[1945]] –
** [[Franco Battiato]], italiar kantugilea eta abeslaria (h. [[2021]]).
** [[Eric De Vlaeminck]], flandriar txirrindularia, [[Ziklo-kroseko Munduko Txapelketa|Munduko Ziklo-Krosseko]] txapelketa gehien irabazi dituena (h. [[2015]]).
** [[David Milch]], estatubatuar telebistako-zuzendari eta -idazlea.
* [[1946]] – [[Qamaruzzaman Azmi]], [[ulema]], filosofo eta hizlari islamiarra.
* [[1953]] – [[Chaka Khan]], estatubatuar musikari, abeslari eta konpositorea.
* [[1955]] – [[Moses Malone]], estatubatuar saskibaloi jokalaria (h. [[2015]]).
* [[1956]] –
** [[Jose Manuel Durao Barroso]], [[Portugal]]go lehen ministro ohia eta [[Europako Batzordea|Europako Batzordeko]] presidente ohia.
** [[Montse Miralles i Brugués]], kataluniar aktore, bikoiztaile, antzerki zuzendari eta gidoilaria (h. [[2024]]).
* [[1957]] – [[Nieves Herrero Cerezo|Nieves Herrero]], espainiar kazetaria, telebistako aurkezlea eta idazlea.
* [[1958]] – [[Etienne De Wilde]], belgikar txirrindulari ohia.
* [[1960]] –
** [[Enrique Aja]], espainiar txirrindulari ohia.
** [[Yoko Tawada]], japoniar-berlindar idazlea.
* [[1963]] – [[Ana Fidelia Quirot]], kubatar atleta ohia.
* [[1965]] – [[Antônio Benedito da Silva|Antônio Benedito da Silva, ''Toninho '']], brasildar futbolari ohia.
* [[1966]] – [[Belén Rodríguez (kazetaria)]], espainiar kazetaria.
* [[1968]] –
** [[Damon Albarn]], ingeles musikari eta abeslaria, [[Blur]] eta [[Gorillaz]] taldeetako kidea.
** [[Fernando Hierro]], espainiar futbolari ohi eta entrenatzailea.
* [[1971]] – [[Malena Muyala]], uruguaiar tango abeslaria, Uruguaiko emakumezko ahots ezagunenetakoa.
* [[1972]] –
** [[Nuria Roca]], espainiar idazle, telebistako aurkezle, aktore eta irrati esataria.
** [[Erwin Vervecken]], belgikar ziklo-kroseko txirrindulari ohia .
* [[1973]] – [[Jerzy Dudek]], poloniar futbolari ohia.
* [[1975]] – [[Francesc Arnau]], kataluniar futbol-atezaina (h. [[2021]]).
* [[1976]] –
** [[Michelle Monaghan]], estatubatuar aktorea.
** [[Ricardo Zonta]], [[1 Formula]]ko brasildar gidaria.
* [[1979]] – [[Lírio Negro]], brasildar aktibista eta artista.
* [[1981]] - [[Jennifer eta Michele Steffin]], estatubatuar aktoreak, biki berdin-berdinak.
* [[1983]] –
** [[Mo Farah]], somaliar jatorriko britainiar atleta, distantzia luzean aditua.
** [[Agnes Torres]], mexikar psikologoa, ikerlaria, hizlaria eta pertsona transgeneroen aldeko ekintzailea (h. [[2012]]).
* [[1984]] – [[Merlyn Uusküla]], estoniar abeslaria.
* [[1986]] – [[Andrea Dovizioso]], italiar motoziklista.
* [[1988]] – [[Tomoya Ugajin]], japoniar futbolaria.
* [[1991]] – [[Michelle Hendley]], estatubatuar aktorea.
* [[1992]] – [[Kyrie Irving]], estatubatuar-australiar saskibaloi jokalaria.
* [[1993]] - [[Anabel Colazo]], espainiar ilustratzailea eta komikigilea.
* [[1996]] – [[Alex Albon]], britainiar-thailandar 1-Formulako pilotua.
== Heriotzak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1613]] – [[Jeronimo Aiantz]], nafar militarra. Margolari, kosmografo, musikari eta asmatzailea (j. [[1553]]).
* [[1855]] – [[Jose Ignazio Larramendi]], euskal herritar musikaria (j. [[1786]]).
* [[1871]] – [[Domingo Ereño]], bizkaitar apaiza, [[Buenos Aires]]en (j. [[1811]]).
* [[1893]] –[[Etiene Lapeire]], euskal idazle eta apaiza (j. [[1840]]).
* [[1930]] – [[Juan Garbizu]], ''Zubigar'', euskal idazle eta itzultzailea (j. [[1893]]).
* [[1933]] –
** [[Juan Arana Ezpeleta|Juan Arana]], ''Loramendi'', ''frai Joakin Bedoña'', gipuzkoar elizgizona eta euskal olerkaria (j. [[1907]]).
** [[Jesús Oiarbide]], euskal atleta (j. [[1902]]).
* [[1961]] – [[Eladio Espartza]], [[lesaka]]r kazetari, idazle eta politikari [[frankismo|frankista]] (j. [[1888]]).
* [[1966]] – [[Jesús Basiano]], nafar margolaria (j. [[1889]]).
* [[1975]] – [[Felix Izagirre]], ''Izagirre I'', bizkaitar esku-huskako eta palazko pilotaria (j. [[1903]]).
* [[1980]] – [[Simeon Diaz de Ilarraza]], nafar misiolaria, [[Venezuela]]n (j. [[1893]]).
* [[1993]] – [[Julian Ajuriagerra]], frantzian aritutako bilbotar neuropsikiatra eta psikoanalista (j. [[1911]]).
* [[2006]] – [[Eloy de la Iglesia]], [[zarautz|zarauztar]] zinema zuzendaria (j. [[1944]]).
* [[2007]] – [[Ángela López Jiménez]], nafar soziologoa eta feminista, [[Zaragoza]]n (j. [[1945]]).
* [[2011]] – [[Fernando Mendizabal]], gipuzkoar itzultzailea eta [[euskaltzaindia#Euskaltzain urgazleak|euskaltzain urgazlea]] (j. [[1934]]).
=== Mundua ===
* [[59]] – [[Agripina Gaztea]], [[Antzinako Erroma|Erromako]] enperatriza (j. [[15]]).
* [[1361]] – [[Henrike Grosmontekoa]], ingeles noblea (j. [[circa|c.]] [[1310]]).
* [[1369]] – [[Petri I.a Gaztelakoa]] ''Ankerra'', [[Gaztelako Erresuma|Gaztelako]] erregea (j. [[1334]]).
* [[1548]]an, [[Uedaharako gudua]]n:
** [[Itagaki Nobukata]], [[Takeda klana]]ren zerbitzaria eta [[Takeda Shingenen hogeita lau jeneralak|Takeda Shingenen hogeita lau jeneraletako]] bat (j. [[1489]]).
** [[Amari Torayasu]], japoniar [[samurai]]a (j. [[1498]]).
* [[1555]] – [[Julio III.a]], [[Aita santu]]a (j. [[1487]]).
* [[1606]] –
** [[Justus Lipsius]], flandiar filologo eta humanista, XVI. mendeko jakitun ezagunetarikoa (j. [[1547]]).
** [[Toribio de Mogrovejo]], espainiar erlijioso katolikoa (j. [[1538]]).
* [[1661]] – [[Pieter de Molijn]], herbeheretar margolaria (j. [[1595]]).
* [[1680]] – [[Nicolas Fouquet]], frantziar estatu-politikaria, [[Luis XIV.a Borboikoa|Luis XIV.a erregearen]] finantza-superintendentea, idazlea eta mezenasa (j. [[1615]]).
* [[1801]] – [[Paulo I.a Errusiakoa]], [[Errusia]]ko [[tsar]]ra (j. [[1754]]).
* [[1819]] – [[August von Kotzebue]], alemaniar idazle eta diplomatikoa (j. [[1761]]).
* [[1842]] – [[Stendhal]], frantziar idazlea (j. [[1783]]).
* [[1862]] – [[Karl Nesselrode]], errusiar politikari eta diplomatikoa (j. [[1780]]).
* [[1865]] – [[Manuel Isidoro Belzu]], [[Bolivia]]ko presidentea (j. [[1808]]).
* [[1907]] – [[Konstantin Petrovitx Pobedonostsev]], errusiar politikaria (j. [[1827]]).
* [[1921]] – [[Jean-Paul Laurens]], frantziar margolari eta eskultorea (j. [[1838]]).
* [[1923]] – [[Hovhannes Tumanyan]], armeniar olerkari, idazle, itzultzaile eta ekintzailea (j. [[1869]]).
* [[1927]] – [[Paul César Helleu]], frantziar margolaria (j. [[1859]]).
* [[1931]] – [[Bhagat Singh]], [[India]]ko askatasunaren aldeko iraultzaile nagusietako bat (j. [[1907]]).
* [[1935]] – [[Ana de Castro Osório]], portugaldar idazlea, kazetaria, pedagogoa, feminista eta militante errepublikanoa (j. [[1872]]).
* [[1946]] – [[Francisco Largo]], [[Espainiako Bigarren Errepublika]]n Gobernuko Presidentea (j. [[1869]]).
* [[1947]] – [[Ferdinand Zecca]], frantziar zinemagilea eta produktorea (j. [[1864]]).
* [[1953]] –
** [[Raoul Dufy]], frantziar margolaria (j. [[1877]]).
** [[Alice Prin]], ''Montparnasseko Kiki'', frantziar modelo, gaueko-klubeko abeslari, aktore eta margolaria (j. [[1901]]).
* [[1956]] – [[Évariste Lévi-Provençal]], frantziar historialari, idazle eta orientalista (j. [[1894]]).
* [[1958]] – [[Florian Znaniecki]], poloniar-estatubatuar soziologo eta filosofoa (j. [[1882]]).
* [[1964]] – [[Peter Lorre]], hungariar-estatubatuar aktorea (j. [[1904]]).
* [[1968]] – [[Edwin O'Connor]], estatubatuar kazetari eta eleberrigile (j. [[1918]]).
* [[1969]] – [[Josef Gerstmann]], austriar neurologoa (j. [[1887]]).
* [[1971]] – [[Simon Vestdijk]], herbeheretar idazlea (j. [[1898]]).
* [[1981]] –
** [[Claude Auchinleck]], britainiar militarra (j. [[1884]]).
** [[Beatrice Tinsley]], britainiar-zeelandaberritar kosmologoa eta astronomoa (j. [[1941]]).
* [[1984]] – [[Jean Prouvé]], frantziar arkitekto eta diseinatzailea (j. [[1901]])
* [[1992]] – [[Friedrich Hayek]], britainiar ekonomista, 1974ko [[Ekonomiako Nobel Saria]] (j. [[1899]])
* [[1994]] –
** [[Giulietta Masina]], italiar aktorea (j. [[1921]]).
** [[Álvaro del Portillo]], espaniar apezpikua eta [[Opus Dei]]ko prelatua (j. [[1914]]).
* [[2001]] –
** [[Robert Laxalt]], euskal jatorriko estatubatuar idazlea (j. [[1923]]).
** [[David McTaggart]], kanadar ekologista, [[Greenpeace]] taldearen sortzaileetako bat (j. [[1932]]).
* [[2006]] –
** [[Sarah Caldwell]], estatubatuar antzerki enpresaburua, orkestra zuzendaria eta musikaria (j. [[1924]]).
** [[Desmond Doss]], [[AEB]]ko Ohore domina eskuratu zuen lehen kontzientzia eragozlea (j. [[1919]]).
* [[2007]] – [[Paul Cohen]], estatubatuar matematikaria (j. [[1934]]).
* [[2011]] –
** [[Jean Bartik]], [[ENIAC]] konputagailuaren jatorrizko programatzaileetako bat (j. [[1924]]).
** [[Elizabeth Taylor]], ingeles-estatubatuar aktorea (j. [[1932]]).
* [[2012]] – [[Abdullahi Yusuf Ahmed]], [[Somalia]]ko trantsizio gobernuko presidentea (j. [[1934]]).
* [[2014]] – [[Adolfo Suárez]], [[Espainiako Gobernuko presidente]]a (j. [[1932]]).
* [[2015]] – [[Lee Kuan Yew]], [[Singapur]]reko lehen gobernu burua, bere herrialdean ''Aberriaren aita''tzat joa (j. [[1923]]).
* [[2017]] - [[Lola Albright]], estatubatuar aktore eta abeslaria (j. [[1924]]).
* [[2018]] –
** [[Philip Kerr]], eleberri poliziakoen eskoziar idazlea (j. [[1956]]).
** [[Alberto Ongaro]], italiar idazle, kazetari eta komikigilea (j. [[1925]]).
* [[2020]] –
** [[Lucia Bosè]], italiar aktorea (j. [[1931]]).
** [[Borja Domecq Solís]], espainiar enpresaburu eta [[zezen suhar]] haztegien jabea (j. [[1945]]).
** [[José Folgado]], [[PP]]ko espainiar politikaria (j. [[1944]]).
* [[2021]] – [[George Segal]], estatubatuar aktorea (j. [[1934]]).
* [[2022]] – [[Madeleine Albright]], estatubatuar politikaria (j. [[1937]]).
* [[2023]] – [[Keith Reid]], ingeles abesti egilea, ''[[Procol Harum]]'' taldeko kidea (j. [[1946]]).
* [[2024]] –
** [[Maurizio Pollini]], italiar piano-jotzailea (j. [[1942]]).
** [[Silvia Tortosa]], kataluniar antzezle eta telebista aurkezlea (j. [[1947]]).
== Jaiak eta urteurrenak ==
* [[Seaska (ikastolen elkartea)|Sehaska egutegiko izendegia]]: Arnaitz/Arnaitx eta Azibar.
* [[Meteorologiaren Munduko Eguna]]
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Hil aurkibidea}}
<center>[[Martxoaren 22]] | [[Urteko egutegia|Urteko egutegi]] | [[Martxoaren 24]]</center>
[[Kategoria:Urteko egunak]]
r2vj26gx945ibqhatexm4kpdu9ot7zm
Martxoaren 29
0
2853
10006001
10002427
2024-12-20T16:25:54Z
Lainobeltz
56334
/* Mundua */
10006001
wikitext
text/x-wiki
'''Martxoaren 29'''a [[gregoriotar egutegia]]ren [[urte]]ko laurogeita zortzigarren [[egun]]a da, 89.a [[bisurte]]etan. 277 egun falta dira urtea amaitzeko.
{{eguneko-goiburua|3|29}}
{{egungertaerak}}
== Gertaerak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1975]] – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]], Jose Diaz Linares poliziako azpi-inspektorea erail zuen [[Donostia]]n.
* [[1980]] – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] jarritako bonba batek, [[Azpeitia]]n, José María Piris 13 urteko haurra hil zuen, eta Fernando García 11 urteko haurra larri zauritu.
* [[1985]] – Baionako "[[Les Pyreneés]]" taberna metrailatu zuten. [[Benoit Pecasteing]] hilik suertatu zen eta [[Jean Marc Mutio]] eta [[Pedro José Pikabea]] zaurituta gertatu ziren. Pierre Baldés ''in fraganti'' harrapatu zuten.
* [[1992]] – [[ETA]]ren zuzendaritza atxilotu zuten Bidarten, Lapurdin. Frantziako eta Espainiako Poliziek elkarlanean egindako operazioan. [[Francisco Mujika Garmendia]] "Pakito", [[Jose Luis Álvarez Santacristina]] "Txelis" eta [[Joseba Arregi Erostarbe]] "Fiti" atxilotu zituzten.
* [[2006]] – [[Euskal Herriko Unibertsitatea|Euskal Herriko Unibertsitateko]] irakasleek deituriko greba izan zen.
* [[2010]] – [[Euskal Herria]]ko gatazkari irtenbidea erraztu nahian nazioarteko aditu eta elkarte batzuek [[Bruselako Adierazpena]] sinatu zuten.
* [[2012]] –
** [[Espainiako Konstituzio Auzitegia|Espainiako Auzitegi Konstituzionalak]] ''[[Parot doktrina]]ren''<nowiki/> aurkako helegiteak bertan behera utzi zituen.
** [[2012ko martxoaren 29ko Hego Euskal Herriko eta Espainiako greba orokorra|Hego Euskal Herriko eta Espainiako greba orokorrak]] erantzun handia izan zuen.
=== Mundua ===
* [[968]] – [[Normandiar]]ren eta [[galiziar]]ren arteko [[Fornelosko gudua]]
* [[1956]] – Espainiako errege izango zen [[Juan Carlos I.a Espainiakoa|Juan Carlos Borboikoak]], Alfonso bere anaia gaztea hil zuen tiroz. Familiak hasieran esan zuen bere buruari egin ziola tiro Alfonsok nahi gabe.
* [[1974]] – [[Qin Shi Huang]] enperadorearen [[Terrakotazko armada]] aurkitu zen [[Xi'an]] hiritik gertu.
* [[1976]] – [[Jorge Videla]] jeneralak boterea hartu zuen [[Argentina]]n.
* [[2010]] – 39 pertsona hil ziren [[Moskuko metroa]]n egindako [[2010eko Moskuko metroko atentatuak|atentatuan]].
* [[2004]] – [[Irlanda]]n eremu itxi eta jatetxeetan erretzea debekatzen zuen legea indarrean jarri zen.
== Arte eta kultura ==
=== Euskal Herria ===
* [[2001]] – [[2001eko Korrika|12. Korrikari]] hasiera eman zitzaion [[Gasteiz]]en, [[apirilaren 8]]an [[Baiona]]n amaitu zelarik.
* [[2015]] – [[Martxoaren 19]]an [[Urepele]]n hasitako [[2015eko Korrika|19. Korrikari]] amaiera eman zitzaion [[Bilbo]]n.
=== Mundua ===
* [[1947]] – ''[[Out of the Past]]'' (''Iraganetik Kanpo'') filma estreinatu zen, [[Jacques Tourneur]]ek zuzendu eta [[Robert Mitchum]], [[Jane Greer]], [[Kirk Douglas]] eta [[Rhonda Fleming]] aktoreek antzeztu zuten.
* [[1959]] – ''[[Some Like It Hot]]'' (''Batzuei Bero Gustatzen Zaie'') filma estreinatu zen, [[Billy Wilder]]ek zuzendu eta [[Marilyn Monroe]], [[Tony Curtis]], [[Jack Lemmon]], [[George Raft]], [[Joe E. Brown (komediagilea)|Joe E. Brown]] eta [[Pat O'Brien (aktorea)|Pat O'Brien]] aktoreek antzeztu zutelarik.
== Zientzia eta teknologia ==
=== Euskal Herria ===
=== Mundua ===
== Kirolak ==
=== Euskal Herria ===
=== Mundua ===
* [[1948ko Bost Nazioen Txapelketa]]: [[Irlandako errugbi selekzioa|Irlandak]] partida guztiak irabazi eta txapelketaz gain haren lehenengo Slam Nagusia eskuratu zuen.
== Jaiotzak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1494]] – [[Madalena Nafarroakoa]], [[Nafarroako Erresuma]]ko infantea (h. [[1504]]).
* [[1801]] – [[Eustasio Amilibia]], Gipuzkoako diputatu nagusia eta [[Donostia]]ko alkatea (h. [[1864]]).
* [[1853]] – [[Ramón Castro]], nafar politikari liberala, [[Valentzia]]n bizi zena (h. [[1923]]).
* [[1864]] – [[Henri Lutz]], lapurtar musikagilea, [[sinfonia|sinfonietan]] aditua (h. [[1919]]).
* [[1882]] – [[Antonio Lezama]], arabar kazetari eta idazlea (h. [[1971]]).
* [[1896]] – [[Francisco López Sanz]], nafar kazetari eta politikari [[karlista]] (h. [[1977]]).
* [[1902]] – [[Marcelino Agirrezabala]], ''Txirri I.a'', bizkaitar futbolaria (h. [[1975]]).
* [[1903]] – [[Elvira Azkarate Etxebarria]], 110 urte eta 206 egun bizi izandako bizkaitarra (h. [[2013]]).
* [[1910]] – [[Joaquín Urkiaga]], bizkaitar futbolaria (h. [[1965]]).
* [[1911]] – [[Jose Antonio Arkotxa]], euskal idazle eta antzerkigilea (h. [[1996]]).
* [[1925]] – [[José Luis Etxebarria Goiri]], [[Begoñako errepublika|Begoñako]] dantzari, dantza-talde zuzendari eta txistularia (h. [[2015]]).
* [[1926]] – [[Luis Peña Gantxegi]], gipuzkoar arkitektoa (h. [[2009]]).
* [[1931]] – [[José Ramón Gurrutxaga]], bizkaitar apaiz [[salestar]]ra, [[Peru]]n apezpiku izandakoa (h. [[2017]]).
* [[1940]] – [[Ignazio Otsoa Oltzako Sanz|Ignazio Otsoa Oltzako Sanz, ''Iñaki Desormais'']], nafar poeta (h. [[2015]]).
* [[1948]] – [[Daniel Astrain]], nafar futbolari ohia.
* [[1957]] –
** [[Txarli Prieto]], arabar politikaria, arabako [[PSE-EE]]ko idazkari nagusia.
** [[Fernando Adolfo Gutiérrez Díaz de Otazu]], bizkaitar militar eta politikaria.
* [[1959]] – [[Itxaro Borda]], lapurtar idazlea.
* [[1966]] – [[Iñigo Urrutia]], [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUko]] Administrazio-Zuzenbideko irakaslea.
* [[1968]] – [[Mario García Segura]], nafar futbolari ohia.
* [[1971]] – [[Sara Oceja Salazar]], bizkaitar arkitektua.
* [[1972]] - [[Joseba Irazusta]], gipuzkoar futbolari ohi eta entrenatzailea.
* [[1974]] – [[María del Mar Blanco]], [[PP]]ko bizkaitar politikaria.
* [[1976]] – [[Igor Astarloa]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[1980]] –
** [[Aritz Arruti]], bizkaitar txirrindulari ohia.
** [[Pablo Urtasun]], nafar txirrindularia.
* [[1981]] – [[Kepa Errasti]], gipuzkoar aktorea.
* [[1984]] – [[Aitor Zubieta]], nafar pilotaria.
* [[1985]] –
** [[Fernando Amorebieta]], bizkaitar futbolari ohia, [[Venezuela]]n.
** [[Maite López]], gipuzkoar idazlea, poeta eta itzultzailea.
* [[1986]] – [[Xabier Castillo]], bizkaitar futbolaria.
* [[1992]] – [[Ander Barrenetxea Uriarte|Ander Barrenetxea]], bizkaitar txirrindularia.
* [[2001]] – [[Iñigo San Clemente]], bizkaitar futbolaria.
* [[2003]] – [[Beñat Gerenabarrena]], bizkaitar futbolaria.
=== Mundua ===
* [[1561]] – [[Santorio Santorio]], [[venezia]]r medikua (h. [[1636]]).
* [[1589]] – [[Francisco de Alarcón]], [[Gaztelako Erresuma|gaztelar]] apezpikua, [[Iruñe eta Tuterako artxidiozesia|Iruñeko apezpiku]] izandakoa (h. [[1675]]).
* [[1613]] – [[Louis-Isaac Lemaistre de Sacy]], frantziar apaiz, teologo, Bibliaren ikertzaile eta humanista (h. [[1684]]).
* [[1746]] – [[Carlo Buonaparte]], [[Napoleon Bonaparte|Napoleonen]] aita, nekazari eta merkataria (h. [[1785]]).
* [[1769]] – [[Nicolas Jean de Dieu Soult]], ''Burdinezko eskua'', [[Frantziako gobernuburuen zerrenda|Frantziako Lehen Ministroa]] (h. [[1851]]).
* [[1788]] – [[Karlos Maria Isidro Borboikoa]], [[Espainia]]ko infantea eta lehendabiziko erregenahi [[karlismo|karlista]] (h. [[1855]]).
* [[1790]] – [[John Tyler]], [[Ameriketako Estatu Batuetako presidenteen zerrenda|Ameriketako Estatu Batuetako 10. Presidentea]] (h. [[1862]]).
* [[1799]] – [[Edward Smith-Stanley]], [[Erresuma Batua|Erresuma Batuko]] lehen ministroa (h. [[1869]]).
* [[1805]] - [[Diego Mariano Alguacil]], espainiar apaiz katolikoa, [[Gasteizko elizbarrutia|Gasteizko apezpikua]] (h. [[1884]]).
* [[1816]] – [[Tsultrim Gyatso]], [[Tibet]]eko 10. [[Dalai Lama]] (h. [[1837]]).
* [[1826]] – [[Wilhelm Liebknecht]], alemaniar politikaria (h. [[1900]]).
* [[1853]] – [[Elihu Thomson]], ingeles ingeniari eta asmatzailea (h. [[1937]]).
* [[1854]] – [[Lasminingrat]], indonesiar idazle, itzultzaile eta irakaslea (h. [[1948]]).
* [[1865]] – [[Gabriel Narutowicz]], [[Polonia]]ko presidentea (h. [[1922]]).
* [[1869]] – [[Edwin Lutyens]], ingeles arkitektoa (h. [[1944]]).
* [[1873]] – [[Tullio Levi-Civita]], italiar matematikaria (h. [[1941]]).
* [[1874]] – [[Louise Henry Hoover]], Ameriketako Estatu Batuetako [[Lehen Dama]] (h. [[1944]]).
* [[1877]] – [[Aurora Cáceres Moreno]], perutar idazle, kazetari eta feminista (h. [[1958]]).
* [[1879]] – [[Alan Gardiner]], XX. mende hasierako [[Egiptologia|egiptologo]] ezagunenetakoa (h. [[1963]]).
* [[1885]] – [[Dezső Kosztolányi]], hungariar idazlea, kazetaria eta itzultzailea (h. [[1936]]).
* [[1886]] – [[Bertha Krupp]], alemaniar industria-emakumea (h. [[1957]]).
* [[1889]] – [[Warner Baxter]], estatubatuar aktorea (h. [[1951]]).
* [[1892]] – [[József Mindszenty]], hungariar kardinala (h. [[1975]]).
* [[1895]] – [[Ernst Jünger]], alemaniar eleberrigilea (h. [[1998]]).
* [[1896]] – [[Wilhelm Ackermann]], alemaniar logikari matematikoa (h. [[1962]]).
* [[1899]] – [[Lavrenti Beria]], [[sobiet]]ar buruzagi komunista, polizia eta zerbitzu sekretuko ([[NKVD]]) zuzendaria (h. [[1953]]).
* [[1900]] – [[John McEwen]], [[Australia]]ko 18. lehen ministroa (h. [[1980]]).
* [[1902]] –
** [[Marcel Aymé]], frantziar idazlea (h. [[1967]]).
** [[William Walton]], ingeles musikagilea (h. [[1983]]).
* [[1905]] – [[Edward Burra]], ingeles margolari, marrazkilari eta grabatzailea (h. [[1976]]).
* [[1907]] – [[Elizabeth Thomas]], estatubatuar [[Egiptologia|egiptologoa]] (h. [[1986]]).
* [[1912]] – [[Hanna Reitsch]], alemaniar hegazkinlaria, nazien garaian hegazkin probatzailea, hegaldi errekor asko ezarri zituena (h. [[1979]]).
* [[1913]] – [[Georges Candilis]], [[azerbaijan]]dar jatorriko frantziar arkitektoa (h. [[1995]]).
* [[1919]] – [[Eileen Heckart]], estatubatuar aktorea (h. [[2001]]).
* [[1922]] – [[Francisco Rodríguez Adrados]], espainiar hizkuntzalaria, helenista eta akademikoa (h. [[2020]]).
* [[1927]] – [[John Vane]], britainiar farmakologoa, 1982ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (h. [[2004]]).
* [[1928]] – [[Patrick McGoohan]], irlandar-estatubatuar aktorea (h. [[2009]]).
* [[1929]] – [[Lennart Meri]], estoniar idazle, zinemagile eta politikaria (h. [[2006]]).
* [[1930]] –
** [[Enrique V. Iglesias]], espainiar-uruguaitar ekonomista eta politikaria.
** [[Anerood Jugnauth]], [[Maurizio]]ko presidente eta lehen ministroa (h. [[2021]]).
* [[1936]] – [[Richard Rodney Bennett]], britainiar musikagile eta piano-jotzailea (h. [[2012]]).
* [[1937]] – [[Gordon Milne]], ingeles futbolari ohi eta entrenatzailea.
* [[1939]] – [[Terence Hill]], italiar aktorea.
* [[1940]] – [[Astrud Gilberto]], brasildar abeslaria (h. [[2023]]).
* [[1941]] – [[Joseph Hooton Taylor, Jr.]], estatubatuar fisikaria, 1993ko [[Fisikako Nobel Saria]].
* [[1942]] – [[Beatriz Sarlo]], argentinar intelektual, kazetari, idazle eta saiakera-egilea (h. [[2024]]).
* [[1943]] –
** [[Paola Binetti]], italiar medikua, pedagogo eta politikaria.
** [[Eric Idle]], ingeles umorista, aktorea, zinema zuzendaria, gidoigilea eta musikagilea, ''[[Monty Python]]'' taldeko kidea.
** [[John Major]], [[Erresuma Batuko Gobernua|Erresuma Batuko lehen ministro]] ohia.
** [[Vangelis]], musika elektronikoko greziar konposatzailea (h. [[1943]]).
* [[1944]] –
** [[Nana Akufo-Addo]], [[Ghana]]ko presidentea.
** [[Jane Hawking]], ingeles idazle eta hezitzailea.
* [[1946]] – [[Robert J. Shiller]], estatubatuar ekonomialaria, 2013ko [[Ekonomiako Nobel Saria]].
* [[1947]] – [[Aleksandr Viktorenko]], errusiar kosmonauta (h. [[2023]]).
* [[1949]] – [[Dave Greenfield]], ingeles teklatu-jotzaile, abeslari eta egile abeslaria, ''[[The Stranglers]]'' taldeko kidea (h. [[2020]]).
* [[1950]] –
** [[Mory Kanté]], ginear abeslari eta kora-jotzailea (h. [[2020]]).
** [[Mukar Txolponbaiev]], kirgizistandar politikaria (h. [[2020]]).
* [[1951]] – [[Roger Myerson]], estatubatuar ekonomialari eta matematikaria, 2007ko [[Ekonomiako Nobel Saria]].
* [[1952]] –
** [[John Gilligan (irlandar kriminala)|John Gilligan]], irlandar krimen antolatuko burua eta droga-trafikatzailea.
** [[Teófilo Stevenson]], kubatar boxeolaria, adituen iritzian historiako boxeolari amateur onena (h. [[2012]]).
* [[1954]] – [[Karen Ann Quinlan]], 21 urterekin koman eroritako estatubatuar emakumea, [[eutanasia]]ren debatearen historian garrantzitsua (h. [[1985]]).
* [[1955]] – [[Brendan Gleeson]], irlandar aktorea.
* [[1957]] – [[Christopher Lambert]], frantziar aktorea.
* [[1958]] – [[Tsutomu Sonobe]], japoniar futbolari ohia.
* [[1960]] – [[Jo Nesbø]], norvegiar idazle, futbolari ohi eta musikaria.
* [[1961]] – [[Michael Winterbottom]], britainiar film editore, ekoizle eta zuzendaria.
* [[1964]] – [[Elle Macpherson]], australiar top-model ohia, bere belaunaldiko modelorik ospetsuenetarikoa.
* [[1966]] – [[Jeroen Dijsselbloem]], herbehereetar politikaria, [[Eurotalde]]ko presidentea.
* [[1967]] – [[Michel Hazanavicius]], frantziar zinema zuzendari, ekoizle eta gidoigilea.
* [[1968]] –
** [[Esther Arroyo]], espainiar aktorea, modelo eta telebista aurkezlea.
** [[Lucy Lawless]], zeelandaberritar aktorea.
* [[1969]] – [[Alicia Senovilla]], espainiar aurkezlea.
* [[1971]] – [[Attila Csihar]], ''Mayhem'' black metal taldeko abeslaria.
* [[1972]] –
** [[Rui Costa]], portugaldar futbolari ohia.
** [[Priti Patel]], britainiar politikaria.
* [[1974]] – [[Edwina Tops-Alexander]], australiar zaldizkoa.
* [[1975]] – [[Claudia Zapata]], txiletar akademiko feminista eta Latinoamerikako historia garaikidean espezialista.
* [[1976]] – [[Jennifer Capriati]], estatubatuar tenislari ohia, historiako onenetakoa.
* [[1978]] –
** [[Eva Guillamón]], espainiar artista, dokumentalgilea, kantaria, idazlea eta dramagilea.
** [[Igor Rakočević]], serbiar saskibaloi jokalaria.
* [[1979]] – [[Estela Giménez]], espainiar gimnasia-erritmiko ohia, entrenatzailea, publizitate-modeloa eta telebistako aurkezlea.
* [[1983]] – [[Maite Alberdi]], txiletar ikus-entzunezko zuzendaria, zinema-zuzendaria, gidoigilea eta zinema-kritikaria.
* [[1989]] – [[Latavious Williams]], estatubatuar saskibaloi jokalaria.
* [[1995]] – [[Ben Bentil]], ghanatar saskibaloi jokalaria.
== Heriotzak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1874]] –
** [[Eustaquio Díaz de Rada]], nafar jeneral [[karlismo|karlista]] (j. [[1815]]).
** [[Nicolás Ollo]], nafar jeneral [[karlismo|karlista]] (j. [[1816]]).
* [[1900]] – [[Victor Txabarri]], bizkaitar enpresaburua, [[Marseilla]]n (j. [[1854]]).
* [[1964]] – [[Jazinto Rivas]], ''Elgeta'', euskal trikilaria (j. [[1906]]).
* [[1975]] – [[Eugenio Zendoia]], gipuzkoar arkitektoa, [[Bartzelona]]n (j. [[1894]]).
* [[1978]] –
** [[Sylvia Baleztena Azkarate]], nafar idazlea eta orientalista (j. [[1886]]).
** [[Martin Plaa]], euskal tenislaria (j. [[1901]]).
* [[1982]] –
** [[Antonio Emery]], gipuzkoar futbolaria (j. [[1905]]).
** [[Esteban Muruetagoiena]], bizkaitar medikua, [[tortura]] aztarna nabarmenak zituela (j. [[1943]]).
* [[2012]] – [[Florentino Goiburu]], gipuzkoar bertsolari eta artzaina (j. [[1933]]).
* [[2016]] – [[Tomás Tueros]], euskal sindikalista eta politikaria (j. [[1932]]).
* [[2017]] – [[Hasier Etxeberria]], euskal idazle, kazetari eta blogaria (j. [[1957]]).
* [[2021]] – [[Xabier Markiegi]], bizkaitar politikaria, irakaslea eta [[Euskal Autonomia Erkidegoko Arartekoa]], [[Aguadulce]]n (j. [[1938]]).
=== Mundua ===
* [[1058]] – [[Eztebe IX.a]], [[Aita santu]]a (j. [[circa|c.]] [[1020]]).
* [[1582]] – [[Obata Masamori]], [[Takeda Shingenen hogeita lau jeneralak|Takeda Shingenen hogeita lau jeneraletako]] bat (j. [[1534]]).
* [[1629]] – [[Jacob de Gheyn II.a]], herbeheretar margolaria (j. c. [[1565]]).
* [[1675]] – [[Juana de la Cruz]], espainiar idazlea (j. [[1597]]).
* [[1772]] – [[Emmanuel Swedenborg]], suediar [[mistizismo|mistikoa]], filosofoa eta zientzialaria (j. [[1688]]).
* [[1781]] – [[Samuel Anton Bach]], alemaniar organista (j. [[1713]]).
* [[1792]] – [[Gustavo III.a Suediakoa]], [[Suedia]]ko erregea (j. [[1746]]).
* [[1803]] – [[Gottfried van Swieten]], [[Germaniako Erromatar Inperio Santua]]ren zerbitzuan zegoen aristokrata (j. [[1733]]).
* [[1830]] – [[James Rennell]], ingeles [[kartografia|kartografoa]] eta geografoa (j. [[1742]]).
* [[1848]] – [[John Jacob Astor]], [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBetako]] lehen milioiduna (j. [[1763]]).
* [[1866]] – [[Floris Adriaan van Hall]], [[Herbehereak|Herbehereetako]] lehen ministroa (j. [[1791]]).
* [[1880]] – [[Constantin Hansen]], Danimarkako Urre Aroko margolaria (j. [[1804]]).
* [[1891]] – [[Georges Seurat]], frantziar margolaria (j. [[1859]]).
* [[1896]] – [[Leo Fränkel]], hungariar irultzailea (j. [[1844]]).
* [[1912]], [[Terra Nova espedizioa|Terra Nova espedizioko]] kideak [[Hegoburua|Hego Polotik]] itzuleran -
** [[Henry Robertson Bowers]], [[Robert Falcon Scott]]en laguntzailetako bat zoritxarreko [[Terra Nova espedizioa]]n (j. [[1883]]).
** [[Robert Falcon Scott]], [[Royal Navy]]ko kapitaina (j. [[1868]]).
** [[Edward Adrian Wilson]], ingeles polar esploratzailea, medikua, naturalista eta ornitologoa (j. [[1872]]).
* [[1927]] – [[Luigi Luzzatti]], [[Italia]]ko lehen ministroa (j. [[1841]]).
* [[1937]] – [[Karol Szymanowski]], poloniar musikagilea (j. [[1882]]).
* [[1939]] – [[Gerardo Machado]], [[Kuba]]ko presidentea (j. [[1871]]).
* [[1940]] – [[Alexander Obolensky]], anglo-errusiar printze, militar eta errugbi jokalaria (j. [[1916]]).
* [[1944]] – [[Grace Chisholm Young]], ingeles matematikaria (j. [[1868]]).
* [[1945]] – [[Eileen O'Shaughnessy]], britainiar poeta eta idazlea, [[George Orwell]]en lehen emaztea (j. [[1905]]).
* [[1947]] – [[Hendrik van Gent]], herbeheretar astronomoa (j. [[1889]]).
* [[1956]] – [[Alfontso Borboikoa]], Espainiako infantea, [[Juan Carlos I.a Espainiakoa]]ren anaia (j. [[1941]]).
* [[1957]] – [[Joyce Cary]], irlandar eleberrigilea (j. [[1888]]).
* [[1970]] –
** [[Vera Brittain]], ingeles idazlea, anglikanoa, feminista eta bakezalea (j. [[1893]]).
** [[Lev Kulexov]], [[sobiet]]ar zinema teoriko eta pedagogoa, [[sobietar zinema]]ren aitzindarietakoa (j. [[1899]]).
** [[Anna Louise Strong]], estatubatuar kazetari, idazle eta aktibista (j. [[1885]]).
* [[1976]] – [[Margarita Fofanova]], errusiar militante [[boltxebike]]a (j. [[1883]]).
* [[1977]] – [[Eugen Wüster]], austriar industrialaria eta terminologoa, [[terminologia]] diziplinaren sortzailea (j. [[1898]]).
* [[1979]] – [[Yahya Petra Kelantangoa]], [[Malaysia]]ko erregea (j. [[1917]]).
* [[1980]] –
** [[William Gemmell Cochran]], eskoziar estatistikaria (j. [[1909]]).
** [[Vicente López Carril]], espainiar txirrindularia (j. [[1942]]).
* [[1982]] –
** [[Walter Hallstein]], alemaniar politikari eta diplomazialaria, [[Europako Batzorde]]ko lehenbiziko lehendakaria (j. [[1901]]).
** [[Carl Orff]], alemaniar musikagilea (j. [[1895]]).
* [[1983]] – [[Maurice Kendall]], britainiar estatistikaria, [[Kendallen tau]] estatistikoaren asmatzailea (j. [[1907]]).
* [[1985]] –
** [[Jeanine Deckers]], ordena erlijioso dominikarreko belgikar moja eta abeslaria (j. [[1933]]).
** [[Janet Watson]], britainiar geologo eta geologia-irakaslea (j. [[1923]]).
* [[1988]] – [[Dulcie September]], [[apartheid]]aren aurkako hegoafrikar ekintzaile politikoa (j. [[1935]]).
* [[1990]] – [[Isabel de Ceballos-Escalera y Contreras]], espainiar museo zuzendaria eta kontserbadorea (j. [[1919]]).
* [[1992]] – [[Paul Henreid]], estatubatuar zinema-aktore eta zuzendaria (j. [[1908]]).
* [[1997]] - [[Ruth Sager]], estatubatuar genetista (j. [[1918]]).
* [[1999]] – [[Gyula Zsengellér]], hungariar futbolaria (j. [[1915]]).
* [[2003]] – [[Tadao Horie]], japoniar futbolaria (j. [[1913]]).
* [[2007]] – [[Tosiwo Nakayama]], [[Mikronesiako Estatu Federatuak|Mikronesiako Estatu Federatuetako]] lehendabiziko presidentea (j. [[1931]]).
* [[2009]] – [[Helen Levitt]], estatubatuar argazkilaria (j. [[1913]]).
* [[2015]] – [[Margarita Rivière]], kataluniar kazetari eta idazlea (j. [[1944]]).
* [[2016]] – [[Patty Duke]], estatubatuar aktorea (j. [[1946]]).
* [[2017]] – [[Alexei Alexeevitx Abrikosov]], errusiar fisikaria, 2003ko [[Fisikako Nobel Saria]] (j. [[1928]]).
* [[2019]] – [[Agnès Varda]], frantziar argazkilari eta zinemagilea, [[Nouvelle vague]] mugimenduko kidea (j. [[1928]]).
* [[2020]] –
** [[Philip Warren Anderson]], estatubatuar fisikaria, 1977ko [[Fisikako Nobel Saria]] (j. [[1923]]).
** [[José Luis Capón]], espainiar futbolaria (j. [[1948]]).
** [[Emilia Currás]], espainiar irakaslea, kimikaria, dokumentalista eta informatologoa (j. [[1927]]).
** [[Krzysztof Penderecki]], poloniar musikagilea (j. [[1933]]).
* [[2021]] –
** [[Carlos Busqued]], argentinar idazlea, irratsaio-ekoizlea, ingeniaria eta unibertsitate irakaslea (j. [[1970]]).
** [[Bashkim Fino]], [[Albania]]ko lehen ministroa (j. [[1962]]).
* [[2024]] –
** [[Jules Ajodhia]], surinamdar politikaria (j. [[1945]]).
** [[Gerry Conway (musikaria)|Gerry Conway]], ingeles musikaria, [[Jethro Tull]] eta [[Fairport Convention]] taldeetako kidea (j. [[1947]]).
** [[Louis Gossett Jr.]], estatubatuar aktorea (j. [[1936]]).
== Jaiak eta urteurrenak ==
* [[Seaska (ikastolen elkartea)|Sehaska egutegiko izendegia]]: Hegoi, Hodei/Hodeia/Hodeitza eta Ubedi ([[Ataun]]go mendia).
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Hil aurkibidea}}
<center>[[Martxoaren 28]] | [[Urteko egutegia|Urteko egutegi]] | [[Martxoaren 30]]</center>
[[Kategoria:Urteko egunak]]
etkdecjnqz6r0clbi0yuhxa5zbu9jqg
Apirilaren 12
0
2868
10006434
9989905
2024-12-21T11:18:29Z
Eliatxo
96586
/* Mundua */
10006434
wikitext
text/x-wiki
'''Apirilaren 12'''a [[gregoriotar egutegia]]ren [[urte]]ko ehun eta bigarren [[egun]]a da, 103garrena [[bisurte]]etan. 263 egun falta dira urtea amaitzeko.
{{eguneko-goiburua|4|12}}
{{egungertaerak}}
== Gertaerak ==
=== Euskal Herria ===
* [[2008]] – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] bi lehergailu ipini zituen [[Lapoblación|Lapoblaciongo]] ([[Nafarroa Garaia]]) hedagailu batean, zeinetatik bakarra lehertu baitzen.
* [[2010]] – ''[[Euskaldunon Egunkaria]]'' absolbitu zuten. [[Joan Mari Torrealdai]], [[Iñaki Uria]], [[Txema Auzmendi]], [[Martxelo Otamendi]] eta [[Xabier Oleaga]] [[Euskaldunon Egunkariaren itxiera|''Euskaldunon Egunkaria''ren itxieraren]] kasuko auzipetuak zigorrik gabe utzi zituen [[Espainiako Auzitegi Nazionala]]k.
=== Mundua ===
* [[1609]] – [[Herbehereak|Herbeherek]] [[Espainia]]tik independentzia lortu zuten.
* [[1927]] – [[Kuomintang]]eko eskuinak alderdiko ezkertiar arerioak eta garai hartan [[Txinako Alderdi Komunista|Alderdi Komunistako]] bere aliatuak [[Shanghaiko sarraskia|bortizki eraso zituen]].
* [[1961]] – [[Juri Gagarin|Yuri Gagarin]] [[astronauta|kosmonauta]] [[sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|sobietarra]], [[Vostok-1]] espazio-ontzian, historian espazioratu den lehen [[gizaki]] bihurtu zen [[Kazakhstan|Kazakstanen]] dagoen [[Baikonur]]go [[jaurtigune|kosmodromotik]] orbitaratu zutenean.
* [[1998]] – Alderdi unionistek Ulsterrerako bake prozesua berresten dute eta abian jartzen da.
== Arte eta kultura ==
=== Euskal Herria ===
* [[1987]] – [[Apirilaren 3]]an [[Hendaia]]n hasitako [[1987ko Korrika|5. Korrikari]] amaiera eman zitzaion [[Bilbo]]n.
=== Mundua ===
* [[1962]] – ''[[Cape Fear (1962ko filma)|Cape Fear]]'' ("Beldurraren Lurmuturra") filma estreinatu zen, [[J. Lee Thompson]]ek zuzendu eta [[Gregory Peck]], [[Robert Mitchum]], [[Martin Balsam]], [[Polly Bergen]] eta [[Lori Martin]] aktoreek antzeztu zutelarik.
* [[1985]] – ''[[Ladyhawke]]'' filma estreinatu zen, [[Richard Donner]]ek zuzendu eta [[Matthew Broderick]], [[Rutger Hauer]], [[Michelle Pfeiffer]] eta [[John Wood (ingeles aktorea)|John Wood]] aktoreek antzeztu zutelarik.
* [[1996]] – ''[[Tesis (filma)|Tesis]]'' filma estreinatu zen, [[Alejandro Amenábar]]ek zuzendu eta [[Ana Torrent]], [[Fele Martínez]], [[Eduardo Noriega]] eta [[Xabier Elorriaga]] aktoreek antzeztu zutelarik.
== Zientzia eta teknologia ==
=== Euskal Herria ===
=== Mundua ===
== Kirolak ==
=== Euskal Herria ===
* [[2016ko Durango-Durango Emakumeen Saria]]: Megan Guarnier estatubatuarra irabazle.
=== Mundua ===
* [[1884ko Home Nations Txapelketa]]: [[Ingalaterrako errugbi selekzioa|Ingalaterra]] izan zen bigarren aldiz txapelduna.
== Jaiotzak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1812]] – [[Michel Renaud]], baxenafar politikaria (h. [[1885]]).
* [[1847]] – [[Carlos Espinosa de los Monteros]], nafar jenerala eta Valtierrako markesa (h. [[1930]]).
* [[1876]] – [[Viktor Bernedo Zubiaurre]], gipuzkoar enpresari eta politikari sozialista (h. [[1944]]).
* [[1892]] – [[Julia Irazu Gartzia]], arabar maistra aitzindaria (h. [[1979]]).
* [[1894]] – [[Bitor Gaubeka]], euskal idazle eta inprimagilea (h. [[1979]]).
* [[1929]] – [[Vicente Aranburu]], euskal txirrindularia.
* [[1932]] – [[Jose Miguel Jimeno]], arabar margolaria.
* [[1933]] – [[Luis Maria Perez de Onraita]], arabar apaiza, artzapezpikua [[Angola]]n (h. [[2015]]).
* [[1946]] – [[Luis María Marín Royo]], nafar historialaria, [[Tutera]]ko historian aditua.
* [[1947]] –
** [[Anjel Larrañaga]], gipuzkoar bertsolaria eta pandero-jotzailea.
** [[Maddi Pelot]], euskal idazlea, [[Talence]]n (h. [[2016]]).
* [[1950]] – [[Gonzalo Antón]], arabar sukaldari eta enpresaria, [[Miranda Ebro]]n.
* [[1951]] –
** [[Teresa Catalán]], nafar musikagilea.
** [[Rosa Otxandiano]], gipuzkoar atleta ohia, [[800 metroko lasterketa]]n lau aldiz Espainiako txapeldun.
* [[1953]] – [[Alex Angulo]], [[erandio]]ztar aktorea (h. [[2014]]).
* [[1959]] – [[Maite Esporrín]], nafar politikari eta erizaina.
* [[1961]] – [[Maddi Zubeldia]], gipuzkoar kantari, idazle eta antzerkilaria.
* [[1963]] –
** [[Miren Izaskun Asua]], bizkaitar aktorea, antzerki formatzailea eta zuzendaria.
** [[Anabel Sanz]], bizkaitar feminista eta gizarte-ekintzailea.
* [[1971]] –
** [[Ane Sarasua|Ane Sarasua Aranberri]], ekonomialaria eta kudeatzailea, [[Udako Euskal Unibertsitatea|UEUko]] idazkari nagusia.
** [[Xabier Susperregi Gutierrez]], gipuzkoar poeta eta idazlea.
* [[1978]] – [[Laurent Martikorena]], lapurtar errugbilaria.
* [[1979]] –
** [[Eneritz Sein]], gipuzkoar korrikalaria, distantzia ertain eta luzeetan nabarmendua.
** [[Aintzane Uria]], bizkaitar abeslaria, soinularia eta musika irakaslea.
* [[1987]] – [[David Pérez Sañudo]], bizkaitar gidoilari eta zinemagilea.
* [[1988]] – [[Jon Apezetxea]], nafar pilotari ohia.
* [[1991]] –
** [[Onditz Iturbe]], bizkaitar mendi lasterkaria.
** [[Elixabete Sarasola]], gipuzkoar futbolaria.
* [[1993]] –
** [[Lander Olaetxea]], bizkaitar futbolaria.
** [[Iván Pérez Cuevas]], arabar futbolaria.
* [[1995]] – [[June Kintana]], nafar atleta.
* [[1997]] – [[Olatz Arrizabalaga]], bizkaitar pilotaria.
* [[2000]] – [[Josu Juste]], bizkaitar futbolaria.
* [[2002]] – [[Xubane Garai]], gipuzkoar txirrindularia.
* [[2004]] – [[Yoel Baigorri]], nafar futbolaria.
=== Mundua ===
* [[1432]] – [[Ana Habsburgokoa (1432-1462)|Ana Habsburgokoa]], Luxenburgoko dukesa eta Turingia eta Saxoniako landgravesa ezkontidea (h. [[1462]]).
* [[1484]] – [[Antonio da Sangallo Gaztea]], italiar arkitektoa (h. [[1546]]).
* [[1500]] – [[Joachim Camerarius]], alemaniar humanista (h. [[1574]]).
* [[1539]] – [[Garcilaso de la Vega (El Inca)]], perutar historialaria (h. [[1616]]).
* [[1577]] – [[Kristian IV.a Danimarkakoa]], [[Danimarka]] eta [[Norvegia]]ko erregea (h. [[1648]]).
* [[1612]] – [[Simone Cantarini]], italiar margolari eta grabatzailea (h. [[1648]]).
* [[1713]] – [[Guillaume-Thomas Raynal]], frantziar historialaria eta filosofoa (h. [[1796]]).
* [[1748]] – [[Antoine-Laurent de Jussieu]], frantziar botanikaria (h. [[1836]]).
* [[1793]] – [[Marie Tourte-Cherbuliez]], suitzar idazle, itzultzaile eta literatura kritikaria (h. [[1863]]).
* [[1801]] – [[Joseph Lanner]], austriar dantza-musikako musikagile eta orkestra-zuzendaria (h. [[1843]]).
* [[1823]] – [[Aleksandr Ostrovski]], errusiar antzerkigilea (h. [[1886]]).
* [[1831]] – [[Constantin Meunier]], belgikar margolari eta eskultorea (h. [[1905]]).
* [[1839]] – [[Nikolai Przhevalski]], errusiar geografoa (h. [[1888]]).
* [[1866]] – [[Aleksandr Ilitx Ulianov]], errusiar iraultzailea (h. [[1887]]).
* [[1867]] – [[Sindo Garay]], kubatar musikaria, troba tradizionalaren barruan ospetsua (h. [[1968]]).
* [[1869]] – [[Henri Désiré Landru]], ''Gambaiseko Bizarurdin'', frantziar serie-hiltzailea (h. [[1922]]).
* [[1872]] – [[Francesca Bonnemaison i Farriols]], kataluniar pedagogo, idazle eta emakumeen hezkuntza herrikoiaren sustatzailea (h. [[1949]]).
* [[1875]] – [[Dorothea Wolbert]], estatubatuar aktorea (h. [[1958]]).
* [[1881]] – [[Rudolf Ramek]], [[Austria]]ko kantzilerra (h.[[1941]]).
* [[1883]] – [[Imogen Cunningham]], estatubatuar argazkilaria, landareetan, biluzietan eta industria paisaietan berezitua (h. [[1976]]).
* [[1884]] – [[Otto Fritz Meyerhof]], alemaniar sendagile eta biokimikaria, 1922ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (h. [[1951]]).
* [[1885]] –
** [[Robert Delaunay]], frantziar margolaria (h. [[1947]]).
** [[Hermann Hoth]], alemaniar jenerala (h. [[1971]]).
* [[1889]] – [[Pierre-Étienne Flandin]], [[Frantziako lehen ministro]]a (h. [[1958]]).
* [[1894]] – [[Francisco Craveiro Lopes]], [[Portugal]]go presidentea (h. [[1964]]).
* [[1898]] –
** [[Sara Benoliel]], brasildar-portugaldar mediku eta ekintzaile feminista, Portugalen lan egin zuen lehen emakume pediatra (h. [[1970]]).
** [[Lily Pons]], frantziar-estatubatuar sopranoa (h. [[1976]]).
* [[1900]] – [[William John Youden]], estatubatuar kimikari eta estatistikaria (h. [[1971]]).
* [[1902]] – [[Louis Beel]], [[Herbehereak|Herbehereetako]] lehen ministroa (h. [[1977]]).
* [[1903]] – [[Jan Tinbergen]], herbeheretar ekonomialari eta estatistikaria, 1969ko [[Ekonomiako Nobel Saria]] (h. [[1994]]).
* [[1908]] –
** [[Carlos Lleras Restrepo]], [[Kolonbia]]ko presidentea (h. [[1994]]).
** [[André Martinet]], frantziar hizkuntzalaria eta euskalaria (h. [[1999]]).
* [[1912]] – [[Georges Franju]], frantziar zinemagilea (h. [[1987]]).
* [[1913]] – [[Sabah Al-Salim Al-Sabah]], [[Kuwait]]eko emirra (h. [[1977]]).
* [[1915]] – [[Josep Maria Font i Rius]], kataluniar historialaria eta legelaria (h. [[2018]]).
* [[1916]] – [[Peter Newmark]], britainiar itzulpengintza-akademikoa eta Surreyko Unibertsitateko irakaslea (h. [[2011]]).
* [[1923]] – [[Dolores Castro]], mexikar poeta, kontalaria, saiokeragilea eta kritikari literarioa (h. [[2022]]).
* [[1924]] – [[Raymond Barre]], [[Frantziako gobernuburuen zerrenda|Frantziako lehen ministroa]] (h. [[2007]]).
* [[1925]] – [[Evelyn Berezin]], estatubatuar ingeniari informatikoa, ''[[testu prozesadore]]en ama'' (h. [[2018]]).
* [[1928]] – [[Hardy Krüger]], alemaniar aktorea (h. [[2022]]).
* [[1930]] – [[John Landy]], australiar atleta eta politikaria (h. [[2022]]).
* [[1933]] –
** [[Montserrat Caballé]], kataluniar [[soprano]]a (h. [[2018]]).
** [[Violeta Zúñiga]], giza eskubideen aldeko txiletar ekintzailea (h. [[2019]]).
* [[1938]] – [[Marcel Pinte]], ''Quinquin'', [[Frantziako Erresistentzia]]ko kidea, ezagutzen den gazteena (h. [[1944]]).
* [[1939]] – [[Graça Lobo]], portugaldar aktore eta idazlea (h. [[2024]]).
* [[1940]] – [[Herbie Hancock]], estatubatuar jazz musikaria.
* [[1941]] – [[Bobby Moore]], ingeles futbolaria, herrialdeko inoizko hoberenetarikoa (h. [[1993]]).
* [[1942]] –
** [[Carlos Reutemann]], argentinar auto-pilotua (h. [[2021]]).
** [[Jacob Zuma]], [[Hegoafrika]]ko presidentea.
* [[1946]] –
** [[Ed O'Neill]], estatubatuar aktorea.
** [[George Robertson]], eskoziar politikaria, 10. [[Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundearen Idazkari orokorra|NATOren idazkari nagusia]].
* [[1947]] –
** [[Tom Clancy]], estatubatuar idazle eta eleberrigilea (h. [[2013]]).
** [[David Letterman]], estatubatuar umorista eta telebista aurkezlea.
** [[Ana María Moix]], espainiar poeta, eleberrigilea, ipuin idazlea, itzultzailea eta editorea (h. [[2014]]).
* [[1948]] – [[Marcello Lippi]], italiar futbolari eta entrenatzaile ohia.
* [[1950]] – [[David Cassidy]], estatubatuar aktore, abeslari eta gitarrista (h. [[2017]]).
* [[1951]] – [[Judy Singer]], australiar soziologoa.
* [[1953]] – [[Tanino Liberatore]], italiar komikigilea eta ilustratzailea.
* [[1954]] – [[Jon Krakauer]], estatubatuar mendizale eta idazlea.
* [[1956]] –
** [[Andy García]], kubatar-estatubatuar aktorea.
** [[Tetsuro Miura]], japoniar futbolari eta entrenatzailea (h. [[2018]]).
* [[1957]] –
** [[Joaquim Dolz]], hizkuntzen didaktikaren arloko espainiar katedraduna.
** [[Isabel Olesti]], kataluniar dantzari ohia, idazlea eta kazetaria.
* [[1960]] – [[Ester Xargay Melero]], kataluniar idazle, itzultzaile, bideoartista eta kultura ekintzailea (h. [[2024]]).
* [[1961]] – [[Lisa Gerrard]], australiar abeslari eta konpositorea.
* [[1962]] –
** [[Katsuhiro Kusaki]], japoniar futbolari ohia.
** [[Carlos Sainz]], espainiar rally pilotua, 1990eko hamarkadako esanguratsuenetarikoa.
* [[1963]] – [[Lydia Cacho]], mexikar kazetaria, idazlea, hizlaria, feminista eta giza eskubideen aldeko ekintzailea.
* [[1964]] – [[Meritxell Borràs]], kataluniar politikaria.
* [[1967]] – [[Radhya Al-Mutawakel]], yemendar Giza Eskubideen defendatzailea.
* [[1971]] –
** [[Nicholas Brendon]], estatubatuar aktorea.
** [[Shannen Doherty]], estatubatuar aktorea (h. [[2024]]).
* [[1972]] – [[Şebnem Ferah]], turkiar abeslari eta musikagilea.
* [[1973]] – [[Cristina Lucas]], espainiar artista.
* [[1974]] – [[Marley Shelton]], estatubatuar aktorea.
* [[1977]] – [[Gemma Mengual]], kataluniar igerilari sinkronizatua.
* [[1978]] - [[Véronique de Viguerie]], frantziar fotokazetaria.
* [[1979]] –
** [[Claire Danes]], estatubatuar aktorea.
** [[Jennifer Morrison]], estatubatuar aktore eta modeloa.
** [[Monica Romano]], italiar idazle eta [[LGBT]] kolektiboaren eskubideen aldeko ekintzailea.
* [[1981]] – [[govy|Angélique Adrianna Govy, ''govy'']], frantziar artista (h. [[2023]]).
* [[1986]] - [[Lorena Gómez (abeslaria)|Lorena Gómez]], kataluniar abeslari eta aktorea.
* [[1987]] – [[Yohei Fukumoto]], japoniar futbolaria.
* [[1990]] – [[Hiroki Sakai]], japoniar futbolaria.
* [[1991]] – [[Ryota Morioka]], japoniar futbolaria.
* [[1992]] – [[Chad le Clos]], hegoafrikar igerilaria.
* [[1994]] – [[Saoirse Ronan]], irlandar jatorriko estatubatuar aktorea.
* [[1998]] – [[Paulo Londra]], argentinar abeslaria.
* [[2000]] – [[Manuel Turizo]], kolonbiar reggaeton abeslaria.
* [[2002]] – [[Robert Navarro]], kataluniar futbolaria.
== Heriotzak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1605]] – [[Joan Perez Lazarraga|Joan Perez de Lazarraga]], arabar idazlea (j. [[1548]]?).
* [[1735]] – [[Juan Goienetxe Gaston]], nafar administrari, idazkari eta negozio-gizona, [[Madril]]en (j. [[1656]]).
* [[1855]] – [[José Alonso Ruiz de Conejares]], nafar epaile eta politikaria, [[Madril]]en (j. [[1781]]).
* [[1859]] – [[Jean-Joseph Ader]], lapurtar historialari eta antzekigilea (j. [[1796]]).
* [[1902]] – [[Buenaventura Iñigitz]], nafar organo-jotzaile eta musikagilea, [[Sevilla]]n (j. [[1840]]).
* [[1916]] – [[Francisco Iturribarria]], bizkaitar olerkaria (j. [[1863]]).
* [[1945]] – [[Frantxia Haltzuet]], nafar emakumea, [[Comète sarea]]ren laguntzaile nagusietako bat, [[Ravensbrück]]eko kontzentrazio esparruan (j. [[1908]]).
* [[1964]] –
** [[Juan Irigoien]], gipuzkoar idazle eta artxibozaina, pelotaren munduan oso ezaguna (j. [[1884]]).
** [[Francisco Javier Lauzurika]], euskal artzapezpikua eta [[Gasteizko elizbarrutia|Gasteizko apezpikua]], [[Madril]]en (j. [[1890]]).
* [[1971]] – [[Félix Huarte Goñi]], nafar ekonomialari eta finantzaria (j. [[1896]]).
* [[1973]] – [[Andrés García Calle]], [[Espainiako Bigarren Errepublika|Errepublikaren]] alde borrokatu zen Espainiako Aireko Armadako bizkaitar hegazkinlaria, [[Mexiko]]n (j. [[1909]]).
* [[1981]] – [[Luis Aranaz]], nafar futbolari eta entrenatzailea (j. [[1914]]).
* [[1982]] – [[Javier Iraburu]], nafar futbolaria (j. [[1923]]).
* [[1983]] – [[Pierre Richard-Willm]], euskal antzezlea, [[Paris]]en (j. [[1895]]).
* [[2009]] – [[Javier Bengoetxea]], bizkaitar poeta (j. [[1919]]).
* [[2013]] –
** [[Jesus Acín Urzainqui]], euskal herritar medikua (j. [[1952]]).
** [[Dolores Aguirre]], bizkaitar enpresaburua, [[Sevillako probintzia|Sevillan]] (j. [[1935]]).
* [[2020]] – [[Mary Begoña]], euskal aktorea, [[Madril]]en (j. [[1925]]).
* [[2022]] – [[Mikel Zamalloa]], bizkaitar musikari eta folklore ikertzailea (j. [[1953]]).
* [[2023]] – [[José Antonio Landa]], bizkaitar txirrindularia (j. [[1926]]).
=== Mundua ===
* [[K. a. 45]] ean, Munda batailaren ostean, zesartarrek [[Gneo Ponpeio]] atzeman eta hil zuten.
* [[238]]
** [[Gordiano I.a|Gordiano I]], [[Erromatar enperadoreen zerrenda|erromatar enperadorea]], bere buruaz beste eginda.
** [[Gordiano II.a]], [[Erromatar enperadoreen zerrenda|erromatar enperadorea]] (j. [[192]]).
* [[352]] – [[Julio I.a]], [[Aita santu]]a.
* [[1256]] – [[Margarita Borboikoa]], [[Nafarroako Erresuma|Nafarroako]] erregina ezkontidea (j. [[1211]]).
* [[1471]] – [[Richard Neville, Warwickeko 16. kondea]], ingeles militarra (j. [[1428]]).
* [[1521]] – [[Piero di Cosimo]], italiar pintorea (j. [[1462]]).
* [[1530]] – [[Joana Beltraneja]], [[Gaztelako Erresuma|Gaztelako]] infanta eta [[Portugalgo Erresuma|Portugalgo]] erregina ezkontidea (j. [[1462]]).
* [[1555]] – [[Joana Eroa]], gaztelako erregina (j. [[1479]]).
* [[1704]] – [[Jacques Bénigne Bossuet]], frantziar teologoa eta idazlea (j. [[1627]]).
* [[1777]] – [[Claude Prosper Jolyot de Crébillon]], frantziar idazlea (j. [[1707]]).
* [[1782]] – [[Pietro Metastasio]], italiar [[libreto]] egilea eta olerkaria (j. [[1698]]).
* [[1817]] – [[Charles Messier]], frantziar astronomoa (j. [[1730]]).
* [[1820]] – [[Arthur Young]], britainiar ekonomialaria (j. [[1741]]).
* [[1841]] – [[Jekaterina Bakhmeteva]], errusiar poeta, idazle eta itzultzailea (j. 1778 edo 1779).
* [[1855]] – [[Pedro Albéniz]], espainiar konpositorea (j. [[1795]]).
* [[1879]] – [[Manuel Cortina]], espainiar politikaria (j. [[1802]]).
* [[1897]] – [[Edward Drinker Cope]], estatubatuar paleontologoa (j. [[1840]]).
* [[1912]] – [[Klara Barton]], estatubatuar, aintzindaria, irakaslea, erizaina eta humanitarioa, Estatu Batuetako [[Gurutze Gorria]]ren sortzailea (j. [[1821]]).
* [[1919]] – [[Chichana Patiño]], galiziar hegazkinlaria , hegazkin bat gidatu zuen lehen emakume galiziarra eta agian Europa osokoa (j. [[1890]]).
* [[1921]] – [[William Strang]], eskoziar margolari, grabatzaile, idazle eta ilustratzailea (j. [[1859]]).
* [[1926]] – [[Clotilde Cerdá Bosch]], ''Esmeralda Cervantes'', espainiar harpajotzailea (j. [[1861]]).
* [[1938]] – [[Fiodor Xaliapin]], errusiar opera-kantaria (j. [[1873]]).
* [[1945]] –
** [[Petrona Eyle]], argentinar mediku eta feminista, Argentinako emakumeen eskubideak defendatzeagatik nabarmendua (j. [[1866]]).
** [[Franklin Delano Roosevelt]], [[Ameriketako Estatu Batuetako presidenteen zerrenda|Ameriketako Estatu Batuetako 32. Presidentea]] (j. [[1882]]).
* [[1946]] – [[Teizo Takeuchi]], japoniar futbolaria (j. [[1908]]).
* [[1962]] – [[Antoine Pevsner]], errusiar eskultorea eta margolaria (j. [[1886]]).
* [[1971]] – [[Igor Tamm]], errusiar fisikaria, 1958ko [[Fisikako Nobel Saria]] (j. [[1895]]).
* [[1973]] – [[Fernand Forgues]], frantziar arraunlari, pilotari eta errugbi jokalaria (j. [[1884]]).
* [[1975]] – [[Joséphine Baker]], estatubatuar-frantziar dantzari eta abeslaria (j. [[1906]]).
* [[1980]] – [[William Tolbert]], [[Liberia]]ko 20. presidentea (j. [[1913]]).
* [[1981]] – [[Joe Louis]], estatubatuar boxeolaria, ondoz ondoko 140 hilabetez pisu astunetako munduko txapelduna (j. [[1914]]).
* [[1983]] – [[Anna Stewart (aktibista)|Anna Stewart]], australiar feminista, sindikalista eta ekintzailea (j. [[1947]]).
* [[1986]] –
** [[José Jabardo]], espainiar txirrindularia (j. [[1915]]).
** [[Valentin Kataev]], ukrainar idazlea eta politikaria (j. [[1897]]).
* [[1988]] – [[Alan Paton]], hegoafrikar idazlea eta ''[[apartheid]]'' aurkako aktibista (j. [[1903]]).
* [[1989]] – [[Sugar Ray Robinson]], estatubatuar boxeolaria, historiako boxeolari honenetakoa (j. [[1921]]).
* [[1993]] – [[Rafael Aguilar Guajardo]], mexikar droga trafikatzailea, [[Ciudad Juarez]]ko [[kartel]]aren sortzaile bat (j. [[1950]]).
* [[1997]] – [[George Wald]], estatubatuar biokimikaria, 1967ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (j. [[1906]]).
* [[1998]] – [[André Bruyère]], frantziar arkitektoa (j. [[1912]]).
* [[1999]] – [[Willi Stoph]], [[Ekialdeko Alemania]]ko lehen ministro eta estuburua (j. [[1914]]).
* [[2000]] – [[David Crighton]], galestar matematikaria (j. [[1942]]).
* [[2004]] – [[Juanito Valderrama]], espainiar [[flamenko]] kantaria, Espainiako kopla-abeslari nagusietako bat (j. [[1916]]).
* [[2006]] – [[José Manuel Martín]], espainiar aktore eta irrati-esataria (j. [[1924]]).
* [[2008]] –
** [[Patrick John Hillery]], [[Irlandako presidente]]a (j. [[1923]]).
** [[Anuradha Ghandy]], Indiako idazle, komunista eta buruzagi iraultzailea (j. [[1954]]).
* [[2010]] – [[Leonardo Cremonini]], italiar margolaria (j. [[1925]]).
* [[2011]] – [[Miroslav Tichý]], txekiar margolari eta argazkilaria (j. [[1926]]).
* [[2016]] – [[Arnold Wesker]], ingeles antzerkigilea (j. [[1932]]).
* [[2018]] – [[Sergio Pitol]], mexikar idazle, itzulzaile eta diplomazialaria (j. [[1933]]).
* [[2020]] –
** [[Peter Bonetti]], ingeles futbolaria (j. [[1941]]).
** [[Chung Won-shik]], [[Hego Korea]]ko lehen ministroa (j. [[1928]]).
** [[Stirling Moss]], britainiar auto-gidaria (j. [[1929]]).
** [[Carlos Seco Serrano]], espainiar historialaria (j. [[1923]]).
* [[2021]] – [[Michel Noël]], Quebeceko [[Algonkin]] jatorriko funtzionarioa eta idazle kanadarra (j. [[1944]]).
* [[2022]] – [[Gilbert Gottfried]], estatubatuar aktorea (j. [[1955]]).
* [[2024]] –
** [[Roberto Cavalli]], italiar moda-diseinatzaile eta asmatzailea (j. [[1940]]).
** [[Eleanor Coppola]], estatubatuar dokumentalgile, artista eta idazlea (j. [[1936]]).
** [[Olga Fikotová]], txekiar estatubatuar disko jaurtitzailea (j. [[1932]]).
** [[Osvalinda Alves Pereira]], brasildar ekologista (j. [[1968]]).
== Jaiak eta urteurrenak ==
* [[Seaska (ikastolen elkartea)|Sehaska egutegiko izendegia]]: Eguen/Eguene eta Jul/Jule.
* [[Giza Hegaldi Espazialaren Nazioarteko Eguna]] eta [[Kosmonautikaren Eguna]]
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Hil aurkibidea}}
<center>[[Apirilaren 11]] | [[Urteko egutegia|Urteko egutegi]] | [[Apirilaren 13]]</center>
[[Kategoria:Urteko egunak]]
9tctyb6fxu6m498xg1f3my6koui519v
Maiatzaren 25
0
2911
10005946
9996059
2024-12-20T15:46:00Z
Lainobeltz
56334
/* Mundua */
10005946
wikitext
text/x-wiki
'''Maiatzaren 25'''a [[gregoriotar egutegia]]ren [[urte]]ko ehun eta berrogeita bosgarren [[egun]]a da, 146garrena [[bisurte]]etan. 220 egun falta dira urtea amaitzeko.
{{eguneko-goiburua|5|25}}
{{egungertaerak}}
== Gertaerak ==
=== Euskal Herria ===
* [[2003ko Nafarroako Parlamenturako hauteskundeak]].
* [[2007]] – [[Ertzaintza]]k [[Idiazabal]]go [[Txomenane]] etxe okupatua utzarazi eta bi lagun atxilotu zituen.
* [[2009]] – Bizkaiko [[Erandio]] udalerriko udalak [[Erandioko Herri Autobusa]] autobus zerbitzua abian jarri zuen.
* [[2010]] – [[Sestao]]ko [[Txabarri (Sestao)|Txabarri]] auzoko etxebizitza batean egondako sutean bi pertsona hil ziren.
* [[2014]] – [[2014ko Europako Parlamenturako hauteskundeak]]: [[Hego Euskal Herria]]n, [[Euskal Herria Bildu|EH Bilduk]] 219.672 boto eta [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJak]] 213.393 lortuta, [[Europako Parlamentua]]n ordezkari bana eskuratu zuten. Aldiz, [[Ipar Euskal Herria]]n [[Herritarren Mugimenduaren Aldeko Batasuna|UMP]] alderdiak irabazi zuen.
=== Mundua ===
* [[1895]] – [[Oscar Wilde]] idazle eta antzerkigileak "[[homosexualitate|beste gizon batzuekin]] ekintza oso indezenteak" egiteagatik bi urteko kartzela zigorra jaso zuen.
* [[1938]] – [[Alacanteko bonbardaketa|Espainiako Gerra Zibileko Alacanteko bonbardaketak]] 313 hildako eragin zituen.
* [[1963]] – Afrikako 32 herrialdek bat egin zuten kolonialismoaren aurka eta [[Afrikar Batasunerako Erakundea]] eratu zuten [[Etiopia]]n.
* [[1979]] – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] jarritako bonba batek hiru militar eta zibil bat erail zituen [[Madril]]en.
* [[2006]] – [[Enron eskandalua|Enron]] enpresa estatubatuarraren bi buruzagi nagusien aurkako epaiketan, errudun jo zituzten eta 15 urteko kartzela zigorra jarri zieten.
* [[2009]] – [[Ipar Korea]]k proba nuklearra burutu zuen, eta nazioarte mailan iskanbila handia sortu.
* [[2020]] – [[George Floyden hilketa|George Floyd]] estatubatuarra polizia agente batek erail zuen, [[Poliziaren gehiegikeria|polizia gehiegikerien]] aurkako protestei hasiera emanez [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBetan]] eta munduko beste hainbat tokitan.
== Arte eta kultura ==
=== Euskal Herria ===
=== Mundua ===
* [[1715]] – ''[[Amadigi di Gaula]]'' (euskaraz: ''Amadis Gaulakoa''), [[Georg Friedrich Händel]]en musika duen [[opera]] estreinatu zen [[Londres]]ko Her Majesty's antzokian.
* [[1869]] – [[Vienako Estatu Opera]] eraiki zen.
* [[1966]] – ''[[The Russians Are Coming, the Russians Are Coming]]'' ("Errusiarrak badatoz, Errusiarrak badatoz") filma estreinatu zen, [[Norman Jewison]]ek zuzendu eta [[Alan Arkin]] antzeztu zutelarik.
* [[1969]] – ''[[Midnight Cowboy]]'' ("Gauerdiko Cowboya") filma estreinatu zen, [[James Leo Herlihy]]k zuzendu, eta [[Jon Voight]] eta [[Dustin Hoffman]] aktoreek antzeztu zutelarik.
* [[1973]] – [[Mike Oldfield]] ingeles musikariak ''[[Tubular Bells]]'' ("Kanpai Tubularrak") diskoa argitaratu zuen.
* [[1977]] – ''[[Star Wars IV. Atala: Itxaropen Berria]]'' filma estreinatu zen, [[George Lucas]]ek zuzendu eta [[Mark Hamill]], [[Harrison Ford]], [[Carrie Fisher]], [[Peter Cushing]] eta [[Alec Guinness]] aktoreek antzeztu zutelarik.
* [[1983]] – ''[[Star Wars VI. Atala: Jediaren Itzulera]]'' filma estreinatu zen, [[Richard Marquand]]ek zuzendu eta [[Mark Hamill]], [[Harrison Ford]], [[Carrie Fisher]], [[Billy Dee Williams]], [[Ian McDiarmid]] eta [[David Prowse]] aktoreek antzeztu zutelarik.
* [[1990]] – ''[[Back to the Future Part III]]'' ("Etorkizunerako Itzulera III. Zatia") filma estreinatu zen, [[Robert Zemeckis]]ek zuzendu eta [[Michael J. Fox]], [[Christopher Lloyd]], [[Mary Steenburgen]], [[Thomas F. Wilson]] eta [[Lea Thompson]] aktoreek antzeztu zutelarik.
* [[1994]] – ''[[Beverly Hills Cop III]]'' ("Beverly Hillseko Polizia III") filma estreinatu zen, [[John Landis]]ek zuzendu eta [[Eddie Murphy]], [[Judge Reinhold]], [[Hector Elizondo]], [[Theresa Randle]] eta [[Bronson Pinchot]] aktoreek antzeztu zuten.
== Zientzia eta teknologia ==
=== Euskal Herria ===
=== Mundua ===
== Kirolak ==
=== Euskal Herria ===
* [[2011]] – [[Estonia]]ko [[Tallinn]] hiriburuan [[Euskal Herriko futbol selekzioa|Euskal Futbol Selekzioak]] [[Estoniako futbol selekzioa|Estoniakoari]] 1-2 irabazi zion.
* [[2012]] – [[Athletic|Bilboko Athletic Kluba]] euskal taldeak [[Bartzelona Futbol Kluba]] [[katalunia]]r taldearen aurka [[Madril]]go [[Vicente Calderón estadioa]] jokatutako [[Espainiako Futbol Errege Kopa]]ren finalan 3-0 galdu zuen.
* [[2014]] – [[Eibar KE|Eibar Kirol Elkarteak]] [[Deportivo Alavés|Alavesi]] [[Ipurua Futbol Zelaia|Ipuruan]] 1-0 irabazi eta [[Espainiako futbol ligako lehen maila|Lehen Mailarako]] igoera lortu zuen.
* [[2017]] – [[Futboleko Espainiako Errege Kopa]]ko finalean [[Bartzelona Futbol Kluba|Bartzelona F.C.]] kataluniar taldeak [[Deportivo Alavés|Alaves]] euskal taldea 3-1eko emaitzaz garaitu zuen.
=== Mundua ===
== Jaiotzak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1616]] – [[Miguel Elizalde]], nafar teologoa (h. [[1678]]).
* [[1747]] – [[Joaquín Javier Uriz]], nafar abokatu eta elizgizona, [[Iruñe eta Tuterako artxidiozesia|Iruñeko apezpikua]] (h. [[1829]]).
* [[1821]] – [[José Aranguren]], bizkaitar musikagile eta piano-jotzailea (h. [[1903]]).
* [[1841]] – [[Felipe Arrese Beitia]], euskal idazlea (h. [[1906]]).
* [[1848]] – [[Francisco Javier González de Castejón]], Vadilloko markesa, nafar abokatu eta politikaria (h. [[1919]]).
* [[1868]] – [[Francisco Durrio]], bilbotar eskultore eta zeramikagilea, [[Valladolid]]en (h. [[1940]]).
* [[1891]] – [[Agustín Cabrera]], ''Chatillo de Bilbao'', bizkaitar toreatzaile, banderillero eta nobilleroa (h. [[1949]]).
* [[1895]] – [[Dolores Baleztena Ascárate]], nafar idazlea eta kazetaria (h. [[1989]]).
* [[1901]] – [[Jean Borthayre]], zuberoar [[baritono]]a (h. [[1984]]).
* [[1902]] – [[Jesús Serrano]], nafar apaiza (h. [[1997]]).
* [[1912]] –
** [[Isidro Langara]], euskal herritar futbolaria (h. [[1992]]).
** [[Emilio Alonso Larrazabal]], bizkaitar futbolaria (h. [[1989]]).
* [[1927]] – [[María Josefa Uharte]], nafar arte bildumagile eta filantropoa (h. [[2015]]).
* [[1942]] –
** [[Alejandro Echevarría]], [[Mediaset España|Mediaset Españaren]] exekutibo nagusia (h. [[2024]]).
** [[Juan Silloniz]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[1956]] –
** [[Anjel Arrospide]], gipuzkoar aizkolaria.
** [[Juan Manuel Diaz de Gereñu]], arabar literatura-irakasle eta ikertzailea.
* [[1961]] – [[Jesús Llano]], arabar saskibaloi jokalari ohia.
* [[1962]] – [[María Gracia Iribarren]], [[Nafarroako Alderdi Sozialista|PSNko]] nafar politikaria.
* [[1963]] – [[Iñaki Gastón]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[1969]] –
** [[Torbe|Natxo Allende, ''Torbe'']], bizkaitar aktore, zuzendari eta porno ekoizlea, telebistako showmana, umorista, idazlea eta komikigilea.
** [[Joxemi Redin]], nafar gitarra-jotzailea.
* [[1973]] – [[Mikel Odriozola]], gipuzkoar atleta, [[Ibilketa atletiko|ibilketa]] espezialitatean aditua.
* [[1975]] – [[Ruth Goñi]], nafar eskuineko-politikaria.
* [[1976]] – [[Rubén Díaz de Cerio]], arabar txirrindulari ohia, [[Logroño]]n.
* [[1977]] –
** [[Edurne Azuara]], euskal aktorea.
** [[Mikel Biain]], gipuzkoar politikaria.
** [[Natalia Rojo|Natalia Rojo Solana]], arabar politikaria.
** [[Olatz Lezeta Urzelai]], gipuzkoar mekanikaria, politikaria.
* [[1978]] –
** [[Ainhoa Agirreazaldegi]], gipuzkoar bertsolaria.
** [[Iñigo Benito|Iñigo Benito, ''Nalda III.a'']], arabar pilotari ohia.
* [[1986]] – [[Oier Sanjurjo]], nafar futbolaria.
* [[1989]] – [[Dorleta Zorrilla]], bizkaitar txirrindulari ohia.
* [[1991]] – [[Erik Morán]], bizkaitar futbolaria.
* [[1997]] –
** [[Lorea Iribar]], gipuzkoar aktore eta telebista kolaboratzailea.
** [[Maider Legarreta]], bizkaitar kantari eta musikaria.
* [[2003]] – [[Unai Gómez]], bizkaitar futbolaria.
=== Mundua ===
* [[1616]] – [[Carlo Dolci]], italiar margolaria (h. [[1686]]).
* [[1690]] – [[Josef Joan Adam Liechtensteingoa]], [[Liechtenstein]]go printzea (h. [[1732]]).
* [[1713]] – [[John Stuart (Buteko III. kondea)]], [[Britainia Handi]]ko lehen ministroa (h. [[1792]]).
* [[1802]] – [[Johann Friedrich von Brandt]], alemaniar naturalista (h. [[1879]]).
* [[1803]] –
** [[Edward Bulwer-Lytton]], ingeles politikari eta idazlea (h. [[1873]]).
** [[Ralph Waldo Emerson]], estatubatuar idazle eta filosofoa (h. [[1882]]).
* [[1818]] – [[Jacob Burckhardt]], suitzar arte eta kulturaren historialaria (h. [[1897]]).
* [[1845]] – [[Eugène Grasset]], [[Belle Époque]]ko frantziar-suitzar kartel disenatzaile, artista eta ilustratzailea (h. [[1917]]).
* [[1846]] – [[Naim Frashëri]], albaniar abertzale, olerkari, historialari, kazetari eta itzultzailea (h. [[1900]]).
* [[1848]] – [[Helmuth Johannes Ludwig von Moltke]], alemaniar jenerala (h. [[1916]]).
* [[1849]] – [[Louise Hammarström]], Suediako lehen emakume kimikari formatu eta trebatua (h. [[1917]]).
* [[1853]] – [[Elena Maseras]], kataluniar medikua, pedagogoa eta irakaslea (h. [[1905]]).
* [[1865]] –
** [[Frederiko Augusto III.a Saxoniakoa]], [[Saxoniako Erresuma|Saxoniako]] azken erregea (h. [[1932]]).
** [[John Mott]], estatubatuar ebanjelista, 1946ko [[Bakearen Nobel Saria]] (h. [[1955]]).
** [[Pieter Zeeman]], holandar fisikaria, 1902ko [[Fisikako Nobel Saria]] (h. [[1943]]).
* [[1879]] – [[Max Aitken (Beaverbrook I. baroia)]], kanadar-britainiar argitaratzaile eta politikaria (h. [[1964]]).
* [[1880]] – [[Charlotte Berend]], alemaniar margolaria eta Berlineko Sezesioko partaidea (h. [[1967]]).
* [[1882]] – [[Alice Herz]], alemaniar bakezale eta kazetaria, [[Vietnamgo Gerra|Vietnamgo gerragatik]] protestan bere burua bonzo eran erre zuena (h. [[1965]]).
* [[1888]] – [[Harukichi Hyakutake]] japoniar jenerala (h. [[1947]]).
* [[1889]] –
** [[Igor Sikorski]], ukrainar-estatubatuar ingeniaria, hegazkinlaritzako aitzindaria (h. [[1972]]).
** [[Xabier Borboi-Parmakoa]], [[karlismo|karlisten]] tronurako hautagaia (h. [[1977]]).
* [[1892]] – [[Liam Mellows]], irlandar errepublikarra (h. [[1922]]).
* [[1901]] – [[Antônio de Alcântara Machado]], brasildar literatura kritikoa eta idazlea, Brasilgo modernismoaren idazle garrantzitsuenetarikoa (h. [[1935]]).
* [[1907]] – [[U Nu]], lehendabiziko [[Birmania]]ko lehen ministroa (h. [[1995]]).
* [[1908]] – [[Theodore Roethke]], estatubatuar olerkaria (h. [[1963]]).
* [[1919]] – [[Julia Conesa Conesa]], [[13 arrosak]] taldeko emakumea (h. [[1939]]).
* [[1922]] – [[Enrico Berlinguer]], italiar politikaria (h. [[1984]]).
* [[1925]] –
** [[Rosario Castellanos]], mexikar idazlea (h. [[1974]]).
** [[Pepita Patiño Páez]], espainiar militante antifrankista (h. [[2015]]).
* [[1926]] – [[Max von der Grün]], alemaniar idazlea (h. [[2005]]).
* [[1927]] – [[Robert Ludlum]], estatubatuar idazlea (h. [[2001]]).
* [[1928]] – [[Mary Wells Lawrence]], estatubatuar publizista (h. [[2024]]).
* [[1929]] – [[Beverly Sills]], estatubatuar sopranoa (h. [[2007]]).
* [[1932]] –
** [[Joaquim Pedro de Andrade]], brasildar zinemagilea (h. [[1988]]).
** [[K. C. Jones]], estatubatuar saskibaloi jokalaria eta entrenatzailea (h. [[2020]]).
* [[1933]] – [[Basdeo Panday]], [[Trinidad eta Tobago]]ko 5. lehen ministroa (h. [[2024]]).
* [[1938]] – [[Raymond Carver]], estatubatuar idazlea, [[errealismo zikina]] deritzon mugimenduari atxikia (h. [[1988]]).
* [[1939]] –
** [[Ferdinand Bracke]], belgiar txirrindulari ohia.
** [[Ian McKellen]], ingeles aktorea.
** [[Dixie Carter]], estatubatuar aktorea (h. 2010)
* [[1941]] – [[Vladimir Voronin]], [[Moldavia]]ko presidente ohia.
* [[1944]] – [[Frank Oz]], estatubatuar aktore, zinema zuzendari eta txotxongilolaria.
* [[1945]] - [[Hersha Parady]], estatubatuar aktorea (h. [[2023]]).
* [[1947]] – [[Nathan Isgur]], estatubatuar fisikaria (h. [[2001]]).
* [[1949]] – [[Jamaica Kincaid]], [[Antigua eta Barbuda|antiguar]]-estatubatuar eleberrigilea.
* [[1951]] – [[François Bayrou]], [[Pirinio Atlantikoetako Kontseilu Orokorreko lehendakarien zerrenda|Pirinio Atlantikoetako Kontseilu Orokorreko Presidente]] ohia eta [[Mugimendu Demokrata|Mugimendu Demokratikoa]] alderdiaren sortzailea.
* [[1952]] - [[María Xosé Porteiro]], espainiar kazetaria, politikaria eta idazlea.
* [[1953]] –
** [[Eve Ensler]], estatubatuar antzerkigile, antzezle, feminista eta aktibista.
** [[Gaetano Scirea]], italiar futbolaria (h. [[1989]]).
* [[1954]] – [[Tantely Andrianarivo]], [[Madagaskar]]ko lehen ministroa (h. [[2023]]).
* [[1955]] – [[Connie Sellecca]], estatubatuar aktorea, ekoizlea eta modeloa.
* [[1956]] – [[Kevin Lynch]], [[INLA]]ko kidea (h. [[1981]]).
* [[1957]] – [[Mercedes Oliveira Malvar]], galiziar filosofoa, irakaslea eta idazlea.
* [[1958]] – [[Paul Weller]], britainiar kantautorea.
* [[1961]] - [[Mónica Oriol Icaza]], espainiar ekonomialaria, unibertsitate irakaslea eta enpresaburua.
* [[1963]] – [[Mike Myers]], kanadar zinemagile eta umorista.
* [[1965]] – [[Yahya Jammeh]], [[Gambia]]ko presidente ohia.
* [[1969]] –
** [[Anne Heche]], estatubatuar zinema eta telebistako aktore, zuzendari eta ekoizlea (h. [[2022]]).
** [[Mara Santos]], espainiar piraguista, maratoi modalitatean aditua.
* [[1970]] - [[Lindsay eta Sidney Greenbush]], estatubatuar aktoreak, biki berdin-berdinak.
* [[1972]] – [[Octavia Spencer]], estatubatuar aktorea.
* [[1975]] – [[Aïssa Maïga]], frantziar aktorea.
* [[1976]] –
** [[Nadine Heredia]], perutar kazetaria eta politikaria.
** [[Cillian Murphy]], irlandar zinema, telebista eta antzerkiko aktorea.
** [[Ethan Suplee]], estatubatuar aktorea.
* [[1978]] – [[Sonia Vivas]], kataluniar politikaria, artikulugilea, gizarte-ekintzaile eta polizia ohia.
* [[1979]] – [[Jonny Wilkinson]], ingeles errugbilaria.
* [[1982]] – [[Ezekiel Kemboi]], keniar atleta, 3.000 metro hesidun proban aditua.
* [[1983]] – [[Marcelinho Huertas]], brasildar saskibaloi jokalaria.
* [[1984]] - [[Laurence Geai]], frantziar fotokazetari eta gerra-argazkilaria.
* [[1986]] – [[Geraint Thomas]], galestar txirrindularia.
* [[1987]] – [[Kamil Stoch]], poloniar eski jauzilaria.
* [[1990]] - [[Alejandra Meco]], espainiar aktorea.
* [[1992]] – [[Stefi Troguet]], andorratar alpinista.
* [[1994]] –
** [[Richie Mo'unga]], zeelandaberritar errugbilaria.
** [[Aly Raisman]], estatubatuar gimnasta artistikoa eta modeloa.
== Heriotzak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1141]] – [[Margarita l'Aiglekoa]], [[Iruñeko Erresuma|Iruñeko]] erregina ezkontidea.
* [[1555]] – [[Henrike II.a Nafarroakoa|Enrike II.a]], [[Nafarroako errege-erreginen zerrenda|Nafarroako Erregea]] (j. [[1503]]).
* [[1707]] – [[Tiburtzio Agirre]], arabar aitoren seme eta elizgizona, [[Madril]]en (j. [[1707]]).
* [[1936]] – [[Maria Ana Sanz]], nafar irakasle eta pèdagogoa, Nafarroako Maistren Eskolako zuzendaria (j. [[1868]]).
* [[1952]] – [[Celestino Sarobe]], gipuzkoar [[baritono]]a (j. [[1892]]).
* [[1988]] – [[Ximun Erramuzpe]], baxenafar idazle eta bertsolaria (j. [[1914]]).
* [[1990]] – [[Miriam Garcia Pascual]], nafar eskalatzailea, [[India]]n (j. [[1963]]).
* [[1996]] – [[Jon Manteca|Jon Manteca, ''El Cojo Manteca'']], 1980ko hamarkadan Espainian ospetsu egin zen [[arrasate]]arra, [[Orihuela]]n (j. [[1967]]).
* [[2021]] – [[Alfonso Barasoain]], euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (j. [[1958]]).
=== Mundua ===
* [[986]] – [[Abd ar-Rahman as-Sufi]], persiar astronomoa (j. [[903]]).
* [[1085]] – [[Gregorio VII.a]], [[Aita santu]]a (j. [[circa|c.]] [[1020]]).
* [[1261]] – [[Alexandro IV.a]], [[Aita santu]]a.
* [[1555]] – [[Gemma Frisius]], frisiar sendagile, matematikari, kartografo, filosofo eta tresnen egilea (j. [[1508]]).
* [[1558]] – [[Elixabete Brandenburgokoa (1510-1558)|Elixabete Brandenburgokoa]], [[Calenbergeko printzerria|Brunswick-Göttingen-Calenbergeko]] dukesa ezkontidea eta dukerriko errengentea (j. [[1510]]).
* [[1681]] – [[Pedro Calderón de la Barca]], espainiar antzerkigile eta poeta nabarmena (j. [[1600]]).
* [[1693]] – [[Madame de La Fayette]], frantziar idazlea, Frantziako lehen [[eleberri historiko]]a idatzi zuena (j. [[1634]]).
* [[1786]] – [[Petri III.a Portugalgoa]], [[Portugalgo Erresuma|Portugalgo erregekidea]] (j. [[1717]]).
* [[1862]] – [[Johann Nestroy]], [[Biedermeier]] garaiko austriar abeslari, aktore eta antzerkigilea (j. [[1801]]).
* [[1863]] – [[Jeanne-Justine Fouqueau de Pussy]], frantziar idazle eta argitaratzailea (j. [[1786]]).
* [[1875]] – [[Violante Bivar e Velasco]], brasildar idazle, kazetari eta argitaratzaile feminista (j. [[1817]]).
* [[1881]] – [[Nutt Komodoroa]], estatubatuar artista (j. [[1848]]).
* [[1899]] –
** [[Emilio Castelar]], espainiar politikari eta idazlea (j. [[1832]]).
** [[Rosa Bonheur]], frantziar margolari eta eskultorea, animaliak erretratatzen aditua (j. [[1822]]).
* [[1916]] – [[Jane Dieulafoy]], frantziar arkeologo, esploratzaile, eleberrigile eta kazetaria (j. [[1851]]).
* [[1919]] – [[Madam C. J. Walker]], asmatzailea, enpresaburu eta filantropoa, Estatu Batuetan aberats bihurtu zen lehen emakume afroamerikarra (j. [[1867]]).
* [[1921]] – [[Émile Combes]], [[Frantziako gobernuburuen zerrenda|Frantziako Lehen Ministroa]] (j. [[1835]]).
* [[1922]] – [[Luisa Pérez de Zambrana]], kubatar poeta (j. [[1837]]).
* [[1924]] – [[Liubov Popova]], errusiar abangoardiako artista, margolari eta diseinatzailea (j. [[1889]]).
* [[1926]] – [[Symon Petliura]], Ukrainako Herri Errepublikako 3. presidentea (j. [[1879]]).
* [[1927]] – [[Henri Hubert]], frantziar arkeologoa eta erlijio konparaketan soziologo aditua (j. [[1872]]).
* [[1929]] – [[Ernest Monis]], [[Frantziako lehen ministro]]a (j. [[1846]]).
* [[1932]] – [[Anna Xabanova]], errusiar emakume pediatra eta emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea.
* [[1934]] – [[Gustav Holst]], ingeles musikagilea (j. [[1874]]).
* [[1940]] – [[Marie Krøyer]], daniar margolaria (j. [[1867]]).
* [[1947]] – [[Rupert Bunny]], australiar margolaria (j. [[1864]]).
* [[1948]] – [[Witold Pilecki]], poloniar zalditeriako ofizial, inteligentzia agente eta erresistentziaren burua (j. [[1901]]).
* [[1954]] – [[Robert Capa]], hungariar korrespontsal grafikoa, XX. mendeko korrespontsal grafiko ospetsuenetakoa (j. [[1913]]).
* [[1959]] – [[Andrew Loomis]], estatubatuar ilustratzaile, marrazkilari, idazle eta marrazkilaritza irakaslea (j. [[1892]]).
* [[1972]] – [[Asta Nielsen]], danimarkar aktorea (j. [[1881]]).
* [[1974]] – [[Donald Crisp]], ingeles aktore, ekoizle, zuzendari eta gidoilaria (j. [[1882]]).
* [[1981]] – [[Ruby Payne-Scott]], australiar fisikari eta astronomoa, erradiofisikan eta irrati-astronomian aitzindarietako bat (j. [[1912]]).
* [[1983]] –
** [[Sydney Box]], ingeles gidoigile eta ekoizlea (j. [[1907]]).
** [[Idris I.a Libiakoa]], [[Libia]]ko erregea (j. [[1889]]).
* [[1992]] – [[Javier Basilio]], espainiar kazetaria (j. [[1928]]).
* [[1996]] – [[Gerardo Rueda]], espainiar eskultorea (j. [[1926]]).
* [[2001]] – [[Alberto Korda]], kubatar argazkilaria, [[Che Guevara]]ri egindako erretratuegatik ezaguna (j. [[1928]]).
* [[2005]] – [[Zoran Mušič]], esloveniar margolari, grabatzaile eta marrazkilaria (j. [[1909]]).
* [[2006]] – [[Desmond Dekker]], jamaikar ska eta reggae musika abeslari eta musikagilea (j. [[1941]]).
* [[2011]] – [[Leonora Carrington]], ingeles-mexikar artista surrealista eta idazlea (j. [[1917]]).
* [[2012]] – [[Edoardo Mangiarotti]], italiar eskrimalaria (j. [[1919]]).
* [[2014]] – [[Wojciech Witold Jaruzelski]], [[Polonia]]ko presidentea (j. [[1923]]).
* [[2019]] – [[Joaquín Sanz Gadea]], espainiar sendagilea (j. [[1930]]).
* [[2020]] –
** [[Hyun Soong-jong]], [[Hego Korea]]ko lehen ministroa (j. [[1919]]).
** [[Vadão]], brasildar futbolari eta entrenatzailea (j. [[1956]]).
* [[2021]] – [[Krikor Bedros XX.a Gabroyan]], Eliza Armeniar Katolikoaren patriarka (j. [[1934]]).
* [[2022]] – [[Dick Conway]], zeelandaberritar errugbilaria (j. [[1935]]).
* [[2024]] – [[Richard M. Sherman]], estatubatuar abesti egilea (j. [[1928]]).
== Jaiak eta urteurrenak ==
* [[Friki]] harrotasunaren eguna-
* [[Seaska (ikastolen elkartea)|Sehaska egutegiko izendegia]]: Geroa eta Lizar.
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Hil aurkibidea}}
<center>[[Maiatzaren 24]] | [[Urteko egutegia|Urteko egutegi]] | [[Maiatzaren 26]]</center>
[[Kategoria:Urteko egunak]]
702vqqfu0d60uuy4epw8kk8vxo3s55i
Isaac Puente
0
3357
10005862
9974619
2024-12-20T14:10:27Z
Txikillana
77706
Osatzen
10005862
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Isaac Puente Ameztoi''', ([[Abanto|Abanto-Zierbena]], [[Bizkaia]], [[1896]]ko [[ekainaren 3]]a – [[Pancorbo]], [[Burgosko probintzia|Burgos]], [[1936]]ko [[irailaren 2]]) [[Arraia-Maeztu]]<nowiki/>ko ([[Araba]]) [[Mediku|medikua]] izan zen, [[CNT]] eta [[FAI]] erakundeen aktibista eta [[espainia]]<nowiki/>r [[anarkismo]]aren teorilaria.
== Datu biografikoak ==
Abantoko [[Las Carreras]] auzoan jaioa, sei senidetatik hirugarrena izan zen. Aita, Lucas Puente García, [[Karlismo|karlista]] [[kantabria]]<nowiki/>rra zen; ama, berriz, Josefa Ameztoi Hermoso de Mendoza, [[Lantziego]]<nowiki/>koa (Araba). 1911ean familia [[Gasteiz]]<nowiki/>era aldatu zen, non aita eta Federico anai nagusia [[farmazialari]] bezala aritu ziren [[San Frantzisko aldapa (Gasteiz)|San Frantzisko Aldapa]]<nowiki/>n;<ref name=":3">{{Erreferentzia|izenburua=Isaac Puente: nuestro más ilustre desaparecido|hizkuntza=es-ES|data=2013-11-04|url=https://www.elcorreo.com/alava/20131104/local/isaac-puente-nuestro-ilustre-201311040823.html|aldizkaria=El Correo|sartze-data=2019-10-28}}</ref> farmazia hori oraindik martxan eta familiaren esku dago.<ref name=":8">{{Erreferentzia|izenburua=Historia de Farmacia Puente - Puente Farmazia {{!}} Farmacia Puente|hizkuntza=eu|url=https://www.puentefarmazia.eus/eu/historia-de-farmacia-puente/|aldizkaria=https://www.puentefarmazia.eus/eu/|sartze-data=2024-10-25}}</ref>
[[Batxilergo]]<nowiki/>aren lehen lau urteak [[Urduña]]<nowiki/>ko [[Jesuita|jesuiten]] eskolan egin zituen, bere aitabitxi Isaac Uriarteren etxean bizi izan zelarik; azken bi urteak Gasteizen. 1913an Gasteizko Arte eta Lanbide Eskolan akzesit bat irabazi zuen,<ref name=":4">{{Erreferentzia|abizena=sobrelaanarquiayotrostemasvidayobradepensadoresy|izenburua=Isaac Puente Amestoy (Vida y obra)|hizkuntza=es-ES|data=2017-12-23|url=https://sobrelaanarquiayotrostemasvidayobradepensadoresy.wordpress.com/2017/12/23/isaac-puente-amestoy-vida-y-obra/|aldizkaria=SOBRE LA ANARQUÍA Y OTROS TEMAS|sartze-data=2019-10-28}}</ref> eta [[medikuntza]] hasi zuen [[Konpostela]]n ([[Coruña]]). 1918an amaitu zuen [[Valladolid]]<nowiki/>en, eta segituan [[soldadutza]] hasi zuen; baina urte horretako gripe pandemia zela eta, koarteletako errekrutak etxera bidali zituzrten. Orduan landa-mediku bezala hasi zen [[Cirueña]]<nowiki/>n ([[Errioxako Autonomia Erkidegoa|Errioxa]]).<ref>URIARTE, Xavier (coord.) 1999. Recuperando la Historia. Natura Medicatrix 54:40-42.</ref>
1919an Arraia-Maeztuko mediku plaza atera zuen, udalerriko 20 herrien gehi [[Berrozi]]<nowiki/>ren ardurarekin.<ref name=":6">{{Erreferentzia|abizena=Fernández de Mendiola, Francisco.|izenburua=Isaac Puente : el médico anarquista|argitaletxea=Txalaparta|data=2007|url=https://www.worldcat.org/oclc/173605848|edizioa=1a. ed|isbn=8481364894|pmc=173605848|sartze-data=2019-10-25}}</ref> Lanpostu hori bizitza osoan mantenduko zuen.<ref name=":4" />
1919ko maiatzaren 12an, Luisa Garcia de Andoin gasteiztarrarekin ezkondu zen.<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=ISAAC PUENTE, MÉDICO ANARQUISTA - CNT Gipuzkoa|data=2011-07-28|url=https://web.archive.org/web/20110728064428/http://gipuzkoa.cnt.es/spip.php?article110|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2019-10-25}}</ref> Arraia-Maeztun mediku hasi zenean, [[Maeztu]]<nowiki/>n etxea alokatu zuen emaztearekin bizitzeko; artean, herriek ez baitzioten esleitzen etxebizitzarik medikuari. Emeria (Meri) eta Araceli (Cheli) alabak orduantxe jaio ziren, 1920 eta 1921ean. 1926 aldean [[Birgaragoien]]<nowiki/>era aldatu ziren ziren aldi batez, bertan etxe oso polita aurkitu baitzuten. Baina gero Maeztura itzuli ziren, Elizako Plazaren 1. zenbakian instalatzeko: baxuan Isaacen kontsulta zegoen, eta 1. solairuan familiaren etxebizitza. Etxe hau Maeztuko udaletxea izango zen 1954tik 2006ra,<ref name=":6" /> eta gaur egunean Udal Liburutegia da.<ref>{{erreferentzia|izenburua=Biblioteca Pública Municipal -- Arraia - Maeztu, Alava|url=https://librarytechnology.org/library/57449}}</ref>
Isaac bizi zela, familia erosotasunez bizi izan zen: zerbitzari bat zuten, eta haurrak txikiak zirela etxean ikasi zuten, eskola publikoko maistrak emaniko klase partikularrekin; 11 eta 12 urte zituztenean Gasteizera bidali zituzten eskolara, eta Isaacen gurasoekin eta arrebekin bizitzera. Asteburuetan Maeztura itzultzen ziren, askotan aitonak lagunduta, batez ere 1930ean alargundu ostean.<ref name=":6" />
== Osasuna ==
[[Fitxategi:Maeztuko kale nagusia 2008 8 21.JPG|thumb|Maeztuko kale nagusia.]]
=== Landa-mediku estimatua ===
Maeztuko mediku titular bezala, Isaac Puentek familia pobreak artatzearen ardura zuen, dirusari fijo ez oso handi batekin; gainontzeko asistentzia pribatua zen. "Iguala" izeneko sistema ere hedatua zegoen, zeinaren bidez familiek medikuari bi edo hiru hilero diru bat ordaintzen zioten, beharrezko atentzioa eskuratzearen truke. Lan honez gain, mediku titular guztiek bezala, Puentek udalerriaren [[higiene]]<nowiki/>aren ardura eta inspekzioa zuen.<ref name=":6" />
Mediku bezala profesional serioa eta zintzoa zen, eta inguruetan ospe handia hartu zuen:<ref name=":5">{{Erreferentzia|izena=Funtsak-Diseño y Programación Web-|abizena=www.funtsak.com|izenburua=Isaac Puente: el médico anarquista de Maeztu|hizkuntza=es|url=https://www.txalaparta.eus/es/noticias/isaac-puente-el-medico-anarquista-de-maeztu|aldizkaria=www.txalaparta.eus|sartze-data=2019-10-28}}</ref> pazienteen jarraipen zorrotza egiten zuen, "iguala" ordaindu ezin zutenak ere bisitatzen zituen, botikak emanez eta batzuetan haiek erosteko dirua ere. Kirolaria zen (igeria eta eskia), [[Barazkijale|barazkijalea]] eta mendizalea.<ref name=":0" /> [[Angel Ruiz de Pinedo Gonzalez|Angel Ruiz de Pinedo]]<nowiki/>rekin harreman estua izan zuen, anarkista hura ere, bera baino gazteagoa eta [[Pobes]]<nowiki/>en mediku zena.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=1 de marzo de 1909. Nace ÁNGEL RUIZ DE PINEDO GONZÁLEZ|hizkuntza=es|data=2015-06-10|url=https://vitoria.cnt.es/mh/dias-de-memoria-1-de-marzo-de-1909-nacimiento-de-angel-ruiz-de-pinedo-gonzalez/|aldizkaria=Álava Libertaria|sartze-data=2024-10-28}}</ref>
Arraia-Maeztuko Udal Batzordearen osasun inspektore bezala, herrietako baldintza higienikoak hobetzeko lan handia egin zuen, hala nola [[Birgarabarren]]<nowiki/>en zegoen ur edangarriaren falta larria. Besteak beste, 1926an ur zikinen kanalizazioan lan egin zuen; 1928an [[errabia]] kasuak eta ur hornikuntzak kudeatzen aritu zen; eta 1934an udal [[Hiltegi|hiltegiaren]] osasun baldintzak errebisatu zituen.<ref name=":6" /> 1931etik aurrera [[Serafín Ajuria|Metalúrgica Ajuria]] enpresako langileen ardura ere esleitu zitzaion.<ref name=":4" />
=== Ideia aurrerakoiak ===
[[Luis Bulffi]] [[Neomalthusianismo|neomalthusiarraren]] lana ezagutu zuen, eta hark bezala [[Thomas Malthus]]<nowiki/>en teoriak defendatu zituen, emakumeek erabakitako jaiotzen kontrolarekin, [[klase baxu]]<nowiki/>enen hobekuntza sozial eta sanitariorako. Neomalthusiarren teoriak ekonomian oinarrituta zeuden; gerora, biologian oinarritutako [[eugenesia]] kontzeptua garatu zen gizakia baldintza onenetan ugaltzeko, [[Proletario|proletargoaren]] degenerazioa ekiditeko. Diziplina hauen batasunetik "Sexu Moral Berria" zeritzon [[sexualitate]] teoria eta praktika berria etorri zen, Isaac Puentek bere jardun praktikoan zein idazlanen bidez defendatuko zuena.<ref name=":6" />
Puente jaiotzen kontrolaren alde eta [[prostituzio]]<nowiki/>aren aurka zegoen. Sexualitate arloan bere ekarpena nabarmena izan zen: "Estudios" aldizkariak eskaintzen zituen dohaineko kontsulta [[Sexologia|sexologikoetan]] parte hartu zuen. [[Espainiako II. Errepublika|Espainian II. Errepublika]] garaian emakumeen arazoa aztertu izan duten ikerlarien arabera, aldizkari honen kontsulta sexologikoak benetako abangoardia izan ziren.<ref name=":1" />
[[Naturismo]]<nowiki/>ari buruz, Puente moderazioaren aldekoa zen: muturreko jarrerak salatu zituen (barazkijaletasun zorrotza, botiken aurkako jarrerak, mediko batzuen [[gaixotasun salerosketa]] jarrerak); garrantzi handia ematen zion prebentzioari, eta osasunaren autogestioa bultzatzen zuen, osasunaren giltzak pazienteen esku jartzeko.<ref name=":1" />
=== Aktibismoan eta dibulgazioan ===
Artikulu asko idatzi zituen [[aldizkari zientifiko]]<nowiki/>etan. Halere, bere ospe nagusia prentsan [[dibulgazio]] artikuluetatik etorri zen, batzuk bere izenarekin eta beste batzuk ''Un médico rural'' bezala sinatzen zituenak.<ref name=":1" />
''Revista de Medicina de Álava'' aldizkarian idatziriko artikuluen bidez, Medikuen [[Elkargo profesional|Elkargoan]] ere nolabaiteko ospea lortu zuen, elkargoaren zuzendaritzan parte hartzera eraman zuena; 1927tik 1930ra lehendakariorde izan zen. Bide horretatik medikuen lan baldintzak hobetzeko lanean aritu zen, bereziki landa-eremu medikuen alde egin zuelarik. Elkargoak [[Arabako Foru Aldundia|Foru Aldundia]]<nowiki/>n ordezkaritza izaten zuen, eta horrek politikan parte hartzeko bidea ireki zion. Halere, Puenteren jarrera politikoa ez zetorren bat medikuen kolektiboan nagusi zen eskuineko ikuspegiarekin, eta eragiteko bide hori laster itxi zitzaion. [[Aragoi]]<nowiki/>ko beste osagile anarkista batzuekin harreman onak zituen, eta haiekin batera Puentek CNTren Osasun Federazioa bultzatu zuen, 1931eko Kongresuan onartu zena eta aintzindaria izan zena Espainia mailan. Halere, osagile [[Sozialismo libertario|libertario]] guztiek ez zuten berdin pentsatzen, eta haien artean [[filosofia politiko]] zein osasun ikuspegietan eztabaidak gertatu ohi ziren; Puente polemista zenez, haietako asko aldizkarietan argitaratutako artikuluen bidez jarrai daitezke.<ref name=":6" />
[[1936ko uztaileko Espainiako estatu-kolpea|1936ko uztaileko estatu kolpea]]<nowiki/>n matxinatuek erail zutenean, haur eta nerabeen sexu-hezkuntzari buruzko liburu bat idazten ari zen.<ref>"Estudios" aldizkariaren 158. zenbakia, 1936ko azaroa.</ref>
== Ibilbide politikoa ==
[[Fitxategi:Mural en el túnel de Leorza-Cicujano 14.jpg|thumb|Leortza-Zikujano tunelean Irantzu Lekuek eginiko murala.]]
=== Lehen urteak ===
Karlismoan hezia izan bazen ere, ez dirudi 1921 baino lehen Isaac Puentek inolako militantzia politikorik izan zuenik; halere, Luisa emazteak gogoratzen zuenez, Valladoliden ikasten ari zela, Oscar Pérez Solís [[Sozialismo|sozialista]]<nowiki/>ren [[mitin]] batek inpresioa egin zion.<ref name=":1" />
Itxuraz, Puenteren lehen kontaktua anarkismoarekin Gasteizko CNT-ren sortzaileetako biren<ref name=":6" /> bidez izan zen: [[Alfredo Donnay]] eta [[Daniel Orille]]. Lehenak Birgaragoieneko haltzari fabrika batean lan egin zuen 1921-22 artean, eta Puentek bere emaztearen [[Artritis|artritisa]] artatu zuen. Daniel Orillek, berriz, Maeztun bertan ezagutu zuen [[Anglo-Vasco-Navarro trenbidea|Anglo-Vasco-Navarro trenbide]]<nowiki/>ko obretako langileen artean kuotak kobratu eta propaganda egitera joan zirenean:<ref name=":6" /><blockquote>''"Gasteiz-[[Lizarra]] trenbidea eraikitzeko garaian ezagutu nuen Puente. Igande bat zen. Beste kide batekin joan nintzen oinez Gasteiztik Maeztura, lineako langileak antolatzeko eta dagoeneko erakundean zeudenen kuotak biltzeko. Landan ehiztari bat aurkitu genuen; herriarengatik galdetuz, bidean lagundu zigun. Handik gutxira ikusi genuen Puente, eta lineako langileak elkartzen ziren tabernara eraman gintuen. Txarteletan zigiluak jarri eta propaganda pixka bat eman ondoren, Puentek etxera gonbidatu gintuen; han azaldu genion CNTkoak ginela eta Gasteizen genuela egoitza. "Asteazkenean bisitan joango natzaizue" esanez agurtu zen. Eta horrela agertu zen [[Zapatari kalea (Gasteiz)|Zapateriako]] lokalean, sindikatukoak izutuz, kapelu harekin polizia ematen zuelako..."'' Daniel Orille, Mikel Peciñari emaniko elkarrizketan.<ref>PECIÑA, Mikel. 1980. Isaac Puente (1896-1936). Médico anarquista. Muga 5:80-93.</ref></blockquote>Handik gutxira osatu zen Maeztun CNTren sail bat. Puentek bertan izena eman zuen, militantzia anarkista abiatuz. Halere, adituen arabera bere jarduera politikoa [[Iberiar Federazio Anarkista]]<nowiki/>tik hurbilago egon zen; era berean, harreman estuagoa izan zuen [[Errioxa (eskualde geografikoa)|Errioxa]]-Aragoiko egitura anarkistekin, Ipar aldekoekin baino (zeinak [[Santander]], Bizkaia, [[Gipuzkoa]] eta [[Nafarroa Garaia]]<nowiki/>ren iparra biltzen zituen).<ref name=":6" />
=== Erakundeetan eta lehen argitalpenak ===
1923an Foru Aldundirako diputatu hauteskundeetara aurkeztu zen. Esperientzia txarra izan zen: hautatu bazuten ere, hile gutxira dimisioa aurkeztu zuen, agindutakoa ezin izan zuelako bete; une horretatik aurrera, bere mediku kontsultan zentratu zen.<ref name=":2" /> 1923rako, jada aldizkari anarkistetan artikuluak idazten ari zen<ref name=":1" /> Denborarekin, gaztelerazko aldizkari askotan argitaratu zituen, bai espainiar estatuan baita atzerrian ere. Bere gai nagusiak osasuna eta biologia baziren ere, artikuluotan beste gaiak ere ukitzen zituen, hala nola kritika filosofikoa edo literarioa, edo mundu berri baterako hezkuntza.<ref name=":1" />
1926ean "[[Bera]]<nowiki/>ko Gertakarien" ostean errepresaliatutako anarkistei laguntza ematen aritu zen.<ref name=":4" />
1929an [[Shum]] marrazkilariaren indultoa eskatzeko komisioan parte hartu zuen Amador, Zugazagoitia eta Garcia Venerorekin batera, eta [[El Duesoko espetxea]]<nowiki/>n askotan bisitatu zuen.<ref name=":6" />
1930 urtetik aurrera bere jarduera politikoa areagotu zen. Urte horretan, [[Miguel Primo de Rivera|Primo de Rivera]]<nowiki/>ren dimisioaren ostean, [[Dámaso Berenguerren gobernua]]<nowiki/>k [[Primo de Riveraren diktadura|diktadura]]<nowiki/>ko diputatuak kendu zituen, aurrekoek itzul zitezen dekretatuz.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Puente Amestoy, Isaac - Auñamendi Eusko Entziklopedia|hizkuntza=en|url=http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/en/puente-amestoy-isaac/ar-119153/|aldizkaria=aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus|sartze-data=2019-11-05}}</ref> Puente Arabako Foru Aldundian diputatu izendatua izan zen, Arabako Mediku Elkargoaren ordezkari bezala. Lan honetan hainbat komisiotan lan egin zuen mendiak, hirigintza, hezkuntza eta osasun arloak landuz. Halere, bi hilebete geroago dimisioa aurkeztu zuen, ez zelako eroso aurkitzen "diktadura itxurako gobernuarekin" kolaboratuz.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=I�aki|abizena=Ega�a|izenburua=» Isaac Puente - Memoria|hizkuntza=es-ES|url=http://www.memoria.nabarralde.eus/?p=30|sartze-data=2019-10-25}}</ref> Aldundian izandako esperientzia ezkor honen ondorioz, Puente anarkismoaren teoriko hutsa izatetik, militante aktiboagoa izatera igaro zen.<ref name=":6" />
=== Militantzia aktiboan ===
1932ko apirilaren 16an lehen aldiz atxilotu zuten, anarkisten kontrako errepresio operazio batean: CNT-k II. Errepublikaren ospakizun ekitaldiei [[boikot]]<nowiki/>a egitera deitu zuen, besteak beste gobernuko alderdiak ez zirelako hauteskunde-promesak betetzen ari, eta errepresioa [[Alfontso XII.a Espainiakoaren erregealdia|monarkia]] aldian baino gogorragoa zelako. Gasteizko CNTaren asanbladak, aho batez, deialdiarekin bat egitea erabaki zuen. Liskarretan [[Udaltzaingo|udaltzain]] bat tiroz hil zen, eta sare elektrikoan ezarritako 16 lehergailuk Gasteizen ''apagoi'' handia sortu zuten. Ondorioz, sindikatuaren egoitza itxi zuten, 200 bat militante atxilotuz eta udalarentzat lanean ari ziren afiliatuak kaleratuz. Puentek liskarretan parte hartu ez bazuen ere, autoritateek anarkista arabarren buru nagusietakotzat hartuta atxilotu zuten; autore batzuen arabera, atxiloketa honen arrazoia beste bat izan zitekeen: "Cómo debe ser nuestra revolución" artikulua, apirilaren 15ean [[Solidaridad Obrera]]<nowiki/>n argitaratu zuena.<ref name=":6" /> Kartzelan, [[Gose-greba|gose greba]] hasi zuen maiatzaren 2an; hamar egun geroago askatu zuten, guztira espetxean hilebete egin zuelarik.<ref name=":0" />
Espainiako Bigarren Errepublika aldarrikatu eta gero, anarkistek komunismo libertarioan oinarritutako iraultza aurreikusten zuten. 1933 urte mugitua izan zen Espainia mailan. Besteak beste, CNTk azaroaren 19ko hauteskunde orokorren aurrean [[Abstentzio|abstentzioa]] eskatu zuen, Espainiar Jaurlaritzatik egiten ari zen langileen aurkako politika arbuiatzeko; Puentek kanpaina hau babestu zuen, abstentzioaren aldeko hainbat artikulu argitaratuz.<ref name=":6" />
1933ko abenduaren 8an, [[Buenaventura Durruti]] eta [[Cipriano Mera]]rekin batera, Puente [[Zaragoza]]ko iraultza saiakeraren arduradunetako bat izan zen. Mugimendu hau aste batzuk lehenago hasia zen, eskuineko alderdiek irabazitako hauteskundeei emandako erantzun bezala, eta Aragoi, Errioxa eta Nafarroan hedatu zen (Araban bertan ere oihartzuna izan zuen, [[Bastidako matxinada]]<nowiki/>n). Zenbait egunetan Zaragoza hiria zein Aragoiko herri batzuk CNTren eskuetan egon ziren. [[Komunismo libertario|Komunismo Libertario]]<nowiki/>a proklamatu zen, eta dirua debekatu. Aste batzuk pasata, Ejerzitoak altxaera kontrolatu zuen eta arduradunak espetxeratu,<ref name=":7" /> traizio akusaziopean. Puente 1934an aterako zen, [[amnistia]]<nowiki/>tuta.<ref name=":0" />
=== ''El Comunismo Libertario'' ===
Liburu honek hedapen handia izan du mundu osoan zehar, Puente arabar idazle irakurriena bihurtuz<ref name=":4" />. Hainbat hizkuntzatara itzulia izan da, baita euskarara ere, 2013an.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Komunismo libertarioa|hizkuntza=en-US|url=https://ddtbanaketak.com/en_US/shop/9788494167317-komunismo-libertarioa-27#attr=|aldizkaria=DDT Banaketak|sartze-data=2024-10-27}}</ref> Orijinaltasunean baino -Puente [[Piotr Kropotkin|Kropotkin]]<nowiki/>en proposamenetan oinarritu zen- liburuxka honen arrakasta bere hizkera argian datza, eta abstrakzio teorikoetatik Espainiako kasura egokitutako proposamen konkretuetan.<ref name=":1" />
CNTren IV Kongresu Nazionalaren azken erresoluzioa liburu honetan oinarritu zen (Zaragozan, 1936ko maiatzaren 1etik 9ra), eta Puente hil ostean, Espainiako gerrako Iraultza Sozialaren esperientzia kolektibistetan aplikatu zen.<ref name=":6" />
== 1936ko uztaileko estatu kolpea ==
=== Lehen uneak ===
[[Fitxategi:Cueva de Guesal (Entrada) (GGPVN p.77).jpg|thumb|Gesal haitzuloa, [[Iturrietako mendilerroa|Arboro]] mendiko ezkutalekuetako bat.]]
1936ko uztaileko 18ko estatu kolpearen ondoko egun nahasietan, Puente Daniel Orille lagunarekin bildu zen Gasteizko San Frantzisko aldapan, eta bere kotxean biok Bilbora joatea proposatu zion. Orillek uko egin zuen, kolpisten aurkako erresistentzia antolatzeko bilera politikoetan ari baitzen; Puenteri bera bakarrik joatea proposatu zion, baina honen erantzuna ezezkoa izan zen: "Zu ez bazatoz, hemen geldituko naiz". Orduan emaztea Maeztura joan zen, bi alaba eta aitarekin biltzera. Puente gertatzen ari zenarekin jabetzen zen ("militarada bat", bere hitzetan) eta ihes egitea ere kontsideratu zuen, baina ez zuen egin aita ez tristatzeko; gogoratu bedi aita, artean 85 urtekoa,<ref name=":8" /> eskuinekoa eta karlista zela. <ref name=":6" />
Hurrengo egunetan, Araban zegoen matxinada militarrarekiko epeltasuna ikusi ahal izan zuen, baita eskuineko elementuen heriotza-mehatxuak jaso ere; matxinatuak Gasteizen egiten ari ziren lokal itxiera eta atxilotze masiboen berri ere izan zuen (uztaileko 20rako [[La Paz espetxea]]<nowiki/>n 200 lagundik gora zeuden, eta hainbat atxilotze-gune gehigarri irekitzen ari ziren); eta Zaragoza, Lizarra, [[Donostia]], [[Huesca]] eta [[Jaka]]<nowiki/>n agintariek [[gerra]] egoera deklaratu zutela jakin zuen. Maeztuko zenbait gaztek Gasteizera eta Logroñora joan-etorria egin zuten, hiri hauetan matxinatuak nagusi zirela baieztatuz.<ref name=":6" />
=== Ihesa eta itzulera ===
Egoeraren larritasunarengatik, Maeztuko ezkertiar batzuk [[Iturrietako mendilerroa|Arboro]] mendian ezkutatzea erabaki zuten; Puente haiekin joan zen. Gaua han pasatu ostean, herrira jaisten zen bere pazienteak artatzeko, haien etxeetan edo kontsultategian; gero iluntzean mendira itzultzen zen.<ref name=":6" />
Uztailaren 26ko 01:00etan, Isaac Puente kontsultategira jaitsi zen, emazteak eginiko argi-zeinuari jaramon eginez. Zeinu hori bion artean adostua zuten, premiazko kasuan erabiltzeko: deia balaz zauritutako gazte bat artatzeko zen. Gaztea [[Los Arcos]]<nowiki/>etik zetorren, [[errekete]]<nowiki/>engandik ihesi, Maeztuko mendietan lanean ari ziren [[Ikazkintza|ikazkin]] nafar batzuekin biltzeko asmoz; baina [[Falangista|falangisten]] patruila batekin topo egin zuen, ihes egitean tiro egin ziotenak. Zauritua artatu eta gero, Puentek etxean gelditzea erabaki zuen, gehiago ezkutatu barik.<ref name=":6" />
=== Azken kartzelaldia ===
[[Fitxategi:Biblioteca Pública Municipal de Arraia - Maeztu.jpg|thumb|Maeztuko Udal Liburutegia, 1936ean Isaac Puenteren kontsulta eta etxea zena.]]
Uztailaren 29ko 05:00etan, Falangeko kideek eta Maeztuko [[Guardia Zibila|guardia zibil]]<nowiki/>ek Elizako Plazako etxea inguratu zuten Puente atxilotzeko. Eraman zutenean, etxean emaztea, alaba biak eta aita zeuden. Puenterekin batera, Patricio Dorronsoro Martínez de Estibariz eta José Dorronsoro Viana gazte maeztutarrak eraman zituzten Gasteizko kartzelara.<ref name=":6" />
CNT birritan saiatu zen bera askatzen, lehenengo Maeztun bertan. Bigarren saiakera Gipuzkoako CNTren idazkari [[Manuel Chiapuso]]<nowiki/>k egin zuen: Donostian atxilotuta zeuden [[Serafín Ajuria|Ajuria]] eta Arangiz enpresari gasteiztarren truke askatu nahi izan zuen, alferrik.<ref>Puentek Ajuria askatzeko idazki bat ere sinatu zuen. Handik denbora batera enpresari biak askatu zituzten; ez ordea Puente, kolpistek kosta ahala kosta exekutatu nahi baitzuten.</ref>
Abuztu osoan Gasteizko La Paz kaleko presondegian eduki zuten. Beste presoekin batera, [[Gorbeia]]<nowiki/>n [[trintxera]]<nowiki/>k eraikitzen jardun zuen. Kartzelaldian, familiak egunero ekartzen zion janaria ziegako lagunen artean banatzen aritu zen. Abuztuaren 30ean oraindik, emazteari bidalitako gutunean, Isaacek "gauzak baretzean etorkizuna argiago ikusteko" itxaropena zeukan. Hil bezperan, kartzelako zerbitzuburua berarekin elkarrizketatu zen, bere ideei uko egitea eta egindakoez damua idatziz erakustea eskatuz. Puentek ez zuen onartu.<ref name=":6" />
=== Erailketa ===
Irailaren 1eko 01:00ak aldean, [[Bruno Ruiz de Apodaka]]<nowiki/>ren patruila bere bila agertu zen.<ref>{{Erreferentzia|abizena=triskelpablo|izenburua=BRUNO RUIZ DE APODACA, ASESINO FRANQUISTA ALAVES.|hizkuntza=es|data=2016-10-29|url=https://cronicasapiedefosa.wordpress.com/2016/10/29/bruno-ruiz-de-apodaca-asesino-franquista-alaves/|aldizkaria=Crónicas a pie de fosa.|sartze-data=2024-10-25}}</ref> Etorriko zenaren jakitun, Puente ziegakideengandik banan-banan agurtu zen, berak baino zorte hobea opatuz. Kamioi batean sartu zuten, [[Langraiz Oka|Langraiz]]<nowiki/>ko bidean; ez zen haren berri gehiago izan. Artean 40 urte zituen.<ref name=":6" />
Batzuen ustez [[Pancorboko haizpitartea]]<nowiki/>n ([[Burgos]]) fusilatu zuten;<ref name=":7">{{Erreferentzia|izena=Olga|abizena=Blazquez|izenburua=¿Quién fue Isaac Puente?|hizkuntza=es|data=2021-03-10|url=https://www.revistainua.com/alpinismo-de-isaac-puente/|aldizkaria=Revista INUA|sartze-data=2024-10-23}}</ref> beste iturri batzuen arabera, ostera, Apodakaren erreketeek Gasteiz-[[Miranda Ebro|Miranda]] errepide bazterrean erail zuten, [[Trebiñu]]<nowiki/>n, [[Pangua]]<nowiki/>ko lurretan.<ref name=":6" /> Edonola ere, gorpua ez da lokalizatu;<ref name=":1" /> batzuen ustez, [[Erorien harana|Erorien Haran]]<nowiki/>ean ere egon daiteke.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=#MEMORIA · ¿Fue el médico anarquista Isaac Puente un 'santo laico'?|data=2017-05-09|url=http://mugalari.info/2017/05/09/memoria-%c2%b7-fue-medico-anarquista-isaac-puente-santo-laico/|aldizkaria=Mugalari Kultura|sartze-data=2019-10-28}}</ref>
Arraia-Maeztun 36 pertsona atxilotu zituzten, asko Puenteren lagun eta jarraitzaileak, eta gutxienez beste 10 erail zituzten:<ref name=":6" />
* Patricio Dorronsoro Martinez de Estibariz. Puenterekin batera atxilotua, abuztuan [[Gatzaga Buradon]]<nowiki/>en fusilatu zuten.
* Jose Dorronsoro Viana. Puenterekin batera atxilotua, abuztuan Gatzaga Buradonen fusilatu zuten.
* Daniel Garcia de Albeniz Azazeta. [[Azazetako sarraskia]]<nowiki/>n fusilatua.
* Francisco Garrido Saenz de Ugarte. Azazetako sarraskian fusilatua.
* Emilio Ibisate Martinez de Apellaniz. [[San Kristobal gotorlekuko ihesa|San Kristobal gotorlekuko ihes]]<nowiki/>ean eraila.
* Manuel Ibísate Martinez de Apellaniz. Gatzaga Buradonen fusilatua.
* Sebastian Latxa Suso. Burgosko kartzelan hila, tratu txarren ondorioz.
* Bernardino Lopez Hernando. Gatzaga Buradonen fusilatua.
* Jorge Lopez de Bikuña Martinez de Apellaniz. San Kristobal gotorlekuan fusilatua.
* Rufino Padrones Diaz. Uztailaren 18ko matxinadaren ostean desagertua.
* Claudino Regó Parreiras. [[Lucia meategia|Korresko meategia]]<nowiki/>n jipoitua eta eraila.
* Ángel Suso. [[Aguilar Kodes]]<nowiki/>en fusilatua.
=== Hil ostekoak ===
Irailaren 2an, egunero bezala, Luisa emazteak janaria eraman zion La Paz kartzelara. Funtzionarioek senarra han ez zela esan zioten, Burgosera bidean atera zela. Gobernu Zibilean heriotza-agiria ukatu zioten.<ref name=":6" />
Puente desagertu ostean, familiaren ondasunak konfiskatuak izan ziren. Etxea prezintatu zieten, emazteari Maeztura itzultzera debekatuz, eta Isaacen aitaren etxean egon ziren, Gasteizen; hura hil ostean, ordea (1940) ama-alabak [[Madril]]<nowiki/>era bizitzera joan ziren, [[jazarpen]]<nowiki/>etik ihesi. Hil eta gero ere, Isaac Puente heriotzera kondenatua izan zen.<ref name=":0" /> Ondasun konfiskazioaz arduratzen zen komisioaren informean, "1936ko irailaren 1ean askatua izan zela, eta harrezkero non zegoen ez zekitela" adierazten zen. 1940 urtean Burgosko [[Erantzukizun Politikoen Legea|Erantzukizun Politikoen Tribunala]]<nowiki/>k ezarritako 200 pezetatako isuna etorri zitzaion "CNTko kidea izatea, eta [[Fronte Popularra (Espainia)|Fronte Popular]]<nowiki/>raren dotrinak zabaltzea" egotzita.<ref name=":6" />
== Omenaldiak ==
[[Fitxategi:Calle de Isaac Puente Amestoy, Vitoria (1).jpg|thumb|Gasteizko kalea.]]
1936ko irailean bertan, CNT-k [[Isaac Puente Batailoia]] sortu zuen bere ohorez, konfederazioaren 3garrena, eta [[Eusko Gudarostea|Eusko Gudarosteko]] 11garrena. Eusko Gudarostearen [[Estatu Nagusi]]<nowiki/>ak talka batailoi izendatu zuen<ref name=":2">{{Erreferentzia|abizena1=Vargas Alonso|izena1=Francisco Manuel|izenburua=Anarquismo y Milicias de la CNT en Euskadi|argitaletxea=[[Eusko Ikaskuntza]]|lekua=[[Bilbo]]|urtea=[[1996]]|url= http://www.euskomedia.org/PDFAnlt/vasconia/vas24/24259299.pdf}}</ref>.
1984an, Gasteizen "Asociación Isaac Puente" elkartea sortu zen, anarkismoa bultzatzeko asmoarekin.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Navío Anárquico|url=http://www.navioanarquico.org/|aldizkaria=www.navioanarquico.org|sartze-data=2019-10-28}}</ref>
1996ean, Zumalde Kultur Elkartearen ekimenez, Isaac Puenteren omenezko hainbat ekitaldi ospatu ziren Maeztun, bere jaiotzaren mendeurrenaren harira. Besteak beste:<ref name=":6" />
* Eskolan Isaac Puenteri buruzko erakusketa.
* Kultur etxean berari buruzko hitzaldia.
* Artisautza azoka.
* Udaletxean, Puenteren eta beste errepresaliatutako anarkisten senideei harrera ofiziala egin zitzaien.
* Maeztuko enparantzari Isaac Puente izena eman zitzaion, Meri eta Cheli alaba biak bertan zeudela.<ref name=":5" />
* Gerran Arraia-Maeztun eraildako eta errepresaliatu guztiei eskainitako oroigarri bat ezarri zen, Josetxu Agirrek egina.<ref name=":6" />
* Omenduei eskainitako aurreskua eta dantzak.
* Herri bazkaria, 100 pertsona baino gehiagok parte hartu zutelarik.
* Antzerkia, Pikor eta Latirili taldeen eskutik.
* Zine sozialaren zikloa.
* Arboro mendira exkurtsioa.
2013tik, Gasteiz ekialdean kale batek bere izena darama.<ref name=":3" />
2016 urtean Maeztun omenaldia egin zitzaion, bere desagerpenaren 80. urteurrenean.<ref>{{Erreferentzia|izena=TAI GABE DIGITALA|abizena=SL|izenburua=Recuerdan en Maeztu al médico anarquista Isaac Puente, muerto durante la guerra del 36|hizkuntza=es|data=2016-09-01|url=https://www.naiz.eus/es/actualidad/noticia/20160901/recuerdan-en-maeztu-al-medico-anarquista-isaac-puente-desaparecido-durante-la-guerra-civil|aldizkaria=naiz:|sartze-data=2019-10-28}}</ref>
== Argitalpenak ==
Isaac Puentek bere ekoizpena hainbat modutan argitaratu zuen: artikuluak aldizkarietan (garai hartako gaztelerazko argitalpen libertario ia guztietan), liburuxkak eta liburuak. Gainera, beste autoreen liburuei prologo edo epilogoak idatzi zizkien.<ref name=":6" />
Argitalpen zerrenda ([[Antso Jakituna Fundazioa]]<nowiki/>n gehienen kopiak kontsulta daitezke):<ref name=":6" />
<div class="NavFrame">
<div class="NavHead" style="background-color:#00FF00;border:1px solid #FF0000;padding: 0px 0px 0px 4px; font-size: 100%; text-align:left;margin:0px>'''Argitalpen zerrenda''' (bistaratzeko, sakatu «Erakutsi», hemen eskuinean)</div>
<div class="NavContent" style="text-align:left;margin:0px 1px;border:none;text-weight:bold;display:none;">
* Data barik. Consejos prácticos para evitar el contagio de las enfermedades venéreas. Liburuxka.
* Data barik. El colectivismo médico. ¡Despertad! aldizkaria.
* Data barik. Menstruación: su significación e higiene. Liburuxka.
* Aldizkari eta data ezezaguna. Impotencia sexual.
* Aldizkari eta data ezezaguna. Eugenesia y eutanasia.
* Aldizkari eta data ezezaguna. ¡Duros a cuatro pesetas!
* Aldizkari eta data ezezaguna. Fascismo, igual a antifascismo.
* Aldizkari eta data ezezaguna. Eclectismo frente a sectarismo.
* Aldizkari eta data ezezaguna. Poder y sumisión.
* 1921. Estudio del estreñimiento crónico y su tratamiento racional. Álava Médico-Farmacéutica 1:8-12. Gasteiz.
* 1923. A mis hermanos en profesión. La Medicina Íbera. 24 noviembre de 1923 (453-455).
* 1923. Al margen de una disputa. Generación Consciente 3:44-45.
* 1923. Al margen de una disputa. La Medicina Íbera. 2 de junio de 1923 (529).
* 1923. Algo sobre un libro. La Medicina Íbera. 17 de marzo de 1923(247-249).
* 1923. Carta abierta al Dr. Juarros. La Medicina Íbera. 29 de septiembre de 1923 (278).
* 1923. Consciencia e inconsciencia. Generación Consciente 5:74-75.
* 1923. Cultivar los yermos del cerebro. Generación Consciente 4:52-53.
* 1923. Cultivar los yermos del cerebro. La Medicina Íbera. 14 de julio de 1923 (portada-27).
* 1923. Eugenesia. Generación Consciente 3:33-34.
* 1923. Eugenesia. Cópula y fecundación. Generación Consciente 5:65-68.
* 1923. Eugenesia. Herencia (Conclusión). Generación Consciente 4:49-51.
* 1923. Herencia. Generación Consciente 3:34-37.
* 1923. La doctrina de Tu-Se-Ka-Ri. Generación Consciente 6:81-83.
* 1923. Mi sentir. La Medicina Íbera. 10 de febrero de 1923 (123).
* 1923. Plausible iniciativa. La Medicina Íbera. 4 de agosto de 1923 (103).
* 1923. Teoría coloidal de A. Lumiere y darwinismo. La Medicina Íbera. 5 de mayo de 1923 (417-421).
* 1923. Una historia como hay muchas. La Medicina Íbera. 31 de marzo de 1923 (298-299).
* 1923. Vox clamantis in deserto. Lo que debería ser la lucha antituberculosa. La Medicina Íbera. 15 de diciembre de 1923 (536).
* 1924. Apuntes de Fisiopatología. La Medicina Íbera. 10 de mayo de 1924 (361-363).
* 1924. Apuntes de Fisiopatología. Patogenia. La Medicina Íbera. 1 de marzo de 1924 (157-159).
* 1924. Auto-Redención. Generación Consciente 12:42-43.
* 1924. Bibliografía: Maternidad. Generación Consciente 14:113-116.
* 1924. Consejos prácticos para evitar el contagio de las venéreas. Generación Consciente 10:220.
* 1924. Crianza del niño de pecho. Generación Consciente 8.
* 1924. Cultura sexual. Generación Consciente 14:97-100.
* 1924. El derecho de propiedad en la ciencia. La Medicina Íbera. 6 septiembre de 1924 (743-745).
* 1924. El especialismo médico. La Medicina Íbera. 19 de julio de 1924 (591-593).
* 1924. El "freudismo". La Medicina Íbera. 21 de junio de 1924 (503-507).
* 1924. El remedio específico. La Medicina Íbera. 2 de agosto 1924 (635-637).
* 1924. El vegetarismo. Revista de Medicina de Álava 47:1-5.
* 1924. Embriología. Generación Consciente 9:185-188.
* 1924. Embriología. Generación Consciente 10:193-194.
* 1924. Embriología II - Segmentación y formación de las hojas. Generación Consciente 11:1-3.
* 1924. Embriología III - Formación del cuerpo del embrión. Generación Consciente 12:36-38.
* 1924. Embriología IV - Formación de los anejos. Generación Consciente 13:65-68.
* 1924. Etiología morbosa. La Medicina Íbera. 2 de febrero de 1924 (85-87).
* 1924. Etiología Naturista. Revista de Medicina de Álava 51:1-3.
* 1924. Generación Consciente. Generación Consciente 15:129-132.
* 1924. Generación Consciente II. El naturismo. Generación Consciente 16:162-164.
* 1924. Generación Consciente III. Aspecto médico del naturismo. Generación Consciente 17:193-195.
* 1924. Higiene y Cultura. Generación Consciente 7:97-100.
* 1924. Incitación. Al Dr. Villaverde. La Medicina Íbera. 15 de marzo de 1924 (205).
* 1924. La lucha por el cliente. La Medicina Íbera. 20 septiembre de 1924 (789-791).
* 1924. Lamentaciones médicosanitarias. La Medicina Íbera. 23 de agosto de 1924 (701-703).
* 1924. Lo Meritorio. Generación Consciente 14:103-104.
* 1924. Mi inquina quirúrgica. La Medicina Íbera. 4 de octubre de 1924 (831-833).
* 1924. Moral sexual. Generación Consciente 13:71-72.
* 1924. Naturismo. Revista de Medicina de Álava 45:7-8.
* 1924. Neomalthusianismo. Generación Consciente 8:129-134.
* 1924. Nuestro deber biológico. Generación Consciente 9:171-172.
* 1924. Nuestros deberes, ¿utópicos ideales?. La Medicina Íbera. 24 de mayo de 1924 (403-405).
* 1924. Patogenia. Revista de Medicina de Álava 51:3-6.
* 1924. Rejuvenecimiento y prolongación de la vida. Generación Consciente 15:134-136.
* 1924. Generación Consciente. Generación Consciente 15. Alcoi.
* 1924. Generación Consciente II. Generación Consciente 16. Alcoi.
* 1924. Moral Sexual. Generación Consciente 13. Alcoi.
* 1924. Significación de la enfermedad. Revista de Medicina de Álava 54:5-8.
* 1924. Sobre el uso inmoderado de medicamentos. La Medicina Íbera. 5 de enero de 1924 (5-7).
* 1925. Alpinismo. Viuda e Hijos de Sar. Gasteiz. 27 or.
* 1925. Anticoncepcionismo. Generación Consciente 21:7.
* 1925. Autoeducación. Generación Consciente 27.
* 1925. Conducta del médico ante el aborto terapéutico. La Medicina Íbera. 28 de marzo de 1925 (271).
* 1925. Contestando a unas "pequeñas observaciones". Generación Consciente 21:30-31.
* 1925. Divagaciones psicológicas. Revista Nueva 59:6-8.
* 1925. Divagaciones psicológicas. Revista Nueva 65:13-14.
* 1925. Divulgación de la embriología. Ed. Generación Consciente. 106 or. Gai honi buruzko artikuluekin osatutako dibulgazio liburua; artean gai hau aktualitate handikoa zen, teoria eboluzionista berritzailearen hedapena zela eta. Hainbat alditan berrargitaratua, argitaletxe berarekin eta Biblioteca de Estudios argitaletxean ("Embriología" izenburu laburtuarekin).<ref name=":6" />
* 1925. Educación del niño. Generación Consciente 24:100-103.
* 1925. El aborto provocado. Generación Consciente 19:265-266.
* 1925. Esterilidad. Generación Consciente 18:233.
* 1925. Eugénica. Revista de Medicina de Álava 58:5-7.
* 1925. Eugénica Preventiva. Generación Consciente 20:297-299.
* 1925. Fines de la educación. Generación Consciente 25:131-132.
* 1925. Fundamentos de la proscripción cárnea en la alimentación del hombre. Revista de Medicina de Álava 65:5-10.
* 1925. Generación Consciente IV. Generación Consciente 18:226-229.
* 1925. Generación Consciente V. Aspecto médico del Naturismo. Generación Consciente 19:258-259. Alcoi.
* 1925. Hablemos de naturismo. El régimen alimenticio. Generación Consciente 26:162-164. Valentzia.
* 1925. La vida médica rural. Lo que debería ser. La Medicina Íbera. 18 de julio de 1925 (62).
* 1925. La vida médica rural. Lo que es. La Medicina Íbera. 23 de mayo de 1925 (443-445).
* 1925. Las enfermedades venéreas. Generación Consciente 22:34-36.
* 1925. La reacción en la ciencia. Revista Nueva 52:8-10.
* 1925. Los Instintos. Generación Consciente 20:303-304.
* 1925. Maternidad. Generación Consciente 23:68-69.
* 1925. Obesidad. Generación Consciente 23:79-81.
* 1925. ¿Obesidad o flacura?. La Medicina Íbera. 7 de febrero de 1925 (113).
* 1925. Paternidad. Revista de Medicina de Álava 60:3-5.
* 1925. Psicología del amor. Generación Consciente 23:66-67.
* 1925. Redentorismo. Revista Nueva 46:13-14.
* 1925. Reivindicando la teoría humoral I. Revista de Medicina de Álava 67:1-4.
* 1925. Terapéutica Naturista. Revista de Medicina de Álava 56:8-11.
* 1925. Uso y abuso. Revista de Medicina de Álava 63:1-3.
* 1925. Vivienda y tuberculosis. La Medicina Íbera. 18 de abril de 1925 (331-333).
* 1926. Alrededor de la trofología. Generación Consciente 38:225-226.
* 1926. Determinismo, libre arbitrio y responsabilidad. Generación Consciente 35:131-132.
* 1926. En el reinado de la utopia. Generación Consciente 39:257-258.
* 1926. Enseñanza de la Medicina. Generación Consciente 32:34-35.
* 1926. Fundamentos Biológicos de las clases sociales. Generación Consciente 33:66-67.
* 1926. La medicina que expende en las facultades. Generación Consciente 31:4-6.
* 1926. La inmunidad antituberculosa. Revista de Medicina de Álava 73:1-4.
* 1926. Las incompatibilidades alimenticias. Generación Consciente 36:164-166.
* 1926. La lucha por el cliente. Revista de Medicina de Álava 79:12-14.
* 1926. Los coloides. Generación Consciente, almanake zenbaki berezia, pp.25-28.
* 1926. Mi sentir. Suplemento de La Protesta (Buenos Aires); 4 de octubre de 1926.
* 1926. Más sobre la arterización. Generación Consciente 33:73-74.
* 1926. Neurastenia general. Generación Consciente 31:1-4.
* 1926. Raquitismo. Generación Consciente 30:292-293.
* 1926. Regeneración humana. Generación Consciente, almanake zenbaki berezia, pp.17-19.
* 1926. Reivindicando la teoría humoral II. Revista de Medicina de Álava 68:3-6.
* 1926. Responsabilidad social del médico. Generación Consciente 35:129-130.
* 1926. Sobre un Manifiesto. Ellos y nosotros. Generación Consciente 40:291.
* 1927. Concepto actual de la enfermedad. Ética 1:5-7.
* 1927. Conocimientos útiles para la preservación. Generación Consciente 41:9-13.
* 1927. Crítica literaria (Cervantes). Generación Consciente 51:3-5.
* 1927. El espíritu asociativo. Revista de Medicina de Álava 82:16-18.
* 1927. Gripe y estados gripales. Ética 5:1-2.
* 1927. La bestia humana. Generación Consciente 52:451.
* 1927. La Ciencia Moderna. Generación Consciente 51:402-404.
* 1927. La fundamental tarea. Ética 11:11-12.
* 1927. La lucha contra la tuberculosis. Generación Consciente 49:329-330.
* 1927. Las misteriosas revelaciones de las pirámides. Generación Consciente 46:225-227.
* 1927. Los enigmas de la ciencia. Generación Consciente 47:267-268.
* 1927. Mis reparos a las incompatibilidades. Ética 4:25-26.
* 1927. Nuestra tarea. Generación Consciente 43:106-107.
* 1927. Política colegial. Revista de Medicina de Álava 83:1-2.
* 1927. Profilaxis de la gripe. Generación Consciente 42:66-67.
* 1927. Qué piensa usted del Eugenismo. Generación Consciente 41:29-30.
* 1927. Sobre incompatibilidades alimenticias. Ética 10:7-9.
* 1927. Varía. Generación Consciente 45:185-188.
* ca. 1928. La vida y la obra de Francisco Caro Crespo. In: CARO CRESPO, Francisco. ca. 1928. La muñeca, drama en un prólogo y tres actos. Ed. Generación Consciente. Valentzia. 107 or.<ref>{{Erreferentzia|izena=Francisco|abizena=Caro Crespo|izenburua=La muñeca, drama en un prólogo y tres actos|argitaletxea=Valencia, Biblioteca Editorial Generación Consciente|data=19uu|url=https://archive.org/details/lamunecadramaenu00caro/page/102/mode/2up|sartze-data=2024-11-01}}</ref>
* 1928. A la juventud. Generación Consciente 53:1-2.
* 1928. Acerca del III certamen. ¡Despertad! 25, 1928ko urriaren 27a.
* 1928. Actuación social del Médico. Revista de Medicina de Álava 1:7-9.
* 1928. Algunos mecanismos de curación espontánea. Ética 22:5-7.
* 1928. Alrededor de la Editorial única - Sobre unificación de editoriales. Ética 16:14-15.
* 1928. Coacción moral colectiva o imperio de la conciencia. Generación Consciente 61:307-308.
* 1928. Consideraciones eugénicas. Generación Consciente 54:65-67.
* 1928. Contrastes. Generación Consciente 56:121.
* 1928. El cáncer. Generación Consciente 59:227-229.
* 1928. El derecho a la vida. ¡Despertad! 18, 1928ko irailaren 8a.
* 1928. El mito de la antisepsia interna. Revista de Medicina de Álava 3:1-5.
* 1928. El secreto de la vida. Generación Consciente 60:269-270.
* 1928. El terreno de las enfermedades. Revista de Medicina de Álava 7:15-21.
* 1928. Elogios médicos a las virtudes vínicas. Revista de Medicina de Álava 11:5-7.
* 1928. En pro de la libertad única. Ética 14:29.
* 1928. La crueldad es un accidente de lo humano. Prismas 14:5-7.
* 1928. La eficacia del esfuerzo individual. Generación Consciente 59:225-226.
* 1928. La lucha antituberculosa. ¡Despertad! 13, 1928ko abuztuaren 4a.
* 1928. La luz solar. Generación Consciente 62:354-356.
* 1928. La importancia del alcohol. ¡Despertad! 31, 1928ko abenduaren 29a.
* 1928. La libertad del ejercicio profesional. Revista de Medicina de Álava 2:3-5.
* 1928. La respiración artificial de Schafer. Generación Consciente 57:153.
* 1928. La teoría Físico-Química del Cáncer, de Kotzareff y Fischer. Revista de Medicina de Álava 9:1-11.
* 1928. La triste poesía del instinto. Generación Consciente 60:265-266.
* 1928. "La Victoria" y "El hijo de Clara", novelas de tesis. Ética 18:25-26.
* 1928. Libros. "La Victoria" y "El hijo de Clara", novelas de tesis. Cultura Proletaria, 1928ko ekaina.
* 1928. Los desastres de la medicina naturista. Tuberculosis pulmonar, Edemas de hambre y fanatismo vegetariano. Revista de Medicina de Álava 1:9-17.
* 1928. Los llamados estados gripales. Revista de Medicina de Álava 2:1-3.
* 1928. Más sobre el secreto de la Vida. Contestando a Sebastián Gomila. Estudios 64:449-451.
* 1928. Merránsula (por Panait Istrati). Generación Consciente 62:383-384.
* 1928. Moderación y abstinencia. Generación Consciente 56:122-123.
* 1928. Previsión eugénica de la locura. Generación Consciente 61:305-306.
* 1928. Proteína vegetal y proteína animal. Ética 17:6-8.
* 1928. Seguro de muerte e invalidez. Revista de Medicina de Álava 3:15-17.
* 1928. Solidaridad biocósmica. Generación Consciente 58:185-189.
* 1928. También el crimen puede prevenirse. El Pájaro Azul 2:2.
* 1929. Constitución y Carácter. Revista de Medicina de Álava 13:1-2.
* 1929. Contrasentidos. El Pájaro Azul 15:7.
* 1929. El indulto de un artista. El Pájaro Azul 6:16.
* 1929. El pensamiento autístico. Estudios 70:1-3.
* 1929. El pensamiento indisciplinado y autista en la Medicina II. Revista de Medicina de Álava 16:1-2.
* 1929. El pensar y el sentir. Estudios 73:3.
* 1929. El pensar y el sentir. Estudios 75:2-3.
* 1929. El tema de las guerras. Estudios 74:1-2.
* 1929. Enfermedades, selección natural y eugenismo. Ética 24:20-21.
* 1929. Extremismos naturistas. En vísperas de un congreso Naturista. Estudios 73:4-5.
* 1929. Función de la mocedad. El Pájaro Azul 9:2.
* 1929. Función de la mocedad. Estudios 71:2-3.
* 1929. Gatuperioterapia. Contribución a su estudio. Revista de Medicina de Álava 18:1-3.
* 1929. Hipoalimentación y desarrollo. Estudios 76:3-4.
* 1929. Juan Bautista Acher "Shum". El Pájaro Azul 9:6-8.
* 1929. La babel ideológica. Estudios 72:1-2.
* 1929. La curandera. El Pájaro Azul 6:29-30.
* 1929. La curandera. Revista de Medicina de Álava 14:1-3.
* 1929. La moda. El Pájaro Azul 14:2.
* 1929. La nueva juventud.¡Despertad! 57, 1929ko ekainaren 29a.
* 1929. La raza de los pobres. Estudios 68:1-2.
* 1929. La riqueza forestal de Álava. El Pájaro Azul 10:19-20.
* 1929. Las dos caras de la esfinge. Estudios 72:3.
* 1929. Las dos caras de la esfinge. Impresiones de mi visita a un penal. Estudios 70:3-4.
* 1929. Las sorprendentes curaciones del Dr. Asuero. El Pájaro Azul 8:2.
* 1929. Legitimidad del charlatanismo en la práctica médica. Revista de Medicina de Álava 17:4-5.
* 1929. Lo mozo. El Pájaro Azul 12:3.
* 1929. Los prodigios de las cauterizaciones nasales. Estudios 71:1-2.
* 1929. Mejórate a ti mismo. Estudios 67:1-2.
* 1929. Panoramas. Estudios 65:1-2.
* 1929."Shum", hombre preso y artista aherrojado. Estudios 69:1-2.
* 1929. Tríptico. El Pájaro Azul 13:6.
* 1929. Udenoterapia. El Pájaro Azul 7:3-4.
* 1929. Udenoterapia I. Revista de Medicina de Álava 15:1-3.
* 1929. Una exploración psicológica. ¿Qué piensan los jóvenes? Estudios 76:2.
* 1929: Visión de penal. Estudios 65:3-4.
* 1929. Vividores. Estudios 74:3.
* ca. 1930. Por pensar así, ¿somos delincuentes?. Ed. Natura. Logroño. 11 or.
* 1930. Bibliografía: Como el caballo de Atila. El botín. Amor, conveniencia y eugenesia. Estudios 78:37-40.
* 1930. Bibliografía: El asalto. Sol alegría. El destino de la mujer (cartas entre mujeres). Estudios 84:31-32.
* 1930. Bibliografía: El matrimonio de compañía. Estudios 88:33-36.
* 1930. Bibliografía: Para una política sexual. Alrededor del libro de Remarque. Estudios 77:54-56.
* 1930. Cuartillas leídas en la excursión a los embalses por el señor Puente. Álava Republicana 13. 1930eko uztailaren 26a.
* 1930. El médico ante la misión social de la Medicina. Extracto de una conferencia. Estudios 88:4-7.
* 1930. El naturismo en la medicina, en la educación y en la política. Suplemento de La Protesta (Buenos Aires) Num.325, 1930.
* 1930. En memoria de Francisco Caro Crespo. Una víctima de la dictadura. Estudios 82:4-5.
* 1930. En propia defensa. Álava Republicana 24, 1930eko urriaren 15a.
* 1930. Espejuelos. Estudios 79:3-4.
* 1930. Generación espontánea y generación artificial. Mañana 8.
* 1930. Higiene individual o privada. Estudios. Valentzia. 1930. Neomalthusianismo. Revista Estudios.
* 1930. Ideas recientes sobre tuberculosis. Estudios 84:19-21.
* 1930. Infancia desvalida. Estudios 84:1-3.
* 1930. Inmoralidades del ahorro. El Pájaro Azul 17:2.
* 1930. Inmoralidades del Ejercicio Profesional. Revista de Medicina de Álava 24:1-2.
* 1930. ?. Álava Republicana 22, 1930eko irailaren 27a.
* 1930. La beneficencia provincial alavesa. Revista de Medicina de Álava 26:3-4.
* 1930. La industrialización de la Medicina. Mañana 2.
* 1930. La libertad de enseñanza. Estudios 85:1-3.
* 1930. La mortalidad infantil es una calamidad evitable. Estudios 77:2-4.
* 1930. La piel y la moda. El Pájaro Azul 20:6.
* 1930. La plaga social de la tuberculosis. Estudios 78:1-3.
* 1930. Las asociaciones médicas. Mañana 5.
* 1930. Maternidad consciente. El Pájaro Azul 18:2.
* 1930. Maternidad estragadora. Estudios 82:3-4.
* 1930. Medicina social. Álava Republicana 5. 1930eko maiatzaren 31a.
* 1930. Medicina social. Mañana 1.
* 1930. Neomalthusismo. Estudios 86:2-4.
* 1930. Neomalthusismo. Estudios 87:4-5.
* 1930. Oposición entre la religión y la ciencia. Estudios 87:6-8.
* 1930. Parábola. Estudios 80:2.
* 1930. Preocupaciones del momento. Estudios 81:1-3.
* 1930. Pro indulto de Juan Bautista Acher, «Shum». Estudios 79:12.
* 1930. Prólogo. In: DEVALDÉS, Manuel 1930. La maternidad consciente : papel de la mujer en el mejoramiento de la raza. Ed. Estudios, Valentzia.
* 1930. Proyecto de ordenanzas de montes de Álava. Gasteiz. 14 or.
* 1930. Renuncia del Diputado Corporativo nombrado por el Colegio, Dr. Puente. Revista de Medicina de Álava 27:5.
* 1930. Reproducción y conveniencia. Estudios 80:3-4.
* 1930. Sobre el Instituto de Higiene. Revista de Medicina de Álava 28:1-3.
* 1930. Supercherías sociales. Estudios 85:3-4.
* 1930. Temas sexuales. El Pájaro Azul 24:14.
* 1930. Tres mitos, tres ilusiones y tres verdades. Estudios 79:5-6.
* 1930. Uso abusivo de palabras. Álava Republicana 13. 1930eko uztailaren 26a.
* 1931. A modo de programa. Estudios 94:1-3.
* 1931. Ante todo, sinceridad. La Medicina Íbera. 18 de julio de 1931 (43).
* 1931. Bibliografía. Estudios 97:29-30.
* 1931. Carta abierta a un comunista. Trabajo I(21):4.
* 1931. Cómo organizaremos la Sociedad de Productores. Trabajo I(20), 29 de noviembre de 1931.
* 1931. ¿Dos tendencias? Trabajo I(15):4.
* 1931. El hecho se valora por la idea que lo guía. Solidaridad Obrera de Barcelona, 26 de diciembre de 1931.
* 1931. El parto. Notas de medicina tocológica. Estudios 90:6.
* 1931. El porvenir de la Medicina. Estudios 92:4-6.
* 1931. El Self-Control. Estudios 91:4-5.
* 1931. Fraternidad. Estudios 97:3-6.
* 1931. Inconformismo de un médico. La Medicina ante el régimen capitalista. Estudios 98:18.
* 1931. La CNT y los técnicos. La Tierra, 25 de agosto de 1931 (4).
* 1931. La iniciación sexual. Estudios 95:6-8.
* 1931. La inmunidad, proceso nutritivo (Terreno y germen). La Medicina Íbera. 1 de agosto de 1931 (81-83).
* 1931. La nueva creación. Solidaridad Obrera de A Coruña, 18 de abril de 1931.
* 1931. La Química de la Vida. Estudios 91:1-4.
* 1931. La teoría de la Evolución. Estudios 89:2-5.
* 1931. Los microbios ¿son causa de enfermedad? Estudios 94:10-11.
* 1931. Los microbios y la infección. Cuadernos de Cultura. Valentzia. 45 or.
* 1931. Los microbios y nuestro cuerpo. Estudios 89:32-33.
* 1931. Maternidad y sexualismo. Estudios 93:8.
* 1931. Menstruación, su significación e higiene, Los microbios y y la infección. Cuadernos de Cultura. Valentzia.
* 1931. Necesidad de la iniciación sexual. Estudios 98:6-7.
* 1931. Psicología del dolor. Estudios 93:4-5.
* 1931. ¡Pueblo, el Gobierno es tu enemigo! Estudios 99:20-23.
* 1931. Pueblo, el Gobierno es tu enemigo. Grupo Cultura. Requena. Liburuxka.
* 1931. Racionalización e industrialización. Estudios 98:11-13.
* 1931. Rebeldía, autocontrol y etismo. Estudios 96:7-9.
* 1931. Sin enmienda. La Medicina Íbera. 30 de mayo de 1931 (515).
* 1931. Situación del Sindicalismo ante una posibilidad revolucionaria. Solidaridad Obrera de A Coruña 37:4.
* 1931. ¿Sobra de médicos? La Medicina Íbera. 31 de octubre de 1931 (353).
* 1931. Supervaloración de la salud. Sanitarismo. Estudios 100:13-16.
* 1931. Una falsa ruta de la medicina. Estudios 96:15-17.
* 1932. ?. Solidaridad Obrera de Barcelona, 24 de julio de 1932.
* 1932. ?. Solidaridad Obrera de Barcelona, 25 de agosto de 1932.
* 1932. ?. Solidaridad Obrera de Barcelona, 7 de septiembre de 1932.
* 1932. ?. Solidaridad Obrera de Barcelona, 29 de septiembre de 1932.
* 1932. ?. Solidaridad Obrera de Barcelona, 5 de octubre de 1932.
* 1932. ?. Solidaridad Obrera de Barcelona, 7 de octubre de 1932.
* 1932. ?. Solidaridad Obrera de Barcelona, 16 de octubre de 1932.
* 1932. ?. Solidaridad Obrera de Barcelona, 17 de noviembre de 1932.
* 1932. ?. Solidaridad Obrera de Barcelona, 8 de diciembre de 1932.
* 1932. Aborto y anticoncepción. Estudios 111:9-10.
* 1932. Ante el confusionismo. Solidaridad Obrera de A Coruña 80, 9 de julio de 19321932. Apuntes sobre el comunismo libertario. Tierra y Libertad. Bartzelona. 14 or.
* 1932. Carta abierta a la Liga Española para la Reforma Sexual sobre Bases Científicas. Estudios 107:21-22.
* 1932. Cómo debe ser nuestra revolución. Solidaridad Obrera de Barcelona, 15 de abril de 1932.
* 1932. Conocimientos útiles anticoncepcionales. Estudios 103:15-16.
* 1932. Consciencia maternal. Estudios 102:7-9.
* 1932. Contestando a una carta abierta. Al camarada José M. Gregorio. Estudios 112:21.
* 1932. Crisis de distribución. CNT, 1932ko abenduaren 1a.
* 1932. Cucañas. Estudios 105:13-16.
* 1932. El aborto terapéutico. La Medicina Íbera. 24 de septiembre de 1932 (203).
* 1932. El atraso mental de los médicos. Estudios 109:6.
* 1932. El comercialismo médico. Iniciales 9.
* 1932. El comercialismo médico. La Medicina Íbera. 23 de julio de 1932 (55).
* 1932. El Comunismo Libertario. Biblioteca de Estudios. Valentzia. Liburuxka.
* 1932. El Comunismo libertario. Estudios 103:4-8.
* 1932. El Estado os conquistará a vosotros. Orto 6:51-52.
* 1932. El Estado os conquistará a vosotros. Suplemento de Tierra y Libertad 1, agosto de 1932.
* 1932. El extremismo en la cuestión sexual. Estudios 104:15.
* 1932. El ideal y su materialización. El Sembrador 81, 4 de noviembre de 1932.
* 1932. El maleficio del Poder. La Verdad 5, 25 de junio de 1932.
* 1932. El movimiento se demuestra andando. Solidaridad Obrera de A Coruña, 16 de abril de 1932.
* 1932. El pudridero político. Para muestra un botón. CNT, 1932ko abenduaren 8a.
* 1932. El rabiar de los políticos. CNT, 1932ko azaroaren 30a.
* 1932. El tema de las guerras. Trabajo II(25):2.
* 1932. El trabajo agrícola en común. CNT, 1932ko abenduaren 6a.
* 1932. Enseñando la oreja. Solidaridad Obrera de Barcelona, 30 de agosto de 1932.
* 1932. Eugenesia práctica. Divulgación científica. Estudios 101:13-14.
* 1932. Evolución individual y colectiva del médico. Orto 1.
* 1932. Hipótesis, experimentación y conocimiento. Estudios 110:6-7.
* 1932. Ideales redentores. Estudios 101:3-6.
* 1932. La clandestinidad del aborto provocado. Estudios 105:6.
* 1932. La maldad, como argumento retardatario. Estudios 108:6-8.
* 1932. La masturbación. Estudios 110:17-18.
* 1932. La reconstrucción económica. CNT, 1932ko abenduaren 9a.
* 1932. La sociedad del porvenir. Bartzelona.
* 1932. La transformación social es ineludible. Orto 2:19-21.
* 1933. La tuberculosis no es contagiosa. Estudios 113:11-12.
* 1932. Medicina subversiva. Estudios 108:13-15.
* 1932. Mi bautismo de aherrojado. Estudios 106:6.
* 1932. Perfección y perfectibilidad. Nervio (Buenos Aires) Num. 9, enero de 1932.
* 1932. Pobreza y atraso de España. Estudios 112:6-8.
* 1932. Por la comprensión mutua. Solidaridad Obrera de Barcelona, 28 de mayo de 1932.
* 1932. Problemas económicos de la Revolución social española. Estudios 111:5-7.
* 1932. Prólogo. In: MARTÍNEZ, Leopoldo. 1932. Los mártires de la CNT. Ediciones Populares. Bartzelona.
* 1933. Acordémonos de los que están entre rejas. CNT, 1933ko apirilaren 20a.
* 1933. ¿Actitud espectante [sic] o intervención? Ante la revolución social. Suplemento de Tierra y Libertad 7:34-36.
* 1933. Ahora toca hablar a los abstenidos. CNT, 1933ko azaroaren 6a.
* 1933. Alea jacta est. CNT, 1933ko azaroaren 29a.
* 1933. Ante la agudización del mito electoral, abstención a toda costa. CNT, 1933ko urriaren 24a.
* 1933. Ante la maniobra escisionista, mantengamos la integridad de los principios confederales. CNT, 1933ko ekainaren 1a.
* 1933. Autoridad y rebeldía. CNT, 1933ko urtarrilaren 19a.
* 1933. Carta abierta a un Treintista. CNT, 1933ko urriaren 4a.
* 1933. Como el aire puro, la libertad vigoriza. CNT, 1933ko maiatzaren 5a.
* 1933. Concretando nuestras aspiraciones. Suplemento de Tierra y Libertad 13:281-282.
* 1933. Concretando nuestras aspiraciones 2. Suplemento de Tierra y Libertad 14:321-323.
* 1933. Contra el miedo a los microbios. Estudios 115:16-17.
* 1933. Creemos en la bondad humana. CNT, 1933ko abenduaren 1a.
* 1933. Decir la verdad es un delito. CNT, 1933ko martxoaren 21a.
* 1933. Dos conceptos de salud. Estudios 122:11-12.
* 1933. El anarquista en su papel. CNT, 1933ko otsailaren 16a.
* 1933. El atraso de la Medicina. La Medicina Íbera. 5 de agosto de 1933 (87).
* 1933. El Comunismo Libertario. Liburua. Hainbat alditan berrargitaratua (hurrengo 3 urteetan bakarrik, 100.000 aletik gora inprimatu ziren).<ref name=":9" />
* 1933. El comunismo libertario. Solidaridad Obrera de Barcelona, 2 de marzo de 1933.
* 1933. El enemigo es el estado. CNT, 1933ko azaroaren 5a.
* 1933. El factor psicológico o emocional. CNT, 1933ko irailaren 20a.
* 1933. El fracaso de la domesticación. Solidaridad Obrera de Barcelona, 5 de febrero de 1933.
* 1933. El fracaso del socialismo. CNT, 1933ko ekainaren 24a.
* 1933. El hombre y el ambiente. Estudios 118:16-17.
* 1933. El individuo, espontáneamente armonizado en la unidad social. CNT, 1933ko urriaren 7a.
* 1933. El médico, el maestro y el político. CNT, 1933ko abuztuaren 26a.
* 1933. El problema sexual. Estudios 113:34-37.
* 1933. El ruido de las bombas de Igualada. CNT, 1933ko urtarrilaren 30a.
* 1933. Ensayo programático del Comunismo Libertario. CNT, 1933ko apirilaren 6a.
* 1933. Ensayo programático del Comunismo Libertario. El Amigo del Pueblo 51, 1933ko maiatzaren 2a.
* 1933. Ensayo programático del Comunismo Libertario. Estudios 117:25-29.
* 1933. Ensayo programático del Comunismo Libertario. Suplemento de Tierra y Libertad 10:147-...
* 1933. Ensayo programático del Comunismo Libertario. Trabajo III(90):1
* 1933. Gestando el comunismo libertario. Solidaridad Obrera de Barcelona, 21 de febrero de 1933.
* 1933. Hacia la Interpretación Colectiva del Comunismo Libertario. CNT, 1933ko apirilaren 4a. Madrid.
* 1933. Hacia la Interpretación Colectiva del Comunismo Libertario. Solidaridad Obrera, 1933ko apirilaren 2a. Bartzelona.
* 1933. Hacia la interpretación colectiva del Comunismo Libertario. Solidaridad Obrera de A Coruña, 22 de abril de 1933.
* 1933. Hacia la interpretación colectiva del comunismo libertario. Solidaridad Obrera de Barcelona, 2 de abril de 1933.
* 1933. Hildegart, o la paternidad pretenciosa. Estudios 123:33-34.
* 1933. Hipótesis, experimentación y perfeccionamiento. Horizonte. Bartzelona. Liburuxka.
* 1933. Independencia económica, libertad y soberanía individual. Cuadernos Rojo y Negro I. Bartzelona. 16 or.
* 1933. Independencia económica, libertad y soberanía individual. Estudios 121:19-23.
* 1933. Intelectuales y manuales. Suplemento de Tierra y Libertad 6, diciembre/enero de 1933.
* 1933. La biología aplicada a la sociedad. Suplemento de Tierra y Libertad 15:346-348.
* 1933. La decadencia del Estado. CNT, 1933ko uztailaren 6a.
* 1933. La doctrina de la individualidad. Suplemento de Tierra y Libertad 16:386-388.
* 1933. La gran farsa de la lucha antituberculosa. CNT, 1933ko uztailaren 24a.
* 1933. La ley. CNT, 1933ko uztailaren 29a.
* 1933. La libertad individual ante la Medicina. El Único 124:6-7.
* 1933. La libertad individual ante la Medicina. Estudios 124:6-7.
* 1933. La manía ordenancista y el buen criterio. CNT, 1933ko apirilaren 27a.
* 1933. La medicina es una profesión prostituida. Para el camarada "Toryho". Solidaridad Obrera de Barcelona, 22 de marzo de 1933.
* 1933. La medida anarquista de la perfección social. CNT, 1933ko apirila.
* 1933. La medida anarquista de la perfección social. Solidaridad Obrera de A Coruña, 8 de abril de 1933.
* 1933. La medida anarquista de la perfección social. Suplemento de Tierra y Libertad 9, abril de 1933.
* 1933. La sociedad del porvenir. El comunismo anárquico. Ed. Amor y Voluntad. Bartzelona. 14 or.
* 1933. La sociedad no puede basarse en la virtud. Solidaridad Obrera de Barcelona, 25 de marzo de 1933.
* 1933. La uniformidad, prejuicio autoritario. Solidaridad Obrera de Barcelona, 15 de septiembre de 1933.
* 1933. La vasectomía. La esterilización operatoria en el hombre. Estudios 118:24-25.
* 1933. Las leyes naturales. CNT, 1933ko apirilaren 25a.
* 1933. Las leyes naturales. El Amigo del Pueblo 53, 1933ko ekainaren 4a.
* 1933. Llamadas al sentimiento. CNT, 1933ko otsailaren 20a.
* 1933. Medios anticoncepcionales prácticos. Estudios 116:33.
* 1933. Métodos anticoncepcionales. Iniciales. Bartzelona. Liburua.
* 1933. Organización de la producción y el consumo en régimen Comunista Libertario. Nueva humanidad. Semanario racionalista. Num. 11, 2 de junio de 1933.
* 1933. Por la integridad confederal. CNT, 1933ko ekainaren 2a.
* 1933. Presos y parados. CNT, 1933ko otsailaren 11a.
* 1933. Prólogo. In: MARTÍNEZ PRIETO, Horacio. 1933. Facetas de la U.R.S.S. Talleres tipográficos Martínez. Santander.
* 1933. Prólogo. In: SANZ, Ricardo. 1933. Ruta de Titanes. Ed. Rojo y Negro. Bartzelona.
* 1933. Prólogo. In: SEGARRA, Ramón. 1933. Qué es el comunismo libertario. Valentzia.
* 1933. Racionalismo científico. Nueva humanidad. Semanario racionalista. Num. 5, 7 de abril de 1933.
* 1933. Reflexiones médicas. La Medicina Íbera. 4 noviembre de 1933 (311-313).
* 1933. Reflexiones optimistas. Estudios 115:22-23.
* 1933. ¿Sísifos? Estudios 119:3-4.
* 1933. ¿Soberanía individual? ¿Soberanía colectiva? Contestando al camarada Eusebio C. Carbó. Libertad, 30 de junio de 1933.
* 1933. Sobre el pliegue profesional. Contestando al camarada Neandro. CNT, 1933ko uztailaren 25a.
* 1933. Sobre el supuesto dramatismo de la naturaleza. Estudios 116:23-25.
* 1933. Sobre la inculpación de «Sísifos" a los revolucionarios. Estudios 123:37-39.
* 1933. Sobre la pretendida maldad humana. CNT, 1933ko ekainaren 15a.
* 1933. También en Burgos. Se pide cadena perpetua para catorce compañeros. CNT, 1933ko irailaren 21a.
* 1933. Temas del momento. Contra la política. CNT, 1933ko ekainaren 19a.
* 1933. Teoría médica del contagio ideológico. Suplemento de Tierra y Libertad 12:231-232.
* 1933. Un caso ejemplar de justicia burocrática. CNT, 1933ko maiatzaren 27a.
* 1933. Un caso ejemplar de justicia burocrática. Solidaridad Obrera de Barcelona, 30 de marzo de 1933.
* 1933. ¡Usted debe ser sólo médico! CNT, 1933ko uztailaren 18a.
* 1933. Vamos contra el estado. CNT, 1933ko urriaren 28a.
* 1933. Vitoria. ¿Embrollo policíaco? CNT, 1933ko urtarrilaren 21a.
* 1934. Bibliografía: La lucha antivenérea en España. Estudios 134:30-31.
* 1934. De interés para todos. Estudios 126:2.
* 1934. De profilaxis anticoncepcional. Aclarando. Estudios 135:10-11.
* 1934. Deontología médica. La Medicina Íbera. 8 de julio de 1934 (9).
* 1934. Cómo curar la impotencia sexual.
* 1934. El sentimiento de crueldad. Estudios 126:7-8.
* 1934. Independencia Económica, Libertad y Soberanía Individual I. Solidaridad Obrera de A Coruña 156, 5 de mayo de 1934.
* 1934. Independencia Económica, Libertad y Soberanía Individual III. Solidaridad Obrera de A Coruña 158, 19 de mayo de 1934.
* 1934. La fiebre. Sus causas. Su tratamiento. Ed. Biblioteca de Estudios, Valentzia. 79 or. Dibulgazio liburua.
* 1934. La represión en Zaragoza. Suplemento de Tierra y Libertad 18:2-4.
* 1934. Las circunstancias cambian; los hombres perecen; las ideas permanecen. Tiempos Nuevos 4, 5 de julio de 1934.
* 1934. Los fracasos del amor. Estudios 129:24-25.
* 1934. Los programas, la anarquía y la perfección. Contestando al camarada Félix L. Páramo. Libertad, 13 de septiembre de 1934.
* 1934. Los programas, la anarquía y la perfección. Contestando al camarada Fx. L. Páramo. Solidaridad Obrera de A Coruña 177, 29-09-1934.
* 1934. Necesidad de un programa. Solidaridad Obrera de A Coruña 166, 28 de julio de 1934.
* 1934. ¡Oh, la Ciencia! Tiempos Nuevos 8, 5 de diciembre de 1934.
* 1934. Respuesta a una encuesta del grupo "Los Iconoclastas". Tiempos Nuevos 7:249-250.
* 1934. Un motivo de frigidez femenina. Estudios 133:15-16.
* 1934. Ventajas e inconvenientes de los procedimientos anticoncepcionales. Estudios 130:33-34.
* 1934. Ventajas e inconvenientes de los procedimientos anticoncepcionales. Iniciales, Bartzelona. 24 or.
* 1935. Atraso moral de las sociedades modernas. Tiempos Nuevos II(7), 1 de noviembre de 1935.
* 1935. Bibliografía: La sífilis. Estudios 144.
* 1935. Bibliografía: La sífilis es una enfermedad producida por los médicos. Estudios 143:30-31.
* 1935. Bibliografía: Niños Indisciplinados. Estudios 140:30-31.
* 1935. Bibliografía: Vacunar, es asesinar. Dejarse vacunar es suicidarse. Estudios 145:29-30.
* 1935. Cantos de sirena. Tiempos Nuevos II(9), 21 de marzo de 1935.
* 1935. Economía animal, doméstica y social. Estudios 137:39-40.
* 1935. El "affaire" de esterilización de Burdeos. Estudios 141:17.
* 1935. El método anticoncepcional de Ogino. Estudios 144:14-16.
* 1935. El momento de la fecundación y el parto. Estudios 146:3.
* 1935. El ocultismo científico del aborto.
* 1935. El tratamiento de la tuberculosis por el oro. Tiempos Nuevos II(8), 1 de diciembre de 1935.
* 1935. Exaltación de la libertad. Tiempos Nuevos II(13):13.
* 1935. La aspiración a la libertad es el elemento corrosivo del estado. Tiempos Nuevos II(1), 10 de enero de 1935.
* 1935. La higiene, la salud y los microbios. Ed. Biblioteca de Estudios, Valentzia. 75 or. Dibulgazio liburua, bere baitan idazlan bi biltzen dituena ("Higiene individual" (1930) eta "Los microbios y la infección" (1931).
* 1935. La mentalidad providencialista. Tiempos Nuevos II(2):40.
* 1935. La pobreza proverbial de España. Solidaridad Obrera de Barcelona, 27 de noviembre de 1935.
* 1935. Las ideas y los hechos. Liberación 1(5):130-131.
* 1935. La voluntad de realizar es más importante que el programa. Tiempos Nuevos II(1):22.
* 1935. La voluntad humana, como factor de evolución social. Tiempos Nuevos II(5), 1 de septiembre de 1935.
* 1935. Los obreros intelectuales en la sociedad futura. Liberación 1(1):5.
* 1935. Los periodos de esterilidad fisiológica en la mujer. Estudios 140:8-9.
* 1935. Para el compañero M. Ramos. La Revista Blanca; 14 de junio de 1935.
* 1935. Para los que vacilan. Tiempos Nuevos II(4), 1 de agosto de 1935.
* 1935. Precisamos definirnos colectivamente. Tiempos Nuevos II(10), 28 de marzo de 1935.
* 1935. Sobre la vasectomía. La Revista Blanca 362, 27 de diciembre de 1935.
* 1935. Tratamiento de la fiebre (conocimientos científico-naturales al alcance de todos), Tratamiento de la impotencia sexual. Estudios, Valentzia.
* 1935. Tratamiento de la impotencia sexual. Ed. Biblioteca de Estudios, Valentzia. 234 or. Dibulgazio liburua.
* 1936. Anarquía. Trabajo VI(145):4, 5 de julio de 1936.
* 1936. Bondad Humana, inmoralidad del Poder y evolución Histórica. Trabajo VI(146):4, 12 de julio de 1936.
* 1936. Comprobación experimental de los períodos de esterilidad fisiológica en la mujer. Estudios 153:13-14.
* 1936. Concepto del comunismo libertario. Solidaridad 37, 7 de marzo de 1936.
* 1936. Conceptos del comunismo libertario. Solidaridad Obrera,1936ko otsailaren 26a. Bartzelona.
* 1936. El comunismo libertario en el campo. Liberación 2(10).
* 1936. El problema de la tuberculosis. Estudios 156:25-28.
* 1936. El tratamiento de la Tuberculosis por el Oro. Trabajo VI(116):1-2, 5 de enero de 1936.
* 1936. Emancipación del proletariado. Solidaridad Obrera de Barcelona, 10 de junio de 1936.
* 1936. Es un amplio ideal humano. Trabajo VI(147):1, 19 de julio de 1936.
* 1936. La esterilidad fisiológica. Estudios 151:5-6.
* 1936. La esterilidad y fecundidad fisiológicas. Estudios 154:13-14.
* 1936. La política emancipa del trabajo, pero no al trabajador. Solidaridad Obrera de Barcelona, junio de 1936.
* 1936. Las dos interpretaciones fundamentales del socialismo. Tiempos Nuevos III(5), 1 de mayo de 1936.
* 1936. Los bajos fondos de la miseria. Tiempos Nuevos III(1), 1 de enero de 1936.
* 1936. Los períodos de esterilidad fisiológica en la mujer. Estudios 149:3-4.
* 1936. Prestigiar a la CNT. Crisol 6, 1936ko urtarrilaren 25a.
* 1936. Supercherías sociales. Trabajo VI(142):3, 14 de junio de 1936.
* 1938. Propaganda. Ed. Tierra y Libertad. Bartzelona. 253 or. Puenteren testuen antologia, Federica Montsenyren hitzaurrearekin.
* 1950. El político (reedición). Ruta 241, 7 de mayo de 1950.
* 2003. El Comunismo Libertario y otras proclamas insurreccionales y naturistas, Likiniano Elkartea. Bilbo. Puenteren zenbait idazlanen bilduma: "La sociedad del porvenir. El comunismo anárquico" (1933), "Conceptos del comunismo libertario" (1936), "Hacia la Interpretación Colectiva del Comunismo Libertario" (1933), "El Comunismo Libertario" (1933), "Generación Consciente I" (1924), "Generación Consciente II" (1924), "Generación Consciente V. Aspecto médico del Naturismo" (1925), "Hablemos de naturismo. El régimen alimenticio" (1925), "Neomalthusianismo" (1930).<ref name=":9">{{erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El comunismo libertario|hizkuntza=|egile-lotura=|url=https://web.archive.org/web/20130520042457/http://www.ddtgatazka.com/pub/ddt/ddt/descargas/Puente18Tripas.pdf|egunkaria=|aldizkaria=|formatua=|sartze-data=2019ko urriaren 26a}}</ref>
* 2021. Un médico rural. Selección, edición y notas de Paco y Julián. Ed. Pepitas de Calabaza. Logroño. Puenteren artikuluen antologia.<ref name=":10">{{Erreferentzia|izenburua=Un médico rural {{!}} Pepitas de calabaza|url=https://www.pepitas.net/libro/un-medico-rural|aldizkaria=www.pepitas.net|sartze-data=2024-11-01}}</ref>
</div>
</div>
Puenteren artikuluak argitaratu zituzten aldizkariak<ref name=":4" /><ref name=":6" />
* Acción.
* Álava Médico-Farmacéutica.
* Álava Republicana.
* Algo, [[Cleveland]].
* El Amigo del Pueblo.
* Antorcha de [[Las Palmas Kanaria Handikoa|Las Palmas]] (1935),
* CNT (1932-1933).
* Crisol.
* Cultura Libertaria.
* Cultura Proletaria, [[New York]].
* ¡Despertad!, [[Vigo]] (1928-1929).
* En Marcha.
* Estudios (1929-1937).
* Ética (1927-1929).
* Eugenia (1926-1927).
* Faro de [[Játiva]] (1933).
* Generación Consciente (1924-1928).
* Helios (1928-1931).
* Iniciales (1932).
* Inquietudes, New York.
* Liberación (1935).
* Mañana (1930, 1933).
* Más Lejos de [[Bartzelona|Barcelona]].
* La Medicina Argentina.
* La Medicina Íbera (1927).
* Nervio (1932), [[Buenos Aires]].
* Nueva Humanidad.
* Orto (1932).
* [[El Pájaro Azul]] (1928-1930), Gasteiz.
* Prismas (1928), [[Béziers]].
* Proa.
* La Revista Blanca (1935).
* La Revista de Medicina de Álava (1928).
* Revista Nueva (1924-1925).
* Revista Única, Steubenville ([[AEB]]).
* Ruta.
* Semanario Racionalista.
* El Sembrador (1932).
* Solidaridad.
* Solidaridad Humana.
* Solidaridad Obrera de Barcelona (1930-1936) y [[La Coruña]] (1931-1932),
* Suplemento de La Protesta (1926, 1930), Buenos Aires.
* Suplemento de Tierra y Libertad (1932-1933).
* Tiempos Nuevos (1934-1936).
* La Tierra.
* Tierra y Libertad.
* Trabajo (1931-1936), [[Soria]].
* Umbral.
* El Único.
* La Verdad.
* La Voz Libertaria, [[Brusela]].
Puenteri buruz idatzitakoak:<ref name=":4" />
* 1936. Un vil asesinato del fascismo. Isaac Puente. Estudios 158:1 (1936ko azaroa). "Estudios" aldizkariko arduradunek bere kolaboratzaile estuari eginiko agurra.
* 1937. «Galería de nuestros hombres: Isaac Puente»; Horizontes-, Num. 6, 25 de abril de 1937.
* 1937. "¡Los mártires serán vengados!. Isaac Puente"; Fragua Social, 18 de julio de 1937.
* 1969. MORO, Fabián —"Perfiles: Isaac Puente"; Umbral, Paris, febrero de 1969.
* 1979. FERRER QUESADA, Fernando —"Notas para una biografía"; Le Combat Syndicaliste/Solidaridad Obrera, [[Paris|París]]; Num. 1029, 3 de mayo de 1979.
* 1979. IRAZABAL, Javier —«Isaac Puente, una figura deliberadamente ignorada, en septiembre del 36 fue fusilado por los requetés»; [[Punto y Hora de Euskal Herria|Punto y Hora]], 26 de julio de 1979.
* 1979. RAMÍREZ, Abel —«Isaac Puente, el Gobernador Civil y el 14 de Abril»; Le Combat Syndicaliste; Num. l.020, París, marzo de 1979.
* 1980. PECIÑA, Mikel. 1980. Isaac Puente (1896-1936). Médico anarquista. Muga 5:80-93.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=ISAAC PUENTE, MÉDICO ANARQUISTA|data=2005-12-01|url=https://web.archive.org/web/20051201135514/http://www.cnt.es/gipuzkoa/article.php3?id_article=110|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-11-08}}</ref>
* 1981. «Biografías: Isaac Puente»; Le Combat Syndicaliste/Solidaridad Obrera, París; Num. 1.151, 17 de diciembre 1981.
* 1984. ÍÑIGUEZ, Miguel —«Semblanza Biográfica de Isaac Puente»; Cultura Libertaria; Num. l, Asociación Isaac Puente, Vitoria, marzo de 1984.
* 1984. "¿Puente, diputado provincial?"; Cultura Libertaria; Num. 2, Asociación Isaac Puente, Vitoria, junio de 1984.
* 1984. «Reivindicando a Isaac Puente. El médico de los pobres»; Cultura Libertaria; Num. l, Asociación Isaac Puente, Vitoria, febrero de 1984.
* 1984. «Isaac Puente y Millán Astray»; Cultura Libertaria; Num. 3, Asociación Isaac Puente, Vitoria, septiembre de 1984.
* 1985. «Isaac Puente, diputado provincial»; CeNiT, 12 de marzo de 1985.
* 1985. "Isaac Puente y Millán Astray. Holocausto en Maestu"; Le Combat Syndicaliste, Paris, 19 de marzo de 1985.
* 1986. GALINDO CORTÉS, Vicente (Seudónimo Fontaura) —"La polémica en Proa entre Puente y Alaiz"; Cultura Libertaria 8, Vitoria, mayo 1986.
* 1987. «Isaac Puente: un anarquista en la Diputación de Álava (Febrero-Abril 1930)"; Cuadernos de Cultura; Num. 10, Diputación Foral de Álava, Vitoria, 1987, pp. 104-115.
* 1989. "En torno a Isaac Puente"; CeNiT, 2 de mayo de 1989.
* 1991. «Detención y asesinato de Isaac Puente»; Orto; Num. 70, Barcelona, noviembre-diciembre de 1991.
* 1994. "Isaac Puente (1896-1936) y [[Federica Montseny]] (1905-1994)"; Landazuri; Num. 3, Vitoria, junio de 1994.
* 1996. Original inédito Doctor Isaac Puente: Biografía, ideario y polémica, prólogo de Fabián Moro REBOREDA OLIVENZA, José Daniel —Teoría política y praxis social de un anarquista vasco. Isaac Puente (1896-1936) Edición del autor, Vitoria, 1996, 128 pp.
* 1996. [[Resiste (fanzinea)|Resiste fanzinea]] 21 (1996ko abuztua). Aldizkariaren azala eta izenburu nagusia ("Un Puente a la Libertad") Isaac Puenteri eskaini zieten.<ref name=":10" />
* 1996. ÍÑIGUEZ, Miguel y GÓMEZ Juan —Isaac Puente. Médico rural, divulgador científico y revolucionario; Papeles de Zabalanda, Vitoria, 1996, 175 pp.
* 1998. "Conmemoraciones sin pedestal: Puente, Durruti y Malraux"; Landazuri; Num. 7, julio de 1998.
* 1998. DEL NOGAL LINARES, Librado —"El pensamiento de Isaac Puente ante los problemas del mundo actual: aportaciones para una sociedad solidaria, igualitaria, ecológica y democrática"; El libre pensamiento, Madrid, invierno 1998.
* 2001. Los anarquistas en El Pájaro Azul, revista de Vitoria; Pandora. Periódico libertario y confederal; Num. 2, Vitoria, Septiembre 2001.
* 2004. Miguel Íñiguez. Anarquismo y naturismo. El caso de Isaac Puente. Vitoria: Asociación Isaac Puente.
* 2007. Fernández de Mendiola, Francisco. Isaac Puente: el médico anarquista. Txalaparta. <small><nowiki>ISBN 9788481364897</nowiki></small>.
* 2011. Ignacio C. Soriano Jiménez. Isaac Puente Amestoy. Anarquista. Asociación Isaac Puente. ISBN 978-84-614-3
* La medicina ante el nuevo milenio: una perspectiva histórica.
* SANZ, Ricardo —"Figuras de la revolución española. Doctor Isaac Puente"; Editorial Petronio, Valencia 558, Barcelona.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Ikus, gainera ==
* [[Isaac Puente Batailoia]]
* [[Anarkismo]]a
* [[Lanaren Konfederazio Nazionala|CNT]]
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1896ko|1936ko|Puente, Isaac}}
[[Kategoria:Abantarrak]]
[[Kategoria:Arraiar-maeztuarrak]]
[[Kategoria:Arabako medikuak]]
[[Kategoria:Arabako politikariak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko anarkistak]]
[[Kategoria:Espainiako Gerra Zibilean eraildako euskal herritarrak]]
[[Kategoria:Fusilatuak]]
[[Kategoria:Anarko-komunismoa]]
[[Kategoria:Etxe-medikuak]]
d2f5309e1w0fkbru4xh0snnur8nllkv
10005863
10005862
2024-12-20T14:11:09Z
Txikillana
77706
/* Datu biografikoak */
10005863
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Isaac Puente Ameztoi''', ([[Abanto|Abanto-Zierbena]], [[Bizkaia]], [[1896]]ko [[ekainaren 3]]a – [[Pancorbo]], [[Burgosko probintzia|Burgos]], [[1936]]ko [[irailaren 2]]) [[Arraia-Maeztu]]<nowiki/>ko ([[Araba]]) [[Mediku|medikua]] izan zen, [[CNT]] eta [[FAI]] erakundeen aktibista eta [[espainia]]<nowiki/>r [[anarkismo]]aren teorilaria.
== Datu biografikoak ==
Abantoko [[Las Carreras]] auzoan jaioa, sei senidetatik hirugarrena izan zen. Aita, Lucas Puente García, [[Karlismo|karlista]] [[kantabria]]<nowiki/>rra zen; ama, berriz, Josefa Ameztoi Hermoso de Mendoza, [[Lantziego]]<nowiki/>koa (Araba). 1911ean familia [[Gasteiz]]<nowiki/>era aldatu zen, non aita eta Federico anai nagusia [[farmazialari]] bezala aritu ziren [[San Frantzisko aldapa (Gasteiz)|San Frantzisko Aldapa]]<nowiki/>n;<ref name=":3">{{Erreferentzia|izenburua=Isaac Puente: nuestro más ilustre desaparecido|hizkuntza=es-ES|data=2013-11-04|url=https://www.elcorreo.com/alava/20131104/local/isaac-puente-nuestro-ilustre-201311040823.html|aldizkaria=El Correo|sartze-data=2019-10-28}}</ref> farmazia hori oraindik martxan eta familiaren esku dago.<ref name=":8">{{Erreferentzia|izenburua=Historia de Farmacia Puente - Puente Farmazia {{!}} Farmacia Puente|hizkuntza=eu|url=https://www.puentefarmazia.eus/eu/historia-de-farmacia-puente/|aldizkaria=https://www.puentefarmazia.eus/eu/|sartze-data=2024-10-25}}</ref>
[[Batxilergo]]<nowiki/>aren lehen lau urteak [[Urduña]]<nowiki/>ko [[Jesuita|jesuiten]] eskolan egin zituen, bere aitabitxi Isaac Uriarteren etxean bizi izan zelarik; azken bi urteak Gasteizen. 1913an Gasteizko Arte eta Lanbide Eskolan akzesit bat irabazi zuen,<ref name=":4">{{Erreferentzia|abizena=sobrelaanarquiayotrostemasvidayobradepensadoresy|izenburua=Isaac Puente Amestoy (Vida y obra)|hizkuntza=es-ES|data=2017-12-23|url=https://sobrelaanarquiayotrostemasvidayobradepensadoresy.wordpress.com/2017/12/23/isaac-puente-amestoy-vida-y-obra/|aldizkaria=SOBRE LA ANARQUÍA Y OTROS TEMAS|sartze-data=2019-10-28}}</ref> eta [[medikuntza]] hasi zuen [[Konpostela]]n ([[Coruña]]). 1918an amaitu zuen [[Valladolid]]<nowiki/>en, eta segituan [[soldadutza]] hasi zuen; baina urte horretako [[1918ko gripe pandemia|gripe pandemia]] zela eta, koarteletako [[Errekrutatze|errekruta]]<nowiki/>k etxera bidali zituzrten. Orduan landa-mediku bezala hasi zen [[Cirueña]]<nowiki/>n ([[Errioxako Autonomia Erkidegoa|Errioxa]]).<ref>URIARTE, Xavier (coord.) 1999. Recuperando la Historia. Natura Medicatrix 54:40-42.</ref>
1919an Arraia-Maeztuko mediku plaza atera zuen, udalerriko 20 herrien gehi [[Berrozi]]<nowiki/>ren ardurarekin.<ref name=":6">{{Erreferentzia|abizena=Fernández de Mendiola, Francisco.|izenburua=Isaac Puente : el médico anarquista|argitaletxea=Txalaparta|data=2007|url=https://www.worldcat.org/oclc/173605848|edizioa=1a. ed|isbn=8481364894|pmc=173605848|sartze-data=2019-10-25}}</ref> Lanpostu hori bizitza osoan mantenduko zuen.<ref name=":4" />
1919ko maiatzaren 12an, Luisa Garcia de Andoin gasteiztarrarekin ezkondu zen.<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=ISAAC PUENTE, MÉDICO ANARQUISTA - CNT Gipuzkoa|data=2011-07-28|url=https://web.archive.org/web/20110728064428/http://gipuzkoa.cnt.es/spip.php?article110|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2019-10-25}}</ref> Arraia-Maeztun mediku hasi zenean, [[Maeztu]]<nowiki/>n etxea alokatu zuen emaztearekin bizitzeko; artean, herriek ez baitzioten esleitzen etxebizitzarik medikuari. Emeria (Meri) eta Araceli (Cheli) alabak orduantxe jaio ziren, 1920 eta 1921ean. 1926 aldean [[Birgaragoien]]<nowiki/>era aldatu ziren ziren aldi batez, bertan etxe oso polita aurkitu baitzuten. Baina gero Maeztura itzuli ziren, Elizako Plazaren 1. zenbakian instalatzeko: baxuan Isaacen kontsulta zegoen, eta 1. solairuan familiaren etxebizitza. Etxe hau Maeztuko udaletxea izango zen 1954tik 2006ra,<ref name=":6" /> eta gaur egunean Udal Liburutegia da.<ref>{{erreferentzia|izenburua=Biblioteca Pública Municipal -- Arraia - Maeztu, Alava|url=https://librarytechnology.org/library/57449}}</ref>
Isaac bizi zela, familia erosotasunez bizi izan zen: zerbitzari bat zuten, eta haurrak txikiak zirela etxean ikasi zuten, eskola publikoko maistrak emaniko klase partikularrekin; 11 eta 12 urte zituztenean Gasteizera bidali zituzten eskolara, eta Isaacen gurasoekin eta arrebekin bizitzera. Asteburuetan Maeztura itzultzen ziren, askotan aitonak lagunduta, batez ere 1930ean alargundu ostean.<ref name=":6" />
== Osasuna ==
[[Fitxategi:Maeztuko kale nagusia 2008 8 21.JPG|thumb|Maeztuko kale nagusia.]]
=== Landa-mediku estimatua ===
Maeztuko mediku titular bezala, Isaac Puentek familia pobreak artatzearen ardura zuen, dirusari fijo ez oso handi batekin; gainontzeko asistentzia pribatua zen. "Iguala" izeneko sistema ere hedatua zegoen, zeinaren bidez familiek medikuari bi edo hiru hilero diru bat ordaintzen zioten, beharrezko atentzioa eskuratzearen truke. Lan honez gain, mediku titular guztiek bezala, Puentek udalerriaren [[higiene]]<nowiki/>aren ardura eta inspekzioa zuen.<ref name=":6" />
Mediku bezala profesional serioa eta zintzoa zen, eta inguruetan ospe handia hartu zuen:<ref name=":5">{{Erreferentzia|izena=Funtsak-Diseño y Programación Web-|abizena=www.funtsak.com|izenburua=Isaac Puente: el médico anarquista de Maeztu|hizkuntza=es|url=https://www.txalaparta.eus/es/noticias/isaac-puente-el-medico-anarquista-de-maeztu|aldizkaria=www.txalaparta.eus|sartze-data=2019-10-28}}</ref> pazienteen jarraipen zorrotza egiten zuen, "iguala" ordaindu ezin zutenak ere bisitatzen zituen, botikak emanez eta batzuetan haiek erosteko dirua ere. Kirolaria zen (igeria eta eskia), [[Barazkijale|barazkijalea]] eta mendizalea.<ref name=":0" /> [[Angel Ruiz de Pinedo Gonzalez|Angel Ruiz de Pinedo]]<nowiki/>rekin harreman estua izan zuen, anarkista hura ere, bera baino gazteagoa eta [[Pobes]]<nowiki/>en mediku zena.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=1 de marzo de 1909. Nace ÁNGEL RUIZ DE PINEDO GONZÁLEZ|hizkuntza=es|data=2015-06-10|url=https://vitoria.cnt.es/mh/dias-de-memoria-1-de-marzo-de-1909-nacimiento-de-angel-ruiz-de-pinedo-gonzalez/|aldizkaria=Álava Libertaria|sartze-data=2024-10-28}}</ref>
Arraia-Maeztuko Udal Batzordearen osasun inspektore bezala, herrietako baldintza higienikoak hobetzeko lan handia egin zuen, hala nola [[Birgarabarren]]<nowiki/>en zegoen ur edangarriaren falta larria. Besteak beste, 1926an ur zikinen kanalizazioan lan egin zuen; 1928an [[errabia]] kasuak eta ur hornikuntzak kudeatzen aritu zen; eta 1934an udal [[Hiltegi|hiltegiaren]] osasun baldintzak errebisatu zituen.<ref name=":6" /> 1931etik aurrera [[Serafín Ajuria|Metalúrgica Ajuria]] enpresako langileen ardura ere esleitu zitzaion.<ref name=":4" />
=== Ideia aurrerakoiak ===
[[Luis Bulffi]] [[Neomalthusianismo|neomalthusiarraren]] lana ezagutu zuen, eta hark bezala [[Thomas Malthus]]<nowiki/>en teoriak defendatu zituen, emakumeek erabakitako jaiotzen kontrolarekin, [[klase baxu]]<nowiki/>enen hobekuntza sozial eta sanitariorako. Neomalthusiarren teoriak ekonomian oinarrituta zeuden; gerora, biologian oinarritutako [[eugenesia]] kontzeptua garatu zen gizakia baldintza onenetan ugaltzeko, [[Proletario|proletargoaren]] degenerazioa ekiditeko. Diziplina hauen batasunetik "Sexu Moral Berria" zeritzon [[sexualitate]] teoria eta praktika berria etorri zen, Isaac Puentek bere jardun praktikoan zein idazlanen bidez defendatuko zuena.<ref name=":6" />
Puente jaiotzen kontrolaren alde eta [[prostituzio]]<nowiki/>aren aurka zegoen. Sexualitate arloan bere ekarpena nabarmena izan zen: "Estudios" aldizkariak eskaintzen zituen dohaineko kontsulta [[Sexologia|sexologikoetan]] parte hartu zuen. [[Espainiako II. Errepublika|Espainian II. Errepublika]] garaian emakumeen arazoa aztertu izan duten ikerlarien arabera, aldizkari honen kontsulta sexologikoak benetako abangoardia izan ziren.<ref name=":1" />
[[Naturismo]]<nowiki/>ari buruz, Puente moderazioaren aldekoa zen: muturreko jarrerak salatu zituen (barazkijaletasun zorrotza, botiken aurkako jarrerak, mediko batzuen [[gaixotasun salerosketa]] jarrerak); garrantzi handia ematen zion prebentzioari, eta osasunaren autogestioa bultzatzen zuen, osasunaren giltzak pazienteen esku jartzeko.<ref name=":1" />
=== Aktibismoan eta dibulgazioan ===
Artikulu asko idatzi zituen [[aldizkari zientifiko]]<nowiki/>etan. Halere, bere ospe nagusia prentsan [[dibulgazio]] artikuluetatik etorri zen, batzuk bere izenarekin eta beste batzuk ''Un médico rural'' bezala sinatzen zituenak.<ref name=":1" />
''Revista de Medicina de Álava'' aldizkarian idatziriko artikuluen bidez, Medikuen [[Elkargo profesional|Elkargoan]] ere nolabaiteko ospea lortu zuen, elkargoaren zuzendaritzan parte hartzera eraman zuena; 1927tik 1930ra lehendakariorde izan zen. Bide horretatik medikuen lan baldintzak hobetzeko lanean aritu zen, bereziki landa-eremu medikuen alde egin zuelarik. Elkargoak [[Arabako Foru Aldundia|Foru Aldundia]]<nowiki/>n ordezkaritza izaten zuen, eta horrek politikan parte hartzeko bidea ireki zion. Halere, Puenteren jarrera politikoa ez zetorren bat medikuen kolektiboan nagusi zen eskuineko ikuspegiarekin, eta eragiteko bide hori laster itxi zitzaion. [[Aragoi]]<nowiki/>ko beste osagile anarkista batzuekin harreman onak zituen, eta haiekin batera Puentek CNTren Osasun Federazioa bultzatu zuen, 1931eko Kongresuan onartu zena eta aintzindaria izan zena Espainia mailan. Halere, osagile [[Sozialismo libertario|libertario]] guztiek ez zuten berdin pentsatzen, eta haien artean [[filosofia politiko]] zein osasun ikuspegietan eztabaidak gertatu ohi ziren; Puente polemista zenez, haietako asko aldizkarietan argitaratutako artikuluen bidez jarrai daitezke.<ref name=":6" />
[[1936ko uztaileko Espainiako estatu-kolpea|1936ko uztaileko estatu kolpea]]<nowiki/>n matxinatuek erail zutenean, haur eta nerabeen sexu-hezkuntzari buruzko liburu bat idazten ari zen.<ref>"Estudios" aldizkariaren 158. zenbakia, 1936ko azaroa.</ref>
== Ibilbide politikoa ==
[[Fitxategi:Mural en el túnel de Leorza-Cicujano 14.jpg|thumb|Leortza-Zikujano tunelean Irantzu Lekuek eginiko murala.]]
=== Lehen urteak ===
Karlismoan hezia izan bazen ere, ez dirudi 1921 baino lehen Isaac Puentek inolako militantzia politikorik izan zuenik; halere, Luisa emazteak gogoratzen zuenez, Valladoliden ikasten ari zela, Oscar Pérez Solís [[Sozialismo|sozialista]]<nowiki/>ren [[mitin]] batek inpresioa egin zion.<ref name=":1" />
Itxuraz, Puenteren lehen kontaktua anarkismoarekin Gasteizko CNT-ren sortzaileetako biren<ref name=":6" /> bidez izan zen: [[Alfredo Donnay]] eta [[Daniel Orille]]. Lehenak Birgaragoieneko haltzari fabrika batean lan egin zuen 1921-22 artean, eta Puentek bere emaztearen [[Artritis|artritisa]] artatu zuen. Daniel Orillek, berriz, Maeztun bertan ezagutu zuen [[Anglo-Vasco-Navarro trenbidea|Anglo-Vasco-Navarro trenbide]]<nowiki/>ko obretako langileen artean kuotak kobratu eta propaganda egitera joan zirenean:<ref name=":6" /><blockquote>''"Gasteiz-[[Lizarra]] trenbidea eraikitzeko garaian ezagutu nuen Puente. Igande bat zen. Beste kide batekin joan nintzen oinez Gasteiztik Maeztura, lineako langileak antolatzeko eta dagoeneko erakundean zeudenen kuotak biltzeko. Landan ehiztari bat aurkitu genuen; herriarengatik galdetuz, bidean lagundu zigun. Handik gutxira ikusi genuen Puente, eta lineako langileak elkartzen ziren tabernara eraman gintuen. Txarteletan zigiluak jarri eta propaganda pixka bat eman ondoren, Puentek etxera gonbidatu gintuen; han azaldu genion CNTkoak ginela eta Gasteizen genuela egoitza. "Asteazkenean bisitan joango natzaizue" esanez agurtu zen. Eta horrela agertu zen [[Zapatari kalea (Gasteiz)|Zapateriako]] lokalean, sindikatukoak izutuz, kapelu harekin polizia ematen zuelako..."'' Daniel Orille, Mikel Peciñari emaniko elkarrizketan.<ref>PECIÑA, Mikel. 1980. Isaac Puente (1896-1936). Médico anarquista. Muga 5:80-93.</ref></blockquote>Handik gutxira osatu zen Maeztun CNTren sail bat. Puentek bertan izena eman zuen, militantzia anarkista abiatuz. Halere, adituen arabera bere jarduera politikoa [[Iberiar Federazio Anarkista]]<nowiki/>tik hurbilago egon zen; era berean, harreman estuagoa izan zuen [[Errioxa (eskualde geografikoa)|Errioxa]]-Aragoiko egitura anarkistekin, Ipar aldekoekin baino (zeinak [[Santander]], Bizkaia, [[Gipuzkoa]] eta [[Nafarroa Garaia]]<nowiki/>ren iparra biltzen zituen).<ref name=":6" />
=== Erakundeetan eta lehen argitalpenak ===
1923an Foru Aldundirako diputatu hauteskundeetara aurkeztu zen. Esperientzia txarra izan zen: hautatu bazuten ere, hile gutxira dimisioa aurkeztu zuen, agindutakoa ezin izan zuelako bete; une horretatik aurrera, bere mediku kontsultan zentratu zen.<ref name=":2" /> 1923rako, jada aldizkari anarkistetan artikuluak idazten ari zen<ref name=":1" /> Denborarekin, gaztelerazko aldizkari askotan argitaratu zituen, bai espainiar estatuan baita atzerrian ere. Bere gai nagusiak osasuna eta biologia baziren ere, artikuluotan beste gaiak ere ukitzen zituen, hala nola kritika filosofikoa edo literarioa, edo mundu berri baterako hezkuntza.<ref name=":1" />
1926ean "[[Bera]]<nowiki/>ko Gertakarien" ostean errepresaliatutako anarkistei laguntza ematen aritu zen.<ref name=":4" />
1929an [[Shum]] marrazkilariaren indultoa eskatzeko komisioan parte hartu zuen Amador, Zugazagoitia eta Garcia Venerorekin batera, eta [[El Duesoko espetxea]]<nowiki/>n askotan bisitatu zuen.<ref name=":6" />
1930 urtetik aurrera bere jarduera politikoa areagotu zen. Urte horretan, [[Miguel Primo de Rivera|Primo de Rivera]]<nowiki/>ren dimisioaren ostean, [[Dámaso Berenguerren gobernua]]<nowiki/>k [[Primo de Riveraren diktadura|diktadura]]<nowiki/>ko diputatuak kendu zituen, aurrekoek itzul zitezen dekretatuz.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Puente Amestoy, Isaac - Auñamendi Eusko Entziklopedia|hizkuntza=en|url=http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/en/puente-amestoy-isaac/ar-119153/|aldizkaria=aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus|sartze-data=2019-11-05}}</ref> Puente Arabako Foru Aldundian diputatu izendatua izan zen, Arabako Mediku Elkargoaren ordezkari bezala. Lan honetan hainbat komisiotan lan egin zuen mendiak, hirigintza, hezkuntza eta osasun arloak landuz. Halere, bi hilebete geroago dimisioa aurkeztu zuen, ez zelako eroso aurkitzen "diktadura itxurako gobernuarekin" kolaboratuz.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=I�aki|abizena=Ega�a|izenburua=» Isaac Puente - Memoria|hizkuntza=es-ES|url=http://www.memoria.nabarralde.eus/?p=30|sartze-data=2019-10-25}}</ref> Aldundian izandako esperientzia ezkor honen ondorioz, Puente anarkismoaren teoriko hutsa izatetik, militante aktiboagoa izatera igaro zen.<ref name=":6" />
=== Militantzia aktiboan ===
1932ko apirilaren 16an lehen aldiz atxilotu zuten, anarkisten kontrako errepresio operazio batean: CNT-k II. Errepublikaren ospakizun ekitaldiei [[boikot]]<nowiki/>a egitera deitu zuen, besteak beste gobernuko alderdiak ez zirelako hauteskunde-promesak betetzen ari, eta errepresioa [[Alfontso XII.a Espainiakoaren erregealdia|monarkia]] aldian baino gogorragoa zelako. Gasteizko CNTaren asanbladak, aho batez, deialdiarekin bat egitea erabaki zuen. Liskarretan [[Udaltzaingo|udaltzain]] bat tiroz hil zen, eta sare elektrikoan ezarritako 16 lehergailuk Gasteizen ''apagoi'' handia sortu zuten. Ondorioz, sindikatuaren egoitza itxi zuten, 200 bat militante atxilotuz eta udalarentzat lanean ari ziren afiliatuak kaleratuz. Puentek liskarretan parte hartu ez bazuen ere, autoritateek anarkista arabarren buru nagusietakotzat hartuta atxilotu zuten; autore batzuen arabera, atxiloketa honen arrazoia beste bat izan zitekeen: "Cómo debe ser nuestra revolución" artikulua, apirilaren 15ean [[Solidaridad Obrera]]<nowiki/>n argitaratu zuena.<ref name=":6" /> Kartzelan, [[Gose-greba|gose greba]] hasi zuen maiatzaren 2an; hamar egun geroago askatu zuten, guztira espetxean hilebete egin zuelarik.<ref name=":0" />
Espainiako Bigarren Errepublika aldarrikatu eta gero, anarkistek komunismo libertarioan oinarritutako iraultza aurreikusten zuten. 1933 urte mugitua izan zen Espainia mailan. Besteak beste, CNTk azaroaren 19ko hauteskunde orokorren aurrean [[Abstentzio|abstentzioa]] eskatu zuen, Espainiar Jaurlaritzatik egiten ari zen langileen aurkako politika arbuiatzeko; Puentek kanpaina hau babestu zuen, abstentzioaren aldeko hainbat artikulu argitaratuz.<ref name=":6" />
1933ko abenduaren 8an, [[Buenaventura Durruti]] eta [[Cipriano Mera]]rekin batera, Puente [[Zaragoza]]ko iraultza saiakeraren arduradunetako bat izan zen. Mugimendu hau aste batzuk lehenago hasia zen, eskuineko alderdiek irabazitako hauteskundeei emandako erantzun bezala, eta Aragoi, Errioxa eta Nafarroan hedatu zen (Araban bertan ere oihartzuna izan zuen, [[Bastidako matxinada]]<nowiki/>n). Zenbait egunetan Zaragoza hiria zein Aragoiko herri batzuk CNTren eskuetan egon ziren. [[Komunismo libertario|Komunismo Libertario]]<nowiki/>a proklamatu zen, eta dirua debekatu. Aste batzuk pasata, Ejerzitoak altxaera kontrolatu zuen eta arduradunak espetxeratu,<ref name=":7" /> traizio akusaziopean. Puente 1934an aterako zen, [[amnistia]]<nowiki/>tuta.<ref name=":0" />
=== ''El Comunismo Libertario'' ===
Liburu honek hedapen handia izan du mundu osoan zehar, Puente arabar idazle irakurriena bihurtuz<ref name=":4" />. Hainbat hizkuntzatara itzulia izan da, baita euskarara ere, 2013an.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Komunismo libertarioa|hizkuntza=en-US|url=https://ddtbanaketak.com/en_US/shop/9788494167317-komunismo-libertarioa-27#attr=|aldizkaria=DDT Banaketak|sartze-data=2024-10-27}}</ref> Orijinaltasunean baino -Puente [[Piotr Kropotkin|Kropotkin]]<nowiki/>en proposamenetan oinarritu zen- liburuxka honen arrakasta bere hizkera argian datza, eta abstrakzio teorikoetatik Espainiako kasura egokitutako proposamen konkretuetan.<ref name=":1" />
CNTren IV Kongresu Nazionalaren azken erresoluzioa liburu honetan oinarritu zen (Zaragozan, 1936ko maiatzaren 1etik 9ra), eta Puente hil ostean, Espainiako gerrako Iraultza Sozialaren esperientzia kolektibistetan aplikatu zen.<ref name=":6" />
== 1936ko uztaileko estatu kolpea ==
=== Lehen uneak ===
[[Fitxategi:Cueva de Guesal (Entrada) (GGPVN p.77).jpg|thumb|Gesal haitzuloa, [[Iturrietako mendilerroa|Arboro]] mendiko ezkutalekuetako bat.]]
1936ko uztaileko 18ko estatu kolpearen ondoko egun nahasietan, Puente Daniel Orille lagunarekin bildu zen Gasteizko San Frantzisko aldapan, eta bere kotxean biok Bilbora joatea proposatu zion. Orillek uko egin zuen, kolpisten aurkako erresistentzia antolatzeko bilera politikoetan ari baitzen; Puenteri bera bakarrik joatea proposatu zion, baina honen erantzuna ezezkoa izan zen: "Zu ez bazatoz, hemen geldituko naiz". Orduan emaztea Maeztura joan zen, bi alaba eta aitarekin biltzera. Puente gertatzen ari zenarekin jabetzen zen ("militarada bat", bere hitzetan) eta ihes egitea ere kontsideratu zuen, baina ez zuen egin aita ez tristatzeko; gogoratu bedi aita, artean 85 urtekoa,<ref name=":8" /> eskuinekoa eta karlista zela. <ref name=":6" />
Hurrengo egunetan, Araban zegoen matxinada militarrarekiko epeltasuna ikusi ahal izan zuen, baita eskuineko elementuen heriotza-mehatxuak jaso ere; matxinatuak Gasteizen egiten ari ziren lokal itxiera eta atxilotze masiboen berri ere izan zuen (uztaileko 20rako [[La Paz espetxea]]<nowiki/>n 200 lagundik gora zeuden, eta hainbat atxilotze-gune gehigarri irekitzen ari ziren); eta Zaragoza, Lizarra, [[Donostia]], [[Huesca]] eta [[Jaka]]<nowiki/>n agintariek [[gerra]] egoera deklaratu zutela jakin zuen. Maeztuko zenbait gaztek Gasteizera eta Logroñora joan-etorria egin zuten, hiri hauetan matxinatuak nagusi zirela baieztatuz.<ref name=":6" />
=== Ihesa eta itzulera ===
Egoeraren larritasunarengatik, Maeztuko ezkertiar batzuk [[Iturrietako mendilerroa|Arboro]] mendian ezkutatzea erabaki zuten; Puente haiekin joan zen. Gaua han pasatu ostean, herrira jaisten zen bere pazienteak artatzeko, haien etxeetan edo kontsultategian; gero iluntzean mendira itzultzen zen.<ref name=":6" />
Uztailaren 26ko 01:00etan, Isaac Puente kontsultategira jaitsi zen, emazteak eginiko argi-zeinuari jaramon eginez. Zeinu hori bion artean adostua zuten, premiazko kasuan erabiltzeko: deia balaz zauritutako gazte bat artatzeko zen. Gaztea [[Los Arcos]]<nowiki/>etik zetorren, [[errekete]]<nowiki/>engandik ihesi, Maeztuko mendietan lanean ari ziren [[Ikazkintza|ikazkin]] nafar batzuekin biltzeko asmoz; baina [[Falangista|falangisten]] patruila batekin topo egin zuen, ihes egitean tiro egin ziotenak. Zauritua artatu eta gero, Puentek etxean gelditzea erabaki zuen, gehiago ezkutatu barik.<ref name=":6" />
=== Azken kartzelaldia ===
[[Fitxategi:Biblioteca Pública Municipal de Arraia - Maeztu.jpg|thumb|Maeztuko Udal Liburutegia, 1936ean Isaac Puenteren kontsulta eta etxea zena.]]
Uztailaren 29ko 05:00etan, Falangeko kideek eta Maeztuko [[Guardia Zibila|guardia zibil]]<nowiki/>ek Elizako Plazako etxea inguratu zuten Puente atxilotzeko. Eraman zutenean, etxean emaztea, alaba biak eta aita zeuden. Puenterekin batera, Patricio Dorronsoro Martínez de Estibariz eta José Dorronsoro Viana gazte maeztutarrak eraman zituzten Gasteizko kartzelara.<ref name=":6" />
CNT birritan saiatu zen bera askatzen, lehenengo Maeztun bertan. Bigarren saiakera Gipuzkoako CNTren idazkari [[Manuel Chiapuso]]<nowiki/>k egin zuen: Donostian atxilotuta zeuden [[Serafín Ajuria|Ajuria]] eta Arangiz enpresari gasteiztarren truke askatu nahi izan zuen, alferrik.<ref>Puentek Ajuria askatzeko idazki bat ere sinatu zuen. Handik denbora batera enpresari biak askatu zituzten; ez ordea Puente, kolpistek kosta ahala kosta exekutatu nahi baitzuten.</ref>
Abuztu osoan Gasteizko La Paz kaleko presondegian eduki zuten. Beste presoekin batera, [[Gorbeia]]<nowiki/>n [[trintxera]]<nowiki/>k eraikitzen jardun zuen. Kartzelaldian, familiak egunero ekartzen zion janaria ziegako lagunen artean banatzen aritu zen. Abuztuaren 30ean oraindik, emazteari bidalitako gutunean, Isaacek "gauzak baretzean etorkizuna argiago ikusteko" itxaropena zeukan. Hil bezperan, kartzelako zerbitzuburua berarekin elkarrizketatu zen, bere ideei uko egitea eta egindakoez damua idatziz erakustea eskatuz. Puentek ez zuen onartu.<ref name=":6" />
=== Erailketa ===
Irailaren 1eko 01:00ak aldean, [[Bruno Ruiz de Apodaka]]<nowiki/>ren patruila bere bila agertu zen.<ref>{{Erreferentzia|abizena=triskelpablo|izenburua=BRUNO RUIZ DE APODACA, ASESINO FRANQUISTA ALAVES.|hizkuntza=es|data=2016-10-29|url=https://cronicasapiedefosa.wordpress.com/2016/10/29/bruno-ruiz-de-apodaca-asesino-franquista-alaves/|aldizkaria=Crónicas a pie de fosa.|sartze-data=2024-10-25}}</ref> Etorriko zenaren jakitun, Puente ziegakideengandik banan-banan agurtu zen, berak baino zorte hobea opatuz. Kamioi batean sartu zuten, [[Langraiz Oka|Langraiz]]<nowiki/>ko bidean; ez zen haren berri gehiago izan. Artean 40 urte zituen.<ref name=":6" />
Batzuen ustez [[Pancorboko haizpitartea]]<nowiki/>n ([[Burgos]]) fusilatu zuten;<ref name=":7">{{Erreferentzia|izena=Olga|abizena=Blazquez|izenburua=¿Quién fue Isaac Puente?|hizkuntza=es|data=2021-03-10|url=https://www.revistainua.com/alpinismo-de-isaac-puente/|aldizkaria=Revista INUA|sartze-data=2024-10-23}}</ref> beste iturri batzuen arabera, ostera, Apodakaren erreketeek Gasteiz-[[Miranda Ebro|Miranda]] errepide bazterrean erail zuten, [[Trebiñu]]<nowiki/>n, [[Pangua]]<nowiki/>ko lurretan.<ref name=":6" /> Edonola ere, gorpua ez da lokalizatu;<ref name=":1" /> batzuen ustez, [[Erorien harana|Erorien Haran]]<nowiki/>ean ere egon daiteke.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=#MEMORIA · ¿Fue el médico anarquista Isaac Puente un 'santo laico'?|data=2017-05-09|url=http://mugalari.info/2017/05/09/memoria-%c2%b7-fue-medico-anarquista-isaac-puente-santo-laico/|aldizkaria=Mugalari Kultura|sartze-data=2019-10-28}}</ref>
Arraia-Maeztun 36 pertsona atxilotu zituzten, asko Puenteren lagun eta jarraitzaileak, eta gutxienez beste 10 erail zituzten:<ref name=":6" />
* Patricio Dorronsoro Martinez de Estibariz. Puenterekin batera atxilotua, abuztuan [[Gatzaga Buradon]]<nowiki/>en fusilatu zuten.
* Jose Dorronsoro Viana. Puenterekin batera atxilotua, abuztuan Gatzaga Buradonen fusilatu zuten.
* Daniel Garcia de Albeniz Azazeta. [[Azazetako sarraskia]]<nowiki/>n fusilatua.
* Francisco Garrido Saenz de Ugarte. Azazetako sarraskian fusilatua.
* Emilio Ibisate Martinez de Apellaniz. [[San Kristobal gotorlekuko ihesa|San Kristobal gotorlekuko ihes]]<nowiki/>ean eraila.
* Manuel Ibísate Martinez de Apellaniz. Gatzaga Buradonen fusilatua.
* Sebastian Latxa Suso. Burgosko kartzelan hila, tratu txarren ondorioz.
* Bernardino Lopez Hernando. Gatzaga Buradonen fusilatua.
* Jorge Lopez de Bikuña Martinez de Apellaniz. San Kristobal gotorlekuan fusilatua.
* Rufino Padrones Diaz. Uztailaren 18ko matxinadaren ostean desagertua.
* Claudino Regó Parreiras. [[Lucia meategia|Korresko meategia]]<nowiki/>n jipoitua eta eraila.
* Ángel Suso. [[Aguilar Kodes]]<nowiki/>en fusilatua.
=== Hil ostekoak ===
Irailaren 2an, egunero bezala, Luisa emazteak janaria eraman zion La Paz kartzelara. Funtzionarioek senarra han ez zela esan zioten, Burgosera bidean atera zela. Gobernu Zibilean heriotza-agiria ukatu zioten.<ref name=":6" />
Puente desagertu ostean, familiaren ondasunak konfiskatuak izan ziren. Etxea prezintatu zieten, emazteari Maeztura itzultzera debekatuz, eta Isaacen aitaren etxean egon ziren, Gasteizen; hura hil ostean, ordea (1940) ama-alabak [[Madril]]<nowiki/>era bizitzera joan ziren, [[jazarpen]]<nowiki/>etik ihesi. Hil eta gero ere, Isaac Puente heriotzera kondenatua izan zen.<ref name=":0" /> Ondasun konfiskazioaz arduratzen zen komisioaren informean, "1936ko irailaren 1ean askatua izan zela, eta harrezkero non zegoen ez zekitela" adierazten zen. 1940 urtean Burgosko [[Erantzukizun Politikoen Legea|Erantzukizun Politikoen Tribunala]]<nowiki/>k ezarritako 200 pezetatako isuna etorri zitzaion "CNTko kidea izatea, eta [[Fronte Popularra (Espainia)|Fronte Popular]]<nowiki/>raren dotrinak zabaltzea" egotzita.<ref name=":6" />
== Omenaldiak ==
[[Fitxategi:Calle de Isaac Puente Amestoy, Vitoria (1).jpg|thumb|Gasteizko kalea.]]
1936ko irailean bertan, CNT-k [[Isaac Puente Batailoia]] sortu zuen bere ohorez, konfederazioaren 3garrena, eta [[Eusko Gudarostea|Eusko Gudarosteko]] 11garrena. Eusko Gudarostearen [[Estatu Nagusi]]<nowiki/>ak talka batailoi izendatu zuen<ref name=":2">{{Erreferentzia|abizena1=Vargas Alonso|izena1=Francisco Manuel|izenburua=Anarquismo y Milicias de la CNT en Euskadi|argitaletxea=[[Eusko Ikaskuntza]]|lekua=[[Bilbo]]|urtea=[[1996]]|url= http://www.euskomedia.org/PDFAnlt/vasconia/vas24/24259299.pdf}}</ref>.
1984an, Gasteizen "Asociación Isaac Puente" elkartea sortu zen, anarkismoa bultzatzeko asmoarekin.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Navío Anárquico|url=http://www.navioanarquico.org/|aldizkaria=www.navioanarquico.org|sartze-data=2019-10-28}}</ref>
1996ean, Zumalde Kultur Elkartearen ekimenez, Isaac Puenteren omenezko hainbat ekitaldi ospatu ziren Maeztun, bere jaiotzaren mendeurrenaren harira. Besteak beste:<ref name=":6" />
* Eskolan Isaac Puenteri buruzko erakusketa.
* Kultur etxean berari buruzko hitzaldia.
* Artisautza azoka.
* Udaletxean, Puenteren eta beste errepresaliatutako anarkisten senideei harrera ofiziala egin zitzaien.
* Maeztuko enparantzari Isaac Puente izena eman zitzaion, Meri eta Cheli alaba biak bertan zeudela.<ref name=":5" />
* Gerran Arraia-Maeztun eraildako eta errepresaliatu guztiei eskainitako oroigarri bat ezarri zen, Josetxu Agirrek egina.<ref name=":6" />
* Omenduei eskainitako aurreskua eta dantzak.
* Herri bazkaria, 100 pertsona baino gehiagok parte hartu zutelarik.
* Antzerkia, Pikor eta Latirili taldeen eskutik.
* Zine sozialaren zikloa.
* Arboro mendira exkurtsioa.
2013tik, Gasteiz ekialdean kale batek bere izena darama.<ref name=":3" />
2016 urtean Maeztun omenaldia egin zitzaion, bere desagerpenaren 80. urteurrenean.<ref>{{Erreferentzia|izena=TAI GABE DIGITALA|abizena=SL|izenburua=Recuerdan en Maeztu al médico anarquista Isaac Puente, muerto durante la guerra del 36|hizkuntza=es|data=2016-09-01|url=https://www.naiz.eus/es/actualidad/noticia/20160901/recuerdan-en-maeztu-al-medico-anarquista-isaac-puente-desaparecido-durante-la-guerra-civil|aldizkaria=naiz:|sartze-data=2019-10-28}}</ref>
== Argitalpenak ==
Isaac Puentek bere ekoizpena hainbat modutan argitaratu zuen: artikuluak aldizkarietan (garai hartako gaztelerazko argitalpen libertario ia guztietan), liburuxkak eta liburuak. Gainera, beste autoreen liburuei prologo edo epilogoak idatzi zizkien.<ref name=":6" />
Argitalpen zerrenda ([[Antso Jakituna Fundazioa]]<nowiki/>n gehienen kopiak kontsulta daitezke):<ref name=":6" />
<div class="NavFrame">
<div class="NavHead" style="background-color:#00FF00;border:1px solid #FF0000;padding: 0px 0px 0px 4px; font-size: 100%; text-align:left;margin:0px>'''Argitalpen zerrenda''' (bistaratzeko, sakatu «Erakutsi», hemen eskuinean)</div>
<div class="NavContent" style="text-align:left;margin:0px 1px;border:none;text-weight:bold;display:none;">
* Data barik. Consejos prácticos para evitar el contagio de las enfermedades venéreas. Liburuxka.
* Data barik. El colectivismo médico. ¡Despertad! aldizkaria.
* Data barik. Menstruación: su significación e higiene. Liburuxka.
* Aldizkari eta data ezezaguna. Impotencia sexual.
* Aldizkari eta data ezezaguna. Eugenesia y eutanasia.
* Aldizkari eta data ezezaguna. ¡Duros a cuatro pesetas!
* Aldizkari eta data ezezaguna. Fascismo, igual a antifascismo.
* Aldizkari eta data ezezaguna. Eclectismo frente a sectarismo.
* Aldizkari eta data ezezaguna. Poder y sumisión.
* 1921. Estudio del estreñimiento crónico y su tratamiento racional. Álava Médico-Farmacéutica 1:8-12. Gasteiz.
* 1923. A mis hermanos en profesión. La Medicina Íbera. 24 noviembre de 1923 (453-455).
* 1923. Al margen de una disputa. Generación Consciente 3:44-45.
* 1923. Al margen de una disputa. La Medicina Íbera. 2 de junio de 1923 (529).
* 1923. Algo sobre un libro. La Medicina Íbera. 17 de marzo de 1923(247-249).
* 1923. Carta abierta al Dr. Juarros. La Medicina Íbera. 29 de septiembre de 1923 (278).
* 1923. Consciencia e inconsciencia. Generación Consciente 5:74-75.
* 1923. Cultivar los yermos del cerebro. Generación Consciente 4:52-53.
* 1923. Cultivar los yermos del cerebro. La Medicina Íbera. 14 de julio de 1923 (portada-27).
* 1923. Eugenesia. Generación Consciente 3:33-34.
* 1923. Eugenesia. Cópula y fecundación. Generación Consciente 5:65-68.
* 1923. Eugenesia. Herencia (Conclusión). Generación Consciente 4:49-51.
* 1923. Herencia. Generación Consciente 3:34-37.
* 1923. La doctrina de Tu-Se-Ka-Ri. Generación Consciente 6:81-83.
* 1923. Mi sentir. La Medicina Íbera. 10 de febrero de 1923 (123).
* 1923. Plausible iniciativa. La Medicina Íbera. 4 de agosto de 1923 (103).
* 1923. Teoría coloidal de A. Lumiere y darwinismo. La Medicina Íbera. 5 de mayo de 1923 (417-421).
* 1923. Una historia como hay muchas. La Medicina Íbera. 31 de marzo de 1923 (298-299).
* 1923. Vox clamantis in deserto. Lo que debería ser la lucha antituberculosa. La Medicina Íbera. 15 de diciembre de 1923 (536).
* 1924. Apuntes de Fisiopatología. La Medicina Íbera. 10 de mayo de 1924 (361-363).
* 1924. Apuntes de Fisiopatología. Patogenia. La Medicina Íbera. 1 de marzo de 1924 (157-159).
* 1924. Auto-Redención. Generación Consciente 12:42-43.
* 1924. Bibliografía: Maternidad. Generación Consciente 14:113-116.
* 1924. Consejos prácticos para evitar el contagio de las venéreas. Generación Consciente 10:220.
* 1924. Crianza del niño de pecho. Generación Consciente 8.
* 1924. Cultura sexual. Generación Consciente 14:97-100.
* 1924. El derecho de propiedad en la ciencia. La Medicina Íbera. 6 septiembre de 1924 (743-745).
* 1924. El especialismo médico. La Medicina Íbera. 19 de julio de 1924 (591-593).
* 1924. El "freudismo". La Medicina Íbera. 21 de junio de 1924 (503-507).
* 1924. El remedio específico. La Medicina Íbera. 2 de agosto 1924 (635-637).
* 1924. El vegetarismo. Revista de Medicina de Álava 47:1-5.
* 1924. Embriología. Generación Consciente 9:185-188.
* 1924. Embriología. Generación Consciente 10:193-194.
* 1924. Embriología II - Segmentación y formación de las hojas. Generación Consciente 11:1-3.
* 1924. Embriología III - Formación del cuerpo del embrión. Generación Consciente 12:36-38.
* 1924. Embriología IV - Formación de los anejos. Generación Consciente 13:65-68.
* 1924. Etiología morbosa. La Medicina Íbera. 2 de febrero de 1924 (85-87).
* 1924. Etiología Naturista. Revista de Medicina de Álava 51:1-3.
* 1924. Generación Consciente. Generación Consciente 15:129-132.
* 1924. Generación Consciente II. El naturismo. Generación Consciente 16:162-164.
* 1924. Generación Consciente III. Aspecto médico del naturismo. Generación Consciente 17:193-195.
* 1924. Higiene y Cultura. Generación Consciente 7:97-100.
* 1924. Incitación. Al Dr. Villaverde. La Medicina Íbera. 15 de marzo de 1924 (205).
* 1924. La lucha por el cliente. La Medicina Íbera. 20 septiembre de 1924 (789-791).
* 1924. Lamentaciones médicosanitarias. La Medicina Íbera. 23 de agosto de 1924 (701-703).
* 1924. Lo Meritorio. Generación Consciente 14:103-104.
* 1924. Mi inquina quirúrgica. La Medicina Íbera. 4 de octubre de 1924 (831-833).
* 1924. Moral sexual. Generación Consciente 13:71-72.
* 1924. Naturismo. Revista de Medicina de Álava 45:7-8.
* 1924. Neomalthusianismo. Generación Consciente 8:129-134.
* 1924. Nuestro deber biológico. Generación Consciente 9:171-172.
* 1924. Nuestros deberes, ¿utópicos ideales?. La Medicina Íbera. 24 de mayo de 1924 (403-405).
* 1924. Patogenia. Revista de Medicina de Álava 51:3-6.
* 1924. Rejuvenecimiento y prolongación de la vida. Generación Consciente 15:134-136.
* 1924. Generación Consciente. Generación Consciente 15. Alcoi.
* 1924. Generación Consciente II. Generación Consciente 16. Alcoi.
* 1924. Moral Sexual. Generación Consciente 13. Alcoi.
* 1924. Significación de la enfermedad. Revista de Medicina de Álava 54:5-8.
* 1924. Sobre el uso inmoderado de medicamentos. La Medicina Íbera. 5 de enero de 1924 (5-7).
* 1925. Alpinismo. Viuda e Hijos de Sar. Gasteiz. 27 or.
* 1925. Anticoncepcionismo. Generación Consciente 21:7.
* 1925. Autoeducación. Generación Consciente 27.
* 1925. Conducta del médico ante el aborto terapéutico. La Medicina Íbera. 28 de marzo de 1925 (271).
* 1925. Contestando a unas "pequeñas observaciones". Generación Consciente 21:30-31.
* 1925. Divagaciones psicológicas. Revista Nueva 59:6-8.
* 1925. Divagaciones psicológicas. Revista Nueva 65:13-14.
* 1925. Divulgación de la embriología. Ed. Generación Consciente. 106 or. Gai honi buruzko artikuluekin osatutako dibulgazio liburua; artean gai hau aktualitate handikoa zen, teoria eboluzionista berritzailearen hedapena zela eta. Hainbat alditan berrargitaratua, argitaletxe berarekin eta Biblioteca de Estudios argitaletxean ("Embriología" izenburu laburtuarekin).<ref name=":6" />
* 1925. Educación del niño. Generación Consciente 24:100-103.
* 1925. El aborto provocado. Generación Consciente 19:265-266.
* 1925. Esterilidad. Generación Consciente 18:233.
* 1925. Eugénica. Revista de Medicina de Álava 58:5-7.
* 1925. Eugénica Preventiva. Generación Consciente 20:297-299.
* 1925. Fines de la educación. Generación Consciente 25:131-132.
* 1925. Fundamentos de la proscripción cárnea en la alimentación del hombre. Revista de Medicina de Álava 65:5-10.
* 1925. Generación Consciente IV. Generación Consciente 18:226-229.
* 1925. Generación Consciente V. Aspecto médico del Naturismo. Generación Consciente 19:258-259. Alcoi.
* 1925. Hablemos de naturismo. El régimen alimenticio. Generación Consciente 26:162-164. Valentzia.
* 1925. La vida médica rural. Lo que debería ser. La Medicina Íbera. 18 de julio de 1925 (62).
* 1925. La vida médica rural. Lo que es. La Medicina Íbera. 23 de mayo de 1925 (443-445).
* 1925. Las enfermedades venéreas. Generación Consciente 22:34-36.
* 1925. La reacción en la ciencia. Revista Nueva 52:8-10.
* 1925. Los Instintos. Generación Consciente 20:303-304.
* 1925. Maternidad. Generación Consciente 23:68-69.
* 1925. Obesidad. Generación Consciente 23:79-81.
* 1925. ¿Obesidad o flacura?. La Medicina Íbera. 7 de febrero de 1925 (113).
* 1925. Paternidad. Revista de Medicina de Álava 60:3-5.
* 1925. Psicología del amor. Generación Consciente 23:66-67.
* 1925. Redentorismo. Revista Nueva 46:13-14.
* 1925. Reivindicando la teoría humoral I. Revista de Medicina de Álava 67:1-4.
* 1925. Terapéutica Naturista. Revista de Medicina de Álava 56:8-11.
* 1925. Uso y abuso. Revista de Medicina de Álava 63:1-3.
* 1925. Vivienda y tuberculosis. La Medicina Íbera. 18 de abril de 1925 (331-333).
* 1926. Alrededor de la trofología. Generación Consciente 38:225-226.
* 1926. Determinismo, libre arbitrio y responsabilidad. Generación Consciente 35:131-132.
* 1926. En el reinado de la utopia. Generación Consciente 39:257-258.
* 1926. Enseñanza de la Medicina. Generación Consciente 32:34-35.
* 1926. Fundamentos Biológicos de las clases sociales. Generación Consciente 33:66-67.
* 1926. La medicina que expende en las facultades. Generación Consciente 31:4-6.
* 1926. La inmunidad antituberculosa. Revista de Medicina de Álava 73:1-4.
* 1926. Las incompatibilidades alimenticias. Generación Consciente 36:164-166.
* 1926. La lucha por el cliente. Revista de Medicina de Álava 79:12-14.
* 1926. Los coloides. Generación Consciente, almanake zenbaki berezia, pp.25-28.
* 1926. Mi sentir. Suplemento de La Protesta (Buenos Aires); 4 de octubre de 1926.
* 1926. Más sobre la arterización. Generación Consciente 33:73-74.
* 1926. Neurastenia general. Generación Consciente 31:1-4.
* 1926. Raquitismo. Generación Consciente 30:292-293.
* 1926. Regeneración humana. Generación Consciente, almanake zenbaki berezia, pp.17-19.
* 1926. Reivindicando la teoría humoral II. Revista de Medicina de Álava 68:3-6.
* 1926. Responsabilidad social del médico. Generación Consciente 35:129-130.
* 1926. Sobre un Manifiesto. Ellos y nosotros. Generación Consciente 40:291.
* 1927. Concepto actual de la enfermedad. Ética 1:5-7.
* 1927. Conocimientos útiles para la preservación. Generación Consciente 41:9-13.
* 1927. Crítica literaria (Cervantes). Generación Consciente 51:3-5.
* 1927. El espíritu asociativo. Revista de Medicina de Álava 82:16-18.
* 1927. Gripe y estados gripales. Ética 5:1-2.
* 1927. La bestia humana. Generación Consciente 52:451.
* 1927. La Ciencia Moderna. Generación Consciente 51:402-404.
* 1927. La fundamental tarea. Ética 11:11-12.
* 1927. La lucha contra la tuberculosis. Generación Consciente 49:329-330.
* 1927. Las misteriosas revelaciones de las pirámides. Generación Consciente 46:225-227.
* 1927. Los enigmas de la ciencia. Generación Consciente 47:267-268.
* 1927. Mis reparos a las incompatibilidades. Ética 4:25-26.
* 1927. Nuestra tarea. Generación Consciente 43:106-107.
* 1927. Política colegial. Revista de Medicina de Álava 83:1-2.
* 1927. Profilaxis de la gripe. Generación Consciente 42:66-67.
* 1927. Qué piensa usted del Eugenismo. Generación Consciente 41:29-30.
* 1927. Sobre incompatibilidades alimenticias. Ética 10:7-9.
* 1927. Varía. Generación Consciente 45:185-188.
* ca. 1928. La vida y la obra de Francisco Caro Crespo. In: CARO CRESPO, Francisco. ca. 1928. La muñeca, drama en un prólogo y tres actos. Ed. Generación Consciente. Valentzia. 107 or.<ref>{{Erreferentzia|izena=Francisco|abizena=Caro Crespo|izenburua=La muñeca, drama en un prólogo y tres actos|argitaletxea=Valencia, Biblioteca Editorial Generación Consciente|data=19uu|url=https://archive.org/details/lamunecadramaenu00caro/page/102/mode/2up|sartze-data=2024-11-01}}</ref>
* 1928. A la juventud. Generación Consciente 53:1-2.
* 1928. Acerca del III certamen. ¡Despertad! 25, 1928ko urriaren 27a.
* 1928. Actuación social del Médico. Revista de Medicina de Álava 1:7-9.
* 1928. Algunos mecanismos de curación espontánea. Ética 22:5-7.
* 1928. Alrededor de la Editorial única - Sobre unificación de editoriales. Ética 16:14-15.
* 1928. Coacción moral colectiva o imperio de la conciencia. Generación Consciente 61:307-308.
* 1928. Consideraciones eugénicas. Generación Consciente 54:65-67.
* 1928. Contrastes. Generación Consciente 56:121.
* 1928. El cáncer. Generación Consciente 59:227-229.
* 1928. El derecho a la vida. ¡Despertad! 18, 1928ko irailaren 8a.
* 1928. El mito de la antisepsia interna. Revista de Medicina de Álava 3:1-5.
* 1928. El secreto de la vida. Generación Consciente 60:269-270.
* 1928. El terreno de las enfermedades. Revista de Medicina de Álava 7:15-21.
* 1928. Elogios médicos a las virtudes vínicas. Revista de Medicina de Álava 11:5-7.
* 1928. En pro de la libertad única. Ética 14:29.
* 1928. La crueldad es un accidente de lo humano. Prismas 14:5-7.
* 1928. La eficacia del esfuerzo individual. Generación Consciente 59:225-226.
* 1928. La lucha antituberculosa. ¡Despertad! 13, 1928ko abuztuaren 4a.
* 1928. La luz solar. Generación Consciente 62:354-356.
* 1928. La importancia del alcohol. ¡Despertad! 31, 1928ko abenduaren 29a.
* 1928. La libertad del ejercicio profesional. Revista de Medicina de Álava 2:3-5.
* 1928. La respiración artificial de Schafer. Generación Consciente 57:153.
* 1928. La teoría Físico-Química del Cáncer, de Kotzareff y Fischer. Revista de Medicina de Álava 9:1-11.
* 1928. La triste poesía del instinto. Generación Consciente 60:265-266.
* 1928. "La Victoria" y "El hijo de Clara", novelas de tesis. Ética 18:25-26.
* 1928. Libros. "La Victoria" y "El hijo de Clara", novelas de tesis. Cultura Proletaria, 1928ko ekaina.
* 1928. Los desastres de la medicina naturista. Tuberculosis pulmonar, Edemas de hambre y fanatismo vegetariano. Revista de Medicina de Álava 1:9-17.
* 1928. Los llamados estados gripales. Revista de Medicina de Álava 2:1-3.
* 1928. Más sobre el secreto de la Vida. Contestando a Sebastián Gomila. Estudios 64:449-451.
* 1928. Merránsula (por Panait Istrati). Generación Consciente 62:383-384.
* 1928. Moderación y abstinencia. Generación Consciente 56:122-123.
* 1928. Previsión eugénica de la locura. Generación Consciente 61:305-306.
* 1928. Proteína vegetal y proteína animal. Ética 17:6-8.
* 1928. Seguro de muerte e invalidez. Revista de Medicina de Álava 3:15-17.
* 1928. Solidaridad biocósmica. Generación Consciente 58:185-189.
* 1928. También el crimen puede prevenirse. El Pájaro Azul 2:2.
* 1929. Constitución y Carácter. Revista de Medicina de Álava 13:1-2.
* 1929. Contrasentidos. El Pájaro Azul 15:7.
* 1929. El indulto de un artista. El Pájaro Azul 6:16.
* 1929. El pensamiento autístico. Estudios 70:1-3.
* 1929. El pensamiento indisciplinado y autista en la Medicina II. Revista de Medicina de Álava 16:1-2.
* 1929. El pensar y el sentir. Estudios 73:3.
* 1929. El pensar y el sentir. Estudios 75:2-3.
* 1929. El tema de las guerras. Estudios 74:1-2.
* 1929. Enfermedades, selección natural y eugenismo. Ética 24:20-21.
* 1929. Extremismos naturistas. En vísperas de un congreso Naturista. Estudios 73:4-5.
* 1929. Función de la mocedad. El Pájaro Azul 9:2.
* 1929. Función de la mocedad. Estudios 71:2-3.
* 1929. Gatuperioterapia. Contribución a su estudio. Revista de Medicina de Álava 18:1-3.
* 1929. Hipoalimentación y desarrollo. Estudios 76:3-4.
* 1929. Juan Bautista Acher "Shum". El Pájaro Azul 9:6-8.
* 1929. La babel ideológica. Estudios 72:1-2.
* 1929. La curandera. El Pájaro Azul 6:29-30.
* 1929. La curandera. Revista de Medicina de Álava 14:1-3.
* 1929. La moda. El Pájaro Azul 14:2.
* 1929. La nueva juventud.¡Despertad! 57, 1929ko ekainaren 29a.
* 1929. La raza de los pobres. Estudios 68:1-2.
* 1929. La riqueza forestal de Álava. El Pájaro Azul 10:19-20.
* 1929. Las dos caras de la esfinge. Estudios 72:3.
* 1929. Las dos caras de la esfinge. Impresiones de mi visita a un penal. Estudios 70:3-4.
* 1929. Las sorprendentes curaciones del Dr. Asuero. El Pájaro Azul 8:2.
* 1929. Legitimidad del charlatanismo en la práctica médica. Revista de Medicina de Álava 17:4-5.
* 1929. Lo mozo. El Pájaro Azul 12:3.
* 1929. Los prodigios de las cauterizaciones nasales. Estudios 71:1-2.
* 1929. Mejórate a ti mismo. Estudios 67:1-2.
* 1929. Panoramas. Estudios 65:1-2.
* 1929."Shum", hombre preso y artista aherrojado. Estudios 69:1-2.
* 1929. Tríptico. El Pájaro Azul 13:6.
* 1929. Udenoterapia. El Pájaro Azul 7:3-4.
* 1929. Udenoterapia I. Revista de Medicina de Álava 15:1-3.
* 1929. Una exploración psicológica. ¿Qué piensan los jóvenes? Estudios 76:2.
* 1929: Visión de penal. Estudios 65:3-4.
* 1929. Vividores. Estudios 74:3.
* ca. 1930. Por pensar así, ¿somos delincuentes?. Ed. Natura. Logroño. 11 or.
* 1930. Bibliografía: Como el caballo de Atila. El botín. Amor, conveniencia y eugenesia. Estudios 78:37-40.
* 1930. Bibliografía: El asalto. Sol alegría. El destino de la mujer (cartas entre mujeres). Estudios 84:31-32.
* 1930. Bibliografía: El matrimonio de compañía. Estudios 88:33-36.
* 1930. Bibliografía: Para una política sexual. Alrededor del libro de Remarque. Estudios 77:54-56.
* 1930. Cuartillas leídas en la excursión a los embalses por el señor Puente. Álava Republicana 13. 1930eko uztailaren 26a.
* 1930. El médico ante la misión social de la Medicina. Extracto de una conferencia. Estudios 88:4-7.
* 1930. El naturismo en la medicina, en la educación y en la política. Suplemento de La Protesta (Buenos Aires) Num.325, 1930.
* 1930. En memoria de Francisco Caro Crespo. Una víctima de la dictadura. Estudios 82:4-5.
* 1930. En propia defensa. Álava Republicana 24, 1930eko urriaren 15a.
* 1930. Espejuelos. Estudios 79:3-4.
* 1930. Generación espontánea y generación artificial. Mañana 8.
* 1930. Higiene individual o privada. Estudios. Valentzia. 1930. Neomalthusianismo. Revista Estudios.
* 1930. Ideas recientes sobre tuberculosis. Estudios 84:19-21.
* 1930. Infancia desvalida. Estudios 84:1-3.
* 1930. Inmoralidades del ahorro. El Pájaro Azul 17:2.
* 1930. Inmoralidades del Ejercicio Profesional. Revista de Medicina de Álava 24:1-2.
* 1930. ?. Álava Republicana 22, 1930eko irailaren 27a.
* 1930. La beneficencia provincial alavesa. Revista de Medicina de Álava 26:3-4.
* 1930. La industrialización de la Medicina. Mañana 2.
* 1930. La libertad de enseñanza. Estudios 85:1-3.
* 1930. La mortalidad infantil es una calamidad evitable. Estudios 77:2-4.
* 1930. La piel y la moda. El Pájaro Azul 20:6.
* 1930. La plaga social de la tuberculosis. Estudios 78:1-3.
* 1930. Las asociaciones médicas. Mañana 5.
* 1930. Maternidad consciente. El Pájaro Azul 18:2.
* 1930. Maternidad estragadora. Estudios 82:3-4.
* 1930. Medicina social. Álava Republicana 5. 1930eko maiatzaren 31a.
* 1930. Medicina social. Mañana 1.
* 1930. Neomalthusismo. Estudios 86:2-4.
* 1930. Neomalthusismo. Estudios 87:4-5.
* 1930. Oposición entre la religión y la ciencia. Estudios 87:6-8.
* 1930. Parábola. Estudios 80:2.
* 1930. Preocupaciones del momento. Estudios 81:1-3.
* 1930. Pro indulto de Juan Bautista Acher, «Shum». Estudios 79:12.
* 1930. Prólogo. In: DEVALDÉS, Manuel 1930. La maternidad consciente : papel de la mujer en el mejoramiento de la raza. Ed. Estudios, Valentzia.
* 1930. Proyecto de ordenanzas de montes de Álava. Gasteiz. 14 or.
* 1930. Renuncia del Diputado Corporativo nombrado por el Colegio, Dr. Puente. Revista de Medicina de Álava 27:5.
* 1930. Reproducción y conveniencia. Estudios 80:3-4.
* 1930. Sobre el Instituto de Higiene. Revista de Medicina de Álava 28:1-3.
* 1930. Supercherías sociales. Estudios 85:3-4.
* 1930. Temas sexuales. El Pájaro Azul 24:14.
* 1930. Tres mitos, tres ilusiones y tres verdades. Estudios 79:5-6.
* 1930. Uso abusivo de palabras. Álava Republicana 13. 1930eko uztailaren 26a.
* 1931. A modo de programa. Estudios 94:1-3.
* 1931. Ante todo, sinceridad. La Medicina Íbera. 18 de julio de 1931 (43).
* 1931. Bibliografía. Estudios 97:29-30.
* 1931. Carta abierta a un comunista. Trabajo I(21):4.
* 1931. Cómo organizaremos la Sociedad de Productores. Trabajo I(20), 29 de noviembre de 1931.
* 1931. ¿Dos tendencias? Trabajo I(15):4.
* 1931. El hecho se valora por la idea que lo guía. Solidaridad Obrera de Barcelona, 26 de diciembre de 1931.
* 1931. El parto. Notas de medicina tocológica. Estudios 90:6.
* 1931. El porvenir de la Medicina. Estudios 92:4-6.
* 1931. El Self-Control. Estudios 91:4-5.
* 1931. Fraternidad. Estudios 97:3-6.
* 1931. Inconformismo de un médico. La Medicina ante el régimen capitalista. Estudios 98:18.
* 1931. La CNT y los técnicos. La Tierra, 25 de agosto de 1931 (4).
* 1931. La iniciación sexual. Estudios 95:6-8.
* 1931. La inmunidad, proceso nutritivo (Terreno y germen). La Medicina Íbera. 1 de agosto de 1931 (81-83).
* 1931. La nueva creación. Solidaridad Obrera de A Coruña, 18 de abril de 1931.
* 1931. La Química de la Vida. Estudios 91:1-4.
* 1931. La teoría de la Evolución. Estudios 89:2-5.
* 1931. Los microbios ¿son causa de enfermedad? Estudios 94:10-11.
* 1931. Los microbios y la infección. Cuadernos de Cultura. Valentzia. 45 or.
* 1931. Los microbios y nuestro cuerpo. Estudios 89:32-33.
* 1931. Maternidad y sexualismo. Estudios 93:8.
* 1931. Menstruación, su significación e higiene, Los microbios y y la infección. Cuadernos de Cultura. Valentzia.
* 1931. Necesidad de la iniciación sexual. Estudios 98:6-7.
* 1931. Psicología del dolor. Estudios 93:4-5.
* 1931. ¡Pueblo, el Gobierno es tu enemigo! Estudios 99:20-23.
* 1931. Pueblo, el Gobierno es tu enemigo. Grupo Cultura. Requena. Liburuxka.
* 1931. Racionalización e industrialización. Estudios 98:11-13.
* 1931. Rebeldía, autocontrol y etismo. Estudios 96:7-9.
* 1931. Sin enmienda. La Medicina Íbera. 30 de mayo de 1931 (515).
* 1931. Situación del Sindicalismo ante una posibilidad revolucionaria. Solidaridad Obrera de A Coruña 37:4.
* 1931. ¿Sobra de médicos? La Medicina Íbera. 31 de octubre de 1931 (353).
* 1931. Supervaloración de la salud. Sanitarismo. Estudios 100:13-16.
* 1931. Una falsa ruta de la medicina. Estudios 96:15-17.
* 1932. ?. Solidaridad Obrera de Barcelona, 24 de julio de 1932.
* 1932. ?. Solidaridad Obrera de Barcelona, 25 de agosto de 1932.
* 1932. ?. Solidaridad Obrera de Barcelona, 7 de septiembre de 1932.
* 1932. ?. Solidaridad Obrera de Barcelona, 29 de septiembre de 1932.
* 1932. ?. Solidaridad Obrera de Barcelona, 5 de octubre de 1932.
* 1932. ?. Solidaridad Obrera de Barcelona, 7 de octubre de 1932.
* 1932. ?. Solidaridad Obrera de Barcelona, 16 de octubre de 1932.
* 1932. ?. Solidaridad Obrera de Barcelona, 17 de noviembre de 1932.
* 1932. ?. Solidaridad Obrera de Barcelona, 8 de diciembre de 1932.
* 1932. Aborto y anticoncepción. Estudios 111:9-10.
* 1932. Ante el confusionismo. Solidaridad Obrera de A Coruña 80, 9 de julio de 19321932. Apuntes sobre el comunismo libertario. Tierra y Libertad. Bartzelona. 14 or.
* 1932. Carta abierta a la Liga Española para la Reforma Sexual sobre Bases Científicas. Estudios 107:21-22.
* 1932. Cómo debe ser nuestra revolución. Solidaridad Obrera de Barcelona, 15 de abril de 1932.
* 1932. Conocimientos útiles anticoncepcionales. Estudios 103:15-16.
* 1932. Consciencia maternal. Estudios 102:7-9.
* 1932. Contestando a una carta abierta. Al camarada José M. Gregorio. Estudios 112:21.
* 1932. Crisis de distribución. CNT, 1932ko abenduaren 1a.
* 1932. Cucañas. Estudios 105:13-16.
* 1932. El aborto terapéutico. La Medicina Íbera. 24 de septiembre de 1932 (203).
* 1932. El atraso mental de los médicos. Estudios 109:6.
* 1932. El comercialismo médico. Iniciales 9.
* 1932. El comercialismo médico. La Medicina Íbera. 23 de julio de 1932 (55).
* 1932. El Comunismo Libertario. Biblioteca de Estudios. Valentzia. Liburuxka.
* 1932. El Comunismo libertario. Estudios 103:4-8.
* 1932. El Estado os conquistará a vosotros. Orto 6:51-52.
* 1932. El Estado os conquistará a vosotros. Suplemento de Tierra y Libertad 1, agosto de 1932.
* 1932. El extremismo en la cuestión sexual. Estudios 104:15.
* 1932. El ideal y su materialización. El Sembrador 81, 4 de noviembre de 1932.
* 1932. El maleficio del Poder. La Verdad 5, 25 de junio de 1932.
* 1932. El movimiento se demuestra andando. Solidaridad Obrera de A Coruña, 16 de abril de 1932.
* 1932. El pudridero político. Para muestra un botón. CNT, 1932ko abenduaren 8a.
* 1932. El rabiar de los políticos. CNT, 1932ko azaroaren 30a.
* 1932. El tema de las guerras. Trabajo II(25):2.
* 1932. El trabajo agrícola en común. CNT, 1932ko abenduaren 6a.
* 1932. Enseñando la oreja. Solidaridad Obrera de Barcelona, 30 de agosto de 1932.
* 1932. Eugenesia práctica. Divulgación científica. Estudios 101:13-14.
* 1932. Evolución individual y colectiva del médico. Orto 1.
* 1932. Hipótesis, experimentación y conocimiento. Estudios 110:6-7.
* 1932. Ideales redentores. Estudios 101:3-6.
* 1932. La clandestinidad del aborto provocado. Estudios 105:6.
* 1932. La maldad, como argumento retardatario. Estudios 108:6-8.
* 1932. La masturbación. Estudios 110:17-18.
* 1932. La reconstrucción económica. CNT, 1932ko abenduaren 9a.
* 1932. La sociedad del porvenir. Bartzelona.
* 1932. La transformación social es ineludible. Orto 2:19-21.
* 1933. La tuberculosis no es contagiosa. Estudios 113:11-12.
* 1932. Medicina subversiva. Estudios 108:13-15.
* 1932. Mi bautismo de aherrojado. Estudios 106:6.
* 1932. Perfección y perfectibilidad. Nervio (Buenos Aires) Num. 9, enero de 1932.
* 1932. Pobreza y atraso de España. Estudios 112:6-8.
* 1932. Por la comprensión mutua. Solidaridad Obrera de Barcelona, 28 de mayo de 1932.
* 1932. Problemas económicos de la Revolución social española. Estudios 111:5-7.
* 1932. Prólogo. In: MARTÍNEZ, Leopoldo. 1932. Los mártires de la CNT. Ediciones Populares. Bartzelona.
* 1933. Acordémonos de los que están entre rejas. CNT, 1933ko apirilaren 20a.
* 1933. ¿Actitud espectante [sic] o intervención? Ante la revolución social. Suplemento de Tierra y Libertad 7:34-36.
* 1933. Ahora toca hablar a los abstenidos. CNT, 1933ko azaroaren 6a.
* 1933. Alea jacta est. CNT, 1933ko azaroaren 29a.
* 1933. Ante la agudización del mito electoral, abstención a toda costa. CNT, 1933ko urriaren 24a.
* 1933. Ante la maniobra escisionista, mantengamos la integridad de los principios confederales. CNT, 1933ko ekainaren 1a.
* 1933. Autoridad y rebeldía. CNT, 1933ko urtarrilaren 19a.
* 1933. Carta abierta a un Treintista. CNT, 1933ko urriaren 4a.
* 1933. Como el aire puro, la libertad vigoriza. CNT, 1933ko maiatzaren 5a.
* 1933. Concretando nuestras aspiraciones. Suplemento de Tierra y Libertad 13:281-282.
* 1933. Concretando nuestras aspiraciones 2. Suplemento de Tierra y Libertad 14:321-323.
* 1933. Contra el miedo a los microbios. Estudios 115:16-17.
* 1933. Creemos en la bondad humana. CNT, 1933ko abenduaren 1a.
* 1933. Decir la verdad es un delito. CNT, 1933ko martxoaren 21a.
* 1933. Dos conceptos de salud. Estudios 122:11-12.
* 1933. El anarquista en su papel. CNT, 1933ko otsailaren 16a.
* 1933. El atraso de la Medicina. La Medicina Íbera. 5 de agosto de 1933 (87).
* 1933. El Comunismo Libertario. Liburua. Hainbat alditan berrargitaratua (hurrengo 3 urteetan bakarrik, 100.000 aletik gora inprimatu ziren).<ref name=":9" />
* 1933. El comunismo libertario. Solidaridad Obrera de Barcelona, 2 de marzo de 1933.
* 1933. El enemigo es el estado. CNT, 1933ko azaroaren 5a.
* 1933. El factor psicológico o emocional. CNT, 1933ko irailaren 20a.
* 1933. El fracaso de la domesticación. Solidaridad Obrera de Barcelona, 5 de febrero de 1933.
* 1933. El fracaso del socialismo. CNT, 1933ko ekainaren 24a.
* 1933. El hombre y el ambiente. Estudios 118:16-17.
* 1933. El individuo, espontáneamente armonizado en la unidad social. CNT, 1933ko urriaren 7a.
* 1933. El médico, el maestro y el político. CNT, 1933ko abuztuaren 26a.
* 1933. El problema sexual. Estudios 113:34-37.
* 1933. El ruido de las bombas de Igualada. CNT, 1933ko urtarrilaren 30a.
* 1933. Ensayo programático del Comunismo Libertario. CNT, 1933ko apirilaren 6a.
* 1933. Ensayo programático del Comunismo Libertario. El Amigo del Pueblo 51, 1933ko maiatzaren 2a.
* 1933. Ensayo programático del Comunismo Libertario. Estudios 117:25-29.
* 1933. Ensayo programático del Comunismo Libertario. Suplemento de Tierra y Libertad 10:147-...
* 1933. Ensayo programático del Comunismo Libertario. Trabajo III(90):1
* 1933. Gestando el comunismo libertario. Solidaridad Obrera de Barcelona, 21 de febrero de 1933.
* 1933. Hacia la Interpretación Colectiva del Comunismo Libertario. CNT, 1933ko apirilaren 4a. Madrid.
* 1933. Hacia la Interpretación Colectiva del Comunismo Libertario. Solidaridad Obrera, 1933ko apirilaren 2a. Bartzelona.
* 1933. Hacia la interpretación colectiva del Comunismo Libertario. Solidaridad Obrera de A Coruña, 22 de abril de 1933.
* 1933. Hacia la interpretación colectiva del comunismo libertario. Solidaridad Obrera de Barcelona, 2 de abril de 1933.
* 1933. Hildegart, o la paternidad pretenciosa. Estudios 123:33-34.
* 1933. Hipótesis, experimentación y perfeccionamiento. Horizonte. Bartzelona. Liburuxka.
* 1933. Independencia económica, libertad y soberanía individual. Cuadernos Rojo y Negro I. Bartzelona. 16 or.
* 1933. Independencia económica, libertad y soberanía individual. Estudios 121:19-23.
* 1933. Intelectuales y manuales. Suplemento de Tierra y Libertad 6, diciembre/enero de 1933.
* 1933. La biología aplicada a la sociedad. Suplemento de Tierra y Libertad 15:346-348.
* 1933. La decadencia del Estado. CNT, 1933ko uztailaren 6a.
* 1933. La doctrina de la individualidad. Suplemento de Tierra y Libertad 16:386-388.
* 1933. La gran farsa de la lucha antituberculosa. CNT, 1933ko uztailaren 24a.
* 1933. La ley. CNT, 1933ko uztailaren 29a.
* 1933. La libertad individual ante la Medicina. El Único 124:6-7.
* 1933. La libertad individual ante la Medicina. Estudios 124:6-7.
* 1933. La manía ordenancista y el buen criterio. CNT, 1933ko apirilaren 27a.
* 1933. La medicina es una profesión prostituida. Para el camarada "Toryho". Solidaridad Obrera de Barcelona, 22 de marzo de 1933.
* 1933. La medida anarquista de la perfección social. CNT, 1933ko apirila.
* 1933. La medida anarquista de la perfección social. Solidaridad Obrera de A Coruña, 8 de abril de 1933.
* 1933. La medida anarquista de la perfección social. Suplemento de Tierra y Libertad 9, abril de 1933.
* 1933. La sociedad del porvenir. El comunismo anárquico. Ed. Amor y Voluntad. Bartzelona. 14 or.
* 1933. La sociedad no puede basarse en la virtud. Solidaridad Obrera de Barcelona, 25 de marzo de 1933.
* 1933. La uniformidad, prejuicio autoritario. Solidaridad Obrera de Barcelona, 15 de septiembre de 1933.
* 1933. La vasectomía. La esterilización operatoria en el hombre. Estudios 118:24-25.
* 1933. Las leyes naturales. CNT, 1933ko apirilaren 25a.
* 1933. Las leyes naturales. El Amigo del Pueblo 53, 1933ko ekainaren 4a.
* 1933. Llamadas al sentimiento. CNT, 1933ko otsailaren 20a.
* 1933. Medios anticoncepcionales prácticos. Estudios 116:33.
* 1933. Métodos anticoncepcionales. Iniciales. Bartzelona. Liburua.
* 1933. Organización de la producción y el consumo en régimen Comunista Libertario. Nueva humanidad. Semanario racionalista. Num. 11, 2 de junio de 1933.
* 1933. Por la integridad confederal. CNT, 1933ko ekainaren 2a.
* 1933. Presos y parados. CNT, 1933ko otsailaren 11a.
* 1933. Prólogo. In: MARTÍNEZ PRIETO, Horacio. 1933. Facetas de la U.R.S.S. Talleres tipográficos Martínez. Santander.
* 1933. Prólogo. In: SANZ, Ricardo. 1933. Ruta de Titanes. Ed. Rojo y Negro. Bartzelona.
* 1933. Prólogo. In: SEGARRA, Ramón. 1933. Qué es el comunismo libertario. Valentzia.
* 1933. Racionalismo científico. Nueva humanidad. Semanario racionalista. Num. 5, 7 de abril de 1933.
* 1933. Reflexiones médicas. La Medicina Íbera. 4 noviembre de 1933 (311-313).
* 1933. Reflexiones optimistas. Estudios 115:22-23.
* 1933. ¿Sísifos? Estudios 119:3-4.
* 1933. ¿Soberanía individual? ¿Soberanía colectiva? Contestando al camarada Eusebio C. Carbó. Libertad, 30 de junio de 1933.
* 1933. Sobre el pliegue profesional. Contestando al camarada Neandro. CNT, 1933ko uztailaren 25a.
* 1933. Sobre el supuesto dramatismo de la naturaleza. Estudios 116:23-25.
* 1933. Sobre la inculpación de «Sísifos" a los revolucionarios. Estudios 123:37-39.
* 1933. Sobre la pretendida maldad humana. CNT, 1933ko ekainaren 15a.
* 1933. También en Burgos. Se pide cadena perpetua para catorce compañeros. CNT, 1933ko irailaren 21a.
* 1933. Temas del momento. Contra la política. CNT, 1933ko ekainaren 19a.
* 1933. Teoría médica del contagio ideológico. Suplemento de Tierra y Libertad 12:231-232.
* 1933. Un caso ejemplar de justicia burocrática. CNT, 1933ko maiatzaren 27a.
* 1933. Un caso ejemplar de justicia burocrática. Solidaridad Obrera de Barcelona, 30 de marzo de 1933.
* 1933. ¡Usted debe ser sólo médico! CNT, 1933ko uztailaren 18a.
* 1933. Vamos contra el estado. CNT, 1933ko urriaren 28a.
* 1933. Vitoria. ¿Embrollo policíaco? CNT, 1933ko urtarrilaren 21a.
* 1934. Bibliografía: La lucha antivenérea en España. Estudios 134:30-31.
* 1934. De interés para todos. Estudios 126:2.
* 1934. De profilaxis anticoncepcional. Aclarando. Estudios 135:10-11.
* 1934. Deontología médica. La Medicina Íbera. 8 de julio de 1934 (9).
* 1934. Cómo curar la impotencia sexual.
* 1934. El sentimiento de crueldad. Estudios 126:7-8.
* 1934. Independencia Económica, Libertad y Soberanía Individual I. Solidaridad Obrera de A Coruña 156, 5 de mayo de 1934.
* 1934. Independencia Económica, Libertad y Soberanía Individual III. Solidaridad Obrera de A Coruña 158, 19 de mayo de 1934.
* 1934. La fiebre. Sus causas. Su tratamiento. Ed. Biblioteca de Estudios, Valentzia. 79 or. Dibulgazio liburua.
* 1934. La represión en Zaragoza. Suplemento de Tierra y Libertad 18:2-4.
* 1934. Las circunstancias cambian; los hombres perecen; las ideas permanecen. Tiempos Nuevos 4, 5 de julio de 1934.
* 1934. Los fracasos del amor. Estudios 129:24-25.
* 1934. Los programas, la anarquía y la perfección. Contestando al camarada Félix L. Páramo. Libertad, 13 de septiembre de 1934.
* 1934. Los programas, la anarquía y la perfección. Contestando al camarada Fx. L. Páramo. Solidaridad Obrera de A Coruña 177, 29-09-1934.
* 1934. Necesidad de un programa. Solidaridad Obrera de A Coruña 166, 28 de julio de 1934.
* 1934. ¡Oh, la Ciencia! Tiempos Nuevos 8, 5 de diciembre de 1934.
* 1934. Respuesta a una encuesta del grupo "Los Iconoclastas". Tiempos Nuevos 7:249-250.
* 1934. Un motivo de frigidez femenina. Estudios 133:15-16.
* 1934. Ventajas e inconvenientes de los procedimientos anticoncepcionales. Estudios 130:33-34.
* 1934. Ventajas e inconvenientes de los procedimientos anticoncepcionales. Iniciales, Bartzelona. 24 or.
* 1935. Atraso moral de las sociedades modernas. Tiempos Nuevos II(7), 1 de noviembre de 1935.
* 1935. Bibliografía: La sífilis. Estudios 144.
* 1935. Bibliografía: La sífilis es una enfermedad producida por los médicos. Estudios 143:30-31.
* 1935. Bibliografía: Niños Indisciplinados. Estudios 140:30-31.
* 1935. Bibliografía: Vacunar, es asesinar. Dejarse vacunar es suicidarse. Estudios 145:29-30.
* 1935. Cantos de sirena. Tiempos Nuevos II(9), 21 de marzo de 1935.
* 1935. Economía animal, doméstica y social. Estudios 137:39-40.
* 1935. El "affaire" de esterilización de Burdeos. Estudios 141:17.
* 1935. El método anticoncepcional de Ogino. Estudios 144:14-16.
* 1935. El momento de la fecundación y el parto. Estudios 146:3.
* 1935. El ocultismo científico del aborto.
* 1935. El tratamiento de la tuberculosis por el oro. Tiempos Nuevos II(8), 1 de diciembre de 1935.
* 1935. Exaltación de la libertad. Tiempos Nuevos II(13):13.
* 1935. La aspiración a la libertad es el elemento corrosivo del estado. Tiempos Nuevos II(1), 10 de enero de 1935.
* 1935. La higiene, la salud y los microbios. Ed. Biblioteca de Estudios, Valentzia. 75 or. Dibulgazio liburua, bere baitan idazlan bi biltzen dituena ("Higiene individual" (1930) eta "Los microbios y la infección" (1931).
* 1935. La mentalidad providencialista. Tiempos Nuevos II(2):40.
* 1935. La pobreza proverbial de España. Solidaridad Obrera de Barcelona, 27 de noviembre de 1935.
* 1935. Las ideas y los hechos. Liberación 1(5):130-131.
* 1935. La voluntad de realizar es más importante que el programa. Tiempos Nuevos II(1):22.
* 1935. La voluntad humana, como factor de evolución social. Tiempos Nuevos II(5), 1 de septiembre de 1935.
* 1935. Los obreros intelectuales en la sociedad futura. Liberación 1(1):5.
* 1935. Los periodos de esterilidad fisiológica en la mujer. Estudios 140:8-9.
* 1935. Para el compañero M. Ramos. La Revista Blanca; 14 de junio de 1935.
* 1935. Para los que vacilan. Tiempos Nuevos II(4), 1 de agosto de 1935.
* 1935. Precisamos definirnos colectivamente. Tiempos Nuevos II(10), 28 de marzo de 1935.
* 1935. Sobre la vasectomía. La Revista Blanca 362, 27 de diciembre de 1935.
* 1935. Tratamiento de la fiebre (conocimientos científico-naturales al alcance de todos), Tratamiento de la impotencia sexual. Estudios, Valentzia.
* 1935. Tratamiento de la impotencia sexual. Ed. Biblioteca de Estudios, Valentzia. 234 or. Dibulgazio liburua.
* 1936. Anarquía. Trabajo VI(145):4, 5 de julio de 1936.
* 1936. Bondad Humana, inmoralidad del Poder y evolución Histórica. Trabajo VI(146):4, 12 de julio de 1936.
* 1936. Comprobación experimental de los períodos de esterilidad fisiológica en la mujer. Estudios 153:13-14.
* 1936. Concepto del comunismo libertario. Solidaridad 37, 7 de marzo de 1936.
* 1936. Conceptos del comunismo libertario. Solidaridad Obrera,1936ko otsailaren 26a. Bartzelona.
* 1936. El comunismo libertario en el campo. Liberación 2(10).
* 1936. El problema de la tuberculosis. Estudios 156:25-28.
* 1936. El tratamiento de la Tuberculosis por el Oro. Trabajo VI(116):1-2, 5 de enero de 1936.
* 1936. Emancipación del proletariado. Solidaridad Obrera de Barcelona, 10 de junio de 1936.
* 1936. Es un amplio ideal humano. Trabajo VI(147):1, 19 de julio de 1936.
* 1936. La esterilidad fisiológica. Estudios 151:5-6.
* 1936. La esterilidad y fecundidad fisiológicas. Estudios 154:13-14.
* 1936. La política emancipa del trabajo, pero no al trabajador. Solidaridad Obrera de Barcelona, junio de 1936.
* 1936. Las dos interpretaciones fundamentales del socialismo. Tiempos Nuevos III(5), 1 de mayo de 1936.
* 1936. Los bajos fondos de la miseria. Tiempos Nuevos III(1), 1 de enero de 1936.
* 1936. Los períodos de esterilidad fisiológica en la mujer. Estudios 149:3-4.
* 1936. Prestigiar a la CNT. Crisol 6, 1936ko urtarrilaren 25a.
* 1936. Supercherías sociales. Trabajo VI(142):3, 14 de junio de 1936.
* 1938. Propaganda. Ed. Tierra y Libertad. Bartzelona. 253 or. Puenteren testuen antologia, Federica Montsenyren hitzaurrearekin.
* 1950. El político (reedición). Ruta 241, 7 de mayo de 1950.
* 2003. El Comunismo Libertario y otras proclamas insurreccionales y naturistas, Likiniano Elkartea. Bilbo. Puenteren zenbait idazlanen bilduma: "La sociedad del porvenir. El comunismo anárquico" (1933), "Conceptos del comunismo libertario" (1936), "Hacia la Interpretación Colectiva del Comunismo Libertario" (1933), "El Comunismo Libertario" (1933), "Generación Consciente I" (1924), "Generación Consciente II" (1924), "Generación Consciente V. Aspecto médico del Naturismo" (1925), "Hablemos de naturismo. El régimen alimenticio" (1925), "Neomalthusianismo" (1930).<ref name=":9">{{erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El comunismo libertario|hizkuntza=|egile-lotura=|url=https://web.archive.org/web/20130520042457/http://www.ddtgatazka.com/pub/ddt/ddt/descargas/Puente18Tripas.pdf|egunkaria=|aldizkaria=|formatua=|sartze-data=2019ko urriaren 26a}}</ref>
* 2021. Un médico rural. Selección, edición y notas de Paco y Julián. Ed. Pepitas de Calabaza. Logroño. Puenteren artikuluen antologia.<ref name=":10">{{Erreferentzia|izenburua=Un médico rural {{!}} Pepitas de calabaza|url=https://www.pepitas.net/libro/un-medico-rural|aldizkaria=www.pepitas.net|sartze-data=2024-11-01}}</ref>
</div>
</div>
Puenteren artikuluak argitaratu zituzten aldizkariak<ref name=":4" /><ref name=":6" />
* Acción.
* Álava Médico-Farmacéutica.
* Álava Republicana.
* Algo, [[Cleveland]].
* El Amigo del Pueblo.
* Antorcha de [[Las Palmas Kanaria Handikoa|Las Palmas]] (1935),
* CNT (1932-1933).
* Crisol.
* Cultura Libertaria.
* Cultura Proletaria, [[New York]].
* ¡Despertad!, [[Vigo]] (1928-1929).
* En Marcha.
* Estudios (1929-1937).
* Ética (1927-1929).
* Eugenia (1926-1927).
* Faro de [[Játiva]] (1933).
* Generación Consciente (1924-1928).
* Helios (1928-1931).
* Iniciales (1932).
* Inquietudes, New York.
* Liberación (1935).
* Mañana (1930, 1933).
* Más Lejos de [[Bartzelona|Barcelona]].
* La Medicina Argentina.
* La Medicina Íbera (1927).
* Nervio (1932), [[Buenos Aires]].
* Nueva Humanidad.
* Orto (1932).
* [[El Pájaro Azul]] (1928-1930), Gasteiz.
* Prismas (1928), [[Béziers]].
* Proa.
* La Revista Blanca (1935).
* La Revista de Medicina de Álava (1928).
* Revista Nueva (1924-1925).
* Revista Única, Steubenville ([[AEB]]).
* Ruta.
* Semanario Racionalista.
* El Sembrador (1932).
* Solidaridad.
* Solidaridad Humana.
* Solidaridad Obrera de Barcelona (1930-1936) y [[La Coruña]] (1931-1932),
* Suplemento de La Protesta (1926, 1930), Buenos Aires.
* Suplemento de Tierra y Libertad (1932-1933).
* Tiempos Nuevos (1934-1936).
* La Tierra.
* Tierra y Libertad.
* Trabajo (1931-1936), [[Soria]].
* Umbral.
* El Único.
* La Verdad.
* La Voz Libertaria, [[Brusela]].
Puenteri buruz idatzitakoak:<ref name=":4" />
* 1936. Un vil asesinato del fascismo. Isaac Puente. Estudios 158:1 (1936ko azaroa). "Estudios" aldizkariko arduradunek bere kolaboratzaile estuari eginiko agurra.
* 1937. «Galería de nuestros hombres: Isaac Puente»; Horizontes-, Num. 6, 25 de abril de 1937.
* 1937. "¡Los mártires serán vengados!. Isaac Puente"; Fragua Social, 18 de julio de 1937.
* 1969. MORO, Fabián —"Perfiles: Isaac Puente"; Umbral, Paris, febrero de 1969.
* 1979. FERRER QUESADA, Fernando —"Notas para una biografía"; Le Combat Syndicaliste/Solidaridad Obrera, [[Paris|París]]; Num. 1029, 3 de mayo de 1979.
* 1979. IRAZABAL, Javier —«Isaac Puente, una figura deliberadamente ignorada, en septiembre del 36 fue fusilado por los requetés»; [[Punto y Hora de Euskal Herria|Punto y Hora]], 26 de julio de 1979.
* 1979. RAMÍREZ, Abel —«Isaac Puente, el Gobernador Civil y el 14 de Abril»; Le Combat Syndicaliste; Num. l.020, París, marzo de 1979.
* 1980. PECIÑA, Mikel. 1980. Isaac Puente (1896-1936). Médico anarquista. Muga 5:80-93.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=ISAAC PUENTE, MÉDICO ANARQUISTA|data=2005-12-01|url=https://web.archive.org/web/20051201135514/http://www.cnt.es/gipuzkoa/article.php3?id_article=110|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-11-08}}</ref>
* 1981. «Biografías: Isaac Puente»; Le Combat Syndicaliste/Solidaridad Obrera, París; Num. 1.151, 17 de diciembre 1981.
* 1984. ÍÑIGUEZ, Miguel —«Semblanza Biográfica de Isaac Puente»; Cultura Libertaria; Num. l, Asociación Isaac Puente, Vitoria, marzo de 1984.
* 1984. "¿Puente, diputado provincial?"; Cultura Libertaria; Num. 2, Asociación Isaac Puente, Vitoria, junio de 1984.
* 1984. «Reivindicando a Isaac Puente. El médico de los pobres»; Cultura Libertaria; Num. l, Asociación Isaac Puente, Vitoria, febrero de 1984.
* 1984. «Isaac Puente y Millán Astray»; Cultura Libertaria; Num. 3, Asociación Isaac Puente, Vitoria, septiembre de 1984.
* 1985. «Isaac Puente, diputado provincial»; CeNiT, 12 de marzo de 1985.
* 1985. "Isaac Puente y Millán Astray. Holocausto en Maestu"; Le Combat Syndicaliste, Paris, 19 de marzo de 1985.
* 1986. GALINDO CORTÉS, Vicente (Seudónimo Fontaura) —"La polémica en Proa entre Puente y Alaiz"; Cultura Libertaria 8, Vitoria, mayo 1986.
* 1987. «Isaac Puente: un anarquista en la Diputación de Álava (Febrero-Abril 1930)"; Cuadernos de Cultura; Num. 10, Diputación Foral de Álava, Vitoria, 1987, pp. 104-115.
* 1989. "En torno a Isaac Puente"; CeNiT, 2 de mayo de 1989.
* 1991. «Detención y asesinato de Isaac Puente»; Orto; Num. 70, Barcelona, noviembre-diciembre de 1991.
* 1994. "Isaac Puente (1896-1936) y [[Federica Montseny]] (1905-1994)"; Landazuri; Num. 3, Vitoria, junio de 1994.
* 1996. Original inédito Doctor Isaac Puente: Biografía, ideario y polémica, prólogo de Fabián Moro REBOREDA OLIVENZA, José Daniel —Teoría política y praxis social de un anarquista vasco. Isaac Puente (1896-1936) Edición del autor, Vitoria, 1996, 128 pp.
* 1996. [[Resiste (fanzinea)|Resiste fanzinea]] 21 (1996ko abuztua). Aldizkariaren azala eta izenburu nagusia ("Un Puente a la Libertad") Isaac Puenteri eskaini zieten.<ref name=":10" />
* 1996. ÍÑIGUEZ, Miguel y GÓMEZ Juan —Isaac Puente. Médico rural, divulgador científico y revolucionario; Papeles de Zabalanda, Vitoria, 1996, 175 pp.
* 1998. "Conmemoraciones sin pedestal: Puente, Durruti y Malraux"; Landazuri; Num. 7, julio de 1998.
* 1998. DEL NOGAL LINARES, Librado —"El pensamiento de Isaac Puente ante los problemas del mundo actual: aportaciones para una sociedad solidaria, igualitaria, ecológica y democrática"; El libre pensamiento, Madrid, invierno 1998.
* 2001. Los anarquistas en El Pájaro Azul, revista de Vitoria; Pandora. Periódico libertario y confederal; Num. 2, Vitoria, Septiembre 2001.
* 2004. Miguel Íñiguez. Anarquismo y naturismo. El caso de Isaac Puente. Vitoria: Asociación Isaac Puente.
* 2007. Fernández de Mendiola, Francisco. Isaac Puente: el médico anarquista. Txalaparta. <small><nowiki>ISBN 9788481364897</nowiki></small>.
* 2011. Ignacio C. Soriano Jiménez. Isaac Puente Amestoy. Anarquista. Asociación Isaac Puente. ISBN 978-84-614-3
* La medicina ante el nuevo milenio: una perspectiva histórica.
* SANZ, Ricardo —"Figuras de la revolución española. Doctor Isaac Puente"; Editorial Petronio, Valencia 558, Barcelona.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Ikus, gainera ==
* [[Isaac Puente Batailoia]]
* [[Anarkismo]]a
* [[Lanaren Konfederazio Nazionala|CNT]]
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1896ko|1936ko|Puente, Isaac}}
[[Kategoria:Abantarrak]]
[[Kategoria:Arraiar-maeztuarrak]]
[[Kategoria:Arabako medikuak]]
[[Kategoria:Arabako politikariak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko anarkistak]]
[[Kategoria:Espainiako Gerra Zibilean eraildako euskal herritarrak]]
[[Kategoria:Fusilatuak]]
[[Kategoria:Anarko-komunismoa]]
[[Kategoria:Etxe-medikuak]]
pu70vn51p92z7ouxly48t7amrmo8xgv
Gurutze Gorria
0
3455
10005833
10003891
2024-12-20T13:15:30Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005833
wikitext
text/x-wiki
{{Wikipedia1000}}
{{HezkuntzaPrograma|Geografia eta Historia}}
{{erakunde infotaula}}
'''Gurutze Gorriaren eta Ilargi (''edo Ilargierdi'') Gorriaren Nazioarteko Mugimendua''', hizkera arruntean '''Gurutze Gorria''' edo '''Ilargi Gorria'''<ref>''Ilargi Gorria'' ageri da [[Euskalterm]] terminologia bankuan, eta hala erabiltzen dute ''[[Berria]]'' egunkarian ([http://paperekoa.berria.info/harian/2006-12-19/023/005/Ilargi_Gorriak_Iraken_egiten_zuen_lana_eten_du_30_kide_bahituak_askatu_arte.htm]{{Apurtutako esteka|date=otsaila 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}), baina ''Ilgora Gorria'' ageri da [http://ehu.eus/ehg/cgi/zehazki/bila?m=has&z=luna Zehazki hiztegian]. ''Ilargierdi Gorria'' ere erabili izan da.</ref><ref>Ikurrak [https://web.archive.org/web/20091004114420/http://www.icrc.org/web/fre/sitefre0.nsf/htmlall/emblem Gurutze Gorriaren webgune ofizialean]. Frantsesez ({{lang|fr|''Croissant-Rouge''}}) eta ingelesez ({{lang|en|''Red Crescent''}}) euskarazko ''Ilgora Gorria'' hitzen baliokideak dira.</ref>) izenez ezaguna, nazioarteko mugimendu humanitario bat da, mundu osoan gutxi gorabehera 97 milioi boluntario, kide eta langile dituena.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua="IFRC annual report 2015" (PDF)|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Helburu hauekin sortu zen: pertsonen [[Bizitza (argipena)|bizitza]] eta [[osasun]]<nowiki/>a babestea, gizaki guztienganako [[errespetu]]<nowiki/>a ziurtatzea, eta pertsonen [[sufrimendu]]<nowiki/>a prebenitu eta arintzea.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2010|izenburua="Take a Class"|argitaletxea=Red Cross|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
Mugimendua legalki independenteak diren hainbat erakundek osatzen dute, baina mugimenduaren baitan elkartuta daude oinarrizko [[printzipio]]<nowiki/>ak, [[Helburuen araberako kudeaketa|helburu]]<nowiki/>ak, [[Ikur|sinbolo]]<nowiki/>ak eta [[estatutu]]<nowiki/>ak, gobernu erakunde komunen bidez. Mugimenduko erakundeak hauek dira:
- Gurutze Gorriaren Nazioarteko [[Batzorde]]<nowiki/>a (ICRC) [[Henri Dunant|Henry Dunant]]<nowiki/>ek eta Gustave Moynierrek 1863an [[Geneva]]<nowiki/>n ([[Suitza]]<nowiki/>n) sortutako erakunde humanitario pribatua da. Bere 25 kideko batzordeak nazioarteko [[zuzenbide]] humanitarioaren araberako aginte bakarra du, nazioarteko eta barneko [[gatazka]] armatuetako [[Biktima|biktime]]<nowiki/>n bizitza eta duintasuna babesteko. ICRCri [[Bakearen Nobel Saria]] eman zitzaion hiru alditan (1917an, 1944an eta 1963an).<ref name=":0">{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2009|izenburua="Nobel Laureates Facts — Organizations"|argitaletxea=Nobel Foundation|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
- Gurutze Gorriaren eta Ilargi Gorriaren Elkarteen Nazioarteko [[Federazio]]<nowiki/>a (IFRC) 1919an sortu zen, eta gaur egun Gurutze Gorriaren eta Ilargi Gorriaren 190 Elkarteen arteko jarduerak koordinatzen ditu. Nazioarte mailan, Federazioak zuzentzen eta antolatzen ditu, Elkarte Nazionalekin [[lankidetza]] estuan, [[Eskala (argipena)|eskala]] handiko [[larrialdi]]<nowiki/>ei erantzuteko larrialdietarako laguntza-misioak. Nazioarteko Federazioko Idazkaritza Genevan (Suitzan) dago. 1963an, Federazioak (orduan Gurutze Gorriaren Sozietateen Liga izenez ezagutzen zena) [[Bakearen Nobel Saria]] jaso zuon ICRCrekin batera.<ref name=":0" />
- Gurutze Gorriaren eta Ilargi Gorriaren Elkarteak munduko ia herrialde guztietan daude. Gaur egun, 190 Elkarte Nazional daude ICRCn onartuak, eta Federazioko kide osoak dira. Entitate bakoitzak bere jaioterrian nazioarteko zuzenbide humanitarioaren printzipioen eta nazioarteko mugimenduaren estatutuen arabera lan egiten du. Egoera eta ahalmen espezifikoen arabera, Elkarte Nazionalek nazioarteko zuzenbide humanitarioak edo Nazioarteko Mugimenduaren aginduek zuzenean definitzen ez dituzten zeregin humanitario [[Osagarri (argipena)|osagarri]]<nowiki/>ak har ditzakete. Herrialde askotan, lotura estua dute dagozkien osasun sistema nazionalekin, larrialdi zerbitzuak eskainiz.
== Historia ==
=== Gurutze Gorriaren Nazioarteko Batzordea ===
[[Fitxategi:Francesco Giuseppe fra le truppe a Solferino 1859.jpg|thumb|Franz Joseph [[Austria-Hungariako Inperioa|Austria]]<nowiki/>ko enperadorea, bere tropen artean [[Solferinoko gudua]]n.]]
==== Solferino, Jean-Henri Dunant eta sorrera''' ''' ====
XIX. mendearen erdialdera arte, [[Armada|armade]]<nowiki/>tan ez zeuden [[erizaintza]] sistemarik antolatuta edo ondo finkatuta hildakoentzat, ez eta erakunde seguru eta babesturik [[gudu zelai]]<nowiki/>an zaurituak izan zirenak lekuan hartzeko eta tratatzeko. [[Kristau]] erreformatu jainkotiarra, [[Henri Dunant|Jean-Henri Dunant]] [[enpresari]] suitzarrak 1859ko ekainean [[Italia]]<nowiki/>ra bidaiatu zuen [[Napoleon III.a|Napoleon III]].a [[enperadore]] [[frantses]]<nowiki/>arekin elkartzeko, garai hartan Frantziak okupatuta zuen [[Aljeria]]<nowiki/>n negozioak egiteko zailtasunei buruz hitz egiteko asmoz.<ref name=":1">{{erreferentzia|izena=John, Greg|abizena=Young, Hoyland|urtea=2016.|izenburua=Christianity: A Complete Introduction|argitaletxea=Hodder & Stoughton|orrialdea=p. 354|orrialdeak=|ISBN=978-1-4736-1577-9.|hizkuntza=En}}</ref> [[Solferino]] herrritxora iritsi zen ekainaren 24ko arratsaldean, [[Austria-Hungariako Inperioa|Austro]]-[[Sardinia]]<nowiki/>ko Gerraren barnean bertan izan zen batailaren ondoren. Egun bakarrean, bi aldetako 40.000 [[soldadu]] inguru hil ziren edo lurrean zaurituta utzi zituzten. Jean-Henri Dunant guduaren ondorio izugarriaz harrituta geratu zen, [[Zauritutako gizona|zaurituta]]<nowiki/>ko soldaduen sufrimenduagatik, eta asistentzia medikoaren zein oinarrizko zainketaren ia erabateko [[gabezia]]<nowiki/>gatik. Bidaiaren jatorrizko asmoa erabat utzi zuen alde batera, eta hainbat egunetan zaurituei tratamendua eta [[Zainketa aringarriak eta zinema|zainketa]] egiten lagundu zuen. Bere kabuz, bertako biztanleekin sorospen laguntza maila izugarria antolatzen aritu zen, zaurituenganako [[bereizkeria]]<nowiki/>rik egin gabe denei laguntzeko'''.'''<ref>{{erreferentzia|izena=Henry|abizena=Dunant|urtea=1986|izenburua=A Memory of Solferino|argitaletxea=ICRC, Geneva|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=2-88145-006-7|hizkuntza=En}}</ref>
[[Geneva]]<nowiki/>ko etxera itzuli zenean, 1862an ''Solferinoko Memoria'' izeneko liburua idatzi zuen eta bere dirua erabiliz argitaratu. Liburuaren aleak [[Europa]] osoko pertsonaia politiko eta militarrei bidali zizkien, eta baita [[aldaketa]] bat egiten bere ustez lagundu zezakeen jendeari. Solferinoko 1859ko bizipenen deskribapen bizia aurkezteaz gain, esplizituki azaltzen zuen abian jarri behar zirela erakunde nazional [[Boluntariotza|boluntario]]<nowiki/>ak, [[gerra]]<nowiki/>tan zauritutako [[soldadu]]<nowiki/>ei laguntzeko. Ardura sozialaren gaineko ideia [[kristau]]<nowiki/>an oinarrituta zegoen, Solferinoko bataila eremuan izandako esperientziaren ondoren.<ref name=":1" /><ref>{{erreferentzia|izena=Ole Jacob, Vincent, Iver B.|abizena=Sending, Pouliot, Neumann|urtea=2015|izenburua=Diplomacy and the Making of World Politics|argitaletxea=Cambridge University Press|orrialdea=p. 181|orrialdeak=|ISBN=978-1-316-36878-7|hizkuntza=En}}</ref> Gainera, nazioarteko [[Hitzarmengintza|hitzarmen]] baten garapenerako deia luzatu zuen, [[Segurtasun (argipena)|segurtasuna]] bermatzeko batailan zauritutako soldaduez arduratzen ziren [[sendagile]]<nowiki/>entzako eta [[Kanpaina (argipena)|kanpaina]]<nowiki/>ko [[ospitale]]<nowiki/>entzako.<ref>{{erreferentzia|izena=Matt|abizena=Stefon|urtea=2011|izenburua=Christianity: History, Belief, and Practice|argitaletxea=The Rosen Publishing Group|orrialdea=p. 221|orrialdeak=|ISBN=978-1-61530-493-6|hizkuntza=En}}</ref>
[[Fitxategi:Henry Dunant-young.jpg|thumb|[[Jean Henri Dunant]] [[Suitza]]ko negoziogizon, [[filantropo]] eta gizateriaren aldeko aktibista, Gurutze Goriaren sorreraren sustatzailea.]]
1863an Gustave Moynierrek, Genevako abokatua eta Genevako [[Ongizate]] Publikoaren Elkarteko presidentea, Dunanten liburuaren kopia bat jaso zuen, eta eztabaidatzeko aurkeztu zuen elkarte horren bilera baten. Hasierako [[eztabaida]] horren ondorioz, elkarteak ikerketa batzorde bat eratu zuen Dunanten iradokizunen [[Bideragarritasun-azterketa|bideragarritasun]]<nowiki/>a aztertzeko eta, bide batez, nazioarteko [[Biltzar (argipena)|biltzar]] bat antolatzeko mugimendua abian jartzeko.<ref name=":2">{{erreferentzia|izena=François|abizena=Bugnion|urtea=2003|izenburua=The International Committee of the Red Cross and the Protection of War Victims|url=https://archive.org/details/nlsiu.362.87.bug.3.33315|argitaletxea=ICRC & Macmillan, Geneva|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=0-333-74771-2|hizkuntza=En}}</ref> Bost pertsonaz osatutako [[batzorde]] bat sortzea erabaki zuten, eta Dunant eta Moynierrez gain, honakoak izan ziren izendatutako kideak: Louis Appia [[Mediku|sendagilea]], eskarmentu handikoa [[landa inguruneko]] zirujau lan egiten; Appiaren lagun eta lankide Théodore Maunoir, Genevako [[Higiene]] eta [[Osasun]] Batzordekoa; eta Guillaume-Henri Dufour, [[Suitza]]<nowiki/>ko armadako ospe handiko [[jeneral]]a. Zortzi egun geroago, bost gizonek batzordeari izena ematea erabaki zuten, "''Zaurituei Laguntzeko Nazioarteko Batzordea''" izendatzeko. 1863ko urriaren 26tik 29ra, batzordeak antolatutako nazioarteko Biltzarra Genevan egin zen, gudu zelaian mediku zerbitzuak hobetzeko neurri posibleak garatzeko. Kongresuan 36 pertsona aritu ziren: gobernu nazionaletako hemezortzi [[Ordezkari (argipena)|ordezkari]] ofizial, [[Gobernuz kanpoko erakunde|gobernuz kanpoko]] beste erakundeetako sei ordezkari, atzerriko delegatu ofizialak ez ziren zazpi ordezkari, eta Nazioarteko Batzordeko bost kideak.<ref>{{erreferentzia|izena=Angela|abizena=Bennett|urtea=2005|izenburua=The Geneva Convention: The Hidden Origins of the Red Cross|url=https://archive.org/details/genevaconvention0000benn|argitaletxea=Sutton Publishing, Gloucestershire, England|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=0-7509-4147-2|hizkuntza=En}}</ref> Ordezkari ofizialek ordezkatzen zituzten estatuak eta erresumak hauek izan ziren: [[Austriar Inperioa|Austriar Inperioa,]] [[Badengo Dukerri Handia|Badengo Dukeri Handia]], [[Bavariako Erresuma]], [[Frantziako Inperioa]], [[Hannoverko Erresuma|Hanoverko Erresuma]], [[Hesse]]<nowiki/>ko [[Dukerri]] Handia, [[Italiako Erresuma]], [[Herbehereetako Erresuma]], [[Prusiako Erresuma]], [[Errusiar Inperioa|Errusiako Inperioa]], [[Saxoniako Erresuma]], [[Espainiako Erresuma]], [[Suedia]]<nowiki/>ko eta [[Norvegia]]<nowiki/>ko Erresuma Batuak, eta [[Britainia Handiko Erresuma|Britainia Handiko]] eta [[Irlandako Erresuma]] Batua.<ref>{{erreferentzia|izena=Angela|abizena=Bennett|urtea=2005|izenburua=The Geneva Convention. The Hidden Origins of the Red Cross|url=https://archive.org/details/genevaconvention0000benn|argitaletxea=Sutton Publishing, Gloucestershire|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=0-7509-4147-2|hizkuntza=En}}</ref>
1863ko urriaren 29an Biltzarrean hartutako azken ebazpenetan idatzitako proposamenen artean, honako hauek zeuden:
• [[Zauritutako gizona|Zaurituta]]<nowiki/>ko [[soldadu]]<nowiki/>ei laguntzeko nazio mailako elkarteak eratzea;
• Zauritutako soldaduenganako [[neutraltasun]]a eta [[Babes (argipena)|babesa]];
• Bataila-zelaian sorospen-laguntzarako indar [[Boluntariotza|boluntario]]<nowiki/>en erabilera;
• Kontzeptu hauek antolatzeko Biltzar osagarriak antolatzea;
• [[Medikuntza]]<nowiki/>ko pertsonak babesteko bataila-zelaian, [[Ikur|sinbolo]] arrunta ezartzea, hots, gurutze gorria duen [[besoko]] zuri bat.<ref>{{erreferentzia|izena=John F.|abizena=Hutchinson|urtea=1997|izenburua=Champions of Charity: War and the Rise of the Red Cross|url=https://archive.org/details/championsofchari0000hutc|argitaletxea=Westview Press, Boulder, Colorado|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=0-8133-3367-9|hizkuntza=En}}</ref>
Urtebete beranduago, [[Suitza]]<nowiki/>ko gobernuak [[Europa]]<nowiki/>ko herrialde guztietako gobernuak gonbidatu zituen, eta baita [[Ameriketako Estatu Batuak|Amerikako Estatu Batuak]], [[Brasilgo Inperioa]] eta [[Mexiko]]<nowiki/>ko Inperioa ere, Biltzar diplomatiko ofizial baten parte hartzera. Hamasei herrialdek guztira hogeita sei ordezkari bidali zituzten Genevara. 1864ko abuztuaren 22an, Biltzarrak Genevako lehenengo Hitzarmena onartu zuen "Guda eremuan armadetako zaurituen egoera hobetzeko". Hamabi estatu eta erresuma hauetako ordezkariek sinatu zuten hitzarmena: Suitzako Konfederazioa, Badengo dukerria, Belgikako Erresuma, Danimarkako Erresuma, Espainiako Erresuma, Frantziako Inperioa, Hesseko dukerria, Italiako Erresuma, [[Herbehereetako Erresuma]], [[Portugal]]<nowiki/>go eta [[Algarbe|Algarve]]<nowiki/>ko Erresuma, Prusiako Erresuma, eta [[Württembergeko Erresuma]].<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2017|izenburua="Convention for the Amelioration of the Condition of the Wounded in Armies in the Field. Geneva, 22 August 1864"|argitaletxea=Geneva, Switzerland: International Committee of the Red Cross ICRC|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
Hitzarmenak hamar artikulu biltzen zituen, gatazka armatuetako soldadu zaurituentzat, landa inguruneko langileentzat eta gatazka armatuetan erakunde humanitario jakin batzuentzat, neutraltasuna eta [[Babes (argipena)|babesa]] bermatzeko. Lehen aldiz, arau legalak ezartzen zirn.
[[Fitxategi:Les 5 fondateurs.jpg|thumb|Bost fundatzaileakː Gustave Moynier, Guillaume-Henri Dufour, [[Henri Dunant|Henry Dunant]], Louis Appia eta Théodore Maunoir.]]
[[Genevako Hitzarmenak|Genevako Hitzarmena]] sinatu ondoren, aurreneko nazio elkarteak sortu ziren Belgikan, Danimarkan, Frantzian, Oldenburgon, Prusian, Espainian eta Württembergen. Halaber 1864an, Louis Appia eta Charles van de Velde, azken hau [[Herbehereetako Erresuma|Herbehereeta]]<nowiki/>ko Armadako kapitaina, gatazka armatu baten Gurutze Gorriaren [[ikur]]<nowiki/>raren azpian lan egin zuten lehen delegatu independente eta neutral bihurtu ziren. Hiru urte geroago 1867an, Gerrako Zaurituen Erizaintzarako Nazioarteko Laguntza Elkarteen Nazioarteko lehen Biltzarrera deitu zuten.<ref>{{erreferentzia|izena=Henry|abizena=Dunant|urtea=1986|izenburua=A Memory of Solferino|argitaletxea=ICRC, Geneva 1986|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=2-88145-006-7|hizkuntza=En}}</ref>
1867an, [[Henri Dunant|Jean-Henri Dunant]]<nowiki/>ek [[Aljeria]]<nowiki/>ko negozio [[Porrot (argipena)|porrot]]<nowiki/>engatik sosik gabe zegoela deklaratu behar izan zuen, neurri batean Nazioarteko Batzorderako bere jarduera nekagarrietan, [[negozio]] interesak baztertu egin zituelako. Dunanten negozioen inguruko eztabaidak, eta ondorioz sortutako iritzi publiko negatiboak, Gustave Moynierrekin izandako etengabeko gatazkarekin batera, Dunant kide eta idazkari kargutik kanporatua izan zuen. Porrot [[iruzur]]<nowiki/>ra egotzita, [[Atxilotzeko europar agindu|atxilotze]]<nowiki/>ko agindua eman zitzaion. Ondorioz, Genevatik alde egin behar izan zuen, eta ez zen inoiz jaioterrira itzuli.<ref>{{erreferentzia|izena=Pierre|abizena=Boissier|urtea=1985|izenburua=History of the International Committee of the Red Cross. Volume I: From Solferino to Tsushima|url=https://archive.org/details/fromsolferinotot0000bois|argitaletxea=Henry Dunant Institute, Geneva, 1985|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=2-88044-012-2|hizkuntza=En}}</ref>
[[Fitxategi:Rotes Kreuz 1864.jpg|ezkerrera|thumb|Gurutze Gorria lanean 1864an.]]
Hurrengo urteetan, elkarte nazionalak Europako ia herrialde guztietan sortu ziren. Proiektuak XIX. mendearen amaieran hazten ari ziren sentimendu [[Abertzaletasun|abertzale]]<nowiki/>ekiko oihartzun ona izan zuen, eta elkarte nazionalak nagusitasun moral nazionalaren adierazle bezala bultzatu ziren.<ref>{{erreferentzia|izena=Shai M.|abizena=Dromi|urtea=2016|izenburua="For good and country: nationalism and the diffusion of humanitarianism in the late nineteenth century"|argitaletxea=The Sociological Review. 64 (2)|orrialdea=|orrialdeak=pp. 79–97|ISBN=doi:10.1002/2059-7932.12003.|hizkuntza=En}}</ref> 1876an, batzordeak "Gurutze Gorriaren Nazioarteko Batzordea" (ICRC) izena hartu zuen, gaur egun oraindik ere izendapen ofiziala duena. Bost urte geroago, Estatu Batuetako Gurutze Gorria, [[Klara Barton]]<nowiki/>en ahaleginaren bidez sortu zen.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=1907|izenburua="The Story of My Childhood"|argitaletxea=World Digital Library|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Gero eta herrialde gehiagok sinatu zuten [[Genevako Hitzarmenak|Genevako Hitzarmena]], eta praktikan gatazka armatuetan errespetatzen hasi ziren. Denbora gutxian, Gurutze Gorriak bultzada izugarria lortu zuen nazioartean errespetatutako mugimendu bezala, eta nazio elkarteak gero eta ezagunagoak bilakatu ziren, boluntarioen lana egiteko [[Gune babestua|gune]] bezala.
Lehen [[Bakearen Nobel Saria]] 1901ean eman zenean, [[Norvegia]]<nowiki/>ko Nobel Batzordeak Jean-Henri Dunanti eta [[Frédéric Passy]]<nowiki/>ri, nazioarteko [[Bakezaletasun|bakezale]] garrantzitsua, biei batera ematea erabaki zuen. Sariaren beraren [[ohore]]<nowiki/>a baino esanguratsuagoa, sari honek Jean-Henri Dunanten atzeratutako [[errehabilitazio]]<nowiki/>a ekarri zuen, eta Gurutze Gorriaren eraketan bere funtsezko eginkizunaren omenaldia izan zen. Dunant bederatzi urte geroago zendu zen Suitzako [[Heiden]]<nowiki/>go osasun zentro txiki baten. Bi hilabete lehenago, Gustave Moynier bere aspaldiko arerioa ere hil egin zen. Batzordearen historian aztarna utziz, inoizko presidente luzeena izan zelako.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=1994|izenburua=Handbook of the International Red Cross and Red Crescent Movement|argitaletxea=13th edition, International Committee of the Red Cross, Geneva|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=2-88145-074-1|hizkuntza=En}}</ref>
1906an, 1864ko Genevako Hitzarmena lehen aldiz berrikusi zen. Urtebete geroago, [[Haga]]<nowiki/>ko X Hitzarmenak, Hagako Nazioarteko Bake Konferentziako bigarren bilkuran onartuta, Genevako Hitzarmena [[itsasontzi]]<nowiki/>en gerrara hedatu zuen. 1914an [[Lehen Mundu Gerra]] hasi aurretik, ICRC sortu eta 50 urte lehenago Genevako Hitzarmena onartu zenetik, jadanik mundu osoan 45 laguntza elkarte nazional zeuden.<ref>{{erreferentzia|izena=Georges, Roger|abizena=Willemin, Heacock|urtea=1984|izenburua=International Organization and the Evolution of World Society. Volume 2: The International Committee of the Red Cross|url=https://archive.org/details/internationalcom0000will_f2m8|argitaletxea=Martinus Nijhoff Publishers, Boston|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=90-247-3064-3|hizkuntza=En}}</ref> Mugimendua Europatik eta Ipar Ameriketatik haratago hedatu zen, Erdialdeko eta [[Hego Amerika]]<nowiki/>ra (Argentinako Errepublika, Brasilgo Estatu Batuak, Txileko Errepublika, Kubako Errepublika, Mexikoko Estatu Batuak, Peruko Errepublika, El Salvadorko Errepublika, Uruguaiko Ekialdeko Errepublika, Venezuela Estatu Batuak), Asia (Txinako Errepublika, Japoniako Inperioa eta Siam Erresuma), eta [[Afrika]] (Hego Afrikako Batasuna).[[Fitxategi:World War I ambulance Pittsburgh 20th Century Club.png|thumb|Gurutze Gorriko anbulantzia, 1917an,]]
==== Lehen Mundu Gerra ====
[[Lehen Mundu Gerra]] hastearekin batera, ICRCk bere burua erronka handien aurrean aurkitu zuen, nazio bakoitzeko Gurutze Gorrien elkarteekin batera estuki lan eginaz soilik gaindituko zituenak. Mundu osoko Gurutze Gorriko [[Erizaintza|erizain]]<nowiki/>ak, [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batue]]<nowiki/>takoak eta [[Japonia]]<nowiki/>koak barne, indar armatuen zerbitzu medikoei laguntza ematera joan ziren [[Europa]]<nowiki/>n gerran parte hartzen zuten [[herrialde]]<nowiki/>etara. 1914ko abuztuan, gerra hasi eta berehala, ICRCk Gerrako [[Preso]]<nowiki/>en Nazioarteko Agentzia (POW) sortu zuen, eta urte amaierarako 1.200 langile [[Boluntariotza|boluntario]] inguru zituen. Gerra denboran, Agentziak 20 milioi eskutitz eta mezu inguru transferitu zituen, 1,9 milioi pakete, eta 18 milioi franko suitzar batu zituen donazioei esker, kaltetutako herrialde guztiei dirua emanez.
Gainera, Agentziaren esku hartzearen ondorioz, 200.000 preso inguru [[Truke|trukatu]] zituzten gerrako alderdien artean, gatibutzatik askatu ondoren jaioterrira itzultzeko. Agentziaren organigrama-txartelaren indizeak 7 milioi inguru aipamen pilatu zituen 1914tik 1923ra. Txartelaren indizeak 2 milioi atxilotu identifikatu eta haien familiekin harremanetan jartzeko [[Gaitasun (argipena)|gaitasun]]<nowiki/>a izan zuen. Aurkibidea osorik, mailegatuta dago gaur ICRCtik Geneveko Nazioarteko Gurutze Gorriaren eta Ilargi Gorriaren [[Museo]]<nowiki/>an. Indizea eskuratzeko eskubidea ICRCra mugatuta dago oraindik.
[[Fitxategi:Honneur à la Croix-Rouge-1915.JPG|thumb]]
Gerra osoan, ICRCk 1907ko [[Genevako Konbentzioak|Genevako Konbentzio]]<nowiki/>en betetzea kontrolatu zuen, alderdien eta bortxaketen inguruko kexak bidaliz zagozkien herrialdeei. Historian lehen aldiz [[Arma Kimikoak Debekatzeko Erakundea|arma kimiko]]<nowiki/>ak erabili zirenean, ICRCk gogor egin zuen protesta gerra mota berri honen aurka. Genevako Konbentzioen agintzarik izan gabe, ICRCk populazio zibilen sufrimendua arintzen saiatu zen. Ofizialki "lurralde okupatuak" izendatu ziren [[Eremu (argipena)|eremu]]<nowiki/>etan, ICRCk biztanleria zibilari lagundu zion, 1907ko [[Hagako Konferentziak eta Konbentzioak|Haga]]<nowiki/>ko "Legeak eta Gerraren Aduanak" Hitzarmenaren arabera.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2020|izenburua="Understanding the Hague Convention"|argitaletxea=travel.state.gov|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Hitzarmen hau ICRCren lanaren oinarri juridikoa ere izan zen gerrako presoentzat. Nazioarteko Gerrako Presoen Agentziaren lanez gain, presoen kanpamentuetara bisitak egitea ere helburuen artean zegoen. [[Europa]] osoko 524 kanpamentu izan ziren bisitatuak ICRCko 41 delegatuen aldetik, gerra amaitu arte.
1916 eta 1918 artean, ICRCk hainbat [[postal]] argitaratu zituen presoen kanpamentuetako eszenekin. Irudiek presoak eguneroko jardueretan erakusten zituzten, hala nola, etxeko gutunak banatzen. ICRCren asmoa presoen familiei [[itxaropen]] eta [[lasaitasun]] pixka bat eskaintzea zen, eta beren maitatuen patuari buruzko zalantzak arintzea. Gerra amaitu ondoren, 1920 eta 1922 artean, ICRCk 500.000 preso inguru jaioterrira itzultzea antolatu zuen. 1920an, aberriratze-zeregina Nazioen Liga sortu berriari eman zitzaion, eta horrek, [[Fridtjof Nansen]] zientzialari eta diplomatiko noruegiarra, "Gerra Presoen ber-aberriratzeko goi mailako Komisario” izendatu zuen. Bere legezko agintaldia gerrako [[errefuxiatu]]<nowiki/>ei eta lekualdatutako pertsonei laguntzea eta zaintzea izan zen, bulegoa Nazioen Ligako "Errefuxiatuentzako Goi Komisarioa" bilakatu zenean. Nansenek bere izeneko [[pasaporte]]<nowiki/>a asmatu zuen estatu gabeko errefuxiatuentzat, eta 1922an [[Bakearen Nobel Saria]] jaso zuen, eta ICRCko bi ordezkari izendatu zituen diputatu bezala.<ref>{{erreferentzia|izena=Florence|abizena=Farmborough|urtea=1975|izenburua=With the Armies of the Tsar: A Nurse at the Russian Front 1914–1918|url=https://archive.org/details/witharmiesofts00farm|argitaletxea=Stein and Day, New York|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=0-8128-1793-1|hizkuntza=En}}</ref>
[[Fitxategi:Transporting Ottoman injured at Sirkedji.jpg|thumb|Zauritutako otomandar bat Sirkecira eramaten.]]
Gerra amaitu baino urtebete lehenago, ICRCk 1917ko [[Bakearen Nobel Saria]] jaso zuen, gerra garaian egindako lan itzelagatik. Bakearen Nobel Sari bakarra izan zen 1914tik 1918ra bitartean. 1923an, Gurutze Gorriaren Nazioarteko Batzordeak bere politikaren aldaketa onartu zuen, kide berriak hautatzeko orduan. Ordura arte, [[Geneva]]<nowiki/>ko hiritarrak soilik izan zitezkeen batzordekideak. Mugaketa hori [[Suitza]]<nowiki/>ko herritarrak ere izendatzera zabaldu zen. Lehen Mundu Gerraren ondorio zuzenen artean, 1925. urtean itun bat onartu zela zegoen, non legez kanpo uzten zituen [[gas]] itogarri edo [[pozoitsu]]<nowiki/>ak, eta agente biologikoak arma gisa erabiltzea. Lau urte geroago, jatorrizko Hitzarmena berrikusi zen, eta Genevako bigarren Hitzarmena "[[Itsaso]]<nowiki/>ko Indar Armatuetako Kide Zaurituen, Gaixoen eta [[Naufragio|Naufrago]]<nowiki/>en Egoera Hobetzeari buruzkoa" ezarri zen. Lehen Mundu Gerrako gertakariek eta ICRCren inguruko jarduerek nabarmen handitu zuten, nazioarteko komunitatearen barruan, Batzordearen ospea eta agintea, eta bere eskumenen hedapena ekarri zuten.
Bestalde, 1934an gatazka armatuaren garaian lurralde okupatuetan biztanleria zibila babesteko, Gurutze Gorriaren Nazioarteko Biltzarrak konbentzio osagarria egiteko proiektuaren proposamena onartu zuen. Zoritxarrez, gobernu gehienek interes gutxi erakutsi zuten konbentzio hau gauzatzeko, eta ondorioz, Bigarren Mundu Gerra hasi aurretik indarrean sartzea ezinezkoa izan zen.
==== Bigarren Mundu Gerra ====
[[Fitxategi:RIAN archive 2153 After bombing.jpg|thumb|[[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobietar]] zibilak alemaniar bonbardaketa baten ondoren, suntsitutako etxeak utziz [[Leningradeko Setioa|Leningradeko setioan]], 1942ko abenduaren 10ean.]]
[[Holokaustoa|Holokausto]]<nowiki/>aren aurrean Gurutze Gorriaren eman zuen erantzuna, [[eztabaida]] eta [[kritika]] garrantzitsuen gaia izan da. 1944ko maiatza arte, ICRCk [[judu]]<nowiki/>en sufrimenduarekiko eta heriotzarekiko axolagabekeria kritikatu zuten. Gerra amaitu ondoren areagotu egin zen kritika, holokaustoaren horrenbesteko [[Kalte (argipena)|kalte]]<nowiki/>a ukaezina zenean. Alegazio horien defentsa bat izan zen, Gurutze Gorria erakunde [[Neutral (argipena)|neutral]] eta inpartzial bezala ospea mantentzen saiatu zela, [[Alemania]]<nowiki/>ko barne gaitzat ikusten zuena ez oztopatuz. Bestalde, Gurutze Gorriak [[Geneva]]<nowiki/>ko Hitzarmena sinatu zuen herrialdeetako gerrako [[preso]]<nowiki/>ak bere ardatz nagusitzat hartuz.<ref>{{erreferentzia|izena=Sébastien, Yan|abizena=Farré, Schubert|urtea=2009|izenburua="L'illusion de l'objectif" [The Illusion of the Objective]|argitaletxea=Le Mouvement Social|orrialdea=p. 72|orrialdeak=|ISBN=doi:10.3917/lms.227.0065|hizkuntza=Fr}}</ref>
Bigarren Mundu Gerran ICRCren lanaren oinarri juridikoa Genevako Konbentzioaren 1929ko berrikuspena izan zen. Batzordearen jarduerak Lehenengo Mundu Gerran egin zirenen antzerakoak izan ziren, hots, presoen kanpamentuak bisitatu eta jarraipena egitea, biztanle zibilarentzako sorospen laguntza antolatzea, eta presoei eta desagertutakoei buruzko mezuen [[trukaketa]] kudeatzea. Gerra amaitu orduko, 179 delegatuk 12.750 bisita egin zituzten presoen 41 herrialdetako kanpamentuetara. Gerrako Presoei buruzko informazio agentzia zentralak 3.000 langile zituen, presoen eskutitzen indizeak 45 milioi txarteletara ailegatu ziren, agentziak 120 milioi mezu trukatuz. Oztopo garrantzitsuena [[Nazionalsozialismo|nazi]]<nowiki/>ena izan zen, beraiek kontrolatutako nazien Gurutze Gorriak uko egin ziolako Genevako [[estatutu]]<nowiki/>ekin elkarlanean aritzeari, adibidez juduen [[deportazio]]a [[Alemania]]<nowiki/>tik kanpo, edo nazien kontzentrazio esparruetan egindako [[hilketa]] masiboak. Gainera, gatazkaren beste bi alderdi nagusiek, [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobietar Batasuna]] eta [[Japonia]], 1929ko Genevako Konbentzioetan parte hartu ez zutenez, legeak ez zituen behartzen konbentzioen arauak betetzera.<ref>{{erreferentzia|izena=David P.|abizena=Forsythe|urtea=1978|izenburua=Humanitarian Politics: The International Committee of the Red Cross|url=https://archive.org/details/humanitarianpoli0000fors|argitaletxea=Johns Hopkins University Press, Baltimore|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=0-8018-1983-0|hizkuntza=En}}</ref>
[[Fitxategi:"These are slave laborers in the Buchenwald concentration camp near Jena, many had died from malnutrition when U.S. troo - NARA - 535560.tif|thumb|Buchenwald [[kontzentrazio-esparru]]<nowiki/>ko langile behartuak, 1945ean.]]
Gerra garaian, ICRCk ezin izan zuen akordio bat lortu [[Alemania nazi|Alemania Nazi]]<nowiki/>arekin kontzentrazio esparruetan atxilotutakoei tratamenduari buruz, eta azkenean presioa aplikatzea alde batera utzi zuen, presoekin egindako lana eten ez zedin. Bestalde, ICRCk ezin izan zien sarraski kanpamentuetako eta juduen hilketa masiboei buruzko informazio fidagarririk eman Europako juduei, Erromari, etab.<ref>{{erreferentzia|izena=Jean-Claude|abizena=Favez|urtea=1999|izenburua=The Red Cross and the Holocaust|url=https://archive.org/details/redcrossholocaus0000fave|argitaletxea=Cambridge University Press|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> 1943ko azaroaren ondoren, ICRCk izenak eta kokapen ezagunak zituzten kontzentrazio esparruetara paketeak bidaltzeko baimena lortu zuen. Fardelok jasotzeko jakinarazpenak beste preso batzuek maiz sinatu zituztenez, ICRCk 105.000 atxilotuen identitateak erregistratu zituen kontzentrazio esparruetan, eta 1,1 milioi inguru pakete entregatu zituen, batez ere [[Dachau]], Buchenwald, Ravensbrück eta [[Sachsenhausen]] kontzentrazio esparruetan.
Maurice Rossel [[Berlin]]<nowiki/>era bidali zuten Nazioarteko Gurutze Gorriaren delegatu bezala, eta Theresienstadtera joan zen 1944an. Misio honetarako esperientziarik gabeko Rosselen aukeraketa, erakundearen "[[judu]]<nowiki/>en arazoarekiko" axolagabekeriaren [[Adierazgarritasun (estatistika)|adierazgarri]]<nowiki/>tzat hartua izan da, eta juduak defendatzeko Holokaustoan zehar egin zuen txostena "''ICRCren porrotaren ikur gisa''" izendatu dute .<ref>{{erreferentzia|izena=Sébastien, Yan|abizena=Farré, Schubert|urtea=2009|izenburua="L'illusion de l'objectif" [The Illusion of the Objective]|argitaletxea=Le Mouvement Social|orrialdea=|orrialdeak=pp. 65–83|ISBN=doi:10.3917/lms.227.0065.|hizkuntza=Fr}}</ref> Rosselen txostena [[Nazionalsozialismo|nazi]]<nowiki/>en [[propaganda]] kritikarik gabe onartzeagatik nabarmendu zen. Oker adierazi zuen, juduak ez zirela Theresienstadtetik deportatuak izan.<ref>{{erreferentzia|izena=Livia|abizena=Rothkirchen|urtea=2006|izenburua=The Jews of Bohemia and Moravia: Facing the Holocaust|argitaletxea=Lincoln: University of Nebraska Press|orrialdea=p. 258|orrialdeak=|ISBN=978-0-8032-0502-4|hizkuntza=En}}</ref> [[Claude Lanzmann]]<nowiki/>ek 1979an grabatu egin zituen bere esperientziak, ''"Bisitari baten ogibidea''" izeneko [[dokumental]]a ekoiztuz.<ref>{{erreferentzia|izena=R|abizena=Lanzmann|urtea=1997|izenburua=VIVANT QUI PASSE. AUSCHWITZ 1943 – THERESIENSTADT 1944|argitaletxea=Cine-holocaust.de|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=Fr}}</ref>
[[Fitxategi:Bundesarchiv Bild 101I-031-2436-03A, Russland, Hinrichtung von Partisanen retouched.jpg|thumb|[[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobietar]] zibilak, alemaniar armadak urkatuta. Errusiako Zientzien Akademiaren arabera, biktima zibilak 13,7 milioi hildako izan ziren.]]
1945eko martxoaren 12an, [[Jacob Burckhardt]] ICRCko presidenteak [[Ernst Kaltenbrunner]] [[Schutzstaffel|SS]]<nowiki/>ko jeneralaren mezua jaso zuen, ICRCko ordezkariek [[Kontzentrazio-esparru|kontzentrazio esparru]]<nowiki/>etara joateko baimena emanaz. Hitzarmena delegatu horiek gerra amaitu arte kanpalekuetan egon behar zutela [[Baldintza (argipena)|baldintza]]<nowiki/>rekin lotzen zen. Hamar delegatuk, horien artean Louis Haefliger ([[Mauthausen-Gusen kontzentrazio-esparrua|Mauthausen-Gusen]]), Paul Dunant (Theresienstadt) eta Victor Maurer ([[Dachau]]), zeregina onartu ondoren kanpamentuetan egon ziren. Louis Haefligerrek, tropa amerikarrei abisatuz, Mauthausen-Gusen indargabetzeko leherketa galarazi zuen.
Bestalde, Friedrich Born (1903–1963), [[Budapest]]<nowiki/>eko ICRCko delegatuak, [[Hungaria]]<nowiki/>ko 11.000tik 15.000ra arteko juduen bizitzak salbatu zituen. Eta Marcel Junod (1904-1961) [[Geneva]]<nowiki/>ko medikua izan zen [[bonba atomiko]]<nowiki/>a jaurti ondoren, [[Hiroshima]] bisitatu zuen lehen atzerritarra.<ref name=":3">{{erreferentzia|izena=André|abizena=Durand|urtea=1984|izenburua=History of the International Committee of the Red Cross. Volume II: From Sarajevo to Hiroshima|url=https://archive.org/details/nlsiu.361.7.dur-2.24407|argitaletxea=Henry Dunant Institute, Geneva|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=2-88044-009-2|hizkuntza=En}}</ref>
1944an, ICRCk bigarren [[Bakearen Nobel Saria]] jaso zuen. Lehen Mundu Gerran gertatu zen bezala. Gerra denbora nagusian, 1939tik 1945era bitartean, emandako Bakearen Sari bakarra izan zen. Gerra amaitzean, ICRCk Gurutze Gorriaren elkarte nazionalekin lan egin zuen, herrialde kaltetuenei laguntza emateko antolakuntzan. 1948an, Batzordeak txosten bat argitaratu zuen 1939ko irailaren 1etik 1947ko ekainaren 30era arteko gerraren inguruko jarduerak azalduz. ICRCek Bigarren Mundu Gerrako artxiboak, 1996an ireki zituen.<ref>{{erreferentzia|izena=Wylie|abizena=Neville|urtea=2002|izenburua=The Sound of Silence: The History of the International Committee of the Red Cross as Past and Present. In: Diplomacy and Statecraft|argitaletxea=Routledge/ Taylor & Francis|orrialdea=|orrialdeak=pp. 186–204|ISBN=ISSN 0959-2296|hizkuntza=En}}</ref> [[Fitxategi:PoW 1945.jpg|thumb|Budapest 1945. Gerrako bi mila preso italiarren aberriratzea.<br />]]
==== Bigarren Mundu Gerraren ondoren ====
1949ko abuztuan, lehendik zeuden Genevako bi [[Hitzarmengintza|hitzarmen]]<nowiki/>en berrikuspen gehiago egitea onartu zen. Hitzarmen gehigarri bat, “''[[Itsas]] Indar armatuetako kide zaurituen, gaixoen eta [[Naufragio|naufrago]]<nowiki/>en egoera hobetzeko konbentzio osagarria''”, gaur Genevako Bigarren Hitzarmena izenekoa, Hitzarmen orokorraren [[Babes (argipena)|babes]]<nowiki/>ean jarri zen, 1907ko [[Haga]]<nowiki/>ko Hitzarmenaren ondoren. Genevako 1929ko hitzarmena "Gerrako [[Preso]]<nowiki/>en Tratamenduaren buruzkoa" izan daiteke bigarren Hitzarmena, ikuspegi historiko batetik (benetan Genevan formulatu zelako), baina 1949. urteaz geroztik, hirugarren Hitzarmena deitu zitzaion. Izan ere, kronologikoki [[Haga]]<nowiki/>ko Hitzarmena baino geroago [[Sinadura|sinatu]] zelako. Bigarren Mundu Gerraren esperientziari erreparatuz, Genevako Laugarren Hitzarmena, "Gerra garaian pertsona zibilen babesari dagokion" hitzarmen berria ezarri zen. Era berean, 1977ko ekainaren 8ko [[Protokolo (argipena)|protokolo]] osagarriek, barne gatazketan aplikatu nahi izan zituzten, hala nola [[gerra zibil]]etan. Gaur egun, lau hitzarmenek eta horien gaineko protokoloek 600 [[Artikulu (argipena)|artikulu]] baino gehiago dituzte. Hedapen nabarmena, 1864ko lehen kongresuko 10 artikulu apalekin alderatuta.<ref>{{erreferentzia|izena=David P.|abizena=Forsythe|urtea=2003|izenburua="The International Committee of the Red Cross and International Humanitarian Law."|argitaletxea=Humanitäres Völkerrecht – Informationsschriften. The Journal of International Law of Peace and Armed Conflict|orrialdea=|orrialdeak=pp. 64–77|ISBN=ISSN 0937-5414|hizkuntza=En}}</ref>
[[Fitxategi:A sick Polish survivor in the Hannover-Ahlem concentration camp receives medicine from a German Red Cross worker.jpg|thumb|[[Hannover]]-Ahlemko [[kontzentrazio-esparru]]<nowiki/>an [[Polonia]]<nowiki/>ko gaixoa, Alemaniako Gurutze Gorriaren erizain baten sendagaia hartzen, 1945ean.]]
1963an mendeurrena ospatzeko, ICRCk, Gurutze Gorriaren Sozietateen Ligarekin batera, Bakearen hirugarren [[Nobel Sariak|Nobel saria]] jaso zuen. 1993az geroztik, [[Suitza]]<nowiki/>koak ez diren pertsonei baimena eman zitzaien [[Atzerritar|atzerria]]<nowiki/>n Batzordearen delegatu bezala aritzeko, aurretik soilik Suitzako herritarrei mugatuta zegoen zeregina. Ondorioz, ordutik hona Suitzako herritartasunik gabeko langileen kuota %35era igo da.
1990eko urriaren 16an, [[Nazio Batuen Batzar Nagusia]]<nowiki/>k erabaki zuen ICRCri behatzaile [[Statu quo ante bellum|status]]<nowiki/>a ematea, bere bilkura saioetarako eta batzordeen bileretarako. Hau izan zen, erakunde [[Pribatutasun|pribatu]] bati emandako lehen behatzaile statusa. Ebazpena 138 estatu-kidek batera proposatu zuten, eta Vieri Traxler italiar [[enbaxadore]]<nowiki/>ak aurkeztu zuen, [[Solferinoko gudua|Solferinoko gudu]]<nowiki/>ko erakundearen jatorria oroitzeko. Suitzako gobernuarekin 1993ko martxoaren 19an sinatutako akordioak, Suitzarekiko Batzordearen erabateko [[independentzia]] politikoa baieztatu zuen. Akordioak, Suitzan zeuden ICRCren [[jabetza]] guztien bortxaezintasuna babesten zuen, bere egoitza eta artxiboa barne, bazkideei eta langileei [[immunitate]] juridikoa emanaz. Eta baita, ICRC zerga eta tasetatik salbuesteaz gain, ondasunak, zerbitzuak eta dirua babesten zituen, eta betebeharrezko [[Transferentzia-prezio|transferentzi]]<nowiki/>ak bermatu. Halaber, ICRCri [[komunikazio]] pribilegio seguruak eskaintzen zizkion, atzerriko enbaxaden bezalako mailan, eta Batzordekideei Suitzan zein atzerrian bidaiatzea errazten zien.<ref name=":4">{{erreferentzia|izena=Caroline|abizena=Moorehead|urtea=1998|izenburua=Dunant's Dream: War, Switzerland and the History of the Red Cross|argitaletxea=HarperCollins, London|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=0-00-255141-1|hizkuntza=En}}</ref>
[[Gerra Hotza]]<nowiki/>ren amaieran, ICRCren lana [[Arrisku (segurtasuna)|arrisku]]<nowiki/>tsuagoa bihurtu zen. 90eko hamarkadan, delegatu gehiagok galdu zuten bizitza historiako edozein unetan baino, batez ere tokiko eta barneko gatazka armatuetan lan egiten zutenean. Gertaera horiek sarritan Genevako Hitzarmeneko arauek eta haien babes ikurrekiko errespetu falta erakutsi zuten. Hildako delegatu batzuk hauek izan ziren: <ref name=":5">{{erreferentzia|izena=Jean-Philippe, Louis|abizena=Lavoyer, Maresca|urtea=1999|izenburua=The Role of the ICRC in the Development of International Humanitarian Law. In: International Negotiation|argitaletxea=Brill Academic Publishers|orrialdea=|orrialdeak=pp. 503–527|ISBN=ISSN 1382-340X|hizkuntza=En}}</ref>
- Frédéric Maurice. 1992ko maiatzaren 19an hil zen, 39 urte zituela, eskoltatzen ari zen Gurutze Gorriaren garraioa [[Bosnia-Herzegovina|Bosnia]]<nowiki/>ko [[Sarajevo]] hirian erasoa jasan ondoren.
- Fernanda Calado ([[Espainia]]), Ingeborg Foss ([[Norvegia]]), Nancy Malloy ([[Kanada]]), Gunnhild Myklebust (Norvegia), Sheryl Thayer ([[Zeelanda Berria]]) eta Hans Elkerbout ([[Herbehereak|Herbeherea]]<nowiki/>k). 1996ko abenduaren 17ko goizaldera, lo zeudela erailak izan ziren, [[Txetxenia]]<nowiki/>ko Nowije Atagi hiriko ICRCko eremuko [[Ospitale|ospital]]<nowiki/>ean. Hiltzaileak ez ziren inoiz harrapatuak izan, eta ez zen hilketetarako itxurazko arrazoirik aurkitu.
- Rita Fox ([[Suitza]]), Véronique Saro ([[Kongoko Errepublika Demokratikoa]], lehenago Zaire izenarekin ezagutzen zena), Julio Delgado ([[Kolonbia]]), Unen Ufoirworth (ED Kongo), Aduwe Boboli (ED Congo) eta Jean Molokabonge (ED Kongo). 2001eko apirilaren 26an, bi autotan zihoazen Kongoko Errepublika Demokratikoko ipar-ekialdean laguntza misio baten, hiltzaile ezezagun batzuen zoritxarreko [[Eraso (argipena)|eraso]]<nowiki/>a jasan zutenean.
[[Fitxategi:Red Cross Parcel.jpg|thumb|[[Britainia Handia|Britainia Handi]]<nowiki/>ko Gurutze Gorriak [[Bigarren Mundu Gerra]]n atxilotuei bidaltzeko egindako fardeletako bat.]]
- Ricardo Munguia ([[El Salvador]]) [[Afganistango gerra (2001az geroztik)|Afganistanen]] ur ingeniari bezala lan egiten zuen, eta bertako lankideekin bidaiatzen ari zen 2003ko martxoaren 27an, haien autoa armatu ezezagunek geldiarazi zutenean. [[Exekuzio]] modura erail zuten, lankideek ihes egiteko baimena lortu zuten bitartean. 39 urte zituen, eta hilketaren ondorioz, ICRCk Afganistanen eragiketak aldi baterako etetea erabaki zuen.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2003|izenburua="Swiss ICRC delegate murdered"|argitaletxea=www.irinnews.org. IRIN|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
- Vatche Arslanian ([[Kanada]]). 2001. urtetik, [[Irak]]<nowiki/>en ICRC misioaren koordinatzaile logistiko bezala aritu zen. Irakeko Ilargi Gorriaren kideekin batera [[Bagdad]] zeharkatzen ari zela hil zen 2003ko apirilaren 8an, autoa ustekabean hiriko tiroketa borrokatik pasatu zenean.
- Nadisha Yasassri Ranmuthu ([[Sri Lanka]]). Erasotzaile ezezagun batzuk 2003ko uztailaren 22an hil zuten, bere autoa tirokatua izan zenean Bagdadeko hegoaldean dagoen [[Al-Hillah|Hilla]] hiritik gertu.<ref>{{erreferentzia|izena=David P.|abizena=Forsythe|urtea=2005|izenburua=The Humanitarians: The International Committee of the Red Cross|url=https://archive.org/details/humanitariansint0000fors|argitaletxea=Cambridge University Press, Cambridge|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=0-521-61281-0|hizkuntza=En}}</ref>
==== Afganistango Gerra ====
ICRC aktibo dago [[Afganistan]]<nowiki/>go gatazka guneetan, eta [[errehabilitazio]] fisikoko sei zentro sortu ditu minak kaltetutako [[Biktima|biktime]]<nowiki/>i laguntzeko. Haien laguntasuna nazioko eta nazioarteko indar armatuetara, zibiletara eta oposizio armatura hedatzen da. Afganistango gobernuaren eta nazioarteko indar armatuen zaintzapean [[atxilotu]]<nowiki/>ak bisitatu ohi dituzte. Eta baita, noizean behin sarbidea lortu dute [[taliban]]<nowiki/>ek atxilotutako pertsonak bisitatzeko.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2009|izenburua="Afghanistan: first ICRC visit to detainees in Taliban custody"|argitaletxea=Icrc.org.|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Oinarrizko lehen sorospenetarako prestakuntza eta laguntza [[Kit (argipena)|kit]]-ak eskaini dizkiete Afganistango segurtasun indarrei eta talibanen kideei, izan ere, ICRCko bozeramaile baten arabera, "ICRCren konstituzioak zehazten du gerraren ondorioz kaltetutako alderdi guztiak, ahalik eta modu egokienean tratatuko direla."<ref name=":1" /><ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2010|izenburua="Red Cross in Afghanistan gives Taliban first aid help".|argitaletxea=BBC News|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
=== Gurutze Gorriaren eta Ilargi Gorriaren Nazioarteko Federazioa ===
1919an, [[Britainia Handia|Britainia Handi]]<nowiki/>ko, [[Frantzia]]<nowiki/>ko, [[Italia]]<nowiki/>ko, [[Japonia]]<nowiki/>ko eta [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]]<nowiki/>etako Gurutze Gorriaren elkarteetako ordezkariak [[Paris]]<nowiki/>en elkartu ziren "Gurutze Gorriaren Elkarteen Liga" sortzeko. Jatorrizko ideia AEBetako Gurutze Gorriaren Henry Davison presidentearena zen. Liga honek Gurutze Gorriaren mugimenduaren nazioarteko jarduerak zabaldu zituen, ICRCren misio hertsietatik haratago, gerrak eragin ez zituen larrialdi egoerei sorospen laguntza emateko (esaterako, gizakiak edo [[natura]]<nowiki/>k eragindako [[Hondamen natural|hondamendi]]<nowiki/>ak). Amerikarrek jada hondamendien sorospen misio eskarmentu handia zuten, bere eginkizuna hasieratik zabaldu zutelako.
[[Fitxategi:FEMA - 15337 - Photograph by Andrea Booher taken on 09-10-2005 in Texas.jpg|thumb|Boluntarioek [[Katrina urakana|Katrina]] urakanaren biktimei laguntza ematen, [[Houston]]<nowiki/>go kiroldegian. ]]
Liga eratzea, Nazioarteko Gurutze Gorriaren ICRC erakundeaz gain, ez zen izan [[eztabaida]]<nowiki/>rik gabe, hainbat arrazoirengatik. ICRCk bi erakundeen arteko [[lehia]] posible bati buruzko zentzuzko kezka izan zituen. Ligaren sorrera ICRCren [[lidergo]] posizioa mugitzeko saiakera bezala ikusi zuten, eta pixkanaka bere zeregin eta gaitasun gehienak alde anitzeko instituzio batera igortzeko. Horretaz gain, Ligako kide fundatzaile guztiak entitate nazionaletako elkarteak ziren, edo Itun Hirukoitzeko ([[Errusiar Inperioa|Errusiako Inperioa]]<nowiki/>ren, [[Frantzia|Frantziako Errepublika]]<nowiki/>ren eta [[Britainia Handia]]<nowiki/>ren arteko ulermen informala) [[bazkide]] elkartuak. Ligaren jatorrizko estatutuek 1919ko maiatzetik aurrera, araudi gehiago jasotzen zituzten, bost elkarte fundatzaileek egoera [[Pribilegio|pribilegiatu]]<nowiki/>a lortzen baitzuten, Henry P. Davisonen ahalegini esker. Eta gainera, estatu batzuetako elkarte nazionalak behin betiko baztertzeko eskubidea zuten, hots, [[Alemania]], [[Austria]], [[Hungaria]], [[Bulgaria]], [[Turkia]], eta [[Errusia]]<nowiki/>ko Gurutze Gorriaren elkarte nazionala. Arau horiek, Gurutze Gorriaren nazioetako elkarteen arteko unibertsaltasun eta [[Berdintasun (argipena)|berdintasun]] printzipioen aurkakoak ziren, eta egoera horrek ICRC kezkatzen zuen.
Ligak antolatutako lehen sorospenetarako laguntza misioa [[Polonia]]<nowiki/>ko [[gosete]] eta ondorengo [[tifus]] [[izurri]]te<nowiki/>aren biktimen laguntzarakoa izan zen. Liga sortu zenetik lehen bost urtetan, 47 [[Dohaintza (argipena)|dohaintza]] eskaera aurkeztu zituen 34 herrialdetan eginiko misioetarako, Gurutze Gorriko lan mota honen beharraren adierazgarri ikusgarria. Eskaera horien ondorioz bildutako dirua, 685 milioi franko suitzaretara iritsi zen, honako erabilpenarekin: [[Errusia]], [[Alemania]] eta [[Albania]]<nowiki/>ko goseteen biktimen larrialdiko hornikuntzarako; [[lurrikara]]<nowiki/>k [[Txile]]<nowiki/>n, [[Persia]]<nowiki/>n, [[Japonia]]<nowiki/>n, [[Kolonbia]]<nowiki/>n, [[Ekuador]]<nowiki/>ren, [[Kosta Rika]]<nowiki/>n eta [[Turkia]]<nowiki/>n; eta [[errefuxiatu]]<nowiki/>en fluxuak [[Grezia]]<nowiki/>n eta [[Turkia]]<nowiki/>n. Ligako lehen hondamendi laguntza handia [[Japonia]]<nowiki/>n izan zen, 1923ko lurrikararen ondoren. Bertan, 200.000 pertsona inguru hil ziren, babesik gabeko [[Zauritutako gizona|zauritu]] kontaezinak utziz. Ligaren koordinazioa zela eta, Japoniako Gurutze Gorriaren elkarteak 100 milioi dolarreko [[ondasun]]<nowiki/>ak jaso zituen beste elkarteetatik. Bestalde, Ligak hasitako arlo berri bat, Gurutze Gorriaren nazioetako elkarteetan erakunde gazteak sortzea izan zen.<ref>{{erreferentzia|izena=William C.|abizena=Walters|urtea=2004|izenburua=An assessment of the capacity of the Red Cross National Societies to address the psychological and social needs of survivors of disasters and complex emergencies in Central and South America] (M.S.W. thesis)|argitaletxea=Wilfrid Laurier University|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
[[Errusiako Gerra Zibila|Errusiako Gerra Zibile]]<nowiki/>an ICRC eta Ligaren misio bateratua 1917tik 1922ra, mugimenduak barne gatazka baten parte hartu zuen lehenengo aldia izan zen, nahiz eta oraindik Genevako Konbentzioen agindu espliziturik gabe egon. Ligak, 25 elkarte nazional baino gehiagoren laguntzarekin, misioak antolatu zituen gosea eta gaixotasunak arintzeko, eta kaltetutako populazio zibilentzako janari eta bestelako laguntzak banatzeko. ICRCk [[Errusia]]<nowiki/>ko Gurutze Gorriaren elkartearekin lan egin zuen, eta gero [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobietar Batasun]]<nowiki/>eko elkartearekin, etengabe azpimarratuz ICRCren [[neutraltasun]]a. 1928an "Nazioarteko Kontseilua" sortu zen ICRC eta Ligaren arteko lankidetza koordinatzeko. Geroago, “Batzorde Iraunkorra”ren ardura izan zen. Urte berean, mugimenduaren estatutu komuna onartu zen lehenengo aldiz, mugimenduaren barnean ICRCri eta Ligari dagozkien eginkizunak definituz.<ref name=":2" />
[[Fitxategi:Soroslea donostia kontxa 001.jpg|thumb|Gurutze gorriko soroslea hondartzan.]]
[[Etiopia]] eta [[Italia]]<nowiki/>ren arteko [[Abisinia]]<nowiki/>ko gerran 1935-1936 bitartean, Ligak 1,7 milioi franko suitzarko laguntza hornitu zuen. [[Benito Mussolini]]<nowiki/>ren erregimen [[Faxismo|faxista]] italiarrak Gurutze Gorriaren lankidetzari uko egin ziolako, ondasun horiek Etiopiari soilik entregatu ziren. Gerra garaian, 29 pertsonak galdu zuten bizia Gurutze Gorriaren ikurraren babes esplizitua izan arren, gehienak Italiako Armadaren erasoengatik. Bestalde, Espainian 1936-1939 bitartean izandako gerra zibilean, Ligak berriro ere ICRCrekin bat egin zuen, 41 elkarte nazionalen laguntzarekin. Eta 1939an, Bigarren Mundu Gerraren zorian, Ligak bere egoitza [[Paris]]<nowiki/>etik [[Geneva]]<nowiki/>ra lekualdatu zuen, Suitzako [[neutraltasun]]a aprobetxatzeko. <ref name=":3" />
1952an, mugimenduaren 1928ko estatutu arrunta lehen aldiz berrikusi zen. Era berean, 1960tik 1970era bitartean, [[deskolonizazio]] garaian, jauzi izugarria izan zen Gurutze Gorriaren eta Ilargi Gorriaren elkarte aitortuen artean. 1960ko hamarkadaren amaieran, mundu osoan 100 elkarte baino gehiago zeuden. Bestalde, 1963ko abenduan, Federazioak eta ICRCk [[Bakearen Nobel Saria]] jaso zuten. 1983an, Liga "Gurutze Gorriaren eta Ilargi Gorriaren Elkarteen Liga" izendatu zuten, Ilargi Gorriaren ikurraren azpian jarduten zuten elkarte nazionalen kopurua gero eta handiagoa zelako. Hiru urte geroago, 1965ean onartutako mugimenduaren oinarrizko zazpi [[printzipio]]<nowiki/>ak bere estatutuetan sartu ziren. Ligaren izena 1991n aldatu zen berriro "Gurutze Gorriaren eta Ilargi Gorriaren Elkarteen Nazioarteko Federazioa" izendatzeko. 1997an, ICRCk eta IFRCk [[Sevilla]]<nowiki/>ko Hitzarmena sinatu zuten, gehiago zehaztuz bi erakundeen [[erantzukizun]]<nowiki/>ak mugimenduan. 2004an, IFRCk ordura arteko bere misio handiena hasi zuen [[Asia]]<nowiki/>ko hegoaldeko [[tsunami]]<nowiki/>en hondamendiaren ondoren. 40 elkarte nazional baino gehiago aritu ziren 22.000 boluntariorekin lan egiten, janaririk eta aterperik gabe utzitako biktima ugariei laguntza ematen eta [[Epidemia|epidemie]]<nowiki/>tatik babesten.<ref name=":5" />
== Jarduerak ==
=== Antolaketa ===
Mundu osoan 97 milioi pertsona daude ICRCrekin, Nazioarteko Federazioarekin eta Sozietate Nazionalekin batera, gehienak azken hauekin. 1965eko [[Viena]]<nowiki/>ko Nazioarteko Biltzarrak Mugimenduko alde guztiek partekatu beharko lituzketen oinarrizko zazpi [[printzipio]]<nowiki/>ak onartu zituzten, eta 1986an Mugimenduaren estatutu ofizialei gehitu zitzaizkien.
=== Oinarrizko printzipioak ===
1965eko urriaren 2tik 9ra egin zen [[Viena]]<nowiki/>ko Neue Hofburgeko 20. Biltzar Nagusian, ordezkariek Mugimenduaren osagai guztiek partekatzen dituzten oinarrizko funtsezko printzipioak "''aldarrikatu''" zituzten, eta Mugimenduaren estatutu ofizialei gehitu zitzaizkien 1986an. Izandako [[iraunkortasun]]<nowiki/>a eta [[Onarpenerako laginketa|onarpen]] unibertsala, sortu ziren prozesuaren emaitza da. Akordio bat lortzeko ahalegina egin beharrean, azken 100 urtetan komunak izan zituzten [[Eragiketa konkretuak|eragiketa]] eta [[antolakuntza]] unitate arrakastatsuak zein izan ziren jakiteko saiakera izan zen.
Ondorioz, Gurutze Gorriaren eta Ilargi Gorriaren oinarrizko printzipioak ez ziren ezagutzera eman, baizik eta aurkitu egin zituzten, nahita egindako aurkikuntza prozesu parte hartzaile baten bidez. Horrek are garrantzitsuagoa egiten du "izenburu" bakoitzaren azpian agertzen den testua, aipatutako printzipioaren zati [[Integral (argipena)|integral]] bat dela, eta ez denboraren edo tokiaren arabera aldatu daitekeen interpretazioaː<ref name="#1">{{erreferentzia|izena=Hans|abizena=Haug|urtea=1993|izenburua=Humanity for All: The International Red Cross and Red Crescent Movement|url=https://archive.org/details/nlsiu.361.77.hau.2.33314|argitaletxea=Henry Dunant Institute, Geneva in association with Paul Haupt Publishers, Bern|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=3-258-04719-7|hizkuntza=En}}</ref>
'''Gizatasuna'''
Gurutze Gorriko eta Ilargi Gorriaren Nazioarteko Mugimendua, [[gudu zelai]]a<nowiki/>n [[Zauritutako gizona|zauritu]]<nowiki/>ei bereizkeriarik gabeko asistentzia emateko nahiak sortuta, ahaleginak egiten ditu, nazioen barnean eta nazioartean duen ahalmenean, giza [[sufrimendu]]a saihesteko eta arintzeko edozein lurraldetan emanda ere. Bere helburua bizitza eta osasuna babestea eta pertsonen [[errespetu]]a bermatzea da. Herri guztien arteko elkar ulertzea, adiskidetasuna, lankidetza eta bake iraunkorra sustatzen ditu.
'''Inpartzialtasuna'''
[[Fitxategi:Malian Red Cross after a terrorist attack, Gao.jpg|thumb|Maliko Gurutze Gorria 2017ko urtarrilaren 18an, Gao taldearen atentatu terroristaren ondoren.]]
Ez du [[diskriminazio]]<nowiki/>rik egiten nazionalitate, arraza, erlijio sinesmenak, klase edo iritzi politikoei dagokionez. Gizabanakoen sufrimendua arintzen saiatzen da, beren beharren arabera soilik gidatuta eta larrienak diren kasuei lehentasuna emateko.
'''Neutraltasuna'''
Guztien konfiantza izaten jarraitzeko, Mugimendua ezingo da inoren alde jarri borroketan, ezta inolaz ere izaera politiko, arraza, erlijioso edo ideologi [[Eztabaida|eztabaide]]<nowiki/>tan parte hartuko.
'''Independentzia'''
Mugimendua independentea da. Elkarte nazionalek, beren gobernuen zerbitzu humanitarioetan laguntzaileak direnean eta dagozkien herrialdeetako legeen menpe dauden bitartean, beti [[Autonomia (argipena)|autonomia]] mantendu behar dute Mugimenduaren printzipioen arabera jarduteko une oro.
'''Borondatezko zerbitzua'''
Sorospen mugimendua [[Borondatezko gizarte aurreikuspeneko erakunde|borondatezkoa]] da, ez irabazteko desioagatik bultzatua.
'''Batasuna'''
Edozein herrialdetan Gurutze Gorriaren edo Ilargi Gorriaren Elkarte bat eta bakarra egon daiteke. Guztiei [[Ireki-oinarri|ireki]]<nowiki/>ta egonda, bere lan humanitarioa lurralde osora zabaldu behar du.
'''Unibertsaltasuna'''
Mundu osoan dago Gurutze Gorriaren eta Ilargi Gorriaren nazioarteko Mugimendua, eta elkarte guztiek [[Estatus plangintza|estatus]] berdina dute, elkarren artean ardura eta betebehar berdinak dituztela.
=== Nazioarteko Biltzarraren eta Batzorde Iraunkorraren jarduerak eta antolaketa ===
Gurutze Gorriaren eta Ilargi Gorriaren Nazioarteko Biltzarra, lau urtetan behin antolatzen dena, Mugimenduko erakunde instituziorik gorena da. Estatu guztietako erakundeen [[Ordezkaritzako demokrazia|ordezkaritza]]<nowiki/>k biltzen ditu, baita ICRC, IFRC eta [[Geneva]]<nowiki/>ko Konbentzioko estatu sinatzaileenak ere. Biltzarren artean, Gurutze Gorriaren eta Ilargi Gorriaren Batzorde Iraunkorra da organo gorena, eta biltzarrean hartutako [[Ebazpen (argipena)|ebazpen]]<nowiki/>ak betetzen direla gainbegiratzen du. Gainera, Batzorde Iraunkorrak ICRC eta IFRCren arteko lankidetza koordinatzen du.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2014|izenburua="Role and Mandate of the Standing Commission"|argitaletxea=Standing Commission of the Red Cross and Red Crescent|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> ICRCko bi ordezkari (presidentea barne)i, beste bi ordezkari IFRCkoak (presidentea barne) eta Nazioarteko Konferentziak hautatutako bost pertsonak osatzen dute. Batzorde [[Iraunkor]]<nowiki/>ra batez beste sei hilebetean behin biltzen da. Gainera, Mugimenduko Ordezkarien Kontseiluaren biltzarra bi urtez behin egiten da, Nazioarteko Federazioaren Batzar Nagusien arteko tartean. Ordezkarien Kontseiluak Mugimendurako jarduera bateratuak planifikatu eta koordinatzen ditu.<ref>{{erreferentzia|izena=André|abizena=Durand|urtea=1984|izenburua=History of the International Committee of the Red Cross. Volume II: From Sarajevo to Hiroshima|url=https://archive.org/details/nlsiu.361.7.dur-2.24407|argitaletxea=Henry Dunant Institute, Geneva|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=2-88044-009-2|hizkuntza=En}}</ref>
[[Fitxategi:Friedensnobelpreis-1963.jpg|thumb|1963ko [[Bakearen Nobel Saria]]<nowiki/>ren zeremonia. Ezkerretik eskuinera: [[Norvegia]]<nowiki/>ko Harald printzea, Norvegiako Olav erregea, ICRCko Leopold Boissier presidentea, eta Ligako John A. MacAulay presidentea.]]
=== Jarduerak eta antolaketa ===
==== ICRCren eginkizuna eta erantzukizunak ====
Nazioarteko eta barne [[gatazka]] armatuetako biktimen [[Bizitza (argipena)|bizitza]] eta [[Duintasunez eutsi|duintasun]]<nowiki/>a babestea da ICRCren eginkizun ofiziala, erakunde inpartzial, [[Neutral (argipena)|neutral]] eta [[Independentzia|independente]] bezala. 1997ko [[Sevilla]]<nowiki/>ko Akordioaren arabera, gatazketan mugimenduaren "Agentzia nagusia" da. Batzordearen zeregin nagusiak, [[Geneva]]<nowiki/>ko Konbentzioetatik eta bere estatutuetatik datozenak, honakoak dira:<ref name=":2" />
- Gerran dauden alderdiek [[Genevako Konbentzioak|Genevako Konbentzioa]] betetzen duten jarraipena egitea,
- Gudu zelaian [[Zauritutako gizona|zauritu]]<nowiki/>ak daudenentzako erizaintza eta laguntza antolatzea,
- Gerrako [[preso]]<nowiki/>en tratamendua gainbegiratzea,
- Gatazka armatu baten desagertutakoen bila laguntzea ([[lokalizazio]] zerbitzua),
- [[Biztanleria]] zibilaren babesa eta zaintza antolatzea, eta
- Gatazka armatuan dauden alderdien artean arbitratzea.
==== Egoera juridikoa eta antolamendua ====
ICRCk [[Suitza]]<nowiki/>ko Geneva hirian du egoitza, eta 80 herrialdeetan ere bulegoak ditu. Mundu osoan 12.000 enplegatu inguru izanik, horietako 800 Genevako egoitza nagusian lan egiten dute, eta 1.200 erbesteratuak daude. Hauen erdiak nazioarteko misioak kudeatzen dituzten delegatuak dira, eta beste erdiak [[mediku]]<nowiki/>ak, [[Agronomia|agronomo]]<nowiki/>ak, [[ingeniari]]<nowiki/>ak edo [[interprete]]<nowiki/>ak bezalako espezialistak. Azkenik, 10.000 enplegatu inguru, nazio mailako erakundeetako kideak dira, bertan lana eginaz.
Suitzako legearen arabera, ICRC elkarte [[Pribatutasun|pribatu]] bezala definitzen da. Herritarren ustearen aurka, ICRC ez da [[Gobernuz Kanpoko Erakundea (GKE)|Gobernuz Kanpoko Erakundea]], terminoaren zentzurik arruntenean, ezta nazioarteko erakundea ere. Bertako kide izatea (ko-optazio izeneko prozesuan) Suitzako herritarrei soilik mugatzen da, ez du legez definitutako beste GKE bezalako pertsona guztientzat kidetza irekia, ez eta mugarik gabeko kidetza politika. Bere izeneko "nazioarteko" hitzak ez du bere kidetzea aipatzen, baizik eta Genevako Konbentzioek definitzen duten bezala bere jardueren mundu-eremua. ICRCk [[pribilegio]] bereziak eta [[immunitate]] juridikoak ditu herrialde askotan, herrialde horietako zuzenbide nazionalaren arabera, edo Batzordearen eta dagozkien gobernu nazionalen arteko akordioen bidez.<ref name=":2" />
Bere estatutuen arabera, Batzordea Suitzako 15etik 25erainoko kidek osatzen dute, eta lau urtetarako izaten dira hautatuak. Kide batek izan dezakeen partaidetza kopuruari dagokionez ez dago mugarik, nahiz eta Batzordeko kideen hiru laurdenen gehiengoa behar izan, pertsona bat hirugarren [[agintaldi]]<nowiki/>aren ondoren berriro aukeratua izateko.
[[Fitxategi:Emblem of the ICRC.svg|thumb|ICRCen ikurra.]]
ICRCko organo nagusiak Zuzendaritza eta Batzarra dira. Zuzendaritza Batzordearen organo betearazlea da, eta zuzendari orokor batek eta bost sailetako zuzendariak osatzen dute: "[[Eragiketa konkretuak|Eragiketa]]<nowiki/>k", "[[Pertsona (argipena)|Pertsona]]<nowiki/>k", "[[Baliabide (argipena)|Baliabidea]]<nowiki/>k eta Eragiketa Laguntza", "[[Komunikazio]]a" eta "Nazioarteko [[Zuzenbide]]a eta Lankidetza Mugimenduaren barruan". Zuzendaritzako kideak Batzarrak izendatzen ditu, lau urtetan zerbitzatzeko. Batzarra, Batzordeko kide guztiek osatua, aldian behin deitzen da eta bere arduren artean daude [[Helburuen araberako kudeaketa|helburu]]<nowiki/>ak, [[Jarraibide (argipena)|jarraibide]]<nowiki/>ak eta [[estrategia]]<nowiki/>k zehaztea eta Batzordearen finantza gaiak gainbegiratzea. Eskuarki, Batzarreko presidentea Batzordearen presidentea ere izaten da. Gainera, Batzarrak bost kideko Batzar Kontseilua hautatzen du, eta gai batzuetan Batzar Osoaren izenean erabakitzeko [[Eskumen (zuzenbidea)|eskumen]]<nowiki/>a du. Kontseiluari dagokio Batzarreko bilerak antolatzea, eta baita Batzarraren eta Zuzendaritzaren arteko komunikazioa erraztea.<ref>{{erreferentzia|izena=David P.|abizena=Forsythe|urtea=2003|izenburua="The International Committee of the Red Cross and International Humanitarian Law."|argitaletxea=In: Humanitäres Völkerrecht – Informationsschriften. The Journal of International Law of Peace and Armed Conflict|orrialdea=|orrialdeak=pp. 64–77|ISBN=ISSN 0937-5414|hizkuntza=En}}</ref>
Genevako kokapena Suitzako [[frantses]] [[Hiztun elebiduna|hiztun]]<nowiki/>ean lurraldean dagoenez, ICRC normalean ''Gurutze Gorriaren Nazioarteko Batzordea (Comité international de la Croix-Rouge -'' CICR) frantses izenarekin egiten du lan. ICRCren ikur ofiziala Gurutze Gorria da hondo zurian, "COMITE INTERNATIONAL GENEVE" hitzak gurutzea inguratuz.<ref name=":6" />
==== Finantzaketa eta finantza gaiak ====
2009ko ICRCren aurrekontua mila milioi [[Suitzar franko|suitzar]] frankotik gora izan ziren. Diru horren zati handiena estatuetatik dator, Suitza barne [[Geneva]]<nowiki/>ko Konbentzioen gordailu bezala. Eta baita Gurutze Gorriaren estatuko elkarteetatik, Genevako Hitzarmeneko estatu sinatzaileetatik, eta [[Europar Batasuna|Europar Batasun]]<nowiki/>a bezalako nazioarteko erakundeetatik. ICRCri egindako ordainketa guztiak [[Borondatezko gizarte aurreikuspeneko erakunde|borondatezko]]<nowiki/>ak dira, eta batzordeak emandako bi errekurtso motaren arabera jasotzen dira dohaintzak: urteko egoitza-errekurtsoa barneko kostuak estaltzeko, eta [[larrialdi]]<nowiki/>ko errekurtsoak banakako misioetarako.
ICRCk 1.100 milioi franko suitzar eskatu zien emaileei 2010. urtean bere lana finantzatzeko. [[Afganistan]]<nowiki/>goa ICRCren operazio humanitario handiena bihurtu zen (86 milioi franko suitzar). Ondoren zeuden [[Irak]] (85 milioi franko) eta [[Sudan]] (76 milioi franko). [[Medikuntza]]<nowiki/>ko jardueretarako, 2010eko 132 milioi frankoko aurrekontua, 2009koa baino 12 milioi franko handiagoa izan zen.<ref name=":4" />
=== Nazioarteko Federazioaren jarduerak eta antolaketa ===
==== IFRCren eginkizuna eta erantzukizunak ====
IFRCk mundu osoko Gurutze Gorriaren eta Ilargi Gorriaren elkarteen arteko [[lankidetza]] koordinatzen du, eta elkarte ofizial berriak eratzen ditu oraindik elkarterik ez dagoen herrialdeetan. Nazioarteko agertokian, IFRCek sorospenetarako laguntza-misioak antolatu eta gidatzen ditu, hala nola, [[hondamen]] naturalak, gizakien hondamendiak, [[epidemia]]<nowiki/>k, masa errefuxiatuen hegaldiak eta bestelako [[larrialdi]]<nowiki/>ak. 1997ko [[Sevilla]]<nowiki/>ko Akordioaren arabera, IFRC da Mugimenduaren Agentzia nagusia gertatzen diren larrialdi egoeratan, beti ere gatazka armatuetatik kanpo.
IFRCk kaltetutako herrialdeetako elkarte nazionalekin [[lankidetza]]<nowiki/>n aritzen da, eta bakoitza Elkarte Nazional Eragilea (ONS) deitzen da. Eta baita laguntza eskaintzeko prest dauden beste [[herrialde]]<nowiki/>etako elkarteekin ere, hots, Elkarte Nazional Parte-hartzaileak (PNS) deitzen direnak. Nazioarteko Federazioaren Batzar Nagusian kide oso edo behatzaile onartutako 187 elkarteen artean, eskuarki 25-30 inguru aritzen dira PNS bezala beste herrialde batzuetan. Horien artean aktiboenak [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]]<nowiki/>ko Gurutze Gorria, [[Suedia]] eta [[Norvegia]]<nowiki/>ko Gurutze Gorria, [[Britainia Handia|Britainia Handi]]<nowiki/>ko Gurutze Gorria, eta [[Alemania]]<nowiki/>ko Gurutze Gorria elkarteak dira. Azken urteetan arreta jaso duen IFRCren beste eginkizun garrantzitsu bat, [[gerra]]<nowiki/>ko lurreko minak erabiltzeko kodifikatutako debekua da, eta minek [[Zauritutako gizona|zauritu]]<nowiki/>tako pertsonei laguntza medikoa, psikologikoa eta soziala ematea.
IFRCaren zereginak honela laburbildu daitezke:
• Printzipio eta [[balore]] humanitarioak sustatzea,
[[Fitxategi:IFRC logo 2020.svg|thumb|IFRCren ikurra.]]
• [[Laguntza]] ematea larrialdi handietan, hala nola hondamendi naturalak,
• Elkarte nazionalei laguntza ematea [[hondamen]]di<nowiki/>ak suertatzen direnean, borondatezko kideen hezkuntzaren bidez, eta ekipamendu eta sorospen hornikuntzak eskuratuz,
• Tokian tokiko [[osasun]] proiektuei laguntza emanaz,
• Elkarte nazionalei [[gazte]]<nowiki/>ekin lotutako jardueretan laguntzea.<ref>{{erreferentzia|izena=William C.|abizena=Walters|urtea=2004|izenburua=An assessment of the capacity of the Red Cross National Societies to address the psychological and social needs of survivors of disasters and complex emergencies in Central and South America (M.S.W. thesis)|argitaletxea=Wilfrid Laurier University|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
==== Egoera juridikoa eta antolamendua ====
IFRCk [[Geneva]]<nowiki/>n du egoitza. Gainera, bost zona bulego ditu ([[Afrika]], [[Amerika]]<nowiki/>k, [[Asia-Pazifikoa|Asia-Pazifiko]]<nowiki/>a, [[Europa]], eta [[Ekialde Ertaina]]-[[Ipar Afrika]]), 14 eskualdeko bulego iraunkorrak, eta baita 350 ordezkari inguru mundu osoko 60 ordezkaritzatan. IFRCren lanaren oinarri [[juridiko]]<nowiki/>a bere eraketa da, bere organo exekutiboa idazkaritza izanik, idazkari nagusi batek zuzentzen duena. [[Idazkaritza]]<nowiki/>k bost dibisio ditu, besteak beste, "Programa Zerbitzuak", "Balio humanitarioak eta [[diplomazia]] humanitarioa", "Gizarte Nazionala eta [[Ezagutza]]<nowiki/>ren [[Garapen (argipena)|Garapena]]" eta "Gobernantza eta [[Kudeaketa]] Zerbitzuak.
IFRCren erabakia hartzeko organo gorena Batzar Nagusia da, elkarte nazional guztietako [[Ordezkari (argipena)|ordezkari]]<nowiki/>ak bi urtez behin biltzen dituena. Beste zeregin batzuen artean, Batzar Nagusiak idazkari orokorra aukeratzen du. Batzar Nagusien deialdien artean, Gobernu Batzordea IFRCko organo nagusia da, eta hainbat arlotan erabakiak hartzeko eskumena du. Gobernu Batzordea IFRCko presidenteak eta presidenteordeak, [[Finantzak|Finantza]] eta [[Gazteria]] Batzordetako presidenteek, eta elkarte nazoinaletako hogei ordezkari hautatuak osatzen dute.<ref name="#1"/>
IFRCren ikurra Gurutze Gorriaren (ezkerreko) eta Ilargi Gorriaren (eskuineko) konbinazioa da, marko angeluzuzen gorri batez inguratutako hondo zuriaren gainean.
==== Finantzaketa eta finantza gaiak ====
IFRCren [[aurrekontu]]<nowiki/>aren zati nagusiak bertako kide diren elkarte nazionalen ekarpenek eta [[inbertsio]]<nowiki/>en diru-sarreren bidez [[Finantzak|finantza]]<nowiki/>tzen dituzte. Elkarteko kide bakoitzak egindako ekarpenen kopuru zehatza [[Ogasun (argipena)|Ogasun]] Batzordeak finkatzen du, hurrengo Batzar Nagusiak onartzeko. Edozein finantzaketa osagarri, batez ere sorospeneko laguntza misioetan aurreikusi gabeko gastuetarako, IFRCk argitaratutako "''deialdiei''" jarraituz,<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2016|izenburua="Appeals"|argitaletxea=IFRC|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> elkarte nazionalek, gobernuek, beste erakunde batzuek, korporazioek eta partikularrek borondatezko [[Dohaintza-kontratu|dohaintza]] bezala ematen dutenaz osatzen da.
=== Elkarte nazionalak ===
==== Aitortza ofiziala ====
[[Fitxategi:Gipuzkoa gurutzegorria 001.jpg|thumb|Gurutze Gorria larrialdi zerbitzu mediko zibila ematen. ]]
Gurutze Gorriaren eta Ilargi Gorriaren elkarteak munduko ia herrialde guztietan daude. Beraien nazioetan, sorospen nazionalaren betebeharrak eta erantzukizunak hartzen dituzte, Nazioarteko [[Zuzenbide]] Humanitarioak definitutako moduan. Mugimenduaren baitan, ICRC arduratzen da sorospen elkartea legez aitortzea Gurutze Gorriaren edo Ilargi Gorriaren elkarte ofizial bezala. Aitortzarako, arau zehatzak Mugimenduaren [[estatutu]]<nowiki/>etan zehazten dira. Estatutu hauetako 4. artikuluak "''Elkarte Nazionalak aitortzeko baldintzak''" ditu.
''Elkarte Nazional bezala aitortua izateko, 5. artikuluko 2 b) paragrafoko baldintza hauek bete beharko ditu:''
''1- Genevako Hitzarmena armadetako zauritu eta gaixoen egoera hobetzeko indarrean dagoen estatu independente baten lurraldean eratzea.''
''2- Aipatuko Estatuaren Gurutze Gorriko edo Ilargi Gorriko Elkarte Nazional bakarra izatea, eta mugimenduko beste elkarteekin harremanean egoteko ordezkatuko duen organo zentral batek zuzentzea.''
''3- Bere herrialdeko gobernu legalak behar bezala aitortzea, Genevako Konbentzioetan eta legeria nazionalean borondatezko laguntzarako oinarritutako elkartetzat, arlo humanitarioko botere publikoen laguntzaile bezala.''
''4- Mugimenduaren Oinarrizko Printzipioekin bat etorriz funtziona dezan ahalbidetzen duen status autonomoa izatea.''
''5- Gurutze Gorriaren edo Ilargi Gorriaren izena eta ikurra Genevako Konbentzioekin bat etorriz erabili.''
''6- Legezko eginbeharrak prestatzeko bake garaian antolatuta egon, gatazka armatuen kasuan estatutuetan zehaztutako zereginak bete ahal izateko.''
''7- Jarduerak Estatuaren lurralde osora hedatu.''
''8- Elkartearen kide boluntarioak eta langileak, arraza, sexu, klase, erlijio edo iritzi politikoak kontuan hartu gabe kontratatu.''
''9- Atxiki abian dauden estatutuetara, beste elkarteekin Mugimenduko baloreak partekatu, eta haiekin lankidetzan aritu.''
''10- Mugimenduaren Oinarrizko Printzipioak errespetatu, eta nazioarteko zuzenbide humanitarioaren printzipioen gidaritzapean egin lana.''
ICRCk Elkarte Nazionala onartzen duenean Nazioarteko Gurutze Gorriaren eta Ilargi Gorriaren Mugimenduaren partaide bezala, printzipioz Gurutze Gorriaren eta Ilargi Gorriaren Sozietateen Nazioarteko Federazioan onartuta dago, Nazioarteko Federazioaren Konstituzioaren eta Prozedura Arauen arabera.
Gaur egun 190 Elkarte Nazional daude aitortuak Mugimenduaren barruan, eta Nazioarteko Federazioko kideak dira. Mugimenduaren barruan aitortu diren sozietate nazional berrienak Maldivetako Ilargi Gorria Elkartea, (2011), Zipreko Gurutze Gorriaren Elkartea, Hego Sudango Gurutze Gorriaren Elkartea (2013) eta azkena, Tuvaluko Gurutze Gorria Elkartea (2016) dira.[[Fitxategi:A Turkish Red Crescent Staff.jpg|thumb|[[Turkia]]<nowiki/>ko Ilargierdi Gorriaren aktibistak umeei laguntzen. ]]
==== Nazio elkarteen jarduerak nazioan eta nazioartean ====
Bere antolaketa egiturarekin eta lanarekiko [[independentzia]] formala izan arren, elkarte nazional bakoitzak bere jaioterriko [[lege]]<nowiki/>en arabera jarraitzen du. Herrialde askotan, Gurutze Gorriaren eta Ilargi Gorriaren elkarteek salbuespenezko [[pribilegio]]<nowiki/>ak dituzte gobernuekin egindako hitzarmenengatik, edo "Gurutze Gorriaren Legeen" nazioarteko mugimenduak eskatzen duen moduan, independentzia osoa gordetzeko. Nazioarteko elkartearen betebeharrak eta [[erantzukizun]]<nowiki/>ak, Nazioarteko [[Zuzenbide]] Humanitarioak eta Mugimenduaren estatutuek definitzen duten moduan, laguntza humanitarioa gatazka armatuetan eta larrialdi krisietan, edo hondamendi naturaletan, [[familia]] loturak berriztatzeko jardueren bidez egiten dira.
Giza [[Baliabide (argipena)|baliabide]], tekniko, finantzario eta antolaketako ahalmenen arabera, elkarte nazional askok zeregin [[Osagarri (argipena)|osagarri]]<nowiki/>ak egiten dituzte beren jaioterriko herrialdetan, esate baterako, [[odol]]a emateko zerbitzuak edo [[Larrialdi medikuntza|larrialdi]] zerbitzu mediko zibilak (EMS). ICRC eta Nazioarteko Federazioa elkarte nazionalekin [[lankidetza]]<nowiki/>n aritzen dira nazioarteko misioetan, batez ere pertsona, material eta finantza baliabideekin, eta baita [[logistika]] antolatzen.
== Ikurren historia ==
=== Erabiltzen diren ikurrak ===
Ikurrek bi eginkizun nagusi dituzte:
* '''Babestekoa''': gerra garaian, ikurra daramaten pertsonak eta materialak neutroak direla esan nahi du.
* '''Adieraztekoa''': bake garaian, eta dagokion Elkarte Nazionalaren izenarekin batera, ikurra daramaten pertsonak eta materialak zein erakundetakoak diren adierazten du.
[[Fitxategi:Flag of Switzerland (Pantone).svg|thumb|Suitzako banderatik atera zen jatorrizko Gurutze Gorriaren ikurra.]]
==== Gurutze Gorria ====
[[Fitxategi:Flag of the Red Cross.svg|ezkerrera|thumb|Gurutze Gorriaren ikurra]]
Gurutze Gorriaren ikurra ofizialki [[Geneva]]<nowiki/>n 1863 onartu zen. Gurutze Gorriaren [[bandera]] ez da [[San Jurgi]]<nowiki/>ren gurutzearekin nahastu behar, [[Ingalaterra]]<nowiki/>ko, [[Bartzelona|Bartzelon]]<nowiki/>ako, [[Georgia]]<nowiki/>ko, [[Friburgo]]<nowiki/>ko eta beste toki batzuetako bandera baita. Nahasmen hori ekiditeko, babestutako ikurrari "[[Grezia]]<nowiki/>ko Gurutze Gorria" (gaur egun Gurutze Gorri Helenikoa) deitzen zaio. Termino hori [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batue]]<nowiki/>tako zuzenbidean ere erabiltzen da Gurutze Gorria deskribatzeko. Saint Jurgiren gurutze gorria banderaren ertzeraino hedatzen da, baina Gurutze Gorria ez.<ref name="#2">{{erreferentzia|izena=Pierre|abizena=Boissier|urtea=1985|izenburua=From Solferino to Tsushima|url=https://archive.org/details/fromsolferinotot0000bois|argitaletxea=Open Library|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=978-2-88044-012-1|hizkuntza=En}}</ref>
Gurutze Gorriaren bandera [[Suitza]]<nowiki/>ko banderaren kolorez aldatu den bertsioa da. 1906an, [[Otomandar Inperioa]]<nowiki/>ren argudioari amaiera emateko, hots, bandera [[kristautasun]]<nowiki/>ean zegoela sustraituta, Suitzako kolore federalak alderatuz Gurutze Gorriaren bandera eratu zela ideia sustatzea erabaki zen, nahiz eta jatorri horren frogak inoiz ez aurkitu.<ref name="#2"/><ref name=":6">{{erreferentzia|izena=Bugnion, François.|abizena=Bugnion, François.|urtea=1977|izenburua=The emblem of the Red Cross: a brief history|argitaletxea=ICRC (ref. 0316), Geneva|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
[[Fitxategi:Flag of the Ottoman Empire (1844–1922).svg|thumb|[[Otomandar Inperioa]]<nowiki/>ren banderatik atera zen jarorrizko Ilargierdi Gorriaren ikurra.]]
==== Ilargi Gorria ====
[[Fitxategi:Flag of the Red Crescent.svg|ezkerrera|thumb|Ilargierdi Gorriaren ikurra.]]
Ilargi Gorriaren ikurra lehen aldiz ICRCko boluntarioek erabili zuten [[Otomandar]] [[Inperio kolonial|Inperio]]<nowiki/>aren eta [[Errusia]]<nowiki/>ko Inperioaren 1876-188 arteko gatazka armatuan.
Sinboloa 1929an onartu zen ofizialki, eta orain arte mundu [[musulman]]<nowiki/>eko 33 estatuk aitortu dute. Gurutze gorriaren ikurra [[Suitza]]<nowiki/>ko banderaren (ikur erlijioso bat baino) kolorearen berraztertze ofizialarekin batera, Ilargi Gorria Otomandar Inperioko banderaren kolore-inbertsio batetik eratorritakoa da.
[[Fitxategi:Red Crystal with Star.svg|thumb|Magen David Adom-en nazioarteko ikurra Israeletik kanpo.]]
==== Kristal Gorria ====
[[Fitxategi:Flag of the Red Crystal.svg|ezkerrera|thumb|Kristal Gorriaren ikurra.]]
2005eko abenduaren 8an, Magen David Adom-en (MDA) presio gero eta handiagoari erantzunez, [[Israel]]<nowiki/>go larrialdietako mediku zerbitzua, hondamendiak, [[anbulantzia]]<nowiki/>k eta odol bankuak erabiltzen dute.
Horrela, Gurutze Gorriaren eta Ilargi Gorriaren mugimenduko kide oso bezalako statusa du.
Ikur berria (ofizialki Hirugarren Protokoloaren Ikurra, baina Kristal Gorriaz izenarekin ezagutzen dena), III. [[Protokolo (argipena)|Protokolo]]<nowiki/>a izenarekin ezagutzen den [[Genevako Konbentzioak|Genevako Konbentzio]]<nowiki/>en zuzenketa batekin izan zen onartua.
=== Erabilpenik gabeko aitortutako ikurrak ===
[[Iran]]<nowiki/>eko [[Lehoi]] Gorria eta [[Eguzkia]]<nowiki/>ren Elkartea 1922an sortu zen, eta Gurutze Gorriaren eta Ilargi Gorriaren mugimenduan onartu zuten 1923an. Hala ere, batzuk [[sinbolo]]<nowiki/>a Genevan 1864an sortu zutela diote, Iranen arerioak ziren otomandarren eta errusiar inperioaren ilargierdiaren eta gurutzearen aurka. Dena den, baieztapen hori Ilargi Gorriaren historiarekin bat ez datorren arren, historiak iradokitzen du Lehoi Gorria eta Eguzkia, Ilargi Gorria bezala, Errusiaren eta [[Turkia]]<nowiki/>ren arteko 1877-1878ko gerran pentsatuak izan zirela.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2005|izenburua="Protocol additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949, and relating to the Adoption of an Additional Distinctive Emblem (Protocol III), Article 1 – Respect for and scope of application of this Protocol".|argitaletxea=Icrc.org|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
=== Onartu gabeko ikurrak ===
[[Fitxategi:Faroe stamp 384 Red Cross.jpg|thumb|Faroe irletako zigilua.]]50 urte baino gehiagoz, [[Israel]]<nowiki/>ek Daviden [[Izar gorri (ikurra)|Izar Gorri]] bat gehitzea eskatu zuen, argudiatuz [[kristau]]<nowiki/>en eta [[musulman]]<nowiki/>en [[ikur]]<nowiki/>rak onartu zirenez, judu-ikurra ere izan beharko zela. Ikur hori Magen David Adomek (MDA) edo Daviden Izar Gorri bezala erabili zuen 1930eko Israelgo lehen laguntzako elkarteak, baina ez da [[Genevako Konbentzioak|Genevako Konbentzio]]<nowiki/>ek babestutako sinbolo gisa onartzen.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=1929|izenburua=South African Jewish year Book 1929,|argitaletxea=The Jews in South Africa: Saron and Hotz|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Daviden Izar Gorriaren lehen erabilera [[Hegoafrika]]<nowiki/>ko [[Anglo]]-[[Boer]] gerran izan zen (1899–1902), Ben Zion Aaronek [[Johannesburgo|Johannesburg]]<nowiki/>en sortu zuenean Anbulantzia Zerbitzuak Boertarren indar armatuei laguntza emateko. Hegoafrikako Errepublikako [[Paul Kruger]] presidenteak baimena eman zien Daviden izarra bere ikur gisa erabiltzeko, ohiko gurutze gorriaren ordez.
Gurutze Gorriaren eta Ilargi Gorriaren mugimenduak [[israeldar]]<nowiki/>ren eskaerari behin eta berriz uko egin zion urteetan zehar, Gurutze Gorriaren eta Ilargi Gorriaren ikurrek ez zutelako [[kristautasun]]<nowiki/>a eta [[islam]]<nowiki/>a irudikatzen, baizik eta Suitzako eta Otomandar banderetako koloreen berraztertzea zelako. Halaber, [[judu]]<nowiki/>ei (edo beste talde batzuei) ikur ezberdin bat baimenduz gero, ez lukete amaierarik izango beraientzako ere ikur bat aldarrikatzen duten talde erlijioso edo bestelakoen eskaerak. [[Geneva]]<nowiki/>tik arrazoitu zuten esanaz ikur gorrien ugaritzeak, Gurutze Gorriaren ikurraren jatorrizko asmoa kaltetuko zuela, hau da, arrazoi humanitarioetan babestutako ibilgailuak eta eraikinak markatzeko, ikur bakarrarekin ezagutzea mundu osoan.<ref>{{erreferentzia|izena=Bugnion, François.|abizena=Bugnion, François.|urtea=2006|izenburua=Towards a comprehensive Solution to the Question of the Emblem. Revised 4th edition|argitaletxea=ICRC (ref. 0778), Geneva|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
== 1996ko bahituen krisiaren arrazoibideak ==
[[Fitxategi:Timbre Turquie Croissant rouge 1928.jpg|ezkerrera|thumb|Turkiako zigilua.]]
ABC [[Australia]]<nowiki/>ko telebista kateak eta Rettet die Naturvölker [[eskubide]] [[Indigena|indigene]]<nowiki/>n taldeak, 1999an ''Odola Gurutzean'' izeneko [[dokumental]]<nowiki/>a kaleratu zuten. Gurutze Gorriak, [[Britainia Handia|Britainia Handi]]<nowiki/>ko eta [[Indonesia]]<nowiki/>ko [[militar]]<nowiki/>rekin batera, [[Mendebalde]]<nowiki/>ko [[Ginea Berria|Ginea Berri]]<nowiki/>ko hegoaldeko lurretan izan zen [[sarraski]] baten, parte hartu zuela salatu zuen. Munduko [[Fauna]]<nowiki/>ren [[Funts bermatu|Funtsa]]<nowiki/>ren Mapenduma [[bahitu]]<nowiki/>en krisian eman zen, 1996ko maiatzean, separatistak mendebaldeko eta Indonesiako [[Aktibismo|aktibista]]<nowiki/>k bahitu zituztenean.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2016|izenburua="Blood On the Cross — EngageMedia"|argitaletxea=Engagemedia.org|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=Denise|abizena=Leith|urtea=2002|izenburua=The politics of power: Freeport in Suharto's Indonesia|url=https://archive.org/details/politicsofpowerf0000leit|argitaletxea=University of Hawaii Press.|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=978-0-8248-2566-9|hizkuntza=En}}</ref>
Dokumentala emititu ondoren, Gurutze Gorriak jendaurrean jakinarazi zuen erakundetik kanpoko pertsona bat izendatuko zuela filmean egindako salaketak eta erantzukizunak ikertzeko. Piotr Obuchowicz izan zen hautatua. [[Txosten]]<nowiki/>ak irmo adierazten du inplikazioa egotzita zuten Gurutze Gorriaren langileak ez zirela presente egon. [[Helikoptero]] zuri bat ziurrenik operazio militar baten erabilia izan zela, baina helikopteroa ez zela Gurutze Gorrikoa, eta garai hartan eskualdean jarduten zuten hainbat erakunde [[militar]]<nowiki/>ren batek horrrela margotu ahal zuela. Agian Gurutze Gorriaren [[ikur]]<nowiki/>ra bera ere erabilia izan zen, nahiz eta ez zen frogarik aurkitu horretarako. Bestalde, [[bahitu]]<nowiki/>ak askatzeko operazio militarraren parte izanik, Gurutze Gorriaren helikoptero bat lurreratzen ari zela sinetsiz bertako jendea engainatu nahi zutela. Eta azkenik, autokritika bezala, Gurutze Gorriak azkarrago eta sakonago erantzun behar zuela arrazoibideak ikertzeko.<ref>{{erreferentzia|izena=Paul|abizena=Barber|urtea=2000|izenburua=TAPOL, the Indonesia Human Rights Campaign|argitaletxea=Irian Jaya: The Record|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
== Nazioarteko eguna ==
[[Maiatzaren 8]]an ospatzen da mundu osoan Gurutze Gorriaren Eguna.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* {{eu}} [https://web.archive.org/web/20111025125407/http://www.cruzrojagipuzkoa.com/ Gipuzkoako Gurutze Gorria]
* {{en}} [http://www.icrc.org/ Gurutze Gorriaren Nazioarteko Batzordea]
* {{en}} [http://www.ifrc.org/ Gurutze Gorriaren eta Ilargi Gorriaren Nazioarteko Federakundea]
* {{es}} [http://www.cruzroja.es/portal/page?_pageid=585,1&_dad=portal30&_schema=PORTAL30&P_CENT=15065 Gurutze Gorria Euskadin]
* {{fr}} [https://web.archive.org/web/20080913103259/http://www.croix-rouge.fr/goto/index.asp Gurutze Gorria Ipar Euskal Herrian ]
* {{es}} [https://web.archive.org/web/20090622075807/http://www.cruzrojazarautz.org/ Zarauzko Gurutze Gorria]
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Gurutze Gorria| ]]
[[Kategoria:Nazioarteko lankidetzaren Asturiasko Printzesa saridunak]]
[[Kategoria:1863an sortutako erakundeak]]
[[Kategoria:Gerraren ondorioak]]
so15ffc32nepacrwh62kkl8ukjdefmd
Argi-urte
0
3798
10006140
9949105
2024-12-20T18:04:02Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10006140
wikitext
text/x-wiki
{{Unitate infotaula}}
'''Argi-urte''' bat, maiz '''ly''' gisa aurkeztua<ref>{{Erreferentzia|izena=R. L.|abizena=Mutel|izenburua=Milliarcsecond structure of BL Lac during outburst|orrialdeak=236–238|hizkuntza=en|abizena2=Aller|abizena3=Phillips|izena2=H. D.|izena3=R. B.|data=1981-11|url=https://www.nature.com/articles/294236a0|aldizkaria=Nature|alea=5838|zenbakia=294|issn=1476-4687|doi=10.1038/294236a0|sartze-data=2024-10-15}}</ref> ([[ingeles]]ezko ''light-year''retik) [[luzera]] unitate bat da, [[astronomia]]n erabilia distantziak adierazteko. Zehazki 9.460.730.472.580,8 km dira, hau da, 9,4607304725808 × 10<sup>12</sup> km notazio zientifikoan. [[Nazioarteko Astronomia Batzordea]]ren definizioaren arabera, argi-urte bat da [[argi]]ak [[huts (fisika)|hutsean]] [[Juliotar urte (astronomia)|juliotar urte]] batean ([[Lurra|Lurreko]] 365,25 egun) egiten duen distantzia da<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=International Astronomical Union {{!}} IAU|url=https://www.iau.org/public/themes/measuring/|aldizkaria=www.iau.org|sartze-data=2024-10-15}}</ref>. "Urte" hitza bere barnean dagoenez, maiz [[denbora]] unitatetzat hartzen da, baina ez da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=How far is a light-year? Plus, distances in space|hizkuntza=en-US|data=2023-04-27|url=https://earthsky.org/astronomy-essentials/how-far-is-a-light-year/|aldizkaria=earthsky.org|sartze-data=2024-10-15}}</ref>.
Argi-urte unitatea gehienetan beste [[izar]] batzuetarako edo [[galaxia]] baten tamainakoa diren objektuak eta distantziak neurtzeko erabiltzen da, batez ere argitalpen ez espezializatuetan eta [[zientziaren dibulgazio]]an. [[Astronomo]] profesionalek gehiagotan erabiltzen dute [[parsec]] unitatea, 3,26 argi-urteren parekoa dena<ref name=":0" />.
== Definizioa ==
[[Nazioarteko Astronomia Batzordea]]ren definizioaren arabera, argi-urte bat [[Juliotar urte (astronomia)|Juliotar urte]] baten{{#tag:ref|Juliotar urte batek 365,25 egun irauten ditu. [[gregoriotar urte]] batek 365,2425 egun eta [[urte tropikal]] batek 365,24219 egun. Definizioko juliotar urteak zehazki 31.557.600 segundo ditu, zehazki 86.400 segundo irauten duten egunekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=IAU Website: Units|data=2007-02-16|url=https://web.archive.org/web/20070216041250/http://www.iau.org/Units.234.0.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-10-15}}</ref>.|group=oh}} eta [[argiaren abiadura]]ren (299792458 m/s) arteko biderketa da{{#tag:ref|Argiaren abiadura zehazki da 299792458 m/s, metroaren definizioaren parte baita.|group=oh}}. Bi balio hauek IAUren [[konstante astronomiko]]en sisteman txertatuta daude, eta 1984tik aurrera erabili dira. Konbertsioak, beraz, konstante horren baliotik abiatuta egiten dira.
'''Argi-urte 1''':
:= 9.460.730.472.580.800 [[metro]] (zehazki)
:≈ 9,461 [[petametro]]
:≈ 9.461 [[bilioi]] kilometro
:≈ 63241,077 [[unitate astronomiko]]
:≈ 0.306601 [[parsec]]
Ohiko laburdura "ly" da, baina ISO 80000:2006 arauak "l.y." erabili izan du orain gutxira arte. Beste hizkuntza batzuetan laburdurak ere egiten dira, hala nola "al" frantsesez, gaztelaniaz edo italieraz (''année-lumière'', ''año luz'' eta ''anno luce'', hurrenez hurren), "Lj" alemanez (''Lichtjahr'') eta beste batzuk. Euskaraz ez da ohikoa erabiltzea "au" laburdura, bereziki [[unitate astronomiko]] kontzeptuarekin talka egin dezakeelako.
1984 baino lehen urte tropikala erabiltzen zen, eta ez juliotar urtea. Gainera, argiaren abiadura neurtua zen, ez definitua. Sistema hori 1968tik 1983ra bitarte erabili zen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Explanatory supplement to the Astronomical almanac|url=https://archive.org/details/explanatorysuppl0003unse|argitaletxea=University Science Books|data=1992|edizioa=Rev. ed.|editore-abizena=Seidelmann|editore-izena=P. Kenneth|isbn=978-0-935702-68-2|sartze-data=2024-10-15}}</ref>. [[Simon Newcomb]]ek kalkulatutako J1900.0 urte tropikalak 31556925,9747 segundo zituen, eta argiaren abiadura 299792.5 km/s zen, eta horregatik argi-urte bat 9,460530×10<sup>15</sup> m zen, gaur egun ere hainbat testutan aurki daitekeen balioa<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Basic Constants|url=http://www.braeunig.us/space/constant.htm|aldizkaria=www.braeunig.us|sartze-data=2024-10-15}}</ref>.
Beste prezisio handiko balio batzuk ez dira IAUren sistemaren parte. Adibidez, hainbat iturri modernotan aurkitzen den 9,460536207×10<sup>15</sup> m balioa<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tables|url=https://www.astronomynotes.com/tables/tablesa.htm|aldizkaria=www.astronomynotes.com|sartze-data=2024-10-15}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=astronomical constants|data=2007-09-09|url=https://web.archive.org/web/20070909131655/http://www-acc.kek.jp/kekb/Introduction/misc/astronomical_constant.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-10-15}}</ref> urte gregoriotar bat eta definitutako argiaren abiaduraren arteko produktua da. 9,460528405×10<sup>15</sup> m<ref>{{Erreferentzia|izena=Thomas|abizena=Szirtes|izenburua=Applied Dimensional Analysis and Modeling|argitaletxea=McGraw Hill Professional|hizkuntza=en|abizena2=Rózsa|izena2=P.|data=1998|url=https://books.google.com/books?id=8Fk__-TUdCEC&pg=PA60|isbn=978-0-07-062811-3|sartze-data=2024-10-15}}</ref>, J1900.0 urte tropikalaren eta definitutako argiaren abiaduraren arteko produktua da.
== Historia ==
[[Friedrich Bessel]]ek Eguzkia ez den beste izar batekiko distantzia lehen aldiz arrakastaz neurtu eta urte gutxira agertu zen argi-urtearen unitatea, 1838an. [[61 Cygni]] zen izarra, eta [[Joseph von Fraunhofer]]rek diseinatutako 160 milimetroko [[heliometro]]a erabili zuen. Garai hartan, espazioan distantziak adierazteko unitaterik handiena [[unitate astronomiko]]a zen, Lurraren orbitaren erradioaren berdina, 150 milioi kilometrokoa. Termino horietan, 61 Cygni-ren [[paralaxia]]n oinarritutako kalkulu trigonometrikoek, 0,314 arku-segundokoak, erakusten zuten izarrarekiko distantzia 660.000 unitate astronomikokoa zela (9,9×10<sup>13</sup> km). Besselek gaineratu zuen argiak 10,3 urte behar dituela distantzia hori egiteko<ref>{{Erreferentzia|izenburua=London and Edinburgh Philosophical Magazine and Journal of Science|argitaletxea=Richard Taylor|hizkuntza=en|data=1839|url=https://books.google.com/books?id=UdChCg32-a0C&q=%22light+employs%22&pg=PA71|sartze-data=2024-10-24}}</ref>. Bere irakurleek argiaren gutxi gorabeherako igarotze-denboraren irudi mentalarekin gozatuko zutela onartu zuen, baina ez zuen argi-urtea unitate gisa erabili. Baliteke argi-urteetan distantziak adierazteko erresistentzia izatea, horrek paralaxia-datuen zehaztasuna murriztuko lukeelako, argiaren abiaduraren parametro ziurgabearekin biderkatzearen ondorioz.
[[Argiaren abiadura]] ez zen oraindik zehazki ezagutzen 1838an; bere balioaren estimazioa aldatu egin zen 1849an ([[Hippolyte Fizeau|Fizeau]]) eta 1862an ([[Léon Foucault|Foucault]]). Artean ez zen naturaren konstante funtsezkotzat jotzen, eta argia [[Eter (fisika)|eterrean]] edo espazioan zehar hedatzeak enigmatikoa izaten jarraitzen zuen.
Urte-argi unitatea 1851n agertu zen [[Otto Ule]]ren astronomia-dibulgazioko artikulu alemaniar batean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Deutsches Museum: Zeitschrift für Literatur, Kunst u. öffentliches Leben|argitaletxea=Brockhaus|hizkuntza=de|data=1851|url=https://books.google.com/books?id=QtBGAAAAcAAJ&q=lichtjahre&pg=PA728|sartze-data=2024-10-24}}</ref>. Ulek «urtean» amaitzen zen distantzia unitate baten izenaren arrunkeria azaltzen zuen, ordubeteko ibilaldiarekin (Wegstunde) alderatuz.
Dibulgazio astronomiko alemaniar garaikideko liburu batek ere adierazi zuen urte-argia izen arraroa dela<ref>{{Erreferentzia|izena=Adolph|abizena=Diesterweg|izenburua=Populäre Himmelskunde u. astronomische Geographie: Mit Figuren u. Sternkarten|argitaletxea=Enslin|hizkuntza=de|data=1855|url=https://books.google.com/books?id=0QIrAAAAcAAJ&q=lichtjahr&pg=PA250|sartze-data=2024-10-24}}</ref>. 1868an, aldizkari ingeles batek alemaniarrek erabiltzen zuten unitate gisa etiketatu zuen argi-urtea<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Student and Intellectual Observer of Science, Literature and Art|argitaletxea=Groombridge and sons.|hizkuntza=en|data=1868|url=https://books.google.com/books?id=Dko5AQAAMAAJ&pg=PA240|sartze-data=2024-10-24}}</ref>. Eddingtonek argi-urtea unitate desegoki eta garrantzirik gabekotzat jo zuen, batzuetan erabilera herrikoitik ikerketa teknikoetara iragazten zena<ref>{{Erreferentzia|izena=Arthur Stanley|abizena=Eddington|izenburua=Stellar movements and the structure of the universe|argitaletxea=London, Macmillan and co., limited|data=1914|url=https://archive.org/details/stellarmovements00eddirich?view=theater|sartze-data=2024-10-24}}</ref>.
Gaur egungo astronomoek [[parsec]]a nahiago izaten duten arren, argi-urteak izarrarteko eta galaxiarteko espazioaren hedadurak neurtzeko ere erabiltzen dira.
== Oharrak ==
{{erreferentzia zerrenda|taldea=oh}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Luzera unitate aurkibidea}}
[[Kategoria:Luzera unitateak]]
[[Kategoria:Astronomiako kontzeptuak]]
lci4aasn35mchy52drpcfjx8gftv3gk
Charles Darwin
0
3886
10005835
9885559
2024-12-20T13:23:22Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005835
wikitext
text/x-wiki
{{Wikipedia1000}}
{{HezkuntzaPrograma|Biologia eta geologia}}
{{Biografia infotaula automatikoa}}
'''Charles Robert Darwin''' ([[Shrewsbury]], [[Mendebaldeko Midlands (konderria)|West Midlands]], [[1809]]ko [[otsailaren 12]]– [[Kent]], [[Hego-ekialdeko Ingalaterra|South East England]], [[1882]]ko [[apirilaren 19]]) [[naturalista]], geologo eta biologo [[Ingalaterra|ingelesa]] izan zen.<ref name=":12">{{erreferentzia|izena=Adrian, James, Janet|abizena=Desmond, Moore, Browne|urtea=2004|izenburua="Darwin, Charles Robert"|argitaletxea=Oxford Dictionary of National Biography (online ed.). Oxford, England: Oxford University Press|orrialdea=|orrialdeak=pp. 241–244|ISBN=doi:10.1093/ref:odnb/7176. {{ISBN|978-0-19-861411-1}}|hizkuntza=En}}</ref> Eboluzio biologikoaren ideia hautespen naturalaren bitartez proposatu zuelako ezaguna da, beste zientzialari batzuekin batera, hain zuzen, Alfred Russel Wallacekin. 1859. urtean ''Espezieen jatorria'' izeneko lana argitaratu zuen.<ref>{{erreferentzia|izena=Jerry A.|abizena=Coyne|urtea=2009|izenburua=Why Evolution is True|url=https://archive.org/details/whyevolutionistr00coyn|argitaletxea=Viking|orrialdea=|orrialdeak=pp. 8–11|ISBN=978-0-670-02053-9|hizkuntza=En}}</ref> Darwinen esanetan, bizidun espezie guztiek arbaso komun batetik eboluzionatu zuten hautespen naturalari esker. Eboluzioak komunitate zientifikoaren onespena lortu zuen, baina aldi berean, eboluzioa hautespen naturalaren ondorioz gertatzen zela azaltzen zuen teoriak ez zuen onarpenik izan 1930<ref name=":1">{{Erreferentzia|izena=John|abizena=van Wyhe|urtea=2007|izenburua=«Mind the gap: Did Darwin avoid publishing his theory for many years?»|argitaletxea=Notes and Records of the Royal Society 61|orrialdea=|orrialdeak=pp. 190-191|ISBN=doi:10.1098/rsnr.2006.0171|hizkuntza=En|data=2008|url=http://dx.doi.org/10.1353/jvc.0.0023|aldizkaria=Journal of Victorian Culture|alea=1|zenbakia=13|issn=1750-0133|doi=10.1353/jvc.0.0023|sartze-data=2018-11-15}}</ref>. urtera arte. Gaur egun, eboluzio modernoaren sintesiaren oinarriak jasotzen dira Darwinek idatzitako teorian.<ref>{{erreferentzia|izena=Edward J.|abizena=Larson|urtea=2004|izenburua=Evolution: The Remarkable History of a Scientific Theory|url=https://archive.org/details/evolutionremarka00lars|argitaletxea=Modern Library|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=978-0-679-64288-6|hizkuntza=En}}</ref> Teoriak egokitze batzuk jasan dituen arren, Darwinen aurkikuntzak abiapuntutzat hartzen dira Biologian, biziaren dibertsitatearen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Darwin Online The Complete Works of Charles Darwin Online ✓|url=http://dx.doi.org/10.1163/1872-9037_afco_asc_3140|aldizkaria=African Studies Companion Online|sartze-data=2018-11-15}}</ref> gainean egindako behaketen emaitzak azalpen logiko baten bitartez batzen dituelako.
Darwin 16 urterekin [[Edinburgh|Edimburg]]<nowiki/>oko Unibertsitatera medikuntza ikastera joan zen. Hala ere, denbora pasa ahala, medikuntzako ikasketak baztertu zituen ornogabe itsastarrak aztertzeko. Darwin medikuntza ikasten zegoenean, birritan ebakuntza-gela batean aritzeko aurkeztu zuen bere burua, eta bietan ihes egin zuen hunkituta. “Hau izan zen kloroformoaren zorioneko egunak baino lehenago”, idatzi zuen haren autobiografian.<ref>{{erreferentzia|izena=Bentley|abizena=Glass|urtea=1959|izenburua=Forerunners of Darwin|argitaletxea=Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press|orrialdea=p. iv.|orrialdeak=|ISBN=978-0-8018-0222-5|hizkuntza=En}}</ref> Geroago, [[Cambridgeko Unibertsitatea|Cambridge]]<nowiki/>o Unibertsitateak natur zientziekiko pasioa areagotzen lagundu zion. [[HMS Beagle]]-n egindako bost urteko bidaiak goi-mailako geologo moduan hartutako ospea sendotu zuen; haren behaketek eta teoriek [[Charles Lyell|Charles Lyel]]-ek proposatutakoapurkako aldaketa geologikoari buruzko ideiak babesten zituzten, eta ''Bidaiako egunerokoa'' izeneko liburua argitaratzeak idazle entzutetsu egin zuen.<ref name=":2">{{erreferentzia|izena=John|abizena=van Wyhe|urtea=2008|izenburua="Charles Darwin: gentleman naturalist: A biographical sketch"|argitaletxea=Darwin Online|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
Bizitza basatiaren antolamenduari buruz eta bere bidaian jasotako fosilei esker piztutako jakin-mina dela eta, Darwinek espezieen transmutazioari buruz ikertzen hasi zen, eta 1838. urtean, hautespen naturalaren eztabaidak plazaratu zituen arren, denbora behar zuen ikerketa sakon bat egiteko, eta haren lan geologikoek lehentasuna zuten.<ref name=":4">{{erreferentzia|izena=Peter J.|abizena=Bowler|urtea=2003|izenburua=Evolution: The History of an Idea (3rd ed.)|url=https://archive.org/details/evolutionhistory0000bowl_n7y8|argitaletxea=University of California Press|orrialdea=|orrialdeak=pp. 178–179, 338, 347|ISBN=978-0-520-23693-6|hizkuntza=En}}</ref> 1858. urtean bere teoria idazten zegoen bitartean, [[Alfred Russel Wallace]]-k antzeko ideia deskribatzen zuen saiakera bidali zion Darwin-i eta, horrela bien teorien baterako argitalpena egitera behartu zuen.<ref>{{erreferentzia|izena=B. G.|abizena=Beddall|urtea=1968|izenburua="Wallace, Darwin, and the Theory of Natural Selection"|argitaletxea=Journal of the History of Biology. 1 (2)|orrialdea=|orrialdeak=pp. 261–323|ISBN=doi:10.1007/BF00351923|hizkuntza=En}}</ref>
Bere funtsezko lana, ''[[Espezieen jatorriaz|Espezieen jatorria]] hautaketa naturalaren bidez, edo arrazen kontserbazioa bizitzarako borrokan hobetuta'', 1859an argitaratua, naturan behatutako aniztasunaren azalpena, belaunaldietan eboluzioaren ondorioz metatutako aldaketei zor zaiola ezarri zuen.<ref name=":5">{{erreferentzia|izena=Adrian, James|abizena=Desmond, Moore,|urtea=1991|izenburua=Darwin|url=https://archive.org/details/darwin0000desm|argitaletxea=London: Michael Joseph, Penguin Group|orrialdea=|orrialdeak=pp. 487–488, 500|ISBN=978-0-7181-3430-3|hizkuntza=En}}</ref> 1871an Gizakiaren bilakaera eta hautespen naturala ''Gizakiaren jatorria eta hautaketa sexuaren arabera'' liburuan landu zituen, eta ondoen baita ''Animalien eta gizakien emozioen adierazpena'' lanean (1872). Botanikari buruzko ikerketen azken lan batzuk ere argitaratu zituen, eta 1881an argitaratutako azken lanean ''Landare onddoen eraketa zizareen ekintzen bidez'' lurraren onddoak eta horien eragina lurraren eraketan jorratu zuen.<ref>{{erreferentzia|izena=R. B.|abizena=Freeman|urtea=1977|izenburua=The Works of Charles Darwin: An Annotated Bibliographical Handlist|url=https://archive.org/details/worksofcharlesda0000free|argitaletxea=Folkestone: Wm Dawson & Sons Ltd|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=978-0-208-01658-4|hizkuntza=En}}</ref>
Darwin gizakiaren historiako pertsonaiarik garrantzitsuenetako bat bezala deskribatua izan da,<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2011|izenburua="Special feature: Darwin 200"|argitaletxea=New Scientist|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> eta bere lanaren aparteko izaera aitortuz, XIX. mendean erregetzakoa ez zen bost pertsonaietako bat izan zen estatu hiletekin saritua, eta [[Westminster abadia|Westminster Abadia]]<nowiki/>n lurperatu zuten, [[John Herschel]] eta [[Isaac Newton]]<nowiki/>en ondoan.<ref name=":3">{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2016|izenburua="Westminster Abbey. Charles Darwin"|argitaletxea=Westminster Abbey, Home. Leff 2000, Darwin's Burial|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
== Biografia ==
=== Lehen urteak eta hezkuntza ===
Charles Robert Darwin [[Shrewsbury]]-n, [[Shropshire]]-n, [[Ingalaterra]]n, jaio zen, 1809 otsailaren 12an.<ref>{{erreferentzia|izena=Adrian J.|abizena=Desmond|urtea=2002.|izenburua="Charles Darwin"|argitaletxea=Encyclopædia Britannica|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Robert Darwin enpresari eta mediku aberatsak izandako sei seme-alabengatik bosgarrena izan zen.<ref>{{erreferentzia|izena=John H.|abizena=Wahlert|urtea=2001|izenburua="The Mount House, Shrewsbury, England (Charles Darwin)"|argitaletxea=Darwin and Darwinism. Baruch College|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Erasmus Darwin-en eta Josiah Wedgwood-en iloba zen. Bi familiek antzinako tradizio unitarista jarraitzen zuten. Dena den, Wedgood familiak [[Anglikanismo|anglikalismo]]<nowiki/>a bereganatu zuen. Robert Darwin [[librepentsalari]]<nowiki/>a zen eta eliza anglikano<ref>{{Erreferentzia|izena=S|abizena=Lock|izenburua=Browne 300: festival at Norwich.|orrialdeak=47–48|data=1982-07-03|url=http://dx.doi.org/10.1136/bmj.285.6334.47|aldizkaria=BMJ|alea=6334|zenbakia=285|issn=0959-8138|doi=10.1136/bmj.285.6334.47|sartze-data=2018-11-15}}</ref> batean bataiatu zuen haren semea, nahiz eta amarekin Charles eta bere anaiak ofizio unitaristetara joan. 8 urterekin, Charlesek, Historia Naturalarekiko eta espezie-eredu desberdinen bildumekiko zaletasuna handia zuen. Hori dela eta, 1817. urtean eguneko eskolan inskribatu zen. Urte horretako uztailean bere ama hil zen. 1818. urteko irailean, Shrewsburyko eskola anglikanoan inskribatu zen, bere anaia Erasmusekin batera.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Desmond & Moore|urtea=1991|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=pp. 12–15|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
Darwinek 1825eko uda mediku ikastun bezala igaro zuen, aitari laguntzen [[Shropshire]]<nowiki/>ko behartsuak artatzen, Erasmusekin batera [[Edinburgheko Unibertsitatea|Edinburgheko Unibertsitate]]<nowiki/>ra joan aurretik. Han klaseak nazkagarriak iruditu zitzaion, eta kirurgia berriz jasanezina. Ondorioz, ez zen larregi saiatzen medikuntza ikasketetan. Taxidermia ikasi zuen John Edmonstonekin, [[Hego Amerika]]<nowiki/>ko oihanetan Charles Watertoni lagundu zion esklabo beltz askatuarekin. Eta maiz ikusi zitzaion "gizon adimentsu eta oso atsegina"rekin eserita.<ref name=":6">{{erreferentzia|izena=Charles|abizena=Darwin|urtea=1958|izenburua=The Autobiography of Charles Darwin 1809–1882|argitaletxea=Ed. Nora Barlow. London: Collins|orrialdea=|orrialdeak=pp. 232–233|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
Edinburgon eman zuen bigarren urtean elkarte Plinianoan sartu zen.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Desmond & Moore|urtea=1991|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=pp. 31–34|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Erakunde hori historia naturalaren ikasleek osatzen zuten eta bertan egindako debateak materialismo erradikalera bideratzen joan ziren. Darwinek Robert Edmundek egindako ornogabe itsastarren anatomia eta bizi-zikloen ikerketetan parte hartu zuen.
Darwin Robert Jamesonek emandako Historia Naturaleko kurtsoan asko aspertzen zen, geologiaren eta neptunismoaren eta plutonismoren inguruko edukiak lantzen baitzituen. Landareen sailkapena ikasi zuen eta unibertsitateko museoko bilduma-lanetan lagundu zuen<ref>{{Erreferentzia|izena=Angela|abizena=Browne-Miller|izenburua=Intelligence Policy|data=1995|url=http://dx.doi.org/10.1007/978-1-4615-1865-5|doi=10.1007/978-1-4615-1865-5|sartze-data=2018-11-15}}</ref>.
Medikuntzako irakasgaiak alde batera utzi izanak bere aita nahigabetu zuen. Horren ondorioz, 1928an bere aitak Christ’s College de [[Cambridgeko Unibertsitatea|Cambridge]]<nowiki/>ra bidali zuen, gerora apaiz Anglikanoa bilakatzeko. Hala ere, Darwinek zaldiketa eta arku-tiroko klaseak nahiago zituen ikastea baino. Bere lehengusuak, William Fox-ek, kakalardo bilketen zaletasuna piztu zion. Darwin oso gogotsu aritu zen kakalardoen inguruko azterketak egiten eta hainbat kakalardo-eredu berri aurkitu zituen eta ''Illustrations of British entomology'' gidaliburuan argitaratu zituen. John Stevens Henslow [[botanika]] irakaslearen lagun mina bilakatu zen eta hainbat [[naturalista]] ospetsu ezagutu zituen.<ref name=":13">{{erreferentzia|izena=E. Janet|abizena=Browne|urtea=1995|izenburua=Charles Darwin: vol. 1|argitaletxea=Voyaging. London: Jonathan Cape|orrialdea=|orrialdeak=pp. 377–378|ISBN=978-1-84413-314-7|hizkuntza=En}}</ref> Horiek “Henslowrekin ibiltzen den gizona” moduan ezagutzen zuten. 1831ko urtarrileko azken azterketa Darwin ondo gainditu zuen, hamargarren geratuz 178 ikasleren artean.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Browne|urtea=1995|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=p. 97|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
Charles Darwin [[Cambridgeko Unibertsitatea|Cambridg]]<nowiki/>en geratu behar izan zen 1831eko ekainera arte. Denbora horretan bere pentsamenduaren bilakaeran funtsezko eragina izango zuten hiru obra irakurri zituen<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=von Sydow|urtea=2005|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=pp. 5–7|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>: Lehena Paleyren ''Teologia Naturala'', egokitzapen biologikoaren defentsan tratatu klasikoetako bat, zuzenbide naturalaren bidez jainkozko diseinuaren frogagiria. Bigarrena [[John Herschel]]<nowiki/>ek argitaratu berria zuen ''Natur Filosofiaren azterketaren aurretiko diskurtsoa'', non filosofia naturalaren azken xedea lege horiek arrazoibide induktiboarekin ulertzea zen, behaketan oinarrituta. Eta azkenik, [[Alexander von Humboldt]]<nowiki/>en ''Kontinente Berriko eskualde ekinokzioetara bidaia''. Naturaren ezagutzan aurrera egiten sutsu lagundu nahi zuen, eta Darwinek ikaskide batzuekin [[Tenerife]] bisitatzea aurreikusi zuen, tropikoen historia naturala aztertzeko. Bidaia prestatzen ari zen bitartean, [[Adam Sedgwick]]<nowiki/>en geologia ikastaroan matrikulatu zen, eta ondoren uda osoan zehar [[Gales]]<nowiki/>en geruzak mapetan kokatzen lagundu zion.<ref name="#1">{{erreferentzia|izena=|abizena=Darwin|urtea=1958|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=pp. 67–68|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Browne|urtea=1995|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=pp. 128–129, 133–141|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
=== ''Beagle'' ''itsaontziaren'' bidaia ===
[[Fitxategi:Voyage of the Beagle-en.svg|thumb|400px|ezkerrera|''Beagle'' [[itsasontzi]]aren bidaia.|alt=]]
Sedgwick Galesen utzi ondoren, Darwinek astebete igaro zuen [[Barmouth]]e<nowiki/>ko ikasle kide ohiekin, eta abuztuaren 29an itzuli zen etxera. Bertan Henslowren eskutitza zuen, proposatuz [[HMS Beagle]] itsasontziko [[Robert FitzRoy]] kapitainak supernumerario autofinantzatu moduan joateko leku bat zuela, azpimarratuz jaun batentzat zela eta ez "biltzaile soil batentzat”. Itsasontziaren espedizio lau astetan abiatzekotan zen, [[Hego Amerika]]<nowiki/>ko kostaldea topografiatzeko helburuarekin.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2009|izenburua="Darwin Correspondence Project – Letter 105 – Henslow, J. S. to Darwin, C. R., 24 Aug 1831"|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Robert aitak ez zuen egoki ikusten semea bi urterako bidaian abiatzea, denbora galtzea zelakoan, baina Josiah Wedgwood bere koinatuak konbentzitu eta finantzatu zuen.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Desmond & Moore|urtea=1991|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=pp. 94–97|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Charles Darwinek bere [[Bilduma (argipena)|bilduma]]<nowiki/>ren kontrol pribatua mantentzeko ardura hartu zuen, itzuleran erakunde [[zientifiko]] garrantzitsu bati uzteko asmoz.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Browne|urtea=1995|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=pp. 204–210|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
Beagle ontziaren bidaiak bost urte iraun zuen. [[Plymouth]] badiatik abiatu zen 1831ko abenduaren 27an, eta [[Falmouth (Kornualles)|Falmouth]]<nowiki/>en porturatu zen 1836ko urriaren 2an.<ref name=":0">{{erreferentzia|izena=Richard|abizena=Keynes|urtea=2000|izenburua=Charles Darwin's zoology notes & specimen lists from H.M.S. Beagle|argitaletxea=Cambridge University Press|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=978-0-521-46569-4|hizkuntza=En}}</ref> Fitzroyk proposatukoari jarraiki, Darwin gazteak bere denbora gehiena ikerketa geologikoei eta bizidun aleen bilketari eskaini zion, Beagle ontziak kosta kartografiatu<ref>{{Erreferentzia|argitaletxea=Elsevier|orrialdeak=ix–xi|data=2000|url=http://dx.doi.org/10.1016/b978-0-443-06261-2.50002-3|aldizkaria=Energy Medicine|isbn=9780443062612|sartze-data=2018-11-15}}</ref> eta korronte ozeanikoak aztertzen zituen bitartean. Darwinek ohar zehatzak hartu zituen bidaia osoan zehar, eta erregularki bidaltzen zituen haren aurkikuntzak [[Cambridge]]-ra, bere familiarentzako gutuneria luze batekin batera. Gerora, gutun horiek haren bidaia-egunerokoa bilakatuko ziren. Nahiz eta geologia, [[entomologia]] eta [[ornogabe]] itsastarren [[disekzio]]a<nowiki/>ren inguruko ezagutzak izan, ez zen aditua beste hainbat materia zientifikotan.<ref>{{erreferentzia|izena=Gordon, Randal|abizena=Chancellor; Keynes|urtea=2006|izenburua="Darwin's field notes on the Galapagos: 'A little world within itself'"|argitaletxea=Darwin Online|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Hori dela eta, espezimen ugari bildu zituen, itzulitakoan beste aditu batzuek zehatzago azter zitzaten. Zorabioekin arazoak izaten zituen. Hala ere, bere ohar gehienak [[Ornogabe|ornogabe itsastarren]] inguruan idatzi zituen, batutako [[plankton]]-bilduma zabalaren ingurukoak besteak beste.<ref name=":0" /><ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Keynes|urtea=2001|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=pp. 21–22|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
[[Cabo Verde|Cavo Verde]]<nowiki/>ko Santiago uhartean eginiko lehen eskalan, arroka bolkanikoetako geruza zuri batek maskor-arrastoak zituela ikusi zuen Darrwinek. Fitzroyk aurretik utzia zion Charles Lyellen ''Geologiaren Printzipioak'' lana, non printzipio uniformeak ezartzen ziren, eta [[Erliebe (geografia)|erliebe]]<nowiki/>a denboraren garai luzeetan zehar emandako hondoratzetan sortzen zen.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Browne|urtea=1995|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=pp. 183–190|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Darwinek fenomeno hori Lyellen ikuspuntutik ulertu zuen, eta etorkizunean geologiari buruzko lan bat idaztea ere pentsatu zuen.<ref>{{erreferentzia|izena=Richard|abizena=Keynes|urtea=2001|izenburua=Charles Darwin's Beagle Diary|argitaletxea=Cambridge University Press|orrialdea=|orrialdeak=pp. 41-42|ISBN=978-0-521-23503-7|hizkuntza=En}}</ref>[[Brasilen banaketa administratiboa|Brasilen]], liluraturik geratu zen [[baso]] [[tropikal]]a<nowiki/>rekin, baina [[esklabotza]] biziki gorrotatu zuen.<ref>{{erreferentzia|izena=Charles|abizena=Darwin|urtea=1958|izenburua=The Autobiography of Charles Darwin 1809–1882|argitaletxea=Barlow, Nora (ed.) London: Collins|orrialdea=|orrialdeak=pp.73-74|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
[[Punta Alta de Comalesbienes|Punta Altan]] eta [[Montehermoso|Monte Hermoso]]<nowiki/>ko [[Amildegi (argipena)|amildegi]]<nowiki/>etan, [[Bahía Blanca]]<nowiki/>tik gertu, [[Argentina]]n, lehen mailako aurkikuntza bat egin zuen. Muino batean, desagertutako [[ugaztun]] erraldoien fosilak aurkitu zituen, geroago iraungitako [[bibalbio]]<nowiki/>en aztarna modernoekin batera. Hortz baten bidez, ordura arte gutxi ezagutzen zen [[megaterio]]<nowiki/>a identifikatu zuen.<ref>{{erreferentzia|izena=E. Janet|abizena=Browne|urtea=1995|izenburua=Charles Darwin: vol. 1 Voyaging|argitaletxea=London: Jonathan Cape|orrialdea=|orrialdeak=pp. 223-235|ISBN=978-1-84413-314-7|hizkuntza=En}}</ref> Aurkikuntza horiek espezieen aldakortasunaren inguruan aurkitu zituen lehen ebidentziak izan ziren, eta hautespen naturalaren inguruko lanketari eman zioten hasiera. Bestalde, interes handia piztu zuten [[Ingalaterra]]<nowiki/>ra itzulitakoan. Barnealdeko gautxoekin zaldiz ibiltzen zen bitartean, geologia aztertzen eta [[fosil]] gehiago biltzen aritu zen. Horrez gain, bertako natibo eta [[kriollo]]<nowiki/>en arazo [[sozial]]<nowiki/>ez, [[politiko]]<nowiki/>ez eta [[Antropologia|antropologiko]]<nowiki/>ez jabetu zen. Bertako bi [[Ñandu arrunt|ñandu]] motak lurralde ezberdinetan bizi zirela ere ikusi zuen, nahiz eta gune batzuetan gainjarri.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2008|izenburua="Darwin Online: 'Hurrah Chiloe': an introduction to the Port Desire Notebook"|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
[[Harridura-perpaus|Harridura]]<nowiki/>z ikusi zuen leku desberdinen araberako [[fauna]]<nowiki/>ren eta [[flora]]<nowiki/>ren aniztasuna. Horrela ulertu ahal izan zuen, bereizketa geografikoa eta bizi baldintza desberdinak elkarrengandik aldatzen ziren populazioen kausa zirela. Hegoalderako bidaian jarraituz, harriz betetako lautada leunduak ikusi zituen, eta bertan maskorren hondarrak goragune txikiak sortzen zituztela. Lyell-en bigarren lana irakurtzen ari zenez, berak deskribatu zituen espezieen "sorkuntza zentroak" zirela suposatu zuen, nahiz eta lehenengo aldiz Lyellk defendatutako espezieen desagertzearen kontzeptuak zalantzan jartzen hasi.<ref>{{erreferentzia|izena=Charles|abizena=Darwin|urtea=1845|izenburua=Journal of researches into the natural history and geology of the countries visited during the voyage of H.M.S. Beagle round the world, under the Command of Capt. Fitz Roy, R.N. 2d edition|argitaletxea=London: John Murray|orrialdea=|orrialdeak=pp. 205-208|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
[[Fitxategi:HMSBeagle.jpg|thumb|Bost urteko bidaia egin zuen Darwinek [[HMS Beagle]] itsasontzian, munduari bira ematen.]]
[[Tierra del Fuego|Suaren Lurraldean]], Beaglen lehen espedizioan joandako bertako hiru [[yagan]] indigenen itzulera izan zen. Aurrekoan itsasontziratu egin zituzten prestakuntza jasotzeko, beren kideen aurrean [[Misiolariaren jarrera|misiolari]] gisa jarduteko. Darwinek pertsona atseginak eta zibilizatuak zirela ikusi zuen, nahiz eta bertako beste [[indigena]]<nowiki/>k “basati miserableak eta degradatuak" iruditu, hango [[animalia]] [[Basati (argipena)|basati]]<nowiki/>enak ziren antzekoak. Baina Darwinentzat, bereizketa hori oinarri kulturalengatik zen, ez arrazagatik. Bere lankide zientifikoek ez bezala, animalien eta pertsonen artean ez zegoela desberdintasun gaindiezinik susmatzen hasi zen.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Browne|urtea=1995|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=pp. 243–244, 248–250, 382–383|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Urtebete pasa ondoren, misioa bertan behera utzia zuten, eta itzuli zen yaganetako bat, Jemmy Button izen kristaua eman ziotena, beste indigenekin bizi zen ezkonduta, eta [[Ingalaterra]]<nowiki/>ra itzultzeko ez zuela inongo asmorik adierazi zien.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Keynes|urtea=2001|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=pp. 226–227|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
[[Txile]]<nowiki/>n, Darwin lurrikararen lekuko izan zen [[Concepción (Txile)|Concepción]] herrian, eta lurraren altxaketa baten zantzuak ikusi zituen. Besteak beste, itsas [[muskuilu]]<nowiki/>zko [[maskor]] metaketak, [[itsasgora]]<nowiki/>ren marra baino altuago. Era berean, [[Andeak|Ande]]<nowiki/>etako mendietan maskorren hondarrak ere aurkitu zituen, eta baita hondartzan hazitako zuhaitz fosilizatuak.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Desmond & Moore|urtea=1991|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=pp. 160–168, 182|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Horrek pentsarazi zuen, lurraren mailak gora egin ahala, [[uharte]] ozeanikoak hondoratzen ari zirela, eta horrela eratu zirela [[koral]] [[arrezife]]<nowiki/>en [[atoloi]]<nowiki/>ak.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Darwin|urtea=1958|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=pp. 98–99|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
Handik gutxira [[Galapagos uharteak|Galapagos]] uharteetan, geologikoko gazteak, Darwin antzinako "sorrera-zentro" baten frogak bilatzeari ekin zion, eta kontinenteko barietatearekin erlazionatutako [[negu-txori]]<nowiki/>en barietateak aurkitu zituen, uhartetik uhartera aldatu egiten zirenak. [[Dortoka]] [[oskol]]a<nowiki/>k ere uharte batetik bestera apur bat aldatzen zirela jaso zuen txostenetan, horrela haien identifikazioa erraztuz.<ref>{{erreferentzia|izena=Richard|abizena=Keynes|urtea=2001|izenburua=Charles Darwin's Beagle Diary|argitaletxea=Cambridge University Press|orrialdea=|orrialdeak=pp.356-357|ISBN=978-0-521-23503-7|hizkuntza=En}}</ref>
[[Australia]]<nowiki/>n, arratoi [[Marsupialia|marsupial]]<nowiki/>a eta [[ornitorrinko]]<nowiki/>a hain arraroak iruditu zitzaizkion, Darwinek aldi berean "bi sortzailek" lan egin izan balute bezala pentsatu zuen. Australiako [[aborigen]]<nowiki/>ak "umore onez eta atseginak" zirela aurkitu zuen, eta beraien gainbehera europarren asentamenduak sortzen zutela.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2008|izenburua="Darwin Correspondence Project – Letter 301 – Darwin, C.R. to Darwin, C.S., 29 Apr 1836"|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
''[[HMS Beagle]]'' itsasontziak, halaber [[Cocos Uhartea|Cocos uharte]]<nowiki/>en atoloien eraketa ikertu zuen, Darwinen teoriak babesten zituzten emaitzekin. Garai hartan, Fitzroyk -espedizioaren "narrazio ofiziala" idazten ari zenak- Darwinen egunerokoak irakurri zituen eta baimena eskatu zion bere kroniketan txertatzeko. Beraz, Darwinen egunerokoa [[historia]] naturalari eskainitako hirugarren liburuki gisa idatzi zen.<ref>{{erreferentzia|izena=E. Janet|abizena=Browne|urtea=1995|izenburua=Charles Darwin: vol. 1|argitaletxea=Voyaging. London: Jonathan Cape|orrialdea=p.336|orrialdeak=|ISBN=978-1-84413-314-7|hizkuntza=En}}</ref> Ciudad del Cabo hirian, munduko biraren azken geldialdietako bat, Darwinek eta Fitzroyk John Herschel ezagutu zuten. Honek duela gutxi Lyelli idatzi berri zion bere teoria uniformitarioa goraipatuz, "misterioen misterioa”ren inguruko espekulazioa egin zuelako: desagertutako espezieak beste batzuengatik ordezkatzea, prozesu natural bezala, [[mirari]]a izan gabe. [[Plymouth]] bidean oharrak antolatuz, Darwinek idazten jarraitu zuen, [[Falklandak|Falkland]] uharteetako [[azeri]] eta [[Dortoka|dortoke]]<nowiki/>i buruz, [[negu-txori]]a<nowiki/>k, etab, azpimarratuz “gertaera hauek frogatzen baziren espezieen egonkortasunaren teoria eten egiten zutela" (geroago, zuhurtziaz idatzi zuen "eten egin ditzaketela"). Denbora batera aitortu zuen garai hartan ikusitako gertakariek, "espezieen jatorriari buruzko argitasun handia" ematen zutela.<ref>{{erreferentzia|izena=Niles|abizena=Eldredge|urtea=2006|izenburua="Confessions of a Darwinist"|argitaletxea=The Virginia Quarterly Review (Spring 2006)|orrialdea=|orrialdeak=p p. 32–53|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
=== ''Espezieen jatorria''-ren sortze eta argitaratze urteak ===
==== Teoriaren hastapenak ====
''Beagle'' isasontzia 1836ko urriaren 2an itzuli zenean, Darwin ospetsu bilakatua zen zirkulu [[zientifiko]]<nowiki/>etan, 1835eko abenduan Henslowek bere dizipulu ohiaren erreputazio sustatu baitzuen, hautatutako naturalistei geologiari buruzko bere komunikazioen panfleto bat banatuz.<ref>{{erreferentzia|izena=Charles|abizena=Darwin|urtea=1835|izenburua=Extracts from letters to Professor Henslow.|argitaletxea=Cambridge 2008|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Darwin [[Shrewsbury]]<nowiki/>ko bere etxera joan zen, eta senideekin egon zuen. Baina berehala [[Cambridgeko Unibertsitatea|Cambridge]]<nowiki/>ra abiatu zen Henslow ikustera. Honek [[Bilduma (argipena)|bilduma]]<nowiki/>k katalogatzeko naturalisten bila joatea gomendatu zion, eta ale botanikoak berak zaintzea adostu zuen. Darwinen aitak semea bere diru sarrerak lortzeko eta jaun zientifikoa izateko ahalbidetu zituen hainbat inbertsio, eta [[Londres]]<nowiki/>ko erakundeetara joateko gonbita egin zion bere ohorezko harrerak jasotzeko eta adituak ezagutzeko. [[Zoologia|Zoologo]]<nowiki/>ek lan izugarria zuten, eta [[espezimen]]<nowiki/>ak biltegietan geratzeko arriskua zegoen.<ref>{{erreferentzia|izena=Adrian, James|abizena=Desmond, Moore|urtea=1991|izenburua=Darwin. London: Michael Joseph, Penguin Group. {{ISBN|978-0-7181-3430-3}}.|url=https://archive.org/details/darwin0000desm|argitaletxea=London: Michael Joseph, Penguin Group|orrialdea=|orrialdeak=pp. 95-98|ISBN=978-0-7181-3430-3|hizkuntza=En}}</ref>
1837ko uztailaren erdialdean Darwinek B koadernoa hasi zuen "''Espezieen Transmutazioa''"ri buruz, eta 36. orrialdean "[[Bizitza (argipena)|Bizitza]]<nowiki/>ren lehen [[zuhaitz]]<nowiki/>ean pentsatzen dut" idatzi zuen.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Darwin|urtea=1837|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=pp. 1–13, 26, 36, 74|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
[[Charles Lyell]]<nowiki/>ek hunkitu egin zen Darwinek urriaren 29an ezagutu zuen lehenengo aldian, eta laster aurkeztu zion [[Richard Owen]] anatomista, [[Ingalaterra]]<nowiki/>ko [[Zirujau]]<nowiki/>en Royal College-eko instalazioak zituena, Darwinek bildutako [[fosil]]<nowiki/>dutako [[hezur]]<nowiki/>rekin lan egiteko. Owenek sailkatu zituen ale harrigarrien artean, desagertutako [[Nagi (ugaztun familia)|nagi]] hatzbiko [[erraldoi]]<nowiki/>enak zeuden, Scelidotherium ezezagunaren [[hezurdura]] ia osoa, [[hipopotamo]] baten tamaina zuen [[karraskari]]<nowiki/>a, [[Kapibara|kapibar]] erraldoi baten antzerakoa, eta Glyptodon [[armadilo]] erraldoi baten [[oskol]] zatiak, Darwinek hasieratik suposatu zuen bezala.<ref>{{erreferentzia|izena=Niles|abizena=Eldredge|urtea=2006|izenburua=«Confessions of a Darwinist»|argitaletxea=The Virginia Quarterly Review|orrialdea=|orrialdeak=pp. 32-53|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> [[Desagertutako ugaztunak|Desagertu]]<nowiki/>tako izaki horiek, [[Hego Amerika]]<nowiki/>ko espezie biziekin lotura handia zuten.<ref>{{erreferentzia|izena=E. Janet|abizena=Browne|urtea=1995|izenburua=Charles Darwin: vol. 1 Voyaging|argitaletxea=Londres: Jonathan Cape|orrialdea=|orrialdeak=pp. 349-350|ISBN=1-84413-314-1|hizkuntza=En}}</ref>
Abenduaren erdialdean, Darwinek ostatua bilatu zuen [[Cambridge]]<nowiki/>n [[Bilduma bat|bildume]]<nowiki/>tako lana antolatzeko, eta "[[Eguneroko (argipena)|egunerokoa]]" berridazteko.<ref name=":8" /> Idatzi zuen lehen artikuluan, Hego Amerikako lur [[Lurrazal kontinental|kontinental]]<nowiki/>ak poliki-poliki igotzen ari zirela argudiatzen zuen, Lyellen laguntzarekin Londresko [[Geologia]] Elkartean irakurri zuen 1837ko urtarrilaren 4an. Egun berean, [[ugaztun]] eta [[hegazti]] aleak Londresko [[Zoologia]] Elkartean aurkeztu zituen. [[John Gould]] [[Ornitologia|ornitologo]]<nowiki/>ak laster ebatzi zuen [[Galapagoak|Galapago]]<nowiki/>s irletatik eramandako hegaztiak [[txonta]] espezie desberdinak zirela, eta ez [[birigarro]], [[mokolodi]] eta txonten nahasketa, Darwinek uste zuen moduan. Otsailaren 17an, Darwin Elkarte [[Geografia|Geografi]]<nowiki/>koko kide aukeratu zuten, eta sarrerako hitzaldian, Lyellek bere [[lehendakari]] karguan eman zuena, Darwinen [[fosil]]<nowiki/>en aurkikuntzak azaldu zituen, espezien jarraikortasun geografikoa azpimarratuz, bere ideia [[Uniformitarismo|uniformitario]]<nowiki/>en alde.<ref name=":9">{{erreferentzia|izena=Frank J.|abizena=Sulloway|urtea=1982|izenburua=«Darwin and His Finches: The Evolution of a Legend»|argitaletxea=Journal of the History of Biology 15 (1)|orrialdea=|orrialdeak=pp. 20-23|ISBN=doi:10.1007/BF00132004|hizkuntza=En}}</ref>
[[Fitxategi:Annie Darwin.jpg|thumb|1851an Darwin suntsituta geratu zen Annie hamar urteko alaba zendu zenean. Ordura arteko kristautasun fedea gutxitu egin zitzaion, eta elizara joateari utzi zion.]]
Martxoaren hasieran Darwin [[Londres]]<nowiki/>era aldatu zen bizitzera, bere lanaren ondoan egoteko, Lyellen zientzialarien zirkulu sozialean sartuz, [[Charles Babbage]] bezalako jakintsuekin, [[Jainko]]a lege diseinatzaile gisa deskribatu ziona.<ref>{{erreferentzia|izena=Darwin|abizena=|urtea=1837|izenburua=«Darwin Correspondence Project - Letter 346 — Darwin, C. R. to Darwin, C. S. 27 de feb de 1837»|argitaletxea=Darwin's Journal|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> [[John Herschel]]<nowiki/>ek idatzitako eskutitza espezie berrien "[[misterio]]<nowiki/>en misterioak” sakonki eztabaidatu zen bileretan, [[natura]]<nowiki/>ren legeetan bilatzen ziren azalpenak emanez, eta ez ad hoc mirarien inguruan. Beren aurkikuntza zehatzak eztabaidatzeko lehen bileran, Gouldek esan zuen Galapagos uhartean aurkitutako [[txonta]]<nowiki/>k espezie desberdinak zirela. Eta bi [[Ñandu arrunt|ñandu]]<nowiki/>ak ere espezie desberdinak zirela, baina martxoaren 14an Darwinek argitaratu zuen banaketa aldatu egin zela [[Hegoalde (argipena)|hegoalde]]<nowiki/>ra mugitu zirelako.<ref name=":10" /><ref>{{erreferentzia|izena=John|abizena=van Wyhe|urtea=2007|izenburua=«Mind the gap: Did Darwin avoid publishing his theory for many years?»|argitaletxea=Notes and Records of the Royal Society 61|orrialdea=p. 197|orrialdeak=|ISBN=doi:10.1098/rsnr.2006.0171|hizkuntza=En}}</ref>
Martxoaren erdi aldera, Darwinek bere koaderno gorrian "espezie bat beste batera [[Eraldatze adiabatiko|eraldatze]]<nowiki/>ko" aukera ba ote zegoen hausnartzen zuen,<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Browne|urtea=1995|izenburua=«Darwin, C. R. Notes on Rhea americana and Rhea darwinii.»|argitaletxea=Proceedings of the Zoological Society of London|orrialdea=p. 360|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> bizidunen banaketa geografikoa argitzeko ñanduekin gertatzen zen bezala, edo desagertutako espezieen artean, [[guanako]] erraldoia adibidez, [[Macrauchenia]] izenekoa.<ref name=":9" />
Bizitza-luzeraz zituen ideiak, eta erreprodukzio [[Ugalketa asexual|asexual]]<nowiki/>a zein erreprodukzio [[Sexualitate|sexual]]<nowiki/>ari buruzkoak, garatu zituen bere B koadernoan, ondorengoen aldaerak aztertuz "mundu aldakor baten [[arraza]] moldatzeko eta aldatzeko", Galapagoko [[Dortoka|dortoke]]<nowiki/>tan, txontetan eta ñanduen gertatu zenaren azalpen bezala. Zirriborro bat egin zuen, ondorengoak [[zuhaitz]] ebolutibo baten adar gisa irudikatzen zituela. Bertan, "absurdoa da animalia bat eboluzionatuago dagoela beste bat baino" esatea, eta horrela [[Jean-Baptiste Lamarck|Lamarck]]<nowiki/>en teoria baztertu zuen, hots, ildo ebolutibo independenteek aurrera egiten zutela forma eboluzionatuagoetara.<ref>{{erreferentzia|izena=Adrian, James|abizena=Desmond, Moore|urtea=1991|izenburua=Darwin|url=https://archive.org/details/darwin0000desm|argitaletxea=Londres: Michael Joseph, Penguin Group|orrialdea=|orrialdeak=pp. 229-232|ISBN=0-7181-3430-3|hizkuntza=En}}</ref>
==== Prestaketa prozesua ====
[[Erresuma Batua|Erresuma Batura]] itzuli zenean, Darwinek ''Beagleko bidaiaren egunerokoa'' liburua argitaratu zuen. Fitzroyren "kronikak" 1839ko maiatzean argitaratu zirenean, Darwinen egunerokoek halako arrakasta izan zuten Fitzroyk berak ordaindu zuela hirugarren [[argitalpen]]a. Hamarkada baino gehiagoz, animalien gurutze probak egiten aritu zen eta landareekin esperimentu ugari. Aurkitu zituen [[Zantzu (argipena)|zantzu]]<nowiki/>en bidez, espezieak ez zirela errealitate aldaezinak egiaztatui zuen, bere teoriaren ondorioak baieztatuz. Hamarkada baino gehiagoko lan horiek, bere ikerketa nagusiaren oinarria osatu zuten, eta "''Beaglen bidaiaren''" emaitza zientifikoak argitaratzea ahalbideratu zuten.<ref>{{erreferentzia|izena=E. Janet|abizena=Browne|urtea=1995|izenburua=Charles Darwin: vol. 1|argitaletxea=Voyaging. London: Jonathan Cape|orrialdea=|orrialdeak=pp. 349-350|ISBN=978-1-84413-314-7|hizkuntza=En}}</ref>
1842ko hasieran, Darwinek gutun bat idatzi zion Lyellei, bere ideiak azalduz. Hau ohartu zen "uko egin ziola antzeko espezie talde bakoitzari jatorri bat ikusteari". Hiru urteko lanaren ondoren, Darwinek maiatzean [[koral]]<nowiki/>ezko [[arrezife]]<nowiki/>ei buruzko ikerketak argitaratu zituen, eta bere teoria mamitzen hasi zen.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Desmond y Moore|urtea=1991|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=p. 292|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> [[Hiriburu]]<nowiki/>ko presioetatik ihes egiteko, Darwin bikotea [[Down konderria|Down]] Landetxera joan zen irailean.<ref name=":14" /> 1844ko urtarrilean Darwinek Joseph Dalton Hooker botanikariarekin eztabaidatu zituen bere espekulazioak, umorez onartuz "hilketa [[Erruduntasun sentimendu|erruduna]] aitortzea bezalakoa zela".<ref>{{erreferentzia|izena=John|abizena=van Wyhe|urtea=2007|izenburua=«Mind the gap: Did Darwin avoid publishing his theory for many years?»|argitaletxea=Notes and Records of the Royal Society 61|orrialdea=|orrialdeak=pp. 177-205|ISBN=doi:10.1098/rsnr.2006.0171|hizkuntza=En}}</ref><ref name=":15">{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=1844|izenburua=«Darwin Correspondence Project - Letter 729 — Darwin, C. R. to Hooker, J. D|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Hookerrek erantzun zion bere iritziz "ekoizpen [[Serie (argipena)|serie]]<nowiki/>ak puntu desberdinetan zeudela, eta baita espezieak pixkanaka aldatzen zirela", eta gaineratu zion “[[aldaketa]] horiek nola gerta daitezkeen bere azalpena entzutea nahi zuela, gai horri buruzko iritziak ez zutelako asetzen"<ref name=":15" />
[[Fitxategi:Charles Darwin by G. Richmond.png|thumb|Charles Darwin ezkonberriak 31 urte zituen [[Cambridgeko Unibertsitatea|Cambridge Unibertsitate]]<nowiki/>ko [[elite]] [[zientifiko]]<nowiki/>an sartu zenean. George Richmonden erretratua.]]
Uztaila aldera, Darwinek 230 orrialdeko saiakera bukatu zuen, gainontzeko ikerketekin osatzeko [[heriotza]] goiztiarra gertatuko balitz.<ref name=":1" /> Azaroan iritzi publikoak polemika batekin erreakzionatu zuen era anonimoan argitaratu berri zen ''Sorkuntzako historia naturalaren [[Aztarna (argipena)|aztarna]]<nowiki/>k'' artikuluari, Robert Chambersek idatzia. Ondo idatzitako lana zen, transmutazioaren gaia aipatzen zuena. Darwinek zentsuratu egin zuen [[geologia]]<nowiki/>n eta [[zoologia]]<nowiki/>n zuen eskarmentu faltagatik, baina [[eboluzio]]a<nowiki/>ren defentsa horrek jaso zituen kritikek, bere argudioak arretaz berrikustea eragin zuen.<ref>{{erreferentzia|izena=E. Janet|abizena=Browne|urtea=1995|izenburua=Charles Darwin: vol. 1 Voyaging|argitaletxea=Londres: Jonathan Cape|orrialdea=|orrialdeak=pp. 461-465|ISBN=1-84413-314-1|hizkuntza=En}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=1845|izenburua=«Darwin Correspondence Project - Letter 814 — Darwin, C. R. to Hooker, J. D.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
1846. urtean Darwinek geologiari buruzko bere hirugarren liburua osatu zuen. [[Itsas]] [[ornogabe]]<nowiki/>ekiko lilura berreskuratu zuen, bere ikasle garaian Robert Edmond Grantekin egindako bidaian bildutako [[lanperna]]<nowiki/>k [[disekzio]]<nowiki/>natzen eta [[Katalogo bibliografiko|kataloga]]<nowiki/>tzen zituenean, atsegin handiz behatuz beraien [[egitura]] [[Konplexu (psikologia)|konplexu]]<nowiki/>ak, eta antzeko egiturekin analogiak jarriz.<ref name=":1" /> 1847an, Hookerrek "saiakera" jaso zuenean, ohar kritiko batzuk bidali zizkion Darwini. Horrek lagundu egin zion bere lana [[Urruntze sozial|urruntze]] [[zientifiko]]<nowiki/>az aztertzeko, [[kreazionismo]]a<nowiki/>ren aurka zegoela zalantzan jarriz.<ref name=":12" />
[[Gaixotasun]] [[kroniko]]<nowiki/>az kezkatuta, 1849an James Manby Gully doktorearen [[bainuetxe]]<nowiki/>ra joan zen, eta [[hidroterapia]]<nowiki/>ren bertuteak harrituta aurkitu zituen.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=1849|izenburua=«Darwin Correspondence Project - Letter 1236 — Darwin, C. R. to Hooker, J. D., 28 Mar 1849».|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Handik bi urtera, Anne hamar urteko alaba maitea gaixotu zenean, bere [[gaitz]]<nowiki/>a [[Hereditario (argipena)|hereditario]]<nowiki/>a izan zitekeen susmoak areagotu egin zitzaizkion Darwini. Zenbait krisiren ondoren, neska zendu egin zen.<ref name=":13" />
Zirripedioekin zortzi urtetan lanean aritu ondoren, Darwinen teoriak [[homologia]]<nowiki/>k aurkitzen lagundu zion, non alterazio morfologiko minimoek, [[organismo]]<nowiki/>ei funtzio berriak betetzea ahalbidetzen zieten baldintza berrietan. Eta [[parasito]] [[ar]] txikiak organismo [[Hermafrodita|hermafrodite]]<nowiki/>tan aurkitzeak, izaki sexualen garapenean bitarteko aurrerapen bat izan zen.<ref name=":14" />1853an lan honekin [[Royal Society]]<nowiki/>k emandako Errege Domina eskuratu zuen, [[Biologia|biologo]] bezala ere ospetsu bilakatuz.<ref>{{erreferentzia|izena=Adrian, James|abizena=Desmond, Moore|urtea=1991|izenburua=Darwin. Londres|url=https://archive.org/details/darwin0000desm|argitaletxea=Michael Joseph, Penguin Group|orrialdea=|orrialdeak=pp. 383-387|ISBN=0-7181-3430-3|hizkuntza=En}}</ref> 1854an [[espezie]]<nowiki/>n teoriaren inguruan jarraitu zuen lanean, eta azaroan idatzi [[Ondorengotza (argipena)|ondorengo]]<nowiki/>en karakteren desberdintasunak, ekonomia naturalaren "hainbat ingurunetara" egokitzea izan zitekeela.<ref name=":12" />
=== Gehiegizko lana, gaixotasuna eta ezkontza ===
Transmutazioari buruzko [[ikerketa]] intentsibo hau garatzen ari zen bitartean, Darwinek lan gehiago ere egin zuen. Oraindik bere egunerokoa berridazten zebilela, adituen txostenak editatzen eta argitaratzen jarraitu zuen, eta Henslowren laguntzarekin 1.000 [[Libera esterlina|Libra]]<nowiki/>ko (2018ko 92.000 Libra inguruko baliokidea)<ref>{{erreferentzia|izena=Gregory|abizena=Clark|urtea=2017|izenburua=UK Retail Price Index inflation figures are based on data "The Annual RPI and Average Earnings for Britain, 1209 to Present (New Series)"|argitaletxea=MeasuringWorth|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> beka lortu zuen ''H.M.S. Beagleren Bidaiako Zoologia'' liburu anitzeko bilduma editatu eta argitaratzeko. [[Finantzaketa]] luzatu egin zuen aurreikusitako [[geologia]] liburuak sartzeko, baina argitaratzailearekin bete ezinezko datak adostu zituen.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Browne|urtea=1995|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=pp. 367–369|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> [[Viktoriar Aroa|Viktoriar garaia]] hasi zenean, Darwinek bere egunerkoa idazten jarraitu zuen, eta 1837ko abuztuan inprimagailuaren frogak zuzentzen hasi zen.<ref>{{erreferentzia|izena=Richard|abizena=Keynes|urtea=2001|izenburua=Charles Darwin's Beagle Diary|argitaletxea=Cambridge University Press|orrialdea=p. xix|orrialdeak=|ISBN=978-0-521-23503-7|hizkuntza=En}}</ref>
[[Fitxategi:Emma Darwin.jpg|thumb|Darwin [[Emma Darwin|Emma Wedgwood]] bere lehengusinarekin ezkondu zen.]]
Darwinek [[presio]]<nowiki/>pean lan egitea zuenez, osasuna txartzen hasi zitzaion. Irailaren 20an "[[bihotz]]<nowiki/>aren [[Palpitazioak|palpitazio]] deseroso bat" izan zuen, eta ondorioz [[sendagile]]<nowiki/>ek "lan guztia uzteko" eta aste batzuetan [[landetxe]]<nowiki/>an bizitzeko eskatu zioten. [[Shrewsbury]] bisitatu ondoren, Wedgwood senideengana jo zuen, Maer Hallen, [[Staffordshire]]. Baina bidaien kontuak entzuteko irrikaz aurkitu zituen, eta hori ez zen egoera onena atsedena hartzeko. Etxean bertan, Darwin baino bederatzi hilabete zaharragoa zen [[Emma Wedgwood]] lehengusina xarmant, adimentsu eta kulturadunak, izeba ezindua zaintzen zuen.<ref name=":11" /> Osaba Josiahk [[errauts]]<nowiki/>ak lurraren azpian desagertu ziren lur eremua adierazi zion, [[zizare]]<nowiki/>en lana izan zitekeela aditzera emanaz. Horrek Darwini teoria berri eta garrantzitsu bat inspiratu zion lurraren eraketaz, eta Elkarte [[Geologia|Geologikoa]]<nowiki/>n aurkeztu zuen 1837ko azaroan.<ref>{{erreferentzia|izena=William|abizena=Buckland|urtea=1838|izenburua="Darwin Correspondence Project – Letter 404|argitaletxea=Geological Society of London|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
William Whewellek Darwin bultzatu zuen [[Geologia]] [[Elkarte]]<nowiki/>ko idazkaria izatera. Hasieran lanari uko egin ondoren, 1838ko martxoan kargua onartu zuen. Beagleeko txostenak idazteko eta editatzeko grinaz jarraitzeaz gain, Darwinek aurrerapen nabarmenak egin zituen transmutazioan, aukera guztiak aprobetxatuz [[naturalista]] adituei galdetzeko. Eta konbentzioetatik kanpo, hazkuntza selektiboan esperientzia praktikoa zuten pertsonei, esaterako [[nekazari]]<nowiki/>ak eta [[uso]] haztegietako arduradunei.<ref name=":1" /><ref name=":12" /> Denborarekin, bere ikerketen [[informazio]]a [[Senide (argipena)|senide]] eta seme-alabei zabaldu zien, familiako maiordomoari, bizilagunei, baserritarrei eta itsasontziko kide ohiei.<ref>{{erreferentzia|izena=E. Janet|abizena=Browne|urtea=1995|izenburua=Charles Darwin: vol. 1|argitaletxea=Voyaging. London: Jonathan Cape|orrialdea=p. xii|orrialdeak=|ISBN=978-1-84413-314-7|hizkuntza=En}}</ref> Gizaki osoa sartu zuen hasieratik bere [[Espekulazio (argipena)|espekulazio]]<nowiki/>etan, eta 1838ko martxoan [[zoologiko]]<nowiki/>an [[orangutan]] bat ikustean, haur baten portaera nabaritu zuen.<ref name=":12" />
[[Tentsioa]]<nowiki/>k gaixotu egin zuen, eta ekainean egunetan egon zen ohean [[urdail]]<nowiki/>eko eta buruko mineko arazoekin, eta bihotzeko [[sintoma]]<nowiki/>k zituela. Aurrerantzean, bizitza osoan izan zituen behin eta berriz urdaileko minak, gorakoak, [[erlakaizten]] minkorrak, [[Palpitazioak|palpitazi]]<nowiki/>oak, [[Dardara (argipena)|dardara]]<nowiki/>k eta bestelako sintomak, bereziki estres garaietan, esate baterako, bileretan edo bisita sozialetan zegoenean. Darwinen gaixotasunaren zergatia ezezaguna zen, eta tratamendu saiakerek arrakasta laburra izaten zituzten.<ref>{{erreferentzia|izena=Charles|abizena=Darwin|urtea=1958|izenburua=The Autobiography of Charles Darwin 1809–1882. With the original omissions restored|argitaletxea=Barlow, Nora (ed.)|orrialdea=p.115|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
Ekainaren 23an atseden hartu zuen, eta [[Eskozia]]<nowiki/>ra "geologizatzera" joan zen. [[Glenrothes|Glen Roy]] bisitatu zuen eguraldi bikainarekin, muinoetan hiru alturatan moztuta zeuden “errepideak” ikusteko. Itzuleran bere iritzia argitaratu zuen esanaz jasotako itsas hondartzak zirela, baina urte batzuetara onartu behar izan zuen [[aintzira]] proglaziar baten ertzak zirela.<ref name=":13" />
Erabat errekuperatuta, uztailean [[Shrewsbury]]<nowiki/>ra itzuli zen. Ohituta zegoen egunero animalien hazkuntzaren inguruko oharrak idazten, eta zehaztasunik gabeko zirriborro bat hasi zuen paper baten, "''Ezkonduta''” eta “''Ezkondu gabe''” bi zutabe marraztuz, ezkontza, karrera eta etorkizuneko pentsamenduekin betetzeko. "''Ezkondu''" azpian zeuden abantailak "etengabeko laguna eta lagun bat zahartzaroan, ... txakur bat baino hobeto edozein modutan", eta beste aldean "diru gutxiago liburutarako" eta "denbora galera izugarria" bezalako puntuak.<ref name=":6" /> Ezkontzaren alde erabakita, lehenengo bere aitarekin komentatu zuen, eta gero Emma [[lehengusina]] bisitatzera joan zen uztailaren 29an. Ez zion [[Proposamena (Judith Leyster)|proposamen]]<nowiki/>ik egin, baina aitaren aholkuaren aurka, transmutazioari buruzko ideiak aipatu zizkion.<ref>{{erreferentzia|izena=Adrian, James|abizena=Desmond, Moore|urtea=1991|izenburua=Darwin|url=https://archive.org/details/darwin0000desm|argitaletxea=London: Michael Joseph, Penguin Group|orrialdea=|orrialdeak=pp. 256–259|ISBN=978-0-7181-3430-3|hizkuntza=En}}</ref>
Ondoren [[Londres]]<nowiki/>era joan zen bere ikerketak jarraitzea, bereziki hautespen naturala eta [[Thomas Malthus|Malthus]]<nowiki/>en teoriak. Azaroaren 11n [[Maer (Kornualles)|Maer]]<nowiki/>era itzuli zen eta oraingoan Emmari proposamena luzatu zion, baina beste behin bere ideiak kontatuz. Emmak onartu egin zuen eta, elkarri idatzitako [[maitasun]] [[eskutitz]]<nowiki/>etan, garbi erakutsi zuen nola baloratzen zuen bien arteko [[ezberdintasun]]a<nowiki/>k partekatzerakoan zuen irekitasuna. Halaber, bere [[sinesmen]] unitarioak azaltzen zizkion, eta ondoriozko kezka zintzoak aitortu, beste munduko [[Bizitza (argipena)|bizitza]]<nowiki/>n bananduta egotea egokituko zitzaielako.<ref name="#2">{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2008|izenburua="Darwin Correspondence Project – Belief: historical essay"|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Londresen etxe bila ari zen bitartean, gaixotasun arazoak jarraitu zuten, eta Emmak idatzi egin zion atsedena hartzeko eskatuz, era ia profetikoan aipatuz: "Ez zaitez gaixorik egon, nire Charles maitea, neu zurekin egon arte zaintzeko." "Macaw Borda" deitzen zuten (barnealde deigarriak zituelako) etxea aurkitu zuen Gower kalean, eta Gabonetan zehar bere "museoa" lekuz aldatu zuen. Bestalde, 1839ko urtarrilaren 24an, Darwin [[Royal Society]]<nowiki/>ko kide aukeratu zuten.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2015|izenburua=Fellows of the Royal Society"|argitaletxea=London: Royal Society|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
Urtarrilaren 29an, Darwin eta [[Emma Wedgwood]] Maeren ezkondu ziren unitarioei egokitutako zeremonia [[anglikano]] baten, eta berehala hartu zuten trena Londresera, etxe berrira joateko.<ref>{{erreferentzia|izena=Adrian, James|abizena=Desmond, Moore|urtea=1991|izenburua=Darwin|url=https://archive.org/details/darwin0000desm|argitaletxea=London: Michael Joseph, Penguin Group|orrialdea=p. 279|orrialdeak=|ISBN=978-0-7181-3430-3|hizkuntza=En}}</ref>
[[Fitxategi:Charles Darwin seated crop.jpg|thumb|Darwin 1854an, ''[[Espezieen jatorriaz]]'' liburua argitaratzeko prestaketa lanetan zebilenean.|alt=]]
=== Malthus eta hautespen naturala ===
Londreseko ikerketekin jarraituz, Darwinen irakurketa zabalaren artean [[Thomas Malthus]]<nowiki/>en ''Biztanleriaren Printzipioaren Saiakera''ren seigarren edizioa zegoen. 1838ko irailean azpimarratu zuen "[[biztanleria]], kontrolik gabe zegoenean, hogeita bost urtetik behin bikoizten jarraitzen zuela, edo proportzio geometrikoan handitzen zela". Progresio geometriko horretan, populazioak laster elikagai-hornidura gainditu egingo zuen, [[Hondamen natural|Hondamendi]] Malthusiano bezala ezagutzen zena. Darwin ondo prestatuta zegoen ''de Candolle'' idatzitako [[landare]]<nowiki/>en "[[espezie]]<nowiki/>en gerlarekin" eta basa faunaren existentziaren aurkako borrokarekin konparatzeko, espezie batzuen kopurua gutxi gorabehera [[Egonkortasun Plana|egonkor]] mantentzen zela azalduz. Espezieek baliabide erabilgarrietatik haratago ugaltzen direnez, aldeko [[Aldakuntza (konbinatoria)|aldakuntzek]] hobeak egingo lituzke [[Organismo zelulaniztun|organismoa]]<nowiki/>k bizirik daudenean, eta aldakuntza horiek beren ondorengoei igaroko lieke. Eta kontrako aldakuntzekin, galdu egingo lirateke. Idatzi zuen "gorabehera guztien azken arrazoia, egitura egokia ordenatzea eta aldaketetara egokitzea" izan behar zela, beraz "Ehun mila gorabeheren indarra bezalakoa dagoela esan daiteke, hutsune egokitu guztietan sartzeko naturaren ekonomia, edo hutsune ahulagoak baztertzeko."<ref name=":2" /><ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2012|izenburua="Darwin transmutation notebook D|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=pp. 134e–135e"|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Honek espezie berriak eratzea ekarriko luke,<ref name=":2" /><ref>{{erreferentzia|izena=Adrian, James|abizena=Desmond, Moore|urtea=1991|izenburua=Darwin|url=https://archive.org/details/darwin0000desm|argitaletxea=London: Michael Joseph, Penguin Group|orrialdea=|orrialdeak=pp. 264-265|ISBN=978-0-7181-3430-3|hizkuntza=En}}</ref> geroago bere ''[[Autobiografia]]<nowiki/>n'' idatzi zuen moduan:
=== Geologia liburuak, sarraskiak, ikerketa ebolutiboa ===
Darwinentzat orain "selekzio naturalaren" teoria "zaletasun nagusia"<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Darwin|urtea=1958|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=p. 120|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> zen lanean jarraitzeko. Ikerlanak [[landare]] eta [[Animalia|animali]]<nowiki/>en [[Hazkuntza (argipena)|hazkuntza]] selektibo esperimentala zabala zuen,<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2007|izenburua="Darwin Correspondence Project – Letter 419 – Darwin, C. R. to Fox, W. D., (15 June 1838)"|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> espezieak finkatuta ez zeuden frogak aurkituz, eta bere ideiak zehatz aztertuz teoria oinarritzeko.<ref name=":1" /> Hamabost urtez lan hau eginbehar funtsezkoena bezala kokatu zuen, eta bitartean [[geologia]]<nowiki/>z idatzi eta txosten adituak argitaratzen zituen Beagleko bildumetan, eta bereziki [[Lanperna-musu|lanperne]]<nowiki/>i buruz.<ref>{{erreferentzia|izena=John|abizena=van Wyhe|urtea=2007|izenburua="Mind the gap: Did Darwin avoid publishing his theory for many years?"|argitaletxea=Notes and Records of the Royal Society|orrialdea=|orrialdeak=pp. 186-192|ISBN=doi:10.1098/rsnr.2006.0171|hizkuntza=En}}</ref>
=== Hautespen naturalaren teoriaren argitaratzea ===
1856. urtearen hasieran, Darwin ikertzen ari zen arrautzak eta haziek itsasoko uretan zehar bidaiatu ote zezaketen espezieak ozeanoetan zehar hedatzeko. Hookerrek gero eta gehiago jartzen zuen zalantzan espezieak finkatuta zeuden ikuspegi tradizionala, baina [[Thomas Henry Huxley]] bere lagun gaztea oraindik ere tinko zegoen espezien transmutazioaren aurka. Lyelli Darwinen espekulazioek jakin-mina sortu zioten, eta ez zen jabetu haien hedaduraz. [[Alfred Russel Wallace]]<nowiki/>ren artikulu bat irakurri zuenean, "''Espezie Berrien Sarrera Arautzen duen Legearen inguruan''", Darwinen pentsamenduekin antzekotasunak ikusi zituen, eta argitaratzen lehentasuna hartzeko eskatu zion. Darwinek mehatxurik ikusi ez arren, 1856ko maiatzean artikulu labur bat idazten hasi zen.<ref>{{erreferentzia|izena=Adrian, James|abizena=Desmond, Moore|urtea=1991|izenburua=Darwin|url=https://archive.org/details/darwin0000desm|argitaletxea=London: Michael Joseph, Penguin Group|orrialdea=|orrialdeak=pp. 412–441, 457–458, 462–463|ISBN=978-0-7181-3430-3|hizkuntza=En}}</ref> Galdera zailen erantzunak topatzeak behin eta berriz geratu zion, eta bere planak "''Hautespen naturala''" izeneko "espeziei buruzko liburu handi" batera zabaldu zituen. Bere ikerketekin jarraitu zuen, mundu osoko [[Naturalista|naturaliste]]<nowiki/>n informazioa eta aleak eskuratuz, [[Borneo]]<nowiki/>n lanean ari zen Wallacenak barne. 1857ko erdialdean atal bat gehitu zuen; "Gizakien [[Arraza (giza sailkapena)|arraze]]<nowiki/>i buruzko teoria" izenburuarekin, baina ez zuen gai honi buruzko testua gehitu. 1857ko irailean, Darwinek Asa Gray [[botanika]]ri [[estatubatuar]]<nowiki/>rari bere ideien laburpen zehatza bidali zion, besteak beste, ''Hautespen Naturala''ren laburpena, baina gizakiaren jatorria eta sexu aukeraketa alde batera utziz. Abenduan, Darwinek Wallaceren eskutizta jaso zuen, liburuak gizakien jatorria aztertuko ote zuen galdetzeko. Gai hori saihestu egingo zuela erantzun zion, "aurreiritziz hain inguratuta" zegoelako, baina Wallacen teorizazioa bultzatuz eta "zu baino askoz urrutiago joaten naiz" gaineratuz.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Desmond & Moore|urtea=2009|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=pp. 283–284, 290–292, 295|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
[[Fitxategi:Darwin Tree 1837.png|thumb|1837ko uztailaren erdialdean, Darwinek "B" koadernoa hasi zuen, ''Espezieen Transmutazioari'' buruzkoa, eta 36. orrialdean "uste dut" idatzi zuen bere lehen zuhaitz ebolutiboaren gainean.|alt=]]Darwinen liburua erdiraino iritsia zen, 1858ko ekainaren 18an Wallaceren gutuna jaso zuenean. Bertan, Wallacek berrikusi beharreko [[eskuizkribu]]<nowiki/>a erantsi zuen, bilakaera hautaketa naturalaren bidez defendatzen zuena. Egilearen eskariz, Darwinek eskuizkribua Lyelleri bidali zioen, bere teoriekin aparteko kointzidentziak zituelako harrituta geratu baitzen. Eta Wallaceren artikulua nahi zuen aldizkariren baten argitaratzea proposatuz. Darwinen familia krisian zegoen eta bere herriko haurrak [[eskarlatina]]<nowiki/>z hiltzen ari ziren, eta horregatik kontua Lyell eta Hookerren esku utzi zuen. Azkenean, uztailaren 1ean [[Londres]]<nowiki/>ko Linnear Elkartean aurkezpen bateratu bat egitea erabaki zuten, honako izenburuarekin: "''Espezieak aldaerak sortzeko joera, eta barietateen eta espezieen betikotzeaz hautespen naturalaren bidez''”. Bi artikulu independente izan ziren: Wallaceren eskuizkribua, eta 1844an Darwinen idatzitako ''[[Saiakera]]'' argitaratu gabearen laburpena, Darwinek Asa Grayri idatzitako eskutitzaren laburpenarekin batera. Dena den, Darwinen alaba laster hil zen eskarlatinagatik, eta etsipen handiegia zuen bertaratzeko.<ref>{{erreferentzia|izena=Adrian, James|abizena=Desmond, Moore|urtea=1991|izenburua=Darwin Londres|url=https://archive.org/details/darwin0000desm|argitaletxea=Michael Joseph, Penguin Group|orrialdea=|orrialdeak=pp. 466-470|ISBN=0-7181-3430-3|hizkuntza=En}}</ref>
Hautaketa naturalaren teoriaren aurkezpenak Linnear Elkartean ez zuen arreta handirik jaso. Artikulua abuztuan elkartearen egunkarian argitaratu ondoren, hainbat aldizkaritan inprimatu zen eta zenbait kritika eta gutun jaso zituen, baina Linnear Elkarteko presidenteak, 1858ko maiatzean komentatu zuen urte horretan ez zela aurkikuntza [[iraultzaile]]<nowiki/>rik egon.<ref name=":16" /> Berrikuspen bakar bat iruditu zitzaion Darwini gerora kontutan hartu ahal izateko: Dublingo Samuel Haughton irakasleak esaten zuen "artikuluko berrikuntza guztia faltsua zela, eta egia zena aurretik esanda zegoela."<ref>{{erreferentzia|izena=Nora|abizena=Barlow, ed.|urtea=1958|izenburua=The Autobiography of Charles Darwin 1809–1882|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Darwin hamahiru hilabetetan saiatu zen bere "liburu handiaren" laburpena egiten, bihotzeko gaixotasunak jasaten zuen bitartean, baina era berean adiskide zientifikoen etengabeko animoak jasoz. Lyellek dena antolatu zuen John Murrayk argitaratzeko.<ref name=":5" />
''[[Espezieen jatorria]] hautaketa naturalaren bidez, edo arraza hobetuen kontserbazioa bizitzako borrokan'' liburuak (normalean ''[[Espezieen jatorriaz]]'' izenburu laburtuarekin ezagutzen da) ezohiko ospea jaso zuen, eta 1.250 aleko inprimaketa osoak harpidedun gehiago zituen liburu dendetara 1859.eko azaroaren 22an ailegatu zenean.<ref name=":5" /> Darwinek "[[argudio]] zabalak" azaltzen ditu [[Behaketa-errore|behaketa]] eta [[inferentzia]] zehatzetatik, eta aldez aurretik aintzat hartzen ditu bere teoriarekiko objekzioak. Gizakiaren bilakaerari buruz aipamen bakarra eta moderatua jasotzen du, esanez "gizakiaren jatorriari eta gaineko historiari argia emango dio".<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=1859|izenburua=On the Origin of Species by Means of Natural Selection, or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life (1st edición)|argitaletxea=Londres: John Murray|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Bere teoria era errazean formulatu zuen Sarreran:
“''Espezie bakoitzetik biziraun dezaketenak baino [[Izaki bizi|izaki]] gehiago jaiotzen denez, eta ondorioz, maiz errepikatzen den bizitzarako borroka dagoenez, izaki bakoitza aldatu egiten bada, era ahulean izanda ere, bizitzako baldintza konplexu eta batzuetan aldakorretan nolabait errentagarria izango zaio berarentzat, bizirauteko aukera hobea izango duelako eta, hala izanez gero, modu naturalean hautatua izango da. Herentziaren printzipio indartsuaren arabera, hautatutako edozein barietatek bere forma berria eta aldatua hedatzeko joera izango du''.”<ref name=":17">{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=1859|izenburua=On the Origin of Species by Means of Natural Selection, or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life (1st edición)|argitaletxea=Londres: John Murray|orrialdea=p. 492|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
Darwinek sutsu argudiatu zuen espezieen jatorri komunaren alde, baina "[[eboluzio]]" termino eztabaidagarria saihestu egin zuen, eta "[[Espezieen jatorriaz|''Espezieen jatorria''z]]" liburuaren bigarren edizioan, honako hau ondorioztatzen zuen amaieran:
''“Kontzepzio horretan handitasuna dago, zeinaren arabera bizitza, bere indar ezberdinekin, jatorriz forma berrietan edo bakar baten erauzi den, eta [[planeta]] hau [[grabitatea]]<nowiki/>ren lege etengabearen arabera biraka ari den bitartean, garatu egin dira eta garatzen daude, printzipio sinple horretatik abiatuta, ezin konta ahalako forma eder eta zoragarriak.”''<ref name=":17" />
=== Argitalpenari erantzunak ===
[[Fitxategi:Charles-Darwin-and-William-Darwin,-1842.png|thumb|Darwin 1842an, izan zituzten hamar seme-alabetatik zaharrenarekin, William Erasmus Darwin.]]
Liburuak nazioarteko interesa piztu zuen, ''Sorkuntzaren Historia Naturalaren [[Aztarna (argipena)|Aztarna]]''k liburu ezagun eta zientifikotasun gutxiago zuenak baino eztabaida gutxiagorekin.<ref>{{erreferentzia|izena=John|abizena=van Wyhe|urtea=2008b|izenburua=Darwin: The Story of the Man and His Theories of Evolution|argitaletxea=London: Andre Deutsch Ltd|orrialdea=p.48|orrialdeak=|ISBN=978-0-233-00251-4|hizkuntza=En}}</ref> Darwinen gaixotasunak [[eztabaida]] publikoetatik urrundu bazuen ere, erantzun [[zientifiko]]<nowiki/>ak irrikaz aztertu zituen, [[prentsa]]-zatiak, [[Iritzi artikulu|iritzi]]<nowiki/>ak, [[Artikulu (argipena)|artikuluak]], [[satira]]<nowiki/>k eta [[karikatura]]<nowiki/>k komentatuz, eta mundu osoko lankideekin korrespondentzia mantenduz.<ref name=":16">{{erreferentzia|izena=E. Janet|abizena=Browne|urtea=2002|izenburua=Charles Darwin: vol. 2 The Power of Place|argitaletxea=London: Jonathan Cape|orrialdea=|orrialdeak=pp. 40-42, 48-49|ISBN=978-0-7126-6837-8|hizkuntza=En}}</ref> Liburuak ez zuen esplizituki eztabaidatu gizakiaren jatorria, baina zenbait inferentzia egin zezakeen gizakien eta animalien arbasoei buruz.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Darwin|urtea=1859|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=p. 488|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Lehenengo kritikak galdetu zuen: "[[Tximino]]a gizona bihurtu bada, zer ez da gizon bat bihurtuko?" eta esan zuen teologoei utzi behar zitzaiela, irakurle arruntentzat oso arriskutsua zelako.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Leifchild|urtea=1859|izenburua="Review of 'Origin'". Athenaeum (1673)|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Lehen erantzun aldekoen artean, Huxleyren berrikuspenek [[Richard Owen]]<nowiki/>engana zuzendu ziren, establezimendu zientifikoko buruzagia zena eta Huxleyk kanporatzeko asmotan zebilena.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Desmond & Moore|urtea=1991|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=pp. 477–491|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Apirilean, Owenen berrikuspenak Darwinen lagunak eraso zituen eta bere ideiak atzera bota, Darwin haserretuz. Owen eta beste batzuk naturaz gaindik gidatutako bilakaeraren ideiak sustatzen hasi ziren.<ref>{{erreferentzia|izena=Peter J.|abizena=Bowler|urtea=20).|izenburua=Evolution: The History of an Idea (3rd ed.)|url=https://archive.org/details/evolutionhistory0000bowl_n7y8|argitaletxea=University of California Press|orrialdea=|orrialdeak=pp. 158, 186|ISBN=978-0-520-23693-6|hizkuntza=En}}</ref>
[[Fitxategi:Darwins Thinking Path.JPG|thumb|[[Down House]]-ko harea-pasealekua zen Darwinen bere ohiko "Pentsamendu bidezidorra".]]
[[Ingalaterra]]<nowiki/>ko [[Eliza (argipena)|Eliza]]<nowiki/>ren erantzuna [[Misto (argipena)|misto]]<nowiki/>a izan zen. Darwinek [[Cambridge]]<nowiki/>n izan zituen Sedgwick eta Henslow irakasle zaharrek baztertu egin zituzten ideiak, baina [[apezpiku]] liberalek hautaketa naturala [[Jainko]]<nowiki/>aren diseinuko tresna bezala interpretatu zuten.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2007|izenburua="Darwin and design: historical essay"|argitaletxea=Darwin Correspondence Project|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> [[Charles Kingsley]] apaizak "Jainkoaren ikuskera bezain noblea" bezala onartu zuen. 1860an, zazpi [[Teologia|teologo]] liberal [[anglikano]]<nowiki/>k ''Saioak eta Berrikusteak'' argitalpena kaleratu zuten, Darwinen arreta baztertuz, bere ideiak elizako agintarien [[kritika]]<nowiki/>tzat hartuz eta [[heresia]] zirela aitortuz. Baden Powellek argudiatu zuen mirariak Jainkoaren legeak hausten zituela, eta haiengan sinestea [[ateo]]<nowiki/>a zenez, "Darwin jaunaren bolumen magistralak babestu egiten du naturaren auto-eboluzioaren ahalmenen [[printzipio]] handia".<ref name=":5" /> Asa Grayk teleologiaz eztabaidatu zuen Darwinekin. Greyren ''bilakaera teista''-ri buruzko “''Hautespen naturala trinkoa da teologia naturalarekin''” liburuxka, inportatu eta banatu egin zuen.<ref name=":18">{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2007|izenburua="Darwin and design: historical essay"|argitaletxea=Darwin Correspondence Project|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=Sara Joan|abizena=Miles|urtea=2001|izenburua="Charles Darwin and Asa Gray Discuss Teleology and Design"|argitaletxea=Perspectives on Science and Christian Faith. 53|orrialdea=|orrialdeak=pp. 196–201.|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Konfrontazio ezagunena 1860ko [[Oxfordeko Unibertsitatea|Oxford]]<nowiki/>eko bilakaerari buruzko mahai-inguru publikoan izan zen, Zientziaren Aurrerapenerako [[Britainiar]] Elkartean. Bertan, Samuel Wilberforce Oxfordeko [[gotzain]]<nowiki/>ak, espezieen transmisioaren aurkakoa ez bazen ere, Darwinen azalpena eta gizakia [[tximino]]<nowiki/>en ondorengoa izatearen aurka agertu zen. Joseph Hookerrek Darwinen alde argudiatu zuen, eta [[Thomas Henry Huxley|Thomas Huxley]]<nowiki/>ren erantzun legendarioa esanaz, nahiago zuela tximino baten ondorengoa izan, bere ahalmenak gaizki erabili zituen gizon batetik baino, erlijioarekiko zientziaren garaipena sinbolizatzera iritsi zen.<ref name=":18" /><ref>{{erreferentzia|izena=Peter J.|abizena=Bowler|urtea=2003|izenburua=Evolution: The History of an Idea (3rd ed.)|url=https://archive.org/details/evolutionhistory0000bowl_n7y8|argitaletxea=University of California Press|orrialdea=p. 185|orrialdeak=|ISBN=978-0-520-23693-6|hizkuntza=En}}</ref>
Grey, Hooker, Huxley eta Lyell gertuko lagunek Darwini hainbat erreserba adierazi arren, [[Babes (argipena)|babes]] handia eman zioten, beste askok bezala, batez ere [[naturalista]] gazteagoek. Grey eta Lyellek fedearekin adiskidantza bilatu zuten, eta Huxleyk berriz erlijioaren eta zientziaren arteko [[Polarizazio (argipena)|polarizazio]]<nowiki/>a. [[Hezkuntza]]<nowiki/>n [[klero]]<nowiki/>aren agintearen aurka gogor egin zuen kanpaina, Owen-pean zegoen klero eta [[Aristokrazia|aristokrate]]<nowiki/>n nagusitasuna iraultzeko helburuarekin.<ref name=":18" /> Eta ordez, zientzialari profesionalen belaunaldi berri baten alde egin zuen. Owenek arrazoibidean, burmuinaren anatomiak frogatzen zuela gizakiek tximinoetatik hurrenkera biologiko bereizia zutela. Baina Huxleyk gezurra zela zioen Kingsleyrekin izan zuen eztabaida luzean, "[[Hipokanpo]]<nowiki/>aren Galdera Handia" izenarekin ezaguna egin zena, Oweni ospea kenduz.<ref>{{erreferentzia|izena=E. Janet|abizena=Browne|urtea=2002|izenburua=Charles Darwin: vol. 2 The Power of Place|argitaletxea=London: Jonathan Cape|orrialdea=|orrialdeak=pp. 156–159|ISBN={{ISBN|978-0-7126-6837-8}}|hizkuntza=En}}</ref>
''[[Espezieen jatorriaz|Espezieen Jatorriaz]]'' hizkuntza askotara itzuli zen. Testu zientifiko ezin hobea bihurtu zen bizitzako esparru guztietatik arreta handiz erakartzeko, Huxleyren hitzaldietara bildu ziren "gizon langileak" barne.<ref name=":19">{{erreferentzia|izena=E. Janet|abizena=Browne|urtea=2002|izenburua=Charles Darwin: vol. 2 The Power of Place|argitaletxea=London: Jonathan Cape|orrialdea=|orrialdeak=pp. 217–226|ISBN=978-0-7126-6837-8|hizkuntza=En}}</ref> Darwinen teoriak garai hartan hainbat mugimenduetan izan zituen oihartzuna, eta herri kulturaren funtsezko osagaia bihurtu ziren. [[Karikatura]]<nowiki/>gileek animalien [[arbaso]]<nowiki/>ak tradizio zahar bat jarraituz parodiatu zituzten, gizakiek [[Animalia|animali]]<nowiki/>en ezaugarriak dituztela erakusteko. Eta [[Britainia Handia]]n, irudi barregarri hauek Darwinen teoria modu adiskidetsuan ezagutarazteko balio izan zuten.1862an gaixorik zegoela, Darwinek [[Bizarra mozte|bizarra]] hazten utzi zuen, eta 1866an jendaurrean agertu zenean berriro, [[tximino]] irudikatuta agertzen zen karikaturek, [[Eboluzionismo (argipena)|eboluzionismo]] mota guztiak Darwinismoarekin identifikatzen lagundu zuten.<ref name=":19" />
[[Fitxategi:Origin of Species.jpg|thumb|''[[Espezieen jatorriaz|Espezieen Jatorriaz]]'' liburuaren lehen edizioko alea.]]
=== Gizonaren gainbehera, aukeraketa sexuala eta botanika ===
Bere bizitzako azken hogeita bi urteetan [[gaixotasun]] ugari errepikatu bazitzaion ere, Darwinen lanak aurrera jarraitu zuten. ''[[Espezieen jatorriaz|Espezieen Jatorriaz]]'' bere teoriaren laburpen gisa argitaratu ondoren, bere "liburu handiaren" [[esperimentu]]<nowiki/>ak, ikerketak eta [[idazketa]]<nowiki/>k egin zituen. Lehenagoko [[Animalia|animali]]<nowiki/>en ondorengoa zela [[gizaki]]a<nowiki/>ren bilakaera jasotzen zuen, gaitasun mentala eta gizartearena barne hartuz. Eta baita [[fauna]]<nowiki/>ko apainduren edertasuna azaltzen zuen, eta [[landare]]<nowiki/>en ikasketa berritzaileetan dibertsifikatzen zituen lanak.<ref name="#3">{{erreferentzia|izena=John|abizena=van Wyhe|urtea=2008b|izenburua=Darwin: The Story of the Man and His Theories of Evolution|url=https://archive.org/details/darwinmanhisgrea0000vanw|argitaletxea=London: Andre Deutsch Ltd|orrialdea=|orrialdeak=pp. 50-55|ISBN=978-0-233-00251-4|hizkuntza=En}}</ref>
[[Intsektu]]<nowiki/>en [[polinizazio]]a<nowiki/>ri buruzko azterketak, 1861ean [[orkidea]] basatiei buruzko lan berriak egitera bultzatu zion, [[lore]]<nowiki/>en egokitzapena espezie bakoitzerako [[sits]] espezifikoak erakartzeko eta [[Zeharkaldi|zeharka]]<nowiki/>ko [[ernalketa]] ziurtatzeko erakutsiz. 1862an ''Orkideen ernalketak'' bere lehen azalpen zehatza eman zuen, harreman ekologiko konplexuak hautaketa naturalaren ahalmena dela eta, iragarpen probagarriak egiteko aukeraz. Osasunak behera egin ahala, [[landare]] eskalatzaileen mugimenduak arrastatzeko asmakizunez jositako gela batan egoten zen.<ref name="#3"/> Txunditutako bisitarien artean [[Ernst Haeckel]] zegoen, Darwinismoaren bultzatzaile sutsua izan zen, [[Lamarckismo|Lamarkismo]]<nowiki/>a eta [[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]]<nowiki/>ren idealismoa gehituz.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2009|izenburua="The correspondence of Charles Darwin, volume 14: 1866"|argitaletxea=Cambridge University Press|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Wallace ere alde izan zuen, nahiz eta [[espiritualtasun]]<nowiki/>era gero eta gehiago jo.<ref>{{erreferentzia|izena=Charles H.|abizena=Smith|urtea=1999|izenburua="Alfred Russel Wallace on Spiritualism, Man, and Evolution: An Analytical Essay"|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
Darwinen ''Animalien eta landareen aldaketak otzandu ondoren'' liburua (1868) izan zen bere aurreikusitako "liburu handiaren" atala, eta [[oinordetza]]<nowiki/>ren [[hipotesi]] arrakastatsua barneratu zuen. Berehala saldu zen, tamaina handia izan arren, eta hizkuntza askotara itzuli zen. Bigarren zatiaren gehiena idatzi zuen, hautespen naturalaren inguruan, baina bizi zen bitartean argitaratu gabe geratu zen.<ref>{{erreferentzia|izena=R. B.|abizena=Freeman|urtea=1977|izenburua=The Works of Charles Darwin: An Annotated Bibliographical Handlist|url=https://archive.org/details/worksofcharlesda0000free|argitaletxea=Folkestone: Wm Dawson & Sons Ltd|orrialdea=p. 122|orrialdeak=|ISBN=978-0-208-01658-4|hizkuntza=En}}</ref>
Lyellek gizakiaren historiaurrea ezagutarazia zuen jadanik, eta Huxleyk frogatu zuen [[Anatomia|anatomi]]<nowiki/>koki gizakiak [[tximino]]<nowiki/>ak zirela.<ref name=":19" /> 1871an argitaratutako ''Gizakiaren jatorria eta hautaketa sexuaren arabera'' liburuarekin, Darwinek iturri ugarietatik frogatu zuen gizakiak animaliak zirela, ezaugarri fisiko eta mentalen jarraitutasuna erakusten zutela. Eta sexu aukeraketa aurkeztu zuen praktikoak ez diren animalien ezaugarri batuz, esaterako [[Indioilar arrunt|indioilar]]<nowiki/>ren [[luma]]<nowiki/>k. Eta baita gizakiaren kulturaren bilakaera, [[sexu]]<nowiki/>en arteko desberdintasunak, eta arrazen sailkapen fisiko eta kulturala ere, gizakiak espezie bakarrekoak zirela azpimarratuz.<ref name=":20">{{erreferentzia|izena=Charles|abizena=Darwin|urtea=1871|izenburua=The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex (1st ed.)|argitaletxea=London: John Murray|orrialdea=p. 405|orrialdeak=|ISBN=978-0-8014-2085-6|hizkuntza=En}}</ref> Irudiak erabiliz egindako ikerketa 1872an argitaratutako ''Gizakiaren eta animalien [[emozio]]<nowiki/>en adierazpenak''-en agertu zen, inprimatutako [[argazki]]a<nowiki/>k agertzen zituen lehen liburuetako bat. Bertan, gizakiaren [[psikologia]]<nowiki/>ren bilakaera eta animalien portaerarekin zuen jarraipena eztabaidatzen zituen. Bi liburuak oso ezagunak egin ziren, eta Darwin [[Harridura-marka|harritu]]<nowiki/>ta geratu zen bere iritziak jasotako adostasun orokorrarekin, esanez "mundu guztiak harritu gabe hitz egiten du gaiaz".<ref>{{erreferentzia|izena=Charles|abizena=Darwin|urtea=1887|izenburua=The life and letters of Charles Darwin, including an autobiographical chapter.|url=https://archive.org/details/lifelettersofcha03darw|argitaletxea=Darwin, Francis (ed.) London: John Murray|orrialdea=p. 133|orrialdeak=|ISBN=978-0-404-08417-2|hizkuntza=En}}</ref> Ondoriotzat honakoa esan zen: "Gizakia bere [[kualitate]] [[Noblezia|noble]] guztiekin, ahulenentzat sentitzen duen sinpatiarekin, onginahia nahi duena ez soilik beste pertsonentzat baizik eta [[Izaki bizi|izaki]] bizidun [[Apalopteron familiare|apal]]<nowiki/>enarentzat, [[eguzki-sistema]]<nowiki/>ren mugimenduetan eta konstituzioan barneratu den jainkoaren antzeko [[adimen]]<nowiki/>arekin; botere guzti horiekin, gizakiak oraindik ere bere gorputz barnean bere jatorri apaleko [[Zigilu-marka|zigilu]] ezabaezina darama.”<ref name=":20" />
=== Heriotza eta hileta ===
1882an "[[Anginak|angina]] pectoris" deituriko gaitza diagnostikatu zioten, orduan [[Tronbosi|tronboi]] [[Koronariografia|koronario]]<nowiki/>a eta [[bihotz]]<nowiki/>aren gaixotasuna suposatzen zuena. Heriotzaren unean, medikuek "angina erasoak" eta "[[bihotz-gutxiegitasun]]a" diagnostikatu zituzten.<ref>{{erreferentzia|izena=Ralph|abizena=Colp|urtea=2008|izenburua="The Final Illnes"|argitaletxea=Darwin's Illness|orrialdea=|orrialdeak=pp. 116–120|ISBN=doi:10.5744/florida/9780813032313.003.0014. {{ISBN|978-0-8130-3231-3}}.|hizkuntza=En}}</ref> Darwinek [[Chagas-en gaixotasuna|Chagas]] gaixotasun kronikoa jasan zuela ere espekulatu zen.<ref>{{erreferentzia|izena=Julie|abizena=Clayton|urtea=2010|izenburua="Chagas disease 101"|argitaletxea=Nature. 465 (n7301_supp): S4–S5. Bibcode:2010Natur.465S...3C|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=doi:10.1038/nature09220. ISSN 0028-0836. PMID 20571553|hizkuntza=En}}</ref> Iritzi honen oinarrian Darwinek idatzi zuen [[Eguneroko (argipena)|egunerokoa]]<nowiki/>ren sarrera baten oinarritzen da, 1835ean [[Argentina]]<nowiki/>ko [[Mendoza (Argentina)|Mendoza]]<nowiki/>n "Musuen zomorroak" ziztatu zuela deskribatzen zuelako,<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2017|izenburua="The Case of Charles Darwin"|argitaletxea=dna.kdna.ucla.edu|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> hain zuzen Chagas gaixotasun kronikoaren bereizgarria.
[[Down House]]<nowiki/>n hil zen 1882ko apirilaren 19an. Bere azken hitzak familiari eskaini zizkion, Emmari esanaz "ez diot inongo beldurrik heriotzari. Gogoan izan zein emazte ona izan zaren nirekin. Esan seme-alaba guztiei gogoratzeko zein onak izan diren nirekin". Eta atseden hartzen zuen bitartean, behin eta berriz esan zien Henrietta eta Francis-i" Ia merezi du gaixorik egotea, zuengandik hain ondo zainduta egoteko".<ref>{{erreferentzia|izena=Emma|abizena=Darwin|urtea=1882.|izenburua="[Reminiscences of Charles Darwin's last years.]|argitaletxea=CUL-DAR210.9"|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> [[Down konderria|Down]]<nowiki/>eko St Mary elizako lurretan lurperatzea espero zuen, baina Darwinen lankideek hala eskatuta, publikoki eta parlamentuan eskaera egin ondoren, [[Royal Society]]<nowiki/>ko William Spottiswood lehendakariak lortu egin zuen Darwin [[Westminster abadia|Westminster Abadia]]<nowiki/>n lurperatua izateko ohorea jasotzea, [[John Herschel]] eta [[Isaac Newton]]<nowiki/>en aldamenean. Hileta elizkizuna apirilaren 26an egin zen, eta milaka lagunek parte hartu zuten, familiakoak, lagunak, zientzialariak, [[filosofo]]<nowiki/>ak eta agintariak barne.<ref name=":3" /><ref name=":11">{{erreferentzia|izena=Adrian, James|abizena=Desmond, Moore|urtea=1991|izenburua=Darwin|url=https://archive.org/details/darwin0000desm|argitaletxea=London: Michael Joseph, Penguin Group|orrialdea=|orrialdeak=pp. 233–234|ISBN=978-0-7181-3430-3|hizkuntza=En}}</ref>
== Ondarea ==
[[Fitxategi:Charles Darwin statue 5661r.jpg|thumb|Darwinen estatua [[Londres]]<nowiki/>eko Natural History Museum-en.]]
Heriotzaren unean, Darwinek eta bere lankideek zientzialari gehienek konbentzitu zituzten [[eboluzio]]a aldaketen arabera teoria zuzena zela, eta uste zuten ideiak irauli zituen [[Zientzialari|zientzialar]]<nowiki/>i handi bat zela. 1909ko ekainean, garai hartan oraindik gutxi batzuk egon arren ados bere iritziarekin "hautespen naturala izan da aldaketetarako bide nagusia, baina ez da esklusiboa", [[Cambridge]]<nowiki/>n biltzarra egin zuten mundu osoko 400 politiko eta zientzialarik bere mendeurrena ospatzeko, eta ''Espezien Jatorria-''ren berrogeita hamargarren urteurrena.<ref>{{erreferentzia|izena=Peter J.|abizena=Bowler|urtea=2003|izenburua=Evolution: The History of an Idea (3rd ed.)|url=https://archive.org/details/evolutionhistory0000bowl_n7y8|argitaletxea=University of California Press|orrialdea=|orrialdeak=pp. 222-225|ISBN=978-0-520-23693-6|hizkuntza=En}}</ref> Hala ere, hogeigarren mendearen hasierari nolabaiteko "darwinismoaren eklipsea" deitu izan zaio, zientzialari batzuk eboluzio mekanismo alternatibo ezberdinak proposatu zituztelako, azkenean frogatu ez zirenak. Bestalde, [[Ronald Fisher]] estatistikari britainiarrak, ''Mendelen genetika'' batu egin zuen ''Hautespen naturalarekin'', 1930ean argitaratutako ''Hautespen naturalaren teoria genetikoa'' liburuan.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2015|izenburua=The Genetical Theory of Natural Selection An introduction to the book by A. W. F. Edwards|argitaletxea=[https://web.archive.org/web/20150924041631/http://www.genetics.org/content/154/4/1419. Wayback Machine|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Oinarri [[Matematika|matematiko]]<nowiki/>a eman zion teoriari, eta adostasun zientifiko zabalak ekarri zituen, hautespen naturala eboluzioaren oinarrizko mekanismoa zela. Horrela, populazioen genetikaren oinarria eta sintesi ebolutibo modernoa aurkitu zituen. Eta J.B.S. Haldane eta Sewall Wrightek, teoria modernoaren eztabaidetarako eta hobetzeetarako [[Erreferentzia (argipena)|erreferentzia]] markoa ezarri zuten.<ref name=":4" />
=== Oroitzapena ===
Darwinen bizitzan zehar, ezaugarri edo leku geografiko askori eman zitzaion bere izena. [[Beagle kanala|Beagle kanal]]<nowiki/>arekin lotzen den ur-uholde batek Darwin Sound izendatu zuen [[Robert FitzRoy]]<nowiki/>k. Izan ere, Darwin beste hiru gizonekin batera, azkar erreakzionatuz, [[glaziar]]<nowiki/>rak erortzean sortutako [[olatu]] handi batek [[txalupa]]<nowiki/>k [[Itsasoa kulturan|itsasoa]]<nowiki/>n urrun eramatea saihestu zuten.<ref>{{erreferentzia|izena=Robert|abizena=FitzRoy|urtea=1839|izenburua=Voyages of the Adventure and Beagle, Volume II|argitaletxea=London: Henry Colburn|orrialdea=|orrialdeak=pp. 216–218|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Halaber, gertu zeuden [[Andeak|Ande]]<nowiki/>etan mendi bati Darwin izena ipini zioten, bere 25. urtebetetzea ospatzeko.<ref name="#4">{{erreferentzia|izena=David|abizena=Leff|urtea=2000|izenburua="AboutDarwin.com" (2000–2008 ed.)|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Beagle itsasontzia 1839an [[Australia]] topografiatzen ari zenean, Darwinen lagun John Lort Stokesek ikusi zuen portu natural bat Port Darwin izendatu zuen, eta gertu zegoen kokapen bati 1911an Darwin deitu zitzaion.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2006|izenburua="Territory origins". Northern Territory Department of Planning and Infrastructure, Australia|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
120 [[espezie]] eta bederatzi [[Genero (argipena)|genero]] baino gehiagori eman diote Darwin izena.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua="Charles Darwin 200 years – Things you didn't know about Charles Darwin"|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Adibidez, [[Galapago Uharteak|Galapago uharte]]<nowiki/>etan Darwinek aurkitu zituen [[Tangara velia|tangara]] taldeei 1947an "Darwinen [[negu-txori]]<nowiki/>ak" izenarekin egin ziren ezagunak, hainbat [[elezahar]] asmatuz gerora bere lanean izan zuten garrantziaz.<ref>{{erreferentzia|izena=Frank J.|abizena=Sulloway|urtea=1982|izenburua="Darwin and His Finches: The Evolution of a Legend" (PDF)|argitaletxea=Journal of the History of Biology. 15 (1)|orrialdea=|orrialdeak=pp. 1-53|ISBN=CiteSeerX 10.1.1.458.3975. oi:10.1007/BF00132004|hizkuntza=En}}</ref>
Darwinek egindako lanen omenez, argitalpen eta ekitaldi ugarik jarraitu dituzte ospatzen. [[Londres]]<nowiki/>ko Linnean Elkarteak Darwinen lorpenak oroitu ditu 1908. urtetik hona, Darwin-Wallace ikerkuntza domina sarituz. Darwin Eguna urteroko ospakizun bihurtu da. Eta 2009an hainbat ekitaldi antolatu ziren mundu osoan, Darwinen [[jaiotza]]<nowiki/>ren bigarren mendeurrena eta ''[[Espezieen jatorriaz|Espezieen jatorria]]''ren argitalpenaren 150. urteurrena ospatzeko.<ref>{{erreferentzia|izena=Steven|abizena=Shapin|urtea=2010|izenburua="The Darwin Show"|argitaletxea=London Review of Books|orrialdea=|orrialdeak=pp. 3–9|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
=== Eponimia ===
[[Espezie]] [[Botanika|botanikoa]]<nowiki/>k (105 + 11 + 5 IPNI erregistro):
- ([[Asteraceae]]) ''Acmella darwinii'' (D.M.Porter) R.K.Jansen
- ([[Cactaceae]]) ''Maihueniopsis darwinii'' (Hensl.) F.Ritter
- ([[Coleoptera|Coleóptera]]) ''Orunipus darwini'' Bréthes
[[Fitxategi:Editorial cartoon depicting Charles Darwin as an ape (1871).jpg|thumb|''Gizonaren jatorria'' argitaratu ondorengo 1871ko karikatura, Darwin tximino gorputzarekin irudikatuta, kultura herrikoian eboluzioaren teoriaren idazle nagusi bezala identifikatuz.]]
- (Clusiaceae) ''Garcinia darwiniana'' Kesh.Murthy, Yogan. & K.V.Nair
- (Lycopodiaceae) ''Phlegmariurus darwinianus'' (Herter ex Nessel) B.Øllg.
- ([[Orchidaceae]]) ''Catasetum darwinianum'' Rolfe
[[Astronomia]]:
- Darwin [[krater]]<nowiki/>ra [[ilargia]]<nowiki/>n
- Darwin [[krater]]<nowiki/>ra [[Marte]]<nowiki/>n
- [[1991 Darwin|(1991) Darwin]], gerriko nagusiko [[asteroidea]].
[[Geografia]]
- Darwin irla, [[Galapagoak|Galapago]]<nowiki/>etan, [[Ekuador|Ecuador]].
- Darwin [[krater]]<nowiki/>ra, [[Tasmania]]<nowiki/>n
[[Laburdura]]<nowiki/>k
- [[Botanika]]<nowiki/>n:• Darwin laburdura Charles Darwin [[barazki]]<nowiki/>en deskribapen eta sailkapen [[zientifiko]]a<nowiki/>n [[autoritate]] bezala adierazteko erabiltzen da.
- [[Zoologia]]<nowiki/>n: Darwin laburdura Charles Darwin [[zoologia]]<nowiki/>n eta [[taxonomia]]<nowiki/>ren deskribapen gaineko autoritate bezala adierazteko erabiltzen da
== Seme-alabak ==
Darwintarrak hamar [[seme-alaba]] izan zituzten: bi haurtzaroan zendu ziren, eta Annieren heriotzak hamar urterekin ikaragarrizko eragina izan zuen gurasoengan. Charles aita saiatua eta arretatsua zen seme-alabekin.<ref name="#4"/> Eta baten bat gaixotzen zenean, beldurra izaten zuen [[gaixotasun]] ahuleziak ez ote ziren [[emazte]]<nowiki/>a [[Emma Wedgwood]] [[lehengusina]] eta [[leinu]] berekoa zelako.
[[Fitxategi:1878 Darwin photo by Leonard from Woodall 1884 - cropped grayed partially cleaned.jpg|thumb|Darwin 1878an. Gero eta ospetsuagoa izan zen, baina urteetan gaixotasunak jasan zituen.]]
Idazlanetan [[endogamia]] aztertu zuen, espezie askotan [[gurutzaketa]]<nowiki/>k egitearen [[Abantaila konparatibo|abantail]]<nowiki/>ekin kontrastatuz.<ref name=":5" /> Bere beldurrak gorabehera, bizirik jarraitu zuten seme-alaba gehienak eta ondorengo askok, [[Karrera (argipena)|karrera]] bereizgarriak egin zituzten. Horrela, George [[astronomo]],<ref>{{erreferentzia|izena=John J., Edmund F.|abizena=O'Connor, Robertson|urtea=|izenburua="Charles Darwin"|argitaletxea=MacTutor History of Mathematics archive, University of St Andrews|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Francis [[Botanika|botaniko]] eta Horace [[ingeniari zibil]] bezala nabarmendu ziren, [[Royal Society]]<nowiki/>ko kide izatera ailegatuz.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2009|izenburua="List of Fellows of the Royal Society, 1660–2006, A–J". Archived from the original (PDF)|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Hirurak “Sir” izateko ohorea jaso zuten.<ref>{{erreferentzia|izena=Tim|abizena=Berra|urtea=2013|izenburua=M. Darwin and His Children: His Other Legacy,101, 129, 168. George became a knight commander of the Order of the Bath in 1905. Francis was knighted in 1912. Horace became a knight commander of the KBE in 1918.|argitaletxea=Oxford UP|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Beste seme bat, Leonard, [[militar]], [[politikari]], [[ekonomialari]], eugenista eta [[Ronald Fisher]] biologo estatistikoaren [[Tutoretza|tutore]]<nowiki/>a izan zen.<ref>{{erreferentzia|izena=A. W. F.|abizena=Edwards|urtea=2004|izenburua=Darwin, Leonard (1850–1943)|argitaletxea=Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
== Ikuspegiak eta iritziak ==
=== Ikuspegi erlijiosoak ===
Darwinen familiaren [[tradizioa]] unitarismo ez-konformista zen. Aita eta aitona [[librepentsalari]]<nowiki/>ak ziren arren, bere bataioa eta barnetegia Ingalaterrako elizan izan ziren.<ref name=":6" /> [[Cambridge]]<nowiki/>ra joan zenean apaiz anglicano egiteko ikastera, ez zuen zalantzarik [[Biblia]]<nowiki/>ko egiaz hitzez hitz.<ref name=":10">{{erreferentzia|izena=Adrian, James|abizena=Desmond, Moore|urtea=1991|izenburua=Darwin|url=https://archive.org/details/darwin0000desm|argitaletxea=London: Michael Joseph, Penguin Group|orrialdea=|orrialdeak=pp. 201, 212-221|ISBN=978-0-7181-3430-3|hizkuntza=En}}</ref> [[John Herschel]]<nowiki/>en zientzia ikasi zuen, William Paleyren [[teologia]] naturala bezala, naturaren legeen azalpenak bilatzen zituen mirariak baino, eta espezieen egokitzapena froga bezala ikusi zuen.<ref name=":7">{{erreferentzia|izena=Momme|abizena=von Sydow|urtea=2005|izenburua="Darwin – A Christian Undermining Christianity? On Self-Undermining Dynamics of Ideas Between Belief and Science" (PDF)|url=https://archive.org/details/sciencebeliefsfr0000unse|argitaletxea=In Knight, David M.; Eddy, Matthew D. (eds.). Science and Beliefs: From Natural Philosophy to Natural Science, 1700–1900. Burlington: Ashgate|orrialdea=|orrialdeak=pp. 8–14|ISBN=978-0-7546-3996-1|hizkuntza=En}}</ref><ref name="#1"/> HMS Beagle itsasontzian, Darwin nahiko ortodoxa zen eta Biblia [[moral]]a<nowiki/>ren gaineko agintari bezala aipatuko luke. Banaketa azaltzeko "sorrerako zentroak" bilatzen zituen, eta proposatu zuen [[Australia]] eta Ingalaterran aurkitutako oso antzerakoak ziren mariorratzak edo ''antlioiak'', [[jainko]]a<nowiki/>ren eskuaren frogak zirela.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2009|izenburua=Darwin Online: Coccatoos & Crows: An introduction to the Sydney Notebook"|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
Itzuleran berriz, Bibliaren historiarekin [[Kritika|kritiko]]<nowiki/>a zen, eta bere buruari galdetzen zion ea zergatik erlijio guztiek ez ziren baliagarri berdin izango.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Darwin|urtea=1958|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=pp. 85–96|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Hurrengo urteetan, [[geologia]]<nowiki/>ri eta [[espezie]]<nowiki/>en transmutazioari buruz azterketa ugari egin ondoren, asko pentsatu zuen erlijioaz eta modu irekian eztabaidatzen zuen Emma emaztearekin, haren sinesmenak ere azterketa eta galdeketa intentsibotik zetoztelako.<ref name="#2"/> Paley eta [[Thomas Malthus]]<nowiki/>en teodiziak, gosea bezalako gaitzak aldarrikatu zituen, sortzailearen legeen ondorioz zetozenak, eta horrek orokorrean eragin ona izaten zuen. Darwinentzat, hautatze naturalak egokitzapen ona sortzen zuen, baina ez zuen diseinuaren beharra sumatzen,<ref name=":7" /> eta ezin zuen ikusi jainko ahalguztidunaren lana mina eta sufrimendu guztietan, adibidez themonon liztorrak beldarrak geldiarazten zituen bezala janari bizia emateko bere arrautzei.<ref>{{erreferentzia|izena=Sara Joan|abizena=Miles|urtea=2001|izenburua="Charles Darwin and Asa Gray Discuss Teleology and Design"|argitaletxea=Perspectives on Science and Christian Faith, 53|orrialdea=|orrialdeak=pp. 196–201|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Erlijioa gizartearen biziraupenerako estrategia zela pentsatzen zuen arren, Darwinek ez zuen gogoz utzi nahi Jainkoaren ideia azken legegile gisa. Gero eta gehiago kezkatuta zegoen gaizkiaren arazoaz.<ref>{{erreferentzia|izena=James|abizena=Moore|urtea=2006|izenburua="Evolution and Wonder – Understanding Charles Darwin"|argitaletxea=Speaking of Faith (Radio Program). American Public|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
Darwin John Brodie Innes [[Down konderria|Down]]<nowiki/>eko [[Parrokia (erlijioa)|parrokoa]]<nowiki/>rekin lagun izaten jarraitzen zuen, eta elizako anetan buru-belarri jarraitu zuen, baina 1849. urtetik aurrera [[igande]]<nowiki/>tan paseatzera joango zen, bere familia elizara joaten zen bitartean.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2015|izenburua="Darwin Correspondence Project – Darwin and the church: historical essay"|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> "Zentzugabekotzat jotzen zuen zalantzan jartzea gizon bat [[Teismo|teista]] sutsua eta eboluzionista izan zitekeenik",<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=1879|izenburua=Letter 12041 – Darwin, C. R. to Fordyce, John|argitaletxea=Wayback Machine|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2009|izenburua=Darwin's Complex loss of Faith|argitaletxea=Wayback Machine, The Guardian|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> eta bere erlijio ikuspegiekin errezeloak bazituen ere, 1879an honakoa idatzi zuen "ez naiz sekula [[ateo]]<nowiki/>a izan [[Jainko]] baten existentzia ukatzeko zentzuan. Uste dut, oro har, ... nire pentsaera egoeraren deskribapen zuzenena [[agnostiko]]a<nowiki/>rena izango litzatekela."<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2008|izenburua=Darwin Correspondence Project – Belief: historical essay"|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
"Lady Hope Story" 1915ean argitaratuko liburuan baieztatzen zen, Darwin bere ohean [[gaixo]] zegoenean kristautasunera itzuli zela. Baieztapen hauek Darwinen [[Ondorengotza (argipena)|ondorengo]]<nowiki/>ek arbuiatu egin zituzten, eta [[historialari]]<nowiki/>ek faltsutzat jo zituzten.<ref>{{erreferentzia|izena=Simon|abizena=Yates|urtea=2003|izenburua="The Lady Hope Story: A Widespread Falsehood"|argitaletxea=TalkOrigins Archive|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
=== Gizarte ikuspegiak ===
[[Fitxategi:Jemmy Button.jpg|thumb|[[Robert FitzRoy|Robert FitzRoy,]] [[HMS Beagle]] isasontziko kapitainaren narratibatik, [[Suaren Lurraldea|Suaren Lurralde]]<nowiki/>ko Jemmy Button indigenaren bi ikuspegi (1839).]]
Darwinek gizarte eta politika gaiei buruzko iritziak bere denbora eta jarrera soziala islatzen zituzten. Whig erreformatzaileen familia batean hazi zen, eta bere osaba Josiah Wedgwood bezala, [[hauteskunde]]-[[erreforma]] eta [[Esklabotza|esklabo]]<nowiki/>en [[emantzipazioa]] babesten zituen. Darwin sutsuki agertu zen esklabutzaren aurka, ingeles [[Fabrika|fabrike]]<nowiki/>tako [[langile]]<nowiki/>en edo [[zerbitzari]]<nowiki/>en lanen baldintzetan arazorik ikusi ez arren. 1826an egin zuen taxidermia ikasgaiak John Edmonston esklabo askeari esker, "gizon oso atsegina eta adimentsua" zela gogoratu zuen, [[Beltz (pertsona)|beltz]]<nowiki/>ekin sentimendu berak partekatzen genituela uste zuen, eta beste [[arraza]] batzuetako jendea bezain adimentsua izan zitekeela. Beagle bidaian ezagutu zituen jatorrizko [[Indigena|indigene]]<nowiki/>kin jarrera bera hartu zuen.<ref name=":8">{{erreferentzia|izena=E. Janet|abizena=Browne|urtea=1995|izenburua=Charles Darwin: vol. 1 Voyaging|argitaletxea=London: Jonathan Cape|orrialdea=|orrialdeak=pp. 196–198, 240|ISBN=978-1-84413-314-7|hizkuntza=En}}</ref> Jarrera horiek ez ziren ezohikoak 1820ko hamarkadan [[Britainia Handia]]<nowiki/>n, bisitan zihoazen [[amerika]]r<nowiki/>rak harritzen baziren ere. Mende erdialdean britainiar gizartea [[Arrazismo|arrazista]]<nowiki/>goa bilakatu zen,<ref name=":14">{{erreferentzia|izena=Charles|abizena=Darwin|urtea=1958|izenburua=The Autobiography of Charles Darwin 1809–1882. With the original omissions restored. Edited and with appendix and notes by his granddaughter Nora Barlow|argitaletxea=London: Collins|orrialdea=|orrialdeak=pp. 117-118|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> baina Darwin esklabutzaren aurka mantendu zuen, "gizakien arraza espezie desberdinak sailkatzearen aurka” eta indigenenganako tratu txarren aurka.<ref>{{erreferentzia|izena=John S.|abizena=Wilkins|urtea=2008|izenburua="Darwin"|argitaletxea=In Tucker, Aviezer (ed.). A Companion to the Philosophy of History and Historiography. Blackwell Companions to Philosophy. Chichester: Wiley-Blackwell|orrialdea=|orrialdeak=pp. 405–415|ISBN={{ISBN|978-1-4051-4908-2}}|hizkuntza=En}}</ref>
Darwinen harremanak [[Yagan|Yaghan]]<nowiki/>sekin ([[Suaren Lurraldea|Suaren lurralde]]<nowiki/>tarrak), esaterako Jemmy Buttonekin [[HMS Beagle]]<nowiki/>ren bidaian, [[Eraginkortasun (argipena)|eragin]] sakona izan zuen herri primitiboengan zuen ikuspegian. Suaren Lurraldera iritsi zenean "Fuegiar basatien" [[Deskribapen (argipena)|deskribapen]] [[kolore]]<nowiki/>tsua egin zuen.<ref>{{erreferentzia|izena=Ricardo|abizena=Rozzi|urtea=2018|izenburua="Transformaciones del pensamiento de Darwin en cabo de hornos: Un legado para la ciencia y la etica ambiental" [Transformations of Darwin’s thought in cape horn: A legacy for science and environmental ethics]|argitaletxea=Magallania|orrialdea=|orrialdeak=pp. 267–277|ISBN=doi:10.4067/S0718-22442018000100267|hizkuntza=Es}}</ref> Ikuspegi hau aldatu egin zuen Yaghan jendea zehatzago ezagutu zuenean. Eta azterketetatik ondorioztatu zuen giza talde desberdinen oinarrizko [[emozio]]<nowiki/>ak berdinak zirela, eta beraien [[Gaitasun (argipena)|gaitasun]] [[mental]]<nowiki/>ak gutxi gora behera europearren berdinak zirela. Yaghan [[kultura]]<nowiki/>z interesatu zenean, Darwin ohartu zen huts egin zuela haien ezagutza [[Ekologia|ekologiko]] sakona gutxietsiz. Eta 1850. hamarkada arte ez zen konturatu zuten [[kosmologia]] landuaz, Yaghanen 32 mila hitzezko [[hiztegi]]a ikuskatu zuenean. Aitortu zuen [[Europa]]<nowiki/>ko kolonizazioak askotan zibilizazio autoktonoak desagertzea ekarri zuela.<ref name=":21">{{erreferentzia|izena=Tony|abizena=Barta|urtea=2005|izenburua="Mr Darwin's shooters: on natural selection and the naturalizing of genocide"|argitaletxea=Patterns of Prejudice. 39 (2)|orrialdea=|orrialdeak=pp. 116–137|ISBN=doi:10.1080/00313220500106170|hizkuntza=En}}</ref>
Uste zuen gizonezkoen gailentasuna emakumeenganako [[sexu]] aukeraketaren emaitza zela, Antoinette Brown Blackwellek 1875an ''Sexuak naturan zehar'' liburuan eztabaidatu zuen ikuspegia.<ref>{{erreferentzia|izena=Griet|abizena=Vandermassen|urtea=2004|izenburua="Sexual Selection: A Tale of Male Bias and Feminist Denial"|argitaletxea=European Journal of Women's Studies. 11 (9)|orrialdea=|orrialdeak=pp. 11–13|ISBN=doi:10.1177/1350506804039812|hizkuntza=En}}</ref>
Darwin bere lehengusua zen [[Francis Galton]]<nowiki/>ek 1865an aurkeztutako argumentuak erakarri zuen, [[Herentzia (argipena)|herentzia]]<nowiki/>ren [[azterketa]] [[estatistiko]]<nowiki/>ek erakutsi zutelako giza ezaugarri moralak eta mentalak heredatu zitezkeela, eta animalien hazkuntzarako printzipioak gizakiei aplika zitzaizkietelako. ''Gizonaren jatorrian'', Darwinek adierazi zuen ahulak bizirik irauten laguntzea eta familiak osatzeak, aukeraketa naturalaren onurak galtzea zekarrela, baina konturatu zen laguntza hori ez emateak sinpatia-instintua arriskuan jarriko lukeela, "gure naturaren alderdirik nobleena", eta hezkuntza bezalako faktoreak garrantzi handiagoa izan dezaketela. Galtonek zioenean ikerketak argitaratzeak "modu naturalean dohainduak" izan zirenak "kasta" baten barruan ezkontzea sustatu zezakeela, Darwinek zailtasun praktikoak aurreikusten zituen. Eta uste zuen "[[Bideragarritasun-azterketa|bideragarri]]<nowiki/>a zen prozedura bakarra zela giza arraza hobetzeko”, baina [[Utopia|utopiko]]<nowiki/>tzat jo zuen. Herentziaren garrantzia argitaratzea eta erabakiak gizabanakoen esku uztea nahiago zuen.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Darwin|urtea=1871|izenburua="Correspondence between Francis Galton and Charles Darwin"|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=pp. 167–173, 402–403|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Francis Galtonek, 1883. urtean azterketa-eremu honi "eugenesia" deitu zion. Darwin hil ondoren, bere teoriak aipatzen ziren politika [[Eugenesia|eugenesi]]<nowiki/>koak sustatzeko, zituen printzipio humanitarioen aurka joan arren.<ref name=":21" />
== Gizarte mugimendu ebolutiboak ==
[[Fitxategi:HMS Beagle by Conrad Martens.jpg|thumb|[[HMS Beagle]] itsasontziaren ainguratzea [[Suaren Lurraldea]]n 1832an; Conrad Martens itsasontziko marrazkilariaren eskutik.]]
Darwinen ospea eta bere izenaren [[Fama (argipena)|fama]]<nowiki/>k, batzuetan zeharkako harremanak izan zituen ideiekin eta idatziekin lotzen ziren, eta bestetan zuzenean bere baieztapenen aurka joaten zirenekin.
[[Thomas Malthus]]<nowiki/>ek argudiatzen zuen [[Jainko]]a<nowiki/>k agindu zuela [[Baliabide (argipena)|baliabide]]<nowiki/>ez haratagoko biztanleria haztea, pertsonak era [[Produktibotasun|produktibo]]<nowiki/>an lan egin zezaten, eta familiak osatzeko zailtasunak izateko. Teoria hori erabili zen 1830eko hamarkadan [[Fabrika|fabrike]]<nowiki/>tako [[Lan-baldintza|lan baldintza]]<nowiki/>k eta [[Laissez faire|laissez-faire]] [[ekonomia]] justifikatzeko.<ref>{{erreferentzia|izena=James|abizena=Moore|urtea=2006|izenburua="Evolution and Wonder – Understanding Charles Darwin"|argitaletxea=Speaking of Faith (Radio Program). American Public Media|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Orduan, eboluzioak gizarte ondorioak zituela ikusi zen, eta [[Herbert Spencer]]<nowiki/>ek 1851 argitaratutako ''Gizarte Estatikoak'' liburua gizartearen eta pertsona indibidualen askatasunaren ideietan oinarritu zuen, [[eboluzio]]a<nowiki/>ren teoria jarraituz.<ref>{{erreferentzia|izena=William|abizena=Sweet|urtea=2004|izenburua="Herbert Spencer"|argitaletxea=Internet Encyclopedia of Philosophy|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
''[[Espezieen jatorriaz|Espezieen Jatorriaz]]'' 1859an argitaratu zenetik gutxira, kritikariek garai hartako ingeles [[kapitalismo]] [[industria]]l<nowiki/>aren justifikazio maltzur bezala erabili zuten, existentziarako borroka baten deskribapena zelakoan. Darwinismo hitza beste batzuen ideia ebolutiboetarako ere erabili zen, besteak beste, Spencerrek "egokienaren biziraupena" merkatu libreko aurrerapen bezala hartzen zuenean. Eta [[Ernst Haeckel]]<nowiki/>ek, gizakiaren garapen poligenistikorako. Hainbat idazlek hautespen naturala erabili zuten, askotan kontraesankorrak diren ideologiak argudiatzeko, esate baterako, [[Laissez faire|laissez-faire]], txakurrak txakurra jaten duen [[kapitalismo]]a, [[kolonialismo]]<nowiki/>a eta [[inperialismo]]<nowiki/>a. Hala ere, Darwinen izaeraren ikuspegi holistikoa "bata bestearenganako [[menpekotasun]]<nowiki/>ean" oinarritzen zen. Eta beraz, [[Bakezaletasun|bakezale]]<nowiki/>ek, [[Sozialismo|sozialiste]]<nowiki/>k, [[Liberalismo|liberal]] erreformatzaile sozialek, eta Peter Kropotkin bezalako anarkistek, azpimarratu egiten zuten espezie baten barruan lankidetzaren balioa borrokaren gainetik zegoela.<ref>{{erreferentzia|izena=Diane B.|abizena=Paul|urtea=2003|izenburua="Darwin, social Darwinism and eugenics"|argitaletxea=In Hodge, Jonathan; Radick, Gregory (eds.). The Cambridge Companion to Darwin. Cambridge University Press|orrialdea=|orrialdeak=pp. 214–239|ISBN=978-0-521-77730-8|hizkuntza=En}}</ref> Darwinek berak garbi utzi zuen, [[politika]] [[sozial]]<nowiki/>a ez zela soilik naturako borroka eta hautaketa kontzeptuetatik gidatu behar.<ref>{{erreferentzia|izena=Robert C.|abizena=Bannister|urtea=1989|izenburua=Social Darwinism: Science and Myth in Anglo-American Social Thought|argitaletxea=Philadelphia: Temple University Press|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=978-0-87722-566-9|hizkuntza=En}}</ref>
1880ko hamarkadaren ondoren, [[Herentzia genetiko|herentzia]] [[Biologia|biologiko]]<nowiki/>ko ideien inguruan [[eugenesia]]<nowiki/>ren mugimendu bat garatu zen, eta ideien justifikazio zientifikorako Darwinismoaren kontzeptu batzuetara jo zuten. [[Britainia Handia]]n, pertsona gehienak Darwinen borondatezko hobekuntzari buruzko ikuspegi zuhurrak partekatu zituen, eta "eugenesia positiboan" ezaugarri onak zituztenak animatu nahi zituen. "Darwinismoaren beherakada" garaian, eugenesiaren oinarri zientifikoa [[Gregor Mendel|Mendel]]<nowiki/>en [[genetika]]<nowiki/>k eman zuen. Burutik ahulak ziren pertsonak eliminatzeko eugenesia negatiboak ezagunak ziren [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketan]], [[Kanada]]n eta [[Australia]]n, eta Estatu Batuetako eugenesikoek derrigorrezko [[Esterilizazio (ugalketa)|esterilizazio]] legeak sartu zituzten, ondoren beste hainbat herrialdek jarraituz. Baina gerora, [[Nazionalsozialismo|Nazi]]<nowiki/>en eugenesiak ospe txarra eman zion gaiari.
"[[Gizarte-darwinismo]]" terminoa 1890. hamarkadatik aurrera oso gutxitan erabili zen. Baina 1940ko hamarkadan ezaguna bihurtu zen, Richard Hofstadterrek mespretxuzko kontzeptu bezala erabili zuelako [[Laissez faire|laissez-faire]] [[kontserbadore]]a erasotzeko, bereziki William Graham Sumner eta bere jarraitzaileek [[erreforma]]<nowiki/>ren eta [[sozialismo]]a<nowiki/>ren aurka agertu zirenean. Orduz geroztik, gehiegikeria bezala erabili dute, [[eboluzio]]ar<nowiki/>en ondorio [[moral]]<nowiki/>ak txarrak direla uste dutenak.<ref>{{erreferentzia|izena=Diane B.|abizena=Paul|urtea=2003|izenburua="Darwin, social Darwinism and eugenics". In Hodge, Jonathan; Radick, Gregory (eds.). The Cambridge Companion to Darwin|argitaletxea=Cambridge University Press|orrialdea=|orrialdeak=pp. 214–239|ISBN=978-0-521-77730-8|hizkuntza=En}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=John S.|abizena=Wilkins|urtea=1997|izenburua="Evolution and Philosophy: Does evolution make might right?"|argitaletxea=TalkOrigins Archive|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
== Lanak ==
Darwin [[idazle]] oparoa izan zen. Bilakaerari buruzko lanak argitaratu gabe ere, ''Beagleren Bidaiak'' autorea izateak ospe handia eman zion. Halaber, [[geologo]] bezala [[Hego Amerika]]<nowiki/>ri buruz artikulu ugari argitaratu zituen, eta [[koral]]<nowiki/>en [[atoloi]]<nowiki/>en eraketaren [[puzzle]]<nowiki/>a konpondu zuen. Eta [[Biologia|biologo]] lanetan, [[Lanperna-musu|lanperne]]<nowiki/>i buruzko behin betiko lana argitaratu zuen. ''[[Espezieen jatorriaz]]'' iburuaren pertzepzioa nagusitzen bazen ere, ''Gizonaren jatorria'' eta ''Gizakiaren eta animalien emozioak'' eragin handia izan zuten. Eta [[landare]]<nowiki/>ei buruzko ''Mugimenduaren indarra landareetan'' liburuak azterketa berritzaile garrantzitsuak ekarri zituen, eta baita bere azken lanak, ''Lizun begetalaren eraketa zizareen ekintzen bidez.''<ref>{{erreferentzia|izena=R. K., C. E.|abizena=Brummitt, Powell|urtea=1992|izenburua=Authors of Plant Names|url=https://archive.org/details/authorsofplantna0000unse|argitaletxea=Royal Botanic Gardens, Kew|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=978-1-84246-085-6|hizkuntza=En}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=J. H.|abizena=Balfour|urtea=1882|izenburua="Obituary Notice of Charles Robert Darwin" .|argitaletxea=Transactions & Proceedings of the Botanical Society of Edinburgh (14)|orrialdea=|orrialdeak=pp. 284–298|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Ikus, gainera ==
* [[Espezieen jatorriaz]]
* [[Hautespen natural]]a
* [[Eboluzio]]a
* [[Gizarte-darwinismo|Darwinismo soziala]]
== Bibliografia ==
* Altuna, J. 1994: Hitzaurrea, in Darwin, Ch., ''[http://www.ehu.eus/ehg/klasikoak/jaitsi?id=30&f=pdf Espezieen jatorria]'', Bilbo: Klasikoak.
* [[Joxe Azurmendi|Azurmendi, Joxe]] 2016: "Darwin: bizi-borroka", "Darwin: elkarlaguntza" eta "Sozial-Darwinismoaz" in ''Gizabere kooperatiboaz'', Donostia: Jakin {{ISBN|978-84-95234-96-4}}
== Kanpo estekak ==
* {{en}} [http://darwin-online.org.uk/ Charles Darwinen lan guztiak online]
* {{En}} [https://www.amnh.org/research/darwin-manuscripts Charles Darwinen eskuizkribuen proiektua]
* {{En}} [[wikisource:1911_Encyclopædia_Britannica/Darwin,_Charles_Robert|Charles Darwin]], [[:en:Encyclopædia_Britannica_Eleventh_Edition|Britannica Entziklopedian]]
* {{En}} [https://www.npg.org.uk/collections/search/person.php?LinkID=mp01196 Charles nargazkiak, margoak eta eskulturak], [[:en:National_Portrait_Gallery,_London|Argazki Galeria Nazionalean, Londres]].
{{bizialdia|1809ko|1882ko|Darwin, Charles}}
[[Kategoria:Zirkumnabigatzaileak]]
[[Kategoria:Naturalistak]]
[[Kategoria:Erresuma Batuko biologoak]]
[[Kategoria:Shropshire konderriko jendea]]
[[Kategoria:Biologia ebolutiboa]]
[[Kategoria:Zientzia dibulgatzaileak]]
[[Kategoria:Zientzien Prusiar Akademiako kideak]]
[[Kategoria:XIX. mendeko zientzialariak]]
[[Kategoria:Kartzinologoak]]
[[Kategoria:Ingalaterrako anglikanoak]]
[[Kategoria:Gaixotasun kardiobaskularrek hildakoak]]
71l8pyuu5wsi8bj93sp2j6tlcns4qlw
Abuztuaren 13
0
3963
10005804
9953363
2024-12-20T12:49:59Z
Lainobeltz
56334
/* Euskal Herria */
10005804
wikitext
text/x-wiki
'''Abuztuaren 13'''a [[gregoriotar egutegia]]ren [[urte]]ko berrehun eta hogeita bostgarren [[egun]]a da, 226.a [[bisurte]]etan. 140 egun falta dira urtea amaitzeko.
{{eguneko-goiburua|8|13}}
{{egungertaerak}}
== Gertaerak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1917]] – [[1917ko Espainiako greba orokorra|Greba orokor iraultzailean]] [[1917ko Bilboko errailetik irtetea|posta-trena errailetatik irten zuten]] eta 5 hildako izan ziren.
* [[1967]] – [[Ereta]] herritik gertu [[1967ko Eretako lurrikara|lurrikara gertatu zen]]. Ondorioak: hildako bat, ehundaka zauritu, 62 udalerri ukitu eta 2.283 eraikin hondaturik.
* [[1979]] – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] Manuel Ferreira Simoes udal polizia erail zuen [[Portugalete]]n.
* [[2006]] – [[Ezker abertzalea]]k manifestazioa antolatu zuen [[Donostia]]n, epaitegiek manifestazioa legezkoa zela esan eta gero.
=== Mundua ===
* [[657]] – [[Vitaliano]] [[Aita santu|Aita Santu]] aukeratu zuten.
* [[1860]] – Nikolas Petrović-Njegoš Montenegroko printzea bihurtzen da [[Nikolas I.a Montenegrokoa]]<nowiki/>ren izenaren menpe
* [[1888]] – [[UGT]] sindikatua sortu zen [[Bartzelona]]n, eta bere lehen kongresua egin zen.
* [[1905]] – [[Norvegia]]k eta [[Suedia]]k elkarrengandik banantzea erabaki zuten.
* [[1920]] – [[Polonia]] eta [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobiet Batasunaren]] arteko gerra: [[Varsoviako Bataila]] hasi zen, [[Abuztuaren 25]]era arte iraun zuena. Armada gorria menderatua izan zen.
* [[1924]] – Altxamendu militarra hasi zen [[Maroko]]ko [[espainia]]rren eta [[frantzia]]rren menpeko zonaldeetan.
* [[1937]] – [[Shanghaiko Bataila]] hasi zen.
* [[1940]] – [[Bigarren Mundu Gerra]]: [[Alemania]]k [[britania|britainiarren]] aurkako airetiko erasoa hasi zuen.
* [[1942]] – Bigarren Mundu Gerra: tropa alemanek porrot handia jasan zuten [[El-Alamein]]-en.
* [[1960]] – [[Afrika Erdiko Errepublika]] [[Frantzia]]tik independizatu zen.
* [[1961]] – [[Berlingo harresia]] eraikitzen hasi ziren.
* [[1975]] – Ezkerren Nazioarteko Erakundea sortu zen [[Topeka]]-n ([[Kansas]], [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]]).
* [[1978]] – Erakunde [[palestina]]rrak zeuden eraikin bateko atentatuan 175 lagunetik gora hil ziren.
* [[1987]] – [[Ronald Reagan]]-ek ''Irangate'' eskandaluaren erantzukizuna bere gain hartu zuen.
* [[2006]] – [[Mediterraneoa|Mediterraneo itsasoaren]] ez-ohiko tenperatura igoerak, marmoka izurria eragin zuen [[Katalunia]], [[Valentzia]] eta [[Murtzia]]ko hondartza askoren ixtea eraginez.
== Arte eta kultura ==
=== Euskal Herria ===
=== Mundua ===
* [[1967]] – ''[[Bonnie and Clyde (filma)|Bonnie and Clyde]]'' ("Bonnie eta Clyde") filma estreinatu zen, [[Arthur Penn]]ek zuzendue eta [[Warren Beatty]], [[Faye Dunaway]], [[Michael J. Pollard]], [[Gene Hackman]] eta [[Estelle Parsons]] aktoreek antzeztu zutelarik.
* [[1997]] – ''[[The Full Monty]]'' filma estreinatu zen, [[Peter Cattaneo]]k zuzendu eta [[Robert Carlyle]], [[Mark Addy]], [[William Snape]], [[Steve Huison]], [[Tom Wilkinson]], [[Paul Barber (aktorea)|Paul Barber]] eta [[Hugo Speer]] aktoreek antzeztu zutelarik.
* [[2009]] – ''[[District 9]]'' ("9 Barrutia") filma estreinatu zen, [[Neill Blomkamp]]ek zuzendu eta [[Sharlto Copley]], [[Jason Cope]] eta [[Robert Hobbs]] aktoreek antzeztu zuten.
== Zientzia eta teknologia ==
=== Euskal Herria ===
=== Mundua ===
== Kirolak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1993]] – [[Donostia]]n [[Anoeta estadioa|Anoetako estadioa]] inauguratu zen, [[Real Sociedad|Errealaren]] [[futbol]] zelaia.
=== Mundua ===
* [[2004]] – XXVIII. [[Olinpiar Jokoak|Joko Olinpikoak]] hasi ziren [[Atenas]]en ([[Grezia]]).
== Jaiotzak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1679]] – [[José Antonio Lacayo de Briones]], nafar militarra, [[Nikaragua]]ko gobernadore eta komandante orokorra.
* [[1821]] – [[Lorenzo Arrieta Maskarua]], bizkaitar politiko eta diputatu [[tradizionalista]] bizkaitarra (h. [[1891]]).
* [[1840]] – [[Aristides Artiñano]], euskal herritar historialaria eta kazetaria (h. [[1911]]).
* [[1883]] – [[Rosa Oteiza]], nafar emagina eta [[Foruen monumentua|Nafarroako Foruen monumentuko]] irudiaren modeloa (h. [[1970]]).
* [[1898]] – [[Jean Borotra]], euskal tenislaria, "Les Quatre Mousquetaires" taldeko kidea (h. [[1994]]).
* [[1912]] – [[Francisco Escudero]], euskal musikagilea (h. [[2002]]).
* [[1914]] – [[Luis Mariano]], euskal tenorra (h. [[1970]]).
* [[1920]] –
** [[Fernando Otazu]], gipuzkoar abokatu eta politikaria (h. [[1992]]).
** [[Iñigo Otazu]], arabar abokatu eta politikaria (h. [[1986]]).
* [[1925]] – [[Agustín Cotorruelo]], bizkaitar katedraduna eta politikaria (h. [[1989]]).
* [[1926]] – [[Joxe Arriaran]], ''Arriaran II.a'', euskal herritar pilotaria (h. [[2015]]).
* [[1928]] – [[Benito Ansola]], bizkaitar apaiza eta zinemazalea.
* [[1933]] –
** [[Bitxore Laka]], bizkaitar misiolari eta artista (h. [[2014]]).
** [[Ana Mari Marin]], nafar margolaria eta emakume aitzindaria, [[Baztan]]go erreferente soziala eta kulturala (h. [[2020]]).
* [[1946]] – [[Andoni Sarriegi]], gipuzkoar idazlea, euskalaria, euskararen sustatzailea eta itzultzailea.
* [[1958]] – [[Alfonso Mondelo]], estatubatuar futbol-entrenatzailea, [[Barakaldo]]n.
* [[1959]] - [[Elena Fernandez]], gipuzkoar igerilari eta igeriketako entrenatzaile eta monitorea (h. [[2014]]).
* [[1970]] – [[Carlos García García]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[1978]] – [[Dionisio Galparsoro]], gipuzkoar txirrindularia.
* [[1980]] – [[Egoitz Jaio]], bizkaitar futbolaria.
* [[1988]] – [[Guillaume Rouet]], lapurtar errugbilaria.
* [[1990]] - [[Hugo Cabanas]], bizkaitar futbolaria.
* [[1991]] – [[Nekane Díez]], bizkaitar futbolaria.
* [[1992]] – [[Ander Barinaga-Rementeria]], gipuzkoar aktorea eta ekoizlea.
* [[1993]] – [[Aitor Ortega]], bizkaitar futbolaria.
* [[1998]] – [[Izaskun Etxaniz]], bizkaitar arraunlaria.
* [[2003]] – [[Ibai Sanz]], bizkaitar futbolaria.
=== Mundua ===
* [[1311]] – [[Alfontso XI.a Gaztelakoa]], [[Gaztelako Erresuma|Gaztela]] eta [[Leon (argipena)|Leongo]] erregea (h. [[1350]]).
* [[1752]] – [[Maria Karolina Austriakoa]], [[Napoliko Erresuma]]ko erregina ezkontidea (h. [[1814]]).
* [[1756]] – [[James Gillray]], ingeles karikaturagilea (h. [[1815]]).
* [[1762]] – [[Theroigne de Mericourt]], [[Frantziako Iraultza]]n zeregin garrantzitsua izan zuen [[valonia]]r jatorriko politikari eta feminista (h. [[1817]]).
* [[1792]] – [[Adelaida Saxonia-Meiningenekoa]], [[Erresuma Batu]]ko erregina ezkontidea (h. [[1849]]).
* [[1814]] – [[Anders Jonas Ångström]], suediar fisikari eta astronomoa (h. [[1874]]).
* [[1818]] – [[Lucy Stone]], estatubatuar hizlari eta aktibista, unibertsitatean diploma bat lortzeko [[Massachusetts]]ko lehen emakumea (h. [[1895]]).
* [[1819]] – [[George Gabriel Stokes]], irlandar matematikaria eta fisikaria (h. [[1903]]).
* [[1826]] – [[Nedelia Petkova]], bulgariar emakume hezitzailea, emakumeentzako hezkuntzan aitzindaria Bulgarian (h. [[1894]]).
* [[1852]] – [[Christian Krohg]], norvegiar margolari, ilustratzaile, idazle eta kazetaria (h. [[1925]]).
* [[1853]] – [[Antonio Salandra]], [[Italiako Lehen Ministroa]] (h. [[1931]]).
* [[1863]] – [[William Isaac Thomas]], estatubatuar soziologoa (h. [[1947]]).
* [[1866]] – [[Giovanni Agnelli (1866-1945)|Giovanni Agnelli]], [[Fiat]] etxearen sortzailea eta Italiako politikaria (h. [[1945]]).
* [[1871]] – [[Karl Liebknecht]], alemaniar sozialista, Alemaniako Alderdi Komunistaren sortzaileetako bat (h. [[1919]]).
* [[1872]] – [[Richard Willstätter]], alemaniar kimikaria, 1915eko [[Kimikako Nobel Saria]] (h. [[1942]]).
* [[1873]] – [[Khristian Rakovski]], bulgariar iraultzailea (h. [[1941]]).
* [[1876]] – [[Michael O'Flanagan]], irlandar apaiz eta irakaslea, [[Sinn Féin]]eko buruzagietako bat (h. [[1942]]).
* [[1879]] – [[John Ireland]], ingeles musikagilea (h. [[1962]]).
* [[1883]] – [[Edwin Sutherland]], estatubatuar soziologoa, kriminologoa eta jokaera kriminalaren teorikoa (h. [[1950]]).
* [[1889]] – [[Christopher Nevinson]], britainiar margolaria (h. [[1946]]).
* [[1899]] – [[Alfred Hitchcock]], ingeles zinema zuzendari eta ekoizlea, [[thriller]] eta [[beldurrezko zinema|beldurrezko]] generoetan maisulan ospetsuen egilea (h.[[1980]]).
* [[1901]] – [[Maria del Carme Nicolau Massó]], kataluniar idazle, kazetari eta itzultzailea (h. [[1990]]).
* [[1902]] – [[Felix Wankel]], alemaniar ingeniari mekaniko eta asmatzailea, [[Wankel motor]]raren sortzailea (h. [[1988]]).
* [[1905]] –
** Fra' [[Angelo de Mojana di Cologna]], [[Maltako Ordena]]ko Printze eta Maisu Nagusia (h. [[1988]]).
** [[Bruno Giorgi]], brasildar eskultorea (h. [[1993]]).
* [[1910]] – [[Said bin Taimur]], [[Maskat]] eta [[Oman]]go sultana (h. [[1972]]).
* [[1912]] –
** [[Ben Hogan]], estatubatuar golf-jokalaria, golfaren historiako jokalari onenetakoa (h. [[1997]]).
** [[Salvador Luria]], italiar biokimikaria, 1969ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (h. [[1991]]).
* [[1913]] – [[Makarios III.a]], lehendabiziko [[Zipre]]ko presidentea (h. [[1977]]).
* [[1914]] - [[Sonsoles de Icaza]], espainiar aristokrata, [[Cristobal Balenciaga]] diseinatzailearen musa (h. [[1996]]).
* [[1918]] –
** [[Mildred Dolson]], kanadar atleta, 4x100 metroko proban aditua (h. [[2004]]).
** [[Georges Laplace]], frantziar arkeologoa, [[Goi Paleolitoa]]n aditua (h. [[2004]]).
** [[Frederick Sanger]], ingeles biokimikaria, 1980ko [[Kimikako Nobel Saria]] (h. [[2013]]).
* [[1925]] – [[José Sazatornil]], ''Saza'', kataluniar zinema eta antzerki aktorea (h. [[2015]]).
* [[1926]] –
** [[Fidel Castro]], [[Kubako Iraultza|Kubako iraultzako]] buruzagia eta [[Kuba]]ko agintari gorena (h. [[2016]]).
** [[Manuel Rodríguez]], galiziar txirrindularia (h. [[1997]]).
* [[1934]] –
** [[Gyoji Matsumoto]], japoniar futbolaria (h. [[2019]]).
** [[Lesley Sibner]], estatubatuar matematikaria (h. [[2013]]).
* [[1939]] – [[Djamila Amrane-Minne]], frantziar idazle, poetisa, ekintzailea eta unibertsitateko irakaslea (h. [[2017]]).
* [[1942]] – [[Hissène Habré]], [[Txad]]eko presidentea, [[Human Rights Watch]]en arabera ''"Afrikako [[Pinochet]]"'' (h. [[2021]]).
* [[1943]] – [[Ertha Pascal-Trouillot]], [[Haiti]]ko presidentea.
* [[1946]] – [[Janet Yellen]], estatubatuar ekonomialaria, [[Erreserba Federalaren Sistema|Erreserba Federalaren]] zuzendari ohia, kargu honetan lehen emakumea.
* [[1947]] – [[Eduardo Strauch]], [[Uruguaiko Aireko Armadaren 571 hegaldia|1972ko Uruguaiko Aireko Armadaren 571 hegaldiaren]] istripu eta odiseatik bizirik ateratako bat.
* [[1948]] – [[Kathleen Battle]], estatubatuar opera-abeslari sopranoa.
* [[1949]] –
** [[Philippe Petit]], frantziar funanbulista.
** [[Begoña San Jose]], espainiar sindikalista eta feminista.
* [[1951]] – [[Lluis Miquel Santillana]], kataluniar saskibaloi jokalaria, inoizko jokalari kataluniarrik hoberenetarikoa.
* [[1953]] –
** [[Kristalina Georgieva]], bulgariar ekonomialaria, [[Nazioarteko Diru Funtsa|Nazioarteko Diru Funtseko]] Zuzendari Orokorra.
** [[Carmen Posadas]], uruguaitar-espainiar idazlea.
* [[1955]] – [[Paul Greengrass]], ingeles zinema zuzendaria, ekoizlea eta gidoilaria.
* [[1960]] – [[Joe Simpson]], britainiar mendigoizale eta motibazio-hizlaria.
* [[1961]] – [[Borjana Krišto]], [[Bosnia-Herzegovinako Federazioa|Bosnia-Herzegovinako]] lehenendabiziko emakumezko presidentea.
* [[1962]] –
** [[Gracia Querejeta]], espainiar zinema-zuzendaria.
** [[Manuel Valls]], [[Frantziako gobernuburuen zerrenda|Frantziako lehen ministroa]].
* [[1965]] – [[Jorge Perugorría]], kubatar aktorea.
* [[1967]] –
** [[Jeanine Áñez]], [[Bolivia]]ko presidentea.
** [[Jin Xing]], txinatar ballet-dantzari, dantzari moderno, koreografo eta aktorea, sexua berresleitzeko ebakuntza egiteko Txinako Gobernuaren baimena lortu zuen lehenengo txinatar emakume transgeneroa.
* [[1970]] –
** [[Casiano Delvalle]], paraguaitar futbolari ohia.
** [[Alan Shearer]], britainiar futbolari ohia.
* [[1971]] –
** [[Kazuyuki Kyoya]], japoniar futbolari ohia.
** [[Graça Fonseca]], portugaldar soziologo eta politikaria.
* [[1973]] – [[Mara Yamauchi]], britainiar atleta, ibilbide luzeko eta errepideko lasterketan aditua.
* [[1974]] – [[Masato Harasaki]], japoniar futbolari ohia.
* [[1979]] –
** [[Kateryna Buzhynska]], ukrainar abeslaria.
** [[Nancy Peña]], frantziar komikigile eta ilustratzailea.
* [[1980]] – [[Álex González (aktorea)|Álex González]], espainiar aktorea.
* [[1981]] – [[Dady]], caboverdetar-portugaldar futbolari ohia.
* [[1985]] – [[Elçin Sangu]], turkiar aktorea eta modeloa.
* [[1986]] – [[Mami Yamaguchi]], japoniar futbolari ohia.
* [[1988]] – [[MØ]], danimarkar abeslari eta musikagilea.
* [[1993]] – [[Kumi Yokoyama]], japoniar futbolaria.
* [[1995]] – [[Nicole Rajičová]], eslovakiar izotz-gaineko patinatzaile artistikoa.
* [[2002]] – [[Emma Martin Queralt]], kataluniar futbolaria.
== Heriotzak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1805]] – [[Joaquín José Landazuri]], arabar historialaria, Arabako historian aditua (j. [[1730]]).
* [[1832]] – [[Juan Diaz de Espada]], arabar elizgizona eta ongilea, [[Habana]]n (j. [[1756]]).
* [[1837]] – [[Joaquín María Barroeta]], gipuzkoar politikaria (j. [[1763]]).
* [[1898]] – [[Adrien Barthe]], lapurtar musikagilea, [[Asnières-sur-Seine]]n (j. [[1828]]).
* [[1910]] – [[Édouard Ducéré]], euskal erlojugile, liburuzain eta artxibozaina (j. [[1849]]).
* [[1914]] – [[Cristina Brunetti]], Donostian bizi izandako italiar jatorriko espainiar aristokrata, [[Donostia]]n (j. [[1831]]).
* [[1936]] – [[Pablo Yanguas]], nafar politikaria, [[Alfaro]]n eraila (j. [[1886]]).
* [[1955]] – [[Bernardo Garate]], ''Kantabria'', bizkaitar pilotaria (j. [[1883]]).
* [[1963]] –
** [[José María Preciado]], nafar apaiza (j. [[1886]]).
** [[Jesús Valdés]], nafar militarra, [[Espainiako Lurreko Armada|Espainiako Lehor Armadako]] teniente-koronela (j. [[1896]]).
* [[2015]] – [[Juan Manuel Zamora]], gipuzkoar futbolaria (j. [[1942]]).
* [[2018]] –
** [[Pedro Aizpurua]], gipuzkoar musikagilea eta organista (j. [[1924]]).
** [[Maritxu Urreta]], euskal itzultzaile, ilustratzaile eta argazkilaria (j. [[1915]]).
* [[2021]] – [[Jose Maria Goyena]], nafar enpresaria (j. [[1930]]).
* [[2024]] – [[Juan Luis Goenaga]], gipuzkoar margolari [[espresionismo|espresionista]], [[Madril]]en (j. [[1950]]).
=== Mundua ===
* [[586]] – [[Radegunda]], [[Frankoak|frankoen]] erregina.
* [[612]] – [[Fabia Eudoxia]], bizantziar enperatriza (j. [[circa|c.]] [[580]]).
* [[1198]] – [[Hellicha Wittelsbachekoa]], [[Bohemia]]ko dukesa ezkontidea (j. [[circa|c.]] [[1160]]).
* [[1447]] – [[Filippo Maria Visconti]], italiar aristokrata (j. [[1392]]).
* [[1523]] – [[Gérard David]], flandiar margolaria.
* [[1608]] – [[Giambologna]], [[flandria]]r jatorriko italiar eskultorea (j. [[1529]]).
* [[1626]] – [[Maria Brunswick-Lüneburgekoa]], [[Bruswick-Wolfenbüttel]]eko printzesa eta [[Saxonia-Lauenburg]]eko dukesa ezkontidea (j. [[1566]]).
* [[1860]] – [[Annie Oakley]], [[Buffalo Bill]]en ikuskizunean parte hartu zuen tiratzaile ospetsua (h. [[1926]]).
* [[1863]] – [[Eugène Delacroix]], frantziar margolaria (j. [[1798]]).
* [[1865]] – [[Ignaz Semmelweis]], hungariar sendagilea (j. [[1818]]).
* [[1878]] – [[Elizabeth Prentiss]], estatubatuar erlijio idazlea (j. [[1818]]).
* [[1882]] – [[William Stanley Jevons]], ingeles ekonomialari eta filosofoa (j. [[1835]]).
* [[1896]] – [[John Everett Millais]], ingeles margolaria (j. [[1829]]).
* [[1900]] – [[Vladimir Soloviev]], errusiar filosofo eta olerkaria (j. [[1853]]).
* [[1910]] – [[Florence Nightingale]], ingeles erizaina, [[erizaintza]]ren aitzindaria (j. [[1820]]).
* [[1912]] – [[Jules Massenet]], frantziar musikagilea (j. [[1842]]).
* [[1913]] – [[August Bebel]], alemaniar politikaria, [[Alemaniako Alderdi Sozialdemokrata]]ren sortzailea (j. [[1840]]).
* [[1917]] – [[Eduard Buchner]], alemaniar kimikaria, 1907ko [[Kimikako Nobel Saria]] (j. [[1860]]).
* [[1927]] –
** [[James Oliver Curwood]], estatubatuar eleberrigile eta kazetaria (j. [[1878]]).
** [[Marianne Stokes]], austriar margolaria, Viktoriar aroko margolaririk garrantzitsuenetarikoa (j. [[1855]]).
* [[1936]] – [[Sofia Polo Giménez]], espainiar maistra errepublikanoa, eraila (j. [[1904]]).
* [[1938]] –
** [[Joaquim Bassegoda i Amigó]], kataluniar arkitektoa (j. [[1854]]).
** [[Joaquina Charro Gómez]], espainiar sindikalista, fusilatua (j. [[1912]]).
* [[1940]] – [[Teresa Matilde Revaque]], Bigarren Errepublikako espetxe-irakasle eta funtzionarioa, fusilatua (j. [[1897]]).
* [[1946]] – [[Herbert George Wells]], britainiar idazle eta filosofoa (j. [[1866]]).
* [[1956]] – [[Jakub Kolas]], bielorrusiar idazlea (j. [[1882]]).
* [[1957]] – [[Carl Størmer]], norvegiar geofisikari eta matematikaria, [[aurora polar]]retan aditua (j. [[1874]]).
* [[1967]] – [[Jane Darwell]], estatubatuar aktorea (j. [[1879]]).
* [[1974]] –
** [[Kate O'Brien]], irlandar idazlea (j. [[1897]]).
** [[Maria Ossowska]], poloniar soziologo eta filosofo soziala (j. [[1896]]).
* [[1982]] – [[Charles Walters]], estatubatuar zinemagilea (j. [[1911]]).
* [[1984]] – [[Tigran Petrosian]], sobietar armeniar xake jokalaria (j. [[1929]]).
* [[1990]] – [[Alejandro Otero]], venezuelar pintore eta eskultorea, [[arte zinetikoa]]ren aitzindaria Venezuelan (j. [[1921]]).
* [[1994]] – [[Manfred Wörner]], alemaniar politikaria, [[NATO]]ren 7. Idazkari orokorra (j. [[1934]]).
* [[1995]] –
** [[Alison Hargreaves]], britainiar alpinista (j. [[1962]]).
** [[Pêr-Jakez Heliaz]], [[bretoi]] idazle, olerkari, antzerkigile eta kazetaria (j. [[1914]]).
** [[Mickey Mantle]], estatubatuar beisbol jokalaria, [[Beisbol Liga Handiak|Liga Handietako]] jokalari ospetsuenetariko bat (j. [[1931]]).
* [[1996]] – [[António de Spínola]], [[Portugal]]go 14. presidentea (j. [[1910]]).
* [[1998]] – [[Julien Green]], frantziar idazlea (j. [[1900]]).
* [[1999]] – [[Maria Krüger]], poloniar idazle eta kazetaria (j. [[1904]]).
* [[2001]] – [[Manuel Alvar]], espainiar hizkuntzalari, olerkari eta saiakera-idazlea (j. [[1923]]).
* [[2002]] – [[Frank Le Maistre]], [[normandia]]r idazle eta hizkuntzalaria (j. [[1910]]).
* [[2004]] – [[Julia Child]], estatubatuar telebistako sukaldaria, idazlea eta aurkezlea (j. [[1912]]).
* [[2005]] – [[David Lange]], [[Zeelanda Berria|Zeelanda Berriko]] 32. lehen ministroa (j. [[1942]]).
* [[2006]] – [[Xosé Henrique Rodríguez Peña]], galiziar politikari eta arkitektoa (j. [[1942]]).
* [[2008]] – [[Henri Cartan]], frantziar matematikaria (j. [[1904]]).
* [[2009]] – [[Les Paul]], estatubatuar jazz gitarrista eta gitarra elektrikoen diseinatzailea (j. [[1915]]).
* [[2014]] – [[Nicolau Sevcenko]], brasildar historialari, irakasle, kazetari, idazle eta itzultzailea (j. [[1952]]).
* [[2016]] – [[Françoise Mallet-Joris]], belgikar-frantziar idazlea (j. [[1930]]).
* [[2017]] – [[Basilio Martín Patino]], espainiar zinema-zuzendaria (j. [[1930]]).
* [[2018]] – [[Miguel Ángel Sanz Bocos]], [[Espainiako Gerra Zibila|Espainiako Gerra Zibilean]] ehiza hegazkineko pilotua, heriotza momentuan bizirik zegoen gerra garaiko azken pilotua (j. [[1918]]).
* [[2021]] –
** [[Alia Muhammad Baker]], irakiar liburuzaina, [[Irakeko Gerra]]n 30.000 liburu inguru suntsiketatik salbatu zituena (j. [[1952]]).
** [[Carolyn Shoemaker]], estatubatuar astronomoa, gizabanako batek aurkitutako kometa gehienen errekorra edukitakoa (j. [[1929]]).
* [[2023]] – [[Edel Hætta Eriksen]], norvegiar irakasle eta politikaria (j. [[1921]]).
* [[2024]] – [[Carlos Ferrando]], bihotzeko prentsako espainiar kazetaria eta telebistako kolaboratzailea (j. [[1949]]).
== Jaiak eta urteurrenak ==
* [[Ezkertien Nazioarteko Eguna]]
* [[Seaska (ikastolen elkartea)|Sehaska egutegiko izendegia]]: Ekaitz eta Ekaitza.
* [[Azkaine]]ko jaiak.
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Hil aurkibidea}}
<center>[[Abuztuaren 12]] | [[Urteko egutegia|Urteko egutegi]] | [[Abuztuaren 14]]</center>
[[Kategoria:Urteko egunak]]
pq5wqqv7tcer4v246uplvg7hod7xujy
10005921
10005804
2024-12-20T15:34:07Z
Lainobeltz
56334
/* Mundua */
10005921
wikitext
text/x-wiki
'''Abuztuaren 13'''a [[gregoriotar egutegia]]ren [[urte]]ko berrehun eta hogeita bostgarren [[egun]]a da, 226.a [[bisurte]]etan. 140 egun falta dira urtea amaitzeko.
{{eguneko-goiburua|8|13}}
{{egungertaerak}}
== Gertaerak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1917]] – [[1917ko Espainiako greba orokorra|Greba orokor iraultzailean]] [[1917ko Bilboko errailetik irtetea|posta-trena errailetatik irten zuten]] eta 5 hildako izan ziren.
* [[1967]] – [[Ereta]] herritik gertu [[1967ko Eretako lurrikara|lurrikara gertatu zen]]. Ondorioak: hildako bat, ehundaka zauritu, 62 udalerri ukitu eta 2.283 eraikin hondaturik.
* [[1979]] – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] Manuel Ferreira Simoes udal polizia erail zuen [[Portugalete]]n.
* [[2006]] – [[Ezker abertzalea]]k manifestazioa antolatu zuen [[Donostia]]n, epaitegiek manifestazioa legezkoa zela esan eta gero.
=== Mundua ===
* [[657]] – [[Vitaliano]] [[Aita santu|Aita Santu]] aukeratu zuten.
* [[1860]] – Nikolas Petrović-Njegoš Montenegroko printzea bihurtzen da [[Nikolas I.a Montenegrokoa]]<nowiki/>ren izenaren menpe
* [[1888]] – [[UGT]] sindikatua sortu zen [[Bartzelona]]n, eta bere lehen kongresua egin zen.
* [[1905]] – [[Norvegia]]k eta [[Suedia]]k elkarrengandik banantzea erabaki zuten.
* [[1920]] – [[Polonia]] eta [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobiet Batasunaren]] arteko gerra: [[Varsoviako Bataila]] hasi zen, [[Abuztuaren 25]]era arte iraun zuena. Armada gorria menderatua izan zen.
* [[1924]] – Altxamendu militarra hasi zen [[Maroko]]ko [[espainia]]rren eta [[frantzia]]rren menpeko zonaldeetan.
* [[1937]] – [[Shanghaiko Bataila]] hasi zen.
* [[1940]] – [[Bigarren Mundu Gerra]]: [[Alemania]]k [[britania|britainiarren]] aurkako airetiko erasoa hasi zuen.
* [[1942]] – Bigarren Mundu Gerra: tropa alemanek porrot handia jasan zuten [[El-Alamein]]-en.
* [[1960]] – [[Afrika Erdiko Errepublika]] [[Frantzia]]tik independizatu zen.
* [[1961]] – [[Berlingo harresia]] eraikitzen hasi ziren.
* [[1975]] – Ezkerren Nazioarteko Erakundea sortu zen [[Topeka]]-n ([[Kansas]], [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]]).
* [[1978]] – Erakunde [[palestina]]rrak zeuden eraikin bateko atentatuan 175 lagunetik gora hil ziren.
* [[1987]] – [[Ronald Reagan]]-ek ''Irangate'' eskandaluaren erantzukizuna bere gain hartu zuen.
* [[2006]] – [[Mediterraneoa|Mediterraneo itsasoaren]] ez-ohiko tenperatura igoerak, marmoka izurria eragin zuen [[Katalunia]], [[Valentzia]] eta [[Murtzia]]ko hondartza askoren ixtea eraginez.
== Arte eta kultura ==
=== Euskal Herria ===
=== Mundua ===
* [[1967]] – ''[[Bonnie and Clyde (filma)|Bonnie and Clyde]]'' ("Bonnie eta Clyde") filma estreinatu zen, [[Arthur Penn]]ek zuzendue eta [[Warren Beatty]], [[Faye Dunaway]], [[Michael J. Pollard]], [[Gene Hackman]] eta [[Estelle Parsons]] aktoreek antzeztu zutelarik.
* [[1997]] – ''[[The Full Monty]]'' filma estreinatu zen, [[Peter Cattaneo]]k zuzendu eta [[Robert Carlyle]], [[Mark Addy]], [[William Snape]], [[Steve Huison]], [[Tom Wilkinson]], [[Paul Barber (aktorea)|Paul Barber]] eta [[Hugo Speer]] aktoreek antzeztu zutelarik.
* [[2009]] – ''[[District 9]]'' ("9 Barrutia") filma estreinatu zen, [[Neill Blomkamp]]ek zuzendu eta [[Sharlto Copley]], [[Jason Cope]] eta [[Robert Hobbs]] aktoreek antzeztu zuten.
== Zientzia eta teknologia ==
=== Euskal Herria ===
=== Mundua ===
== Kirolak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1993]] – [[Donostia]]n [[Anoeta estadioa|Anoetako estadioa]] inauguratu zen, [[Real Sociedad|Errealaren]] [[futbol]] zelaia.
=== Mundua ===
* [[2004]] – XXVIII. [[Olinpiar Jokoak|Joko Olinpikoak]] hasi ziren [[Atenas]]en ([[Grezia]]).
== Jaiotzak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1679]] – [[José Antonio Lacayo de Briones]], nafar militarra, [[Nikaragua]]ko gobernadore eta komandante orokorra.
* [[1821]] – [[Lorenzo Arrieta Maskarua]], bizkaitar politiko eta diputatu [[tradizionalista]] bizkaitarra (h. [[1891]]).
* [[1840]] – [[Aristides Artiñano]], euskal herritar historialaria eta kazetaria (h. [[1911]]).
* [[1883]] – [[Rosa Oteiza]], nafar emagina eta [[Foruen monumentua|Nafarroako Foruen monumentuko]] irudiaren modeloa (h. [[1970]]).
* [[1898]] – [[Jean Borotra]], euskal tenislaria, "Les Quatre Mousquetaires" taldeko kidea (h. [[1994]]).
* [[1912]] – [[Francisco Escudero]], euskal musikagilea (h. [[2002]]).
* [[1914]] – [[Luis Mariano]], euskal tenorra (h. [[1970]]).
* [[1920]] –
** [[Fernando Otazu]], gipuzkoar abokatu eta politikaria (h. [[1992]]).
** [[Iñigo Otazu]], arabar abokatu eta politikaria (h. [[1986]]).
* [[1925]] – [[Agustín Cotorruelo]], bizkaitar katedraduna eta politikaria (h. [[1989]]).
* [[1926]] – [[Joxe Arriaran]], ''Arriaran II.a'', euskal herritar pilotaria (h. [[2015]]).
* [[1928]] – [[Benito Ansola]], bizkaitar apaiza eta zinemazalea.
* [[1933]] –
** [[Bitxore Laka]], bizkaitar misiolari eta artista (h. [[2014]]).
** [[Ana Mari Marin]], nafar margolaria eta emakume aitzindaria, [[Baztan]]go erreferente soziala eta kulturala (h. [[2020]]).
* [[1946]] – [[Andoni Sarriegi]], gipuzkoar idazlea, euskalaria, euskararen sustatzailea eta itzultzailea.
* [[1958]] – [[Alfonso Mondelo]], estatubatuar futbol-entrenatzailea, [[Barakaldo]]n.
* [[1959]] - [[Elena Fernandez]], gipuzkoar igerilari eta igeriketako entrenatzaile eta monitorea (h. [[2014]]).
* [[1970]] – [[Carlos García García]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[1978]] – [[Dionisio Galparsoro]], gipuzkoar txirrindularia.
* [[1980]] – [[Egoitz Jaio]], bizkaitar futbolaria.
* [[1988]] – [[Guillaume Rouet]], lapurtar errugbilaria.
* [[1990]] - [[Hugo Cabanas]], bizkaitar futbolaria.
* [[1991]] – [[Nekane Díez]], bizkaitar futbolaria.
* [[1992]] – [[Ander Barinaga-Rementeria]], gipuzkoar aktorea eta ekoizlea.
* [[1993]] – [[Aitor Ortega]], bizkaitar futbolaria.
* [[1998]] – [[Izaskun Etxaniz]], bizkaitar arraunlaria.
* [[2003]] – [[Ibai Sanz]], bizkaitar futbolaria.
=== Mundua ===
* [[1311]] – [[Alfontso XI.a Gaztelakoa]], [[Gaztelako Erresuma|Gaztela]] eta [[Leon (argipena)|Leongo]] erregea (h. [[1350]]).
* [[1752]] – [[Maria Karolina Austriakoa]], [[Napoliko Erresuma]]ko erregina ezkontidea (h. [[1814]]).
* [[1756]] – [[James Gillray]], ingeles karikaturagilea (h. [[1815]]).
* [[1762]] – [[Theroigne de Mericourt]], [[Frantziako Iraultza]]n zeregin garrantzitsua izan zuen [[valonia]]r jatorriko politikari eta feminista (h. [[1817]]).
* [[1792]] – [[Adelaida Saxonia-Meiningenekoa]], [[Erresuma Batu]]ko erregina ezkontidea (h. [[1849]]).
* [[1814]] – [[Anders Jonas Ångström]], suediar fisikari eta astronomoa (h. [[1874]]).
* [[1818]] – [[Lucy Stone]], estatubatuar hizlari eta aktibista, unibertsitatean diploma bat lortzeko [[Massachusetts]]ko lehen emakumea (h. [[1895]]).
* [[1819]] – [[George Gabriel Stokes]], irlandar matematikaria eta fisikaria (h. [[1903]]).
* [[1826]] – [[Nedelia Petkova]], bulgariar emakume hezitzailea, emakumeentzako hezkuntzan aitzindaria Bulgarian (h. [[1894]]).
* [[1852]] – [[Christian Krohg]], norvegiar margolari, ilustratzaile, idazle eta kazetaria (h. [[1925]]).
* [[1853]] – [[Antonio Salandra]], [[Italiako Lehen Ministroa]] (h. [[1931]]).
* [[1863]] – [[William Isaac Thomas]], estatubatuar soziologoa (h. [[1947]]).
* [[1866]] – [[Giovanni Agnelli (1866-1945)|Giovanni Agnelli]], [[Fiat]] etxearen sortzailea eta Italiako politikaria (h. [[1945]]).
* [[1871]] – [[Karl Liebknecht]], alemaniar sozialista, Alemaniako Alderdi Komunistaren sortzaileetako bat (h. [[1919]]).
* [[1872]] – [[Richard Willstätter]], alemaniar kimikaria, 1915eko [[Kimikako Nobel Saria]] (h. [[1942]]).
* [[1873]] – [[Khristian Rakovski]], bulgariar iraultzailea (h. [[1941]]).
* [[1876]] – [[Michael O'Flanagan]], irlandar apaiz eta irakaslea, [[Sinn Féin]]eko buruzagietako bat (h. [[1942]]).
* [[1879]] – [[John Ireland]], ingeles musikagilea (h. [[1962]]).
* [[1883]] – [[Edwin Sutherland]], estatubatuar soziologoa, kriminologoa eta jokaera kriminalaren teorikoa (h. [[1950]]).
* [[1889]] – [[Christopher Nevinson]], britainiar margolaria (h. [[1946]]).
* [[1899]] – [[Alfred Hitchcock]], ingeles zinema zuzendari eta ekoizlea, [[thriller]] eta [[beldurrezko zinema|beldurrezko]] generoetan maisulan ospetsuen egilea (h.[[1980]]).
* [[1901]] – [[Maria del Carme Nicolau Massó]], kataluniar idazle, kazetari eta itzultzailea (h. [[1990]]).
* [[1902]] – [[Felix Wankel]], alemaniar ingeniari mekaniko eta asmatzailea, [[Wankel motor]]raren sortzailea (h. [[1988]]).
* [[1905]] –
** Fra' [[Angelo de Mojana di Cologna]], [[Maltako Ordena]]ko Printze eta Maisu Nagusia (h. [[1988]]).
** [[Bruno Giorgi]], brasildar eskultorea (h. [[1993]]).
* [[1910]] – [[Said bin Taimur]], [[Maskat]] eta [[Oman]]go sultana (h. [[1972]]).
* [[1912]] –
** [[Ben Hogan]], estatubatuar golf-jokalaria, golfaren historiako jokalari onenetakoa (h. [[1997]]).
** [[Salvador Luria]], italiar biokimikaria, 1969ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (h. [[1991]]).
* [[1913]] – [[Makarios III.a]], lehendabiziko [[Zipre]]ko presidentea (h. [[1977]]).
* [[1914]] - [[Sonsoles de Icaza]], espainiar aristokrata, [[Cristobal Balenciaga]] diseinatzailearen musa (h. [[1996]]).
* [[1918]] –
** [[Mildred Dolson]], kanadar atleta, 4x100 metroko proban aditua (h. [[2004]]).
** [[Georges Laplace]], frantziar arkeologoa, [[Goi Paleolitoa]]n aditua (h. [[2004]]).
** [[Frederick Sanger]], ingeles biokimikaria, 1980ko [[Kimikako Nobel Saria]] (h. [[2013]]).
* [[1925]] – [[José Sazatornil]], ''Saza'', kataluniar zinema eta antzerki aktorea (h. [[2015]]).
* [[1926]] –
** [[Fidel Castro]], [[Kubako Iraultza|Kubako iraultzako]] buruzagia eta [[Kuba]]ko agintari gorena (h. [[2016]]).
** [[Manuel Rodríguez]], galiziar txirrindularia (h. [[1997]]).
* [[1934]] –
** [[Gyoji Matsumoto]], japoniar futbolaria (h. [[2019]]).
** [[Lesley Sibner]], estatubatuar matematikaria (h. [[2013]]).
* [[1939]] – [[Djamila Amrane-Minne]], frantziar idazle, poetisa, ekintzailea eta unibertsitateko irakaslea (h. [[2017]]).
* [[1942]] – [[Hissène Habré]], [[Txad]]eko presidentea, [[Human Rights Watch]]en arabera ''"Afrikako [[Pinochet]]"'' (h. [[2021]]).
* [[1943]] – [[Ertha Pascal-Trouillot]], [[Haiti]]ko presidentea.
* [[1946]] – [[Janet Yellen]], estatubatuar ekonomialaria, [[Erreserba Federalaren Sistema|Erreserba Federalaren]] zuzendari ohia, kargu honetan lehen emakumea.
* [[1947]] – [[Eduardo Strauch]], [[Uruguaiko Aireko Armadaren 571 hegaldia|1972ko Uruguaiko Aireko Armadaren 571 hegaldiaren]] istripu eta odiseatik bizirik ateratako bat.
* [[1948]] – [[Kathleen Battle]], estatubatuar opera-abeslari sopranoa.
* [[1949]] –
** [[Philippe Petit]], frantziar funanbulista.
** [[Begoña San Jose]], espainiar sindikalista eta feminista.
* [[1951]] – [[Lluis Miquel Santillana]], kataluniar saskibaloi jokalaria, inoizko jokalari kataluniarrik hoberenetarikoa.
* [[1953]] –
** [[Kristalina Georgieva]], bulgariar ekonomialaria, [[Nazioarteko Diru Funtsa|Nazioarteko Diru Funtseko]] Zuzendari Orokorra.
** [[Carmen Posadas]], uruguaitar-espainiar idazlea.
* [[1955]] – [[Paul Greengrass]], ingeles zinema zuzendaria, ekoizlea eta gidoilaria.
* [[1960]] – [[Joe Simpson]], britainiar mendigoizale eta motibazio-hizlaria.
* [[1961]] – [[Borjana Krišto]], [[Bosnia-Herzegovinako Federazioa|Bosnia-Herzegovinako]] lehenendabiziko emakumezko presidentea.
* [[1962]] –
** [[Gracia Querejeta]], espainiar zinema-zuzendaria.
** [[Manuel Valls]], [[Frantziako gobernuburuen zerrenda|Frantziako lehen ministroa]].
* [[1965]] – [[Jorge Perugorría]], kubatar aktorea.
* [[1967]] –
** [[Jeanine Áñez]], [[Bolivia]]ko presidentea.
** [[Jin Xing]], txinatar ballet-dantzari, dantzari moderno, koreografo eta aktorea, sexua berresleitzeko ebakuntza egiteko Txinako Gobernuaren baimena lortu zuen lehenengo txinatar emakume transgeneroa.
* [[1970]] –
** [[Casiano Delvalle]], paraguaitar futbolari ohia.
** [[Alan Shearer]], britainiar futbolari ohia.
* [[1971]] –
** [[Kazuyuki Kyoya]], japoniar futbolari ohia.
** [[Graça Fonseca]], portugaldar soziologo eta politikaria.
* [[1973]] – [[Mara Yamauchi]], britainiar atleta, ibilbide luzeko eta errepideko lasterketan aditua.
* [[1974]] – [[Masato Harasaki]], japoniar futbolari ohia.
* [[1977]] - [[Brenda eta Wendi Turnbaugh]], estatubatuar aktoreak, bikiak.
* [[1979]] –
** [[Kateryna Buzhynska]], ukrainar abeslaria.
** [[Nancy Peña]], frantziar komikigile eta ilustratzailea.
* [[1980]] – [[Álex González (aktorea)|Álex González]], espainiar aktorea.
* [[1981]] – [[Dady]], caboverdetar-portugaldar futbolari ohia.
* [[1985]] – [[Elçin Sangu]], turkiar aktorea eta modeloa.
* [[1986]] – [[Mami Yamaguchi]], japoniar futbolari ohia.
* [[1988]] – [[MØ]], danimarkar abeslari eta musikagilea.
* [[1993]] – [[Kumi Yokoyama]], japoniar futbolaria.
* [[1995]] – [[Nicole Rajičová]], eslovakiar izotz-gaineko patinatzaile artistikoa.
* [[2002]] – [[Emma Martin Queralt]], kataluniar futbolaria.
== Heriotzak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1805]] – [[Joaquín José Landazuri]], arabar historialaria, Arabako historian aditua (j. [[1730]]).
* [[1832]] – [[Juan Diaz de Espada]], arabar elizgizona eta ongilea, [[Habana]]n (j. [[1756]]).
* [[1837]] – [[Joaquín María Barroeta]], gipuzkoar politikaria (j. [[1763]]).
* [[1898]] – [[Adrien Barthe]], lapurtar musikagilea, [[Asnières-sur-Seine]]n (j. [[1828]]).
* [[1910]] – [[Édouard Ducéré]], euskal erlojugile, liburuzain eta artxibozaina (j. [[1849]]).
* [[1914]] – [[Cristina Brunetti]], Donostian bizi izandako italiar jatorriko espainiar aristokrata, [[Donostia]]n (j. [[1831]]).
* [[1936]] – [[Pablo Yanguas]], nafar politikaria, [[Alfaro]]n eraila (j. [[1886]]).
* [[1955]] – [[Bernardo Garate]], ''Kantabria'', bizkaitar pilotaria (j. [[1883]]).
* [[1963]] –
** [[José María Preciado]], nafar apaiza (j. [[1886]]).
** [[Jesús Valdés]], nafar militarra, [[Espainiako Lurreko Armada|Espainiako Lehor Armadako]] teniente-koronela (j. [[1896]]).
* [[2015]] – [[Juan Manuel Zamora]], gipuzkoar futbolaria (j. [[1942]]).
* [[2018]] –
** [[Pedro Aizpurua]], gipuzkoar musikagilea eta organista (j. [[1924]]).
** [[Maritxu Urreta]], euskal itzultzaile, ilustratzaile eta argazkilaria (j. [[1915]]).
* [[2021]] – [[Jose Maria Goyena]], nafar enpresaria (j. [[1930]]).
* [[2024]] – [[Juan Luis Goenaga]], gipuzkoar margolari [[espresionismo|espresionista]], [[Madril]]en (j. [[1950]]).
=== Mundua ===
* [[586]] – [[Radegunda]], [[Frankoak|frankoen]] erregina.
* [[612]] – [[Fabia Eudoxia]], bizantziar enperatriza (j. [[circa|c.]] [[580]]).
* [[1198]] – [[Hellicha Wittelsbachekoa]], [[Bohemia]]ko dukesa ezkontidea (j. [[circa|c.]] [[1160]]).
* [[1447]] – [[Filippo Maria Visconti]], italiar aristokrata (j. [[1392]]).
* [[1523]] – [[Gérard David]], flandiar margolaria.
* [[1608]] – [[Giambologna]], [[flandria]]r jatorriko italiar eskultorea (j. [[1529]]).
* [[1626]] – [[Maria Brunswick-Lüneburgekoa]], [[Bruswick-Wolfenbüttel]]eko printzesa eta [[Saxonia-Lauenburg]]eko dukesa ezkontidea (j. [[1566]]).
* [[1860]] – [[Annie Oakley]], [[Buffalo Bill]]en ikuskizunean parte hartu zuen tiratzaile ospetsua (h. [[1926]]).
* [[1863]] – [[Eugène Delacroix]], frantziar margolaria (j. [[1798]]).
* [[1865]] – [[Ignaz Semmelweis]], hungariar sendagilea (j. [[1818]]).
* [[1878]] – [[Elizabeth Prentiss]], estatubatuar erlijio idazlea (j. [[1818]]).
* [[1882]] – [[William Stanley Jevons]], ingeles ekonomialari eta filosofoa (j. [[1835]]).
* [[1896]] – [[John Everett Millais]], ingeles margolaria (j. [[1829]]).
* [[1900]] – [[Vladimir Soloviev]], errusiar filosofo eta olerkaria (j. [[1853]]).
* [[1910]] – [[Florence Nightingale]], ingeles erizaina, [[erizaintza]]ren aitzindaria (j. [[1820]]).
* [[1912]] – [[Jules Massenet]], frantziar musikagilea (j. [[1842]]).
* [[1913]] – [[August Bebel]], alemaniar politikaria, [[Alemaniako Alderdi Sozialdemokrata]]ren sortzailea (j. [[1840]]).
* [[1917]] – [[Eduard Buchner]], alemaniar kimikaria, 1907ko [[Kimikako Nobel Saria]] (j. [[1860]]).
* [[1927]] –
** [[James Oliver Curwood]], estatubatuar eleberrigile eta kazetaria (j. [[1878]]).
** [[Marianne Stokes]], austriar margolaria, Viktoriar aroko margolaririk garrantzitsuenetarikoa (j. [[1855]]).
* [[1936]] – [[Sofia Polo Giménez]], espainiar maistra errepublikanoa, eraila (j. [[1904]]).
* [[1938]] –
** [[Joaquim Bassegoda i Amigó]], kataluniar arkitektoa (j. [[1854]]).
** [[Joaquina Charro Gómez]], espainiar sindikalista, fusilatua (j. [[1912]]).
* [[1940]] – [[Teresa Matilde Revaque]], Bigarren Errepublikako espetxe-irakasle eta funtzionarioa, fusilatua (j. [[1897]]).
* [[1946]] – [[Herbert George Wells]], britainiar idazle eta filosofoa (j. [[1866]]).
* [[1956]] – [[Jakub Kolas]], bielorrusiar idazlea (j. [[1882]]).
* [[1957]] – [[Carl Størmer]], norvegiar geofisikari eta matematikaria, [[aurora polar]]retan aditua (j. [[1874]]).
* [[1967]] – [[Jane Darwell]], estatubatuar aktorea (j. [[1879]]).
* [[1974]] –
** [[Kate O'Brien]], irlandar idazlea (j. [[1897]]).
** [[Maria Ossowska]], poloniar soziologo eta filosofo soziala (j. [[1896]]).
* [[1982]] – [[Charles Walters]], estatubatuar zinemagilea (j. [[1911]]).
* [[1984]] – [[Tigran Petrosian]], sobietar armeniar xake jokalaria (j. [[1929]]).
* [[1990]] – [[Alejandro Otero]], venezuelar pintore eta eskultorea, [[arte zinetikoa]]ren aitzindaria Venezuelan (j. [[1921]]).
* [[1994]] – [[Manfred Wörner]], alemaniar politikaria, [[NATO]]ren 7. Idazkari orokorra (j. [[1934]]).
* [[1995]] –
** [[Alison Hargreaves]], britainiar alpinista (j. [[1962]]).
** [[Pêr-Jakez Heliaz]], [[bretoi]] idazle, olerkari, antzerkigile eta kazetaria (j. [[1914]]).
** [[Mickey Mantle]], estatubatuar beisbol jokalaria, [[Beisbol Liga Handiak|Liga Handietako]] jokalari ospetsuenetariko bat (j. [[1931]]).
* [[1996]] – [[António de Spínola]], [[Portugal]]go 14. presidentea (j. [[1910]]).
* [[1998]] – [[Julien Green]], frantziar idazlea (j. [[1900]]).
* [[1999]] – [[Maria Krüger]], poloniar idazle eta kazetaria (j. [[1904]]).
* [[2001]] – [[Manuel Alvar]], espainiar hizkuntzalari, olerkari eta saiakera-idazlea (j. [[1923]]).
* [[2002]] – [[Frank Le Maistre]], [[normandia]]r idazle eta hizkuntzalaria (j. [[1910]]).
* [[2004]] – [[Julia Child]], estatubatuar telebistako sukaldaria, idazlea eta aurkezlea (j. [[1912]]).
* [[2005]] – [[David Lange]], [[Zeelanda Berria|Zeelanda Berriko]] 32. lehen ministroa (j. [[1942]]).
* [[2006]] – [[Xosé Henrique Rodríguez Peña]], galiziar politikari eta arkitektoa (j. [[1942]]).
* [[2008]] – [[Henri Cartan]], frantziar matematikaria (j. [[1904]]).
* [[2009]] – [[Les Paul]], estatubatuar jazz gitarrista eta gitarra elektrikoen diseinatzailea (j. [[1915]]).
* [[2014]] – [[Nicolau Sevcenko]], brasildar historialari, irakasle, kazetari, idazle eta itzultzailea (j. [[1952]]).
* [[2016]] – [[Françoise Mallet-Joris]], belgikar-frantziar idazlea (j. [[1930]]).
* [[2017]] – [[Basilio Martín Patino]], espainiar zinema-zuzendaria (j. [[1930]]).
* [[2018]] – [[Miguel Ángel Sanz Bocos]], [[Espainiako Gerra Zibila|Espainiako Gerra Zibilean]] ehiza hegazkineko pilotua, heriotza momentuan bizirik zegoen gerra garaiko azken pilotua (j. [[1918]]).
* [[2021]] –
** [[Alia Muhammad Baker]], irakiar liburuzaina, [[Irakeko Gerra]]n 30.000 liburu inguru suntsiketatik salbatu zituena (j. [[1952]]).
** [[Carolyn Shoemaker]], estatubatuar astronomoa, gizabanako batek aurkitutako kometa gehienen errekorra edukitakoa (j. [[1929]]).
* [[2023]] – [[Edel Hætta Eriksen]], norvegiar irakasle eta politikaria (j. [[1921]]).
* [[2024]] – [[Carlos Ferrando]], bihotzeko prentsako espainiar kazetaria eta telebistako kolaboratzailea (j. [[1949]]).
== Jaiak eta urteurrenak ==
* [[Ezkertien Nazioarteko Eguna]]
* [[Seaska (ikastolen elkartea)|Sehaska egutegiko izendegia]]: Ekaitz eta Ekaitza.
* [[Azkaine]]ko jaiak.
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Hil aurkibidea}}
<center>[[Abuztuaren 12]] | [[Urteko egutegia|Urteko egutegi]] | [[Abuztuaren 14]]</center>
[[Kategoria:Urteko egunak]]
n6x2smi9nht5tr62oi7oy7jv4pl4neh
Irailaren 1
0
3984
10005967
9899963
2024-12-20T16:04:32Z
Lainobeltz
56334
/* Euskal Herria */
10005967
wikitext
text/x-wiki
'''Irailaren 1'''a [[egutegi gregoriano|gregoriotar egutegiaren]] [[urte]]ko berrehun eta berrogeita laugarren [[egun]]a da, 245.a [[bisurte]]etan. 121 egun falta dira urtea amaitzeko.
{{eguneko-goiburua|9|1}}
{{egungertaerak}}
== Gertaerak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1209]] – [[Alfontso VII.a Gaztelakoa]]k [[Mutriku]]ri eta [[Getaria (Gipuzkoa)|Getariari]] [[hiri-gutun]]a eman zien.
* [[1813]] – [[San Migel zubiko gudaldia (Bera)|San Migel zubiko gudaldia]] [[Bera]]n izan zen, Napoleongo armada Lapurdira atzera egiten ari zenean. Ondorioz, gosete handia zabaldu inguruan.
* [[1863]] – [[Donostia]] eta [[Beasain]] arteko trenbidea ireki zuen [[Norteko Konpainia]]k.
=== Mundua ===
* [[K. a. 5509]] – [[Kreazionismo|Kreazioaren]] data [[Bizantzio]]ko inperioaren arabera, eta bere egutegiaren hasiera.
* [[827]] – [[Valentin]] [[Aita santu|Aita Santu]] aukeratu zuten.
* [[1666]] – [[Su]]te handia izan zen [[Londres]]en eta hiriaren %80a kiskali zuen.
* [[1914]] – [[San Petersburgo]] hiri [[errusia]]rrak izena aldatu zuen [[San Petersburgo|Petrogrado]] izateko.
* [[1923]] – [[Richter eskala]]n 7,9 eta 8,4 gradu arteko [[lurrikara]] handi batek [[Japonia]]ko [[Kantō eskualdea]] dardarazi zuen, [[Tokio]] eta [[Yokohama]] suntsituz eta 100.000 hildako inguru utziz.
* [[1939]] – [[Alemania]]ko tropak [[Polonia]]n sartu ziren, eta [[Bigarren Mundu Gerra]] hasi.
* [[1962]] –
** Lurrikara bortitza izan zen [[Iran]]en, 20.000 hildako inguru eraginez.
** [[Nazio Batuen Erakundea]]k munduko populazioa 3.000 milioi biztanlera iritsi zela iragarri zuen.
* [[1969]] – Alemanian [[homosexualitate]]a praktikatzea baimendu zen 21 urtetik gorakoentzat.
* [[1985]] – Espedizio amerikar-frantziar batek [[RMS Titanic|Titanic]]-aren hondakinak aurkitu zituen, [[1912]]tik [[Ozeano Atlantikoa]]n hondoratuak zeudenak.
* [[1991]] – [[Uzbekistan]]ek [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|SESBrekiko]] independentzia aldarrikatu zuen.
* [[1992]] – Lurrikara eta itsasikara bat izan ziren [[Nikaragua]]n. 116 hildako, 153 desagertu eta kalte material handiak izan ziren.
* [[2004]] – Terrorista [[txetxen]]ek [[Beslango eskolako sarraskia|bahiuak hartu zituzten Beslanen]], [[Ipar Osetia-Alania|Ipar Osetian]].
* [[2006]] – [[Espainia]]ko gobernuak [[Libano]]ra 1.100 soldatu bidaltzea erabaki zuen, [[Nazio Batuen Erakundea|Nazio Batuen]] misioaren barnean.
* [[2010]] – [[Pakistan]]go [[Lahore]] hirian egindako atentatuetan 35 pertsona hil ziren.
== Arte eta kultura ==
=== Euskal Herria ===
=== Mundua ===
* [[1902]] – ''[[Le Voyage dans la Lune]]'' ("Ilargirako Bidaia") filma estreinatu zen, [[Georges Méliès]]ek zuzendu eta berak, [[Bleuette Bernon]], [[François Lallement]] eta [[Henri Delannoy]] aktoreek antzeztu zutelarik. [[Zinemaren historia]]ko lehenbiziko [[zientzia fikzio|zientzia-fikziozko]] filma izan zen.
* [[1963]] – [[Herkules Indartsua]] kanadiar-estatubatuar marrazki bizidun telesaila lehenbiziko telebistan aldiz aireratu zen.
* [[1989]] – ''[[Erik the Viking]]'' ("Erik Bikingoa") filma estreinatu zen, [[Terry Jones]]ek zuzendu eta [[Tim Robbins]], [[Terry Jones]], [[John Cleese]], [[Gary Cady]], [[Eartha Kitt]], [[Mickey Rooney]], [[Imogen Stubbs]], [[Samantha Bond]], [[Antony Sher]], [[John Gordon Sinclair]], [[Tim McInnerny]], [[Charles McKeown]] eta [[Freddie Jones]] aktoreek antzeztu zuten.
* [[2000]] – ''[[Snatch]]'' filma estreinatu zen, [[Guy Ritchie]]k zuzendu eta [[Jason Statham]], [[Stephen Graham (aktorea)|Stephen Graham]], [[Dennis Farina]], [[Vinnie Jones]], [[Brad Pitt]], [[Alan Ford (aktorea)|Alan Ford]], [[Lennie James]], [[Ade (aktorea)|Ade]], [[Robbie Gee]], [[Rade Šerbedžija]], [[Benicio Del Toro|Benicio del Toro]] eta [[Mike Reid]] aktoreek antzeztu zutelarik.
== Zientzia eta teknologia ==
=== Euskal Herria ===
=== Mundua ===
* [[1804]] – [[Karl Ludwig Harding]] astronomoak [[3 Juno|Juno]] aurkitu zuen, [[asteroide]]rik handienetako bat.
* [[1897]] – [[Bostongo metroa]] inauguratu zen, [[Amerika]]ko lehen lurpeko trena.
* [[1979]] – ''Pioneer 11'' espazio-zundak [[Saturno (planeta)|Saturnoren]] gainean egin zuen hegan, 21.000 km-ko distantziara.
== Kirolak ==
=== Euskal Herria ===
=== Mundua ===
== Jaiotzak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1709]] – [[Domingo Basabilbaso]], arabar enpresaburu eta politikaria (h. [[1775]]).
* [[1765]] – [[Ixtebe Pellot]], Euskal Herriko azken [[kortsario]] ezaguna (h. [[1856]]).
* [[1822]] – [[Luciano Murrieta]], Murrietako markesa, bizkaitar militar eta mahastizaina, [[Arequipa]]n (h. [[1911]]).
* [[1829]] - [[Ramon Fernandez de Pierola]], nafar apaiz katolikoa, [[Gasteizko elizbarrutia|Gasteziko apezpikua]] (h. [[1904]]).
* [[1850]] – [[Pierre-Xavier Mugaburu]], lapurtar misiolari katolikoa (h. [[1910]]).
* [[1880]] – [[José Vicente Ormaetxea|José Vicente Ormaetxea, ''Frai Antonio de Jesús y María'']], bizkaitar apaiz [[hirukoiztar]]ra (h. [[1936]]).
* [[1882]] – [[Ramon Zubiaurre]], euskal margolaria (h. [[1969]]).
* [[1885]] – [[José Arrue]], euskal margolaria (h. [[1977]]).
* [[1893]] – [[Sixta Barrenetxea]], [[Galdakao]]ko Bengoetxe auzo-eskolako irakaslea (h. [[1976]]).
* [[1902]] – [[Trino Arizkorreta]], euskal herritar futbolaria (h. [[1964]]).
* [[1906]] – [[Luis Urkiri]], gipuzkoar futbolari eta entrenatzailea (h. [[1979]]).
* [[1925]] – [[Mari Carmen Lasagabaster|Mari Carmen Lasagabaster, ''Amaia'']], gipuzkoar erraketista (h. [[2011]]).
* [[1927]] - [[Paquita Bretos Andueza]], gipuzkoar mendigoizalea, ateoa eta komunista, kontrabandista eta mugalaria (h. [[2024]]).
* [[1930]] –
** [[Raoul Sangla]], lapurtar zinema zuzendari, gidoigile eta kazetaria (h. [[2021]]).
** [[Begoña Urkixo]], bizkaitar politikari eta enpresaburua (h. [[2007]]).
* [[1934]] – [[Gotzon Garate]], [[elgoibar]]tar hizkuntzalari, idazle eta apaiz jesulaguna (h. [[2008]]).
* [[1938]] – [[Mikel Lasa]], euskal idazlea, olerkigintzan eta itzulpengintzan nabarmendua.
* [[1939]] – [[Pedro Zarrabeitia]], bizkaitar argazkilaria (h. [[2018]]).
* [[1943]] – [[Ana Izura]], nafar margolaria.
* [[1948]] – [[Ramón Jáuregui]], gipuzkoar politikaria, [[Eusko Jaurlaritza]]ko Lehendakariorde ohia.
* [[1953]] – [[Juncal Ballestín]], arabar margolari eta irarlea (h. [[2015]]).
* [[1957]] – [[Enrique Ugarte]], gipuzkoar soinu-jotzailea eta orkestra zuzendaria.
* [[1959]] – [[Bixente Biurrun]], gipuzkoar futbolari ohia, [[São Paulo]]n.
* [[1960]] – [[Nati López de Munain]], [[Burgu]] udalerriko emakumezko lehen alkatea.
* [[1963]] –
** [[Estibalitz González]], bizkaitar idazlea eta ipuin-kontalaria.
** [[Sorkunde Lekuona Sagarzazu]], gipuzkoar irakaslea.
** [[Fernando de Prado]], gipuzkoar historialari eta idazlea.
* [[1965]] – [[Ricardo Alberdi (pilotaria)|Ricardo Alberdi, ''Alberdi I.a'']], bizkaitar zesta-puntalari ohia.
* [[1967]] –
** [[Itziar Alkorta Idiakez]], gipuzkoar legelaria, [[bioteknologia]]n eta giza-ugalketako teknologia berrietan aditua, eta [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUko]] irakasle eta ikertzailea.
** [[Ikerne Goikoetxea]], bizkaitar aktorea.
* [[1981]] – [[Arantzazu Azpiroz]], gipuzkoar txirrindulari ohia.
* [[1983]] – [[Iñaki Lejarreta]], bizkaitar txirrindularia, mendiko bizikletan ''cross-county'' modalitatean aritua (h. [[2012]]).
* [[1986]] – [[Itsaso Pradera]], bizkaitar pilotaria, [[paleta (argipena)|paletan]] munduko txapelketak irabazi dituena.
* [[1991]] –
** [[Leroy Sanchez]], arabar kantautorea.
** [[Itxaso Uriarte]], arabar futbolaria.
* [[1995]] – [[Naiara Lete]], gipuzkoar futbolaria.
* [[2003]] – [[Alex Padilla]], gipuzkoar futbolaria.
* [[2004]] - [[Mikel Montero]], bizkaitar futbolaria.
=== Mundua ===
* [[1453]] – [[Gonzalo Fernández de Córdoba]], Espainiako armada militarraren ''Kapitain Handia'' (h. [[1515]]).
* [[1529]] – [[Taddeo Zuccaro]], italiar margolari [[manierismo|manierista]] (h. [[1566]]).
* [[1588]] – [[Henrike II.a Borboi-Condékoa]], [[Condéko printzea|Condéko hirugarren printzea]] (h. [[1646]]).
* [[1711]] – [[Gilen IV.a Orange-Nassaukoa]], Orangeko printzea eta [[Zazpi Herbehere Batuen Errepublika]]ko estatuderra (h. [[1751]]).
* [[1751]] – [[Emanuel Schikaneder]], alemaniar antzerkigile, aktore, abeslari eta musikagilea (h. [[1812]]).
* [[1775]] – [[Honoré Charles Reille]], Reilleko kondea, frantziar jenerala (h. [[1860]]).
* [[1804]] – [[Mariana Pineda]], espainiar liberala, [[Hamarkada Deitoragarria]]n exekutatua (h. [[1831]]).
* [[1815]] – [[Emma Stebbins]], estatubatuar eskultorea (h. [[1882]]).
* [[1832]] – [[Arthur Xavier Ducellier]], frantziar apaiz katolikoa, [[Baionako elizbarrutia|Baionako apezpikua]] izandakoa (h. [[1893]]).
* [[1835]] – [[William Stanley Jevons]], ingeles ekonomialari eta filosofoa (h. [[1882]]).
* [[1849]] – [[Valentín Lamas Carvajal|Valentin Lamas Carvajal]], galiziar kazetari eta idazlea (h. [[1906]]).
* [[1853]] – [[Pierre Forsans]], frantziar politikaria, [[Biarritz|Biarrizko alkatea]] (h. [[1919]]).
* [[1854]] – [[Engelbert Humperdinck]], alemaniar musikagilea (h. [[1921]]).
* [[1856]] – [[John Redmond]], irlandar politikari nazionalista eta abokatua, [[Irlandako Alderdi Parlamentarioa]]ren buruzagia (h. [[1918]]).
* [[1859]] – [[Victor Loret]], frantziar egiptologo eta naturalista (h. [[1946]]).
* [[1864]] – [[Roger Casement]], irlandar olerkari, iraultzaile eta nazionalista (h. [[1916]]).
* [[1874]] – [[Talat Pasha]], [[Otomandar Inperioa|Otomandar Inperioko]] politikaria (h. [[1921]])
* [[1875]] – [[Edgar Rice Burroughs]], estatubatuar idazlea, [[Tarzan]] pertsonaiaren sortzailea (h. [[1950]]).
* [[1876]] – [[Harriet Shaw Weaver]], ingeles feminista, sufragista, ekintzaile politiko eta ''The Egoist'' aldizkariko editorea (h. [[1961]]).
* [[1877]] – [[Francis William Aston]], ingeles fisikari, kimikari eta unibertsitate irakaslea, 1922ko [[Kimikako Nobel Saria]] (h. [[1945]]).
* [[1881]] – [[Matilde Ras]], kataluniar idazlea, itzultzailea eta grafologoa, Espainiako grafologia zientifikoaren aitzindaritzat hartua (h. [[1969]]).
* [[1886]] – [[Tarsila do Amaral]], brasildar margolari modernista (h. [[1973]]).
* [[1887]] – [[Blaise Cendrars]], suitzar jatorriko frantziar idazlea (h. [[1961]]).
* [[1900]] – [[André Dhôtel]], frantziar idazlea (h. [[1991]]).
* [[1906]] – [[Joaquín Balaguer]], [[Dominikar Errepublika]]ko presidentea (h. [[2002]]).
* [[1907]] – [[Walter Reuther]], estatubatuar sindikalista (h. [[1970]]).
* [[1909]] – [[Hildegard Peplau]], erizaintzaren teoriko estatubatuarra (h. [[1999]]).
* [[1912]] – [[Gwynfor Evans]], galestar politikaria, [[Plaid Cymru]] alderdiko lehenengo parlamentaria (h. [[2005]]).
* [[1913]] –
** [[Dan Davin]], zeelandaberritar idazlea (h. [[1990]]).
** [[Mary Santpere]], katalan antzerki- eta zinema-antzezlea (h. [[1992]]).
* [[1915]] – [[Émile Masson Jr.]], belgikar txirrindularia (h. [[2011]]).
* [[1921]] – [[Willem Frederik Hermans]], herbeheretar idazlea (h. [[1995]]).
* [[1922]] –
** [[Yvonne De Carlo]], kanadar-estatubatuar aktore, dantzari eta abeslaria (h. [[2007]]).
** [[Vittorio Gassman]], ''Il Mattatore'', italiar antzerki eta film aktore eta zuzendaria (h. [[2000]]).
* [[1923]] –
** [[Rocky Marciano]], ''Txapeldun Zuri Handia'', estatubatuar boxeolaria, borrokaldi bat galgu gabe erretiratu zen pisu astunetako boxeolari bakarra (h. [[1969]]).
** [[Janet Watson]], britainiar geologo eta geologia-irakaslea (h. [[1985]]).
* [[1924]] – [[Gustavo Bueno]], espainiar filosofo, irakasle eta idazlea, materialismo filosofikoaren mugimenduaren sortzailea (h. [[2016]]).
* [[1925]] – [[Roy J. Glauber]], estatubatuar fisikaria, 2005eko [[Fisikako Nobel Saria]] (h. [[2018]]).
* [[1926]] –
** [[Abdur Rahman Biswas]], [[Bangladesh]]ko presidentea (h. [[2017]]).
** [[James Reaney]], ingelesezko kanadar poeta eta antzerkigilea (h. [[2008]]).
* [[1930]] –
** [[Anita Dolly Panek]], poloniar-brasildar biokimikaria (h. [[2024]]).
** [[Michel Serres]], frantziar filosofo eta zientzietako historialaria (h. [[2019]]).
* [[1931]] – [[Arturo Pomar]], espainiar xake jokalaria (h. [[2016]]).
* [[1932]] – [[Lenrie Peters]], gambiar zirujau, eleberrigile eta olerkaria (h. [[2009]]).
* [[1934]] – [[Léon Mébiane]], [[Gabon]]go lehen ministroa (h. [[2015]]).
* [[1935]] – [[Seiji Ozawa]], japoniar orkestra-zuzendaria (h. [[2024]]).
* [[1936]] – [[Valerio Legasov]], [[Txernobylgo hondamendia|Txernobylgo istripuaren]] zergatiak ikertu zituen batzorde zientifikoko kidea (h. [[1988]]).
* [[1937]] –
** [[Allen Jones]], britainiar margolaria eta eskultorea.
** [[Francisco Pinto Balsemão]], [[Portugal]]go lehen ministro ohia.
* [[1938]] – [[Per Kirkeby]], daniar margolaria (h. [[2018]]).
* [[1939]] –
** [[Xavier Rubert de Ventós]], kataluniar filosofo eta politikaria (h. [[2023]]).
** [[Tsehaytu Beraki]], eritrear musikari eta ekintzaile politikoa (h. [[2018]]).
* [[1940]] – [[Annie Ernaux]], frantziar idazlea.
* [[1942]] –
** [[Jukka Kuoppamäki]], finlandiako abeslari-musikagilerik emankorrenetakoa.
** [[Antonio Lobo Antunes]], portugaldar idazlea.
* [[1946]] –
** [[Barry Gibb]], britainiar estatubatuar musikari, abeslari, egile abeslari, disko ekoizle eta gitarra-jotzailea, ''[[The Bee Gees]]'' taldeko kide sortzailea.
** [[Roh Moo-hyun]], [[Hego Korea]]ko presidentea eta Giza eskubideen aldeko aktibista (h. [[2009]]).
* [[1948]] – [[Juan Zurano]], espainiar txirrindulari ohia.
* [[1949]] –
** [[Leslie Feinberg]], estatubatuar mari-mutil, lesbiana eta transgenero aktibista, komunista eta idazlea (h. [[2014]]).
** [[Luminița Gheorghiu]], errumaniar aktore eta telebista aurkezlea (h. [[2021]]).
* [[1954]] – [[Filip Vujanović]], [[Montenegro]]ko presidentea.
* [[1955]] – [[Jesús Bonilla]], espainiar aktorea eta zuzendaria.
* [[1956]] – [[Vinnie Johnson]], NBAko estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
* [[1957]] –
** [[Duško Ivanović]], [[montenegro]]ar saskibaloi-jokalari ohia eta entrenatzailea.
** [[Gloria Estefan]], kubatar-estatubatuar abeslaria.
* [[1961]] –
** [[Andrés Lima]], espainiar aktore eta antzerki zuzendaria.
** [[Kateryna Justxenko]], ukrainar ekonomialaria eta Ukrainako lehen dama ohia.
* [[1962]] –
** [[Tony Cascarino]], irlandar futbolari ohia.
** [[Ruud Gullit]], herbeheretar futbolari ohia.
* [[1963]] – [[Almudena Ariza]], espainiar kazetaria, aurkezlea eta korrespontsala.
* [[1964]] – [[Petr Fiala]], [[Txekia]]ko lehen ministroa.
* [[1966]] – [[Elin Jones]], galestar politikaria.
* [[1971]] – [[Hakan Sukur]], turkiar futbolari ohia.
* [[1976]] – [[Takashi Fukunishi]], japoniar futbolari ohia.
* [[1978]] – [[Damien O'Kane]], irlandar folk musikaria.
* [[1983]] – [[José Antonio Reyes]], espainiar futbolaria (h. [[2019]]).
* [[1984]] – [[Ludwig Göransson]], suediar musikagilea, orkestra zuzendaria eta disko-ekoizlea.
* [[1985]] - [[Jul' Maroh]], frantziar komikigilea.
* [[1986]] – [[Gaël Monfils]], frantziar tenis jokalaria.
* [[1988]] – [[Chanel West Coast]], estatubatuar rapeatzailea, modeloa eta aktorea.
* [[1989]] –
** [[Bill Kaulitz]], ''[[Tokio Hotel]]'' taldeko abeslaria.
** [[Juliana Lohmann]], brasildar aktorea.
* [[1993]] – [[Thitiphan Puangjan]], tailandiar futbolaria.
* [[1994]] – [[Myo Ko Ko San]], birmaniar modeloa eta LGBT pertsonen eskubideen aldeko ekintzailea.
* [[1996]] –
** [[Marina Comas]], kataluniar aktorea.
** [[Zendaya]], estatubatuar abeslaria, dantzaria, modeloa eta aktorea.
* [[1997]] – [[Jungkook]], korear abeslari, dantzari eta modeloa.
== Heriotzak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1589]] – [[Pedro Malon Etxaide]], [[Cascante]]ko [[San Agustinen Ordena|agustindar]] elizgizon mistikoa eta humanista, [[Bartzelona]]n (j. {{circa|[[1530]]}}).
* [[1838]] – [[Gabriel Mendizabal]], gipuzkoar jenerala, [[Madril]]en (j. [[1765]]).
* [[1964]] – [[Pierre Alvarez]], ''Rupert'', euskal arraunlaria (j. [[1887]]).
* [[1970]] – [[Luis Migel Zulategi]], nafar idazlea, musikagilea, organojolea eta folklorista, [[Medellín]]en (j. [[1898]]).
* [[1972]] – [[Maddi Ariztia]], euskal idazlea (j. [[1887]]).
* [[1979]] – [[Iñaki Kijera Zelarain]], donostiar gaztea, Espainiako [[Espainiako Polizia Nazionala|Polizia Nazional]] batek manifestazio batean tiroz hilda (j. [[1961]]).
* [[1981]] –
** [[Benita Gorostizu Imaz]], gipuzkoar baserritar eta idazlea (j. [[1915]]).
** [[Juanito Lope]], gipuzkoar eskultorea eta marrazkilaria (j. [[1917]]).
* [[1989]] – [[Carmelo Elordui]], bizkaitar jesuita, txinerazko testu klasikoak itzuli zituena (j. [[1901]]).
* [[1991]] – [[Pedro Uharte-Mendikoa]], nafar hegazkinlari eta ingeniaria, [[Espainiako Gerra Zibila Euskal Herrian|Gerra Zibil]] garaian matxinoen alde egin zuena, [[Teruel]]en (j. [[1905]]).
* [[2009]] – [[Paulin Solozabal]], euskal olerkaria (j. [[1912]]).
* [[2013]] –
** [[Ignacio Eizagirre]], [[Real Sociedad|Errealeko]] futbolari eta [[Osasuna futbol kluba|Osasunako]] entrenatzailea (j. [[1920]]).
** [[Jean Haritxelhar]], nafar [[euskaltzainen zerrenda|euskaltzaina]], politikaria eta literatura ikerlaria (j. [[1923]]).
* [[2015]] – [[Guillermo Aldalur]], ''Pikua'', gipuzkoar soinu jotzailea eta organista (j. [[1933]]).
* [[2024]] – [[Abel Alonso Sopelana]], euskal-txiletar enpresaburua, Txileko Futbol presidentea, [[Santiago (Txile)|Santiagon]] (j. [[1935]]).
=== Mundua ===
* [[870]] – [[Muhammad al-Bukhari]], arabiar idazlea (j. [[810]]).
* [[1126]] – [[Świętosława Poloniakoa]], [[Bohemia]]ko lehen erregina (j. [[circa|c.]] [[1046]]-[[1048]]).
* [[1159]] – [[Adrian IV.a]], [[Aita santu]]a (j. [[circa|c.]] [[1100]]).
* [[1256]] – [[Kujo Yoritsune]], [[Japonia]]ko [[Kamakura shogunerria|Kamakura shogunerriko]] laugarren [[shogun]]a (j. [[1218]]).
* [[1327]] – [[Foulques de Villaret]], [[Maltako Ordena|Jerusalemgo San Joanen Ordenako]] 25. maisu handia.
* [[1557]] – [[Jacques Cartier]], frantziar esploratzailea (j. [[1491]]).
* [[1615]] – [[Étienne Pasquier|Etienne Pasquier]], frantziar historialaria (j. [[1529]]).
* [[1648]] – [[Marin Mersenne]], frantziar fraide, matematikari eta filosofoa (j. [[1588]]).
* [[1662]] – [[Claude Le Petit]], frantziar idazle eta poeta (j. [[1638]]).
* [[1678]] – [[Jan Brueghel Gaztea]], flandriar margolaria (j. [[1601]]).
* [[1715]]
** [[François Girardon]], frantziar eskultorea (j. [[1628]]).
** [[Luis XIV.a Frantziakoa|Luis XIV.a]], [[Frantzia]]ko ''Eguzki erregea'' ([[1643]]-1715).
* [[1723]] – [[Dimitrie Cantemir]], [[moldavia]]r printze eta idazlea.
* [[1729]] – [[Richard Steele]], irlandar idazlea eta politikaria (j. [[1672]]).
* [[1838]] – [[William Clark]], estatubatuar esploratzailea (j. [[1770]]).
* [[1864]] – [[Barthélemy Prosper Enfantin]], frantziar ingeniaria (j. [[1796]]).
* [[1903]] – [[Charles Renouvier]], frantziar filosofoa (j. [[1815]]).
* [[1906]] – [[Giuseppe Giacosa]], italiar olerkari, antzerkigile eta libreto egilea (j. [[1847]]).
* [[1919]] – [[Tora Larsson]], suediar tranpolin jauzilaria (j. [[1891]]).
* [[1936]] – [[Pepita Laguarda Batet]], kataluniar militante anarkista (j. [[1919]]).
* [[1944]] – [[Liviu Rebreanu]], errumaniar eleberrigilea (j. [[1885]]).
* [[1951]] – [[Louis Lavelle]], frantziar filosofoa (j. [[1883]]).
* [[1960]] – [[Hisamuddin Selangorrekoa]], [[Malaysia]]ko erregea eta [[Selangor]]reko sultana (j. [[1898]]).
* [[1961]] – [[Eero Saarinen]], finlandiar arkitektoa eta diseinatzailea (j. [[1910]]).
* [[1967]] –
** [[James Dunn]], estatubatuar aktorea (j. [[1901]]).
** [[Ilse Koch]], [[Ameriketako Estatu Batuetako Indar Armatuak|Ameriketako Estatu Batuetako Indar Armatuek]] eipatu zuten lehen [[nazi]] esanguratsua (j. [[1906]]).
** [[Siegfried Sassoon]], ingeles olerkaria, Lehen Mundu Gerrako garrantzitsuenetakoa (j. [[1886]]).
* [[1968]] – [[Giuseppe Enrici]], italiar txirrindularia (j. [[1898]]).
* [[1970]] – [[François Mauriac]], frantziar idazlea, 1952ko [[Literaturako Nobel Saria]] (j. [[1885]]).
* [[1981]] – [[Albert Speer]], alemaniar arkitektoa, [[Hirugarren Reicha]]ren garaian [[Adolf Hitler]]ren arkitekto pertsonala (j. [[1905]]).
* [[1982]] –
** [[Ludwig Bieberbach]], alemaniar matematikaria (j. [[1886]]).
** [[Haskell Curry]], estatubatuar matematikaria (j. [[1900]]).
** [[Władysław Gomułka]], poloniar politikari komunista (j. [[1905]]).
* [[1985]] – [[Saunders Lewis]], galestar poeta, antzerkigile, historialari, literatura kritikari eta politikaria (j. [[1893]]).
* [[1988]] – [[Luis Walter Alvarez]], estatubatuar zientzialaria, 1968ko [[Fisikako Nobel Saria]] (j. [[1911]]).
* [[1989]] – [[Kazimierz Deyna]], poloniar futbolaria (j. [[1947]]).
* [[1990]] – [[Clayton Oscar Person]], kanadar biologoa, [[genetika]]ren munduko ikertzaile handienetakoa (j. [[1922]]).
* [[1991]] – [[Otl Aicher]], alemaniar diseinatzaile grafiko eta tipografoa, [[Bilboko metroa|Bilboko metroko]] seinaletikaren diseinatzailea (j. [[1922]]).
* [[1997]] – [[Zoltán Czibor]], hungariar futbolaria (j. [[1929]]).
* [[2003]] – [[Ramón Serrano Súñer]], espainiar politikari frankista (j. [[1901]]).
* [[2012]] - [[Françoise Collin]], belgikar eleberrigile, filosofo eta feminista, frantsesezko lehen aldizkari feministaren sortzailea (j. [[1928]]).
* [[2015]] – [[Takuma Nakahira]], japoniar argazkilari eta kritikaria (j. [[1938]]).
* [[2016]] –
** [[Ruth Hubbard]], estatubatuar biologoa (j. [[1924]]).
** [[Jon Polito]], estatubatuar aktore eta ahots bikoiztailea (j. [[1950]]).
* [[2018]] – [[Randy Weston]], estatubatuar jazz pianojole eta musikagilea (j. [[1926]]).
* [[2021]] – [[Jean-Denis Bredin]], frantziar abokatu eta idazlea (j. [[1929]]).
* [[2022]] – [[Barbara Ehrenreich]], estatubatuar saiogile eta gizarte-ekintzailea (j. [[1941]]).
== Jaiak eta urteurrenak ==
* Santu kristauak: Ane, Bitorio, Iraia, Jil eta Sisto.
* [[Seaska (ikastolen elkartea)|Sehaska egutegiko izendegia]]: Iraia/Ira/Iradi/Iratsa, Egidi eta Dardan.
* [[Ikasturte]]aren hasiera [[Ipar hemisferio|Ipar Hemisferioko]] herrialde askotan.
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Hil aurkibidea}}
<center>[[Abuztuaren 31]] | [[Wikipedia:Urteko egutegia|Urteko egutegi]] | [[Irailaren 2]]</center>
[[Kategoria:Urteko egunak]]
gf7iciu3yseurpo6u4qs5o60r5l3315
Irailaren 23
0
4004
10006366
9976309
2024-12-21T10:31:23Z
Artegia
65203
/* Mundua */
10006366
wikitext
text/x-wiki
'''Irailaren 23'''a [[gregoriotar egutegia]]ren [[urte]]ko berrehun eta hirurogeita seigarren [[egun]]a da, 267.a [[bisurte]]etan. 99 egun falta dira urtea amaitzeko.
Egun honetan maiz hasten da astronomikoki [[udaberri]]a ([[Hego hemisferio|Hego Hemisferioan]]) edo [[udazken]]a ([[Ipar hemisferio|Ipar Hemisferioan]]).
{{eguneko-goiburua|9|23}}
{{egungertaerak}}
== Gertaerak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1593]] – [[Bilbo]]n kalte material handiak eragin zituzten uholdeak egon ziren. [[Zazpikaleak|Alde Zaharreko]] eraikin asko behera etorri ziren.
* [[1978]] – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] Jose Antonio Ferreiro Gonzalez polizia armatuko agentea erail zuen [[Gasteiz]]en.
* [[1979]] – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] Lorenzo Gonzalez Valles militarra erail zuen [[Donostia]]n.
* [[2000]] – ''[[Creditrans]]'' txartelarekin lehen bidaiak egin ziren [[Bilboko metroa]]n.
=== Mundua ===
* [[1889]] – [[Fusajiro Yamauchi]]k ''[[Nintendo]]'' konpainia sortu zuen [[Japonia]]n (gaur egun [[Bideojoko|bideo-joko]] konpainiarik garrantzitsuenetarikoa), [[karta]] fabrikatzaile gisa.
* [[1943]] – [[Benito Mussolini]]k [[Italia]]ko Errepublikako lehen gobernua sortu zuen [[Salo]]n ([[Brescia]] probintzia, [[Lombardia|Lonbardia]]).
* [[1991]] – [[Armenia]] [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|SESBetik]] independizatu zen.
* [[2012]] – [[Eskozia]]ko [[Edinburgh]] hiriburuan [[independentzia]]ren alde eta [[2014ko Eskoziako independentzia erreferenduma]]ri babesa emateko manifestazioa burutu zen, goizeko 11etan Meadowseko lorategian hasi eta [[Princes Street]] etorbidean amaitu zelarik.
== Arte eta kultura ==
=== Euskal Herria ===
* [[1962ko Nafarroako Bertsolari Txapelketa]]n [[Mikel Arozamena]]k bere lehen txapela jantzi zuen.
* [[1987]] – ''[[27 ordu]]'' filma estreinatu zen, [[Montxo Armendariz]]ek zuzendu eta [[Martxelo Rubio]] eta [[Maribel Verdú]]k antzeztu zuten.
* [[2011]] –
** Donostian [[Carlos Santamaria zentroa]] kulturagunea inauguratu zen.
** ''[[Intouchables]]'' ("Ukiezinak") filma [[Donostiako Zinemaldia]]n estreinatu zen, [[Olivier Nakache]] eta [[Éric Toledano]]k zuzendu eta [[François Cluzet]] eta [[Omar Sy]] aktoreek antzeztu zuten.
* [[2012]] – [[Donostiako Zinemaldia]]: [[Oliver Stone]] zinema zuzendaria eta [[John Travolta]] [[ameriketako Estatu Batuak|estatubatuar]] aktoreak [[Benicio Del Toro]] aktorearen eskutik [[Donostia Saria]] jaso zuten.
* [[2013]] – [[Euskaltzaindia]]k [[Europako Parlamentua]]ren "Europar Hiritarra 2013" saria jaso zuen. Sari honen bitartez urtero "Balio europarren alde borroka egin, estatu kideen eta herritarren arteko integrazioa edo lankidetza bultzatzen eta [[Europar Batasuna]]ko Oinarrizko Eskubideen Gutunean azaltzen diren balioak aldarrikatzen dituzten pertsonak eta erakundeak saritzen dira".
=== Mundua ===
* [[1944]] – ''[[Arsenic and Old Lace (filma)|Arsenic and Old Lace]]'' ("Arsenikoa eta Parpail Zaharra") filma estreinatu zen, [[Frank Capra]]k zuzendu eta [[Cary Grant]], [[Peter Lorre]], [[Priscilla Lane]], [[Jack Carson]], [[James Gleason]] eta [[Josephine Hull]] aktoreek antzeztu zuten.
* [[1970]] – ''[[Tora! Tora! Tora!]]'' filma estreinatu zen, [[Richard Fleischer]]ek zuzendu eta [[Martin Balsam]], [[Joseph Cotten]], [[Sō Yamamura]], [[Tatsuya Mihashi]], [[E. G. Marshall]], [[James Whitmore]] eta [[Jason Robards]] aktoreek antzeztu zutelarik.
* [[1988]] – ''[[Gorillas in the Mist]]'' ("Gorilak Lainopean") filma estreinatu zen, [[Michael Apted]]ek zuzendu eta [[Sigourney Weaver]] aktoreak antzeztu zuten.
* [[1994]] – ''[[The Shawshank Redemption]]'' filma estreinatu zen, [[Frank Darabont]]ek zuzendu eta [[Tim Robbins]] eta [[Morgan Freeman]] aktoreek antzeztu zutelarik.
== Zientzia eta teknologia ==
=== Euskal Herria ===
=== Mundua ===
* [[1846]] – [[Urbain Le Verrier]] matematikari frantziarraren iragarpen matematikoak erabiliz, [[Johann Gottfried Galle]] alemaniarrak [[Neptuno (planeta)|Neptuno]] planeta (''irudian'') aurkitu zuen.
== Kirolak ==
=== Euskal Herria ===
=== Mundua ===
* [[1993]] – [[Monako]]n, [[Nazioarteko Olinpiar Batzordea]]k [[Sydney]] aukeratu zuen [[2000]]ko [[Olinpiar Jokoak|Olinpiar Jokoetarako]] egoitza izateko.
== Jaiotzak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1888]] – [[Jose Domingo Ugartetxea]], bizkaitar musikari eta erlijioso [[karmeldar]]ra (h. [[1980]]).
* [[1889]] – [[Luis Bayón]], bizkaitar zinema zuzendari eta gidoilaria, Argentinan aritutakoa (h. [[1956]]).
* [[1894]] – [[Cesáreo Galíndez]], bizkaitar enpresaburua, [[Atlético de Madrid]]eko presidentea izandakoa (h. [[1990]]).
* [[1905]] – [[Felix Markiegi]], gipuzkoar apaiz, olerkari eta antzerkigilea (h. [[1946]]).
* [[1907]] – [[Rodrigo de Santiago]], euskal herritar musikagilea (h. [[1985]]).
* [[1913]] – [[Jose Maria Etxaburu]], ''Kamiñazpi'', euskal idazlea eta [[Zerrenda:Euskaltzain urgazleak|euskaltzain urgazlea]] (h. [[2006]]).
* [[1927]] – [[Miguel Angel Etxauri]], nafar margolaria (h. [[2024]]).
* [[1934]] – [[Martxel Tillous]], zuberoar apaiza, Ameriketako Estatu Batuetako mendebaldeko euskotarren kapilaua (h. [[2009]]).
* [[1940]] – [[José Luis García Saiz]], bizkaitar futbolaria (h. [[2018]]).
* [[1946]] – [[Jean-Claude Larrieu]], lapurtar futbolari ohia.
* [[1953]] – [[Antonio Pérez Prados]], nafar ikerlaria eta irakaslea, [[Nafarroako Unibertsitate Publikoa|Nafarroako Unibertsitate Publikoko]] errektorea.
* [[1957]] – [[Mikel Cabieces]], bizkaitar politikaria.
* [[1962]] – [[Pedro Roncal]], nafar kazetari eta irakaslea (h. [[2018]]).
* [[1975]] – [[Iurdana Akasuso Atutxa]], bizkaitar soziologo eta kultur kudeatzailea.
* [[1985]] – [[Mikel De Gregorio]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[1987]] – [[Xabi Tolosa]], euskal aktore eta marrazkilara.
* [[1989]] – [[Lee-Ann Curren]], lapurtar surflaria.
* [[1992]] – [[Loïc Chetout]], lapurtar txirrindularia.
* [[1996]] – [[Mikel Alonso Flores]], gipuzkoar txirrindularia.
* [[1997]] – [[Antxon Jaso]], nafar futbolaria.
* [[2001]] – [[Irati Cuadrado Noain]], nafar iraupen-eskiatzailea.
=== Mundua ===
* [[K.a. 480]] – [[Euripides]], [[antzinako grezia|greziar]] dramagilea (h. [[K.a. 406]]).
* [[K.a. 63]] – [[Zesar Augusto]], [[Erromatar enperadoreen zerrenda|lehen erromatar enperadorea]] (h. [[14|K. o. 14]]).
* [[1215]] – [[Kublai Khan]], [[Mongoliar Inperioa|mongoliar inperioko]] agintaria (h. [[1296]]).
* [[1596]] – [[Joan Blaeu]], herbeheretar kartografoa (h. [[1673]]).
* [[1713]] – [[Fernando VI.a Espainiakoa]], [[Espainiako errege-erreginen zerrenda|Espainiako erregea]] (h. [[1759]]).
* [[1771]] – [[Kōkaku enperadorea]], [[Japonia]]ko enperadorea (h. [[1840]]).
* [[1791]] –
** [[Johann Franz Encke]], alemaniar astronomoa (h. [[1865]]).
** [[Theodor Körner (olerkaria)|Theodor Körner]], alemaniar olerkari eta militarra (h. [[1813]]).
* [[1819]] – [[Hippolyte Fizeau]], frantziar fisikaria (h. [[1896]]).
* [[1838]] – [[Victoria Woodhull]], [[Emakumeen sufragismoa|emakumeek bozkatzeko eskubideraren aldeko]] lider bat Ameriketako Estatu Batuetan (h. [[1927]]).
* [[1843]] – [[Emily Warren Roebling]], estatubatuar ingeniaria, [[Brooklyn zubia|Brooklyneko]] zubiaren amaieran egin zituen ekarpenengatik ezaguna (h. [[1903]]).
* [[1851]] – [[Ellen Hayes]], estatubatuar matematikaria eta astronomoa (h. [[1930]]).
* [[1861]] – [[Robert Bosch]], alemaniar ingeniaria, asmatzailea eta industria-gizona (h. [[1942]]).
* [[1864]] – [[Draga Mašin]], Serbiako erregina ezkontidea (h. [[1903]]).
* [[1865]] –
** [[Emma Orczy]], Hungarian jaiotako ingeles eleberrigile eta antzerkigilea (h. [[1947]]).
** [[Rashid Rida]], erreformatzaile musulmana (h. [[1935]]).
** [[Suzanne Valadon]], frantziar margolaria (h. [[1938]]).
* [[1869]] – [[Mary Mallon|Mary Mallon, ''Mary tifoidea'']], ''[[Salmonella]]'' bakterioaren eramaile osasuntsua, nahi gabe pertsona asko kutsatu zituelako ospetsua (h. [[1938]]).
* [[1871]] – [[František Kupka]], txekiar margolari eta artista grafikoa (h. [[1957]]).
* [[1872]] – [[Solomija Kruxelnytska]], ukrainar sopranoa, XX. mendearen lehen erdiko opera-izarrik distiratsuenetakotzat joa (h. [[1952]]).
* [[1873]] – [[Juliet Thompson]], estatubatuar margolari [[Bahaismo|bahá'ía]] (h. [[1956]]).
* [[1874]] – [[Ernst Streeruwitz]], [[Austria]]ko kantzilerra (h. [[1952]]).
* [[1880]] – [[John Boyd Orr]], eskoziar irakasle, sendagile, biologo, fisiologo, politikari, negozio-gizon eta baserritarra, 1949ko [[Bakearen Nobel Saria]] (h. [[1971]]).
* [[1883]] – [[Grigori Zinoviev]], [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|sobietar]] politikaria (h. [[1936]]).
* [[1890]] – [[Friedrich Paulus]], alemaniar mariskala (h. [[1957]]).
* [[1893]] – [[Carles Riba]], kataluniar idazlea (h. [[1959]]).
* [[1897]] –
** [[Paul Delvaux]], belgikar margolari surrealista (h. [[1994]]).
** [[Walter Pidgeon]], kanadar-estatubatuar aktorea (h. [[1984]]).
* [[1899]] – [[Louise Nevelson]], estatubatuar eskultorea (h. [[1988]]).
* [[1901]] – [[Jaroslav Seifert]], [[txekoslovakia]]r idazlea, 1984ko [[Literaturako Nobel Saria]] (h. [[1986]]).
* [[1907]] – [[Anne Desclos Aury]], frantziar idazle eta kazetaria (h. [[1998]]).
* [[1912]] – [[Matilde González Palau]], gaztelaniaz, katalanez eta galegoz idatzi zuen idazle eta poeta (h. [[2002]]).
* [[1913]] – [[Tokutaro Ukon]], japoniar futbolaria (h. [[1944]]).
* [[1914]] – [[Omar Ali Saifuddien III.a]], [[Brunei]]ko sultana (h. [[1986]]).
* [[1915]] – [[Clifford Shull]], estatubatuar fisikaria, [[1994]]ko [[Fisikako Nobel Saria]] (h. [[2001]]).
* [[1916]] – [[Aldo Moro]], [[Italiako lehen ministroen zerrenda|Italiako lehen ministroa]] (h. [[1978]]).
* [[1919]] – [[Magdaléna Štrompachová]], Hungarian jaiotako eslovakiar margolari eta zaharberritzailea (h. [[1988]]).
* [[1920]] – [[Mickey Rooney]], estatubatuar aktorea, Guinness liburuaren arabera karrera luzeeneko aktorea (h. [[2014]]).
* [[1925]] – [[Jean-Charles Tacchella]] zinema-zuzendari frantsesa (h. [[2024]]).
* [[1926]] – [[John Coltrane]], estatubatuar saxofoi jotzaile eta jazz konposatzailea, jazzaren historiako musikorik garrantzitsuenetakoa (h. [[1967]]).
* [[1929]] – [[Johan Claassen]], hegoafrikar errugbilaria (h. [[2019]]).
* [[1930]] – [[Ray Charles]], soul, rhythm and blues eta jazzeko estatubatuar kantari, saxo-jole eta piano-jolea (h. [[2004]]).
* [[1931]] – [[Ignatius Kutu Acheampong]], [[Ghana]]ko estatuburua (h. [[1979]]).
* [[1934]] – [[Per Olov Enquist]], suediar kazetaria, antzerkigilea eta eleberrigilea (h. [[2020]]).
* [[1936]] –
** [[George Eastham]], ingeles futbolaria (h. [[2024]]).
** [[Valentín Paniagua]], [[Peru]]ko presidentea (h. [[2006]]).
* [[1938]] –
** [[Jean-Claude Mézières]], frantziar komikigile eta marrazkilaria (h. [[2022]]).
** [[Romy Schneider]], austriar aktorea (h. [[1982]]).
* [[1940]] –
** [[Alberto Miralles]], espainiar idazle, antzerki egile, egokitzaile eta zuzendaria (h. [[2004]]).
** [[Michel Temer]], [[Brasil]]go presidentea.
* [[1941]] – [[George Jackson]], estatubatuar militante beltz eta ekintzailea, [[Pantera Beltza Alderdia|Pantera Beltza Alderdiko]] kidea (h. [[1971]]).
* [[1943]] – [[Julio Iglesias]], espainiar kantaria.
* [[1944]] –
** [[Eric Bogle]], eskoziar jatorriko australiar [[folk musika|folk]] kantautore eta abeslaria.
** [[Norbert Walter]], alemaniar ekonomialaria (h. [[2012]]).
* [[1949]] –
** [[Quini]], asturiar futbolaria (h. [[2018]]).
** [[Bruce Springsteen|Bruce Springsteen, ''The Boss'']], estatubatuar musikari eta abeslaria.
* [[1951]] – [[Shehbaz Sharif]], [[Pakistan]]go lehen ministroa.
* [[1953]] – [[Dessie Ellis]], [[Sinn Féin]]go irlandar politikaria.
* [[1954]] – [[Mercè Ibarz]], kataluniar idazlea, kazetari kulturala, ikerlaria eta irakaslea.
* [[1955]] – [[Sito Miñanco]], espainiar kontrabandista eta droga-trafikatzailea.
* [[1956]] – [[Paolo Rossi]], italiar futbolaria (h. [[2020]]).
* [[1959]] – [[Fernando Romay]], espainiar saskibaloi jokalari ohia.
* [[1967]] – [[Masashi Nakayama]], japoniar futbolari ohia.
* [[1968]] –
** [[Mariann Horváth]], ezpata modalitateko hungariar eskrimalaria.
** [[Adam Price]], galestar politikaria, [[Plaid Cymru]] alderdiko buruzagia.
* [[1969]] – [[Toto Vega]], kolonbiar aktorea (h. [[2022]]).
* [[1970]] – [[Ani DiFranco]], estatubatuar egile abeslaria.
* [[1973]] – [[Toshihiro Hattori]], japoniar futbolari ohia.
* [[1974]] – [[Felix Mantilla (tenislaria)|Felix Mantilla]], espainiar tenislaria.
* [[1975]] – [[Norbert Ferré]], frantziar mago, ilusionista, zuzendari artistiko eta talentu-agentea.
* [[1979]] –
** [[Refaat Alareer]], [[Gazako Zerrenda]]ko idazle, poeta, irakasle eta aktibista palestinarra (h. [[2023]]).
** [[Fábio Simplício]], brasildar futbolari ohia.
* [[1981]] –
** [[Rosa Catrileo]], Txileko etnia maputxearen mestizoa, giza eskubideen defendatzailea.
** [[Natalie Horler]], alemaniar abeslaria.
* [[1982]] –
** [[Aina Clotet]], kataluniar aktore eta zuzendaria.
** [[Shyla Stylez]], kanadar aktore pornografikoa (h. [[2017]]).
* [[1983]] – [[Emma Johansson]], suediar txirrindulari ohia.
* [[1984]] – [[Anneliese van der Pol]], herbehereetar-estatubatuar aktore eta abeslaria.
* [[1985]] – [[Nahomi Kawasumi]], japoniar futbolaria.
* [[1987]] – [[Yu Kobayashi]], japoniar futbolaria.
* [[1988]] – [[Juan Martín del Potro|Juan Martín del Potro, ''Delpo'']], argentinar tenislaria.
* [[1994]] – [[Sepideh Qolian]], irandar ekintzaile politikoa.
* [[1996]] – [[Jevgeni Rylov]], errusiar igerilaria, [[Bizkar-igeriketa|bizkar estiloko probatan]] aditua.
== Heriotzak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1461]] – [[Karlos IV.a Nafarroakoa]], [[Nafarroako Erresuma]]ko erregegaia (j. [[1421]]).
* [[1905]] – [[Martial Berdoly]], baxenabartar politikari eta abokatua (j. [[1844]]).
* [[1957]] - [[Constantino Vela]], gipuzkoar futbolaria, [[Bartzelona]]n (j. [[1909]]).
* [[1970]] – [[Esteban Bilbao]], euskal herritar politikari [[karlismo|karlista]] eskuindarra (j. [[1879]]).
* [[1971]] –
** [[Jose Artetxe]], euskal idazlea (j. [[1906]]).
** [[Jose Maria Franku]], gipuzkoar musikagile eta orkestra-zuzendaria, [[Madril]]en (j. [[1894]]).
* [[1980]] – [[Consuelo Gallastegi]], bizkaitar maistra eta ekintzaile politikoa. (j. [[1900]])
* [[2007]] – [[José Luis Amadoz]], nafar poeta eta psikiatra (j. [[1930]]).
* [[2023]] – [[Mixel Oronoz]], baxenafar idazle, irakasle eta apaiz euskaltzalea (j. [[1935]]).
=== Mundua ===
* [[1241]] – [[Snorri Sturluson]], islandiar epaile, olerkari, historialari eta idazlea.
* [[1464]] – [[Bernardo Rossellino]], [[Pizkundea|Pizkundeko]] italiar eskultore eta arkitektoa (j. [[1409]]).
* [[1535]] – [[Katalina Saxonia-Lauenburgokoa]], [[Suedia]]ko erregina ezkontidea (j. [[1513]]).
* [[1605]] – [[Pontus de Tyard]], [[Frantziako Erresuma|frantziar]] poeta eta erlijio gizona (j. [[1521]]).
* [[1666]] – [[François Mansart]], frantziar arkitektoa (j. [[1598]]).
* [[1738]] – [[Herman Boerhaave]], herbehereetar sendagilea (j. [[1668]]).
* [[1828]] – [[Richard Parkes Bonington]], ingeles pintore eta litografoa (j. [[1802]]).
* [[1835]] – [[Vincenzo Bellini]], italiar musikagilea (j. [[1801]]).
* [[1836]] – [[Maria Malibran]], espainiar eta frantziar opera abeslaria, XIX. mendeko ezagunenetakoa {j. [[1808]]).
* [[1847]] – [[Frédéric Soulié]], frantziar eleberrigile, antzerkigile, kritikari eta kazetaria (j. [[1800]]).
* [[1849]] – [[Elizabeth Kortright Monroe]], Ameriketako Estatu Batuetako [[Lehen dama]] (j. [[1768]]).
* [[1870]] –
** [[Prosper Mérimée]], frantziar idazlea, hizkuntzalaria eta arkeologoa (j. [[1803]]).
** [[Valeriano Domínguez Bécquer]], espainiar pintorea (j. [[1833]]).
* [[1871]] – [[Louis-Joseph Papineau]], kanadar politikaria (j. [[1786]]).
* [[1877]] – [[Urbain Le Verrier]], frantziar astronomoa (j. [[1811]]).
* [[1882]] – [[Friedrich Wöhler]], alemaniar kimikaria (j. [[1800]]).
* [[1885]] – [[Carl Spitzweg]], alemaniar margolaria (j. [[1808]]).
* [[1889]] – [[Wilkie Collins]], ingeles idazlea (j. [[1824]]).
* [[1900]] – [[Arsenio Martínez-Campos]], espainiar militarra eta politikaria (j. [[1831]]).
* [[1902]] – [[John Wesley Powell]], estatubatuar geologo eta etnologoa (j. [[1834]]).
* [[1904]] – [[Émile Gallé]], frantziar artista eta diseinatzailea (j. [[1846]]).
* [[1912]] – [[Maria Teresa Borboikoa]], Espainiako infanta eta Bavariako printzesa ezkontidea (j. [[1882]]).
* [[1929]] – [[Richard Zsigmondy]], austriar kimikaria, 1925eko [[Kimikako Nobel Saria]] (j. [[1865]]).
* [[1932]] – [[Jules Chéret]], frantziar margolari eta litografoa (j. [[1836]]).
* [[1939]] –
** [[Sigmund Freud]], austriar sendagile eta neurologoa, [[psikoanalisi]]aren sortzailea (j. [[1856]]).
** [[Frits Van den Berghe]], belgikar margolaria (j. [[1883]]).
* [[1961]] –
** [[Elmer Diktonius]], suediera eta finlandieraz idazten zuen finlandiar poeta (j. [[1896]]).
** [[Pilar Montaner Maturana]], espainiar margolaria (j. [[1876]]).
* [[1970]] – [[Bourvil]], frantziar aktore eta abeslaria (j. [[1917]]).
* [[1973]] –
** [[Alexander Sutherland Neill]], eskoziar hezitzailea, [[Summerhill eskola]]ren sortzailea (j. [[1883]]).
** [[Pablo Neruda]], txiletar poeta, 1971ko [[Literaturako Nobel Saria]] (j. [[1904]]).
* [[1980]] – [[Jacobus Johannes Fouché]], [[Hego Afrika]]ko presidentea (j. [[1898]]).
* [[1987]] – [[Bob Fosse]], estatubatuar koreografo eta zinema zuzendaria (j. [[1927]]).
* [[1988]] –
** [[Kléber Dadjo]], [[Togo]]ko presidentea (j. [[1914]]).
** [[Maurice Durosoy]], frantziar ofizial eta idazlea (j. [[1898]]).
* [[1992]] – [[Mary Santpere]], katalan antzerki- eta zinema-antzezlea (j. [[1913]]).
* [[1994]] –
** [[Robert Bloch]], estatubatuar idazlea (j. [[1917]]).
** [[Madeleine Renaud]], frantziar antzezlea (j. [[1900]]).
* [[1997]] - [[Belen Feliu]], galiziar irakaslea eta idazlea (j. [[1961]]).
* [[2000]] – [[Aurelio Rodríguez]], mexikar beisbol jokalaria (j. [[1947]]).
* [[2006]] – [[Malcolm Arnold]], britainiar konpositorerik garrantzitsuenetakoa, bai zinemarako musikan baita musika formalean (j. [[1921]]).
* [[2008]] – [[Pedro Masó]], espainiar zinema-zuzendaria (j. [[1927]]).
* [[2010]] - [[Dora Vázquez]], galiziar idazlea (j. [[1913]]).
* [[2013]] –
** [[Christopher Koch]], australiar eleberrigilea (j. [[1932]]).
** [[António Ramos Rosa]], portugaldar olerkaria (j. [[1924]]).
* [[2014]] –
** [[Antònia Fontanillas Borràs]], kataluniar militante anarkosindikalista eta borrokalari antifrankista (j. [[1917]]).
** [[Teresa Rovira i Comas]], kataluniar liburuzaina (j. [[1918]]).
* [[2018]] – [[Charles K. Kao]], ''[[zuntz optiko]]aren aita'', Hong Kongeko estatubatuar ingeniaria eta fisikaria, 2009ko [[Fisikako Nobel Saria]] (j. [[1933]]).
* [[2020]] – [[Juliette Gréco]], frantziar kantautore eta aktorea (j. [[1927]]).
* [[2021]] – [[Kjell Askildsen]], norvegiar idazlea (j. [[1929]]).
* [[2022]] – [[Louise Fletcher]], estatubatuar aktorea (j. [[1934]]).
== Jaiak eta urteurrenak ==
* Santu kristauak: [[Lino]] eta [[Giltza#Tekla|Tekla]].
* [[Seaska (ikastolen elkartea)|Sehaska egutegiko izendegia]]: Irrintzi.
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Hil aurkibidea}}
<center>[[Irailaren 22]] | [[Urteko egutegia|Urteko egutegi]] | [[Irailaren 24]]</center>
[[Kategoria:Urteko egunak]]
sie65ng0n1rp02ap02qrlgilo9rngkr
Osama bin Laden
0
4077
10005997
9946294
2024-12-20T16:22:56Z
Marklar2007
1545
[[Kategoria:Al-Kaida]] kendua; [[Kategoria:Al-Kaidako kideak]] gehitua [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10005997
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Usāmah bin Muhammad bin Awad bin Lādin''' ({{lang-ar|أسامة بن محمد بن عود بن لادن}}; [[Riad]], [[Saudi Arabia]], [[1957]]ko [[martxoaren 10]]a - [[Abbottabad]], [[Pakistan]], [[2011]]ko [[maiatzaren 2]]a), eskuarki '''Osama bin Laden''' (أسامة بن لادن) deitua, [[saudiarabiar]] aberatsa eta [[Al Kaida]] erakunde terrorista [[islamista]]ren burua izan zen.
== Bizitza ==
Bin Osama [[Saudi Arabia]]ko familia aberatsenetako baten seme, [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobietar Batasunak]] [[1979]]an [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobietar Batasunak]] [[Afganistan]] inbaditu bezain laster, munduko beste milaka musulmanekin batera bat egin zuen [[Afganistan]]go erresistentziarekin, musulman ororen betebeharra inbaditzaileak kanporatzea zelakoan.
Saudiar gobernuaren zein bere familiaren ustelkeriak nahigabetu egin zuten. [[Golkoko Gerra|Lehenengo Golkoko Gerrak]] areagotu egin zuen Osamaren eta bere herrialdeko agintarien arteko leizea. [[1993]]rako, [[Al Kaida|Al-Kaida]] (arabieraz «Oinarria») izeneko gerrillari-sarea antolatu zuen, hein handi batean Afganistango gudari ohien bidez. Bin Laden eta Al-Kaida mundu osoan zehar egindako hainbat eraso terroristaren erantzuletzat jotzen dira, haien artean [[2001eko irailaren 11ko atentatuak|2001eko irailaren 11ko New Yorkeko World Trade Centerren zein Pentagonoaren kontrako erasoa]]. Orobat, talde horri leporatzen zaizkio [[1998]]an [[Dar es Salaam]]en eta [[Nairobi]]n [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBen]] enbaxaden kontra egindako atentatuak, [[2002]]ko [[Bali]]ko bonbak, [[2004ko martxoaren 11ko atentatuak|2004ko martxoaren 11ko Madrilgo trenetako atentatua]], eta [[2005]]eko [[Amman]]go bonbak.
[[1994]]an, saudiar Gobernuak, subertsioa leporatuta, pasaportea kendu zion Osama bin Ladeni. Hark, ordea, [[Sudan]]a ihes egin zuen, borroka kanpalekuak eratzera. Handik [[1996]]an kanporatua, Afganistana itzuli zen, [[Taliban]] gobernuaren babesean.
Osama bin Ladenek, [[1996]] eta [[1998]] bitartean, ''[[fatua|fatwa]]'' (arabieraz, «iritzi erlijioso») batzuk plazaratu zituen, non fededunak [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBen]] kontrako gerra santura deitu zituen. AEBei, besteak beste, musulman munduko baliabide naturalak arpilatzea eta [[islam]]aren etsaiei ([[Israel]]i) laguntzea eta sustatzea leporatzen zien. Antza, bin Ladenen asmoa zen AEBak musulmanen aurkako maila handiko gerrara erakartzea, [[Mendebaldea (kultura)|Mendebaldeak]] babestutako gobernu musulmanak eroraraztea, eta Kalifaldia, hau da, estatu islamiko bakarra, berrezartzea.
=== Heriotza ===
[[2011]]ko [[maiatzaren 1]]ean (maiatzaren 2a, [[Pakistan]]go ordu-eremuan), [[Washington]]en, [[Barack Obama]]k eman zuen Osama bin Ladenen hilketaren berri. Obamaren agindupean ari ziren [[Ameriketako Estatu Batuetako Itsas Armada]]ko (''US Navy'') operazio berezietako hainbat soldaduk eta [[CIA]]ko agenteek hil zuten Bin Laden, [[Pakistan]]go [[Abbottabat]] hirian gauzatutako isilpeko operazio batean. Bin Laden eta harekin ziren kideak tiroz hil zituzten soldaduek<ref>[http://www.berria.info/albisteak/50226/jihadarekin_jarraituko_duela_iragarri_du_al_kaedak.htm Jihadarekin jarraituko duela iragarri du Al Kaedak]{{Apurtutako esteka|date=apirila 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, berria.info</ref> .
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo loturak ==
{{commonskat}}
* {{en}} [https://www.nytimes.com/topic/person/osama-bin-laden-19572011 Osama bin Laden (1957-2011)], nytimes.com
{{bizialdia|1957ko|2011ko|Bin Laden, Osama}}
[[Kategoria:Terroristak]]
[[Kategoria:Ingeniariak]]
[[Kategoria:Saudi Arabiako suniak]]
[[Kategoria:Al-Kaidako kideak]]
[[Kategoria:Aberrigabeak]]
[[Kategoria:FBIaren hamar bilatuenak]]
[[Kategoria:Saudi Arabiako enpresaburuak]]
[[Kategoria:Antisionismoa Arabiar munduan]]
[[Kategoria:Antisionistak]]
[[Kategoria:Antiinperialismoa Afrikan]]
[[Kategoria:Antiinperialismoa Asian]]
[[Kategoria:Ezkerrak]]
[[Kategoria:Iheslariak]]
hc7600e2ovhdx5rkve9ho684u829i92
Abenduaren 1
0
4111
10005806
9992222
2024-12-20T12:50:55Z
Lainobeltz
56334
/* Euskal Herria */
10005806
wikitext
text/x-wiki
'''Abenduaren 1'''a [[gregoriotar egutegia]]ren [[urte]]ko hirurehun eta hogeita hamabostgarren [[egun]]a da, 336.a [[bisurte]]etan. 30 egun falta dira urtea amaitzeko.
{{eguneko-goiburua|12|1}}
{{egungertaerak}}
== Gertaerak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1970]] - [[Eugen Beihl]] ohorezko kontsul alemaniarra [[ETA]]k [[Donostia]]n bahitu zuen. Haren automobila erabilizi [[Ipar Euskal Herria|Ipar Euskal Herrira]] eraman zuten. Burgosko Prozesu betean, presioa eragiteko ekintza izan zen.
* [[1978]] – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] Manuel Leon Ortega [[guardia Zibila|goardia zibileko]] agentea hil zuen [[Oñati]]n.
* [[1993]] – [[Ertzaintza]] [[Egin (egunkaria)|Egin egunkariaren]] [[Hernani]]ko egoitzetan sartu zen eta ikerketa saileko ordenagailuak eraman zituen.
=== Mundua ===
* [[1955]] – Poliziak [[Rosa Parks]] emakume beltza atxilotu zuen [[Montgomery]]n ([[Alabama]], [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuak]] gizon zuri bati autobuseko eserlekua ez uzteagatik.
* [[1998]] – [[Quebec]]eko [[Alderdi Quebecarra]]k eskualdeko hauteskundeak irabazi zituen.
* [[2005]] – [[Hegoafrika]]k sexu bereko pertsonen arteko ezkontzak legeztatu zituen.
* [[2006]] – Ia 400 hildako [[Filipinak|Filipinetan]] Durian tifoiaren euriek eragindako uholde eta lubiziengatik.
* [[2007]] – [[Frantzia]]: [[Guardia Zibila|Guardia zibil]] bat hil eta beste bat larri zauritu zituzten [[Capbreton]]en ustezko [[Euskadi Ta Askatasuna|etakideek]] haien aurkako operazio batean.
* [[2009]] – [[Eskozia]]ren [[independentzia]]ri buruzko galdeketa egiteko bide orria aurkeztu zuen [[Alex Salmond]]ek.
== Arte eta kultura ==
=== Euskal Herria ===
=== Mundua ===
* [[1993]] – ''[[Little Buddha]]'' ("Buda Txikia") filma estreinatu zen, [[Bernardo Bertolucci]]k zuzendu eta [[Keanu Reeves]], [[Bridget Fonda]], [[Chris Isaak]], [[Ruocheng Ying]] eta [[Rudraprasad Sengupta]] aktoreek antzeztu zuten.
== Zientzia eta teknologia ==
=== Euskal Herria ===
* [[2008]] – [[Bidarte]]ko Estia ingeniaritza eskolak eta [[Mondragon Unibertsitatea]]k hitzarmena sinatu zuten [[Baionako Merkatal eta Industri Ganbara]]ren egoitzan.
=== Mundua ===
== Kirolak ==
=== Euskal Herria ===
=== Mundua ===
== Jaiotzak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1443]] – [[Maddalen Frantziakoa]], [[Vianako Printzea|Vianako printzesa]] eta [[Nafarroako Erresuma|Nafarroako]] erregeordea (h. [[1495]]).
* [[1664]] – [[André Dreuillet]], frantziar apaiz katolikoa, [[Baionako elizbarrutia|Baionako apezpikua]] izandakoa, [[Tolosa Okzitania]]n (h. [[1727]]).
* [[1795]] – [[Xavier de Ravignan]], lapurtar aita jesuita, [[Parisko Notre-Dame katedrala|Parisko Notre-Dame katedraleko]] sermolaria (h. [[1858]]).
* [[1822]] - [[Andrés Isasi Zulueta]], arabar jatorriko bilbotar negozio-gizona (h. [[circa|c.]] [[1890]]).
* [[1863]] – [[José Salis]], gipuzkoar pintorea, [[Santoña]]n (h. [[1927]]).
* [[1884]] – [[Ignazio Maria Etxaide]], euskarazko eta gaztelaniazko idazlea, ingeniaria eta euskaltzalea (h. [[1962]]).
* [[1886]] – [[Jan Piarre Larralde]], lapurtar bertsolaria (h. [[1945]]).
* [[1899]] –
** [[Mayi Elizaga]], frantsesezko lapurtar idazlea (h. [[1941]]).
** [[Aurelio Iñigo]], nafar ekintzaile anarkista (h. [[1936]]).
* [[1902]] – [[Manuel Iribarren]], nafar idazle eta kritikaria (h. [[1973]]).
* [[1904]]- [[Telesforo Monzón|Telesforo Monzon]], [[bergara]]r idazle, euskaltzain eta politikaria, buruzagi [[jeltzale|jelkidea]] eta ondoren [[Herri Batasuna]]ren sortzaileetako bat (h. [[1981]]).
* [[1917]] – [[Felisa Libano]], bizkaitar nekazaria, pandero jotzailea eta dantzaria (h. [[2000]]).
* [[1918]] – [[José Joaquín Arazuri]], nafar medikua eta historialaria (h. [[2000]]).
* [[1924]] – [[Paula Lamarain]], gipuzkoar erraketista (h. [[2018]]).
* [[1937]] - [[Concepción García Gainza]], nafar arte-historialaria.
* [[1941]] – [[José Antonio Latorre]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[1943]] – [[Gregorio Larrañaga|Gregorio Larrañaga, ''Mañukorta'']], bizkaitar bertsolaria (h. [[2022]]).
* [[1955]] – [[Francisco Egozkue|''Pancho'' Egozkue]], nafar auto pilotu ohia, [[Kalifornia Beherea]]n.
* [[1958]] – [[Silvia Iranzo]], gipuzkoar ekonomialaria eta Espainiako enbaxadore ohia.
* [[1961]] – [[Txema Portillo]], euskal historialaria, [[Ermuko Foroa]]ren sortzaileetako bat, [[Castro Urdiales]]en.
* [[1964]] – [[Maria Iraburu]], nafar biologialari, ikerlari eta unibertsitate irakaslea.
* [[1969]] – [[Mateo Garralda]], nafar eskubaloi jokalari ohi eta entrenatzailea.
* [[1970]] – [[Antonio Casado da Rocha]], gipuzkoar filosofoa eta [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUko]] irakaslea, [[Henry David Thoreau]]ren bizitza eta filosofian eta [[bioetika]]n aditua.
* [[1975]] – [[Rubén Zamora]], nafar aktorea.
* [[1980]] – [[Anuska Esnal Oliden]], gipuzkoar gizarte langilea eta politikaria
* [[1988]] – [[Alberto Agirrezabalaga]], gipuzkoar eskubaloi jokalaria.
* [[1993]] – [[Gotzon Udondo]], bizkaitar txirrindularia.
* [[2003]] – [[Hugo Aznar]], nafar txirrindularia.
=== Mundua ===
* [[1081]] – [[Luis VI.a Frantziakoa]], [[Frantziako errege-erreginen zerrenda|Frankoen erregea]] (h. [[1137]]).
* [[1083]] – [[Ana Komnena]], [[bizantzio|bizantziar]] printzesa eta historialaria, ''[[Alexiada]]'' lanaren egilea (h. [[1153]]).
* [[1241]] – [[Margarita Siziliakoa]], [[Sizilia]] eta [[Alemania]]ko printzesa (h. [[1270]]).
* [[1415]] – [[Jan Długosz]], poloniar apaiza, kronista, diplomazialari, militar eta historialaria (h. [[1480]]).
* [[1561]] – [[Sofia Edviga Brunswick-Wolfenbüttelekoa]], [[Brunswick-Wolfenbüttel]]eko printzesa eta [[Pomerania-Wolgast]]eko dukesa ezkontidea (h. [[1631]]).
* [[1716]] – [[Étienne Maurice Falconet]], frantziar eskultorea (h. [[1791]]).
* [[1761]] – [[Marie Tussaud]], frantziar artista (h. [[1850]]).
* [[1792]] – [[Nikolai Lobatxevski]], errusiar matematikari eta geometra (h. [[1856]]).
* [[1800]] – [[Mihály Vörösmarty]], hungariar idazlea (h. [[1855]]).
* [[1806]] – [[Lungtok Gyatso]], bederatzigarren [[Dalai Lama]] (h. [[1815]]).
* [[1817]] – [[Violante Bivar e Velasco]], brasildar idazle, kazetari eta argitaratzaile feminista (h. [[1875]]).
* [[1823]] – [[Karl Schenk]], [[Suitzako Konfederazioko presidente]]a (h. [[1895]]).
* [[1844]] – [[Alexandra Danimarkakoa]], [[Erresuma Batu]]ko erregina ezkontidea (h. [[1925]]).
* [[1851]] – [[Eugenie Schumann]], alemaniar piano-jotzailea, piano-irakaslea eta idazlea (h. [[1938]]).
* [[1863]] – [[Orein Beltz]], oglala leinuko [[siux]] tribu indiarreko buruzagia (h. [[1950]]).
* [[1867]] – [[Ignacy Mościcki]], [[Polonia]]ko presidentea (h. [[1946]]).
* [[1872]] – [[Maria Walanda Maramis]], Indonesiako Heroi Nazionala (h. [[1924]])
* [[1873]] – [[Charles Ruijs de Beerenbrouck]], [[Herbehereak|Herbehereetako]] lehen ministroa (h. [[1936]]).
* [[1874]] – [[Michael Mallin]], irlandar errepublikar eta sozialista, [[Pazko matxinada|1916ko Pazko Matxinadako]] buruzagietako bat (h. [[1916]]).
* [[1880]] – [[Thomas Griffith Taylor]], ingeles geografoa, antropologoa eta esploratzailea (h. [[1963]]).
* [[1883]] – [[Luigi Ganna]], italiar txirrindularia, [[Italiako Giroa]]ren lehen garailea (h. [[1957]]).
* [[1884]] – [[Karl Schmidt-Rottluff]], alemaniar margolari espresionista eta marrazkilaria, ''Die Brücke'' artista taldearen lau sortzaileetako bat (h. [[1976]]).
* [[1886]] –
** [[Rex Stout]], estatubatuar eleberri beltz egilea (h. [[1975]]).
** [[Zhu De]], txinatar militarra eta politikaria (h. [[1976]]).
* [[1889]] – [[Vasily Blyukher]], sobietar mariskala (h. [[1938]]).
* [[1893]] – [[Ernst Toller]], alemaniar idazlea eta politikaria (h. [[1939]]).
* [[1896]] – [[Georgi Zhukov]], [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|sobietar]] militarra, [[Armada Gorri]]ko burua (h. [[1974]]).
* [[1910]] – [[Alicia Markova]], britainiar dantzaria (h. [[2004]]).
* [[1911]] – [[Franz Binder]], austriar futbolari eta entrenatzailea (h. [[1989]]).
* [[1913]] - [[Mary Martin]], estatubatuar antzerki- eta zinema-aktorea (h. [[1990]]).
* [[1920]] – [[Lê Duc Anh]], [[Vietnam]]go presidentea (h. [[2019]]).
* [[1923]] – [[Morris|Maurice de Bevere, ''Morris'']], belgikar komikigilea, ''[[Lucky Luke]]'' pertsonaiaren sortzailea (h. [[2001]]).
* [[1925]] – [[Martin Rodbell]], estatubatuar biokimikaria, 1994ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (h. [[1998]]).
* [[1928]] – [[Eloína Miyares]], kubatar hizkuntzalaria (h. [[2015]]).
* [[1930]] – [[Aina Moll Marquès]], Herrialde Katalanetako filologo eta politikaria (h. [[2019]]).
* [[1931]] – [[George Maxwell Richards]], [[Trinidad eta Tobago]]ko laugarren presidentea (h. [[2018]]).
* [[1933]] –
** [[Marta Rodríguez]], kolonbiar zinemagilea.
** [[Curro Romero]], espainiar toreatzaile ohia.
** [[Violette Verdy]], frantziar dantzari, koreografo, irakasle, zuzendari eta idazlea (h. [[2016]]).
* [[1934]] – [[Pedro Tamen]], portugaldar idazle eta literatura itzultzailea (h. [[2021]]).
* [[1935]] – [[Woody Allen]], estastubatuar zinema zuzendari, gidoilari eta aktorea.
* [[1937]] –
** [[Bruce Brown]], estatubatuar dokumental zinema zuzendaria (h. [[2017]]).
** [[Vaira Vīķe-Freiberga]], [[Letonia]]ko presidentea.
* [[1939]] – [[Néstor García Canclini]], argentinar saiakeragile eta antropologoa.
* [[1940]] –
** [[Mário da Graça Machungo]], [[Mozambike]]ko lehen ministroa (h. [[2020]]).
** [[Richard Pryor]], estatubatuar aktore, idazle eta [[MC]]a (h. [[2005]]).
* [[1941]] – [[Jesús Moncada]], katalan hizkuntzako espainiar idazlea (h. [[2005]]).
* [[1942]] –
** [[John Clauser]], estatubatuar fisikaria, 2022ko [[Fisikako Nobel Saria]].
** [[Albertine Zullo]], frantziar diseinatzailea eta ilustratzailea.
* [[1943]] – [[Finn E. Kydland]], norvegiar ekonomialari eta unibertsitate irakaslea, 2004ko [[Ekonomiako Nobel Saria]].
* [[1944]] –
** [[Tahar Ben Jelloun]], frantsesez idazten duen marokoar idazle eta poeta.
** [[Daniel Pennac]], marokoar jatorriko frantziar idazlea.
* [[1945]] – [[Bette Midler]], estatubatuar aktorea eta abeslaria.
* [[1947]] – [[Alain Bashung]], frantziar abeslari, egile abeslari eta aktorea (h. [[2009]]).
* [[1948]] – [[Isabel Borondo]], espainiar telebista-aurkezlea.
* [[1949]] –
** [[Pablo Escobar]], kolonbiar politikari eta narkotrafikatzailea (h. [[1993]]).
** [[Sebastián Piñera]], [[Txile]]ko presidentea (h. [[2024]]).
* [[1950]] –
** [[Otto Pérez Molina]], [[Guatemala]]ko presidentea.
** [[Seiichi Sakiya]], japoniar futbolari ohia.
* [[1951]] –
** [[Aleksandar Panaiotov Aleksandrov]], bulgariar kosmonauta ohia, espazioan egondako bigarren bulgariarra.
** [[Michel Palmié]], frantziar hamabosteko errugbilari ohia.
** [[Jaco Pastorius]], estatubatuar baxu-jotzailea eta konpositorea, historiako eragin handienetako [[Baxu elektriko|baxu]]-jotzaile bat (h. [[1987]]).
** [[Treat Williams]], estatubatuar aktorea (h. [[2023]]).
* [[1953]] –
** [[Victor Ambros]], estatubatuar biologoa, 2024ko [[Medikuntzako Nobel Saria]].
** [[Antoine de Caunes]], frantziar aktore, zuzendari eta telebista-aurkezlea.
* [[1955]] – [[Verónica Forqué]], espainiar aktorea (h. [[2021]]).
* [[1956]] – [[Julee Cruise]], estatubatuar abeslaria (h. [[2022]]).
* [[1958]] – [[Javier Aguirre Onaindía|Javier Aguirre Onaindía, ''El Vasco Aguirre'']], euskal jatorriko mexikar futbolari ohia eta entrenatzailea.
* [[1961]] – [[Lito Vitale]], argentinar musikagile eta piano-jotzailea.
* [[1963]] – [[Soraya Rodríguez]], espainiar abokatua, irakaslea eta politikaria.
* [[1964]] – [[Salvatore Schillaci]], italiar futbolaria (h. [[2024]]).
* [[1966]] – [[Édouard Baer]], frantziar aktorea.
* [[1968]] – [[Iris Cochón]], galiziar irakaslea, idazlea, itzultzailea eta literatura kritikaria.
* [[1970]] – [[Jonathan Coulton]], estatubatuar abeslaria.
* [[1971]] – [[Emily Mortimer]], zinema eta telebistako ingeles aktorea.
* [[1976]] – [[Pablo Chiapella]], espainiar aktorea
* [[1977]] – [[Perle Bouge]], frantziar arraunlari paralinpikoa.
* [[1979]] –
** [[Morodo]], espainiar reggae abeslaria.
** [[Shinji Murai]], japoniar futbolari ohia.
* [[1981]] –
** [[Kenji Haneda]], japoniar futbolari ohia.
** [[Aleksa Lundberg]], suediar emakumezko aktore eta kazetari transgeneroa.
* [[1982]] – [[Riz Ahmed]], ingeles aktorea, musikaria eta aktibista.
* [[1985]] – [[Janelle Monáe]], estatubatuar abeslari, aktore eta musika-ekoizlea.
* [[1988]] – [[Zoë Kravitz]], estatubatuar aktore, abeslari eta modeloa.
* [[1991]] – [[Sun Yang]], txinatar igerilaria.
* [[1996]] – [[Zoë Straub]], austriar abeslaria eta aktorea.
== Heriotzak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1876]] – [[Jose Maria Murga]], ''el moro vizcaíno'', euskal militar, esploratzaile, politiko eta idazlea, [[Cadiz]]en (j. [[1827]]).
* [[1919]] – [[Pedro Soraluze]], euskal historialari, kazetari eta iragarkigilea.
* [[1947]] – [[José Lázaro]], nafar bankari eta mezenasa, [[Madril]]en (j. [[1862]]).
* [[1958]] – [[Roberto Maraury]], arabar ekonomialari, filologo, afrikanista, abokatu, mediku eta esperantista, [[Málaga]]n (j. [[1888]]).
* [[1989]] – [[Patxi Etxeberria]], euskal idazlea, itzultzailea eta jesuita (j. [[1900]]).
* [[1994]] – [[Maite Luisa Goikoetxea]], nafar kazetaria, [[Bartzelona]]n (j. [[1946]]).
* [[2002]] – [[Kepa Areso]], euskal herritar futbolaria, [[Buenos Aires]]en (j. [[1911]]).
* [[2008]] – [[Mikel Laboa]], euskal abeslaria eta musikagilea (j. [[1934]]).
* [[2014]] - [[Elena Fernandez]], gipuzkoar igerilari eta igeriketako entrenatzaile eta monitorea (j. [[1959]]).
* [[2015]] – [[Josu Zubiaur]], bizkaitar ingeniaria, arkitektoa eta unibertsitateko irakaslea, [[Euskal Irrati Telebista|EiTBko]] lehenbiziko zuzendaria (j. [[1935]]).
* [[2016]] – [[Segundo Azpiazu]], gipuzkoar saskibaloi jokalari eta entrenatzailea (j. [[1944]]).
* [[2019]] – [[Basilio Sarobe Aldabe]], nafar apaiza, euskaltzalea eta itzultzailea (j. [[1929]]).
* [[2020]] –
** [[Faustino Amiano]], gipuzkoar arraunlari ohia (j. [[1944]]).
** [[Jose Angel Torres]], gipuzkoar paleontologiazalea eta geologiazalea (j. [[1959]]).
* [[2022]] – [[Carmelo Angulo]], bizkaitar diplomazialaria, [[Madril]]en (j. [[1947]]).
=== Mundua ===
* [[1049]] – [[Ermesenda Foixkoa]], [[Aragoiko Erresuma|Aragoiko erregina ezkontidea]].
* [[1135]] – [[Henrike I.a Ingalaterrakoa]], [[Ingalaterrako Erresuma|Ingalaterrako erregea]].
* [[1374]] – [[Magnus IV.a Suediakoa]], Norvegiako eta Suediako erregea (j. [[1316]]).
* [[1455]] – [[Lorenzo Ghiberti]], italiar idazle, eskultore, arkitekto eta urregina (j. [[1378]]).
* [[1530]] – [[Margarita Austriakoa (1480-1530)|Margarita Austriakoa]], Austriako artxidukesa, Austria eta Geronako printzesa eta Saboyako dukesa ezkontidea (j. [[1480]]).
* [[1581]] – [[Edmund Campion]], ingeles jesulagun, martiri eta santu katolikoa (j. [[1540]]).
* [[1633]] – [[Elisabet Klara Eugenia Austriakoa]], [[Espainia]]ko infanta (j. [[1566]]).
* [[1640]] – [[Jurgi Gilen I.a Brandeburgokoa]], [[Brandeburgo]]ko [[margrave]] printze hautesle eta [[Prusia]]ko [[duke]]a (j. [[1595]]).
* [[1709]] – [[Abraham a Sancta Clara]], austriar monje agustindarra (j. [[1644]]).
* [[1804]] – [[Philippe Lebon]], frantziar zientzialaria, zur-gasa lortzeko eta erabilera industrializatzeko ikerketa egin zuena (j. [[1767]]).
* [[1825]] – [[Alexandro I.a Errusiakoa]], [[Errusiar Inperio|Errusiako enperadorea]] (j. [[1777]]).
* [[1847]] – [[Ana Perichon]], frantziar-argentinar aristokrata (j. [[1775]]).
* [[1866]] – [[George Everest]], galestar lur-neurtzaile eta geografoa (j. [[1790]]).
* [[1880]] – [[Daniel Bashiel Warner]], [[Liberia]]ko presidentea (j. [[1815]]).
* [[1916]] – [[Charles de Foucauld]], frantses esploratzaile eta misiolaria (j. [[1858]]).
* [[1928]] – [[José Eustasio Rivera]], kolonbiar poeta eta eleberrigilea (j. [[1888]]).
* [[1934]] – [[Sergei Kirov]], sobietar poltikaria (j. [[1886]]).
* [[1935]] – [[Bernhard Schmidt]], estoniar jatorriko alemaniar astronomo eta optikaria (j. [[1879]]).
* [[1943]] –
** [[Julienne Mathieu]], Frantziako [[Zinema mutu|film mutuetako]] lehen aktoreetako bat (j. [[1874]]).
** [[Damrong Rajanubhab]], [[Thailandia]]ko printzea (j. [[1862]]).
* [[1947]] –
** [[Aleister Crowley]], britainiar poeta entsegulari eta nobela idazlea (j. [[1875]]).
** [[Godfrey Harold Hardy]], britainiar matematikaria (j. [[1877]]).
* [[1952]] – [[Vittorio Emanuele Orlando]], [[Italiako lehen ministroen zerrenda|Italiako lehen ministroa]] (j. [[1860]]).
* [[1960]] - [[Ada Martí Vall]], kataluniar kazetaria (j. [[1914]]).
* [[1964]] – [[Jarilaos Vasilakos]], greziar atleta (j. [[1877]]).
* [[1972]] – [[Antonio Segni]], [[Italia]]ko presidentea (j. [[1891]]).
* [[1973]] – [[David Ben-Gurion]], [[Israelgo Lehen Ministroen zerrenda|Israelgo aurreneko lehen ministroa]] (j. [[1886]]).
* [[1974]] – [[Lajos Zilahy]], hungariar idazlea (j. [[1891]]).
* [[1979]] – [[Eduardo Blanco Amor]], galiziar idazlea (j. [[1905]]).
* [[1980]] – [[John Herman Randall, Jr.]], estatubatuar historialaria eta filosofoa (j. [[1899]]).
* [[1987]] – [[James Baldwin (idazlea)|James Baldwin]], estatubatuar eleberrigilea eta afro-amerikarren eskubideen aldeko ekintzailea (j. [[1924]]).
* [[1989]] – [[Alvin Ailey]], estatubatuar dantzaria (j. [[1931]]).
* [[1990]] –
** [[Vijaya Lakshmi Pandit]], Indiako politikaria (j. [[1900]]).
** [[Simone Melchior]], frantziar esploratzaile eta ozeanografoa, [[Jacques-Yves Cousteau]]ren emaztea eta kolaboratzailea (j. [[1919]]).
* [[1991]] – [[George Stigler]], estatubatuar ekonomialaria, 1982ko [[Ekonomiako Nobel Saria]] (j. [[1911]]).
* [[1997]] – [[Stéphane Grappelli]], jazzeko biolin-jotzaile frantziarra (j. [[1908]]).
* [[1998]] – [[Aisha Abdelrahman]], ''Bint al-Shati'', arabierazko egiptoar idazlea eta literatura irakaslea (j. [[1913]]).
* [[2004]] –
** [[Bernardo Lippe-Biesterfeldekoa]], [[Herbehereak|Herbehereetako]] printze ezkontidea (j. [[1911]]).
** [[Norman Newell]], britainiar musika ekoizlea (j. [[1919]]).
* [[2006]] – [[Claude Jade]], frantziar aktorea (j. [[1948]]).
* [[2007]] –
** [[June Almeida]], eskoziar birologoa, BBCren arabera lehen [[koronabirus]]a aurkitu zuen emakumea (j. [[1930]]).
** [[Angelo Conterno]], italiar txirrindularia (j. [[1925]]).
* [[2011]] – [[Christa Wolf]], [[Ekialdeko Alemania]]ko eleberrigile, entsegulari eta zinema gidoilaria (j. [[1929]]).
* [[2013]] –
** [[Alfonso Armada]], espainiar militarra, 1981eko [[1981eko otsailaren 23ko Espainiako estatu-kolpea|otsailaren 23ko estatu kolpeko]] parte hartzailea (j. [[1920]]).
** [[Carlos González Echegaray]], kantabriar bibliografoa (j. [[1921]]).
* [[2018]] – [[Ken Berry]], estatubatuar aktorea (j. [[1933]]).
* [[2020]] –
** [[Juan Hormaechea]], [[Kantabria]]ko presidentea (j. [[1939]]).
** [[Eduardo Lourenço]], portugaldar idazle, irakasle, kritikari, filosofo eta saiakeragilea (j. [[1923]]).
** [[Arnie Robinson]], estatubatuar atleta, [[luzera jauzi]]an espezialitatua (j. [[1948]]).
** [[Elodia Zaragoza-Turki]], espainiar idazle, poeta eta editorea (j. [[1939]]).
* [[2022]] –
** [[Ercole Baldini]], italiar txirrindularia (j. [[1933]]).
** [[Mylène Demongeot]], frantziar aktore eta modeloa (j. [[1935]]).
** [[Quentin Oliver Lee]], estatubatuar aktore eta ekoizlea (j. [[1988]]).
** [[Julia Reichert]], estatubatuar dokumental-zuzendaria, AEBetako 'mugimendu zinematografiko independentearen amabitxia' (j. [[1946]]).
* [[2023]] –
** [[Kiki Fatmala]], indonesiar aktorea (j. [[1967]]).
** [[Sandra Day O'Connor]], estatubatuar epaile eta legelaria (j. [[1930]]).
* [[2024]] –
** [[Sandra Reyes]], kolonbiar aktorea (j. [[1975]]).
** [[Ilke Wyludda]], alemaniar disko-jaurtitzailea (j. [[1969]]).
== Jaiak eta urteurrenak ==
* [[Seaska (ikastolen elkartea)|Sehaska egutegiko izendegia]]: Etor, Etorne, Guren, Gurena eta Urti.
* [[HIESaren Aurkako Nazioarteko Eguna]] ospatzen da.
* [[Islandia]]ko jai egun nazionala.
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Hil aurkibidea}}
<center>[[Azaroaren 30]] | [[Urteko egutegia|Urteko egutegi]] | [[Abenduaren 2]]</center>
[[Kategoria:Urteko egunak]]
njxlk0kz1hrwv5fv9mxr4qaia8ocp10
Abenduaren 20
0
4156
10006372
10005453
2024-12-21T10:33:52Z
Artegia
65203
/* Mundua */
10006372
wikitext
text/x-wiki
'''Abenduaren 20'''a [[gregoriotar egutegia]]ren [[urte]]ko hirurehun eta berrogeita hamalaugarren [[egun]]a da, 355.a [[bisurte]]etan. 11 egun falta dira urtea amaitzeko.
{{eguneko-goiburua|12|20}}
{{egungertaerak}}
== Gertaerak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1973]] – [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] [[Luis Carrero Blanco]] [[Espainia]]ko presidentea [[Ogro operazioa|erail zuen Madrilen kotxean zihoala bonba bat leherraraziz]]. Berarekin batera, kotxean zihoazen beste bi pertsona hil ziren.
* [[1980]] – [[Euskotren Trena|Euskotrenen]] [[Bilbo]] eta [[Plentzia]]ko trena bere bidetik atera zen [[Ibarrekolanda]] parean, eguraldi txarra zela eta.
* [[1998]] – [[Ziklogenesi lehergarri]] batek eragindako olatu erraldoiek "[[Marero]]" euskal arrantza-ontzia eta zortzi arrantzaleak irentsi zituzten [[Bizkaiko golkoa]]n.
=== Mundua ===
* [[1969]] – Anwar el Sadat izendatu zuten [[Egipto]]ko presidente.
* [[1989]] – [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuek]], [[Panamako estatubatuar inbasioa|Panama indarrez hartzen dute]] [[Manuel Antonio Noriega]] boteretik kentzeko.
* [[2015eko Espainiako hauteskunde orokorrak]].
== Arte eta kultura ==
=== Euskal Herria ===
* [[1928]] – ''[[La meiga]]'', [[Jesus Guridi]]ren musika eta [[Federico Romero|F. Romero]] eta [[Guillermo Fernández-Shaw|G. Fernández-Shawren]] libretoa duen [[zarzuela]] estreinatu zen Madrilgo [[Zarzuelako Antzokia]]n.
* [[2008]] – [[Igor Elortza]]k irabazi zuen [[2008ko Bizkaiko Bertsolari Txapelketa]].
* [[2014ko Bizkaiko Bertsolari Txapelketa]]n [[Fredi Paia]]k jantzi zuen txapela.
=== Mundua ===
* [[1961]] – ''[[Mysterious Island (1961eko filma)|Mysterious Island]]'' ("Uharte Misteriotsua") filma estreinatu zen, [[Cy Endfield]]ek zuzendu eta [[Michael Craig (aktorea)|Michael Craig]], [[Joan Greenwood]], [[Michael Callan]] eta [[Gary Merrill]] aktoreek antzeztu zuten.
* [[1961]] – ''[[Divorzio all'italiana]]'' ("Dibortzioa italiar eran") filma estreinatu zen, [[Pietro Germi]]k zuzendu eta [[Marcello Mastroianni]], [[Daniela Rocca]], [[Stefania Sandrelli]], [[Leopoldo Trieste]] eta [[Odoardo Spadaro]] aktoreek antzeztu zuten.
* [[1962]] – ''[[Atraco a las tres]]'' ("Hiruetan lapurreta") filma estreinatu zen, [[José María Forqué]]k zuzendu eta [[José Luis López Vázquez]], [[Cassen (aktorea)|Cassen]], [[Gracita Morales]], [[Katia Loritz]], [[Manuel Alexandre]], [[Agustín González]], [[José Orjas]], [[Alfredo Landa]], [[Paula Martel]], [[Rafaela Aparicio]], [[José María Caffarel]], [[Jesús Guzmán]], [[Pedro Mari Sánchez]] eta [[Lola Gaos]] aktoreek antzeztu zutelarik.
* [[1967]] – ''[[Billion Dollar Brain]]'' ("Bilioi Dolarretako Burmuina") filma estreinatu en, [[Ken Russell]]ek zuzendu eta [[Michael Caine]], [[Karl Malden]], [[Ed Begley]], [[Oscar Homolka]] eta [[Françoise Dorléac]] aktoreek antzeztu zuten.
* [[1979]] – ''[[All That Jazz]]'' ("Jazz Guzti Hori"/"Ikuskizuna Has Dadila") filma estreinatu zen, [[Bob Fosse]]k zuzendu eta [[Roy Scheider]], [[Jessica Lange]], [[Leland Palmer]] eta [[Ann Reinking]] aktoreek antzeztu zuten.
* [[1989]] – ''[[Born on the Fourth of July]]'' ("Uztailaren Lauean Jaioa") filma estreinatu zen, [[Oliver Stone]]k zuzendu eta [[Tom Cruise]] eta [[Willem Dafoe]] aktoreek antzeztua izan zen.
* [[1991]] – ''[[JFK (filma)|JFK]]'' filma estreinatu zen, [[Oliver Stone]]k zuzendu eta [[Kevin Costner]], [[Kevin Bacon]], [[Tommy Lee Jones]], [[Laurie Metcalf]], [[Gary Oldman]], [[Michael Rooker]], [[Jay O. Sanders]] eta [[Sissy Spacek]] aktoreek antzeztu zutelarik, aldiz, [[Martin Sheen]] aktoreak narratzailearen ahotsa ipini zuen.
* [[2002]] – ''[[Gangs of New York]]'' ("New Yorkeko Gangsterrak") filma estreinatu zen, [[Martin Scorsese]] estatubatuar zinema zuzendariak zuzendu eta [[Leonardo DiCaprio]], [[Daniel Day-Lewis]], [[Cameron Diaz]], [[John C. Reilly]], [[Liam Neeson]] eta [[Brendan Gleeson]] aktoreek antzeztua izan zen.
== Zientzia eta teknologia ==
=== Euskal Herria ===
=== Mundua ===
== Kirolak ==
=== Euskal Herria ===
=== Mundua ===
== Jaiotzak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1746]] – [[Miguel José Azantza]], nafar militar eta jenerala (h. [[1826]]).
* [[1823]] – [[Domingo Moriones]], euskal militar eta politikaria (h. [[1881]]).
* [[1838]] – [[Frantzisko Maria Aranburu]], gipuzkoar gerrillaria.
* [[1841]] – [[Jean Pierre Arbelbide]], euskal idazle eta erlijiosoa (h. [[1905]]).
* [[1876]] – [[Castor Jauregibeitia]], ''Cocherito de Bilbao'', euskal toreatzailea (h. [[1928]]).
* [[1877]] – [[Maria Mestayer]], euskal gastronomo eta sukaldaria (h. [[1949]]).
* [[1883]] – [[Jose Zalba Labarga]], nafar historialaria eta idazlea (h. [[1942]]).
* [[1891]] – [[Pierre Eiheramendi]], zuberotar idazlea, apaiza eta [[Zerrenda:Euskaltzain urgazleak|euskaltzain urgazlea]] (h. [[1975]]).
* [[1907]] – [[Jesus Olasagasti]], gipuzkoar margolaria (h. [[1955]]).
* [[1915]] – [[Cecilia García Gilarte]], gipuzkoar idazlea eta kazetaria (h. [[1989]]).
* [[1917]] – [[Antonio Ortiz Alonso]], bizkaitar futbolaria (h. [[1976]]).
* [[1932]] – [[Karmele Esnal Zulaika|Karmele Esnal]], gipuzkoar irakaslea, [[ikastola|ikastolen]] sustatzailea eta idazlea (h. [[2012]]).
* [[1937]] – [[Joaquín Gómez Peruyera]], bizkaitar futbolaria (h. [[2013]]).
* [[1944]] – [[Carmelo Ortiz de Elgea]], gipuzkoar margolaria.
* [[1945]] –
** [[Pedro Burillo López]], [[Nafarroako Unibertsitate Publikoa|Nafarroako Unibertsitate Publikoko]] errektore ohia, [[Zaragoza]]n.
** [[Pepe Camiñas]], euskal herritar margolari surrealista, [[Barbadillo]]n.
* [[1948]] – [[Jesús Arana]], arabar saskibaloi jokalari ohia, karrera osoa [[Saski Baskonia]]n egindakoa.
* [[1951]] - [[Bóregan]], nafar eskultorea eta margolaria.
* [[1955]] – [[Jose Ignacio Novoa]], gipuzkoar eskubaloi jokalari ohia.
* [[1956]] – [[Socorro Latasa]], nafar idazle eta poeta.
* [[1966]] – [[Iñaki Goiburu]], gipuzkoar auto pilotu ohia.
* [[1972]] – [[Iker Casanova]], bizkaitar politikari, idazle eta ekintzailea.
* [[1974]] – [[Raúl Gañán]], bizkaitar futbolari ohia.
* [[1977]] – [[Oihane Perea]], arabar bertsolaria, lau aldiz [[Arabako Bertsolari Txapelketa]]ren irabazlea.
* [[1982]] – [[Mikel Álvaro]], arabar futbolaria.
* [[1989]] – [[Mikel Larrañaga]], gipuzkoar aizkolaria.
* [[1992]] – [[Gorka Luariz-Aierdi]], gipuzkoar futbolaria, [[Zaragoza]]n.
* [[1997]] – [[Naia Leonet]], gipuzkoar txirrindularia.
* [[2001]] - [[Lysa Tchaptchet]], nafar eskubaloi jokalaria.
* [[2004]] – [[Carmen Garay]], bizkaitar surflaria.
=== Mundua ===
* [[1342]] – [[Juan Alonso Pérez de Guzmán y Osorio]], gaztelar noblea (h. [[1396]]).
* [[1537]] – [[Joan III.a Suediakoa]], [[Suedia]]ko erregea (h. [[1592]]).
* [[1838]] – [[Edwin Abbott Abbott]], ingeles eskola-maisu, teologo, apaiz anglikano eta idazlea (h. [[1926]]).
* [[1841]] – [[Ferdinand Buisson]], frantziar politikari eta bakezalea, 1927ko [[Bakearen Nobel Saria]] (h. [[1932]]).
* [[1846]] – [[Cecilia de Madrazo]], espainiar piano jolea, oihal bildumatzailea eta [[Marià Fortuny|Mariá Fortuny Marsal]] pintorearen emaztea (h. [[1932]]).
* [[1858]] – [[Jan Toorop]], herbeheretar margolaria (h. [[1928]]).
* [[1861]] – [[Ivana Kobilca]], esloveniar margolari errealista (h. [[1926]]).
* [[1869]] – [[Juan Bautista Pérez]], [[Venezuela]]ko presidentea (h. [[1952]]).
* [[1874]] - [[Mary Ann Bevan]], erizain ingelesa (h. [[1933]]).
* [[1890]] – [[Jaroslav Heyrovský]], txekoslovakiar kimikari eta asmatzailea, 1959ko [[Kimikako Nobel Saria]] (h. [[1967]]).
* [[1893]] – [[Angelina Abad Cantavella]], espainiar irakasle eta idazlea (h. [[1965]]).
* [[1894]] – [[Robert Menzies]], [[Australia]]ko lehen ministroa (h. [[1978]]).
* [[1895]] – [[Susanne Langer]], estatubatuar filosofo, idazle eta hezitzailea (h. [[1985]]).
* [[1898]] –
** [[Konstantinos Dovas]], [[Grezia]]ko lehen ministroa (h. [[1973]]).
** [[Irene Dunne]], estatubatuar aktorea (h. 1990).
* [[1901]] – [[Robert J. Van de Graaff]], estatubatuar fisikaria (h. [[1967]]).
* [[1902]] – [[Jurgi Kentekoa]], [[Erresuma Batu]]ko printzea (h. [[1942]]).
* [[1912]] – [[Dorothy Brookshaw]], kanadar atleta, 4x100 metroko probetan aditua (h. [[1962]]).
* [[1920]] – [[Väinö Linna]], finlandiar idazle eta hizkuntzalaria (h. [[1992]]).
* [[1921]] – [[George Roy Hill]], estatubatuar zinema zuzendaria (h. [[2002]]).
* [[1922]] – [[Beverly Pepper]], estatubatuar eskultorea (h. [[2020]]).
* [[1927]] – [[Kim Young-sam]], [[Hego Korea]]ko presidentea (h. [[2015]]).
* [[1925]] – [[Mahathir bin Mohamad]], [[Malaysia]]ko lehen ministroa.
* [[1926]] – [[David Levine]], estatubatuar marrazkilaria (h. [[2009]]).
* [[1929]] –
** [[Selim al-Hoss]], [[Libano]]ko lehen ministroa (h. [[2024]]).
** [[Milan Panić]], [[Serbia eta Montenegro]]ko lehen ministroa.
* [[1930]] – [[Antoine Vitez]], frantziar antzezlea, zuzendaria eta idazlea (h. [[1990]]).
* [[1933]] – [[Rik Van Looy]], belgiar txirrindularia, [[Monumentu (txirrindularitza)|txirrindularitzako bost monumentuak]] irabazi zituen lehena (h. [[2024]]).
* [[1942]] –
** [[Maria Rosa Fugazot]], argentinar aktorea, komediantea, abeslaria eta vedette ohia.
** [[Jean-Claude Trichet]], frantziar bankari eta ekonomialaria, [[Europako Banku Zentrala]]ren presidente ohia.
* [[1944]] – [[Rinatu Coti]], [[korsika]]r idazlea.
* [[1946]] – [[Uri Geller]], israeldar-britainiar ilusionista.
* [[1947]] – [[Gigliola Cinquetti]], italiar abeslaria eta telebista aurkezlea.
* [[1948]] –
** [[Abdulrazak Gurnah]], tanzaniar eleberrigilea, 2021eko [[Literaturako Nobel Saria]].
** [[Alan Parsons]], ingeles soinu-ingeniari eta musikaria.
** [[Giuliana Sgrena]], italiar gerra kazetaria, 2005ean Iraken bahitua izan zena.
* [[1949]] – [[Susy Delgado]], paraguaitar kazetari, idazle eta poeta.
* [[1951]] – [[Nuala O'Loan]], [[Ipar Irlanda]]ko bizitza politikoan pertsona nabarmena.
* [[1955]] –
** [[Lorena Peña]], sansalvadortar ekonomialaria, politikaria eta gerra zibilean Salvadorko gerrillari ohia.
** [[Martin Schulz]], alemaniar politikaria, [[Europako Parlamentua|Europako Parlamentuko]] presidente ohia.
** [[Binali Yıldırım]], [[Turkia]]ko lehen ministroa.
* [[1956]] –
** [[Scholastique Mukasonga]], ruandar-frantziar idazlea.
** [[Mohamed Ould Abdel Aziz]], [[Mauritania]]ko presidente ohia.
* [[1960]] – [[Kim Ki-duk]], korear zinemagilea (h. [[2020]]).
* [[1961]] – [[Pablo Villamar]], [[Galiziako Bloke Nazionalista|BNGko]] galiziar politikaria.
* [[1963]] – [[Elena Borboikoa]], [[Espainia]]ko infanta.
* [[1966]] –
** [[Oriol Pujol]], kataluniar politikaria.
** [[Paul Ritter]], britainiar aktorea (h. [[2021]]).
** [[Chris Robinson (abeslaria)|Chris Robinson]], estatubatuar rock abeslari eta gitarrajolea, ''The Black Crowes'' taldeko abeslaria.
** [[Hélène Rollès]], frantziar aktore eta abeslaria.
* [[1969]] – [[Mónica Oltra]], valentziar politikari ezkertiarra.
* [[1970]] – [[Todd Phillips]], estatubatuar zinemagilea eta aktorea.
* [[1974]] – [[Esperanza Pedreño]], espainiar aktorea.
* [[1975]] – [[Ignacio Escolar]], espainiar kazetaria.
* [[1978]] – [[Márcio Rodrigues|Magrão]], brasildar futbolari ohia.
* [[1981]] –
** [[Lia (abeslaria)|Lia]], japoniar abeslaria.
** [[María Elisa Quinteros]], txiletar odontologoa, zirujau dentista, epidemiologoa, ikertzailea eta politikaria.
* [[1983]] – [[Bell Nuntita]], thailandiar emakumezko abeslari, aktore eta DJ transgeneroa.
* [[1984]] – [[Sanjeeda Sheikh]], Hindi telebistaren industriko aktore ezagunenetakoa.
* [[1990]] –
** [[Andrea Guasch]], kataluniar aktorea, abeslaria eta dantzaria.
** [[Marta Xargay]], kataluniar saskibaloi-jokalaria.
** [[Erina Yamane]], japoniar futbolaria.
* [[1995]] –
** [[Binke Diabaté]], maliar futbolaria, [[Athletic]]eko harrobian ibilia.
** [[Feliks Zemdegs]], [[Rubiken kuboa|Rubiken kubo]] ebazlea.
* [[1998]] – [[Kylian Mbappé]], frantziar futbolaria.
== Heriotzak ==
=== Euskal Herria ===
* [[1713]] – [[Francisco Berrotaran]], gipuzkoar militarra, [[Venezuela]]ko kapitain jenerala izandakoa, [[Caracas]]en (j. [[1661]]).
* [[1875]] – [[Agustin Armendaritz]], nafar politikaria, [[Madril]]en (j. [[1786]]).
* [[1901]] – [[Gustavo Cobreros]], arabar militar eta kazetari [[karlista]] (j. [[1838]]).
* [[1943]] – [[Enrike Zubiri]], ''Manezaundi'', euskal idazle eta margolari nafarra (j. [[1867]]).
* [[1950]] –
** [[Jose Maria Gonzalez de Etxabarri]], arabar idazle, katedraduna eta politikaria, [[Valladolid]]en (j. [[1875]]).
** [[Txomin Letamendi]], bizkaitar musikaria, Euzko Gudarosteko ofiziala eta agente sekretu abertzalea, torturen eraginez, [[Madril]]en (j. [[1901]]).
* [[1966]] – [[Anbrosio Zatarain Goia]], gipuzkoar lur-jabe eta mediku euskaltzalea (j. [[1881]]).
* [[1974]] – [[José María Lasarte]], euskal abokatu eta politikaria (j. [[1912]]).
* [[1995]] – [[Francisco Bueno]], ''El León Guipuzcoano'', gipuzkoar boxeolaria (j. [[1916]]).
* [[2001]] – [[Irene Laffitte]], gipuzkoar margolaria (j. [[1941]]).
* [[2011]] –
** [[Mari Carmen Lasagabaster|Mari Carmen Lasagabaster, ''Amaia'']], gipuzkoar erraketista (j. [[1925]]).
** [[Primitiba Lekuona Berasategi]], oiartzuar botikari, euskalzale eta herritar nabarmena (j. [[1924]]).
* [[2015]] – [[Antonio Martín Cárdenas]], bizkaitar miliziano anarkista (j. [[1916]]).
* [[2020]] – [[Jean-Louis Azarete]], lapurtar errugbilaria (j. [[1945]]).
* [[2023]] – [[Jorge Giménez]], gipuzkoar idazle, itzultzaile eta argitaratzailea (j. [[1956]]).
=== Mundua ===
* [[217]] – [[Zeferino]], [[Aita santu]]a.
* [[910]] – [[Alfontso III.a Leongoa]], [[Asturietako Erresuma|Asturietako]] eta [[Leongo Erresuma|Leongo]] erregea (j. [[circa|c.]] [[848]]).
* [[1073]] – [[Domingo Siloskoa]], errioxar [[beneditar]]ra (j. [[1000]]).
* [[1355]] – [[Eztebe Uroš IV.a Dušan]], [[Serbia]]ko erregea eta Serbiarren eta Greziarren Enperadorea (j. c. [[1308]]).
* [[1520]] – [[Amaneo Albretekoa]], [[okzitania]]r kardinala, [[Iruñe eta Tuterako artxidiozesia|Iruñeko apezpikua]] (j. {{circa|[[1478]]}}).
* [[1552]] – [[Katharina von Bora]], [[Martin Lutero]] [[Erreforma Protestantea]]ren lider alemaniarraren emaztea (j. [[1499]]).
* [[1558]] – [[Juan de Vega]], Grajalgo VI. jauna, espainiar noble eta militarra (j. [[1507]]).
* [[1590]] – [[Ambroise Paré]], frantziar kirurgialaria.
* [[1591]] – [[Joanes V.a Lanuzakoa]], Aragoiko Justizia (j. [[1564]]).
* [[1700]] – [[Mary Bradbury]], [[Salemgo sorginkeria prozesua]]n kondenatua izan zen baina exekuziotik ihes egitea lortu zuen emakumea (j. [[1615]]).
* [[1722]] – [[Kangxi]], [[Txinako Herri Errepublika|Txinako]] enperadorea (j. [[1654]]).
* [[1765]] – [[Luis Frantziakoa (1729-1765)|Luis Frantziakoa]], [[Frantzia]]ko [[dofin]]a (j. [[1729]]).
* [[1783]] – [[Antonio Soler (konposatzailea)|Antonio Soler]], espainair konposatzaile eta [[klabizenbalo]] jotzailea (j. [[1729]]).
* [[1812]] – [[Sacagawea]], AEBko [[Xoxone|xoxone etniako]] emakume indigena, [[Esplorazio|esploratzailea]], [[Hizkuntza-interpretazio|interpretea]]. (j. [[1788]]).
* [[1859]] – [[Ewa Felińska]], poloniar idazlea (j. [[1793]]).
* [[1864]] – [[Schelto van Heemstra]], [[Herbehereak|Herbehereetako]] lehen ministroa (j. [[1807]]).
* [[1892]] – [[Eduarda Mansilla]], argentinar idazle, kazetari eta musikagilea (j. [[1834]]).
* [[1903]] – [[Mathilda Beasley]], estatubatuar moja eta irakaslea (j. [[1832]]).
* [[1911]] – [[Joan Maragall i Gorina]], katalanezko idazlea (j. [[1860]]).
* [[1915]] – [[Carl Locher]], daniar margolaria (j. [[1851]]).
* [[1917]] – [[Lucien Petit-Breton]], frantziar-argentinar txirrindularia (j. [[1882]]).
* [[1928]] – [[Eglantyne Jebb]], britainiar gizarte-ekintzailea, [[Save the Children]]en sortzailea (j. [[1876]]).
* [[1929]] – [[Émile Loubet]], [[Zerrenda:Frantziako presidenteak|Frantziako presidentea]] (j. [[1838]]).
* [[1934]] – [[Nikolai Marr]], georgiar hizkuntzalari, arkeologo eta etnografoa (j. [[1865]]).
* [[1937]] – [[Erich Ludendorff]], alemaniar jenerala (j. [[1865]]).
* [[1948]] – [[C. Aubrey Smith]], ingeles aktorea (j. [[1863]]).
* [[1954]] – [[James Hilton]], britainiar eleberrigile eta gidoigilea (j. [[1900]]).
* [[1959]] – [[Antonia Maymón]], espainiar pedagogo arrazionalista, militante naturista, anarkista, feminista eta idazlea (j. [[1881]]).
* [[1961]] – [[Earle Page]], [[Australia]]ko 11. lehen ministroa (j. [[1880]]).
* [[1962]] – [[Emil Artin]], austriar matematikaria (j. [[1898]]).
* [[1964]] – [[Emilia Bernal]], kubatar poeta eta idazlea (j. [[1884]]).
* [[1968]] –
** [[Max Brod]], alemaniar idazle eta filosofoa (j. [[1884]]).
** [[John Steinbeck]], estatubatuar idazlea, 1962ko [[Literaturako Nobel Saria]] (j. [[1902]]).
* [[1970]] – [[Sara Benoliel]], brasildar-portugaldar mediku eta ekintzaile feminista, Portugalen lan egin zuen lehen emakume pediatra (j. [[1898]]).
* [[1971]] –
** [[Roy O. Disney]], estatubatuar enpresaburua, [[The Walt Disney Company|The Walt Disney Companyren]] sortzaileetako bat (j. [[1893]]).
** [[Shigeyoshi Suzuki]], japoniar futbolaria (j. [[1902]]).
* [[1972]] – [[Günter Eich]], alemaniar poeta (j. [[1907]]).
* [[1973]] – [[Luis Carrero Blanco]], espainiar almirante eta politikaria, [[Ogro operazioa|ETAk eraila]] (j. [[1904]]).
* [[1974]] – [[André Jolivet]], frantziar musikagile eta orkestra-zuzendaria (j. [[1905]]).
* [[1982]] –
** [[Raisa Aronova]], sobietar pilotua, Bigarren Mundu Gerran parte hartu zuena, Sobietar Batasuneko Heroi izendatua (j. [[1920]]).
** [[Arthur Rubinstein]], poloniar pianista (j. [[1887]]).
* [[1983]] – [[Bill Brandt]], alemaniar jaiotako britainiar argazkilari eta fotokazetaria (j. [[1904]]).
* [[1986]] – [[José María Varela]], espainiar politikaria, [[Bizkai]]ko gobernadore zibila (j. [[1904]]).
* [[1988]] – [[Elizabeth Scott]], estatubatuar matematikaria, estatistikan eta astronomian espezializatua (j. [[1917]]).
* [[1993]] – [[William Edwards Deming]], kalitatearen arloan lan egin zuen estatubatuar estatistikaria (j. [[1900]]).
* [[1994]] – [[Dean Rusk]], estatubatuar politikaria (j. [[1909]]).
* [[1996]] –
** [[Amata Kabua]], [[Marshall Uharteak|Marshall Uharteetako]] lehenengo presidentea (j. [[1928]]).
** [[Carl Sagan]], estatubatuar astronomo eta zientzia-dibulgatzailea (j. [[1934]]).
* [[1997]] –
** [[Wenceslas Kalibushi]], ruandar apezpiku katolikoa (j. [[1919]]).
** [[Denise Levertov]], estatubatuar olerkari eta idazlea (j. [[1923]]).
* [[1998]] –
** [[André Dewavrin]], frantziar ofiziala, [[Frantziako Erresistentzia]]ko kidea (j. [[1911]]).
** [[Alan Hodgkin|Alan Lloyd Hodgkin]], ingeles medikua, 1963ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (j. [[1916]]).
* [[1999]] – [[Hank Snow]], kanadar-estatubatuar country abeslaria (j. [[1914]]).
* [[2001]] – [[Léopold Sédar Senghor]], [[Senegal]]go lehenbiziko presidentea (j. [[1906]]).
* [[2002]] – [[Grote Reber]], estatubatuar astronomoa, irrati-astronomia alorreko ikerketen aitzindaria (j. [[1911]]).
* [[2006]] – [[Jozef Abasq]], bretainiar idazlea (j. [[1923]]).
* [[2008]] –
** [[Joseph Conombo]], [[Volta Garaia|Volta Garaiko]] lehen ministroa (j. [[1917]]).
** [[Robert Mulligan]], estatubatuar zinema zuzendari eta ekoizlea (j. [[1925]]).
* [[2009]] – [[Brittany Murphy]], estatubatuar aktorea (j. [[1977]]).
* [[2011]] – [[Robert Ader]], estatubatuar psikologoa, [[psikoneuroimmunologia]]ren aitatzat joa (j. [[1932]]).
* [[2016]] – [[Michèle Morgan]], frantziar aktorea (j. [[1920]]).
* [[2017]] –
** [[Ignacio García López]], espainiar politikaria, Bizkaiko [[gobernadore zibil]]a izandakoa (j. [[1924]]).
** [[Bernard Francis Law]], estatubatuar kardinala (j. [[1931]]).
* [[2018]] – [[Donald Moffat]], britaniar jatorriko estatubatuar aktorea (j. [[1930]]).
* [[2019]] – [[Roland Matthes]], [[Alemaniako Errepublika Demokratikoa|Ekialdeko Alemaniako]] igerilaria, historiako bizkarlari hoberena (j. [[1950]]).
* [[2020]] – [[Doug Anthony]], australiar politikaria (j. [[1929]]).
* [[2024]] – [[George Eastham]], ingeles futbolaria (j. [[1936]]).
== Jaiak eta urteurrenak ==
* [[Seaska (ikastolen elkartea)|Sehaska egutegiko izendegia]]: Harbeltz eta Mairu.
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Hil aurkibidea}}
<center>[[Abenduaren 19]] | [[Urteko egutegia|Urteko egutegi]] | [[Abenduaren 21]]</center>
[[Kategoria:Urteko egunak]]
n2s8o7aane0a5bgrxjdafcqsxm8bzn2
Hausa (hizkuntza)
0
4397
10006249
9673227
2024-12-20T23:03:29Z
Eliatxo
96586
/* Hizkuntzaren hedadura */
10006249
wikitext
text/x-wiki
{{Hizkuntza infotaula
|izena=Hausa
|jatorrizko izena=''Harshen Hausa''<br>هَرْشَن هَوْسَ
|familiaren kolorea =Nigerokongoarra
|estatuak= [[Niger]], [[Nigeria]], [[Ghana]], [[Benin]], [[Kamerun]], [[Boli Kosta]], [[Togo]] eta [[Sudan]]
|eskualdea= [[Afrika]]ko mendebaldea
|hiztunak= 72 milioi
|nazioa=
|araugilea=
|mapa=Hausa_language_map.png
|iso1=ha|iso2=hau|
}}
{{argitzeko|hizkuntzari|Hausa}}
'''Hausa'''<ref>{{erreferentzia|url=https://www.berria.eus/estiloliburua/mundua/N#202|egilea=[[Berria]]|izenburua=Estilo Liburua}}</ref> (''Yaren Hausa'' edo ''Harshen Hausa'') [[mendebaldeko Afrika]]ko [[txadar hizkuntzak|txadar hizkuntza]] da, batez ere [[Nigeria]]n eta [[Niger]]en bizi den [[hausa etnia]]k hitz egiten duena.
== Hizkuntzaren hedadura ==
Hausa hizkuntza Nigerreko hegoaldean eta Nigeriako iparraldean mintzatzen da, eta Togotik Kamerunera eta Saharatik Ginea golkoraino harremanetako hizkuntza gisa erabiltzen da. [[Nigeria]], [[Niger]], [[Sudan]], [[Kamerun]], [[Ghana]], [[Burkina Faso]] eta [[Benin]]en hitz egiten da. Ethnologueren arabera 47 milioi hiztunentzat da hizkuntza primarioa eta bigarren mailako hizkuntza da beste 25 milioirentzat, guztira, gutxienez, 72 milioi hiztun dituen hizkuntza da, beraz.
== Literatura ==
Hauek dira hausazko idazle garrantzitsuenak:
<div style="font-size:100%; -moz-column-count:2; column-count:2;">
* [[Abd al-Qadir dan Tafa]]
* [[Abdullahi dan Fodio]]
* [[Abubakar Imam]]
* [[Abubakar Ladan]]
* [[Ado Ahmad Gidan Dabino]]
* [[Akilu Aliyu]]
* [[Aminu Kano]]
* [[Balaraba Ramat Yakubu]]
* [[Bilkisu Funtuwa]]
* [[Dadasare Abdullahi]]
* [[Dan Marina]]
* [[Ibrahim Sheme]]
* [[Isa Wali]]
* [[Jaafar Jaafar]]
* [[Mudi Sipikin]]
* [[Muhammad Garba]]
* [[Nasiru L. Abubakar]]
* [[Rufaida Umar Ibrahim]]
* [[Sa'adu Zungur]]
* [[Usman dan Fodio]]
</div>
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2011/12/27}}
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* {{en}} [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=hau Ethnologue webguneko Hausa sarrera]
* {{en}} [https://web.archive.org/web/20050301214145/http://www.humnet.ucla.edu/humnet/aflang/Hausa/hausa.html Hausa hizkuntzaren inguruko jakingarriak eta lotura-bilduma UCLAren webgunean]
* {{en}} [http://www.omniglot.com/writing/hausa.htm Hausaren alfabetoari buruzko informazioa]
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Afro-asiar hizkuntzak]]
[[Kategoria:Txadar hizkuntzak]]
[[Kategoria:Burkina Fasoko hizkuntzak]]
[[Kategoria:Kamerungo hizkuntzak]]
[[Kategoria:Ghanako hizkuntzak]]
[[Kategoria:Togoko hizkuntzak]]
[[Kategoria:Beningo hizkuntzak]]
[[Kategoria:Nigeriako hizkuntzak]]
9vivtxla9vsog9ttsz2mrtcqw3nscza
10006255
10006249
2024-12-20T23:09:25Z
Eliatxo
96586
/* Kanpo estekak */
10006255
wikitext
text/x-wiki
{{Hizkuntza infotaula
|izena=Hausa
|jatorrizko izena=''Harshen Hausa''<br>هَرْشَن هَوْسَ
|familiaren kolorea =Nigerokongoarra
|estatuak= [[Niger]], [[Nigeria]], [[Ghana]], [[Benin]], [[Kamerun]], [[Boli Kosta]], [[Togo]] eta [[Sudan]]
|eskualdea= [[Afrika]]ko mendebaldea
|hiztunak= 72 milioi
|nazioa=
|araugilea=
|mapa=Hausa_language_map.png
|iso1=ha|iso2=hau|
}}
{{argitzeko|hizkuntzari|Hausa}}
'''Hausa'''<ref>{{erreferentzia|url=https://www.berria.eus/estiloliburua/mundua/N#202|egilea=[[Berria]]|izenburua=Estilo Liburua}}</ref> (''Yaren Hausa'' edo ''Harshen Hausa'') [[mendebaldeko Afrika]]ko [[txadar hizkuntzak|txadar hizkuntza]] da, batez ere [[Nigeria]]n eta [[Niger]]en bizi den [[hausa etnia]]k hitz egiten duena.
== Hizkuntzaren hedadura ==
Hausa hizkuntza Nigerreko hegoaldean eta Nigeriako iparraldean mintzatzen da, eta Togotik Kamerunera eta Saharatik Ginea golkoraino harremanetako hizkuntza gisa erabiltzen da. [[Nigeria]], [[Niger]], [[Sudan]], [[Kamerun]], [[Ghana]], [[Burkina Faso]] eta [[Benin]]en hitz egiten da. Ethnologueren arabera 47 milioi hiztunentzat da hizkuntza primarioa eta bigarren mailako hizkuntza da beste 25 milioirentzat, guztira, gutxienez, 72 milioi hiztun dituen hizkuntza da, beraz.
== Literatura ==
Hauek dira hausazko idazle garrantzitsuenak:
<div style="font-size:100%; -moz-column-count:2; column-count:2;">
* [[Abd al-Qadir dan Tafa]]
* [[Abdullahi dan Fodio]]
* [[Abubakar Imam]]
* [[Abubakar Ladan]]
* [[Ado Ahmad Gidan Dabino]]
* [[Akilu Aliyu]]
* [[Aminu Kano]]
* [[Balaraba Ramat Yakubu]]
* [[Bilkisu Funtuwa]]
* [[Dadasare Abdullahi]]
* [[Dan Marina]]
* [[Ibrahim Sheme]]
* [[Isa Wali]]
* [[Jaafar Jaafar]]
* [[Mudi Sipikin]]
* [[Muhammad Garba]]
* [[Nasiru L. Abubakar]]
* [[Rufaida Umar Ibrahim]]
* [[Sa'adu Zungur]]
* [[Usman dan Fodio]]
</div>
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2011/12/27}}
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* {{en}} [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=hau Ethnologue webguneko Hausa sarrera]
* {{en}} [https://web.archive.org/web/20050301214145/http://www.humnet.ucla.edu/humnet/aflang/Hausa/hausa.html Hausa hizkuntzaren inguruko jakingarriak eta lotura-bilduma UCLAren webgunean]
* {{en}} [http://www.omniglot.com/writing/hausa.htm Hausaren alfabetoari buruzko informazioa]
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Hausa hizkuntza]]
q8r5qeaywqc344ds9ct11d0tqc3r42j
10006256
10006255
2024-12-20T23:09:48Z
Eliatxo
96586
/* Kanpo estekak */
10006256
wikitext
text/x-wiki
{{Hizkuntza infotaula
|izena=Hausa
|jatorrizko izena=''Harshen Hausa''<br>هَرْشَن هَوْسَ
|familiaren kolorea =Nigerokongoarra
|estatuak= [[Niger]], [[Nigeria]], [[Ghana]], [[Benin]], [[Kamerun]], [[Boli Kosta]], [[Togo]] eta [[Sudan]]
|eskualdea= [[Afrika]]ko mendebaldea
|hiztunak= 72 milioi
|nazioa=
|araugilea=
|mapa=Hausa_language_map.png
|iso1=ha|iso2=hau|
}}
{{argitzeko|hizkuntzari|Hausa}}
'''Hausa'''<ref>{{erreferentzia|url=https://www.berria.eus/estiloliburua/mundua/N#202|egilea=[[Berria]]|izenburua=Estilo Liburua}}</ref> (''Yaren Hausa'' edo ''Harshen Hausa'') [[mendebaldeko Afrika]]ko [[txadar hizkuntzak|txadar hizkuntza]] da, batez ere [[Nigeria]]n eta [[Niger]]en bizi den [[hausa etnia]]k hitz egiten duena.
== Hizkuntzaren hedadura ==
Hausa hizkuntza Nigerreko hegoaldean eta Nigeriako iparraldean mintzatzen da, eta Togotik Kamerunera eta Saharatik Ginea golkoraino harremanetako hizkuntza gisa erabiltzen da. [[Nigeria]], [[Niger]], [[Sudan]], [[Kamerun]], [[Ghana]], [[Burkina Faso]] eta [[Benin]]en hitz egiten da. Ethnologueren arabera 47 milioi hiztunentzat da hizkuntza primarioa eta bigarren mailako hizkuntza da beste 25 milioirentzat, guztira, gutxienez, 72 milioi hiztun dituen hizkuntza da, beraz.
== Literatura ==
Hauek dira hausazko idazle garrantzitsuenak:
<div style="font-size:100%; -moz-column-count:2; column-count:2;">
* [[Abd al-Qadir dan Tafa]]
* [[Abdullahi dan Fodio]]
* [[Abubakar Imam]]
* [[Abubakar Ladan]]
* [[Ado Ahmad Gidan Dabino]]
* [[Akilu Aliyu]]
* [[Aminu Kano]]
* [[Balaraba Ramat Yakubu]]
* [[Bilkisu Funtuwa]]
* [[Dadasare Abdullahi]]
* [[Dan Marina]]
* [[Ibrahim Sheme]]
* [[Isa Wali]]
* [[Jaafar Jaafar]]
* [[Mudi Sipikin]]
* [[Muhammad Garba]]
* [[Nasiru L. Abubakar]]
* [[Rufaida Umar Ibrahim]]
* [[Sa'adu Zungur]]
* [[Usman dan Fodio]]
</div>
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2011/12/27}}
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* {{en}} [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=hau Ethnologue webguneko Hausa sarrera]
* {{en}} [https://web.archive.org/web/20050301214145/http://www.humnet.ucla.edu/humnet/aflang/Hausa/hausa.html Hausa hizkuntzaren inguruko jakingarriak eta lotura-bilduma UCLAren webgunean]
* {{en}} [http://www.omniglot.com/writing/hausa.htm Hausaren alfabetoari buruzko informazioa]
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Hausa hizkuntza]]
[[Kategoria:Afro-asiar hizkuntzak]]
[[Kategoria:Txadar hizkuntzak]]
[[Kategoria:Burkina Fasoko hizkuntzak]]
[[Kategoria:Kamerungo hizkuntzak]]
[[Kategoria:Ghanako hizkuntzak]]
[[Kategoria:Togoko hizkuntzak]]
[[Kategoria:Beningo hizkuntzak]]
[[Kategoria:Nigeriako hizkuntzak]]
0lsajecbqy2cvc0uq3eo1mujmn4gef6
Hernán Cortés
0
5683
10005830
9997628
2024-12-20T13:09:21Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005830
wikitext
text/x-wiki
{{Wikipedia1000}}
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Hernán Cortés Pizarro''' ([[Medellín (Badajoz)|Medellín]], [[Gaztelako koroa]], [[1485]] – [[Castilleja de la Cuesta]], [[Gaztelako koroa]], [[1547]]ko [[abenduaren 2]]a) [[espainiar]] konkistatzailea izan zen, [[Azteka Inperioa]]ren gaztelar konkistari hasiera eman zion espedizioaren burua eta [[Azteka|azteken]] inperioaren amaiera ekarriko zuena, [[Gaztelako Koroa]]ren menpean jarriz eta [[Espainia Berria]] deiturikoa sortuz.
[[Extremadura]]ko [[Medellín|Medellin]] hirian jaio zen, [[Kapare|kaparetasun]] txikiko familia batean<ref>{{Erreferentzia|izena=Vicente G.|abizena=Olaya|izenburua=La casa natal de Hernán Cortés, en Medellín, vuelve a la luz|hizkuntza=es|data=2019-02-15|url=https://elpais.com/cultura/2019/02/13/actualidad/1550071115_748357.html|aldizkaria=El País|issn=1134-6582|sartze-data=2022-08-07}}</ref>. [[Mundu Berria|Mundu Berrian]], fortuna bilatzea erabaki zuen [[Hispaniola]]ra eta [[Kuba]]ra bidaiatuz. Bertan, espainiarrek sortutako bigarren hiriko alkate izan zen denboraldi labur batez; lehorreko hirugarren espedizioan, zati bat finantzatu zuen. [[Diego Velázquez de Cuellar]] Kubako gobernadorearekin zuen etsaitasunak bidaia bertan behera uztea eragin zuen azken orduan, baina Cortések ez zuen agindu hori bete.
Kontinentera iritsita, Cortések talde indigena jakin batzuekin aliatzeko estrategia arrakastatsua jarraitu zuen beste batzuk garaitzeko. Bertako emakume bat, [[Malintxe|Marina Malintxe ''La Malinche'']] andrea, interprete gisa ere erabili zuen, eta Martin izeneko seme bat izan zuen harekin. Kubako gobernadoreak mandatariak bidali zituenean Cortés harrapatzeko, hark aurre egin zien; garaitu, eta, aldi berean, atxilotzera zihoan tropa bildu zuen espediziorako laguntza gisa. Cortések hainbat gutun bidali zizkion [[Karlos V.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa|Karlos I.a]] erregeari bere konkista arrakasta aitor ziezaion, matxinadak zigortu beharrean. Azkenik, [[Oaxaca]]ko haraneko markes titulua eman zioten, baina, erregeorde titulurik entzutetsuena, goi mailako aristokrata bati eman zioten, [[Antonio Mendoza y Pacheco]]ri. 1541ean, Cortés Espainiara itzuli zen, eta sei urte geroago hil zen.
== Bizitza ==
===Jaiotza eta gaztaroa===
[[Fitxategi:Weiditz Trachtenbuch 077 Hernan Cortés.jpg|thumb|left|1529an, [[Christoph Weiditz]] alemaniarrak egindako erretratu garaikidea.]]
[[Medellín (Badajoz)|Medellíngo]] handiki familia batean sortu zen; aita, Martin Cortés de Monroy, izan zen, ama, berriz, Catalina Pizarro y Altamirano. Amaren aldetik, [[Francisco Pizarro]]ren lehengusu txikia zen, gero [[Inka Inperioa]] konkistatu zuena<ref>Esteban Mira Caballos: [http://www.chdetrujillo.com/hernan-cortes-mitos-y-leyendas-del-conquistador-de-nueva-espana-2/ ''Hernán Cortés: Mitos y leyendas del conquistador de Nueva España''], Asociación cultural "Coloquios Históricos de Extremadura" (16 de junio de 2016).</ref>. Badirudi hiru ahizpa ere izan zituela{{sfn|Juan Miralles Ostos|2004|p=50}}.
Amaren aldeko aitona, Diego Alfón Altamirano, Medellingo gazteluko notario eta maiordomo izan zen{{sfn|Juan Miralles Ostos|2004|p=50}}. Aitari buruz, jakina da gaztetan bere senide [[Alfonso de Hermosa|Alfonso de Hermosarekin]] batera borrokatu zela [[Alonso de Monroy|Alonso de Monroyren]] alderdian, [[Alcántarako Ordena|Alcántarako Ordenako]] maisu izan nahi zuena. Hori [[Elisabet I.a Gaztelakoa|Elisabet I.a Gaztelakoaren]] nahien kontra zihoan, horregatik, [[Alonso de Cárdenas|Alonso de Cárdenasek]], [[Done Jakueren Ordena|Done Jakueren Ordenako]] maisuak, aurre egin, eta galdu egin zuen{{sfn|Juan Miralles Ostos|2004|p=48}}.
Bere haurtzaroa kontatu zuen bakarra [[Francisco Lopez de Gómara]] izan zen. Haren arabera, ume gaixobera izan zen. Behin, hiltzeko zorian zegoelarik, haren [[Inude|inudeak]] apostoluen izenen artean [[Petri (apostolua)|Petrirena]] aukeratu zuen ausaz, umearen alde egin zezan. Mezak eman ziren, otoitzak egin, eta sendatu egin zen. Horregatik, Cortések Petri zuen bere bitartekaritzat, eta urtero, haren egunean, meza bat emateko agintzen zuen{{sfn|Juan Miralles Ostos|2004|p=48}}.
Hamalau urte zituela, aitak [[Salamanca|Salamancara]] bidali zuen, non gramatika ikasi zuen [[Francisco Núñez de Varela|Francisco Núñez de Varelaren]] etxean,
Inés de Paz aitaren arrebarekin ezkonduta zegoena{{sfn|Juan Miralles Ostos|2004|p=48}}. [[Juan Suarez de Peralta|Juan Suarez de Peraltaren]] arabera, urtebete eman zuen [[Valladolid|Valladoliden]] notario batekin lanean{{sfn|Juan Miralles Ostos|2004|p=51}}. Prestakuntza-ikasketa horiek eta Valladoliden eskuratu zuen legeari buruzko ezagutza praktikoek Cortések legeak egin zituela [[Salamancako Unibertsitatea|Salamancako Unibertsitatean]] mitoa sortu dute<ref>Boruchoff, David A. "Hernán Cortés, ''International encyclopedia of the Social Sciences'', 2a ed. (2008), t. 2, pp. 146-149.</ref>. Bernal Diaz del Castilloren arabera, latina menperatzen zuen{{sfn|Juan Miralles Ostos|2004|p=51}}.
Izaera harro eta zalapartatsua zuen{{sfn|Juan Miralles Ostos|2004|p=49}}, eta arma-karrera besarkatzea deliberatu zuen. Bi aukera zituen: [[Gonzalo Fernández de Córdoba|Gonzalo Fernández de Cordobak]] [[Napoli|Napoliko]] kanpaina militarretan parte hartzea edo [[Amerika|Amerikara]] joan [[Nicolas de Ovando|Nicolas de Ovandoren]] ontziterian, 1502an, itsasoratzen zen hurrengoan<ref>{{Erreferentzia|egilea=Luis Arranz Márquez|izenburua=Nicolás de Ovando|url=https://dbe.rah.es/biografias/7630/nicolas-de-ovando|argitaletxea=Real Academia de la Historia|fechaacceso=19 de junio de 2022}}</ref>. Bigarrena aukeratu zen; izan ere, Ovandoren ezaguna zen eta hark mesede egingo ziola uste baitzuen{{sfn|Juan Miralles Ostos|2004|p=49}}. Abiatzeko zain zegoela, ezkonberri baten etxeko oilotokiko hesia igo zuen harekin hitz egiteko. Hesia eraitsi, bera erori, eta senarra irten zen, zeinak hil egingo baitzukeen amaginarrebak esku hartu izan ez balu. Cortés gaixotu egin zen erorketaren ondorioz eta gainera, [[Malaria|sukar paludiko]] bat agertu zitzaion, Ovandorekin itsasoratzea eragotzi ziona. Gero, [[Italia|Italiako]] kanpaina militarretara joatea erabaki zuen, eta, horretarako, [[Valentzia|Valentziara]] joan zen. Baina hemen ere ez zen ontziratzera iritsi, eta lan eta beharretan ibili zen urtebetez. Medellinera itzuli zen, eta, berriro, Indietara joatea erabaki zuen{{sfn|Juan Miralles Ostos|2004|p=49}}.
López de Gómararen arabera, [[1504]]ko udaberrian, ikasketak utzi, eta [[Alonso de Quintero]] [[Palos de la Frontera|Palos de la Fronterako]] bizilagunaren itsasontzi batean{{sfn|F. Gutiérrez Contreras|1987|p=35}}, [[Hispaniola]] uhartera joan zen eskribau gisa lanera. Cortések berak, Karlos I.ari idatzitako gutun batean, 1504an Indietara pasatu zela dio{{sfn|Juan Miralles Ostos|2004|p=59}}.
Sevillako Protokoloen Artxiboko dokumentu batek dio aita behartua izan zela [[Luis Fernández Alfaro|Luis Fernández Alfaroren]] jabetzako ''San Juan Bataiatzailea'' [[Nao|itsasontzian]] [[Santo Domingo|Santo Domingora]] bidaia bat ordaintzera 1506ko abuztuaren 29an<ref>{{Erreferentzia|egilea=Juan Gil Fernández|izenburua=Emigrantes a la isla Española en 1506|url=https://estudiosamericanos.revistas.csic.es/index.php/estudiosamericanos/article/view/27/26|aldizkaria=Anuario de estudios americanos|issn=0210-5810|liburukia=63|zenbakia=2|urtea=2006|orrialdeak=265-304}}</ref>
<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Documento del mes|url=https://www.juntadeandalucia.es/cultura/archivos/web_es/contenido?id=7d663f75-2510-11ec-bec7-000ae4865a5f|argitaletxea=Archivos de Andalucía. Junta de Andalucía|data=Octubre de 2021|fechaacceso=18 de octubre de 2023}}</ref>. [[Esteban Mira|Esteban Mirak]] uste du 1504an joan zela, geroago Espainiara itzultzeko eta 1506an Amerikara itzuli zela{{sfn|Francisco Martínez Hoyos|2014}}.
[[1511]]n, [[Kuba]]ra joan zen [[Diego Velázquez de Cuéllar|Diego Velázquezen]] espedizioan.
==Ezkontzak eta ondorengoak==
[[Fitxategi:1000pesetas.JPG|thumb|right|Cortés 1992ko 1000 pezetako Espainiako billete batean.]]
[[Fitxategi:Busto de Hernán Cortés.jpg|thumb|Hernán Cortés-en bustoa [[Sevilla|Sevillako]] [[Indietako Artxibategi Nagusia|Indietako Artxibategian]]]]
Hernán Cortés birritan ezkondu zen, eta hamaika seme-alaba izan zituen sei harreman ezberdinetan dokumentatuak. Bere lehen emaztea, Catalina Suárez Marcayda, 1512an ezkondu zen harekin{{sfn|Juan Miralles Ostos|2004|p=63}}, 1522ko azaroaren 1ean hil zen. Aldez aurretik eta emakume harekin ezkondurik zegoela, Cortések ezkontzaz kanpoko bost seme-alaba izan zituen<ref>[http://www.motecuhzoma.de/hijos.html Xavier López Medellín: Los hijos de Hernán Cortés.]</ref>:
[[Fitxategi:Hernán Cortés Monroy y Pizarro.jpg|thumb|eskuinera|Hernán Cortés-en erretratu baten kopia, 1879 inguruan José Salomé Pina margolari mexikarrak egina. [[Pradoko Museoa]], [[Madrid]].]]
* Catalina Pizarro, 1514 edo 1515ean [[Santiago (Kuba)|Santiago de Cuban]] jaioa, edo, agian, geroago [[Espainia Berriko Erregeorderria|Espainia Berrian]]. Bere ama Leonor Pizarro izan zen, Cortésen ahaide izan zitekeena. 1529an, [[Klemente VII.a|Klemente VII.aren]] [[Aita santu|aita santuaren]] [[bulda]] batean legitimatu zuten, Martin eta Luis anaiekin batera.
* Martín Cortés Malintzin «El Mestizo» [[Coyoacán|Coyoacanen]] jaio zen 1522an. Bere ama [[Malintxe]] izan zen, Cortésen bidelagun eta itzultzaile indigena. 1529an, Klemente VII.aren aita santuaren bulda batean legitimatua izan zen, Katalina eta Luis anaiekin batera.
* Luis Cortés, 1525ean jaioa, Antonia edo Elvira Hermosillo espainiarraren semea, eta Martinekin eta Katalinarekin batera legitimatua izango zena. Guiomar Vázquez de Escobarrekin ezkondu zen, [[Bernardino Vazquez Tapia]] konkistatzailearen iloba.
* [[Leonor Cortés Moctezuma]], 1528an jaio zen [[1968ko Udako Olinpiar Jokoak|Mexiko Hirian]]. Tecuichpo edo Ixcaxóchitzin-en alaba zen, [[Tecuichpo Ixcaxochitzin|Isabel Moctezuma anderearen]] izenaz bataiatua izan zena, [[Moctezuma Xocoyotzin|Moctezuma Xocoyotzin-en]] alaba. Amak jaiotzatik baztertua, bere aitak alabatzat ezagutu zuen gerora. [[Joan Tolosa]] euskaldunarekin ezkondu zen, [[Zacatecas estatua|Zacatecasko]] konkistatzailea. [[Juan Oñate|Juan Oñateren]] amaginarreba izan zen, [[Mexiko Berria|Mexiko Berriko]] fundatzailea.
* María Cortés, izen ezezaguna duen printzesa mexikar baten alaba. Bernal Diaz del Castillok dio deformazioren batekin jaio zela.
1528ko apirilean<ref>[http://www.motecuhzoma.de/chrono-es.html Hernán Cortés y su tiempo.]</ref>, bigarren aldiz ezkondu zen Cortés, orain Juana Ramírez Arellano Zuñigarekin, Aguilar Inestrillaseko II. kondearen alaba eta Béjarreko I. dukearen amaren iloba. Juana [[Cuernavaca (udalerria)|Cuernavaca]] herrian finkatu zen, 1526an eraikitako jauregian<ref>[https://web.archive.org/web/20110514161418/http://www.cuernavacaturismo.com.mx/sobrecuernavaca.php Sobre Cuernavaca.]</ref>. Ezkontza horretatik sei seme-alaba jaio ziren:
* Luis Cortés Ramírez Arellano, [[Texcoco (udalerria)|Texcocon]] jaioa 1530ean, eta jaio eta gutxira hil zena.
* Catalina Cortés Zúñiga, 1531n Cuernavacan jaioa, eta jaio eta gutxira hila.
* [[Martín Cortés Zúñiga|Martín Cortés Ramírez de Arellano]], 1532an Cuernavacan jaioa. Bere aitaren oinordeko Oaxaca haraneko II. markes gisa.
* María Cortés Zúñiga, 1533 eta 1536 artean Cuernavacan jaioa. Aitak Álvar Pérez Osoriorekin (Astorgako IV. markesaren semea) ezkontzea hitzartu zuen, halere, horiek bertan behera utzi zuten azken momentuan; horrek haserre gogorra eragin zion Cortési, eta, ondorioz, hil zuen gaixotasuna eragin ziola uste da. Maria, ondoren, Luis Fernandez Quiñones Pimentelekin ezkondu zen, Lunako V. kondea.
* Catalina Cortés Zúñiga, 1533 eta 1536 artean Cuernavacan jaioa. 1565ean, ezkonge hil zen, [[Sevilla|Sevillan]], aita hil ondoren.
* Juana Cortés Zúñiga, 1538an Cuernavacan jaioa. 1564an Fernando Enriquez Riberarekin ezkondu zen. Alcaláko II. dukea]].
==Nortasuna==
[[Juan Miralles Ostos]] historialari eta diplomatiko mexikarraren arabera, Cortésen nortasuna konplexua eta kontraesankorra da. Batetik, biolentzia maite zuen eta emozio gogorrak atsegin zituen gizona zen. Bestetik, ahapeka hitz egiten zuen, eta aginduak tonu lasaian ematen zituen{{sfn|Juan Miralles Ostos|2004|p=64}}, nahiz eta, kasu bakan batzuetan, bere onetik ateratzen zen. Soldadu zakar bat ez bezala, ongi hitz egiten zen; inoiz ez zuen biraorik botatzen, ezta hitz goragarririk ere. Umore fina zuen eta solaskide atsegina zen. Oso gizon ikasia zen; [[Aristoteles|Aristotelesen]] [[filosofia]] ongi ezagutzen zuen, eta [[Salamancako Unibertsitatea|Salamancako Unibertsitatean]] [[Latin|latina]] eta [[Zuzenbide|zuzenbidea]] ikasi zituen. Ordu asko eman zituen armak erabiltzen ikasten. Arrakasta asko lortu zituen, bai ezpataz, bai lumaz{{sfn|Juan Miralles Ostos|2004|p=65}}.
Bernal Diaz del Castillok zioenez:{{Esaera2|Zaldun ona eta arma guztietan aditu, lurrean zein zaldi gainean, eta oso ondo zekien haiek erabiltzen{{sfn|Juan Miralles Ostos|2004|p=64}}}}.
Mirallesen deskribapenarekin jarraituz, Cortés oso ekintzailea zen negozioen eta herri-lanen arloan, eta horren erakusgarri Mexiko litzateke. Lekuak aukeratzen ere ondo zekien, hala nola jauregi-etxea eraikitzeko [[Cuernavaca (udalerria)|Cuernavaca]] aukeratu zuenean{{sfn|Juan Miralles Ostos|2004|p=65}}.
Idatzi bakar batean ere, ez eta haren etsai amorratuek egindakoetan ere, ez da ezer esaten kemena faltari buruz. Mirallesentzat, Cortés hazi egiten zen arriskuaren aurrean{{sfn|Juan Miralles Ostos|2004|p=67}}. Askotan, bere ekintza pertsonalak lirateke garaipen militarrak erabaki zituztenak. Borrokaren aurreko uneetan, planak egiten zituen, eta, dena prest zegoenean, postua utzi, eta soldadu bat bezala jartzen zen lehen lerroan{{sfn|Juan Miralles Ostos|2004|pp=67-68}}.
[[Bartolomé de las Casas|Bartolomé de las Casasen]] arabera, brokatu artean jaioa zela ematen zuen. Mirallesentzat, printze-itxura zuen. Dotorezia soilez janzten zen, [[Jipoi (argipena)|jipoi]] beltz bat eta bi dominekin, bata Ama Birjina Haurrarekin eta bestea San Joan Bataiatzailearekin, dena urrezko begizta batzuekin osatuz. Santiagoko alkate izendatu zutenean, kapela lumaduna jantzi eta jaun gisa tratarazi zuen bere burua{{sfn|Juan Miralles Ostos|2004|p=65}}.
[[Frai Toribio Benavente|Frai Toribio Benavente «Motolinia»ren]] arabera (indioen eskubideen defendatzailea), Cortés jaun ona eta kapitain zoriontsua zen. Bere ''Enperadoreari gutuna'' idatzian, Frai Toribio Beneventek, [[Karlos V.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa|Espainiako Karlos I.ari]], haren nortasunaren deskribapen oso positiboa jakinaraziko zion, Bartolome de las Casasen difamazioetatik defendatuz, eta Cortés zibilizatzaile eta ebanjelizatzaile eredutzat harturik, eta indiarren alde hark emandako aginduak goraipatuz <ref name=":0">{{Erreferentzia|url=https://www.libertaddigital.com/cultura/historia/2019-04-06/pedro-insua-cortes-buen-caballero-y-venturoso-capitan-87586/|izenburua=Cortés, buen caballero y venturoso capitán|fechaacceso=2023-11-25|abizena=Insua|izena=Pedro|data=2019-04-05|sitioweb=Libertad Digital - Cultura|hizkuntza=es}}</ref><ref>https://www.rae.es/sites/default/files/hojear_motolinia.pdf</ref><ref>https://summa.upsa.es/high.raw?id=0000000858&name=00000001.original.pdf</ref><ref>{{Erreferentzia|url=https://revistas.uniandes.edu.co/index.php/perifrasis/article/view/5008|izenburua=MISIÓN, PODER Y DESENCANTO: LA “CARTA AL EMPERADOR CARLOS V” DE FRAY TORIBIO DE BENAVENTE MOTOLINÍA (1555)|abizena=Aldao|izena=María Inés|data=2022-01-01|aldizkaria=Perífrasis. Revista de Literatura, Teoría y Crítica|liburukia=13|zenbakia=25|orrialdeak=13–27|fechaacceso=2023-11-25|hizkuntza=es|issn=2145-9045|doi=10.25025/perifrasis202213.25.01}}</ref>. Gainera, bere misio frantziskotarra iristean, Cortések debozio handiz eta apaltasunez hartu zituen, erreberentziak eginez indioen aurrean itxura ona emateko (hasiera batean, ez baitzuten uzte, frantziskotarren itxura pobreagatik, paper garrantzitsua izango zutenik Espainia Berriaren etorkizuneko gizarte antolaketarako) eta frantziskotarrek Lege Berriak eta [[Erromatar Eliza Katolikoa|Eliza Katolikoaren]] aginduak betearazteko zuten zeregina une oro errazteko; zaldun agertu, eta apaiz katolikoak errespetu eta gurtza berberaz trata zitzatela adierazi zien [[kazike]] indigenei, haiek konkistatzaileei eta Cortések horiek haiei ematen zietena bezalakoa (frantziskotarrei bere apaltasunagatik miresmen handia erakutsi zien). Hainbesterainokoa izan zen Cortések apaiz katolikoei zien begirunea, ezen Toribiori eman zion Mexikoko Erresumaren gainbegiratzearen ardura Cortések espedizio militarretan alde egiten zuenean<ref>{{Erreferentzia|url=https://www.uv.es/~fores/benaventetoribio.html|izenburua=Toribio de Benavente|fechaacceso=2023-11-25|sitioweb=www.uv.es}}</ref>.
{{Esaera2|Nork maitatu eta defendatu zituen indiarrak mundu berri honetan Cortesek bezala? Errieta egiten zien, eta bere lagunei erregutzen indiarrak eta beren gauzak ez ukitzeko, eta lur osoa artasoroz beterik egonik, ia ez zegoen espainiarrik artaburua hartzera ausartzen zenik. Eta Juan Polanco izeneko espainiar batek, portutik gertu, indiar baten etxean sartu eta arropa batzuk hartu zituelako ehun zigor emateko agindu zuen. Eta Mora izeneko beste batek oilo bat hartu zielako bake-indioei, urkarazi egin zuen, eta Pedro Alvaradok soka moztu ez balio, hantxe geratuko litzateke, eta bertan amaituko zen bere bizitza. Haren bi beltz, ezer baliotsurik ez zeukatenak, indiar batzuei bi manta eta oilo bat hartu zizkietelako, urkarazi zituen. Beste espainiar bat, fruta arbola bat eraitsi eta indiarrak kexatu zitzaizkiolako, iraintzeko agindu zien. Ez zuen nahi inork indioak ukitzerik, ez kargatzerik, berrogei peso-zigorraren mehatxuz (aldiko).}}
Andrezale fama zuen Cortések. 11 seme-alaba izan zituen 6 emakumerekin; horietatik, 4 [[Mesoamerika|Mesoamerikako]] bertakoak ziren, horien artean, [[Malintxe]]. Ez dago jakitzerik nola eragin zion psikologikoki bere lehen emaztearen, Catalina Suárez Marcayda{{sfn|Juan Miralles Ostos|2004|p=346}}, bat-bateko heriotzak, baina, egia dena da, hasieran, ez zuela berarekin ezkondu nahi{{sfn|Juan Miralles Ostos|2004|p=60}}, osasunez ahula eta etxaldea eramateko alferrikakoa zela uste baitzuen<ref>{{Erreferentzia|egilea=José Mª González Ochoa|izenburua=Hernán Cortés acusado de asesinar a su esposa|url=https://historia.nationalgeographic.com.es/a/hernan-cortes-acusado-asesinar-a-su-esposa_11249 |argitaletxea=National Geographic|data=21 de noviembre de 2019}}</ref>. Hala ere, ezkondu eta hiru urtera, Bartolome de las Casasi esan zion pozik zegoela berarekin{{sfn|Juan Miralles Ostos|2004|p=63}}. Emakumeengatik egindako liskarrak direla eta, orbain bat zeukan ezpainaren azpian, bizarrarekin estaltzen zuena{{sfn|Juan Miralles Ostos|2004|p=64}}.
Kronista garaikide baten partetik, Francisco López Gómara, bere ''Indietako Historia Orokorra''n, Cortés gobernadore zuhur baten nortasun bereziaz deskribatzen du, eta ez irabazi-asmoa baino ez duen despota batena (halere, Bernal Diaz del Castilloren gisako kritikariek Cortési egindako laudorio handiegiak dokumentatu zituzten lan honetan)<ref name=":0" />.{{Esaera2|Mexikoko konkista eta Espainia Berrikoak federa bihurtzea, hain zuzen ere, munduko istorioen artean jar daiteke eta jarri behar da, ongi egina izan zelako eta oso handia izan zelako. Ona zelako idazten dut besteez aparte, guztien erakusgarri. Handia izan zen ez denboran egitateetan baizik, Izan ere, erresuma handi asko konkistatu ziren bertako kalte eta odol gutxirekin, eta milioi asko pertsona bataiatu ziren, bizi direnak, Jainkoari esker, kristautasunez.}}
[[Christian Duverger]] frantziar antropologo eta historialariaren arabera:
{{Esaera2|Cortesek indarkeriaren eta indarraren eskema klasikoarekin hausten du, eta garaituak maitatu zituen konkistatzailea da, eta errege edo enperadore baino gehiago, tlatoani (hitz egiten duena, gobernari) izatearekin amets egiten zuen<ref>{{Erreferentzia|argitaletxea=Efe|izenburua=Expertos sobre Hernán Cortés: su éxito fue conocer el mundo prehispánico|url=https://www.lavanguardia.com/vida/20190404/461460861930/expertos-sobre-hernan-cortes-su-exito-fue-conocer-el-mundo-prehispanico.html|data=4 de abril de 2019}}</ref>.}}
[[Esteban Mira Caballos]] historialari espainiarraren arabera, Cortés izan zen:
{{Esaera2|bere garaiko pertsona bat; beraz, bere egintzak bizi izan zen testuinguruan bakarrik uler daitezke. Ia konkistatzaile guztiek bezala, hilketa ankerrak (berak edo bere gizonek eginak) erraz uztartu zituen bere fede kristau sakonarekin. Alde batetik, inperio oso baten suntsitzaile eta usurpatzailea izan zen, eta, bestetik, mundu berri baten sortzailea<ref>{{Erreferentzia|url=https://www.elindependiente.com/tendencias/historia/2019/03/31/la-verdadera-historia-de-hernan-cortes/|izenburua=La verdadera historia de Hernán Cortés|argitaletxea=El Independiente|data=31 de marzo de 2019}}</ref>.}}
Cortési zorizko jokoak gustatzen zitzaizkion: kartak zein dadoak. Baina edariari dagokionez, oso motela zen, eta ardoa ere urarekin edaten zuen{{sfn|Juan Miralles Ostos|2004|p=67}}.
==Mundu Berria==
[[Esteban Mira|Esteban Mirak]] uste du 1504an joan zela, geroago Espainiara itzultzeko eta 1506an Amerikara itzuli zela{{sfn|Francisco Martínez Hoyos|2014}}.
[[1511]]n, [[Kuba]]ra joan zen [[Diego Velázquez de Cuéllar|Diego Velázquezen]] espedizioan.
[[1518]]an, [[Mexiko]] esploratzera zihoan espedizio baten buru izendatu zuen Diego Velázquezek, baina atzera egin zuen, eta baliorik gabe utzi zuen erabaki hura. Cortések ez zion jaramonik egin, eta, azaroaren 18an, [[Santiago de Cuba]]tik abiatu zen [[Yucatán penintsula]]rantz. [[Grijalva (ibaia)|Grijalva]] ibaiaren ahoan, [[Tabasco (Mexiko)|Tabascoko]] [[maia zibilizazioa|maien]] aurkako guduan (Centlako gudua) nagusitu ondoren, Mexikoko konkistan garrantzi handia izan zuen [[Malintxe]] emakume esklaboa oparitu zioten. Malintxe Cortésen maitale, aholkulari eta interpretea izan zen konkista kanpaina osoan<ref name="argia1">{{erreferentzia|izena= Nagore |abizena= Irazustabarrena |url= http://www.argia.eus/argia-astekaria/2373/malinche-zauri-ala-aringarri |izenburua= Malinche, zauri ala aringarri? | argitaletxea= argia.eus, 2013-06-16, Creative Commons Aitortu-PartekatuBerdin 3.0 Unported lizentzia |sartze-data=2017-11-9}}</ref>. [[1519]]ko apirilean, Villa Rica de la Vera Cruz fundatu zuen, gaur egungo [[Veracruz (hiria)|Veracruztik]] 70 kilometro iparraldera.
Diego Velazquezek [[Yucatán penintsula|Yucatángo esplorazioa]] amaitu orduko Kubara itzultzeko agindu bazion ere, Cortések [[Azteka Inperioa]]ren aberastasunen berri izan zuen, eta [[Tenochtitlán]] [[Inperio Aztekako konkista|konkistatzea erabaki zuen]]. Bere gizonen itzultzeko tentazioa ekiditeko, gutxi zirela eta arriskuan zebiltzala begien bistakoa baitzen, Cortések ontziak hondoratu zituen. Azteken etsai zirela oharturik, itun militarrak egin zituen [[Totonaka|totonakekin]] eta [[Tlaxkalteka|tlaxkaltekekin]]. 1519ko urrian, Cholula (gaur egun [[Puebla]] estatuan) suntsitu zuen, eta, azaroaren 8an, 300 espainiar eta 3.000 tlaxkaltekekin, oztopo handirik gabe sartu zen Tenochtitlan hirian. [[Moctezuma Xocoyotzin|Moctezuma II.a]] enperadore aztekak [[Karlos Habsburgokoa|Karlos I.a Espainiakoaren]] mendeko izatea onartu behar izan zuen. Espainiarren eta azteken arteko istiluak aitzakitzat hartuz, atxilo hartu zuen Cortések Moctezuma.
Hilabete batzuk geroago, Kubako gobernadore [[Diego Velázquez de Cuéllar|Diego Velázquezek]] Cortésen aurkako espedizio bat igorri zuen Mexikora, [[Pánfilo de Narváez]] buru zela. [[1520]]ko apirilean iritsi zen [[Veracruz (hiria)|Veracruzko]] portura hamaika ontzi, seiehun gizon inguru, hamasei zaldi eta hamalau artilleria piezekin. Cortés espedizio horri aurre egitera joan zen, eta Tenochtitlanen 100 lagun inguru gelditu ziren [[Pedro de Alvarado]]ren agintepean. Espainiarrek armarik gabe zihoazen 600 buruzagi erlijioso azteka erahil zituztenean, gerra piztu zen Tenochtitlanen. Artean, Cortések Narváez garaitu zuen, eta, azteken hiriburuan zituen konpainien berri txarrak jasotakoan, bertara jo zuen. 1520ko ekainaren 24ean sartu zen berriro hirira 1.250 espainolekin eta 8.000 tlaxkalteken laguntzarekin. Zazpi egunez borrokatu ondoren, Cortések amore eman behar izan zuen; beraz, ekainaren 30ean (Gau Triste deitutakoa), espainiarrek ihes egin zuten Tenochtitlandik<ref name="argia2">{{erreferentzia|izena= Elixabete |abizena= Azurmendi |url= http://zientzia.eus/artikuluak/baztanga-amerikako-konkistatzaile/ |izenburua= Baztanga, Amerikako konkistatzaile | argitaletxea= argia.eus, 1993-04-01, Creative Commons Aitortu-PartekatuBerdin 3.0 Unported lizentzia |sartze-data=2017-11-9}}</ref>.
[[Tlaxcala (Mexiko)|Tlaxcalan]], babespean gorderik, Cortések tropak berrantolatu zituen, eta, tlaxkaltekekin bat eginik, [[Cuitlahuac]] buruzagiaren mende zegoen Tenochtitlan hiriaren konkista prestatu zuen. [[1521]]eko abuztuaren 13an, espainiarrek Cuitlahuac-en ondorengo [[Cuauhtemoc]] hartu zuten preso, eta Tenochtitlan hiria erabat suntsiturik geratu zen. Hurrengo urteetan, azteken lurraldeko gainerako eremuak hartu zituzten mendean. Mexikoko ordokitik abiatuta, iparralderantz, [[Zacatecas]]era heldu ziren; bertan, oso [[zilar]]-meatze aberatsak aurkitu zituzten, hainbat mendez [[Espainiar Inperioa]] hornitu zutenak. Hegoalderantz, berriz, [[Yucatán]] eta [[Guatemala]]ra iritsi ziren.
[[Karlos Habsburgokoa]] enperadoreak [[Espainia Berri]]ko gobernari eta kapitain nagusi izendatu zuen Cortés [[1522]]an. [[1524]]. urtean, Cortések Cuauhtemoc, azteken azken buruzagia, hiltzeko agindua eman zuen. Gupidarik gabe jardun zuen Cortés konkistatzaileak, baina espainiarren artean ere ez zuen harrera onik izan; haren etsaiek, azpijokoz, kargugabetzea lortu zuten, eta, [[1528]]. urtean, Espainiara itzuli behar izan zuen. [[1529]]an, enperadoreak Oaxaca haraneko markes izendatu zuen, baina ez zion gobernadore kargua itzuli. [[1530]]ean berriro itzuli bazen ere, ez zuen Mexikon inolako aginte politikorik ez militarrik izan, bertako gizon aberatsena bazen ere. [[Ozeano Bare]]ko kostaldea eta [[Kaliforniako penintsula]] esploratu zituen, [[1540]]an behin-betiko Espainiartu baino lehen. [[1541]]ean, [[Aljer|Aljerko]] setioan hartu zuen parte. Azken sei urteak [[Sevilla]]n pasatu zituen. [[1547]]ko [[abenduaren 2]]an hil zen, 62 urte zituela.
==Heriotza eta bere gorpuzkinen lekualdatzeak==
[[Fitxategi:Castillo de Hernán Cortés.JPG|thumb|Hernán Cortés hil zen jauregia, gotorleku bat balitz bezala eraiki zena. [[Castilleja de la Cuesta]] udalerrian dago, [[Sevillako probintzia|Sevilla]]. Etxea, 1855ean, Antonio Orleans Montpensierko dukearen eskutara pasa zen, zeinak barruan eraberritze batzuk egin zituen. 1889an, irlandar mojek okupatu zuten, eta eskola bat sortu zuten bertan<ref>{{Erreferentzia|egilea=Ayuntamiento de Castilleja de la Cuesta|izenburua=La Casa Palacio de Hernán Cortés (Actual colegio de Las Irlandesas)|url=http://www.castillejadelacuesta.es/opencms/opencms/webcastilleja/castilleja/EdifyMonum/aCivil/henancortes.html|fechaacceso=1 de junio de 2014|urlarchivo=https://web.archive.org/web/20140330193122/http://www.castillejadelacuesta.es/opencms/opencms/webcastilleja/castilleja/EdifyMonum/aCivil/henancortes.html|fechaarchivo=30 de marzo de 2014}}</ref>.]]
1540an, Cortés Espainiara itzuli zen, non zazpi urte geroago hil zen, 1547. urteko abenduaren 2an, ostirala, bere jabetza amerikarretara itzultzeko asmoa zuelarik. Heriotza [[Castilleja de la Cuesta|Castilleja de la Cuestako]] jauregi-etxe batean gertatu zen, Alonso Rodríguez jaun zinpekoaren jabetzakoa eta Hernán Cortésen laguna, non konkistatzailea hil arte bizi izan zen. Handik gertu dagoen San Isidoro del Campo monasterioan jaso zuen ehorzlekua, Medina Sidoniako dukearen familiaren kriptan, aldare nagusiko harmailen azpian. Hilobian, bere seme Martin Cortések, Del Valleko II. markesak, epitafio bat ezarri zion. Honela zioen:
{{Esaera2|Aita zure zori desegokia
Behe mundu honek zuena
Balioa gure adinak aberasten zuena,
Hartu orain atsedena, betiko|Martín Cortés}}
Hernán Cortésen gorpuzkiak bederatzi aldiz hobiratu zituzten<ref>{{Erreferentzia|url=https://www.medellinhistoria.com/blog_1/los_nueve_enterramientos_de_hernan_cortes_295|izenburua=LOS NUEVE ENTERRAMIENTOS DE HERNÁN CORTÉS|fechaacceso=2024-09-07|sitioweb=www.medellinhistoria.com|hizkuntza=es}}</ref>. Hori, neurri batean, bere testamentuan atseden hartu nahi zuen lekuaren kokapena behin baino gehiagotan aldatu zuelako gertatu zen. [[Espainia Berriko Erregeorderria|Espainia Berrian]] bizi zenean, Lehen, Jesus Nazarenoren Ospitalearen ondoko elizan ehortz zezatela eskatu zuen, [[Mexiko Hiria|Mexiko Hirian]], konkistatzaileak sortutako ospitalea. Ondoren, eraikitzea agindu zuen monasterio batean ehortzia izan nahi zuela adierazi zuen, [[Coyoacán|Coyoacanen]], Mexikoko hiriburuaren inguruko herri bat, bana monasterioa ez zen inoiz eraiki, Espainiara joan behar izan baitzuen bizileku-epaiketa bati aurre egiteko. 1547ko urrian, hil baino aste gutxi batzuk lehenago, bere testamentua aldatu egin zuen beste behin, hiltzen zen lekuko parrokian hilobiratua izan nahi zuela adierazteko<ref>Testamento otorgado por Hernán Cortés el 12 de octubre de 1547, en la [http://www.archive.org/details/coleccindedocu04madruoft Colección de documentos inéditos para la historia de España, vol. IV], pp. 239-77.</ref>. Sevillan ehortzi zuten, San Isidoro del Campo monasterioan, 1547ko abenduaren 4an.
1550ean, hil eta hiru urtera, gorpuzkiak lekuz aldatu zituzten, San Isidoro del Campo elizan bertan, eta Santa Katalinari eskainitako aldarearen alde batean hobiratua.
1566an, eta, familiaren erabakiz, haren gorpuzkiak Espainia Berrira eraman, eta [[Texcoco (udalerria)|Texcocoko]] San Frantzisko elizan (Texcoco hirian, Mexiko hiritik gertu) lurperatu zituzten, amarekin eta alabetako batekin batera. 1629ra arte egon ziren han.
1629an, Pedro Cortés (Del Valleko IV. markesa eta Hernán Cortésen azken ondorengoa) hil zenean, Espainiako probintziako agintari zibil eta elizgizonek elizan bertan lurperatzea erabaki zuten; beraz, Cortésen gorpuzkiak aldare nagusiaren ondoan hobiratu zituzten (sagrarioaren atzeko nitxo batean) San Frantzisko komentuko elizan (Mexiko), Guardiolaren plazaren parean, Mexikoko hiriburuan. Han honako idazpen hau utzi zuten grabaturik: «Ferdinandi Cortés ossa servatur hic famosa».
1716an, San Frantzisko elizaren birmoldaketa baten ondorioz, frantziskotarrek gorpuzkiak lurpetik atera, eta erretaula nagusiaren atzealdera eraman behar izan zituzten, 78 urtez egongo ziren bertan.
1794an, erregeordetzako agintariek Cortésen gorpuzkiak hobitik atera zituzten berriro, Mexikoko konkistatzailearen nahiak betetzeko, konkistatzaileak behin Jesus Nazarenoren ospitalearen ondoko elizan ehortzia izatea eskatu baitzuen; beraz, Cortésen hezurdura atera zuten San Frantzisko elizatik, bere nitxoan zilarrezko heldulekuak zituen egurrezko eta kristalezko kutxa batean zegoena, eta kutxaren buruan Oaxacako markesaren armarria margotu zuten. Gorpuzkiak arrandiaz eraman zituzten haren azken bizilekua izango zela uste zenera, zilarrezko bigungarriak jarri ziren hilobiaren gainean, eta tenpluaren barruan idulki bat eraiki zen, eta, idulkiaren gainean, konkistatzailearen busto bat. Leku horretan, haren gorpuzkiak 23 urtez egongo ziren.
1823an, [[Mexikoko Independentzia Gerra|Mexikoren independentziatik]] bi urtera, independentzia gerran hildako matxinoak omentzeko monumentuari hasiera eman zitzaion, Haien gorpuzkiak [[Mexiko Hiria|Mexiko Hirira]] eraman zituzten, eta katedralean ezarri zituzten. Mugimendu nazionalista handi bat sortu zen Mexikoko hiriburuko biztanleen artean, eta Cortésen gorpuzkiak hartzeko jendeak tenplua erasoko ote zuen beldur zeuden; horregatik, [[Lucas Alaman]] ministro mexikarrak eta ospitaleko kapilau nagusiak, irailaren 15eko gauean, mausoleoa desegin zuten; bustoa eta gainerako apaingarriak, berriz, [[Italia|Italiara]] bidali zituzten aztoratzaileei sinetsarazteko Cortésen gorpuzkiak herrialdetik atera zirela. Izan ere, Jesus Nazarenoren ospitaleko tenpluko oholtzaren azpian ezkutatu zuten hezurdura zeraman kutxa. hamahiru urtez egon ziren gorpuzkiak han ezkutatuta.
1836an, grinak baretu zirenean, gorpuzkiak atera eta tenpluko horman (mausoleoa egon zen tokiaren alde batean) eraiki zen horma-hobi batean utzi ziren. Leku horretan 110 urtez egon ziren, gorpuzkiak aurkitu zituzten arte. Lucas Alaman ministroak noizbait Espainiako enbaxadari jakinarazi zion Cortésen gorpuzkiak non utzi zituzten.
[[Fitxategi:Tumba de Cortés.JPG|thumb|Hernán Cortés-en hilobia Jesús Nazareno Ospitaleko Tenpluan (Mexiko Hiria)]]
1946an, «[[El Colegio de México]]» historialari batzuek notario-akta eskuratu zuten, non Cortésen azken etxea zehazten zuen, eta gorpuzkiak bilatzea erabaki zuten. Urte bereko azaroaren 25ean, astelehena, historialariek kutxa gordetzen zuen nitxoa aurkitu zuten<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Dalevuelta|izena1=Jacobo|izenburua=Fueron descubiertos los restos de Cortés|argitaletxea=El Universal|data=26 de noviembre de 1946}}</ref>. Hezurrak benetakotzat jotzeko ikerketa batzuk egin ondoren, kutxa zaharberritu, eta Hernán Cortésen gorpuzkiak leku berean gordetzea gomendatu zuten. 1946ko azaroaren 28an, Mexikoko presidenteak, [[Manuel Ávila Camacho|Manuel Avila Camachok]], Hernán Cortésen gorpuzkiak zaintzeko agindua eman zion Antropologia eta Historia Institutu Nazionalari.
1947ko uztailaren 9an, gorpuzkiak aurkitu zituzten leku berean hobiratu zituzten, eta brontzezko plaka bat jarri zuten elizako horman, Cortésen armarria eta inskripzio honekin:
{{Esaera2|''HERNÁN CORTÉS''<br />''1485-1547''}}
Gaur egun {{Noiz}}, haren gorpuzkiak, lurperatzeko, gaztetan aukeratu zuen lekuan daude: Jesus Nazarenoren Ospitaleko eliza, 2015ean utzita eta zaharberritu beharrean zegoen eraikina<ref>[http://elpais.com/elpais/2015/06/02/opinion/1433248831_400598.html «La tumba secreta de Hernán Cortés.»] ''El País'', 3 de junio de 2015.</ref>.
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2017/11/9}}
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Bibliografia ==
* [[László Passuth|Lázsló Passuth]]. (1939). ''El dios de la lluvia llora sobre México. Austral.'' ISBN: 978-8494165979
* María del Carmen Martínez Martínez. ''En el nombre del hijo: cartas de Martín Cortés y Catalina Pizarro.'' 2006. UNAM. ISBN: 970-32-3214-0
* {{Erreferentzia|egilea=David A. Boruchoff|izenburua=Hernán Cortés|aldizkaria=International encyclopedia of the social sciences|edizioa=2.|liburukia=2|data=2008|orrialdeak=146-149|isbn=9780028659657}}
* {{Erreferentzia|egilea=Fernando Benítez|izenburua=La Ruta de Hernán|data=1950|argitaletxea=Fondo de Cultura Económica}}
* {{Erreferentzia|egilea=[[Esteban Mira Caballos]]|izenburua=Hernán Cortés: el fin de una leyenda|data=2010|argitaletxea=Palacio de los Barrantes Cervantes|isbn=978-84-613-8066-4}}
* {{Erreferentzia|egilea=[[Esteban Mira Caballos]]|izenburua=Hernán Cortés: Mitos y leyendas del conquistador de Nueva España|data=2017|argitaletxea=Fundación Obra Pía de los Pizarro|isbn=978-84-617-9966-4}}
* {{Erreferentzia|egilea=Juan Miralles Ostos|izenburua=Hernán Cortés. Inventor de México|url=https://archive.org/details/hernancortesinve0000juan|urtea=2001|edizioa=2.|argitaletxea=Tusquets|isbn=970-699-023-2}}
* {{Erreferentzia|egilea=Juan Miralles Ostos|izenburua=Hernán Cortés. Inventor de México|argitaletxea=ABC|urtea=2004}}
* {{Erreferentzia|egilea=Salvador de Madariaga|izenburua=Hernán Cortés|argitaletxea=Espasa|urtea=2000|isbn=9788467029161}}
* {{Erreferentzia|egilea=José María Iraburu|enlaceautor= José María Iraburu|izenburua=Hechos de los apóstoles de América|URL=http://www.gratisdate.org/archivos/pdf/34.pdf|año-original=1992|urtea=2003|edizioa=3.|argitaletxea=Fundación Gratis Date|isbn=9788487903366}}
* {{Erreferentzia|egilea=José Luis Martínez|izenburua=Hernán Cortés|url=https://archive.org/details/hernancortes0000mart|argitaletxea=Fondo de Cultura Económica y [[Universidad Nacional Autónoma de México|UNAM]]|data=1990|isbn=968163330X}}
* {{Erreferentzia|egilea=Christian Duverger|izenburua=Cortés|argitaletxea=Fayard|urtea=2001|isbn=2213609020}}
* {{Erreferentzia|egilea=Bartolomé Bennassar|izenburua=Hernán Cortés: el conquistador de lo imposible|urtea=2002|isbn=8484602052}}
* {{Erreferentzia|egilea=Juan Antonio Cebrián|izenburua=Pasajes de la Historia II: Tiempo de Héroes|url=https://archive.org/details/pasajesdelahisto0000cebr|atala=7. Hernán Cortés. Símbolo de una conquista|data=2003|isbn=9788495645173|orrialdeak=[https://archive.org/details/pasajesdelahisto0000cebr/page/181 181]-211}}
* {{Erreferentzia|egilea=Salvador Gutiérrez Contreras|izenburua=Compostela de Indias. Su origen y fundación|urtea=1949}}
* {{Erreferentzia|egilea=Demetrio Ramos|izenburua=Hernán Cortés. Mentalidad y propósitos|argitaletxea=Rialp|urtea=1992|isbn=84-321-2787-6}}
* {{Erreferentzia|egilea=José Luis Olaizola|izenburua=Hernán Cortés. Crónica de un imposible|argitaletxea=Planeta|urtea=1990|isbn=84-320-4527-6}}
* {{Erreferentzia|egilea=Amelio Alonso de Cadenas López y Vicente de Cadenas y Vicent|izenburua=Blasonario de la consanguinidad ibérica. 1996-1997|URL=http://books.google.com/books?id=N2xmK2XkeggC&pg=PA142&dq=cortes+de+monroy+cruces+jerusalem&hl=en&ei=KJVvTP_hIaOX4ga3h8SdCw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CDAQ6AEwAQ#v=onepage&q&f=false|argitaletxea=Instituto Salazar y Castro|urtea=1997|isbn=84-87204-98-8}}
* {{Erreferentzia|egilea=Alonso López de Haro|izenburua=Nobiliario genealógico de los reyes y títulos de España|URL=http://books.google.es/books?id=AKr0u4RvQr0C&pg=PA194&dq=monroy+varillas&hl=es&ei=a_WATL6qNpCQjAfN3bhq&sa=X&oi=book_result&ct=book-thumbnail&resnum=6&ved=0CEUQ6wEwBQ#v=onepage&q=monroy%20varillas&f=false|urtea=1622}}
* {{Erreferentzia|egilea=Prudencio de Sandoval|izenburua=Historia de la vida y hechos del emperador Carlos V|URL=http://www.cervantesvirtual.com/servlet/SirveObras/90904584878552620270479/p0000010.htm#190|liburukia=IV|urtea=1955-1956|año-original=1634|editor=Carlos Seco Serrano|argitaletxea=Atlas (digitalizado por Cervantes Virtual)}}
* {{Erreferentzia|egilea=Bernal Díaz del Castillo|izenburua=Biblioteca de Autores Españoles. Historiadores primitivos de Indias. Conquista de Nueva España|url=https://books.google.es/books?id=D4MKAwAAQBAJ&pg=PA16&lpg=PA16&dq=A+la+gala+de+mi+amo+Diego,+Diego,+%C2%BFqu%C3%A9+capit%C3%A1n+has+elegido?+Que+es+de+Medell%C3%ADn+de+Extremadura,+capit%C3%A1n+de+gran.+M%C3%A1s+temo,+Diego,+no+se+te+alce+con+la+armada,+que+le+juzgo+por+muy+gran+var%C3%B3n+en+sus+cosas&source=bl&ots=S1j47hizpu&sig=ACfU3U3oMgTM7m1Iek3LbqosYTcPqDrXRA&hl=es&sa=X&ved=2ahUKEwil1sjnwNbpAhVUTsAKHcpKBS0Q6AEwAHoECAoQAQ#v=onepage&q=A%20la%20gala%20de%20mi%20amo%20Diego%2C%20Diego%2C%20%C2%BFqu%C3%A9%20capit%C3%A1n%20has%20elegido%3F%20Que%20es%20de%20Medell%C3%ADn%20de%20Extremadura%2C%20capit%C3%A1n%20de%20gran.%20M%C3%A1s%20temo%2C%20Diego%2C%20no%20se%20te%20alce%20con%20la%20armada%2C%20que%20le%20juzgo%20por%20muy%20gran%20var%C3%B3n%20en%20sus%20cosas&f=false|liburukia=2|lekua=Madrid|urtea=1853}}
* {{Erreferentzia|egilea=F. Gutiérrez Contreras|izenburua=Hernán Cortés|lekua=Estella|argitaletxea=Salvat|urtea=1987}}
* {{Erreferentzia|egilea=Francisco Martínez Hoyos|izenburua=Breve historia de Hernán Cortés|lekua=Madrid|argitaletxea=Nowtilus|urtea=2014}}
* {{Erreferentzia|egilea=B. Bennassar, J. Jacquart, N. Blayau, M. Denis, F. Lebrun, M. Denis y N. Blayau|izenburua=Historia moderna|url=https://books.google.es/books?id=Bclk7EjjwP0C&pg=PA151&lpg=PA151&dq=32+caballos,+10+ca%C3%B1ones+de+bronce+y+cuatro+falconetes.&source=bl&ots=jrmWp47Lar&sig=ACfU3U0M3i2-NgddGHGtrKWxVn0j10owGw&hl=es&sa=X&ved=2ahUKEwiPzrW87dbpAhUtCWMBHSQXBU4Q6AEwBXoECAUQAQ#v=onepage&q=32%20caballos%2C%2010%20ca%C3%B1ones%20de%20bronce%20y%20cuatro%20falconetes.&f=false|argitaletxea=Akal|edizioa=5.|urtea=2005|lekua=Madrid}}
* {{Erreferentzia|egilea=Joaquín Antonio Peñalosa|izenburua=La práctica religiosa en México, siglo XVI|argitaletxea=Jus|urtea=1969}}
* {{Erreferentzia|egilea=Stefan Rinke|izenburua=Conquistadores y aztecas: Cortés y la conquista de México|url=https://books.google.es/books?id=b0snEAAAQBAJ&pg=PT85&lpg=PT85&dq=domingo+de+ramos+1519+17+de+abril+cort%C3%A9s&source=bl&ots=l1sNUoAQOb&sig=ACfU3U2zW4CwU8EoLlDOfGp3T3Oxjvs21w&hl=es&sa=X&ved=2ahUKEwjzyfKnu8b4AhV2gM4BHZv6Cp8Q6AF6BAg9EAM#v=onepage&q=domingo%20de%20ramos%201519%2017%20de%20abril%20cort%C3%A9s&f=false|argitaletxea=Edaf|urtea=2019|isbn=978-84-414-4076-0}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1485eko|1547ko|Cortés, Hernan}}
[[Kategoria:Badajoz probintziako jendea]]
[[Kategoria:Espainiako konkistatzaileak]]
[[Kategoria:Espainiako noblezia]]
[[Kategoria:Disenteriak hildakoak]]
izv3y97a3rfpz5c5nsb0rtv9g7im4j0
Kofi Annan
0
5849
10006088
9934327
2024-12-20T17:20:09Z
Marklar2007
1545
/* Bizitza */
10006088
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Kofi Atta Annan''' ([[Kumasi]], [[Urre Kosta]], [[1938]]ko [[apirilaren 8]]a – [[Berna]], [[Suitza]], [[2018]]ko [[abuztuaren 18]]a) [[ghana]]tar diplomazialaria izan zen, [[Nazio Batuen Erakundea|Nazio Batuen Erakundeko]] idazkari nagusia [[1997]]tik [[2006]]ra bitartean. [[2001]]. urtean [[Bakearen Nobel Saria]] jaso zuen. [[2011]]ko [[urriaren 17]]an, [[Gatazkaren konponbidea sustatzeko nazioarteko konferentzia|Aieteko bake konferentzian]] parte hartu zuen, [[Donostia]]n.
== Bizitza ==
Kofi Annan [[Kumasi]]n jaio zen [[1938]]ko apirilaren 8an. Osteguna zenez, [[Ghanatar izen|tradizioa jarraituz]] Kofi izena hartu zuen. Ekonomia-ikasketak egin zituen [[Ghana]]n, [[Suitza]]n eta [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuetan]]. [[1962]]an, [[Munduko Osasun Erakundea|Munduko Osasun Erakundeko]] [[aurrekontu]]en bulegoan hasi zen lanean eta, harrezkero, Nazio Batuen Erakundearen funtzionario izan zen.
[[1974]]-[[1976]] bitartean, Ghanako Turismo ministerioarentzat lan egin zuen. NBEren barruan organismo batzuetan eta besteetan lan egin ondoren, [[1987]]an idazkari nagusiaren finantza-gaietarako aholkulari eta laguntzaile izatera iritsi zen, bai [[Javier Pérez de Cuéllar]]rekin, bai [[Butros-Gali]]rekin. [[1995]]-[[1996]] bitartean, idazkariorde nagusia zelarik, Butros-Galiren ordez aritu zen [[Jugoslavia]] ohian bake-lanetan. [[1996]]an, Batzar Nagusiak NBEko idazkari nagusi aukeratu zuen, Estatu Batuek Butros-Gali berriro hautatzeko ezetza eman baitzuten; bera da orain arte postu horretara iritsi den karrerako funtzionario bakarra.
Bitartekari lanetan aritu zen hainbat prozesu politikotan: [[1998]]an [[Saddam Hussein]] presidentearekin elkarrizketatu zen [[Bagdad]]en, estatubatuarrek [[Irak]]i egin nahi zioten erasoa eragozteko asmoz, irakiarrek ez baitzuten baimenik eman nahi ustez zituzten armategi kimikoa eta biologikoa ikuskatzeko. Negoziazio horietan izan zuen arrakastarekin asko hazi NBEren ospea nazioartean, aurretik porrot ugari izan baitzituen gatazka horretan. Bitartekari izan zen [[Nigeria]]n ere, gobernu zibilaren aldeko trantsizioari bultzada emanez, eta baita NBEko Segurtasun Batzordearen eta [[Libia]]ren arteko harremanak suspertzen ere [[1999]]an.<ref>{{Erreferentzia|izena=EiTB Radio Televisión Pública|abizena=Vasca|izenburua=Biografia: Kofi Annan, NBEko idazkari izatetik Bakearen Nobel sarira|hizkuntza=eu-ES|url=https://www.eitb.eus/eu/albisteak/mundua/osoa/756988/biografia-kofi-annan-nbeko-idazkari-izatetik-bakearen-nobel-sarira/|aldizkaria=www.eitb.eus|sartze-data=2018-08-18}}</ref> [[2001]]ean, [[Bakearen Nobel Saria|Bakearen Nobel saria]] jaso zuen, mundu ondo antolatu eta baketsuago baten alde egindako lanagatik.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=EiTB Radio Televisión Pública|abizena=Vasca|izenburua=Kofi Annan, NBEn idazkari nagusi ohi eta Bakearen Nobel sariduna, hil da|hizkuntza=eu-ES|url=https://www.eitb.eus/eu/albisteak/mundua/osoa/5797564/kofi-annan-nben-idazkari-nagusi-ohi-eta-bakearen-nobel-sariduna-hil-da/|aldizkaria=www.eitb.eus|sartze-data=2018-08-18}}</ref>
Haren agintaldian lehentasuneko gai bat [[Hartutako Immuno Eskasiaren Sindromea|HIESaren]] aurkako borroka izan zen. Pasarte polemikoak ere izan zituen: [[2004]]an, Irakeko egunkari batek salatu zuen hainbat agintarik NBEk sustaturiko ''Petrolioa Elikagaien Truke'' programa irabaziak eskuratzeko erabili zutela eta ustelkeria sare horretan Annanen semea zegoela.<ref name=":1">{{Erreferentzia|abizena=Berria.eus|izenburua=Kofi Annan hil da, Bakearen Nobel saridun eta NBEko idazkari nagusi izandakoa|hizkuntza=eu-ES|url=https://www.berria.eus/albisteak/155736/kofi_annan_hil_da_bakearen_nobel_saridun_eta_nbeko_idazkari_nagusi_izandakoa.htm|aldizkaria=Berria|sartze-data=2018-08-18}}</ref> [[2006]]an, idazkari nagusi izateari utzi zion, eta NBErentzat jarraitu zuen lanean [[Siria]]n, ordezkari berezi gisa.<ref>{{Erreferentzia|izena=EiTB Radio Televisión Pública|abizena=Vasca|izenburua=Kofi Annan, Siriarako ordezkari berezi|hizkuntza=eu-ES|url=https://www.eitb.eus/eu/albisteak/mundua/osoa/836562/kofi-annan-siriarako-ordezkari-berezi/|aldizkaria=www.eitb.eus|sartze-data=2018-08-18}}</ref> [[2007]]an, haren izena daraman fundazioa sortu zuen, bakea eta elkarrizketa sustatzea helburu duena.<ref name=":1" />
[[2011]]n, [[Donostia]]n egon zen [[Aieteko Adierazpena]] babesten. Europako beste sei lider politikorekin presiditu zuen mahaia ([[Jonathan Powell]], [[Bertie Ahern]], [[Gro Harlem Brundtland]], [[Pierre Joxe]] eta [[Gerry Adams]]). <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Kofi Annan etorriko da besteak beste Donostiako Konferentziara|hizkuntza=eu|url=https://www.argia.eus/albistea/kofi-annan-etorriko-da-besteak-beste-donostiako-konferentziara|aldizkaria=Argia|sartze-data=2018-08-18}}</ref> Bertan, [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAri]] borroka armatuari bukatzeko eskatu zioten alde bakarreko eta Espainiako eta Frantziako gobernuekin negoziatu gabeko prozesu baten baitan.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Berria.eus|izenburua=ETAri armak uzteko, gobernuei negoziatzeko eta alderdiei hitz egiteko eskatu diete Donostian|hizkuntza=eu-ES|url=https://www.berria.eus/paperekoa//002/001/2011-10-18/Hiru_eskaera_bakerako.htm|aldizkaria=Berria|sartze-data=2018-08-18}}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena=Berria.eus|izenburua=Aieteko Adierazpenaren aldeko sostengu kanpaina hasi du Lokarrik|hizkuntza=eu-ES|url=https://www.berria.eus/albisteak/63824/|aldizkaria=Berria|sartze-data=2018-08-18}}</ref> Handik hiru egunera, ETAk borroka armatuari amaiera ematea erabaki zuen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Aieteko Konferentziaren urteurrena: ETAren urratsak ez du erantzunik jaso|hizkuntza=eu|url=https://www.argia.eus/albistea/aieteko-konferentziaren-urteurrena-etaren-urratsak-ez-du-erantzunik-jaso|aldizkaria=Argia|sartze-data=2018-08-18}}</ref>
[[2012]]an dimisioa eman zuen, Sirian bere betebeharra lortu ez zuelako, eta NBEan zuen postua utzi zuen.<ref>{{Erreferentzia|izena=EiTB Radio Televisión Pública|abizena=Vasca|izenburua=Kofi Annanek utzi egingo dio Siriako bitartekari izateari|hizkuntza=eu-ES|url=https://www.eitb.eus/eu/albisteak/mundua/osoa/934000/kofi-annanek-utzi-egingo-dio-siriako-bitartekari-izateari/|aldizkaria=www.eitb.eus|sartze-data=2018-08-18}}</ref> Beti ere, hil arte segitu zuen lanean. [[2018]]ko uztailean, esate baterako, [[Zimbabwe]]n egon zen hauteskunde-prozesua ikuskatzen.<ref name=":0" /> [[Nelson Mandela]]ren jaiotzaren urteurrenaren ekitaldietara [[Hegoafrika]]ra joan zenean gaixoturik, horren ondorioz hil zen Bernan.<ref name=":1" />
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2011/12/27}}
{{erreferentzia_zerrenda|2}}
== Irakurri gehiago ==
* Bauer, Friederike (2005). Kofi Annan: Ein Leben (in German). S. Fischer. <nowiki>ISBN 978-3-10-009647-0</nowiki>.
* Maurel, Chloé (2019). "ANNAN, Kofi Atta" (PDF). In Bob Reinalda; Kent J. Kille; and Jaci Eisenberg (eds.). IO BIO, Biographical Dictionary of Secretaries-General of International Organizations. Retrieved 2 May 2022.
* Frederic Eckhard (préf. Bernard Kouchner, trad. Annick Stevenson), ''Kofi Annan'', Éditions du Tricorne, 2009 <small>(<nowiki>ISBN 978-2-8293-0293-0</nowiki>)</small>
== Ikus, gainera ==
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 2|
* [[Gatazkaren konponbidea sustatzeko nazioarteko konferentzia]]
* [[Brian Currin]]
* [[Harremanetarako Nazioarteko Taldea]]
* [[Demokrazia Euskal Herriarentzat]]
* [[Oroimenari eta Bizikidetzari buruzko biltzarra]]
* [[Euskal Herriko Bakearen Aldeko Koordinakundea]]
* [[Lokarri (gizarte mugimendua)]]
* [[Bakearen artisauak]]
}}
== Kanpo estekak ==
* Berasain Tristan, Kristina [https://www.berria.eus/paperekoa/1989/012/001/2018-08-19/inspirazioaren-arrastoan.htm ''Inspirazioaren arrastoan''], ''Berria'', 2018ko abuztuak 19, berria.eus
* {{en}} [https://www.kofiannanfoundation.org/ ''Kofi Annan Foundation''], kofiannanfoundation.org
{{bizialdia|1938ko|2018ko|Annan, Kofi}}
{{Nazio Batuen Erakundeko idazkari nagusiak}}
{{Bakearen Nobel Saridunak}}
{{Olof Palme Saria}}
[[Kategoria:Ghanako politikariak]]
[[Kategoria:Diplomazialariak]]
[[Kategoria:Bakearen Nobel Saridunak]]
[[Kategoria:Nazio Batuen Erakundeko idazkari nagusiak]]
[[Kategoria:Gizabanako humanitarioak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko bake prozesua]]
[[Kategoria:Olof Palme Saria]]
[[Kategoria:Ghanako protestanteak]]
[[Kategoria:Ohorezko Legioko ofizial handiak]]
hnld29wj43e2gml5b9mpk93gvjhgba0
Zuntz optiko
0
6426
10005757
9544974
2024-12-20T12:23:52Z
InternetArchiveBot
119347
Add 2 books for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005757
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Fibreoptic.jpg|thumb|Zuntz optikoak]]
'''Zuntz optikoa''' [[Argi|argia]] mutur batetik bestera transmititu dezakeen zuntz malgu bat da, normalean beiraz edo plastikoz eginda dagoena. Telekomunikazioetan distantzia luzeetarako erabiltzen diren zuntzak beti beirazkoak dira: plastikozkoak ordenagailuetan eta distantzia laburreko beste aplikazio batzuetan erabiltzen dira, ordea, horiek atenuazio handiagoa baitute. Argi-iturria gehienetan [[laser]] bat edo [[LED]] bat izaten da. Zuntz optikoak erabilera zabala aurkitu du [[Telekomunikazio ingeniaritza|telekomunikazioen]] munduan, metalezko kableekin alderatuz [[abiadura bitar]] (bit/s) handiagoa eta distantzia handiagoko transmisioa eskaintzen duelako. Zuntz optikoa metalezko kableen ordez erabiltzen da seinaleek [[atenuazio]] txikiagoa jasaten dutelako; gainera, metalezko kableetan ez bezala, [[Interferentzia elektromagnetiko|interferentzia elektromagnetikoak]] ez du eraginik zuntz optikoetan. <ref>{{Erreferentzia|izena=John M.|abizena=Senior|izenburua=Optical fiber communications: principles and practice|url=https://archive.org/details/opticalfibercomm0000seni_u8a2|argitaletxea=Prentice Hall|orrialdeak=[https://archive.org/details/opticalfibercomm0000seni_u8a2/page/n58 7]-9|abizena2=Jamro|izena2=M. Yousif|data=2009|edizioa=3. ed|isbn=978-0-13-032681-2|sartze-data=2023-11-29}}</ref> Zuntz optikoa beste arlo batzuetan ere erabiltzen da, esate baterako, medikuntza arloan.
Orokorrean, zuntz optikoen nukleoa estaldura batez estalita dago, [[errefrakzio-indize]] baxuagoa duena. Argi-izpia nukleotik garraiatzea [[barne islapen osoa]] izeneko fenomenoagatik lortzen da, zuntza [[Uhin gida|uhin-gidari]] [[dielektriko]] baten modura jokatuz<ref>{{Erreferentzia|izena=John M.|abizena=Senior|izenburua=Optical fiber communications: principles and practice|url=https://archive.org/details/opticalfibercomm0000seni_u8a2|argitaletxea=Prentice Hall|orrialdeak=[https://archive.org/details/opticalfibercomm0000seni_u8a2/page/n63 12]-14|abizena2=Jamro|izena2=M. Yousif|data=2009|edizioa=3. ed|isbn=978-0-13-032681-2|sartze-data=2023-12-03}}</ref>. Hedapen-bide edo [[zeharkako modu]] bat baino gehiago ahalbidetzen duen zuntz optikoei [[Modu anitzeko zuntz|''modu anitzeko zuntz'']] deritze, eta modu bakarra ahalbidetzen duten zuntzei [[Modu bakarreko zuntz|''modu bakarreko'']] deritze. Modu anitzeko zuntzen diametroa modu bakarreko zuntzen diametroarekin konparatuz handiagoa izaten da,<ref>{{Erreferentzia|izena=J.|abizena=Fricke|izenburua=The Optical Industry and Systems Directory, herausgegeben von der Optical Publishing Co., Inc. (Lenox Rd, Pittsfield, Ma 01201, USA), 19. Ausgabe 1972/73, in Europa $ 32.00|orrialdeak=129–129|data=1973-01|url=http://dx.doi.org/10.1002/piuz.19730040407|aldizkaria=Physik in unserer Zeit|alea=4|zenbakia=4|issn=0031-9252|doi=10.1002/piuz.19730040407|sartze-data=2023-12-03}}</ref> eta normalean distantzia laburreko komunikazioetan eta [[potentzia]] altua transmititzeko beharra duten loturetan erabili ohi dira. Modu bakarreko zuntz optikoak 1000 m baino gehiagoko loturetan erabiltzen dira.<ref>{{Erreferentzia|izena=Yohji|abizena=Fujii|izenburua=High-isolation polarization-insensitive N-port optical circulator|orrialdeak=1573|data=1997-03-01|url=http://dx.doi.org/10.1364/ao.36.001573|aldizkaria=Applied Optics|alea=7|zenbakia=36|issn=0003-6935|doi=10.1364/ao.36.001573|sartze-data=2023-12-03}}</ref>
== Historia ==
Charles Kao-k, bere doktoretza-tesian ([[1966]]), komunikazio loturetan erabilgarri izateko, zuntz optikoak gehienez izan zezakeen galera 20 dB/km zela jo zuen. [[1970]]ean Corning Glass Works-enko Maurer, Keck, Schultz eta Zimar ikertzaileek lehenengo zuntza egin zuten, [[silizio]]a [[titanio]]arekin dopatuz. Galerak 17 dB/km ziren.
1980. urtean, [[AT&T]] AEBtako komunikazio erakundeak aurkeztutako proiektu batean, Boston-Washington ibilbidearen arteko hiri guztiak elkarrekin konektatzeko 978km-ko zuntz kablea erabili zuen, 80.000 aho kate eskainiz, telefono deiak gauzatzeko.
Zuntz optikoa erabili zuen lehen lotura transozeanikoa TAT-8 izan zen. [[1988]]an ezarri zenetik, ugariak izan dira zuntz bidez egindako modu horretako loturak, baita hirien artekoak ere, eta poliki-poliki haren erabilera operadoreen enbor sareetatik azken erabiltzaileetaraino hedatuz doa.
== Funtzionamenduaren oinarriak ==
[[Fitxategi:Optical fiber.svg|thumb|Zuntz optikoaren nukleoa eta estaldura.]]
Zuntz optikoa uhin-gidari dielektriko bat da, [[Argi ikusgai|argi ikusgaiaren]] frekuentzia-tartean lan egiten duena. Zuntza bi atal bereizgarriz osatuta dago: nukleoa eta estaldura. Argia garraiatu ahal izateko, nukleoaren [[Errefrakzio-indize|errefrakzio-indizea]] estaldurarena baino handiagoa izan behar da, [[Barne islapen oso|barne islapen osoa]] izeneko fenomenoa gerta dadin.
=== Errefrakzio-indizea ===
Errefrakzio-indizea da argiak ingurune bat zeharkatzen duenean honek daukan abiadura neurtzeko modu bat. Argiak [[Huts (fisika)|hutsetik]] bidaiatzen duenean haren abiadura maximoz hedatzen da (300.000 kilometro segundoko). Ingurune baten errefrakzio-indizea argiaren abiadura hutsean argia ingurune horretatik hedatzean daukan abiaduraz zatituz kalkulatzen da. Hutsaren errefrakzio-indizeak definizioz 1eko balioa du. Zenbat eta handiagoa ingurune baten errefrakzio-indizea, orduan eta txikiagoa argiaren abiadura ingurune horretatik hedatzean<ref>{{Erreferentzia|izena=R.|abizena=Paschotta|izenburua=Laser Physics - an encyclopedia article|argitaletxea=RP Photonics AG|data=2006|url=http://dx.doi.org/10.61835/9k6|aldizkaria=RP Photonics Encyclopedia|sartze-data=2023-12-03}}</ref>.
Nukleoa eta estaldura banatzen dituen trantsizioaren arabera, bi motatako zuntzak bereizten dira: indize-jauzi zuntz optikoa eta indize gradualeko zuntz optikoa.
* Indize-jauzi zuntz optikoa: zuntz osoan zehar nukleoaren errefrakzio-indizea konstante mantentzen da simetria-ardatzarekiko.
* Indize gradualeko zuntz optikoa: nukleoaren errefrakzio-indizea txikitzen doa simetria-ardatzetik urruntzen doan arabera.
=== Barne islapen osoa ===
Argiak bi ingurune banatzen dituen muga angelu batekin eraso egiten duenean ([[Angelu kritiko|angelu kritikoa]] baino handiagoa), argia guztiz [[Islapen|islatzen]] da. Fenomeno honi [[Barne islapen oso|barne islapen osoa]] deritzo. Fenomeno hau argia zuntzaren barrualdean mantentzearen oinarria da. Argia zuntzaren nukleotik hedatzen da, nukleoa eta estalkia banatzen dituen mugan talka egiten du eta islatu egiten da. Prozesu hau behin eta berriro gertatzen da hartzaileraino heldu arte.<ref>{{Erreferentzia|izena=D.|abizena=Gloge|izenburua=Weakly Guiding Fibers|orrialdeak=2252|hizkuntza=en|data=1971-10-01|url=https://opg.optica.org/abstract.cfm?URI=ao-10-10-2252|aldizkaria=Applied Optics|alea=10|zenbakia=10|issn=0003-6935|doi=10.1364/AO.10.002252|sartze-data=2023-12-03}}</ref>
[[Fitxategi:Optical fiber reflection angles.svg|thumb|248x248px|Bi argi-izpien irudikapena zuntz optikotik hedatzen. Irudi honetan barne islapen osoa izeneko fenomenoa ikus daiteke ("a" izpia).]]
Nukleoaren eta estalduraren arteko muga jotzen duen argi-izpiaren angelua angelu kritikoa baino handiagoa izan behar denez, soilik angelu-tarte batekin zuntzaren barrualdera sartzen diren argi-izpiak izango dira gai zuntzetik hedatzeko. Angelu-tarte honi zuntzaren [[Onarpen-kono|''onarpen-kono'']] deritzo. Sarrerako angelu maximo bat dago (zuntzaren simetria-ardatzetik neurtuta), argia zuntzetik hedatzeko gai izan dadin. Angelu maximo honen sinuari [[Sarrera-angeluaren sinu|''sarrera-angeluaren sinu'']] (ingelesez ''numerical aperture'', NA) deritzo. Onarpen-konoaren tamaina zuntzaren nukleoaren eta sarrerako ingurunearen errefrakzio-indizeen arteko aldearen funtzio bat da.
=== Zeharkako moduak ===
Zuntz optikotik aldi berean hedatu daitezkeen argi-izpi kopuruari ''zeharkako modu'' deritze. Honen arabera, bi motatako zuntz optikoak bereizten dira: modu bakarreko zuntza eta modu anitzeko zuntza:
==== Modu bakarreko zuntz optikoa ====
Modu bakarreko zuntz optikotik argi-izpi bat soilik heda daiteke aldi berean. Hau nukleoaren diametroa txikituz lortzen da, 8,3 eta 10 μm arteko diametroa lortu arte. Izpiaren hedapena zuntzaren simetria-ardatzarekiko paraleloa da. Modu anitzeko zuntz optikoarekin konparatuz, distantzia handiagoko loturak (gehienez 400 km, potentzia altuko [[laser]] bat erabiliz) eta abiadura altuagoak (10 Gbit/s) lortzea ahalbidetzen ditu.
==== Modu anitzeko zuntz optikoa ====
Modu anitzeko zuntz optikotik argi-izpi bat baino gehiago hedatu daitezke, bakoitzak bide ezberdin bat jarraituz. Hori dela eta, izpi bakoitza une ezberdinean helduko da hartzailera. Modu anitzeko zuntz optiko batek 1000 hedapen-modu baino gehiago izan ditzake. Modu anitzeko zuntzak distantzia laburreko aplikazioetan (2 km baino gutxiago) erabili ohi dira.
== Zuntz optikoko kableen egitura ==
Egituraren arabera, bi motatako kableak bereizten dira:
=== Egitura zabaleko kablea ===
Kable mota honek errefortzuko elementu bat dauka. Kablearen barrualdean hodi ezberdinak kokatzen dira. Hodi bakoitzak bi eta hiru milimetroren arteko diametroa du, eta bakoitzak zuntz multzo bat darama barruan. Hodiak hutsik edo gel hidrofugo batez beteta daude; azken honek hezetasunaren kontra egiten du, zuntz optikoak urarengandik babestuz. Egitura guztia babes-estalki batez bilduta dago. Egitura zabaleko egitura zuntz optikoak kanpoaldetik eragindako indar mekanikoetatik babesten ditu. Errefortzuko elementua hurrengoa izan daiteke:
* Hagaxka malgu bat, metalikoa zein dielektrikoa izan daitekeena.
* Aramidaz ([[poliamida aromatikoa]], ingelesez ''aromatic polyamide)'' edo beiraz egindako harien multzoak, kablearen simetria-ardatzaren inguruan kokatzen direnak.
=== Egitura estuko kablea ===
Egitura zabaleko kablea baino malguagoa da eta kurbatura-erradio txikiagoa du. Zuntz optikoak erdiko elementu baten inguruan kokatzen dira, eta egitura osoa elementu babesle batez biltzen da. Zuntz optiko bakoitza 250 μm-eko estalki batez inguratuta dago, 900 μm-eko diametrora heldu arte. Estalki hau plastikoz eginda dago eta, zuntza babestu ez ezik, euskarri fisikoa ere bada. Honek instalatzeko kostua murrizten du.
== Abantailak eta desabantailak ==
Zuntz optikoak abantaila asko eskaintzen ditu:
=== Abantailak ===
* Transmisio-abiadura altuak (1 Gbit/s baino gehiago) distantzia handietan (1 km baino gehiago) ahalbidetzen ditu.
* Atenuazio txikia eragiten du, distantzia handiko loturak ahalbidetzen ditu seinalea anplifikatu edo birsortu behar gabe.
* Dimentsio eta masa txikikoa da.
* Kostu materiala txikia da.
* Interferentzia elektromagnetikoek ez dute eraginik, transmisioaren kalitatea bermatzen duena.
* Segurtasun handia: zuntz optikoan bidegabe sartzeak atenuazioa eragiten du argian, hau detektatzeko erraz egiten duena; gainera, ez du kanpoaldera irradiatzen, konfidentzialtasun altua behar duten aplikazioetako garrantzitsua dena.
* Kable bereko kanalen arteko [[diafonia]] mesprezagarria da.
* Beroarekiko, hotzarekiko eta korrosioarekiko indartsua.
=== Desabantailak ===
Izan ere, zuntz optikoak ere desabantaila batzuk dauzka:
* Zailagoa eta garestiagoa da zuntz optikoen arteko loturak egitea, metalezko kableekin alderatuz.
* Zuntz optikoa metalezko kable bat baino hauskorragoa da.
* Konbertsio elektriko-optikoa egiteko beharra, baita alderantzizkoa ere.
* Argiak ez duenez balio negatiborik hartzen, ez da posiblea balio positibo eta negatiboetan oinarritzen den kodifikaziorik erabili.
* [[Erradiazio ionizatzaile|Erradiazio ionizatzaileari]] sentikorra da.
== Kableak alderazteko taulak ==
{| border="1" align="center" cellpadding="2" cellspacing="0"
| valign="top" | <p align="center">'''Irizpideak '''</p>
| valign="top" | <p align="center">'''Pare kordatua '''</p>
| valign="top" | <p align="center">'''Banda zabaleko ardazkidea (mehea) '''</p>
| valign="top" | <p align="center">'''Banda zabaleko ardazkidea (lodia) '''</p>
| valign="top" | <p align="center">'''Zuntz optikoa '''</p>
|-
| valign="top" | <p align="center">Banda-zabalera (0-N Hz) </p>
| valign="top" | <p align="center">Erdiko </p>
| valign="top" | <p align="center">Erdiko </p>
| valign="top" | <p align="center">Altu </p>
| valign="top" | <p align="center">Oso altua </p>
|-
| valign="top" | <p align="center">Datu-transferentziaren fidagarritasuna </p>
| valign="top" | <p align="center">Baxu </p>
| valign="top" | <p align="center">Altu </p>
| valign="top" | <p align="center">Altu </p>
| valign="top" | <p align="center">Oso altua </p>
|-
| valign="top" | <p align="center">Interferentzia probabilitatea </p>
| valign="top" | <p align="center">Altua </p>
| valign="top" | <p align="center">Erdiko </p>
| valign="top" | <p align="center">Baxu </p>
| valign="top" | <p align="center">Bat ere ez </p>
|-
| valign="top" | <p align="center">Transmisioaren segurtasuna </p>
| valign="top" | <p align="center">Baxu </p>
| valign="top" | <p align="center">Baxu </p>
| valign="top" | <p align="center">Baxu </p>
| valign="top" | <p align="center">Altu </p>
|-
| valign="top" | <p align="center">Luzera </p>
| valign="top" | <p align="center">Baxu </p>
| valign="top" | <p align="center">Erdiko </p>
| valign="top" | <p align="center">Altu </p>
| valign="top" | <p align="center">Oso altua </p>
|-
| valign="top" | <p align="center">Instalazioa </p>
| valign="top" | <p align="center">Erraza </p>
| valign="top" | <p align="center">Erraza </p>
| valign="top" | <p align="center">Erdiko </p>
| valign="top" | <p align="center">Oso zaila </p>
|}
Beste irizpideekin:
{| border="1" align="center" cellpadding="2" cellspacing="0"
| width="106" | <p align="center">'''Irizpideak '''''''''</p>
| width="133" | <p align="center">'''Pare kordatua (10BaseT) '''</p>
| width="115" | <p align="center">'''Ardazkide mehea '''</p><p align="center">'''(10Base2) '''</p>
| width="115" | <p align="center">'''Ardazkide lodia '''</p><p align="center">'''(10Base5) '''</p>
| width="115" | <p align="center">'''Zuntz optikoa '''</p>
|-
| width="106" | <p align="center">Prezioa </p>
| width="133" | <p align="center">Merkeena </p>
| width="115" | <p align="center">Pare kordatua baino garestiagoa </p>
| width="115" | <p align="center">Ardazkide mehea baino garestiagoa </p>
| width="115" | <p align="center">Garestiena </p>
|-
| width="106" | <p align="center">Gehienezko luzera erabilgarria* </p>
| width="133" | <p align="center">100* metro </p>
| width="115" | <p align="center">185 metro </p>
| width="115" | <p align="center">500 metro </p>
| width="115" | <p align="center">2* kilometro </p>
|-
| width="106" | <p align="center">Transmisio-abiadura** </p>
| width="133" | <p align="center">10-100 Mb/s </p>
| width="115" | <p align="center">10-100 Mb/s </p>
| width="115" | <p align="center">10-1000 Mb/s edo eghaigo </p>
| width="115" | <p align="center">1-2Gb/s edo gehiago </p>
|-
| width="106" | <p align="center">Kablearen malgutasuna </p>
| width="133" | <p align="center">Malguena </p>
| width="115" | <p align="center">Pare kordatua baino malgutasun gutxiago </p>
| width="115" | <p align="center">Pare kordatua baino malgutasun gutxiago </p>
| width="115" | <p align="center">Ez malgua </p>
|-
| width="106" | <p align="center">Instalazioa </p>
| width="133" | <p align="center">Oso erraza </p>
| width="115" | <p align="center">Erraza </p>
| width="115" | <p align="center">Erraza </p>
| width="115" | <p align="center">Zaila </p>
|-
| width="106" | <p align="center">Interferentzien kontrako babesa </p>
| width="133" | <p align="center">Txarra </p>
| width="115" | <p align="center">Ona </p>
| width="115" | <p align="center">Ona </p>
| width="115" | <p align="center">Oso ona </p>
|-
| width="106" | <p align="center">Errepikagailuen arteko distantzia </p>
| width="133" | <p align="center">2-10 km </p>
| width="115" | <p align="center">1-10 km </p>
| width="115" | <p align="center">1-10 km </p>
| width="115" | <p align="center">10-100 km </p>
|-
| width="106" | <p align="center">Konektore mota </p>
| width="133" | <p align="center">RJ-45 (ISO 8877) </p>
| width="115" | <p align="center">BNC </p>
| width="115" | <p align="center">AUI </p>
| width="115" | <p align="center">SC, ST </p>
|-
| width="106" | <p align="center">Transmisioren segurtasuna </p>
| width="133" | <p align="center">Gutxi </p>
| width="115" | <p align="center">Gutxi </p>
| width="115" | <p align="center">Gutxi </p>
| width="115" | <p align="center">Asko </p>
|-
| width="106" | <p align="center">Erabilera nagusiak </p>
| width="133" | <p align="left">Bulegoko ia sare guztietan (ethernet). </p><p>UTP: instalazio txikietan </p><p>STP: Token Ring sareko edozein tamainetan </p>
| width="115" | <p align="center">Segurtasun handiko instalazio erdi eta handietan </p>
| width="115" | <p align="center">Segurtasun handiko instalazio erdi eta handietan </p>
| width="115" | <p align="center">Abiadura eta segurtasun handiko edozein motatako instalazioetan </p>
|}
<nowiki>*</nowiki> Teknologia aurreratzen doan heinean gehienezko luzera handitzen da.
<nowiki>**</nowiki> Kable batentzako transmisio-abiadurak ez daude hertsiki mugatuak (hau da, abiadura muga gaindi daiteke)
Zein lekutarako erabilgarriak:
{| border="1" align="center" cellpadding="2" cellspacing="0"
| width="134" valign="top" | Kable mota
| width="220" valign="top" | <p>ERABILI</p>
| width="220" valign="top" | <p>EZ ERABILI<p>
|-
| width="134" valign="top" | <p>Pare kordatua </p>
| width="220" valign="top" | <p>Instalazio errazetan non ekipoen arteko konexioak errazak gertatzen diren </p>
| width="220" valign="top" | <p>LAN sareak uhin elektromagnetikoen aurka babesa behar duenetan </p>
|-
| width="134" valign="top" | <p>Kable ardazkidea </p>
| width="220" valign="top" | <p>Distantzia handiagoko transmisioak egiteko </p>
| width="220" valign="top" | <p>Ekipoak lekuz maiz aldatzen direnetan </p>
|-
| width="134" valign="top" | <p>Zuntz optikoa </p>
| width="220" valign="top" | <p>Datuak distantzia handietan, abiadura handiz eta modu seguruan bidali nahi direnean </p>
| width="220" valign="top" | <p>Aurrekontu apala. Ez baduzu eskarmenturik honelako gailuak instalatzen. </p>
|}
== Zuntz optikoaren beste erabilera batzuk ==
* Medikuntzan eta industrian erabil daiteke uhin gida moduan, begi hutsez ikusten ez den jomuga batera iristeko.
* Tentsioa, tenperatura, presioa eta beste hainbat parametro neurtzeko sentsore gisa erabil daiteke.
* Hari horiek lente batzuekin batera erabiliz, endoskopio izeneko ikusarazpen tresna mehe eta luzeak sortzen dira. Hauek medikuntzan erabiltzen dira objektuak zulo txiki batean zehar ikusteko. [[Endoskopia|Endoskopio]] industrialek antzeko erabilera dute, adibidez, turbinen barnealdea aztertzea.
* Dekoraziorako ere erabiltzen da zuntz optikoa, hala nola, Eguberriko zuhaitzetan.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Ikus, gainera ==
{{Zutabe-zerrenda|tamaina = 30|
* [[Transmisio-bideak]]
* [[Optoelektronika]]
* [[Modulazio]]
* [[Optika]]
* [[Fotoi]]
* [[Watt]]
* [[LED]]
* [[Laser]]
* [[Zuntz optikoa x-ra]]
* [[Plastikozko zuntz optiko]]
* [[Pare txirikordatu|Pare kordatu]]
* [[Kable ardazkide]]
* [[Lurreko mikrouhin]]
* [[Infragorri|Izpi infragorri]]
* [[Satelite bidezko mikrouhin]]
* [[Irrati-uhin]]
}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Telekomunikazio ingeniaritza]]
[[Kategoria:Fisika]]
[[Kategoria:Zuntz optikoa]]
[[Kategoria:Optika geometrikoa]]
[[Kategoria:Optoelektronika]]
[[Kategoria:Plastikoak]]
[[Kategoria:Kableak]]
[[Kategoria:Telemetria]]
[[Kategoria:Euskal Herriko Unibertsitatearen Bizkaiko Campusa]]
[[Kategoria:Bilboko Ingenieritza Eskola]]
[[Kategoria:ITU]]
[[Kategoria:IEEE]]
5w4m8q6q0czjnkoutifr8grn76q7jqr
Elgeta
0
6459
10005884
10005447
2024-12-20T15:03:41Z
EnekoPanamá
71145
10005884
wikitext
text/x-wiki
{{ezberdindu|[[Jazinto Rivas]] 'Elgeta' txikitilariarekin}}
{{Gipuzkoako udalerri infotaula
|izena = Elgeta
|nongo = Elgetako
|irudia = Elgeta1, Euskal Herria.jpg
|irudiaren testua = Elgeta udalerriaren herrigunea.
|garaiera = 200-725
|distantzia = 78
|sorrera = [[1335]]ko [[irailaren 13]]
|alkatea=Ibon Unzetabarrenetxea Gallego}}
'''Elgeta''' [[Gipuzkoa]]ko mendebaldean dagoen udalerri txikia eta euskalduna da, [[Debagoiena]] eskualdean eta [[Bizkaia|Bizkaiko]] mugan dagoena. Bidegurutze garrantzitsua da, [[Eibar]] 8 kilometrotara, [[Bergara]] 6 km-ra eta [[Elorrio]] 6 km-ra baitaude. Inguruko hiriburuei dagokienez, [[Gasteiz]]tik 42 km-ra, [[Bilbo]]tik 45 km-ra eta [[Donostia]]tik 78 km-ra dago. {{formatnum:{{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Elgeta}}}} biztanle zituen {{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|urtea}}. urtean.
[[2009]]tik [[Udalerri Euskaldunen Mankomunitatea|UEMAko]] mankomunitate euskalduneko partaidea da.<ref>{{Erreferentzia|abizena=marregi|izenburua=Elgeta Ueman sartuko da zapatuan|hizkuntza=eu|url=https://www.elgeta.eus/eu/albisteak/elgeta-ueman-sartuko-da-zapatuan|aldizkaria=Elgetako Udala|sartze-data=2020-04-09}}</ref>
== Izena ==
Herriaren izenaren oinarri [[Etimologia|etimologikoan]] ''elge/elke'' osagaia dago (''lur landua'' edo ''alorra'' esan nahi du), beste zenbait toponimo euskaldunetan ere agertzen dena: [[Elgea]] (Araba), Elketa ([[Urnieta]]ko baserri bat), [[Elkano (Eguesibar)|Elkano]] (Nafarroako herria), Elkarte ([[Nafarroako Erresuma]] zaharreko terminoa)<ref name=":1">{{erreferentzia|izena=Patxi|abizena=Salaberri|urtea=2020|izenburua=Gipuzkoako Herrien Izenak. Lekukotasunak eta Etimologia|argitaletxea=Euskaltzaindia|orrialdea=|orrialdeak=159-160|ISBN=978-84-120766-2-2|hizkuntza=eu|abizena2=Zaldua|izena2=Luis Mari|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/iker_jagon_tegiak/82543.pdf}}</ref>.
Bertakoen eta inguruko herrietako euskaldunen ahoskeran ''Élgeta'' esan ohi da, entonazioa lehen silaban indarturik. Kontraste egiten du gaztelerazko ''Elgueta'' formarekin, zeinak indarra bigarren silaban duen<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=Laspiur Zabala, Imanol.|urtea=1999|izenburua=Eibarko euskeriaren deklinabidia eta entonaziñua|argitaletxea=Euskara Batzordia|orrialdea=138|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|data=1999-11-01|url=https://www.worldcat.org/oclc/47811392|isbn=84-89696-15-2|pmc=47811392|sartze-data=2020-03-09}}</ref>.
== Geografia ==
=== Mugakideak ===
Mugakide hauek ditu: Iparraldean [[Eibar]] eta [[Zaldibar]] ([[Bizkaia]]), hegoaldean eta ekialdean [[Bergara]] eta mendebaldean [[Zaldibar]] eta [[Elorrio]] (Bizkaia).
=== Inguru naturala ===
[[Fitxategi:Elgeta 2.jpg|thumb|Airetiko ikuspegia]]
Gipuzkoako herri altuenetariko bat da Elgeta, itsas mailatik 462 metrotara kokatuta, lehen esan bezala bi herrialdeen artean administratiboki, eta hidrologikoki bi isurialdeen banalerroan ere bai, alde batetik [[Deba (ibaia)|Deba ibaia]] eta bestetik [[Ibaizabal]]. Halaber, Ibur, Ubegi, Ubera eta Angiozar errekek udalerria zeharkatzen dute.
Bestela, udalerri honen lurraldean [[Intxorta]], Intxortatxiki (Mendratxo), Gazteluatx, Eguarbitza, Goikomendi, Azkonabieta eta Galdaramuño mendiak daude, larreekin tartekatuta eta [[pago]] eta [[haritz]] bakan batzuk oraindik ere badaudela. zuhaitz mota nagusiena, berriz, [[Intsinis pinu]]a da.
=== Auzuneak ===
Herriguneaz gain, Ariola (Aixola), Goimendi, Egotxeaga zeharra, Larragibel zeharra, Arantzeta zeharra, Uriburualdea, Uriarte, Antsoategi, Izuziaga zeharra, Arroeta eta Asentzio landa-auzuneek udalerria osatzen dute.
== Zerbitzuak ==
=== Gizarte zerbitzuak ===
* Eguneko zentroa<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Lur|abizena=Ibargutxi|izenburua=Gizarte zerbitzuak|hizkuntza=eu|url=https://www.elgeta.eus/eu/udala/gizarte-zerbitzuak|aldizkaria=Elgetako Udala|sartze-data=2020-04-09}}</ref>
* Egoitza<ref name=":0" />
=== Kultura ===
* Liburutegia<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Zugandik hurbil!|url=http://www.liburutegiak.euskadi.eus/elgeta/eu/hasiera/|aldizkaria=www.liburutegiak.euskadi.eus|sartze-data=2020-04-09}}</ref>
* Espaloia Kafe Antzokia<ref>{{Erreferentzia|abizena=ilazkano|izenburua=Espaloia Kafe Antzokiaren kudeaketa esleitu du Udalak|hizkuntza=eu|url=https://www.elgeta.eus/eu/albisteak/espaloia-kafe-antzokiaren-esleitu-du-udalak|aldizkaria=Elgetako Udala|sartze-data=2020-04-09}}</ref>
=== Kirola ===
* Kiroldegia<ref>{{Erreferentzia|izenburua=UDAL KIROLDEGIA - Kirol instalazioen errolda - Censo de instalaciones deportivas · Eusko Jaurlaritza - Gobierno Vasco|url=https://instalazioak.euskalkirola.com/instalacion/57503801|aldizkaria=instalazioak.euskalkirola.com|sartze-data=2020-04-09}}</ref>
[[Fitxategi:Vista de la localidad de Elgeta (1 de 1) - Fondo Marín-Kutxa Fototeka.jpg|thumb|Elgeta 1930ean]]
== Historia ==
[[Fitxategi:Intxortako atea.JPG|thumb|300px|Elgetako lursailetan dagoen Intxortako Atea monumentua.]]
* [[Erdi Aroa|Erdi Arokoak]] dira lurralde honetako lehenengo biztanleak, gaurko Olaegi eta Jaolatza baserrien inguruan, Uberan. Zonalde horretan ere Uriarteko Andra Mariren santutegia dago, eskualdeko lehendabiziko aztarna kristaua dena, [[XIV. mendea|XIV. mendekoa]]. Garai hartan ere, zehazki [[1335]]eko [[irailaren 13]]an, [[Gaztela]]ko [[Alfontso XI.a Gaztelakoa|Alfontso XI.a]] erregeak Elgetako hiribildua fundatu zuen eta Gasteizko forua eman zion.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=ELGETA - Auñamendi Eusko Entziklopedia|hizkuntza=eu|url=http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/elgeta/ar-46854/|aldizkaria=aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus|sartze-data=2020-04-09}}</ref>
* [[1924]]ko [[maiatzaren 18]]an bertan sortu zuten [http://Euskal%20Mendizale%20Federazioa http://www.emf-fvm.com/index.aspx] (''"Federación Vasco Navarra de Alpinismo"'') elkartea.<ref name=":2">{{Erreferentzia|izena=r01epd0122e4ed314423e0db04c97a47b5baa317f|abizena=r01e00000ff26d4661aa470b88b07821bd8d58380|izenburua=Elgeta|hizkuntza=eu|data=2006-10-03|url=https://turismoa.euskadi.eus/eu/herriak/elgeta/aa30-12375/eu/|aldizkaria=turismoa.euskadi.eus|sartze-data=2020-04-09}}</ref>
* [[1928]] arte [[Angiozar]] eta [[Ubera]] auzoak elgetarrak izan ziren. Urte hartatik aurrera [[Bergara]]ren barruan gelditu ziren.
* [[Fitxategi:Intxorta2, Euskal Herria.jpg|thumb|Gerra Zibileko gudalekua [[Intxorta]]<nowiki/>n]][[1936]]ko [[irail]]etik [[1937]]ko [[apiril]]era arte [[Espainiako Gerra Zibila]]ren frontea herrian egon zen, 7 hilabeteko erresistentzia egin zuten han. [[Intxorta]] mendiak izan ziren [[gudari]]en gotorlekua [[Intxortetako gudua]]n.
== Ekonomia ==
[[Lehen sektore|Lehen sektore ekonomikoa]] nagusia izan da tradizionalki Elgetan, beste euskal herrietan bezala, [[abeltzaintza]] eta [[basogintza]] nagusiki. [[Industria]] inguruko herrietan baino beranduago sartu zen, burdinolak eta errotak jarduera zaharrak ordezko moduan bazeudela.
[[1965]] inguruan industrializazioa hasi zen, eta gaur egun hartzen du herriko jarduera osoaren erdia.
2017an honela banatzen ziren sektore ekonomikoak: lehen sektorea BEGaren %1,5. Bigarren sektorea %74,2. Hirugarren sektorea %23,8. Eraikuntza %0,5.<ref name=":3">{{Erreferentzia|izenburua=Web Eustat. Elgetako datu estatistikoak|url=https://eu.eustat.eus/municipal/datos_estadisticos/elgeta.html|aldizkaria=eu.eustat.eus|sartze-data=2020-04-09}}</ref>
== Demografia ==
2019an 1.139 biztanle zituen. Horietatik %17,3k 65 urte edo gehiago zituen. Atzerrian jaiotakoak %8,17 ziren.<ref name=":3" />{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Elgetako biztanleria
|altuera=300
|zabalera=500
| 1900 | 2169 | 1910 | 2167 | 1920 | 2322 | 1930 | 997 | 1940 | 818 | 1950 | 876 | 1960 | 982 | 1970 | 1222 | 1981 | 1152 | 1991 | 1007 | 1996 | 982 | 2001 | 974 | 2011 | 1108 |2021|1141}}
== Politika ==
<br />
=== 2019ko udal hauteskundeak ===
Iraitz Lazkano (EH Bildu) izendatu zuten berriro alkate.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Iraitz Lazkano: "Gobernu egonkorra osatzeko asmoa dugu" - Elgeta|hizkuntza=eu|url=https://goiena.eus/elgeta/1560599954695-iraitz-lazkano-gobernu-egonkorra-osatzeko-asmoa-dugu-zinegotzi-bat-gehiagorekin-aukera-dugu-beste-adar-batzuk-ere-ukitzeko|aldizkaria=Goiena.eus|sartze-data=2020-04-09}}</ref>{{Udal hauteskunde infotaula
|data = 2019ko maiatzaren 26a
|alderdia1 = [[Euskal Herria Bildu]]*
|kolorea1 = #9bd225
|zinegotziak1 = 6
|botoak1 = 412
|ehunekoa1 = 56,78
|alderdia2 = [[Euzko Alderdi Jeltzalea]] (EAJ)
|kolorea2 = #CCFC66
|zinegotziak2 = 3
|botoak2 = 205
|ehunekoa2= 40,85
|informazioa =
|iturria =
}}
=== 2015eko udal hauteskundeak ===
Iraitz Lazkano (EH Bildu) izendatu zuten alkate.<ref>{{Erreferentzia|izenburua="Gura dugu alkatetza aldaketa ondo egitea, modu naturalean" - Elgeta|hizkuntza=eu|url=https://goiena.eus/elgeta/1432814855197-gura-dugu-alkatetza-aldaketa-ondo-egitea-modu-naturalean|aldizkaria=Goiena.eus|sartze-data=2020-04-09}}</ref>{{Udal hauteskunde infotaula
|data = 2015eko maiatzaren 24a
|alderdia1 = [[Euskal Herria Bildu]]*
|kolorea1 = #9bd225
|zinegotziak1 = 5
|botoak1 = 360
|ehunekoa1 = 56,78
|alderdia2 = [[Gu geu Elgeta plataforma]]
|kolorea2 = #CCFC66
|zinegotziak2 = 4
|botoak2 = 259
|ehunekoa2= 40,85
|informazioa = * 2011n [[Bildu]] koalizioa aurkeztu zen.
|iturria = [http://www.euskadi.net/q93TodoWar/eleccionesJSP/q93Contenedor.jsp?menu=li_2_1_1&opcion=a&idioma=e Hauteskundeen emaitzak euskadi.eus webgunean]
}}
=== Aurreko udal hauteskundeak ===
{| class="taulapolita"
!rowspan="2"|Alderdi politikoa
!colspan="2"|2011
!colspan="2"|2007
|- style="background:#eee"
||Botoak%||Zinegotziak||Botoak%||Zinegotziak
|-
| align="left" bgcolor="#e18d8d" | [[Aralar]]
| 37,85%
| 4
| 39,13%
| 4
|-
| align="left" bgcolor="#9bd225" | [[Bildu]]
| 37,69%
| 3
| -
| -
|-
| align="left" bgcolor="#CCFC66" | [[Euzko Alderdi Jeltzalea]] (EAJ-PNV)
| 21,23%
| 2
| -
| -
|-
| align="left" bgcolor="#CCFC66" | [[Eusko Alkartasuna]] (EA)
| -
| -
| 32,45%
| 3
|-
| align="left" bgcolor="#9bd225" | [[Eusko Abertzale Ekintza]] (EAE-ANV)
| -
| -
| 26,71%
| 2
|}
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Elgetako azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":022">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2022-02-18}}</ref>'''
|-
| [[Patxi Basauri Elkoro]]<ref name=":022" />
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| Patxi Basauri Elkoro<ref name=":022" />
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| Patxi Basauri Elkoro<ref name=":022" />
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| Patxi Basauri Elkoro<ref name=":022" />
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Euzko Alderdi Jeltzalea/kolorea}}|
| [[Euzko Alderdi Jeltzalea]]
|-
| Patxi Basauri Elkoro<ref name=":022" />
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Euzko Alderdi Jeltzalea/kolorea}}|
| Euzko Alderdi Jeltzalea
|-
| Patxi Basauri Elkoro<ref name=":022" />
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euzko Alderdi Jeltzalea-Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[Euzko Alderdi Jeltzalea-Eusko Alkartasuna]]
|-
| Patxi Basauri Elkoro<ref name=":022" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Euzko Alderdi Jeltzalea-Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| Euzko Alderdi Jeltzalea-Eusko Alkartasuna
|-
| [[Oxel Erostarbe|Oxel Erostarbe Tubilla]]<ref name=":022" />
| 2007
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Aralar/kolorea}}|
| [[Aralar (alderdi politikoa)|Aralar]]
|-
| Oxel Erostarbe Tubilla<ref name=":022" />
| 2011
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Aralar/kolorea}}|
| Aralar
|-
| [[Iraitz Lazkano Garitaonaindia]]<ref name=":022" />
| 2015
| [[2019]]
| width="2" bgcolor={{EH Bildu/kolorea}}|
| [[Euskal Herria Bildu]]
|-
| Iraitz Lazkano Garitaonaindia<ref name=":022" />
| 2019
| [[2023]]
| width="2" bgcolor={{EH Bildu/kolorea}}|
| Euskal Herria Bildu
|-
| [[Ibon Unzetabarrenetxea Gallego]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=EH Bilduko Ibon Unzetabarrenetxea izango da Elgetako hurrengo alkatea|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2023-05-28|url=https://goiena.eus/elgeta/1684846235835-eh-bilduko-ibon-unzetabarrenetxea-izango-da-elgetako-hurrengo-alkatea|aldizkaria=Goiena|sartze-data=2024-12-19}}</ref>
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor={{EH Bildu/kolorea}}|
| Euskal Herria Bildu
|}
== Kultura ==
=== Euskara ===
[[Fitxategi:Elgetako Felisa Basauri.webm|alt=Mutilekin dantza egiteagatik, zigortuta|thumb|Elgetako Felisa Basauriren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Basauri Larrañaga, Felisa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/elgeta/hizlariak/felisa-basauri-larranaga/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> testigantza, mutilekin dantza egiteagatik neskak zigortzen zituztela kontatzen duenekoa. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Mutilekin dantza egiteagatik zigortu - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/elgeta/pasarteak/elg-059-005/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
[[Bizkaiera|Mendebaleko euskararen]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Mendebalekoa - Bizkaiera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/mendebalekoa-bizkaiera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> aldaera bat da herriko<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Elgeta - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/elgeta/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> jatorrizko [[euskalki]]a, sortaldeko azpieuskalkiari<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sortaldekoa (M) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/mendebalekoa-bizkaiera/sortaldekoa-m/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> dagokion debaerdiko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Debaerdikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/mendebalekoa-bizkaiera/sortaldekoa-m/debaerdikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-07-12}}</ref> hain zuzen. Gaur egun ere herritarren %85 inguru euskal hiztunak dira.
Elgetarrek '''ÉL-ge-ta''' ahoskatzen dute beren herriaren izena, [[entonazio]] argi batean lehen [[silaba]]n jarriz indarra. Kontraste bizia egiten du horrek [[gaztelania]]zko '''Elgueta''' entonatzen den moduarekin.
=== Kafe Antzokia ===
[[Espaloia Kafe Antzokia]] kulturgunea [[2004]]ko [[ekain]]ean zabaldu zuten, eskualdeko erreferentea dena. Gaur egun, itxita dago egunerokotasunean eta ekitaldi eta kultur jardueretarako zabaltzen dute (2016).
== Ondasun nabarmenak ==
[[Fitxategi:Elgetako erdigunea.jpg |thumb|300px|eskuinera|Elgetako erdigunea: Diputazio etxea ezkerrean eta udaletxea (urdina) eta parrokia barrenean.]]
* Andra Mari Jasokundearen parrokia. 1377koa. XVI. mendean handitu egin zuten.<ref name=":2" />
* [[Urrupain dorretxea]] edo [[Abidrio Etxea]] (1564).
* Diputazio Etxea (1868).
* Uriarteko baseliza.
* Antsoategi Erdikoa baserria (XVII. mendekoa).
* [[San Salbatore baseliza (Elgeta)|San Salbatore baseliza]].
* San Roke Deuna kaleko 6. eta 36. zenbakiko etxeak (XVI. mendekoak).
* Ostatu Txikia.
* Torrezar ostatua.
[[Fitxategi:Elgetako udaletxea.jpg|thumb|Udaletxea]]
== Elgetar ospetsuak ==
* [[Joaquin Iturbe]] "Santua" ([[1758]]-[[1799]]), [[XVIII. mende]]aren amaieran ezaguna izan zen bidelapurra.
* [[Pedro Antonio Olañeta]] ([[1770]]-[[1825]]), militarra. Espainiar Inperioaren alde borrokatutakoa Ameriketan.
* [[Maria Angela Telleria]] ([[1799]]-[[1864]]), gerrillaria. Espainiaren Independentziaren Gerra nabarmendu zen.
* [[Zoila Askasibar]] ([[1877]] - ??), inprimatzailea, editorea. Errepublikaren aldekoa.
*[[Lorenzo Ascasibar|Lorenzo Ascasibar,]] eskultorea.[[Fitxategi:Elgetako Andra Mari Jasokundearen parrokia.jpg|thumb|Elgetako Andre Maria eliza]]
* [[Martin Fulgencio Elortza Legaristi]] ([[1899]]-[[1966]]), Moyobambako (Peru) artzapezpikua.
* [[Nikolas Aranzabal]], industrialaria. "[[Aguirre y Aranzábal]]" (AYA) enpresaren ko-sortzailea.
* [[Felix Aranzabal]] ([[1919]]-[[2006]]), soinujolea.
* [[Jose Luis Elkoro]] ([[1935]]-), politikaria. Bergarako alkatea izandakoa. Trantsizio garaian nabarmendu zen.
* [[José Ignacio Askasibar]] ([[1943]]-), txirrindularia.
* [[Jon Markaide]] ([[1950]]-), astrofisikaria.
* [[Beatriz Zabalondo]] ([[1961]]-), irakaslea.
* [[Aitor Elkoro]] ([[1967]]-), pilotaria.
* [[Rebeka Ubera]] ([[1972]]-), politikaria.
* [[Iban Arantzabal]] ([[1975]]-), filologo, blogari eta kazetaria.
* [[Ainhoa Agirreazaldegi]] ([[1978]]-), bertsolaria.[[Fitxategi:San Salbatore. Elgeta, Euskal Herria.jpg|thumb|Salbatore baseliza]]
* [[Oxel Erostarbe]] ([[1979]]-), politikaria. Herriko alkatea izandakoa.
* [[Oihana Kortazar]] ([[1984]]-), mendi-lasterkaria.
* [[Josu Etxaniz]] ([[1985]]-), futbolaria.
* [[Iñaki Olartua]] ([[1993]]-), futbolaria.
* [[Haritz Gallastegi]] (-), irrati-esataria eta kirol-kazetaria.
[[File:Elgeta, plaza.jpg|thumb|230px|Emakume erresistenteen plaza]]
[[File:Elgeta Herri ikastetxea 2.jpg|thumb|230px|Herri ikastetxea]]
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* {{eu}}{{es}} [http://www.elgeta.eus/ Elgetako udala]
* {{eu}} [https://goiena.eus/elgeta/ Goiena.net atarian Elgetako albisteak]
* {{eu}}{{es}} [http://www.intxorta.org/ Intxorta 1937 Kultur Elkartea]
*[https://www.elgetamemoria.com/ Elgetako historiari buruzko orria]
{{autoritate kontrola}}
{{Debagoieneko udalerri aurkibidea}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
{{Gipuzkoako hiribilduak}}
[[Kategoria:Elgeta]]
tpzfleajffag0kc3qvom2hq58m1pbos
Ezkio-Itsaso
0
6462
10005860
10005683
2024-12-20T14:09:33Z
EnekoPanamá
71145
10005860
wikitext
text/x-wiki
{{Infotaula
|headerstyle = background-color: #99c;
|abovestyle = background-color: #99c;
|above = Ezkio-Itsaso
|subheader = {{bandera|Gipuzkoa}}, [[Euskal Herria]]
|image1 = [[Fitxategi:Ezkio-Itsasoko Igartubeiti baserria.jpg|285px]]
|caption1 = Ezkio-Itsasoko [[Igartubeiti baserri-museoa|Igartubeiti]] baserria.
|header1 = Administrazioa
|label2 = Estatua
|data2 = [[Espainia]]
|label3 = Erkidegoa
|data3 = [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]
|label4 = Lurraldea
|data4 = [[Gipuzkoa]]
|label5 = Eskualdea
|data5 = [[Urola Garaia]]
|label6 = Izen ofiziala
|data6 = Ezkio-Itsaso <small>(1980-2017)</small><br/>Ezquioga-Ichaso<small>(1965-1980)</small>
|label7 = Azken alkatea
|data7 = Joseba Telleria (Indep.)
|label8 = Posta kodea
|data8 = <code>20.709</code>
|label9 = INE kodea
|data9 = <code>20035</code>
|label10 = Herritarra
|data10 = ezkiotar, itsasoar
|header20 = Kokapena
|label21 = Koordenatuak
|data21 = {{koord|43|4|55|N|2|16|27|W|region:EH-GI_type:city(572)|display=inline,title}}
|data22 = {{Kokapen mapa|Gipuzkoa politikoa|label={{{label|{{PAGENAME}}}}}|float=center|width=280px}}
|data23= {{#ifexist:Txantiloi:Kokapen mapa/{{{izena}}}|{{Kokapen mapa|{{{izena}}}|float=center|width=280px}}}}{{#if:{{#property:P402}}|<small>[[Fitxategi:Openstreetmap_logo.svg|20px]] Ikusi [http://www.openstreetmap.org/relation/{{#property:P402}} OpenStreetMapen]</small>}}
|label24 = Azalera
|data24 = {{formatnum:21.22}} km<sup>2</sup>
|label25 = Garaiera
|data25 = 425 metro
|label26 = Distantzia
|data26 = 50 km [[Donostia]]ra
|header60 = Datu gehigarriak
|label61 = Sorrera
|data61 = [[1965]]. urtea
|label62 = Desagertzea
|data62 = [[2017]]. urtea
}}
'''Ezkio-Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko [[udalerri|udalerria]] da, administratiboki [[Urola Garaia]] mankomunitatearen parte, geografikoki [[Goierri]] eskualdekoa. [[Itsas maila]]tik 300 metro gorago dago, 21,3 km² ditu, eta {{formatnum:{{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Ezkio-Itsaso}}}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean. Udalerria [[1965]]ean sortu zen [[frankismo]] garaian, [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] herriak batzean. [[2017]]an bi herrien desanexioa dekretatu zuen [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k, parte-hartze prozesu baten ondoren.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak berriz ere sortu zuen Ezkio eta Itsaso elkartuz, Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
[[Azpeitia]], [[Beasain]], [[Ormaiztegi]], [[Gabiria]], [[Legazpi]] eta [[Zumarraga]]rekin egiten du muga. Santa Lutzia ibaiak zeharkatzen du herria.
== Geografia ==
Ezkio-Itsaso udalerriko urak bi haranetara doaz: iparraldekoak, Urola haranera, eta hegoaldekoak, Oriara. Herrigunea Oria haranean dagoenez, harremanak nagusiki [[Goierri]] aldearekin izan ditu eta ditu —hala erakusten du, besteak beste, bertako goierritar euskarak—, eta horrenbestez kulturaren aldetik Goierriko udalerritzat jotzen da Ezkio-Itsaso, nahiz eta administratiboki Urola Garaikoa izan.
=== Auzoak ===
Ezkio-Itsaso sei auzotan banatzen zen:
{|{{taulapolita}}
!Auzoa!!Biztanleria
|-
|[[Ezkio]] (herriburua)||144
|-
|[[Itsaso (Ezkio-Itsaso)|Itsaso]]||87
|-
|[[Itsaso-Alegia]]||61
|-
|[[Mandubia]]||6
|-
|[[Matximenta (Ezkio-Itsaso)|Matximenta]]||13
|-
|[[Santa Lutzi-Anduaga]]||259
|}
== Historia ==
Ezkio-Itsaso [[1965]]. urtean sortu zen, ordura arte bi udalerri ziren [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] batu zirenean.
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio Areriako alkatetzatik banandu zen.
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. Arriaranekin batera, Areriako alkatetzaren parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
Santa Lutzi-Anduaga eta Alegi auzoak geroago sortu ziren, [[Erdi Aroa]]ren erdialdean.
[[1726]]an Iruñeko gotzaina Santa Lutzi auzotik igaro eta bertako feria ospatzen ari zirela, gizon-emakumeak elizan lo egiten ikustean, bertan feria bat egitearen aurka azaldu zen. Urretxuk feria bertan antolatzeko eskakizuna egin zuen eta [[1727]]tik aurrera han ospatu da.
[[1927]]an [[Arriaran]] [[Beasain]]i lotu zitzaion.
Udalerrian garatutako parte-hartze prozesu baten ondorioz, [[2017]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasoren]] desanexioa dekretatu zuen, [[1965]] urtera arteko egoera administratibora itzuliz: [[Ezkio]] alde batetik eta Itsaso bestetik.
== Euskara ==
[[Fitxategi:Ezkio Itsasoko Benita Arabaolaza.webm|thumb|Ezkio-Itsasoko Benita Arabaolazaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arabaolaza Uria, Benita - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/hizlariak/benita-arabaolaza-uria/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> testigantza, eskolan erdaraz egin behar izanaren inguruan. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eskolan erdaraz; doktrina euskaraz - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/pasarteak/ezk-008-030/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Ezkio-Itsasoko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren) aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urolaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/urolaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]]<nowiki/>eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkio-Itsasoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=300
| 1970 | 778 | 1981 | 596 | 1991 | 545 | 2001 | 544 | 2011 | 625 | 2021 | 601 |
|oharrak = Datu-iturria: [http://www.ine.es/inebmenu/mnu_padron.htm www.ine.es]
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkio-Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Iñaki Idiakez Korta]]<ref name=":02" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ezkio-itsaso/ar-43819/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoak izan ziren 1979ko udal hauteskundeak?|hizkuntza=eu|data=2011-05-20|url=https://goierri.hitza.eus/2011/05/20/nolakoak-izan-ziren-1979ko-udal-hauteskundeak-2/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Último adiós a Iñaki Idiakez en Ezkio-Itsaso|hizkuntza=es|argitaratze-data=2006-08-28|url=https://gara.naiz.eus/idatzia/20060828/art178104.php|aldizkaria=Gara|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
|''[[Agrupación de Electores Independientes|Agrupacion de Electores Independientes]]''
|-
| Iñaki Idiakez Korta
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Miguel Angel Idiakez Alberdi]]
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[Eusko Alkartasuna]]
|-
| Miguel Angel Idiakez Alberdi
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Maria Isabel Olanga Zabala]]
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsaso Herrikideak]] (E-I H)
|-
| Iñaki Idiakez Korta<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Último adiós a Iñaki Idiakez en Ezkio-Itsaso|hizkuntza=es|argitaratze-data=2006-08-28|url=https://gara.naiz.eus/idatzia/20060828/art178104.php|aldizkaria=Gara|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{erreferentzia|izenburua=Beasain-Durango: EHren mozioak udaletxeetan|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2000-10|url=https://www.otamotz.eus/site/files/aldizkariak/0061.pdf|aldizkaria=Otamotz|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euskal Herritarrok/kolorea}}|
| [[Euskal Herritarrok]]
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala]]<ref name=":1" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| Jose Ignacio Etxezarreta Estala<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsasoko alkate karguari uko egin dio Jose Ignacio Etxezarretak|hizkuntza=eu|data=2008-07-29|url=https://www.diariovasco.com/20080729/alto-urola/ezkio-itsasoko-alkate-karguari-20080729.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2007
| [[2008]] <sup>a</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Maria Jose Telleria Goicoechea]]<ref name=":1" />
| 2008
| [[2009]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]
| 2009
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| Tomas Etxaniz Mendiguren<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El Caserío Museo Igartubeiti acoge la X Semana de la Sidra con teatro, exposiciones y demostraciones|hizkuntza=es|data=2011-10-03|url=https://www.europapress.es/euskadi/noticia-caserio-museo-igartubeiti-acoge-semana-sidra-teatro-exposiciones-demostraciones-20111003190100.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2011
| [[2012]] <sup>c</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsasokoak]] (E-I K)
|-
| [[Garikoitz Aiesta Etxaniz]]<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2012
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| Garikoitz Aiesta Etxaniz<ref name=":02" /><ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2015
| [[2017]] <sup>d</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| [[Joseba Telleria Zubeldia]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Saludo del alcalde|hizkuntza=es|url=http://www.ezkio.eus/es/saludo-alcalde|aldizkaria=Ezkio|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[2021]] <sup>e</sup>
| [[2023]]
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[]]
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| [[]]
|}
<sup>a</sup> 2008ko uztailean Jose Ignacio Etxezarreta Estala alkateak dimisioa aurkeztu zuen.
<sup>b</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>c</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>d</sup> 2017an Ezkio-Itsaso udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>e</sup> 2020an Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Aristizabal baserria]]
* [[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]].
* [[Salete baserria]]
== Ezkioko agerkundeak ==
{{sakontzeko|Ezkioko Ama Birjina}}
[[1931]]ko [[ekainaren 30]]ean bertako Bereziartua anaia-arrebek [[Maria|Ama Birjina]] ikusi zutela adierazi zuten. Horren ondorioz, jende ugari joan zen Ezkiora erromes. Starkie [[irlanda]]r katoliko hispanistak gertakizun hura jaso zuen bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuko kapitulu batean; haren ustez, dena zenbait tradizionalistek eta eskuindarrek manipulatua izan zen.
[[1933]]ko [[ekainaren 10]]ean Ezkion eliza bat egitea debekatu zuten. [[1934]]az geroztik, Ezkio toki debekatua bihurtu zen, bai errepublikanoentzat, bai Erromatar Eliza Katolikoarentzat; ordutik aurrera, oso jende gutxi hurbildu zen bertara.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [http://www.gipuzkoakultura.net/museos/igartu/ Igartubeiti baserri--museoa]
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Ezkio-Itsaso]]
[[Kategoria:Gipuzkoako udalerriak]]
bjwhhkpin8tzj09zny7xixc5jlmcqtd
10005861
10005860
2024-12-20T14:10:22Z
EnekoPanamá
71145
10005861
wikitext
text/x-wiki
{{Infotaula
|headerstyle = background-color: #99c;
|abovestyle = background-color: #99c;
|above = Ezkio-Itsaso
|subheader = {{bandera|Gipuzkoa}}, [[Euskal Herria]]
|image1 = [[Fitxategi:Ezkio-Itsasoko Igartubeiti baserria.jpg|285px]]
|caption1 = Ezkio-Itsasoko [[Igartubeiti baserri-museoa|Igartubeiti]] baserria.
|header1 = Administrazioa
|label2 = Estatua
|data2 = [[Espainia]]
|label3 = Erkidegoa
|data3 = [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]
|label4 = Lurraldea
|data4 = [[Gipuzkoa]]
|label5 = Eskualdea
|data5 = [[Urola Garaia]]
|label6 = Izen ofiziala
|data6 = Ezkio-Itsaso <small>(1980-2017)</small><br/>Ezquioga-Ichaso<small>(1965-1980)</small>
|label7 = Azken alkatea
|data7 = Joseba Telleria (Indep.)
|label8 = Posta kodea
|data8 = <code>20.709</code>
|label9 = INE kodea
|data9 = <code>20035</code>
|label10 = Herritarra
|data10 = ezkiotar, itsasoar
|header20 = Kokapena
|label21 = Koordenatuak
|data21 = {{koord|43|4|55|N|2|16|27|W|region:EH-GI_type:city(572)|display=inline,title}}
|data22 = {{Kokapen mapa|Gipuzkoa politikoa|label={{{label|{{PAGENAME}}}}}|float=center|width=280px}}
|data23= {{#ifexist:Txantiloi:Kokapen mapa/{{{izena}}}|{{Kokapen mapa|{{{izena}}}|float=center|width=280px}}}}{{#if:{{#property:P402}}|<small>[[Fitxategi:Openstreetmap_logo.svg|20px]] Ikusi [http://www.openstreetmap.org/relation/{{#property:P402}} OpenStreetMapen]</small>}}
|label24 = Azalera
|data24 = {{formatnum:21.22}} km<sup>2</sup>
|label25 = Garaiera
|data25 = 425 metro
|label26 = Distantzia
|data26 = 50 km [[Donostia]]ra
|header60 = Datu gehigarriak
|label61 = Sorrera
|data61 = [[1965]]. urtea
|label62 = Desagertzea
|data62 = [[2017]]. urtea
}}
'''Ezkio-Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko [[udalerri|udalerria]] da, administratiboki [[Urola Garaia]] mankomunitatearen parte, geografikoki [[Goierri]] eskualdekoa. [[Itsas maila]]tik 300 metro gorago dago, 21,3 km² ditu, eta {{formatnum:{{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Ezkio-Itsaso}}}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean. Udalerria [[1965]]ean sortu zen [[frankismo]] garaian, [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] herriak batzean. [[2017]]an bi herrien desanexioa dekretatu zuen [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k, parte-hartze prozesu baten ondoren.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak berriz ere sortu zuen Ezkio eta Itsaso elkartuz, Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
[[Azpeitia]], [[Beasain]], [[Ormaiztegi]], [[Gabiria]], [[Legazpi]] eta [[Zumarraga]]rekin egiten du muga. Santa Lutzia ibaiak zeharkatzen du herria.
== Geografia ==
Ezkio-Itsaso udalerriko urak bi haranetara doaz: iparraldekoak, Urola haranera, eta hegoaldekoak, Oriara. Herrigunea Oria haranean dagoenez, harremanak nagusiki [[Goierri]] aldearekin izan ditu eta ditu —hala erakusten du, besteak beste, bertako goierritar euskarak—, eta horrenbestez kulturaren aldetik Goierriko udalerritzat jotzen da Ezkio-Itsaso, nahiz eta administratiboki Urola Garaikoa izan.
=== Auzoak ===
Ezkio-Itsaso sei auzotan banatzen zen:
{|{{taulapolita}}
!Auzoa!!Biztanleria
|-
|[[Ezkio]] (herriburua)||144
|-
|[[Itsaso (Ezkio-Itsaso)|Itsaso]]||87
|-
|[[Itsaso-Alegia]]||61
|-
|[[Mandubia]]||6
|-
|[[Matximenta (Ezkio-Itsaso)|Matximenta]]||13
|-
|[[Santa Lutzi-Anduaga]]||259
|}
== Historia ==
Ezkio-Itsaso [[1965]]. urtean sortu zen, ordura arte bi udalerri ziren [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] batu zirenean.
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio Areriako alkatetzatik banandu zen.
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. Arriaranekin batera, Areriako alkatetzaren parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
Santa Lutzi-Anduaga eta Alegi auzoak geroago sortu ziren, [[Erdi Aroa]]ren erdialdean.
[[1726]]an Iruñeko gotzaina Santa Lutzi auzotik igaro eta bertako feria ospatzen ari zirela, gizon-emakumeak elizan lo egiten ikustean, bertan feria bat egitearen aurka azaldu zen. Urretxuk feria bertan antolatzeko eskakizuna egin zuen eta [[1727]]tik aurrera han ospatu da.
[[1927]]an [[Arriaran]] [[Beasain]]i lotu zitzaion.
Udalerrian garatutako parte-hartze prozesu baten ondorioz, [[2017]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasoren]] desanexioa dekretatu zuen, [[1965]] urtera arteko egoera administratibora itzuliz: [[Ezkio]] alde batetik eta Itsaso bestetik.
== Euskara ==
[[Fitxategi:Ezkio Itsasoko Benita Arabaolaza.webm|thumb|Ezkio-Itsasoko Benita Arabaolazaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arabaolaza Uria, Benita - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/hizlariak/benita-arabaolaza-uria/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> testigantza, eskolan erdaraz egin behar izanaren inguruan. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eskolan erdaraz; doktrina euskaraz - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/pasarteak/ezk-008-030/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Ezkio-Itsasoko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren) aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urolaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/urolaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]]<nowiki/>eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkio-Itsasoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=300
| 1970 | 778 | 1981 | 596 | 1991 | 545 | 2001 | 544 | 2011 | 625 | 2021 | 601 |
|oharrak = Datu-iturria: [http://www.ine.es/inebmenu/mnu_padron.htm www.ine.es]
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkio-Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Iñaki Idiakez Korta]]<ref name=":02" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ezkio-itsaso/ar-43819/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoak izan ziren 1979ko udal hauteskundeak?|hizkuntza=eu|data=2011-05-20|url=https://goierri.hitza.eus/2011/05/20/nolakoak-izan-ziren-1979ko-udal-hauteskundeak-2/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Último adiós a Iñaki Idiakez en Ezkio-Itsaso|hizkuntza=es|argitaratze-data=2006-08-28|url=https://gara.naiz.eus/idatzia/20060828/art178104.php|aldizkaria=Gara|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
|''[[Agrupación de Electores Independientes|Agrupacion de Electores Independientes]]''
|-
| Iñaki Idiakez Korta
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Miguel Angel Idiakez Alberdi]]
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[Eusko Alkartasuna]]
|-
| Miguel Angel Idiakez Alberdi
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Maria Isabel Olanga Zabala]]
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsaso Herrikideak]] (E-I H)
|-
| Iñaki Idiakez Korta<ref>{{erreferentzia|izenburua=Beasain-Durango: EHren mozioak udaletxeetan|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2000-10|url=https://www.otamotz.eus/site/files/aldizkariak/0061.pdf|aldizkaria=Otamotz|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euskal Herritarrok/kolorea}}|
| [[Euskal Herritarrok]]
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala]]<ref name=":1" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| Jose Ignacio Etxezarreta Estala<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsasoko alkate karguari uko egin dio Jose Ignacio Etxezarretak|hizkuntza=eu|data=2008-07-29|url=https://www.diariovasco.com/20080729/alto-urola/ezkio-itsasoko-alkate-karguari-20080729.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2007
| [[2008]] <sup>a</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Maria Jose Telleria Goicoechea]]<ref name=":1" />
| 2008
| [[2009]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]
| 2009
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| Tomas Etxaniz Mendiguren<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El Caserío Museo Igartubeiti acoge la X Semana de la Sidra con teatro, exposiciones y demostraciones|hizkuntza=es|data=2011-10-03|url=https://www.europapress.es/euskadi/noticia-caserio-museo-igartubeiti-acoge-semana-sidra-teatro-exposiciones-demostraciones-20111003190100.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2011
| [[2012]] <sup>c</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsasokoak]] (E-I K)
|-
| [[Garikoitz Aiesta Etxaniz]]<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2012
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| Garikoitz Aiesta Etxaniz<ref name=":02" /><ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2015
| [[2017]] <sup>d</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| [[Joseba Telleria Zubeldia]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Saludo del alcalde|hizkuntza=es|url=http://www.ezkio.eus/es/saludo-alcalde|aldizkaria=Ezkio|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[2021]] <sup>e</sup>
| [[2023]]
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[]]
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| [[]]
|}
<sup>a</sup> 2008ko uztailean Jose Ignacio Etxezarreta Estala alkateak dimisioa aurkeztu zuen.
<sup>b</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>c</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>d</sup> 2017an Ezkio-Itsaso udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>e</sup> 2020an Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Aristizabal baserria]]
* [[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]].
* [[Salete baserria]]
== Ezkioko agerkundeak ==
{{sakontzeko|Ezkioko Ama Birjina}}
[[1931]]ko [[ekainaren 30]]ean bertako Bereziartua anaia-arrebek [[Maria|Ama Birjina]] ikusi zutela adierazi zuten. Horren ondorioz, jende ugari joan zen Ezkiora erromes. Starkie [[irlanda]]r katoliko hispanistak gertakizun hura jaso zuen bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuko kapitulu batean; haren ustez, dena zenbait tradizionalistek eta eskuindarrek manipulatua izan zen.
[[1933]]ko [[ekainaren 10]]ean Ezkion eliza bat egitea debekatu zuten. [[1934]]az geroztik, Ezkio toki debekatua bihurtu zen, bai errepublikanoentzat, bai Erromatar Eliza Katolikoarentzat; ordutik aurrera, oso jende gutxi hurbildu zen bertara.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [http://www.gipuzkoakultura.net/museos/igartu/ Igartubeiti baserri--museoa]
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Ezkio-Itsaso]]
[[Kategoria:Gipuzkoako udalerriak]]
73pvdqwqs6hc98wax7zprewx7o5yplp
10005864
10005861
2024-12-20T14:11:31Z
EnekoPanamá
71145
10005864
wikitext
text/x-wiki
{{Infotaula
|headerstyle = background-color: #99c;
|abovestyle = background-color: #99c;
|above = Ezkio-Itsaso
|subheader = {{bandera|Gipuzkoa}}, [[Euskal Herria]]
|image1 = [[Fitxategi:Ezkio-Itsasoko Igartubeiti baserria.jpg|285px]]
|caption1 = Ezkio-Itsasoko [[Igartubeiti baserri-museoa|Igartubeiti]] baserria.
|header1 = Administrazioa
|label2 = Estatua
|data2 = [[Espainia]]
|label3 = Erkidegoa
|data3 = [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]
|label4 = Lurraldea
|data4 = [[Gipuzkoa]]
|label5 = Eskualdea
|data5 = [[Urola Garaia]]
|label6 = Izen ofiziala
|data6 = Ezkio-Itsaso <small>(1980-2017)</small><br/>Ezquioga-Ichaso<small>(1965-1980)</small>
|label7 = Azken alkatea
|data7 = Joseba Telleria (Indep.)
|label8 = Posta kodea
|data8 = <code>20.709</code>
|label9 = INE kodea
|data9 = <code>20035</code>
|label10 = Herritarra
|data10 = ezkiotar, itsasoar
|header20 = Kokapena
|label21 = Koordenatuak
|data21 = {{koord|43|4|55|N|2|16|27|W|region:EH-GI_type:city(572)|display=inline,title}}
|data22 = {{Kokapen mapa|Gipuzkoa politikoa|label={{{label|{{PAGENAME}}}}}|float=center|width=280px}}
|data23= {{#ifexist:Txantiloi:Kokapen mapa/{{{izena}}}|{{Kokapen mapa|{{{izena}}}|float=center|width=280px}}}}{{#if:{{#property:P402}}|<small>[[Fitxategi:Openstreetmap_logo.svg|20px]] Ikusi [http://www.openstreetmap.org/relation/{{#property:P402}} OpenStreetMapen]</small>}}
|label24 = Azalera
|data24 = {{formatnum:21.22}} km<sup>2</sup>
|label25 = Garaiera
|data25 = 425 metro
|label26 = Distantzia
|data26 = 50 km [[Donostia]]ra
|header60 = Datu gehigarriak
|label61 = Sorrera
|data61 = [[1965]]. urtea
|label62 = Desagertzea
|data62 = [[2017]]. urtea
}}
'''Ezkio-Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko [[udalerri|udalerria]] da, administratiboki [[Urola Garaia]] mankomunitatearen parte, geografikoki [[Goierri]] eskualdekoa. [[Itsas maila]]tik 300 metro gorago dago, 21,3 km² ditu, eta {{formatnum:{{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Ezkio-Itsaso}}}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean. Udalerria [[1965]]ean sortu zen [[frankismo]] garaian, [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] herriak batzean. [[2017]]an bi herrien desanexioa dekretatu zuen [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k, parte-hartze prozesu baten ondoren.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak berriz ere sortu zuen Ezkio eta Itsaso elkartuz, Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
[[Azpeitia]], [[Beasain]], [[Ormaiztegi]], [[Gabiria]], [[Legazpi]] eta [[Zumarraga]]rekin egiten du muga. Santa Lutzia ibaiak zeharkatzen du herria.
== Geografia ==
Ezkio-Itsaso udalerriko urak bi haranetara doaz: iparraldekoak, Urola haranera, eta hegoaldekoak, Oriara. Herrigunea Oria haranean dagoenez, harremanak nagusiki [[Goierri]] aldearekin izan ditu eta ditu —hala erakusten du, besteak beste, bertako goierritar euskarak—, eta horrenbestez kulturaren aldetik Goierriko udalerritzat jotzen da Ezkio-Itsaso, nahiz eta administratiboki Urola Garaikoa izan.
=== Auzoak ===
Ezkio-Itsaso sei auzotan banatzen zen:
{|{{taulapolita}}
!Auzoa!!Biztanleria
|-
|[[Ezkio]] (herriburua)||144
|-
|[[Itsaso (Ezkio-Itsaso)|Itsaso]]||87
|-
|[[Itsaso-Alegia]]||61
|-
|[[Mandubia]]||6
|-
|[[Matximenta (Ezkio-Itsaso)|Matximenta]]||13
|-
|[[Santa Lutzi-Anduaga]]||259
|}
== Historia ==
Ezkio-Itsaso [[1965]]. urtean sortu zen, ordura arte bi udalerri ziren [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] batu zirenean.
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio Areriako alkatetzatik banandu zen.
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. Arriaranekin batera, Areriako alkatetzaren parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
Santa Lutzi-Anduaga eta Alegi auzoak geroago sortu ziren, [[Erdi Aroa]]ren erdialdean.
[[1726]]an Iruñeko gotzaina Santa Lutzi auzotik igaro eta bertako feria ospatzen ari zirela, gizon-emakumeak elizan lo egiten ikustean, bertan feria bat egitearen aurka azaldu zen. Urretxuk feria bertan antolatzeko eskakizuna egin zuen eta [[1727]]tik aurrera han ospatu da.
[[1927]]an [[Arriaran]] [[Beasain]]i lotu zitzaion.
Udalerrian garatutako parte-hartze prozesu baten ondorioz, [[2017]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasoren]] desanexioa dekretatu zuen, [[1965]] urtera arteko egoera administratibora itzuliz: [[Ezkio]] alde batetik eta Itsaso bestetik.
== Euskara ==
[[Fitxategi:Ezkio Itsasoko Benita Arabaolaza.webm|thumb|Ezkio-Itsasoko Benita Arabaolazaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arabaolaza Uria, Benita - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/hizlariak/benita-arabaolaza-uria/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> testigantza, eskolan erdaraz egin behar izanaren inguruan. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eskolan erdaraz; doktrina euskaraz - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/pasarteak/ezk-008-030/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Ezkio-Itsasoko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren) aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urolaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/urolaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]]<nowiki/>eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkio-Itsasoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=300
| 1970 | 778 | 1981 | 596 | 1991 | 545 | 2001 | 544 | 2011 | 625 | 2021 | 601 |
|oharrak = Datu-iturria: [http://www.ine.es/inebmenu/mnu_padron.htm www.ine.es]
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkio-Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Iñaki Idiakez Korta]]<ref name=":02" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ezkio-itsaso/ar-43819/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoak izan ziren 1979ko udal hauteskundeak?|hizkuntza=eu|data=2011-05-20|url=https://goierri.hitza.eus/2011/05/20/nolakoak-izan-ziren-1979ko-udal-hauteskundeak-2/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Último adiós a Iñaki Idiakez en Ezkio-Itsaso|hizkuntza=es|argitaratze-data=2006-08-28|url=https://gara.naiz.eus/idatzia/20060828/art178104.php|aldizkaria=Gara|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
|''[[Agrupación de Electores Independientes|Agrupacion de Electores Independientes]]''
|-
| Iñaki Idiakez Korta14
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Miguel Angel Idiakez Alberdi]]
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[Eusko Alkartasuna]]
|-
| Miguel Angel Idiakez Alberdi
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Maria Isabel Olanga Zabala]]
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsaso Herrikideak]] (E-I H)
|-
| Iñaki Idiakez Korta14<ref>{{erreferentzia|izenburua=Beasain-Durango: EHren mozioak udaletxeetan|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2000-10|url=https://www.otamotz.eus/site/files/aldizkariak/0061.pdf|aldizkaria=Otamotz|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euskal Herritarrok/kolorea}}|
| [[Euskal Herritarrok]]
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala]]14<ref name=":1" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| Jose Ignacio Etxezarreta Estala<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsasoko alkate karguari uko egin dio Jose Ignacio Etxezarretak|hizkuntza=eu|data=2008-07-29|url=https://www.diariovasco.com/20080729/alto-urola/ezkio-itsasoko-alkate-karguari-20080729.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2007
| [[2008]] <sup>a</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Maria Jose Telleria Goicoechea]]<ref name=":1" />
| 2008
| [[2009]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]
| 2009
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| Tomas Etxaniz Mendiguren<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El Caserío Museo Igartubeiti acoge la X Semana de la Sidra con teatro, exposiciones y demostraciones|hizkuntza=es|data=2011-10-03|url=https://www.europapress.es/euskadi/noticia-caserio-museo-igartubeiti-acoge-semana-sidra-teatro-exposiciones-demostraciones-20111003190100.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2011
| [[2012]] <sup>c</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsasokoak]] (E-I K)
|-
| [[Garikoitz Aiesta Etxaniz]]<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2012
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| Garikoitz Aiesta Etxaniz<ref name=":02" /><ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2015
| [[2017]] <sup>d</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| [[Joseba Telleria Zubeldia]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Saludo del alcalde|hizkuntza=es|url=http://www.ezkio.eus/es/saludo-alcalde|aldizkaria=Ezkio|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[2021]] <sup>e</sup>
| [[2023]]
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[]]
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| [[]]
|}
<sup>a</sup> 2008ko uztailean Jose Ignacio Etxezarreta Estala alkateak dimisioa aurkeztu zuen.
<sup>b</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>c</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>d</sup> 2017an Ezkio-Itsaso udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>e</sup> 2020an Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Aristizabal baserria]]
* [[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]].
* [[Salete baserria]]
== Ezkioko agerkundeak ==
{{sakontzeko|Ezkioko Ama Birjina}}
[[1931]]ko [[ekainaren 30]]ean bertako Bereziartua anaia-arrebek [[Maria|Ama Birjina]] ikusi zutela adierazi zuten. Horren ondorioz, jende ugari joan zen Ezkiora erromes. Starkie [[irlanda]]r katoliko hispanistak gertakizun hura jaso zuen bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuko kapitulu batean; haren ustez, dena zenbait tradizionalistek eta eskuindarrek manipulatua izan zen.
[[1933]]ko [[ekainaren 10]]ean Ezkion eliza bat egitea debekatu zuten. [[1934]]az geroztik, Ezkio toki debekatua bihurtu zen, bai errepublikanoentzat, bai Erromatar Eliza Katolikoarentzat; ordutik aurrera, oso jende gutxi hurbildu zen bertara.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [http://www.gipuzkoakultura.net/museos/igartu/ Igartubeiti baserri--museoa]
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Ezkio-Itsaso]]
[[Kategoria:Gipuzkoako udalerriak]]
5ac31ssey5kcy6iu3uqs4fwpf60ynif
10005876
10005864
2024-12-20T14:36:01Z
EnekoPanamá
71145
10005876
wikitext
text/x-wiki
{{Infotaula
|headerstyle = background-color: #99c;
|abovestyle = background-color: #99c;
|above = Ezkio-Itsaso
|subheader = {{bandera|Gipuzkoa}}, [[Euskal Herria]]
|image1 = [[Fitxategi:Ezkio-Itsasoko Igartubeiti baserria.jpg|285px]]
|caption1 = Ezkio-Itsasoko [[Igartubeiti baserri-museoa|Igartubeiti]] baserria.
|header1 = Administrazioa
|label2 = Estatua
|data2 = [[Espainia]]
|label3 = Erkidegoa
|data3 = [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]
|label4 = Lurraldea
|data4 = [[Gipuzkoa]]
|label5 = Eskualdea
|data5 = [[Urola Garaia]]
|label6 = Izen ofiziala
|data6 = Ezkio-Itsaso <small>(1980-2017)</small><br/>Ezquioga-Ichaso<small>(1965-1980)</small>
|label7 = Azken alkatea
|data7 = Joseba Telleria (Indep.)
|label8 = Posta kodea
|data8 = <code>20.709</code>
|label9 = INE kodea
|data9 = <code>20035</code>
|label10 = Herritarra
|data10 = ezkiotar, itsasoar
|header20 = Kokapena
|label21 = Koordenatuak
|data21 = {{koord|43|4|55|N|2|16|27|W|region:EH-GI_type:city(572)|display=inline,title}}
|data22 = {{Kokapen mapa|Gipuzkoa politikoa|label={{{label|{{PAGENAME}}}}}|float=center|width=280px}}
|data23= {{#ifexist:Txantiloi:Kokapen mapa/{{{izena}}}|{{Kokapen mapa|{{{izena}}}|float=center|width=280px}}}}{{#if:{{#property:P402}}|<small>[[Fitxategi:Openstreetmap_logo.svg|20px]] Ikusi [http://www.openstreetmap.org/relation/{{#property:P402}} OpenStreetMapen]</small>}}
|label24 = Azalera
|data24 = {{formatnum:21.22}} km<sup>2</sup>
|label25 = Garaiera
|data25 = 425 metro
|label26 = Distantzia
|data26 = 50 km [[Donostia]]ra
|header60 = Datu gehigarriak
|label61 = Sorrera
|data61 = [[1965]]. urtea
|label62 = Desagertzea
|data62 = [[2017]]. urtea
}}
'''Ezkio-Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko [[udalerri|udalerria]] da, administratiboki [[Urola Garaia]] mankomunitatearen parte, geografikoki [[Goierri]] eskualdekoa. [[Itsas maila]]tik 300 metro gorago dago, 21,3 km² ditu, eta {{formatnum:{{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Ezkio-Itsaso}}}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean. Udalerria [[1965]]ean sortu zen [[frankismo]] garaian, [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] herriak batzean. [[2017]]an bi herrien desanexioa dekretatu zuen [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k, parte-hartze prozesu baten ondoren.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak berriz ere sortu zuen Ezkio eta Itsaso elkartuz, Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
[[Azpeitia]], [[Beasain]], [[Ormaiztegi]], [[Gabiria]], [[Legazpi]] eta [[Zumarraga]]rekin egiten du muga. Santa Lutzia ibaiak zeharkatzen du herria.
== Geografia ==
Ezkio-Itsaso udalerriko urak bi haranetara doaz: iparraldekoak, Urola haranera, eta hegoaldekoak, Oriara. Herrigunea Oria haranean dagoenez, harremanak nagusiki [[Goierri]] aldearekin izan ditu eta ditu —hala erakusten du, besteak beste, bertako goierritar euskarak—, eta horrenbestez kulturaren aldetik Goierriko udalerritzat jotzen da Ezkio-Itsaso, nahiz eta administratiboki Urola Garaikoa izan.
=== Auzoak ===
Ezkio-Itsaso sei auzotan banatzen zen:
{|{{taulapolita}}
!Auzoa!!Biztanleria
|-
|[[Ezkio]] (herriburua)||144
|-
|[[Itsaso (Ezkio-Itsaso)|Itsaso]]||87
|-
|[[Itsaso-Alegia]]||61
|-
|[[Mandubia]]||6
|-
|[[Matximenta (Ezkio-Itsaso)|Matximenta]]||13
|-
|[[Santa Lutzi-Anduaga]]||259
|}
== Historia ==
Ezkio-Itsaso [[1965]]. urtean sortu zen, ordura arte bi udalerri ziren [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] batu zirenean.
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio Areriako alkatetzatik banandu zen.
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. Arriaranekin batera, Areriako alkatetzaren parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
Santa Lutzi-Anduaga eta Alegi auzoak geroago sortu ziren, [[Erdi Aroa]]ren erdialdean.
[[1726]]an Iruñeko gotzaina Santa Lutzi auzotik igaro eta bertako feria ospatzen ari zirela, gizon-emakumeak elizan lo egiten ikustean, bertan feria bat egitearen aurka azaldu zen. Urretxuk feria bertan antolatzeko eskakizuna egin zuen eta [[1727]]tik aurrera han ospatu da.
[[1927]]an [[Arriaran]] [[Beasain]]i lotu zitzaion.
Udalerrian garatutako parte-hartze prozesu baten ondorioz, [[2017]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasoren]] desanexioa dekretatu zuen, [[1965]] urtera arteko egoera administratibora itzuliz: [[Ezkio]] alde batetik eta Itsaso bestetik.
== Euskara ==
[[Fitxategi:Ezkio Itsasoko Benita Arabaolaza.webm|thumb|Ezkio-Itsasoko Benita Arabaolazaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arabaolaza Uria, Benita - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/hizlariak/benita-arabaolaza-uria/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> testigantza, eskolan erdaraz egin behar izanaren inguruan. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eskolan erdaraz; doktrina euskaraz - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/pasarteak/ezk-008-030/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Ezkio-Itsasoko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren) aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urolaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/urolaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]]<nowiki/>eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkio-Itsasoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=300
| 1970 | 778 | 1981 | 596 | 1991 | 545 | 2001 | 544 | 2011 | 625 | 2021 | 601 |
|oharrak = Datu-iturria: [http://www.ine.es/inebmenu/mnu_padron.htm www.ine.es]
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkio-Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Iñaki Idiakez Korta]]<ref name=":02" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ezkio-itsaso/ar-43819/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoak izan ziren 1979ko udal hauteskundeak?|hizkuntza=eu|data=2011-05-20|url=https://goierri.hitza.eus/2011/05/20/nolakoak-izan-ziren-1979ko-udal-hauteskundeak-2/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Último adiós a Iñaki Idiakez en Ezkio-Itsaso|hizkuntza=es|argitaratze-data=2006-08-28|url=https://gara.naiz.eus/idatzia/20060828/art178104.php|aldizkaria=Gara|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
|''[[Agrupación de Electores Independientes|Agrupacion de Electores Independientes]]''
|-
| Iñaki Idiakez Korta14
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Miguel Angel Idiakez Alberdi]]<ref>{{erreferentzia|izenburua=Goierriko Udal berriak|hizkuntza=eu|argitaratze-data=1995-06-09|url=https://goiberri.eus/site/files/aldizkariak/19950609.pdf|aldizkaria=Goierritarra|sartze-data=2024-11-30}}</ref>
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[Eusko Alkartasuna]]
|-
| Miguel Angel Idiakez Alberdi
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Maria Isabel Olanga Zabala]]
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsaso Herrikideak]] (E-I H)
|-
| Iñaki Idiakez Korta14<ref>{{erreferentzia|izenburua=Beasain-Durango: EHren mozioak udaletxeetan|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2000-10|url=https://www.otamotz.eus/site/files/aldizkariak/0061.pdf|aldizkaria=Otamotz|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euskal Herritarrok/kolorea}}|
| [[Euskal Herritarrok]]
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala]]14<ref name=":1" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| Jose Ignacio Etxezarreta Estala<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsasoko alkate karguari uko egin dio Jose Ignacio Etxezarretak|hizkuntza=eu|data=2008-07-29|url=https://www.diariovasco.com/20080729/alto-urola/ezkio-itsasoko-alkate-karguari-20080729.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2007
| [[2008]] <sup>a</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Maria Jose Telleria Goicoechea]]<ref name=":1" />
| 2008
| [[2009]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]
| 2009
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| Tomas Etxaniz Mendiguren<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El Caserío Museo Igartubeiti acoge la X Semana de la Sidra con teatro, exposiciones y demostraciones|hizkuntza=es|data=2011-10-03|url=https://www.europapress.es/euskadi/noticia-caserio-museo-igartubeiti-acoge-semana-sidra-teatro-exposiciones-demostraciones-20111003190100.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2011
| [[2012]] <sup>c</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsasokoak]] (E-I K)
|-
| [[Garikoitz Aiesta Etxaniz]]<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2012
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| Garikoitz Aiesta Etxaniz<ref name=":02" /><ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2015
| [[2017]] <sup>d</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| [[Joseba Telleria Zubeldia]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Saludo del alcalde|hizkuntza=es|url=http://www.ezkio.eus/es/saludo-alcalde|aldizkaria=Ezkio|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[2021]] <sup>e</sup>
| [[2023]]
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[]]
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| [[]]
|}
<sup>a</sup> 2008ko uztailean Jose Ignacio Etxezarreta Estala alkateak dimisioa aurkeztu zuen.
<sup>b</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>c</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>d</sup> 2017an Ezkio-Itsaso udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>e</sup> 2020an Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Aristizabal baserria]]
* [[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]].
* [[Salete baserria]]
== Ezkioko agerkundeak ==
{{sakontzeko|Ezkioko Ama Birjina}}
[[1931]]ko [[ekainaren 30]]ean bertako Bereziartua anaia-arrebek [[Maria|Ama Birjina]] ikusi zutela adierazi zuten. Horren ondorioz, jende ugari joan zen Ezkiora erromes. Starkie [[irlanda]]r katoliko hispanistak gertakizun hura jaso zuen bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuko kapitulu batean; haren ustez, dena zenbait tradizionalistek eta eskuindarrek manipulatua izan zen.
[[1933]]ko [[ekainaren 10]]ean Ezkion eliza bat egitea debekatu zuten. [[1934]]az geroztik, Ezkio toki debekatua bihurtu zen, bai errepublikanoentzat, bai Erromatar Eliza Katolikoarentzat; ordutik aurrera, oso jende gutxi hurbildu zen bertara.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [http://www.gipuzkoakultura.net/museos/igartu/ Igartubeiti baserri--museoa]
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Ezkio-Itsaso]]
[[Kategoria:Gipuzkoako udalerriak]]
0z4llt5aldq898fp3eylup1ysion25x
10005879
10005876
2024-12-20T14:43:41Z
EnekoPanamá
71145
10005879
wikitext
text/x-wiki
{{Infotaula
|headerstyle = background-color: #99c;
|abovestyle = background-color: #99c;
|above = Ezkio-Itsaso
|subheader = {{bandera|Gipuzkoa}}, [[Euskal Herria]]
|image1 = [[Fitxategi:Ezkio-Itsasoko Igartubeiti baserria.jpg|285px]]
|caption1 = Ezkio-Itsasoko [[Igartubeiti baserri-museoa|Igartubeiti]] baserria.
|header1 = Administrazioa
|label2 = Estatua
|data2 = [[Espainia]]
|label3 = Erkidegoa
|data3 = [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]
|label4 = Lurraldea
|data4 = [[Gipuzkoa]]
|label5 = Eskualdea
|data5 = [[Urola Garaia]]
|label6 = Izen ofiziala
|data6 = Ezkio-Itsaso <small>(1980-2017)</small><br/>Ezquioga-Ichaso<small>(1965-1980)</small>
|label7 = Azken alkatea
|data7 = Joseba Telleria (Indep.)
|label8 = Posta kodea
|data8 = <code>20.709</code>
|label9 = INE kodea
|data9 = <code>20035</code>
|label10 = Herritarra
|data10 = ezkiotar, itsasoar
|header20 = Kokapena
|label21 = Koordenatuak
|data21 = {{koord|43|4|55|N|2|16|27|W|region:EH-GI_type:city(572)|display=inline,title}}
|data22 = {{Kokapen mapa|Gipuzkoa politikoa|label={{{label|{{PAGENAME}}}}}|float=center|width=280px}}
|data23= {{#ifexist:Txantiloi:Kokapen mapa/{{{izena}}}|{{Kokapen mapa|{{{izena}}}|float=center|width=280px}}}}{{#if:{{#property:P402}}|<small>[[Fitxategi:Openstreetmap_logo.svg|20px]] Ikusi [http://www.openstreetmap.org/relation/{{#property:P402}} OpenStreetMapen]</small>}}
|label24 = Azalera
|data24 = {{formatnum:21.22}} km<sup>2</sup>
|label25 = Garaiera
|data25 = 425 metro
|label26 = Distantzia
|data26 = 50 km [[Donostia]]ra
|header60 = Datu gehigarriak
|label61 = Sorrera
|data61 = [[1965]]. urtea
|label62 = Desagertzea
|data62 = [[2017]]. urtea
}}
'''Ezkio-Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko [[udalerri|udalerria]] da, administratiboki [[Urola Garaia]] mankomunitatearen parte, geografikoki [[Goierri]] eskualdekoa. [[Itsas maila]]tik 300 metro gorago dago, 21,3 km² ditu, eta {{formatnum:{{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Ezkio-Itsaso}}}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean. Udalerria [[1965]]ean sortu zen [[frankismo]] garaian, [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] herriak batzean. [[2017]]an bi herrien desanexioa dekretatu zuen [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k, parte-hartze prozesu baten ondoren.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak berriz ere sortu zuen Ezkio eta Itsaso elkartuz, Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
[[Azpeitia]], [[Beasain]], [[Ormaiztegi]], [[Gabiria]], [[Legazpi]] eta [[Zumarraga]]rekin egiten du muga. Santa Lutzia ibaiak zeharkatzen du herria.
== Geografia ==
Ezkio-Itsaso udalerriko urak bi haranetara doaz: iparraldekoak, Urola haranera, eta hegoaldekoak, Oriara. Herrigunea Oria haranean dagoenez, harremanak nagusiki [[Goierri]] aldearekin izan ditu eta ditu —hala erakusten du, besteak beste, bertako goierritar euskarak—, eta horrenbestez kulturaren aldetik Goierriko udalerritzat jotzen da Ezkio-Itsaso, nahiz eta administratiboki Urola Garaikoa izan.
=== Auzoak ===
Ezkio-Itsaso sei auzotan banatzen zen:
{|{{taulapolita}}
!Auzoa!!Biztanleria
|-
|[[Ezkio]] (herriburua)||144
|-
|[[Itsaso (Ezkio-Itsaso)|Itsaso]]||87
|-
|[[Itsaso-Alegia]]||61
|-
|[[Mandubia]]||6
|-
|[[Matximenta (Ezkio-Itsaso)|Matximenta]]||13
|-
|[[Santa Lutzi-Anduaga]]||259
|}
== Historia ==
Ezkio-Itsaso [[1965]]. urtean sortu zen, ordura arte bi udalerri ziren [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] batu zirenean.
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio Areriako alkatetzatik banandu zen.
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. Arriaranekin batera, Areriako alkatetzaren parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
Santa Lutzi-Anduaga eta Alegi auzoak geroago sortu ziren, [[Erdi Aroa]]ren erdialdean.
[[1726]]an Iruñeko gotzaina Santa Lutzi auzotik igaro eta bertako feria ospatzen ari zirela, gizon-emakumeak elizan lo egiten ikustean, bertan feria bat egitearen aurka azaldu zen. Urretxuk feria bertan antolatzeko eskakizuna egin zuen eta [[1727]]tik aurrera han ospatu da.
[[1927]]an [[Arriaran]] [[Beasain]]i lotu zitzaion.
Udalerrian garatutako parte-hartze prozesu baten ondorioz, [[2017]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasoren]] desanexioa dekretatu zuen, [[1965]] urtera arteko egoera administratibora itzuliz: [[Ezkio]] alde batetik eta Itsaso bestetik.
== Euskara ==
[[Fitxategi:Ezkio Itsasoko Benita Arabaolaza.webm|thumb|Ezkio-Itsasoko Benita Arabaolazaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arabaolaza Uria, Benita - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/hizlariak/benita-arabaolaza-uria/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> testigantza, eskolan erdaraz egin behar izanaren inguruan. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eskolan erdaraz; doktrina euskaraz - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/pasarteak/ezk-008-030/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Ezkio-Itsasoko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren) aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urolaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/urolaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]]<nowiki/>eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkio-Itsasoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=300
| 1970 | 778 | 1981 | 596 | 1991 | 545 | 2001 | 544 | 2011 | 625 | 2021 | 601 |
|oharrak = Datu-iturria: [http://www.ine.es/inebmenu/mnu_padron.htm www.ine.es]
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkio-Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Iñaki Idiakez Korta]]<ref name=":02" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ezkio-itsaso/ar-43819/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoak izan ziren 1979ko udal hauteskundeak?|hizkuntza=eu|data=2011-05-20|url=https://goierri.hitza.eus/2011/05/20/nolakoak-izan-ziren-1979ko-udal-hauteskundeak-2/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Último adiós a Iñaki Idiakez en Ezkio-Itsaso|hizkuntza=es|argitaratze-data=2006-08-28|url=https://gara.naiz.eus/idatzia/20060828/art178104.php|aldizkaria=Gara|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
|''[[Agrupación de Electores Independientes|Agrupacion de Electores Independientes]]''
|-
| Iñaki Idiakez Korta14
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Miguel Angel Idiakez Alberdi]]<ref>{{erreferentzia|izenburua=Goierriko Udal berriak|hizkuntza=eu|argitaratze-data=1995-06-09|url=https://goiberri.eus/site/files/aldizkariak/19950609.pdf|aldizkaria=Goierritarra|sartze-data=2024-11-30}}</ref>
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[Eusko Alkartasuna]]
|-
| Miguel Angel Idiakez Alberdi
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Maria Isabel Olanga Zabala]]<ref>{{erreferentzia|izenburua=Goierriko Udal berriak|hizkuntza=eu|argitaratze-data=1995-06-09|url=https://goiberri.eus/site/files/aldizkariak/19950609.pdf|aldizkaria=Goierritarra|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsaso Herrikideak]] (E-I H)
|-
| Iñaki Idiakez Korta14<ref>{{erreferentzia|izenburua=Beasain-Durango: EHren mozioak udaletxeetan|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2000-10|url=https://www.otamotz.eus/site/files/aldizkariak/0061.pdf|aldizkaria=Otamotz|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euskal Herritarrok/kolorea}}|
| [[Euskal Herritarrok]]
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala]]14<ref name=":1" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| Jose Ignacio Etxezarreta Estala<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsasoko alkate karguari uko egin dio Jose Ignacio Etxezarretak|hizkuntza=eu|data=2008-07-29|url=https://www.diariovasco.com/20080729/alto-urola/ezkio-itsasoko-alkate-karguari-20080729.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2007
| [[2008]] <sup>a</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Maria Jose Telleria Goicoechea]]<ref name=":1" />
| 2008
| [[2009]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]
| 2009
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| Tomas Etxaniz Mendiguren<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El Caserío Museo Igartubeiti acoge la X Semana de la Sidra con teatro, exposiciones y demostraciones|hizkuntza=es|data=2011-10-03|url=https://www.europapress.es/euskadi/noticia-caserio-museo-igartubeiti-acoge-semana-sidra-teatro-exposiciones-demostraciones-20111003190100.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2011
| [[2012]] <sup>c</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsasokoak]] (E-I K)
|-
| [[Garikoitz Aiesta Etxaniz]]<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2012
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| Garikoitz Aiesta Etxaniz<ref name=":02" /><ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2015
| [[2017]] <sup>d</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| [[Joseba Telleria Zubeldia]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Saludo del alcalde|hizkuntza=es|url=http://www.ezkio.eus/es/saludo-alcalde|aldizkaria=Ezkio|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[2021]] <sup>e</sup>
| [[2023]]
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[]]
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| [[]]
|}
<sup>a</sup> 2008ko uztailean Jose Ignacio Etxezarreta Estala alkateak dimisioa aurkeztu zuen.
<sup>b</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>c</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>d</sup> 2017an Ezkio-Itsaso udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>e</sup> 2020an Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Aristizabal baserria]]
* [[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]].
* [[Salete baserria]]
== Ezkioko agerkundeak ==
{{sakontzeko|Ezkioko Ama Birjina}}
[[1931]]ko [[ekainaren 30]]ean bertako Bereziartua anaia-arrebek [[Maria|Ama Birjina]] ikusi zutela adierazi zuten. Horren ondorioz, jende ugari joan zen Ezkiora erromes. Starkie [[irlanda]]r katoliko hispanistak gertakizun hura jaso zuen bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuko kapitulu batean; haren ustez, dena zenbait tradizionalistek eta eskuindarrek manipulatua izan zen.
[[1933]]ko [[ekainaren 10]]ean Ezkion eliza bat egitea debekatu zuten. [[1934]]az geroztik, Ezkio toki debekatua bihurtu zen, bai errepublikanoentzat, bai Erromatar Eliza Katolikoarentzat; ordutik aurrera, oso jende gutxi hurbildu zen bertara.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [http://www.gipuzkoakultura.net/museos/igartu/ Igartubeiti baserri--museoa]
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Ezkio-Itsaso]]
[[Kategoria:Gipuzkoako udalerriak]]
aj2z2bu90j6kydo6n6esf0rru1lsn0p
10005880
10005879
2024-12-20T14:44:15Z
EnekoPanamá
71145
10005880
wikitext
text/x-wiki
{{Infotaula
|headerstyle = background-color: #99c;
|abovestyle = background-color: #99c;
|above = Ezkio-Itsaso
|subheader = {{bandera|Gipuzkoa}}, [[Euskal Herria]]
|image1 = [[Fitxategi:Ezkio-Itsasoko Igartubeiti baserria.jpg|285px]]
|caption1 = Ezkio-Itsasoko [[Igartubeiti baserri-museoa|Igartubeiti]] baserria.
|header1 = Administrazioa
|label2 = Estatua
|data2 = [[Espainia]]
|label3 = Erkidegoa
|data3 = [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]
|label4 = Lurraldea
|data4 = [[Gipuzkoa]]
|label5 = Eskualdea
|data5 = [[Urola Garaia]]
|label6 = Izen ofiziala
|data6 = Ezkio-Itsaso <small>(1980-2017)</small><br/>Ezquioga-Ichaso<small>(1965-1980)</small>
|label7 = Azken alkatea
|data7 = Joseba Telleria (Indep.)
|label8 = Posta kodea
|data8 = <code>20.709</code>
|label9 = INE kodea
|data9 = <code>20035</code>
|label10 = Herritarra
|data10 = ezkiotar, itsasoar
|header20 = Kokapena
|label21 = Koordenatuak
|data21 = {{koord|43|4|55|N|2|16|27|W|region:EH-GI_type:city(572)|display=inline,title}}
|data22 = {{Kokapen mapa|Gipuzkoa politikoa|label={{{label|{{PAGENAME}}}}}|float=center|width=280px}}
|data23= {{#ifexist:Txantiloi:Kokapen mapa/{{{izena}}}|{{Kokapen mapa|{{{izena}}}|float=center|width=280px}}}}{{#if:{{#property:P402}}|<small>[[Fitxategi:Openstreetmap_logo.svg|20px]] Ikusi [http://www.openstreetmap.org/relation/{{#property:P402}} OpenStreetMapen]</small>}}
|label24 = Azalera
|data24 = {{formatnum:21.22}} km<sup>2</sup>
|label25 = Garaiera
|data25 = 425 metro
|label26 = Distantzia
|data26 = 50 km [[Donostia]]ra
|header60 = Datu gehigarriak
|label61 = Sorrera
|data61 = [[1965]]. urtea
|label62 = Desagertzea
|data62 = [[2017]]. urtea
}}
'''Ezkio-Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko [[udalerri|udalerria]] da, administratiboki [[Urola Garaia]] mankomunitatearen parte, geografikoki [[Goierri]] eskualdekoa. [[Itsas maila]]tik 300 metro gorago dago, 21,3 km² ditu, eta {{formatnum:{{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Ezkio-Itsaso}}}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean. Udalerria [[1965]]ean sortu zen [[frankismo]] garaian, [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] herriak batzean. [[2017]]an bi herrien desanexioa dekretatu zuen [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k, parte-hartze prozesu baten ondoren.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak berriz ere sortu zuen Ezkio eta Itsaso elkartuz, Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
[[Azpeitia]], [[Beasain]], [[Ormaiztegi]], [[Gabiria]], [[Legazpi]] eta [[Zumarraga]]rekin egiten du muga. Santa Lutzia ibaiak zeharkatzen du herria.
== Geografia ==
Ezkio-Itsaso udalerriko urak bi haranetara doaz: iparraldekoak, Urola haranera, eta hegoaldekoak, Oriara. Herrigunea Oria haranean dagoenez, harremanak nagusiki [[Goierri]] aldearekin izan ditu eta ditu —hala erakusten du, besteak beste, bertako goierritar euskarak—, eta horrenbestez kulturaren aldetik Goierriko udalerritzat jotzen da Ezkio-Itsaso, nahiz eta administratiboki Urola Garaikoa izan.
=== Auzoak ===
Ezkio-Itsaso sei auzotan banatzen zen:
{|{{taulapolita}}
!Auzoa!!Biztanleria
|-
|[[Ezkio]] (herriburua)||144
|-
|[[Itsaso (Ezkio-Itsaso)|Itsaso]]||87
|-
|[[Itsaso-Alegia]]||61
|-
|[[Mandubia]]||6
|-
|[[Matximenta (Ezkio-Itsaso)|Matximenta]]||13
|-
|[[Santa Lutzi-Anduaga]]||259
|}
== Historia ==
Ezkio-Itsaso [[1965]]. urtean sortu zen, ordura arte bi udalerri ziren [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] batu zirenean.
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio Areriako alkatetzatik banandu zen.
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. Arriaranekin batera, Areriako alkatetzaren parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
Santa Lutzi-Anduaga eta Alegi auzoak geroago sortu ziren, [[Erdi Aroa]]ren erdialdean.
[[1726]]an Iruñeko gotzaina Santa Lutzi auzotik igaro eta bertako feria ospatzen ari zirela, gizon-emakumeak elizan lo egiten ikustean, bertan feria bat egitearen aurka azaldu zen. Urretxuk feria bertan antolatzeko eskakizuna egin zuen eta [[1727]]tik aurrera han ospatu da.
[[1927]]an [[Arriaran]] [[Beasain]]i lotu zitzaion.
Udalerrian garatutako parte-hartze prozesu baten ondorioz, [[2017]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasoren]] desanexioa dekretatu zuen, [[1965]] urtera arteko egoera administratibora itzuliz: [[Ezkio]] alde batetik eta Itsaso bestetik.
== Euskara ==
[[Fitxategi:Ezkio Itsasoko Benita Arabaolaza.webm|thumb|Ezkio-Itsasoko Benita Arabaolazaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arabaolaza Uria, Benita - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/hizlariak/benita-arabaolaza-uria/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> testigantza, eskolan erdaraz egin behar izanaren inguruan. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eskolan erdaraz; doktrina euskaraz - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/pasarteak/ezk-008-030/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Ezkio-Itsasoko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren) aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urolaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/urolaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]]<nowiki/>eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkio-Itsasoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=300
| 1970 | 778 | 1981 | 596 | 1991 | 545 | 2001 | 544 | 2011 | 625 | 2021 | 601 |
|oharrak = Datu-iturria: [http://www.ine.es/inebmenu/mnu_padron.htm www.ine.es]
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkio-Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Iñaki Idiakez Korta]]<ref name=":02" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ezkio-itsaso/ar-43819/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoak izan ziren 1979ko udal hauteskundeak?|hizkuntza=eu|data=2011-05-20|url=https://goierri.hitza.eus/2011/05/20/nolakoak-izan-ziren-1979ko-udal-hauteskundeak-2/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Último adiós a Iñaki Idiakez en Ezkio-Itsaso|hizkuntza=es|argitaratze-data=2006-08-28|url=https://gara.naiz.eus/idatzia/20060828/art178104.php|aldizkaria=Gara|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
|''[[Agrupación de Electores Independientes|Agrupacion de Electores Independientes]]''
|-
| Iñaki Idiakez Korta14
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Miguel Angel Idiakez Alberdi]]
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[Eusko Alkartasuna]]
|-
| Miguel Angel Idiakez Alberdi
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Maria Isabel Olanga Zabala]]<ref>{{erreferentzia|izenburua=Goierriko Udal berriak|hizkuntza=eu|argitaratze-data=1995-06-09|url=https://goiberri.eus/site/files/aldizkariak/19950609.pdf|aldizkaria=Goierritarra|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsaso Herrikideak]] (E-I H)
|-
| Iñaki Idiakez Korta14<ref>{{erreferentzia|izenburua=Beasain-Durango: EHren mozioak udaletxeetan|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2000-10|url=https://www.otamotz.eus/site/files/aldizkariak/0061.pdf|aldizkaria=Otamotz|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euskal Herritarrok/kolorea}}|
| [[Euskal Herritarrok]]
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala]]14<ref name=":1" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| Jose Ignacio Etxezarreta Estala<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsasoko alkate karguari uko egin dio Jose Ignacio Etxezarretak|hizkuntza=eu|data=2008-07-29|url=https://www.diariovasco.com/20080729/alto-urola/ezkio-itsasoko-alkate-karguari-20080729.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2007
| [[2008]] <sup>a</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Maria Jose Telleria Goicoechea]]<ref name=":1" />
| 2008
| [[2009]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]
| 2009
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| Tomas Etxaniz Mendiguren<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El Caserío Museo Igartubeiti acoge la X Semana de la Sidra con teatro, exposiciones y demostraciones|hizkuntza=es|data=2011-10-03|url=https://www.europapress.es/euskadi/noticia-caserio-museo-igartubeiti-acoge-semana-sidra-teatro-exposiciones-demostraciones-20111003190100.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2011
| [[2012]] <sup>c</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsasokoak]] (E-I K)
|-
| [[Garikoitz Aiesta Etxaniz]]<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2012
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| Garikoitz Aiesta Etxaniz<ref name=":02" /><ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2015
| [[2017]] <sup>d</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| [[Joseba Telleria Zubeldia]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Saludo del alcalde|hizkuntza=es|url=http://www.ezkio.eus/es/saludo-alcalde|aldizkaria=Ezkio|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[2021]] <sup>e</sup>
| [[2023]]
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[]]
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| [[]]
|}
<sup>a</sup> 2008ko uztailean Jose Ignacio Etxezarreta Estala alkateak dimisioa aurkeztu zuen.
<sup>b</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>c</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>d</sup> 2017an Ezkio-Itsaso udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>e</sup> 2020an Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Aristizabal baserria]]
* [[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]].
* [[Salete baserria]]
== Ezkioko agerkundeak ==
{{sakontzeko|Ezkioko Ama Birjina}}
[[1931]]ko [[ekainaren 30]]ean bertako Bereziartua anaia-arrebek [[Maria|Ama Birjina]] ikusi zutela adierazi zuten. Horren ondorioz, jende ugari joan zen Ezkiora erromes. Starkie [[irlanda]]r katoliko hispanistak gertakizun hura jaso zuen bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuko kapitulu batean; haren ustez, dena zenbait tradizionalistek eta eskuindarrek manipulatua izan zen.
[[1933]]ko [[ekainaren 10]]ean Ezkion eliza bat egitea debekatu zuten. [[1934]]az geroztik, Ezkio toki debekatua bihurtu zen, bai errepublikanoentzat, bai Erromatar Eliza Katolikoarentzat; ordutik aurrera, oso jende gutxi hurbildu zen bertara.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [http://www.gipuzkoakultura.net/museos/igartu/ Igartubeiti baserri--museoa]
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Ezkio-Itsaso]]
[[Kategoria:Gipuzkoako udalerriak]]
np426ehzusvqzztjrcr7ctn1035ys7k
10005940
10005880
2024-12-20T15:43:41Z
EnekoPanamá
71145
10005940
wikitext
text/x-wiki
{{Infotaula
|headerstyle = background-color: #99c;
|abovestyle = background-color: #99c;
|above = Ezkio-Itsaso
|subheader = {{bandera|Gipuzkoa}}, [[Euskal Herria]]
|image1 = [[Fitxategi:Ezkio-Itsasoko Igartubeiti baserria.jpg|285px]]
|caption1 = Ezkio-Itsasoko [[Igartubeiti baserri-museoa|Igartubeiti]] baserria.
|header1 = Administrazioa
|label2 = Estatua
|data2 = [[Espainia]]
|label3 = Erkidegoa
|data3 = [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]
|label4 = Lurraldea
|data4 = [[Gipuzkoa]]
|label5 = Eskualdea
|data5 = [[Urola Garaia]]
|label6 = Izen ofiziala
|data6 = Ezkio-Itsaso <small>(1980-2017)</small><br/>Ezquioga-Ichaso<small>(1965-1980)</small>
|label7 = Azken alkatea
|data7 = Joseba Telleria (Indep.)
|label8 = Posta kodea
|data8 = <code>20.709</code>
|label9 = INE kodea
|data9 = <code>20035</code>
|label10 = Herritarra
|data10 = ezkiotar, itsasoar
|header20 = Kokapena
|label21 = Koordenatuak
|data21 = {{koord|43|4|55|N|2|16|27|W|region:EH-GI_type:city(572)|display=inline,title}}
|data22 = {{Kokapen mapa|Gipuzkoa politikoa|label={{{label|{{PAGENAME}}}}}|float=center|width=280px}}
|data23= {{#ifexist:Txantiloi:Kokapen mapa/{{{izena}}}|{{Kokapen mapa|{{{izena}}}|float=center|width=280px}}}}{{#if:{{#property:P402}}|<small>[[Fitxategi:Openstreetmap_logo.svg|20px]] Ikusi [http://www.openstreetmap.org/relation/{{#property:P402}} OpenStreetMapen]</small>}}
|label24 = Azalera
|data24 = {{formatnum:21.22}} km<sup>2</sup>
|label25 = Garaiera
|data25 = 425 metro
|label26 = Distantzia
|data26 = 50 km [[Donostia]]ra
|header60 = Datu gehigarriak
|label61 = Sorrera
|data61 = [[1965]]. urtea
|label62 = Desagertzea
|data62 = [[2017]]. urtea
}}
'''Ezkio-Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko [[udalerri|udalerria]] da, administratiboki [[Urola Garaia]] mankomunitatearen parte, geografikoki [[Goierri]] eskualdekoa. [[Itsas maila]]tik 300 metro gorago dago, 21,3 km² ditu, eta {{formatnum:{{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Ezkio-Itsaso}}}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean. Udalerria [[1965]]ean sortu zen [[frankismo]] garaian, [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] herriak batzean. [[2017]]an bi herrien desanexioa dekretatu zuen [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k, parte-hartze prozesu baten ondoren.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak berriz ere sortu zuen Ezkio eta Itsaso elkartuz, Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
[[Azpeitia]], [[Beasain]], [[Ormaiztegi]], [[Gabiria]], [[Legazpi]] eta [[Zumarraga]]rekin egiten du muga. Santa Lutzia ibaiak zeharkatzen du herria.
== Geografia ==
Ezkio-Itsaso udalerriko urak bi haranetara doaz: iparraldekoak, Urola haranera, eta hegoaldekoak, Oriara. Herrigunea Oria haranean dagoenez, harremanak nagusiki [[Goierri]] aldearekin izan ditu eta ditu —hala erakusten du, besteak beste, bertako goierritar euskarak—, eta horrenbestez kulturaren aldetik Goierriko udalerritzat jotzen da Ezkio-Itsaso, nahiz eta administratiboki Urola Garaikoa izan.
=== Auzoak ===
Ezkio-Itsaso sei auzotan banatzen zen:
{|{{taulapolita}}
!Auzoa!!Biztanleria
|-
|[[Ezkio]] (herriburua)||144
|-
|[[Itsaso (Ezkio-Itsaso)|Itsaso]]||87
|-
|[[Itsaso-Alegia]]||61
|-
|[[Mandubia]]||6
|-
|[[Matximenta (Ezkio-Itsaso)|Matximenta]]||13
|-
|[[Santa Lutzi-Anduaga]]||259
|}
== Historia ==
Ezkio-Itsaso [[1965]]. urtean sortu zen, ordura arte bi udalerri ziren [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] batu zirenean.
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio Areriako alkatetzatik banandu zen.
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. Arriaranekin batera, Areriako alkatetzaren parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
Santa Lutzi-Anduaga eta Alegi auzoak geroago sortu ziren, [[Erdi Aroa]]ren erdialdean.
[[1726]]an Iruñeko gotzaina Santa Lutzi auzotik igaro eta bertako feria ospatzen ari zirela, gizon-emakumeak elizan lo egiten ikustean, bertan feria bat egitearen aurka azaldu zen. Urretxuk feria bertan antolatzeko eskakizuna egin zuen eta [[1727]]tik aurrera han ospatu da.
[[1927]]an [[Arriaran]] [[Beasain]]i lotu zitzaion.
Udalerrian garatutako parte-hartze prozesu baten ondorioz, [[2017]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasoren]] desanexioa dekretatu zuen, [[1965]] urtera arteko egoera administratibora itzuliz: [[Ezkio]] alde batetik eta Itsaso bestetik.
== Euskara ==
[[Fitxategi:Ezkio Itsasoko Benita Arabaolaza.webm|thumb|Ezkio-Itsasoko Benita Arabaolazaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arabaolaza Uria, Benita - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/hizlariak/benita-arabaolaza-uria/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> testigantza, eskolan erdaraz egin behar izanaren inguruan. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eskolan erdaraz; doktrina euskaraz - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/pasarteak/ezk-008-030/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Ezkio-Itsasoko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren) aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urolaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/urolaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]]<nowiki/>eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkio-Itsasoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=300
| 1970 | 778 | 1981 | 596 | 1991 | 545 | 2001 | 544 | 2011 | 625 | 2021 | 601 |
|oharrak = Datu-iturria: [http://www.ine.es/inebmenu/mnu_padron.htm www.ine.es]
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkio-Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Iñaki Idiakez Korta]]<ref name=":02" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ezkio-itsaso/ar-43819/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoak izan ziren 1979ko udal hauteskundeak?|hizkuntza=eu|data=2011-05-20|url=https://goierri.hitza.eus/2011/05/20/nolakoak-izan-ziren-1979ko-udal-hauteskundeak-2/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Último adiós a Iñaki Idiakez en Ezkio-Itsaso|hizkuntza=es|argitaratze-data=2006-08-28|url=https://gara.naiz.eus/idatzia/20060828/art178104.php|aldizkaria=Gara|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
|''[[Agrupación de Electores Independientes|Agrupacion de Electores Independientes]]''
|-
| Iñaki Idiakez Korta14
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Miguel Angel Idiakez Alberdi]]
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[Eusko Alkartasuna]]
|-
| Miguel Angel Idiakez Alberdi
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Maria Isabel Olanga Zabala]]<ref>{{erreferentzia|izenburua=Goierriko Udal berriak|hizkuntza=eu|argitaratze-data=1995-06-09|url=https://goiberri.eus/site/files/aldizkariak/19950609.pdf|aldizkaria=Goierritarra|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsaso Herrikideak]] (E-I H)
|-
| Iñaki Idiakez Korta14<ref>{{erreferentzia|izenburua=Beasain-Durango: EHren mozioak udaletxeetan|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2000-10|url=https://www.otamotz.eus/site/files/aldizkariak/0061.pdf|aldizkaria=Otamotz|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euskal Herritarrok/kolorea}}|
| [[Euskal Herritarrok]]
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala]]14<ref name=":1" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| Jose Ignacio Etxezarreta Estala<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsasoko alkate karguari uko egin dio Jose Ignacio Etxezarretak|hizkuntza=eu|data=2008-07-29|url=https://www.diariovasco.com/20080729/alto-urola/ezkio-itsasoko-alkate-karguari-20080729.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2007
| [[2008]] <sup>a</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Maria Jose Telleria Goicoechea]]<ref name=":1" />
| 2008
| [[2009]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]
| 2009
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| Tomas Etxaniz Mendiguren<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El Caserío Museo Igartubeiti acoge la X Semana de la Sidra con teatro, exposiciones y demostraciones|hizkuntza=es|data=2011-10-03|url=https://www.europapress.es/euskadi/noticia-caserio-museo-igartubeiti-acoge-semana-sidra-teatro-exposiciones-demostraciones-20111003190100.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2011
| [[2012]] <sup>c</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsasokoak]] (E-I K)
|-
| [[Garikoitz Aiesta Etxaniz]]<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Ezkioko alkate berria izendatuko dute, iluntzeko plenoan|hizkuntza=eu|data=2017-02-16|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/17/ezkioko-alkate-berria-izendatuko-dute-iluntzeko-plenoan/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2012
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| Garikoitz Aiesta Etxaniz<ref name=":02" /><ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2015
| [[2017]] <sup>d</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| [[Joseba Telleria Zubeldia]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Saludo del alcalde|hizkuntza=es|url=http://www.ezkio.eus/es/saludo-alcalde|aldizkaria=Ezkio|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[2021]] <sup>e</sup>
| [[2023]]
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[]]
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| [[]]
|}
<sup>a</sup> 2008ko uztailean Jose Ignacio Etxezarreta Estala alkateak dimisioa aurkeztu zuen.
<sup>b</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>c</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>d</sup> 2017an Ezkio-Itsaso udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>e</sup> 2020an Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Aristizabal baserria]]
* [[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]].
* [[Salete baserria]]
== Ezkioko agerkundeak ==
{{sakontzeko|Ezkioko Ama Birjina}}
[[1931]]ko [[ekainaren 30]]ean bertako Bereziartua anaia-arrebek [[Maria|Ama Birjina]] ikusi zutela adierazi zuten. Horren ondorioz, jende ugari joan zen Ezkiora erromes. Starkie [[irlanda]]r katoliko hispanistak gertakizun hura jaso zuen bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuko kapitulu batean; haren ustez, dena zenbait tradizionalistek eta eskuindarrek manipulatua izan zen.
[[1933]]ko [[ekainaren 10]]ean Ezkion eliza bat egitea debekatu zuten. [[1934]]az geroztik, Ezkio toki debekatua bihurtu zen, bai errepublikanoentzat, bai Erromatar Eliza Katolikoarentzat; ordutik aurrera, oso jende gutxi hurbildu zen bertara.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [http://www.gipuzkoakultura.net/museos/igartu/ Igartubeiti baserri--museoa]
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Ezkio-Itsaso]]
[[Kategoria:Gipuzkoako udalerriak]]
fh6i997p44o3exa1y1hhcc3p3758391
10005945
10005940
2024-12-20T15:45:48Z
EnekoPanamá
71145
10005945
wikitext
text/x-wiki
{{Infotaula
|headerstyle = background-color: #99c;
|abovestyle = background-color: #99c;
|above = Ezkio-Itsaso
|subheader = {{bandera|Gipuzkoa}}, [[Euskal Herria]]
|image1 = [[Fitxategi:Ezkio-Itsasoko Igartubeiti baserria.jpg|285px]]
|caption1 = Ezkio-Itsasoko [[Igartubeiti baserri-museoa|Igartubeiti]] baserria.
|header1 = Administrazioa
|label2 = Estatua
|data2 = [[Espainia]]
|label3 = Erkidegoa
|data3 = [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]
|label4 = Lurraldea
|data4 = [[Gipuzkoa]]
|label5 = Eskualdea
|data5 = [[Urola Garaia]]
|label6 = Izen ofiziala
|data6 = Ezkio-Itsaso <small>(1980-2017)</small><br/>Ezquioga-Ichaso<small>(1965-1980)</small>
|label7 = Azken alkatea
|data7 = Joseba Telleria (Indep.)
|label8 = Posta kodea
|data8 = <code>20.709</code>
|label9 = INE kodea
|data9 = <code>20035</code>
|label10 = Herritarra
|data10 = ezkiotar, itsasoar
|header20 = Kokapena
|label21 = Koordenatuak
|data21 = {{koord|43|4|55|N|2|16|27|W|region:EH-GI_type:city(572)|display=inline,title}}
|data22 = {{Kokapen mapa|Gipuzkoa politikoa|label={{{label|{{PAGENAME}}}}}|float=center|width=280px}}
|data23= {{#ifexist:Txantiloi:Kokapen mapa/{{{izena}}}|{{Kokapen mapa|{{{izena}}}|float=center|width=280px}}}}{{#if:{{#property:P402}}|<small>[[Fitxategi:Openstreetmap_logo.svg|20px]] Ikusi [http://www.openstreetmap.org/relation/{{#property:P402}} OpenStreetMapen]</small>}}
|label24 = Azalera
|data24 = {{formatnum:21.22}} km<sup>2</sup>
|label25 = Garaiera
|data25 = 425 metro
|label26 = Distantzia
|data26 = 50 km [[Donostia]]ra
|header60 = Datu gehigarriak
|label61 = Sorrera
|data61 = [[1965]]. urtea
|label62 = Desagertzea
|data62 = [[2017]]. urtea
}}
'''Ezkio-Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko [[udalerri|udalerria]] da, administratiboki [[Urola Garaia]] mankomunitatearen parte, geografikoki [[Goierri]] eskualdekoa. [[Itsas maila]]tik 300 metro gorago dago, 21,3 km² ditu, eta {{formatnum:{{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Ezkio-Itsaso}}}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean. Udalerria [[1965]]ean sortu zen [[frankismo]] garaian, [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] herriak batzean. [[2017]]an bi herrien desanexioa dekretatu zuen [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k, parte-hartze prozesu baten ondoren.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak berriz ere sortu zuen Ezkio eta Itsaso elkartuz, Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
[[Azpeitia]], [[Beasain]], [[Ormaiztegi]], [[Gabiria]], [[Legazpi]] eta [[Zumarraga]]rekin egiten du muga. Santa Lutzia ibaiak zeharkatzen du herria.
== Geografia ==
Ezkio-Itsaso udalerriko urak bi haranetara doaz: iparraldekoak, Urola haranera, eta hegoaldekoak, Oriara. Herrigunea Oria haranean dagoenez, harremanak nagusiki [[Goierri]] aldearekin izan ditu eta ditu —hala erakusten du, besteak beste, bertako goierritar euskarak—, eta horrenbestez kulturaren aldetik Goierriko udalerritzat jotzen da Ezkio-Itsaso, nahiz eta administratiboki Urola Garaikoa izan.
=== Auzoak ===
Ezkio-Itsaso sei auzotan banatzen zen:
{|{{taulapolita}}
!Auzoa!!Biztanleria
|-
|[[Ezkio]] (herriburua)||144
|-
|[[Itsaso (Ezkio-Itsaso)|Itsaso]]||87
|-
|[[Itsaso-Alegia]]||61
|-
|[[Mandubia]]||6
|-
|[[Matximenta (Ezkio-Itsaso)|Matximenta]]||13
|-
|[[Santa Lutzi-Anduaga]]||259
|}
== Historia ==
Ezkio-Itsaso [[1965]]. urtean sortu zen, ordura arte bi udalerri ziren [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] batu zirenean.
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio Areriako alkatetzatik banandu zen.
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. Arriaranekin batera, Areriako alkatetzaren parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
Santa Lutzi-Anduaga eta Alegi auzoak geroago sortu ziren, [[Erdi Aroa]]ren erdialdean.
[[1726]]an Iruñeko gotzaina Santa Lutzi auzotik igaro eta bertako feria ospatzen ari zirela, gizon-emakumeak elizan lo egiten ikustean, bertan feria bat egitearen aurka azaldu zen. Urretxuk feria bertan antolatzeko eskakizuna egin zuen eta [[1727]]tik aurrera han ospatu da.
[[1927]]an [[Arriaran]] [[Beasain]]i lotu zitzaion.
Udalerrian garatutako parte-hartze prozesu baten ondorioz, [[2017]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasoren]] desanexioa dekretatu zuen, [[1965]] urtera arteko egoera administratibora itzuliz: [[Ezkio]] alde batetik eta Itsaso bestetik.
== Euskara ==
[[Fitxategi:Ezkio Itsasoko Benita Arabaolaza.webm|thumb|Ezkio-Itsasoko Benita Arabaolazaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arabaolaza Uria, Benita - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/hizlariak/benita-arabaolaza-uria/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> testigantza, eskolan erdaraz egin behar izanaren inguruan. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eskolan erdaraz; doktrina euskaraz - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/pasarteak/ezk-008-030/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Ezkio-Itsasoko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren) aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urolaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/urolaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]]<nowiki/>eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkio-Itsasoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=300
| 1970 | 778 | 1981 | 596 | 1991 | 545 | 2001 | 544 | 2011 | 625 | 2021 | 601 |
|oharrak = Datu-iturria: [http://www.ine.es/inebmenu/mnu_padron.htm www.ine.es]
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkio-Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Iñaki Idiakez Korta]]<ref name=":02" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ezkio-itsaso/ar-43819/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoak izan ziren 1979ko udal hauteskundeak?|hizkuntza=eu|data=2011-05-20|url=https://goierri.hitza.eus/2011/05/20/nolakoak-izan-ziren-1979ko-udal-hauteskundeak-2/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Último adiós a Iñaki Idiakez en Ezkio-Itsaso|hizkuntza=es|argitaratze-data=2006-08-28|url=https://gara.naiz.eus/idatzia/20060828/art178104.php|aldizkaria=Gara|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
|''[[Agrupación de Electores Independientes|Agrupacion de Electores Independientes]]''
|-
| Iñaki Idiakez Korta14
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Miguel Angel Idiakez Alberdi]]
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[Eusko Alkartasuna]]
|-
| Miguel Angel Idiakez Alberdi
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Maria Isabel Olanga Zabala]]<ref>{{erreferentzia|izenburua=Goierriko Udal berriak|hizkuntza=eu|argitaratze-data=1995-06-09|url=https://goiberri.eus/site/files/aldizkariak/19950609.pdf|aldizkaria=Goierritarra|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsaso Herrikideak]] (E-I H)
|-
| Iñaki Idiakez Korta14<ref>{{erreferentzia|izenburua=Beasain-Durango: EHren mozioak udaletxeetan|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2000-10|url=https://www.otamotz.eus/site/files/aldizkariak/0061.pdf|aldizkaria=Otamotz|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euskal Herritarrok/kolorea}}|
| [[Euskal Herritarrok]]
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala]]14<ref name=":1" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| Jose Ignacio Etxezarreta Estala<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsasoko alkate karguari uko egin dio Jose Ignacio Etxezarretak|hizkuntza=eu|data=2008-07-29|url=https://www.diariovasco.com/20080729/alto-urola/ezkio-itsasoko-alkate-karguari-20080729.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2007
| [[2008]] <sup>a</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Maria Jose Telleria Goicoechea]]<ref name=":1" />
| 2008
| [[2009]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]
| 2009
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| Tomas Etxaniz Mendiguren<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El Caserío Museo Igartubeiti acoge la X Semana de la Sidra con teatro, exposiciones y demostraciones|hizkuntza=es|data=2011-10-03|url=https://www.europapress.es/euskadi/noticia-caserio-museo-igartubeiti-acoge-semana-sidra-teatro-exposiciones-demostraciones-20111003190100.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2011
| [[2012]] <sup>c</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsasokoak]] (E-I K)
|-
| [[Garikoitz Aiesta Etxaniz]]<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Ezkioko alkate berria izendatuko dute, iluntzeko plenoan|hizkuntza=eu|data=2017-02-16|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/17/ezkioko-alkate-berria-izendatuko-dute-iluntzeko-plenoan/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2012
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| Garikoitz Aiesta Etxaniz<ref name=":02" /><ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref>20
| 2015
| [[2017]] <sup>d</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| [[Joseba Telleria Zubeldia]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Saludo del alcalde|hizkuntza=es|url=http://www.ezkio.eus/es/saludo-alcalde|aldizkaria=Ezkio|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[2021]] <sup>e</sup>
| [[2023]]
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[]]
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| [[]]
|}
<sup>a</sup> 2008ko uztailean Jose Ignacio Etxezarreta Estala alkateak dimisioa aurkeztu zuen.
<sup>b</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>c</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>d</sup> 2017an Ezkio-Itsaso udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>e</sup> 2020an Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Aristizabal baserria]]
* [[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]].
* [[Salete baserria]]
== Ezkioko agerkundeak ==
{{sakontzeko|Ezkioko Ama Birjina}}
[[1931]]ko [[ekainaren 30]]ean bertako Bereziartua anaia-arrebek [[Maria|Ama Birjina]] ikusi zutela adierazi zuten. Horren ondorioz, jende ugari joan zen Ezkiora erromes. Starkie [[irlanda]]r katoliko hispanistak gertakizun hura jaso zuen bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuko kapitulu batean; haren ustez, dena zenbait tradizionalistek eta eskuindarrek manipulatua izan zen.
[[1933]]ko [[ekainaren 10]]ean Ezkion eliza bat egitea debekatu zuten. [[1934]]az geroztik, Ezkio toki debekatua bihurtu zen, bai errepublikanoentzat, bai Erromatar Eliza Katolikoarentzat; ordutik aurrera, oso jende gutxi hurbildu zen bertara.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [http://www.gipuzkoakultura.net/museos/igartu/ Igartubeiti baserri--museoa]
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Ezkio-Itsaso]]
[[Kategoria:Gipuzkoako udalerriak]]
1rty1261zp0h3ti2zk0spt2wkgj390q
10006068
10005945
2024-12-20T17:05:34Z
EnekoPanamá
71145
10006068
wikitext
text/x-wiki
{{Infotaula
|headerstyle = background-color: #99c;
|abovestyle = background-color: #99c;
|above = Ezkio-Itsaso
|subheader = {{bandera|Gipuzkoa}}, [[Euskal Herria]]
|image1 = [[Fitxategi:Ezkio-Itsasoko Igartubeiti baserria.jpg|285px]]
|caption1 = Ezkio-Itsasoko [[Igartubeiti baserri-museoa|Igartubeiti]] baserria.
|header1 = Administrazioa
|label2 = Estatua
|data2 = [[Espainia]]
|label3 = Erkidegoa
|data3 = [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]
|label4 = Lurraldea
|data4 = [[Gipuzkoa]]
|label5 = Eskualdea
|data5 = [[Urola Garaia]]
|label6 = Izen ofiziala
|data6 = Ezkio-Itsaso <small>(1980-2017)</small><br/>Ezquioga-Ichaso<small>(1965-1980)</small>
|label7 = Azken alkatea
|data7 = Joseba Telleria (Indep.)
|label8 = Posta kodea
|data8 = <code>20.709</code>
|label9 = INE kodea
|data9 = <code>20035</code>
|label10 = Herritarra
|data10 = ezkiotar, itsasoar
|header20 = Kokapena
|label21 = Koordenatuak
|data21 = {{koord|43|4|55|N|2|16|27|W|region:EH-GI_type:city(572)|display=inline,title}}
|data22 = {{Kokapen mapa|Gipuzkoa politikoa|label={{{label|{{PAGENAME}}}}}|float=center|width=280px}}
|data23= {{#ifexist:Txantiloi:Kokapen mapa/{{{izena}}}|{{Kokapen mapa|{{{izena}}}|float=center|width=280px}}}}{{#if:{{#property:P402}}|<small>[[Fitxategi:Openstreetmap_logo.svg|20px]] Ikusi [http://www.openstreetmap.org/relation/{{#property:P402}} OpenStreetMapen]</small>}}
|label24 = Azalera
|data24 = {{formatnum:21.22}} km<sup>2</sup>
|label25 = Garaiera
|data25 = 425 metro
|label26 = Distantzia
|data26 = 50 km [[Donostia]]ra
|header60 = Datu gehigarriak
|label61 = Sorrera
|data61 = [[1965]]. urtea
|label62 = Desagertzea
|data62 = [[2017]]. urtea
}}
'''Ezkio-Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko [[udalerri|udalerria]] da, administratiboki [[Urola Garaia]] mankomunitatearen parte, geografikoki [[Goierri]] eskualdekoa. [[Itsas maila]]tik 300 metro gorago dago, 21,3 km² ditu, eta {{formatnum:{{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Ezkio-Itsaso}}}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean. Udalerria [[1965]]ean sortu zen [[frankismo]] garaian, [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] herriak batzean. [[2017]]an bi herrien desanexioa dekretatu zuen [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k, parte-hartze prozesu baten ondoren.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak berriz ere sortu zuen Ezkio eta Itsaso elkartuz, Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
[[Azpeitia]], [[Beasain]], [[Ormaiztegi]], [[Gabiria]], [[Legazpi]] eta [[Zumarraga]]rekin egiten du muga. Santa Lutzia ibaiak zeharkatzen du herria.
== Geografia ==
Ezkio-Itsaso udalerriko urak bi haranetara doaz: iparraldekoak, Urola haranera, eta hegoaldekoak, Oriara. Herrigunea Oria haranean dagoenez, harremanak nagusiki [[Goierri]] aldearekin izan ditu eta ditu —hala erakusten du, besteak beste, bertako goierritar euskarak—, eta horrenbestez kulturaren aldetik Goierriko udalerritzat jotzen da Ezkio-Itsaso, nahiz eta administratiboki Urola Garaikoa izan.
=== Auzoak ===
Ezkio-Itsaso sei auzotan banatzen zen:
{|{{taulapolita}}
!Auzoa!!Biztanleria
|-
|[[Ezkio]] (herriburua)||144
|-
|[[Itsaso (Ezkio-Itsaso)|Itsaso]]||87
|-
|[[Itsaso-Alegia]]||61
|-
|[[Mandubia]]||6
|-
|[[Matximenta (Ezkio-Itsaso)|Matximenta]]||13
|-
|[[Santa Lutzi-Anduaga]]||259
|}
== Historia ==
Ezkio-Itsaso [[1965]]. urtean sortu zen, ordura arte bi udalerri ziren [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] batu zirenean.
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio Areriako alkatetzatik banandu zen.
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. Arriaranekin batera, Areriako alkatetzaren parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
Santa Lutzi-Anduaga eta Alegi auzoak geroago sortu ziren, [[Erdi Aroa]]ren erdialdean.
[[1726]]an Iruñeko gotzaina Santa Lutzi auzotik igaro eta bertako feria ospatzen ari zirela, gizon-emakumeak elizan lo egiten ikustean, bertan feria bat egitearen aurka azaldu zen. Urretxuk feria bertan antolatzeko eskakizuna egin zuen eta [[1727]]tik aurrera han ospatu da.
[[1927]]an [[Arriaran]] [[Beasain]]i lotu zitzaion.
Udalerrian garatutako parte-hartze prozesu baten ondorioz, [[2017]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasoren]] desanexioa dekretatu zuen, [[1965]] urtera arteko egoera administratibora itzuliz: [[Ezkio]] alde batetik eta Itsaso bestetik.
== Euskara ==
[[Fitxategi:Ezkio Itsasoko Benita Arabaolaza.webm|thumb|Ezkio-Itsasoko Benita Arabaolazaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arabaolaza Uria, Benita - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/hizlariak/benita-arabaolaza-uria/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> testigantza, eskolan erdaraz egin behar izanaren inguruan. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eskolan erdaraz; doktrina euskaraz - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/pasarteak/ezk-008-030/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Ezkio-Itsasoko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren) aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urolaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/urolaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]]<nowiki/>eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkio-Itsasoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=300
| 1970 | 778 | 1981 | 596 | 1991 | 545 | 2001 | 544 | 2011 | 625 | 2021 | 601 |
|oharrak = Datu-iturria: [http://www.ine.es/inebmenu/mnu_padron.htm www.ine.es]
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkio-Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Iñaki Idiakez Korta]]<ref name=":02" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ezkio-itsaso/ar-43819/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoak izan ziren 1979ko udal hauteskundeak?|hizkuntza=eu|data=2011-05-20|url=https://goierri.hitza.eus/2011/05/20/nolakoak-izan-ziren-1979ko-udal-hauteskundeak-2/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Último adiós a Iñaki Idiakez en Ezkio-Itsaso|hizkuntza=es|argitaratze-data=2006-08-28|url=https://gara.naiz.eus/idatzia/20060828/art178104.php|aldizkaria=Gara|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
|''[[Agrupación de Electores Independientes|Agrupacion de Electores Independientes]]''
|-
| Iñaki Idiakez Korta14
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Miguel Angel Idiakez Alberdi]]
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[Eusko Alkartasuna]]
|-
| Miguel Angel Idiakez Alberdi
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Maria Isabel Olanga Zabala]]<ref>{{erreferentzia|izenburua=Goierriko Udal berriak|hizkuntza=eu|argitaratze-data=1995-06-09|url=https://goiberri.eus/site/files/aldizkariak/19950609.pdf|aldizkaria=Goierritarra|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsaso Herrikideak]] (E-I H)
|-
| Iñaki Idiakez Korta14<ref>{{erreferentzia|izenburua=Beasain-Durango: EHren mozioak udaletxeetan|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2000-10|url=https://www.otamotz.eus/site/files/aldizkariak/0061.pdf|aldizkaria=Otamotz|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euskal Herritarrok/kolorea}}|
| [[Euskal Herritarrok]]
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala]]14<ref name=":1" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| Jose Ignacio Etxezarreta Estala<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsasoko alkate karguari uko egin dio Jose Ignacio Etxezarretak|hizkuntza=eu|data=2008-07-29|url=https://www.diariovasco.com/20080729/alto-urola/ezkio-itsasoko-alkate-karguari-20080729.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2007
| [[2008]] <sup>a</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Maria Jose Telleria Goicoechea]]<ref name=":1" />
| 2008
| [[2009]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]
| 2009
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| Tomas Etxaniz Mendiguren<ref>{{Erreferentzia|abizena=|izenburua=Tomas Etxaniz jarraituko du Ezkio-Itsasoko alkatea izaten|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2011-06-13|data=|url=https://www.diariovasco.com/v/20110612/alto-urola/tomas-etxaniz-jarraituko-ezkio-20110612.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El Caserío Museo Igartubeiti acoge la X Semana de la Sidra con teatro, exposiciones y demostraciones|hizkuntza=es|data=2011-10-03|url=https://www.europapress.es/euskadi/noticia-caserio-museo-igartubeiti-acoge-semana-sidra-teatro-exposiciones-demostraciones-20111003190100.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2011
| [[2012]] <sup>c</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsasokoak]] (E-I K)
|-
| [[Garikoitz Aiesta Etxaniz]]<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Ezkioko alkate berria izendatuko dute, iluntzeko plenoan|hizkuntza=eu|data=2017-02-16|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/17/ezkioko-alkate-berria-izendatuko-dute-iluntzeko-plenoan/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2012
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| Garikoitz Aiesta Etxaniz<ref name=":02" /><ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref>20
| 2015
| [[2017]] <sup>d</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| [[Joseba Telleria Zubeldia]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Saludo del alcalde|hizkuntza=es|url=http://www.ezkio.eus/es/saludo-alcalde|aldizkaria=Ezkio|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[2021]] <sup>e</sup>
| [[2023]]
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[]]
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| [[]]
|}
<sup>a</sup> 2008ko uztailean Jose Ignacio Etxezarreta Estala alkateak dimisioa aurkeztu zuen.
<sup>b</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>c</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>d</sup> 2017an Ezkio-Itsaso udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>e</sup> 2020an Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Aristizabal baserria]]
* [[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]].
* [[Salete baserria]]
== Ezkioko agerkundeak ==
{{sakontzeko|Ezkioko Ama Birjina}}
[[1931]]ko [[ekainaren 30]]ean bertako Bereziartua anaia-arrebek [[Maria|Ama Birjina]] ikusi zutela adierazi zuten. Horren ondorioz, jende ugari joan zen Ezkiora erromes. Starkie [[irlanda]]r katoliko hispanistak gertakizun hura jaso zuen bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuko kapitulu batean; haren ustez, dena zenbait tradizionalistek eta eskuindarrek manipulatua izan zen.
[[1933]]ko [[ekainaren 10]]ean Ezkion eliza bat egitea debekatu zuten. [[1934]]az geroztik, Ezkio toki debekatua bihurtu zen, bai errepublikanoentzat, bai Erromatar Eliza Katolikoarentzat; ordutik aurrera, oso jende gutxi hurbildu zen bertara.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [http://www.gipuzkoakultura.net/museos/igartu/ Igartubeiti baserri--museoa]
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Ezkio-Itsaso]]
[[Kategoria:Gipuzkoako udalerriak]]
9k2p45waz1bgypcw8b76wuo4ehkddkx
10006081
10006068
2024-12-20T17:16:02Z
EnekoPanamá
71145
10006081
wikitext
text/x-wiki
{{Infotaula
|headerstyle = background-color: #99c;
|abovestyle = background-color: #99c;
|above = Ezkio-Itsaso
|subheader = {{bandera|Gipuzkoa}}, [[Euskal Herria]]
|image1 = [[Fitxategi:Ezkio-Itsasoko Igartubeiti baserria.jpg|285px]]
|caption1 = Ezkio-Itsasoko [[Igartubeiti baserri-museoa|Igartubeiti]] baserria.
|header1 = Administrazioa
|label2 = Estatua
|data2 = [[Espainia]]
|label3 = Erkidegoa
|data3 = [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]
|label4 = Lurraldea
|data4 = [[Gipuzkoa]]
|label5 = Eskualdea
|data5 = [[Urola Garaia]]
|label6 = Izen ofiziala
|data6 = Ezkio-Itsaso <small>(1980-2017)</small><br/>Ezquioga-Ichaso<small>(1965-1980)</small>
|label7 = Azken alkatea
|data7 = Joseba Telleria (Indep.)
|label8 = Posta kodea
|data8 = <code>20.709</code>
|label9 = INE kodea
|data9 = <code>20035</code>
|label10 = Herritarra
|data10 = ezkiotar, itsasoar
|header20 = Kokapena
|label21 = Koordenatuak
|data21 = {{koord|43|4|55|N|2|16|27|W|region:EH-GI_type:city(572)|display=inline,title}}
|data22 = {{Kokapen mapa|Gipuzkoa politikoa|label={{{label|{{PAGENAME}}}}}|float=center|width=280px}}
|data23= {{#ifexist:Txantiloi:Kokapen mapa/{{{izena}}}|{{Kokapen mapa|{{{izena}}}|float=center|width=280px}}}}{{#if:{{#property:P402}}|<small>[[Fitxategi:Openstreetmap_logo.svg|20px]] Ikusi [http://www.openstreetmap.org/relation/{{#property:P402}} OpenStreetMapen]</small>}}
|label24 = Azalera
|data24 = {{formatnum:21.22}} km<sup>2</sup>
|label25 = Garaiera
|data25 = 425 metro
|label26 = Distantzia
|data26 = 50 km [[Donostia]]ra
|header60 = Datu gehigarriak
|label61 = Sorrera
|data61 = [[1965]]. urtea
|label62 = Desagertzea
|data62 = [[2017]]. urtea
}}
'''Ezkio-Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko [[udalerri|udalerria]] da, administratiboki [[Urola Garaia]] mankomunitatearen parte, geografikoki [[Goierri]] eskualdekoa. [[Itsas maila]]tik 300 metro gorago dago, 21,3 km² ditu, eta {{formatnum:{{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Ezkio-Itsaso}}}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean. Udalerria [[1965]]ean sortu zen [[frankismo]] garaian, [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] herriak batzean. [[2017]]an bi herrien desanexioa dekretatu zuen [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k, parte-hartze prozesu baten ondoren.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak berriz ere sortu zuen Ezkio eta Itsaso elkartuz, Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
[[Azpeitia]], [[Beasain]], [[Ormaiztegi]], [[Gabiria]], [[Legazpi]] eta [[Zumarraga]]rekin egiten du muga. Santa Lutzia ibaiak zeharkatzen du herria.
== Geografia ==
Ezkio-Itsaso udalerriko urak bi haranetara doaz: iparraldekoak, Urola haranera, eta hegoaldekoak, Oriara. Herrigunea Oria haranean dagoenez, harremanak nagusiki [[Goierri]] aldearekin izan ditu eta ditu —hala erakusten du, besteak beste, bertako goierritar euskarak—, eta horrenbestez kulturaren aldetik Goierriko udalerritzat jotzen da Ezkio-Itsaso, nahiz eta administratiboki Urola Garaikoa izan.
=== Auzoak ===
Ezkio-Itsaso sei auzotan banatzen zen:
{|{{taulapolita}}
!Auzoa!!Biztanleria
|-
|[[Ezkio]] (herriburua)||144
|-
|[[Itsaso (Ezkio-Itsaso)|Itsaso]]||87
|-
|[[Itsaso-Alegia]]||61
|-
|[[Mandubia]]||6
|-
|[[Matximenta (Ezkio-Itsaso)|Matximenta]]||13
|-
|[[Santa Lutzi-Anduaga]]||259
|}
== Historia ==
Ezkio-Itsaso [[1965]]. urtean sortu zen, ordura arte bi udalerri ziren [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] batu zirenean.
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio Areriako alkatetzatik banandu zen.
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. Arriaranekin batera, Areriako alkatetzaren parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
Santa Lutzi-Anduaga eta Alegi auzoak geroago sortu ziren, [[Erdi Aroa]]ren erdialdean.
[[1726]]an Iruñeko gotzaina Santa Lutzi auzotik igaro eta bertako feria ospatzen ari zirela, gizon-emakumeak elizan lo egiten ikustean, bertan feria bat egitearen aurka azaldu zen. Urretxuk feria bertan antolatzeko eskakizuna egin zuen eta [[1727]]tik aurrera han ospatu da.
[[1927]]an [[Arriaran]] [[Beasain]]i lotu zitzaion.
Udalerrian garatutako parte-hartze prozesu baten ondorioz, [[2017]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasoren]] desanexioa dekretatu zuen, [[1965]] urtera arteko egoera administratibora itzuliz: [[Ezkio]] alde batetik eta Itsaso bestetik.
== Euskara ==
[[Fitxategi:Ezkio Itsasoko Benita Arabaolaza.webm|thumb|Ezkio-Itsasoko Benita Arabaolazaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arabaolaza Uria, Benita - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/hizlariak/benita-arabaolaza-uria/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> testigantza, eskolan erdaraz egin behar izanaren inguruan. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eskolan erdaraz; doktrina euskaraz - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/pasarteak/ezk-008-030/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Ezkio-Itsasoko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren) aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urolaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/urolaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]]<nowiki/>eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkio-Itsasoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=300
| 1970 | 778 | 1981 | 596 | 1991 | 545 | 2001 | 544 | 2011 | 625 | 2021 | 601 |
|oharrak = Datu-iturria: [http://www.ine.es/inebmenu/mnu_padron.htm www.ine.es]
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkio-Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Iñaki Idiakez Korta]]<ref name=":02" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ezkio-itsaso/ar-43819/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoak izan ziren 1979ko udal hauteskundeak?|hizkuntza=eu|data=2011-05-20|url=https://goierri.hitza.eus/2011/05/20/nolakoak-izan-ziren-1979ko-udal-hauteskundeak-2/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Último adiós a Iñaki Idiakez en Ezkio-Itsaso|hizkuntza=es|argitaratze-data=2006-08-28|url=https://gara.naiz.eus/idatzia/20060828/art178104.php|aldizkaria=Gara|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
|''[[Agrupación de Electores Independientes|Agrupacion de Electores Independientes]]''
|-
| Iñaki Idiakez Korta14
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Miguel Angel Idiakez Alberdi]]
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[Eusko Alkartasuna]]
|-
| Miguel Angel Idiakez Alberdi
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Maria Isabel Olanga Zabala]]<ref>{{erreferentzia|izenburua=Goierriko Udal berriak|hizkuntza=eu|argitaratze-data=1995-06-09|url=https://goiberri.eus/site/files/aldizkariak/19950609.pdf|aldizkaria=Goierritarra|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsaso Herrikideak]] (E-I H)
|-
| Iñaki Idiakez Korta14<ref>{{erreferentzia|izenburua=Beasain-Durango: EHren mozioak udaletxeetan|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2000-10|url=https://www.otamotz.eus/site/files/aldizkariak/0061.pdf|aldizkaria=Otamotz|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euskal Herritarrok/kolorea}}|
| [[Euskal Herritarrok]]
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala]]14<ref name=":1" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| Jose Ignacio Etxezarreta Estala<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsasoko alkate karguari uko egin dio Jose Ignacio Etxezarretak|hizkuntza=eu|data=2008-07-29|url=https://www.diariovasco.com/20080729/alto-urola/ezkio-itsasoko-alkate-karguari-20080729.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2007
| [[2008]] <sup>a</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Maria Jose Telleria Goicoechea]]<ref name=":1" />
| 2008
| [[2009]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]18
| 2009
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| Tomas Etxaniz Mendiguren<ref>{{Erreferentzia|abizena=|izenburua=Tomas Etxaniz jarraituko du Ezkio-Itsasoko alkatea izaten|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2011-06-13|data=|url=https://www.diariovasco.com/v/20110612/alto-urola/tomas-etxaniz-jarraituko-ezkio-20110612.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El Caserío Museo Igartubeiti acoge la X Semana de la Sidra con teatro, exposiciones y demostraciones|hizkuntza=es|data=2011-10-03|url=https://www.europapress.es/euskadi/noticia-caserio-museo-igartubeiti-acoge-semana-sidra-teatro-exposiciones-demostraciones-20111003190100.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2011
| [[2012]] <sup>c</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsasokoak]] (E-I K)
|-
| [[Garikoitz Aiesta Etxaniz]]<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Ezkioko alkate berria izendatuko dute, iluntzeko plenoan|hizkuntza=eu|data=2017-02-16|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/17/ezkioko-alkate-berria-izendatuko-dute-iluntzeko-plenoan/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2012
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| Garikoitz Aiesta Etxaniz<ref name=":02" /><ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref>20
| 2015
| [[2017]] <sup>d</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| [[Joseba Telleria Zubeldia]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Saludo del alcalde|hizkuntza=es|url=http://www.ezkio.eus/es/saludo-alcalde|aldizkaria=Ezkio|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[2021]] <sup>e</sup>
| [[2023]]
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[]]
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| [[]]
|}
<sup>a</sup> 2008ko uztailean Jose Ignacio Etxezarreta Estala alkateak dimisioa aurkeztu zuen.
<sup>b</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>c</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>d</sup> 2017an Ezkio-Itsaso udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>e</sup> 2020an Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Aristizabal baserria]]
* [[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]].
* [[Salete baserria]]
== Ezkioko agerkundeak ==
{{sakontzeko|Ezkioko Ama Birjina}}
[[1931]]ko [[ekainaren 30]]ean bertako Bereziartua anaia-arrebek [[Maria|Ama Birjina]] ikusi zutela adierazi zuten. Horren ondorioz, jende ugari joan zen Ezkiora erromes. Starkie [[irlanda]]r katoliko hispanistak gertakizun hura jaso zuen bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuko kapitulu batean; haren ustez, dena zenbait tradizionalistek eta eskuindarrek manipulatua izan zen.
[[1933]]ko [[ekainaren 10]]ean Ezkion eliza bat egitea debekatu zuten. [[1934]]az geroztik, Ezkio toki debekatua bihurtu zen, bai errepublikanoentzat, bai Erromatar Eliza Katolikoarentzat; ordutik aurrera, oso jende gutxi hurbildu zen bertara.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [http://www.gipuzkoakultura.net/museos/igartu/ Igartubeiti baserri--museoa]
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Ezkio-Itsaso]]
[[Kategoria:Gipuzkoako udalerriak]]
84epxe0xx9ilp1sd99rdu9zm108g6hc
10006093
10006081
2024-12-20T17:22:43Z
EnekoPanamá
71145
/* Alkateak */
10006093
wikitext
text/x-wiki
{{Infotaula
|headerstyle = background-color: #99c;
|abovestyle = background-color: #99c;
|above = Ezkio-Itsaso
|subheader = {{bandera|Gipuzkoa}}, [[Euskal Herria]]
|image1 = [[Fitxategi:Ezkio-Itsasoko Igartubeiti baserria.jpg|285px]]
|caption1 = Ezkio-Itsasoko [[Igartubeiti baserri-museoa|Igartubeiti]] baserria.
|header1 = Administrazioa
|label2 = Estatua
|data2 = [[Espainia]]
|label3 = Erkidegoa
|data3 = [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]
|label4 = Lurraldea
|data4 = [[Gipuzkoa]]
|label5 = Eskualdea
|data5 = [[Urola Garaia]]
|label6 = Izen ofiziala
|data6 = Ezkio-Itsaso <small>(1980-2017)</small><br/>Ezquioga-Ichaso<small>(1965-1980)</small>
|label7 = Azken alkatea
|data7 = Joseba Telleria (Indep.)
|label8 = Posta kodea
|data8 = <code>20.709</code>
|label9 = INE kodea
|data9 = <code>20035</code>
|label10 = Herritarra
|data10 = ezkiotar, itsasoar
|header20 = Kokapena
|label21 = Koordenatuak
|data21 = {{koord|43|4|55|N|2|16|27|W|region:EH-GI_type:city(572)|display=inline,title}}
|data22 = {{Kokapen mapa|Gipuzkoa politikoa|label={{{label|{{PAGENAME}}}}}|float=center|width=280px}}
|data23= {{#ifexist:Txantiloi:Kokapen mapa/{{{izena}}}|{{Kokapen mapa|{{{izena}}}|float=center|width=280px}}}}{{#if:{{#property:P402}}|<small>[[Fitxategi:Openstreetmap_logo.svg|20px]] Ikusi [http://www.openstreetmap.org/relation/{{#property:P402}} OpenStreetMapen]</small>}}
|label24 = Azalera
|data24 = {{formatnum:21.22}} km<sup>2</sup>
|label25 = Garaiera
|data25 = 425 metro
|label26 = Distantzia
|data26 = 50 km [[Donostia]]ra
|header60 = Datu gehigarriak
|label61 = Sorrera
|data61 = [[1965]]. urtea
|label62 = Desagertzea
|data62 = [[2017]]. urtea
}}
'''Ezkio-Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko [[udalerri|udalerria]] da, administratiboki [[Urola Garaia]] mankomunitatearen parte, geografikoki [[Goierri]] eskualdekoa. [[Itsas maila]]tik 300 metro gorago dago, 21,3 km² ditu, eta {{formatnum:{{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Ezkio-Itsaso}}}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean. Udalerria [[1965]]ean sortu zen [[frankismo]] garaian, [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] herriak batzean. [[2017]]an bi herrien desanexioa dekretatu zuen [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k, parte-hartze prozesu baten ondoren.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak berriz ere sortu zuen Ezkio eta Itsaso elkartuz, Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
[[Azpeitia]], [[Beasain]], [[Ormaiztegi]], [[Gabiria]], [[Legazpi]] eta [[Zumarraga]]rekin egiten du muga. Santa Lutzia ibaiak zeharkatzen du herria.
== Geografia ==
Ezkio-Itsaso udalerriko urak bi haranetara doaz: iparraldekoak, Urola haranera, eta hegoaldekoak, Oriara. Herrigunea Oria haranean dagoenez, harremanak nagusiki [[Goierri]] aldearekin izan ditu eta ditu —hala erakusten du, besteak beste, bertako goierritar euskarak—, eta horrenbestez kulturaren aldetik Goierriko udalerritzat jotzen da Ezkio-Itsaso, nahiz eta administratiboki Urola Garaikoa izan.
=== Auzoak ===
Ezkio-Itsaso sei auzotan banatzen zen:
{|{{taulapolita}}
!Auzoa!!Biztanleria
|-
|[[Ezkio]] (herriburua)||144
|-
|[[Itsaso (Ezkio-Itsaso)|Itsaso]]||87
|-
|[[Itsaso-Alegia]]||61
|-
|[[Mandubia]]||6
|-
|[[Matximenta (Ezkio-Itsaso)|Matximenta]]||13
|-
|[[Santa Lutzi-Anduaga]]||259
|}
== Historia ==
Ezkio-Itsaso [[1965]]. urtean sortu zen, ordura arte bi udalerri ziren [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] batu zirenean.
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio Areriako alkatetzatik banandu zen.
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. Arriaranekin batera, Areriako alkatetzaren parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
Santa Lutzi-Anduaga eta Alegi auzoak geroago sortu ziren, [[Erdi Aroa]]ren erdialdean.
[[1726]]an Iruñeko gotzaina Santa Lutzi auzotik igaro eta bertako feria ospatzen ari zirela, gizon-emakumeak elizan lo egiten ikustean, bertan feria bat egitearen aurka azaldu zen. Urretxuk feria bertan antolatzeko eskakizuna egin zuen eta [[1727]]tik aurrera han ospatu da.
[[1927]]an [[Arriaran]] [[Beasain]]i lotu zitzaion.
Udalerrian garatutako parte-hartze prozesu baten ondorioz, [[2017]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasoren]] desanexioa dekretatu zuen, [[1965]] urtera arteko egoera administratibora itzuliz: [[Ezkio]] alde batetik eta Itsaso bestetik.
== Euskara ==
[[Fitxategi:Ezkio Itsasoko Benita Arabaolaza.webm|thumb|Ezkio-Itsasoko Benita Arabaolazaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arabaolaza Uria, Benita - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/hizlariak/benita-arabaolaza-uria/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> testigantza, eskolan erdaraz egin behar izanaren inguruan. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eskolan erdaraz; doktrina euskaraz - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/pasarteak/ezk-008-030/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Ezkio-Itsasoko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren) aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urolaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/urolaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]]<nowiki/>eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkio-Itsasoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=300
| 1970 | 778 | 1981 | 596 | 1991 | 545 | 2001 | 544 | 2011 | 625 | 2021 | 601 |
|oharrak = Datu-iturria: [http://www.ine.es/inebmenu/mnu_padron.htm www.ine.es]
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkio-Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Iñaki Idiakez Korta]]<ref name=":02" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ezkio-itsaso/ar-43819/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoak izan ziren 1979ko udal hauteskundeak?|hizkuntza=eu|data=2011-05-20|url=https://goierri.hitza.eus/2011/05/20/nolakoak-izan-ziren-1979ko-udal-hauteskundeak-2/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Último adiós a Iñaki Idiakez en Ezkio-Itsaso|hizkuntza=es|argitaratze-data=2006-08-28|url=https://gara.naiz.eus/idatzia/20060828/art178104.php|aldizkaria=Gara|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
|''[[Agrupación de Electores Independientes|Agrupacion de Electores Independientes]]''
|-
| Iñaki Idiakez Korta14
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Miguel Angel Idiakez Alberdi]]
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[Eusko Alkartasuna]]
|-
| Miguel Angel Idiakez Alberdi
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Maria Isabel Olanga Zabala]]<ref>{{erreferentzia|izenburua=Goierriko Udal berriak|hizkuntza=eu|argitaratze-data=1995-06-09|url=https://goiberri.eus/site/files/aldizkariak/19950609.pdf|aldizkaria=Goierritarra|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsaso Herrikideak]] (E-I H)
|-
| Iñaki Idiakez Korta14<ref>{{erreferentzia|izenburua=Beasain-Durango: EHren mozioak udaletxeetan|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2000-10|url=https://www.otamotz.eus/site/files/aldizkariak/0061.pdf|aldizkaria=Otamotz|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euskal Herritarrok/kolorea}}|
| [[Euskal Herritarrok]]
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala]]14<ref name=":1" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| Jose Ignacio Etxezarreta Estala<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsasoko alkate karguari uko egin dio Jose Ignacio Etxezarretak|hizkuntza=eu|data=2008-07-29|url=https://www.diariovasco.com/20080729/alto-urola/ezkio-itsasoko-alkate-karguari-20080729.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2007
| [[2008]] <sup>a</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Maria Jose Telleria Goicoechea]]<ref name=":1" />
| 2008
| [[2009]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]18
| 2009
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| Tomas Etxaniz Mendiguren<ref>{{Erreferentzia|abizena=|izenburua=Tomas Etxaniz jarraituko du Ezkio-Itsasoko alkatea izaten|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2011-06-13|data=|url=https://www.diariovasco.com/v/20110612/alto-urola/tomas-etxaniz-jarraituko-ezkio-20110612.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El Caserío Museo Igartubeiti acoge la X Semana de la Sidra con teatro, exposiciones y demostraciones|hizkuntza=es|data=2011-10-03|url=https://www.europapress.es/euskadi/noticia-caserio-museo-igartubeiti-acoge-semana-sidra-teatro-exposiciones-demostraciones-20111003190100.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2011
| [[2012]] <sup>c</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsasokoak]] (E-I K)
|-
| [[Garikoitz Aiesta Etxaniz]]<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Ezkioko alkate berria izendatuko dute, iluntzeko plenoan|hizkuntza=eu|data=2017-02-16|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/17/ezkioko-alkate-berria-izendatuko-dute-iluntzeko-plenoan/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2012
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| Garikoitz Aiesta Etxaniz<ref name=":02" /><ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref>20
| 2015
| [[2017]] <sup>d</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| [[Joseba Telleria Zubeldia]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Saludo del alcalde|hizkuntza=es|url=http://www.ezkio.eus/es/saludo-alcalde|aldizkaria=Ezkio|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[2021]] <sup>e</sup>
| [[2023]]
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| Joseba Telleria Zubeldia
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio Eraikiz]]
|}
<sup>a</sup> 2008ko uztailean Jose Ignacio Etxezarreta Estala alkateak dimisioa aurkeztu zuen.
<sup>b</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>c</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>d</sup> 2017an Ezkio-Itsaso udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>e</sup> 2020an Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Aristizabal baserria]]
* [[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]].
* [[Salete baserria]]
== Ezkioko agerkundeak ==
{{sakontzeko|Ezkioko Ama Birjina}}
[[1931]]ko [[ekainaren 30]]ean bertako Bereziartua anaia-arrebek [[Maria|Ama Birjina]] ikusi zutela adierazi zuten. Horren ondorioz, jende ugari joan zen Ezkiora erromes. Starkie [[irlanda]]r katoliko hispanistak gertakizun hura jaso zuen bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuko kapitulu batean; haren ustez, dena zenbait tradizionalistek eta eskuindarrek manipulatua izan zen.
[[1933]]ko [[ekainaren 10]]ean Ezkion eliza bat egitea debekatu zuten. [[1934]]az geroztik, Ezkio toki debekatua bihurtu zen, bai errepublikanoentzat, bai Erromatar Eliza Katolikoarentzat; ordutik aurrera, oso jende gutxi hurbildu zen bertara.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [http://www.gipuzkoakultura.net/museos/igartu/ Igartubeiti baserri--museoa]
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Ezkio-Itsaso]]
[[Kategoria:Gipuzkoako udalerriak]]
638g23decbtu5osz7mkm75js88ufdl7
10006096
10006093
2024-12-20T17:23:55Z
EnekoPanamá
71145
10006096
wikitext
text/x-wiki
{{Infotaula
|headerstyle = background-color: #99c;
|abovestyle = background-color: #99c;
|above = Ezkio-Itsaso
|subheader = {{bandera|Gipuzkoa}}, [[Euskal Herria]]
|image1 = [[Fitxategi:Ezkio-Itsasoko Igartubeiti baserria.jpg|285px]]
|caption1 = Ezkio-Itsasoko [[Igartubeiti baserri-museoa|Igartubeiti]] baserria.
|header1 = Administrazioa
|label2 = Estatua
|data2 = [[Espainia]]
|label3 = Erkidegoa
|data3 = [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]
|label4 = Lurraldea
|data4 = [[Gipuzkoa]]
|label5 = Eskualdea
|data5 = [[Urola Garaia]]
|label6 = Izen ofiziala
|data6 = Ezkio-Itsaso <small>(1980-2017)</small><br/>Ezquioga-Ichaso<small>(1965-1980)</small>
|label7 = Azken alkatea
|data7 = Joseba Telleria (Indep.)
|label8 = Posta kodea
|data8 = <code>20.709</code>
|label9 = INE kodea
|data9 = <code>20035</code>
|label10 = Herritarra
|data10 = ezkiotar, itsasoar
|header20 = Kokapena
|label21 = Koordenatuak
|data21 = {{koord|43|4|55|N|2|16|27|W|region:EH-GI_type:city(572)|display=inline,title}}
|data22 = {{Kokapen mapa|Gipuzkoa politikoa|label={{{label|{{PAGENAME}}}}}|float=center|width=280px}}
|data23= {{#ifexist:Txantiloi:Kokapen mapa/{{{izena}}}|{{Kokapen mapa|{{{izena}}}|float=center|width=280px}}}}{{#if:{{#property:P402}}|<small>[[Fitxategi:Openstreetmap_logo.svg|20px]] Ikusi [http://www.openstreetmap.org/relation/{{#property:P402}} OpenStreetMapen]</small>}}
|label24 = Azalera
|data24 = {{formatnum:21.22}} km<sup>2</sup>
|label25 = Garaiera
|data25 = 425 metro
|label26 = Distantzia
|data26 = 50 km [[Donostia]]ra
|header60 = Datu gehigarriak
|label61 = Sorrera
|data61 = [[1965]]. urtea
|label62 = Desagertzea
|data62 = [[2017]]. urtea
}}
'''Ezkio-Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko [[udalerri|udalerria]] da, administratiboki [[Urola Garaia]] mankomunitatearen parte, geografikoki [[Goierri]] eskualdekoa. [[Itsas maila]]tik 300 metro gorago dago, 21,3 km² ditu, eta {{formatnum:{{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Ezkio-Itsaso}}}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean. Udalerria [[1965]]ean sortu zen [[frankismo]] garaian, [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] herriak batzean. [[2017]]an bi herrien desanexioa dekretatu zuen [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k, parte-hartze prozesu baten ondoren.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak berriz ere sortu zuen Ezkio eta Itsaso elkartuz, Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
[[Azpeitia]], [[Beasain]], [[Ormaiztegi]], [[Gabiria]], [[Legazpi]] eta [[Zumarraga]]rekin egiten du muga. Santa Lutzia ibaiak zeharkatzen du herria.
== Geografia ==
Ezkio-Itsaso udalerriko urak bi haranetara doaz: iparraldekoak, Urola haranera, eta hegoaldekoak, Oriara. Herrigunea Oria haranean dagoenez, harremanak nagusiki [[Goierri]] aldearekin izan ditu eta ditu —hala erakusten du, besteak beste, bertako goierritar euskarak—, eta horrenbestez kulturaren aldetik Goierriko udalerritzat jotzen da Ezkio-Itsaso, nahiz eta administratiboki Urola Garaikoa izan.
=== Auzoak ===
Ezkio-Itsaso sei auzotan banatzen zen:
{|{{taulapolita}}
!Auzoa!!Biztanleria
|-
|[[Ezkio]] (herriburua)||144
|-
|[[Itsaso (Ezkio-Itsaso)|Itsaso]]||87
|-
|[[Itsaso-Alegia]]||61
|-
|[[Mandubia]]||6
|-
|[[Matximenta (Ezkio-Itsaso)|Matximenta]]||13
|-
|[[Santa Lutzi-Anduaga]]||259
|}
== Historia ==
Ezkio-Itsaso [[1965]]. urtean sortu zen, ordura arte bi udalerri ziren [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] batu zirenean.
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio Areriako alkatetzatik banandu zen.
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. Arriaranekin batera, Areriako alkatetzaren parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
Santa Lutzi-Anduaga eta Alegi auzoak geroago sortu ziren, [[Erdi Aroa]]ren erdialdean.
[[1726]]an Iruñeko gotzaina Santa Lutzi auzotik igaro eta bertako feria ospatzen ari zirela, gizon-emakumeak elizan lo egiten ikustean, bertan feria bat egitearen aurka azaldu zen. Urretxuk feria bertan antolatzeko eskakizuna egin zuen eta [[1727]]tik aurrera han ospatu da.
[[1927]]an [[Arriaran]] [[Beasain]]i lotu zitzaion.
Udalerrian garatutako parte-hartze prozesu baten ondorioz, [[2017]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasoren]] desanexioa dekretatu zuen, [[1965]] urtera arteko egoera administratibora itzuliz: [[Ezkio]] alde batetik eta Itsaso bestetik.
== Euskara ==
[[Fitxategi:Ezkio Itsasoko Benita Arabaolaza.webm|thumb|Ezkio-Itsasoko Benita Arabaolazaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arabaolaza Uria, Benita - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/hizlariak/benita-arabaolaza-uria/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> testigantza, eskolan erdaraz egin behar izanaren inguruan. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eskolan erdaraz; doktrina euskaraz - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/pasarteak/ezk-008-030/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Ezkio-Itsasoko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren) aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urolaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/urolaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]]<nowiki/>eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkio-Itsasoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=300
| 1970 | 778 | 1981 | 596 | 1991 | 545 | 2001 | 544 | 2011 | 625 | 2021 | 601 |
|oharrak = Datu-iturria: [http://www.ine.es/inebmenu/mnu_padron.htm www.ine.es]
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkio-Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Iñaki Idiakez Korta]]<ref name=":02" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ezkio-itsaso/ar-43819/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoak izan ziren 1979ko udal hauteskundeak?|hizkuntza=eu|data=2011-05-20|url=https://goierri.hitza.eus/2011/05/20/nolakoak-izan-ziren-1979ko-udal-hauteskundeak-2/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Último adiós a Iñaki Idiakez en Ezkio-Itsaso|hizkuntza=es|argitaratze-data=2006-08-28|url=https://gara.naiz.eus/idatzia/20060828/art178104.php|aldizkaria=Gara|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
|''[[Agrupación de Electores Independientes|Agrupacion de Electores Independientes]]''
|-
| Iñaki Idiakez Korta14
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Miguel Angel Idiakez Alberdi]]
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[Eusko Alkartasuna]]
|-
| Miguel Angel Idiakez Alberdi
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Maria Isabel Olanga Zabala]]<ref>{{erreferentzia|izenburua=Goierriko Udal berriak|hizkuntza=eu|argitaratze-data=1995-06-09|url=https://goiberri.eus/site/files/aldizkariak/19950609.pdf|aldizkaria=Goierritarra|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsaso Herrikideak]] (E-I H)
|-
| Iñaki Idiakez Korta14<ref>{{erreferentzia|izenburua=Beasain-Durango: EHren mozioak udaletxeetan|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2000-10|url=https://www.otamotz.eus/site/files/aldizkariak/0061.pdf|aldizkaria=Otamotz|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euskal Herritarrok/kolorea}}|
| [[Euskal Herritarrok]]
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala]]14<ref name=":1" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| Jose Ignacio Etxezarreta Estala<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsasoko alkate karguari uko egin dio Jose Ignacio Etxezarretak|hizkuntza=eu|data=2008-07-29|url=https://www.diariovasco.com/20080729/alto-urola/ezkio-itsasoko-alkate-karguari-20080729.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2007
| [[2008]] <sup>a</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Maria Jose Telleria Goicoechea]]<ref name=":1" />
| 2008
| [[2009]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]18
| 2009
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| Tomas Etxaniz Mendiguren<ref>{{Erreferentzia|abizena=|izenburua=Tomas Etxaniz jarraituko du Ezkio-Itsasoko alkatea izaten|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2011-06-13|data=|url=https://www.diariovasco.com/v/20110612/alto-urola/tomas-etxaniz-jarraituko-ezkio-20110612.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El Caserío Museo Igartubeiti acoge la X Semana de la Sidra con teatro, exposiciones y demostraciones|hizkuntza=es|data=2011-10-03|url=https://www.europapress.es/euskadi/noticia-caserio-museo-igartubeiti-acoge-semana-sidra-teatro-exposiciones-demostraciones-20111003190100.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2011
| [[2012]] <sup>c</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsasokoak]] (E-I K)
|-
| [[Garikoitz Aiesta Etxaniz]]<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Ezkioko alkate berria izendatuko dute, iluntzeko plenoan|hizkuntza=eu|data=2017-02-16|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/17/ezkioko-alkate-berria-izendatuko-dute-iluntzeko-plenoan/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2012
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| Garikoitz Aiesta Etxaniz<ref name=":02" /><ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref>20
| 2015
| [[2017]] <sup>d</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| [[Joseba Telleria Zubeldia]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Saludo del alcalde|hizkuntza=es|url=http://www.ezkio.eus/es/saludo-alcalde|aldizkaria=Ezkio|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[2021]] <sup>e</sup>
| [[2023]]
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| Joseba Telleria Zubeldia<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua="Herritarrentzat herri erosoago bat egitea da gure lehentasuna"|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2023-10-17|data=|url=https://goierri.hitza.eus/2023/10/17/joseba-telleria-ezkio-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio Eraikiz]]
|}
<sup>a</sup> 2008ko uztailean Jose Ignacio Etxezarreta Estala alkateak dimisioa aurkeztu zuen.
<sup>b</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>c</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>d</sup> 2017an Ezkio-Itsaso udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>e</sup> 2020an Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Aristizabal baserria]]
* [[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]].
* [[Salete baserria]]
== Ezkioko agerkundeak ==
{{sakontzeko|Ezkioko Ama Birjina}}
[[1931]]ko [[ekainaren 30]]ean bertako Bereziartua anaia-arrebek [[Maria|Ama Birjina]] ikusi zutela adierazi zuten. Horren ondorioz, jende ugari joan zen Ezkiora erromes. Starkie [[irlanda]]r katoliko hispanistak gertakizun hura jaso zuen bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuko kapitulu batean; haren ustez, dena zenbait tradizionalistek eta eskuindarrek manipulatua izan zen.
[[1933]]ko [[ekainaren 10]]ean Ezkion eliza bat egitea debekatu zuten. [[1934]]az geroztik, Ezkio toki debekatua bihurtu zen, bai errepublikanoentzat, bai Erromatar Eliza Katolikoarentzat; ordutik aurrera, oso jende gutxi hurbildu zen bertara.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [http://www.gipuzkoakultura.net/museos/igartu/ Igartubeiti baserri--museoa]
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Ezkio-Itsaso]]
[[Kategoria:Gipuzkoako udalerriak]]
mxeznh7fdvry8ep0cnywdup65798lli
10006097
10006096
2024-12-20T17:24:41Z
EnekoPanamá
71145
10006097
wikitext
text/x-wiki
{{Infotaula
|headerstyle = background-color: #99c;
|abovestyle = background-color: #99c;
|above = Ezkio-Itsaso
|subheader = {{bandera|Gipuzkoa}}, [[Euskal Herria]]
|image1 = [[Fitxategi:Ezkio-Itsasoko Igartubeiti baserria.jpg|285px]]
|caption1 = Ezkio-Itsasoko [[Igartubeiti baserri-museoa|Igartubeiti]] baserria.
|header1 = Administrazioa
|label2 = Estatua
|data2 = [[Espainia]]
|label3 = Erkidegoa
|data3 = [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]
|label4 = Lurraldea
|data4 = [[Gipuzkoa]]
|label5 = Eskualdea
|data5 = [[Urola Garaia]]
|label6 = Izen ofiziala
|data6 = Ezkio-Itsaso <small>(1980-2017)</small><br/>Ezquioga-Ichaso<small>(1965-1980)</small>
|label7 = Azken alkatea
|data7 = Joseba Telleria (Indep.)
|label8 = Posta kodea
|data8 = <code>20.709</code>
|label9 = INE kodea
|data9 = <code>20035</code>
|label10 = Herritarra
|data10 = ezkiotar, itsasoar
|header20 = Kokapena
|label21 = Koordenatuak
|data21 = {{koord|43|4|55|N|2|16|27|W|region:EH-GI_type:city(572)|display=inline,title}}
|data22 = {{Kokapen mapa|Gipuzkoa politikoa|label={{{label|{{PAGENAME}}}}}|float=center|width=280px}}
|data23= {{#ifexist:Txantiloi:Kokapen mapa/{{{izena}}}|{{Kokapen mapa|{{{izena}}}|float=center|width=280px}}}}{{#if:{{#property:P402}}|<small>[[Fitxategi:Openstreetmap_logo.svg|20px]] Ikusi [http://www.openstreetmap.org/relation/{{#property:P402}} OpenStreetMapen]</small>}}
|label24 = Azalera
|data24 = {{formatnum:21.22}} km<sup>2</sup>
|label25 = Garaiera
|data25 = 425 metro
|label26 = Distantzia
|data26 = 50 km [[Donostia]]ra
|header60 = Datu gehigarriak
|label61 = Sorrera
|data61 = [[1965]]. urtea
|label62 = Desagertzea
|data62 = [[2017]]. urtea
}}
'''Ezkio-Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko [[udalerri|udalerria]] da, administratiboki [[Urola Garaia]] mankomunitatearen parte, geografikoki [[Goierri]] eskualdekoa. [[Itsas maila]]tik 300 metro gorago dago, 21,3 km² ditu, eta {{formatnum:{{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Ezkio-Itsaso}}}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean. Udalerria [[1965]]ean sortu zen [[frankismo]] garaian, [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] herriak batzean. [[2017]]an bi herrien desanexioa dekretatu zuen [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k, parte-hartze prozesu baten ondoren.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak berriz ere sortu zuen Ezkio eta Itsaso elkartuz, Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
[[Azpeitia]], [[Beasain]], [[Ormaiztegi]], [[Gabiria]], [[Legazpi]] eta [[Zumarraga]]rekin egiten du muga. Santa Lutzia ibaiak zeharkatzen du herria.
== Geografia ==
Ezkio-Itsaso udalerriko urak bi haranetara doaz: iparraldekoak, Urola haranera, eta hegoaldekoak, Oriara. Herrigunea Oria haranean dagoenez, harremanak nagusiki [[Goierri]] aldearekin izan ditu eta ditu —hala erakusten du, besteak beste, bertako goierritar euskarak—, eta horrenbestez kulturaren aldetik Goierriko udalerritzat jotzen da Ezkio-Itsaso, nahiz eta administratiboki Urola Garaikoa izan.
=== Auzoak ===
Ezkio-Itsaso sei auzotan banatzen zen:
{|{{taulapolita}}
!Auzoa!!Biztanleria
|-
|[[Ezkio]] (herriburua)||144
|-
|[[Itsaso (Ezkio-Itsaso)|Itsaso]]||87
|-
|[[Itsaso-Alegia]]||61
|-
|[[Mandubia]]||6
|-
|[[Matximenta (Ezkio-Itsaso)|Matximenta]]||13
|-
|[[Santa Lutzi-Anduaga]]||259
|}
== Historia ==
Ezkio-Itsaso [[1965]]. urtean sortu zen, ordura arte bi udalerri ziren [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] batu zirenean.
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio Areriako alkatetzatik banandu zen.
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. Arriaranekin batera, Areriako alkatetzaren parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
Santa Lutzi-Anduaga eta Alegi auzoak geroago sortu ziren, [[Erdi Aroa]]ren erdialdean.
[[1726]]an Iruñeko gotzaina Santa Lutzi auzotik igaro eta bertako feria ospatzen ari zirela, gizon-emakumeak elizan lo egiten ikustean, bertan feria bat egitearen aurka azaldu zen. Urretxuk feria bertan antolatzeko eskakizuna egin zuen eta [[1727]]tik aurrera han ospatu da.
[[1927]]an [[Arriaran]] [[Beasain]]i lotu zitzaion.
Udalerrian garatutako parte-hartze prozesu baten ondorioz, [[2017]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasoren]] desanexioa dekretatu zuen, [[1965]] urtera arteko egoera administratibora itzuliz: [[Ezkio]] alde batetik eta Itsaso bestetik.
== Euskara ==
[[Fitxategi:Ezkio Itsasoko Benita Arabaolaza.webm|thumb|Ezkio-Itsasoko Benita Arabaolazaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arabaolaza Uria, Benita - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/hizlariak/benita-arabaolaza-uria/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> testigantza, eskolan erdaraz egin behar izanaren inguruan. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eskolan erdaraz; doktrina euskaraz - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/pasarteak/ezk-008-030/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Ezkio-Itsasoko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren) aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urolaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/urolaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]]<nowiki/>eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkio-Itsasoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=300
| 1970 | 778 | 1981 | 596 | 1991 | 545 | 2001 | 544 | 2011 | 625 | 2021 | 601 |
|oharrak = Datu-iturria: [http://www.ine.es/inebmenu/mnu_padron.htm www.ine.es]
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkio-Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Iñaki Idiakez Korta]]<ref name=":02" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ezkio-itsaso/ar-43819/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoak izan ziren 1979ko udal hauteskundeak?|hizkuntza=eu|data=2011-05-20|url=https://goierri.hitza.eus/2011/05/20/nolakoak-izan-ziren-1979ko-udal-hauteskundeak-2/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Último adiós a Iñaki Idiakez en Ezkio-Itsaso|hizkuntza=es|argitaratze-data=2006-08-28|url=https://gara.naiz.eus/idatzia/20060828/art178104.php|aldizkaria=Gara|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
|''[[Agrupación de Electores Independientes|Agrupacion de Electores Independientes]]''
|-
| Iñaki Idiakez Korta14
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Miguel Angel Idiakez Alberdi]]
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[Eusko Alkartasuna]]
|-
| Miguel Angel Idiakez Alberdi
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Maria Isabel Olanga Zabala]]<ref>{{erreferentzia|izenburua=Goierriko Udal berriak|hizkuntza=eu|argitaratze-data=1995-06-09|url=https://goiberri.eus/site/files/aldizkariak/19950609.pdf|aldizkaria=Goierritarra|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsaso Herrikideak]] (E-I H)
|-
| Iñaki Idiakez Korta14<ref>{{erreferentzia|izenburua=Beasain-Durango: EHren mozioak udaletxeetan|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2000-10|url=https://www.otamotz.eus/site/files/aldizkariak/0061.pdf|aldizkaria=Otamotz|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euskal Herritarrok/kolorea}}|
| [[Euskal Herritarrok]]
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala]]14<ref name=":1" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| Jose Ignacio Etxezarreta Estala<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsasoko alkate karguari uko egin dio Jose Ignacio Etxezarretak|hizkuntza=eu|data=2008-07-29|url=https://www.diariovasco.com/20080729/alto-urola/ezkio-itsasoko-alkate-karguari-20080729.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2007
| [[2008]] <sup>a</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Maria Jose Telleria Goicoechea]]<ref name=":1" />
| 2008
| [[2009]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]18
| 2009
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| Tomas Etxaniz Mendiguren<ref>{{Erreferentzia|abizena=|izenburua=Tomas Etxaniz jarraituko du Ezkio-Itsasoko alkatea izaten|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2011-06-13|data=|url=https://www.diariovasco.com/v/20110612/alto-urola/tomas-etxaniz-jarraituko-ezkio-20110612.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El Caserío Museo Igartubeiti acoge la X Semana de la Sidra con teatro, exposiciones y demostraciones|hizkuntza=es|data=2011-10-03|url=https://www.europapress.es/euskadi/noticia-caserio-museo-igartubeiti-acoge-semana-sidra-teatro-exposiciones-demostraciones-20111003190100.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2011
| [[2012]] <sup>c</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsasokoak]] (E-I K)
|-
| [[Garikoitz Aiesta Etxaniz]]<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Ezkioko alkate berria izendatuko dute, iluntzeko plenoan|hizkuntza=eu|data=2017-02-16|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/17/ezkioko-alkate-berria-izendatuko-dute-iluntzeko-plenoan/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2012
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| Garikoitz Aiesta Etxaniz<ref name=":02" /><ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref>20
| 2015
| [[2017]] <sup>d</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| [[Joseba Telleria Zubeldia]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Saludo del alcalde|hizkuntza=es|url=http://www.ezkio.eus/es/saludo-alcalde|aldizkaria=Ezkio|sartze-data=2022-12-26}}</ref>24
| [[2021]] <sup>e</sup>
| [[2023]]
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| Joseba Telleria Zubeldia<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua="Herritarrentzat herri erosoago bat egitea da gure lehentasuna"|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2023-10-17|data=|url=https://goierri.hitza.eus/2023/10/17/joseba-telleria-ezkio-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio Eraikiz]]
|}
<sup>a</sup> 2008ko uztailean Jose Ignacio Etxezarreta Estala alkateak dimisioa aurkeztu zuen.
<sup>b</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>c</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>d</sup> 2017an Ezkio-Itsaso udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>e</sup> 2020an Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Aristizabal baserria]]
* [[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]].
* [[Salete baserria]]
== Ezkioko agerkundeak ==
{{sakontzeko|Ezkioko Ama Birjina}}
[[1931]]ko [[ekainaren 30]]ean bertako Bereziartua anaia-arrebek [[Maria|Ama Birjina]] ikusi zutela adierazi zuten. Horren ondorioz, jende ugari joan zen Ezkiora erromes. Starkie [[irlanda]]r katoliko hispanistak gertakizun hura jaso zuen bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuko kapitulu batean; haren ustez, dena zenbait tradizionalistek eta eskuindarrek manipulatua izan zen.
[[1933]]ko [[ekainaren 10]]ean Ezkion eliza bat egitea debekatu zuten. [[1934]]az geroztik, Ezkio toki debekatua bihurtu zen, bai errepublikanoentzat, bai Erromatar Eliza Katolikoarentzat; ordutik aurrera, oso jende gutxi hurbildu zen bertara.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [http://www.gipuzkoakultura.net/museos/igartu/ Igartubeiti baserri--museoa]
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Ezkio-Itsaso]]
[[Kategoria:Gipuzkoako udalerriak]]
n6xp4jpwb5orrmdrw0b0cdv3e8ch1kf
10006101
10006097
2024-12-20T17:27:49Z
EnekoPanamá
71145
10006101
wikitext
text/x-wiki
{{Infotaula
|headerstyle = background-color: #99c;
|abovestyle = background-color: #99c;
|above = Ezkio-Itsaso
|subheader = {{bandera|Gipuzkoa}}, [[Euskal Herria]]
|image1 = [[Fitxategi:Ezkio-Itsasoko Igartubeiti baserria.jpg|285px]]
|caption1 = Ezkio-Itsasoko [[Igartubeiti baserri-museoa|Igartubeiti]] baserria.
|header1 = Administrazioa
|label2 = Estatua
|data2 = [[Espainia]]
|label3 = Erkidegoa
|data3 = [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]
|label4 = Lurraldea
|data4 = [[Gipuzkoa]]
|label5 = Eskualdea
|data5 = [[Urola Garaia]]
|label6 = Izen ofiziala
|data6 = Ezkio-Itsaso <small>(1980-2017)</small><br/>Ezquioga-Ichaso<small>(1965-1980)</small>
|label7 = Azken alkatea
|data7 = Joseba Telleria (Indep.)
|label8 = Posta kodea
|data8 = <code>20.709</code>
|label9 = INE kodea
|data9 = <code>20035</code>
|label10 = Herritarra
|data10 = ezkiotar, itsasoar
|header20 = Kokapena
|label21 = Koordenatuak
|data21 = {{koord|43|4|55|N|2|16|27|W|region:EH-GI_type:city(572)|display=inline,title}}
|data22 = {{Kokapen mapa|Gipuzkoa politikoa|label={{{label|{{PAGENAME}}}}}|float=center|width=280px}}
|data23= {{#ifexist:Txantiloi:Kokapen mapa/{{{izena}}}|{{Kokapen mapa|{{{izena}}}|float=center|width=280px}}}}{{#if:{{#property:P402}}|<small>[[Fitxategi:Openstreetmap_logo.svg|20px]] Ikusi [http://www.openstreetmap.org/relation/{{#property:P402}} OpenStreetMapen]</small>}}
|label24 = Azalera
|data24 = {{formatnum:21.22}} km<sup>2</sup>
|label25 = Garaiera
|data25 = 425 metro
|label26 = Distantzia
|data26 = 50 km [[Donostia]]ra
|header60 = Datu gehigarriak
|label61 = Sorrera
|data61 = [[1965]]. urtea
|label62 = Desagertzea
|data62 = [[2017]]. urtea
}}
'''Ezkio-Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko [[udalerri|udalerria]] da, administratiboki [[Urola Garaia]] mankomunitatearen parte, geografikoki [[Goierri]] eskualdekoa. [[Itsas maila]]tik 300 metro gorago dago, 21,3 km² ditu, eta {{formatnum:{{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Ezkio-Itsaso}}}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean. Udalerria [[1965]]ean sortu zen [[frankismo]] garaian, [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] herriak batzean. [[2017]]an bi herrien desanexioa dekretatu zuen [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k, parte-hartze prozesu baten ondoren.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak berriz ere sortu zuen Ezkio eta Itsaso elkartuz, Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
[[Azpeitia]], [[Beasain]], [[Ormaiztegi]], [[Gabiria]], [[Legazpi]] eta [[Zumarraga]]rekin egiten du muga. Santa Lutzia ibaiak zeharkatzen du herria.
== Geografia ==
Ezkio-Itsaso udalerriko urak bi haranetara doaz: iparraldekoak, Urola haranera, eta hegoaldekoak, Oriara. Herrigunea Oria haranean dagoenez, harremanak nagusiki [[Goierri]] aldearekin izan ditu eta ditu —hala erakusten du, besteak beste, bertako goierritar euskarak—, eta horrenbestez kulturaren aldetik Goierriko udalerritzat jotzen da Ezkio-Itsaso, nahiz eta administratiboki Urola Garaikoa izan.
=== Auzoak ===
Ezkio-Itsaso sei auzotan banatzen zen:
{|{{taulapolita}}
!Auzoa!!Biztanleria
|-
|[[Ezkio]] (herriburua)||144
|-
|[[Itsaso (Ezkio-Itsaso)|Itsaso]]||87
|-
|[[Itsaso-Alegia]]||61
|-
|[[Mandubia]]||6
|-
|[[Matximenta (Ezkio-Itsaso)|Matximenta]]||13
|-
|[[Santa Lutzi-Anduaga]]||259
|}
== Historia ==
Ezkio-Itsaso [[1965]]. urtean sortu zen, ordura arte bi udalerri ziren [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] batu zirenean.
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio Areriako alkatetzatik banandu zen.
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. Arriaranekin batera, Areriako alkatetzaren parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
Santa Lutzi-Anduaga eta Alegi auzoak geroago sortu ziren, [[Erdi Aroa]]ren erdialdean.
[[1726]]an Iruñeko gotzaina Santa Lutzi auzotik igaro eta bertako feria ospatzen ari zirela, gizon-emakumeak elizan lo egiten ikustean, bertan feria bat egitearen aurka azaldu zen. Urretxuk feria bertan antolatzeko eskakizuna egin zuen eta [[1727]]tik aurrera han ospatu da.
[[1927]]an [[Arriaran]] [[Beasain]]i lotu zitzaion.
Udalerrian garatutako parte-hartze prozesu baten ondorioz, [[2017]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasoren]] desanexioa dekretatu zuen, [[1965]] urtera arteko egoera administratibora itzuliz: [[Ezkio]] alde batetik eta Itsaso bestetik.
== Euskara ==
[[Fitxategi:Ezkio Itsasoko Benita Arabaolaza.webm|thumb|Ezkio-Itsasoko Benita Arabaolazaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arabaolaza Uria, Benita - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/hizlariak/benita-arabaolaza-uria/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> testigantza, eskolan erdaraz egin behar izanaren inguruan. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eskolan erdaraz; doktrina euskaraz - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/pasarteak/ezk-008-030/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Ezkio-Itsasoko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren) aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urolaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/urolaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]]<nowiki/>eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkio-Itsasoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=300
| 1970 | 778 | 1981 | 596 | 1991 | 545 | 2001 | 544 | 2011 | 625 | 2021 | 601 |
|oharrak = Datu-iturria: [http://www.ine.es/inebmenu/mnu_padron.htm www.ine.es]
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkio-Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Iñaki Idiakez Korta]]<ref name=":02" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ezkio-itsaso/ar-43819/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoak izan ziren 1979ko udal hauteskundeak?|hizkuntza=eu|data=2011-05-20|url=https://goierri.hitza.eus/2011/05/20/nolakoak-izan-ziren-1979ko-udal-hauteskundeak-2/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Último adiós a Iñaki Idiakez en Ezkio-Itsaso|hizkuntza=es|argitaratze-data=2006-08-28|url=https://gara.naiz.eus/idatzia/20060828/art178104.php|aldizkaria=Gara|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
|''[[Agrupación de Electores Independientes|Agrupacion de Electores Independientes]]''
|-
| Iñaki Idiakez Korta14
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Miguel Angel Idiakez Alberdi]]
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[Eusko Alkartasuna]]
|-
| Miguel Angel Idiakez Alberdi
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Maria Isabel Olanga Zabala]]<ref>{{erreferentzia|izenburua=Goierriko Udal berriak|hizkuntza=eu|argitaratze-data=1995-06-09|url=https://goiberri.eus/site/files/aldizkariak/19950609.pdf|aldizkaria=Goierritarra|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsaso Herrikideak]] (E-I H)
|-
| Iñaki Idiakez Korta14<ref>{{erreferentzia|izenburua=Beasain-Durango: EHren mozioak udaletxeetan|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2000-10|url=https://www.otamotz.eus/site/files/aldizkariak/0061.pdf|aldizkaria=Otamotz|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euskal Herritarrok/kolorea}}|
| [[Euskal Herritarrok]]
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala]]14<ref name=":1" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| Jose Ignacio Etxezarreta Estala<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsasoko alkate karguari uko egin dio Jose Ignacio Etxezarretak|hizkuntza=eu|data=2008-07-29|url=https://www.diariovasco.com/20080729/alto-urola/ezkio-itsasoko-alkate-karguari-20080729.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2007
| [[2008]] <sup>a</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Maria Jose Telleria Goicoechea]]<ref name=":1" />
| 2008
| [[2009]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]18
| 2009
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| Tomas Etxaniz Mendiguren<ref>{{Erreferentzia|abizena=|izenburua=Tomas Etxaniz jarraituko du Ezkio-Itsasoko alkatea izaten|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2011-06-13|data=|url=https://www.diariovasco.com/v/20110612/alto-urola/tomas-etxaniz-jarraituko-ezkio-20110612.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El Caserío Museo Igartubeiti acoge la X Semana de la Sidra con teatro, exposiciones y demostraciones|hizkuntza=es|data=2011-10-03|url=https://www.europapress.es/euskadi/noticia-caserio-museo-igartubeiti-acoge-semana-sidra-teatro-exposiciones-demostraciones-20111003190100.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2011
| [[2012]] <sup>c</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsasokoak]] (E-I K)
|-
| [[Garikoitz Aiesta Etxaniz]]<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Ezkioko alkate berria izendatuko dute, iluntzeko plenoan|hizkuntza=eu|data=2017-02-16|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/17/ezkioko-alkate-berria-izendatuko-dute-iluntzeko-plenoan/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2012
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| Garikoitz Aiesta Etxaniz<ref name=":02" /><ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref>20
| 2015
| [[2017]] <sup>d</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| [[Joseba Telleria Zubeldia]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Saludo del alcalde|hizkuntza=es|url=http://www.ezkio.eus/es/saludo-alcalde|aldizkaria=Ezkio|sartze-data=2022-12-26}}</ref>24
| [[2021]] <sup>e</sup>
| [[2023]]
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| Joseba Telleria Zubeldia<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua="Herritarrentzat herri erosoago bat egitea da gure lehentasuna"|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2023-10-17|data=|url=https://goierri.hitza.eus/2023/10/17/joseba-telleria-ezkio-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio Eraikiz]]
|}
<sup>a</sup> 2008ko uztailean Jose Ignacio Etxezarreta Estala alkateak dimisioa aurkeztu zuen.
<sup>b</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>c</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>d</sup> 2017an Ezkio-Itsaso udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>e</sup> 2021ean Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Aristizabal baserria]]
* [[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]].
* [[Salete baserria]]
== Ezkioko agerkundeak ==
{{sakontzeko|Ezkioko Ama Birjina}}
[[1931]]ko [[ekainaren 30]]ean bertako Bereziartua anaia-arrebek [[Maria|Ama Birjina]] ikusi zutela adierazi zuten. Horren ondorioz, jende ugari joan zen Ezkiora erromes. Starkie [[irlanda]]r katoliko hispanistak gertakizun hura jaso zuen bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuko kapitulu batean; haren ustez, dena zenbait tradizionalistek eta eskuindarrek manipulatua izan zen.
[[1933]]ko [[ekainaren 10]]ean Ezkion eliza bat egitea debekatu zuten. [[1934]]az geroztik, Ezkio toki debekatua bihurtu zen, bai errepublikanoentzat, bai Erromatar Eliza Katolikoarentzat; ordutik aurrera, oso jende gutxi hurbildu zen bertara.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [http://www.gipuzkoakultura.net/museos/igartu/ Igartubeiti baserri--museoa]
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Ezkio-Itsaso]]
[[Kategoria:Gipuzkoako udalerriak]]
7fbengv2zo9db7eqmosvtlxi6a4pfre
10006105
10006101
2024-12-20T17:32:45Z
EnekoPanamá
71145
/* Alkateak */
10006105
wikitext
text/x-wiki
{{Infotaula
|headerstyle = background-color: #99c;
|abovestyle = background-color: #99c;
|above = Ezkio-Itsaso
|subheader = {{bandera|Gipuzkoa}}, [[Euskal Herria]]
|image1 = [[Fitxategi:Ezkio-Itsasoko Igartubeiti baserria.jpg|285px]]
|caption1 = Ezkio-Itsasoko [[Igartubeiti baserri-museoa|Igartubeiti]] baserria.
|header1 = Administrazioa
|label2 = Estatua
|data2 = [[Espainia]]
|label3 = Erkidegoa
|data3 = [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]
|label4 = Lurraldea
|data4 = [[Gipuzkoa]]
|label5 = Eskualdea
|data5 = [[Urola Garaia]]
|label6 = Izen ofiziala
|data6 = Ezkio-Itsaso <small>(1980-2017)</small><br/>Ezquioga-Ichaso<small>(1965-1980)</small>
|label7 = Azken alkatea
|data7 = Joseba Telleria (Indep.)
|label8 = Posta kodea
|data8 = <code>20.709</code>
|label9 = INE kodea
|data9 = <code>20035</code>
|label10 = Herritarra
|data10 = ezkiotar, itsasoar
|header20 = Kokapena
|label21 = Koordenatuak
|data21 = {{koord|43|4|55|N|2|16|27|W|region:EH-GI_type:city(572)|display=inline,title}}
|data22 = {{Kokapen mapa|Gipuzkoa politikoa|label={{{label|{{PAGENAME}}}}}|float=center|width=280px}}
|data23= {{#ifexist:Txantiloi:Kokapen mapa/{{{izena}}}|{{Kokapen mapa|{{{izena}}}|float=center|width=280px}}}}{{#if:{{#property:P402}}|<small>[[Fitxategi:Openstreetmap_logo.svg|20px]] Ikusi [http://www.openstreetmap.org/relation/{{#property:P402}} OpenStreetMapen]</small>}}
|label24 = Azalera
|data24 = {{formatnum:21.22}} km<sup>2</sup>
|label25 = Garaiera
|data25 = 425 metro
|label26 = Distantzia
|data26 = 50 km [[Donostia]]ra
|header60 = Datu gehigarriak
|label61 = Sorrera
|data61 = [[1965]]. urtea
|label62 = Desagertzea
|data62 = [[2017]]. urtea
}}
'''Ezkio-Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko [[udalerri|udalerria]] da, administratiboki [[Urola Garaia]] mankomunitatearen parte, geografikoki [[Goierri]] eskualdekoa. [[Itsas maila]]tik 300 metro gorago dago, 21,3 km² ditu, eta {{formatnum:{{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Ezkio-Itsaso}}}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean. Udalerria [[1965]]ean sortu zen [[frankismo]] garaian, [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] herriak batzean. [[2017]]an bi herrien desanexioa dekretatu zuen [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k, parte-hartze prozesu baten ondoren.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak berriz ere sortu zuen Ezkio eta Itsaso elkartuz, Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
[[Azpeitia]], [[Beasain]], [[Ormaiztegi]], [[Gabiria]], [[Legazpi]] eta [[Zumarraga]]rekin egiten du muga. Santa Lutzia ibaiak zeharkatzen du herria.
== Geografia ==
Ezkio-Itsaso udalerriko urak bi haranetara doaz: iparraldekoak, Urola haranera, eta hegoaldekoak, Oriara. Herrigunea Oria haranean dagoenez, harremanak nagusiki [[Goierri]] aldearekin izan ditu eta ditu —hala erakusten du, besteak beste, bertako goierritar euskarak—, eta horrenbestez kulturaren aldetik Goierriko udalerritzat jotzen da Ezkio-Itsaso, nahiz eta administratiboki Urola Garaikoa izan.
=== Auzoak ===
Ezkio-Itsaso sei auzotan banatzen zen:
{|{{taulapolita}}
!Auzoa!!Biztanleria
|-
|[[Ezkio]] (herriburua)||144
|-
|[[Itsaso (Ezkio-Itsaso)|Itsaso]]||87
|-
|[[Itsaso-Alegia]]||61
|-
|[[Mandubia]]||6
|-
|[[Matximenta (Ezkio-Itsaso)|Matximenta]]||13
|-
|[[Santa Lutzi-Anduaga]]||259
|}
== Historia ==
Ezkio-Itsaso [[1965]]. urtean sortu zen, ordura arte bi udalerri ziren [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] batu zirenean.
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio Areriako alkatetzatik banandu zen.
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. Arriaranekin batera, Areriako alkatetzaren parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
Santa Lutzi-Anduaga eta Alegi auzoak geroago sortu ziren, [[Erdi Aroa]]ren erdialdean.
[[1726]]an Iruñeko gotzaina Santa Lutzi auzotik igaro eta bertako feria ospatzen ari zirela, gizon-emakumeak elizan lo egiten ikustean, bertan feria bat egitearen aurka azaldu zen. Urretxuk feria bertan antolatzeko eskakizuna egin zuen eta [[1727]]tik aurrera han ospatu da.
[[1927]]an [[Arriaran]] [[Beasain]]i lotu zitzaion.
Udalerrian garatutako parte-hartze prozesu baten ondorioz, [[2017]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasoren]] desanexioa dekretatu zuen, [[1965]] urtera arteko egoera administratibora itzuliz: [[Ezkio]] alde batetik eta Itsaso bestetik.
== Euskara ==
[[Fitxategi:Ezkio Itsasoko Benita Arabaolaza.webm|thumb|Ezkio-Itsasoko Benita Arabaolazaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arabaolaza Uria, Benita - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/hizlariak/benita-arabaolaza-uria/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> testigantza, eskolan erdaraz egin behar izanaren inguruan. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eskolan erdaraz; doktrina euskaraz - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/pasarteak/ezk-008-030/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Ezkio-Itsasoko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren) aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urolaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/urolaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]]<nowiki/>eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkio-Itsasoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=300
| 1970 | 778 | 1981 | 596 | 1991 | 545 | 2001 | 544 | 2011 | 625 | 2021 | 601 |
|oharrak = Datu-iturria: [http://www.ine.es/inebmenu/mnu_padron.htm www.ine.es]
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkio-Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Iñaki Idiakez Korta]]<ref name=":02" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ezkio-itsaso/ar-43819/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoak izan ziren 1979ko udal hauteskundeak?|hizkuntza=eu|data=2011-05-20|url=https://goierri.hitza.eus/2011/05/20/nolakoak-izan-ziren-1979ko-udal-hauteskundeak-2/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Último adiós a Iñaki Idiakez en Ezkio-Itsaso|hizkuntza=es|argitaratze-data=2006-08-28|url=https://gara.naiz.eus/idatzia/20060828/art178104.php|aldizkaria=Gara|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
|''[[Agrupación de Electores Independientes|Agrupacion de Electores Independientes]]''
|-
| Iñaki Idiakez Korta14
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Miguel Angel Idiakez Alberdi]]
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[Eusko Alkartasuna]]
|-
| Miguel Angel Idiakez Alberdi
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Maria Isabel Olanga Zabala]]<ref>{{erreferentzia|izenburua=Goierriko Udal berriak|hizkuntza=eu|argitaratze-data=1995-06-09|url=https://goiberri.eus/site/files/aldizkariak/19950609.pdf|aldizkaria=Goierritarra|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsaso Herrikideak]] (E-I H)
|-
| Iñaki Idiakez Korta14<ref>{{erreferentzia|izenburua=Beasain-Durango: EHren mozioak udaletxeetan|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2000-10|url=https://www.otamotz.eus/site/files/aldizkariak/0061.pdf|aldizkaria=Otamotz|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euskal Herritarrok/kolorea}}|
| [[Euskal Herritarrok]]
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala]]14<ref name=":1" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| Jose Ignacio Etxezarreta Estala<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsasoko alkate karguari uko egin dio Jose Ignacio Etxezarretak|hizkuntza=eu|data=2008-07-29|url=https://www.diariovasco.com/20080729/alto-urola/ezkio-itsasoko-alkate-karguari-20080729.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2007
| [[2008]] <sup>a</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Maria Jose Telleria Goicoechea]]<ref name=":1" />
| 2008
| [[2009]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]18
| 2009
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| Tomas Etxaniz Mendiguren<ref>{{Erreferentzia|abizena=|izenburua=Tomas Etxaniz jarraituko du Ezkio-Itsasoko alkatea izaten|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2011-06-13|data=|url=https://www.diariovasco.com/v/20110612/alto-urola/tomas-etxaniz-jarraituko-ezkio-20110612.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El Caserío Museo Igartubeiti acoge la X Semana de la Sidra con teatro, exposiciones y demostraciones|hizkuntza=es|data=2011-10-03|url=https://www.europapress.es/euskadi/noticia-caserio-museo-igartubeiti-acoge-semana-sidra-teatro-exposiciones-demostraciones-20111003190100.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2011
| [[2012]] <sup>c</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsasokoak]] (E-I K)
|-
| [[Garikoitz Aiesta Etxaniz]]<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Ezkioko alkate berria izendatuko dute, iluntzeko plenoan|hizkuntza=eu|data=2017-02-16|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/17/ezkioko-alkate-berria-izendatuko-dute-iluntzeko-plenoan/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2012
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| Garikoitz Aiesta Etxaniz<ref name=":02" /><ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref>20
| 2015
| [[2017]] <sup>d</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| [[Joseba Telleria Zubeldia]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Saludo del alcalde|hizkuntza=es|url=http://www.ezkio.eus/es/saludo-alcalde|aldizkaria=Ezkio|sartze-data=2022-12-26}}</ref>24
| [[2021]] <sup>e</sup>
| [[2023]]
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio Eraikiz]]
|-
| Joseba Telleria Zubeldia<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua="Herritarrentzat herri erosoago bat egitea da gure lehentasuna"|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2023-10-17|data=|url=https://goierri.hitza.eus/2023/10/17/joseba-telleria-ezkio-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio Eraikiz
|}
<sup>a</sup> 2008ko uztailean Jose Ignacio Etxezarreta Estala alkateak dimisioa aurkeztu zuen.
<sup>b</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>c</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>d</sup> 2017an Ezkio-Itsaso udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>e</sup> 2021ean Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Aristizabal baserria]]
* [[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]].
* [[Salete baserria]]
== Ezkioko agerkundeak ==
{{sakontzeko|Ezkioko Ama Birjina}}
[[1931]]ko [[ekainaren 30]]ean bertako Bereziartua anaia-arrebek [[Maria|Ama Birjina]] ikusi zutela adierazi zuten. Horren ondorioz, jende ugari joan zen Ezkiora erromes. Starkie [[irlanda]]r katoliko hispanistak gertakizun hura jaso zuen bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuko kapitulu batean; haren ustez, dena zenbait tradizionalistek eta eskuindarrek manipulatua izan zen.
[[1933]]ko [[ekainaren 10]]ean Ezkion eliza bat egitea debekatu zuten. [[1934]]az geroztik, Ezkio toki debekatua bihurtu zen, bai errepublikanoentzat, bai Erromatar Eliza Katolikoarentzat; ordutik aurrera, oso jende gutxi hurbildu zen bertara.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [http://www.gipuzkoakultura.net/museos/igartu/ Igartubeiti baserri--museoa]
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Ezkio-Itsaso]]
[[Kategoria:Gipuzkoako udalerriak]]
lh29wilcghwcqj8kvdqknjln2lut56f
10006123
10006105
2024-12-20T17:43:29Z
EnekoPanamá
71145
10006123
wikitext
text/x-wiki
{{Infotaula
|headerstyle = background-color: #99c;
|abovestyle = background-color: #99c;
|above = Ezkio-Itsaso
|subheader = {{bandera|Gipuzkoa}}, [[Euskal Herria]]
|image1 = [[Fitxategi:Ezkio-Itsasoko Igartubeiti baserria.jpg|285px]]
|caption1 = Ezkio-Itsasoko [[Igartubeiti baserri-museoa|Igartubeiti]] baserria.
|header1 = Administrazioa
|label2 = Estatua
|data2 = [[Espainia]]
|label3 = Erkidegoa
|data3 = [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]
|label4 = Lurraldea
|data4 = [[Gipuzkoa]]
|label5 = Eskualdea
|data5 = [[Urola Garaia]]
|label6 = Izen ofiziala
|data6 = Ezkio-Itsaso <small>(1980-2017)</small><br/>Ezquioga-Ichaso<small>(1965-1980)</small>
|label7 = Azken alkatea
|data7 = Joseba Telleria (Indep.)
|label8 = Posta kodea
|data8 = <code>20.709</code>
|label9 = INE kodea
|data9 = <code>20035</code>
|label10 = Herritarra
|data10 = ezkiotar, itsasoar
|header20 = Kokapena
|label21 = Koordenatuak
|data21 = {{koord|43|4|55|N|2|16|27|W|region:EH-GI_type:city(572)|display=inline,title}}
|data22 = {{Kokapen mapa|Gipuzkoa politikoa|label={{{label|{{PAGENAME}}}}}|float=center|width=280px}}
|data23= {{#ifexist:Txantiloi:Kokapen mapa/{{{izena}}}|{{Kokapen mapa|{{{izena}}}|float=center|width=280px}}}}{{#if:{{#property:P402}}|<small>[[Fitxategi:Openstreetmap_logo.svg|20px]] Ikusi [http://www.openstreetmap.org/relation/{{#property:P402}} OpenStreetMapen]</small>}}
|label24 = Azalera
|data24 = {{formatnum:21.22}} km<sup>2</sup>
|label25 = Garaiera
|data25 = 425 metro
|label26 = Distantzia
|data26 = 50 km [[Donostia]]ra
|header60 = Datu gehigarriak
|label61 = Sorrera
|data61 = [[1965]]. urtea
|label62 = Desagertzea
|data62 = [[2017]]. urtea
}}
'''Ezkio-Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko [[udalerri|udalerria]] da, administratiboki [[Urola Garaia]] mankomunitatearen parte, geografikoki [[Goierri]] eskualdekoa. [[Itsas maila]]tik 300 metro gorago dago, 21,3 km² ditu, eta {{formatnum:{{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Ezkio-Itsaso}}}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean. Udalerria [[1965]]ean sortu zen [[frankismo]] garaian, [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] herriak batzean. [[2017]]an bi herrien desanexioa dekretatu zuen [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k, parte-hartze prozesu baten ondoren.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak berriz ere sortu zuen Ezkio eta Itsaso elkartuz, Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
[[Azpeitia]], [[Beasain]], [[Ormaiztegi]], [[Gabiria]], [[Legazpi]] eta [[Zumarraga]]rekin egiten du muga. Santa Lutzia ibaiak zeharkatzen du herria.
== Geografia ==
Ezkio-Itsaso udalerriko urak bi haranetara doaz: iparraldekoak, Urola haranera, eta hegoaldekoak, Oriara. Herrigunea Oria haranean dagoenez, harremanak nagusiki [[Goierri]] aldearekin izan ditu eta ditu —hala erakusten du, besteak beste, bertako goierritar euskarak—, eta horrenbestez kulturaren aldetik Goierriko udalerritzat jotzen da Ezkio-Itsaso, nahiz eta administratiboki Urola Garaikoa izan.
=== Auzoak ===
Ezkio-Itsaso sei auzotan banatzen zen:
{|{{taulapolita}}
!Auzoa!!Biztanleria
|-
|[[Ezkio]] (herriburua)||144
|-
|[[Itsaso (Ezkio-Itsaso)|Itsaso]]||87
|-
|[[Itsaso-Alegia]]||61
|-
|[[Mandubia]]||6
|-
|[[Matximenta (Ezkio-Itsaso)|Matximenta]]||13
|-
|[[Santa Lutzi-Anduaga]]||259
|}
== Historia ==
Ezkio-Itsaso [[1965]]. urtean sortu zen, ordura arte bi udalerri ziren [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] batu zirenean.
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio Areriako alkatetzatik banandu zen.
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. Arriaranekin batera, Areriako alkatetzaren parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
Santa Lutzi-Anduaga eta Alegi auzoak geroago sortu ziren, [[Erdi Aroa]]ren erdialdean.
[[1726]]an Iruñeko gotzaina Santa Lutzi auzotik igaro eta bertako feria ospatzen ari zirela, gizon-emakumeak elizan lo egiten ikustean, bertan feria bat egitearen aurka azaldu zen. Urretxuk feria bertan antolatzeko eskakizuna egin zuen eta [[1727]]tik aurrera han ospatu da.
[[1927]]an [[Arriaran]] [[Beasain]]i lotu zitzaion.
Udalerrian garatutako parte-hartze prozesu baten ondorioz, [[2017]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasoren]] desanexioa dekretatu zuen, [[1965]] urtera arteko egoera administratibora itzuliz: [[Ezkio]] alde batetik eta Itsaso bestetik.
== Euskara ==
[[Fitxategi:Ezkio Itsasoko Benita Arabaolaza.webm|thumb|Ezkio-Itsasoko Benita Arabaolazaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arabaolaza Uria, Benita - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/hizlariak/benita-arabaolaza-uria/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> testigantza, eskolan erdaraz egin behar izanaren inguruan. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eskolan erdaraz; doktrina euskaraz - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/pasarteak/ezk-008-030/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Ezkio-Itsasoko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren) aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urolaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/urolaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]]<nowiki/>eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkio-Itsasoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=300
| 1970 | 778 | 1981 | 596 | 1991 | 545 | 2001 | 544 | 2011 | 625 | 2021 | 601 |
|oharrak = Datu-iturria: [http://www.ine.es/inebmenu/mnu_padron.htm www.ine.es]
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkio-Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Iñaki Idiakez Korta]]<ref name=":02" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ezkio-itsaso/ar-43819/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoak izan ziren 1979ko udal hauteskundeak?|hizkuntza=eu|data=2011-05-20|url=https://goierri.hitza.eus/2011/05/20/nolakoak-izan-ziren-1979ko-udal-hauteskundeak-2/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Último adiós a Iñaki Idiakez en Ezkio-Itsaso|hizkuntza=es|argitaratze-data=2006-08-28|url=https://gara.naiz.eus/idatzia/20060828/art178104.php|aldizkaria=Gara|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
|''[[Agrupación de Electores Independientes|Agrupacion de Electores Independientes]]''
|-
| Iñaki Idiakez Korta14
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Miguel Angel Idiakez Alberdi]]
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[Eusko Alkartasuna]]
|-
| Miguel Angel Idiakez Alberdi
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Maria Isabel Olanga Zabala]]<ref>{{erreferentzia|izenburua=Goierriko Udal berriak|hizkuntza=eu|argitaratze-data=1995-06-09|url=https://goiberri.eus/site/files/aldizkariak/19950609.pdf|aldizkaria=Goierritarra|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsaso Herrikideak]] (E-I H)
|-
| Iñaki Idiakez Korta14<ref>{{erreferentzia|izenburua=Beasain-Durango: EHren mozioak udaletxeetan|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2000-10|url=https://www.otamotz.eus/site/files/aldizkariak/0061.pdf|aldizkaria=Otamotz|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euskal Herritarrok/kolorea}}|
| [[Euskal Herritarrok]]
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala]]14<ref name=":1" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| Jose Ignacio Etxezarreta Estala<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsasoko alkate karguari uko egin dio Jose Ignacio Etxezarretak|hizkuntza=eu|data=2008-07-29|url=https://www.diariovasco.com/20080729/alto-urola/ezkio-itsasoko-alkate-karguari-20080729.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2007
| [[2008]] <sup>a</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Maria Jose Telleria Goicoechea]]<ref name=":1" />
| 2008
| [[2009]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]18
| 2009
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| Tomas Etxaniz Mendiguren<ref>{{Erreferentzia|abizena=|izenburua=Tomas Etxaniz jarraituko du Ezkio-Itsasoko alkatea izaten|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2011-06-13|data=|url=https://www.diariovasco.com/v/20110612/alto-urola/tomas-etxaniz-jarraituko-ezkio-20110612.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El Caserío Museo Igartubeiti acoge la X Semana de la Sidra con teatro, exposiciones y demostraciones|hizkuntza=es|data=2011-10-03|url=https://www.europapress.es/euskadi/noticia-caserio-museo-igartubeiti-acoge-semana-sidra-teatro-exposiciones-demostraciones-20111003190100.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2011
| [[2012]] <sup>c</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsasokoak]] (E-I K)
|-
| [[Garikoitz Aiesta Etxaniz]]<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Ezkioko alkate berria izendatuko dute, iluntzeko plenoan|hizkuntza=eu|data=2017-02-16|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/17/ezkioko-alkate-berria-izendatuko-dute-iluntzeko-plenoan/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2012
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| Garikoitz Aiesta Etxaniz<ref name=":02" /><ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref>21
| 2015
| [[2017]] <sup>d</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| [[Joseba Telleria Zubeldia]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Saludo del alcalde|hizkuntza=es|url=http://www.ezkio.eus/es/saludo-alcalde|aldizkaria=Ezkio|sartze-data=2022-12-26}}</ref>24
| [[2021]] <sup>e</sup>
| [[2023]]
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio Eraikiz]]
|-
| Joseba Telleria Zubeldia<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua="Herritarrentzat herri erosoago bat egitea da gure lehentasuna"|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2023-10-17|data=|url=https://goierri.hitza.eus/2023/10/17/joseba-telleria-ezkio-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio Eraikiz
|}
<sup>a</sup> 2008ko uztailean Jose Ignacio Etxezarreta Estala alkateak dimisioa aurkeztu zuen.
<sup>b</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>c</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>d</sup> 2017an Ezkio-Itsaso udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>e</sup> 2021ean Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Aristizabal baserria]]
* [[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]].
* [[Salete baserria]]
== Ezkioko agerkundeak ==
{{sakontzeko|Ezkioko Ama Birjina}}
[[1931]]ko [[ekainaren 30]]ean bertako Bereziartua anaia-arrebek [[Maria|Ama Birjina]] ikusi zutela adierazi zuten. Horren ondorioz, jende ugari joan zen Ezkiora erromes. Starkie [[irlanda]]r katoliko hispanistak gertakizun hura jaso zuen bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuko kapitulu batean; haren ustez, dena zenbait tradizionalistek eta eskuindarrek manipulatua izan zen.
[[1933]]ko [[ekainaren 10]]ean Ezkion eliza bat egitea debekatu zuten. [[1934]]az geroztik, Ezkio toki debekatua bihurtu zen, bai errepublikanoentzat, bai Erromatar Eliza Katolikoarentzat; ordutik aurrera, oso jende gutxi hurbildu zen bertara.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [http://www.gipuzkoakultura.net/museos/igartu/ Igartubeiti baserri--museoa]
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Ezkio-Itsaso]]
[[Kategoria:Gipuzkoako udalerriak]]
cpwi7qamjzjhji6i5ndujiv015li0og
10006131
10006123
2024-12-20T17:54:22Z
EnekoPanamá
71145
/* Alkateak */
10006131
wikitext
text/x-wiki
{{Infotaula
|headerstyle = background-color: #99c;
|abovestyle = background-color: #99c;
|above = Ezkio-Itsaso
|subheader = {{bandera|Gipuzkoa}}, [[Euskal Herria]]
|image1 = [[Fitxategi:Ezkio-Itsasoko Igartubeiti baserria.jpg|285px]]
|caption1 = Ezkio-Itsasoko [[Igartubeiti baserri-museoa|Igartubeiti]] baserria.
|header1 = Administrazioa
|label2 = Estatua
|data2 = [[Espainia]]
|label3 = Erkidegoa
|data3 = [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]
|label4 = Lurraldea
|data4 = [[Gipuzkoa]]
|label5 = Eskualdea
|data5 = [[Urola Garaia]]
|label6 = Izen ofiziala
|data6 = Ezkio-Itsaso <small>(1980-2017)</small><br/>Ezquioga-Ichaso<small>(1965-1980)</small>
|label7 = Azken alkatea
|data7 = Joseba Telleria (Indep.)
|label8 = Posta kodea
|data8 = <code>20.709</code>
|label9 = INE kodea
|data9 = <code>20035</code>
|label10 = Herritarra
|data10 = ezkiotar, itsasoar
|header20 = Kokapena
|label21 = Koordenatuak
|data21 = {{koord|43|4|55|N|2|16|27|W|region:EH-GI_type:city(572)|display=inline,title}}
|data22 = {{Kokapen mapa|Gipuzkoa politikoa|label={{{label|{{PAGENAME}}}}}|float=center|width=280px}}
|data23= {{#ifexist:Txantiloi:Kokapen mapa/{{{izena}}}|{{Kokapen mapa|{{{izena}}}|float=center|width=280px}}}}{{#if:{{#property:P402}}|<small>[[Fitxategi:Openstreetmap_logo.svg|20px]] Ikusi [http://www.openstreetmap.org/relation/{{#property:P402}} OpenStreetMapen]</small>}}
|label24 = Azalera
|data24 = {{formatnum:21.22}} km<sup>2</sup>
|label25 = Garaiera
|data25 = 425 metro
|label26 = Distantzia
|data26 = 50 km [[Donostia]]ra
|header60 = Datu gehigarriak
|label61 = Sorrera
|data61 = [[1965]]. urtea
|label62 = Desagertzea
|data62 = [[2017]]. urtea
}}
'''Ezkio-Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko [[udalerri|udalerria]] da, administratiboki [[Urola Garaia]] mankomunitatearen parte, geografikoki [[Goierri]] eskualdekoa. [[Itsas maila]]tik 300 metro gorago dago, 21,3 km² ditu, eta {{formatnum:{{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Ezkio-Itsaso}}}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean. Udalerria [[1965]]ean sortu zen [[frankismo]] garaian, [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] herriak batzean. [[2017]]an bi herrien desanexioa dekretatu zuen [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k, parte-hartze prozesu baten ondoren.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak berriz ere sortu zuen Ezkio eta Itsaso elkartuz, Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
[[Azpeitia]], [[Beasain]], [[Ormaiztegi]], [[Gabiria]], [[Legazpi]] eta [[Zumarraga]]rekin egiten du muga. Santa Lutzia ibaiak zeharkatzen du herria.
== Geografia ==
Ezkio-Itsaso udalerriko urak bi haranetara doaz: iparraldekoak, Urola haranera, eta hegoaldekoak, Oriara. Herrigunea Oria haranean dagoenez, harremanak nagusiki [[Goierri]] aldearekin izan ditu eta ditu —hala erakusten du, besteak beste, bertako goierritar euskarak—, eta horrenbestez kulturaren aldetik Goierriko udalerritzat jotzen da Ezkio-Itsaso, nahiz eta administratiboki Urola Garaikoa izan.
=== Auzoak ===
Ezkio-Itsaso sei auzotan banatzen zen:
{|{{taulapolita}}
!Auzoa!!Biztanleria
|-
|[[Ezkio]] (herriburua)||144
|-
|[[Itsaso (Ezkio-Itsaso)|Itsaso]]||87
|-
|[[Itsaso-Alegia]]||61
|-
|[[Mandubia]]||6
|-
|[[Matximenta (Ezkio-Itsaso)|Matximenta]]||13
|-
|[[Santa Lutzi-Anduaga]]||259
|}
== Historia ==
Ezkio-Itsaso [[1965]]. urtean sortu zen, ordura arte bi udalerri ziren [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] batu zirenean.
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio Areriako alkatetzatik banandu zen.
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. Arriaranekin batera, Areriako alkatetzaren parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
Santa Lutzi-Anduaga eta Alegi auzoak geroago sortu ziren, [[Erdi Aroa]]ren erdialdean.
[[1726]]an Iruñeko gotzaina Santa Lutzi auzotik igaro eta bertako feria ospatzen ari zirela, gizon-emakumeak elizan lo egiten ikustean, bertan feria bat egitearen aurka azaldu zen. Urretxuk feria bertan antolatzeko eskakizuna egin zuen eta [[1727]]tik aurrera han ospatu da.
[[1927]]an [[Arriaran]] [[Beasain]]i lotu zitzaion.
Udalerrian garatutako parte-hartze prozesu baten ondorioz, [[2017]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasoren]] desanexioa dekretatu zuen, [[1965]] urtera arteko egoera administratibora itzuliz: [[Ezkio]] alde batetik eta Itsaso bestetik.
== Euskara ==
[[Fitxategi:Ezkio Itsasoko Benita Arabaolaza.webm|thumb|Ezkio-Itsasoko Benita Arabaolazaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arabaolaza Uria, Benita - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/hizlariak/benita-arabaolaza-uria/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> testigantza, eskolan erdaraz egin behar izanaren inguruan. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eskolan erdaraz; doktrina euskaraz - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/pasarteak/ezk-008-030/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Ezkio-Itsasoko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren) aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urolaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/urolaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]]<nowiki/>eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkio-Itsasoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=300
| 1970 | 778 | 1981 | 596 | 1991 | 545 | 2001 | 544 | 2011 | 625 | 2021 | 601 |
|oharrak = Datu-iturria: [http://www.ine.es/inebmenu/mnu_padron.htm www.ine.es]
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkio-Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Iñaki Idiakez Korta]]<ref name=":02" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ezkio-itsaso/ar-43819/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoak izan ziren 1979ko udal hauteskundeak?|hizkuntza=eu|data=2011-05-20|url=https://goierri.hitza.eus/2011/05/20/nolakoak-izan-ziren-1979ko-udal-hauteskundeak-2/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Último adiós a Iñaki Idiakez en Ezkio-Itsaso|hizkuntza=es|argitaratze-data=2006-08-28|url=https://gara.naiz.eus/idatzia/20060828/art178104.php|aldizkaria=Gara|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
|''[[Agrupación de Electores Independientes|Agrupacion de Electores Independientes]]''
|-
| Iñaki Idiakez Korta14
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Miguel Angel Idiakez Alberdi]]
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[Eusko Alkartasuna]]
|-
| Miguel Angel Idiakez Alberdi
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Maria Isabel Olanga Zabala]]<ref>{{erreferentzia|izenburua=Goierriko Udal berriak|hizkuntza=eu|argitaratze-data=1995-06-09|url=https://goiberri.eus/site/files/aldizkariak/19950609.pdf|aldizkaria=Goierritarra|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsaso Herrikideak]] (E-I H)
|-
| Iñaki Idiakez Korta14<ref>{{erreferentzia|izenburua=Beasain-Durango: EHren mozioak udaletxeetan|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2000-10|url=https://www.otamotz.eus/site/files/aldizkariak/0061.pdf|aldizkaria=Otamotz|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euskal Herritarrok/kolorea}}|
| [[Euskal Herritarrok]]
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala]]14<ref name=":1" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| Jose Ignacio Etxezarreta Estala<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsasoko alkate karguari uko egin dio Jose Ignacio Etxezarretak|hizkuntza=eu|data=2008-07-29|url=https://www.diariovasco.com/20080729/alto-urola/ezkio-itsasoko-alkate-karguari-20080729.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2007
| [[2008]] <sup>a</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Maria Jose Telleria Goicoechea]]<ref name=":1" />
| 2008
| [[2009]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]18
| 2009
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsado Herrikideak (E-I H)
|-
| Tomas Etxaniz Mendiguren<ref>{{Erreferentzia|abizena=|izenburua=Tomas Etxaniz jarraituko du Ezkio-Itsasoko alkatea izaten|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2011-06-13|data=|url=https://www.diariovasco.com/v/20110612/alto-urola/tomas-etxaniz-jarraituko-ezkio-20110612.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El Caserío Museo Igartubeiti acoge la X Semana de la Sidra con teatro, exposiciones y demostraciones|hizkuntza=es|data=2011-10-03|url=https://www.europapress.es/euskadi/noticia-caserio-museo-igartubeiti-acoge-semana-sidra-teatro-exposiciones-demostraciones-20111003190100.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2011
| [[2012]] <sup>c</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsasokoak]] (E-I K)
|-
| [[Garikoitz Aiesta Etxaniz]]<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Ezkioko alkate berria izendatuko dute, iluntzeko plenoan|hizkuntza=eu|data=2017-02-16|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/17/ezkioko-alkate-berria-izendatuko-dute-iluntzeko-plenoan/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2012
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| Garikoitz Aiesta Etxaniz<ref name=":02" /><ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref>21
| 2015
| [[2017]] <sup>d</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| [[Joseba Telleria Zubeldia]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Saludo del alcalde|hizkuntza=es|url=http://www.ezkio.eus/es/saludo-alcalde|aldizkaria=Ezkio|sartze-data=2022-12-26}}</ref>24
| [[2021]] <sup>e</sup>
| [[2023]]
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio Eraikiz]]
|-
| Joseba Telleria Zubeldia<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua="Herritarrentzat herri erosoago bat egitea da gure lehentasuna"|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2023-10-17|data=|url=https://goierri.hitza.eus/2023/10/17/joseba-telleria-ezkio-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio Eraikiz
|}
<sup>a</sup> 2008ko uztailean Jose Ignacio Etxezarreta Estala alkateak dimisioa aurkeztu zuen.
<sup>b</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>c</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>d</sup> 2017an Ezkio-Itsaso udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>e</sup> 2021ean Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Aristizabal baserria]]
* [[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]].
* [[Salete baserria]]
== Ezkioko agerkundeak ==
{{sakontzeko|Ezkioko Ama Birjina}}
[[1931]]ko [[ekainaren 30]]ean bertako Bereziartua anaia-arrebek [[Maria|Ama Birjina]] ikusi zutela adierazi zuten. Horren ondorioz, jende ugari joan zen Ezkiora erromes. Starkie [[irlanda]]r katoliko hispanistak gertakizun hura jaso zuen bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuko kapitulu batean; haren ustez, dena zenbait tradizionalistek eta eskuindarrek manipulatua izan zen.
[[1933]]ko [[ekainaren 10]]ean Ezkion eliza bat egitea debekatu zuten. [[1934]]az geroztik, Ezkio toki debekatua bihurtu zen, bai errepublikanoentzat, bai Erromatar Eliza Katolikoarentzat; ordutik aurrera, oso jende gutxi hurbildu zen bertara.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [http://www.gipuzkoakultura.net/museos/igartu/ Igartubeiti baserri--museoa]
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Ezkio-Itsaso]]
[[Kategoria:Gipuzkoako udalerriak]]
a75k2fsgvx93q3gbye839sutt0ps58q
10006132
10006131
2024-12-20T17:56:18Z
EnekoPanamá
71145
10006132
wikitext
text/x-wiki
{{Infotaula
|headerstyle = background-color: #99c;
|abovestyle = background-color: #99c;
|above = Ezkio-Itsaso
|subheader = {{bandera|Gipuzkoa}}, [[Euskal Herria]]
|image1 = [[Fitxategi:Ezkio-Itsasoko Igartubeiti baserria.jpg|285px]]
|caption1 = Ezkio-Itsasoko [[Igartubeiti baserri-museoa|Igartubeiti]] baserria.
|header1 = Administrazioa
|label2 = Estatua
|data2 = [[Espainia]]
|label3 = Erkidegoa
|data3 = [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]
|label4 = Lurraldea
|data4 = [[Gipuzkoa]]
|label5 = Eskualdea
|data5 = [[Urola Garaia]]
|label6 = Izen ofiziala
|data6 = Ezkio-Itsaso <small>(1980-2017)</small><br/>Ezquioga-Ichaso<small>(1965-1980)</small>
|label7 = Azken alkatea
|data7 = Joseba Telleria (Indep.)
|label8 = Posta kodea
|data8 = <code>20.709</code>
|label9 = INE kodea
|data9 = <code>20035</code>
|label10 = Herritarra
|data10 = ezkiotar, itsasoar
|header20 = Kokapena
|label21 = Koordenatuak
|data21 = {{koord|43|4|55|N|2|16|27|W|region:EH-GI_type:city(572)|display=inline,title}}
|data22 = {{Kokapen mapa|Gipuzkoa politikoa|label={{{label|{{PAGENAME}}}}}|float=center|width=280px}}
|data23= {{#ifexist:Txantiloi:Kokapen mapa/{{{izena}}}|{{Kokapen mapa|{{{izena}}}|float=center|width=280px}}}}{{#if:{{#property:P402}}|<small>[[Fitxategi:Openstreetmap_logo.svg|20px]] Ikusi [http://www.openstreetmap.org/relation/{{#property:P402}} OpenStreetMapen]</small>}}
|label24 = Azalera
|data24 = {{formatnum:21.22}} km<sup>2</sup>
|label25 = Garaiera
|data25 = 425 metro
|label26 = Distantzia
|data26 = 50 km [[Donostia]]ra
|header60 = Datu gehigarriak
|label61 = Sorrera
|data61 = [[1965]]. urtea
|label62 = Desagertzea
|data62 = [[2017]]. urtea
}}
'''Ezkio-Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko [[udalerri|udalerria]] da, administratiboki [[Urola Garaia]] mankomunitatearen parte, geografikoki [[Goierri]] eskualdekoa. [[Itsas maila]]tik 300 metro gorago dago, 21,3 km² ditu, eta {{formatnum:{{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Ezkio-Itsaso}}}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean. Udalerria [[1965]]ean sortu zen [[frankismo]] garaian, [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] herriak batzean. [[2017]]an bi herrien desanexioa dekretatu zuen [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k, parte-hartze prozesu baten ondoren.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak berriz ere sortu zuen Ezkio eta Itsaso elkartuz, Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
[[Azpeitia]], [[Beasain]], [[Ormaiztegi]], [[Gabiria]], [[Legazpi]] eta [[Zumarraga]]rekin egiten du muga. Santa Lutzia ibaiak zeharkatzen du herria.
== Geografia ==
Ezkio-Itsaso udalerriko urak bi haranetara doaz: iparraldekoak, Urola haranera, eta hegoaldekoak, Oriara. Herrigunea Oria haranean dagoenez, harremanak nagusiki [[Goierri]] aldearekin izan ditu eta ditu —hala erakusten du, besteak beste, bertako goierritar euskarak—, eta horrenbestez kulturaren aldetik Goierriko udalerritzat jotzen da Ezkio-Itsaso, nahiz eta administratiboki Urola Garaikoa izan.
=== Auzoak ===
Ezkio-Itsaso sei auzotan banatzen zen:
{|{{taulapolita}}
!Auzoa!!Biztanleria
|-
|[[Ezkio]] (herriburua)||144
|-
|[[Itsaso (Ezkio-Itsaso)|Itsaso]]||87
|-
|[[Itsaso-Alegia]]||61
|-
|[[Mandubia]]||6
|-
|[[Matximenta (Ezkio-Itsaso)|Matximenta]]||13
|-
|[[Santa Lutzi-Anduaga]]||259
|}
== Historia ==
Ezkio-Itsaso [[1965]]. urtean sortu zen, ordura arte bi udalerri ziren [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] batu zirenean.
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio Areriako alkatetzatik banandu zen.
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. Arriaranekin batera, Areriako alkatetzaren parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
Santa Lutzi-Anduaga eta Alegi auzoak geroago sortu ziren, [[Erdi Aroa]]ren erdialdean.
[[1726]]an Iruñeko gotzaina Santa Lutzi auzotik igaro eta bertako feria ospatzen ari zirela, gizon-emakumeak elizan lo egiten ikustean, bertan feria bat egitearen aurka azaldu zen. Urretxuk feria bertan antolatzeko eskakizuna egin zuen eta [[1727]]tik aurrera han ospatu da.
[[1927]]an [[Arriaran]] [[Beasain]]i lotu zitzaion.
Udalerrian garatutako parte-hartze prozesu baten ondorioz, [[2017]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasoren]] desanexioa dekretatu zuen, [[1965]] urtera arteko egoera administratibora itzuliz: [[Ezkio]] alde batetik eta Itsaso bestetik.
== Euskara ==
[[Fitxategi:Ezkio Itsasoko Benita Arabaolaza.webm|thumb|Ezkio-Itsasoko Benita Arabaolazaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arabaolaza Uria, Benita - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/hizlariak/benita-arabaolaza-uria/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> testigantza, eskolan erdaraz egin behar izanaren inguruan. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eskolan erdaraz; doktrina euskaraz - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/pasarteak/ezk-008-030/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Ezkio-Itsasoko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren) aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urolaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/urolaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]]<nowiki/>eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkio-Itsasoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=300
| 1970 | 778 | 1981 | 596 | 1991 | 545 | 2001 | 544 | 2011 | 625 | 2021 | 601 |
|oharrak = Datu-iturria: [http://www.ine.es/inebmenu/mnu_padron.htm www.ine.es]
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkio-Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Iñaki Idiakez Korta]]<ref name=":02" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ezkio-itsaso/ar-43819/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoak izan ziren 1979ko udal hauteskundeak?|hizkuntza=eu|data=2011-05-20|url=https://goierri.hitza.eus/2011/05/20/nolakoak-izan-ziren-1979ko-udal-hauteskundeak-2/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Último adiós a Iñaki Idiakez en Ezkio-Itsaso|hizkuntza=es|argitaratze-data=2006-08-28|url=https://gara.naiz.eus/idatzia/20060828/art178104.php|aldizkaria=Gara|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
|''[[Agrupación de Electores Independientes|Agrupacion de Electores Independientes]]''
|-
| Iñaki Idiakez Korta1114
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Miguel Angel Idiakez Alberdi]]11
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[Eusko Alkartasuna]]
|-
| Miguel Angel Idiakez Alberdi11
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Maria Isabel Olanga Zabala]]<ref>{{erreferentzia|izenburua=Goierriko Udal berriak|hizkuntza=eu|argitaratze-data=1995-06-09|url=https://goiberri.eus/site/files/aldizkariak/19950609.pdf|aldizkaria=Goierritarra|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsaso Herrikideak]] (E-I H)
|-
| Iñaki Idiakez Korta14<ref>{{erreferentzia|izenburua=Beasain-Durango: EHren mozioak udaletxeetan|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2000-10|url=https://www.otamotz.eus/site/files/aldizkariak/0061.pdf|aldizkaria=Otamotz|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euskal Herritarrok/kolorea}}|
| [[Euskal Herritarrok]]
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala]]14<ref name=":1" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| Jose Ignacio Etxezarreta Estala<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsasoko alkate karguari uko egin dio Jose Ignacio Etxezarretak|hizkuntza=eu|data=2008-07-29|url=https://www.diariovasco.com/20080729/alto-urola/ezkio-itsasoko-alkate-karguari-20080729.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2007
| [[2008]] <sup>a</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Maria Jose Telleria Goicoechea]]<ref name=":1" />
| 2008
| [[2009]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]18
| 2009
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsado Herrikideak (E-I H)
|-
| Tomas Etxaniz Mendiguren<ref>{{Erreferentzia|abizena=|izenburua=Tomas Etxaniz jarraituko du Ezkio-Itsasoko alkatea izaten|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2011-06-13|data=|url=https://www.diariovasco.com/v/20110612/alto-urola/tomas-etxaniz-jarraituko-ezkio-20110612.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El Caserío Museo Igartubeiti acoge la X Semana de la Sidra con teatro, exposiciones y demostraciones|hizkuntza=es|data=2011-10-03|url=https://www.europapress.es/euskadi/noticia-caserio-museo-igartubeiti-acoge-semana-sidra-teatro-exposiciones-demostraciones-20111003190100.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2011
| [[2012]] <sup>c</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsasokoak]] (E-I K)
|-
| [[Garikoitz Aiesta Etxaniz]]<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Ezkioko alkate berria izendatuko dute, iluntzeko plenoan|hizkuntza=eu|data=2017-02-16|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/17/ezkioko-alkate-berria-izendatuko-dute-iluntzeko-plenoan/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2012
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| Garikoitz Aiesta Etxaniz<ref name=":02" /><ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref>21
| 2015
| [[2017]] <sup>d</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| [[Joseba Telleria Zubeldia]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Saludo del alcalde|hizkuntza=es|url=http://www.ezkio.eus/es/saludo-alcalde|aldizkaria=Ezkio|sartze-data=2022-12-26}}</ref>24
| [[2021]] <sup>e</sup>
| [[2023]]
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio Eraikiz]]
|-
| Joseba Telleria Zubeldia<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua="Herritarrentzat herri erosoago bat egitea da gure lehentasuna"|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2023-10-17|data=|url=https://goierri.hitza.eus/2023/10/17/joseba-telleria-ezkio-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio Eraikiz
|}
<sup>a</sup> 2008ko uztailean Jose Ignacio Etxezarreta Estala alkateak dimisioa aurkeztu zuen.
<sup>b</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>c</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>d</sup> 2017an Ezkio-Itsaso udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>e</sup> 2021ean Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Aristizabal baserria]]
* [[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]].
* [[Salete baserria]]
== Ezkioko agerkundeak ==
{{sakontzeko|Ezkioko Ama Birjina}}
[[1931]]ko [[ekainaren 30]]ean bertako Bereziartua anaia-arrebek [[Maria|Ama Birjina]] ikusi zutela adierazi zuten. Horren ondorioz, jende ugari joan zen Ezkiora erromes. Starkie [[irlanda]]r katoliko hispanistak gertakizun hura jaso zuen bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuko kapitulu batean; haren ustez, dena zenbait tradizionalistek eta eskuindarrek manipulatua izan zen.
[[1933]]ko [[ekainaren 10]]ean Ezkion eliza bat egitea debekatu zuten. [[1934]]az geroztik, Ezkio toki debekatua bihurtu zen, bai errepublikanoentzat, bai Erromatar Eliza Katolikoarentzat; ordutik aurrera, oso jende gutxi hurbildu zen bertara.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [http://www.gipuzkoakultura.net/museos/igartu/ Igartubeiti baserri--museoa]
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Ezkio-Itsaso]]
[[Kategoria:Gipuzkoako udalerriak]]
4bu9590fnvq04bj9m6xefjzotvx8u9z
10006133
10006132
2024-12-20T17:56:59Z
EnekoPanamá
71145
10006133
wikitext
text/x-wiki
{{Infotaula
|headerstyle = background-color: #99c;
|abovestyle = background-color: #99c;
|above = Ezkio-Itsaso
|subheader = {{bandera|Gipuzkoa}}, [[Euskal Herria]]
|image1 = [[Fitxategi:Ezkio-Itsasoko Igartubeiti baserria.jpg|285px]]
|caption1 = Ezkio-Itsasoko [[Igartubeiti baserri-museoa|Igartubeiti]] baserria.
|header1 = Administrazioa
|label2 = Estatua
|data2 = [[Espainia]]
|label3 = Erkidegoa
|data3 = [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]
|label4 = Lurraldea
|data4 = [[Gipuzkoa]]
|label5 = Eskualdea
|data5 = [[Urola Garaia]]
|label6 = Izen ofiziala
|data6 = Ezkio-Itsaso <small>(1980-2017)</small><br/>Ezquioga-Ichaso<small>(1965-1980)</small>
|label7 = Azken alkatea
|data7 = Joseba Telleria (Indep.)
|label8 = Posta kodea
|data8 = <code>20.709</code>
|label9 = INE kodea
|data9 = <code>20035</code>
|label10 = Herritarra
|data10 = ezkiotar, itsasoar
|header20 = Kokapena
|label21 = Koordenatuak
|data21 = {{koord|43|4|55|N|2|16|27|W|region:EH-GI_type:city(572)|display=inline,title}}
|data22 = {{Kokapen mapa|Gipuzkoa politikoa|label={{{label|{{PAGENAME}}}}}|float=center|width=280px}}
|data23= {{#ifexist:Txantiloi:Kokapen mapa/{{{izena}}}|{{Kokapen mapa|{{{izena}}}|float=center|width=280px}}}}{{#if:{{#property:P402}}|<small>[[Fitxategi:Openstreetmap_logo.svg|20px]] Ikusi [http://www.openstreetmap.org/relation/{{#property:P402}} OpenStreetMapen]</small>}}
|label24 = Azalera
|data24 = {{formatnum:21.22}} km<sup>2</sup>
|label25 = Garaiera
|data25 = 425 metro
|label26 = Distantzia
|data26 = 50 km [[Donostia]]ra
|header60 = Datu gehigarriak
|label61 = Sorrera
|data61 = [[1965]]. urtea
|label62 = Desagertzea
|data62 = [[2017]]. urtea
}}
'''Ezkio-Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko [[udalerri|udalerria]] da, administratiboki [[Urola Garaia]] mankomunitatearen parte, geografikoki [[Goierri]] eskualdekoa. [[Itsas maila]]tik 300 metro gorago dago, 21,3 km² ditu, eta {{formatnum:{{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Ezkio-Itsaso}}}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean. Udalerria [[1965]]ean sortu zen [[frankismo]] garaian, [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] herriak batzean. [[2017]]an bi herrien desanexioa dekretatu zuen [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k, parte-hartze prozesu baten ondoren.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak berriz ere sortu zuen Ezkio eta Itsaso elkartuz, Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
[[Azpeitia]], [[Beasain]], [[Ormaiztegi]], [[Gabiria]], [[Legazpi]] eta [[Zumarraga]]rekin egiten du muga. Santa Lutzia ibaiak zeharkatzen du herria.
== Geografia ==
Ezkio-Itsaso udalerriko urak bi haranetara doaz: iparraldekoak, Urola haranera, eta hegoaldekoak, Oriara. Herrigunea Oria haranean dagoenez, harremanak nagusiki [[Goierri]] aldearekin izan ditu eta ditu —hala erakusten du, besteak beste, bertako goierritar euskarak—, eta horrenbestez kulturaren aldetik Goierriko udalerritzat jotzen da Ezkio-Itsaso, nahiz eta administratiboki Urola Garaikoa izan.
=== Auzoak ===
Ezkio-Itsaso sei auzotan banatzen zen:
{|{{taulapolita}}
!Auzoa!!Biztanleria
|-
|[[Ezkio]] (herriburua)||144
|-
|[[Itsaso (Ezkio-Itsaso)|Itsaso]]||87
|-
|[[Itsaso-Alegia]]||61
|-
|[[Mandubia]]||6
|-
|[[Matximenta (Ezkio-Itsaso)|Matximenta]]||13
|-
|[[Santa Lutzi-Anduaga]]||259
|}
== Historia ==
Ezkio-Itsaso [[1965]]. urtean sortu zen, ordura arte bi udalerri ziren [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] batu zirenean.
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio Areriako alkatetzatik banandu zen.
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. Arriaranekin batera, Areriako alkatetzaren parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
Santa Lutzi-Anduaga eta Alegi auzoak geroago sortu ziren, [[Erdi Aroa]]ren erdialdean.
[[1726]]an Iruñeko gotzaina Santa Lutzi auzotik igaro eta bertako feria ospatzen ari zirela, gizon-emakumeak elizan lo egiten ikustean, bertan feria bat egitearen aurka azaldu zen. Urretxuk feria bertan antolatzeko eskakizuna egin zuen eta [[1727]]tik aurrera han ospatu da.
[[1927]]an [[Arriaran]] [[Beasain]]i lotu zitzaion.
Udalerrian garatutako parte-hartze prozesu baten ondorioz, [[2017]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasoren]] desanexioa dekretatu zuen, [[1965]] urtera arteko egoera administratibora itzuliz: [[Ezkio]] alde batetik eta Itsaso bestetik.
== Euskara ==
[[Fitxategi:Ezkio Itsasoko Benita Arabaolaza.webm|thumb|Ezkio-Itsasoko Benita Arabaolazaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arabaolaza Uria, Benita - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/hizlariak/benita-arabaolaza-uria/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> testigantza, eskolan erdaraz egin behar izanaren inguruan. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eskolan erdaraz; doktrina euskaraz - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/pasarteak/ezk-008-030/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Ezkio-Itsasoko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren) aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urolaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/urolaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]]<nowiki/>eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkio-Itsasoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=300
| 1970 | 778 | 1981 | 596 | 1991 | 545 | 2001 | 544 | 2011 | 625 | 2021 | 601 |
|oharrak = Datu-iturria: [http://www.ine.es/inebmenu/mnu_padron.htm www.ine.es]
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkio-Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Iñaki Idiakez Korta]]<ref name=":02" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ezkio-itsaso/ar-43819/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoak izan ziren 1979ko udal hauteskundeak?|hizkuntza=eu|data=2011-05-20|url=https://goierri.hitza.eus/2011/05/20/nolakoak-izan-ziren-1979ko-udal-hauteskundeak-2/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Último adiós a Iñaki Idiakez en Ezkio-Itsaso|hizkuntza=es|argitaratze-data=2006-08-28|url=https://gara.naiz.eus/idatzia/20060828/art178104.php|aldizkaria=Gara|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
|''[[Agrupación de Electores Independientes|Agrupacion de Electores Independientes]]''
|-
| Iñaki Idiakez Korta1114
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Miguel Angel Idiakez Alberdi]]11
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[Eusko Alkartasuna]]
|-
| Miguel Angel Idiakez Alberdi11
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Maria Isabel Olanga Zabala]]<ref>{{erreferentzia|izenburua=Goierriko Udal berriak|hizkuntza=eu|argitaratze-data=1995-06-09|url=https://goiberri.eus/site/files/aldizkariak/19950609.pdf|aldizkaria=Goierritarra|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsaso Herrikideak]] (E-I H)
|-
| Iñaki Idiakez Korta1114<ref>{{erreferentzia|izenburua=Beasain-Durango: EHren mozioak udaletxeetan|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2000-10|url=https://www.otamotz.eus/site/files/aldizkariak/0061.pdf|aldizkaria=Otamotz|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euskal Herritarrok/kolorea}}|
| [[Euskal Herritarrok]]
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala]]1114<ref name=":1" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| Jose Ignacio Etxezarreta Estala11<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsasoko alkate karguari uko egin dio Jose Ignacio Etxezarretak|hizkuntza=eu|data=2008-07-29|url=https://www.diariovasco.com/20080729/alto-urola/ezkio-itsasoko-alkate-karguari-20080729.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2007
| [[2008]] <sup>a</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Maria Jose Telleria Goicoechea]]<ref name=":1" />
| 2008
| [[2009]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]1118
| 2009
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsado Herrikideak (E-I H)
|-
| Tomas Etxaniz Mendiguren11<ref>{{Erreferentzia|abizena=|izenburua=Tomas Etxaniz jarraituko du Ezkio-Itsasoko alkatea izaten|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2011-06-13|data=|url=https://www.diariovasco.com/v/20110612/alto-urola/tomas-etxaniz-jarraituko-ezkio-20110612.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El Caserío Museo Igartubeiti acoge la X Semana de la Sidra con teatro, exposiciones y demostraciones|hizkuntza=es|data=2011-10-03|url=https://www.europapress.es/euskadi/noticia-caserio-museo-igartubeiti-acoge-semana-sidra-teatro-exposiciones-demostraciones-20111003190100.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2011
| [[2012]] <sup>c</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsasokoak]] (E-I K)
|-
| [[Garikoitz Aiesta Etxaniz]]<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Ezkioko alkate berria izendatuko dute, iluntzeko plenoan|hizkuntza=eu|data=2017-02-16|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/17/ezkioko-alkate-berria-izendatuko-dute-iluntzeko-plenoan/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2012
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| Garikoitz Aiesta Etxaniz<ref name=":02" /><ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref>21
| 2015
| [[2017]] <sup>d</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| [[Joseba Telleria Zubeldia]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Saludo del alcalde|hizkuntza=es|url=http://www.ezkio.eus/es/saludo-alcalde|aldizkaria=Ezkio|sartze-data=2022-12-26}}</ref>24
| [[2021]] <sup>e</sup>
| [[2023]]
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio Eraikiz]]
|-
| Joseba Telleria Zubeldia<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua="Herritarrentzat herri erosoago bat egitea da gure lehentasuna"|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2023-10-17|data=|url=https://goierri.hitza.eus/2023/10/17/joseba-telleria-ezkio-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio Eraikiz
|}
<sup>a</sup> 2008ko uztailean Jose Ignacio Etxezarreta Estala alkateak dimisioa aurkeztu zuen.
<sup>b</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>c</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>d</sup> 2017an Ezkio-Itsaso udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>e</sup> 2021ean Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Aristizabal baserria]]
* [[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]].
* [[Salete baserria]]
== Ezkioko agerkundeak ==
{{sakontzeko|Ezkioko Ama Birjina}}
[[1931]]ko [[ekainaren 30]]ean bertako Bereziartua anaia-arrebek [[Maria|Ama Birjina]] ikusi zutela adierazi zuten. Horren ondorioz, jende ugari joan zen Ezkiora erromes. Starkie [[irlanda]]r katoliko hispanistak gertakizun hura jaso zuen bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuko kapitulu batean; haren ustez, dena zenbait tradizionalistek eta eskuindarrek manipulatua izan zen.
[[1933]]ko [[ekainaren 10]]ean Ezkion eliza bat egitea debekatu zuten. [[1934]]az geroztik, Ezkio toki debekatua bihurtu zen, bai errepublikanoentzat, bai Erromatar Eliza Katolikoarentzat; ordutik aurrera, oso jende gutxi hurbildu zen bertara.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [http://www.gipuzkoakultura.net/museos/igartu/ Igartubeiti baserri--museoa]
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Ezkio-Itsaso]]
[[Kategoria:Gipuzkoako udalerriak]]
g35px03vrgoutddvd27kilb9lc95v1u
10006134
10006133
2024-12-20T17:57:17Z
EnekoPanamá
71145
10006134
wikitext
text/x-wiki
{{Infotaula
|headerstyle = background-color: #99c;
|abovestyle = background-color: #99c;
|above = Ezkio-Itsaso
|subheader = {{bandera|Gipuzkoa}}, [[Euskal Herria]]
|image1 = [[Fitxategi:Ezkio-Itsasoko Igartubeiti baserria.jpg|285px]]
|caption1 = Ezkio-Itsasoko [[Igartubeiti baserri-museoa|Igartubeiti]] baserria.
|header1 = Administrazioa
|label2 = Estatua
|data2 = [[Espainia]]
|label3 = Erkidegoa
|data3 = [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]
|label4 = Lurraldea
|data4 = [[Gipuzkoa]]
|label5 = Eskualdea
|data5 = [[Urola Garaia]]
|label6 = Izen ofiziala
|data6 = Ezkio-Itsaso <small>(1980-2017)</small><br/>Ezquioga-Ichaso<small>(1965-1980)</small>
|label7 = Azken alkatea
|data7 = Joseba Telleria (Indep.)
|label8 = Posta kodea
|data8 = <code>20.709</code>
|label9 = INE kodea
|data9 = <code>20035</code>
|label10 = Herritarra
|data10 = ezkiotar, itsasoar
|header20 = Kokapena
|label21 = Koordenatuak
|data21 = {{koord|43|4|55|N|2|16|27|W|region:EH-GI_type:city(572)|display=inline,title}}
|data22 = {{Kokapen mapa|Gipuzkoa politikoa|label={{{label|{{PAGENAME}}}}}|float=center|width=280px}}
|data23= {{#ifexist:Txantiloi:Kokapen mapa/{{{izena}}}|{{Kokapen mapa|{{{izena}}}|float=center|width=280px}}}}{{#if:{{#property:P402}}|<small>[[Fitxategi:Openstreetmap_logo.svg|20px]] Ikusi [http://www.openstreetmap.org/relation/{{#property:P402}} OpenStreetMapen]</small>}}
|label24 = Azalera
|data24 = {{formatnum:21.22}} km<sup>2</sup>
|label25 = Garaiera
|data25 = 425 metro
|label26 = Distantzia
|data26 = 50 km [[Donostia]]ra
|header60 = Datu gehigarriak
|label61 = Sorrera
|data61 = [[1965]]. urtea
|label62 = Desagertzea
|data62 = [[2017]]. urtea
}}
'''Ezkio-Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko [[udalerri|udalerria]] da, administratiboki [[Urola Garaia]] mankomunitatearen parte, geografikoki [[Goierri]] eskualdekoa. [[Itsas maila]]tik 300 metro gorago dago, 21,3 km² ditu, eta {{formatnum:{{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Ezkio-Itsaso}}}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean. Udalerria [[1965]]ean sortu zen [[frankismo]] garaian, [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] herriak batzean. [[2017]]an bi herrien desanexioa dekretatu zuen [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k, parte-hartze prozesu baten ondoren.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak berriz ere sortu zuen Ezkio eta Itsaso elkartuz, Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
[[Azpeitia]], [[Beasain]], [[Ormaiztegi]], [[Gabiria]], [[Legazpi]] eta [[Zumarraga]]rekin egiten du muga. Santa Lutzia ibaiak zeharkatzen du herria.
== Geografia ==
Ezkio-Itsaso udalerriko urak bi haranetara doaz: iparraldekoak, Urola haranera, eta hegoaldekoak, Oriara. Herrigunea Oria haranean dagoenez, harremanak nagusiki [[Goierri]] aldearekin izan ditu eta ditu —hala erakusten du, besteak beste, bertako goierritar euskarak—, eta horrenbestez kulturaren aldetik Goierriko udalerritzat jotzen da Ezkio-Itsaso, nahiz eta administratiboki Urola Garaikoa izan.
=== Auzoak ===
Ezkio-Itsaso sei auzotan banatzen zen:
{|{{taulapolita}}
!Auzoa!!Biztanleria
|-
|[[Ezkio]] (herriburua)||144
|-
|[[Itsaso (Ezkio-Itsaso)|Itsaso]]||87
|-
|[[Itsaso-Alegia]]||61
|-
|[[Mandubia]]||6
|-
|[[Matximenta (Ezkio-Itsaso)|Matximenta]]||13
|-
|[[Santa Lutzi-Anduaga]]||259
|}
== Historia ==
Ezkio-Itsaso [[1965]]. urtean sortu zen, ordura arte bi udalerri ziren [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] batu zirenean.
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio Areriako alkatetzatik banandu zen.
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. Arriaranekin batera, Areriako alkatetzaren parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
Santa Lutzi-Anduaga eta Alegi auzoak geroago sortu ziren, [[Erdi Aroa]]ren erdialdean.
[[1726]]an Iruñeko gotzaina Santa Lutzi auzotik igaro eta bertako feria ospatzen ari zirela, gizon-emakumeak elizan lo egiten ikustean, bertan feria bat egitearen aurka azaldu zen. Urretxuk feria bertan antolatzeko eskakizuna egin zuen eta [[1727]]tik aurrera han ospatu da.
[[1927]]an [[Arriaran]] [[Beasain]]i lotu zitzaion.
Udalerrian garatutako parte-hartze prozesu baten ondorioz, [[2017]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasoren]] desanexioa dekretatu zuen, [[1965]] urtera arteko egoera administratibora itzuliz: [[Ezkio]] alde batetik eta Itsaso bestetik.
== Euskara ==
[[Fitxategi:Ezkio Itsasoko Benita Arabaolaza.webm|thumb|Ezkio-Itsasoko Benita Arabaolazaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arabaolaza Uria, Benita - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/hizlariak/benita-arabaolaza-uria/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> testigantza, eskolan erdaraz egin behar izanaren inguruan. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eskolan erdaraz; doktrina euskaraz - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/pasarteak/ezk-008-030/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Ezkio-Itsasoko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren) aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urolaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/urolaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]]<nowiki/>eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkio-Itsasoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=300
| 1970 | 778 | 1981 | 596 | 1991 | 545 | 2001 | 544 | 2011 | 625 | 2021 | 601 |
|oharrak = Datu-iturria: [http://www.ine.es/inebmenu/mnu_padron.htm www.ine.es]
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkio-Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Iñaki Idiakez Korta]]<ref name=":02" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ezkio-itsaso/ar-43819/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoak izan ziren 1979ko udal hauteskundeak?|hizkuntza=eu|data=2011-05-20|url=https://goierri.hitza.eus/2011/05/20/nolakoak-izan-ziren-1979ko-udal-hauteskundeak-2/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Último adiós a Iñaki Idiakez en Ezkio-Itsaso|hizkuntza=es|argitaratze-data=2006-08-28|url=https://gara.naiz.eus/idatzia/20060828/art178104.php|aldizkaria=Gara|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
|''[[Agrupación de Electores Independientes|Agrupacion de Electores Independientes]]''
|-
| Iñaki Idiakez Korta1114
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Miguel Angel Idiakez Alberdi]]11
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[Eusko Alkartasuna]]
|-
| Miguel Angel Idiakez Alberdi11
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Maria Isabel Olanga Zabala]]11<ref>{{erreferentzia|izenburua=Goierriko Udal berriak|hizkuntza=eu|argitaratze-data=1995-06-09|url=https://goiberri.eus/site/files/aldizkariak/19950609.pdf|aldizkaria=Goierritarra|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsaso Herrikideak]] (E-I H)
|-
| Iñaki Idiakez Korta1114<ref>{{erreferentzia|izenburua=Beasain-Durango: EHren mozioak udaletxeetan|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2000-10|url=https://www.otamotz.eus/site/files/aldizkariak/0061.pdf|aldizkaria=Otamotz|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euskal Herritarrok/kolorea}}|
| [[Euskal Herritarrok]]
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala]]1114<ref name=":1" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| Jose Ignacio Etxezarreta Estala11<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsasoko alkate karguari uko egin dio Jose Ignacio Etxezarretak|hizkuntza=eu|data=2008-07-29|url=https://www.diariovasco.com/20080729/alto-urola/ezkio-itsasoko-alkate-karguari-20080729.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2007
| [[2008]] <sup>a</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Maria Jose Telleria Goicoechea]]<ref name=":1" />
| 2008
| [[2009]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]1118
| 2009
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsado Herrikideak (E-I H)
|-
| Tomas Etxaniz Mendiguren11<ref>{{Erreferentzia|abizena=|izenburua=Tomas Etxaniz jarraituko du Ezkio-Itsasoko alkatea izaten|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2011-06-13|data=|url=https://www.diariovasco.com/v/20110612/alto-urola/tomas-etxaniz-jarraituko-ezkio-20110612.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El Caserío Museo Igartubeiti acoge la X Semana de la Sidra con teatro, exposiciones y demostraciones|hizkuntza=es|data=2011-10-03|url=https://www.europapress.es/euskadi/noticia-caserio-museo-igartubeiti-acoge-semana-sidra-teatro-exposiciones-demostraciones-20111003190100.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2011
| [[2012]] <sup>c</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsasokoak]] (E-I K)
|-
| [[Garikoitz Aiesta Etxaniz]]<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Ezkioko alkate berria izendatuko dute, iluntzeko plenoan|hizkuntza=eu|data=2017-02-16|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/17/ezkioko-alkate-berria-izendatuko-dute-iluntzeko-plenoan/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2012
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| Garikoitz Aiesta Etxaniz<ref name=":02" /><ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref>21
| 2015
| [[2017]] <sup>d</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| [[Joseba Telleria Zubeldia]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Saludo del alcalde|hizkuntza=es|url=http://www.ezkio.eus/es/saludo-alcalde|aldizkaria=Ezkio|sartze-data=2022-12-26}}</ref>24
| [[2021]] <sup>e</sup>
| [[2023]]
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio Eraikiz]]
|-
| Joseba Telleria Zubeldia<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua="Herritarrentzat herri erosoago bat egitea da gure lehentasuna"|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2023-10-17|data=|url=https://goierri.hitza.eus/2023/10/17/joseba-telleria-ezkio-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio Eraikiz
|}
<sup>a</sup> 2008ko uztailean Jose Ignacio Etxezarreta Estala alkateak dimisioa aurkeztu zuen.
<sup>b</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>c</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>d</sup> 2017an Ezkio-Itsaso udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>e</sup> 2021ean Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Aristizabal baserria]]
* [[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]].
* [[Salete baserria]]
== Ezkioko agerkundeak ==
{{sakontzeko|Ezkioko Ama Birjina}}
[[1931]]ko [[ekainaren 30]]ean bertako Bereziartua anaia-arrebek [[Maria|Ama Birjina]] ikusi zutela adierazi zuten. Horren ondorioz, jende ugari joan zen Ezkiora erromes. Starkie [[irlanda]]r katoliko hispanistak gertakizun hura jaso zuen bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuko kapitulu batean; haren ustez, dena zenbait tradizionalistek eta eskuindarrek manipulatua izan zen.
[[1933]]ko [[ekainaren 10]]ean Ezkion eliza bat egitea debekatu zuten. [[1934]]az geroztik, Ezkio toki debekatua bihurtu zen, bai errepublikanoentzat, bai Erromatar Eliza Katolikoarentzat; ordutik aurrera, oso jende gutxi hurbildu zen bertara.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [http://www.gipuzkoakultura.net/museos/igartu/ Igartubeiti baserri--museoa]
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Ezkio-Itsaso]]
[[Kategoria:Gipuzkoako udalerriak]]
hddr6m5on7jb0cror70n76rqrcbv1zi
10006135
10006134
2024-12-20T17:57:43Z
EnekoPanamá
71145
10006135
wikitext
text/x-wiki
{{Infotaula
|headerstyle = background-color: #99c;
|abovestyle = background-color: #99c;
|above = Ezkio-Itsaso
|subheader = {{bandera|Gipuzkoa}}, [[Euskal Herria]]
|image1 = [[Fitxategi:Ezkio-Itsasoko Igartubeiti baserria.jpg|285px]]
|caption1 = Ezkio-Itsasoko [[Igartubeiti baserri-museoa|Igartubeiti]] baserria.
|header1 = Administrazioa
|label2 = Estatua
|data2 = [[Espainia]]
|label3 = Erkidegoa
|data3 = [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]
|label4 = Lurraldea
|data4 = [[Gipuzkoa]]
|label5 = Eskualdea
|data5 = [[Urola Garaia]]
|label6 = Izen ofiziala
|data6 = Ezkio-Itsaso <small>(1980-2017)</small><br/>Ezquioga-Ichaso<small>(1965-1980)</small>
|label7 = Azken alkatea
|data7 = Joseba Telleria (Indep.)
|label8 = Posta kodea
|data8 = <code>20.709</code>
|label9 = INE kodea
|data9 = <code>20035</code>
|label10 = Herritarra
|data10 = ezkiotar, itsasoar
|header20 = Kokapena
|label21 = Koordenatuak
|data21 = {{koord|43|4|55|N|2|16|27|W|region:EH-GI_type:city(572)|display=inline,title}}
|data22 = {{Kokapen mapa|Gipuzkoa politikoa|label={{{label|{{PAGENAME}}}}}|float=center|width=280px}}
|data23= {{#ifexist:Txantiloi:Kokapen mapa/{{{izena}}}|{{Kokapen mapa|{{{izena}}}|float=center|width=280px}}}}{{#if:{{#property:P402}}|<small>[[Fitxategi:Openstreetmap_logo.svg|20px]] Ikusi [http://www.openstreetmap.org/relation/{{#property:P402}} OpenStreetMapen]</small>}}
|label24 = Azalera
|data24 = {{formatnum:21.22}} km<sup>2</sup>
|label25 = Garaiera
|data25 = 425 metro
|label26 = Distantzia
|data26 = 50 km [[Donostia]]ra
|header60 = Datu gehigarriak
|label61 = Sorrera
|data61 = [[1965]]. urtea
|label62 = Desagertzea
|data62 = [[2017]]. urtea
}}
'''Ezkio-Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko [[udalerri|udalerria]] da, administratiboki [[Urola Garaia]] mankomunitatearen parte, geografikoki [[Goierri]] eskualdekoa. [[Itsas maila]]tik 300 metro gorago dago, 21,3 km² ditu, eta {{formatnum:{{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Ezkio-Itsaso}}}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean. Udalerria [[1965]]ean sortu zen [[frankismo]] garaian, [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] herriak batzean. [[2017]]an bi herrien desanexioa dekretatu zuen [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k, parte-hartze prozesu baten ondoren.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak berriz ere sortu zuen Ezkio eta Itsaso elkartuz, Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
[[Azpeitia]], [[Beasain]], [[Ormaiztegi]], [[Gabiria]], [[Legazpi]] eta [[Zumarraga]]rekin egiten du muga. Santa Lutzia ibaiak zeharkatzen du herria.
== Geografia ==
Ezkio-Itsaso udalerriko urak bi haranetara doaz: iparraldekoak, Urola haranera, eta hegoaldekoak, Oriara. Herrigunea Oria haranean dagoenez, harremanak nagusiki [[Goierri]] aldearekin izan ditu eta ditu —hala erakusten du, besteak beste, bertako goierritar euskarak—, eta horrenbestez kulturaren aldetik Goierriko udalerritzat jotzen da Ezkio-Itsaso, nahiz eta administratiboki Urola Garaikoa izan.
=== Auzoak ===
Ezkio-Itsaso sei auzotan banatzen zen:
{|{{taulapolita}}
!Auzoa!!Biztanleria
|-
|[[Ezkio]] (herriburua)||144
|-
|[[Itsaso (Ezkio-Itsaso)|Itsaso]]||87
|-
|[[Itsaso-Alegia]]||61
|-
|[[Mandubia]]||6
|-
|[[Matximenta (Ezkio-Itsaso)|Matximenta]]||13
|-
|[[Santa Lutzi-Anduaga]]||259
|}
== Historia ==
Ezkio-Itsaso [[1965]]. urtean sortu zen, ordura arte bi udalerri ziren [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] batu zirenean.
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio Areriako alkatetzatik banandu zen.
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. Arriaranekin batera, Areriako alkatetzaren parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
Santa Lutzi-Anduaga eta Alegi auzoak geroago sortu ziren, [[Erdi Aroa]]ren erdialdean.
[[1726]]an Iruñeko gotzaina Santa Lutzi auzotik igaro eta bertako feria ospatzen ari zirela, gizon-emakumeak elizan lo egiten ikustean, bertan feria bat egitearen aurka azaldu zen. Urretxuk feria bertan antolatzeko eskakizuna egin zuen eta [[1727]]tik aurrera han ospatu da.
[[1927]]an [[Arriaran]] [[Beasain]]i lotu zitzaion.
Udalerrian garatutako parte-hartze prozesu baten ondorioz, [[2017]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasoren]] desanexioa dekretatu zuen, [[1965]] urtera arteko egoera administratibora itzuliz: [[Ezkio]] alde batetik eta Itsaso bestetik.
== Euskara ==
[[Fitxategi:Ezkio Itsasoko Benita Arabaolaza.webm|thumb|Ezkio-Itsasoko Benita Arabaolazaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arabaolaza Uria, Benita - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/hizlariak/benita-arabaolaza-uria/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> testigantza, eskolan erdaraz egin behar izanaren inguruan. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eskolan erdaraz; doktrina euskaraz - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/pasarteak/ezk-008-030/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Ezkio-Itsasoko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren) aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urolaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/urolaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]]<nowiki/>eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkio-Itsasoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=300
| 1970 | 778 | 1981 | 596 | 1991 | 545 | 2001 | 544 | 2011 | 625 | 2021 | 601 |
|oharrak = Datu-iturria: [http://www.ine.es/inebmenu/mnu_padron.htm www.ine.es]
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkio-Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Iñaki Idiakez Korta]]<ref name=":02" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ezkio-itsaso/ar-43819/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoak izan ziren 1979ko udal hauteskundeak?|hizkuntza=eu|data=2011-05-20|url=https://goierri.hitza.eus/2011/05/20/nolakoak-izan-ziren-1979ko-udal-hauteskundeak-2/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Último adiós a Iñaki Idiakez en Ezkio-Itsaso|hizkuntza=es|argitaratze-data=2006-08-28|url=https://gara.naiz.eus/idatzia/20060828/art178104.php|aldizkaria=Gara|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
|''[[Agrupación de Electores Independientes|Agrupacion de Electores Independientes]]''
|-
| Iñaki Idiakez Korta1114
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Miguel Angel Idiakez Alberdi]]11
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[Eusko Alkartasuna]]
|-
| Miguel Angel Idiakez Alberdi11
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Maria Isabel Olanga Zabala]]11<ref>{{erreferentzia|izenburua=Goierriko Udal berriak|hizkuntza=eu|argitaratze-data=1995-06-09|url=https://goiberri.eus/site/files/aldizkariak/19950609.pdf|aldizkaria=Goierritarra|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsaso Herrikideak]] (E-I H)
|-
| Iñaki Idiakez Korta1114<ref>{{erreferentzia|izenburua=Beasain-Durango: EHren mozioak udaletxeetan|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2000-10|url=https://www.otamotz.eus/site/files/aldizkariak/0061.pdf|aldizkaria=Otamotz|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euskal Herritarrok/kolorea}}|
| [[Euskal Herritarrok]]
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala]]1114<ref name=":1" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| Jose Ignacio Etxezarreta Estala11<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsasoko alkate karguari uko egin dio Jose Ignacio Etxezarretak|hizkuntza=eu|data=2008-07-29|url=https://www.diariovasco.com/20080729/alto-urola/ezkio-itsasoko-alkate-karguari-20080729.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2007
| [[2008]] <sup>a</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Maria Jose Telleria Goicoechea]]11<ref name=":1" />
| 2008
| [[2009]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]1118
| 2009
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsado Herrikideak (E-I H)
|-
| Tomas Etxaniz Mendiguren11<ref>{{Erreferentzia|abizena=|izenburua=Tomas Etxaniz jarraituko du Ezkio-Itsasoko alkatea izaten|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2011-06-13|data=|url=https://www.diariovasco.com/v/20110612/alto-urola/tomas-etxaniz-jarraituko-ezkio-20110612.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El Caserío Museo Igartubeiti acoge la X Semana de la Sidra con teatro, exposiciones y demostraciones|hizkuntza=es|data=2011-10-03|url=https://www.europapress.es/euskadi/noticia-caserio-museo-igartubeiti-acoge-semana-sidra-teatro-exposiciones-demostraciones-20111003190100.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2011
| [[2012]] <sup>c</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsasokoak]] (E-I K)
|-
| [[Garikoitz Aiesta Etxaniz]]<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Ezkioko alkate berria izendatuko dute, iluntzeko plenoan|hizkuntza=eu|data=2017-02-16|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/17/ezkioko-alkate-berria-izendatuko-dute-iluntzeko-plenoan/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2012
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| Garikoitz Aiesta Etxaniz<ref name=":02" /><ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref>21
| 2015
| [[2017]] <sup>d</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| [[Joseba Telleria Zubeldia]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Saludo del alcalde|hizkuntza=es|url=http://www.ezkio.eus/es/saludo-alcalde|aldizkaria=Ezkio|sartze-data=2022-12-26}}</ref>24
| [[2021]] <sup>e</sup>
| [[2023]]
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio Eraikiz]]
|-
| Joseba Telleria Zubeldia<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua="Herritarrentzat herri erosoago bat egitea da gure lehentasuna"|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2023-10-17|data=|url=https://goierri.hitza.eus/2023/10/17/joseba-telleria-ezkio-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio Eraikiz
|}
<sup>a</sup> 2008ko uztailean Jose Ignacio Etxezarreta Estala alkateak dimisioa aurkeztu zuen.
<sup>b</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>c</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>d</sup> 2017an Ezkio-Itsaso udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>e</sup> 2021ean Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Aristizabal baserria]]
* [[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]].
* [[Salete baserria]]
== Ezkioko agerkundeak ==
{{sakontzeko|Ezkioko Ama Birjina}}
[[1931]]ko [[ekainaren 30]]ean bertako Bereziartua anaia-arrebek [[Maria|Ama Birjina]] ikusi zutela adierazi zuten. Horren ondorioz, jende ugari joan zen Ezkiora erromes. Starkie [[irlanda]]r katoliko hispanistak gertakizun hura jaso zuen bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuko kapitulu batean; haren ustez, dena zenbait tradizionalistek eta eskuindarrek manipulatua izan zen.
[[1933]]ko [[ekainaren 10]]ean Ezkion eliza bat egitea debekatu zuten. [[1934]]az geroztik, Ezkio toki debekatua bihurtu zen, bai errepublikanoentzat, bai Erromatar Eliza Katolikoarentzat; ordutik aurrera, oso jende gutxi hurbildu zen bertara.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [http://www.gipuzkoakultura.net/museos/igartu/ Igartubeiti baserri--museoa]
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Ezkio-Itsaso]]
[[Kategoria:Gipuzkoako udalerriak]]
8lhwqf0utpfydz1jbp6d6tfriba7j4j
10006136
10006135
2024-12-20T17:58:13Z
EnekoPanamá
71145
10006136
wikitext
text/x-wiki
{{Infotaula
|headerstyle = background-color: #99c;
|abovestyle = background-color: #99c;
|above = Ezkio-Itsaso
|subheader = {{bandera|Gipuzkoa}}, [[Euskal Herria]]
|image1 = [[Fitxategi:Ezkio-Itsasoko Igartubeiti baserria.jpg|285px]]
|caption1 = Ezkio-Itsasoko [[Igartubeiti baserri-museoa|Igartubeiti]] baserria.
|header1 = Administrazioa
|label2 = Estatua
|data2 = [[Espainia]]
|label3 = Erkidegoa
|data3 = [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]
|label4 = Lurraldea
|data4 = [[Gipuzkoa]]
|label5 = Eskualdea
|data5 = [[Urola Garaia]]
|label6 = Izen ofiziala
|data6 = Ezkio-Itsaso <small>(1980-2017)</small><br/>Ezquioga-Ichaso<small>(1965-1980)</small>
|label7 = Azken alkatea
|data7 = Joseba Telleria (Indep.)
|label8 = Posta kodea
|data8 = <code>20.709</code>
|label9 = INE kodea
|data9 = <code>20035</code>
|label10 = Herritarra
|data10 = ezkiotar, itsasoar
|header20 = Kokapena
|label21 = Koordenatuak
|data21 = {{koord|43|4|55|N|2|16|27|W|region:EH-GI_type:city(572)|display=inline,title}}
|data22 = {{Kokapen mapa|Gipuzkoa politikoa|label={{{label|{{PAGENAME}}}}}|float=center|width=280px}}
|data23= {{#ifexist:Txantiloi:Kokapen mapa/{{{izena}}}|{{Kokapen mapa|{{{izena}}}|float=center|width=280px}}}}{{#if:{{#property:P402}}|<small>[[Fitxategi:Openstreetmap_logo.svg|20px]] Ikusi [http://www.openstreetmap.org/relation/{{#property:P402}} OpenStreetMapen]</small>}}
|label24 = Azalera
|data24 = {{formatnum:21.22}} km<sup>2</sup>
|label25 = Garaiera
|data25 = 425 metro
|label26 = Distantzia
|data26 = 50 km [[Donostia]]ra
|header60 = Datu gehigarriak
|label61 = Sorrera
|data61 = [[1965]]. urtea
|label62 = Desagertzea
|data62 = [[2017]]. urtea
}}
'''Ezkio-Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko [[udalerri|udalerria]] da, administratiboki [[Urola Garaia]] mankomunitatearen parte, geografikoki [[Goierri]] eskualdekoa. [[Itsas maila]]tik 300 metro gorago dago, 21,3 km² ditu, eta {{formatnum:{{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Ezkio-Itsaso}}}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean. Udalerria [[1965]]ean sortu zen [[frankismo]] garaian, [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] herriak batzean. [[2017]]an bi herrien desanexioa dekretatu zuen [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k, parte-hartze prozesu baten ondoren.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak berriz ere sortu zuen Ezkio eta Itsaso elkartuz, Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
[[Azpeitia]], [[Beasain]], [[Ormaiztegi]], [[Gabiria]], [[Legazpi]] eta [[Zumarraga]]rekin egiten du muga. Santa Lutzia ibaiak zeharkatzen du herria.
== Geografia ==
Ezkio-Itsaso udalerriko urak bi haranetara doaz: iparraldekoak, Urola haranera, eta hegoaldekoak, Oriara. Herrigunea Oria haranean dagoenez, harremanak nagusiki [[Goierri]] aldearekin izan ditu eta ditu —hala erakusten du, besteak beste, bertako goierritar euskarak—, eta horrenbestez kulturaren aldetik Goierriko udalerritzat jotzen da Ezkio-Itsaso, nahiz eta administratiboki Urola Garaikoa izan.
=== Auzoak ===
Ezkio-Itsaso sei auzotan banatzen zen:
{|{{taulapolita}}
!Auzoa!!Biztanleria
|-
|[[Ezkio]] (herriburua)||144
|-
|[[Itsaso (Ezkio-Itsaso)|Itsaso]]||87
|-
|[[Itsaso-Alegia]]||61
|-
|[[Mandubia]]||6
|-
|[[Matximenta (Ezkio-Itsaso)|Matximenta]]||13
|-
|[[Santa Lutzi-Anduaga]]||259
|}
== Historia ==
Ezkio-Itsaso [[1965]]. urtean sortu zen, ordura arte bi udalerri ziren [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] batu zirenean.
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio Areriako alkatetzatik banandu zen.
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. Arriaranekin batera, Areriako alkatetzaren parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
Santa Lutzi-Anduaga eta Alegi auzoak geroago sortu ziren, [[Erdi Aroa]]ren erdialdean.
[[1726]]an Iruñeko gotzaina Santa Lutzi auzotik igaro eta bertako feria ospatzen ari zirela, gizon-emakumeak elizan lo egiten ikustean, bertan feria bat egitearen aurka azaldu zen. Urretxuk feria bertan antolatzeko eskakizuna egin zuen eta [[1727]]tik aurrera han ospatu da.
[[1927]]an [[Arriaran]] [[Beasain]]i lotu zitzaion.
Udalerrian garatutako parte-hartze prozesu baten ondorioz, [[2017]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasoren]] desanexioa dekretatu zuen, [[1965]] urtera arteko egoera administratibora itzuliz: [[Ezkio]] alde batetik eta Itsaso bestetik.
== Euskara ==
[[Fitxategi:Ezkio Itsasoko Benita Arabaolaza.webm|thumb|Ezkio-Itsasoko Benita Arabaolazaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arabaolaza Uria, Benita - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/hizlariak/benita-arabaolaza-uria/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> testigantza, eskolan erdaraz egin behar izanaren inguruan. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eskolan erdaraz; doktrina euskaraz - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/pasarteak/ezk-008-030/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Ezkio-Itsasoko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren) aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urolaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/urolaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]]<nowiki/>eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkio-Itsasoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=300
| 1970 | 778 | 1981 | 596 | 1991 | 545 | 2001 | 544 | 2011 | 625 | 2021 | 601 |
|oharrak = Datu-iturria: [http://www.ine.es/inebmenu/mnu_padron.htm www.ine.es]
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkio-Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Iñaki Idiakez Korta]]<ref name=":02" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ezkio-itsaso/ar-43819/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoak izan ziren 1979ko udal hauteskundeak?|hizkuntza=eu|data=2011-05-20|url=https://goierri.hitza.eus/2011/05/20/nolakoak-izan-ziren-1979ko-udal-hauteskundeak-2/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Último adiós a Iñaki Idiakez en Ezkio-Itsaso|hizkuntza=es|argitaratze-data=2006-08-28|url=https://gara.naiz.eus/idatzia/20060828/art178104.php|aldizkaria=Gara|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
|''[[Agrupación de Electores Independientes|Agrupacion de Electores Independientes]]''
|-
| Iñaki Idiakez Korta1114
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Miguel Angel Idiakez Alberdi]]11
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[Eusko Alkartasuna]]
|-
| Miguel Angel Idiakez Alberdi11
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Maria Isabel Olanga Zabala]]11<ref>{{erreferentzia|izenburua=Goierriko Udal berriak|hizkuntza=eu|argitaratze-data=1995-06-09|url=https://goiberri.eus/site/files/aldizkariak/19950609.pdf|aldizkaria=Goierritarra|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsaso Herrikideak]] (E-I H)
|-
| Iñaki Idiakez Korta1114<ref>{{erreferentzia|izenburua=Beasain-Durango: EHren mozioak udaletxeetan|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2000-10|url=https://www.otamotz.eus/site/files/aldizkariak/0061.pdf|aldizkaria=Otamotz|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euskal Herritarrok/kolorea}}|
| [[Euskal Herritarrok]]
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala]]1114<ref name=":1" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| Jose Ignacio Etxezarreta Estala11<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsasoko alkate karguari uko egin dio Jose Ignacio Etxezarretak|hizkuntza=eu|data=2008-07-29|url=https://www.diariovasco.com/20080729/alto-urola/ezkio-itsasoko-alkate-karguari-20080729.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2007
| [[2008]] <sup>a</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Maria Jose Telleria Goicoechea]]11<ref name=":1" />
| 2008
| [[2009]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]1118
| 2009
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsado Herrikideak (E-I H)
|-
| Tomas Etxaniz Mendiguren11<ref>{{Erreferentzia|abizena=|izenburua=Tomas Etxaniz jarraituko du Ezkio-Itsasoko alkatea izaten|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2011-06-13|data=|url=https://www.diariovasco.com/v/20110612/alto-urola/tomas-etxaniz-jarraituko-ezkio-20110612.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El Caserío Museo Igartubeiti acoge la X Semana de la Sidra con teatro, exposiciones y demostraciones|hizkuntza=es|data=2011-10-03|url=https://www.europapress.es/euskadi/noticia-caserio-museo-igartubeiti-acoge-semana-sidra-teatro-exposiciones-demostraciones-20111003190100.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2011
| [[2012]] <sup>c</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsasokoak]] (E-I K)
|-
| [[Garikoitz Aiesta Etxaniz]]11<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Ezkioko alkate berria izendatuko dute, iluntzeko plenoan|hizkuntza=eu|data=2017-02-16|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/17/ezkioko-alkate-berria-izendatuko-dute-iluntzeko-plenoan/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2012
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| Garikoitz Aiesta Etxaniz<ref name=":02" /><ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref>21
| 2015
| [[2017]] <sup>d</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| [[Joseba Telleria Zubeldia]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Saludo del alcalde|hizkuntza=es|url=http://www.ezkio.eus/es/saludo-alcalde|aldizkaria=Ezkio|sartze-data=2022-12-26}}</ref>24
| [[2021]] <sup>e</sup>
| [[2023]]
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio Eraikiz]]
|-
| Joseba Telleria Zubeldia<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua="Herritarrentzat herri erosoago bat egitea da gure lehentasuna"|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2023-10-17|data=|url=https://goierri.hitza.eus/2023/10/17/joseba-telleria-ezkio-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio Eraikiz
|}
<sup>a</sup> 2008ko uztailean Jose Ignacio Etxezarreta Estala alkateak dimisioa aurkeztu zuen.
<sup>b</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>c</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>d</sup> 2017an Ezkio-Itsaso udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>e</sup> 2021ean Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Aristizabal baserria]]
* [[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]].
* [[Salete baserria]]
== Ezkioko agerkundeak ==
{{sakontzeko|Ezkioko Ama Birjina}}
[[1931]]ko [[ekainaren 30]]ean bertako Bereziartua anaia-arrebek [[Maria|Ama Birjina]] ikusi zutela adierazi zuten. Horren ondorioz, jende ugari joan zen Ezkiora erromes. Starkie [[irlanda]]r katoliko hispanistak gertakizun hura jaso zuen bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuko kapitulu batean; haren ustez, dena zenbait tradizionalistek eta eskuindarrek manipulatua izan zen.
[[1933]]ko [[ekainaren 10]]ean Ezkion eliza bat egitea debekatu zuten. [[1934]]az geroztik, Ezkio toki debekatua bihurtu zen, bai errepublikanoentzat, bai Erromatar Eliza Katolikoarentzat; ordutik aurrera, oso jende gutxi hurbildu zen bertara.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [http://www.gipuzkoakultura.net/museos/igartu/ Igartubeiti baserri--museoa]
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Ezkio-Itsaso]]
[[Kategoria:Gipuzkoako udalerriak]]
2zi7zkwmik2h9e6uqaprae15i82frmb
10006137
10006136
2024-12-20T17:59:15Z
EnekoPanamá
71145
10006137
wikitext
text/x-wiki
{{Infotaula
|headerstyle = background-color: #99c;
|abovestyle = background-color: #99c;
|above = Ezkio-Itsaso
|subheader = {{bandera|Gipuzkoa}}, [[Euskal Herria]]
|image1 = [[Fitxategi:Ezkio-Itsasoko Igartubeiti baserria.jpg|285px]]
|caption1 = Ezkio-Itsasoko [[Igartubeiti baserri-museoa|Igartubeiti]] baserria.
|header1 = Administrazioa
|label2 = Estatua
|data2 = [[Espainia]]
|label3 = Erkidegoa
|data3 = [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]
|label4 = Lurraldea
|data4 = [[Gipuzkoa]]
|label5 = Eskualdea
|data5 = [[Urola Garaia]]
|label6 = Izen ofiziala
|data6 = Ezkio-Itsaso <small>(1980-2017)</small><br/>Ezquioga-Ichaso<small>(1965-1980)</small>
|label7 = Azken alkatea
|data7 = Joseba Telleria (Indep.)
|label8 = Posta kodea
|data8 = <code>20.709</code>
|label9 = INE kodea
|data9 = <code>20035</code>
|label10 = Herritarra
|data10 = ezkiotar, itsasoar
|header20 = Kokapena
|label21 = Koordenatuak
|data21 = {{koord|43|4|55|N|2|16|27|W|region:EH-GI_type:city(572)|display=inline,title}}
|data22 = {{Kokapen mapa|Gipuzkoa politikoa|label={{{label|{{PAGENAME}}}}}|float=center|width=280px}}
|data23= {{#ifexist:Txantiloi:Kokapen mapa/{{{izena}}}|{{Kokapen mapa|{{{izena}}}|float=center|width=280px}}}}{{#if:{{#property:P402}}|<small>[[Fitxategi:Openstreetmap_logo.svg|20px]] Ikusi [http://www.openstreetmap.org/relation/{{#property:P402}} OpenStreetMapen]</small>}}
|label24 = Azalera
|data24 = {{formatnum:21.22}} km<sup>2</sup>
|label25 = Garaiera
|data25 = 425 metro
|label26 = Distantzia
|data26 = 50 km [[Donostia]]ra
|header60 = Datu gehigarriak
|label61 = Sorrera
|data61 = [[1965]]. urtea
|label62 = Desagertzea
|data62 = [[2017]]. urtea
}}
'''Ezkio-Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko [[udalerri|udalerria]] da, administratiboki [[Urola Garaia]] mankomunitatearen parte, geografikoki [[Goierri]] eskualdekoa. [[Itsas maila]]tik 300 metro gorago dago, 21,3 km² ditu, eta {{formatnum:{{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Ezkio-Itsaso}}}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean. Udalerria [[1965]]ean sortu zen [[frankismo]] garaian, [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] herriak batzean. [[2017]]an bi herrien desanexioa dekretatu zuen [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k, parte-hartze prozesu baten ondoren.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak berriz ere sortu zuen Ezkio eta Itsaso elkartuz, Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
[[Azpeitia]], [[Beasain]], [[Ormaiztegi]], [[Gabiria]], [[Legazpi]] eta [[Zumarraga]]rekin egiten du muga. Santa Lutzia ibaiak zeharkatzen du herria.
== Geografia ==
Ezkio-Itsaso udalerriko urak bi haranetara doaz: iparraldekoak, Urola haranera, eta hegoaldekoak, Oriara. Herrigunea Oria haranean dagoenez, harremanak nagusiki [[Goierri]] aldearekin izan ditu eta ditu —hala erakusten du, besteak beste, bertako goierritar euskarak—, eta horrenbestez kulturaren aldetik Goierriko udalerritzat jotzen da Ezkio-Itsaso, nahiz eta administratiboki Urola Garaikoa izan.
=== Auzoak ===
Ezkio-Itsaso sei auzotan banatzen zen:
{|{{taulapolita}}
!Auzoa!!Biztanleria
|-
|[[Ezkio]] (herriburua)||144
|-
|[[Itsaso (Ezkio-Itsaso)|Itsaso]]||87
|-
|[[Itsaso-Alegia]]||61
|-
|[[Mandubia]]||6
|-
|[[Matximenta (Ezkio-Itsaso)|Matximenta]]||13
|-
|[[Santa Lutzi-Anduaga]]||259
|}
== Historia ==
Ezkio-Itsaso [[1965]]. urtean sortu zen, ordura arte bi udalerri ziren [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] batu zirenean.
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio Areriako alkatetzatik banandu zen.
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. Arriaranekin batera, Areriako alkatetzaren parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
Santa Lutzi-Anduaga eta Alegi auzoak geroago sortu ziren, [[Erdi Aroa]]ren erdialdean.
[[1726]]an Iruñeko gotzaina Santa Lutzi auzotik igaro eta bertako feria ospatzen ari zirela, gizon-emakumeak elizan lo egiten ikustean, bertan feria bat egitearen aurka azaldu zen. Urretxuk feria bertan antolatzeko eskakizuna egin zuen eta [[1727]]tik aurrera han ospatu da.
[[1927]]an [[Arriaran]] [[Beasain]]i lotu zitzaion.
Udalerrian garatutako parte-hartze prozesu baten ondorioz, [[2017]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasoren]] desanexioa dekretatu zuen, [[1965]] urtera arteko egoera administratibora itzuliz: [[Ezkio]] alde batetik eta Itsaso bestetik.
== Euskara ==
[[Fitxategi:Ezkio Itsasoko Benita Arabaolaza.webm|thumb|Ezkio-Itsasoko Benita Arabaolazaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arabaolaza Uria, Benita - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/hizlariak/benita-arabaolaza-uria/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> testigantza, eskolan erdaraz egin behar izanaren inguruan. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eskolan erdaraz; doktrina euskaraz - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/pasarteak/ezk-008-030/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Ezkio-Itsasoko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren) aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urolaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/urolaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]]<nowiki/>eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkio-Itsasoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=300
| 1970 | 778 | 1981 | 596 | 1991 | 545 | 2001 | 544 | 2011 | 625 | 2021 | 601 |
|oharrak = Datu-iturria: [http://www.ine.es/inebmenu/mnu_padron.htm www.ine.es]
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkio-Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Iñaki Idiakez Korta]]<ref name=":02" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ezkio-itsaso/ar-43819/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoak izan ziren 1979ko udal hauteskundeak?|hizkuntza=eu|data=2011-05-20|url=https://goierri.hitza.eus/2011/05/20/nolakoak-izan-ziren-1979ko-udal-hauteskundeak-2/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Último adiós a Iñaki Idiakez en Ezkio-Itsaso|hizkuntza=es|argitaratze-data=2006-08-28|url=https://gara.naiz.eus/idatzia/20060828/art178104.php|aldizkaria=Gara|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
|''[[Agrupación de Electores Independientes|Agrupacion de Electores Independientes]]''
|-
| Iñaki Idiakez Korta1114
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Miguel Angel Idiakez Alberdi]]11
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[Eusko Alkartasuna]]
|-
| Miguel Angel Idiakez Alberdi11
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Maria Isabel Olanga Zabala]]11<ref>{{erreferentzia|izenburua=Goierriko Udal berriak|hizkuntza=eu|argitaratze-data=1995-06-09|url=https://goiberri.eus/site/files/aldizkariak/19950609.pdf|aldizkaria=Goierritarra|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsaso Herrikideak]] (E-I H)
|-
| Iñaki Idiakez Korta1114<ref>{{erreferentzia|izenburua=Beasain-Durango: EHren mozioak udaletxeetan|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2000-10|url=https://www.otamotz.eus/site/files/aldizkariak/0061.pdf|aldizkaria=Otamotz|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euskal Herritarrok/kolorea}}|
| [[Euskal Herritarrok]]
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala]]1114<ref name=":1" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| Jose Ignacio Etxezarreta Estala11<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsasoko alkate karguari uko egin dio Jose Ignacio Etxezarretak|hizkuntza=eu|data=2008-07-29|url=https://www.diariovasco.com/20080729/alto-urola/ezkio-itsasoko-alkate-karguari-20080729.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2007
| [[2008]] <sup>a</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Maria Jose Telleria Goicoechea]]11<ref name=":1" />
| 2008
| [[2009]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]1118
| 2009
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsado Herrikideak (E-I H)
|-
| Tomas Etxaniz Mendiguren11<ref>{{Erreferentzia|abizena=|izenburua=Tomas Etxaniz jarraituko du Ezkio-Itsasoko alkatea izaten|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2011-06-13|data=|url=https://www.diariovasco.com/v/20110612/alto-urola/tomas-etxaniz-jarraituko-ezkio-20110612.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El Caserío Museo Igartubeiti acoge la X Semana de la Sidra con teatro, exposiciones y demostraciones|hizkuntza=es|data=2011-10-03|url=https://www.europapress.es/euskadi/noticia-caserio-museo-igartubeiti-acoge-semana-sidra-teatro-exposiciones-demostraciones-20111003190100.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2011
| [[2012]] <sup>c</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsasokoak]] (E-I K)
|-
| [[Garikoitz Aiesta Etxaniz]]11<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Ezkioko alkate berria izendatuko dute, iluntzeko plenoan|hizkuntza=eu|data=2017-02-16|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/17/ezkioko-alkate-berria-izendatuko-dute-iluntzeko-plenoan/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2012
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| Garikoitz Aiesta Etxaniz<ref name=":02" /><ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref>21
| 2015
| [[2017]] <sup>d</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| [[Joseba Telleria Zubeldia]]11<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Saludo del alcalde|hizkuntza=es|url=http://www.ezkio.eus/es/saludo-alcalde|aldizkaria=Ezkio|sartze-data=2022-12-26}}</ref>24
| [[2021]] <sup>e</sup>
| [[2023]]
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio Eraikiz]]
|-
| Joseba Telleria Zubeldia<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua="Herritarrentzat herri erosoago bat egitea da gure lehentasuna"|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2023-10-17|data=|url=https://goierri.hitza.eus/2023/10/17/joseba-telleria-ezkio-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio Eraikiz
|}
<sup>a</sup> 2008ko uztailean Jose Ignacio Etxezarreta Estala alkateak dimisioa aurkeztu zuen.
<sup>b</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>c</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>d</sup> 2017an Ezkio-Itsaso udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>e</sup> 2021ean Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Aristizabal baserria]]
* [[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]].
* [[Salete baserria]]
== Ezkioko agerkundeak ==
{{sakontzeko|Ezkioko Ama Birjina}}
[[1931]]ko [[ekainaren 30]]ean bertako Bereziartua anaia-arrebek [[Maria|Ama Birjina]] ikusi zutela adierazi zuten. Horren ondorioz, jende ugari joan zen Ezkiora erromes. Starkie [[irlanda]]r katoliko hispanistak gertakizun hura jaso zuen bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuko kapitulu batean; haren ustez, dena zenbait tradizionalistek eta eskuindarrek manipulatua izan zen.
[[1933]]ko [[ekainaren 10]]ean Ezkion eliza bat egitea debekatu zuten. [[1934]]az geroztik, Ezkio toki debekatua bihurtu zen, bai errepublikanoentzat, bai Erromatar Eliza Katolikoarentzat; ordutik aurrera, oso jende gutxi hurbildu zen bertara.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [http://www.gipuzkoakultura.net/museos/igartu/ Igartubeiti baserri--museoa]
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Ezkio-Itsaso]]
[[Kategoria:Gipuzkoako udalerriak]]
n1ntmtq0fmul3kacigrpajd8w78t81e
10006162
10006137
2024-12-20T18:51:46Z
EnekoPanamá
71145
10006162
wikitext
text/x-wiki
{{Infotaula
|headerstyle = background-color: #99c;
|abovestyle = background-color: #99c;
|above = Ezkio-Itsaso
|subheader = {{bandera|Gipuzkoa}}, [[Euskal Herria]]
|image1 = [[Fitxategi:Ezkio-Itsasoko Igartubeiti baserria.jpg|285px]]
|caption1 = Ezkio-Itsasoko [[Igartubeiti baserri-museoa|Igartubeiti]] baserria.
|header1 = Administrazioa
|label2 = Estatua
|data2 = [[Espainia]]
|label3 = Erkidegoa
|data3 = [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]
|label4 = Lurraldea
|data4 = [[Gipuzkoa]]
|label5 = Eskualdea
|data5 = [[Urola Garaia]]
|label6 = Izen ofiziala
|data6 = Ezkio-Itsaso <small>(1980-2017)</small><br/>Ezquioga-Ichaso<small>(1965-1980)</small>
|label7 = Azken alkatea
|data7 = Joseba Telleria (Indep.)
|label8 = Posta kodea
|data8 = <code>20.709</code>
|label9 = INE kodea
|data9 = <code>20035</code>
|label10 = Herritarra
|data10 = ezkiotar, itsasoar
|header20 = Kokapena
|label21 = Koordenatuak
|data21 = {{koord|43|4|55|N|2|16|27|W|region:EH-GI_type:city(572)|display=inline,title}}
|data22 = {{Kokapen mapa|Gipuzkoa politikoa|label={{{label|{{PAGENAME}}}}}|float=center|width=280px}}
|data23= {{#ifexist:Txantiloi:Kokapen mapa/{{{izena}}}|{{Kokapen mapa|{{{izena}}}|float=center|width=280px}}}}{{#if:{{#property:P402}}|<small>[[Fitxategi:Openstreetmap_logo.svg|20px]] Ikusi [http://www.openstreetmap.org/relation/{{#property:P402}} OpenStreetMapen]</small>}}
|label24 = Azalera
|data24 = {{formatnum:21.22}} km<sup>2</sup>
|label25 = Garaiera
|data25 = 425 metro
|label26 = Distantzia
|data26 = 50 km [[Donostia]]ra
|header60 = Datu gehigarriak
|label61 = Sorrera
|data61 = [[1965]]. urtea
|label62 = Desagertzea
|data62 = [[2017]]. urtea
}}
'''Ezkio-Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko [[udalerri|udalerria]] da, administratiboki [[Urola Garaia]] mankomunitatearen parte, geografikoki [[Goierri]] eskualdekoa. [[Itsas maila]]tik 300 metro gorago dago, 21,3 km² ditu, eta {{formatnum:{{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Ezkio-Itsaso}}}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean. Udalerria [[1965]]ean sortu zen [[frankismo]] garaian, [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] herriak batzean. [[2017]]an bi herrien desanexioa dekretatu zuen [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k, parte-hartze prozesu baten ondoren.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak berriz ere sortu zuen Ezkio eta Itsaso elkartuz, Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
[[Azpeitia]], [[Beasain]], [[Ormaiztegi]], [[Gabiria]], [[Legazpi]] eta [[Zumarraga]]rekin egiten du muga. Santa Lutzia ibaiak zeharkatzen du herria.
== Geografia ==
Ezkio-Itsaso udalerriko urak bi haranetara doaz: iparraldekoak, Urola haranera, eta hegoaldekoak, Oriara. Herrigunea Oria haranean dagoenez, harremanak nagusiki [[Goierri]] aldearekin izan ditu eta ditu —hala erakusten du, besteak beste, bertako goierritar euskarak—, eta horrenbestez kulturaren aldetik Goierriko udalerritzat jotzen da Ezkio-Itsaso, nahiz eta administratiboki Urola Garaikoa izan.
=== Auzoak ===
Ezkio-Itsaso sei auzotan banatzen zen:
{|{{taulapolita}}
!Auzoa!!Biztanleria
|-
|[[Ezkio]] (herriburua)||144
|-
|[[Itsaso (Ezkio-Itsaso)|Itsaso]]||87
|-
|[[Itsaso-Alegia]]||61
|-
|[[Mandubia]]||6
|-
|[[Matximenta (Ezkio-Itsaso)|Matximenta]]||13
|-
|[[Santa Lutzi-Anduaga]]||259
|}
== Historia ==
Ezkio-Itsaso [[1965]]. urtean sortu zen, ordura arte bi udalerri ziren [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] batu zirenean.
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio Areriako alkatetzatik banandu zen.
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. Arriaranekin batera, Areriako alkatetzaren parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
Santa Lutzi-Anduaga eta Alegi auzoak geroago sortu ziren, [[Erdi Aroa]]ren erdialdean.
[[1726]]an Iruñeko gotzaina Santa Lutzi auzotik igaro eta bertako feria ospatzen ari zirela, gizon-emakumeak elizan lo egiten ikustean, bertan feria bat egitearen aurka azaldu zen. Urretxuk feria bertan antolatzeko eskakizuna egin zuen eta [[1727]]tik aurrera han ospatu da.
[[1927]]an [[Arriaran]] [[Beasain]]i lotu zitzaion.
Udalerrian garatutako parte-hartze prozesu baten ondorioz, [[2017]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasoren]] desanexioa dekretatu zuen, [[1965]] urtera arteko egoera administratibora itzuliz: [[Ezkio]] alde batetik eta Itsaso bestetik.
== Euskara ==
[[Fitxategi:Ezkio Itsasoko Benita Arabaolaza.webm|thumb|Ezkio-Itsasoko Benita Arabaolazaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arabaolaza Uria, Benita - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/hizlariak/benita-arabaolaza-uria/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> testigantza, eskolan erdaraz egin behar izanaren inguruan. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eskolan erdaraz; doktrina euskaraz - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/pasarteak/ezk-008-030/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Ezkio-Itsasoko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren) aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urolaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/urolaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]]<nowiki/>eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkio-Itsasoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=300
| 1970 | 778 | 1981 | 596 | 1991 | 545 | 2001 | 544 | 2011 | 625 | 2021 | 601 |
|oharrak = Datu-iturria: [http://www.ine.es/inebmenu/mnu_padron.htm www.ine.es]
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkio-Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Iñaki Idiakez Korta]]<ref name=":02" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ezkio-itsaso/ar-43819/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoak izan ziren 1979ko udal hauteskundeak?|hizkuntza=eu|data=2011-05-20|url=https://goierri.hitza.eus/2011/05/20/nolakoak-izan-ziren-1979ko-udal-hauteskundeak-2/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Último adiós a Iñaki Idiakez en Ezkio-Itsaso|hizkuntza=es|argitaratze-data=2006-08-28|url=https://gara.naiz.eus/idatzia/20060828/art178104.php|aldizkaria=Gara|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
|''[[Agrupación de Electores Independientes|Agrupacion de Electores Independientes]]''
|-
| Iñaki Idiakez Korta1114
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Miguel Angel Idiakez Alberdi]]11
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[Eusko Alkartasuna]]
|-
| Miguel Angel Idiakez Alberdi11
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Maria Isabel Olanga Zabala]]11<ref>{{erreferentzia|izenburua=Goierriko Udal berriak|hizkuntza=eu|argitaratze-data=1995-06-09|url=https://goiberri.eus/site/files/aldizkariak/19950609.pdf|aldizkaria=Goierritarra|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsaso Herrikideak]] (E-I H)
|-
| Iñaki Idiakez Korta1114<ref>{{erreferentzia|izenburua=Beasain-Durango: EHren mozioak udaletxeetan|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2000-10|url=https://www.otamotz.eus/site/files/aldizkariak/0061.pdf|aldizkaria=Otamotz|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euskal Herritarrok/kolorea}}|
| [[Euskal Herritarrok]]
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala]]1114<ref name=":1" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| Jose Ignacio Etxezarreta Estala11<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsasoko alkate karguari uko egin dio Jose Ignacio Etxezarretak|hizkuntza=eu|data=2008-07-29|url=https://www.diariovasco.com/20080729/alto-urola/ezkio-itsasoko-alkate-karguari-20080729.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2007
| [[2008]] <sup>a</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Maria Jose Telleria Goicoechea]]11<ref name=":1" />
| 2008
| [[2009]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]1118
| 2009
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsado Herrikideak (E-I H)
|-
| Tomas Etxaniz Mendiguren11<ref>{{Erreferentzia|abizena=|izenburua=Tomas Etxaniz jarraituko du Ezkio-Itsasoko alkatea izaten|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2011-06-13|data=|url=https://www.diariovasco.com/v/20110612/alto-urola/tomas-etxaniz-jarraituko-ezkio-20110612.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El Caserío Museo Igartubeiti acoge la X Semana de la Sidra con teatro, exposiciones y demostraciones|hizkuntza=es|data=2011-10-03|url=https://www.europapress.es/euskadi/noticia-caserio-museo-igartubeiti-acoge-semana-sidra-teatro-exposiciones-demostraciones-20111003190100.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2011
| [[2012]] <sup>c</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsasokoak]] (E-I K)
|-
| [[Garikoitz Aiesta Etxaniz]]11<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Ezkioko alkate berria izendatuko dute, iluntzeko plenoan|hizkuntza=eu|data=2017-02-16|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/17/ezkioko-alkate-berria-izendatuko-dute-iluntzeko-plenoan/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2012
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| Garikoitz Aiesta Etxaniz<ref name=":02" /><ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref>21
| 2015
| [[2017]] <sup>d</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| [[Joseba Telleria Zubeldia]]11<ref>{{Erreferentzia|abizena=|izenburua=Joseba Telleria, alkate|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2021-09-22|data=|url=https://goierri.hitza.eus/2021/09/22/joseba-telleria-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Saludo del alcalde|hizkuntza=es|url=http://www.ezkio.eus/es/saludo-alcalde|aldizkaria=Ezkio|sartze-data=2022-12-26}}</ref>24
| [[2021]] <sup>e</sup>
| [[2023]]
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio Eraikiz]]
|-
| Joseba Telleria Zubeldia<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua="Herritarrentzat herri erosoago bat egitea da gure lehentasuna"|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2023-10-17|data=|url=https://goierri.hitza.eus/2023/10/17/joseba-telleria-ezkio-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio Eraikiz
|}
<sup>a</sup> 2008ko uztailean Jose Ignacio Etxezarreta Estala alkateak dimisioa aurkeztu zuen.
<sup>b</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>c</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>d</sup> 2017an Ezkio-Itsaso udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>e</sup> 2021ean Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Aristizabal baserria]]
* [[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]].
* [[Salete baserria]]
== Ezkioko agerkundeak ==
{{sakontzeko|Ezkioko Ama Birjina}}
[[1931]]ko [[ekainaren 30]]ean bertako Bereziartua anaia-arrebek [[Maria|Ama Birjina]] ikusi zutela adierazi zuten. Horren ondorioz, jende ugari joan zen Ezkiora erromes. Starkie [[irlanda]]r katoliko hispanistak gertakizun hura jaso zuen bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuko kapitulu batean; haren ustez, dena zenbait tradizionalistek eta eskuindarrek manipulatua izan zen.
[[1933]]ko [[ekainaren 10]]ean Ezkion eliza bat egitea debekatu zuten. [[1934]]az geroztik, Ezkio toki debekatua bihurtu zen, bai errepublikanoentzat, bai Erromatar Eliza Katolikoarentzat; ordutik aurrera, oso jende gutxi hurbildu zen bertara.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [http://www.gipuzkoakultura.net/museos/igartu/ Igartubeiti baserri--museoa]
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Ezkio-Itsaso]]
[[Kategoria:Gipuzkoako udalerriak]]
tauniw4du612jpg4qbdt3b2fsme6dxv
10006163
10006162
2024-12-20T18:52:29Z
EnekoPanamá
71145
10006163
wikitext
text/x-wiki
{{Infotaula
|headerstyle = background-color: #99c;
|abovestyle = background-color: #99c;
|above = Ezkio-Itsaso
|subheader = {{bandera|Gipuzkoa}}, [[Euskal Herria]]
|image1 = [[Fitxategi:Ezkio-Itsasoko Igartubeiti baserria.jpg|285px]]
|caption1 = Ezkio-Itsasoko [[Igartubeiti baserri-museoa|Igartubeiti]] baserria.
|header1 = Administrazioa
|label2 = Estatua
|data2 = [[Espainia]]
|label3 = Erkidegoa
|data3 = [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]
|label4 = Lurraldea
|data4 = [[Gipuzkoa]]
|label5 = Eskualdea
|data5 = [[Urola Garaia]]
|label6 = Izen ofiziala
|data6 = Ezkio-Itsaso <small>(1980-2017)</small><br/>Ezquioga-Ichaso<small>(1965-1980)</small>
|label7 = Azken alkatea
|data7 = Joseba Telleria (Indep.)
|label8 = Posta kodea
|data8 = <code>20.709</code>
|label9 = INE kodea
|data9 = <code>20035</code>
|label10 = Herritarra
|data10 = ezkiotar, itsasoar
|header20 = Kokapena
|label21 = Koordenatuak
|data21 = {{koord|43|4|55|N|2|16|27|W|region:EH-GI_type:city(572)|display=inline,title}}
|data22 = {{Kokapen mapa|Gipuzkoa politikoa|label={{{label|{{PAGENAME}}}}}|float=center|width=280px}}
|data23= {{#ifexist:Txantiloi:Kokapen mapa/{{{izena}}}|{{Kokapen mapa|{{{izena}}}|float=center|width=280px}}}}{{#if:{{#property:P402}}|<small>[[Fitxategi:Openstreetmap_logo.svg|20px]] Ikusi [http://www.openstreetmap.org/relation/{{#property:P402}} OpenStreetMapen]</small>}}
|label24 = Azalera
|data24 = {{formatnum:21.22}} km<sup>2</sup>
|label25 = Garaiera
|data25 = 425 metro
|label26 = Distantzia
|data26 = 50 km [[Donostia]]ra
|header60 = Datu gehigarriak
|label61 = Sorrera
|data61 = [[1965]]. urtea
|label62 = Desagertzea
|data62 = [[2017]]. urtea
}}
'''Ezkio-Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko [[udalerri|udalerria]] da, administratiboki [[Urola Garaia]] mankomunitatearen parte, geografikoki [[Goierri]] eskualdekoa. [[Itsas maila]]tik 300 metro gorago dago, 21,3 km² ditu, eta {{formatnum:{{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Ezkio-Itsaso}}}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean. Udalerria [[1965]]ean sortu zen [[frankismo]] garaian, [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] herriak batzean. [[2017]]an bi herrien desanexioa dekretatu zuen [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k, parte-hartze prozesu baten ondoren.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak berriz ere sortu zuen Ezkio eta Itsaso elkartuz, Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
[[Azpeitia]], [[Beasain]], [[Ormaiztegi]], [[Gabiria]], [[Legazpi]] eta [[Zumarraga]]rekin egiten du muga. Santa Lutzia ibaiak zeharkatzen du herria.
== Geografia ==
Ezkio-Itsaso udalerriko urak bi haranetara doaz: iparraldekoak, Urola haranera, eta hegoaldekoak, Oriara. Herrigunea Oria haranean dagoenez, harremanak nagusiki [[Goierri]] aldearekin izan ditu eta ditu —hala erakusten du, besteak beste, bertako goierritar euskarak—, eta horrenbestez kulturaren aldetik Goierriko udalerritzat jotzen da Ezkio-Itsaso, nahiz eta administratiboki Urola Garaikoa izan.
=== Auzoak ===
Ezkio-Itsaso sei auzotan banatzen zen:
{|{{taulapolita}}
!Auzoa!!Biztanleria
|-
|[[Ezkio]] (herriburua)||144
|-
|[[Itsaso (Ezkio-Itsaso)|Itsaso]]||87
|-
|[[Itsaso-Alegia]]||61
|-
|[[Mandubia]]||6
|-
|[[Matximenta (Ezkio-Itsaso)|Matximenta]]||13
|-
|[[Santa Lutzi-Anduaga]]||259
|}
== Historia ==
Ezkio-Itsaso [[1965]]. urtean sortu zen, ordura arte bi udalerri ziren [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] batu zirenean.
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio Areriako alkatetzatik banandu zen.
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. Arriaranekin batera, Areriako alkatetzaren parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
Santa Lutzi-Anduaga eta Alegi auzoak geroago sortu ziren, [[Erdi Aroa]]ren erdialdean.
[[1726]]an Iruñeko gotzaina Santa Lutzi auzotik igaro eta bertako feria ospatzen ari zirela, gizon-emakumeak elizan lo egiten ikustean, bertan feria bat egitearen aurka azaldu zen. Urretxuk feria bertan antolatzeko eskakizuna egin zuen eta [[1727]]tik aurrera han ospatu da.
[[1927]]an [[Arriaran]] [[Beasain]]i lotu zitzaion.
Udalerrian garatutako parte-hartze prozesu baten ondorioz, [[2017]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasoren]] desanexioa dekretatu zuen, [[1965]] urtera arteko egoera administratibora itzuliz: [[Ezkio]] alde batetik eta Itsaso bestetik.
== Euskara ==
[[Fitxategi:Ezkio Itsasoko Benita Arabaolaza.webm|thumb|Ezkio-Itsasoko Benita Arabaolazaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arabaolaza Uria, Benita - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/hizlariak/benita-arabaolaza-uria/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> testigantza, eskolan erdaraz egin behar izanaren inguruan. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eskolan erdaraz; doktrina euskaraz - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/pasarteak/ezk-008-030/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-26}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Ezkio-Itsasoko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ezkio-itsaso/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren) aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urolaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/urolaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]]<nowiki/>eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkio-Itsasoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=300
| 1970 | 778 | 1981 | 596 | 1991 | 545 | 2001 | 544 | 2011 | 625 | 2021 | 601 |
|oharrak = Datu-iturria: [http://www.ine.es/inebmenu/mnu_padron.htm www.ine.es]
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkio-Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Iñaki Idiakez Korta]]<ref name=":02" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsaso|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ezkio-itsaso/ar-43819/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoak izan ziren 1979ko udal hauteskundeak?|hizkuntza=eu|data=2011-05-20|url=https://goierri.hitza.eus/2011/05/20/nolakoak-izan-ziren-1979ko-udal-hauteskundeak-2/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Último adiós a Iñaki Idiakez en Ezkio-Itsaso|hizkuntza=es|argitaratze-data=2006-08-28|url=https://gara.naiz.eus/idatzia/20060828/art178104.php|aldizkaria=Gara|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
|''[[Agrupación de Electores Independientes|Agrupacion de Electores Independientes]]''
|-
| Iñaki Idiakez Korta1114
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Miguel Angel Idiakez Alberdi]]11
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[Eusko Alkartasuna]]
|-
| Miguel Angel Idiakez Alberdi11
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Maria Isabel Olanga Zabala]]11<ref>{{erreferentzia|izenburua=Goierriko Udal berriak|hizkuntza=eu|argitaratze-data=1995-06-09|url=https://goiberri.eus/site/files/aldizkariak/19950609.pdf|aldizkaria=Goierritarra|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsaso Herrikideak]] (E-I H)
|-
| Iñaki Idiakez Korta1114<ref>{{erreferentzia|izenburua=Beasain-Durango: EHren mozioak udaletxeetan|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2000-10|url=https://www.otamotz.eus/site/files/aldizkariak/0061.pdf|aldizkaria=Otamotz|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euskal Herritarrok/kolorea}}|
| [[Euskal Herritarrok]]
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala]]1114<ref name=":1" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| Jose Ignacio Etxezarreta Estala11<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Ezkio-Itsasoko alkate karguari uko egin dio Jose Ignacio Etxezarretak|hizkuntza=eu|data=2008-07-29|url=https://www.diariovasco.com/20080729/alto-urola/ezkio-itsasoko-alkate-karguari-20080729.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2007
| [[2008]] <sup>a</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Maria Jose Telleria Goicoechea]]11<ref name=":1" />
| 2008
| [[2009]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsaso Herrikideak (E-I H)
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]1118
| 2009
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsado Herrikideak (E-I H)
|-
| Tomas Etxaniz Mendiguren11<ref>{{Erreferentzia|abizena=|izenburua=Tomas Etxaniz jarraituko du Ezkio-Itsasoko alkatea izaten|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2011-06-13|data=|url=https://www.diariovasco.com/v/20110612/alto-urola/tomas-etxaniz-jarraituko-ezkio-20110612.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El Caserío Museo Igartubeiti acoge la X Semana de la Sidra con teatro, exposiciones y demostraciones|hizkuntza=es|data=2011-10-03|url=https://www.europapress.es/euskadi/noticia-caserio-museo-igartubeiti-acoge-semana-sidra-teatro-exposiciones-demostraciones-20111003190100.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2022-12-26}}</ref>
| 2011
| [[2012]] <sup>c</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio-Itsasokoak]] (E-I K)
|-
| [[Garikoitz Aiesta Etxaniz]]11<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Ezkioko alkate berria izendatuko dute, iluntzeko plenoan|hizkuntza=eu|data=2017-02-16|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/17/ezkioko-alkate-berria-izendatuko-dute-iluntzeko-plenoan/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2012
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| Garikoitz Aiesta Etxaniz<ref name=":02" /><ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref>21
| 2015
| [[2017]] <sup>d</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio-Itsasokoak (E-I K)
|-
| [[Joseba Telleria Zubeldia]]11<ref>{{Erreferentzia|abizena=|izenburua=Joseba Telleria, alkate|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2021-09-22|data=|url=https://goierri.hitza.eus/2021/09/22/joseba-telleria-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Saludo del alcalde|hizkuntza=es|url=http://www.ezkio.eus/es/saludo-alcalde|aldizkaria=Ezkio|sartze-data=2022-12-26}}</ref>25
| [[2021]] <sup>e</sup>
| [[2023]]
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio Eraikiz]]
|-
| Joseba Telleria Zubeldia<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua="Herritarrentzat herri erosoago bat egitea da gure lehentasuna"|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2023-10-17|data=|url=https://goierri.hitza.eus/2023/10/17/joseba-telleria-ezkio-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor= {{Independenteak/kolorea}}|
| Ezkio Eraikiz
|}
<sup>a</sup> 2008ko uztailean Jose Ignacio Etxezarreta Estala alkateak dimisioa aurkeztu zuen.
<sup>b</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>c</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
<sup>d</sup> 2017an Ezkio-Itsaso udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>e</sup> 2021ean Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Aristizabal baserria]]
* [[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]].
* [[Salete baserria]]
== Ezkioko agerkundeak ==
{{sakontzeko|Ezkioko Ama Birjina}}
[[1931]]ko [[ekainaren 30]]ean bertako Bereziartua anaia-arrebek [[Maria|Ama Birjina]] ikusi zutela adierazi zuten. Horren ondorioz, jende ugari joan zen Ezkiora erromes. Starkie [[irlanda]]r katoliko hispanistak gertakizun hura jaso zuen bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuko kapitulu batean; haren ustez, dena zenbait tradizionalistek eta eskuindarrek manipulatua izan zen.
[[1933]]ko [[ekainaren 10]]ean Ezkion eliza bat egitea debekatu zuten. [[1934]]az geroztik, Ezkio toki debekatua bihurtu zen, bai errepublikanoentzat, bai Erromatar Eliza Katolikoarentzat; ordutik aurrera, oso jende gutxi hurbildu zen bertara.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [http://www.gipuzkoakultura.net/museos/igartu/ Igartubeiti baserri--museoa]
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Ezkio-Itsaso]]
[[Kategoria:Gipuzkoako udalerriak]]
5z87uie05rd712qrdm7ezdmplc7fjl4
Oñati
0
6495
10006227
10005259
2024-12-20T21:52:17Z
Iñazio Irizar
69454
10006227
wikitext
text/x-wiki
{{Gipuzkoako udalerri infotaula
| izena = Oñati
| nongo = Oñatiko
| irudia = Oñati Aloñatik corrected.jpg
| irudiaren testua = Oñati [[Aloña]]tik.
| garaiera = 175-1.360 (230 [[Oñatiko udaletxea|udaletxean]])
| distantzia = 68
|webgunea=www.onati.eus|alkatea=[[Izaro Elorza|Izaro Elorza Arregi]]|biztanleria=12497}}
'''Oñati''' [[Gipuzkoa]]ko hego-mendebaldeko [[udalerri]] bat da, [[Debagoiena]] eskualdekoa. 11.549 biztanle zituen 2024ko azaroan. Gipuzkoako herririk handiena da hedaduraren aldetik, 108,2 kilometro koadroko azalerarekin. <ref>{{erreferentzia|izenburua=«Oñati»|argitaletxea=Oñatiko udala|url=https://www.xn--oati-gqa.eus/eu/onati}}</ref>. Herriguneak maila handiko monumentu asko ditu, batez ere [[Pizkundea|Pizkundekoak]] eta [[Barrokoa]]k. Han dago [[Oñatiko Unibertsitatea|Sancti Spiritus Unibertsitatea]], berariaz unibertsitate izateko eraiki zen eraikin platereskoa.<ref>{{erreferentzia|abizena=Fornells Angelats, Montserrat|urtea=1995|izenburua=La Universidad de Oñati y el Renacimiento|argitaletxea=Gipuzkoako Foru Aldundia. Hirigintza eta Arkitektura Departamentua|orrialdea=21|ISBN=84-7907-151-6..|hizkuntza=Es}}</ref> Herrigunetik kanpo [[Aizkorri]]ren magalean dago [[Arantzazuko santutegia]], Gipuzkoako zaindaria den Arantzazuko Ama Birjinaren omenez eraikia, [[Euskal Herria|Euskal Herriko]] XX. mendearen erdialdeko lan [[arkitektura|arkitektoniko]]-[[arte|artistiko]] osoena.<ref>{{erreferentzia|abizena=Monforte García, Isabel|urtea=1994|izenburua=Arantzazu, arquitectura para una vanguardia|argitaletxea=Hirigintza eta Arkitektura Departamendua. Gipuzkoako Foru Aldundia|orrialdea=27|ISBN=84-7097141-9|hizkuntza=Es}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=de Anasagasti, Fray Pedro|urtea=1975|izenburua=Aránzazu|argitaletxea=Guipúzcoa: Editorial Franciscana Aránzazu|orrialdeak=57-61|ISBN=84-7240-086-7.|hizkuntza=En}}</ref> Oñatiarrek ''txantxiku'' («[[igel]]») ezizen herrikoia dute.<ref>{{erreferentzia|abizena=Zumalde, Iñaki,|urtea=1957|izenburua=Historia de Oñate, San Sebastián|argitaletxea=Diputación Provincial de Gipuzkoa|orrialdeak=12, 359-362|hizkuntza=Es}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Ugarte, Felix Mari|urtea=1976|izenburua=¿Txantxiku, rana o sapo?|argitaletxea=Boletín de la Biblioteca Municipal de Oñate, Ayuntamiento de Oñate|orrialdeak=11-15|hizkuntza=Es}}</ref>
Oñatiko ezaugarririk nagusienetako bat bere izaera unibertsitarioa da. [[Rodrigo Mercado Zuatzola|Rodrigo Merkado Zuatzola]]<nowiki/>k 1545ean Sancti Spiritus Unibertsitatea eraiki zuen, bere jarduera 1901raino iraun zuena.<ref>{{erreferentzia|abizena=R. P. José A. Lizarralde. O.F.M.|urtea=1930|izenburua=Historia de la Universidad de Sancti Spiritus de Oñate|argitaletxea=Convento de San Francisco de Tolosa|orrialdeak=3-4|hizkuntza=Es}}</ref> Eta tradizioari jarraituz, kooperatiben sortzailea izan zen [[Jose Maria Arizmendiarrieta|Don Jose Maria Arizmendiarrieta]]<nowiki/>k 1960an gaur egun [[Mondragon Unibertsitatea]]<nowiki/>ren barnean dagoen Enpresagintza Fakultatea sortu zuen.<ref>{{erreferentzia|abizena=Irizar, Iñazio; MacLeod, Greg|urtea=2010|izenburua=32 claves empresariales de Mondragon|argitaletxea=Garaia P.T.|orrialdea=101|ISBN=LG. SS-10-2010|hizkuntza=Es}}</ref>
Eta bigarren ezaugarria erdi arotik Oñatin [[industria]]<nowiki/>k izan duen garrantzia da, hasieran [[burdina]]<nowiki/>ren arloan eta ibai ondoko olen bidez, eta XIX. mendetik hona [[enpresa]] [[kapitalista]] zein kooperatiben eraginez.<ref>{{erreferentzia|abizena=Garai Letamendi, Garbiñe|urtea=1987|izenburua=Oñatiko industrializazioaren lehenengo urratsak (1860-1936)|argitaletxea=Deustuko Unibertsitatea|orrialdeak=11-19}}</ref> Izan ere, 2024an atzerrian filialak dituzten enpresa sendoak daude, gehienak metal mekanika arlokoak, hala nola Garay SA, [[ULMA Taldea|ULMA taldea]] K.E., Natra Oñati SA, ONNERA Group K.E., Lana K.E, etab.<ref>{{erreferentzia|abizena=2024|urtea=|izenburua=Kooperatibak. Elkarrekin lanean aurrera askotariko sektoreetan|argitaletxea=Goiena Aldizkaria|url=https://goiena.eus/debagoiena/1730302895350-kooperatibismoa-debagoienetik-bultzada-jaso-eta-eskualdea-indartu}}</ref> Horrela, 2015ean 10.000 biztanletik gorako Espainiako langabezia txikienaren herria izan zen.<ref>{{erreferentzia|abizena=Hernández, María Jesús|urtea=2015|izenburua=El pueblo con menos paro|argitaletxea=Cambio 16 – Economía y Finanzas.|hizkuntza=Es|url=https://www.cambio16.com/el-pueblo-con-menos-paro/}}</ref>
== Geografia ==
=== Inguru naturala ===
Udalerria ingurune menditsuan dago, eta [[Aizkorriko mendilerroa|Aizkorri]], [[Aloña]], [[Zaraiako mendilerroa|Zaraia]] eta [[Elgeako mendilerroa|Elgeako]] mendilerroek mugatzen dute. Iturburua bertan duen [[Oñati (ibaia)|Oñati ibaia]] Debaren ibaiadar nagusienetakoa da.<ref>{{erreferentzia|izena=Iñazio|abizena=Irizar|urtea=2001|izenburua=Aloña mendikatea eta gurutzearen mendeurrena|argitaletxea=Oñatiko udala|orrialdeak=218|ISBN=L.G.: SS-1262/01}}</ref>
=== Mugakideak ===
Iparraldean [[Bergara]] eta [[Antzuola]]; hegoaldean [[Barrundia]] eta [[Donemiliaga]], ([[Araba]]); ekialdean [[Legazpi]]; eta mendebaldean [[Arrasate]] eta [[Aretxabaleta]].
=== Auzoak ===
Herriguneaz gain, beste 16 baserri-auzo ditu: [[Arantzazu (Oñati)|Arantzazu]], [[Araotz]], [[Uribarri (Oñati)|Uribarri]], [[Lezesarri]], [[Urrexola]], [[Murgia (Oñati)|Murgia]], [[Olabarrieta (Oñati)|Olabarrieta]], [[Berezao]], [[Garagaltza]], [[Goribar]], [[Zañartu]], [[Torreauzo]], [[Garibai]], [[Santxolopetegi]], [[Zubillaga (Oñati)|Zubillaga]] eta [[Larraña]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Oñati — Oñatiko udala|url=https://www.xn--oati-gqa.eus/eu/onati|aldizkaria=www.xn--oati-gqa.eus|sartze-data=2021-01-13}}</ref>.
Auzo hauetatik historikoki [[Elizate|elizate]] izena Urrexolak eta Araotzek dute. Era berean, Araotzek hainbat auzune ditu: [[Elizondo (Araotz)|Elizondo]], [[Ugaran (Oñati)|Ugaran]], [[Jausoro (Oñati)|Jausoro]], [[Zubia (Oñati)|Zubia]], [[Madina (Oñati)|Madina]] edo Maiña, [[Araotz Urruti]] edo Aratzurti, [[Agerre (Oñati)|Agerre]], [[Aizkorbe (Oñati)|Aizkorbe]], [[Uriarte (Oñati)|Uriarte]] eta [[Gerneta]].<ref>{{erreferentzia|abizena=Mendizabal, Martin|urtea=1993|izenburua=Araotz. Albiste eta ohiturak|argitaletxea=Pedro Oleaga. Grafo. Bilbo|orrialdea=|orrialdeak=94-141}}</ref>
<gallery>
Fitxategi:Elizondo_Araozko_herrigunea.jpg|Araotz.
Fitxategi:Zañartu.jpg|Zañartu.
Fitxategi:Urrexola.jpg|Urrexola.
Fitxategi:Araotz-210304-61.jpg|Murgia.
</gallery>
== Historia ==
=== Historiaurrea ===
Oñatin azaltzen diren historiaurreko [[Arkeologia-aztarnategi|aztarna]] zaharrenak (erramintak bakarrik, ez giza aztarnak) Erdi Paleolitikokoak dira, duela 80.000 urtekoak. Ondorengo garaikoak, Goi Paleolitikotik aurrera, ugariagoak dira.
===== Erdi Paleolitiko =====
* Datazioa: Kristo aurreko (k.a) 35.000 urte Euskal Herrian.
* Gizakia: [[Neandertal]]: izen zientifikoaz ezagutzen dugu garai hartako gizakia Oñatin ez dugu bere arrastorik aurkitu; bai, ordea bertatik oso gertu, Arrasaten, [[Lezetxiki]] kobazuloan hain zuzen ere. Berau da Euskal Herrian aurkitu den giza aztarnarik zaharrena.
===== Goi Paleolitiko =====
* Datazioa: Kristo aurreko (k.a) 35.000-9.500 urte Euskal Herrian.
* Gizakia: [[Cro Magnon|Cro-Magnon]] izeneko gizaki mota dugu garai honetakoa. Oñatin ere bizi izan zen, bere erremintak aurkitu baitira. Gizaki honek, egungo gizonaren antza zeukan. Hezurrezko erremintak egiten zituzten; baita haitzuloetako pinturak margotu ere.
===== Goi Paleolitikotik Brontze Garairaino =====
* Datazioa: Kristo aurreko (k.a) 9.500-1.200 urte Euskal Herrian.
* Gizakia: Egungoa. Abeltzantzaren hasiera mendi gainetan. [[Brontze]]<nowiki/>a erabiltzen zuten. Monumentu megalitikoak jasotzen zituzten, hala nola [[trikuharri]]<nowiki/>ak, [[iruñarri]]<nowiki/>ak eta [[harrespil]]<nowiki/>ak.<ref name=":1" />
[[Fitxategi:Mugarriluze zutarria - Elgea.jpg|thumb|Mugarriluze iruinarria]]
=== Historiaurreko aztarnak ===
* [[Haitzulo]]<nowiki/>ak: Txomen koba erdikoa, [[Zabalaitz (Altzania)|Zabalaitz]], Iritegi, Aizkirri, [[Arrikrutzeko kobak|Arrikrutz]], Arantzazu, Gaztiasoro, [[Anton Koba|Anton koba]], Hartzen koba, [[Sandaili leizea|Sandaili]], [[Orkatzategi]], Madina-zubieta, Urtao II<ref>{{erreferentzia|abizena=Agirre-Mauleón, Juantxo|urtea=2018|izenburua=Arrikrutz. Arrikruzko lehoia|argitaletxea=Aranzadi Zientzia Elkartea|orrialdeak=72-91|ISBN=978-84-947343-9-7}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Arrizabalaga, Iñigo|urtea=1993|izenburua=Introducción al estudio de los depósitos cuaternarios en el complejo kárstico de Arrktrutz|argitaletxea=Eusko Ikaskuntza|orrialdeak=55-68|ISBN=84-87471-47-1|hizkuntza=Es}}</ref>
* Agerian: Arenazarko korta, Erroitegi, Otzarritza.
* [[Megalitismo]]<nowiki/>a: [[Elgea-Artiako Estazio Megalitikoa]], [[Brinkola-Zegamako Estazio Megalitikoa|Brinkola-Zegamakoa]], [[Orkatzategiko Estazio Megalitikoa|Orkatzategikoa]], [[Satui-Arrolamendiko Estazio Megalitikoa|Satui-Arrolamendiko]].<ref>{{erreferentzia|izenburua=Oñatiko kultura ondasunak|argitaletxea=Eusko Jaurlaritza|url=https://eu.wikipedia.org/wiki/Zerrenda:O%C3%B1atiko_kultura_ondasunak}}</ref>
* [[Tumulu]]<nowiki/>ak: Aitzgain, Gallerdi, Linatza, [[Jentiletxe]], Urtao, Urtapotolueta II, Malla
* [[Trikuharri]]<nowiki/>ak: Artaso, [[Artzanburu]], Urtapotolueta I<ref>{{erreferentzia|abizena=Fr. Lasa, Jose Ignacio|urtea=1977|izenburua=Tejiendo historia. Contribución a la pequeña historia de Guipuzcoa. La cueva de Artzanburu|argitaletxea=Caja de Ahorros Municipal de San Sebastian|orrialdea=417|ISBN=84-7173.052-9|hizkuntza=Es}}</ref>
* [[Iruñarri|Iruinarri]]<nowiki/>a: [[Mugarriaundi (mendia)|Mugarriaundi]]
* Aurkikuntza isolatuak: Arritxikietako harkaitza, [[Petrinaitz|Petrinatz]]<nowiki/>eko harkaitza, [[Arrikrutzeko kobak|Arrikrutz]]<nowiki/>eko lehoia<ref name=":1">{{erreferentzia|abizena=Elortza, Jerardo|urtea=2002|izenburua=Oñatiko historia|argitaletxea=Oñatiko Udala|url=https://www.xn--oati-gqa.eus/eu/onati/historia}}</ref>
[[Fitxategi:Escudo Condado de Oñate.svg|thumb|Gebaratar kondeen armarria]]
=== Oñatiko Jaurerria ===
Oñatiko Jaurerria XII. mendetik XIX. mendera arte Oñati eta inguruko herrietan garatu zuten [[Erdi Aroa|Erdi Aroko]] aginte sistema izan zen.{{Sakontzeko|Oñatiko Jaurerria}}
=== Erdi Aroa ===
Oñati mende luzez jaurerri ''burujabea'' izan zen, eta gero konderria, 1845 arte ez baitzen Gipuzkoan sartu. Ez dago Oñatiko oraingo hirigune historikoaren ezarpenaren jatorria doitasunez zehazten duen agiririk. Nahiz eta bibliografiak jatorri goiztiarra baiesten duen, dela Oñatiko antzinako gunearena, dela hango [[Gebara (leinua)|Gebara]] etxearena —ustez 1149koa den agiri baten aipamena errepikatzen da, eta haren bidez Ladron Eneko kondeak, Gebara eta Oñati etxeko jaunak, bere ondasun guztien dohaintza egin zion bere semeari—, gaur badakigu testu horren ustezko antzinatasuna ez dela egiazkoa.<ref>{{erreferentzia|abizena=Ayerbe Iribar, Mº Rosa|urtea=1999|izenburua=Oñatiko historia: XIV-XIX mendeak. El señorío de Oñati. Fundación y consolidación de un señorío medieval en tierras vascas.|argitaletxea=Oñatiko Udala-Kutxa|orrialdea=231|ISBN=LG. SS-421/99.|hizkuntza=Es}}</ref>
Dena dela, zentzuzkoa dirudi hirigunearen jatorria [[San Migel eliza (Oñati)|San Migel elizaren]] inguruan kokatzeak. Eliza horren lehenengo erreferentzia dokumentalak 1200ra garamatza, urte horretan Juan de Prejanok, [[Calahorra]]ko apezpikuak, bere aurrekoak «''Ecclesiam sancti michaeli de Onati''» elizari emandako induljentzia batzuk berretsi baitzituen.
Oñatik berezitasun bat ere bazuen, jaurgoko udalerri gutxietako bat zelako, nahiz eta gero konderri izatera pasa zen (XIII. mendeko dokumentu batzuen arabera, titulu hori [[Gebara (leinua)|gebaratarrek]] erabiltzen zuten, geroago Oñatiko konde izan zirenek). Gebaratarrek [[Gaztelako Erresuma|Gaztelako]] erregeak emandako eskubide eta pribilegio batzuk zeuzkaten, eta haien bidez, [[Botere judizial|botere judizial,]] politiko, ekonomiko eta erlijiosoa kontrolatzen zuten. Oñatiko biztanleek etengabe egin zituzten saioak jaunaren boteretik askatzeko.<ref>{{erreferentzia|abizena=Díaz de Durana, Jose Ramón|urtea=1999|izenburua=Luchas sociales en el señorío de los Guevara al final de la Edad Media|argitaletxea=Oñatiko historia: XIV-XIX mendeak. Oñatiko Udala-Kutxa|orrialdea=259|ISBN=LG. SS-421/99.|hizkuntza=Es}}</ref> 1338an hasi ziren eta [[Gipuzkoa]]rekiko anexioa 1540an eskatu zen arren, lotura hori ez zen 1845 arte behin betiko gauzatu.<ref>{{erreferentzia|izena=Iñazio|abizena=Irizar|urtea=2002|izenburua=Oñatiko anexiñua|argitaletxea=Olaitturi K.E.|orrialdeak=173|ISBN=84-921814-2-7}}</ref>
=== Izurri atlantikoa ===
1597 eta 1598ko udak gogorrak izan ziren Oñatin. Urte horietan kostatik sartu zen [[Izurri Atlantikoa|Izurri atlantikoa]] herrira iritsi zen, eta 1.200 pertsona inguru hil zituela kalkulatzen da. Gainera, denbora horretan inguruko herrietatik isolatuta egon zen, bizirauteko beharrezkoa zen garirik gabe, eta gaixotzeko beldurrez ziren askok mendira jo zuten, aziendak hiltzen utzita edo zuhaitzetako fruituak jaso gabe. Goseak, izurriarekin batera, biztanleriaren herena inguru hil zituen. [[Arantzazuko Santutegia]]k ere egoera gogorra izan zuen, heriotzaz gain ez baitzuen bizirauteko nahiko janari lortzen<ref>{{Erreferentzia|abizena=Azpiazu|izena=José Antonio|izenburua=Esa enfermedad tan negra : la peste que asoló Euskal Herria (1597-1600)|argitaletxea=Ttarttalo|data=2011|url=https://www.worldcat.org/oclc/743393897|isbn=978-84-9843-316-6|pmc=743393897|sartze-data=2021-01-31}}</ref>.
[[Fitxategi:Tomás Zumalacárregui (portrait).jpg|thumb|[[Tomas Zumalakarregi]] jenerala.]]
=== XVI. mendetik gaurdaino ===
'''- 1836-1839:''' '''Euskal Herrian [[Lehen Karlistaldia|Lehen Karlistaldiak]] amaiera "''[[Bergarako besarkada|Oñatiko ituna]]''"''' ezarriz izan zuen. Hainbat negoziaketen ondoren, [[Lazarraga dorrea eta jauregia (Oñati)|Lazarraga jauregian]] 1839.eko abuztuaren 29an, hamar ataleko ituna sinatu zuten, karlisten aldetik Iturbe eta Egia jeneralek<ref>{{erreferentzia|abizena=Pardo San Gil, Juan|urtea=1990|izenburua=Ejército carlista, 1839|argitaletxea=Zumalakarregi Museoa. Gipuzkoako Foru aldundia|orrialdea=151|ISBN=84-7907-015-3|hizkuntza=Es}}</ref> eta liberalen aldetik [[Baldomero Espartero]]<nowiki/>k. Handik bi egunera armada bietako hainbat batailoi [[Bergara]]<nowiki/>n batu ziren, eta bertan Espartero eta [[Rafael Maroto]] jeneralek "''[[Bergarako besarkada]]''"rekin eszenifikatu zuten Lehen Karlistaldiaren amaiera.<ref>{{erreferentzia|abizena=Irizar, Iñazio|urtea=2019|izenburua=1839ko Oñatiko ituna Lehen Karlistaldian|argitaletxea=Olaitturri Kultur Elkartea|url=https://olaitturri.blogspot.com/search/label/11-%20O%C3%B1atiko%20ituna%20Lehen%20karlistaldian}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Zumalde Romero, Iñaki|urtea=1999|izenburua=Sobre el convenio y los abrazos de Vergara|argitaletxea=Oñatiko historia: XIV-XIX mendeak. Oñatiko Udala-Kutxa|orrialdea=45|ISBN=LG. SS-421/99.|hizkuntza=Es}}</ref>
'''- 1845:''' '''[[Gipuzkoa]]<nowiki/>ko probintzian sartzea''': Oñati urtero gonbidatzen zuten [[Gipuzkoako Batzar Nagusiak|Gipuzkoako Batzar Nagusi]]<nowiki/>ko batzarretara, eta 1845ko abuztuan Ordizian izan zen bileran sei ordezkariko komisio bat joan zen, Bixente Artazkotz buru zela. Baldintzok konako hauek izan ziren:
* 1. [[Ormaiztegi]]<nowiki/>tik [[Gatzaga]]<nowiki/>ra zabaltzekotan zen erregebideak probintziaren gain joan behar zuela. Bi urteren epe barruan egin behar zen bide hori [[Udana]]<nowiki/>tik behera etorriko zen, eta herri barrutik pasatu ondoren, [[Elorregi|San Prudentzio]]<nowiki/>ko bide gurutzeraino ailegatu.
* 2. Probintziak, duela gutxi arte [[Sancti Spiritus Unibertsitatea]] zenari eta Karlistaldiaren ondoren zoritxarrez institutu moduan zegoenari, urtero 20.000 errealen bidez lagunduko zion.
* 3. Egunen batean institutu hori berriz unibertsitate bihurtuko balitz, laguntza hori neurri egokian gehitu beharko litzateke.<ref>{{erreferentzia|abizena=Zumalde, Iñaki|urtea=1996|izenburua=Oñati eta Gipuzkoaren bategitea 1845. Transcripción de la escritura de unión e incorporación de Oñati a la provincia de Gipuzkoa|argitaletxea=Oñatiko Udala eta Eusko Ikaskuntza|orrialdeak=139-140|ISBN=84-89516- 18-9|hizkuntza=Es}}</ref>
Eragozpenik gabe onartuak izan zirenez, aurrerantzean Oñati probintziako partaide izan zen gauza eta kontu guztietarako, inguruko herrien maila berean.<ref>{{erreferentzia|abizena=Irizar, Iñazio|urtea=2011|izenburua=Anexioa|argitaletxea=Olaitturri Kultur Elkartea|url=https://olaitturri.blogspot.com/search/label/03-%20%22Anexioa%22}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Elortza, Jerardo|urtea=1996|izenburua=Oñati eta Gipuzkoaren bategitea 1845. Unibertsitate mailako ikasketak|argitaletxea=Oñatiko Udala eta Eusko Ikaskuntza|orrialdeak=37-40|ISBN=84-89516- 18-9}}</ref>
'''- 1872-1876:''' '''[[Bigarren Karlistaldia]] eta Monetaren Errege Etxea'''. Bigarren Karlistaldian (Euskal Herriaz kanpora sarritan Hirugarren Karlistaldia deitua) [[Karlos Maria Borboi Austria-Estekoa|Karlos VII]]. erregegaiak gorte “ibiltari” antolatu zuen, horietako bat [[Lazarraga dorrea eta jauregia (Oñati)|Lazarraga jauregia]] izanik. Oñatiko alkate Kornelio Garai [[Liberalismo|liberal]] sutsua zenez, 1873an bere Garai pospolo fabrika itxi eta Donostiara joan zen bizitzera. Karlos VII.a estatu paralelo bat eratzen saiatu zen, bost "ministerio" sortuz: Guda, Kanpo-Harremanak eta Estatua eta Grazia, Justizia eta Ogasuna, hainbat erakunde eta baliabide propioekin, hala nola Kode Penala, Auzitegi Gorena, Aduanak eta Posta zerbitzua.<ref>{{erreferentzia|abizena=Ferrer, Melchor.|urtea=1979|izenburua=Historia del tradicionalismo español|hizkuntza=Es}}</ref> Ondorioz, Oñatik bi eratako aldaketak izan zuen:
* [[Lehen Karlistaldia|Lehen Karlistaldiar]]<nowiki/>en garaitik [[Sancti Spiritus Unibertsitatea]]<nowiki/>k bere maila galdua zuelako, Karlos VII.a [[Euskal Herria|Euskal Herri]] osorako Unibertsitate berri bat eratzen hasi zen, Oñatikoa ardatz hartuz,<ref>{{erreferentzia|abizena=Estornes Lasa, Jose|urtea=1970|izenburua=Los Vascos y la Universidad|argitaletxea=Ed. Auñamendi, San Sebastián|orrialdeak=39-41|ISBN=DL SS. 522-68..|hizkuntza=Es}}</ref>
* Hutsik geratu zen Garai fabrikan eraikinean eta bertako makineria erabiliz ipini zuen txanpon-fabrika. Bertan egin zituzten zilarrezko eta kobrezko txanpon karlistak, honako inskripzioarekin “Monetaren Errege Etxea - Oñati - 1875.eko urria” (''Real Casa de la Moneda - Oñate - Octubre de 1875)''.<ref>{{erreferentzia|abizena=Azpiazu Elorza, José Antonio; Creixell Garay, José Luis|urtea=2016|izenburua=Los Garay. Una saga industrial en Oñati durante 150 años|argitaletxea=Juan Garairen Semeak SA|orrialdea=58|hizkuntza=Es}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Garai Letamendi, Garbiñe|urtea=1987|izenburua=Oñatiko industrializazioaren lehenengo urratsak (1860-1936)|argitaletxea=Deustuko Unibertsitatea|orrialdea=79}}</ref>
[[Fitxategi:Garay aretoa.jpg|thumb|280x280px|Garai fabrikan 900 pertsonentzat prestatutako Areto Nagusia.]]
'''- 1918:''' '''[[Eusko Ikaskuntza]]<nowiki/>ren eta [[Euskaltzaindia]]<nowiki/>ren sorrera.''' [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]<nowiki/>k eta Udalak antolatuta, Oñatin [[Euskal Lore Jokoak]] ospatu ziren 1902ko San Migel egunaren bueltan, eta literatura, musika, kirola eta artisautza uztartu ziren hiru egunetan zehar.<ref>{{erreferentzia|abizena=Zumalde, Iñaki|urtea=2001|izenburua=Miscelánea histórica sobre Oñati|argitaletxea=Oñatiko Udala|orrialdeak=159-166|ISBN=L.G: SS-1177/01|hizkuntza=Es}}</ref> Arrakastatsuak izan ziren, eta 1918an Aldundiak, Oñatin euskal ikasketei buruzko kongresu bat egiteko deia luzatu zien Araba, Bizkaia, Nafarroako Aldundien patronatuei. Horrela, 1918ko irailaren 1etik 8ra Eusko Ikaskuntzaren I. Kongresura deitu zuten,<ref>{{erreferentzia|abizena=Douglass William A|urtea=1999|izenburua=Basque Cultural Studies|url=https://archive.org/details/basqueculturalst0000unse|argitaletxea=Basque Studies Program, University of Nevada|orrialdea=[https://archive.org/details/basqueculturalst0000unse/page/n292 277]|ISBN=978-1877802034..|hizkuntza=En}}</ref> Sancti Spiritus Unibertsitatean egiteko.<ref>{{erreferentzia|izenburua=Resurreccion Maria Azkue, Euskaltzain osoa. Hildako euskaltzain osoak..|argitaletxea=Euskaltzaindia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/euskaltzaindia/euskaltzainak/hildakoak/osoak/6340-resurreccion-maria-azkue}}</ref>
Partehartzaile gehienak herriko etxe partikularretan hartu zuten ostatu, eta Sancti Spiritusen aretorik ez zegoenez 900 pertsonentzat, Garai fabrikako pabiloi nagusitik makinak kendu eta kongresuko Areto Nagusia izateko prestatu zuten, hasiera eta amaiera ekitaldi nagusiak egiteko.<ref>{{erreferentzia|urtea=1920|izenburua=Crónica general del Primer Congreso de Estudios Vascos|argitaletxea=Euskalerriaren Alde aldizkaria. Donostia|orrialdeak=21-25|hizkuntza=Es}}</ref> Kongresua antolatzerakoan 200 partehartzailera ailegatuz gero arrakastatsua izango zela zioten.<ref>{{erreferentzia|abizena=Zubía, Juan: Azpiazu José Antonio|urtea=2002|izenburua=Memorias de aquél Oñati|argitaletxea=Oñatiko Udala|orrialdeak=133-138|ISBN=L.G. SS-963/02|hizkuntza=Es}}</ref> Azkenean bakarkako 783 kongresu-kidek ordaindu zuten matrikula, gehi 96 babeslek, horien artean 67 udaleko ordezkarik. Han egon ziren baita 54 txostengile eta hainbat gotzain. Eta lau [[Ahaldun nagusi|Ahaldun Nagusi]]<nowiki/>ak mikelete, forale, miñoi, mazolan, danbolintero eta musikoekin joan ziren.<ref>{{erreferentzia|urtea=1920|izenburua=Crónica general del Primer Congreso de Estudios Vascos|argitaletxea=Euskalerriaren Alde aldizkaria. Donostia,|orrialdea=26|hizkuntza=Es}}</ref>
Oñatiko alkateak euskaraz eman zien ongi etorria bildutakoei, ondoren Gipuzkoako Aldundiko presidentea aritu zen, gero [[Gasteiz]]<nowiki/>ko eta [[Baiona]]<nowiki/>ko gotzainak, eta amaieran [[Alfontso XIII.a Borboikoa (Espainia)|Alfontso XIII]] Espainiako erregeak hitzaldi enpatiko batekin inauguratu zuen Kongresua.<ref>{{erreferentzia|izenburua=Crónica general del Primer Congreso de Estudios Vascos|argitaletxea=Euskalerriaren Alde aldizkaria. Donostia|orrialdeak=26-29|hizkuntza=Es}}</ref>
'''- 1953:''' '''[[Ziklo-kroseko Munduko Txapelketa|Ziklo-kroseko munduko txapelketa]]:''' Lehen edizioa 1950 urtean [[Paris]]<nowiki/>en izan zen. Garai hartan Oñatin elkarte bakarra zegoen, 1927an sortutako “''Txantxiku txoko''” izenekoa, eta kirolean zein kulturan dinamismo handia zuen.<ref>{{erreferentzia|izenburua=Txantxiku Txoko Elkartea|url=https://www.xn--oatiekintzakomunitarioa-shc.eus/es/entidad/868fa983-8905-49c5-ac3a-4a496fe1108e}}</ref> 1949an [[Aloña Mendi Kirol Elkartea|Aloña Mendi]] futbol taldea sortu zen, eta Parisen egindako edizioak zuzendaritzakoen arreta erakarri zuen. Helburu horren atzetik, hurrengo urteetan inguruko eta nazioarteko hainbat txirrindularitza txapelketa eratu zuten, [[Txirrindularitzaren Nazioarteko Batasuna]]<nowiki/>ri antolakuntza ahalmena erakusteko. Horrela, 1951an [[Luxenburgo]]<nowiki/>n eta 1952an [[Geneva]]<nowiki/>n egin ondoren, 1953an Oñati antolatu zen arrakasta handiz, [[Jean Robic]] frantziarra izan zela irabazlea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Irizar, Iñazio|urtea=2001|izenburua=Aloña Mendi Kirol Elkartea. 50. urteurrena 1949-1999|argitaletxea=Aloña Mendi K.E.|orrialdeak=122-129|ISBN=D.L.SS 451/2000}}</ref><ref>{{erreferentzia|izenburua=Ziklo-kroseko munduko txapelketa|url=https://eu.wikipedia.org/wiki/Ziklo-kroseko_Munduko_Txapelketa}}</ref>
[[Fitxategi:Euskaltzaindiaren Arantzazuko Batzarra 1968.jpg|thumb|320x320px|Euskaltzaindiaren Arantzazuko Batzarra, 1986]]
'''- 1968:''' [[Arantzazuko Batzarra]] eta [[euskara batua]]: 1918ko Oñatiko Kongresuan [[Euskaltzaindia]] sortu zenean,<ref>{{erreferentzia|abizena=|urtea=2020|izenburua=Crónica general del Primer Congreso de Estudios Vascos|argitaletxea=Euskalerriaren Alde aldizkaria|orrialdeak=48-55}}</ref> [[Resurreccion Maria Azkue|Resurreción Maria Azkue]]<nowiki/>k eta beste hizkuntzalari batzuk urteetan zuten helburua gauzatzeko aukera ikusi zuten.<ref>{{erreferentzia|abizena=Kintana Goiriena, Jurgi|urtea=2008|izenburua=Intelektuala nazioa eraikitzen. R.M. Azkueren pentsaera eta obra|argitaletxea=Iker 22, Euskaltzaindia|orrialdea=509|ISBN=978-84-95438-39-3}}</ref> Baina gorabehera politikoengatik bereziki ez zuten finkatzerik lortu. 1956an Euskaltzaindiak Arantzazun [[Gerraoste]]<nowiki/>ko lehen Batzar bat egin zuen, berriro ekin zitzaion euskara batua sortzeari. 1964an [[Txillardegi]]<nowiki/>k bultzatuta [[Baiona|Baionan]] euskaltzale talde batek [[Euskal Idazkaritza]] sortu zuen, eta hainbat bilera egin ondoren euskara batuaren oinarritzat jo litekeen testua onartu zuten.<ref>{{erreferentzia|abizena=Alvarez Enparantza "Txillardegi", Jose Luis|urtea=2019|izenburua=Txillardegi eta euskara batua. Testu hautatuak|argitaletxea=Jakin|orrialdeak=3-140|ISBN=978-84-949758-3-7}}</ref> Testu hori erabili zen '''Arantzazuko Batzarra'''k 1968ko urriaren 3tik 5era eman zuen txostenaren aurrekari nagusia.<ref>{{erreferentzia|abizena=Rubio, Miren. Txillardegi. Batasunaren pentsalaria. ISBN 978-84-949758-2-0|urtea=2019|izenburua=Txillardegi. Batasunaren pentsalaria. ISBN 978-84-949758-2-0|argitaletxea=Jakin|ISBN=978-84-949758-2-0}}</ref> Guztira 37 hizkuntzalari elkartu ziren, eta [[Euskara batu|euskara batzeko]] lehen arau-multzoa finkatu zuten, hizkuntza idatzian erabili beharreko [[Ortografia|ortografiaren]], [[Morfologia (argipena)|morfologiaren]], [[Euskal deklinabide|deklinabidearen]] eta [[Neologismo|neologismoei]] buruz, eta ''Arantzazuko txostena'' izenarekin argitaratu zen.<ref>{{erreferentzia|abizena=Torrealdai, Juan Mari|urtea=2014|izenburua=Batasunaren bidea urratzen. Txillardegiren eragintza praktikoa|argitaletxea=Jakin, 204|orrialdeak=11-96}}</ref> Ondoren [[Koldo Mitxelena]] arduratu zen txostena garatzen, eta 1973an osatu zuten aditz batuaren taula.<ref>{{erreferentzia|abizena=Koldo Zuazo|urtea=2005|izenburua=Euskara Batua: Ezina ekinez egina|argitaletxea=Elkar. Donostia|orrialdea=154|ISBN=978-84-9027-698-3}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Biain-Berraondo, Iñigo|urtea=2018|izenburua=Jerardo Elortzarekin berbetan|argitaletxea=Oñatiko Udala|orrialdea=118|ISBN=L.G. SS 1382-2018}}</ref>
== Egitura ==
=== '''Gizarte zerbitzuak''': ===
* San Martin egoitza<ref>https://www.oñati.eus/eu/udal-zerbitzuak</ref>, Pake Leku Elkartea<ref>{{erreferentzia|izenburua=Pake Leku Jubilatuen Elkartea|url=https://www.xn--oatiekintzakomunitarioa-shc.eus/es/entidad/7d177a3d-d172-481d-b79a-730d66445ca1}}</ref>, Lagun Leku Elkartea<ref>{{erreferentzia|izenburua=Lagun Leku Elkartea|url=https://www.xn--oatiekintzakomunitarioa-shc.eus/es/entidad/4c7c855b-b697-4c67-b8e4-ec5534259f72}}</ref>
[[Fitxategi:Oñatiko Ur Jauziak, Olateko ekoizpen zentroa. Olate, Saratxo eta Arantzazuko hodiak.jpg|thumb|Oñatiko Ur Jauziak, Olateko ekoizpen zentroa. Olate, Saratxo eta Arantzazuko hodiak]]
=== Hezkuntza ===
* '''Arautua:''' [[Mondragon Unibertsitate]]<nowiki/>ko Enpresagintza Fakultatea Koop. E.<ref>{{erreferentzia|izenburua=https://www.mondragon.edu/eu/enpresagintza-fakultatea|url=https://www.mondragon.edu/eu/enpresagintza-fakultatea}}</ref>, Txantxiku Ikastola, Koop. E.<ref>{{erreferentzia|izenburua=Txantxiku ikastola|url=https://txantxikuikastola.eus/}}</ref>, Urgain Eskola <ref>{{erreferentzia|izenburua=Urgain Eskola|url=http://urgain.eus/}}</ref>, Elkar Hezi Ikastetxea<ref>{{erreferentzia|izenburua=Elkar Hezi Ikastetxea|url=https://elkarhezi.eus/}}</ref>, Oñatiko Lege Soziologiako Nazioarteko Erakundea<ref>{{erreferentzia|izenburua=Oñatiko Lege Soziologiako Nazioarteko Erakundea|url=https://www.iisj.net/eu}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Ramírez de Okariz Tellería, Iñigo|urtea=1994|izenburua=Oñati. Gure herria|argitaletxea=Oñatiko Udala|orrialdeak=71,72|ISBN=84-606-1903-6}}</ref>
* '''Ez arautua:''' [https://jazpiazumusikaeskola.com/ Jose de Azpiazu Musika Eskola]<ref>{{erreferentzia|izenburua=Jose de Azpiazu Musika Eskola|url=https://jazpiazumusikaeskola.com/}}</ref>, Bedita Larrakoetxea Udal Euskaltegia<ref>https://www.oñati.eus/eu/udal-zerbitzuak/euskara-eta-hezkuntza/bedita-larrakoetxea-udal-euskaltegia</ref>, Natur eskola<ref>http://natureskola.eus/</ref>, Txinparta Bertso Eskola, <ref>{{erreferentzia|abizena=Egaña Calderón, Urko|urtea=2014|izenburua=Oñatiko hitzen altxorra|argitaletxea=Oñatiko Bertso Eskola|orrialdeak=199-232|ISBN=978-84-617-3193-0}}</ref>Jabetze Eskola<ref>{{erreferentzia|izenburua=Jabetze Eskola|url=https://www.xn--oati-gqa.eus/eu/udala/zerbitzuak/jabetze-eskola}}</ref>
=== '''Kultura:''' ===
* '''Herrikoia:''' Oñatz Kultur Elkartea eta Oñatz dantza taldea<ref>{{erreferentzia|urtea=1974|izenburua=Oñatz Dantza Taldea|url=https://www.xn--oatiekintzakomunitarioa-shc.eus/es/entidad/6a80f264-a2f6-4788-82e8-0894f08ac227}}</ref>, Olaiturri Kultur Elkartea<ref>{{erreferentzia|urtea=1977|izenburua=Olaitturri Kultur Elkartea|url=https://www.xn--oatiekintzakomunitarioa-shc.eus/es/entidad/6a80f264-a2f6-4788-82e8-0894f08ac227}}</ref>, Artixa Kultur Elkartea<ref>{{erreferentzia|urtea=2014|izenburua=Artixa Kultur Elkartea|url=https://www.xn--oatiekintzakomunitarioa-shc.eus/es/entidad/cad04a6a-ed2f-4813-905e-71df9c860b7b}}</ref>.
* '''Udalak antolatuta''': Kultur Etxea, Liburutegia, Santa Ana antzokia, Arrikrutz interpretazio gunea, San Migel Errota Interpretazio Gunea, Gaztelekua, Ludoteka<ref>{{erreferentzia|izenburua=Udal Zerbitzuak|argitaletxea=Oñatiko Udala|url=https://web.archive.org/web/20201105120040/https://www.o%C3%B1ati.eus/eu/udal-zerbitzuak}}</ref>
* '''Musika''': Oñatiko Musika Banda, Ganbara eta Hots Abesbatzak,<ref>{{erreferentzia|izenburua=Ganbara Faktoria|url=https://www.ganbarafaktoria.eus/es/es-ganbara-abesbatza}}</ref> Oñati Abesbatza, Pake Lekuko Aloña Abesbatza, San Migel Parrokiako bi koruak, Aita Madina Txistulari Taldea<ref>{{erreferentzia|izenburua=Aita Madina Txistulari Taldea|url=https://www.xn--oatiekintzakomunitarioa-shc.eus/es/entidad/977187f3-b321-468e-b7fa-3c9917368bfe}}</ref> Lizargarate Trikitizale Elkartea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Elorza Gorostiza, Oihana|urtea=2022|izenburua=Gustura ibili dira Lizargarate egunean|argitaletxea=Goiena|url=https://goiena.eus/oinati/1661928058056-gustura-ibili-dira-lizargarate-egunean}}</ref> Eltziako 20 rock musika talde<ref>{{erreferentzia|abizena=Bikuña, Mireia|urtea=2016|izenburua=Ekainetik dihardute Oñatiko musika taldeak Eltziako lokalak erabiltzen|argitaletxea=Goiena|url=https://goiena.eus/oinati/1478780106751-ekainetik-dihardute-onatiko-musika-taldeak-eltziako-lokalak-erabiltzen}}</ref>
=== Kirola ===
* '''Elkarteak:''' [[Aloña Mendi Kirol Elkartea|Aloña Mendi Kirol Elkartea (]][[Mendizaletasun|alpinismo]], [[atletismo]], [[Saskibaloi|saskibaloia]], [[Eskubaloi|eskubaloia]], [[txirrindularitza]], [[negu kirolak]], [[espeleologia]], [[Areto-futbol|areto futbola]], [[kirol]]-[[Gimnastika|gimnasia]], [[karate]], [[Kenpo kai|kenpo]], [[igeriketa]], [[pilota]], eta [[Triatloi|triatloia]].) (1949)<ref>{{erreferentzia|abizena=Irizar, Iñazio|urtea=2001|izenburua=Aloña Mendi Kirol Elkartea. 50. urteurrena 1949-1999|argitaletxea=Aloña Mendi K.E.|orrialdea=39|ISBN=D.L.SS 451/2000..}}</ref>, Atxintxika Taldea, Bizi Hadi Kirol Talde inklusiboa,<ref>{{erreferentzia|abizena=Arana Begiristain, Goiatz|urtea=2024|izenburua=Bizi Hadi kirol talde inklusiboa|argitaletxea=Goiena|url=https://goiena.eus/oinati/1731777413517-bizi-hadi-kirol-talde-inklusiboa-aurkeztu-dute-onatin}}</ref>
* '''Azpiegiturak:''' [https://zubikoakiroldegia.xn--oati-gqa.eus/ Zubikoa kiroldegia]<ref>{{erreferentzia|izenburua=Zubikoa Kiroldegia|url=https://zubikoakiroldegia.xn--oati-gqa.eus/}}</ref>, Futbol zelaiak: Azkoagain (1949) eta Larraña (1966)<ref>{{erreferentzia|abizena=Irizar, Iñazio|urtea=2001|izenburua=Aloña Mendi Kirol Elkartea. 50. urteurrena 1949-1999|argitaletxea=Aloña Mendi K.E.|orrialdea=33|ISBN=D.L.SS 451/2000}}</ref>, Pilotalekuak: Arantzazukoa (1761) Herrikoa (1860), Garaikoa (1910), Araozkoa (1953), Zubillagakoa (1960), San Lorentzokoa (1965), Zubikoa (1984), Olabarrietakoa eta Madalenakoa.<ref name=":4">{{erreferentzia|abizena=Uribetxeberria, Gerardo|urtea=1992|izenburua=Oñati, pilota eta pilotariak|argitaletxea=Aloña Mendi Kirol Elkartea. Pilota saila|orrialdeak=117-122|ISBN=D.L. 775/92}}</ref>
=== Energia: ===
* [[Oñatiko Ur Jauziak]]<ref>{{erreferentzia|izenburua=Oñatiko Ur Jauziak|url=https://eu.wikipedia.org/wiki/O%C3%B1atiko_Ur_Jauziak}}</ref>
* [[Elgeako parke eolikoa|Elgeako Parke Eolikoa]]<ref>{{erreferentzia|izenburua=Elgeako parke eolikoa|url=https://eu.wikipedia.org/wiki/Elgeako_parke_eolikoa}}</ref>
== Hirigintza ==
[[Fitxategi:Oñate - Universidad Sancti Spiritus 8.jpg|thumb|250px|[[Oñatiko Unibertsitatea]].]]
Hirigunea monumentu multzo berezia da, ibarreko erdialdean kokatua, eta morfologia berezia eta perimetro zehaztua dituena. Gunearen egiturapena ''barrendik'' egiten da, denborarekin erantsiz joan diren bideen arabera. Jatorrizko gunea XIII. mendekoa da, eta inguru horretan itxuratzen da: Kale Zaharreko zati bat —San Migel elizaren ondoan igarotzen da, eta Errege Bideak Oñatitik pasatzean egiten duen trazatua markatuz—, San Anton kalea, Santa Marina enparantza eta Mendiko kalea, hau dena [[Zumeltzegi dorrea|Zumeltzegi muinoaren]] inguruan, Arranoaitz errekaren eskuineko ertzean, Santa Marina izan ezik.<ref>{{erreferentzia|abizena=Zumalde, Iñaki|urtea=1970|izenburua=Oñate|argitaletxea=Caja de Ahorros Municipal de San Sebastián|orrialdea=|orrialdeak=33-42|ISBN=D.L.S.S.103/70|hizkuntza=Es}}</ref>
XIII. mendearen amaieran edo XIV. mendearen hasieran zabalgunea sortu zen, hiriaren hiri bilbea beste aldera zabaldu, eta banaketa eta okupazioko modu ordenatu bat ezarri. Bat dator Kale Barriarekin eta Atzeko Kalearekin, kale horietan nagusi baitira eraikuntza zainduak, material onekoak eta lerro soilekoak. Hala ere, sute bat piztu zen 1488an, eta egurrezko etxe asko suntsitu ziren, berreraiki egin behar izan zituztenak.<ref>{{erreferentzia|abizena=Zumalde Igartua, Irune|urtea=1994|izenburua=Fuentes documentales medievales del País Vasco. Colección documental del archivo municipal de Oñati (1149-1492): "Ordenanza para el reparto de los robles comunales entre los vecinos, para reedificar las casas destruidas por el incendio de 1488"|argitaletxea=Eusko Ikaskuntza|orrialdeak=240-273|ISBN=84-87471-60-9|hizkuntza=Es}}</ref> XV. mendean, beste bi [[habearte|nabe]], [[gotiko (argipena)|gotikoak]], erantsi zitzaizkion San Migel parrokiari, eta haren inguruan «''Zazpibideta''» aldea egituratu zen.<ref>{{erreferentzia|abizena=Elortza, Jerardo|urtea=1996|izenburua=Oñati eta Gipuzkoaren bategitea, 1845|argitaletxea=Oñatiko Udala eta Eusko Ikaskuntza|orrialdeak=42-44|ISBN=84-89516-18-9}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Zelaia Arza, Xabier|urtea=2022|izenburua=Oñati XIX. mendean. Hirigintza eta etxegintza|argitaletxea=Oñatiko Udala|orrialdea=67|orrialdeak=|ISBN=978-84-921814-5-2}}</ref>
XVI. mendean [[Oñatiko Unibertsitatea|Unibertsitatea]] eraiki izanak eta merkataritzaren eta eskulangintzaren garapenak hazkundeko dinamikari eustea ahalbidetu zuen, eta ondoz ondo beste hiri-espazio batzuk egituratzea. Urbanizatze-prozesuak XVII. eta XVIII. mendeetan jarraitu zuen, eta Kale Barria Kale Zaharrarekin batu zen zubi batzuen bidez, eta, [[XIX. mendea]]ren amaieran, [[Foruen enparantza|Foruen Enparantza]] eta Santa Marina Enparantza sortu ziren.<ref>{{erreferentzia|abizena=Zelaia Arza, Xabier|urtea=2022|izenburua=Oñati XIX. men dean. Hirigintza eta etxegintza|argitaletxea=Oñatiko Udala|orrialdea=31|ISBN=978-84-921814-5-2}}</ref>
Eskema lineala nagusitzen da, Kale Zaharraren, Kale Barriaren eta Atzeko Kalean inguruan, eraikuntza atxikiko orube estu eta sakonak dituena. Foruen Enparantzako espazioa topaleku moduan sortu zen, ''Zazpibideta'' aldeko bilgune txikia hobetzeko. Eskema lineal horren adarkatzeak ibilbide irregular batzuetan gauzatzen dira, Kale Zaharra Kale Barriarekin batuz, eta hego-ekialdean bide-zati isolatu batzuetan, [[errebal]]ek zati batean desitxuratu egiten baitute egitura hori.<ref>{{erreferentzia|abizena=Zelaia Arza, Xabier|urtea=2022|izenburua=Oñati XIX. Mendean. Hirigintza eta Etxegintza|argitaletxea=Oñatiko Udala|orrialdea=163|ISBN=978-84-921814-5-2}}</ref>
Hala ere, ardatzen indarrak eta adarkatzeak egituratzen dituen Foruen Enparantzaren eskalak irakurketa argia ematen diote hiri bilbearen multzoari. Aipatu behar da irregulartasun horiek ematen diotela bilbeari bategite zeiharren eta eskala txikien berezitasuna.<ref>{{erreferentzia|abizena=Zelaia Arza, Xabier|urtea=2022|izenburua=Oñati XIX. Mendean. Hirigintza eta Etxegintza|argitaletxea=Oñatiko Udala|orrialdea=172|ISBN=978-84-921814-5-2}}</ref>
== Demografia ==
[[Fitxategi:Gerrako garrak Oñatin.webm|thumb|250px|Espainiako Gerra Zibila, Oñatiko testigantzak]]2024ean 11.549 biztanle zituen Oñatik, horietatik % 22,99k 65 urte edo gehiago zituen, eta atzerrian jaiotakoak % 7,49 ziren.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Web Eustat. Oñatiko datu estatistikoak|url=https://eu.eustat.eus/municipal/datos_estadisticos/onati.html|aldizkaria=eu.eustat.eus|sartze-data=}}</ref>{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Oñatiko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=500
| 1900 | 6083 | 1910 | 6300 | 1920 | 6242 | 1930 | 6728 | 1940 | 6841 | 1950 | 7172 | 1960 | 8367 | 1970 | 10525 | 1981 | 10893 | 1991 | 10695 | 2001 | 10705 | 2011 | 11033 | 2019 | 11380 |
}}
2001eko San Migel parrokiako pastoral-orriak Oñatiko [[abizen]] ohikoenen honako zerrenda zekarren: 292 Ugarte, 214 Igartua, 202 Guridi, 186 Elortza, 182 Kortabarria, 176 Arregi, 157 Urzelai, 153 Biain, 140 Anduaga, 133 Zubia, 122 Liarralde, 121 Agirre, 114 Aiastui eta 108 Aranburu.<ref>{{erreferentzia|abizena=Zubía, Juan: Azpiazu José Antonio|urtea=2002|izenburua=Memorias de aquél Oñati|argitaletxea=Oñatiko Udala|orrialdea=23|ISBN=L.G. SS-963/02|hizkuntza=Es}}</ref>
== Izaera unibertsitarioa ==
[[Fitxategi:Enpresagintza.jpg|thumb|280x280px|Enpresagintza Fakultatea.]]
Kooperatiben sortzailea izan zen Don [[Jose Maria Arizmendiarrieta]]<nowiki/>k 1943an [[Arrasate]]<nowiki/>n eskola tekniko bat sortu zuen''',''' gerora [[Mondragon Goi Eskola Politeknikoa]] izena hartuko zuena.<ref>{{erreferentzia|abizena=Leibar, Juan; Azkarate, Joxemi|urtea=1994|izenburua=Historia de Eskola Politeknikoa José Mª Arizmendiarrieta. 50. urteurrena|argitaletxea=Laboral Kutxa|orrialdea=181|ISBN=84-606-1940-0|hizkuntza=Es}}</ref> Eta hura osatzeko 1960an Oñatin administrazio eta kudeaketa eskola bat sortu zuen, ETEO izenekoa eta kooperatiba izaerakoa baita, gerora Enpresagintza Fakultatea izena hartuko zuena.<ref>{{erreferentzia|abizena=Molina, Fernando|urtea=2005|izenburua=Jose María Arizmendiarrieta. Biografia|argitaletxea=Laboral Kutxa, Mondragon|orrialdeak=427-428|ISBN=84-920246-1-5|hizkuntza=Es}}</ref>
Arizmendiarrietak 1961eko urtarriletik martxora bitartean, MEDUO - Oñatiko Unibertsitateko Hezkuntza Mankomunitatea (''Mancomunidad Escolar de la Universidad de Oñati'') proiektu berria ondu eta [[Madril]]<nowiki/>go Hezkuntza Ministerioan aurkeztu zuen. [[Debagoiena]]<nowiki/>ko Haraneko hainbat herriren ekintza bat zen, 50.000 biztanle batzen zituena, Oñatiko [[Sancti Spiritus Unibertsitatea|Sancti Spiritus Unibertsitate]] zaharraren tradizio historikoari jarraituz,<ref>{{erreferentzia|abizena=Fornells Angelat, Montserrat|urtea=1995|izenburua=La Universidad de Oñati y el Renacimiento|argitaletxea=Gipuzkoako Foru Aldundia. Hirigintza eta Arkitektura Departamentua|orrialdeak=151-178|ISBN=84-7907-151-6..|hizkuntza=Es}}</ref> Unibertsitate Zentro Kooperatibo sare bat sortzeko, [[Irabazteko asmorik gabeko erakunde|irabazi-asmorik gabe]]<nowiki/>ko eta onura publikoko unibertsitate kooperatibo pribatu gisa. 1991ean estatuan unibertsitate pribatuak sortzeko legea onartu zenean, [[Eusko Jaurlaritza]]<nowiki/>ren eskumenen artean kokatu zen, eta [[Eusko Legebiltzarra|Eusko Legebiltzar]]<nowiki/>rean proiektua aurkeztu ondoren, 1997an [[Mondragon Unibertsitatea]] berria gauzatu zen, Legebiltzarreko alderdi guztiek aho batez onartuta.<ref>{{erreferentzia|abizena=Irizar, Iñazio; MacLeod, Greg|urtea=2010|izenburua=32 claves empresariales de Mondragon|argitaletxea=Garaia P.T.|orrialdea=101|ISBN=LG. SS-10-2010|hizkuntza=Es}}</ref>
== Ekonomia ==
=== Datuak sektoreka ===
[[Fitxategi:PSM V38 D183 A forge trip hammer.jpg|thumb|Burdinola.]]
2017an honela banatzen ziren sektore ekonomikoak herrian: Lurrari lotutako [[Lehen sektore|lehen sektorea]] BEGaren % 0,8; Artisautzari eta Industriari lotutako [[Bigarren sektore|bigarren sektorea]], % 66,1; Zerbitzuei lotutako [[Hirugarren sektore|hirugarren sektorea]], % 29,9; eta [[Eraikuntza]], % 3,2.<ref name=":0" /> XIX. mendearen hasieran, biztanleen erdia baino gehiago [[Nekazaritza|nekazaritzan]] eta [[Artzaintza|artzaintzan]] aritzen zen, baina gaur egun baserrietako gazteak herriko fabriketara joaten dira lanera, eta ordu libreetan landa-lanetan laguntzen dute. <ref>{{erreferentzia|abizena=Zumalde, Iñaki|urtea=1970|izenburua=Oñate|argitaletxea=Caja de Ahorros Municipal de San Sebastiá|orrialdeak=49-50|ISBN=D.L.S.S.103/70|hizkuntza=Es}}</ref>
==== Bigarren sektoreko lanbideak historian zehar ====
* [[Burdingintza]]: [[Iltze|iltzeginak]], [[Sarrailagile|sarrailagileak]], [[Errementari|errementariak]], [[Galdara|galdaragileak]], [[Ontzi|ontzigileak]], [[Olagizon|olagizonak]].<ref>{{erreferentzia|abizena=Zumalde, Iñaki|urtea=1970|izenburua=Miscelánea histórica sobre Oñati|argitaletxea=Oñatiko Udala|orrialdeak=167-170|ISBN=L.G: SS-1177/01..|hizkuntza=Es}}</ref>
* [[Ehungintza]]/[[Jantzi|Jantzigintza]]/[[Larru|Larrugintza]]: [[Zapatari|zapatariak]], [[Ehule (lanbidea)|ehuleak]], [[Joskintza|jostunak]], zurratzaileak, marrageroak, [[lehengai]]<nowiki/>en maisuak.<ref>{{erreferentzia|abizena=Isazelaia, Jaione|urtea=1997|izenburua=Linua, Ehuna, Artilea|argitaletxea=Bergarako Udala|orrialdea=51|ISBN=84-920247-5-5}}</ref>
* [[Eraikuntza]]: [[Hargintza|harginak]], [[Arotzak|arotzak,]] [[Igeltsero|igeltseoak]], [[Teila|teilagileak]].<ref>{{erreferentzia|abizena=Arrazola Urquiaga, José Ramón|urtea=2020|izenburua=Las tejerías en la Villa de Oñati|argitaletxea=José Ramón Arrázola. Grafo. Bilbo|orrialdea=18-20|ISBN=LG. D. 01184-2020|hizkuntza=Es}}</ref>
* [[Elikadura]]: [[Errota|errotariak]], [[Txokolate|txokolategileak]], [[Gozogile|gozogileak]], [[Okin|okinak]].
* Beste batzuk: [[Saski|saskigileak]], [[Ontzi|ontzigileak]], [[Erloju|erlojugileak]], [[Zilar|zilargileak]].<ref>{{erreferentzia|abizena=Madariaga, Juan|urtea=1996|izenburua=Oñati eta Gipuzkoaren bategitea 1845. Las manufacturas: fabricantes y artesanos|argitaletxea=Oñatiko Udala eta Eusko Ikaskuntza|orrialdea=117|ISBN=84-89516- 18-9|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Industriaren bilakaera XV. mendean ===
Historikoki Oñatin siderurgia izan da pertsona gehien enplegatu izan duen azpisektorea, eta horrela XV.mendean [[olagizon]] eta [[errementari]] ugari zeuden hainbat armadatarako [[lantza]]<nowiki/>k, zolak eta [[Bonbarda (arma)|bonbarda]]<nowiki/>k egiten ziren. XVI. mendearen hasieran bi [[burdinola]] handi zeuden, non burdin minerala urtzen zen lingote bihurtuz, ondoren 79 [[Forjaketa|sutegie]]<nowiki/>tan eraldatzeko.<ref>{{erreferentzia|abizena=Ramírez de Okariz Tellería, Iñigo|urtea=1994|izenburua=Oñati. Gure herria|argitaletxea=Oñatiko udala|orrialdeak=54,55|ISBN=84-606-1903-6}}</ref> Bertan [[Zartagin|zartagina]]<nowiki/>k, [[burdineria]], [[iltze]]<nowiki/>ak eta abar egiten ziren.<ref>{{erreferentzia|abizena=Azpiazu Elorza, Jose Antonio|urtea=1999|izenburua=Sistemas de vida y producción en el siglo XVI en Oñati: importante presencia de la industria en áreas rurales y urbanas|argitaletxea=Oñatiko historia: XIV-XIX mendeak. Oñatiko Udala-Kutxa|orrialdea=27|ISBN=LG. SS-421/99.|hizkuntza=Es}}</ref> Minerala gaur egun desagertuta dauden [[Arrasate]]<nowiki/>ko [[Udala (Arrasate)|Udala]]<nowiki/>ko meategietatik zetorren. XVII. mendean burdineria, [[arkabuz]]<nowiki/>ak, [[aihotz]]<nowiki/>ak, [[aizkora]]<nowiki/>k, guraizeak, iltzeak eta abar egiten ziren.<ref>{{erreferentzia|abizena=Garai Letamendi, Garbiñe|urtea=1987|izenburua=Oñatiko industrializazioaren lehenengo urratsak (1860-1936)|argitaletxea=Deustuko Unibertsitatea|orrialdeak=50-62}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Madariaga, Juan|urtea=1996|izenburua=Oñati eta Gipuzkoaren bategitea 1845. Las manufacturas: fabricantes y artesanos|argitaletxea=Oñatiko Udala eta Eusko Ikaskuntza|orrialdea=79|ISBN=84-89516- 18-9|hizkuntza=Es}}</ref> Produktu horietako batzuk [[Amerika|Amerike]]<nowiki/>tara, [[Portugal]]<nowiki/>era, [[Sevilla]]<nowiki/>ra eta abarretara esportatzen ziren, batez ere elikagaien, espezien eta abarren truke.<ref>{{erreferentzia|abizena=Zumalde, Iñaki|urtea=1970|izenburua=Oñate|argitaletxea=Caja de Ahorros Municipal de San Sebastián|orrialdea=47|ISBN=D.L.S.S.103/70|hizkuntza=Es}}</ref>
[[Fitxategi:Cornelio Garay.jpg|thumb|Kornelio Garai]]
Oñatira ehunka pretsona dira egunero industria-lantegietan lan egitera, txanda bateko edo hainbat txandetako lanaldietan, lan-kargen arabera. Epresa lehiakor txiki eta ertain ugari dago, eta enpresa nagusienak honakoak dira:
- “'''Juan Garairen Semeak SA'''”. Enpresaren jatorria 1864. urtekoa da, Kornelio Garai Zuazubizkar aretxabaletarrak 21 urterekin [[pospolo]] fabrika bat eraiki zuenean Oñatin, herriari bultzada ekonomiko nabarmena eta etorkizunerako perspektiba berriak jasoz.<ref>{{erreferentzia|abizena=Azpiazu Elorza, José Antonio; Creixell Garay, José Luis|urtea=2016|izenburua=Los Garay. Una saga industrial en Oñati durante 150 años|argitaletxea=“Juan Garairen Semeak SA”|orrialdea=39|hizkuntza=Es}}</ref> Oñatiren alde egindako lana eskertua izan zen bertako bizilagunengatik, eta behin baino gehiagotan aukeratu zuten alkate.<ref>{{erreferentzia|abizena=Garai Letamendi, Garbiñe|urtea=1987|izenburua=Oñatiko industrializazioaren lehenengo urratsak (1860-1936)|argitaletxea=Deustuko Unibertsitatea|orrialdeak=78-80}}</ref> Bere ibilbide luzean [[txanpon]]<nowiki/>ak ekoiztu ditu, euritakoen hagaxkak, soldatutako [[altzairu]]<nowiki/>zko [[hodi]]<nowiki/>ak, beroan luzatutako eta kalibratutako [[letoi]]<nowiki/>zko barra eta profilak, hotzean kalibratutako [[Doitasun (teknologia)|doitasun]]<nowiki/>ezko altzairuzko hodiak, eta automobilgintzarako osagai tubularrak. 2024an Oñatiko enpresan 400 langile ditu, eta Eslovakiako zein Mexikoko beste bi lantegietan 90 eta 200.<ref>{{erreferentzia|abizena=Zelaia Arza, Xabier|urtea=2022|izenburua=Oñati XIX. Mendean. Hirigintza eta Etxegintza, Oñatiko Udala, 237-241, 978-84-921814-5-2|argitaletxea=Oñatiko Udala|orrialdeak=237-241|ISBN=978-84-921814-5-2}}</ref><ref>{{erreferentzia|izenburua=Hijos de Juan de Garay S.A.|hizkuntza=Es|url=https://www.hjgaray.es/la-empresa/}}</ref>
- “'''[[ULMA Taldea]] Koop. E.'''” bederatzi kooperatibak osatzen dute 2024an: ULMA Agrícola, [[ULMA Architectural Solutions]], [[ULMA Construction]], ULMA Conveyor Componets, ULMA Embedded Solutions, ULMA Forged Solutions, ULMA Handling Systems, ULMA Lifting Solutions eta ULMA Packaging.<ref>{{erreferentzia|izenburua=ULMA Taldeko negozioak|url=https://www.ulma.com/eu/negozioak/}}</ref>
Jatorria 1957an du, zenbait gaztek inguruko txokolatearen industriari zerbitzu emateko tailer mekaniko bat sortu zutenean. 1961ean lehen kooperatiba industrial bilakatu zen, Talleres ULMA S.C.I. Ondoren beste enpresa batzuk ere kooperatiba bilakatu zirenez, 1989an hiruren artean ULMA taldea eratu zuten, guztira 678 langile zirela.<ref>{{erreferentzia|abizena=Ramírez de Okariz Tellería, Iñigo|urtea=1994|izenburua=Oñati. Gure herria|argitaletxea=Oñatiko udala|orrialdeak=60-61|ISBN=84-606-1903-6}}</ref> Gerora beste kooperatiba batzuk sortu ziren, taldea handituz, eta 2023an Oñatin zein kanpoan guztira 5.600 langile batzen zituen.<ref>{{erreferentzia|izenburua=ULMA Taldea|url=https://www.ulma.com/eu/ulma-gara/}}</ref>[[Fitxategi:ULMA egoitza zentrala.jpg|thumb|ULMA Taldearen egoitza zentrala. Kooperatiba hau herriko enpresa handiena da.|280x280px]]
- “'''ONNERA Group'''” taldea zazpi enpresak osatzen dute 2024an: FAGOR PROFESSIONAL Koop. E., Edenox, Asber, Efficold, DANUBE, DOMUS, eta Primer. Halaber hiru ekoizpen filial ditu Frantzian, Polonian eta Mexicon, eta 35 ordezkaritza komertzial. Jatorria 1960an du, [[Fagor Industrial]] Koop. E. sortu zenean [[Arrasate]]<nowiki/>ko [[Fagor (etxetresnak)|Fagor Etxetresnak]] Koop. E.aren adar bezala, ostalaritzarako eta talde handientzako sukaldaritzako [[makina]]<nowiki/>k ekoizten. 2024an Oñatin zein kanpoan guztira 2.200 langile batzen zituen. <ref>{{erreferentzia|izenburua=ONNERA Group|url=https://www.fagorprofessional.com/eu/ezagut-gaitzazu}}</ref>
- "'''Natra Oñati''' '''S.A.'''" [[txokolate]] ekoizlea Natra talde multinazionaleko sei fabriketatik bat da, hain zuzen 2004an [[Zahor]] S.A. erosi zuenetik. Gerora 2011an Arluy enpresak “Zahor” marka komertziala erosi zion Natrari, eta Oñatin “Zahor” izena desagertu egin zen. Jatorria 1946an zuen, Ignacio Egañak enpresa eraiki zuenean. Hasiera apal hartatik handitzen joan zen, eta 2024an Natra Oñatik 500 langile ditu.<ref>{{erreferentzia|izenburua=NATRA Oñati|url=https://natra.com/es/sobre-nosotros/nuestra-historia/}}</ref>
- "'''Lana''' '''K.E."''' 1960 sortu zuten Arrasaten nekazarien hiru arlo garatzeko: basoa, esnekia eta abeltzaintza. 1973an Oñatin [[zerrategi]] bat zabaldu zuten, eta 1994an zuraren bigarren eraldaketako produktuen fabrikazioan oinarritzen hasi zen, hurrengo urtean hiru geruzako [[Kofratu|kofratze]] taula ekoitziz. 2007an Txekian beste fabrika bat eraiki zuten. 2024an guztira 300 langile ditu.<ref>{{erreferentzia|izenburua=LANA Koop. E.|url=https://www.lana.eu/eu/historia/}}</ref>
- "'''Txintxurreta Taldea S.A.'''” 1963an sortu zuten Jose eta Juan Txintxurreta anaiak doitasun-[[hodi]]<nowiki/>ak fabrikatzeko. 2005ean Aranda de Dueron beste fabrika eraiki zuten, eta 2024an guztira 230 langile ditu.<ref>{{erreferentzia|izenburua=Txintxurreta Taldea S.A.|url=https://www.chinchurreta.com/nosotros/}}</ref>
[[Fitxategi:Euskal Espedizioa, Everest, 1980.jpg|thumb|311x311px|CEGASA [[Everest]]<nowiki/>eko 1974ko eta 1980ko euskal espedizioen babesle nagusia izan zen. ]]
Badira baita, garai baten enpresa handiak zirenak, arrazoi ezberdinengatik jadanik ez direnak:
- '''CEGASA SA''' (Celaya, Enparanza y Galdós) [[pila]] ekoizlea, bere “Tximist” izen komertziala ezaguna zela, oso errotuta zegoen herrian, baina 1960. hamarkadan zati bat [[Gasteiz]]<nowiki/>era lekualdatu zuen, beste enpresa ugarik bezala, [[Arabako Foru Aldundia]]<nowiki/>k lur-baldintza bereziki onak eskaintzen zituelako pabiloi berriak eraikitzeko. Horrela [[Cegasa]] Taldea sortu zen, Oñatin manganesoko ekoizpena soilik geratuz. [[Juan Zelaia]] zendu aurretik Mexikoko AUTLANek erosi zuen enpresa. 2024an Oñatin 50 langile ditu<ref>{{erreferentzia|izenburua=CEGASA|url=https://eu.wikipedia.org/wiki/Cegasa}}</ref>
- “'''Enparanza y Cía S.A.'''”rekin antzerako kasua gertatu zen, Oñatitik Gasteizera lekualdatu zenean “''Esmaltaciones San Ignacio''” izena hartuz.<ref>{{erreferentzia|izenburua=Esmaltaciones San Ignacio|url=http://www.patrimonioindustrialvasco.com/patrimonio/los-pucheros-y-cazuelas-fabricados-por-esmaltaciones-san-ignacio-en-vitoria-gasteiz/}}</ref>
Badira baita garai batean lehiakorrak ziren hainbat enpresa txiki eta ertain desagertu egin direnak, beerziki atzerriko konpetentziagatik edo familiakoen jarraipen faltagatik.
== Gizarte kapitala ==
Gizarte-kapitala gizartearen antolakuntzarako ezaugarriei dagokie, hau da, [[Afektu|afektua]], elkarrekiko [[konfiantza]], [[Arau sozial|arau]] eraginkorrak eta [[sare sozialak]] bezalakoak. Gizartearen maila [[Sozioekonomia|sozio-ekonomiko]]<nowiki/>a hobetu dezakete.<ref>{{erreferentzia|abizena=Cardenal de la Nuez, María Eugenia|urtea=2006|izenburua=Sociología (1a. ed edición)|argitaletxea=Universidad de Las Palmas de Gran Canaria, Vicerrectorado de Planificación y Calidad|ISBN=84-96718-21-2. OCLC 433673085|hizkuntza=Es}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Putnam, Robert D.|urtea=1993|izenburua="The prosperous community. Social capital and public life"|argitaletxea=The American Prospect, vol.4, nº13|orrialdeak=35-42|hizkuntza=En}}</ref> Oñatiko ezaugarri nagusiak honakoak lirateke:
* Erdi Aroan [[artisau]]<nowiki/>en [[Gremio|gremioak]] eta [[kofradia]]<nowiki/>k” sortu ziren. Gre<nowiki/>mioak maisu-elkarteak ziren, lanbide bereko artisauen interesak babesteko, hala nola, lehengaiak eta horien banaketa, produktu-mota eta kalitatea, lan-kategoriak eta abar.<ref>{{erreferentzia|abizena=Madariaga, Juan|urtea=1999|izenburua=Transformaciones sociales y culturales en el tránsito del antiguo régimen a la contemporaneidad. Oñatiko historia: XIV-XIX mendeak|argitaletxea=Oñatiko Udala - Kutxa|orrialdea=136|ISBN=LG. SS-421/99|hizkuntza=Es}}</ref> Gremioak kofradiez hornitzen ziren, gaixo zeuden artisauei laguntzeko edo haien hileten gastuei erantzuteko.<ref>{{erreferentzia|urtea=1993|izenburua=Cofradías, gremios y solidaridades en la Europa Medieval : actas de las XIX Semana de Estudios Medievales de Estella, 20-24 de julio de 1992.|argitaletxea=Fondo de Publicaciones del Gobierno de Navarra|ISBN=84-235-1175-8.|hizkuntza=Es}}</ref> Oñatiko gremio handienak burdinaren sektorekoak ziren, hala nola [[iltze|ilt]]<nowiki/>[[iltze|ze]]<nowiki/>ginak, [[errementari|errementa]]<nowiki/>[[errementari|ri]]<nowiki/>ak eta [[sarrailagile|sarrailagi]]<nowiki/>[[sarrailagile|le]]<nowiki/>ak.<ref>{{erreferentzia|abizena=Madariaga, Juan|urtea=1996|izenburua=Oñati eta Gipuzkoaren bategitea 1845. Las manufacturas: fabricantes y aartesanos|argitaletxea=Oñatiko Udala eta Eusko Ikaskuntza|orrialdea=77|ISBN=84-89516-18-9|hizkuntza=Es}}</ref>
* Kultura industrial<nowiki/>ak eta fabriketako [[sindikatu]]<nowiki/>en zein kontsei<nowiki/>lu sozialen eraginez, Oñatin maila ekonomiko ertaina dago, gizonen eta emakumeen arteko soldata-arraila apala, eta [[elite]] sozialik gabea. Orokorrean esperientzia partekatuak nagusitzen dira, bizitza-komunitate nahiko homogeneoa sortuz <ref>{{erreferentzia|abizena=Irizar, Iñazio|urtea=1998|izenburua=Comportamientos de los directivos de las empresas industriales en el valle del Alto Deba. El valor de pertenencia a un entorno|argitaletxea=Euskal Herriko Unibertsitatea. Leioa|orrialdeak=285-286|ISBN=D.T.|hizkuntza=Es}}</ref>
* Era guztietako [[Asoziazionismo|aso]]<nowiki/>[[Asoziazionismo|ziazionismo]] maila handia dago. Horren adibi<nowiki/>de nabarmenetako bat da Oñatin dauden 28 [[elkarte gastronomiko]]<nowiki/>ak. <nowiki/>Horietatik 16 kale<nowiki/>an daude (Añolea, A<nowiki/>rrano, Aterpe, Nekazariena, Batzokia, Etxaluze, Gure Txoko, Haitzalde, Kale-Zaharra, Kurtze Baltz, Makalena, Oinarri, Pago-Uso, Txantxiku Txoko, Urbia, Zubi-Alde), eta beste 12 auzoetan (Araotz, Arantzazu, Asentzio, Garagaltza, Larraña, Lizargarate, Olabarrieta, Santa Lutzia, Uribarri, Urruxola, Zañartu eta <nowiki/>Zubillaga), guztira [[eskubide]] eta maila berdineko bi mila [[bazkide]]<nowiki/>re<nowiki/>kin.<ref>{{erreferentzia|izenburua=Lista de Sociedades Gastronómicas de Gipuzkoa|hizkuntza=Es|url=http://www.sociedadesgastronomicas.com/sociedades_listado.php?s=23&page=0&letra=P&}}</ref> Hor kokatzen dira baita publikoak diren [[Antixena gaztetxea|Antixena Gaztetxea]] erta Gaztelekua.<ref>{{erreferentzia|abizena=Otamendi, Koldo|urtea=2024|izenburua=‘Oñati Vizirik’ kantu bildumaren aurkezpena|argitaletxea=Naiz egunkaria}}</ref>
== Politika ==
=== Udal hauteskundeak ===
[[2011ko udal eta foru hauteskundeak Hego Euskal Herrian|2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeetako]] emaitzen ondorioz, [[Bildu]] koalizioko Mikel <nowiki/>Biain hautatu zute<nowiki/>n alkate.<ref name=":2">{{Erreferentzia|izenburua=Mikel Biain izendatu dute Oñatiko alkate - Oñati|hizkuntza=eu|url=https://goiena.eus/oinati/1386609124782-mikel-biain-izendatu-dute-onatiko-alkate|aldizkaria=Goiena.eus|sartze-data=2020-06-27}}</ref>
[[2015eko udal eta foru hauteskundeak Hego Euskal Herrian|2015ek]][[2015eko udal eta foru hauteskundeak Hego Euskal Herrian|o udal hauteskundeetan]] Bilduren ondorengoa zen [[Euskal Herria Bildu]]k gehiengoari eutsi zion, eta Mikel Biain berriro hautatu zuten alkate.
[[Fitxategi:Izaro elorza tokikom.png|thumb|Izaro Elorza]]
[[2019ko udal eta foru hauteskundeak Hego Euskal Herrian|2019ko udal hauteskundeetan]], Izaro Elorza irten zen Oñatiko alkate, Euskal Herria Bilduren zerrendan aurkeztuta.<ref name=":3">{{Erreferentzia|izenburua=Izaro Elorza da Oñatiko alkate berria, zumitzezko txibita hartuta - Oñati|hizkuntza=eu|url=https://goiena.eus/oinati/1560602985736-izaro-elorza-da-onatiko-alkate-berria-zumitzezko-txibita-hartuta|aldizkaria=Goiena.eus|sartze-data=2020-06-27}}</ref> Hauek iza<nowiki/>n ziren hauteskund<nowiki/>een emaitzak: [[Euskal Herria Bildu|EH Bi]]<nowiki/>[[Euskal Herria Bildu|ldu]]<nowiki/>k, 3.408 boto (10 zinegotzi); [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJ]]<nowiki/>k, 2.571 boto (7 zinegotzi); [[PSE-EE]]<nowiki/>k 319 boto.<ref>{{Erreferentzia|url=https://www.euskadi.eus/ab12aAREWar/resultado/maint|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2020-06-27}}</ref>
2023ko udal hauteskundeetako emaitzak honakoak izan ziren:
* '''Errolda''': 8.794; Boto-emaileak: 5.638 (64,11%); Baliogabeak: 58 (1,03%); Abstentzioa: 3.156 (35,89%); Zuriak: 97 (1,72%); Jarlekuak: 17; Hautagai-zerrenden aldeko botoak: 5.483; Boto baliodunak: 5.580.
* '''Emaitzak''': [[Euskal Herria Bildu|EH Bildu]]<nowiki/>k, 3.279 boto (11 zinegotzi); [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJ]]<nowiki/>k, 1.931 boto (6 zinegotzi); [[PSE-EE]]<nowiki/>k 218 boto, [[PP]]<nowiki/>k, 55 boto.<ref>{{erreferentzia|izenburua=2023ko udal hauteskundeak|url=https://opendata.euskadi.eus/catalogo/-/2023ko-udal-hauteskundeak-euskal-autonomia-erkidegoa/}}</ref>
{{Udal hauteskunde infotaula
|data_a = 2023
|data = 2019
|alderdia1 = [[Bildu]]
|kolorea1 = #9bd225
|zinegotziak1 = 10
|botoak1 = 3.408
|ehunekoa1 = 54,11
|zinegotziak1_a = 11
|botoak1_a = 3.279
|ehunekoa1_a = 59,80
|alderdia2 = [[Euzko Alderdi Jeltzalea]] (EAJ)
|kolorea2 = #CCFC66
|zinegotziak2 = 7
|botoak2 = 2.571
|ehunekoa2 = 40,82
|zinegotziak2_a = 6
|botoak2_a = 1.931
|ehunekoa2_a = 35,22
|iturria = [http://www.euskadi.net/hauteskundeak Hauteskundeen emaitzak euskadi.eus webgunean]
}}1979. urtetik, lau alkate jeltzale izan ditu herriak, 32 urte luzez; 2011ko hauteskundeetan, ordea, Bilduk gehiengo osoz irabazi zituen hauteskundeak, 2015ean, 2019 eta 2023ko hauteskundeetan berretsi egin zuen gehiengoa.
[[Fitxategi:Oñate - Ayuntamiento 2.jpg|thumb|Oñatiko Udala]]
=== Alkateak ===
Hauek izan dira [[Francoren diktadura]] ondorengo Oñatiko alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2022-01-27}}</ref>'''
|-
| [[Eli Galdos|Eli Galdos Zubia]]<ref name=":02" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=OÑATI - Auñamendi Eusko Entziklopedia|hizkuntza=es|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/onati/ar-110918/|aldizkaria=aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus|sartze-data=2022-02-18}}</ref>
| 1979
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Euzko Alderdi Jeltzalea/kolorea}}|
| [[Euzko Alderdi Jeltzalea]]
|-
| Eli Galdos Zubia
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor="{{Euzko Alderdi Jeltzalea/kolorea}}" |
| Euzko Alderdi Jeltzalea
|-
| Eli Galdos Zubia
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor="{{Euzko Alderdi Jeltzalea/kolorea}}|
| Euzko Alderdi Jeltzalea
|-
| Angel Maria Iturbe Yarza
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Euzko Alderdi Jeltzalea/kolorea}}|
| Euzko Alderdi Jeltzalea
|-
| Angel Maria Iturbe Yarza
| 1995
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Euzko Alderdi Jeltzalea/kolorea}}|
| Euzko Alderdi Jeltzalea
|-
| Angel Maria Iturbe Yarza
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euzko Alderdi Jeltzalea-Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[EAJ–EA|Euzko Alderdi Jeltzalea-Eusko Alkartasuna]]
|-
| Andoni Gartzia Urtaza
| 2003
| [[2006]] <sup>a</sup>
| width="2" bgcolor={{Euzko Alderdi Jeltzalea-Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| Euzko Alderdi Jeltzalea-Eusko Alkartasuna
|-
| Lourdes Idoiaga Urkia
| 2006
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Euzko Alderdi Jeltzalea-Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| Euzko Alderdi Jeltzalea-Eusko Alkartasuna
|-
| Lourdes Idoiaga Urkia
| 2007
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Euzko Alderdi Jeltzalea/kolorea}}|
| Euzko Alderdi Jeltzalea
|-
| [[Mikel Biain|Mikel Biain Berraondo]]<ref name=":2" /><ref name=":02" />
| 2011
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Bildu/kolorea}}|
| [[Bildu]]
|-
| Mikel Biain Berraondo<ref name=":02" />
| 2015
| [[2019]]
| width="2" bgcolor={{EH Bildu/kolorea}}|
| [[Euskal Herria Bildu]]
|-
| [[Izaro Elorza|Izaro Elorza Arregi]]<ref name=":3" />
| 2019
| [[2023]]
| width="2" bgcolor={{EH Bildu/kolorea}}|
| Euskal Herria Bildu
|-
| Izaro Elorza Arregi
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor={{EH Bildu/kolorea}}|
| Euskal Herria Bildu
|}
<sup>a</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
'''''Sakontzeko irakurri: [[Zerrenda:Oñatiko alkateak|Oñatiko alkateak, 1447tik honakoak]]'''''
== Armarria ==
Oñatiko armarrian garrantzi historikoa izan duten familiak islatzen dira, hiru zatitan banatua. Goian, ezkerrean arrano bat dago [[Ganboatar]]ren familia irudikatzen duena, eta eskuinaldean, orein bat Murgiatarrena irudikatzen duena. Armarriaren beheko zatian oreina arranoak zaurituta agertzen da, horrek [[Erdi Aroa|Erdi Aroko]] gudu bat irudikatzen du, Murgiatarrek galdu zutena.<ref>{{erreferentzia|abizena=Elortza, Jerardo, Irizar, Iñazio, et al.|urtea=1982|izenburua=Oñatiko historia eta arte bilduma - Inventario histórico artístico del valle de Oñati|argitaletxea=Oñatiko herri liburutegia|orrialdeak=345|ISBN=84-500-7.932-2}}</ref>
== Ondare nabariak ==
Oñatiko hirigune historikoaren multzoak bere ibilbide historikoari erantzuten dio, eta monumentu-kopuru zabala biltzen du: jauregiak, jauretxeak, etxetzarrak, eta tartean hainbat erlijio-eraikin bikain, hiri-bizitzako ehunka urte batera biltzen dituen bilbe batean. 2011ko uztailaren 4tik, monumentu-multzoaren kategoriako [[Kultura ondasun|Kultura Ondasun]] sailkatzeko espedientea ireki zen. Oñatik hainbat motatako ondasun ditu:
=== A- Ondare zibila ===
* [[Lazarraga dorrea eta jauregia (Oñati)|Lazarraga dorrea eta jauregia]]: zatirik zaharrena dorrea da, XV. mendean Lazarragatar batek Oñatiko kondeari erosia; zati berria (plazari begira dagoena), aldiz, XVII-XVIII. mendeetan etxe zaharrari erantsi zitzaion jauregi bikaina da. Gaur egun, Sotomayorko dukearen jabetzakoa da eraikina, eta haren lorategia erabilera publikorako irekita dago 2012az geroztik.<ref>[http://www.oinati.eu/onati/ondare-zibila/lazarraga-dorrea-eta-jauregia «Lazarraga dorrea eta jauregia»], Oñatiko Udalaren webgunea.</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Lazarraga dorrea. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria|url=https://www.euskadi.eus/app/ondarea/eraikita-ondarea/lazarraga-dorrea/dorrea/onati/-casco-historico/fichaconsulta/32176&origen=MOSAICO&pagina=4|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2020-06-27}}</ref>
* [[Zumeltzegi dorrea]], Oñatiko kondeen dorretxea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Zumalde, Iñaki|urtea=2001|izenburua=Miscelánea histórica sobre Oñati|argitaletxea=Oñatiko Udala|orrialdeak=39-44|ISBN=L.G: SS-1177/01|hizkuntza=Es}}</ref> [[Zubiaur dorretxea|Zubiaur dorrea]].<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Zubiaurreko Dorrea. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria|url=https://www.euskadi.eus/app/ondarea/eraikita-ondarea/zubiaurreko-dorrea/dorrea/onati/-casco-historico/fichaconsulta/32187&origen=MOSAICO&pagina=1|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2020-06-27}}</ref><ref>https://www.oñati.eus/eu/onati/copy_of_ondare-zibila/urain-dorretxea-edo-zubiaur{{Apurtutako esteka|date=ekaina 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>, Olakua dorrea (XVIII. mendekoa)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Olakua etxea. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria|url=https://www.euskadi.eus/app/ondarea/eraikita-ondarea/olakua-etxea/etxea/onati/-casco-historico/fichaconsulta/32168&origen=MOSAICO&pagina=5|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2020-06-27}}</ref>, Belaskua dorrea<ref>https://www.oñati.eus/eu/onati/copy_of_ondare-zibila/belaskua-dorrea{{Apurtutako esteka|date=ekaina 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>, Etxe Aundi dorrea, [[Leinu gerrak|leinu gerretan]] ganboatarren alde borrokatu zen Lazarraga leinuaren oinetxea.<ref>{{erreferentzia|izenburua=Etxe Aundi dorrea|url=https://www.etxeaundi.com/eu}}</ref>
* [[Oñatiko Unibertsitatea|Oñatiko Sancti Spiritus Unibertsitatea]]: [[Rodrigo Mercado Zuatzola]]k sortu zuen 1545. urtean. Han lau mendetan zehar [[Medikuntza]], [[Zuzenbide]]a, [[Filosofia]], [[Teologia]] eta Letrak irakatsi dituzte.<ref>{{erreferentzia|abizena=Fornells Angelat, Montserrat|urtea=1995|izenburua=La Universidad de Oñati y el Renacimiento|argitaletxea=Gipuzkoako Foru Aldundia. Hirigintza eta Arkitektura Departamentua|orrialdeak=27-179|ISBN=84-7907-151-6|hizkuntza=Es}}</ref>
<gallery mode="packed" widths="220" heights="180">
Fitxategi:Oñate - Palacio de Lazarraga 1.jpg|Lazarraga dorrea
Fitxategi:Zumeltzegi (1988).jpg|Zumeltzegi dorrea
Fitxategi:University Sancti Spiritus, Oñati (main facade ant Eastern facade) 1.JPG|Sancti Spiritus Unibertsitatea
Fitxategi:Oñati - Zubiaur - 4.jpg|Zubiaur dorrea
</gallery>
* San Migel errota: XV. mendekoa,<ref>{{erreferentzia|izenburua=San Migel errota|url=https://www.xn--oati-gqa.eus/eu/files/turismoa/san-migel-errota}}</ref> Bidaurreta ostatua (XVI. mendekoa)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Bidaurreta ostatua. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria|url=https://www.euskadi.eus/app/ondarea/eraikita-ondarea/bidaurreta-ostatua/hotela/onati/-casco-historico/fichaconsulta/32191&origen=MOSAICO&pagina=1|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2020-06-27}}</ref>
* Azkarraga jauregia (XVI. mendekoa)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Azkarraga jauregia. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria|url=https://www.euskadi.eus/app/ondarea/eraikita-ondarea/azkarraga-jauregia/jauregia/onati/-casco-historico/fichaconsulta/32179&origen=MOSAICO&pagina=1|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2020-06-27}}</ref> Zarateko jauregia (XVII. mendekoa)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Zaratekoa jauregia. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria|url=https://www.euskadi.eus/app/ondarea/eraikita-ondarea/zaratekoa-jauregia/jauregia/onati/-casco-historico/fichaconsulta/32186&origen=MOSAICO&pagina=1|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2020-06-27}}</ref>[[Antia jauregia|, Antia jauregia]]'''.''' (XVIII. mendeko eraikin barrokoa)<ref>{{erreferentzia|abizena=Zelaia Arza, Xabier|urtea=2022|izenburua=Oñati XIX. mendean. Hirigintza eta etxegintza|argitaletxea=Oñatiko Udala|orrialdea=185|ISBN=978-84-921814-5-2}}</ref>, Don Pedruena jauregia (XVIII. mendekoa)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Don Pedruenea jauregia. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria|url=https://www.euskadi.eus/app/ondarea/eraikita-ondarea/don-pedruenea-jauregia/jauregia/onati/-casco-historico/fichaconsulta/32225&origen=MOSAICO&pagina=1|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2020-06-27}}</ref><ref>https://www.oñati.eus/eu/onati/copy_of_ondare-zibila/don-pedruena-etxea{{Apurtutako esteka|date=ekaina 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Madinabeitia jauregia (XVIII. mendekoa)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Madinabeitia jauregia. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria|url=https://www.euskadi.eus/app/ondarea/eraikita-ondarea/madinabeitia-jauregia/jauregia/onati/-casco-historico/fichaconsulta/32104&origen=MOSAICO&pagina=2|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2020-06-27}}</ref>
* [[Otadui Jausoro etxea]] (XVI. mendekoa)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Otadui etxea. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria|url=https://www.euskadi.eus/app/ondarea/eraikita-ondarea/otadui-etxea/etxea/onati/-casco-historico/fichaconsulta/32162&origen=MOSAICO&pagina=1|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2020-06-27}}</ref><ref>https://web.archive.org/web/20210125065127/https://www.xn--oati-gqa.eus/eu/onati/copy_of_ondare-zibila/otadui-jausoro-etxea</ref>, Zubia etxea (XVII. mendekoa)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Zubia etxea. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria|url=https://www.euskadi.eus/app/ondarea/eraikita-ondarea/zubia-etxea/etxea/onati/-casco-historico/fichaconsulta/32181&origen=MOSAICO&pagina=1|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2020-06-27}}</ref> Elorriaga etxea (XVIII. mendeko eraikin barrokoa)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Elorriaga etxea. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria|url=https://www.euskadi.eus/app/ondarea/eraikita-ondarea/elorriaga-etxea/jauregia/onati/-casco-historico/fichaconsulta/32159&origen=MOSAICO&pagina=1|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2020-06-27}}</ref> Galartza etxea (XVIII. mendea)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Galartza etxea. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria|url=https://www.euskadi.eus/app/ondarea/eraikita-ondarea/galartza-etxea/jauregia/onati/-casco-historico/fichaconsulta/32114&origen=MOSAICO&pagina=3|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2020-06-27}}</ref> Sarria etxea (XVIII. mendea)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sarria etxea. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria|url=https://www.euskadi.eus/app/ondarea/eraikita-ondarea/sarria-etxea/etxea/onati/-casco-historico/fichaconsulta/32173&origen=MOSAICO&pagina=1|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2020-06-27}}</ref>, Agerrena etxea'''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Agerrena etxea. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria|url=https://www.euskadi.eus/app/ondarea/eraikita-ondarea/agerrena-etxea/etxea/onati/-casco-historico/fichaconsulta/32165&origen=MOSAICO&pagina=1|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2020-06-27}}</ref>,''' Astorkitza (Bujero) etxea<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Astorkitza (Bujero) etxea. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria|url=https://www.euskadi.eus/app/ondarea/eraikita-ondarea/astorkitza-bujero-etxea/etxea/onati/fichaconsulta/39168&origen=MOSAICO&pagina=1|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2020-06-27}}</ref>, Egañena etxea<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Egañena etxea. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria|url=https://www.euskadi.eus/app/ondarea/eraikita-ondarea/eganena-etxea/etxea/onati/-casco-urbano/fichaconsulta/39169&origen=MOSAICO&pagina=1|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2020-06-27}}</ref>. Eujeniokua etxea<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eujeniokua etxea. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria|url=https://www.euskadi.eus/app/ondarea/eraikita-ondarea/eujeniokua-etxea/etxea/onati/-casco-urbano/fichaconsulta/38967&origen=MOSAICO&pagina=3|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2020-06-27}}</ref>. Gerraneko etxea<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gerraneko etxea. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria|url=https://www.euskadi.eus/app/ondarea/eraikita-ondarea/gerraneko-etxea/etxea/onati/-casco-historico/fichaconsulta/39163&origen=MOSAICO&pagina=4|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2020-06-27}}</ref>. Zarataleku etxea<ref>https://www.oñati.eus/eu/onati/copy_of_ondare-zibila/zaratalekua{{Apurtutako esteka|date=ekaina 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
* [[Oñatiko udaletxea]]: [[XVIII. mendea|XVIII. mendeko]] eraikin [[barrokoa]]<ref>{{erreferentzia|abizena=Zumalde, Iñaki|urtea=2001|izenburua=Miscelánea histórica sobre Oñati.|argitaletxea=Oñatiko Udala|orrialdeak=33-38|ISBN=L.G: SS-1177/01..|hizkuntza=Es}}</ref>
* XIX. mendeko iturriak: Iturritxo, Kanpantxo, San Anton, Santa Marina eta Zazpibideta,<ref>{{erreferentzia|izenburua=Kultura ondarea|url=https://www.euskadi.eus/eusko-jaurlaritza/kultura-ondarea/}}</ref>
*Oñati frontoia: XIX. mendekoa<ref name=":4" />. Tren geltokia XX. mendekoa<ref>{{erreferentzia|abizena=Osa, Olatz|urtea=1996|izenburua=Oñatiko trenaren inguruan|argitaletxea=Oñatiko Udala|orrialdeak=5-98|ISBN=84-921814-0-0}}</ref>
*Enparantzak: Foruen enperantza, Santa Marina, San Anton<ref>[https://web.archive.org/web/20210126171550/https://www.xn--oati-gqa.eus/eu/onati/copy_of_ondare-zibila/san-anton-plaza https://web.archive.org/web/20210126171550/https://www.xn--oati-gqa.eus/eu/onati/copy_of_ondare-zibila/]</ref>
[[Fitxategi:San Migel eliza.jpg|thumb|San Migel parrokia]]
=== B- Ondare erlijiosoa ===
*[[San Migel eliza (Oñati)|San Migel parrokia]]: XV. mendeko eliza [[arkitektura gotikoa|gotikoa]].<ref name=":5">{{erreferentzia|abizena=Fernández, José. Artixa Taldea|urtea=2022|izenburua=Oñatiko elizak, komentuak, ermitak eta gurutzeak. Historia labur bat|argitaletxea=Artixa Taldea. Oñatiko Udala|orrialdeak=5-223|ISBN=L.G. D. 01025-2002}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Arrazola Urquiaga, José Ramón|urtea=2024|izenburua=La Torre Campanario de la Iglesia Parroquial de San Miguel Arcángel de Oñati|argitaletxea=José Ramón Arrazola. K-3|orrialdeak=13,14|ISBN=LG. D 00067-2024|hizkuntza=Es}}</ref> [[Bidaurretako Santa Klara monasterioa|Bidaurreta monasterioa]]: XVI. mendeko mojategia.<ref>{{erreferentzia|abizena=Molero Esteban, Mª Angeles|urtea=1999|izenburua=El patronazgo religioso: Juan Lopez de Lazarraga y la fundación del convento de Bidaurreta en Oñate. Oñatiko historia: XIV-XIX mendeak|argitaletxea=Oñatiko Udala-Kutxa|orrialdeak=235-240|ISBN=LG. SS-421/99|hizkuntza=Es}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Lanzagorta Mª José, Molero Mª Angeles|urtea=1999|izenburua=Los Lazarraga y el convento de Bidaurreta ( siglos XVI-XVII): un linaje en la historia de Oñate|argitaletxea=Colección Lankidetzan Bilduma. Oñatiko Udala - Eusko Ikaskuntza|orrialdeak=43-54|ISBN=84-89516-91-X|hizkuntza=Es}}</ref> [https://goiena.eus/oinati/1675237263404-onati-ezagutzen-laterandarrak Jesusen Bihotzaren eliza:] XIX. mendekoa,<ref name=":5" /> Parrokiako abade etxea: XX. mendekoa<ref name=":5" />
=== D- Hirigunetik kanpo: ===
* [[Arantzazuko santutegia]]: [[Urbia]] eta [[Aizkorri]]ra bidean dago kokatuta, Gipuzkoako zaindaria den Arantzazuko Ama Birjinaren omenez eraikitako [[Euskal Herria|Euskal Herriko]] XX. mende erdialdeko lan [[arkitektura|arkitektoniko]]-[[arte|artistiko]] osoena.<ref>{{erreferentzia|abizena=Monforte García, Isabel|urtea=1994|izenburua=Arantzazu, arquitectura para una vanguardia|argitaletxea=Hirigintza eta Arkitektura Departamendua. Gipuzkoako Foru Aldundia|orrialdea=305|ISBN=84-7097141-9|hizkuntza=Es}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Kortadi Olano, Edorta|urtea=1993|izenburua=Arantzazu, tradizioa eta abangoardia|argitaletxea=Kultura eta Turismo Departamentua. Gipuzkoako Foru Aldundia|orrialdeak=22-25|ISBN=84-7907-111-7}}</ref>
* [[Santa Ana komentua (Oñati)|Santa Ana komentua]]: [[XVII. mendea]]n eraikia, [[Garagaltza]] auzoan dago.<ref>{{erreferentzia|abizena=Mendizabakl Mujika, Martin|urtea=2002|izenburua=Las monjas de Santa Ana de Oñati. Cinco siglos, tres casas, una misión|argitaletxea=Arantzazu. Ediciones franciscanas. Kultura Saila. Eusko Jaurlaritza.|orrialdea=246|ISBN=84-7240-191-X|hizkuntza=Es}}</ref>
* [[Garibai dorretxea]]: XIV. mendean eraiki zen eta [[Garibai]] auzoan dagoen dorretxea da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Dorrea Garibai. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria|url=https://www.euskadi.eus/app/ondarea/eraikita-ondarea/dorrea-garibai/dorrea/onati/-torreauzo-auzoa-/fichaconsulta/32217&origen=MOSAICO&pagina=1|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2020-06-27}}</ref>
*[[Madalena baseliza (Oñati)|Madalena edo Maala baseliza]]: XV. mendean eraiki zen eta [[Santxolopetegi]] auzoan dagoen baseliza.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Madalena Ermita. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria|url=https://www.euskadi.eus/app/ondarea/eraikita-ondarea/madalena-ermita/ermita/onati/-santxolopetegi-auzoa-/fichaconsulta/32105&origen=MOSAICO&pagina=5|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2020-06-27}}</ref>
*[[Araotz]] auzoan: [[San Migel Goiaingeruaren eliza (Araotz)|San Migel Goiaingeruaren parrokia.]] [[Sandaili baseliza|Sandaili baseliza,]] [[Sandaili leizea]], [[Araotzeko urtegia|Araozko urtegia]].<ref>{{erreferentzia|abizena=Mendizabal, Martin|urtea=1993|izenburua=Araotz. Albiste eta ohiturak.|argitaletxea=Pedro Oleaga. Grafo. Bilbo|orrialdeak=94-161}}</ref>
* [[Arrikrutzeko kobak|Arrikrutzeko kobak,]]<ref name=":5" />
[[Fitxategi:Arantzazu dorrea 2005 04 24 (2).JPG|thumb|Arantzazuko santutegia]]
=== E- Ondare dokumentala ===
* [[Gipuzkoako Probintziako Artxibo Historikoa|Gipuzkoako probintziako artxibo historikoa]]<ref>{{erreferentzia|abizena=Luzuriaga Sanchez, Gerardo|urtea=1991|izenburua=Oñatiko Unibertsitateko Liburutegiko XVI. mendeko Inpreso eta Inkunableen Katalogoa|argitaletxea=Gipuzkoako Foru Aldundia. Kultura, Hezkuntza, Kirol eta Turismo Departamentua|orrialdea=22|ISBN=84-7907-048-X}}</ref>
* [https://www.xn--oati-gqa.eus/eu/udala/sailak/udal-artxibo-zerbitzua#documentContent Oñatiko Udal Artxibo Zerbitzua]<ref>{{erreferentzia|izenburua=Oñatiko Udal Artxibo Zerbitzua|url=https://www.xn--oati-gqa.eus/eu/udala/sailak/udal-artxibo-zerbitzua#documentContent}}</ref>
* [[Arantzazuko santutegia|Arantzazuko]] frantziskotarren santutegiko Artxibo funtsa<ref>{{erreferentzia|abizena=Zubizarreta, Kandido|urtea=1998|izenburua=Catálogo de Incunables e Impresos del siglo XVI del Santuario de Arantzazu y del Convento Franciscano de Zarautz|argitaletxea=EFA. Frantziskotar Argitaletxea. Arantzazu. Oñati|orrialdea=9|ISBN=84-7240-164-2}}</ref>
* San Migel parrokiako Artxibo funtsa<ref>{{erreferentzia|izenburua=San Migel parrokiako Artxibo funtsa|url=https://www.xn--oati-gqa.eus/eu/onati/onatiko-ondarea/artxiboak-onatiko-ondare-dokumentala}}</ref>
* Jesusen Bihotzaren elizako Artxibo funtsa<ref>{{erreferentzia|izenburua=Agustinoen Artxibo funtsa|url=https://www.xn--oati-gqa.eus/eu/onati/onatiko-ondarea/artxiboak-onatiko-ondare-dokumentala}}</ref>
== Komunikabideak ==
Oñatiko Udalaren ekimenez 90eko hamarraldian sortutako Kontzejupetik aldizkariak eta Oñati Irratiak gaur egun oraindik ere lanean diraute.
* [[Kontzejupetik]] aldizkaria<ref>https://www.oñati.eus/eu/udal-zerbitzuak/udal-komunikabideak/kontzejupetik-aldizkaria</ref>
* [[Oñati irratia]]<ref>https://www.oñati.eus/eu/udal-zerbitzuak/udal-komunikabideak/onati-irratia</ref>
Horretaz gain, Debagoiena bailarako [[Goiena]] komunikazio taldeak herriko albisteak, erreportajeak... argitaratzen ditu bere hedabideetan.
* [[Goienkaria]], [[Goiena Telebista]], [[Goiena.net|Goiena.eus]]<ref>{{erreferentzia|izenburua=Goiena Komunikazio Taldea|url=https://goiena.eus/}}</ref>
== Euskara ==
[[Fitxategi:Oñatiko Jerardo Elortza.webm|thumb|Oñatiko Jerardo Elortzaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Elortza Egaña, Jerardo - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/onati/hizlariak/jerardo-elortza-egana/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-17}}</ref> testigantza, euskarak seminarioan zuen lekuaren inguruan. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-17}}</ref><ref name="#1">{{Erreferentzia|izenburua=Debagoienekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/mendebalekoa-bizkaiera/sortaldekoa-m/debagoienekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-17}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Oñati<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Oñati - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/onati/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-17}}</ref> Gipuzkoako herri euskaldunenen artean dugu, biztanleen %80 inguru euskal hiztunak dira (Eustaten arabera, % 77,91 ziren euskaldunak 2016an)<ref name=":0" />. Herriko hizkerari dagokionez, [[mendebaldeko euskara]]ren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Mendebalekoa - Bizkaiera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/mendebalekoa-bizkaiera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-17}}</ref> aldaera bat da, [[Debagoiena|Debagoienekoa]]<ref name="#1"/>. Deba eskualdeko hainbat herrik osatzen dute Debagoieneko hizkera: Gipuzkoako [[Aretxabaleta]]<nowiki/>k, [[Arrasate]]k, [[Eskoriatza]]<nowiki/>k, [[Leintz Gatzaga]]<nowiki/>k, Oñatik eta Arabako [[Aramaio]]<nowiki/>k. Leintz haranak esparru berezia osatzen du Deba ibarrean, oso estua delako Arrasate, Aretxabaleta, Eskoriatza eta Leintz Gatzaga herrien arteko batasuna. Aramaioko hizkera ere ez da asko urruntzen hauetatik, baina bai [[Oleta (Aramaio)|Oleta]] auzokoa, Oletako hizkera sartaldeko eta sortaldeko hizkeren arteko tarteko hizkeratzat hartzen baita. Oñatiko hizkera ere berezia da. Oñati ez zen Gipuzkoan sartu 1845 urtera arte, eta bertako hizkerak oraindik ere nortasun berezia du. Oro har, Debagoieneko hizkerak [[Arabako euskara]]<nowiki/>ren eragina duela esan daiteke. Debagoienak [[Gasteiz]]<nowiki/>ekin izan du hartu-emanik estuena eta, dirudienez, hango ezaugarriak eta hango berrikuntzak iritsi dira bertara.<ref>{{erreferentzia|abizena=Elortza, Jerardo|urtea=1999|izenburua=Oñati y la literatura vasca entre los siglos XV y XIX|argitaletxea=Oñatiko historia: XIV-XIX mendeak. Oñatiko Udala-Kutxa|orrialdea=113|ISBN=LG. SS-421/99.|hizkuntza=Es}}</ref>
[[Kandido Izagirre]] eta [[Luis Villasante]] fraideak, Manuel Umerez, Leonardo Zabaleta, Leonardo Guridi, Leandro Igartua eta Felix Arrazola abadeak, [[Bedita Larrakoetxea]], [[Gerhard Bähr]] alemaniar hizkuntzalaria, Joxe Otalora eta [[Jerardo Elortza]] izan dira, besteak beste, Oñatiko hizkera aztertzen aitzindariak.<ref>{{erreferentzia|abizena=Elortza, Jerardo|urtea=1999|izenburua=Oñati y la literatura vasca entre los siglos XV y XIX|argitaletxea=Oñatiko historia: XIV-XIX mendeak. Oñatiko Udala-Kutxa|orrialdea=123|ISBN=LG. SS-421/99.|hizkuntza=Es}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Egaña Calderón, Urko|urtea=2014|izenburua=Oñatiko hitzen altxorra|argitaletxea=Oñatiko Bertso Eskola|orrialdeak=16-205|ISBN=978-84-617-3193-0}}</ref>
Lehen [[Korrika]] 1980ko azaroaren 29an Oñatin hasi zen eta [[Bilbo]]n abenduaren 7an bukatu. [[Oñatiko Unibertsitatea]]ren atean hasi zen Korrika eta zazpi probintziak igaro zituen 1820 kilometrotako ibilbide luzean. Lekukoarekin batera hasiera emango zion korrikalaria Oñatiko alkatea [[Eli Galdos]] izan zen.<ref>{{erreferentzia|abizena=Belategi, Gontzal|urtea=2024|izenburua=Lehenengo Korrikaren zerogarren Kilometroa.|argitaletxea=Goiena, Debagoieneko aldizkaria|orrialdea=40}}</ref>
2014an, udalak Oñatiko euskarari buruzko liburu oparoa argitaratu zuen, Roberto Altunak, Kepa Elortzak eta Koldo Zumaldek egindakoa.<ref>[https://www.oñati.eus/eu/udal-zerbitzuak/euskara-eta-hezkuntza/bedita-larrakoetxea-udal-euskaltegia/argitalpenak/onatiko-euskeria "Oñatiko euskerie" (R. Altuna, K. Elortza, K. Zumalde).]</ref>
== Jaiak eta ospakizunak ==
Herriko jaiak ugariak dira, eta hiru arlotan banatu daitezke:
* Oñatiko patroiaren jai nagusiak, [[San Migel Goiaingeruaren eliza (Oñati)|San Migel Goiaingerua]]<nowiki/>ren izenean, irailaren 29an ospatzen dira, gazte-talde ugariren parte-hartzearekin.<ref>{{erreferentzia|izenburua=Oñatiko jaiak|argitaletxea=Oñatiko Udala|url=https://www.xn--oati-gqa.eus/eu/agenda/onatiko-jaixak}}</ref><ref>{{erreferentzia|izenburua=Turismo bulegoa: Oñatiko jaiak|url=https://www.turismodebagoiena.eus/es/que-hacer/onatiko-jaiak/}}</ref> Baina ez dira egun horretara soilik mugatzen, irailean zehar "Nazioarteko artzain txakur txapelketa" egiten da 1955etik hona,<ref>{{erreferentzia|izenburua=Nazioarteko artzain txakur txapelketa|url=https://www.xn--oati-gqa.eus/eu/agenda/nazioarteko-artzain-txakurren-txapelketa?set_language=eu}}</ref><ref>{{erreferentzia|urtea=2024|izenburua=Artzain txakur txapelketa eta margo lehiaketa|argitaletxea=Goiena|url=https://goiena.eus/oinati/1726574125518-artzain-txakur-txapelketa-eta-margo-lehiaketa}}</ref> Euskal dantzen "Haurren eguna", beste herri batzuetako hainbat talderen parte-hartzearekin,<ref>{{erreferentzia|izenburua=Haurren eguna|argitaletxea=Oñatiko Udala|url=https://www.xn--oati-gqa.eus/eu/agenda?mode=day&date=2024-9-15}}</ref> Haurren eta nagusien bi "Danborrada",<ref>{{erreferentzia|izenburua=Danborrada|url=https://www.xn--oati-gqa.eus/eu/agenda?mode=day&date=2024-9-15}}</ref> eta baserritarren zein artisauen "Herri eguna".<ref>{{erreferentzia|izenburua=Herri Eguna|url=https://www.xn--oati-gqa.eus/eu/agenda?mode=day&date=2024-9-15}}</ref> <ref>{{erreferentzia|abizena=Peña Santiago, Luis Pedro|urtea=1973|izenburua=Fiestas tradicionales y romerías de Guipuzcoa|argitaletxea=Ed. Txertoa|orrialdeak=269-273|ISBN=84-7148-011-5|hizkuntza=Es}}</ref>
* Hiribilduko kale-auzoetako jaiak, gazteak antolatuta: maiatzean "San Migel Txikiak" Kale Zaharrean, ekainean Errekalden, uztailean San Martinen, Santa Marinan, Olakuan eta Trianan, abuztuan San Lorentzon, irailean Atzeko Kalean eta Bidebarrietan.<ref>{{erreferentzia|abizena=Ramírez de Okariz Tellería, Iñigo|urtea=1994|izenburua=Oñati. Gure herria|argitaletxea=Oñatiko Udala|orrialdea=164|ISBN=84-606-1903-6..|hizkuntza=Es}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Zubía, Juan: Azpiazu José Antonio|urtea=2002|izenburua=Memorias de aquél Oñati.|argitaletxea=Oñatiko Udala|orrialdeak=166-183|ISBN=L.G. SS-963/02..|hizkuntza=Es}}</ref>
* Auzoetako jaiak: maiatzean Olabarrietan, ekainean Asentzion, Araotzen, Errekalden San Pedron eta Zubillagan, uztailean Madalenan, abuztuan Larrañan eta Urruxolan, irailean Arantzazun, azaroan Uribarrin, abenduan Santa Lutzian.<ref>{{erreferentzia|abizena=Ramírez de Okariz Tellería, Iñigo, 1994|urtea=1994|izenburua=Oñati. Gure herria. Oñatiko Udala|orrialdeak=164-166|ISBN=84-606-1903-6}}</ref>[[Fitxategi:1 3 Udaletxetik Kale Barrira 61.jpg|thumb|Corpus eguneko prozesioa Kale Barrian, laurogeiko hamarkadan. ]]
Baina hiribilduko jairik ezagunenak [[Oñatiko Corpusak]] dira, ekainaren erdialdean, hain zuzen [[Mendekoste]] ondorengo bigarren ostegunean, azken urteotan hurrengo igandera pasatu bada ere.<ref>{{erreferentzia|abizena=Altube Arrese, Mirari|urtea=2024|izenburua=Corpus jaiak. Egitaraua|argitaletxea=Goiena|url=https://goiena.eus/oinati/1717084628889-corpus-jaiak-egitaraua}}</ref> Oñatiko Corpus Christi dokumentatuta dago 1470.etik, udal bando batek auzotarrei prozesioa igaro behar zen kaleak garbitu eta ihiak zabaltzeko eskatu zienean.<ref>{{erreferentzia|abizena=Zumalde, Iñaki|urtea=1970|izenburua=Oñate. La festividad del Corpus|argitaletxea=Caja de Ahorros Municipal de San Sebastián|orrialdea=55|ISBN=DL. SS 103/70..|hizkuntza=Es}}</ref> Goiz horretan herriko patroia den [[San Migel eliza (Oñati)|San Migel Goiaingerua]]<nowiki/>ren izenean meza ospatzen da, ondoren prozesioa eginez herriko kaleetan zehar, Foruen Enparantzan amaituz. Corpusetako ezaugarri nagusiak alde batetik prozesioko pertsonatuak dira, hau da, Kristo, hamabi Apostoluak eta San Migel. Bestetik hamabost irudi edo pauso daude. Eta bestetik dantzariak, “''Corpus Dantzak''” bezala ezagunak eta soilik egun horretan eskaintzen direnak, aipagarriena Arku-dantza izanik.<ref>{{erreferentzia|abizena=Irizar, Iñazio|urtea=1994|izenburua=Oñati. Corpus eguna|argitaletxea=Txistulari (Euskal Herriko Txistulari Elkartea) 160|orrialdea=14|ISBN=LG. VI-607-77}}</ref> Bestalde, prozesioan zehar Oñatiko herria ordezkatuz San Migelek eta dantzariek [[Erreberentzia|erreberentziak]] egingo dizkiote Sakramentu Santuari.<ref>{{erreferentzia|izena=Iñazio|abizena=Irizar|urtea=1987|izenburua=Oñati. Korpus eguna|argitaletxea=Oñatiko Udala|orrialdeak=65}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Ramírez de Okariz Tellería, Iñigo|urtea=1994|izenburua=Oñati. Gure herria|argitaletxea=. Oñatiko Udala|orrialdea=169|ISBN=84-606-1903-6}}</ref>
== Oñatiar ezagunak ==
=== Garai batekoak ===
* [[Lazarraga leinuaren eraikinak|Juan Lopez Lazarraga]] (1440-1518), [[Lazarraga dorrea eta jauregia (Oñati)|Lazarraga dorrean]] jaioa, [[Espainia]]<nowiki/>ko [[Errege Katoliko]]<nowiki/>en kontulari nagusia eta Fernandoren idazkaria, [[Bidaurreta monasterioa|Bid]]<nowiki/>[[Bidaurreta monasterioa|aurreta monasterioa]] eraiki zuen.<ref>{{erreferentzia|abizena=Di Cesare, Gervasio|urtea=2012|izenburua=Historia y Genealogía de los Lazarraga|argitaletxea=Ed. Gervasio di Cesare|orrialdeak=15-491|ISBN=978-84-616-0317-6|hizkuntza=Es}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Molero Esteban, Mª Angeles|urtea=1999|izenburua=El patronazgo religioso: Juan Lopez de Lazarraga y la fundación del convento de Bidaurreta en Oñate. Oñatiko historia: XIV-XIX mendeak|argitaletxea=Oñatiko Udala-Kutxa|orrialdea=231|ISBN=LG. SS-421/99|hizkuntza=Es}}</ref>
* [[Rodrigo Mercado Zuatzola]] (1460-1548 [[Valladolid]]), apezpiku eta humanista. [[Mallorca]] eta Ávilako apezpikua. Oñatiko [[Sancti Spiritus Unibertsitatea|Santi Spiritus Uniber]]<nowiki/>[[Sancti Spiritus Unibertsitatea|ts]]<nowiki/>[[Sancti Spiritus Unibertsitatea|itatea]]<nowiki/>ren sortzailea 1545an.<ref>{{erreferentzia|abizena=Fornells Angelats, Montserrat|urtea=1995|izenburua=La Universidad de Oñati y el Renacimiento|argitaletxea=Gipuzkoako Foru Aldundia. Hirigintza eta Arkitektura Departamentua|orrialdea=21|ISBN=84-7907-151-6|hizkuntza=Es}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Azpiazu, José Antonio|urtea=2020|izenburua=Oñatiko Sancti Spiritus Unibertsitatearen Historia Soziala|argitaletxea=Donostia-San Sebastián: Kutxa Fundazioa|ISBN=978-84-7173-608-6}}</ref>
* [[Andres Araotz]] (1500-1563): eskultorea eta erretaula egilea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Canton, Beatriz; Diaz, Mª. Nieves, de Pablo, Cristina|urtea=1991|izenburua=GIZONAK|argitaletxea=Monverde|orrialdea=145|ISBN=84-7728-210-2|hizkuntza=Es}}</ref>
* [[Lope Agirre]] (1510-1561 [[Barquisimeto|Barqisimeto]], Venezuela), esploratzaile eta konkistatzailea, Espainiako er<nowiki/>rege [[Filipe II.a Espainiakoa|Felipe II]].ari [[Peru]]<nowiki/>ko independentzia aldarrrikatuz eskutiz ospetsu bat igorri zion. Berrehun urte geroago, [[Simón Bolívar|Simon Bolivar]] izan zen Peruko askatzailea, eta Lope Agirre hartu zuen bere oinarrizko eredu bezala.<ref>{{erreferentzia|izena=Iñazio|abizena=Irizar|urtea=2020|izenburua=1562 - Lope Agirreren estatua|argitaletxea=Olaitturri K.E.|orrialdeak=78|url=https://olaitturri.blogspot.com/search/label/12-%201562-%20Lope%20Agirreren%20estatua}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Sender, Ramón J.|urtea=1998|izenburua=La aventura equinoccial de Lope de Aguirre|argitaletxea=Ed. Magisterio, Madrid|ISBN=978-842-181-840-4|hizkuntza=Es}}</ref>
* [[Cristóbal Oñate]] (1504-1567 [[Zacatecas Hiria|Zacatecas]]): esploratzailea eta Nueva Españako konkistatzailea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Zumalde, Iñaki|urtea=1998|izenburua=Los Oñate en México y Nuevo México|argitaletxea=Oñatiko Udala - Zacatecaseko Udala|orrialdeak=21-50|ISBN=84-921814-1-9|hizkuntza=Es}}</ref>
* [[Migel Aozaratzakoa|Mikel Aozaratza]] (1598-1637 [[Nagasaki]]): apaiza. [[Japonia]]n misiolari ibili zen. Eliza katolikoak 1987an santu izendatu zuen.<ref>{{erreferentzia|izenburua=González de Aozaraza del Rosario, Miguel|argitaletxea=Real Academia de la Historia. Historia Hispánica|hizkuntza=Es|url=https://historia-hispanica.rah.es/biografias/20082-san-miguel-gonzalez-de-aozaraza}}</ref>
* [[Manuel Zañartu]] (1723-1782 [[Santiago (Txile)|Santiago]], Txile<nowiki/>): [[Txile]]<nowiki/>ko <nowiki/>[[Santiago (Txile)|Santiago]]<nowiki/>ko korrejidorea.<ref>{{erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako biografia zirriborroak|url=https://eu.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Gipuzkoako_biografia_zirriborroak?from=Za}}</ref>
* [[Ramón María Adurriaga]] (1755-1841): [[Ávila]]<nowiki/>k<nowiki/>o apezpikua<nowiki/> (1824-1841).<ref>{{erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako biografia zirriborroak|url=https://eu.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Gipuzkoako_biografia_zirriborroak}}</ref>
<gallery mode="packed" heights="160" perrow="200">
Fitxategi:La Sabiduría entre los hermanos Sancho y Rodrigo.jpg|Rodrigo Mercado Zuatzola
Fitxategi:Pedro Altube.png|Pedro Altube
Fitxategi:Juan Madinabeitia Ortiz de Zarate.jpg|Juan Madinabeitia
Fitxategi:Almirante Irizar.jpg|Julian Irizar
Fitxategi:Aita Madina tokikom.png|Aita Madina
Fitxategi:Jose de Azpiazu.jpg|José de Azpiazu
</gallery>
* [[Manuel Umerez|Manuel Umerez Goribargoitia]] (1757-1818): apaiza eta idazlea. Oñatiarrez lehen aldiz idatzi ziren bi libururen egilea, 1805ean eta 1808an. Lehe<nowiki/>na [[Jerardo Elortza]]<nowiki/>k transkribatua. <ref>{{erreferentzia|abizena=Biain-Berraondo, Iñigo|urtea=2018|izenburua=Jerardo Elortzarekin berbetan|argitaletxea=Oñatiko Udala|orrialdeak=109-111|ISBN=L.G. SS 1382-2018}}</ref>
* [[Frantzisko Antonio Elortza Agirre|Antonio Elortza Agirre]] (1798-1873): ingeniari militarra. Landa-mariskala izatera iritsi zen.<ref>{{erreferentzia|abizena=Mendizabal, Martin|urtea=1993|izenburua=Araotz. Albiste eta ohiturak|argitaletxea=Pedro Oleaga. Grafo. Bilbao|orrialdea=179}}</ref>
* [[Pedro Altube]] (1827-1916), Estatu Batuetan arrantxo-jabea eta abeltzaina izan zen, eta «Ameriketako euskal herritarren aita» deitzen diote. 2,03 metro luze zen eta, ''Palo Alto'' («makila luze») ezizenaz ezaguna. Hall of Great Westerners delakoan inskribatua 1960az geroztik.<ref>{{erreferentzia|abizena=Villar, Axun; Igarzabal, Eli, Artixa Taldea|urtea=2017|izenburua=Antxinako Zubillagari begirada bat. Pedro Altube Idígoras "Palo Alto"|argitaletxea=Oñatiko Udala|orrialdeak=113,114|ISBN=L.G. SS-632-2017}}</ref>
* [[Blas Pradere]] (1851-1923): apaiza eta idazlea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Pradere Arruti, Blas.|urtea=1917|izenburua=Euskeraren iraupena|argitaletxea=Euskal-Erria : revista bascongada (EUSKAL-ERRIA) 77|orrialdeak=198-200.|hizkuntza=Es}}</ref>
*[[Juan Madinabeitia]] (1861-1938): sendagilea, Espainiako [[gastroenterologia]]<nowiki/>ko eskola modernoaren sortzailea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Zulaica Aristi, Daniel|urtea=1985|izenburua=Vida y obra del Dr. Madinabeitia|argitaletxea=Gipuzkoako Foru Aldundia|orrialdeak=30,31|ISBN=84-7086-121-2|hizkuntza=Es}}</ref>
* [[Julian Irizar]] (1869-1935), aita oñatiarra zuen. [[Argentina|Argentinan]] jaioa. Hango [[Almirante (armada)|almirantea]] izan zen. Antarktikan ibilia.<ref>{{erreferentzia|abizena=Aurkenerena, Joseba|urtea=2011|izenburua=Julian Irizar, Antartikako izozmendien artean|argitaletxea=kazeta.info|url=https://web.archive.org/web/20140502032453/http://www.kazeta.info/iritzia/Joseba_Aurkenerena/julian-irizar-antartikako-izozmendien-artean}}</ref>
* [[Jose Madinabeitia]] (1870-1923): sendagilea eta militante sozialista.<ref>{{erreferentzia|urtea=2010|izenburua=«El médico Juan Madinabeitia Ortiz de Zarate fallecía el 21 de noviembre de 1938 en Barcelona»|argitaletxea=Euskonews & Media, 555. zenbakia|hizkuntza=Es|url=https://www.euskonews.eus/0555zbk/efem55503es.html}}</ref>
*[[Mariano San Migel|Mariano San Migel Urzelai]] (1879-1935) banda zuzendari, musikagile eta klarinetista.<ref>{{erreferentzia|abizena=Sáenz de Ugarte, José Luis.|izenburua=Mariano San Miguel Urcelay|argitaletxea=Real Academia de la Historia|hizkuntza=Es|url=https://dbe.rah.es/biografias/68139/mariano-san-miguel-urcelay}}</ref>
* [[Francisco Madina|Aita Madina]] (1907-1972), [[Agustindarrak|agustindarra]] eta musikagilea, bere bi konposiziorik ezagunenak erlijiosoak dira, alde batetik "[[Aita Gurea (Aita Madina)|Aita Gurea]]", [[Argentina|Argentinan]] idatzita [[1946|1946an]] eta bestetik "[[Agur Maria]]"<ref>{{erreferentzia|abizena=Ugarte, Xabier|urtea=2017|izenburua=La música vasca por el Padre Francisco de Madina|argitaletxea=Ed. EKIN|orrialdea=56|ISBN=D. L. SS-1317-2017|hizkuntza=Es}}</ref>.
*[[Primi Erostarbe]] (1907-1995), Euskal Herriko emakume [[pandero]]jole eta irrintzilaririk ezagunenetako bat izan zen.<ref>{{erreferentzia|izenburua=«Lizargarate Trikitizale elkartea homenaje hoy en Santa Ana a la difunta Primi Erostarbe»|argitaletxea=dantzan.eus|hizkuntza=Es}}</ref>
*[[Jose de Azpiazu]] (1912-1986), [[gitarra-jotzaile]], [[musikagile]], musika klasikoko [[partitura]]<nowiki/>k gitarrara moldatzaile, [[Geneva|Genevan]] ([[Suitza|Suitzan]]) egin zuen bere lan artistikoa 1950tik aurrera<ref>{{erreferentzia|abizena=Azpiazu, Jose Antonio|urtea=1998|izenburua=José de Azpiazu. Biografia|argitaletxea=Euskal Herriko gitarra elkartea, Donostia|orrialdeak=226|ISBN=DL. SS- 670/2000|hizkuntza=Eu}}</ref>.
*[[Antonino Ibarrondo]] (1914-1985), banda-zuzendari, maisu eta musikagile,<ref>{{erreferentzia|abizena=Azpiazu, José Antonio; Ugarte, Xabier|urtea=2014|izenburua=Antonino Ibarrondo Oleaga. Biografía|argitaletxea=Oñatiko Udala|orrialdeak=25-36|ISBN=L.G. SS. 1340-2014}}</ref>
*[[Salbador Barandiaran]] (1916-2006), idazle eta musikagilea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Barandiaran, Salbador|urtea=1959|izenburua=Estética de Juan Ignacio de Iztueta|argitaletxea=Cambridge University Press|hizkuntza=En|url=https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-the-international-folk-music-council/article/abs/estetica-de-juan-ignacio-de-iztueta-salvador-barandiaran-real-sociedad-vascongada-de-los-amigos-del-pais-ano-xv-cuad-4-14-pp-san-sebastian-spain-1959/A054DB51C5EB70AFD44F0FDB475BC9A1}}</ref>
* [[Juan Zelaia]] (1920-2016), enpresaburua, euskaltzalea, eta [[Mezenasgo|mezenas]] Oñatiko hainbat ekimenetan zein Euskal Herriko euskararen alorreko ekintzetan.<ref>{{erreferentzia|abizena=Díaz de Mendibil, Ismael|urtea=2000|izenburua=Elkarrizketa: Juan Celaya, empresario. "En ningún sitio se vive tan bien como en Euskal Herria"|argitaletxea=Euskonews & Media 93.zbk|orrialdeak=6-10|hizkuntza=Es|url=https://www.euskonews.eus/0093zbk/elkar9301es.html}}</ref>
* [[Jose Milikua]] (1921-2013), artearen historialaria eta Prado Museoko zaindaria,<ref>{{erreferentzia|izenburua=José Milicua (1921-2013). Historiador del arte y patrono del Museo del Prado. Bibliografía completa|argitaletxea=Museo del Prado|hizkuntza=Es|url=https://www.museodelprado.es/aprende/investigacion/estudios-y-restauraciones/recurso/jose-milicua-1921-2013-historiador-del-arte-y/108aac80-33b9-47c7-a45b-b012b5570ff9}}</ref>
* [[Iñaki Zumalde]] (1926-2011), historialaria, idazlea eta enpresaria.<ref>{{erreferentzia|abizena=- Núñez, Julio; Zumalde, Irune|urtea=2012|izenburua=Iñaki Zumalde Romero|argitaletxea=Euskalerriaren Adiskideen Elkartea|hizkuntza=Es|url=https://www.rsbap.org/ojs/index.php/boletin/article/view/368/350}}</ref>
* [[Luis Peña Gantxegi]] (1926-2009) arkitektoa. [[Haizearen orrazia|Donostiako Haizearen orraziaren]] egilea,<ref>{{erreferentzia|izenburua=Luis Peña fue la figura más destacada de la arquitectura vasca durante más de cuarenta años de intensa e ininterrumpida trayectoria profesional.|argitaletxea=La casa de la arquitectura.es|hizkuntza=Es|url=https://lacasadelaarquitectura.es/recurso/luis-pea-ganchegui/d5f0ed85-6ded-4837-9328-f8a876930101}}</ref>
* [[Ignazio Arregi|Ignazio Arregi S.J.]] (1931-2020), jesuita eta kazetaria,<ref>{{erreferentzia|izenburua=Ignazio Arregi Zendoia|argitaletxea=Alberdania|url=https://www.alberdania.net/autores/ignazio-arregi-zendoia/}}</ref>
* [[Migel Anjel Arzuaga]] (1925-1960), Oñatiko paisaia-margolaria<ref>{{erreferentzia|abizena=Kortadi, Edorta|urtea=2010|izenburua=Miguel Angel Arzuaga|argitaletxea=Oñatiko Udala|orrialdeak=23-43|ISBN=978-84-935841-5-3}}</ref>
* [[Eli Galdos]] (1934-2007), injinerua, eta politakaria, Oñatiko alkate izan zen demokraziako lehen hiru agintaldietan, eta baita [[Eusko Jaurlaritza|Eusko Jaurlaritzako]] Herrizaingoko sailburuorde eta [[Gipuzkoako Foru Aldundia|Gipuzkoako Foru Aldundiko]] [[Ahaldun nagusi|ahaldun nagusia]].<ref>{{erreferentzia|abizena=Bikuña, Mireia|urtea=2009|izenburua=EAJren 75 hautagai omenduko dituzte zapatuan|argitaletxea=Goiena|url=https://goiena.eus/oinati/1386609027252-eajren-75-hautagai-omenduko-dituzte-zapatuan}}</ref>
* [[Luis Maria Intza]] (1934-2018) erlezaintza eta apiterapiaren bultzatzailea<ref>{{erreferentzia|abizena=Zubiria Kamino, Pello|urtea=2018|izenburua=Luis Mari Intza hil da|argitaletxea=Argia|url=https://www.argia.eus/albistea/luis-mari-intza-hil-da-erlezaintza-eta-apiterapiaren-bultzatzaile-suharra}}</ref>
* [[José Ramón Elizondo]] (1942 - 2020) sukaldaria,<ref>{{erreferentzia|abizena=Lapitz, Juan José|urtea=2016|izenburua=Homenaje a José Ramón Elizondo|argitaletxea=El Diario Vasco|hizkuntza=Es|url=https://www.fecoga.com/hemeroteca/detalle/noticia/homenaje-a-jose-ramon-elizondo/}}</ref>
* [[Juan Carlos Irizar]] (1951-2021), piano-jotzailea eta musikagilea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Arozamena Ayala, Ainhoa|izenburua=Juan Karlos Irizar Ortuzar|argitaletxea=Auñamendi Eusko Entziklopedia|hizkuntza=Es|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/irizar-ortuzar-juan-carlos/ar-70052/}}</ref>
=== Gaur egungoak ===
*[[Jose Antonio Villar]] (1939), aktore eta abeslari "''Ez dok Amairu''" mugimenduan,<ref>{{erreferentzia|abizena=Estornés Zubizarreta, Idoia|urtea=2021|izenburua=Ez Dok Amairu|argitaletxea=Auñamendi Eusko Entziklopedia. Eusko Ikakuntza|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ez-dok-amairu/ar-43522/}}</ref>
*[[Paulo Agirrebaltzategi]] (1942) idazle, irakasle eta [[Jakin]] aldizkariko sortzailea,<ref>{{erreferentzia|urtea=2018|izenburua=Paulo Agirrebaltzategi|argitaletxea=Ediciones franciscanas Arantzazu|url=https://edicionesfranciscanasarantzazu.com/autor/paulo-agirrebaltzategi/?v=12470fe406d4}}</ref>
*[[Félix Ibarrondo Ugarte]] (1943) musikagilea,<ref>{{erreferentzia|abizena=Oihana Elorza Gorostiza|urtea=2020|izenburua=Manuel Lekuona sarirako aurkeztu dute Felix Ibarrondo oñatiarra|argitaletxea=Goiena}}</ref>
*[[Jerardo Elortza]] (1944), idazlea, historialaria eta hizkuntzalaria.<ref>{{erreferentzia|abizena=Biain Berraondo, Iñigo|urtea=2018|izenburua=Jerardo Elortzarekin berbetan|argitaletxea=Oñatiko Udala|orrialdeak=27-117|ISBN=L.G. SS 1382-2018}}</ref>
*Lourdes Idoiaga (1951), Oñatz Kultur Elkarteko sortzailea eta Oñatiko alkate ohia,<ref>{{erreferentzia|izenburua=Lourdes Idoiaga, Oñatiko alkatetzarako hautagaia|argitaletxea=EAJ.PNV}}</ref>
*[[Santi Idigoras]] (1953), [[Real Sociedad|Donostiako Erreale]]<nowiki/>ko futbolari ohia, Espainiako Liga irabazi zuen, eta bertako selekzioarekin jojatzera iritsi zen.<ref>{{erreferentzia|izenburua=Santiago Idigoras Bilbao|argitaletxea=Archivo histórico. Real Sociedad de Fútbol|hizkuntza=Es|url=https://www.realsociedad.eus/es/historical-file/player/16}}</ref>
*[[Jon Zelaia|Jon Zelaia Mendizabal]] (1954), idazlea eta<nowiki/> musikaria,<ref>{{erreferentzia|izenburua=Música y Política: Mesa redonda y audición|argitaletxea=EHU/UPV|hizkuntza=Es|url=https://www.ehu.eus/eu/web/cpa/mintegiak/-/asset_publisher/OgK2/content/musicaypolitica}}</ref><gallery mode="packed" heights="160">
Fitxategi:Félix Ibarrondo.jpg|Félix Ibarrondo
Fitxategi:AgirrebaltzategiUEU84.jpg|Paulo Agirrebaltzategi
Fitxategi:Jerardo Elortza 2004.jpg|Jerardo Elortza
Fitxategi:Santi Idigoras.jpg|Santi Idigoras
Fitxategi:LarraitzUgarte.jpg|Larraitz Ugarte
</gallery>
*[[Ruper Ordorika]] (1956), musikagile, abeslari eta idazlea, Euskal Herriko berritzailerik ezagunenetakoa pok, rock eta beste musika estilo batzuk uztartuz. 2024ko [[Abadia saria]] eman zioten "Euskal kantagintza eremu berrietara eramatearren, rocka eta kantu tradizionala uztartuz, literatura eta artearekiko zubiak landuz." <ref>{{erreferentzia|abizena=Jimenez Larrea, Amaia|urtea=2024|izenburua=Ruper Ordorikari emango diote Abadia Saria|argitaletxea=Berria}}</ref>
*[[Izaskun Moyua]] (1958), [[Emakunde]]<nowiki/>ko zuzendari ohia.<ref>{{erreferentzia|urtea=2005|izenburua=Izaskun Moyúa toma posesión de su cargo como nueva directora de Emakunde,|argitaletxea=EAJ-PNV}}</ref>
*[[Xabier Etxaniz Erle|Xabier Etxaniz Erl]][[Xabier Etxaniz Erle|e]] (1961) ida<nowiki/>zle eta [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUko]] irakaslea,<ref>{{erreferentzia|izenburua=Xabier Etxaniz Erle|argitaletxea=EHU/UPV|url=https://www.ehu.eus/es/web/master/master-psicodidactica/profesorado?p_redirect=fichaPDI&p_idp=4126}}</ref>
*[[Lourdes Bedia]] (1961) aktorea,<ref>{{erreferentzia|izenburua=Lourdes Bedia|argitaletxea=Antzerki - Feria de teatro|hizkuntza=Es|url=https://www.alberdania.net/autores/gerardo-markuleta/}}</ref>
*[[Iñaki Aldekoa Beitia|Iñaki Aldek]][[Iñaki Aldekoa Beitia|oa]] (1961), [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUko]] i<nowiki/>rakaslea, eta [[Euskaltzaindia#Euskaltzain urgazleak|euskaltzain u]][[Euskaltzaindia#Euskaltzain urgazleak|rgazlea.]] <ref>{{erreferentzia|izenburua=Iñaki Aldekoa Beitia|argitaletxea=Euskaltzaindia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/es/euskaltzaindia/academicos/correspondientes/290-g/4751-pruden-gartzia-isasti}}</ref>
*[[Gerardo Markuleta]] (1963), idaz<nowiki/>lea eta itzultzailea,<ref>{{erreferentzia|izenburua=Gerardo Markuleta|argitaletxea=Alberdania|url=https://www.alberdania.net/autores/gerardo-markuleta/}}</ref>
*[[Pruden Gartzia]] (1964), [[euskaltzain urgazle|euskalt]]<nowiki/>[[euskaltzain urgazle|zain urgazle]]a, eta [[Azkue biblioteka|Azkue Libur]][[Azkue biblioteka|utegiko]] zuzendaria.<ref>{{erreferentzia|izenburua=Pruden Gartzia Isasti|argitaletxea=Euskaltzaindia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/es/euskaltzaindia/academicos/correspondientes/290-g/4751-pruden-gartzia-isasti}}</ref>
*[[Bixente Atxa]] (1965), [[Mondragon Unibertsitatea|Mondrago]][[Mondragon Unibertsitatea|n]]<nowiki/> [[Mondragon Unibertsitatea|Unibertsitateko]] errektorea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Jokin Bereziartua Lizarazu|urtea=2015|izenburua=Bixente Atxa: "MU-ren proiektua indartsua da; gogotsu, ilusioz eta errespetuz ekin diot"|argitaletxea=Goiena|url=https://goiena.eus/debagoiena/1424347370021-bixente-atxa-mu-ren-proiektua-indartsua-da-gogotsu-ilusioz-eta-errespetuz-ekin-diot}}</ref>
<gallery mode="packed" heights="160">
Fitxategi:Goiena-exegoien-ordorika.jpg|Etxegoien eta Ordorika
Fitxategi:Maria Cruickshank 2014.jpg|Maria Cruickshank
Fitxategi:Bixente Atxa (cropped).jpg|Bixente Atxa
Fitxategi:Itziar Ugarte Irizar. kazetari eta idazle oñatiarra.jpg|Itziar Ugarte
Fitxategi:Malen Osa. Mendi lasterketaria.jpg|Malen Osa
</gallery>
*[[Fermin Etxegoien|Fermin Etxeg]][[Fermin Etxegoien|oien]] (1966), idazl<nowiki/>e eta irrati-esataria,<ref>{{erreferentzia|abizena=Hirinet|urtea=2014|izenburua=Autokarabana, Fermin Etxegoien|argitaletxea=Ttipia|url=https://alea.eus/araba/1452258095043-autokarabana-fermin-etxegoien}}</ref>
*[[Luis Durán]] (1967), komikigilea<nowiki/>.<ref>{{erreferentzia|izenburua=Luis Durán|argitaletxea=Babelio|hizkuntza=Es|url=https://es.babelio.com/auteur/Luis-Durn/67662}}</ref>
*[[Ritxi Mendiguren|Ritxi Mendi]][[Ritxi Mendiguren|guren]] (1968), [[Athletic|Athle]]<nowiki/>[[Athletic|tic]]<nowiki/>eko futbolari ohia,<ref>{{erreferentzia|izenburua=Ricardo Mendiguren Egaña|argitaletxea=Athetic Club|hizkuntza=Es|url=https://www.athletic-club.eus/jugadores/ricardo-mendiguren-egana}}</ref>
*[[Jon Odriozola|Jon Odriozola Mugarza]] (1970), <nowiki/>txirrindulari profesional ohia.<ref>{{erreferentzia|urtea=2001|izenburua=Odriozola, de Ibanesto.com, se adjudica la subida a Urkiola|argitaletxea=Libertad Digital|hizkuntza=Es|url=https://www.libertaddigital.com/deportes/2001-08-12/odriozola-de-iibanestocomi-se-adjudica-la-subida-a-urkiola-39855/amp.html}}</ref>
*[[Jon Aiastui]] (1971), idazlea,<ref>{{erreferentzia|izenburua=Jon Ayastuy|argitaletxea=Todos los libros.com|hizkuntza=Es|url=https://www.todostuslibros.com/autor/jon-aiastui}}</ref>
*[[Larraitz Ugarte]] (1976), legela<nowiki/>ri eta politikaria.<ref>{{erreferentzia|abizena=Arana Begiristain, Goiatz|urtea=2012|izenburua=Larraitz Ugarte: "Debagoienari lagundu nahi diogu duen maila ekonomikoari eutsi diezaion"|argitaletxea=Goiena|url=https://goiena.eus/debagoiena/1386609249729-larraitz-ugarte-debagoienari-lagundu-nahi-diogu-duen-maila-ekonomikoari-eutsi-diezaion}}</ref>
*[[Iker Martinez de Zuazo|Iker Martinez de]] [[Iker Martinez de Zuazo|Zuazo]] (1977),<nowiki/> musikaria.<ref>{{erreferentzia|abizena=Rodríguez Vidondo, Carlos|urtea=2021|izenburua=Iker Martínez de Zuazo: «Hace veinte años te mandaban a la mierda si hacías pop en euskera, ahora no hay complejos|argitaletxea=El Diario Vasco|url=https://www.diariovasco.com/culturas/musica/iker-martinez-zuazo-musico-20211004173952-nt.html}}</ref>
*[[Idoia Etxeberria Elortza|Idoia Etxeberria]] (1977), idazl<nowiki/>e eta kazetaria.<ref>{{erreferentzia|abizena=Altube Arrese, Mirari|urtea=2024|izenburua=Idoia Etxeberria oñatiarrak irabazi du Karmele Igartua sorkuntza lehiaketa|argitaletxea=Goiena|url=https://goiena.eus/debagoiena/1703945599729-idoia-etxeberria-onatiarrak-irabazi-du-karmele-igartua-sorkuntza-lehiaketa}}</ref>
*[[Aitor Arregi Galdos|Aitor]] [[Aitor Arregi Galdos|Arregi]] (1977), [[Mondragon Unibertsitatea|Mondragon]]<nowiki/> [[Mondragon Unibertsitatea|Unibertsitateko]] irakasle eta zinemagilea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Aranburuzabala Juldain, Aitziber|urtea=2024|izenburua=Aitor Arregi: "Oso gurea sentitzen dugu; gure izaera du"|argitaletxea=Goiena|url=https://goiena.eus/oinati/1705665766711-aitor-arregi-oso-gurea-sentitzen-dugu-gure-izaera-du}}</ref>
*[[Markel Irizar|Markel]] [[Markel Irizar|Irizar]] (1980), txirrind<nowiki/>ulari profesional ohia,<ref>{{erreferentzia|abizena=Azkarate Beitia, Sergio|urtea=2011|izenburua=Markel Irizar... Ole!|argitaletxea=Goiena|url=https://goiena.eus/oinati/1386609082737-markel-irizar-ole}}</ref>
*[[Mikel Sagarzazu]] (1988) bikoizt<nowiki/>ailea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Santos, Maialen|urtea=2020|izenburua=Mikel Sagarzazu, ahotsak bikoizten diharduen oñatiarra|argitaletxea=Goiena|url=https://goiena.eus/oinati/1598944157217-mikel-sagarzazu-ahotsak-bikoizten-diharduen-onatiarra}}</ref>
*[[Maria Cruickshank|M]][[Maria Cruickshank|aría Cruickshank]] (1989) aktor<nowiki/>ea,<ref>{{erreferentzia|izenburua=Maria Cruickshank|argitaletxea=filmaffinity|hizkuntza=Es|url=https://www.filmaffinity.com/es/name.php?name-id=999837593}}</ref>
*[[Itziar Ugarte|Itziar Ugarte Irizar]] (1995) ka<nowiki/>zetaria eta idazlea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Aranburuzabala Juldain, Aitziber|urtea=2022|izenburua=Itziar Ugarteren liburuak, Espainiako Kritikaren Saria|argitaletxea=Goiena|url=https://goiena.eus/oinati/1651054125251-itziar-ugarteren-liburuak-espainiako-kritikaren-saria}}</ref>
*[[Malen Osa]] (<nowiki/>2002) mendi eskiatzai<nowiki/>lea eta lasterkaria, 2024<nowiki/>ko denboraldiko sailkapen orokorrean hi<nowiki/>rugarren bukatu zuen "Mendi lasterketen Munduko Urrezko Txapelketan" (''Golden Trail World Series'').<ref>{{erreferentzia|abizena=Urtzelai, Xabier|urtea=2024|izenburua=Malen Osa. Trail-ak asko lagundu dit urte gogor hau kudeatzen|argitaletxea=Goiena egunkaria|url=https://goiena.eus/oinati/1729766621695-malen-osa-trail-ak-asko-lagundu-dit-urte-gogor-hau-kudeatzen}}</ref>
== Anaitzeak ==
Oñati ondorengo herri eta hiriekin anaituta dago:<ref>https://www.oñati.eus/es/la-localidad</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Zumalde, Iñaki|urtea=1998|izenburua=Los Oñate en México y Nuevo México|argitaletxea=Oñatiko Udala - Zacatecaseko Udala|orrialdea=3|ISBN=84-921814-1-9.|hizkuntza=Es}}</ref>
{| class="wikitable"
|
* {{banderaikur|Mendebaldeko Sahara}} Gleibat<nowiki/> El Fula ([[Mendebaldeko Sahara]])
* {{banderaikur|Frantzia}} [[Châteaubernard|Châteaubernar]]<nowiki/>[[Châteaubernard|d]] ([[Frantzia]])
* {{banderaikur|Argentina}} José C. Paz ([[Argentina]])
* {{banderaikur|Mexiko}} [[Guadalajara (Mexiko)|Guadalajara]] ([[Mexiko]])
* {{banderaikur|Mexiko}} [[Zacatecas Hiria|Zac]]<nowiki/>[[Zacatecas Hiria|atecas]] ([[Mexiko]])
|}
== Argazki galeri<nowiki/>a ==
<gallery>
Irudi:Oñate - Iglesia de San Miguel 09.jpg|[[San Migel eliza (Oñati)|San Migel parrokia]].
Irudi:Oñate - Monasterio de Bidaurreta 1.jpg|[[Bidaurretako Santa Klara monasterioa|Bidaurreta monasterioa]].
Irudi:Oñate - Universidad 23.jpg|[[Oñatiko Unibertsitatea]].
Irudi:Oñati, Ayuntamiento.JPG|[[Oñatiko udaletxea|Oñatiko]] <nowiki/>[[Oñatiko udaletxea|udaletxea]].
Irudi:Lazarraga jauregia (Oñati), iparraldetik ikusita.JPG|[[Lazarraga dorrea eta jauregia (Oñati)|Lazarraga jauregia]].
Irudi:OTADUI1.JPG|[[Otadui Jausoro etxea]].
Irudi:Oñate - Palacio Antia 2.jpg|[[Antia jauregia]].
Irudi:GARIBAI4.JPG|[[Garibai dorretxea|Ga]]<nowiki/>[[Garibai dorretxea|ribai dorretxea]].
Irudi:Zumeltzegi (1988).jpg|[[Zumeltzegi dorrea]].
Irudi:Arantzazuko santutegiko ikuspegia.jpg|[[Arantzazuko santutegia]].
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{Ondasun erreferentzia}}
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [http://www.oinati.org Oñatiko Udalaren webgunea]
* {{es}} [http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/onati/ar-110918/ «Oñati»], ''Auñamendi Eusko Entziklopedia''.
* [https://goiena.eus/oinati/ Oñatiko albisteak Goienan]
* [http://olaitturri.blogspot.com/ Olaitturri Kultur Elkartea]
{{autoritate kontrola}}
{{Oñatiko auzo aurkibidea}}
{{Debagoieneko udalerri aurkibidea}}
{{Gipuzkoako udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Oñati]]
axnfor9571y51ni9fs6pgp7naep2q4x
Karrantza
0
6903
10005753
10000083
2024-12-20T12:21:18Z
83.213.106.245
/* Auzoak */
10005753
wikitext
text/x-wiki
{{Bizkaiko udalerri infotaula
| izena = Karrantza <small>edo</small> Karrantza Harana
| bandera = Karrantza_udal_ikurrina.svg
| armarria = Escudo de Carranza.svg
| nongo = Karrantzako
| ofiziala = Karrantza Harana/Valle de Carranza
| eskualdea = [[Enkarterri]]
| postakodea = 48891
| irudia = Karrantza harana Pozalaguatik- 01.jpg
| irudiaren testua = Karrantza Haranaren ikuspegia.
| kokapena = Bizkaia municipalities Carranza.PNG
| koordenatuak = {{koord|43|13|31|N|3|21|34|W|region:EH-BI_type:city(2.838)|display=inline,title}}
| garaiera =
| azalera = 137.66
| biztanleria = 2806
| bizt_urtea = 2012
| distantzia = 54
| euskaldunen ehunekoa = 10,50
| sorrera =
| herritarra = karrantzar<ref name=Euskaltzaindiaren145.araua />
| alkatea = Raúl Palacio ([[Karrantza Zabala|KZ]])
| webgunea = http://www.karrantza.org
| oharrak =
}}
'''Karrantza'''<ref name = Euskaltzaindiaren145.araua>{{EuskaltzArauErref | arau-zk = 145 | arau-izenb = Bizkaiko herri izendegia}}</ref> edo '''Karrantza Harana'''<ref name = Euskaltzaindiaren145.araua /> (ofizialki '''Karrantza Harana/Valle de Carranza''') [[Bizkaia|Bizkaiko]] mendebaldeko [[udalerri]] bat eta izen bereko [[haran]]a da. Bizkaiko udalerririk zabalena da, eta [[Enkarterri]] eskualdearen mendebaldean dago kokatua. {{Bizkaiko udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean {{formatnum:{{Bizkaiko udalerrien biztanleria|Karrantza}}}} biztanle zituen.
== Izena ==
[[Euskaltzaindia]]k arautu duenez, ''Karrantza'' da udalerriaren euskarazko izen nagusia, eta ''Karrantza Harana'' izen osoa (Karrantzako Udalak euskal izen ofizialtzat onartua) ere egokia da. Horrela erabiltzean, gogoratu behar da ''Harana'' izenaren bukaerako ''–a'' artikulua dela. Hortaz, udalaren izen osoa erabiltzean honakoa da bidea: ''Karrantza Harana, Karrantza Haranarekin''..., baina ''Karrantza Haranean, Karrantza Haranetik, Karrantza Haranera''... Era berean, izen horrek bere azken ''–a'' galtzen du ondoan beste determinatzaile bat edo adjektiboa daramanean; adibidez: ''Karrantza Haran maitea, Karrantza Haran osoan, Gure Karrantza Haran hau''...<ref name = Euskaltzaindiaren145.araua />
== Geografia ==
=== Ingurune naturala ===
[[Armañón]] ingurua [[Armañongo natura parkea|parke natural]] izendatu zuten [[2006]]ko irailean. Horrez gain, [[Ordunteko mendilerroa]] ere babestuta dago, udalerriaren hegoaldean daudenak. Iparraldean, aldiz, [[Peña del Moro]] eta [[El Mazo|Peña del Mazo]] mendiak ditugu, eta ipar-ekialdean [[Pico del Carlista|Raneroko]] gailurra.
Haraneko [[ibai]] nagusia [[Karrantza (ibaia)|Karrantza]] da, [[Asón (ibaia)|Asón]] ibaiaren adarretako bat. Beste ibai txiki batzuk ere badaude haranean: Seco, Callejo, Escaleras, Bernales, Cuadro eta Presa.
=== Mugakideak ===
Karrantzak muga egiten du iparraldean [[Guriezo]] haranarekin ([[Kantabria]]); hegoaldean, [[Mena Harana]]rekin ([[Burgos]]); ekialdean, [[Turtzioz]]ekin eta [[Villaverde Turtzioz]]ekin (Kantabria); eta mendebaldean, [[Lanestosa]]rekin, [[Soba (Kantabria)|Soba]] haranarekin, [[Ramales de la Victoria]]rekin eta [[Rasines]]ekin (Kantabria).
=== Auzoak ===
Haranak hainbat auzo ditu, sakabanatuak. Udaletxea [[Concha]] auzoan dago. Beste auzoei dagokienez, zerrenda osoa honakoa da: [[Ahedo]], [[Aldeacueva]], [[Ambasaguas]], [[Bernales]], [[Biáñez]], [[Callejo]], [[Cerca]], [[Concha]], [[El Suceso]], [[Herboso]], [[La Calera del Prado]], [[Lanzas Agudas]], [[Manzaneda de Biañez]], [[Matienzo]], [[Molinar]], [[Pando (Karrantza)|Pando]], [[Paules]], [[Presa (Karrantza)|Presa]], [[Ranero]], [[Rioseco (Karrantza)|Rioseco]], [[San Ciprian]], [[San Esteban (Karrantza)|San Esteban]], [[Sangrices]], [[Sierra (Karrantza)|Sierra]], [[Soscaño]]
<gallery>
Irudi:Karrantzako Ambasaguas auzoko batzokia, 2010eko Aberri Egunean.jpg|[[Ambasaguas]] auzoko [[batzoki]]a
Irudi:Carranza Bianez Romualdo de Chavarri Josep Montserrat Portella.jpg|Romualdo de Chavarriren estatua Biañez auzoan, [[2012]]ko maiatzean lapurtua izan aurretik
Irudi:San Esteban, Carranza, Vizcaya,DCP 0407.JPG|[[San Esteban (Karrantza)|San Esteban]] auzoa
</gallery>
== Historia ==
Karrantza haranean hainbat eta hainbat monumentu megalitiko daude,K. a. 35.000 urte ingurukoak, gizakiaren lehenengo aztarnak [[Erdi Paleolito]]koak dira. [[Venta Laperra (leizea)|Venta Laperra]] kobazuloan (Molinar auzoan) idatzitako grabatuak, berriz, [[Goi Paleolitoa|Goi Paleolitokoak]] dira, K.a. 25.000 urte inguruan egindakoak eta 1904an aurkitu zituztenak.
Bestalde, [[Erromatar Inperioa]]ren aztarna nagusiak La Zorra de Tocornaleko leizean (Soscaño auzoan) topatutako [[III. mendea|III. mendeko]] txanponak dira, eta herria ''Carrantia'' izenarekin aipatzen da historian lehen aldiz [[VIII. mendea]]n. Garai hartan, [[Asturiasko Erresuma|Asturiasko]] erregea Alfonso I.ak lurralde hauek kristautu zituen eta horrela lehenengo elizak eta kontzejuak sortu zituzten: Ahedo, Ibáñez edo Biañez, San Esteban, Sierra eta Soscaño. Karrantza errepublika moduan eratu zuten, eta [[XIII. mendea]] arte ez zuen [[Bizkaiko jaurerria|Bizkaiarekin]] bat egiten hasi, [[Diego V.a Lopez Harokoa|Diego Lopez V.a Harokoa]] jaunaren garaian. Hala ere, hurrengo mendeetan erakunde propioak mantendu zituzten karrantzarrek eta [[Avellaneda (Sopuerta)|Avellanedako]] ([[Sopuerta]]) Juntaren aginduei jarraitzen zieten. Azkenik, [[XVIII. mendea|XVIII. mendeko]] hasieran batasun osoa sortu zuten Bizkaiko beste eskualdeekin.
Azken mendeetan, ohiko jarduerak izan diren [[nekazaritza]] eta [[abeltzaintza]]rekin batera [[industria]] oso apala izan zuen haranak. Ondorioz, [[XIX. mendea|XIX. mendeko]] bigarren erdialdean migrazio mugimendu handiak izan ziren Karrantzatik beste leku batzuetara. Romualdo Chavarri indianoak [[trenbide]]a eramatea lortu zuen eta harekin batera industria eta ekonomia suspertu zituen.
== Ekonomia ==
Karrantza landa eremuko udalerria da. [[Nekazaritza]]k eta, batez ere, [[abeltzaintza]]k garrantzi handia du. Dena den, azken aldi honetan turismoak ere indar handia hartu du.
Abeltzaintzari dagokionez, aipatzekoa da bertako bi ardi arraza gorde direla:
*[[Karrantzako ardi muturbeltz]]a: bere banaketa eremua bereziki Bizkaiko Karrantza Haranean kokatzen bada ere, ardi hauek Euskal Herriarekin mugakideak diren Kantabriako zenbait herrietan aurkitu daitezke ere.
*[[Karrantzako ardi muturgorri]]a: muturbeltzaren gertuko [[ekotipo]]a, baina ugariagoa.
Gainera, Karrantzan badira [[ardi latx]] ugari ere.
== Demografia ==
[[XX. mendea]]ren lehen erdian biztanleria mantendu zuen Karrantzak, baina 1960ko hamarkadan populazioa galtzen hasi zen, eta galerak ez du etenik izan ordutik.
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Karrantzako biztanleria
|altuera=300
|zabalera=500
| 1900 | 4237 | 1910 | 4463 | 1920 | 4506 | 1930 | 4458 | 1940 | 4479 | 1950 | 4687 | 1960 | 4490 | 1970 | 3953 | 1981 | 3392 | 1991 | 3149 | 2001 | 2887 | 2011 | 2801 | 2019 | 2788 |
}}
== Politika ==
=== 2011ko udal hauteskundeak ===
[[2011ko udal eta foru hauteskundeak Hego Euskal Herrian|2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeetako]] emaitzen ondorioz Karrantzako alkatea [[Karrantza Zabala]] plataformako Raul Palacio Portillo da. Hauteskundeetan EAJrena izan zen boto gehien lortu zituen hautagaitza baina alkatetza Karrantza Zabalako Raul Portillok lortu zuen Bilduko zinegotziak emandako sostenguari esker.
{{Udal hauteskunde infotaula
|data = 2011ko maiatzaren 22
|alderdia1 = [[Euzko Alderdi Jeltzalea]] (EAJ)
|kolorea1 = #CCFC66
|zinegotziak1 = 5
|botoak1 = 727
|ehunekoa1 = 40,23
|alderdia2 = [[Karrantza Zabala]] (KZ)
|kolorea2 = #ffffff"
|zinegotziak2 = 5
|botoak2 = 696
|ehunekoa2 = 38,52
|alderdia3 = [[Bildu]]
|kolorea3 = #9bd225
|zinegotziak3 = 1
|botoak3 = 236
|ehunekoa3 = 13,06
|alderdia4= [[PSE-EE|Euskadiko Alderdi Sozialista]] (PSE-EE(PSOE))
|kolorea4 = #F8C080
|zinegotziak4 = 0
|botoak4 = 96
|ehunekoa4 = 5,31
|alderdia5 = [[Euskadiko Alderdi Popularra|Alderdi Popularra]] (PP)
|kolorea5 = #7cc1ff
|zinegotziak5 = 0
|botoak5 = 31
|ehunekoa5 = 1,72
|iturria = [http://www.euskadi.net/q93TodoWar/eleccionesJSP/q93Contenedor.jsp?idioma=e&menu=li_2 Hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean]
}}
== Azpiegiturak ==
=== Trena ===
[[Fitxategi:Karrantza geltokia.jpg|thumb|[[Karrantzako geltokia]]]]
[[Ambasaguas]] auzoan [[Renfe Feve]] tren konpainiaren [[Karrantzako geltokia]] dago.
=== Autobusak ===
[[Bizkaibus]] hiri-arteko autobus zerbitzuaren hurrengo lineak udalerritik pasatzen dira:
{{Bizkaibus A0652}}
Gainera Karrantzan autobus konpainia pribatu bat dago, [https://web.archive.org/web/20141127171633/http://www.guiasamarillas.es/empresa/3703728_autocares-portibus.html Portibus] izenekoa.
== Jaiak ==
Irailaren 18an [[El Suceso]]ko Ama Birjinaren omenezko jaiak ospatzen dituzte auzoan, herri osoko jai nagusiak direnak. Bertan, erromeria eta zezen plazan ekitaldiak egiten dituzte. Baita ere Gure Sucesoko Ama Birjinaren (Karrantzako patroiaren) jaia nabarmentzen dugu. Irailaren 18 an ospatzen den tradizio handiko festa da.
Festa eguna El Sucesoko zelaietan ospatzen da, egunean zehar, herri bazkaria, [[Euskal dantzak]], erromeria eta ohikoa den zezen lasterketa daude.
Jai-zikloak, era askotako eskaintzak ditu. Urtean zehar, parrokietako eta bere santuaren omenez Karrantza Haraneko auzoetako bakoitzean ospatzen diren jaiak ugariak izanez.
Auzoen jai ugariez gain, aipatzekoa da San Isidroren jaieguna. Kontxan maiatzaren 15ean ospatzen da, San Isidro Nekazariaren omenez. Hainbat ekintza antolatzen dira, besteak beste lehiaketak eta [[herri kirol]] erakusketak.
Nekazaritza azoka: eskulangintza eta nekazaritza-produktuen urriko lehen asteburuan Kontxako plazan ospatzen den azoka da.
[[Euskal jaiak|Euskal Jaia]] Mendi Harana dantza taldearen eskutik sortu zen 2004ko abuztuan. Jaiaren helburua, gazte dantzariei motibatzea zen eta baita ere, Karrantzako tradizioak modu ludikoan erakustea. 2004an harri zulatzaileekin hasi ziren hurrengo urteetan asto lasterketak,sega proba, ardi ile mozketa, txakur artzainak eta harri-jasotzaileak. Hori
guztia, arratsalde-gaueko erakusketen aparte. Gaur egun oro har jaiek garrantzia galdu dute, baina Euskal Jaia sendotu da karrantzarren artean.
''Marzas'' deritzona [[Kantabria]] aldean sano errotuta dagoen jaia da. Era berean, inguruko lurraldeetan, [[Palentzia]] eta [[Burgosko probintzia|Burgosko]] iparraldean eta [[Bizkaia]] aldean (batez ere, Karrantza haranean eta [[Lanestosa]] hirian) neguko jaiok ere ospatzen dira.
[[Fitxategi:Plaza y ermita de El Suceso.jpg|thumb|[[El Suceso]] auzoko plaza eta baseliza]]
Karrantza Haranean, aspaldi-aspalditik martxoko lehenengo egunean abesten dira. Ez dakite jaion jatorria zein den.
Karrantzako jai-egutegia:
*Urtarrila: San Antonio Abad(La Calera del Prado).
*Otsaila: Las Candelas (Sierra).
*Martxoa: El Ángel (Los Lombanos).
*Maiatza: San Isidro Labrador (Patronal)
*Ekaina: San Juan (Pando y Santecilla)
*Ekaina: San Pedro (Sierra)
*Uztaila: Santa Isabel (Ranero)
*Uztaila: San Martín (Presa)
*Uztaila: Santiago Apóstol (Lanzas Agudas)
*Uztaila: San Pantaleón (Bernales)
*Uztaila: San Ignacio de Loyola (Ambasaguas)
*Abuztua: San Pedro (Sangrices y Biañez)
*Abuztua: Ntra. Sra. De los Ángeles (Manzaneda de Sierra)
*Abuztua: San Esteban (San Esteban)
*Abuztua: San Roque (San Esteban)
*Abuztua: San Bartolomé (Aldeacueva)
*Abuztua: San Emeterio y Celedonio (Valnera)
*Iraila: Ntra. Sra. De los Milagros (Soscaño)
*Iraila: San Cipriano (Ranero, San Ciprian y La Cadena
*Iraila: Virgen del Buen Suceso (Patronal)
*Iraila: Los Mártires (Matienzo)
*Iraila: San Miguel (Ahedo, Las Barcenas, La Tejera y Concha)
*Urria: Ntra. Sra. Del Rosario (La Lama, Cezura y Montañan)
*Urria: Santa Teresa (El Callejo)
*Azaroa: Santa Cecilia (Santecilla)
*Azaroa: San Andrés (Biañez)
== Ondasun nabarmenak ==
{{sakontzeko|Zerrenda:Karrantzako kultura ondasunak}}
*[[Ranero]]ko haitzetan [[Pozalagua]] izeneko kobazuloa dago. Kobazulo honetan munduan topatu den estalaktika eszentrinkoen bildumarik handiena dago. Haitz hauetan ere [[Torca del Carlista|Torca del carlista]] izeneko leizea ere badago, Europako handiena dena.
*[[Aizkoko Estazio Megalitikoa]]: Karrantza haranean eta Mena Haranaren (Burgos) artean dago. Bizkaiko handienetariko bat da. 26 monumentu ditu.
*[[Manzaneda de Biañez|Biañez]] auzoan, berriz, [[Karpin Abentura]] izeneko parke tematikoa dago; erakargarria da bertan dagoen Terrasauro parkea.
== Karrantzar ospetsuak ==
* [[Miguel de la Torre|Miguel Luciano de la Torre]] ([[1786]]-[[1843]]), militar eta politikaria.
* [[Agustin Murua Balerdi]] ([[1874]]-[[1925]]), kimikaria.
* [[Victor Erize]] ([[1940]]), zinemagilea.
* [[Teresa Ahedo]] ([[1941]]), pintorea.
* [[Karlos Santisteban]] ([[1960]]), idazlea.
== Argazki galeria ==
<gallery mode="packed" heights="150">
Irudi:Carranza0409.JPG|[[Ranero]] auzoa.
Irudi:Carranza0478.JPG|San Esteban baseliza.
Irudi:Carranza002.JPG|[[San Esteban (Karrantza)|San Esteban]] auzoa.
irudi:Karrantza Haraneko udaletxearen ondoan kokatuta dagoen bolatokia.jpeg|Karrantzako udaletxea
Irudi:Karrantzako abere hiltegia.jpeg|Abere hiltegia
Irudi:Karrantza, San Esteban 1.jpg|[[San Estebango dorrea]]
Irudi:Villapaterna Jauregia.jpg|[[Villapaterna jauregi-eliza]]
Irudi:Karrantza, La Tejera - Luis Portillo Rodriguez etxea 1.jpg|[[Portillo txaleta]]
Irudi:050 Ambasaguas, Karrantza - Dolomitas.jpg|[[Dolomitas del Norte enpresaren instalazioak]]
</gallery>
== Bibliografia ==
* {{es}} Paliza Monduate, Maite: ''La arquitectura residencial en Carranza desde finales del siglo XIX hasta mediados del siglo XX''.
* {{es}} Paliza Monduate, Maite: ''Guía de la arquitectura indiana en Karrantza y Lanestosa''.
* {{es}} Díaz García, Miguel Sabino: ''Los hornos y el pan en el valle de Karrantza''.
* {{es}} Díaz García, Miguel Sabino: ''Ritos de pasaje : la muerte en el Valle de Carranza ''.
* {{es}} Díaz García, Miguel Sabino: ''La ganadería a lo largo del siglo XX en el Valle de Carranza''.
* {{es}} Peña Cerro, Luis Manuel: ''Medicina popular en el Valle de Carranza''.
* {{es}} Peña Cerro, Luis Manuel: ''La crianza de ganado y la cuadra en el Valle de Carranza''.
* {{es}} Peña Cerro, Luis Manuel: ''Juegos infantiles en Carranza''.
* {{es}} Peña Cerro, Luis Manuel: ''Ritos del nacimiento al matrimonio en el Valle de Carranza''.
* {{es}} Peña Cerro, Luis Manuel: ''Creencias y supersticiones en el Valle de Carranza''.
* {{es}} Saratxaga Garai, Aranzazu: ''Carranza: estudio histórico-artístico'', Bizkaiko Foru Aldundia.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* [https://web.archive.org/web/20110724152217/http://karrantza.org/ Karrantzako Udala]
* [https://web.archive.org/web/20181101171951/http://www.karrantza.com/ Karrantzako turismo bulegoa]
* [http://www.euskaltzaindia.net/index.php?option=com_eoda&Itemid=206&lang=eu&nonkodea=2.4.01.07&view=toponimia Karrantzako toponimia osoa Euskaltzaindiaren arabera]
{{autoritate kontrola}}
{{Karrantzako auzo aurkibidea}}
{{Enkarterriko udalerri aurkibidea}}
{{Bizkaiko udalerri aurkibidea}}
[[Kategoria:Karrantza]]
h60bqv5po406vae02duzkh9onani6dz
Kwame Nkrumah
0
7983
10006086
9647926
2024-12-20T17:19:03Z
Marklar2007
1545
/* Lehen urteak */
10006086
wikitext
text/x-wiki
{{Wikipedia1000}}
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Kwame Nkrumah''' (jatorrizko izena 1945 arte: Francis Nwia Kofi Ngonloma;<ref>{{Cite web|izenburua=Rulers - Nkrumah, Kwame|argitaletxea=Rulers.org|url=http://rulers.org/indexn2.html#nkrum|lana=Lists of heads of state and heads of government|accessdate=2007-03-24}}</ref> [[Nkroful]], [[1909|1909ko]] [[Irailaren 21|irailaren 21a]] - [[Bukarest|Bucarest]], [[1972|1972ko]] [[Apirilaren 27|apirilaren 27a]])<ref>{{Erreferentzia|izena=John E.|abizena=Jessup|izenburua=An encyclopedic dictionary of conflict and conflict resolution, 1945-1996|argitaletxea=Westport, Conn. : Greenwood Press|hizkuntza=en|data=1998|url=http://archive.org/details/encyclopedicdict0000jess|isbn=978-0313046766|sartze-data=2024-03-27}}</ref> [[Ghana|Ghanaren]] independentziaren politikari aitzindarietako bat izan zen. [[Europa|Europan]] eta [[Amerika|Amerikan]] jaso zuen hezkuntza, eta bertan zenbait mugimendu [[Panafrikanismo|panafrikanista]] sortu zituen, ikaskideen beharrei lagunduz eta [[Afrika|Afrikako]] herrialdeek estatu bat izateko eskubidea aldarrikatuz. [[Ghana|Ghanako errepublikako]] lehen presidentea izan zen (1960), erregimen zentralista, alderdi bakarreko, aurrerakoi eta panafrikanista bat ezarrita. 1962an, herrien arteko [[Bakearen Lenin Saria]] jaso zuen. 1966an, [[Pekin|Pekinen]] bidai ofizial batean zelarik, boteretik kendu zuten CIAk babestutako estatu kolpe baten bitartez.<ref>{{Erreferentzia|izena=Kwame|abizena=Botwe-Asamoah|izenburua=Kwame Nkrumah's Politico-cultural Thought and Policies: An African-centered Paradigm for the Second Phase of the African Revolution|argitaletxea=Psychology Press|orrialdea=16.|hizkuntza=en|data=2005|url=https://books.google.es/books/about/Kwame_Nkrumah_s_Politico_cultural_Though.html?id=OcTC2eDx5ZsC&redir_esc=y|isbn=978-0415948333|sartze-data=2024-03-27}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Carl|abizena=Oglesby|izenburua=Containment and Change|argitaletxea=Macmillan|orrialdea=105.|hizkuntza=en|abizena2=Shaull|izena2=Richard|data=1967|url=https://books.google.es/books/about/Containment_and_Change.html?id=OYUaAAAAIAAJ&redir_esc=y|sartze-data=2024-03-27}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua="Pandora's Box" Black Power (TV Episode 1992)|hizkuntza=en|url=https://www.imdb.com/title/tt1842146/fullcredits|aldizkaria=IMDb|argitaratze-lekua=John Stockwellen elkarrizketa|sartze-data=2024-03-27}}</ref> Horren ondorioz, [[Ginea|Gineara]] joan zen erbesteratuta.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Gran enciclopèdia catalana|izenburua=Kwane Nkrumah|hizkuntza=ca|url=https://www.enciclopedia.cat/gran-enciclopedia-catalana/kwane-nkrumah|aldizkaria=www.enciclopedia.cat|sartze-data=2024-03-27}}</ref>
Herriaren Konbentzioaren Alderdia ([[Ingeles|ingelesez]]: Convention People's Party, CPP; [[Akanerazko Wikipedia|akaneraz]]: '''Apam Nkorɔfo Kuw''') sortu zuen autodeterminazioa lortzeko; [[Greba|grebak]], kaleko [[Matxinada|matxinadak]] eta herritar zibilen [[protesta]] masiboak sustatzen zituen, eta horregatik, zenbait aldiz espetxeratu zuten.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=John E.|abizena=Jessup|izenburua=An encyclopedic dictionary of conflict and conflict resolution, 1945-1996|argitaletxea=Westport, Conn. : Greenwood Press|hizkuntza=en|data=1998|url=http://archive.org/details/encyclopedicdict0000jess|isbn=978-0313046766|sartze-data=2024-03-27}}</ref>
Afrikarentzat [[sozialismo]] moderatu bat nahi zuen, ukatuko ez zuena [[Inperialismo|inperialismoak]] mendeetan zehar ezarritako [[Kapitalismo|kapitalismoa]]. [[Mao Zedong|Mao Zedongen]] [[Txinako Herri Errepublika|Txinaren]] aliatu izan zen. [[Ghana|Ghanako Errepublika]] berriaren buru gisa, herrialdea industrializatzen lagundu zuen, [[Kakao|kakaoaren]] merkataritzaren onurak baliatuz.
Argitaratu zituen liburuetan, [[Klase-borroka|klase borroka]] eta afrikarrek atzerriko herrialdeen kolonia izateari uko egin beharra aztertu zituen.
== Biografia ==
=== Lehen urteak ===
Nkrumah 1909an jaio zen, [[Nkroful]] herrian, [[Urre Kosta Britainiarra|Urre Kosta britainiar kolonian]].<ref>{{Cite web|izenburua=Rulers - Nkrumah, Kwame|argitaletxea=Rulers.org|url=http://rulers.org/indexn2.html#nkrum|lana=Lists of heads of state and heads of government|accessdate=2007-03-24}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Asante|abizena=Fordjour|izenburua=Nkrumah and The Big Six|argitaletxea=web.archive.org|hizkuntza=en|data=2006-04-06|url=https://web.archive.org/web/20230528105354/https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/features/artikel.php?ID=100491|aldizkaria=Ghanaweb|sartze-data=2024-03-27}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Robert Yaw|abizena=Owusu|izenburua=Kwame Nkrumah's Liberation Thought: A Paradigm for Religious Advocacy in Contemporary Ghana|argitaletxea=Africa World Press|hizkuntza=en|data=2006|url=https://books.google.es/books/about/Kwame_Nkrumah_s_Liberation_Thought.html?id=sefClvfOzFoC&redir_esc=y|isbn=978-1592213122|sartze-data=2024-03-27}}</ref> Aita Opanyin Kofi Nwiana Ngolomah urregilea zen,<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Details of Opanyin Kofi Nwiana Ngolomah, father of Dr. Kwame Nkrumah|argitaletxea=web.archive.org|hizkuntza=en|data=2021-09-21|url=https://web.archive.org/web/20231021024909/https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Details-of-Opanyin-Kofi-Nwiana-Ngolomah-father-of-Dr-Kwame-Nkrumah-1362364|aldizkaria=Ghanaweb|sartze-data=2024-03-27}}</ref> eta ama, Elizabeth Nyaniba, txikizkako merkataria.<ref>{{Erreferentzia|izena=Thomas A.|abizena=Johnson|izenburua=Nkrumah's Mother Awaits Return of Son's Body|argitaletxea=web.archive.org|hizkuntza=en|data=1972-07-05|url=https://web.archive.org/web/20180315003812/https://www.nytimes.com/1972/07/05/archives/nkrumahs-mother-awaits-return-of-sons-body-she-wants-national.html|aldizkaria=[[The New York Times]]|sartze-data=2024-03-27}}</ref> Bere [[ghanatar izen]]a Kwame izan zen. [[Akkra]]ko Achimota Ikastetxean ikasi zuen 1926tik 1930era, urte hartan graduatu baitzen.<ref>{{Erreferentzia|izena=John E.|abizena=Jessup|izenburua=An encyclopedic dictionary of conflict and conflict resolution, 1945-1996|argitaletxea=Westport, Conn. : Greenwood Press|hizkuntza=en|data=1998|url=http://archive.org/details/encyclopedicdict0000jess|isbn=978-0313046766|sartze-data=2024-03-27}}</ref> 1935. urtean, [[Ghana]] utzi eta [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuetara]] joan zen bizi izatera eta ikasketak egitea, Lincoln Unibertsitatean, [[Pennsylvania|Pennsylvanian]]. [[Ekonomia (jarduera)|Ekonomian]], [[Soziologia|soziologian]] eta [[Psikologia|psikologian]] graduatu zen, eta zenbait lanbide edo jarduera egin zituen aldi horretan; besteak beste, [[xaboi]] lantegi batean, [[itsasontzi]] batean zerbitzari edo kalean [[Arrain|arraina]] saltzen. Ikasle gisa Lincoln Unibertsitatean, ikasleek eratutako [[antzerki]] ekoizpen batean parte hartu zuen, eta saiakera bat argitaratu zuen, Afrikako europar gobernu motari buruz, ''The Lincolnian'' ikasleen egunkarian.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Lincoln University|izenburua=Special Collections and Archives|argitaletxea=web.archive.org|hizkuntza=en|data=2009-08-17|url=https://web.archive.org/web/20090817175003/http://www.lincoln.edu/library/project.html|aldizkaria=Lincoln News and Lincolnian Online|sartze-data=2024-03-27}}</ref> Ondoren, 1945ean, [[Erresuma Batua|Erresuma Batura]] joan zen, eta [[Londres|Londresen]] jarri zen bizi izaten. Han, [[zuzenbide]] ikasketak hasi zituen, baina karrera utzi eta aktibismo politikoan murgildu zen, betiere ikuspegi [[Ezker politiko|ezkertiar]] eta [[Antiinperialismo|antiinperialista]] batez. 1947ko udazkenean, [[Urre Kosta Britainiarra|Urre Kostara]] itzuli eta [[United Gold Coast Convention]] alderdi politikoan hasi zen lanean.{{sfn|Owusu-Ansah|2014|p=316.}}
Nkrumahk ezkerreko ideia finkoak zituelarik, gero eta urrunago sentitzen zen [[United Gold Coast Convention]] alderdiaren programa eta jarduera [[Kontserbadurismo|kontserbadoreetatik]]. Beraz, alderdi berri bat eratzea erabaki zuen: [[Herriaren Konbentzioaren Alderdia]] (CPP ingelesezko siglan). Nkrumahk antolakuntza eta sustapen teknika modernoak eman zizkion alderdiari, gazte taldeak antolatuz, banderak eta esloganak erabiliz, eta gobernu koloniala kritikatzen zuen hedabideez baliatuta.{{sfn|Meredith|2005|p=19.}}
=== Independentzia ===
[[Fitxategi:25 pesewas (1958).jpg|thumb|Ghana 25 pesewako txanpona, Nkrumahren irudiaz, idazkun honetaz inguratuta: ''Civitatis Ghanensis Conditor'' («Ghanako Estatuaren Sortzaile»). ]]
Nkrumahk herrialde osoan zehar aldarrikatu zuen independentziak oparotasuna ekarriko ziola [[Ghana|Ghanari]]. Hala, bere leloetako bat zen: «lehenik helburu politikoa bilatu eta, gainerakoa, etorriko da».{{sfn|Meredith|2005|p=19.}} Berehala hartu zuen ospea, lehenbizi [[Pobretasun|behartsuen]] artean eta gero [[Merkataritza|merkatarien]], [[Bulego|bulegarien]] eta hirietako [[Irakasle|irakasleen]] artean. Jarraitzaile kopurua aski hazi zenean, Nkrumahk areagotu egin zituen [[Protesta|protestak]], behin eta berriz azpimarratuta «ekintza positiboa»: [[greba]], [[boikot]], [[matxinada]] eta protesta masiboak sustatzea. Gero eta larriago izaten ari ziren gertaerei erantzunez, [[Britainiar Inperioa|britainiar]] agintari kolonialek erabaki zuten protesta giroa amaiarazten saiatzea: Charles Noble Arden-Clarke gobernadoreak Nkrumah eta beste buruzagi politiko batzuk atxilotzeko agindua eman zuen, 1950ean. Familiari bidalitako gutun batean, Arden-Clarkek idatzi zuen lanpetuta zegoela «hemengo Hitlerri aurre egiten».{{Sfn|Meredith|2005|p=19.}} Nkrumah hiru urteko kartzela zigorrera kondenatu zuten. Horren ondorioz, haren ospea ez bakarrik ez zen gutxitu, baizik biziki handitu zen, preso hartutako liderrak [[Heroi|heroitzat]] hartu baitzituzten Ghanako herritar askok. 1951ko otsailean, [[Erresuma Batua|Erresuma Batuak]] legegintza hauteskundeen deia egin zuen, [[Urre Kosta Britainiarra|Urrezko Kostako]] koloniari autonomia handiagoa emateko asmoz; Nkrumahren ospeak nahiko argi uzten zuten CPP alderdiak garaipena eskura zezakeela. Dena dela, Nkrumahk oztopo bat zuen hauteskundeei begira: indarrean zegoen legediaren arabera, urtebete baino gehiagoz zigortutakoak ezin ziren hauteskundeetarako inskribatu; Nkrumah hiru zigor independenteren bidez kondenatu zutenez, bakoitza urtebetekoa, hauteskundeetara aurkezteko aukera ukan zuen. [[1951|1951ko]] [[Otsailaren 9|otsailaren 9an]], Nkrumahk hauteskundeen emaitza jaso zuen, espetxeetako agintarien eskutik: 38 aulkietatik 33 lortu zituen CPPk;{{sfn|Birmingham|1998|p=34-35.}} berak Akkrako barrutian lortu zuen aulkia, garaipen ikaragarri batekin, 23.122 bototatik 20.780 eskuratu baitzituen.{{Sfn|Meredith|2005|p=20.}}
Egoera horren aurrean, gobernadoreak erabaki behar izan zuen Nkrumah espetxetik askatu ala ez. Askatzen bazuen, aurre egin beharko zion Nkrumahk gobernu koloniala boikotatzeko mehatxuari, eskualdea benetan autogobernatzeko aukerarik ematen ezean. Askatzen ez bazuen, oso litekeena zen CPPk uko egitea lankidetzari, gobernu kolonialak galtzea oraindik zeukan babes eskasa, eta, azkenik, matxinada lehertzea.{{Sfn|Meredith|2005|p=21.}} Gobernadoreak Nkrumah askatzea erabaki zuen, azkenik, eskatuz hurrengo egunean joan zedin Fort Christiansborgeko bere egoitzara, Nkrumahri gobernuaren eraketa formalki eskatzeko. Indarrean zegoen konstituzioak ezartzen zuen gobernadorearen mende egongo zirela [[polizia]], [[Diplomazia|kanpo gaiak]], [[finantzak]], [[Armada|armadaren]] afrikar tropak eta [[Botere judizial|botere judiziala]]. Gertaera horien aurrean, Nkrumahk autogobernu osoa eskatu zien britainiarrei, eta 1954an lortu zuen.{{sfn|Bourret|1960|p=183-186.}}
Gobernuaren lehen urteetan, Nkrumahk arazo handi bati aurre egin behar izan zion, nahiz eta, neurri batean, bere erabakiaren ondorio bat izan zen. [[Britainia Handiko Erresuma|Britainia Handiko]] gobernuak ''Cocoa Marketing Board'' (CMB) enpresa sortu zuen, [[kakao]] ekoizleak merkatuko gorabeheretatik babesteko xedez. Enpresa hori zen Ghanako kakao produkzio osoaren erosle, saltzaile eta esportatzaile bakarra. Nkrumahk agindu zuen kakaoa prezio oso apalean edukitzea, artifizialki, nazioarteko merkatuetako prezioaren herena inguru, kakao kopuru handiak saltzeko asmoz eta, hartara, dirua azkar lortzeko xedez, garapen proiektuak gauzatzearren. Erosketa prezio beheratuak kalte handiak eragin zizkien nekazari txiki eta ertainei. Hori gutxi balitz bezala, alderdiko kideek CMBren barruan izandako ustelkeria kasu larriek eraman zuten [[Ashanti (etnia)|ashanti etnia]] matxinatzera eta ''National Liberation Movement'' alderdia sortzera, konstituzio federal bat eskatzen zuena, ashantien autonomia zabal batez.<ref>{{Erreferentzia|izena=Kwame Akon|abizena=Ninsin|izenburua=Ghana's Transition to Constitutional Rule: Proceedings of a Seminar Organised by the Department of Political Science, University of Ghana, Legon|argitaletxea=Ghana Universities Press|hizkuntza=en|abizena2=Drah|izena2=F. K.|data=1991|url=https://books.google.es/books/about/Ghana_s_Transition_to_Constitutional_Rul.html?id=yDIuAQAAIAAJ&redir_esc=y|isbn=978-9964301996|OCLC=26572288|sartze-data=2024-03-28}}</ref> Indarkeria gertakari ugari gertatu ziren, besteak beste, bonba bat lehertu zen Akkran, Nkrumahren etxe ondoan. Istiluek zalantzak sortu zituzten [[Erresuma Batua|Britainia Handian]], herrialdeari independentzia emateko egokitasunari buruz. Zalantza horiek uxatu nahirik, 1956an berriz ere legegintza hauteskundeak egitea ebatzi zen: Nkrumahren alderdiak 104 eserlekuetatik 72 lortu zituen, hauteskundeen parte hartzea % 57raino beheratu zen arren.{{sfn|Birmingham|1998|p=58.}}
Hauteskunde haien emaitzek eraman zuten britainiar gobernua kolonia uztera; [[Ghana|Ghanak]] ofizialki independentzia irabazi zuen [[1957|1957ko]] [[Martxoaren 6|martxoaren 6an]].{{Sfn|Meredith|2005|p=25-26.}}<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Accra, Ghana|argitaletxea=Palgrave Macmillan UK|orrialdeak=444|hizkuntza=en|data=2019|url=https://doi.org/10.1057/978-1-349-95839-9_890|aldizkaria=The Statesman’s Yearbook Companion: The Leaders, Events and Cities of the World|isbn=978-1349-958399|doi=10.1057/978-1-349-95839-9_890|sartze-data=2024-03-28}}</ref>
=== Independentzia ostean ===
Fort Christiansborgeko gazteluan ezarri zuen presidentetzaren egoitza gisa Nkrumahk, britainiar gobernadorearen bizileku izandakoan, iraganean [[Esklabotza|esklaboen]] salerosketarako balio izan zuena. Nkrumahren eta bere herrikideen arteko urruntzearen ikur bihurtu zen gaztelua. Kiroletan, janarietan edo erosotasunean interes handirik ez zuenez, Nkrumahk lanari loturik igarotzen zituen orduak. Erica Powell isilmandatari eta idazkari pertsonalaren arabera, Nkrumah ez zen bere lankideez fio eta bizitza bakarti batera emana zen.{{Sfn|Meredith|2005|p=24.}}
[[Fitxategi:Queen Elizabeth II and the Prime Ministers of the Commonwealth Nations, at Windsor Castle (1960 Commonwealth Prime Minister's Conference).jpg|thumb|Nkrumah (atzeko lerroan eskuinean lehena) [[Commonwealth (erakundea)|Commonwealtheko]] lehen ministroen konferentzian (1960).]]
Nolanahi den ere, Nkrumahren lidergoari esker, Ghanak politika eta praktika [[Sozialdemokrazia|sozialdemokrata]] garrantzizko batzuk hartu zituen, hala nola gizarte babeseko sistema, garapen programa komunitarioak eta [[eskola]] sare zabal bat.<ref>{{Erreferentzia|izena=Jessica|abizena=Cammaert|izenburua=Undesirable Practices: Women, Children, and the Politics of the Body in Northern Ghana, 1930–1972|argitaletxea=University of Nebraska Press|hizkuntza=en|data=2016|url=https://www.jstor.org/stable/j.ctt1d4v0qj|isbn=978-0-8032-8680-1|doi=10.2307/j.ctt1d4v0qj.11|sartze-data=2024-03-28}}</ref> Bere agintaritza garaian, [[Commonwealth (erakundea)|Commonwealth]] erakundearen barruan egon zen beti Ghana.<ref>{{Erreferentzia|izena=Mélanie|abizena=Torrent|izenburua=A ‘New’ Commonwealth for Britain? Negotiating Ghana's Pan-African and Asian Connections at the End of Empire (1951–8)|orrialdeak=573–613|hizkuntza=en|data=2016-05-26|url=http://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/07075332.2015.1076870|aldizkaria=The International History Review|alea=3|zenbakia=38|issn=0707-5332|doi=10.1080/07075332.2015.1076870|sartze-data=2024-04-01}}</ref>
Nkrumahk nahi zuen [[Akkra]] bihurtzea afrikar kontinente osoaren independentziarako oinarri politiko eta ekonomiko bat. [[1958]]. urtean, konferentzia bat antolatu zuen Afrikaren [[iraultza]] [[Bake|baketsua]] sustatzeko, non hirurehun ordezkari bildu baitziren, horien artean [[Julius Nyerere]], [[Joshua Nkomo]], [[Kenneth Kaunda]], [[Hastings Banda]], [[Patrice Lumumba]], [[Amílcar Cabral]] eta beste.{{Sfn|Meredith|2005|p=29.}}
Bere idazkietan, Nkrumahk [[sozialismo]] moderatu bat aldarrikatzen zuen [[Afrika|Afrikarentzat]], [[Kapitalismo|produkzio kapitalistaren]] sistemaren alderdi batzuen abantailak ukatu gabe, nahiz beti izan zen [[Mendebaldea (kultura)|mendebaldearen]] [[Inperialismo|inperialismoaren]] aurkari sendo bat. Afrikaren [[Ekonomia (jarduera)|ekonomia]] garatzeko, [[Industrializazio|industrializazioa]] oinarritzat hartzen zuen, inportazioak murriztu eta ordainketa balantza hobetzeko.<ref>{{Erreferentzia|izena=Fred|abizena=Nimoh|izenburua=Financial performance and constraints in gari production in Kumasi, Ghana|orrialdeak=16085–16098|hizkuntza=en|abizena2=Richmond Anaman|abizena3=Asiamah|abizena4=Yeboah|abizena5=Agyekum|abizena6=Kpe|abizena7=Kouao|izena2=R|izena3=MT|izena4=B|izena5=I|izena6=PDK|izena7=DK|data=2020-07-22|url=https://doi.org/10.18697/ajfand.92.18410|aldizkaria=African Journal of Food, Agriculture, Nutrition and Development|alea=04|zenbakia=20|issn=1684-5374|doi=10.18697/ajfand.92.18410|sartze-data=2024-03-28}}</ref> Uste zuen sozialismoak Afrikan hazkunde azkarra eragiteko ahalmena zuela, Nkrumah txundituta geratu baitzen [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobietar Batasunean]] eta Europako herrialde sozialistetan izandako industria garapen azkarreko esperientziarekin eta [[Ongizate-estatu|ongizate estatuarekin]]. Gainera, uste zuen Afrikaren bizimodu tradizionalak antz handia zuela sozialismoarekin.<ref>{{Erreferentzia|izena=Ruth G.|abizena=Weintraub|izenburua=Chapter IV. The State Regulates Government Corporations|argitaletxea=Columbia University Press|orrialdeak=95–118|hizkuntza=en|data=2019-05-06|url=https://www.degruyter.com/document/doi/10.7312/wein91324-006/html|aldizkaria=Chapter IV. The State Regulates Government Corporations|isbn=978-0231883177|doi=10.7312/wein91324-006|sartze-data=2024-03-28}}</ref>
Afrikako beste lider batzuek baino anbizio handiagokoa zen Nkrumah, buruzagi «inspiratua» zela uste baitzuen, Ghana benetako potentzia eta estatu modernoaren adibide bihurtuko zuena, Afrika izan zedin [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuekin]] edo [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobietar Batasunarekin]] aldera zitekeen indar politiko eta ekonomiko bat.<ref>{{Erreferentzia|izena=Adam|abizena=Zwass|izenburua=From Failed Communism to Underdeveloped Capitalism: Transformation of Eastern Europe, the Post-Soviet Union and China|argitaletxea=Routledge|hizkuntza=en|data=2016-06-23|url=https://www.taylorfrancis.com/books/edit/10.4324/9781315482859/failed-communism-underdeveloped-capitalism-adam-zwass|isbn=978-1-315-48285-9|doi=10.4324/9781315482859|sartze-data=2024-03-28}}</ref> Doktrina politikoaren termino berri bat sortu zuen: ''Nkruhmahismoa'', inoiz argi eta garbi mugatu ez zen ideologia nahiko pertsonala adierazten zuena. Berak sortutako Kwame Nkrumah Institutua zen ideologia hura zabaltzeko arduraduna, eta iragartzen zuenez «Nkrumahismoa da Afrika Berriaren ideologia, independentea inperialismotik eta erabat aske dagoena, kontinente mailan antolatua, Afrika Bat eta Batua kontzepzioan oinarritua, zeinek bere indarra hartzen baitu zientzia eta teknologia modernoetatik eta Afrikako sinesmen tradizionaletik: norberaren garapen askea baldintzatzen du guztion garapen askeak».{{Sfn|Meredith|2005|p=163.}}
[[Ghana|Ghanan]] berehala zabaldu zen Nkrumahrenganako [[Pertsonaganako kultu|nortasunaren gurtza]]. Egunkariek buruzagia goraipatzen zuten eta ia beti hartzen zuten Ghana, Afrika eta mundu osoa eraldatzeko gai zen gizon bakartzat.<ref>{{Erreferentzia|izena=H.|abizena=Fuller|izenburua=Building the Ghanaian Nation-State: Kwame Nkrumah’s Symbolic Nationalism|argitaletxea=Springer|hizkuntza=en|data=2014-12-10|url=https://books.google.es/books/about/Building_the_Ghanaian_Nation_State.html?id=6NQaBgAAQBAJ&redir_esc=y|isbn=978-1137448583|OCLC=898474258|DOI=10.1057/9781137448583|sartze-data=2024-03-28}}</ref> Informalki zenbait izendapen hartu zituen, hala nola ''Patuaren Gizona'', ''Afrikako Izarra'', ''Dedikazio Gorena'' eta, batez ere, ''Osagyefo'', «garailea borrokan» edo «askatzaile» gisa itzuli daitekeena.{{Sfn|Meredith|2005|p=180.}}
[[Fitxategi:Nkrumah, his family and Nasser, 1965.jpg|thumb|Nkrumah eta bere familia [[Egipto|Egiptoko]] presidente [[Gamal Abdel Nasser|Gamal Abdel Nasserrekin]], [[Afrikar Batasunerako Erakundea|Afrikar Batasunaren Erakundearen]] bileran, [[Akkra|Akkran]] (1965).]]
Nkrumahren ekimenak eta politikak emaitza positiboak sortzen zituzten arren, haren bakardadea eta inguruarekiko mesfidantza areagotu egin ziren, Erica Powell bere idazkariaren arabera. Bere isolamenduan, berak aditu nahi zuena bakarrik esaten zioten goresleez inguratu zen. [[1957|1957ko]] [[Abenduaren 30|abenduaren 30ean]] Fathia Rizk [[Egipto|egiptoarrarekin]] ezkondu zen, isilpean eduki zuen zeremonia intimo batean;<ref>{{Erreferentzia|izena=Gamal|abizena=Nkrumah|izenburua=Fathia Nkrumah - Farewell Tranquility Never on the Agenda|hizkuntza=en|data=2007-05-31|url=https://web.archive.org/web/20070824222033/http://www.nathanielturner.com/fathiankrumahfarewell.htm|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-03-28}}</ref> Egiptoko presidente [[Gamal Abdel Nasser|Gamal Abdel Nasserri]] eskatu zion, eta ezkontzeko egunera arte ez zuen ezagutu ere egiten. Emakumeak [[Frantses|frantsesez]] eta [[Arabiera|arabieraz]] soilik hitz egiten zuen, Nkrumahk ez zekien hizkuntzatan, alegia.<ref>{{Erreferentzia|izena=Kojo|abizena=Emmanuel|izenburua=Here are all the First Ladies of Ghana since independence|argitaletxea=web.archive.org|hizkuntza=en|data=2019-02-09|url=https://web.archive.org/web/20200610125740/https://www.pulse.com.gh/news/local/here-are-all-the-first-ladies-of-ghana-since-independence/0l2k3hw|aldizkaria=Pulse Ghana|sartze-data=2024-03-28}}</ref>
1960an, Nkrumahk konstituzio berri bat aldarrikatu zuen, presidenteari ahalmen bereziak emanez, alde batetik, dekretuak egiteko, [[Parlamentu|parlamentuaren]] onarpenaren beharrik gabe; eta, bestetik, parlamentuaren erabaki asko indargabetzeko, eta Estatuko ia edozein funtzionario kargutik kentzeko aurretiazko prozedurarik gabe. Komunikabideen kontrola ere erregimenari ematen zitzaion.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nkrumah, Kwame (1909?–1972), president of Ghana|hizkuntza=en|url=https://www.oxforddnb.com/display/10.1093/ref:odnb/9780198614128.001.0001/odnb-9780198614128-e-31504|aldizkaria=Oxford Dictionary of National Biography|doi=10.1093/ref:odnb/31504|sartze-data=2024-03-28}}</ref> 1961ean, «estatuburuaren pertsonarekiko errespeturik ez izatea» hutsegite kriminaltzat hartua izan zen.{{Sfn|Meredith|2005|p=182}}
Beste erakunde batzuk CPP alderdiaren mende jarri zituen, eta, praktikan, alderdia eragin handia izatera iritsi zen askotariko erakundeetan, hala nola ''Langileen Brigadan'' edo ''Ghanako Emakumeen'' ''Kontseiluan''. [[Akkra|Akkrako]] [[Apezpiku|gotzain]] [[Katolizismo|katolikoa]] herrialdetik bota zuten, gazte taldeen politizazioarekin ados ez zegoela adierazteagatik. Barne-tentsio handiko alderdi bihurtu zen CPP, kideen arteko interes desorekaren ondorioz (pentsaera politiko ugari baitziren) eta alderdikide askoren ustelkeriaren ondorioz. Alderdiko idazkari nagusiak, Tawia Adamafiok, honela deskribatu zuen behin: «Nazio osoa suntsitzeko mehatxua egiten ari den munstroa». Nkrumahk hitz eman zuen goi funtzionarioen ustelkeriaren arazoari aurre egingo ziola, eta horregatik sortu zuen batzorde bat alderdiko kideen ondasunen jatorria ikertzeko. Praktikan, baina, emaitzak ez ziren argitaratu eta alderdiko eliteak ustel jarraitu zuen.{{Sfn|Meredith|2005|p=183.}}
Guztiarekin, Nkrumahk lan publiko baliotsu asko eraiki zituen: [[ospitale]], [[eskola]] eta [[errepide]] asko, eta batez ere [[Volta (ibaia)|Volta ibaiaren]] gune hidroelektriko handia. Azpiegiturak eraikitzeko grinak bultzatuta, atzerriko enpresaburuak erakarri zituen, berehala ohartu zirenak «asmo handiko ideia batek eta eroskeria batek» gobernuaren kontratu handiak ekar zitzaketela. Horrela eraiki ziren, adibidez, kakaoa gordetzeko [[silo]] erraldoi eta garestiak, gerora erabilezinak izan zirenak.{{Sfn|Meredith|2005|p=184}}
=== Gainbehera ===
[[Kakao|Kakaoaren]] krisiak ([[1961]]), zeinaren ondorioz kakaoaren [[Prezio|prezioak]] [[Kanpo merkataritza|nazioarteko merkatuetan]] gainbehera egin baitzuen,<ref>{{Erreferentzia|izena=Matthew I.|abizena=Mitchell|izenburua=Insights from the Cocoa Regions in Côte d'Ivoire and Ghana: Rethinking the Migration-Conflict Nexus|orrialdeak=123–144|hizkuntza=en|data=2011|url=https://www.jstor.org/stable/41304778|aldizkaria=African Studies Review|alea=2|zenbakia=54|issn=0002-0206|sartze-data=2024-03-30}}</ref> zailtasunak ekarri zizkion Nkrumahri. Estatuaren errenta fluxua bermatzeko, [[Zerga|zergak]] nabarmen igo behar izan zituen. Ondorioetako bat izan zen [[Trenbide-garraio|trenbideetako]] eta [[Portu|portuetako]] langileek [[Greba|grebara]] jo zuten. Haien aurka oldarturik, Nkrumahk [[Atxiloketa|atxiloketak]] eta [[Epaiketa|epaiketarik]] gabeko [[Espetxe-zigor|espetxeratzeak]] agindu zituen, 1961ean emandako arau baten babesean, zeinaren bidez langile mugimendu eta sindikatu gehienek presidentearen baimena behar baitzuten, aurrez, protesta bat antolatu ahal izateko; bestela, espetxe zigorra jaso zezaketen, «nazioaren garapen industriala oztopatzeagatik». [[Oposizio (politika)|Oposizioko]] politikariak atxilotzeko ere agindu zuen, eta bere alderdi barruan purgak egin zituen. Nkrumah berak izendatu zituen prozesu haietako [[Epaile|epaileak]].<ref>{{Erreferentzia|izena=Boni Yao|abizena=Gebe|urtea=2008ko martxoa|izenburua=Ghana’s Foreign Policy at Independence and Implications for the 1966 Coup D’état|argitaletxea=web.archive.org|hizkuntza=en|url=https://web.archive.org/web/20140611023640/http://www.jpanafrican.com/docs/vol2no3/GhanasForeignPolicyAtIndependenceAnd.pdf|aldizkaria=The Journal of Pan African Studies|zenbakia=vol. 2, n. 3|argitaratze-lekua=Santa Clarita, California|ISSN=0888-660|sartze-data=2024-03-30}}</ref>
[[Fitxategi:Dolazak predsednika Gane Kvame Nkrumaha na konferenciju nesvrstanih, 1961. god.jpg|thumb|Kwame Nkrumah eta, [[Jugoslavia|Jugoslaviako]] presidente [[Josip Broz Tito]], [[Lerrokatu Gabeko Herrialdeen Mugimendua|Lerrokatu Gabeko Herrialdeen]] lehen konferentziara iristen, [[Belgrad|Belgraden]] (1961).]]
1961ean, [[Txinaren izenak|Txinara]] eta [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobietar Batasunera]] bidaiatu ondoren, Ghanako estatuaren mendeko konpainiak sortzea erabaki zuen Nkrumahk. Bost urtean, 1966rako, 50 korporazio baino gehiago sortu zituen, gehienak gaizki kudeatuak eta eraginkortasun oso apalekoak. Kanpo zorra 349 milioi [[Libera esterlina|libera esterlinetaraino]] hazi zen ofizialki 1963an, baina benetako datuak okerragoak izan daitezke.{{Sfn|Meredith|2005|p=185-187.}}
[[Nekazaritza politika|Nekazaritza politikak]] ere ez zuen emaitza onik lortu. Erregimenak baliabide asko erabili zituen arren aski atzeratuta zegoen [[nekazaritza]] mekanizatzeko, nekazarien beharrei entzungor egin zien, lurraren ekoizpenengatik jasotzen zuten zen prezioari zegokionez. Bestalde, kakaoaren salmentatik lortutako diru sarreren portzentajea % 72 izatetik 1960an, bost urte geroago % 41 izatera beheratu zen. Horrela, Estatuaren nekazaritza konpainiak galerak izaten hasi ziren.{{Sfn|Meredith|2005|p=185-187.}}
Boterera iritsi zenean, [[Urre Kosta Britainiarra|Urre Kosta]] [[Afrika|Afrikako]] britainiar kolonia aberatsenetako bat zela kontuan hartuta, Nkrumahren kudeaketa ekonomikoa oso kaxkarra izan zela esan daiteke.<ref>{{Erreferentzia|izena=Charles|abizena=Martin|izenburua=Nkrumah’s Strategy of Decolonization: Originality and Classicism|orrialdeak=74-105. or|hizkuntza=en|data=1973|url=https://www.cairn.info/revue-presence-africaine-1973-1-page-74.htm?ref=doi|aldizkaria=Presence Africaine|alea=1|zenbakia=85|issn=0032-7638|doi=10.3917/presa.085.0074|sartze-data=2024-03-30}}</ref> [[1963|1963an]] kualifikazio gabeko langileen bizi maila [[1939|1939ra]] etorri zen atzera. [[1960]]-[[1960|1966]] artean, [[gutxieneko soldata]] erdira jaitsi zen, eta hori ez zen konpentsatu [[Kontsumorako Prezioen Indize|bizi kostuaren]] murrizketarekin. [[1963|1963an]], Estatuaren erreserbak milioi erdi [[libera esterlina]] baino gutxiago izatera iritsi ziren.<ref>{{Erreferentzia|izena=David Levering|abizena=Lewis|izenburua=Ghana, 1963: A Memoir|orrialdeak=39-60. or.|hizkuntza=en|data=1999|url=https://www.jstor.org/stable/41212832|aldizkaria=The American Scholar|alea=1|zenbakia=68|issn=0003-0937|sartze-data=2024-03-30}}</ref>{{Sfn|Meredith|2005|p=185-187.}}
Bestalde, Nkrumahren proiektuek ere porrot egin zuten [[Ghana]] [[Lerrokatu Gabeko Herrialdeen Mugimendua|Lerrokatu Gabeko Herrialdeen Mugimenduaren]] funtsezko pieza bihurtzeko eta [[Afrika]] osoa proiektu politiko bakar batean bateratzeko. 1963an, Ghanaren gidaritzapean estatu afrikarrak elkartzeko proposamena egin zuenean Afrikako liderren biltzar batean, nahiz gehienak afrikar batasunaren alde agertu, ia inork ez zuen haren proposamenaren alde egin. [[Tanganika|Tanganikako]] presidente [[Julius Nyerere|Julius Nyerererekin]] liskarrak izan zituen, Tanganika ekialdeko Afrikako estatuen federazio bat sortzeko egin zuen planaren ondorioz. Izan ere, Nyereren proposamena zen ''afrikar'' ''[[Sozialismo|sozialismoaren]]'' aldeko liderrekin egitea ―hori Nkrumahren [[Sozialismo zientifiko|sozialismo zientifikoa]] aurkakoa zen―, eta federazio horretan estatu frankofonoak ere sartzea ―Nkrumahk uste zuen oraindik Frantziaren sateliteak zirela.<ref>{{Erreferentzia|izena=Godfrey|abizena=Mwakikagile|izenburua=Nyerere and Africa: End of an Era|argitaletxea=New Africa Press|orrialdeak=«Nyerere and Nkrumah: Towards African Unity» 347-355.|hizkuntza=en|data=2007|url=https://books.google.es/books/about/Nyerere_and_Africa.html?id=D4LcR4iOmcYC&redir_esc=y|argitaratze-lekua=Pretoria|isbn=978-0980253412|sartze-data=2024-03-30}}</ref>
[[Fitxategi:Che Guevara Nkrumah 1965-01 Ghana.jpg|thumb|Nkrumah eta [[Che Guevara|Ernesto Che Guevara]], 1965eko urtarrilean.]]
Gainera, Nkrumahk [[Togo]], [[Boli Kosta]], [[Volta Garaia]], [[Nigeria]] eta [[Niger|Nigerreko]] gerrillei lagundu zien, Afrikaren batasunari buruzko teoriekin bat egiten baitzuten. [[Togo|Togoko]] presidente [[Sylvanus Olympio]] talde horietako bat hiltzen saiatu zenean, zailtasun diplomatikoak sortu zitzaizkion Afrikako beste herrialde batzuekin ere. Beste afrikar gobernuen disidenteak entrenatzeko antolatu zituen kanpamentuetan, [[Txinako Herri Errepublika|Txinako]] eta [[Alemaniako Errepublika Demokratikoa|Alemaniako Errepublika Demokratikoko]] aholkularien laguntza zuten. Jarduera horien ondorioz, [[Hamani Duariori]] [[Niger|Nigerreko]] presidentea hiltzen saiatu ziren.{{Sfn|Meredith|2005|p=188.}}
Porrot egin arren, Nkrumah nazioarteko zenbait gatazkatan sartu zen bitartekari lanak egiten, hala nola [[Txinako Herri Errepublika|Txinaren]] eta [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobietar Batasunaren]] arteko gatazkan, edo [[Kongo (herria)|Kongon]] eta [[Rhodesia|Rodesian]] sortutako gatazka egoeretan.<ref>{{Erreferentzia|izena=Robert B.|abizena=Rakove|izenburua=The Rise and Fall of Non-Aligned Mediation, 1961–6|orrialdeak=991-1013. or|hizkuntza=en|data=2015|url=https://www.jstor.org/stable/24703167|aldizkaria=The International History Review|alea=5|zenbakia=37|issn=0707-5332|sartze-data=2024-03-30}}</ref> Kasu horietako bakar batean ere ez zen onartu Nkrumahren bitartekaritza, nahiz eta sare diplomatiko garrantzitsu bat sortu zuen, Ghanaren berrogeita hamazazpi enbaxadarekin mundu osoan zehar. Barne arazoei dagokienez, Nkrumahk [[Inperialismo|inperialismoari]] eta nazioarteko konspirazioei egotzi zizkien. Alderdiko beste kideekiko haserrea handituz joan zen, batez ere, 1963an bera hiltzeko saiakuntzaren ondotik, ordura arteko bere adiskide Tawia Adamafio eta beste bi ministro atxilotuak izan baitziren. Epaileak errugabetzat jo zituen arren, Nkrumahk kargutik kendu eta legea aldatu zuen, «interes nazionaleko» epaiketetan parte hartu ahal izateko. Bigarren epaiketa bat eginik, errudun jo zituzten eta biziarteko kartzela zigorra ezarri zieten.<ref>{{Erreferentzia|izena=Ron|abizena=Christenson|izenburua=Political Trials in History: From Antiquity to the Present|argitaletxea=Transaction Publishers|hizkuntza=en|url=https://books.google.es/books?id=wBdOvs2THGEC&q=Tawia+Adamafio&pg=PA3&redir_esc=y#v=snippet&q=Tawia%20Adamafio&f=false|isbn=978-1412831253|sartze-data=2024-03-30}}</ref> 1964an beste hilketa saiakera bat izan zuenean, Nkrumahk [[Polizia|poliziaren]] susmoa hartu zuelarik, armagabetu egin zuen, eta bere jaioterrian hautatutako eta [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|sobietar]] agenteek entrenatutako guardia armatu batez inguratu zen.{{Sfn|Meredith|2005|p=188.}}
[[1964|1964an]], Nkrumahk erreferendum bat antolatu zuen [[Alderdi-bakartasun|alderdi bakarreko erregimen]] bat ezartzeko. Gobernuko prentsak ohartarazi zuen [[Errepresio politiko|errepresaliak]] hartuko zituztela bozkatzen ez zutenen edo gobernuaren aurkako kanpaina aktiboa egiten zutenen aurka. Beste neurri batzuk ere hartu ziren, hala nola «ezaren» kutxetan [[Boto-txartel|boto txartela]] sartzeko zirriturik ez egotea. Horrela, Ghana alderdi bakarreko sistema bihurtu zen. Gainera, Nkrumahk gero eta botere gehiago kontzentratu zuen bere eskuetan.<ref>{{Erreferentzia|izena=Seth|abizena=Anthony|izenburua=The State of Ghana|orrialdeak=337-339. or|hizkuntza=en|data=1969|url=https://www.jstor.org/stable/720657|aldizkaria=African Affairs|alea=273|zenbakia=68|issn=0001-9909|sartze-data=2024-03-30}}</ref>
Nkrumahk 10 milioi [[libera esterlina]] eralgi zituen «Job 600» izeneko konplexua eraikitzeko, Afrikako estatuburuen konferentzia egtieko [[1965|1965ean]], eta, etorkizunari begira, noizbait ''Afrikar'' ''Batasunaren'' hiriburu bihurtzeko asmoz.<ref>{{Erreferentzia|izena=Bright B.|abizena=Simons|izenburua=Who betrayed Osagyefo Kwame Nkrumah?|argitaletxea=web.archive.org|hizkuntza=en|data=2012-05-12|url=https://web.archive.org/web/20120512182125/http://ghanaian-chronicle.com/who-betrayed-osagyefo-kwame-nkrumah/|aldizkaria=Ghanaian Chronicle|sartze-data=2024-03-30}}</ref> Alabaina, Nkrumahren eta beste estatuburu batzuen arteko tentsio politikoek porrotera eraman zuten konferentzia. Gonbidatutako 36 herrialdeetatik 28 soilik bertaratu ziren, baina horietatik 13 besterik ez ziren estatuburuak, gainerakoak maila apalagoko ordezkariak baitziren. Gainera, baztertu egin zen Nkrumahren eskaera, «Afrikaren batasuna aztertzeko» azpibatzorde bat sortzeko egindako proposamena, alegia.{{Sfn|Meredith|2005|p=191.}}
[[Fitxategi:Kwame Nkrumah Memorial Park.jpg|thumb|Nkrumahren oroipen parkea eta mausoleoa.]]
Armada nazionalean espioiak infiltratzeko eta kontrol pertsonala lortzeko egindako saioek, eta presidentearen guardiek zeukaten soldata eta ekipamendu alde izugarriak ―soldadu arrunten aldean― tentsio larriak eragin zituen [[Armada|armadarekin]], ordura arte Nkrumah gehiengoz babestu baitzuen. [[1966|1966ko]] [[Otsailaren 24|otsailaren 24an]], [[Pekin|Pekinen]] zelarik [[Vietnamgo Gerra|Vietnamgo gerran]] bitartekari lanak egiteko asmoz, armada matxinatu egin zen, ustez [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuen]] laguntzarekin,<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Keith Lamont Scott's Disability May Have Gotten Him Killed, and He's Not The Only One|hizkuntza=en|url=https://doi.org/10.1163/2210-7975_hrd-9970-2016059|aldizkaria=Human Rights Documents Online|doi=10.1163/2210-7975_hrd-9970-2016059|sartze-data=2024-03-30}}</ref> eta biktimarik gabeko [[Estatu-kolpe|estatu kolpe]] batez amaitu zen haren gobernua.<ref>{{Erreferentzia|izena=Francesca|abizena=Fogarty|izenburua=Backing the Bundeswehr: A Research Note Regarding the State of German Civil–Military Affairs|orrialdeak=742–755|hizkuntza=en|data=2015-10|url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0095327X14554278|aldizkaria=Armed Forces & Society|alea=4|zenbakia=41|issn=0095-327X|doi=10.1177/0095327X14554278|sartze-data=2024-03-30}}</ref>
=== Erbestea eta heriotza ===
Nkrumah inoiz gehiago [[Ghana|Ghanara]] itzuliko ez bazen ere, Afrikaren batasunaren alde lanean jarraitu zuen. [[Konakry|Konakryn]] ([[Ginea]]) bizi izan zen erbesteratuta, [[Ahmed Sékou Touré]] presidentearen babesean, eta hark ohorezko presidentekide izendatu zuen. Irakurtzen, idazten eta gonbidatuekin bilkurak egiten ematen zuen denbora. Gai publikoetatik erretiratuta egon arren, izututa bizi izan zuen atzerriko [[Inteligentzia zerbitzu|inteligentzia]] [[Inteligentzia zerbitzu|agentziek]] egin zitzaketen [[Konspirazio|konspirazioekin]]. Sukaldaria hil zitzaionean, bere gelan janaria biltzen hasi zen, pozoituta hilko ote zuten. 1971ko abuztuan, osasuna kaskartzen hasi zitzaiolarik, [[Bukarest|Bukarestera]] ([[Errumania]]) joan zen tratamendu medikoa jasotzera. Han hil zen, 1972ko apirilaren 27an, [[Larruazaleko minbizi|larruazaleko minbiziaz]], 62 urte zituela.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The mystery around what actually happened to Kwame Nkrumah’s body|argitaletxea=web.archive.org|hizkuntza=en|data=2023-04-10|url=https://web.archive.org/web/20240227201302/https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/The-mystery-around-what-actually-happened-to-Kwame-Nkrumah-s-body-1746578|aldizkaria=GhanaWeb|sartze-data=2024-04-01}}</ref>
Hasieran, [[Nkroful]] jaioterrian lurperatu zituzten Nkrumahren gorpuzkiak. Hilobia han egon arren, haren gorpuzkiak [[Akkra|Akkrako]] mausoleora eraman zituzten.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Kwame Nkrumah Mausoleum|argitaletxea=web.archive.org|hizkuntza=en|data=2023-10-05|url=https://web.archive.org/web/20231005025930/https://touringghana.com/kwame-nkrumah-mausoleum/|aldizkaria=touringghana.com|sartze-data=2024-04-01}}</ref>
== Ikuspegi politikoa ==
Oro har, ekonomiaren ikuspegi [[Marxismo|marxista]] baten aldekoa izan zen, [[Lerrokatu Gabeko Herrialdeen Mugimendua|Lerrokatu Gabeko Herrialdeen Mugimenduaren]] barruan, eta haren iritziz [[Kapitalismo|kapitalismoak]] oso ondorio negatiboak zituen, aspaldidanik Afrikaz jabetu nahian jokatzen baitzuen. Aldi berean, baina, Afrikako [[Sozialismo|sozialismoarekiko]] urruntasun bat ezarri zuen, bide horri jarraitu baitzioten garaikide askok. Nkrumahren ustez, sozialismoa zen kapitalismoak eragindako aldaketetara hobekien egokitzen zen sistema, aukera ematen baitzuen aurrerapena Afrikaren balioekiko errespetuarekin bateratzeko. Bereziki aipatu zituen gai horiek eta bere politika 1967ko saiakera batean, ''African Socialism Revisited'' izenburuaz:
{{Aipua|Badakigu «Afrikako gizarte tradizionala» berdintasunaren printzipioetan oinarritu zela. Benetako funtzionamenduan, baina, zenbait akats zeuden. Haren bultzada humanista da Afrikaren berreraikuntza [[sozialismo|sozialista]] eskatzen diguna. Gizaki bakoitzak helburu bat izan behar da, ez soilik bitarteko bat, eta onartzen dugu gizaki bakoitzari aukera berdintasuna bermatu beharra beraren garapenerako. Horren ondorioak praktika soziopolitikoan zientifikoki landu behar dira, eta beharrezko politika sozial eta ekonomikoak irmo eta erabakitasunez aplikatu behar dira. Edonork [[humanismo|humanismoa]] berdintasunetik hasi behar du, eta objektiboki aukeratutako politiketara eraman behar du berdintasuna babestu eta mantentzeko. Beraz, sozialismoa. Beraz, sozialismo zientifikoa ere bai.|Kwame Nkrumah (1967) ''African Socialism Revisited''.}}
== Lanak ==
* {{Erreferentzia|izena=Kwame|abizena=Nkrumah|urtea=1938|izenburua=Negro History: European Government in Africa|argitaletxea=Lincoln University (web.archive.org)|orrialdea=2.|hizkuntza=en|url=https://web.archive.org/web/20090817175003/http://www.lincoln.edu/library/project.html|aldizkaria=The Lincolnian|zenbakia=1938-04-12|argitaratze-lekua=Pennsylvania|DOI=10.5406/Fillinois/F9780252037696.003.0005}}
* {{Erreferentzia|izena=Kwame|abizena=Nkrumah|urtea=1941|izenburua=Primitive Education in West Africa|argitaletxea=University of Pennsylvania|hizkuntza=en|argitaratze-data=|url=https://archives.upenn.edu/digitized-resources/docs-pubs/nkrumah/nkrumah-primitive-education/|aldizkaria=Educational Outlook}}
* {{Erreferentzia|izena=Kwame|abizena=Nkrumah|urtea=1943|izenburua=Education and Nationalism in Africa|argitaletxea=University of Pennsylvania|hizkuntza=en|url=https://archives.upenn.edu/digitized-resources/docs-pubs/nkrumah/nkrumah-education-nationalism/|aldizkaria=Educational Outlook}}
* {{Erreferentzia|izena=Kwame|abizena=Nkrumah|urtea=1957|izenburua=Ghana: The Autobiography of Kwame Nkrumah|argitaletxea=Panaf|ISBN=978-0901787604|hizkuntza=en|url=https://www.worldcat.org/oclc/51932153|argitaratze-lekua=London|OCLC=51932153}}
* {{Erreferentzia|izena=Kwame|abizena=Nkrumah|urtea=1961|izenburua=I speak of freedom: a statement of African ideology|argitaletxea=Frederick A. Praeger|hizkuntza=en|url=https://search.worldcat.org/title/414061|argitaratze-lekua=New York|OCLC=414061}}
* {{Erreferentzia|izena=Kwame|abizena=Nkrumah|urtea=1963|izenburua=Africa must unite|argitaletxea=Panaf|ISBN=978-0901787132|hizkuntza=en|url=https://search.worldcat.org/title/6567302|argitaratze-lekua=London|OCLC=6567302}}
* {{Erreferentzia|izena=Kwame|abizena=Nkrumah|urtea=1964|izenburua=Consciencism: Philosophy and Ideology for De-Colonisation|argitaletxea=Panaf|ISBN=978-0901787118|hizkuntza=en|url=https://search.worldcat.org/title/16613918|argitaratze-lekua=London|OCLC=16613918}}
* {{Erreferentzia|izena=Kwame|abizena=Nkrumah|urtea=1965|izenburua=Neo-colonialism: the last stage of imperialism|argitaletxea=Panaf|hizkuntza=en|url=https://search.worldcat.org/title/59982527|argitaratze-lekua=London|OCLC=59982527|DOI=10.2307/40199801}}
* {{Erreferentzia|izena=Kwame|abizena=Nkrumah|urtea=1966|izenburua=Neo-Colonialism. The Last Stage of Imperialism|orrialdea=161|hizkuntza=en|url=https://search.worldcat.org/title/5127117633|aldizkaria=International Journal|zenbakia=22|ISSN=0020-7020|OCLC=5127117633|DOI=10.2307/40199801}}
* {{Erreferentzia|izena=Kwame|abizena=Nkrumah|urtea=1967|izenburua=African Socialism revisited|argitaletxea=Stanford University Press for the Hoover Institution on War, Revolution, and Peace|orrialdea=779.|hizkuntza=en|url=https://academic.oup.com/ia/article-abstract/43/4/779/2681684?redirectedFrom=fulltext|aldizkaria=International Affairs|zenbakia=43-4|argitaratze-lekua=Stanford|ISSN=0020-5850|DOI=10.1093/ia/43.4.779}}
*{{Erreferentzia|izena=Kwame|abizena=Nkrumah|urtea=1967|izenburua=Axioms|argitaletxea=Nelson|hizkuntza=en|url=https://search.worldcat.org/title/1010614427|argitaratze-lekua=London|OCLC=1010614427}}
*{{Erreferentzia|izena=Kwame|abizena=Nkrumah|urtea=1967|izenburua=Challenge of the Congo|argitaletxea=Nelson|hizkuntza=en|url=https://books.google.es/books?id=nGB1AAAAMAAJ&redir_esc=y|argitaratze-lekua=London|OCLC=460598801}}
*{{Erreferentzia|izena=Kwame|abizena=Nkrumah|urtea=1968|izenburua=Dark days in Ghana|argitaletxea=International Publishers|ISBN=978-0717800469|hizkuntza=en|url=https://search.worldcat.org/title/796074108|argitaratze-lekua=New York|OCLC=796074108}}
*{{Erreferentzia|izena=Kwame|abizena=Nkrumah|urtea=1968|izenburua=Handbook of Revolutionary Warfare|argitaletxea=International Publishers|ISBN=978-0717802265|hizkuntza=en|url=https://search.worldcat.org/title/8095708|argitaratze-lekua=New York|OCLC=8095708}}
*{{Erreferentzia|izena=Kwame|abizena=Nkrumah|urtea=1968|izenburua=Voice From Conakry|argitaletxea=Panaf Books|ISBN=978-9017870273|hizkuntza=en|url=https://search.worldcat.org/title/1196370283|argitaratze-lekua=London|OCLC=1196370283}}
*{{Erreferentzia|izena=Kwame|abizena=Nkrumah|urtea=1970|izenburua=Class struggle in Africa|argitaletxea=Panaf|ISBN=978-0901787125|hizkuntza=en|url=https://search.worldcat.org/title/153293|argitaratze-lekua=London|OCLC=153293}}
*{{Erreferentzia|izena=Kwame|abizena=Nkrumah|urtea=1973|izenburua=I speak of freedom|argitaletxea=Panaf|ISBN=978-0901787149|hizkuntza=en|url=https://search.worldcat.org/title/16236424|argitaratze-lekua=London|OCLC=16236424}}
*{{Erreferentzia|izena=Kwame|abizena=Nkrumah|urtea=1973|izenburua=Revolutionary path|argitaletxea=Panaf|ISBN=978-0901787224|hizkuntza=en|url=https://search.worldcat.org/title/764869|argitaratze-lekua=London|OCLC=764869}}
*{{Erreferentzia|izena=Kwame|abizena=Nkrumah|urtea=1973|izenburua=The struggle continues: six ... pamphlets|argitaletxea=Panaf|ISBN=978-0901787415|hizkuntza=en|url=https://search.worldcat.org/title/3073780|argitaratze-lekua=London|OCLC=3073780}}
== Erreferentziak ==
<div class="reflist4" style="height: 250px; overflow: auto; padding: 3px" >
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
</div>
== Bibliografia ==
* {{Erreferentzia|izena=David|abizena=Birmingham|urtea=1998|izenburua=Kwame Nkrumah: The Father of African Nationalism|argitaletxea=Ohio University Press|ISBN=978-0821412428|hizkuntza=en|url=https://books.google.es/books/about/Kwame_Nkrumah.html?id=mjtvQgAACAAJ&redir_esc=y|argitaratze-lekua=Athens|OCLC=643129368}}
* {{Erreferentzia|izena=Florence|abizena=Bourret|urtea=1960|izenburua=Ghana, the road to independence, 1919-1957|argitaletxea=Stanford University Press|hizkuntza=en|url=https://search.worldcat.org/title/414362|OCLC=414362}}
* {{Erreferentzia|izena=Martin|abizena=Meredith|urtea=2005|izenburua=The state of Africa|argitaletxea=The Free Press|ISBN=978-074323227|hizkuntza=en|url=https://books.google.es/books/about/The_State_of_Africa.html?id=BTn_QAAACAAJ&redir_esc=y|argitaratze-lekua=London|OCLC=1290858297}}
* {{Erreferentzia|izena=David|abizena=Owusu-Ansah|urtea=2014|izenburua=Biographical Dictionary of Ghana|argitaletxea=Rowman & Littlefield|ISBN=978-0810872424|hizkuntza=en|url=https://web.archive.org/web/20160417015252/https://rowman.com/ISBN/9780810872424/Historical-Dictionary-of-Ghana-Fourth-Edition|argitaratze-lekua=Maryland}}
== Ikus, gainera ==
* [[Panafrikanismo|Panafrikanismoa]]
* [[Joseph Arthur Ankrah]]
* [[Nii Amaa Ollennu]]
* [[Kofi Abrefa Busia]]
== Kanpo estekak ==
* [https://www.britannica.com/biography/Kwame-Nkrumah Kwame Nkrumah], [[Encyclopædia Britannica|Encyclopaedia Britannica]].
{{bizialdia|1909ko|1972ko|Nkrumah, Kwame}}
{{Ghanako agintariak}}
{{Afrikako Batasuneko presidenteak}}
[[Kategoria:Sozialistak]]
[[Kategoria:Ghanako politikariak]]
[[Kategoria:Afrikako Batasuneko presidenteak]]
[[Kategoria:Ghanako idazleak]]
[[Kategoria:Ghanako katolikoak]]
[[Kategoria:Erresuma Batuko Kontseilu Pribatuko kideak]]
1lbdvydqxlruug2u8iisr38rme677qb
Eusko Ikaskuntza
0
8702
10006345
9861813
2024-12-21T09:57:10Z
Ksarasola
1491
/* Sariak */ banatzen dituenak
10006345
wikitext
text/x-wiki
{{erakunde infotaula}}
'''Eusko Ikaskuntza''', ([[gaztelania]]z ''Sociedad de Estudios Vascos'' eta [[frantses]]ez ''Société d'Études Basques'') (EI-SEV) erakunde zientifiko-kulturala da. [[1918]]an [[Arabako Foru Aldundia|Araba]], [[Bizkaiko Foru Aldundia|Bizkai]], [[Gipuzkoako Foru Aldundia|Gipuzkoa]] eta [[Nafarroako Foru Aldundia|Nafarroa Garaiko]] aldundiek sortu zuten, «euskal kultura garatzeko baliabide egonkor eta iraunkor gisa». ''[[Asmoz eta Jakitez]]'' [[goiburu]]a du.
Iragana ulertzetik abiatuta, Eusko Ikaskuntzak lantzen dituen azterketetan eta ikerlanetan Euskal Gizartearen orainerako eta etorkizunerako formulazioak eta orientabideak sortzen dira.
[[Euskal Autonomia Erkidegoa]]n, [[Nafarroako Foru Erkidegoa]]n eta [[Ipar Euskal Herria]]n ofizialki hedatuta dagoen diziplinarteko zientzia-erakunde bakarra da.
[[Zientzia]]rekin eta [[kultura]]rekin, berrikuntzarekin eta aurrerapen kolektiboarekin konpromiso aktiboa duten pertsonek osatzen dute erakundearen masa sozial zabala.
Argitalpen nagusitzat ''[[Eusko Ikaskuntzen Nazioarteko Aldizkaria]]'' (RIEV siglaz ezaguna) du.
Egoitza nagusia [[Donostia|Donostian dago]], [[Miramar jauregi]]an, eta ordezkaritzak ditu [[Baiona]]n, [[Bilbo]]n, Donostian, [[Gasteiz]]en eta [[Iruñea]]n.
== Baloreak, helburuak eta Eginkizuna ==
'''Baloreak:'''
* Diziplinartekotasuna
* Lurraldeen arteko zubi lana
* Hiritarrekin lotu
* Belaunaldiak uztartu
* Erakundeen arteko elkarlana
* Euskararen erabilera bermatu
* Genero ikuspegia
* Independentzia ideologikoa
* Nazioarteratzea
'''Helburuak:'''
* Pentsamendu ireki, anitz eta independenteko guneak sortzen ditu euskal gizartearen testuinguruan eta baita globalean ere.
* Ikuspuntu zientifiko, ireki eta diziplinartekoa abiapuntu duela, ikaskuntza, ikerkuntza eta ezagutza aplikatuaren sustapena bultzatzen du.
* Gizarte-erronka estrategikoei buruzko azterketa eta hausnarketa bultzatzen ditu, eta erantzun berritzaileak eskaintzen dizkie gai horiei. Euskal Herriaren eraldaketa ahalbideratzen du, gizartetik abiatuta eta gizartearekin bat.
* Gizarte-ehunaren artikulazioa katalizatzen du, kohesioa areagotze aldera.
* Berdintasun-irizpideekin dihardu eta belaunaldien arteko lana sustatzen du.
* Hainbat erakunderekin eta elkarterekin lankidetzan aritzen da ezagutza-sareak sortzeko.
* Komunikaziorako eta hedapenerako askotariko euskarriak erabiltzen ditu, sortutako ezagutza gizarteratzea eta gizarte-itzulkina bermatzeko xedearekin.
'''Eginkizuna:'''
* EI-SEVek, elkargune den erakunde zientifiko kultural gisa, Euskal Herriaren eta/edo bertatik jakintza aztertu, ikertu eta zabaltzen du, haren aurrerapena bultzatzeko eta gizarte kohesioa eta partekaturiko nortasunak sustatzeko.
* EI-SEVen helburuak dira: euskal kulturaren balio tradizionalak finkatzea, kultura goratzea eta hedatzea, eta euskal kulturako eskualdeetan bizi diren pertsona guztien mesederako izango diren balio berriak sortzea.
* EI-SEVen jarduketa bere Estatutuetatik datozen ezaugarri batzuek zehazturik ageri da:
* Aurrea hartzea: Oinarrizko eskasiak eta gizarte erronkak aztertzeko.
* Azterketak eta Berrikuntza: Erabakiak hartzen lagunduko duen eztabaida soziala sortzekoz
* Integrazioa: Gizarte zibilarena
* Zabaltzea: Bere gogoetak, azterlanak eta ikerketak gizarte osoari
* Sustatzea: Zientzia eta kultura azpiegituretan diren gabeziak zuzentzeko
== Historia ==
[[Fitxategi:Celebración del I Congreso Internacional de Estudios Vascos de Eusko Ikaskuntza en la localidad de Oñati (7 de 9) - Fondo Car-Kutxa Fototeka.jpg|thumb|250px|eskuinera|Eusko Ikaskuntzaren I. Nazioarteko Kongresuaren ospakizuna Oñatin 1918an.]]
[[Fitxategi:Eusko Ikaskuntza, 1935.jpg|thumb|250px|eskuinera|[[1935]]. urtean ospatutako Eusko Ikaskuntzako biltzar iraunkorraren argazki baten erreprodukzioa. Zutik ezkerretik eskuinera, [[Anizeto Olano]], [[Francisco Basterretxea]], [[Jose Migel Barandiaran|Joxe Migel Barandiaran]], [[Claudio Armendaritz]], [[Jose Gonzalo Zulaika|Aita Donostia]], [[Juan Allende Salazar]], [[Angel Apraiz]], [[Justo Garate]], [[Manuel Irujo]] eta [[Pedro Garmendia]]. Eserita ezkerretik eskuinera, [[Julio Urkixo]], [[Telesforo Aranzadi]], [[Julian Elortza]], Lerenboure doktorea, [[Juan Zaragueta]] eta [[Seber Altube]].]]
Eusko Ikaskuntza [[1918]]an [[Oñati]]n (Gipuzkoa) egindako biltzar batean sortu zen. [[Arturo Kanpion|Arturo Campión]] ohorezko lehendakaria izan zen hastapenetan. [[Miguel Primo de Rivera]]ren diktadurapean, zailtasunak eduki zituen erakundeak, eta [[Espainiako Gerra Zibila|Espainiako Gerra Zibilean]] etenarazi zizkioten jarduerak [[Hego Euskal Herria]]n.
«Eusko Ikaskuntza sortarazi beharko zuen batzar nagusi baten ideia Angel Apraizena izan zen, Bilbon eman zuen hitzaldi batean azaldurikoa. Ideia zabaldu egin zen gero eta, euskal Aldundien laguntza zela bide eta erakunde zein partikular askoren atxikimendu beroari esker –Zuberoa eta Erronkaritik Karrantza eta Gobiaraneraino–, batzar handi hura egin ahal izan genuen».
Horrela azaltzen zuen [[Jose Migel Barandiaran]]ek Eusko Ikaskuntzaren sorrera, 1918an Oñatin (Gipuzkoa) egindako Eusko Ikaskuntzaren I. Kongresuaren emaitza gisa, alegia.
Bere lehen urteetan Eusko Ikaskuntzak hiru Kongresu handi antolatu zituen (Eusko Ikaskuntzaren II. Kongresu, irakaskuntza eta arazo ekonomiko-sozialen ingurukoa, Iruñean, 1920an; Eusko Ikaskuntzaren III. Kongresua, Gernikan, 1922 urtean, hizkuntza eta irakaskuntzari buruzkoa; V. Kongresua, lanbiderako orientabide eta irakaskuntzari buruzkoa, Gasteizen, 1926an), bai eta beste bi Batzar ere, udal arazoez (1919) eta euskal arrantzaren egoeraz (1925) jardun zutenak.
Hasiera hartan, halaber, Eusko Ikaskuntzak Euskaltzaindia abiarazi zuen, geroko ikastolen oinarri teorikoak ezarri zituen eta euskarazko lehen eskola liburuak eginarazi zituen.
Era berean, metodologia eta goi kulturari buruzko ikastaroak antolatu, bekak eta pentsioak banatu eta laguntzak eman zituen arkeologia alorreko miaketa lanak egiteko, bai eta artxibologia eta dokumentazio alorreko lehen sistematizazioak bultzatu ere, eta Anuario de la Sociedad de Eusko Folklore zein ''[[Eusko Ikaskuntzen Nazioarteko Aldizkaria|Revista Internacional de los Estudios Vascos]]'', ''[[Eusko Ikaskuntzen Nazioarteko Aldizkaria|RIEV]]'' aldizkarien argitalpena hartu zuen bere gain.
[[Primo de Riveraren diktadura]]ren garaian zailtasunak izan ondoren, hogeiko hamarkadaren amaieratik aurrera Eusko Ikaskuntzak gogo biziagoz ekin zion lanari, lehen Udako Ikastaroak (1927tik aurrera) antolatuz, elebitasuna irakaskuntzan aztertuz, Euskal Unibertsitatearen aldeko Batzorde bat eratuz, kongresu tradizioarekin lotuz, euskal arte herrikoiari eskainiriko V. Kongresuarekin (Bergara, 1930). Aldi berean, alderdien gaineko izaera zuen Autonomia Batzorde batek euskal historiaren lehen proiektu autonomikoa aurkeztu zuen 1931ko maiatzean, Lizarrako Estatutua izenez ezaguna dena.
[[Espainiako Gerra Zibila Euskal Herrian|Gerra Zibilaren]] ondoren Eusko Ikaskuntzaren jarduerak etenik gertatu ziren Hego Euskal Herrian, baina hala ere horrek ez zuen galarazi bi Kongresu egitea, [[Biarritz]]en (1948) eta [[Baiona]]n (1954). Horiek, bost kontinenteetan barreiaturiko kultura jendea berriro biltzea bideratu zuten.
1978ko irailean, Oñatin bilduriko bazkideen Batzar Nagusiak Eusko Ikaskuntzaren jarduera berriro abiaraztea erabaki zuen, Jose Migel Barandiaran lehendakari izendatzen zuela, eta honek helburua finkatu zuen: «gure Elkartea euskal ikerkuntza eta ikaskuntza gunea izan dadin, hemengo eta mundu osoko euskalarien bilgune edo elkargunea».
[[Fitxategi:Jean-Mixel_Larrasket.jpg|thumb|[[Jean Michel Larrasket]], [[Eusko Ikaskuntza]]ko Ipar Euskal Herriko lehendakariordea (2012-2018)]]
Harrezkero, Eusko Ikaskuntza bere lan zientifiko eta kulturala garatzen ari da euskal kulturako lurralde guztietan.
Jose Migel Barandiaranen ondoren (1978-1991), hauek izan dira erakundeko buruak: [[Gregorio Monreal]] (1992-1996), [[Juan Jose Goiriena de Gandarias]] (1996-2002), [[Javier Retegi]] (2002-2008), [[José María Muñoa Ganuza]] (2008-2012) eta 2012ko uztailaren 20tik [[Iñaki Dorronsoro]] da Eusko Ikaskuntzaren Lehendakari berria.
[[Jose Migel Barandiaran]] ([[1976]]-[[1991]]), [[Gregorio Monreal]] ([[1992]]-[[1996]]), [[Juan Jose Goiriena de Gandarias]] ([[1996]]-[[2002]]), [[Javier Retegi]] ([[2002]]ko [[abendu]]tik-[[2008]]ko [[abendu]]ra), [[Jose Maria Muñoa]] ([[2008]]ko [[abenduaren 26]]tik-2012ko uztailera) eta [[Iñaki Dorronsoro Plazaola]] (2012-2020) izan dira erakundearen presidenteak. 2020ko irailaren 19tik [[Ana Urkiza]] da presidentea.<ref>{{Erreferentzia|izena=Euskal Irrati|abizena=Telebista|izenburua=Ana Urkiza se convierte en la primera presidenta de Eusko Ikaskuntza|hizkuntza=es|data=2020-09-19|url=https://www.eitb.eus/es/noticias/sociedad/detalle/7500307/ana-urkiza-primera-presidenta-eusko-ikaskuntza-19-septiembre-2020/|aldizkaria=www.eitb.eus|sartze-data=2020-09-19}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Jon O.|abizena=Urain|izenburua=Ana Urkiza Eusko Ikaskuntzako lehendakari izendatu dute|hizkuntza=eu|url=https://www.berria.eus/albisteak/187134/ana-urkiza-eusko-ikaskuntzako-lehendakari-izendatu-dute.htm|aldizkaria=Berria|sartze-data=2020-09-19}}</ref>
2010eko martxoaren 30ean, Eusko Ikaskuntzak bere bildumako 350.000 dokumentuak Interneten argitaratu zituen, [[Auñamendi Eusko Entziklopedia]]n, [[Bernardo Estornes|Bernardo Estornes Lasaren]] ''Enciclopedia Auñamendi'' ospetsuko 150.000 artikuluekin batera. Internet bidez dohainik kontsulta daiteke entziklopedia hori.<ref>Anakoz Amenabar: [http://paperekoa.berria.info/plaza/2010-03-31/040/009/Estornestarren_uztaren_jarraipena.htm «Estornestarren uztaren jarraipena»]{{Apurtutako esteka|date=otsaila 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, ''Berria'', 2010-03-31.</ref>
=== Lehen Batzarra ===
{{esaera2|5. Bere Majestatearen gobernuari eskatzen zaio [[Unibertsitate]] Zentralean eta Estatuak [[Madril]]en dituen antzeko zentruetan euskara eta euskal literatura lantzeko Sail bana sor dezan, eta Estatuak Euskal Herrian dituen Institutu, Irakasle Eskola, Merkataritza Eskola eta gainerako [[ikastetxe]]etan era berean joka dezan.
6.Sekzioak euskara ikertu eta jagoteko erakunde bat sortzea erabakitzan du eta honako bi sail berezi hauek izango ditu horrek:
a) Iker saila, euskarak [[hizkuntzalaritza]]ren adar guztietan dituen arazo guztien [[ikerketa]]z arduratzen dena.
b) Jagon saila. Haren helburua izango da euskara jagotea eta indartzea gizarte-eremu eta agerkari guztietan, euskara eta euskaraz irakasten duten ikastetxe guztiei laguntzea, itzulpen-zerbitzuak antolatzea, udalen aldeko aholkularitza zerbitzuak eskaintzea, eta abar.|Eusko Ikaskuntzaren I. Batzarra, [[Bilbo]], 1919}}
== Eremu Tematikoak ==
* [http://www.eusko-ikaskuntza.org/eu/eremu-tematikoak/etorkizuna-irudikatu/en-5/ Etorkizuna irudikatu]
* [http://www.eusko-ikaskuntza.org/eu/eremu-tematikoak/errealitate-sozio-kulturala/en-3/ Errealitate sozio-kulturala]
* [http://www.eusko-ikaskuntza.org/eu/eremu-tematikoak/euskararen-etorkizuna/en-4/ Euskararen etorkizuna]
* [http://www.eusko-ikaskuntza.org/eu/eremu-tematikoak/egituraketa-sozio-politikoa/en-2/ Egituraketa sozio-politikoa]
* [http://www.eusko-ikaskuntza.org/eu/eremu-tematikoak/eredu-sozio-ekonomikoak/en-1/ Eredu sozio-ekonomikoak]
== Fundazioak ==
* [[Asmoz Fundazioa]]
* [[Euskomedia|Euskomedia Fundazioa]] (Itxita 2016an, 2018tik aurrera, edukiak Eusko Ikaskuntzaren web-gunean daude)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Euskomedia. Kultura Topagunea|url=http://www.euskomedia.org/|aldizkaria=www.euskomedia.org|sartze-data=2023-10-06}}</ref>
* [[José Miguel de Barandiaran Fundazioa]]
== Akademiak ==
* [[Jakiunde]], Zientzia, Arte eta Letren Akademia, 2007. urtean sortua
* [[Euskaltzaindia]] 1919. urtean sortu zen Eusko Ikaskuntzaren baitan, baina erakunde beregaina da gaur egunean.
== Banatzen dituen sariak ==
Kulturako pertsona garrantzitsuei sari hauek antolatzen ditu Eusko Ikaskuntzak:
* [[Manuel Lekuona Saria|Manuel Lekuona saria]]
* [[Eusko Ikaskuntza-Laboral Kutxaren Humanitate, Kultura, Arteak eta Gizarte Zientzien Saria]]
* [[ENE saria]] (Euskararen Nazioarteko Eguna)
* [[Eusko Ikaskuntza - Baiona Hiria Ohorezko Saria]]
* [[Eusko Ikaskuntza - Baiona Hiria Euskal Kulturaren Saria]]
* [[Eusko Ikaskuntza-Donibane Lohizuneko Musika Saria]]
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Ikus, gainera ==
* [[Ana Urkiza]]
* [[Iñaki Dorronsoro]]
* [[Eguzki Urteaga]]
* [[Anjeles Iztueta Azkue|Anjeles Iztueta]]
== Kanpo estekak ==
* [http://www.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ EIren webgunea]
* {{es}}{{eu}} Besteak beste Eusko Ikaskuntzaren dokumentu funtsa biltzen duen [http://www.euskoentziklopedia.org Auñamendi Eusko Entziklopedia]{{Apurtutako esteka|date=otsaila 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, Interneten dohainik kontsultagai.
* [http://www.argia.com/argia-astekaria/2149/eusko-ikaskuntzaren-sorrera/osoa Eusko Ikaskuntzaren sorrerari buruzko erreportajea ''Argia'' astekarian]
* [https://www.argia.eus/multimedia/dokumentalak/eusko-ikaskuntza-100-urte-asmoz-ta-jakitez "Eusko Ikaskuntza, 100 urte Asmoz ta Jakitez" dokumentala.]
{{autoritate kontrola}}
{{Argizaiola Saria}}
[[Kategoria:Eusko Ikaskuntza| ]]
[[Kategoria:Miramar jauregia]]
[[Kategoria:Argizaiola saridunak]]
timhtu21foup3ivuc1ty66v0dckmob7
Katu
0
9333
10006203
10005708
2024-12-20T20:37:24Z
47.63.15.32
Ez da animali haragilea
10006203
wikitext
text/x-wiki
{{Artikulu nabarmendua}}
{{Wikipedia1000}}
{{taxotaula automatikoa
|item = Q20980826
|authority = [[Lineo|Linneaus]], 1758
|synonyms=''[[Basakatu|Felis silvestris]] catus'' <small>(sinonimo subjektibo)</small><br />''Felis catus domestica'' <small>(okerra)</small><ref name="ITIS F.c.d.">{{erreferentzia
|url= http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=727487
|izenburua=ITIS Standard Report Page: Felis catus domestica
|egilea=ITIS Online Database}}</ref>
}}
'''Katu'''a edo '''etxe-katu'''a (''Felis catus''<ref name="ITIS F.c.">{{Web erref|izenburua=ITIS Standard Report Page: Felis catus|url=http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=183798|lana=ITIS Online Database|argitaletxea=[[Integrated Taxonomic Information System]]|sartze-data=2011-12-14|lekua=Reston, Virginia|urtea=2011}}</ref> edo, batzuetan, ''Felis silvestris catus'') txiki, gehienetan iletsu eta [[etxekotze|etxekotua]] da. [[Karniboro]] ordenaren barruan [[Felidae]] familian sailkatzen da. Beste [[Felinae|felido]] batzuek ere ''katu'' izena izaten dutenez, askotan ''etxe katua'' bereizteko erabiltzen da, nahiz eta [[basakatu]]<nowiki/>a eta hura desberdinak izan. Beharrik ez dagoenean, ''katu'' hitza soilik nahikoa izaten da. Katuak oso erabiliak dira konpainia emateko [[gizaki]]ei eta [[sagu]]ak zein beste animalia ez gogoko batzuk ehizatzeko duten gaitasunagatik. Katuak gizakiekin bizi dira gutxienez orain dela 9.500 urtetik<ref name="NatGeo">{{Web erref|izenburua=Oldest Known Pet Cat? 9500-Year-Old Burial Found on Cyprus|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2004/04/0408_040408_oldestpetcat.html|lana=National Geographic News|argitaletxea=National Geographic Society|sartze-data=2007ko martxoak 6}}</ref> eta gaur egun [[konpainia-animalia]] hedatuena da.<ref name="SciAm">{{Web erref|abizena=Driscoll|izena=Carlos A.|izenburua=The Evolution of House Cats|url=http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-taming-of-the-cat|lana=Scientific American|argitaletxea=Nature Publishing Group|sartze-data=2009ko abuztuaren 26a|egilekideak=Clutton-Brock, Juliet; Kitchener, Andrew C.; and O'Brien, Stephen J.|lekua=New York}}</ref> Gizakiekin batera bizi direnez, mundu zabalean ia edonon daude.
[[Anatomia]]ri dagokionez, katuak beste felidoen oso antzekoak dira, gorputz indartsu eta malguarekin, erreflexu handiekin, [[atzapar]] luze eta erretraktilak eta animalia txikiak ehizatzeko gaitasuna ematen dioten hortzeriarekin. [[Egunsenti]]tarrak dira ehizarako garaian eta horregatik oso entzumen ona dute eta ia iluntasunean ikusteko gaitasuna dute. Katuek gizakiek antzeman ezin ditzaketen hainbat soinu entzun ahal dituzte, bai bolumenean bai eta [[maiztasun]] garaiagoetan. Katuek ehizatzen dituzten animaliek, askotan [[karraskari]]ak, frekuentzia altuko soinuak egiten dituzte eta [[eboluzio]]an zehar gaitasun hori garatu dute. Usaimena ere gizakiena baino hobea da.
Ehiztari bakartiak dira, eta beren komunikazioan bokalizazio ezberdinak zein [[feromona]]k sartzen dira; gainera, [[gorputz hizkuntza|gorputz-hizkuntza]] berezia dute.<ref name=Moelk>{{erreferentzia|abizena=Mildred|izena=Moelk|izenburua=Vocalizing in the House-Cat; A Phonetic and Functional Study|argitaletxea=The American Journal of Psychology|urtea=1944|hilabetea=04|liburukia=57|bilduma=2|orrialdeak=184–205|doi=10.2307/1416947|argitaletxea=The American Journal of Psychology}}</ref> Bestalde, azkar ugaltzen dira. Ugaltzea kontrolatua bada, pedigria izan dezakete, eta erakusketak antolatzen dira. Etxeetatik alde egindakoek nahiz alde batera utzitakoek sasiko katuak ugaritzea ekarri du. Kontuan hartu behar da horiek eta [[basakatu|basakatua]] ez direla espezie bera. [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuetan]] 60 milioi sasiko katu daudela jotzen da.<ref name="Rochlitz">{{Liburu erref|abizena=Rochlitz|izena=Irene|izenburua=The Welfare of Cats|url=https://archive.org/details/welfareofcatsani0000iren|urtea=2007|argitaletxea=Springer|isbn=1-4020-6143-9|orrialdeak=[https://archive.org/details/welfareofcatsani0000iren/page/141 141]–175}}</ref>
Etxe-katuen portaera ez da soziala, parasoziala baizik. Felido sozial bakarra lehoia da; gainerako felido guztiak bakartiak dira, eta ugaltzeko baizik ez dira elkartzen; halaber, amek umeak hazten dituzten bitartean.Gizakiek eskaintzen dizkieten kondizio seguruek eragiten dute batzuek normaltzat duten gremialismo hori: ematen zaien babesak eta, bereziki, jan ugariak. Bizitza askeak eragiten duen estresa erlaxatuta, espeziekideen presentzia hurkoa aiseago eramaten dute etxe-katuek. Baina kontzentrazio artifizial horien eraginez, katu-kolonietan beste inon baino askoz ere sarriago pairatzen dituzte gaixotasun kutsakorrak, eta borrokak eta borrokek eragindako zauriak ere inon baino maizago izaten dira kolonietan.
'Kolonia' terminoa bera ere, beraz, oso eztabaidagarria da heien kasuan, ez baitaude berez; aitzitik, giza jarduerek sortuak dira.
Kultu animaliak izan ziren [[Antzinako Egipto]]n eta horregatik uste da bertan izan zirela etxekotuak lehen aldiz.<ref name=NYT>{{Albiste erref|abizena=Wade|izena=Nicholas|izenburua=Study Traces Cat's Ancestry to Middle East|url=http://www.nytimes.com/2007/06/29/science/29cat.html|sartze-data=2008ko apirilaren 2a|argitaletxea=New York Times Company|data=2007ko ekainaren 29a|argitaletxea=New York Times Company|lekua=New York}}</ref> 2004an gizakien eta katuen arteko harremana orain dela 9.500 urtera eraman zen, [[Zipre]]ko ume baten hilobian katakume bat aurkitu zutenean.<ref>{{albiste erref|izenburua=Meet Helen and Aphrodite, Cyprus's Indigenous Cats|url=http://www.chinadaily.com.cn/life/2009-11/03/content_8904093.htm|argitaletxea=China Daily|data=2009ko azaroaren 3a}}</ref><ref>{{Web erref|abizena=Rementeria Argote|izena=Nagore|izenburua=Katua, etxeko animalia basati hori|url=http://www.zientzia.net/artikuluak/katua-etxeko-animalia-basati-hori/|argitaletxea=zientzia.net|sartze-data=2011-12-31}}</ref> Gaur egun Zipren ez dago ''[[Basakatu|Felis silvestris]]''ik. 2007an egindako ikerketa genetiko batek adierazi zuen ''[[Basakatu|Felis silvestris lybica]]''ren bost emerengandik sortu direla egungo katu guztiak, [[K. a. 8. milurtekoa]]n, [[Ekialde Hurbila|Ekialde Hurbilean]].<ref name="NYT"/>
== Nomenklatura ==
[[Fitxategi:Kitten in Rizal Park, Manila.jpg|thumb|Katakumea]]
Hainbat modu daude [[animalia]] talde bat izendatzeko. Izen kolektibo ohikoak [[urdalde]]a ([[txerri]]ak), [[andana]] ([[hegazti]]ak) edo [[sarda]] ([[arrain]]ak) dira. Hala ere, ez dago modu zehatzik nomenklatura zoologikoan katu talde bat izendatzeko; katuen kolonia hitza erabiltzen da. Gauza antzekoa gertatzen da katu txikiak izendatzerako garaian, batez ere, heldutasunera iritsi ez diren garaian.
Orokorrean, katu txikiari, [[katakume]] deritzo. 6 [[hilabete]]ra heldu ez diren katu gazteak [[katakume]] deitzen dira.
Katu baten arbasoen harreman genealogikoak eta [[Arraza (biologia)|arrazak]] jasotzen dituen dokumentuari pedigri deitzen zaio. Katu baten arbasoak arraza berdinekoak badira, arraza purua dela esaten da. Arbasoak formalki erregistratuta dituzten animaliei pedigri gisa kalifikatzen dira, eta arbaso horien erregistro genealogiko bat existitzea funtsezkoa izango da, arraza berdinetakoak izan edo ez.<ref>{{Erreferentzia|izena=Institute of Laboratory Animal Resources (U S. ) Committee on|abizena=Cats|izenburua=Laboratory Animal Management - Cats: A Report|argitaletxea=National Academies|hizkuntza=en|data=1978|url=https://books.google.es/books?id=nD0rAAAAYAAJ&pg=SL3-PA7&lpg=SL3-PA7&dq=cat+animal+nomenclature&source=bl&ots=hOwckA-cBL&sig=ACfU3U2kEWCFspO-N0vgDy_2FyyexlWtFg&hl=eu&sa=X&ved=2ahUKEwiF17vPkrTpAhXnD2MBHZC_B2EQ6AEwC3oECAcQAQ#v=onepage&q=cat%20animal%20nomenclature&f=false|sartze-data=2020-05-28}}</ref>
=== Sailkapen zientifikoa ===
Etxe-katua ''Felis catus'' gisa izendatu zuen [[Lineo|Carolus Linnaeus]]-ek bere ''Systema naturæ'' obran, [[1758]]<nowiki/>an.<ref>{{Erreferentzia|izena=Carl von (1707-1778) Auteur du texte|abizena=Linné|izenburua=Systema naturae per regna tria naturae : secundum classes, ordines, genera, species cum characteribus, differentiis, sinonimis, locis. Tomus 1 / [Pars 1] / Caroli a Linné|hizkuntza=FR|data=1766-1768|url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k99004c|sartze-data=2020-05-29}}</ref> Johan Christian Daniel von Schreber-ek ''[[Basakatu|Felis silvestris]]'' izena jarri zion basakatuari [[1775]]<nowiki/>ean; gaur egun ordea, onartua da ''Felis silvestris'' basakatuaren azpi-espezieetako bat dela.
''Bulletin of Zoological Nomenclature''-n ([[2003]]<nowiki/>ko martxoaren 31a) 2027. iritzian,<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Bulletin of Zoological Nomenclature 60(1) March 2003|data=2006-02-24|url=https://web.archive.org/web/20060224225456/http://www.iczn.org/BZNMar2003.htm|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-05-29}}</ref> Nomenklatura Zoologikoaren Nazioarteko Batzordeak berretsi zuen ''F. silvestris'' erabiltzea basakatua izendatzeko eta ''F. silvestris catus'' azpi-espezie etxekotua izendatzeko erabiltzea.
== Historia ==
Ez dago argi noiztik lagundu dion katuak [[gizaki]]ari. Ohiz, bere [[etxekotze]]a [[egiptoar]]rekin, [[asiriar]]rekin edo aurreko kulturaren batekin lotu izan da, [[Afrika]]ko [[Basakatu|katu basatitik]] (''Felis silvestris lybica'') abiatuta. [[Arratoi]]ak eta [[sagu]]ak beren aletegietatik kanpo mantendu ohi zituzten katuek.
=== Jatorria eta Antzinaroa ===
[[Fitxategi:Bronze statue of a cat with gold leaf Dynasty 22 Egypt 945-712 BCE.jpg|thumb|Katu egiptoar baten eskultura]]
[[Egiptoar]]rentzat, animalia sakratuak ziren, eta, beraz, hauetako bat hiltzeagatik [[Heriotza zigor|heriotza-zigorra]] izaten zuten. [[Bastet]] jainkosa, adibidez, katu buruarekin irudikatzen zuten. Katuak hiltzen zirenean, batzuetan momifikatu egiten ziren.
Etxeko katuaren jatorria eztabaida zientifiko handiko gaia izan da. Katua etxean mantendu baino askoz lehenago, antzinako [[egiptoar]]rek etxe inguruan edukitzen zituzten. Egiptoko katua, katu etxekotuaren jatorrizko arrazatzat har daiteke. [[Basakatu|Katu basati]] hau kolore grisekoa edo [[lehoi]] itxurakoa (kolorez) da. Tamaina arruntekoa da; buztana, gaur egun ezagutzen ditugun katu gehienen antzekoa dauka, eta belarri luzeak ditu. Hezitako animalia hauek [[Egipto]]tik mendebalderantz hedatu zirela uste da, giza zibilizazioarekin batera. [[Txakur]]ra ez bezala, katua ez dute inoiz gizadiaren arraza basatiek etxekotu. Baina munduko herri zibilizatuetan, baita erdi-zibilizatuetan ere, katua etxeko maskota preziatu gisa balioesten da gaur egun ere. Nabarmena da, [[Basakatu|katu basatia]] [[Ingalaterra]]n oso ugaria izan zela une batean, katu-etxea ezezaguna zenean. Jakina, inportazio atzerritarreko animalia zen, eta benetako estatutuak babesten zuen. Katuaren erregistrorik goiztiarrena, herrialde honetan, [[K.a. 940ko hamarkada|K.a. 948]]. urtekoa da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Philip M.|abizena=Rule|izenburua=The cat : its natural history; domestic varieties; management and treatment (with illustrations) /|argitaletxea=Swan Sonnenschein, Lowrey & Co.,|abizena2=Perez|izena2=Bernard|url=https://www.biodiversitylibrary.org/item/82175|sartze-data=2020-05-28}}</ref>
=== Europa ===
[[Fitxategi:"Hallowe'en." (A Witch riding a broomstick with a black cat).jpg|thumb|"Hallowe'en" izenburua duen postala. ''circa'' 1908. Missouriko historia museoa.]]
Antzinako Grezian, katua [[Hekate]] jainkosaren aberea zen. [[Freyja]] [[eskandinavia]]r jainkosak bi katu gris tiratutako gurdi hegalari bat gidatzen zuen. Nekazariek uztak babesteko, Freyjaren katuentzako esne-lapikoak uste zituzten soroetan.<ref>Howey, M. Oldfield (2003) [1930]. ''The Cat in Magic and Myth''. Mineola, NY: Dover. 58–60. or <nowiki>ISBN 9780486431147</nowiki>.</ref>
Ingalaterrako sorginkeriaren inguruko sinesmenetan, [[sorgin]]en "[[Jeinu|irelu]] senideak"<ref group="oh">Herrialde batzuetako folklorean "irelu familiarrak/senideak" edo, labur esanda, senideak, failarekin estuki lotutako ireluak edo izpirituak ziren, batzuetan, gurasoengandik seme-alabetara pasa zitekeena. Askotan, animalia itxura zeukan, eta sorginkeriaren inguruko sinismenak zabaldu zirenean, sorginen "senidea" bereziki, katu beltz bat zelaren ustea zabaldu zen.</ref> katuak zirela uste zen. Batzuetan, bizirik erretzen zituzten edo eraikinetako teilatuen gailurretik botatzen zituzten jaietan. [[Mendebaldea (kultura)|Mendebaldeko]] munduan ohikoa da [[Katu Beltza|katu beltza]] zorte txarrarekin lotzea (salbuespenak badaude ere, adibidez, [[Erresuma Batua]]n). Superstiziosoentzat, [[katu beltz]] bat bat-batean gurutzatzen bada, gauza txar baten iragarpena da. Izan ere, katuei, izurri bubonikoa transmititzearen errua egotzi zitzaien. Baina, gaur egun, [[Eliza katolikoa|Eliza Katolikoak]], katuen patroi santu bezala, [[San Antonio Abad]], [[San Frantzisko Asiskoa]] eta [[San Martin Porreskoa|San Martin Porres]] ere izendatu ditu, arraza eta kolorea kontuan hartu gabe, [[Felinae|felido]] hau onartu egin du. Hala ere, nolabait katu beltzak arbuiatu egiten dira eta adopzio zentroetan jendeak ez ditu maiz aukeratzen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Helen|abizena=Parish|izenburua=“Paltrie Vermin, Cats, Mise, Toads, and Weasils”: Witches, Familiars, and Human-Animal Interactions in the English Witch Trials|orrialdeak=134|hizkuntza=en|data=2019-02|url=https://www.mdpi.com/2077-1444/10/2/134|aldizkaria=Religions|alea=2|zenbakia=10|issn=2077-1444|doi=10.3390/rel10020134|sartze-data=2024-12-09}}</ref>
Estatu Batuetako ikus-entzunezko herri kulturan, Ingalaterratik hartutako sorginen irudia erabili izan da eta irudi hori zabaldu da mendebaldeko XX. eta XXI. mendeko gizartean. Eredu horren baitan, ohikoa da sorginak katua izatea berekin, askotan, beltza.
Hala eta guztiz ere, zenbait tradizioetan, hala nola Galesko folklorean eta Ingalaterran, katu beltzak zorte ona ematen du, eta Ingalaterrako itsasontzitan, katu beltz bat eraman izan da zorte ona emateko.<ref>{{erreferentzia|izena=Jonathan|abizena=Eyers|urtea=2011|izenburua=''Don't Shoot the Albatross!: Nautical Myths and Superstitions''|url=https://archive.org/details/dontshootalbatro0000eyer|argitaletxea=A&C Black, , UK.|ISBN=9781408131312|hizkuntza=En|argitaratze-lekua=Londres}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Power of Black Cats: Legends That Haunt Them, Responsible Adoptions|hizkuntza=en|url=https://www.msj.edu/news/2024/02/the-power-of-black-cats.html|aldizkaria=www.msj.edu|sartze-data=2024-12-09}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=Ad|abizena=de Vries|urtea=1976|izenburua=Dictionary of Symbols and Imagery|argitaletxea=North-Holland Publishing Company|orrialdeak=85–86|ISBN=0720480213|hizkuntza=En|url=https://archive.org/details/dictionaryofsymb0000vrie/mode/|argitaratze-lekua=Amsterdam}}</ref>
=== Vietnam eta Txina ===
Bestalde, [[Vietnam]]go zodiakoaren hamabi urteko zikloko hamabi animalietako bat da katua. [[Txinako Herri Errepublika|Txinatar]] egutegiarekin ere badago lotua, zeinu zodiakal bat katua delako.
=== Tibet ===
[[Antzinaroa|Antzina-antzinatik]], erlikien eta tenpluen zaindaritzat hartzen dira, beharbada, munduaren tontorrean garatzen den aldaera siamdarrari egotzitako sendotasun eta inteligentziagatik. Animalia sakratua, gurtua eta batzuetan gehiegi mimatua izan da. [[Budismo tibetar]]raren baitan, [[hilberri]]aren igarobidean laguntzailetzat hartzen da, eta, amets ludikoetan baita. Amets egiten duen subkontzientea, katu erraldoi, gizen, mutu eta on-puska batek irudikatzen du.
=== Islama ===
Esaten denez, [[Mahoma]] profetak, [[Islam]]aren sortzaileak, oso gogoko zituen bere etxean eta bere predikuetan laguntzen zioten katuek. [[Turkia]]ko elezahar batek dioenez, katuei paradisuan sartzen utzi zieten, eta beti zutik erortzen zirenez, Profetak bizkarra laztantzea gustuko zuelako gertatzen zela. [[Mahoma]]k katuekiko duen zaletasunak herrialde [[musulman]] batzuetan zaintza eta tratu berezia izatea eragin du.
=== Euskal Herriko folklorean ===
Hainbat herritan, Beran, Arratian, Ataunen, Donazaharren eta beste herri batzuetan, katua estreinakoz etxera ekartzen zenean, etxeko [[Laratz|laratzaren]] inguruan hiru (zuburuan bederatzi) buelta ematen zitzaizkion katua etxeari nolabait lotzeko. [[Urturi|Urturin]], etxeko suaren kea usainarazten zitzaion.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gallinas y gatos - Atlas Etnográfico de Vasconia|url=https://atlasetnografico.labayru.eus/index.php/Gallinas_y_gatos|aldizkaria=atlasetnografico.labayru.eus|sartze-data=2024-12-09}}</ref>
=== Gaur egun ===
Katuak herrialde batetik bestera hedatuz joan direnez, litekeena da gaur egungo katuak arraza konposatukoak izatea. Etxe-katua [[mundu]]ko lekuetako herriko basa-arrazekin noizbehinka hazi izan zitekeelako.
== Etxekotzea ==
[[Fitxategi:Maine Coon cat Toronto home.jpg|thumb|Maine Coon konpainiako katua.]]
Katua, [[konpainia-animalia]] gisa, munduko maskota ezagunenetarikoa da. Animalia hauen [[etxekotze]]a nahiko berria denez, oraindik ere basa-inguruetan bizi daitezke, kolonia txikiak osatuz eta [[basakatu]]ekin erlazionatuz, adibidez. Kasu horietan, ez dute [[gizaki]]en beharrik elikatzeko.
Katu etxekotua ''[[Felidae]]'' espezieko animalia familiaren parte da, duela 10-15 [[milioi]] urte inguru [[arbaso komun]] bat eduki zutelako.<ref>{{Erreferentzia|izena=Warren E.|abizena=Johnson|izenburua=Phylogenetic reconstruction of the felidae using 16S rRNA and NADH-5 mitochondrial genes|orrialdeak=S98–S116|hizkuntza=en|abizena2=O’Brien|izena2=Stephen J.|data=1997-01-01|url=https://doi.org/10.1007/PL00000060|aldizkaria=Journal of Molecular Evolution|alea=1|zenbakia=44|issn=1432-1432|doi=10.1007/PL00000060|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Duela 6-7 milioi urte ''[[felis]]'' espeziea ''felidae'' espezietik banandu zen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Warren E.|abizena=Johnson|izenburua=The Late Miocene Radiation of Modern Felidae: A Genetic Assessment|orrialdeak=73–77|hizkuntza=en|abizena2=Eizirik|abizena3=Pecon-Slattery|abizena4=Murphy|abizena5=Antunes|abizena6=Teeling|abizena7=O'Brien|izena2=Eduardo|izena3=Jill|izena4=William J.|izena5=Agostinho|izena6=Emma|izena7=Stephen J.|data=2006-01-06|url=https://science.sciencemag.org/content/311/5757/73|aldizkaria=Science|alea=5757|zenbakia=311|issn=0036-8075|pmid=16400146|doi=10.1126/science.1122277|sartze-data=2020-05-27}}</ref> [[Ikerketa filogeniko]]en emaitzen arabera, ''felis'' espezie basatiak [[espeziazio sinpatriko]] edo [[parapatriko]]ari esker eboluzionatu du; katu etxekotuak berriz, [[hautespen artifizial]]ari esker eboluzionatu du.<ref>{{Erreferentzia|izena=Michelle Y.|abizena=Mattern|izenburua=Phylogeny and Speciation of Felids|orrialdeak=232–253|hizkuntza=en|abizena2=McLennan|izena2=Deborah A.|data=2000|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1096-0031.2000.tb00354.x|aldizkaria=Cladistics|alea=2|zenbakia=16|issn=1096-0031|doi=10.1111/j.1096-0031.2000.tb00354.x|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Katu etxekotua eta bere arbaso basati hurbilena [[zelula diploide]]dun organismoak dira, 38 [[kromosoma]]<ref>{{Erreferentzia|izena=Wenhui|abizena=Nie|izenburua=The genome phylogeny of domestic cat, red panda and five mustelid species revealed by comparative chromosome painting and G-banding|orrialdeak=209–222|hizkuntza=en|abizena2=Wang|abizena3=O'Brien|abizena4=Fu|abizena5=Ying|abizena6=Ferguson-Smith|abizena7=Yang|izena2=Jinhuan|izena3=Patricia C.M.|izena4=Beiyuan|izena5=Tian|izena6=Malcolm A.|izena7=Fengtang|data=2002-03-01|url=https://doi.org/10.1023/A:1015292005631|aldizkaria=Chromosome Research|alea=3|zenbakia=10|issn=1573-6849|doi=10.1023/A:1015292005631|sartze-data=2020-05-27}}</ref> eta 20.000 [[gene]] inguru<ref>{{Erreferentzia|izena=Joan U.|abizena=Pontius|izenburua=Initial sequence and comparative analysis of the cat genome|orrialdeak=1675–1689|hizkuntza=en|abizena2=Mullikin|abizena3=Smith|abizena4=Team|abizena5=Lindblad-Toh|abizena6=Gnerre|abizena7=Clamp|abizena8=Chang|abizena9=Stephens|izena2=James C.|izena3=Douglas R.|izena4=Agencourt Sequencing|izena5=Kerstin|izena6=Sante|izena7=Michele|izena8=Jean|izena9=Robert|data=2007-11-01|url=http://genome.cshlp.org/content/17/11/1675|aldizkaria=Genome Research|alea=11|zenbakia=17|issn=1088-9051|pmid=17975172|doi=10.1101/gr.6380007|sartze-data=2020-05-27}}</ref> dituztenak. Katu [[lehoinabar]]ra, ''prionailurus bengalensis'', era independentean hezi zen [[Txinako Herri Errepublika|Txinan]], K.a. 5.500 urte inguruan. <ref>{{Erreferentzia|izena=Jean-Denis|abizena=Vigne|izenburua=Earliest “Domestic” Cats in China Identified as Leopard Cat (Prionailurus bengalensis)|orrialdeak=e0147295|hizkuntza=en|abizena2=Evin|abizena3=Cucchi|abizena4=Dai|abizena5=Yu|abizena6=Hu|abizena7=Soulages|abizena8=Wang|abizena9=Sun|izena2=Allowen|izena3=Thomas|izena4=Lingling|izena5=Chong|izena6=Songmei|izena7=Nicolas|izena8=Weilin|izena9=Zhouyong|data=2016-01-22|url=https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0147295|aldizkaria=PLOS ONE|alea=1|zenbakia=11|issn=1932-6203|pmid=26799955|pmc=PMC4723238|doi=10.1371/journal.pone.0147295|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
[[Fitxategi:Felis silvestris silvestris Luc Viatour.jpg|thumb|Basakatua]]
=== Katu basati afrikarra ===
''[[Basakatu|Felis silvestris lybica]]'' felido txiki bat da, katu etxekotuaren arbaso zuzena, eta ia berdin-berdinak dira. [[Afrika]]n bizi da, [[landaredi]] lehorra dagoen toki guztietan, eta [[Indus haraneko kultura|Indo haraneraino]] iristen da. [[Sagu]]ez eta [[arratoi]]ez elikatzen da ia bere osotasunean, eta ez du [[beldur]]rik janari bila giza populazioetara hurbiltzeko. [[Narrasti]] txiki, [[anfibio]] edo [[intsektu]]ak soilik noizean behin jaten ditu.
Katu basatiar afrikarrak, ia gainontzeko felido guztiak bezala, animalia bakartiak dira; [[ugalketa]] garaian eta kumeak hazterakoan soilik onartzen dute arraza bereko katuekin harremana izatea. Urtean behin ugaltzen dira, eta ez garai finko batean, baizik eta, garai [[Hezetasun|hezeenetan.]] Horren eraginez, elikagai gehiago eskuratzeko eta beraien [[habia]]k [[Zuhaitz|enborretan]], [[Lur azpi|lurpean]] edo zuloetan jartzeko erraztasun handiagoa izaten dute.<ref name=":0">{{erreferentzia|izena=Raul|abizena=Valadez|urtea=|izenburua=Y los gatos, ¿Qué sabemos de su domesticación?|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|url=https://www.researchgate.net/profile/Raul_Valadez/publication/303484415_Y_los_gatos_Que_sabemos_de_su_domesticacion_And_cats_What_do_we_know_about_their_domestication/links/5744a6b508ae9ace8421a5c7.pdf}}</ref>
Afrikar katu basatia (''Felis silvestris lybica'') katu etxekotuaren arbaso zuzena dela uste da, katu etxekotuaren [[atributu biologiko]] berdinak guztiak dituelako. Katu mota honen etxekotzeari buruz ezagutzen den lehen adierazpena duela 9.500-9.200 urte ingurukoa da [[Shillourokambos]]en, [[Zipre]]ko hegoaldean. Zipreko ugaztun-faunaren ebidentziarik ez dagoenez, ziurrenik herri [[Neolitoa|neolitiko]] horretako biztanleek katuak eta beste ugaztun basati batzuk eraman zituztela [[uharte]]ra, [[Ekialde Hurbila|Ekialde Hurbiletik]] hartuta.<ref>{{Erreferentzia|izena=J.-D.|abizena=Vigne|izenburua=Early Taming of the Cat in Cyprus|orrialdeak=259–259|hizkuntza=en|abizena2=Guilaine|abizena3=Debue|abizena4=Haye|abizena5=Gérard|izena2=J.|izena3=K.|izena4=L.|izena5=P.|data=2004-04-09|url=https://science.sciencemag.org/content/304/5668/259|aldizkaria=Science|alea=5668|zenbakia=304|issn=0036-8075|pmid=15073370|doi=10.1126/science.1095335|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Beraz, zientzialariek diote katu basati afrikarrak, [[karraskari]]ek (etxeko saguak edo sagu arruntak) erakarrita, [[Ilgora Emankorra|Ilgora Emankorreko]] lurretara (Ekialde Hurbileko eskualde historikoa) joan zirela, eta bertako nekazari neolitikoek etxekotu zituztela. Azken aurkikuntza genetikoen arabera Ekialde Hurbileko basakatutik datoz.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Encuentran el origen de los primeros gatos domésticos|hizkuntza=es|data=2017-06-19|url=https://www.eluniversal.com.mx/articulo/ciencia-y-salud/ciencia/2017/06/19/encuentran-el-origen-de-los-primeros-gatos-domesticos|aldizkaria=El Universal|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
=== Zabalpena ===
Katu etxekotuen eta lehen nekazarien arteko harreman horrek milaka urte iraun zituen. [[Nekazaritza]] zabaltzen zihoan heinean, animalien, eta zehazki, katuen etxekotzea ere zabalduz zihoazen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Carlos A.|abizena=Driscoll|izenburua=The Near Eastern Origin of Cat Domestication|orrialdeak=519–523|hizkuntza=en|abizena2=Menotti-Raymond|abizena3=Roca|abizena4=Hupe|abizena5=Johnson|abizena6=Geffen|abizena7=Harley|abizena8=Delibes|abizena9=Pontier|izena2=Marilyn|izena3=Alfred L.|izena4=Karsten|izena5=Warren E.|izena6=Eli|izena7=Eric H.|izena8=Miguel|izena9=Dominique|data=2007-07-27|url=https://science.sciencemag.org/content/317/5837/519|aldizkaria=Science|alea=5837|zenbakia=317|issn=0036-8075|pmid=17600185|doi=10.1126/science.1139518|sartze-data=2020-05-27}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Evolution of House Cats|hizkuntza=en|url=https://www.scientificamerican.com/article/the-taming-of-the-cat/|aldizkaria=Scientific American|sartze-data=2020-05-27}}</ref> [[Grezia]]n katuak etxekotzearen lehenengo ebidentzia K.a. 1200. urtearen inguruan izan zen; Greziako [[Merkataritza|merkatariek]], [[fenizia]]rrek, [[kartago]]arrek eta [[etrusko]]ek katu etxekotuak zabaldu zituzten [[Europa]]ko hegoaldean zehar.<ref>{{Erreferentzia|izena=Eric|abizena=Faure|izenburua=An Archaeological and Historical Review of the Relationships between Felids and People|orrialdeak=221–238|abizena2=Kitchener|izena2=Andrew C.|data=2009-09-01|url=https://doi.org/10.2752/175303709X457577|aldizkaria=Anthrozoös|alea=3|zenbakia=22|issn=0892-7936|doi=10.2752/175303709X457577|sartze-data=2020-05-27}}</ref> [[Erromatar Inperioa]]ren garaian [[Korsika]]ra eta [[Sardinia]]ra zabaldu zen katu etxekotua, lehen milurtekoa hasi aurretik.<ref>{{Erreferentzia|izena=Jean-Denis|abizena=Vigne|izenburua=Zooarchaeology and the biogeographical history of the mammals of Corsica and Sardinia since the last ice age|orrialdeak=87–96|hizkuntza=en|data=1992|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1365-2907.1992.tb00124.x|aldizkaria=Mammal Review|alea=2|zenbakia=22|issn=1365-2907|doi=10.1111/j.1365-2907.1992.tb00124.x|sartze-data=2020-05-27}}</ref> K.a. V. menderako ''[[Magna Graecia]]<nowiki/>n'' eta ''[[Etruria]]n'' familia-animaliak ziren.<ref>{{Erreferentzia|izena=Bernardino|abizena=Ragni|izenburua=The Wildcat in Central-Northern italian peninsula: a biogeographical dilemma|hizkuntza=en|abizena2=Possenti|abizena3=Sforzi|abizena4=Zavalloni|abizena5=Ciani|izena2=Mariagrazia|izena3=Andrea|izena4=Daniele|izena5=Ferdinando|data=1994|url=https://escholarship.org/uc/item/1dz6x5xf|aldizkaria=Biogeographia – The Journal of Integrative Biogeography|alea=1|zenbakia=17|issn=1594-7629|doi=10.21426/B617110417|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Erromatar Inperioaren amaieran, [[Egipto]]ko katu etxekotuen “taldea” [[Baltikoa|Itsaso Baltikoko]] portu batera iritsi zen, [[Alemania]] iparraldean.<ref>{{Erreferentzia|izena=Claudio|abizena=Ottoni|izenburua=The palaeogenetics of cat dispersal in the ancient world|orrialdeak=1–7|hizkuntza=en|abizena2=Van Neer|abizena3=De Cupere|abizena4=Daligault|abizena5=Guimaraes|abizena6=Peters|abizena7=Spassov|abizena8=Prendergast|abizena9=Boivin|izena2=Wim|izena3=Bea|izena4=Julien|izena5=Silvia|izena6=Joris|izena7=Nikolai|izena8=Mary E.|izena9=Nicole|data=2017-06-19|url=https://www.nature.com/articles/s41559-017-0139|aldizkaria=Nature Ecology & Evolution|alea=7|zenbakia=1|issn=2397-334X|doi=10.1038/s41559-017-0139|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
Katu etxekotuentzat, bizi diren lurraren zati bat beraien gordelekua da: [[Londres]]en egindako azterketen arabera, gordeleku horren tamaina 600 metro karratu bezain txikia izan daiteke (0.06 [[hektarea]]), ezer ez beren basa-ahaideen 80 hektareekin alderatuz gero. Gordeleku horretako lurretan [[ehiza]]tzen jarraitzen du (ez du bere jokabidea aldatzen), jabeak elikatzen duen modua kontuan hartu gabe. Katu etxekotuentzat, bizi diren etxea ere beraien gordelekua da, eta bertan bizi diren gizakiak onartzen dituzte erosotasuna eta janaria ematen dietelako; ez du gizakiekiko inolako konpromiso sozial edo afektiborik sentitzen. Katua gizakien gorputzaren kontra igurzten denean, bere lurraldea markatzeko beste modu bat dela frogatu da. Beraz, salbuespenak salbuespen, gizakien presentzia eta kontaktu fisikoaren beharraren etengabeko interesa onartzen dituzte, horren truke, jabeak onurak ematen dizkiolako.<ref name=":0" />
Katuen eta gizakien arteko elkarketaren ondorioz, [[mitologia]]n eta [[kultura]] desberdinetako [[Kondaira|kondairetan]] nabarmena izan da katuen presentzia: [[Egipto]]ko, [[Japonia]]ko, [[Txinako Herri Errepublika|Txinako]] eta [[Eskandinavia]]ko zibilizazioetako kondairetan, adibidez.
=== Etxekotzeak eragindako aldaketak ===
Etxekotze denboraldian, [[anatomia]] eta [[portaera]]n aldaketa txikiak baino ez dituzte izan eta hori dela eta, oraindik ere gai dira izadian bizirauteko. Basakatuek zituzten hainbat portaera eta ezaugarri jatorrizko funtzioa betetzetik beste bat betetzera igaro dira ([[exaptazio]]a) etxekotzearen eraginez. Ezaugarri horien artean daude adibidez daukaten tamaina txikia, gorputz-hizkuntza, jolasteko maitasuna eta [[adimen]] handi samarra. Gatibu dauden ''Leopardus'' katuek ere gizakiekiko [[maitasun]]-portaerak izan ditzateke, baina ez ziren etxekotuak izan.<ref>{{Erreferentzia|izena=Charlotte|abizena=Cameron-Beaumont|izenburua=Evidence suggesting preadaptation to domestication throughout the small Felidae|orrialdeak=361–366|hizkuntza=en|abizena2=Lowe|abizena3=Bradshaw|izena2=Sarah E.|izena3=John W. S.|data=2002-03-01|url=https://academic.oup.com/biolinnean/article/75/3/361/2639674|aldizkaria=Biological Journal of the Linnean Society|alea=3|zenbakia=75|issn=0024-4066|doi=10.1046/j.1095-8312.2002.00028.x|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Askotan, katu etxekotuak basakatuekin elkartzen dira<ref>{{Erreferentzia|izena=J. W. S|abizena=Bradshaw|izenburua=Feral cats: their role in the population dynamics of Felis catus|orrialdeak=273–283|hizkuntza=en|abizena2=Horsfield|abizena3=Allen|abizena4=Robinson|izena2=G. F|izena3=J. A|izena4=I. H|data=1999-12-01|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0168159199000866|aldizkaria=Applied Animal Behaviour Science|alea=3|zenbakia=65|issn=0168-1591|doi=10.1016/S0168-1591(99)00086-6|sartze-data=2020-05-27}}</ref> eta horrela [[Eskozia]]ko [[Kellas]] motatako katuak bezalakoak sortzen dira.<ref>{{Erreferentzia|izena=C.|abizena=Kitchener|izenburua=The taxonomic status of black wild felids in Scotland|orrialdeak=342–346|hizkuntza=en|abizena2=Easterbee|izena2=N.|data=1992|url=https://zslpublications.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1469-7998.1992.tb04832.x|aldizkaria=Journal of Zoology|alea=2|zenbakia=227|issn=1469-7998|doi=10.1111/j.1469-7998.1992.tb04832.x|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Katu etxekotu eta ''felinae'' motako gainontzeko espezieen artean elkartzea ere gerta liteke.<ref>{{Erreferentzia|izena=Rita|abizena=Oliveira|izenburua=Hybridization versus conservation: are domestic cats threatening the genetic integrity of wildcats (Felis silvestris silvestris) in Iberian Peninsula?|orrialdeak=2953–2961|abizena2=Godinho|abizena3=Randi|abizena4=Alves|izena2=Raquel|izena3=Ettore|izena4=Paulo C|data=2008-09-12|url=https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rstb.2008.0052|aldizkaria=Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences|alea=1505|zenbakia=363|pmid=18522917|pmc=PMC2606743|doi=10.1098/rstb.2008.0052|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Beraz, katuen etxekotze prozesuak katuengan izan duen eragina nahiko txikia izan dela dirudi, gehienbat hurrengo arrazoien eraginez, besteak beste:
* Etxekotze prozesua ez da duela urte askokoa
* Ezaugarri fisiko zehatz batzuetarako hautespen sendorik jasan ez izana. Etxekotuak izan diren beste [[ugaztun]] asko [[ehiza]]rako, [[artzaintza]]rako edo segurtasunerako haziak izan dira, katuak berriz etxeko karraskariak harrapatu eta kontrolatzeko etxekotu ziren.
* Basakatu eta katu etxekotuen arteko harreman estua
Etxekotze prozesuaren ondorioz katuek jasan dituzten aldaketa morfologiko eta fisiologikoak, katuaren [[haurdunaldi|ernaldian]] [[gandor neural]]eko [[Zelula|zelulen]] defiziten eraginez dira. Gandor neuraleko gene horien aldaketak [[doilortasun]]arekin lotuta daudela uste da. Izan ere, gizakiek janaria ematera ohitu ziren karraskariak harrapatzearen sari gisa, eta horren eraginez, katu etxekotuen lehen [[genoma]]k aldatu ziren.
Hauek izan ziren aldaketak jasan zituzten geneetako batzuk:
* [[A1 kromosoma]]ren eremu batean dauden bi gene: [[Protocadherina PDCHA1|protocadherina ''PDCHA1'']] eta ''[[PDCHB4]]''. Gene horien konexio neuronalak, [[berezitasun sinaptiko]]a, [[nerbio-sistema]] [[serotoninergiko]]ak eta beldurraren baldintzapenak ezarri eta mantentzen dituzte.
* A1 kromosoman dauden [[Azido glutamiko|glutamato]] hartzaileentzat kodifikatzen duen ''[[GRIA 1|GRIA1]]'' genea. Ugaztunen burmuinetan nagusi diren [[neurotransmisore]] kitzikatzaileen hartzaileak dira, eta oso garrantzitsuak dira epe luzerako duten ahalmenetarako eta memoriaren prestakuntzarako.
* [[Netrina]] hartzaileentzat kodifikatzen duen kromosoman dagoen ''[[DCC]]'' genea. Gene honetan aldaketak jasateak memoriaren narriaduran, portaeran eta estimulu-sari efektuan du eragina.
* [[B3 kromosoma]]n dagoen ''[[ARID3B]]'' genea, gandor neuraleko zelulen biziraupen neuronalean parte hartzen duena eta kromosoma berdinean dagoen ''[[PLEKHH1]]'' genea. Azken gene honek aldaketak jasaten dituenean [[gaixotasun neurologiko]] eta [[Gaixotasun psikologiko|psikologikoak]] eragin ditzake.
Gene hauek guztiak oso garrantzitsuak dira prozesu neuronaletan, besteak beste, [[portaera]]n eragiten duten [[zirkuitu sinaptiko]]ekin lotutakoak. Gandor neuralarekin lotutako gene hauetan aldaketak jasanez gero, katuaren etxekotze prozesuan eragin dezakete, doilitatearen bilakaeran adibidez.<ref name="#1">{{Erreferentzia|izena=Michael J.|abizena=Montague|izenburua=Comparative analysis of the domestic cat genome reveals genetic signatures underlying feline biology and domestication|orrialdeak=17230–17235|hizkuntza=en|abizena2=Li|abizena3=Gandolfi|abizena4=Khan|abizena5=Aken|abizena6=Searle|abizena7=Minx|abizena8=Hillier|abizena9=Koboldt|izena2=Gang|izena3=Barbara|izena4=Razib|izena5=Bronwen L.|izena6=Steven M. J.|izena7=Patrick|izena8=LaDeana W.|izena9=Daniel C.|data=2014-12-02|url=https://www.pnas.org/content/111/48/17230|aldizkaria=Proceedings of the National Academy of Sciences|alea=48|zenbakia=111|issn=0027-8424|pmid=25385592|doi=10.1073/pnas.1410083111|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
Katuak, berez, harrapariak dira. Aske dauden katuak modu erdi basati batean bizi dira, arratoiak eta saguak harrapatuz, besteak beste. Etxekotuta dauden katuek, berriz, intsektu, sagu zein [[Hegazti|txori]] txikiak harrapatzen dituzte beraien senari kasu eginez, baina gehienetan, ez dituzten jaten. Gainera, baliteke harrapakinak jabearentzako opari moduko bat izatea.
=== Etxekotzea pausoz pauso<ref name=":0" /> ===
==== 1.pausua: Basakatua ====
Duela 7.000 urte inguru, nekazaritza hasi baino lehen, ''felis silvestris lybica'' [[Nilo|Nilo haraneko]] beste harraparietako bat zen. Garai haietan, lurraldea gizakiekin partekatzen zuen, eta baita ''[[canidae]]'' arrazako beste sei espezierekin, ''[[mustelidae]]'' eta ''[[viverridae]]'' arrazako animaliekin ere. ''Felis silvestris lybica''-ren portaera harraparia, bere elikadura eta gaueko ohiturak zirela eta, ziurrena da gizakiarekin harreman askorik eduki ez izana; soilik sagu eta arratoiak ehizatzerako gizakien kanpamenduetara hurbiltzen zirenean.
[[Fitxategi:Farm Cat, Riley's Farm, Oak Glen 11-10-12 (8200873194).jpg|thumb|Katuak nekazaritza-eremuetan.]]
==== 2.pausua: Basakatua eta nekazaritza-eremuak ====
Nekazaritza duela 6.500 urte inguru hasi zen Egipton. Giza bizimoduaren aldaketa honek, pixkanaka, Nilo haranean eragina izan zuen. Karraskari eta [[haragijale]] txikien [[fauna]]k bi taldetan banatu ziren: nekazaritza-eremu horiek onartu zitzaketenak eta onartu ezin zitzaketenak. Arratoiak eta saguak lehen multzokoak ziren, eta honen eraginez, katuak nekazaritza-eremuetan ibiltzen hasi ziren. Nekazaritza-eremu horiek, katuak ibili ohi ziren [[sastraka]] eta [[larre]]etatik oso desberdinak ez zirenez, noizean behin harrapakinen bila nekazaritza-eremuetara sartzea ez zen arazo handia izan.
==== 3.pausua: Katua nekazaritza-soloen jabe egiten da ====
Pixkanaka, gizakia nekazaritza garatuz zihoan, eta felidoa nekazaritza-eremuarekin lotutako faunaren parte zenez, ezinezkoa zen behin baino gehiagotan gizakiak eta katuak elkarrekin topo egin ez izana. Garai haietan, Nilo haranean bizi zen Afrikako katu basatien biztanleria bi taldetan banatzen zen: gizakiaren presentzia ondo onartzen zutenak eta onartzen ez zutenak. Lehenengo motako katuek pixkanaka nekazaritza-lurrak beraien lurraldearen zati gisa hartu zituzten, eta bertan zeuden karraskarien ohiko harrapari bihurtu ziren.
==== 4.pausua: Ohitzea ====
Katua nekazaritza-eremuan kokatu ondoren, gizakia bere presentziaz jabetzen hasi zen. Katuek ahoan hildako sagu edo arratoi bat edukitzeak, gizakia adi mantentzea eragin zuen, baina baliteke, katuen jokabide zakarrak gizakiek katuengana ez hurbiltzea eragin izana. Berriro ere katuen biztanleria bitan zatitu zen: gizakien inguruan bizi zitezkeenak, uneren batean edo bestean gizakiren batekin topo egiteak beldurtu gabe, eta gizakia haiengandik hurbil jasaten ez zituztenak. Lehen motako katuak gizakiekin bizitzera ohitu ziren, eta bigarren motakoak gaur egun ezagutzen den ''[[Basakatu|Felis silvestris lybica]]'' motakoak dira: gizakien bizitokietatik hurbil ibiltzen direnak harrapakinen bila, baina, gizakiekin harremana mantentzea saihesten dutenak.
==== 5.pausua: Katua eta gizakia bizilagun iraunkor modura ====
[[Fitxategi:Teen and Cat.jpg|thumb|Katua eta gizakiaren arteko harreman estua.]]
Katuak gero eta agerikoagoak egiten zihoazen, neurri batean, beraien lurraldea zelako, eta beste hein batean, gizakiek sarrera librea uzten zietelako. Landatutako landareak hazten ziren momentuan, karraskariak bat-batean ugaritzen ziren, baina, pixka bat geroago, katuen presentzia ere handitu egiten zen. Pixkanaka, nekazaritza-eremuak gero eta handiagoak ziren, eta gero eta katu gehiago zeuden. Uneren batean, gizakiek janaria eta [[ur]]a eskaini zieten eta katuek onartu eta bien arteko kontaktu fisikoa hasi zen. Hala ere, ugalketa-faseak gizakien esku-hartzearen beharrik gabe egiten zituzten.
==== 6.pausua: Katua gizakiaren jabe egiten da ====
Nekazaritza-eremuen okupazioa, Nilo haranaren urteko zikloaren zati bat baino ez zen, eta litekeena da, denboraldi lehorretan, katuak gizakien ingurutik desagertzea edo gutxiago agertzea; elikagaiak aurkitzeko lurralde gehiago arakatu beharko luketelako. Garai lehor horietan, gizakien presentziaz beldurtzen ez ziren katuak, gizakien etxeetara hurbildu eta janaria jateko aukera edukitzen zuten. Katu horiek abantaila zuten gizakiekin beldurtzen ziren katuen aldean, izan ere, arazorik gabe hurbiltzen ziren [[aletegi]]etara. Han, gizakiek ematen zieten janariaz gain, lehorte garaietan bestelako harrapakinak zituzten, eta [[uzta]] garaian, berriro ere, sagu eta arratoiak harrapatuko zituzten. Horrela, pixkanaka, ugaltze-prozesuak giza eremuetan egingo lituzkete, ziurrenik [[soro]]etan, baina hala ere, gizakiek ezingo lituzkete [[katakume]]ak ukitu.
==== 7.pausua: Etxekotze-prozesuaren amaiera ====
Azken fase honetan katua erabat irekitzen da gizakien presentziara, baita erditzeko unean eta katakumeekin ere. Kultura batzuetako gizakiak katu arraza desberdinak gurutzatzen hasi ziren.
== Ezaugarriak ==
=== Fisikoa ===
==== Handi-txikia ====
Orokorrean, 2,5 eta 7 [[kilogramo]] bitartean pisatzen dute gehienek. [[Ragdoll]] eta [[Maine Coon]] [[Arraza (biologia)|arrazak]] salbuespentzat hartzen dira, 10 [[Kilogramo|kilo]] inguru pisatzera heldu daitezkeelako. Zenbait katuk gehiegizko pisua izateko joera dute, eta hau zaindu beharra dago, oso kaltegarria baita katuentzat bere ohiko pisu egokitik kanpo egotea. Arazo hori ekiditeko, katua dieta orekatu baten bidez elikatzea eta ariketa fisikoa egitea komeni da.
Etxeko katuak, [[Basakatu|katu basatiak]] baina txikiagoak izan ohi dira.<ref>{{Erreferentzia|izena=T. P.|abizena=O'Connor|izenburua=Wild or domestic? Biometric variation in the cat Felis silvestris Schreber|orrialdeak=581–595|hizkuntza=en|data=2007|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/oa.913|aldizkaria=International Journal of Osteoarchaeology|alea=6|zenbakia=17|issn=1099-1212|doi=10.1002/oa.913|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Etxeko katuek, batez beste, 46 [[zentimetro]]ko luzera dute eta 24 [[zentimetro]]ko altuera. Isatsaren tamaina arrazaren arabera aldatzen da, baina, isats luzea izan ohi dute.<ref>{{Erreferentzia|izena=Melvin E.|abizena=Sunquist|izenburua=Wild cats of the world|argitaletxea=Chicago : University of Chicago Press|abizena2=Sunquist|izena2=Fiona|data=2002|url=http://archive.org/details/wildcatsofworld00sunq|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Aipatu beharra dago, arrak emeak baino handiagoak izan ohi direla.
[[Fitxategi:Cat Sphynx. img 025.jpg|thumb|Sphynx endako katua]]
==== Ilea ====
[[Ile]]aren koloreari dagokionez, arrazaren arabera, oso desberdinak izatera iritsi daitezke. Kolore bakarreko katuez gain, kolore konbinazio desberdineko katuak ere topa ditzakegu. Esate baterako, arraza batzuk, gorputzaren atalaren arabera kolore aldaketak izan ditzakete.
Hiru kolore edo gehiagoko katuak, gehien bat, [[eme]]ak izaten dira. Kasu honetan, [[Ar|arrak,]] normalean [[anomalia genetikoa]]ren ondorioz izaten dute kolore aniztasun hau, eta antzuak izaten dira, honi, [[Klinefelterren Sindromea]] deitzen zaio.
Orbanak duten eta atal zuriak nagusitzen diren ileak, tximeleta izenez edo katu espainiarra izenez ezagutzen dira.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Los gatos carey y calicó (o tricolores) explicados – www.animaltia.es|url=https://www.animaltia.es/el-gato-tricolor-explicado/|aldizkaria=www.animaltia.es|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Ilean zuriune gutxi eta koloreak nahastuta duten katuak, [[Karei dortoka|Carey edo dortoka katuak]] deitzen zaie.
Ile motzeko katuak [[Sphynx]] izenez ezagutzen dira, ia ikusezina den ilea dute. Bestalde, kizkur formako ilea duten katuak, [[Rex Devon]] izenez ezagunak dira.
==== Belarriak ====
32 [[gihar]]rek osaturiko [[belarri]]ak dituzte, horrek, [[Entzumen|entzuteko gaitasun]] handia ematen die. Belarri bakoitza zentzu ezberdinean mugitu ahal izateko gaitasuna dute. Katu [[Arraza (biologia)|arraza]] gehienak, belarri zuzenak izaten dituzte. Haserre daudenean, belarriak beherantz begira jartzen dituzte.
[[Fitxategi:Maine Coon Cat List Characteristics.jpg|erdian|thumb|Maine Coon katua belarriak tente dituenean.|179x179px]]
==== Hezurdura ====
[[Fitxategi:Cat skeleton drawing.JPG|thumb|218x218px|Katuaren hezurdura]]
Katuak, [[ugaztun]] gehienek bezala, zazpi [[lepaorno]] ditu; hamahiru [[bizkar-orno]]; zazpi [[gerri-orno]]; hiru [[Errain-hezur|errainezur]] eta [[buztan]]ean, arrazaren araberako [[orno]] kopuru desberdinak.
Katuen [[bizkarrezur]]rak, dituzten [[bizkar-orno]]ei esker, mugikortasun eta [[Malgutasun (anatomia)|malgutasun]] bereizgarriak ditu.
Katuek hamahiru [[Saihets-hezur|saihets]] dituzte. [[Gizaki]]ek ez bezala, katuen hankak [[lepauztai]]ari loturik daude, eta katuen [[lepauztai]]ak berezitasun bat du, aske baitago.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Cat Skeleton 1|data=2006-12-06|url=https://web.archive.org/web/20061206105542/http://bioweb.uwlax.edu/zoolab/Table_of_Contents/Lab-9b/Cat_Skeleton_1/cat_skeleton_1.htm|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
==== Metabolismoa ====
Katuek, energiarik ez xahutzeko, beste [[animalia]] batzuek baino [[ordu]] gehiago egiten dute lo. Gainera, zahartzen doazen heinean, lo gehiago egiten dute. Katu baten lo-kuluxkak 13-14 [[ordu]] bitartean iraun ohi du.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Los gatos nuestras mascotas favoritas en Interzoo|hizkuntza=es|url=https://www.interzoo.es/gatos/|aldizkaria=Interzoo|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Gauean zehar, normalean oso aktiboak izaten dira.
Katuen pisua, arrazaren araberakoa izaten da, baina, normalean ile motzeko katuak argalagoak eta aktiboagoak izan ohi dira, eta ile luzekoak lodiagoak eta energia gutxiagokoak.
Katuen [[Giza-tenperatura|gorputz tenperatura]], batez beste, 38,6 [[gradu zentigrado]]koa da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Normal Values For Dog and Cat Temperature, Blood Tests, Urine and other information in ThePetCenter.com|data=2005-08-02|url=https://web.archive.org/web/20050802011330/http://www.thepetcenter.com/exa/nv.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Katuaren [[tenperatura]] 39,5 [[Gradu zentigrado|gradu zentigraduren]] mugaren gainetik badago, [[sukar]]ra duela kontsideratzen da eta 37,5 [[Gradu zentigrado|gradu zentigraduko]] mugara ez bada iristen, [[tenperatura]] oso baxua duela kontsideratzen da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Mascotas OnLine|data=2008-04-12|url=https://web.archive.org/web/20080412102244/http://www.mascotasonline.cl/noticia.php?noticia_id=26|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
Katuen [[bihotz taupadak]], minutuko 120 eta 140 taupada bitartean egoten dira egoera arruntetan.
==== Hankak ====
Oinez ibiltzerakoan, atzeko hankek, aurreko hankek zapaldu duten toki berean zapaldu ohi dute. Aurrealdeko hankan bost atzapar dituzte, atzealdekoan, aldiz, lau. Katuak beti zutik erortzen direla esan ohi da, eta honi [[katuen zuzentze erreflexua]] deitzen zaio, baina, beti ez dira zutik erortzeko gai eta batzuetan lesioak izan ditzakete.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Reto Schneider :: Verrückte Experimente|data=2005-10-26|url=https://web.archive.org/web/20051026122408/http://www.verrueckte-experimente.de/leseproben_e.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
[[Fitxategi:Cat Claws (149400819).jpeg|thumb|217x217px|Katuen atzaparrak]]
==== Atzaparrak ====
[[Atzapar]] hedagarri eta erretraktilak dituzte.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=(PDF) Felid form and function|hizkuntza=en|url=https://www.researchgate.net/publication/266753114_Felid_form_and_function|aldizkaria=ResearchGate|sartze-data=2020-05-27}}</ref> [[Atzapar]]rak erlaxatuta, bere ohiko posizioan daudenean ilearekin babestuta egoten dira. Horri esker, [[atzapar]]rak zorroztuta mantentzeko aukera ematen die, [[Higadura (argipena)|higadura]] ekiditen baita. Aurrealdeko [[atzapar]]rak, atzekoak baino zorrotzagoak izaten dira.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The School Journal|argitaletxea=E.L. Kellogg & Company|hizkuntza=en|data=1900|url=https://books.google.es/books?id=-_gBAAAAYAAJ&redir_esc=y&hl=eu|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Katuek [[ehiza]]tzerako orduan, defendatzeko edo eskalatzeko, nahi dutenean [[atzapar]]rak luzatu dezakete.
=== Zentzumenak ===
''Artikulu nagusia: [[Katuen zentzumenak]]''
Katuak bost [[zentzumen]] ditu, tartean, gehien nabarmentzen direnak, [[entzumen]]a eta [[usaimen]]a dira, gizakiarenak baino askoz ere garatuagoak baitituzte. Honekin batera, [[ukimen]]a, [[dastamen]]a eta [[ikusmen]]a nahiko garatuta dute. Guzti honek [[sistema sentsorial]] sofistikatuenen artean kokatzen du katua.
==== Ikusmena ====
Katuek [[ikusmen]] oso garatua dute. Objektuak era berdinean ikusten dituzte, nahiz eta, beraiengandik bi [[metro]]tara edo sei [[metro]]tara egon. Aldiz, hogei [[zentimetro]] baino gutxiagora dauden objektuak ezin dezakete ikusi eta elikatzerako orduan, beharrezkoa da euren [[usaimen]] ona. Bestalde, [[kolore]]ak bereizteko zailtasun handiagoa dute.
[[Fitxategi:June odd-eyed-cat cropped.jpg|thumb|246x246px|Katuaren begirada]]
Zenbait ikerketak, katuen [[ikusmen]]a gauean [[gizaki]]ena baino hobea dela diote, aldiz, [[egun]]ean zehar gizakiek katuek baino [[ikusmen]] hobea dutela diote ikerketek.
[[Txakur]]rek bezala, [[Tapetum Lucidum]] izeneko geruza bat dute begian, honek, argi gehigarria islatzen du [[erretina]]rantz. Geruza honi esker, argi gutxiagorekin [[ikusmen]] hobea izateko gaitasuna ematen dio, baina aldi berean, zehaztasuna galarazten dio. Argi gehiegi dagoenean, begiko [[iris]]a itxi egiten zaie, argi gutxiago sartzeko [[erretina]]n eta [[Eremu sakontasun|eremu sakonera]] hobetzeko helburuarekin.<ref>{{Erreferentzia|izena=F. J.|abizena=Ollivier|izenburua=Comparative morphology of the tapetum lucidum (among selected species)|orrialdeak=11–22|hizkuntza=en|abizena2=Samuelson|abizena3=Brooks|abizena4=Lewis|abizena5=Kallberg|abizena6=Komáromy|izena2=D. A.|izena3=D. E.|izena4=P. A.|izena5=M. E.|izena6=A. M.|data=2004|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1463-5224.2004.00318.x|aldizkaria=Veterinary Ophthalmology|alea=1|zenbakia=7|issn=1463-5224|doi=10.1111/j.1463-5224.2004.00318.x|sartze-data=2020-05-27}}</ref> [[Begi-nini|Begiko niniak]] handiak dituztenean, [[argia]]ren kantitateari moldatzen direnaren ondorioa da, kasu honetan, argi gutxi dagoenean, [[Begi-nini|begi niniak]] handitzen zaizkie. Etxeko katuek, [[begi-nini]]ak ebakita dituzte, eta honi esker, argi oso intentsuei begiratu diezaieke, ikusmenean inungo kalterik izan gabe. Esan bezala, argi gutxirekin, begi-niniak hedatu egiten dira, katuaren begiak duen gainazalaren eremua osorik probesteko, ikuseremua ahalik eta gehien handituz.<ref>{{Erreferentzia|izena=Malmström|abizena=T|izenburua=Pupil Shapes and Lens Optics in the Eyes of Terrestrial Vertebrates|hizkuntza=en|abizena2=Rh|izena2=Kröger|data=2006 Jan|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16354774/|aldizkaria=The Journal of experimental biology|pmid=16354774|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Etxeko katuek, kolorearen pertzepzio nahiko pobrea dute, soilik bi [[zelula koniko]] mota izatean: Kolore urdinarentzat optimizatutakoak eta berde-horixkakoarentzat optimizatutakoak. Esate baterako, etxeko katuek [[gorri]]a eta [[berde]]a desberdintzeko zailtasunak dute.<ref>{{Erreferentzia|izena=M. S.|abizena=Loop|izenburua=Cat color vision: the effect of stimulus size|orrialdeak=1221–1222|hizkuntza=en|abizena2=Bruce|izena2=L. L.|data=1978-03-17|url=https://science.sciencemag.org/content/199/4334/1221|aldizkaria=Science|alea=4334|zenbakia=199|issn=0036-8075|pmid=628838|doi=10.1126/science.628838|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
Katuen [[ikuseremu]]a nahiko zabala da, gutxi gorabehera, 200 [[Gradu (argipena)|gradukoa]]. [[Gizaki]]en ikuseremuaren aldean, katuen ikuseremua 20 [[Gradu (argipena)|gradu]] zabalagoa da gizakiena baino.
==== Entzumena ====
Katuek [[entzumen]]a oso garatua dute eta [[gizaki]]ak edo [[txakur]]rak baino [[soinu]] gehiago aditzeko gaitasuna dute. [[Belarri]]ak, bakoitza bere kabuz mugitu dezakete, [[soinu]]aren jatorria antzeman ahal izateko. [[Belarri]]ak, era independentean mugitzeko gaitasuna, katuak [[belarri]]an [[muskulu]] asko dituelako da. Katuen [[entzumen]]a sendotzen da, beraien belarri handi mugikorrei esker. Honek, [[soinu]]ak anplifikatzen dute eta soinuaren jatorria detektatzen laguntzen dute.
Katuek, 55 [[Hertz|Hz]] eta 79.000 [[Hertz|Hz]] bitarteko [[soinu]]ak antzeman dezakete.<ref>{{Erreferentzia|izena=Rickye S.|abizena=Heffner|izenburua=Hearing range of the domestic cat|orrialdeak=85–88|hizkuntza=en|abizena2=Heffner|izena2=Henry E.|data=1985-01-01|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0378595585901005|aldizkaria=Hearing Research|alea=1|zenbakia=19|issn=0378-5955|doi=10.1016/0378-5955(85)90100-5|sartze-data=2020-05-27}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Henry E|abizena=Heffner|izenburua=Auditory awareness|orrialdeak=259–268|hizkuntza=en|data=1998-05-01|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0168159198001014|aldizkaria=Applied Animal Behaviour Science|alea=3|zenbakia=57|issn=0168-1591|doi=10.1016/S0168-1591(98)00101-4|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
[[Barne belarri]]an, [[Bestibulu-aparatu|bestibulu aparatua]] dute eta honi esker, [[Oreka (argipena)|oreka]] mantentzeko gai dira. Aparatu hau, beharrezkoa da katua ondo erori ahal izateko distantzia altuetatik. [[Katuen zuzentze erreflexua]]n garrantzia handiko atal bat da.
==== Usaimena ====
[[Fitxategi:A cat's nose in 2008.JPG|thumb|Katuaren usaimenarentzako oinarrizko organoak.]]
[[Usaimen]]a, katuek oso garatua duten [[zentzumen]] bat da. Zentzumen honen bidez, egoera txarreko [[elikagai]]ak edo pozoitutako elikagaiak aurrez antzemateko gai dira. Katuen [[zelula-hartzaile]] kopurua, gizakiek dutena bikoizten du, honek esan nahi du, katuek gizakiek usaindu ezin dezaketen usainak usaintzeko gai direla.
[[Ahosabai]]aren gainean, [[Jacobsonen organo]]a dute, honi esker [[feromona]]k antzeman dezakete. [[Flehmenen erreflexua]] deituriko ohiko mugimendu fazial bat egiten dute, konposatu kimikoak [[Jacobsonen organo]]ra bidaltzeko.
Katuen [[genoma]]k aztertuz gero, [[feromona bomeronasal]]en bidez izaten dute, komunikazio kimiko sentsoriala. [[Txakur]]rekin konparatuz, azken hauek, usain [[feromona]]k erabiltzen dituzte. Desberdintasun hau, katuek usaimena [[ehiza]]tzeko eta [[harrapakin]]a lokalizatzeko gutxiago erabiltzen dutelako da.<ref name="#1"/>
[[Fitxategi:Cat-whiskers-kitty-tabby-20787.jpg|thumb|Biboteen garrantzia ukimenean.]]
==== Ukimena ====
Katuek [[ukimen]]a ondo garatuta dute. [[Hanka]] edo [[Bibrisa|bibrisen]] bidez, jasotzen dute informazio ukitzean. [[Hanka]]k, sentsibilitate oso handiko informazioa jasotzeko gai da eta [[bibrisa]]k, [[bibote]]aren gainean dauden [[ile]] bereziak dira, katuari zerbait ukitzerakoan [[sentimen]]a handitzen laguntzen dio.
Katuek duten [[bibote]] luzeek, oztopoak antzemateko balio diete. [[Bibote]]aren bidez, objektuen luzera jakiteko gai dira eta argirik gabe mugitu ahal izateko gai dira, [[bibote]]ei esker. [[Bibote]]en luzera, katuaren gorputzaren zabaleraren adinakoa izan ohi da. <ref name="#2">{{Erreferentzia|izena=Lidia Rosell|abizena=Veterinaria|izenburua=Gatos y sus sentidos, vista, oído, tacto, olfato y gusto|hizkuntza=es|data=2016-11-22|url=https://gatos.paradais-sphynx.com/anatomia/sentidos-de-los-gatos.htm|aldizkaria=Gatos Paradais Sphynx|sartze-data=2020-05-27}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Glosario CvdB -Barril - barrel - barril.html|data=2006-10-13|url=https://web.archive.org/web/20061013015530/http://club.telepolis.com/ohcop/barril.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
==== Dastamena ====
[[Katuen zentzumenak|Katuen zentzumenen]] artean gutxien garaturik dagoena da. Lau [[zapore]] antzemateko gai dira: [[Garratz]]a, [[gazi]]a, [[mikatz]]a eta [[gozoa]]. Katuek 475 [[dastamen-papila]] dute, gizakiek dutenaren erdia. Katuek zapore txarreko edo [[pozoi]]tutako elikagaiak jatean, [[listu]] ugari sortzen dute, zapore hori desagertu nahian.
Katuak sentsibleak dira, zapore [[gazi]], [[mikatz]] eta [[garratz]]en aurrean, aldiz, zapore gozoarekin ez. Elikagai [[gozoa]]k, soilik kantitate handietan antzemateko gai dira. [[Txokolate]]a edo [[mahats]]ak kantitate oso handian janez gero, [[heriotza]] eragin diezaioke katuari.
Katuen [[mihi]]a, ez da dastatzeko erabiltzen den [[Organo (biologia)|organo]] bat. Batez ere, [[harrapakin]]etatik haragia hezurretik banatzeko erabiltzen dute organo hau.<ref name="#2"/>
=== Bizi-itxaropena ===
Etxeko katu arrek, 12 eta 15 [[urte]] bitarteko [[Bizi itxaropen|bizi-itxaropena]] dute. [[Eme]]ek aldiz, [[ar]]rek baino urtebete-bi urte gehiagoko bizi itxaropena dute. Etxetik irten gabe egonez gero, urte gehiago bizitzeko joera dute katuek, etxean lesioak izateko arrisku gutxiago izaten dutelako.
Bitxikeri gisa, izan den katurik zaharrena 38 [[urte]]rekin hil zen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Caterack Dies - World's Oldest Cat Was 30! - National Ledger|data=2012-09-09|url=https://archive.today/20120909030904/http://www.nationalledger.com/pop-culture-news/caterack-dies-worlds-oldest-491430.shtml%23.UEwIRajLdRw|aldizkaria=archive.vn|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
[[Basakatu|Katu basatiek]], kaleak egunerokotasunean sortzen dizkien [[estres]]a eta kaleko gaixotasunak (Adb.: [[Amorru (gaixotasuna)|Amorrua]], [[txakur-mukieri|mukieria]]…) jasateko duten arriskuaren ondorioz, 2 eta 5 [[urte]] bitarteko [[bizi itxaropen]]a dute.
=== Portaera eta komunikazioa ===
[[Animalia]] ehiztaria da eta [[ar]]rek euren lurraldea [[pixa]] eginez markatzen dute. Batzuetan, etxeko katuak lasai eta deskantsatuta ez badira sentitzen, elkarbizitzen duten beste animalia batzuekin borrokak eta arazoak izan ditzakete. Horregatik, katuak egunaren zati handi batean, lo egoten dira, deskantsatuta eta lasai egoteko beharrezkoa dutelako.
[[Basakatu|Katu basatiek]], [[estres]]aren antzeko [[gaixotasun psikologikoak]] jasaten dituzte. Pertsona estresatu bat bezala, [[portaera neurotikoa]] edukitzeko joera baitu.
Etxeko giroan hezitako katu batek kaleak gurutzatzen ditu begiratu gabe. Pentsatzen du ez dela ezer gertatuko eta zoritxarrez beti ez da horrela, horregatik katu harrapaketa asko gertatzen dira. Honen eraginez, batzuetan [[elbarri]] geratzen dira eta beste askotan hil egiten dira.
Katuak beraien [[emozio]]ak eta [[sentimendu]]ak belarrien bidez adierazteko gai dira. Horrez gain, katuaren egoeraren berri izateko kontuan hartu behar da gorputzeko beste atal batzuk. Belarriak tente dituztenean, lasai daudenaren seinalea da, belarriak alboetara okertuta badituzte haserre daudela esan nahi du. Belarriak beherantz eta alboetarantz aldi berean okertuta badute, jarrera defentsiboa dutela esan nahi du eta belarriak beherantz eta atzerantz badute, beldurrez daudenaren seinale da.
Katua beldurraren aurrean edo bere lurraldea babestu nahiaren eraginez, kosk egiteko joera izan dezake.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El comportamiento de los gatos|hizkuntza=en|url=https://www.purina.es/gato/purina-one/articulos/adulto/cuidados-comportamiento/el-comportamiento-de-los-gatos|aldizkaria=Purina ONE®|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
=== Elikadura eta ehiza ===
==== Elikadura ====
[[Fitxategi:Cat-eating-prey.jpg|thumb|Katua hegazti bat jaten.]]
Katuak animalia [[haragijale]]ak dira eta [[harrapakin]]en haragia jateko ohitura dute. Egunean zehar, hainbat [[otordu]] izaten dituzte. [[Otordu]] bakoitzean jaten duten [[elikagai]] kopurua, katu bakoitzaren araberakoa da. Jaterako orduan, katuak aurrez elikagaien aukeraketa bat egiten du, [[tenperatura]], usain eta testuraren araberakoa. Aurrez esperientzia txar edo atsegin ez duten zaporea duen elikagai bat jaterako orduan oso argiak dira, eta elikagai hori baztertzeko gaitasuna dute.<ref>{{Erreferentzia|izena=John W. S.|abizena=Bradshaw|izenburua=Food selection by the domestic cat, an obligate carnivore|orrialdeak=205–209|hizkuntza=en|abizena2=Goodwin|abizena3=Legrand-Defrétin|abizena4=Nott|izena2=Deborah|izena3=Véronique|izena4=Helen M. R.|data=1996-07-01|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0300962995021337|aldizkaria=Comparative Biochemistry and Physiology Part A: Physiology|alea=3|zenbakia=114|issn=0300-9629|doi=10.1016/0300-9629(95)02133-7|sartze-data=2020-05-27}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Zaghini|abizena=G|izenburua=Nutritional Peculiarities and Diet Palatability in the Cat|hizkuntza=en|abizena2=G|izena2=Biagi|data=2005 Aug|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16244923/|aldizkaria=Veterinary research communications|pmid=16244923|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Katuek elikagai [[gozoa]]k eta [[laktosa]]dun elikagaiak ekiditen dituzte, azken hauek, katu heldu gehienek [[Laktosarekiko intolerantzia|laktosari intoleranteak]] direlako. Katu batzuek ohitura bitxiak hartzen dituzte, esate baterako, [[plastiko]]a edo [[artile]]a murtxikatzeko ohitura. Ohitura hauek, arriskutsuak dira katuarentzat, zenbait kasutan material batzuk [[toxikotasun]] indize altua dutelako.<ref>{{Erreferentzia|izena=John W. S.|abizena=Bradshaw|izenburua=Factors affecting pica in the domestic cat|orrialdeak=373–379|hizkuntza=en|abizena2=Neville|abizena3=Sawyer|izena2=Peter F.|izena3=Diana|data=1997-04-01|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0168159196011367|aldizkaria=Applied Animal Behaviour Science|alea=3|zenbakia=52|issn=0168-1591|doi=10.1016/S0168-1591(96)01136-7|sartze-data=2020-05-27|serie=Behavioural Problems of Small Animals}}</ref>
==== Ehiza ====
Katuak [[Harrapakin|harrapakari]] oso eraginkorrak dira. Ehizatzerakoan, [[harrapakin]]en gainean bota ohi dira, hozkada handi bat emanez harrapakinen [[Bizkarrezur-muin|bizkarrezur muinean]]. Horrez gain, beste metodo desberdin bat erabiltzen dute, zehazki, harrapakina itotzearen metodoa.
Katuek, batez ere, [[hegazti]], [[sagu]], [[arratoi]] eta [[musker]]rak [[ehiza]]tu ohi dute. Animalia hauek ehizatzeko arrazoia, harreman txeratsuen eraginez dela eta ondoren, katuek beraien harrapakina garaikur gisa, familia edo beraien harremanei erakusten dietela, esan ohi da.
Beraien ehiztari sena dela eta, [[herrialde]] batzuetan, katuak [[izurri]]teak kontsideratzen dira, beste espezie batzuk desagertze arriskuan egotearen errudunak direlako ustea zabaldu ohi da. Horregatik, etxeko katuak, etxean gelaraztea eskatzen zaie jabeei. Jabe batzuek beste irtenbide bat hartu dute, eta katuei [[Txintxarri (argipena)|txintxarri]] bat jartzea erabaki dute, harrapakinak katuaren berri izateko, katuak harrapatu baino lehen ihes egiteko aukera emanez.
== Ziklo biologikoa ==
=== Ugalketa ===
[[Fitxategi:Radiography of a pregnant cat.jpg|thumb|384x384px|Ernari dagoen katu baten erradiografia.]]
Katuak [[urte]] osoan zehar hainbat araldi ditu, normalean lau eta zazpi [[egun]] irauten dutenak. Araldietan, katuek maizago marraka egiten dute eta hainbat katu, [[eme]] batengatik borrokan aritzen dira; irabazten duenak, emearekin [[kopula]]tzeko eskubidea irabazten du. [[Eme (argipena)|Emea]] hasieran, kopulazioaren aurrean uzkur agertzen bada ere, azkenean [[ar]]ra onartzen du. [[Ar]]ra trebea izanez gero, [[lepo]]aren atzealdean hozka egingo dio, [[eme]]a immobilizatzeko. Penetrazioa nolabait mingarria da, izan ere, katuaren [[zakil]]ak, lehoiarenak bezala, [[bagina]] igurtzen duten puntuak ditu, [[espikula]] deritzona, [[obulazio]]a eragiten duen erreakzio naturala pizten du; Hori beti gertatzen ez denez, oso gutxitan lortzen da [[ernalketa]] lehen kopulazioan. Katuek, gainera, hainbat [[ar]]rekin kopulatzen dute, kumaldiak guraso desberdinak izan ditzaten. Kopulazioaren ondoren, [[eme]]a garbitzen da eta oso agresiboa bihur daiteke araldia amaitu arte, araldia amaitu ostean, zikloa errepikatu egiten da.
[[Eme]]ak 4-5 [[hilabete]]tan iristen dira heldutasun sexualera; [[ar]]rak, 6-7 [[hilabete]]an. [[Gestazio]]ak 65-67 [[egun]] irauten du eta kumaldiak 1 eta 10 seme-alaba eduki dezake, [[Nazioarteko Felina Federazioa]]ren arabera, amarekin mantendu behar dira gutxienez 30 [[egun]]ez. Gomendagarriena amarengandik seigarren [[aste]]tik zortzigarrenera bereiztea da, orduz geroztik ez baitzituzten beharrezko mantenugaiak behar: lehenago bereiztea akatsa litzateke, hiltzeko aukera handiagoa dute edo ahulagoa izatekoa.
=== Ezaugarri genetikoak ===
Katuak 38 [[kromosoma]] ditu, eta 200 [[patologia]] inguru aurkitu dira, eta horietako asko ohikoak dira gizakietan<ref>{{Erreferentzia|izena=Michael J.|abizena=Montague|izenburua=Comparative analysis of the domestic cat genome reveals genetic signatures underlying feline biology and domestication|orrialdeak=17230–17235|hizkuntza=en|abizena2=Li|abizena3=Gandolfi|abizena4=Khan|abizena5=Aken|abizena6=Searle|abizena7=Minx|abizena8=Hillier|abizena9=Koboldt|izena2=Gang|izena3=Barbara|izena4=Razib|izena5=Bronwen L.|izena6=Steven M. J.|izena7=Patrick|izena8=LaDeana W.|izena9=Daniel C.|data=2014-12-02|url=https://www.pnas.org/content/111/48/17230|aldizkaria=Proceedings of the National Academy of Sciences|alea=48|zenbakia=111|issn=0027-8424|pmid=25385592|doi=10.1073/pnas.1410083111|sartze-data=2020-05-28}}</ref>.
2014an, katuaren [[genoma]] sekuentziatu zen, zatien sekuentziazio sistema txiki bat erabiliz, non [[proteina]]k kodetzen dituzten. 19.493 [[gene]] gutxi gorabehera eta kodetu ez diren 1.855 ARN lortu ziren. A, B, C, D, E eta F hizkiek kodetutako 18 [[autosoma]] osatzen dute. XX. [[kromosoma]]k emakumezkoen kasuan eta XY gizonezkoetan.
Uste da begi urdin urdinak dituzten katuak gorrak direla, salbuespen gisa bi begiak kolore ezberdinekoak dituztenak daude (heterokromia). Hori egia da neurri batean; [[Gortasun]]a duten katuen portzentaje handiagoa da, baina ez dira beti gorrak.
Katuen kolore zuria [[Melanina|melaninen]] gabezia da. Lau mekanismo daude, honen bidez, katu bat zuriza "sendoa" izan daiteke:
* Ca alelo (homino urdinen albinoa) homozigotoa izatea
* Alelo c homozigotoa izatea (begi gorriko albinoa da)
* Homozigotoa S aleloa (pio genea, leku zuria)
* allelo w (menpekotasun zuriko geneak) edukitzea bere genotipoan
[[Gortasun]]aren [[gene]]ak, katu zurien ezaugarria den geneari, w alelo deritzo eta katuaren kolore zuriaren eta gortasunaren kausa da. Katu zuri guztiak ez dira gorrak, katu gorrak gen alelo w-a aurkezten dutenak dira. W geneak katua zuria bihurtzen du, nahiz eta bere geneak katu beltza edo marroia dela esan, gene horrek gainontzeko koloreak "maskararazteko" berezitasuna du. Katu hauek ere begi urdinak edo berdeak izaten dituzte.
== Arrazak ==
Katu [[Arraza (biologia)|arraza]] aniztasun handia dago, 100 [[katu arraza]] baino gehiago baitaude. Katu arrazak, antzeko ezaugarriak duten katuek osaturiko multzoak dira. Zenbait kasutan, arrazen arteko nahasketak egon daitezke. Arraza bakoitza zehazteko ardura, katu-elkarteek dute. Katuaren ezaugarriaren arabera, arraza baten aitortza ematen zaio katuari, aurrez zehaztuta dagoen [[legedi]]aren babesarekin, beti ere, baldintza zehatz batzuk betez. Katuak sailkatzerako orduan, irizpide askoren arabera sailkatu daitezke: [[Ilaje|Ilaje tamaina]], [[kolore]]a…<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Razas de gatos, una increíble diversidad ¿las conoces todas?|hizkuntza=es|url=https://www.feelcats.com/blog/razas-gatos/|aldizkaria=FeelCats {{!}} Gatos y la mejor información sobre ellos|sartze-data=2020-05-27}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Razas de gatos domésticos, tipos o clases según determinados criterios|hizkuntza=es|url=https://gatos.paradais-sphynx.com/razas-clases-tipos|aldizkaria=Gatos Paradais Sphynx|sartze-data=2020-05-27}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Biblioteca de razas|hizkuntza=en|url=https://www.purina.es/gatos/razas-de-gato/tipos-de-razas-de-gato|aldizkaria=PURINA®|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
=== Katu arrazarik ospetsuenak ===
[[Fitxategi:Old Persian cat MUCA 2004.jpg|thumb|[[Persiar katua]]]]
==== Persiar katua ====
Persiar katuak [[mundu]]ko [[Arraza (biologia)|arrazarik]] ospetsuenen artean daude. Katu handi eta iletsuak dira. Izaera zintzoa dute eta itxura gozoa transmititzen dute. Tamaina ertaineko katuak dira eta bereziki zaindu beharra dago beraien [[elikadura]], gehiegizko pisua izateko joera baitu.
Katu ireki eta lasaiak dira. Aldi berean, [[Maitekortasun|maitekorrak]] dira eta jabeari denbora asko eskaintzea eskatzen dio. Harreman oso ona izaten dute jabeekin, baita batez ere, umeekin duten harremana nabarmentzekoa da.
==== Siamdarra ====
Arraza hau [[Thailandia|tailandiar]] jatorrikoa da. Estilo dotoreko katuak dira eta begi [[urdin]] bizikoak. Bi mota bereiz daitezke: [[Siamdar katu|Siamdar modernoa]] eta [[Siamdar katu|siamdar tradizionala]]. Katu siamdar modernoak, gorputz dotore eta luzea dute. Oso malguak eta belarri handikoak dira. Gorpuzkera indartsua dute, batez ere, [[muskulu]]ak oso garatuak dituztelako. Katu siamdar tradizionalak, gorpuzkera trinko eta borobila du. Begi luzexkak eta isats motza duen katua da. Katu siamdarrek arrakasta lortu dute lagunarteko animalia gisa, maitekorrak eta [[Leialtasun|leialak]] izan ohi direlako.
==== Errusiar katu urdina ====
Katu arrazarik zaharrenen eta ospetsuenen artean dago [[errusiar katu urdin]]a. Izenak esan ohi duen bezala, [[errusia]]r jatorrikoak dira. Tamaina ertaineko katuak dira eta ile motz distiratsua dute, beste katuengandik bereizgarri egiten diote ezaugarri hauek. Katu argi eta txeratsua izateagatik ezagutu ohi da. Hanka luzeak ditu eta hiruki formako burua. Begi handi eta berde kolore bizikoak ditu. Gizakiekin izandako harremanekin disfrutatu egiten dute eta familian izateko egokiak dira. Oso katu maitekorrak dira eta korrika, salto eta halako ekintzak egitea atsegin dute. Katu oso leialak dira eta mimoak jasotzea atsegin dute.
==== Japoniar Bobtaila ====
[[Fitxategi:Japanese Bobtail Cat, Japan.jpg|thumb|147x147px|Japoniar Bobtaila]]
[[Japoniar Bobtail]], izen esan ohi duen bezala, [[Japonia]]r jatorrikoa da. Ezaugarri bereizgarrietako bat, bere buztan motza da. Katu mota honen, burua [[Triangelu aldeberdin|hiruki aldekidearen]] formakoa da. Belarriak beti tente izaten ditu, edozein soinu jasotzeko prest. [[Ilaje]] leuna du eta bi mota bereiz daitezke, ile luzekoak eta ile motzekoak. Isatsa motza eta [[Kiribil|espiral]] formakoa du.
==== Somaliarra ====
Katu hauek [[somalia]]r jatorrikoak dira. Beraien itxurak, [[Basakatu|katu basatiaren]] antza du, batez ere, [[ilaje]] sendoarengatik. Baina, etxeko katu bikainak dira, familiarekin moldatzeko gaitasun handia baitute. Jarrera oso aktiboa duten katuak dira eta hezitzailearengandik ikasteko gaitasun handikoak.
==== Siberiarra ====
Katu arraza hau, [[errusia]]r jatorrikoa da, zehazki, [[Siberia]]koa. [[Ilaje]] nahiko luzea izateari esker, [[Siberia]]n bizirauteko aukera eman dio, -30 [[Gradu zentigrado|graduko]] tenperaturak jasanez. Katu hauen ileak aldatu egiten dira sasoiaren arabera. [[Negu]]a ile luzeagoa izan ohi dute, [[tenperatura]] hotzak jasan ahal izateko eta [[uda]]n ile motza izaten dute. Katu indartsua da eta 4-9 [[Kilogramo|kilo]] artean pisatu ohi du. Oso katu azkarra da eta [[abiadura]] altuetara iritsi daiteke. Portaera oso irekia du eta urarekin jolastea gustatzen zaio. Batzuetan, bakarrik egoteko joera duten katuak dira.
[[Fitxategi:Ragdoll 1.jpg|thumb|Ragdoll arrazako katua.|197x197px]]
==== Ragdoll ====
[[Ragdoll]] katuek beraien jabeak maitatzen dituzte eta ez dute gustuko bakarrik egotea.
[[Malgutasun (anatomia)|Malgutasun]] handiko katuak dira, baina, [[muskulu]]ak gutxi garatuak dituzte. [[Ilaje]] luzeko katuak dira eta gorputz luzea dute. 5 eta 8 [[Kilogramo|kilo]] artean pisatu ohi dute. Arriskuaren aurrean ez du jokaera oso aktiborik izaten. Oso lasaia da eta etxean egotea gustuko izateaz gain, jabeen menpe egon ohi da. Jabeen besoetan egotean, [[gihar]] guztiak erlaxatzeko gai da eta [[panpina]] baten antzerakoak dira.
[[Fitxategi:Maine Coon Cat List Characteristics.jpg|thumb|187x187px|Maine Coon katua]]
==== Maine Coon ====
[[Maine Coon]] katuak, [[Ameriketako Estatu Batuak|Amerikako Estatu Batuetan]] dute jatorria, zehazki [[Maine (New York)|Mainen]]. Ospetsuak dira, munduko katurik handienak izateagatik. [[Maine Coon]] heldu batek, 10 [[Kilogramo|kilo]] pisatzera eta 70 [[zentimetro]]ko luzeera izatera iritsi daiteke. Begi handi eta belarri luze zorrotzak ditu. Gorputz indartsua izan ohi duten katuak dira eta beraien [[ilaje]]a aldatzen joan daiteke. [[Ilaje]] oso lodia dute. Katu hauek bakarrik eta lasai egotea gustatzen zaizkie, baina, jabearen ondoan esertzeko ohitura dute, oso maitekorrak baitira. Oso ondo moldatzen dira, familia aktiboetan eta baita, txakurrekin bizitzera. Oso bizkorrak dira.
[[Fitxategi:Black Manx cat.JPG|thumb|204x204px|Manx katua]]
==== Manx ====
Katu arraza hau, [[Erresuma Batua|britaniar]] jatorrikoa da, zehazki, [[Man Irla]]koa. Mota honetako katuek, isatsik ez dute eta [[bizkarrezur]]rean mutazio bat dute. Tamaina ertaineko [[ilaje]]a dute katu mota hauek. Buru handi eta biribila dute. Sudur luze eta lepo indartsu eta motza dute [[Manx]] katuek. Atzealdeko zangoak, oso luzeak izateak, untxiaren eta katuaren arteko nahasketa bat izatearen mitoa zabaldu zuen. Isatsa katuetan oso garrantzitsua izan ohi da, oreka mantentzerako orduan, baina, Manx katuek atzealdeko hankak oso garatuta izateari esker, oreka mantentzearen funtzioa betetzen dute. Katu oso lasai eta irekiak dira. Gainontzeko katuekin alderatuta, jauzi oso handiak emateko gaitasuna dutela esan ohi da.
==== Katu birmaniarra ====
[[Katu birmaniarra]], [[Thailandia|thailandiar]] jatorriko katua da. Bi katu birmaniar mota daude: [[Katu birmaniar europarra]] eta [[katu birmaniar amerikarra]]. [[Ilaje]] luzeko animalia da eta katu hauek oso [[Muskulu-sistema|muskulatura]] aldetik, indartsuak dira. Lepo motza eta buru borobileko animaliak dira.
Katu hauek, lasaiak izan ohi dira eta oso begirale onak. Oso lagunkoiak dira eta zenbait kasutan eta familiartean bizitzea gustatzen zaie, txakurren antza topatzen dio jendeak, horri esker, katu herrikoi bilakatu direla esan ohi da jendartean. Bakardadea ez zaio gustatzen katu mota honi, horrez gain, jendearekin jolasean aritzea gustatzen zaie.
Katu mota honen [[Bizi itxaropen|bizi-itxaropena]], ezaugarri bereizgarri bat da. 15 [[urte]] bizi izatera iritsi daitezke.
== Gaixotasunak ==
=== Katuen gaixotasunak ===
==== Intoxikazioa ====
Katuen [[gibel]]a ez da [[gizaki]]ena edo [[txakur]]rena bezain eraginkorra [[Desintoxikazio|desintoxikatzerako]] orduan, eta horrek, [[Pestizida|pestiziden]] eta [[sendagai]]en erabilera mugatzen du. [[Parazetamol]]aren kasuan, adibidez, digeritzeko behar diren [[entzima]]k ez dituztenez, oso substantzia [[Toxikotasun|toxikoa]] da katuentzat eta kantitate txikian ere arazo larriak eragiten dizkiete.<ref>{{Erreferentzia|izena=Allen|abizena=Al|izenburua=The Diagnosis of Acetaminophen Toxicosis in a Cat|hizkuntza=en|data=2003 Jun|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12839249/?dopt=Abstract|aldizkaria=The Canadian veterinary journal = La revue veterinaire canadienne|pmid=12839249|sartze-data=2020-05-27}}</ref> [[Fenol]]ean oinarritutako produktu desinfektatzaile eta garbigarriak ere oso toxikoak dira katuentzat,<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Toxic to Cats|url=http://www.vetinfo.com/ctoxin.html|aldizkaria=VetInfo|sartze-data=2020-05-27}}</ref> eta batzuetan, hilgarriak ere izan daitezke.<ref>{{Erreferentzia|izena=Rousseaux|abizena=Cg|izenburua=Acute Pinesol Toxicity in a Domestic Cat|hizkuntza=en|abizena2=Ra|abizena3=S|izena2=Smith|izena3=Nicholson|data=1986 Aug|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3750813/?dopt=Abstract|aldizkaria=Veterinary and human toxicology|pmid=3750813|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
Gizakiek jaten dituzten elikagai batzuk ere toxikoak dira katuentzat. [[Txokolate]]a, adibidez, hilgarria izan daiteke [[teobromina]] deituriko substantzia bat duelako.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El chocolate es tóxico?|url=http://gatos.mascotia.com/alimentacion-y-nutricion/trastornos-alimenticios/el-chocolate-es-toxico.html|aldizkaria=gatos.mascotia.com|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
[[Landare]] batzuk ere toxikoak dira katuentzat, [[Pazko lorea]], kasu. Landare honek, katuen [[begi]]ak eta [[larruazal]]a [[Narritadura|narritatu]] ditzake, eta jatera iritsiko balitz, [[beherako]]a, [[oka]] egitea, [[Abdomen|sabeleko]] mina eta [[Mukosa|mukosetako]] kalteak eragin diezaioke. Oro har, aurkitzen duen edozein landare jan ez dezan zaindu behar da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Cuáles son las plantas tóxicas para los gatos - 13 pasos|hizkuntza=es|url=https://animales.uncomo.com/articulo/cuales-son-las-plantas-toxicas-para-los-gatos-18922.html|aldizkaria=uncomo.com|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
==== Ile-bolak ====
Teknikoki ''[[bezoar]]'' edo ''trikobezoar'' deitzen zaie, eta hildako ileak [[jariakin]]ekin nahastuta katuaren [[urdail]]ean pilatzen direnean sortzen da. Baliteke katuak oka egitea guztia kanporatzeko, baina, horrela arazoa konponduko ez balitz, [[kirurgia]]ren beharra izango luke, ile-bola gero eta handiagoa eta sendoagoa bihurtuko litzatekeelako. Ile-bola hauek katuek beraien burua garbitzeko duten ohituragatik sortzen dira, beraien ilea [[Miazkatu|miazkatzen]] baitute garbi mantentzeko asmoz, eta beraz, beraien ileak irensten dituzte. Gaixotasun hau katu etxekotu eta ile luzea duten katuengan da ohikoena, batez ere, [[Muda (biologia)|muda]] garaian. Aurreneurri gisa katuen ilea maiz [[Orrazi|orraztea]] gomendatzen da, hildako ileak kentzeko.<ref name="#3">{{Erreferentzia|izenburua=Encyclopedia of Feline Clinical Nutrition {{!}} IVIS|hizkuntza=en|data=2020-01-10|url=https://www.ivis.org/library/encyclopedia-of-feline-clinical-nutrition|aldizkaria=www.ivis.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
[[Fitxategi:Fat cat.jpg|thumb|Obesitatea duen katua.]]
==== Gehiegizko pisua edo obesitatea ====
Gaixotasun hau ohikoa da katu etxekotuetan, gehiegizko elikadura eta jarduera fisiko ezaren eraginez. Katu bakoitzaren tamaina eta [[Arraza (biologia)|arraza]] kontuan hartu behar den arren, batez beste, 4,5 kg dira [[gehiegizko pisu]]rik ez duen katu baten pisua. Katu bat [[gizen]]a dela esaten da bere pisu optimoa baino %20 gehiago pisatzen duenean, eta gaur egun, etxeko katuen %25 inguru gizenak direla uste da. Gizentasunak [[diabetes]]a, [[lipidosi hepatiko]]a eta beste hainbat gaixotasun eragiten dizkie, eta ondorioz, katuen [[Bizi itxaropen|bizi-itxaropena]] nabarmen jaisten da. Gehiegizko pisua asko ez denean, aparteko elikagaiak saihestu eta dosi egokia ematearekin nahikoa izan daiteke arazoa konpontzeko, baina, gehiegizko pisua nabaria denean [[Albaitaritza|albaitariarengana]] joatea gomendatzen da. Katuetan pisu aldaketa azkarrak oso arriskutsuak dira (pisua azkar jaistea edo aldaketa nabarmen eta bat-batekoak elikaduran). Kontuan izan behar da katuak [[haragijale]]ak direla eta [[haragi]]a behar dutela beraien dietan. Horregatik, dieta [[hipokaloriko]]etan oreka mantentzen saiatu behar da, [[proteina]] kopuru altuekin eta grasa eta [[karbono hidrato]] kopuru baxuekin.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gatos gordos: obesidad y sedentarismo - Salud de gatos {{!}} Mundo Animal|data=2013-04-27|url=https://web.archive.org/web/20130427005145/http://www.mundo-animal.com/gatos/salud-gatos/gatos-gordos-obesidad-y-sedentarismo/|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
==== Urdail-hesteetako gaixotasunak ====
Oro har, urdail-hesteetako gaixotasunak tratatzerako orduan, lehentasuna ematen zaie xarabe eta [[Sendagai|botikei]]. Hala ere, emaitzarik onenak elikadura kontrolatzearen bitartez lortzen dira, dela elikadura kontrolatzea tratamendu bakarra den kasuetan edo dela elikaduraren kontrola eta botika egokien konbinazioko tratamenduetan. [[Beherako]] kronikoa duten katuen kasuetan, adibidez, [[gluten]] eta [[laktosa]] gabeko eta [[koipe]] kopuru gutxiko dieta bat gomendatzen da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Guilford|abizena=Wg|izenburua=Nutritional Management of Gastrointestinal Tract Diseases of Dogs and Cats|hizkuntza=en|data=1994 Dec|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7996263/|aldizkaria=The Journal of nutrition|pmid=7996263|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
==== Minbizia ====
[[Minbizi]]ak heriotza eragiten du katuetan, batez ere, katu helduetan. [[Tumore]] ohikoenak [[leuzemia]] eta [[linfoma]]k, [[larruazaleko minbizia]] eta [[bularreko minbizi]]a dira. [[Zikiratze|Zikiratuak]] izan diren katuek zikiratuak izan ez direnek baino aukera txikiagoa dute minbizia edukitzeko. Kolore [[zuri]]ko katuek azaleko minbizia edukitzeko aukera gehiago dute, eta horregatik, jabeei [[Eguzkia|eguzkitik]] ondo babesteko gomendatzen zaie. Linfomek katuengan duten eragin handia, hein handi batean, leuzemia felidoaren birusak eta inmunourritasun felidoaren birusak eragiten ditu ([[birus onkogeniko]]ak dira). Linfomen sintomak desberdinak dira katu batetik bestera: [[urdail]]- edo [[heste]]etako-linfomek goragalea eta pisua jaistea eragiten diete, adibidez. Minbizia ahal bezain lasterren detektatzea oso garrantzitsua da, sendabide bat aurkitu ahal izateko. Hori dela eta, zerbait arraroa nabarituz gero (bularraldean, azalean…) [[Albaitaritza|albaitariarengana]] jo behar da berehala.<ref name="#4">{{Erreferentzia|izenburua=BLOG VETERINARIO: ONCOLOGÍA FELINA II|data=2013-02-04|url=https://web.archive.org/web/20130204051715/http://www.blogveterinario.com/2009/10/oncologia-felina-ii.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Hainbat ikerketatan frogatu da [[tabako]]aren keaz kutsatutako tokietan bizi diren katuek ahoko minbizia izateko aukera handiagoa dutela tabakorik erretzen ez den etxeetako animaliek baino.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Veterinary Pathology|hizkuntza=en|url=https://journals.sagepub.com/home/vet|aldizkaria=SAGE Journals|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
==== Immunourritasun felidoaren birusa ====
Immunourritasun felidoaren birusa [[erretrobirus]]en taldekoa da. Katuen artean kutsatzen da, hozkada baten bitartez, adibidez. Etxetik kanpora ateratzeko aukera duten katu harrei eragiten die gehienbat. Gizakiak ezin dira birus honekin kutsatu, baina, bai beste hainbat felido: [[lehoi]], [[jaguar]] edo [[lehoinabar]]rak, adibidez. [[Immunitate-sistema]]n urritasuna eragiten du, eta, beraz, gizakien [[HIESa|hiesaren]] itxura handia du. Gaixotasunaren bilakaera kronikoa da, eta etapa desberdinetan banatzen da: lehenengo [[sukar]]ra eta [[gongoil linfatiko]]en [[hantura]] (gaztelaniaz, ''adenopatía'') eragiten ditu. Hilabete edo urteen ondoren [[anemia]], pisuaren jaitsiera, [[leukozito]]ak gutxitzea ([[leukopenia]]) eta [[Arnas aparatu|arnas-aparatuari]], [[digestio-aparatu]]ari, azalari eta beste [[Organo (biologia)|organo]] batzuei eragiten dieten bigarren mailako [[infekzio]] batzuk eragiten ditu. Gainera, birus hau duten animaliak [[minbizi]]a izateko joera dute, batez ere, [[linfoma]]k. Gaixotasuna diagnostikatu eta batez besteko biziraupena 24 [[hilabete]]takoa da.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Estudio seroepidemiológico de la leucemia e inmunodeficiencia felinas en Madrid|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=75-83|ISBN=|hizkuntza=|alea=17}}</ref>
==== Leuzemia felidoaren birusa ====
Birus hau [[erretrobirus]]en taldekoa da. Katuei eragiten die, eta gizakiak ezin dira kutsatu. Katuen artean hozka egiteagatik, miazkatzeagatik eta, katu batek baino gehiagok, [[ur]]aren edo [[janari]]en erretilu bera erabiltzeagatik sortzen da. Birusa berehala desagertzen da animaliak ukitzen ez badu; [[listu]]an 1 edo 2 [[ordu]] irauten ditu; [[odol]]ean, berriz, 48 [[ordu]] iraun ditzake eta beroarekiko eta [[desinfektatzaile]]ekiko sentikorra da. Katua ezin da birus honekin kutsatu [[Albaitaritza|albaitariaren]] kontsultan egoteagatik soilik, beste katu batekin edo bere [[odol]]arekin harreman zuzena eduki ezean.<ref name="#4"/>
Birus honek hainbat sintoma eragiten dizkie katuei, besteak beste: [[jangale]]a galtzea, azaleko, [[Puxika|maskuriko]] eta [[arnas-traktu]]ko infekzioak, [[aho]]ko edo [[hortz]]etako gaixotasunak, [[gongoil linfatiko]]en hantura, azaleko lesioak, [[sukar]]ra eta pisua jaistea. Gainera, kaltetutako katuen %20ak minbizia edukitzen du, batez ere, [[leuzemia]] eta [[linfoma]]. Linfoma edukitzeko aukera, 62 aldiz handiagoa da birus honekin kutsatuta dagoen katu batentzat, osasuntsu dagoen batentzat baino. Prebentzio-neurri gisa, [[txerto]]a jartzea gomendatzen da. Txertoa jartzearen eraginez sortzen den [[sarkoma]] izeneko minbizia ez da oso ohikoa, 1000 eta 10.000 katuren artean bati soilik sortzen zaiola estimatzen da. Hori dela eta, txertoa jartzearen onurek nabarmen gainditzen dute eragin ditzakeen kalteak, batez ere, etxetik ateratzen diren edo beste katu batzuekin harremanetan egoten diren katuak baldin badira.<ref name="#4"/>
==== Amorrua ====
Gizakien %90eko kasuetan [[Amorru (gaixotasuna)|amorrua]] [[Txakur|zakurren]] hozkadak eragiten badu ere, katuek edo beste edozein ugaztunek ere horrela transmititu dezake. Gaixotasun hau zabalduta ez dagoen tokietan zabaltzea ekiditeko, animaliei [[txerto]]a jartzea komeni da; batez ere, animaliak, nahi duenean, etxetik atera edo sartzeko aukera baldin badu.
==== Bizkarroiak ====
Gainontzeko [[ugaztun]] guztiei bezala, [[bizkarroi]]ek katuei ere eragiten diete. Bi motatakoak daude: kanpokoak eta barnekoak. Kanpokoen artean [[arkakuso]]ak, [[zorri]]ak, [[ezkabia]]k, [[hazteri]]ak eta [[akain]]ak daude. Barnekoen artean, adibidez, digestio-hodiari eragiten dion [[har]]ra dago (gaztelerazko ''[[Toxocara cati]]'').<ref>{{Erreferentzia|izenburua=PARASITIPEDIA|url=https://parasitipedia.net/index.php?option=com_content&view=article&id=1487&Itemid=1621|aldizkaria=parasitipedia.net|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
==== Beheko gernu-bideei eragiten dien gaixotasuna ====
Gaixotasun honek [[zistitis]]a eta [[uretra]]ren blokeoa eragiten ditu, adibidez. Katuen %0,5-%1ari eragiten dio. Bedin-berdin eragiten die katu [[ar]] zein [[eme]]ei, baina, arretan larriagoa da: uretran blokeoa jasateko aukera gehiago dituztelako, emeena baino luzeagoa delako. Sintoma nagusiak hauek dira: animalia ohi baino maizago joatea [[Gernu|pixa]] egitera eta mina edo zailtasuna izaten du; normalean pixa bere lekutik kanpo egiten du eta gehienetan [[odol]]arekin nahastuta ([[hematuria]]). Uretra guztiz blokeatuz gero, katuak ezingo du pixa egin eta arazoa berehala konpontzen ez bada, katua [[hidrofrenosi]]aren eraginez hil daiteke. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Qué es el FLUTD|data=2013-12-20|url=https://web.archive.org/web/20131220211915/http://www.hillspet.es/es-es/health-conditions/urinary-flutd.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
==== Piometra ====
Umetokiko infekzio bat da, bere barruan [[jariakin]]ak eta [[zorne]]a pilatzearen eraginez sortzen dena. Katu [[eme]]ei eragiten die. Bat-batean hasten den gaixotasun larria da, eta garaiz sendatzen ez bada, hilgarria izatera iritsi daiteke.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Wayback Machine|data=2015-06-10|url=https://web.archive.org/web/20150610204315/http://vetzootec.ucaldas.edu.co/downloads/Revista1-2_8.pdf|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Ohiko sintoma batzuk hauek dira: [[umetoki]]aren tamaina handitzea ([[sabelalde]]tik hazta daitekeena), [[Sukarrietako geltokia|sukarra]], apetitua galtzea, gehiegizko [[logura]] ([[letargia]]), pisua galtzea, gehiegizko [[egarri]]a ([[polidipsia]])...<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Wayback Machine|data=2010-11-22|url=https://web.archive.org/web/20101122190029/http://www.nietoeditores.com.mx/download/gineco/2008/Abril%202008/Ginecol%20Obstet%20Mex%202008-76(4)-224-7.pdf|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Gaixotasun honen tratamendua [[txakur]]rari egiten zaionaren antzekoa da: [[kirurgia]] bidez [[obulutegi]]a eta [[umetoki]]a erauzten zaizkie. Aldez aurretik, baliteke beharrezkoa izatea [[antibiotiko]] eta [[serum]]a ematea animaliari, bere egoera hobetzeko eta [[deshidratazio]]ari aurre egiteko. Kasu gutxi batzuetan baliteke [[antibiotiko]]ekin eta [[Prostaglandina|prostaglandinekin]] (umetokiaren uzkurdura areagotzen duen substantzia) egin ahal izatea tratamendua, eta horrela, kirurgia saihestea ugalketa-gaitasuna mantenduz. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=¿Qué es la piómetra?|data=2011-10-03|url=https://web.archive.org/web/20111003141548/http://www.infomascota.com/articulos/veterinaria/perros/2002/12/12/vet_piometra/index.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
==== Mycobacterium lepraemurium ====
''[[Mycobacterium]]'' motako bakterio bat da eta katu, [[sagu]] zein beste felido batzuei eragiten die, baina, gizakiei ez. Gaixotasun honek, gehienbat, azalari eragiten dio. Hori dela eta, katuen [[legenar]]ra bezala ezagutzen da. Katuek [[arratoi]] [[Infekzio|infektatu]] baten hozkadaren ondorioz harrapatzen dute gaixotasun hau, beraz, kanpora atera edo kanpoan bizi diren katuei eragiten die gehienbat. Gorputzeko hainbat atalei eragiten dio, batez ere [[buru]]ari eta [[gorputz-adar]]rei, eta baita [[aho]]ko eta [[sudur]]reko [[mukosa]]ri ere. Gutxi batzuetan lesio horiek barne-organoetara iritsi daitezke, hala nola [[hezur]]retara, [[giltzurrun]]era, [[gibel]]era edo [[Birika|biriketara]].<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Mycobacterium lepraemurium|hizkuntza=es|data=2019-10-24|url=https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Mycobacterium_lepraemurium&oldid=120730192|sartze-data=2020-05-27|encyclopedia=Wikipedia, la enciclopedia libre}}</ref>
==== Diabetesa ====
[[Odol]]eko [[glukosa]]-maila altua duten katuetan sortzen den gaixotasuna da. Azken urteetan asko handitu da [[diabetes]]a duten katuen kopurua. 200 katutik bati eragiten diola kalkulatzen da eta ohikoagoa da 7 urtetik gorako katu [[ar]], [[Obesitate|gizen]] eta jarduera fisikorik egiten ez duten katuetan. Gehiegizko [[egarri]]a ([[polidipsi]]a), gehiegizko [[gose]]a ([[polifagia]]) eta [[Gernu|pixa]] egiteko gehiegizko gogoa ([[poliuria]]) dira sintoma nagusiak. Gaixotasunaren eboluzioan baliteke katuak pisua galtzea, baina hasieran, [[gehiegizko pisu]]a edo obestitatea edukitzea da ohikoena. Diabetes mota asko dauden arren, kaltetutako katu gehienek [[II. motako diabetesa]] dute, gizakiak edukitzen duen II. motako diabetesaren antzekoa dena. Sintomak, besteak beste, hauek dira: ibiltzeko zailtasuna, [[letargia]], [[oka]] egitea eta [[deshidratazio]]a. Sintomengatik katuak diabetesa duela susmatzen da, eta odoleko glukosa-maila begiratuz egiaztatzen da. Hala ere, batzuetan emaitzak ez dira guztiz fidagarriak eta katuak [[estres]]ak eragindako [[hipergluzemia]] izan dezake. Tratamendua egunean behin edo bitan [[intsulina]] ematea da, eta baita, [[Karbono hidrato|karbohidrato]] gutxi eta [[Proteina|proteinetan]] aberatsa den dieta bat ematea ere. Gehiegizko pisuari aurre egiteko, komeni da animaliak jaten duen guztia kontrolatzea eta egunero jarduera fisikoa eginaraztea.<ref name="#3"/>
=== Katuek eragiten dituzten gaixotasunak ===
==== Alergiak ====
Gizaki batzuek, katuen [[listu]]an dagoen ''Fel d1'' [[glikoproteina]]ri alergia diote. 50.000 katutik batek ez dauka glikoproteina hori, [[DNA]]-ren aldaketa genetiko baten eraginez. Glikoproteina honek [[doministiku]]ak, arnasbideetako narriadura eta, kasu larriagoetan, [[asma]] eta bestelako erreakzio alergikoak eragiten dizkie gizakiei. [[2006]]<nowiki/>ko irailaren 24an, Allerca enpresa bioteknologikoak jakinarazi zuen aldaketa genetikorik gabeko lehen katu hipoalergenikoak sortzen hasi zirela. Siberiar arrazako katuek ez daukate ''Fel d1'' glikoproetina, eta beraz, ez dute alergiarik sorrarazten (kasuen %20an izan ezik).<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Se venden gatitos hipoal�rgicos|hizkuntza=en-GB|data=2006-09-24|url=http://news.bbc.co.uk/hi/spanish/science/newsid_5376000/5376442.stm|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
[[Fitxategi:Toxoplasmosis (5185647784).jpg|thumb|Toxoplasmosia]]
==== Toxoplasmosia ====
''Artikulu nagusia:'' [[Toxoplasmosi]]
Toxoplasmosia [[infekzio]]-gaixotasuna da eta katuari zein [[Haurdunaldi|esperantzetan]] den emakumeari eragin diezaioke, [[Umeki|fetuan]] malformazioak eraginez. [[Munduko Osasun Erakundea|Munduko Osasun Erakundearen (MOE)]] arabera, toxoplasmosia edukitzeko arrazoi nagusiak haragia gordinik edo gutxi [[Egosketa|egosita]] jan ondoren, garbitu gabeko [[barazki]]ak jatea da, eta baita, gaixorik dauden katuen [[gorotz]]ekin kontaktua edukitzea ere. Katuak toxoplasmosiaz kutsatzen dira infektatuta dagoen [[Hegazti|txori]] edo [[sagu]] bat jaten duenean. Ondorioz, saguak harrapatzen ibiltzen den katuak aukera gehiago ditu toxoplasmosia edukitzeko ([[basakatu]]ek, baserrietako katuek…) katu etxekotu batek baino. Gaixorik dagoen katu etxekotu batek gorozkietan kanporatzen ditu kisteak, eta gizakia [[aho]]tik kutsatzen da, [[gorotz]] horiek garbitu ondoren [[esku]]ak ez garbitzeagatik, adibidez. Hala ere, ez da oso ohikoena katu etxekotu bat saguez eta txoriez elikatzea, eta beraz, gizaki bat horrela kutsatzeko aukerak ez dira handiak. Aurreko guztia kontuan hartuta, emakume haurdun batek kaleko katuekin kontaktua izatea saihestu beharko luke eta etxeko katuen gorozkiak garbitu eta gero, eskuak garbitu beharko lituzke. Arau hauek jarraituz gero, toxoplasmosiaz kutsatzeko aukerak nabarmen jaisten dira. Toxoplasmosiarekiko [[seropositibo]]ak diren emakumeak betirako [[Immunitate|immunizatzen]] dira: emakume [[seronegatibo]]entzako berriz, ernaldiko lehenengo 4 hilabeteak soilik dira arriskutsuak, hilabete horietan kutsatzeko aukera dutelako.
==== Katuen harramazkaren eraginez sortzen den gaixotasuna ====
[[Infekzio]]-gaixotasun bat da, ''[[Bartonella henselae]]'' izeneko [[Proteobacteria|proteobakterioaren]] eraginez sortzen dena. Berez sendatzen den gaixotasun bat da, bakterioak infektatutako pertsonarengan jarraitu dezakeen arren. Gehienbat [[haur]]rek edukitzen duten gaixotasuna da, eta katu batek harramazka edo hozka egin eta bi astetara agertzen da. Sintometako batzuk hauek dira, besteak beste: [[nodulu linfatiko]]etako mina, [[tumefakzio]]a, [[sukar]]ra, [[zefalea]], [[hotzikara]]k eta [[Abdomen|sabeleko]] mina. Hala ere, gaixotasun hau bakarrik joaten da, hilabeteren buruan, gutxi gora behera.<ref>{{Erreferentzia|izena=Foil|abizena=L|izenburua=Experimental Infection of Domestic Cats With Bartonella Henselae by Inoculation of Ctenocephalides Felis (Siphonaptera: Pulicidae) Feces|hizkuntza=en|abizena2=E|abizena3=Rl|abizena4=Af|abizena5=R|abizena6=Pc|abizena7=Kl|izena2=Andress|izena3=Freeland|izena4=Roy|izena5=Rutledge|izena6=Triche|izena7=O'Reilly|data=1998 Sep|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9775583/|aldizkaria=Journal of medical entomology|pmid=9775583|sartze-data=2020-05-27}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Chomel|abizena=Bb|izenburua=Cat-scratch Disease|hizkuntza=en|data=2000 Apr|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11189710/|aldizkaria=Revue scientifique et technique (International Office of Epizootics)|pmid=11189710|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
==== Katuen hozkaden eraginez sortzen den gaixotasuna ====
Katuek egindako hozkaden erdia baino gehiago infektatzen dira. [[Hortz]] estu eta zorrotzak dituztenez, erraz sartzen dituzte [[gizaki]]en zein beste animaliaren baten azalean. Gainera, katuen hozkadek [[artritis]]a edo [[osteomielitis septiko]]a eragiteko aukera handiagoa dute [[txakur]]ren hozkaden baino, batez ere eskuan hozka egiten badute. Katuen hozkadek zein harramazkek eragindako [[zauri]]ak katuen ahoko [[Mikrobio|mikroorganismoen]] eraginez kutsatzen dira normalean.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2000|izenburua=Principios de medicina interna|argitaletxea=|orrialdea=1268|orrialdeak=|ISBN=84-486-0215-3|hizkuntza=ingelesez|egilea=Mc Graw Hill}}</ref>
== Esperimentazioa ==
[[Nicholas Dodman]] [[Felinae|felidoak]] ikasten dituen zientzialariaren arabera, "Katuek lobulu frontalak, tenporalak, okzipitalak eta parietalak dituzte [[Burmuin-azal|burmuin-azalean]], guk bezala. Eta [[Burmuin|burmuinen]] zati horiek materia gris eta zuriz osaturik daude, gizakiengan bezala. Beraien burmuinetako eskualde guztiak gizakienak bezala konektatuta daude eta neurotransmisore berdinak erabiltzen dituzte informazioa bidaltzeko". Komunera joatean egitean ere, giza eta felidozko burmuinaren zati berak argiztatzen dira. Kontua da katuen [[burmuina]] oso erabilgarria dela, ia giza burmuinaren bertsio txiki bat delako.<ref>{{Erreferentzia|izena=Steven D.|abizena=Hales|izenburua=What Philosophy Can Tell You about Your Cat|argitaletxea=Open Court Publishing|hizkuntza=en|data=2008|url=https://books.google.com.mx/books?id=j79mm15RuFQC&lpg=PA175&ots=7bUqeT5Oh_&pg=PA175&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|isbn=978-0-8126-9652-3|sartze-data=2020-05-28}}</ref>
[[Primate]]en burmuinak gizakienen antzekoak dira, baina [[gorila]], [[orangutan]] eta [[txinpantze]]ekin esperimentatzeak muga asko ditu, gero eta herrialde gehiagok defendatzen baitituzte animalia horiek. Aitzitik, katuek ez dute horrelako babesik eta errazak dira aurkitzen. Animalien aurkako [[Krudeltasuna Prebenitzeko Estatu Batuetako Elkartea]]ren (ASPCA, ingelesezko siglengatik) arabera, animalientzako babeslekuek 3.4 milioi [[Basakatu|kaleko katu]] inguru biltzen dituzte urtero [[Europa]]n, eta horietatik 1.4 milioi sakrifikatzen dituzte. Babesleku batzuek animaliak laborategietan erabiltzeko baimena eskatzen dute. Hala ere, gaur egun laborategiko katu gehienak [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuetako]] Nekazaritza Sailak bermatutako haztegietatik datoz. Animalia horiek osasuntsuagoak dira eta ez dituzte gaixotasunik (hala ere, pertsona batzuek maskotak bahitu eta kaleko katuak harrapatzen dituzte laborategiei saltzeko).
[[Claude Bernard]]ek, [[XIV. mendea|XIV. mendeko]] fisiologo eta animaliekin esperimentatu zuenak, kaleko katuak erabili zituen. Berak [[pankrea]]k irekitzen zituen [[Digestio-aparatu|digestioan]] zuen funtzioa ikusteko eta [[gibel]]ak [[azukre]]a prozesatzeko zuen prozesua ikusteko.
[[1988]]an, [[Ameriketako Estatu Batuetako Medikuntza Elkartea]]k (AMA, siglak ingelesez) gutun bat argitaratu zuen animaliekin esperimentatzearen alde, eta honako hau zioen: "Zientzia medikoak [[XX. mendea]]n egindako aurrerapen ia guztiak, [[antibiotiko]]etatik eta [[txerto]]etatik hasi eta [[antidepresibo]] eta organo-transplanteetaraino, esperimentu zientifikoetan animaliak erabiltzeari esker izan ziren, zuzenean edo zeharka". Hala ere, katuekin esperimentatzeko istorioa bortitza eta desatsegina da.
=== 50 eta 60ko hamarkadak ===
[[Yale Unibertsitatea|Yale Unibertsitateko]] [[José Delgado]]k, "Stimoceiver" izeneko irakasleak, 50 [[zentimo]]ko txanpon baten tamainako txip hartzaile bat ezarri zuen katu baten [[burmuin]]ean, urrutitik kontrolatzeko.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Animal Experimentation: The Legacy of Claude Bernard|url=http://www.hughlafollette.com/papers/BERNARD.HTM|aldizkaria=www.hughlafollette.com|sartze-data=2020-05-28}}</ref> Erreakzio fisiko eta emozionalak lehertzeko bulkadak [[FM]] [[irrati-transmisore]] baten bidez bidaltzen ziren. Gailuok [[tximino]]etan eta [[zezen]]etan ere ezarri zituen. Unerik gogoangarrienetako bat irakasleak [[zezen]]a [[irrati-transmisore]]aren seinaleak erabiliz harrapatzear zegoela geldiarazi zuenean izan zen. Beranduago, Delgadok txipak ezarri zituen gizakiengan, eta nahigabe mugiarazi zitzakeela jakin zuen, baita euren emozioak kontrolatu ere, zezenekin eta katuekin bezala. Behin, paziente batek gitarra hautsi zuen abesti erdian, estimulua jaso ondoren.
=== LSDa ===
Garai horretan, gobernuak katuei [[LSD]]a emateko esperimentuak finantzatu zituen. [[Gizaki]]ek bezala, katuek ere ostikoak galtzen zituzten azidoa jaso ondoren. Garai horretan grabatutako bideo batek katu bat [[Muskulu|giharretako]] zurruntasun atake batekin erakusten du. Beste bideo batean, katu bat izututa ikus daiteke, bere kaiola barruan [[sagu]] pare bat ikustean, bere dosia jaso aurretik bat hil zuen arren. Ez dago argi zientzialariek benetan informazio erabilgarria lortu zuten esperimentu hauekin.
[[LSD]]arekin katuetan esperimentatu eta bi urtera, [[1958]]an, [[David H. Hubel]] eta [[Torsten Wiesel]] izeneko bi zientzialari ospetsuk mikroelektrodo bat ezarri zuten katu baten begian, ''[[A Clockwork Orange (filma)|A Clockwork Orange]]'' filmeko Alexi bezala zinema eserleku batera lotu zuten eta zenbait irudi ikustera behartu zuten. Saiakuntza horrek burmuina [[ikusmen-estimulu]] sinple batetik abiatuta ikus-irudi konplexuak garatzeko gai dela deszifratzeko balio izan zuen, eta funtsezko pieza izan zen ikusmen hierarkikoko prozesamenduaren teoriarako. SIFT izeneko algoritmo konputazional bat garatzeko ere balio izan zuen, sarri erabiltzen dena objektuak ezagutzeko eta irudia erregistratzeko. [[1981]]ean, bikote zientifikoak [[Nobel Sariak|Nobel Saria]] irabazi zuen [[neuropsikologia]] bisualari egindako ekarpenagatik, katutxo jaioberri baten begia josi zuten sei hilabetez itxita egon zedin eta, horrela, aldebakarreko ikusmenak burmuinaren lehen azal bisualean duen eragina aztertu ahal izateko. Era berean, katuak begia berriro ireki eta gero ere bere prozesamendu bisuala berreskuratzerik ez zuela lortu jakin zuten.
=== 1980ko hamarkada ===
[[Colin Blakemore]] [[Neurobiologia|neurobiologoak]] antzeko ikerketa bat gidatu zuen, non katu jaioberri talde bat iluntasunean mantendu zuen ikusmen estimuluak kentzeko. Noizean behin, paper tapiz marratua zuen edukiontzi batera sartzen zituen, eta [[lepoko]] berezi bat jartzen zien, beren gorputza ikus ez zezaten. Baldintza hauetan hilabetetan bizi ondoren, zientzialariak giro normal batean jarri zituen, [[lurrazal]]a nola garatzen den aztertzeko. Hasieran, katuek ez zuten erreakzionatzen objektu batekin talka egiten zutenean, ezta euren ahatetxoak hurbiltzen zituzten azaleren gainean jartzen zituztenean ere; horrek esan nahi zuen funtzio motorra ez zegoela estimulu bisualekin konektatuta. Hala ere, handik gutxira erreakzio normalak izan zituzten, katuek [[Burmuin|burmuinen]] zati hau inoiz garatu ez zuten arren. [[Colin Blakemore|Blakemorek]] [[Hubel]]ek eta [[Wiesel]]ek asmatutako esperimentua ere errepikatu zuen, ameztia eta haurren itsutasunari aurre egiteko tresnak zituzten [[ume]]entzako tratamendu eraginkor bat sortu zuena.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Experiment Module: Effects of Visual Deprivation During the Critical Period for Development of Vision|url=http://thebrain.mcgill.ca/flash/capsules/experience_rouge05.html|aldizkaria=thebrain.mcgill.ca|sartze-data=2020-05-28}}</ref>
Katuekin esperimentatzeak gaixotasun batzuk hobeto ulertzeko ere balio izan du. Katuek [[leuzemia]] eta [[GIB]] baliokideak ere badituzte: felidozko leuzemiaren birusa eta felidozko immunoeskasiaren birusa. Izan ere, [[GIB]]aren hain antzekoa denez, [[Floridako Unibertsitatea|Floridako Unibertsitateko]] eta [[San Frantziskoko Unibertsitatea|Kaliforniako San Frantziskoko Unibertsitateko]] zientzialariek duela gutxi aurkitu zuten GIBdun gizakiengan erreakzio immunologiko bat antzematen duen proteina bat VIFean, nahiz eta katuek eta gizakiek ezin dituzten euren gaixotasunak elkar kutsatu. Aurkikuntza hau oso lagungarria izan daiteke [[GIB]]aren aurkako txerto bat aurkitzeko. Gainera, aurkikuntza iraultzaile honetarako ez zen beharrezkoa izan katutxoei sufriaraztea.<ref>{{Erreferentzia|izena=Kyle|abizena=Jaeger|izenburua=Platicamos con el científico que probó LSD en gatos|hizkuntza=es|data=2014-12-04|url=https://www.vice.com/es_latam/article/dpbvpx/platicamos-con-el-cientifico-que-probo-lsd-en-gatos|aldizkaria=Vice|sartze-data=2020-05-28}}</ref>
== Sinbologia ==
Beren bizkortasun eta sendotasunagatik, eta beren hanken gainean erortzeko duten abileziagatik, zazpi bizitza dituztela esaten da; bederatzi, berriz, mundu [[anglosaxoi]]an, kasu bietan zorte onaren kopurutzat hartzen dena.
Kultura kontuengatik, [[Mendebaldea (kultura)|mendebaldean]] ez da katurik jaten. Gertaera honek, katu, [[txakur]] edo beste animalia batzuen [[haragi]]a hartzeak, herritarren artean nazka eragiten du.
[[Urrezko Mendea]]n, katu larruz egindako poltsak erabiltzen ziren dirua gordetzeko, azkenean, "Katu" deituak izango zirenak.
Hainbat irudikapen artistikotan agertu dira, hala [[zinema]]n zein [[telebista]]n, [[literatura]]n, [[musika]]n, [[Eskulturagintza|eskulturan]], [[Margolaritza|pinturan]], [[bideo-joko]]etan eta abarretan. Haien xarmak oztopo kulturalak gainditu ditu, eta grazia, fintasun, maltzurkeria eta, kasu batzuetan, maltzurkeriaren sinbolo ere bihurtu da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Charles Alfred Speed|abizena=Williams|izenburua=Outlines of Chinese Symbolism and Art Motives: An Alphabetical Compendium of Antique Legends and Beliefs, as Reflected in the Manners and Customs of the Chinese|argitaletxea=Courier Corporation|hizkuntza=en|data=1976-01-01|url=https://books.google.es/books?hl=es&lr=&id=tQkaNlXXFPsC&oi=fnd&pg=PR13&dq=symbolism+AND+cats&ots=ayrTD0xvJR&sig=JWI8RHnl8BTgW8nhHV-5mPqIFIo&redir_esc=y#v=onepage&q=symbolism%20AND%20cats&f=false|isbn=978-0-486-23372-7|sartze-data=2020-05-28}}</ref>
== Sinismenak ==
Katuekin zerikusia duten hainbat [[Sinesmen|sinismen]] daude: Katua [[ugaztun]] guztien artean zikinena da. Katuaren ilea gizaki guztientzako kaltegarria da. Katu beltz batekin gurutzatuz gero zorte txarra ekartzen du. Katu zuriek zorte ona ematen dute. Katuek elkarri “[[miau]]” esaten diote. [[Txurrun]]dunek ezin dute katurik eduki. Katuak eta [[txakur]]rak ezin dira elkarrekin bizi. [[Haur]]rek ezin dute katuekin bizi, transmititzen dituzten [[bakterio]] eta [[parasito]]engatik. Katuak zazpi bizitza ditu. Jakin-minak katua hil zuen.
== Katuak ikus-entzunezkoetan ==
=== Zinema eta telebista ===
[[Fitxategi:Shrek lass nach - panoramio.jpg|thumb|200x200px|Shrek]]
[[Zinema]]n eta [[telebista]]n, sorginen lagunak bezalako paperak antzezten aurkitu daitezke, edo "gauza arraroak" aurkezteko gaitasuna nabarmentzen; adibidez, [[Alien (argipena)|Alien]], [[non Jonesy]], [[Ripley tenientearen katua]] agertzen den eta [[the Godfather]].
Beharbada, pantaila handiko pertsonaiarik gogoangarri eta protagonistenetako bat, “[[The Adventures of Milo and Otis]]” filmeko Chatran da. Halaber, [[Disney+|Disneyren]] “[[The Aristocats]]” lana nabarmentzen da. “[[Meet the Parents]]” filmaren Jinxie, rol protagonista batean ez bada ere, garrantzi gutxiagokoa den agerpen bat dago. “[[Shrek]]”-en ere, Le Maître Chat ou le Chat botté agertzen da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Víctor López|abizena=G|izenburua=De Jones ('Alien') a Goose ('Capitana Marvel'): 11 gatos de cine que son unos perfectos robaescenas|hizkuntza=es|data=2019-03-14|url=https://www.espinof.com/listas/jones-alien-a-goose-capitana-marvel-11-gatos-cine-que-unos-perfectos-robaescenas|aldizkaria=Espinof|sartze-data=2020-05-28}}</ref>
Beste katu nabarmen bat Salem da, “[[Sabrina, Teen Witch]]” telesailekoa. Beste adibide bat, Belfyko CGs Ted Nudegent katua da, [[1997]]an Bigglesworth mister bezala agertu zena “[[Austin Powers: International Man of Mystery|Austin Powers (International Man of Mistery)]]” film iparramerikarrean. Urte berean Snow (Snowbell) agertu zen “[[Stuart Little (filma)|Stuart Little]]” filmean; era berean, Mittens ere aipa daiteke, “[[Bolt (Filma)|Bolt]]” filmaren protagonistetako bat.
Bestalde, [[Alfred Hitchcock]]ek, [[Thriller|zirrarazko filmen]] zuzendariak, [[To Catch a Thief|To Catch]] filmean lapur bat harrapatzeko, John Robie (Cary Grant) "katua" deitzen zioten. Bitxien lapur erretiratu bat dela aipatzen du, lapurtzen zituen etxeetako teilatuetatik ihes egiteko trebetasunagatik.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=GATOS DE CINE (PARTE II)|hizkuntza=es-ES|data=2016-10-13|url=https://filmovet.wordpress.com/2016/10/13/gatos-de-cine-parte-ii/|sartze-data=2020-05-28}}</ref>
=== Marrazki bizidunak (Anime) ===
[[Marrazki bizidunak|Marrazki bizidunetan]] protagonista gisa erabili dituzte batzuetan, baita antagonista gisa ere beste batzuetan. Aipagarrienak [[Heathcliff]] katua, [[El Gato Félix]], [[Garfield]], [[Hello Kitty]], [[Tom eta Jerry|Tom and Jerry]], [[Top Cat]], [[El gato silvestre]], [[Krazy Kat]], [[Azrael|Azrael katua]] eta [[Doraemon]] dira.<ref>{{Erreferentzia|abizena=LadyGira|izenburua=Gatos famosos del anime {{!}} Anime en Español|hizkuntza=es-ES|url=http://anime.es/gatos-famosos-del-anime/|sartze-data=2020-05-28}}</ref> [[Japonia]]r kultura modernoaren barnean, eta are gehiago manga eta anime sailetan, nekomimi (neko) izeneko gizaki eta katuen arteko hibridoen irudikapena sortu zen, hauen irudikapenek, ezaugarri fisiko eta katuen portaerazko pertsonaiak adierazten dituzte.
=== Bideo-jokoak ===
Katuak pertsonaia errepikakorrak dira [[bideo-joko]]etan. Protagonismorik handiena duten jokoetako bat [[PlayStation|PSOne Tail Concerto]], [[Bandai]]ren jokoa da. [[Japoniar]] [[anime]] estilo nabarmenekoa, non protagonistak animaliak diren. Pertsonaia onak [[txakur]]rak dira, katuak, berriz, gaiztoak. Klonoa ere nabarmendu behar da, [[Namco]]k sortutako katu antropomorfoa da, zazpi izenburu dituen bideo-joko saga bateko pertsonaia nagusia dena. Istorioa heroi bati buruzkoa da (Klonoa), abisurik gabe, aukeratua izan ondoren, ezagutzen ez duen mundu kaotiko batean, bidaia arriskutsu batean parte hartzera derrigortuta ikusten da, erantzun bila. Bere beste agerpen batzuk, Namco x Capcom jokoa adibidez. Saga hau osatzen duen jolasa, fantasiazko mundu batean garatzen da. [[Countdown Vampires]] jokoan, sarrera sekuentzian, diskotekako segurtasun guardiarengana hurbiltzen den katutxo bat ikus daiteke, [[banpiro]]ak ikusteko gai dena.
=== Musika ===
Katuei buruzko aipamen ugari aurkitzen ditugu, baina bat bera ere ez [[Andrew Lloyd Webber]]ren [[Cats (filma)|Cats]] musikala bezain esplizitua; [[Delilah-Queen]], [[Roberto Carlos]]en [[Un gato en la oscuridad]], [[Rocío Dúrcal|Rocio Dúrcalen]] [[La gata bajo la lluvia]], [[Amanda Miguel]]en [[El gato y yo]], [[The Lovecats]] eta [[The Phrase]] abestietan ere agertzen dira.<ref>{{Erreferentzia|izena=Alberto Zurrón|abizena=Rodríguez|izenburua=Historia insólita de la música clásica II|argitaletxea=Ediciones Nowtilus S.L.|hizkuntza=es|data=2016-04-28|url=https://books.google.es/books?id=1_4bDAAAQBAJ&pg=PT80&lpg=PT80&dq=presencia+del+gato+en+la+musica&source=bl&ots=FO5cAj8uF3&sig=ACfU3U3goYhXJgV4wuPIDYLKbjKHrdiudQ&hl=eu&sa=X&ved=2ahUKEwj7rc63i7TpAhXfD2MBHRCbCGEQ6AEwA3oECAkQAQ#v=onepage&q=gato&f=false|isbn=978-84-9967-795-8|sartze-data=2020-05-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=10 canciones protagonizadas por un felino|url=https://b-sidemg.com/2015/02/10-canciones-protagonizadas-gatos/|aldizkaria=b-sidemg.com|sartze-data=2020-05-28}}</ref>
[[Fitxategi:Contes De Fees (1908) (14566326917).jpg|thumb|173x173px|[[Katu oskiduna]]]]
=== Literatura ===
Literaturan, [[Lope de Vega]]ren [[La gatomaquia]] poema narratiboa, [[Charles Perrault]]en [[El gato con botas]] alegia, eta [[Lewis Carroll]]en [[Alicia en el país de las maravillas]], [[Theodor Seuss Geisel]]en [[The Cat in the Hat]], [[Edgar Allan Poe]]ren [[El gato negro]], [[Pablo Nerado]]ren [[Oda al Gato]], besteak beste.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Entérate. Los gatos en la literatura|hizkuntza=es|data=2017-08-08|url=https://www.eluniversal.com.mx/articulo/cultura/letras/2017/08/8/enterate-los-gatos-en-la-literatura|aldizkaria=El Universal|sartze-data=2020-05-28}}</ref>
[[Terry Pratchett]] ingeles idazlearen [[Mundodisco]] liburu-bilduma ospetsuan, katuaren irudia errepikakorra da, bilduma osoan zehar behin baino gehiagotan errepikatzen baita, magoez gain, katuek bakarrik ikus dezaketela heriotza.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=¿Es el gato el animal favorito de la literatura?|hizkuntza=es-es|url=https://www.eternacadencia.com.ar/blog/contenidos-originales/derivas-literarias/item/es-el-gato-el-animal-favorito-de-la-literatura.html|aldizkaria=Eterna Cadencia|sartze-data=2020-05-28}}</ref>
== Erakundeak ==
[[Fitxategi:Bastian on the judge's table.jpg|thumb|Erakundeek antolaturiko katu ikuskizun bat.]]
Nazioartean hainbat erakunde daude katuen babesa helburu gisa dutenak. Erakunderik ezagunenak eta handienak, partaide kopuruaren arabera, hurrengoak dira: [[The International Cat Association]] (TICA), [[Federation Internationale Feline]] (FiFe) eta [[Rare and Exotic Cat Registry]] (RECR).<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Principales federaciones felinas|hizkuntza=es|data=2019-06-21|url=https://misanimales.com/principales-federaciones-felinas/|aldizkaria=Mis animales|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
[[The International Cat Association|TICA]] [[1979]]an sorturiko katu-elkartea da. Elkarte hau, gaur egun, garrantzitsuena dela esan daiteke, mundu osoan zehar bazkide kopuru handia baitu eta ekintza askoren antolatzaileak baitira.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Welcome to TICA - The International Cat Association, TICA cats, TICA pedigreed cats, pedigreed cats, pedigreed cats registry, household pet cat registry, domestic cat registry, Savannah cat, Bengal cat, Persian cat, Maine Coon cat|url=https://tica.org/es/|aldizkaria=tica.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
[[Federation Internationale Feline|FiFe]], [[1950eko hamarkada|1950ko hamarkadan]], [[Europa]]n sorturiko erakundea da. 2000 katu inguru erregistratuta daude erakunde honetan eta 200 epaile inguruk egiten dute lan erakunde hontan. [[Federation Internationale Feline|FiFe]] egiten dituen ekintzen artean, [[katu ikuskizun]]ak antolatzen dute eta urtean mundu osoan zehar 350 ekitaldi inguru antolatzen dituzte.<ref>{{Erreferentzia|izena=Bob Schwartz-|abizena=http://www.fotografics.it|izenburua=Fédération Internationale Féline :: Introduction to the FIFe|hizkuntza=en|url=http://fifeweb.org/index.php|aldizkaria=fifeweb.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
Hainbat erakunde daude, [[Basakatu|katu basatien]] zaintza eta babesaz arduratzen direnak. Erakunde hauen helburuak, [[Basakatu|katu basatiak]] gaixotasunetan babestea, osasun-zaintza ona bermatzea eta katuak elikatzea dira. Elkarte hauek oldezko langileek osatzen dituzte, eta ez dute inongo irabazi ekonomikorik izateko helbururik.
== Oharrak ==
{{Erreferentzia zerrenda|taldea=oh}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Ikus, gainera ==
{{zutabeak|kopurua=2|
* [[Basakatu]]
* [[Katuen zentzumenak]]
* [[Katuen zuzentze erreflexua]]
* [[Katu ikuskizun]]
* [[Meme (Internet)]]
* [[Lolcat]]s
* [[Katuen kafetegi]]a
* [[Katakume]]
* [[Katazulo]]
* [[Katuaren eta gurinaren paradoxa]]
* [[Zerrenda:Animalien hotsak]]
}}
== Kanpo estekak ==
{{wikiztegia|katu}}
* [https://web.archive.org/web/20120112031942/http://www.zientzia.net/artikuluak/katua-etxeko-animalia-basati-hori/ Katua, etxeko animalia basati hori]. Zientzia.net webguneko artikulua.
* [http://revista.consumer.es/web/eu/19990301/practico/consejo_del_mes/42296.php Katuak nola zaindu]. Artikulua Consumer aldizkarian.
* [http://www.argia.com/argia-astekaria/2305/bere-burua-etxekotu-zuen-etxeko-animalia Katuen etxekotzearen historia]. Artikulua Argia aldizkarian.
* [https://gatos.paradais-sphynx.com/anatomia/sentidos-de-los-gatos.htm Katuen zentzumenak] Paradais Sphynx.
* [https://www.fundacion-affinity.org/blog/el-olfato-de-los-gatos-uno-de-sus-sentidos-mas-importantes Katuen zentzumenak: Usaimena]Affinity fundazioa.
* [https://web.archive.org/web/20210922230602/https://misanimales.com/descubre-algunas-curiosidades-sobre-los-sentidos-de-los-gatos/ Katuen zentzumenen bitxikeriak]MisAnimales.
* [https://web.archive.org/web/20210922153715/http://mundo.petsy.mx/los-sentidos-de-los-gatos/ Katuen zentzumenak]Mundo Petsy.
* [https://www.hola.com/estar-bien/20180824128649/gatos-seis-sentidos-gt/ Katuen zentzumenen funtzionamendua]Hola aldizkaria.
* [https://www.hillspet.es/cat-care/behavior-appearance/cat-senses-explained Katuen zentzumenen funtzionamendua]Hillspet.
* [https://www.expertoanimal.com/las-10-razas-de-gatos-mas-populares-del-mundo-23177.html 10 katu arraza]Expertoanimal.com
* [https://www.lavanguardia.com/natural/20151204/30591794354/estudios-longevidad-animales-gatos-perros.html Katuen bizi itxaropenak] La Vanguardia egunkaria.
* [https://web.archive.org/web/20200925060650/https://www.elmundodelgato.com/noticia/492/felicultura/cuantos-anos-vivira-nuestro-gato.html Katuen bizi itxaropenak]Elmundodelgato.com
* [https://www.kiwoko.com/blogmundoanimal/cuanto-tiempo-vive-un-gato/ Katuen bizi itxaropena]Kiwoko
* [https://www.lavanguardia.com/natural/20151204/30591794354/estudios-longevidad-animales-gatos-perros.html Katu eta txakurren bizi itxaropenaren konparaketa]La Vanguardia egunkaria.
* [https://www.muyinteresante.es/mascotas/fotos/cuantos-anos-vive-cada-raza-de-gato Katuen bizi itxaropena]Muy Interesante aldizkaria.
* [https://www.elconfidencial.com/alma-corazon-vida/2020-01-16/gatos-salvajes-comen-cadaveres-humanos_2414496/ Katuak giza gorputzak jan dezakete]El Confidencial.
{{autoritate kontrola}}{{Felidoak}}
[[Kategoria:Katuak| ]]
[[Kategoria:Euskal Herriko kontinentar ugaztunak]]
[[Kategoria:Espezie inbaditzaileak]]
[[Kategoria:Animalia etxekotuak]]
[[Kategoria:Espezie kosmopolitak]]
[[Kategoria:Lineok deskribatutako taxonak]]
p1tsrqssltqew1bb7t7ac9ws930ogrg
10006204
10006203
2024-12-20T20:38:06Z
47.63.15.32
Ez da etxekoa
10006204
wikitext
text/x-wiki
{{Artikulu nabarmendua}}
{{Wikipedia1000}}
{{taxotaula automatikoa
|item = Q20980826
|authority = [[Lineo|Linneaus]], 1758
|synonyms=''[[Basakatu|Felis silvestris]] catus'' <small>(sinonimo subjektibo)</small><br />''Felis catus domestica'' <small>(okerra)</small><ref name="ITIS F.c.d.">{{erreferentzia
|url= http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=727487
|izenburua=ITIS Standard Report Page: Felis catus domestica
|egilea=ITIS Online Database}}</ref>
}}
'''Katu'''a edo '''etxe-katu'''a (''Felis catus''<ref name="ITIS F.c.">{{Web erref|izenburua=ITIS Standard Report Page: Felis catus|url=http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=183798|lana=ITIS Online Database|argitaletxea=[[Integrated Taxonomic Information System]]|sartze-data=2011-12-14|lekua=Reston, Virginia|urtea=2011}}</ref> edo, batzuetan, ''Felis silvestris catus'') txiki, gehienetan iletsu eta da. [[Karniboro]] ordenaren barruan [[Felidae]] familian sailkatzen da. Beste [[Felinae|felido]] batzuek ere ''katu'' izena izaten dutenez, askotan ''etxe katua'' bereizteko erabiltzen da, nahiz eta [[basakatu]]<nowiki/>a eta hura desberdinak izan. Beharrik ez dagoenean, ''katu'' hitza soilik nahikoa izaten da. Katuak oso erabiliak dira konpainia emateko [[gizaki]]ei eta [[sagu]]ak zein beste animalia ez gogoko batzuk ehizatzeko duten gaitasunagatik. Katuak gizakiekin bizi dira gutxienez orain dela 9.500 urtetik<ref name="NatGeo">{{Web erref|izenburua=Oldest Known Pet Cat? 9500-Year-Old Burial Found on Cyprus|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2004/04/0408_040408_oldestpetcat.html|lana=National Geographic News|argitaletxea=National Geographic Society|sartze-data=2007ko martxoak 6}}</ref> eta gaur egun [[konpainia-animalia]] hedatuena da.<ref name="SciAm">{{Web erref|abizena=Driscoll|izena=Carlos A.|izenburua=The Evolution of House Cats|url=http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-taming-of-the-cat|lana=Scientific American|argitaletxea=Nature Publishing Group|sartze-data=2009ko abuztuaren 26a|egilekideak=Clutton-Brock, Juliet; Kitchener, Andrew C.; and O'Brien, Stephen J.|lekua=New York}}</ref> Gizakiekin batera bizi direnez, mundu zabalean ia edonon daude.
[[Anatomia]]ri dagokionez, katuak beste felidoen oso antzekoak dira, gorputz indartsu eta malguarekin, erreflexu handiekin, [[atzapar]] luze eta erretraktilak eta animalia txikiak ehizatzeko gaitasuna ematen dioten hortzeriarekin. [[Egunsenti]]tarrak dira ehizarako garaian eta horregatik oso entzumen ona dute eta ia iluntasunean ikusteko gaitasuna dute. Katuek gizakiek antzeman ezin ditzaketen hainbat soinu entzun ahal dituzte, bai bolumenean bai eta [[maiztasun]] garaiagoetan. Katuek ehizatzen dituzten animaliek, askotan [[karraskari]]ak, frekuentzia altuko soinuak egiten dituzte eta [[eboluzio]]an zehar gaitasun hori garatu dute. Usaimena ere gizakiena baino hobea da.
Ehiztari bakartiak dira, eta beren komunikazioan bokalizazio ezberdinak zein [[feromona]]k sartzen dira; gainera, [[gorputz hizkuntza|gorputz-hizkuntza]] berezia dute.<ref name=Moelk>{{erreferentzia|abizena=Mildred|izena=Moelk|izenburua=Vocalizing in the House-Cat; A Phonetic and Functional Study|argitaletxea=The American Journal of Psychology|urtea=1944|hilabetea=04|liburukia=57|bilduma=2|orrialdeak=184–205|doi=10.2307/1416947|argitaletxea=The American Journal of Psychology}}</ref> Bestalde, azkar ugaltzen dira. Ugaltzea kontrolatua bada, pedigria izan dezakete, eta erakusketak antolatzen dira. Etxeetatik alde egindakoek nahiz alde batera utzitakoek sasiko katuak ugaritzea ekarri du. Kontuan hartu behar da horiek eta [[basakatu|basakatua]] ez direla espezie bera. [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuetan]] 60 milioi sasiko katu daudela jotzen da.<ref name="Rochlitz">{{Liburu erref|abizena=Rochlitz|izena=Irene|izenburua=The Welfare of Cats|url=https://archive.org/details/welfareofcatsani0000iren|urtea=2007|argitaletxea=Springer|isbn=1-4020-6143-9|orrialdeak=[https://archive.org/details/welfareofcatsani0000iren/page/141 141]–175}}</ref>
Etxe-katuen portaera ez da soziala, parasoziala baizik. Felido sozial bakarra lehoia da; gainerako felido guztiak bakartiak dira, eta ugaltzeko baizik ez dira elkartzen; halaber, amek umeak hazten dituzten bitartean.Gizakiek eskaintzen dizkieten kondizio seguruek eragiten dute batzuek normaltzat duten gremialismo hori: ematen zaien babesak eta, bereziki, jan ugariak. Bizitza askeak eragiten duen estresa erlaxatuta, espeziekideen presentzia hurkoa aiseago eramaten dute etxe-katuek. Baina kontzentrazio artifizial horien eraginez, katu-kolonietan beste inon baino askoz ere sarriago pairatzen dituzte gaixotasun kutsakorrak, eta borrokak eta borrokek eragindako zauriak ere inon baino maizago izaten dira kolonietan.
'Kolonia' terminoa bera ere, beraz, oso eztabaidagarria da heien kasuan, ez baitaude berez; aitzitik, giza jarduerek sortuak dira.
Kultu animaliak izan ziren [[Antzinako Egipto]]n eta horregatik uste da bertan izan zirela etxekotuak lehen aldiz.<ref name=NYT>{{Albiste erref|abizena=Wade|izena=Nicholas|izenburua=Study Traces Cat's Ancestry to Middle East|url=http://www.nytimes.com/2007/06/29/science/29cat.html|sartze-data=2008ko apirilaren 2a|argitaletxea=New York Times Company|data=2007ko ekainaren 29a|argitaletxea=New York Times Company|lekua=New York}}</ref> 2004an gizakien eta katuen arteko harremana orain dela 9.500 urtera eraman zen, [[Zipre]]ko ume baten hilobian katakume bat aurkitu zutenean.<ref>{{albiste erref|izenburua=Meet Helen and Aphrodite, Cyprus's Indigenous Cats|url=http://www.chinadaily.com.cn/life/2009-11/03/content_8904093.htm|argitaletxea=China Daily|data=2009ko azaroaren 3a}}</ref><ref>{{Web erref|abizena=Rementeria Argote|izena=Nagore|izenburua=Katua, etxeko animalia basati hori|url=http://www.zientzia.net/artikuluak/katua-etxeko-animalia-basati-hori/|argitaletxea=zientzia.net|sartze-data=2011-12-31}}</ref> Gaur egun Zipren ez dago ''[[Basakatu|Felis silvestris]]''ik. 2007an egindako ikerketa genetiko batek adierazi zuen ''[[Basakatu|Felis silvestris lybica]]''ren bost emerengandik sortu direla egungo katu guztiak, [[K. a. 8. milurtekoa]]n, [[Ekialde Hurbila|Ekialde Hurbilean]].<ref name="NYT"/>
== Nomenklatura ==
[[Fitxategi:Kitten in Rizal Park, Manila.jpg|thumb|Katakumea]]
Hainbat modu daude [[animalia]] talde bat izendatzeko. Izen kolektibo ohikoak [[urdalde]]a ([[txerri]]ak), [[andana]] ([[hegazti]]ak) edo [[sarda]] ([[arrain]]ak) dira. Hala ere, ez dago modu zehatzik nomenklatura zoologikoan katu talde bat izendatzeko; katuen kolonia hitza erabiltzen da. Gauza antzekoa gertatzen da katu txikiak izendatzerako garaian, batez ere, heldutasunera iritsi ez diren garaian.
Orokorrean, katu txikiari, [[katakume]] deritzo. 6 [[hilabete]]ra heldu ez diren katu gazteak [[katakume]] deitzen dira.
Katu baten arbasoen harreman genealogikoak eta [[Arraza (biologia)|arrazak]] jasotzen dituen dokumentuari pedigri deitzen zaio. Katu baten arbasoak arraza berdinekoak badira, arraza purua dela esaten da. Arbasoak formalki erregistratuta dituzten animaliei pedigri gisa kalifikatzen dira, eta arbaso horien erregistro genealogiko bat existitzea funtsezkoa izango da, arraza berdinetakoak izan edo ez.<ref>{{Erreferentzia|izena=Institute of Laboratory Animal Resources (U S. ) Committee on|abizena=Cats|izenburua=Laboratory Animal Management - Cats: A Report|argitaletxea=National Academies|hizkuntza=en|data=1978|url=https://books.google.es/books?id=nD0rAAAAYAAJ&pg=SL3-PA7&lpg=SL3-PA7&dq=cat+animal+nomenclature&source=bl&ots=hOwckA-cBL&sig=ACfU3U2kEWCFspO-N0vgDy_2FyyexlWtFg&hl=eu&sa=X&ved=2ahUKEwiF17vPkrTpAhXnD2MBHZC_B2EQ6AEwC3oECAcQAQ#v=onepage&q=cat%20animal%20nomenclature&f=false|sartze-data=2020-05-28}}</ref>
=== Sailkapen zientifikoa ===
Etxe-katua ''Felis catus'' gisa izendatu zuen [[Lineo|Carolus Linnaeus]]-ek bere ''Systema naturæ'' obran, [[1758]]<nowiki/>an.<ref>{{Erreferentzia|izena=Carl von (1707-1778) Auteur du texte|abizena=Linné|izenburua=Systema naturae per regna tria naturae : secundum classes, ordines, genera, species cum characteribus, differentiis, sinonimis, locis. Tomus 1 / [Pars 1] / Caroli a Linné|hizkuntza=FR|data=1766-1768|url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k99004c|sartze-data=2020-05-29}}</ref> Johan Christian Daniel von Schreber-ek ''[[Basakatu|Felis silvestris]]'' izena jarri zion basakatuari [[1775]]<nowiki/>ean; gaur egun ordea, onartua da ''Felis silvestris'' basakatuaren azpi-espezieetako bat dela.
''Bulletin of Zoological Nomenclature''-n ([[2003]]<nowiki/>ko martxoaren 31a) 2027. iritzian,<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Bulletin of Zoological Nomenclature 60(1) March 2003|data=2006-02-24|url=https://web.archive.org/web/20060224225456/http://www.iczn.org/BZNMar2003.htm|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-05-29}}</ref> Nomenklatura Zoologikoaren Nazioarteko Batzordeak berretsi zuen ''F. silvestris'' erabiltzea basakatua izendatzeko eta ''F. silvestris catus'' azpi-espezie etxekotua izendatzeko erabiltzea.
== Historia ==
Ez dago argi noiztik lagundu dion katuak [[gizaki]]ari. Ohiz, bere [[etxekotze]]a [[egiptoar]]rekin, [[asiriar]]rekin edo aurreko kulturaren batekin lotu izan da, [[Afrika]]ko [[Basakatu|katu basatitik]] (''Felis silvestris lybica'') abiatuta. [[Arratoi]]ak eta [[sagu]]ak beren aletegietatik kanpo mantendu ohi zituzten katuek.
=== Jatorria eta Antzinaroa ===
[[Fitxategi:Bronze statue of a cat with gold leaf Dynasty 22 Egypt 945-712 BCE.jpg|thumb|Katu egiptoar baten eskultura]]
[[Egiptoar]]rentzat, animalia sakratuak ziren, eta, beraz, hauetako bat hiltzeagatik [[Heriotza zigor|heriotza-zigorra]] izaten zuten. [[Bastet]] jainkosa, adibidez, katu buruarekin irudikatzen zuten. Katuak hiltzen zirenean, batzuetan momifikatu egiten ziren.
Etxeko katuaren jatorria eztabaida zientifiko handiko gaia izan da. Katua etxean mantendu baino askoz lehenago, antzinako [[egiptoar]]rek etxe inguruan edukitzen zituzten. Egiptoko katua, katu etxekotuaren jatorrizko arrazatzat har daiteke. [[Basakatu|Katu basati]] hau kolore grisekoa edo [[lehoi]] itxurakoa (kolorez) da. Tamaina arruntekoa da; buztana, gaur egun ezagutzen ditugun katu gehienen antzekoa dauka, eta belarri luzeak ditu. Hezitako animalia hauek [[Egipto]]tik mendebalderantz hedatu zirela uste da, giza zibilizazioarekin batera. [[Txakur]]ra ez bezala, katua ez dute inoiz gizadiaren arraza basatiek etxekotu. Baina munduko herri zibilizatuetan, baita erdi-zibilizatuetan ere, katua etxeko maskota preziatu gisa balioesten da gaur egun ere. Nabarmena da, [[Basakatu|katu basatia]] [[Ingalaterra]]n oso ugaria izan zela une batean, katu-etxea ezezaguna zenean. Jakina, inportazio atzerritarreko animalia zen, eta benetako estatutuak babesten zuen. Katuaren erregistrorik goiztiarrena, herrialde honetan, [[K.a. 940ko hamarkada|K.a. 948]]. urtekoa da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Philip M.|abizena=Rule|izenburua=The cat : its natural history; domestic varieties; management and treatment (with illustrations) /|argitaletxea=Swan Sonnenschein, Lowrey & Co.,|abizena2=Perez|izena2=Bernard|url=https://www.biodiversitylibrary.org/item/82175|sartze-data=2020-05-28}}</ref>
=== Europa ===
[[Fitxategi:"Hallowe'en." (A Witch riding a broomstick with a black cat).jpg|thumb|"Hallowe'en" izenburua duen postala. ''circa'' 1908. Missouriko historia museoa.]]
Antzinako Grezian, katua [[Hekate]] jainkosaren aberea zen. [[Freyja]] [[eskandinavia]]r jainkosak bi katu gris tiratutako gurdi hegalari bat gidatzen zuen. Nekazariek uztak babesteko, Freyjaren katuentzako esne-lapikoak uste zituzten soroetan.<ref>Howey, M. Oldfield (2003) [1930]. ''The Cat in Magic and Myth''. Mineola, NY: Dover. 58–60. or <nowiki>ISBN 9780486431147</nowiki>.</ref>
Ingalaterrako sorginkeriaren inguruko sinesmenetan, [[sorgin]]en "[[Jeinu|irelu]] senideak"<ref group="oh">Herrialde batzuetako folklorean "irelu familiarrak/senideak" edo, labur esanda, senideak, failarekin estuki lotutako ireluak edo izpirituak ziren, batzuetan, gurasoengandik seme-alabetara pasa zitekeena. Askotan, animalia itxura zeukan, eta sorginkeriaren inguruko sinismenak zabaldu zirenean, sorginen "senidea" bereziki, katu beltz bat zelaren ustea zabaldu zen.</ref> katuak zirela uste zen. Batzuetan, bizirik erretzen zituzten edo eraikinetako teilatuen gailurretik botatzen zituzten jaietan. [[Mendebaldea (kultura)|Mendebaldeko]] munduan ohikoa da [[Katu Beltza|katu beltza]] zorte txarrarekin lotzea (salbuespenak badaude ere, adibidez, [[Erresuma Batua]]n). Superstiziosoentzat, [[katu beltz]] bat bat-batean gurutzatzen bada, gauza txar baten iragarpena da. Izan ere, katuei, izurri bubonikoa transmititzearen errua egotzi zitzaien. Baina, gaur egun, [[Eliza katolikoa|Eliza Katolikoak]], katuen patroi santu bezala, [[San Antonio Abad]], [[San Frantzisko Asiskoa]] eta [[San Martin Porreskoa|San Martin Porres]] ere izendatu ditu, arraza eta kolorea kontuan hartu gabe, [[Felinae|felido]] hau onartu egin du. Hala ere, nolabait katu beltzak arbuiatu egiten dira eta adopzio zentroetan jendeak ez ditu maiz aukeratzen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Helen|abizena=Parish|izenburua=“Paltrie Vermin, Cats, Mise, Toads, and Weasils”: Witches, Familiars, and Human-Animal Interactions in the English Witch Trials|orrialdeak=134|hizkuntza=en|data=2019-02|url=https://www.mdpi.com/2077-1444/10/2/134|aldizkaria=Religions|alea=2|zenbakia=10|issn=2077-1444|doi=10.3390/rel10020134|sartze-data=2024-12-09}}</ref>
Estatu Batuetako ikus-entzunezko herri kulturan, Ingalaterratik hartutako sorginen irudia erabili izan da eta irudi hori zabaldu da mendebaldeko XX. eta XXI. mendeko gizartean. Eredu horren baitan, ohikoa da sorginak katua izatea berekin, askotan, beltza.
Hala eta guztiz ere, zenbait tradizioetan, hala nola Galesko folklorean eta Ingalaterran, katu beltzak zorte ona ematen du, eta Ingalaterrako itsasontzitan, katu beltz bat eraman izan da zorte ona emateko.<ref>{{erreferentzia|izena=Jonathan|abizena=Eyers|urtea=2011|izenburua=''Don't Shoot the Albatross!: Nautical Myths and Superstitions''|url=https://archive.org/details/dontshootalbatro0000eyer|argitaletxea=A&C Black, , UK.|ISBN=9781408131312|hizkuntza=En|argitaratze-lekua=Londres}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Power of Black Cats: Legends That Haunt Them, Responsible Adoptions|hizkuntza=en|url=https://www.msj.edu/news/2024/02/the-power-of-black-cats.html|aldizkaria=www.msj.edu|sartze-data=2024-12-09}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=Ad|abizena=de Vries|urtea=1976|izenburua=Dictionary of Symbols and Imagery|argitaletxea=North-Holland Publishing Company|orrialdeak=85–86|ISBN=0720480213|hizkuntza=En|url=https://archive.org/details/dictionaryofsymb0000vrie/mode/|argitaratze-lekua=Amsterdam}}</ref>
=== Vietnam eta Txina ===
Bestalde, [[Vietnam]]go zodiakoaren hamabi urteko zikloko hamabi animalietako bat da katua. [[Txinako Herri Errepublika|Txinatar]] egutegiarekin ere badago lotua, zeinu zodiakal bat katua delako.
=== Tibet ===
[[Antzinaroa|Antzina-antzinatik]], erlikien eta tenpluen zaindaritzat hartzen dira, beharbada, munduaren tontorrean garatzen den aldaera siamdarrari egotzitako sendotasun eta inteligentziagatik. Animalia sakratua, gurtua eta batzuetan gehiegi mimatua izan da. [[Budismo tibetar]]raren baitan, [[hilberri]]aren igarobidean laguntzailetzat hartzen da, eta, amets ludikoetan baita. Amets egiten duen subkontzientea, katu erraldoi, gizen, mutu eta on-puska batek irudikatzen du.
=== Islama ===
Esaten denez, [[Mahoma]] profetak, [[Islam]]aren sortzaileak, oso gogoko zituen bere etxean eta bere predikuetan laguntzen zioten katuek. [[Turkia]]ko elezahar batek dioenez, katuei paradisuan sartzen utzi zieten, eta beti zutik erortzen zirenez, Profetak bizkarra laztantzea gustuko zuelako gertatzen zela. [[Mahoma]]k katuekiko duen zaletasunak herrialde [[musulman]] batzuetan zaintza eta tratu berezia izatea eragin du.
=== Euskal Herriko folklorean ===
Hainbat herritan, Beran, Arratian, Ataunen, Donazaharren eta beste herri batzuetan, katua estreinakoz etxera ekartzen zenean, etxeko [[Laratz|laratzaren]] inguruan hiru (zuburuan bederatzi) buelta ematen zitzaizkion katua etxeari nolabait lotzeko. [[Urturi|Urturin]], etxeko suaren kea usainarazten zitzaion.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gallinas y gatos - Atlas Etnográfico de Vasconia|url=https://atlasetnografico.labayru.eus/index.php/Gallinas_y_gatos|aldizkaria=atlasetnografico.labayru.eus|sartze-data=2024-12-09}}</ref>
=== Gaur egun ===
Katuak herrialde batetik bestera hedatuz joan direnez, litekeena da gaur egungo katuak arraza konposatukoak izatea. Etxe-katua [[mundu]]ko lekuetako herriko basa-arrazekin noizbehinka hazi izan zitekeelako.
== Etxekotzea ==
[[Fitxategi:Maine Coon cat Toronto home.jpg|thumb|Maine Coon konpainiako katua.]]
Katua, [[konpainia-animalia]] gisa, munduko maskota ezagunenetarikoa da. Animalia hauen [[etxekotze]]a nahiko berria denez, oraindik ere basa-inguruetan bizi daitezke, kolonia txikiak osatuz eta [[basakatu]]ekin erlazionatuz, adibidez. Kasu horietan, ez dute [[gizaki]]en beharrik elikatzeko.
Katu etxekotua ''[[Felidae]]'' espezieko animalia familiaren parte da, duela 10-15 [[milioi]] urte inguru [[arbaso komun]] bat eduki zutelako.<ref>{{Erreferentzia|izena=Warren E.|abizena=Johnson|izenburua=Phylogenetic reconstruction of the felidae using 16S rRNA and NADH-5 mitochondrial genes|orrialdeak=S98–S116|hizkuntza=en|abizena2=O’Brien|izena2=Stephen J.|data=1997-01-01|url=https://doi.org/10.1007/PL00000060|aldizkaria=Journal of Molecular Evolution|alea=1|zenbakia=44|issn=1432-1432|doi=10.1007/PL00000060|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Duela 6-7 milioi urte ''[[felis]]'' espeziea ''felidae'' espezietik banandu zen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Warren E.|abizena=Johnson|izenburua=The Late Miocene Radiation of Modern Felidae: A Genetic Assessment|orrialdeak=73–77|hizkuntza=en|abizena2=Eizirik|abizena3=Pecon-Slattery|abizena4=Murphy|abizena5=Antunes|abizena6=Teeling|abizena7=O'Brien|izena2=Eduardo|izena3=Jill|izena4=William J.|izena5=Agostinho|izena6=Emma|izena7=Stephen J.|data=2006-01-06|url=https://science.sciencemag.org/content/311/5757/73|aldizkaria=Science|alea=5757|zenbakia=311|issn=0036-8075|pmid=16400146|doi=10.1126/science.1122277|sartze-data=2020-05-27}}</ref> [[Ikerketa filogeniko]]en emaitzen arabera, ''felis'' espezie basatiak [[espeziazio sinpatriko]] edo [[parapatriko]]ari esker eboluzionatu du; katu etxekotuak berriz, [[hautespen artifizial]]ari esker eboluzionatu du.<ref>{{Erreferentzia|izena=Michelle Y.|abizena=Mattern|izenburua=Phylogeny and Speciation of Felids|orrialdeak=232–253|hizkuntza=en|abizena2=McLennan|izena2=Deborah A.|data=2000|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1096-0031.2000.tb00354.x|aldizkaria=Cladistics|alea=2|zenbakia=16|issn=1096-0031|doi=10.1111/j.1096-0031.2000.tb00354.x|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Katu etxekotua eta bere arbaso basati hurbilena [[zelula diploide]]dun organismoak dira, 38 [[kromosoma]]<ref>{{Erreferentzia|izena=Wenhui|abizena=Nie|izenburua=The genome phylogeny of domestic cat, red panda and five mustelid species revealed by comparative chromosome painting and G-banding|orrialdeak=209–222|hizkuntza=en|abizena2=Wang|abizena3=O'Brien|abizena4=Fu|abizena5=Ying|abizena6=Ferguson-Smith|abizena7=Yang|izena2=Jinhuan|izena3=Patricia C.M.|izena4=Beiyuan|izena5=Tian|izena6=Malcolm A.|izena7=Fengtang|data=2002-03-01|url=https://doi.org/10.1023/A:1015292005631|aldizkaria=Chromosome Research|alea=3|zenbakia=10|issn=1573-6849|doi=10.1023/A:1015292005631|sartze-data=2020-05-27}}</ref> eta 20.000 [[gene]] inguru<ref>{{Erreferentzia|izena=Joan U.|abizena=Pontius|izenburua=Initial sequence and comparative analysis of the cat genome|orrialdeak=1675–1689|hizkuntza=en|abizena2=Mullikin|abizena3=Smith|abizena4=Team|abizena5=Lindblad-Toh|abizena6=Gnerre|abizena7=Clamp|abizena8=Chang|abizena9=Stephens|izena2=James C.|izena3=Douglas R.|izena4=Agencourt Sequencing|izena5=Kerstin|izena6=Sante|izena7=Michele|izena8=Jean|izena9=Robert|data=2007-11-01|url=http://genome.cshlp.org/content/17/11/1675|aldizkaria=Genome Research|alea=11|zenbakia=17|issn=1088-9051|pmid=17975172|doi=10.1101/gr.6380007|sartze-data=2020-05-27}}</ref> dituztenak. Katu [[lehoinabar]]ra, ''prionailurus bengalensis'', era independentean hezi zen [[Txinako Herri Errepublika|Txinan]], K.a. 5.500 urte inguruan. <ref>{{Erreferentzia|izena=Jean-Denis|abizena=Vigne|izenburua=Earliest “Domestic” Cats in China Identified as Leopard Cat (Prionailurus bengalensis)|orrialdeak=e0147295|hizkuntza=en|abizena2=Evin|abizena3=Cucchi|abizena4=Dai|abizena5=Yu|abizena6=Hu|abizena7=Soulages|abizena8=Wang|abizena9=Sun|izena2=Allowen|izena3=Thomas|izena4=Lingling|izena5=Chong|izena6=Songmei|izena7=Nicolas|izena8=Weilin|izena9=Zhouyong|data=2016-01-22|url=https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0147295|aldizkaria=PLOS ONE|alea=1|zenbakia=11|issn=1932-6203|pmid=26799955|pmc=PMC4723238|doi=10.1371/journal.pone.0147295|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
[[Fitxategi:Felis silvestris silvestris Luc Viatour.jpg|thumb|Basakatua]]
=== Katu basati afrikarra ===
''[[Basakatu|Felis silvestris lybica]]'' felido txiki bat da, katu etxekotuaren arbaso zuzena, eta ia berdin-berdinak dira. [[Afrika]]n bizi da, [[landaredi]] lehorra dagoen toki guztietan, eta [[Indus haraneko kultura|Indo haraneraino]] iristen da. [[Sagu]]ez eta [[arratoi]]ez elikatzen da ia bere osotasunean, eta ez du [[beldur]]rik janari bila giza populazioetara hurbiltzeko. [[Narrasti]] txiki, [[anfibio]] edo [[intsektu]]ak soilik noizean behin jaten ditu.
Katu basatiar afrikarrak, ia gainontzeko felido guztiak bezala, animalia bakartiak dira; [[ugalketa]] garaian eta kumeak hazterakoan soilik onartzen dute arraza bereko katuekin harremana izatea. Urtean behin ugaltzen dira, eta ez garai finko batean, baizik eta, garai [[Hezetasun|hezeenetan.]] Horren eraginez, elikagai gehiago eskuratzeko eta beraien [[habia]]k [[Zuhaitz|enborretan]], [[Lur azpi|lurpean]] edo zuloetan jartzeko erraztasun handiagoa izaten dute.<ref name=":0">{{erreferentzia|izena=Raul|abizena=Valadez|urtea=|izenburua=Y los gatos, ¿Qué sabemos de su domesticación?|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|url=https://www.researchgate.net/profile/Raul_Valadez/publication/303484415_Y_los_gatos_Que_sabemos_de_su_domesticacion_And_cats_What_do_we_know_about_their_domestication/links/5744a6b508ae9ace8421a5c7.pdf}}</ref>
Afrikar katu basatia (''Felis silvestris lybica'') katu etxekotuaren arbaso zuzena dela uste da, katu etxekotuaren [[atributu biologiko]] berdinak guztiak dituelako. Katu mota honen etxekotzeari buruz ezagutzen den lehen adierazpena duela 9.500-9.200 urte ingurukoa da [[Shillourokambos]]en, [[Zipre]]ko hegoaldean. Zipreko ugaztun-faunaren ebidentziarik ez dagoenez, ziurrenik herri [[Neolitoa|neolitiko]] horretako biztanleek katuak eta beste ugaztun basati batzuk eraman zituztela [[uharte]]ra, [[Ekialde Hurbila|Ekialde Hurbiletik]] hartuta.<ref>{{Erreferentzia|izena=J.-D.|abizena=Vigne|izenburua=Early Taming of the Cat in Cyprus|orrialdeak=259–259|hizkuntza=en|abizena2=Guilaine|abizena3=Debue|abizena4=Haye|abizena5=Gérard|izena2=J.|izena3=K.|izena4=L.|izena5=P.|data=2004-04-09|url=https://science.sciencemag.org/content/304/5668/259|aldizkaria=Science|alea=5668|zenbakia=304|issn=0036-8075|pmid=15073370|doi=10.1126/science.1095335|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Beraz, zientzialariek diote katu basati afrikarrak, [[karraskari]]ek (etxeko saguak edo sagu arruntak) erakarrita, [[Ilgora Emankorra|Ilgora Emankorreko]] lurretara (Ekialde Hurbileko eskualde historikoa) joan zirela, eta bertako nekazari neolitikoek etxekotu zituztela. Azken aurkikuntza genetikoen arabera Ekialde Hurbileko basakatutik datoz.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Encuentran el origen de los primeros gatos domésticos|hizkuntza=es|data=2017-06-19|url=https://www.eluniversal.com.mx/articulo/ciencia-y-salud/ciencia/2017/06/19/encuentran-el-origen-de-los-primeros-gatos-domesticos|aldizkaria=El Universal|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
=== Zabalpena ===
Katu etxekotuen eta lehen nekazarien arteko harreman horrek milaka urte iraun zituen. [[Nekazaritza]] zabaltzen zihoan heinean, animalien, eta zehazki, katuen etxekotzea ere zabalduz zihoazen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Carlos A.|abizena=Driscoll|izenburua=The Near Eastern Origin of Cat Domestication|orrialdeak=519–523|hizkuntza=en|abizena2=Menotti-Raymond|abizena3=Roca|abizena4=Hupe|abizena5=Johnson|abizena6=Geffen|abizena7=Harley|abizena8=Delibes|abizena9=Pontier|izena2=Marilyn|izena3=Alfred L.|izena4=Karsten|izena5=Warren E.|izena6=Eli|izena7=Eric H.|izena8=Miguel|izena9=Dominique|data=2007-07-27|url=https://science.sciencemag.org/content/317/5837/519|aldizkaria=Science|alea=5837|zenbakia=317|issn=0036-8075|pmid=17600185|doi=10.1126/science.1139518|sartze-data=2020-05-27}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Evolution of House Cats|hizkuntza=en|url=https://www.scientificamerican.com/article/the-taming-of-the-cat/|aldizkaria=Scientific American|sartze-data=2020-05-27}}</ref> [[Grezia]]n katuak etxekotzearen lehenengo ebidentzia K.a. 1200. urtearen inguruan izan zen; Greziako [[Merkataritza|merkatariek]], [[fenizia]]rrek, [[kartago]]arrek eta [[etrusko]]ek katu etxekotuak zabaldu zituzten [[Europa]]ko hegoaldean zehar.<ref>{{Erreferentzia|izena=Eric|abizena=Faure|izenburua=An Archaeological and Historical Review of the Relationships between Felids and People|orrialdeak=221–238|abizena2=Kitchener|izena2=Andrew C.|data=2009-09-01|url=https://doi.org/10.2752/175303709X457577|aldizkaria=Anthrozoös|alea=3|zenbakia=22|issn=0892-7936|doi=10.2752/175303709X457577|sartze-data=2020-05-27}}</ref> [[Erromatar Inperioa]]ren garaian [[Korsika]]ra eta [[Sardinia]]ra zabaldu zen katu etxekotua, lehen milurtekoa hasi aurretik.<ref>{{Erreferentzia|izena=Jean-Denis|abizena=Vigne|izenburua=Zooarchaeology and the biogeographical history of the mammals of Corsica and Sardinia since the last ice age|orrialdeak=87–96|hizkuntza=en|data=1992|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1365-2907.1992.tb00124.x|aldizkaria=Mammal Review|alea=2|zenbakia=22|issn=1365-2907|doi=10.1111/j.1365-2907.1992.tb00124.x|sartze-data=2020-05-27}}</ref> K.a. V. menderako ''[[Magna Graecia]]<nowiki/>n'' eta ''[[Etruria]]n'' familia-animaliak ziren.<ref>{{Erreferentzia|izena=Bernardino|abizena=Ragni|izenburua=The Wildcat in Central-Northern italian peninsula: a biogeographical dilemma|hizkuntza=en|abizena2=Possenti|abizena3=Sforzi|abizena4=Zavalloni|abizena5=Ciani|izena2=Mariagrazia|izena3=Andrea|izena4=Daniele|izena5=Ferdinando|data=1994|url=https://escholarship.org/uc/item/1dz6x5xf|aldizkaria=Biogeographia – The Journal of Integrative Biogeography|alea=1|zenbakia=17|issn=1594-7629|doi=10.21426/B617110417|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Erromatar Inperioaren amaieran, [[Egipto]]ko katu etxekotuen “taldea” [[Baltikoa|Itsaso Baltikoko]] portu batera iritsi zen, [[Alemania]] iparraldean.<ref>{{Erreferentzia|izena=Claudio|abizena=Ottoni|izenburua=The palaeogenetics of cat dispersal in the ancient world|orrialdeak=1–7|hizkuntza=en|abizena2=Van Neer|abizena3=De Cupere|abizena4=Daligault|abizena5=Guimaraes|abizena6=Peters|abizena7=Spassov|abizena8=Prendergast|abizena9=Boivin|izena2=Wim|izena3=Bea|izena4=Julien|izena5=Silvia|izena6=Joris|izena7=Nikolai|izena8=Mary E.|izena9=Nicole|data=2017-06-19|url=https://www.nature.com/articles/s41559-017-0139|aldizkaria=Nature Ecology & Evolution|alea=7|zenbakia=1|issn=2397-334X|doi=10.1038/s41559-017-0139|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
Katu etxekotuentzat, bizi diren lurraren zati bat beraien gordelekua da: [[Londres]]en egindako azterketen arabera, gordeleku horren tamaina 600 metro karratu bezain txikia izan daiteke (0.06 [[hektarea]]), ezer ez beren basa-ahaideen 80 hektareekin alderatuz gero. Gordeleku horretako lurretan [[ehiza]]tzen jarraitzen du (ez du bere jokabidea aldatzen), jabeak elikatzen duen modua kontuan hartu gabe. Katu etxekotuentzat, bizi diren etxea ere beraien gordelekua da, eta bertan bizi diren gizakiak onartzen dituzte erosotasuna eta janaria ematen dietelako; ez du gizakiekiko inolako konpromiso sozial edo afektiborik sentitzen. Katua gizakien gorputzaren kontra igurzten denean, bere lurraldea markatzeko beste modu bat dela frogatu da. Beraz, salbuespenak salbuespen, gizakien presentzia eta kontaktu fisikoaren beharraren etengabeko interesa onartzen dituzte, horren truke, jabeak onurak ematen dizkiolako.<ref name=":0" />
Katuen eta gizakien arteko elkarketaren ondorioz, [[mitologia]]n eta [[kultura]] desberdinetako [[Kondaira|kondairetan]] nabarmena izan da katuen presentzia: [[Egipto]]ko, [[Japonia]]ko, [[Txinako Herri Errepublika|Txinako]] eta [[Eskandinavia]]ko zibilizazioetako kondairetan, adibidez.
=== Etxekotzeak eragindako aldaketak ===
Etxekotze denboraldian, [[anatomia]] eta [[portaera]]n aldaketa txikiak baino ez dituzte izan eta hori dela eta, oraindik ere gai dira izadian bizirauteko. Basakatuek zituzten hainbat portaera eta ezaugarri jatorrizko funtzioa betetzetik beste bat betetzera igaro dira ([[exaptazio]]a) etxekotzearen eraginez. Ezaugarri horien artean daude adibidez daukaten tamaina txikia, gorputz-hizkuntza, jolasteko maitasuna eta [[adimen]] handi samarra. Gatibu dauden ''Leopardus'' katuek ere gizakiekiko [[maitasun]]-portaerak izan ditzateke, baina ez ziren etxekotuak izan.<ref>{{Erreferentzia|izena=Charlotte|abizena=Cameron-Beaumont|izenburua=Evidence suggesting preadaptation to domestication throughout the small Felidae|orrialdeak=361–366|hizkuntza=en|abizena2=Lowe|abizena3=Bradshaw|izena2=Sarah E.|izena3=John W. S.|data=2002-03-01|url=https://academic.oup.com/biolinnean/article/75/3/361/2639674|aldizkaria=Biological Journal of the Linnean Society|alea=3|zenbakia=75|issn=0024-4066|doi=10.1046/j.1095-8312.2002.00028.x|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Askotan, katu etxekotuak basakatuekin elkartzen dira<ref>{{Erreferentzia|izena=J. W. S|abizena=Bradshaw|izenburua=Feral cats: their role in the population dynamics of Felis catus|orrialdeak=273–283|hizkuntza=en|abizena2=Horsfield|abizena3=Allen|abizena4=Robinson|izena2=G. F|izena3=J. A|izena4=I. H|data=1999-12-01|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0168159199000866|aldizkaria=Applied Animal Behaviour Science|alea=3|zenbakia=65|issn=0168-1591|doi=10.1016/S0168-1591(99)00086-6|sartze-data=2020-05-27}}</ref> eta horrela [[Eskozia]]ko [[Kellas]] motatako katuak bezalakoak sortzen dira.<ref>{{Erreferentzia|izena=C.|abizena=Kitchener|izenburua=The taxonomic status of black wild felids in Scotland|orrialdeak=342–346|hizkuntza=en|abizena2=Easterbee|izena2=N.|data=1992|url=https://zslpublications.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1469-7998.1992.tb04832.x|aldizkaria=Journal of Zoology|alea=2|zenbakia=227|issn=1469-7998|doi=10.1111/j.1469-7998.1992.tb04832.x|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Katu etxekotu eta ''felinae'' motako gainontzeko espezieen artean elkartzea ere gerta liteke.<ref>{{Erreferentzia|izena=Rita|abizena=Oliveira|izenburua=Hybridization versus conservation: are domestic cats threatening the genetic integrity of wildcats (Felis silvestris silvestris) in Iberian Peninsula?|orrialdeak=2953–2961|abizena2=Godinho|abizena3=Randi|abizena4=Alves|izena2=Raquel|izena3=Ettore|izena4=Paulo C|data=2008-09-12|url=https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rstb.2008.0052|aldizkaria=Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences|alea=1505|zenbakia=363|pmid=18522917|pmc=PMC2606743|doi=10.1098/rstb.2008.0052|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Beraz, katuen etxekotze prozesuak katuengan izan duen eragina nahiko txikia izan dela dirudi, gehienbat hurrengo arrazoien eraginez, besteak beste:
* Etxekotze prozesua ez da duela urte askokoa
* Ezaugarri fisiko zehatz batzuetarako hautespen sendorik jasan ez izana. Etxekotuak izan diren beste [[ugaztun]] asko [[ehiza]]rako, [[artzaintza]]rako edo segurtasunerako haziak izan dira, katuak berriz etxeko karraskariak harrapatu eta kontrolatzeko etxekotu ziren.
* Basakatu eta katu etxekotuen arteko harreman estua
Etxekotze prozesuaren ondorioz katuek jasan dituzten aldaketa morfologiko eta fisiologikoak, katuaren [[haurdunaldi|ernaldian]] [[gandor neural]]eko [[Zelula|zelulen]] defiziten eraginez dira. Gandor neuraleko gene horien aldaketak [[doilortasun]]arekin lotuta daudela uste da. Izan ere, gizakiek janaria ematera ohitu ziren karraskariak harrapatzearen sari gisa, eta horren eraginez, katu etxekotuen lehen [[genoma]]k aldatu ziren.
Hauek izan ziren aldaketak jasan zituzten geneetako batzuk:
* [[A1 kromosoma]]ren eremu batean dauden bi gene: [[Protocadherina PDCHA1|protocadherina ''PDCHA1'']] eta ''[[PDCHB4]]''. Gene horien konexio neuronalak, [[berezitasun sinaptiko]]a, [[nerbio-sistema]] [[serotoninergiko]]ak eta beldurraren baldintzapenak ezarri eta mantentzen dituzte.
* A1 kromosoman dauden [[Azido glutamiko|glutamato]] hartzaileentzat kodifikatzen duen ''[[GRIA 1|GRIA1]]'' genea. Ugaztunen burmuinetan nagusi diren [[neurotransmisore]] kitzikatzaileen hartzaileak dira, eta oso garrantzitsuak dira epe luzerako duten ahalmenetarako eta memoriaren prestakuntzarako.
* [[Netrina]] hartzaileentzat kodifikatzen duen kromosoman dagoen ''[[DCC]]'' genea. Gene honetan aldaketak jasateak memoriaren narriaduran, portaeran eta estimulu-sari efektuan du eragina.
* [[B3 kromosoma]]n dagoen ''[[ARID3B]]'' genea, gandor neuraleko zelulen biziraupen neuronalean parte hartzen duena eta kromosoma berdinean dagoen ''[[PLEKHH1]]'' genea. Azken gene honek aldaketak jasaten dituenean [[gaixotasun neurologiko]] eta [[Gaixotasun psikologiko|psikologikoak]] eragin ditzake.
Gene hauek guztiak oso garrantzitsuak dira prozesu neuronaletan, besteak beste, [[portaera]]n eragiten duten [[zirkuitu sinaptiko]]ekin lotutakoak. Gandor neuralarekin lotutako gene hauetan aldaketak jasanez gero, katuaren etxekotze prozesuan eragin dezakete, doilitatearen bilakaeran adibidez.<ref name="#1">{{Erreferentzia|izena=Michael J.|abizena=Montague|izenburua=Comparative analysis of the domestic cat genome reveals genetic signatures underlying feline biology and domestication|orrialdeak=17230–17235|hizkuntza=en|abizena2=Li|abizena3=Gandolfi|abizena4=Khan|abizena5=Aken|abizena6=Searle|abizena7=Minx|abizena8=Hillier|abizena9=Koboldt|izena2=Gang|izena3=Barbara|izena4=Razib|izena5=Bronwen L.|izena6=Steven M. J.|izena7=Patrick|izena8=LaDeana W.|izena9=Daniel C.|data=2014-12-02|url=https://www.pnas.org/content/111/48/17230|aldizkaria=Proceedings of the National Academy of Sciences|alea=48|zenbakia=111|issn=0027-8424|pmid=25385592|doi=10.1073/pnas.1410083111|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
Katuak, berez, harrapariak dira. Aske dauden katuak modu erdi basati batean bizi dira, arratoiak eta saguak harrapatuz, besteak beste. Etxekotuta dauden katuek, berriz, intsektu, sagu zein [[Hegazti|txori]] txikiak harrapatzen dituzte beraien senari kasu eginez, baina gehienetan, ez dituzten jaten. Gainera, baliteke harrapakinak jabearentzako opari moduko bat izatea.
=== Etxekotzea pausoz pauso<ref name=":0" /> ===
==== 1.pausua: Basakatua ====
Duela 7.000 urte inguru, nekazaritza hasi baino lehen, ''felis silvestris lybica'' [[Nilo|Nilo haraneko]] beste harraparietako bat zen. Garai haietan, lurraldea gizakiekin partekatzen zuen, eta baita ''[[canidae]]'' arrazako beste sei espezierekin, ''[[mustelidae]]'' eta ''[[viverridae]]'' arrazako animaliekin ere. ''Felis silvestris lybica''-ren portaera harraparia, bere elikadura eta gaueko ohiturak zirela eta, ziurrena da gizakiarekin harreman askorik eduki ez izana; soilik sagu eta arratoiak ehizatzerako gizakien kanpamenduetara hurbiltzen zirenean.
[[Fitxategi:Farm Cat, Riley's Farm, Oak Glen 11-10-12 (8200873194).jpg|thumb|Katuak nekazaritza-eremuetan.]]
==== 2.pausua: Basakatua eta nekazaritza-eremuak ====
Nekazaritza duela 6.500 urte inguru hasi zen Egipton. Giza bizimoduaren aldaketa honek, pixkanaka, Nilo haranean eragina izan zuen. Karraskari eta [[haragijale]] txikien [[fauna]]k bi taldetan banatu ziren: nekazaritza-eremu horiek onartu zitzaketenak eta onartu ezin zitzaketenak. Arratoiak eta saguak lehen multzokoak ziren, eta honen eraginez, katuak nekazaritza-eremuetan ibiltzen hasi ziren. Nekazaritza-eremu horiek, katuak ibili ohi ziren [[sastraka]] eta [[larre]]etatik oso desberdinak ez zirenez, noizean behin harrapakinen bila nekazaritza-eremuetara sartzea ez zen arazo handia izan.
==== 3.pausua: Katua nekazaritza-soloen jabe egiten da ====
Pixkanaka, gizakia nekazaritza garatuz zihoan, eta felidoa nekazaritza-eremuarekin lotutako faunaren parte zenez, ezinezkoa zen behin baino gehiagotan gizakiak eta katuak elkarrekin topo egin ez izana. Garai haietan, Nilo haranean bizi zen Afrikako katu basatien biztanleria bi taldetan banatzen zen: gizakiaren presentzia ondo onartzen zutenak eta onartzen ez zutenak. Lehenengo motako katuek pixkanaka nekazaritza-lurrak beraien lurraldearen zati gisa hartu zituzten, eta bertan zeuden karraskarien ohiko harrapari bihurtu ziren.
==== 4.pausua: Ohitzea ====
Katua nekazaritza-eremuan kokatu ondoren, gizakia bere presentziaz jabetzen hasi zen. Katuek ahoan hildako sagu edo arratoi bat edukitzeak, gizakia adi mantentzea eragin zuen, baina baliteke, katuen jokabide zakarrak gizakiek katuengana ez hurbiltzea eragin izana. Berriro ere katuen biztanleria bitan zatitu zen: gizakien inguruan bizi zitezkeenak, uneren batean edo bestean gizakiren batekin topo egiteak beldurtu gabe, eta gizakia haiengandik hurbil jasaten ez zituztenak. Lehen motako katuak gizakiekin bizitzera ohitu ziren, eta bigarren motakoak gaur egun ezagutzen den ''[[Basakatu|Felis silvestris lybica]]'' motakoak dira: gizakien bizitokietatik hurbil ibiltzen direnak harrapakinen bila, baina, gizakiekin harremana mantentzea saihesten dutenak.
==== 5.pausua: Katua eta gizakia bizilagun iraunkor modura ====
[[Fitxategi:Teen and Cat.jpg|thumb|Katua eta gizakiaren arteko harreman estua.]]
Katuak gero eta agerikoagoak egiten zihoazen, neurri batean, beraien lurraldea zelako, eta beste hein batean, gizakiek sarrera librea uzten zietelako. Landatutako landareak hazten ziren momentuan, karraskariak bat-batean ugaritzen ziren, baina, pixka bat geroago, katuen presentzia ere handitu egiten zen. Pixkanaka, nekazaritza-eremuak gero eta handiagoak ziren, eta gero eta katu gehiago zeuden. Uneren batean, gizakiek janaria eta [[ur]]a eskaini zieten eta katuek onartu eta bien arteko kontaktu fisikoa hasi zen. Hala ere, ugalketa-faseak gizakien esku-hartzearen beharrik gabe egiten zituzten.
==== 6.pausua: Katua gizakiaren jabe egiten da ====
Nekazaritza-eremuen okupazioa, Nilo haranaren urteko zikloaren zati bat baino ez zen, eta litekeena da, denboraldi lehorretan, katuak gizakien ingurutik desagertzea edo gutxiago agertzea; elikagaiak aurkitzeko lurralde gehiago arakatu beharko luketelako. Garai lehor horietan, gizakien presentziaz beldurtzen ez ziren katuak, gizakien etxeetara hurbildu eta janaria jateko aukera edukitzen zuten. Katu horiek abantaila zuten gizakiekin beldurtzen ziren katuen aldean, izan ere, arazorik gabe hurbiltzen ziren [[aletegi]]etara. Han, gizakiek ematen zieten janariaz gain, lehorte garaietan bestelako harrapakinak zituzten, eta [[uzta]] garaian, berriro ere, sagu eta arratoiak harrapatuko zituzten. Horrela, pixkanaka, ugaltze-prozesuak giza eremuetan egingo lituzkete, ziurrenik [[soro]]etan, baina hala ere, gizakiek ezingo lituzkete [[katakume]]ak ukitu.
==== 7.pausua: Etxekotze-prozesuaren amaiera ====
Azken fase honetan katua erabat irekitzen da gizakien presentziara, baita erditzeko unean eta katakumeekin ere. Kultura batzuetako gizakiak katu arraza desberdinak gurutzatzen hasi ziren.
== Ezaugarriak ==
=== Fisikoa ===
==== Handi-txikia ====
Orokorrean, 2,5 eta 7 [[kilogramo]] bitartean pisatzen dute gehienek. [[Ragdoll]] eta [[Maine Coon]] [[Arraza (biologia)|arrazak]] salbuespentzat hartzen dira, 10 [[Kilogramo|kilo]] inguru pisatzera heldu daitezkeelako. Zenbait katuk gehiegizko pisua izateko joera dute, eta hau zaindu beharra dago, oso kaltegarria baita katuentzat bere ohiko pisu egokitik kanpo egotea. Arazo hori ekiditeko, katua dieta orekatu baten bidez elikatzea eta ariketa fisikoa egitea komeni da.
Etxeko katuak, [[Basakatu|katu basatiak]] baina txikiagoak izan ohi dira.<ref>{{Erreferentzia|izena=T. P.|abizena=O'Connor|izenburua=Wild or domestic? Biometric variation in the cat Felis silvestris Schreber|orrialdeak=581–595|hizkuntza=en|data=2007|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/oa.913|aldizkaria=International Journal of Osteoarchaeology|alea=6|zenbakia=17|issn=1099-1212|doi=10.1002/oa.913|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Etxeko katuek, batez beste, 46 [[zentimetro]]ko luzera dute eta 24 [[zentimetro]]ko altuera. Isatsaren tamaina arrazaren arabera aldatzen da, baina, isats luzea izan ohi dute.<ref>{{Erreferentzia|izena=Melvin E.|abizena=Sunquist|izenburua=Wild cats of the world|argitaletxea=Chicago : University of Chicago Press|abizena2=Sunquist|izena2=Fiona|data=2002|url=http://archive.org/details/wildcatsofworld00sunq|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Aipatu beharra dago, arrak emeak baino handiagoak izan ohi direla.
[[Fitxategi:Cat Sphynx. img 025.jpg|thumb|Sphynx endako katua]]
==== Ilea ====
[[Ile]]aren koloreari dagokionez, arrazaren arabera, oso desberdinak izatera iritsi daitezke. Kolore bakarreko katuez gain, kolore konbinazio desberdineko katuak ere topa ditzakegu. Esate baterako, arraza batzuk, gorputzaren atalaren arabera kolore aldaketak izan ditzakete.
Hiru kolore edo gehiagoko katuak, gehien bat, [[eme]]ak izaten dira. Kasu honetan, [[Ar|arrak,]] normalean [[anomalia genetikoa]]ren ondorioz izaten dute kolore aniztasun hau, eta antzuak izaten dira, honi, [[Klinefelterren Sindromea]] deitzen zaio.
Orbanak duten eta atal zuriak nagusitzen diren ileak, tximeleta izenez edo katu espainiarra izenez ezagutzen dira.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Los gatos carey y calicó (o tricolores) explicados – www.animaltia.es|url=https://www.animaltia.es/el-gato-tricolor-explicado/|aldizkaria=www.animaltia.es|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Ilean zuriune gutxi eta koloreak nahastuta duten katuak, [[Karei dortoka|Carey edo dortoka katuak]] deitzen zaie.
Ile motzeko katuak [[Sphynx]] izenez ezagutzen dira, ia ikusezina den ilea dute. Bestalde, kizkur formako ilea duten katuak, [[Rex Devon]] izenez ezagunak dira.
==== Belarriak ====
32 [[gihar]]rek osaturiko [[belarri]]ak dituzte, horrek, [[Entzumen|entzuteko gaitasun]] handia ematen die. Belarri bakoitza zentzu ezberdinean mugitu ahal izateko gaitasuna dute. Katu [[Arraza (biologia)|arraza]] gehienak, belarri zuzenak izaten dituzte. Haserre daudenean, belarriak beherantz begira jartzen dituzte.
[[Fitxategi:Maine Coon Cat List Characteristics.jpg|erdian|thumb|Maine Coon katua belarriak tente dituenean.|179x179px]]
==== Hezurdura ====
[[Fitxategi:Cat skeleton drawing.JPG|thumb|218x218px|Katuaren hezurdura]]
Katuak, [[ugaztun]] gehienek bezala, zazpi [[lepaorno]] ditu; hamahiru [[bizkar-orno]]; zazpi [[gerri-orno]]; hiru [[Errain-hezur|errainezur]] eta [[buztan]]ean, arrazaren araberako [[orno]] kopuru desberdinak.
Katuen [[bizkarrezur]]rak, dituzten [[bizkar-orno]]ei esker, mugikortasun eta [[Malgutasun (anatomia)|malgutasun]] bereizgarriak ditu.
Katuek hamahiru [[Saihets-hezur|saihets]] dituzte. [[Gizaki]]ek ez bezala, katuen hankak [[lepauztai]]ari loturik daude, eta katuen [[lepauztai]]ak berezitasun bat du, aske baitago.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Cat Skeleton 1|data=2006-12-06|url=https://web.archive.org/web/20061206105542/http://bioweb.uwlax.edu/zoolab/Table_of_Contents/Lab-9b/Cat_Skeleton_1/cat_skeleton_1.htm|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
==== Metabolismoa ====
Katuek, energiarik ez xahutzeko, beste [[animalia]] batzuek baino [[ordu]] gehiago egiten dute lo. Gainera, zahartzen doazen heinean, lo gehiago egiten dute. Katu baten lo-kuluxkak 13-14 [[ordu]] bitartean iraun ohi du.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Los gatos nuestras mascotas favoritas en Interzoo|hizkuntza=es|url=https://www.interzoo.es/gatos/|aldizkaria=Interzoo|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Gauean zehar, normalean oso aktiboak izaten dira.
Katuen pisua, arrazaren araberakoa izaten da, baina, normalean ile motzeko katuak argalagoak eta aktiboagoak izan ohi dira, eta ile luzekoak lodiagoak eta energia gutxiagokoak.
Katuen [[Giza-tenperatura|gorputz tenperatura]], batez beste, 38,6 [[gradu zentigrado]]koa da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Normal Values For Dog and Cat Temperature, Blood Tests, Urine and other information in ThePetCenter.com|data=2005-08-02|url=https://web.archive.org/web/20050802011330/http://www.thepetcenter.com/exa/nv.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Katuaren [[tenperatura]] 39,5 [[Gradu zentigrado|gradu zentigraduren]] mugaren gainetik badago, [[sukar]]ra duela kontsideratzen da eta 37,5 [[Gradu zentigrado|gradu zentigraduko]] mugara ez bada iristen, [[tenperatura]] oso baxua duela kontsideratzen da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Mascotas OnLine|data=2008-04-12|url=https://web.archive.org/web/20080412102244/http://www.mascotasonline.cl/noticia.php?noticia_id=26|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
Katuen [[bihotz taupadak]], minutuko 120 eta 140 taupada bitartean egoten dira egoera arruntetan.
==== Hankak ====
Oinez ibiltzerakoan, atzeko hankek, aurreko hankek zapaldu duten toki berean zapaldu ohi dute. Aurrealdeko hankan bost atzapar dituzte, atzealdekoan, aldiz, lau. Katuak beti zutik erortzen direla esan ohi da, eta honi [[katuen zuzentze erreflexua]] deitzen zaio, baina, beti ez dira zutik erortzeko gai eta batzuetan lesioak izan ditzakete.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Reto Schneider :: Verrückte Experimente|data=2005-10-26|url=https://web.archive.org/web/20051026122408/http://www.verrueckte-experimente.de/leseproben_e.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
[[Fitxategi:Cat Claws (149400819).jpeg|thumb|217x217px|Katuen atzaparrak]]
==== Atzaparrak ====
[[Atzapar]] hedagarri eta erretraktilak dituzte.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=(PDF) Felid form and function|hizkuntza=en|url=https://www.researchgate.net/publication/266753114_Felid_form_and_function|aldizkaria=ResearchGate|sartze-data=2020-05-27}}</ref> [[Atzapar]]rak erlaxatuta, bere ohiko posizioan daudenean ilearekin babestuta egoten dira. Horri esker, [[atzapar]]rak zorroztuta mantentzeko aukera ematen die, [[Higadura (argipena)|higadura]] ekiditen baita. Aurrealdeko [[atzapar]]rak, atzekoak baino zorrotzagoak izaten dira.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The School Journal|argitaletxea=E.L. Kellogg & Company|hizkuntza=en|data=1900|url=https://books.google.es/books?id=-_gBAAAAYAAJ&redir_esc=y&hl=eu|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Katuek [[ehiza]]tzerako orduan, defendatzeko edo eskalatzeko, nahi dutenean [[atzapar]]rak luzatu dezakete.
=== Zentzumenak ===
''Artikulu nagusia: [[Katuen zentzumenak]]''
Katuak bost [[zentzumen]] ditu, tartean, gehien nabarmentzen direnak, [[entzumen]]a eta [[usaimen]]a dira, gizakiarenak baino askoz ere garatuagoak baitituzte. Honekin batera, [[ukimen]]a, [[dastamen]]a eta [[ikusmen]]a nahiko garatuta dute. Guzti honek [[sistema sentsorial]] sofistikatuenen artean kokatzen du katua.
==== Ikusmena ====
Katuek [[ikusmen]] oso garatua dute. Objektuak era berdinean ikusten dituzte, nahiz eta, beraiengandik bi [[metro]]tara edo sei [[metro]]tara egon. Aldiz, hogei [[zentimetro]] baino gutxiagora dauden objektuak ezin dezakete ikusi eta elikatzerako orduan, beharrezkoa da euren [[usaimen]] ona. Bestalde, [[kolore]]ak bereizteko zailtasun handiagoa dute.
[[Fitxategi:June odd-eyed-cat cropped.jpg|thumb|246x246px|Katuaren begirada]]
Zenbait ikerketak, katuen [[ikusmen]]a gauean [[gizaki]]ena baino hobea dela diote, aldiz, [[egun]]ean zehar gizakiek katuek baino [[ikusmen]] hobea dutela diote ikerketek.
[[Txakur]]rek bezala, [[Tapetum Lucidum]] izeneko geruza bat dute begian, honek, argi gehigarria islatzen du [[erretina]]rantz. Geruza honi esker, argi gutxiagorekin [[ikusmen]] hobea izateko gaitasuna ematen dio, baina aldi berean, zehaztasuna galarazten dio. Argi gehiegi dagoenean, begiko [[iris]]a itxi egiten zaie, argi gutxiago sartzeko [[erretina]]n eta [[Eremu sakontasun|eremu sakonera]] hobetzeko helburuarekin.<ref>{{Erreferentzia|izena=F. J.|abizena=Ollivier|izenburua=Comparative morphology of the tapetum lucidum (among selected species)|orrialdeak=11–22|hizkuntza=en|abizena2=Samuelson|abizena3=Brooks|abizena4=Lewis|abizena5=Kallberg|abizena6=Komáromy|izena2=D. A.|izena3=D. E.|izena4=P. A.|izena5=M. E.|izena6=A. M.|data=2004|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1463-5224.2004.00318.x|aldizkaria=Veterinary Ophthalmology|alea=1|zenbakia=7|issn=1463-5224|doi=10.1111/j.1463-5224.2004.00318.x|sartze-data=2020-05-27}}</ref> [[Begi-nini|Begiko niniak]] handiak dituztenean, [[argia]]ren kantitateari moldatzen direnaren ondorioa da, kasu honetan, argi gutxi dagoenean, [[Begi-nini|begi niniak]] handitzen zaizkie. Etxeko katuek, [[begi-nini]]ak ebakita dituzte, eta honi esker, argi oso intentsuei begiratu diezaieke, ikusmenean inungo kalterik izan gabe. Esan bezala, argi gutxirekin, begi-niniak hedatu egiten dira, katuaren begiak duen gainazalaren eremua osorik probesteko, ikuseremua ahalik eta gehien handituz.<ref>{{Erreferentzia|izena=Malmström|abizena=T|izenburua=Pupil Shapes and Lens Optics in the Eyes of Terrestrial Vertebrates|hizkuntza=en|abizena2=Rh|izena2=Kröger|data=2006 Jan|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16354774/|aldizkaria=The Journal of experimental biology|pmid=16354774|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Etxeko katuek, kolorearen pertzepzio nahiko pobrea dute, soilik bi [[zelula koniko]] mota izatean: Kolore urdinarentzat optimizatutakoak eta berde-horixkakoarentzat optimizatutakoak. Esate baterako, etxeko katuek [[gorri]]a eta [[berde]]a desberdintzeko zailtasunak dute.<ref>{{Erreferentzia|izena=M. S.|abizena=Loop|izenburua=Cat color vision: the effect of stimulus size|orrialdeak=1221–1222|hizkuntza=en|abizena2=Bruce|izena2=L. L.|data=1978-03-17|url=https://science.sciencemag.org/content/199/4334/1221|aldizkaria=Science|alea=4334|zenbakia=199|issn=0036-8075|pmid=628838|doi=10.1126/science.628838|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
Katuen [[ikuseremu]]a nahiko zabala da, gutxi gorabehera, 200 [[Gradu (argipena)|gradukoa]]. [[Gizaki]]en ikuseremuaren aldean, katuen ikuseremua 20 [[Gradu (argipena)|gradu]] zabalagoa da gizakiena baino.
==== Entzumena ====
Katuek [[entzumen]]a oso garatua dute eta [[gizaki]]ak edo [[txakur]]rak baino [[soinu]] gehiago aditzeko gaitasuna dute. [[Belarri]]ak, bakoitza bere kabuz mugitu dezakete, [[soinu]]aren jatorria antzeman ahal izateko. [[Belarri]]ak, era independentean mugitzeko gaitasuna, katuak [[belarri]]an [[muskulu]] asko dituelako da. Katuen [[entzumen]]a sendotzen da, beraien belarri handi mugikorrei esker. Honek, [[soinu]]ak anplifikatzen dute eta soinuaren jatorria detektatzen laguntzen dute.
Katuek, 55 [[Hertz|Hz]] eta 79.000 [[Hertz|Hz]] bitarteko [[soinu]]ak antzeman dezakete.<ref>{{Erreferentzia|izena=Rickye S.|abizena=Heffner|izenburua=Hearing range of the domestic cat|orrialdeak=85–88|hizkuntza=en|abizena2=Heffner|izena2=Henry E.|data=1985-01-01|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0378595585901005|aldizkaria=Hearing Research|alea=1|zenbakia=19|issn=0378-5955|doi=10.1016/0378-5955(85)90100-5|sartze-data=2020-05-27}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Henry E|abizena=Heffner|izenburua=Auditory awareness|orrialdeak=259–268|hizkuntza=en|data=1998-05-01|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0168159198001014|aldizkaria=Applied Animal Behaviour Science|alea=3|zenbakia=57|issn=0168-1591|doi=10.1016/S0168-1591(98)00101-4|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
[[Barne belarri]]an, [[Bestibulu-aparatu|bestibulu aparatua]] dute eta honi esker, [[Oreka (argipena)|oreka]] mantentzeko gai dira. Aparatu hau, beharrezkoa da katua ondo erori ahal izateko distantzia altuetatik. [[Katuen zuzentze erreflexua]]n garrantzia handiko atal bat da.
==== Usaimena ====
[[Fitxategi:A cat's nose in 2008.JPG|thumb|Katuaren usaimenarentzako oinarrizko organoak.]]
[[Usaimen]]a, katuek oso garatua duten [[zentzumen]] bat da. Zentzumen honen bidez, egoera txarreko [[elikagai]]ak edo pozoitutako elikagaiak aurrez antzemateko gai dira. Katuen [[zelula-hartzaile]] kopurua, gizakiek dutena bikoizten du, honek esan nahi du, katuek gizakiek usaindu ezin dezaketen usainak usaintzeko gai direla.
[[Ahosabai]]aren gainean, [[Jacobsonen organo]]a dute, honi esker [[feromona]]k antzeman dezakete. [[Flehmenen erreflexua]] deituriko ohiko mugimendu fazial bat egiten dute, konposatu kimikoak [[Jacobsonen organo]]ra bidaltzeko.
Katuen [[genoma]]k aztertuz gero, [[feromona bomeronasal]]en bidez izaten dute, komunikazio kimiko sentsoriala. [[Txakur]]rekin konparatuz, azken hauek, usain [[feromona]]k erabiltzen dituzte. Desberdintasun hau, katuek usaimena [[ehiza]]tzeko eta [[harrapakin]]a lokalizatzeko gutxiago erabiltzen dutelako da.<ref name="#1"/>
[[Fitxategi:Cat-whiskers-kitty-tabby-20787.jpg|thumb|Biboteen garrantzia ukimenean.]]
==== Ukimena ====
Katuek [[ukimen]]a ondo garatuta dute. [[Hanka]] edo [[Bibrisa|bibrisen]] bidez, jasotzen dute informazio ukitzean. [[Hanka]]k, sentsibilitate oso handiko informazioa jasotzeko gai da eta [[bibrisa]]k, [[bibote]]aren gainean dauden [[ile]] bereziak dira, katuari zerbait ukitzerakoan [[sentimen]]a handitzen laguntzen dio.
Katuek duten [[bibote]] luzeek, oztopoak antzemateko balio diete. [[Bibote]]aren bidez, objektuen luzera jakiteko gai dira eta argirik gabe mugitu ahal izateko gai dira, [[bibote]]ei esker. [[Bibote]]en luzera, katuaren gorputzaren zabaleraren adinakoa izan ohi da. <ref name="#2">{{Erreferentzia|izena=Lidia Rosell|abizena=Veterinaria|izenburua=Gatos y sus sentidos, vista, oído, tacto, olfato y gusto|hizkuntza=es|data=2016-11-22|url=https://gatos.paradais-sphynx.com/anatomia/sentidos-de-los-gatos.htm|aldizkaria=Gatos Paradais Sphynx|sartze-data=2020-05-27}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Glosario CvdB -Barril - barrel - barril.html|data=2006-10-13|url=https://web.archive.org/web/20061013015530/http://club.telepolis.com/ohcop/barril.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
==== Dastamena ====
[[Katuen zentzumenak|Katuen zentzumenen]] artean gutxien garaturik dagoena da. Lau [[zapore]] antzemateko gai dira: [[Garratz]]a, [[gazi]]a, [[mikatz]]a eta [[gozoa]]. Katuek 475 [[dastamen-papila]] dute, gizakiek dutenaren erdia. Katuek zapore txarreko edo [[pozoi]]tutako elikagaiak jatean, [[listu]] ugari sortzen dute, zapore hori desagertu nahian.
Katuak sentsibleak dira, zapore [[gazi]], [[mikatz]] eta [[garratz]]en aurrean, aldiz, zapore gozoarekin ez. Elikagai [[gozoa]]k, soilik kantitate handietan antzemateko gai dira. [[Txokolate]]a edo [[mahats]]ak kantitate oso handian janez gero, [[heriotza]] eragin diezaioke katuari.
Katuen [[mihi]]a, ez da dastatzeko erabiltzen den [[Organo (biologia)|organo]] bat. Batez ere, [[harrapakin]]etatik haragia hezurretik banatzeko erabiltzen dute organo hau.<ref name="#2"/>
=== Bizi-itxaropena ===
Etxeko katu arrek, 12 eta 15 [[urte]] bitarteko [[Bizi itxaropen|bizi-itxaropena]] dute. [[Eme]]ek aldiz, [[ar]]rek baino urtebete-bi urte gehiagoko bizi itxaropena dute. Etxetik irten gabe egonez gero, urte gehiago bizitzeko joera dute katuek, etxean lesioak izateko arrisku gutxiago izaten dutelako.
Bitxikeri gisa, izan den katurik zaharrena 38 [[urte]]rekin hil zen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Caterack Dies - World's Oldest Cat Was 30! - National Ledger|data=2012-09-09|url=https://archive.today/20120909030904/http://www.nationalledger.com/pop-culture-news/caterack-dies-worlds-oldest-491430.shtml%23.UEwIRajLdRw|aldizkaria=archive.vn|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
[[Basakatu|Katu basatiek]], kaleak egunerokotasunean sortzen dizkien [[estres]]a eta kaleko gaixotasunak (Adb.: [[Amorru (gaixotasuna)|Amorrua]], [[txakur-mukieri|mukieria]]…) jasateko duten arriskuaren ondorioz, 2 eta 5 [[urte]] bitarteko [[bizi itxaropen]]a dute.
=== Portaera eta komunikazioa ===
[[Animalia]] ehiztaria da eta [[ar]]rek euren lurraldea [[pixa]] eginez markatzen dute. Batzuetan, etxeko katuak lasai eta deskantsatuta ez badira sentitzen, elkarbizitzen duten beste animalia batzuekin borrokak eta arazoak izan ditzakete. Horregatik, katuak egunaren zati handi batean, lo egoten dira, deskantsatuta eta lasai egoteko beharrezkoa dutelako.
[[Basakatu|Katu basatiek]], [[estres]]aren antzeko [[gaixotasun psikologikoak]] jasaten dituzte. Pertsona estresatu bat bezala, [[portaera neurotikoa]] edukitzeko joera baitu.
Etxeko giroan hezitako katu batek kaleak gurutzatzen ditu begiratu gabe. Pentsatzen du ez dela ezer gertatuko eta zoritxarrez beti ez da horrela, horregatik katu harrapaketa asko gertatzen dira. Honen eraginez, batzuetan [[elbarri]] geratzen dira eta beste askotan hil egiten dira.
Katuak beraien [[emozio]]ak eta [[sentimendu]]ak belarrien bidez adierazteko gai dira. Horrez gain, katuaren egoeraren berri izateko kontuan hartu behar da gorputzeko beste atal batzuk. Belarriak tente dituztenean, lasai daudenaren seinalea da, belarriak alboetara okertuta badituzte haserre daudela esan nahi du. Belarriak beherantz eta alboetarantz aldi berean okertuta badute, jarrera defentsiboa dutela esan nahi du eta belarriak beherantz eta atzerantz badute, beldurrez daudenaren seinale da.
Katua beldurraren aurrean edo bere lurraldea babestu nahiaren eraginez, kosk egiteko joera izan dezake.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El comportamiento de los gatos|hizkuntza=en|url=https://www.purina.es/gato/purina-one/articulos/adulto/cuidados-comportamiento/el-comportamiento-de-los-gatos|aldizkaria=Purina ONE®|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
=== Elikadura eta ehiza ===
==== Elikadura ====
[[Fitxategi:Cat-eating-prey.jpg|thumb|Katua hegazti bat jaten.]]
Katuak animalia [[haragijale]]ak dira eta [[harrapakin]]en haragia jateko ohitura dute. Egunean zehar, hainbat [[otordu]] izaten dituzte. [[Otordu]] bakoitzean jaten duten [[elikagai]] kopurua, katu bakoitzaren araberakoa da. Jaterako orduan, katuak aurrez elikagaien aukeraketa bat egiten du, [[tenperatura]], usain eta testuraren araberakoa. Aurrez esperientzia txar edo atsegin ez duten zaporea duen elikagai bat jaterako orduan oso argiak dira, eta elikagai hori baztertzeko gaitasuna dute.<ref>{{Erreferentzia|izena=John W. S.|abizena=Bradshaw|izenburua=Food selection by the domestic cat, an obligate carnivore|orrialdeak=205–209|hizkuntza=en|abizena2=Goodwin|abizena3=Legrand-Defrétin|abizena4=Nott|izena2=Deborah|izena3=Véronique|izena4=Helen M. R.|data=1996-07-01|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0300962995021337|aldizkaria=Comparative Biochemistry and Physiology Part A: Physiology|alea=3|zenbakia=114|issn=0300-9629|doi=10.1016/0300-9629(95)02133-7|sartze-data=2020-05-27}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Zaghini|abizena=G|izenburua=Nutritional Peculiarities and Diet Palatability in the Cat|hizkuntza=en|abizena2=G|izena2=Biagi|data=2005 Aug|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16244923/|aldizkaria=Veterinary research communications|pmid=16244923|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Katuek elikagai [[gozoa]]k eta [[laktosa]]dun elikagaiak ekiditen dituzte, azken hauek, katu heldu gehienek [[Laktosarekiko intolerantzia|laktosari intoleranteak]] direlako. Katu batzuek ohitura bitxiak hartzen dituzte, esate baterako, [[plastiko]]a edo [[artile]]a murtxikatzeko ohitura. Ohitura hauek, arriskutsuak dira katuarentzat, zenbait kasutan material batzuk [[toxikotasun]] indize altua dutelako.<ref>{{Erreferentzia|izena=John W. S.|abizena=Bradshaw|izenburua=Factors affecting pica in the domestic cat|orrialdeak=373–379|hizkuntza=en|abizena2=Neville|abizena3=Sawyer|izena2=Peter F.|izena3=Diana|data=1997-04-01|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0168159196011367|aldizkaria=Applied Animal Behaviour Science|alea=3|zenbakia=52|issn=0168-1591|doi=10.1016/S0168-1591(96)01136-7|sartze-data=2020-05-27|serie=Behavioural Problems of Small Animals}}</ref>
==== Ehiza ====
Katuak [[Harrapakin|harrapakari]] oso eraginkorrak dira. Ehizatzerakoan, [[harrapakin]]en gainean bota ohi dira, hozkada handi bat emanez harrapakinen [[Bizkarrezur-muin|bizkarrezur muinean]]. Horrez gain, beste metodo desberdin bat erabiltzen dute, zehazki, harrapakina itotzearen metodoa.
Katuek, batez ere, [[hegazti]], [[sagu]], [[arratoi]] eta [[musker]]rak [[ehiza]]tu ohi dute. Animalia hauek ehizatzeko arrazoia, harreman txeratsuen eraginez dela eta ondoren, katuek beraien harrapakina garaikur gisa, familia edo beraien harremanei erakusten dietela, esan ohi da.
Beraien ehiztari sena dela eta, [[herrialde]] batzuetan, katuak [[izurri]]teak kontsideratzen dira, beste espezie batzuk desagertze arriskuan egotearen errudunak direlako ustea zabaldu ohi da. Horregatik, etxeko katuak, etxean gelaraztea eskatzen zaie jabeei. Jabe batzuek beste irtenbide bat hartu dute, eta katuei [[Txintxarri (argipena)|txintxarri]] bat jartzea erabaki dute, harrapakinak katuaren berri izateko, katuak harrapatu baino lehen ihes egiteko aukera emanez.
== Ziklo biologikoa ==
=== Ugalketa ===
[[Fitxategi:Radiography of a pregnant cat.jpg|thumb|384x384px|Ernari dagoen katu baten erradiografia.]]
Katuak [[urte]] osoan zehar hainbat araldi ditu, normalean lau eta zazpi [[egun]] irauten dutenak. Araldietan, katuek maizago marraka egiten dute eta hainbat katu, [[eme]] batengatik borrokan aritzen dira; irabazten duenak, emearekin [[kopula]]tzeko eskubidea irabazten du. [[Eme (argipena)|Emea]] hasieran, kopulazioaren aurrean uzkur agertzen bada ere, azkenean [[ar]]ra onartzen du. [[Ar]]ra trebea izanez gero, [[lepo]]aren atzealdean hozka egingo dio, [[eme]]a immobilizatzeko. Penetrazioa nolabait mingarria da, izan ere, katuaren [[zakil]]ak, lehoiarenak bezala, [[bagina]] igurtzen duten puntuak ditu, [[espikula]] deritzona, [[obulazio]]a eragiten duen erreakzio naturala pizten du; Hori beti gertatzen ez denez, oso gutxitan lortzen da [[ernalketa]] lehen kopulazioan. Katuek, gainera, hainbat [[ar]]rekin kopulatzen dute, kumaldiak guraso desberdinak izan ditzaten. Kopulazioaren ondoren, [[eme]]a garbitzen da eta oso agresiboa bihur daiteke araldia amaitu arte, araldia amaitu ostean, zikloa errepikatu egiten da.
[[Eme]]ak 4-5 [[hilabete]]tan iristen dira heldutasun sexualera; [[ar]]rak, 6-7 [[hilabete]]an. [[Gestazio]]ak 65-67 [[egun]] irauten du eta kumaldiak 1 eta 10 seme-alaba eduki dezake, [[Nazioarteko Felina Federazioa]]ren arabera, amarekin mantendu behar dira gutxienez 30 [[egun]]ez. Gomendagarriena amarengandik seigarren [[aste]]tik zortzigarrenera bereiztea da, orduz geroztik ez baitzituzten beharrezko mantenugaiak behar: lehenago bereiztea akatsa litzateke, hiltzeko aukera handiagoa dute edo ahulagoa izatekoa.
=== Ezaugarri genetikoak ===
Katuak 38 [[kromosoma]] ditu, eta 200 [[patologia]] inguru aurkitu dira, eta horietako asko ohikoak dira gizakietan<ref>{{Erreferentzia|izena=Michael J.|abizena=Montague|izenburua=Comparative analysis of the domestic cat genome reveals genetic signatures underlying feline biology and domestication|orrialdeak=17230–17235|hizkuntza=en|abizena2=Li|abizena3=Gandolfi|abizena4=Khan|abizena5=Aken|abizena6=Searle|abizena7=Minx|abizena8=Hillier|abizena9=Koboldt|izena2=Gang|izena3=Barbara|izena4=Razib|izena5=Bronwen L.|izena6=Steven M. J.|izena7=Patrick|izena8=LaDeana W.|izena9=Daniel C.|data=2014-12-02|url=https://www.pnas.org/content/111/48/17230|aldizkaria=Proceedings of the National Academy of Sciences|alea=48|zenbakia=111|issn=0027-8424|pmid=25385592|doi=10.1073/pnas.1410083111|sartze-data=2020-05-28}}</ref>.
2014an, katuaren [[genoma]] sekuentziatu zen, zatien sekuentziazio sistema txiki bat erabiliz, non [[proteina]]k kodetzen dituzten. 19.493 [[gene]] gutxi gorabehera eta kodetu ez diren 1.855 ARN lortu ziren. A, B, C, D, E eta F hizkiek kodetutako 18 [[autosoma]] osatzen dute. XX. [[kromosoma]]k emakumezkoen kasuan eta XY gizonezkoetan.
Uste da begi urdin urdinak dituzten katuak gorrak direla, salbuespen gisa bi begiak kolore ezberdinekoak dituztenak daude (heterokromia). Hori egia da neurri batean; [[Gortasun]]a duten katuen portzentaje handiagoa da, baina ez dira beti gorrak.
Katuen kolore zuria [[Melanina|melaninen]] gabezia da. Lau mekanismo daude, honen bidez, katu bat zuriza "sendoa" izan daiteke:
* Ca alelo (homino urdinen albinoa) homozigotoa izatea
* Alelo c homozigotoa izatea (begi gorriko albinoa da)
* Homozigotoa S aleloa (pio genea, leku zuria)
* allelo w (menpekotasun zuriko geneak) edukitzea bere genotipoan
[[Gortasun]]aren [[gene]]ak, katu zurien ezaugarria den geneari, w alelo deritzo eta katuaren kolore zuriaren eta gortasunaren kausa da. Katu zuri guztiak ez dira gorrak, katu gorrak gen alelo w-a aurkezten dutenak dira. W geneak katua zuria bihurtzen du, nahiz eta bere geneak katu beltza edo marroia dela esan, gene horrek gainontzeko koloreak "maskararazteko" berezitasuna du. Katu hauek ere begi urdinak edo berdeak izaten dituzte.
== Arrazak ==
Katu [[Arraza (biologia)|arraza]] aniztasun handia dago, 100 [[katu arraza]] baino gehiago baitaude. Katu arrazak, antzeko ezaugarriak duten katuek osaturiko multzoak dira. Zenbait kasutan, arrazen arteko nahasketak egon daitezke. Arraza bakoitza zehazteko ardura, katu-elkarteek dute. Katuaren ezaugarriaren arabera, arraza baten aitortza ematen zaio katuari, aurrez zehaztuta dagoen [[legedi]]aren babesarekin, beti ere, baldintza zehatz batzuk betez. Katuak sailkatzerako orduan, irizpide askoren arabera sailkatu daitezke: [[Ilaje|Ilaje tamaina]], [[kolore]]a…<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Razas de gatos, una increíble diversidad ¿las conoces todas?|hizkuntza=es|url=https://www.feelcats.com/blog/razas-gatos/|aldizkaria=FeelCats {{!}} Gatos y la mejor información sobre ellos|sartze-data=2020-05-27}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Razas de gatos domésticos, tipos o clases según determinados criterios|hizkuntza=es|url=https://gatos.paradais-sphynx.com/razas-clases-tipos|aldizkaria=Gatos Paradais Sphynx|sartze-data=2020-05-27}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Biblioteca de razas|hizkuntza=en|url=https://www.purina.es/gatos/razas-de-gato/tipos-de-razas-de-gato|aldizkaria=PURINA®|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
=== Katu arrazarik ospetsuenak ===
[[Fitxategi:Old Persian cat MUCA 2004.jpg|thumb|[[Persiar katua]]]]
==== Persiar katua ====
Persiar katuak [[mundu]]ko [[Arraza (biologia)|arrazarik]] ospetsuenen artean daude. Katu handi eta iletsuak dira. Izaera zintzoa dute eta itxura gozoa transmititzen dute. Tamaina ertaineko katuak dira eta bereziki zaindu beharra dago beraien [[elikadura]], gehiegizko pisua izateko joera baitu.
Katu ireki eta lasaiak dira. Aldi berean, [[Maitekortasun|maitekorrak]] dira eta jabeari denbora asko eskaintzea eskatzen dio. Harreman oso ona izaten dute jabeekin, baita batez ere, umeekin duten harremana nabarmentzekoa da.
==== Siamdarra ====
Arraza hau [[Thailandia|tailandiar]] jatorrikoa da. Estilo dotoreko katuak dira eta begi [[urdin]] bizikoak. Bi mota bereiz daitezke: [[Siamdar katu|Siamdar modernoa]] eta [[Siamdar katu|siamdar tradizionala]]. Katu siamdar modernoak, gorputz dotore eta luzea dute. Oso malguak eta belarri handikoak dira. Gorpuzkera indartsua dute, batez ere, [[muskulu]]ak oso garatuak dituztelako. Katu siamdar tradizionalak, gorpuzkera trinko eta borobila du. Begi luzexkak eta isats motza duen katua da. Katu siamdarrek arrakasta lortu dute lagunarteko animalia gisa, maitekorrak eta [[Leialtasun|leialak]] izan ohi direlako.
==== Errusiar katu urdina ====
Katu arrazarik zaharrenen eta ospetsuenen artean dago [[errusiar katu urdin]]a. Izenak esan ohi duen bezala, [[errusia]]r jatorrikoak dira. Tamaina ertaineko katuak dira eta ile motz distiratsua dute, beste katuengandik bereizgarri egiten diote ezaugarri hauek. Katu argi eta txeratsua izateagatik ezagutu ohi da. Hanka luzeak ditu eta hiruki formako burua. Begi handi eta berde kolore bizikoak ditu. Gizakiekin izandako harremanekin disfrutatu egiten dute eta familian izateko egokiak dira. Oso katu maitekorrak dira eta korrika, salto eta halako ekintzak egitea atsegin dute. Katu oso leialak dira eta mimoak jasotzea atsegin dute.
==== Japoniar Bobtaila ====
[[Fitxategi:Japanese Bobtail Cat, Japan.jpg|thumb|147x147px|Japoniar Bobtaila]]
[[Japoniar Bobtail]], izen esan ohi duen bezala, [[Japonia]]r jatorrikoa da. Ezaugarri bereizgarrietako bat, bere buztan motza da. Katu mota honen, burua [[Triangelu aldeberdin|hiruki aldekidearen]] formakoa da. Belarriak beti tente izaten ditu, edozein soinu jasotzeko prest. [[Ilaje]] leuna du eta bi mota bereiz daitezke, ile luzekoak eta ile motzekoak. Isatsa motza eta [[Kiribil|espiral]] formakoa du.
==== Somaliarra ====
Katu hauek [[somalia]]r jatorrikoak dira. Beraien itxurak, [[Basakatu|katu basatiaren]] antza du, batez ere, [[ilaje]] sendoarengatik. Baina, etxeko katu bikainak dira, familiarekin moldatzeko gaitasun handia baitute. Jarrera oso aktiboa duten katuak dira eta hezitzailearengandik ikasteko gaitasun handikoak.
==== Siberiarra ====
Katu arraza hau, [[errusia]]r jatorrikoa da, zehazki, [[Siberia]]koa. [[Ilaje]] nahiko luzea izateari esker, [[Siberia]]n bizirauteko aukera eman dio, -30 [[Gradu zentigrado|graduko]] tenperaturak jasanez. Katu hauen ileak aldatu egiten dira sasoiaren arabera. [[Negu]]a ile luzeagoa izan ohi dute, [[tenperatura]] hotzak jasan ahal izateko eta [[uda]]n ile motza izaten dute. Katu indartsua da eta 4-9 [[Kilogramo|kilo]] artean pisatu ohi du. Oso katu azkarra da eta [[abiadura]] altuetara iritsi daiteke. Portaera oso irekia du eta urarekin jolastea gustatzen zaio. Batzuetan, bakarrik egoteko joera duten katuak dira.
[[Fitxategi:Ragdoll 1.jpg|thumb|Ragdoll arrazako katua.|197x197px]]
==== Ragdoll ====
[[Ragdoll]] katuek beraien jabeak maitatzen dituzte eta ez dute gustuko bakarrik egotea.
[[Malgutasun (anatomia)|Malgutasun]] handiko katuak dira, baina, [[muskulu]]ak gutxi garatuak dituzte. [[Ilaje]] luzeko katuak dira eta gorputz luzea dute. 5 eta 8 [[Kilogramo|kilo]] artean pisatu ohi dute. Arriskuaren aurrean ez du jokaera oso aktiborik izaten. Oso lasaia da eta etxean egotea gustuko izateaz gain, jabeen menpe egon ohi da. Jabeen besoetan egotean, [[gihar]] guztiak erlaxatzeko gai da eta [[panpina]] baten antzerakoak dira.
[[Fitxategi:Maine Coon Cat List Characteristics.jpg|thumb|187x187px|Maine Coon katua]]
==== Maine Coon ====
[[Maine Coon]] katuak, [[Ameriketako Estatu Batuak|Amerikako Estatu Batuetan]] dute jatorria, zehazki [[Maine (New York)|Mainen]]. Ospetsuak dira, munduko katurik handienak izateagatik. [[Maine Coon]] heldu batek, 10 [[Kilogramo|kilo]] pisatzera eta 70 [[zentimetro]]ko luzeera izatera iritsi daiteke. Begi handi eta belarri luze zorrotzak ditu. Gorputz indartsua izan ohi duten katuak dira eta beraien [[ilaje]]a aldatzen joan daiteke. [[Ilaje]] oso lodia dute. Katu hauek bakarrik eta lasai egotea gustatzen zaizkie, baina, jabearen ondoan esertzeko ohitura dute, oso maitekorrak baitira. Oso ondo moldatzen dira, familia aktiboetan eta baita, txakurrekin bizitzera. Oso bizkorrak dira.
[[Fitxategi:Black Manx cat.JPG|thumb|204x204px|Manx katua]]
==== Manx ====
Katu arraza hau, [[Erresuma Batua|britaniar]] jatorrikoa da, zehazki, [[Man Irla]]koa. Mota honetako katuek, isatsik ez dute eta [[bizkarrezur]]rean mutazio bat dute. Tamaina ertaineko [[ilaje]]a dute katu mota hauek. Buru handi eta biribila dute. Sudur luze eta lepo indartsu eta motza dute [[Manx]] katuek. Atzealdeko zangoak, oso luzeak izateak, untxiaren eta katuaren arteko nahasketa bat izatearen mitoa zabaldu zuen. Isatsa katuetan oso garrantzitsua izan ohi da, oreka mantentzerako orduan, baina, Manx katuek atzealdeko hankak oso garatuta izateari esker, oreka mantentzearen funtzioa betetzen dute. Katu oso lasai eta irekiak dira. Gainontzeko katuekin alderatuta, jauzi oso handiak emateko gaitasuna dutela esan ohi da.
==== Katu birmaniarra ====
[[Katu birmaniarra]], [[Thailandia|thailandiar]] jatorriko katua da. Bi katu birmaniar mota daude: [[Katu birmaniar europarra]] eta [[katu birmaniar amerikarra]]. [[Ilaje]] luzeko animalia da eta katu hauek oso [[Muskulu-sistema|muskulatura]] aldetik, indartsuak dira. Lepo motza eta buru borobileko animaliak dira.
Katu hauek, lasaiak izan ohi dira eta oso begirale onak. Oso lagunkoiak dira eta zenbait kasutan eta familiartean bizitzea gustatzen zaie, txakurren antza topatzen dio jendeak, horri esker, katu herrikoi bilakatu direla esan ohi da jendartean. Bakardadea ez zaio gustatzen katu mota honi, horrez gain, jendearekin jolasean aritzea gustatzen zaie.
Katu mota honen [[Bizi itxaropen|bizi-itxaropena]], ezaugarri bereizgarri bat da. 15 [[urte]] bizi izatera iritsi daitezke.
== Gaixotasunak ==
=== Katuen gaixotasunak ===
==== Intoxikazioa ====
Katuen [[gibel]]a ez da [[gizaki]]ena edo [[txakur]]rena bezain eraginkorra [[Desintoxikazio|desintoxikatzerako]] orduan, eta horrek, [[Pestizida|pestiziden]] eta [[sendagai]]en erabilera mugatzen du. [[Parazetamol]]aren kasuan, adibidez, digeritzeko behar diren [[entzima]]k ez dituztenez, oso substantzia [[Toxikotasun|toxikoa]] da katuentzat eta kantitate txikian ere arazo larriak eragiten dizkiete.<ref>{{Erreferentzia|izena=Allen|abizena=Al|izenburua=The Diagnosis of Acetaminophen Toxicosis in a Cat|hizkuntza=en|data=2003 Jun|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12839249/?dopt=Abstract|aldizkaria=The Canadian veterinary journal = La revue veterinaire canadienne|pmid=12839249|sartze-data=2020-05-27}}</ref> [[Fenol]]ean oinarritutako produktu desinfektatzaile eta garbigarriak ere oso toxikoak dira katuentzat,<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Toxic to Cats|url=http://www.vetinfo.com/ctoxin.html|aldizkaria=VetInfo|sartze-data=2020-05-27}}</ref> eta batzuetan, hilgarriak ere izan daitezke.<ref>{{Erreferentzia|izena=Rousseaux|abizena=Cg|izenburua=Acute Pinesol Toxicity in a Domestic Cat|hizkuntza=en|abizena2=Ra|abizena3=S|izena2=Smith|izena3=Nicholson|data=1986 Aug|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3750813/?dopt=Abstract|aldizkaria=Veterinary and human toxicology|pmid=3750813|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
Gizakiek jaten dituzten elikagai batzuk ere toxikoak dira katuentzat. [[Txokolate]]a, adibidez, hilgarria izan daiteke [[teobromina]] deituriko substantzia bat duelako.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El chocolate es tóxico?|url=http://gatos.mascotia.com/alimentacion-y-nutricion/trastornos-alimenticios/el-chocolate-es-toxico.html|aldizkaria=gatos.mascotia.com|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
[[Landare]] batzuk ere toxikoak dira katuentzat, [[Pazko lorea]], kasu. Landare honek, katuen [[begi]]ak eta [[larruazal]]a [[Narritadura|narritatu]] ditzake, eta jatera iritsiko balitz, [[beherako]]a, [[oka]] egitea, [[Abdomen|sabeleko]] mina eta [[Mukosa|mukosetako]] kalteak eragin diezaioke. Oro har, aurkitzen duen edozein landare jan ez dezan zaindu behar da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Cuáles son las plantas tóxicas para los gatos - 13 pasos|hizkuntza=es|url=https://animales.uncomo.com/articulo/cuales-son-las-plantas-toxicas-para-los-gatos-18922.html|aldizkaria=uncomo.com|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
==== Ile-bolak ====
Teknikoki ''[[bezoar]]'' edo ''trikobezoar'' deitzen zaie, eta hildako ileak [[jariakin]]ekin nahastuta katuaren [[urdail]]ean pilatzen direnean sortzen da. Baliteke katuak oka egitea guztia kanporatzeko, baina, horrela arazoa konponduko ez balitz, [[kirurgia]]ren beharra izango luke, ile-bola gero eta handiagoa eta sendoagoa bihurtuko litzatekeelako. Ile-bola hauek katuek beraien burua garbitzeko duten ohituragatik sortzen dira, beraien ilea [[Miazkatu|miazkatzen]] baitute garbi mantentzeko asmoz, eta beraz, beraien ileak irensten dituzte. Gaixotasun hau katu etxekotu eta ile luzea duten katuengan da ohikoena, batez ere, [[Muda (biologia)|muda]] garaian. Aurreneurri gisa katuen ilea maiz [[Orrazi|orraztea]] gomendatzen da, hildako ileak kentzeko.<ref name="#3">{{Erreferentzia|izenburua=Encyclopedia of Feline Clinical Nutrition {{!}} IVIS|hizkuntza=en|data=2020-01-10|url=https://www.ivis.org/library/encyclopedia-of-feline-clinical-nutrition|aldizkaria=www.ivis.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
[[Fitxategi:Fat cat.jpg|thumb|Obesitatea duen katua.]]
==== Gehiegizko pisua edo obesitatea ====
Gaixotasun hau ohikoa da katu etxekotuetan, gehiegizko elikadura eta jarduera fisiko ezaren eraginez. Katu bakoitzaren tamaina eta [[Arraza (biologia)|arraza]] kontuan hartu behar den arren, batez beste, 4,5 kg dira [[gehiegizko pisu]]rik ez duen katu baten pisua. Katu bat [[gizen]]a dela esaten da bere pisu optimoa baino %20 gehiago pisatzen duenean, eta gaur egun, etxeko katuen %25 inguru gizenak direla uste da. Gizentasunak [[diabetes]]a, [[lipidosi hepatiko]]a eta beste hainbat gaixotasun eragiten dizkie, eta ondorioz, katuen [[Bizi itxaropen|bizi-itxaropena]] nabarmen jaisten da. Gehiegizko pisua asko ez denean, aparteko elikagaiak saihestu eta dosi egokia ematearekin nahikoa izan daiteke arazoa konpontzeko, baina, gehiegizko pisua nabaria denean [[Albaitaritza|albaitariarengana]] joatea gomendatzen da. Katuetan pisu aldaketa azkarrak oso arriskutsuak dira (pisua azkar jaistea edo aldaketa nabarmen eta bat-batekoak elikaduran). Kontuan izan behar da katuak [[haragijale]]ak direla eta [[haragi]]a behar dutela beraien dietan. Horregatik, dieta [[hipokaloriko]]etan oreka mantentzen saiatu behar da, [[proteina]] kopuru altuekin eta grasa eta [[karbono hidrato]] kopuru baxuekin.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gatos gordos: obesidad y sedentarismo - Salud de gatos {{!}} Mundo Animal|data=2013-04-27|url=https://web.archive.org/web/20130427005145/http://www.mundo-animal.com/gatos/salud-gatos/gatos-gordos-obesidad-y-sedentarismo/|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
==== Urdail-hesteetako gaixotasunak ====
Oro har, urdail-hesteetako gaixotasunak tratatzerako orduan, lehentasuna ematen zaie xarabe eta [[Sendagai|botikei]]. Hala ere, emaitzarik onenak elikadura kontrolatzearen bitartez lortzen dira, dela elikadura kontrolatzea tratamendu bakarra den kasuetan edo dela elikaduraren kontrola eta botika egokien konbinazioko tratamenduetan. [[Beherako]] kronikoa duten katuen kasuetan, adibidez, [[gluten]] eta [[laktosa]] gabeko eta [[koipe]] kopuru gutxiko dieta bat gomendatzen da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Guilford|abizena=Wg|izenburua=Nutritional Management of Gastrointestinal Tract Diseases of Dogs and Cats|hizkuntza=en|data=1994 Dec|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7996263/|aldizkaria=The Journal of nutrition|pmid=7996263|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
==== Minbizia ====
[[Minbizi]]ak heriotza eragiten du katuetan, batez ere, katu helduetan. [[Tumore]] ohikoenak [[leuzemia]] eta [[linfoma]]k, [[larruazaleko minbizia]] eta [[bularreko minbizi]]a dira. [[Zikiratze|Zikiratuak]] izan diren katuek zikiratuak izan ez direnek baino aukera txikiagoa dute minbizia edukitzeko. Kolore [[zuri]]ko katuek azaleko minbizia edukitzeko aukera gehiago dute, eta horregatik, jabeei [[Eguzkia|eguzkitik]] ondo babesteko gomendatzen zaie. Linfomek katuengan duten eragin handia, hein handi batean, leuzemia felidoaren birusak eta inmunourritasun felidoaren birusak eragiten ditu ([[birus onkogeniko]]ak dira). Linfomen sintomak desberdinak dira katu batetik bestera: [[urdail]]- edo [[heste]]etako-linfomek goragalea eta pisua jaistea eragiten diete, adibidez. Minbizia ahal bezain lasterren detektatzea oso garrantzitsua da, sendabide bat aurkitu ahal izateko. Hori dela eta, zerbait arraroa nabarituz gero (bularraldean, azalean…) [[Albaitaritza|albaitariarengana]] jo behar da berehala.<ref name="#4">{{Erreferentzia|izenburua=BLOG VETERINARIO: ONCOLOGÍA FELINA II|data=2013-02-04|url=https://web.archive.org/web/20130204051715/http://www.blogveterinario.com/2009/10/oncologia-felina-ii.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Hainbat ikerketatan frogatu da [[tabako]]aren keaz kutsatutako tokietan bizi diren katuek ahoko minbizia izateko aukera handiagoa dutela tabakorik erretzen ez den etxeetako animaliek baino.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Veterinary Pathology|hizkuntza=en|url=https://journals.sagepub.com/home/vet|aldizkaria=SAGE Journals|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
==== Immunourritasun felidoaren birusa ====
Immunourritasun felidoaren birusa [[erretrobirus]]en taldekoa da. Katuen artean kutsatzen da, hozkada baten bitartez, adibidez. Etxetik kanpora ateratzeko aukera duten katu harrei eragiten die gehienbat. Gizakiak ezin dira birus honekin kutsatu, baina, bai beste hainbat felido: [[lehoi]], [[jaguar]] edo [[lehoinabar]]rak, adibidez. [[Immunitate-sistema]]n urritasuna eragiten du, eta, beraz, gizakien [[HIESa|hiesaren]] itxura handia du. Gaixotasunaren bilakaera kronikoa da, eta etapa desberdinetan banatzen da: lehenengo [[sukar]]ra eta [[gongoil linfatiko]]en [[hantura]] (gaztelaniaz, ''adenopatía'') eragiten ditu. Hilabete edo urteen ondoren [[anemia]], pisuaren jaitsiera, [[leukozito]]ak gutxitzea ([[leukopenia]]) eta [[Arnas aparatu|arnas-aparatuari]], [[digestio-aparatu]]ari, azalari eta beste [[Organo (biologia)|organo]] batzuei eragiten dieten bigarren mailako [[infekzio]] batzuk eragiten ditu. Gainera, birus hau duten animaliak [[minbizi]]a izateko joera dute, batez ere, [[linfoma]]k. Gaixotasuna diagnostikatu eta batez besteko biziraupena 24 [[hilabete]]takoa da.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Estudio seroepidemiológico de la leucemia e inmunodeficiencia felinas en Madrid|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=75-83|ISBN=|hizkuntza=|alea=17}}</ref>
==== Leuzemia felidoaren birusa ====
Birus hau [[erretrobirus]]en taldekoa da. Katuei eragiten die, eta gizakiak ezin dira kutsatu. Katuen artean hozka egiteagatik, miazkatzeagatik eta, katu batek baino gehiagok, [[ur]]aren edo [[janari]]en erretilu bera erabiltzeagatik sortzen da. Birusa berehala desagertzen da animaliak ukitzen ez badu; [[listu]]an 1 edo 2 [[ordu]] irauten ditu; [[odol]]ean, berriz, 48 [[ordu]] iraun ditzake eta beroarekiko eta [[desinfektatzaile]]ekiko sentikorra da. Katua ezin da birus honekin kutsatu [[Albaitaritza|albaitariaren]] kontsultan egoteagatik soilik, beste katu batekin edo bere [[odol]]arekin harreman zuzena eduki ezean.<ref name="#4"/>
Birus honek hainbat sintoma eragiten dizkie katuei, besteak beste: [[jangale]]a galtzea, azaleko, [[Puxika|maskuriko]] eta [[arnas-traktu]]ko infekzioak, [[aho]]ko edo [[hortz]]etako gaixotasunak, [[gongoil linfatiko]]en hantura, azaleko lesioak, [[sukar]]ra eta pisua jaistea. Gainera, kaltetutako katuen %20ak minbizia edukitzen du, batez ere, [[leuzemia]] eta [[linfoma]]. Linfoma edukitzeko aukera, 62 aldiz handiagoa da birus honekin kutsatuta dagoen katu batentzat, osasuntsu dagoen batentzat baino. Prebentzio-neurri gisa, [[txerto]]a jartzea gomendatzen da. Txertoa jartzearen eraginez sortzen den [[sarkoma]] izeneko minbizia ez da oso ohikoa, 1000 eta 10.000 katuren artean bati soilik sortzen zaiola estimatzen da. Hori dela eta, txertoa jartzearen onurek nabarmen gainditzen dute eragin ditzakeen kalteak, batez ere, etxetik ateratzen diren edo beste katu batzuekin harremanetan egoten diren katuak baldin badira.<ref name="#4"/>
==== Amorrua ====
Gizakien %90eko kasuetan [[Amorru (gaixotasuna)|amorrua]] [[Txakur|zakurren]] hozkadak eragiten badu ere, katuek edo beste edozein ugaztunek ere horrela transmititu dezake. Gaixotasun hau zabalduta ez dagoen tokietan zabaltzea ekiditeko, animaliei [[txerto]]a jartzea komeni da; batez ere, animaliak, nahi duenean, etxetik atera edo sartzeko aukera baldin badu.
==== Bizkarroiak ====
Gainontzeko [[ugaztun]] guztiei bezala, [[bizkarroi]]ek katuei ere eragiten diete. Bi motatakoak daude: kanpokoak eta barnekoak. Kanpokoen artean [[arkakuso]]ak, [[zorri]]ak, [[ezkabia]]k, [[hazteri]]ak eta [[akain]]ak daude. Barnekoen artean, adibidez, digestio-hodiari eragiten dion [[har]]ra dago (gaztelerazko ''[[Toxocara cati]]'').<ref>{{Erreferentzia|izenburua=PARASITIPEDIA|url=https://parasitipedia.net/index.php?option=com_content&view=article&id=1487&Itemid=1621|aldizkaria=parasitipedia.net|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
==== Beheko gernu-bideei eragiten dien gaixotasuna ====
Gaixotasun honek [[zistitis]]a eta [[uretra]]ren blokeoa eragiten ditu, adibidez. Katuen %0,5-%1ari eragiten dio. Bedin-berdin eragiten die katu [[ar]] zein [[eme]]ei, baina, arretan larriagoa da: uretran blokeoa jasateko aukera gehiago dituztelako, emeena baino luzeagoa delako. Sintoma nagusiak hauek dira: animalia ohi baino maizago joatea [[Gernu|pixa]] egitera eta mina edo zailtasuna izaten du; normalean pixa bere lekutik kanpo egiten du eta gehienetan [[odol]]arekin nahastuta ([[hematuria]]). Uretra guztiz blokeatuz gero, katuak ezingo du pixa egin eta arazoa berehala konpontzen ez bada, katua [[hidrofrenosi]]aren eraginez hil daiteke. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Qué es el FLUTD|data=2013-12-20|url=https://web.archive.org/web/20131220211915/http://www.hillspet.es/es-es/health-conditions/urinary-flutd.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
==== Piometra ====
Umetokiko infekzio bat da, bere barruan [[jariakin]]ak eta [[zorne]]a pilatzearen eraginez sortzen dena. Katu [[eme]]ei eragiten die. Bat-batean hasten den gaixotasun larria da, eta garaiz sendatzen ez bada, hilgarria izatera iritsi daiteke.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Wayback Machine|data=2015-06-10|url=https://web.archive.org/web/20150610204315/http://vetzootec.ucaldas.edu.co/downloads/Revista1-2_8.pdf|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Ohiko sintoma batzuk hauek dira: [[umetoki]]aren tamaina handitzea ([[sabelalde]]tik hazta daitekeena), [[Sukarrietako geltokia|sukarra]], apetitua galtzea, gehiegizko [[logura]] ([[letargia]]), pisua galtzea, gehiegizko [[egarri]]a ([[polidipsia]])...<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Wayback Machine|data=2010-11-22|url=https://web.archive.org/web/20101122190029/http://www.nietoeditores.com.mx/download/gineco/2008/Abril%202008/Ginecol%20Obstet%20Mex%202008-76(4)-224-7.pdf|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref> Gaixotasun honen tratamendua [[txakur]]rari egiten zaionaren antzekoa da: [[kirurgia]] bidez [[obulutegi]]a eta [[umetoki]]a erauzten zaizkie. Aldez aurretik, baliteke beharrezkoa izatea [[antibiotiko]] eta [[serum]]a ematea animaliari, bere egoera hobetzeko eta [[deshidratazio]]ari aurre egiteko. Kasu gutxi batzuetan baliteke [[antibiotiko]]ekin eta [[Prostaglandina|prostaglandinekin]] (umetokiaren uzkurdura areagotzen duen substantzia) egin ahal izatea tratamendua, eta horrela, kirurgia saihestea ugalketa-gaitasuna mantenduz. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=¿Qué es la piómetra?|data=2011-10-03|url=https://web.archive.org/web/20111003141548/http://www.infomascota.com/articulos/veterinaria/perros/2002/12/12/vet_piometra/index.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
==== Mycobacterium lepraemurium ====
''[[Mycobacterium]]'' motako bakterio bat da eta katu, [[sagu]] zein beste felido batzuei eragiten die, baina, gizakiei ez. Gaixotasun honek, gehienbat, azalari eragiten dio. Hori dela eta, katuen [[legenar]]ra bezala ezagutzen da. Katuek [[arratoi]] [[Infekzio|infektatu]] baten hozkadaren ondorioz harrapatzen dute gaixotasun hau, beraz, kanpora atera edo kanpoan bizi diren katuei eragiten die gehienbat. Gorputzeko hainbat atalei eragiten dio, batez ere [[buru]]ari eta [[gorputz-adar]]rei, eta baita [[aho]]ko eta [[sudur]]reko [[mukosa]]ri ere. Gutxi batzuetan lesio horiek barne-organoetara iritsi daitezke, hala nola [[hezur]]retara, [[giltzurrun]]era, [[gibel]]era edo [[Birika|biriketara]].<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Mycobacterium lepraemurium|hizkuntza=es|data=2019-10-24|url=https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Mycobacterium_lepraemurium&oldid=120730192|sartze-data=2020-05-27|encyclopedia=Wikipedia, la enciclopedia libre}}</ref>
==== Diabetesa ====
[[Odol]]eko [[glukosa]]-maila altua duten katuetan sortzen den gaixotasuna da. Azken urteetan asko handitu da [[diabetes]]a duten katuen kopurua. 200 katutik bati eragiten diola kalkulatzen da eta ohikoagoa da 7 urtetik gorako katu [[ar]], [[Obesitate|gizen]] eta jarduera fisikorik egiten ez duten katuetan. Gehiegizko [[egarri]]a ([[polidipsi]]a), gehiegizko [[gose]]a ([[polifagia]]) eta [[Gernu|pixa]] egiteko gehiegizko gogoa ([[poliuria]]) dira sintoma nagusiak. Gaixotasunaren eboluzioan baliteke katuak pisua galtzea, baina hasieran, [[gehiegizko pisu]]a edo obestitatea edukitzea da ohikoena. Diabetes mota asko dauden arren, kaltetutako katu gehienek [[II. motako diabetesa]] dute, gizakiak edukitzen duen II. motako diabetesaren antzekoa dena. Sintomak, besteak beste, hauek dira: ibiltzeko zailtasuna, [[letargia]], [[oka]] egitea eta [[deshidratazio]]a. Sintomengatik katuak diabetesa duela susmatzen da, eta odoleko glukosa-maila begiratuz egiaztatzen da. Hala ere, batzuetan emaitzak ez dira guztiz fidagarriak eta katuak [[estres]]ak eragindako [[hipergluzemia]] izan dezake. Tratamendua egunean behin edo bitan [[intsulina]] ematea da, eta baita, [[Karbono hidrato|karbohidrato]] gutxi eta [[Proteina|proteinetan]] aberatsa den dieta bat ematea ere. Gehiegizko pisuari aurre egiteko, komeni da animaliak jaten duen guztia kontrolatzea eta egunero jarduera fisikoa eginaraztea.<ref name="#3"/>
=== Katuek eragiten dituzten gaixotasunak ===
==== Alergiak ====
Gizaki batzuek, katuen [[listu]]an dagoen ''Fel d1'' [[glikoproteina]]ri alergia diote. 50.000 katutik batek ez dauka glikoproteina hori, [[DNA]]-ren aldaketa genetiko baten eraginez. Glikoproteina honek [[doministiku]]ak, arnasbideetako narriadura eta, kasu larriagoetan, [[asma]] eta bestelako erreakzio alergikoak eragiten dizkie gizakiei. [[2006]]<nowiki/>ko irailaren 24an, Allerca enpresa bioteknologikoak jakinarazi zuen aldaketa genetikorik gabeko lehen katu hipoalergenikoak sortzen hasi zirela. Siberiar arrazako katuek ez daukate ''Fel d1'' glikoproetina, eta beraz, ez dute alergiarik sorrarazten (kasuen %20an izan ezik).<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Se venden gatitos hipoal�rgicos|hizkuntza=en-GB|data=2006-09-24|url=http://news.bbc.co.uk/hi/spanish/science/newsid_5376000/5376442.stm|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
[[Fitxategi:Toxoplasmosis (5185647784).jpg|thumb|Toxoplasmosia]]
==== Toxoplasmosia ====
''Artikulu nagusia:'' [[Toxoplasmosi]]
Toxoplasmosia [[infekzio]]-gaixotasuna da eta katuari zein [[Haurdunaldi|esperantzetan]] den emakumeari eragin diezaioke, [[Umeki|fetuan]] malformazioak eraginez. [[Munduko Osasun Erakundea|Munduko Osasun Erakundearen (MOE)]] arabera, toxoplasmosia edukitzeko arrazoi nagusiak haragia gordinik edo gutxi [[Egosketa|egosita]] jan ondoren, garbitu gabeko [[barazki]]ak jatea da, eta baita, gaixorik dauden katuen [[gorotz]]ekin kontaktua edukitzea ere. Katuak toxoplasmosiaz kutsatzen dira infektatuta dagoen [[Hegazti|txori]] edo [[sagu]] bat jaten duenean. Ondorioz, saguak harrapatzen ibiltzen den katuak aukera gehiago ditu toxoplasmosia edukitzeko ([[basakatu]]ek, baserrietako katuek…) katu etxekotu batek baino. Gaixorik dagoen katu etxekotu batek gorozkietan kanporatzen ditu kisteak, eta gizakia [[aho]]tik kutsatzen da, [[gorotz]] horiek garbitu ondoren [[esku]]ak ez garbitzeagatik, adibidez. Hala ere, ez da oso ohikoena katu etxekotu bat saguez eta txoriez elikatzea, eta beraz, gizaki bat horrela kutsatzeko aukerak ez dira handiak. Aurreko guztia kontuan hartuta, emakume haurdun batek kaleko katuekin kontaktua izatea saihestu beharko luke eta etxeko katuen gorozkiak garbitu eta gero, eskuak garbitu beharko lituzke. Arau hauek jarraituz gero, toxoplasmosiaz kutsatzeko aukerak nabarmen jaisten dira. Toxoplasmosiarekiko [[seropositibo]]ak diren emakumeak betirako [[Immunitate|immunizatzen]] dira: emakume [[seronegatibo]]entzako berriz, ernaldiko lehenengo 4 hilabeteak soilik dira arriskutsuak, hilabete horietan kutsatzeko aukera dutelako.
==== Katuen harramazkaren eraginez sortzen den gaixotasuna ====
[[Infekzio]]-gaixotasun bat da, ''[[Bartonella henselae]]'' izeneko [[Proteobacteria|proteobakterioaren]] eraginez sortzen dena. Berez sendatzen den gaixotasun bat da, bakterioak infektatutako pertsonarengan jarraitu dezakeen arren. Gehienbat [[haur]]rek edukitzen duten gaixotasuna da, eta katu batek harramazka edo hozka egin eta bi astetara agertzen da. Sintometako batzuk hauek dira, besteak beste: [[nodulu linfatiko]]etako mina, [[tumefakzio]]a, [[sukar]]ra, [[zefalea]], [[hotzikara]]k eta [[Abdomen|sabeleko]] mina. Hala ere, gaixotasun hau bakarrik joaten da, hilabeteren buruan, gutxi gora behera.<ref>{{Erreferentzia|izena=Foil|abizena=L|izenburua=Experimental Infection of Domestic Cats With Bartonella Henselae by Inoculation of Ctenocephalides Felis (Siphonaptera: Pulicidae) Feces|hizkuntza=en|abizena2=E|abizena3=Rl|abizena4=Af|abizena5=R|abizena6=Pc|abizena7=Kl|izena2=Andress|izena3=Freeland|izena4=Roy|izena5=Rutledge|izena6=Triche|izena7=O'Reilly|data=1998 Sep|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9775583/|aldizkaria=Journal of medical entomology|pmid=9775583|sartze-data=2020-05-27}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Chomel|abizena=Bb|izenburua=Cat-scratch Disease|hizkuntza=en|data=2000 Apr|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11189710/|aldizkaria=Revue scientifique et technique (International Office of Epizootics)|pmid=11189710|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
==== Katuen hozkaden eraginez sortzen den gaixotasuna ====
Katuek egindako hozkaden erdia baino gehiago infektatzen dira. [[Hortz]] estu eta zorrotzak dituztenez, erraz sartzen dituzte [[gizaki]]en zein beste animaliaren baten azalean. Gainera, katuen hozkadek [[artritis]]a edo [[osteomielitis septiko]]a eragiteko aukera handiagoa dute [[txakur]]ren hozkaden baino, batez ere eskuan hozka egiten badute. Katuen hozkadek zein harramazkek eragindako [[zauri]]ak katuen ahoko [[Mikrobio|mikroorganismoen]] eraginez kutsatzen dira normalean.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2000|izenburua=Principios de medicina interna|argitaletxea=|orrialdea=1268|orrialdeak=|ISBN=84-486-0215-3|hizkuntza=ingelesez|egilea=Mc Graw Hill}}</ref>
== Esperimentazioa ==
[[Nicholas Dodman]] [[Felinae|felidoak]] ikasten dituen zientzialariaren arabera, "Katuek lobulu frontalak, tenporalak, okzipitalak eta parietalak dituzte [[Burmuin-azal|burmuin-azalean]], guk bezala. Eta [[Burmuin|burmuinen]] zati horiek materia gris eta zuriz osaturik daude, gizakiengan bezala. Beraien burmuinetako eskualde guztiak gizakienak bezala konektatuta daude eta neurotransmisore berdinak erabiltzen dituzte informazioa bidaltzeko". Komunera joatean egitean ere, giza eta felidozko burmuinaren zati berak argiztatzen dira. Kontua da katuen [[burmuina]] oso erabilgarria dela, ia giza burmuinaren bertsio txiki bat delako.<ref>{{Erreferentzia|izena=Steven D.|abizena=Hales|izenburua=What Philosophy Can Tell You about Your Cat|argitaletxea=Open Court Publishing|hizkuntza=en|data=2008|url=https://books.google.com.mx/books?id=j79mm15RuFQC&lpg=PA175&ots=7bUqeT5Oh_&pg=PA175&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|isbn=978-0-8126-9652-3|sartze-data=2020-05-28}}</ref>
[[Primate]]en burmuinak gizakienen antzekoak dira, baina [[gorila]], [[orangutan]] eta [[txinpantze]]ekin esperimentatzeak muga asko ditu, gero eta herrialde gehiagok defendatzen baitituzte animalia horiek. Aitzitik, katuek ez dute horrelako babesik eta errazak dira aurkitzen. Animalien aurkako [[Krudeltasuna Prebenitzeko Estatu Batuetako Elkartea]]ren (ASPCA, ingelesezko siglengatik) arabera, animalientzako babeslekuek 3.4 milioi [[Basakatu|kaleko katu]] inguru biltzen dituzte urtero [[Europa]]n, eta horietatik 1.4 milioi sakrifikatzen dituzte. Babesleku batzuek animaliak laborategietan erabiltzeko baimena eskatzen dute. Hala ere, gaur egun laborategiko katu gehienak [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuetako]] Nekazaritza Sailak bermatutako haztegietatik datoz. Animalia horiek osasuntsuagoak dira eta ez dituzte gaixotasunik (hala ere, pertsona batzuek maskotak bahitu eta kaleko katuak harrapatzen dituzte laborategiei saltzeko).
[[Claude Bernard]]ek, [[XIV. mendea|XIV. mendeko]] fisiologo eta animaliekin esperimentatu zuenak, kaleko katuak erabili zituen. Berak [[pankrea]]k irekitzen zituen [[Digestio-aparatu|digestioan]] zuen funtzioa ikusteko eta [[gibel]]ak [[azukre]]a prozesatzeko zuen prozesua ikusteko.
[[1988]]an, [[Ameriketako Estatu Batuetako Medikuntza Elkartea]]k (AMA, siglak ingelesez) gutun bat argitaratu zuen animaliekin esperimentatzearen alde, eta honako hau zioen: "Zientzia medikoak [[XX. mendea]]n egindako aurrerapen ia guztiak, [[antibiotiko]]etatik eta [[txerto]]etatik hasi eta [[antidepresibo]] eta organo-transplanteetaraino, esperimentu zientifikoetan animaliak erabiltzeari esker izan ziren, zuzenean edo zeharka". Hala ere, katuekin esperimentatzeko istorioa bortitza eta desatsegina da.
=== 50 eta 60ko hamarkadak ===
[[Yale Unibertsitatea|Yale Unibertsitateko]] [[José Delgado]]k, "Stimoceiver" izeneko irakasleak, 50 [[zentimo]]ko txanpon baten tamainako txip hartzaile bat ezarri zuen katu baten [[burmuin]]ean, urrutitik kontrolatzeko.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Animal Experimentation: The Legacy of Claude Bernard|url=http://www.hughlafollette.com/papers/BERNARD.HTM|aldizkaria=www.hughlafollette.com|sartze-data=2020-05-28}}</ref> Erreakzio fisiko eta emozionalak lehertzeko bulkadak [[FM]] [[irrati-transmisore]] baten bidez bidaltzen ziren. Gailuok [[tximino]]etan eta [[zezen]]etan ere ezarri zituen. Unerik gogoangarrienetako bat irakasleak [[zezen]]a [[irrati-transmisore]]aren seinaleak erabiliz harrapatzear zegoela geldiarazi zuenean izan zen. Beranduago, Delgadok txipak ezarri zituen gizakiengan, eta nahigabe mugiarazi zitzakeela jakin zuen, baita euren emozioak kontrolatu ere, zezenekin eta katuekin bezala. Behin, paziente batek gitarra hautsi zuen abesti erdian, estimulua jaso ondoren.
=== LSDa ===
Garai horretan, gobernuak katuei [[LSD]]a emateko esperimentuak finantzatu zituen. [[Gizaki]]ek bezala, katuek ere ostikoak galtzen zituzten azidoa jaso ondoren. Garai horretan grabatutako bideo batek katu bat [[Muskulu|giharretako]] zurruntasun atake batekin erakusten du. Beste bideo batean, katu bat izututa ikus daiteke, bere kaiola barruan [[sagu]] pare bat ikustean, bere dosia jaso aurretik bat hil zuen arren. Ez dago argi zientzialariek benetan informazio erabilgarria lortu zuten esperimentu hauekin.
[[LSD]]arekin katuetan esperimentatu eta bi urtera, [[1958]]an, [[David H. Hubel]] eta [[Torsten Wiesel]] izeneko bi zientzialari ospetsuk mikroelektrodo bat ezarri zuten katu baten begian, ''[[A Clockwork Orange (filma)|A Clockwork Orange]]'' filmeko Alexi bezala zinema eserleku batera lotu zuten eta zenbait irudi ikustera behartu zuten. Saiakuntza horrek burmuina [[ikusmen-estimulu]] sinple batetik abiatuta ikus-irudi konplexuak garatzeko gai dela deszifratzeko balio izan zuen, eta funtsezko pieza izan zen ikusmen hierarkikoko prozesamenduaren teoriarako. SIFT izeneko algoritmo konputazional bat garatzeko ere balio izan zuen, sarri erabiltzen dena objektuak ezagutzeko eta irudia erregistratzeko. [[1981]]ean, bikote zientifikoak [[Nobel Sariak|Nobel Saria]] irabazi zuen [[neuropsikologia]] bisualari egindako ekarpenagatik, katutxo jaioberri baten begia josi zuten sei hilabetez itxita egon zedin eta, horrela, aldebakarreko ikusmenak burmuinaren lehen azal bisualean duen eragina aztertu ahal izateko. Era berean, katuak begia berriro ireki eta gero ere bere prozesamendu bisuala berreskuratzerik ez zuela lortu jakin zuten.
=== 1980ko hamarkada ===
[[Colin Blakemore]] [[Neurobiologia|neurobiologoak]] antzeko ikerketa bat gidatu zuen, non katu jaioberri talde bat iluntasunean mantendu zuen ikusmen estimuluak kentzeko. Noizean behin, paper tapiz marratua zuen edukiontzi batera sartzen zituen, eta [[lepoko]] berezi bat jartzen zien, beren gorputza ikus ez zezaten. Baldintza hauetan hilabetetan bizi ondoren, zientzialariak giro normal batean jarri zituen, [[lurrazal]]a nola garatzen den aztertzeko. Hasieran, katuek ez zuten erreakzionatzen objektu batekin talka egiten zutenean, ezta euren ahatetxoak hurbiltzen zituzten azaleren gainean jartzen zituztenean ere; horrek esan nahi zuen funtzio motorra ez zegoela estimulu bisualekin konektatuta. Hala ere, handik gutxira erreakzio normalak izan zituzten, katuek [[Burmuin|burmuinen]] zati hau inoiz garatu ez zuten arren. [[Colin Blakemore|Blakemorek]] [[Hubel]]ek eta [[Wiesel]]ek asmatutako esperimentua ere errepikatu zuen, ameztia eta haurren itsutasunari aurre egiteko tresnak zituzten [[ume]]entzako tratamendu eraginkor bat sortu zuena.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Experiment Module: Effects of Visual Deprivation During the Critical Period for Development of Vision|url=http://thebrain.mcgill.ca/flash/capsules/experience_rouge05.html|aldizkaria=thebrain.mcgill.ca|sartze-data=2020-05-28}}</ref>
Katuekin esperimentatzeak gaixotasun batzuk hobeto ulertzeko ere balio izan du. Katuek [[leuzemia]] eta [[GIB]] baliokideak ere badituzte: felidozko leuzemiaren birusa eta felidozko immunoeskasiaren birusa. Izan ere, [[GIB]]aren hain antzekoa denez, [[Floridako Unibertsitatea|Floridako Unibertsitateko]] eta [[San Frantziskoko Unibertsitatea|Kaliforniako San Frantziskoko Unibertsitateko]] zientzialariek duela gutxi aurkitu zuten GIBdun gizakiengan erreakzio immunologiko bat antzematen duen proteina bat VIFean, nahiz eta katuek eta gizakiek ezin dituzten euren gaixotasunak elkar kutsatu. Aurkikuntza hau oso lagungarria izan daiteke [[GIB]]aren aurkako txerto bat aurkitzeko. Gainera, aurkikuntza iraultzaile honetarako ez zen beharrezkoa izan katutxoei sufriaraztea.<ref>{{Erreferentzia|izena=Kyle|abizena=Jaeger|izenburua=Platicamos con el científico que probó LSD en gatos|hizkuntza=es|data=2014-12-04|url=https://www.vice.com/es_latam/article/dpbvpx/platicamos-con-el-cientifico-que-probo-lsd-en-gatos|aldizkaria=Vice|sartze-data=2020-05-28}}</ref>
== Sinbologia ==
Beren bizkortasun eta sendotasunagatik, eta beren hanken gainean erortzeko duten abileziagatik, zazpi bizitza dituztela esaten da; bederatzi, berriz, mundu [[anglosaxoi]]an, kasu bietan zorte onaren kopurutzat hartzen dena.
Kultura kontuengatik, [[Mendebaldea (kultura)|mendebaldean]] ez da katurik jaten. Gertaera honek, katu, [[txakur]] edo beste animalia batzuen [[haragi]]a hartzeak, herritarren artean nazka eragiten du.
[[Urrezko Mendea]]n, katu larruz egindako poltsak erabiltzen ziren dirua gordetzeko, azkenean, "Katu" deituak izango zirenak.
Hainbat irudikapen artistikotan agertu dira, hala [[zinema]]n zein [[telebista]]n, [[literatura]]n, [[musika]]n, [[Eskulturagintza|eskulturan]], [[Margolaritza|pinturan]], [[bideo-joko]]etan eta abarretan. Haien xarmak oztopo kulturalak gainditu ditu, eta grazia, fintasun, maltzurkeria eta, kasu batzuetan, maltzurkeriaren sinbolo ere bihurtu da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Charles Alfred Speed|abizena=Williams|izenburua=Outlines of Chinese Symbolism and Art Motives: An Alphabetical Compendium of Antique Legends and Beliefs, as Reflected in the Manners and Customs of the Chinese|argitaletxea=Courier Corporation|hizkuntza=en|data=1976-01-01|url=https://books.google.es/books?hl=es&lr=&id=tQkaNlXXFPsC&oi=fnd&pg=PR13&dq=symbolism+AND+cats&ots=ayrTD0xvJR&sig=JWI8RHnl8BTgW8nhHV-5mPqIFIo&redir_esc=y#v=onepage&q=symbolism%20AND%20cats&f=false|isbn=978-0-486-23372-7|sartze-data=2020-05-28}}</ref>
== Sinismenak ==
Katuekin zerikusia duten hainbat [[Sinesmen|sinismen]] daude: Katua [[ugaztun]] guztien artean zikinena da. Katuaren ilea gizaki guztientzako kaltegarria da. Katu beltz batekin gurutzatuz gero zorte txarra ekartzen du. Katu zuriek zorte ona ematen dute. Katuek elkarri “[[miau]]” esaten diote. [[Txurrun]]dunek ezin dute katurik eduki. Katuak eta [[txakur]]rak ezin dira elkarrekin bizi. [[Haur]]rek ezin dute katuekin bizi, transmititzen dituzten [[bakterio]] eta [[parasito]]engatik. Katuak zazpi bizitza ditu. Jakin-minak katua hil zuen.
== Katuak ikus-entzunezkoetan ==
=== Zinema eta telebista ===
[[Fitxategi:Shrek lass nach - panoramio.jpg|thumb|200x200px|Shrek]]
[[Zinema]]n eta [[telebista]]n, sorginen lagunak bezalako paperak antzezten aurkitu daitezke, edo "gauza arraroak" aurkezteko gaitasuna nabarmentzen; adibidez, [[Alien (argipena)|Alien]], [[non Jonesy]], [[Ripley tenientearen katua]] agertzen den eta [[the Godfather]].
Beharbada, pantaila handiko pertsonaiarik gogoangarri eta protagonistenetako bat, “[[The Adventures of Milo and Otis]]” filmeko Chatran da. Halaber, [[Disney+|Disneyren]] “[[The Aristocats]]” lana nabarmentzen da. “[[Meet the Parents]]” filmaren Jinxie, rol protagonista batean ez bada ere, garrantzi gutxiagokoa den agerpen bat dago. “[[Shrek]]”-en ere, Le Maître Chat ou le Chat botté agertzen da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Víctor López|abizena=G|izenburua=De Jones ('Alien') a Goose ('Capitana Marvel'): 11 gatos de cine que son unos perfectos robaescenas|hizkuntza=es|data=2019-03-14|url=https://www.espinof.com/listas/jones-alien-a-goose-capitana-marvel-11-gatos-cine-que-unos-perfectos-robaescenas|aldizkaria=Espinof|sartze-data=2020-05-28}}</ref>
Beste katu nabarmen bat Salem da, “[[Sabrina, Teen Witch]]” telesailekoa. Beste adibide bat, Belfyko CGs Ted Nudegent katua da, [[1997]]an Bigglesworth mister bezala agertu zena “[[Austin Powers: International Man of Mystery|Austin Powers (International Man of Mistery)]]” film iparramerikarrean. Urte berean Snow (Snowbell) agertu zen “[[Stuart Little (filma)|Stuart Little]]” filmean; era berean, Mittens ere aipa daiteke, “[[Bolt (Filma)|Bolt]]” filmaren protagonistetako bat.
Bestalde, [[Alfred Hitchcock]]ek, [[Thriller|zirrarazko filmen]] zuzendariak, [[To Catch a Thief|To Catch]] filmean lapur bat harrapatzeko, John Robie (Cary Grant) "katua" deitzen zioten. Bitxien lapur erretiratu bat dela aipatzen du, lapurtzen zituen etxeetako teilatuetatik ihes egiteko trebetasunagatik.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=GATOS DE CINE (PARTE II)|hizkuntza=es-ES|data=2016-10-13|url=https://filmovet.wordpress.com/2016/10/13/gatos-de-cine-parte-ii/|sartze-data=2020-05-28}}</ref>
=== Marrazki bizidunak (Anime) ===
[[Marrazki bizidunak|Marrazki bizidunetan]] protagonista gisa erabili dituzte batzuetan, baita antagonista gisa ere beste batzuetan. Aipagarrienak [[Heathcliff]] katua, [[El Gato Félix]], [[Garfield]], [[Hello Kitty]], [[Tom eta Jerry|Tom and Jerry]], [[Top Cat]], [[El gato silvestre]], [[Krazy Kat]], [[Azrael|Azrael katua]] eta [[Doraemon]] dira.<ref>{{Erreferentzia|abizena=LadyGira|izenburua=Gatos famosos del anime {{!}} Anime en Español|hizkuntza=es-ES|url=http://anime.es/gatos-famosos-del-anime/|sartze-data=2020-05-28}}</ref> [[Japonia]]r kultura modernoaren barnean, eta are gehiago manga eta anime sailetan, nekomimi (neko) izeneko gizaki eta katuen arteko hibridoen irudikapena sortu zen, hauen irudikapenek, ezaugarri fisiko eta katuen portaerazko pertsonaiak adierazten dituzte.
=== Bideo-jokoak ===
Katuak pertsonaia errepikakorrak dira [[bideo-joko]]etan. Protagonismorik handiena duten jokoetako bat [[PlayStation|PSOne Tail Concerto]], [[Bandai]]ren jokoa da. [[Japoniar]] [[anime]] estilo nabarmenekoa, non protagonistak animaliak diren. Pertsonaia onak [[txakur]]rak dira, katuak, berriz, gaiztoak. Klonoa ere nabarmendu behar da, [[Namco]]k sortutako katu antropomorfoa da, zazpi izenburu dituen bideo-joko saga bateko pertsonaia nagusia dena. Istorioa heroi bati buruzkoa da (Klonoa), abisurik gabe, aukeratua izan ondoren, ezagutzen ez duen mundu kaotiko batean, bidaia arriskutsu batean parte hartzera derrigortuta ikusten da, erantzun bila. Bere beste agerpen batzuk, Namco x Capcom jokoa adibidez. Saga hau osatzen duen jolasa, fantasiazko mundu batean garatzen da. [[Countdown Vampires]] jokoan, sarrera sekuentzian, diskotekako segurtasun guardiarengana hurbiltzen den katutxo bat ikus daiteke, [[banpiro]]ak ikusteko gai dena.
=== Musika ===
Katuei buruzko aipamen ugari aurkitzen ditugu, baina bat bera ere ez [[Andrew Lloyd Webber]]ren [[Cats (filma)|Cats]] musikala bezain esplizitua; [[Delilah-Queen]], [[Roberto Carlos]]en [[Un gato en la oscuridad]], [[Rocío Dúrcal|Rocio Dúrcalen]] [[La gata bajo la lluvia]], [[Amanda Miguel]]en [[El gato y yo]], [[The Lovecats]] eta [[The Phrase]] abestietan ere agertzen dira.<ref>{{Erreferentzia|izena=Alberto Zurrón|abizena=Rodríguez|izenburua=Historia insólita de la música clásica II|argitaletxea=Ediciones Nowtilus S.L.|hizkuntza=es|data=2016-04-28|url=https://books.google.es/books?id=1_4bDAAAQBAJ&pg=PT80&lpg=PT80&dq=presencia+del+gato+en+la+musica&source=bl&ots=FO5cAj8uF3&sig=ACfU3U3goYhXJgV4wuPIDYLKbjKHrdiudQ&hl=eu&sa=X&ved=2ahUKEwj7rc63i7TpAhXfD2MBHRCbCGEQ6AEwA3oECAkQAQ#v=onepage&q=gato&f=false|isbn=978-84-9967-795-8|sartze-data=2020-05-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=10 canciones protagonizadas por un felino|url=https://b-sidemg.com/2015/02/10-canciones-protagonizadas-gatos/|aldizkaria=b-sidemg.com|sartze-data=2020-05-28}}</ref>
[[Fitxategi:Contes De Fees (1908) (14566326917).jpg|thumb|173x173px|[[Katu oskiduna]]]]
=== Literatura ===
Literaturan, [[Lope de Vega]]ren [[La gatomaquia]] poema narratiboa, [[Charles Perrault]]en [[El gato con botas]] alegia, eta [[Lewis Carroll]]en [[Alicia en el país de las maravillas]], [[Theodor Seuss Geisel]]en [[The Cat in the Hat]], [[Edgar Allan Poe]]ren [[El gato negro]], [[Pablo Nerado]]ren [[Oda al Gato]], besteak beste.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Entérate. Los gatos en la literatura|hizkuntza=es|data=2017-08-08|url=https://www.eluniversal.com.mx/articulo/cultura/letras/2017/08/8/enterate-los-gatos-en-la-literatura|aldizkaria=El Universal|sartze-data=2020-05-28}}</ref>
[[Terry Pratchett]] ingeles idazlearen [[Mundodisco]] liburu-bilduma ospetsuan, katuaren irudia errepikakorra da, bilduma osoan zehar behin baino gehiagotan errepikatzen baita, magoez gain, katuek bakarrik ikus dezaketela heriotza.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=¿Es el gato el animal favorito de la literatura?|hizkuntza=es-es|url=https://www.eternacadencia.com.ar/blog/contenidos-originales/derivas-literarias/item/es-el-gato-el-animal-favorito-de-la-literatura.html|aldizkaria=Eterna Cadencia|sartze-data=2020-05-28}}</ref>
== Erakundeak ==
[[Fitxategi:Bastian on the judge's table.jpg|thumb|Erakundeek antolaturiko katu ikuskizun bat.]]
Nazioartean hainbat erakunde daude katuen babesa helburu gisa dutenak. Erakunderik ezagunenak eta handienak, partaide kopuruaren arabera, hurrengoak dira: [[The International Cat Association]] (TICA), [[Federation Internationale Feline]] (FiFe) eta [[Rare and Exotic Cat Registry]] (RECR).<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Principales federaciones felinas|hizkuntza=es|data=2019-06-21|url=https://misanimales.com/principales-federaciones-felinas/|aldizkaria=Mis animales|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
[[The International Cat Association|TICA]] [[1979]]an sorturiko katu-elkartea da. Elkarte hau, gaur egun, garrantzitsuena dela esan daiteke, mundu osoan zehar bazkide kopuru handia baitu eta ekintza askoren antolatzaileak baitira.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Welcome to TICA - The International Cat Association, TICA cats, TICA pedigreed cats, pedigreed cats, pedigreed cats registry, household pet cat registry, domestic cat registry, Savannah cat, Bengal cat, Persian cat, Maine Coon cat|url=https://tica.org/es/|aldizkaria=tica.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
[[Federation Internationale Feline|FiFe]], [[1950eko hamarkada|1950ko hamarkadan]], [[Europa]]n sorturiko erakundea da. 2000 katu inguru erregistratuta daude erakunde honetan eta 200 epaile inguruk egiten dute lan erakunde hontan. [[Federation Internationale Feline|FiFe]] egiten dituen ekintzen artean, [[katu ikuskizun]]ak antolatzen dute eta urtean mundu osoan zehar 350 ekitaldi inguru antolatzen dituzte.<ref>{{Erreferentzia|izena=Bob Schwartz-|abizena=http://www.fotografics.it|izenburua=Fédération Internationale Féline :: Introduction to the FIFe|hizkuntza=en|url=http://fifeweb.org/index.php|aldizkaria=fifeweb.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
Hainbat erakunde daude, [[Basakatu|katu basatien]] zaintza eta babesaz arduratzen direnak. Erakunde hauen helburuak, [[Basakatu|katu basatiak]] gaixotasunetan babestea, osasun-zaintza ona bermatzea eta katuak elikatzea dira. Elkarte hauek oldezko langileek osatzen dituzte, eta ez dute inongo irabazi ekonomikorik izateko helbururik.
== Oharrak ==
{{Erreferentzia zerrenda|taldea=oh}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Ikus, gainera ==
{{zutabeak|kopurua=2|
* [[Basakatu]]
* [[Katuen zentzumenak]]
* [[Katuen zuzentze erreflexua]]
* [[Katu ikuskizun]]
* [[Meme (Internet)]]
* [[Lolcat]]s
* [[Katuen kafetegi]]a
* [[Katakume]]
* [[Katazulo]]
* [[Katuaren eta gurinaren paradoxa]]
* [[Zerrenda:Animalien hotsak]]
}}
== Kanpo estekak ==
{{wikiztegia|katu}}
* [https://web.archive.org/web/20120112031942/http://www.zientzia.net/artikuluak/katua-etxeko-animalia-basati-hori/ Katua, etxeko animalia basati hori]. Zientzia.net webguneko artikulua.
* [http://revista.consumer.es/web/eu/19990301/practico/consejo_del_mes/42296.php Katuak nola zaindu]. Artikulua Consumer aldizkarian.
* [http://www.argia.com/argia-astekaria/2305/bere-burua-etxekotu-zuen-etxeko-animalia Katuen etxekotzearen historia]. Artikulua Argia aldizkarian.
* [https://gatos.paradais-sphynx.com/anatomia/sentidos-de-los-gatos.htm Katuen zentzumenak] Paradais Sphynx.
* [https://www.fundacion-affinity.org/blog/el-olfato-de-los-gatos-uno-de-sus-sentidos-mas-importantes Katuen zentzumenak: Usaimena]Affinity fundazioa.
* [https://web.archive.org/web/20210922230602/https://misanimales.com/descubre-algunas-curiosidades-sobre-los-sentidos-de-los-gatos/ Katuen zentzumenen bitxikeriak]MisAnimales.
* [https://web.archive.org/web/20210922153715/http://mundo.petsy.mx/los-sentidos-de-los-gatos/ Katuen zentzumenak]Mundo Petsy.
* [https://www.hola.com/estar-bien/20180824128649/gatos-seis-sentidos-gt/ Katuen zentzumenen funtzionamendua]Hola aldizkaria.
* [https://www.hillspet.es/cat-care/behavior-appearance/cat-senses-explained Katuen zentzumenen funtzionamendua]Hillspet.
* [https://www.expertoanimal.com/las-10-razas-de-gatos-mas-populares-del-mundo-23177.html 10 katu arraza]Expertoanimal.com
* [https://www.lavanguardia.com/natural/20151204/30591794354/estudios-longevidad-animales-gatos-perros.html Katuen bizi itxaropenak] La Vanguardia egunkaria.
* [https://web.archive.org/web/20200925060650/https://www.elmundodelgato.com/noticia/492/felicultura/cuantos-anos-vivira-nuestro-gato.html Katuen bizi itxaropenak]Elmundodelgato.com
* [https://www.kiwoko.com/blogmundoanimal/cuanto-tiempo-vive-un-gato/ Katuen bizi itxaropena]Kiwoko
* [https://www.lavanguardia.com/natural/20151204/30591794354/estudios-longevidad-animales-gatos-perros.html Katu eta txakurren bizi itxaropenaren konparaketa]La Vanguardia egunkaria.
* [https://www.muyinteresante.es/mascotas/fotos/cuantos-anos-vive-cada-raza-de-gato Katuen bizi itxaropena]Muy Interesante aldizkaria.
* [https://www.elconfidencial.com/alma-corazon-vida/2020-01-16/gatos-salvajes-comen-cadaveres-humanos_2414496/ Katuak giza gorputzak jan dezakete]El Confidencial.
{{autoritate kontrola}}{{Felidoak}}
[[Kategoria:Katuak| ]]
[[Kategoria:Euskal Herriko kontinentar ugaztunak]]
[[Kategoria:Espezie inbaditzaileak]]
[[Kategoria:Animalia etxekotuak]]
[[Kategoria:Espezie kosmopolitak]]
[[Kategoria:Lineok deskribatutako taxonak]]
kk4id49p5n9wuigdzeaxpt20a02rosp
Jose Luis Astiazaran
0
14362
10006268
8892239
2024-12-21T01:25:14Z
Daeri
16654
10006268
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa|nazionalitatea={{bandera|Gipuzkoa}}}}
'''Jose Luis Astiazaran Iriondo''' ([[Mexiko Hiria]], [[Mexiko]], [[1963]]ko [[urriaren 31]]) [[Real Sociedad|Errealeko]] presidentea izan zen [[2001]]tik [[2005]]eraino, [[2001]]eko [[martxoaren 22]]ko hauteskundeetan Peio Gibelalderi eta Ignacio Gallori irabazita.
Astiazaranen agintaldian, taldeak [[UEFAko Txapeldunen Liga|Txapeldunen Liga]] jokatu zuen, [[Espainiako futbol ligako lehen maila|Liga Txapelketan]] bigarren postua lortu eta gero. Kudeaketa ekonomikoari dagokionez, susmo handiak piztu dituzten kontabilitate eragiketak egin zituen, eta Erreala porrot ekonomikora eramaten lagundu zuen.<ref>Fernando HIDALGO: [http://www.lavozdegalicia.es/deportes/2011/03/27/0003_201103G27P48991.htm «La Liga de los despilfarradores: Después de dos planes de saneamiento, los dirigentes han generado una deuda de 3.500 millones»], ''La Voz de Galicia'', 2011-03-27.</ref> Izan ere, diru sarrerak baino askoz gehiago handitu zituen gastuak, besteak beste klubeko zuzendaritzakoei soldata nabarmen gehituta.<ref>Ramón SOLA: [https://web.archive.org/web/20111117232117/http://www.gara.net/paperezkoa/20110331/257044/es/La-liga-UN-negocio-privado-red-publica «La liga, ¿UN negocio privado con red pública?»], ''Gara'', 2011-03-31.</ref>
2005ean, Erreala utzita, [[Profesionalen Futbol Liga|PFLko]] presidente bihurtu zen.
== Ibilbidea ==
<small>''[[2024]]ko [[Maiatzaren 31|Maiatzak 31n]] eguneratua. Datu ofizialak.''</small>
{|style="text-align: center;" border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: #F9F9F9; font-size: 95%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center"
|- style="background:#DDDDDD"
!rowspan="2" width=150px|Taldea
!rowspan="2" width=30px|Maila
!rowspan="2"|Denboraldia
!colspan="2"|Liga
!colspan="2"|Kopa
!colspan="2"|[[UEFAko Txapeldunen Liga|Champions League]]
!colspan="2"|[[UEFA Europa League|UEFA]]
!colspan="2"|[[Europako Futbol Errekopa|Errekopa]]
!colspan="2"|Besteak
!colspan="3"|Denera
|- style="background:#DDDDDD"
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
|- style="text-align: center;"
|rowspan=3 valign="center"|'''[[Real Sociedad B|Sanse]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 2.
| 1981/82
|35
|7
|6
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|41
|bgcolor=FFD700|7
|- style="text-align: center;"bgcolor="#EFEFEF"
| 1.
| 1982/83
|32
|1
|11
|1
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|43
|bgcolor=F0E68C|2
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!2!!0!! 0!! 0!! - !! - !! 0!! 0!!-!!-!! - !! - !!2!!0
|- style="text-align: center;"
|rowspan=2 valign="center"|'''[[Eibar KE|Eibar]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 1.
| 1983/84
|24
|6
| 8
| 1
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|32
|bgcolor=FFD700|7
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!10!!0!!2!!0!! - !! - !!-!!-!! -!! -!!-!!-!!12!!0
|- style="text-align: center;"
|rowspan="3" valign="center"|'''[[Amorebieta Kirol Elkartea|Amorebieta]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 1.
| 1984/85
|13
|0
| 3
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|16
|bgcolor=F0E68C|0
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 2.
| 1985/86
|15
|0
|5
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|20
|bgcolor=FFD700|0
|- style="text-align: center;"style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!171!!16!! 41!! 2!! - !! -!!-!!- !! -!! -!! - !! - !!212!!18
|- style="text-align: center;"
|rowspan="2" valign="center"|'''[[Bilbao Athletic]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 1.
| 1986/87
|13
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|13
|bgcolor=F0E68C|0
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!2!!0!! 0!! 0!! - !! - !! 0!! 0!!-!!-!! - !! - !!2!!0
|- style="text-align: center;"
|rowspan=3 valign="center"|'''[[Barakaldo CF|Barakaldo]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 2.B
| 1987/88
|35
|17
|1
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|36
|bgcolor=FFD700|17
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!35!!17!! 1!! 0!! - !! -!!-!!- !! -!! -!! - !! - !!36!!17
|- style="text-align: center;"
|rowspan="2" valign="center"|'''[[Sestao Sport|Sestao]]'''<br /><small>{{banderaikur|Espainia}}</small>
| 2.B
| 1988/89
|28
|5
| 2
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|30
|bgcolor=F0E68C|5
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2| Denera!!28!!5!!2!!0!!-!!-!!-!!-!!-!!-!!-!!-!!30!!5
|-align=center bgcolor=000000 style="color: white;"
!colspan="3" valign="center"|'''Ibilbide osoan''' !!330!!53!!52!!5!!-!!-!!0!!0!!0!!0!!-!! - !!382!!58
|}
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* {{eu}} [http://www.realsociedad.com/euskera/home/real.asp?menu=030500 Errealeko presidenteen zerrenda], Errealaren webgune ofizialean.
* {{eu}} [https://www.athletic-club.eus/eu/jokalariak/jose-luis-astiazaran-iriondo Jose Luis Astiazaran Athletic Clubaren webgunean]
{{Biografia zirriborroa|Gipuzkoa}}
{{bizialdia|1963ko||Astiazaran, Jose Luis}}
[[Kategoria:Mexikarrak (Mexiko Hiria)]]
[[Kategoria:Donostiako gizon futbolariak]]
[[Kategoria:Sestao Sporteko futbolariak]]
[[Kategoria:Gipuzkoako abokatuak]]
[[Kategoria:Errealeko presidenteak]]
[[Kategoria:Bilbao Athleticeko futbolariak]]
[[Kategoria:Amorebieta Kirol Elkarteko futbolariak]]
[[Kategoria:Eibar Kirol Elkarteko futbolariak]]
[[Kategoria:Barakaldo Futbol Clubeko futbolariak]]
n6s4xhag7xf66aqzwxs7ie1k31gmmes
10006269
10006268
2024-12-21T01:26:24Z
Daeri
16654
/* Ibilbidea */
10006269
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa|nazionalitatea={{bandera|Gipuzkoa}}}}
'''Jose Luis Astiazaran Iriondo''' ([[Mexiko Hiria]], [[Mexiko]], [[1963]]ko [[urriaren 31]]) [[Real Sociedad|Errealeko]] presidentea izan zen [[2001]]tik [[2005]]eraino, [[2001]]eko [[martxoaren 22]]ko hauteskundeetan Peio Gibelalderi eta Ignacio Gallori irabazita.
Astiazaranen agintaldian, taldeak [[UEFAko Txapeldunen Liga|Txapeldunen Liga]] jokatu zuen, [[Espainiako futbol ligako lehen maila|Liga Txapelketan]] bigarren postua lortu eta gero. Kudeaketa ekonomikoari dagokionez, susmo handiak piztu dituzten kontabilitate eragiketak egin zituen, eta Erreala porrot ekonomikora eramaten lagundu zuen.<ref>Fernando HIDALGO: [http://www.lavozdegalicia.es/deportes/2011/03/27/0003_201103G27P48991.htm «La Liga de los despilfarradores: Después de dos planes de saneamiento, los dirigentes han generado una deuda de 3.500 millones»], ''La Voz de Galicia'', 2011-03-27.</ref> Izan ere, diru sarrerak baino askoz gehiago handitu zituen gastuak, besteak beste klubeko zuzendaritzakoei soldata nabarmen gehituta.<ref>Ramón SOLA: [https://web.archive.org/web/20111117232117/http://www.gara.net/paperezkoa/20110331/257044/es/La-liga-UN-negocio-privado-red-publica «La liga, ¿UN negocio privado con red pública?»], ''Gara'', 2011-03-31.</ref>
2005ean, Erreala utzita, [[Profesionalen Futbol Liga|PFLko]] presidente bihurtu zen.
== Ibilbidea ==
<small>''[[2024]]ko [[Maiatzaren 31|Maiatzak 31n]] eguneratua. Datu ofizialak.''</small>
{|style="text-align: center;" border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: #F9F9F9; font-size: 95%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center"
|- style="background:#DDDDDD"
!rowspan="2" width=150px|Taldea
!rowspan="2" width=30px|Maila
!rowspan="2"|Denboraldia
!colspan="2"|Liga
!colspan="2"|Kopa
!colspan="2"|[[UEFAko Txapeldunen Liga|Champions League]]
!colspan="2"|[[UEFA Europa League|UEFA]]
!colspan="2"|[[Europako Futbol Errekopa|Errekopa]]
!colspan="2"|Besteak
!colspan="3"|Denera
|- style="background:#DDDDDD"
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
|- style="text-align: center;"
|rowspan=3 valign="center"|'''[[Real Sociedad B|Sanse]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 2.
| 1981/82
|35
|7
|6
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|41
|bgcolor=FFD700|7
|- style="text-align: center;"bgcolor="#EFEFEF"
| 1.
| 1982/83
|32
|1
|11
|1
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|43
|bgcolor=F0E68C|2
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!2!!0!! 0!! 0!! - !! - !! 0!! 0!!-!!-!! - !! - !!2!!0
|- style="text-align: center;"
|rowspan=2 valign="center"|'''[[Eibar KE|Eibar]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 1.
| 1983/84
|24
|6
| 8
| 1
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|32
|bgcolor=FFD700|7
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!10!!0!!2!!0!! - !! - !!-!!-!! -!! -!!-!!-!!12!!0
|- style="text-align: center;"
|rowspan="3" valign="center"|'''[[Amorebieta Kirol Elkartea|Amorebieta]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 1.
| 1984/85
|13
|0
| 3
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|16
|bgcolor=F0E68C|0
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 2.
| 1985/86
|15
|0
|5
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|20
|bgcolor=FFD700|0
|- style="text-align: center;"style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!171!!16!! 41!! 2!! - !! -!!-!!- !! -!! -!! - !! - !!212!!18
|- style="text-align: center;"
|rowspan="2" valign="center"|'''[[Bilbao Athletic]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 1.
| 1986/87
|13
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|13
|bgcolor=F0E68C|0
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!2!!0!! 0!! 0!! - !! - !! 0!! 0!!-!!-!! - !! - !!2!!0
|- style="text-align: center;"
|rowspan=2 valign="center"|'''[[Barakaldo CF|Barakaldo]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 2.B
| 1987/88
|35
|17
|1
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|36
|bgcolor=FFD700|17
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!35!!17!! 1!! 0!! - !! -!!-!!- !! -!! -!! - !! - !!36!!17
|- style="text-align: center;"
|rowspan="2" valign="center"|'''[[Sestao Sport|Sestao]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 2.B
| 1988/89
|28
|5
| 2
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|30
|bgcolor=F0E68C|5
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2| Denera!!28!!5!!2!!0!!-!!-!!-!!-!!-!!-!!-!!-!!30!!5
|-align=center bgcolor=000000 style="color: white;"
!colspan="3" valign="center"|'''Ibilbide osoan''' !!330!!53!!52!!5!!-!!-!!0!!0!!0!!0!!-!! - !!382!!58
|}
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* {{eu}} [http://www.realsociedad.com/euskera/home/real.asp?menu=030500 Errealeko presidenteen zerrenda], Errealaren webgune ofizialean.
* {{eu}} [https://www.athletic-club.eus/eu/jokalariak/jose-luis-astiazaran-iriondo Jose Luis Astiazaran Athletic Clubaren webgunean]
{{Biografia zirriborroa|Gipuzkoa}}
{{bizialdia|1963ko||Astiazaran, Jose Luis}}
[[Kategoria:Mexikarrak (Mexiko Hiria)]]
[[Kategoria:Donostiako gizon futbolariak]]
[[Kategoria:Sestao Sporteko futbolariak]]
[[Kategoria:Gipuzkoako abokatuak]]
[[Kategoria:Errealeko presidenteak]]
[[Kategoria:Bilbao Athleticeko futbolariak]]
[[Kategoria:Amorebieta Kirol Elkarteko futbolariak]]
[[Kategoria:Eibar Kirol Elkarteko futbolariak]]
[[Kategoria:Barakaldo Futbol Clubeko futbolariak]]
a3gjmm4ynj2gsk1mhfbu5gh8nwpe3sn
10006270
10006269
2024-12-21T01:35:50Z
Daeri
16654
/* Ibilbidea */
10006270
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa|nazionalitatea={{bandera|Gipuzkoa}}}}
'''Jose Luis Astiazaran Iriondo''' ([[Mexiko Hiria]], [[Mexiko]], [[1963]]ko [[urriaren 31]]) [[Real Sociedad|Errealeko]] presidentea izan zen [[2001]]tik [[2005]]eraino, [[2001]]eko [[martxoaren 22]]ko hauteskundeetan Peio Gibelalderi eta Ignacio Gallori irabazita.
Astiazaranen agintaldian, taldeak [[UEFAko Txapeldunen Liga|Txapeldunen Liga]] jokatu zuen, [[Espainiako futbol ligako lehen maila|Liga Txapelketan]] bigarren postua lortu eta gero. Kudeaketa ekonomikoari dagokionez, susmo handiak piztu dituzten kontabilitate eragiketak egin zituen, eta Erreala porrot ekonomikora eramaten lagundu zuen.<ref>Fernando HIDALGO: [http://www.lavozdegalicia.es/deportes/2011/03/27/0003_201103G27P48991.htm «La Liga de los despilfarradores: Después de dos planes de saneamiento, los dirigentes han generado una deuda de 3.500 millones»], ''La Voz de Galicia'', 2011-03-27.</ref> Izan ere, diru sarrerak baino askoz gehiago handitu zituen gastuak, besteak beste klubeko zuzendaritzakoei soldata nabarmen gehituta.<ref>Ramón SOLA: [https://web.archive.org/web/20111117232117/http://www.gara.net/paperezkoa/20110331/257044/es/La-liga-UN-negocio-privado-red-publica «La liga, ¿UN negocio privado con red pública?»], ''Gara'', 2011-03-31.</ref>
2005ean, Erreala utzita, [[Profesionalen Futbol Liga|PFLko]] presidente bihurtu zen.
== Ibilbidea ==
<small>''[[2024]]ko [[Maiatzaren 31|Maiatzak 31n]] eguneratua. Datu ofizialak.''</small>
{|style="text-align: center;" border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: #F9F9F9; font-size: 95%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center"
|- style="background:#DDDDDD"
!rowspan="2" width=150px|Taldea
!rowspan="2" width=30px|Maila
!rowspan="2"|Denboraldia
!colspan="2"|Liga
!colspan="2"|Kopa
!colspan="2"|[[UEFAko Txapeldunen Liga|Champions League]]
!colspan="2"|[[UEFA Europa League|UEFA]]
!colspan="2"|[[Europako Futbol Errekopa|Errekopa]]
!colspan="2"|Besteak
!colspan="3"|Denera
|- style="background:#DDDDDD"
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
|- style="text-align: center;"
|rowspan=3 valign="center"|'''[[Real Sociedad B|Sanse]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 2.B
| 1982/83
|16
|3
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|16
|bgcolor=FFD700|3
|- style="text-align: center;"bgcolor="#EFEFEF"
| 2.B
| 1983/84
|14
|4
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|14
|bgcolor=F0E68C|4
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!30!!7!! -!! -!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!30!!7
|- style="text-align: center;"
|rowspan=2 valign="center"|'''[[Eibar KE|Eibar]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 3.
| 1984/85
|26
|3
| 4
| 2
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|30
|bgcolor=FFD700|5
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!26!!3!!4!!2!! - !! - !!-!!-!! -!! -!!-!!-!!30!!5
|- style="text-align: center;"
|rowspan="3" valign="center"|'''[[Amorebieta Kirol Elkartea|Amorebieta]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 3.
| 1985/86
|34
|16
| 1
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|35
|bgcolor=F0E68C|16
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 3.
| 1986/87
|35
|26
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|35
|bgcolor=FFD700|26
|- style="text-align: center;"style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!69!!42!! 1!! 0!! - !! -!!-!!- !! -!! -!! - !! - !!70!!42
|- style="text-align: center;"
|rowspan="2" valign="center"|'''[[Bilbao Athletic]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 2.
| 1987/88
|14
|0
| 4
| 1
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|18
|bgcolor=F0E68C|1
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!14!!0!! 4!! 1!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!18!!1
|- style="text-align: center;"
|rowspan=2 valign="center"|'''[[Barakaldo CF|Barakaldo]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 2.B
| 1988/89
|32
|22
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|32
|bgcolor=FFD700|22
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!32!!22!! -!! -!! - !! -!!-!!- !! -!! -!! - !! - !!32!!22
|- style="text-align: center;"
|rowspan="2" valign="center"|'''[[Sestao Sport|Sestao]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 2.
| 1989/90
|29
|4
| 3
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|32
|bgcolor=F0E68C|4
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2| Denera!!29!!4!!3!!0!!-!!-!!-!!-!!-!!-!!-!!-!!32!!4
|-align=center bgcolor=000000 style="color: white;"
!colspan="3" valign="center"|'''Ibilbide osoan''' !!200!!78!!12!!3!!-!!-!!-!!-!!-!!-!!-!! - !!212!!81
|}
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* {{eu}} [http://www.realsociedad.com/euskera/home/real.asp?menu=030500 Errealeko presidenteen zerrenda], Errealaren webgune ofizialean.
* {{eu}} [https://www.athletic-club.eus/eu/jokalariak/jose-luis-astiazaran-iriondo Jose Luis Astiazaran Athletic Clubaren webgunean]
{{Biografia zirriborroa|Gipuzkoa}}
{{bizialdia|1963ko||Astiazaran, Jose Luis}}
[[Kategoria:Mexikarrak (Mexiko Hiria)]]
[[Kategoria:Donostiako gizon futbolariak]]
[[Kategoria:Sestao Sporteko futbolariak]]
[[Kategoria:Gipuzkoako abokatuak]]
[[Kategoria:Errealeko presidenteak]]
[[Kategoria:Bilbao Athleticeko futbolariak]]
[[Kategoria:Amorebieta Kirol Elkarteko futbolariak]]
[[Kategoria:Eibar Kirol Elkarteko futbolariak]]
[[Kategoria:Barakaldo Futbol Clubeko futbolariak]]
jq5too977rc2h7i36ajulvzndbayk47
10006274
10006270
2024-12-21T01:52:43Z
Daeri
16654
10006274
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa|nazionalitatea={{bandera|Gipuzkoa}}}}
'''Jose Luis Astiazaran Iriondo''' ([[Mexiko Hiria]], [[Mexiko]], [[1963]]ko [[urriaren 31]]) gipuskoar futbolari ohia da, aurrelari lanetan arityzen zena, ezagunagoa [[Real SOciedad|Errealeko]] lehendakari izategatik.
== Biografia ==
[[Real Sociedad|Errealeko]] presidentea izan zen [[2001]]tik [[2005]]eraino, [[2001]]eko [[martxoaren 22]]ko hauteskundeetan Peio Gibelalderi eta Ignacio Gallori irabazita.
Astiazaranen agintaldian, taldeak [[UEFAko Txapeldunen Liga|Txapeldunen Liga]] jokatu zuen, [[Espainiako futbol ligako lehen maila|Liga Txapelketan]] bigarren postua lortu eta gero. Kudeaketa ekonomikoari dagokionez, susmo handiak piztu dituzten kontabilitate eragiketak egin zituen, eta Erreala porrot ekonomikora eramaten lagundu zuen.<ref>Fernando HIDALGO: [http://www.lavozdegalicia.es/deportes/2011/03/27/0003_201103G27P48991.htm «La Liga de los despilfarradores: Después de dos planes de saneamiento, los dirigentes han generado una deuda de 3.500 millones»], ''La Voz de Galicia'', 2011-03-27.</ref> Izan ere, diru sarrerak baino askoz gehiago handitu zituen gastuak, besteak beste klubeko zuzendaritzakoei soldata nabarmen gehituta.<ref>Ramón SOLA: [https://web.archive.org/web/20111117232117/http://www.gara.net/paperezkoa/20110331/257044/es/La-liga-UN-negocio-privado-red-publica «La liga, ¿UN negocio privado con red pública?»], ''Gara'', 2011-03-31.</ref>
2005ean, Erreala utzita, [[Profesionalen Futbol Liga|PFLko]] presidente bihurtu zen.
== Ibilbidea ==
<small>''[[2024]]ko [[Maiatzaren 31|Maiatzak 31n]] eguneratua. Datu ofizialak.''</small>
{|style="text-align: center;" border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: #F9F9F9; font-size: 95%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center"
|- style="background:#DDDDDD"
!rowspan="2" width=150px|Taldea
!rowspan="2" width=30px|Maila
!rowspan="2"|Denboraldia
!colspan="2"|Liga
!colspan="2"|Kopa
!colspan="2"|[[UEFAko Txapeldunen Liga|Champions League]]
!colspan="2"|[[UEFA Europa League|UEFA]]
!colspan="2"|[[Europako Futbol Errekopa|Errekopa]]
!colspan="2"|Besteak
!colspan="3"|Denera
|- style="background:#DDDDDD"
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
|- style="text-align: center;"
|rowspan=3 valign="center"|'''[[Real Sociedad B|Sanse]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 2.B
| 1982/83
|16
|3
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|16
|bgcolor=FFD700|3
|- style="text-align: center;"bgcolor="#EFEFEF"
| 2.B
| 1983/84
|14
|4
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|14
|bgcolor=F0E68C|4
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!30!!7!! -!! -!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!30!!7
|- style="text-align: center;"
|rowspan=2 valign="center"|'''[[Eibar KE|Eibar]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 3.
| 1984/85
|26
|3
| 4
| 2
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|30
|bgcolor=FFD700|5
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!26!!3!!4!!2!! - !! - !!-!!-!! -!! -!!-!!-!!30!!5
|- style="text-align: center;"
|rowspan="3" valign="center"|'''[[Amorebieta Kirol Elkartea|Amorebieta]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 3.
| 1985/86
|34
|16
| 1
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|35
|bgcolor=F0E68C|16
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 3.
| 1986/87
|35
|26
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|35
|bgcolor=FFD700|26
|- style="text-align: center;"style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!69!!42!! 1!! 0!! - !! -!!-!!- !! -!! -!! - !! - !!70!!42
|- style="text-align: center;"
|rowspan="2" valign="center"|'''[[Bilbao Athletic]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 2.
| 1987/88
|14
|0
| 4
| 1
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|18
|bgcolor=F0E68C|1
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!14!!0!! 4!! 1!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!18!!1
|- style="text-align: center;"
|rowspan=2 valign="center"|'''[[Barakaldo CF|Barakaldo]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 2.B
| 1988/89
|32
|22
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|32
|bgcolor=FFD700|22
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!32!!22!! -!! -!! - !! -!!-!!- !! -!! -!! - !! - !!32!!22
|- style="text-align: center;"
|rowspan="2" valign="center"|'''[[Sestao Sport|Sestao]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 2.
| 1989/90
|29
|4
| 3
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|32
|bgcolor=F0E68C|4
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2| Denera!!29!!4!!3!!0!!-!!-!!-!!-!!-!!-!!-!!-!!32!!4
|-align=center bgcolor=000000 style="color: white;"
!colspan="3" valign="center"|'''Ibilbide osoan''' !!200!!78!!12!!3!!-!!-!!-!!-!!-!!-!!-!! - !!212!!81
|}
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* {{eu}} [http://www.realsociedad.com/euskera/home/real.asp?menu=030500 Errealeko presidenteen zerrenda], Errealaren webgune ofizialean.
* {{eu}} [https://www.athletic-club.eus/eu/jokalariak/jose-luis-astiazaran-iriondo Jose Luis Astiazaran Athletic Clubaren webgunean]
{{Biografia zirriborroa|Gipuzkoa}}
{{bizialdia|1963ko||Astiazaran, Jose Luis}}
[[Kategoria:Mexikarrak (Mexiko Hiria)]]
[[Kategoria:Donostiako gizon futbolariak]]
[[Kategoria:Sestao Sporteko futbolariak]]
[[Kategoria:Gipuzkoako abokatuak]]
[[Kategoria:Errealeko presidenteak]]
[[Kategoria:Bilbao Athleticeko futbolariak]]
[[Kategoria:Amorebieta Kirol Elkarteko futbolariak]]
[[Kategoria:Eibar Kirol Elkarteko futbolariak]]
[[Kategoria:Barakaldo Futbol Clubeko futbolariak]]
3dfhh6yrtdc4to70tlz1d3g500l11x2
10006275
10006274
2024-12-21T01:52:58Z
Daeri
16654
10006275
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa|nazionalitatea={{bandera|Gipuzkoa}}}}
'''Jose Luis Astiazaran Iriondo''' ([[Mexiko Hiria]], [[Mexiko]], [[1963]]ko [[urriaren 31]]) gipuskoar futbolari ohia da, aurrelari lanetan arityzen zena, ezagunagoa [[Real Sociedad|Errealeko]] lehendakari izategatik.
== Biografia ==
[[Real Sociedad|Errealeko]] presidentea izan zen [[2001]]tik [[2005]]eraino, [[2001]]eko [[martxoaren 22]]ko hauteskundeetan Peio Gibelalderi eta Ignacio Gallori irabazita.
Astiazaranen agintaldian, taldeak [[UEFAko Txapeldunen Liga|Txapeldunen Liga]] jokatu zuen, [[Espainiako futbol ligako lehen maila|Liga Txapelketan]] bigarren postua lortu eta gero. Kudeaketa ekonomikoari dagokionez, susmo handiak piztu dituzten kontabilitate eragiketak egin zituen, eta Erreala porrot ekonomikora eramaten lagundu zuen.<ref>Fernando HIDALGO: [http://www.lavozdegalicia.es/deportes/2011/03/27/0003_201103G27P48991.htm «La Liga de los despilfarradores: Después de dos planes de saneamiento, los dirigentes han generado una deuda de 3.500 millones»], ''La Voz de Galicia'', 2011-03-27.</ref> Izan ere, diru sarrerak baino askoz gehiago handitu zituen gastuak, besteak beste klubeko zuzendaritzakoei soldata nabarmen gehituta.<ref>Ramón SOLA: [https://web.archive.org/web/20111117232117/http://www.gara.net/paperezkoa/20110331/257044/es/La-liga-UN-negocio-privado-red-publica «La liga, ¿UN negocio privado con red pública?»], ''Gara'', 2011-03-31.</ref>
2005ean, Erreala utzita, [[Profesionalen Futbol Liga|PFLko]] presidente bihurtu zen.
== Ibilbidea ==
<small>''[[2024]]ko [[Maiatzaren 31|Maiatzak 31n]] eguneratua. Datu ofizialak.''</small>
{|style="text-align: center;" border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: #F9F9F9; font-size: 95%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center"
|- style="background:#DDDDDD"
!rowspan="2" width=150px|Taldea
!rowspan="2" width=30px|Maila
!rowspan="2"|Denboraldia
!colspan="2"|Liga
!colspan="2"|Kopa
!colspan="2"|[[UEFAko Txapeldunen Liga|Champions League]]
!colspan="2"|[[UEFA Europa League|UEFA]]
!colspan="2"|[[Europako Futbol Errekopa|Errekopa]]
!colspan="2"|Besteak
!colspan="3"|Denera
|- style="background:#DDDDDD"
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
|- style="text-align: center;"
|rowspan=3 valign="center"|'''[[Real Sociedad B|Sanse]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 2.B
| 1982/83
|16
|3
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|16
|bgcolor=FFD700|3
|- style="text-align: center;"bgcolor="#EFEFEF"
| 2.B
| 1983/84
|14
|4
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|14
|bgcolor=F0E68C|4
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!30!!7!! -!! -!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!30!!7
|- style="text-align: center;"
|rowspan=2 valign="center"|'''[[Eibar KE|Eibar]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 3.
| 1984/85
|26
|3
| 4
| 2
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|30
|bgcolor=FFD700|5
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!26!!3!!4!!2!! - !! - !!-!!-!! -!! -!!-!!-!!30!!5
|- style="text-align: center;"
|rowspan="3" valign="center"|'''[[Amorebieta Kirol Elkartea|Amorebieta]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 3.
| 1985/86
|34
|16
| 1
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|35
|bgcolor=F0E68C|16
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 3.
| 1986/87
|35
|26
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|35
|bgcolor=FFD700|26
|- style="text-align: center;"style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!69!!42!! 1!! 0!! - !! -!!-!!- !! -!! -!! - !! - !!70!!42
|- style="text-align: center;"
|rowspan="2" valign="center"|'''[[Bilbao Athletic]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 2.
| 1987/88
|14
|0
| 4
| 1
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|18
|bgcolor=F0E68C|1
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!14!!0!! 4!! 1!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!18!!1
|- style="text-align: center;"
|rowspan=2 valign="center"|'''[[Barakaldo CF|Barakaldo]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 2.B
| 1988/89
|32
|22
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|32
|bgcolor=FFD700|22
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!32!!22!! -!! -!! - !! -!!-!!- !! -!! -!! - !! - !!32!!22
|- style="text-align: center;"
|rowspan="2" valign="center"|'''[[Sestao Sport|Sestao]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 2.
| 1989/90
|29
|4
| 3
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|32
|bgcolor=F0E68C|4
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2| Denera!!29!!4!!3!!0!!-!!-!!-!!-!!-!!-!!-!!-!!32!!4
|-align=center bgcolor=000000 style="color: white;"
!colspan="3" valign="center"|'''Ibilbide osoan''' !!200!!78!!12!!3!!-!!-!!-!!-!!-!!-!!-!! - !!212!!81
|}
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* {{eu}} [http://www.realsociedad.com/euskera/home/real.asp?menu=030500 Errealeko presidenteen zerrenda], Errealaren webgune ofizialean.
* {{eu}} [https://www.athletic-club.eus/eu/jokalariak/jose-luis-astiazaran-iriondo Jose Luis Astiazaran Athletic Clubaren webgunean]
{{Biografia zirriborroa|Gipuzkoa}}
{{bizialdia|1963ko||Astiazaran, Jose Luis}}
[[Kategoria:Mexikarrak (Mexiko Hiria)]]
[[Kategoria:Donostiako gizon futbolariak]]
[[Kategoria:Sestao Sporteko futbolariak]]
[[Kategoria:Gipuzkoako abokatuak]]
[[Kategoria:Errealeko presidenteak]]
[[Kategoria:Bilbao Athleticeko futbolariak]]
[[Kategoria:Amorebieta Kirol Elkarteko futbolariak]]
[[Kategoria:Eibar Kirol Elkarteko futbolariak]]
[[Kategoria:Barakaldo Futbol Clubeko futbolariak]]
6c7ftppidjaai66j9qwuc8f1d5l6dwy
Ureztatze
0
15609
10006125
9915168
2024-12-20T17:49:10Z
InternetArchiveBot
119347
Add 3 books for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10006125
wikitext
text/x-wiki
{{Wikipedia1000}}
[[Fitxategi:Métodos de riego.svg|thumb|300px|'''Ureztatze''' metodo batzuk.]]
'''Ureztatzea''' ('''ureztaketa''', '''ureztapena''') edo '''garaztatzea''' [[lurzoru]]ari [[ur]]a artifizialki gehitzea da. [[Nekazaritza]]n eta [[lorezaintza]]n erabiltzen da gehienbat, [[nekazaritza|laboreen]] hazkundea azkartu eta handitzeko, [[lorategi]]etako landareak berde mantentzeko eta, oro har, [[paisaia]]k mantentzeko, leheneratutako lurrak landarez azkarrago hornitzeko, landareak izoztetik babesteko, eta beste hainbat jardueretarako. Ureztatzearen aldean, [[euri]]ak ekarritako hezetasunean oinarritutako nekazaritzari [[lehorreko nekazaritza]] deritzo.
Ureztatzea nekazaritzaren funtsezko alderdia izan da duela 5.000 urte baino gehiagotik, eta mundu osoko kultura askok garatu dute. Ureztatzeak lagundu egiten du lurra lantzen, paisaiak mantentzen eta eremu lehorretan eta eurite ertaineko garaietan lurzoru nahasiak landarez ornitzen. Erabilera horiez gain, laboreak [[Izotz|izotzetatik]] babesteko<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Frost protection: fundamentals, practice, and economics - Volume 1|url=https://www.fao.org/4/y7223e/y7223e00.htm|aldizkaria=www.fao.org|sartze-data=2024-09-20}}</ref>, [[zereal]]-soroetako sasien hazkuntza eragozteko eta lurzoruaren sendotzea aurreikusteko ere erabiltzen da ureztatzea. [[Abere|Ganadua]] [[Hozketa|hozteko]], hautsa gutxitzeko, hondakin-urak kentzeko eta [[Meatzaritza|meatze]]-lanetan laguntzeko ere erabiltzen da. Leku jakin bateko azaleko eta azpi-azaleko urak kentzea dakar [[Drainatze|drainatzeak]], eta, askotan, ureztatzearekin batera aztertzen da.
Ureztatzeko hainbat metodo daude, eta landareak urez hornitzeko moduan bereizten dira. Gainazaleko ureztapena, grabitate bidezko ureztapena izenez ere ezaguna, ureztatzeko modurik zaharrena da, eta milaka urtetan erabili izan da. [[Ihinztagailu|Ihinztadura]] bidezko ureztaketan, ura zelai barruko leku zentral batera edo gehiagora joaten da, eta presio handiko ur-gailuen bidez banatzen da. Mikro-ureztatzean, ura, behe-presiopean, hodi-sare baten bidez banatzen da, eta deskarga txiki gisa aplikatzen du landare bakoitzean. Ihinztadura bidezko ureztaketak baino presio eta ur-fluxu gutxiago erabiltzen du mikro-ureztatzeak. Tantakako ureztapenak landareetako sustrai-eremuari ura ematen dio, zuzenean. Azpi-irrigazioa urte askoan erabili izan da ur-geruza freatiko altuak dituzten eremuetako soroetan. Horretarako, ur-geruza freatikoa artifizialki altxatu behar da landareen sustrai-eremuaren azpiko lurzorua hezetzeko.
Ureztatzeko ura etor daiteke: [[Lurpeko ura|lurpeko uretatik]] ([[Iturburu|iturburu]] edo [[Putzu|putzuetatik]]), azaleko uretatik ([[ibai]], [[aintzira]] edo [[Urtegi|urtegietatik]]) edo iturri ez-konbentzionaletatik, hala nola tratatutako [[Ur zikin|hondakin-urak]], [[Gatzgabetze|ur gatzgabetua]], [[Drainatze|drainatze-ura]] edo laino-bilketa. Ureztapena euriaren osagarri izan daiteke, ohikoa baita munduko leku askotan lehor-nekazaritzarako, edo ureztatze osoa izan daiteke, non laboreak oso gutxitan egoten diren euriaren edozein ekarpenen menpe. Ureztatze osoa ez da hain ohikoa, eta eurite oso txikiak dituzten paisaia idorretan soilik ematen da, edo laboreak urtaro euritsuetatik kanpoko eremu erdi idorretan landatzen direnean.
Ureztapenaren ingurumen-ondorioak hauek dira: ureztapenaren ondorioz [[Lurzoru|lurzoruaren]] eta [[Ur|uraren]] kantitatean eta kalitatean gertatzen diren aldaketak eta [[Arro hidrografiko|ibai-arroen]] eta ureztatze-mailatik beherago diren uren baldintza naturaletan eta sozialetan izaten diren ondorioak. Ondorioak datoz ureztatze-sistemaren instalazioak eta funtzionamenduak eragiten duen baldintza [[Hidrologia|hidrologikoetatik]]. Arazo horietako batzuen artean dago lur azpiko [[Akuifero|akuiferoak]] agortzea, gehiegizko ustiapena dela eta. Lurzorua gehiegi ureztatu daiteke banaketaren uniformetasun edo gestioarengatik txarragatik, eta horrek ura edo produktu kimikoak alferrik galtzea eta [[Uraren kutsadura]] ekar lezake. Gehiegizko ureztatzeak [[drainatze]] sakona eragin dezake [[Maila freatiko|maila freatikoen]] handitzeagatik, eta ureztatze-[[Gazitasun|gazitasuneko]] arazoak eragin ditzake. Arazo horiek maila freatikoaren kontrola eskatzen dute, lurpeko drainatze baten bidez.
==Eremua==
[[Fitxategi:Share of agricultural land which is irrigated, OWID.svg|thumb|Nekazaritza-lur ureztatuen kuota (2015)]]
[[Fitxategi:Area Equipped For Irrigation By Region.svg|thumb|Ureztatzeko hornitutako eremua, eskualdearen arabera.]]
2000. urtean, lur emankorra 2.788.000 km<sup>2</sup>-koa zen, eta, mundu osoan, ureztatzeko azpiegituraz orniturik zegoen. Eremu horren % 68 inguru [[Asia|Asian]] dago; % 17 [[Amerika|Ameriketan]]; % 9 [[Europa|Europan]]; % 5 [[Afrika|Afrikan]], eta % 1 [[Ozeania|Ozeanian]]. Ureztatze-dentsitate handiko albo-eremurik handienak daude: [[India|Indiako]] iparraldean eta ekialdean; [[Pakistan|Pakistanen]] [[Ganges]] eta [[Indus]] ibaien luzeran zehar; Txinako Hai He, [[Ibai Horia|Huang He]] eta [[Ibai Urdina|Yangtze]] arroetan; [[Egipto|Egipton]] eta [[Sudan|Sudanen]] [[Nilo]] ibaiaren luzeran zehar, eta [[Mississippi (ibaia)|Mississippi]]-[[Missouri (ibaia)|Missouri]] ibaien arroetan, [[Hegoaldeko Lautada Handia|Hegoaldeko Lautada Handietan]], eta [[Kalifornia|Kaliforniako]] zati batzuetan [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuetan]]. Ureztatzeko eremurik txikienak munduko ia herri populatu guztietan daude<ref>Siebert, S.; J. Hoogeveen; P. Döll; J-M. Faurès; S. Feick; K. Frenken (November 10, 2006). "[http://www.tropentag.de/2006/abstracts/full/211.pdf The Digital Global Map of Irrigation Areas – Development and Validation of Map Version 4]" (PDF). ''Tropentag 2006 – Conference on International Agricultural Research for Development''. Bonn, Germany. Retrieved March 14, 2007</ref>.
2012an, ureztatze-eremua 3.242.917 km<sup>2</sup>-ra handitu zen, ia Indiaren tamaina dena<ref>[https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/world/ The World]. ''[[The World Factbook]]''. [[CIA|Central Intelligence Agency.]]</ref>. Nekazaritza-lurren % 20 ureztatzeak dakar elikagai-ekoizpenaren % 40<ref>{{Erreferentzia|izenburua=On Water|hizkuntza=en|url=https://www.eib.org/en/essays/on-water|aldizkaria=European Investment Bank|sartze-data=2024-09-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Development Topics|hizkuntza=en|url=https://www.worldbank.org/en/topic|aldizkaria=World Bank|sartze-data=2024-09-20}}</ref>.
===Ikuspegi orokorra===
Ureztatze-eskala izugarri handitu zen XX. mendean. 1800ean, 8 milioi [[hektarea]] ureztatzen ziren mundu osoan; 1950ean, 94 milioi hektarea; eta 1990ean, 235 milioi hektarea. 1990ean, munduko elikagaien ekoizpenaren % 30 ureztatutako lurretatik zetorren{{Sfn|McNeill|2000| pp=180–181}}. Mundu osoko ureztatze-teknikek barne hartzen dituzte gainazaleko ura birbideratzen{{Sfn|McNeill|2000| pp=174}}{{Sfn|Peterson|2016}} lurpeko ura ponpatzen eta urtegietako ura desbideratzen duten kanalak. Estatuetako gobernuek ureztatze sistema gehienak zuzentzen dituzte beren mugen barruan, baina inbertitzaile pribatuek{{Sfn|McNeill|2000| pp=153}} eta beste estatu batzuek{{Sfn|Peterson|2016}}, bereziki [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuek]]{{Sfn|Ekbladh| 2002| pp.337}}, [[Txinako Herri Errepublika|Txinak]]{{Sfn|Bosshard|2009}}. eta [[Europa|Europako]] estatu batzuek, hala nola [[Erresuma Batua|Erresuma Batuak]]{{Sfn|McNeill|2000| pp=169-170}}, beste nazio batzuen barruan ere finantzatzen eta antolatzen dituzte plan batzuk.
2021ean, ureztatzeko hornitutako munduko lur-azalera 352 milioi [[Hektarea|hektareakoa]] zen, 2000. urtean hornitutako 289 milioi hektareen % 22ko gehikuntza, eta 1960ko hamarkadan hornitutako lur-azaleraren bikoitza baino gehiago. Gehienak Asian daude (% 70), non ureztapena iraultza berdearen funtsezko osagaia izan baitzen; Amerikak % 16 dira, eta Europa, berriz, munduko ureztapen guztien % 8 da. Indiak (76 milioi [[Hektarea|ha]]) eta Txinak (75 milioi) dute ureztatzeko hornitutako azalerarik handiena, AEBren (27 milioi) oso aurretik. Txinak eta Indiak eremu handienak ere ekipatu dituzte 2000 eta 2020ren artean (+21 milioi ha Txinak eta +15 milioi ha Indiak). Eskualde guztiek izan zituzten gorakadak ureztatzeko ekipatutako eremutan; Afrika izan zen azkarrago hazi zena (+% 29), eta, ondoren, Asia (+% 25), Ozeania (+% 24), Amerika (+% 19) eta Europa (+% 2)<ref>{{Erreferentzia|abizena=FAO|izenburua=World Food and Agriculture – Statistical Yearbook 2023|argitaletxea=FAO ;|hizkuntza=English|data=2023|url=https://openknowledge.fao.org/handle/20.500.14283/cc8166en|isbn=978-92-5-138262-2|doi=10.4060/cc8166en|sartze-data=2024-09-20}}</ref>.
Ureztatzeak labore gehiago ekoizteko aukera ematen du, batez ere oinarrizkoak diren produktuak eta beste modura sostengatu ezingo lituzketen eremuetan. Herrialdeek ureztatzeko inbertsioak egin zituzten sarri [[Gari|gariaren]], [[Arroz|arrozaren]] edo [[Kotoi|kotoiaren]] ekoizpena handitzeko, askotan autosufizientzia handitzeko helburu orokorrarekin{{Sfn|McNeill|2000| pp=169-170}}.
===Laboreen adibide-balioak===
{| class="wikitable"
|+Urtaroko laboreen ur-premien gutxi gorabeherako balioak<ref>Natural Resource Management and Environmental Dept. "[http://www.fao.org/docrep/S2022E/s2022e02.htm Crops Need Water]". Archived from the original on 16 January 2012. Retrieved 17 March 2012</ref>
!Laboreak
!Laborantzako ur-premiak (mm/laborantza aldi osorako)
|-
|Azukre-kanabera
|1500–2500
|-
|Platanoa
|1200–2200
|-
|Zitrikoak
|900–1200
|-
|Patata
|500–700
|-
|Tomatea
|400–800
|-
|Garagarra/oloa/garia
|450–650
|-
|Aza
|350–500
|-
|Tipula
|350–550
|-
|Ilarra
|350–500
|}
== Historia ==
===Antzinako historia===
[[Fitxategi:David Roberts ancient fountain.jpg|thumb|upright|Animalien bidezko ureztatzea, Goi Egipto, K.a. 1846]]
Ureztatzea nekazaritzaren funtsezko elementuetako bat izan da 5.000 urtez, eta [[zibilizazio]] askoren ekonomiaren oinarria izan da.
K.a. 5000. urtearen inguruan, [[Tigris]], [[Eufrates]] eta [[Nilo]] ibai eta [[Mediterraneoa|Mediterraneo]] ekialdeko nekazariek lurrak lantzeko arazoak zituzten lehorteak zirela medio. Orduan, soroak ureztatzeko, [[ubide]]ak induska zituzten haien soroetara ura eramateko.
Ikerketa arkeologikoak ureztatze-zantzuak aurkitu ditu prezipitazio natural nahikorik ez zuten eremuetan lehorreko nekazaritza laboreak lortzeko. Teknologiaren lehen erabilera ezagunetako batzuk K.a. 6. milurtekoak dira, [[Khuzestan|Khuzestanen]], [[Iran]] hego-mendebaldean<ref>Flannery, Kent V. (1969). "[https://books.google.com/books?id=6lY9Q4vnrCEC Origins and ecological effects of early domestication in Iran and the Near East]". In Ucko, Peter John; Dimbleby, G. W. (eds.). ''The Domestication and Exploitation of Plants and Animals''. New Brunswick, New Jersey: Transaction Publishers (published 2007). p. 89. [[:en:Special:BookSources/9780202365572|ISBN <bdi>9780202365572</bdi>]]. Retrieved January 12, 2019.</ref><ref>Lawton, H. W.; Wilke, P. J. (1979). "[https://books.google.com/books?id=e67tCAAAQBAJ Ancient Agricultural Systems in Dry Regions of the Old World]". In Hall, A. E.; Cannell, G. H.; Lawton, H.W. (eds.). ''Agriculture in Semi-Arid Environments''. Ecological Studies. Vol. 34 (reprint ed.). Berlin: Springer Science & Business Media (published 2012). p. 13. [[:en:Special:BookSources/9783642673283|ISBN <bdi>9783642673283</bdi>]]. Retrieved January 12, 2019.</ref>. Choga Mami lekuak, egungo [[Irak|Iraken]], [[Iran|Irango]] mugan, K.a. 6000 inguruan martxan zegoen lehen ureztatze ubiderik zaharrena izan litekeena erakusten du<ref>{{Erreferentzia|izena=Alexander R.|abizena=Thomas|izenburua=City and Country: The Historical Evolution of Urban-Rural Systems|argitaletxea=Rowman & Littlefield|hizkuntza=en|abizena2=Fulkerson|izena2=Gregory M.|data=2021-06-17|url=https://books.google.com/books?id=KcUyEAAAQBAJ&pg=PA137|isbn=978-1-7936-4433-6|sartze-data=2024-09-20}}</ref>.
Ureztatzea ura manipulatzeko bitarteko gisa erabili zen [[Indus haraneko zibilizazioa|Indo haraneko zibilizazioaren]] [[alubioi]]-lautadetan. Ureztatzea K.a. 4500 urte inguruan hasi zela kalkulatzen da, eta izugarri handitu zituen nekazaritzako kokalekuen tamaina eta oparotasuna<ref name=":0" >{{Erreferentzia|izena=J. C.|abizena=Rodda|izenburua=The Basis of Civilization--water Science?|argitaletxea=International Association of Hydrological Science|hizkuntza=en|abizena2=Ubertini|izena2=Lucio|data=2004|url=https://books.google.com/books?id=JI65-MygMm0C|isbn=978-1-901502-57-2|sartze-data=2024-09-20}}</ref>. Indus haraneko zibilizazioak ureztatzeko eta ura biltzeko sistema sofistikatuak garatu zituen, K.a. 3000. urtean datatutako Girnarreko urtegi artifizialak eta K.a. 2600. urte inguruko ubide-ureztatze sistema bat barne. Eskala handiko nekazaritza egiten zen, ureztatzeko erabiltzen ziren ubide sare zabala erabiliz<ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Indus Civilization|data=2007-02-05|url=https://web.archive.org/web/20070205113936/http://www.mnsu.edu/emuseum/prehistory/india/indus/elements.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-09-20}}</ref>.
[[Mesopotamiako padurak|Mesopotamiako lautadako]] nekazariek, gutxienez, K.a. hirugarren milurtekorako ureztatzea erabiltzen zuten<ref>{{Erreferentzia|izena=Harriet|abizena=Crawford|izenburua=The Sumerian World|argitaletxea=Routledge|hizkuntza=en|data=2013-08-29|url=https://books.google.com/books?id=4SKYAAAAQBAJ|isbn=978-1-136-21911-5|sartze-data=2024-09-20}}</ref>. Ureztatze iraunkorra garatu zuten, hazkuntza denboraldi osoan zehar laboreen ureztatzea doituz, soroan egindako ubide txikien bidez ura pasaraziz<ref>{{Erreferentzia|izena=Donald|abizena=Hill|izenburua=A History of Engineering in Classical and Medieval Times|argitaletxea=Routledge|hizkuntza=en|data=2013-11-19|url=https://books.google.com/books?id=oMceAgAAQBAJ|isbn=978-1-317-76157-0|sartze-data=2024-09-20}}</ref>. [[Antzinako Egipto|Antzinako egiptoarrek]] arroak erabiltzen zituzten [[Nilo|Niloren]] uholdeez baliatzeko eta ezpondez inguratutako lur-sailak urez betetzeko. Uholde-urak bertan gelditzen ziren sedimentu emankorra finkatu arte eta ingeniariek soberakina ur-ibilbidera itzuli baino lehen<ref>''p19'' Hill, A History of Engineering in Classical and Medieval Times</ref>. Ebidentziak daude Antzinako Egiptoko [[Amenemhat III.a|Amenemhet III.a]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Amenemhet III - Britannica Concise|data=2007-05-10|url=https://web.archive.org/web/20070510203748/http://concise.britannica.com/ebc/article-9006076/Amenemhet-III|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-09-20}}</ref> faraoiak, hamabigarren dinastiakoa (K.a. 1800 inguruan), Fayum oasiko aintzira naturala ur-soberakinak gordetzeko gordailu gisa erabiltzen zuela urtaro lehorretan erabiltzeko. Niloren uholdeek urtero handitzen zuten aintzira.
[[Fitxategi:Scene at Bhimgoda near Haridwar , February 1847.jpg|thumb|[[ingeniari]] gazte batzuek antzinako ureztatze sistema zaharberritzen eta garatzen, [[Mughal Inperioa|Mughalen]], 1847an, Mughalgo [[Bahadur Shah IIa|Bahadur Shah IIa enperadorearen]] erregealdian, Indiako azpikontinentean]]
Antzinako [[Nubia|nubiarrek]] irrigazio modu bat garatu zuten «saqiyah» izeneko ur-gurpil baten antzeko gailu bat erabiliz. Ureztatzea Nubian hasi zen K.a. hirugarren eta bigarren milurtekoen artean<ref>{{Erreferentzia|izena=Unesco International Scientific Committee for the Drafting of a General History of|abizena=Africa|izenburua=Ancient Civilizations of Africa|argitaletxea=Univ of California Press|hizkuntza=en|data=1981|url=https://books.google.com/books?id=gB6DcMU94GUC&q=ancient+irrigation+Africa&pg=PA309|isbn=978-0-520-03913-1|sartze-data=2024-09-21}}</ref>. Neurri handi batean, [[Nilo|Nilo ibaian]] eta beste ibai batzuetan, gaur egungo [[Sudan|Sudanen]], gerta zitekeen uholde-uren mende zegoen<ref>{{Erreferentzia|izena=Richard W.|abizena=Bulliet|izenburua=The Earth and Its Peoples: A Global History, Brief Edition, Volume I: To 1550: A Global History|argitaletxea=Wadsworth|hizkuntza=en|abizena2=Crossley|abizena3=Headrick|abizena4=Hirsch|abizena5=Johnson|izena2=Pamela Kyle|izena3=Daniel R.|izena4=Steven|izena5=Lyman|data=2008-06|url=https://books.google.com/books?id=niqhizFDhKUC&q=irrigation+Nubia+BCE&pg=PA53|isbn=978-0-618-99238-6|sartze-data=2024-09-21}}</ref>.
[[Saharaz hegoaldeko Afrika|Saharaz hegoaldeko Afrikan]], ureztatzea K.a. lehen edo bigarren milurtekoan iritsi zen [[Niger (ibaia)|Niger ibaiaren]] eskualdeko kultura eta zibilizazioetara, eta hezetasun-sasoiko uholdeetan eta ur-bilketan oinarritzen zen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=SMALLHOLDER IRRIGATION TECHNOLOGY: PROSPECTS FOR SUB-SAHARAN AFRICA y0969e|url=https://www.fao.org/4/y0969e/y0969e03.htm|aldizkaria=www.fao.org|sartze-data=2024-09-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Africa, Emerging Civilizations In Sub-Sahara Africa|data=2010-06-12|url=https://web.archive.org/web/20100612221652/http://history-world.org/africa.htm|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-09-21}}</ref>.
[[Kolonaurreko Amerika|Kolonaurreko Amerikan]], [[Siriako historia|Siria goiztiarrean]], [[India|Indian]] eta [[Txinako Herri Errepublika|Txinan]], badaude terrazetako ureztatzea adierazten duten ebidentziak. [[Peru|Peruko]] [[Andeak|Andeak mendietako]] Zana Haranean, [[Arkeologo|arkeologoek]] hiru ureztatze-[[Ubide|ubideren]] aztarnak aurkitu dituzte, zeinak, [[Karbono-14]] bitartez, K.a. 4. milurtekoko, K.a. 3. milurtekoko eta K.o. IX. mendeko gisa datatu diren. Ubide horiek [[Mundu Berria|Mundu Berriko]] lehen irrigazio-erregistroa ematen dute. 4. milurtekoko ubidearen azpian, K.a. 5. milurtekoak izan zitezkeen ubide baten arrastoak aurkitu ziren<ref name=":1" >{{Erreferentzia|izena=Tom D.|abizena=Dillehay|izenburua=Preceramic irrigation canals in the Peruvian Andes|orrialdeak=17241–17244|hizkuntza=en|abizena2=Eling|abizena3=Rossen|izena2=Herbert H.|izena3=Jack|data=2005-11-22|url=https://pnas.org/doi/full/10.1073/pnas.0508583102|aldizkaria=Proceedings of the National Academy of Sciences|alea=47|zenbakia=102|issn=0027-8424|pmid=16284247|pmc=PMC1288011|doi=10.1073/pnas.0508583102|sartze-data=2024-09-21}}</ref>.
Antzinako Persiak (gaur egun [[Iran]]) ureztatzea K.a. VI. mendetik zerabilen, eurite eskaseko eremuetan garagarra landatzeko<ref>''The History of Technology – Irrigation''. Encyclopædia Britannica, 1994 edition</ref><ref name=":2" >{{Erreferentzia|izena=Peter John|abizena=Ucko|izenburua=The Domestication and Exploitation of Plants and Animals|argitaletxea=Transaction Publishers|hizkuntza=en|abizena2=Dimbleby|izena2=G. W.|data=2007-01-01|url=https://books.google.com/books?id=6lY9Q4vnrCEC|isbn=978-0-202-36557-2|sartze-data=2024-09-21}}</ref>. «[[Qanat|Qanat»ak]] (antzinako Persian, K.a. 800 inguruan garatuak) ezagututako antzinako ureztatze-metodoen artean daude, eta, gaur egun, oraindik ere erabiltzen dira. Gaur egun, [[Asia|Asian]], [[Ekialde Hurbila|Ekialde Ertainean]] eta [[Iparraldeko Afrika|Afrika iparraldean]] aurki daitezke. Sistemak putzu bertikalen eta malda leuneko tunelen sare bat du, labarren alboetan eta muino aldapatsuetan zulatuak lurpeko urak probesteko<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Globally Important Agricultural Heritage Systems (GIAHS)|data=2008-06-24|url=https://web.archive.org/web/20080624023533/http://www.fao.org/sd/giahs/other_iran1_desc.asp|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-09-21}}</ref>. [[Gurpil handi|Noria]], buztinezko eltzeak dituen ur-gurpil hidraulikoa, errekaren fluxuak bultzatuta (edo animaliek bultzatuta oraindik ur-iturria zegoen lekutan), Afrikako iparraldeko kolono erromatarren artean erabiltzen hasi zen lehen aldiz une hartan. K.a. 150ean, gutxi gorabehera, ontziak balbulekin hornituta zeuden, uretan sartzerakoan leunxeago betetzen joateko<ref>''Encyclopædia Britannica'', 1911 and 1989 editions</ref>.
====Sri Lanka====
Antzinako Sri Lankako ureztatze-lanak (antzinakoenak K.a. 300 urte ingurukoak, Pandukabhaya erregearen erregealdian eta hurrengo mila urteetan etengabe garatuak) antzinako munduko ureztatze-sistemarik konplexuenetako bat izan ziren. Lur azpiko ubideez gain, [[Zingales|zingalesak]] izan ziren ura gordetzeko urtegi erabat artifizialak egiten lehenak{{Erref behar}}. Urtegi eta ubide-sistema horiek, batez ere, [[arroz]] eremuak ureztatzeko erabiltzen ziren, lantzeko ur asko behar baitzuten. Ureztatze sistema horietako gehienak oraindik zutik diraute [[Anuradhapura|Anuradhapuran]] eta [[Polonnaruwa|Polonnaruwan]], orduko ingeniaritza aurreratu eta zehatzaren ondorioz. Parakrama Bahu erregearen erregealdian (K.o. 1153–1186), sistema, neurri handi batean, berrezarri eta zabaldu zen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Reservoirs of Sri Lanka and their fisheries|url=https://www.fao.org/4/T0028E/T0028E03.htm|aldizkaria=www.fao.org|sartze-data=2024-09-21}}</ref>.
====Txina====
[[Fitxategi:Turpan-karez-museo-d02.jpg|thumb|[[Turfan|Turfango]] ur sistema tunel baten barruan, [[Xinjiang]], [[Txinako Herri Errepublika|Txina]]]]
Txinan ezagutzen diren ingeniari hidrauliko zaharrenak izan ziren: [[Sunshu Ao]] (K.a. VI. mendea), [[Udaberri eta Udazkenen garaia|Udaberri eta Udazken garaikoa]], eta [[Ximen Bao]] (K.a. V. mendea), [[Erresuma Borrokalarien garaia|Erresuma Borrokalarien garaikoa]], biak ureztatze proiektu handietan lan egin zutenak. [[Txinako historia|Antzinako Txinako]] Qin estatuko [[Sichuan]] eskualdean, Qin Li Bing hidrologo eta ingeniari txinatarrak asmatutako [[Dujiangyan ureztatze sistema|Dujiangyango ureztatze-sistema]] K.a. 256. urtean eraiki zen nekazaritza-lurren eremu zabal bat ureztatzeko, eta, gaur egun, oraindik urez hornitzen du<ref>''China – history''. Encyclopædia Britannica,1994 edition.</ref>. K.o. II. mendean, [[Han dinastia|Han dinastian]], txinatarrek ura goragune baxuago batetik altuago batera igotzen zuten kate-bonbak erabiliz<ref>Needham, Joseph (1986). ''Science and Civilization in China: Volume 4, Physics and Physical Technology, Part 2, Mechanical Engineering''. Taipei: Caves Books Ltd. Pages 344–346.</ref>. Horiek, eskuzko pedalez, gurpil hidraulikoz edo [[Idi|idiekin]] tiratutako gurpil mekaniko birakariez bultzatuak ziren<ref>Needham, Volume 4, Part 2, 340–343.</ref>. Ura herri-lanetarako, hiri-egoitzetarako eta jauregiko lorategietarako erabiltzen zen, baina, batez ere, ureztatzeko landa-eremuetako nekazaritzarako ubideetarako<ref>Needham, Volume 4, Part 2, 33, 110.</ref>.
====Korea====
[[Korea|Korean]], [[Jang Yeong-sil|Jang Yeong-silek]], [[Joseon|Joseon dinastiako]] ingeniari korearrak, [[Sejong Handia]] erregearen zuzendaritza aktiboarekin, munduko lehen [[Euri-neurgailu|euri-neurgailua]] asmatu zuen, «uryanggye» ([[Koreera|koreeraz]]: 우량계), 1441ean. Ureztatze-tangetan instalatu zen, nekazaritzako aplikazioetarako euriteak neurtzeko eta biltzeko sistema nazional baten zati gisa. Planifikatzaileek eta nekazariek, instrumentu horrekin, hobeto erabili ahal izango zuketen bildutako informazioa <ref>Baek Seok-gi 백석기 (1987). ''Jang Yeong-sil 장영실''. Woongjin Wiin Jeon-gi 웅진위인전기 11. Woongjin Publishing Co., Ltd.</ref>.
====Ipar Amerika====
[[Fitxategi:Jang_Yeong-sil_Science_Garden-Rain_Gauges_13-11789_Busan,_South_Korea_03.JPG|thumb|356x356px|[[Cheugugi]] (euri-neurgailua) bat, Jang Yeong-sil Zientzia Lorategian, [[Busan|Busanen]]]]
Gaur egungo Estatu Batuetako eremuan ezagutzen den nekazaritzako ureztatze ubide-sistemarik zaharrena K.a. 1200 eta K.a. 800 artekoa da, eta Desert Archology, Inc. enpresak aurkitu zuen [[Marana (Arizona)|Maranan]], [[Arizona|Arizonan]], ([[Tucson|Tucsonetik]] hurbil), 2009an<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Earliest Canals in America - Archaeology Magazine Archive|url=https://archive.archaeology.org/0909/trenches/canals.html|aldizkaria=archive.archaeology.org|sartze-data=2024-09-21}}</ref>. Ubide-sistemak [[Hohokam kultura|Hohokam kulturak]] baino bi mila urte gehiago ditu, eta identifikatu gabeko kultura batekoa da. Ipar Amerikan, Hohokam-ak ziren ezagutzen zen kultura bakarra laboreak ureztatzeko ubideen mende zeudenak, eta beren ureztatze-sistemek babesten zuten hego-mendebaldeko populaziorik handiena K.o. 1300 urtean. Hohokam-ek zenbait ubide sinple eraiki zituzten nekazaritza-jarduera desberdinetako zabortegirekin konbinatuta. VII. eta XIV. mendeen artean, ureztatze-sare zabalak eraiki eta mantendu zituzten [[Ibai Gazia (Arizona)|behe Ibai Gazia]] eta [[Gila ibaia|Gila ertaina]] ibaietan, zeinak antzinako [[Ekialde Hurbila|Ekialde Hurbilean]], [[Egipto|Egipton]] eta [[Txinako Herri Errepublika|Txinan]] zerabitzatenekin lehia zitzaketen konplexutasunean. Horiek zulatzeko tresna nahiko sinpleekin eraiki zituzten, ingeniaritza teknologia aurreratuen onurarik gabe, eta milia bakoitzeko oin gutxi batzuetako beherapena baino ez zituzten lortu higadura eta jalkiera orekatuz. Hohokam-ek [[kotoi]], [[tabako]], [[arto]], [[babarrun]] eta [[Kuia]] barietateak landu zituzten, eta hainbat basalandare bildu. Hohokam sekuentzia kronologikoaren amaieran, lehorreko nekazaritza sistema zabalak erabili zituzten, batez ere [[Agave|agavea]] landatzeko elikagaietarako eta zuntzetarako. Ubideen ureztatzean oinarritutako nekazaritza-estrategiekikoaren mendekotasuna, ezinbestekoa bere basamortu-ingurune gogor eta klima lehorrean, oinarria jarri zuen landa-populazioak hiri-zentro egonkorretara aldatzeko<ref>James M. Bayman, "The Hohokam of Southwest North America." ''Journal of World Prehistory'' 15.3 (2001): 257–311.</ref>.
====Hego Amerika====
Ameriketako ureztatze-ubide ezagunenak [[Peru]] iparraldeko basamortuan daude, [[Zaña harana|Zaña haranean]], [[Nanchoc eskualdea|Nanchoc]] herrixkatik gertu. Ubideak [[Karbono-14 bidezko datazioa|Karbono 14k datatu dira]], gutxienez, K.a. 3400eko, eta, ziurrenik, K.a. 4700eko gisa. Ubideek, garai hartan, laboreak ureztatzen zituzten, hala nola [[Kakahuete|kakahueteak]], [[kuia]], [[manioka]], [[Sabi|kenopodoak]] ([[Kinoa|kinoaren]] ahaide bat) eta, geroago, [[Arto|artoa]]<ref name=":1" />.
== Ureztatze motak ==
Ureztatze mota anitz daude, ura hornitzeko eraren arabera. Landareen kasuan, helburua ura ahalik eta uniformeen banatzea da, landare bakoitzak behar duen ur kantitatea jaso dezan. Horrez gain, ureztatze motak euri beharren arabera ere banatu daitezke. Ureztatze “osagarriak” euritik datorren urari gehitzen dio bere ekarpena; “ureztatze osoa”-n, berriz, landareek ez dute euriko urik jasotzen.
[[Fitxategi:LevelBasinFloodIrrigation.JPG|thumb|248x248px|Uholde bidezko gainazaleko ureztaketa]]
=== Gainazaleko ureztaketa ===
Ureztaketa mota zaharrena eta ohikoena da, milaka urtetan zehar erabili baita. Gainazaleko ureztaketan, ura nekazalgo lursailetan zehar mugitzen da gainazala busti eta lurzoruan sartzeko. Ura grabitate indarraren edo lursailaren pendizaren ondorioz mugitzen da. Oso maiz, ur mailak [[dike]] sistemen bidez kontrolatzen dira (lurrez egindako dikeak ―lezoi edo ezponda― kasu).
=== Mikro-ureztaketa ===
Mikro-ureztaketan, aurrez diseinatutako hoditeria-sistema erabiltzen da ura presio txikian barreiatzeko.
[[Fitxategi:Sprinkler Irrigation - Sprinkler head.JPG|thumb|249x249px|Ihinztagailua]]
=== Ihinztagailu bidezko ureztaketa ===
[[Ihinztagailu]] bidezko ureztaketan, ura lursaileko erdigunera garraiatzen da tutuen bidez, eta, bertan, presio handiz barreiatzen da ihinztagailuak erabilita. Ihinztagailuak estatikoak edo mugikorrak izan daitezke; oso ohikoak dira, esaterako, ura mugimendu zirkularren bidez barreiatzen duten ihinztagailuak. Bestalde, ihinztagailuak plataforma mugikorretan kokatuta, gainazal handiagoak urezta daitezke.
=== Lur azpiko ureztaketa ===
[[Fitxategi:Vadose zone.gif|thumb|254x254px|Maila freatikoa]]
Lur azpiko ureztaketan, [[Maila freatiko|maila freatikoa]] artifizialki igota, lurzorua hezetzen da landareen sustraien azpitik. Metodo horretan, [[Ponpaketa-estazio|ponpaketa sistemek]], kanalek, dikeek eta ateek ur maila handitzea edo txikitzea ahalbidetzen dute, hartara maila freatikoa kontrolatzeko.
== Ureztaketarako funtsezko faktoreak ==
=== Lurzorua ===
==== Topografia ====
Lurzoruaren [[Pendiza|pendizak]] urak gainazalean duen zirkulazioa baldintzatzen du
==== Propietate fisikoak ====
Lurzoruaren [[Iragazkortasun|iragazkortasuna]] zenbat eta handiagoa izan, orduan eta ahulagoa da ura edukitzeko duen ahalmena. Bestalde, kohesioak ere eragina du ureztaketan; hala, hondartsuak diren lurrak ureztatzea zailagoa izango da.
==== Propietate kimikoak ====
Alde batetik, lurzoruari hezetasuna emateak gai organikoen eraldaketa azkarrean eragiten du. Bestalde, gai mineralek ere eragina dute ureztaketan.
=== Ura ===
Uraren jatorria faktore garrantzitsua da, bai eta bere propietateak eta emaria ere. [[Tenperatura]] da propietate fisikorik garrantzitsuena, landareen ureztaketarako tenperatura optimoak baitaude, landare motaren eta ekosistemaren arabera. Ur hotzegiak edo beroegiak kalteak sor ditzakete landareetan. Uraren propietate kimikoak ere behatu beharrekoak dira (substantzien kontzentrazioa, [[Gazitasun|gazitasuna]], [[Sodio|sodioa]], alkalinotasuna, [[PH|pHa]], landareentzako toxikoak izan daitezkeen substantzien kontzentrazioa...).
[[Fitxategi:Travelling irrigation sprinkler 2 2014-05-29.jpg|thumb|Ureztatze gailu bat.]]
=== Kultura ===
Ureztatzean, ur beharrak, ureztatze sistemak, klimaren ezaugarriak eta erabiltzaileen erabakiak ere kontuan hartu beharreko funtsezko faktoreak dira.
== Ur iturriak ==
Ureztaketarako ura ibaietatik, aintziratatik, [[putzu]]<nowiki/>etatik, [[Araztegi|araztegietatik]] edota itsasoko ura [[Gatzgabetzeko estazio|gatzgabetzeko estazioetatik]] eskura daiteke. Uraren garraiorako, [[akueduktu]] eta ubide sistemak erabiltzen dira.
==Erreferentziak==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
==Iturriak==
{{refbegin}}
* {{Erreferentzia |ref=refBosshard2009 |abizena=Bosshard|izena= Peter|izenburua= “China Dams the World.” World Policy Journal 26, no. 4|urtea=2009|pp= 43–51}}
* {{Erreferentzia |ref=refEkbladh2002 |abizena=Ekbladh|izena= David|izenburua= “‘Mr. TVA’: Grass-Roots Development, David Lilienthal, and the Rise and Fall of the Tennessee Valley Authority as a Symbol for U.S. Overseas Development, 1933-1973.” Diplomatic History 29, no. 3|urtea=2002|pp= 335–74}}
* {{Erreferentzia |ref=refJohnson2019 |abizena=Johnson|izena= Matthew P|izenburua= “Swampy Sugar Lands: Irrigation Dams and the Rise and Fall of Malaria in Puerto Rico, 1898–1962.” Journal of Latin American Studies 51, no. 2|urtea=2019|pp=243–71|https://doi.org/10.1017/S0022216X18000743.}}
* {{Erreferentzia |ref=refLyster2021 |abizena=Lyster|izena= Rosa|izenburua= “Along the Water.” London Review of Books, May 6, 2021. https://www.lrb.co.uk/the-paper/v43/n09/rosa-lyster/diary}}
* {{Erreferentzia |ref=refMcCully2001 |abizena=McCully|izena= Patrick|izenburua= Silenced Rivers: The Ecology and Politics of Large Dams. Enlarged&Updated ed. London ; New York: Zed Books|urtea=2001}}
* {{Erreferentzia |ref=refMcNeill2000 |abizena=McNeill|izena= John Robert|izenburua= Something New under the Sun: An Environmental History of the Twentieth-Century World. 1st ed. New York: W.W. Norton & Company|url=https://archive.org/details/somethingnewunde0000mcne |urtea=2000}}
* {{Erreferentzia |ref=refParker2020 |abizena=Parker|izena= James|izenburua= “A ‘Juggernaut of Progress’? Irrigation and Statecraft in Late-Colonial Kenya.” International Journal of African Historical Studies 53, no. 3|urtea=2020|pp= 335–59}}
* {{Erreferentzia |ref=refPeterson2016 |abizena=Peterson|izena= Maya|izenburua= “US to USSR: American Experts, Irrigation, and Cotton in Soviet Central Asia, 1929–32.” Environmental History 21, no. 3|urtea= 2016|pp= 442–66|. https://doi.org/10.1093/envhis/emw006.}}
* {{Erreferentzia |ref=refRoss2017 |abizena=Ross|izena= Corey|izenburua= Ecology and Power in the Age of Empire: Europe and the Transformation of the Tropical World. First edition. Oxford: Oxford University Press|urtea= 2017}}
* {{Erreferentzia |ref=refPisani2002 |abizena=Pisani|izena= Donald J|izenburua= Water and American Government: The Reclamation Bureau, National Water Policy, and the West, 1902-1935. Berkeley: University of California Press|url=https://archive.org/details/wateramericangov0000pisa |urtea= 2002|}}
* {{Erreferentzia |ref=refVisser2018 |abizena=Visser|izena= Wessel|izenburua= “Water as Agent for Social Change, 1900–1939 : Two Case Studies of Developmental State Approaches in Establishing Irrigation Schemes.” Historia 63, no. 2|urtea=2018|pp= 40–61.| https://doi.org/10.17159/2309-8392/2018/v63n2a3.}}
* {{Erreferentzia |ref=refWorster1992 |abizena=Worster|izena= Donald|izenburua= Rivers of Empire: Water, Aridity, and the Growth of the American West. New York ; Oxford, England: Oxford University Press|url=https://archive.org/details/riversofempirewa0000wors_p8j6 |urtea=1992|}}
{{refend}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Asmakizunak]]
[[Kategoria:Nekazaritza]]
bx4q0g961rt1lf7xjvd2bgke1zzbk5t
Michael Faraday
0
16044
10005855
9975611
2024-12-20T14:03:07Z
InternetArchiveBot
119347
Add 8 books for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005855
wikitext
text/x-wiki
{{Wikipedia1000}}
{{birzuzendua|Faraday|Farad|Unitateari}}
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Michael Faraday''' ((/ˈfærədeɪ, -di/; [[Surrey]], [[Ingalaterra]], [[1791]]ko [[irailaren 22]]a - [[Hampton Court]], [[Ingalaterra]], [[1867]]ko [[abuztuaren 25]]a) [[elektromagnetismo]]a eta [[elektrokimika]] ikasi zituen fisiko eta kimiko britainiarra da.
Gaztetan ikasketak burutu gabea zen (bere burua egindako gizona zela esan daiteke)<ref name="Rao" />, eta ez zekien ia ezer [[matematika]]z. [[Kalkulu diferentzial]]a erabat arrotz zuen azken fisikari handia izan zela esan daiteke, nahiz eta gabezia hori grafikoak egiteko zuen trebetasun izugarriz gainditu zuen.
[[Humphry Davy]] kimikariarekin ikasi zuen, eta [[indukzio elektromagnetiko]]aren aurkikuntzagatik ezagutzen dute gehienek, [[sorgailu elektriko|sorgailu]] eta [[motor elektriko|motor elektrikoak]] eraikitzea ahalbidetu baitu horrek, edo [[elektrolisi]]aren legeengatik, bera baita [[elektromagnetismo]]aren eta [[elektrokimika]]ren benetako sortzaile.
Faradayren garaiko beste ikertzaile batzuen antzera, Faraday, [[eremu magnetiko]]en bidez, [[intentsitate elektriko|korronte elektrikoak]] sortzen saiatu zen. Hamar urtetan, ez zuen emaitza arrakastatsurik lortu, egoera estatikoan, hots, geldirik zeuden [[iman]]ak eta bobinak erabili baitzituen. Hala ere, ekinaren ekinez, korronte elektrikoaren indukzioa sortzeko eremu magnetiko aldakorrak behar direla frogatu ahal izan zuen.
[[Korronte zuzen]] bat zeraman [[Eroale elektriko|eroale]] baten inguruko [[Eremu magnetiko|eremu magnetikoari]] buruzko ikerketaren bidez ezarri zuen Faradayk [[Eremu elektromagnetiko|eremu elektromagnetikoaren]] kontzeptua [[Fisika|fisikan]]. Faradayk, halaber, [[Magnetismo|magnetismoak]] argi izpiei eragin ziezaiekeela ezarri zuen, eta bi fenomenoen arteko azpiko harremana zegoela<ref name="EncBrit">{{Erreferentzia|izenburua=Faraday, Michael|liburukia=10|orrialdeak=173–175}} the 1911 ''Encyclopædia Britannica''.</ref><ref name="IEEUK">{{Erreferentzia|url=http://www.theiet.org/resources/library/archives/biographies/faraday.cfm|izenburua=Archives Michael Faraday biography – The IET|website=theiet.org}}</ref>. [[Indukzio elektromagnetiko|Indukzio elektromagnetikoaren]] printzipioak, [[Diamagnetismo|diamagnetismoa]] eta [[Elektrolisiaren Faradayren legeak|elektrolisiaren legeak]] ere aurkitu zituen. Gailu elektromagnetiko birakarien asmakizunek [[Motor elektriko|motor elektrikoaren]] teknologiaren oinarria osatu zuten, eta, hein handi batean, ahalegin horiei esker bihurtu zen elektrizitatea erabilgarri teknologian<ref name="Field">{{Erreferentzia |izenburua=The Faraday cage: from Victorian experiment to Snowden-era paranoia |url=https://www.theguardian.com/science/2017/may/22/michael-faraday-lost-better-call-saul-genius |aldizkaria=The Guardian |data=22 May 2017}}</ref>.
[[Kimikari]] gisa, Faradayk [[Bentzeno|bentzenoa]] aurkitu zuen; kloro hidratatu goratua ikertu zuen; [[Bunsen erregailu|Bunsen erregailuaren]] eta [[Oxidazio-egoera|oxidazio-zenbakien]] sistemaren forma goiztiarra, eta [[Anodo]], [[Katodo]], [[Elektrodo]] eta [[Ioi]] terminologia ezaguna asmatu zuen. Faraday, azkenean, Errege Erakundeko lehen Kimika Fulleriarreko Irakasle bihurtu zen bizitza osorako.
Faraday esperimentatzailea izan zen, eta bere ideiak hizkuntza argi eta sinple batean transmititu zituen. Bere trebetasun matematikoak ez ziren [[Trigonometria|trigonometriaraino]] hedatu, eta [[aljebra]] sinpleenera mugatu ziren. [[James Clerk Maxwell|James Clerk Maxwellek]], hala, Faraday eta beste batzuen lana hartu zuen, eta fenomeno elektromagnetikoen teoria moderno guztien oinarri gisa onartzen den ekuazio multzo batean laburbildu zuen. Faradayren [[Indar-lerro|indar-lerroen]] erabilerei buruz Maxwellek idatzi zuen: «benetan oso maila handiko matematikaria izan zela erakusten dute, etorkizuneko matematikariek metodo baliotsu eta emankorrak erator ditzaketenak»<ref name="MaxwellSciPapVol1">{{Erreferentzia|abizena1=Maxwell|izena1=James Clerk|url=https://books.google.com/books?id=RaqhIhxqLiwC&pg=PA360|izenburua=The Scientific Papers of James Clerk Maxwell, Vol. II|editore-abizena=Niven|editore-izena=W. D.|urtea= 2003|argitaletxea=Dover Publications|isbn=978-0-486-49561-3|hizkuntza=en}}</ref>. [[Nazioarteko Unitate Sistema|SI]] [[kapazitantzia]] unitatea bere ohoretan izendatzen da: [[farad]].
[[Albert Einstein|Albert Einsteinek]] Faradayren erretratu bat zuen bere estudioko horman, [[Isaac Newton]] eta [[James Clerk Maxwell|James Clerk Maxwellenekin]] batera<ref>{{Erreferentzia |izenburua=How British scientists inspired and ensured Einstein's place in history |url=https://www.sciencefocus.com/science/how-british-scientists-inspired-and-ensured-einsteins-place-in-history |access-date=3 May 2024 |argitaletxea=BBC Science}}</ref>. [[Ernest Rutherford]] fisikariak esan zuen: «Haren aurkikuntzen tamaina eta helmena eta zientziaren eta industriaren aurrerabidean izan duen eragina kontuan hartzen ditugunean, ez dago ohore handiegirik izango Faradayren memoria ordaintzeko, inoizko aurkikuntza zientifiko handienetako bat»<ref name="Rao">[[C. N. R. Rao|Rao, C.N.R.]] (2000). ''Understanding Chemistry''. Universities Press. {{ISBN|81-7371-250-6}}. p. 281.</ref>.
Bere egunkaria idatzi zuen [[1820]] eta [[1862]] bitartean, etenik gabe, bertan buruturiko esperimentuak deskribatuz. 3.236 orrialde eta zenbait milaka irudi dituen egunkari hori [[Fisika]]ren historiako funtsezko lanetako bat da gaur egun.
== Biografia ==
===Hasiera===
Michael Faraday 1791ko irailaren 22an jaio zen Newington Buttsen, [[Surrey|Surreyn]], gaur egun [[Londres|Londresko]] [[Southwark]] auzoaren parte dena. Familia ez zegoen ondo. Aita, James, kristau [[Glasite]] sektako kide zen. James Faradayk, bada, bere emaztea, Margaret (Née Hastwell), eta bi haur Londresera eraman zituen 1790eko neguan, Outhgilletik Westmorlanden, non herriko errementariaren ikasle izana zen. Michael hurrengo urteko udazkenean jaio zen, lau haurretatik hirugarrena. Michael Faraday gazteak, eskola heziketa oinarrizkoena baino ez zuenak, [[Autoikaskuntza|bere burua hezi]] behar izan zuen.
14 urterekin, George Riebau Blandford Streeteko liburu-saltzailearen ikasle bihurtu zen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Faraday, Michael (1791–1867), natural philosopher, scientific adviser, and Sandemanian|hizkuntza=en|url=https://www.oxforddnb.com/display/10.1093/ref:odnb/9780198614128.001.0001/odnb-9780198614128-e-9153|aldizkaria=Oxford Dictionary of National Biography|doi=10.1093/ref:odnb/9153|sartze-data=2024-11-20}}</ref>. Ikasten eman zituen zazpi urteetan, Faradayk liburu asko irakurri zituen, [[Isaac Watts|Isaac Wattsen]] ''The Improvement of the Mind'' (Adimenaren Hobekuntza) barne, eta gogotsu inplementatu zituen haietan jasotako printzipioak eta iradokizunak<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Jenkins|izena1=Alice|izenburua=Michael Faraday's Mental Exercises: An Artisan Essay-Circle in Regency London|url=https://archive.org/details/michaelfaradaysm00jenk|url-access=limited|data=2008|argitaletxea=Oxford University Press|orrialdea=[https://archive.org/details/michaelfaradaysm00jenk/page/n227 213]|isbn=978-1846311406}}</ref>. Garai horretan, Faradayk elkarrizketak izan zituen bere parekoekin hiriko Elkarte Filosofikoan, eta hainbat gai zientifikori buruzko hitzaldietara joan zen<ref>{{Erreferentzia|abizena1=James|izena1=Frank|izenburua=Michael Faraday, The City Philosophical Society and The Society of Arts.|url=http://www.jstor.org/stable/41378130|url-access=limited|data=1992|alea=5426 |aldizkaria=RSA Journal|liburukia=140 |orrialdeak=192–199 |jstor=41378130 }}</ref>. Zientziarekiko interesa ere garatu zuen, bereziki elektrizitatearekiko interesa. Bereziki, [[Jane Marcet|Jane Marceten]] ''Conversations on Chemistry'' (Kimikari buruzko solasaldiak) liburuan inspiratu zen Faraday<ref>{{Erreferentzia
|transcript=No 741: Michael Faraday (transcript)
|transcript-url=http://www.uh.edu/engines/epi741.htm
|izenburua=Michael Faraday |credits=Lienhard, John H.
|seriea=The Engines of Our Ingenuity
|series-link=The Engines of Our Ingenuity |airdate=1992 |number=741 |network=NPR
|lekua=KUHF-FM Houston}}</ref><ref>{{Erreferentzia
|transcript=No 744: Jane Marcet's Books (transcript)
|transcript-url=http://www.uh.edu/engines/epi744.htm
|izenburua=Jane Marcet's Books |credits=Lienhard, John H.
|seriea=The Engines of Our Ingenuity
|series-link=The Engines of Our Ingenuity |airdate=1992 |number=744 |network=NPR
|lekua=KUHF-FM Houston}}</ref>.
===Helduaroa===
[[Fitxategi:M Faraday Th Phillips oil 1842.jpg|thumb|upright|left|Faradayren erretratua, 1842an [[Thomas Phillips|Thomas Phillipsek]] egina]]
1812an, 20 urte zituela eta ikastearen amaieran, Faraday «Royal Institution»eko eta [[Royal Society|«Royal Society»ko]] [[Humphry Davy]] kimikari ingeles ospetsuaren eta «City Philosophie Society»ko sortzaile [[John Tatum|John Tatumen]] hitzaldietara joan zen. Hitzaldi horietarako sarrera asko, William Dance-k eman zizkion Faradayri, «Royal Philharmonic Society»ren sortzaileetako bat izan zenak. Faradayk hitzaldi horietan hartutako oharretan oinarritutako 300 orrialdeko liburua bidali zion gero Davyri. Davyren berehalako erantzuna adeitsua eta aldekoa izan zen. 1813an, Davyk ikusmena kaltetu zitzaionean nitrogeno trikloruroarekin izandako istripu batean, Faraday laguntzaile gisa kontratatzea erabaki zuen. Aldi berean, John Payne Erregearen Instituzioko partaideetako bat kaleratu zuten, eta [[Humphry Davy|Sir Humphry Davyri]] ordezko bat bilatzeko eskatu zioten; beraz, Faraday Errege Instituzioko laguntzaile kimiko izendatu zuen 1813ko martxoaren 1ean<ref name="EncBrit"/>. Laster, Davyk nitrogeno trikloruroaren laginak prestatzeko agindu zion Faradayri, eta biak zauritu ziren hain substantzia sentikor horren eztanda batean<ref>[[#Thomas|Thomas]], p. 17</ref>.
Faraday Sarah Barnardekin (1800–1879) ezkondu zen 1821eko ekainaren 12an<ref>The register at St. Faith-in-the-Virgin near [[St. Paul's Cathedral]], records 12 June as the date their licence was issued. The witness was Sarah's father, Edward. Their marriage was 16 years prior to the Marriage and Registration Act of 1837. See [[Michael Faraday#Cantor|Cantor]], p. 59.</ref>. Beren familien bidez ezagutu zuten elkar eliza sandemaniarrean, eta kongregazio sandemaniarrean aitortu zuen fedea ezkondu eta hilabetera. Sandemaniar izena [[Eskozia|Eskoziako]] elizaren produktu bat zen. Faraday kristau elizkoia zen; Faraday senar-emazteek ez zuten seme-alabarik izan<ref name=ODNB>{{Erreferentzia|id=9153|izenburua=Faraday, Michael (1791–1867)|orig-year=2004|urtea=2011|abizena=James|izena=Frank A. J. L.}}</ref>. Ezkondu ondoren, diakono gisa eta bi terminotan agure gisa zerbitzatu zuen bere gaztaroko batzar-etxean. Eliza Barbicaneko Pabloren Kalezuloan zegoen. 1862an, Barnsbury Grovera, [[Islington|Islingtonera]], aldatu zen biltokia; Londres iparraldeko leku horretan zerbitzatu zituen Faradayk bere bigarren agintaldiko azken bi urteak agure gisa, postu horretatik dimisioa eman aurretik<ref>[[#Cantor|Cantor]], pp. 41–43, 60–64, 277–280.</ref><ref>Paul's Alley was located 10 houses south of the [[Barbican Estate|Barbican]]. See p. 330 [[James Elmes|Elmes]]'s (1831) ''Topographical Dictionary of the British Metropolis''.</ref>. Biografoek diote: «Jainkoaren eta naturaren batasunaren zentzu indartsu batek blaitzen dituela Faradayren bizitza eta lana»<ref>{{Erreferentzia|egilea=Baggott, Jim |izenburua= The myth of Michael Faraday: Michael Faraday was not just one of Britain's greatest experimenters. A closer look at the man and his work reveals that he was also a clever theoretician |aldizkaria=New Scientist |data= 2 September 1991 | url = https://www.newscientist.com/article/mg13117874.600-the-myth-of-michael-faraday-michael-faraday-was-not-justone-of-britains-greatest-experimenters-a-closer-look-at-the-man-and-hiswork-reveals-that-he-was-also-a-clever-theoretician-.html | access-date =6 September 2008 }}</ref>.
===Ondorengoa===
[[Fitxategi:Three Fellows of the Royal Society offering the presidency o Wellcome L0022806.jpg|thumb|[[Royal Society]] elkarteko presidentetza Faradayri (eskuina) eskaini zioten hiru bazkide, 1857an]]
1832ko ekainean, [[Oxfordeko Unibertsitatea|Oxfordeko Unibertsitateak]] [[Zuzenbide zibil|Zuzenbide Zibilean]] [[Doktorego]] titulua eman zion Faradayri. Bizi zela, zientziari egindako zerbitzuengatik aitortza egiteko zaldun titulua eskaini zitzaion, baina, arrazoi erlijiosoengatik, uko egin zion, [[Biblia|Bibliaren]] hitzaren aurka zegoelakoan aberastasunak pilatzeko eta sari mundutarraren atzetik joateko, nahiago zuela «azken unean, Faraday jauna izan» esanez<ref>West, Krista (2013). ''The Basics of Metals and Metalloids''. Rosen Publishing Group. {{ISBN|1-4777-2722-1}}. p. 81.</ref>. 1824an, [[Royal Society|Royal Societyko]] kide hautatu zuten, eta bi aldiz uko egin zion presidente izateari<ref>Todd Timmons (2012). "Makers of Western Science: The Works and Words of 24 Visionaries from Copernicus to Watson and Crick". p. 127.</ref>. 1833an, Kimikako lehen Irakasle fulleriar bihurtu zen Errege Erakundean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Faraday appointed first Fullerian Professor of Chemistry|url=http://www.rigb.org/whats-on/events-2014/february/fact--faraday-appointment-fullerian-prof-of-chemistry|argitaletxea=The Royal Institution|data=16 October 2017|access-date=16 October 2017|archive-date=5 August 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200805222946/https://www.rigb.org/whats-on/events-2014/february/fact--faraday-appointment-fullerian-prof-of-chemistry|url-status=dead}}</ref>.
1832an, Faraday «[[Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia|American Academy of Arts and Sciences»eko]]<ref name=AAAS>{{Erreferentzia |izenburua=Book of Members, 1780–2010: Chapter F |url=http://www.amacad.org/publications/BookofMembers/ChapterF.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20160527025245/http://www.amacad.org/publications/BookofMembers/ChapterF.pdf |archive-date=27 May 2016 |argitaletxea=American Academy of Arts and Sciences |access-date=15 September 2016 |orrialdea=159 |url-status=dead }}</ref> (Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia) ohorezko kide aukeratu zuten. Suediako «[[Suediako Zientzien Errege Akademia|Kungliga Vetenskapsakademien»eko]] (Suediako Zientzien Errege Akademia) kide atzerritar hautatu zuten 1838an. 1840an, «[[American Philosophical Society]]»<ref>{{Erreferentzia|izenburua=APS Member History|url=https://search.amphilsoc.org/memhist/search?year=1840;year-max=1840;smode=advanced;startDoc=21|access-date=9 April 2021|website=search.amphilsoc.org}}</ref> (Amerikako Filosofia Elkartea) kide aukeratu zuten. 1844an, Frantziako «[[Frantziako Zientzien Akademia|L’Académie des sciences»erako]] (Zientzien Akademia) hautatutako zortzi kide atzerritarretako bat izan zen<ref>{{Erreferentzia|egilea=Gladstone, John Hall|izenburua=Michael Faraday|urtea=1872|argitaletxea=Macmillan and Co.|location=London|orrialdea=[https://archive.org/details/michaelfaraday06gladgoog/page/n67 53]|url=https://archive.org/details/michaelfaraday06gladgoog|besteak=Faraday French Academy.}}</ref>. 1849an, [[Herbehereak|Herbehereetako]] Errege Institutuko kide elkartu hautatu zuten, bi urte geroago Herbehereetako «[[Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen]]» (Arteen eta Zientzien Errege Akademia) bihurtu zena, eta, geroago, atzerriko kide bihurtu zen<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.dwc.knaw.nl/biografie/pmknaw/?pagetype=authorDetail&aId=PE00000215 |izenburua=M. Faraday (1791–1867) |argitaletxea=Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences |access-date=17 July 2015}}</ref>.
[[Fitxategi:Faraday House 37 Hampton Court Road KT8 9BW.jpg|thumb|left|Faraday House, Hampton Courten, non Faraday 1858 eta 1867 urteen artean bizi izan zen.]]
Faradayk [[Buruko gaitz|buruko gaitza]] izan zuen 1839an, baina, azkenean, [[Elektromagnetismo|elektromagnetismoari]] buruzko ikerketetara itzuli zen<ref>Bowden, Mary Ellen (1997). ''Chemical Achievers: The Human Face of the Chemical Sciences''. Chemical Heritage Foundation. {{ISBN|0-941901-12-2}}. p. 30.</ref>. 1848an, [[Alberto Saxonia-Coburg eta Gothakoa|Printze ezkontidearen]] emanaldien ondorioz, Faradayri grazia eta fabore etxe bat eman zioten [[Hampton Court jauregia|Hampton Courten]] (Middlesex) gastu eta mantentze guztietatik libre. Hura Mason Maisuaren Etxea zen, geroago, Faraday House deitua, eta, orain, Hampton Court Roadeko 37. zkia. 1858an, Faradayk erretiroa hartu zuen bertan bizitzeko<ref>[http://www.twickenham-museum.org.uk/detail.asp?ContentID=197 Twickenham Museum on Faraday and Faraday House]; accessed 14 August 2014.</ref>.
[[Fitxategi:Faraday Michael grave.jpg|thumb|upright|Faradayren hilobia Highgateko hilerrian, Londres]]
Gobernu britainiarrari hainbat zerbitzu-proiektu eman ondoren, gobernuak, [[Krimeako Gerra|Krimeako gerran]] (1853-1856) erabiltzeko, arma kimikoen ekoizpenari buruzko aholkularitza eskatu zionean, Faradayk uko egin zion parte hartzeari, arrazoi etikoak argudiatuta<ref name="Croddy">{{Erreferentzia|abizena1=Croddy|izena1=Eric|abizena2=Wirtz|izena2=James J.|izenburua=Weapons of Mass Destruction: An Encyclopedia of Worldwide Policy, Technology, and History|argitaletxea=[[ABC-CLIO]]|url=https://books.google.com/books?id=ZzlNgS70OHAC&q=Faraday++chemical+weapons+Crimean+War&pg=PA86|urtea=2005|orrialdea= 86|isbn=978-1-85109-490-5}}</ref>. Bere hitzaldiak argitaratzeko eskaintzak ere baztertu zituen, zuzeneko esperimentuekin lagunduta ez bazihoazen inpaktua galduko zutelakoan. Editore baten eskaintzari gutun batean ematen dion erantzuna honela amaitzen du: «Beti maitatu izan dut zientzia dirua baino gehiago, eta, nire lanbidea ia erabat pertsonala denez, ezin naiz aberastu»<ref>{{Erreferentzia |izenburua=Faraday to William Smith 3 January 1859 |url=https://epsilon.ac.uk/view/faraday/letters/Faraday3541 |access-date=12 July 2024 |website=Epilson.ac.uk}}</ref>.
Faraday bere etxean hil zen, Hampton Courten, 1867ko abuztuaren 25ean<ref>{{Erreferentzia|izena=Open|abizena=Plaques|izenburua=Michael Faraday grey plaque|hizkuntza=en-GB|url=https://openplaques.org/plaques/2429|aldizkaria=openplaques.org|sartze-data=2024-11-20}}</ref>. Urte batzuk lehenago, uko egina zion [[Westminster abadia|Westminsterreko Abadian]] hileta-eskaintza bati, baina oroigarri plaka bat dauka bertan, [[Isaac Newton|Isaac Newtonen]] hilobitik gertu. Faraday Highgate hilerriko disidenteen (ez [[Anglikanismo|anglikanoen]]) sailean hilobiratu zuten<ref>{{Erreferentzia |izenburua=Remarkable Physicists: From Galileo to Yukawa |url=https://archive.org/details/remarkablephysic0000jame |data=2004 |argitaletxea=Cambridge University Press |orrialdeak=[https://archive.org/details/remarkablephysic0000jame/page/n135 118]–119}}</ref>.
== Karrera zientifikoa ==
===Kimikaria===
[[Fitxategi:Ri 2014 - glass making - Faraday.jpg|thumb|left|upright=0.80|Londresko Royal Institutionean, beira pantailak egiteko Faradayk erabilitako ekipoak]]
Faradayren lehen lan kimikoa [[Humphry Davy|Humphry Davyren]] laguntzaile gisa izan zen. Faradayk [[Kloro|kloroaren]] ikerketan parte hartu zuen; kloro eta [[Karbono|karbonoaren]] bi konposatu berri aurkitu zituen: [[Hexakloroetano|hexakloroetanoa]], [[Etileno|etilenoaren]] klorazioaren bidez lortu zuena eta, [[Karbono tetrakloruro|karbono tetrakloruroa]], lehenengoaren deskonposizioaren bidez. Gasen hedapenari buruzko lehen esperimentu latzak ere egin zituen, lehenik [[John Dalton|John Daltonek]] aipatutako fenomenoa. Fenomenoaren garrantzi fisikoa [[Thomas Graham|Thomas Grahamek]] eta [[Johann Josef Loschmidt|Joseph Loschmidtek]] erakutsi zuten zabal. Faradayk hainbat [[gas]] likidotzea lortu zuen, altzairu-aleazioak ikertu zituen, eta, helburu optikoetarako, hainbat beira mota berri ekoitzi zituen. Beira astun horietako baten ale bat garrantzitsu bihurtu zen, historikoki; beira eremu magnetiko batean jarri zenean, Faradayk argiaren polarizazio-planoaren errotazioa zehaztu zuen. Eredu hori ere izan zen, halaber, iman baten poloek uxatzen zuten aurkitu zen lehen substantzia<ref>{{Erreferentzia |abizena1=Hadfield |izena1=Robert Abbott |izenburua=A research on Faraday's 'steel and alloys' |aldizkaria=Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series A, Containing Papers of a Mathematical or Physical Character |data=1931 |liburukia=230 |alea=681–693 |orrialdeak=221–292 |doi=10.1098/rsta.1932.0007 |doi-access=free }}</ref><ref>{{Erreferentzia |abizena1=Akerlof |izena1=Carl W. |izenburua=Faraday Rotation |url=http://instructor.physics.lsa.umich.edu/adv-labs/Faraday/Faraday_Effect-july09-5.pdf |access-date=29 November 2023}}</ref>.
Faradayk [[Bunsen erregailu|Bunsenen erregailu]] bihurtuko zen forma goiztiarra asmatu zuen, oraindik orain, mundu osoko laborategi zientifikoetan erabiltzen dena bero iturri komenigarritzat<ref>{{Erreferentzia|egilea1-link=William B. Jensen|abizena=Jensen |izena=William B. |doi=10.1021/ed082p518 |izenburua=The Origin of the Bunsen Burner |aldizkaria=[[Journal of Chemical Education]] ||liburukia=82 |alea=4 |orrialdea=18 |urtea=005 | url = http://jchemed.chem.wisc.edu/HS/Journal/Issues/2005/Apr/clicSubscriber/V82N04/p518.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20050530143615/http://jchemed.chem.wisc.edu/HS/Journal/Issues/2005/Apr/clicSubscriber/V82N04/p518.pdf |archive-date=30 May 2005 |bibcode = 2005JChEd..82..518J }}</ref><ref>[[#Faraday1827|Faraday (1827)]], p. 127.</ref>. Faradayk lan handia egin zuen kimikaren arloan, substantzia kimikoak ([[Bentzeno|bentzenoa]], hidrogenoaren bikarbureta deitu ziona) eta gas likidotzaileak ([[Kloro|kloroa]], adibidez) aurkituz. Gasen likidotzeak lagundu zuen ezartzen irakite-puntu oso baxua duten likidoen lurrunak direla gasak, eta agregazio molekularraren kontzeptuari oinarri sendoagoa eman zion. 1820an, Faradayk [[Karbono|karbonoz]] eta [[Kloro|kloroz]] egindako konposatuen lehen sintesia jakinarazi zuen: [[Hexakloroetano|C<sub>2</sub>]] eta [[Karbono tetrakloruro|CCl<sub>4</sub>]]Cl<sub>6</sub>]], eta emaitzak hurrengo urtean argitaratu zituen<ref>{{Erreferentzia|egilea=Faraday, Michael |izenburua= On two new Compounds of Chlorine and Carbon, and on a new Compound of Iodine, Carbon, and Hydrogen |aldizkaria=Philosophical Transactions |urtea= 1821 |liburukia=111|orrialdeak= 47–74 | doi = 10.1098/rstl.1821.0007 | s2cid = 186212922 | doi-access = }}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena= Faraday |izena= Michael |izenburua= Experimental Researches in Chemistry and Physics |url= https://archive.org/details/experimentalrese0000mich |argitaletxea=[[Richard Taylor and William Francis]] |urtea= 1859 |lekua= London |orrialdeak= [https://archive.org/details/experimentalrese0000mich/page/n46 33]–53| isbn = 978-0-85066-841-4}}</ref><ref>{{Erreferentzia |abizena= Williams |izena= L. Pearce |izenburua= Michael Faraday: A Biography |argitaletxea= [[Basic Books]] |urtea= 1965 |lekua= New York |orrialdeak= [https://archive.org/details/michaelfaradaybi0000will_g3v0/page/122 122–123] | isbn = 978-0-306-80299-7 | url = https://archive.org/details/michaelfaradaybi0000will_g3v0/page/122 }}</ref>. [[Humphry Davy|Humphry Davyk]] 1810ean aurkitu zuen kloro [[Clathrato hidrato|clathrato hidratatuaren]] konposizioa ere zehaztu zuen Faradayk<ref>{{Erreferentzia|egilea=Faraday, Michael |izenburua= On Hydrate of Chlorine |url=https://books.google.com/books?id=lhw_AAAAYAAJ&pg=PA71|aldizkaria=Quarterly Journal of Science |urtea= 1823 ||liburukia=15|orrialdea= 71 }}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena= Faraday |izena= Michael |izenburua= Experimental Researches in Chemistry and Physics |url= https://archive.org/details/experimentalrese0000mich |argitaletxea=Richard Taylor and William Francis |urtea= 1859 |lekua= London |orrialdeak= [https://archive.org/details/experimentalrese0000mich/page/n94 81]–84| isbn = 978-0-85066-841-4}}</ref>. [[Elektrolisiaren Faradayren legeak|Elektrolisiaren Faradayren legeen]] aurkikuntzaren arduraduna ere bada, baita [[anodo]], [[katodo]], [[elektrodo]] eta [[ioi]] terminologia herrikoiarena ere, hein handi batean, [[William Whewell|William Whewellek]] proposaturiko terminoak<ref>{{Erreferentzia |egilea= Ehl, Rosemary Gene |egilea2=Ihde, Aaron |url=http://www.elch.chem.msu.ru/rus/wp/wp-content/uploads/2016/03/ed031p226FaradayLaw.pdf |izenburua= Faraday's Electrochemical Laws and the Determination of Equivalent Weights |aldizkaria= Journal of Chemical Education |urtea= 1954 ||liburukia=31 |alea= May |orrialdeak= 226–232 | doi = 10.1021/ed031p226 | bibcode=1954JChEd..31..226E}}</ref>.
Faraday izan zen geroago [[nanopartikula]] metaliko deitu zitzaionaren berri ematen lehena. 1847an aurkitu zuen [[Urre|urrezko]] [[Koloide|koloideen]] propietate optikoak eta hari zegokion metal lodiarenak desberdinak zirela. Hori izan zen, ziurrenik, tamaina kuantikoaren efektuei buruz jakinarazitako lehen behaketa, eta nanozientziaren sorreratzat ere har daiteke<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.nanogallery.info/nanogallery/?ipg=126 |izenburua=The Birth of Nanotechnology |access-date=25 July 2007 |urtea=2006 |argitaletxea=Nanogallery.info |besteak=Faraday made some attempt to explain what was causing the vivid coloration in his gold mixtures, saying that known phenomena seemed to indicate that a mere variation in the size of gold particles gave rise to a variety of resultant colors. }}</ref>.
===Elektrizitatea eta magnetismoa===
[[Fitxategi:Faraday magnetic rotation.jpg|thumb|200 px|ezkerrera|Faradayren errotazio magnetikoa]]
Faraday ezagunagoa da [[Elektrizitate|elektrizitatean]] eta [[Magnetismo|magnetismoan]] egindako lanagatik. Bere lehen esperimentua egindako [[pila]] voltaikoa izan zen: zazpi penike erdi britainiarreko [[Txanpon|txanponekin]] [[Zink|zinkezko]] zazpi diskorekin eta ur gaziz umeldutako sei paper zati pilatuta<ref name="First experiment"/>. Pila horrekin, [[Korronte elektriko|korronte elektrikoa]] [[Magnesio sulfato|magnesio sulfatozko]] disoluzio batetik pasatu zuen, eta [[Konposatu kimiko|konposatu kimikoa]] deskonposatzea lortu zuen. (Abbott-i idatzitako lehen gutunean, 1812ko uztailaren 12an, erregistratua)<ref name="First experiment">{{Erreferentzia |abizena1=Mee |izena1=Nicholas |izenburua=Higgs Force: The Symmetry-breaking Force that Makes the World an Interesting Place |url=https://archive.org/details/higgsforcesymmet0000meen |data=2012 |orrialdea=[https://archive.org/details/higgsforcesymmet0000meen/page/n56 55]}}</ref>.
1821ean, [[Hans Christian Ørsted]] [[fisikari]] eta [[kimikari]] [[Daniar|daniarrak]] [[Elektromagnetismo|elektromagnetismoaren]] fenomenoa aurkitu eta gutxira, [[Humphry Davy|Davy]] eta [[William Hyde Wollaston]] [[motor elektriko]] bat diseinatzen saiatu ziren, baina huts egin zuten. Faradayk, bi gizonekin arazoa eztabaidatu ondoren, berak «errotazio elektromagnetikoa» sortzeko deitu zuen bi gailu eraikitzen jarraitu zuen. Haietako batek, gaur egun motor homopolar izenaz ezagutzen denak, etengabeko mugimendu zirkularra eragin zuen; mugimendu hori, indar magnetiko zirkular batek sortu zuen kable baten inguruan [[Merkurio (elementua)|merkuriozko]] igerileku batean zabaltzen zena, non iman bat jartzen zen; kableak imanaren inguruan bira egingo zukeen bateria kimiko baten korrontearekin hornituz gero. Esperimentu eta asmakizun horiek teknologia elektromagnetiko modernoaren oinarria osatu zuten. Bere emozioan, Faradayk emaitzak argitaratu zituen, Wollaston edo Davyrekin egindako lana aitortu gabe. [[Royal Society|Royal Societyren]] barruan sortu zen eztabaidak Davyrekin zuen aholkulari harremana tenkatu zuen, eta baliteke horrek Faraday beste jarduera batzuetarako izendatzen lagundu izana. Ondorioz, ikerketa elektromagnetikoan parte hartzea galarazi zion hainbat urtez<ref>[[#Hamilton|Hamilton]], pp. 165–171, 183, 187–190.</ref><ref>[[#Cantor|Cantor]], pp. 231–233.</ref>.
Bere garaiko beste ikertzaile batzuen antzera, Faraday [[eremu magnetiko]]en bidez korronte elektrikoak sortzen saiatu zen. Hamar urtetan ez zuen emaitza arrakastatsurik lortu, egoera estatikoan, hots, geldirik zeuden imanak eta bobinak erabili baitzituen. Hala ere, ekinaren ekinaz, korronte elektrikoaren indukzioa sortzeko eremu magnetiko aldakorrak behar direla frogatu ahal izan zuen.
Davyren pean egin zituen lehen ikerketak [[kimika]]n. [[Kloro]]a ikertzean, bi karbono kloruro berri aurkitu zituen, [[bentzeno]]a ere aurkitu zuen... Ekarpen handiak egin zituen elektrizitatearen esparruan. [[1821]]ean, [[Hans Christian Ørsted|Oersted]] kimikari daniarrak elektromagnetismoa aurkitu ondoren, Faradayk bi tresna egin zituen bere hitzetan errotazio elektromagnetikoa ekoizteko, hau da, motore elektrikoa.
[[1824]]an, Faraday Londresko Errege Elkartean sartu zen eta, hurrengo urtean, Errege Erakundeko laborategiko zuzendari izendatu zuten.
[[1831]]n, bere esperimentu ospetsuak hasi zituen eta [[indukzio elektromagnetiko]]a aurkitu zuen; esperimentu horiek gaur egun ere teknologia elektromagnetikoaren oinarri dira. Indar lerroen kontzeptua txertatu zuen eremu magnetikoak irudikatzeko eta, elektrolisian eginiko ikerketen ondorioz, bere bi oinarrizko legeak, bere izena daramatenak, aurkitu zituen:
* Elektrolisiaren bidez askatzen den sustantzia baten masa, [[elektrolito]]tik igaro den elektrizitate kantitatearekiko zuzenki proportzionala da. Beraz,
:m= clt [(masa = balore elektrokimikoa (c) x intentsitatea (l) x denbora (t)]
* Elektrizitate kantitate batek askatutako sustantzia ezberdinen masak zuzenki proportzionalak dira bere pisu baliokideekin.
Bere ikerketek aurrerapen izugarria izan ziren elektrizitatearen garapenerako, magnetismoak, mugimenduaren bitartez, elektrizitatea ekoizten duela ezarri zuelako.
[[Fitxategi:Faraday cage.gif|thumb|eskuinera|200px|Faradayren kaiola]]
[[Fitxategi:Faradayscher Kaefig DeuMus.jpg|thumb|eskuinera|200px|Faradayren kaiola]]
[[Elektrizitate estatiko]]arekin lanean zebilela, karga elektrikoa [[eroale elektriko]]aren gainazalean metatzen dela frogatu zuen, barruan daukanak eraginik ez duelarik. [[Faradayren kaiola]] izena duen dispositiboan erabiltzen da efektu hau.
Michael Faradayren omenez, [[Nazioarteko Unitate Sistema]]n [[farad]] (F) izena ezarri zitzaion. Definizioak [[coulomb]] bateko karga duen eroale batek [[volt]] bateko [[potentzial elektrostatikoa]] hartzeko gaitasuna dela dio.
[[1833]]an, Davyren lekua hartu zuen Erakundeko kimika irakasle postuan eta, bi urte geroago, urtean 300 liberako biziarteko pentsio bat esleitu zioten.
[[1858]]an, Victoria erreginak bere [[Grazia eta Faboreetako Etxe]]etako bat eman zion eta hantxe bizi izan zen 9 urtez, [[1867]]ko [[abuztuaren 25]]ean hil zen arte. [[Westminster abadia|Westminsterreko Abadian]], bere omenezko plaka bat dago, [[Isaac Newton]]en hilobitik gertu, berak ez baitzuen han lurperatzerik nahi. Londresko Highgate Hilobian dago ehortzita, gaur egun desagertuta dauden [[sandemanien]] gunean.
[[1820]] eta [[1862]] bitartean, etenik gabe, bere egunkaria idatzi zuen, bertan buruturiko esperimentuak deskribatuz. 3.236 orrialde eta zenbait mila irudi dituen egunkari hori Fisikaren historiako funtsezko lanetako bat da gaur egun.
[[Fitxategi:Experimental researches in electricity 004.jpg|thumb|ezkerrera|150px|''Experimental researches in electricity'']]
== Faradayren 6 printzipioak ==
14 urte zituenean irakurritako [[Isaac Watts]]en ''The Improvement of the Mind'' -Adimenaren hobekuntza-lanetik, Michael Faradayk diziplina zientifikoaren printzipio konstanteak hartu zituen:
* Beti eraman behar da libreta txiki bat, oharrak edozein momentutan hartu ahal izateko.
* Komeni da posta trukea erruz erabiltzea.
* Kolaboratzaileak izatea komeni da, ideiak elkar trukatu ahal izateko.
* Eztabaidei ekidin.
* Entzundako guztia egiaztatu.
* Ez orokortu arin-arinka; ahalik eta zehatzen hitz egin eta idatzi.
== Ikus, gainera ==
* [[Faradayren legea]]
* [[Farad]]
==Erreferentziak==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
==Bibliografia==
[[Fitxategi:Michael Faraday 1828 Chemische Manipulation.jpg|thumb|upright|''Chemische Manipulation'', 1828]]
{{Erreferentzia|by=yes|onlinebooksby=yes|onlinebooks=yes|viaf=38158158}}
Faraday's books, with the exception of ''Chemical Manipulation'', were collections of scientific papers or transcriptions of lectures.<ref>[[#Hamilton|Hamilton]], p. 220</ref> Since his death, Faraday's diary has been published, as have several large volumes of his letters and Faraday's journal from his travels with Davy in 1813–1815.
* {{Erreferentzia|ref=Faraday1827|egilea=Faraday, Michael |izenburua= Chemical Manipulation, Being Instructions to Students in Chemistry |argitaletxea=John Murray |urtea= 1827 }} [https://archive.org/details/chemicalmanipula00fararich 2nd ed. 1830], [https://archive.org/details/chemicalmanipul04faragoog 3rd ed. 1842]
* {{Erreferentzia|egilea=Faraday, Michael |izenburua= Experimental Researches in Electricity, vols. i. and ii |urtea= 1839 |argitaletxea=Richard and John Edward Taylor | url = https://archive.org/details/experimentalrese00faraiala }}; vol. III. Richard Taylor and William Francis, 1855
* {{Erreferentzia|egilea=Faraday, Michael |izenburua= Experimental Researches in Chemistry and Physics |urtea= 1859 |argitaletxea=Taylor and Francis | url = https://archive.org/details/experimentalrese00fararich| isbn = 978-0-85066-841-4}}
* {{Erreferentzia|egilea=Faraday, Michael |izenburua= A Course of Six Lectures on the Chemical History of a Candle | editor = W. Crookes |urtea= 1861 |argitaletxea=Griffin, Bohn & Co. | url = https://archive.org/details/chemicalhistoryo00faraiala| isbn = 978-1-4255-1974-2}}
* {{Erreferentzia|egilea=Faraday, Michael |izenburua= On the Various Forces in Nature |urtea= 1873 |argitaletxea=Chatto and Windus | url = https://archive.org/details/onvariousforceso00farauoft | editor = W. Crookes}}
* {{Erreferentzia|egilea=Faraday, Michael |izenburua= Diary |url=https://archive.org/details/diary8v0000fara | editor = T. Martin |urtea= 1932–1936|argitaletxea= G. Bell | isbn = 978-0-7135-0439-2 }} – published in eight volumes; see also the [http://www.faradaysdiary.com/ 2009 publication] of Faraday's diary
* {{Erreferentzia|egilea=Faraday, Michael |izenburua= Curiosity Perfectly Satisfyed: Faraday's Travels in Europe 1813–1815 | editor = B. Bowers and L. Symons |argitaletxea=Institution of Electrical Engineers |urtea= 1991}}
* {{Erreferentzia|egilea=Faraday, Michael |izenburua= The Correspondence of Michael Faraday |urtea= 1991 ||liburukia=1 |argitaletxea=INSPEC, Inc. | editor = F.A.J.L. James| isbn = 978-0-86341-248-6}} – vol. 2, 1993; vol. 3, 1996; vol. 4, 1999
* {{Erreferentzia|egilea=Faraday, Michael |izenburua= Michael Faraday's Mental Exercises: An Artisan Essay Circle in Regency London | editor = Alice Jenkins |argitaletxea=Liverpool University Press |lekua= Liverpool|urtea= 2008}}
* [https://archive.org/details/courseofsixlectu00fararich Course of six lectures on the various forces of matter, and their relations to each other] London; Glasgow: R. Griffin, 1860.
* [[s:The Liquefaction of Gases|The Liquefaction of Gases]], Edinburgh: W.F. Clay, 1896.
* [https://archive.org/details/lettersoffaraday00fararich The letters of Faraday and Schoenbein 1836–1862. With notes, comments and references to contemporary letters] London: Williams & Norgate 1899. ([http://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:hbz:061:2-15600 Digital edition] by the [[University and State Library Düsseldorf]])
==Iturriak==
* {{Erreferentzia|ref=Cantor|egilea=Cantor, Geoffrey |izenburua= Michael Faraday, Sandemanian and Scientist |urtea= 1991 |argitaletxea=Macmillan | isbn = 978-0-333-58802-4}}
* {{Erreferentzia | ref = Hamilton |egilea= Hamilton, James |izenburua= A Life of Discovery: Michael Faraday, Giant of the Scientific Revolution |urtea= 2004 |lekua= New York | isbn = 978-1-4000-6016-0 |argitaletxea= [[Random House]] | url = https://archive.org/details/lifeofdiscovery00jame }}
* {{Erreferentzia|ref=Thomas|egilea=Thomas, J.M.|izenburua=Michael Faraday and The Royal Institution: The Genius of Man and Place (PBK)|url=https://books.google.com/books?id=GN70U1tTe_EC&pg=PA17|urtea= 1991|argitaletxea=CRC Press|isbn=978-0-7503-0145-9}}
* {{Erreferentzia|ref=Thompson|egilea=Thompson, Silvanus |izenburua= Michael Faraday, His Life and Work |urtea= 1901 |argitaletxea=[[Cassell and Company]] | place = London | isbn = 978-1-4179-7036-0 | url = https://archive.org/details/michaelfaradayh00thomgoog}}
==Biografiak==
{{div col}}
* {{Erreferentzia|egilea=Agassi, Joseph |izenburua= Faraday as a Natural Philosopher | url=https://archive.org/details/faradayasnatural0000agas | url-access=registration |urtea= 1971 |argitaletxea=[[University of Chicago Press]] |lekua= Chicago | isbn = 978-0226010465 | author-link = Joseph Agassi }}
* {{Erreferentzia|egilea=Ames, Joseph Sweetman (Ed.) |izenburua= The Discovery of Induced Electric Currents ||liburukia=2 |urtea= c. 1900 |argitaletxea=[[American Book Company (1890)]] |lekua= New York }}
* {{Erreferentzia|egilea=Bence Jones, Henry |izenburua= The Life and Letters of Faraday|urtea= 1870 |argitaletxea=J.B. Lippincott and Company |lekua= Philadelphia | url = https://archive.org/details/lifeandlettersf02jonegoog | quote=Faraday. | author-link = Henry Bence Jones}}
* The British Electrical and Allied Manufacturers Association (1931). ''Faraday''. Edinburgh: R. & R. Clark, Ltd.
* {{Erreferentzia|egilea=Gladstone, J.H. |izenburua= Michael Faraday |urtea= 1872 |argitaletxea=Macmillan |lekua= London | url = https://archive.org/details/michaelfaraday06gladgoog| quote=Faraday. }}
* {{Erreferentzia | last1 = Gooding | first1 = David | last2 = James | first2 = Frank A.J.L. | author-link1 = David Gooding |izenburua= Faraday rediscovered: essays on the life and work of Michael Faraday, 1791–1867 |argitaletxea= Macmillan Press; Stockton Press |lekua= Basingstoke, Hants, England; New York |urtea= 1985 | isbn = 978-0-333-39320-8 }}
* {{Erreferentzia | last1 = Gooding | first1 = David | last2 = Cantor | first2 = Geoffrey | last3 = James | first3 = Frank A. J. L. | author-link1 = David Gooding | author-link2 = Geoffrey Cantor |izenburua= Michael Faraday |argitaletxea= Humanity Books |lekua= Amherst, New York |urtea= 1996 | isbn = 978-1-57392-556-3 }}
* {{Erreferentzia | last1 = Gooding | first1 = David | last2 = Tweney | first2 = Ryan D. | author-link1 = David Gooding |izenburua= Michael Faraday's 'Chemical notes, hints, suggestions, and objects of pursuit' of 1822 | url = https://archive.org/details/michaelfaradaysc0000fara |argitaletxea= P. Peregrinus in association with the [[Institution of Engineering and Technology]] |lekua= London |urtea= 1991 | isbn = 978-0-86341-255-4 }}
* {{Erreferentzia|egilea=Hamilton, James |izenburua= Faraday: The Life |urtea= 2002 |lekua= London |argitaletxea=Harper Collins | isbn = 978-0-00-716376-2}}
* {{Erreferentzia|egilea=Hirshfeld, Alan W. |izenburua= The Electric Life of Michael Faraday |url=https://archive.org/details/electriclifeofmi0000hirs |urtea= 2006 |argitaletxea=[[Walker and Company]] | isbn = 978-0-8027-1470-1 }}
* {{Erreferentzia |egilea= [[Colin A. Russell|Russell, Colin A.]] (Ed. [[Owen Gingerich]]) |izenburua= Michael Faraday: Physics and Faith (Oxford Portraits in Science Series) |urtea= 2000 |argitaletxea= [[Oxford University Press]] |lekua= New York | isbn = 978-0-19-511763-9 | url = https://archive.org/details/michaelfaraday00coli }}
* {{Erreferentzia|egilea=Thomas, John Meurig |izenburua= Michael Faraday and the Royal Institution: The Genius of Man and Place |url=https://archive.org/details/michaelfaradayro0000thom |urtea= 1991 |argitaletxea=Hilger|lekua= Bristol | isbn = 978-0-7503-0145-9| author-link = John Meurig Thomas }}
* {{Erreferentzia|egilea=Tyndall, John |izenburua= Faraday as a Discoverer |urtea= 1868 |argitaletxea=[[Longmans, Green, and Company]] |lekua= London | url = https://archive.org/details/faradayasdiscove00tyndrich}}
* {{Erreferentzia|egilea=Williams, L. Pearce |izenburua= Michael Faraday: A Biography | url=https://archive.org/details/michaelfaradaybi00will | url-access=registration |urtea= 1965 |argitaletxea=Basic Books |lekua= New York | author-link = L. Pearce Williams }}
{{div col end}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1791ko|1867ko|Faraday,Michael}}
[[Kategoria:Erresuma Batuko fisikariak]]
[[Kategoria:Surrey konderriko jendea]]
[[Kategoria:Michael Faraday]]
[[Kategoria:Londresen hildakoak]]
21u8swm9f0xh1ggxe5qfu8pu2plal73
Zerrenda:Nafarroa Garaiko mendiak
106
16329
10006230
10002466
2024-12-20T21:59:16Z
ListeriaBot
64511
Wikidata list updated [V2]
10006230
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:EuskalHerrikoMendienMapa2.png|thumb|400x400px|[https://w.wiki/3GkX Euskal Herriko mendien mapa interaktiboa] (query.wikidata.org)]]
'''[[Nafarroa Garaia|Nafarroa Garaiko]] mendien zerrenda''' da hau, alfabetikoki ordenatuta, eta herrialde horretako mendilerroak ere aipatuta.
Nafarroa Garaiko eta [[Euskal Herria|Euskal Herri]] osoko mendirik altuena [[Hiru Erregeen Mahaia]] da (2.428 m).
== Mendilerroak ==
[[Fitxategi:Hiru erregeen mahaia.jpg|thumb|Hiru Erregeen Mahaia (2.428 m).]]
* '''[[Abodiko mendilerroa|Abodi]]''': [[Aezkoa]] eta [[Zaraitzu]]; [[Abodi (mendia)|Abodi]] (1.533 m).
* '''[[Alaitz]]''': [[Iruñerria|Iruñerri]] eta [[Orbaibar]]; [[Higa]] (1.289 m).
* '''[[Andimendi]]''': [[Sakana]]; [[Beriain (mendia)|Beriain]] (1.493 m).
* '''[[Aralar]]''': [[Sakana]] eta [[Leitzaldea]], [[Tolosaldea]] eta [[Goierri]] bereizten ditu; [[Intzako dorrea]] (1.431 m) eta [[Larrunarri|Txindoki/Larrunarri]] (1.346 m).
* '''[[Kodesko mendilerroa|Kodes]]''': [[Lizarrako merindadea|Lizarrerrian]], [[Arabako Mendialdea]]ren mugan; [[Joar]] (1.418 m).
* '''[[Leireko mendilerroa|Leire]]''': [[Zangozerria]] eta [[Irunberrialdea]]; [[Arangoiti (mendia)|Arangoiti]] (1.355 m).
* '''[[Lokiz mendilerroa|Lokiz]]''': Lizarrerria eta Arabako Mendialdea; [[Otzamendi|Otzamendi/Montesanto]] (1.255 m) eta [[Lokiz|Lokiz/San Cosme]] (1.114 m).
* '''[[Pirinioak|Nafarroako Pirinioa]]''': [[Bortziriak|Bortziri]], [[Baztan]], [[Erroibar]], Aezkoa, Zaraitzu eta [[Erronkaribar|Erronkari]]; [[Hiru Erregeen Mahaia]] (2.428 m).
* '''[[Urbasa]]''': Sakana eta Lizarrerri; [[Baiza]] (1.183 m).
== Mendiak ==
[[Fitxategi:Beriain mendia Altsasutik.jpg|thumb|320px|Beriain mendia ([[Andimendi]]), [[Altsasu]]tik ikusita]]
Hauek dira herrialdeko [[mendi]] nagusiak:
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item ?elev WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q8502 .
?item (wdt:P131)* wd:Q4018 .
?item p:P2044/psn:P2044/wikibase:quantityAmount ?elev .
}
ORDER BY DESC(?elev)
|columns=label:izena,?elev:itsas mailaren gainetiko altuera,P131,P625,P18
|section=
|min_section=
|sort=
|links=text
|thumb=128
|autolist=fallback
|wdedit=yes
}}
{| class='wikitable sortable wd_can_edit'
! izena
! itsas mailaren gainetiko altuera
! honako erakunde administratiboan dago
! koordenatuak
! irudia
|- class='wd_q546180'
|class='wd_label'| [[Hiru Erregeen Mahaia]]
| 2446
|class='wd_p131'| [[Erronkari]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.919411|-0.7275039|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Pic and table de trois rois.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q112779749'
|class='wd_label'| [[Añelarra]]
| 2358
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.939087|-0.731288|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112785195'
|class='wd_label'| [[Ukerdi]]
| 2251
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.92379|-0.749151|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q8538396'
|class='wd_label'| [[Ezkaurre]]
| 2050
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]<br/>[[Huescako probintzia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.85416667|-0.84|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Peña Ezcaurri.JPG|center|128px]]
|- class='wd_q2030404'
|class='wd_label'| [[Orhi]]
| 2017
|class='wd_p131'| [[Zuberoa]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.989627777778|-1.0049527777778|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Pic d'Orhy (vue nord).jpg|center|128px]]
|- class='wd_q8538704'
|class='wd_label'| [[Kartxela]]
| 1982
|class='wd_p131'| [[Erronkaribar]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]<br/>[[Zuberoa]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.9525|-0.88833333333333|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Trikuharria Kartxelapean.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q12265379'
|class='wd_label'| [[Otsogorrigaña]]
| 1923
|class='wd_p131'| [[Zuberoa]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.9575|-0.91861111|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12254769'
|class='wd_label'| [[Barazea]]
| 1893
|class='wd_p131'| [[Zuberoa]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.9638937|-0.9057634|display=inline}}<br/>{{Coord|42.963592|-0.905738|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12261814'
|class='wd_label'| [[Lakhura]]
| 1877
|class='wd_p131'| [[Zuberoa]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.95478|-0.83704|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12261877'
|class='wd_label'| [[Lapazarra]]
| 1785
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.93083333|-0.79777778|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112783132'
|class='wd_label'| [[Ezkaurretxikia]]
| 1769
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.858403|-0.878088|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112783733'
|class='wd_label'| [[Kañadaxiloa]]
| 1769
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.838929|-0.857465|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12255254'
|class='wd_label'| [[Binbaleta]]
| 1757
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]<br/>[[Zuberoa]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.9550242|-0.8755692|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12258294'
|class='wd_label'| [[Gaztarrigaña]]
| 1729
|class='wd_p131'| [[Larraine]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]<br/>[[Zuberoa]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.9592857|-0.9562772|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12254941'
|class='wd_label'| [[Belaiko lepoa]]
| 1727
|class='wd_p131'| [[Erronkari]]<br/>[[Zuberoa]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.95971389|-0.89589167|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q25476008'
|class='wd_label'| [[Kalbeira]]
| 1686
|class='wd_p131'| [[Erronkari]]<br/>[[Ansó]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]<br/>[[Aragoi]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.802247222222|-0.86048611111111|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q25475847'
|class='wd_label'| [[Atuzkarratz|Atuzkarrazko mendilerroa]]
| 1583
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.8764|-1.0122|display=inline}}<br/>{{Coord|42.833333333333|-1.0833333333333|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12265816'
|class='wd_label'| [[Peñablanca]]
| 1583
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.85861111|-0.97194444|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q8538854'
|class='wd_label'| [[Ortzantzurieta]]
| 1567
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.0167|-1.26667|display=inline}}<br/>{{Coord|43.016666666667|-1.2833333333333|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12259950'
|class='wd_label'| [[Izagra]]
| 1558
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.8520342|-0.9752914|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12258601'
|class='wd_label'| [[Goienburu]]
| 1549
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.9390923|-0.9394439|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q2821682'
|class='wd_label'| [[Abodi (mendia)|Abodi]]
| 1533
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.95166667|-1.05444444|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:ABODI - panoramio.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q112785063'
|class='wd_label'| [[Txorrotxarria]]
| 1517
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.860651|-1.003474|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q25475857'
|class='wd_label'| [[Lakuaga]]
| 1517
|class='wd_p131'| [[Uztarroze]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.875277777778|-0.98194444444444|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12254326'
|class='wd_label'| [[Astobizkar]]
| 1506
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.03543333|-1.29622222|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12252752'
|class='wd_label'| [[Abodi Mendebaldea]]
| 1496
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.95972222|-1.11361111|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q3307550'
|class='wd_label'| [[Andimendi]]
| 1493
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.8117|-1.9504|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Lizarraga - Saratsa - Paisaje 02.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q3756086'
|class='wd_label'| [[Beriain (mendia)|Beriain]]
| 1493
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.892777777778|-1.9977777777778|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:San Donato, Beriain.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q12259418'
|class='wd_label'| [[Idorrokia]]
| 1492
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.96166667|-1.13111111|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12263413'
|class='wd_label'| [[Mendimotz]]
| 1491
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.02628889|-1.28453333|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12254144'
|class='wd_label'| [[Arrizabala]]
| 1481
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.95666667|-1.09472222|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q56478572'
|class='wd_label'| [[Baigura (Areta)|Baigura]]
| 1474
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.8711875|-1.2429104|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12268324'
|class='wd_label'| [[Txangoa]]
| 1471
|class='wd_p131'| [[Orbaizeta]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.04174167|-1.26718611|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12258714'
|class='wd_label'| [[Goñiburu]]
| 1464
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.96472222|-1.1525|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12258293'
|class='wd_label'| [[Gaztanbidea]]
| 1460
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.95138889|-1.03611111|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q8188242'
|class='wd_label'| [[Adi]]
| 1458
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.0206|-1.44389|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Adi mendia Argintzutik.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q56704864'
|class='wd_label'| [[Cruz de Osaba]]
| 1438
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.952626|-1.028346|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12259656'
|class='wd_label'| [[Intzako dorrea]]
| 1431
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]<br/>[[Araitz]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.00009|-2.02571|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Irumugarrieta gailurra Argiñarratetik.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q12255359'
|class='wd_label'| [[Bizkarraundi]]
| 1426
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.95888889|-1.15222222|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q590012'
|class='wd_label'| [[Urkulu (mendia)|Urkulu]]
| 1419
|class='wd_p131'| [[Eiheralarre]]<br/>[[Nafarroa Beherea]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.04694444|-1.24055556|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Urkuluko Dorrea.JPG|center|128px]]
|- class='wd_q4570652'
|class='wd_label'| [[Joar]]
| 1419
|class='wd_p131'| [[Araba]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.635277777778|-2.3469444444444|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Codés 7, Yoar.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q8538692'
|class='wd_label'| [[Saioa]]
| 1419
|class='wd_p131'| [[Baztan]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.046944444444|-1.5577777777778|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Saioa Erdizagatik.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q112786620'
|class='wd_label'| [[Saitsederra]]
| 1418
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.866719|-0.95097|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12259493'
|class='wd_label'| [[Ihurbain]]
| 1416
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.894225|-1.99409722|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Dorrao - Beriain 01.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q12254532'
|class='wd_label'| [[Auztarri]]
| 1412
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.965|-1.1825|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q25475860'
|class='wd_label'| [[Migoleta]]
| 1406
|class='wd_p131'| [[Erronkari]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.853369444444|-1.0379333333333|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q56704947'
|class='wd_label'| [[Martxate]]
| 1403
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.9521159|-1.1892697|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q56704884'
|class='wd_label'| [[Goñiburu Txikia]]
| 1403
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.9624008|-1.1466071|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q11205905'
|class='wd_label'| [[Dozola]]
| 1402
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]<br/>[[Aragoi]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.76361111|-0.88916667|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q56705003'
|class='wd_label'| [[El Cerrillar]]
| 1391
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.9467676|-1.0259467|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112786679'
|class='wd_label'| [[Borrokoxko]]
| 1389
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.852656|-1.196052|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112782518'
|class='wd_label'| [[Corona/Errazu]]
| 1387
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.930148|-1.323611|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12263422'
|class='wd_label'| [[Menditxipi]]
| 1377
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.03748333|-1.28281111|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q8538688'
|class='wd_label'| [[Itzaga]]
| 1361
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]<br/>[[Itzagaondoa]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.7133|-1.42865|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:8 Itzaga.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q112785600'
|class='wd_label'| [[Beoain]]
| 1359
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]<br/>[[Gipuzkoa]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.013503|-2.037352|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12253827'
|class='wd_label'| [[Arangoiti (mendia)|Arangoiti]]
| 1355
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.64555556|-1.19444444|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12255053'
|class='wd_label'| [[Berrendi]]
| 1354
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.95305556|-1.21361111|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:BerrendiDesdeVillanuevaDeAézcoa.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q12254990'
|class='wd_label'| [[Beoin]]
| 1350
|class='wd_p131'| [[Gipuzkoa]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.01453333|-2.03623611|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12262275'
|class='wd_label'| [[Lezitza]]
| 1350
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.0512069|-1.2642217|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12253378'
|class='wd_label'| [[Amorro]]
| 1348
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.88681667|-1.94618889|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12254240'
|class='wd_label'| [[Artxueta]]
| 1343
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.95355|-1.96389444|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12261749'
|class='wd_label'| [[La Plana]]
| 1337
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.63638889|-2.33138889|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:La Plana from Yoar.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q12263411'
|class='wd_label'| [[Mendilatz]]
| 1337
|class='wd_p131'| [[Orbaizeta]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.01805556|-1.21222222|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12263429'
|class='wd_label'| [[Mendizar]]
| 1323
|class='wd_p131'| [[Orbaizeta]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.01888889|-1.16444444|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12256555'
|class='wd_label'| [[Egurbide (mendia)]]
| 1317
|class='wd_p131'| [[Gipuzkoa]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.01008333|-2.03188889|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12259907'
|class='wd_label'| [[Iturrunburu]]
| 1312
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.0267851|-1.4275163|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12261694'
|class='wd_label'| [[Kurutzeaga]]
| 1308
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.9955637|-2.0106424|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q3128667'
|class='wd_label'| [[Hauza]]
| 1306
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.151666666667|-1.42|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Auzamendia.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q12268600'
|class='wd_label'| [[Urakorri]]
| 1306
|class='wd_p131'| [[Gipuzkoa]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.02702778|-2.03898611|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Panoramika Artubitik.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q12256175'
|class='wd_label'| [[Desamendi]]
| 1305
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.9805859|-2.0330155|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q24003043'
|class='wd_label'| Monte Autza
| 1304
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.1525|-1.4208|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12257196'
|class='wd_label'| [[Eskalar (Leire)|Eskalar]]
| 1302
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]<br/>[[Aragoi]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.643888|-1.078965|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12268319'
|class='wd_label'| [[Txameni]]
| 1299
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.97917778|-2.01082778|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12266361'
|class='wd_label'| [[Puttarri]]
| 1299
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.9703966|-2.0567366|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12268266'
|class='wd_label'| [[Ttutturregi]]
| 1290
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.99366389|-1.99594722|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q8538065'
|class='wd_label'| [[Higa]]
| 1289
|class='wd_p131'| [[Elo]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.6969|-1.52986|display=inline}}<br/>{{Coord|42.696|-1.53|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Higa de Monreal (Navarra) 03.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q12252974'
|class='wd_label'| [[Aitzear]]
| 1286
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.98989722|-1.99546944|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12258533'
|class='wd_label'| [[Girizu]]
| 1283
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.0185831|-1.3342386|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12259534'
|class='wd_label'| [[Illon]]
| 1283
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.69055556|-1.12055556|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12257121'
|class='wd_label'| [[Errenaga]]
| 1282
|class='wd_p131'| [[Gipuzkoa]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.98389722|-2.03713333|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12257405'
|class='wd_label'| [[Eulatz]]
| 1281
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.97215833|-2.01730278|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12256750'
|class='wd_label'| [[Elke]]
| 1279
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.8917654|-1.3538578|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q16517071'
|class='wd_label'| [[Errenaga Txiki]]
| 1277
|class='wd_p131'| [[Gipuzkoa]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.98183333|-2.037875|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12261941'
|class='wd_label'| [[Larrogain]]
| 1277
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.903759|-1.409836|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12254348'
|class='wd_label'| [[Atallorbe]]
| 1275
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.9893535|-2.0047927|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12268427'
|class='wd_label'| [[Txorrotxeta]]
| 1273
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.977668|-2.007192|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Txorotxeta 20170805 140523.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q12259417'
|class='wd_label'| [[Idoitxiki]]
| 1272
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.88951389|-1.91413333|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q25478744'
|class='wd_label'| [[Beloki (Aralar)|Beloki]]
| 1271
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.979669444444|-1.9928138888889|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112784747'
|class='wd_label'| [[Satrustegiko haitza]]
| 1271
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.888388|-1.915651|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12265811'
|class='wd_label'| [[Peña Blanca]]
| 1269
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.86583611|-1.937475|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112780270'
|class='wd_label'| [[Argaraieta]]
| 1267
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.742605|-0.902716|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12253242'
|class='wd_label'| [[Alto de las Bordas Viejas]]
| 1265
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.86736944|-1.91770556|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12256978'
|class='wd_label'| [[Erdilo]]
| 1265
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.02739722|-1.31052222|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12254229'
|class='wd_label'| [[Artubi]]
| 1263
|class='wd_p131'| [[Gipuzkoa]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.03085833|-2.03960278|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12253724'
|class='wd_label'| [[Aparein]]
| 1261
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.97501389|-2.04190556|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q108790172'
|class='wd_label'| [[Arrasaundi]]
| 1261
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.86371735404219|-1.919811385760542|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12256177'
|class='wd_label'| [[Desamendi Txiki]]
| 1261
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.98116667|-2.02216389|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12265057'
|class='wd_label'| [[Okoro]]
| 1259
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.0511214|-1.5055132|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12261288'
|class='wd_label'| [[Kargaleku II]]
| 1253
|class='wd_p131'| [[Gipuzkoa]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.97973333|-2.04215278|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12268475'
|class='wd_label'| [[Uazkuru]]
| 1249
|class='wd_p131'| [[Gipuzkoa]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.98040278|-2.05001389|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12265809'
|class='wd_label'| [[Peña Alta]]
| 1249
|class='wd_p131'| [[Araba]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.61555556|-2.49027778|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q20492536'
|class='wd_label'| [[Arnaba]]
| 1248
|class='wd_p131'| [[Araba]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.743055555556|-2.2747222222222|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12255695'
|class='wd_label'| [[Castillo de Lapoblación]]
| 1245
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.60916667|-2.46055556|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Lapoblacion mendia.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q66384748'
|class='wd_label'| [[Dulantz]]
| 1243
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.7989994|-2.0478372|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12268498'
|class='wd_label'| [[Ugaibel]]
| 1243
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.96944444|-1.21277778|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q24001585'
|class='wd_label'| [[Erregerena]]
| 1239
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.0184|-1.5416|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12263414'
|class='wd_label'| [[Mendimotza]]
| 1237
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Beherea]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.10893611|-1.33105278|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12265453'
|class='wd_label'| [[Pagomotxeta]]
| 1237
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.86581111|-1.95425833|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12262917'
|class='wd_label'| [[Malkaxko (tontorra)|Malkaxko]]
| 1237
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.819975|-1.990275|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12266918'
|class='wd_label'| [[San Migel mendia]]
| 1237
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.94804444|-1.96544444|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Aralar San Miguel in Excelsis Church.JPG|center|128px]]
|- class='wd_q12257502'
|class='wd_label'| [[Euskal Herriko erdigunea]]
| 1236
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.88188|-1.93677|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Ikurrina eta estelada Euskal Herriko erdigunean.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q112783708'
|class='wd_label'| [[Jaun Done Jakue]]
| 1235
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.916891|-1.343255|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12259177'
|class='wd_label'| [[Hirupagoeta]]
| 1235
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.97693333|-2.05189722|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12256757'
|class='wd_label'| [[Elordia]]
| 1235
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.85990833|-1.92773611|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12263394'
|class='wd_label'| [[Mendiaundi II]]
| 1232
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.01125833|-1.37376111|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12254450'
|class='wd_label'| [[Atxistoi]]
| 1230
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Beherea]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.0540811|-1.342739|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12257194'
|class='wd_label'| [[Eskalaborro]]
| 1228
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.86494444|-1.96292778|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112786584'
|class='wd_label'| [[Leziñera]]
| 1223
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.68686|-1.074088|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12262915'
|class='wd_label'| [[Malkaxko|Malkaxko (Trinidad de Iturgoien)]]
| 1222
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.81543889|-1.97958333|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12262316'
|class='wd_label'| [[Lindus]]
| 1220
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Beherea]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.03081667|-1.3587|display=inline}}<br/>{{Coord|43.02981|-1.35986|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12263851'
|class='wd_label'| [[Mugaga]]
| 1217
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.80051389|-1.97519444|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12259697'
|class='wd_label'| [[Ipuzmeaka]]
| 1216
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.97537222|-2.01315556|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12256738'
|class='wd_label'| [[Elizkaitz]]
| 1215
|class='wd_p131'| [[Gipuzkoa]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.01936944|-2.03849167|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12268331'
|class='wd_label'| [[Txapelarriko Kaskoa]]
| 1213
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]<br/>[[Nafarroa Beherea]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.0450127|-1.347403|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12267717'
|class='wd_label'| [[Subizelaigaine]]
| 1209
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.99161667|-1.97738611|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12262715'
|class='wd_label'| [[Lupuzuriko Kaskoa/Bustarkomendi]]
| 1209
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.02121944|-1.37525556|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112785642'
|class='wd_label'| [[Argintzo]]
| 1208
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.059413|-1.488967|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12259736'
|class='wd_label'| [[Ireber]]
| 1208
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.0489102|-1.8427517|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Ireber.JPG|center|128px]]
|- class='wd_q112779688'
|class='wd_label'| [[Iramendi (Adi)|Iramendi / Amutz]]
| 1206
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.982717|-1.484103|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112782164'
|class='wd_label'| [[Beiegu]]
| 1195
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.869684|-1.124342|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112784122'
|class='wd_label'| [[Mendixuri]]
| 1194
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.007052|-1.361665|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12252983'
|class='wd_label'| [[Aitzorrotz (Andimendi)]]
| 1192
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.86468611|-1.973375|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q24004027'
|class='wd_label'| [[Aldaxur]]
| 1190
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.8|-1.2|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12268342'
|class='wd_label'| [[Txasperro]]
| 1185
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.01056667|-1.38089722|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12254693'
|class='wd_label'| [[Maiza]]
| 1183
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.87555556|-2.08416667|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12261896'
|class='wd_label'| [[Lardanburu]]
| 1183
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.82138611|-1.96185833|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112784733'
|class='wd_label'| [[Sasari]]
| 1182
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.796533|-1.063008|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12254139'
|class='wd_label'| [[Arriolatz]]
| 1176
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.98796667|-1.97574167|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12256388'
|class='wd_label'| [[Dorrokoteka]]
| 1176
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.85656944|-1.98415833|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12258903'
|class='wd_label'| [[Harri Eder Gaina]]
| 1175
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.975|-1.21277778|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12267079'
|class='wd_label'| [[Saratsa (mendia)]]
| 1171
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.86321667|-1.99866389|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12269496'
|class='wd_label'| [[Zuperrori]]
| 1169
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.06916667|-1.84083333|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12254658'
|class='wd_label'| [[Bagadigorri]]
| 1167
|class='wd_p131'| [[Tebas-Muru Artederreta]]<br/>[[Untzue]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.69194444|-1.60555556|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112787963'
|class='wd_label'| [[Txanagra]]
| 1164
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.921685|-1.26873|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12256378'
|class='wd_label'| [[Donsimon Mendia]]
| 1156
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.016575|-1.3045|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12267544'
|class='wd_label'| [[Sorotepo]]
| 1152
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.02590833|-1.40245|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12254777'
|class='wd_label'| [[Bargagain (Altsasu)|Bargagain]]
| 1152
|class='wd_p131'| [[Altsasu]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.87194444|-2.16111111|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Bargagain.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q12254988'
|class='wd_label'| [[Beodegi]]
| 1149
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.03056667|-1.40468611|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12269387'
|class='wd_label'| [[Zoiolagana]]
| 1147
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.816025|-1.93426944|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12262547'
|class='wd_label'| [[Loiketa]]
| 1145
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.0310907|-1.6106045|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12259763'
|class='wd_label'| [[Iruaitzeta]]
| 1145
|class='wd_p131'| [[Bakaiku]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.8767859|-2.0954961|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Iruaitzeta by OkarizMikel 2.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q12259707'
|class='wd_label'| [[Irakurri]]
| 1142
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.09972222|-1.83333333|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:2017 irakurri 02.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q12267122'
|class='wd_label'| [[Satrustegi II]]
| 1139
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.89047222|-1.88723611|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12256118'
|class='wd_label'| [[Debata]]
| 1139
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.95481944|-1.98808333|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112783088'
|class='wd_label'| [[Etxauriko haitzak]]
| 1138
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.800978|-1.845996|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q3305754'
|class='wd_label'| [[Mendaur]]
| 1136
|class='wd_p131'| [[Malerreka]]<br/>[[Bortziriak]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.156239|-1.719189|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Mendaur Ermitage 001.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q112789037'
|class='wd_label'| [[Zanabe]]
| 1135
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.799366|-2.033415|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12256723'
|class='wd_label'| [[Elimendi]]
| 1133
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.8042765|-1.9324661|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q56705069'
|class='wd_label'| [[Goimendi]]
| 1131
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.9308517|-1.0267371|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12262068'
|class='wd_label'| [[Legunbe]]
| 1129
|class='wd_p131'| [[Araba]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.850955555556|-2.2357027777778|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12268435'
|class='wd_label'| [[Txurregi]]
| 1125
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.88305556|-1.85583333|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Churregui (Txurregi) visto desde Atondo.png|center|128px]]
|- class='wd_q12253022'
|class='wd_label'| [[Akier]]
| 1124
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.95255|-1.90298611|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112784213'
|class='wd_label'| [[Mortxe]]
| 1122
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.838034|-1.842442|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q2852644'
|class='wd_label'| [[Antzola]]
| 1119
|class='wd_p131'| [[Pirinio Atlantikoak]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]<br/>[[Nafarroa Beherea]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.14277778|-1.40972222|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12259531'
|class='wd_label'| [[Illarragorri]]
| 1118
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]<br/>[[Gipuzkoa]]<br/>[[Araba]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.89639167|-2.249175|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q20492275'
|class='wd_label'| [[Larraineta (Lokiz)|Larraineta]]
| 1115
|class='wd_p131'| [[Lana (udalerria)|Lana]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.7380133|-2.2269406|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12262564'
|class='wd_label'| [[Lokiz]]
| 1114
|class='wd_p131'| [[Allin]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.74083333|-2.10888889|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112784098'
|class='wd_label'| [[Mendigaña]]
| 1110
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.827164|-1.274308|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112786060'
|class='wd_label'| [[Bardoitza]]
| 1110
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.798918|-2.092027|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112782132'
|class='wd_label'| [[Begaña]]
| 1104
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.047863|-1.802586|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q56705099'
|class='wd_label'| [[Petxuberro]]
| 1096
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.9462363|-1.2424438|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q30739770'
|class='wd_label'| massif d'Abartan
| 1095
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'|
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q30739761'
|class='wd_label'| [[Abartan]]
| 1095
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.0899863|-1.5671315|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12259718'
|class='wd_label'| [[Irasabela]]
| 1094
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.72972222|-2.23472222|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q6022395'
|class='wd_label'| [[Erga]]
| 1094
|class='wd_p131'| [[Irurtzun]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.92800692|-1.81216478|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Erga mendiko gailurra 1.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q12258307'
|class='wd_label'| [[Gaztelu (Aralar)|Gaztelu (mendia)]]
| 1085
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.98561389|-1.97060278|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q31187687'
|class='wd_label'| [[Eguzkizko muinoa]]
| 1083
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.1008139|-1.8779891|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q6154191'
|class='wd_label'| [[Txaruta]]
| 1081
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.0617694|-1.6603735|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Txaruta.png|center|128px]]
|- class='wd_q12261859'
|class='wd_label'| [[Lanotegi]]
| 1081
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.02128611|-1.39206389|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q31187718'
|class='wd_label'| [[Kornieta]]
| 1081
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.0681666|-1.8692749|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112786618'
|class='wd_label'| [[Udi]]
| 1081
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.919933|-1.117365|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q56705160'
|class='wd_label'| [[Artatxo]]
| 1078
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.9386931|-1.1312264|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q24001120'
|class='wd_label'| [[Gorramendi]]
| 1074
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]<br/>[[Baztan]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.216666666667|-1.45|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Gorramendi eta Bozate.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q12263403'
|class='wd_label'| [[Mendieder]]
| 1071
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.16305556|-1.72527778|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Bustitza mendieder 01.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q60430563'
|class='wd_label'| [[Muskilda]]
| 1071
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.9197432|-1.0804134|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Ermita de Muskilda (10).JPG|center|128px]]
|- class='wd_q12253185'
|class='wd_label'| [[Alitzako Malkorra]]
| 1069
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.95785833|-1.85455278|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112784877'
|class='wd_label'| [[Soratxipi]]
| 1069
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.067526|-1.729628|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12268439'
|class='wd_label'| [[Txurtxur]]
| 1069
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.98455|-1.96536111|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112786082'
|class='wd_label'| [[Arripuia]]
| 1069
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.778582|-2.096347|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q20492509'
|class='wd_label'| [[Olastitzu]]
| 1067
|class='wd_p131'| [[Larragoa]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.7501312|-2.2577412|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12261928'
|class='wd_label'| [[Larrazpil]]
| 1066
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.94897778|-1.85349167|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Larraun - Larrazpil (13).jpg|center|128px]]
|- class='wd_q12259530'
|class='wd_label'| [[Illarraundiko malkorra]]
| 1064
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.95076111|-1.8481|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12259687'
|class='wd_label'| [[Iparraundi]]
| 1064
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.95126944|-1.85588889|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12256765'
|class='wd_label'| [[Elorrigañe]]
| 1063
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.95613611|-1.91626111|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q66384768'
|class='wd_label'| [[Urepel (Adarra-Mandoegi)|Urepel]]
| 1059
|class='wd_p131'| [[Gipuzkoa]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.1342889|-1.9044392|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12267001'
|class='wd_label'| [[Santa Marina (Urbasa)|Santa Marina]]
| 1059
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.87111111|-2.11444444|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q60580616'
|class='wd_label'| [[Aitza]]
| 1055
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.9742532|-1.2402847|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q46285447'
|class='wd_label'| Arainburu
| 1054
|class='wd_p131'| [[Zubieta (Nafarroa)|Zubieta]]<br/>[[Goizueta]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.161111|-1.769722|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12261915'
|class='wd_label'| [[Larraitza]]
| 1052
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.7534859|-2.074147|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12259804'
|class='wd_label'| [[Iruñarri]]
| 1051
|class='wd_p131'| [[Eratsun]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.10138889|-1.81222222|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112788729'
|class='wd_label'| [[Bozporro]]
| 1050
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.894219|-1.286911|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12262557'
|class='wd_label'| [[Loitzate]]
| 1048
|class='wd_p131'| [[Leitzaldea|Larraun-Leitzaldea]]<br/>[[Bortziriak]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.1575|-1.78194444|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12256603'
|class='wd_label'| [[Ekaitza (Mendaur)]]
| 1047
|class='wd_p131'| [[Malerreka]]<br/>[[Bortziriak]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.15444444|-1.75055556|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12262941'
|class='wd_label'| [[Mandoegi]]
| 1046
|class='wd_p131'| [[Gipuzkoa]]<br/>[[Berastegi]]<br/>[[Goizueta]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.144948|-1.9060566|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q3178771'
|class='wd_label'| [[Montejurra]]
| 1046
|class='wd_p131'| [[Lizarra]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.631111111111|-2.0447222222222|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Montejurra-Jurramendi.JPG|center|128px]]
|- class='wd_q12267540'
|class='wd_label'| [[Soroaundi]]
| 1045
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.95023333|-1.91670556|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q56643488'
|class='wd_label'| [[Elorregi (Abartan)|Elorregi]]
| 1045
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.0843693|-1.5665745|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q3154189'
|class='wd_label'| [[Iparla]]
| 1044
|class='wd_p131'| [[Baztan]]<br/>[[Baigorri]]<br/>[[Bidarrai]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.22833333|-1.37861111|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Saint Etienne de Baïgorry Iparla.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q12259771'
|class='wd_label'| [[Irumugarrieta]]
| 1044
|class='wd_p131'| [[Eratsun]]<br/>[[Basaburua]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.05722222|-1.79694444|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112789669'
|class='wd_label'| [[Arrigorria]]
| 1040.44
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.822182|-1.146706|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q66732669'
|class='wd_label'| [[Lantxurda (Izko)|Lantxurda]]
| 1037
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.6458674|-1.447796|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q25476049'
|class='wd_label'| [[Arburua]]
| 1037
|class='wd_p131'| [[Galoze (lekua)|Galoze]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.804041666667|-1.1114805555556|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Arburua.JPG|center|128px]]
|- class='wd_q112788629'
|class='wd_label'| [[Azpala]]
| 1028
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.762118|-2.041755|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12260004'
|class='wd_label'| [[Izterbegi]]
| 1027
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]<br/>[[Nafarroa Beherea]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.0462771|-1.4412858|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112783072'
|class='wd_label'| [[Esparatz]]
| 1025
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.754183|-1.870988|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Esparatz.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q56705212'
|class='wd_label'| [[Aixkourrua]]
| 1024
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.919969|-1.064944|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112784668'
|class='wd_label'| [[Santa Bárbara (Zarikieta)|Santa Bárbara]]
| 1022
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.802692|-1.315652|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12253205'
|class='wd_label'| [[Alleko]]
| 1018
|class='wd_p131'| [[Gipuzkoa]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.97355278|-2.09149444|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112783850'
|class='wd_label'| [[Larregoiko]]
| 1018
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.775952|-2.150355|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Larregoiko.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q112784043'
|class='wd_label'| [[Measkoitz]]
| 1013
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.906043|-1.486402|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q66732966'
|class='wd_label'| [[Alto de Juandomingo]]
| 1010
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.6433665|-1.4360755|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112788991'
|class='wd_label'| [[Itxesorde]]
| 1009
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.806694|-1.85458|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112786604'
|class='wd_label'| [[Lertza]]
| 1006
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.056574|-1.771458|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q66424249'
|class='wd_label'| [[Montejulio]]
| 1002
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.6082482|-1.5030061|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q5554699'
|class='wd_label'| [[Gaztelu III (Andiako mendia)|Gaztelu III]]
| 1001
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.888866666667|-1.83795|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:El Churregui (izquierda) y el Gaztelu (derecha) vistos desde Atondo.png|center|128px]]
|- class='wd_q112787270'
|class='wd_label'| [[Astenbelarra]]
| 1001
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.717106|-2.209964|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q6073906'
|class='wd_label'| [[Untzueko haitza]]
| 990
|class='wd_p131'| [[Untzue]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.6586|-1.61362|display=inline}}<br/>{{Coord|42.65833333|-1.61361111|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Unzue primavera.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q64994717'
|class='wd_label'| [[Balankaleku]]
| 983
|class='wd_p131'| [[Gipuzkoa]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.95008|-2.21041|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12263428'
|class='wd_label'| [[Mendizelaia]]
| 982
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.77589722|-1.97951111|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112786619'
|class='wd_label'| [[Aiurdi]]
| 978
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.675066|-1.600707|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q66732880'
|class='wd_label'| [[Izko (Izko)|Izko]]
| 976
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.6415848|-1.4282771|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q66737958'
|class='wd_label'| [[Pinganilla]]
| 973
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.6085433|-2.4234299|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12253192'
|class='wd_label'| [[Alkaxuri]]
| 967
|class='wd_p131'| [[Baztan]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.24027778|-1.40833333|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112787205'
|class='wd_label'| [[Sardegi]]
| 961
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.702688|-2.144885|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Cima de Sardegi.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q48747179'
|class='wd_label'| [[Aizkoa (Abartan)|Aizkoa]]
| 954
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.0931715|-1.5576208|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112786615'
|class='wd_label'| [[Otsarte]]
| 950
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.047273|-1.700677|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q66750341'
|class='wd_label'| [[Arriaundi]]
| 944
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]<br/>[[Larunbe]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.9108224|-1.7505913|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112787290'
|class='wd_label'| [[Castillo]]
| 938
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.761118|-2.264278|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112784142'
|class='wd_label'| [[Mendurro]]
| 937
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.898457|-1.655381|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q66424207'
|class='wd_label'| [[Alkurruntz]]
| 934
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.2205544|-1.5073285|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Alkurruntz (Ekialdeko Aldea).jpg|center|128px]]
|- class='wd_q112785116'
|class='wd_label'| [[Txutxu]]
| 932
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.542434|-1.516236|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112788878'
|class='wd_label'| [[Izmendia]]
| 926
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.782378|-1.895678|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q31187685'
|class='wd_label'| [[Baztarla]]
| 925
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.0992997|-1.9029129|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q56643647'
|class='wd_label'| [[Urlegi]]
| 922
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.0973489|-1.5654361|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12267341'
|class='wd_label'| [[Serlo Gaina]]
| 919
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.95300278|-2.06433889|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q66750212'
|class='wd_label'| [[Beltzuntza]]
| 912
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.1848877|-1.779151|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q26232213'
|class='wd_label'| [[Ekia]]
| 912
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.8143395|-1.0889495|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112784152'
|class='wd_label'| [[Mergelu]]
| 912
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.031397|-1.925335|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q56643668'
|class='wd_label'| [[Urdintz]]
| 912
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.096142|-1.5618272|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12256527'
|class='wd_label'| [[Egillor (mendia)]]
| 911
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.94679167|-1.84025556|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q2827423'
|class='wd_label'| [[Aintziaga]]
| 905
|class='wd_p131'| [[Baztan]]<br/>[[Baigorri]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.18972222|-1.38138889|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q66613680'
|class='wd_label'| [[Pagadi (Aranguren)|Pagadi]]
| 898
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.7494029|-1.5368317|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12262896'
|class='wd_label'| [[Makilipurdi]]
| 895
|class='wd_p131'| [[Zubieta (Nafarroa)|Zubieta]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.14444444|-1.74638889|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Makilipurdi.JPG|center|128px]]
|- class='wd_q12993259'
|class='wd_label'| [[Ezkaba (mendia)|Ezkaba]]
| 895
|class='wd_p131'| [[Iruñea]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.855833333333|-1.665|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Ezkaba.JPG|center|128px]]
|- class='wd_q12259766'
|class='wd_label'| [[Irulegi (Aranguren)|Irulegi (mendia)]]
| 893<br/>891<br/>865
|class='wd_p131'| [[Aranguren]]<br/>[[Itzagaondoa]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.779458|-1.5134228|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Irulegi erdian.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q112779797'
|class='wd_label'| [[Antxorizko haitza]]
| 884
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.872762|-1.585725|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112789441'
|class='wd_label'| [[Arrizorrozko Kaskoa]]
| 878
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.0321776|-1.7487806|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q56643697'
|class='wd_label'| [[Basaburuko Kaskoa]]
| 877
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.0980204|-1.5508347|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12262061'
|class='wd_label'| [[Legate]]
| 870
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.1738974|-1.5675577|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Bertiz Legatetik.jpeg|center|128px]]
|- class='wd_q112785208'
|class='wd_label'| [[Ulizar]]
| 867
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.084742|-1.969453|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112784676'
|class='wd_label'| [[Santa Ágata]]
| 863
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.576783|-1.429334|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12262813'
|class='wd_label'| [[Madalenaitz]]
| 860
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.93570556|-1.91788056|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q113383233'
|class='wd_label'| [[Mairubaratzeta]]
| 850
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.1704|-1.72129|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Mairubaratzeta mendia.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q112787228'
|class='wd_label'| [[Orobeko Haitza]]
| 846
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.917762|-2.217814|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12259990'
|class='wd_label'| [[Izkieta]]
| 843
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.8351429|-1.4308803|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q66738452'
|class='wd_label'| [[Aizkolegi]]
| 841
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.1907576|-1.589586|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Aizkolegi mendiko gailurra 01.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q8247449'
|class='wd_label'| [[Bianditz]]
| 840
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.24777778|-1.77333333|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Bianditz, Euskal Herria.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q112779207'
|class='wd_label'| [[Arañotz]]
| 840
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.987173|-1.660719|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112786573'
|class='wd_label'| [[Boluntza]]
| 838
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.719887|-1.231258|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12257154'
|class='wd_label'| [[Erroilbide]]
| 837
|class='wd_p131'| [[Gipuzkoa]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.282761111111|-1.7841027777778|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Aiako Harria 3, Euskal Herria.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q56651526'
|class='wd_label'| [[Alto de los Bojes]]
| 837
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.5864016|-2.3906137|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q56653803'
|class='wd_label'| [[Monteidorra]]
| 830
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.6767774|-1.1926496|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112787108'
|class='wd_label'| [[Atxuela]]
| 828
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.201547|-1.533466|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12268438'
|class='wd_label'| [[Txurrumurru]]
| 821
|class='wd_p131'| [[Gipuzkoa]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.28518889|-1.78321667|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q56643748'
|class='wd_label'| [[Bagolegiko Kaskoa]]
| 818
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.0661192|-1.5482091|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q123682023'
|class='wd_label'| [[Arranomendi (Arranomendi)|Arranomendi (Txulapain)]]
| 809
|class='wd_p131'| [[Txulapain]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.91944444444445|-1.6752777777777776|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12259176'
|class='wd_label'| [[Hirumugarrieta (Aiako harria)|Hirumugarrieta]]
| 806
|class='wd_p131'| [[Gipuzkoa]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.28800833|-1.7822|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Aiako Harria 1, Euskal Herria.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q112785149'
|class='wd_label'| [[Txutxurru]]
| 805
|class='wd_p131'| [[Odieta]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.927513|-1.65803|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112785219'
|class='wd_label'| [[Unboto]]
| 794.66
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.179579|-1.54076|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112787219'
|class='wd_label'| [[Xaguxelai]]
| 794
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.08073|-1.540455|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q62514366'
|class='wd_label'| [[Belastegiko mendilerroa]]
| 790
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.68987|-2.06846|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q123555061'
|class='wd_label'| Lazkua
| 781
|class='wd_p131'| [[Eraul]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.71182777777778|-2.062002777777778|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Lazkuako Haitza.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q56670621'
|class='wd_label'| [[Kapiztar]]
| 777
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.933411|-1.7844126|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112789166'
|class='wd_label'| [[Tartazupe]]
| 759
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.909888|-1.687324|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q110608554'
|class='wd_label'| [[Arxuria]]
| 758
|class='wd_p131'| [[Sara]]<br/>[[Etxalar]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]<br/>[[Nafarroa Beherea]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.25519914395501|-1.569709249227261|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q56754237'
|class='wd_label'| [[Arburu (Alkurruntz)]]
| 752
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.1977711|-1.5259399|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112783031'
|class='wd_label'| [[Eskintza]]
| 739
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.651828|-1.91933|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q123571086'
|class='wd_label'| [[Altikogaña]]
| 733
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]<br/>[[Eraul]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.70854642167483|-2.060395040348256|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Altikogaña.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q113435206'
|class='wd_label'| [[Zipuru]]
| 724
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.18331|-1.71434|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Zipuru, Artxamana edo Gurutzeko gaina mendia.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q25475882'
|class='wd_label'| [[Loibeltz]]
| 723
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.0883015|-1.6168187|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q109331760'
|class='wd_label'| [[Bagamendi]]
| 712
|class='wd_p131'| [[Baztanaldea]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.26453611111111|-1.4028527777777775|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q12252989'
|class='wd_label'| [[Aixita]]
| 705
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.92955|-1.83188|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q109253360'
|class='wd_label'| [[Ibanteli]]
| 698
|class='wd_p131'| [[Sara]]<br/>[[Nafarroa Garaia]]<br/>[[Nafarroa Beherea]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.271512|-1.620501|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Ibandeli Lapurdi sara.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q66732995'
|class='wd_label'| [[Jautu]]
| 689
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.5992487|-1.4157384|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112784381'
|class='wd_label'| [[Oteitzoiana]]
| 685
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.149853|-1.64384|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q125422858'
|class='wd_label'| Mokorreta
| 680
|class='wd_p131'| [[Lekunberri (Nafarroa Garaia)|Lekunberri]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.11192501768856|-1.1484482078679357|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Mendive - Mokorreta.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q112787016'
|class='wd_label'| [[Mauriain]]
| 677
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]<br/>[[Villatuerta]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.656324|-1.9530555555555555|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112787247'
|class='wd_label'| [[Zentinela]]
| 677
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.242193|-1.586404|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112789696'
|class='wd_label'| [[Zamateluko Gaña]]
| 669.21
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.2203416|-1.5757132|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q111633095'
|class='wd_label'| [[Unanua (mendia)]]
| 651
|class='wd_p131'| [[Lesaka]]<br/>[[Igantzi]]<br/>[[Arantza]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.223006|-1.73095|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Unanua Mendia Lesaka-Igantzi-Arantza 02.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q66619035'
|class='wd_label'| [[La Sarrea]]
| 650
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.5832888|-1.7018875|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q56643823'
|class='wd_label'| [[Ezkorlako Kaskoa]]
| 645
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.1088774|-1.5598944|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q56654521'
|class='wd_label'| [[Arbanta]]
| 633
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.5298564|-2.286412|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q20492297'
|class='wd_label'| [[Agina]]
| 618
|class='wd_p131'| [[Lesaka]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.269137|-1.76213619|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Aita donostia agina lesaka 001.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q56670633'
|class='wd_label'| [[Valdeibañez]]
| 608
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]<br/>[[Araba]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.5475144|-2.3905293|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q126890884'
|class='wd_label'| Burumendi
| 603
|class='wd_p131'| [[Deierri]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.70538333333333|-1.948486111111111|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q112785690'
|class='wd_label'| [[Kopakarri]]
| 601
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.277841|-1.761336|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q124348744'
|class='wd_label'| [[Miravalles (Uharte)]]
| 597
|class='wd_p131'| [[Uharte (Iruñerria)|Uharte]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.836|-1.5970138888888887|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Albergue de Trinidad de Arre y Monte Miravalles - panoramio.jpg|center|128px]]
|- class='wd_q24003042'
|class='wd_label'| Monte Autrin
| 583
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.145|-1.4875|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q56655528'
|class='wd_label'| [[Kortabakoitz]]
| 582
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.5402552|-2.1073962|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q20492382'
|class='wd_label'| [[Manddale]]
| 573
|class='wd_p131'| [[Bera]]<br/>[[Biriatu]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.309211111111|-1.7036277777778|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Mandale-Borne8.JPG|center|128px]]
|- class='wd_q108322212'
|class='wd_label'| [[Frain (mendia)]]
| 498
|class='wd_p131'| [[Lesaka]]<br/>[[Igantzi]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.238199|-1.690258|display=inline}}
|class='wd_p18'| [[Fitxategi:Frain mendia.jpeg|center|128px]]
|- class='wd_q56664244'
|class='wd_label'| [[Valmediano]]
| 473
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.5073815|-1.6383413|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q56643846'
|class='wd_label'| [[Auzkue]]
| 423
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|43.1373087|-1.5854297|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|- class='wd_q56664392'
|class='wd_label'| [[Villanueva (mendia)|Villanueva]]
| 370
|class='wd_p131'| [[Nafarroa Garaia]]
|class='wd_p625'| {{Coord|42.4839351|-1.796438|display=inline}}
|class='wd_p18'|
|}
{{Wikidata list end}}
== Ikus, gainera ==
* [[Nafarroa Behereko mendiak]]
* [[Euskal Herriko mendiak]]
== Kanpo loturak ==
* [http://www.luberri.net/mendi/lurralde/5 Nafarroa Garaiko mendiak ''luberri.net'' webgunean]
*[https://query.wikidata.org/embed.html#%23Euskal%20Herriko%20Mendiak%0A%23defaultView%3AMap%0ASELECT%20DISTINCT%20%3Fitem%20%3FitemLabel%20%3Fcoor%20%3Fimage%20WHERE%20%7B%0A%20%20%3Fitem%20wdt%3AP131*%20%3Fnon.%0A%20%20wd%3AQ47588%20wdt%3AP527%20%3Fnon.%0A%20%20%3Fitem%20wdt%3AP31%20wd%3AQ8502.%0A%20%20OPTIONAL%20%7B%20%3Fitem%20wdt%3AP625%20%3Fcoor.%20%7D%0A%20%20OPTIONAL%20%7B%20%3Fitem%20wdt%3AP18%20%3Fimage.%20%7D%0A%20%20SERVICE%20wikibase%3Alabel%20%7B%20bd%3AserviceParam%20wikibase%3Alanguage%20%22eu%2Ces%22.%20%7D%0A%7D%0AORDER%20BY%20%3FitemLabel Euskal Herriko mendiak] (mapa interaktiboa) query.wikidata.org
[[Kategoria:Euskal Herriko zerrendak]]
[[Kategoria:Nafarroa Garaiko mendiak]]
tivu6i2vtey5vzkhjekestxkrx6kang
Erwin Schrödinger
0
16397
10006464
9924799
2024-12-21T11:44:44Z
88.9.100.30
10006464
wikitext
text/x-wiki
{{Wikipedia1000}}
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Erwin Rudolf Josef Alexander Schrödinger''' ([[Viena]], [[Austria]], [[1887]]ko [[abuztuaren 12]]a - Viena, Austria, [[1961]]eko [[urtarrilaren 4]]a) [[irlandar]] bertakotutako [[Austriar|autriar]] [[fisika|fisikari]] eta [[Filosofia|filosofoa]] izan zen. [[Mekanika kuantiko|Mekanika kuantikoan]] egindako ekarpenengatik da ospetsua, bereziki [[Schrödingerren ekuazioa|Schrödingerren ekuazioarengatik]]<ref name="BRIT">{{Erreferentzia|abizena1=Jeremy Bernstein|izenburua=Erwin Schrödinger|url=https://www.britannica.com/biography/Erwin-Schrodinger|lana=Encyclopedia Britannica|hizkuntza=en|data=4-18-2017|fechaacceso=12 de julio de 2017}}</ref>. Ekuazio horrengatik, [[Fisikako Nobel Saria]] jaso zuen, [[Paul Dirac|Paul Dirac-kin]] batera, [[1933|1933an]]<ref name="NOBEL">{{Erreferentzia|izenburua=Erwin Schrödinger - Biographical|url=http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1933/schrodinger-bio.html|lana=Nobelprize.org|hizkuntza=en|fechaacceso=12 de julio de 2017}}</ref>. [[1935|1935ean]], [[Albert Einstein|Albert Einsteinekin]] gutun ugari partekatu ondoren, [[Schrödingerren katu|Schrödingerren katua]] izenaz ezaguna den esperimentua proposatu zuen, fisika kuantikoak eragiten zituen paradoxak eta galderak erakusten zituena<ref name=ASTRO>{{Erreferentzia|izenburua=Erwin Schrödinger 1887-1961|url=http://www.astronoo.com/es/biografias/erwin-schrodinger.html|lana=Astronoo|hizkuntza=es|data=1 de junio de 2013|fechaacceso=12 de julio de 2017}}</ref>.
== Bizitza ==
===Haurtzaro eta gaztaroa===
Schrödinger Vienatik gertu dagoen Erdberg herrian jaio zen 1887an, Rudolf Schrödinger eta Georgine Emilia Brenda gurasoengandik, eta familia aberats bateko semea zen. Tutore pribatu batek eta aitak hezi zuten. 1898an, Akademisches Gymnasium-en sartu zen, germaniar esparru orokorreko irakaskuntza ertaineko erakunde ospetsuenetakoa, [[Vienako Unibertsitatea|Vienako Unibertsitatera]] joan aurretik. 1906 eta 1910 urteen artean, Schrödingerrek Vienan ikasi zuen, [[Franz Serafin Exner]] eta [[Friedrich Hasenöhrl|Friedrich Hasenöhrl-en]] ikasketak jasoz; lan esperimentalak ere egin zituen, [[Friedrich Kohlrausch (fisikaria)|Friedrich Kohlrauschekin]] elkarlanean. [[1910|1910ean]] eskuratu zuen [[Doktorego|doktoregoa]], eta, ondoren, unibertsitatean hasi zen lanean. 1911n, Schrödinger Exner-en laguntzaile bihurtu zen<ref name=":0" />.
===Ibilbide zientifikoaren hastapenak (1911-1921)===
1911ko urrian, Austriako armadan urtebete soldadutzan eman ondoren, Schrödinger bere antzinako fisika institutura itzuli zen Exnerren laguntzaile gisa. Fisika klaseak eman zituen, eta Exnerren laborategian egindako esperimentuetan parte hartu zuen. 1913an, Schrödingerrek «privdozent» (irakasle pribatu) kargua eskatu zuen, eta, beharrezko baldintzak bete ondoren (artikulu zientifiko bat argitaratzea, eskola magistralak ematea...), 1914ko hasieran, Ministerioak eskaera onartu eta gaikuntza eman zion. [[Lehen Mundu Gerra|Lehen Mundu Gerrak]] atzeratu egin zuen Schrödingerren karrera pedagogikoaren hasiera<ref name=":1" >{{Erreferentzia|egilea= D. Hoffman |izenburua= Erwin Schrödinger |orrialdeak= 18—31 |hizkuntza=en}}</ref>. Fisikari gaztea [[Artilleria|artilleriako]] ofizial gisa aritu zen Austria hego-ekialdeko fronteko gune baketsu samarretan, [[Raibl]], [[Komarom]] eta [[Prosecco|Proseccon]], [[Trieste]] eskualdean. 1917an, [[Wiener Neustadt|Wiener Neustadt-eko]] ofizialen akademian, [[meteorologia]] irakasle izatera iritsi zen. Bere ordutegiek denbora dezente uzten ziotenez, bibliografia profesionala irakurri, eta arazo zientifikoetan lan egin zuen<ref>{{Erreferentzia|egilea= J. Mehra. |izenburua= Erwin Schrödinger and the Rise of Wave Mechanics |orrialdeak= 724 |hizkuntza=en}}</ref>.
[[Fitxategi:Erwin Schrodinger2.jpg|thumb|Schrödinger gaztea]]
1918ko azaroan, Schrödinger Vienara itzuli zen. Handik gutxira, [[Txernivtsiko Unibertsitatea|Txernivtsiko unibertsitateko]] fisika teorikoko katedra betetzeko eskaintza jaso zuen. [[Austria-Hungariako Inperioa]] kolapsatu ondoren, [[Txernivtsi]] beste herrialde batean geratu zen, eta eskaintza baztertu zuen. Egoera ekonomiko zailak, soldata eskasak eta familia negozioaren porrotak beste lan bat bilatzera behartu zuten, baita atzerrian ere. Aukera bat sortu zitzaion 1919an, [[Max Wien|Max Wienek]], [[Jenako Unibertsitatea|Jenako Unibertsitateko]] Fisika Institutuko buruak, fisika teorikoko irakasle laguntzaile izateko gonbita egin zionean. Austriarrak bihotz-bihotzez onartu zuen eskaintza, eta, 1920ko apirilean, [[Jena|Jenara]] joan zen bizitzera, hilabete hartako 6an Annemarie Bertelekin ezkondu eta berehala. Hala ere, lau hilabete besterik ez zuen egin, irailean [[Stuttgart|Stuttgart-era]] joan baitzen hiriko Goi Eskola Teknikoko fisika irakasle izateko (gaur egun [[Stuttgarteko Unibertsitatea]]). Momentuko [[Inflazio|inflazioa]] handia izan arren, soldata igoera handia eskaini zioten. Hala ere, laster, beste erakunde batzuek baldintza hobeak eskaini zizkioten, baita [[Fisika teoriko|fisika teorikoko]] [[katedradun]] kargua ere, [[Wrocławeko Unibertsitate Politeknikoa|Wrocław]], [[Kiel]], [[Hanburgo|Hamburgo]] eta [[Vienako Unibertsitatea|Vienako unibertsitateek]] barne. Schrödingerrek lehenengoaren alde egin zuen, eta Stuttgart utzi zuen urte erdi baten ondoren. Wrocławen udako denboraldian lan egin zuen, baina, azkenean, lana aldatu zuen berriro, oraingoan [[Züricheko Unibertsitatea|Zuricheko Unibertsitateko]] Fisika Teorikoko Departamentu ospetsuko buru izateko<ref name=":1" /><ref name=":0" />.
===Zurich - Berlin (1921-1933)===
Schrödinger 1921eko udan joan zen [[Zürich|Zurichera]] bizitzera. [[Suitza|Suitzako]] bizimodua egonkorragoa egin zitzaion. Zientzialariak [[Eski|eskia]] eta [[Mendizaletasun|mendizaletasuna]] praktikatu zituen mendietan, aisialdirako aukera asko eskaintzen baitzituzten. [[Peter Debye]], [[Paul Scherrer]] eta [[Hermann Weyl|Hermann Weyl-ekin]] izandako harremanek, Zuricheko Politeknikoan lan egiten baitzuten, Schrödingerren sormen zientifikoa bultzatu zuten<ref>{{Erreferentzia|egilea= D. Hoffman |izenburua= Erwin Schrödinger |orrialdeak= 32—36 |hizkuntza=en}}</ref>. Zurichen eman zuen denbora, [[Eritasun|gaixotasun]] larri batek ilundu zuen 1921ean eta 1922an. [[Tuberkulosi|Tuberkulosia]] diagnostikatu zioten, eta bederatzi hilabete eman behar izan zituen [[Arosa|Arosan]], Suitzako Alpeetan, sendatzen<ref>{{Erreferentzia|egilea= W. J. Moore |izenburua= A Life of Erwin Schrödinger |url= http://books.google.cat/books?id=n6xzlrjxgfkc |lekua= Cambridge | argitaletxea= University Press |urtea=1994 |orrialdeak= 108—109 |hizkuntza=en}}</ref>. Sormenari dagokionez, Zuricheko urteak izan ziren emankorrenak, eta Schrödingerrek [[Uhin mekaniko|uhin-mekanikoari]] buruzko bere obra klasikoa idatzi zuen. Jakina da Weylek asko lagundu ziola zailtasun matematikoak ebazten<ref>{{Erreferentzia|egilea= D. Hoffman |izenburua= Erwin Schrödinger |orrialdeak= 37—50 |hizkuntza=en}}</ref>.
1926an, [[Orbital atomiko|bere eredu atomiko]] kuantiko ez-erlatibista proposatu zuen. Eredu horretan, hasiera batean, [[Elektroi|elektroiak]] materiazko uhin geldikor gisa ikusten ziren, eta uhin horren anplitudea azkar jaisten zen [[Erradio atomiko|erradio atomikoa]] gainditzean. Urte horretan, «Quantisierung als Eigenwertproblem»<ref name=":2" >E. Schrödinger, ''Quantisierung als Eigenwertproblem''. Annalen der Physik, Número 79, Primera parte, página 361; Segunda parte, página 489; Número 81, Tercera parte, página 109; [[Leipzig]], 1926. Disponible en [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k153811.zoom.r=Schr%C3%B6dinger.f373.langEN Primera parte] y en [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k153811.zoom.r=Schr%C3%B6dinger.f509.langEN Segunda parte], [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k15383q.zoom.f117.langFR Tercera parte] (en alemán)</ref> izeneko artikulua argitaratu zuen ''[[Annalen der Physik]]''<ref name="gallica">{{Erreferentzia| url = http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/cb34462944f/dato.r=Annalen+der+Physik.langEN | izenburua= Annalen der Physik (1799tik 1930era Frantziako Liburutegi Nazionalak digitalizatutako bertsioa eskuragarri)}}</ref> aldizkari entzutetsuan, [[Schrödingerren ekuazioa|Schrödingerren ekuazio]] bihurtuko zen uhin-mekanikoaren bektore propioen arazoaren kuantizazioari buruz.
Schrödinger [[Berlingo Humboldt Unibertsitatea|Berlingo Unibertsitateko]] fisika teorikoko katedradun kargua hartzeko hautagai nagusietako bat izan zen, bere lan berritzaileak sortu zuen ospeari esker, izan ere, [[Max Planck|Max Planckek]] dimisioa eman eta gero kargua hutsik geratu baitzen. [[Arnold Sommerfeld|Arnold Sommerfeldek]] ezezkoa eman ondoren eta Zurich uztea merezi ote zuen zalantzak gaindituta, Schrödinger eskaintza onartu, eta kargu berrian hasi zen lanean 1927ko urrian.
[[Fitxategi:Solvay conference 1927.jpg|thumb|ezkerrera|V. [[Solvay Kongresua]] (1927). Erwin Schrödinger ikus daiteke goiko ilararen erdian.]]
Berlinen, fisikari austriarrak lagunak eta aliatuak aurkitu zituen, [[Mekanika kuantiko|mekanika kuantikoaren]] inguruan zuen ikuspegi kontserbadorearekin bat egiten zutenak eta [[Kopenhage|Kopenhageko]] interpretazioa onartzen ez zutenak, hala nola [[Max Planck]], [[Albert Einstein]] eta [[Max von Laue]]. Unibertsitatean, Schrödingerrek fisikako hainbat diziplinatako klaseak eman zituen; mintegiak antolatu eta fisikako solasaldiak moderatu zituen, baina, oro har, ez zuen arreta handirik pizten, eta hori argi zegoen, ikasle gutxi baitzituen. [[Victor Weisskopf]], hala, Schrödingerren laguntzaile izan zen denbora batez, eta, haren hitzetan, Erwinek «kanpotar papera egiten zuen unibertsitatean»<ref name=":3" >{{Erreferentzia|egilea= D. Hoffman |izenburua= Erwin Schrödinger |orrialdeak= 51—59 |hizkuntza=en}}</ref>.
1927an bertan, V. [[Solvay Kongresua|Solvay Kongresuan]] egon zen, [[Bruselako Unibertsitate Askea|Bruselako Unibertsitate Askean]] garatu zen nukleo atomikoaren egitura eta propietateei buruzkoa.
===Oxford - Graz - Gante (1933-1939)===
Schrödingerrek honela deskribatu zuen Berlinen igarotako denbora: «Irakatsi eta ikasi nituen urte zoragarriak»<ref name=":3" />. Aldi hori, 1933an amaitu zen, [[Adolf Hitler|Hitler]] boterera iristearekin batera. Schrödingerri ez zen batere ados [[Nazionalsozialismo|nazismoarekin]], baina ez zuen inoiz jendaurrean adierazi, politikan ez inplikatzeko. Hala ere, garai hartan, ia ezinezkoa zen [[Alemania|Alemanian]] apolitiko irautea.
Erregimen antisemita baten agintepean ez irauteko, Alemania uztea erabaki zuen. Schrödingerrek berak azaldu zuenez, «ezin dut sufritu politikariek ni estutzea». [[Frederick Lindemann]] fisikari britainiarra (geroago Lord Cherwell izango zena), Alemanian bisitan zegoen, eta [[Oxfordeko Unibertsitatea|Oxfordeko Unibertsitateko]] Magdalen Collegera joateko gonbita egin zion<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Dr Erwin Schrödinger|url=http://www.magd.ox.ac.uk/discover-magdalen/history-of-college/famous-alumni/dr-erwin-schrodinger/|lana=Magdalen College (Oxford)|hizkuntza=en|fechaacceso=12 de julio de 2017}}</ref>. Erwin eta emaztea [[Bozen-Hego Tirolgo probintzia autonomoa|Hego Tirolera]] atera ziren oporretan, eta, handik, zuzenean, [[Oxford|Oxfordera]] joan ziren<ref>{{Erreferentzia|egilea= D. Hoffman |izenburua= Erwin Schrödinger |orrialdeak= 60—67 |hizkuntza=en}}</ref>. Iritsi eta gutxira, [[Paul Dirac|Paul Diracekin]] batera [[Fisikako Nobel Saria]] irabazi zuela jakin zuen, «teoria atomikoaren ekoizpen-forma berriak aurkitzeagatik»<ref>{{GEC|0061434|Erwin Schrödinger}}</ref><ref>{{Erreferentzia|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1933/schrodinger-bio.html|izenburua=Erwin Schrödinger|egilea=|lana=Nobel Sariaren Batzordearen webgune ofizialaren informazioa|argitaletxea=Nobelprize.org|fechaacceso=25 marzo 2011|hizkuntza=en|urlarchivo=https://www.webcitation.org/612B4zZPU?url=http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1933/schrodinger-bio.html|fechaarchivo=18 de agosto de 2011|deadurl=no}}</ref>.
Parada horretarako idatzitako autobiografian, Schrödingerrek honela laburbiltzen zuen bere pentsamoldea:
{{Aipua|Nire ikerketa lanean eta bizitzan, oro har, ez dut inoiz pentsamenduarekiko konpromisorik hartu nagusitu nahian, eta ez diet aspaldi ezarritako iritziei jarraitu. Kosta egiten zait taldean lan egitea, baita ikasleekin ere, zoritxarrez, nahiz eta nire lana ez den inoiz erabat independentea izan, gai batean dudan interesa besteren batek erakusten duen interesaren araberakoa baita. Ez dut lehenengo hitza esaten, azkenekoa baizik, nire motibazioa protesta egiteko edo arazoak konpontzeko gogoa izaten baita...|Erwin Schrödinger
}}
[[Fitxategi:Magdalen College in Oxford - geograph.org.uk - 1419192.jpg|thumb|ezkerrera|Magdalen College, Oxforden]]
Oxfordeko Magdalen Collegen zuen karguak ez zekarren irakasle lanik. Beste atzerritar batzuek bezala, Imperial Chemical Industries-etik jasotzen zuen dirua. Hala ere, ez zen inoiz ohitu [[Ingalaterra|Ingalaterrako]] unibertsitate zaharrenetako baten izaera berezira. Arrazoietako bat zen Oxfordek batez ere letretan eta teologian jartzen zuela arreta, fisika teorikoarekiko interes gutxirekin, eta horrek deseroso sentiarazten zuen zientzialaria bere goi kargu eta soldata handiarekin, batzuetan limosna bat hartzen ari zela iruditzen baitzitzaion. Gustatzen ez zitzaion beste alderdi bat bizitza publikoa zen; bere ustez, askatasuna mugatzen zion konbentzio eta formalitatez betetako gizarteak. Egoera are konplikatuagoa zen bere bizitza pertsonal eta familiar ez-konbentzionalagatik (bi emakumerekin bizi zen), Oxfordeko zirkulu erlijiosoetan eskandalua eragin zuena. Bereziki, Schrödingerrek gatazka mingotsa izan zuen [[C. S. Lewis|Clive Staples Lewis]] [[ingeles]] eta [[literatura]] katedradunarekin. Arazo horiek guztiek, 1936ko hasieran zientzialari etorkinentzako diru-laguntzen amaierarekin batera, Schrödinger hainbat aukera aztertzera behartu zuten, bere ibilbidea Oxfordetik kanpo jarraitzeko.
1934an, [[Princetongo Unibertsitatea|Princetongo Unibertsitatean]] irakurletza bat egin zuen, eta, bertan, onartu ez zuen plaza iraunkor bat proposatu zioten. [[Edinburgheko Unibertsitatea|Edinburgheko Unibertsitatera]] joatekotan egon zen, baina bere bisa iraungi egin zen, eta, 1936an, [[Grazeko Unibertsitatea|Grazeko Unibertsitatean]] (Austria) [[Fisika teoriko|Fisika Teorikoko]] katedradun kargua onartu zuen<ref>{{Erreferentzia|egilea= P. K. Hoch, E. J. Yoxen |izenburua= Schrödinger at Oxford: A hypothetical national cultural synthesis which failed |url= http://dx.doi.org/10.1080/00033798700200371|aldizkaria=Annals of Science |data=1987 |liburukia= 44 |orrialdeak= 593?616 |hizkuntza=en}}</ref>.
Schrödingerrek bere sorterrian egindako egonaldia ez zuen luze iraun. 1938ko martxoan, [[Anschluss]] edo [[Hirugarren Reicha|Alemania naziak]] [[Austria]] anexionatu zuen. Schrödinger arazoak izaten hasi zen 1933an [[Berlin|Berlindik]] ihes egin zuelako eta [[Nazionalsozialismo|nazismoaren]] aurkako jarrera politikoak zituelako. Horregatik, unibertsitateko errektorearen aholkuei jarraituz, hasiera batean, idatzi bat argitaratu zuen ''Tagespost''en nazismoaren aurkako jarrerari buruz (gero egin izanaz damutu egingo zen, [[Albert Einstein|Einsteini]] aitortu zion bezala), eta horrek kritika basatiak ekarri zizkion bere lankide erbesteratuen aldetik<ref>{{Erreferentzia|egilea= W. J. Moore |izenburua= A Life of Erwin Schrödinger |orrialdeak= 240 |hizkuntza=en}}</ref>. Gertaera hori, hala ere, ez zen nahikoa izan naziek iraina ahazteko, eta unibertsitateak kargutik kendu zuen fidagarritasun politikorik ez zuelako. Jazarpena jasan zuen, eta Austria ez uzteko aginduak jaso zituen. Schrödinger, indarrez gelditu beharko zen beldurrez, Austriatik [[Erroma|Erromarantz]] abiatu zen bizkor (garai hartan, [[Italiar faxismo|Italia faxista]] zen [[Hirugarren Reicha|Hirugarren Reicheko]] hiritarrek bisaturik gabe bidaiatu zezaketen herrialde bakarra). Ordurako, [[Éamon de Valera]] [[Taoiseach|Irlandako lehen ministroarekin]], zeina matematikaria baitzen, harreman bat landua zuen, eta hark [[Princetongo Ikasketa Aurreratuen Institutua|Princetongo Ikasketa Aurreratuen Institutuaren]] antzeko bat [[Dublin|Dublinen]] ezartzea pentsatu zuen<ref>{{Erreferentzia |abizena=Arnau |izena= Juan |enlaceegilea=Juan Arnau |urtea=6 de agosto de 2021 |izenburua=Erwin Schrödinger, la vibración universal |aldizkaria= |liburukia= |número= |orrialdeak= |ubicación= |argitaletxea=Babelia, El País |issn= |url=https://elpais.com/babelia/2021-08-06/erwin-schrodinger-la-vibracion-universal.html|suscripción= |fechaacceso=6 de agosto de 2021}}</ref>.
Erromatik [[Oxfordeko Unibertsitatea|Oxfordeko Unibertsitatera]] eta [[Ganteko Unibertsitatea|Gantekora]] joan zen.
===Dublín - Viena (1939-1961)===
1940an jaso zuen [[Éamon de Valera]] [[Taoiseach|taoiseach-ak]] (lehen ministroa) sustatutako Dublin Institute for Advanced Studies (Ikasketa Aurreratuen Irlandako Institutua) sortzen laguntzeko gonbidapena. Irlandara joan, eta Dublinen finkatu zen, Clontarfeko auzoan, eta School for Theoretical Physics-eko (Fisika Teorikoaren Eskola) zuzendari izendatu zuten. 17 urte egon zen Irlandan, eta Irlandako herritartasuna hartu zuen. Dublingo egonaldian, 50 argitalpen baino gehiago idatzi zituen hainbat gairi buruz, [[Biologia|biologiatik]] (''What is life'', 1944), [[Zientziaren historia|zientziaren historiaraino]] (''Nature and the Greeks'', 1954), [[Oinarrizko elkarrekintza|oinarrizko indar guztien teoria]] bateratu batera egindako hurbilketetatik pasatuz. (batzuetan, [[guztiaren teoria]] izenpean ezagutua) (''Space-Time Structure'', 1950)<ref>{{Erreferentzia|egilea=Schrödinger, E. | izenburua=Space-Time Structure | argitaletxea=Cambridge Univ. Press |urtea=1950}}</ref><ref>''The General Unitary Theory of the Physical Fields''. Proceedings of the Royal Irish Academy, 49 A, (1943), pág. 43-58 .</ref>.
[[Fitxategi:Schroedinger alpbach.jpg|thumb|Schrödingerren hilobia Alpbachen ([[Tirol]]).]]
Schrödinger Dublinen bizi izan zen 1955ean; erretiroa hartu zuen arte. Egonaldian, zenbait emakumerekin harremanak izaten jarraitu zuen, baita zenbait ikaslerekin ere. Harreman horiek eskandalagarritzat hartzen ziren, eta bi alaba izan zituen. 1956an, Vienara itzuli zen. Bere bizitzako azken urteak [[Fisika matematiko|fisika matematikoan]], [[Erlatibitate orokorra|erlatibitate orokorrean]] eta osotasunaren teorian eman zituen; baina bere azken liburua, ''Meine Weltansicht'' (Nire mundu ikuskera), 1961ekoa, [[Metafisika|metafisikaz]] zuen ikuspegiari eskaini zion.
Schrödinger 1961eko urtarrilaren 4an hil zen, Vienan, 73 urte zituela eta [[Tuberkulosi|tuberkulosiak]] jota, eta [[Alpbach]] herrian lurperatu zuten, Tirolen.
===Kronologia===
* [[1920]]tik aurrera, aldi laburrak eman zituen [[Jena]]n, [[Stuttgart]]en, [[Wrocław|Breslaun]] eta [[Zürich|Zurichen]] ikasten. Lanean hasita, artikulu sail bat argitaratu zuen [[1926]]an, [[uhin mekanika]]ren fundatzaile izan zirenak. Horren ondorioz, [[Max Planck]]en lekua hartu zuen [[Fisika Teoriko]]ko irakasle postuan, [[Berlin]]en (1927), baina nahiago izan zuen lanpostu hori utzi [[Adolf Hitler|Hitlerrek]] aginpidea hartu zuenean, [[1933]]an. [[Oxford|Oxforda]] joan zen, baina, aberri minez, [[Graz|Graza]] itzuli zen [[1936]]an.
* 1934 [[Princetongo Unibertsitatea|Princetongo Unibertsitatean]] elkartu gisa.
* 1936 [[Grazeko Unibertsitatea]], Austria.
* 1938 Alemanak [[Austria|Austrian]] sartu zirenean ([[1938]]), heriotzaren mehatxupean, ihes egin behar izan zuen; [[Dublin|Dublinen]] hartu zituen bizilekua eta lanpostua Ikasketa Aurreratuetako Institutuan, [[Éamon de Valera]] irlandar lehen ministroak, oso matematikazaleak, Schrödingerrentzat sortu zuena. [[Eire|Eiren]] zorionezko hamazazpi urte eman ondoren, Vienako Unibertsitatera joan zen irakasle, uko egina baitzion hara itzultzeari harik eta sobietarrek alde egin arte. Baina iritsi, eta, berehala, gaixotu zen, eta ez zen inoiz erabat sendatu.
* 1944 Zer da bizitza? (Kode genetikoaren kontzeptua, [[negentropia]]).
* Dublinen, erretiroa hartu arte.
* 1955 Vienara itzultzen da (''plaza ad personam''). Munduko Energia Konferentzian esandako konferentzia garrantzitsu batean, energia atomikoari buruz hitz egiteari uko egin zion, gaiari buruz eszeptikoa delako. Horren ordez, [[Filosofia|filosofiari]] buruzko hitzaldi bat eman zuen.
1961ean, Vienan hil zen 73 urte zituela, tuberkulosiak jota. Anny alargunak bizirik iraun zuen. Alpbachen ([[Austria]]) lurperatu zuten<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erwin Schrodinger The Founder of Quantum Wave Mechanics|url=http://www.vigyanprasar.gov.in/scientists/ESchrodinger.htm|lana=Vigyan Prasar Science Portal|hizkuntza=en|fechaacceso=12 de julio de 2017|urlarchivo=https://web.archive.org/web/20090417074535/http://www.vigyanprasar.gov.in/scientists/ESchrodinger.htm|fechaarchivo=17 de abril de 2009}}</ref>.
===''Zer da bizitza''?===
1944an, ''Zer da bizitza''? (What is life?)<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Erwin Schrödinger|izenburua=What is life?|argitaletxea=opensource|isbn=9788472236073|url=https://archive.org/details/WhatIsLife-EdwardSchrodinger|fechaacceso=12 de julio de 2017|hizkuntza=en}} (Texto completo accesible)</ref> izeneko liburutxo bat argitaratu zuen, ingelesez, dibulgaziozko hitzaldi batzuen emaitza zena. Obra txiki horrek eragin handia izan du [[Biologia|biologiaren]] ondorengo garapenean. Funtsezko bi ideia eman zituen:
# Lehenik, bizitza ez dela [[Termodinamika|termodinamikaren]] legeetatik kanpo eta ez diela kontra egiten, aitzitik, sistema biologikoek beren konplexutasuna kontserbatzen edo zabaltzen dutela, beren prozesuek sortzen duten [[entropia]] esportatuz (ikus [[negentropia]]).
# Bigarrenik, herentzia biologikoaren kimika (azido nukleikoekiko edo proteinekiko mendekotasuna argi ez zegoen unean) «kristal aperiodiko» batean oinarritu behar da, kristal bati eskatzen zaion periodikotasuna kontrastatuz nahitaez irregularra den informazioa kodetzeko gai den sekuentzia baten beharrarekin. [[James Dewey Watson|James Watsonen]] memorien arabera, ''DNA, The Secret of Life'', Schrödingerren 1944ko ''What is Life''? liburuan inspiratu zen geneak aztertzeko, eta horrek [[Azido desoxirribonukleiko|DNAren helize bikoitzeko]] egituraren aurkikuntzara eraman zuen<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Matthew Jebb|izenburua=What is Life? by Erwin Schrödinger|url=http://www.whatislife.ie/schrodinger.htm|lana=National Botanic Gardens of Ireland|hizkuntza=en|fechaacceso=12 de julio de 2017}}</ref>.
==Ikerketa zientifikoa==
1926an, [[Schrödingerren ekuazioa|Schrödingerren ekuazio]] ospetsua formulatu zuen<ref>{{GEC|0061433|Equació de Schrödinger}}</ref>. [[Werner Heisenberg|Werner Heisenbergen]] «[[Mekanika matrizial|Matrizenmechanik]]» (mekanika matriziala) baino beranduxeago iritsi arren, [[Mekanika kuantiko|mekanika kuantikoaren]] oinarrietako bat da. Schrödingerrek ekuazio diferentzialak erabili zituen [[sistema fisiko]] baten [[Egoera kuantiko|egoera kuantikoa]] denboran zehar nola aldatzen den deskribatzeko. Ekarpen horrek mundu mailako ospea eman zion, eta 1933ko [[Fisikako Nobel Saria]] eman zioten ([[Paul Dirac]] fisikari britainiarrarekin batera)<ref>E. Schrödinger, ''Quantisierung als Eigenwertproblem''. Annalen der Physik, Número 79, Primera parte, página 361; Segunda parte, página 489; Número 81, Tercera parte, página 109; [[Leipzig]], 1926. Disponible en [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k153811.zoom.r=Schr%C3%B6dinger.f373.langEN Primera parte] y en [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k153811.zoom.r=Schr%C3%B6dinger.f509.langEN Segunda parte], [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k15383q.zoom.f117.langFR Tercera parte] (en alemán)</ref><ref>E. Schrödinger, ''Über das Verhältnis der Heisenberg-Borne-Jordanschen Quantenmechanik zu der meinen'', Annalen der Physik, Número 79, página 734, [[Leipzig]], 1926. Disponible en [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k153811.zoom.f760.langEN Über das Verhältnis der Heisenberg-Borne-Jordanschen Quantenmechanik zu der meinen] (en alemán)</ref>. ''Annalen der Physik'' zientzia-aldizkarian argitaratutako artikulu-serie ospetsu batean, Schrödingerrek frogatu zuen bere formulazioaren eta [[Werner Heisenberg|Heisenberg]], [[Max Born|Born]] eta [[Pascual Jordan|Pascual Jordanen]] matrize-mekanikaren arteko baliokidetasuna.
1935ean, [[Albert Einstein]] adiskidearekin gutun ugari partekatu ondoren, [[Schrödingerren katua]] izenez ezagutzen den esperimentu mentala argitaratzea proposatu zuen, [[Kopenhage|Kopenhagek]] [[Mekanika kuantiko|mekanika kuantikoaren]] interpretazioak (eskala makroskopikoan fenomenoen deskribapenari aplikatzen saiatzean) zituen arazoak argitzeko asmoz<ref>{{GEC|0517753|Paradoxa del gat de Schrödinger}}</ref>.
Schrödingerrek ekarpen garrantzitsuak egin zituen [[Kolore|kolorearen]] alorrean. [[Ernst Mach|Ernst Machen]] lanak kolorearen ikuskeraren edo pertzepzioaren teoriara ekarri zuen, eta, alor horretan, aditu ezaguna izatera iritsi zen. [[Kalorimetria|Kolorimetria]]-azterketak ere egin zituen, eta Nazioarteko Argiztapen Batzordeko CIE 1931 (CIE XYZ) modeloaren kolore-espazioak aztertu zituen<ref>W. Heisenberg: Erwin Schrödinger. Jahrbuch der Bayrischen Akademie der Wissenschaften 1961, 27-35 (en [[Idioma alemán|alemán]])</ref>. Koloreen batuketak batuketa bektorialaren arauei jarraitzen dienez, koloreak [[Bektore (matematika)|bektore]] gisa irudikatu zituen<ref>Erwin Schrödinger: ''Grundlinien einer Theorie der Farbmetrik im Tagessehen''. In: Annalen der Physik, Heft IV, Jahrgang 63, 1920, S. 397ff, S. 489 ff. (en alemán)</ref>.
== Fisikako lanak ==
Schrödinger 1924an argitaratutako [[Louis de Broglie|Louis de Broglieren]] ideien ondorioak lantzen hasi zen. Broglieren ideia horien arabera, partikula orok badu uhin bat berari lotua, eta [[partikula (argipena)|partikula]] eta [[uhin]] izate bikoitzaren ondorio dira partikula horren ezaugarriak. Schrödinger eta Broglie, biak, konturatu ziren [[ekuazio diferentzial]] partzial batek —ehun ekuazio izenekoak— deskriba zezakeela partikula baten mugimendua, eta mota horretako ekuazio bat prestatu zuten. Uhin funtzioa bakarrik kontuan hartze horrek Bohrren quantum teoria zaharraren arazoak saihesten zituen, baina praktikan zaila zen aplikatzea. Schrödingerrek, orduan, partikulen mugimendua deskribatzen zuen Hamiltonen metodoa baliatu zuen, eta uhin gisa berridatzi zuen; halaxe sortu zuen [[Schrödingerren ekuazioa]]. Aurreko ekuazioek ez bezala, honek ez ditu kontuan hartzen [[erlatibitate|erlatibitatearen]] ondorioak, baina askoz errazagoa da ikusten ([[nukleo (argipena)|nukleoaren]] inguruan dauden uhintzat) eta, orobat, benetako egoeretan aplikatzen.
[[Hidrogeno]] atomoari aplikatzen zaionean, ekuazioak [[atomo]] bateko [[elektroi]] baten [[energia maila]] zuzenak ematen ditu, [[Niels Bohr]]ren atomo ereduaren ''ad hoc'' suposiziorik gabe. Energia maila horiek esperimentalki neurtu ziren, hidrogenoaren [[espektro (argipena)|espektroan]] ikusiriko lerroak erabiliz horretarako. Lorpen horrengatik, [[1933]]an, [[Fisikako Nobel Saria]] jaso zuen, [[Paul Dirac]]ekin batera.
Schrödingerren teoriari, [[uhinen mekanika]] deitu zitzaion (1926), eta, Diracek frogatu zuenez, [[matrizeen mekanika]]ren baliokide zen, zeina 1925ean Born, Jordan eta Heisenbergek formulatu zuten. Teoria osatu hori —[[Wolfgang Pauli]]ren [[esklusio hastapena]]rekin batera— erabili zuen Diracek [[mekanika kuantiko]]a urte bukaerarako ia osorik prestatzeko.
Mekanika kuantikoak aurreikuspen ahalmen handia zuen, eta egoki deskribatzen zituen ordu arte ezin azaldu izan ziren puntu batzuk, baina Schrödingerrek arazo zail bat ikusten zion. Uhin funtzioa partikulari (adibidez, elektroiari) lotzea, zaila da. Bornek azalpen bat eman zuen aditzera, gaur egun onartua: partikula puntu horretan aurkitzeko probabilitatea deskribatzen duela uhinaren anplitudeak. Schrödinger, Broglie eta Einstein bezala, ez zegoen horrekin ados, eta elkarrekin aritu ziren argudioak lantzen probabilitateen quantum mekanika baten kontra. [[Borne (argipena)|Borneen]] ikusmoldeak gertaera bat bestearen atzetik etortzeko probabilitate hutsa deskribatzera kondenatzen du fisika, eta, beraz, fisika ez litzateke gai izango kausa eta ondorioaren aurreikuspen zehatza egiteko, teoria klasikoek egin behar duten gisa.
Schrödinger oso gizon irekia eta lasaia zen, eta, hori zela-eta, bere lankide eta ikasleek asko estimatzen zuten; bizitza osoan bidaiatu zuen mendiko botak jantzita eta motxilarekin, eta, horregatik, arazoak izaten zituen Nobel saridunen Solvay bileretan sartzeko.
===Aitorpenak===
* 1933an, [[Fisikako Nobel Saria]] jaso zuen.
* 1937an, [[Max Planck Domina]] jaso zuen.
* 1949an, [[Londres|Londresko]] [[Royal Society|Royal Society-n]] sartu zen (kide gisa).
* 1983an, Schrödingerri eskainitako 1.000 [[Austriar txelin|txelineko]] diru-papera jaulki zuen [[Austriako Banku Nazionala|Austriako Bankuak]].
* Bere omenez, Schrödinger [[Asteroide|asteroidea]] (13092) bere abizenarekin bataiatu zen, 1992ko irailaren 24an [[Freimut Börngen]] eta [[Lutz D. Schmadel|Lutz D. Schmadelek]] aurkitutakoa<ref>{{Erreferentzia |url=http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=13092 |izenburua=Datos de la NASA (JPL Small-Body Database Browser) |fechaacceso=19 de enero de 2017 |hizkuntza=en}}</ref>.
* Schrödinger ilargi-kraterrak izen hori darama bere oroimenean<ref>{{gpn|5381|Schrödinger}}</ref>.
* 1999an, Austriako Zientzien Akademiak [[Erwin Schrödinger saria|Erwin Schrödinger Saria]] (Erwin-Schrödinger-Preis) sortu zuen.
==Ondarea==
[[Schrödingerren katua|Schrödingerren katuak]] planteatzen dituen arazo [[Filosofia|filosofikoak]] oraindik ere eztabaidatzen dira. Esperimentu mental hori bere ekarpen iraunkorrena bihurtu da herri-zientzian, [[Schrödingerren ekuazioa]], berriz, bere ekarpen iraunkorrena da esparru teknikoago batean. 1993an, Erwin Schrödinger Fisika Matematikoko Nazioarteko Institutua sortu zen Vienan{{Erref behar}}.
[[Ilargia|Ilargian]], [[Schrödinger (krater)|Schrödinger kraterrak]] bere abizena jaso zuen bere omenez.
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2011/12/27}}
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
==Bibliografia==
* {{Erreferentzia | abizena=Schrödinger | izena=Erwin | enlaceautor=Erwin Schrödinger | izenburua=La Cuantizacion como un Problema de Eigenvalores (Quantisierung als Eigenwertproblem), Primera Comunicacion |data=1926 | liburukia=79 | orrialdeak=361–376 | aldizkaria=Annalen der Physik | url=https://www.academia.edu/104475225/Schrodinger_1926a_La_Cuantizacion_como_un_Problema_de_Eigenvalores_Primera_Comunicacion_ | hizkuntza=es }} (Texto en español)
* {{Erreferentzia | abizena=Schrödinger | izena=Erwin | enlaceautor=Erwin Schrödinger | izenburua=La Cuantizacion como un Problema de Eigenvalores (Quantisierung als Eigenwertproblem), Segunda Comunicacion |data=1926 | liburukia=79 | orrialdeak=489–527 | aldizkaria=Annalen der Physik | url=https://www.academia.edu/117697141/Schrodinger_1926b_La_Cuantizacion_como_un_Problema_de_EigenValores_Segunda_Comunicacion | hizkuntza=es }} (Texto en español)
* {{Erreferentzia|izenburua=A Life of Erwin Schrödinger|url=https://archive.org/details/lifeoferwinschro0000moor|abizena=Moore|izena=Walter John|urtea=1994|argitaletxea=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-46934-0|pasaje=}}
* Schrödinger, E. (2008, 7ª ed). ''¿Qué es la vida?''. Trad. y notas de Ricardo Guerrero. Tusquets, Barcelona. Colección Metatemas.
* Schrödinger, E. (1947). ''¿Qué es la vida?''. Trad. de Greta Mayena. Espasa Calpe, Buenos Aires.
* Symonds, N. (1986). What is life?: Schrodinger's influence on biology. ''Quarterly Review of Biology'', 61(2):221-6.
* ''Science and the human temperament'' [[Allen & Unwin]] (1935), traducido e introducido por [[James Vincent Murphy|James Murphy]], con un prólogo de [[Ernest Rutherford]]
* ''Nature and the Greeks'' y ''Science and Humanism'' [[Cambridge University Press]] (1996) {{ISBN|0-521-57550-8}}.
* ''The interpretation of Quantum Mechanics'' Ox Bow Press (1995) {{ISBN|1-881987-09-4}}.
* ''Statistical Thermodynamics'' [[Dover Publications]] (1989) {{ISBN|0-486-66101-6}}.
* {{Erreferentzia|izena=Walter J |apellido= Moore|izenburua=Schrödinger, life and thought|url= http://books.google.cat/books?id=m-YF1glKWLoC | fechaacceso= 7 noviembre 2011| año=1992 | argitaletxea= Cambridge University Press | isbn=978-0-521-43767-7 }}.
* {{Erreferentzia|izenburua= A Life of Erwin Schrödinger |izena= Walter J |abizena= Moore | argitaletxea= Cambridge University Press |edizioa= Canto |urtea= 2003 | isbn = 0-521-46934-1 | bibcode = 1994les..book.....M|aldizkaria=A Life of Erwin Schrödinger | postscript = }}.
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1887ko|1961eko|Schrodinger, Erwin}}
{{Fisikako Nobel Saridunak}}
[[Kategoria:Vienarrak]]
[[Kategoria:Austriako fisikariak]]
[[Kategoria:Fisikako Nobel Saridunak]]
[[Kategoria:Fisikari kuantikoak]]
[[Kategoria:Nazismoaren erbesteratuak]]
[[Kategoria:Austriako ateoak]]
[[Kategoria:Zientziaren filosofoak]]
9ltfe36p6et8qappup3tdjmza2k4pgt
XVIII. mendea
0
16430
10006444
9999505
2024-12-21T11:25:46Z
Demonocrazy
1830
/* Frantziako Iraultza */ Ikusgelako bideoa gehitzea.
10006444
wikitext
text/x-wiki
{{Artikulu nabarmendua}}
{{HezkuntzaPrograma|Geografia eta Historia}}
{{mendea
|aurrekoa=XVII
|hau=XVIII
|hurrengoa=XIX
|urte_hasiera=17
}}
[[Fitxategi:1700 CE world map.PNG|thumb|Munduaren banaketa 1700. urtean.]]
[[Fitxategi:Colonial empires in 1800.svg|thumb|Munduaren banaketa 1800. urtean.]]
'''XVIII. mendea''' [[1701]]. urtetik [[1800]]. urtera bitarteko aldia da (bi urte horiek barne). XVIII. mendean zehar [[Argien Garaia]]ren ideietako batzuek [[Frantziako Iraultza|Frantziako]], [[Amerikako Iraultza|Amerikako]] eta [[Haitiko Iraultza|Haitiko Iraultzetan]] garatu ziren. [[Esklabotza]] bortitzaren eta giza-trafiko globalaren aroa izan zen. [[Pobrezia]] eta aberastasunaren arteko aldea handitzen joan zen mende osoan zehar<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Pontón,|abizena=Gonzalo,|izenburua=La lucha por la desigualdad : una historia del mundo occidental en el siglo XVIII|url=https://www.worldcat.org/oclc/1013725800|edizioa=1a. edición, 3a. reimpresión|isbn=9788494769429|pmc=1013725800|sartze-data=2019-02-16}}</ref>. [[Monarkia]] eta [[aristokrazia]]ren boterearen aurkako erreakzioak hainbat erantzun iraultzaile eta matxinada sortu zituen mende osoan zehar. [[Antzinako Erregimena]]ren eta sortzen ari zen [[burgesia]] berriaren arteko talka areagotu zen urte hauetan<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La transición del feudalismo al capitalismo|argitaletxea=Crítica|data=D.L.1977|url=https://www.worldcat.org/oclc/628811005|isbn=8474230179|pmc=628811005|sartze-data=2019-02-16}}</ref>. Mendearen hasieran 600 [[Munduko biztanleria|milioi pertsona inguru bizi ziren Lurrean]], eta amaitzerakoan 970 edo 980 milioi<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Die Welt im 18. Jahrhundert|argitaletxea=Mandelbaum-Verl|data=2011|url=https://www.worldcat.org/oclc/730415144|isbn=9783854763239|pmc=730415144|sartze-data=2019-02-24}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Weigl,|abizena=Andreas.|izenburua=Bevölkerungsgeschichte Europas : von den Anfängen bis in die Gegenwart|argitaletxea=Böhlau Verlag|data=2012|url=https://www.worldcat.org/oclc/813375143|isbn=9783825237561|pmc=813375143|sartze-data=2019-02-24}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Home HYDE - the Netherlands Environmental Assessment Agency (PBL)|url=https://themasites.pbl.nl/tridion/en/themasites/hyde/index.html|aldizkaria=themasites.pbl.nl|sartze-data=2019-02-24}}</ref>.
[[Europa]] kontinentalean filosofoek mundu berri bat amesten zuten, eta batzuen ametsa Frantziako Iraultzan egia bilakatu zen [[1789]]an, nahiz eta beranduago [[Maximilien Robespierre]]k [[Izu Garaia]] piztu zuen 1793-1794 tartean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Robespierre and the Terror {{!}} History Today|url=https://www.historytoday.com/archive/robespierre-and-terror|aldizkaria=www.historytoday.com|sartze-data=2019-02-16}}</ref>. Hasiera batean, Europako [[monarkia]] ugarik Argien Garaiko idealak bereganatu zituzten, baina Frantziako Iraultzaren garaipenarekin euren boterea galtzeko arriskua ikusi zuten eta koalizio [[kontrairaultza]]ileak sortu zituzten. [[Otomandar Inperioa]]k inoiz ez bezalako bake eta hedapen ekonomiko garaia bizi zuen, eta ez zuen Europan gerra batean ere parte hartu 1740 eta 1768 artean. Ondorioz, inperioak ez zituen bizi izan [[Zazpi Urteko Gerra]]n (1756-1763) emandako garapen militar guztiak, eta [[Errusiar Inperioa]]ren aurka galdu zituzten hainbat gudu mendearen bigarren erdian<ref>{{Erreferentzia|izena=Marston, Daniel,|abizena=1970-|izenburua=The Seven Years' War|argitaletxea=Osprey|data=2001|url=https://www.worldcat.org/oclc/59550463|isbn=1841761915|pmc=59550463|sartze-data=2019-02-16}}</ref>. Mende honetan ere [[Polonia]] eta [[Lituania]]ren arteko [[Bi Nazioen Errepublika]] amaitu zen; behinola erresuma handi eta boteretsua izan zena, [[Mosku]] eta otomandarrak garaitu zituena, inbasioen ondorioz erori zen. Bere gobernu erdi-demokratikoa ez zen nahikoa izan inguruan zituen monarkiekin lehiatzeko, izan ere [[Prusiako Erresuma]]k, Errusiar Inperioak eta [[Habsburgotar monarkia]]k lurraldea zatitu eta bereganatu zuten, hurrengo ehun urteetako Europa erdialdeko mapa eraldatuz.
[[Ameriketako europar kolonizazioa]]k eta munduko beste hainbat lekuetakoak aurrera jarraitu zuen, [[migrazio]] masiboak ugaritu eta tamainaz handitu ziren eta [[Nabigazioaren Aroa]]k jarraitu zuen. [[Erresuma Batua]] mundu mailako potentzia bilakatu zen, [[Frantsesen eta Indiarren Gerra]]ren ostean 1760eko hamarkadan, eta [[Ekialdeko Indietako Britainiar Konpainia]]ren agintearekin [[India]]ren gaineko agintea eskuratu zuen. Hala ere, laster galdu zituen kolonietako batzuk Ameriketako Iraultzaren ondorioz: [[Ameriketako Estatu Batuak]] sortu ziren. [[Industria Iraultza]] ere hasi zen Britainia Handian [[1770eko hamarkada]]n, [[lurrun-makina]]ren asmakuntzaren ondorioz<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Reconceptualizing the Industrial Revolution|url=https://www.worldcat.org/oclc/698105701|isbn=9780262289504|pmc=698105701|sartze-data=2019-02-16}}</ref>. XVIII. mendean oraindik industria txikia bazen ere, mundua eta ingurumena erradikalki eraldatuko zen prozesua hasi zen. [[Txina]]k hedatzen jarraitu zuen, 1759an bere hedadurarik handiena lortu zuen arte. Inperio erraldoi honek egoera ekonomiko ona izan zuen eta demografia hazkuntza oso handia. [[Japonia]]k isolamendua praktikatzen jarraitu zuen mende osoan zehar, eta [[Hego-ekialdeko Asia|Asiako hego-ekialdeko]] estatuek independentzia defendatu zuten Europaren kolonialismoaren eta Txinaren hazkuntzaren aurrean.
XVIII. mendeak aldaketa izan zuen ere [[arte]]an. [[Musika]]n [[barroko]]a, [[Johann Sebastian Bach]] eta [[Georg Friedrich Händel]]ekin, eta [[musika klasiko]]a garatu ziren, [[Joseph Haydn]] eta [[Wolfgang Amadeus Mozart]]ekin. [[Margolaritza]]n [[rokoko]] estiloa egon zen modan mende hasieran, eta [[neoklasizismo]]a amaieran. [[Erretratu]]a izan zen margolaritzan gehien garatu zen estiloa, patrono aberatsen enkarguz sortutako artelanak.
== Europa ==
XVIII. mendean europarren gehiengoa [[nekazaritza]]z bizi zen, izan zuzenean horretan lan egiten zuelako, edo [[noblezia]]k eta [[klero]]ak bezala lurraren gaineko zergatik bizi zirelako. Europa kontinentalak 104 milioi pertsona inguru zituen 1700ean eta 176,3 milioi 1800ean. Hiririk handienak [[Londres]] (575.000 hasieran, 900.000 amaieran) [[Paris]] (510.000 - 600.000) eta [[Napoli]] ziren (216.000-427.000)<ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=Richard|abizena=Lachmann|izenburua=Capitalists in Spite of Themselves: Elite Conflict and Economic Transitions in Early Modern Europe|argitaletxea=Oxford University Press|hizkuntza=en|data=2002|url=https://books.google.es/books?id=SRMEg1zAQOEC&source=gbs_navlinks_s|isbn=9780195159608|sartze-data=2019-02-18}}</ref>. Nekazarien kopurua %85 inguru zen 1760ko hamarkadan<ref group="oh">Erresuma Batua, Frantzia eta Espainiako estatistiketan oinarritua.</ref>. Mende osoan zehar nekazariak lantzen zituzten lurretatik kaleratzeko joera nagusitu zen, milioika pobreziara, eskale bizitzara edo heriotzara kondenatuz<ref name=":0" />.
Europa osoan zehar nekazariek jauntxo, Eliza eta erregeari lurrak lantzeagatik zerga mota ezberdinak ordaintzen zizkieten eta nekazariak ez ziren, oro har, euren lurren jabe. [[Komunal]]ak ere ixten joan ziren mende honetan zehar, latifundioak sortuz eta guztien [[Jatorrizko metaketa|lurren metatzearekin]]. Ez da harritzekoa, beraz, ekonomia oso lotuta egotea klimari. Mendearen hasieran klima hotza izan zen, [[Izotz Aro Txikia]]ren amaierarengatik<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Was the Little Ice Age triggered by massive volcanic eruptions?|hizkuntza=en|url=https://www.sciencedaily.com/releases/2012/01/120130131509.htm|aldizkaria=ScienceDaily|sartze-data=2019-02-18}}</ref> edo [[Maunder Minimoa]]ren ondorioz<ref>{{Erreferentzia|izena=M.|abizena=Lockwood|izenburua=Are cold winters in Europe associated with low solar activity?|orrialdeak=024001|hizkuntza=en|abizena2=Harrison|abizena3=Woollings|abizena4=Solanki|izena2=R. G.|izena3=T.|izena4=S. K.|data=2010-4|url=https://doi.org/10.1088%2F1748-9326%2F5%2F2%2F024001|aldizkaria=Environmental Research Letters|alea=2|zenbakia=5|issn=1748-9326|doi=10.1088/1748-9326/5/2/024001|sartze-data=2019-02-18}}</ref>. [[Gosete]]ak ohikoak ziren, milioika pertsona hil ziren eta askok euren lurrak utzi eta hirietarako edo Amerikarako bidea hartu zuten. 1730eko hamarkadan uzta oso onak egon ziren Europan zehar. Hala ere, 1740-41 artean [[Irlandako Gosetea (1740-41)|Irlandako Gosetea]] eman zen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Dancing on Ice: recalling the Great Frost of 1740|hizkuntza=en|url=https://www.independent.ie/irish-news/dancing-on-ice-recalling-the-great-frost-of-1740-36663457.html|aldizkaria=Independent.ie|sartze-data=2019-02-18}}</ref>, 1755-60 artean uzta txarrak izan ziren berriro, [[Zazpi Urteko Gerra]]ren amaierarekin batera<ref name=":0" />. 1766 eta 1768 artean oso uzta txarrak eta hotza izan ziren<ref>{{Erreferentzia|izena=Andrés Gallego, José,|abizena=1944-|izenburua=El motín de Esquilache, América y Europa|argitaletxea=Fundación Mapfre Tavera|data=2003|url=https://www.worldcat.org/oclc/53153889|isbn=8400081331|pmc=53153889|sartze-data=2019-02-18}}</ref> eta 1771 eta 1772ean berriro ere gosetea hedatu zen: ondorioz, garian oinarritutako ekonomian aldaketa eman eta [[Patataren historia|patata sartu zen]] masiboki Europan, askoz energetikoago<ref name=":0" />.
[[Erdi Aro]]tik zetozen [[gremio]]ak desagertzen joan ziren, [[Antzinako Erregimena]] desagertzearekin batera. Lanaren lehen liberalizazio horren ondorioz [[putting out sistema|''putting out'' sistemaren]] bidez<ref group="oh">''Putting out'' sisteman kapitalista batek materialak saltzen dizkio langile bati etxean produktu bat egin dezan, eta amaierako produktua zein preziotan erosiko dion adosten du.</ref> landa ingurunean protoindustrializaziotzat hartzen den<ref>Giuliani, Alejandra. "Capitalismo y Revolución Industrial en Gran Bretaña (1780-1850)." ''MARCAIDA, Elena V.(compiladora), Historia económica mundial contemporánea: de la Revolución Industrial a la globalización neoliberal''.</ref> manufakturak egiten hasi ziren, gehien bat [[oihalgintza]]n<ref name=":0" />. Denborarekin, etxeetan sakabanatuta egin ordez ''bulegoetan'' egiten hasi ziren, eta hauek [[industria]] bilakatuko ziren makinak sartzerakoan<ref>{{Erreferentzia|izena=Hounshell, David|abizena=A.|izenburua=From the American system to mass production, 1800-1932 : the development of manufacturing technology in the United States|argitaletxea=Johns Hopkins University Press|data=1984|url=https://www.worldcat.org/oclc/9830352|isbn=0801829755|pmc=9830352|sartze-data=2019-02-19}}</ref><ref name=":0" />. [[Komertzio]]ak ere gorakada handia izan zuen mendean zehar. Estatu gehienek [[bide]]ak eraiki eta hobetu zituzten, askotan nekazarien lan esklaboz, nahiz eta oraindik merkataritzan pisurik handiena [[itsasontzi]] bidezko garraioak zuen<ref name=":0" />. Itsasontzi horiek finantzatu ahal izateko espekulazioan eta aseguruetan oinarritutako ekonomiaren lehen pausoak eman ziren<ref>{{Erreferentzia|izena=Marcus, Geoffrey Jules,|abizena=1906-|izenburua=Heart of oak : a survey of British sea power in the Georgian era|argitaletxea=Oxford University Press|data=1975|url=https://www.worldcat.org/oclc/1831428|isbn=0192158120|pmc=1831428|sartze-data=2019-02-25}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=A short history of overdrafts - eccount money|data=2013-11-05|url=https://web.archive.org/web/20131105155745/http://www.eccount.com/financial-news/a-short-history-of-overdrafts/#.UneWvFMqvp0|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2019-02-25}}</ref>, bereziki [[Amsterdam]] eta [[Londres]]en<ref>{{Erreferentzia|izenburua=articles - Pam West British Bank Notes|url=http://www.britishnotes.co.uk/news_and_info/features/|aldizkaria=www.britishnotes.co.uk|sartze-data=2019-02-25}}</ref>. Merkataritza honen ondorioz [[tabako]]a, [[kotoi]]a, [[Linum usitatissimum|lihoa]] eta [[opio]]aren mugimenduak nabarmen hazi ziren, eta [[Mexiko]]tik ateratako [[zilar]]ra mundu osoan zehar hedatu zen. Europako herrialde gehienek ''Indiekin'' merkataritza areagotzeko Konpainiak sortu zituzten, diru publiko zein pribatuz, adibidez [[Caracasko Gipuzkoar Konpainia]]<ref name=":0" />.
=== Mendebaldeko Europa ===
==== Erresuma Batua ====
{{sakontzeko|Erresuma Batuko historia}}
[[Fitxategi:Closterman, John - Queen Anne - NPG 215.jpg|thumb|Ana erregina izan zen Erresuma Batuko lehen monarka ([[1702]]-[[1714]])]]
XVIII. mendearen hasieran, [[1707]]an Ingalaterra eta [[Eskozia]] batu ziren, [[Erresuma Batua]] sortuz. Hau munduko potentzia kolonial nagusia izango zen mende osoan zehar, eta Frantzia bere inperialismo nahiaren aurkari nagusia<ref>{{Erreferentzia|izena=Pagden,|abizena=Anthony.|izenburua=Peoples and empires : a short history of European migration, exploration, and conquest, from Greece to the present|argitaletxea=Modern Library|data=2003|url=https://www.worldcat.org/oclc/52507856|edizioa=Modern Library pbk. ed|isbn=9780812967616|pmc=52507856|sartze-data=2019-02-22}}</ref>. Mendearen amaieran, [[1800]]eko [[urtarrilaren 1]]ean [[Irlanda]] Inperiora batu zen [[Batasun Agiria (1800)]] sinatu ostean, [[Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua]] sortuz. Tarte honetan Erresuma Batuak paper oso garrantzitsua izan zuen: hainbat gerra handietan parte hartu zuen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=England in the Eighteenth Century by J. H. Plumb, 1950 {{!}} Online Research Library: Questia|url=https://www.questia.com/library/398441/england-in-the-eighteenth-century|aldizkaria=www.questia.com|sartze-data=2019-02-22}}</ref>, bereziki Frantziaren aurka, [[Lehen Britainiar Inperioa]]ren sorrera eta erorketa eman zen eta [[Bigarren Britainiar Inperioa]]ren sorrera; hazkuntza ekonomikoa eta [[Industria Iraultza]]ren hasiera ere Erresuma Batuan eman zen<ref group="oh">Baina ez soilik. [[Flandria]]n ere industria indartsua izan zen, nahiz eta azkenean Erresuma Batuaren eredua gailendu zen.</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Porter, Roy,|abizena=1946-2002.|izenburua=English society in the eighteenth century|url=https://www.worldcat.org/oclc/22227250|edizioa=Revised edition|isbn=0140138196|pmc=22227250|sartze-data=2019-02-22}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Langford, Paul,|abizena=1945-|izenburua=Eighteenth-century Britain : a very short introduction|argitaletxea=Oxford University Press|data=2000|url=https://www.worldcat.org/oclc/62430964|isbn=0192853996|pmc=62430964|sartze-data=2019-02-22}}</ref>.
[[Britainia Handiko Ana]] izan zen Erresuma Batuko lehen erregina (1702-14). Hala ere, zenbait atal batasunetik kanpo gelditu ziren, hala nola, lege sistema, hezkuntza sistema eta Eliza. Izan ere, Eskozian [[Eskoziako Eliza Presbiteranoa]] zen ofiziala eta Ingalaterran [[Anglikanismo|Eliza Anglikanoa]]. Erresuma Batua sortu baino lehen, XVII. mendearen bigarren erdian, Ingalaterrako, Eskoziako eta Irlandako erresumetan gorabehera politiko eta erlijioso ugari bizi izan ziren. Karlos I.a erail ondoren, [[Oliver Cromwell]]ek Commonwealth izeneko aldi errepublikarra ezarri zuen ([[1649]]-[[1660]]). Horren ostean, Ingalaterrako Karlos II.ak (Karlos I.aren semeak) boterea hartu zuen, nahiz eta 1649an bertan Eskoziako Parlamentuak Eskoziarren errege izendatu zuen. Ingalaterrako boterea hartu zuenean, Cromwellen lege puritanoen aurka egin zuen eta [[Anglikanismo|Eliza Anglikanoari]] bere botere tradizionala itzuli zion, nahiz eta tolerantzia erlijiosoko aldi bati hasiera eman. Hala ere, ezin izan zien katoliko eta protestanteei erabateko emantzipaziorik eman. Karlos II.a hil ondoren, bere anaia Jakobo II.ak (Eskozian Jakobo VII.a) hartu zuen boterea baina katolikoa zenez bere menpeko askok ez zuten onartu. [[1688]]ko [[abenduaren 11]]n erregetza uztera behartu zuten ([[Iraultza Loriatsua]]). Bere alaba Maria II.ak eta honen senar Gilen III.ak hartu zuten boterea. Mariaren eta bere ahizpa Anaren erregetzen ondoren, Britainia Handia [[Estuardo familia]]ren eskutik [[Hannover dinastia]]ren eskuetara pasa zen eta sistema parlamentarioa indartu zen. Aldaketa horiekin ados ez zeudenek iraultza jakobotarrak abiarazi zituzten ([[1715]]ekoa eta [[1745]]ekoa), Estuardoen dinastia berrezartzeko asmoz. Joera honek porrot nabarmena izan zuen 1746ko [[Cullodengo guda]]n.
[[Fitxategi:The British Empire.png|thumb|250px|eskuinera|Britainiar Inperioak izandako lurraldeak historian zehar.]]
[[1756]]an hasitako [[Zazpi Urteko Gerra]] Europa, India, Ipar Amerika, Karibea, Filipinak eta Afrikako kostaldean zehar egin zen (historiako lehen gerra globaltzat hartu izan da). Britainia Handiak [[Prusia]], [[Brunswick-Lüneburg]] eta [[Portugal]]ekin batera, Frantzia, Austria, Errusia, Suedia, Saxonia eta Espainia garaitu zituen. Frantziak, bereziki, ordura arte izandako nagusitza galdu zuen Prusiaren eta Britainia Handiaren mesedetan. Azken honek Europatik kanpoko lurraldeetan nagusitza eztabaidaezina lortu zuen.
[[1760]] eta [[1770]]eko hamarkadetan Britainia Handiaren eta Ipar Amerikako [[Hamahiru Koloniak|Hamahiru kolonien]] arteko gatazka piztu zen metropoliak ezartzen zituen zerga altuak zirela eta. [[1775]]ean [[Ipar Amerikako Iraultza]] piztu zen eta kolonoek metropoliari gerra deklaratu zioten, Frantziaren laguntzaz. Gerra irabazita, [[1783]]an [[Ameriketako Estatu Batuak]] sortu ziren. Kolonia horien galerak Inperio Britainiarra fase berri batera eraman zuen. Ordutik aurrera, Inperioaren gunea Asia eta Pazifikoko eskualdeetan (geroago, baita Afrikan ere) jarri zen. [[Adam Smith]] eta bere teoria liberalak arrakasta izan zuen; izan ere, Estatu Batuen independentziak Ipar Amerikaren eta Britainia Handiaren arteko harreman ekonomiko gero eta sendoagoak sortu zituen eta, beraz, argi gelditu zen botere politikoa ez zela ezinbestekoa eragin ekonomikoa izateko. Sistema bera bultzatu nahi izan zuten [[India]]ren kasuan ere, baina Frantziak botere geroago eta handiagoa izateko arriskua zela eta. Horregatik, lurralde berriak konkistatzera eta bertan menpeko agintariak jartzera jo zuten.
Aldi berean, Britainia Handiak bultzatuta lurralde berriak ezagutzeko espedizioak egin ziren. Horien artean garrantzitsuena [[1770]]ekoa izan zen. [[James Cook]] [[Australia]]ko ekialdeko kostaldera iritsi zen eta lurraldea britainiarrentzat konkistatu zuen. [[1787]]tik aurrera presondegiak ezarri ziren lurralde hartan.
===== Industria Iraultza =====
{{sakontzeko|Industria Iraultza}}
[[Industria Iraultza]] ez zen soilik [[Ingalaterra]]n sortu<ref name=":0" />, baina garrantzi handieneko prozesua bai eman zen bertan. Hainbat faktorek parte hartu zuten horretan, eta haren deskribapena gai historiografiko garrantzitsuenetako bat da. Faktore tekniko gisa, funtsezko [[lehengai]]en eskuragarritasun handiena zuen herrialdeetako bat zen, batez ere [[ikatz]]a, Industria Iraultza goiztiarraren motor nagusia izan zen [[lurrun-makina]] elikatzeko ezinbesteko minerala, baita [[siderurgia]]ko labe handiak ere, XIX. mendearen erdialdetik sektore nagusia. [[Egur]]raren aldean duen abantaila, erregai tradizionala, ez da [[bero-ahalmen]]a, baizik eta horniduraren jarraitutasunean duen aukera soila: zura, [[iturri berriztagarri]]a izan arren, [[deforestazio]]ak mugatzen du; ikatza, erregai fosila eta, beraz, berriztaezina, erreserben agortzeak bakarrik mugatzen du, eta horren hedadura zabaldu egiten da prezioa eta erauzteko aukera teknikoak kontuan hartuta.
Faktore ideologiko, politiko eta sozial bezala, gizarte ingelesak [[XVII. mendeko krisia]] deiturikoa modu berezi batean gainditu zuen: hegoaldeko eta ekialdeko Europa monarkiak [[birfeudalizazio|birfeudalizatu]] eta [[absolutismo]]a ezartzen zituen bitartean, [[Ingalaterrako gerra zibila]]k (1642-1651) eta ondorengo [[Iraultza Loriatsua]]k (1688) [[monarkia parlamentario]] baten ezarpena ekarri zuten ([[John Locke]]ren liberalismoak ideologikoki definitua<ref>{{Erreferentzia|abizena=Hirschmann, Nancy J.|izenburua=Gender, class, and freedom in modern political theory|argitaletxea=Princeton University Press|data=2008|url=https://www.worldcat.org/oclc/438653457|isbn=9781400824168|pmc=438653457|sartze-data=2019-11-07}}</ref>) [[botereen banaketa]]n, [[norbanako]]aren [[askatasun]]ean eta [[enpresaburu]] pribatuarentzat berme nahikoak ematen zituen [[segurtasun juridiko]]ko mailan oinarritua; horietako asko beste nazio batzuetan onartu ez ziren [[disidente erlijioso]]en gutxiengo aktiboen artean sortu ziren ([[Max Weber]]ren tesiak esplizituki lotzen ditu ''[[Etika protestantea eta kapitalismoaren izpiritua]]''<ref>{{Erreferentzia|izena=Andrew M.|abizena=McKinnon|izenburua=Elective Affinities of the Protestant Ethic: Weber and the Chemistry of Capitalism|orrialdeak=108–126|hizkuntza=en-US|data=2010-03|url=https://doi.org/10.1111/j.1467-9558.2009.01367.x|aldizkaria=Sociological Theory|alea=1|zenbakia=28|issn=0735-2751|doi=10.1111/j.1467-9558.2009.01367.x|sartze-data=2019-11-07}}</ref>) eta sintoma garrantzitsua izan zen [[patente]] industrialen sistemaren garapen ikusgarria.
Faktore [[geoestrategia|geoestrategiko]] gisa aipatu daiteke itsasoan izan zuen nagusitasuna. 1707an Eskoziarekiko Batasun Agiria eta 1800ean Irlandarekiko Batasun Agiria sinatu ondoren ([[1798ko irlandar matxinada]]ren porrotaren ondoren) Eskozia eta Irlandarekiko batasuna lortu zuen. Itsas flota garrantzitsua eraiki zuten, [[Utrechteko Ituna|Utrechteko Itunetik (1714)]] eta [[Trafalgarko gudua]]z geroztik (1805) modu eztabaidaezinean itsasoan nagusi bihurtu zen. Benetako [[talasokrazia]] itsasoen eta inperio zabal baten jabe Ameriketako Estatu Batuetako Independentzia Gerran (1776-1781) emantzipatutako koloniak galdu ziren arren, besteak beste, Indiako azpikontinenteko lurraldeak kontrolatzen zituen, bere industriarako lehengai iturri garrantzitsua zena. Bereziki [[ehungintza]] elikatzen zuen [[kotoi]]a, baita metropoliko produktuentzako merkatu gatibua ere. ''[[Rule Britannia]]'' (1740) abesti patriotak ondo laburbiltzen zuen: ''rule the waves'' (olatuak gobernatu).
==== Frantzia ====
{{commonskat|France in the 18th century|Frantzia XVIII. mendean}}
{{nagusia|Frantziako historia}}
===== Iraultzaren aurretik =====
[[Fitxategi:LouisXV-Rigaud1.jpg|thumb|Luis XV.a izan zen XVIII. mendean Frantziak izan zuen errege nagusia.]]
[[Frantzia]]n ''[[Argien Garaia|Argien Mendea]]'' deitu izan diote garai honi, bereziki 1715etik 1789ra doan tarteari<ref>{{Erreferentzia|izena=Elisabeth|abizena=Belmas|izenburua=Le XVIIIe siècle, 1715-1815|argitaletxea=Editions Bréal|hizkuntza=fr|data=1994|url=https://books.google.fr/books?id=hgYKtBJjyp4C|isbn=9782853947367|sartze-data=2019-10-13}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Monique|abizena=Cottret|izenburua=Culture et politique dans la France des Lumières: (1715-1792)|argitaletxea=Armand Colin|hizkuntza=fr|data=2002-02-01|url=https://books.google.fr/books?id=hdmA9RWY7SEC|isbn=9782200254483|sartze-data=2019-10-13}}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena=Beaurepaire, Pierre-Yves (1968-....).|izenburua=La France des Lumières : 1715-1789|argitaletxea=Belin|data=2014|url=https://www.worldcat.org/oclc/933233084|zenbakia=[8]|edizioa=[Edition compacte]|isbn=9782701188911|pmc=933233084|sartze-data=2019-10-13}}</ref>. [[Luis XV.a Borboikoa|Luis XV.a]] 1715etik 1774ra izan zen errege. Bost urterekin, bere birraitona [[Luis XIV.a Borboikoa|Luis XIV.a]] hil zenean, boterea, [[Filipe II.a Orleanskoa|Orleanseko dukea]] buru zuen erregeordetza kontseilu bati eman zitzaion. Azken hau arduratu zen [[Parisko Parlamentua]]k hildako erregearen testamentua baliogabetzeaz, bere boterea mugatzen zuena, [[errieta egiteko eskubidea]] itzultzearen truke (''droit de remontrance''). Luis XIV.ak eskulotutako potentzia autonomoetako batek XVIII. mendean zehar erabiliko zuen monarkiaren aurkako protesta botere bat berreskuratu zuen horrela. Moralaren erlaxazio baten, goraldi ekonomiko baten eta espekulazioaren garaia iritsi da. Produktu exotikoekiko gustuak Atlantikoko portuen garapena errazten du. Merkatari kolonialek, monarkiak eta esklabo trafikatzaileek aberastasun izugarriak egin zituzten, eta kolonoek manufakturatutako produktuak inportatu zituzten Frantziatik. [[Nantesko portua]] garatu egin zen, eta esklabistak [[Nantes]]en, [[Bordele]]n eta [[Arroxela]]n ezarri ziren, eraikin izugarriekin. [[New Orleans]] 1718an sortu zen, komertzio horren parte.
Erregeordea 1723an hil zenean, Luis XV.a bere ministroetako baten alde jarri zen, [[André Hercule de Fleury|Fleury]], erabateko konfiantza zuen bere tutore ohia. 1743an hil zenean erregeak benetako agintea hartu zuen. Bere erregealdian, Frantzia hedatu egin zen. 1735ean, [[Lorrena]] printzerri subiranoa, Frantziak hainbat aldiz okupatu zuena, [[Estanislao I.a Leszczynski]] errege dohakabeari eman zioten, errusiarrek eta austriarrek poloniar tronutik kanporatutako erregea eta Luis XV.aren aitaordea. 1766an hil zenean, errege domeinuan sartu zen. [[Korsika]], ''de facto'' 1755etik independentea, [[Genovako Errepublika]]k sinbolikoki laga zuen 1768an eta, ondoren, militarki menderatua izan zen [[Ponte-Novoko gudua]]ren ondoren, 1769ko maiatzean. Hori baino lehen, 1762an, [[Dombes]] eskualdea ere Frantziari lotu zitzaion. Luis XV.a eta [[Luis XVI.a Borboikoa|Luis XVI.aren]] erregealdien pean, mugen sinplifikazio eta erregularizazio politika bat abiatu zen. Inguruko estatuekin leku aurreratuak trukatzea zen kontua, mugetatik kanpo nahiz lurralde barruko atzerritarren enklabeak saihesteko. 1789an, atzerriko hiru kokagune baino ez zeuden Frantziako lurraldean, [[Avignon]] eta [[Comtat]], [[Aita Santuen Lurraldea|Aita Santuarenak]], [[Montbéliardeko Printzerria]] eta [[Mulhouseko Errepublika]]<ref name="lucien">{{Erreferentzia|izena=Lucien|abizena=Bély|izenburua=La France moderne, 1498-1789|argitaletxea=Presses Universitaires de France|data=2013|url=http://dx.doi.org/10.3917/puf.bely.2013.01|isbn=9782130595588|sartze-data=2019-10-13}}</ref>.
XVIII. mendean sortu zen [[Frantziako muga naturalen teoria]]. Erregeari zuzendutako memorandum batek dio: "''Frantzia Rhinean konfinatua egon behar du, eta ez du inoiz Alemaniaren konkistan pentsatu behar. Hesi hori eta naturak mendebaldeko eta hegoaldeko kostaldeetatik agindu dizkion beste hesiak egingo balitu: itsaso ozeanoa, Pirinioak, Mediterraneo itsasoa, Alpeak, Mosa eta Rin, orduan Europako arbitroa izango litzateke eta bakea mantentzeko moduan egongo litzateke, asaldatu beharrean''"<ref>{{Erreferentzia|izenburua=FRANCE - Achèvement de l`unité (1789-1944) - Frans|hizkuntza=en|url=https://studylibfr.com/doc/3916237/france---achèvement-de-l-unité--1789-1944----frans|aldizkaria=studylibfr.com|sartze-data=2019-10-13}}</ref>. Bere erregealdian, Luis XV.ak behin eta berriz arbuiatu zituen [[Austriar Herbehereak]] (egungo [[Belgika]]) bereganatzeko egin zitzaizkion proposamenak, bere aliantza edo neutraltasunaren truke, historialariek arrazoia erabat ulertu gabe<ref name="lucien"/>. Luis XV.ak Austriako Herbehereak anexionatzeari uko egin izanak erakusten du ideia hori ez zela, une horretan, Estatuaren doktrina ofiziala.
[[Zazpi Urteko Gerra]] (1756-1763) galtzean, Frantziak itsasoz haraindiko bere garrantzi politikoa galdu zuen, bereziki Amerikan ([[Frantzia Berria]]ren galera) eta Indian (non [[Yanam]], [[Chandannagar|Chandernagor]], [[Karikal]], [[Mahé]] eta [[Puducherry|Pondicherry]] bakarrik kontserbatzen zituen), 1763ko Parisko Itunaren bidez bere lurraldeak aurkari britainiarrari lagatzean.
Luis XV.aren erregealdian zehar kultura mailan pertsonaia oso garrantzitsuak izan ziren, [[Ilustrazio]]ko filosofoen agerpenarekin, [[Voltaire]], [[Jean-Jacques Rousseau|Rousseau]], [[Montesquieu]], [[Denis Diderot|Diderot]] eta [[Jean le Rond d'Alembert|d'Alembert]] kasu. Hala ere, euren garaian filosofo hauek ez zuten gaur egun duten zabalpen bera<ref name=":0" />.
Luis XV.aren biloba, [[Luis XVI.a Borboikoa|Luis XVI.a]], 1774an iritsi zen boterera. Errege lotsatia zen. Intrigek eta zurrumurruek zeharkatutako gorte batean bizi da. Bere erregealdia, noraezean hartutako politikek markatu zuten. Gortearen, parlamentuen eta nobleziaren presiopean, ezin zituen hartu gehiegizko zor publikoari eta aurrekontu defizitei aurre egiteko beharrezko neurriak. AEBetako matxinoei emandako laguntzak are gehiago larriagotzen du defizita. Beste hainbat faktorek [[monarkia absolutu]]aren zailtasunak azaltzen dituzte.
Estatuaren arazorik handiena aurrekontu defizit kronikoa zen, erregea finantzarioen eta dirua maneiatzen dutenen menpe egotera eraman zuena. Gobernu sistemen beste paralisi iturri bat parlamentuen oposizioa da, erresumako legeen defendatzaile eta [[kontrabotere]] gisa jarduten dutenak. Erresuma erreformatzeko edozein saiakeraren aurka eginez, monarkia absolutuaren krisian lagundu zuen Luis XVI.aren erregealdian. Administrazioa zentralizatzeko ahaleginak egin arren, herrialdea bateratuta egotetik urrun zegoen. Probintzien artean ohiturak eta foruak zeuden (ikus, [[Foruen amaiera Ipar Euskal Herrian]]), ez zegoen pisu eta neurri batasunik. Horrek guztiak zaildu egiten zuen Frantziaren garapen ekonomikoa, Ingalaterra aireratze industrial baten erdian dagoen une batean. Zergak ez ziren modu berean biltzen herrialde osoan, nahiz eta administratzaileek haien banaketa eta bilketa gainbegiratzen zuten. [[Frantzisko I.a Frantziakoa|Frantzisko I.ak]] [[Villers-Cotterêtseko ordenantza]]rekin egindako ahaleginak gorabehera, legeak ez ziren berdinak erresuma osoan. Frantziako Iparraldeak ohiturazko zuzenbidearen menpe jarraitzen zuen, 300 ohitura inguru, hegoaldea, berriz, zuzenbide idatziaren menpe zegoen, [[Erromatar zuzenbide|zuzenbide erromatarrean]] oinarritua. [[Antzinako Erregimena]]k egoera korapilotsuago besterik ez zuen egiten. Ondorioz, 1780ko hamarkadan, tamaina eta funtzio ezberdineko barrutien sorta bat egon zen: Antzinaroko [[elizbarruti]]a, [[Erdi Aro]]ko bailiak eta [[seneskal]]iak, [[XVI. mende]]ko ''généralités''. Adibidez<ref>{{Erreferentzia|abizena=Robin, Régine, Verfasser|izenburua=La société française en 1789 Semur-en-Auxois|argitaletxea=Plon|data=1970|url=http://worldcat.org/oclc/1072552117|pmc=1072552117|sartze-data=2019-10-13}}</ref>:
{{esaera2|Saint Mesnineko egoiliar bat Semurreko batxilergoan bizi zen, bere zergak Semurren errezetaren arabera ordaintzen zituen, Vitteauxeko ordezkariordearekin eta Dijongo gotzainarekin tratatu behar zuen; ur eta baso arazoren batek geldiarazten bazuen, Avallonen kontrolpean zegoen, eta haren aurrean azaldu behar zuen; justizia kontsularra behar bazuen, Saulieu zen hura gidatzen zuena.}}
Nahaste hau, errege boterea sortu zen moduagatik azaltzen da. Eskuratze bakoitzarekin, erregeek, probintzia eta hirietako pribilegio eta ohiturak errespetatuko zituztela agintzen zuten. [[Frantziako Iraultza]]ren ateetan, eskualdeen berezitasunak oso ezbedinak ziren oraindik.
===== Frantziako Iraultza =====
{{sakontzeko|Frantziako Iraultza}}
[[Fitxategi:Eugène Delacroix - Le 28 Juillet. La Liberté guidant le peuple.jpg|[[Eugène Delacroix]]en ''[[La Liberté guidant le peuple]]''.|thumb]]
[[Frantziako Iraultza]] (''Revolution française'') XVIII. mendeko pasarterik garrantzitsuenetako bat da, batzuen ustez [[historia unibertsal]]eko gertakari nagusietako bat<ref>{{Erreferentzia|abizena=Frey, Linda.|izenburua=The French Revolution|argitaletxea=Greenwood Press|data=2004|url=https://www.worldcat.org/oclc/57414301|isbn=0313017085|pmc=57414301|sartze-data=2019-10-13}}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena=Palmer, R. R. (Robert Roswell), 1909-2002.|izenburua=A history of the modern world : to 1815 [sic]|argitaletxea=A.A. Knopf|data=2002|url=https://www.worldcat.org/oclc/48469101|edizioa=9th ed|isbn=0375413987|pmc=48469101|sartze-data=2019-10-13}}</ref>. Mundu mailan, Iraultzak [[errepublika|errepubliken]] eta [[demokrazia|demokrazien]] gorakada bizkortu zuen. Ideologia politiko modernoenak garatzeko gune fokala bihurtu zen, [[liberalismo]]a, [[erradikalismo]]a, [[nazionalismo]]a<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nationalism in the age of the French Revolution|argitaletxea=Hambledon Press|data=1988|url=https://www.worldcat.org/oclc/17952792|isbn=0907628974|pmc=17952792|sartze-data=2019-10-13}}</ref> eta [[sekularismo]]a hedatzera eramanez, beste askoren artean. [[Erabateko gerra]]ren jaiotzaren lekuko ere izan zen Iraultza, Frantziaren baliabideak eta bere herritarren bizitzak defentsa nazionalaren helbururantz antolatzean<ref>{{Erreferentzia|abizena=David A. Bell|izenburua=The First Total War|argitaletxea=Houghton Mifflin|data=2007-01-12|url=http://archive.org/details/firsttotalwarnap00bell|sartze-data=2019-10-13}}</ref>. Bere dokumentu zentraletako batzuek, Gizakiaren eta Herritarraren Eskubideen Adierazpena kasu, abolizionismoaren eta sufragio unibertsalaren aldeko mugimenduak inspiratzen jarraitu zuten hurrengo mendean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The French Revolution in global perspective|argitaletxea=Cornell University Press|data=2013|url=https://www.worldcat.org/oclc/835374589|isbn=0801467470|pmc=835374589|sartze-data=2019-10-13}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=The global ramifications of the French Revolution|argitaletxea=Cambridge University Press|data=2002|url=https://www.worldcat.org/oclc/49737523|isbn=0521524474|pmc=49737523|sartze-data=2019-10-13}}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena=Fehér, Ferenc, 1933-1994.|izenburua=The French Revolution and the birth of modernity|argitaletxea=EScholarship, the California Digital Library|data=2003|url=http://worldcat.org/oclc/223653530|pmc=223653530|sartze-data=2019-10-13}}</ref>.
1789tik aurrera Frantzian eta bere kolonietan izandako asaldura sozial eta politiko sakona izan zen. Iraultzak [[monarkia]] garaitu zuen, errepublika bat ezarri zuen, asaldura politikoko aldi bortitzak katalizatu zituen eta, azkenik, [[Napoleon Bonaparte|Napoleonen]] agindupeko diktadura batekin zen, bere printzipioetako asko Mendebaldeko Europan eta harantzago konkistatu zituen eremuetara eraman zituena.
[[Fitxategi:Ikusgela-Frantziako_Iraultza.webm|start=0|thumbtime=31|thumb|{{ikusgela}}[[Frantziako Iraultza]] azaltzen duen bideoa.]]
Frantziako Iraultzaren arrazoiak konplexuak dira, eta oraindik ere historialarien artean eztabaidatzen dira. Lehen aipatu dugun bezala, [[Zazpi Urteko Gerra]]ren eta [[Amerikako Iraultza|Amerikako Gerra Iraultzailearen]] ondoren, Frantziako gobernua erabat zorpetuta zegoen. Bere finantza egoera berrezartzen saiatzen da erregimen fiskal inpopularren bidez, oso erregresiboak direnak. Iraultzaren aurretik, [[Izotz Aro Txikia|uzta txarren urteak]] okertu egin ziren [[Eskola fisiokratiko|ale-industriaren desarauketa]] zela eta (''[[Pacte de Famine]]'' izeneko konspirazioa<ref>{{Erreferentzia|izena=David|abizena=Andress|izenburua=French Society in Revolution, 1789-1799|argitaletxea=Manchester University Press|hizkuntza=en|data=1999-06-12|url=https://books.google.es/books/about/French_Society_in_Revolution_1789_1799.html?id=F9zq-Q3i6FEC&redir_esc=y|isbn=9780719051913|sartze-data=2019-10-13}}</ref>), eta ingurumen-arazoek herri-erresumina areagotu zuten, ezarritako elizako aristokrazia eta klero katolikoaren pribilegioengatik. Historialari batzuek [[Thomas Jefferson]]ek aldarrikatu zuenaren antzeko zerbaiti eusten diote: Frantzia "gure Iraultzak [amerikarrak] esnatu zuela". Aldaketa-eskariak Ilustrazioaren idealen arabera formulatu ziren eta 1789ko maiatzean [[Frantziako Estatu Orokorrak|Estatu Orokorren deialdiari]] lagundu zioten. Iraultzaren lehen urtean, [[Hirugarren Estatu]]ko kideek (plebeioak) kontrola hartu zuten, [[Bastillaren Hartzea|Bastillari uztailean eraso zioten]], [[Gizonaren eta Herritarraren Eskubideen Adierazpena|Gizakiaren eta Herritarraren Eskubideen Deklarazioa]] abuztuan onartu zen, eta [[Versaillesko Emakumeen Martxa|Versaillesera Emakumeen Martxak]] errege gortea urrian Parisera itzultzera behartu zuen. Lehen etapako gertaera nagusi bat, 1789ko abuztuan, [[feudalismo]]aren abolizioa eta [[Antzinako Erregimenaren krisia|Antzinako Erregimenetik geratu ziren antzinako arau eta pribilegioak]] deuseztea izan zen.
Hurrengo urteetan borroka politikoak izan ziren hainbat batzar liberalen eta monarkiaren [[Eskuin politiko|eskuineko]] aldekoen artean, erreforma garrantzitsuak zapuztu nahi zituztenak. 1792ko irailean aldarrikatu zuten [[Frantziako Lehen Errepublika|Errepublika]], Frantziak [[Valmyko gudua|Valmyn irabazi ondoren]]. Nazioarteko kondena ekarri zuen gertaera garrantzitsu batean, [[Luis XVI.aren exekuzioa|Luis XVI.a 1793ko urtarrilean exekutatu]] zuten.
Kanpoko mehatxuek gertutik markatu zuten Iraultzaren ibilbidea. 1792an hasi ziren [[Frantziako Iraultzako Gerrak|Gerra Iraultzaileek]] italiar penintsula, Herbehereak eta Rhin ibaiaren mendebaldeko lurralde gehienak konkistatzea lortu zuten Frantziako garaipenak jaso zituzten, aurreko gobernu frantziarrek mendeetan zehar saihestu zituzten lorpenak. Barnean, herri asaldurak nabarmen erradikalizatu zuen Iraultza, [[Maximilien Robespierre]] eta [[jakobino]]en gorakadarekin amaituz. [[Salbamen Publikorako Batzordea]]k ezarritako diktadurak, [[Izu Garaia]]k, 1793tik 1794ra elikagaien eta beste artikulu batzuen prezioen kontrola ezarri zuen, esklabotza indargabetu zuen atzerriko kolonia frantsesetan, eliza katolikoa ezegonkortu zuen ([[Gizartearen deskristautzea Frantziako Iraultzaren garaian|gizartearen deskritautzea]]), [[Egutegi errepublikanoa|egutegi errepublikar]] sekular bat sortu zuen, buruzagi erlijiosoak kanporatu zituen eta errepublika berriaren mugak etsaiengandik ziurtatu zituen.
[[Berolisko Konbentzioa|Erreakzio Termidoriarraren]] ondoren, [[Direktorio (Frantzia)|Direktorioa]] bezala ezagutzen den kontseilu exekutibo batek Frantziako estatuaren kontrola hartu zuen 1795ean. Hauteskundeak bertan behera utzi zituzten, zorrak errefusatu zituzten (prozesuan finantza ezegonkortasuna sortuz), [[klero]] katolikoa jazarri zuten eta atzerrian konkista militar garrantzitsuak egin zituzten. Ustelkeria karguek jazarria, direktorioa Napoleon Bonapartek 1799an zuzendutako [[Brumaireko estatu-kolpea|estatu kolpe batean kolapsatu zen]]. Napoleon, bere herri kanpaina militarren bidez Iraultzaren heroi bihurtu zena, [[Kontsulatua (Frantzia)|Kontsulatua]] ezarri zuen, eta, beranduago, [[Frantziako Lehen Inperioa|Lehen Inperioa]], [[Napoleondar Gerrak|Napoleondar Gerretako]] gatazka global sorta zabalago baterako eszenatokia prestatuz.
Etorkizuneko mugimendu iraultzaile ia guztiek atzera begiratu zuten, Iraultzara, haren aurrekari gisa. Bere esaldi nagusiak eta sinbolo kulturalak, hala nola [[Marseillesa]] eta ''[[Liberté, fraternité, égalité|Liberté, fraternité, égalité, ou la mort]]'', historia modernoko beste nahasmendu handi batzuen erakargarri bihurtu ziren, [[Errusiako Iraultza]] barne mende bat beranduago. Iraultzaren balioak eta instituzioak nagusi dira Frantziako politikan gaur arte. Iraultza sistema feudala ezabatzean, gizabanakoaren emantzipazioan, lurraren jabetzaren banaketa handiago batean, jaiotza noblearen pribilegioen abolizioan eta gizonen arteko berdintasunaren ezarpen nominalean gertatu zen. Frantziako Iraultza beste iraultza batzuetatik bereizi zen, ez soilik bere nazio izaeragatik, baizik eta gizateria osoari mesede egin nahi ziolako.
==== Espainia ====
[[Fitxategi:Recognition of the Duke of Anjou as King of Spain.png|thumb|Filipe V.aren koroatzea.]]
{{commonskat|Spain in the 18th century|Espainia XVIII. mendean}}
[[Karlos II.a Espainiakoa]]k ez zuen utzi ondorengorik, beraz bere lehengusu bigarrena zen [[Filipe V.a Espainiakoa]]k eskuratu zuen Espainiako koroa, 1700ean; Filipe Frantziako printzea zen. Luis Frantziakoaren eta Maria Ana Viktoria Bavariakoaren semea eta [[Luis XIV.a Frantziakoa]]ren biloba zen. [[1700]]ean errege egitean, [[Espainiako Ondorengotza Gerra|Ondorengotzaren Gerra]] piztu zen, Europako beste potentziek ez zutelako ondo ikusten [[Borboi etxea]]k Espainia eta Frantzian, aldi berean, boterea izatea, eta Filipe V.a Frantziako errege izan zitekeelako ere etorkizunean. [[Ingalaterrako Erresuma|Ingalaterra]], [[Zazpi Herbehere Batuen Errepublika|Probintzia Batuak]] eta [[Germaniako Erromatar Inperio Santua|Inperio Santua]] [[Karlos VI.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa|Karlos artxidukearen]] alde jarri ziren. [[Madril]]dik birritan bota zuten arren, [[Utrechteko Ituna|Utrechteko bakean]] ([[1713]]) bere eskubideak onartu zitzaizkion. Baina gerra horren ondorioz, Espainiak [[Napoliko Erresuma|Napoli]], [[Sardiniako Erresuma|Sardinia]], Toskanako Presondegiak, [[Espainiar Herbehereak]] eta [[Milanerria]] galdu zituen, eta [[Gibraltar]] eta [[Menorca]] Ingalaterraren esku geratu ziren.<ref>{{Erreferentzia|izena=John Baptiste|abizena=Wolf|izenburua=The Emergence of the Great Powers, 1685-1715|argitaletxea=Harper|hizkuntza=en|abizena2=Wolf|izena2=John Berchmans|data=1951|url=https://books.google.es/books/about/The_Emergence_of_the_Great_Powers_1685_1.html?id=shwgAAAAMAAJ&redir_esc=y|sartze-data=2019-02-17}}</ref>
[[Aragoiko Koroa]]ren lurraldeek bat egin zuten Karlos VI.arekin eta, zigor gisa, Filipe V.ak [[Oin Berriko Dekretuak]] sinatu zituen 1715ean. Dekretu berri honek [[Aragoiko Erresuma]], [[Valentziako Erresuma]], [[Mallorcako Erresuma]] eta [[Kataluniako Printzerria]]ren eskumenak eta [[foru]]ak deuseztatu zituen, guztiak Gaztelaren legeen pean jarriz.<ref>{{Erreferentzia|izena=Kamen,|abizena=Henry.|izenburua=Spain, 1469-1714 : a society of conflict|argitaletxea=Pearson/Longman|data=2005|url=https://www.worldcat.org/oclc/57754021|edizioa=3rd ed|isbn=0582784646|pmc=57754021|sartze-data=2019-02-17}}</ref> Aragoiko Koroa desagertu zen, baina Nafarroak, euskal lurraldeek eta [[Arango harana]]k foruak mantendu zituzten,<ref>{{Erreferentzia|izenburua=A broken taboo|hizkuntza=en|data=2013-10-11|url=https://www.thenewfederalist.eu/A-broken-taboo,06054|aldizkaria=The New Federalist|sartze-data=2019-02-17}}</ref> Espainiak Frantziaren [[absolutismo]]a hartu zuen eredutzat. Espainia eta Frantziaren arteko interes gatazkak zeudenean, Filipe V.a Frantziaren alde jarri zen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Lynch, John,|abizena=1927-|izenburua=Bourbon Spain, 1700-1808|argitaletxea=Basil Blackwell Ltd|data=1989|url=https://www.worldcat.org/oclc/19352228|isbn=0631145761|pmc=19352228|sartze-data=2019-02-17}}</ref>
[[Elisabet Parmakoa]]k, Filipe V.aren emazteak, eragin handia izan zuen kanpo politikan. Bere helburu nagusia Italian galdutako lurraldeak berreskuratzea zen. 1717an Filipe V.ak [[Sardiniaren espainiar konkista|Sardinia inbaditu]] zuen, Utrechteko Itunean Austriari eman zitzaiona. Ondoren, [[Sizilia]] inbaditu zuten. Erasoaren ondorioz Germaniako Erromatar Inperio Santuak [[Aliantza Hirukoitza (1717)|Aliantza Hirukoitzarekin]] akordioa egin zuen, 1718ko Aliantza Laukoitza sortuz. Kide guztiek Espainiari eskatu zioten Sardinia eta Sizilia uzteko, eta gerran sartu ziren 1718ko abenduan. Gerrak bi urte iraun zituen, Espainiaren porrotarekin. [[Hagako Ituna (1720)|Hagako Itunarekin]] amaitu ziren erasoak, eta Espainiak Italiaren gaineko aldarrikapenak egiteari uko egin zion<ref>{{Erreferentzia|izena=Capel Martínez, Rosa|abizena=María.|izenburua=El siglo de la luces : política y sociedad|argitaletxea=Editorial Síntesis|data=2006|url=https://www.worldcat.org/oclc/190532427|isbn=8497564146|pmc=190532427|sartze-data=2019-02-17}}</ref>. Hala ere, [[Poloniako Ondorengotza Gerra]]n Espainiak [[Napoliko Erresuma|Napoli]] eta [[Siziliako Erresuma]]k konkistatu zituen. [[1748]]an, [[Austriako Ondorengotza Gerra]]ren ondoren, Espainiaren esku geratu ziren [[Parmako Dukerria]], [[Piacenza]] eta [[Guastalla]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Treaty of Aix-la-Chapelle {{!}} European history [1748]|hizkuntza=en|url=https://www.britannica.com/event/Treaty-of-Aix-la-Chapelle|aldizkaria=Encyclopedia Britannica|sartze-data=2019-02-17}}</ref>.
Borboien botereak jarraitu zuen [[Fernando VI.a Espainiakoa]] eta [[Karlos III.a Espainiakoa]]rekin. Azken honek Ilustrazioaren defendatzaile ziren ministroak hartu zituen: [[Leopoldo Esquilache]] eta [[Floridablancako Kondea]], ekonomia nabarmen hobetuz. Britainia Handiak Frantzia [[Zazpi Urteko Gerra]]n (1756-63) garaituko zuenaren beldur, Espainia Frantziarekin aliatu zen eta [[Portugalen espainiar inbasioa (1762)|Portugal inbaditu]] zuten, Britainiar aliatua. Porrot militar segida baten ostean [[Parisko Ituna (1763)]] sinatu zuten, [[Florida]] britainiarrei emanez eta [[Louisiana (Espainia Berria)|Louisiana eskuratuz]] Frantziatik. 1783ko [[Parisko Ituna (1783)|Parisko Itunaren]] ondorioz Espainiak berriro eskuratu zuen Florida, [[Ameriketako Estatu Batuen Independentzia Gerra]]ren amaieran. Tarte honetan hainbat altxamendu eta matxinada izan ziren, nabarmena [[Esquilacheren aurkako matxinada]]. [[Karlos IV.a Espainiakoa|Karlos IV.aren]] erregetzan ez ziren egon aldaketa nabarmenak, eta askok uste zuten ez zela agintzeko gai ere. Bere emaztearen maitalea zein [[Manuel de Godoy]]ren eraginpean Karlos III.aren erreforma asko ezeztatu zituen. Frantziako Iraultzaren aurka [[Frantziako Iraultzako Gerrak|Frantziako Iraultzako Gerratan]] parte hartu ustean, aliantza zaila egin zuen ondoren Frantziarekin, Britainiar blokeoa lortuz. Gertakari hauek [[Iberiar Penintsulako Gerra]]n amaitu zuten XIX. mendearen hasieran.
Gerra hauek guztiek eta erreforma ekonomikorik eza Espainia atzean utzi zuten Industria Iraultzaren esparruan. [[Argien Garaia]] berandu eta leun iritsi zen Espainiara, 1750 inguruan. Medikuntza eta fisikan aurrerapausoak eman ziren, eta gutxi batzuk filosofian. [[Katolizismo]]ak pisu handia zuen gizartean eta zaila zen bere boterea zalantzan jartzea. [[Benito Feijóo]] bezalako [[monje]]ek paper garrantzitsua izan zuten mito eta superstizioen deseraikuntzan. [[1770eko hamarkada]]n [[Inkisizioa]] martxan jarri zuten kontserbadoreek Argien Garaiaren ideiak deusezteko<ref>{{Erreferentzia|izena=Payne, Stanley|abizena=G.|izenburua=A history of Spain and Portugal|url=https://www.worldcat.org/oclc/588925|isbn=0299062708|pmc=588925|sartze-data=2019-02-17}}</ref>.
==== Euskal Herria ====
{{sakontzeko|Antzinako Erregimenaren krisia Hego Euskal Herrian}}
[[Fitxategi:Burdinola mapa euskal herria 01.png|thumb|Hego Euskal Herriko burdinolen mapa (XVII-XVIII. mendeak)]]
XVIII. mendean, XVII. mende bigarren erdialdetik aurrera politikan eta ekonomian sendotutako joerak nagusitu ziren. Erresumen zentralizazioa eta [[merkantilismo]]a eta, ondorioz, bertako lege eta erakundeak indargabetu edo ahultzen zituzten neurriak ezarri ziren. [[Hego Euskal Herria]]n, [[Filipe V.a Espainiakoa|Filipe Anjoukoaren]] etorrerak ekarri zuen aldaketa hori; [[Ipar Euskal Herria]]n, berriz, lehenago sentitu zuten [[Borboi etxea|Borboi erregeen]] eragina. Pirinioez bi aldeetako merkataritzaren isuria handia zen, baita itsas merkataritza eta arrantza ere. Hego Euskal Herriko aldundiek onuragarritzat jo zuten Filipe Anjoukoa [[Gaztelako koroa|Gaztelako Koroako]] errege bihurtzea, eta babestu egin zuten (1702-1704), era horretan Frantziako Erresumaren eta Gaztelako Koroen arteko bakea (eta beren merkataritza eta arrantza) bermatuko zutelakoan. [[Nafarroako Erresuma|Nafarrek]], gainera, beren auzi dinastikoa konpontzeko bidea ikusten zuten, errege berria [[Henrike III.a Nafarroakoa]]ren (eta, aldi berean, [[Henrike II.a Nafarroakoa|Henrike II.aren]]) oinordekoa baitzen.
Hala ere, [[Giulio Alberoni]] ministro buruak xaxatuta, [[Filipe V.a Espainiakoa|Filipe V.a]] Hego Euskal Herriko aduanak Ebrotik itsasora eta Pirinioetara eramaten saiatu zen (1717); hori, baina, ez zen euskal herritar askoren gustukoa izan, eta [[1718ko matxinada|matxinada piztu zen Bizkaian eta Gipuzkoaren zati batean]]. Luze gabe, baina, frantses armada batek [[Lauko Aliantzaren Gerra|okupatu zituen Gipuzkoa, Bizkaia eta Araba]]. [[Aduana|Aduanek]], azkenean, Ebrora egin zuten atzera 1722ko abenduan, baina Gaztelako (Espainiako) errege absolutistak bere asmo merkantilista hezurmamitzeko aukera ikusi zuen [[1727ko Hitzarmena|Bizkaiko eta Gipuzkoako Aldundiekin Madrilen negoziatu]] ondoren, 1728an [[Caracasko Gipuzkoar Konpainia]] sortuz.<ref>{{erreferentzia|url=http://www.gipuzkoakultura.eus/index.php/es/museos-y-patrimonio/51-museos-y-patrimonio-2/2531-tercer-centenario-del-traslado-aduanero-de-1717-y-de-la-matxinada-de-1718.html|izenburua=Tercer Centenario del Traslado Aduanero de 1717 y de la Matxinada de 1718|sartze-data=2018-11-03|egunkaria=|aldizkaria=DonostiaKultura: Museos y Patrimonio|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref> Kakaoak eta hainbat produktu kolonialek ez zuten ere aduanarik ordainduko Gaztelara bidean. Aldi berean, euskal arrantzaleak galduz joan ziren [[Euskal Herriko baleazaleak|Ternuan eta Labradorren mendetan]] irabazitako eskubideak, batez ere Ingalaterraren onuran. [[Parisko Ituna (1783)|Versaillesko Itunerako]] (1783), bukatua zen Kanadako kostaldeko uretako balea eta bakailao arrantza.
Euskaldunek Hegoaldeko eta Erdialdeko Ameriketara bideratu zuten beren ekimena. [[Jesusen Lagundia]]k indar handia hartu zuen, eta Ameriketara hedatu zen euskal itsasontzi azpiegitura baliatuz, Paraguai, Brasil eta Argentinako misioetara, adibidez. [[Caracasko Gipuzkoar Konpainia#Gerrak eztanda|1749an, altxamendu bat izan zen]] [[Venezuela]]n Konpainiako euskaldunen kontra. Euskaldunak garaile atera ziren Espainiako erregea lagun hartuta, baina berehala errege horrek euskal Konpainiaren botere politikoa ahuldu zuen, egoitza nagusia Donostiatik Madrilera eramanez, besteak beste. Aldundien eta Madrilgo errege gorteko ministroen arteko tentsioa areagotzen joan zen. Nafarroa Behereko eta Zuberoko biltzarrek ([[Nafarroa Behereko Gorteak|Estatu Nagusiak]] eta [[Zinbideta]]) eskumen garrantzitsuak galdu zituzten 1733an eta 1743an, hurrenez hurren.<ref group="oh">Aldi berean, Zuberoak Frantziako Koroari egin beharreko zerga ekarpena 8.000 libera izatetik 30.000 libera izatera 1742tik 1762ra bakarrik; ikus Watson, C. 2003, 39. or.</ref> Lapurdik eutsi egin zion lurralde franko izateari, autonomia oso handiaz, [[Lapurtarren Biltzarra]]ren gidaritzapean.
[[Jesusen Lagundia|Jesusen Lagundiko]] Aita [[Manuel Larramendi|Larramendik]] egin zituen XVIII. mendeko euskarari buruzko ekarpenik nabarmenenak, nagusiki gaztelaniaz idatzitako hainbat libururekin. [[Gaztelania]]z idatzitako [[El Imposible Vencido. Arte de la Lengua Vascongada|euskararen lehen gramatika]] argitara eman zuen eta garai hartako metodologiarik aurreratuena erabiliz, [[Hiztegi Hirukoitza|lehen hiztegi modernoa]], ''[[Hiztegi Hirukoitza]]'' delakoa argitaratu zuen. Euskara Europako beste hizkuntzen pare zegoela frogatzen saiatu zen, espainiar akademikoen artean kontrako iritzia nagusi zen garaietan.
[[Argien Garaia|Ilustrazioa]] indar handiz sartu zen [[Uztaritze]]tik [[Donostiako historia|Donostiara]] eta Hego Euskal Herri osora. 1760ko hamarkadan goseteak izan ziren,<ref>{{Erreferentzia|izena=José|abizena=Andrés Gallego|izenburua=El motín de Esquilache, América y Europa|argitaletxea=Fundación Mapfre Tavera : Consejo Superior de Investigaciones Científicas|hizkuntza=Spanish|data=2003|url=https://www.worldcat.org/title/motin-de-esquilache-america-y-europa/oclc/53153889|isbn=8400081331|sartze-data=2018-10-31}}</ref> baina Ilustrazioak neurri liberalizatzaileak hartu zituen gariaren inguruan,<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Real Pragmatica por la qual su magestad se sirve abolir la tasa de granos, y permitir el libre comercio de ellos en estos reynos|hizkuntza=es|data=2010-01-29|url=http://www.liburuklik.euskadi.eus/jspui/handle/10771/9387|sartze-data=2018-10-31}}</ref> gosetea handitu zuena. Madrilgo [[Esquilacheren aurkako matxinada]] gertatzean, tokiko [[jauntxo]]<nowiki/>en boterearen eta gosetearen aurkako [[1766ko matxinada]] piztu zen Gipuzkoan.<ref>{{Erreferentzia|izena=Iñigo|abizena=Aranbarri|izenburua=Txanton Garrote: agertokitik jaitsi zen eguna|argitaletxea=Pamiela Argitaletxea|hizkuntza=eu|data=2016|url=https://www.worldcat.org/title/txanton-garrote-agertokitik-jaitsi-zen-eguna/oclc/950249831|isbn=9788476819326|sartze-data=2018-10-31}}</ref><ref group="oh">Frantzian [[:fr:Guerre_des_farines|Irinen Gerra ''(fr)'']] arrazoi bertsuagatik izan ziren 1774an; ikus José Carlos Rodríguez. [https://www.clublibertaddigital.com/ilustracion-liberal/40/turgot-jose-carlos-rodriguez.html Turgot], in ''Club de Libertad Digital''</ref> Jauntxo eta ilustratuek [[Euskalerriaren Adiskideen Elkartea]] sortu zuten Caracasko Gipuzkoar Konpainiak ekarritako aberastasunaren epelean (1765), baita [[Bergarako Errege Mintegia|Bergarako Mintegia]] ere, 1766ko matxinadaren harira [[Jesusen Lagundiaren Espainiar Inperioko kanporaketa|kanporatutako Jesusen Lagundiaren]] azpiegitura baliatuz.<ref>{{Erreferentzia|izena=Biblioteca Virtual Miguel de|abizena=Cervantes|izenburua=Desde Guipúzcoa hacia el exilio. El viaje de los jesuitas desterrados (1767) / Inmaculada Fernández Arrillaga {{!}} Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes|hizkuntza=es|url=http://www.cervantesvirtual.com/obra-visor/desde-guipuzcoa-hacia-el-exilio-el-viaje-de-los-jesuitas-desterrados-1767/html/54202f0c-7f3f-43a3-935a-bc266478a572_7.html|aldizkaria=www.cervantesvirtual.com|sartze-data=2018-10-31}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=La Machinada contra "los caballeritos" {{!}} España Fascinante|hizkuntza=es-ES|url=https://espanafascinante.com/leyenda-de-espana/leyendas-de-pais-vasco/la-machinada-contra-los-caballeritos/|aldizkaria=España Fascinante|sartze-data=2018-10-31}}</ref> Ekonomia, zientzia eta kultura jasoaren garapena sustatu zuten, eta [[Bergara]] zentro intelektual bilakatu.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Zientziaren 'Leku Historiko' izendatuko dute Bergara urriaren 20an - Goiena.eus|hizkuntza=eu|url=https://goiena.eus/bergara/1539179354294-zientziaren-leku-historiko-izendatuko-dute-bergara-urriaren-20an|aldizkaria=Goiena.eus|sartze-data=2018-10-31}}</ref> Hala ere, Espainiako koroak susmoz ikusten zuen euskaldunen boterea. [[Karlos III.a Espainiakoa|Karlos III.ak]] merkatua liberalizatzeko ediktua eman zuen 1778an, euskal lurraldeen kaltetan interpretatua. Aurrerantzean, [[Hego Euskal Herria|''Probintzia Salbuetsiak'']] atzerritartzat hartuak izan ziren Venezuelako eta Ameriketako portuetan, zergapetuak. Espainiako Koroak Ebroko aduanak kentzeko presioa areagotu zuen. Aldi berean, euskara, erresuma horretako beste hizkuntzak bezala, baztertua izan zen giro formal eta idatzietatik Karlos III.a Borboik gaztelania "Inperioko hizkuntza nazional" izendatu zuenean (1766, 1768).<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=|izenburua=Jornadas Internacionales - Nazioarteko Jardunaldiak "El euskera en las altas instituciones de gobierno a través de la historia" / "Euskara gobernuko goi erakundeetan historian zehar"|urtea=2014|abizena=Madariaga|izena=Juan|orrialdeak=|orrialdea=81|argitaletxea=Pamiela|ISBN=978-84-7681-867-1|abizena1=Adot|izena1=Álvaro|abizena2=Madariaga|izena2=Juan (koord.)}} Roldan Jimenoren artikulua.</ref>
Ilustrazioaren ideien lorratzean, baina, [[Frantziako Iraultza]]<nowiki/>k eztanda egin zuen (1789). Horrek [[Frantziako Iraultza Euskal Herrian|errotik aldatu zuen]] ordu arteko politika, ekonomia eta gizartearen egoera. Nafar, lapurtar eta zuberotarren protestak protesta, Pirinioez iparraldeko euskal herritarrek [[Foruen amaiera Ipar Euskal Herrian|osoki galdu zituzten beren lege eta instituzioak]], eta [[Pirinio Atlantikoak|departamendu bat jaso zuten]] trukean, [[Bearno|bearnesen]] gehiengo batekin partekatua. [[Konbentzioaren Gerra Euskal Herrian|Konbentzioko Gerran]] (1793), izuz, deportazioz eta zapalkuntza gogor batez ordaindu zuten lapurtarrek [[Frantziako Lehen Errepublika|Frantses Errepublikaren]] neurrien kontra agertu izana.<ref>Watson, C. 2003, 51-59. or.</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena=Etxegoien (Xamar)|izena=Juan Carlos|izenburua=The Country of Basque|urtea=2009|argitaletxea=Pamiela|herria=Pamplona-Iruñea, Spain|isbn=978-84-7681-478-9|orrialdea=23}}</ref><ref group="oh">Hegoaldeko lapurtar herritarren deportazio handia 1794ko martxoan hasi zen, agintari frantses iraultzaileek hainbat herri ''infâmes'' izendatu zituztenean. Biktimak milaka batzuk izan ziren, etxetik gutxienez 80 kilometrora kanporatuak, [[Landak|Landetara]], [[Capbreton]] eta Tyrosse ingurura; bost hilabeteren buruan, horietako 1.600 hilik ziren, 600 [[Sara]]koak; ikus Etxegoien, Juan Carlos. 2009, 23. or. Watsonen kalkuluan, 3,000 herritarrek osatu zuten deportatuen ilara.</ref> Erregimen berriaren biktima eta disidente askok erbestera jo zuten.<ref>Watson, C. 2003, 130. or.</ref> Agintari berrien asmo estua eta baztertzailea agerian geratu zen aldundiko agintariek [[Gipuzkoako Errepublika|Gipuzkoaren independentzia aldarrikatu]] zutenean: [[Jacques Pinet|Pinet]] eta [[Jean-Baptiste Cavaignac|Cavaignac]] mandatari iraultzaileek gogor egin zieten, eta atxilotu. [[Manuel Godoy|Godoy]] Espainiako ministro berriak pozez ikusi zuen frantses iraultzaileen jokaera hori. Beste batzuk, ordea, [[Fernando VII.a Borboikoa (Espainia)|Fernando VII.a]] Borboi espainiarraren alde jarri ziren Hego Euskal Herriko lurraldeetan; absolutista eta tradizionalista zen, baina foruak errespetatzearen aldekoa.
=== Erdialdeko Europa ===
[[Fitxategi:HRR_1789.png|thumb|[[Germaniako Erromatar Inperio Santua]] 1789. urtean.]]
Europa erdialdeko lurralde ugarietatik, [[Germaniako Erromatar Inperio Santua]]ren zati zirenak, [[Bavariako hauteslerria|Bavaria]], [[Saxoniako Hauteslerria|Saxonia]] eta [[Brunswick-Lüneburgeko Hauteslerria|Hannoverreko hauteslerria]], Britainia Handiarekin batera gobernatuak, lurralde handienak ziren. Batez ere [[Austriar Inperioa|Austriaren]] aurkako gerra ugarien ondorioz [[Prusia]] inperioko aktore garrantzitsuenetako bat bihurtu zuten.
Mende hasieran, [[Hohenzollern dinastia]]ko gobernari prusiarrek, maila igoera sinboliko bat lortu zuten euren erregetza tituluarekin. Armada indartsu bat eraiki zuten, baina 1740ra arte apenas borrokatu zuten gerretan. 1740an [[Frederiko II.a Handia|Federiko Handiak]] Austriako [[Silesia]] konkistatu zuen [[Austriako Ondorengotza Gerra]]ren zati bezala eta errekonkista saiakera guztiak saihestu zituen. Hurrengo [[Zazpi Urteko Gerra]]n, Prusiak Frantzia, Austria eta Errusiarekin aurkari boteretsuak izan zituenean, Federikok bere estatusari eutsi ahal izan zion. [[Poloniaren banaketa]]rekin, Prusiak eta Austriak Erromatar Inperio Santutik kanpo jabetza gehigarriak eskuratu zituzten.
Prusiaren etsaiak, Austriak, Silesia galdu zuen, bere probintziarik emankorrena. Austriako lurralde guztietan [[Maria Teresa I.a Austriakoa|Maria Teresaren]] [[1713ko Santzio Pragmatikoa|oinordekotza ziurtatzeko]], Austriak diru asko gastatu zuen, armadarako falta zena. Prusiaren aurkako porrotaren aurretik ere, Austriak 1718an [[Otomandar Inperioa]]k konkistatutako [[Balkanak|balkandar lurraldeetako]] batzuk galdu zituen. Silesian bezala, beste birkonkista saiakera batzuek porrot egin zuten Balkanetan. Han, Austriak Errusiaren botere gero eta handiagoei aurre egin zien. Porroten ondorioz, Koroak erreforma ugari egin zituen armadan, administrazioan eta zerga sisteman. [[Josef II.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa|Josef II.aren]] saiakerak, bereziki gobernu absolutista bat ezartzekoak, arrakasta partziala baino ez zuen izan. Auzitegiak tamaina handitu eta burokrazia zentral bat ezarri zuen arren, Austriako nobleziak boterearen zati handi bat mantendu zuen bulego judizialak esleitzeko babes sistema baten bidez. [[Hungaria]]ko nobleziak ere eutsi ahal izan zion bere posizio sendoari. Merkatarien komunitate zabalik ez zegoenez, Austrian klase ertain bat garatu zen, funtzionarioen proportzio altuarekin. Mende amaieran, mezenas gisa hartu zuen protagonismoa kulturan klase berri horrek.
Germaniako Erromatar Inperio Santuak, Austria eta Prusiaz gain, tamaina ertaineko eta txikiko hainbat lurralde inperial ugari zituen, [[Westfaliako Bakea|1648ko Westfaliako Bakean]] adostutako erregulazioek mugazen zituzten horien arteko erlazioak. Erregulazio hau, Inperioan izendapen-oreka bat sortu nahi zuena, funtsezkoa zen lurralde txikien existentziarako. Mende hasieran, [[Habsburgotar monarkia|Habsburgotarren]] austriar enperadoreak euren interesen bermatzaile bezala ikusten zituzten oraindik lurralde horiek, euren gaineko gobernua ezartzeko boterea erabiltzen zutenean. Gero eta gehiago, ordea, botere xede propioak bilatzen zituzten. Lurralde txikiak tamaina ertaineko lurraldeekin kontrajarri ziren, azken horiek estatu moderno bat eraiki zutenak administrazio zentral bat, diru-sarrera fiskal egonkorrak eta armada iraunkor bat lantzen hasi baitziren. Instituzio inperialak, sarritan, Europako botere politikarekiko interesaren bidean jartzen ziren. 1742an [[Karlos VII.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa|Karlos VII.a]] [[Wittelsbacheko etxea|Wittelsbachekoa]] izendatzearekin, Habsburgotarrekin ez bezala, enperadorearen figura etengabe kaltetua izan zen. Gainera, 1740ko hamarkadan Prusia potentzia handi bilakatu zen, [[Austria-Prusiako gatazka]]ren hasiera markatu zuena. Une horretatik aurrera, bi potentzia handiek erakunde inperialak gupidagabeki ustiatu zituzten. Bere eragina ez zen bere posizio formalean oinarritzen, Reicheko Konstituzioak definitzen duen bezala, baizik eta bere botere ekonomiko eta militarrean. Erreforma instituzional baten beharra ikusi bazen ere, ez zen posible izan garai hartako beharretara egokitzea. Hala, bi potentzia germaniko handien polarizazioak ia ezinezko egin zuen Reicheko kideek elkarrekin jardutea. 1793an, Reich osoak Frantziaren aurkako [[Lehen Koalizioko Gerra]]n sartzea erabaki zuen, baina zatiketarekin amaitu zen. 1795ean Prusiaren gidaritzapean zeuden lurralde batzuek [[Basileako Ituna (1795eko apirilaren 5)|Basileako Ituna]] sinatu zuten Frantziarekin amaitu, eta 1797an [[Campo Fornioko Ituna]] sinatu zuen Austriak. Bi bake itunek [[Rhin|Rhin ibaiaren]] ezker ertzaren galera aitortu zuten, Frantziaren mesedetan.
=== Ekialdeko Europa ===
[[Polonia]]n, erregea aukeratzen zuen nobleziak oso posizio indartsua zuen. Batez ere atzerriko erregeak izendatzen zituzten, eroskeriaren ondorioz. Mende hasieran Poloniak suntsipen handia jasan zuen [[Iparraldeko Gerra Handia]]n, besteak beste, [[Augusto II.a Poloniakoa|Augusto II.aren]] erabakien erruz, eta jada ez zuen inolako eraginik izango atzerri politikan. Orduan, Polonia ekonomikoki berreskuratu ahal izan zen. Alabaina, administrazioaren, egitura politikoen eta armadaren erreformak ez ziren gauzatu talde aristokratikoen arteko eta gortearen eta aristokraziaren arteko ika-miken ondorioz. Beraz, Poloniak ez zuen armada indartsu bat eman, gutxienez bere bizilagunen maila tekniko eta taktikoari dagokionez; aristokraziaren artean, Prusiaren eta Errusiaren aldekoen jarrerak bateraezinak ziren. Errusiarekin egindako itun batek, azkenean, [[Bar Konfederazioa|gerra zibil batera eraman zuen]], non Poloniako herritarrek parte hartu zuten. 1772an Polonia inguruko herrialdeen artean zatitu zuten. Ilustrazioaren espirituan, [[Maiatzaren 3ko Konstituzioa|konstituzio libre bat onartu zuten]] Polonian. Austria, Errusia eta Prusiako monarkia absolutistek konstituzio horren onarpena baliatu zuten Polonia beste bi etapatan banatzeko aprobetxatu zuten, [[Poloniaren Banaketa|1793 eta 1795ean]]<ref name=":1" />.
[[Fitxategi:Catherine_II_by_J.B.Lampi_(1780s,_Kunsthistorisches_Museum).jpg|thumb|[[Katalina II.a Errusiakoa]], ''Handia''.]]
[[Suedia]]ren aurka [[Iparraldeko Gerra Handia]]n lortutako garaipenarekin, [[Errusiar Inperioa|Errusiak]] ez zuen soilik [[Baltikoa|Itsaso Baltikoan]] sartzea lortu, baizik eta, azkenik, Europako potentzia handien taldeko kide izatera pasa zen<ref>{{Erreferentzia|abizena=Kappeler, Andreas.|izenburua=Russische Geschichte|argitaletxea=Beck|data=2008|url=https://www.worldcat.org/oclc/239047639|edizioa=Orig.-ausg., 5., aktualisierte Aufl|isbn=9783406470769|pmc=239047639|sartze-data=2019-11-06}}</ref>. Errusiar armada hobetzeak eta itsas armada bat ezartzeak garaipena ekarri zuten. Mendebaldeko Europako teknologia eta estandar sozialak kopiatu zituzten. Erreformak, funtsean, Errusiako eliteari buruzkoak ziren, Mendebaldera gero eta gehiago bideratzen zena. [[San Petersburgo]] hiriburu berriaren eraikuntza, bere arkitektura Mendebaldeko Europari kopiatuz, Errusiak Mendebalderantz egindako biraketaren sinbolo bat izan zen, baina eraikuntzak bizitza asko ere kostatu zituen. Klase baxuetako bizitzak, bestalde, apenas aldatu ziren. Mende honetan, Errusiako populazioa izugarri hazi zenez gero, [[Krimeako penintsula]]ra hedatu zen. [[Tsar]]rek euren etnia anitzeko inperioa modu autokratikoan gobernatu zuten arren, inperioa neurri bateraino bakarrik bateratu ahal izan zuten. Nobleziak bere interesak baliarazi ahal izan zituen, adibidez, feudoak jabetza pribatu bihurtzea. Hala ere, tsarrek bere gorteari lotzea lortu zuten. [[Katalina II.a Errusiakoa|Katalina Handiaren]] gobernuaren azpian, nekazarien [[joputza]] legeak kontsagratu ziren, eta nekazariak [[Ugazaba|ugazaben]] jabetza pertsonal bihurtu ziren. Hainbat produkturen esportazioarekin (burdina eta larruak, besteak beste), Errusiak superabita lortu zuen bere balantza komertzialean. Diruaren zati bat atzerriko adituen kontratazioan gastatu zen. Kolono alemaniar asko ere bildu ziren, beren kontura lur emankorrak landu zitzaketela promesarekin<ref name=":1" />.
=== Gaiak ===
==== Legea eta gizartea ====
Salbuespen batzuekin, Europako gizarteak [[estamentu|estamentalak]] ziren. Pertsona gutxi batzuek bakarrik ihes egin ahal izan zuten euren estatus edo klasetik, [[klero]] katolikoa izan ezik jaiotzak zehazten baitzen. Klaseak zehazten zituen bai eskubide pertsonalak bai, neurri batean, baliabideak eskuratzea. Gizarte gehienek [[noble]]etan, [[hiritar]]retan eta [[nekazari]]etan banatzen zuten jendea. Herrialde katolikoetan, kleroa ere bazegoen. Noblezia buruzagiaren barruan (populazioaren zati oso txiki bat baino ez zena) zein beste estamentuen artean ezberdintasun handiak zeuden.
Aberastasunaren piramidearen tontorrean, sarri, [[errege]] bat zegoen, gutxitan [[erregina]] bat. [[Monarkia|Botere monarkikoa]] estamentu tradizionalen pribilegioek mugatzen zuten eta, beraz, estamentuen eta haien erakundeen boterea asko aldatzen zen eskualde batetik bestera; gainera, aldatu egin zen mendean zehar. Ingalaterran, nobleziak osatutako parlamentu batek zorrotz mugatu zuen errege gobernua. Beste errege askok modu [[absolutismo|absolutistan]] gobernatzeko eskubidea zuten, baina noblezia eta jabetzak ere aintzat hartu behar zituzten. Boterearen aldarrikapen absolutista jada ez zen erlijioan oinarritzen, [[lege natural]]ean baizik, komunitatearentzat baliagarri gisa. Bereziki, [[Frederiko II.a Handia]] errege prusiarrak, [[Josef II.a]] enperadoreak eta [[Katalina Handia]] tsarinak [[Ilustrazioa]]ren printzipioak kontuan hartu zituzten beren estatu-erreforma ugaritan. Bere gobernu kontzeptuan, beranduago [[Absolutismo Iluminatua]] deitua, zenbait ilustratuk aholkatu zituzten. Erreforma ugari egin zituzten errege botere zentrala indartzeko eta herrialdea bateratzeko, baita prusiar eta austriar administrazio publiko baten ezarpena ere. [[Prusia]]n, estamentuen gizarte-sistema sendotu zuena bakoitzaren paperak argi eta garbi esleitzean, nekazariak [[joputza]]tik askatu ziren, nahiz eta gradualki eman aldaketa hau. Bestalde, Austriak berehala indargabetu zuen mendearen azken erdian joputza, bi dekreturekin<ref>{{Erreferentzia|abizena=Vocelka, Karl.|izenburua=Österreichische Geschichte.|argitaletxea=C.H. Beck|data=2011|url=https://www.worldcat.org/oclc/729166895|edizioa=3rd ed|isbn=9783406616303|pmc=729166895|sartze-data=2019-11-08}}</ref>. Errusiak, aldi berean, joputzaren figura hedatzen jarraitu zuen. Europako erreformek [[zigor zuzenbide]]an ere eragin zuten. Prusiak eta Austriak [[tortura]] zigor zuzenbidearen arabera indargabetu zuten. Horrez gain, gero eta espetxe zigor gehiago ezarri zituzten, unean uneko ordainketen ordez. Espetxeetan leku falta zela eta, Britainia Handiak Ipar Amerikara bidali zituen presoak. AEBen independentzia lortu ondoren, [[Australia]]ra joan ziren, 162.000 inguru<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Convicts and the British colonies in Australia {{!}} australia.gov.au|data=2016-01-01|url=https://web.archive.org/web/20160101181100/http://www.australia.gov.au/about-australia/australian-story/convicts-and-the-british-colonies|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2019-11-08}}</ref>.
Bere idatzietan, Ilustratu batzuk monarkia absolutistaren aurka agertu ziren, eta estatu moderno askoren oinarri diren printzipioak garatu zituzten. Horien artean dago [[John Locke]]k aurreko mendean postulatutako botere banaketa, [[Montesquieu]]k mende honetan hiru botere independentetara zabaldu zuena: [[botere exekutiboa]], [[botere legegilea]] eta [[botere judizial]]a<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Esprit des lois (1777)/L11/C6 - Wikisource|url=https://fr.wikisource.org/wiki/Esprit_des_lois_(1777)/L11/C6|aldizkaria=fr.wikisource.org|sartze-data=2019-11-08}}</ref>. Iraultzaile frantsesak zein amerikarrak Ilustratu horien ideia batzuetan oinarritu ziren.
==== Ekonomia eta gizartea ====
Mende honetan, [[nekazaritza iraultza]]k eta hasierako [[Industria Iraultza]]k funtsezko egitura-aldaketa ekarri zuten, eta produktibitatearen gorakada handia ekarri zuten. Egiturazko aldaketa ekonomikoa funtsezko gizarte-aldaketekin batera gertatu zen.
Europako herrialde askotan, mendean zehar [[labore]] berriak landu dira, hala nola [[erremolatxa]], [[koltza]], [[hirusta]] eta [[patata]]. Hauek, mantenugaietan pobreak ziren lurzoruetan ere aurrera egiten zutelako abantaila zuten, eta [[zereal]]ak baino [[kaloria]] iturri askoz handiagoa ziren. [[Laboreen txandakatzea]]k eta [[abeltzaintza]]ren sistematizazioak ere [[nekazaritza]]ren etekinak handitzen lagundu zuten. Lurjabe handi askok, nekazaritza literaturak bultzatuta, interes gero eta handiagoa garatu zuten beren lurren ekonomian, eta horrek ere nekazaritza produktibitatea handitu zuen. Europan erritmo oso desberdinetan aurrera egin zuten [[ereingailu]] eta [[triladore]]en erabilerak, gainera, merkantzia handiak are gehiago handitzea ahalbidetu zuen mendearen bigarren erdian. Gainera, [[noblezia lurjabea]]k eta nekazaritza-enpresa ertainek etekina atera zioten Mendebaldeko Europan jabetza pribatu indibidualak gero eta gehiago ordeztu zituelako jabetza kolektiboaren eskubideak eta Erdi Aroko erabilera-eskubideak<ref name=":1" />. Lurraren jabetza Europako alde askotan kontzentratzen zen eta bereziki Erresuma Batuan lurren [[itxitura]] eman zen<ref name=":0" />.
Nekazaritza iraultzak enplegu aukerak murriztu zituen nekazari txikientzat eta nekazaritzaren menpeko langileentzat. Landa eremuetako nekazariek lurrak lantzeko aukera galdu zuten, itxitura zein lurjabeek eratutako zorpetze sistemen ondorioz<ref name=":0" />. Lana aurkitu zuten landa-artisautzetan eta zerbitzu-industrietan, edo hirietara emigratu zuten. Ingalaterran, hiriko biztanleria %7tik %29ra igo zen mende honetan<ref name=":1" />.
Nekazaritzaren iraultzarekin batera biztanleria asko hazi zen. Alde batetik, garai bateko peoi eta zerbitzariak nahiko independenteak ziren nekazaritzako artisautza enpresetan, eta familia bat sortu ahal izan, lehen ez bezala. Bestalde, pertsona gutxiago hil ziren gosez, eskualdeko uzta txarrak errazago konpentsatu zitezkeelako beste eskualdeetako erosketekin. [[Merkatu]]an saldutako merkantziak askoz kopuru handiagoetan zeuden eskuragarri, belar-laboreen gero eta kopuru erregular gehiago ekoizten baitziren, eta horrek norberaren beharrak gainditzen zituen. Ingalaterran eta Frantzian [[Haurren heriotza tasa|haurren hilkortasuna]] gutxitu izanak, non haurren %30 eta %50 artean hiltzen diren bost urte bete aurretik, biztanleriaren hazkundean ere lagundu zuen. Azken mendeetan Europa tarte erregularretan astindu zuten izurri [[izurri]]teak gutxitu egin dira mende honen joanean<ref name=":1" />.
Europako herrialde gehienak, merkantilismoaren printzipioei jarraituz, beren ekonomiak sustatzen saiatzen dira, azpiegiturak garatuz, merkataritza eta industria nazionalari lagunduz eta atzerriko lehia [[Muga-zerga|arantzelen]] bidez isolatuz. [[Errepide]] eta [[ubide]]en eraikuntza handitzeak merkataritzari mesede egin zion. Gainera, zientzia nautikoaren aurrerapen tekniko eta zientifikoek nabigazioaren eraginkortasuna hobetu dute. Munduko ekonomiaren [[Diru|monetarizazio]] gero eta handiagoa nazioarteko merkataritzaren beste zutabe bat da. Europarrek rol nagusia hartu zuten honetan, nahiz eta eskualde guztietan nagusi ez izan. Europako merkataritza-erakundeen finantza-sendotasuna, egitura profesionalak eta oldarkortasuna bakarrak ziren munduan; horien artean [[Ekialdeko Indietako Herbeheretar Konpainia]] (VOC) zen handiena mende erdia . Itsasoz haraindiko inportazioetatik %32 Atlantikotik zetorren, %12 Asiatik eta %1 eta %5 artean Ekialde Hurbiletik. Ehunek, [[azukre]]ak, [[Te (edaria)|teak]] eta [[kafe]]ak [[espezia]]k ordezkatu zituzten, atzerriko inportatutako produktu garrantzitsuenak bezala. Nazioarteko merkataritza Europako inperioentzat garrantzitsua bazen ere, Europako inportazioak garrantzitsuagoak ziren haientzat, Errusia baitzen Mendebaldeko Europaren bazkide komertzial nagusia<ref name=":2">{{Erreferentzia|abizena=Kleinschmidt, Christian, 1961-|izenburua=Wirtschaftsgeschichte der Neuzeit : die Weltwirtschaft 1500-1850|url=https://www.worldcat.org/oclc/973553728|edizioa=Originalausgabe|isbn=9783406708008|pmc=973553728|sartze-data=2019-11-07}}</ref>.
Ehungintza industria nazionala munduko lehiatik babestu eta ekoizpen industriala handitzean, britainiarrek hain etekin ekonomiko maila altua lortu zutenez, merkataritza askera aldatzea erabaki zuten mende amaieran. Europako gainerako lekuetan baino lehenago, estatuaren aurrean enpresa askatasunen alde gero eta gehiago borrokatzen zuten taldeak osatu ziren uhartean. [[Adam Smith]]ek oinarri teorikoa eman zien askatasunerako asmo horiei. Britainiarrez gain, holandarren merkataritzako flota, tradizionalki merkataritza librearen menpe zegoena, munduko ozeanoetan oso ondo ordezkatuta zegoen, merkatu askotan merkatu-kuota galdu arren. Beste sektore batzuetan izandako galera ekonomikoek [[Amsterdam]]go igoera orekatu zuten, mailegu eta bonuen finantza gune nagusi bihurtzeko.
Industria Iraultza eta bere nahasmendu ekonomiko eta sozial handiak Britainia Handian hasi ziren. Nekazaritza iraultzaren ondorioz lan indar handia askatzeaz gain, aldez aurreko betekizun garrantzitsuak ziren berrikuntza tekniko garrantzitsuak eta ikatza energia iturri gisa sustatzea. Egur eskasiaren ondorioz, ikatza gero eta gehiago erabiltzen zen berogailurako erregai gisa Ingalaterran joan den mendean. Mende honetan, ikatza errazago atera zitekeen lurrun makinaren laguntzarekin. Hainbat berrikuntzek burdinazko eskala handian ekoizteko koke moduan erabiltzea ahalbidetu zuten. Ehungintzako zenbait asmakizunek, hala nola [[Spinning Jenny]]k, Britainia Handiarentzat hain garrantzitsua zenak, hari eta ehun kantitate handiagoak ekoiztea ahalbidetu zuten eskulan kopuru jakin batekin. Britainia Handia gai izan zen industrializaziorako behar ziren kapital kantitate handiak biltzeko, bere merkataritzaren eta Londresko banku-sistemaren funtzionamendu egokiaren bidez. Mende amaieran, lehen industrializazio zantzuak agertu ziren Frantzia iparraldean, [[Flandria]]n eta Alemaniako eskualde batzuetan<ref name=":2" />.
<center><big>'''Industria iraultzaren asmakuntzak'''</big></center>
{|style="background-color: LightBlue; width:100%; border-radius: 6px 6px 0 0;"
|
<center><big>'''Oihalgintza'''</big></center>
<gallery mode="packed" heights="140" style="background-color: LightBlue; font-size: 0.8em;">
File:Eversberg-0111.JPG|[[Anezka hegalari]]a. [[John Kay]], 1733.
File:Paul_1758_Patent_Drawing.jpg|[[Paul-Wyatt kotoi errota]] mekanikoa, 1738.
File:Spinning_jenny.jpg|[[Spinning jenny]]. [[James Hargreaves]], 1764.
File:Waterframe.jpg|[[Water frame]], [[Richard Arkwright]] c. 1767
File:Mule-jenny.jpg|[[Spinning mule]], 1779
File:Cotton_gin_EWM_2007.jpg|[[Izpiak kentzeko makina]], [[Eli Whitney]], 1793.
</gallery>
|}
{|style="background-color: PaleGreen; width:100%; border-radius: 0 0 6px 6px;"
|
<center><big>'''Metalgintza'''</big></center>
<gallery mode="packed" heights="140" style="background-color: PaleGreen; font-size: 0.8em;">
File:Koks_Brennstoff.jpg|[[Koke]]aren lehen erabilera. [[Abraham Darby]], 1709
File:NewcomenEngColrTredgold.jpg|[[Lurrun makina]]. [[Thomas Newcomen]], 1712.
File:Zámrsk,_steel_ingots_-_1.JPG|[[Altzairu]] modernoa. [[Benjamin Huntsman]], c. 1740.
File:Watt_steam_pumping_engine.JPG|Lurrun makina berritua. [[James Watt]] 1765.
File:Ironbridge002.JPG|Metalezko lehen zubia, [[Ironbridge arroila]], 1779.
</gallery>
|}
==== Zientzia, teknologia eta hezkuntza ====
[[Fitxategi:Encyclopedie_de_D'Alembert_et_Diderot_-_Premiere_Page_-_ENC_1-NA5.jpg|thumb|''[[Encyclopédie|Encyclopédie ou Dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers]]'']]
Aurreko mendeetan eztabaida zientifikoak talde elitista txikietara mugatzen ziren bitartean, orain biztanleriaren sektore gehiago daude gai horietaz arduratzen direnak. [[Ilustrazioa]]ren ondorioz, inprimatutako lanak asko ugaritu ziren eta, ondorioz, ezagutza-trukea areagotu egin zen. ''[[Encyclopédie|Encyclopédie ou Dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers]]'' eta ''[[Encyclopædia Britannica]]'' bezalako [[entziklopedia|entziklopedietan]], Ilustrazioko filosofo batzuk, garaiko ezagutza laburbiltzen saiatu ziren. XVIII. mendeko zientziak natura esploratu nahi zuen, garaiko arazo praktikoak konpontzeko. Testuinguru horretan, finantzaketa publikoaren gorakada handia izan zuen<ref name="#1">{{Erreferentzia|izenburua=Die Welt im 18. Jahrhundert|argitaletxea=Mandelbaum-Verl|data=2011|url=https://www.worldcat.org/oclc/730415144|isbn=9783854763239|pmc=730415144|sartze-data=2019-10-22}}</ref>. Akademia zientifiko berriak sortu ziren eta Europako hiriburu askotan daudenak zabaldu ziren. Garai hartako arazo praktikoak konpontzeko, XVII. mendean ezarritako zimenduak erabili ahal izan zituzten jakintsuek<ref>{{Erreferentzia|abizena=Kuhn, Thomas S.|izenburua=La Structure des révolutions scientifiques|argitaletxea=Flammarion|data=1983|url=https://www.worldcat.org/oclc/24100077|isbn=2080811150|pmc=24100077|sartze-data=2019-10-22}}</ref>. XVII. mendearen azken hamarkadetan zientzia, neurri handi batean, eskakizun [[teologia|teologikoetatik]] aldendu zen. Lehendik zeuden ezagutzak gerora garatzeaz gain, gero eta gai gehiago ikertu ziren [[metodo zientifiko]]ak erabiliz, horrela [[biologia]]ren, [[kimika]]ren eta [[termodinamika]]ren oinarriak sortuz. Ikertzeko espirituak eta deskubritzeko nahiak, baina baita espero zen onura praktikoak ere, [[ikerketa bidaia]] ugari bultzatu zituzten. Nazioarteko bi ikerketa lankidetzak, non zenbait espediziok [[Venusen trantsitua]] eta, beraz, Eguzkirako distantzia neurtu zituzten, arreta handia erakarri zuten<ref>{{Erreferentzia|izena=William|abizena=Smith|izenburua=The Sun's Parallax Deduced from a Comparison of the Norriton Observations of the Transit of Venus, 1769; With the Greenwich and Other European Observations of the Same|argitaletxea=Transactions of the American Philosophical Society|data=1769-01-01|url=http://archive.org/details/jstor-1005019|sartze-data=2019-10-22}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Mikhail Ya|abizena=Marov|izenburua=Mikhail Lomonosov and the discovery of the atmosphere of Venus during the 1761 transit|orrialdeak=209–219|hizkuntza=en|data=2004/06|url=https://www.cambridge.org/core/journals/proceedings-of-the-international-astronomical-union/article/mikhail-lomonosov-and-the-discovery-of-the-atmosphere-of-venus-during-the-1761-transit/DB3469287EF11031C59499390B271609|aldizkaria=Proceedings of the International Astronomical Union|alea=IAUC196|zenbakia=2004|issn=1743-9221|doi=10.1017/S1743921305001390|sartze-data=2019-10-22}}</ref>. [[John Harrison]]ek garatutako itsasontzirako [[erloju]]ak itsasoan [[luzeraren arazoa|luzera zehaztea ahalbidetu zuen]], eta horrek asko erraztu zuen nabigazioa<ref>{{Erreferentzia|abizena=Sobel, Dava|izenburua=Longitudea : bere garaiko zientzia-arazorik handiena ebatzi zuen jenio bakarti baten egiazko istorioa|argitaletxea=Ehu Press|data=D.L. 2012|url=https://www.worldcat.org/oclc/864229958|isbn=9788498607451|pmc=864229958|sartze-data=2019-10-22}}</ref>. [[Lurrun makina]]ren asmakuntzak eta ondoren [[James Watt]]ek garatu izanak [[Industria Iraultza]]rako funtsezko teknologia bat eman zuen<ref>{{Erreferentzia|izena=Van Slyck, J.|abizena=D|izenburua=New England Manufacturers and Manufactories: Three Hundred and Fifty of the Leading Manufacturers of New England|argitaletxea=Van Slyck|hizkuntza=en|data=1879|url=https://books.google.com/books?id=wAs4AQAAMAAJ|sartze-data=2019-10-22}}</ref>, [[anezka hegalaria]], ''[[Spinning Jenny]]'' eta [[izpiak kentzeko makina]]rekin batera<ref name=":0" />.
[[Johann Joachim Winckelmann]]ek, erromatar eta bereziki greziar antzinatasunaz arduratu zena, [[arkeologia]] zientifikoa eta [[artearen historia]] sortu zituen. Napoleon Egiptora lagundu zuten zientzialariek interes europarra sustatu zuten antzinako Egipton. Antzinako gauzen bildumak eta urrutiko herrialdeetako arteak, dinastia gobernarien prestigioan lagundu zuten.
Baina biztanleriaren masa zabalaren hezkuntzak ere gora egin zuen. Hezkuntza-erreformek, Prusian eta Austrian adibidez, gazteei eskola-hezkuntza emateko eskatu zieten udalerriei Estatuak gero eta gehiago hartu zuen eskola-hezkuntzaren ardura, eta atzera egin zuten elizako hezkuntza-erakunde independenteek. Askotan, hezkuntza hau orden erlijiosoen menpe egon zen. Europako hezkuntza-ahaleginek [[alfabetatze]]aren gorakada handia ekarri zuten. 1750ean, Britainia Handiko gizonen ehuneko 60k eta emakumeen ehuneko 40k zituzten trebetasun horiek. Hala ere, Europako herrialde askotan analfetismoa oraindik nagusi zen<ref name=":0" />.
Hezkuntzaren arloan ez ezik, osasun-laguntzaren arloan ere, interes orokorreko zerbitzu osoak eta sistematikoak emateko lehen ikuspegiak jarraitu zituzten Europako estatuek. Polizia mediko baten ideiarekin lotuta, medikua jada ez zen soilik banakako zerbitzuen hornitzaile gisa hartzen, baizik eta estatuaren izenean herritar guztien osasuna ere sustatu behar zuen. Halaber, ahaleginak egin ziren baztangaren epidemia orokortuak geldiarazteko txertoaren bidez, biztanleria osoaren osasuna sustatzeko. Hala ere, baztangaren aurkako txerto eraginkor bat soilik garatu zen mendearen azken urteetan. Mediku-lanbideak bere jarduera-eremua zabaldu zuen, eta [[obstetrizia]]n gero eta zeregin gehiago hartu zituen bere gain. Aurreko mendeetan bezala, medikuntzatik bereizita zegoen [[kirurgia]], baina berdintasunezko diziplina batera hobetua izan zen. XVIII. mendean, [[ospitale]] modernoek Erdi Aroko ospitaleak ordezkatu zituzten hiri ugaritan. Ospitale areto handiak hainbat areto txikitan banatu zituzten, eta eraikinei [[botika]]k gehitu zitzaizkien. Kirurgiak eta [[barne-medikuntza]]k sail berdinak zituzten elkarren ondoan.
==== Filosofia eta erlijioa ====
Aurreko mendeko hastapenetatik aurrera eraikitako Ilustrazioaren mugimendua XVIII. mendeko ideia nagusi bihurtu zen<ref group="oh">Egile batzuek, adibidez Pontonek, zalantzan jarri dute Ilustrazioaren nagusitasuna XVIII. mendean. Bere ustez mugimendu hau XVIII. mendekoa bada ere, bere nagusitasuna XIX. mendetik aurrera lortu zen.</ref>. Pentsamendu [[arrazionaltasun|arrazionalaren]] bitartekoak erabili nahi zituzten ilustratzaileek beraiek justifikatu gabeko tradizio eta agintari guztiak gainditzeko. Arrazionaltasuna, aurrerabidean sinestea, [[giza eskubideak]] eta [[Kultu askatasun|erlijio-askatasuna]] izan ziren Ilustrazioaren gai nagusiak. Akademikoek ez ezik, hasiera batean hezitako klase guztiek parte hartu zuten bertan, bereziki sortzen ari zen burgesiak. Saloiak bezalako lekuak sortu ziren, non ideia ezberdinak eztabaidatu ziren. Gainera, ideiak burgeserako hautagaiaren gizarte itxietan eztabaidatzen ziren, hala nola, logia masonikoetan. Marko zabal horren barruan, ikuspuntu ugari zeuden arrazionalki justifikatuta zegoenari buruz eta hortik zer ondorio atera zitezkeen. Gainera, ideiak burgesiarako izangaien gizarte itxietan eztabaidatzen ziren, [[Masoneria|logia masonikoetan]], esaterako. Esparru zabal horren barruan, ikuspegi ugari zeuden arrazionalki justifikatuta zegoenari buruz eta hortik zer ondorio atera zitezkeen. Pertsona guztien [[Berdintasun juridiko|berdintasuna]] Ilustrazioaren ideal orokortzat jotzen zen arren, ilustratu askok, behintzat, desberdintasun ekonomiko eta legala justifikatzen zuten. Herrialde katoliko askotan, monarkiek elizen gaineko euren kontrola hedatu zuten Ilustrazioaren izenean, [[Estatu konfesional|eliza estatuaren kontrolpean jarriz]]. Apaizek estatu-funtzioak hartu zituzten euren gain. Elizaren jabetzaren zatiak ere nazionalizatu zituzten, [[desamortizazio]]en bidez. [[Austria-Hungariako Inperioa|Austrian]], adibidez, ospitale edo bestelako funtzio sozialik betetzen ez zuten ordena monastiko kontenplatzaileak desjabetu zituzten<ref>{{Erreferentzia|abizena=Vocelka, Karl.|izenburua=Österreichische Geschichte.|argitaletxea=C.H. Beck|data=2011|url=https://www.worldcat.org/oclc/729166895|edizioa=3rd ed|isbn=9783406616303|pmc=729166895|sartze-data=2019-10-22}}</ref>, eta herrialde horietako askotan [[Jesusen Lagundiaren kanporaketa|agindu jesuita debekatu zuten,]] [[Kontrarreforma|Kontrarreforma Katolikoaren]] aitzindari izan zena; kasu batzuetan, Euskal Herrian kasu, [[1766ko matxinada]] lagundu izana [[Jesusen Lagundiaren 1767ko kanporaketa|leporatu zieten]]. Jesusen Lagundiaren eskolak estatuaren kontrolpean jarri ziren. Azkenik, [[Aita santu|Aita Santuak]] erregeen presioari amore eman eta jesuiten ordena desegin zuen. Errusian, [[Petri I.a Errusiakoa|Petri Handia]] tsarrak [[Moskuko Patriarkatu Ortodoxoa]] desegin zuen, ordura arte Elizaren gaineko subiranotasun administratibo eta judizial gorena zuena, eta [[sinodo santua]]rekin ordezkatu zuen, honen kideak izendatuz. Errusiako monasterioen jabetza sekularizatu egin zen<ref>{{Erreferentzia|abizena=Kappeler, Andreas.|izenburua=Russische Geschichte|argitaletxea=Beck|data=2008|url=https://www.worldcat.org/oclc/239047639|edizioa=Orig.-ausg., 5., aktualisierte Aufl|isbn=9783406470769|pmc=239047639|sartze-data=2019-10-22}}</ref>.
Errege ilustratu asko tolerantzia erlijiosoan oinarritu ziren eta gutxiengo erlijiosoei murrizketa ugari ezarri zizkieten. Askatasun berriak gutxiengo konfesional kristauek ez ezik, juduek ere gozatzen zituzten. Frantzian, bestalde, doktrina katoliko nagusiaren desbideratzeak jazarri ziren, eta, beraz, monarkia eta eliza gogor kritikatu zituzten [[Voltaire]] bezalako ilustratzaileek. Mende amaieran, Frantziako Iraultzaren garaiko sekularizazioarekin batera, elizetako ordezkarien aurkako indarkeria gogorra egon zen. [[Nazio]]aren ideia munduaren ikuspegi bihurtu zen. [[Erlijio-tolerantzia]] maila handiarekin batera, Britainia Handian garai hartan zegoen [[prentsa-askatasun]] handiak eztabaida erlijioso eta ideologikoetarako tartea utzi zuen, neurri handi batean indarkeriarik gabekoak.
Natur zientziek, eragin erlijiosoetatik neurri handi batean askatuta, funtsezko eztabaidetarako lekua izan zuten. Azken hau, orain goranzkoa den filosofia ebazten saiatu zen, zientifikoki ahalik eta arrazionalenak ziren metodoekin.
==== Artea eta kultura ====
XVIII. mendea artearentzat trantsizio mende bezala ikusi izan da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eighteenth-Century Europe - Art History - Oxford Bibliographies - obo|hizkuntza=en|url=https://www.oxfordbibliographies.com/view/document/obo-9780199920105/obo-9780199920105-0075.xml|aldizkaria=www.oxfordbibliographies.com|sartze-data=2019-10-22}}</ref>. Mende hasieran, aurreko mendeko estilo [[barroko]]arekin jarraitu zuten artista ugarik. Bereziki Alemaniako kultur eremuan, Errusian eta Espainian, eliza eta [[Arkitektura barrokoa|gaztelu barroko]] ugari eraiki ziren. Bere irudikapen arranditsuarekin, artelanek bezeroaren prestigioa irudikatu eta bere boterea legitimatu nahi zuten<ref name="#1"/>. Zenbait gunetan, barrokotik [[rokoko]]a garatu zen, eta Espainian [[Churrigueresco]]a. Alde batetik, elementu apaingarrien opulentzia handitzen ari zen eta, bestetik, rokoko barrokoaren simetria zorrotzarekin apurtzen ari zen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Revisiting Rococo: Rethinking Asymmetry, Symmetry And Ornament - eVolo {{!}} Architecture Magazine|hizkuntza=en-US|url=http://www.evolo.us/revisiting-rococo-rethinking-asymmetry-symmetry-and-ornament/|sartze-data=2019-10-22}}</ref>. Mendearen bigarren erdian, [[klasizismo]]a barrokoaren kontra-mugimendu gisa sortu zen. Artelan klasizistek apaingarriak neurriz erabiltzen zituzten. Estilo berria bereziki deigarria izan zen arkitekturan. [[Antzinate klasikoa]]ri erreferentzia zuzena egin zion, eraikinak antzinako zutabe eta arkupeekin hornituz. Bere egitura arrazionalarekin, klasizismoa Ilustrazioan inspiratu zen. Gainera, mende honetan sortu zen [[arkeologia]] zientifikoak bultzadak eman zituen. [[Lorategi barroko]]ak eta beren lorategi geometriko handiak, paisaia [[Ingeles lorategi|lorategi ingelesek]] ordezkatu zituzten. Naturaren irudi ideala irudikatu behar zuen paisaia sortu zuten paisajistek. Eraikin txikiek areagotu eta eszenaratu zuten irudi hori<ref name="#1"/>. Arkitekturan bezala, margolaritzan ere antzeko fenomenoa eman zen, barrokoarekin mende hasieran eta erromantizismo zein klasizismoarekin mende amaieran.
<gallery heights="180px" mode="packed" caption="Barrokoa" style="background-color: #eee;">
Salon de la princesse hotel de soubise.jpg|Parisko [[Hôtel de Soubise]]ko zapaia (1735–40), [[Germain Boffrand]]ena.
Armchair (fauteuil à la reine) MET DP106642.jpg|1750–1760 inguruko aulkia; [[Metropolitan Museum of Art]] (New York)
Boucher Marquise de Pompadour 1756.jpg|''[[Madame de Pompadour]]'', [[François Boucher]]; 1756; [[Alte Pinakothek]] ([[Munich]], Alemania)
Fan with the garden of Chiswick villa MET DP-12912-005.jpg|Britainiar haizegailua, 1757; Metropolitan Museum of Art
Fragonard - swing.jpg|''[[Kulunka (margolana)|Kuluna]]''; [[Jean-Honoré Fragonard]]; 1767–1768; [[Wallace Collection]] (Londres)
Jewel coffer on stand (petit coffre à bijoux) MET DP-14182-001.jpg|[[Martin Carlin]]en bitxi-kutxa; circa 1775; Metropolitan Museum of Art
</gallery>
<gallery heights="180px" mode="packed" caption="Neoklasizismoa" style="background-color: #ddd;">
Pantheon 2, Paris May 11, 2013.jpg|Parisko [[Panthéon]] eraikinaren barrukaldea, Parisko mausoleo neoklasiko bat, 1758 eta 1765 artean eraikia
Vase with cover (one of a pair) MET DP103165 (cropped).jpg|Edukiontzi neoklasikoa; 1784-1795; Metropolitan Museum of Art
Angelica_Kauffmann_-_Venus_Induces_Helen_to_Fall_in_Love_with_Paris_-_WGA12099.jpg|''[[Venusek Helena laguntzen du Parisekin maitemintzen]]'', [[Angelica Kauffmann]], 1790
Jacques-Louis David, Le Serment des Horaces.jpg|''[[Le Serment des Horaces]]''; [[Jacques-Louis David]]; 1784;
Jacques-Louis_David_Henriette_de_Verninac_1799.jpg|''[[Henriette de Verninac]]'', [[Jacques-Louis David]]ena.
</gallery>
<gallery heights="180px" mode="packed" caption="Erromantizismoa" style="background-color: #ccc;">
Marie Antoinette amusement at Versailles.JPG|[[Hameau de la Reine]], [[Versailles]]
The_Bard_(1774).jpeg|''[[Bardoa (margolana)|Bardoa]]'', [[Thomas Jones]], 1774
William_Blake_-_Albion_Rose_-_from_A_Large_Book_of_Designs_1793-6.jpg|''[[Albion Rosa]]'', [[William Blake]], 1793
File:Joseph Wright 004.jpg|[[Joseph Wright of Derby|Joseph Wright]], 1774, ''Cave at evening'', [[Smith College|Smith College Museum of Art]], [[Northampton, Massachusetts]]
File:John Henry Fuseli - The Nightmare.JPG|[[Henry Fuseli]], 1781, ''[[Amesgaiztoa (margolana)|Amesgaiztoa]]'', erromantizismoaren aitzindiari bat
</gallery>
Mende hasieran [[literatura barrokoa]]ren zatirik handiena Ilustrazioaren obrek ordezkatu zuten. Barrokoaren ikuspegi kontserbadoreena indargabetu zuten, aurrerabidean uste baikor batekin. Mundua [[arrazoi]]aren laguntzaz kritikoki ikusia izatea eta tradizionala dena zalantzan jartzea eskatzen dute egileek. Barrokoarekin kontrastean, lengoaia naturala eta erraza erabili zuen poesiak. [[Literatura burgesa]]k garrantzia irabazi zuen, eta sofistikatuagoa egin zen. [[Eleberri]]a, bereziki, gero eta ezagunagoa egin zen gai eta forma berriekin, lehen [[nobela epistolar]]rak kasu. Eztabaida politikoaz, satira itxurako laidoen irudikapenaz eta eredu politiko eta sozialen eztabaidaz gain, literatur figura batzuek irakurlea konbentzitu nahi zuten bere jokabidea alda zezan. Mende hasieran, Ilustrazioaren literaturak argudio arrazionalak erabili zituen konbentzitzeko. Ohiko estilistika-gailuak erabili zituen zenbaketa arrazional bati aurre egin ziotenean. Mendearen erdialdetik aurrera, gero eta idazle gehiagok nahi zuten beren publikoa hunkigarritasunaren bidez mugitzea, enpatiara joz. Alemaniako kulturan, [[Sturm und Drang|''Sturm und Drang''en]] egileak Ilustrazioaren [[arrazionaltasun]]aren aurka zeuden. Jenioaren hunkigarritasuna nabarmendu zuten. Ondoren, autore berberek antzinatasun klasikoa erabili zuten [[Weimarko klasizismoa]]n eredu gisa. Beste herrialde batzuetan, Frantzian esaterako, lehen [[Erromantizismo|erromantikoak]] Ilustrazioaren arrazionaltasunaren aurkako sentimenduaren aurka zeuden.
{{infobox
|above = Musika adibideak
|header1 = Barrokoa
|data2 = ''Goldberg bariazioak'', [[Johann Sebastian Bach]]: <br />[[Fitxategi:GoldbergVariations MehmetOkonsar-1of3 Var1to10.ogg|285px]]
|data3 = ''Messiah'' [[Georg Friedrich Händel]]: <br />[[Fitxategi:Handel - Messiah, Part 3 (Scherchen) - 54. Worthy is the Lamb. Amen.ogg|285px]]
|header10 = Klasizismoa
|data11 = ''5. sinfonia'', [[Ludwig van Beethoven]]: <br />[[Fitxategi:Beethoven Symphony No. 5 Movement 2, La Folia Variation (measures 166 - 183).ogg|285px]]
|data12 = ''Flauta Magikoa'', [[Wolfgang Amadeus Mozart]]: <br />[[Fitxategi:Magic Flute Overture.ogg|285px]]
}}
Opera eta [[antzerki]]an antzeko gertaerak eman ziren. [[Antzerki burgesa]]k, bere maila nabarmen igo zuena, bere garaipen martxa hasi zuen. Antzezlanek publikoa naturaren irudi hutsarekin konbentzitu behar zuten. [[Afektibitate|Afektuen]] antzezpena, [[antzerki barroko]]aren gailu estilistiko zentrala, bertan behera utzi zuten. Agertokian irudikatutako pertsonaren izaera bere konplexutasun emozionalean erakutsi behar zen. Literaturan bezala, pertsonaien esperientziaren eta portaeraren arteko harremana ere interesgarria izan zen antzerkian, lehen aldiz.
XVIII. mendean, Europako [[Musikaren historia|musikak etengabe eboluzionatu zuen]] barroko berantiarretik Vienako [[musika klasiko]]ra. Italiako, Frantziako eta Alemaniako konpositoreek paper nabarmena bete zuten bilakaera horretan. Mende hasieran [[Johann Sebastian Bach]] eta [[Georg Friedrich Händel]] bezalako musikariek estilo barrokoa bikain garatu zuten. [[Polifonia|Forma polifoniko]] zorrotz bat eta nagusi jarraitua ziren bere piezen bereizgarriak. Nagusiki, [[fuga]], [[sonata]], [[kantata]] edo [[Suite (musika)|suite]] forma zuten. Mende hasieran paper garrantzitsua bete zuten [[Musika erlijioso|eliza musikaren]] garrantzia, [[oratorio]]ak barne, gainbehera etorri zen mendean zehar. Mendean zehar, konpositoreek gero eta enfasi handiagoa jarri zuten progresio melodikoan eta [[Harmonia (musika)|harmonian]], eta euren piezak gero eta [[Homofonia|homofonikoagoak]] bihurtu ziren. [[Joseph Haydn]]ek, besteak beste, [[hari laukote]]a eta [[sinfonia]] garatu zituen. [[Piano]]fortearen gero eta paper garrantzitsuagoa agerian gelditu zen [[Wolfgang Amadeus Mozart|Mozartek]] garatutako pianorako kontzertuetan. Musika-publikoa gero eta burgesagoa bihurtu zen, eta konpositore gehiagok eta gehiagok nahiago izan zuten autoenplegua enplegu iraunkorra baino. [[Georg Friedrich Händel|Händel]], bereziki, musikari enpresari arrakastatsua bilakatu zen. Operak garatzen jarraitu zuen, eta opera alaiak ospea hartzen joan ziren eduki dramatiko eta serioko operekin batera. ''[[Singspiele]]'' Alemaniako arlo kulturalean agertu zen, testua mintzagai zela. Mozarten ''[[Flauta Magikoa]]'' da musika interpretaziorik ezagunena eremu horretan<ref>{{Erreferentzia|abizena=Keil, Werner,|izenburua=Musikgeschichte im Überblick.|data=2014|url=https://www.worldcat.org/oclc/908615031|isbn=9783825285760|pmc=908615031|sartze-data=2019-10-22}}</ref>.
== Afrika ==
=== Iparraldeko Afrika ===
[[Maroko]] izan ezik, [[Ipar Afrika]]ko lurralde guztiak otomandarren menpe zeuden. Hala ere, gobernu lokalek autonomia zuten erabakiak hartzeko, baita ere otomandarren nazioarteko itunak errespetatzeko edo ez euren egoeraren arabera, [[sultan]]a onartzen bazuten ere. [[Magreb]]ean [[esklabo]]en salerosketak garrantzi ekonomiko handia zuen. Alde batetik, [[pirata berbere]] deitzen ziren itsas-lapur musulmanek Europako kostaldeko biztanleak esklabo gisa hartzen zituzten, eta barkuetako tripulazioak bahitzen zituzten. Bestetik, aurreko mendeetan bezala [[Saharaz hegoaldeko Afrika]]ko esklaboen salerosketak eta bideek jarraitu zuten<ref name="#2">{{Erreferentzia|izenburua=Die Welt im 18. Jahrhundert|argitaletxea=Mandelbaum-Verl|data=2011|url=https://www.worldcat.org/oclc/730415144|isbn=9783854763239|pmc=730415144|sartze-data=2019-02-19}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=BBC - History - British History in depth: British Slaves on the Barbary Coast|hizkuntza=en-GB|url=http://www.bbc.co.uk/history/british/empire_seapower/white_slaves_01.shtml|aldizkaria=www.bbc.co.uk|sartze-data=2019-02-19}}</ref>. Marokon ondorengotza gerrak izan ziren 1727an eta 1745ean, baina [[Alauiak]] boterean mantendu ziren. Dinastia honek esklabo militar askatuen beharra zuen, eta ez zuen leinurik erabiltzen boterea mantentzeko, horregatik gobernu sistema bermatu ahal izateko talde lokalak integratu behar izan zituzten<ref name="#2"/>.
[[Fitxategi:Bonaparte ante la Esfinge, por Jean-Léon Gérôme.jpg|thumb|''[[Napoleon esfingearen aurrean]]'', [[Jean-Léon Gérôme]].]]
[[Egipto]] formalki otomandarren eskuetan bazegoen ere, [[jenizaro]]en eta [[mameluko]]en arteko errege-boterearen arteko lehia zegoen. Mendearen bigarren erdian [[Qazdaghi]] mamelukoen klanak lortu zuen agintea. [[1760ko hamarkada]]ren amaieran [[Ali Bey Bulut Kapan]] mamelukoak boterea hartu zuen eta bere aurkari guztiak suntsitu zituen, sultana barne. Ali Beysen heriotzaren ostean Qazdaghi klana desegiten hasi zen, pixkanaka. 1780ko hamarkadaren erdialdean otomandarrak saiatu ziren klana berregituratzen, baina urte batzuen buruan porrota izan zen. 1760ko hamarkadara arte egoera ekonomikoa nahiko ona zen, nekazaritza ondo garatu zen eta [[kafe]]aren komertzioak onura ekonomiko handiak ekarri zituen. [[Kafetegi]]ak sortu ziren eta, berarekin batera, esfera publikoan [[laikotasun]]a garatu zen<ref>{{Erreferentzia|izena=Pink, Johanna|abizena=1974-|izenburua=Geschichte Ägyptens : Von der Spätantike bis zur Gegenwart|argitaletxea=Beck|data=2014|url=https://www.worldcat.org/oclc/891978831|edizioa=Orig.-ausg|isbn=3406667139|pmc=891978831|sartze-data=2019-02-21}}</ref>. [[1783]]an [[izurrite]]a izan zen, eta gatazka politikoek ekonomikoaren gainbehera ekarri zuten. [[1798]]an [[Frantziar kanpaina Egipto eta Sirian|Frantziak Egipto okupatu zuen]] Napoleonen agindupean, 1801 arte iraun zuen egoera<ref>{{Erreferentzia|izena=Apricode|abizena=Team|izenburua=Join us on Napoleon's expedition to Egypt and the Holy Land.|hizkuntza=en|url=http://napoleon.nli.org.il/eng/|aldizkaria=napoleon.nli.org.il|sartze-data=2019-02-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Cole, Juan|abizena=Ricardo.|izenburua=Napoleon's Egypt : invading the Middle East|argitaletxea=Palgrave Macmillan|data=2007|url=https://www.worldcat.org/oclc/144331405|edizioa=1st ed|isbn=1403964319|pmc=144331405|sartze-data=2019-02-21}}</ref>. Frantsesena izan zen gaur egun arte iraun duen Europaren influentziapeko aroaren hasiera eta aldaketa nabarmena ekarri zion Ekialde Hurbileko politikari<ref>{{Erreferentzia|izena=Cleveland, William|abizena=L.|izenburua=A history of the modern Middle East|argitaletxea=Westview Press|data=2004|url=https://www.worldcat.org/oclc/54096810|edizioa=3rd ed|isbn=0813340489|pmc=54096810|sartze-data=2019-02-21}}</ref>.
=== Saharaz hegoaldeko Afrika ===
{{sakontzeko|Esklabotza Afrikan}}
[[Fitxategi:Slave Auction Ad.jpg|thumb|Esklaboen salmenta kartel bat, [[Charleston (Hego Carolina)]], 1796.]]
[[Fitxategi:Luxborough galley burnt nearly to the water, 25 June 1727.jpg|thumb|[[Luxborough itsasontzia]]ren galera, [[1727]]ko [[ekainaren 25]]ean. Esklaboak Amerikara eraman ostean, Erresuma Batura bidean su hartu zuen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Penny Magazine of the Society for the Diffusion of Useful Knowledge|argitaletxea=Charles Knight|hizkuntza=en|data=1834|url=https://books.google.com/books?id=VBDnAAAAMAAJ&pg=PA260|sartze-data=2019-02-21}}</ref>.]]
Saharaz hegoaldeko Afrika hainbat erresuma zentralistatan banatuta zegoen, baita gobernu txiki ugaritan ere. [[Hegoaldeko Afrika]]ren kolonizazioa hasi zuten europarrek, baina kostaldeko gotorlekuetara mugatu zen oraindik, horietako asko [[Mendebaldeko Afrika]]ko kostan, [[Esklaboen Kosta]] deitu zutena. Europarrentzat Afrikaren barnealdea guztiz ezezaguna zen, eta influentzia zuzenik ez zuten izan. Esklaboen salerosketa hain izan zen garrantzitsua, ezen Atlantikoko herrialdeen komunitate bat sortu zen kudeatzeko<ref>{{Erreferentzia|izena=Robin|abizena=Law|izenburua=The slave coast of West Africa, 1550-1750: the impact of the Atlantic slave trade on an African society|data=1991.|url=https://quod.lib.umich.edu/cgi/t/text/text-idx?c=acls;cc=acls;view=toc;idno=heb02617.0001.001|sartze-data=2019-02-21}}</ref>. Esklaboak Afrikatik Amerikara eramaten ziren, Amerikatik Europara [[azukre]]a, [[tabako]]a eta [[kotoi]]a eta Europatik Afrikara arropak, [[Merkataritza Triangeluar]] deitu den ibilbide batekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Atlantic slave trade : effects on economies, societies, and peoples in Africa, the Americas, and Europe|url=https://www.worldcat.org/oclc/191222375|isbn=9780822382379|pmc=191222375|sartze-data=2019-02-21}}</ref>.
Mendebaldeko Afrikan europar merkatariek inperio txiki eta ertainekin negozioak zituzten, askotan gobernari bakar batean zentralizatuak. Inperio horietako batzuek XVIII. mendean izan zuten hedapenik handiena, konkisten ondorioz. [[Ashanti Inperioa]] edo [[Oyo Inperioa]], [[Dahomey]] mendean hartu zuena, europarrekin egindako tratuen ondorioz hasi ziren. Esklaboen merkataritzaren ondorioz, inperio horiek geroz eta gerra gehiago antolatzen zituzten, gerra bahituak esklabo gisa saldu ahal izateko. Gainera, esklabotzara kondenak ugaritu ziren etengabe. Europarrek esklaboen truke armak ematen zizkieten afrikar eliteei, eta arma horiekin gerra gehiago antolatzen zituzten. Armez gain oihalak ere ematen zizkieten esklaboen truke, eta oihalen gaineko sare klientelar oso bat antolatu zen Afrikan. Eskala txikian, esklabo horiek ekonomia lokalean ere erabiltzen zituzten, lan-esku gisa. [[Musulman]]en esklabotzaren aurka zeuden predikadoreek arrakasta lortu zuten hainbat eremutan. Hala ere, Europan esklabotzaren aurkako mugimenduak garrantzitsuago izan ziren, nahiz eta ez zuten arrakastarik lortu XIX. mendera arte. [[Ouidah]] eta [[Luanda]] ziren porturik garrantzitsuenak esklaboen salerosketarako. Azken honetan botere politikoa brasildar eta afroportugaldarren esku zegoen. [[Luandako Erresuma]] Afrika erdialdeko inperiorik handiena zen, esklaboen komertzioan ere partu zuen herrialdea<ref name="Mandelbaum">{{Erreferentzia|izenburua=Die Welt im 18. Jahrhundert|argitaletxea=Mandelbaum-Verl|data=2011|url=https://www.worldcat.org/oclc/730415144|isbn=9783854763239|pmc=730415144|sartze-data=2019-02-21}}</ref>.
[[Ekialdeko Afrika]]ko [[swahili]] inperioek portugaldarren dominazioari aurre egin zioten mendearen erdialdean. Trukean, [[Oman]]ek bere eragina handitu zuen eskualdean, eskainitako laguntzaren ondorioz. Omandarrek [[Zanzibar]]reraino hedatzen zen kostaldeko eremua kontrolatzen zuten<ref>{{Erreferentzia|izena=Petterson,|abizena=Donald.|izenburua=Revolution in Zanzibar : an American's Cold War tale|argitaletxea=Westview|data=2002|url=https://www.worldcat.org/oclc/812915291|isbn=9780786747641|pmc=812915291|sartze-data=2019-02-21}}</ref>, baita [[Ozeano Indiko]]ko kostaldeko esklaboen merkataritza ere. Gainera, Frantziak ozeano horretan zituen uharteetarako esklaboak bideratzen zituzten, sortutako plantazio berrietan lan egin zezaten. Honela, mendea amaitzerako esklaboen salerosketa zen enporio horietako adar garrantzitsuena<ref name="Mandelbaum" />.
Hegoaldeko Afrikan [[Ekialdeko Indietako Herbeheretar Konpainia]] gehiago hedatu zen. Herbeheretar eta alemaniar kolonoek, eta euren ondorengoek, ez zuten lekurik aurkitu kolonian euren etxaldeak jartzeko eta geroz eta barnealderago mugitzen hasi ziren. Nekazariek, euren independentziarengatik kezkatuta, esklaboak erosi edo [[khoisan]] herria erabili zuten esku lan gisa<ref name="Mandelbaum" />. Azken hauek nabarmen gutxitu ziren gaixotasun berrien ondorioz, eta euren lurrei uko egin behar izan zioten kolonoen armen indarraren ondorioz. Gaur egungo [[Lurmutur Ekialdea]] probintzian gerra ugari piztu ziren [[xhosa]] herriaren erresistentziaren ondorioz. Frantziak Herbehereak konkistatu zituenean [[1795]]ean Erresuma Batuak [[Lurmuturreko kolonia]] konkistatu zuen<ref>{{Erreferentzia|izena=Chandler, David|abizena=G.|izenburua=Dictionary of the Napoleonic wars|argitaletxea=Wordsworth Editions|data=1999|url=https://www.worldcat.org/oclc/43582494|isbn=1840222034|pmc=43582494|sartze-data=2019-02-21}}</ref>.
== Asia ==
=== Otomandar Inperioa ===
[[Fitxategi:Ottoman Empire (1795).png|thumb|Otomandar Inperioaren hedadura, 1795ean.]]
Mende hasieran [[Otomandar Inperioa]]k hainbat gerra izan zituen Europako beste potentzien aurka [[Balkanak|Balkanetan]]. [[Danubio]] eta [[Sava]] ibaien iparraldeko eremuak izan ezik, otomandarrak gai izan ziren ziren gerratan galdutako eremuak berreskuratzeko 1730eko hamarkadara arte. 1748an Persiaren aurkako gerra egin zuen, gaur egun Turkiak Iranekin duen muga finkatuz. Hurrengo hamarkadetan zehar otomandarren mugak erlatiboki egonkorrak izan ziren. Mendean zehar, sultanek diplomazia areagotu zuten Europarekin<ref name="faroqhi">{{Erreferentzia|abizena=Faroqhi, Suraiya.|izenburua=Geschichte des Osmanischen Reiches|argitaletxea=Beck|data=2000|url=https://www.worldcat.org/oclc/260027728|edizioa=Orig.-ausg|isbn=3406460216|pmc=260027728|sartze-data=2019-04-10}}</ref>. Mugen barnean, elite lokal ezberdinek eremu erdi-autonomoak sortu zituzten, baina denek onartzen zuten sultana agintaritzat. Elite hauen izaera, jarduera eta mendean zehar izandako iraupena aldakorra izan zen lekuneen arabera. [[Afrika Iparraldea]]n [[Dey]]en eta [[Bey]]en gobernu erlatiboki autonomoak aurrera jarraitu zuen. [[Egipto]]n eta [[Irak]]en [[mameluko]]ek autonomia maila handia izan zuten, gobernari otomandarrekin alboan. Gobernariek formalki Istanbuli erantzuten bazioten ere, metropoliaren eragina mugatua zen<ref name="die welt">{{Erreferentzia|izenburua=Die Welt im 18. Jahrhundert|argitaletxea=Mandelbaum-Verl|data=2011|url=https://www.worldcat.org/oclc/730415144|isbn=9783854763239|pmc=730415144|sartze-data=2019-04-10}}</ref>. Mendearen azken herenean Otomandar Inperioak bere lurraldeak galdu zituen [[Itsaso Beltza]]ren iparraldeko kostaldean, [[Errusia]]ren konkistaren ondorioz. [[Krimea]] lehen aldiz utzi behar izan zuten sultanek. Itsaso Beltza lehen aldiz nazioarteko nabegazio eremua izan zen aurrerantzean. Errusiak ez zuen indarrik otomandarrei eremu gehiago konkistatzeko<ref name="die welt" />.
[[Selim III.a]]k porrot militarrak eta inperioaren pluraltasun berria erabili zituen armada eta Estatua eraldatzeko proiektua martxan jartzeko. Erlijiosoen boterea bezatu zuen, prozesu politikoan sartuz, [[jenizaro]]en kopurua murriztu zuen eta auren aurkari izango zen unitate militar berria sortu zuen, [[Nizâm-ı Cedîd]] izenekoa. Finantzatzeko zerga berriak sortu zituen.<ref name="die welt" />
[[1720]] eta [[1765]] bitartean emandako eskualdeen indartze prozesuak ez zuen inperioaren gorakada ekonomikoa gelditu<ref name="faroqhi" />. Eskualde autonomoek erlazio ekonomiko independenteak eta itxiak izan zituzten Europako hainbat eskualderekin.<ref name="die welt" /> 1760ko hamarkadara arte komertzioa asko handitu zuen, bereziki Frantzian, akordio lehenetsiak izan baitzituzten. Hala ere, Europako komertzio globalean otomandarrek zuten pisua geroz eta txikiagoa zen. Afrikako iparraldeko ekialdeko eta [[Siria]]ko probintzietan [[izurrite]]a izan zen [[1783]]an<ref>{{Erreferentzia|izena=Michael W.|abizena=Dols|izenburua=The Second Plague Pandemic and Its Recurrences in the Middle East: 1347-1894|orrialdeak=162–189|data=1979|url=https://www.jstor.org/stable/3631953|aldizkaria=Journal of the Economic and Social History of the Orient|alea=2|zenbakia=22|issn=0022-4995|doi=10.2307/3631953|sartze-data=2019-04-10}}</ref>, gainbehera ekonomikoa ekarri zuena.
=== Erdialdeko eta Mendebaldeko Asia ===
Mendearen erdialdean [[Saudiak|Saudien]] gorakada hasi zen, [[Arabiar penintsula]]ren gehiengoa kontrolpean zuen [[Diriyahko emirerria|emirerri bat]] lortu arte. [[Muhammad ibn ʿAbd al-Wahhāb]]ekin aliantza egin zuten horretarako<ref>{{Erreferentzia|izena=Commins, David|abizena=Dean.|izenburua=The Wahhabi mission and Saudi Arabia|argitaletxea=I.B. Tauris|data=2009|url=https://www.worldcat.org/oclc/280438732|isbn=9781848850149|pmc=280438732|sartze-data=2019-02-22}}</ref>, [[Wahhabismo]] mugimendu [[islamista]] erradikalaren sortzailea<ref>{{Erreferentzia|izena=DeLong-Bas, Natana|abizena=J.|izenburua=Wahhabi Islam : from revival and reform to global jihad|argitaletxea=I.B. Tauris|data=2004|url=https://www.worldcat.org/oclc/56450383|isbn=1850436797|pmc=56450383|sartze-data=2019-02-22}}</ref>. Saudtarrek lidertza politikoa lortu zuten bitartean, al-Wahhabek eta bere ondorengoek lidertza politikoa lortu zuten<ref>{{Erreferentzia|izenburua=9781456728106: Infidel Behind The Paradoxical Veil: A Western Woman'S Experience In Saudi Arabia - AbeBooks - Jeanette M English: 1456728105|hizkuntza=en|url=https://www.abebooks.com/9781456728106/Infidel-Behind-Paradoxical-Veil-Western-1456728105/plp|aldizkaria=www.abebooks.com|sartze-data=2019-02-22}}</ref>, [[Islam]] puritanoa aldarrikatuz.
[[Fitxategi:ZanddynastyTrial.png|thumb|Zand dinastiaren eremua.]]
Bitartean, [[Persia]]n mendearen hasieran [[safaviden dinastia]]k eraso larriak jasan zituzten errusiarren eta otomandarren aldetik. [[Ghilzai]]ko [[paxtun]]ek egoera probestu eta Persia konkistatu zuten, [[xah]]ren tronua lortuz. [[Nadir Xah]] lider [[Afxariden dinastia|afxaridarrak]], ondoren, Ghilzaiak Persiatik kaleratu zituen eta xah aukeratu zuten, 1736an<ref>{{Erreferentzia|izena=Krämer, Gudrun,|abizena=1953-|izenburua=Der Vordere Orient und Nordafrika ab 1500|argitaletxea=S. Fischer|data=2016, [2016]|url=https://www.worldcat.org/oclc/964444700|isbn=9783100108296|pmc=964444700|sartze-data=2019-02-22}}</ref>. [[Xiitar]]rengandik urrundu zen. Ondoren, xiiten praktika batzuk debekatu zituen eta [[sunitar]]ren zuzenbide eskolekin parekatu zituen; [[Afganistan]],[[Uzbekistan]], [[Oman]] eta [[Bahrein]]en konkista abiatu zuen. [[1739]]an [[Delhi]] sakeatu zuen, eta bertako herritar asko erail. Hala ere, zerga handiak jarri zizkien persiarrei, armada mantendu ahal izateko, herritarren haserrea piztuz. 1747an bere ofizialek erail zuten<ref>{{Erreferentzia|izena=Gronke,|abizena=Monika.|izenburua=Geschichte Irans : von der Islamisierung bis zur Gegenwart|argitaletxea=Beck|data=2003|url=https://www.worldcat.org/oclc/248864508|edizioa=Orig.-ausg|isbn=3406480217|pmc=248864508|sartze-data=2019-02-22}}</ref>. Heriotzaren ostean [[Karim Khan]]ek Persiako zati handi bat konkistatu zuten, [[Zand dinastia]]ren esku egon zen lurraldea sortuz Persiaren hegoaldean. [[Khorasan]] eskualdea afxariden borroketan hondoratu zen bitartean, Zand dinastiaren eskuetan zegoen eremuan ekonomia berpiztu zen eta xiitar ohiturak berreskuratu zituzten. Karim Khanen ondorengoak ahulak ziren, eta iparraldeko [[kajar]]ren lehiakide ziren [[turkomano]]ek inperioa konkistatu zuten, [[Kajar dinastia]] sortu zuten eta [[Teheran]] izendatu zuten hiriburu.
[[Nadar Shah]] [[1747]]an hil zenean botere-hutsunea sortu zen gaur egungo [[Afganistan]]en. Botere hori [[Abdali]] leinu paxtunak beten zuen, lehia biziaren ondorioz. [[Ahmad Shah Durrani]]k [[Durrani Inperioa]] sortu zuen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Afghanistan {{!}} History, Map, Flag, Capital, Population, & Languages|hizkuntza=en|url=https://www.britannica.com/place/Afghanistan|aldizkaria=Encyclopedia Britannica|sartze-data=2019-02-22}}</ref>, gaur egungo Afganistango mendebaldean eta [[Pakistan]]en eremu handietan. Mendearen amaieran borroka ezberdinen ondorioz inperioa zatitu zen. Gaur egungo Uzbekistanen [[Kokand]], [[Khiva]] eta [[Bukhara]]ko [[kanerri]]ak sortu ziren, Persia eta Txinaren eraginpean egon zirenak<ref>{{Erreferentzia|izena=Starr, S.|abizena=Frederick.|izenburua=Ferghana Valley : the Heart of Central Asia.|argitaletxea=Taylor and Francis|data=2014|url=https://www.worldcat.org/oclc/898771487|isbn=9781317470663|pmc=898771487|sartze-data=2019-02-22}}</ref>. Kanerri hauen iparraldean [[kazako]]en sultanerriak eta kanerriak zeuden, geroz eta gehiago errusiarren mende eroriko zirenak. Errusiaren espantsioa gotorleku eta postu komertzialen bidez eman zen garai honetan.
=== Indiako azpikontinentea ===
==== Politika eta lurraldearen kontrola ====
[[Fitxategi:India - Division de la peninsula vèrs 1765.png|thumb|India 1765 inguruan.]]
[[Fitxategi:Lord Clive meeting with Mir Jafar after the Battle of Plassey.jpg|thumb|[[Ekialdeko Indietako Britainiar Konpainia]]k Indiako azpikontinentearen kontrola bereganatu zuen mendearen amaieran.]]
[[Mogol dinastia]]ren inperioak [[Indiako azpikontinentea]]ren zatirik handiena hartzen zuen mende hasieran. Boterea galtzen joan zen 1707an [[Aurangzeb]] mogola hil ondoren. Oinordekotza gatazkez eta auzitegietan alderdien arteko guduez gain, 1739an [[Nadir Xah]] afganiar-persiarrak [[Delhi]] arpilatu izanak ere ospea galtzea eta mogolen gainbehera ekarri zuen. Zenbait gobernari probintzialek botere galera erabili zuten gobernari erdi-autonomo bezala sortzeko 1720ko hamarkadan, mogolak gobernari bezala formalki onartuz<ref name="welt" />. [[Avadh]], [[Bengala]], [[Hyderabad]] eta [[Maratha Inperioa|Maratha Inperioko]] bere domeinuak Indiako boterearen aldeko borrokan jokalari garrantzitsuak izan ziren.
Mendearen erdialdean, [[Peshwa]] Baji Rao I.aren menpeko Maratha Inperioa mendebaldean [[Dekkan]]etik [[Ganges]] lautadaraino hedatu zen, eta Asia hegoaldeko lurralde potentzia handiena bihurtu zen<ref name="kulke">{{Erreferentzia|abizena=Kulke|izena=Hermann|izenburua=Geschichte Indiens : von der Induskultur bis heute|argitaletxea=Beck|data=2010|url=https://www.worldcat.org/oclc/648767041|edizioa=Sonderausg., 2., aktualisierte Aufl|isbn=9783406604140|pmc=648767041|sartze-data=2019-10-13}}</ref>. Baji Raoren ondorengoa zen Balaji Baji Rao Inperio Handiaren administrazioan aritu zen, eta errege boterea bere horretan kontzentratzea lortu zuen. 1761ean, Marathak euren boterearen gailurrean zeuden, [[Durrani Inperioa|Durrani]] Afganistango inperioaren erasoak geldiarazi nahi zituztenean, India iparraldean. [[Panipateko Hirugarren gudua]]n, ordea, porrot suntsitzailea jasan zuten afganiarren aurka.
Orduan, Maratha eta Durrani erretiratu ziren, neurri handi batean, India iparraldean boterea lortzeko borrokatik. Hurrengo urteetan, Marathek [[Mysoreko Inperioa]]k bere hegoaldeko mugan zuen hedapenaren aurka defendatu ziren; 1767an gelditzea lortu zuten. Maratha Inperioaren hegoaldean, Mysoreko sultan militarrek Indiako hegoaldeko zati handi bat konkistatu zuten 1770 eta 1780ko hamarkadetan. 1790eko hamarkadan, [[Ekialdeko Indietako Britainiar Konpainia]]k, militarki, inperioa bultzatu zuen basailu estatu txiki baten posizioraino, zuzenean eta zeharka azpikontinentearen hegoalde osoa menderatuz<ref name="kulke" />.
Mendearen lehen erdian, britainiarrek, Europako beste inperio batzuek bezala, zenbait merkataritza-base mantendu zituzten Ekialdeko Indietako Konpainiarekin Asia hegoaldeko kostaldean. 1740 eta 1750eko hamarkadetan, frantziarrek eta britainiarrek botere borroka bat izan zuten Indiako azpikontinentean eragiteko. Hasiera batean, bi potentzia europarrek alde ezberdinetan esku hartu zuten Indiako potentzien botere borrokan, [[Karnatik]] hego-ekialdeko eskualdean nagusitasuna lortzeko. 1763ko [[Gerra karnatikoak|gerra karnatikoen]] amaieran, frantziarrek Asia hegoaldeko lurralde asko galdu zituzten, eta Asia hegoaldean zuten eragina Ekialdeko Indietako Britainiar Konpainiaren esku geratu zen (ikus, [[Parisko Ituna (1763)]]). 1750eko hamarkadan, Britainiar Konpainiak Bengalako kontrola hartu zuen Hego Asiako ipar-ekialdean. Abiapuntua, Bengalako [[Nawab]]aren gaineko garaipen bat izan zen, alferrik saiatu zena militarki zergak biltzen Erresuma Batuaren esku zegoen [[Kalkuta]] merkataritza kokagunetik. Orduan lortu zuten britainiarrek Mogul Handiaren [[Diwani]] delakoa, administrazio zibilaren gaineko subiranotasuna eta Bengalan zergak biltzeko eskubidea; herritarren zerga zama izugarri handitzeko erabili zuten, beren mesedetan. [[Cornwallis Kodea]]rekin Europako kontzeptu juridikoak sartu zituzten lehen aldiz Indian. 1764ko [[Baksarreko gudua]]n Avadheko Nawabaren eta Mogul Handiaren gainetik lortutako garaipen militarraren bidez, britainiarrek Bengalaren erabateko kontrola ziurtatu zuten. Avadheko Nawabarekin aliatu boteretsu bat lortu zuten, India iparraldean potentzia garrantzitsu bihurtuz. Mende amaieran, Hyderabadeko [[Nizam]]arekin egin bezala, euren buruen mende jarri ahal izan zuten; honela, gobernari hauek britainiar tropak euren lurraldeetan mantendu behar izan zituzten euren kontura. Azken honek, aurretik, [[Iparraldeko Sarkarrak|Iparraldeko ''Sarkar''rak]] eman zizkien britainiarrei<ref name="kulke" />.
==== Ekonomia, nagusitasuna eta gizartea ====
Mendearen lehen erdian, Indiako ekonomiak sendotze- eta integrazio-fase bat bizi izan zuen, kanpo-eskariak eragindako jarduera ekonomiko gehigarri batekin. Ekonomikoki indartsuak diren eskualdeetan, nekazaritzaren komertzializazioak gora egin zuen, eta India hegoaldeko ehungintza sektoreak lanaren banaketa gero eta handiagoa izan zuen ezaugarri. Erresuma Batuak kontrolatutako eskualdeak izan ezik, merkatuan baldintzak eta prezioak zehaztu zituzten ekoizle eta merkatari indiarrek. Europarrak esportatzaileak ziren arabiar, persiar eta indiarrekin batera. Indiako portu hiri nagusien gainbehera beste indiar portu batzuek konpentsatu zuten. Mende amaieran, Britainiar [[Kalkuta]]ko portuak bakarrik lortu zuen Europako merkataritza-enpresa guztien artean eskualdeko nagusitasuna<ref name="welt" />.
Bere lurraldeetan, agintari indiar ugarik, egitura administratiboak indartu zituzten, Mogol Inperioaren sistema hartu eta toki mailan osagarrituz. Egitura administratibo horiek oinarri garrantzitsua izan ziren gerora britainiarrek menderatzeko. [[Ekialdeko Indietako Britainiar Konpainia]]k mende erdialdean Bengalan botere politikoa irabazi ondoren, bere beharren arabera berregituratu zuen ekonomia. Eraldaketak [[ehungintza]]ri eragin zion bereziki, merkatariak mugituz eta ekoizleak britainiarren menpe jarriz. Zerga bilketa are gehiago zentralizatu zen, eta zergak igo egin ziren. Britainiarren neurri administratibo gogorrek [[1770eko Bengalako gosete handia|1770eko hamarkadako gosete handiaren]] ondorioak areagotu zituzten<ref name="kulke" />. India hegoaldeko gerrek, britainiarrek gero eta gehiago parte hartu zutenek, epe luzeko ekonomiaren kolapsoa ekarri zuten mende erdialdetik aurrera. Ihesaldi eta kanporatze olde handiak eta populazio sektore zabalen pobretzea krisiaren seinale dira<ref name="welt" />.
Operazio militarretarako, europarrek [[mertzenario]] indiarrak erabili zituzten, lan-merkatu militar handi batean errekrutatu zituztenak. Europako ofizialek zuzenduta, Europako borroka teknikak ikasi zituzten. Indian transmititutako botere egituren esparruan jardun zuten frantziarrek eta britainiarrek. Gerren ondoren, ordea, kaleratutako tropak ezin izan ziren Indiako nekazaritzan erabat integratu, eta horrek biztanle pobreen proportzioa handitu zuen.
Azpikontinentearen iparraldeko hirietan merkatari aberatsen taldeak sortu ziren. Han, publiko kritiko txiki eta heterogeneoa hazi zen saloien inguruetan. Indiar egileek gero eta obra gehiago idatzi zituzten [[hindi]]eraz, [[urdu]]z eta [[tamil]]ez, hala [[persiera]]zko literaturara alboratuz<ref name="welt" />.
=== Txina ===
{{sakontzeko|Qing dinastia}}
[[Fitxategi:18 century Qing China.png|thumb|Txina 1765ean.]]
[[Qing dinastia|Txinatar Inperioa]] [[Mantxuria]]ko [[Qing dinastia]]k kontrolatzen zuen inperio multietniko bat zen. Mendearen lehen erdian [[Erdialdeko Asia]]ren kontrola lortzeko borroka egin zuen [[oirate]]en aurka. [[Kangxi]] enperadoreak euren lider [[Galdan]] garaitu zuen 1696an, baina oirateak berriro itzuli ziren Galdanen ilobarekin. 1717an [[Tibet]] konkistatu zuten [[Lamaismo]]aren zentroan influentzia ziurtatzeko, [[mongoliar]] gehienak erlijio honetakoak baitziren. Tibetar elitean atal batekin aliatuta, Qing dinastiak inbasoreak kaleratu zituen Tibetetik, eta Txinaren burujabetzaren pean jarri. Ondoren, kanpaina ugariren ostean, 60 urtez agindu zuen [[Qianlong]] enperadoreak Oirateen inperioa suntsitu zuen [[1750]]ean. [[Tarim arroa]] osoa euren esku geratu ostean, 1759an inoiz izandako hedapenik handiena eskuratu zuen Txinak<ref name="txina1">{{Erreferentzia|izenburua=Die Welt im 18. Jahrhundert|argitaletxea=Mandelbaum-Verl|data=2011|url=https://www.worldcat.org/oclc/730415144|isbn=9783854763239|pmc=730415144|sartze-data=2019-03-10}}</ref><ref name="txina2">{{Erreferentzia|izena=Vogelsang,|abizena=Kai.|izenburua=Geschichte Chinas|argitaletxea=Ph. Reclam|data=2012|url=https://www.worldcat.org/oclc/793191654|isbn=9783150108574|pmc=793191654|sartze-data=2019-03-10}}</ref>.
Mende osoan zehar desgrabazio fiskalek, azpiegituratan egindako inbertsioek, nekazal-teknologiaren hobekuntzak eta Ameriketatik etorritako landare berriek txinatar populazioa bikoiztu zuten, eta ekonomia nabarmen hazi zen. Txinako hego-ekialdean, bereziki, nekazaritza espezializatua inoiz ikusi gabeko eskalan hedatu eta garatu zen, etxebizitzen gutxiengo batekin biziraupen-nekazaritzan mantenduz. Ekonomikoki emaitza onak ematen zituzten alde egindako apustua hain handia izan zen ezen Txinak [[arroz]]a inportatzen amaitu zuen mendea. Txinako nekazarien bizi baldintzak eta egoera ekonomikoa frantziar nekazariena baino askoz hobea zen; biztanleria handitzearen aldeko neurrietako bat biltegietan gordetzen ziren elikagaiak erabiltzen izan zen, goseteak asko murriztuz. Inperioaren erdialdean hainbeste handitu zen biztanleria, ezen migrazioak oso handiak izan ziren inperioaren kanpoaldera, bereziki hego-ekialdera. Hala ere, mendearen bigarren erdian, geroz eta gutxiago ziren gordetzen ziren elikagai gehigarriak eta nekazaritza-lur berriak, eta biztanleria-hazkuntzari aurre egitea zailagoa zen. Administrazioak, gainera, arazoak zituen. Gaizki ordaindutako funtzionario lokalen artean ustelkeria hedatu zen, eta hauek zerga geroz eta handiagoak ezartzen hasi ziren, estatuaren zerbitzuak murrizten zituzten bitartean. Inperioaren periferian matxinada armatuak izan ziren, erreprimitzeko zailak. [[Loto Zuria]]ren altxamenduak garrantzi berezia izan zuen.<ref name="txina1" /><ref name="txina2" /><ref>{{Erreferentzia|izena=Spence, Jonathan|abizena=D.,|izenburua=The search for modern China|url=https://www.worldcat.org/oclc/24536360|edizioa=First Norton Paperback edition|isbn=0393307808|pmc=24536360|sartze-data=2019-03-10}}</ref>
Industria ere handituz joan zen, bai kopuruan zein fabrika horien tamainan, zein ekoiztutako objektuen kopuruan ere. Oihalgintza, meatzaritza eta [[portzelana]]ren produkzioaz gain, [[te]]aren prozesamendua industria garrantzitsua ere bazen. Enpresa batzuen helburu bakarra esportazioa zen. Adibidez, enpresa batzuek europar eskariari egiten zioten aurre, [[Txineria]] modan baitzegoen. XVIII. mendean Txinan merkataritza indartsuz zuen India, Europan eta Hego-ekialdeko Asiarekin. [[1759]]tik aurrera enpresek kantoien bidez edo baimendutako enpresa komertzialen bidez bakarrik esportatu zezaketen.<ref name="txina2"/>. Britainiarren [[Macartney Misioa]]k merkataritza liberalizatzea eskatu zuen, baina enperadoreak ez zuen onartu<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Qianlong, letter to George III (1792)|url=http://www.history.ucsb.edu/faculty/marcuse/classes/2c/texts/1792QianlongLetterGeorgeIII.htm|aldizkaria=www.history.ucsb.edu|sartze-data=2019-03-10}}</ref>.
Hazkuntza ekonomiko eta demografikoarekin batera urbanizazio garrantzitsua gertatu zen. [[Pekin]] munduko hiririk handiena zen garai horretan. Hala ere, hiriko biztanleak kopuru osoaren ehuneko txiki bat baino ez ziren. Hiria, hala ere, kulturaren bektore izan zen, artisautza, merkataritza, idazketa, mugikortasuna eta publizitatearekin. Hirian emakumeek ere espazio berriak izan zituzten jarduera ekonomikoa garatzeko.<ref name="txina2" />
Qing dinastiako mantxuriarrek Txina modu autoritarioan kudeatu zuten. Funtzionarioak aukeratzeko sistema azterketa bidezkoa zen, batez ere inperioaren ideologia ofiziala zen [[neokonfuzianismo]]ari buruzko ezagutzetan oinarritua.
=== Korea eta Japonia ===
[[Korea]]n [[klan]] noble ezberdinen arteko harremanetan oinarritzen zen [[monarkia]] batek agintzen zuen. Mende honetan zehar monarkek ogibideak proportzionalki banatzen zituzten nobleen artean, klanen arteko gerrak ekiditeko asmoarekin. Mendearen bigarren erdialdean ogibideen banaketa horretan lan hori egiteko gaitasunak geroz eta garrantzi handiagoa izan zuen<ref name="korea">{{Erreferentzia|izena=Eggert,|abizena=Marion.|izenburua=Kleine Geschichte Koreas|argitaletxea=Beck|data=2005|url=https://www.worldcat.org/oclc/181452639|edizioa=Orig.-ausg|isbn=3406528414|pmc=181452639|sartze-data=2019-02-28}}</ref>.
Mendean zehar nekazal-teknika berriak sartu ziren herrialdean, bereziki [[zereal]]ak eta [[arroz]]a lantzeko. Ondorioz, biztanleria handitzen joan zen etengabe. Biztanleriaren hazkuntzak artisautza pribatuaren gorakada ekarri zuen, mende amaieran estatu-artisautza bezain handia zena.<ref name="korea" /> Arrakasta ekonomikoaren ondorioz nobleak ez ziren hainbat herritarrek nobleziaren antzekoak ziren bizi-baldintzak lortu zituzten. Nobleek bulegoak erosi zituzten eta ordezkaritza hobetu zuten, baina noble eta ez-nobleen arteko tartea murriztu zen. Hazkuntza ekonomikoa emanda ere gosea ohikoa zen, elikagaien errendimendu aldakorraren eta lurraren kontzentrazioaren ondorioz. Nekazariek haserre bizi zuten egoera, geroz eta pobreago eta gobernuaren laguntzarik gabe; ustelkeriak gobernua ahuldu zuen. [[Nekazari matxinada]] batzuk eman ziren mende amaieran. Bizitza intelektualean ere aldaketak eman ziren: ikerlariek [[filosofia]]ko lan moralak alboratu zuten eta txosten historikoak irakurri zituzten, nekazaritza, geografia eta administrazioa ulertu ahal izateko.<ref name="korea" />
{{commonskat|Japan_in_the_18th_century|Japonia XVIII. mendean}}
[[Fitxategi:Onna Ichidai Fūzoku Ehon Masukagami-絵本十寸鑑-True Reflections on the Life and Manners of a Woman MET JIB34 004.jpg|thumb|[[Nishikawa Sukenobu]]ren ''[[Onna Ichidai Fūzoku Ehon Masukagami]]'', ''Emakume baten bizitza eta moldeei buruzko benetako irudia'', 1748.]]
[[Japonia]] formalki inperio bat bazen ere, [[Tokugawa dinastia]]ko [[shogun]]ak zuen botere erreala eta gobernua herrialdean. [[Edo (Tokyo)|Edon]] jarri zuten hiriburua, gaur egungo [[Tokio]], eta horregatik Japoniako historiako une horri [[Edo Aroa]] izena ematen zaio. Printze lokalek, [[Daimyōs]]ak, gobernuaren gaineko kontrola egiten zuten hiriburuan asistentzia erregularra jarriz eta administrazio sistema paralelo baten bidez<ref>{{Erreferentzia|izena=Pohl,|abizena=Manfred.|izenburua=Geschichte Japans|argitaletxea=C.H. Beck|data=2014|url=https://www.worldcat.org/oclc/870567323|edizioa=5., akt. und erw. Aufl|isbn=9783406664403|pmc=870567323|sartze-data=2019-03-01}}</ref>.
Shogunerriak kanpo merkataritza murriztu eta ahalik eta gehien erregulatzeko politika ezarri zuen mendean zehar, aurreko mendeetan nazioarteko merkataritzaren irekieraren ordez. Merkataritzarako bazkide erregulatu bakarrak holandarrak, txinatarrak eta korearrak ziren. Hala ere, japoniarrek mendebaldean ematen ari ziren berrikuntzak ezagutzeko aukera izan zuten, Herbehereetako Ikasketak edo [[Rangaku]] izena eman ziotena<ref>{{Erreferentzia|izena=Screech,|abizena=Timon.|izenburua=The western scientific gaze and popular imagery in later Edo Japan : the lens within the heart|argitaletxea=Cambridge University Press|data=1996|url=https://www.worldcat.org/oclc/32391011|isbn=0521482259|pmc=32391011|sartze-data=2019-03-10}}</ref>. Ofizialki, shogunak [[Zhu Xi]]ren [[neokonfuzianismo]]a bultzatu zuen, eta beste konfuziar ideiak kendu zituen. Txinatar ikasketa honi erantzunez, hainbat japoniarrek doktrina nazional berria garatu zuten, [[Kokugaku]] izenekoa, eta japoniar kultura ikertzeari ekin zioten berezkoa zena bilatu asmoz<ref>{{Erreferentzia|izena=R. P.|abizena=Dore|izenburua=Emperor and Nation in Japan: Political Thinkers of the Tokugawa Period, The Japanese Enlightenment: A Study of the Writings of Fukuzawa Yukichi and Contemporary Government of Japan|orrialdeak=168–170|hizkuntza=en|data=1965-1|url=https://academic.oup.com/ia/article-lookup/doi/10.2307/2612021|aldizkaria=International Affairs|alea=1|zenbakia=41|issn=1468-2346|doi=10.2307/2612021|sartze-data=2019-03-10}}</ref>.
Shogunerriaren erreforma ekonomikoak gastuaren jaitsieran, inportazioen gutxitzean eta lur berrien irekieran oinarritu ziren, garapen ekonomiko positiboa lortuz. Merkatari eta artisauez gain, nekazaritza ere garapen ekonomiko horren bultzatzaile izan zen. Merkatuak geroz eta elikagai gehiago eskatzen zituen eta nekazarientzat onuragarria zen egoera. Lurzoru berriak nekazaritzarako erabiltzeak ere lagundu zuen egoera horretan. Merkatari eta artisauek gizarte-eragin handiagoa lortu zuten hirietan. Japoniar gizartearen urbanizazioa, bereziki Edo, [[Osaka]] eta [[Kioto]]n, handia izan zen mende honetan.
1770eko hamarkadatik aurrera Shoguna urduritzen hasi zen geroz eta itsasontzi atzerritar gehiago ikusten zituztelako euren kostaldean. Japonia eta Errusiaren arteko harremanak gaiztotu ziren, bereziki [[Kurilak|Kurilen]] inguruan<ref>{{Erreferentzia|izena=John J|abizena=Stephan|izenburua=The Kuril Islands : Russo-Japanese frontier in the Pacific|argitaletxea=Oxford : Clarendon Press|hizkuntza=English|data=1974|url=https://trove.nla.gov.au/version/25730303|isbn=9780198215639|sartze-data=2019-03-10}}</ref>.
=== Hego-ekialdeko Asia ===
[[Hego-ekialdeko Asia]]n [[Myanmar]], [[Thailandia]] eta [[Vietnam]] ziren inperio nagusiak. Myanmarren [[Myanmar Beherea|Myanmar Behereko]] taldeak [[Myanmar Garaia|Myanmar Garaiko]] [[Taungu dinastia]]ren aurka altxatu ziren; lehenengo Myanmar Beherean lortu zuten boterea eta, azkenik, [[Ava]] hiriburuan erregea hil zuten. Myanmar Garaian [[Alaungpaya]]k kaleratu zituen hiriburutik eta [[Konbaung dinastia]] sortu zuen. 1750eko hamarkadan berriro konkistatu zuen Myanmar Beherea. [[1767]]an [[Ayutthaya]] thailandiar hiria suntsitu zuen Alaungpayaren ondorengo batek, eta Thailandiar Inperioa deuseztu zuen. Hala ere, birmaniarrek ez zuten lortu denbora luzez Thailandian boterea mantentzea. 1780eko hamarkadan [[Badon Min]] erregeak ez zuen lortu thailandiarrak konkistatzea, baina [[Mrauk U erresuma]] itsastarra garaitzea lortu zuen, [[Bengala]]ren interesekoa zen lurraldea<ref name="welt">{{Erreferentzia|izenburua=Die Welt im 18. Jahrhundert|argitaletxea=Mandelbaum-Verl|data=2011|url=https://www.worldcat.org/oclc/730415144|isbn=9783854763239|pmc=730415144|sartze-data=2019-02-24}}</ref><ref>{{Erreferentzia|url=https://www.amazon.com/History-Burma-earliest-beginning-conquest/dp/B0000CNE2R|aldizkaria=www.amazon.com|sartze-data=2019-02-24}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Phayre, Arthur|abizena=P.|izenburua=History of Burma including Burma Proper, Pegu, Taungu, Tenasserim and Arakan : from the earliest time to the end of the first war with British India|argitaletxea=Orchid Press|data=1998|url=https://www.worldcat.org/oclc/44700792|isbn=9748299007|pmc=44700792|sartze-data=2019-02-24}}</ref>.
Ayutthayaren suntsipenaren ondoren Thailandiako [[Rama I.a]]k erresuma [[budista]] bat sortu zuen. [[Chakri dinastia]]ren sortzailea izan zen, gaur egun ere Thailandiako monarken dinastia dena. Txinako merkatariekin aliaturik, Ramak [[Bangkok]] izendatu zuen hiriburua, eta botere egiturak zentralizatu zituen. Gerra kanpaina ezberdinen bidez gaur egungo [[Laos]] eta [[Kanbodia]]ko hainbat eremu bere menpe geratu ziren<ref name="welt" />. Hedapen honen ondorioz erresuma berria [[Vietnam]]ekin gerran sartu zen. Bertan, Erdialdeko Vietnam kontrolatzen zuten [[Nguyen]]tarrek boterea [[Mekongeko delta]]raino hedatu zuten, txinatar eredua jarraiki sortutako inperio modernoa. [[1770ko hamarkada]]n [[Tây Sơn]] anaiek [[Nguyễn Huệ]] garaitu zuten eta Iparraldeko Vietnamgo lurraldea konkistatu zuten, baina mendearen amaieran euren gainbehera etorri zen<ref>{{Erreferentzia|izena=Théophile Marie (1819-1873) Auteur du texte|abizena=Legrand de La Liraÿe|izenburua=Notes historiques sur la nation annamite / par le P. Le Grand [i.e. Legrand] de La Liraÿe|hizkuntza=FR|data=1866|url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k57905583|sartze-data=2019-02-25}}</ref>, ahalik eta 1802an [[elefante bidezko exekuzioa]]rekin hil zituzten arte<ref>{{Erreferentzia|izena=Marr, David|abizena=G.,|izenburua=Vietnamese tradition on trial, 1920-1945|url=https://www.worldcat.org/oclc/772544363|isbn=9780520907447|pmc=772544363|sartze-data=2019-02-25}}</ref>.
Myanmar eta Thailandiaren arrakasten ondorioz, agintariek gobernu-sistema arrazionalago, sistematikoago eta zentralizatuago bat sortu zuten. Lege-sistema idatzi eta sistematizatu zuten, eta zerga-sistema arrazionala ere ezarri zuten. Zentsua sortu zen, eta horrekin batera armada boterestuak.<ref name="welt" />
Myanmar, Thailandia eta Vietnam nahiko zentralizatuta bazeuden, Hego-ekialdeko Asiako [[uhartedi]]etan egoera oso ezberdina zen. [[Filipinak]] kenduta, [[Filipinetako kapitaintza nagusia|espainiar dominazioaren menpe]] eta [[katoliko]] zirenak, beste uharteetan Islama zen nagusi. Itsas-trafikoa geroz eta handiagoa zen, eta berarekin batera [[fundamentalismo]]a hedatzen joan zen munduko eskualde honetan, Ekialde Hurbiletik zetozen loturak zirela eta. Filipinetan [[misiolari]] katolikoen arrakasta nabarmena izan zuten lur-sail handiak, ospitaleak eta eskolak sortzen<ref name="welt" />. Mendearen lehen erdian Filipinek lotura egiten zuten Asiako merkataritzaren eta Hego Amerikako espainiar kolonien artean. Bigarren erdian egoera aldatu zen eta azukrea eta tabakoa ekoizten hasi zen.
[[Ekialdeko Indietako Herbeheretar Konpainia]]k (VOC) bere lurralde koloniala Asiako hego-ekialdean ere hedatu zuen, bereziki [[Java uhartea]]n; azukrea eta kafea ziren bere ekoizpen nagusiak. VOC kaudimengabe deklaratu zenean 1795ean [[Bataviako Errepublika]]k hartu zituen koloniak bere gain<ref name="welt" />. Beste europar batzuentzat eskualde hau komertzio gunea zen, Asia eta Europako ondasunak trukatzeko gune bat. Hala ere, europar komertzioaren eragina oraindik ere txikia izan zen [[Indonesia]] inguruan.
Kontrara, atzerrian bizi ziren txinatarrak bilakatu ziren hego-ekialdeko Asiako aktore ekonomikorik garrantzitsuenean. Mendearen bigarren erditik aurrera, bereziki, ekonomia eta merkataritza lokala piztu zuten, adibidez [[kobre]]aren meatzaritza [[Malaysia]]n. Txinatar enpresariek merkataritza-[[monopolio]]ak erosi zituzten eta produktu-talde batzuen erosketa. Euren negozioak egiteko txinatar langileak erabiltzen zituzten, talde geroz eta handiagoetan migratzen zutenak. Honen atzean dagoen arrazoietako bat da [[1754]]tik aurrera Txinako enperadoreek baimendu zutela atzerriko aktiboak herriratzea<ref name="welt" />. Bestetik, txinatarrek parte hartu zuten bertako politikan eta kultura ezberdinetara moldatu ziren. Merkataritzaren pizkunde honi esker Txinak eta beste inperio batzuek ekonomia hobetu zuten. [[Sulawesi]]ko [[Bugis]] herriak ere garrantzia irabazi zuen mende honetan zehar, politikan zein merkataritzan.
== Amerika ==
=== Ipar Amerika ===
{{sakontzeko|Amerikako Iraultza|Ameriketako Estatu Batuen Independentzia Gerra}}
[[Fitxategi:Declaration of Independence (1819), by John Trumbull.jpg|thumb|Ameriketako Estatu Batuetako independentzia aldarrikapena. 1819an [[John Trumbull]]ek egindako margolana.]]
Mende hasieran, britainiar eta frantziar koloniek [[Ipar Amerika]]ko ekialdeko kostaldea partekatzen zuten, Espainiak [[Florida]]n eta [[Mexiko]] iparraldean koloniak zituen bitartean. [[Amerindiar|Tribu indigena]] ugari bizi ziren kontinenteko gunerik gehienetan [[Appalacheak|Appalacheetatik]] mendebaldera. [[Hamahiru Koloniak|Hamahiru Kolonia]] britainiarrak, diferentzia handiarekin, eskualde populatuenak ziren, eta euren populazioa etengabe biderkatzen zen etorkin europarren ondorioz. Europako etorkin boluntario talde handienak Britainia Handitik, [[Irlanda]]tik eta [[Germaniako Erromatar Inperio Santu]]tik zetozen. [[Mendebalde Urruna|Mendebalderanzko etengabeko mugimendu batean]], etorkinek herri indigenei kendu zizkieten lurrak gero eta gehiago landu zituzten, hori baitzen, euren ustez, ''[[Ageriko Patua]]''. Mende amaierarako, ia ez zen lurrik geratzen kokagune eta ibai handienetatik gertu. Hedatu ahala, kolono britainiarrak gero eta gehiago sartu ziren gatazkan kolono frantziarrekin eta talde indigenekin. Gatazka hauek, 1754an, [[Frantsesen eta Indiarren Gerra]]n amaitu ziren, [[Zazpi Urteko Gerra]] bihurtu zena Europan. Ipar Amerikako nagusitasunaren aldeko gerra honetan, tribu indigenak bi aldeetan borrokatu ziren, baina nagusiki frantziarren aldean. Britainiarren garaipenaren ondoren, [[Frantzia Berria|frantziarrek euren ekialdeko kostaldeko lurraldeak]] Britainia Handiari eman behar izan zizkioten, aldi baterako [[Mississippi]] Espainiari utziz<ref name="welt" />.
Kolono britainiarrek aurreko gerran Londresko gobernuari babesa eman zioten bitartean, Appalacheen kokaguneen mugari buruzko bi aldeen arteko desadostasunak eta zerga eta aduana legeen gainekoak areagotu egin ziren hurrengo urteetan. [[Benjamin Franklin]]ek "Ameriketako Estatu Batuak" kontzeptua asmatu zuen, bere ''[[Join, or Die]]'' marrazkiarekin<ref>{{Erreferentzia|izena=H. W.|abizena=Brands|izenburua=The First American: The Life and Times of Benjamin Franklin|argitaletxea=Knopf Doubleday Publishing Group|hizkuntza=en|data=2010-05-26|url=https://books.google.com/books?id=TLdOMa1MEqsC&pg=PA232|isbn=9780307754943|sartze-data=2019-10-13}}</ref>. Gainera, kolonoek alferrik exijitu zuten beren ordezkaritza Londresko Legebiltzarrean, "''[[No taxation without representation]]''" ideiaren pean<ref>{{Erreferentzia|abizena=Bennett, Martyn.|izenburua=The English Civil War : a historical companion|argitaletxea=History|data=2009|url=https://www.worldcat.org/oclc/852681059|isbn=9780750951425|pmc=852681059|sartze-data=2019-10-13}}</ref>. Liskarra [[Amerikako Iraultza|gerra zibil bihurtu zen]] eta, azkenean, [[Ameriketako Estatu Batuen Independentzia Gerra|independentzia gerra]]. Espainiaren, Herbehereen eta Frantziaren laguntzarekin, kolonoek euren independentzia lortu zuten, 1776an izendatua eta 1783an Britainia Handiak ofizialki aitortua<ref>{{Erreferentzia|abizena=Ferling|izena=John E.|izenburua=Independence : the struggle to set America free|argitaletxea=Tantor Media, Inc|data=2011|url=http://worldcat.org/oclc/712623041|isbn=145260262X|pmc=712623041|sartze-data=2019-10-13}}</ref>. Hurrengo urteetan, [[Ameriketako Estatu Batuetako Konstituzioa|oraindik indarrean dagoen konstituzio batean]] oinarritutako lehen estatu federal demokratikoa garatu zuten, zenbait gehikuntzarekin. Konstituzioa [[Ilustrazioa]]ren idealetan oinarritzen zen, [[botere banaketa]]n, esaterako. [[Boto eskubidea]]k, ordea, biztanle talde handiak baztertzen zituen oraindik, emakume, indigena eta esklabo guztiak kasu<ref>{{Erreferentzia|abizena=Wood, Gordon S.,|izenburua=The American Revolution : a history|url=https://www.worldcat.org/oclc/48177421|edizioa=Modern library edition|isbn=0679640576|pmc=48177421|sartze-data=2019-10-13}}</ref>.
Independentziaren aurretik ere, [[plantazio]] handietan oinarritutako ekonomia hedatzen ari zen hegoaldean. Gehienbat esklabo afrikarrak erabiltzen zituzten plantazioen jabeek, Afrikatik Ipar Amerikara garraiatzen zituztenak<ref>{{Erreferentzia|abizena=Kolchin, Peter.|izenburua=American slavery, 1619-1877|argitaletxea=Penguin|data=1995, ©1993|url=https://www.worldcat.org/oclc/32272411|isbn=0140241507|pmc=32272411|sartze-data=2019-10-13}}</ref>. Bestalde, [[Mason-Dixon lerroa]]ren iparraldean zeuden estatu batzuek esklabotza debekatu zuten<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Encyclopedia of emancipation and abolition in the Transatlantic world|url=https://www.worldcat.org/oclc/908062295|isbn=9781315704753|pmc=908062295|sartze-data=2019-10-13}}</ref>. Lehen bezala, Estatu Batuetako merkataritza Britainia Handiarekin oso lotuta zegoen. Baina independentziaren ondoren jada ez zuten Erresuma Batuko Errege Marinaren babesik. Afrika iparraldeko estatu barbaroei babesteko dirutza ordaintzen zioten, eta hau izan zen arrazoi bat amerikarrek euren armada propioa eta indartsua eraikitzeko.
Errusia [[Alaska]]tik sartu zen Kalifornia iparralderaino. Errusiako aitzindariak, [[foka]] bezalako animalia autoktonoen larruekin lortzen zituzten dirutzak bultzatu zituzten. Errusiarren hedapena geldiarazteko, espainiarrek iparralderantz hedatu zuten euren eremu koloniala, [[San Frantzisko (Kalifornia)|San Frantzisko]] sortuz iparraldeko postu bezala. Hegoaldeko [[Ordoki Handiak|Lautada Handietan]], XVII. mendetik Europako merkatarien zaldiak eta su-armak erosten aritu ziren tribu [[komantxe]]ekin eta [[apatxe]]ekin talka egin zuten. XVIII. mendearen erdialdetik aurrera, Espainiaren lur-sailak lapurtu zituzten [[Texas]]en eta [[Mexiko Berria]]n eta, ondoren, lapurtutako ondasunak saldu zituzten Louisiana frantsesean eta 1763tik aurrera [[Louisiana (Espainia Berria)|Espainiakoan]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Die Welt im 18. Jahrhundert|argitaletxea=Mandelbaum-Verl|data=2011|url=https://www.worldcat.org/oclc/730415144|isbn=9783854763239|pmc=730415144|sartze-data=2019-10-13}}</ref>.
=== Karibea ===
{{sakontzeko|Haitiko Iraultza}}
[[Fitxategi:Revolucion Haitiana.png|thumb|[[Haitiko Iraultza]]ren pasarte batzuk.]]
[[Karibea]] zenbait europar inperiok kolonizatu zuten, eta lurraldez guztiz zatituta zegoen. Ipar Amerikako kontinentean bezala, Europako nazioek militarki borrokatu zuten elkarren artean. Gatazka armatuen ondorioz, lurralde batzuk eskuz aldatu ziren. Karibeko [[pirata|pirateriak]] bere [[Piraten Urrezko Aroa|Urrezko Aroa]] mendearen lehen hamarkadetan izan ondoren, bere zentzua galdu zuen Karibeko potentzia europarren jazarpen masiboekin. Karibeko uharteetan, potentzia kolonialek [[azukre]] kanaberaren laborantza sustatu zuten, gero eta kopuru handiagoetan landatzen zena, etengabe optimizatutako landaketa ekonomia batekin. Plantazio handi gutxi batzuek plantazio txiki ia guztiak alboratu zituzten<ref>{{Erreferentzia|abizena=Klein, Herbert S.|izenburua=The Atlantic slave trade|argitaletxea=Cambridge University Press|data=1999|url=https://www.worldcat.org/oclc/39505617|isbn=0521460204|pmc=39505617|sartze-data=2019-10-13}}</ref>. Europarrentzat, Karibeko azukre kanabera izan zen, nabarmen, euren kolonietako esportazio produktu garrantzitsuena. Gero eta esklabo afrikar gehiago eskulan merke gisa erabiltzeak, landaketen ekonomia europarrentzat bereziki onuragarria izateaz gain, azukrearen ekoizpenaren hazkunde oso indartsua ahalbidetu zuen. Lan baldintza gogorren ondorioz, esklabo asko hil ziren, gehienak gizonezkoak. Esklabo iheslari talde batzuek hainbat kokaleku sortu zituzten uharteetako urruneko lekuetan. [[1790eko hamarkada]]n, antzinako esklaboek [[Hispaniola]] uhartearen zati bat konkistatu zuten, [[Haitiko Iraultza]] bezala ezagutzen dena<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Página/12 :: libros|hizkuntza=es|url=https://www.pagina12.com.ar/diario/suplementos/libros/10-3883-2010-06-20.html|aldizkaria=www.pagina12.com.ar|sartze-data=2019-10-13}}</ref>. Haiek ezarri zituzten Karibeko lehen estatu independenterako oinarriak, [[Haiti]], 1804an sortua<ref>{{Erreferentzia|abizena=Marley, David, 1950-|izenburua=Wars of the Americas : a chronology of armed conflict in the New World, 1492 to the present|argitaletxea=ABC-CLIO|data=1998|url=https://www.worldcat.org/oclc/39024726|isbn=0874368375|pmc=39024726|sartze-data=2019-10-13}}</ref>.
=== Hego Amerika ===
[[Fitxategi:Südamerika1754.png|thumb|Hego Amerika, 1754an.]]
XVIII. mendean, [[Erdialdeko Amerika]] eta Mendebaldeko [[Hego Amerika]] [[Espainiar Inperio]] kolonialarenak ziren, eta Portugalek Hego Amerikako ekialdean eta [[Amazonia]]ko eskualdean zituen kolonien artean. Portugalek, kontinenteko bigarren potentzia kolonial handiak, bere lurralde koloniala askoz mendebalderago hedatu zuen [[149]]4ko [[Tordesillasko Ituna|Tordesillasko Itunean]] espainiarrekin adostutakoa baino. Hedapenak mugako gatazka ugari eragin zituen, [[1750]]eko [[Madrilgo Ituna (1750)|Madrilgo Itunean]] behin-behinean konpondu zirenak. Espainiak Portugali 1494an baino eremu kolonial askoz zabalagoak eman zizkion itun horrek ezin izan zituen mugako gatazka guztiak konpondu, eta hori 1777an baino ez zen lortu [[San Ildefonsoko Ituna|San Ildefonsoko Itunean]]. Bi itun horiek eragina izan zuten egungo Hego Amerikako mugen garapenean.
Portugalgo eta Espainiako erregeek modu zentralizatuan erabaki zuten kolonietako kargu eta lege garrantzitsuei buruz, non errege-orde batek edo gehiagok ordezkatzen zituzten. Mendearen lehen erdian, [[kreole]]ek, etorkin espainiarren ondorengoek, kolonietako kargurik altuenak eskuratzeko aukera izan zuten, bulegoak erosiz eta ustelkeria erabiliz. ''[[Ama Aberria]]''rekiko distantziak eta europarrek tokian tokiko baldintzei buruz zuten ezjakintasunak maniobrarako tarte handia ematen zien. Mendearen bigarren erdian, Espainiako koroa kolonien kontrol handiagoa eta diru-sarrera fiskal handiagoak lortzen saiatu zen. [[Peruko Erregeorderria]] hainbat erregeordetzatan banatu zuen eta, Ama Aberriaren antzera, administrazioko goi funtzionarioen sistema bat sartu zuen, zuzendariak, zuzenean erregearen menpe zeudenak. Espainiar domeinuaren zutabe garrantzitsu bat [[Eliza Katolikoa]] izaten jarraitzen zuen, bere administrazio propioa mantentzen zuena. Koroaren erreforma administratiboek, bereziki bulegoen salmenta eteteak, atzerakada eragin zuen kreoleen artean. Hauek administrazio postuen zati handi bat betetzen zuten. Portugalek antzeko erreforma administratiboak egin zituzten, [[Rio de Janeiro]] hiriburu berrian botere kontzentrazio handiagoarekin.
Boterea areagotzeko, Espainiako koroak estatu mailako ekimen ugari burutu zituen koloniak eta bertako ezaugarriak hobeto ezagutzeko. Beste ezagutza iturri bat [[misiolari]]ek idatzitako herrialdeen deskribapenak izan ziren. Gainera, Hego Amerikako agintari kolonialek euren lurraldea ireki zieten atzerriko zientzialari naturalei. Ondorioz, atzerriko akademia zientifiko batzuek Hego Amerikako urruneko eremuetara egindako espedizioak finantzatu zituzten, Amazoniako arrora kasu. Espainiaren eta Amerikaren arteko posta erregularreko ontziek informazio trukea hobetu zuten. Ilustrazioak bultzatuta, elite estatubatuarrak ere saiatu ziren ezagutza gehiago lortzen, baina Europako ilustratzaileek AEBen ikuspegi gero eta mespretxagarriagoari egin behar izan zioten aurre. Hala ere, euren kontinente propioaren harrotasuna garatu zuten, espedizio zientifikoetan parte hartzean eskuratutako ezagutzetatik elikatu zena.
Hego Amerikako ekonomia, alde batetik, hazkunde demografikoaren bidez hazi zen, eta, bestetik, [[zilar]]raren esportazioaren bidez. Mexikok, bere zilarrezko meategiekin, [[Peru]] ordezkatu zuen meatzaritza gunerik garrantzitsuena bezala. Munduko ekonomiaren ordainketa-baliabideen eskariaren igoera handiaren ondorioz, zilarraren prezioa oso maila errentagarrian mantendu zen, bolumenetan gorakada handia izan arren. Espainiako Koroaren eta Hego Amerikako administrazioaren beste diru iturri batzuk zerga bidezko diru sarrerak izan ziren, eta horiek hazi egin ziren, bai ekonomiaren gorakadagatik, bai zerga tasen igoeragatik. Gainera, [[Kuba]]n zein Mexikon kopuru handietan lantzen zen [[tabako]]aren monopolioak diru sarreretan lagundu zuen. Hego Amerikako ekonomiaren sektorerik errentagarriena zen merkataritza, kontrabandoari estuki lotua zegoen, eta nekez kontrola zezakeen Espainiako potentzia koloniala. Landaketa ekonomia, laborantza eraginkorrago bihurtu zuena, gero eta garrantzitsuagoa bihurtu zen Latinoamerikako ekonomiarentzat. Brasilen, azukre kanabera landaketak hedatu egin ziren bereziki. Esklabo afrikarren lanak, horietatik 6 milioi baino gehiago Ameriketara bahituak izan zirenak mende honetan, landaketak irabazizkoak izatea eragin zuen.
Espainiako kolonien gizartea populazioaren jatorri etnikoaren arabera oso estratifikatuta zegoen. Europarrek eta kreoleek elitea ordezkatzen zuten bitartean, esklabo afrikarrak eskala sozialaren beheko muturrean zeuden. Gainera, aberatsen eta pobreen arteko alde handiak are handiagoak egin ziren mende honetan. Potentzia kolonialen erreforma fiskalek klase ertain eta pobreei eragin zieten nagusiki. Beste asaldura sozioekonomiko batzuekin batera, karga hauek tokian tokiko matxinadetara eraman zuten, hauetatik bortitzena [[Tupac Amaru II.aren matxinada|1780/81ean]] [[Tupac Amaru II.a|Tupaq Amaru II.aren]] altxamendua izan zelarik. Espainiako potentzia koloniala ez zen inoiz gai izan altxamendu militar guztiekin amaitzeko, nahiz eta kontrolpean eduki zituen.
== Ozeania ==
Mendearen erdialdean Frantzia eta Erresuma Batuaren arteko borroka hasi zen [[Ozeano Barea]] kontrolatzeko<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Die Welt im 18. Jahrhundert|argitaletxea=Mandelbaum-Verl|data=2011|url=https://www.worldcat.org/oclc/730415144|isbn=9783854763239|pmc=730415144|sartze-data=2019-03-01}}</ref>. Aurretik, europarren kezkarik handiena zen Ameriketa eta Asiaren arteko ibilbiderik onena zehaztea, eta Espainiak ibilbide erregularrak zituen [[Acapulco]] eta [[Peru]]tik Filipinetara<ref>{{Erreferentzia|izena=Williams,|abizena=Glyndwr,|izenburua=The prize of all the oceans : the dramatic true story of Commodore Anson's voyage round the world and how he seized the Spanish treasure galleon|url=https://www.worldcat.org/oclc/43903670|edizioa=First American edition|isbn=0670891975|pmc=43903670|sartze-data=2019-03-01}}</ref>. Garai honetan [[James Cook]] esploratzaileak Pazifikoa sistematikoki aztertu zuen. Bere helburu handietako bat, ustez handia zen kontinente austral bat bilatzea zen, ''Terra Australis''. Britainiarrak [[Australia]] eta [[Zeelanda Berria]] kartografiatzen hasi ziren eta kokaguneen kolonia bezala kolonizatzen, frantziarrak prebenitzeko azkar kolonizatu nahi zituztenak. Kolonizazio azkar baterako, Britainia Handiak presoak Australiara lehorreratzen zituen superpopulatutako kartzeletatik.
== Oharrak ==
{{erreferentzia zerrenda|taldea="oh"}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|2}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:XVIII. mendea]]
mqevisjgghob1thodwl8bdy759qck8o
Langile Abertzaleen Batzordeak
0
20939
10005873
10002769
2024-12-20T14:24:55Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005873
wikitext
text/x-wiki
{{erakunde infotaula|herrialdea=[[Euskal Herria]]|laburdura=LAB|idazkari_orokorra=[[Garbiñe Aranburu]] eta [[Igor Arroyo]]|kidetza=[[Munduko Federazio Sindikala]]}}
'''Langile Abertzaleen Batzordeak (LAB)''' [[Euskal Herria|Euskal Herriko]] klase [[sindikatu]] bat da, 1974. urtearen bukaeran sortua, eta bere burua [[Ezker abertzalea|Ezker Abertzalea]]<nowiki/>ren barnean kokatzen duena. Gaur egun Euskal Herriko laugarren sindikatua da afiliatu kopuruaren aldetik (50.000 baino gehiago ditu<ref name=":9" />), baina bigarren sindikatua delegatu kopuruari dagokionez (2024ko urtarrilean 4.897 zituen Hego Euskal Herrian<ref name=":8" />, lau probintzietako ordezkaritza sindikalaren %19,6). Euskal Herri osoan presente dagoen sindikatu bakarra da. [[Garbiñe Aranburu]] eta [[Igor Arroyo Leatxe|Igor Arroyo]] dira bere koordinatzaile orokorrak 2022tik<ref>{{Erreferentzia|izenburua=LABek Garbiñe Aranburu eta Igor Arroyo izendatu ditu koor...|hizkuntza=eu|url=http://www.enpresabidea.eus/ekonomia/labek-garbine-aranburu-eta-igor-arroyo-izendatu-ditu-koordinatzaile-orokor_2169101_102.html|aldizkaria=Enpresa Bidea|sartze-data=2023-02-16}}</ref>.
LABek bere burua Euskal Herri «independente, sozialista, feminista eta euskalduna» eskuratzeko «euskal langileen askapen osorako tresna gisa» definitu du.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2018|izenburua=LAB sindikatuaren estatutuak|argitaletxea=|orrialdea=10|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=}}</ref>
Nazioartean, LAB sindikatua bi erakundetako partaide da: [[Munduko Federazio Sindikala]], eta [[Estaturik gabeko Nazioetako Sindikatuen Plataforma]].
== Antolaketa ==
[[Fitxategi:20201117-Esku-hartze Sozialeko greba.jpg|thumb|Nafarroako Esku-hartze Sozialeko langileen manifestazio bat Iruñean, 2020ko azaroaren 17an, LAB sindikatuak antolatua.]]
Hilero kuota bat ordaintzen duten afiliatuen ekarpenari esker lortu du LABek bere diru sarreren %90 berea izatea<ref name=":0">{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Garbiñe Aranburu aukeratu dute LABeko idazkari nagusi, botoen %91,5 lortuta|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|data=2017-05-25|url=https://www.berria.eus/albisteak/135151/garbine-aranburu-aukeratu-dute-labeko-idazkari-nagusi-botoen-915-lortuta.htm|egunkaria=[[Berria]]}}</ref>. 2006.urtean LABek 45.000 afiliatu inguru zituen, Euskal Herriko lurralde guztietan banatuta. Alabaina, krisi ekonomiko gogorra etorri zen gero eta, sindikatu guztiei gertatu zitzaien gisara, LABek milaka afiliatu batzuk galdu zituen. Hala, 2017ko maiatzean Gasteizen eginiko IX. Biltzarrean informatu zuen afiliazio galerari buelta ematea lortu zuela eta 40.500 bat afiliatu zituela<ref name=":0" />. Hurrengo urteetan ere gora egin zuen bere afiliatu kopuruak eta 2021 urtearen hasieran 45.000 afiliaturen inguruan zebilen berriz ere. Goranzko joera horri jarraituz, 2022. urtea 47.742 afiliaturekin bukatu zuen<ref name=":7">{{Erreferentzia|izena=Zubiateko|abizena=Aritz|izenburua=Hauteskunde sindikaletan azken lau urte hauetan gehien hazi den sindikatua gara {{!}} LAB SINDIKATUA|hizkuntza=eu-ES|url=https://www.lab.eus/hauteskunde-sindikaletan-azken-lau-urte-hauetan-gehien-hazi-den-sindikatua-gara/|sartze-data=2023-02-16}}</ref> eta 2023.a, 49.476 afiliaturekin<ref name=":8" />.
LAB sindikatua, bere ekintza sindikala bideratzeko, hiru federaziotan dago antolaturik: Zerbitzu Publikoak, Zerbitzu Pribatuak eta Industria. Hiru horietaz aparte badu arlo soziopolitikoa lantzen duen Ekintza Soziala izeneko atala eta gai zehatzak edo zehar-lerroak lantzen dituzten zenbait idazkaritza edo atal: Feminista, Lan Osasunekoa, Nazioartekoa, Euskarakoa eta Antirrazista.
Eskualdeka ere antolatzen da (eta ez herrialdeka), 17 eskualdetan, eta Euskal Herriaren luze zabalean 42 egoitza zituen 2024. urtean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=EGOITZAK {{!}}|hizkuntza=eu-ES|url=https://www.lab.eus/egoitzak/|sartze-data=2024-12-02}}</ref>: 4 Araban, 12 Bizkaian, 15 Gipuzkoan, 2 Lapurdin eta 9 Nafarroa Garaian. Egoitza nazionala Donostian du, [[Igara]] industrialdean.
LABek hainbat zuzendaritza organo konfederal ditu: Biltzar Nagusia, Biltzar Nagusi artekoa, Nazio Biltzarra, Nazio Komitea, Komite Exekutiboa eta 17 eskualdeetako idazkaritzak. Bere azken biltzar nagusia, hamargarrena, 2022an egin zuen.
== Historia ==
=== Sorrera (1974-77) ===
[[Fitxategi:Korrika 6 (1989) Aiaraldea (8538090189).jpg|thumb|LABen lehenbiziko logotipoa Korrika 6ren pankarta batean, 1989an.]]
Hego Euskal Herrian, 1970eko urteetan, [[Francoren diktadura]]<nowiki/>ren aurkako borrokaren indartzearekin batera, langileak lantokietan antolatzen hasi ziren eta paper erabakigarria izan zuten diktaduraren aurkako konfrontazioan. Testuinguru hartan, eta euskal langileen masa antolakunde bat sortzeko beharrari erantzunez, [[Langile Abertzale Iraultzaileen Alderdia|LAIA]] alderdi iraultzaile eta abertzale sortu berriak LAK [[Langile Abertzale Komiteak]] (COA Comisiones Obreras Abertzales, gaztelaniaz) izeneko langile taldeak sustatu zituen 1974ko udan, emantzipazio nazional eta sozialaren alde ikuspegi sozialista batetik borrokatzeko.
LAK haietako gehienen eboluzio azkarraz jaio zen Langile Abertzaleen Batzordeak (LAB) 1974ko udazkenean, langile abertzale eta ezkertiarrei antolakuntza eta borrokarako esparrua eskaintzeko asmoz. [[Xabier Elorriaga Preciado]]<nowiki/>k, LABeko fundatzaileetako batek, 50. urteurrenerako eginiko dokumentalean zehaztu zuen LAB 1974ko urrian sortu zutela Ezker Abertzalearen ikuspuntutik askatasun politikoaren eta askatasun sozioekonomikoaren alde borrokatuko zen sindikaturik ez zegoelako orduan<ref>Xabier Elorriagaren testigantza, ''Eskuz esku, LAB zabaltzen'' dokumentalaren 3'20<nowiki>''</nowiki> - 4'20<nowiki>''</nowiki> tartean (Iñaki Alforja, 2024).</ref>.
LABek bere lehenbiziko batzarra 1975eko otsaileko gau batean egin zuen, Miarritzeko (Lapurdi) gozotegi batean<ref name=":1">{{erreferentzia|izena=Emilio|abizena=Majuelo|urtea=2000|izenburua=LAB sindikatuaren historia (1975-2000)|argitaletxea=Txalaparta|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=84-8136-190-9|hizkuntza=eu}}</ref>. Batzar hartan 40 ordezkari inguruk hartu zuten parte ‒gehienak gipuzkoarrak‒ eta, besteak beste, erabaki zuten egitura berria bitarteko ekonomiko eta tekniko gehiagoz hornitzea, ahal bezainbeste ekarpen teoriko egitea eta hurrengo batzarra Hegoaldean egitea.
[[Jon Idigoras]] izan zen LABeko sortzaile ezagunenetariko bat; lehenbiziko batzarretan hartu zuen parte, eta zuzendaritzako kide aukeratu zuten Iralako (Bilbo, Bizkaia) frantziskotarren komentuan eginiko batzar orokorrean, [[Joselu Cereceda]], [[Martin Auzmendi]] edo Xabier Elorriagarekin batera. Batzar hartan, LABen lehenbiziko logotipoa izanen zena aukeratu zuten, [[fabrika]] baten eta [[argizaiol]] baten irudiak nahasten zituen hura. Aurrerago, 1975eko maiatzean, LAB sindikatua jendaurrean aurkeztu zuten eta bere oinarrizko printzipioak ezagutarazi zituzten.
LAB profil politiko zabaleko erakunde gisa sortu zen, bertan bat egin ahal zezan esplotazio bikoitzaren ‒naziokoaren eta klasekoaren‒ aurka borrokatu nahi zuen jende guztiak. Baina, hain zuzen ere, nazio zapalkuntzari emandako garrantzia izan zen LABen eta beste langile masa erakunde batzuen artean alde politikoa markatu zuen kontua.
Agitazio politiko handiko urtea izan zen 1975koa. Frankismoak ez zuen hil nahi izan, eta errepresio handiz erantzun zien fabriketako zein kaleko borrokari edo ezkerreko talde armatuen borrokari. Konparazio batera, 1974ko urtearen bukaeran 245 euskal preso politiko zeuden, baina 1975koaren bukaeran, 749 (gehienak ETAren bi lerroetakoak)<ref name=":1" />. Urte hartako abuztuan sortu zen [[Koordinadora Abertzale Sozialista]] izenekoa, antolakunde ezkertiar eta abertzale guztien borrokak koordinatzen saiatzeko. ETApm eta ETAm erakunde armatuek sortu zuten, eta LAIA eta EHAs alderdiek. Aurreraxeago LAB eta COA-LAK erakunde sindikalak sartuko ziren (azken hori LAIAren esku zegoen).
LABek 1976ko urriaren 17an egin zuen bere lehenbiziko Asanblea Nazionala. Edo, hobeki esanda, biltzarraren lehen zatia egin zuen egun hartan, bigarren zatia 1977ko urtarrilaren 23an egin baitzuen. Urrikoan, Hegoaldeko lau herrialdeetako 250 ordezkari inguruk hartu zuten parte. LABek bere izaera soziopolitikoa finkatu zuen orduko hartan. Masa antolakundetzat zuen LABek bere burua, eta mugimendu asanblearioaren defentsa sutsua egiten zuen. Era berean, afiliatuak izatea erabaki zuen.
Hasiera batean, Euskal Herriko langileen sindikatu unitarioa sortzea zuen LABek helburutzat, fabriketako batzarren erabakien zerbitzura egongo zena. Baina beste inork hartu ez zuenez LABek eginiko proposamen hori, eta ikusita sindikatu handiek oso bide ezberdinak hartuak zituztela, LAB sindikatu konbentzional bilakatzeko urratsak egin zituen. Hala, 1977ko maiatzaren 24an sindikatuaren eratze akta eta estatutuak aurkeztu zituzten beharrezko legezko erregistroan, izen honekin: "Federación de Asociaciones Obreras Sindicales (Langile Abertzaleen Batzordeak)". Hurrengo eztabaida izan zen hauteskunde sindikaletan parte hartu ala ez. Hauteskundeak egiteko modua zehazten zuen legea gogor kritikatu zuen LABek, baina parte hartzea erabaki zuen azkenean. 1978ko urtarrilean eginiko hauteskunde sindikaletan LABek emaitza eskasak erdietsi zituen.
=== Lehen bi biltzarrak (1978-80) ===
LABek 1978ko maiatzaren 25etik 28ra egin zuen bere I. Biltzarra, Leioan (Bizkaia). Biltzarkideek gehiengo handiz berretsi zituzten LABen oinarri ideologikoak (haien artean, langile batasuna fabriketako batzarren bidez bilatzen segitzea, eta ez enpresa batzordeen bidez), baina eztabaida sutsua izan zuten KASen jarraitzeari buruz. Ideologikoki LAB KASen sintonia berean zegoen arren, azkenean, autonomia sindikalaren izenean, KASetik atera zen LAB bere eguneroko jardunean. Biltzar hartan aukeratu zuten Idazkaritza Nazionaleko zortzi kideetatik bost [[Euskal Iraultzarako Alderdia|EIA]] alderdikoak ziren, bi [[Herriko Alderdi Sozialista Iraultzailea|HASI]]<nowiki/>koak, eta zortzigarrena Jon Idigoras zen.
LABek, sortu berria zen [[Herri Batasuna]] koalizioak bezalaxe, 1978ko Espainiako Konstituzioaren aurkako kanpaina egin zuen, besteak beste, ez zuelako Euskal Herriaren autodeterminazio eskubidea aitortzen eta kapitalismoaren eredu sozioekonomikoa finkatzen zuelako; LAB-en propaganda leloetan laburbilduta: ''"Konstituzio honi ez. No a una constitución antiobrera y antivasca"''. Bestalde, 1979an, ez ziren gutxi izan LABen barnean izandako eztabaidak Espainiako hauteskundeen aurrean eta [[1979ko Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua|Gernikako Estatutua]]<nowiki/>ren aurrean hartu beharreko jarreraren inguruan. Azkenean, ez batean eta ez bestean ez zen argi gelditu zein zen sindikatuaren jarrera.
Modu argiagoan jo zuen LABek Espainiako [[Langileen Estatutua (Espainia)|Langileen Estatutua]]<nowiki/>ren aurka, sindikatuaren iritziz, murriztailea, kontinuista eta zentralista baitzen. LABek, SU eta CSUT sindikatuekin batera, greba orokorra deitu zuen 1979ko azaroaren 27rako estatutu proiektuaren aurka. Deitzaileen iritziz greba arrakastatsua izan zenez, [[Langile Komisioak|CCOO]] eta [[Eusko Langileen Alkartasuna|ELA]] behartu zituzten abenduaren 7an beste greba bat deitzera; [[UGT]]<nowiki/>k ez zuen bat egin, ordurako sinatua baitzuen enpresaburuen elkarteekin Akordio Marko Interkonfederala izenekoa. Abenduko grebak Hego Euskal Herria erabat gelditu omen zuen. Dena dela, Espainiako Langileen Estatutua 1980ko martxoan sartu zen indarrean.
LABen II. Biltzarra 1980ko udaberrian zen egitekoa, baina hura egin aurreko hilabeteetan barne eztabaidetan lokaztua egon zen sindikatua, batez ere KASen berriz sartzearen ingurukoetan. Eta jarrerak hain zeuden kontrajarriak, bi biltzar ezberdin antolatu baitzituzten batzuek eta besteek. LABen ordu arteko bidea babesten zutenek mila delegatu inguru elkartu zituzten Leioan, apirilaren 11tik 13ra; ez zuten bozkatu ea KASen sartuko ziren, baina aurrera atera zen LABek [[KAS Alternatiba|KAS alternatiba]] bere egiten zuela zioen mozio bat. EIAren lekukoa hartua zuen [[Euskadiko Ezkerra]]<nowiki/>k sostengaturiko sektoreak, berriz, Donostian egin zuen biltzarra; 500 delegatu inguru batu zituen; eta erabaki zuen LABeko jendea ELA sindikatuan sartzeko modua izanen zela indibiduala eta ez denak batera.
Urriaren 19an<ref>{{erreferentzia|izena=Jabi|abizena=Ubierna|urtea=1997|izenburua=Euskal Herriko kartelak. Askatasunaren irudiak 2|argitaletxea=Txalaparta|orrialdea=24|ISBN=8481360848|liburukia=2|argitaratze-lekua=Tafalla}}</ref>, Ormaiztegin (Gipuzkoa), ezohiko biltzarra egin behar izan zuten lehenago Leioan elkartu zirenek. KASen sartzea erabaki zuten, gehiengo osoz, baina ez begirada prozesu iraultzailearen bukaeran jarrita, baizik KAS alternatibaren puntu guztiak konkistatzearen aldeko jarreran jarrita.
=== 1980ko urteak ===
1973tik mundu kapitalista astindu zuen krisi ekonomikoak gogor jo zuen Euskal Herria 1980ko urteetan, batez ere ordu arte punta-puntako sektoreak izan ziren ontzigintzan ([[Euskalduna ontziola|Euskalduna]], adibidez) eta sektore siderometalurgikoan ([[Bizkaiko Labe Garaiak]], adibidez). Sektore horietan langabeziak gora egin zuen etengabe eta 1981eko azaroaren 23rako greba deialdia egin zuten CCOOk eta UGTk Araba, Bizkai eta Gipuzkoako Metalean. LABek bat egin zuen greba harekin, baina ikuspegi zabalagoa eman zion, eta grebak Nafarroara eta beste sektore batzuetara egin zuen salto.
1982an Espainiako Gobernua [[Espainiako Langile Alderdi Sozialista|PSOE]]<nowiki/>k eskuratzeak industria birmoldaketa baino ez zuen indartu. Han eta hemen sortu ziren langabeen batzarrak, eta LABek Gobernuaren politika ekonomikoari aurre egiteko sentsibilizazio eta mobilizazio kanpaina bat abiatu zuen; kanpaina haren barnean, 1983ko abenduan batzarra egin zuen Gasteizen 700 delegaturekin. 1984ko otsailaren 3an Metaleko beste greba bat egon zen, ELAk, CCOOk eta UGTk deituta; LABek bat egin zuen grebarekin, nahiz eta ez zuen beste hiru sindikatuen jokabideekin bat egiten.
Bizkaiko ontzigintzaren desegiteak ere ekarri zuen greba handirik; hala nola, 1984ko uztailaren 12koa eta abenduaren 11koa. LABek parte aktiboa izan zuen Euskalduna ontziolaren enpresa batzordean, eta hark kale borroka sustatu izanak tirabirak sortu zituen LABen eta CCOOren artean. LABek eta HBk estrategikotzat jo zuten ontziolaren itxieraren aurkako borroka ‒itxierak inflexio puntua ezar baitzezakeen euskal industriaren egoera krtitikoan‒, baina baita Espainiako Gobernuak ere. Langileek eskura zituzten borroka tresna guztiak erabili bazituzten, Gobernua ez zen atzean gelditu. Konparazio batera, 1984ko azaroaren 23an Polizia sindikatuen ontzioletako lokaletan sartu zen ‒UGTkoan izan ezik‒, hankaz gora jarri zituen, langileen aurka benetako munizioarekin tiro egin zuen, hainbat atxilotu eta zauritu izan ziren, eta langile bat hil zen: Pablo Gonzalez Larrazabal<ref>{{erreferentzia|izena=|izenburua=Un muerto de infarto y un herido de bala al tomar la policía el astillero Euskalduna|argitaratze-data=1984-11-23|url=https://elpais.com/diario/1984/11/24/portada/470098803_850215.html|egunkaria=[[El País]]}}</ref>. Euskaldunaren itxieraren balorazioa egiterakoan (''Egin'', 1985/01/08), LABek langileen etsaitzat jo zuen UGT, azpimarratu zuen CCOOk Madrilen terroristatzat jo zituela tiragomak erabili zituzten langileak, eta nabarmendu zuen EAJ zein ELA "ikaratu eta desagertu" zirela.
Euskalduna, Labe Garaiak, Acenor, Magefesa eta beste hamaika enpresaren itxierek edota plantilla txikitze basatiek milaka eta milaka lanposturen galera ekarri zuten euskal Industrian ‒ia 200.000 lanpostu 1973 eta 1985 urteen artean‒<ref name=":1" />. 1985ean hasi zen berreskuratzea, gutxika-gutxika, langabezia altuarekin oraindik ere ‒1987an, 225.000 langabe inguru zeuden Hego Euskal Herrian‒ eta lan merkatuaren malgutasun prozesua gero eta indartsuago eginez.
[[1988ko Espainiako greba orokorra|1988ko abenduaren 14an]] Espainiako historia garaikidean ziurrenik inoiz egin den greba orokorrik arrakastatsuena egin zen (halakoxea izan zen baita hego Euskal Herrian ere), PSOEren gobernuak aurkezturiko Gazte Enplegu Planaren aurka, enpresaburuei ia dohainikako lan-eskua eskaintzen baitzien. LABek bat egin zuen greba harekin, baina ikuspegi zabalagoa eman nahi izan zion. Grebaren ondorioz-edo hobekuntza neurri batzuk lortu ziren ‒haien artea plana erretiratzea‒, baina LAB ez zen ase gelditu, neurri estrukturalak eskatzen baitzituen, eta ez koiunturalak.
1980ko urteetan, LAB pixkanaka-pixkanaka joan zen bere ordezkaritza handitzen (1980an %4,53 zuen, eta 1990ean %12,58); baina, batez ere protagonismoa hartu zuen kaleratzeen aurka edo erreforma eskubide-murriztaileen aurka erakutsitako jarrera irmoarengatik: mobilizazioak, grebak, lantegien okupazioak, ekintza zuzenak... Adibidez, 1985ean, PSOEren gobernuak [[Gizarte segurantza|Gizarte Segurantza]] erreformatu zuela-eta, ELAk eta CCOOk greba orokorra deitu zuten ekainaren 20rako; baina hori baino lehenago, ekainaren 5ean, LABeko hainbat delegatuk Espainiako Gizarte Segurantzaren bulegoak okupatu zituzten Bilbon, Donostian eta Gasteizen.
Hasieratik LABen ohikoak ziren barne eztabaida ideologikoen egoerari dagokionez, aipatzekoa da 1987an HASI alderdian egon zen zatiketak KASeko eragile guztiak ukitu zituela, baita sindikatua bera ere. Barne liskarrek LABen funtzionamendu nazionala oztopatu zuten hein handi batean, baina sindikatuko Idazkaritza Nazionalaren gehiengoak KASen tesiaren alde egiten jarraitu zuen, bidean militante batzuk-batzuk galduagatik ere. 1987ko apirilaren 4an Altsasun batzartu zen LABeko Batasun Nazionala. 105 kide elkartu ziren eta Idazkaritza Nazional berria hautatu zuten: Javier Elorriaga eta Eli Virumbrales Arabatik; Joselu Cereceda, Peio Elexpe eta Marian Verdes Bizkaitik; Rafa Diez, Juantxo Latasa eta Jose Maria Sasiain Gipuzkoatik; eta Patxi Erdozain, Santos Indakoetxea eta J. Landa Nafarroatik. Hurrengo urtean Gernikan eginiko Batasun Nazionalean erabaki zuten Idazkaritzan hiru kide gehiago sartzea eta koordinazio politikoa zein dinamizazio sindikala eramango zituen Iraunkor bat osatzea.
=== 1990eko urteak ===
[[Fitxategi:LABen 1990 logotipoko pegatinak.jpg|thumb|LAB sindikatuak 1990etik erabili zuen logotipoko pegatina zaharren multzo bat.]]
1990. urtearen hasieran LAB sindikatuak 2.100 delegatu zituen, eta 17.000 afiliatu inguru. Urte hartan hasi zen logotipo berria erabiltzen (sindikatuaren siglak laukizuzen baten barnean, eta haien azpian siglen azalpena: ''langile abertzaleen batzordeak''). Eta, hain zuzen ere, urte hartako hauteskunde sindikalak pasatuta hasi zen sortzen LABen eta ELAren arteko elkarlana, gutxienez hamarkada bat iraungo zuena, lan esparru eta harreman propioen aldekoa. Ordurako, bi sindikatuek bazuten EAEko ordezkaritza sindikalaren erdia baino gehiago.
Sindikatuaren bigarren biltzarretik hamabi urtera egin zuen LABek III.a Leioan, 1992ko martxoaren 19tik 21era. 600 ordezkari elkartu ziren: 240 Bizkaitik, 237 Gipuzkoatik, 58 Nafarroatik eta 45 Arabatik. Hiru ponentziaren inguruan erabaki behar izan zuten: koiuntura azterketa ([[Rafa Díez|Rafa Diez Usabiaga]]<nowiki/>k aurkeztua, ordurako sindikatuaren koordinatzaile nagusi lanak egiten baitzituen), ekintza sindikala eta antolakuntza. LABen estatutu berriak onartu zituzten eta, neurri zehatzagoei dagokienez, besteak beste, sindikatuan emakumeen arloa sortzea erabaki zuten, "emakumeek lan esparruan jasaten duten bazterketaren inguruko kontzientzia" sustatze aldera; emakumeek, dagoeneko, afiliatu guztien herena osatzen zuten.
Espainia [[Europar Batasuna|Europar Batasun]]<nowiki/>ean sartzeko konbergentzia planek murrizketak egitera eraman zuten PSOEren Gobernua. Haien aurka borrokatu zen LAB, batzuetan bakarka, batzuetan beste sindikatuekin batera. Konparazio batera, 1992ko apirilaren 15ean, LABen 1.500 delegatuk INEM Espainiako Enplegu Institutuaren 25 bulego okupatu zituzten, [[Carlos Solchaga]] ministroak langabezia prestazioetan egin nahi zituen murrizketak zirela-eta protesta egiteko. Eta maiatzaren 27an greba orokor arrakastatsua izan zen arestian aipaturiko arrazoiari desegite industrialarena gehituz, ELA, CCOO eta UGTrekin batera ‒azken horrek ez zuen babestu egun horretan Nafarroan ere egitea, "Espainiako" greba hurrengo egunerako baitzegoen jarria‒.
Batez ere Bizkaian eta Gipuzkoan eragina izan zuen bigarren birmoldaketa industrialak dinamika eta borroka askotan bat egitera eraman zituen LAB, ELA eta CCOO. 1993ko otsailaren 12an, ekintza batasunerako akordioa sinatu zuten hiru sindikatuek, "Euskadiren etorkizuna industrializaziotik eta enplegutik pasatzen da" izenburupean. UGT eta Nafarroako CCOO akordio haren aurka agertu ziren, Nafarroa barne sartzen zuelako. Ekintza batasun haren lehenbiziko fruitua martxoaren 5ean Ezkerraldean eginiko greba orokorra izan zen. Dena dela, batasun hark, asko jota, urtebete iraun zuen eta, adibidez, ez ziren [[Langileen Nazioarteko Eguna|Maiatzaren Lehen]] bateratua egiteko gai ere izan.
PSOEk 1993ko hauteskundeak irabazi zituen berriz ‒baina ordu hartan gehiengo sinple batekin‒ eta lan merkatua erreformatzeari ekin zion; enplegu [[Lan-prekarietate|prekaritatea]] erraztuz, kaleratzeak merkatuz eta negoziazio kolektiboa zentralizatuz. Erreformari aurre egiteko moduek, denborek eta arrazoiek zartatu zuten LAB, ELA eta CCOOren arteko ekintza batasuna. Salaketa publiko sutsuak izan ziren alde batetik bestera eta, azken unean, ELAk eta CCOOk adostu zuten 1994ko urtarrilaren 27an greba orokorra egitea, Espainian bezala baita Hego Euskal Herrian ere. LABi ez zitzaion akordio hura gehiegi gustatu, baina grebarekin bat egin zuen.
Espainiatik zetozen erreforma eta murrizketei aurre egiteko modurik onena zelakoan, lan harremanen esparru propio baten aldeko borroka bateratua sustatzen segitzeko lanean, LABek eta ELAk manifestazio nazionala antolatu zuten 1994ko otsailaren 19an, Bilbon, ''Euskal langileok geure buruaren jabe'' lelopean. Antolatzaileez landara, honako eragile hauek babestu zuten manifestazioa: HB, [[Eusko Alkartasuna|EA]], [[Euskal Ezkerra]], [[Zutik (alderdia)|Zutik]], [[Eusko Abertzale Ekintza]], [[ESK-CUIS]], [[STEE-EILAS]], eta [[Jarrai]]. LAB eta ELAko ordezkariek bazekiten alor sindikalean ari zirela dinamika bat eramaten alor politikoarentzat eredu izan zitekeena, eta halaxe adierazi zuten.
1994ko Maiatzaren Lehena elkarrekin ospatu zuten LABek eta ELAk, Hego Euskal Herriko lau hiriburuetan eta Tuteran. Bai eta 1995eko [[Aberri Eguna]] ere (Bilbon). Azken horretarako, manifestu bateratua atera zuten bi sindikatuek euskal nazioa aitortuz, autodeterminazio eskubidea aldarrikatuz, gatazka armatua gainditzeko elkarrizketa eta negoziazioa eskatuz, lan harremanetarako esparru propioa galdeginez, eta euskal langileak eraikuntza nazionalarekin bat egitera deituz. 1995eko Maiatzaren Lehena ere elkarrekin ospatu zuten bi sindikatuek, Bilbon.
1994ko Espainiako lan erreforma batek [[Aldi Baterako Laneko Enpresa|ABLE]] Aldi Baterako Lan Enpresak legeztatu zituen, eta haien aurkako borroka abiatu zuen LABek, "esklabistatzat" jotzen baitzituen. Adibidez, 1995eko azaroaren 10ean ECCO multinazional frantsesaren bulegoak okupatu zituen Gasteizen.
1996ko apirilaren 19 eta 20an IV. Biltzarra ospatu zuen LABek, ''Langileok gizarte aldakuntza bultzatuz egunero Euskal Herria eraiki'' lelopean. Biltzarra baino lehenagoko bezperan, Rafa Diezek adierazi zuen sindikatuak 23.857 afiliatu zituela eta azken hauteskundeetan 50.000 boto baino gehiago jaso izan zituela<ref name=":2" />. Hain zuzen ere Rafa Diez LABeko idazkari nagusi izendatu zuten, lehenbizikoz ardura horri izen hori emanez. Emakumearen alorrari "LAB Emakumeak" izena eman zitzaion eta gazteena ere sortu zen: "LAB Gazteak" ([[Ainhoa Etxaide|Ainhoa Etxaide Amorrortu]] izan zen bere lehenbiziko arduraduna). KAS desagertua zen dagoeneko eta LABek Biltzarra baliatu zuen bere estrategia sindikala eta autonomia balioesteko, Ezker Abertzalearen erakunde sindikal gisa betiere.
1996ko Maiatzaren Lehena, berriz ere, elkarrekin ospatu zuten LABek eta ELAk. Eta Iruñean egin zuten. Manifestazioak 20.000 pertsona inguru batu zituen eta bukaerako mintzaldietan prekaritatea eta langabezia aipatu zituzten batez ere, bai eta Hego Euskal Herrian dagoeneko nahiko bereizita zeuden bi sindikalismo eredu ezberdinak ere. Baina LAB eta ELAren arteko ekintza batasuna ez zegokion bakarrik esparru sindikalari, eta, adibidez, abuztuaren bukaeran sakabanaketaren aurkako eta euskal preso politikoen eskubideen aldeko manifestu bat sinatu zuten elkarrekin, Senideak elkarteak eskatuta. Batasun horrek gorabeherak izan zituen, noski; konparazio batera, ETAk 1997ko martxoan Javier Gomez Elosegi ELAko afiliatua hil zuenean bezala. Hartara, urte hartan ez zuten Maiatzaren Lehena elkarrekin ospatu. Baina UGTk eta CCOOk CEOErekin urte hartan adosturiko lan erreformaren aurka batera borrokatu ziren, ESK eta STEE-EILAS sindikatuekin batera.
1998an 35 orduko lanastearen aldeko dinamika bateratua abiatu zuten LABek eta ELAk. Ekimen ugari egin zituzten gai horrekin lotuta, besteak beste manifestazio nazionala Iruñean martxoaren 28an, ordubeteko lanuztea apirilaren 23an, eta Maiatzaren Lehen bateratua Bilbon. Dinamika abiatu eta urte eta erdira, patronalak bere jarrera itxiarekin segitzen zuenez, LAB, ELA, ESK eta STEE-EILAS sindikatuek greba deitu zuten 1999ko maiatzaren 21erako. UGT eta CCOO sindikatuek greba babestu zuten Araba, Bizkai eta Gipuzkoan; ez ordea, Nafarroan. Greba arrakastatsua izan zen EAEn batez ere Industrian, eta ez hain arrakastatsua Nafarroan<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Las huelgas generales convocadas en el País Vasco desde la aprobación de la Constitución|hizkuntza=es|data=2010-06-23|url=https://elpais.com/economia/2010/06/23/actualidad/1277278389_850215.html|aldizkaria=El País|issn=1134-6582|sartze-data=2021-09-15}}</ref>.
LABek eta ELAk praktikan jartzen zuten ezberdinen arteko akordioen kultura horrek 1998an fruitu garrantzitsua eman zuen esparru politikoan: [[Lizarra-Garaziko Hitzarmena|Lizarrako Akordioa]] (geroago Lizarra-Garaziko akordioa deituta). Irailaren 12an sinatu zuten ‒LABek ere sinatu zuen‒ eta sei egun geroago ETAk su-etena iragarri zuen ‒1999ko azaroaren 28 arte iraun zuen‒.
=== 2000ko urteak ===
2000. urteko apirilaren 7an eta 8an bere V. Biltzar Nagusia ospatu zuen LABek, Donostian. Aurreko urteetako bidea berretsi zuten biltzar hartan (alor sindikalean zein politikoan), bai eta Rafa Diez berriz idazkari nagusi izendatu ere. Biltzarraren aurreko azken datuen arabera LABek 3.348 delegatu eta 26.971 afiliatu zituen. Nazio Komitea izenekoan 39 kide sartu zituzten (horietako 10 emakumeak): Komite Exekutiboko 13, 17 eskualdeetako idazkariak eta sektoreetako 9 arduradun nazional.
VI. Biltzarra Iruñean egin zuen, eta VII.a BEC-en. Hain zuzen ere, 2008ko maiatzaren 22an eginiko hartan, Rafael Diezek idazkari nagusiaren kargua utzi, eta biltzarkideek Ainhoa Etxaide hautagai bakarra hautatu zuten hura ordezkatzeko.
=== 2020ko urteak ===
[[Fitxategi:LAB sindikatuaren X. Biltzarra Miarritzen.jpg|thumb|X. Biltzarraren azken eguneko itxiera ekitaldia.]]
2022ko maiatzaren 3an Bilboko egoitzan eginiko agerraldian LABek iragarri zuen bere X. Biltzar Nagusia Baionan eta Miarritzen (Lapurdi) eginen zuela<ref name=":5">{{Erreferentzia|izena=Xabier|abizena=Martin|izenburua=Garbiñe Aranburu eta Igor Arroyo izango dira LABeko buru, batera, 2027ra arte|hizkuntza=eu|url=https://www.berria.eus/albisteak/212873/garbine-aranburu-eta-igor-arroyo-izango-dira-labeko-buru-batera-2027ra-arte.htm|aldizkaria=Berria|sartze-data=2022-05-26}}</ref>. Garbiñe Aranburu idazkari nagusiak eta [[Igor Arroyo Leatxe]] idazkari nagusiaren ondokoak eman zuten prentsaurrekoan, azaldu zuten antolaketari dagozkien neurrien artean garrantzitsuena zela sindikatua idazkari nagusi bat izatetik bi koordinatzaile orokor izatera pasatuko zela. Hain zuzen ere, biltzarkideei proposatuko zieten Aranburu eta Arroyo izatea lehenbiziko koordinatzaile horiek. Aldaketa hori sindikatuaren esparru guztietan egiten ari ziren "eraldaketa feministaren ikur" izango zela adierazi zuen LABek; izan ere, asmoa zuten estatutuetan ezartzeko koordinatzaile horietako bat, gutxienez, emakumea izango dela beti. Ildo berean, maiatzaren 17an eginiko agerraldi batean LABek esplikatu zuen X. Biltzarretik aterako zen Komite Exekutibo berrian 14 kidetatik bederatzi emakumezkoak izango zirela, eta bost, gizonezkoak<ref name=":6">{{Erreferentzia|izena=Jokin|abizena=Sagarzazu|izenburua=LABek zuzendaritzarako hautagaiak aurkeztu ditu|hizkuntza=eu|url=https://www.berria.eus/albisteak/213503/labek-zuzendaritzarako-hautagaiak-aurkeztu-ditu.htm|aldizkaria=Berria|sartze-data=2022-05-26}}</ref>.
2024ko urtarrilaren 22an, LABeko Antolakuntza idazkari [[Izaskun Garcia]]<nowiki/>k eta Igor Arroyo koordinatzaile orokorrak prentsaurrekoa eman zuten Bilbon eta iragarri zuten sindikatuak urte horretan ospatuko zuela bere 50. urteurrena<ref name=":8">{{erreferentzia|izena=|abizena=LAB sindikatua|urtea=2024|izenburua=Inoizko afiliazio eta ordezkaritza handienarekin ospatuko dugu 50. urtemuga, sindikalismo eraldatzailea zabaltzen jarraitzeko bokazioz|argitaratze-data=2024/01/22|url=https://www.lab.eus/inoizko-afiliazio-eta-ordezkaritza-handienarekin-ospatuko-dugu-50-urtemuga-sindikalismo-eraldatzailea-zabaltzen-jarraitzeko-bokazioz/}}</ref>. Apirilaren 8an egin zuen LABek 50. urteurreneko lehenbiziko ekitaldia, Bilboko Euskalduna jauregian: ordu arteko lau idazkari nagusien parte-hartzea izan zuen, 50.000 afiliaturen langa gainditu zutela iragarri zuten, [[Iñaki Alforja]] zinemagileak eginiko ''Eskuz esku, LAB zabaltzen'' dokumentala estreinatu zuten eta, gainera, Miguel Alfredo Hernandez ''Zirika'' artistak urteurrenerako egin zuen ''Zabaltzen'' artelana erakutsi zuten<ref name=":9">{{Erreferentzia|izenburua=50.000 afiliatuen langa igarota heldu da LAB 50. urtemugara|hizkuntza=eu|data=2024-04-08|url=https://www.berria.eus/ekonomia/50000-afiliatuen-langa-igarota-heldu-da-lab-50-urtemugara_2123362_102.html|aldizkaria=Berria|sartze-data=2024-04-09}}</ref>.
== Idazkari nagusiak ==
{| class="sortable taulapolita"
! colspan="2" | Idazkari nagusien zerrenda*
|-
|2022 -
|[[Garbiñe Aranburu|Garbiñe Aranburu Irazusta]] eta [[Igor Arroyo Leatxe]]<ref name=":5" />
|-
| align="right" | 2017 - 2022 || [[Garbiñe Aranburu|Garbiñe Aranburu Irazusta]]
|-
| align="right" | 2008 - 2017|| [[Ainhoa Etxaide|Ainhoa Etxaide Amorrortu]]
|-
| align="right" | 1996 - 2008 || [[Rafa Díez Usabiaga]]
|-
|1974 - 1996
|(LABek ez zuen idazkari nagusiaren figurarik)
|}
(*) 2022ko biltzarrean LABek erabaki zuen ordu arte 'idazkari nagusi' zena aurrerantzean 'koordinatzaile orokor' deitzea eta, pertsona bakarra izan beharrean, bi izatea (eta horietako bat derrigorrez emakumea izatea)<ref name=":5" />.
== Biltzar nagusiak ==
{| class="sortable taulapolita"
! colspan="6" | LAB sindikatuaren biltzar nagusiak
|-
|
|'''URTEA'''
|'''EGUNAK'''
|'''LEKUA'''
|'''LELOA'''
|'''ERABAKI NAGUSIAK'''
|-
| align="center" |'''I.'''
|1978
|maiatzak 25-28
| Leioa (Bizkaia)||
| - Ordu arteko LABen oinarri ideologikoak berrestea.
- Eguneroko jardunean KASetik ateratzea.
|-
| align="center" |'''II.'''
|1980
|apirilak 11-13
|Leioa
|''Klase eta nazio sindikalismoa finkatzeko''
| - LABek KAS alternatiba bere egitea.
|-
|'''II.bis'''
|1980
|urriak 19
|Ormaiztegi (Gipuzkoa)
|''Aurrera iraultzaile aukera!!''
| - LAB KASen sartzea.
|-
| align="center" |'''III.'''
|1992
|martxoak 19-21
|Leioa
|
| - LABeko emakumeen arloa sortzea.
|-
| align="center" |'''IV.'''
|1996
|apirilak 19-20
|Leioa
|''Langileok gizarte aldakuntza bultzatuz egunero Euskal Herria eraiki''
| - Idazkari nagusi bat izatea.
- LAB Gazteak sortzea.
- LABen autonomia sindikala berrestea (KAS desagertua zen).
|-
| align="center" |'''V.'''
|2000
|apirilak 7-8
| Donostia||''Geroari aurrea hartuz''
| - LABek Ipar Euskal Herrirako jauzia ematea benetan.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Langileen sindikatu abertzalea 20 urtez|hizkuntza=eu|data=2020-12-20|url=https://www.berria.eus/ekonomia/langileen-sindikatu-abertzalea-20-urtez_1285174_102.html|aldizkaria=Berria|sartze-data=2024-04-19}}</ref>
|-
| align="center" |'''VI.'''
|2004
|maiatzak 21-22
| Iruñea||''Geroa gorrira ekarri''
|
|-
| align="center" |'''VII.'''
|2008
|maiatzak 22
|Barakaldo (Bizkaia)
|''Euskal Herria gorrira. Aldaketa borrokaz borroka eragin''
| - Sektore Soziokomunitarioa antolatzea (zahar etxeak, Esku-hartze Soziala, enplegu zentro bereziak...)
|-
| align="center" |'''VIII.'''
|2012
|ekainak 21-22
|Barañain (Nafarroa)
|''Eraiki dezagun langileon Euskal Herria. Orain da garaia''
|
|-
| align="center" |'''IX.'''
|2017
|maiatzak 25-26
|Gasteiz
|''LAB 4.0. Gure garaia''
| - Idazkaritza Feminista sortzea
|-
| align="center" |'''X.'''
|2022
|ekainak 16-17
|Baiona, Miarritze
|''Bagara, bagoaz''
| - Idazkari nagusi bat izatetik bi koordinatzaile orokor izatera pasatzea.
- Idazkaritza Antirrazista sortzea
|}
== Ordezkaritza sindikala ==
Hona hemen Hego Euskal Herriko hauteskunde sindikaletan LABek lorturiko ordezkaritzaren bilakaera, ehunekoetan:
{| align="center" rules="all" cellspacing="0" cellpadding="4" style="border: 1px solid #999; border-right: 2px solid #999; border-bottom:2px solid #999"
|+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"|
! !! Araba, Bizkai, Gipuzkoa !! Nafarroa Garaia !! Hego Euskal Herria
|-
| align=center| 1980
! align="center" | - !! align="center" | - !! align="center" | % 4,53 <ref name=":2">{{erreferentzia|izena=Emilio|abizena=Majuelo|urtea=2000|izenburua=Historia del sindicato LAB|url=https://archive.org/details/historiadelsindi0000unse|argitaletxea=Txalaparta|orrialdea=[https://archive.org/details/historiadelsindi0000unse/page/n214 197]|ISBN=84-8136-189-5|hizkuntza=es}}</ref>
|-
|1982
!-
!-
!% 5,73 <ref name=":2" />
|-
|1986
!-
!-
!% 10,66 <ref name=":2" />
|-
|1990
!-
!-
!% 12,58 <ref name=":2" />
|-
|1994
!-
!-
!% 14,45
|-
|1995
!
!
!% 14,56<ref name=":10">{{erreferentzia|izena=Joxerra|abizena=Bustillo Kastresana|urtea=2007|izenburua=LAB sindikatuaren historia II. Hator gorrira! (2000-2005)|argitaletxea=Txalaparta|orrialdea=10|ISBN=9788481364804|argitaratze-lekua=Tafalla}}</ref>
|-
|1998
!-
!-
!% 14,59
|-
|1999
!-
!-
!% 15,29 <ref name=":2" />
|-
|2002
!-
!-
!% 15,11
|-
|2004
!% 16,26<ref name=":8" />
!% 11,67 <ref name=":8" />
!% 15,15<ref name=":8" />
|-
|2008
!-
!% 12,48 <ref name=":3">{{Erreferentzia|izenburua=CCOO supera por primera vez desde 1980 a UGT como primer sindicato de Navarra|argitaratze-data=2020-12-17|url=https://www.noticiasdenavarra.com/economia/2020/12/17/ccoo-supera-primera-vez-1980/1104413.html|egunkaria=Diario de Noticias|aldizkaria=|sartze-data=}}</ref>
!-
|-
|2009
!-
!% 12,33 <ref name=":3" />
!-
|-
|2010
!-
!% 12,51 <ref name=":3" />
!-
|-
|2011
!% 17,25 <ref name="LAB sindikatua">{{erreferentzia|izenburua=LAB izan da 2011. urtean Hego Euskal Herrian ordezkaritza gehien igo duen sindikatua|url=http://www.labsindikatua.org/es/sindicato-lab/101-hauteskunde-sindikalak/641-lab-izan-da-2011-urtean-hego-euskal-herrian-ordezkaritza-gehien-igo-duen-sindikatua-|sartze-data=2012-05-04}}</ref>
!% 13,02 <ref name=":3" />
!% 16,20
|-
|2012
!-
!% 12,93 <ref name=":3" />
!-
|-
|2013
!% 17,94 <ref>{{erreferentzia|izenburua=ELA: La afiliación y representación en cifras (2013/12/31).|hizkuntza=es|url=http://www.ela-sindikatua.org/es/sobre-ela/afiliacion-en-cifras|sartze-data=2014-04-18}}</ref><ref name="LAB sindikatua2">{{erreferentzia|izenburua=LAB da 2013 urtean EAEn ordezkaritza sindikalean nabarmenki igo duen sindikatu bakarra|url=http://www.labsindikatua.org/eu/lab-sindikatua/395-ordezkaritza-sindikala/3087-lab-da-2013-urtean-eaen-ordezkaritza-sindikalean-nabarmenki-igo-duen-sindikatu-bakarra-|sartze-data=2014-04-18}}</ref>
!% 13,07 <ref name=":3" />
!% 16,72
|-
|2014
!% 18,34<ref name=":8" />
!% 13,71 <ref name=":3" />
!% 17,13<ref name=":8" />
|-
|2015
!-
!% 14,76 <ref name=":3" />
!-
|-
|2016
!-
!% 15,18 <ref name=":3" />
!-
|-
|2017
!-
!% 15,75
!-
|-
|2018
!% 19,09<ref name=":7" />
!% 16,24<ref name=":7" />
!% 18,35<ref name=":7" />
|-
|2019
!% 19,65
!% 16,95
!% 18,93
|-
|2020
!% 19,89
!% 17,63<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La UGT acaba el a�o 2020 como primera fuerza sindical de Navarra, liderazgo que mantiene desde hace 40 a�os|hizkuntza=es|url=http://navarra.ugt.org/noticias/noticias/acaba-2020-como-primera-fuerza-14180.html|aldizkaria=navarra.ugt.org|sartze-data=2021-09-15}}</ref>
!% 19,32 <ref name=":4">{{erreferentzia|izenburua=LABek inoizko ordezkaritza eta afiliatu gehien lortu ditu Hegoaldean|argitaratze-data=2021/03/11|url=https://www.berria.eus/albisteak/194831/labek-inoizko-ordezkaritza-eta-afiliatu-gehien-lortu-ditu-hegoaldean.htm|egunkaria=[[Berria]]}}</ref>
|-
|2021
!
!% 17,29<ref>{{Erreferentzia|izena=Diario de|abizena=Noticias|izenburua=UGT recupera la primera posición sindical de Navarra a cierre de 2021|hizkuntza=es|url=https://www.noticiasdenavarra.com/economia/2022/02/02/ugt-recupera-primera-posicion-sindical/1225362.html|aldizkaria=www.noticiasdenavarra.com|sartze-data=2022-05-30}}</ref>
!
|-
|2022
!% 19,59<ref name=":7" />
!% 17,16<ref>{{Erreferentzia|abizena=UGT|izenburua=UGT termina 2022 como primera fuerza sindical en Navarra|hizkuntza=es|data=2023-01-30|url=https://navarra.ugt.org/ugt-termina-2022-como-primera-fuerza-sindical-en-navarra|aldizkaria=UGT Navarra|sartze-data=2023-02-08}}</ref>
!% 18,94<ref name=":7" />
|-
|2023
!% 20,21<ref name=":8" />
!% 17,96<ref>{{Erreferentzia|izenburua=LABek Nafarroa Garaian inoizko emaitzarik onenak lortu zituen 2023ko hauteskunde sindikaletan: 1.223 delegatu ditu eta %18tik hurbil dago {{!}}|hizkuntza=eu-ES|data=2024-02-23|url=https://www.lab.eus/labek-nafarroa-garaian-inoizko-emaitzarik-onenak-lortu-zituen-2023ko-hauteskunde-sindikaletan-1-223-delegatu-ditu-eta-%18tik-hurbil-dago/|sartze-data=2024-02-25}}</ref>
!% 19,60<ref name=":8" />
|}
* Araba, Bizkai eta Gipuzkoan 1995. urtearen bukaeran lortu zuen LABek ordezkaritza handiko sindikatu izaera<ref name=":10" />. Espainiako legediak (1985eko Askatasun Sindikalaren Lege Organikoak) halako izaera onartzen die erkidego batean ordezkaritzaren %15 gainditu ez ezik 1.500 delegatu baino gehiago dituzten sindikatuei. Nafarroa Garaian LABek ez du oraindik izaera hori eskuratu, 2016tik ordezkaritzaren %15 baino gehiago izan arren, 1.200 delegaturen bueltan dabilelako.
* Ipar Euskal Herrian lehen aldiz hartu zuen parte bozketetan 2002ko hauteskundeetan. Emaitza bozketen %8,9 izan zen. 2014ko abenduan lehenengoz aurkeztu zituen LABek Ipar Euskal Herriko funtzio publikoan zerrendak eta Kanbo, Uztaritze eta Hendaiako herriko etxeetan ordezkariak lortu zituen, botoen %20-30 bitartean jasota.
== Ezaugarriak ==
LAB bere etorkizuna erabakitzeko gai den [[Euskal Herria|Euskal Herri]] burujabea nahi duen [[klase sindikatu]] bat da. Euskal Herri hori euskal gizartearen premien arabera eraikia, [[autodeterminazio]]aren bidetik, jendarte solidario eta justuaren alde gainerako herriekin batera borrokatuko den [[Euskal Herria]] aldarrikatzen du.<ref>{{erreferentzia|izena=José M.|abizena=Faraldo|urtea=2010|izenburua=Spain: The Common Experience of Transition and a Military Coup|argitaletxea=Lexington Books|orrialdea=54|bilduma=Solidarity with Solidarity: Western European Trade Unions and the Polish Crisis, 1980–1982}}</ref>
==== Feminista ====
[[Fitxategi:LABen prentsaurrekoa Iruñean jazarpen poliziala salatzeko.jpg|thumb|LABen prentsaurrekoa Iruñean, bere kideen aurkako jazarpen poliziala salatzeko.]]
LAB sindikatuak bere estatutuetan dio bere egiten dituela [[feminismo]]a<nowiki/>ren balioak: «bizitza eta bizitzaren iraunkortasuna erdigunean jartzea; lan erreproduktiboaren aitortza eta banaketa aldarrikatzea; ezkutuko botere harremanak eta emakumeenganako indarkeria mota oro azalarazi eta borrokatzea; kolektibotasuna eta auzolana balioztatzea; berdintasun formaletik harago, parekidetasun erreala defendatzea, besteak beste».
==== Nazionala ====
LAB Euskal Herriko zazpi herrialdeetan antolatzen den sindikatua da. Bere sorreratik LABek eraldaketa soziala eta nazio askapena elkartu ditu bere estrategia sindikalean. Klase esplotazioari eta euskal langileriaren aurkako erasoei egin die aurre politika ezberdinekin eta, era berean, Euskal Herriaren nazio eraikuntzarekin duen konpromisoa eta langileriak prozesu horretan izan behar duen esku-hartze zuzena aldarrikatzen du. LABek dio «sindikatu soziopolitiko gisa» jaio zela eta «oraindik ere» eusten diola printzipio horri.
XX. mendean LABen antolakuntza esparrua [[Hego Euskal Herria|Hego Euskal Herrira]] mugaturik egon bazen ere, 2000. urtetik aurrera, [[Ipar Euskal Herria|Ipar Euskal Herriko]] langile kopuru gero eta zabalago baten eskutik, LAB Iparraldeko lurraldeetara ere zabaldu zen. Modu horretan LABen izaera nazionala finkatu zen eta Euskal Herriko sindikatu nazional bakar bilakatu zen.
==== Kontraboterezkoa ====
LAB sindikatuak bere estatutuetan dio klase sindikatua dela, «langile klase osoaren interesak» defendatzen dituena. «Langile guztien bizi eta [[Lan duin|lan baldintza duinen]] alde borrokatzeaz gain, azken hamarkadetan indartu den kapitalaren botereari aurre egingo dion langile kontraboterea elikatzea du eginkizun. Norabide horretan langileriaren parte hartze aktiboa aldarrikatu, klase kontzientzia indartu eta praktika sozio-sindikal borrokalaria gauzatzea du helburu».
==== Independentista ====
LABek Euskal Herriaren independentzia aldarrikatzen du. «Euskal Herriak nazio moduan nazioartean eduki lezakeen adierazpide politiko gorena izan dezan, zein herriaren burujabetza bermatuko duen Estatu berri bat eraikitzeko». Era berean, internazionalistatzat jotzen du LABek bere burua.
==== Sozialista ====
LAB sindikatu sozialista da «kapitalismoa gaindituko duen alternatiba sozialista eraiki nahi duen neurrian». LABek bere estatutuetan dio egunerokotasunean praktika sozialista gauzatzea duela erronka: «injustizia eta esplotazio mota ororen salaketa aktiboa egitea; klase elkartasuna praktikan jartzea; kapitalismoaren milaka aurpegiei kritika egitea; bizi eta kontsumo ereduen bidez, kapitalismoa bera indartu beharrean, alternatibak indartzen saiatzea». Sozialista adjektiboari eko- [[aurrizki]]a jarri ohi dio LABek «krisi ekologikoaren ondorioei eta urrituz doazen baliabideak eskuratzeko gerra inperialistei aurre egiteko modu bakarra sistema kapitalista gainditzea eta bizitzaren iraunkortasuna helburu duen eredu sozialista indarrean jartzea» dela uste baitu.
==== Euskalduna eta euskaltzalea ====
LABek uste du «hizkuntza eskubideen aldeko borroka langileon borrokaren parte» dela, eta «herritar eleanitzek osatutako Euskal Herri euskalduna erdiesteko konpromisoa" duela dio, bai eta «lan munduaren euskalduntzean eragile aktibo izateko bokazioa». Logika horri jarraikiz, LAB sindikatuak hizkuntz irizpide zehatzak ezarriak ditu euskara bere komunikazio eta lan hizkuntza izan dadin.
==== Inklusiboa ====
LABek dio «aniztasun ororen (jatorri eta kultura aniztasun, aniztasun sexual zein aniztasun funtzionalaren) aitortza» oinarri hartzen duela eta «sindikatu plural, integral, inklusibo eta mugarik gabekoa lortzeko konpromisoa» duela.
==== Autonomoa ====
LABek dio bere autonomia aldarrikatzen duela «edozein alderdi politikoren, instituzioren eta presio-talderen aurrean», eta bere zuzendaritza organoek onetsitako ebazpenei baino ez diela men egiten.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* {{eu}} [http://www.lab.eus/ LAB Sindikatua]
* [https://bizilan.eus/ Bizilan], lan munduari buruzko LABen webgunea.
* [http://www.wftucentral.org/ Munduko Federazio Sindikala]
== Ikus, gainera ==
*''[https://www.berria.eus/ekonomia/50-urteko-bidea-korrontearen-kontra_2123107_102.html 50 urteko bidea, haize kontra]''. Pettan Uralderen erreportajea, ''Berria'' egunkarian (2024-04-06).
* ''[https://www.berria.eus/ekonomia/zapalkuntza-eredu-berriei-ere-aurre-egiteko-sindikalismoa-pentsatzen-ari-gara_2123035_102.html «Zapalkuntza eredu berriei ere aurre egiteko sindikalismoa pentsatzen ari gara»]''. Imanol Magrok Garbiñe Aranburu eta Igor Arroyori eginiko elkarrizketa, ''Berria'' egunkarian (2024-04-06).
* ''[https://www.argia.eus/astekaria/docs/2884/azala/argia2884.pdf Ezker abertzaleko baso hartatik, arbola bakarra zutik]''. Xabier Letonaren erreportajea, ''Argia'' aldizkariaren 2884. zenbakian (2024-09-15), 24-31 orrialdeetan.
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Langile Abertzaleen Batzordeak| ]]
pbynfn67n5fyp22p1fwab0orfxg8csq
Kategoria:Ghanako futbolariak
14
21749
10006094
9731545
2024-12-20T17:23:02Z
Marklar2007
1545
[[Kategoria:Ghanako futbola]] gehitua [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10006094
wikitext
text/x-wiki
{{CatAutoTOC}}
{{commonskat}}
[[Kategoria:Futbolariak herrialdearen arabera]]
[[Kategoria:Ghanako kirolariak|Futbolariak]]
[[Kategoria:Ghanako futbola|Futbolariak]]
9enb11n8ifzkcuizne1lo3mv15oo1q0
Giza gorputz
0
21976
10006078
9964570
2024-12-20T17:14:32Z
InternetArchiveBot
119347
Add 4 books for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10006078
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Human_Body_02.png|thumb|Ikuspegi bentralean (goian) eta dortsalean (behean) fotografiatutako giza gorputz heldu [[Emakume|emeak]] (ezkerrean) eta [[Gizon|arrak]] (eskuinean). Berezko [[ile pubiko]]a, gorputzekoa eta aurpegikoa nahita ezabatu dira anatomia erakusteko.|305x305px]]
'''Giza gorputza''' [[gizaki]]aren egitura osoa da. [[Zelula]] mota ezberdin askok osatzen dute, eta elkarrekin, [[Ehun (biologia)|ehunak]] sortzen dituzte, eta, ondoren, [[Organo (biologia)|organoak]] eta [[Aparatu (anatomia)|organo sistemak]].
Giza gorputzaren kanpoan [[Buru|burua]], [[Lepo|lepoa]], [[Gorputz-enbor|gorputz-enborra]] ([[torax]]a eta [[abdomen]]a barne), [[genital]]ak, [[beso]]ak, [[esku]]ak, [[hanka]]k eta [[oina]]k ditu. Giza gorputzaren barruan organoak, [[hortz]]ak, [[hezur]]rak, [[muskulu]]ak, [[tendoi]]ak, [[Lotailu (anatomia)|lotailuak]], [[odol-hodi]]ak eta [[odol]]a, [[hodi linfatiko]]ak eta [[linfa]] barne hartzen ditu.
Giza gorputzaren azterketak [[anatomia]], [[fisiologia]], [[histologia]] eta [[enbriologia]] barne hartzen ditu. Gorputzaren [[aldakortasun anatomiko]]a forma ezagunetan egiten da. Fisiologia giza gorputzaren sistema eta organoetan eta horien funtzioetan zentratzen da. Sistema eta mekanismo askok elkarri eragiten diote [[homeostasia]] mantentzeko, odolean [[azukre]]a, [[burdina]] eta [[oxigeno]]a bezalako substantzien maila seguruekin.
[[Osasungintzako profesional|Osasungintzako profesionalek]], fisiologoek, anatomistek eta artistek aztertzen dute gorputza, lanean laguntzeko.
== Osaera ==
Giza gorputza [[hidrogeno]]z, [[oxigeno]]z, [[karbono]]z, [[kaltzio]]z eta [[fosforo]]z osatuta dago. Elementu horiek gorputzeko zelulen bilioietan eta osagai ez-zelularretan daude.
Gizon heldu baten gorputzak, gutxi gorabehera, gorputz osoaren %60 [[Gorputzeko ur|ura da]], 42 litro inguru. [[Zelulaz kanpoko likido]]a 19 litro inguru dira (3,2 litro [[odol-plasma]] eta 8,4 litro [[likido interstizial]]) eta zelulen barneko 23 litro likidok osatzen dute<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Fluid Physiology: 2.1 Fluid Compartments|data=2005-05-03|url=https://web.archive.org/web/20050503083706/http://www.anaesthesiamcq.com/FluidBook/fl2_1.php|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-11-10}}</ref>. Zelulen barruko eta kanpoko uraren edukia, azidotasuna eta konposizioa kontu handiz mantentzen dira. Zeluletatik kanpoko gorputzeko uraren [[elektrolito]] nagusiak [[sodio]]a eta [[kloruro]]a dira; zelulen barruan, berriz, [[potasio]]a eta beste [[fosfato]] batzuk<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ganong's review of medical physiology|url=https://archive.org/details/ganongsreviewofm0000kime|argitaletxea=McGraw-Hill|data=2015|edizioa=25. ed|editore-abizena=Barrett|editore-izena=Kim E.|isbn=978-0-07-182510-8|sartze-data=2024-11-10|serie=A Lange medical book}}</ref>.
=== Osaera kimikoa ===
{| class="wikitable" style="font-size: 100%"
| rowspan="13" |[[File:201_Elements_of_the_Human_Body.02.svg|500x500px]]
| style="width: 50pt;" |'''Elementua'''
| style="width: 10pt; text-align:center;" |'''Ikurra'''
| style="width: 20pt; text-align:center;" |'''Masaren ehunekoa'''
| style="width: 20pt; text-align:center;" |'''Atomoen ehunekoa'''
|-
|[[Oxigeno]]a
| style="text-align:center;" |O
| style="text-align:right;" |65.0
| style="text-align:right;" |24.0
|-
|[[Karbono]]a
| style="text-align:center;" |C
| style="text-align:right;" |18.5
| style="text-align:right;" |12.0
|-
|[[Hidrogeno]]a
| style="text-align:center;" |H
| style="text-align:right;" |9.5
| style="text-align:right;" |62.0
|-
|[[Nitrogeno]]a
| style="text-align:center;" |N
| style="text-align:right;" |3.2
| style="text-align:right;" |1.1
|-
|[[Kaltzio]]a
| style="text-align:center;" |Ca
| style="text-align:right;" |1.5
| style="text-align:right;" |0.22
|-
|[[Fosforo]]a
| style="text-align:center;" |P
| style="text-align:right;" |1.0
| style="text-align:right;" |0.22
|-
|[[Potasio]]a
| style="text-align:center;" |K
| style="text-align:right;" |0.4
| style="text-align:right;" |0.03
|-
|[[Sufre]]a
| style="text-align:center;" |S
| style="text-align:right;" |0.3
| style="text-align:right;" |0.038
|-
|[[Sodio]]a
| style="text-align:center;" |Na
| style="text-align:right;" |0.2
| style="text-align:right;" |0.037
|-
|[[Kloro]]a
| style="text-align:center;" |Cl
| style="text-align:right;" |0.2
| style="text-align:right;" |0.024
|-
|[[Magnesio]]a
| style="text-align:center;" |Mg
| style="text-align:right;" |0.1
| style="text-align:right;" |0.015
|-
|Traza elementuak
|
| style="text-align:right;" |< 0.1
| style="text-align:right;" |< 0.3
|}
=== Zelulak ===
{{sakontzeko|Zelula}}
{| class="wikitable floatright" style="font-size: 86%;"
|+ align="bottom" style="text-align: left; caption-side: bottom" |Giza gorputzeko zelulak, kopuruaren arabera<ref name=":1">{{Erreferentzia|izena=Ron|abizena=Sender|izenburua=Revised Estimates for the Number of Human and Bacteria Cells in the Body|orrialdeak=e1002533|hizkuntza=en|abizena2=Fuchs|abizena3=Milo|izena2=Shai|izena3=Ron|data=2016(e)ko abu. 19(a)|url=https://journals.plos.org/plosbiology/article?id=10.1371/journal.pbio.1002533|aldizkaria=PLOS Biology|alea=8|zenbakia=14|issn=1545-7885|pmid=27541692|pmc=PMC4991899|doi=10.1371/journal.pbio.1002533|sartze-data=2024-11-10}}</ref>
| rowspan="15" |[[File:Cells_of_the_human_body_by_count.svg|l|424x424px]]
|'''Cell type'''
|'''% cell count'''
|-
|[[Eritrozito]]ak (zelula gorriak)
| style="text-align:right;" |84,0
|-
|[[Plaketa]]k
| style="text-align:right;" |4,9
|-
|[[Hezur-muin]]eko zelulak
| style="text-align:right;" |2,5
|-
|[[Zelula baskular endotelial]]ak
| style="text-align:right;" |2,1
|-
|[[Linfozito]]ak
| style="text-align:right;" |1,5
|-
|[[Hepatozito]]ak
| style="text-align:right;" |0,8
|-
|[[Neurona]]k eta [[glia]]
| style="text-align:right;" |0,6
|-
|[[Bronkio]]etako [[endotelio]]ko zelulak
| style="text-align:right;" |0,5
|-
|[[Epidermis]]eko zelulak
| style="text-align:right;" |0,5
|-
|Arnasketako [[zelula interstizial]]ak
| style="text-align:right;" |0,5
|-
|[[Adipozito]]ak
| style="text-align:right;" |0,2
|-
|[[Fibroblasto dermiko]]ak
| style="text-align:right;" |0,1
|-
|[[Muskulu-zelula]]k
| style="text-align:right;" |0,001
|-
|Beste zelula batzuk
| style="text-align:right;" |2,0
|}
Gorputzak bilioika zelula ditu, bizitzaren funtsezko unitatea. Heldutasunean, 30 bilioi zelula eta 38 bilioi [[bakterio]] inguru daude gorputzean, eta kalkulu horretara iritsi dira gorputzeko organo guztien zelula kopurua eta [[zelula mota]]k gehituta<ref name=":1" /><ref>{{Erreferentzia|izena=Ian A.|abizena=Hatton|izenburua=The human cell count and size distribution|hizkuntza=en|abizena2=Galbraith|abizena3=Merleau|abizena4=Miettinen|abizena5=Smith|abizena6=Shander|izena2=Eric D.|izena3=Nono S. C.|izena4=Teemu P.|izena5=Benjamin McDonald|izena6=Jeffery A.|data=2023-09-26|url=https://pnas.org/doi/10.1073/pnas.2303077120|aldizkaria=Proceedings of the National Academy of Sciences|alea=39|zenbakia=120|issn=0027-8424|pmid=37722043|pmc=PMC10523466|doi=10.1073/pnas.2303077120|sartze-data=2024-11-10}}</ref>. Gorputzeko [[larruazal]]ean ere milaka milioi [[Komentsalismo|komentsal]] daude, baita [[zelula immunitario]]ak ere. Gorputzeko atal guztiak ez dituzte zelulek osatzen<ref>{{Erreferentzia|izena=R.|abizena=Sfriso|izenburua=Revealing the secret life of skin ‐ with the microbiome you never walk alone|orrialdeak=116–126|hizkuntza=en|abizena2=Egert|abizena3=Gempeler|abizena4=Voegeli|abizena5=Campiche|izena2=M.|izena3=M.|izena4=R.|izena5=R.|data=2020-04|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ics.12594|aldizkaria=International Journal of Cosmetic Science|alea=2|zenbakia=42|issn=0142-5463|pmid=31743445|pmc=PMC7155096|doi=10.1111/ics.12594|sartze-data=2024-11-10}}</ref>. Zelulak zelulaz kanpoko matrize batean finkatzen dira, eta matrize hori [[kolageno]]a bezalako proteinek osatzen dute, zelulaz kanpoko jariakinez inguratuta.
Kanpoko munduaren aurrean dauden gainazalak edo [[traktu gastrointestinal]]a ([[epitelio]]ak) edo barneko barrunbeak ([[endotelio]]a) estaltzen dituzten zelulek forma ugari dituzte: zelula lauen geruza sinpleetatik hasi eta biriketan mugitzen diren ile formako [[zilio]] txikiak dituzten zeluletaraino, [[urdail]]a estaltzen duten zutabe formako zelulak barne. Zelula endotelialak barruko barrunbeak estaltzen dituztenak dira, [[odol-hodi]]ak eta [[guruin]]ak barne. Estaldura-zelulek haien bidez gerta daitekeena eta ezin daitekeena erregulatzen dute, barne-egiturak babesten dituzte eta gainazal sentsorial gisa funtzionatzen dute<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gray's anatomy: the anatomical basis of clinical practice|url=https://archive.org/details/graysanatomyanat0000unse_c5d4|argitaletxea=Churchill Livingstone Elsevier|data=2008|edizioa=40. ed., anniversary ed., 1. print|editore-abizena=Standring|editore-izena=Susan|isbn=978-0-8089-2371-8|sartze-data=2024-11-10}}</ref>.
==== Genoma ====
{{sakontzeko|Giza genoma}}
Gorputzeko zelulek [[DNA]]ri esker funtzionatzen dute. DNA [[zelularen nukleo]]an dago. Hemen, DNAren [[DNAren erreplikazio|zatiak kopiatu]] eta zelularen gorputzera bidaltzen dira [[RNA]]ren bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ganong's review of medical physiology|url=https://archive.org/details/ganongsreviewofm0000kime|argitaletxea=McGraw-Hill|data=2015|edizioa=25. ed|editore-abizena=Barrett|editore-izena=Kim E.|isbn=978-0-07-182510-8|sartze-data=2024-11-10|serie=A Lange medical book}}</ref>. Ondoren, RNA [[proteina]]k [[Transkripzio (genetika)|sortzeko erabiltzen da]], eta proteinak zelulen oinarria, jarduera eta produktuak dira. Proteinek zelularen funtzioa eta [[Gene-adierazpen|geneen adierazpena]] diktatzen dute, zelula bat gai da bere burua erregulatzeko sortutako proteina kopuruaren bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gene Expression {{!}} Learn Science at Scitable|data=2010-10-31|url=https://web.archive.org/web/20101031053632/http://www.nature.com/scitable/topicpage/gene-expression-14121669|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-11-10}}</ref>. Hala ere, zelula guztiek ez dute DNA; zelula batzuek, [[globulu gorri]] helduek adibidez, nukleoa galtzen dute heldu ahala.
=== Ehunak ===
[[Fitxategi:DIagram of the different types of soft tissue in the body CRUK 037.svg|thumb|Giza-ehunek laburpena.]]
[[Ehun (biologia)|Ehun]] mota ezberdin askok osatzen dute gorputza, funtzio espezializatu batekin jarduten duten zelula gisa definituak. Ehunen azterketari [[histologia]] deitzen zaio, eta mikroskopio batekin egin ohi da. Gorputza lau ehun mota nagusik osatzen dute: estaldura-zelulak ([[epitelio]]ak), [[ehun konjuntibo]]a, [[nerbio-ehun]]a eta [[muskulu-ehun]]a dira.
=== Organoak ===
[[Organo (biologia)|Organoak]], funtzio espezifikoa duten zelula multzo egituratuak dira. Gorputzaren barruan daude gehienak, azala izan ezik. Adibide batzuk [[bihotz]]a, [[birika]]k eta [[gibel]]a dira. Organo asko gorputzaren barrunbeetan bizi dira. Barrunbe horietan sartzen dira sabelaldea ([[urdail]]a duena, adibidez) eta [[pleura]] (birikak dituena).
=== Sistemak ===
==== Zirkulazio-aparatua ====
{{sakontzeko|Zirkulazio-aparatu}}
[[Fitxategi:Diagram showing the circulatory system of the body CRUK 299.svg|thumb|Zirkulazio-aparatuaren eskema orokorra.]]
[[Zirkulazio-aparatu]]a edo sistema kardiobaskularra [[Odol|odolak]] [[Elikagai|elikagaiak]] ([[Aminoazido|aminoazidoak]] eta [[Elektrolito|elektrolitoak]], adibidez), [[Oxigeno|oxigenoa]], [[Karbono dioxido|karbono dioxidoa]], [[Hormona|hormonak]] eta [[Odol-zelula|odol-zelulak]] gorputzeko [[Zelula|zeluletarantz]] eta zeluletatik zirkulatzea ahalbidetzen duen organo-sistema da, [[Nutrizio|nutrizioa]] emateko, [[Gaixotasun|gaixotasunei]] aurre egiten laguntzeko, [[tenperatura]] eta [[pH]]-a egonkortzeko eta [[homeostasia]] mantentzeko. Odola [[Odol-plasma|odol-plasmaz]], [[Globulu gorri|globulu gorriz]], [[Globulu zuri|globulu zuriz]] eta [[Plaketa|plaketaz]] osatutako likidoa da. Sistema baskular egituratuan barrena zirkulatzen du [[Bihotz|bihotzetik]], gorputzeko ehun guztietako oxigenoa, mantenugaiak eta hondakinak eramanez.
==== Digestio-aparatua ====
{{sakontzeko|Digestio-aparatu}}
[[Fitxategi:Digestive_system_diagram_en.svg|thumb|left|Digestio-aparatuaren eskema anatomikoa.]]
[[Digestio-aparatu]]a<ref>[http://www.euskara.euskadi.net/q91EusTermWar/kontsultaJSP/q91aAction.do Digestio-aparatu] Euskalterm. Euskara.euskadi.net</ref> janariaren [[Digestio|digestioan]], hots, gorputzera sartzen diren [[Janari|elikagaiak]] organismoaren zelulek bereganatzeko gai bihurtzen dituen prozesuan, parte hartzen duten egitura eta organoen multzoa da.
Gutxi gorabehera hamaika metroko luzera duen digestio-hodia aho-barrunbean hasi, eta [[Uzki|uzkian]] amaitzen da<ref name=":0">María Cascales Angosto y Antonio L. Doadrio Villarejo. «[https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/60907869/sistema_digestivo20191015-128792-16d7v8t-libre.pdf?1571147758=&response-content-disposition=inline%3B+filename%3DFISIOLOGIA_DEL_APARATO_DIGESTIVO.pdf&Expires=1686221515&Signature=QfXrSgep6zAG5gpPFTY2SKrTJwS1l67BP-U6zuA0QizOfHZDR40Q6TI7W2l2VQqm9TABqouDT-i-CuLF1cKFoY4NVVT16txbxI5~~0LyCnRg4ODOhJxDSHePCRO~ugHBMOoNh87rsjNCHxPcgnOr2pQTUEwOcbjWk0c8RsimY2~zoog0kQyQE0pAK34pnJuk6EQAkm3YdDYkDn47khrv2WHELHueSN4uqH-EIlXjeiN10kfERPKsyAGa7vcO1mNbeX0~4oJ4pvQR5j2rkWkjSZPirFqQccmYIhojDY1pMDVttAhhlJEvvHJTZE64DKKTn1XSYPV-tG-ebLVHAuU1kw__&Key-Pair-Id=APKAJLOHF5GGSLRBV4ZA Fisiología del aparato digestivo]{{Apurtutako esteka|date=urtarrila 2024|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}». p. 1. Consultado el 8 de junio de 2023.</ref>. Digestioa bera ahoan hasten da; [[Hortz|hortzek]] janaria ehotzen dute, eta [[Listu-guruin|listu-guruinen]] jariatzeek hezetu eta bere deskonposizio kimikoa hasten dute [[Elikadura-bolo|helikadura-bolo]] bihurtuz. Gero, boloak [[Faringe|faringea]] zeharkatzen du; [[Hestegorri|hestegorritik]] jarraitzen du, eta [[Urdail|urdailera]] iristen da, litro eta erdiko edukiera duen poltsa gihartsua zeinaren mukosak [[urin gastriko]] indartsua jariatzen duen. Urdailean, janaria aztoratu egiten da [[kimo]] bihurtu arte.
Urdailaren irteeran, [[Heste mehar|heste meharra]] dago, sei metro luze neurtzen duena eta bere baitan oso tolestuta dagoena<ref name=":0" />. Bere lehen zatian edo [[Duodeno|duodenoan]], heste-guruinetako jariaketak, [[Behazun xixku|behazun-maskuaren]] [[Behazun|behazunak]] eta [[Pankrea|pankrearen]] zukuak jasotzen ditu<ref name=":0" />. Jariatze horiek guztiek elikagaiak deskonposatzen dituzten eta aminoazidoak izeneko substantzia [[Disolbagarritasun|disolbagarri]] sinpleetan eraldatzen dituzten [[entzima]] kopuru handia dute. Digestio-hodiak [[Heste lodi|heste lodian]] zehar jarraitzen du, metro eta erdi pasatxoko luzera duena. Bere azken zatia ondestea da, [[Uzki|uzkian]] amaitzen dena, non digeriezinak diren elikagaien hondarrak kanpora ateratzen diren.
==== Sistema endokrinoa ====
{{sakontzeko|Sistema endokrino}}
[[Sistema endokrino]]a [[guruin]] endokrino nagusiek osatzen dute: [[hipofisi]]ak, [[tiroide]]ak, [[giltzurrun gaineko guruin]]ek, [[pankrea]]k, [[paratiroide]]ek eta [[gonada|gonadek]], baina ia organo eta ehun guztiek [[hormona]] endokrino espezifikoak ere sortzen dituzte. Hormona endokrinoek gorputz-sistema batetik besterako seinale gisa balio dute, askotariko afekzioei dagokienez, eta funtzio-aldaketak eragiten dituzte.
==== Immunitate-sistema ====
{{sakontzeko|Immunitate-sistema}}
[[Immunitate-sistema]] osatzen dute [[globulu zuri]]ek, [[timo]]ak, [[gongoil linfatiko]]ek eta [[kanal linfatiko]]ek, eta horiek ere sistema linfatikoaren parte dira. Immunitate-sistemak mekanismo bat eskaintzen du organismoak bere zelulak eta ehunak kanpoko zelula eta substantzietatik bereizteko eta azken horiek neutralizatzeko edo suntsitzeko, [[antigorputz]]ak, [[zitokina]]k eta [[Toll motako hartzaile]]ak erabiliz, besteak beste.
==== Tegumentu-sistema ====
{{sakontzeko|Tegumentu-sistema}}
[[Tegumentu-sistema]] organismo bat kanpotik bereizteko organoen multzoa da, hala nola [[Azal (anatomia)|azala]], [[Ile|ilea]], [[Azazkal|azazkalak]], [[Mukosa|mukosak]] eta abar). Gorputzeko organorik handiena da, eta hesi fisiko bat osatzen du kanpoko ingurumenaren eta barne-ingurunearen artean, babesteko eta baldintza ezin hobeetan mantentzeko balio duena.
==== Sistema linfatikoa ====
{{sakontzeko|Sistema linfatiko}}
[[Sistema linfatiko]]a [[zirkulazio-aparatua]]ren parte da, eta honen bezala antzekoa da elkarri loturiko hodiz osatua den aldetik; hartan ez bezala, ordea, sistema linfatikoko hodiak ehunetan itsu hasten dira, eta ez dute zirkuitu jarraitu bat osatzen. Sistema linfatikoaren osagaiak hauek dira: kapilar eta [[hodi linfatiko]]ak (garraioa) eta organo linfoideetan –[[gongoil linfatiko]]ak, [[nodulu linfatiko]]ak, [[timo]]a, [[bare (organoa)|barea]], [[Mukosei loturiko ehun linfoide|mukosei loturiko ehun linfoide]]a– antolaturiko isurkari linfatikoak; organo linfoideetan bereizten edo kontzentratzen dira infekzioak deusezteko eta [[immunologia]] erantzuna emateko zeregina betetzen duten zelulak.
==== Lokomozio-aparatua ====
{{sakontzeko|Lokomozio-aparatu}}
[[Lokomozio-aparatu]]a giza gorputza mugitzea ahalbidetzen duen aparatua da. Barneko organoak babesten ditu berak ere, eta azalak estaltzen du bera, kanpoaldetik zainduz. Estu lotuta dago [[nerbio-sistema]]rekin ere bai, eta haren bidez burutik etorritako aginduak jasotzen ditu. Sistema hau [[eskeleto]]ko [[hezur]]rek, [[muskulu]]ek eta [[artikulazio]]ek, [[tendoi]], [[kartilago ehun|kartilagoak]] eta bestelako ehun konjuntiboek osatzen dute<ref>{{Erreferentzia|izenburua=MeSH Browser|hizkuntza=en|url=https://www.nlm.nih.gov/cgi/mesh/2011/MB_cgi?mode=&term=Musculoskeletal+System|aldizkaria=www.nlm.nih.gov|sartze-data=2018-05-30}}</ref>. Lokomozio-aparatuaren funtzio nagusia gorputza bera mantentzea da, mugimendua baimentzen du eta organoak babesten ditu<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Muscles - Bone, Joint, and Muscle Disorders - Merck Manuals Consumer Version|hizkuntza=en-US|url=http://www.merckmanuals.com/home/bone_joint_and_muscle_disorders/biology_of_the_musculoskeletal_system/muscles.html|aldizkaria=Merck Manuals Consumer Version|sartze-data=2018-05-30}}</ref>. Hezurdurak, gainera, [[kaltzio]] eta [[fosforo]] erreserbak ditu bere barnean, [[sistema hematopoietiko]]ren elementu kritikoa<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Merck Veterinary Manual|hizkuntza=en-US|url=http://www.merckvetmanual.com/mvm/index.jsp?cfile=htm/bc/90100.htm|aldizkaria=Merck Veterinary Manual|sartze-data=2018-05-30}}</ref>.
==== Nerbio-sistema ====
{{sakontzeko|Nerbio-sistema}}
[[Fitxategi:Nervous_system_diagram_unlabeled.svg|thumb|Gizakiaren nerbio-sistema.]]
[[Nerbio-sistema]] giza gorputzaren [[Sistema konplexu|zati oso konplexu]] bat da, ekintza eta informazio [[Zentzumen-sistema|sentsoriala]] koordinatzen dituena [[Estimulu|seinaleak]] transmitituz gorputzeko zati desberdinetatik. Gizakien kasuan, bereziki garatutako [[burmuin]] bat dago, [[adimen]] nabarmena ematen diona. Nerbio sistemak gorputzari eragiten dioten inguruneko aldaketak antzematen ditu, gero tandemean egiten du lan [[Sistema endokrino|sistema endokrinoarekin]] gertakizun horiei aurre egiteko<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Principles of Anatomy and Physiology Wileyplus Registration Card + Print Companion.|argitaletxea=John Wiley & Sons Inc|data=2016|url=https://www.worldcat.org/oclc/1000581460|isbn=978-1-119-34373-8|pmc=1000581460|sartze-data=2021-09-08}}</ref>. Bi zati nagusiez dago osatuta, [[Nerbio sistema zentral|nerbio sistema zentrala]] (NSZ) eta [[Nerbio sistema periferiko|nerbio sistema periferikoa]] (NSP). NSZa [[Garun|garuna]] eta [[Bizkarrezur-muin|bizkarrezur-muinaz]] dago osatuta. NSP gehienbat [[Nerbio|nerbioez]] dago osatuta, [[Axoi|axoien]] edo zuntz luzeen sorta itxiak direnak, NSZ gorputzeko beste zati guztiekin lotzen dituztenak. Garunetik seinaleak transmititzen dituztenei [[Nerbio motore|nerbio motor]] edo eferente deritze; informazioa gorputzetik NSZra transmititzen dituztenak, aldiz, nerbio sentsorial edo aferenteak deritze. Bizkarrezurreko nerbioak bi funtzioak dituzte eta nerbio mistoak deritze. Nerbio sistema periferikoa hiru azpisistemetan dago banatuta: [[Nerbio sistema somatiko|nerbio sistema somatikoa]], [[Nerbio sistema autonomo|autonomoa]] eta [[Nerbio sistema enteriko|enterikoa]]. Nerbio somatikoek borondatezko mugimenduak bideratzen dituzte. Nerbio sistema autonomoa, [[nerbio sistema sinpatiko]] eta [[Nerbio sistema parasinpatiko|parasinpatikoan]] dago banatuta. Nerbio sistema sinpatikoa larrialdi egoeretan aktibatzen da energia mobilizatzeko, nerbio sistema parasinpatikoa, ordea, organismoak erlaxazio egoeran daudenean aktibatzen da. Nerbio sistema enterikoak [[Sistema gastrointestinal|sistema gastrointestinala]] kontrolatzen du. Bai nerbio sistema autonomikoak, bai enterikoak nahi gabeko funtzionamendua dute.
==== Ugal-aparatua ====
{{sakontzeko|Gizakien ugal-aparatua}}
[[Gizakien ugal-aparatu]]ak [[sexu-harreman]]en bidez ernalketa baimentzen du. Prozesu horretan, arrak, [[Zakil|zakila]] tente duelarik, emearen [[bagina]]n sartzen du, eta [[Espermatozoide|espermatozoideak]] dituen [[Ernal-hazi|esperma]] [[Isurtze|isurtzen]] du. Esperma hori barrabiletan sortzen da, eta [[Prostata|prostataren]] bidez erregulatzen da uretrarako bidea. Ondoren, espermatozoideak baginan eta [[Umetoki|umetokian]] zehar, umetoki edo [[Umetoki-tronpa|Falopioren tronpetara]] bidaiatzen du [[Obulu|obulua]] ernaltzeko. Obuluak [[Obulutegi|obulutegian]] gordetzen dira, eta [[Menarkia|menarkiaren]] ostean [[Hilekoaren ziklo|ziklo bakoitzean]] [[Obulazio|bat askatu ohi da]], [[menopausia]] iritsi arte; ernaldu gabeko obulua badago, [[Menstruazio|menstruazioa]] izaten da. Ernalketa eta ezartze arrakastatsua baldin badago, [[Umeki|umekiaren]] haurdunaldia emakumearen umetokian gertatzen da, [[Karen|karenara]] lotuta. Gutxi gorabehera, bederatzi hilabete irauten duen prozesua da [[haurdunaldi]]a, [[Giza erditze|erditzearekin]] amaitzen dena dena ondo bidean. Erditzea umetokiaren [[Muskulu-uzkurdura|muskuluak uzkurtuz]], umetokia [[Dilatazio|dilatatuz]] eta haurra baginatik egotziz amaitzen da. Haurra [[edoskitze]]ko, gurasoen zaintza mota garrantzitsu bat emakumezkoen bularreko [[Bularreko guruin|ugatz-guruinak]] erabiltzea da
==== Arnas-aparatua ====
{{sakontzeko|Arnas-aparatu}}
[[Sudur]]rak, [[nasofaringe]]ak, [[Trakea|trakeak]] eta [[birika|birikek]] osatzen dute [[arnas aparatu]]a. Oxigenoa ekartzen du airetik, eta [[karbono dioxido]]a eta ura kanporatzen ditu airera bueltan. Lehenik eta behin, [[diafragma]]k trakean zehar airea biriketarantz bultzatzen du, eta horrek hutsune bat sortzen du. Airea [[albeolo]] izeneko zaku txikietan gordetzen da laburki, diafragma berriro uzkurtzen denean biriketatik kanporatu aurretik. Albeolo bakoitza [[Hodi kapilar|kapilarrez]] inguratuta dago. Kapilarrek odol desoxigenatua garraiatzen dute, aireko oxigenoa xurgatu eta [[odol-korronte]]ra eramaten dute.
==== Gernu-aparatua ====
{{sakontzeko|Gernu-aparatu}}[[Gernu-aparatu|Gernu-aparatua]] gorputzetik sustantzia toxikoak ateratzen arduratzen den hiru sistemetako bat da, digestio-aparatua eta arnas aparatuarekin batera. Kasu honetan, [[Gernu|gernuaren]] (pixa edo txiza) bidez egiten du aipatutako funtzio hori. Bestela, aparatu kardiobaskularraren laguntzarekin lortzen ditu toxiko horiek bereganatzea [[Odol|odolaren]] bidez, [[Giltzurrun|giltzurrunean]] sartuz. Giltzurrunak odolean dauden hainbat elementu iraizten ditu, urarekin batera, eta [[Puxika|puxikan]] gordetzen ditu. Gernu asko metatzen denean, pixa egiten da [[Uretra|uretraren]] bidez. Arretan zakila erabiltzen da, ugal aparatuak erabiltzen duen hodi berberarekin. Emeen kasuan, txiza bulbatik ateratzen bada ere, baginatik gertu dagoen zulo batetik egiten du.
== Anatomia ==
{{sakontzeko|Giza anatomia}}
[[Giza anatomia]] giza gorputzaren forma aztertzea da. Giza gorputzak lau gorputz-adar ditu (bi [[beso]] eta bi [[hanka]]), [[buru]] bat eta [[lepo]] bat, gorputz-enborrari lotzen zaizkionak. Gorputzaren forma [[hezur]] eta [[kartilago]]zko [[eskeleto]] indartsu batek zehazten du, [[gantz]]ez (ehun adiposoa), [[muskulu]]z, [[ehun konjuntibo]]z, organoz eta beste egitura batzuez inguratuta. [[Bizkarrezur]]ra, eskeletoaren atzealdean kokatua, malgua da eta [[bizkar-muin]]a inguratzen du, [[garun]]a gorputzaren gainerakoarekin konektatzen duten [[nerbio]]-zuntzen multzoa. Nerbioek bizkarrezur-muina eta garuna gorputzaren gainerakoarekin lotzen dituzte. Gorputzeko hezur, muskulu eta nerbio nagusi guztiak izendatzen dira, aldaketa anatomikoak izan ezik, hala nola [[hezur sesamoideo]]ak eta [[muskulu osagarri]]ak.
[[Odol-hodi]]ek odola garraiatzen dute gorputz osoan, eta [[bihotz]]aren taupadei esker mugitzen da. Benulek eta [[zain]]ek oxigeno gutxiko odola jasotzen dute gorputz osoko ehunetatik. Odola gero eta handiagoak diren zainetan metatzen da, gorputzeko bi zain handienetara iritsi arte, [[Goiko kaba zain|goiko]] eta [[beheko kaba zain]]etara, eta horiek odola drainatzen dute bihotzaren eskuineko aldera. Hortik, odola [[Birika|biriketara]] ponpatzen da, eta han oxigenoa jasotzen du, eta bihotzaren ezkerraldera drainatzen du berriro. Hortik, gorputzeko arteriarik handienera ponpatzen da, [[aorta]]ra, eta, gero, gero eta txikiagoak diren [[arteria]] eta arterioletara, ehunetara iritsi arte. Hemen, odola arteria txikietatik [[kapilar]]retara pasatzen da, gero zain txikietara, eta prozesua berriro hasten da. Odolak oxigenoa, hondakin-produktuak eta hormonak garraiatzen ditu gorputzeko leku batetik bestera. Odola [[giltzurrun]]etan eta [[gibel]]ean iragazten da.
Gorputzak hainbat barrunbe ditu, sistema organiko ezberdinak dituzten gune bananduak. Garuna eta nerbio-sistema zentrala gorputzaren gainerako zatietatik [[hesi hematoentzefaliko]]ak babestutako eremu batean bizi dira. Birikak [[pleura]]-barrunbean daude. Hesteak, gibela eta barea sabelaldeko barrunbean daude.
Altuera, pisua, forma eta gorputzaren beste proportzio batzuk aldatu egiten dira, bai banaka, bai adinarekin eta sexuarekin. Hezurren, muskuluen eta ehun adiposoaren banaketak eragiten dio gorputzaren formari<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Anatomy of the Human Body Archives|hizkuntza=en-US|url=https://www.bartleby.com/lit-hub/anatomy-of-the-human-body/|aldizkaria=Collection at Bartleby.com|sartze-data=2024-11-10}}</ref>.
== Fisiologia ==
{{sakontzeko|Fisiologia}}
Giza [[fisiologia]] giza gorputzaren funtzionamendua aztertzea da. Osasun egoera onean dauden gizakien funtzio mekanikoak, fisikoak, [[Bioelektromagnetismo|bioelektrikoak]] eta [[biokimika|biokimikoak]] barne hartzen ditu, organoetatik hasi eta horiek osatzen dituzten zeluletaraino. Giza gorputza elkarri eragiten dioten organo sistema askok osatzen dute. Horiek elkarreragiten dute [[homeostasia]] mantentzeko, gorputza egoera egonkorrean mantenduz, odolean azukrea eta oxigenoa bezalako substantzien maila seguruekin.
Sistema bakoitzak homeostasia eragiten du, bere buruarena, beste sistema batzuena eta gorputz osoarena. Sistema konbinatu batzuek izen bateratuak hartzen dituzte. Adibidez, nerbio-sistemak eta sistema endokrinoak elkarrekin funtzionatzen dute [[sistema neuroendokrino]] gisa. Nerbio-sistemak gorputzetik jasotzen du informazioa, eta garunera transmititzen du [[nerbio-bulkada|nerbio-bulkaden]] eta [[neurotransmisore]]en bidez. Aldi berean, sistema endokrinoak hormonak askatzen ditu, odolaren presioa eta bolumena erregulatzen laguntzeko, adibidez. Sistema horiek, elkarrekin, gorputzaren barne-ingurunea erregulatzen dute, odol-fluxua, jarrera, energia-hornidura, tenperatura eta oreka azidoa ([[pH]]) mantenduz<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Physiological Society {{!}}|data=2017-08-19|url=https://web.archive.org/web/20170819102127/http://www.understanding-life.org/what-physiology|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-11-10}}</ref>.
== Garapena ==
{{sakontzeko|Giza gorputzaren garapen}}
[[Giza gorputzaren garapen]]a [[Heldu|heldutasunerako]] hazkunde-prozesua da. Prozesua ernalketarekin hasten da, non eme baten obariotik askatutako obulu bat ar baten esperma-zelula batek sartzen baitu. Ondoriozko [[Zigoto|zigotoa]] [[mitosi]]aren eta zelula-bereizketaren bidez garatzen da, eta ondoriozko enbrioia [[Umetoki|umetokian]] ezartzen da, non [[Enbrioi|enbrioiak]] garatzen jarraitzen baitu fetu-etapa batean, jaio arte. Hazkunde eta garapen handiagoak jarraitu egiten du jaiotzaren ondoren, eta [[Garapenaren psikologia|garapen]] [[Garapenaren biologia|fisikoa]] eta psikologikoa sartzen dira, faktore [[Genetika|genetikoek]], [[Hormona|hormonalek]], ingurumenekoek eta bestelakoek eraginda. Horrek [[Bizi|bizitza]] osoan irauten du: [[Haur|haurtzaroan]] eta [[Nerabezaro|nerabezaroan]] [[Heldu|helduarora]] arte.<ref>{{Cite web|abizena=((The Editors of Encyclopaedia Britannica))|izenburua=Human body/Basic form and development|hizkuntza=en|url=https://www.britannica.com/science/human-body/Basic-form-and-development|lana=Encyclopedia Britannica|accessdate=2020-04-08}}</ref>
== Gizartea eta kultura ==
=== Ikerketa profesionala ===
[[Osagile|Osasungintzako profesionalek]] giza gorputzari buruz ikasten dute, ilustrazioak, ereduak eta erakustaldiak oinarri hartuta. Gainera, [[medikuntza]] eta [[odontologia]] ikasleek esperientzia praktikoa bereganatzen dute, gorpuen [[disekzio]] bidez, adibidez. Giza anatomia, fisiologia eta biokimika oinarrizko medikuntza zientziak dira eta medikuntzako ikasleei fakultatean irakasten zaizkie lehen urtean.
=== Irudikatzea ===
[[Mendebaldea (kultura)|Mendebaldeko]] gizarteetan, giza gorputzaren irudikapenen testuinguruetan sartzen dira informazioa, artea eta [[pornografia]]. Informazioa zientzia eta hezkuntza barne hartzen ditu, baita marrazki anatomikoak ere. Kategoria horietako batean erraz sartzen ez den edozein irudi anbiguo gaizki interpreta daiteke, eta liskarrak sortu<ref>{{Erreferentzia|izena=Beth A.|abizena=Eck|izenburua=Nudity and Framing: Classifying Art, Pornography, Information, and Ambiguity|orrialdeak=603–632|hizkuntza=en|data=2001-12-01|url=https://link.springer.com/article/10.1023/A:1012862311849|aldizkaria=Sociological Forum|alea=4|zenbakia=16|issn=1573-7861|doi=10.1023/A:1012862311849|sartze-data=2024-11-10}}</ref>. Eztabaidarik polemikoenak arte ederren eta irudi [[erotismo|erotikoen]] artekoak dira, zeinek zehazten baitute zein irudi dauden baimenduta edo debekatuta.
=== Anatomiaren historia ===
[[Fitxategi:Externarvm hvmani corporis sedivm partivmve, 1543..JPG|thumb|[[Andreas Vesalius]]en ''[[De humani corporis fabrica]]''.]]
[[Antzinako Grezia]]n, ''[[Corpus Hipokratikoa]]''k eskeletoaren eta muskuluen anatomia deskribatzen zuen. [[Galeno Pergamokoa]] II. mendeko medikuak anatomiari buruzko ezagutza klasikoak bildu zituen [[Erdi Aro]] osoan erabili zen testu batean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Galen {{!}} Biography, Achievements, & Facts {{!}} Britannica|hizkuntza=en|data=2024-10-10|url=https://www.britannica.com/biography/Galen|aldizkaria=www.britannica.com|sartze-data=2024-11-10}}</ref>. [[Errenazimentua]]n, [[Andreas Vesalius]] (1514-1564) disekzio bidezko giza anatomiaren ikerketa modernoan aitzindaria izan zen, ''[[De humani corporis fabrica]]'' liburu itzaltsua idatziz<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Lister Hill National Center for Biomedical Communications|url=https://lhncbc.nlm.nih.gov|aldizkaria=lhncbc.nlm.nih.gov|sartze-data=2024-11-10}}</ref>. [[Mikroskopio]]a asmatuta eta ehunen eta organoen egitura zelularra aztertuta, anatomiak are gehiago egin zuen aurrera. Anatomia modernoak [[erresonantzia magnetiko]]a, [[ordenagailu bidezko tomografia]], [[fluoroskopia]] eta [[ekografia]] bezalako teknikak erabiltzen ditu gorputza aurrekaririk gabeko xehetasunarekin aztertzeko<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Anatomical Imaging|data=2016-03-03|url=https://web.archive.org/web/20160303232044/http://www.mhhe.com/biosci/ap/foxhumphys/student/olc/h-reading1.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-11-10}}</ref>.
=== Fisiologiaren historia ===
Giza fisiologiaren azterketa [[Hipokrates]]ekin hasi zen Antzinako Grezian, K.a. 420 inguruan, eta [[Aristoteles]]ekin (K.a. 384-322), zeinak pentsamendu kritikoa aplikatu eta egituraren eta funtzioaren arteko harremana nabarmendu baitzuen. Galeno izan zen esperimentuak erabiltzen lehena gorputzaren funtzioak aztertzeko. [[Fisiologia]] hitza [[Jean Fernel]] (1497-1558) mediku frantsesak sartu zuen. XVII. mendean, [[William Harvey]]k (1578-1657) zirkulazio-sistema deskribatu zuen, eta aitzindaria izan zen behaketa zehatza eta esperimentazio arduratsua uztartzen<ref>{{Erreferentzia|izena=H. Richard|abizena=Tyler|izenburua=Soul made flesh The discovery of the brain — and how it changed the world|orrialdeak=604–604|hizkuntza=en|data=2004-09-01|url=https://www.jci.org/articles/view/22882|aldizkaria=The Journal of Clinical Investigation|alea=5|zenbakia=114|issn=0021-9738|pmc=PMC514597|doi=10.1172/JCI22882|sartze-data=2024-11-10}}</ref>. [[Matthias Schleiden]] eta [[Theodor Schwannen]] zelulen teoriarekin hasi ziren ezagutza fisiologikoak abiadura handian metatzen, 1838an; horren arabera, organismoak zelulez osatuta daude. [[Claude Bernard]]ek (1813-1878) ''[[milieu interieur]]'' (barne-ingurunea) kontzeptua sortu zuen, eta [[Walter Cannon]]ek (1871-1945) geroago esan zuen homeostasian egoera geldikorrean araututa zegoela. [[Knut Schmidt-Nielsen]] eta [[George Bartholomew]] fisiologoek [[fisiologia alderatu]]ra eta [[ekofisiologia]]ra zabaldu zituzten beren ikerketak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=New directions in ecological physiology|url=https://archive.org/details/newdirectionsine0000unse_s5g4|argitaletxea=Cambridge University Press|data=1987|editore-abizena=Feder|editore-izena=Martin E.|isbn=978-0-521-34138-7|sartze-data=2024-11-10}}</ref>. Oraintsuago, [[fisiologia ebolutibo]]a azpi-diziplina bereizi bihurtu da<ref>{{Erreferentzia|izena=T|abizena=Garland|izenburua=Evolutionary Physiology|orrialdeak=579–621|hizkuntza=en|abizena2=Carter|izena2=P A|data=1994-10|url=https://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev.ph.56.030194.003051|aldizkaria=Annual Review of Physiology|alea=1|zenbakia=56|issn=0066-4278|doi=10.1146/annurev.ph.56.030194.003051|sartze-data=2024-11-10}}</ref>.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Giza gorputza]]
[[Kategoria:Giza fisiologia]]
[[Kategoria:Giza anatomia]]
alz70qaqdqtji1vwngamp3g6f25i7in
The Smashing Pumpkins
0
32952
10005824
8703322
2024-12-20T13:05:34Z
Niegodzisie
98444
/* Diskografia */
10005824
wikitext
text/x-wiki
{{musika talde infotaula}}
'''The Smashing Pumpkins''' edo '''Smashing Pumpkins''' (hori bere izena baitzen [[1995]] arte) [[Chicago]]n [[1988]]an sortutako [[rock alternatibo|alternative rock]] taldea da. Taldearen barneko aldaketak gorabehera, ibilbide gehienaren zehar hauxe izan dira osakideak: [[Billy Corgan]] (ahotsa/gitarra), [[James Iha]] (gitarra/ahotsa), [[D'arcy Wretzky]] (baxua/bigarren ahotsa) eta [[Jimmy Chamberlin]] (bateria).
[[Punk]]ak ez du Smashing Pumpkins garaikideak bezainbeste eragin. Haien estiloa gitarraren soinu trinko eta astunean oinarritzen da, [[gothic rock]], [[heavy metal]], [[dream pop]], [[psychedelic rock]], [[progressive rock]]aren eraginpean.
Mundu osoan 40 milioi disko baino gehiago salduta, [[1990eko hamarkada]]ko talderik arrakastatsuenetakoa izan zen, bai kritika bai salmenten aldetik. Azken urteetan, halere, barneko ika mikek nahiz salmenten beherakadak taldea desegitera eraman zuten. [[2006]]ko apirilean, taldeak berriro batzekoa eta disko berria grabatzekoa zela ofizialki iragarri zuen. Orain arte Billy Corgan eta Jimmy Chamberlin dira hori egiaztatu direnak.
== Diskografia ==
{|class="wikitable"
!Data
!Albuma
!Diskoetxea
|-
|[[1991]]ko maiatzaren 28
|''[[Gish]]''
|Caroline Records
|-
|[[1993]]ko uztailaren 27
|''[[Siamese Dream]]''
|Virgin Records
|-
|[[1995]]eko urriaren 24
|''[[Mellon Collie and the Infinite Sadness]]''
|Virgin Records
|-
|[[1998]]ko ekainaren 2
|''[[Adore]]''
|Virgin Records
|-
|[[2000]]ko otsailaren 29
|''[[MACHINA/The Machines of God]]''
|Virgin Records
|-
|[[2000]]ko irailaren 5
|''[[MACHINA II/The Friends & Enemies of Modern Music]]''
|Constantinople Records
|-
|2007
|''Zeitgeist''
|
|-
|2009
|''Teargarden by Kaleidyscope''
|
|-
|2012
|''Oceania''
|
|-
|2014
|''Monuments To An Elegy''
|
|-
|2015-2016
|''Day For Night''
|
|-
|2018
|''Shiny and Oh So Bright, Vol. 1 / LP: No Past. No Future. No Sun.''
|
|-
|2020
|''Cyr''
|
|-
|2023
|''Atum: A Rock Opera in Three Acts''
|
|-
|2024
|''Aghori Mhori Mei''
|
|}
== Ikus, gainera ==
* [[Rock alternatibo]]a
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako rock musika taldeak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako musika taldeak]]
[[Kategoria:1990eko hamarkadako musika taldeak]]
[[Kategoria:Chicagoko kultura]]
41kxs0pam53y93ghnqlyezr72l6m2ec
Edurne
0
41198
10005811
9991971
2024-12-20T12:55:08Z
ListeriaBot
64511
Wikidata list updated [V2]
10005811
wikitext
text/x-wiki
{{Pertsona Izena
| izena = Edurne
| irudia =
| oina =
| ahoskera =
| generoa = Emakumezkoa
| esanahia =
| jatorrizko eskualdea =
| jatorria = [[Euskalduna]]
| antzeko izenak =
| izenaren eguna =
| eratorriak =
}}
'''Edurne''' [[euskara]]zko emakume izena da. [[Gaztelania]]zko ''Nieves'' izenarentzako euskal baliokide bezala proposatu zuten [[Sabin Arana]] eta [[Koldo Eleizalde]]k. [[Bizkaiera]]z [[elur]]ra adierazteko erabiltzen den ''edur'' hitza, eta Sabino Aranak emakume izenak sortzeko erabilitako ''-ne'' [[atzizki]]a ditu osagai.<ref>[http://www.euskaltzaindia.net/index.php?option=com_eoda&Itemid=469&lang=eu&view=izenak Euskaltzaindiaren izendegiak: Edurne]</ref>
== Edurne izena duten pertsona ezagunak ==
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P735 wd:Q4162696 . ?item wdt:P31 wd:Q5 }
|section=
|sort=label
|columns=label:Izen-abizenak,P106:Jarduera,P19:Jaiolekua,P569,P570
|links=local
}}
{| class='wikitable sortable'
! Izen-abizenak
! Jarduera
! Jaiolekua
! jaiotza data
! heriotza data
|-
| [[Edurne Agirrezabala Ugaldebere]]
| [[Antzezle|aktore]]
| [[Oiartzun]]
| 1956-04-01
|
|-
| [[Edurne Alegria Aierdi|Edurne Alegria]]
| ''[[:d:Q333634|itzultzaile]]''
| [[Caracas]]
| 1949
|
|-
| [[Edurne Azkarate]]
| [[Antzezle|aktore]]<br/>[[aurkezle]]
| [[Oion]]
| 1993-04-29
|
|-
| [[Edurne Azpitarte]]
| ''[[:d:Q18515558|areto-futbol jokalari]]''
| [[Garai]]
| 1978-08-28
|
|-
| [[Edurne Azuara]]
| [[Antzezle|aktore]]
| [[Bergara]]
| 1977-05-25
|
|-
| [[Edurne Berrio]]
| ''[[:d:Q13382533|taekwondolari]]''
|
| 20th century
|
|-
| [[Edurne Brouard]]
| [[Euskalzale]]<br/>[[politikari]]<br/>[[irakasle]]
| [[Bilbo]]
| 1959-10-23
|
|-
| [[Edurne García|Edurne García Almagro]]
| [[Kantari|abeslari]]<br/>''[[:d:Q947873|telebista aurkezle]]''<br/>[[Antzezle|aktore]]<br/>[[Modelo (lanbidea)|modelo]]
| [[Madril]]
| 1985-12-22
|
|-
| [[Edurne Garmendia]]
| ''[[:d:Q2722764|irrati-esatari]]''
| [[Ordizia]]
| 1972
|
|-
| [[Edurne Iturbe]]
| [[musikari]]
| [[Urretxu]]
| 1978
|
|-
| [[Edurne Koch Elizegi]]
| ''[[:d:Q33231|argazkilari]]''<br/>''[[:d:Q2462658|manager]]''<br/>''[[:d:Q957729|fotokazetari]]''
| [[Irun]]
| 1973-03-28
|
|-
| [[Edurne Larraza|Edurne Larraza Mendiluze]]
| [[informatikari]]<br/>''[[:d:Q1622272|unibertsitateko irakasle]]''
| [[Altsasu]]
| 1976-04-25
|
|-
| [[Edurne Lasa]]
| [[Antzezle|aktore]]<br/>[[antzerki zuzendari]]<br/>[[idazle]]<br/>[[irakasle]]
|
|
|
|-
| [[Edurne Ormazabal]]
| [[kazetari]]
| [[Tolosa]]
| 1963
|
|-
| [[Edurne Pasaban]]
| ''[[:d:Q9149093|mendigoizale]]''<br/>[[enpresaburu]]<br/>''[[:d:Q15077007|podcaster]]''
| [[Tolosa]]
| 1973-08-01
|
|-
| [[Edurne Portela]]
| [[idazle]]<br/>[[historialari]]<br/>''[[:d:Q13418253|filologo]]''<br/>''[[:d:Q1622272|unibertsitateko irakasle]]''
| [[Santurtzi]]
| 1974
|
|-
| [[Edurne Uriarte]]
| ''[[:d:Q1086863|zutabegile]]''<br/>''[[:d:Q1622272|unibertsitateko irakasle]]''<br/>''[[:d:Q1238570|politologo]]''<br/>[[politikari]]
| [[Fruiz]]
| 1960-10-27
|
|-
| [[Miren Gorrotxategi Azurmendi]]
| [[legelari]]<br/>''[[:d:Q1622272|unibertsitateko irakasle]]''<br/>[[politikari]]
| [[Abadiño]]
| 1967-09-18
|
|}
{{Wikidata list end}}
== Ikus, gainera ==
* [[Edurnezuri]]
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Euskal pertsona-izenak]]
3f7q59rqbnkgo2cj3m8a4t2wmc4w69b
Geofisika
0
42352
10005848
9961807
2024-12-20T13:46:06Z
InternetArchiveBot
119347
Add 4 books for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005848
wikitext
text/x-wiki
'''Geofisika''' [[Lurra]]<nowiki/>ren propietate fisikoak eta [[lurzoru]]<nowiki/>ko prozesuak aztertzen dituen [[Zientzia naturalak|zientzia naturala]] da. Geofisika terminoak, normalean, lurra solidoari egiten dio erreferentzia: lurraren forma, [[grabitatea]], [[Eremu elektromagnetiko|eremu elektromagnetikoa]], barne egitura eta konposizioa. [[Plaken tektonika|Plaken Tektonika]]<nowiki/>ren bidez, lurraren dinamika eta gainazaleko adierazpena azaldu ahal da, [[magmatismoa]] eta [[arroka]] sorkuntzarekin batera. Hala ere, geofisika modernoak definizio zabalagoa erabiltzen du, [[uraren zikloa]] barne hartzen duena, baita [[fluidoen dinamika]] [[ozeano]]<nowiki/>tan eta [[atmosfera]]<nowiki/>tan, [[Elektrizitate|elektrizitatea]] eta magnetismoa [[Ionosfera|ionosferan]], besteak beste.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Robert E.|abizena=Sheriff|izenburua=Encyclopedic dictionary of exploration geophysics|argitaletxea=Society of Exploration Geophysicists|data=1999|zenbakia=1|edizioa=3. ed., reprint|isbn=978-1-56080-018-7|sartze-data=2024-11-07|serie=Geophysical references series}}</ref><ref name=":1">{{Erreferentzia|abizena=DSM-J|izenburua=About IUGG|hizkuntza=de|url=http://iugg.org/about/|aldizkaria=IUGG|sartze-data=2024-11-07}}</ref><ref name=":2">{{Erreferentzia|izenburua=About AGU|hizkuntza=en|url=https://www.agu.org/Learn-About-AGU/About-AGU|aldizkaria=AGU|sartze-data=2024-11-07}}</ref><ref name=":3">{{Erreferentzia|izena=F. J. W.|abizena=Whipple|izenburua=Lehrbuch der Geophysik. By Dr. B. Gutenberg, with the co‐operation of E. A. Ansel, Freiburg, i. Br., j. Bartels, Eberswalde, H. Benndorf, Graz, A. Born, Berlin, F. Linke, Frankfurt a. M., A. Sieberg, Jena, A. Wegener, Graz, L. Weickmann, Leipzig. Berlin (Gebruder Borntraeger), 1926‐29. 8vo. Pp. XXII + 999. Bound 80 RM|orrialdeak=200–203|data=1930-04|url=http://dx.doi.org/10.1002/qj.49705623414|aldizkaria=Quarterly Journal of the Royal Meteorological Society|alea=234|zenbakia=56|issn=0035-9009|doi=10.1002/qj.49705623414|sartze-data=2024-11-07}}</ref><ref name=":4">{{Erreferentzia|abizena=D. D.|izenburua=S. K. Runcorn (Editor in chief) 1967. International Dictionary of Geophysics. Vol. 1: Absolute Time Data from Palaeontology to Jet Stream, p. xi + 784 figs. Vol. 2: Katabutic Wind to Zöppritz-Turner Tables and Index, p. xi + 785–1728. 2 maps in separate hardbound folder. Pergamon Press, Oxford, London, Edinburgh, New York, Toronto, Sydney, Paris, Braunschweig. Price £45 the set.|orrialdeak=169–171|data=1970-03|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0016756800055540|aldizkaria=Geological Magazine|alea=2|zenbakia=107|issn=0016-7568|doi=10.1017/s0016756800055540|sartze-data=2024-11-07}}</ref><ref name=":5">{{Erreferentzia|izena=R.E.|abizena=Bedford|izenburua=6. Blackbodies as Absolute Radiation Standards|argitaletxea=Elsevier|orrialdeak=165–202|data=1970|url=http://dx.doi.org/10.1016/s0065-2687(08)60156-9|aldizkaria=Advances in Geophysics|sartze-data=2024-11-07}}</ref>
[[Fitxategi:Plaka-tektonikoak.png|thumb|Itsas hondoaren aroa erakusten duen irudia. Irudiko informazio gehiena anomalia magnetikoetatik dator.]]
Geofisika XIX. mendean disziplinatzat onartu zen, baina Antzinaroan du jatorria. Hainbat gailu ikus ditzakegu historian zehar lurraren [[fisika]] alorra ikasteko: lehen [[konpas magnetikoak]] [[magnetita]]<nowiki/>z egiten ziren. Garrantzi handia eduki zuten konpas magnetiko modernoek [[itsas nabigazioa]]<nowiki/>n eta, bestaldetik, lehen tresna sismikoa 132. urtean eraiki zen. Beste gailu batzuk eraiki ziren lurraren itxura, [[dentsitatea]], [[Eremu magnetiko|eremu magnetikoa]] eta uraren zikloa begiztatzeko. XX. mendean geofisika garatu zen. Horren ondorioz, Lurra solidoa eta ozeanoak esploratzeko gaitasuna hedatu zen; ere plaken tektonikan garrantzia izan zuen.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref name=":4" /><ref name=":5" />
Geofisika gizarte-beharretan erabili ahal da, adibidez: [[mineral]]-baliabideak ateratzeko, [[natura-arriskuak]] arintzeko eta [[Ingurumen|ingurumena]] babesteko. Datu geofisikoak baliatu daitezke mineral metakinak, [[Lurpeko ura|lurpeko urak]] eta [[glaziar]]<nowiki/>rak, erlikia-arkeologikoak eta lurzoruaren lodiera aztertzeko.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref name=":4" /><ref name=":5" />
Geofisika diziplinartekotasun handiko gaia da. Gainera, geofisikariak lurreko zientzien arlo guztietan aritzen dira, baita planeten zientzian ere.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref name=":4" /><ref name=":5" />
== Bero-fluxua ==
Bero-fluxuaren iturri nagusiak honakoak dira: [[bero primitiboa]] eta [[erradioaktibitatea]] planetaren goiko geruzan. Beroa [[konbekzio]] termikoz heltzen da geruza horretara, baina bi muga termikotan kondukzioaren bidez mugitzen da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Geoffrey F.|abizena=Davies|izenburua=Dynamic earth: plates, plumes and mantle convection|argitaletxea=Cambridge university press|data=1999|isbn=978-0-521-59067-9|sartze-data=2024-11-07}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=What is "Heat Flow"?|hizkuntza=en|url=https://www.smu.edu/dedman/academics/departments/earth-sciences/research/geothermallab/datamaps/geothermalmapofnorthamerica/what-is-heat-flow|aldizkaria=www.smu.edu|sartze-data=2024-11-07}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=C. M. R.|abizena=Fowler|izenburua=The solid earth: an introduction to global geophysics|url=https://archive.org/details/solidearthintrod0000fowl_q3v4|argitaletxea=Cambridge University Press|data=2005|edizioa=2nd ed|isbn=978-0-521-89307-7|sartze-data=2024-11-07}}</ref> Lurra hozten ari denez, bero-fluxuak lurraren eremu magnetikoa sortzen du geodinamoaren bitartez. Lurraren azaleko bero fluxua 4,2 × 1013 W-koa da, eta [[Energia geotermiko|energia geotermikoa]] lortzeko potentziala da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Henry N.|abizena=Pollack|izenburua=Heat flow from the Earth's interior: Analysis of the global data set|orrialdeak=267–280|hizkuntza=en|abizena2=Hurter|abizena3=Johnson|izena2=Suzanne J.|izena3=Jeffrey R.|data=1993-08|url=https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1029/93RG01249|aldizkaria=Reviews of Geophysics|alea=3|zenbakia=31|issn=8755-1209|doi=10.1029/93RG01249|sartze-data=2024-11-07}}</ref>
== Sismologia ==
[[Uhin sismikoak]] Lurraren barnealdetik edo azaletik bidaiatzen duten [[Bibrazio|bibrazioa]]<nowiki/>k dira.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Seismic wave {{!}} Earth’s Interior Structure & Movement {{!}} Britannica|hizkuntza=en|data=2024-09-17|url=https://www.britannica.com/science/seismic-wave|aldizkaria=www.britannica.com|sartze-data=2024-11-07}}</ref> [[Uhin]]<nowiki/>en mugimenduak [[sismografo]]<nowiki/>en bidez neurtzen dira. Uhinak iturri jakin batetik badatoz, [[lurrikara]] edo [[leherketa]] batetik, adibidez, leku jakin batzuetan neurketak eginez gero, iturria aurkitu ahal da. Lurrikaren kokapenak Plaken Tektonikari eta [[mantu]]<nowiki/>en [[konbekzio korronte]]<nowiki/>en buruzko informazioa ematen du.<ref>{{Erreferentzia|izena=Peter M.|abizena=Shearer|izenburua=Introduction to seismology|argitaletxea=Cambridge Univ. Press|data=2011|edizioa=2. ed., repr. with corr|isbn=978-0-521-70842-5|sartze-data=2024-11-07}}</ref><ref name=":6">{{Erreferentzia|izena=Seth|abizena=Stein|izenburua=An introduction to seismology, earthquakes and earth structure|url=https://archive.org/details/introductiontose0000stei|argitaletxea=Blackwell|abizena2=Wysession|izena2=Michael|data=2003|isbn=978-0-86542-078-6|sartze-data=2024-11-07}}</ref>
Lurrikaren bidez lortutako informazioaz baliatuta neurketak egin diren lekuko arroken dentsitate eta konposizio aldaketak ezagutu daitezke, uhinak aldaketen aurrean islatu egiten direlako. [[Islapen-sismologiko]] hori erabiliz, lurraren egiturari buruzko informazio ugari lortzen da, hainbat kilometro sakoneraraino. Gainera, [[Petrolio|petrolioa]] eta [[Gas natural|gasa]] esploratzeko ere erabiltzen dira.<ref>{{Erreferentzia|izena=William M.|abizena=Telford|izenburua=Applied geophysics|argitaletxea=Cambridge Univ. Pr|abizena2=Geldart|abizena3=Sheriff|izena2=Lloyd P.|izena3=Robert E.|data=2004|edizioa=2. ed., [repr.], transferred to digital print|isbn=978-0-521-33938-4|sartze-data=2024-11-07}}</ref>
Lurrikarak arriskutsuak dira gizakientzat. Haien mekanismoak ulertzea, lurrikara motaren araberakoak direnak (adibidez, plaka barnekoa edo sakonekoa), lurrikara-arriskuaren berri ematen laguntzen du, bizitza asko salbatzen.<ref name=":6" />
== Uhin elektromagnetikoak ==
Uhin elektromagnetikoak ionosferan eta [[magnetosfera]]<nowiki/>n (atmosferaren bi geruzak direnak) gertatzen dira, baita Lurraren kanpoko [[Nukleo (geologia)|nukleo]]<nowiki/>an ere. Uhin horiek lurrikarek sortuak ere izan daitezke.<ref name=":7">{{Erreferentzia|izena=Ronald T.|abizena=Merrill|izenburua=The magnetic field of the earth: paleomagnetism, the core, and the deep mantle|url=https://archive.org/details/magneticfieldofe0000merr|argitaletxea=Academic Press|abizena2=McElhinny|abizena3=McFadden|izena2=M. W.|izena3=Phillip L.|data=1996|zenbakia=v. 63|isbn=978-0-12-491245-8|sartze-data=2024-11-07|serie=International geophysics series}}</ref>
Kanpoko nukleoak, [[Burdina|burdin]]<nowiki/>az osatutakoa, Lurraren eremu magnetikoa eragiten du. Eremu magnetiko horrek [[korronte elektriko]]<nowiki/>en bitartez sortzen da eta korronteak [[Indukzio elektromagnetiko|indukzio elektromagnetikoa]]<nowiki/>ren bitartez, alegia.<ref name=":7" />
Azterketa geofisikorako erabiltzen diren metodo elektromagnetikoak hauek dira: [[elektromagnetismo iragankorrak]], [[magnetotelurikoak]], [[azaleko erresonantzia magnetiko nuklearra]] eta [[itsas hondoko elektromagnetismoa]].<ref>{{Erreferentzia|izena=Stéphane|abizena=Sainson|izenburua=Electromagnetic seabed logging: a new tool for geoscientists|argitaletxea=Springer|data=2017|isbn=978-3-319-45355-2|sartze-data=2024-11-07}}</ref>
[[Fitxategi:Eremu magnetikoa.gif|thumb|Lurraren eremu magnetikoa polaritate arruntan alderantzikatzeen artean ordenagailu-simulazioan irudikatuta.]]
== Magnetosfera ==
Eremu magnetiko handia duen planeta bat eta [[Eguzki haize|Eguzki-haizea]] elkar eragiten badute, magnetosfera deitzen dena sortzen da. Hainbat frogak erakutsi dute Lurraren eremu magnetikoa erraldoia dela. Magnetosfera honen erradioa hain handia da 10 Lur sartu daitezkela. Eremu hau [[Eguzkia|Eguzki]]<nowiki/>ra dago begira. Horregatik, Eguzki-haizea osatzen duten [[Partikula (fisika)|partikula]] kargatuak ez dute gehiegi ukitzen, magnetosferaren eraginagatik.<ref name=":8">{{Erreferentzia|izenburua=Introduction to space physics|argitaletxea=Cambridge Univ. Press|data=2005|edizioa=1. publ., transferred to digital print|editore-abizena=Kivelson|editore-izena=Margaret Galland|isbn=978-0-521-45714-9|sartze-data=2024-11-07}}</ref>
Baina magnetosferaren eskualde batzuk eguzki-haize partikula gehiago daukate metatuta. Aurrerik aipatutako guneak [[Van Alleneko erradiazio ingurabidea]]<nowiki/>k dira, eta asko hartzen dira kontuan [[astronauta]]<nowiki/>k bidaltzean espaziora.<ref name=":8" />
== Lurraren barne egitura ==
Lurra ez da erabat [[Esfera|esferikoa]], aitzitik, oro har, [[elipsoide]] itxura erakusten du, [[geoide]] deritzona. Forma berezi hau [[planeta]] etengabe higitzeak eragiten dituen [[indar zentrifugo]]<nowiki/>en ondorioa da. Indar hauek planetaren [[Diametro|diametroa]] [[Ekuatore|Ekuator]]<nowiki/>rerantz bultzatzen dute, eta forma elipsoidea eratzen dute. Lurraren forma etengabe aldatzen ari da, eta faktore/eragile ezberdinak izan ditzake: glaziar [[isostatikoaren errebotea]] ([[izotz]]-xafla handiak urtzen dira, eta lurrazalak gora egiten du, presioa askatzearen ondorioz), ezaugarri geologikoek ([[mendi]]<nowiki/>ak edo [[lubaki]] ozeanikoak), plaka tektonikoen dinamikak eta [[Hondamen natural|hondamendi natural]]<nowiki/>ak.<ref name=":9">{{Erreferentzia|izena=Jean-Paul|abizena=Poirier|izenburua=Introduction to the physics of the Earth's interior|url=https://archive.org/details/introductiontoph0000poir_j5n9|argitaletxea=Cambridge University Press|abizena2=Poirier|izena2=Jean Paul|data=2000|edizioa=2. ed|isbn=978-0-521-66313-7|sartze-data=2024-11-07}}</ref>
[[Sismologia]]<nowiki/>ren, gainazaleko bero-fluxuaren eta fisika mineralaren ebidentziak Lurraren [[masa]] eta [[inertzia-unea]]<nowiki/>rekin batzen dira Lurraren barne-ereduak ondorioztatzeko: konposizioa, dentsitatea, [[tenperatura]] eta [[Presio|presioa]]. Adibidez, Lurraren [[Dentsitate erlatibo|dentsitate erlatiboa]]<nowiki/>ren batezbestekoa (5,5) azaleko arrokena (2,7-3,3) baino askoz handiagoa da. Desberdintasun horrek baieztatzen du sakonagoak diren materialak trinkoagoak direla. Gauza bera erakusten du bere inertzia-une baxuak (0,33 MR<sup>2</sup>, dentsitate konstanteko esfera batentzat 0,4 MR<sup>2</sup> den bitartean). Hala ere, ikusten den dentsitate-gehikuntza hori, ez da guztiz dentsitate-gehikuntza bat, Lurraren barneko [[konpresioa]] baizik. Ondorioa da presioak bakarrik ezin duela azaldu dentsitatearen gehikuntza. Kontuan hartu behar ditugu nukleoan dauden mineral trinkoak burdinaz eta [[nikel]]<nowiki/>ez osatuta daudela, gehienez.<ref name=":10">{{Erreferentzia|izena=William|abizena=Lowrie|izenburua=Fundamentals of geophysics|argitaletxea=Cambridge Univ. Press|data=2006|edizioa=1. publ., 7. print|isbn=978-0-521-46164-1|sartze-data=2024-11-07}}</ref>
[[Fitxategi:Muga sismikoak.png|thumb|Abiadura eta muga sismikoak Lurraren barruan uhin sismikoz zehaztuta. Lurra guztiaren barne egitura zehaztuta uhin sismikoak erabiliz. Irudi honetan ikusi ahal da nola lurrikara-uhinak mugitzen diren Lurreko barne egituran.]]
Lurraren barnealdeko uhin sismikoak berreraikitzeak erakusten du ez dagoela [[S uhin]]<nowiki/>ik kanpoko nukleoan. Horrekin ondorioztatzen da kanpoko nukleoa [[Likido|likidoa]] dela, likidoek ez dutelako zeharkatzen. Kanpoko nukleoa likidoa da, eta fluido eroale horren mugimenduak lurraren eremu magnetikoa sortzen du. Lurraren barruko nukleoa, ordea, [[Solido|solidoa]] da presio izugarriagatik. Kanpoko nukleoa barrukoaz bereizten da [[Lehmann-eko etenunea]]<nowiki/>rekin. Mantuak solido gisa jokatzen du uhin sismikoentzat, baina presioa eta tenperatura altuak direnean deformatu egiten da, eta milioika urtetan zehar likido bat bezala jokatzen du. Mugimendu horrek ahalbidetzen du plaken tektonika. Horretaz gain, mantua [[Silikato (mineral)|silikato]]<nowiki/>z osatuta dago, gainera lurrazalaren eta mantuaren artean [[Mohorovičić etenunea]] dago. Mantuaren geruzen arteko mugak bat datoz [[fase-trantsizio]]<nowiki/>ekin. Aipatu behar da nukleoaren eta mantuaren artean [[Gutenberg etenunea]] dagoela.<ref name=":10" />
Lurraren barneko uhin-sismikoen islapenak berreraikitzean hainbat aldaketa nabari daitezke uhinen [[abiadura]]<nowiki/>n, eta aldaketa horiek Lurreko eremu nagusiak mugatzen dituzte. Eremu nagusiak dira: [[Barne nukleo|barne nukleoa]], [[kanpo nukleoa]], [[mantu]]<nowiki/>a, [[litosfera]] eta [[Lurrazal|lurrazala]]. Mantua hainbat eremutan banatzen da, hauek [[goiko mantua]], trantsizio eremua, [[beheko mantua]] eta [[D’’ geruza]] izanik.<ref name=":9" />
Lurraren [[eredu sismikoa]]<nowiki/>k ez du bere kabuz geruzen konposizioa zehazten. Eredu osatua izateko, mineralen fisika behar da, gainera abiadura sismikoak konposizioari buruz jakinarazten digu. Mineralen propietateak tenperaturaren araberakoak dira, eta, beraz, geotermia ere zehaztu behar da. Horretarako, teoria fisikoa behar da eroankortasun termikorako, konbekziorako eta elementu erradioaktiboen bero-ekarpenerako.<ref name=":9" /><ref name=":10" />
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Geologia]]
[[Kategoria:Fisika aplikatua]]
[[Kategoria:Lurraren zientziak]]
[[Kategoria:Geologiaren adarrak]]
[[Kategoria:Fisika aplikatua eta diziplina-artekoa]]
and06i7y0s5g8ojd4mn9x033hx7y0fj
Historiaurrea
0
50282
10006441
9807147
2024-12-21T11:24:15Z
Demonocrazy
1830
/* Historiaurreko azpiaroak */ Ikusgelako bideoa gehitzea.
10006441
wikitext
text/x-wiki
{{HezkuntzaPrograma|Geografia eta Historia}}
{{Wikipedia1000}}
{{Historiaurreko aroak}}
[[Fitxategi:Stonehenge2007 07 30.jpg|thumb|250px|Stonehenge.]]
'''Historiaurrea''' [[gizaki]]a sortu zenetik [[idazketa]]z jasotako lehen agiriak jaso arteko [[historia]]ren aroa da, [[Kristo aurretik|K.a.]] 4000. urtera arte gutxi gorabehera. Azpiaro hauek bereizi ohi dira, ordena kronologikoan: [[Paleolito]]a, [[Mesolito]]a, [[Neolito]]a eta [[Metal Aroa]] ([[Kalkolito]]a, [[Brontze Aro]]a, [[Burdin Aroa]]).
Hala eta guztiz ere, historiaurreko mugak lausoak dira, idazketaren sorrera ez baitzen homogeneoa izan. Adibidez, [[Egipto]]n, [[K. a. XXXV. mendea|K.a. 3500]] aldera hasi zen idazten, baina, [[Ginea Berria]]n, K.o. [[1900]] inguruan. Adiera informal batean, historiaurreak [[Lurra|Lurrean]] bizitza sortu zeneraino eramaten da batzuetan, eta, horrela, [[historiaurreko animaliak]] esamoldea erabiltzen da gizakia baino askoz ere lehenago bizi eta iraungi ziren animaliak izendatzeko ([[dinosauro]]ak, esaterako). Baina zentzu hertsian, historiaurrea gizakia agertu zen garaietan hasi zen.
Definizioz, historiaurrean idazkirik ez dagoenez, garai horren inguruan ezagutzen dugun informazioa [[paleontologia]]k, [[biologia]]k, [[palinologia]]k, [[geologia]]k, [[arkeoastronomia]]k, [[antropologia]]k edo [[arkeologia]]k, besteak beste, ekartzen digutena da. Hala ere, [[XX. mendea]]k aurrera egin ahala, beste aroetako historialariek idatziak ez diren beste informazio-iturri batzuk ere erabiltzen dituzte.
Historiaurrea jorratzen duten ikerlariek (gaur egun historiaurreko arkeologoek eta antropologoek) [[kultura arkeologiko]]ak eta ez [[banako|gizabanakoak]] edo [[nazio]]ak dituzte hizpide. Guregana iritsi diren zantzu bakarrak tresnak izanda, Historiaurrea anonimoa da. Indusketak, lurzoruaren neurketak eta zientzia-analisiak dira euren bitartekoak idazkirik gabeko herrien natura eta jokabidea ikertu ahal izateko.
== Historiaurrearen historia ==
Historiaurrea [[XIX. mendea]]n jaio zen zientzia gisa; garai hartan, [[Boucher de Pertes]], Abbevillen, indusketa lanak egiten ari zela, giza hezurrak eta harrizko tresnak aurkitu zituen desagertuta zeuden antzinako animalien fosilen eta aztarnen ondoan; hau da, geologia geruza berberetan zeuden denak. Han egin zituen aurkikuntzak kronologiaren arabera sailkatu zituen geologia eta paleontologia irizpideak oinarritzat hartuta. Historiaurreko kronologia [[XIX. mendea]]n hasi zen, beraz, ezartzen, beste zientzietan ([[Lineo|Carl von Linnek]] [[biologia]]n, esaterako) sailkapenak egin ziren bezala.
[[Christian Jürgensen Thomsen]]ek, [[1820]]an, hiru aroetako sailkapena sortu zuen materialaren arabera: [[Harri Aroa]], [[Brontze Aro]]a eta [[Burdin Aroa]]. Handik urte batzuetara, [[1861]]ean, [[Edouard Lartet]]ek ere irizpide haiek hartu zituen antzinako fosilak eta aztarnak paleontologia aroen barruan sailkatzeko. [[John Lubbock]]ek [[Paleolito]]a eta [[Neolito]]a sortu zituen [[1865]]ean.
Antzinako gizonaren aztarna eta fosil berriak aurkitu ahala zientzia berri bat sortu zen ([[paleoantropologia]]), geologiarekin batera, antzinako aztarnak sailkatzeko eta aroetan banatzeko laguntza handikoa izan zena. Harrezkero oso lotura estua izan dute hiru zientziok (historiaurreak, paleoantropologiak eta geologiak)
Gaur egun, egon diren aurrerapausoengatik, egungo sailkapen orokorra findu eta zehaztu da. Garai horiek, iraupen ezberdinekoak, materia-kulturetan ([[arroka|harrizko]], [[metal]]ezko eta [[zeramika]]zko tresnerian) daude oinarrituta. Sailkapen hau, beti ere, [[Europa]]ren ikuspuntutik dago egina. Munduko beste eskualdeetarako, beste sailkapen batzuk daude.
== Historiaurreko azpiaroak ==
[[Fitxategi:Ikusgela-Neolitoa.webm|start=0|thumbtime=20|thumb|{{ikusgela}}[[Neolitoa]] azaltzen duen bideoa.]]
Historiak egiten duen bezala historiaurreak ere hainbat arotan banatzen du denbora azterketa egokiago egiteko eta aztarnak errazago sailkatzeko; aro horiek kultura materialen arabera sailkatzen dira, eta guztiz artifizialak dira. Gaur egun, hiru aro nagusi bereizten dira historiaurrean: [[Paleolito]]a (behekoa, erdikoa, goikoa), [[Mesolito]]a eta [[Neolito]]a.
Lehen harri kultura, [[Aziliar|Acheul aldikoa]], [[Behe Paleolito]]an sortu zen, eta badirudi ''[[Homo erectus]]''a izan zela garai hartako gizon mota. [[Behe Paleolito]]a orain dela 1.000.000 urtetik duela 200.000 urtera bitartean hedatu zen. [[Epipaleolito]]a, berriz, orain dela 200.000 urtetik duela 35.000 urtera bitartean. Aldi hartako gizon mota [[Neanderthalgo gizaki]]a (''[[Homo sapiens neanderthalensis]]'') izan zen, eta kultura, berriz, [[Mousteriar|Moustier]] aldikoa.
[[Cro-Magnon]]go gizona ([[Gizaki|''Homo sapiens sapiens'']]) Europan agertu zenean, orain dela 35.000 urte inguru, hasi zen Goi Paleolitoa. Aurkitu diren garai hartako aztarna ugarien arabera, bost kultura edo aldi bereizten dira: Perigord aldia, Aurignac aldia, Gravete aldia, Solutre aldia eta Madeleine aldia.
[[Mesolito]]a K.a. 8000. urte inguruan hasi zen, [[Azken glaziazio|Würm glaziazioaren]] bukaera aldean, eta bi dira garai hartako kulturak edo aldiak: [[Aziliar|Azil aldia]] eta [[Tardenoisiar|Tardenois aldia]]. K.a. 5000. urte inguruan, [[Neolito]]ko kulturen eraginak hasi ziren Europan sartzen, Ekialde Hurbiletik; hala ere, Ipar eta Mendebal Europako herri askok ehiztari-fruitu biltzaile gisa iraun zuten [[Burdin Aroa]] arte.
[[Metal]]ezko tresnak etorri zirenean hasi zen protohistoria Europan. Sailkapen horiek, hala ere, Europarako balio dute soilik, kontutan izan behar baita hezur eta harria lantzeko moduak hartzen direla erreferentzia gisa aro edo aldi bakoitza finkatzeko. Hala, [[Afrika]]rako, [[Asia]]rako, [[Amerika]]rako eta [[Ozeania]]rako eskema hori bera erabiltzen da (Paleolitoa, Mesolitoa, Neolitoa), baina aro edo aldi bakoitzaren barnean, guztiz desberdinak dira kulturak eta horien kronologiak.
* [[Paleolito]]a.
** [[Antzinako Paleolito]]a (zenbait ikerlariek [[Afrika]]ko lehendabiziko harrizko kulturak adierazteko erabilia).
** [[Behe Paleolito]]a.
*** [[Olduvai aldia]].
*** [[Abbevillarra]] ([[Chellearra]]).
*** [[Acheul aldi]]a: Behe-Paleolitoko aldia, aurpegi biko harrizko aizkoren hondakin arkeologiko ugari utzi zuena<ref name="#1">{{Erreferentzia|izenburua=Euskaltzaindiaren Hiztegia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?sarrera=aldi&option=com_hiztegianbilatu&view=frontpage&lang=eu|aldizkaria=www.euskaltzaindia.eus|sartze-data=2021-01-28}}</ref>.
** [[Erdi Paleolito]]a.
*** [[Moustier aldi]]a: Erdi-Paleolitoko aldia, harriak eta hezurrak lantzeko tekniketan garapen handia izan zuena<ref name="#1"/>.
** [[Goi Paleolitoa]].
*** [[Périgord aldi]]a. Goi-Paleolitoko lehen aldia, [[Moustier aldi]]aren eta [[Aurignac Aldia|Aurignac aldiaren]] artekoa, aurpegi biko harrizko punta fin zapalak ezaugarri nagusi dituena<ref name="#1"/>.
*** [[Chatelperroniar]]ra.
*** [[Aurignac aldi]]a: Goi-Paleolitoko bigarren aldia, hezurrezko lehen tresnak eta haitzulo-pinturak agertu zirena, aztarna nagusiak Frantziako [[Aurinhac]] eskualdean aurkitu direna<ref name="#1"/>.
*** [[Gravette aldi]]a.
*** [[Protomadeleine]]a.
*** [[Solutre]] aldia. Goi-Paleolitoko laugarren aldia, Madeleine aldiaren aurrekoa, aztarna nagusiak Frantzian eta Iberiar penintsulan utzi dituena<ref name="#1"/>.
*** [[Badegouliar]]ra.
*** [[Madeleine]] aldia. Goi-Paleolitoko azken aldia, hezurrezko tresna eta haitzulo-pintura ugari eman zuena, aztarna nagusiak [[Dordoina]]ko [[La Madeleine harpea|La Madeleine]] haitzuloan aurkitu direna<ref name="#1"/>.
* [[Epipaleolito]]a
* [[Mesolito]]a
** [[Azil aldi]]a: Mesolitoko aldia, harrizko tresnen lantzean aurreko aldiekiko atzerakada nabarmena gertatu zena<ref name="#1" />.
* [[Neolitoa]]
* [[Brontze Aro]]a.
** [[Behe Brontze Aro|Antzinako Brontze Aroa]].
** [[Erdi Brontze Aro]]a.
** [[Goi Brontze Aro|Azken Brontze Aroa]].
* [[Burdin Aroa]].
** Lehen Burdin Aroa ([[Hallstatt kultura|Hallstatt]] kultura Europa erdialdean)
** Bigarren Burdin Aroa ([[La Tène kultura|La Tène]] kultura Europa erdialdean)
== Historiaurreko artea ==
[[Fitxategi:Historiaurreko pigmentuak.webm|thumb|300x300px|Historiaurreko pigmentuak]]
Ezagutzen diren aurreneko arte adierazpenak [[Goi Paleolitoa|Goi Paleolitokoak]] dira. Paleolitoko artea bi eratakoa da: batetik, labar artea edo haitzuloetako paretetan egindako irudiak eta grabatuak, eta, bestetik, harrizko eta hezurrezko tresnak, irudiak, apaingarriak eta eskultura txikiak.
Harrizko eta hezurrezko gauzak noizkoak diren eta zer kulturatakoa edo alditakoa diren zehaztea ez da hain zaila, gauzak lur geruzen barruan egoten baitira. [[Aurignac aldi|Aurignac aldikoak]] dira animalia irudien lehen grabatuak, eta hezurrean eginda daude guztiak; beranduago, [[Gravettiar|Gravete]] aldian, “[[Venus (mitologia)|Venus]]” izeneko emakumezko lodien irudiak agertu ziren.
[[Solutre]] aldikoak bide dira animalien irudi lakar batzuk. [[Madeleine aldia]] artearen piztueraren aldia izan zen, arte adierazpenak ugariak eta era askotakoak izan baitziren: errituzko gauzak, eguneroko tresnak, animalien irudiak… Orobat, [[kareharri]]an grabatutako animalien irudiak agertu ziren aldi hartan, haitzuloetako labarretan egindako animalien irudien antza handia zutenak.
Labar artea noizkoa den zehaztea ez da batere erraza, pinturak eta grabatuak ez baitaude lur geruzetan, eta, beraz, ezin da zehatz-mehatz jakin zer lotura dagoen arte estiloen eta erabilitako tresnen artean. Noizkoak diren zehazteko, [[lurra|lur]] geruzetan agertu diren grabatuekin konparatu dira labarretako [[margolaritza|pintura]] estiloak.
Gaur egun uste da [[animalia|animalien]] irudiak [[Solutre aldia|Solutre aldikoak]] eta [[Madeleine aldia|Madeleine aldikoak]] direla. Alabaina, gaur gaurkoz, ez dago modurik sinboloak eta esku inguruak irudikatzen dituzten pinturak noizkoak diren jakiteko; dena den, zenbait jakintsuren ustetan, Aurignak aldikoak dira.
Badirudi labarretako artea historiaurreko [[erlijio]] adierazpidea izan zela, izan ere, pinturak oso toki ezkutuetan egoten baitira haitzuloen barruan, eta, beraz, ez dirudi inola ere apainketa asmoak zituztenik pintura horien egileek.
[[Iberiar penintsula|Iberiar Penintsulako]] ekialdean dauden labarretako pintura fin eta perfekzio handienekoak [[Mesolito]]koak dira guztiak, eta ez dute loturarik Paleolitoko labar artearekin. [[Arte (argipena)|Artearen]] adierazpen horiek guztiak desagertu egin ziren Neolitoan.
== Historiaurrea, Historia eta Arkeologia ==
{{Sakontzeko|Arkeologia}}
Ikuspegi tradizionalenetik begiratuta, historiaurreko arkeologia espezialitate zientifiko bat dela kontsideratzen da, indusketaren bidez idazketa asmatu aurreko Historiaren aldi horretako datuak aztertzen dituena. Informazio-iturri nagusiak aztarna arkeologikoak dira, eta, horiek aztertzeko, diziplina osagarri ugari erabiltzen dira, hala nola [[Fisika nuklear|fisika nuklearra]] (datazio absolutuak egiteko), [[Masa-espektrometro|masa-espektrometroaren]] araberako analisia (osagai [[Litio|litiko]], [[Zeramika|zeramiko]] edo [[Metal|metalikoenak]]), [[geomorfologia]], [[edafologia]], [[tafonomia]], [[trazalogia]] (erabilera-aztarnetarako), [[paleontologia]], [[paleobotanika]], [[Estatistika ez-parametriko|estatistika ez-parametrikoa]], [[etnografia]], [[paleoantropologia]], [[topografia]] eta [[Marrazketa tekniko|marrazketa teknikoa]] beste zientzia eta teknika askoren artean. Beraz, historiaurrea Historiaren barruan espezialitate gisa hartzen duten pertsona asko daude, baina askoz teknifikatuagoa eta diziplina anitzekoa.
Historiaurrearen datuak lortzeko arkeologia da oinarrizko metodologia, beraz, duela gutxi arte Historiaurrea eta Arkeologia etengabe nahasten ziren. Europa kontinentaleko esparru akademikoetan, historiaurrea Historiaren espezialitate bat da, eta ohikoa da historiaurreko sailak egotea Historia fakultateen barruan, eta normala da, halaber, ikerketen finantzaketa orientazio humanistikoko erakundeen edo Estatuko administrazioaren kontura izatea. Aldiz, [[Ameriketako Estatu Batuak|Amerikan]] eta [[Britainiar uharteak|britainiar uharteetan]], Historiaurrea Arkeologiaren (Arkeologia prozesuala) mende dago, eta hori, aldi berean, Antropologiaren espezialitate gisa ikusten da, eta bere irismena, nolanahi ere, ez da Historiaren aurreliteratura-faseetara mugatzen, baizik eta iraganeko edozein alditara, nahiz eta oso berria izan. Gainera, arkeologia anglosaxoiko departamentuen antolaketa desberdina izan ohi da, sarritan [[Natura-zientziak|Natur Zientziekin]] elkartzen direlako, berezko laborategiak eta halako zientzietara bideratutako organismoei lotutako finantzaketa-sistemak barne edo sektore pribatuarekin lotura handiagoa duten fundazioak<ref>{{Erreferentzia|izena=Matthew|abizena=Johnson|izenburua=Teoría arqueológica: una introducción|argitaletxea=Ariel|hizkuntza=es|data=2000|url=https://books.google.es/books?id=MJ89PQAACAAJ|isbn=978-84-344-6623-4|sartze-data=2023-06-11}}</ref>.
Historiaurreko azken faseek, [[Protohistoria|protohistoriak]], herri historikoetako zenbait [[Kultura arkeologiko|kultura]] garaikideren idatzi gabeko aldiak bilduko lituzkete zenbait interpretazioren arabera. Horien testuek multzo grafiko horiei buruzko informazio gehigarria ematen digute, eta, beste batzuen arabera, estatu bat eratzeko prozesuan dauden baina idazketarik ez duten gizarteak. Definizio horiek nahiko mugatuak dira, eta lehenengoa ez da oso erabilgarria Europatik kanpo. Horrela, kontzeptuaren konplexutasuna dela eta, kontzeptua ez da oso erabilia, eta kultura protohistorikoak historiaurrearen azterketan nahiz [[Antzinaroa|antzinako historiaren]] lehen uneetan sartzen dira.
==Afrikako historiaurrea==
Afrika gizateriaren sehaska da, eta gaur egun historiaurreko teknologiak erabiltzen jarraitzen duten populazioaren kontinenterik handiena da. Erraza da ondorioztatzea Afrikako historiaurrea munduko luzeena eta konplexuena dela<ref>Gómez-Tabanera, José Manuel (1988). «Las culturas africanas, tomo 14». ''Historias del Viejo Mundo''. Historia 16, Madrid. <small>ISBN 84-7679-101-1</small></ref>. Baina hori ez zen beti horrela ikusi, [[XIX. mendea|XIX. mendean]] eta [[XX. mendea|XX. mendearen]] erdialdera arte gure jatorria [[Asia|Asiari]] esleitzen baitzitzaion. Hori hala zen garai hartan kontatzen ziren [[hominina]] fosil zaharrenak handik zetozelako: [[Javako gizaki|Javako gizakia]] eta [[Pekingo gizaki|Pekingoa]]. Ikuspegi hori goitik behera aldatu zen Afrika australean eta ekialdean egindako eta XX. mendeko 50eko hamarkadatik aurrera argitaratutako lanekin, fosil afrikarren antzinatasuna ([[Australopithecus anamensis|Australopithecusena]] eta [[Homo|Homorena]]) lau milioi urte atzerago eraman baitzen<ref>Iniesta, Ferran (1998). «Kuma. Historia del África negra». ''Barcelona'' (primera edición) (Edicions Bellaterra 2000). pp. 36-37. <small>ISBN 84-7290-101-7</small></ref>.
===Saharaz hegoaldeko Afrika===
Saharaz hegoaldeko Afrikan jaio eta eboluzionatu zuten gure arbasoen [[hominina]] espezie gehienek. Handik atera zen [[Homo ergaster]] Asia eta Europa kolonizatzeko, [[Homo antecessor]] [[Iberiar penintsula|iberiar penintsularantz]] eta, azkenik, [[Homo sapiens]] mundu osoa menderatzeko<ref>[[:es:Prehistoria#CITAREFFullola_PericotNadal_Lorenzo1_de_diciembre_de_2012|Fullola Pericot y Nadal Lorenzo, 1 de diciembre de 2012]], «Los homínidos salen de África», 74. or.</ref><ref>[[:es:Prehistoria#CITAREFFullola_PericotNadal_Lorenzo1_de_diciembre_de_2012|Fullola Pericot y Nadal Lorenzo, 1 de diciembre de 2012]], «Los homínidos salen de África», 75. or.</ref>. Geroago, kontinentearen bihotzak ikusi zuen nola loratu ziren kultura garrantzitsuak, gainbehera etorri zirenak: batzuk beren barne-dinamikagatik eta beste batzuk [[Kartago|kartagotarren]] garaian hasi eta [[Erromatar Inperioa|erromatarrek]], [[Arabiar|arabiarrek]] eta [[Europar|europarrek]] (azken horiek [[Aro Modernoa|Aro Modernoaz]] geroztik) betikotu zuten esplotazio kolonial edota [[Esklabotza Afrikan|esklabistak]] eragindako etengabeko odoljarioagatik.
====Saharaz hegoaldeko Afrika Paleolitoa====
Saharaz hegoaldeko Afrikan, [[Paleolitoa|Paleolitorako]], periodizazio anglosaxoia erabiltzen da, nahiz eta horrek alde batera uzten duen [[Australopithecus]] generoari dagokion garapen-fase osoa:
* '''ESA'''k (Early Stone Age edo Harri Aro Goiztiarra) erreferentzia egiten dio Homo generoko lehen kidea agertu zenetik (duela bi milioi eta erdi urte baino gehiago) duela 200.000 urte inguru arteko aldiari. Bi etapa teknologikotan banatzen da: [[Olduvai aldia]] edo 1. modu teknikoa eta [[Acheul aldi|Acheul aldia]] edo 2. modu teknikoa.
[[Fitxategi:Olduvai-Schlucht_Mike_Krüger_110126_1.jpg|thumb|300px|Olduvaiko arroila 2011.]]
Olduvaiko industria munduko zaharrena da. Izena [[Tanzania|Tanzaniako]] Olduvai eponimo-aztarnategitik badatorkio ere, aurkikuntzarik zaharrenak iparralderago agertu dira, [[Etiopia|Etiopian]], hain zuzen ere, [[Omo ibaia|Omo ibaiaren]] arroan. Han, [[Hélène Roche]] ikertzaile frantziarrak Kada Gona errekan (Afar eskualdea) landutako tresnak datatu ditu, potasio-argoiaren bidez, 2,6 milioi urteko antzinatasunez. Olduvaiko industria, batez ere ertz landuez eta lauzez osatuta dago. Normalean, [[Homo habilis]] edo [[Homo rudolfensis]] espezieei egozten zaie, baina, ikertzaile batzuen arabera, [[Australopithecus]] espezierik adimentsuenek ere (adibidez, [[Australopithecus garhi]] espezieak) tresnak egin ahal izan zituzten, eta horrek eztabaida ugari sortzen ditu.
Acheul industria duela 1,5 milioi urte agertu zen, dirudienez giza espezie berri bati lotuta, ziurrenik [[Homo ergaster]]<ref>{{Erreferentzia|izena=Robert|abizena=Sala|izenburua=Sapiens: El largo camino de los homínidos hacia la inteligencia|argitaletxea=Grupo Planeta Spain|hizkuntza=es|abizena2=Moyà|abizena3=Carbonell|abizena4=Corbella|izena2=Salvador|izena3=Eudald|izena4=Josep|data=2009-12-01|url=https://books.google.es/books/about/Sapiens.html?id=D-z6bFgZ1gUC|isbn=978-84-8307-957-7|sartze-data=2023-06-11}}</ref>, nahiz eta aldi horretako fosilei dagokienez nolabaiteko [[Hiato (geologia)|eboluzio-hiato]] bat egon. Afrikako [[Acheul aldi|Acheulen]] ezaugarria, zalantzarik gabe jatorrizkoa, [[Aldebiko|aldebikoa]], [[arraildura]], ertz zizelkatua, karrakailua, dentikulatuak eta nahiko aurreratuak diren hainbat teknika eta metodo erabiltzea da (Levallois metodoa eta haren aldaera afrikarrak, Europakoak baino askoz gehiago direnak).
* '''MSA '''(Middle Stone Age edo Tarteko Harri Aroa), duela 200.000 urtetik duela 30.000 urtera bitarteko aldia da. Industria horien artean, elkarrekin oso antzekoak ziren ekoizpenak garatu ziren, eta eskualde-aldaera ugari ezarri dira, batez ere tokiko lehengaiaren eraginean oinarrituta, zeinak [[teknologia]] eta tipologia litikoa baldintzatzen dituela baitirudi.
* LSA (Late Stone Age edo Harri Aro Berantiarra), Saharaz hegoaldeko Afrikako [[Paleolitoa|Paleolitoko]] azken aldia da. [[Ekialdeko Afrika|Ekialdeko Afrikako]] industria tipikoak, nukleo diskoideak, bi aurpegiko pieza [[Foliazio (geologia)|foliazioak]] eta [[mikrolito]] geometrikoak dira. [[Erdialdeko Afrika|Erdialdeko Afrikan]], Lupenbar kultura dugu, eta haren tresna bereizgarrienak moko-foliazio trinkoak dira, fin-fin ukituak. Afrikako hegoaldean, itxuraz sofistikatuena den kultura aurkitzen dugu, Wiltonarra, ezaugarri mikrolitiko eta laminarrak dituena, iparralderantz hedatuz joan zena eta garai historikoetaraino iraun zuena berrikuntza ugari txertatuz (zati batean neolitizatzera ere iritsiz). Azkenik, [[Sahel|Sahelen]] badira aurreko garaiarekin ahaidetutako industriak eta ezaugarri protoneolitoak dituztenak, [[Etiopia|Etiopiako]] Gunbiarrarekin gertatzen den moduan (zeramika ezagutzen zuten artzain nomaden herria). Leku horietako askotan, teknologia horiek ez zuten ia bilakaerarik izan bantuen hedapen edo europarren [[Afrikako kolonizazioa|kolonizazioa]] arte (adibidez, Gwisho kultura).
==== Metalen aroa Saharaz hegoaldeko Afrikan ====
[[Fitxategi:Bakor sculpture Inv70-1998-4-1.jpg|thumb|150px|XVI. mendeko nigeriar eskultura.]]
Saharaz hegoaldeko metalgintza ez zen [[Mundu Zaharra|Mundu Zaharreko]] fase klasikoetatik igaro ([[Kobre|kobrea]], [[Brontze|brontzea]] eta [[burdina]]), burdina galdatzearen ebidentziak agertuz bakarrik eta Europarekiko oso data goiztiarretan. [[XX. mendea|XX. mendeko]] [[60ko hamarkada|70eko hamarkadaren]] erdialdera arte, [[Bantu hizkuntzak|bantu hizkuntzen]] hedapena, [[Erdialdeko Afrika|Afrika erdialdean]] eta australean ([[K.a. V. mendea|K.a. V. mendetik]] aurrera eta, batez ere, [[Khoisan hizkuntzak|Khoisan hizkuntzen]] bizkar), metalarekin erlazionatzen zen. Baina ondorengo datu arkeologikoek tradizio kolonialistaren eredu hori gezurtatu dute. Horrela, burdinazko artefaktuekin lotutako dataziorik zaharrenak K.a. 1800. urtean kokatzen dira gaur egun [[Niger|Nigerko]] basamortua den horretan: K.a. 1300. urtearen inguruan Afrika ekialdeko zenbait puntutan, K.a. 900. urtearen inguruan [[Kongo (ibaia)|Kongoko]] eremuan eta K.a. 500. urtearen inguruan [[Zambia]] eta [[Zimbabwe|Zimbabwen]]<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Ferrán|abizena=Iniesta|izenburua=Kuma: historia del Africa negra|argitaletxea=Bellaterra|hizkuntza=es|data=1998|url=https://books.google.es/books/about/Kuma.html?id=mx8QAQAAMAAJ|isbn=978-84-7290-101-8|sartze-data=2023-06-12}}</ref>.
Bantu hizkuntzen prozesu linguistikoa oraindik ez da ongi ulertu, eta adituek teoria ezberdinak dituzte haien sorrera eta garapenari buruz<ref name=":0" />. Baliteke [[Nigeria|Nigeriako]] [[Nok kultura|Nok-ek]], [[Niger (ibaia)|Niger]] eta [[Benue]] ibaien haranetan bizi eta orain dela 2.500 urte burdina urtu eta eratzeko gai zirenek, bantuen jatorriarekin zerikusia izatea, baina ez dago frogarik.
Afrika erdialde-mendebaldeko erresuma handi gehienek iparraldeko eremu [[Musulman|islamiar]] historikoekiko mendekotasun komertziala mantendu zuten arren, iturri narratiboak ahozko tradizioetan oinarritzen jarraitu zuten. Kontinentearen erdialdera iritsi ziren bidaiari eta misiolari musulmanei esker dugu haien berri. Hori izan zen VIII. mendean [[Ghanako Inperioa]] deskribatu zuen geografo baten kasua. Ahozko erregistroak arabieraz jarri ziren idatziz [[Timbuktu|Tombuktuko]] historialariei esker, XVII. mendean [[Maliko Inperioa|Maliko Inperioarekin]] lotutako [[XIII. mendea|XIII.]]-[[XIV. mendea|XIV. mendeetako]] tradizioak jaso zituztenak. Aldiz, [[Indiako ozeanoa|Indiako Ozeanoko]] kostaldean kokatutako musulmanekiko merkataritza harremanei esker [[XI. mendea|XI.]] eta [[XV. mendea|XV. mendeen]] artean loratu zen [[Monomotapako Inperioa|Monomotapako inperiotik]], ez dago dokumenturik idatzita portugaldarrak iritsi arte<ref>{{Erreferentzia|izena=Göran|abizena=Burenhult|izenburua=Estados y sociedades en Europa y África: Grecia, Roma, celtas y vikingos|argitaletxea=Debate|hizkuntza=es|data=1995|url=https://books.google.es/books/about/Estados_y_sociedades_en_Europa_y_%C3%81frica.html?id=4vpKQwAACAAJ|isbn=978-84-226-5053-9|sartze-data=2023-06-12}}</ref>.
=== Afrikako ipar-ekialdea ===
[[Harri Aroa|Harri Aroan]], [[Mediterraneoa|Mediterraneo]] aldeko Afrikak Europako [[Paleolitoa|Paleolitoaren]] eta Neolitoaren pareko periodizazioa izan zuen. Ondoren, Egiptoko zibilizazioaren eraginak eta [[Fenizia|Feniziako]] kolonizatzaileen etorrerak, Europarenganako eboluzio erritmoa bizkortu zuten.
==== Harri Aroa Afrikako iparraldean ====
* Behe eta erdi Paleolitoa ondo ordezkatuta daude oso antzinatik<ref>{{Erreferentzia|izena=Abderrazak|abizena=Gragueb|izenburua=La Préhistoire en Tunisie et au Maghreb|argitaletxea=Alif éditions de la Méditerranée|hizkuntza=fr|abizena2=Mtimet|izena2=Ali|data=1989|url=https://books.google.es/books/about/La_Pr%C3%A9histoire_en_Tunisie_et_au_Maghreb.html?id=eHUhAAAAMAAJ|isbn=978-9973-716-10-1|sartze-data=2023-06-12}}</ref>. Horrela, [[Olduvai aldia|olduvaiarren]] eta [[Acheul aldi|acheuldarren]] ebidentzia ugari daude (gehiago [[Magreb|Magreben]] [[Nilo]] aldean baino), industria [[Litio|litikoei]] hainbat giza hondakin mota gehitu ahal zaizkielarik (Ternifineren masailezurra, [[Aljeria|Aljerian]], [[Homo heidelbergensis|Homo heidelbergensisi]] egotz dakiokeena, edo Jebel Irhouden garezurra, [[Maroko|Marokon]], [[neandertal]] itxurakoa). Aldi horretan, Afrika iparraldeko taldeen eta Europa mendebaldeko taldeen artean antzekotasuna dago.
* Ateriar kulturak joera hori hausten duela dirudi, eta bilakaera tekniko-kulturala (batez ere [[Sahara]] inguruan) eta bizilagunena bereizten ditu. Teknika litiko batzuetan [[Mousteriar|mousteriarraren]] antzekoa den arren (3. modu teknikoa), baditu bere berezitasunak, eta horrek bereizten du teknika horretatik, hala nola tresna pedunkulatuak egiteko ohitura edo Europako historiaurrearen faseetan koka ezin daitekeen kronologia (K.a. 48.000 eta K.a 30.000 artekoa, gutxienez beste hamar mila urtez iraun duela egiaztatu bada ere).
<gallery mode="packed">
Ateriense punta.png|<center>Ateriar aldiko punta pedunkulatu tipikoa</center>
Jebel-Irhoud.png|<center>Jebel Irhoudeko burezur neandertal aldikoa (Maroko)</gallery>
[[Fitxategi:Mechta el-Arbi.png|thumb|125px|<center>Mechta el-Arbi motako garezurra, [[Endodontzia#Abultsioa|abultsioa]] [[Hortz#Ebakitzaileak|ebakitzaileak]] dituena.]]
Iberomaurisiar kultura ere Afrika iparraldekoa da soilik, bereziki Magrebeko kostaldekoa. Bere kronologia luzea ateriarrarekin gainjartzen da, eta Europako [[Goi Paleolitoa|Goi Paleolito]] osoaren baliokidea dela dirudi, bilakaera argia hautemanez. Hezur-industria ondo garatua eta hostoz egindako industria litikoa dituen kultura-konplexua da. Denborarekin, [[Mikrolito|mikrolitizaziora]] jo zuen, lehenik laminatzera eta, ondoren, geometrikora, mikroburil kolpearen teknika goiz erabiltzen zela egiaztatuz. Giza aztarnei dagokienez, Mechta el-Arbikoak ([[Aljeria]]), [[Cro-Magnon]] motakoak, nabarmentzen dira.
Kapsiar kultura jatorri garbia duen beste kultur talde bat da<ref>{{Erreferentzia|izena=Jacques|abizena=Tixier|izenburua=Le Campement préhistorique de Bordj Mellala, Ouargla, Algérie|argitaletxea=Éditions du Cercle de recherches et d'études préhistoriques|hizkuntza=fr|abizena2=Marmier|abizena3=Trécolle|izena2=Francis|izena3=Guy|data=1976|url=https://books.google.es/books/about/Le_Campement_pr%C3%A9historique_de_Bordj_Mel.html?id=K55sPAAACAAJ|sartze-data=2023-06-12}}</ref>; bere hastapenak K.a. 8000. urtean kokatzen dira, bertako [[Epipaleolito|Epipaleolitoaren]] barruan. Materialen ugaritasunagatik nabarmentzen da; horien artean, tresna laminarrak eta mikrolitikoak (batzuk ederki egindako hostotsuak) daude, ostruka-arrautzez egindako botila ezaugarriekin eta oskol-erdi ugariekin batera. Ehiza, bilketa eta itsaski-arrantza izan behar zuten bizibide nagusiak. [[K.a. 5. milurtekoa|Bosgarren milurtekoaren]] inguruan, erdi sedentario bihurtu ziren; abeltzaintza hartu (nekazaritza oso oinarrizkoarekin osatua), eta zeramika erabili zuten. Horregatik guztiagatik, azken fase horretan kapsiar tradizioko [[Neolitoa|Neolitoaz]] hitz egiten da.
[[Fitxategi:Iberomaurisiense-Capsiense.png|thumb|center|500px|<center>Magrebeko Iberomaurisiar eta Kapsiarreko aztarnategi nagusiak.]]
[[Fitxategi:Egypte louvre 300.jpg|thumb|125px|<center>Maadiren irudi protodinastikoa.]]
* Nilo inguruko Neolitikoa bereziki aurreratua da; bi gune nagusi ditu: [[Niloren delta|Deltan]] (Merimdé) eta [[Egipto Garaia|Egipto Garaian]] ([[Badari kultura|Badariar kultura]]) kokatuak, hurrenez hurren<ref>{{Erreferentzia|izena=Evžen|abizena=Strouhal|izenburua=Life of the Ancient Egyptians|argitaletxea=University of Oklahoma Press|hizkuntza=en|data=1992|url=https://books.google.es/books/about/Life_of_the_Ancient_Egyptians.html?id=vsvLJJvIIf0C|isbn=978-0-8061-2475-9|sartze-data=2023-06-12}}</ref>. Biek beren berezitasunak eta desberdintasunak dituzten arren, haien artean harremanak egon zirela eusteko aukera ematen duten zenbait ezaugarri partekatzen dituzte. Kokaleku handi erabat sedentarioak zituzten, eta haien ekonomia nekazaritzan eta abeltzaintzan oinarritzen zen. Etxolak lokatzez, adarrez eta kanaberaz eginak ziren, eta etxeak, aleetarako siloak eta hobian ostilamendua duten ehorzketak dituzte. Zeramika askotarikoa da, eredu monokromoak eta beste batzuek pintatuak erakusten ditu, eta gainerako kultura materiala oso aberatsa da: zizelkatze bikaina duten silexezko aiztoak daude (agian zeremonialak), pigmentuak nahasteko eskistozko paletak, ehunak egiteko produktuak, gezi-puntak, harri erdi altxagarrietako apaingarriak (askotan inportatuak), animalien eta pertsonen estatuatxoak, eta (azken etapan) kobrezko piezak. Talde kultural horiek [[Egiptoko Aro aurredinastikoa|Egiptoko aro aurredinastikoa]] deiturikoan sartzen dira, eta Egipto Historian sartu aurreko alditzat hartzen dira.
==== Metala eta Afrika iparraldearen sarrera historian ====
Nilo: [[Antzinako Egipto|Egiptoko zibilizazioaren]] eklosioa [[K.a. 4. milurtekoa|K.a. IV. milurtekoan]] hasi zen. Hiri askoren sorrerarekin, lehen [[Hieroglifo|hieroglifoekin]] eta bi estatu handiren agerpenarekin ([[Egipto Garaia]] eta [[Egipto Beherea]]) [[Naqada III|Protodinastiko]] izeneko aldian. Estatu horiek lehen faraoiak (Narmer erregeak) batu zituen K.a. 3150. urtean. Horrela, Afrikako ekialdeko eremua oso goiz sartu zen historian, eta, gainera, irradiazio kulturalaren gune bihurtu zen, Mediterraneoari ez ezik Afrikako kontinentearen zati handi bati ere eragin ziona.
<gallery mode="packed">
NarmerPalette ROM.jpg|<center>Lehen [[faraoi|faraoiaren]] oroimenezko paleta, [[Narmer]]</center>
THnnww.gif|<center>Herri libikoei buruzko aipua [[Merenptah|Merenptah-ren hilarrian]]</center>
Square weight Tanit Louvre AO2042.jpg|<center> [[Tanit]] jainkosaren estela punikoa</center>
Tomb of Massinissa 01.jpg|<center> [[Masinisa]] errege numitarraren hilobia</gallery>
[[Fitxategi:Lybian.jpg|thumb|Libikoa, Egiptoko hilobi batean irudikatua.]]
[[Magreb]], aldiz, oso kasu desberdina da<ref>{{Erreferentzia|izena=Miquel|abizena=Tarradell|izenburua=La Prehistoria: nacimiento y primeras fases de la civilización|argitaletxea=Difusora Internacional|hizkuntza=es|data=1979|url=https://books.google.es/books/about/Temporama_de_la_historia.html?id=vSfKoAEACAAJ|isbn=978-84-7368-022-6|sartze-data=2023-06-12}}</ref>. Gure aroaren aurreko bigarren milurtekoan, Mediterraneoaren zati handi batean nabigatzaileek kobrea, urrea eta antzeko beste lehengaiak bilatzen hasi ziren bitartean, Magreb harreman eta truke ekonomiko-kulturalen fluxu horretatik kanpo geratu zen. [[Berbere|Amazig etnia]], bere jatorria ezagutzen ez den arren (nahiz eta adituek bere hizkuntza jatorri [[Afro-asiar hizkuntzak|afro-asiarrekoa]] dela uste duten), nagusi zen eskualdean. Giza talde horren lehen albistea [[K.a. XXIII. mendea|K.a. 2300.]] urtean datatutako testu egiptoarretatik dator, non ''tehmenow ''deitzen zaien; ondoren, [[K.a. XIII. mendea|K.a. 1227.]] urtean aipatu zituzten, non [[Niloren delta|Delta]] eraso zutela badirudien, baina, oraingoan, libou deitu zitzaien, hau da, [[Libia|libiarrak]]. Ordutik, Magrebeko indigenei buruzko testu klasikoetan, herri libiar gisa izendatu ziren. Bere hilobi-hondarrak [[tumulu]] azpiko [[Zista|zistez]], [[Trikuharri|trikuharriz]] (Europako mendebaldekoak baino askoz beranduagokoak) eta, azken uneetan, ''haouanets ''izeneko [[hipogeo]] txiki batzuez (adibidez, Debbabsakoak, [[Tunisia|Tunisian]]) osatuta daude.
Feniziarrak, Magrebeko kostaldera, [[K.a. 2. milurtekoa|K.a. 2. milurtekoaren]] amaieratik joaten zirela uste da, eta, [[K.a. XII. mendea|K.a. 1100.]] urtearen inguruan, lehen lantegiak sortu zituztela. Horiek [[Utika]] ([[Bizerta|Bizertatik]] gertu) eta [[Leptis Magna|Oea]] ([[Tripoli]] inguruan) izan ziren, garrantzitsuena, zalantzarik gabe, [[Kartago]] izan zen arren, [[K.a. IX. mendea|K.a. 814an]]. [[Kartago|Kartagotarren]] eragina [[K.a. V. mendea|K.a. V. mendetik]] aurrera agertu zen, [[Zirenaika|Zirenaikako]] lehen monarkia [[Indigena|indigenetatik]] (kolono greziarrek Battus erregeaz hitz egiten dute, Batiada dinastiaren fundatzaileaz), [[Ghana|Ghanan]] eta [[Numidia|Numidian]], non bere erregeetako bat, [[Masinisa]], mitiko bihurtu zen [[Hirugarren Gerra Punikoa|Hirugarren Gerra Punikoan]] egindako bando-aldaketengatik. Era berean, nekazariek nekazaritza- eta abeltzaintza-hobekuntzak egin zituzten, [[burdina]], buztingilearen tornua, [[txanpon]]-sorkuntza eta, azkenik, [[idazketa]]-mota propioa asmatzea ahalbidetu zuten: alfabeto libiarra edo [[tifinagh]], gaur egun arte [[Tuareg|tuaregen]] tribu batzuen artean bizirik iraun duena.
[[Fitxategi:Ifira.jpg|thumb|500px|center|Idazkunak alfabeto libiarrean, Tafirako haitzuloan ([[Aljeria]]).]]
== Historiaurrea Euskal Herrian ==
{{Sakontzeko|Euskal Herriko historiaurrea}}
[[Fitxategi:Ekainberriko zaldiak (Pottoka).jpg|ezkerrera|thumb|Ekainberriko zaldiak]]
Euskal Herrian, historiaurreko aztarnategi aberatsenak dituen eskualdetako bat izanik, bertan egin diren [[arkeologia]] eta [[Paleoantropologia|paleoantropologiako]] ikerketen etengabeko garapenak eta haietako aurkikuntzek gero eta atzerago eramaten gaituzte gure lurrean gizonaren lehen kokapena zehazterakoan. [[Atapuerca|Atapuercan]] eginiko indusketek hurbilketa geografikoagatik pentsarazten dute Euskal Herrian gizakiaren kokapena, [[Behe-Paleolito|Behe-Paleolitora]], 200.000 urte baino atzerago eraman behar dela. ''[[Homo neanderthalensis]]''ek artea egiten ote zuen ezbaian dago, eta badakigu Euskal Herrian ia desagertu ziren garaira arte bizi izan zirela; baina gerora iritsitako ''[[Homo sapiens]]''ak aztarna ugari utzi ditu Euskal Herrian.
Zentsu hertsian, [[Euskal Herri|Euskal Herririk]] ez zen historiaurrean, eta ez dakigu ere bertan bizi ziren gizakiek zein hizkuntza hitz egiten ote zuten. [[Euskararen jatorria#Azalpen paleogenetikoak|Euskararen jatorriari buruzko azalpen paleogenetikoek]] ez dute lortu ebaztea [[Euskararen jatorria|euskararen jatorriaren]] edo [[Euskaldun|euskaldunen]] jatorriaren inguruko eztabaida. Artikulu honetan, beraz, gaur egun Euskal Herria izena ematen zaion ingurune geografikoaren inguruan hitz egiten da.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Ikus, gainera ==
* [[Historiaurrelari]]
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Historiaurrea| ]]
[[Kategoria:Teknopolisen bideoak dituzten artikuluak]]
izticfup02gewkajedm9ne16imqi4ap
2014
0
52293
10005805
9920977
2024-12-20T12:50:31Z
Lainobeltz
56334
/* Abendua */
10005805
wikitext
text/x-wiki
{{urte aurkibide probak}}
{{urtegertaerak}}
'''2014'''a [[asteazkenez hasitako urte arrunt]]a izan zen.
----
== Gertaerak ==
=== Euskal Herria ===
* [[Urtarrilaren 11]] – [[2014ko urtarrilaren 11ko Giza eskubideak, Konponbidea martxa|''Giza eskubideak, Konponbidea'' martxa]]: [[Bilbo]]n 110.000-100.00 lagun ''Giza eskubideak. Konponbidea. Bakea'' lelopean [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJ]], [[Sortu]], [[Eusko Alkartasuna|EA]], [[Alternatiba]], [[Aralar]], [[Eusko Langileen Alkartasuna|ELA]] eta [[Langile Abertzaleen Batzordeak|LABek]] deituriko bakearen aldeko martxa historiko erraldoian manifestatu ziren.
* [[Otsailaren 2]]a – [[2014ko otsailaren 2ko enbata]]: azken hogeitamar urtetako [[enbata|itsas enbata]] handienaren ondorioz [[Euskal Herriko kosta|Euskal Kostalde]] osoko udalerri eta portuek kalte ugari eta larriak jasan zituzten, oso bereziki [[Donostia]], [[Bermeo]], [[Zarautz]] eta [[Hendaia]] udalerriek.
* [[Otsailaren 6]]a – [[Eusko Legebiltzarra]]n [[Trebiñu]]k [[Araba]]rekin bat egiteko eskaera [[Espainiako Gorteak|Espainiako Kongresura]] eramateko eskaera onartu zen, [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJ]], [[Euskal Herria Bildu|EH Bildu]] eta [[PSE-EE|PSEren]] aldeko eta [[Euskadiko Alderdi Popularra|PPren]] aurkako bozkekin.
* [[Martxoaren 3]]a – Bilbon [[2014ko Bilboko ''Global Forum Spain'' bileraren aurkako protestak|''Global Forum Spain'' bileraren aurkako protestak]] izan ziren.
* [[Martxoaren 10]]a – [[Donibane Lohizune]]ko [[Grand Hotel (Donibane Lohizune)|Grand Hotel]] eraikinean sutea piztu eta emakume bat keaz itorik zendu zen.
* [[Apirilaren 13]]a – [[Nafarroa]]ko [[Etxarri Aranatz|Etxarri-Aranatz]] udalerrian [[Euskal Herriaren independentziari buruzko galdeketak|Euskal Herriaren independentziari buruzko galdeketa]] burutu zen.
* [[Apirilaren 23]]a – [[Ikune]], herrietako zenbait plataforma independentek sortutako alderdia aurkeztu zuten.
* [[Apirilaren 26]]a – [[Espainiako Gobernua]]k [[Gipuzkoako Foru Aldundia|Gipuzkoako Foru Aldundiaren jauregian]] [[Espainiako bandera]] jartzea inposatu ostean, Aldundiak [[Donostia]]ko [[Gipuzkoa plaza (Donostia)|Gipuzkoa plazan]] [[Ikurrina]]ri omenaldia ekitaldia egin eta [[Inaxio Kortabarria]] futbolari ohiak masta batera igoarazi zuen.
* [[Apirilaren 28]]a – [[Akitania-Euskadi euroeskualdea]]: [[Iñigo Urkullu]]k [[Alain Rousset]] presidente karguan ordezkatu zuen.
* [[Maiatzaren 15]]a – [[Bilbo]]n [[Zorrotzaurre]] penintsula [[uharte]] bilakatzeko lanei ekin zitzaien.
* [[Maiatzaren 25]]a – [[2014ko Europako Parlamenturako hauteskundeak]]: [[Hego Euskal Herria]]n, [[Euskal Herria Bildu|EH Bilduk]] 219.672 boto eta [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJak]] 213.393 lortuta, [[Europako Parlamentua]]n ordezkari bana eskuratu zuten. Aldiz, [[Ipar Euskal Herria]]n [[Herritarren Mugimenduaren Aldeko Batasuna|UMP]] alderdiak irabazi zuen.
* [[Ekaina]] – [[Kaskarotenea ikastolaren auzia]] hasi zen [[Ziburu]]ko udalaren eta ikastolaren artean.
* [[Ekainaren 8]]a – [[2014ko Erabakitzeko Eskubidearen Aldeko Giza Katea|Euskal Herriaren Erabakitzeko Eskubidearen Aldeko Giza Katea]] burutu zen, [[Durango]] eta [[Iruñea]] udalerriak elkar lotu zituelarik.
* [[Uztailaren 4]]a -Iparraldean eta Nafarroan [[2014ko uztaileko uholdeak Euskal Herrian|uholdeak gertatu ziren]].
* [[Uztailaren 10]]a – [[Galarreta]] herriko [[andre Mariaren Jasokundearen eliza (Galarreta)|elizaren]] dorrea erori zen.
=== Mundua ===
* [[Mendebaldeko Afrikako ebola agerraldia (2014)|Mendebaldeko Afrikako ebola agerraldia]]: hasiera batean [[Ginea]]n baina ondoren [[Liberia]], [[Sierra Leona]] eta [[Nigeria]]ra zabaldu zen [[ebola (argipena)|ebola]] [[izurri|epidemia]]. 2014ko [[uztailaren 23]]an, [[Munduko Osasun Erakundea|MOEk]] 1.201 kutsaturen eta 672 heriotzaren berri eman zuen eta hiru estatutan zabalduta zegoen. Hainbat erakundek agerraldiari aurre egiteko laguntzak eman zituzten. Agerraldi hau kasuei eta hildakoei zegokienez bortitzena izan zen. Espainian ere [[Ebola Espainian|eragina izan zuen]].
* [[Urtarrila]] – [[Burgos]]ko Gamonal auzoan Burgosko Udalak egiteko asmoa zuen hiribide baten eraberritzeko lanak abiaraztean [[2014ko Gamonalgo gatazka|gatazka sortu zen]].
* [[Otsailaren 6]]a – [[Ceuta]]ko [[El Tarajal (Ceutako hondartza)|El Tarajal]] hondartzako itsasertzean [[2014ko El Tarajalgo tragedia|15 pertsona itota hil ziren]] [[Maroko]] eta [[Ceuta]] bereizten dituen dikea igerian gainditzeko ahaleginetan ari zirela.
* [[Martxoaren 11]] -
** [[Espainia]]n [[Ahal Dugu]] alderdi politikoa sortu zen.
** [[Krimea eta Sebastopolen independentzia adierazpena|Krimeak bere independentzia aldarrikatu]] zuen.
* [[Martxoaren 22]]a – [[Atzeraldi Handia]]ren ondorioz Espainiako gobernuak burututako politika ekonomiko eta murrizketa sozialen aurka egin ziren [[Duintasunaren aldeko Martxak (2014)|Duintasunaren aldeko Martxak]] bukatu ziren [[Madril]]en.
* [[Martxoaren 26]]a eta [[martxoaren 27|27a]] – [[2014ko martxoko Espainiako ikasle grebak|Espainian ikasle grebak izan ziren]] [[LOMCE]]ren aurka eta hezkuntzan Espainiako gobernuak ezarritako murrizketen aurka.
* [[Maiatzaren 2]]a – [[Ukraina]]ko [[neonazi]]ek 48 lagun hil zituzten [[Liskarrak Odesan, 2014ko maiatzean|Odesa]]ko Sindikatuen Etxean.
* [[Maiatzaren 13]]a -
** Ezezagun batzuk [[Katalan Herriak|Katalan Herrien]] batasunaren ikur den [[Pi de les Tres Branques]] zuhaitzaren adar bat ebaki zuten.
** [[Somako meatze-istripua|Turkiako Soman gertatutako mehatze-istripuan]] 301 lagun hil ziren: 295 meatzari, 5 ingeniari eta mediku bat.
* [[Maiatzaren 22]]a – [[Thailandiako estatu-kolpea (2014)|Estatu-kolpea Thailandian]].
* [[Ekainaren 2]]a – [[Joan Karlos I.a Espainiakoa]]k [[Joan Karlos I.a Espainiakoaren abdikazioa|abdikatu egin zuen]].
* [[Ekainaren 19]]a – [[Espainia|Espainiako Erresuman]] [[Filipe VI.a Espainiakoa|Filipe VI.a]] [[Filipe Borboikoaren aldarrikapena|errege koroatu zuten]].
* [[Ekainaren 25]]a – [[Korsika]]ko [[Korsika Askatzeko Nazio Frontea|FLNC]] erakundeak borroka armatua uztea erabaki zuen.
* [[Uztailaren 10]]a – [[Israel]]ek [[Gazako zerrenda|Gazaren]] aurkako [[Hegi Babesgarria operazioa (2014)|Hegi Babesgarria operazioa]] martxan jarri zuen.
* [[Uztailaren 15]]a – [[Moskuko metroko istripua|Moskuko metroan istripua gertatu zen]]. 21 lagun hil ziren eta 160 inguru zauritu.
* [[Uztailaren 17]]a – [[Malaysia Airlines konpainiako 17 hegaldia|Malaysia Airlines konpainiako 17 hegaldiko]] hegazkina [[Ukraina]] ekialdean misil batek jota erori zen. Bertan zioazen 298 pertsonak hilik gertatu ziren. Badaiari ugari [[HIES]]a ikertzen ziharduten ikerlariak ziren.
* [[Uztailaren 23]]a – [[Tifoi]] baten ondorioz [[TransAsia Airwaysen 222 hegaldia|TransAsia Airwaysen 222 hegaldiko]] hegazkina larrialdiko lur hartzea egiten saiatu eta istripua izan zuen. 48 pertsona hil eta 10 zauritu ziren.
* [[Uztailaren 24]]a – [[Air Algérieren 5017 hegaldia]] [[Mali]] iparraldean erori zen, [[Aljeria]]ko mugatik 500 kilometrora. Hegazkinean zioazen 116 pertsonak hilik gertatu ziren.
* [[Abuztuaren 3]]a – Txinako [[Yunnan]] eskualdean 6,1 graduko [[2014ko Ludiango lurrikara|lurrikara gertatu zen]]. Gutxienez 410 hildako eragin zituen.
* [[Abuztuaren 9]]a – [[Michael Brownen hilketa]]: 18 urteko arraza beltzeko gaztea hil egin zen arraza zuriko polizia batek tirokatua izan ondoren.
* [[Abuztuaren 10]]a – [[Sepahan Airlinesen 5915 hegaldia]]k istripua izan zuen [[Teheran]] inguruan, 40 hildako eta 8 zauritu gertatu zirelarik.
* [[Abuztuaren 24]]a – [[Kalifornia]]ko Hego [[Napa (Kalifornia)|Napan]] 6,9 graduko [[2014ko Hego Napako lurrikara|lurrikara izan zen]]. 63 hildako eta 3.700 zauritu baino gehiago eragin zituen.
* [[Irailaren 5]]a – [[Ukraina]]ko, [[Donetsk]]eko eta [[Luhansk]]eko herri errepubliketako, [[Errusia]]ko eta [[ESLA]]ko ordezkariek [[Minskeko protokoloa]] sinatu zuten.
* [[Irailaren 11]] – [[2014ko Kataluniako Egun Nazionala|Kataluniako Egun Nazionalean]] jendetza handiak [[Kataluniaren independentziarako kontsulta|Kataluniaren autodeterminaziorako erreferendumaren]] eta [[independentzia]]ren alde [[V]] erraldoi bat osatuz [[Bartzelona]]ko kaleak bete zituen.
* [[Irailaren 18]]a – [[2014ko Eskoziako independentzia erreferenduma|Eskoziako independentzia erreferenduma]] burutu zen.
* [[Irailaren 19]]a – [[Kataluniako Parlamentua]]k bereziki urte horretako [[azaroaren 9]]an egingo zen autodeterminazio kontsultarako [[Kataluniaren independentziarako kontsulta|legea jalgi zuen]].
* [[Irailaren 27]]a – [[2014ko Hong Kongeko protestak|Hong Kongeko protestak]], ''Aterkien iraultza'' izenez ere ezagutuak, hasi ziren.
* [[Urria]] – [[Francisco Nicolás Gómez Iglesias]], ''Nikolas txikia'', atxilotua izan zen ustez [[iruzur]]ra egiteagatik.
* [[Urriaren 22]]a – [[Ottawako tiroketa (2014)|Ottawako tiroketa]]: identifikatu gabeko lagun batek soldadu bati tiro egin zion eta Kanadako Parlamentuan sartu zen. Poliziak erasotzailea larri zauritu zuen Ganbera barruan eta gutxi geroago hil egin zen.
* [[Urriaren 27]]a – [[Guardia Zibila]]k ustelkeriaren aurka [[Púnica operazioa]] burutu zuen. 51 pertsona atxilotu eta 259 miaketa egin zituen.
* [[Urriaren 28]]a – [[Blaise Compaoré]] diktadorearen aurkako [[Burkina Fasoko altxamendua (2014)|altxamendua hasi zen Burkina Fason]]. Altxamenduaren ondorioz, diktadoreak gobernua utzi zuen.
* [[Azaroaren 9]]a – [[Kataluniaren independentziarako kontsulta]]n independentziaren aldeko baiezkoak irabazi zuen.
* [[Azaroaren 19]]a – [[Eskoziako Alderdi Nazionala|SNPko]] [[Nicola Sturgeon]] politikaria [[Alex Salmond]] alderdikidearen ordez [[Eskozia]]ko lehen ministro izendatu zuten.
* [[Azaroaren 24]]a – ''[[Sony|Sony Pictures Entertainment]]''ek [[Sony Pictures Entertainmenten aurkako zibererasoa|zibererasoa jasan zuen]].
* [[Abendua]] – [[Petrolio]]aren merkatzea eta Mendebaldearen zigor ekonomikoak [[Errusiako ekonomia 2014an|Errusiako ekonomiari kalte egiten hasi ziren]].
* [[Abenduaren 16]]a -
** Mugimendu libertarioaren aurkako sarekada egon zen [[Bartzelona]]n eta [[Madril]]en. 11 atxilotu egon ziren.
** [[Taliban]]ek [[Peshawar]]ko eskola militarraren aurka [[2014ko Peshawarko eskolako erasoa|egindako eraso baten]] 141 hildako egon ziren, 132 umeak.
* [[Abenduaren 15]]a – [[2014ko Sydneyko bahiketa|Sydneyn gertatutako bahiketa]] baten erreskate operazioan [[Man Haron Monis|bahitzailea]] eta bahitutako pertsona bi hilik gertatu ziren.
* [[Abenduaren 28]]a -
** [[Indonesia AirAsiaren 8501 hegaldia|Indonesia AirAsiaren 8501 hegaldiko]] hegazkina [[Belitung]] uharteen inguruan erori eta bertan zioazen 162 bidaiariak, gehienak [[Indonesia]]rrak, hilik gertatu ziren.
** [[Norman Atlantic]] ferryak su hartu zuen. Gertakari honek 13 hildako utzi zituen.
== Ekonomia ==
== Arte eta kultura ==
===== Euskal Herria =====
* [[Ekainaren 15]]a – [[Lapuebla de Labarca]]n [[Araba Euskaraz]] jaia ospatu zen.
* [[Urriaren 19]]a – [[Zangoza]]n [[Nafarroa Oinez]] jaia ospatu zen.
* [[Abenduaren 20]]a – [[2014ko Bizkaiko Bertsolari Txapelketa]]n [[Fredi Paia]]k jantzi zuen txapela.
* "[[Loreak (filma)|Loreak]]" pelikula estreinatu zuten [[Jon Garaño]] eta [[Jose Maria Goenaga]]k.
===== Mundua =====
* [[Martxoaren 3]]a – [[86. Oscar Sariak]]: ''[[12 Years a Slave]]'' (''12 Urtez Esklabo'') filmak [[Film onenaren Oscar Saria|Filma Onenaren Oscar Saria]] jaso zuen eta ''[[Gravity]]'' urte hartan [[Oscar Sariak|Oscar Sari]] gehien irabazi zituen filma izan zen.
* [[Urriaren 22]]a – [[Polonia]]ko [[Słubice]] hirian [[Wikipediaren monumentua]] aurkeztu zen, [[Wikipedia]]ren omenez eraikitako lehenbiziko munduko monumentua.
== Zientzia eta teknologia ==
* [[Maiatzaren 13]]a – [[Europako Justizia Auzitegia]]k [[internet]]en ''[[Ahazteko eskubidea]]'' onartu zuen.
== Kirolak ==
===== Olinpiar Jokoak =====
* [[2014ko Neguko Olinpiar Jokoak]] ([[Sotxi]], [[Errusia]]; [[otsailaren 7]]a – [[otsailaren 23]]a).
** [[2014ko Neguko Olinpiar Jokoetan parte hartutako euskal herritar kirolariak|3 Euskal herritarrek hartu zuten parte]] 3 kiroletan, [[Espainia]]ko selekzioarekin.
===== Euskal Herria =====
* [[Urtarrilaren 5]]a – [[Euskal derbia]]: [[Real Sociedad|Errealak]] [[Athletic|Athletic Clubari]] [[Anoeta estadioa|Anoetako estadioan]] 2-0 irabazi zion.
* [[Maiatzaren 11]] – [[San Mames]] estadio berrian jokatutako lehenbiziko [[Euskal derbia]]n [[Athletic|Athletic Kluba]] eta [[Real Sociedad|Errealak]] [[Iker Muniain|Muniain]] eta [[Imanol Agirretxe|Agirretxeren]] golekin bana berdindu zuten.
* [[Maiatzaren 18]]a – [[Osasuna futbol kluba|Osasuna]] futbol taldea [[Espainiako futbol liga txapelketa|Lehen Mailatik]] [[Espainiako futbol ligako bigarren maila|Bigarren Mailara]] jeitsi zen, jeitsiera eguneko partiduan [[Sadar|Sadar estadioaren]] hegoaldeko harmailetako hesiak erori eta gutxienez 68 lagun zauritu zirelarik.
* [[Maiatzaren 25]]a – [[Eibar KE|Eibar Kirol Elkarteak]] [[Deportivo Alavés|Alavesi]] [[Ipurua Futbol Zelaia|Ipuruan]] 1-0 irabazi eta [[Espainiako futbol ligako lehen maila|Lehen Mailarako]] igoera lortu zuen.
* [[Maiatzaren 31]] – [[2014ko Nafarroako Itzulia]]: Antonio Pedrero irabazle.
* [[Ekainaren 10]]a – [[2014ko Durango-Durango Emakumeen Saria]]: [[Marianne Vos]] irabazle.
* [[Ekainaren 15]]a – [[2014ko Emakumeen Euskal Bira]]: Pauline Ferrand-Prevot irabazle.
* [[Abuztuaren 17]]a – [[Emakumezkoen Traineru Ligako 2014ko denboraldia]]: [[Pasai Donibane Koxtape Arraun Elkartea#Emakumezkoen trainerua|San Juan]] txapeldun.
* [[Azaroaren 13]]a – [[David Moyes]] eskoziarra [[Real Sociedad|Errealako]] entrenatzaile berria izendatua izan zen.
* [[Abenduaren 14]]a -
** [[Esku Huskako Lau eta Erdiko Pilota Txapelketa Nagusia, 2014koa|2014ko Esku Huskako Lau eta Erdiko Pilota Txapelketa Nagusia]]: Juan Martinez de Irujok Aimar Olaizolari [[Bizkaia pilotalekua]]n jokatutako finalean 22-17a irabazi zion.
** [[Euskal derbia]]: [[Anoeta estadioa|Anoetako estadioan]] [[Real Sociedad|Erreala]] eta [[Athletic|Athletic Klubak]] bana berdindu zuten.
* [[Abenduaren 28]]a – [[Euskal Herriko futbol selekzioa|Euskal futbol selekzioak]] eta [[Kataluniako futbol selekzioa]]k [[San Mames]]en jokatutako partiduan bana berdindu zuten.
===== Mundua =====
* [[Urtarrilaren 11]] – [[Garbiñe Muguruza]] tenislariak [[Hobart International]] txapelketa irabazi zuen.
* [[Martxoaren 16]]a - [[2014ko Emakumezkoen Sei Nazioen Txapelketa]]: [[Frantziako emakumezkoen errugbi selekzioa|Frantzia]]k irabazi zuen txapelketa, eta baita [[Grand Slam (errugbia)|Slam nagusia]] ere.
* [[Apirilaren 13]]a – [[2014ko Paris-Roubaix]]: [[Niki Terpstra]] irabazle.
* [[Apirilaren 27]]a – [[2014ko Lieja-Bastogne-Lieja]]: Simon Gerrans irabazle.
* [[Ekainaren 1]]a – [[Nairo Quintana]] kolonbiarrak [[2014ko Italiako Giroa]] irabazi zuen.
* [[Uztailaren 27]]a – [[2014ko Frantziako Tourra]]: [[Vincenzo Nibali]] italiar txirrindularia garaile.
== Heriotzak ==
==== Urtarrila ====
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Concha Carretero]], kataluniar militante komunista antifrankista (j. [[1918]]).
* [[Urtarrilaren 2]]a – [[Benigno Aspuru]], euskal txirrindularia (j. [[1930]]).
* [[Urtarrilaren 3]]a – [[The Everly Brothers|Phil Everly]], estatubatuar abeslari eta gitarra-jotzailea (j. [[1939]]).
* [[Urtarrilaren 5]]a – [[Eusébio|Eusébio da Silva Ferreira]], portugaldar futbolaria (j. [[1942]]).
* [[Urtarrilaren 5]]a - [[Daisy Roulland-Dussoix]], suitzar mikrobiologo molekularra, murrizketa entzimen aurkitzaileetako bat (j. [[1936]]).
* [[Urtarrilaren 6]]a – [[Marina Ginestà]], Bigarren Errepublikako eta Espainiako Gerra Zibileko militante komunista (j. [[1919]]).
* [[Urtarrilaren 8]]a – [[José Luis Martínez de Ubago]], gipuzkoar [[Tiro (kirola)|tiratzailea]] (j. [[1926]]).
* [[Urtarrilaren 9]]a – [[Amiri Baraka]], estatubatuar antzerkigile, olerkari eta politikaria (j. [[1934]]).
* [[Urtarrilaren 9]]a – [[Josep Maria Castellet]], katalanezko eta gaztelaniazko idazlea eta literatura kritikaria (j. [[1926]]).
* [[Urtarrilaren 9]]a – [[Dale T. Mortensen]], estatubatuar ekonomialaria eta irakaslea, 2010eko [[Ekonomiako Nobel Saria]] (j. [[1939]]).
* [[Urtarrilaren 11]] – [[Zoltán Pál Dienes]], hungariar matematikaria, [[matematikaren didaktika]]n egindako ekarpenengatik ezaguna (j. [[1916]]).
* [[Urtarrilaren 11]] – [[Ariel Sharon]], [[Israelgo Lehen Ministroen zerrenda|Israelgo lehen ministroa]] (j. [[1928]]).
* [[Urtarrilaren 12]]a – [[Halet Çambel]], turkiar arkeologo eta esgrimalaria (j. [[1916]]).
* [[Urtarrilaren 14]]a – [[Juan Gelman]], argentinar olerkaria, itzultzailea eta kazetaria (j. [[1930]]).
* [[Urtarrilaren 17]]a – [[Suchitra Sen]], indiar aktorea (j. [[1931]]).
* [[Urtarrilaren 20]]a – [[Claudio Abbado]], italiar orkestra-zuzendaria (j. [[1933]]).
* [[Urtarrilaren 21]]a – [[Assumpta Roura]], kataluniar azetari eta idazlea (j. [[1952]]).
* [[Urtarrilaren 21]]a – [[José Manuel Sertutxa]], bizkaitar futbolaria (j. [[1941]]).
* [[Urtarrilaren 22]]a – [[Manu Leguineche]], bizkaitar kazetaria, idazlea eta bidaiaria (j. [[1941]]).
* [[Urtarrilaren 23]]a – [[Riz Ortolani]], italiar zinema musikagilea (j. [[1926]]).
* [[Urtarrilaren 25]]a – [[Marcelino Bilbao]], [[Eusko Gudarostea|Euzko Gudarostearen]] eta [[Lanaren Konfederazio Nazionala|CNTren]] [[Isaac Puente Batailoia|Isaac Puente batailoiako]] tenientea (j. [[1920]]).
* [[Urtarrilaren 26]]a – [[José Emilio Pacheco]], mexikar poeta, eleberrigile, ipuingile, itzultzaile eta kritikaria (j. [[1939]]).
* [[Urtarrilaren 26]]a – [[Dona Tututa]], caboverdetar piano-jotzailea (j. [[1919]]).
* [[Urtarrilaren 27]]a – [[Pete Seeger]], estatubatuar kantaria eta musikagilea, [[Folk musika|folk]] musikako aitzindaria (j. [[1919]]).
* [[Urtarrilaren 28]]a – [[Jose Luis Bilbao Mentxaka|Jose Luis Bilbao Mentxaka, ''Bala Beltz'']], [[Athletic|Athletic Klubeko]] erandioztar futbolaria (j. [[1921]]).
* [[Urtarrilaren 28]]a – [[Blas Piñar]], espainiar eskuin muturreko politikari eta idazlea (j. [[1918]]).
* [[Urtarrilaren 30]]a – [[Antxon Agirre|Antxon Agirre Sorondo]], donostiar etnografoa (j. [[1946]]).
* [[Urtarrilaren 30]]a – [[Jean Babilée]], frantziar dantzaria eta koreografoa (j. [[1923]]).
* [[Urtarrilaren 30]]a – [[Félix Grande]], espainiar poeta eta kritikaria (j. [[1937]]).
* [[Urtarrilaren 31]] – [[Louis Etxabe]], lapurtar errugbilaria, [[Colayrac-Saint-Cirq]]en (j. [[1934]]).
* [[Urtarrilaren 31]] – [[Jaime Huélamo]], espainiar txirrindularia (j. [[1948]]).
* [[Urtarrilaren 31]] – [[Abdirizak Haji Hussein]], [[Somalia]]ko lehen ministroa (j. [[1924]]).
* [[Urtarrilaren 31]] – [[Miklós Jancsó]], hungariar zinema zuzendari eta gidoilaria (j. [[1921]]).
* [[Urtarrilaren 31]] – [[Carlos París]], bizkaitar filosofoa, idazlea eta prentsa-zutabegilea (j. [[1925]]).
==== Otsaila ====
* [[Otsailaren 1]]a – [[Luis Aragonés]], espainiar futbol jokalari eta entrenatzailea (j. [[1938]]).
* [[Otsailaren 1]]a – [[Bélgica Adela Mirabal]], [[Mirabal ahizpak|Mirabal ahizpetako]] bat (j. [[1925]]).
* [[Otsailaren 1]]a – [[Maximilian Schell]], suitzar aktorea (j. [[1930]]).
* [[Otsailaren 2]]a – [[Philip Seymour Hoffman]], estatubatuar aktorea (j. [[1967]]).
* [[Otsailaren 4]]a – [[Enrike Albizu]], gipuzkoar margolaria, [[Bidasoko Eskola]]ko kidea (j. [[1926]]).
* [[Otsailaren 5]]a – [[Arkaitz Bellon]], ''Pantxi '', espetxean hildako [[Euskal preso politikoak (1978-egun)|bizkaitar preso politikoa]] (j. [[1978]]).
* [[Otsailaren 6]]a – [[Enrique Alcat]], nafar kazetaria (j. [[1962]]).
* [[Otsailaren 8]]a – [[Nancy Holt]], estatubatuar artista (j. [[1938]]).
* [[Otsailaren 10]]a – [[Stuart Hall]], jamaikar soziologo eta teorilari kulturala, ikasketa kulturalen erreferenteetako bat (j. [[1932]]).
* [[Otsailaren 10]]a – [[Shirley Temple]], estatubatuar aktorea (j. [[1928]]).
* [[Otsailaren 11]] – [[Santiago Segura Munguía]], espainiar [[latin]]ista (j. [[1922]]).
* [[Otsailaren 13]]a - [[Irene González Hernández]], espainiar ikertzaile eta astrofisikaria (j. [[1969]]).
* [[Otsailaren 13]]a – [[Richard Møller Nielsen]], daniar futbolari eta entrenatzailea (j. [[1937]]).
* [[Otsailaren 14]]a – [[Francisco José Arnaiz]], bizkaitar apaiza (j. [[1925]]).
* [[Otsailaren 15]]a – [[Pako Iriondo]], [[Euskal Mendizale Federazioa|Euskal Mendizale Federazioko]] presidentea eta Euskal Herriko [[mendizaletasun]]aren bultzatzaile handia (j. [[1926]]).
* [[Otsailaren 15]]a – [[Thelma Estrin]], estatubatuar informatikaria, [[Ingeniaritza biomediko|ingeniaritza biomedikoan]] eta [[Sistema aditu|sistema adituetan]] aitzindaria (j. [[1924]]).
* [[Otsailaren 16]]a – [[Clemente Pérez Arroyo|Clemente Pérez Arroyo, ''Panaderito de Oyón'']], arabar pilotaria (j. [[1948]]).
* [[Otsailaren 20]]a - [[Antoinette Fouque]], frantziar psikoanalista, idazle, kazetari eta feminista (j. [[1936]]).
* [[Otsailaren 23]]a – [[Carla Accardi]], italiar margolari abstraktua, ''Forma'' eta ''Continuità'' arte-taldeen kide sortzailea (j. [[1924]]).
* [[Otsailaren 24]]a – [[Petra Cuevas]], [[PCE]]ko militante eta sindikalista espainiarra (j. [[1908]]).
* [[Otsailaren 24]]a – [[Harold Ramis]], estatubatuar aktorea, zinema zuzendaria eta gidoigilea (j. [[1944]]).
* [[Otsailaren 25]]a – [[Francisca García Torres]], 112 urte eta 165 egun bizi izan zen eta Nafarroan bizi izandako [[Jaén]]darra, Euskal Herrian bizi izan den pertsonarik zaharrena (j. [[1901]]).
* [[Otsailaren 25]]a – [[Paco de Lucía]], espainiar gitarrajolea, [[flamenko]]ko gitarrista handientzat hartua (j. [[1947]]).
* [[Otsailaren 27]]a – [[Maria de Avila]], kataluniar dantzari, koreografoa, zuzendaria eta balet irakaslea (j. [[1920]]).
* [[Otsailaren 27]]a – [[Dunia Ayaso eta Felix Sabroso|Dunia Ayaso]], espainiar zinema- eta antzerki-zuzendari eta gidoilaria (j. [[1961]]).
* [[Otsailaren 28]]a – [[Ana María Moix]], espainiar poeta, eleberrigilea, ipuin idazlea, itzultzailea eta editorea (j. [[1947]]).
==== Martxoa ====
* [[Martxoaren 1]]a – [[Alain Resnais]], frantziar zinemagilea (j. [[1922]]).
* [[Martxoaren 5]]a – [[Leopoldo María Panero]], espaniar [[abangoardismo]]ko poeta, ''novísimos'' taldekoa (j. [[1948]]).
* [[Martxoaren 5]]a – [[Luis Villoro]], mexikar filosofoa (j. [[1922]]).
* [[Martxoaren 9]]a – [[Rafael Aburto]], bizkaitar arkitektoa, arte zibilean aditua (j. [[1913]]).
* [[Martxoaren 10]] – [[Nicolás Mentxaka Fernández]], bizkaitar futbolaria (j. [[1939]]).
* [[Martxoaren 11]] – [[Maria Arriaga]], bizkaitar erraketista (j. [[1922]]).
* [[Martxoaren 12]]a – [[Jose Antonio Retolaza]], euskal idazlea, euskaltzalea, apaiza eta ohorezko [[euskaltzainen zerrenda|euskaltzaina]], ''[[Kili-Kili]]'' aldizkariaren sortzailea (j. [[1929]]).
* [[Martxoaren 13]]a – [[Ahmad Tejan Kabbah]], [[Sierra Leona]]ko presidentea (j. [[1932]]).
* [[Martxoaren 17]]a – [[Clement Urrutybehety]], baxenafar medikua eta ikerlaria (j. [[1913]]).
* [[Martxoaren 20]]a – [[Iñaki Azkuna]], [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJko]] politikaria eta [[Bilboko alkateen zerrenda|Bilboko alkatea]] (j. [[1943]]).
* [[Martxoaren 20]]a – [[Juan Manuel Basurko]], gipuzkoar futbolari eta apaiz katolikoa (j. [[1944]]).
* [[Martxoaren 21]]a – [[Joaquín Forradellas]], espainiar filologo, idazle eta literatura kritikoa (j. [[1938]]).
* [[Martxoaren 22]]a – [[Leoni Etxebarren]], nafar bertso-jartzailea (j. [[1924]]).
* [[Martxoaren 23]]a – [[Adolfo Suárez]], [[Espainiako Gobernuko presidente]]a (j. [[1932]]).
* [[Martxoaren 31]] – [[Ana Santos Payán]], espainiar argitaratzailea eta idazlea (j. [[1972]]).
==== Apirila ====
* [[Apirilaren 1]]a – [[Jacques Le Goff]], frantziar historialaria (j. [[1924]]).
* [[Apirilaren 4]]a – [[Kumba Ialá]], [[Ginea-Bissau]]ko 3. presidentea (j. [[1953]]).
* [[Apirilaren 4]]a – [[Anja Niedringhaus]], alemaniar fotokazetaria (j. [[1965]]).
* [[Apirilaren 5]]a – [[Mariano Díaz]], espainiar txirrindularia (j. [[1939]]).
* [[Apirilaren 5]]a – [[Peter Matthiessen]], estatubatuar idazle, eleberrigile eta naturalista (j. [[1927]]).
* [[Apirilaren 6]]a – [[Mickey Rooney]], estatubatuar aktorea, Guinness liburuaren arabera karrera luzeeneko aktorea (j. [[1920]]).
* [[Apirilaren 7]]a – [[Josep Maria Subirachs]], kataluniar eskultore eta margolaria (j. [[1927]]).
* [[Apirilaren 9]]a – [[Arthur Robinson]], [[Trinidad eta Tobago]]ko 3. presidentea (j. [[1926]]).
* [[Apirilaren 9]]a – [[Giulia Tamayo Leon]], perutar abokatua eta giza eskubideen aldeko ekintzailea (j. [[1958]]).
* [[Apirilaren 10]]a – [[Richard Hoggart]], britainiar soziologo eta pertsonai publiko ezaguna (j. [[1918]]).
* [[Apirilaren 11]] – [[Antonio Aldonza]], euskal herritar futbolaria (j. [[1926]]).
* [[Apirilaren 13]]a – [[Emma Castelnuovo]], italiar matematikaria eta pedagogoa (j. [[1913]]).
* [[Apirilaren 14]]a – [[Mariam Travélé]], maliar irakasle eta politikaria (j. [[1920]]).
* [[Apirilaren 16]]a – [[Charles Gyude Bryant]], [[Liberia]]ko presidentea (j. [[1949]]).
* [[Apirilaren 17]]a – [[Gabriel García Márquez]], kolonbiar idazlea eta kazetaria, 1982ko [[Literaturako Nobel Saria]] (j. [[1927]]).
* [[Apirilaren 19]]a – [[Concha Liaño]], anarkista eta [[Mujeres Libres]] mugimenduaren sortzaileetako bat (j. [[1916]]).
* [[Apirilaren 20]]a – [[Rubin Carter|Rubin ''Hurricane'' Carter]], estatubatuar boxeolaria (j. [[1937]]).
* [[Apirilaren 23]]a – [[Yozo Aoki]], japoniar futbolaria (j. [[1929]]).
* [[Apirilaren 24]]a – [[Hans Hollein]], austriar arkitekto post-modernoa (j. [[1934]]).
* [[Apirilaren 24]]a – [[Tadeusz Różewicz]], poloniar olerkari, antzerkigile eta itzultzailea (j. [[1921]]).
* [[Apirilaren 25]]a – [[Tito Vilanova]], kataluniar futbolari eta entrenatzailea (j. [[1968]]).
* [[Apirilaren 26]]a – [[Jacqueline Ferrand]], frantziar matematikaria (j. [[1918]]).
* [[Apirilaren 29]]a – [[Bob Hoskins]], ingeles aktorea (j. [[1942]]).
* [[Apirilaren 29]]a – [[Norma Pons]], argentinar vedette eta aktorea (j. [[1943]]).
==== Maiatza ====
* [[Maiatzaren 3]]a – [[Gary Becker]], estatubatuar ekonomista, 1992ko [[Ekonomiako Nobel Saria]] (j. [[1930]]).
* [[Maiatzaren 4]]a – [[Jean-Paul Ngoupandé]], [[Afrika Erdiko Errepublika]]ko lehen ministroa (j. [[1948]]).
* [[Maiatzaren 6]]a – [[Farley Mowat]], kanadar idazle eta ekologista (j. [[1921]]).
* [[Maiatzaren 8]]a – [[Concha Chaos]], [[Donostiako Haur Liburuaren Dokumentaziogunea]]ren sortzailea (j. [[1937]]).
* [[Maiatzaren 8]]a – [[Vicente Elorriaga]], bizkaitar futbolaria (j. [[1931]]).
* [[Maiatzaren 8]]a – [[Yago Lamela]], espainiar atletismo jauzilaria (j. [[1977]]).
* [[Maiatzaren 8]]a – [[Paulino Luesma]], gasteiztar politikari eta irakaslea eta [[Espainiako Gobernua]]ren ordezkaria EAEn (j. [[1949]]).
* [[Maiatzaren 8]]a – [[Mercedes Salisachs]], espainiar eleberrigilea (j. [[1916]]).
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Juan Cordero]], gipuzkoar musikagilea (j. [[1927]]).
* [[Maiatzaren 12]]a – [[H. R. Giger]], suitzar margolaria, eskultorea eta barne diseinatzaile [[surrealismo|surrealista]] (j. [[1940]]).
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Aurelio Gonzato]], suitzar mosaikogile eta pintorea (j. [[1914]]).
* [[Maiatzaren 12]]a - [[Camille Lepage]], frantziar gerra-argazkilari eta kazetaria, eraila (j. [[1988]]).
* [[Maiatzaren 15]]a – [[Jean-Luc Dehaene]], [[Belgika]]ko lehen ministroa (j. [[1940]]).
* [[Maiatzaren 15]]a – [[Remedios Gomez-Paraiso|Remedios Gomez-Paraiso, ''Kumander Liwayway'']], Filipinetako Hukbalahap mugimendu politiko armatuko buruzagia (j. [[circa|c.]] [[1919]]).
* [[Maiatzaren 16]]a – [[Luis Katarain]], gipuzkoar artzaina (j. [[1926]]).
* [[Maiatzaren 17]]a – [[Gerald Edelman]], estatubatuar biokimikaria, 1972ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (j. [[1929]]).
* [[Maiatzaren 18]]a – [[Marie-Andrée Arbelbide]], euskal herritar politikari abertzalea, [[Heleta]]ko auzapeza (j. [[1936]]).
* [[Maiatzaren 18]]a – [[Dobrica Ćosić]], jugoslaviar eta serbiar idazle, teoriko politiko eta politikaria, [[Serbia eta Montenegro|Jugoslaviako Errepublika Federaleko]] lehenbiziko presidentea (j. [[1921]]).
* [[Maiatzaren 19]]a – [[Jack Brabham]], 1 Formulako australiar pilotua (j. [[1926]]).
* [[Maiatzaren 19]]a – [[Xabier Galarraga]], gipuzkoar irakasle eta ekonomialaria.
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Jaime Lusinchi]], [[Venezuela]]ko presidentea (j. [[1924]]).
* [[Maiatzaren 22]]a – [[Ramón Martín Mateo]], espainiar legelari eta unibertsitateko irakaslea, [[Bilboko Unibertsitatea]]ren laugarren eta azken errektorea (j. [[1928]]).
* [[Maiatzaren 23]]a – [[Santi Auzmendi]], gipuzkoar moda sortzailea eta jostuna (j. [[1940]]).
* [[Maiatzaren 23]]a - [[Jeanneth Beltran]], nikaraguar migratzaile irregularra, etxeko langilea, Toledoko ospitaleko larrialdietan lau ordu baino gehiago artatu gabe itxaron ondoren hil zena (j. [[1984]]).
* [[Maiatzaren 25]]a – [[Wojciech Witold Jaruzelski]], [[Polonia]]ko presidentea (j. [[1923]]).
* [[Maiatzaren 28]]a – [[Maya Angelou]], estatubatuar poeta, eleberrigilea, aktorea eta eta eskubide zibilen aldeko ekintzailea (j. [[1928]]).
* [[Maiatzaren 28]]a – [[Azlan Shah Perakekoa]], Perakeko sultana eta Malaysiako erregea (j. [[1928]]).
* [[Maiatzaren 29]]a – [[Rafael Mendiluce]], euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (j. [[1939]]).
* [[Maiatzaren 30]]a – [[Jose Iragorri]], basauriar kirol kazetaria eta [[Herri Irratia]]n [[Athletic|Athletic Klubaren]] partiduetako ohiko esataria (j. [[1959]]).
* [[Maiatzaren 31]] - [[Jose Mari Madariaga Zugadi]], bizkaitar apaiza, politikaria eta aktibista, [[Zamorako konkordatu-espetxea]]n egondako euskal apaiz historikoetako bat (j. [[1937]]).
==== Ekaina ====
* [[Ekainaren 2]]a – [[Ivan Brzić]], serbiar futbol jokalari eta entrenatzailea, [[Osasuna futbol kluba|Osasuna]] taldea lehenbiziko aldiz [[UEFA Europa League|UEFArako]] sailkatzea lortu zuena (j. [[1941]]).
* [[Ekainaren 3]]a – [[Ángela T. Leiva Sánchez]], kubatar botanikari eta fitogeografoa (j. [[1948]]).
* [[Ekainaren 4]]a – [[Alicia Izaguirre]], errioxar politikaria, [[Araba]]ko lehen gobernadore zibila (j. [[1932]]).
* [[Ekainaren 4]]a – [[Sebastián Mendívil]], bizkaitar anarkista, [[Eusko Gudarostea|Euzko Gudarostearen]] eta [[Lanaren Konfederazio Nazionala|CNTren]] Bakunin batailoiko tenientea (j. [[1915]]).
* [[Ekainaren 5]]a - [[Nina Byers]], estatubatuar fisikari teorikoa eta ikerketa-irakaslea (j. [[1930]]).
* [[Ekainaren 5]]a – [[Felix Elejalde]], nafar irakaslea, idazlea eta dibulgatzailea (j. [[1929]]).
* [[Ekainaren 6]]a – [[Darío Barrio]], espainiar sukaldaria (j. [[1972]]).
* [[Ekainaren 8]]a – [[Bitxore Laka]], bizkaitar misiolari eta artista (j. [[1933]]).
* [[Ekainaren 9]]a – [[Rik Mayall]], ingeles aktore, idazle eta umorista (j. [[1958]]).
* [[Ekainaren 9]]a – [[Leslie Santana]], txiletar dantzari eta aktorea (j. [[1954]]).
* [[Ekainaren 11]] – [[Rafael Frühbeck]], espainiar orkestra-zuzendaria eta musikagilea (j. [[1933]]).
* [[Ekainaren 14]]a – [[María Wonenburger]], espainiar matematikaria, Fulbright beka jaso zuen lehen espainiar emakumea (j. [[1927]]).
* [[Ekainaren 15]]a – [[Jacques Bergerac]], lapurtar antzezlea (j. [[1927]]).
* [[Ekainaren 16]]a – [[Plácido Bilbao]], bizkaitar futbolaria (j. [[1940]]).
* [[Ekainaren 16]]a – [[Cándido Muatetema Rivas]], [[Ekuatore Ginea]]ko lehen ministroa (j. [[1960]]).
* [[Ekainaren 18]]a – [[Stephanie Kwolek]], poloniar-estatubatuar kimikaria, [[Kevlar]]raren asmatzailea (j. [[1923]]).
* [[Ekainaren 20]]a - [[Amalia Miranzo]], espainiar irakaslea, politikaria eta sindikalista (j. [[1939]]).
* [[Ekainaren 21]]a – [[Walter Kieber]], [[Liechtenstein]]go lehen ministroa (j. [[1931]]).
* [[Ekainaren 24]]a – [[Ramón José Velásquez]], [[Venezuela]]ko presidentea (j. [[1916]]).
* [[Ekainaren 24]]a – [[Eli Wallach]], estatubatuar aktorea (j. [[1915]]).
* [[Ekainaren 25]]a – [[Ana María Matute]], gaztelaniazko kataluniar idazlea (j. [[1925]]).
* [[Ekainaren 30]]a – [[Pèire Bèc]], frantziar hizkuntzalaria eta idazlea, Ozkitaniako literaturan espezialista eta [[Gaskoi (hizkuntza)|gaskoierazko]] idazlea (j. [[1921]]).
* [[Ekainaren 30]]a – [[Paul Mazursky]], estatubatuar zinema zuzendari, gidoigile eta aktorea (j. [[1930]]).
==== Uztaila ====
* [[Uztailaren 1]]a – [[Gérard Kango Ouédraogo]], [[Volta Garaia|Volta Garaiko]] lehen ministroa (j. [[1925]]).
* [[Uztailaren 2]]a – [[Paul Wild (suitzar astronomoa)|Paul Wild]], suitzar astronomoa (j. [[1925]]).
* [[Uztailaren 5]]a – [[Pablo de la Higuera]], espainiar kazetari, idazle eta antzerkigilea (j. [[1931]]).
* [[Uztailaren 7]]a – [[Alfredo Di Stéfano]], argentinar-espainiar futbolari eta entrenatzailea, munduko futbolaririk onenetakoa (j. [[1926]]).
* [[Uztailaren 7]]a – [[Francisco Gabika]], euskal txirrindularia (j. [[1937]]).
* [[Uztailaren 7]]a – [[Eduard Xevardnadze]], [[Georgia]]ko presidentea (j. [[1928]]).
* [[Uztailaren 10]]a – [[Xabier Aranburu Sagarzazu]], hondarribiar idazlea eta kazetaria (j. [[1931]]).
* [[Uztailaren 11]] – [[Tommy Ramone]], ''[[Ramones]]'' taldeko lehen bateria-jotzaile eta sortzaileetako bat (j. [[1949]]).
* [[Uztailaren 12]]a – [[Nestor Basterretxea]], [[bermeo]]tar eskulturgile, artista eta zinemagilea (j. [[1924]]).
* [[Uztailaren 13]]a – [[Nadine Gordimer]], hegoafrikar idazlea, 1991ko [[Literaturako Nobel Saria]] (j. [[1923]]).
* [[Uztailaren 13]]a – [[Lorin Maazel]], estatubatuar biolinista eta orkestra zuzendaria (j. [[1930]]).
* [[Uztailaren 13]]a – [[Koldo Zabala]], [[getxo]]ztar dantzaria eta koreografoa (j. [[1935]]).
* [[Uztailaren 14]]a – [[Alice Coachman]], estatubatuar [[Gorako jauzi|gorako-jauzilaria]], Olinpiadetan urrezko domina bat irabazi zuen lehen emakume beltza (j. [[1923]]).
* [[Uztailaren 16]]a – [[Johnny Winter]], estatubatuar blues eta rock gitarra-jotzailea (j. [[1944]]).
* [[Uztailaren 19]]a – [[James Garner]], estatubatuar aktorea (j. [[1928]]).
* [[Uztailaren 19]]a – [[Mauro Urriza]], nafar musikaria eta musikagilea (j. [[1963]]).
* [[Uztailaren 20]]a – [[Alex Angulo]], [[erandio]]ztar aktorea (j. [[1953]]).
* [[Uztailaren 21]]a – [[Pearl Kong Chen]], txinatar-estatubatuar sukaldari eta idazlea (j. [[1926]]).
* [[Uztailaren 22]]a – [[Luisa Berrondo Iartzabal]], [[Oiartzun|Oiartzuar]] maistra (j. [[1916]]).
* [[Uztailaren 23]]a – [[Ursula Wölfel]], haur literaturako alemaniar idazlea (j. [[1922]]).
* [[Uztailaren 24]]a – [[José Luis Azkueta]], bizkaitar futbolaria (j. [[1936]]).
* [[Uztailaren 25]]a – [[Manolín Martínez]], bizkaitar futbolaria (j. [[1928]]).
* [[Uztailaren 29]]a – [[María Antonia Iglesias]], espainiar kazetaria, idazlea eta telebista zein irratiko solaskidea (j. [[1945]]).
==== Abuztua ====
* [[Abuztuaren 5]]a – [[Angéla Németh]], xabalina jaurtiketan espezializatutako hungariar atleta (j. [[1946]]).
* [[Abuztuaren 5]]a – [[María Telo]], espainiar legelari eta feminista (j. [[1915]]).
* [[Abuztuaren 7]]a – [[Alberto Pérez Zabala]], bizkaitar futbolaria (j. [[1925]]).
* [[Abuztuaren 9]]a – [[Juan Azaldegi]], gipuzkoar koru eta orkestra zuzendaria (j. [[1924]]).
* [[Abuztuaren 10]]a – [[Kathleen Ollerenshaw]], britainiar matematikari, politikari eta hezitzailea (j. [[1912]]).
* [[Abuztuaren 11]] – [[Robin Williams]], estatubatuar aktorea (j. [[1951]]).
* [[Abuztuaren 12]]a – [[Lauren Bacall]], estatubatuar aktorea (j. [[1924]]).
* [[Abuztuaren 12]]a – [[Irene Ibaibarriaga]], bizkaitar erraketista (j. [[1918]]).
* [[Abuztuaren 13]]a – [[Nicolau Sevcenko]], brasildar historialari, irakasle, kazetari, idazle eta itzultzailea (j. [[1952]]).
* [[Abuztuaren 16]]a – [[Vsevolod Nestaiko]], ukraniar idazlea, haur literaturan berezitua (j. [[1930]]).
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Albert Reynolds]], [[Irlandako Errepublika]]ko zortzigarren [[Taoiseach]]a (j. [[1932]]).
* [[Abuztuaren 23]]a – [[Elsa Wiezell]], paraguaitar poeta, margolaria eta irakaslea (j. [[1926]]).
* [[Abuztuaren 24]]a – [[Richard Attenborough]], ingeles aktore, zinema zuzendari eta ekoizlea (j. [[1923]]).
* [[Abuztuaren 25]]a – [[Ramon Etxarren Izturitz]], gasteiztar apezpiku aurrerakoia (j. [[1929]]).
* [[Abuztuaren 26]]a – [[Maria Mauban]], frantziar aktorea (j. [[1924]])
* [[Abuztuaren 27]]a –
** [[Peret]], kataluniar abeslari, gitarrajole eta konposatzaile ijitoa, kataluniar errunbaren ikur nagusienetakoa (j. [[1935]]).
** [[Xia Peisu]], txinatar informatikaria, "Txinako Zientzia konputazionalaren Ama" (j. [[1923]])
* [[Abuztuaren 28]]a – [[Glenn Cornick]], ingeles baxu-jotzailea, ''[[Jethro Tull]]'' taldeko kide sortzailea (j. [[1947]]).
==== Iraila ====
* [[Irailaren 4]]a – [[Joan Rivers]], estatubatuar komediante, aktore, telebista aurkezle, gidoilari eta idazlea (j. [[1933]]).
* [[Irailaren 9]]a – [[Montserrat Abelló]], katalanezko poeta eta itzultzailea (j. [[1918]]).
* [[Irailaren 9]]a – [[Firoza Begum (abeslaria)|Firoza Begum]], bangladeshtar abeslaria (j. [[1930]]).
* [[Irailaren 10]]a – [[Emilio Botín]], espainiar bankaria (j. [[1934]]).
* [[Irailaren 10]]a – [[Richard Kiel]], estatubatuar aktorea (j. [[1939]]).
* [[Irailaren 12]]a – [[Ian Paisley]], [[Ipar Irlanda]]ko erreberendoa eta politikari [[Unionismo (Irlanda)|unionista]], [[Alderdi Demokratiko Unionista|DUP]] alderdiko burua (j. [[1926]]).
* [[Irailaren 14]]a – [[Angus Lennie]], eskoziar aktorea (j. [[1930]]).
* [[Irailaren 17]]a – [[China Zorrilla]], uruguaitar aktore, komediante, zuzendari, gidoilari, ekoizle, itzultzaile eta egokitzailea (j. [[1922]]).
* [[Irailaren 20]]a – [[Polly Bergen]], estatubatuar aktore, abeslari telebista aurkezle eta idazlea (j. [[1930]]).
* [[Irailaren 20]]a – [[Pino Cerami]], italiar-belgiar txirrindularia (j. [[1922]]).
* [[Irailaren 23]]a – [[Antònia Fontanillas Borràs]], kataluniar militante anarkosindikalista eta borrokalari antifrankista (j. [[1917]]).
* [[Irailaren 23]]a – [[Teresa Rovira i Comas]], kataluniar liburuzaina (j. [[1918]]).
* [[Irailaren 24]]a – [[Christopher Hogwood]], britainiar orkestra-zuzendaria (j. [[1941]]).
* [[Irailaren 27]]a – [[Dorothy Maharam]], estatubatuar matematikaria, neurriaren teoriari ekarpen garrantzitsuak egin zizkiona (j. [[1917]]).
* [[Irailaren 29]]a – [[JP Auclair]], [[Quebec Hiria|Quebectar]] akrobazia eskiatzailea (j. [[1977]]).
* [[Irailaren 29]]a – [[Miguel Boyer]], Lapurdin jaiotako espainiar ekonomialari, irakasle eta politikaria (j. [[1939]]).
* [[Irailaren 30]]a - [[Jerrie Mock]], estatubatuar pilotua, munduari airez bira bakarka eman zion lehen emakumea (j. [[1925]]).
* [[Irailaren 30]]a – [[Martin Lewis Perl]], estatubatuar fisikaria, 1995eko [[Fisikako Nobel Saria]] (j. [[1927]]).
==== Urria ====
* [[Urriaren 2]]a – [[György Lázár]], [[Hungaria]]ko lehen ministroa (j. [[1924]]).
* [[Urriaren 3]]a – [[Lori Sandri]], brasildar futbolari eta entrenatzailea (j. [[1949]]).
* [[Urriaren 4]]a – [[Jean-Claude Duvalier]], ''Baby Doc'', [[Haiti]]ko presidentea (j. [[1951]]).
* [[Urriaren 5]]a – [[Andrea de Cesaris]], italiar [[1 Formula]]ko gidaria (j. [[1959]]).
* [[Urriaren 5]]a – [[Pierrette Prat i Galindo]], kataluniar moja klaratarra (j. [[1927]]).
* [[Urriaren 7]]a – [[Siegfried Lenz]], alemaniar idazle eta kazetaria (j. [[1926]]).
* [[Urriaren 7]]a – [[Félix Padín]], bilbotar anarkista, [[Eusko Gudarostea|Euzko Gudarostearen]] eta [[Lanaren Konfederazio Nazionala|CNTren]] batailoietako tenientea (j. [[1916]]).
* [[Urriaren 17]]a – [[Daisuke Oku]], japoniar futbolaria (j. [[1976]]).
* [[Urriaren 18]]a – [[Efua Dorkenoo]], [[Emakumeen genitalen mutilazio|emakumeen genitalen mutilazioaren]] aurkako ghanesar-britainiar ekintzailea (j. [[1949]]).
* [[Urriaren 18]]a – [[Claude Ollier]], frantziar eleberrigilea, ''[[Nouveau roman]]'' eskolako idazle nagusietako bat (j. [[1922]]).
* [[Urriaren 19]]a – [[Leonore Davidoff]], estatubatuar soziologo eta historialari feminista (j. [[1932]]).
* [[Urriaren 19]]a – [[John Holt]], jamaikar reggae abeslari eta kantagilea (j. [[1947]]).
* [[Urriaren 19]]a – [[Juan María Lasa]], gipuzkoar futbolaria (j. [[1931]]).
* [[Urriaren 21]]a – [[Benjamin Bradlee]], ''[[The Washington Post]]'' egunkariko kazetaria eta erredakzio burua (j. [[1921]]).
* [[Urriaren 21]]a – [[Alfredo Tamayo]], gipuzkoar jesuita, teologo eta irakaslea (j. [[1924]]).
* [[Urriaren 21]]a – [[Gough Whitlam]], [[Australia]]ko lehen ministroa (j. [[1916]]).
* [[Urriaren 23]]a – [[Ramiro Pinilla]], bizkaitar idazlea, Euskal Herrian gaztelaniaz idatzi duen idazlerik oparoenetako bat (j. [[1923]]).
* [[Urriaren 25]]a – [[Jack Bruce]], eskoziar musikari eta baxu-jotzailea (j. [[1943]]).
* [[Urriaren 26]]a – [[Rémi Fraisseren heriotza|Rémi Fraisse]], frantziar botanikaria, ustez poliziak gertutik botatako munizio baten ondorioz (j. [[1993]]).
* [[Urriaren 27]]a - [[Begoña Caamaño]], galizierazko kazetari eta idazlea (j. [[1964]]).
* [[Urriaren 28]]a – [[José Mari Manzanares]], espainiar zezenketaria (j. [[1953]]).
* [[Urriaren 28]]a – [[Michael Sata]], [[Zambia]]ko presidentea (j. [[1937]]).
==== Azaroa ====
* [[Azaroaren 8]]a – [[Aurora Bernárdez]], argentinar itzultzailea eta idazlea (j. [[1920]]).
* [[Azaroaren 10]]a – [[Jesús Beltrán]], nafar psikopedagogo eta katedraduna (j. [[1936]]).
* [[Azaroaren 11]] – [[Caty Juan de Corral]], espainiar idazlea, kazetaria, gastronomoa, margolaria eta artista (j. [[1926]]).
* [[Azaroaren 12]]a – [[David Mackay]], britainiar arkitektoa (j. [[1933]]).
* [[Azaroaren 13]]a – [[Alexander Grothendieck]], alemaniar matematikaria (j. [[1928]]).
* [[Azaroaren 15]]a – [[Leslie Feinberg]], estatubatuar mari-mutil, lesbiana eta transgenero aktibista, komunista eta idazlea (j. [[1949]]).
* [[Azaroaren 16]]a – [[Javier Azagra]], nafar apaiza, [[Cartagena]]ko apezpikua (j. [[1923]]).
* [[Azaroaren 16]]a – [[Antoni Maria Badia]], kataluniar filologo eta hizkuntzalaria (j. [[1920]]).
* [[Azaroaren 16]]a – [[José Luis Viejo]], espainiar txirrindularia (j. [[1949]]).
* [[Azaroaren 19]]a – [[Koldo Losada]], bizkaitar aktorea (j. [[1960]]).
* [[Azaroaren 19]]a – [[Mike Nichols]], estatubatuar zinemagilea (j. [[1931]]).
* [[Azaroaren 21]]a - [[Carmina Virgili]], kataluniar geologo, kudeatzaile zientifiko eta politikaria (j. [[1927]]).
* [[Azaroaren 25]]a – [[Humberto Giannini]], txiletar filosofo eta idazlea (j. [[1927]]).
* [[Azaroaren 27]]a – [[P. D. James]], britainiar idazlea (j. [[1920]]).
* [[Azaroaren 28]]a – [[Roberto Gómez Bolaños]], ''Chespirito'', mexikar aktore, idazle, gidoilari, musikagile, zuzendari eta telebista ekoizlea (j. [[1929]]).
* [[Azaroaren 29]]a – [[Anamari Martinez]], [[Martin Ugalde]]ren bikotekidea (j. [[1932]]).
* [[Azaroaren 29]]a – [[Rocío Orsi]], espainiar filosofo, saiakeragile, irakasle eta itzultzailea (j. [[1976]]).
==== Abendua ====
* [[Abenduaren 1]]a - [[Elena Fernandez]], gipuzkoar igerilari eta igeriketako entrenatzaile eta monitorea (j. [[1959]]).
* [[Abenduaren 3]]a – [[Ian McLagan]], ingeles teklatu-jotzailea, ''Small Faces'' eta ''Faces'' taldeetako kidea (j. [[1945]]).
* [[Abenduaren 5]]a – [[Fabiola Mora y Aragón]], [[Belgika]]ko erregina ezkontidea (j. [[1928]]).
* [[Abenduaren 6]]a – [[Ralph Henry Baer]], ''Bideo-jokoen aita'', alemaniar-estatubatuar [[bideojoko|bideo-joko]] garatzailea (j. [[1922]]).
* [[Abenduaren 7]]a – [[Javier Gato]], gipuzkoar futbolaria (j. [[1935]]).
* [[Abenduaren 9]]a – [[Jean-Marie Léyé]], [[Vanuatu]]ko 3. presidentea (j. [[1932]]).
* [[Abenduaren 10]]a – [[Ralph Giordano]], alemaniar idazlea (j. [[1923]]).
* [[Abenduaren 14]]a – [[Theo Colborn]], ingurumenaren osasunaren estatubatuar analista (j. [[1927]]).
* [[Abenduaren 14]]a – [[José Ignacio Ruiz|José Ignacio Ruiz Olabuénaga]], bizkaitar soziologo, irakasle eta ikerlaria (j. [[1929]]).
* [[Abenduaren 15]]a – [[Jose Agustin Alberdi]], bizkaitar bertsolaria (j. [[1922]]).
* [[Abenduaren 16]]a – [[Man Haron Monis]], irandar jatorriko australiar apaiz [[Sunismo|sunita]], [[2014ko Sydneyko bahiketa]] burutu zuena (j. [[1964]]).
* [[Abenduaren 17]]a – [[Maurice Duverger]], frantziar legelari eta politologoa (j. [[1917]]).
* [[Abenduaren 17]]a – [[Fritz Rudolf Fries]], alemaniar eleberrigile eta itzultzailea (j. [[1935]]).
* [[Abenduaren 18]]a – [[Virna Lisi]], italiar aktore ezagunenetakoa (j. [[1936]]).
* [[Abenduaren 20]]a – [[B. K. S. Iyengar]], ''Iyengar Yoga'' yoga estiloaren sortzailea, munduko yoga irakasle garrantzitsuenetakotzat hartua (j. [[1918]]).
* [[Abenduaren 21]]a – [[Udo Jürgens]], austriar abeslaria (j. [[1934]]).
* [[Abenduaren 21]]a – [[Aitziber Sarasola]], nafar politikari eta euskaltzalea (j. [[1973]]).
* [[Abenduaren 22]]a – [[Joe Cocker]], britainiar rock abeslaria (j. [[1944]]).
* [[Abenduaren 24]]a – [[Buddy DeFranco]], jazzeko estatubatuar klarinete jotzailea (j. [[1923]]).
* [[Abenduaren 26]]a – [[Leo Tindemans]], [[Belgika]]ko lehen ministroa (j. [[1922]]).
* [[Abenduaren 28]]a - [[Leelah Alcorn]], estatubatuar emakume transgeneroa, bere buruaz beste egitean nazioarteko arreta erakarri zuena (j. [[1997]]).
* [[Abenduaren 28]]a – [[Máximo San Juan]], espainiar bineta-egile, marrazkilari eta idazlea (j. [[1932]]).
* [[Abenduaren 30]]a – [[Luise Rainer]], alemaniar aktorea (j. [[1910]]).
== [[Nobel Sariak|Nobel saridunak]]: ==
* [[Fisikako Nobel Saria|Fisika]]: [[Isamu Akasaki]], [[Hiroshi Amano]] eta [[Shuji Nakamura]]
* [[Kimikako Nobel Saria|Kimika]]: [[Eric Betzig]], [[Stefan Hell]] eta [[William E. Moerner]]
* [[Literaturako Nobel Saria|Literatura]]: [[Patrick Modiano]]
* [[Medikuntzako Nobel Saria|Medikuntza]]: [[John O'Keefe]], [[May-Britt Moser]] eta [[Edvard Moser]]
* [[Ekonomiako Nobel Saria|Ekonomia]]: [[Jean Tirole]]
* [[Bakearen Nobel Saria|Bakea]]: [[Kailash Satyarthi]] eta [[Malala Yousafzai]]
----
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Denbora unitate aurkibidea}}
[[Kategoria:2014]]
4etbbv8re5jl8m8g6koebiuct8eqj6r
Magdeburg
0
53374
10006420
9842635
2024-12-21T11:13:19Z
Marklar2007
1545
/* Magdeburgeko esperientzia */
10006420
wikitext
text/x-wiki
{{hiri infotaula
| izena = Magdeburg
}}
'''Magdeburg'''<ref>{{Erreferentzia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0157.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|izenburua= 157. araua: Europako hiriak}}</ref> [[Alemania]]ko [[Saxonia-Anhalt]] [[alemaniaren banaketa administratiboa|estatu federaleko]] hiriburua da, [[Elba (ibaia)|Elba]] ibaiaren ertzean kokaturik. [[Europa]]ko [[erdi Aroa|erdi aroko]] hiririk garrantzitsuenetakoa da. Jatorrian, nukleo anitzeko [[Burgu (hirigintza)|burgu]] bat izan zen. Oton I.a, [[Germaniako Erromatar Inperio Santua|Germaniako Erromatar Inperio Santuko]] lehendabiziko enperadoreak agintaldiko zati gehiena hiri honetan eman zuen, eta katedralean lurperatu zuten.
== Historia ==
=== Sorrera ===
Karlomagnok sortu zuen 805. urtean ''Magadoburg'' izenarekin, zeinak "gotorleku handia" esan nahi duen, eta 919. urtean harresiak jaso zituen [[magiar]] eta [[eslaviar]]ren aurrean babesteko. X. mendean lortu zuen garrantzia, [[Oton I.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa|Oton I.a]] Handiaren agintaldian. Haren emazte Edith San Maurizio abade-etxe [[beneditar]]rean hilobiratu zuten. Abade-etxea gerora katedral bihurtuko zen. 968an sortu zen Magdeburgeko apezpikutza eta honek parte hartze handia izan zuen [[Elba (ibaia)|Elba ibaiaren]] ertzetan bizi ziren eslaviarren kolonizazio germaniarrean.
=== Hansa hiria ===
1035. urtean merkataritzarako eskubideak jaso zituen, '''Magdeburgeko eskubideak''' izenez ezagutzen direnak eta XIII. mendean [[Hansa|Hansa Ligan]] sartu zen. Ordurako 20.000 biztanle zituen, eta [[Germaniako Erromatar Inperio Santua|Germaniako Erromatar Inperio Santuko]] hiri handienetakoa zen. Elba ibaiari esker, [[Ipar itsasoa|Ipar Itsasoko]] herriekin harreman komertzialak eratu zituen, batez ere [[Flandria]]rekin.
=== Erreforma protestantea ===
[[Fitxategi:Magdeburg 1631.jpg|thumb|ezkerrera|300px| Magdeburgeko setioa 1631ean.]]
[[Martin Luther]]rek hitzaldia eman zuen Magdeburgen eta herriak erreforma onartu zuen 1524 urtean eta [[Karlos Habsburgokoa|Karlos V.aren]] aurkako borrokan murgildu zen. 1550-51. urtean enperadorearen soldaduen setioa gainditu zuen eta protestantismoaren gotorleku nagusi bihurtu zen. Lutherren idatziak inprimatu zituen lehenengo hiri handia bihurtu zen gainera. [[Matthias Flacius]] [[istria]]rrak ere bertan argitaratu zuen katolizismoaren aurkako panfleto famatua, zeinetan [[Erromatar Eliza Katolikoa]] "anti-kristoaren erresuma" zela esaten zuen.
[[Hogeita Hamar Urteko Gerra]]n behin baino gehiagotan setiatu zuten. 1631. urtean [[Tillyko kondea]]k hartu eta erre egin zuen hiria ([[Magdeburgoren arpilatzea|20.000 pertsona hil ziren]]). Gerraren ondoren 400 biztanle baino ez ziren gelditu Magdeburgen. 1680an [[Brandenburgeko Marka]] izenekoaren barruan sartu zen, [[Westfaliako bakea|Westfaliako Bakearen]] ondoren. 1806an [[frantzia]]rrek hartu zuten, eta Westfaliako erresuma berriaren parte egin zuten, 1813ra arte. 1814an Prusiaren mende geratu zen, [[Saxonia]]ko probintziaren barruan.
=== XX mendea ===
[[Bigarren Mundu Gerra]]n [[Royal Air Force|britainiar aire armadak]] gogor bonbakatu zuen 1994ko urtarrilaren 16an. Gerra bukatzerakoan hiriak 340.000 biztanle zituen eta [[sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|sobietarren]] okupazio eremuan gelditu zen, [[Alemaniako Errepublika Demokratikoa|Ekialdeko Alemanian]]. Gerra aurreko eraikin gehienak eraitsi ziren, katedralaren inguruko hainbat etxe baino mantendu ez zirelarik. Alemania biak bateratzean Saxonia-Anhalt estatuaren hiriburu bihurtu zen.
[[Fitxategi:Der Landtag Sachsen-Anhalt , Domplatz, Magdeburg (The Landtag or state parliament for Saxony-Anhalt) - geograph.org.uk - 5293.jpg|thumb|ezkerrera|250px| Saxonia-Anhlateko Lantag]]
== Ondasun nabarmenak ==
* '''[[Magdeburgeko katedrala]] (''Magdeburger Dom''):''' San Maurizio abade-etxearen gainean eraiki zen 1209 eta 1520 artean. Ehun metroko altuera duten dorreekin Alemaniako katedral garaienetako bat da. Katedral [[gotiko (argipena)|gotikoa]] da.
* '''Udaletxea (''Rathaus''):''' XIII mendean merkatua egiten zen lekuan eraiki zen 1698an udaletxea [[pizkundea|pizkundeko]] estilora.
* '''Saxonia-Anhlateko Lantag:''' [[Germaniako Erromatar Inperio Santua|Germaniako Erromatar Inperio Santuko]] dieta biltzen zen eraikina da. 1724ko fatxada [[barrokoa]] dauka.
* '''[[Magdeburgeko urezko zubia]] (''Wasserstraßenkreuz''):''' Europako ur bidezko zubirik luzeena dago Magdeburgen. 2003an eraiki zuten eta ia kilometro bateko luzera du.
== Ekonomia ==
Garrantzi handiko ibai-portua da, Elba ibaian, Alemania barneko ubide sarearekin loturik. Meatzaritzako gune aberats baten erdian dago, eta ondorioz industriak indar handia du, metalurgiak batez ere. Horrez gainera, industrian garrantzia dute kimikak, ehungintzak (kotoia), oinetakogintzak eta garagardogintzak. Erregaiak ere egiten dira.
== Kirolak ==
Magdeburgeko kirol nagusia [[eskubaloi]]a da. [[SC Magdeburg]]ek [[Alemaniako Eskubaloi Liga|Ekialdeko Alemaniako Eskubaloi Liga]] hamar aldiz eta beste behin [[Alemaniako Eskubaloi Liga|Bundesliga]] irabazteaz gain [[EHF Txapeldunen Liga|Europako Txapelketan]] hiru aldiz izan da txapeldun.
Futbolean berriz [[1. FC Magdeburg]]ek 1974ean [[Europako Futbol Errekopa]] irabazi zuen.
== Musika ==
* [[Georg Philipp Telemann]] (1681-1767), musikagilea eta organista bertan jaio zen.
* [[Tokio Hotel]] mundu mailan ezaguna den [[pop rock]] taldea bertan sortu zen 2001 urtean ''Devilish'' izenarekin, eta 2003an hartu zuen gaur egungo izena.
== Magdeburgeko esperientzia ==
[[Otto von Guericke]] alemaniar fisikariak 1654an, garai hartan Alemaniako enperadorea zen [[Fernando III.a Habsburgokoa]]ren eta [[Ratisbonako dieta]]ren aurrean, [[Magdeburgeko Hemisferioak]] erabiliz eginiko hutsari buruzko esperimentu ospetsu bat burutu zuen. [[Magdeburgeko Unibertsitatea|1993an sortu zuten unibertsitateak]] Otto von Guerickeren izena darama.
== Hiri senidetuak ==
Magdeburg ondorengo hiriekin senidetuta dago:
{| cellpadding="10"
|- style="vertical-align:top;"
|
* {{herria|Alemania|Brunswick}}
* {{herria|Bosnia-Herzegovina|Sarajevo}}
* {{herria|AEB|Nashville}}
* {{herria|Frantzia|Le Havre}}
||
* {{herria|Ukraina|Zaporizhia}}
* {{herria|Txina|Harbin}}
* {{herria|Polonia|Radom}}
|}
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2011/12/26}}
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Demografia ==
{{biztanleria grafiko automatikoa|zabalera=600}}
== Kanpo estekak ==
* {{de}}{{en}}{{fr}}{{es}} [http://magdeburg.de/ Magdeburgeko web gune ofiziala]
{{autoritate kontrola}}
{{Saxonia-Anhalteko hiri aurkibidea}}
{{Hansa}}
[[Kategoria:Hansaren hiriak]]
[[Kategoria:Magdeburg]]
[[Kategoria:Saxonia-Anhalteko hiriak]]
l164g1xd7xebwtazqgun4uk3i2889e7
Harvard Unibertsitatea
0
53611
10005881
9957994
2024-12-20T14:52:48Z
InternetArchiveBot
119347
Add 2 books for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005881
wikitext
text/x-wiki
{{erakunde infotaula}}
'''Harvard Unibertsitatea''' «[[Ivy League|Ivy League»aren]] [[Cambridge (Massachusetts)|Cambridgeko]] ([[Massachusetts]], [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]]) ikerketa [[Unibertsitate pribatu|unibertsitate pribatua]] da. 1636ko urriaren 28an sortu zen, eta, haren lehen ongilearengatik, [[John Harvard (apaiza)|John Harvard]] eliza-gizon puritanoarengatik, hala izendatu zuten. Ameriketako Estatu Batuetako goi-mailako hezkuntzako erakunderik zaharrena da. Bere eragin, aberastasun eta sailkapenek munduko unibertsitate entzutetsuenetako bat bihurtu dute<ref>Examples include:
# {{Erreferentzia|izenburua=Making Harvard Modern: The Rise of America's University|url=https://archive.org/details/makingharvardmod0000kell|url-access=registration|abizena1=Keller|izena1=Morton|abizena2=Keller|izena2=Phyllis|argitaletxea=Oxford University Press|isbn=0-19-514457-0|besteak=Harvard's professional schools... won world prestige of a sort rarely seen among social institutions. [...] Harvard's age, wealth, quality, and prestige may well shield it from any conceivable vicissitudes.|urtea=2001|orrialdeak=[https://archive.org/details/makingharvardmod0000kell/page/463 463]–481}}
# {{Erreferentzia|izenburua=How Harvard Rules: Reason in the Service of Empire|besteak=... [Harvard's] tremendous institutional power and prestige [...] Within the nation's (arguably) most prestigious institution of higher learning ...|atala=Sexual Shakedown|orrialdeak=[https://archive.org/details/howharvardrulesr00trum/page/326 326–336]|urtea=1989|argitaletxea=South End Press|isbn=0-89608-284-9|izena1=John|abizena1=Spaulding|izena2=Christina|abizena2=Trumpbour|chapter-url=https://archive.org/details/howharvardrulesr00trum/page/326}}
# {{Erreferentzia|url=https://www.bloomberg.com/news/2011-03-10/harvard-mit-ranked-most-prestigious-universities-study-reports.html|izenburua=Harvard, MIT Ranked Most Prestigious Universities, Study Reports|egilea=David Altaner|argitaletxea=Bloomberg|data=March 9, 2011|access-date=March 1, 2012|archive-date=March 14, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110314002025/https://www.bloomberg.com/news/2011-03-10/harvard-mit-ranked-most-prestigious-universities-study-reports.html|url-status=live}}
# {{Erreferentzia|izenburua=Collier's Encyclopedia|argitaletxea=Macmillan Educational Co. |urtea=1986|besteak=Harvard University, one of the world's most prestigious institutions of higher learning, was founded in Massachusetts in 1636.}}
# {{Erreferentzia|abizena=Newport|izena=Frank|izenburua=Harvard Number One University in Eyes of Public Stanford and Yale in second place|data=August 26, 2003|url=http://www.gallup.com/poll/9109/harvard-number-one-university-eyes-public.aspx|argitaletxea=Gallup|access-date=October 9, 2013|archive-date=September 25, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130925172644/http://www.gallup.com/poll/9109/harvard-number-one-university-eyes-public.aspx|url-status=live}}
# {{Erreferentzia |abizena=Leonhardt |izena=David |url=https://www.nytimes.com/2006/09/17/weekinreview/17leonhardt.html |izenburua=Ending Early Admissions: Guess Who Wins? |data=September 17, 2006 |lana=The New York Times |access-date=March 27, 2020 |hizkuntza=en |issn=0362-4331 |besteak=The most prestigious college in the world, of course, is Harvard, and the gap between it and every other university is often underestimated. |archive-date=March 27, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200327234643/https://www.nytimes.com/2006/09/17/weekinreview/17leonhardt.html |url-status=live }}
# {{Erreferentzia |abizena1=Hoerr |izena1=John |izenburua=We Can't Eat Prestige: The Women Who Organized Harvard |urtea=1997 |url=https://archive.org/details/wecanteatprestig00hoer |url-access=registration |argitaletxea=Temple University Press |orrialdea=[https://archive.org/details/wecanteatprestig00hoer/page/3 3] |isbn=978-1-56639-535-9 }}
# {{Erreferentzia |url=https://www.theatlantic.com/education/archive/2018/09/america-private-college-tuition/569812/ |izenburua=At Private Colleges, Students Pay for Prestige |aldizkaria=The Atlantic |abizena=Wong |izena=Alia |data=September 11, 2018 |besteak=Americans tend to think of colleges as falling somewhere on a vast hierarchy based largely on their status and brand recognition. At the top are the Harvards and the Stanfords, with their celebrated faculty, groundbreaking research, and perfectly manicured quads. |access-date=May 17, 2020 |archive-date=February 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210226171501/https://archive.org/details/makingharvardmod0000kell |url-status=live }}</ref>.
Massachusettseko Auzitegi Orokorrak sortu eta baimendu zuen Harvard, Massachusettseko badiako [[Estatu Batuen kolonizazioa|kolonian]] agintean zegoen legealdiak<ref>[https://guides.library.harvard.edu/c.php?g=880222&p=6323072# "Harvard Charter of 1650"], [[Harvard Library]]</ref>. Nahiz eta inoiz formalki inongo [[Sinesbide|sinesbidera]] afiliatu ez, Harvardek klero kongregazionala trebatu zuen, bere ikasketa-plana eta ikasle-gorputza, XVIII. mendean, pixkanaka sekularizatu ziren arte.
XIX. mende inguruan, Bostongo elitearen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Harvard and the Boston Brahmins: A Study in Institutional and Class Development, 1800–1865|abizena=Story|izena=Ronald|aldizkaria=Journal of Social History|liburukia=8|atala=3 |urtea=1975|orrialdeak=94–121|doi=10.1353/jsh/8.3.94|s2cid=147208647 |issn = 0022-4529 }}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena=Farrell|izena=Betty G.|izenburua=Elite Families: Class and Power in Nineteenth-Century Boston|url=https://archive.org/details/elitefamiliescla0000farr|urtea=1993|isbn=0-7914-1593-7|argitaletxea=State University of New York Press}}</ref> artean erakunde akademiko eta kultural nagusi gisa agertu zen Harvard. [[Ameriketako Estatu Batuetako Gerra Zibila|AEBko Gerra Zibilaren]] ondoren, 1869tik 1909ra, [[Charles William Eliot]] Harvardeko presidentearen agintaldi luzearen pean, Harvardek hainbat eskola profesional garatu zituen, eta horrek ikerketa modernoko unibertsitate bihurtu zuen. 1900ean, Harvardek, beste unibertsitate batzuekin, [[Estatu Batuetako Unibertsitateen Elkartea]] sortu zuen<ref name="AAU">{{Erreferentzia |izenburua=Member Institutions and years of Admission |url=http://www.aau.edu/about/article.aspx?id=5476 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120521132512/http://www.aau.edu/about/article.aspx?id=5476 |archive-date=May 21, 2012 |access-date=August 28, 2010 |website=aau.edu |argitaletxea=Association of American Universities |hizkuntza=en}}</ref>. [[James B. Conant|James B. Conantek]] gidatu zuen unibertsitatea [[Depresio Handia|Depresio Handiaren]] eta [[Bigarren Mundu Gerra|Bigarren Mundu Gerraren]] garaian, eta gerra ostean onarpenak liberalizatu zituen.
Unibertsitateak hamar fakultate akademiko eta «Harvard Radcliffe Institute»ri atxikitako fakultate bat ditu. Arte eta Zientzia Fakultateak gradu aurreko eta graduondoko zenbait [[diziplina akademiko]] eskaintzen ditu, eta beste fakultate batzuek graduondoko tituluak eskaintzen dituzte, titulu profesionalak barne. Harvardek hiru [[campus]] ditu<ref>{{Erreferentzia |izenburua=Faculties and Allied Institutions |url=http://www.provost.harvard.edu/institutional_research/09_03OrgChtFac.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20100611155105/http://www.provost.harvard.edu/institutional_research/09_03OrgChtFac.pdf |archive-date=June 11, 2010 |access-date=August 27, 2010 |website=harvard.edu |argitaletxea=Office of the Provost, Harvard University}}</ref>: campus nagusia, 85 [[Hektarea|ha]] (209 [[Akre (neurria)|akre]]), [[Cambridge (Massachusetts)|Cambridgen]], Harvard Yard-en; Charles ibaiaren aldameneko campusa, [[Boston|Bostongo]] Allston auzoan; eta Bostongo Longwoodeko [[Medikuntza]] arloko campusa<ref name="Campus">{{Erreferentzia |urtea=2012 |izenburua=Faculties and Allied Institutions |url=http://www.provost.harvard.edu/institutional_research/harvard_fact_book_2012_physical_plant.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20130523000940/http://www.provost.harvard.edu/institutional_research/harvard_fact_book_2012_physical_plant.pdf |archive-date=May 23, 2013 |access-date=June 15, 2013 |argitaletxea=Office of the Provost, Harvard University}}</ref>. Harvardek 50.7 mila milioi dolarreko balioa du, eta munduko erakunde akademiko aberatsena da<ref name="BGendow" >"[https://www.reuters.com/world/us/harvard-posts-investment-gain-fiscal-2023-endowment-stands-507-billion-2023-10-20/ Harvard posts investment gain in fiscal 2023, endowment stands at $50.7 billion]". ''Reuters.com''. October 20, 2023. Archived from the original on October 20, 2023. Retrieved October 20, 2023.</ref><ref name="HFRendow">[https://finance.harvard.edu/files/fad/files/fy23_harvard_financial_report.pdf Financial Report Fiscal Year 2023] (PDF) (Report). Harvard University. October 19, 2023. p. 7. Archived (PDF) from the original on October 23, 2023. Retrieved October 23, 2023.</ref>. [[Harvardeko liburutegia|Harvardeko liburutegiak]] 20 milioi liburu baino gehiago ditu, eta munduko [[Liburutegi akademiko|liburutegi akademikorik]] handiena da.
Harvardeko ikasle, irakasle eta ikertzaileen artean daude: 188 milioidun bizidun, Ameriketako Estatu Batuetako zortzi presidente, 24 estatuburu eta 31 gobernuburu, enpresa garrantzitsuen fundatzaileak, Nobel saridunak, Fields dominadunak, Kongresuko kideak, MacArthur bekadunak, Rodasko akademikoak, Marshall akademikoak, Fulbright akademikoak, Turing sarien, eta [[Pulitzer Saria|Pulitzer sariaren]] irabazleak. Harvardeko Unibertsitatea munduko unibertsitate onenen artean dago kategoria horietako bakoitzean. Harvardeko ikasle eta ikasleek, halaber, kolektiboki, 10 Akademiaren Sari eta 110 olinpiar domina ere irabazi dituzte, urrezko 46 barne.
==Historia==
==Kolonia garaia==
[[Fitxategi:A Westerly View of the Colledges in Cambridge New England by Paul Revere.jpeg|thumb|Harvard College-ren 1767ko grabatu bat, [[Paul Revere]]]]
[[Fitxategi:John Harvard statue at Harvard University.jpg|thumb|John Harvarden estatua, Harvard Yard]]
Harvard 1636an sortu zen [[Amerikako Iraultza|iraultza aurreko]] eta aro kolonialaren garaian, Massachusettseko Badiako (Amerika britainiarreko jatorrizko [[Hamahiru Koloniak|hamahiru kolonietako]] bat) Gorte Nagusi eta Handiaren botoaren bidez. Haren lehen zuzendariak, Nathaniel Eatonek, kargua hartu zuen hurrengo urtean. 1638an, Ipar Amerika britainiarreko lehen [[Inprimatzeko makina|inprimategi]] ezaguna erosi zuen unibertsitateak<ref>{{Erreferentzia |abizena=Ireland |izena=Corydon |data=March 8, 2012 |izenburua=The instrument behind New England's first literary flowering |url=http://news.harvard.edu/gazette/story/2012/03/harvard's-first-impressions/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200214002714/https://news.harvard.edu/gazette/story/2012/03/harvard%27s-first-impressions/ |archive-date=February 14, 2020 |access-date=January 18, 2014 |website=harvard.edu |argitaletxea=Harvard University}}</ref><ref>{{Erreferentzia |izenburua=Rowley and Ezekiel Rogers, The First North American Printing Press |url=http://www.hull.ac.uk/mhsc/FarHorizons/Documents/EzekielRogers.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20130123223546/http://www.hull.ac.uk/mhsc/FarHorizons/Documents/EzekielRogers.pdf |archive-date=January 23, 2013 |access-date=January 18, 2014 |website=hull.ac.uk |argitaletxea=Maritime Historical Studies Centre, University of Hull}}</ref>. Urte berean, bere heriotza ohean, John Harvardek, Ingalaterrako koloniara emigratu zuen eliza-gizon [[Puritanismo|puritanoak]], 780 libera eta bere 320 liburuki inguruko liburutegia utzi zituen; hurrengo urtean, Harvard College izena jarri zioten.
1643an, Harvardeko argitalpen batek unibertsitatearen helburua zehaztu zuen: «Ikaskuntzan aurrera egin eta ondorengoei iraunarazi, gure egungo ministroak hautsean geratzen direnean elizei ministerio analfabeto bat uztearen beldurrez»<ref>{{Erreferentzia |abizena=Wright |izena=Louis B. |izenburua=The Cultural Life of the American Colonies |url=https://archive.org/details/culturallifeofam0000wrig_f8q0 |argitaletxea=Dover Publications |urtea=2002 |isbn=978-0-486-42223-7 |edizioa=1. |publication-date=May 3, 2002 |orrialdea=[https://archive.org/details/culturallifeofam0000wrig_f8q0/page/n129 116] |hizkuntza=en}}</ref>. Lehen urteetan, ikastetxeak ministro puritano asko trebatu zituen<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Grigg|izena1=John A.|abizena2=Mancall|izena2=Peter C.|izenburua=British Colonial America: People and Perspectives|url=https://books.google.com/books?id=6REfahE4TkwC&pg=PA47|urtea=2008|argitaletxea=ABC-CLIO|isbn=978-1-59884-025-4|orrialdea=47|access-date=May 7, 2016|archive-date=January 2, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170102050308/https://books.google.com/books?id=6REfahE4TkwC&pg=PA47|url-status=live}}</ref>, eta Ingalaterrako unibertsitate ereduan oinarritutako [[Curriculum (hezkuntza)|curriculum]] klasikoa eskaini zuen, eta, Massachusettsen, lider asko trebatu zituen, [[Cambridgeko Unibertsitatea|Cambridgeko Unibertsitatean]] zaildutako askok Amerika britainiarrera emigratu aurretik ikasi baitzuten. Harvard ez zuen inoiz, formalki, bat egin eliza [[Protestantismo|protestante]] jakin batekin, baina bere ikasketa-plana [[Puritanismo|puritanismoaren]] printzipioetara egokitu zen<ref>{{Erreferentzia|egilea=Harvard Office of News and Public Affairs |url=http://www.hno.harvard.edu/guide/intro/index.html|izenburua=Harvard guide intro|argitaletxea=Harvard University|data=July 26, 2007|access-date=August 29, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070726133429/http://www.hno.harvard.edu/guide/intro/index.html|archive-date=July 26, 2007}}</ref>. 1650ean, «Harvard Corporation»i, unibertsitateko organo errektoreari, gutuna eman zitzaion.
1681etik 1701era, [[Rise Mather]] eliza-gizon puritanoa izan zen Harvardeko seigarren presidentea. 1708an, [[John Leverett]] Harvardeko zazpigarren presidentea bihurtu zen, eta apaiza ez zen lehen presidentea izan zen<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.president.harvard.edu/history/07_leverett.php |izenburua=John Leverett – History – Office of the President|archive-url=https://web.archive.org/web/20100612033858/http://www.president.harvard.edu/history/07_leverett.php | archive-date=June 12, 2010}}</ref>. Harvardeko irakasle eta ikasleek [[Amerikako Iraultza|Amerikako Iraultzaren]] garaiko kausa patriotikoa babestu zuten, hein handi batean<ref>[https://news.harvard.edu/gazette/story/2011/10/harvards-year-of-exile/ "Harvard's year of exile"], ''The Harvard Gazette'', October 13, 2011</ref>.
===XIX. mendea===
XIX. mendean, [[Argien Garaia|Argien Garaiko]] ideiek eragin zioten Harvardi, baita arrazoiak eta aukeramena ere. Ideia horiek ministro kongregazionalen artean zabaldu ziren, eta ministro horiek eta haien kongregazioak ez zeuden ados artzain eta eliza-gizon tradizionalistenekin, [[Kalbinismo|kalbinistekin]]<ref name=Dorrien>{{Erreferentzia|abizena=Dorrien|izena=Gary J.|url=https://books.google.com/books?id=L50mveyi6WoC|izenburua=The Making of American Liberal Theology: Imagining Progressive Religion, 1805–1900|data=January 1, 2001|argitaletxea=Westminster John Knox Press|isbn=978-0-664-22354-0|hizkuntza=en|access-date=June 27, 2015|archive-date=September 6, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150906030528/https://books.google.com/books?id=L50mveyi6WoC|url-status=live}}</ref>{{rp|1–4}}. David Tappan (Hollis Jainkotasunaren Irakaslea) 1803an eta hurrengo urtean Joseph Willard Harvardeko hamaikagarren presidentea hil ondoren, bere ordezkapenak lortzeko borroka lehertu zen. 1805ean, Henry Ware hautatu zuten Tappan ordezkatzeko Holliseko presidente gisa. Bi urte geroago, 1807an, [[Samuel Webber]] liberala Harvardeko 13. presidente izendatu zuten, Harvardeko ideia tradizionaletatik ideia liberal eta arminianoagoetara aldaketa bat adieraziz<ref name=Dorrien />{{rp|4–5}}<ref>{{Erreferentzia|abizena=Field|izena=Peter S.|url=https://books.google.com/books?id=HXHbEWJacwwC|izenburua=Ralph Waldo Emerson: The Making of a Democratic Intellectual|data=2003|argitaletxea=Rowman & Littlefield|isbn=978-0-8476-8843-2|hizkuntza=en|access-date=June 27, 2015|archive-date=September 6, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150906021119/https://books.google.com/books?id=HXHbEWJacwwC|url-status=live}}</ref>{{rp|24}}.
1816an, Harvardeko Unibertsitateak hizkuntza programa berriak abiarazi zituen [[Frantses|frantsesa]] eta [[Gaztelania]] ikasteko, eta [[George Ticknor]] izendatu zuen unibertsitateko lehen irakasle hizkuntza programa horietarako.
1869tik 1909ra, [[Charles William Eliot]], Harvardeko Unibertsitateko presidenteak, [[Kristautasun|kristautasunak]] historikoki izan zuen aldeko posizioa murriztu zuen [[Curriculum (hezkuntza)|curriculumean]], ikasleen auto-zuzendaritzara irekiz. Eliot Estatu Batuetako goi-mailako hezkuntzaren sekularizazioan eragin handiko figura izan bazen ere, [[William Ellery Channing]], [[Ralph Waldo Emerson]] eta beste batzuen uste [[Transzendente (argipena)|transzendentalista]] eta bateratuek eragin zuten [[Sekularismo|sekularismoaren]] ordezkapenean. XIX. mendearen amaieran, Harvardeko Unibertsitateko graduondoko eskoletan emakumeak kopuru txikitan onartzen hasi ziren<ref>{{Erreferentzia|izena=Stephen P.|abizena=Shoemaker|izenburua=The Theological Roots of Charles W. Eliot's Educational Reforms|aldizkaria=Journal of Unitarian Universalist History|urtea=2006–2007|liburukia=31|orrialdeak=30–45}}</ref>.
===XX. mendea===
[[Fitxategi:Rummell, Richard Harvard University.jpg|thumb|Harvardeko Unibertsitateko 1906ko aireko akuarelaren erretratua<ref>{{Erreferentzia|izenburua=An Iconic College View: Harvard University, circa 1900. Richard Rummell (1848–1924)|url=http://grahamarader.blogspot.com/2011/07/iconic-college-view-harvard-university.html|access-date=January 24, 2022|website=An Iconic College View|archive-date=April 25, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120425163107/http://grahamarader.blogspot.com/2011/07/iconic-college-view-harvard-university.html|url-status=live}}</ref>]]
1900ean, Harvard Amerikako Unibertsitateen Elkarteko kide sortzaile bihurtu zen<ref name="AAU" />. XX. mendeko lehen hamarkadetan, Harvardeko ikasleen gorputzak, nagusiki, «goi-mailako protestanteak, batez ere, [[Ameriketako Estatu Batuetako Eliza Episkopalianoa|episkopalianoak]], [[Eliza kongregazional|kongregazionalak]] eta [[Presbiterianismo|presbiterianoak]]» ziren, [[Jerome Karabel]] soziologo eta egileak dioenez<ref>{{Erreferentzia|egilea=Jerome Karabel|izenburua=The Chosen: The Hidden History of Admission and Exclusion at Harvard, Yale, and Princeton|url=https://books.google.com/books?id=zwf-Ofc--toC&pg=PA23|urtea=2006|orrialdea=23|argitaletxea=Houghton Mifflin Harcourt |isbn=978-0-618-77355-8|access-date=November 5, 2015|archive-date=January 24, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160124132732/https://books.google.com/books?id=zwf-Ofc--toC&pg=PA23|url-status=live}}</ref>.
XX. mendean, Harvardeko Unibertsitatea, bere afiliatutako intelektual eta irakasle ospetsuekin, munduko unibertsitate entzutetsuenetarikoa bilakatu zen. Unibertsitateko matrikulak ere hazkunde nabarmena izan zuen, bai graduondoko programa akademiko berrien sorreraren ondorioz, bai lizentziaturaren hedapenaren ondorioz. «Radcliffe College» sortu zen «Harvard College»n emakumeen kontrako alderdi gisa, eta nazioko emakumeentzako eskolarik garrantzitsuenetako bat bihurtu zen.
1923an, Harvardeko ikasle [[Judu|juduen]] portzentajea % 20ra iritsi eta urtebetera, A. Lawrence Lowellek, unibertsitateko 22. presidenteak, proposatu zuen ikasle juduen onarpena gradu aurreko biztanleriaren % 15era mugatzea, baina ez zuen arrakastarik izan. Lowellek ere uko egin zion unibertsitateko lehen urteko logeletan segregazioaren nahitaezko ezabapena ezartzeari, honako hau idatziz: «Gizon zuriari ematen dizkiogun heziketa aukera berberak zor dizkiogu gizon koloredunei, baina ez dugu behartu behar, ez bera, ez zuria, elkarrentzat atseginak ez diren —edo izan ezin diren— harreman sozialak izatera»<ref>{{Erreferentzia|url=https://www.thecrimson.com/article/2021/11/4/housing-desegregation/ |izenburua=Compelled to coexist: A history of the desegregation of Harvard's freshman housing|archive-url=https://web.archive.org/web/20220928084627/https://www.thecrimson.com/article/2021/11/4/housing-desegregation/ |archive-date=September 28, 2022 |aldizkaria=Harvard Crimson|data=November 4, 2021}}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena1=Steinberg|izena1=Stephen|izenburua=How Jewish Quotas Began|aldizkaria=Commentary|data=September 1, 1971|url=https://www.commentarymagazine.com/articles/how-jewish-quotas-began/|access-date=September 10, 2017|archive-date=September 11, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170911071351/https://www.commentarymagazine.com/articles/how-jewish-quotas-began/|url-status=live}}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena1=Johnson|izena1=Dirk|izenburua=Yale's Limit on Jewish Enrollment Lasted Until Early 1960's Book Says|url=https://www.nytimes.com/1986/03/04/nyregion/yale-s-limit-on-jewish-enrollment-lasted-until-early-1960-s-book-says.html|aldizkaria=The New York Times|data=March 4, 1986|access-date=December 3, 2017|archive-date=September 23, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210923074453/https://www.nytimes.com/1986/03/04/nyregion/yale-s-limit-on-jewish-enrollment-lasted-until-early-1960-s-book-says.html|url-status=live}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Lowell Tells Jews Limits at Colleges Might Help Them|url=https://timesmachine.nytimes.com/timesmachine/1922/06/17/109843455.html|aldizkaria=The New York Times|data=June 17, 1922|access-date=September 10, 2017|archive-date=March 23, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190323102413/https://timesmachine.nytimes.com/timesmachine/1922/06/17/109843455.html|url-status=live}}</ref>.
1933 eta 1953 artean, [[James B. Conant|James B. Conantek]], unibertsitateko 23. presidenteak, zuzendu zuen Harvardeko Unibertsitatea, eta unibertsitateko sormen beka biziberritu zuen Harvardek nazioaren eta munduko ikerketa erakunde hasiberrien artean zuen nagusitasuna bermatzeko ahaleginean. Conantek talentudunentzako aukera-tresnatzat jo zuen goi-mailako hezkuntza, aberatsentzako eskubidetzat hartu beharrean, eta, talentudun gazteak identifikatzeko, errekrutatzeko eta laguntzeko programak diseinatu zituen. 1945ean, Conanten gidaritzapean, eragin handiko 260 orrialdeko txosten bat, «General Education in a Free Society» (Gizarte Libre batean Hezkuntza Orokorra)<ref>{{Erreferentzia |editore-abizena1=Kridel |editore-izena1=Craig |atala=General Education in a Free Society (Harvard Redbook) |orrialdeak=[https://books.google.com/books?id=GgMyFqxsXWoC&pg=PA400 400]–402 |izenburua=Encyclopedia of Curriculum Studies |data=2010 |liburukia=1 |hizkuntza=en |isbn=978-1-4129-5883-7 |argitaletxea=SAGE }}</ref>, argitaratu zuen Harvardeko fakultateak, curriculum ikasketetan lan garrantzitsuenetako bat izaten jarraitzen duena, eta emakumeak medikuntza eskolan onartu zituzten lehen aldiz<ref>{{Erreferentzia |izenburua=First class of women admitted to Harvard Medical School, 1945 |argitaletxea=Countway Repository, Harvard University Library |url=http://repository.countway.harvard.edu/xmlui/handle/10473/1782 |access-date=May 2, 2016 |data= |archive-date=June 23, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160623235357/http://repository.countway.harvard.edu/xmlui/handle/10473/1782 }}</ref>.
1945 eta 1960 artean, onarpenak estandarizatu egin ziren, unibertsitatea ikasle talde zabalago bati irekitzeko<ref>{{Erreferentzia |izenburua=The Class of 1950 |aldizkaria=The Harvard Crimson |url=https://www.thecrimson.com/article/2000/6/5/the-class-of-1950-pin-a/ |access-date=August 2, 2022 |archive-date=March 29, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230329172148/https://www.thecrimson.com/article/2000/6/5/the-class-of-1950-pin-a/ |url-status=live }}</ref>. [[Bigarren Mundu Gerra|Bigarren Mundu Gerraren]] ostean, adibidez, azterketa bereziak egin zituzten beteranoak onartuak izateko, eta, ikasle gehienak [[Ingalaterra Berria|Ingalaterra Berriko]] eskola prestatzaile ospetsuetatik hartu gabe, gradu aurreko eskola eskuragarria bihurtu zen klase ertaineko ikasleak eskola publikoetatik jasotzeko; Judu eta katoliko gehiago onartuak izan ziren, baina oraindik beltz, hispaniar edo asiar gutxi ikusi zuten talde horien ordezkaritza Estatu Batuetako populazio orokorrean<ref>{{Erreferentzia|izena=Malka A. |abizena=Older |url=http://www.thecrimson.com/article.aspx?ref=217911 |izenburua=Preparatory schools and the admissions process |archive-url=https://web.archive.org/web/20090911160531/http://www.thecrimson.com/article.aspx?ref=217911 |archive-date=September 11, 2009 |aldizkaria=[[The Harvard Crimson]]|data=January 24, 1996}}</ref>. Hala ere, XX. mendearen bigarren erdian, unibertsitatea gero eta zabalagoa bihurtu zen<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Powell|izena1=Alvin|izenburua=An update on Harvard's diversity, inclusion efforts|url=https://news.harvard.edu/gazette/story/2018/10/an-update-on-harvards-diversity-and-inclusion-efforts/|aldizkaria=The Harvard Gazette|data=October 1, 2018|access-date=December 14, 2019|archive-date=August 14, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210814075610/https://news.harvard.edu/gazette/story/2018/10/an-update-on-harvards-diversity-and-inclusion-efforts/|url-status=live}}</ref>.
1971tik 1999ra bitartean, Harvardek Radcliffeko emakumeen onarpena, heziketa eta etxebizitza kontrolatu zituen; 1999an, Radcliffe-k bat egin zuen formalki Harvardeko Unibertsitatearekin<ref>{{Erreferentzia |izenburua=Radcliffe Enters Historic Merger With Harvard |url=http://www.thecrimson.com/article/1999/4/21/radcliffe-enters-historic-merger-with-harvard |access-date=May 6, 2016 |data= |archive-date=October 11, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171011031437/http://www.thecrimson.com/article/1999/4/21/radcliffe-enters-historic-merger-with-harvard/ |url-status=live }}</ref>.
===XXI. mendea===
[[Fitxategi:Harvard Yard at Night 03.jpg|thumb|Harvardeko Unibertsitatearen aireko ikuspegia, gauez, 2017an]]
2007ko uztailaren 1ean, [[Drew Gilpin Faust]], Harvard Radcliffe Institute-ko dekanoa, Harvardeko 28. presidente izendatu zuten, eta unibertsitateko lehen emakume presidente izan zen<ref>{{Erreferentzia |argitaletxea=Associated Press|izenburua=Harvard Board Names First Woman President|data=February 11, 2007|url=https://www.nbcnews.com/id/wbna17103390|access-date=August 8, 2015|lana=NBC News|archive-date=January 24, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160124132732/http://www.nbcnews.com/id/17103390/ns/us_news-education/t/harvard-board-names-first-woman-president/|url-status=live}}</ref>. 2018ko uztailaren 1ean, Faust erretiratu, eta [[Goldman Sachs|Goldman Sachsen]] zuzendaritza batzordera batu zen, eta [[Lawrence Bacow]] Harvardeko 29. presidente bihurtu zen<ref>{{Erreferentzia |argitaletxea=Associated Press |data=February 11, 2018 |izenburua=Harvard University names Lawrence Bacow its 29th president |hizkuntza=en |lana=Fox News |url=http://www.foxnews.com/us/2018/02/11/harvard-university-names-lawrence-bacow-its-29th-president.html |url-status=live |access-date=February 15, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180215084210/http://www.foxnews.com/us/2018/02/11/harvard-university-names-lawrence-bacow-its-29th-president.html |archive-date=February 15, 2018}}</ref>.
2023ko otsailean, Harvardeko 6.000 langile inguru sindikatu bat antolatzen saiatu ziren<ref>{{Erreferentzia |abizena1=Quinn |izena1=Ryan |izenburua=Harvard Postdocs, Other Non-Tenure-Track Trying to Unionize |url=https://www.insidehighered.com/quicktakes/2023/02/07/harvard-postdocs-other-non-tenure-track-trying-unionize |data=February 6, 2023 |argitaletxea=Inside Higher Education |access-date=December 8, 2023 |archive-date=December 8, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231208233548/https://www.insidehighered.com/quicktakes/2023/02/07/harvard-postdocs-other-non-tenure-track-trying-unionize |url-status=live }}</ref>.
Bacow 2023ko ekainean erretiratu zen, eta, uztailaren 1ean, [[Claudine Gay]], Harvardeko irakaslea Gobernuko eta Afro-amerikar Ikasketen departamentuetan eta Arte eta Zientzien Fakultateko dekanoa, Harvardeko 30. presidente bihurtu zen.
2024ko urtarrilean, presidente izateko sei hilabete besterik falta ez zirela, Gayk uko egin zion, [[antisemitismo]] eta [[plagio]] akusazio izan ostean<ref>{{Erreferentzia |izenburua=HARVARD PRESIDENT CLAUDINE GAY RESIGNS, SHORTEST TENURE IN UNIVERSITY HISTORY |aldizkaria=The Harvard Crimson |url=https://www.thecrimson.com/article/2024/1/3/claudine-gay-resign-harvard/ |access-date=January 3, 2024 |archive-date=January 2, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240102223704/https://www.thecrimson.com/article/2024/1/3/claudine-gay-resign-harvard/ |url-status=live }}</ref>. Gay, izan ere, [[Alan Garber|Alan Garberrek]], unibertsitateko probokatzaileak, ordezkatu zuen, eta behin-behineko presidente izendatu zuten. 2024ko abuztuan, unibertsitateak iragarri zuen Garber Harvardeko presidente izendatuko zutela 2026–2027 urte akademikoaren amaieran.
==Kanpusak==
===Cambridge===
[[Fitxategi:Massachusetts Hall, Harvard University.JPG|thumb|[[Massachusetts Hall (Harvard University)|Massachusetts Hall]], Harvard's oldest building, constructed in 1720<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.college.harvard.edu/icb/icb.do?keyword=k61161&tabgroupid=icb.tabgroup85886|izenburua=A Brief History of Harvard College|egilea=Harvard College|argitaletxea=Harvard College|access-date=July 25, 2011|egilea-link=Harvard College|archive-url=https://web.archive.org/web/20110424033857/http://college.harvard.edu/icb/icb.do?keyword=k61161&tabgroupid=icb.tabgroup85886|archive-date=April 24, 2011}}</ref>]]
[[Fitxategi:Sanders theater 2009y.JPG|thumb|Memorial Hall, Cambridgeko campus nagusian, 1870ean eraikia]]
[[Fitxategi:harvard memorial church winter 2009.JPG|thumb|Church Memoriala, 1932an Harvard Yard-en eskainia eta irekia]]
[[Fitxategi:HarvardYard.jpg|thumb|Harvard Yard, Cambridgeko Harvardeko campus nagusiaren erdian]]
Harvardeko Unibertsitateko 85 ha-ko (209 akre) campus nagusia Harvard Yard-en dago, [[Massachusetts|Massachusettseko]] [[Cambridge|Cambridgen]], [[Boston]] erdialdetik 5 km (3 milia) ipar-mendebaldera, eta Harvard plazaren inguruko auzora zabaltzen da. Patioak Harvardeko hainbat eraikin jasotzen ditu, unibertsitateko lau liburutegi barne: Houghton, Lamont, Pusey eta Widener. Harvard Yarden ere daude Massachusetts Hall (1718 eta 1720 artean eraikia eta unibertsitateko eraikinik zaharrena), Memorial Church, eta University Hall.
Harvard Yardek eta inguruko guneek [[Arte]] eta [[Zientzia]] fakultateko eraikin akademiko nagusiak hartzen dituzte, Sever Hall, Harvard Hall eta lehen urteko logelak barne. Goragokoak, hamabi etxe erresidentzialetan bizi dira, Harvard Yardeko hegoaldean, Charles ibaitik gertu, eta Radcliffe Quadranglen, zeinetan garai batean Radcliffe Collegeko ikasleak bizi baitziren. Etxe bakoitza ikasle, dekano eta tutore egoiliarren komunitate bat da, bere jantoki, liburutegi eta jolas-instalazioekin<ref>{{Erreferentzia |url=https://dso.college.harvard.edu/houses |izenburua=The Houses |argitaletxea=Harvard College Dean of Students Office |access-date=December 13, 2019 |archive-date=December 14, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191214033329/https://dso.college.harvard.edu/houses |url-status=live }}</ref>.
Cambridgeko campus nagusian daude, halaber, [[Zuzenbide]], [[Teologia]], [[Ingeniaritza]] eta [[Zientzia aplikatuak|Zientzia Aplikatuak]], [[Arkitektura]], [[Hezkuntza]], Kennedy ([[Politika publiko|politika publikoa]]), eta Hedadura, eta Harvard Radcliffe Institute (Radcliffe Yard)<ref>{{Erreferentzia |izenburua=Radcliffe Institute for Advanced Study at Harvard University |url=https://www.radcliffe.harvard.edu/ |access-date=January 24, 2022 |website=Radcliffe Institute for Advanced Study at Harvard University |hizkuntza=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20211005022734/https://www.radcliffe.harvard.edu/ |archive-date=October 5, 2021 }}</ref>. Harvardek baditu higiezinen jabetza komertzialak ere Cambridgen<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.cambridgema.gov/~/media/Files/CDD/Maps/Institutions/cddmap_institutions_ownership.pdf|izenburua=Institutional Ownership Map – Cambridge Massachusetts|access-date=September 8, 2016|archive-date=October 22, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151022201633/https://www.cambridgema.gov/~/media/Files/CDD/Maps/Institutions/cddmap_institutions_ownership.pdf}}</ref><ref>{{Erreferentzia |abizena1=Tartakoff |izena1=Joseph M. |izena2= Jessica R. |abizena2=Rubin-wills |data=January 7, 2005 |izenburua=Harvard Purchases Doubletree Hotel Building |url=http://www.thecrimson.com/article/2005/1/7/harvard-purchases-doubletree-hotel-in-the/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160920021640/http://www.thecrimson.com/article/2005/1/7/harvard-purchases-doubletree-hotel-in-the/ |archive-date=September 20, 2016 |access-date=September 8, 2016 |website=The Harvard Crimson |hizkuntza=en}}</ref>.
===Allston===
Harvard Business School, Harvard Innovation Labs, eta kirol instalazio asko, Harvard estadioa barne, 145 ha-ko (358 akre) campusean daude, [[Boston|Bostongo]] Allston sailean, John W. Week zubiaren bitartez; zubi horrek Charles ibaia zeharkatzen du, eta Allston eta Cambridge campusak lotzen ditu<ref>{{Erreferentzia|izena=Tim|abizena=Logan|data=April 13, 2016|izenburua=Harvard continues its march into Allston, with science complex|url=https://www.bostonglobe.com/business/2016/04/13/harvard-continues-its-march-into-allston-with-science-complex/7EVJQcLlS3XtbzKnGegR9M/story.html|access-date=January 24, 2022|website=BostonGlobe.com|hizkuntza=en|archive-date=May 18, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210518165423/https://www.bostonglobe.com/business/2016/04/13/harvard-continues-its-march-into-allston-with-science-complex/7EVJQcLlS3XtbzKnGegR9M/story.html|url-status=live}}</ref>.
Unibertsitatea etengabe ari da hedatzen Allstonera, non orain Cambridgen baino lur gehiago duen<ref>{{Erreferentzia |izenburua=Allston Planning and Development / Office of the Executive Vice President |url=http://evp.harvard.edu/allston-planning-and-development |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170508133917/https://evp.harvard.edu/allston-planning-and-development |archive-date=May 8, 2017 |access-date=September 7, 2016 |website=harvard.edu |argitaletxea=Harvard University}}</ref>. Besteak beste, Negozio Eskola, hotel bat, hitzaldi-zentro bat, graduondoko ikasleentzako etxebizitzak, Harvard estadioa eta beste kirol-instalazio batzuk eraiki, eta berrituko dituzte<ref>{{Erreferentzia |abizena=Bayliss |izena=Svea Herbst |data=January 21, 2007 |izenburua=Harvard unveils big campus expansion |hizkuntza=en |lana=Reuters |url=https://www.reuters.com/article/us-harvard-expansion-idUSN1110846820070112 |access-date=January 24, 2022 |archive-date=April 14, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210414105603/https://www.reuters.com/article/us-harvard-expansion-idUSN1110846820070112 |url-status=live }}</ref>.
2021ean, Harvardeko John A. Paulsonen Ingeniaritza eta Zientzia Aplikatuen Eskola, izan ere, Zientzia eta Ingeniaritza Konplexu (ingelesez, SEC) berrian zabaldu zen, 500.000 [[Oin (unitatea)|oin]] karratu baino gehiago dituena<ref>{{Erreferentzia |abizena1=O'Rourke |izena1=Brigid |izenburua=SEAS moves opening of Science and Engineering Complex to spring semester '21 |url=https://news.harvard.edu/gazette/story/2020/04/opening-of-new-science-and-engineering-complex-moves-to-spring-21/ |website=The Harvard Gazette |data=April 10, 2020 |access-date=May 14, 2020 |archive-date=May 15, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200515230512/https://news.harvard.edu/gazette/story/2020/04/opening-of-new-science-and-engineering-complex-moves-to-spring-21/ |url-status=live }}</ref>. SEC Harvardeko Enpresa Ikerketako Campusaren, Negozio Eskolaren eta Berrikuntza Laborategien ondoan dago, eta bizitzaren eta teknologiaren zientzian zentratutako enpresa helduekin abioak eta lankidetzak sustatzeko diseinatuta dago<ref>{{Erreferentzia |izenburua=Our Campus |url=https://www.seas.harvard.edu/about-us/our-campus/allston |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191207222706/https://www.seas.harvard.edu/about-us/our-campus/allston |archive-date=December 7, 2019 |access-date=December 20, 2019 |website=harvard.edu}}</ref>.
===Longwood===
[[Fitxategi:Harvard Medical School HDR.jpg|thumb|Harvardeko Medikuntza fakultatea Longwoodeko Medikuntza eta Akademia Arloan [[Boston]]]]
Unibertsitateko [[Medikuntza]], [[Odontologia]] eta [[Osasun publiko|Osasun Publikoko]] fakultateak 8,5 [[Hektarea|ha]]-ko (21 [[Akre (neurria)|akre]]) campus batean daude, Bostongo Longwoodeko Medikuntza eta Akademia Arloan, Cambridgeko campusetik 5,3 km (3,3 milia) hegoaldera<ref name="Campus" />.
Londresko Unibertsitatera afiliatutako hainbat ospitale eta ikerketa institutu ere Longwooden daude, besteak beste, Beth Israel Deaconess Zentro Medikoa, Bostongo Haur Ospitalea, Brigham and Women's Ospitalea, Dana–Farber [[Minbizi|Minbiziaren]] Institutua, Joslin [[Diabetes]] Zentroa eta [[Bioingeniaritza|Ingeniaritza Biologikoko]] Wyss Institutua. Beste afiliatu batzuk, Massachusettseko Ospitale Orokorra barne, Boston Handian daude.
===Beste batzuk===
Harvard honako hauen jabetza du: Dumbarton Oaks ([[Washington|Washingtoneko]] inbestigazio-liburutegia); Harvard Forest ([[Petersham (Massachusetts)|Petersham, Massachusetts]]); Concord Field Station Estabrook Woods-en ([[Concord (Massachusetts)|Concord, Massachusetts]])<ref>{{Erreferentzia|website=mcz.harvard.edu|url=http://cfs.mcz.harvard.edu/|izenburua=Concord Field Station|argitaletxea=Harvard University|access-date=March 4, 2017|archive-date=February 13, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170213183455/http://cfs.mcz.harvard.edu/|url-status=live}}</ref>; Villa I Tatti ikerketa-zentroa ([[Florentzia]], [[Italia]]<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.itatti.it/|izenburua=Villa I Tatti: The Harvard University Center for Italian Renaissance Studies|argitaletxea=Itatti.it|access-date=June 30, 2010|archive-date=July 2, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100702154341/http://www.itatti.it/}}</ref>); Harvard Shanghai Center ([[Shanghai]], [[Txinako Herri Errepublika|Txina]]<ref>{{Erreferentzia|website=Harvard.edu|izenburua=Shanghai Center|url=http://shanghaicenter.harvard.edu/|access-date=January 3, 2014|archive-date=December 17, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131217232815/http://shanghaicenter.harvard.edu/|url-status=live}}</ref>), eta Arnold Arboretum auzoa [[Jamaika|Jamaikan]].
==Fakultateak==
Unibertsitateak 12 fakultate ditu, besteak beste:
{| class="wikitable sortable" style="text-align:center;"
|-
! Fakultatea
! Fundazioa
! Matrikulazioa<ref>{{Erreferentzia |izenburua=Harvard University Campus Information, Costs and Details |url=https://www.collegeraptor.com/colleges/Harvard-University-MA--166027 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221114042127/https://www.collegeraptor.com/colleges/Harvard-University-MA--166027 |archive-date=November 14, 2022 |access-date=November 14, 2022 |website=www.collegeraptor.com}}</ref>
|-
| align="left" |Harvard Unibertsitatea
|1636
|31,345
|-
| align="left" |[[Medikuntza]]
|1782
|660
|-
| align="left" |[[Teologia]]
|1816
|377
|-
| align="left" |[[Zuzenbide|Zuzenbidea]]
|1817
|1,990
|-
| align="left" |[[Odontologia]]
|1867
|280
|-
| align="left" |[[Arte]] eta [[Zientzia|zientziak]]
|1872
|4,824
|-
| align="left" |[[Negozio]]
|1908
|2,011
|-
| align="left" |[[Hedadura]]
|1910
|3,428
|-
| align="left" |[[Diseinu]]
|1914
|878
|-
| align="left" |[[Hezkuntza]]
|1920
|876
|-
| align="left" |[[Osasun publiko]]
|1922
|1,412
|-
| align="left" |[[Gobernantza]]
|1936
|1,100
|-
| align="left" |[[Ingeniaritza|Ingenieritza]]
|2007
|1,750
|}
==Pertsona nabarmenak==
===Ikasleak===
Duela ia lau mende sortu zenetik, Harvardeko ikasleak akademian, aktibismoan, arteetan, atletismoan, negozioetan, ekintzailetzan, gobernuan, nazioarteko gaietan, kazetaritzan, hedabideetan, musikan, irabazi asmorik gabeko erakundeetan, politikan, politika publikoan, zientzian, teknologian, idazketan eta beste hainbat industria eta arlotan nabarmendu dira.
Munduko unibertsitate eta [[College|Collegeetako]] ikasleen artean, Harvard da Ameriketako Estatu Batuetako presidente gehien dituena (8), milioidun biziak (188), Nobel sariak (162), Pulitzer sariak (48), Fields dominak (7), Marshall akademikoak (252) eta Rhodes akademikoak (369). Harvardeko ikasleen artean ere daude: Turing Saria irabazi duten bederatzi, Akademiaren sarien hamar irabazle eta 108 olinpiar domina lortu dituzten 46 kirolari (urrezko dominaren 46 irabazleak barne)<ref>{{Erreferentzia |abizena=Siliezar |izena=Juan |data=November 23, 2020 |izenburua=2020 Rhodes, Mitchell Scholars named |url=https://news.harvard.edu/gazette/story/2020/11/harvard-students-alum-awarded-rhodes-mitchell-scholarships/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201124113104/https://news.harvard.edu/gazette/story/2020/11/harvard-students-alum-awarded-rhodes-mitchell-scholarships/ |archive-date=November 24, 2020 |access-date=November 25, 2020 |website=harvard.edu}}</ref><ref>{{Erreferentzia |abizena=Communications |izena=FAS |data=November 24, 2019 |izenburua=Five Harvard students named Rhodes Scholars |url=https://news.harvard.edu/gazette/story/2019/11/five-harvard-students-named-american-rhodes-scholars/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191128055252/https://news.harvard.edu/gazette/story/2019/11/five-harvard-students-named-american-rhodes-scholars/ |archive-date=November 28, 2019 |access-date=November 24, 2019 |website=The Harvard Gazette}}</ref><ref>{{Erreferentzia |egilea=Kathleen Elkins |data=May 18, 2018 |izenburua=More billionaires went to Harvard than to Stanford, MIT and Yale combined |hizkuntza=en |lana=[[CNBC]] |url=https://www.cnbc.com/2018/05/18/the-universities-that-produce-the-most-billionaires.html |url-status=live |access-date=October 1, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180522013005/https://www.cnbc.com/2018/05/18/the-universities-that-produce-the-most-billionaires.html |archive-date=May 22, 2018}}</ref><ref>{{Erreferentzia |izenburua=Statistics |url=http://www.marshallscholarship.org/about/statistics |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170126211334/http://www.marshallscholarship.org/about/statistics |archive-date=January 26, 2017 |access-date=December 1, 2015 |website=www.marshallscholarship.org |hizkuntza=en}}</ref><ref>{{Erreferentzia |izenburua=Pulitzer Prize Winners |url=https://www.harvard.edu/about-harvard/harvard-glance/honors/pulitzer-prize-winners |archive-url=https://web.archive.org/web/20150905090033/https://www.harvard.edu/about-harvard/harvard-glance/honors/pulitzer-prize-winners |archive-date=September 5, 2015 |access-date=February 2, 2018 |website=Harvard University}}</ref><ref>{{Erreferentzia|url=https://entrepreneurship.hbs.edu/founders/Pages/companies.aspx|izenburua=Companies – Entrepreneurship – Harvard Business School|website=entrepreneurship.hbs.edu|access-date=March 28, 2019|archive-date=March 28, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170328152958/https://entrepreneurship.hbs.edu/founders/Pages/companies.aspx|url-status=live}}</ref>.
<gallery class="center" classes="center" mode="nolines" caption="Hauek Harvardeko ikasle ohi aipagarriak dira:">
Fitxategi:US Navy 031029-N-6236G-001 A painting of President John Adams (1735-1826), 2nd president of the United States, by Asher B. Durand (1767-1845)-crop.jpg|[[John Adams]], AEBko 2. Presidentea (AB, 1755; AM, 1758)<ref>{{Erreferentzia |abizena1=Barzilay |izena1=Karen N. |izenburua=The Education of John Adams |url=https://www.masshist.org/object-of-the-month/objects/the-education-of-john-adams-2007-06-01 |argitaletxea=Massachusetts Historical Society |access-date=20 September 2020 |archive-date=July 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210726202845/https://www.masshist.org/object-of-the-month/objects/the-education-of-john-adams-2007-06-01 |url-status=live }}</ref>
Fitxategi:John Quincy Adams.jpg|[[John Quincy Adams]]AEBko 6. Presidentea (AB, 1787; AM, 1790)<ref>{{Erreferentzia |izenburua=John Quincy Adams |url=https://www.whitehouse.gov/about-the-white-house/presidents/john-quincy-adams/ |argitaletxea=The White House |access-date=21 September 2020 |archive-date=October 5, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211005104815/https://www.whitehouse.gov/about-the-white-house/presidents/john-quincy-adams/ |url-status=live }}</ref><ref>{{Erreferentzia |abizena1=Hogan |izena1=Margaret A. |izenburua=John Quincy Adams: Life Before the Presidency |data=October 4, 2016 |url=https://millercenter.org/president/jqadams/life-before-the-presidency |argitaletxea=Miller Center |access-date=21 September 2020 |archive-date=August 12, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210812123606/https://millercenter.org/president/jqadams/life-before-the-presidency |url-status=live }}</ref>
Fitxategi:Ralph Waldo Emerson ca1857 retouched.jpg|[[Ralph Waldo Emerson]] Saiogile, irakasle, filosofo eta poeta (AB, 1821)
Fitxategi:Benjamin D. Maxham - Henry David Thoreau - Restored - greyscale - straightened.jpg|[[Henry David Thoreau]] Naturalista, saiogilea, poeta eta filosofoa (AB, 1837)
Fitxategi:President Rutherford Hayes 1870 - 1880.jpg|[[Rutherford B. Hayes]]AEBko 19. Presidentea (LLB, 1845)<ref>{{Erreferentzia |izenburua=HLS's first alumnus elected as President—Rutherford B. Hayes |url=https://today.law.harvard.edu/hlss-first-alumnus-elected-as-president-rutherford-b-hayes/ |argitaletxea=Harvard Law Today |access-date=21 September 2020 |archive-date=April 14, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210414135644/https://today.law.harvard.edu/hlss-first-alumnus-elected-as-president-rutherford-b-hayes/ |url-status=live }}</ref>
Fitxategi:Oliver Wendell Holmes Jr circa 1930-edit.jpg|[[Oliver Wendell Holmes Jr.]] AEBko Auzitegi Goreneko epaile elkartua (AB, 1861, LLB)
Fitxategi:Charles Sanders Peirce.jpg|[[Charles Sanders Peirce]] Filosofoa, logistikoa eta matematikoa (AB, 1862, SB 1863)
Fitxategi:President Theodore Roosevelt, 1904.jpg|[[Theodore Roosevelt]] AEBko 26. Presidentea eta Bakearen Nobel Saria (AB, 1880)<ref>{{Erreferentzia |izenburua=Theodore Roosevelt - Biographical |url=https://www.nobelprize.org/prizes/peace/1906/roosevelt/biographical/ |argitaletxea=Nobel Foundation |access-date=21 September 2020 |archive-date=September 5, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210905033556/https://www.nobelprize.org/prizes/peace/1906/roosevelt/biographical/ |url-status=live }}</ref>
Fitxategi:WEB DuBois 1918.jpg|[[W. E. B. Du Bois]]Soziologoa eta eskubide zibilen aktibista<br /> (PhD, 1895)
Fitxategi:Robert Frost NYWTS 4.jpg|[[Robert Frost]] poeta (graduatu gabea)
Fitxategi:FRoosevelt.png|[[Franklin D. Roosevelt]] AEBko 32. Presidentea (AB, 1903)<ref>{{Erreferentzia |abizena1=Leuchtenburg |izena1=William E. |izenburua=Franklin D. Roosevelt: Life Before the Presidency |data=October 4, 2016 |url=https://millercenter.org/president/fdroosevelt/life-before-the-presidency |argitaletxea=Miller Center |access-date=21 September 2020 |archive-date=August 13, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210813025557/https://millercenter.org/president/fdroosevelt/life-before-the-presidency |url-status=live }}</ref>
Fitxategi:Helen Keller circa 1920 - restored.jpg|[[Helen Keller]] Egilea, ekintzaile politikoa eta irakaslea (AB, 1904, Radcliffe College)
Fitxategi:Thomas Stearns Eliot by Lady Ottoline Morrell (1934).jpg|[[T. S. Eliot]] Poeta eta Nobel Saria literaturan (AB, 1909; AM, 1910)
Fitxategi:JROppenheimer-LosAlamos.jpg|[[J. Robert Oppenheimer]]Fisikaria eta Manhattan Proiektuaren liderra (AB, 1925)
Fitxategi:Paul Samuelson.jpg|[[Paul Samuelson]] Ekonomialaria eta Nobel sariduna, ekonomian (AM, 1936; PhD, 1941)
Fitxategi:Leonard Bernstein by Jack Mitchell.jpg|[[Leonard Bernstein]]Musikaria eta konpositorea (AB, 1939)
Fitxategi:John F. Kennedy, White House color photo portrait.jpg|[[John F. Kennedy]] AEBko 35. Presidentea (AB, 1940)<ref>{{Erreferentzia |abizena1=Selverstone |izena1=Marc J. |izenburua=John F. Kennedy: Life Before the Presidency |data=October 4, 2016 |url=https://millercenter.org/president/kennedy/life-before-the-presidency |argitaletxea=Miller Center |access-date=21 September 2020 |archive-date=August 12, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210812190501/https://millercenter.org/president/kennedy/life-before-the-presidency |url-status=live }}</ref>
Fitxategi: Pierre Trudeau (1975).jpg|[[Pierre Trudeau]] Kanadako 15. Lehen Ministro (MA, 1947)
Fitxategi:Mary Robinson (2014).jpg|[[Mary Robinson]] Irlandako 7. Presidentea eta Nazio Batuen Giza Eskubideetarako Goi Mandataria (LLM, 1968)
Fitxategi:Al Gore, Vice President of the United States, official portrait 1994.jpg|[[Al Gore]] AEBko presidenteorde eta Bakearen Nobel sariduna (AB, 1969)
Fitxategi:Ellen Johnson-Sirleaf, April 2010.jpg|[[Ellen Johnson Sirleaf]] Liberiako 24. presidentea eta Bakearen Nobel sariduna (MPA, 1971)<ref>{{Erreferentzia|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2011/johnson_sirleaf-bio.html|izenburua=Ellen Johnson Sirleaf - Biographical|website=www.nobelprize.org|access-date=October 14, 2020|archive-date=July 24, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180724032807/https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2011/johnson_sirleaf-bio.html|url-status=live}}</ref>
Fitxategi:Benazir Bhutto.jpg|[[Benazir Bhutto]] 11. eta 13. Pakistango Lehen Ministro (AB, 1973, Radcliffe College)
Fitxategi:Ben Bernanke official portrait.jpg|[[Ben Bernanke]] AEBko Erreserba Federaleko 14. presidentea eta Ekonomiako Nobel Saria (AB, 1975; AM, 1975)
Fitxategi:George-W-Bush.jpeg|[[George W. Bush]] AEBko 43. Presidentea (MBA, 1975)<ref>{{Erreferentzia |abizena1=L. Gregg II |izena1=Gary |izenburua=George W. Bush: Life Before the Presidency |data=October 4, 2016 |url=https://millercenter.org/president/gwbush/life-before-the-presidency |argitaletxea=Miller Center |access-date=21 September 2020 |archive-date=August 12, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210812225623/https://millercenter.org/president/gwbush/life-before-the-presidency |url-status=live }}</ref>
Fitxategi:Official roberts CJ.jpg|[[John Roberts]] AEBko Auzitegi Goreneko 17. presidentea (AB, 1976; JD, 1979)
Fitxategi:Bill Gates June 2015.jpg|[[Bill Gates]] Microsoften sortzailea eta filantropoa (College, 1977;<ref group="a" name="nodegree">Nominal Harvard College class year: did not graduate</ref> LLD [[Honorary degree|hc]], 2007)
Fitxategi:Ban Ki-Moon Davos 2011 Cropped.jpg|[[Ban Ki-moon]] Nazio Batuetako 8. idazkari nagusia (MPA, 1984)
Fitxategi:Professor Jennifer Doudna ForMemRS.jpg|[[Jennifer Doudna]] Biokimikaria eta Kimikako Nobel Saria (PhD, 1989)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Press release: The Nobel Prize in Chemistry 2020|url=https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/2020/press-release/|website=nobelprize.org|argitaletxea=Nobel Foundation|access-date=October 14, 2020|archive-date=October 8, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008001709/https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/2020/press-release/|url-status=live}}</ref>
Fitxategi:President Barack Obama.jpg|[[Barack Obama]] AEBko 44. Presidentea eta Bakearen Nobel Saria (JD, 1991)<ref>{{Erreferentzia |izenburua=Barack Obama: Life Before the Presidency |data=October 4, 2016 |url=https://millercenter.org/president/obama/life-before-the-presidency |argitaletxea=Miller Center |access-date=21 September 2020 |archive-date=August 12, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210812142731/https://millercenter.org/president/obama/life-before-the-presidency |url-status=live }}</ref><ref>{{Erreferentzia |izenburua=Barack H. Obama - Biographical |url=https://www.nobelprize.org/prizes/peace/2009/obama/biographical/ |argitaletxea=Nobel Foundation |access-date=21 September 2020 |archive-date=April 14, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210414110039/https://www.nobelprize.org/prizes/peace/2009/obama/biographical/ |url-status=live }}</ref>
Fitxategi:Mark Zuckerberg F8 2019 Keynote (32830578717) (cropped).jpg|[[Mark Zuckerberg]] Facebooken sortzailea (College, 2004;<ref name="nodegree" group="a" /> LLD [[Honoris causa|hc]], 2017)
</gallery>
===Irakasleak===
<gallery class="center" classes="center" mode="nolines" caption="Iraganeko eta egungo Harvardeko irakasle aipagarri batzuk:">
Fitxategi:Louis Agassiz H6.jpg|[[Louis Agassiz]]
Fitxategi:Danielle Allen 2017.jpg|[[Danielle Allen]]
Fitxategi:Alan dershowitz 2009 retouched cropped.jpg|[[Alan Dershowitz]]
Fitxategi:Paul_Farmer_2011.jpg|[[Paul Farmer]]
Fitxategi:Jason Furman official portrait.jpg|[[Jason Furman]]
Fitxategi:John Kenneth Galbraith 1982.jpg|[[John Kenneth Galbraith]]
Fitxategi:Henry Louis Gates 2014 (cropped).jpg|[[Henry Louis Gates Jr.]]
Fitxategi:Asa Gray 1870s.jpg|[[Asa Gray]]
Fitxategi:Seamus Heaney Photograph Edit.jpg|[[Seamus Heaney]]
Fitxategi:Oliver Wendell Holmes Sr c1879.jpg|[[Oliver Wendell Holmes Sr.]]
Fitxategi:William James b1842c.jpg|[[William James]]
Fitxategi:Timothy-Leary-Los-Angeles-1989.jpg|[[Timothy Leary]]
Fitxategi:Henry Wadsworth Longfellow, photographed by Julia Margaret Cameron in 1868.jpg|[[Henry Wadsworth Longfellow]]
Fitxategi:James Russell Lowell - 1855.jpg|[[James Russell Lowell]]
Fitxategi:GregoryMankiw.jpg|[[Greg Mankiw]]
Fitxategi:102111 Pinker 344.jpg|[[Steven Pinker]]
Fitxategi:Arthur M. Schlesinger, Jr. 1961.jpg|[[Arthur M. Schlesinger Jr.]]
Fitxategi:Amartya Sen.jpg|[[Amartya Sen]]
Fitxategi:B.F. Skinner at Harvard circa 1950 (cropped).jpg|[[B. F. Skinner]]
Fitxategi:Lawrence Summers 2012.jpg|[[Lawrence Summers]]
Fitxategi:Cass Sunstein (2008).jpg|[[Cass Sunstein]]
Fitxategi:Elizabeth Warren 2016.jpg|[[Elizabeth Warren]]
Fitxategi:Cornel West by Gage Skidmore.jpg|[[Cornel West]]
Fitxategi:Plos wilson.jpg|[[E. O. Wilson]]
Fitxategi:Shing-Tung Yau Screenshot (cropped).png|[[Shing-Tung Yau]]
Fitxategi:Sec. Robert Reich.jpg|[[Robert Reich]]
</gallery>
===Herri kulturan===
[[Fitxategi:Clock Tower University of Puerto Rico-San Marcos-Harvard.jpg|thumb|Puerto Ricoko Unibertsitateko dorrea, Harvardeko ikurra erakusten duena (eskuinean), zaharrena Estatu Batuetan, eta San Markoseko Unibertsitate Nazionalekoa, [[Lima|Limakoa]] (ezkerrean), [[Amerika|Amerikako]] zaharrena]]
Elite edo pribilegio elitistaren lorpen-gune gisa Harvardek duen ospeak maiz erabiltzen den atze-oihal literario eta zinematografiko bihurtu du. «Zinemaren gramatikan, Harvardek tradizioa eta egoskorkeria adierazi ditu», esan zuen [[Paul Sherman]] zinema-kritikariak 2010ean<ref>{{Erreferentzia |abizena=Thomas |izena=Sarah |izenburua='Social Network' taps other campuses for Harvard role |website=Boston.com |data=September 24, 2010 |url=https://www.boston.com/yourtown/news/cambridge/2010/09/harvard_at_the_movies_schools.html |quote='In the grammar of film, Harvard has come to mean both tradition, and a certain amount of stuffiness.... Someone from Missouri who has never lived in Boston ... can get this idea that it's all trust fund babies and ivy-covered walls.' |access-date=February 20, 2020 |archive-date=March 4, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304232549/http://www.boston.com/yourtown/news/cambridge/2010/09/harvard_at_the_movies_schools.html }}</ref>.
====Literatura====
* ''[[The Sound and the Fury]]'' (1929) eta ''[[Absalom, Absalom!]]'' (1936), [[William Faulkner|William Faulknerren]] bi nobela, biek Harvardeko ikasle bizitza irudikatzen dute<ref>{{Erreferentzia |abizena=Crinkley |izena=Richmond |data=July 12, 1962 |izenburua=WILLIAM FAULKNER: The Southern Mind Meets Harvard In the Era Before World War I |url=https://www.thecrimson.com/article/1962/7/12/william-faulkner-the-southern-mind-meets/ |access-date=2024-03-01 |website=www.thecrimson.com |archive-date=March 1, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240301055801/https://www.thecrimson.com/article/1962/7/12/william-faulkner-the-southern-mind-meets/ |url-status=live }}</ref>.
* ''[[Of Time and the River]]'' (1935) [[Thomas Wolfe|Thomas Wolferenak]], autobiografia fikzionatu bat, Wolferren ''[[alter ego|alter egoa]]'' irudikatzen duena, Eugene Gant, Harvardeko ikaslea<ref name="Vaughan Bail-1958">{{Erreferentzia |abizena=Vaughan Bail |izena=Hamilton |data=1958 |izenburua=Harvard Fiction: Some critical and Bibliographical Notes |url=https://www.americanantiquarian.org/proceedings/44525042.pdf |journal=American Antiquarian Society |orrialdeak=346–347 |access-date=March 1, 2024 |archive-date=March 1, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240301055757/https://www.americanantiquarian.org/proceedings/44525042.pdf |url-status=live }}</ref>
* ''[[The Late George Apley]]'' (1937), [[John P. Marquand|John P. Marquandena]] 1915ean Harvardeko ikaslea, XX. mende hasierako Harvardeko gizonen ikuspegi satirikoa aurkezten duen eleberria<ref name="Vaughan Bail-1958" /> Pulitzer fikzio saria irabazi zuen<ref>{{Erreferentzia |izenburua=Late George Apley |url=https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/oi/authority.20110803100052807?d=%2F10.1093%2Foi%2Fauthority.20110803100052807 |website=Oxford Reference |hizkuntza=en |access-date=March 1, 2024 |archive-date=April 1, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240401214630/https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/oi/authority.20110803100052807?d=/10.1093/oi/authority.20110803100052807 |url-status=live }}</ref>.
* ''The Second Happiest Day'' (1953), John P. Marquandena, Harvarden erretratua Bigarren Mundu Gerran{{refn |{{Erreferentzia |izenburua=Wrestling with the Angel|abizena=King|izena=Michael|urtea=2002|orrialdea=371|quote=...praised as an iconic chronicle of his generation and his WASP-ish class.}} }}{{refn|{{Erreferentzia|izenburua=White Shoe and Weak Will|izena=Michael J.|abizena=Halberstam|data= February 18, 1953 |aldizkaria=Harvard Crimson |url=http://www.thecrimson.com/article/1953/2/18/white-shoe-and-weak-will-pjohn/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20151126180414/http://www.thecrimson.com/article/1953/2/18/white-shoe-and-weak-will-pjohn/ |archive-date=November 26, 2015 |url-status=live |quote=The book is written slickly, but without distinction.... The book will be quick, enjoyable reading for all Harvard men.}} }}{{refn |{{Erreferentzia|abizena=Yardley|izena=Jonathan|egilea-link=Jonathan Yardley|izenburua=Second Reading|data=December 23, 2009|url =https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/12/22/AR2009122203456.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20151209173651/https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/12/22/AR2009122203456.html|archive-date=December 9, 2015|url-status=live|quote= '...a balanced and impressive novel...' [is] a judgment with which I [agree].|aldizkaria=The Washington Post}} }}{{refn |{{Erreferentzia|izenburua=Out of a Jitter-and-Fritter World|abizena=Du Bois|izena=William|lana=The New York Times|data=February 1, 1953|orrialdea=BR5|besteak="Phillips jaunaren talentua bere onenean erakusten du"}} }}{{refn |{{Erreferentzia|lana=Southwest Review|liburukia=38|orrialdea=267|izenburua=John Phillips, The Second Happiest Day|quote=So when the critics say the author of "The Second Happiest Day" is a new Fitzgerald, we think they may be right. }} }}
====Filmak====
Harvardeko Unibertsitateak toki nabarmena du hainbat film garrantzitsuren sailetan, besteak beste:
* ''[[Love Story (1970 film)|Love Story]]'' (1970), Harvardeko izotz-hockey-jokalari aberats baten, Ryan O'Neal-ek antzeztua, eta Ali MacGraw-ek antzeztutako Radcliffeko baliabide apaleko ikasle bikain baten arteko amodioa<ref>{{Erreferentzia |url=http://www.thecrimson.com/article/1996/6/3/never-having-to-say-youre-sorry/ |izenburua=Never Having To Say You're Sorry for 25 Years... |lana=Harvard Crimson |data=June 3, 1996 |access-date=September 15, 2013 |archive-date=July 17, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130717001127/http://www.thecrimson.com/article/1996/6/3/never-having-to-say-youre-sorry/ |url-status=live }}</ref>{{refn|{{Erreferentzia|izenburua=The Disease: Fatal. The Treatment: Mockery|izena=Thomas | abizena=Vinciguerra |data=August 20, 2010|lana=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2010/08/22/movies/22love.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20160310224906/https://www.nytimes.com/2010/08/22/movies/22love.html |archive-date=March 10, 2016 |url-status=live |access-date=August 21, 2010}}}}{{refn|{{Erreferentzia|data=February 8, 1996 |lana=Harvard University Gazette |izenburua=A Many-Splendored 'Love Story'.}}}}
*''[[The Paper Chase (film)|The Paper Chase]]'' (1973),{{refn|{{Erreferentzia|url=http://news.harvard.edu/gazette/story/2012/10/the-paper-chase-at-40/|izenburua=The Paper Chase at 40|data=October 2, 2012|izena=Colleen|abizena= Walsh|lana=Harvard Gazette|archive-url=https://web.archive.org/web/20121203171406/http://news.harvard.edu/gazette/story/2012/10/the-paper-chase-at-40/|archive-date=December 3, 2012|url-status=live|access-date=October 16, 2012}}}} John Jay Osborn Jr. Harvardeko ikasle ohiaren 1971ko izen bereko eleberrian oinarritutako drama bat, Harvardeko Zuzenbide Fakultateko lehen urteko ikasle bati buruzkoa, zuzenbideko ikastaro eta kontratupeko irakasle zorrotz bati aurre egiten.
* ''[[A Small Circle of Friends]]'' (1980), Harvard Unibertsitateko hiru ikasleri buruzko drama 1960ko hamarkadan
* ''[[Prozac Nation (film)|Prozac Nation]]'' (1994), [[Christina Ricci]] protagonista duen drama psikologikoa, [[Elizabeth Wurtzel|Elizabeth Wurtzelen]] izen bereko eleberrian oinarrituta, bere bizitza errealeko istorioa dokumentatzen duena, droga-abusuarekin eta depresio klinikoarekin borrokan ari den Harvardeko 19 urteko ikaslea.
* ''[[Homeless to Harvard: The Liz Murray Story]]'' (2003), Lifetime telebistako film biografikoa, [[Liz Murray|Liz Murrayren]] ([[Thora Birch|Thora Birch-ek]] antzeztutakoa) bizitza errealeko istorioa kontatzen duena, zeinak etxegabetzea eta familia disfuntzionala gainditzen dituen Harvarden sarrera eta beka bat lortzeko. [[The New York Times|New York Times-ek]] bultzatutako saiakera lehiaketa irabazi zuen.
==Erreferentziak==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
==Oharrak==
{{Erreferentzia zerrenda|group=a}}
== Bibliografia==
{{Refbegin|30em}}
* Abelmann, Walter H., ed. ''The Harvard-MIT Division of Health Sciences and Technology: The First 25 Years, 1970–1995'' (2004). 346 pp.
* Beecher, Henry K. and Altschule, Mark D. ''Medicine at Harvard: The First 300 Years'' (1977). 569 pp.
* Bentinck-Smith, William, ed. ''The Harvard Book: Selections from Three Centuries'' (2d ed.1982). 499 pp.
* Bethell, John T.; Hunt, Richard M.; and Shenton, Robert. ''Harvard A to Z'' (2004). 396 pp. [https://www.amazon.com/dp/0674012887 excerpt and text search]
* Bethell, John T. ''Harvard Observed: An Illustrated History of the University in the Twentieth Century'', Harvard University Press, 1998, {{ISBN|0-674-37733-8}}
* Bunting, Bainbridge. ''Harvard: An Architectural History'' (1985). 350 pp.
* Carpenter, Kenneth E. ''The First 350 Years of the Harvard University Library: Description of an Exhibition'' (1986). 216 pp.
* Cuno, James et al. ''Harvard's Art Museums: 100 Years of Collecting'' (1996). 364 pp.
* Elliott, Clark A. and Rossiter, Margaret W., eds. ''Science at Harvard University: Historical Perspectives'' (1992). 380 pp.
* Hall, Max. ''Harvard University Press: A History'' (1986). 257 pp.
* Hay, Ida. ''Science in the Pleasure Ground: A History of the Arnold Arboretum'' (1995). 349 pp.
* Hoerr, John, ''We Can't Eat Prestige: The Women Who Organized Harvard;'' [[Temple University Press]], 1997, {{ISBN|1-56639-535-6}}
* Howells, Dorothy Elia. ''A Century to Celebrate: Radcliffe College, 1879–1979'' (1978). 152 pp.
* Keller, Morton, and Phyllis Keller. ''Making Harvard Modern: The Rise of America's University'' (2001), major history covers 1933 to 2002 {{Erreferentzia|url=https://www.questia.com/read/106186126?title=Making%20Harvard%20Modern%3a%20%20The%20Rise%20of%20America%27s%20University |izenburua=online edition|archive-url=https://web.archive.org/web/20120702220422/https://www.questia.com/read/106186126?title=Making%20Harvard%20Modern%3a%20%20The%20Rise%20of%20America%27s%20University |archive-date=July 2, 2012 }}
* [[Harry R. Lewis|Lewis, Harry R.]] ''Excellence Without a Soul: How a Great University Forgot Education'' (2006) {{ISBN|1-58648-393-5}}
* Morison, Samuel Eliot. ''Three Centuries of Harvard, 1636–1936'' (1986) 512pp; [https://books.google.com/books?id=ZUUf7ssp1u4C excerpt and text search]
* Powell, Arthur G. ''The Uncertain Profession: Harvard and the Search for Educational Authority'' (1980). 341 pp.
* Reid, Robert. ''Year One: An Intimate Look inside Harvard Business School'' (1994). 331 pp.
* [[Henry Rosovsky|Rosovsky, Henry]]. ''The University: An Owner's Manual'' (1991). 312 pp.
* Rosovsky, Nitza. ''The Jewish Experience at Harvard and Radcliffe'' (1986). 108 pp.
* Seligman, Joel. ''The High Citadel: The Influence of Harvard Law School'' (1978). 262 pp.
* Sollors, Werner; Titcomb, Caldwell; and Underwood, Thomas A., eds. ''Blacks at Harvard: A Documentary History of African-American Experience at Harvard and Radcliffe'' (1993). 548 pp.
* <span id="Trumpbour">Trumpbour, John, ed.</span>, ''How Harvard Rules. Reason in the Service of Empire'', Boston: South End Press, 1989, {{ISBN|0-89608-283-0}}
* Ulrich, Laurel Thatcher, ed., ''[http://nrs.harvard.edu/urn-3:HUL.InstRepos:4662764 Yards and Gates: Gender in Harvard and Radcliffe History]'', New York: [[Palgrave Macmillan]], 2004. 337 pp.
* Winsor, Mary P. ''Reading the Shape of Nature: Comparative Zoology at the Agassiz Museum'' (1991). 324 pp.
* Wright, Conrad Edick. ''Revolutionary Generation: Harvard Men and the Consequences of Independence'' (2005). 298 pp.
{{Refend}}
== Kanpo estekak ==
* {{en}} [http://www.harvard.edu/ Harvard Unibertsitatea]
{{autoritate kontrola}}
[[Fitxategi:Harvard college - annenberg hall.jpg|thumb|300px|ezkerrera|Harvard Unibertsitateko Annenberg Hall.]]
[[Kategoria:Harvard Unibertsitatea]]
74dog8bijxrm2ily1c3weye6rc4zykc
Eskualdeko Hiri Garraioa (Iruñerria)
0
55261
10006359
9958953
2024-12-21T10:28:10Z
81.184.44.152
10006359
wikitext
text/x-wiki
{{ezberdindu|[[Eskualdeko Garraioa (Araba)|Eskualdeko Garraioarekin, Arabako eskaera bidezko autobus sarea]]}}{{Garraio publiko infotaula
| izena = Eskualdeko Hiri Garraioa
| letrakolore = #ffb900
| fondokolore = #008130
| logoa = [[Fitxategi:EGH-TUC Logo.svg|100px]]
| irudia = [[Fitxategi:Villavesas en Merindades.jpg|300px]]
| irudiaren testua = Hainbat lineetako autobusak [[Merindadeen plaza]]n
| sarea =
| sare nagusia =
| garraio_mota = [[autobus|Hiriko autobusa]]
| eskualdeak = [[Iruñerria]], {{bandera|Nafarroa Garaia}}
| slogana =
| line kopurua = 37
| geltokiak = 547
| bidaiariak = 40 639 355 <small>(2019)</small><ref>[http://www.mcp.es/eu/garraioa/albisteak/eskualdeko-hiri-garraioak-berriro-ere-maximo-historikoa-erregistratu-zuen-2019an Eskualdeko Hiri Garraioak berriro ere maximo historikoa erregistratu zuen 2019an bidaien kopuruan.<br>40,6 milioi bidaia baino gehiago izanda, jarraian hazkundea izan duen bosgarren urtea da]</ref>
| jabea = [[Iruñerriko Mankomunitatea]]
| presidentea =
| egoitza =
| webgunea = [https://infotuc.es/index.php/eu/ www.infotuc.eus]
| hasiera = [[1953]]ko [[urtarrilaren 1]]a {{adina|1953|1|1}}
| hasiko =
| amaiera =
| eragileak = [[Transports Ciutat Comtal]]
| ibilgailu_kopurua = 162
| maiztasuna =
| sarearen_luzera = 531,6 [[kilometro|km]]
| denbora =
| goratzea =
| galiboa =
| abiadura_max = 100 [[kilometro orduko|km/h]]
| egunezko_mapa = EHG Egunezko zerbitzua (2021eko iraila).png
| egunezko_mapa_marraztu = {{map draw | type=mapframe | align=center | height=189 | frameless=yes | width=300 | zoom=11 |
| commons1 = Eskualdeko Hiri Garraioa.map
}}
| gauezko_mapa = EHG Gauezko zerbitzua (2021eko iraila).png
| gauezko_mapa_marraztu = {{map draw | type=mapframe | align=center | height=189 | frameless=yes | width=300 | zoom=11 |
| commons1 = Eskualdeko Hiri Garraioa N10.map
| commons2 = Eskualdeko Hiri Garraioa N9.map
| commons3 = Eskualdeko Hiri Garraioa N8.map
| commons4 = Eskualdeko Hiri Garraioa N7.map
| commons5 = Eskualdeko Hiri Garraioa N6.map
| commons6 = Eskualdeko Hiri Garraioa N5.map
| commons7 = Eskualdeko Hiri Garraioa N4.map
| commons8 = Eskualdeko Hiri Garraioa N3.map
| commons9 = Eskualdeko Hiri Garraioa N2.map
| commons10 = Eskualdeko Hiri Garraioa N1.map
}}
}}
'''Eskualdeko Hiri Garraioa''' (''Billabesa'' izenez ezaguna)<ref group="oh">Sarearen izenei buruzko informazio gehiago [[Eskualdeko Hiri Garraioa (Iruñerria)#Izena|Izena]] atalean</ref> [[Iruñea]] [[Euskal Herria|euskal]] hiriburuan eta [[Iruñerria]] bere eskualdean dagoen hiriko autobus sarea da. Sareak [[Iruñea]] osoari eta [[Iruñerria|Iruñeko Metropoli Eremuaren]] mugakide diren beste 17 udalerriri ematen die zerbitzua, besteak beste, [[Barañain]], [[Atarrabia]] eta [[Berriozar|Berriozar]]. Sarea [[Iruñerriko Mankomunitatea|Iruñerriko Mankomunitatearena]] da eta [[2009|2009tik]] [[Transports Ciutat Comtal]] enpresa [[Katalan Herriak|katalanak]] operatzen du. [[2021|2021eko]] [[Abuztuaren 30|abuztuaren 30an]], 37 linea ditu: 24 egunezkoak, 10 gauezkoak eta 3 bereziak.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=ABUZTUAREN 30EAN, ASTELEHENA, NEGUKO ORDUTEGIA HASIKO DA ESKUALDEKO HIRI GARRAIOAN|url=https://infotuc.es/index.php/eu/albisteak/item/abuztuaren-30ean-astelehena-neguko-ordutegia-hasiko-da-eskualdeko-hiri-garraioan|aldizkaria=infotuc.es|sartze-data=2021-08-27}}</ref>
Sarea [[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1ean]] jarri zen martxan, ''Iruñeko Hiri Autobusak'' izenarekin, eta [[La Villavesa SA|La Villavesa, S. A.]] enpresa filiala zen [[Autobuses Pamplona]] enpresak operatu zuen. Gaur egungo dimentsioa [[1999]]ko [[irailaren 30]]ean lortu zuen, Iruñeko Hiri Autobusek eta Iruñerriko Hiriarteko Autobusek bat egin zutenean, [[Iruñerriko Mankomunitatea|Iruñerriko Mankomunitateak]] bere gain hartu baitzituen bi sareen gaineko eskumenak.
Gaur egun EHG, [[Bilbobus|Bilbobusekin]] batera, [[Euskal Herria|Euskal Herriko]], baita [[Iberiar penintsula|Iberiar penintsulako]] sare guztien artean ere, garraio sarerik onena da puntualtasunari, informazioaren fidagarritasunari eta ibilgailuen okupazio mailari dagokienez.<ref>{{Erreferentzia|izena=EFE|abizena=Pamplona|izenburua=Iruñerriko Hiri Garraioak nota onena lortu du OCUren ikerketa batean|hizkuntza=es|data=2018-11-10|url=https://www.diariodenavarra.es/noticias/navarra/pamplona-comarca/2018/11/10/el-transporte-urbano-comarcal-pamplona-obtiene-mejor-nota-estudio-ocu-620458-1002.html|aldizkaria=diariodenavarra.es|sartze-data=2021-08-27}}</ref>
== Izena ==
Sarearen izen ofiziala ''Eskualdeko Hiri Garraioa'' da, [[Euskara|euskaraz]],<ref>{{erreferentzia|izenburua=Eskualdeko Hiri Garraioa kudeatzeko ordenantza|argitaletxea=euskarazko bertsioa|hizkuntza=eu|url=https://sedeelectronica.mcp.es/sites/default/files/normativa/Ord%20Servicios%20TUC/reguladora_tuc_modif_art_6_y_titulo_viii_euskera.pdf|aldizkaria=Iruñerriko Mankomunitatea}}</ref> eta ''Transporte Urbano Comarcal'', [[Gaztelania|gaztelaniaz]].<ref>{{erreferentzia|urtea=|izenburua=Ordenanza de gestión del Transporte Urbano Comarcal|argitaletxea=gaztelaniazko bertsioa|hizkuntza=es|url=https://sedeelectronica.mcp.es/sites/default/files/normativa/Ord%20Servicios%20TUC/reguladora_tuc_modif_art_6_y_titulo_viii_castellano.pdf|aldizkaria=Iruñerriko Mankomunitatea}}</ref> Administrazioek eta [[Iruñerriko Mankomunitatea|Iruñerriko Mankomunitateak]] erabiltzen dute agiri ofizialetan.
Hala ere, gehien erabiltzen den izena ''villavesa'' da. Izen hau [[Gaztelania|gaztelaniazko]] « villavesa » hitzetik dator eta [[Euskara|euskaraz]] bi forma ditu: « billabesa »{{ahoskuntza|biʎaβ̞ésa}} (itzulpen fonetikoa: lagunartean gehien erabiltzen dena, administrazio-dokumentuetatik kanpo dauden erakunde ofizialez gain) eta « atarrabiarra »{{ahoskuntza|ataraβ̞í.ara}} (itzulpen literala: gutxi erabiltzen da, batez ere sektore tradizionalistagoetan).<ref name=":5">{{Es}} Tabernero-Sala, C. (2008). [https://dadun.unav.edu/bitstream/10171/21186/1/El%20l%C3%A9xico%20disponible%20como%20fuente%20de%20aproximaci%C3%B3n%20al%20estudio%20de%20regionalismos.pdf El léxico disponible como fuente de aproximación al estudio de regionalismos].</ref>
Izen orokorra izan arren, hasiera batean lagunarteko eremukoa, lagunarteko laburdura bat du: « billa »{{ahoskuntza|bíʎa}}. Hori gazteen hiztegian agertzen da bereziki.<ref name=":5" />
;Etimologia
Izena [[Atarrabia|Atarrabian]] egoitza duen [[La Villavesa SA|La Villavesa S. A.]] ([[Euskara|euskaraz]]: ''Atarrabiarra, S. A.'') enpresatik dator. Honek, [[1930eko hamarkada|1930eko hamarkadatik]], Iruñea eta [[Atarrabia]] arteko herri arteko autobus zerbitzua eskaini zuen, ondoren, [[Berriozar]], [[Zizur Nagusia]] edo [[Noain (kontzejua)|Noain]] bezalako herrietara luzatuz. [[1953]]an, [[Iruñeko Udala|Iruñeko Udalak]] hiriko autobus sare bat ezarri zuenean, enpresa zerbitzua emateko aukeratua izan zen, bere filial [[Autobuses Pamplona|Autobuses Pamplona, S. A.]] enpresaren bitartez.
[[Iruñea|Iruñearen]] inguruko herrietako biztanleei hiriburukoak gehitu zitzaizkien, eta eskualde oso batek hartu zuen "La Villavesa". Denborarekin, izen propiotzat hartua izatetik izen arruntaren estatusa izatera pasa zen, praktikan autobusaren sinonimo bihurtuz. Izan ere, enpresa desagertu ondoren, izenak erabiltzen jarraitu zuen, eta gaur egun arte erabili da. [[Iruñerria|Iruñerriko]] hiriko autobusa izendatzeko modu ia bakarra da, "[[autobus]]" hitza nazioarteko autobusentzat edo [[Nafarroako Hiriarteko Garraioa|NBus]] sarekoentzat erreserbatuta.<ref>{{Erreferentzia|izena=Iñaki|abizena=Vigor|izenburua=Billabesa: 90 urte bete dituen izen berezia|hizkuntza=es|data=2017-11-07|url=https://iruindarra.naiz.eus/es/info_iruindarra/20171107/la-villavesa-un-nombre-peculiar-que-ha-cumplido-90-anos|aldizkaria=iruindarra.naiz.eus|sartze-data=2020-05-23}}</ref>
== Identitatea ==
[[Fitxategi:MAN Lin's City Efficient Hybrid.jpg|thumb|Autobus bat [[Vianako Printzearen plaza]]n, [[Iruñerriko Mankomunitatea]]ren koloreekin]]
Sareak ez du logotipo ofizial garatu bereizgarririk. Autobusek [[Iruñerriko Mankomunitatea|Iruñerriko Mankomunitatearen]] logotipoa daramate, webgunean agertzen den berbera. Geldialdiei dagokienez, atzealde horia duen zirkulu beltz baten barruan dagoen autobus beltz baten sinboloa da ezagunena, baina ez da marka baten mailara iristen, [[Txik Txak]] edo [[Euskotren Trena|Euskotren]] bezalako sareekin gertatzen den bezala.
Autobusek estilo bera dute. Erabilitako ereduak alde batera utzita, autobus gehienak zuriz margotuta daude, ñabardura horiekin, berde argiekin eta berde ilunekin, mankomunitatearen koloreak direnak. Alboen beheko aldean eta alboen goiko aldean semiovalo formakoak dira, baina laukizuzen formakoak. Halaber, aurreko eta atzeko aurpegiek zerrenda berde ilunak dituzte.
[[Iruñerriko Mankomunitatea|Iruñerriko Mankomunitatearen]] logotipoa gidariaren leihoaren gainean ageri da, [[Nafarroako Gobernua|Nafarroako Gobernuaren]] logotipoarekin batera, eta bi aldeen erdialdean. [[Transports Ciutat Comtal]] enpresari dagokionez (enpresa ustiatzailea), autobusaren aurrealdean jartzen du logotipoa, haizetakoaren azpian. Autobus hibridoetan (flotaren heren bat) eta elektrikoetan (6 guztira), gainera, leiho batzuetan, alboetako batzuetan eta atzeko aldean jarritako olanak daude, autobus horiek partzialki edo erabat energia berriztagarriarekin lan egiten dutela adierazten dutenak.
== Historia ==
{{Zerrenda|Eskualdeko Hiri Garraioaren kronologia}}
=== La Villavesa, S. A. ===
{{Nagusia|La Villavesa SA|La Villavesa, S. A.}}
[[Fitxategi:EHG Egunezko zerbitzua (1953).png|thumb|Sareko mapa [[1953]]. urtean eguneratua]]
[[1915]]ean, [[La Montañesa|La Montañesa, S. A.]] enpresak, [[Iruñea]] eta [[Luzaide]] arteko ibilbidea zaldiz egiteaz arduratzen denak, [[Zubiri]], [[Lintzoain]], [[Auritz]] eta [[Orreaga]]tik igarota, lehen autobusa erosi zuen, guk gaur egun jakingo genukeen bezala, <code>NA-101</code> matrikula zuena, [[Nafarroa Garaia|Nafarroa Garaiko]] lehen motordun ibilgailua. Ondoren, antzeko beste enpresa batzuk sortu ziren, tartean [[La Villavesa SA|La Villavesa, S. A.]] [[1927]]. urtean. [[Iruñea-Zangoza burdinbidea|Iruñea-Zangoza burdinbidearen]] aurka lehiatzeko jaioa, bere lana eskualdeko herriak hiriburuarekin lotzea izan zen, [[Atarrabia]]tik hasita, eta hortik datorkio izena. Bere autobus guztiak, hasierakoak eta ondorengoak, Unic markakoak izan ziren, egungo Iveco, sustatzaileetako bat, Nazario Unanu, markaren [[Nafarroa Garaia|Nafarroako]] agentea baitzen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Estampas de antaño: Las antiguas villavesas (1927-1997) – Memorias del Viejo Pamplona|hizkuntza=es|url=http://memoriasdelviejopamplona.com/2017/03/estampas-de-antano-las-antiguas-villavesas-1927-1998.html|sartze-data=2020-03-25}}</ref>
[[1930]]era arte ez ziren eman autobus-ibilbideen lehen emakidak, hala nola [[Iruñea]]-[[Burlata]], [[Iruñea]]-[[Atarrabia]] eta [[Iruñea]]-[[Zizur Nagusia]], lehenengoa [[Uharte (Eguesibar)|Uharteraino]] zabalduz. Autobusak garraiobide gisa izan zuen gorakadak eta gerraosteak nahikoa kalte egin zieten [[Iruñea-Zangoza burdinbidea|Iruñea-Zangoza]] eta [[Iruñea-Donostia burdinbidea|Iruñea-Donostia]] burdinbideei, [[1955]]ean eta [[1953]]an, hurrenez hurren, trenbide horiek desegin baitziren.<ref>{{erreferentzia|izena=Urraul-Beitiko Udala|abizena=Eusko Ikasukntza|urtea=2007|izenburua=IRATI "trenbidea historia - Dokumentuak - Argazkiak|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Ediciones El|abizena=País|urtea=|izenburua=Bide berdea Plazaolara|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|data=1998-12-07|url=https://elpais.com/diario/1998/12/07/paisvasco/913063220_850215.html|aldizkaria=El País|issn=1134-6582|sartze-data=2020-03-25}}</ref>
[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1ean]], [[La Villavesa SA|La Villavesa, S. A.]] enpresak, [[Autobuses Pamplona]] filialaren bidez, [[Iruñea|Iruñan]] hiri-garraioko zerbitzua emateko emakida lortu zuen. Zituen zerbitzuen artean [[Etxabakoitz]], [[Zizur Nagusia]], [[Atarrabia]] edo [[Antsoain]]erako ibilbideak zeuden. Hiriko lehen semaforoa [[1956]]an jarri zenez eta oinezkoen pasabiderik ez zegoenez, orduko ibilgailu-parke urriarekin batera, zerbitzuaren puntualtasuna oso ona izan zen eta trafikoa arina. Autobusak berdeak ziren, omnibus motakoak, eta han bi langile zeuden: gidaria eta txartel saltzailea. Gainera, hirugarren bat zegoen, ikuskatzailea. Derrigorrezkoa zen leihatilak jaitsita eramatea, bestela airea arnasgaiztu egingo baitzen. Erretzea baimenduta zegoen, eta, ibilgailua erauzita baina geldituta zegoenean, motorrak dardara handia egiten zuen, zarata gorgarria, nostalgikoenak gogoratzen dituena.<ref>{{Erreferentzia|izena=Iñaki|abizena=Vigor|urtea=|izenburua=Billabesa, 90 urte bete dituen izen berezia|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|data=2017-11-07|url=https://iruindarra.naiz.eus/es/info_iruindarra/20171107/la-villavesa-un-nombre-peculiar-que-ha-cumplido-90-anos|aldizkaria=iruindarra.naiz.eus|sartze-data=2020-03-25}}</ref>
Horixe zen sarearen egoera [[La Villavesa SA|La Villavesa, S.A.]] enpresaren porrotaren unean:
{| class="wikitable sortable" border="0" style="border: 1px solid #999; background-color:#FFFFFF; text-align:center;" width="100%"
!Linea
!Ibilbidea
!Hasiera
!Luzera (km)
!Geldialdiak
!Maiztasuna
|-
| {{Bus|COTUP1}}
|[[Nafarroako Unibertsitatea]] {{(-)}} [[Askatasunaren plaza (Iruñea)|Rodeznoko Kontea]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|4,27
|8
|20'
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|COTUP2}}'''
|[[Etxabakoitz]] {{(-)}} [[Iturrama]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|6,07
|19
|12'
|-
| '''{{Bus|COTUP3}}'''
|[[Vinculo plaza (Iruñea)|Argentina]] {{(-)}} [[San Pedro (Iruñea)|Xampedro]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|2,67
|8
|6-8'
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|COTUP4}}'''
|[[Vinculo plaza (Iruñea)|Argentina]] {{(-)}} [[Nafarroako Ospitalea|Ospitalea]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|2,65
|10
|7'
|-
| '''{{Bus|COTUP5}}'''
|[[Arrosadia]] {{(-)}} [[Txantrea]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|4,09
|20
|7-10'
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|COTUP6}}'''
|[[Arrotxapea]] {{(-)}} [[Arrosadia]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|3,72
|22
|15-30'
|-
| '''{{Bus|COTUP7}}'''
|[[Txantrea]] {{(-)}} [[Donibane (Iruñea)|Donibane]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|5,35
|14
|20'
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|COTUP8}}'''
|[[Vinculo plaza (Iruñea)|Argentina]] {{(-)}} [[Donibane (Iruñea)|Donibane]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|2,15
|7
|8-11'
|-
| '''{{Bus|COTUP9}}'''
|[[Vinculo plaza (Iruñea)|Argentina]] {{(-)}} [[Sanduzelai]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|3,47
|10
|6-12'
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|COTUP20}} [[Fitxategi:Moon at night.svg|alt=Gaueko linea|15x15px]]'''
|[[Vinculo plaza (Iruñea)|Argentina]] {{(-)}} [[Sanduzelai]] {{(-)}} [[Txantrea]] {{(-)}} [[Vinculo plaza (Iruñea)|Argentina]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|7,57
|28
|20'
|}
=== Iruñeko Hiri Garraioko Kooperatiba ===
{{Nagusia|Iruñeko Hiri Garraioko Kooperatiba}}
[[Fitxategi:EHG Egunezko zerbitzua (1989).png|thumb|Sareko mapa [[1989]]. urtean eguneratua]]
[[1969]]an, [[Autobuses Pamplona]] enpresaren eta, ondorioz, [[La Villavesa SA|La Villavesa, S. A.]] enpresaren finantza-krisiaren ondorioz, bi enpresak desagertu egin ziren, hiriarteko ibilbideak [[La Montañesa|La Montañesa, S. A.]] enpresari eta hirikoak sortu berria zen [[Iruñeko Hiri Garraioko Kooperatiba]]ri edo [[Iruñeko Hiri Garraioko Kooperatiba|COTUP]] kooperatibari lagaz. Hasiera batean 97 langilek osatzen zuten kooperatiba hori, gehienak [[Autobuses Pamplona]] enpresakoak, eta ''billabesa'' izenekoen agintea hartzea erabaki zuten, funtzionatzen jarrai zezaten.<ref>{{Erreferentzia|izena=Pilar Fernández|abizena=Larrea|urtea=|izenburua=Cotupen 50 urte {{!}} Hautatu DN+|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|data=2018-04-03|url=https://www.diariodenavarra.es/noticias/navarra/pamplona-comarca/2018/04/03/50-anos-cotup-selecciondn-584732-1002.html|aldizkaria=diariodenavarra.es|sartze-data=2020-03-25}}</ref>
Garai hartan estreinatu zen [[COTUP]] konpainiaren hiri-lineak garai hartan [[Vinculo plaza (Iruñea)|Argentinako plazan]] zeuden, gaur egun [[Vinculo plaza (Iruñea)|Vinculo plazan]], [[Iruñeko Lehen Zabalgunea]]n, [[Sarasate pasealekua|Pablo Sarasate pasealekutik]] etxadi batera.
Kooperatibaren pean, ez zen hobekuntza handirik egon, baizik eta dagoen zerbitzua ahalik eta kalitate handienarekin mantentzen saiatu ziren. Gainera, enpresa soziala zenez, helburu sozialek finantza-helburuei ematen zieten lehentasuna; horregatik, enpresarentzat garrantzitsuagoa zen langile guztiak mantentzea eta herritarrei zerbitzu onargarria eskaintzea, ibilgailu-parkea berritzea edo sarea zabaltzea baino. Hala ere, zenbait ibilbide aldatu ziren, eta hiru linea berri sortu ziren, garatzen ari ziren auzo berriei zerbitzua emateko, hala nola [[Ermitagaña]] edo [[Beloso]].
[[1989]]. urtean, sareak honako itxura hau zuen:
{| class="wikitable sortable" border="0" style="border: 1px solid #999; background-color:#FFFFFF; text-align:center;" width="100%"
!Linea
!Ibilbidea
!Hasiera
!Luzera (km)
!Geldialdiak
!Maiztasuna
|-
| {{Bus|COTUP1}}
|[[Nafarroako Unibertsitatea]] {{(-)}} [[Askatasunaren plaza (Iruñea)|Rodeznoko Kontea]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|4,27
|8
|20'
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|COTUP2}}'''
|[[Etxabakoitz]] {{(-)}} [[Iturrama]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|6,07
|19
|12'
|-
| '''{{Bus|COTUP3}}'''
|[[Vinculo plaza (Iruñea)|Argentina]] {{(-)}} [[Arrotxapea]] {{(-)}} [[Txantrea]] {{(-)}} [[Vinculo plaza (Iruñea)|Argentina]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|2,67
|20
|10'
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|COTUP4}}'''
|[[Vinculo plaza (Iruñea)|Argentina]] {{(-)}} [[Nafarroako Ospitalea|Ospitalea]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|2,65
|10
|7'
|-
| '''{{Bus|COTUP5}}'''
|[[Arrosadia]] {{(-)}} [[Txantrea]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|4,09
|20
|7-10'
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|COTUP6}}'''
|[[Arrotxapea]] {{(-)}} [[Arrosadia]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|3,72
|22
|15-30'
|-
| '''{{Bus|COTUP7}}'''
|[[Txantrea]] {{(-)}} [[Mendebaldea (Iruñea)|Vistabella]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|7,03
|18
|20'
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|COTUP8}}'''
|[[Vinculo plaza (Iruñea)|Argentina]] {{(-)}} [[Donibane (Iruñea)|Donibane]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|2,15
|7
|8-11'
|-
| '''{{Bus|COTUP9}}'''
|[[Vinculo plaza (Iruñea)|Argentina]] {{(-)}} [[Sanduzelai]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|2,87
|10
|6-12'
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|COTUP10}}'''
|[[Ermitagaña]] {{(-)}} [[Beloso]] / [[Lezkairu]]
|[[1970|1970eko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|5,55
|15
|30-60'
|-
| '''{{Bus|COTUP20}} [[Fitxategi:Moon at night.svg|alt=Gaueko linea|15x15px]]'''
|[[Vinculo plaza (Iruñea)|Argentina]] {{(-)}} [[Sanduzelai]] {{(-)}} [[Txantrea]] {{(-)}} [[Vinculo plaza (Iruñea)|Argentina]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|7,57
|8
|20'
|- bgcolor=#efefef
| {{Bus|COTUP21}}
|[[Vinculo plaza (Iruñea)|Argentina]] {{(-)}} [[Santa Luzia (Iruñea)|Santa Luzia]]
|[[1970|1970eko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|4,50
|8
|60'
|}
[[1995]]. urtean, sareak honako itxura hau zuen:
{| class="wikitable sortable" border="0" style="border: 1px solid #999; background-color:#FFFFFF; text-align:center;" width="100%"
!Linea
!Ibilbidea
!Hasiera
!Luzera (km)
!Geldialdiak
!Maiztasuna
|-
| {{Bus|COTUP1}}
|[[Nafarroako Unibertsitatea|Unibertsitate Pribatua]] {{(-)}} [[Nafarroako Unibertsitate Publikoa|Unibertsitate Publikoa]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|5,58
|15
|20-60'
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|COTUP2}}'''
|[[Etxabakoitz]] {{(-)}} [[Iturrama]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|6,28
|24
|10'
|-
| '''{{Bus|COTUP3}}'''
|[[Vinculo plaza (Iruñea)|Argentina]] {{(-)}} [[Arrotxapea]] {{(-)}} [[Txantrea]] {{(-)}} [[Vinculo plaza (Iruñea)|Argentina]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|2,67
|20
|10'
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|COTUP4}}'''
|[[Vinculo plaza (Iruñea)|Argentina]] {{(-)}} [[Nafarroako Ospitalea|Ospitaleak]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|2,89
|15
|11-15'
|-
| '''{{Bus|COTUP5}}'''
|[[Txantrea|Orvina 1 eta 3]] {{(-)}} [[Nafarroako Unibertsitatea|Unibertsitate Pribatua]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|5,03
|22
|11-15'
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|COTUP6}}'''
|[[Arrotxapea]] {{(-)}} [[Nafarroako Unibertsitate Publikoa|Unibertsitate Publikoa]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|4,73
|20
|15-20'
|-
| '''{{Bus|COTUP7}}'''
|[[Txantrea]] {{(-)}} [[Barañain|Barañain (muga)]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|7,24
|20
|20'
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|COTUP8}}'''
|[[Vinculo plaza (Iruñea)|Argentina]] {{(-)}} [[Sanduzelai]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|2,87
|11
|10-13'
|-
| '''{{Bus|COTUP9}}'''
|[[Vinculo plaza (Iruñea)|Argentina]] {{(-)}} [[Iruñeko tren geltokia|RENFE]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|3,47
|20
|18-20'
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|COTUP10}}'''
|[[Sanduzelai]] {{(-)}} [[Beloso|San Migel]]
|[[1970|1970eko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|5,46
|17
|20-30'
|-
| {{Bus|COTUP11}}
|[[Txantrea|Orvina 2]] {{(-)}} [[Nafarroako Unibertsitate Publikoa|Unibertsitate Publikoa]]
|[[1990|1990eko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|5,48
|22
|15'
|- bgcolor=#efefef
| '''{{Bus|COTUP12}}'''
|[[Ermitagaña]] {{(-)}} [[Mendillorri]]
|[[1993|1993ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|7,67
|17
|12-20'
|-
| '''{{Bus|COTUP13}}'''
|[[Sanduzelai]] {{(-)}} [[Lezkairu]]
|[[1995|1995eko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|5,11
|17
|20-30'
|- bgcolor=#efefef
| '''{{Bus|COTUP20}} [[Fitxategi:Moon at night.svg|alt=Gaueko linea|15x15px]]'''
|[[Vinculo plaza (Iruñea)|Argentina]] {{(-)}} [[Sanduzelai]] {{(-)}} [[Txantrea]] {{(-)}} [[Vinculo plaza (Iruñea)|Argentina]]
|[[1953|1953ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|7,57
|27
|20'
|-
| {{Bus|COTUP21}}
|[[Vinculo plaza (Iruñea)|Argentina]] {{(-)}} [[Landaben]] / [[Santa Luzia (Iruñea)|Santa Luzia]]
|[[1970|1970eko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|7,18
|11
|60'
|}
Gainera, [[La Montañesa|La Montañesa, S. A.]] enpresak, [[La Pamplonesa (autobus konpainia)|La Pamplonesa, S. A.]] eta [[Autocares Río Irati|Autocares Río Irati, S. A.]] enpresekin batera, 13 linea zituen guztira, ''Iruñerriko Hiriarteko Autobusak'' izenekoak.<ref name=":0">{{erreferentzia|izena=Iruñeko Udala|abizena=Hirigintza Gerentzia|urtea=2002|izenburua=ANEXO V El sistema de comunicaciones|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=}}</ref>
{| class="wikitable sortable" border="0" style="border: 1px solid #999; background-color:#FFFFFF; text-align:center;" width="100%"
!Linea
!Ibilbidea
!Hasiera
!Luzera (km)
!Eragilea
|-
| {{Bus|MONTAÑESA1}}
|[[Añorbe]] {{(-)}} [[Iruñeko autobus geltoki zaharra|Iruñeko autobus geltokia]]
|[[1930|1930eko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|25
|[[La Montañesa|La Montañesa, S. A.]]
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|MONTAÑESA2}}'''
|[[Beriain]] {{(-)}} [[Iruñeko autobus geltoki zaharra|Iruñeko autobus geltokia]]
|[[1930|1930eko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|13
|[[La Montañesa|La Montañesa, S. A.]]
|-
| '''{{Bus|MONTAÑESA3}}'''
|[[Uharte (Iruñerria)|Uharte]] {{(-)}} [[Zuria Nafarroakoa plaza (Iruñea)|Iruñeko Zuria Nafarroakoa]]
|[[1930|1930eko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|6
|[[La Montañesa|La Montañesa, S. A.]]
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|MONTAÑESA4}}'''
|[[Atarrabia]] {{(-)}} [[Zuria Nafarroakoa plaza (Iruñea)|Iruñeko Zuria Nafarroakoa]]
|[[1930|1930eko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|4
|[[La Montañesa|La Montañesa, S. A.]]
|-
| '''{{Bus|MONTAÑESA5}}'''
|[[Olatz Txipia]] {{(-)}} [[Zuria Nafarroakoa plaza (Iruñea)|Iruñeko Zuria Nafarroakoa]]
|[[1930|1930eko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|5
|[[La Montañesa|La Montañesa, S. A.]]
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|MONTAÑESA6}}'''
|[[Gorraitz (Eguesibar)|Gorraitz]] {{(-)}} [[Zuria Nafarroakoa plaza (Iruñea)|Iruñeko Zuria Nafarroakoa]]
|[[1993|1993ko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|7
|[[La Montañesa|La Montañesa, S. A.]]
|-
| '''{{Bus|MONTAÑESA7}}'''
|[[Orikain]] {{(-)}} [[Zuria Nafarroakoa plaza (Iruñea)|Iruñeko Zuria Nafarroakoa]]
|[[1930|1930eko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|8
|[[La Montañesa|La Montañesa, S. A.]]
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|MONTAÑESA8}}'''
|[[Mutiloa (Nafarroa)|Mutiloak]] {{(-)}} [[Zuria Nafarroakoa plaza (Iruñea)|Iruñeko Zuria Nafarroakoa]]
|[[1930|1930eko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|4
|[[La Montañesa|La Montañesa, S. A.]]
|-
| '''{{Bus|MONTAÑESA9}}'''
|[[Barañain]] {{(-)}} [[Yanguas Miranda kalea (Iruñea)|Iruñeko Yanguas Miranda]]
|[[1930|1930eko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|4
|[[La Montañesa|La Montañesa, S. A.]]
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|MONTAÑESA10}}'''
|[[Berriozar]] {{(-)}} [[Yanguas Miranda kalea (Iruñea)|Iruñeko Yanguas Miranda]]
|[[1930|1930eko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|5
|[[La Montañesa|La Montañesa, S. A.]]
|-
| {{Bus|MONTAÑESA11}}
|[[Zizur Nagusia]] {{(-)}} [[Iruñeko autobus geltoki zaharra|Iruñeko autobus geltokia]]
|[[1930|1930eko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|5
|[[La Montañesa|La Montañesa, S. A.]]
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|MONTAÑESA12}}'''
|[[Amunarritz]] {{(-)}} [[Iruñeko autobus geltoki zaharra|Iruñeko autobus geltokia]]
|[[1930|1930eko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|46
|[[La Pamplonesa (autobus konpainia)|La Pamplonesa, S. A.]]
|-
| '''{{Bus|MONTAÑESA13}}'''
|[[Elkano (Eguesibar)|Elkano]] {{(-)}} [[Iruñeko autobus geltoki zaharra|Iruñeko autobus geltokia]]
|[[1930|1930eko]] [[Urtarrilaren 1|urtarrilaren 1a]]
|10
|[[Autocares Río Irati|Autocares Río Irati, S. A.]]
|}
=== Zerbitzua bateratzea ===
[[Fitxategi:EHG Egunezko zerbitzua (1995).png|thumb|Sareko mapa [[1995]]. urtean eguneratua]]
[[1990]]. urtean, <u>Lurreko Garraioak Antolatzeko 16/1987 Legea</u> onartu zen, eta horren ondoren etorri ziren <u>Errepideko Garraio Publikoa Arautzeko 7/1998 Foru Legea</u> eta <u>Iruñerriko Bidaiarien Garraio Erregularra Arautzeko 8/1998 Foru Legea</u>. Lehenengoak kontzesio guztiak bateratu behar zirela ezartzen zuen, kontzesio berri baten pean. Bigarrenak [[Iruñerriko Mankomunitatea]]ri ematen zizkion garraio-eskumenak, <u>Iruñerriko 1999ko Hiri Garraioko Planak</u> berretsitakoak, [[Nafarroako Gobernua]]k eginak.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Lexnavarra|url=http://www.lexnavarra.navarra.es/detalle.asp?r=2398|aldizkaria=www.lexnavarra.navarra.es|sartze-data=2020-03-25}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Lexnavarra|url=http://www.lexnavarra.navarra.es/detalle.asp?r=28016|aldizkaria=www.lexnavarra.navarra.es|sartze-data=2020-03-25}}</ref>
Onartutakoaren arabera, [[Iruñerriko Mankomunitatea|Iruñerriko Mankomunitateak]] garraio-sare berri bat diseinatu zuen, [[Iruñea|Iruñeari]] zein [[Atarrabia]], [[Eguesibar]] edo [[Zizur Nagusia|Zizur Nagusiari]] zerbitzua emateko. Horretarako, aurreko sareetan oinarritu zen ia erabat, praktikan hiriarteko lineen izenak soilik aldatuz eta linea batzuk hedatuz. Era berean, 4 linea berri sortu ziren [[Sarriguren|Sarrigurenen]] garapen berriari zerbitzua emateko, baita [[Artika (Berriobeiti)|Artikari]] eta [[Iruñea-Noain aireportua|Noaingo aireportuari]] ere, lehen zerbitzurik ez zutenak.
Antolaketa berriarekin, [[Vinculo plaza (Iruñea)|Argentina plaza]] sareko mapatik desagertu zen, nasak eraitsi eta plaza erabilera publikorako oinezkoentzat jarriz. Horren ordez, hiriaren puntatik puntarako lineak diseinatu ziren, halako moldez non horietako pare batek baino ez zuen Iruñeko zabalgunean jatorria edo helmuga. Puntu horiek [[Merindadeen plaza|Merindadeen plazan]] eta [[Zuria Nafarroakoa plaza (Iruñea)|Zuria Nafarroakoa plazan]] kokatu ziren, hiriaren erdigunearen kontzeptuak [[Nafarroa Behereko etorbidea (Iruñea)|Nafarroa Behereko etorbidea]] gainditu baitzuen [[1980ko hamarkada|1980ko hamarkadan]].
Beraz, hau zen sarearen egoera [[1999]]ko [[irailaren 30]]ean:
{| class="wikitable sortable" border="0" style="border: 1px solid #999; background-color:#FFFFFF; text-align:center;" width="100%"
! colspan="2" |Linea
! rowspan="2" |Ibilbidea
! rowspan="2" |Luzera (km)
! rowspan="2" |Geldialdiak
! rowspan="2" |Maiztasuna
|-
!Lehen
!Gero
|-
| {{Bus|COTUP1}}
|{{EHG/Konexioak|1}}
|[[Zizur Txikia]] — [[Nafarroako Unibertsitatea]] {{(-)}} [[Nafarroako Unibertsitate Publikoa|Unibertsitate Publikoa]]
|16,2
|16
|20-60'
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|COTUP2}}'''
|{{EHG/Konexioak|2}}
|[[Nafarroako Gorteen kalea (Iruñea)|Nafarroako Gorteak]] {{(-)}} [[Etxabakoitz]]
|13,2
|16
|10-20'
|-
| '''{{Bus|COTUP3}}'''
|{{EHG/Konexioak|3}}
|[[Sarasate pasealekua|Pablo Sarasate]] {{(-)}} [[Arrotxapea]] {{(-)}} [[Txantrea]] {{(-)}} [[Sarasate pasealekua|Pablo Sarasate]]
|8,4
|23
|10-15'
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|COTUP4}}{{Bus|MONTAÑESA3}}{{Bus|MONTAÑESA4}}{{Bus|MONTAÑESA9}}'''
|{{EHG/Konexioak|4}}
|[[Barañain]] {{(-)}} [[Atarrabia]] — [[Uharte (Iruñerria)|Uharte]]
|11,5
|26
|6-15'
|-
| '''{{Bus|COTUP5}}'''
|{{EHG/Konexioak|5}}
|[[Txantrea|Orvina 1 eta 3]] {{(-)}} [[Nafarroako Unibertsitatea]]
|11,1
|17
|15-20'
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|COTUP6}}'''
|{{EHG/Konexioak|6}}
|[[Arrotxapea]] {{(-)}} [[Nafarroako Unibertsitate Publikoa|Unibertsitate Publikoa]]
|11,6
|20
|15-20'
|-
| '''{{Bus|COTUP7}}'''
|{{EHG/Konexioak|7}}
|[[Txantrea]] {{(-)}} [[Barañain]]
|21,5
|33
|10-20'
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|COTUP8}}'''
|{{EHG/Konexioak|8}}
|[[Zuria Nafarroakoa plaza (Iruñea)|Zuria Nafarroakoa]] {{(-)}} [[Buztintxuri-Euntzetxiki|Buztintxuri]]
|10,1
|11
|12-20'
|-
| '''{{Bus|COTUP9}}'''
|{{EHG/Konexioak|9}}
|[[Iruñeko tren geltokia|RENFE]] {{(-)}} [[Nafarroako Unibertsitate Publikoa|Unibertsitate Publikoa]]
|13,2
|16
|12-20'
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|COTUP10}}'''
|{{EHG/Konexioak|10}}
|[[Belosogoiti]] {{(-)}} [[Orkoien]]
|18,4
|16
|30-35'
|-
| {{Bus|COTUP11}}
|{{EHG/Konexioak|11}}
|[[Ezkaba|Orvina 2]] {{(-)}} [[Mutiloabeiti|Mutiloa industrialdea]]
|19,5
|22
|15-20'
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|COTUP12}}'''
|{{EHG/Konexioak|12}}
|[[Ermitagaña]] {{(-)}} [[Mendillorri]]
|13,9
|17
|10-20'
|-
| '''{{Bus|COTUP13}}{{Bus|COTUP21}}'''
|{{EHG/Konexioak|13}}
|[[Landaben]] {{(-)}} [[Lezkairu]]
|13,2
|13
|60'
|- bgcolor="#efefef"
|
|{{EHG/Konexioak|14}}
|[[Merindadeen plaza|Merindadeak]] {{(-)}} [[Arrotxapea]] — [[Artika (Berriobeiti)|Artika]]
|5,0
|11
|30'
|-
| {{Bus|MONTAÑESA11}}
|{{EHG/Konexioak|15}}
|[[Sarasate pasealekua|Pablo Sarasate]] {{(-)}} [[Zizur Nagusia]]
|15,3
|15
|20-30'
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|MONTAÑESA2}}{{Bus|MONTAÑESA8}}'''
|{{EHG/Konexioak|16}}
|[[Berriozar]] {{(-)}} [[Beriain]]
|13,9
|25
|12-20'
|-
| '''{{Bus|MONTAÑESA10}}'''
|{{EHG/Konexioak|17}}
|[[Merindadeen plaza|Merindadeak]] {{(-)}} [[Mutiloabeiti]]
|5,1
|10
|20-40'
|-bgcolor="#efefef"
|
|{{EHG/Konexioak|18}}
|[[Merindadeen plaza|Merindadeak]] {{(-)}} [[Sarriguren]]
|8,8
|10
|15-20'
|-
|
|{{EHG/Konexioak|19}}
|[[Barañain]] {{(-)}} [[Arrosadia|Monjardin]]
|6,5
|21
|15-20'
|- bgcolor="#efefef"
| '''{{Bus|MONTAÑESA5}}{{Bus|MONTAÑESA6}}'''
|{{EHG/Konexioak|20}}
|[[Vianako Printzearen plaza|Vianako Printzea]] {{(-)}} [[Gorraitz (Eguesibar)|Gorraitz]]
|19,2
|22
|20-30'
|-
|
|{{EHG/Konexioak|21Z}}
|[[Bakearen plaza (Iruñea)|Bakea]] {{(-)}} [[Iruñea-Noain aireportua|Aireportua]]
|9,2
|8
|30'
|}
[[Fitxategi:EHG Egunezko zerbitzua (1999ko iraila).png|thumb|Sareko mapa [[1999]]ko [[irail]]ean eguneratua]]
[[Iruñerriko Mankomunitatea|Iruñerriko Mankomunitateak]] [[1999]]ko [[irailaren 30]]ean onartu zuenez, sei hilabeteko epea eman zitzaien [[Iruñeko Hiri Garraioko Kooperatiba]] eta [[La Montañesa|La Montañesa, S. A.]] enpresei enpresa bakarrean bat egin zezaten. Hori lortu ez zenez, [[2002]]ko [[otsailaren 6]]ra arte itxaron zen bi kontzesioak amaitu eta bi enpresetatik zein geratuko zen zerbitzuarekin zehazteko lehiaketa itxi bat egin ahal izateko. Horrela, bada, [[2002]]ko [[irailaren 12]]an [[La Montañesa|La Montañesa, S. A.]] enpresaren aldeko kontratu bakarra esleitu zen, eta urte bereko abenduan hasi zen sare bateratu osoarekin lanean. Horren ostean, [[La Montañesa|La Montañesa, S. A.]] enpresak [[Iruñeko Hiri Garraioko Kooperatiba|COTUP]] kooperatiba bereganatu zuen, eta, beraz, langile guztiak [[La Montañesa|La Montañesa, S. A.]] enpresako kide izatera pasatu ziren.<ref>{{erreferentzia|izena=Nafarroako Kontuen Ganbera|abizena=|urtea=2005|izenburua=Iruñerriko hiri garraioaren kontratazioa|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=}}</ref>
[[2004]]an, [[Veolia Transport|Veoliak]] [[La Montañesa]]ren akzio guztiak erosi zituen, bere enpresan sartuz eta kontzesioaren titular bihurtuz.<ref>{{Erreferentzia|izena=A. O.|abizena=PAMPLONA|urtea=|izenburua=Kilometroak historian {{!}} Iruñeko azken albisteak Diario de Navarra egunkarian|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|data=2009-04-25|url=https://www.diariodenavarra.es/20090425/pamplona/kilometros-historia.html|aldizkaria=diariodenavarra.es|sartze-data=2020-03-25}}</ref>
;2004ko greba
[[Fitxategi:P1010041.JPG|thumb|Sareko autobus zaharra, [[2006|2006ko]] [[Urri|urrian]]]]
[[2004]]ko [[apirilaren 19]]an, [[La Montañesa|La Montañesa, S. A.]] enpresako langileen eta zuzendaritzaren arteko gatazka batek, hitzarmen berri bat egiteagatik, mugagabeko lanuzte orokor bat eragin zuen, eta, orduan, 85 000 bidaiari baino gehiago utzi zituen egunero, beren kaleetan autobusik gabe. Enpresak, berriz, berrogeita hamar langile baino gehiago espedientatu zituen gutxieneko zerbitzuak ez betetzeagatik, eta sabotaje bortitzak salatu zituen. Halaber, salaketa aurkeztu zuen Lan Arloko Epaitegian, greba legez kanpokotzat jo zezan. Langileen aldetik, [[Luis Ibero]]k [[Fomento de Construcciones y Contratas|FCC]], ([[Fomento de Construcciones y Contratas|Fomento de Construcciones y Contratas, S. A.]]) enpresaren filiala den CTSA enpresarekin izandako kontaktuak jakinarazi ondoren, horrek Eskualdeko Hiri Garraioaren emakida bere gain har zezan, protesta gelditzeko edozein negoziazio eragozten duela uste dute.<ref>{{Erreferentzia|izena=Ediciones El|abizena=País|urtea=|izenburua=Iruñerriko Mankomunitateak garraio publikoaren kontzesioa baliogabetzeko mehatxua egin du, greba larriagotu egin delako|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|data=2004-04-24|url=https://elpais.com/diario/2004/04/24/paisvasco/1082835601_850215.html|aldizkaria=El País|issn=1134-6582|sartze-data=2020-03-25}}</ref>
Lanuzte mugagabearen emaitza hauxe izan zen: astebete geroago, [[2004]]ko [[apirilaren 26]]an, [[Nafarroako Gobernua]]k derrigorrezko arbitrajea ezarri zuen irtenbide gisa; urte bereko [[apirilaren 30]]ean igorri zen. Arbitrajeko laudoak [[La Montañesa|La Montañesa, S. A.]] enpresako langileentzat zabalduko zen hitzarmen kolektiboa jasotzen zuen.<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Nafarroako Gobernuak nahitaezko arbitrajea ezarri du "Autobuses la Montañesa" enpresan deklaratutako grebaren irtenbide gisa|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|url=http://www.navarra.es/home_es/Actualidad/Sala+de+prensa/Noticias/2004/04/26/2604in70.htm|aldizkaria=www.navarra.es|sartze-data=2020-03-25}}</ref>
Enpresak, grebaren ondoren, ebatzi zuen egunean 51 000 € galdu zituela lanuzteagatik, hau da, 357 000 € grebaren aldi osoan, bidaiarien ondorengo jaitsiera kontuan hartu gabe. Orduan, Connexek, [[Veolia Transport|Veoliaren]] jabeak, zeina, aldi berean, [[La Montañesa|La Montañesa, S. A.]] enpresaren jabea baita, erreklamazio bat jarri zion [[Iruñerriko Mankomunitatea]]ri, 3 000 € baino gehiago eskatuz laudoaren ondorioz izandako galerengatik eta, ondoren, bidaiarien kopurua jaisteagatik. Orduan mankomunitateko presidente zen [[Luis Ibero]]k 770 736 euroko konpentsazioa proposatu zuen, haien arabera, grebak izandako oihartzunagatik 1,8 milioi bidaiari galtzeagatik. Hala ere, [[2006]]ko [[ekain]]ean, batzar mankomunatuak konpentsazio hori ordaintzearen aurka bozkatu zuen. Enpresak erabaki horren aurkako errekurtsoa aurkeztu zuen auzitegietan, baina [[2008]]ko [[martxo]]an ondorioztatu zuten [[La Montañesa|La Montañesa, S. A.]] enpresari zerbitzua emateko eman zitzaion baldintza-agirian ez zegoela inolako klausularik bidaiariak jaisteagatik edo desoreka ekonomikoagatik inolako konpentsaziorik aurreikusten zuenik.<ref>{{Erreferentzia|izena=N. C.|abizena=IRUÑA|urtea=|izenburua=Montañesa ez da konpentsatuko 2004ko grebarekin {{!}} Iruñeko azken berriak Diario de Navarra egunkarian|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|data=2008-03-16|url=https://www.diariodenavarra.es/20080316/pamplona/la-montanesa-sera-compensada-huelga-ano-2004.html|aldizkaria=diariodenavarra.es|sartze-data=2020-03-25}}</ref>
;Iruñerriko tranbia proiektua
{{nagusia|Iruñeko tranbia}}
[[Fitxategi:Vitoria - Independencia - Tranvía 01.jpg|thumb|[[Gasteizko tranbia]]; sare horretan oinarritu zen [[Iruñerria|Iruñerrirako]] tranbiaren proiektua]]
[[Iruñeko tranbia|Iruñerriko tranbiaren proiektua]] hiriburuko alderdi politiko nagusiek proposatutako ekimena izan zen, eta [[Nafarroako Gobernua|Nafarroako Gobernuko Herri Lan, Garraio eta Komunikazio Departamentuak]] aztertu zuen, [[Iruñerria|Iruñerriko metropoli-eremuaren]] barruko joan-etorrietan garraio publikoaren erabileraren ehunekoa handitzeko eta [[Nafarroa Garaia|Nafarroako]] hiriburuaren etorbide nagusietako batzuek jasaten dituzten zirkulazio-arazoak arintzeko [[tranbia]] sarea eraikiz.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Diario de Navarra - Un estudio considera viable implantar 2 líneas de tranvía ligero en la comarca de Pamplona - EL FUTURO DEL TRANSPORTE EN LA COMARCA DE PAMPLONA|data=2009-08-08|url=https://web.archive.org/web/20090808094427/http://www.diariodenavarra.es/20071104/pamplona/un-estudio-dice-es-viable-implantar-tranvia-pamplona.html?not=2007110401305994&dia=20071104&seccion=pamplona&seccion2=pamplona|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-03-25}}</ref> [[Nafarroako Gobernua|Foru gobernuak]] bideragarritasun azterketa bat eskatu zuen, eta tranbia [[Iruñerria]]n ezartzeko proposamenak "arrakasta izateko aukera asko" dituela esan zuen. Ikerketak bi linea trazatu zituen, bata ekialdetik mendebaldera eta bestea iparraldetik hegoaldera, metropoli eremuko biztanlegune nagusiak zeharkatuko zituena. Era berean, hirugarren linea erradial bat sortzeko aukera planteatu zen, bi linea nagusiak lotzeko balioko zuena. Obren aurrekontua 120 milioi eurotik gorakoa izango zela kalkulatu zuten, eta lehen bi lineen luzera osoa 25 kilometro ingurukoa izango zela.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Diario de Navarra|data=2015-05-03|url=https://web.archive.org/web/20150503021548/http://www.diariodenavarra.es/20071104/pamplona/soterrar-linea-casco-viejo-estacion-plaza-castillo.html?not=2007110401305917&dia=20071104&seccion=pamplona&seccion2=pamplona|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-03-25}}</ref>
Azterlan berean, ipar-hego linea [[Iruñea]]ren erdian lurperatzeko aukera agertzen zen, [[Alde Zaharra (Iruñea)|Alde Zaharraren]] azpitik igaroz [[Arrotxapea]] auzoa [[Iruñeko autobus geltokia|Autobus-geltokiarekin]] lotuko zuen tunel batetik.
Tranbiaren proiektua izan zen alderdi politiko nagusiak [[2007ko udal eta foru hauteskundeak Hego Euskal Herrian]] ados egon ziren gaietako bat.
[[Nafarroako Gobernua]]k, hasiera batean, [[Iruñerria]]n tranbia sarea sustatu ala ez erabakitzeko datu tekniko nahikorik ez zeukala iritzi zion; [[Iruñerriko Mankomunitatea|Iruñerriko Mankomunitateko]] presidente [[Javier Torrens]] [[Nafarroako Alderdi Sozialista|sozialistak]], berriz, tranbiak garraio publikoa pribatuaren aurrean finkatzeko balioko zuela iritzi zion.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Diario de Navarra|data=2015-05-03|url=https://web.archive.org/web/20150503063416/http://www.diariodenavarra.es/actualidad/noticia.asp?not=2007110601595994&dia=20071106&seccion=pamplona&seccion2=pamplona|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-03-25}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Diario de Navarra - Mankomunitateak uste du tranbiak garraio publikoa "sendotuko" duela pribatuaren aurrean -|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|data=2009-08-08|url=https://web.archive.org/web/20090808102505/http://www.diariodenavarra.es/actualidad/noticia.asp?not=2007110601595992&dia=20071106&seccion=pamplona&seccion2=pamplona|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-03-25}}</ref>
[[2008]]ko [[ekainaren 5]]ean, [[Nafarroako Gobernua]]k [[Iruñerria|Iruñeko metropoli-eremuan]] [[Tranbia|tranbia-sare]] bat jartzeari uko egiteko erabakia iragarri zuen, inbertsio-bolumen handia (700 milioi euro) eta eraikuntzak hirirako izango lukeen hirigintza-inpaktua kontuan hartuta. [[Nafarroako Gobernua|Foru Gobernuak]] iragarri zuen alternatiba ekonomikoagoak eta sinpleagoak aztertzen ari zela, hala nola autobus erreiak jartzea etorbide nagusietan.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=- Diario de Navarra|data=2015-05-03|url=https://web.archive.org/web/20150503000903/http://www.diariodenavarra.es/20080605/pamplona/pamplona-comarca-tendr%C3%A1n-tranvia.html?not=2008060502025976&dia=20080605&seccion=pamplona&seccion2=pamplona|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-03-25}}</ref>
{| align="center" width="100%"
|+ '''Sarearen bilakaera 1999 eta 2011 artean'''
|<gallery mode="packed-hover" heights="110">
Fitxategi:EHG Egunezko zerbitzua (1999ko iraila).png|1999/09ko egoera
Fitxategi:EHG Egunezko zerbitzua (2005eko abendua).png|2005/12ko egoera
Fitxategi:EHG Egunezko zerbitzua (2009ko abendua).png|2009/12ko egoera
Fitxategi:EHG Egunezko zerbitzua (2010eko apirila).png|2010/04ko egoera
Fitxategi:EHG Egunezko zerbitzua (2011ko urtarrila).png|2011/01ko egoera
</gallery>
|}
=== Transports Ciutat Comtal ===
[[Fitxategi:Olloki01.jpg|thumb|[[Esteribar|Esteribarko]] [[Olloki]], [[2009|2009an]] sarea zabaldu zen lekuetako bat]]
[[Fitxategi:Volvo 7900 Hybrid de Pamplona.jpg|thumb|Sarean sartutako lehen autobus hibridoetako bat [[Vianako Printzearen plaza|Vianako Printzearen plazan]]]]
[[2009]]ko [[azaroaren 2]]an, Eskualdeko Hiri Garraioaren emakida [[Transports Ciutat Comtal]] enpresari esleitu zitzaion, TCC laburtua, [[Moventis]]en filial bat dena 10 urterako.<ref name=":1">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Diario de Noticias de Navarra egunkarian villavesak eskualdatu ostean, aldaketarik ez|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|data=2009-11-04|url=https://web.archive.org/web/20091104013750/http://www.noticiasdenavarra.com/2009/11/02/vecinos/pamplona/sin-cambios-tras-el-traspaso-de-las-villavesas|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-03-25}}</ref>
Urte bereko [[abenduaren 28]]an, <u>Iruñerriko II. Garraio Plana</u> zela eta, [[Berriobeiti]], [[Berriogoiti]] eta [[Olloki]] herrietara zabaldu zen sarea, linea berriak sortuz eta beste batzuk zabalduz. Horrez gain, ordainketa-bidea ordeztu, ustiatzen laguntzeko sistema ezarri eta hiri-altzariak berritu ziren (markesinak eta gelditzeko zutoinak). Azken berritze horrekin, denbora errealeko informazioa duten pantailak sartu zituen Mankomunitateak; ''Zure Billabesa'' ([[gaztelania]]z: ''Tu Villavesa'') aplikazioan ere kontsulta daiteke informazio hori.<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Nafarroako Gobernuak Iruñerriko Hiri Garraioaren Plana 2010 onartu du|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|url=https://www.navarra.es/home_es/Actualidad/Sala+de+prensa/Noticias/2009/12/28/Aprobado+Plan+Transporte+Urbano+Comarca+Pamplona+2010.htm|aldizkaria=www.navarra.es|sartze-data=2020-03-25}}</ref>
Bestalde, [[2010]]eko [[maiatz]]ean, [[Iruñerriko Mankomunitatea]]k, [[Google]] multinazionalarekin egindako akordio batean, Eskualdeko Hiri Garraioa [[Google Maps]] ordutegien informazio zerbitzura gehitu zuen. [[Google Transit]]ek, horrela deitzen zaio zerbitzuari, erabiltzaileari laguntzen dio hurbilen dagoen EHG geltokirako biderik laburrena bilatzen, ondoren nahi den helmugara iristeko autobus-konexiorik onena zein den jakinarazteko. [[Google Transit]]en ondorengo bilakaerarekin, etorkizun hurbilean, informazioa denbora errealean zerbitzu honetan ere aurkitzea espero da. Sareko informazioa aurkitzea ere posible da [[Bing Maps]]en.
[[2011]]ko [[abuztu]]an, [[Iruñerria]]n zerbitzua eskainiko duen lehen autobus guztiz elektrikoa jarri zuten martxan, "Pilavesa" ezizenez ezaguna. Bere kategoriako lehen ibilgailua da (11,8 metroko luzera eta 61 bidaiarirentzako edukiera), [[Nafarroako Gobernua]]ren eta [[Foton Motor]] multinazional [[Txinako Herri Errepublika|txinatarraren]] arteko lankidetza-hitzarmenaren emaitza. [[Europa]]n hiri-zerbitzurako proban jarriko da, eta [[Nafarroako Gobernua|Foru Gobernuak]] finantzatuko du, [[Nafarroa Garaia|Nafarroan]] ibilgailu elektrikoa sustatzeko laguntzen deialdiaren bidez.<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Ibilgailu elektrikoa bultzatzeko laguntza 2011 (Ven Plana) - nafarroa.eus|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|data=2011-11-05|url=https://web.archive.org/web/20111105150445/http://www.navarra.es/home_es/Servicios/ficha/4224/Ayuda-para-el-impulso-del-vehiculo-electrico-2011-(Plan-VEN)|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-03-25}}</ref>
[[2013]]ko [[maiatz]]ean, autobus hibrido-elektrikoak ezartzeko probak egiten hasi ziren, eta [[2015]]eko uztailean agertu ziren lehen aldiz sarean. [[2016]]ko abenduan, beste esperientzia pilotu bat izan zen, oraingoan biogasarekin, Eskualdeko Hiri Garraioaren sarean.<ref>{{Erreferentzia|izena=EUROPA PRESS|abizena=IRUÑEA|urtea=|izenburua=Iruñerria - Zazpi bilalbesa berrirekin indartu da Eskualdeko Hiri Garraioa|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|data=2016-07-01|url=https://www.diariodenavarra.es/noticias/navarra/pamplona_comarca/pamplona/2016/07/01/el_transporte_urbano_comarcal_refuerza_con_siete_nuevas_villavesas_468682_1702.html|aldizkaria=diariodenavarra.es|sartze-data=2020-03-25}}</ref>
Beste proba pilotu bat, [[Wi-Fi]] konexioarena, [[2019]]ko [[urtarrilaren 30]]etik aurrera hasi zen garatzen {{EHG/Konexioak|18}} linean. Linea honi {{EHG/Konexioak|9}} linea jarraitu zitzaion, gainera beste proba pilotu baten emaitza izan zena, %100 elektrikoa zen autobusarena. [[2019]]ko [[martxoaren 22]]tik aurrera, {{EHG/Konexioak|9}} lineako autobusak elektrikoak dira eta, gainera, [[Wi-Fi]] konexioa dute.<ref>{{Erreferentzia|izena=Diario de|abizena=Navarra|urtea=|izenburua=Ostiral honetan jarriko da martxan % 100 elektrikoa den lehen billabesa Iruñean|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|data=2019-03-21|url=https://www.diariodenavarra.es/noticias/navarra/pamplona-comarca/2019/03/21/este-viernes-entra-servicio-primera-villavesa-100-electrica-pamplona-640549-1002.html|aldizkaria=diariodenavarra.es|sartze-data=2020-03-25}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=URTARRILAREN 30ETIK AURRERA 18. LINEAKO BILLABESEK WIFIA EDUKIKO DUTE|url=https://www.infotuc.es/index.php/eu/albisteak/item/urtarrilaren-30etik-aurrera-18-lineako-billabesek-wifia-edukiko-dute|aldizkaria=www.infotuc.es|sartze-data=2020-03-25}}</ref>
Gainera, gaur egun [[Iruñerriko Mankomunitatea|Iruñerriko Mankomunitateko]] flotako autobus guztiak ezinduentzat egokituta daude, eta ikur honekin seinaleztatzen dira [[Fitxategi:Handicapped Accessible sign.svg|frameless|15x15px]].
[[2019]]ko [[irail]]etik, ez dago eskuragarri markesinei eta ''Tu Villavesa'' aplikazioari buruzko denbora errealeko informazioa, {{EHG/Konexioak|1}} eta {{EHG/Konexioak|3}} lineetan, [[Transports Ciutat Comtal]]etik egiten ari diren probak direla-eta, sarean ordaintzeko eta informazioa denbora errealean emateko makineria berri bat ezartzeko. Bide batez, hurrengo geralekuaren iragarkia hobetuko da ibilgailuaren barrutik (lehen <code>GIPUZKOA/STA ENGRACIA</code> seinaleztatzen zen; hobekuntzekin, hurbileko geralekua seinaleztatuko da: <code>Hurrengo geltokia: Gipuzkoako etorbidea (Dona Graziako Zubia)</code> [[euskara]]z eta <code>Próxima parada: Avenida de Gipuzkoa (Puente de Santa Engracia)</code> [[gaztelania]]z). Ondorioz, urte bereko [[urriaren 17]]tik ez dago eskuragarri inongo lineatako informazioa, autobusa igaroko den ordua soilik, trafikoa kontuan hartu gabe. Nahiz eta aurreikusita zegoen [[2019]]ko [[azaro]]rako martxan egotea informazio-sistema berriak, azkenean [[2020]]ko [[urtarrilaren 17]]an instalatuta eta martxan egon ziren guztiak, erabiltzaileen eta gidarien kritikak jasoz.<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=Diario de Navarra|urtea=|izenburua=Hiribilduen ordutegiak ez dira denbora errealean agertuko|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|data=2019-10-15|url=https://www.diariodenavarra.es/noticias/navarra/pamplona-comarca/2019/10/15/los-horarios-las-villavesas-dejaran-mostrarse-temporalmente-tiempo-real-667736-1002.html|aldizkaria=diariodenavarra.es|sartze-data=2020-03-25}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Deia|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|url=https://www.noticiasdenavarra.com/navarra/pamplona/2019/12/31/quejas-usuarios-linea-12-retraso/1012128.html|aldizkaria=www.noticiasdenavarra.com|sartze-data=2020-03-25}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=Diario de Navarra|urtea=|izenburua=Billabesek ordutegiei buruzko informazioa denbora errealean erakutsi dute berriro|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|data=2020-01-17|url=https://www.diariodenavarra.es/noticias/navarra/pamplona-comarca/2020/01/17/las-villavesas-vuelven-mostrar-informacion-los-horarios-tiempo-real-677271-1002.html|aldizkaria=diariodenavarra.es|sartze-data=2020-03-25}}</ref>
[[Transports Ciutat Comtal]] enpresari emandako kontzesioa [[2019]]ko [[urriaren 31]]n amaitzen zen, eta, beraz, [[2018]]tik aurrera, kontzesioa lizitatzeko lehiaketa prestatzen ari zen mankomunitatea. Hala eta guztiz ere, gobernua eta batzar mankomunatua aldatu egin zirenez prozesuaren ondorioz, mankomunitateak [[urriaren 28]]tik 14 eta 24 hilabete bitartean luzatu zion [[Transports Ciutat Comtal|TCC]] enpresari kontzesioa.<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Iruñerriko Mankomunitateak hiri-garraioaren zerbitzuaren emakida luzatu du, 14 eta 24 hilabete bitartean - Mugikortasunaren Behatokia <nowiki>[OMM]</nowiki>|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|url=http://www.observatoriomovilidad.es/es/noticias/879-blank.html|aldizkaria=www.observatoriomovilidad.es|sartze-data=2020-03-25}}</ref>
;COVID-19 pandemia
{{Ikus gainera|COVID-19 pandemia Euskal Herrian}}
{| align=right
| align=right bgcolor=#f8f9fa style="border-right:solid 0.75px #c9ccd1;border-left:solid 0.75px #c9ccd1;border-bottom:solid 0.75px #c9ccd1;border-top:solid 0.75px #c9ccd1;"| [[Fitxategi:Eskualdeko_Hiri_Garraioa-maskara_erabiltzen.ogg]] <br><small> Segurtasun neurrien megafonia: <br> ''"Gogoan izan derrigonezkoa dela <br> maskara erabiltzean ibilbide osoan. <br> Eskerrik asko"'' </small>
|}
[[Fitxategi:Billabesa - isiltasuna.jpg|thumb|Autobus batean [[COVID-19]] transmisioa geldiarazteko neurriak jasotzen dituen kartela]]
[[COVID-19|Wuhan koronabirusaren]] krisialdian, [[Nafarroako Gobernua]]k irakaskuntza jarduerak etetea agindu zuen [[2020]]ko [[martxoaren 12]]an, eta hurrengo egunetik aurrera izango da eraginkorra. Handik bi egunera, biztanleria osoa konfinatu zuten, lan arrazoiengatik edo ezinbesteko arrazoiengatik izan ezik. Hori dela eta, hurrengo astean erregistratutako bidaiari kopuruak% 70etik gorako beherakada izan zuen. Egoera horren aurrean, mankomunitateak {{EHG/Konexioak|24}} linearen zerbitzua aldi baterako eten zuen [[martxoaren 15]]etik aurrera.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=24 LINEA (DONIBANE - AZOKA) BERTAN BEHERA ALDI BATERAKO|url=https://infotuc.es/index.php/eu/albisteak/item/24-linea-donibane-azoka-bertan-behera-aldi-baterako|aldizkaria=infotuc.es|sartze-data=2020-03-25}}</ref>
Egun batzuk geroago, mankomunitateak neurri berriak iragarri zituen berriro. Lehenik eta behin, autobusetarako sarbidea beti bigarren atetik egingo da (lehen irteera gisa gaitua), eta ohiko sarrerako atea itxita geratuko da. Bigarrenik, erabiltzaileek bigarren makina balidatzailearen bidez ordainduko dute bidaia, gidariarengandik urrunen dagoena; izan ere, bertatik gertuen dauden eserlekuak ere itxi egingo dituzte, eta, hirugarrenik, debekatuta dago eskudirutan ordaintzea.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=OHIZ KANPOKO NEURRIAK ESKUALDEKO HIRI GARRAIOAN, KUTSATZEKO ARRISKUA MURRIZTEKO|url=https://infotuc.es/index.php/eu/albisteak/albiste-fitxategia/item/ohiz-kanpoko-neurriak-eskualdeko-hiri-garraioan-kutsatzeko-arriskua-murrizteko|aldizkaria=infotuc.es|sartze-data=2020-03-25}}</ref>
[[Martxoaren 20]]an, asteazkenean, zerbitzuan aldaketak iragarri zituzten. Garrantzitsuena hilaren 20tik aurrera jaiegun bateko autobus-kopurua murriztea da, hau da, erabilitako autobus-kopurua% 42 jaistea. Era berean, edukiera handiko autobusak (18 metro luze) erabiliko dituzte, erabiltzaileen aisialdia errazteko eta kutsatzeak saihesteko. Autobus kopurua gutxitu arren, pilaketak saihesteko beharrezkoak diren lineak indartuko dituzte. Era berean, gaueko lineek lanegunetako (igandetik ostegunera) maiztasuna izango dute, eta gauero bi edo hiru autobus igaroko dira. Azkenik, aldi baterako edozein abonamenduren iraungipena baliogabetzen da (30 eguneko ordainketak) eta hainbat lineen lehen zerbitzua aldatzen da.<ref name=":6">{{Erreferentzia|izenburua=ESKUALDEKO HIRI GARRAIOAREN ZERBITZUA MURRIZTU EGINGO DA OSTIRALETIK AURRERA, ETA JAIEGUNETAKO ORDUTEGIA APLIKATUKO DA|url=https://infotuc.es/index.php/eu/albisteak/item/eskualdeko-hiri-garraioaren-zerbitzua-murriztu-egingo-da-ostiraletik-aurrera-eta-jaiegunetako-ordutegia-aplikatuko-da|aldizkaria=infotuc.es|sartze-data=2020-03-25}}</ref>
[[Apirilaren 14]]an, billabesen gidariek omenaldia egin zieten [[Nafarroako Ospitalea|Nafarroako Ospitaleko]] osasun-langileei, eta euren billabesa guztiak eraman zituzten osasun zentroko ateetara.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=VILLAVESEN OMENALDI HUNKIGARRIA NAFARROAKO OSPITALEGUNEKO LANGILEEI|url=https://infotuc.es/index.php/eu/albisteak/item/villavesen-omenaldi-hunkigarria-nafarroako-ospitaleguneko-langileei|aldizkaria=infotuc.es|sartze-data=2020-05-22}}</ref>
[[Martxo|Martxoa]] eta [[Uztail|uztaila]] bitartean, etengabeko gorabeherak izan ziren lineen maiztasun eta ibilbideetan, eskaintza Iruñerriak aurrera egiten zuen agertoki epidemiologikoetara ahalik eta ondoen egokitzeko:
{| class="wikitable sortable" border="0" style="border: 1px solid #999; background-color:#FFFFFF; text-align:center;" width="100%"
! rowspan="2" |Linea
! colspan="8" |Maiztasuna<ref name=":6" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=ZERBITZUAREN MURRIZKETA|url=https://infotuc.es/index.php/eu/albisteak/item/zerbitzuaren-murrizketa|aldizkaria=infotuc.es|sartze-data=2020-03-25}}</ref><ref name=":3">{{Erreferentzia|izenburua=ESKUALDEKO HIRI GARRAIOAREN ZERBITZUA GEHIAGO MURRIZTUKO DA APIRILAREN 4tik AURRERA, LARUNBATA|url=https://infotuc.es/index.php/eu/albisteak/item/eskualdeko-hiri-garraioaren-zerbitzua-gehiago-murriztuko-da-apirilaren-4tik-aurrera-larunbata|aldizkaria=infotuc.es|sartze-data=2020-04-02}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=ALDAKETAK EHGAREN ZERBITZUAN, MAIATZAREN 11TIK AURRERA, ASTELEHENA|url=https://infotuc.es/index.php/eu/albisteak/item/aldaketak-ehgaren-zerbitzuan-maiatzaren-11tik-aurrera-astelehena|aldizkaria=infotuc.es|sartze-data=2020-05-22}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=L24 LINEAK BERRIRO HELDUKO DIO IGANDEETAKO ZERBITZUARI LANDABENGO AZOKARI ARRETA EMATEKO|url=https://infotuc.es/index.php/eu/albisteak/item/l24-lineak-berriro-helduko-dio-igandeetako-zerbitzuari-landabengo-azokari-arreta-emateko|aldizkaria=infotuc.es|sartze-data=2020-05-22}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Aldaketak EHGaren zerbitzuan, astelehenetik aurrera, maiatzak 25|url=https://www.infotuc.es/index.php/eu/albisteak/item/aldaketak-ehgaren-zerbitzuan-astelehenetik-aurrera-maiatzak-25|aldizkaria=www.infotuc.es|sartze-data=2020-06-04}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=ALDAKETAK EHGAREN ZERBITZUAN BIHARTIK AURRERA, OSTEGUNA, MAIATZAK 28|url=https://www.infotuc.es/index.php/eu/albisteak/item/aldaketak-ehgaren-zerbitzuan-bihartik-aurrera-osteguna-maiatzak-28|aldizkaria=www.infotuc.es|sartze-data=2020-06-04}}</ref>
! rowspan="2" |Aldaketak
|-
!03/20
!04/02
!05/11
!05/25
!05/28
!06/06
!06/15
!06/21
|-
|{{EHG/Konexioak|1}}
|60'
|60'
|60'
|60'
|60'
|60'
|60'
|60'
| align=left |{{Zerrenda tolesgarria|title= |
* '''04/02:''' amaiera [[Askatasunaren plaza (Iruñea)|Askatasun plazan]]
* '''06/21:''' amaiera [[Nafarroako Unibertsitate Publikoa|NUPean]]}}
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|2}}
|15-20'
|40-60'
|40-60'
|40-60'
|30-60'
|30-60'
|30-60'
|30-60'
| align=left |
|-
|{{EHG/Konexioak|3}}
|12-15'
|20-40'
|20-40'
|15-20'
|15-20'
|10-20'
|10-20'
|10-20'
| align=left |
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|4}}
|12-15'
|12-60'
|8-60'
|8-40'
|8-40'
|6-20'
|6-20'
|6-20'
| align=left |
|-
|{{EHG/Konexioak|5}}
|20'
|30-60'
|30-60'
|30-60'
|30-60'
|20-60'
|20-60'
|20-60'
| align=left |
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|6}}
|20'
|30-60'
|30-60'
|30-60'
|30-60'
|20-60'
|20-60'
|20-60'
| align=left |{{Zerrenda tolesgarria|title= |
* '''04/02:''' ez da [[Nafarroako Unibertsitate Publikoa|NUPeraino]] sartu}}
|-
|{{EHG/Konexioak|7}}
|15-20'
|20-30'
|15-30'
|15-20'
|15-20'
|10-20'
|10-20'
|10-20'
| align=left |
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|8}}
|20'
|40'
|40'
|40'
|40'
|15-40'
|15-40'
|15-40'
| align=left |
|-
|{{EHG/Konexioak|9}}
|20'
|40'
|25'
|25'
|20-40'
|12-40'
|12-40'
|12-40'
| align=left |{{Zerrenda tolesgarria|title= |
* '''04/02:''' amaiera [[Askatasunaren plaza (Iruñea)|Askatasun plazan]]
* '''05/11:''' amaiera [[Vianako Printzearen plaza|Vianako]] edo [[Askatasunaren plaza (Iruñea)|Askatasun]] plazetan
* '''06/06:''' amaiera [[Vianako Printzearen plaza|Vianako plazan]] edo [[Nafarroako Unibertsitate Publikoa|NUPen]]}}
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|10}}
|35'
|35-40'
|35-40'
|35-40'
|35-40'
|30-40'
|30-40'
|30-40'
| align=left |
|-
|{{EHG/Konexioak|11}}
|20'
|40'
|40'
|40'
|20-40'
|15-40'
|15-40'
|15-40'
| align=left |{{Zerrenda tolesgarria|title= |
* '''05/28:''' amaiera [[Morea (merkataritza-gunea)|Galarian]] bakarrik}}
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|12}}
|20'
|30-60'
|30-60'
|20-30'
|20-30'
|15-30'
|15-30'
|15-30'
| align=left |
|-
|{{EHG/Konexioak|14}}
|30'
|30-60'
|30-60'
|30-60'
|30-60'
|30-60'
|30-60'
|30-60'
| align=left |{{Zerrenda tolesgarria|title= |
* '''04/02:''' amaiera [[Iruñeko udaletxea|Udaletxean]] edo [[Merindadeen plaza|Merindadeetan]]}}
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|15}}
|30'
|60'
|60'
|60'
|60'
|30-60'
|30-60'
|30-60'
| align=left |{{Zerrenda tolesgarria|title= |
* '''04/02:''' linearen enborrean txertatzen dira luzapenak}}
|-
|{{EHG/Konexioak|16}}
|20'
|30-35'
|15-35'
|15-35'
|15-35'
|20-30'
|20-35'
|20-35'
| align=left |{{Zerrenda tolesgarria|title= |
* '''04/02:''' linearen enborrean txertatzen dira luzapenak}}
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|17}}
|40'
|40'
|40'
|40'
|40'
|30-40'
|30-40'
|30-40'
| align=left |
|-
|{{EHG/Konexioak|18}}
|20'
|30-35'
|15-35'
|15-35'
|15-35'
|15-35'
|20-35'
|20-35'
| align=left |
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|19}}
|20'
|30-40'
|30-40'
|20-40'
|20-40'
|20-40'
|20-40'
|20-40'
| align=left |
|-
|{{EHG/Konexioak|20}}
|30'
|30-40'
|30-40'
|30-40'
|30-40'
|30-40'
|30-40'
|30-40'
| align=left |{{Zerrenda tolesgarria|title= |
* '''04/02:''' linearen enborrean txertatzen dira luzapenak}}
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|21}}
|12-15'
|20-40'
|20-40'
|15-20'
|15-20'
|10-20'
|10-20'
|10-20'
| align=left |
|-
|{{EHG/Konexioak|22}}
|30'
|30-60'
|30-60'
|30-60'
|30-60'
|30-60'
|30-60'
|30-60'
| align=left |
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|23}}
|90'
|90'
|90'
|90'
|90'
|90'
|90'
|90'
| align=left |{{Zerrenda tolesgarria|title= |
* '''03/20:''' linearen enborrean txertatzen dira luzapenak}}
|-
|{{EHG/Konexioak|24}}
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| align=left |
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|25}}
|40'
|40-60'
|40-60'
|40-60'
|40-60'
|40-60'
|40-60'
|40-60'
| align=left |
|-
|{{EHG/Konexioak|N1}}
|60'
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|60'
| align=left |
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|N2}}
|30'
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|30'
| align=left |
|-
|{{EHG/Konexioak|N3}}
|60'
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|60'
| align=left |
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|N4}}
|40'
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|40'
| align=left |
|-
|{{EHG/Konexioak|N5}}
|30'
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|30'
| align=left |
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|N6}}
|30'
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|30'
| align=left |
|-
|{{EHG/Konexioak|N7}}
|35'
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|35'
| align=left |
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|N8}}
|60'
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|60'
| align=left |
|-
|{{EHG/Konexioak|N9}}
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|40'
| align=left |
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|N10}}
|40'
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|40'
| align=left |
|}
{{Hidden begin
| title = Eskualdeko Hiri Garraioaren bidaiariak [[2020|2020ko]] [[Martxo|martxoan]]
| titlestyle = font-style:bold; color:#000000;
| bg1 = #ebecf0
| ta1 = center
}}<center>
{| align="center"
|-
|
{{Graph:Chart|width=800|height=200|xAxisTitle=Data|yAxisTitle=Bidaiariak 2020ko martxoan|type=rect|x=01, 02, 03, 04, 05, 06, 07, 08, 09, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31|y1=43243, 136815, 138443, 139896, 142636, 140079, 93840, 53390, 132030, 130231, 123739, 111593, 71096, 21030, 5162, 17570, 15548, 5104, 12939, 876, 2989, 13517, 13733, 12353, 12318, 6585, 3343, 10899, 10536|colors=#008130}}
|-
|
{{Graph:Chart|width=800|height=200|xAxisTitle=Data|yAxisTitle=2019arekiko bilakaera|type=rect|x=01, 02, 03, 04, 05, 06, 07, 08, 09, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31|y1=-2.3, 15.8, 14.2, 10.5, 5.9, 18.1, 0.6, 28.4, 0.1, -3.8, -9.5, -20.6, -50.0, -77.4, -88.4, -86.0, -65.0, -88.5, -96.3, -90.7, -92.7, -93.1, -89.6, -89.8, -90.9, -91.2, -93.6, -93.0, -91.7, -92.2|colors=#ebc200}}
|}
</center>
{{hidden end}}
[[Uztailaren 4|Uztailaren 4tik]] aurrera, urtero bezala, sarearen udako ordutegia ezarri zen. Ordutegi horretan, lineek ordutegiak eta maiztasunak udako eskarira egokitzen dituzte, eta eskaera hori, oro har, ikasturtean zehar baino txikiagoa izaten da. [[2020|2020ko]] kasuan, murrizketa ez zen hain esanguratsua izan, maiztasunak nahiko mugatuta baitzeuden [[COVID-19 pandemiak eragindako konfinamendua Euskal Herrian|COVID-19 pandemiak eragindako konfinamenduaren]] ondorioz.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=UDAKO ORDUTEGIA LARUNBATETIK AURRERA, UZTAILAK 4|url=https://infotuc.es/index.php/eu/albisteak/item/udako-ordutegia-larunbatetik-aurrera-uztailak-4|aldizkaria=infotuc.es|sartze-data=2021-09-18}}</ref>
[[Irailaren 1|Irailaren 1ean]] neguko ordutegia jarri zen martxan (ordutegi arrunta), baina garraio publikoaren erabilera % 60 ingurukoa zenez martxoa baino lehen, mugatutako igarotze-orduak zertxobait murriztaileagoak izan ziren. Gauezko zerbitzuak, ordura arte 00: 00ak arte bakarrik zerbitzatuz, oso murriztua jarraitu zuen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=IRAILAREN 1EAN, ASTEARTEA, NEGUKO ORDUTEGIA HASIKO DA ESKUALDEKO HIRI GARRAIOAN|url=https://infotuc.es/index.php/eu/albisteak/item/irailaren-1ean-asteartea-neguko-ordutegia-hasiko-da-eskualdeko-hiri-garraioan|aldizkaria=infotuc.es|sartze-data=2021-09-18}}</ref> Pixkanaka, eskaintza normalizatu egin zen, 2021eko irailera arte, pandemiaren aurreko ordutegiekin.
Gainera, [[COVID-19 pandemia|pandemia]] osoan hainbat neurri hartu ziren kutsatzea saihesteko eta distantzia soziala errazteko. Hala, ahal izanez gero, [[COVID-19 pandemiak eragindako konfinamendua Euskal Herrian|COVID-19 pandemiak eragindako konfinamenduaren hilabeteetan]] autobus artikulatuak erabiltzeaz gain, pandemiaren unerik txarrenetan debekatu egin zen eskudirutan ordaintzea, gidaria atetik sartzea eta gidariak babesteko lehen eserlekuak erabiltzea. Gainera, [[2020|2020ko]] [[Martxo|martxotik]] [[2021|2021eko]] [[Abendu|abendura]] arte gehieneko edukiera batzuk ezarri ziren autobusentzat:<center>
{| class="wikitable" border="0" style="border: 1px solid #999; background-color:#FFFFFF; text-align:center;"
|+
! rowspan="2" |Ibilgailuak
! colspan="5" |Gehiengo edukiera
|-
!2020/05/11
!2020/06/15
!2020/06/21
!2020/10/22
!2021/09/16
|-
|autobus artikulatuak (18 m)
|54
|73
|140
|54
|93/105
|- bgcolor=#efefef
|autobus normalak (12 m)
|37
|51
|96
|37
|57/64/72
|-
|autobus txikiak (10 m)
|29
|39
|58
|29
|53
|}</center>
;Aldaketak hirigintzan
[[Fitxategi:Pamplona-Plaza-toros-abir82-01.jpg|thumb|[[Amaia kalea (Iruñea)|Amaia kalea]]: puntu horretan, ibilgailu pribatuak [[Emilio Arrieta kalea (Iruñea)|Emilio Arrieta kalerantz]] biratzera behartzen ziren, [[Merindadeen plaza|Merindadeen plazara]] soilik garraio publikoari eta egoiliarrei igarotzeko aukera emanez]]
[[COVID-19 pandemiak eragindako konfinamendua Euskal Herrian|COVID-19 pandemiak eragindako konfinamenduaren]] aurretik, billabesen batez besteko abiadura komertziala jaitsi egin zen (13,5 [[Kilometro orduko|km/h]] [[2015]]ean eta 12,8 [[Kilometro orduko|km/h]] [[2019]]an). Datua kezkagarria zen, [[Iruñerriko Mankomunitatea]]ren ordutegi guztiak sareko lineetarako deskokatzen zituelako. Konfinamenduak geldiarazita, [[COVID-19 pandemiaren agerraldi ostea Euskal Herrian|''normaltasun berrian'']] neurriak hartzen hasi ziren, [[Iruñerriko Mankomunitatea|Mankomunitatearen]] ekimenez, billabesak [[Iruñerria|Iruñerritik]] azkarrago ibil zitezen.
Zerbitzua arintzeko beste neurri batzuen artean, autobus-erreiak erreserbatzea planteatu zen, baita semaforoak lehenesteko sistemak ere (hala nola [[Yanguas Miranda kalea (Iruñea)|Yanguas Miranda kalea]] eta [[Bakearen plaza (Iruñea)|Bake plaza]] arteko bidegurutzea bezalako autobusentzako semaforo espezifikoen bidez, edo "uhin berdea" ren bidez, sekuentzia horretan aktibatzen baitira etorbide bateko semaforoak, billabesen abiadura kontuan hartuta, "semaforoak aurrezteko". Zirkulaziorako erreia (bazterbiderik gabe) eta galtzadako abiadura-murriztaileak, horien diseinuak billabesei eragiten ez badie; adibidez, kuxinak. Eta, zebrabide goratuak ezarriz gero, sarbide-arrapalek ez lukete garraio publikoari kalte egingo liokeen malda "handiegirik" izango. Beste proposamen bat da hiri-garraioak zirkulatzen duen bideetako abiadura-mugak berrikustea, edo bizikleta-zirkulazioarekin bideak ez partekatzea.<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Billabesa Iruñerriko kaleetan arinago ibiltzeko neurriak|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|url=https://www.noticiasdenavarra.com/navarra/pamplona/2020/02/04/medidas-villavesa-circule-agil-calles/1020470.html|aldizkaria=www.noticiasdenavarra.com|sartze-data=2020-10-06}}</ref>
[[2020]]ko [[uztail]]ean, [[Iruñeko Udala]]k, [[Enrique Maya]]ren [[Nafar Herriaren Batasuna|erregionalista]] buru zela, [[Amaia kalea (Iruñea)|Amaia kalean]] esku hartu ondoren, erreiak murriztu ziren kalearen lehen zatian ([[Estafeta kalea|Estafeta]] eta [[Merindadeen plaza|Merindadeak]] artean). Horrek auto-ilara handiak eragin zituen egun osoan zehar, baina batez ere puntako orduetan (7: 00etatik 9: 00etara eta 13: 00etatik 16: 00etara). Jarduera hori diseinatuta zegoen autobusak eta bizilagunak kaletik ibiltzea soilik ahalbidetzeko, baina neurria ezarri eta bi egunera, desegin egin zen (murrizketa, ez erreiak), inguruko kaleetan pilaketa handiak eragin zituelako. [[Iruñeko Udala|Udala]] alde guztietatik kritikatu zuten, eta "Amaia kaleko lardaskeria" bezala hartuko zuten. Izan ere, [[Fermin Alonso]] [[Iruñeko Udala|Iruñeko Udaleko]] mugikortasun zinegotzia gaitzetsi egin zuten.<ref>{{Erreferentzia|izena=M.|abizena=Munárriz|urtea=|izenburua=Iruña: oposizioak Fermin Alonso gaitzetsi du|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|data=2020-09-04|url=https://www.diariodenavarra.es/noticias/navarra/pamplona-comarca/pamplona/2020/09/04/pamplona-oposicion-reprueba-fermin-alonso-que-defiende-gestion-700812-1702.html|aldizkaria=diariodenavarra.es|sartze-data=2020-10-06}}</ref>
Ondorioz, billabesek errei bakarra dute kalea zeharkatzeko, gainerako autoen ondoan. Hala, [[Iruñerriko Mankomunitatea]]k jarduketaren eragina aztertu zuen kale horretatik igarotzen diren sei lineetan. Horrela, [[Labriteko aldapa|Labritetik]] [[Merindadeen plaza|Merindadeetara]] joateko autobusen aurreko batez besteko bi minutuetatik bost minutura igaro da. Hala, [[2020]]ko [[urriaren 6]]an, [[Iruñerriko Mankomunitatea]]k autobus-errei bat eskatu zion [[Iruñeko Udala]]ri tarte horretan (300 metro baino ez), Eskualdeko Hiri Garraioak bakarrik erabiltzeko. Bestela, azaldu zuen urtean 700 000 [[Euro|€]] inguru beharko liratekeela bost ibilgailu gehiago erosteko, linea horien maiztasuna okertu gabe ordutegiak mantentzeko.<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Berandutze gehien jasaten duen linea|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|url=https://www.noticiasdenavarra.com/navarra/pamplona/2020/10/06/linea-demoras-soporta/1084047.html|aldizkaria=www.noticiasdenavarra.com|sartze-data=2020-10-06}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua="Lehen ere trafikoa zegoen, baina orain autoak eta villavesak geldirik geratzen dira"|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|url=https://www.noticiasdenavarra.com/navarra/pamplona/2020/10/06/habia-trafico-ahora-coches-villavesas/1084054.html|aldizkaria=www.noticiasdenavarra.com|sartze-data=2020-10-06}}</ref> Horren guztiaren aurrean, [[Iruñeko Udala]]k [[Iruñerriko Mankomunitatea|mankomunitatearen]] proposamena aztertuko zuela iragarri zuen hurrengo egunean.<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Navarra Sumak baieztatu du Iruñeko Amaia kaleko autobus-erreia berreskuratzea aztertzen ari dela|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|url=https://www.noticiasdenavarra.com/navarra/pamplona/2020/10/07/pamplona-trafico-calle-amaya/1084397.html|aldizkaria=www.noticiasdenavarra.com|sartze-data=2020-10-07}}</ref>
Azkenik, [[2020|2020ko]] [[Abenduaren 2|abenduaren 2an]], [[Amaia kalea (Iruñea)|Amaia kalea]] ireki zen berriro, zirkulaziorako bi erreirekin, ekologisten, txirrindularien kolektiboen, [[Iruñerriko Mankomunitatea|Iruñerriko Mankomunitatearen]] eta [[Iruñeko Udala|Iruñeko Udaleko]] talde gehienen irizpidearen aurka. Egia esan, lehengoratze bat da, kalea jatorrizko egoerara itzuli baitzen, trafikoaren arintasunean edo autobusen lehentasunean inolako aldaketarik egin gabe.<ref>{{Erreferentzia|izena=Diario de|abizena=Noticias|izenburua=Iruñeko Amaia kaleak bi erreiak berreskuratu ditu|hizkuntza=es|url=https://www.noticiasdenavarra.com/navarra/pamplona/2020/12/02/calle-amaya-recupera-hoy-2/1100032.html|aldizkaria=www.noticiasdenavarra.com|sartze-data=2021-08-27}}</ref>
{| align="center" width="100%"
|+ '''Sarearen bilakaera 2012 eta 2020 artean'''
|<gallery mode="packed-hover" heights="110">
Fitxategi:EHG Egunezko zerbitzua (2012ko abendua).png|2012/12ko egoera
Fitxategi:EHG Egunezko zerbitzua (2015ko otsaila).png|2015/02ko egoera
Fitxategi:EHG Egunezko zerbitzua (2017ko azaroa).png|2017/11ko egoera
Fitxategi:EHG Egunezko zerbitzua (2019ko iraila).png|2019/09ko egoera
Fitxategi:EHG Egunezko zerbitzua (2020ko urtarrila).png|2020/01ko egoera
</gallery>
|}
== Sarea ==
Eskualdeko Hiri Garraioa sarea 38 linea operatibok osatzen dute. Linea horiek 531,6 [[Kilometro|km]]-tan banatzen dira, 314,04 [[Kilometro koadro|km<sup>2</sup>]]-ko eremuan, eta [[Iruñerria|Iruñerriko]] 16 udalerritan. Guztira, 547 geltokiri ematen diete zerbitzua; horietatik 400 markesinak dira, eta 103k denbora errealeko informazio-pantailak dituzte.
Hauek dira zerbitzua duten udalerriak:
{{Zutabe-zerrenda|kopurua=2|
* [[Antsoain]]
* [[Aranguren]]
* [[Atarrabia]]
* [[Barañain]]
* [[Beriain]]
* [[Berriobeiti]]
* [[Berriozar]]
* [[Burlata]]
* [[Eguesibar]]
* [[Ezkabarte]]
* [[Galar (udalerria)|Galar Zendea]]
* [[Iruñea]]
* [[Noain Elortzibar]]
* [[Orkoien]]
* [[Uharte]]
* [[Zizur Nagusia]]
* [[Zizur|Zizur Zendea]]
}}
=== Lineak ===
;Egunezko zerbitzua{{aingura|Egunezko zerbitzua}}
Egunezko zerbitzuaren lineak sareko 24 lineak dira, eta nagusiki 06:00etatik 22:00etara daude aktibo. Linea horietako batzuk aldi horretatik pixka bat kanpo daude, eta beste batzuk unean-unean baino ez daude aktibo. Sistemaren erreferentzia-lineak ere badira. 10' eta 20' arteko maiztasunak dituzte lanegunetan, eta pixka bat gehiago luzatzen dira eskari gutxiagoko egunetan.
{| class="wikitable sortable" border="0" style="border: 1px solid #999; background-color:#FFFFFF; text-align:center;" width="100%"
! rowspan="2" |Linea
! rowspan="2" |Ibilbidea
! rowspan="2" |Hasiera
! rowspan="2" |Azken<br>zabalkuntza
! rowspan="2" |Luzera (km)
! rowspan="2" |Geldialdiak
! colspan="3" |Maiztasuna
|-
!<abbr title="Lanegunak" class="abbr">Lan.</abbr>
!<abbr title="Larunbatak" class="abbr">Lr.</abbr>
!<abbr title="Jaiegunak" class="abbr">Jai.</abbr>
|-
|{{EHG/Konexioak|1}}
|[[Zizur Txikia]] − [[Nafarroako Unibertsitatea|NAUN]] ↔ [[Askatasunaren plaza (Iruñea)|Askatasuna]] − [[Nafarroako Unibertsitate Publikoa|NUP]]
|[[1953]]
|[[2021]]
|16,2
|18
|20'
|30'-60'
|60'
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|2}}
|[[San Ignazio etorbidea (Iruñea)|San Ignazio]] ↔ [[Etxabakoitz]]
|[[1953]]
|[[2021]]
|13,2
|17
|10'-12'
|12'-15'
|15'-20'
|-
|{{EHG/Konexioak|3}}
|Zirkularra Mendebaldea: [[Iruñeko Bigarren Zabalgunea|Hirigunea]] ↔ [[Antsoain]]
|[[1953]]
|[[2020]]
|8,4
|23
| colspan="2" |10'-12'
|12'-15'
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|4}}
|[[Barañain]] ↔ [[Atarrabia]] − [[Uharte (Eguesibar)|Uharte]] / [[Arre (Nafarroa)|Arre]] − [[Orikain]]
|[[1953]]
|[[2021]]
|33,8
|39
|6'-8'
|10'
|12'
|-
|{{EHG/Konexioak|5}}
|[[Txantrea|Orvina 3]] ↔ [[Nafarroako Unibertsitatea]]
|[[1953]]
|[[2020]]
|11,1
|17
|15'
| colspan="2" |20'
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|6}}
|[[Arrotxapea]] ↔ [[Nafarroako Unibertsitate Publikoa|Unibertsitate Publikoa]]
|[[1953]]
|[[2021]]
|11,6
|18
| colspan="2" |15'
|20'
|-
|{{EHG/Konexioak|7}}
|[[Barañain]] ↔ [[Atarrabia]]
|[[1953]]
|[[2018]]
|1,5
|35
|10'-12'
|15'
|15'-20'
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|8}}
|[[Zuria Nafarroakoa plaza (Iruñea)|Blanka Nafarroakoa]] ↔ [[Buztintxuri]]
|[[1953]]
|[[2020]]
|10,1
|12
|12'-15'
|15'
|20'
|-
|{{EHG/Konexioak|9}}
|[[Iruñeko tren geltokia|RENFE Geltokia]] ↔ [[Nafarroako Unibertsitate Publikoa|Unibertsitate Publikoa]]
|[[1953]]
|[[2021]]
|13,2
|16
|12'
|15'
|20'
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|10}}
|[[Belosogoiti]] ↔ [[Orkoien]]
|[[1953]]
|[[2020]]
|18,4
|22
|30'
| colspan="2" |35'
|-
|{{EHG/Konexioak|11}}
|[[Ezkaba]] ↔ [[Cordobilla|Galaria]] / [[Mutiloa (Nafarroa)|Mutiloa industrialdea]]
|[[1991]]
|[[2020]]
|20,6
|21
|15'
| colspan="2" |20'
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|12}}
|[[Ermitagaña]] ↔ [[Mendillorri]]
|[[1993]]
|[[2021]]
|13,9
|19
|10'-12'
|15'
|20'
|-
|{{EHG/Konexioak|14}}
|[[Iruñeko Udal Plaza|Udaletxea]] ↔ [[Arrotxapea]] − [[Artika (Berriobeiti)|Artika]]
|[[1999]]
|[[1999]]
|4,1
|9
| colspan="3" |30'
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|15}}
|[[Sarasate pasealekua|Pablo Sarasate]] ↔ [[Zizur Nagusia|Ardoi]] − [[Zizur Nagusia]]
|[[1930]]
|[[2021]]
|16,2
|17
|20'
|30'
|30'
|-
|{{EHG/Konexioak|16}}
|[[Berriogoiti]] − [[Berriozar]] ↔ [[Noain (kontzejua)|Noain]] − [[Beriain]]
|[[1930]]
|[[2021]]
|36,4
|34
|12'-15'
|15'
|20'
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|17}}
|[[Berriozar]] ''↔'' [[Mutiloa (Nafarroa)|Mutiloa]]
|[[1930]]
|[[2021]]
|15,4
|20
|15'
|20'
|40'
|-
|{{EHG/Konexioak|18}}
|[[Zizur Nagusia]] ↔ [[Sarriguren]]
|[[1999]]
|[[2019]]
|24,2
|28
| colspan="2" |15'
|20'
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|19}}
|[[Erripagaina|Erripagaña]] ↔ [[Barañain]]
|[[1999]]
|[[2017]]
|18,0
|29
| colspan="2" |15'
|20'
|-
|{{EHG/Konexioak|20}}
|[[Vianako Printzearen plaza|Vianako Printzea]] ↔ [[Gorraitz (Eguesibar)|Gorraitz]]
|[[1953]]
|[[2019]]
|19,2
|22
|20'
| colspan="2" |30'
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|21}}
|Zirkularra Ekialdea: [[Iruñeko Bigarren Zabalgunea|Hirigunea]] ↔ [[Antsoain]]
|[[1953]]
|[[2018]]
|8,4
|23
| colspan="2" |10'-12'
|12'-15'
|-
|{{EHG/Konexioak|22}}
|[[Merindadeen plaza|Merindadeak]] ↔ [[Mutiloa (Nafarroa)|Mutiloa]]
|[[2017]]
|[[2020]]
|7,4
|9
| colspan="3" |30'
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|23}}
|[[Kordobila]] − [[Vianako Printzearen plaza|Vianako Printzea]] ↔ [[Itaroa (merkataritza-gunea)|Itaroa]] − [[Olloki]]
|[[2009]]
|[[2019]]
|25,8
|22
|60'
| colspan="2" |30'-90'
|-
|{{EHG/Konexioak|24}}
|Merkatuko Zirkularra: [[Donibane (Iruñea)|Donibane]] ↔ [[Landaben]]
|[[2010]]
|[[2012]]
|5,8
|11
| colspan="2" | -
|25'
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|25}}
|[[Vianako Printzearen plaza|Vianako Printzea]] ↔ [[Mutiloa (Nafarroa)|Mutiloa]]
|[[2012]]
|[[2020]]
|10,9
|15
| colspan="2" |20'
|40'
|}
;Gauezko zerbitzua{{aingura|Gauezko zerbitzua}}
Gauezko zerbitzuaren lineak sareko 10 lineak dira, eta zerbitzua ematen ez den bitartean, hau da, gauez, eguneko zerbitzua ordezkatzeaz arduratzen dira. Linea bakoitzetik pasatzen den autobus kopurua 2 eta 3 artekoa izaten da linea gehienentzat, ostiral eta larunbat gauetan gora eginez.
{| class="wikitable sortable" border="0" style="border: 1px solid #999; background-color:#FFFFFF; text-align:center;" width="100%"
! rowspan="2" |Linea
! rowspan="2" |Ibilbidea
! rowspan="2" |Hasiera
! rowspan="2" |Azken<br>zabalkuntza
! rowspan="2" |Luzera (km)
! rowspan="2" |Geldialdiak
! colspan="3" |Maiztasuna
|-
!<abbr title="Lanegunak" class="abbr">Lan.</abbr>
!<abbr title="Larunbatak" class="abbr">Lr.</abbr>
!<abbr title="Jaiegunak" class="abbr">Jai.</abbr>
|-
| align="center" |{{EHG/Konexioak|N1}}
| align="center" |[[San Ignazio etorbidea (Iruñea)|San Ignazio]] ↔ [[Zizur Nagusia]]
| align="center" |[[2005]]
| align="center" |[[2019]]
| align="center" |17,9
| align="center" |24
| colspan="3" align="center" |60'
|- bgcolor="#efefef"
| align="center" |{{EHG/Konexioak|N2}}
| align="center" |[[Merindadeen plaza|Merindadeak]] ↔ [[Barañain]]
| align="center" |[[2005]]
| align="center" |[[2021]]
| align="center" |12,9
| align="center" |21
| colspan="3" align="center" |30'
|-
| align="center" |{{EHG/Konexioak|N3}}
| align="center" |[[Labriteko aldapa|Labriteko Aldapa]] ↔ [[Beriain]]
| align="center" |[[2005]]
| align="center" |[[2013]]
| align="center" |23,1
| align="center" |22
| colspan="3" align="center" |60'
|- bgcolor="#efefef"
| align="center" |{{EHG/Konexioak|N4}}
| align="center" |[[Merindadeen plaza|Merindadeak]] ↔ [[Berriozar]] − [[Berriogoiti]]
| align="center" |[[2005]]
| align="center" |[[2021]]
| align="center" |15,0
| align="center" |19
| colspan="3" align="center" |40'
|-
| align="center" |{{EHG/Konexioak|N5}}
| align="center" |[[Nafarroako Gorteen kalea (Iruñea)|Nafarroako Gorteak]] ↔ [[Uharte (Eguesibar)|Uharte]] − [[Gorraitz (Eguesibar)|Gorraitz]]
| align="center" |[[2005]]
| align="center" |[[2015]]
| align="center" |21,7
| align="center" |25
| colspan="3" align="center" |30'
|- bgcolor="#efefef"
| align="center" |{{EHG/Konexioak|N6}}
| align="center" |[[Nafarroako Gorteen kalea (Iruñea)|Nafarroako Gorteak]] ↔ [[Mendillorri]]
| align="center" |[[2005]]
| align="center" |[[2005]]
| align="center" |7,5
| align="center" |10
| colspan="3" align="center" |30'
|-
| align="center" |{{EHG/Konexioak|N7}}
| align="center" |[[Sarasate pasealekua|Pablo Sarasate]] ↔ [[Nafarroa Behereko etorbidea (Iruñea)|Bexe Nafarroa]]
| align="center" |[[2005]]
| align="center" |[[2020]]
| align="center" |19,0
| align="center" |27
| colspan="2" align="center" |35'
| align="center" |15'
|- bgcolor="#efefef"
| align="center" |{{EHG/Konexioak|N8}}
| align="center" |[[Labriteko aldapa|Labriteko Aldapa]] ↔ [[Mutiloa (Nafarroa)|Mutiloa]]
| align="center" |[[2005]]
| align="center" |[[2005]]
| align="center" |12,2
| align="center" |15
| align="center" |60'
| colspan="2" align="center" |120'
|-
| align="center" |{{EHG/Konexioak|N9}}
| align="center" |[[Sarasate pasealekua|Pablo Sarasate]] ↔ [[Orkoien]]
| align="center" |[[2005]]
| align="center" |[[2005]]
| align="center" |13,6
| align="center" |14
| align="center" |
| colspan="2" align="center" |120'
|- bgcolor="#efefef"
| align="center" |{{EHG/Konexioak|N10}}
| align="center" |[[Nafarroako Gorteen kalea (Iruñea)|Nafarroako Gorteak]] ↔ [[Sarriguren]]
| align="center" |[[2005]]
| align="center" |[[2005]]
| align="center" |11,3
| align="center" |13
| colspan="3" align="center" |40'
|}
;Zerbitzu berezia{{aingura|Zerbitzu berezia}}
Funtsezko hiru une daude sarean aparteko gailu bat mobilizatzeko. [[Iruñeko Sanferminak|Sanferminetan]] ez ezik, [[Sadar|Sadar estadioan]] eta [[Nafarroa Arena|Nafarroa Arenan]] ere ekitaldiak izaten dira egunotan:
* [[Futboleko Indartzea (Eskualdeko Hiri Garraioa)|Sadarko zerbitzua]]
* [[Nafarroa Arenako Indartzea (Eskualdeko Hiri Garraioa)|Nafarroa Arenako zerbitzua]]
* [[Sanferminen Indartzea (Eskualdeko Hiri Garraioa)|Sanferminetako zerbitzua]]
;Ezabatutako lineak{{aingura|Ezabatutako lineak}}
Sarea garatu den bitartean, guztira 5 lineek ez dute funtzionatu, batez ere eskaera txikia dutelako eta ibilbidea beste linea batekin ordeztu dutelako. Hona hemen:
{| class="wikitable sortable" border="0" style="border: 1px solid #999; background-color:#FFFFFF; text-align:center;" width="100%"
!Linea
!Ibilbidea
!Hasiera
!Amaiera
!Luzera (km)
!Geldialdiak
!Ordezko lineak
|-
| align="center" |{{EHG/Konexioak|AZ}}
| align="center" |[[Iruñeko tren geltokia|RENFE Geltokia]] ↔ [[Iruñeko autobus geltokia|Autobusen Geltokia]] ↔ [[Iruñea-Noain aireportua|Aireportua]]
| align="center" |[[2017]]
| align="center" |[[2019]]
| align="center" |16,2
| align="center" |6
| align="center" |{{EHG/Konexioak|16}}
|- bgcolor="#efefef"
| align="center" |{{EHG/Konexioak|13}}
| align="center" |[[Lezkairu]] ↔ [[Landaben]]
| align="center" |[[1999]]
| align="center" |[[2013]]
| align="center" |13,2
| align="center" |14
| align="center" |{{EHG/Konexioak|10|23|24}}
|-
| align="center" |{{EHG/Konexioak|21Z}}
| align="center" |[[Bakearen plaza (Iruñea)|Bake Plaza]] ↔ [[Iruñea-Noain aireportua|Aireportua]]
| align="center" |[[1999]]
| align="center" |[[2010]]
| align="center" |8,4
| align="center" |8
| align="center" |{{EHG/Konexioak|AZ}}
|- bgcolor="#efefef"
| align="center" |{{EHG/Konexioak|22Z}}
| align="center" |[[Yanguas Miranda kalea (Iruñea)|Yanguas y Miranda]] ↔ [[Berriogoiti]]
| align="center" |[[1999]]
| align="center" |[[2016]]
| align="center" |33,8
| align="center" |17
| align="center" |{{EHG/Konexioak|16}}
|-
| align="center" |{{EHG/Konexioak|24Z}}
| align="center" |[[Zizur Nagusia]] ↔ [[Zizur Nagusia|Ardoi]]
| align="center" |[[2010]]
| align="center" |[[2011]]
| align="center" |11,1
| align="center" |9
| align="center" |{{EHG/Konexioak|15}}
|}
=== Geldialdiak ===
[[Fitxategi:Billabesa - zutoina.jpg|thumb|Markesina baten zutoina [[Moret Aita kalea (Iruñea)|Moret Aita kalean]]|311x311px]]{{Zerrenda|Eskualdeko Hiri Garraioaren geldialdiak}}
''Eskualdeko Hiri Garraioa''ren sarea 547 geldialdiak osatzen dute, sare osoan zehar banatuta. Horietatik 400 markesinak dira, eta horietatik 103k denbora errealeko informazio-pantailak dituzte. Jasotzen duten izena kale horretakoa da, hurbilen dagoen atariaren zenbakiarekin batera, hala nola <code>Nafarroa Behereko Etorbidea 14 | Avenida de la Baja Navarra nº14</code>. Distantzia onargarrira ez badago, aurreko ataria hartuko da erreferentzia gisa, eta "parean" seinaleztatuko da, <code>Abejeras Kalea (12aren parean) | Calle Abajeras (frente nº12)</code>. Geldialdia ez badago inolako eraikinetik gertu, orduan izendatzen da intersekzionatzen duen kalerik hurbilena, adibidez, <code>Gipuzkoako Etorbidea (Kosterapea Pasealekua) | Avenida de Gipuzkoa (Paseo Kosterapea)</code>.
=== Disuasio-aparkalekuak ===
Gaur egun, sareak disuasio-aparkaleku ofizial bat baino ez du. [[Trinitarioak|Trinitarioena]] da, {{EHG/Konexioak|3|16|17|21}} eta {{EHG/Konexioak|N4}} lineen eskura. Aparkaleku horretara sartzean, irakurgailu batek ibilgailuaren matrikula erregistratzen du. Bertan daudenek aparkalekua uzten dutenean, eskubidea dute, matrikula eta guzti, hiribilduko doako 4 txartel ateratzeko, <code>Gipuzkoako Etorbidea (Kosterapea Pasealekua) | Avenida de Gipuzkoa (Paseo Kosterapea)</code>. Horrek hiriaren erdiguneraino igotzeko aukera ematen du (gehienez 4 geltoki), eta, behin hara iritsita, Kosterapearaino jaitsiko da berriro, ibilgailua aparkalekutik kentzeko. Txartelek 24 orduko balioa dute.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Trinitarioseko aparkaleku intermodala {{!}} Ayuntamiento de Pamplona|url=https://www.pamplona.es/eu/node/11039|aldizkaria=www.pamplona.es|sartze-data=2020-03-25}}</ref>
{| class="wikitable sortable" border="0" style="border: 1px solid #999; background-color:#FFFFFF; text-align:center;" width="100%"
!Aparkalekua
!Kokapena
!Konexioak
!Hasiera
!Plazak
!Denbora
|-
| bgcolor="#227fd6" align="center" |'''{{color|#ffffff|Trinitarios}}'''
| align="center" |[[Arrotxapea]], [[Iruñea]]
| align="center" |{{EHG/Konexioak|3|16|17|21|N4}}
| align="center" |[[2018]]ko [[martxoaren 2]]en
| align="center" |500
| align="center" |''mugagabea''
|}
== Ustiapena ==
Gaur egun, [[Transports Ciutat Comtal]] enpresak ustiatzen du sarea.<ref name=":1" />
=== Ordutegia ===
Bere ordutegiaren arabera, bi linea multzo handi bereizten dira: eguneko lineak eta gaueko lineak. Lehenengoak 06:30etik 22:00etara aritzen dira normalean, eta {{EHG/Konexioak|7}} linea da goiztiarrena, 06:25ean ematen du lehen zerbitzua larunbatetan, eta {{EHG/Konexioak|17}} linea, berriz, beranduen, larunbatetan 07:10ean. Amaiera-orduari dagokionez, {{EHG/Konexioak|9}} linea, 22:48an lanegunetan amaitzen dena, zerbitzua amaitzen duen azken linea da, {{EHG/Konexioak|10}} linearen ordez, azken zerbitzua 21:55ean ematen duena.
Gaueko lineek 23:00ak pasata egiten dute lan, eta egunaren arabera aldatu egiten da amaiera-ordua: igandetik ostegunera bitarteko gauak 00:30erako amaituko dira; ostiraletako gauak, berriz, 04:00ak arte luzatuko dira, eta larunbatetakoak, berriz, 06:00ak arte. {{EHG/Konexioak|N4}} linea, irteera 22: 40an duena, zerbitzua hasten duen bere kategoriako lehena da, {{EHG/Konexioak|N1|N7|N8}} eta {{EHG/Konexioak|N9}} lineak, 23:00etan hasten direnak, ikusten uzten diren azkenak direlarik. Geroago {{EHG/Konexioak|N7}} linea ibiliko da, larunbat gauetan 06:30ean.
=== Maiztasunak ===
Oro har, lineek oso maiztasun handia dute beren neurriko beste hiri batzuekiko: {{EHG/Konexioak|4}} linea, 6 minutuko maiztasunarekin lanegunetan, azkarrena da, eta {{EHG/Konexioak|23}} linea, berriz, motelena, lanegunetan zerbitzu bat ematen baita orduro. Lanegunetako linea guztietatik, linea batek 10 minutu baino maiztasun txikiagoa du, 13k 10 eta 15 minutu arteko itxaronaldia dute, 9 lineak 15 eta 30 minutu arteko maiztasuna dute eta bakar batek, {{EHG/Konexioak|23}}k, 30 minutu baino gehiagoko zerbitzua du.
=== Bidaiarientzako informazioa ===
[[Fitxategi:EHG Billabesa barnealdea.jpg|thumb|Autobus baten barnealdea; haren informazio-pantailak data eta ordua erakusten ditu]]
Autobus guztiek [[GPS]] bilagailu bat dute, eta une oro atzerapenak, aurrerapenak edo bestelako arazoak daudela jakinarazten die. Informazio hori datu-zentral batera ere bidaltzen da, plataformetan banatzeko. Honako hauek dira:
* '''Eskualdeko Hiri Garraioaren webgunea:''' web orrian zerbitzuko gorabeherak kontsulta daitezke, baita lineen ordutegi teorikoak eta ibilbide planifikatzaile bat ere. Autobusek zuzenean duten benetako posizioarekin mapa bat ere eskura daiteke.
* '''"Tu Villavesa" app-a:''' aplikazioan lineen denbora errealeko ordutegiak kontsulta daitezke, eta ibilbide-planifikatzailera ere jo daiteke.
* '''Google Maps:''' [[2010]]etik, sareko informazioa [[Google Maps]]era atxikita dago, eta, horren ondorioz, lineetako labe teorikoak ikus daitezke eta ibilbidea planifikatu daiteke eskura dauden tresnekin.
* '''Informazio-panelak denbora errealean:''' paneletan, 3tik 3ra, geltokia duten lineak, horien helmugak eta autobusa denbora errealean iristeko falta den denbora agertzen dira.
Horretaz gain, autobusen barruan, gidariek irrati transzeptagailu zerbitzua dute, eta horrek berehala jartzen ditu harremanetan Mankomunitateko bulegoetan dagoen zentral koordinatzailearekin. Bidaiarientzat, argi-panel bat dago, autobusa iristen den geltokien berri ematen duena, honela: <code>Hurrengo geltokia: Tibalten k., 1-5 Próxima parada: c/ Teobaldos nº1-5</code>. Geldialdirik ez badago, proiektatu data eta ordua honela: <code>12/08/2019 17:55</code>.
=== Flota ===
Gaur egun, Eskualdeko Hiri Garraioaren sarea osatzen duen flota hiru motatan banatzen da: autobus artikulatuak, autobus arruntak eta mikrobusak. Gainera, autobusak erregai fosilek (diesel), elektrizitateak (elektrikoa) edo biek batera (hibridoa) erabat propultsatuta egon daitezke. [[2022|2022tik]] aurrera, autobus hibridoak eta diesela jartzeari utziko zaio, eta, horrela, [[Gas natural|gas naturalez]] propultsatutako ibilgailuei utziko zaie pasatzen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=10 BILLABESA HIBRIDO BERRI ESKUALDEKO HIRI GARRAIORAKO|url=https://infotuc.es/index.php/eu/albisteak/item/10-billabesa-hibrido-berri-eskualdeko-hiri-garraiorako|aldizkaria=infotuc.es|sartze-data=2021-09-20}}</ref>
Autobusak zuriak, horiak eta berdeak dira, [[Iruñerriko Mankomunitatea]]ren koloreak eta mankomunitatearen logotipoa eta gaur egun zerbitzua ematen duen enpresarena daramatzate. Barrualdea argitsua da, eta bi koloretako eserlekuak ditu: urdinak eta gorriak. Eserleku gorriak mugikortasun arazoak dituzten pertsonei, adinekoei, haurdun dauden emakumeei eta gaixoei zuzenduta daude; urdinetan, berriz, edonor eser daiteke. Bi gune daude, bigarren atearen parean daudenak, besaulki edo gurpildun aulkientzat erreserbatuak, baita arrapala tolesgarri bat ere ate horretan [[2009]]tik.
{| class="wikitable sortable" border="0" style="border: 1px solid #999; background-color:#FFFFFF; text-align:center;" width="100%"
|+
!Eredua
!Luzera (m)
!Erregaia
!Unitateak
!Urtea
!Lineak
|-
|Man Lion's City 12G Efficienthybrid GNC
|12
|gasa
|4
|[[2024]]
|{{EHG/Konexioak|19|20|25}}
|-
|Man Lion's City 19G Efficienthybrid GNC
|18,75
|gasa
|2
|[[2024]]
|{{EHG/Konexioak|4|7|11|16|18}}
|-
|Irizar Ie tram
|12
|elektrikoa
|10
|[[2024]]
|{{EHG/Konexioak|2|3|12|21}}
|-
|Irizar Ie tram
|12
|elektrikoa
|10
|[[2024]]
|{{EHG/Konexioak|2|3|21}}
|-
|Man Lion's City 19G Efficienthybrid GNC
|18,75
|gasa
|6
|[[2023]]
|{{EHG/Konexioak|4|7|11|16|18}}
|- bgcolor="#efefef"
|Scania N340UB Castrosua New City
|12
|gasa
|6
|[[2022]]
|{{EHG/Konexioak|2|5|6|8|10|12|15|19|20|25}}
|-
|Scania N340UA Castrosua New City
|18
|gasa
|7
|[[2022]]
|{{EHG/Konexioak|4|7|11|16|18}}
|-
|Man Lion's City 19C EfficientHybrid
|18,75
|hibridoa
|10
|[[2021]]
|{{EHG/Konexioak|4|7|11|16|18}}
|- bgcolor="#efefef"
|Man Lion's City 12C EfficientHybrid
|12
|hibridoa
|9
|[[2020]]
|{{EHG/Konexioak|2|5|6|8|10|12|15|19|22|23}}
|-
|Man Lion's City 18C EfficientHybrid
|18
|hibridoa
|7
|[[2020]]
|{{EHG/Konexioak|4|7|11|16|18}}
|- bgcolor="#efefef"
|Iveco Urbanway 18 Full Hybrid
|18
|hibridoa
|5
|[[2019]]
|{{EHG/Konexioak|4|7|11|16|18}}
|-
|Vectia Teris 10 Hybrid
|10,5
|hibridoa
|2
|[[2019]]
|{{EHG/Konexioak|14}}
|- bgcolor="#efefef"
|Vectia Veris 12 Fast Charge
|12
|elektrikoa
|6
|[[2019]]
|{{EHG/Konexioak|9}}
|-
|Mercedes Citaro C2 Hybrid
|12
|hibridoa
|4
|[[2018]]
|{{EHG/Konexioak|1|5|6|8|10|12|19|20|23|25}}
|- bgcolor="#efefef"
|Mercedes Citaro C2 G Hybrid
|18
|hibridoa
|8
|[[2018]]
|{{EHG/Konexioak|4|7|11|16|18}}
|-
|Heuliez GX437HYB
|18
|hibridoa
|6
|[[2017]]
|{{EHG/Konexioak|4|7|11|16|18}}
|- bgcolor="#efefef"
|Volvo 7900 Hybrid
|12
|hibridoa
|6
|[[2017]]
|{{EHG/Konexioak|5|6|8|10|12|19|20|22|25}}
|-
|Vectia Veris 12 Hybrid
|12
|hibridoa
|2
|[[2016]]
|'''<u>Errefortzua</u>'''
|- bgcolor="#efefef"
|Volvo D15K240
|12
|hibridoa
|2
|[[2016]]
|{{EHG/Konexioak|5|6|8|10|12|19|20|22|25}}
|-
|Solaris Urbino 12
|12
|diesel
|5
|[[2016]]
|{{EHG/Konexioak|2|5|6|8|10|12|15|17|19|20}}
|- bgcolor="#efefef"
|Solaris Urbino 18
|18
|diesel
|9
|[[2016]]
|{{EHG/Konexioak|4|7|11|16|18}}
|-
|Man A22 Castrosua New City
|12
|diesel
|2
|[[2015]]
|{{EHG/Konexioak|5|6|8|12|17|19|20|24|25}}
|- bgcolor="#efefef"
|Volvo 7900 Hybrid
|12
|hibridoa
|4
|[[2015]]
|{{EHG/Konexioak|5|6|8|10|12|19|20|22|25}}
|-
|Scania N320UB Castrosua New City
|12
|diesel
|3
|[[2015]]
|{{EHG/Konexioak|5|6|8|10|12|17|19|20|25}}
|-
|Man NL283F Sunsundegui Astral Via
|12
|diesel
|2
|[[2012]]
|{{EHG/Konexioak|5|6|8|10|12|17|19|20|22|25}}
|- bgcolor="#efefef"
|Man NL283F Castrosua City Versus
|12
|diesel
|5
|[[2012]]
|{{EHG/Konexioak|5|6|8|10|12|19|20|23|25}}
|-
|Scania N280UB Castrosua City Versus
|12
|diesel
|5
|[[2012]]
|{{EHG/Konexioak|5|6|8|10|12|15|17|19|20|25}}
|- bgcolor="#efefef"
|Man NL283F Sunsundegui Astral Via
|12
|diesel
|2
|[[2011]]
|{{EHG/Konexioak|5|6|8|10|12|17|19|20|22|25}}
|-
|Man NL283F Castrosua City Versus
|12
|diesel
|2
|[[2011]]
|{{EHG/Konexioak|5|6|8|10|12|17|19|20|22|25}}
|- bgcolor="#efefef"
|Scania N280UB Castrosua City Versus
|12
|diesel
|7
|[[2011]]
|{{EHG/Konexioak|5|6|8|10|12|17|19|20|23|25}}
|-
|Scania N310UA Castrosua City Versus
|18
|diesel
|3
|[[2009]]
|{{EHG/Konexioak|4|7|11|16|18}}
|- bgcolor="#efefef"
|Scania N270UB Castrosua City Versus
|12
|diesel
|1
|[[2009]]
|{{EHG/Konexioak|5|6|8|10|12|19|20|23|25}}
|}
;Mantentzea
Autobus guztiak, zirkulatzen ari ez badira, [[Ezkaba]]ko kotxetegietan aparkatzen dira, [[Iruñea|Iruñeko]] [[Txantrea]] auzoan, {{errepidea|PA-|30}} autobidearen eta [[Ezkabako tunelak|Ezkabako tuneletan]] parean.
Kotxetegiak mugak ditu, hala nola perimetroa bereiztea, espazio-mugak eta maldak; beraz, ez dira egokiak etorkizuneko handitzeetarako.<ref>{{Erreferentzia|izena=Diario de|abizena=Noticias|izenburua=Mankomunitateak Agustinosen eraiki nahi ditu kotxetegi berriak|hizkuntza=es|url=https://www.noticiasdenavarra.com/navarra/comarca-pamplona/2011/01/13/mancomunidad-quiere-construir-nuevas-cocheras/118930.html|aldizkaria=www.noticiasdenavarra.com|sartze-data=2021-09-22}}</ref> Horregatik guztiagatik, eta bereziki autobusak hartzeko lekurik ez dagoelako, [[Iruñerriko Mankomunitatea|Iruñerriko Mankomunitateak]] autobusak beste leku batera lekualdatzea aztertu du. Eskualdeko hainbat lekutan hainbat kokaleku aztertu ondoren, [[Santa Luzia (Iruñea)|Iruñeko Santa Luzia]] auzoan orube bat egitea erabaki da, garai batean San Agustin ikastetxeak hartzen zuena.<ref>{{Erreferentzia|izena=Diario de|abizena=Noticias|izenburua=Eskualdeko Hiri Garraioko zerbitzuko kotxerak Agustinoseko industrialdera eraman daitezke|hizkuntza=es|url=https://www.noticiasdenavarra.com/navarra/2011/05/09/cocheras-servicio-transporte-urbano-comarcal/150709.html|aldizkaria=www.noticiasdenavarra.com|sartze-data=2021-09-22}}</ref> Aukera horren onuretako bat da industrialde baten barruan sartuta egotea, autobusen moduko ibilgailu handientzako irisgarritasun ona izatea eta gas-azpiegituretarako sarbidea izatea; izan ere, etorkizunean, flota osoak (hondakinak biltzeko kamioi guztiek bezala) biometanoarekin funtzionatzea aurreikusten da, [[Imarkoain|Imarkoaingo]] birziklatze-planta berriaren % 70-80an, eta [[Aratzuri|Aratzuriko]] hondakin-uren araztegiko gainerako % 30a [[Aratzuri|Aratzuriko]] hondakin-uren araztegian izango litzateke, eta, horrela, ibilgailuak garbi egongo lirateke.<ref>{{Erreferentzia|izena=Diario de|abizena=Noticias|izenburua=Imarkoaingo plantak berreskuratutako hondakin tonak bikoiztuko ditu|hizkuntza=es|url=https://www.noticiasdenavarra.com/navarra/comarca-pamplona/2020/05/26/planta-imarcoain-duplicara-toneladas-residuos/1049328.html|aldizkaria=www.noticiasdenavarra.com|sartze-data=2021-09-22}}</ref> Gaur egun, proiektua geldirik dago, [[Iruñeko Udala|Iruñeko Udalak]] partzela hori lortzeko zain, baina aurretik Birpartzelazio eta Urbanizazio Proiektuak aurkeztu behar dira. Horregatik, egoera konpontzeko hainbat aukera aztertzen ari dira.<ref>{{Erreferentzia|izena=TAI GABE DIGITALA|abizena=SL|izenburua=Campionen ustez, zaila da billabesetako kotxetegiak Agustinoetara eramatea 2020an|hizkuntza=es|data=2020-03-04|url=https://www.naiz.eus/eu/info/noticia/20200304/campion-considera-dificil-el-traslado-de-las-cocheras-de-las-villavesas-a-agustinos-en-2020|aldizkaria=naiz:|sartze-data=2021-09-22}}</ref>
== Tarifak ==
{{Ikus gainera|Herritar Txartela}}
Prezioak eta sarrerak berdinak dira eta balio berdina dute zerbitzu osoan, ez dago ezberdintasunik irismenari edo lineari dagokionez. [[Iruñerriko Mankomunitatea]]k eguneratzen ditu urtero. Hauek dira [[2022|2022rako]] tarifak:<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Araudia eta tarifak {{!}} Iruñerriko Mankomunitatea|url=http://www.mcp.es/eu/garraioa/eskualdeko-hiri-garraioa/araudia-eta-tarifak|aldizkaria=www.mcp.es|sartze-data=2021-09-21}}</ref><center>
{| class="wikitable" width="100%" border="0" style="border: 1px solid #999; background-color:#FFFFFF; text-align:center;"
|-
!Txartela
!Egunezko zerbitzua
!Gauezko zerbitzua
!Line bereziak
![[Iruñeko Sanferminak|Sanferminetan]]
|-
! colspan="5" |ESKUDIRUTAN
|-
| align=left |Tiket arrunta
|1,40 €
|1,40 €
|1,40 €
|1,70 €
|- bgcolor="#efefef"
| align=left |''line-aldaketa''<ref group="oh" name=":99">Bi linea edo gehiagoren arteko aldaketa hartuko da line-aldaketatzat, lehen balidazioaren ondorengo 45 minutuetan</ref>
|1,40 €
|1,40 €
|1,40 €
|1,70 €
|-
! colspan="5" |TXARTELAREKIN
|-
| align="left" |[[Herritar Txartela]]
|0,73 €
|1,06 €
|0,73 €
|1,06 €
|- bgcolor="#efefef"
| align="left" |[[Herritar Txartela#Gizarte|Herritar Txartela (B gizarte)]]
|0,34 €
|0,34 €
|0,34 €
|0,34 €
|-
| align="left" |[[Herritar Txartela#Gizarte|Herritar Txartela (C gizarte)]]
|0,51 €
|0,51 €
|0,51 €
|0,51 €
|- bgcolor="#efefef"
| align="left" |[[Herritar Txartela#Gizarte|Herritar Txartela (E gizarte)]]
|0,34 €
|0,34 €
|0,34 €
|0,34 €
|-
| align="left" |[[Herritar Txartela#Gizarte|Herritar Txartela (F gizarte)]]
|0,18 €
|0,18 €
|0,18 €
|0,18 €
|- bgcolor="#efefef"
| align="left" |''line-aldaketa''<ref group="oh" name=":99"/>
|0,00 €
|0,00 €
|0,00 €
|0,00 €
|-
! colspan="5" |ABONAMENDUAK
|-
| align="left" |[[30EGUN]]<ref group="oh" name=":999">Abonamendu horiek 30 eguneko balioa dute, lehen baliozkotzea egiten denetik zenbatzen hasita, eta denbora-tarte horretan baliozkotze-kopuru mugagabea egin daiteke</ref>
|31,20 €
|31,20 €
|31,20 €
|31,20 €
|- bgcolor="#efefef"
| align="left" |[[30EGUN|30EGUN (J gizarte)]]<ref group="oh" name=":999"/>
|25 €
|25 €
|25 €
|25 €
|-
| align="left" |[[30EGUN|30EGUN (C gizarte)]]<ref group="oh" name=":999"/>
|22 €
|22 €
|22 €
|22 €
|}</center>
{{Hidden begin
| title = Tarifen prezioen bilakaera 2008tik
| titlestyle = font-style:bold; color:#000000;
| bg1 = #ebecf0
| ta1 = center
}}
{{Graph:Chart|width=650|height=150|xAxisTitle=Urteak|yAxisTitle=Prezioa (€ -tan)|legend=Legenda|type=line|x=2008,2009,2010,2011,2012,2013,2014,2015,2016,2017,2018,2019,2020,2021,2022|y1=1, 1.1, 1.1, 1.15, 1.2, 1.3, 1.3, 1.3, 1.35, 1.35, 1.35, 1.35, 1.35, 1.35, 1.4|y2=0.5, 0.53, 0.56, 0.58, 0.61, 0.61, 0.65, 0.65, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.73|y3=, , , , 1, 1, 1, 1.02, 1.02, 1.02, 1.02, 1.02, 1.02, 1.02, 1.06|y4=, , , , , , , 1.6, 1.6, 1.6, 1.6, 1.6, 1.6, 1.6, 1.7|colors=#ebc200,#008130,#0072c6,#d81e05|y1Title=Tiket arrunta|y2Title=Herritar txartela (eguneko zerbitzua)|y3Title=Herritar txartela (gaueko zerbitzua)|y4Title=Tiket arrunta (Sanferminetan)}}
<br>
{{Graph:Chart|width=650|height=150|xAxisTitle=Urteak|yAxisTitle=Prezioa (€ -tan)|legend=Legenda|type=line|x=2008,2009,2010,2011,2012,2013,2014,2015,2016,2017,2018,2019,2020,2021,2022|y1=0.12, 0.13, 0.14, 0.15, 0.15, 0.17, 0.17, 0.17|y2=0.26, 0.28, 0.29, 0.30, 0.30, 0.33, 0.33, 0.33, 0.33, 0.33, 0.33, 0.33, 0.33, 0.33, 0.36|y3=0.35, 0.37, 0.40, 0.41, 0.45, 0.45, 0.47, 0.49, 0.49, 0.49, 0.49, 0.49, 0.49, 0.49, 0.51|y4=0.26, 0.28, 0.29, 0.30, 0.30, 0.33, 0.33, 0.33, 0.33, 0.33, 0.33, 0.33, 0.33, 0.33, 0.36|y5=, , , , , , 0.17, 0.17, 0.17, 0.17, 0.17, 0.17, 0.17, 0.17, 0.18|colors=#e28c05,#00af93,#bfb80a,#9e2387, #000000|y1Title=A gizarte|y2Title=B gizarte|y3Title=C gizarte|y4Title=E gizarte|y5Title=F gizarte}}
<br>
{{Graph:Chart|width=650|height=150|xAxisTitle=Urteak|yAxisTitle=Prezioa (€ -tan)|legend=Legenda|type=line|x=2008,2009,2010,2011,2012,2013,2014,2015,2016,2017,2018,2019,2020,2021,2022|y1=, , , , , , , 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 31.2|y2=, , , , , , , 24, 24, 24, 24, 24, 24, 24, 25|y3=, , , , , , , 21, 21, 21, 21, 21, 21, 21, 22|y4=25, , , , , , , , , , , ,|colors=#e28c05,#876028,#d6606d,#ffffff|y1Title=30 egunak (orokorra)|y2Title=30 egunak (gaztea)|y3Title=30 egunak (familia ugarientzat)|y4Title= }}
{{hidden end}}
;Finantzaketa
[[Iruñerriko Mankomunitatea]]k eta [[Nafarroako Gobernua]]k finantzatzen dute sarea, %35 eta %65, hurrenez hurren.<ref>{{erreferentzia|izena=Nafarroako|abizena=Gobernua|urtea=2015|izenburua=Foru Gobernuak 21 milioi erabiliko ditu 2015ean eta 2016an Iruñerriko hiri-garraioa finantzatzeko|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=}}</ref>
== Zerbitzuaren kalitatea ==
[[Fitxategi:Encuesta_OCU_-_Transporte_Público_-_Noviembre_2018.png|thumb|KEOren inkestaren emaitzak [[2018|2018ko]] azaroan]]
;Gogobetetzea
Hainbat ikerketaren arabera, erabiltzaileek zerbitzuarekin duten batez besteko asebetetzeak gora baino ez du egin. [[2015]]ean, KEOren <u>Garraio Publikoarekiko Herritarren asebetetzeari buruzko Inkestak</u> laugarren postua ematen zion Eskualdeko Hiri Garraioari, [[Bilbo]], [[Gijón|Xixón]] eta [[Logroño]]ren atzetik, [[2018]]ko [[abuztu]]an, OSURek bigarren postua ematen zion bere <u>Hiri Zerbitzuen Satisfakzioaren lehen Barometroan</u>, [[Nafarroako Hiriarteko Garraioa|NBus]], [[Tierra Estella Bus|Lizarrerria Bus]] eta [[Tuterako hiribusa]], soilik [[Euskal Autonomia Erkidegoa|Euskadikoaren]] atzean kokatuz. [[Bilbobus]]ekin batera, [[Bilbo]]n, Zehazki, 5 puntutik 5 puntu eman zitzaizkion pilaketarik ez egoteagatik; 5etik 4 puntualtasunari dagokionez, pantailetan iragarritakoaren arabera, eta 5etik 3 atzerapenari dagokionez.<ref name=":2">{{Erreferentzia|izenburua=OCUk EGINDAKO TXOSTEN BATEKO BALORAPENARIK HOBERENA EUSKALDEKO HIRI GARRAOIOAK ESKURATU DU|url=https://infotuc.es/index.php/eu/albisteak/item/ocuk-egindako-txosten-bateko-balorapenarik-hoberena-euskaldeko-hiri-garraoioak-eskuratu-du|aldizkaria=infotuc.es|sartze-data=2020-03-25}}</ref>
Mankomunitateak [[2017]]an egindako <u>Eskualdeko Hiri Garraioaren asebetetze Azterlanaren arabera</u>, sareko batez besteko nota 10etik 7,8koa izan zen, inoizko handiena, haien arabera. Gainera, ordutegiei eta maiztasunei buruzko informazioak 7,9 puntu lortu zituen, eta ordutegien puntualtasuna 7,6koa izan zen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=SARIA, HIRIKO GARRAIOARI BURUZKO INFORMAZIOA HARTZEAGATIK|url=https://infotuc.es/index.php/eu/albisteak/item/saria-hiriko-garraioari-buruzko-informazioa-hartzeagatik|aldizkaria=infotuc.es|sartze-data=2020-03-26}}</ref>
;Iruzurra
Neurririk ez badago ere, Eskualdeko Hiri Garraioaren sareko iruzur-tasa oso txikia da, bi faktore nagusirengatik: batetik, aurreko atetik bakarrik sartzea, gidaria dagoen tokitik; horri esker, arau-hausleak erraz detekta daitezke, eta, bigarrenik, autobus guztietan bideozaintza-kamerak egotea. Autobus bakoitzeko hiru kamera daude, eta ibilgailu artikulatuetan sei ere bai; horiek barnealdearen ikuspegi orokorra lortzen dute, bai eta atzeko ate bakoitzaren ikuspegi zabaldua ere, eta gidariak sarrera iraunkorra du horietara.
Bai, "simpa" esaten zaion horretan saiatu dira, hau da, ordaindu gabe sartzen, baina, halakoetan, Foruzaingoak azkar jardun zuen, arau-hausleei isuna jarriz eta autobusetik kanporatuz.<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Orkoiengo gau-hiribildu batean 'sinpa' egiten dute eta Foruzaingoak esku hartu behar du|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|data=2018-06-23|url=https://pamplonaactual.com/hacen-un-simpa-en-una-villavesa-nocturna-de-orkoien-y-tiene-que-intervenir-policia-foral/|sartze-data=2020-03-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=80 gazte inguru "sinpa" bat egiten saiatzen ari dira gaueko villavesa batean Noaingo jaietara joateko|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|data=2019-08-26|url=https://www.lavanguardia.com/local/navarra/20190826/464259733192/villavesa-simpa-noain-pagar-billete.html|aldizkaria=La Vanguardia|sartze-data=2020-03-26}}</ref>
;Irisgarritasuna
Eskualdeko Hiri Garraioaren flotako autobusen %100ak arrapala bikoitza du atzeko lehen atean, bat automatikoa eta bestea eskuzkoa. Gainera, altuera berean, autobus guztiek gurpildun aulkientzat gordetako bi gune dituzte, eta horiek besaulkiekin partekatzen dituzte. Gainera, itsuek aginte bat dute, eta, presioa egitean, autobus bat gertu badago, azken horrek megafonia bat aktibatuko du, zer lineatakoa den, zer norabidetan doan eta pertsonarengandik zer distantziatara dagoen adierazteko.
== Istripuak ==
[[Fitxategi:Billabesa - matxura - Txantrea.jpg|thumb|Autobus baten matxura [[Iruñea|Iruñeko]] [[Txantrea|Txantrean]]]]
Zorionez, Eskualdeko Hiri Garraioaren sareak ez du ia istripu handirik erregistratzen, eta gehienak matxurak edo oso ohikoak ez diren talka txikiak dira. Hona hemen azken urteotako arrakastarik nabarmenenetako batzuk:
* [[2017]]ko [[apirilaren 3]]: kamioneta batek ez zion pasatzen utzi {{EHG/Konexioak|6}} lineako autobus bati ''Navarro Villoslada kalea''n, eta talka egin zuen harekin eta beste auto batekin 14:25 aldera, eta gidaria zauritu egin zen<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=Navarra.com|urtea=|izenburua=Istripu ikusgarria Iruñean: furgoneta bateko gidaria zauritu da villavesa batekin talka egin eta erakusleiho bat jo ostean|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://navarra.elespanol.com/articulo/sucesos/aparatoso-accidente-pamplona-conductor-furgoneta-chocar-villavesa-escaparate-sucesos/20170403094404106595.html|aldizkaria=Navarra.com|sartze-data=2020-03-26}}</ref>
* [[2017]]ko [[abuztuaren 25]]: {{EHG/Konexioak|9}} lineako autobus batek, bidaiaririk gabe, istripu bat izan zuen [[Nafarroako Unibertsitate Publikoa]]ren inguruan, eta edukiontzi baten gainean amaitu zuen 07:40 aldera<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=Navarra.com|urtea=|izenburua=Hiribildu baten istripu harrigarria Iruñean: edukiontzi batzuen kontra talka egin eta bere bi gurpilek bertan behera utzi dute|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://navarra.elespanol.com/articulo/sucesos/villavesa-accidente-upna-asombroso-contenedores-pamplona/20170825090723138763.html|aldizkaria=Navarra.com|sartze-data=2020-03-26}}</ref>
* [[2018]]ko [[urriaren 11]]: {{EHG/Konexioak|3}} lineako autobus batek istripu bat saihesteko bat-bateko maniobra bat egin zuen [[Marcelo Zelaieta etorbidea (Iruñea)|Marcelo Celayeta etorbidearen]] eta [[Bernardino Tirapu kalea (Iruñea)|Bernardino Tirapu kalearen]] arteko bidegurutzean, eta lau bidaiari zauritu ziren 09: 00ak aldera<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=Navarra.com|urtea=|izenburua=Hiribildu batek bat-batean balaztatu du Arrotxapeko istripua saihesteko, eta lau zauritu izan dira azkenean|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://navarra.elespanol.com/articulo/sucesos/pasajeros-heridos-villavesa-frenazo-pamplona/20181011093556224770.html|aldizkaria=Navarra.com|sartze-data=2020-03-26}}</ref>
* [[2018]]ko [[azaroaren 30]]: {{EHG/Konexioak|8}} lineako autobus batek auto baten aurka talka egin zuen [[Nafarroa Beherea etorbidea (Iruñea)|Nafarroa Beherea etorbidearen]] eta [[Amaia kalea (Iruñea)|Amaia kalearen]] arteko bidegurutzean<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=Navarra.com|urtea=|izenburua=Hiru zauritu Iruñean 9 zirkulazio-istriputan: auto batek villavesa batekin talka egin du erdialdean|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://navarra.elespanol.com/articulo/sucesos/accidentes-pamplona-sucesos-villavesa/20181130091250234153.html|aldizkaria=Navarra.com|sartze-data=2020-03-26}}</ref>
* [[2019]]ko [[maiatzaren 17]]: {{EHG/Konexioak|4}} lineako autobus batek talka egin zuen, 11:10 aldera, Yanguas y Miranda kalean. Bidaiari bat osasun-zentro batera eraman behar izan zuten<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=Diario de Navarra|urtea=|izenburua=Emakume bat zauritu da villavesa batek auto batekin talka egin ostean Iruñean|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|data=2019-05-17|url=https://www.diariodenavarra.es/noticias/navarra/2019/05/17/una-mujer-resulta-herida-chocar-una-villavesa-con-coche-pamplona-651297-300.html|aldizkaria=diariodenavarra.es|sartze-data=2020-03-26}}</ref>
* [[2019]]ko [[urriaren 17]]: {{EHG/Konexioak|2}} lineako autobus batek txirrindulari batekin talka egin zuen, eta larri zauritu zen, [[Nafarroako Foruen plaza|Nafarroako Foruen Plazan]], 16: 00ak aldera<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=Navarra.com|urtea=|izenburua=Kolpe bortitza villavesa baten aurka: larri zauritu da Nafarroako Foru plazan harrapatutako txirrindulari bat|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://navarra.elespanol.com/articulo/sucesos/ciclista-pamplona-abejeras-herido-atropella/20191017174326293330.html|aldizkaria=Navarra.com|sartze-data=2020-03-26}}</ref>
* [[2020]]ko [[ekainaren 24]]: {{EHG/Konexioak|9}} lineako autobus elektriko batek su hartu du Geltokiko plazan, kargatzen ari zela<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Iruñeko hiribildu erabat elektrikoetako bat erre da, zauriturik eragin gabe|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|url=https://www.noticiasdenavarra.com/actualidad/sucesos/2020/06/24/arde-unica-villavesa-totalmente-electrica/1057301.html|aldizkaria=www.noticiasdenavarra.com|sartze-data=2020-06-30}}</ref>
* [[2020]]ko [[abuztuaren 3]]a: {{EHG/Konexioak|20}} lineako billabesa bat bi orduz baino gehiagoz irentsi dute sugarrek motorrean akats bat izan ostean<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=DN|urtea=|izenburua=Billabesa batek su hartu du Iruñean, Badoztaine errepidean|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|data=2020-08-03|url=https://www.diariodenavarra.es/noticias/navarra/pamplona-comarca/pamplona/2020/08/03/arde-una-villavesa-pamplona-carretera-badostain-697954-1702.html|aldizkaria=diariodenavarra.es|sartze-data=2020-08-13}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=Navarra.com|urtea=|izenburua=Iruñean izandako eta zauriturik eragin ez duen hiribildu bateko sute ikusgarriaren arrazoiak ikertzen ari dira|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://navarra.elespanol.com/articulo/sucesos/incendio-villavesa-pamplona-danos-bomberos/20200803111251333345.html|aldizkaria=Navarra.com|sartze-data=2020-08-13}}</ref>
Horrez gain, maiztasun handixeagoarekin gertatzen dira, nahiz eta ibilbide guztien zati txiki bat izan, autobusetako matxura mekanikoak. Horiek ez dute ondoriorik ez oinezkoentzat, ez beste gidarientzat, ez ibilgailuentzat. Kasu horietarako, bi errefortzu-autobus jarri ohi dira itxaronaldian, {{mapa marraztu|type=maplink|42.81537521965225, -1.6542552087290492|title=Joan XXIII.a plazan|text=Joan XXIII.a plazan}} eta {{mapa marraztu|type=maplink|42.81265719184751, -1.626400983169587|text=Belosoko biribilgunean|title=Belosoko biribilgunean}}, matxura izan den lekura azkar joateko eta bidaiariak autobusetik jasotzeko; horrela, zerbitzuan ahalik eta eragin txikiena izango du.
== Bidaiariak ==
Eskualdeko Hiri Garraioak [[2019|2019an]] ezarri zuen bidaiari kopuruaren errekorra, 40 000 000 bidaiari baino gehiagorekin. Zantzu guztien arabera, hurrengo urtean joerak gora egiten jarraituko zuen, eta, hala, berriro ere errekorra hautsiko zen, baina [[COVID-19 pandemia|COVID-19 pandemiak]] gutxieneko hilabete kritikoetan utzi zuen jendetza, eta [[2020|2020an]] erregistratu zen sareko jendetza txikienaren errekorra, 23 000 000 bidaiarirekin.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Bidaiariak (etapak, guztira) {{!}} Iruñerriko Mankomunitatea|url=http://transparencia.mcp.es/eu/informazioa/adierazleak/datuak/181|aldizkaria=transparencia.mcp.es|sartze-data=2021-09-21}}</ref>
{| class="wikitable" border="0" style="border: 1px solid #999; background-color:#FFFFFF; text-align:center;" width="100%"
|+
| align="right" bgcolor="#ebecf0" |'''Urtea'''
| width=100px |'''1999'''
| width=100px |'''2000'''
| width=100px |'''2001'''
| width=100px |'''2002'''
| width=100px |'''2003'''
| width=100px |'''2004'''
| width=100px |'''2005'''
| width=100px |'''2006'''
|- bgcolor="#efefef"
| align="right" bgcolor="#ebecf0" |'''Bidaiariak'''
|31 675 795
|33 699 308
|34 212 117
|33 961 015
|34 944 307
|33 372 871
|35 706 415
|37 354 615
|-
| align="right" bgcolor="#ebecf0" |'''Bilakaera'''
| -
|{{color|green|▲ %6,30}}
|{{color|green|▲ %1,50}}
|{{color|red|▼ %0,80}}
|{{color|green|▲ %2,90}}
|{{color|red|▼ %5,50}}
|{{color|green|▲ %7,00}}
|{{color|green|▲ %4,60}}
|}
{| class="wikitable" border="0" style="border: 1px solid #999; background-color:#FFFFFF; text-align:center;" width="100%"
|+
| align="right" bgcolor="#ebecf0" |'''Urtea'''
| width=100px |'''2007'''
| width=100px |'''2008'''
| width=100px |'''2009'''
| width=100px |'''2010'''
| width=100px |'''2011'''
| width=100px |'''2012'''
| width=100px |'''2013'''
| width=100px |'''2014'''
|- bgcolor="#efefef"
| align="right" bgcolor="#ebecf0" |'''Bidaiariak'''
|38 470 295
|38 518 647
|36 927 599
|36 591 990
|36 449 281
|34 738 115
|33 212 817
|32 711 053
|-
| align="right" bgcolor="#ebecf0" |'''Bilakaera'''
|{{color|green|▲ %3,00}}
|{{color|green|▲ %0,10}}
|{{color|red|▼ %5,20}}
|{{color|red|▼ %0,90}}
|{{color|red|▼ %0,40}}
|{{color|red|▼ %5,70}}
|{{color|red|▼ %5,40}}
|{{color|red|▼ %2,50}}
|}
{| class="wikitable" border="0" style="border: 1px solid #999; background-color:#FFFFFF; text-align:center;" width="100%"
|+
| align="right" bgcolor="#ebecf0" |'''Urtea'''
| width=100px |'''2015'''
| width=100px |'''2016'''
| width=100px |'''2017'''
| width=100px |'''2018'''
| width=100px |'''2019'''
| width=100px |'''2020'''
| width=100px |'''2021'''
| width=100px |'''2022'''
|- bgcolor="#efefef"
| align="right" bgcolor="#ebecf0" |'''Bidaiariak'''
|34 060 583
|35 529 472
|36 991 480
|39 007 901
|40 639 355
|23 321 299
|29 675 380
|36 230 056
|-
| align="right" bgcolor="#ebecf0" |'''Bilakaera'''
|{{color|green|▲ %4,10}}
|{{color|green|▲ %4,30}}
|{{color|green|▲ %4,10}}
|{{color|green|▲ %5,50}}
|{{color|green|▲ %4,18}}
|{{color|red|▼ %57,39}}
|{{color|green|▲ %27,00}}
|{{color|green|▲ %22,09}}
|}
{| class="wikitable" border="0" style="border: 1px solid #999; background-color:#FFFFFF; text-align:center;" width="100%"
|+
| align="right" bgcolor="#ebecf0" |'''Urtea'''
| width=100px |'''2023'''
| width=100px |
| width=100px |
| width=100px |
| width=100px |
| width=100px |
| width=100px |
| width=100px |
|- bgcolor="#efefef"
| align="right" bgcolor="#ebecf0" |'''Bidaiariak'''
|42 572 792
|
|
|
|
|
|
|
|-
| align="right" bgcolor="#ebecf0" |'''Bilakaera'''
|{{color|green|▲%17,51}}
|
|
|
|
|
|
|
|}
{{Hidden begin
| title = Bidaiariak linearen arabera
| titlestyle = font-style:bold; color:#000000;
| bg1 = #ebecf0
| ta1 = center
}}
{| class="wikitable sortable" border="0" style="border: 1px solid #999; background-color:#FFFFFF; text-align:center;" width="100%"
|+
! rowspan="2" |Posizioa
! rowspan="2" |Linea
! colspan="4" |Egunezko zerbitzuaren bidaiariak
! rowspan="2" |Bilakaera<br>(2018-2019)
|-
!2019
!2018
!2014
!2013
|-
|1
|{{EHG/Konexioak|4}}
|8 447 631
|8 297 704
|7 301 346
|7 362 048
|{{color|green|▲ 1,81%}}
|- bgcolor=#efefef
|2
|{{EHG/Konexioak|7}}
|3 809 490
|3 620 964
|3 060 559
|3 129 958
|{{color|green|▲ 5,23%}}
|-
|3
|{{EHG/Konexioak|16}}
|3 465 894
|3 212 907
|2 472 946
|2 468 936
|{{color|green|▲ 7,87%}}
|- bgcolor=#efefef
|4
|{{EHG/Konexioak|18}}
|3 235 621
|3 112 859
|2 720 914
|2 684 329
|{{color|green|▲ 3,94%}}
|-
|5
|{{EHG/Konexioak|12}}
|2 531 903
|2 504 875
|2 313 848
|2 412 676
|{{color|green|▲ 1,08%}}
|- bgcolor=#efefef
|6
|{{EHG/Konexioak|11}}
|2 100 515
|2 039 565
|1 723 223
|1761 645
|{{color|green|▲ 2,99%}}
|-
|7
|{{EHG/Konexioak|9}}
|1 824 745
|1 796 466
|1 544 576
|1 605 292
|{{color|green|▲ 1,57%}}
|- bgcolor=#efefef
|8
|{{EHG/Konexioak|19}}
|1 792 051
|1 679 053
|1 136 515
|1 198 716
|{{color|green|▲ 6,73%}}
|-
|9
|{{EHG/Konexioak|3}}
|1 561 176
|1 532 285
|1 28 891
|1 351 368
|{{color|green|▲ 1,89%}}
|- bgcolor=#efefef
|10
|{{EHG/Konexioak|21}}
|1 485 715
|1 386 966
|1 059 676
|1 077 866
|{{color|green|▲ 7,12%}}
|-
|11
|{{EHG/Konexioak|17}}
|1 383 051
|1 288 225
|955 751
|936 594
|{{color|green|▲ 7,36%}}
|- bgcolor=#efefef
|12
|{{EHG/Konexioak|5}}
|1 317 909
|1 259 089
|1 031 921
|1 060 466
|{{color|green|▲ 4,67%}}
|-
|13
|{{EHG/Konexioak|8}}
|1 295 283
|1 253 475
|1 103 396
|1 146 504
|{{color|green|▲ 3,34%}}
|- bgcolor=#efefef
|14
|{{EHG/Konexioak|2}}
|1 229 551
|1 199 739
|1 086 080
|1 149 376
|{{color|green|▲ 2,48%}}
|-
|15
|{{EHG/Konexioak|6}}
|1 094 592
|1 061 637
|857 024
|880 746
|{{color|green|▲ 3,10%}}
|- bgcolor=#efefef
|16
|{{EHG/Konexioak|10}}
|733 556
|689 534
|553 733
|539 353
|{{color|green|▲ 6,38%}}
|-
|17
|{{EHG/Konexioak|20}}
|638 356
|556 771
|501 406
|490 021
|{{color|green|▲ 14,65%}}
|- bgcolor=#efefef
|18
|{{EHG/Konexioak|15}}
|561 985
|541 150
|441 338
|432 785
|{{color|green|▲ 3,85%}}
|-
|19
|{{EHG/Konexioak|1}}
|431 878
|426 792
|335 881
|327 695
|{{color|green|▲ 1,19%}}
|- bgcolor=#efefef
|20
|{{EHG/Konexioak|25}}
|293 548
|274 627
|177 689
|149 854
|{{color|green|▲ 6,89%}}
|-
|21
|{{EHG/Konexioak|23}}
|232 357
|175 159
|135 615
|132 887
|{{color|green|▲ 32,65%}}
|- bgcolor=#efefef
|22
|{{EHG/Konexioak|14}}
|170 746
|168 890
|153 312
|164 282
|{{color|green|▲ 1,10%}}
|-
|23
|{{EHG/Konexioak|22}}
|99 890
|82 700
| -
| -
|{{color|green|▲ 7,12%}}
|- bgcolor=#efefef
|24
|{{EHG/Konexioak|24}}
|12 079
|10 930
|8 635
|8 020
|{{color|green|▲ 10,51%}}
|-
|25
|{{EHG/Konexioak|AZ}}
|34 299
|27 247
| -
| -
|{{color|red|▼ 20,56%}}
|}
{| class="wikitable sortable" border="0" style="border: 1px solid #999; background-color:#FFFFFF; text-align:center;" width="100%"
|+
! rowspan="2" |Posizioa
! rowspan="2" |Linea
! colspan="4" |Gauezko zerbitzuaren bidaiariak
! rowspan="2" |Bilakaera<br>(2018-2019)
|-
!2019
!2018
!2014
!2013
|-
|1
|{{EHG/Konexioak|N7}}
|221 829
|209 690
|163 642
|179 272
|{{color|green|▲ 5,79%}}
|- bgcolor=#efefef
|2
|{{EHG/Konexioak|N5}}
|142 660
|132 252
|98 821
|101 571
|{{color|green|▲ 7,87%}}
|-
|3
|{{EHG/Konexioak|N2}}
|133 517
|122 527
|98 296
|102 034
|{{color|green|▲ 8,97%}}
|- bgcolor=#efefef
|4
|{{EHG/Konexioak|N4}}
|76 912
|66 911
|44 834
|49 060
|{{color|green|▲ 14,95%}}
|-
|5
|{{EHG/Konexioak|N10}}
|59 900
|55 462
|44 825
|43 162
|{{color|green|▲ 8,00%}}
|- bgcolor=#efefef
|6
|{{EHG/Konexioak|N1}}
|55 969
|55 817
|42 246
|42 830
|{{color|green|▲ 0,27%}}
|-
|7
|{{EHG/Konexioak|N6}}
|54 273
|53 091
|39 485
|38 313
|{{color|green|▲ 2,23%}}
|- bgcolor=#efefef
|8
|{{EHG/Konexioak|N3}}
|51 082
|45 574
|34 943
|35 105
|{{color|green|▲ 12,09%}}
|-
|9
|{{EHG/Konexioak|N8}}
|19 738
|17 821
|10 847
|10 293
|{{color|green|▲ 10,76%}}
|- bgcolor=#efefef
|10
|{{EHG/Konexioak|N9}}
|11 692
|10 103
|7 231
|7 285
|{{color|green|▲ 15,73%}}
|}
{{hidden end}}<center>
{| align=center
|-
{{Graph:Chart|width=875|height=300|xAxisTitle=Urtea|yAxisTitle=Bidaiariak (milioika)|type=stackedrect
|x=1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021
|y1=31.675795, 33.699308, 34.212117, 33.961015, 34.944307, 33.372871, 35.706415, 37.354615, 38.470295, 38.518647, 36.927599, 36.591990, 36.449281, 34.738115, 33.212817, 32.711053, 34.060583, 35.529472, 36.991480, 39.007901, 40.639355, 23.321299, 29.675380
|y2=, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,
|colors=#008130, #ffb900}}
|}</center>
{{Hidden begin
| title = Bidaiarien bilakaera hilabeteka 2015etik
| titlestyle = font-style:bold; color:#000000;
| bg1 = #ebecf0
| ta1 = center
}}
{{Graph:Chart|width=825|height=300|xAxisTitle=Hilabetea|yAxisTitle=Bidaiariak|type=line
|x=2015/01, 2015/02, 2015/03, 2015/04, 2015/05, 2015/06, 2015/07, 2015/08, 2015/09, 2015/10, 2015/11, 2015/12, 2016/01, 2016/02, 2016/03, 2016/04, 2016/05, 2016/06, 2016/07, 2016/08, 2016/09, 2016/10, 2016/11, 2016/12, 2017/01, 2017/02, 2017/03, 2017/04, 2017/05, 2017/06, 2017/07, 2017/08, 2017/09, 2017/10, 2017/11, 2017/12, 2018/01, 2018/02, 2018/03, 2018/04, 2018/05, 2018/06, 2018/07, 2018/08, 2018/09, 2018/10, 2018/11, 2018/12, 2019/01, 2019/02, 2019/03, 2019/04, 2019/05, 2019/06, 2019/07, 2019/08, 2019/09, 2019/10, 2019/11, 2019/12, 2020/01, 2020/02, 2020/03, 2020/04, 2020/05, 2020/06, 2020/07, 2020/08, 2020/09, 2020/10, 2020/11, 2020/12, 2021/01, 2021/02, 2021/03, 2021/04, 2021/05, 2021/06, 2021/07, 2021/08, 2021/09, 2021/10, 2021/11, 2021/12, 2022/01, 2022/02, 2022/03
|y1=2775647, 2653814, 2889540, 2636127, 2858776, 2831099, 3364393, 2147633, 2882899, 3083838, 3032971, 2903846, 2870348, 2901618, 2892902, 3069027, 3114088, 2985663, 3267021, 2278903, 2976466, 3107355, 3096144, 2969937, 3019627, 2984230, 3322106, 2764855, 3244452, 3074646, 3453086, 2384931, 3165046, 3293778, 3274667, 3008024, 3276885, 3066923, 3330973, 3139142, 3386330, 3192372, 3648314, 2548698, 3233585, 3545906, 3418955, 3219818, 3379001, 3274923, 3416309, 3181264, 3547461, 3274004, 3870497, 2632307, 3403142, 3785451, 3504603, 3370393, 3472487, 3432384, 1664286, 262801, 667737, 1514954, 1709933, 1698231, 2326710, 2284837, 2148879, 2138060, 2148911, 2233106, 2588135, 2246654, 2552396, 2559963, 2023932, 2031385, 2792236, 2994007, 2946300, 2603970, 2573482, 2813578, 3242129
|colors=#008130|xAxisAngle = -90|yAxisMin = 0|yAxisMax = 4000000|yGrid= |xGrid= }}
{{hidden end}}
== Etorkizuna ==
[[Fitxategi:Eskualdeko_Hiri_Garraioaren_Sare_Nagusia.png|thumb|[[Iruñerriko Eskualdeko Hiri Garraioaren Sare Nagusia|Sare Nagusiaren]] mapa, [[2016|2016ko]] proiektuaren arabera]]
{{Ikus gainera|Iruñerrirako Hiri Mugikortasun Iraunkorreko Plana}}Denborak aurrera egin ahala, argi geratu da [[Iruñerria|Iruñerriak]] ahalmen handiagoko garraiobide berri bat behar duela hiriguneak lotzeko; izan ere, autobus-zerbitzua, eraginkorra izan arren, ez da nahikoa erregai fosilen erabilera gero eta gehiago murrizten duen eskaerari erantzuteko. [[2000ko hamarkada|2000ko hamarkadaren]] amaieran, [[Iruñeko tranbia|tranbia sare bat sortzea proposatu zen]], baina azkenean baztertu egin zen. Horren ondoren, metro sare bat sortzea<ref>{{Erreferentzia|abizena=Navarra.com|izenburua=Iruñerako 'metro sarea': Nafarroako bi gazteren proposamena zerbitzu eraginkorragoa lortzeko|hizkuntza=es|url=https://navarra.elespanol.com/articulo/pamplona/metro-pamplona-propuestas-estudiantes-sociedad/20190129115439243888.html|aldizkaria=Navarra.com|sartze-data=2021-09-21}}</ref> edo [[Zaragoza-Altsasu burdinbidea]] hiriaren erdigunetik tunel moduan sartzea<ref>{{Erreferentzia|abizena=sustrai|izenburua=Tren publiko eta sozialaren proposamena 2018-2028 Nafarroarentzat|hizkuntza=eu|data=2017-09-11|url=https://sustraierakuntza.org/tren-publiko-eta-sozialaren-proposamena-2018-2028-nafarroarentzat/|aldizkaria=Sustrai Erakuntza Fundazioa|sartze-data=2021-09-21}}</ref> proposatu da. Hala ere, proposamen horietako bakar bat ere ez da paperetik haratago igaro.
[[2016|2016an]], [[Iruñerriko Mankomunitatea|Iruñerriko Mankomunitateak]] [[Iruñerrirako Hiri Mugikortasun Iraunkorreko Plana]] aurkeztu zuen, epe ertaineko desplazamendu-estrategia bat, [[Iruñerria|Iruñerriko]] garraioa metropoliaren, multimodalaren eta multipolarraren ikuspegitik diseinatu nahi duena, garraiobide jasangarriak eta periferia-periferia harremanak sustatuz, [[Iruñeko Bigarren Zabalgunea|Iruñeko erdigunetik]] nahitaez igaro gabe.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=IHMIP {{!}} ParticiPartePMUS|url=https://www.participartepmus.es/eu/ihmip|aldizkaria=www.participartepmus.es|sartze-data=2021-09-21}}</ref>
Plan horrek, besteak beste, egungo autobus-sarea hobetzea aurreikusten zuen, 5 enbor-lineetan oinarritutako igarotze azkarreko autobus sistema bat sortuz, 20 linea osagarrirekin, linea arteko transbordo azkar eta adimendunekin. Sistema horri ''[[Iruñerriko Eskualdeko Hiri Garraioaren Sare Nagusia|Sare Nagusia]]'' deituko litzaioke. Honako 5 linea hauetan oinarrituko litzateke:
{| class="wikitable sortable" border="0" style="border: 1px solid #999; background-color:#FFFFFF; text-align:center;" width="100%"
!Linea
!Ibilbidea
!Luzera (km)
!Geldialdiak
!Autobusak
!Maiztasuna
!Denbora
|-
|{{EHG/Konexioak|O}}
|Euskal Herria ↔ Euskal Herria
|12,0
|28
|8
|7-8'
|35'
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|A}}
|Erdia ↔ Ultzama
|9,3
|19
|6
|7-8'
|30'
|-
|{{EHG/Konexioak|B}}
|Etxabakoitz ↔ Ultzama
|10,2
|25
|6
|7-8'
|30'
|- bgcolor="#efefef"
|{{EHG/Konexioak|C}}
|Erreniega ↔ Bertiz
|13,3
|22
|8
|7-8'
|40'
|-
|{{EHG/Konexioak|D}}
|Soto Aitzoain ↔ Galaria
|8,5
|16
|6
|7-8'
|25'
|}
Epe luzerako estrategiaz gain, badira [[Iruñerriko Mankomunitatea|Iruñerriko Mankomunitateak]] eragindako udalen eskutik egin nahi dituen epe laburreko beste jarduera batzuk:
* Gauezko zerbitzua berregituratzea: zerbitzua ematen duten lineen kopurua bikoiztu egingo litzateke, eta, horrela, ia hiri-eremu osoa hartuko luke. [[2020|2020ko]] [[Irail|irailean]] jarriko zuten martxan, baina [[COVID-19 pandemia|COVID-19 pandemiak]] atzeratu egin du.<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=Navarra.com|urtea=|izenburua=Na+ sareak bi baldintza jarri ditu Iruñeko garraio plana babesteko: jazarpenaren aurkako geldialdiak eta Alde Zaharreko lineak|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://navarra.elespanol.com/articulo/politica/navarra-suma-apoyara-plan-transporte-urbano-comarcal-incluye-paradas-antiacoso-autobus-electrico-casco-viejo-ensanche/20200208121203311371.html|aldizkaria=Navarra.com|sartze-data=2020-03-26}}</ref>
* [[Alde Zaharra (Iruñea)|Alde Zaharrean]] jinkari bat sortzea: autobus txiki batek, oraindik zehazteke dagoen arren, auzotik urrutien dauden guneak hiriko trukagailu nagusiekin lotuko lituzke, ekialdetik [[Iruñeko Bigarren Zabalgunea|Zabalgunera]] arteko mugan.<ref>{{Erreferentzia|izena=Diario de|abizena=Noticias|izenburua=Alde Zaharrerako autobus elektriko txiki bat aztertzen|hizkuntza=es|url=https://www.noticiasdenavarra.com/navarra/pamplona/2020/02/11/estudio-pequeno-autobus-electrico-casco/1022208.html|aldizkaria=www.noticiasdenavarra.com|sartze-data=2021-09-21}}</ref>
* [[Zizur Nagusia|Zizur Nagusira]] {{EHG/Konexioak|1}} linea luzatzea: [[Zizur Nagusia|Zizur]] auzoen arteko zerbitzua hainbat lineatatik igaro da, guztiak emaitza onik gabe. Mankomunitatearen proposamenak [[Zizur Txikia]] eta [[Zizur Nagusia|Zizur Nagusiko Urbanizazioa]] arteko bidea (500 m) urbanizatzea eskatzen du, hortik [[Zizur Nagusia|Ardoiraino]], [[Zizur Nagusia|Zizur Nagusiko]] hiru auzoetatik igaroz, {{EHG/Konexioak|1}} linea luzatzeko.<ref>{{Erreferentzia|izena=Diario de|abizena=Noticias|izenburua=Zizur Nagusiak eta Zizur Zendeak bi udalerrien arteko oinezko eta bizikletentzako lotura eskatu dute|hizkuntza=es|url=https://www.noticiasdenavarra.com/navarra/comarca-pamplona/2021/06/29/zizur-cendea-cizur-piden-conexion/1160271.html|aldizkaria=www.noticiasdenavarra.com|sartze-data=2021-09-21}}</ref>
*[[Eguesibar|Eguesibarko]] Udalak [[2021|2021eko]] [[Maiatz|maiatzean]] eskatu zuen [[Altzuza]], [[Egues (kontzejua)|Egues]] eta [[Elkano (Eguesibar)|Elkano]] kontzejuei sarea zabaltzea.<ref>{{Erreferentzia|izena=Diario de|abizena=Noticias|izenburua=Eguesibarrek Mankomunitateari eskatuko dio villavesa hainbat kontzejutara iristeko|hizkuntza=es|url=https://www.noticiasdenavarra.com/navarra/comarca-pamplona/2021/05/04/egues-solicitara-mancomunidad-villavesa-llegue/1143146.html|aldizkaria=www.noticiasdenavarra.com|sartze-data=2021-10-09}}</ref>
== Oharrak ==
{{zutabe}}
;Ahoskuntza
<references group="lower-alpha" />
{{zutabe berria}}
;Oharrak
<references group="oh" />
{{zutabe amaiera}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Ikus, gainera ==
* [[Iruñerriko Mankomunitatea]]
* [[Transports Ciutat Comtal]]
== Kanpo estekak ==
* {{eu}} [https://infotuc.es/index.php/eu/ Eskualdeko Hiri Garraioaren webgune ofiziala]
* {{eu}} [http://mcp.es/eu Iruñerriko Mankomunitatearen webgune ofiziala]
{{autoritate kontrola}}{{Iruñerriko garraioa}}
[[Kategoria:Iruñerriko Eskualdeko Hiri Garraioa]]
9w8jau8edq050wckaeq3f6i8tv7hce6
Babarrun
0
55904
10006199
9937798
2024-12-20T20:31:19Z
Josugoni
201
10006199
wikitext
text/x-wiki
{{taxotaula automatikoa
| name = Babarruna
| image = Arabako_babarrun_nabarraren_lorea_1.jpg
| image caption = Arabako babarrun nabarraren landarea eta lorea.
| taxon = Phaseolus vulgaris
}}
[[Fitxategi:Phaseolus vulgaris MHNT.BOT.2016.24.73.jpg|thumb|200px|''Phaseolus vulgaris”]]
'''Babarruna'''<ref>{{Euskaltzaindia|Babarrun|2021-04-23}}</ref>
(''Phaseolus vulgaris'')
[[lekale]] mota bat da, [[leka]]tik ateratako ale lehor marroixka edo zuri kolorekoak direnak. Beste izen batzuk ere baditu eskualdearen arabera: ''banabar'' Lekunberrin<ref>''Banarra'' erabiltzen da Lekunberrin ([https://dialnet.unirioja.es/descarga/articulo/144828.pdf La alimentación en Lekunberri. Kristina Azkarate eta Ramon Inbuluzketa.])</ref>,
''ilarra''<ref>{{Euskaltzaindia|Ilar|2024-12-20}}</ref> nafarreraz eta iparraldeko euskaraz edo
''indaba''<ref>{{Euskaltzaindia|Indaba|2021-04-23}}</ref> bizkaieraz.
Babarrun landarea [[belar]] [[urteroko]]a da, modu independentean [[Mesoamerika]]n eta [[Andeak|Andeetan]] etxekotu zena, eta gaur egun mundu osoan lantzen da bere alea jateko, bai lehor, babarrun modura, bai freskoan leka modura. Inoiz hostoa ere jaten da, eta haren lastoa etxabereen bazka modura erabiltzen da. Babarrunak, [[kuia]]k, eta [[arto]]ak Amerikako jatorrizko nekazaritzaren oinarria osatu zuten mende luzez.
Ikuspuntu botanikotik, babarruna [[dikotiledoneo]]a da. Lekaduna denez, [[nitrogeno]]a finkatzen du [[errizobio]]ekin sortutako elkarteen bidez.
Babarrunen merkataritza ekoizpena mundu osoan dago hedaturik. [[Brasil]] eta [[India]] dira babarrun lehor gehien ekoizten dituztenak, eta Txina leka gehien ekoizten duena.
<gallery>
File:Snijboon peulen Phaseolus vulgaris.jpg|
File:Tuinboon_zaden_in_peul.jpg|
File:Phaseolus vulgaris white beans, witte boon.jpg|
File:Black Turtle Bean.jpg|
</gallery>
== Deskribapena eta ezaugarriak ==
''Phaseolus vulgaris'' oso espezie aldakorra da. Aldaera zuhaixkarek 20-60 cm garai izan daitezkeen zuhaixkak osatzen dituzte, eta aldaera igokariek 2-3 metro luze diren zurtoinak osatzen dituzte. Beste aldaera batzuk garaiera txikiko belarrak dira. Aldaera guztiek hosto txandakatu berde edo moreak dituzte, ertz leuneko hiru hostoxka obaletan bananduak, bakoitza 6-15 zentimetro luze eta 3-11 zentimetro zabal dela. Loreak zuriak, arrosak edo moreak dira; 1 cm luze, eta 8-20 luze eta 1-1,5 cm zabal diren lekak ekoizten ditu. Lekak berdeak, horiak, beltzak edo moreak dira, eta bakoitzak 4-6 ale gordetzen ditu. Babarrunak leunak, lodiak, giltzurrun formakoak eta 1,5 cm luze dira, kolore askotakoak izan daitezke eta sarritan bi kolore edo gehiagoz osatutako kolore nabarra dute.
=== Babarrun lehorrak ===
[[Fitxategi:Alubia_pinta_alavesa2.jpg|thumb|200px|Arabako babarrun nabarrak.]]
Babarrun lehorrek [[almidoi]], [[proteina]] eta zuntz asko dute, eta dieta [[burdina]], [[potasio]], [[selenio]], [[molibdeno]], [[tiamina]], [[B6 bitamina]] eta [[azido foliko]]z hornitzeko iturri bikaina dira.
Babarrun lehorrak betiko gorde daitezke toki lehor eta freskoan gordetzen badira, baina denbora igaro ahala elikadura balioa eta zaporea galtzen dute eta egoste denbora luzatu egiten da. Ia beti uretan egosita prestatzen dira, askotan hainbat orduz uretan beratu ondoren. Beratzea ez da derrigorrezkoa, baina egoste denbora laburtzen du eta ahoan homogeneoagoak den platera sortzen da. Bestalde, beratzeko erabili den ura botatzeak digeritzeko zailak diren eta haizeak sortzen dituzten azukreak kentzen ditu. Hala ere, babarrunak sarritan jaten dituztenek ez dituzte haizeak izaten, hesteetako mikrobioak babarrunetara moldatzen baitira.
Babarrunak beratzeko modurik ohikoena, Euskal Herrian, gauez babarrunak urez betetako eltze batean uztea da. Beste modu batzuk ere badaude, esaterako babarrunak hiru minutuz egostea, ondoren 2-4 orduz uztea, ura kentzea eta beti bezala prestatzea. Egosteko denbora ordubetetik lau ordura artekoa izan daiteke, baina presio bidezko janari prestaketak asko laburtzen du denbora hori.
=== Lekak ===
Babarrunak jateko beste modu bat freskoan da, [[leka]] modura. Kasu horretan, almidoi eta proteina gutxiago dauka eta [[A bitamina]] eta [[C bitamina]] gehiago. Lekak prestatzeko, normalean egosi, lurrunean prestatu edo frijitu egiten dira.
== Babarruna Euskal Herrian ==
[[Euskal Herria]]n sona gehien dituzten babarrunak [[Tolosako babarrun]]a eta [[Gernikako babarrun]]a dira, baita [[Arabako babarrun nabar]]rak Araba aldean ere. [[Urri]]aren bigarren igandean babarrun nabarraren festa ospatzen da [[Araba]]ko [[Pobes]]en.
== Ikus, gainera ==
* ''[[Arabako babarrun nabar]]
* ''[[Tolosako babarrun]]
* ''[[Gernikako babarrun]]
* ''[[Indaba Magikoa]]
* ''[[Indaba Miragarria]]
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* {{eu}} [https://web.archive.org/web/20120305061212/http://www.euskolabel.net/euproducto/producto.asp?producto=6&seccion=0 Euskal babarrunaz "Kalitatea" fundazioaren webgunean]
* {{es}} [https://web.archive.org/web/20110702091330/http://garlan.es/actividades/alubia_pinta.asp Arabako babarrun nabarraren ekoizleen webgunea]
* [https://eu.wikibooks.org/wiki/Sukaldaritza_liburua/Errezetak/Babarrun_zuriak Iñigo Esnaola, ''Sukaldaritza liburua'', (errezetak), "Babarrun zuriak".]
* [https://eu.wikibooks.org/wiki/Sukaldaritza_liburua/Errezetak/Tolosako_babarrunak Iñigo Esnaola, ''Sukaldaritza liburua'', (errezetak), "Tolosako babarrunak".]
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Babarrunak]]
[[Kategoria:1753. urtean deskribatutako landareak]]
shx0c2lta60xvfxen2pdjb8dpj4kpdq
Ambasaguas
0
56052
10005751
10000075
2024-12-20T12:19:44Z
83.213.106.245
10005751
wikitext
text/x-wiki
{{Euskal Herriko auzo infotaula
|izena = Ambasaguas
|probintzia= Bizkaia
|udalerria = Karrantza
}}
'''Ambasaguas'''<ref name="Euskaltzaindia">{{erreferentzia |url = http://www.euskaltzaindia.net/index.php?option=com_eoda&Itemid=206&lang=eu&nonkodea=2.4.01.07&view=toponimia |izenburua = Euskaltzaindiaren arabera |hizkuntza = eu}}</ref> [[Karrantza]]ko ([[Bizkaia]]) erdialdean dagoen auzoa da, 2020ko hamarkadara arte udalerriko populatuena izan zena.
== Geografia ==
Auzoa BI-630 errepidearen bidegurutzean dago, gasolindegi bat dagoen puntuan. Ipar-mendebaldean [[Molinar]] auzoa, iparraldean Bollain baserrigunea, ipar-ekialdean [[Manzaneda de Biañez|Biañez]] auzoa, hego-ekialdean [[Callejo]] baserrigunea, hegoaldean [[Ahedo]] eta [[Concha]] auzoak eta mendebaldean [[Matienzo]] mugakide ditu.
Bestela, [[Karrantza (ibaia)|Karrantza ibaiak]] auzoa zeharkatzen du Callejo errekaren urak kilometro batzuk lehenago jaso ostean eta auzoan bertan Escaleras eta Presa errekek bat egitearen ondorioz ekarritako ura jasotzen du. Bi ur bideek hemen bat egiten dutenez, gaztelerazko izen hori dauka auzoak, ''"Ambasaguas"'' alegia.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ambasaguaseko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 530 | 2011 | 517 | 2021 | 468 |
}}
== Garraioa ==
Auzo honetan [[Ferrocarriles de Vía Estrecha|FEVE]] tren konpainiaren [[Karrantzako geltokia]] dago.
== Dolomitas del Norte ==
[[Dolomitas del Norte enpresaren instalazioak]] Ambasaguasen kokatuta zeuden [[XX. mendea|XX. mendeko]] lehenengo erdialdean, [[metalurgia]] arloan jardundakoa.
[[2002]]an [[Eusko Jaurlaritza]]k monumentu izendatu zituen.
== Ikus, gainera ==
* [[Enkarterri]]
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
{{Karrantzako auzo aurkibidea}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
[[Kategoria:Karrantzako auzoak]]
19prgbwnzyj0p6bb9rc2zgy75yibsuz
Concha
0
56053
10005747
7358716
2024-12-20T12:17:32Z
83.213.106.245
10005747
wikitext
text/x-wiki
{{beste erabilpenak|Karrantzako auzoari|Donostiako hondartza|Kontxa}}
{{Euskal Herriko auzo infotaula
|izena = Concha
|udalerria = Karrantza
|probintzia= [izkaia
}}
'''Concha'''<ref>[http://www.euskaltzaindia.net/index.php?option=com_eoda&Itemid=206&lang=eu&nonkodea=2.4.01.07&view=toponimia Euskaltzaindiaren arabera] </ref> [[Karrantza]]ko ([[Bizkaia]]) auzoa da, udalerriko erdigunean dagoena. Bertan daude kokaturik udalerriko udaletxea, kultur-etxea eta liburutegia, beste zerbitzu batzuen artean.
== Geografia ==
[[Ambasaguas]] iparraldean, [[Ahedo]] ipar-ekialdean, La Tejera baserrigunea ekialdean, Manzaneda de Sierra auzunea hegoaldean, [[San Esteban (Karrantza)|San Esteban]] hego-mendebaldean eta [[Soscaño]] eta Traspalacio mendebaldean mugakide ditu.
Auzoan bat egiten dute Las Escaleras, Bernales, Cuadro eta Presako erreken urek, [[Karrantza (ibaia)|Karrantza ibaiarekin]] biltzen direnak Ambasaguas auzoan.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Conchako biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 406 | 2011 | 440 | 2021 | 534 |
}}
== Ondarea ==
"Indianoen" etxe ugari topa daitezke auzoan eta inguruan, [[XIX. mendea|XIX.]] eta [[XX. mendea]]ren artean eraikitakoak. Ameriketatik itzulitako jendeak eginda, horietako batzuk ikusgarriak dira. Hernaiz familiaren etxea nabarmentzekoa da, besteak beste.
Bestela, Concha eta San Esteban artean Buen Rosarioko Andra Mariaren eliza dago.
== Ikus, gainera ==
* [[Enkarterri]]
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
{{Karrantzako auzo aurkibidea}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
[[Kategoria:Karrantzako auzoak]]
j7wnlt3swiez6smerj3avuvyoow1zzs
10005754
10005747
2024-12-20T12:22:32Z
83.213.106.245
/* Demografia */
10005754
wikitext
text/x-wiki
{{beste erabilpenak|Karrantzako auzoari|Donostiako hondartza|Kontxa}}
{{Euskal Herriko auzo infotaula
|izena = Concha
|udalerria = Karrantza
|probintzia= [izkaia
}}
'''Concha'''<ref>[http://www.euskaltzaindia.net/index.php?option=com_eoda&Itemid=206&lang=eu&nonkodea=2.4.01.07&view=toponimia Euskaltzaindiaren arabera] </ref> [[Karrantza]]ko ([[Bizkaia]]) auzoa da, udalerriko erdigunean dagoena. Bertan daude kokaturik udalerriko udaletxea, kultur-etxea eta liburutegia, beste zerbitzu batzuen artean.
== Geografia ==
[[Ambasaguas]] iparraldean, [[Ahedo]] ipar-ekialdean, La Tejera baserrigunea ekialdean, Manzaneda de Sierra auzunea hegoaldean, [[San Esteban (Karrantza)|San Esteban]] hego-mendebaldean eta [[Soscaño]] eta Traspalacio mendebaldean mugakide ditu.
Auzoan bat egiten dute Las Escaleras, Bernales, Cuadro eta Presako erreken urek, [[Karrantza (ibaia)|Karrantza ibaiarekin]] biltzen direnak Ambasaguas auzoan.
== Demografia ==
Karrantzako udaletxea bertan egonik, XXI. mendearen lehen hamarkadetan populazio hazkundea izan zuen eta udalerriko gunerik populatuena bihurtu zen (lehenago [[Ambasaguas]] zen populatuena).
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Conchako biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 406 | 2011 | 440 | 2021 | 534 |
}}
== Ondarea ==
"Indianoen" etxe ugari topa daitezke auzoan eta inguruan, [[XIX. mendea|XIX.]] eta [[XX. mendea]]ren artean eraikitakoak. Ameriketatik itzulitako jendeak eginda, horietako batzuk ikusgarriak dira. Hernaiz familiaren etxea nabarmentzekoa da, besteak beste.
Bestela, Concha eta San Esteban artean Buen Rosarioko Andra Mariaren eliza dago.
== Ikus, gainera ==
* [[Enkarterri]]
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
{{Karrantzako auzo aurkibidea}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
[[Kategoria:Karrantzako auzoak]]
9y0ds6qhqrv48xz2xfpqdd9lal4iyox
10005756
10005754
2024-12-20T12:22:49Z
83.213.106.245
10005756
wikitext
text/x-wiki
{{beste erabilpenak|Karrantzako auzoari|Donostiako hondartza|Kontxa}}
{{Euskal Herriko auzo infotaula
|izena = Concha
|udalerria = Karrantza
|probintzia= Bizkaia
}}
'''Concha'''<ref>[http://www.euskaltzaindia.net/index.php?option=com_eoda&Itemid=206&lang=eu&nonkodea=2.4.01.07&view=toponimia Euskaltzaindiaren arabera] </ref> [[Karrantza]]ko ([[Bizkaia]]) auzoa da, udalerriko erdigunean dagoena. Bertan daude kokaturik udalerriko udaletxea, kultur-etxea eta liburutegia, beste zerbitzu batzuen artean.
== Geografia ==
[[Ambasaguas]] iparraldean, [[Ahedo]] ipar-ekialdean, La Tejera baserrigunea ekialdean, Manzaneda de Sierra auzunea hegoaldean, [[San Esteban (Karrantza)|San Esteban]] hego-mendebaldean eta [[Soscaño]] eta Traspalacio mendebaldean mugakide ditu.
Auzoan bat egiten dute Las Escaleras, Bernales, Cuadro eta Presako erreken urek, [[Karrantza (ibaia)|Karrantza ibaiarekin]] biltzen direnak Ambasaguas auzoan.
== Demografia ==
Karrantzako udaletxea bertan egonik, XXI. mendearen lehen hamarkadetan populazio hazkundea izan zuen eta udalerriko gunerik populatuena bihurtu zen (lehenago [[Ambasaguas]] zen populatuena).
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Conchako biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 406 | 2011 | 440 | 2021 | 534 |
}}
== Ondarea ==
"Indianoen" etxe ugari topa daitezke auzoan eta inguruan, [[XIX. mendea|XIX.]] eta [[XX. mendea]]ren artean eraikitakoak. Ameriketatik itzulitako jendeak eginda, horietako batzuk ikusgarriak dira. Hernaiz familiaren etxea nabarmentzekoa da, besteak beste.
Bestela, Concha eta San Esteban artean Buen Rosarioko Andra Mariaren eliza dago.
== Ikus, gainera ==
* [[Enkarterri]]
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
{{Karrantzako auzo aurkibidea}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
[[Kategoria:Karrantzako auzoak]]
18wdv873k7vqv2a35jvwk4ensfjw9vr
Ranero
0
56054
10005771
7358717
2024-12-20T12:32:31Z
83.213.106.245
10005771
wikitext
text/x-wiki
{{Euskal Herriko auzo infotaula
|izena = Ranero
|irudia= Carranza0409.JPG
|irudiaren testua = Eliza eta plaza.
|probintzia= Bizkaia
}}
{{beste erabilpenak|Karrantzako auzoari|Guriezoko herriari|Ranero (Kantabria)}}
'''Ranero'''<ref>[http://www.euskaltzaindia.net/index.php?option=com_eoda&Itemid=206&lang=eu&nonkodea=2.4.01.07&view=toponimia Euskaltzaindiaren arabera]</ref> [[Karrantza]]ko ([[Bizkaia]]) auzoa da, udalerriko iparraldean kokaturik dagoena. Bertan aurki daiteke [[Pozalagua|Pozalaguako leizea]].
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Raneroko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 66 | 2011 | 42 | 2021 | 33 |
}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
{{Karrantzako auzo aurkibidea}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{geografia zirriborroa|Bizkaia}}
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
[[Kategoria:Karrantzako auzoak]]
h53kqswjtvvpc1i1e8m4nf3paj7mi0o
Matienzo
0
56055
10005763
7358718
2024-12-20T12:27:07Z
83.213.106.245
10005763
wikitext
text/x-wiki
{{Euskal Herriko auzo infotaula
|izena=Matienzo
|irudia=
|irudiaren testua =
|herria=Karrantza
|probintzia=Bizkaia
}}
'''Matienzo''' [[Karrantza]]ko ([[Bizkaia]]) erdialdean dagoen auzoa da.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Matienzoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 93 | 2011 | 79 | 2021 | 79 |
}}
== Ikus, gainera ==
* [[Enkarterri]]
{{geografia zirriborroa|Bizkaia}}
{{Karrantzako auzo aurkibidea}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
[[Kategoria:Karrantzako auzoak]]
a5ux3wp8kaigah338idor3fsup9x2t3
Molinar
0
56058
10005765
7213137
2024-12-20T12:28:10Z
83.213.106.245
10005765
wikitext
text/x-wiki
{{Euskal Herriko auzo infotaula
|izena=Molinar
|herria=Karrantza
|probintzia=Bizkaia
}}
'''Molinar''' [[Karrantza]]ko ([[Bizkaia]]) iparraldean dagoen auzoa da.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Molinarko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 57 | 2011 | 38 | 2021 | 22 |
}}
== Ikus, gainera ==
* [[Enkarterri]]
{{geografia zirriborroa|Bizkaia}}
{{Karrantzako auzo aurkibidea}}
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2011/12/27}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Karrantzako auzoak]]
8i6zoleto6t7okyuep24gagkxxxx0rw
Santecilla
0
56059
10005782
9372884
2024-12-20T12:38:55Z
83.213.106.245
10005782
wikitext
text/x-wiki
{{Euskal Herriko auzo infotaula
|izena=Santecilla
|probintzia= Bizkaia
}}
{{beste erabilpenak|Karrantzako auzoari|Mena Haraneko herria|Santecilla (Burgos)}}
'''Santecilla'''<ref>[http://www.euskaltzaindia.net/index.php?option=com_eoda&Itemid=206&lang=eu&nonkodea=2.4.01.07&view=toponimia Euskaltzaindiaren arabera] </ref> [[Karrantza]]ko ([[Bizkaia]]) iparraldean dagoen auzoa da.
== Geografia ==
Ipar-mendebaldean [[Ranero]] auzoa, [[pico del Carlista|izen bereko mendia]] (729 m) eta [[Pozalagua]]ko leizea, hego-mendebaldean [[Rioseco (Karrantza)|Rioseco]] eta La Cadena, hegoaldean [[Bollain]] auzunea, hego-ekialdean [[Manzaneda de Biañez|Biañez]] eta ekialdean [[Paules]] eta Las Llamas mugakide ditu.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Santecillako biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 69 | 2011 | 50 | 2021 | 44 |
}}
== Ondarea ==
Iglesia de Santa Zezilia eliza [[barrokoa]], San Joan Bataiatzailearen kapera inguratzen duen burdin hesi nabarmena daukana, bai eta margo interesgarriak ere.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Ikus, gainera ==
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
* [[Enkarterri]]
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Karrantzako auzo aurkibidea}}
[[Kategoria:Karrantzako auzoak]]
bdi23oar6u4fk8sbqhav5gmzezxr30j
Rioseco (Karrantza)
0
56060
10005772
7358721
2024-12-20T12:33:15Z
83.213.106.245
10005772
wikitext
text/x-wiki
{{Euskal Herriko auzo infotaula
|izena=Rioseco
| udalerria =Karrantza
|probintzia=Bizkaia
}}
'''Rioseco''' [[Karrantza]]ko ([[Bizkaia]]) iparraldean dagoen auzoa da.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Riosecoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 57 | 2011 | 53 | 2021 | 55 |
}}
== Ikus, gainera ==
* [[Enkarterri]]
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{karrantzako auzo aurkibidea}}
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
[[Kategoria:Karrantzako auzoak]]
br06icfo1uxb4l1mp0immnrcmo4crou
Damaso Legaz
0
59839
10005766
9527659
2024-12-20T12:28:33Z
Marklar2007
1545
/* Lanak */
10005766
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Damaso Legaz Laurenzena''' ([[Arizkun]], [[Baztan]], [[1838]]ko [[abenduaren 11]] – [[Iruñea]], [[1902]]ko [[azaroaren 17]]a) [[Nafarroa Garaia|nafar]] apaiza eta euskal idazlea izan zen.<ref name="auñamendi">{{erreferentzia|izena = Bernardo |abizena =Estornés Lasa |izenburua=Legaz Laurencena, Dámaso |url=http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/legaz-laurencena-damaso/ar-79982/ |argitaletxea=Auñamendi Entziklopedia [on line], 2020, aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus |sartze-data = 2020-10-12}}</ref>
== Bizitza ==
Damaso Legaz [[Arizkun]]en jaio zen, [[1838]]ko abenduaren 11n; aita, Juan Jose Legaz, [[Abaurregaina|Abaurregainekoa]] zen, eta ama, Juana Catalina Laurenzena, [[Elbete]]koa. Irakasle partikular batekin latina ikasi ondoan, [[Iruñea|Iruñeko]] San Joan Bataiatzaile apaizgaitegian sartu zen [[1854]]an, ikasketa beka berezi bati esker. Hortik aurrera, eliz karrera ikusgarria burutu zuen. [[1863]]ko maiatzaren 30ean apaizturik, urte bereko urrian Iruñeko elizbarrutiko apezgaitegira pasatu zen filosofia katedradun moduan. Hurrengo urtean, berriz, teologia katedradun izendatu zuten, [[1866]]ko azaroaren 5ean apezgaitegi kontziliarraren idazkari eta, urte bereko urriaren 23an, errektoreorde egin zuten.<ref name="bidador">{{erreferentzia|izena = Joxemiel |abizena = Bidador |izenburua=Baztango euskal idazleen berri laburra (I) |url=https://www.berria.eus/hemeroteka/egunkaria/?u=2000&h=02&e=04&bilatu=alea&orridata=20000204&ikusi=066 |argitaletxea=''Euskaldunon Egunkaria'', 2000ko otsailak 4, CC BY-SA 4.0, berria.eus |sartze-data = 2020-10-12}}</ref>
[[1867]]an, teologia doktoregoa erdietsi zuen [[Valentzia]]n. [[1869]]tik [[1902]]ko [[otsail]]era arte Iruñeko apezgaitegiaren erretore izan zen. 1869an apezpikutegiko aztertzaile sinodala izan zen. [[1875]]an Elizondoko erretore izendatu zuten, baina berehala utzi behar izan zuen postua, Iruñean betebehar ugari zuelako. [[1883]]an, lehiaketan gailendu ostean, kalonje lektoral bilakatu zen, hau da, Iruñeko kabildoaren teologialari. [[1891]]n Iruñeko Liburutegi Kristau Propagandistikoaren lehendakari aukeratu zuten, ''La Avalancha'' aldizkaria ateratzen zuen erakundearena hain zuzen ere. Aukera izan zuen [[Tarazona]]ko eta [[La Habana]]ko apezpikua izateko baina, Euskal Herrian geratzea hobetsirik, kargu horiek errefusatu zituen.<ref name="bidador"/>
Iruñean hil zen, [[1902]]ko azaroaren 17an. Abenduaren 8an, haren omenezko monografiko gotorra atera zuen ''La Avalancha''-k, orduko sinadura hantuenekin prestaturikoa: [[Julio Altadill]], [[Estanislao Arantzadi]], [[Felix Amorena]], [[Daniel Ziga]], [[Fermin Erize]], [[Eustaquio Ilundain]], [[Juan Iturralde Suit]], [[Cancio Mena]], [[Hilario Olazaran]], [[Francisca Sarasate]],..., [[Joaquin Maya]]k berak requiem-partitura bat igorriz kolaboratu zuen eta, testu horiekin batera, Legazen beraren erdal sermoi bat eskaini zuten.<ref name="bidador"/><ref>{{erreferentzia|izena = |abizena = |izenburua=La Avalancha, Nº 186, 8 de diciembre de 1902 |url=https://binadi.navarra.es/opac/ficha.php?informatico=00003604MO&codopac=OPBIN&idpag=348282589 |argitaletxea=binadi.navarra.es |sartze-data = 2020-10-12}}</ref>
== Idazle ibilbidea ==
Euskararen nafar unibertsoan nortasunez gailendu zen, arras lan gutxi argitaratu bazuen ere. [[Nafarroako Euskal Elkargoa]]ren kidea sorreratik beretik, epaimahaikidea izan zen [[Nafarroako Foru Aldundia]]ren euskara katedraduna aukeratzeko, eta baita zenbait sariketa literariotan ere. Haren euskarazko lanik ezagunena [[Gaspar Astete]]ren [[katixima]]ren itzulpena izan zen, ''Cristauaren icasbidea, Aita Gaspar Astetec eguina cein centzatua eta berretua aguertzen da euscarara biurtua Dre. D. Jose Oliver eta Hurtado Iruñeco Obispo chit arguiaren aguindez bere menecoen oitzaraco'', Iruñean Jose Lordaren moldiztegian [[1880]]an atera zena. Izenpetu gabe agertu arren, gauza jakina izan da itzulpen horren egiletasuna.<ref name="bidador"/>
Eliz lanak ezezik, bestelako testuen itzulpenak burutu zituen; ezagunena [[Arturo Campion]]ek amaitu gabe utzi zuen ''Los últimos navarros'' narrazio historikoaren aldaera izan zen, [[1878]]ko ''Euskara'' aldizkarian "Baztandar batec" sinaturik agertu zena. [[Nafarroako konkista]]ren azkenengo egunetan giroturik, Baztango juradoak Gaztelaren kontra jo behar zutenentz erabakitzeko bozka egiten ari ziren, eta ezetz, borroka gehiagorik egin behar ez zutela onartu ostean, [[Ziga]]ko Martin Ulibarri honela mintzo da: ''"Egun da lembicico aldia Baztandarra izateaz alquetzen naicena. Uste dut mendiec eztali dutela goibeletan bere burua gu ez icusteatic; ez tugu beñere, beñere mancha au garbituco"''.<ref name="bidador"/>
== Lanak ==
* ''[[Kristauaren ikasbidea|Cristauaren Ikasbidea]]'' ([[1880]], Jose Lordaren moldiztegia)
* ''Azken nafartarrak'' ([[1878]], ''Euskara'' aldizkaria)
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* [http://zubitegia.armiarma.eus/egileak/00738.htm ''Damaso Legaz''], literaturaren zubitegia, zubitegia.armiarma.eus
{{bizialdia|1838ko|1902ko|Legaz, Damaso}}
[[Kategoria:Nafarroa Garaiko idazleak]]
[[Kategoria:Euskal idazleak]]
[[Kategoria:Nafarroako apaizak]]
[[Kategoria:Arizkundarrak]]
[[Kategoria:Nafarroako Euskal Elkargoa]]
[[Kategoria:Iruñean hildakoak]]
oc1b5l5m393urotbvnlq90a5y8ipf94
10005773
10005766
2024-12-20T12:33:56Z
Marklar2007
1545
+[[Kategoria:Euskal Herriko itzultzaileak]]; ±[[Kategoria:Nafarroako apaizak]]→[[Kategoria:Nafarroa Garaiko apaizak]] [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10005773
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Damaso Legaz Laurenzena''' ([[Arizkun]], [[Baztan]], [[1838]]ko [[abenduaren 11]] – [[Iruñea]], [[1902]]ko [[azaroaren 17]]a) [[Nafarroa Garaia|nafar]] apaiza eta euskal idazlea izan zen.<ref name="auñamendi">{{erreferentzia|izena = Bernardo |abizena =Estornés Lasa |izenburua=Legaz Laurencena, Dámaso |url=http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/legaz-laurencena-damaso/ar-79982/ |argitaletxea=Auñamendi Entziklopedia [on line], 2020, aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus |sartze-data = 2020-10-12}}</ref>
== Bizitza ==
Damaso Legaz [[Arizkun]]en jaio zen, [[1838]]ko abenduaren 11n; aita, Juan Jose Legaz, [[Abaurregaina|Abaurregainekoa]] zen, eta ama, Juana Catalina Laurenzena, [[Elbete]]koa. Irakasle partikular batekin latina ikasi ondoan, [[Iruñeko apaiztegia|Iruñeko San Joan Bataiatzaile apaizgaitegian]] sartu zen [[1854]]an, ikasketa beka berezi bati esker. Hortik aurrera, eliz karrera ikusgarria burutu zuen. [[1863]]ko maiatzaren 30ean apaizturik, urte bereko urrian Iruñeko elizbarrutiko apezgaitegira pasatu zen filosofia katedradun moduan. Hurrengo urtean, berriz, teologia katedradun izendatu zuten, [[1866]]ko azaroaren 5ean apezgaitegi kontziliarraren idazkari eta, urte bereko urriaren 23an, errektoreorde egin zuten.<ref name="bidador">{{erreferentzia|izena = Joxemiel |abizena = Bidador |izenburua=Baztango euskal idazleen berri laburra (I) |url=https://www.berria.eus/hemeroteka/egunkaria/?u=2000&h=02&e=04&bilatu=alea&orridata=20000204&ikusi=066 |argitaletxea=''Euskaldunon Egunkaria'', 2000ko otsailak 4, CC BY-SA 4.0, berria.eus |sartze-data = 2020-10-12}}</ref>
[[1867]]an, teologia doktoregoa erdietsi zuen [[Valentzia]]n. [[1869]]tik [[1902]]ko [[otsail]]era arte Iruñeko apezgaitegiaren erretore izan zen. 1869an apezpikutegiko aztertzaile sinodala izan zen. [[1875]]an Elizondoko erretore izendatu zuten, baina berehala utzi behar izan zuen postua, Iruñean betebehar ugari zuelako. [[1883]]an, lehiaketan gailendu ostean, kalonje lektoral bilakatu zen, hau da, Iruñeko kabildoaren teologialari. [[1891]]n Iruñeko Liburutegi Kristau Propagandistikoaren lehendakari aukeratu zuten, ''La Avalancha'' aldizkaria ateratzen zuen erakundearena hain zuzen ere. Aukera izan zuen [[Tarazona]]ko eta [[Habana]]ko apezpikua izateko baina, Euskal Herrian geratzea hobetsirik, kargu horiek errefusatu zituen.<ref name="bidador"/>
Iruñean hil zen, [[1902]]ko azaroaren 17an. Abenduaren 8an, haren omenezko monografiko gotorra atera zuen ''La Avalancha''-k, orduko sinadura hantuenekin prestaturikoa: [[Julio Altadill]], [[Estanislao Arantzadi]], [[Felix Amorena]], [[Daniel Ziga]], [[Fermin Erize]], [[Eustaquio Ilundain]], [[Juan Iturralde Suit]], [[Cancio Mena]], [[Hilario Olazaran]], [[Francisca Sarasate]],..., [[Joaquin Maya]]k berak requiem-partitura bat igorriz kolaboratu zuen eta, testu horiekin batera, Legazen beraren erdal sermoi bat eskaini zuten.<ref name="bidador"/><ref>{{erreferentzia|izena = |abizena = |izenburua=La Avalancha, Nº 186, 8 de diciembre de 1902 |url=https://binadi.navarra.es/opac/ficha.php?informatico=00003604MO&codopac=OPBIN&idpag=348282589 |argitaletxea=binadi.navarra.es |sartze-data = 2020-10-12}}</ref>
== Idazle ibilbidea ==
Euskararen nafar unibertsoan nortasunez gailendu zen, arras lan gutxi argitaratu bazuen ere. [[Nafarroako Euskal Elkargoa]]ren kidea sorreratik beretik, epaimahaikidea izan zen [[Nafarroako Foru Aldundia]]ren euskara katedraduna aukeratzeko, eta baita zenbait sariketa literariotan ere. Haren euskarazko lanik ezagunena [[Gaspar Astete]]ren [[katixima]]ren itzulpena izan zen, ''Cristauaren icasbidea, Aita Gaspar Astetec eguina cein centzatua eta berretua aguertzen da euscarara biurtua Dre. D. Jose Oliver eta Hurtado Iruñeco Obispo chit arguiaren aguindez bere menecoen oitzaraco'', Iruñean Jose Lordaren moldiztegian [[1880]]an atera zena. Izenpetu gabe agertu arren, gauza jakina izan da itzulpen horren egiletasuna.<ref name="bidador"/>
Eliz lanak ezezik, bestelako testuen itzulpenak burutu zituen; ezagunena [[Arturo Campion]]ek amaitu gabe utzi zuen ''Los últimos navarros'' narrazio historikoaren aldaera izan zen, [[1878]]ko ''Euskara'' aldizkarian "Baztandar batec" sinaturik agertu zena. [[Nafarroako konkista]]ren azkenengo egunetan giroturik, Baztango juradoak Gaztelaren kontra jo behar zutenentz erabakitzeko bozka egiten ari ziren, eta ezetz, borroka gehiagorik egin behar ez zutela onartu ostean, [[Ziga]]ko Martin Ulibarri honela mintzo da: ''"Egun da lembicico aldia Baztandarra izateaz alquetzen naicena. Uste dut mendiec eztali dutela goibeletan bere burua gu ez icusteatic; ez tugu beñere, beñere mancha au garbituco"''.<ref name="bidador"/>
== Lanak ==
* ''[[Kristauaren ikasbidea|Cristauaren Ikasbidea]]'' ([[1880]], Jose Lordaren moldiztegia)
* ''Azken nafartarrak'' ([[1878]], ''Euskara'' aldizkaria)
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* [http://zubitegia.armiarma.eus/egileak/00738.htm ''Damaso Legaz''], literaturaren zubitegia, zubitegia.armiarma.eus
{{bizialdia|1838ko|1902ko|Legaz, Damaso}}
[[Kategoria:Nafarroa Garaiko idazleak]]
[[Kategoria:Euskal idazleak]]
[[Kategoria:Nafarroa Garaiko apaizak]]
[[Kategoria:Arizkundarrak]]
[[Kategoria:Nafarroako Euskal Elkargoa]]
[[Kategoria:Iruñean hildakoak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko itzultzaileak]]
pri2jzx35ua6mmozqon75rrfijm0tv4
2024
0
62255
10006369
10005112
2024-12-21T10:32:30Z
Artegia
65203
/* Abendua */
10006369
wikitext
text/x-wiki
{{Urte nabigazioa}}
{{urtegertaerak}}
'''2024'''a [[astelehenez hasitako bisurte]]a izango da.
----
== Aurreikuspenak ==
==== [[Apiril]]a ====
* [[Apirilaren 8]]a – [[2024ko apirilaren 8ko eguzki eklipsea|Eguzki eklipse osoa izango da]], erdialdeko [[Ozeano Barea]], [[Ipar Amerika]] eta iparraldeko [[Ozeano Atlantikoa]] zeharkatuko dituena.
==== [[Maiatz]]a ====
* [[Maiatzaren 7]], [[maiatzaren 9|9]] eta [[maiatzaren 11|11]] – [[2024ko Eurovision Abesti Lehiaketa]] ospatuko da [[Malmö]]ko Malmö Arena aretoan.
==== [[Ekain]]a ====
* [[Ekainaren 14]]tik [[uztailaren 14]]ra – [[UEFA Euro 2024|2024ko Europako Futbol Txapelketa]] ospatuko da [[Alemania]]n.
* [[Ekainaren 22]]tik [[irailaren 15]]era - [[ETE Ligako 2024ko denboraldia]].
* [[Ekainaren 29]]tik [[irailaren 15]]era - [[Emakumezkoen Traineru Ligako 2024ko denboraldia]].
* [[Ekainaren 29]]tik [[uztailaren 21]]era - [[2024ko Frantziako Tourra]] izango da. Irteera nagusia eta lehen hiru etapak [[Grand Départ Florence Émilie-Romagne 2024|Italian egingo dira]].
==== [[Uztail]]a ====
==== [[Abuztu]]a ====
* [[Uztailaren 26]]tik [[abuztuaren 11]]ra – [[Paris]]en [[2024ko Udako Olinpiar Jokoak]] ospatuko dira.
* [[Abuztuaren 24]]a - [[Miss International Queen 2024]], emakume transgeneroentzako edertasun-lehiaketaren 18. edizioa egingo da.
==== [[Irail]]a ====
==== [[Urri]]a ====
* [[Urriaren 20]]a - [[UCI World Tour 2024]]aren azken lasterketa.
==== [[Azaro]]a ====
==== [[Abendu]]a ====
* [[Abenduaren 14]]a - [[2024ko Gipuzkoako Bertsolari Txapelketa]]ren finala jokatuko da [[Donostia]]ko [[Ilunbe]] zezen plazan.
----
== Gertaerak ==
=== Euskal Herria ===
* [[Urtarrilaren 13]]a – 68.000 lagunek erantzun zioten [[Sare]]k [[Bilbo]]n egindako deialdiari, euskal presoen aurkako espetxe-salbuespeneko neurrien amaiera eskatzeko.
* [[Apirilaren 8]]a – [[Jose Antonio Ardanza]] lehendakari ohia zendu zen.
* [[Apirilaren 11]] - [[Athletic|Athletic Clubek]] 2024ko Espainiako gizonezko futboleko [[2024ko futboleko Errege Kopako finala|Errege Kopa irabazi]] ondoren, [[Gabarraren ospakizuna (2024)|ospakizun masiboa]] izan zen Bilbon.
* [[Apirilaren 21]]a [[2024ko Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeak]] egin ziren. [[EAJ]]ren beherakada izan zuen eserleku kopuruan, eta [[EH Bildu]]k gorakada handia, lehen aldiz historian biak berdindu baitziren. [[Ahal Dugu]], aurreko hauteskundeetan indar handia izan arren, ordezkaritzarik gabe geratu zen; EAJk eta [[PSE-EE]]k, XII. legegintzaldian gehiengo osoa izan zuen koalizioak, gehiengoa mantendu zuen, azken horrek 12 eserleku eskuratu baitzituen.
* [[Maiatzaren 19]] – Indusketak hasi ziren [[Begoñako basilika|Begoñako basilikaren]] azpian aspaldiko [[Vecunia]] herrixkaren aztarnen bila.
=== Mundua ===
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[2024ko Japoniako itsasoko lurrikara|7,5 Mwko lurrikara batek]] Japoniako [[Noto penintsula]] kolpatu zuen.
* [[Urtarrilaren 3]]a – [[Iran]]go [[Kerman (hiria)|Kerman hirian]], [[Qasem Soleimani]]ren heriotza gogoratzeko zeremonietan [[Kermango erasoak (2024)|Kermango erasoak]] izan ziren. [[Estatu Islamikoa]] talde jihadistak burututako ekintzan 84 pertsona hil ziren.
* [[Urtarrilaren 14]]a – [[Margarita II.a Danimarkakoa]] erreginaren abdikazioa eta [[Frederiko X.a Danimarkakoa]]ren izendapena.
* [[Martxoaren 26]]a - Kargaontzi battek [[Francis Scott Key zubia (Baltimore)|Francis Scott Key zubia]]rekin talka egin eta [[Francis Scott Key zubiaren erorketa|berau erorrarazi zuen]].
* [[Apirilaren 5]]a –
** [[Erasoa Mexikoko enbaxada Ekuadorren|Ekuadorko indar polizial eta militarrak Quitoko enbaxada mexikarrean bortizki sartu]] eta [[Jorge Glas]] Ekuadorko presidenteorde ohia atxilotu zuten.
** [[Erdialdeko Asiako uholdeak|Erdialdeko Asiako uholdeek]] eraginda [[Orskeko presa apurtzea|Orskeko presa apurtu]] eta 11.000 biztanle hustu behar izan ziren.
* [[Apirilaren 13]]a - [[Iran]]ek [[Israel]]en aurkako [[Iranen erasoa Israeli 2024an|erasoa egin zuen]] 300 drone eta misil baino gehiago erabiliz.
* [[Maiatzaren 15]]a - [[Robert Fico]], [[Eslovakia]]ko lehen ministroa [[Robert Ficoren hilketa saiakera|hiltzen saiatu eta larri zauritu zuen]] 71 urteko gizonezko batek.
* [[Maiatzaren 19]]a - [[Ebrahim Raisi]] [[Iran|Irango]] presidentea helikoptero istripuan hil zen [[Azerbaijan-Iran harremanak|Azerbaijan bisitatu ostean]].
* [[Maiatzaren 20]] - [[Karim Ahmad Khan]] [[Nazioarteko Zigor Auzitegia|Nazioarteko Zigor Auzitegiko]] fiskalak [[Benjamin Netanyahu]] eta [[Yoav Gallant]] israeldar liderrak, [[Hamas|Hamaseko]] [[Ismail Haniyeh]] eta [[Yahya Sinwar]], eta [[Al-Qassam Brigadak|Al-Qassam Brigadetako]] [[Mohammed Al-Masri|Mohammed Al-Masriren]] aurkako atxilotze aginduak eskatu zituen.
* [[Maiatzaren 22]] – [[Belgika-Palestina harremanak|Belgikaren]], [[Espainia-Palestina harremanak|Espainiaren]] eta [[Norvegia-Palestina harremanak|Norvegiaren]] mugimenduak [[Palestinako Estatuaren nazioarteko aintzatespena|Palestinako Estatuaren nazioarteko aintzatespenean]].
* [[Maiatzaren 24]] – [[2024ko Engako luizia|Luizi erraldoi batek]] gutxienez 2.000 pertsona hil zituen [[Papua Ginea Berria]]n
* [[Ekainaren 6]]tik [[ekainaren 9|9ra]] - [[2024ko Europako Parlamenturako hauteskundeak]] egin ziren [[Europar Batasuna]]n.
* [[Uztailaren 19]]a – [[2024ko CrowdStrikeren gertaera|Zibersegurtasunerako Crowdstrike plataformaren eguneraketak anabasa teknologikoa eragin zuen]], mundu osoan [[Microsoft]] ekipoak eroriz.
* [[Irailaren 17]] – [[Libanoko gailu elektronikoen leherketak (2024)|Libanoko hainbat gailu elektroniko leherrarazi]] zituen [[Israel]]ek, [[Mosad]] espioitza agentziaren bidez. [[Hezbola]]ko kideen aurka egindako ekintza bat izan zen. Bi egunean, kalte handiak eragin zituzten, ehunka pertsona larri zauritu zituzten, eta gutxienez 37 pertsona hil; tartean, lau haur eta beste zibil batzuk ere bai. Biharamunean jarraitu zuten leherketek.
* [[Irailaren 18]] – Bezperan bezala, [[Libanoko gailu elektronikoen leherketak (2024)|Libanoko hainbat gailu elektroniko leherrarazi]] zituen [[Israel]]ek, [[Mosad]] espioitza agentziaren bidez. [[Hezbola]]ko kideen aurka egindako ekintza bat izan zen. Bi egunean, kalte handiak eragin zituzten, ehunka pertsona larri zauritu zituzten, eta gutxienez 37 pertsona hil; tartean, lau haur eta beste zibil batzuk ere bai.
== Ekonomia ==
== Arte eta kultura ==
=== Euskal Herria ===
* [[Martxoaren 16]]a - [[2024ko Arabako Bertsolari Txapelketa]]ren finala: [[Aroa Arrizubieta]] izan zen aurrenekoz txapelduna.
* [[Martxoaren 14]]tik [[martxoaren 24]]ra [[2024ko Korrika|23. Korrika]] ospatu zen. [[Irun|Irunen]] abiatu eta [[Baiona|Baionan]] amaitu zen.
* [[Ekainaren 20]]a – [[Juan Carlos Pérez]] musikariak [[Saturraran (opera)|Saturraran]] opera, "Libreak izaten irakatsi zigun belaunaldi galduari egindako omenaldia" [[Bilbo]]ko [[Arriaga antzokia]]n aurkeztu zuen. Libretoa [[Kirmen Uribe]]rena da.
* [[Urriaren 12]]a – Urriaren 18 arte [[Donostia]]ko [[Kontxa]]ko hondartzan [[Iruña Cormenzana]] artista iruindarrak ''[[EskuBideak]]'' [[arte galkor]]raren interbentzioa egin zuen.
* [[Azaroaren 4]]a – [[Azpeitia]]n [[Mendietxe museoa]] inauguratu zen.
=== Mundua ===
* [[Martxoaren 10]]a – [[96. Oscar Sariak|96. Oscar Sarien ekitaldia]] ospatu zen [[Hollywood]]eko [[Dolby Theatre|Dolby Antzokia]]n. ''[[Oppenheimer (filma)|Oppenheimer]]'' filmak zituen izendapen gehien, hamahiru, eta Sari gehien ere film berak eskuratu zituen, zazpi.
* [[Abenduaren 7]]a – [[Parisko Notre-Dame katedrala]]k ireki ditu berriro ateak.
== Zientzia eta teknologia ==
* [[2024 klima aldaketan]]
=== Euskal Herria ===
* [[Abuztuaren 16]]a – [[Lur-1 satelitea]], osorik Euskal Herrian egindako lehenengoa, 20:56an zirenean, [[AEB]]ko [[Kalifornia]]tik espazioratu zuten.
== Kirolak ==
=== Euskal Herria ===
* [[Martxoaren 30]]a - [[2024ko Miguel Indurain Sari Nagusia]]: [[Brandon McNulty]] irabazle.
* [[Apirilaren 6]]a - [[2024ko Euskal Herriko Itzulia]]: [[Juan Ayuso]] irabazle.
* [[Apirilaren 6]]a - [[Athletic]]ek bere 25. kopa lortu zuen, [[Reial Club Deportiu Mallorca|R.C.D. Mallorca]]ren aurkako [[2024ko futboleko Errege Kopako finala|finaleko luzapenean 1-1 amaitu eta penaltietan 4-2 irabazita]].
* [[Maiatzaren 12]]a - [[2024ko Euskal Herriko Emakumezkoen Itzulia]]: Garailea [[Demi Vollering]] nederlandarra izan zen; Lehenbiziko euskalduna [[Ane Santesteban]] izan zen, hamabosgarren postuan amaitu zelarik.
* [[Maiatzaren 26]]a - [[2024ko Eibarko Hiria Sari Nagusia]]: [[Yurani Blanco]] irabazle.
* [[Maiatzaren 26]]a - [[2024ko Nafarroako Itzulia]]: [[Alex Díaz Álvarez]] gipuzkoarra irabazle.
* [[Maiatzaren 26]]a - Hamaikagarren aldiz, [[Kilian Jornet]]ek [[Zegama-Aizkorri Maratoia]] irabazi zuen. Emakumezkoen artean, [[Sylvia Nordskar]] izan zen lehenengoa.
* [[Uztailaren 25]]a - [[2024ko Ordiziako Klasika]]: [[Jan Christen]] irabazle.
* [[Abuztuaren 10]]a - [[2024ko Donostia Klasikoa]]: [[Marc Hirschi]] irabazle.
* [[Abuztuaren 11]] - [[2024ko Getxoko Zirkuitua]]: [[Jon Barrenetxea]] irabazle.
* [[Irailaren 8]]a - [[2024ko Kontxako Bandera]]n [[Bermeo Urdaibai Arraun Elkartea]] (gizonezkoak) eta [[Donostia Arraun Lagunak]] (emakumezkoak) irabazle.
* [[Azaroaren 24]]a - [[Esku Huskako Lau eta Erdiko Pilota Txapelketa Nagusia]]: [[Unai Laso]] irabazle.
=== Mundua ===
* [[Martxoaren 10]]a - [[2024ko Tirreno-Adriatiko]]: [[Jonas Vingegaard]] irabazle.
* [[Martxoaren 10]]a - [[2024ko Paris-Niza]]: [[Matteo Jorgenson]] irabazle.
* [[Martxoaren 16]]a - [[2024ko Sei Nazioen Txapelketa]], [[Irlandako errugbi selekzioa|Irlandak]] 16. txapelketa eskuratu zuen.
* [[Martxoaren 16]]a - [[2024ko Milan-San Remo]]: [[Jasper Philipsen]] irabazle.
* [[Martxoaren 24]]a - [[2024ko Kataluniako Volta]]: [[Tadej Pogačar]] irabazle.
* [[Martxoaren 31]] - [[2024ko Flandriako Tourra]]: [[Mathieu van der Poel]] irabazle.
* [[Apirilaren 6]]a – [[2024ko Paris-Roubaix (emakumezkoen lasterketa)|2024ko emakumezkoen Paris-Roubaix]]: [[Lotte Kopecky]] irabazle.
* [[Apirilaren 7]]a – [[2024ko Paris-Roubaix]]: [[Mathieu van der Poel]] irabazle.
* [[Apirilaren 21]]a – [[2024ko Lieja-Bastogne-Lieja]]: [[Tadej Pogačar]] irabazle.
* [[Apirilaren 27]]a – [[2024ko Emakumezkoen Sei Nazioen Txapelketa]] bukatu zen. [[Ingalaterrako emakumezkoen errugbi selekzioa|Ingalaterra]] izan zen irabazlea.
* [[Apirilaren 28]]a – [[2024ko Turkiako Itzulia]]: [[Frank van den Broek]] irabazle.
* [[Maiatzaren 25]]a – [[2023–24ko Europako Errugbi Txapeldunen Kopa]]ren finala jokatu zen [[Londres]]ko [[Tottenham Hotspur Stadium]]en, [[Leinster Rugby|Leinsterren]] eta [[Stade Toulousain]]en artean; [[Tolosa Okzitania|Tolosarrak]] nagusitu ziren, 31 eta 22.
* [[Maiatzaren 26]]a – [[2024ko Italiako Giroa]] [[UAE Team Emirates]] taldeko [[Tadej Pogačar]] esloveniarrak irabazi zuen, honekin bere hirugarren [[Itzuli handi]]a lortu zuelarik.
* [[Ekainaren 17]]a – [[Boston Celtics]] saskibaloi taldeak aurtengo [[NBA]] ligako titulua irabazi zuen.
* [[Abuztuaren 9]]a - [[2024ko Burgosko Itzulia]]: [[Sepp Kuss]] irabazle.
* [[Abuztuaren 18]]a - [[2024ko Emakumezkoen Frantziako Tourra]]: [[Katarzyna Niewiadoma]] irabazle.
* [[Abuztuaren 18]]a - [[2024ko Poloniako Itzulia]]: [[Jonas Vingegaard]] irabazle.
* [[Irailaren 28]]a - [[2024ko The Rugby Championship]], bukatu zen: [[Hegoafrikako errugbi selekzioa|Hegoafrika]] atera zen txapeldun.
* [[Urriaren 12]]a - [[2024ko Lombardiako Giroa]]: [[Tadej Pogačar]] irabazle.
* [[Urriaren 12]]tik – [[urriaren 19]]ra - [[Amerika Kopa (Bela)|Amerika Kopa]]: Royal New Zealand Yacht Squadron, ''Taihoro'' yatearekin, 7 garaipenengatik garaikurra atxiki du 2 garaipenera. Erronkaria INEOS Britannia da, ''Britannia RB3'' yatearekin.
* [[Azaroaren 24]]a - [[Davis Kopa]]: Italia irabazle.
== Jaiotzak ==
== Heriotzak ==
==== Urtarrila ====
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Marcia Garbey]], kubatar atleta (j. [[1949]]).
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Basdeo Panday]], [[Trinidad eta Tobago]]ko 5. lehen ministroa (j. [[1933]]).
* [[Urtarrilaren 1]]a – [[Niklaus Wirth]], suitzar informatikaria, hainbat [[programazio-lengoaia]]ren diseinatzailea, [[Pascal (programazio lengoaia)|Pascal]] barne (j. [[1934]]).
* [[Urtarrilaren 2]]a – [[Dong Yansheng]], txinatar hizkuntzalari eta itzultzailea (j. [[1937]]).
* [[Urtarrilaren 2]]a – [[Alberto Festa]], portugaldar futbolaria (j. [[1939]]).
* [[Urtarrilaren 2]]a – [[Juan Carlos Henao Pérez]], kolonbiar abokatua, jurista eta konstituzionalista (h. [[1959]]).
* [[Urtarrilaren 2]]a – [[Carmen Valero Omedes]], espainiar atleta (j. [[1955]]).
* [[Urtarrilaren 2]]a – [[Zvi Zamir]], israeldar militar eta espioia, [[Mosad]]eko zuzendaria (j. [[1925]]).
* [[Urtarrilaren 3]]a – [[Arévalo (umorista)|Arévalo]], espainiar umorista eta aktorea (j. [[1947]]).
* [[Urtarrilaren 3]]a – [[Ana Afonso]], portugaldar aktore eta modeloa (j. [[1976]]).
* [[Urtarrilaren 4]]a – [[Felicia Abban]], Ghanako lehen emakume argazkilari profesionala (j. [[1935]]/[[1936|36]]).
* [[Urtarrilaren 4]]a – [[Raymond Elena]], frantziar txirrindularia (j. [[1931]]).
* [[Urtarrilaren 4]]a – [[Georgina Hale]], britainiar aktorea (j. [[1943]]).
* [[Urtarrilaren 4]]a – [[Glynis Johns]], britainiar aktore, abeslari eta dantzaria (j. [[1923]]).
* [[Urtarrilaren 4]]a – [[Christian Oliver]], alemaniar aktorea (j. [[1972]]).
* [[Urtarrilaren 4]]a – [[David Soul]], estatubatuar-britainiar aktore eta abeslaria (j. [[1943]]).
* [[Urtarrilaren 4]]a – [[Tomonobu Yokoyama]], japoniar futbolaria (j. [[1985]]).
* [[Urtarrilaren 5]]a – [[Patxi Iturriotz]], donostiar politikari, irakasle eta [[ETA]]kidea (j. [[1937]]).
* [[Urtarrilaren 5]]a – [[Mário Zagallo]], brasildar futbolari eta entrenatzailea (j. [[1931]]).
* [[Urtarrilaren 6]]a – [[Malcolm Price]], galestar errugbilaria (j. [[1937]]).
* [[Urtarrilaren 7]]a – [[Franz Beckenbauer|Franz Beckenbauer, ''Kaiserra'']], alemaniar futbolaren historiako jokalaririk onentzat hartua (j. [[1945]]).
* [[Urtarrilaren 7]]a – [[Francisca Ravestein]], herbeheretar politikaria (j. [[1952]]).
* [[Urtarrilaren 8]]a – [[Frans Janssens]], belgikar futbolaria (j. [[1945]]).
* [[Urtarrilaren 8]]a – [[Mari Carmen Montoya Azkuna]], bizkaitar farmazialari, ekintzaile eta aitzindaria (j. [[1926]]).
* [[Urtarrilaren 8]]a – [[Ventura Pons]], kataluniar zinema zuzendaria, gidoigilea, ekoizlea eta antzerki zuzendaria (j. [[1945]]).
* [[Urtarrilaren 8]]a – [[José Ignacio Vegas]], arabar historialari eta arkeologoa (j. [[1934]]).
* [[Urtarrilaren 8]]a – [[JPR Williams]], galestar errugbilaria (j. [[1949]]).
* [[Urtarrilaren 8]]a – [[Shahla Lahiji]], irandar idazle, argitaratzaile, itzultzaile eta emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea (j. [[1942]]).
* [[Urtarrilaren 9]]a – [[James Kottak]], estatubatuar bateria-jotzailea, ''[[Scorpions]]'' eta ''[[Kingdom Come]]'' taldeetako kidea (j. [[1962]]).
* [[Urtarrilaren 9]]a – [[Philippe Fanoko Kossi Kpodzro]], togoar elizgizon eta politikaria (j. [[1930]]).
* [[Urtarrilaren 10]]a – [[César Alierta]], espainiar enpresaburua (j. [[1945]]).
* [[Urtarrilaren 11]] – [[Juri Solomin]], errusiar aktore eta zuzendaria (j. [[1935]]).
* [[Urtarrilaren 11]] – [[Gloria Zuazola]], Uruguaiko euskal komunitateko kidea (j. [[1966]]).
* [[Urtarrilaren 13]]a – [[Stephen Laybutt]], australiar futbolaria (j. [[1977]]).
* [[Urtarrilaren 14]]a – [[Iñaki Beobide]], gipuzkoar kultura-sustatzaile, telebista-ekoizle eta [[Euskaltzain urgazleen zerrenda|Euskaltzain urgazlea]] (j. [[1934]]).
* [[Urtarrilaren 15]]a – [[Anita Sirgo]], asturiar ekintzaile komunista (j. [[1930]]).
* [[Urtarrilaren 18]]a – [[Trini Tinturé]], kataluniar komikilari eta ilustratzailea (j. [[1935]]).
* [[Urtarrilaren 19]]a – [[Jack Burke Jr.]], estatubatuar golflaria (j. [[1923]]).
* [[Urtarrilaren 19]]a – [[Toru Kawashima]], japoniar futbolaria (j. [[1970]]).
* [[Urtarrilaren 19]]a – [[Ester Xargay Melero]], kataluniar idazle, itzultzaile, bideoartista eta kultura ekintzailea (j. [[1960]]).
* [[Urtarrilaren 20]]a – [[Maite Idirin]], euskal abeslaria (j. [[1943]]).
* [[Urtarrilaren 20]]a – [[Norman Jewison]], kanadar zinema-zuzendaria, ekoizle eta aktorea (j. [[1926]]).
* [[Urtarrilaren 20]]a – [[Germán Uribe]], kolonbiar idazle, diplomazialari eta kazetaria (j. [[1943]]).
* [[Urtarrilaren 21]]a – [[Patxi Buldain]], nafar margolaria (j. [[1927]]).
* [[Urtarrilaren 22]]a – [[Arno Allan Penzias]], estatubatuar fisikaria, 1978ko [[Fisikako Nobel Saria]] (j. [[1933]]).
* [[Urtarrilaren 22]]a – [[Anatoli Polyvoda]], sobietar ukrainar saskibaloi-jokalaria (j. [[1947]]).
* [[Urtarrilaren 22]]a – [[Luigi Riva]], ''Rombo di Tuono'', italiar futbolaria (j. [[1944]]).
* [[Urtarrilaren 24]]a – [[Carl Andre]], estatubatuar eskultorea (j. [[1935]]).
* [[Urtarrilaren 24]]a – [[Jesse Jane]], estatubatuar aktore pornografikoa eta modelo erotikoa (j. [[1980]]).
* [[Urtarrilaren 24]]a – [[Navarre Scott Momaday]], [[Kiowa etnia|Kiowa]] nazioko estatubatuar idazlea, [[Pulitzer saria|Pulitzer sariduna]] (j. [[1934]]).
* [[Urtarrilaren 25]]a – [[Bhavatharini]], indiar abeslaria (j. [[1976]]).
* [[Urtarrilaren 26]]a – [[Aleksandr Suvorov (psikologoa)|Aleksandr Suvorov]], errusiar-sobietar psikologo eta irakaslea (j. [[1953]]).
* [[Urtarrilaren 27]]a – [[Sreela Majumdar]], indiar aktorea (j. [[1958]] edo [[1959]]).
* [[Urtarrilaren 29]]a – [[Hinako Ashihara]], japoniar mangaka (j. [[1974]]).
* [[Urtarrilaren 29]]a – [[Jandira Martini]], brasildar aktore, antzerkigile, zuzendari eta ekoizlea (j. [[1945]]).
==== Otsaila ====
* [[Otsailaren 1]]a – [[Michel Jazy]], frantziar atleta, distantzia ertain eta luzeko lasterketetan espezializatua (j. [[1936]]).
* [[Otsailaren 1]]a – [[Carl Weathers]], estatubatuar amerikar futboleko jokalari eta aktorea (j. [[1948]]).
* [[Otsailaren 2]]a – [[Don Murray]], estatubatuar aktorea (j. [[1929]]).
* [[Otsailaren 3]]a – [[Olga Ketonen]], finlandiar kazetaria (j. [[1964]]).
* [[Otsailaren 3]]a – [[Márcia Marinho]], brasildar politikari, mediku eta enpresaburua (j. [[1963]]).
* [[Otsailaren 3]]a – [[Viktor Emanuel Savoiakoa]], [[Italiako Erresuma]]ko azken printze oinordekoa (j. [[1937]]).
* [[Otsailaren 4]]a – [[Hage Geingob]], [[Namibia]]ko 3. presidentea (j. [[1941]]).
* [[Otsailaren 4]]a – [[Kurt Hamrin]], suediar futbolaria (j. [[1934]]).
* [[Otsailaren 4]]a – [[Barry John]], galestar errugbilaria, inoizko galestar errugbilari hoberenetakoa (j. [[1945]]).
* [[Otsailaren 5]]a – [[Dries van Agt]], [[Herbehereak|Herbehereetako]] lehen ministroa (j. [[1931]]).
* [[Otsailaren 5]]a – [[Michael Jayston]], ingeles aktorea (j. [[1935]]).
* [[Otsailaren 5]]a – [[Jean Malaurie]], frantziar antropologoa eta geografoa (j. [[1922]]).
* [[Otsailaren 5]]a – [[Gorka Setien]], euskal idazlea (j. [[1958]]).
* [[Otsailaren 6]]a – [[John Bruton]], irlandako [[Taoiseach]]a (j. [[1947]]).
* [[Otsailaren 6]]a – [[Seiji Ozawa]], japoniar orkestra-zuzendaria (j. [[1935]]).
* [[Otsailaren 6]]a – [[Sebastián Piñera]], [[Txile]]ko presidentea (j. [[1949]]).
* [[Otsailaren 7]]a – [[Diana Carnero]], ekuadortar politikaria (j. [[1995]]).
* [[Otsailaren 7]]a – [[José Luis Maiztegi]], gipuzkoar futbolaria (j. [[1939]]).
* [[Otsailaren 8]]a – [[Virginia Beavert]], estatubatuar hizkuntzalaria (j. [[1921]]).
* [[Otsailaren 8]]a – [[Charlotte Froese Fischer]], kanadar-estatubatuar matematikari eta informatikaria (j. [[1929]]).
* [[Otsailaren 9]]a – [[Robert Badinter]], frantziar abokatu eta politikaria (j. [[1928]]).
* [[Otsailaren 10]]a – [[Edward Lowassa]], [[Tanzania]]ko lehen ministroa (j. [[1953]]).
* [[Otsailaren 11]] – [[Gabriel Ferraté Pascual]], kataluniar ingeniari industrial eta nekazaritzako peritua (j. [[1932]]).
* [[Otsailaren 11]] – [[Kelvin Kiptum]], kenyar atleta (j. [[1999]]).
* [[Otsailaren 11]] – [[Isabel Mijares]], espainiar enologoa, kimikaria eta idazlea (j. [[1942]]).
* [[Otsailaren 13]]a – [[Aletta Bezuidenhout]], kenyar-hegoafrikar aktore, zinemagile eta antzerkigilea (j. [[1949]]).
* [[Otsailaren 13]]a – [[Robert Varnajo]], frantziar txirrindularia (j. [[1929]]).
* [[Otsailaren 14]]a – [[Annick Balley]], benindar kazetaria (j. [[1964]]).
* [[Otsailaren 14]]a - [[Camila Cañeque]], kataluniar artista kontzeptuala eta filosofoa (j. [[1984]]).
* [[Otsailaren 16]]a – [[Aleksei Navalni]], errusiar politikaria eta ustelkeriaren aurkako ekintzailea (j. [[1976]]).
* [[Otsailaren 17]]a – [[Anjana Bhowmik]], indiar aktorea (j. [[1944]]).
* [[Otsailaren 17]]a – [[Johan Galtung]], norvegiar soziologo eta matematikaria (j. [[1930]]).
* [[Otsailaren 17]]a – [[Manu Sagastume]], nafar musikaria eta musika ikerlaria (j. [[1945]]).
* [[Otsailaren 17]]a – [[Juan Maria Uriarte]], bizkaitar elizgizona, [[Donostiako elizbarrutia|Donostiako]] [[apezpiku]] izandakoa (j. [[1933]]).
* [[Otsailaren 18]]a – [[María Eugenia Aubet]], kataluniar arkeologo eta historialaria, arkeologia feniziar-punikoan espezializatua (j. [[1944]]).
* [[Otsailaren 18]]a – [[Ira von Fürstenberg]], italiar ''socialite'' eta antzezlea (j. [[1940]]).
* [[Otsailaren 19]]a – [[Alejandro Echevarría]], [[Mediaset España]]ren exekutibo nagusia (j. [[1942]]).
* [[Otsailaren 20]]a – [[Andreas Brehme]], alemaniar futbolari eta entrenatzailea (j. [[1960]]).
* [[Otsailaren 20]]a – [[Vasile Dîba]], errumaniar kanoalaria (j. [[1954]]).
* [[Otsailaren 21]]a – [[Roger Guillemin]], frantziar-estatubatuar mediku endokrinologoa (j. [[1924]]).
* [[Otsailaren 21]]a – [[Micheline Presle]], frantziar aktorea (j. [[1922]]).
* [[Otsailaren 23]]a – [[Irene Camber]], italiar eskrimalaria (j. [[1926]]).
* [[Otsailaren 23]]a – [[Claude Montana]], frantziar jostuna eta diseinatzailea (j. [[1947]]).
* [[Otsailaren 24]]a – [[Juana Bacallao|Neris Amelia Martínez Salazar, ''Juana Bacallao'']], kubatar abeslari eta musikaria (j. [[1925]]).
* [[Otsailaren 26]]a – [[Jacob Rothschild]], britainiar bankari eta politikaria (j. [[1936]]).
* [[Otsailaren 27]]a – [[Ellen Bernstein]], estatubatuar errabino eta ekologista (j. [[1953]]).
* [[Otsailaren 28]]a – [[Nikolai Ryzhkov]], [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobietar Batasuneko]] lehen ministroa (j. [[1929]]).
* [[Otsailaren 29]]a – [[Brian Mulroney]], [[Kanada]]ko lehen ministroa (j. [[1939]]).
* [[Otsailaren 29]]a – [[Ali Hassan Mwinyi]], [[Tanzania]]ko 2. presidentea (j. [[1925]]).
* [[Otsailaren 29]]a – [[Taviani anaiak|Paolo Taviani]] , italiar zinema zuzendaria (j. [[1931]]).
==== Martxoa ====
* [[Martxoaren 1]]a – [[Iris Apfel]], estatubatuar enpresaburu, barne-diseinatzaile eta moda ikonoa (j. [[1921]]).
* [[Martxoaren 1]]a – [[Akira Toriyama]], japoniar [[mangaka]] (j. [[1955]]).
* [[Martxoaren 3]]a – [[Agbéyomé Kodjo]], [[Togo]]ko lehen ministroa (j. [[1954]]).
* [[Martxoaren 4]]a – [[Barbara Balzerani]], [[Brigada Gorriak]] talde armatu komunistako buruzagia eta idazlea (j. [[1949]]).
* [[Martxoaren 4]]a – [[Francisco Javier Errázuriz Talavera]], txiletar enpresario eta politikaria (j. [[1942]]).
* [[Martxoaren 4]]a – [[Elżbieta Starosławska]], poloniar medikua (j. [[1952]]).
* [[Martxoaren 4]]a – [[Tarako (aktorea)|Tarako]], japoniar aktore, bikoiztaile eta abeslaria (j. [[1960]]).
* [[Martxoaren 5]]a – [[Dagmar Loe]], norvegiar kazetaria (j. [[1923]]).
* [[Martxoaren 8]]a – [[José María Benavides]], gipuzkoar kirolaria, [[bela]]ren klase askotan aditua, eta idazlea (j. [[1945]]).
* [[Martxoaren 8]]a – [[Herbert Kroemer]], alemaniar-estatubatuar fisikaria, 2000ko [[Fisikako Nobel Saria]] (j. [[1928]]).
* [[Martxoaren 8]]a – [[Estrela Novais]], portugaldar aktorea (j. [[1953]]).
* [[Martxoaren 8]]a – [[Dolly Sohi]], indiar aktorea (j. [[1975]]).
* [[Martxoaren 9]]a – [[Mayte Carol]], mexikar aktore eta enpresaburua (j. [[1941]]).
* [[Martxoaren 9]]a – [[Malcolm Holcombe]], estatubatuar egile abeslaria (j. [[1955]]).
* [[Martxoaren 10]]a – [[Percy Adlon]], alemaniar zinema-zuzendari, gidoigile eta ekoizlea (j. [[1935]]).
* [[Martxoaren 11]] – [[Lisa Larson]], suediar zeramikari eta diseinatzailea (j. [[1931]]).
* [[Martxoaren 13]]a – [[Bizente Larrea]], bizkaitar eskultorea (j. [[1934]]).
* [[Martxoaren 13]]a – [[Sylvain Luc]], lapurtar jazz gitarra-jotzailea, egungo Euskal Herriko [[jazz]] musikaririk garrantzitsuentzat joa (j. [[1965]]).
* [[Martxoaren 13]]a – [[Montse Miralles i Brugués]], kataluniar aktore, bikoiztaile, antzerki zuzendari eta gidoilaria (j. [[1956]]).
* [[Martxoaren 13]]a – [[Neofito Bulgariakoa]], [[Bulgariako Eliza Ortodoxo]]ko patriarka (j. [[1945]]).
* [[Martxoaren 14]]a – [[Léon Semmeling]], flandriar futbolaria (j. [[1940]]).
* [[Martxoaren 18]]a – [[Thomas P. Stafford]], estatubatuar astronauta (j. [[1930]]).
* [[Martxoaren 19]]a – [[M. Emmet Walsh]], estatubatuar aktorea (j. [[1935]]).
* [[Martxoaren 23]]a – [[Maurizio Pollini]], italiar piano-jotzailea (j. [[1942]]).
* [[Martxoaren 23]]a – [[Silvia Tortosa]], kataluniar antzezle eta telebista aurkezlea (j. [[1947]]).
* [[Martxoaren 24]]a – [[Julian Elorza Gorosabel]], gipuzkoar matematikaria (j. [[1935]]).
* [[Martxoaren 24]]a – [[Péter Eötvös]], hungariar konpositore, orkestra zuzendari eta irakaslea (j. [[1944]]).
* [[Martxoaren 24]]a – [[Brigitte García]], ekuadortar erizain eta politikaria (j. [[1997]]).
* [[Martxoaren 24]]a – [[Zoila Quiñones]], mexikar aktorea (j. [[1940]]).
* [[Martxoaren 25]]a – [[Elisabeth Guttenberger]], [[Auschwitz|Auschwitz-Birkenau]]-tik bizirik atera zen emakume [[Erromani|ijitoa]] (j. [[1926]]).
* [[Martxoaren 26]]a – [[Richard Serra]], estatubatuar eskultore [[Minimalismo|minimalista]] (j. [[1938]]).
* [[Martxoaren 27]]a – [[Daniel Kahneman]], estatubatuar psikologo, ekonomista eta unibertsitateko irakaslea, 2002ko [[Ekonomiako Nobel Saria]] (j. [[1934]]).
* [[Martxoaren 27]]a – [[Anita Dolly Panek]], poloniar-brasildar biokimikaria (j. [[1930]]).
* [[Martxoaren 28]]a – [[Anna Pérez Pagès]], kataluniar kazetaria (j. [[1974]]).
* [[Martxoaren 29]]a – [[Jules Ajodhia]], surinamdar politikaria (j. [[1945]]).
* [[Martxoaren 29]]a – [[Gerry Conway (musikaria)|Gerry Conway]], ingeles musikaria, [[Jethro Tull]] eta [[Fairport Convention]] taldeetako kidea (j. [[1947]]).
* [[Martxoaren 29]]a – [[Louis Gossett Jr.]], estatubatuar aktorea (j. [[1936]]).
* [[Martxoaren 30]]a – [[Quisqueya Henríquez]], kubatar-dominikar artista eta irakaslea (j. [[1966]]).
* [[Martxoaren 31]] – [[Tadeusz Kusy]], poloniar-afrikaerditar elizgizona (j. [[1951]]).
* [[Martxoaren 31]] – [[Barbara Rush]], estatubatuar aktorea (j. [[1927]]).
* [[Martxoaren 31]] – [[Nijolė Sadūnaitė]], lituaniar moja eta disidentea (j. [[1938]]).
==== Apirila ====
* [[Apirilaren 1]]a – [[Aureli Argemi]], ''[[CIEMEN]]'' erakundearen sortzaile eta lehendakaria (j. [[1936]]).
* [[Apirilaren 1]]a – [[Gisela Gaytán]], mexikar politikaria (j. [[1986]]).
* [[Apirilaren 2]]a – [[John Barth]], estatubatuar idazle [[Postmodernismo|postmodernista]] (j. [[1930]]).
* [[Apirilaren 2]]a – [[Maryse Condé]], idazlea, feminista eta [[Karibea (eskualdea)|Karibeko]] kultura afrikarraren zabalkundeko ekintzailea (j. [[1934]]).
* [[Apirilaren 2]]a – [[Zhang Lixiong]], txinatar politikari eta militarra (j. [[1913]]).
* [[Apirilaren 3]]a – [[Vitus Huonder]], suitzar elizgizona (j. [[1942]]).
* [[Apirilaren 3]]a – [[Sándor Müller]], hungariar futbolaria (j. [[1948]]).
* [[Apirilaren 3]]a – [[Muñequita Milly|Flor Sheiza Quispe Sucapura, ''Muñequita Milly'']], perutar abeslaria (j. [[2000]]).
* [[Apirilaren 3]]a – [[Vera Tschechowa]], alemaniar aktorea eta zinema ekoizlea (j. [[1940]]).
* [[Apirilaren 4]]a – [[Zsuzsa Ferge]], hungariar soziologo eta estatistikaria (j. [[1931]]).
* [[Apirilaren 4]]a – [[Adela Montes]], argentinar kazetaria (j. [[1928]]).
* [[Apirilaren 4]]a – [[Vytautė Žilinskaitė]], lituaniar idazlea (j. [[1930]]).
* [[Apirilaren 5]]a – [[Gloria Alcahud]], espainiar margolaria (j. [[1931]]).
* [[Apirilaren 5]]a – [[Mahammed Dionne]], [[Senegal]]go lehen ministroa (j. [[1959]]).
* [[Apirilaren 5]]a – [[Márcia Denser]], brasildar idazle eta kazetaria (j. [[1957]]).
* [[Apirilaren 6]]a – [[María del Carmen Farías]], mexikar aktorea (j. [[1944]]).
* [[Apirilaren 7]]a – [[Lori eta George Schappell]], estatubatuar biki siamdarrak (j. [[1961]]).
* [[Apirilaren 8]]a – [[Aderounmu Adejumoke]], nigeriar aktorea (j. [[1984]]).
* [[Apirilaren 8]]a – [[Lindita Ahmeti]], albaniar-mazedoniar poeta eta itzultzailea (j. [[1973]]).
* [[Apirilaren 8]]a – [[Jose Antonio Ardanza]], [[Eusko Jaurlaritzako lehendakaria|Eusko Jaurlaritzako 4. lehendakaria]] (j. [[1941]]).
* [[Apirilaren 8]]a – [[André Boniface]], frantziar errugbi jokalaria (j. [[1934]]).
* [[Apirilaren 8]]a – [[Peter Higgs]], britainiar fisikaria, 2013ko [[Fisikako Nobel Saria]] (j. [[1929]]).
* [[Apirilaren 8]]a – [[Ann Trevenen Jenkin]], kornuallestar aktibista, liburuzain, irakasle eta idazlea (j. [[1930]]).
* [[Apirilaren 8]]a – [[Melitha Sidabutar]], indonesiar abeslaria (j. [[2001]]).
* [[Apirilaren 9]]a – [[Vladimir Aksionov]], sobietar kosmonauta (j. [[1935]]).
* [[Apirilaren 9]]a – [[Jaime de Armiñán]], espainiar antzerki idazle, gidoigile eta zinemagilea (j. [[1927]]).
* [[Apirilaren 9]]a – [[Maria Aro]], finlandiar aktorea (j. [[1942]]).
* [[Apirilaren 9]]a – [[Saratu Gidado]], nigeriar aktorea (j. [[1968]]).
* [[Apirilaren 10]]a – [[Thelma Dorantes]], mexikar aktorea (j. [[1949]]).
* [[Apirilaren 10]]a – [[O. J. Simpson]], estatubatuar futbolaria eta aktorea, emazte ohiaren eta lagunaren hilketengatik espetxeratua (j. [[1947]]).
* [[Apirilaren 11]] – [[Juan Jose Araolaza]], gipuzkoar euskaltzalea eta podologoa (j. [[1943]]).
* [[Apirilaren 11]] – [[Shigeharu Ueki]], japoniar futbolaria (j. [[1954]]).
* [[Apirilaren 12]]a – [[Roberto Cavalli]], italiar moda-diseinatzaile eta asmatzailea (j. [[1940]]).
* [[Apirilaren 12]]a – [[Eleanor Coppola]], estatubatuar dokumentalgile, artista eta idazlea (j. [[1936]]).
* [[Apirilaren 12]]a – [[Olga Fikotová]], txekiar-estatubatuar disko jaurtitzailea (j. [[1932]]).
* [[Apirilaren 12]]a – [[Osvalinda Alves Pereira]], brasildar ekologista (j. [[1968]]).
* [[Apirilaren 13]]a – [[Joanna Dworakowska]], poloniar xakelaria (j. [[1978]]).
* [[Apirilaren 14]]a – [[Anna-Maria Osipow]], finlandiar eskultore eta zeramikaria (j. [[1935]]).
* [[Apirilaren 15]]a – [[Ricardo de Ángel]], bizkaitar legelari eta abokatua (j. [[1942]]).
* [[Apirilaren 15]]a – [[Bernard Goity]], euskal legelaria eta apaiz katolikoa (j. [[1926]]).
* [[Apirilaren 15]]a – [[Bernd Hölzenbein]], alemaniar futbolaria (j. [[1946]]).
* [[Apirilaren 15]]a – [[R. Indira Kumari]], indiar politikaria (j. [[1951]]).
* [[Apirilaren 15]]a – [[Josip Manolić]], [[Kroazia]]ko lehen ministroa (j. [[1920]]).
* [[Apirilaren 15]]a – [[Naomi Polani]], israeldar zuzendari, abeslari, ekoizle, aktore eta dantzaria (j. [[1927]]).
* [[Apirilaren 18]]a – [[Dickey Betts]], estatubatuar gitarra-jotzaile, abeslari eta egile abeslaria, [[The Allman Brothers Band]] sortzaileetako bat (j. [[1943]]).
* [[Apirilaren 19]]a – [[Daniel Dennett]], estatubatuar filosofo eta idazlea (j. [[1942]]).
* [[Apirilaren 19]]a – [[Naomy]], errumaniar abeslari, kantugile eta aktorea (j. [[1977]]).
* [[Apirilaren 20]]a – [[Gediminas Kirkilas]], [[Lituania]]ko lehen ministroa (j. [[1951]]).
* [[Apirilaren 21]]a – [[Ana Estrada]], perutar psikologo eta aktibista (j. [[1976]]).
* [[Apirilaren 23]]a – [[Yukio Kasaya]], japoniar eski-jauzilaria (j. [[1943]]).
* [[Apirilaren 23]]a – [[Itxaso Mardones]], arabar kazetaria (j. [[1979]]).
* [[Apirilaren 23]]a – [[Ro Jai-bong]], [[Hego Korea]]ko lehen ministroa (j. [[1936]]).
* [[Apirilaren 24]]a – [[Mike Pinder]], ingeles rock musikaria, [[The Moody Blues]] taldeko kide sortzailea (j. [[1941]]).
* [[Apirilaren 25]]a – [[Laurent Cantet]], frantziar zinema zuzendari, argazkilari eta gidoigilea (j. [[1961]]).
* [[Apirilaren 26]]a – [[Umm Fahad]], irakiar Interneteko ospetsua (j. [[1996]]).
* [[Apirilaren 27]]a – [[Francisco Rico Manrique]], kataluniar filologoa (j. [[1942]]).
* [[Apirilaren 28]]a – [[Luz Fandiño]], galiziar idazle, poeta eta aktibista (j. [[1931]]).
* [[Apirilaren 30]]a – [[Paul Auster]], estatubatuar eleberrigilea (j. [[1947]]).
==== Maiatza ====
* [[Maiatzaren 1]]a – [[Victoria Prego]], espainiar kazetaria (j. [[1948]]).
* [[Maiatzaren 1]]a – [[Richard Tandy]], ingeles teklatu-jotzailea, ''[[Electric Light Orchestra]]'' taldeko kidea (j. [[1948]]).
* [[Maiatzaren 2]]a – [[Sjoukje Dijkstra]], herbeheretar izotz gaineko patinatzaile artistikoa (j. [[1942]]).
* [[Maiatzaren 2]]a – [[Manca Košir]], esloveniar kazetari, filologo, politikari eta aktorea (j. [[1948]]).
* [[Maiatzaren 2]]a – [[Eloína Suárez Suárez]], espainiar politikaria (j. [[1922]]).
* [[Maiatzaren 3]]a – [[Imerio Massignan]], italiar txirrindularia (j. [[1937]]).
* [[Maiatzaren 4]]a – [[Carola Miró i Bedós]], kataluniar maistra (j. [[1965]]).
* [[Maiatzaren 4]]a – [[Frank Stella]], estatubatuar artista (j. [[1936]]).
* [[Maiatzaren 5]]a – [[Alena Bláhová]], txekiar kazetari eta itzultzailea (j. [[1954]]).
* [[Maiatzaren 5]]a – [[Bernard Hill]], ingeles aktorea (j. [[1944]]).
* [[Maiatzaren 5]]a – [[Etelka Kenéz Heka]], hungariar poeta, idazle eta abeslaria (j. [[1936]]).
* [[Maiatzaren 5]]a – [[César Luis Menotti]], argentinar futbolari eta futbol entrenatzailea (j. [[1938]]).
* [[Maiatzaren 6]]a – [[Kristin Hallenga]], ingeles kazetari, filantropo eta aktibista (j. [[1985]]).
* [[Maiatzaren 6]]a – [[Kanakalatha]], indiar aktorea (j. [[1960]]).
* [[Maiatzaren 6]]a – [[Bernard Pivot]], frantziar literatura-kritikaria (j. [[1935]]).
* [[Maiatzaren 7]]a – [[Steve Albini]], estatubatuar musikaria, disko-ekoizlea, audio-ingeniaria eta musika-kazetaria (j. [[1962]]).
* [[Maiatzaren 7]]a – [[Antonio Fernández Alba]], espainiar arkitektoa (j. [[1927]]).
* [[Maiatzaren 7]]a – [[Jan Ptaszyn Wróblewski]], poloniar musikari eta musikagile, saxofoi-jotzaile eta big band zuzendaria (j. [[1936]]).
* [[Maiatzaren 8]]a – [[John Barbata]], estatubatuar bateria-jorzailea (j. [[1945]]).
* [[Maiatzaren 9]]a – [[Roger Corman]], estatubatuar kultuzko zinema ekoizle eta zuzendaria (j. [[1926]]).
* [[Maiatzaren 9]]a – [[Ivan Ivanji]], serbiar eleberrigilea (j. [[1929]]).
* [[Maiatzaren 10]]a – [[Jim Simons]], estatubatuar matematikari, akademiko, finantza-merkatari, funtsen agente, burtsa-artekari, inbertitzaile eta filantropoa (j. [[1938]]).
* [[Maiatzaren 11]] – [[Mary Wells Lawrence]], estatubatuar publizista (j. [[1928]]).
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Amália Barros]], brasildar kazetari eta politikaria (j. [[1985]]).
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Mark Damon]], estatubatuar aktore eta zinema ekoizlea (j. [[1933]]).
* [[Maiatzaren 12]]a – [[Javier Manterola]], nafar ingeniari-zibila, [[zubi]]ak diseinatzean aditua (j. [[1936]]).
* [[Maiatzaren 13]]a – [[Birubala Rabha]], indiar aktibista (j. [[1954]]).
* [[Maiatzaren 13]]a – [[Lucien Mias]], frantziar errugbilaria (j. [[1930]]).
* [[Maiatzaren 13]]a – [[Alice Munro]], kanadar idazlea, 2013ko [[Literaturako Nobel Saria]] (j. [[1931]]).
* [[Maiatzaren 14]]a – [[Netiporn Sanesangkhom]], thailandiar ekintzaile politikoa (j. [[1995]]).
* [[Maiatzaren 16]]a – [[Montserrat Casas i Soldevila]], kataluniar moja klaratarra (j. [[1933]]).
* [[Maiatzaren 16]]a – [[Dabney Coleman]], estatubatuar aktorea (j. [[1932]]).
* [[Maiatzaren 17]]a – [[Sid Going]], zeelandaberritar errugbilaria (j. [[1943]]).
* [[Maiatzaren 17]]a – [[Roberta Marrero]], kanariar artista plastikoa, idazlea eta abeslaria (j. [[1972]]).
* [[Maiatzaren 18]]a – [[Tony O'Reilly]], irlandar errugbilari eta negozio-gizona (j. [[1936]]).
* [[Maiatzaren 18]]a – [[Marija Ruljancic]], kroaziar-australiar ehun urteduna (j. [[1913]]).
* [[Maiatzaren 19]]a – [[Kwassi Klutse]], [[Togo]]ko lehen ministroa (j. [[1945]]).
* [[Maiatzaren 19]]a – [[Ebrahim Raisi]], [[Iran]]go presidentea (j. [[1960]]).
* [[Maiatzaren 19]]a – [[Harrison White]], estatubatuar soziologoa, [[Sare sozialen analisia|gizarte-sareen analisiaren]] aitzindarietakoa (j. [[1930]]).
* [[Maiatzaren 20]]a – [[Karl-Heinz Schnellinger]], alemaniar futbolaria (j. [[1939]]).
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Jan A. P. Kaczmarek]], poloniar soinu-banden musikagilea (j. [[1953]]).
* [[Maiatzaren 21]]a – [[Heljä Liukko-Sundström]], finlandiar zeramikari eta haur literaturako idazlea (j. [[1938]]).
* [[Maiatzaren 22]]a – [[Silvia Reyes]], kanariar eta kataluniar aktibista trans (j. [[1949]]).
* [[Maiatzaren 22]]a – [[David Wilkie (igerilaria)|David Wilkie]], eskoziar igerilaria (j. [[1954]]).
* [[Maiatzaren 23]]a – [[Caleb Carr]], estatubatuar idazlea (j. [[1955]]).
* [[Maiatzaren 23]]a – [[Ángeles Flórez Peón]], Asturiasko Gazte Sozialisten lehendakaria, bizirik dagoen [[Espainia|Espainiako]] azken [[Milizia|miliziano]] sozialistatzat joa (j. [[1918]]).
* [[Maiatzaren 23]]a – [[Morgan Spurlock]], estatubatuar dokumental egile, umorista, telebista ekoizle eta gidoigilea (j. [[1970]]).
* [[Maiatzaren 24]]a – [[Doug Ingle]], estatubatuar abeslari eta musikaria, ''[[Iron Butterfly]]'', taldeko sortzailea (j. [[1945]]).
* [[Maiatzaren 24]]a – [[Janusz Edmund Zimniak]], poloniar elizgizon katolikoa (j. [[1933]]).
* [[Maiatzaren 25]]a – [[Richard M. Sherman]], estatubatuar abesti egilea (j. [[1928]]).
* [[Maiatzaren 26]]a – [[Ludwika Wujec]], poloniar fisikari, irakasle eta politikaria (j. [[1941]]).
* [[Maiatzaren 28]]a – [[Naďa Hynková Dingová]], txekiar interpretea (j. [[1975]]).
* [[Maiatzaren 29]]a – [[Anastasia Zavorotniuk]], errusiar aktore eta telebista aurkezlea (j. [[1971]]).
* [[Maiatzaren 30]]a – [[Nora Cortiñas]], gizarte psikologoa eta Argentinako giza eskubideen defentsaren aldeko militantea, [[Maiatzaren Plazako Amak|Maiatzaren Plazako Amen]] sortzaileetako bat (j. [[1930]]).
* [[Maiatzaren 30]]a – [[Joana Maria Escartín Bisbal]], espainiar historialari eta irakaslea (j. [[1968]]).
* [[Maiatzaren 31]] – [[João Justino Amaral dos Santos|João Justino Amaral dos Santos, ''Amaral'']], brasildar futbolaria (j. [[1954]]).
* [[Maiatzaren 31]] – [[Berthé Aïssata Bengaly]], maliar nutrizionista eta politikaria (j. [[1957]]).
==== Ekaina ====
* [[Ekainaren 2]]a – [[Carl Cain]], estatubatuar saskibaloi jokalaria (j. [[1934]]).
* [[Ekainaren 2]]a – [[Javier Erice]], nafar politikari eta medikua, [[Iruñeko alkateen zerrenda|Iruñeko alkate]]a (j. [[1928]]).
* [[Ekainaren 2]]a – [[Janis Paige]], estatubatuar abeslari eta aktorea (j. [[1922]]).
* [[Ekainaren 3]]a – [[Erramun Baxok]], baxenafar soziolinguista eta hizkuntzalaria (j. [[1928]]).
* [[Ekainaren 3]]a – [[Brigitte Bierlein]], [[Austria]]ko kantzilerra (j. [[1949]]).
* [[Ekainaren 4]]a – [[Karin Gundersen]], norvegiar itzultzaile eta irakaslea (j. [[1944]]).
* [[Ekainaren 5]]a – [[Ben Vautier]], suitzar jatorriko frantziar artista (j. [[1935]]).
* [[Ekainaren 6]]a – [[Fumihiko Maki]], japoniar arkitektoa (j. [[1928]]).
* [[Ekainaren 6]]a – [[Sergei Novikov]], errusiar matematikaria (j. [[1938]]).
* [[Ekainaren 7]]a – [[William Anders]], estatubatuar pilotu militar, ingeniari elektriko, ingeniari nuklear, [[NASA]]ko astronauta, hegazkinlari eta diplomazialaria (j. [[1933]]).
* [[Ekainaren 7]]a – [[Hermína Franková]], txekiar idazle eta gidoilaria (j. [[1928]]).
* [[Ekainaren 8]]a – [[Antxon Elosegi Vitoria]], gipuzkoar kultur eta jai ekintzailea (j. [[1932]]).
* [[Ekainaren 8]]a – [[Nanae Sasaya]], japoniar mangaka (j. [[1950]]).
* [[Ekainaren 9]]a – [[Lynn Conway]], estatubatuar informatikari, ingeniari elektriko, asmatzaile eta pertsona transgeneroen aldeko ekintzailea (j. [[1938]]).
* [[Ekainaren 9]]a – [[Yoshiko Kuga]], japoniar aktorea (j. [[1931]]).
* [[Ekainaren 9]]a – [[Barbara Repetto]], italiar politikaria (j. [[1947]]).
* [[Ekainaren 10]]a – [[Saulos Chilima]], [[Malawi]]ko presidenteordea (j. [[1973]]).
* [[Ekainaren 10]]a – [[Patricia Shanil Muluzi]], malawiar politikari eta lehen dama (j. [[1964]]).
* [[Ekainaren 10]]a – [[Trinitat Neras i Plaja]], kataluniar enpresaburu eta politikaria (j. [[1941]]).
* [[Ekainaren 10]]a – [[Anetta Sidorova]], errusiar-sobietar kazetari eta politikaria (j. [[1939]]).
* [[Ekainaren 10]]a – [[Maria Josep Udina i Abelló]], kataluniar pedagogo, politikari, idazle eta esperantista (j. [[1940]]).
* [[Ekainaren 11]] – [[Cristino Seriche Bioko]], [[Ekuatore Ginea]]ko Errepublikako lehen ministroa (j. [[1940]]).
* [[Ekainaren 11]] – [[Ruth Stiles Gannett]], estatubatuar idazlea (j. [[1923]]).
* [[Ekainaren 11]] – [[Françoise Hardy]], frantziar abeslari eta antzezlea (j. [[1944]]).
* [[Ekainaren 11]] – [[Tony Lo Bianco]], estatubatuar aktorea (j. [[1936]]).
* [[Ekainaren 11]] – [[Violet Neilson]], jamaikar politikari eta irakaslea (j. [[1931]]).
* [[Ekainaren 11]] – [[Ángel Vallejo]], arabar mendizalea (j. [[1942]]).
* [[Ekainaren 12]]a – [[Fernando José de França Dias Van-Dúnem]], [[Angola]]ko lehen ministroa (j. [[1934]]).
* [[Ekainaren 12]]a – [[Jerry West]], NBAko estatubatuar saskibaloi-jokalaria (j. [[1938]]).
* [[Ekainaren 14]]a – [[Julio Eugi]], nafar apaiz katolikoa, Opus Deiko Prelaturaren partaidea, idazlea eta eliz epailea (j. [[1944]]).
* [[Ekainaren 14]]a – [[Jean Succar Kuri]], mexikar enpresaburua (j. [[1944]]).
* [[Ekainaren 15]]a – [[Jadallah Azzuz at-Talhi]], [[Libia]]ko lehen ministroa (j. [[1939]]).
* [[Ekainaren 15]]a – [[Maria Quintans]], portugaldar poeta eta antzerkigilea (j. [[1955]]).
* [[Ekainaren 16]]a – [[Paul Chemetov]], frantziar arkitektoa (j. [[1928]]).
* [[Ekainaren 16]]a – [[Koldobika Jauregi (eskultorea)|Koldobika Jauregi]], gipuzkoar eskultore [[Minimalismo|minimalista]] (j. [[1959]]).
* [[Ekainaren 16]]a – [[Bob Schul]], estatubatuar atleta, olinpiar txapelduna (j. [[1937]]).
* [[Ekainaren 18]]a – [[Anouk Aimée]], frantziar aktorea (j. [[1932]]).
* [[Ekainaren 18]]a – [[Stojan Andov]], [[Ipar Mazedonia]]ko bitarteko presidentea (j. [[1935]]).
* [[Ekainaren 18]]a – [[Sara Facio]], argentinar argazkilaria (j. [[1932]]).
* [[Ekainaren 18]]a – [[Willie Mays]], estatubatuar beisbol jokalaria, historiako hoberenetarikoa (j. [[1931]]).
* [[Ekainaren 19]]a – [[Kike Diaz de Rada]], gipuzkoar aktorea (j. [[1959]]).
* [[Ekainaren 20]]a – [[Donald Sutherland]], kanadar aktorea (j. [[1935]]).
* [[Ekainaren 20]]a – [[Margarita Voites]], estoniar opera abeslaria (j. [[1936]]).
* [[Ekainaren 20]]a – [[Phuntsok Wangchuk]], tibetar ekintzaile politikoa (j. [[1973]]).
* [[Ekainaren 22]]a – [[Kamala Hampana]], indiar idazle eta irakaslea (j. [[1935]]).
* [[Ekainaren 25]]a – [[Ana María Briongos]], kataluniar idazlea (j. [[1946]]).
* [[Ekainaren 25]]a – [[Mícheál Ó Muircheartaigh]], irlandar [[Joko gaelikoak|Joko Gaelikoetako]] telebista eta irratiko esataria (j. [[1930]]).
* [[Ekainaren 25]]a – [[José Antonio Urtiaga]], gipuzkoar futbolaria (j. [[1942]]).
* [[Ekainaren 27]]a – [[Cristina Alberdi]], sevillar abokatu eta politikaria (j. [[1946]]).
* [[Ekainaren 28]]a – [[Txema Blasco]], arabar aktorea (j. [[1941]]).
* [[Ekainaren 28]]a – [[Mohamed Osman Jawari]], [[Somalia]]ko bitarteko presidentea (j. [[1945]]).
* [[Ekainaren 29]]a – [[Lalla Latifa Amahzoune]], [[Maroko]]ko printzesa ezkontidea (j. [[1946]]).
* [[Ekainaren 29]]a – [[Lídia Quinan]], brasildar erizain, enpresaburu eta politikaria (j. [[1937]]).
* [[Ekainaren 29]]a – [[Anahit Txarents]], armeniar literatura kritikaria (j. [[1935]]).
* [[Ekainaren 30]]a – [[Gilbert Desmet]], belgikar txirrindularia (. [[1931]]).
* [[Ekainaren 30]]a – [[Maria Rosaria Omaggio]], italiar aktore eta idazlea (j. [[1954]]).
==== Uztaila ====
* [[Uztailaren 1]]a – [[Ismail Kadare]], albaniar idazlea (j. [[1936]]).
* [[Uztailaren 2]]a – [[Comunardo Niccolai]], italiar futbolaria (j. [[1946]]).
* [[Uztailaren 3]]a – [[Justo Beramendi]], espainiar historialaria (j. [[1941]]).
* [[Uztailaren 3]]a – [[Roland Dumas]], frantziar politikari eta abokatua (j. [[1922]]).
* [[Uztailaren 4]]a – [[Ewy Rosqvist-von Korff]], Suediako rally piloturik arrakastatsuenetakoa (j. [[1929]]).
* [[Uztailaren 5]]a – [[Yvonne Furneaux]], britainiar-frantziar aktorea (j. [[1926]]).
* [[Uztailaren 5]]a – [[Raphaël Géminiani]], frantziar txirrindulari eta kirol zuzendaria (j. [[1925]]).
* [[Uztailaren 5]]a – [[Vic Seixas]], estatubatuar tenislaria (j. [[1923]]).
* [[Uztailaren 6]]a – [[Pino D'Angiò]], italiar abeslari eta egile abeslaria (j. [[1952]]).
* [[Uztailaren 6]]a – [[Mirta Díaz-Balart]], kubatar emakumea, [[Fidel Castro]]ren lehen emaztea (j. [[1928]]).
* [[Uztailaren 6]]a – [[Angela Pagano]], italiar aktore eta abeslaria (j. [[1937]]).
* [[Uztailaren 6]]a – [[Javier Valle-Riestra]], [[Peru]]ko lehen ministroa (j. [[1932]]).
* [[Uztailaren 7]]a – [[Bengt Samuelsson]], suediar kimikaria, 1982ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (j. [[1934]]).
* [[Uztailaren 8]]a – [[Marta Ferrusola i Lladós]], kataluniar enpresaburua (j. [[1935]]).
* [[Uztailaren 8]]a – [[Pierre Nguyễn Soạn]], vietnamdar apezpiku katolikoa (j. [[1936]]).
* [[Uztailaren 9]]a – [[Maxine Singer]], estatubatuar biologo molekular eta administratzaile zientifikoa (j. [[1931]]).
* [[Uztailaren 9]]a – [[Jerzy Stuhr]], poloniar aktore, gidoilari eta zinema zuzendaria (j. [[1947]]).
* [[Uztailaren 10]]a – [[Joe Engle]], estatubatuar astronauta (j. [[1932]]).
* [[Uztailaren 10]]a – [[Dimka Vladimirova]], bulgariar abeslaria (j. [[1935]]).
* [[Uztailaren 11]] – [[Nicole Buffetaut]], frantziar idazlea (j. [[1927]]).
* [[Uztailaren 11]] – [[Shelley Duvall]], estatubatuar aktore, zinema ekoizle, idazle, abeslari eta ahots bikoiztailea (j. [[1949]]).
* [[Uztailaren 11]] – [[Bas Maliepaard]], herbeheretar txirrindularia (j. [[1938]]).
* [[Uztailaren 11]] – [[Yazid bin Abdul Qadir Jawas]], indonesiar teologo, erlijio idazle eta predikari musulman salafista (j. [[1963]]).
* [[Uztailaren 12]]a – [[Bill Viola]], estatubatuar bideoartista, ikusizko diseinatzaile eta zinema zuzendaria (j. [[1951]]).
* [[Uztailaren 12]]a – [[Ruth Westheimer]], alemaniar-estatubatuar sexu-terapeuta, irrati-esatari eta idazlea (j. [[1928]]).
* [[Uztailaren 13]]a – [[Shannen Doherty]], estatubatuar aktorea (j. [[1971]]).
* [[Uztailaren 13]]a – [[James Sikking]], estatubatuar aktorea (j. [[1934]]).
* [[Uztailaren 13]]a – [[Richard Simmons]], estatubatuar aktore eta umorista (j. [[1948]]).
* [[Uztailaren 14]]a - [[Teresa San Román Espinosa]], galiziar antropologoa eta irakaslea (j. [[1940]]).
* [[Uztailaren 17]]a – [[Rosa Regàs]], kataluniar idazlea, [[Espainiako Liburutegi Nazionala|Espainiako Liburutegi Nazionaleko]] zuzendari nagusia (j. [[1933]]).
* [[Uztailaren 18]]a – [[Bob Newhart]], estatubatuar komediante eta aktorea (j. [[1929]]).
* [[Uztailaren 18]]a – [[Fresia Saavedra]], ekuadortar egile abeslaria (j. [[1933]]).
* [[Uztailaren 19]]a – [[Montserrat Candini i Puig]], kataluniar politikaria (j. [[1957]]).
* [[Uztailaren 19]]a – [[Josefina Constantino]], filipinar saiakeragile, poeta, literatura kritikari eta moja karmeldarra (j. [[1920]]).
* [[Uztailaren 19]]a – [[Toumani Diabaté]], maliar musikaria, kora jotzeagatik nazioartean ospetsua (j. [[1965]]).
* [[Uztailaren 19]]a – [[Iryna Farion]], ukrainar hizkuntzalari eta politikaria (j. [[1964]]).
* [[Uztailaren 19]]a – [[Nguyễn Phú Trọng]], [[Vietnam]]go presidentea (j. [[1944]]).
* [[Uztailaren 20]]a – [[Moacir Rodrigues Santos]], brasildar futbolaria (j. [[1970]]).
* [[Uztailaren 21]]a – [[Julia Uceda]], espainiar irakaslea eta poeta (j. [[1925]]).
* [[Uztailaren 22]]a – [[John Mayall]], ingeles blues eta pop rock abeslari, instrumentista eta musikagilea (j. [[1933]]).
* [[Uztailaren 22]]a – [[Carolyn Schuler]], estatubatuar igerilaria (j. [[1943]]).
* [[Uztailaren 23]]a – [[Teresa Gimpera]], kataluniar aktore, enpresari eta modeloa (j. [[1936]]).
* [[Uztailaren 23]]a – [[Robin Warren]], australiar patologoa, 2005eko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (j. [[1937]]).
* [[Uztailaren 24]]a – [[Ray Lawler]], australiar antzerkigilea (j. [[1921]]).
* [[Uztailaren 24]]a – [[Anna Nxanian]], armeniar opera abeslaria (j. [[1931]]).
* [[Uztailaren 27]]a – [[Mariano Haro]], espainiar atleta (j. [[1940]]).
* [[Uztailaren 27]]a – [[Pavel Kuxnir]], errusiar piano-jotzaile, idazle, ekintzaile eta bakezalea (j. [[1984]]).
* [[Uztailaren 27]]a – [[Mísia]], poltugaldar fadoen abeslaria (j. [[1955]]).
* [[Uztailaren 27]]a – [[Edna O'Brien]], irlandar eleberrigilea (j. [[1930]]).
* [[Uztailaren 27]]a – [[Wolfgang Rihm]], alemaniar musikagilea (j. [[1952]]).
* [[Uztailaren 28]]a – [[Armando Tito Larrea]], ekuadortar futbolaria (j. [[1943]]).
* [[Uztailaren 28]]a – [[Mikel Greziakoa]], greziar printze eta idazlea (j. [[1939]]).
* [[Uztailaren 28]]a – [[Francine Pascal]], estatubatuar idazlea (j. [[1932]]).
* [[Uztailaren 29]]a – [[Józef Szmidt]], poloniar atleta, jauzi hirukotzean espezializatua (j. [[1935]]).
* [[Uztailaren 30]]a – [[Jose Antonio Aduriz]], gipuzkoar fraide eta hizkuntzalaria (j. [[1949]]).
* [[Uztailaren 30]]a – [[Bogumiła Wander]], poloniar kazetaria (j. [[1943]]).
* [[Uztailaren 31]] – [[Ismail Haniyeh]], [[Hamas]] alderdiko buru nagusietakoa eta batzuentzat [[Palestinar Aginte Nazionala|Palestinar Aginte Nazionaleko]] lehen ministroa (j. [[1963]]).
* [[Uztailaren 31]] – [[André Juillard]], frantziar komikigilea (j. [[1948]]).
==== Abuztua ====
* [[Abuztuaren 3]]a – [[Teófilo Serrano]], nafar ingeniari eta politikaria (j. [[1950]]).
* [[Abuztuaren 4]]a – [[Tsung Dao Lee]], txinatar fisikaria, 1957ko [[Fisikako Nobel Saria]] (j. [[1926]]).
* [[Abuztuaren 5]]a – [[Sema Çeyrekbaşıoğlu]], turkiar aktorea (j. [[1951]]).
* [[Abuztuaren 5]]a – [[Viatxeslav Ivanov (arraunlaria)|Viatxeslav Ivanov]], errusiar arraunlaria (j. [[1938]]).
* [[Abuztuaren 5]]a – [[Izaskun Zubizarreta]], gipuzkoar [[mendi-zeharkako eski]]atzailea (j. [[1970]]).
* [[Abuztuaren 6]]a – [[Connie Chiume]], hegoafrikar aktorea (j. [[1952]]).
* [[Abuztuaren 6]]a – [[Monique Jacot]], suitzar fotokazetaria (j. [[1934]]).
* [[Abuztuaren 6]]a – [[Jokin Perona]], euskal politikaria, Gipuzkoako Foru Aldundiko Ogasuneko diputatua (j. [[1978]]).
* [[Abuztuaren 7]]a – [[Michel Berger (politikaria)|Michel Berger]], lapurtar arkitekto, politikari eta ekintzailea (j. [[1931]]).
* [[Abuztuaren 8]]a – [[Joxe Ramon Zubimendi Imaz]], gipuzkoar idazlea eta egokitzailea (j. [[1952]]).
* [[Abuztuaren 9]]a – [[Susan Wojcicki]], poloniar jatorriko estatubatuar enpresaburu eta historialaria (j. [[1968]]).
* [[Abuztuaren 10]]a – [[Paquita Bretos Andueza]], gipuzkoar mendigoizalea, ateoa eta komunista, kontrabandista eta mugalaria (j. [[1927]]).
* [[Abuztuaren 10]]a – [[Peggy Moffitt]], estatubatuar modelo eta aktore (j. [[1940]]).
* [[Abuztuaren 10]]a – [[Galina Zibina]], sobietar eta errusiar atleta, piso jaurtiketan aditua (j. [[1931]]).
* [[Abuztuaren 11]] – [[Annick de Souzenelle]], frantziar idazlea (j. [[1922]]).
* [[Abuztuaren 12]]a – [[Zaid al-Rifai]], [[Jordania]]ko lehen ministroa (j. [[1936]]).
* [[Abuztuaren 12]]a – [[Márcio Souza]], brasildar eleberrigile, antzerkigile eta zinemagilea (j. [[1946]]).
* [[Abuztuaren 13]]a – [[Carlos Ferrando]], bihotzeko prentsako espainiar kazetaria eta telebistako kolaboratzailea (j. [[1949]]).
* [[Abuztuaren 13]]a – [[Juan Luis Goenaga]], gipuzkoar margolari [[espresionismo|espresionista]] (j. [[1950]]).
* [[Abuztuaren 14]]a – [[Eugenia Kalnay]], argentinar meteorologoa (h. [[1942]]).
* [[Abuztuaren 14]]a – [[Gena Rowlands]], estatubatuar zinema-, antzerki- eta telebista-antzezlea (j. [[1930]]).
* [[Abuztuaren 15]]a – [[Jaime Botín]], espainiar bankaria (j. [[1936]]).
* [[Abuztuaren 15]]a – [[Imre Komora]], hungariar futbolari eta entrenatzailea (j. [[1940]]).
* [[Abuztuaren 16]]a – [[Luther Kent]], estatubatuar blues abeslaria (j. [[1948]]).
* [[Abuztuaren 17]]a – [[Helen Fisher]], estatubatuar antropologoa eta biologoa (j. [[1945]]).
* [[Abuztuaren 18]]a – [[Alain Delon]], frantziar aktorea (j. [[1935]]).
* [[Abuztuaren 19]]a – [[Maria Branyas Morera]], 117 urte eta 168 egun bizi izandako espainiarra, heriotza momentuan munduan [[Bizirik dauden munduko pertsonarik zaharrenen zerrenda|bizirik irauten zuen pertsona zaharrena]] (j. [[1907]]).
* [[Abuztuaren 20]]a – [[Yvonne Delcour]], belgikar aktorea (j. [[1932]]).
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Didier Borotra]], [[Frantziako Demokraziaren Aldeko Batasuna|UDF]] alderdiko euskal herritar politikaria (j. [[1937]]).
* [[Abuztuaren 21]]a – [[Paquito García]], espainiar futbolaria (j. [[1938]]).
* [[Abuztuaren 22]]a – [[Jon Irazabal Agirre]], bizkaitar historilari eta kultur eragilea (j. [[1960]]).
* [[Abuztuaren 22]]a – [[Kšumancäń Pirguž]], erzien eskubideen aldeko ekintzailea (j. [[1940]]).
* [[Abuztuaren 23]]a – [[Hildegard Brem]], austriar moja zistertarra (j. [[1951]]).
* [[Abuztuaren 23]]a – [[Russell Malone]], AEBko jazz gitarra-jotzailea (j. [[1963]]).
* [[Abuztuaren 24]]a – [[George Rhoden]], jamaikar ataleta (j. [[1926]]).
* [[Abuztuaren 25]]a – [[Selim al-Hoss]], [[Libano]]ko lehen ministroa (j. [[1929]]).
* [[Abuztuaren 26]]a – [[Dominique Bulamatari]], kongoar apezpiku katolikoa (j. [[1955]]).
* [[Abuztuaren 26]]a – [[Sven-Göran Eriksson]], suediar futbolari eta entrenatzailea (j. [[1948]]).
* [[Abuztuaren 26]]a – [[Alexander Goehr]], britainiar musikagilea eta akademikoa (j. [[1932]]).
* [[Abuztuaren 27]]a – [[Rena Rolska]], poloniar abeslari, dantzari eta aktorea (j. [[1932]]).
* [[Abuztuaren 27]]a – [[Sevil Üstekin]], turkiar aktorea (j. [[1945]]).
* [[Abuztuaren 29]]a – [[Kurt Bendlin]], alemaniar dekatleta (j. [[1943]]).
* [[Abuztuaren 29]]a – [[Mihaela Peneş]], errumaniar atleta, [[xabalina jaurtiketa]]n aditua (j. [[1947]]).
* [[Abuztuaren 29]]a – [[Jean-Charles Tacchella]] zinema-zuzendari frantsesa (j. [[1925]]).
* [[Abuztuaren 29]]a – [[Ēvī Upeniece]], letoniar eskultorea (j. [[1925]]).
* [[Abuztuaren 30]]a – [[Tūheitia Paki]], maori erregea (j. [[1955]]).
* [[Abuztuaren 30]]a – [[Robertas Žulpa]], lituaniar igerilaria (j. [[1960]]).
* [[Abuztuaren 31]] – [[Jessica Mbangeni]], hegoafrikar poeta, abeslari, aktore eta enpresaburua (j. [[1977]]).
* [[Abuztuaren 31]] – [[Fatman Scoop]], [[rap]] abeslari estatuabatuarra (j. [[1971]]).
==== Iraila ====
* [[Irailaren 1]]a – [[Abel Alonso Sopelana]], euskal-txiletar enpresaburua, Txileko Futbol presidentea (j. [[1935]]).
* [[Irailaren 2]]a – [[James Darren]], estatubatuar aktore eta pop abeslaria (j. [[1936]]).
* [[Irailaren 2]]a – [[Aleksandr Medved]], sobietar-bielorrusiar borrokalaria (j. [[1937]]).
* [[Irailaren 2]]a – [[José Torrecilla Iturmendi]], nafar kazetari, kronikagile eta idazlea (j. [[1929]]).
* [[Irailaren 3]]a – [[Vladimir Bure]], errusiar igerilaria (j. [[1950]]).
* [[Irailaren 3]]a – [[Mónica del Raval]], prostituta eta aktorea (j. [[1964]]).
* [[Irailaren 4]]a – [[Xabier Añoveros]], nafar abokatu, historialari eta idazlea (j. [[1944]]).
* [[Irailaren 4]]a – [[Migel Etxauri]], Nafarroa Garaiko margolaria (j. [[1927]]).
* [[Irailaren 4]]a – [[Céline Orgelle Kentsop]], kamerundar aktorea (j. [[1970]]).
* [[Irailaren 4]]a – [[Dinah Veeris]], curaçaotar sendalaria (j. [[1939]]).
* [[Irailaren 5]]a – [[Rebecca Cheptegei]], ugandar iraupen-korrikalaria, eraila (j. [[1991]]).
* [[Irailaren 5]]a – [[Sérgio Mendes]], musikari brasildarra (j. [[1941]]).
* [[Irailaren 6]]a – [[Sonia Iovan]], errumaniar gimnasta (j. [[1935]]).
* [[Irailaren 7]]a – [[Migel Etxauri]], Nafarroa Garaiko margolaria (j. [[1927]]).
* [[Irailaren 7]]a – [[Alfredo Garrido]], bilbotar abeslari eta musika ekoizlea (j. [[1933]]).
* [[Irailaren 7]]a – [[Sarah Mateke Nyirabashitsi]], ugandar politikaria (j. [[1974]]).
* [[Irailaren 9]]a – [[James Earl Jones]], estatubatuar aktorea (j. [[1931]]).
* [[Irailaren 9]]a – [[Graça Lobo]], portugaldar aktore eta idazlea (j. [[1939]]).
* [[Irailaren 10]]a – [[Michaela DePrince]], Sierra Leonako ballet dantzari estatubatuarra (j. [[1995]]).
* [[Irailaren 11]] – [[Alberto Fujimori]], [[Peru]]ko presidentea (j. [[1938]]).
* [[Irailaren 11]] – [[Chad McQueen]], estatubatuar aktorea (j. [[1960]]).
* [[Irailaren 12]]a – [[John Haglelgam]], [[Mikronesiako Estatu Federatuak|Mikronesiako Estatu Federatuetako]] (j. [[1949]]).
* [[Irailaren 12]]a – [[Blanca Estrella Ruiz Ungo]], bizkaitar maistra eta Clara Campoamor elkartearen sortzailea eta presidentea (j. [[1944]]).
* [[Irailaren 14]]a – [[Otis Davis]], estatubatuar lasterkaria (j. [[1932]]).
* [[Irailaren 14]]a – [[Jaber Al-Mubarak Al-Hamad Al-Sabah]], [[Kuwait]]eko lehen ministroa (j. [[1942]]).
* [[Irailaren 15]]a – [[Aleksandr Baryxnikov]], errusiar pisu-jaurtitzailea (j. [[1948]]).
* [[Irailaren 16]]a – [[István Juhász]], hungariar futbolaria (j. [[1945]]).
* [[Irailaren 17]]a – [[Jimmy Giménez-Arnau]], espainiar kazetaria, telebistako tertulianoa, idazlea eta pertsonaia mediatikoa (j. [[1943]]).
* [[Irailaren 18]]a – [[Zulya Kamalova]], tartaro jatorriko australiar abeslaria (j. [[1969]]).
* [[Irailaren 18]]a – [[Salvatore Schillaci]], italiar futbolaria (j. [[1964]]).
* [[Irailaren 18]]a – [[Rolf Wolfshohl]], alemaniar txirrindularia (j. [[1938]]).
* [[Irailaren 19]]a – [[Fabiola Posada]], kolonbiar umorista (j. [[1963]]).
* [[Irailaren 19]]a – [[Kari Vogt]], norvegiar historialaria (j. [[1939]]).
* [[Irailaren 20]]a – [[Kathryn Crosby]], estatubatuar aktorea (j. [[1933]]).
* [[Irailaren 20]]a – [[Kaviyoor Ponnamma]], indiar aktorea (j. [[1945]]).
* [[Irailaren 20]]a – [[Radmila Živković]], serbiar aktorea (j. [[1953]]).
* [[Irailaren 22]]a – [[Fredric Jameson]], estatubatuar literatur kritikari eta teoriko marxista (j. [[1934]]).
* [[Irailaren 24]]a – [[Amadou-Mahtar M'Bow]], senegaldar politikari eta diplomazialaria, [[UNESCO]]ko zuzendari nagusia (j. [[1921]]).
* [[Irailaren 24]]a – [[Sara Vítores]], espainiar kazetaria, esataria eta gidoilaria (j. [[1972]]).
* [[Irailaren 25]]a – [[José Miguel Espinosa]], bizkaitar igerilaria (j. [[1945]]).
* [[Irailaren 26]]a – [[Neelam Karwariya]], indiar politikaria.
* [[Irailaren 26]]a – [[Patxi Oroz]], nafar musikagile eta filologoa (j. [[1934]]).
* [[Irailaren 27]]a – [[Hassan Nasrallah]], Libanoko erlijiosoa eta Xiismoaren [[Hezbola]] alderdiaren burua (j. [[1960]]).
* [[Irailaren 27]]a – [[Pappammal]], indiar nekazaria (j. [[1914]]).
* [[Irailaren 27]]a – [[Maggie Smith]], britainiar aktorea (j. [[1934]]).
* [[Irailaren 28]]a – [[Kris Kristofferson]], estatubatuar country eta folk abeslari eta aktorea (j. [[1936]]).
* [[Irailaren 29]]a – [[Teresa Amat i Canals]], kataluniar filologo, idazle eta blogaria (j. [[1950]]).
* [[Irailaren 29]]a – [[Txomin Aurrekoetxea]], [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJ]] alderdiko bizkaitar politikaria (j. [[1943]]).
* [[Irailaren 30]]a – [[Paula Martel]], donostiar aktorea (j. [[1936]]).
* [[Irailaren 30]]a – [[Dikembe Mutombo]], NBAko kongotar saskibaloi jokalaria (j. [[1966]]).
* [[Irailaren 30]]a – [[Humberto Ortega]], nikaraguar enpresaburua, politikaria eta militarra, Herri Armada Sandinistaren sortzailea eta lehen komandantea (j. [[1947]]).
* [[Irailaren 30]]a – [[Ken Page]], estatubatuar abeslari eta aktorea (j. [[1954]]).
==== Urria ====
* [[Urriaren 2]]a – [[Guido Carlesi]], italiar txirrindularia (j. [[1936]]).
* [[Urriaren 2]]a – [[Daniel Williams]], [[Grenada]]ko 4. gobernadore orokorra (j. [[1935]]).
* [[Urriaren 2]]a – [[Xosefa de Bastavales|Josefa Juncal Barreiro, ''Xosefa de Bastavales'']], galiziar panderojolea (j. [[1932]]).
* [[Urriaren 3]]a – [[Pierre Christin]], frantziar komiki-gidoilaria (j. [[1938]]).
* [[Urriaren 3]]a – [[Fiona MacDonald (telebista aurkezlea)|Fiona MacDonald]], australiar telebista aurkezlea.
* [[Urriaren 5]]a – [[A. Q. M. Badruddoza Chowdhury]], [[Bangladesh]]ko presidentea (j. [[1930]]).
* [[Urriaren 5]]a – [[Robert Coover]], estatubatuar eleberrigilea (j. [[1932]]).
* [[Urriaren 5]]a – [[Naima Lamcharki]], marokoar aktorea (j. [[1943]]).
* [[Urriaren 5]]a – [[Ifigenia Martínez]], mexikar politikaria, ekonomialaria, irakaslea, katedraduna eta diplomazialaria (j. [[1925]]).
* [[Urriaren 6]]a – [[Luis Baraiazarra]], bizkaitar maisua, karmeldarra, euskal filologian lizentziatua eta euskaltzain urgazlea (j. [[1940]]).
* [[Urriaren 6]]a – [[Johan Neeskens]], herbeheretar futbolari eta entrenatzailea (j. [[1951]]).
* [[Urriaren 7]]a – [[Nicholas Pryor]], estatubatuar aktorea (j. [[1935]]).
* [[Urriaren 8]]a – [[Bernard Tissier de Mallerais]], Frantziako apezpiku katoliko tradizionalista, San Pio X.aren Apaiz Anaitasuneko kidea (j. [[1945]]).
* [[Urriaren 9]]a – [[Elisa Montés]], espainiar aktorea (j. [[1934]]).
* [[Urriaren 9]]a – [[Leif Segerstam]], finlandiar musikagile eta orkestra-zuzendaria (j. [[1944]]).
* [[Urriaren 10]]a – [[Fleur Adcock]], zeelandaberritar olerkaria (j. [[1934]]).
* [[Urriaren 10]] – [[Ethel Kennedy]], estatubatuar giza eskubideen aldeko ekintzailea, [[Robert Kennedy]]ren emaztea (j. [[1926]]).
* [[Urriaren 11]] – [[María Teresa Cervantes]], espainiar olerkari eta saiakeragilea (j. [[1931]]).
* [[Urriaren 11]] – [[Pilar Iragorri Iriarte]], gipuzkoar misiolari sekularra (j. [[1926]]).
* [[Urriaren 12]]a – [[Alex Salmond]], [[Eskoziako lehen ministro]]a (j. [[1954]]).
* [[Urriaren 13]]a – [[Mayra Gómez Kemp]], kubatar aktore, abeslari eta irrati eta espainiar telebistako aurkezlea (j. [[1948]]).
* [[Urriaren 13]]a – [[Aleksandr Smolenski]], errusiar bankari eta oligarka (j. [[1954]]).
* [[Urriaren 14]]a – [[Philip Zimbardo]], gizakien jokamoldearen estatubatuar ikertzailea (j. [[1933]]).
* [[Urriaren 15]]a – [[Antonio Skármeta]], txiletar idazlea (j. [[1940]]).
* [[Urriaren 16]]a – [[Liam Payne]], britainiar abeslari, konpositore eta gitarra jolea (j. [[1993]]).
* [[Urriaren 16]]a – [[Yahya Sinwar]], palestinar politikaria, [[Hamas]] taldeko burua (j. [[1962]]).
* [[Urriaren 17]]a – [[Emile Daems]], belgikar txirrindularia (j. [[1938]]).
* [[Urriaren 17]]a – [[Mitzi Gaynor]], estatubatuar aktore, abeslari eta dantzaria (j. [[1931]]).
* [[Urriaren 17]]a - [[Carlos Ibarra]], bizkaitar piano-jotzaile, musika zuzendari eta musikaria (j. [[1937]]).
* [[Urriaren 17]]a – [[Andrew Schally]], poloniar estatubatuar endokrinologoa, 1977ko [[Medikuntzako Nobel Saria]] (j. [[1926]]).
* [[Urriaren 18]]a – [[Mahasen Al-Khatib]], Gazako artista palestinarra (j. [[1993]]).
* [[Urriaren 18]]a – [[Anne Caufriez]], belgikar etnomusikologoa (j. [[1945]]).
* [[Urriaren 21]]a – [[Paul Di'Anno]], britainiar rock abeslaria, ''[[Iron Maiden]]'' taldeko kidea (j. [[1958]]).
* [[Urriaren 22]]a – [[Annelie Ehrhardt]], alemaniar atleta, hesi-jauzian aritua (j. [[1950]]).
* [[Urriaren 22]]a – [[Gustavo Gutiérrez]], perutar apaiz eta teologoa, [[Askapenaren teologia]]ren bultzatzaile nagusienetakoa (j. [[1928]]).
* [[Urriaren 23]]a – [[Hama Amadou]], [[Niger]]ko lehen ministroa (j. [[1950]]).
* [[Urriaren 23]]a – [[Leon Cooper]], estatubatuar fisikaria eta unibertsitateko irakaslea, 1972ko [[Fisikako Nobel Saria]] (j. [[1930]]).
* [[Urriaren 24]]a – [[Alphonse Poaty-Souchlaty]], [[Kongoko Errepublika]]ko lehen ministroa (j. [[1941]]).
* [[Urriaren 25]]a – [[Phil Lesh]], estatubatuar baxu-jotzailea, ''[[Grateful Dead]]'' taldeko kide sortzailea (j. [[1940]]).
* [[Urriaren 27]]a – [[Maixan Arbelbide]], Ipar Euskal Herriko militantea (j.[[1933]])
* [[Urriaren 28]]a – [[Renato Martino]], italiar kardinala (j. [[1932]]).
* [[Urriaren 28]]a – [[Paul Morrissey]], estatubatuar zinema zuzendaria (j. [[1928]]).
* [[Urriaren 29]]a – [[Teri Garr]], estatubatuar aktorea (j. [[1944]]).
* [[Urriaren 30]]a – [[Elisabeth Ohlson Wallin]], suediar argazkilaria (j. [[1961]]).
==== Azaroa ====
* [[Azaroaren 1]]a – [[Michael Ruse]], britainiar filosofoa (j. [[1940]]).
* [[Azaroaren 3]]a – [[Dina Mariana]], indonesiar abeslari eta aktorea (j. [[1965]]).
* [[Azaroaren 3]]a – [[Quincy Jones]], estatubatuar musikagilea (j. [[1933]]).
* [[Azaroaren 3]]a – [[Primi Nécega]], galiziar idazlea (j. [[1930]]).
* [[Azaroaren 3]]a – [[Maita Sanchez]], filipinar aktore eta politikaria (j. [[1969]]).
* [[Azaroaren 3]]a – [[Birutė Žilytė-Steponavičienė]], lituaniar marrazkilari, irudigile, margolari eta irakaslea (j. [[1930]]).
* [[Azaroaren 5]]a – [[Marise Chamberlain]], zeelandaberritar atleta (j. [[1935]]).
* [[Azaroaren 6]]a – [[Dorothy Allison]], lesbiana estatubatuar idazlea (j. [[1949]]).
* [[Azaroaren 6]]a – [[Phyllis O'Donnell]], australiar surflaria (j. [[1937]]).
* [[Azaroaren 6]]a – [[Madeleine Riffaud]], nazien aurkako erresistentziako borrokalari, poeta eta kazetari frantziarra (j. [[1924]]).
* [[Azaroaren 6]]a – [[Daniel Spoerri]], errumaniar artista (j. [[1930]]).
* [[Azaroaren 7]]a – [[Ana Maria Lajusticia]], bizkaitar kimikaria (j. [[1924]]).
* [[Azaroaren 8]]a – [[June Spencer]], ingeles aktorea (j. [[1919]]).
* [[Azaroaren 10]]a – [[Dallas Long]], estatubatuar pisu jaurtitzailea (j. [[1940]]).
* [[Azaroaren 11]] – [[Frank Auerbach]], alemanian jaiotako ingeles margolaria (j. [[1931]]).
* [[Azaroaren 12]]a – [[Joanne Chory]], estatubatuar botanikari eta genetista (j. [[1955]]).
* [[Azaroaren 12]]a – [[Timothy West]], ingeles aktorea (j. [[1934]]).
* [[Azaroaren 13]]a – [[Juan Luis Bikuña]], bergarar Euskal Telebistako (ETB) kazetaria, kulturgilea eta idazlea (j. [[1946]]).
* [[Azaroaren 14]]a – [[Peter Sinfield]], ingeles olerkari, musikari eta egile abeslaria, ''[[King Crimson]]'' taldeko kidea (j. [[1943]]).
* [[Azaroaren 15]]a – [[Celeste Caeiro]], Portugaleko diktaduraren aurkako estatu-kolpea egin zuten militarren artean krabelinak banatu zituen portugaldar emakumea (j. [[1933]]).
* [[Azaroaren 15]]a – [[Eileen Kramer]], australiar dantzaria eta koreografoa, ehun urtetik gorakoa eta 2021ean jardunean zegoena (j. [[1914]]).
* [[Azaroaren 16]]a – [[Gerry Weil]], austriar-venezuelar jazzeko piano jotzailea (j. [[1939]]).
* [[Azaroaren 20]]a – [[José Luis Azkona]], nafar apaiza, [[Marajó]]ko apezpikua (j. [[1940]]).
* [[Azaroaren 22]]a – [[Serge Vohor]], [[Vanuatu]]ko lehen ministroa (j. [[1955]]).
* [[Azaroaren 24]]a – [[Breyten Breytenbach]], [[afrikaans]] eta ingelesezko hegoafrikar idazlea (j. [[1939]]).
* [[Azaroaren 24]]a – [[Colin Renfrew]], ingeles arkeologoa (j. [[1937]]).
* [[Azaroaren 25]]a – [[Earl Holliman]], estatubatuar antzezlea, animalien eskubideen aldeko ekintzailea eta abeslaria (j. [[1928]]).
* [[Azaroaren 26]]a – [[Jim Abrahams]], estatubatuar zinema zuzendaria (j. [[1944]]).
* [[Azaroaren 26]]a – [[Antton Lafont]], euskal enpresaburua eta aholkularia (j. [[1935]]).
* [[Azaroaren 27]]a – [[Jesus Urra]], [[Batzarre]] mugimenduko politikaria (j. [[1948]]).
* [[Azaroaren 28]]a – [[Prince Johnson]], liberiar gerrako jauna eta politikaria (j. [[1952]]).
* [[Azaroaren 28]]a – [[Silvia Pinal]], mexikar aktorea (j. [[1931]]).
* [[Azaroaren 29]]a – [[Tchinda Andrade]], Cabo Verdeko trans aktibista (j. [[1979]]).
* [[Azaroaren 29]]a – [[Josef Jelínek]], txekiar futbolaria (j. [[1941]]).
==== Abendua ====
* [[Abenduaren 1]]a – [[Sandra Reyes]], kolonbiar aktorea (j. [[1975]]).
* [[Abenduaren 1]]a – [[Ilke Wyludda]], alemaniar disko-jaurtitzailea (j. [[1969]]).
* [[Abenduaren 2]]a – [[Helmut Duckadam]], errumaniar futbol atezaina (j. [[1959]]).
* [[Abenduaren 2]]a – [[Neale Fraser]], australiar tenislaria (j. [[1933]]).
* [[Abenduaren 4]]a – [[Ignacio Olabarri]], bizkaitar historialaria eta [[Nafarroako Unibertsitatea|Nafarroako Unibertsitateko]] katedraduna (j. [[1950]]).
* [[Abenduaren 5]]a – [[René Orozco]], txiletar doktorea eta akademikoa (j. [[1930]]).
* [[Abenduaren 5]]a – [[Jacques Roubaud]], frantziar idazlea, itzultzailea eta matematikaria (j. [[1932]]).
* [[Abenduaren 7]]a – [[Tom Voyce]], ingeles errugbilaria (j. [[1981]]).
* [[Abenduaren 8]]a – [[Serif Gören]], turkiar zinema-zuzendaria (j. [[1944]]).
* [[Abenduaren 9]]a – [[Dalton Trevisan]], brasildar ipuingilea (j. [[1925]]).
* [[Abenduaren 10]]a – [[Mario Fernández]], bizkaitar abokatu eta politikari jeltzalea (j. [[1943]]).
* [[Abenduaren 11]] – [[El Tuli|Jesus Ilundain, ''El Tuli'']], iruindar [[sanfermin]]zale ezaguna (j. [[1931]]).
* [[Abenduaren 12]]a – [[Martial Solal]], frantziar piano-jotzailea, musikagilea eta orkestra-zuzendaria (j. [[1927]]).
* [[Abenduaren 13]]a – [[Diane Delano]], estatubatuar aktorea (j. [[1957]]).
* [[Abenduaren 13]]a – [[Fermin Eguia]], argentinar margolari, marrazkilari eta akuarelista surrealista (j. [[1942]]).
* [[Abenduaren 13]]a – [[Raúl Ilaquiche]], ekuadortar abokatu, margolari eta buruzagi indigena (j. [[1973]]).
* [[Abenduaren 14]]a – [[Jose Zugasti]], gipuzkoar eskultore eta ilustratzailea (j. [[1952]]).
* [[Abenduaren 15]]a – [[Javier Etxenike]], euskal irakasle eta ekonomialaria, goi mailako kargu enpresa desberdinetan (j. [[1951]]).
* [[Abenduaren 15]]a – [[Juan Txillida Ameztoi]], gipuzkoar pintore eta eskultorea (j. [[1956]]).
* [[Abenduaren 15]]a – [[Luis Suárez Fernández]], espainiar historialaria, Behe Erdi Aroko eta Errege-erregina Katolikoen garaiko historiako aditu handienetakoa (j. [[1924]]).
* [[Abenduaren 17]]a – [[Aigars Fadejevs]], letoniar atleta, [[ibilketa atletiko]]ko aditua (j. [[1975]]).
* [[Abenduaren 17]]a – [[Jose Antonio Lopetegi|Jose Antonio Lopetegi, ''Agerre II.a'']], gipuzkoar harri-jasotzailea (j. [[1930]]).
* [[Abenduaren 17]]a – [[Marisa Paredes]], espainiar aktorea (j. [[1946]]).
* [[Abenduaren 17]]a – [[Beatriz Sarlo]], argentinar intelektual, kazetari, idazle eta saiakera-egilea (j. [[1942]]).
* [[Abenduaren 17]]a – [[Jānis Timma]], letoniar saskibaloi jokalaria (j. [[1992]]).
* [[Abenduaren 17]]a – [[Rik Van Looy]], belgiar txirrindularia, [[Monumentu (txirrindularitza)|txirrindularitzako bost monumentuak]] irabazi zituen lehena (j. [[1933]]).
* [[Abenduaren 18]]a – [[Jusèp Amiell]], arandar apaiz eta [[aranera]]zko idazlea (j. [[1930]]).
* [[Abenduaren 18]]a – [[Patri Urkizu]], gipuzkoar idazlea eta Euskal Filologian doktore [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUn]] (j. [[1946]]).
* [[Abenduaren 18]]a – [[Klaus Wolfermann]], alemaniar xabalina-jaurtilaria (j. [[1946]]).
* [[Abenduaren 19]]a – [[Federico Mayor Zaragoza]], espainiar zientzialari eta politikaria (j. [[1934]]).
* [[Abenduaren 20]]a – [[George Eastham]], ingeles futbolaria (j. [[1936]]).
-----
== [[Nobel Sariak|Nobel saridunak]] ==
* [[Fisikako Nobel Saria|Fisika]]: [[Geoffrey Hinton]], [[John Hopfield]]
* [[Kimikako Nobel Saria|Kimika]]: [[David Baker]], [[Demis Hassabis]], [[John Jumper]]
* [[Literaturako Nobel Saria|Literatura]]: [[Han Kang]]
* [[Medikuntzako Nobel Saria|Medikuntza]]: [[Victor Ambros]], [[Gary Ruvkun]]
* [[Ekonomiako Nobel Saria|Ekonomia]]: [[Daron Acemoğlu]], [[Simon Johnson]], [[James Robinson]]
* [[Bakearen Nobel Saria|Bakea]]: [[Nihon Hidankyō]]
----
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Denbora unitate aurkibidea}}
[[Kategoria:2024]]
1sjec6r5jro1uia0vrf0bzd6z7vyls0
Txantiloi:Karrantzako auzo aurkibidea
10
70587
10005781
10000082
2024-12-20T12:38:21Z
83.213.106.245
10005781
wikitext
text/x-wiki
{{Aurkibide taula
| izenburua = [[Karrantza]]ko auzoak
| irudia = [[Irudi:Escudo de Carranza.svg|20px|Karrantza]]
| zerrenda = [[Ahedo]] • [[Aldeacueva]] • [[Ambasaguas]] • [[Bernales]] • [[Biáñez]] • [[Callejo]] • [[Cerca]] • [[Concha]] • [[El Suceso]] • [[Herboso]] • [[La Calera del Prado]] • [[Lanzas Agudas]] • [[Manzaneda de Biañez]] • [[Matienzo]] • [[Molinar]] • [[Pando (Karrantza)|Pando]] • [[Paules]] • [[Presa (Karrantza)|Presa]] • [[Ranero]] • [[Rioseco (Karrantza)|Rioseco]] • [[San Ciprian]] • [[San Esteban (Karrantza)|San Esteban]] • [[Sangrices]] • [[Santecilla]] • [[Sierra (Karrantza)|Sierra]] • [[Soscaño]]
}}<noinclude>
[[Kategoria:Euskal Herriko auzoen aurkibide txantiloiak|{{PAGENAME}}]]
</noinclude>
ss1wugmsftpfdrmpxtvcpeny093n7re
Ezkio
0
70791
10005950
10005490
2024-12-20T15:52:28Z
EnekoPanamá
71145
10005950
wikitext
text/x-wiki
{{Gipuzkoako udalerri infotaula
| izena = Ezkio
| nongo = Ezkioko
| irudia = Ezkio, Gipuzkoa, Euskal Herria.JPG
| irudiaren testua = Ezkioren ikuspegia [[Kizkitzako Ama Birjinaren baseliza|Kizkitza]] ingurutik.
| distantzia = 54
}}
'''Ezkio''' [[Gipuzkoa]]ko erdi-hegoaldeko [[udalerri]] bat izan zen.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> [[2007]]an, 451 biztanle zituen. [[1965]]etik [[2017]]ra bitartean, [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasorekin]] batera [[Ezkio-Itsaso]] udalerria osatzen zuten [[auzo]]etariko bat da. 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak desegin egin zuen Ezkio eta Itsarorekin berriz elkartuz Ezkio-Itsaso berriz sortu Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
== Izena ==
''Ezkio'' leku-izena [[ezki]] zuhaitzari bide dagokio. Antzina, herriaren izena ''Ezkioga'' zen, ''-aga'' atzizkia leku-adierazlea izanik. Osaera bera du ''Ezkiaga'' izenak, gaur egun [[euskal abizen]]a dena. ''Ezkioga'', izan ere, ''Ezkiaga''ren aldaera hutsa da. Horrenbestez, ''Ezkioga''k «ezkiak dauden lekua» esan nahiko luke. ''Ezkioga'', gizaldien igaroaz, ''Ezkio'' bilakatu zen, jatorrizko izenaren molde sinkopatua. ''Ezkio'' izena, jatorriz molde herrikoi eta lagunartekoa, ofizial egin zuten 1981ean.
== Geografia ==
=== Mugakideak ===
{{Kokapen geografikoa
|width = auto
|Erdigunea = Ezkio
|Iparraldea = [[Azpeitia]]
|Ipar-ekialdea =
|Ekialdea = [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]]
|Hego-ekialdea =
|Hegoaldea = [[Gabiria]]
|Hego-mendebaldea =
|Mendebaldea = [[Zumarraga]]
|Ipar-mendebaldea =
}}
=== Auzoak ===
* [[Ezkio]]
* '''[[Santa Lutzi-Anduaga]]''' (auzoburua)
* [[Matximenta (Ezkio)|Matximenta]]
== Historia ==
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio [[Areriako Alkatetza Nagusia|Areriako alkatetzatik]] banandu zen.
=== Ezkioko agerkundeak ===
[[Ezkioko Ama Birjina]]ren ustezko agerkundeak<ref>{{es}} [http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/artikuluak/artikulua.php?id=eu&ar=26693 «Ezkioga: Las Apariciones»], ''Auñamendi Eusko Entziklopedia''.</ref> bere sasoian entzute handia eduki zutela ere, geroago isilean gorde izan nahi zituzten. [[1931]]ko ekainaren 30ean, Antonia eta Andres Bereziartua neba-arrebek lehen aldiz [[Ama Birjina]] ikusi ei zuten bertan. Albistea arin zabaldu zen eta milaka pertsona Birjina agertu zen larrera erromesaldian joaten hasi ziren. Agerkundeak biderkatu egin ziren, histerismo, espasmoak eta konorte galtzeak gertatu ziren jaiera grinatsuko giroan. Hala ere, lehen uneetatik, sasoiko elizkidegoaren zati handi batek zein gizarteko alderdi laizistak eszeptiko azaldu ziren Ezkioko agerkundeen aurrean.
[[Fitxategi:Ezkioko (Gipuzkoa) agerkundeen lekuan, jendetza (1931) 2.jpg|ezkerrera|thumb|Ustezko agerkundeen lekuan, jendetza bildurik (1931)]]
[[Walter Starkie]] hispanista katoliko irlandarra Ezkion egon zen, agerkundeak euren goreneko aldian zeudela, eta Ezkioko gertakariei bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuan atalburu oso bat eman zien. Hari kontatutako pasarteak aztertu eta bertan jazotzen ziren gertaerak ikusi ostean, talde eskuindar eta ohiturazaleek jazoerak agerkundeen egun bi aurretik aldarrikatutako [[Espainiako Bigarren Errepublika]] laikoaren aurka egiteko erabiltzen ibili zirela ondorioztatu zuen. Ama Birjinak iragarleei emandako mezuetako batzuk gertuko guda bat iragartzen bide zuten.
[[Eliza katolikoa]] agerkundeen aurka arrazoi birengatik azaldu zen: alde batetik, agerkundeetan naturaz gaindiko gertakarien frogarik ez egoteagatik, eta bestetik, bere burua azpijoko politikoen baitan nahastuta ikustearen beldurragatik. [[1933]]an Elizak Ezkion [[basilika]] baten eraikuntza galarazi zuen eta, azkenik, lehen agerkundetatik urte bi baino gehiago igaro zirela, gezurrezkoak izan zirela adierazi zuen. [[1934]]tik aurrera, Elizaren ukatzea zela eta, Ezkioren inguruan sortutako mugimendua makaldu zen. Elizak zein Errepublikako agintariek mugimendua eten nahi zuten eta Ezkio eskas bisitatutako eta baztertu samartutako leku bihurtu zen. Edozelan ere, sinestun talde txikiek agerkundeen fedeari eutsi diote gaur egunera arte.
[[1932]] [[Pío Baroja]]k ''Los Visionarios'' ([[euskara]]z, ''Begitaziodunak'') eleberria idatzi zuen, Ezkioko agerkundeei buruz jardunez. [[2001]]ean Manuel Gutiérrez Aragónek Ezkioko gertaeretan ere oinarritutako ''Visionarios'' filma arteztu zuen.<ref>{{es}} [https://web.archive.org/web/20120429023700/http://www.noticiasdegipuzkoa.com/2011/12/22/sociedad/euskadi/ezkio-itsaso-protege-del-tav-a-la-virgen «Ezkio-Itsaso protege del TAV a la Virgen»], ''Noticias de Gipuzkoa'', 2011-12-22.</ref>
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkioko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 134 | 2011 | 143 | 2021 | 130 |
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkioko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":022">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Joseba Etxezarreta]]<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=«Muchos jóvenes se van a estudiar fuera y ya no vuelven»|hizkuntza=es|data=2019-04-07|url=https://www.diariovasco.com/gipuzkoa/jovenes-estudiar-vuelven-20190407000959-ntvo.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Ezkioko alkate berria izendatuko dute, iluntzeko plenoan|hizkuntza=eu|data=2017-02-16|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/17/ezkioko-alkate-berria-izendatuko-dute-iluntzeko-plenoan/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| [[2017]] <sup>a</sup>
| [[2019]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]<ref name=":022" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Makilak aldatu dira eskuz|hizkuntza=eu|data=2019-06-17|url=https://goierri.hitza.eus/2019/06/17/makilak-aldatu-dira-eskuz/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Alkatearen agurra|hizkuntza=eu|url=http://www.ezkio.eus/eu/alkatearen-agurra|aldizkaria=Ezkioko Udala|sartze-data=2021-08-11}}</ref>
| 2019
| [[2021]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio Eraikiz]]
|}
<sup>a</sup> 2017an [[Ezkio-Itsaso]] udalerria bitan banatu zen eta Ezkio eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>b</sup> 2020an Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
<gallery>
Irudi:Salete_baserria.jpg|[[Salete baserria]]
|[[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]]
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
* [http://www.ezkio.eus/eu/ Ezkioko Udalaren webgune] {{eu}}
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ezkio]]
[[Kategoria:Gipuzkoako lehengo udalerriak]]
kmo6igheu50qh7wtcv1mtv2imee26zp
10006102
10005950
2024-12-20T17:28:22Z
EnekoPanamá
71145
10006102
wikitext
text/x-wiki
{{Gipuzkoako udalerri infotaula
| izena = Ezkio
| nongo = Ezkioko
| irudia = Ezkio, Gipuzkoa, Euskal Herria.JPG
| irudiaren testua = Ezkioren ikuspegia [[Kizkitzako Ama Birjinaren baseliza|Kizkitza]] ingurutik.
| distantzia = 54
}}
'''Ezkio''' [[Gipuzkoa]]ko erdi-hegoaldeko [[udalerri]] bat izan zen.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> [[2007]]an, 451 biztanle zituen. [[1965]]etik [[2017]]ra bitartean, [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasorekin]] batera [[Ezkio-Itsaso]] udalerria osatzen zuten [[auzo]]etariko bat da. 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak desegin egin zuen Ezkio eta Itsarorekin berriz elkartuz Ezkio-Itsaso berriz sortu Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
== Izena ==
''Ezkio'' leku-izena [[ezki]] zuhaitzari bide dagokio. Antzina, herriaren izena ''Ezkioga'' zen, ''-aga'' atzizkia leku-adierazlea izanik. Osaera bera du ''Ezkiaga'' izenak, gaur egun [[euskal abizen]]a dena. ''Ezkioga'', izan ere, ''Ezkiaga''ren aldaera hutsa da. Horrenbestez, ''Ezkioga''k «ezkiak dauden lekua» esan nahiko luke. ''Ezkioga'', gizaldien igaroaz, ''Ezkio'' bilakatu zen, jatorrizko izenaren molde sinkopatua. ''Ezkio'' izena, jatorriz molde herrikoi eta lagunartekoa, ofizial egin zuten 1981ean.
== Geografia ==
=== Mugakideak ===
{{Kokapen geografikoa
|width = auto
|Erdigunea = Ezkio
|Iparraldea = [[Azpeitia]]
|Ipar-ekialdea =
|Ekialdea = [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]]
|Hego-ekialdea =
|Hegoaldea = [[Gabiria]]
|Hego-mendebaldea =
|Mendebaldea = [[Zumarraga]]
|Ipar-mendebaldea =
}}
=== Auzoak ===
* [[Ezkio]]
* '''[[Santa Lutzi-Anduaga]]''' (auzoburua)
* [[Matximenta (Ezkio)|Matximenta]]
== Historia ==
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio [[Areriako Alkatetza Nagusia|Areriako alkatetzatik]] banandu zen.
=== Ezkioko agerkundeak ===
[[Ezkioko Ama Birjina]]ren ustezko agerkundeak<ref>{{es}} [http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/artikuluak/artikulua.php?id=eu&ar=26693 «Ezkioga: Las Apariciones»], ''Auñamendi Eusko Entziklopedia''.</ref> bere sasoian entzute handia eduki zutela ere, geroago isilean gorde izan nahi zituzten. [[1931]]ko ekainaren 30ean, Antonia eta Andres Bereziartua neba-arrebek lehen aldiz [[Ama Birjina]] ikusi ei zuten bertan. Albistea arin zabaldu zen eta milaka pertsona Birjina agertu zen larrera erromesaldian joaten hasi ziren. Agerkundeak biderkatu egin ziren, histerismo, espasmoak eta konorte galtzeak gertatu ziren jaiera grinatsuko giroan. Hala ere, lehen uneetatik, sasoiko elizkidegoaren zati handi batek zein gizarteko alderdi laizistak eszeptiko azaldu ziren Ezkioko agerkundeen aurrean.
[[Fitxategi:Ezkioko (Gipuzkoa) agerkundeen lekuan, jendetza (1931) 2.jpg|ezkerrera|thumb|Ustezko agerkundeen lekuan, jendetza bildurik (1931)]]
[[Walter Starkie]] hispanista katoliko irlandarra Ezkion egon zen, agerkundeak euren goreneko aldian zeudela, eta Ezkioko gertakariei bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuan atalburu oso bat eman zien. Hari kontatutako pasarteak aztertu eta bertan jazotzen ziren gertaerak ikusi ostean, talde eskuindar eta ohiturazaleek jazoerak agerkundeen egun bi aurretik aldarrikatutako [[Espainiako Bigarren Errepublika]] laikoaren aurka egiteko erabiltzen ibili zirela ondorioztatu zuen. Ama Birjinak iragarleei emandako mezuetako batzuk gertuko guda bat iragartzen bide zuten.
[[Eliza katolikoa]] agerkundeen aurka arrazoi birengatik azaldu zen: alde batetik, agerkundeetan naturaz gaindiko gertakarien frogarik ez egoteagatik, eta bestetik, bere burua azpijoko politikoen baitan nahastuta ikustearen beldurragatik. [[1933]]an Elizak Ezkion [[basilika]] baten eraikuntza galarazi zuen eta, azkenik, lehen agerkundetatik urte bi baino gehiago igaro zirela, gezurrezkoak izan zirela adierazi zuen. [[1934]]tik aurrera, Elizaren ukatzea zela eta, Ezkioren inguruan sortutako mugimendua makaldu zen. Elizak zein Errepublikako agintariek mugimendua eten nahi zuten eta Ezkio eskas bisitatutako eta baztertu samartutako leku bihurtu zen. Edozelan ere, sinestun talde txikiek agerkundeen fedeari eutsi diote gaur egunera arte.
[[1932]] [[Pío Baroja]]k ''Los Visionarios'' ([[euskara]]z, ''Begitaziodunak'') eleberria idatzi zuen, Ezkioko agerkundeei buruz jardunez. [[2001]]ean Manuel Gutiérrez Aragónek Ezkioko gertaeretan ere oinarritutako ''Visionarios'' filma arteztu zuen.<ref>{{es}} [https://web.archive.org/web/20120429023700/http://www.noticiasdegipuzkoa.com/2011/12/22/sociedad/euskadi/ezkio-itsaso-protege-del-tav-a-la-virgen «Ezkio-Itsaso protege del TAV a la Virgen»], ''Noticias de Gipuzkoa'', 2011-12-22.</ref>
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkioko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 134 | 2011 | 143 | 2021 | 130 |
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkioko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":022">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Joseba Etxezarreta]]<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=«Muchos jóvenes se van a estudiar fuera y ya no vuelven»|hizkuntza=es|data=2019-04-07|url=https://www.diariovasco.com/gipuzkoa/jovenes-estudiar-vuelven-20190407000959-ntvo.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Ezkioko alkate berria izendatuko dute, iluntzeko plenoan|hizkuntza=eu|data=2017-02-16|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/17/ezkioko-alkate-berria-izendatuko-dute-iluntzeko-plenoan/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| [[2017]] <sup>a</sup>
| [[2019]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]<ref name=":022" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Makilak aldatu dira eskuz|hizkuntza=eu|data=2019-06-17|url=https://goierri.hitza.eus/2019/06/17/makilak-aldatu-dira-eskuz/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Alkatearen agurra|hizkuntza=eu|url=http://www.ezkio.eus/eu/alkatearen-agurra|aldizkaria=Ezkioko Udala|sartze-data=2021-08-11}}</ref>
| 2019
| [[2021]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio Eraikiz]]
|}
<sup>a</sup> 2017an [[Ezkio-Itsaso]] udalerria bitan banatu zen eta Ezkio eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>b</sup> 2021ean Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
<gallery>
Irudi:Salete_baserria.jpg|[[Salete baserria]]
|[[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]]
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
* [http://www.ezkio.eus/eu/ Ezkioko Udalaren webgune] {{eu}}
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ezkio]]
[[Kategoria:Gipuzkoako lehengo udalerriak]]
tsy0k0lu4vxixsr7845e4n28jr5z623
10006129
10006102
2024-12-20T17:51:40Z
EnekoPanamá
71145
/* Alkateak */
10006129
wikitext
text/x-wiki
{{Gipuzkoako udalerri infotaula
| izena = Ezkio
| nongo = Ezkioko
| irudia = Ezkio, Gipuzkoa, Euskal Herria.JPG
| irudiaren testua = Ezkioren ikuspegia [[Kizkitzako Ama Birjinaren baseliza|Kizkitza]] ingurutik.
| distantzia = 54
}}
'''Ezkio''' [[Gipuzkoa]]ko erdi-hegoaldeko [[udalerri]] bat izan zen.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> [[2007]]an, 451 biztanle zituen. [[1965]]etik [[2017]]ra bitartean, [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasorekin]] batera [[Ezkio-Itsaso]] udalerria osatzen zuten [[auzo]]etariko bat da. 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak desegin egin zuen Ezkio eta Itsarorekin berriz elkartuz Ezkio-Itsaso berriz sortu Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
== Izena ==
''Ezkio'' leku-izena [[ezki]] zuhaitzari bide dagokio. Antzina, herriaren izena ''Ezkioga'' zen, ''-aga'' atzizkia leku-adierazlea izanik. Osaera bera du ''Ezkiaga'' izenak, gaur egun [[euskal abizen]]a dena. ''Ezkioga'', izan ere, ''Ezkiaga''ren aldaera hutsa da. Horrenbestez, ''Ezkioga''k «ezkiak dauden lekua» esan nahiko luke. ''Ezkioga'', gizaldien igaroaz, ''Ezkio'' bilakatu zen, jatorrizko izenaren molde sinkopatua. ''Ezkio'' izena, jatorriz molde herrikoi eta lagunartekoa, ofizial egin zuten 1981ean.
== Geografia ==
=== Mugakideak ===
{{Kokapen geografikoa
|width = auto
|Erdigunea = Ezkio
|Iparraldea = [[Azpeitia]]
|Ipar-ekialdea =
|Ekialdea = [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]]
|Hego-ekialdea =
|Hegoaldea = [[Gabiria]]
|Hego-mendebaldea =
|Mendebaldea = [[Zumarraga]]
|Ipar-mendebaldea =
}}
=== Auzoak ===
* [[Ezkio]]
* '''[[Santa Lutzi-Anduaga]]''' (auzoburua)
* [[Matximenta (Ezkio)|Matximenta]]
== Historia ==
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio [[Areriako Alkatetza Nagusia|Areriako alkatetzatik]] banandu zen.
=== Ezkioko agerkundeak ===
[[Ezkioko Ama Birjina]]ren ustezko agerkundeak<ref>{{es}} [http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/artikuluak/artikulua.php?id=eu&ar=26693 «Ezkioga: Las Apariciones»], ''Auñamendi Eusko Entziklopedia''.</ref> bere sasoian entzute handia eduki zutela ere, geroago isilean gorde izan nahi zituzten. [[1931]]ko ekainaren 30ean, Antonia eta Andres Bereziartua neba-arrebek lehen aldiz [[Ama Birjina]] ikusi ei zuten bertan. Albistea arin zabaldu zen eta milaka pertsona Birjina agertu zen larrera erromesaldian joaten hasi ziren. Agerkundeak biderkatu egin ziren, histerismo, espasmoak eta konorte galtzeak gertatu ziren jaiera grinatsuko giroan. Hala ere, lehen uneetatik, sasoiko elizkidegoaren zati handi batek zein gizarteko alderdi laizistak eszeptiko azaldu ziren Ezkioko agerkundeen aurrean.
[[Fitxategi:Ezkioko (Gipuzkoa) agerkundeen lekuan, jendetza (1931) 2.jpg|ezkerrera|thumb|Ustezko agerkundeen lekuan, jendetza bildurik (1931)]]
[[Walter Starkie]] hispanista katoliko irlandarra Ezkion egon zen, agerkundeak euren goreneko aldian zeudela, eta Ezkioko gertakariei bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuan atalburu oso bat eman zien. Hari kontatutako pasarteak aztertu eta bertan jazotzen ziren gertaerak ikusi ostean, talde eskuindar eta ohiturazaleek jazoerak agerkundeen egun bi aurretik aldarrikatutako [[Espainiako Bigarren Errepublika]] laikoaren aurka egiteko erabiltzen ibili zirela ondorioztatu zuen. Ama Birjinak iragarleei emandako mezuetako batzuk gertuko guda bat iragartzen bide zuten.
[[Eliza katolikoa]] agerkundeen aurka arrazoi birengatik azaldu zen: alde batetik, agerkundeetan naturaz gaindiko gertakarien frogarik ez egoteagatik, eta bestetik, bere burua azpijoko politikoen baitan nahastuta ikustearen beldurragatik. [[1933]]an Elizak Ezkion [[basilika]] baten eraikuntza galarazi zuen eta, azkenik, lehen agerkundetatik urte bi baino gehiago igaro zirela, gezurrezkoak izan zirela adierazi zuen. [[1934]]tik aurrera, Elizaren ukatzea zela eta, Ezkioren inguruan sortutako mugimendua makaldu zen. Elizak zein Errepublikako agintariek mugimendua eten nahi zuten eta Ezkio eskas bisitatutako eta baztertu samartutako leku bihurtu zen. Edozelan ere, sinestun talde txikiek agerkundeen fedeari eutsi diote gaur egunera arte.
[[1932]] [[Pío Baroja]]k ''Los Visionarios'' ([[euskara]]z, ''Begitaziodunak'') eleberria idatzi zuen, Ezkioko agerkundeei buruz jardunez. [[2001]]ean Manuel Gutiérrez Aragónek Ezkioko gertaeretan ere oinarritutako ''Visionarios'' filma arteztu zuen.<ref>{{es}} [https://web.archive.org/web/20120429023700/http://www.noticiasdegipuzkoa.com/2011/12/22/sociedad/euskadi/ezkio-itsaso-protege-del-tav-a-la-virgen «Ezkio-Itsaso protege del TAV a la Virgen»], ''Noticias de Gipuzkoa'', 2011-12-22.</ref>
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkioko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 134 | 2011 | 143 | 2021 | 130 |
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkioko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":022">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala|Joseba Etxezarreta Estala]]<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=«Muchos jóvenes se van a estudiar fuera y ya no vuelven»|hizkuntza=es|data=2019-04-07|url=https://www.diariovasco.com/gipuzkoa/jovenes-estudiar-vuelven-20190407000959-ntvo.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Ezkioko alkate berria izendatuko dute, iluntzeko plenoan|hizkuntza=eu|data=2017-02-16|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/17/ezkioko-alkate-berria-izendatuko-dute-iluntzeko-plenoan/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| [[2017]] <sup>a</sup>
| [[2019]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]<ref name=":022" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Makilak aldatu dira eskuz|hizkuntza=eu|data=2019-06-17|url=https://goierri.hitza.eus/2019/06/17/makilak-aldatu-dira-eskuz/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Alkatearen agurra|hizkuntza=eu|url=http://www.ezkio.eus/eu/alkatearen-agurra|aldizkaria=Ezkioko Udala|sartze-data=2021-08-11}}</ref>
| 2019
| [[2021]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio Eraikiz]]
|}
<sup>a</sup> 2017an [[Ezkio-Itsaso]] udalerria bitan banatu zen eta Ezkio eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>b</sup> 2021ean Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
<gallery>
Irudi:Salete_baserria.jpg|[[Salete baserria]]
|[[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]]
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
* [http://www.ezkio.eus/eu/ Ezkioko Udalaren webgune] {{eu}}
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ezkio]]
[[Kategoria:Gipuzkoako lehengo udalerriak]]
au49ibwpf9szwnknu4q1cmkqkmzyp85
10006139
10006129
2024-12-20T18:03:59Z
EnekoPanamá
71145
10006139
wikitext
text/x-wiki
{{Gipuzkoako udalerri infotaula
| izena = Ezkio
| nongo = Ezkioko
| irudia = Ezkio, Gipuzkoa, Euskal Herria.JPG
| irudiaren testua = Ezkioren ikuspegia [[Kizkitzako Ama Birjinaren baseliza|Kizkitza]] ingurutik.
| distantzia = 54
}}
'''Ezkio''' [[Gipuzkoa]]ko erdi-hegoaldeko [[udalerri]] bat izan zen.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> [[2007]]an, 451 biztanle zituen. [[1965]]etik [[2017]]ra bitartean, [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasorekin]] batera [[Ezkio-Itsaso]] udalerria osatzen zuten [[auzo]]etariko bat da. 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak desegin egin zuen Ezkio eta Itsarorekin berriz elkartuz Ezkio-Itsaso berriz sortu Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
== Izena ==
''Ezkio'' leku-izena [[ezki]] zuhaitzari bide dagokio. Antzina, herriaren izena ''Ezkioga'' zen, ''-aga'' atzizkia leku-adierazlea izanik. Osaera bera du ''Ezkiaga'' izenak, gaur egun [[euskal abizen]]a dena. ''Ezkioga'', izan ere, ''Ezkiaga''ren aldaera hutsa da. Horrenbestez, ''Ezkioga''k «ezkiak dauden lekua» esan nahiko luke. ''Ezkioga'', gizaldien igaroaz, ''Ezkio'' bilakatu zen, jatorrizko izenaren molde sinkopatua. ''Ezkio'' izena, jatorriz molde herrikoi eta lagunartekoa, ofizial egin zuten 1981ean.
== Geografia ==
=== Mugakideak ===
{{Kokapen geografikoa
|width = auto
|Erdigunea = Ezkio
|Iparraldea = [[Azpeitia]]
|Ipar-ekialdea =
|Ekialdea = [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]]
|Hego-ekialdea =
|Hegoaldea = [[Gabiria]]
|Hego-mendebaldea =
|Mendebaldea = [[Zumarraga]]
|Ipar-mendebaldea =
}}
=== Auzoak ===
* [[Ezkio]]
* '''[[Santa Lutzi-Anduaga]]''' (auzoburua)
* [[Matximenta (Ezkio)|Matximenta]]
== Historia ==
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio [[Areriako Alkatetza Nagusia|Areriako alkatetzatik]] banandu zen.
=== Ezkioko agerkundeak ===
[[Ezkioko Ama Birjina]]ren ustezko agerkundeak<ref>{{es}} [http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/artikuluak/artikulua.php?id=eu&ar=26693 «Ezkioga: Las Apariciones»], ''Auñamendi Eusko Entziklopedia''.</ref> bere sasoian entzute handia eduki zutela ere, geroago isilean gorde izan nahi zituzten. [[1931]]ko ekainaren 30ean, Antonia eta Andres Bereziartua neba-arrebek lehen aldiz [[Ama Birjina]] ikusi ei zuten bertan. Albistea arin zabaldu zen eta milaka pertsona Birjina agertu zen larrera erromesaldian joaten hasi ziren. Agerkundeak biderkatu egin ziren, histerismo, espasmoak eta konorte galtzeak gertatu ziren jaiera grinatsuko giroan. Hala ere, lehen uneetatik, sasoiko elizkidegoaren zati handi batek zein gizarteko alderdi laizistak eszeptiko azaldu ziren Ezkioko agerkundeen aurrean.
[[Fitxategi:Ezkioko (Gipuzkoa) agerkundeen lekuan, jendetza (1931) 2.jpg|ezkerrera|thumb|Ustezko agerkundeen lekuan, jendetza bildurik (1931)]]
[[Walter Starkie]] hispanista katoliko irlandarra Ezkion egon zen, agerkundeak euren goreneko aldian zeudela, eta Ezkioko gertakariei bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuan atalburu oso bat eman zien. Hari kontatutako pasarteak aztertu eta bertan jazotzen ziren gertaerak ikusi ostean, talde eskuindar eta ohiturazaleek jazoerak agerkundeen egun bi aurretik aldarrikatutako [[Espainiako Bigarren Errepublika]] laikoaren aurka egiteko erabiltzen ibili zirela ondorioztatu zuen. Ama Birjinak iragarleei emandako mezuetako batzuk gertuko guda bat iragartzen bide zuten.
[[Eliza katolikoa]] agerkundeen aurka arrazoi birengatik azaldu zen: alde batetik, agerkundeetan naturaz gaindiko gertakarien frogarik ez egoteagatik, eta bestetik, bere burua azpijoko politikoen baitan nahastuta ikustearen beldurragatik. [[1933]]an Elizak Ezkion [[basilika]] baten eraikuntza galarazi zuen eta, azkenik, lehen agerkundetatik urte bi baino gehiago igaro zirela, gezurrezkoak izan zirela adierazi zuen. [[1934]]tik aurrera, Elizaren ukatzea zela eta, Ezkioren inguruan sortutako mugimendua makaldu zen. Elizak zein Errepublikako agintariek mugimendua eten nahi zuten eta Ezkio eskas bisitatutako eta baztertu samartutako leku bihurtu zen. Edozelan ere, sinestun talde txikiek agerkundeen fedeari eutsi diote gaur egunera arte.
[[1932]] [[Pío Baroja]]k ''Los Visionarios'' ([[euskara]]z, ''Begitaziodunak'') eleberria idatzi zuen, Ezkioko agerkundeei buruz jardunez. [[2001]]ean Manuel Gutiérrez Aragónek Ezkioko gertaeretan ere oinarritutako ''Visionarios'' filma arteztu zuen.<ref>{{es}} [https://web.archive.org/web/20120429023700/http://www.noticiasdegipuzkoa.com/2011/12/22/sociedad/euskadi/ezkio-itsaso-protege-del-tav-a-la-virgen «Ezkio-Itsaso protege del TAV a la Virgen»], ''Noticias de Gipuzkoa'', 2011-12-22.</ref>
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkioko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 134 | 2011 | 143 | 2021 | 130 |
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkioko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":022">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala|Joseba Etxezarreta Estala]]<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=«Muchos jóvenes se van a estudiar fuera y ya no vuelven»|hizkuntza=es|data=2019-04-07|url=https://www.diariovasco.com/gipuzkoa/jovenes-estudiar-vuelven-20190407000959-ntvo.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Ezkioko alkate berria izendatuko dute, iluntzeko plenoan|hizkuntza=eu|data=2017-02-16|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/17/ezkioko-alkate-berria-izendatuko-dute-iluntzeko-plenoan/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=«Muchos jóvenes se van a estudiar fuera y ya no vuelven»|hizkuntza=es|argitaratze-data=2019-04-07|data=|url=https://www.diariovasco.com/gipuzkoa/jovenes-estudiar-vuelven-20190407000959-ntvo.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| [[2017]] <sup>a</sup>
| [[2019]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]<ref name=":022" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Makilak aldatu dira eskuz|hizkuntza=eu|data=2019-06-17|url=https://goierri.hitza.eus/2019/06/17/makilak-aldatu-dira-eskuz/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Alkatearen agurra|hizkuntza=eu|url=http://www.ezkio.eus/eu/alkatearen-agurra|aldizkaria=Ezkioko Udala|sartze-data=2021-08-11}}</ref>
| 2019
| [[2021]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio Eraikiz]]
|}
<sup>a</sup> 2017an [[Ezkio-Itsaso]] udalerria bitan banatu zen eta Ezkio eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>b</sup> 2021ean Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
<gallery>
Irudi:Salete_baserria.jpg|[[Salete baserria]]
|[[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]]
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
* [http://www.ezkio.eus/eu/ Ezkioko Udalaren webgune] {{eu}}
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ezkio]]
[[Kategoria:Gipuzkoako lehengo udalerriak]]
ee50m0748q2r5t1m54moyz37qpyuhdo
10006141
10006139
2024-12-20T18:05:07Z
EnekoPanamá
71145
10006141
wikitext
text/x-wiki
{{Gipuzkoako udalerri infotaula
| izena = Ezkio
| nongo = Ezkioko
| irudia = Ezkio, Gipuzkoa, Euskal Herria.JPG
| irudiaren testua = Ezkioren ikuspegia [[Kizkitzako Ama Birjinaren baseliza|Kizkitza]] ingurutik.
| distantzia = 54
}}
'''Ezkio''' [[Gipuzkoa]]ko erdi-hegoaldeko [[udalerri]] bat izan zen.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> [[2007]]an, 451 biztanle zituen. [[1965]]etik [[2017]]ra bitartean, [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasorekin]] batera [[Ezkio-Itsaso]] udalerria osatzen zuten [[auzo]]etariko bat da. 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak desegin egin zuen Ezkio eta Itsarorekin berriz elkartuz Ezkio-Itsaso berriz sortu Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
== Izena ==
''Ezkio'' leku-izena [[ezki]] zuhaitzari bide dagokio. Antzina, herriaren izena ''Ezkioga'' zen, ''-aga'' atzizkia leku-adierazlea izanik. Osaera bera du ''Ezkiaga'' izenak, gaur egun [[euskal abizen]]a dena. ''Ezkioga'', izan ere, ''Ezkiaga''ren aldaera hutsa da. Horrenbestez, ''Ezkioga''k «ezkiak dauden lekua» esan nahiko luke. ''Ezkioga'', gizaldien igaroaz, ''Ezkio'' bilakatu zen, jatorrizko izenaren molde sinkopatua. ''Ezkio'' izena, jatorriz molde herrikoi eta lagunartekoa, ofizial egin zuten 1981ean.
== Geografia ==
=== Mugakideak ===
{{Kokapen geografikoa
|width = auto
|Erdigunea = Ezkio
|Iparraldea = [[Azpeitia]]
|Ipar-ekialdea =
|Ekialdea = [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]]
|Hego-ekialdea =
|Hegoaldea = [[Gabiria]]
|Hego-mendebaldea =
|Mendebaldea = [[Zumarraga]]
|Ipar-mendebaldea =
}}
=== Auzoak ===
* [[Ezkio]]
* '''[[Santa Lutzi-Anduaga]]''' (auzoburua)
* [[Matximenta (Ezkio)|Matximenta]]
== Historia ==
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio [[Areriako Alkatetza Nagusia|Areriako alkatetzatik]] banandu zen.
=== Ezkioko agerkundeak ===
[[Ezkioko Ama Birjina]]ren ustezko agerkundeak<ref>{{es}} [http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/artikuluak/artikulua.php?id=eu&ar=26693 «Ezkioga: Las Apariciones»], ''Auñamendi Eusko Entziklopedia''.</ref> bere sasoian entzute handia eduki zutela ere, geroago isilean gorde izan nahi zituzten. [[1931]]ko ekainaren 30ean, Antonia eta Andres Bereziartua neba-arrebek lehen aldiz [[Ama Birjina]] ikusi ei zuten bertan. Albistea arin zabaldu zen eta milaka pertsona Birjina agertu zen larrera erromesaldian joaten hasi ziren. Agerkundeak biderkatu egin ziren, histerismo, espasmoak eta konorte galtzeak gertatu ziren jaiera grinatsuko giroan. Hala ere, lehen uneetatik, sasoiko elizkidegoaren zati handi batek zein gizarteko alderdi laizistak eszeptiko azaldu ziren Ezkioko agerkundeen aurrean.
[[Fitxategi:Ezkioko (Gipuzkoa) agerkundeen lekuan, jendetza (1931) 2.jpg|ezkerrera|thumb|Ustezko agerkundeen lekuan, jendetza bildurik (1931)]]
[[Walter Starkie]] hispanista katoliko irlandarra Ezkion egon zen, agerkundeak euren goreneko aldian zeudela, eta Ezkioko gertakariei bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuan atalburu oso bat eman zien. Hari kontatutako pasarteak aztertu eta bertan jazotzen ziren gertaerak ikusi ostean, talde eskuindar eta ohiturazaleek jazoerak agerkundeen egun bi aurretik aldarrikatutako [[Espainiako Bigarren Errepublika]] laikoaren aurka egiteko erabiltzen ibili zirela ondorioztatu zuen. Ama Birjinak iragarleei emandako mezuetako batzuk gertuko guda bat iragartzen bide zuten.
[[Eliza katolikoa]] agerkundeen aurka arrazoi birengatik azaldu zen: alde batetik, agerkundeetan naturaz gaindiko gertakarien frogarik ez egoteagatik, eta bestetik, bere burua azpijoko politikoen baitan nahastuta ikustearen beldurragatik. [[1933]]an Elizak Ezkion [[basilika]] baten eraikuntza galarazi zuen eta, azkenik, lehen agerkundetatik urte bi baino gehiago igaro zirela, gezurrezkoak izan zirela adierazi zuen. [[1934]]tik aurrera, Elizaren ukatzea zela eta, Ezkioren inguruan sortutako mugimendua makaldu zen. Elizak zein Errepublikako agintariek mugimendua eten nahi zuten eta Ezkio eskas bisitatutako eta baztertu samartutako leku bihurtu zen. Edozelan ere, sinestun talde txikiek agerkundeen fedeari eutsi diote gaur egunera arte.
[[1932]] [[Pío Baroja]]k ''Los Visionarios'' ([[euskara]]z, ''Begitaziodunak'') eleberria idatzi zuen, Ezkioko agerkundeei buruz jardunez. [[2001]]ean Manuel Gutiérrez Aragónek Ezkioko gertaeretan ere oinarritutako ''Visionarios'' filma arteztu zuen.<ref>{{es}} [https://web.archive.org/web/20120429023700/http://www.noticiasdegipuzkoa.com/2011/12/22/sociedad/euskadi/ezkio-itsaso-protege-del-tav-a-la-virgen «Ezkio-Itsaso protege del TAV a la Virgen»], ''Noticias de Gipuzkoa'', 2011-12-22.</ref>
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkioko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 134 | 2011 | 143 | 2021 | 130 |
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkioko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":022">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala|Joseba Etxezarreta Estala]]<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Ezkioko alkate berria izendatuko dute, iluntzeko plenoan|hizkuntza=eu|data=2017-02-16|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/17/ezkioko-alkate-berria-izendatuko-dute-iluntzeko-plenoan/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=«Muchos jóvenes se van a estudiar fuera y ya no vuelven»|hizkuntza=es|argitaratze-data=2019-04-07|data=|url=https://www.diariovasco.com/gipuzkoa/jovenes-estudiar-vuelven-20190407000959-ntvo.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| [[2017]] <sup>a</sup>
| [[2019]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]<ref name=":022" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Makilak aldatu dira eskuz|hizkuntza=eu|data=2019-06-17|url=https://goierri.hitza.eus/2019/06/17/makilak-aldatu-dira-eskuz/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Alkatearen agurra|hizkuntza=eu|url=http://www.ezkio.eus/eu/alkatearen-agurra|aldizkaria=Ezkioko Udala|sartze-data=2021-08-11}}</ref>
| 2019
| [[2021]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio Eraikiz]]
|}
<sup>a</sup> 2017an [[Ezkio-Itsaso]] udalerria bitan banatu zen eta Ezkio eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>b</sup> 2021ean Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
<gallery>
Irudi:Salete_baserria.jpg|[[Salete baserria]]
|[[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]]
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
* [http://www.ezkio.eus/eu/ Ezkioko Udalaren webgune] {{eu}}
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ezkio]]
[[Kategoria:Gipuzkoako lehengo udalerriak]]
ladcqbo0b8fhby73olmngxilddzw5y5
10006164
10006141
2024-12-20T18:55:11Z
EnekoPanamá
71145
10006164
wikitext
text/x-wiki
{{Gipuzkoako udalerri infotaula
| izena = Ezkio
| nongo = Ezkioko
| irudia = Ezkio, Gipuzkoa, Euskal Herria.JPG
| irudiaren testua = Ezkioren ikuspegia [[Kizkitzako Ama Birjinaren baseliza|Kizkitza]] ingurutik.
| distantzia = 54
}}
'''Ezkio''' [[Gipuzkoa]]ko erdi-hegoaldeko [[udalerri]] bat izan zen.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> [[2007]]an, 451 biztanle zituen. [[1965]]etik [[2017]]ra bitartean, [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasorekin]] batera [[Ezkio-Itsaso]] udalerria osatzen zuten [[auzo]]etariko bat da. 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak desegin egin zuen Ezkio eta Itsarorekin berriz elkartuz Ezkio-Itsaso berriz sortu Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
== Izena ==
''Ezkio'' leku-izena [[ezki]] zuhaitzari bide dagokio. Antzina, herriaren izena ''Ezkioga'' zen, ''-aga'' atzizkia leku-adierazlea izanik. Osaera bera du ''Ezkiaga'' izenak, gaur egun [[euskal abizen]]a dena. ''Ezkioga'', izan ere, ''Ezkiaga''ren aldaera hutsa da. Horrenbestez, ''Ezkioga''k «ezkiak dauden lekua» esan nahiko luke. ''Ezkioga'', gizaldien igaroaz, ''Ezkio'' bilakatu zen, jatorrizko izenaren molde sinkopatua. ''Ezkio'' izena, jatorriz molde herrikoi eta lagunartekoa, ofizial egin zuten 1981ean.
== Geografia ==
=== Mugakideak ===
{{Kokapen geografikoa
|width = auto
|Erdigunea = Ezkio
|Iparraldea = [[Azpeitia]]
|Ipar-ekialdea =
|Ekialdea = [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]]
|Hego-ekialdea =
|Hegoaldea = [[Gabiria]]
|Hego-mendebaldea =
|Mendebaldea = [[Zumarraga]]
|Ipar-mendebaldea =
}}
=== Auzoak ===
* [[Ezkio]]
* '''[[Santa Lutzi-Anduaga]]''' (auzoburua)
* [[Matximenta (Ezkio)|Matximenta]]
== Historia ==
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio [[Areriako Alkatetza Nagusia|Areriako alkatetzatik]] banandu zen.
=== Ezkioko agerkundeak ===
[[Ezkioko Ama Birjina]]ren ustezko agerkundeak<ref>{{es}} [http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/artikuluak/artikulua.php?id=eu&ar=26693 «Ezkioga: Las Apariciones»], ''Auñamendi Eusko Entziklopedia''.</ref> bere sasoian entzute handia eduki zutela ere, geroago isilean gorde izan nahi zituzten. [[1931]]ko ekainaren 30ean, Antonia eta Andres Bereziartua neba-arrebek lehen aldiz [[Ama Birjina]] ikusi ei zuten bertan. Albistea arin zabaldu zen eta milaka pertsona Birjina agertu zen larrera erromesaldian joaten hasi ziren. Agerkundeak biderkatu egin ziren, histerismo, espasmoak eta konorte galtzeak gertatu ziren jaiera grinatsuko giroan. Hala ere, lehen uneetatik, sasoiko elizkidegoaren zati handi batek zein gizarteko alderdi laizistak eszeptiko azaldu ziren Ezkioko agerkundeen aurrean.
[[Fitxategi:Ezkioko (Gipuzkoa) agerkundeen lekuan, jendetza (1931) 2.jpg|ezkerrera|thumb|Ustezko agerkundeen lekuan, jendetza bildurik (1931)]]
[[Walter Starkie]] hispanista katoliko irlandarra Ezkion egon zen, agerkundeak euren goreneko aldian zeudela, eta Ezkioko gertakariei bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuan atalburu oso bat eman zien. Hari kontatutako pasarteak aztertu eta bertan jazotzen ziren gertaerak ikusi ostean, talde eskuindar eta ohiturazaleek jazoerak agerkundeen egun bi aurretik aldarrikatutako [[Espainiako Bigarren Errepublika]] laikoaren aurka egiteko erabiltzen ibili zirela ondorioztatu zuen. Ama Birjinak iragarleei emandako mezuetako batzuk gertuko guda bat iragartzen bide zuten.
[[Eliza katolikoa]] agerkundeen aurka arrazoi birengatik azaldu zen: alde batetik, agerkundeetan naturaz gaindiko gertakarien frogarik ez egoteagatik, eta bestetik, bere burua azpijoko politikoen baitan nahastuta ikustearen beldurragatik. [[1933]]an Elizak Ezkion [[basilika]] baten eraikuntza galarazi zuen eta, azkenik, lehen agerkundetatik urte bi baino gehiago igaro zirela, gezurrezkoak izan zirela adierazi zuen. [[1934]]tik aurrera, Elizaren ukatzea zela eta, Ezkioren inguruan sortutako mugimendua makaldu zen. Elizak zein Errepublikako agintariek mugimendua eten nahi zuten eta Ezkio eskas bisitatutako eta baztertu samartutako leku bihurtu zen. Edozelan ere, sinestun talde txikiek agerkundeen fedeari eutsi diote gaur egunera arte.
[[1932]] [[Pío Baroja]]k ''Los Visionarios'' ([[euskara]]z, ''Begitaziodunak'') eleberria idatzi zuen, Ezkioko agerkundeei buruz jardunez. [[2001]]ean Manuel Gutiérrez Aragónek Ezkioko gertaeretan ere oinarritutako ''Visionarios'' filma arteztu zuen.<ref>{{es}} [https://web.archive.org/web/20120429023700/http://www.noticiasdegipuzkoa.com/2011/12/22/sociedad/euskadi/ezkio-itsaso-protege-del-tav-a-la-virgen «Ezkio-Itsaso protege del TAV a la Virgen»], ''Noticias de Gipuzkoa'', 2011-12-22.</ref>
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkioko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 134 | 2011 | 143 | 2021 | 130 |
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkioko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":022">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala|Joseba Etxezarreta Estala]]<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Ezkioko alkate berria izendatuko dute, iluntzeko plenoan|hizkuntza=eu|data=2017-02-16|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/17/ezkioko-alkate-berria-izendatuko-dute-iluntzeko-plenoan/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=«Muchos jóvenes se van a estudiar fuera y ya no vuelven»|hizkuntza=es|argitaratze-data=2019-04-07|data=|url=https://www.diariovasco.com/gipuzkoa/jovenes-estudiar-vuelven-20190407000959-ntvo.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| [[2017]] <sup>a</sup>
| [[2019]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]<ref name=":022" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Makilak aldatu dira eskuz|hizkuntza=eu|data=2019-06-17|url=https://goierri.hitza.eus/2019/06/17/makilak-aldatu-dira-eskuz/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2021-08-11}}</ref>
| 2019
| [[2021]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio Eraikiz]]
|}
<sup>a</sup> 2017an [[Ezkio-Itsaso]] udalerria bitan banatu zen eta Ezkio eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>b</sup> 2021ean Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
<gallery>
Irudi:Salete_baserria.jpg|[[Salete baserria]]
|[[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]]
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
* [http://www.ezkio.eus/eu/ Ezkioko Udalaren webgune] {{eu}}
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ezkio]]
[[Kategoria:Gipuzkoako lehengo udalerriak]]
iuftoonora5w4fqh12l1cgd8cq682ku
10006165
10006164
2024-12-20T18:56:02Z
EnekoPanamá
71145
10006165
wikitext
text/x-wiki
{{Gipuzkoako udalerri infotaula
| izena = Ezkio
| nongo = Ezkioko
| irudia = Ezkio, Gipuzkoa, Euskal Herria.JPG
| irudiaren testua = Ezkioren ikuspegia [[Kizkitzako Ama Birjinaren baseliza|Kizkitza]] ingurutik.
| distantzia = 54
}}
'''Ezkio''' [[Gipuzkoa]]ko erdi-hegoaldeko [[udalerri]] bat izan zen.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> [[2007]]an, 451 biztanle zituen. [[1965]]etik [[2017]]ra bitartean, [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsasorekin]] batera [[Ezkio-Itsaso]] udalerria osatzen zuten [[auzo]]etariko bat da. 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak desegin egin zuen Ezkio eta Itsarorekin berriz elkartuz Ezkio-Itsaso berriz sortu Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
== Izena ==
''Ezkio'' leku-izena [[ezki]] zuhaitzari bide dagokio. Antzina, herriaren izena ''Ezkioga'' zen, ''-aga'' atzizkia leku-adierazlea izanik. Osaera bera du ''Ezkiaga'' izenak, gaur egun [[euskal abizen]]a dena. ''Ezkioga'', izan ere, ''Ezkiaga''ren aldaera hutsa da. Horrenbestez, ''Ezkioga''k «ezkiak dauden lekua» esan nahiko luke. ''Ezkioga'', gizaldien igaroaz, ''Ezkio'' bilakatu zen, jatorrizko izenaren molde sinkopatua. ''Ezkio'' izena, jatorriz molde herrikoi eta lagunartekoa, ofizial egin zuten 1981ean.
== Geografia ==
=== Mugakideak ===
{{Kokapen geografikoa
|width = auto
|Erdigunea = Ezkio
|Iparraldea = [[Azpeitia]]
|Ipar-ekialdea =
|Ekialdea = [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]]
|Hego-ekialdea =
|Hegoaldea = [[Gabiria]]
|Hego-mendebaldea =
|Mendebaldea = [[Zumarraga]]
|Ipar-mendebaldea =
}}
=== Auzoak ===
* [[Ezkio]]
* '''[[Santa Lutzi-Anduaga]]''' (auzoburua)
* [[Matximenta (Ezkio)|Matximenta]]
== Historia ==
Ezkiori buruzko lehenengo datuak [[1385]]eko urriaren 29koak dira. Egun hartan [[Urretxu]]ri batu zitzaion. Horren ondorioz, [[Segura]]rekin hainbat iskanbila izan zituen [[Urretxu]]k. Azkenean [[1441]]. urtean Ezkio [[Segura]]ri batu zitzaion.
[[1661]]eko [[martxoaren 13]]an Ezkio [[Areriako Alkatetza Nagusia|Areriako alkatetzatik]] banandu zen.
=== Ezkioko agerkundeak ===
[[Ezkioko Ama Birjina]]ren ustezko agerkundeak<ref>{{es}} [http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/artikuluak/artikulua.php?id=eu&ar=26693 «Ezkioga: Las Apariciones»], ''Auñamendi Eusko Entziklopedia''.</ref> bere sasoian entzute handia eduki zutela ere, geroago isilean gorde izan nahi zituzten. [[1931]]ko ekainaren 30ean, Antonia eta Andres Bereziartua neba-arrebek lehen aldiz [[Ama Birjina]] ikusi ei zuten bertan. Albistea arin zabaldu zen eta milaka pertsona Birjina agertu zen larrera erromesaldian joaten hasi ziren. Agerkundeak biderkatu egin ziren, histerismo, espasmoak eta konorte galtzeak gertatu ziren jaiera grinatsuko giroan. Hala ere, lehen uneetatik, sasoiko elizkidegoaren zati handi batek zein gizarteko alderdi laizistak eszeptiko azaldu ziren Ezkioko agerkundeen aurrean.
[[Fitxategi:Ezkioko (Gipuzkoa) agerkundeen lekuan, jendetza (1931) 2.jpg|ezkerrera|thumb|Ustezko agerkundeen lekuan, jendetza bildurik (1931)]]
[[Walter Starkie]] hispanista katoliko irlandarra Ezkion egon zen, agerkundeak euren goreneko aldian zeudela, eta Ezkioko gertakariei bere ''Spanish Raggle-Taggle'' liburuan atalburu oso bat eman zien. Hari kontatutako pasarteak aztertu eta bertan jazotzen ziren gertaerak ikusi ostean, talde eskuindar eta ohiturazaleek jazoerak agerkundeen egun bi aurretik aldarrikatutako [[Espainiako Bigarren Errepublika]] laikoaren aurka egiteko erabiltzen ibili zirela ondorioztatu zuen. Ama Birjinak iragarleei emandako mezuetako batzuk gertuko guda bat iragartzen bide zuten.
[[Eliza katolikoa]] agerkundeen aurka arrazoi birengatik azaldu zen: alde batetik, agerkundeetan naturaz gaindiko gertakarien frogarik ez egoteagatik, eta bestetik, bere burua azpijoko politikoen baitan nahastuta ikustearen beldurragatik. [[1933]]an Elizak Ezkion [[basilika]] baten eraikuntza galarazi zuen eta, azkenik, lehen agerkundetatik urte bi baino gehiago igaro zirela, gezurrezkoak izan zirela adierazi zuen. [[1934]]tik aurrera, Elizaren ukatzea zela eta, Ezkioren inguruan sortutako mugimendua makaldu zen. Elizak zein Errepublikako agintariek mugimendua eten nahi zuten eta Ezkio eskas bisitatutako eta baztertu samartutako leku bihurtu zen. Edozelan ere, sinestun talde txikiek agerkundeen fedeari eutsi diote gaur egunera arte.
[[1932]] [[Pío Baroja]]k ''Los Visionarios'' ([[euskara]]z, ''Begitaziodunak'') eleberria idatzi zuen, Ezkioko agerkundeei buruz jardunez. [[2001]]ean Manuel Gutiérrez Aragónek Ezkioko gertaeretan ere oinarritutako ''Visionarios'' filma arteztu zuen.<ref>{{es}} [https://web.archive.org/web/20120429023700/http://www.noticiasdegipuzkoa.com/2011/12/22/sociedad/euskadi/ezkio-itsaso-protege-del-tav-a-la-virgen «Ezkio-Itsaso protege del TAV a la Virgen»], ''Noticias de Gipuzkoa'', 2011-12-22.</ref>
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ezkioko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 134 | 2011 | 143 | 2021 | 130 |
}}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Ezkioko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":022">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
| [[Jose Ignacio Etxezarreta Estala|Joseba Etxezarreta Estala]]<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Etxezarreta izango da Ezkioko alkate|hizkuntza=eu|data=2017-02-02|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/02/etxezarreta-izendatuko-dute-ezkioko-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=El alcalde de Ezkio, Garikoitz Aiesta, presenta su renuncia|hizkuntza=es|data=2017-02-02|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/gipuzkoa/2017/02/02/alcalde-ezkio-garikoitz-aiesta-presenta-4025202.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2022-12-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Ezkioko alkate berria izendatuko dute, iluntzeko plenoan|hizkuntza=eu|data=2017-02-16|url=https://goierri.hitza.eus/2017/02/17/ezkioko-alkate-berria-izendatuko-dute-iluntzeko-plenoan/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=«Muchos jóvenes se van a estudiar fuera y ya no vuelven»|hizkuntza=es|argitaratze-data=2019-04-07|data=|url=https://www.diariovasco.com/gipuzkoa/jovenes-estudiar-vuelven-20190407000959-ntvo.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| [[2017]] <sup>a</sup>
| [[2019]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|-
| [[Tomas Etxaniz Mendiguren]]<ref name=":022" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Makilak aldatu dira eskuz|hizkuntza=eu|data=2019-06-17|url=https://goierri.hitza.eus/2019/06/17/makilak-aldatu-dira-eskuz/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2021-08-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena=|izenburua=Joseba Telleria, alkate|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2021-09-22|data=|url=https://goierri.hitza.eus/2021/09/22/joseba-telleria-alkate/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
| 2019
| [[2021]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Ezkio Eraikiz]]
|}
<sup>a</sup> 2017an [[Ezkio-Itsaso]] udalerria bitan banatu zen eta Ezkio eta [[Itsaso (Gipuzkoa)|Itsaso]] udalerriak sortu ziren.
<sup>b</sup> 2021ean Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
<gallery>
Irudi:Salete_baserria.jpg|[[Salete baserria]]
|[[Igartubeiti baserri-museoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]]
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
* [http://www.ezkio.eus/eu/ Ezkioko Udalaren webgune] {{eu}}
* [http://www.goierrikohitza.info Goierriko hitza] Eskualdeko berriak egunero [[Euskara]]z
* [http://www.lenbur.com Lebur Fundazioa] Urola Garaiko burdinaren kultura eta natur eta kultur ondarea bultzatzea ditu helburu.
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ezkio]]
[[Kategoria:Gipuzkoako lehengo udalerriak]]
6sz7ejm2x84poftzx814si0vsi5jobd
Itsaso (Gipuzkoa)
0
70792
10006108
9423793
2024-12-20T17:35:39Z
EnekoPanamá
71145
10006108
wikitext
text/x-wiki
{{argitzeko|Gipuzkoako udalerriari|Itsaso (argipena)}}
{{Gipuzkoako udalerri infotaula
| izena = Itsaso
| nongo = Itsasoko
| irudia = Kizkitzako baseliza, hego-ekialdetik.jpg
| irudiaren testua = [[Kizkitzako Ama Birjinaren baseliza|Kizkitzako baselizaren]] ikuspegia.
| distantzia = 61
| udalerri_berria = bai
}}
'''Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko erdi-hegoaldeko [[udalerri]] bat izan zen.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> [[2014]]an, 158 biztanle zituen. [[1965]]tik [[2017]]ra bitartean, [[Ezkio]]rekin batera [[Ezkio-Itsaso]] udalerria osatzen zuten auzoetariko bat da. 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak desegin egin zuen Ezkio eta Itsarorekin berriz elkartuz Ezkio-Itsaso berriz sortu Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
== Izena ==
Itsaso hitz [[polisemia|polisemikoa]] da: «[[itsaso|ur gaziko eremu zabala]]» izateaz gain, «[[ihi]]tza» eta «[[Isats arrunt|isasti]]» esan nahi izan bide zuen. Udalerria [[itsasalde]]tik dozenaka kilometrora egonda ere, askok itsasoaren eta herriaren izenaren arteko lotura ezarri nahi izan dute. Izan ere, Itsasoko [[Kizkitzako baseliza]]ren [[Ama Birjina]]ren deiturari jaiera handia dioten itsasgizon eta arrantzaleek opagaiak uzteko ohitura luzea dago. Litekeena da Itsaso, [[Ezkio]] bezala, fitonimo edo landare-izena izatea, ihitza eta isastiekin lotuta, eta itsas ohitura geroago sortu izana izenaren polisemia zela kausa.
== Geografia ==
=== Mugakideak ===
{{Kokapen geografikoa
|width = auto
|Erdigunea = Itsaso
|Iparraldea = [[Azpeitia]]
|Ipar-ekialdea =
|Ekialdea = [[Beasain]]
|Hego-ekialdea =
|Hegoaldea = [[Ormaiztegi]] eta [[Gabiria]]
|Hego-mendebaldea =
|Mendebaldea = [[Ezkio]]
|Ipar-mendebaldea =
}}
=== Auzoak ===
* '''Itsaso''' (herrigunea)
* [[Itsaso-Alegia]]
* [[Mandubia]]
* [[Matximenta (Itsaso)|Matximenta]]
== Historia ==
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. [[Arriaran]]ekin batera, [[Areriako Alkatetza Nagusia|Areriako alkatetzaren]] parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
== Demografia ==
{| align="center" rules="all" cellspacing="0" cellpadding="4" style="border: 1px solid #999; border-right: 2px solid #999; border-bottom:2px solid #999"
|+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| Itsasoko biztanleria
! [[2000]] !! [[2001]] !! [[2002]] !! [[2003]] !! [[2004]] !! [[2005]] !! [[2006]] !! [[2007]]
|-
| align=center| 97 || align=center| 97 || align=center| 93 || align=center| 89 || align=center| 87 || align=center| 86 || align=center| 82 || align=center| 95
|}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":022">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
|
| [[2017]] <sup>a</sup>
| [[2019]]
|
|
|-
| [[Gorka Sasieta Barrenetxea]]<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Makilak aldatu dira eskuz|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2019-06-17|data=|url=https://goierri.hitza.eus/2019/06/17/makilak-aldatu-dira-eskuz/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Alkatearen agurra|hizkuntza=eu|url=https://www.itsaso.eus/eu/alkatearen-agurra|aldizkaria=Itsasoko Herria|sartze-data=2021-08-11}}</ref>
| 2019
| [[2020]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|}
<sup>a</sup> 2017an [[Ezkio-Itsaso]] udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta Itsaso udalerriak sortu ziren.
<sup>b</sup> 2020an Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
[[Fitxategi:Kizkitzako baseliza, hegoaldetik.jpg|thumb|ezkerrera|Kizkitzako baseliza]]
* [[Kizkitzako Ama Birjinaren baseliza]]
* [[Aristizabal baserria]]
== Argazki galeria ==
<gallery>
Fitxategi:Kizkitzako baseliza, mendebaldetik.jpg|Kizkitzako baseliza
Fitxategi:San Lorentzo ermita.jpg|San Lorentzo ermita
Fitxategi:Itsasoko gurutzea.jpg|Hilerriko gurutzea
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2014-08-28}}
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* [http://www.itsaso.eus/eu/ Itsasoko udalaren webgunea] {{eu}}
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Itsaso (Gipuzkoa)]]
[[Kategoria:Gipuzkoako lehengo udalerriak]]
p44t60s989un78nuvxbrbatmnfqymtd
10006110
10006108
2024-12-20T17:36:19Z
EnekoPanamá
71145
10006110
wikitext
text/x-wiki
{{argitzeko|Gipuzkoako udalerriari|Itsaso (argipena)}}
{{Gipuzkoako udalerri infotaula
| izena = Itsaso
| nongo = Itsasoko
| irudia = Kizkitzako baseliza, hego-ekialdetik.jpg
| irudiaren testua = [[Kizkitzako Ama Birjinaren baseliza|Kizkitzako baselizaren]] ikuspegia.
| distantzia = 61
| udalerri_berria = bai
}}
'''Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko erdi-hegoaldeko [[udalerri]] bat izan zen.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> [[2014]]an, 158 biztanle zituen. [[1965]]tik [[2017]]ra bitartean, [[Ezkio]]rekin batera [[Ezkio-Itsaso]] udalerria osatzen zuten auzoetariko bat da. 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak desegin egin zuen Ezkio eta Itsarorekin berriz elkartuz Ezkio-Itsaso berriz sortu Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
== Izena ==
Itsaso hitz [[polisemia|polisemikoa]] da: «[[itsaso|ur gaziko eremu zabala]]» izateaz gain, «[[ihi]]tza» eta «[[Isats arrunt|isasti]]» esan nahi izan bide zuen. Udalerria [[itsasalde]]tik dozenaka kilometrora egonda ere, askok itsasoaren eta herriaren izenaren arteko lotura ezarri nahi izan dute. Izan ere, Itsasoko [[Kizkitzako baseliza]]ren [[Ama Birjina]]ren deiturari jaiera handia dioten itsasgizon eta arrantzaleek opagaiak uzteko ohitura luzea dago. Litekeena da Itsaso, [[Ezkio]] bezala, fitonimo edo landare-izena izatea, ihitza eta isastiekin lotuta, eta itsas ohitura geroago sortu izana izenaren polisemia zela kausa.
== Geografia ==
=== Mugakideak ===
{{Kokapen geografikoa
|width = auto
|Erdigunea = Itsaso
|Iparraldea = [[Azpeitia]]
|Ipar-ekialdea =
|Ekialdea = [[Beasain]]
|Hego-ekialdea =
|Hegoaldea = [[Ormaiztegi]] eta [[Gabiria]]
|Hego-mendebaldea =
|Mendebaldea = [[Ezkio]]
|Ipar-mendebaldea =
}}
=== Auzoak ===
* '''Itsaso''' (herrigunea)
* [[Itsaso-Alegia]]
* [[Mandubia]]
* [[Matximenta (Itsaso)|Matximenta]]
== Historia ==
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. [[Arriaran]]ekin batera, [[Areriako Alkatetza Nagusia|Areriako alkatetzaren]] parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
== Demografia ==
{| align="center" rules="all" cellspacing="0" cellpadding="4" style="border: 1px solid #999; border-right: 2px solid #999; border-bottom:2px solid #999"
|+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| Itsasoko biztanleria
! [[2000]] !! [[2001]] !! [[2002]] !! [[2003]] !! [[2004]] !! [[2005]] !! [[2006]] !! [[2007]]
|-
| align=center| 97 || align=center| 97 || align=center| 93 || align=center| 89 || align=center| 87 || align=center| 86 || align=center| 82 || align=center| 95
|}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":022">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
|
| [[2017]] <sup>a</sup>
| [[2019]]
|
|
|-
| [[Gorka Sasieta Barrenetxea]]<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Makilak aldatu dira eskuz|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2019-06-17|data=|url=https://goierri.hitza.eus/2019/06/17/makilak-aldatu-dira-eskuz/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Alkatearen agurra|hizkuntza=eu|url=https://www.itsaso.eus/eu/alkatearen-agurra|aldizkaria=Itsasoko Herria|sartze-data=2021-08-11}}</ref>
| 2019
| [[2020]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|}
<sup>a</sup> 2017an [[Ezkio-Itsaso]] udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta Itsaso udalerriak sortu ziren.
<sup>b</sup> 2020an Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
[[Fitxategi:Kizkitzako baseliza, hegoaldetik.jpg|thumb|ezkerrera|Kizkitzako baseliza]]
* [[Kizkitzako Ama Birjinaren baseliza]]
* [[Aristizabal baserria]]
== Argazki galeria ==
<gallery>
Fitxategi:Kizkitzako baseliza, mendebaldetik.jpg|Kizkitzako baseliza
Fitxategi:San Lorentzo ermita.jpg|San Lorentzo ermita
Fitxategi:Itsasoko gurutzea.jpg|Hilerriko gurutzea
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2014-08-28}}
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* [http://www.itsaso.eus/eu/ Itsasoko udalaren webgunea] {{eu}}
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Itsaso (Gipuzkoa)]]
[[Kategoria:Gipuzkoako lehengo udalerriak]]
mrs25kpje1xflfs51ob95quhedypzx7
10006114
10006110
2024-12-20T17:37:32Z
EnekoPanamá
71145
10006114
wikitext
text/x-wiki
{{argitzeko|Gipuzkoako udalerriari|Itsaso (argipena)}}
{{Gipuzkoako udalerri infotaula
| izena = Itsaso
| nongo = Itsasoko
| irudia = Kizkitzako baseliza, hego-ekialdetik.jpg
| irudiaren testua = [[Kizkitzako Ama Birjinaren baseliza|Kizkitzako baselizaren]] ikuspegia.
| distantzia = 61
| udalerri_berria = bai
}}
'''Itsaso''' [[Gipuzkoa]]ko erdi-hegoaldeko [[udalerri]] bat izan zen.<ref>{{erreferentzia |izenburua=2016ko abenduaren 20ko 27/2016 FORU DEKRETUA, Itsaso Ezkio-Itsaso udalerritik banandu eta udalerri independente gisa eratzea onartzekoa. |url=https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2016/12/21/c1608856.pdf |argitaletxea=[[Gipuzkoako Foru Aldundia]] |egunkaria=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala |sartze-data=2017-1-17}}</ref> [[2014]]an, 158 biztanle zituen. [[1965]]tik [[2017]]ra bitartean, [[Ezkio]]rekin batera [[Ezkio-Itsaso]] udalerria osatzen zuten auzoetariko bat da. 2020ko abenduaren 22ko akordio bidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala|url=https://egoitza.gipuzkoa.eus/gao-bog/euskera/gao/2020/12/31/e2006964.htm|aldizkaria=egoitza.gipuzkoa.eus|sartze-data=2022-06-30}}</ref>, Gipuzkoako Foru Aldundiak desegin egin zuen Ezkio eta Itsarorekin berriz elkartuz Ezkio-Itsaso berriz sortu Espainiako Auzitegi Gorenaren uztailaren 16ko 1025/2020 epaiari men eginez.
== Izena ==
Itsaso hitz [[polisemia|polisemikoa]] da: «[[itsaso|ur gaziko eremu zabala]]» izateaz gain, «[[ihi]]tza» eta «[[Isats arrunt|isasti]]» esan nahi izan bide zuen. Udalerria [[itsasalde]]tik dozenaka kilometrora egonda ere, askok itsasoaren eta herriaren izenaren arteko lotura ezarri nahi izan dute. Izan ere, Itsasoko [[Kizkitzako baseliza]]ren [[Ama Birjina]]ren deiturari jaiera handia dioten itsasgizon eta arrantzaleek opagaiak uzteko ohitura luzea dago. Litekeena da Itsaso, [[Ezkio]] bezala, fitonimo edo landare-izena izatea, ihitza eta isastiekin lotuta, eta itsas ohitura geroago sortu izana izenaren polisemia zela kausa.
== Geografia ==
=== Mugakideak ===
{{Kokapen geografikoa
|width = auto
|Erdigunea = Itsaso
|Iparraldea = [[Azpeitia]]
|Ipar-ekialdea =
|Ekialdea = [[Beasain]]
|Hego-ekialdea =
|Hegoaldea = [[Ormaiztegi]] eta [[Gabiria]]
|Hego-mendebaldea =
|Mendebaldea = [[Ezkio]]
|Ipar-mendebaldea =
}}
=== Auzoak ===
* '''Itsaso''' (herrigunea)
* [[Itsaso-Alegia]]
* [[Mandubia]]
* [[Matximenta (Itsaso)|Matximenta]]
== Historia ==
Itsaso izena [[1399]]an [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.ari]] bidalitako agiri batean ageri da lehen aldiz. [[1461]]ean [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Henrike IV.ak]] Itsaso izendatu zuen. [[Arriaran]]ekin batera, [[Areriako Alkatetza Nagusia|Areriako alkatetzaren]] parte zen. [[1692]]an Itsasok eta Arriaranek udalerri bakarra osatu zuten.
== Demografia ==
{| align="center" rules="all" cellspacing="0" cellpadding="4" style="border: 1px solid #999; border-right: 2px solid #999; border-bottom:2px solid #999"
|+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| Itsasoko biztanleria
! [[2000]] !! [[2001]] !! [[2002]] !! [[2003]] !! [[2004]] !! [[2005]] !! [[2006]] !! [[2007]]
|-
| align=center| 97 || align=center| 97 || align=center| 93 || align=center| 89 || align=center| 87 || align=center| 86 || align=center| 82 || align=center| 95
|}
== Politika ==
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Itsasoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
| colspan="2" |'''Alderdia<ref name=":022">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-01-10}}</ref>'''
|-
|
| [[2017]] <sup>a</sup>
| [[2019]]
|
|
|-
| [[Gorka Sasieta Barrenetxea]]<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Makilak aldatu dira eskuz|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2019-06-17|data=|url=https://goierri.hitza.eus/2019/06/17/makilak-aldatu-dira-eskuz/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Alkatearen agurra|hizkuntza=eu|url=https://www.itsaso.eus/eu/alkatearen-agurra|aldizkaria=Itsasoko Herria|sartze-data=2021-08-11}}</ref>
| 2019
| [[2021]] <sup>b</sup>
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
|}
<sup>a</sup> 2017an [[Ezkio-Itsaso]] udalerria bitan banatu zen eta [[Ezkio]] eta Itsaso udalerriak sortu ziren.
<sup>b</sup> 2021ean Ezkio-Itsaso berriro ere udalerria bihurtu zen.
== Ondasun nabarmenak ==
[[Fitxategi:Kizkitzako baseliza, hegoaldetik.jpg|thumb|ezkerrera|Kizkitzako baseliza]]
* [[Kizkitzako Ama Birjinaren baseliza]]
* [[Aristizabal baserria]]
== Argazki galeria ==
<gallery>
Fitxategi:Kizkitzako baseliza, mendebaldetik.jpg|Kizkitzako baseliza
Fitxategi:San Lorentzo ermita.jpg|San Lorentzo ermita
Fitxategi:Itsasoko gurutzea.jpg|Hilerriko gurutzea
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2014-08-28}}
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* [http://www.itsaso.eus/eu/ Itsasoko udalaren webgunea] {{eu}}
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Itsaso (Gipuzkoa)]]
[[Kategoria:Gipuzkoako lehengo udalerriak]]
fv6967t7lgwl3n5bjq994u3inefhq7x
Urte ilunak
0
71082
10006170
9922193
2024-12-20T19:16:42Z
Eliatxo
96586
/* Pertsonaiak */
10006170
wikitext
text/x-wiki
{{lan infotaula}}
'''''Urte ilunak''''' [[1993]] urtean [[Arantxa Lazkano]]k eginiko euskal [[film (zinema)|filma]] da. [[1993]]ko [[irailaren 26]]an estreinatu zen [[Donostiako Zinemaldia]]ren Zabaltegian.
== Sinopsia ==
{{argumentua}}
[[Film (zinema)|Filmak]] Itziarren bizitza azaltzen du 8 urteko neska [[1940ko hamarkada]]ko [[Donostia]]n: familia [[abertzaletasun|abertzalea]] eta eskolako errepresioa.<ref>{{erreferentzia|egilea=Euskadiko Filmategia|izenburua=Urte ilunak|url=http://www.filmotecavasca.com/eu/urte-ilunak}}</ref>
== Pertsonaiak ==
<div style="-moz-column-count: 2; column-count: 2;">
* Eider Amilibia: Itziar haurra
* Garazi Elorza: Itziar gaztea
* [[Klara Badiola]]: ama
* Carlos Panera: aita
* Amaia Basurto: Miren
* Andrea Toledo: Sofia
* [[Barbara Goenaga]]: Maite
* Nere Illarramendi: Nieves
* Nora Gurrutxaga: Maria Pilar
* Haizea Uria: Ana Mari
* Gorka Iruretagoiena: Jose Luis haurra
* Asier Arriola: Jose Luis gaztea
* Jose Lizaso: Cosme
* Nerea Arrizabalaga: Angela
* Ana Miranda: Rosario
* [[Miren Gojenola]]: neskamea
* [[Itziar Lazkano]]: saltzailea
* [[Mikel Albisu Cuerno]]: apaiza
* Ramon Ibarra: Felix
* [[Felipe Barandiaran]]: Jesus
* Joseba Arrasate: Jokin
* [[Txema Blasco]]: medikua
* Maite Zumeta: emagina
* [[Ramón Barea|Ramon Barea]]: ileapaindegiko gizona
* Daniel Trepiana: Lucio
* [[Javier Merino]]: pregonaria
* Amaia del Rio: Miren gaztea
* Maider Gambas: Mari Carmen
* Felix Arkarazo: Miguel
* Maria Luisa Arellano: txartelaria
* Aritz Dendategi: apaizgaia
* Giurdana Murga: Belen
* Xabier Unanue: Pedro Mari
* Mikel Asteinza: Jabi
* Alex Arzuaga: ileapaindegiko haurra
* Pilar Rodriguez: Mikaela
* Ani Narvaez: Maite haurra
* Elena Bravo: Maria Jesus haurra
* German Laso: Joaquin
* Lisa Sarasola: Maria Jesus gaztea
* Maialen Carrera: Maritxu
* Ane Esnal: Rosa Mari
* Violeta Rodriguez: Raquel
* Ivan Aguirre: Eduardo
* Jurgi Goñi: Jose Manuel
* Asier Hernandez: geltokiko gaztea
* Miguel Vazquez: goardia zibila
* Fermin Sanles: goardia zibila
* Eugenio Abalde: goardia zibila
* Maria Pilar Beobide: dendako emakumea
* Itxaso Azkarate: Cosmeren etxeko emakumea
* Feli Garaño: Cosmeren etxeko emakumea
* [[Miren Aranburu]]: Itziar gaztearen ahotsa
* [[Kiko Jauregi]]: Jose Luis gaztearen ahotsa
* [[Idoia Sagarzazu]]: Miren gaztearen ahotsa
</div>
== Ezaugarri teknikoak ==
{| class="taulapolita"
|-
|Zuzendaritza
|[[Arantxa Lazkano]]
|-
|Gidoia
|[[Arantxa Lazkano]] eta Ana Barandiaran
|-
|Ekoizlea
|Jose Maria Lara
|-
|Musika
|Iñaki Salvador
|-
|Argazkilariak
|[[Flavio Martinez]]
|-
|Edizioa
|Julia Juaniz, Juan Carlos Martinez, Nere Pagola eta Maria Garaikoetxea
|-
|Efektu bereziak
|Iñaki Gomez
|}
== Sariak ==
[[1994]]an, [[Arantxa Lazkano]] zuzendari berrien [[Goya Sariak|Goya Sariarako]] hautagaia izan zen.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Euskal Herriko filmak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko gatazkari buruzko filmak]]
[[Kategoria:Drama filmak]]
kflusc14qid76fuhthlai3sy8jfxaw1
10006237
10006170
2024-12-20T22:18:55Z
Eliatxo
96586
/* Kanpo estekak */
10006237
wikitext
text/x-wiki
{{lan infotaula}}
'''''Urte ilunak''''' [[1993]] urtean [[Arantxa Lazkano]]k eginiko euskal [[film (zinema)|filma]] da. [[1993]]ko [[irailaren 26]]an estreinatu zen [[Donostiako Zinemaldia]]ren Zabaltegian.
== Sinopsia ==
{{argumentua}}
[[Film (zinema)|Filmak]] Itziarren bizitza azaltzen du 8 urteko neska [[1940ko hamarkada]]ko [[Donostia]]n: familia [[abertzaletasun|abertzalea]] eta eskolako errepresioa.<ref>{{erreferentzia|egilea=Euskadiko Filmategia|izenburua=Urte ilunak|url=http://www.filmotecavasca.com/eu/urte-ilunak}}</ref>
== Pertsonaiak ==
<div style="-moz-column-count: 2; column-count: 2;">
* Eider Amilibia: Itziar haurra
* Garazi Elorza: Itziar gaztea
* [[Klara Badiola]]: ama
* Carlos Panera: aita
* Amaia Basurto: Miren
* Andrea Toledo: Sofia
* [[Barbara Goenaga]]: Maite
* Nere Illarramendi: Nieves
* Nora Gurrutxaga: Maria Pilar
* Haizea Uria: Ana Mari
* Gorka Iruretagoiena: Jose Luis haurra
* Asier Arriola: Jose Luis gaztea
* Jose Lizaso: Cosme
* Nerea Arrizabalaga: Angela
* Ana Miranda: Rosario
* [[Miren Gojenola]]: neskamea
* [[Itziar Lazkano]]: saltzailea
* [[Mikel Albisu Cuerno]]: apaiza
* Ramon Ibarra: Felix
* [[Felipe Barandiaran]]: Jesus
* Joseba Arrasate: Jokin
* [[Txema Blasco]]: medikua
* Maite Zumeta: emagina
* [[Ramón Barea|Ramon Barea]]: ileapaindegiko gizona
* Daniel Trepiana: Lucio
* [[Javier Merino]]: pregonaria
* Amaia del Rio: Miren gaztea
* Maider Gambas: Mari Carmen
* Felix Arkarazo: Miguel
* Maria Luisa Arellano: txartelaria
* Aritz Dendategi: apaizgaia
* Giurdana Murga: Belen
* Xabier Unanue: Pedro Mari
* Mikel Asteinza: Jabi
* Alex Arzuaga: ileapaindegiko haurra
* Pilar Rodriguez: Mikaela
* Ani Narvaez: Maite haurra
* Elena Bravo: Maria Jesus haurra
* German Laso: Joaquin
* Lisa Sarasola: Maria Jesus gaztea
* Maialen Carrera: Maritxu
* Ane Esnal: Rosa Mari
* Violeta Rodriguez: Raquel
* Ivan Aguirre: Eduardo
* Jurgi Goñi: Jose Manuel
* Asier Hernandez: geltokiko gaztea
* Miguel Vazquez: goardia zibila
* Fermin Sanles: goardia zibila
* Eugenio Abalde: goardia zibila
* Maria Pilar Beobide: dendako emakumea
* Itxaso Azkarate: Cosmeren etxeko emakumea
* Feli Garaño: Cosmeren etxeko emakumea
* [[Miren Aranburu]]: Itziar gaztearen ahotsa
* [[Kiko Jauregi]]: Jose Luis gaztearen ahotsa
* [[Idoia Sagarzazu]]: Miren gaztearen ahotsa
</div>
== Ezaugarri teknikoak ==
{| class="taulapolita"
|-
|Zuzendaritza
|[[Arantxa Lazkano]]
|-
|Gidoia
|[[Arantxa Lazkano]] eta Ana Barandiaran
|-
|Ekoizlea
|Jose Maria Lara
|-
|Musika
|Iñaki Salvador
|-
|Argazkilariak
|[[Flavio Martinez]]
|-
|Edizioa
|Julia Juaniz, Juan Carlos Martinez, Nere Pagola eta Maria Garaikoetxea
|-
|Efektu bereziak
|Iñaki Gomez
|}
== Sariak ==
[[1994]]an, [[Arantxa Lazkano]] zuzendari berrien [[Goya Sariak|Goya Sariarako]] hautagaia izan zen.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Euskal Herriko film dramatikoak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko gatazkari buruzko filmak]]
[[Kategoria:Donostian girotutako filmak]]
[[Kategoria:1940ko hamarkadan girotutako filmak]]
7fljcqomorgzrzstcia87hr6r1z3gxl
10006238
10006237
2024-12-20T22:37:47Z
Eliatxo
96586
/* Kanpo estekak */
10006238
wikitext
text/x-wiki
{{lan infotaula}}
'''''Urte ilunak''''' [[1993]] urtean [[Arantxa Lazkano]]k eginiko euskal [[film (zinema)|filma]] da. [[1993]]ko [[irailaren 26]]an estreinatu zen [[Donostiako Zinemaldia]]ren Zabaltegian.
== Sinopsia ==
{{argumentua}}
[[Film (zinema)|Filmak]] Itziarren bizitza azaltzen du 8 urteko neska [[1940ko hamarkada]]ko [[Donostia]]n: familia [[abertzaletasun|abertzalea]] eta eskolako errepresioa.<ref>{{erreferentzia|egilea=Euskadiko Filmategia|izenburua=Urte ilunak|url=http://www.filmotecavasca.com/eu/urte-ilunak}}</ref>
== Pertsonaiak ==
<div style="-moz-column-count: 2; column-count: 2;">
* Eider Amilibia: Itziar haurra
* Garazi Elorza: Itziar gaztea
* [[Klara Badiola]]: ama
* Carlos Panera: aita
* Amaia Basurto: Miren
* Andrea Toledo: Sofia
* [[Barbara Goenaga]]: Maite
* Nere Illarramendi: Nieves
* Nora Gurrutxaga: Maria Pilar
* Haizea Uria: Ana Mari
* Gorka Iruretagoiena: Jose Luis haurra
* Asier Arriola: Jose Luis gaztea
* Jose Lizaso: Cosme
* Nerea Arrizabalaga: Angela
* Ana Miranda: Rosario
* [[Miren Gojenola]]: neskamea
* [[Itziar Lazkano]]: saltzailea
* [[Mikel Albisu Cuerno]]: apaiza
* Ramon Ibarra: Felix
* [[Felipe Barandiaran]]: Jesus
* Joseba Arrasate: Jokin
* [[Txema Blasco]]: medikua
* Maite Zumeta: emagina
* [[Ramón Barea|Ramon Barea]]: ileapaindegiko gizona
* Daniel Trepiana: Lucio
* [[Javier Merino]]: pregonaria
* Amaia del Rio: Miren gaztea
* Maider Gambas: Mari Carmen
* Felix Arkarazo: Miguel
* Maria Luisa Arellano: txartelaria
* Aritz Dendategi: apaizgaia
* Giurdana Murga: Belen
* Xabier Unanue: Pedro Mari
* Mikel Asteinza: Jabi
* Alex Arzuaga: ileapaindegiko haurra
* Pilar Rodriguez: Mikaela
* Ani Narvaez: Maite haurra
* Elena Bravo: Maria Jesus haurra
* German Laso: Joaquin
* Lisa Sarasola: Maria Jesus gaztea
* Maialen Carrera: Maritxu
* Ane Esnal: Rosa Mari
* Violeta Rodriguez: Raquel
* Ivan Aguirre: Eduardo
* Jurgi Goñi: Jose Manuel
* Asier Hernandez: geltokiko gaztea
* Miguel Vazquez: goardia zibila
* Fermin Sanles: goardia zibila
* Eugenio Abalde: goardia zibila
* Maria Pilar Beobide: dendako emakumea
* Itxaso Azkarate: Cosmeren etxeko emakumea
* Feli Garaño: Cosmeren etxeko emakumea
* [[Miren Aranburu]]: Itziar gaztearen ahotsa
* [[Kiko Jauregi]]: Jose Luis gaztearen ahotsa
* [[Idoia Sagarzazu]]: Miren gaztearen ahotsa
</div>
== Ezaugarri teknikoak ==
{| class="taulapolita"
|-
|Zuzendaritza
|[[Arantxa Lazkano]]
|-
|Gidoia
|[[Arantxa Lazkano]] eta Ana Barandiaran
|-
|Ekoizlea
|Jose Maria Lara
|-
|Musika
|Iñaki Salvador
|-
|Argazkilariak
|[[Flavio Martinez]]
|-
|Edizioa
|Julia Juaniz, Juan Carlos Martinez, Nere Pagola eta Maria Garaikoetxea
|-
|Efektu bereziak
|Iñaki Gomez
|}
== Sariak ==
[[1994]]an, [[Arantxa Lazkano]] zuzendari berrien [[Goya Sariak|Goya Sariarako]] hautagaia izan zen.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Euskal Herriko film dramatikoak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko gatazkari buruzko filmak]]
[[Kategoria:Donostian girotutako filmak]]
[[Kategoria:1940ko hamarkadan girotutako filmak]]
[[Kategoria:Euskarazko filmak]]
q3n6ln1oxa8me2t7r99s040gq65h8ts
Ehorzte ontzi
0
78073
10006432
10004940
2024-12-21T11:17:24Z
Xirkan
12788
10006432
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Funeral_of_russian_noble_by_Siemiradzki.jpg|thumb|250px|[[Igor Kievekoa]]ren ehorzte zeremonia, [[945]]ean; [[Heinrich Semiradski]]ren ([[1845]]-[[1902]]) margolana]]
'''Ehorzte ontzia''' edo '''hilobi-itsasontzia'''<ref>{{Erreferentzia|egilea= Durkin, Frances, Cooke, Grace |izenburua=Abentura bat Bikingoen herrialdean |url=https://www.ikas.eus/spip.php?page=pmb_notice&id_notice=37125 |argitaletxea=ikas.eus |sartze-data=2024-12-21}}</ref> [[hilobi]] bat da, zeinetan [[ontzi (ibilgailua)|ontzi]] edo [[txalupa]] bat [[ehorztoki]] gisa erabiltzen den, edo ehorztokiaren zati gisa. Ehorzte zeremonian, hildakoaz gain, haren ondasun batzuk ere ezarri ohi ziren ontzian.<ref>{{Erreferentzia|egilea= |izenburua=Burial |url=https://www.britannica.com/topic/burial-death-rite |argitaletxea=britannica.com |sartze-data=2024-12-19}}</ref>
[[Anglo-saxoi]]ek, [[Merovingiar leinua|merovingiarrek]], [[bikingo]]ek eta [[Antzinako Egipto]]ko lehen dinastietako [[faraoi]] batzuek erabili zuten hilobiratze modu hau.
== Aurkitutako ehorzte ontziak ==
[[Fitxategi:Barque-solaire2.jpg|thumb|250px|Keopsen eguzki txalupa [[Giza (Egipto)|Giza]].]]
* [[Keopsen eguzki txalupa]] [[Giza (Egipto)|Giza]] [[Egiptoko IV. dinastia]]
* [[Gokstadeko itsasontzia]] [[Norvegia]]
* [[Ladbyko itsasontzia]] [[Danimarka]]
* [[Osebergeko itsasontzia]] [[Norvegia]]
* [[Snapeko itsasontzia]] [[Ingalaterra]] ekialdea
* [[Sutton Hoo]] Ingalaterra ekialdea
* [[Tune ontzia|Tuneko itsasontzia]] Norvegia
* [[Valsgärde]] [[Suedia]]
* [[Vendel]] Suedia
* [[Rurikovo Gorodistxe]], [[Novgorod]]etik gertu [[Errusia]]
* [[Sarskoie Gorodistxe]], [[Rostov]]etik gertu [[Errusia]]
* [[Timerevo]], [[Jaroslavl]]etik gertu [[Errusia]]
* [[Hilobi Beltza]], [[Txernihiv|Txernigovetik]] gertu.
== Ikus, gainera ==
* [[Eguzki txalupa]]
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Heriotza]]
[[Kategoria:Hil itsasontziak]]
9vgev0ibi1k61wwyody6owfjbepmmvw
James Watt
0
84717
10006098
9920298
2024-12-20T17:24:53Z
InternetArchiveBot
119347
Add 2 books for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10006098
wikitext
text/x-wiki
{{Wikipedia1000}}
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''James Watt''' ([[Greenock]], [[Eskozia]], [[1736]]ko [[urtarrilaren 30]]a<sup>[[Gregoriotar egutegia|greg.]]</sup>/urtarrilaren 19a<sup>[[juliotar egutegi|jul.]]</sup> - [[Handsworth (Mendebaldeko Midlands)|Handsworth]], [[Ingalaterra]], [[1819]]ko [[abuztuaren 25]]a), asmatzailea, [[ingeniaritza|ingeniari mekanikoa]] eta kimikaria izan zen. [[Thomas Newcomen]]en [[lurrun makina]] hobetuta, Watt lurrun makina sortu zuen 1776an; Watten lurrun makina funtsezkoa izan zen [[Industria Iraultza]]k ekarriko zituen aldaketetarako, [[Britainia Handia]]n bertan zein mundu zabalean.
[[Glasgowko Unibertsitatea|Glasgowko Unibertsitatean]] tresna-egile gisa lan egiten zuen bitartean, Watt [[Lurrun-makina|lurrun-makinen]] teknologiarekin interesatu zen. Garai hartan, Ingeniariek, hala nola [[John Smeaton]], Newcomen-en motorraren eraginkortasun ezaz jabetu ziren eta hobetzea zuten helburu<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Smeaton, John (1724–1792), civil engineer|hizkuntza=en|url=https://www.oxforddnb.com/display/10.1093/ref:odnb/9780198614128.001.0001/odnb-9780198614128-e-25746|aldizkaria=Oxford Dictionary of National Biography|doi=10.1093/ref:odnb/25746|sartze-data=2024-09-25}}</ref>. Watten intuizioa izan zen konturatzea motorraren diseinu garaikideek energia asko xahutzen zutela [[Zilindro|zilindroa]] behin eta berriz hoztuz eta berotuz. Wattek diseinu-hobekuntza bat aurkeztu zuen, kondentsadore bereizia, energia xahuketa hori saihesten zuena eta lurrun-makinen potentzia, eraginkortasuna eta errentagarritasuna errotik hobetzen zituena. Azkenean, bere motorra biraketa-higidura ekoizteko egokitu zuen, ura ponpatzeaz harago haren erabilera asko zabalduz.
Watt bere asmakizuna komertzializatzen saiatu zen, baina finantza zailtasun handiak izan zituen 1775ean [[Matthew Boulton|Matthew Boultonekin]] lankidetzan sartu zen arte. Boulton eta Watten enpresa berriak, azkenean, arrakasta handia izan zuen, eta Watt gizon aberats bat bihurtu zen. Jubilatu ondoren, Wattek asmakizun berriak garatzen jarraitu zuen, nahiz eta bat bera ere ez zen bere lurrun-makinaren lana bezain garrantzitsua izan.
Wattek zaldi-potentziaren kontzeptua garatu zuenean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Watt Biography|url=https://www.egr.msu.edu/~lira/supp/steam/wattbio.html|aldizkaria=www.egr.msu.edu|sartze-data=2024-09-26}}</ref>, [[Nazioarteko Unitate Sistema|SI-ren]] potentzia-unitateak, [[Watt|watt-ak]], haren izena hartu zuen.
== Biografia ==
===Hasierako bizitza eta hezkuntza===
James Watt 1736ko urtarrilaren 19an jaio zen [[Greenock|Greenock-en]], [[Renfrewshire|Renfrewshiren]], Agnes Muirhead (1703-1755) eta James Watt (1698-1782) bizirik irtendako bost seme-alabetatik zaharrena<ref name=":0">{{Erreferentzia|id=28880|izenburua=Watt, James (1736–1819)|orig-year=2004|urtea=2013|abizena=Tann|izena=Jennifer}}</ref> Watt 1736ko urtarrilaren 25ean bataiatu zuten Old West Kirk-en, Greenocken<ref name=":1">{{Erreferentzia|url=https://www.nrscotland.gov.uk/research/learning/hall-of-fame/hall-of-fame-a-z/watt-james |izenburua=Hall of Fame A-Z: James Watt (1736-1819) |website=National Records of Scotland |access-date=17 September 2024}}</ref>. Bere ama familia ospetsu batekoa zen; heziketa ona zuen, eta izaera gogorra omen zuen; aita, berriz, [[Ontzigile|ontzigilea]], ontzi-jabea eta kontratista zen, eta Greenockeko [[Aguazil (argipena)|aguazil-burua]] izan zen 1751n<ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.24829|izenburua=The life of James Watt: with selections from his correspondence|abizena=Muirhead|izena=James Patrick|argitaletxea=John Murray|urtea=1859|edizioa=2|orrialdea=[https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.24829/page/n35 10]}}</ref>. Watt familiaren aberastasuna zetorren, neurri batean, Watten aitaren esklaboen salerosketatik eta esklaboek ekoiztutako ondasunekin<ref>Lisa Williams, [https://www.nationalgalleries.org/art-and-artists/features/remaking-our-histories-scotland-slavery-and-empire "Scotland and Slavery"], National Galleries Scotland, 9 October 2020. Retrieved 1 December 2021.</ref>.
Watten gurasoak [[Presbiterianismo|presbiterianoak]] eta [[kovenanter]] gogorrak ziren<ref>{{Erreferentzia|url=https://books.google.com/books?id=WKuG-VIwID8C|izenburua=Icons of invention: the makers of the modern world from Gutenberg to Gates|abizena=Klooster|izena=John W.|argitaletxea=ABC-CLIO|urtea=2009|isbn=978-0-313-34743-6|liburukia=1|orrialdea=30}}</ref>, baina heziketa erlijiosoa izan arren, gerora, [[Deismo|deista]] egin zen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=James Watt and the steam engine: the memorial volume prepared for the Committee of the Watt centenary commemoration at Birmingham 1919|abizena1=Dickinson|izena1=Henry Winram|author-link1=Henry Winram Dickinson|abizena2=Jenkins|izena2=Rhys|abizena3=Committee of the Watt Centenary Commemoration|argitaletxea=Clarendon press|urtea=1927|orrialdea=78|besteak=It is difficult to say anything as to Watt's religious belief, further than that he was a Deist.}}</ref><ref>{{Erreferentzia|url=http://www.infidels.org/library/historical/joseph_mccabe/dictionary.html|izenburua=A Biographical Dictionary of Ancient, Medieval, and Modern Freethinkers|abizena=McCabe|izena=Joseph|urtea=1945|argitaletxea=Haldeman-Julius Publications|access-date=17 August 2012|besteak=He made such improvement in the crude steam-engine that had been invented before his time that he is usually described as the inventor. "His many and most valuable inventions must always place him among the leading benefactors of mankind," says the account of him in the ''Dictionary of National Biography''. He was an accomplished man. He knew Greek, Latin, French, German and Italian and was very friendly with the great freethinking French scientists. Andrew Carnegie has written a life of him and describes him as a deist who never went to church.}}</ref>. Watten aitona, Thomas Watt (1642–1734), [[matematika]], [[topografia]] eta [[nabigazio]] irakaslea izan zen<ref name=":0" />, eta Cartsburneko baroiaren [[Aguazil (argipena)|aguazila]]<ref>{{Erreferentzia|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.24829|izenburua=The life of James Watt: with selections from his correspondence|abizena=Muirhead|izena=James Patrick|argitaletxea=John Murray|urtea=1859|edizioa=2|orrialdea=[https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.24829/page/n29 4], 7}}</ref>.
Hasieran, Watt amak hezi zuen etxean, eta, gero, «Greenock Grammar School»era joan zen. Bertan, [[Matematika|matematiketarako]] trebetasuna erakutsi zuen, [[Latin|latinak]] eta [[Greziera|grezierak]], berriz, ez zitzaizkion interesatzen.
Wattek, haurtzaroan, osasun arazo luzeak jasan zituela diote, eta, bizitza osoan zehar, buruko minak maiz jasan zituen<ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|url=https://archive.org/stream/in.ernet.dli.2015.173811/2015.173811.Lives-Of-The-Engineers#page/n21/mode/2up|izenburua=Lives of the Engineers|abizena1=Smiles|izena1=Samuel|data=1904|argitaletxea=John Murray|edizioa=Popular|lekua=London|orrialdea=12|access-date=9 December 2017}}</ref>.
Txikitan, aitaren eraikuntza lantegian egin zuen lan. 19 urte zituela, tresna mekaniko asko egin zituen. Wattek gogoko zituen lurrun makinak; horregatik, [[lurrin]]aren ezaugarriak aztertzeari ekin zion: dentsitatearen, tenperaturaren eta presioaren arteko erlazioa, bereziki. Lurrun makinarako kondentsazio ganbera bat ere diseinatu zuen lurrun galerak ekiditeko. Bere lehenengo patentea asmakuntza hori izan zen. Horrez gain, beste hobekuntza batzuk egin zizkion 1769an<ref>{{Erreferentzia|izenburua=¿Quién inventó la máquina de vapor?|hizkuntza=es|data=2018-06-06|url=https://okdiario.com/curiosidades/maquina-vapor-quien-fue-inventor-2388715|aldizkaria=okdiario.com|sartze-data=2021-02-22}}</ref>.
[[Fitxategi:James-watt-1736-1819-engineer-inventor-of-the-stea.jpg|thumb|James Watt, John Partridgeren margolana, [[William Beechey|Sir William Beecheyen]] arabera, (1806)<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Annan|izena1=Thomas|izenburua=Illustrated catalogue of the exhibition of portraits on loan in the new galleries of art, Corporation buildings, Sauchiehall Street|data=1868|argitaletxea=Glasgow Art Gallery and Museum|lekua=Glasgow|orrialdea=90|url=https://archive.org/stream/illustratedcatal00anna#page/90/mode/2up/search/watt|access-date=4 December 2017}}</ref><ref>{{cite web|izenburua=James Watt, 1736 – 1819. Engineer, inventor of the steam engine|url=https://www.nationalgalleries.org/art-and-artists/4074/james-watt-1736-1819-engineer-inventor-steam-engine|website=Scottish National Portrait Gallery|access-date=5 December 2017}}</ref>]]
[[Fitxategi:Bust of James Watt.JPG|thumb|Watt-en bustoa, «Scottish National Portrait Gallery»]]
18 urte zituela, Watten ama hil zen, eta aitaren osasuna huts egiten hasi zen. Watt [[Londres|Londresera]] bidaiatu zuen, eta, urtebetez (1755-1756), instrumentu-egile gisa prestakuntza-aldi bat lortu ahal izan zuen; gero, Eskoziara itzuli zen, eta [[Glasgow]] hiri komertzialean kokatu zen, bere instrumentuak egiteko negozioa sortu asmoz. Oraindik oso gaztea zen, eta, ikasketa osoa ez zuenez, ez zuen lortu, maisu baten bidez, ohiko harremanik instrumentu-egile gisa finkatzeko.
Watt geldiune horretatik salbatu zen [[Jamaika|Jamaikatik]] [[Alexander MacFarlane|Alexander MacFarlane-k]] [[Glasgowko Unibertsitatea|Glasgowko Unibertsitatera]] lagatako adituen arreta eskatzen zuten astronomia-tresnak iritsi zirenean<ref>Marshall (1925), Chapter 3.</ref>. Wattek funtzionamendurako berreskuratu zituen, eta ordainsaria jaso zuen. Tresna horiek [[Macfarlane Behatokia|Macfarlane Behatokian]] instalatu ziren azkenean. Gerora, hiru irakaslek unibertsitate barruan tailer txiki bat ezartzeko aukera eskaini zioten. 1757an hasi zen, eta bi irakasle, [[Joseph Black]] [[Zerrenda:Fisikariak|fisikari]] eta [[Kimikari|kimikaria]] eta [[Adam Smith]] [[ekonomialari]] ospetsua, Watten lagun egin ziren<ref>
{{Erreferentzia
|izenburua=Partners in Science: Letters of James Watt and Joseph Black
|urtea=1970
|url=https://archive.org/details/partnersinscienc0000robi
|url-access=registration
|abizena1=Robinson
|izena1= Eric
|abizena2=McKie
|izena2= Doublas
|lekua= Cambridge, Massachusetts
}}
</ref>.
Hasieran aritu zen unibertsitatean erabiltzen ziren tresna zientifikoak mantentzen eta konpontzen, erakustaldietan laguntzen eta [[Koadrante (tresna)|koadranteen]] ekoizpena zabaltzen. [[Oktante (tresna)|Letoizko koadrante islatzaileak]], [[Erregela paralelo|erregela paraleloak]], [[Balantza|eskalak]], [[Teleskopio|teleskopioetarako piezak]] eta [[Barometro|barometroak]] egin eta konpondu zituen, besteak beste.
Biografoek, hala nola [[Samuel Smiles|Samuel Smilesek]], diote Wattek Glasgown kokatzeko borroka egin behar izan zuela «Trades House»ren oposizioagatik, baina hori zalantzan jarri dute beste historialari batzuek, [[Harry Lumsden|Harry Lumsdenek]] adibidez. Garai horretako erregistroak ez daude osorik, baina garbi dagoen arren Wattek oposizioa topatu zuela, hala ere, [[Metalgintza|metalgintzako]] langile trebe gisa lan egin, eta, salerosketarako, gai izan zen; horrek iradokitzen du «Incorporation of Hammermen» kontent zegoela kide izateko baldintzak betetzen zituelako edo Wattek erabateko oposizioa saihestea lortu zuela<ref>{{Erreferentzia|url=https://archive.org/details/historyofhammerm00lums|izenburua=History of the Hammermen of Glasgow; a study typical of Scottish craft life and organisation|abizena=Lumsden|izena=Harry|argitaletxea=A. Gardner|urtea=1912|lekua=Paisley|orrialdeak=[https://archive.org/details/historyofhammerm00lums/page/394 394]–404}}</ref>.
1759an, [[John Craig]] arkitekto eta enpresaburuarekin lankidetza sortu zue produktu-lerro bat fabrikatu eta saltzeko, musika tresnak eta jostailuak barne. Lankidetza horrek hurrengo sei urteetan iraun zuen, eta 16 langileri eman zion lana. Craig 1765ean hil zen. Azkenean, langile batek, [[Alex Gardner|Alex Gardner-ek]], hartu zuen negozioa, eta XX. mendera arte zutik iraun zuen<ref>Hills, vol. 1, pp. 103–15.</ref>.
1764an, Watt bere lehengusu Margaret (Peggy) Millerrekin ezkondu zen, eta 5 seme-alaba izan zituen; horietako 2 helduaro arte bizi izan ziren: James Jr. (1769-1848) eta Margaret (1767-1796). Bere emaztea 1773an hil zen, erditzean. 1777an, berriro ezkondu zen, Ann MacGregor Glasgowko [[Tindu|tindatzaile]] baten alabarekin, eta, harekin, 2 seme-alaba izan zituen: Gregory (1777–1804), [[geologo]] eta [[Mineralogia|mineralogo]] bihurtu zena<ref>{{Erreferentzia | abizena1 = Torrens | izena1 = H. S. | atala= The geological work of Gregory Watt, his travels with William Maclure in Italy (1801–1802), and Watt's "proto-geological" map of Italy (1804) | doi = 10.1130/2006.2411(11) |izenburua=The Origins of Geology in Italy |series=Geological Society of America | liburukia= 411 | orrialdeak = 179–197 |urtea = 2006 | isbn = 0-8137-2411-2 }}</ref> eta Janet (1779–1794). Ann 1832an hil zen[19]. 1777 eta 1790 bitartean<ref>{{Erreferentzia|url=https://books.google.com/books?id=kZcsXTQntrkC&pg=PA1045|izenburua=The Lunar Men: The Inventors of the Modern World 1730–1810|abizena=Uglow|izena=Jenny|data=2011|argitaletxea=Faber & Faber|isbn=978-0-571-26667-8|hizkuntza=en}}</ref>, Regent Placen bizi izan zen, [[Birmingham|Birminghamen]].
[[Eskoziar]]ra jaiotzez, [[Birmingham]] (Ingalaterra) izan zuen bizileku eta lantoki. [[Lunar Society]] elkarteko kide izan zen. Berak idatzitako dokumentu asko, Birmingham Central Libraryn daude.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Watt Biography|url=https://www.egr.msu.edu/~lira/supp/steam/wattbio.html|aldizkaria=www.egr.msu.edu|sartze-data=2021-02-16}}</ref> Birmingham Central Libraryren kanpoaldean bere estatua propioa dauka. <ref>{{Erreferentzia|izena=Alamy|abizena=Limited|izenburua=James Watt estatua, en Chamberlain Square, fuera de la Biblioteca Central de Birmingham, Birmingham. 1868 por Alexander Munro. Realizado en mármol siciliano. James Watt, 1736 - 1819 fue un inventor e ingeniero mecánico escocés cuyas mejoras al motor de vapor Newcomen eran fundamentales a los cambios producidos por la Revolución Industrial Fotografía de stock|hizkuntza=es|url=https://www.alamy.es/james-watt-estatua-en-chamberlain-square-fuera-de-la-biblioteca-central-de-birmingham-birmingham-1868-por-alexander-munro-realizado-en-marmol-siciliano-james-watt-1736-1819-fue-un-inventor-e-ingeniero-mecanico-escoces-cuyas-mejoras-al-motor-de-vapor-newcomen-eran-fundamentales-a-los-cambios-producidos-por-la-revolucion-industrial-image68550578.html|aldizkaria=Alamy|sartze-data=2021-02-22}}</ref>
==Asmakizunak eta azterketa zientifikoak==
===Watt eta teontzia===
Badago istorio ezagun bat zeinak dioen Wattek lurrun-makina asmatzera bultzatu zuela ontzi bat irakiten ikusita; lurrunak estalkia altxatzera behartzen zuen, eta, horrek lurrunaren indarra erakutsi zion Watti. Istorio hori era askotan kontatzen da; batzuetan, Watt mutil gaztea da; beste batzuetan, berriz, zaharragoa; batzuetan, amaren teontzia da; beste batzuetan, berriz, izebarena; beraz, horrek apokrifoa izan daitekeela iradokitzen du. Nolanahi ere, Wattek ez zuen [[lurrun-makina]] asmatu, baina lehendik zegoen Newcomen motorraren eraginkortasuna nabarmen hobetu zuen [[kondentsadore]] bereizi bat gehituz, gaur egun ezagunak diren eraginkortasun termikoaren printzipioekin bat. Istorioa, seguru asko, Watten semeak, James Watt, Jr.-ek, sortu zuen, zeinak bere aitaren ondarea gorde eta apaintzeko erabakia hartua baitzuen<ref>{{Erreferentzia |izenburua=True Myths: James Watt's Kettle, His Condenser, and His Chemistry |abizena=Miller |izena=D. P. |aldizkaria=[[History of Science (journal)|History of Science]] |urtea=2004 |liburukia=42 |alea=3 |orrialdeak=333–360 [p. 334] |doi=10.1177/007327530404200304 |bibcode=2004HisSc..42..333M |s2cid=161722497 }}</ref>. Horren harira, [[Isaac Newton|Isaac Newtonen]] eta erortzen den sagarraren eta [[Grabitazio|grabitatearen]] aurkikuntzaren istorioaren antzekoa da.
Mitoa izatea litekeena bada ere, Watten eta teontziaren istorioak badu oinarri bat. [[Bero|Beroaren]] eta [[Lurrun|lurrunaren]] [[termodinamika]] ulertzen saiatzean, James Wattek laborategiko esperimentu asko egin zituen, eta bere egunkariek jasotzen dute horiek egiterakoan lurruna sortzeko [[Teontzi]] bat erabili zuela galdara gisa<ref>{{Erreferentzia |izenburua=Science and Technology in the Industrial Revolution |izena1=A. E. |abizena1=Musson |izena2=Eric |abizena2=Robinson |argitaletxea=Manchester University Press |urtea=1969 |orrialdea=80 }}</ref>.
===Lehen esperimentuak lurrunarekin===
[[Fitxategi:James Eckford Lauder - James Watt and the Steam Engine- the Dawn of the Nineteenth Century - Google Art Project.jpg|thumb|left|[[James Eckford Lauder]]: ''James Watt eta lurrun-motorra: XIX. mendeko egunsentia'', 1855]]
[[Fitxategi:Watts First Condenser.jpg|thumb|Watten jatorrizko kondentsadorea ([[Zientzia Museoa (Londres)|Zientzia Museoa]])]]
1759an, Watten lagunak, John Robisonek, haren arreta deitu zuen [[Potentzia|lurrunaren erabilera]] motibazio-iturri gisa<ref name="Muirhead1858">{{Erreferentzia|abizena=Muirhead|izena=James Patrick|izenburua=The life of James Watt: with selections from his correspondence|url=https://archive.org/details/lifejameswattwi03muirgoog|access-date=17 August 2011|urtea=1858|argitaletxea=J. Murray|orrialdeak=[https://archive.org/details/lifejameswattwi03muirgoog/page/n99 74]–83}}</ref>. Newcomen motorren diseinua, ia 50 urtez meategietako ura ponpatzeko erabili zena, ia aldaketarik gabe zen lehen fabrikazioz geroztik. Watt lurrunarekin esperimentatzen hasi zen, lurrun-makina berak martxan jarri ez bazuen ere. Modelo bat egiten saiatu zen; ez zuen ondo funtzionatu, baina esperimentuekin jarraitu zuen, eta, gaiari buruz, ahal zuen guztia irakurtzen hasi zen. [[Bero sor|Bero sorraren]] garrantziaz jabetu zen —tenperatura-konstante prozesu batean askatzen edo xurgatzen den [[Energia termiko|energia termikoa]]— motorra ulertzeko, zeina, Wattek jakin gabe, bere lagun [[Joseph Black|Joseph Blackek]] urte lehenago aurkitu zuen. Lurrun-makinaren ulermena oso egoera primitiboan zegoen, [[Termodinamika|termodinamikaren]] zientzia ez baitzen formalizatuko beste 100 urte arte.
===Lehenengo makinak===
[[Fitxategi:SteamEngine Boulton&Watt 1784.png|thumb|left|Boulton eta Watten lurrun-makina baten grabatua, 1784koa]]
1776an instalatu ziren lehen motorrak merkataritza-enpresetan. Lehenengo motor horiek ponpak elikatzeko erabiltzen ziren, eta, putzuaren hondoan, ardatzaren ponpa haxkak mugitzeko behar zen mugimendu alternatiboa besterik ez zuten sortzen. Diseinuak arrakasta izan zuen komertzialki, eta, hurrengo bost urteetan, Watt oso lanpetuta ibili zen motor gehiago instalatzen, gehienbat [[Kornualles|Kornuallesen]], [[Meatzaritza|meategietatik]] ura ponpatzeko.
Hasierako motor hauek ez zituzten Boultonek eta Wattek fabrikatu, baizik eta beste batzuek, Wattek egindako diseinuen arabera, zeina ingeniari-aholkulari gisa aritzen baitzen. Motorra muntatzea eta martxan jartzea Wattek gainbegiratzen zuen hasieran; gero, ordea, enpresaren enplegatutako gizonek egiten zuten, eta benetako lanaz motorraren eroslea arduratzen zen. Egileen gainbegiratzaileen artean, [[William Murdoch]], [[John Rennie]], [[William Playfair]], [[John Southern]], [[Logan Henderson]], [[James Lawson]], [[William Brunton]], [[Isaac Perrins]] eta beste batzuk zeuden.
===Patenteen probak===
[[Fitxategi:20070616 Dampfmaschine.jpg|thumb|James Watten patentearekin egindako lurrun-makina, 1848an, [[Alemania|Alemaniako]] [[Freiberg]]]]
1781ean, Kornuallesko [[Edward Bull]] hasi zen Boulton eta Wattentzat motorrak eraikitzen. 1792an, dagoeneko, bere diseinuko motorrak egiten hasia zen, baina kondentsadore bereizi bat zuten; beraz, Watt-en patentea urratzen zuten. Bi anaia, [[Jabez Carter Hornblower]] eta [[Jonathan Hornblower Jr]] ere, garai berean, motorrak eraikitzen hasi ziren. Beste batzuk, berriz, Newcomen motorrak aldatzen hasi ziren, kondentsadore bat gehituz, eta Kornuallesko meategien jabeak konturatu ziren Watten patentea ezin zela betearazi, eta Boulton eta Watti ordainketak atxikitzen hasi ziren, eta 1795erako garai gogorrak etorri zitzaizkien. Guztira jaso behar zituzten 21.000 £-tik (2023an 2.740.000 £-ren baliokidea) 2.500 baino ez zituzten jaso. Watt epaitegietara jo behar izan zuen bere erreklamazioak betearazteko<ref>Hills, vol. 3, ch. 5 and 6.</ref>.
1793an, lehen aldiz eraman zuen Bull auzitara. Epaimahaiak Watten alde erabaki zuen, baina patentearen jatorrizko zehaztapena baliozkoa zen edo ez beste epaiketa baterako utzi zuten. Bitartean, arau-hausleen kontrako aginduak eman ziren, haien eskubideen ordainketa fidantzapean jartzera behartuz. Zehaztapenen baliozkotasuna zehazteko hurrengo urtean egindako epaiketa ez zen erabakigarria izan, baina ezarritako balizko aginduek indarrean jarraitu zuten, eta arau-hausleek, Jonathan Hornblower izan ezik, beren auziak konpontzen hasi ziren. Hornblower 1799an epaitu zuten, eta lauren epai erabakigarria Watten aldekoa izan zen. Haren lagun John Wilkinson, zilindro bat zehatz zulatzearen arazoa konpondu zuena, kasu bereziki larria izan zen. Hark 20 bat motor eginak zituen Boulton eta Wattek jakin gabe. Azkenean, 1796an adostu zuten arau-haustea konpontzea<ref>Roll, p. 158.</ref>. Boultonek eta Wattek ez zuten inoiz zor zitzaien guztia kobratu, baina gatazkak, zuzenean edo arbitraje bidez, alderdien artean konpondu ziren. Epaiketa horiek oso garestiak izan ziren, bai dirutan, bai denboran, baina, azkenean, arrakastatsuak izan ziren enpresarentzat.
[[John Roebuck]] britainiar asmatzailearen kide izan zen, eta Roebuckek finantzatu zituen Watten ikerkuntzak. 1775ean, lurrun makinak egiten hasi ziren, eta beste asmakizun batzuk garatu zituen; adibidez, mota askotako makinetarako aplikagarria zen motor bikoitza.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=James Watt {{!}} Biography, Inventions, Steam Engine, & Facts|hizkuntza=en|url=https://www.britannica.com/biography/James-Watt|aldizkaria=Encyclopedia Britannica|sartze-data=2021-02-16}}</ref>
Jon Wattek lurrun makina asmatu zuela esaten da, baina ez da horrela: lurrun makina hobetzeko asmakizun ugari egin zituen. Potentziaren unitateari bere izena jarri zaio, gerora elektrizitatearen potentzian ere erabili dena: [[watt]] unitatea, alegia.
1785ean, Watt Londresko [[Royal Society]]ko kide izendatu zuten; eta, 1814an, [[Frantziako Zientzien Akademia]]koa. 1806an, [[Glasgowko Unibertsitatea|Glasgowko Unibertsitateak]] [[doctor honoris causa]] izendatu zuen. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=James Watt|url=http://automata.cps.unizar.es/Biografias/Watt.htm|aldizkaria=automata.cps.unizar.es|sartze-data=2021-02-22}}</ref> 1819ko abuztuaren 19an, Heathfield Hall etxean hil zen, [[Handsworth (Mendebaldeko Midlands)|Handsworth]] hirian, Ingalaterran. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Biografia de James Watt|url=https://www.biografiasyvidas.com/biografia/w/watt.htm|aldizkaria=www.biografiasyvidas.com|sartze-data=2021-02-22}}</ref>
==Familia==
1764ko uztailaren 14an, Watt bere lehengusu Margaret Millerrekin ezkondu zen (1773an hila)<ref name=":1" />. Bi seme-alaba izan zituzten, Margaret (1767-1796) eta James (1769-1848). 1791n, haien alaba James Millerrekin ezkondu zen. 1773ko irailean, Watt [[Eskozia|Eskoziako]] [[Highland]]-en lanean ari zela, bere emaztea, hirugarren umeaz haurdun zegoena, larriki gaixorik zegoela jakin zuen. Berehala etxera itzuli zen, baina emaztea hil zela eta haien umea hilda jaio zela jakin zuen<ref name=":0" /><ref name=":3">{{Erreferentzia|izenburua=Biographical Index of Former Fellows of the Royal Society of Edinburgh 1783–2002|data=July 2006|argitaletxea=The Royal Society of Edinburgh|isbn=978-0-902198-84-5|url=https://rse.org.uk/wp-content/uploads/2021/07/RSE-Fellows-BiographicalIndex-2.pdf}}</ref>
1776ko uztailaren 29an, Ann MacGregorrekin ezkondu zen (1832an hila)<ref name=":1" /><ref name=":3"/>.
==Masoneria==
Eskoziako The Glasgow Royal Arch Lodge, 77. zenbakiko [[Masoneria|masonerian]] iniziatu zen 1763an. Logia 1810ean deuseztatu zen. Logia masoniko bati Watten izena eman zioten Glasgoweko bere jaioterrian, James Watt Logia, 1215. zenbakia<ref>Famous Scottish Freemasons. The Grand Lodge of Antient Free and Accepted Masons of Scotland. 2010. Pp.72–73. {{ISBN|978-0-9560933-8-7}}</ref>.
==Murdochen ekarpenak==
[[William Murdoch]] Boulton eta Watt sozietatera batu zen 1777an. Hasieran, [[Soho|Sohoko]] modelo-dendan lan egin zuen, baina, handik gutxira, Kornuallesen motorrak egiten hasi zen. Enpresaren zati garrantzitsu bat bihurtu zen, eta, haren arrakastarako, ekarpen ugari egin zituen, bere asmakizun garrantzitsuak barne.
[[John Griffiths|John Griffiths-ek]], zeinak 1992an haren biografia<ref>John Griffiths; ''The Third Man, The Life and Times of William Murdoch 1754–1839'' Illustrated with Black-and-white photographic plates and diagrams with Bibliography and Index; Andre Deutsch; 1992; {{ISBN|0-233-98778-9}}</ref> idatzi zuen, Watten etsipena argudiatu du Murdochen presio handiko lurrunarekin egindako lana lurrunezko lokomotoren esperimentuetan garapena atzeratu zuela; Wattek zuzen uste zuen garai hartako galdarak ez zirela seguruak izango presio handiagotan<ref>{{Erreferentzia|abizena=Jarvis|izena=Adrian|izenburua=Samuel Smiles and the construction of Victorian values|url=https://archive.org/details/samuelsmilescons0000jarv|urtea=1997|argitaletxea=Sutton|isbn=978-0-7509-1128-3|orrialdea=[https://archive.org/details/samuelsmilescons0000jarv/page/n109 82]}}</ref>.
Wattek, 1781ean, eguzki eta planeta-engranajea lurrunari aplikatzea patentatu zuen, eta, 1784an, lurrun-makina bat, biak ala biak Murdochek asmatuak izan zirela gogor baieztatzen direnak<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Day|izena1=Lance|abizena2=McNeil|izena2=Ian|izenburua=Biographical Dictionary of the History of Technology|url=https://books.google.com/books?id=FrGwIIvKSxUC&pg=PA878|urtea=2003|argitaletxea=Routledge|isbn=978-0-203-02829-2|orrialdea=878}}</ref>. Hala ere, Murdochek patentea ez zuen inoiz aurkaratu, eta Boulton eta Watt enpresak eguzkia eta planeta-engranajea erabiltzen jarraitu zuen beren birako motorretan denbora luzez, nahiz eta biraderaren patentea 1794an iraungi. Murdoch enpresaren bazkide egin zuten 1810ean, non erretiroa hartu arte (20 urte geroago eta 76 urte zituela) egon zen.
==Ondarea==
[[Fitxategi:Loughborough Beam Engine - geograph.org.uk - 2734519.jpg|right|thumb|Loughborough Unibertsitatean gordetako Watt lurrun-makina]]
{{Sakontzeko|Industria Iraultza}}
Egile batek dioenez, James Wattek lurrun-makinari egindako hobekuntzek, «eraginkortasun marjinalaren eragile nagusi izatetik, Industria Iraultzaren zaldi mekaniko bihurtu zuten»<ref>{{Erreferentzia|abizena=Anderson|izena=Anthony|data=3 December 1981|izenburua=Review: James Watt and the steam engine|aldizkaria=New Scientist|orrialdea=685|url=https://books.google.com/books?id=FPxItYa5rgUC&q=james-watt%20%22industrial%20revolution%22&pg=PA685|access-date=26 October 2020|archive-date=2 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210202171006/https://books.google.com/books?id=FPxItYa5rgUC&q=james-watt%20%22industrial%20revolution%22&pg=PA685|url-status=dead}}</ref>.
== Kronologia ==
* [[1736]]: [[Greenock]]en ([[Eskozia]]) jaio zen.
* [[1754]]: instrumentu [[Matematika|matematikoen]] merkataritzako funtzionamendua ikasi zuen.
* [[1756]]-[[1763]]: Glasgowko Unibertsitateko instrumentu matematikoak sortu zituen.
* [[1763]]-[[1764]]: Thomas Newcomek sorturiko Newcomen makina konpondu zuen. Ordutik aurrera, makina hori hobetzeko ideiak proposatu eta aplikatu zituen.
* [[1765]]-[[1770]]: Newcomen makinak egin zituen.
* [[1767]]: Forth and Clyde katea ikuskatu zuen.
* [[1774]]: [[Soho|Sohon]] negozio bat ireki zuen.
* [[1784]]: bere lurrun makina patentatu zuen.
* [[1800]]: [[Heathfield Hall]] etxera erretiratu zen, [[Birmingham]]etik hurbil.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
===Iturriak===
* {{Erreferentzia |izenburua=Some Unpublished Letters of James Watt |aldizkaria=Journal of Institution of Mechanical Engineers |lekua=London |data=1915}}
* [[Andrew Carnegie|Carnegie, Andrew]], ''James Watt'' University Press of the Pacific (2001) (Reprinted from the 1913 ed.), {{ISBN|0-89875-578-6}}.
* {{Erreferentzia |abizena=Dickinson |izena=H. W. |izenburua=James Watt: Craftsman and Engineer |url=https://archive.org/details/jameswattcraftsm0000dick |url-access=registration |urtea=1935 |argitaletxea=Cambridge University Press}}
* {{Erreferentzia |abizena1=Dickinson |izena1=H. W. |abizena2=Vowles |izena2=Hugh Pembroke |author-link2=Hugh Pembroke Vowles |izenburua=James Watt and the Industrial Revolution |orig-date=1943 |data=1949}}
* [[Richard L. Hills|Hills, Rev. Dr. Richard L.]], ''James Watt, Vol 1, His time in Scotland, 1736–1774'' (2002); Vol 2, ''The years of toil, 1775–1785''; Vol 3 ''Triumph through adversity 1785–1819.'' Landmark Publishing Ltd, {{ISBN|1-84306-045-0}}.
* {{Erreferentzia | egilea= Hulse David K. | izenburua= The early development of the steam engine | urtea= 1999 | argitaletxea= TEE Publishing | lekua= Leamington Spa, UK | isbn = 1-85761-107-1 | orrialdeak= 127–152}}
* {{Erreferentzia | egilea= Hulse David K. | izenburua= The development of rotary motion by steam power | url= https://archive.org/details/developmentofrot0000davi | argitaletxea= TEE Publishing Ltd. | lekua= Leamington, UK | urtea= 2001 | isbn = 1-85761-119-5}}
* Marsden, Ben. ''Watt's Perfect Engine'' Columbia University Press (New York, 2002), {{ISBN|0-231-13172-0}}.
* Marshall, Thomas H. (1925), ''James Watt'', [https://web.archive.org/web/20100615081524/http://www.history.rochester.edu/steam/marshall/chapter3.html Chapter 3: Mathematical Instrument Maker], from [https://web.archive.org/web/20051212142412/http://www.history.rochester.edu/steam/ Steam Engine Library] of [[University of Rochester]] Department of History.
* Marshall, Thomas H. (1925) [https://web.archive.org/web/20051221105312/http://www.history.rochester.edu/steam/marshall/ ''James Watt''], [[University of Rochester]] Department of History.
* {{Erreferentzia |abizena=Muirhead |izena=James Patrick |izenburua=Origin and Progress of the Mechanical Inventions of James Watt |argitaletxea=John Murray |lekua=London |urtea=1854 |url=https://books.google.com/books?id=9lspAAAAYAAJ&q=Origin+and+Progress+of+the+Mechanical+Inventions+of+James+Watt.}}
* {{Erreferentzia |abizena=Muirhead |izena=James Patrick |izenburua=The Life of James Watt |argitaletxea=John Murray |lekua=London |urtea=1858 |url = https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.24829 |besteak=The life of James Watt with selections from his correspondence.}}
* Roll, Erich (1930). ''An Early Experiment in Industrial Organisation : being a History of the Firm of Boulton & Watt.'' 1775–1805. Longmans, Green and Co.
* [[Samuel Smiles|Smiles, Samuel]], ''Lives of the Engineers'', (London, 1861–62, new edition, five volumes, 1905).
;Lotutako gaiak
* {{Erreferentzia |abizena=Schofield |izena=Robert E. |izenburua=The Lunar Society, A Social History of Provincial Science and Industry in Eighteenth Century England |urtea = 1963 |argitaletxea= Clarendon Press }}
* {{Erreferentzia |abizena=Uglow |izena=Jenny |author-link=Jenny Uglow |izenburua= The Lunar Men |url=https://archive.org/details/lunarmenfivefrie00uglo |url-access = registration |urtea = 2002 |lekua= London |argitaletxea= Farrar, Straus and Giroux |isbn=9780374194406}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1736ko|1819ko|Watt, James}}
[[Kategoria:Eskoziarrak]]
[[Kategoria:Erresuma Batuko matematikariak]]
[[Kategoria:Erresuma Batuko ingeniariak]]
[[Kategoria:XVIII. mendeko matematikariak]]
[[Kategoria:XIX. mendeko matematikariak]]
[[Kategoria:Erresuma Batuko presbiterianoak]]
daazhjvwz9g3jwgu2iprwodjncjatcz
Stanford Unibertsitatea
0
85580
10005991
9956031
2024-12-20T16:20:53Z
InternetArchiveBot
119347
Add 5 books for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005991
wikitext
text/x-wiki
{{erakunde infotaula}}
'''Stanford Unibertsitatea''' ({{lang-en|Stanford University}}, izen osoa, ''Leland Stanford Junior University'')<ref>{{erreferentzia|urtea=2017|izenburua="'Return of Organization Exempt from Income Tax – 2013' (IRS Form 990)" (PDF).|argitaletxea=foundationcenter.org. 990s.foundationcenter.org.|hizkuntza=En|url=https://990s.foundationcenter.org/990_pdf_archive/941/941156365/941156365_201408_990.pdf}}</ref> [[Kalifornia]]ko [[Palo Alto (Kalifornia)|Palo Alto]] udalerrian kokatuta dagoen [[Ikerkuntza eragilea|ikerkuntzako]] [[unibertsitate pribatua]] da. 1885ean sortu zuen [[Leland Stanford]] trenbideen enpresaburu magnateak, Kaliforniako zortzigarren gobernadore eta orduko senatari zenak haren emazte Janekin, haien seme bakarraren oroimenez, Leland Jr.<ref>{{erreferentzia|urtea=2020|izenburua="History: Stanford University"|argitaletxea=Stanford University|hizkuntza=En|url=https://www.stanford.edu/about/history/}}</ref> 2000z geroztik eta 2017 arte, Stanford Unibertsitateko errektorea euskal jatorriko [[John Etchemendy]] izan zen.
Unibertsitateak 1891n onartu zituen bere lehen ikasleak, hezkidetza eta akonfesionaltasuneko erakunde gisa ireki zenean.<ref>{{erreferentzia|urtea=2016|izenburua="Chapter 1: The University and the Faculty"|argitaletxea=Faculty Handbook. Stanford University.|hizkuntza=En|url=https://web.archive.org/web/20170525015143/https://facultyhandbook.stanford.edu/ch1.html}}</ref> 1893an Leland hil ondoren, eta 1906ko [[San Frantzisko (Kalifornia)|San Frantzisko]]<nowiki/>ko lurrikarak campusaren zati handi bat kaltetuta, ekonomikoki larri aritu zen. [[Bigarren Mundu Gerra]]<nowiki/>ren ostean, Frederick Terman unibertsitateko errektoreak kultura [[Ekintzaile (enpresa arlokoa)|ekintzailea]] sustatu zuen tokiko industria autosufiziente bat eraikitzeko (gero [[Silicon Valley]] izango zena). 1951n, Stanford Ikerketa Parkea [[Palo Alto (Kalifornia)|Palo Alton]] ezarri zen, munduko lehen unibertsitate ikerketa parkea bilakatuz. 2021ean, unibertsitateak 2,288 irakasle, goi mailako bekadun, ikerketa zentroetako bekadun eta medikuntza fakultateko irakasle zituen.<ref>{{erreferentzia|abizena=Luger, Michael I.; Goldstein, Harvey A.|urtea=1991|izenburua=Technology in the Garden: Research Parks and Regional Economic Development.|url=https://archive.org/details/technologyingard0000luge|argitaletxea=Chapel Hill: University of North Carolina Press.|orrialdea=[https://archive.org/details/technologyingard0000luge/page/n145 122]|ISBN=ISBN 9780807843451|hizkuntza=En}}</ref>
Unibertsitatea zazpi ikasketa fakultateen inguruan antolatzen da 3,310 hektareako kanpusean, [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]]<nowiki/>ko handienetako bat. Hoover Instituzioa politika publikoen [[think tank]]-a dago bertan, eta unibertsitatea "R1: [[Doktorego]] Unibertsitateak – [[Ikerketa]]-jarduera oso altua" dutenen artean dago sailkatuta.<ref>{{erreferentzia|urtea=2014|izenburua="Carnegie Classifications—Stanford University".|argitaletxea=Carnegie Foundation for the Advancement of Teaching.|hizkuntza=En|url=https://carnegieclassifications.acenet.edu/}}</ref> Ikasleak unibertsitateko 36 kirol arloetan lehiatzen dira, eta Stanford Atlantikoko Kosta Konferentziako (ACC) zortzi erakunde pribatuetako bat da, eta NCAA taldekako 131 txapelketa irabazi ditu. NACDA Zuzendarien Kopa eman zioten 25 urtez jarraian, 1994an hasita. Ikasleek eta ikasle ohiek 302 [[domina]] irabazi dituzte [[Olinpiada|olinpiade]]<nowiki/>tan (153 urre barne).<ref>{{erreferentzia|urtea=2024|izenburua="Stanford Facts"|argitaletxea=Stanford University|hizkuntza=En|url=https://facts.stanford.edu/}}</ref>
Unibertsitateak 74 milioidunekin loturak ditu,<ref>{{erreferentzia|abizena=Elkins, Kathleen|urtea=2018|izenburua="More billionaires went to Harvard than to Stanford, MIT and Yale combined".|argitaletxea=cnbc.|hizkuntza=En|url=https://www.cnbc.com/2018/05/18/the-universities-that-produce-the-most-billionaires.html#:~:text=Leading%20the%20way%20is%20Harvard,While%20No.}}</ref> bertatik 58 [[Nobel Sariak|Nobel]] saridun atera dira, 33 MacArthur kide, 29 Turing saridun, 7 Wolf Foundation saridun, Estatu Batuetako Auzitegi Goreneko 2 epaile, eta 4 [[Pulitzer Saria|Pulitzer]] saridun. Halaber, hainbat ikasle ohi Fulbright bekadun izan dira, Marshall bekadun, Gates Cambridge bekadun, Rhodes bekadun eta Estatu Batuetako Kongresuko kide.<ref>{{erreferentzia|urtea=2020|izenburua="Top Producers"|argitaletxea=us.fulbrightonline.org.|hizkuntza=En|url=https://web.archive.org/web/20240728082043/https://topproducing.fulbrightonline.org/}}</ref>
[[Fitxategi:Stanford Oval May 2011 panorama.jpg|erdian|thumb|660x660px|Stanfordeko campus nagusiaren ikuspegia, erdiko hondoan Memorial Eliza duela.]]
== Historia ==
Stanford Unibertsitatea 1885ean sortu zuten Lelandek eta Jane Stanfordek, Leland Stanford Jr., haien seme bakarraren oroimenari eskainia. Erakundea 1891n ireki zen Stanford-en aurreko Palo Alto baserrian. Stanford-ek bere unibertsitatea Ekialdeko unibertsitate handien arabera moldatu zuten, zehazki [[New Yorkeko Unibertsitatea|New Yorkeko]] [[Ithaca (New York)|Ithaca]]<nowiki/>ko [[Cornell Unibertsitatea]] eredu hartuz. Stanfordi "Mendebaldeko Cornell" bezala izendatu zuten 1891ean, bere fakultateko gehiengoa Cornell afiliatu ohiak zirelako, bere lehen presidentea, [[David Starr Jordan]], eta bigarren presidentea, John Casper Branner barne. Cornell eta Stanford goi-mailako hezkuntza eskuragarria, ez-sektarioa eta emakumeei zein gizonei irekia egiten lehenetarikoak izan ziren. Cornell-ek hezkuntza tradizionaletik urruntze erradikal hori onartu zuen lehen unibertsitate amerikar bat izan zela uste dute, eta Stanford ereduaren adoptatzaile goiztiarra bilakatu zen.<ref>{{erreferentzia|abizena=Davis, Margo Baumgartner; Nilan, Roxanne|urtea=1989|izenburua=The Stanford Album: A Photographic History, 1885–1945|argitaletxea=Stanford University Press.|orrialdea=14|ISBN=978-0-8047-1639-0.|hizkuntza=En|url=https://books.google.es/books?id=oe0qpzomMwkC&pg=PA14&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false}}</ref>
1960ko hamarkadan, Stanford eskualdeko unibertsitate izatetik Estatu Batuetako entzutetsuenetakoa izatera pasatu zen, "Amerikako hamar" unibertsitate onenen zerrendetan agertu zenean, errendimenduaren igoera azkarrari esker. Unibertsitatea defentsa-kontratuekin zuzenean lotuta zegoen denboran, Wallace Sterling izan zen presidentea 1949tik 1968ra, eta Stanford-en hazkuntza gainbegiratu zuen, finantza-arazoak zituen eskualdeko unibertsitate izatetik, nazioartean aintzatetsitako finantza-potentzia akademiko izatea lortuz, "Mendebaldeko [[Harvard Unibertsitatea|Harvard]]” hain zuzen.<ref>{{erreferentzia|abizena=Lowen, Rebecca S|urtea=1997|izenburua=Creating the Cold War University: The Transformation of Stanford (1st ed.)|argitaletxea=US: University of California Press|orrialdea=7|ISBN=978-0-520-91790-3.|hizkuntza=En}}</ref>
== Administrazioa eta antolaketa ==
Stanford irabazi-asmorik gabeko unibertsitate pribatu bat da, aukeratutako patronatu batek gobernatzen duen konfiantza korporatibo gisa administratua, gehienez 38 kide dituena. Patronatu-kideek bost urteko epeak betetzen dituzte (jarraian bi agintaldi baino gehiago ezin dutela egin) eta urtean bost aldiz biltzen dira. Patronatu berria egungo patronatuak bozketa bidez aukeratzen du. Stanfordeko arduradunek Stanford [[Ikerkuntza]] Parkea, Stanford [[Merkataritza]] Zentroa, Cantor [[Arte bisual|Arte Bisual]]<nowiki/>en Zentroa, Stanford Unibertsitateko Medikuntza Zentroa eta lotutako mediku instalazio asko (Lucile Packard Umeentzako Ospitalea barne) gainbegiratzen dituzte.<ref>{{erreferentzia|urtea=2013|izenburua="University Governance and Organization"|argitaletxea=bulletin.stanford.edu. Stanford University|hizkuntza=En|url=https://bulletin.stanford.edu/404#boardoftrusteestext}}</ref>
Patronatuak presidente bat izendatzen du unibertsitateko zuzendari nagusi gisa aritzeko, irakasleen eginkizunak eta ikasketa-ikastaroak finkatzeko, finantza- eta negozio-gaiak kudeatzeko eta bederatzi presidenteorde izendatzeko. 2024ko apirilean, administrazio kontseiluak jakinarazi zuen Jonathan Levin hamahirugarren presidentea izango zela 2024ko abuztuan. Errektorea da akademia eta aurrekontu alorretako arduradun nagusia, eta zazpi Fakultateetako dekanoek berari aurkezten diote txostenak. Jenny Martinez hamalaugarren errektorea bilakatu zen 2023ko urrian.<ref>{{erreferentzia|urtea=2018|izenburua="About the Office {{!}} Office of the Provost"|argitaletxea=Provost Stanford. Stanford University|hizkuntza=En|url=https://provost.stanford.edu/about-the-office/}}</ref><gallery>
Fitxategi:Stanford Memorial Church Interior 2.jpg|Stanford Memorial Elizaren barrualdea Main Quad-aren erdialdean.
Fitxategi:Stanstadium view.jpg|Stanford Stadium berria, etxeko amerikar futbol partiden gunea.
Fitxategi:The Dish, Stanford University.jpg|The Dish, 46 m. diametroko irrati-teleskopioa Stanford magalean, campus nagusira begira.
Fitxategi:Stanford University Hoover Tower.JPG|Hoover dorrea, 87 m., campuseko eraikinik altuena
Fitxategi:Stanford University Green Library Bing Wing.jpg|Green liburutegia
</gallery>Unibertsitatea zazpi fakultate akademikotan dago antolatuta.<ref>{{erreferentzia|urtea=2018|izenburua="Stanford's Seven Schools"|argitaletxea=Stanford University|hizkuntza=En|url=https://www.stanford.edu/academics/schools/}}</ref> [[Humanitateak|Humanitate]] eta [[Zientzia natural|Zientzien]] fakulteak (hogeita zazpi sail), [[Ingeniaritza|Ingeniaritzak]] (bederatzi sail) eta [[Jasangarritasun|Jasangarritasunak]] (bederatzi sail) [[Gradu (hezkuntza)|gradu]]<nowiki/>ko eta graduondoko programak dituzte, eta [[Zuzenbide]], [[Medikuntza]], [[Hezkuntza]] eta [[Negozio (argipena)|Negozioak]] fakultateek graduondoko programak soilik. Fakultateen eskumenak eta aginteak Kontseilu Akademikoari dagozkio, fakultateko 54 hautetsiz osatua dagoena.<ref>{{erreferentzia|urtea=2022|izenburua="The Faculty Senate – University Governance and Organization"|argitaletxea=facultysenate.stanford.edu. Stanford University|hizkuntza=En|url=https://facultysenate.stanford.edu/}}</ref>
Stanford Unibertsitateko Ikasleen Elkartea (''Associated Students of Stanford University - ASSU'') Stanfordeko ikasleen gobernua da, eta matrikulatutako ikasle guztiak kideak dira. Zuzendaritza bestalde, graduko zein graduondoko ikasleek aukeratutzen dute, talde bakokitzak bere aldetik, eta ikasle guztiak batera hautatzen dute presidentea eta presidenteordea. Stanford Kaliforniako Konstituzioaren klausula berezi baten onuraduna da, non esplizituki Stanfordeko ondasunak zergapetzetik salbuesten dituen, betiere jabetza hezkuntza-helburuetarako erabiltzen.
=== Diru-hornidura, ondasunak eta dohaintzak ===
Stanford-en diru-hornidurak 2023ko abuztuan 36.500 milioi dolarreko [[ondasun higiezin]]<nowiki/>ak eta beste inbertsio batzuk biltzen ditu, eta Estatu Batuetako lau diru-hornidura akademiko handienetako bat da, 29.900 milioi dolarreko [[aktibo]] multzo batean eta 6.600 milioi dolar campus nagusitik gertu dauden higiezinetan. Stanford Silicon Valley-ko lur-jabe handiena da, eta diru-hornidura horrek unibertsitateko gastuen% 22 inguru estali zuen 2023ko ekitaldian.<ref>{{erreferentzia|abizena=Stock, Stephen; Villarreal, Mark; Myers, Sean; Nious Kevin|urtea=2019|izenburua="Who Owns Silicon Valley: Stanford?"|argitaletxea=NBC Bay Area|hizkuntza=En|url=https://www.nbcbayarea.com/news/local/who-owns-silicon-valley-stanford/2061716/}}</ref>
Sortu zenetik, unibertsitatea [[Dohaintza (argipena)|dohaintza]] handien onuradun izan da. Dotazioak 1885ean hasi ziren, unibertsitatea ireki baino sei urte lehenago, Leland Stanfordek eta Jane bere emazteak 20 milioi dolar inguru helarazi zizkiotenean unibertsitateari.<ref>{{erreferentzia|urtea=2024|izenburua="About Stanford University {{!}} Bondholder Information".|argitaletxea=bondholder-information.stanford.edu|hizkuntza=En|url=https://bondholder-information.stanford.edu/about/about-stanford-university}}</ref> Unibertsitateak teknologiaren [[jabetza intelektual]]<nowiki/>aren transferentziaren aitzindarietako bat izan zen, inbertsio zuzenak sortu zituen, eta mega-emaileen kanalizazio paregabea ahalbidetu zuen,<ref>{{erreferentzia|abizena=Liang, Weixin; Elrod, Scott; McFarland, Daniel A.; Zou, James|urtea=2022|izenburua="Systematic analysis of 50 years of Stanford University technology transfer and commercialization"|argitaletxea=Patterns. 3 (9): 100584.|ISBN=doi:10.1016/j.patter.2022.100584. ISSN 2666-3899. PMC 9481953. PMID 36124300.|hizkuntza=En|url=https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9481953/}}</ref> hain zuzen enpresak sortu zituzten ikasle ohien aldetik, besteak beste, [[Google]] ([[Sergey Brin]] eta [[Larry Page]]), [[Nike]] (Phil Knight), [[Hewlett-Packard]] (David Packard eta Bill Hewlett), eta [[Sun Microsystems]] (Vinod Kohsla) adibide gisa. Gainera, unibertsitatearen mundu mailako ospeak eta teknologian lidergo jarraituak,<ref>{{erreferentzia|urtea=2024|izenburua="Top 10 Technology Research Universities in the World: Cpst.org"|argitaletxea=www.cpst.org.|hizkuntza=En|url=http://www.cpst.org/10-technology-research-universities.html}}</ref> enpresa sortzaile garrantzitsuen dohaintza handiak erakarri ditu, hala nola, [[Netscape (nabigatzailea)|Netscape]] ([[Jim Clark]]), SAP SEren (Hasso Plattner) Andreessen Horowitz ([[Marc Andreessen]] eta Laura Arillaga-Andreessen), Kleiner Perkins (John Doerr eta bere emaztea Ann).<ref>{{erreferentzia|abizena=Gelles, David|urtea=2022|izenburua="Stanford Gets $1.1 Billion for New Climate School From John Doerr"|argitaletxea=The New York Times|ISBN=ISSN 0362-4331|hizkuntza=En|url=https://www.nytimes.com/2022/05/04/climate/john-doerr-stanford-climate.html}}</ref>
== Arlo akademikoa ==
=== Ikasle berriak: ===
2021ean: Eskatzaileak: 55.471 - Onartuak: 2.190 (%3,9), Matrikulatuak: 1.757
Stanford unibertsitaterik "selektiboena" dela uste du US News aldizkariak, % 4 inguruko onarpen tasarekin, AEBetako unibertsitateen artean baxuenetakoa. Stanforden onartutako eskatzaileen erdiek "Hitzezko eta matematikazko Gaitasun-proba eskolastikoan" (''Scholastic Aptitude Test - SAT'') 1440 eta 1570 arteko puntuazioa dute, edo "Unibertsitateko amerikar probak: [[Ingeles|ingelesa]], [[matematika]], [[irakurketa]] eta [[arrazoibide]] [[Zientifiko|zientifikoa]]" (''American College Testing - ACT'') 32 eta 35 puntuazio artean, normalean 3,94 edo gehiagoko GPA batekin. Onartutakoen ustez, ikasle baten batez besteko nota faktore akademiko garrantzitsua da, eta baita eskatzaile baten maila eta gomendio-gutunak. Material ez-akademikoari dagokionez, 2019an, Stanfordek "oso garrantzitsutzat" jotzen zituen eskolaz kanpoko jarduerak, talentua/gaitasuna eta izaera/ezaugarri pertsonalak, lehen urteko onarpen-erabakiak hartzeko. Eta aldi berean, elkarrizketaren sailkapena egiten zuen, eskatzailea lehen belaunaldiko unibertsitate-eskatzailea zen, lehentasuna zuen, [[Boluntariotza|boluntario]]-lana zuen eta lan-esperientzia zuen jakiteko.<ref>{{erreferentzia|urtea=2021|izenburua="Stanford University Common Data Set 2019–2020" (PDF).|argitaletxea=Stanford Office of Institutional Research and Decision Support.|hizkuntza=En|url=https://ucomm.stanford.edu/wp-content/uploads/sites/15/2019/12/stanford-cds-2019.pdf}}</ref>
Stanford-en onarpen-prozesua "behar-itsua: unibertsitateko onarpen-politikari egiten dio erreferentzia, eskatzaile baten egoera ekonomikoa kontuan hartzen ez duena onartu ala ez erabakitzeko orduan." (''need-blind'') da AEBetako hiritarrentzat eta egoiliar iraunkorrentzat; nazioarteko ikasleentzat behar-itsua ez den arren, % 64k behartsuenak oinarritutako laguntza jasotzen du, batez beste 31.411 $-ko laguntza-paketearekin.<ref>{{erreferentzia|urtea=2023|izenburua="Undergraduate Basics"|argitaletxea=Financial Aid. Stanford University|hizkuntza=En|url=https://financialaid.stanford.edu/undergrad/}}</ref>
=== Irakaskuntza eta ikaskuntza ===
[[Fitxategi:GSPB urban hike.jpg|thumb|Graduondoko Ikasleen Programazio Batzordeak (GSPB) antolatutako hiri-ibilaldi batean ikasleak]]Stanfordek hiruhileko sistema bat jarraitzen du, udazkeneko hiruhilekoa irailaren amaieran hasi ohi da eta udaberrikoa ekainaren erdialdean amaitzen da. Lau urteko iraupena duen graduondoko programak Arteak eta Zientziak ditu ardatz goi mailako ikasleen bizikidetzan. Stanford Eskola eta Kolegioen Mendebaldeko Elkarteak egiaztatu zuen azken berrikuspenarekin 2023an.<ref>{{erreferentzia|urtea=2021|izenburua="Accreditation"|argitaletxea=wasc.stanford.edu|hizkuntza=En|url=https://wasc.stanford.edu/}}</ref>
=== Ikerketa zentroak eta institutuak ===
Stanford "R1: Doktoretza Unibertsitateak – Ikerketa jarduera oso altua." bezala sailkatuta dago.<ref>{{erreferentzia|urtea=2014|izenburua="Carnegie Classifications—Stanford University"|argitaletxea=Carnegie Foundation for the Advancement of Teaching|hizkuntza=En|url=https://carnegieclassifications.acenet.edu/}}</ref> 2021/22ko urte fiskaletan unibertsitatearen ikerketa-gastua 1,82 milioi dolarrekoa izan zen, eta babestutako proiektuak 7.900 izan ziren guztira. Halaber, Bikario eta Ikerketa Dekanoen Bulegoak hemezortzi laborategi, zentro eta institutu independente gainbegiratu zituen, Kathryn Ann Moler funtsezko pertsona da ikerketa-zentro horiek gidatzeko arazoak, fakultateko kideak eta ikasleak aukeratzeko. Graduko eta graduondoko ikasleentzako finantzaketa ere aurreikusten da, ikerketa kolaboratiboko laborategi, zentro eta institutuentzat. Stanfordeko kide diren beste erakunde batzuen artean daude SLAC National Accelerator Laboratory (jatorriz Stanford Linear Accelerator Center), Stanford Research Institute (unibertsitatean sortu zen erakunde independentea), Hoover Institution (pentsaera kontserbadoreko erakundea), eta Hasso Plattner Diseinu Institutua (diseinu-eskola multidiziplinarra), Hasso Plattner Institute of Potsdameko Unibertsitatearekin lankidetzan, zeinak barne hartzen baititu produktuen diseinua, ingeniaritza eta hezkuntza.<ref>{{erreferentzia|urtea=2016|izenburua="Interdisciplinary Laboratories, Centers, and Institutes"|argitaletxea=Stanford University|hizkuntza=En|url=https://doresearch.stanford.edu/who-we-are/independent-laboratories-centers-and-institutes}}</ref>
=== Ospea eta sailkapenak ===
Munduko hiru ranking akademiko globaletan, 2024an honela zegoen kokatuta:
- QS World University Rankings, 5.garren.
- Times Higher Education World Unuiversity Rankings, 2.garren
- U.S. News&World Report Best Global Universities Ranging, 3.garren[[Fitxategi:William Shockley, Stanford University.jpg|thumb|[[William Shockley]], Stanfordeko katedratikoa, [[Fisikako Nobel Saria|Fisikako Nobel]] sariduna, "[[Silicon Valley]]<nowiki/>ko aita"]]Stanford munduko unibertsitate entzutetsuenetakotzat hartzen dute iturri nagusiek, besteak beste, AEBetako News & World Report, Times Higher Education eta QS World University Rankings. [[The Wall Street Journal|The Wall Street Journal-]]<nowiki/>en 2024ko sailkapenean adierazi zen bezala, "ohiko jokalariak ia beti aterako dira lehen postuetan: [[Princetongo Unibertsitatea|Princeton]], Stanford, [[Yale Unibertsitatea|Yale]], [[Harvard Unibertsitatea|Harvard]], etab. Gertatzen zaizun edozein rankingetan lehen postu horietan lehiatuko dira".<ref>{{erreferentzia|abizena=Bleizeffer, Kristy|urtea=2023|izenburua="Ranking: Wall Street Journal's 2024 Best Colleges In America"|argitaletxea=Poets&Quants for Undergrads|hizkuntza=En|url=https://poetsandquantsforundergrads.com/news/ranking-wall-street-journals-2024-best-colleges-in-america/}}</ref>
== Aurkikuntzak eta berrikuntza ==
=== Natura zientziak ===
• [[Azido desoxirribonukleiko|Azido desoxirribonukleikoa]]<nowiki/>ren (DNA) sintesi biologikoa – [[Arthur Kornberg]]<nowiki/>ek azido erribonukleikoaren eta azido desoxirribonukleikoaren sintesi biologikoaren mekanismoak aurkitu zituen, eta [[Fisiologia]] edo [[Medikuntza]]<nowiki/>ko [[Nobel Sariak|Nobel Saria]] irabazi zuen 1959an, Stanforden egindako lanagatik. [[Bakterio|Bakterioa]]<nowiki/>k aztertuta, Kornbergek DNA polimerasa isolatzea lortu zuen 1956an, DNAren eraketan aktiboa den entzima bat.<ref>{{erreferentzia|urtea=2022|izenburua="The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1959".|argitaletxea=nobelprize.org.|hizkuntza=En|url=https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1959/kornberg/facts/}}</ref>
• Lehenengo [[Organismo transgeniko|organismo transgenikoa]] – [[Stanley Cohen]] eta [[Herbert Bayer|Herbert Boyer]] izan ziren organismo bizidun batetik bestera geneak transplantatu zituzten lehen zientzialariak, [[Ingeniaritza genetiko|ingeniaritza genetikoa]]<nowiki/>ren oinarrizko aurkikuntza bat izan zena. Milaka produktu garatu dira euren lanaren arabera, giza hazkuntza [[hormona]] eta [[B hepatitis|B hepatitisa]]<nowiki/>ren aurkako txertoa barne.<ref>{{erreferentzia|abizena=Yount, Lisa|urtea=2003|izenburua=A to Z of biologists|url=https://archive.org/details/tozofbiologists0000youn|argitaletxea=New York: Facts on File|orrialdeak=[https://archive.org/details/tozofbiologists0000youn/page/n60 47]-49|ISBN=978-0-8160-4541-9}}</ref>
• [[Laser]] - [[Arthur Leonard Schawlow]]-ek 1981eko [[Fisikako Nobel Saria]] partekatu zuen Nicolaas Bloembergen eta Kai Siegbahn-ekin laserrei buruzko lanagatik.<ref>{{erreferentzia|abizena=Hänsch, Theodor W.|urtea=1999|izenburua="Obituary: Arthur Leonard Schawlow"|argitaletxea=Physics Today. 52 (12)|orrialdeak=75-76|ISBN=Bibcode:1999PhT....52l..75H. doi:10.1063/1.2802854.|hizkuntza=En}}</ref>
• [[Erresonantzia magnetiko nuklear|Erresonantzia magnetiko nuklearra]] – [[Felix Bloch]]<nowiki/>ek zehaztasun magnetiko nuklearren neurketa egiteko metodo berriak garatu zituen, MRIaren oinarrian dauden printzipioak izanik.<ref>{{erreferentzia|abizena=Bloch, F.; Hansen, W. W.; Packard, Martin|urtea=1946|izenburua="Nuclear Induction"|argitaletxea=Physical Review. 69 (3–4)|orrialdea=127|ISBN=Bibcode:1946PhRv...69..127B. doi:10.1103/PhysRev.69.127.|hizkuntza=En}}</ref>
=== Informatika eta zientzia aplikatuak ===
[[Fitxategi:Dr Vint Cerf ForMemRS.jpg|thumb|Vint Cerf, Interneteko arkitektura diseinatu zuen Stanford taldeko liderra]]
• [[ARPANET]] - Stanford Research Institute, hasieran Stanford-en parte zen baina campus bereizi batean, eta jatorrizko lau ARPANET [[Adabegi (informatika)|adabegi]]<nowiki/>etako baten gunea izan zen. 1970eko hamarkadaren hasieran, [[Bob Kane|Bob Kanek]] eta [[Vint Cerf]]-en Internetworking-ari buruzko ikerketa-proiektua garatu zuten, geroago DARPAk TCP-ra (''Transmission Control Program'') formulatu zena.<ref>{{erreferentzia|urtea=2010|izenburua="Network (SUNet — The Stanford University Network)"|argitaletxea=Stanford University Information Technology Services|hizkuntza=En|url=https://uit.stanford.edu/service/network}}</ref>
• [[Internet]] - Stanford izan zen Interneten jatorrizko diseinua egin zen gunea. Vint Cerfek 1973an Robert E. Kanekin (Bob Kahn) batera sortu zuen Transmission Control Protocol (TCP/IP). Diseinua lantzeko ikerketa talde bat zuzendu zuen, Interneten arkitekturaren oinarria lortuz.<ref>{{erreferentzia|abizena=Cerf, Vinton G.|urtea=2009|izenburua="The day the Internet age began"|argitaletxea=Nature, Volume 461, Issue 7268,|orrialdeak=1202–1203|ISBN=Bibcode:2009Natur.461.1202C. doi:10.1038/4611202a. PMID 19865146. S2CID 205049153.|hizkuntza=En|url=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2009Natur.461.1202C/abstract}}</ref>
• [[Frekuentzia Modulatua|Frekuentzia modulatua]]<nowiki/>ren sintesia – Musika saileko John Chowning-ek FM musika-sintesi [[Algoritmo|algoritmoa]] asmatu zuen 1967an, eta Stanfordek geroago [[Yamaha Corporation]]-i eman zion lizentzia.<ref>{{erreferentzia|abizena=Johnstone, Robert|urtea=1994|izenburua="Johnstone, Robert"|argitaletxea=academia|hizkuntza=En|url=https://www.academia.edu/2680140}}</ref>
• [[Google]] - Google 1996ko urtarrilean hasi zen [[Larry Page]] eta [[Sergey Brin]]-en ikerketa-proiektu gisa, biak Stanford-en doktoretza-ikasleak zirenean. 1999an sortu zen Stanfordeko Liburutegi Digitalaren Proiektuan (''Stanford Digital Library Project - SDLP'') lanean ari ziren. SDLPren helburua "liburutegi digital bakar, integratu eta unibertsal baterako teknologia gaitzaileak garatzea" zen, eta Zientzia Fundazio Nazionala (''National Science Foundation'')-en bidez finantzatu zen. Gaur egun, Google munduko markarik baliotsuenetako bat da.<ref>{{erreferentzia|urtea=2009|izenburua=The Stanford Integrated Digital Library Project|argitaletxea=U.S. National Science Foundation. Archived at the Wayback Machine, Award Abstract #9411306,|hizkuntza=En|url=https://www.nsf.gov/awardsearch/showAward?AWD_ID=9411306}}</ref>
• Klystron hodia – Russell eta Sigurd Varian anaiek Stanforden asmatua. Haien prototipoa 1937ko abuztuan amaitu eta frogatu zen. 1939an argitaratutakoan, klystron-aren berriek berehala eragin zuten [[radar]]-ekipoetan lan egiten zuten AEBetako eta Erresuma Batuko ikertzaileen lanean.<ref>{{erreferentzia|abizena=Caryotakis, George|urtea=1998|izenburua="The Klystron: A Microwave Source of Surprising Range and Endurance" (PDF).|argitaletxea=Stanford Linear Accelerator Center, Stanford University - slac stanford.|hizkuntza=En|url=https://www.slac.stanford.edu/pubs/slacpubs/7500/slac-pub-7731.pdf}}</ref>
• RISC – ARPAk finantzatutako VLSI proiektua [[mikroprozesadore]]<nowiki/>aren diseinua da. Stanford eta UC [[Berkeley (Kalifornia)|Berkeley]] dira kontzeptu honen dibulgazioarekin lotuenak. Stanfordeko MIPS arkitektura arrakastatsu gisa komertzializatuko zen, eta Berkeleyk RISC-k kontzeptu osoari eman zion izena, SPARC gisa merkaturatua. Garai horretako beste arrakasta bat [[IBM]]<nowiki/>ren ahaleginak izan ziren, azkenean IBM POWER instrukzio-multzoaren arkitektura, PowerPC eta Power ISAra ekarri zutenak. Proiektu hauek heldu ahala, 1980ko hamarkadaren amaieran eta batez ere 1990eko hamarkadaren hasieran antzeko diseinu ugari loratu ziren, [[Unix]] lan-estazioen merkatuan indar handia suposatuz, baita [[laser-inprimagailu]]<nowiki/>etan, [[bideratzaile]]<nowiki/>etan eta antzeko produktuetan txertatutako prozesadoreetan ere.<ref>{{erreferentzia|abizena=Reilly, Edwin D.|urtea=2003|izenburua=Milestones in Computer Science and Information Technology|url=https://archive.org/details/milestonesincomp0000reil_m9h9|argitaletxea=Bloomsbury Academic.|orrialdea=[https://archive.org/details/milestonesincomp0000reil_m9h9/page/n63 50]|ISBN=1-57356-521-0.|hizkuntza=En}}</ref>
• SUN lan-estazioa - Andy Bechtolsheimek SUN lan-estazioa diseinatu zuen, Stanford University Network komunikazio-proiekturako [[Ordenagailuz lagundutako diseinu|CAD]] lan-estazio pertsonal gisa, eta horrek [[Sun Microsystems]]-era eraman zuen.<ref>{{erreferentzia|abizena=Southwick, Karen|urtea=1999|izenburua=High Noon: The Inside Story of Scott McNealy and the Rise of Sun Microsystems|url=https://archive.org/details/highnoon00kare|argitaletxea=John Wiley & Sons.|ISBN=9780471297130|hizkuntza=En}}</ref>
• MIMO - Arogyaswami Paulraj eta Thomas Kailath-ek sarrera anitzeko eta irteera anitzeko (MIMO) [[irrati-komunikazio]]<nowiki/>ak asmatu zituzten, hargailuetan eta igorleetan antena anitz erabiltzea aldi berean. 1992an asmatua, MIMO funtsezko elementua da gaur egungo haririk gabeko teknologia moderno askotan.<ref>{{erreferentzia|abizena=|urtea=2014|izenburua="Arogyaswami Paulraj, 2014 Marconi Prize recipient, Honored for his pioneering contributions to developing the theory and applications of MIMO antennas".|argitaletxea=Marconi Society.|hizkuntza=En|url=https://marconisociety.org/fellow-bio/arogyaswami-paulraj/}}</ref>
=== Enpresak eta ekintzailetza ===
Stanford mundu osoko unibertsitate arrakastatsuenetako bat da enpresak sortu eta lehendik dauden enpresei bere asmakizunen lizentzia ematean, eta askotan teknologia transferentziarako eredutzat hartzen da.<ref>{{erreferentzia|abizena=Nigel Page|urtea=2007|izenburua=The Making of a Licensing Legend: Stanford University's Office of Technology Licensing. Chapter 17.13|argitaletxea=Sharing the Art of IP Management. Globe White Page Ltd, London, U.K.|hizkuntza=En}}</ref> Stanfordeko Teknologia Lizentzien Bulegoa unibertsitateko ikerketa, jabetza intelektuala eta unibertsitateak garatutako proiektuak merkaturatzeaz arduratzen da. Unibertsitateak arrisku-kultura sendoa duela deskribatzen da, non ikasleak animatzen diren, eta askotan finantzatzen diren, beren enpresak abiarazteko. Stanfordeko ikasle ohiek sortutako enpresek urteko 2,7 bilioi dolar baino gehiago sortzen dituzte, eta 5,4 milioi lanpostu sortu dituzte 1930eko hamarkadatik. Konbinatuta, enpresa hauek munduko hamargarren ekonomia osatuko lukete.<ref>{{erreferentzia|abizena=Timothy Lenoir.|urtea=2014|izenburua=Inventing the entrepreneurial university: Stanford and the co-evolution of Silicon Valley|argitaletxea=Building Technology Transfer within Research Universities: An Entrepreneurial Approach Edited by Thomas J. Allen and Rory P. O'Shea. Cambridge University Press,|orrialdeak=88–128|ISBN=9781139046930|hizkuntza=En}}</ref>
Stanford-ekin eta haien konexioekin oso<ref>{{erreferentzia|urtea=2024|izenburua="Reed Hastings {{!}} Stanford University School of Engineering".|argitaletxea=engineering.stanford.edu|hizkuntza=En}}</ref> lotuta dauden enpresa aipagarri batzuk honako hauek dira:
• [[Hewlett-Packard]], 1939: William R. Hewlett (B.S., doktoregoa) eta David Packard (M.S) izan ziren sortzailekideak.<ref>{{erreferentzia|urtea=2021|izenburua="HPE History"|argitaletxea=hpe|hizkuntza=En|url=https://www.hpe.com/us/en/about/history.html}}</ref>
• Silicon Graphics, 1981: [[James H. Clark]] (irakasle elkartua) eta bere graduondoko hainbat ikasle sortzailekideak.<ref>{{erreferentzia|abizena=Bowen, Jonathan|urtea=2001|izenburua="Silicon Graphics, Inc."|url=https://archive.org/details/encyclopediaofco0000unse_a6j4|argitaletxea=Rojas, Raúl (ed.). Encyclopedia of Computers and Computer History. Routledge.|orrialdeak=[https://archive.org/details/encyclopediaofco0000unse_a6j4/page/n242 709]–710|ISBN=978-1579582357.|hizkuntza=En}}</ref>
[[Fitxategi:Jerry yang 2010(4555102908).jpg|thumb|Jerry Yang, Yahoo!]]
• [[Sun Microsystems]], 1982: Vinod Khosla (M.B.A), Andy Bechtolsheim (PhD) eta Scott McNealy (M.B.A) sortzailekideak<ref>{{erreferentzia|urtea=2006|izenburua="Sun Microsystems Getting Started"|argitaletxea=sun|hizkuntza=En|url=https://web.archive.org/web/20060827003752/http://www.sun.com/aboutsun/coinfo/history.html#1982}}</ref>
• [[Cisco Systems|Cisco]], 1984: Leonard Bosack (M.S) eta Sandy Lerner (M.S) sortzailekideek Stanford Computer Science eta Graduate School of Business ordenagailuen eragiketa taldeen arduradunak izan ziren, hurrenez hurren, hardwarea garatu zenean.<ref>{{erreferentzia|abizena=Duffy, Jim|urtea=2012|izenburua="Critical milestones in Cisco history"|argitaletxea=Network World|hizkuntza=En|url=https://web.archive.org/web/20171201033835/https://www.networkworld.com/article/2291489/lan-wan/critical-milestones-in-cisco-history.html#slide1}}</ref>
• [[Nvidia]], 1993: Jensen Huang (M.S) sortzailekidea.<ref>{{erreferentzia|urtea=2024|izenburua="Jensen Huang"|argitaletxea=NVIDIA Newsroom|hizkuntza=En|url=https://nvidianews.nvidia.com/bios/jensen-huang}}</ref>
• [[Yahoo!]], 1994: Jerry Yang (B.S, M.S) eta David Filo (M.S) sortzailekideak<ref>{{erreferentzia|abizena=Goel, Vindu|urtea=2016|izenburua="Yahoo's Sale to Verizon Ends an Era".|argitaletxea=The New York Times|hizkuntza=En|url=https://www.nytimes.com/2016/07/25/business/yahoo-sale.html}}</ref>
• [[Netflix]], 1997: Reed Hastings (M.S) sortzailekidea<ref>{{erreferentzia|urtea=2024|izenburua="Reed Hastings {{!}} Stanford University School of Engineering".|argitaletxea=engineering.stanford.edu|hizkuntza=En}}</ref>
• [[Google]], 1998: [[Larry Page]] (M.S) eta [[Sergey Brin]] (M.S) sortzailekideak<ref>{{erreferentzia|urtea=2012|izenburua="How we started and where we are today & Our history in depth – Google".|argitaletxea=about.google|hizkuntza=En|url=https://about.google/our-story/}}</ref>
• [[PayPal]], 1998: Ken Howery (B.A), Peter Thiel (B.A, J.D), [[Elon Musk]] (Lizentziatua) sortzailekideak<ref>{{erreferentzia|abizena=O'Connell, Brian|urtea=2020|izenburua="History of PayPal: Timeline and Facts"|argitaletxea=TheStreet|hizkuntza=En|url=https://www.thestreet.com/technology/history-of-paypal-15062744}}</ref>
• VMware, 1998: Mendel Rosenblum (irakaslea) eta Edouard Bugnion (M.S) sortzailekideak<ref>{{erreferentzia|urtea=2024|izenburua="VMware Founders Professorship of Computer Science"|argitaletxea=graphics.stanford.edu|hizkuntza=En|url=https://graphics.stanford.edu/~levoy/vmware.html}}</ref>
• [[LinkedIn]], 2002: Reid Hoffman (B.S), Konstantin Guericke (B.S, M.S), Eric Lee (B.S) eta Alan Liu (B.S) sortzailekideak<ref>{{erreferentzia|urtea=2003|izenburua="Founders"|argitaletxea=LinkedIn|hizkuntza=En|url=https://about.linkedin.com/es-es?lr=1}}</ref>
• [[YouTube]], 2005: Jawed Karim (M.S) sortzailekidea<ref>{{erreferentzia|urtea=2024|izenburua=Communications, Grainger Engineering Office of Marketing and. "Jawed Karim".|argitaletxea=grainger.illinois.edu|hizkuntza=En|url=https://grainger.illinois.edu/alumni/hall-of-fame/Jawed-Karim}}</ref>
• [[Instagram]], 2010: Kevin Systrom (B.S) eta Mike Krieger (B.S) sortzailekideak<ref>{{erreferentzia|abizena=Zeen, Anna|urtea=2020|izenburua="Feature Updates – First Instagram post"|argitaletxea=zeen|hizkuntza=En|url=https://zeen.com/who-owns-instagram/}}</ref>
• [[Snapchat]], 2011: Evan Spiegel (B.S), Reggie Brown (B.S) eta Bobby Murphy (B.S) sortzailekideak<ref>{{erreferentzia|abizena=Oconnell, Brian|urtea=2020|izenburua="History of Snapchat"|argitaletxea=thestreet|hizkuntza=En|url=https://www.thestreet.com/technology/history-of-snapchat#:~:text=Snapchat%20was%20founded%20in%202011,site%20after%20a%20few%20moments.}}</ref>
• [[Coursera]], 2012: [[Andrew Ng]] (irakasle elkartua) eta Daphne Koller (irakaslea, doktorea) sortzailekideak<ref>{{erreferentzia|urtea=2021|izenburua="About Coursera"|argitaletxea=usinesswire|hizkuntza=En|url=https://www.businesswire.com/news/home/20210330006145/en/Coursera-Announces-Pricing-of-Initial-Public-Offering}}</ref>
• DoorDash, 2013: Tony Xu (M.B.A) eta Evan Moore (M.B.A) sortzailekideak<ref>{{erreferentzia|abizena=Ekiel, Erika|urtea=2015|izenburua="DoorDash CEO: Solving Problems of Time-Starved People"|argitaletxea=tanford Graduate School of Business|hizkuntza=En|url=https://www.gsb.stanford.edu/insights/doordash-ceo-solving-problems-time-starved-people}}</ref>
== Pertsona nabarmenak ==
=== Saridunak eta adituak: ===
* 2 ACL Bizitzako Lorpen Sariaren irabazle;
* 3 Presidentziako Askatasunaren Domina irabazle;
* Teknologiaren Domina Nazionaleko 3 hartzaile;
* 4 Pulitzer sariaren irabazle;
* Humanitateen Domina Nazionaleko 6 hartzaile;
* 6 Turing sariaren irabazle;
* 7 Wolf Foundation sariaren irabazle;
* Zientziaren Domina Nazionalaren 10 hartzaile;
* 14 AAAI bekadun;
* 22 Nobel saridun (2022tik aurrera, 58 afiliatu guztira);
* 33 MacArthur Fellows;
* American Philosophical Society-ko 47 kide;
* American Physics Society-ko 56 kide (1995etik);
* Medikuntza Akademia Nazionaleko 90 kide;
* Ingeniaritza Akademia Nazionaleko 113 kide;
* Zientzia Akademia Nazionaleko 174 kide;
* Amerikako Arte eta Zientzien Akademiako 303 kide.
=== Stanfordeko ikasle ohi aipagarriak: ===
<gallery>
Fitxategi:HerbertHoover.jpg|[[Herbert Clark Hoover|Herbert Hoover]] (BS 1895), Estatu Batuetako presidentea, Stanford-eko Hoover Instituzioaren sortzailea. Stanfordeko fidatzailea ia 50 urtez.
Fitxategi:CJ Rehnquist.tif|William Rehnquist (BA 1948, MA 1948, LLB 1952) Estatu Batuetako 16. Justizia Buru Nagusia.
Fitxategi:Sandra Day O'Connor.jpg|Sandra Day O'Connor (BA 1950, LLB 1952), Estatu Batuetako Auzitegi Goreneko epaile elkartu ohia.
Fitxategi:Official Portrait of Prime Minister Rishi Sunak (cropped).jpg|Rishi Sunak (MBA 2006), Erresuma Batuko lehen ministro ohia.
Fitxategi:Yukio Hatoyama 20070824.jpg|Yukio Hatoyama (doktorea 1976), Japoniako lehen ministro ohia.
</gallery><gallery>
Fitxategi:Larry Page in the European Parliament, 17.06.2009 (cropped).jpg|Larry Page (MS 1998), Alphabet Inc-en sortzailea.
Fitxategi:Sergey Brin Ted 2010.jpg|Sergey Brin (MS 1995), Alphabet Inc-en ko-sortzailea.
Fitxategi:Philknightfootball.jpg|Phil Knight (MBA 1962), Nike Inc.en sortzailea.
Fitxategi:Re publica 2015 - Tag 1 (17195424118).jpg|Reed Hastings (MS 1988), Netflix Inc-en sortzailea.
Fitxategi:Reid Hoffman in SF 2011.jpg|Reid Hoffman (BS 1990), LinkedIn Corporation-en sortzailea.
</gallery>
=== Gaur egungo eta iraganeko Stanfordeko irakasle aipagarriak: ===
<gallery>
Fitxategi:Condoleezza Rice cropped.jpg|Condoleezza Rice.
Fitxategi:TobiasWolff.jpg|Tobias Wolff
Fitxategi:Philip Zimbardo (cropped).jpg|Philip Zimbardo
</gallery>
== Erreferentziak ==
<references />
== Bibliografia ==
* Mirrielees, Edith R. ''Stanford: the Story of a University'' (1959), popular history.
* Mohr, James C. "Academic turmoil and public opinion: The Ross case at Stanford." ''Pacific Historical Review'' 39.1 (1970): 39–61. Economist was fired in 1900 for his liberalism. online.
* Leslie, Stuart W. "Playing the education game to win: The military and interdisciplinary research at Stanford." ''Historical studies in the physical and biological sciences'' 18.1 (1987): 55–88. online.
* Davis, Margo Baumgartner, and Roxanne Nilan. ''The Stanford album: a photographic history, 1885–1945'' (Stanford University Press, 1989).
* Altenberg, Lee. ''Beyond Capitalism: Leland Stanford's Forgotten Vision'' (Stanford Historical Society, 1990).
* Lowen, Rebecca S. "Transforming the university: Administrators, physicists, and industrial and federal patronage at Stanford, 1935–49." ''History of Education Quarterly'' 31.3 (1991): 365–388.
* Lowen, Rebecca S. " 'Exploiting a Wonderful Opportunity': The Patronage of Scientific Research at Stanford University, 1937–1965." ''Minerva'' (1992): 391–421. online.
* Kargon, Robert, and Stuart Leslie. "Imagined geographies: Princeton, Stanford and the boundaries of useful knowledge in postwar America." ''Minerva'' (1994): 121–143.
* Leslie, Stuart W. ''The Cold War and American Science: The Military-Industrial-Academic Complex at MIT and Stanford'', (Columbia University Press, 1994).
* Lowen, Rebecca S., and R. S. Lowen, ''Creating the Cold War University: The Transformation of Stanford'', (University of California Press, 1997).
* Cuban, Larry. "Change without reform: the case of Stanford University School of Medicine, 1908–1990." ''American Educational Research Journal'' 34.1 (1997): 83–122.
* Fetter Jean. ''Questions and Admissions: Reflections on 100,000 Admissions Decisions at Stanford'' (1997), <nowiki>ISBN 0-8047-3158-6</nowiki>
* Fenyo, Ken, ''The Stanford Daily 100 Years of Headlines'' (2003), <nowiki>ISBN 0-9743654-0-8</nowiki>
* Gillmor, C. Stewart. ''Fred Terman at Stanford: Building a discipline, a university, and Silicon Valley'' (Stanford UP, 2004) online.
* Adams, Stephen B. "Stanford and Silicon Valley: Lessons on becoming a high-tech region." ''California management review'' 48.1 (2005): 29–51.
* Joncas, Ricard, David Neumann, and Paul V. Turner. ''The Campus Guide: Stanford University''. Princeton Architectural Press, 2006. doi:10.1007/1-56898-664-5. <nowiki>ISBN 978-1-56898-538-1</nowiki> (print); <nowiki>ISBN 978-1-56898-664-7</nowiki> (online).
* Lyman, Richard W. ''Stanford in turmoil: Campus unrest, 1966–1972'' (Stanford University Press, 2009) online.
* Nash, George H. ''Herbert Hoover and Stanford University'' (Hoover Press, 2015) online.
* Nilan, Roxanne L., and Cassius L. Kirk Jr. ''Stanford's Wallace Sterling: Portrait of a Presidency 1949–1968'' (Stanford Up, 2023), a major scholarly history. see description.
* Tarnoff, Ben. "Better, Faster, Stronger" (review of John Tinnell, ''The Philosopher of Palo Alto: Mark Weisner, Xerox PARC, and the Original Internet of Things'', University of Chicago Press, 347 pp.; and Malcolm Harris, ''Palo Alto: A History of California, Capitalism, and the World'', Little, Brown, 708 pp.), ''The New York Review of Books'', vol. LXX, no. 14 (21 September 2023), pp. 38–40.
== Kanpo estekak ==
* {{en}} [http://www.stanford.edu Stanfordeko Unibertsitatea]
{{autoritate kontrola}}
{{hezkuntza zirriborroa}}
[[Kategoria:Stanford Unibertsitatea| ]]
3hhw9w2wlgjqq3wkk8tfzoteoextuzx
Mickey Mouse
0
87496
10005808
9970272
2024-12-20T12:51:34Z
InternetArchiveBot
119347
Add 5 books for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005808
wikitext
text/x-wiki
{{pertsonaia infotaula}}
'''Mickey Mouse''' ({{ahoskera|En-us-Mickey Mouse.ogg|ˈmɪki maʊs}}) edo '''''Mickey sagua''''' [[marrazki bizidun]]etako pertsonaia estatubatuarra da, 1928an [[Walt Disney]]k eta [[Ub Iwerks]]ek sortua. Mickey [[sagu]] [[antropomorfo]]a da, eta galtza motz gorriak, zapata handiak eta eskularru zuriak eraman ohi ditu. Askotan, [[Minnie Mouse]] neska-lagunarekin, [[Pluto (Disney)|Pluto]] maskotarekin, [[Donald ahatea]]rekin, [[Goofy|Goofyrekin]] eta [[Pete (Disney)|Pete]] [[nemesi]]arekin batera irudikatzen da, besteak beste.
Disneyren aurreko [[Oswald untxi zorteduna]] pertsonaia ordezkatzeko sortu zuten Mickey. Pertsonaiak jatorriz «Mortimer Mouse» izena izango zuen, Disneyren emazteak, [[Lillian Disney|Lillianek]], «Mickey» iradoki zuen arte. Mickey 1928ko bi film laburretan agertu zen lehen aldiz, ''[[Plane Crazy]]'' eta ''[[The Gallopin' Gaucho]]'' (ez zirenak banatzera heldu), ''[[Steamboat Willie]]'' (1928) filmean debut publikoa egin aurretik. Pertsonaia 130 film baino gehiagotan agertu da, gehienak film laburretan, eta [[Fantasia (filma)|''Fantasia'']] (1940) bezalako film luzeetan. 1930az geroztik, Mickey hainbat komikitan agertu da ([[Mickey Mouse komiki tira|''Mickey Mouse'' komiki tira]], adibidez, 45 urtez argitaratu zen), baita istoriotxoen liburuetan ere (''[[Mickey Mouse (komikia)|Mickey Mouse]]'', adibidez). Telebistako telesailetan ere agertu da pertsonaia, ''[[The Mickey Mouse Club]]'' (1955-1996) telesailean, esaterako.
[[Charlie Chaplin]] eta [[Douglas Fairbanks]] bezalako zinema mutuko pertsonaietan inspiratuta, Mickey, tradizioz, [[Underdog|babesgabe jator]] gisa karakterizatzen da, aurrera egitea lortzen duena bera baino erronka handiagoen aurrean duen adore eta talentuari esker. Pertsonaiaren irudikapena, sagu txiki bat bezala, pertsonifikatu egiten da bere altuera ñimiñoaren eta bere ''[[falsetto]]'' ahotsaren bitartez, Walt Disneyk berak sortutako ahotsa. Hasiera batean pikaro maitagarri eta lotsagabe gisa karakterizatzen bazen ere, denborarekin Mickey protagonista konbentzional eta maitagarriago gisa berrizendatu zuten, normalean [[heroi]] kementsu baina oldarkor gisa ikusia.
Bideo-jokoetan eta merchandisingean ere agertzen da Mickey, eta [[Disneyland Park|Disney parkeetan]] ezagutu daitekeen pertsonaia da. Munduko fikziozko pertsonaiarik ezagunenetako eta unibertsalki txalotuenetako bat da. Mickeyren marrazki bizidunetako hamar animaziozko film labur onenaren [[Oscar Sariak|Oscar sarirako]] izendatu zituzten, eta horietako batek, ''[[Lend a Paw]]''ek, saria irabazi zuen 1941ean. 1978an, [[Hollywoodeko Ospearen Pasealekua]]n izar bat izan zuen marrazki bizidunetako lehen pertsonaia bihurtu zen Mickey.
== Sorrera ==
Mickey Mouse [[Oswald untxi zorteduna]]ren ordezko gisa sortu zen, Disney estudioak aurretik sortutako marrazki bizidunetako pertsonaia, baina garai hartan [[Universal Pictures]]ena zena<ref>{{Erreferentzia|izena=J. Michael|abizena=Barrier|izenburua=The animated man: a life of Walt Disney|argitaletxea=Univ. of California Press|data=2008|edizioa=1. paperback printing|isbn=978-0-520-25619-4|sartze-data=2024-10-19}}</ref>. [[Charles Mintz]] Disneyren eta Universalen arteko produktore bitartekaria izan zen [[Winkler Pictures]] enpresaren bidez, Oswald protagonista zuen marrazki bizidunen seriean. 1928ko otsailean Mintzekin Oswalden kontratua berritzeko egindako bilera batean, Disneyk aurrekontuak murrizteko proposamen etsigarri batekin egin zuen topo, Mintzek Disneyko animatzaile garrantzitsuenetako batzuk bere estudiora pasatzen ari zirela jakinaraztearekin batera{{sfn|Apgar|2015|p=39}}. Disney estudioan geratu ziren bakanen artean [[Ub Iwerks]] animatzailea, [[Les Clark]] arte-ikaslea eta [[Wilfred Jackson]] zeuden.
[[Fitxategi:Mickey Mouse concept art (clear version).webp|ezkerrera|thumb|Ezagutzen den Mickey eta Minneyren kontzepturik goiztiarrenak, 1928ean marraztuak. [[Ub Iwerks]]ek marraztu zituela esan ohi da, baina beranduago Walt Disneyk berak edo [[Les Clark]]ek lan egin ote zuten proposatu da{{sfn|Apgar 2015|p=77-78}}.]]
Disneyk, orduan, pertsonaia berri bat sortu zen, halabeharrez eta nolabaiteko sekretupean. Hainbat mito daude Walt Disneyk Mickeyrentzat izan zuen inspirazioari buruz, hala nola artista gosetia [[Kansas City (Missouri)|Kansas Cityko]] ([[Missouri]]) Laugh-O-Gram estudioko bere idazmahaian hezitako sagu batean (edo sagu pare batean) inspiratu zela, edo Mintzekin izandako bileraren ostean inspirazio bila aritu zela tren bidaia batean{{sfn|Apgar 2015|p=53–56, 60–61.}}<ref>{{Erreferentzia|izena=Walt|abizena=Disney|izenburua=Walt Disney: conversations|url=https://archive.org/details/waltdisneyconver00disn|argitaletxea=University Press of Mississippi|data=2006|edizioa=first edition 2006|editore-abizena=Jackson|editore-izena=Kathy Merlock|isbn=978-1-57806-713-8|orrialdea=[https://archive.org/details/waltdisneyconver00disn/page/n149 120]|sartze-data=2024-10-19|serie=Conversations with comic artists series}}</ref>. Disneyk hala eskatuta, Iwerksek hainbat animaliatan oinarritutako pertsonaien ideia berriak zirriborratu zituen, hala nola txakurrak eta katuak, baina horietako bat bera ere ez zitzaion gustatu Disneyri. Behi eme bat eta zaldi ar bat baztertu zituzten, ondoren igel ar bat{{#tag:ref|Marrazki hauek beranduago erabili ziren, [[Clarabelle Cow]], [[Horace Horsecollar]] eta [[Flip the Frog]] pertsonaiak sortzeko<ref name="iwerks">{{Erreferentzia|izena=Leslie|abizena=Iwerks|izenburua=The Hand Behind the Mouse: The Ub Iwerks Story|argitaletxea=Leslie Iwerks Productions, Walt Disney Pictures|data=2008-12-17|url=https://www.imdb.com/title/tt0179496/|sartze-data=2024-10-19}}</ref>.|group=oh}}. 1925ean, [[Hugh Harman]]ek saguen zirriborro batzuk marraztu zituen Walt Disneyren argazki baten inguruan, ustez Disneyren beraren diseinuetan oinarrituta (familiako urtebetetze txarteletan sartzen zituenen antzekoak){{sfn|Apgar 2015|p=76-77}}. Marrazki horiek inspiratu zuten Iwerks Disneyrentzat sagu pertsonaia berri bat sortzeko<ref name="iwerks" />.
«Mortimer Mouse» izan zen Disneyren jatorrizko izena pertsonaiarentzat, [[Lillian Disney|Lillian]] emazteak aldatzeko konbentzitu aurretik<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Mickey Mouse's Magic - Tweentimes - Indiatimes|data=2004-01-13|url=https://web.archive.org/web/20040113130826/http://tweens.indiatimes.com/articleshow/51990.cms|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-10-19}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Mickey Mouse was going to be Mortimer Mouse – Useless Knowledge|hizkuntza=en-US|data=2010-05-08|url=https://www.uselessknowledge.co.za/interesting-facts/mickey-mouse-was-going-to-be-mortimer-mouse/|sartze-data=2024-10-19}}</ref><ref group="oh">Hurrengo urteetan "Mortimer Mouse" izena beste pertsonaia batzuei esleitu zitzaion, guztiak Mickey Mousen unibertsoan: Minnie Mousen osaba, hainbat komikitan agertzen dena; Minnieren maitasuna bilatzen duen Mickeyren antagonistetako bati; edo Mickeyren lehengusu Morty.</ref>. Disneyk izen bereko [[Performo Toy Company|Performo]] jostailu batean izena ikusi zuela espekulatu da{{sfn|Apgar 2015|p=45}}. Gainera, [[Mickey Rooney]] aktoreak adierazi zuenez, ''[[Mickey McGuire]]'' (1927-1934) pelikulen saileko pertsonaia nagusi gisa aritu zen bitartean, Walt Disney ezagutu zuen [[Warner Bros]] estudioan, eta horrek Disney pertsonaia bere izenarekin bataiatzera bultzatu zuen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Mickey Rooney|url=http://www.grandtimes.com/rooney.html|aldizkaria=www.grandtimes.com|sartze-data=2024-10-19}}</ref>; hala ere, Disney estudioak garai hartan ez zeuden Hyperion etorbidean kokatuta, eta Disneyk ez zuen negoziorik Warner Brosekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Mickey Rooney-Mickey Mouse Myth (Korkis Korner) by Jim Korkis|data=2014-04-09|url=https://archive.today/20140409113857/http://www.mouseplanet.com/9587/The_Mickey_RooneyMickey_Mouse_Myth|aldizkaria=archive.ph|sartze-data=2024-10-19}}</ref>{{sfn|Korkis|2012=p=157–161}}{{#tag:ref|Mickey Rooneyk ahots aktore lanak egin zituen, jada Disneyrena ez zen Oswald Untxiarenak barne, 1931eko bi filmetan<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Walter Lantz Cartune Encyclopedia : 1931|data=2024-02-22|url=https://web.archive.org/web/20240222112701/https://www.intanibase.com/gac/lantz/1931.aspx|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-10-19}}</ref>.|group=oh}}
Elkarrizketa sekuentziak dituen lehen film luzea, ''[[The Jazz Singer]]'', [[Al Jolson]] protagonista duena, 1927ko urriaren 6an estreinatu zen. Hainbat soinu filmek jarraitu zuten, eta zinemak beharrezko tresneria jartzen hasi ziren. Esaten denez, Walt Disneyk 1928ko maiatzaren amaieran hitz egin zuen marrazki bizidun soinudunak egiteaz{{sfn|Apgar 2015|p=91-92}}. [[Carl W. Stalling]] konpositoreak ''[[The Karnival Kid]]''<ref>{{Erreferentzia|izena=The|abizena=Generalist|izenburua=Mickey’s first words|hizkuntza=en|data=2020-09-03|url=https://generalist.academy/2020/09/04/mickeys-first-words/|aldizkaria=The Generalist Academy|sartze-data=2024-10-19}}</ref> eta ''[[Wild Waves]]'' 1929ko soinu film laburretan Mickeyri ahotsa jarri ondoren, Disneyk berak ''[[falsetto]]'' ahotsa jarri zion, jarrera lotsatiarekin, eta pertsonaiaren nortasunaren zati handi bat osatu zuen pantailan{{sfn|Apgar 2015|p=12}}.
=== Diseinua ===
[[Fitxategi:Walt_Disney_and_his_cartoon_creation_"Mickey_Mouse"_-_National_Board_of_Review_Magazine.jpg|thumb|Walt Disney bere diseinuarekin, 1928an marrazten zen moduan.]]
Mickeyren jatorrizko diseinuak Oswald Untxiaren antz handia zuen, belarriak, sudurra eta isatsa izan ezik<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Here’s One Thing You Didn’t Know About Disney’s Origin Story|hizkuntza=en|data=2015-12-10|url=https://www.huffpost.com/entry/disney-animal_n_5668a3ece4b0f290e521e19f|aldizkaria=HuffPost|sartze-data=2024-10-19}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=A. B. C.|abizena=News|izenburua=Lost Inspiration for Mickey Mouse Discovered in England Film Archive|hizkuntza=en|url=https://abcnews.go.com/blogs/entertainment/2011/11/lost-inspiration-for-mickey-mouse-discovered-in-england-film-archive/|aldizkaria=ABC News|sartze-data=2024-10-19}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Mickey Mouse - TIME|data=2008-11-23|url=https://web.archive.org/web/20081123080800/http://www.time.com/time/arts/article/0,8599,1859935,00.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-10-19}}</ref>. Ub Iwerksek zirkuluak (batez ere belarriak) erabiliz diseinatu zuen Mickeyren gorputza, pertsonaiaren animazioa errazteko{{sfn|Thomas|Johnston|1995|p=125–126}}<ref group="oh">[[John Hench]] eta [[Marc Davis]] Disneyren langileen arabera, hasierako diseinu hau izan zen Mickeyren arrakastaren parte garrantzitsua, askoz dinamikoagoa eta erakargarriagoa baitzen horrela.</ref>. Sortu zen unean, Mickeyren ezaugarriek antzekotasunak zituzten marrazki bizidunetako bere aurreko hainbatekin, begi eta aho handiekin gorputz beltz baten gainean<ref group="oh">Walt Disneyren Mickey prototipoak ere horrela diseinatuta daude, batzuetan eskularru arinekin. [[Frank Thomas|Frank Thomasek]] eta [[Ollie Johnston|Ollie Johnstonek]] azaldu dutenez, Mickeyren jatorrizko begiek begi-nini txiki bat eta betaurreko batzuen antzeko eremu zuri bat dute.</ref>, (adibidez, Oswald eta [[Felix Katua]]). 1929. urtearen hasieratik, Mickeyk eskularru zuriak jantzi zituen{{#tag:ref|1927 eta 1928 artean, Robert eta Tom McKimson animatzaileek haurrentzako liburu bat marraztu zuten, ''Mouse Tales'' izenekoa, eta bertan Mickeyren oso antzeko saguak agertzen ziren. Eskularru zuriak daramatzate, baina gorputz zuria dute (eskularruak dituen [[leprechaun]] batek, berriz, gorputzaren goiko aldea iluna du, eta hanka zuriak «agerian»). McKimson anaiak Disneyko animatzaileen ikastunak izan ziren 1929ko erdialdean, eta marrazkiek sei hamarkada eman zituzten gordeta<ref>{{Erreferentzia|izena=Robert|abizena=McKimson|izenburua="I Say, I Say... Son!": A Tribute to Legendary Animators Bob, Chuck, and Tom McKimson|argitaletxea=Santa Monica Press|abizena2=Kricfalusi|izena2=John|data=2012|isbn=978-1-59580-069-5|sartze-data=2024-10-19}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Robert McKimson’s “Daffy Doodles” (1946) {{!}}|url=https://cartoonresearch.com/index.php/robert-mckimsons-daffy-doodles-1946/|aldizkaria=cartoonresearch.com|sartze-data=2024-10-19}}</ref>.|group=oh}} ([[Bosko]] eta [[Bimbo (Fleischer Studios)|Bimbo]] bezalako ondorengo pertsonaien antzekoak){{#tag:ref|[[Minstrel]] show batean, eskularru zuriak erabiltzen dituzte beltz "dandy" baten estereotipoa egiteko, ondo bizi diren zurien bizitza imitatzerakoan<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Blackface: The Sad History of Minstrel Shows|hizkuntza=en|url=https://www.americanheritage.com/blackface-sad-history-minstrel-shows|aldizkaria=AMERICAN HERITAGE|sartze-data=2024-10-19}}</ref>.|group=oh}}. AEBko [[minstrel]] ikuskizunetan erabilitako [[Blackface|aurpegi beltzeko karikaturetatik]] abiatuta eskema horrek bilakaera izan zuela diote hainbat iturrik<ref>Hainbat iturri daude:
*{{Erreferentzia|izena=Estelle|abizena=Caswell|izenburua=Why cartoon characters wear gloves|hizkuntza=en-US|data=2017-02-02|url=https://www.vox.com/videos/2017/2/2/14483952/why-old-cartoons-mickey-mouse-wear-gloves|aldizkaria=Vox|sartze-data=2024-10-19}}
*{{Erreferentzia|izenburua=The Minstrel Show Never Faded Away|data=2022-11-24|url=https://web.archive.org/web/20221124020030/https://www.sfgate.com/books/article/The-Minstrel-Show-Never-Faded-Away-2980658.php|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-10-19}}
*{{Erreferentzia|izena=James C.|abizena=Davis|izenburua=Commerce in Color: Race, Consumer Culture, and American Literature, 1893-1933|argitaletxea=University of Michigan Press|hizkuntza=en|data=2007-06-25|url=https://books.google.com/books?id=SV74vIKPyBAC&pg=PA49|isbn=978-0-472-06987-3|sartze-data=2024-10-19}}
*{{Erreferentzia|izena=Nicholas|abizena=Sammond|izenburua=Birth of an Industry: Blackface Minstrelsy and the Rise of American Animation|argitaletxea=Duke University Press|hizkuntza=en|data=2015-08-27|url=https://books.google.com/books?id=JVBmCgAAQBAJ&pg=PT161|isbn=978-0-8223-7578-4|sartze-data=2024-10-19}}</ref><ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Garry|abizena=Apgar|izenburua=A Mickey Mouse Reader|argitaletxea=Univ. Press of Mississippi|hizkuntza=en|data=2014-09-30|url=https://books.google.com/books?id=RgQbBwAAQBAJ&pg=PT378|isbn=978-1-62674-360-1|sartze-data=2024-10-19}}</ref>{{#tag:ref|Mickeyren ''[[The Jazz Fool]]'' (1929) Jolsonen filmeen parodia bat da, ''[[The Jazz Singer]]'' eta ''[[The Singing Fool]]'' (1928) izenburuen batura eginez. Mickey eta beste pertsonaia batzuetan [[blackface]] efektua nabarmenagoa da, bereziki ''[[Mickey's Mellerdrammer]]'' (1933) filman, ''[[Osaba Tomen etxola]]'' parodiatzen duena<ref>{{Erreferentzia|izena=David S.|abizena=Reynolds|izenburua=Mightier than the sword: uncle Tom's cabin and the battle for America|url=https://archive.org/details/mightierthanswor0000reyn_j8s7|argitaletxea=Norton|data=2012|edizioa=1. publ. as a Norten paperback|isbn=978-0-393-34235-2|sartze-data=2024-10-19}}</ref>.|group=oh}}{{#tag:ref|M. Thomas Ingek dio hasierako animazio pertsonaia batzuek minstrelaren ezaugarriak mantentzen badituzten ere, Mickeyk mantendu dituela ondoren kultura beltzeko hainbat elementu, adibidez bere mugitzeko eran<ref>{{Erreferentzia|izena=Garry|abizena=Apgar|izenburua=A Mickey Mouse Reader|argitaletxea=Univ. Press of Mississippi|hizkuntza=en|data=2014-09-30|url=https://books.google.com/books?id=RgQbBwAAQBAJ&pg=PT378|isbn=978-1-62674-360-1|sartze-data=2024-10-19}}</ref>. Eskularru zuriak beste pertsonaia batzuetan ere agertzen dira, adibidez [[Jiminy Cricket]], [[Pinocchio]], [[Bugs Bunny]], [[Woody Woodpecker]], [[Mighty Mouse]], [[Mario]], eta [[Sonic the Hedgehog]].|group=oh}}. Gainera, Mickeyren jatorrizko esku beltzak ezin ziren ikusi haren soinaren aurretik pasatzen baziren. Muga horrek animatzaileak animatu zituen euren poseak siluetan oinarritzera, [[Charlie Chaplin]]en filmen estiloan{{sfn|Thomas|Johnston|1995|p=56}}<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Mickey, Goofy, Donald, Pluto — all have three fingers {{!}} San Diego Reader|hizkuntza=en|url=https://www.sandiegoreader.com/news/1996/nov/14/straight-mickey-goofy-donald-have-three-fingers/|aldizkaria=www.sandiegoreader.com|sartze-data=2024-10-19}}</ref>.
[[Minnie Mouse]]ren diseinua Mickeyrenaren antzekoa zen, eta azaleko xehetasunetan baino ez zen ezberdina{{sfn|Thomas|Johnston|1995|p=551-553}}. 1930eko hamarkadan, [[Fred Moore]] animatzailea Mickeyren gorputzari udare forma gehiago ematen saiatu zen, bere jardun tartea handitzeko; Walt Disneyri gustatu zitzaion moldaketa hori, eta adierazi zuen: «Horrela nahi dut marraztea Mickey hemendik aurrera»{{sfn|Thomas|Johnston|1995|p=125-126}}<ref group="oh">[[Ward Kimball]] marrazkilariaren arabera, Moore izan zen lehen animatzailea Mickeyren "kautxuzko mahuka eta zirkulu borobila" estiloa hausten.</ref> Moorek mantentzen zuen pertsonaia beti angelu atsegin batetik marraztu behar zela, belarriak barne, Mickey hiru dimentsiodun pertsonaia errealista gisa irudikatu beharrean{{sfn|Thomas|Johnston|1995|p=127}}.
Hasiera batean, Mickeyren begiak handiak eta zuriak ziren, ingerada beltzekin, eta goiko aldeak mugi zitezkeen, bekainak izango balitu bezala; begi-ninia zirkularra zen (triangelu bat moztua posterren lehen planoetan, argi islatua simulatzeko)<ref>{{Erreferentzia|izena=Garry|abizena=Apgar|izenburua=A Mickey Mouse Reader|argitaletxea=Univ. Press of Mississippi|hizkuntza=en|data=2014-09-30|url=https://books.google.com/books?id=RgQbBwAAQBAJ&pg=PT303|orrialdea=303|isbn=978-1-62674-360-1|sartze-data=2024-10-20}}</ref>. ''[[Steamboat Willie]]'' filmetik aurrera, ingerada beltzen behealdea kendu zuten, eta, horren ondorioz, begi-niniaren kokapenak arraroa zirudien askotan. Begi-niniak puntu gisa tratatzen hasi ziren, eta horrek buru osoa mugitzera behartzen zuen, Mickeyk ingurura begira zezan. ''[[Fantasia (filma)|Fantasia]]'' ekoiztean, 1930eko hamarkadaren amaieran, Fred Moorek Mickey berdiseinatu zuen, begiak txikituz eta begi-ninia jarriz<ref>{{Erreferentzia|izena=John|abizena=Culhane|izenburua=Walt Disney's Fantasia|url=https://archive.org/details/waltdisneysfanta00culh|argitaletxea=H.N. Abrams|data=1983|isbn=978-0-8109-0822-2|sartze-data=2024-10-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Chicago|abizena=Tribune|izenburua=THE FANTASY OF DISNEY`S `FANTASIA`|hizkuntza=en-US|data=1990-09-23|url=https://www.chicagotribune.com/1990/09/23/the-fantasy-of-disneys-fantasia/|aldizkaria=Chicago Tribune|sartze-data=2024-10-20}}</ref>{{#tag:ref|[[Ward Kimball]] animatzaileak Mickey berdiseinatu zuen horrelako begiekin ''[[Snow White and the Seven Dwarfs (1937ko filma)|Snow White and the Seven Dwardfs]]'' 1937ko filmaren jairako. Mooren berdiseinua ondoren beste jai batean erabili zen 1938an eta 1939an film labur batzuetan, adibidez, ''[[Mickey's Surprise Party]]'' eta ''[[The Pointer]]''<ref>{{Erreferentzia|izena=Richard|abizena=Holliss|izenburua=Walt Disney's Mickey Mouse: his life and times|url=https://archive.org/details/waltdisneysmicke00holl|argitaletxea=Harper & Row|abizena2=Sibley|izena2=Brian|data=1986|edizioa=First US edition|isbn=978-0-06-015619-0|sartze-data=2024-10-20}}</ref>.|group=oh}}, eta aurpegi-eremua azal-kolore argiarekin birdefinitu zuen. Geroago, bekainak gehitu zituzten, delineatuak eta definituak, eta gaur egun noizbehinka erabiltzen dira.
Mickeyren eskularru eta zapatez gain, normalean galtza motz bat baino ez darama, aurrealdean bi botoi handi dituena. Mickey kolorezko animazioan erregulartasunez agertu aurretik, galtza motzak gorriak edo urdin berdexkak zituen. Mickeyren koloretako pelikulak iritsi zirenean, gorriak ziren beti. Mickeyk galtza motzak janzten ez dituenean, arropa gorria janzten jarraitzen du askotan. [[Bigarren Mundu Gerra]]k ezarritako aurrekontu mugak zirela eta, Mickeyk isatsa galdu zuen aldi baterako, adibidez, ''[[ The Little Whirlwind]]'' (1941) filmean{{sfn|Thomas|Johnston|1995}}<ref name=":0" />.
== Agerraldiak ==
=== Filmak ===
==== Hasiera (1928) ====
[[File:Plane Crazy (1928), no sound.webm|thumb|thumbtime=4:18|''Plane Crazy'' filma, audiorik gabe. Irudiak domeinu publikoan daude 2024tik, baina audioa 2025era arte ez da egongo libre.]]
[[File:The Gallopin' Gaucho (1928).webm|thumb|thumbtime=1:35|''[[The Gallopin' Gaucho]]'' film laburra. Soinua 2025era arte ez da librea.]]
[[File:Steamboat Willie (1928) by Walt Disney.webm|thumb|thumbtime=0:26|Mickeyren lehen filma, ''[[Steamboat Willie]]'' (1928)]]
''[[Plane Crazy]]'' marrazki bizidunetako film laburraren probarako proiekzio batean ikusi zuten lehen aldiz Mickey, 1928ko [[maiatzaren 15]]ean, baina ez zuen publikoa hunkitu, eta Waltek ezin izan zuen berarentzako banatzailerik aurkitu. Waltek Mickeyren bigarren film labur bat ekoitzi zuen, ''[[The Gallopin' Gaucho]]'', eta hura ere ez zen estreinatu, banatzaile faltagatik.
''[[Steamboat Willie]]'' 1928ko [[azaroaren 18]]an estreinatu zen [[New York]]en. Walt Disneyk eta Ub Iwerksek zuzendu zuten. Iwerks izan zen berriro animatzaile nagusia, [[Les Clark]], [[Johnny Cannon]], [[Wilfred Jackson]] eta [[Dick Lundy]]ren laguntzarekin. Film labur hau urte hasieran estreinatutako [[Buster Keaton]]en ''[[Steamboat Bill, Jr.]]'' filmari egindako keinu bat zen. Mickeyren hirugarren marrazki biziduna izan bazen ere, banatzaile bat topatu zuen lehena izan zen, eta, horregatik, The Disney Companyk Mickeyren debutatzat dauka. Diseinu aldetik ere bazituen hobekuntza batzuk, hala nola pelikulan errebotatzen zuen pilota baten erabilera, zuzendari eta musikariek beren musikaren [[Tempo|''tempo''a]] pelikularenari egokitu ahal izateko.
Marrazki biziduna ez zen izan ekintzara konektatutako [[soinu-banda]] bat txertatu zuen lehena. [[Fleischer Studios|Fleischer estudioek]], [[Dave Fleischer|Dave]] eta [[Max Fleischer]] anaien gidaritzapean, [[DeForest sistema]] erabiliz hainbat marrazki bizidun soinudun kaleratu zituzten 1920ko hamarkadaren erdialdean. Marrazki bizidun horiek, ordea, ez zuten soinua sinkronizatuta mantentzen film osoan. Willieren ustez, Disneyk musikariak konpasean mantentzen zituen klik pista batekin grabarazi zuen soinua. Sinkronizazio zehatz hori nabaria da «Turkey in the Straw» sekuentzian, Mickeyren ekintzak akonpainamenduko tresnekin doi-doi bat datozenean. Animazioaren historialariek luzaroan eztabaidatu dute nor izan zen filmaren jatorrizko musikaren konpositorea. [[Wilfred Jackson]], [[Carl Stalling]] eta [[Bert Lewis]]i egotzi izan zaie behin baino gehiagotan paper hori, baina identifikazioa zalantzazkoa da oraindik. Walt Disney bera izan zen Mickey eta Minnieren bikoizketa aktorea, eta Mickeyren ahotsaren iturri izaten jarraitu zuen 1946ra arte, marrazki bizidunentzat. [[Jimmy MacDonald]]ek hartu zuen papera 1946an, baina Waltek ahotsa jarri zion berriro Mickeyri 1955etik 1959ra, ABC kateko ''The Mickey Mouse Club'' telebista serierako.
''Steamboat Willie'' filmaren estreinaldiaren garaiko publikoa txundituta geratu zen soinua helburu komikoekin erabiltzen zelako. Film soinudunak edo «talkiak» oraindik ere berritzailetzat jotzen ziren. Marrazki bizidunen estudio gehienek [[film mutu]]ak ekoizten jarraitzen zutenez, ezin zuten Disneyrekin lehiatu. Ondorioz, Mickey laster bihurtuko zen garaiko pertsonaia animaturik nabarmenena. Walt Disneyk berehala gehitu zizkien soinua ''Plane Crazy'' eta ''The Gallopin' Gaucho''ri (hasieran film mutuak izan zirenak), eta horrek Mickeyren arrakasta eta ospea lagundu zuen. ''[[The Barn Dance]]'', Mickeyren laugarren film laburra ere ekoitzi zuten; Mickey, ordea, ez da ''[[The Karnival Kid]]'' (1929) arte mintzo. ''Steamboat Willie'' estreinatu ostean, Mickey [[Felix Katua]]ren lehiakide hurbila bihurtu zen, eta haren ospea hazi egingo zen etengabe soinudun marrazki bizidunetan agertzean. 1929an, Felixek ospea galdu zuen publikoaren artean, eta [[Pat Sullivan]]ek Felixen etorkizuneko marrazki bizidun guztiak soinuan ekoiztea erabaki zuen. Felixen soinurako trantsizioari ez zion ondo erantzun publikoak, eta, 1930ean, Felix desagertuta zegoen pantailatik<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arquivo.pt|url=https://arquivo.pt/wayback/20090628135144/http://findarticles.com/p/articles/mi_g1epc/is_tov/ai_2419100434/|aldizkaria=arquivo.pt|sartze-data=2024-10-21}}</ref>.
==== Txuri-beltzezko garaia (1929-1935) ====
[[Fitxategi:The_Mad_Doctor_(1933)_Poster.jpg|thumb|1933ko ''[[The Mad Doctor]]'' film laburraren posterra.]]
Mickeyren lehen filmetan, sarritan ez zen heroi gisa karakterizatzen, Minnie Mouseren ezkongai ez-eraginkor gisa baizik. ''[[The Barn Dance]]'' (1929ko martxoaren 14a) Minniek Mickey Peteren alde baztertzen duen lehen aldia da. ''[[The Opry House]]'' (1929ko martxoaren 28a) Mickeyk bere eskularru zuriak daramatzan lehen aldia da. Mickeyk ondorengo ia agerraldi guztietan eramaten ditu, eta beste pertsonaia askok haren ereduari jarraitu zioten. Mickeyren eskularruen atzealdeko hiru lerroek dardoak irudikatzen dituzte eskularruen oihalean, eta eskuaren digituen artetik zabaltzen dira, garai hartako eskularruen diseinuan ohikoak zirenak.
''[[When the Cat's Away]]'' (1929ko apirilaren 18a), funtsean «Alice Rattled by Rats» [[Aliceren komedia]]ren remake bat, ezohiko agerpena izan zen Mickeyrentzat. Mickeyk eta Minniek beren ezaugarri antropomorfikoei eusten bazieten ere, sagu arrunten tamainarekin irudikatzen zituzten, eta beste sagu askoren komunitate batekin bizitzen, etxe batean [[izurrite]]ak balira bezala. Geroago, Mickey eta Minnie beren inguruan gizaki arrunten tamainarekin agertuko ziren. Benetako gizakiekin egindako agerraldietan, Mickeyk metro bat inguruko altuera duela ikusi da. Mickeyren hurrengo film laburra ere ezohikoa izan zen. ''[[The Barnyard Battle]]'' (1929ko apirilaren 25a) izan zen Mickey soldadu gisa agertzen zen film bakarra, baita borrokan sartzen zen lehena ere. ''[[The Karnival Kid]]'' (1929) izan zen Mickeyk hitz egin zuen lehen aldia. Lehen txistu, barre eta marmar besterik ez nuen egin. Bere lehen hitzak hauek izan ziren: «[[Hot dog|Txakurtxo beroak]]! Txakurtxo beroak!», azoka batean saltzen saiatzen zen bitartean{{sfn|Apgar|2015|p=105}}. ''[[Mickey's Follies]]''ek (1929) «[[Minnie's Yoo-Hoo]]» abestia sartu zuen, 1935. urtera arte Mickey Mouseren filmetako abestia nagusia izango zena. Abestiaren sekuentzia bera beranduago berrerabili zen atzeko animazio ezberdin batekin hogeita hamarreko hamarkadako ''The Mickey Mouse Club''en hasieran bakarrik erakusten zen film labur berezi batean. [[Pluto (Disney)|Pluto]], Mickeyren txakurra, Mickeyren maskota bezala agertu zen lehen aldiz ''[[The Moose Hunt]]'' (1931) filmean, aurretik Minnieren txakur Rover gisa agertu ondoren, ''[[The Picnic]]'' (1930) filmean.
== Mickey Mouse Kultur Eraginean ==
=== Ikono Globala ===
Mickey Mouse ez da soilik marrazki bizidunetako pertsonaia bat; ikono bat bihurtu da mundu osoan. Bere aurpegia eta belarri karakteristikoak Disney enpresaren sinbolo bihurtu dira. Mickeyk kultura globalari eragin dio, eta bere irudia askotan erabili da iragarki, produktu eta bestelako komunikazioetan.
=== Eskubideak eta Merchandising-a ===
Mickey Mouse izan da Disneyren merchandising-aren funtsezko elementu bat. 1930eko hamarkadatik aurrera, Mickeyren irudia eta pertsonaia kamisetak, jostailuak, liburuak eta beste hainbat produktutan agertu dira. Horri esker, Disneyk diru iturri handiak sortu ditu eta Mickey Mouse munduko pertsonaia komertzializatuenetako bat bihurtu da.
=== Ikur Kultural eta Politikoa ===
Denboran zehar, Mickey Mouse mundu osoko eragin sinbolikoa izan da. Zenbait herrialdetan, bere irudiak adierazpen politiko eta sozialekin lotu izan da. Horrek erakusten du nola pertsonaia sinple bat, hala nola Mickey, mundu mailako ikur bihur daitekeen eta interpretazio anitzak sor ditzakeen.
== Lagunak eta Antagonistak ==
=== Minnie Mouse ===
Mickeyren bikotea eta maitasun interes nagusia [[Minnie Mouse]] da. Biak 1928an sortu ziren eta beti elkarrekin agertu izan dira. Minnie Mickeyren parekoa da eta biak sarritan abenturak bizitzen ikus ditzakegu.
=== Donald eta Goofy ===
[[Donald ahatea|Donald Ahatea]] eta [[Goofy]] Mickeyren lagunik hurbilenak dira. Donald bere izaera zakarrarengatik ezaguna da, Goofy berriz bere zoro hutsa eta umoretsua izateagatik. Hiru pertsonaiek elkarrekin hainbat abentura bizi izan dituzte.
=== Pete ===
Pete Mickeyren etsairik ezagunena da, eta Mickeyrekin hainbat film laburretan antagonista bezala agertu da. Pertsonaia hau Mickeyren lehen film laburretan agertu zen eta hasieratik bere arerio handienetakoa izan da.
== Ondarea eta Aintzatespenak ==
=== Oscar Sari Berezia (1932) ===
Mickey Mouse-k hainbat sari eta aintzatespen jaso ditu, baina nabarmentzekoa da 1932an jasotako Oscar saria. Walt Disney-ri eman zioten Mickeyren sorrerarengatik, pertsonaia arrakastatsu honek entretenimenduaren munduan izan zuen eragina aitortuz.
=== Walk of Fame (Hollywood) ===
1978an, Mickey Mouse-k [[Hollywoodeko ospearen pasealekua|Hollywoodeko ospearen pasalekuan]] izar bat jaso zuen, pertsonaia birtual batentzat izar hori jasotzen zuen lehen aldia izanik. Hau Mickeyren kultur garrantzia erakusten duen mugarri bat izan zen.
== Etorkizuna ==
Gaur egun, Mickey Mouse-k oraindik leku nabarmena du entretenimenduan. [[The Walt Disney Company|Disneyk]] bere irudia erabili du hainbat produktu eta eduki sortzeko, hala nola, bideojokoetan, jostailuetan, parke tematikoetan eta telebistako programetan. Mickeyk, beraz, belaunaldi berrietan ere eragina izaten jarraitzen du eta oraindik ere Disneyren ikur nagusietako bat izaten da.
== Oharrak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em|taldea=oh}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|20em}}
== Bibliografia ==
* {{Erreferentzia|izena=Garry|abizena=Apgar|izenburua=Mickey Mouse: emblem of the American Spirit|argitaletxea=The Walt Disney Family Foundation Press|data=2015|url=https://www.worldcat.org/title/852226387|isbn=978-1-61628-672-9|pmc=852226387|sartze-data=2024-10-19}}
* {{erreferentzia| abizena=Korkis |izena=Jim |urtea=2012 |izenburua=Who Is Afraid of the Song of the South?: And Other Forbidden Disney Stories |location=Orlando, Fla. |argitaletxea=Theme Park Press |isbn=978-0984341559 |oclc=823179800 |url-sarbidea=registration |url=https://archive.org/details/whosafraidofsong0000kork}}
* {{cite book | abizena1=Thomas |izena1=Frank |author-link1=Frank Thomas (animator)| abizena2=Johnston |izena2=Ollie |author-link2=Ollie Johnston |izenburua=Disney Animation: The Illusion of Life | url=https://archive.org/details/illusionoflifedi0000thom |urtea=1995 |orig-urtea=1981 |argitaletxea=[[Disney Publishing Worldwide]] |isbn=0-7868-6070-7 }}
== Kanpo estekak ==
* {{en}}[http://mickeyforpresident.com/ "Mickey Mouse for president"]
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Disneyren marrazki bizidunetako pertsonaiak]]
[[Kategoria:Fikziozko saguak]]
[[Kategoria:Pertsonaia antropomorfikoak]]
[[Kategoria:Magia erabiltzen duten fikziozko pertsonaiak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako komikiak]]
fp7844i3dj5hn66ef2ruqydor1ex8tk
Graham Greene
0
87867
10006226
9927567
2024-12-20T21:47:01Z
Inaki.a001
199
Gramatika edo hobeto esanda morfologia
10006226
wikitext
text/x-wiki
{{HezkuntzaPrograma|Literatura}}
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Henry Graham Greene''' ([[Berkhamsted]], [[Hertfordshire]], [[1904]]ko [[urriaren 2]]a - [[Vevey]], [[Suiza|Suitza]], [[1991]]ko [[apirilaren 3]]a) idazle [[Ingalaterra|ingelesa]] izan zen, bere eleberriengatik ezaguna, nahiz eta bestelako generoak ere landu zituen: narrazio laburra, antzerkia, gidoigintza, kritika literarioa... Greeneren lanek, kritikaren oniritzia jaso ez ezik, mota guztietako irakurleengana ailegatzea lortu dute.
== Bizitza ==
Graham Greene [[Berkhamsted]]en (Hertfordshire, Erresuma Batua) jaio zen. Aita Berkhamsteadeko ikastetxeko zuzendaria zen eta Grahamek bertan egin zituen ikasketak. Ama, berriz, [[Robert Louis Stevenson]] idazlearen ondorengoa zen.<ref>Graham Greene: Un caso acabado; En busca de un personaje. RBA, 2009</ref>
Ikasketak egin ondoren [[The Times]] aldizkariko zuzendariordea izan zen. 1926an katolikoa egin zen eta hurrengo urtean Vivian Dayrell-Browningekin ezkondu zen, hau ere erlijio katolikoaren jarraitzailea<ref>Graham Greene: Inglaterra me hizo así. Debate, 1990</ref>. Bi seme-alaba izan zituzten, Lucy eta Francis.
1929an, ''The Man Within'', lehenengo nobela argiratu zuen, harrera oso ona izan zuen eta ''The Times''eko lana uztea erabaki zuen, literaturan erabat murgiltzeko. Bigarren liburu arrakastatsua ''Stamboul Train'' izan zen, 1931an argitaratua, eta zinemara ''Orient Express'' izenburuarekin adaptatu zena (1934). Ondoren etorriko ziren ''The Heart of the Matter'' (1948), ''The Third Man'' (1950) eta ''The quiet american'' (1955). Jarraian, besteak beste, ''Our Man in Havana'' (1958), ''The Honorary Consul'' (1973) eta ''The Human Factor'' (1978), ''Monsignor Quixote'' (1982) eta ''The Tenth Man'' (1985) argitaratu zituen.
1966tik 1990era [[Frantzia]]ko [[Kosta Urdina|Kosta Urdinean]] bizi izan zen, [[Antibes]]en. Ondoren [[Suitza]]ra aldatu zen eta 1991ko apirilaren 3an [[Vevey]] hirian zendu zen, Leman aintziraren ertzetan.
== Lanak ==
=== Poesia ===
* ''[[Babbling April]]'' (1925)
=== Eleberriak ===
* ''[[The Man Within]]'' (1929)
* ''[[The Name of Action]]'' (1930) (idazleak zapuztua, ez zen gehiagotan argitaratu)
* ''[[Rumour at Nightfall]]'' (1932) (idazleak zapuztua, ez zen gehiagotan argitaratu)
* ''[[Stamboul Train]]'' (1932) (''Orient Express'' izenburua ere izan du lan honek)
* ''[[It's a Battlefield]]'' (1934)
* ''[[England Made Me (novel)|England Made Me]]'' (1935)
* ''[[A Gun for Sale]]'' (1936) (''This Gun for Hire'' izenburua ere izan du lan honek)
* ''[[Brighton Rock (novel)|Brighton Rock]]'' (1938)
* ''[[The Confidential Agent]]'' (1939)
* ''[[The Power and the Glory]]'' (1940) (''The Labyrinthine Ways'' izenburua ere izan du lan honek)
* ''[[The Ministry of Fear]]'' (1943)
* ''[[The Heart of the Matter]]'' (1948)
* ''[[The Third Man]]'' (1949)
* ''[[The End of the Affair]]'' (1951)
* ''[[The Quiet American]]'' (1955)
* ''[[Loser Takes All]]'' (1955)
* ''[[Our Man in Havana]]'' (1958)
* ''[[A Burnt-Out Case]]'' (1960)
* ''[[The Comedians (novel)|The Comedians]]'' (1966)
* ''[[Travels with My Aunt]]'' (1969)
* ''[[The Honorary Consul]]'' (1973)
* ''[[Giza faktorea|The Human Factor]]'' (1978)
* ''[[Doctor Fischer of Geneva|Doctor Fischer of Geneva or The Bomb Party]]'' (1980)
* ''[[Monsignor Quixote]]'' (1982)
* ''[[The Tenth Man]]'' (1985)
* ''[[The Captain and the Enemy]]'' (1988)
=== Memoriak ===
* ''[[A Sort of Life]]'' (1971)
* ''[[Ways of Escape]]'' (1980)
* ''[[Getting to Know the General]]: the story of an involvement'' (1984)
* ''A World of My Own: A Dream Diary'' (1992)
=== Bidaia liburuak ===
* ''[[Journey Without Maps]]'' (1936)
* ''[[The Lawless Roads]]'' (''Another Mexico'' izenburua ere izan du lan honek) (1939)
* ''[[In Search of a Character: Two African Journals]]'' (1961)
=== Antzerkia ===
* ''[[The Living Room]]'' (1953)
* ''[[The Potting Shed]]'' (1957)
* ''[[The Complaisant Lover]]'' (1959)
* ''[[Carving a Statue]]'' (1964)
* ''[[The Return of A.J.Raffles]]'' (1975)
* ''[[The Great Jowett]]'' (1981)
* ''[[Yes and No]]'' (1983)
* ''[[For Whom the Bell Chimes]]'' (1983)
=== Zinemarako gidoiak ===
* ''[[The Future's in the Air]]'' (1937)
* ''[[The New Britain]]'' (1940)
* ''[[21 Days]]'' (1940) ([[John Galsworthy]] idazlearen ''The First and The Last'' eleberrian oinarrituta)
* ''[[Brighton Rock (film)|Brighton Rock]]'' (1947)
* ''[[The Fallen Idol (film)|The Fallen Idol]]'' (1948)
* ''[[The Third Man]]'' (1949)
* ''[[Loser Takes All]]'' (1956)
* ''[[Saint Joan (1957 film)|Saint Joan]]'' (1957) ([[George Bernard Shaw]] idazlearen antzerki-lanean oinarrituta)
* ''[[Our Man in Havana]]'' (1959)
* ''[[The Comedians (novel)|The Comedians]]'' (1967)
=== Narrazio laburrak ===
Narrazio bilduma hauek hainbat urtetako idazkien bildumak dira, han eta hemen argitaratuak:
* ''Twenty-One Stories'' (1954)
* ''A Sense of Reality'' (1963)
* ''May We Borrow Your Husband?'' (1967)
* ''The Last Word and Other Stories'' (1990)
=== Haur literatura ===
* ''The Little Fire Engine'' (n.d., illus. [[Dorothy Craigie]]; 1973, illus. [[Edward Ardizzone]])
* ''The Little Horse Bus'' (1966, illus. Dorothy Craigie)
* ''The Little Steamroller'' (1963, illus. Dorothy Craigie)
* ''The Little Train'' (1957, illus. Dorothy Craigie; 1973, illus. Edward Ardizzone)
=== Bestelakoak ===
* ''British Dramatists'' (1942)
* ''The Lost Childhood: and Other Essays'' (1952)
* ''Collected Essays'' (1969)
* ''The Old School: Essays by Divers Hands'' (ed. Greene, 1974)
* ''An impossible woman: The memories of Dottoressa Moor of Capri'' (ed. Greene, 1975)
* Introduction to ''My Silent War'', by [[Kim Philby]], 1968, British Intelligence [[double agent]], mole for Soviets
* ''J'Accuse - The Dark Side of Nice'' (1982)
* ''Lord Rochester's monkey: Being the life of John Wilmot, Second Earl of Rochester'' (1974)
* ''The Pleasure-Dome: The Collected Film Criticism, 1935–40'' (ed. John Russell Taylor, 1980)
* ''Yours, etc.: Letters to the Press'' (1989)
* ''Why the Epigraph?'' (1989)
* ''Reflections'' (1991)
== Graham Greene euskaraz ==
Bi dira Graham Greeneren liburuak euskaraz irakur ditzakegunak:
''Hirugarren Gizona (The Third Man). [[Elkar]], 1988. Itzultzailea: [[Iñaki Ibañez (itzultzailea)|Iñaki Ibañez]]''
''[[Giza faktorea]] (The Human Factor). [[Ibaizabal (argitaletxea)|Ibaizabal]], 1998. Itzultzailea: [[Iñaxio Lopez Arana]]''
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Ikus, gainera ==
* [http://andima.armiarma.eus/eugo/eugo27/eugo2751.htm '''Aginte ta aintza''' ], ''Amilaitz''ek, hau da, [[Nemesio Etxaniz]]ek ''The power and the Glory'' liburuaren gaineko kritika ''Euzko Gogoa'' aldizkarian (1955).
* [https://web.archive.org/web/20181109153257/https://www.berria.eus/albisteak/6672/ '''Hirugarren espioia, hamargarren katolikoa'''] Alberto Barandiaranen artikulua Greeneren jaiotzaren mendeurrenean: , [[Berria]], 2004-10-02.
== Kanpo loturak ==
* [http://www.armiarma.eus/emailuak/elkar/greene.htm ''Hirugarren Gizona'' online armiarma.eus atarian]
** [http://kritikak.armiarma.eus/?p=3224 Liburuari eginiko kritika: Dabid Zuazalde / Argia, 1988-11-13]
* [http://www.armiarma.eus/unibertsala/greene/ ''Giza Faktorea'' online armiarma.eus atarian]
** [http://kritikak.armiarma.eus/?p=2718 Liburuari egindako kritika: Mikel Aldalur / Euskaldunon Egunkaria, 1998-01-03]
== Bibliografia ==
* Diemert, Brian, 1996. ''Graham Greene's Thrillers and the 1930''. McGill-Queen's Univ. Press.
* Duran, Leopoldo, ''Graham Greene: Friend and Brother'', translated by Euan Cameron, HarperCollins
* Greene, Graham, 2008. ''Graham Greene: A Life in Letters''. Little, Brown.
* Kelly, Richard Michael, 1984. ''Graham Greene''. Ungar.
* --------, 1992. ''Graham Greene: A Study of the Short Fiction''. Twayne.
* [[Paul O'Prey]], 1988. '''A Reader's Guide to Graham Greene''. Thames and Hudson.
* [[Michael Shelden|Shelden, Michael]], 1994. ''Graham Greene: The Man Within''. William Heinemann. Random House ed., 1995, {{ISBN|0-679-42883-6}}
* [[Norman Sherry|Sherry, Norman]], 1989. ''The Life of Graham Greene: Vol. 1, 1904-1939''. Random House UK, {{ISBN|0-224-02654-2}}. Viking, {{ISBN|0-670-81376-1}}. Penguin reprint 2004, {{ISBN|0-14-200420-0}}
* --------, 1994. ''The Life of Graham Greene: Vol. 2, 1939-1955''. Viking. {{ISBN|0-670-86056-5}}. Penguin reprint 2004: {{ISBN|0-14-200421-9}}
* --------, 2004. ''The Life of Graham Greene: Vol. 3, 1955-1991''. Viking. {{ISBN|0-670-03142-9}}
* Cedric Watts, 1996. ''A Preface to Greene''. Longman.
* W J West, 1997. ''The Quest for Graham Greene''. Weidenfeld & Nicolson.
* ''The Graham Greene Film Reader''.
== Kanpo loturak ==
{{commonskat}}
* [http://www.grahamgreenebt.org Graham Greene Birthplace Trust]
* [http://www.litencyc.com/php/speople.php?rec=true&UID=1864 Graham Greene Writeup in the Literary Encyclopedia]
* [https://web.archive.org/web/20080509095011/http://entertainment.timesonline.co.uk/tol/arts_and_entertainment/the_tls/article3237558.ece "Graham Greene, terriblement anglais"]: an article in the [http://www.the-tls.co.uk TLS] by Frederic Raphael, January 23, 2008
* [https://web.archive.org/web/20050727074735/http://www.kirjasto.sci.fi/greene.htm Biography at Authors' Calendar website]
* [http://theparisreview.org/viewinterview.php/prmMID/5180 The Paris Review Interview]
* [http://www.catholicauthors.com/greene.html CatholicAuthors] Biography by Joseph Pearce
* [https://web.archive.org/web/20120210223616/http://research.hrc.utexas.edu:8080/hrcxtf/view?docId=ead%2F00200.xml&query=graham%20greene&query-join=and Graham Greene Collection] at the [[Harry Ransom Center]] at the [[University of Texas at Austin]]
{{bizialdia|1904ko|1991ko|Greene, Graham}}
[[Kategoria:Ingalaterrako idazleak]]
[[Kategoria:Hertfordshire konderriko jendea]]
[[Kategoria:Espia britainiarrak Bigarren Mundu Gerran]]
[[Kategoria:Leuzemiaren ondorioz hildakoak]]
6v82qvo2ibpgzm4surs80lgyw7thcqc
Zizare zulo
0
92613
10005974
9915671
2024-12-20T16:10:41Z
InternetArchiveBot
119347
Add 2 books for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005974
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:LorentzianWormhole.jpg|thumb|250px|Schwarzschild zizare-zulo baten diagrama.]]
Fisikan, '''zizare zulo''' edo '''Einstein-Rosen zubi''' bat, [[erlatibitate orokor]]raren ekuazioek deskribatutako espazio-denboraren ezaugarri topologiko hipotetiko bat da, funtsean [[espazio]]an eta [[denbora]]n zehar garraiatzeko "laburbide" gisa jarduten duena. Zizare zulo batek gutxienez bi "mutur" ditu, hauek "eztarri" baten bidez lotuta daudelarik; eta materia mutur batetik bestera higitu daiteke eztarri honetatik igaroz. Gaur egun ez da oraindik frogatu [[espazio-denbora]] ezagunak honelako egiturak dauzkanik eta, horren ondorioz, posibilitate teoriko bat baino ez dira.
Hala ere, [[apar kuantiko]]aren teoriak adierazten duenaren arabera, [[partikula birtual]] energetikoek zizare zuloak sortzen dituzte, [[Planck luzera]]ren neurrikoak. Hain txikiak izanik, [[partikula subatomiko]]ek ere ezin dituzte zizare zulo hauek zeharkatu eta, ondorioz, ez da inongo garraiorik gertatzen espazio-denboran.
== Deskribapena ==
Zientzialariek ez dute egitura hauen frogarik aurkitu, baina erlatibitate generaleko ekuazioek zizare zuloak deskribatzen dituzte beren soluzioetan.
== Gaitasunak ==
=== Higidura superargitarra ===
[[Erlatibitate berezi]]a lokalki bakarrik aplikatu daiteke. Zizare zuloek (existituko balira) teorikoki garraio [[superargitar]]ra ahalbidetuko lukete, argiaren abiadura baino azkarrago, zizare zuloaren barnean [[Argiaren abiadura|abiadura hau]] gainditzen ez den bitartean. Zizare zulo batetik zehar igarotzerakoan, abiadurak [[azpiargitar]]rak dira (argiaren abiadura baino motelago). Espazioan zizare zulo batek konektaturik dauden bi puntuetatik pasatzen den gorputz batek [[denbora]] gutxiago beharko luke beste muturrera iristeko, zizare zulotik zehar ibiltzen ez den [[Argi|argi-izpi]] batek baino.
Honen adibide analogo bat paper bat erabiliz adierazi daiteke. [[Espazio]]aren hiru [[dimentsio]]ak paperaren [[Azalera|gainazalaren]] bi dimentsioetan adierazita daude, eta paperean bi puntu daude. Ohizko soluzioaren arabera bi puntuen arteko biderik motzena bien arteko [[lerro (argipena)|lerro]] zuzena da, baina bide laburrago bat egon badago. Papera tolestu ezkero, ordea, bi puntuak elkarrengana gerturatuz; bide oraindik laburragoa lortzen da. Hori da zizare zulo baten analogia.
=== Denboran bidaia ===
{{sakontzeko|Denboran bidaia}}
Zizare-zuloak erlatibitate orokorraren [[Einsteinen eremu-ekuazioak|Einsteinen eremu-ekuazioek]] ahalbidetzen duten espazio-denbora hipotetikoki desitxuratua dira<ref>{{Erreferentzia|izena=Matt|abizena=Visser|izenburua=Lorentzian wormholes: from Einstein to Hawking|url=https://archive.org/details/lorentzianwormho0000viss|argitaletxea=Springer|data=1996|isbn=978-1-56396-653-8|sartze-data=2024-09-22|serie=AIP series in computational and applied mathematical physics}}</ref>. Zeharka daitekeen zizare zulo bat erabiliko lukeen [[denboran bidaia]]tzeko proposatutako makina batek honela funtzionatuko luke hipotetikoki: Zizare zuloaren mutur bat [[argiaren abiadura]]ren frakzio esanguratsu bateraino azeleratzen da, agian propultsio sistema aurreraturen batekin, eta gero abiapuntura itzultzen da. Bestela, beste modu bat da sarrera bat zizare-zulotik hartu eta beste sarrerak baino grabitate handiagoa duen objektu baten grabitazio-eremuaren barrura mugitzea, eta gero beste sarreratik gertu dagoen posizio batera itzultzea. Bi metodo horien kasuan, [[denboraren dilatazioa]]ren eraginez, higitu den zizare-zuloaren muturra kanpoko behatzaile batek ikusitako mutur geldikorra baino gutxiago zahartu da, edo «gazteagoa» bihurtu da; hala ere, denbora desberdin konektatzen da zizare-zulotik kanpora, eta, hala, zizare-zuloaren muturretako edozeinetan [[Sinkronizazio|sinkronizatutako]] erlojuak beti geratuko dira zizare-zuloaren mutur batetik bestera. Horrek esan nahi du mutur «gazteenean» sartuko litzatekeen behatzaile bat mutur «zaharrenetik» aterako litzatekeela mutur «gazteenaren» adin bera izango lukeen unean, behatzaile batek kanpotik ikusitako denboran atzera eginez, hain zuzen. Mota horretako denbora-makina baten muga garrantzitsu bat da denboran atzera egitea soilik posible dela makinaren hasierako sorkuntza denbora bezainbeste<ref>{{Erreferentzia|izena=Kip S.|abizena=Thorne|izenburua=Black holes and time warps: Einstein's outrageous legacy|url=https://archive.org/details/blackholestimewa0000kips|argitaletxea=Norton|data=1994|isbn=978-0-393-31276-8|sartze-data=2024-09-22|serie=The Commonwealth Fund Book Program}}</ref>; funtsean, bide bat da denboran zehar, denboran bere kabuz mugitzen den gailu bat baino, eta ez luke utziko teknologiak berak denboran atzera egitea.
Zizare-zuloen izaerari buruzko egungo teorien arabera, zeharka daitekeen zizare-zulo bat eraikitzeko, [[energia negatiboa]] duen substantzia bat egon beharko litzateke, askotan «[[materia exotiko]]a» deitzen dena. Teknikoki, zizare zuloaren espazio-denborak [[energia baldintza]] batzuk bortxatzen dituen energia banaketa bat eskatzen du, hala nola energia nuluaren baldintza, energia ahul, indartsu eta nagusiaren baldintzekin batera. Hala ere, jakina da efektu kuantikoek energia nuluaren baldintzaren urraketa neurgarri txikiak eragin ditzaketela, eta fisikari askok uste dute behar den energia negatiboa benetan posible izan daitekeela fisika kuantikoaren [[Casimir efektua]]ren ondorioz<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Alternate View Column AV-69|data=2006-06-27|url=https://web.archive.org/web/20060627211046/http://www.npl.washington.edu/av/altvw69.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-09-22}}</ref>. Lehen kalkuluek energia negatibo kantitate oso handia beharko zela iradokitzen zuten arren, ondorengo kalkuluek frogatu zuten energia negatibo kantitatea nahierara txiki daitekeela<ref>{{Erreferentzia|izena=Matt|abizena=Visser|izenburua=Traversable Wormholes with Arbitrarily Small Energy Condition Violations|orrialdeak=201102|abizena2=Kar|abizena3=Dadhich|izena2=Sayan|izena3=Naresh|data=2003-05-21|url=https://journals.aps.org/prl/abstract/10.1103/PhysRevLett.90.201102|aldizkaria=Physical Review Letters|alea=20|zenbakia=90|doi=10.1103/PhysRevLett.90.201102|sartze-data=2024-09-22}}</ref>.
1993an, [[Matt Visser]]rek argudiatu zuen zizare-zulo baten bi ahoak, induzitutako erloju-diferentzia horrekin, ezingo zirela elkartu eremu kuantikoaren efektuak eta grabitatorioak eragin gabe, eta horrek zizare-zuloa kolapsatuko zuela edo bi ahoak aldaratu egingo zirela. Horregatik, bi ahoak ezingo lirateke [[kausalitate]]aren bortxaketa bat gertatzeko adina hurbildu<ref>{{Erreferentzia|izena=Matt|abizena=Visser|izenburua=From wormhole to time machine: Remarks on Hawking's chronology protection conjecture|orrialdeak=554–565|data=1993-01-15|url=https://journals.aps.org/prd/abstract/10.1103/PhysRevD.47.554|aldizkaria=Physical Review D|alea=2|zenbakia=47|doi=10.1103/PhysRevD.47.554|sartze-data=2024-09-22}}</ref>. Hala ere, 1997ko artikulu batean, Visserrek honako hipotesi hau planteatu zuen: poligono simetriko batean kokatutako zizare-zuloen N zenbakia duen «[[erromatar eraztun]]» baten (horrela deitzen dio Tom Romanek) konfigurazio konplexu batek denboraren makina gisa joka zezakeela, nahiz eta ondorioztatzen duen probabilitate handiagoa dagoela grabitate kuantikoaren teoria klasikoaren akats bat izateko kausalitatea urratzea posible dela dioen froga bat baino<ref>{{Erreferentzia|izena=Matt|abizena=Visser|izenburua=Traversable wormholes: The Roman ring|orrialdeak=5212–5214|data=1997-04-15|url=https://journals.aps.org/prd/abstract/10.1103/PhysRevD.55.5212|aldizkaria=Physical Review D|alea=8|zenbakia=55|doi=10.1103/PhysRevD.55.5212|sartze-data=2024-09-22}}</ref>.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Objektu astronomiko hipotetikoak]]
[[Kategoria:Konexioa]]
[[Kategoria:Lorentziar barietateak]]
[[Kategoria:Aieruak]]
[[Kategoria:Zientzia fikziozko gaiak]]
n280jw9fyg7wzyzwda0oz5ckmwpovyb
Sutton Hoo
0
94180
10006212
10005674
2024-12-20T20:56:42Z
Xirkan
12788
/* Zineman */
10006212
wikitext
text/x-wiki
{{lanean|xirkan}}
{{Aztarnategi arkeologiko infotaula
}}
'''Sutton Hoo''' [[Goi Erdi Aroa|Goi Erdi Aroko]] [[arkeologia-aztarnategi]]a da, [[Suffolk]] konderrian dagoena, [[Erresuma Batua]]n. Bertan [[VI. mendea|VI.]] eta [[VII. mendea|VII. mendeetako]] hilerri [[anglo-saxoi]] bat dago, [[1938]]tik industua izan dena. Hilobirik aipagarriena [[ehorzte ontzi]] bat da, [[Basil Brown]] arkeologo amateurrak aurkitutakoa, oso [[hilobiratze-ostilamendu|ostilamendu]] aberatsa zuena.<ref name="brm">{{Erreferentzia|egilea= |izenburua=The Anglo-Saxon ship burial at Sutton Hoo |url=https://www.britishmuseum.org/collection/death-and-memory/anglo-saxon-ship-burial-sutton-hoo |argitaletxea=britishmuseum.org |sartze-data=2024-12-19}}</ref><ref name="sad">{{Erreferentzia|egilea=Sadurní, J.M. |izenburua=Sutton Hoo, el gran tesoro funerario de la Inglaterra medieval |url=https://historia.nationalgeographic.com.es/a/sutton-hoo-el-gran-tesoro-funerario-de-la-inglaterra-medieval_16427 |argitaletxea=historia.nationalgeographic.com.es |sartze-data=2024-12-19}}</ref>
Aztarnategia garrantzi handikoa izan da [[East Anglia]]ko erresumaren historia ezagutzeko, eta baita garai anglo-saxoiaren hasiera ikertzeko ere, aldi hartako dokumentazio historikorik ez baitago.<ref name="bh">{{Erreferentzia|egilea= |izenburua=A brief history of Sutton Hoo |url=https://www.nationaltrust.org.uk/visit/suffolk/sutton-hoo/history-of-sutton-hoo |argitaletxea=nationaltrust.org.uk |sartze-data=2024-12-19}}</ref>
== Kokapena ==
[[Fitxategi:2008-05-17-SuttonHoo.jpg|thumb]]
[[Fitxategi:Sutton Hoo replica (face).jpg|thumb|Sutton Hoon topatutako mozorro baten erreplika.]]
Sutton Hoo [[Ingalaterra]] ekialdeko itsasaldean dago, Deben ibaiaren [[estuario]]aren eskuineko bazterrean, hareazko tontor batean. Beste aldean, [[Woodbridge (Suffolk)|Woodbridgeko]] kaia dago, [[Ipar itsasoa|Ipar itsasotik]] 11 kilometrora.
== Aztarnategia ==
18 hilobi daude Sutton Hooko hilerrian. Batzuek higadura jasan dute mendeetan zehar, eta zaila da jakitea zenbat zeuden. Ehorzketak VII. mendekoak dira. Bertan lurperatutakoek ez zuten erregistro idatzirik utzi. Beraz, ezinezkoa da jakitea nor ziren, baina historialariek uste dute Sutton Hoo [[East Anglia]]ko errege leinuaren hilerria zela, Wuffinga dinastiarena.<ref name="ntrust">{{Erreferentzia|egilea= |izenburua=The Royal Burial Ground at Sutton Hoo |url=https://www.nationaltrust.org.uk/visit/suffolk/sutton-hoo/royal-burial-ground-at-sutton-hoo |argitaletxea=nationaltrust.org.uk |sartze-data=2024-12-19}}</ref>
[[Tumulu]] gehienak arpilatuak izan ziren, [[Tudor Aroa]]n batez ere, eta han zegoen guztia galdu zen. Bi tumuluk iraun zuten osorik, harrapakatuak izan gabe: Ontzi Handiaren hilobia, Erregearen tumulua ere deitua, eta Zaldunaren tumulua.<ref name="ntrust"/>
== Indusketak ==
[[Basil Brown]] arkeologo autodidaktak induskatu zuen lehenik aztarnategia, [[1939]]an, [[Edith Pretty]] lurjabearen babespean. Brownek [[ehorzte ontzi]] bikain bat aurkitu zuen Ontzi Handiaren hilobian, baina, [[Bigarren Mundu Gerra]] zela eta, lanek ez zuten jarraipenik izan.<ref name="sad"/><ref name="arch">{{Erreferentzia|egilea= |izenburua=AD 700 – Sutton Hoo |url=https://archaeology.co.uk/articles/specials/timeline/sutton-hoo.htm |argitaletxea=archaeology.co.uk |sartze-data=2024-12-19}}</ref>
[[1980ko hamarkada]]n beste indusketa kanpaina bat egin zen, [[Martin Carver]]rek zuzendurik, gainerako hilobiak ikertzeko.<ref name="arch"/> [[2000ko hamarkada]]n, beste ehorzketa gune bat aurkitu zuten.
== Ontzi Handiaren hilobia ==
1939an Sutton Hooko tumulurik handiena induskatu zuelarik, Basil Brownek aurkikuntza harrigarria egin zuen: 27,4 metroko luzera zuen itsasontzi erraldoi baten hondakinak. Egurra desagertua zen, barruan lurperatutako giza gorpuzkinekin batera, baina lurrean inprimaturik ageri zen mila urte baino gehiagoko ontzi baten aztarna ikaragarria. Ontziaren erdian, hilobi-ganbera gisa eraikitako egurrezko txabola bat zegoen, barnean arrunt [[hilobiratze-ostilamendu|ostilamendu]] aberatsa zuena.<ref name="sad"/>
Hilobi-ganberaren erdian gorpua egon beharko zatekeen, baina ez zen agertu. Arkeologo ustez, deseginen izanen zen [[lurzoru]]aren [[pH|azidotasunaren]] eraginez. Ondoan hildakoaren altxor pertsonala zegoen. [[Zorro (jantzi-osagarria)|Zorro]]-estaki handi bat agertu zen, [[urre]]zko eta [[Granate (minerala)|granatezko]] apaingarriak zituena,<ref>{{Erreferentzia|egilea= |izenburua=The Sutton Hoo Purse-Lid |url=https://www.britishmuseum.org/collection/object/H_1939-1010-2-a-l |argitaletxea=britishmuseum.org |sartze-data=2024-12-20}}</ref> eta poltsaren barnean zegozkeen 37 urrezko txanpon, [[625]] aldekoak. Erregearen gerrikoa lotzen zuen lokarrietako bat ere urrezkoa zen, granate gorrizko inkrustazioekin apaindua.<ref name="arch"/>
[[Kasko]]a bilakatu zen Sutton Hooko hilobiaren sinbolo. Lur azidoak jana eta 100 zati baino gehiagotan puskatua atzeman zuten, baina osatzea lortu zen [[British Museum]]eko kontserbazio taldearen lanari esker.<ref name="arch"/>
Beste objektu anitz aurkitu ziren ganberan, horietako batzuk urrutitik ekarriak: zilarrezko ontziak eta [[Bizantzio]]n egindako [[plater (ontzia)|plater]] handi bat, hau ere zilarrezkoa; ontzi zintzilikari zelta bat; armak ([[ezpata]]k, [[Arku (arma)|arkuak]]...); ezkutu handi bat, hilobi-ganberako hormaren kontra pausatua; errege makila izan zitekeenaren eskutokia... Mota askotako [[ehun (materiala)|ehunen]] hondakinak ere atzeman ziren.<ref name="brm"/><ref name="arch"/> Hilobi paganoa bada ere, gauzaki batzuek jatorri kristaua izan zezaketeen: "Saulos" and "Paulos" idazkunak dituzten bi goilara, eta gurutze-formako dekorazioa daukaten ontziak.<ref name="bh"/>
== Zineman ==
[[2021]]ean ''"[[The Dig (2021eko filma)|The Dig]]"'' filma egin zuen [[Simon Stone]]k, aurkikuntza honen historia kontatzen duena. [[Ralph Fiennes]] eta [[Carey Mulligan]] izan ziren aktore nagusiak.<ref>{{Erreferentzia|egilea= |izenburua=The Dig |url=https://www.imdb.com/title/tt3661210/ |argitaletxea=imdb.com |sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* [http://www.nationaltrust.org.uk/main/w-vh/w-visits/w-findaplace/w-suttonhoo.htm Sutton Hoo Erresuma Batuko Ondare Nazionalaren webgunean ikusgai] {{en}}
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Hil itsasontziak]]
[[Kategoria:Ingalaterrako aztarnategi arkeologikoak]]
[[Kategoria:Saxoiak]]
f2b9xacahxruortbbycgh9okv34d21t
10006454
10006212
2024-12-21T11:34:11Z
Xirkan
12788
10006454
wikitext
text/x-wiki
{{lanean|xirkan}}
{{Aztarnategi arkeologiko infotaula
}}
'''Sutton Hoo''' [[Goi Erdi Aroa|Goi Erdi Aroko]] [[arkeologia-aztarnategi]]a da, [[Suffolk]] konderrian dagoena, [[Erresuma Batua]]n. Bertan [[VI. mendea|VI.]] eta [[VII. mendea|VII. mendeetako]] hilerri [[anglo-saxoi]] bat dago, [[1938]]tik industua izan dena. Hilobirik aipagarriena [[ehorzte ontzi]] bat da, [[Basil Brown]] arkeologo amateurrak aurkitutakoa, oso [[hilobiratze-ostilamendu|ostilamendu]] aberatsa zuena.<ref name="brm">{{Erreferentzia|egilea= |izenburua=The Anglo-Saxon ship burial at Sutton Hoo |url=https://www.britishmuseum.org/collection/death-and-memory/anglo-saxon-ship-burial-sutton-hoo |argitaletxea=britishmuseum.org |sartze-data=2024-12-19}}</ref><ref name="sad">{{Erreferentzia|egilea=Sadurní, J.M. |izenburua=Sutton Hoo, el gran tesoro funerario de la Inglaterra medieval |url=https://historia.nationalgeographic.com.es/a/sutton-hoo-el-gran-tesoro-funerario-de-la-inglaterra-medieval_16427 |argitaletxea=historia.nationalgeographic.com.es |sartze-data=2024-12-19}}</ref>
Aztarnategia garrantzi handikoa izan da [[East Anglia]]ko erresumaren historia ezagutzeko, eta baita garai anglo-saxoiaren hasiera ikertzeko ere, aldi hartako dokumentazio historikorik ez baitago.<ref name="bh">{{Erreferentzia|egilea= |izenburua=A brief history of Sutton Hoo |url=https://www.nationaltrust.org.uk/visit/suffolk/sutton-hoo/history-of-sutton-hoo |argitaletxea=nationaltrust.org.uk |sartze-data=2024-12-19}}</ref>
== Kokapena ==
[[Fitxategi:2008-05-17-SuttonHoo.jpg|thumb]]
[[Fitxategi:Sutton Hoo replica (face).jpg|thumb|Sutton Hoon topatutako mozorro baten erreplika.]]
Sutton Hoo [[Ingalaterra]] ekialdeko itsasaldean dago, Deben ibaiaren [[estuario]]aren eskuineko bazterrean, hareazko tontor batean. Beste aldean, [[Woodbridge (Suffolk)|Woodbridgeko]] kaia dago, [[Ipar itsasoa|Ipar itsasotik]] 11 kilometrora.
== Aztarnategia ==
18 hilobi daude Sutton Hooko hilerrian. Batzuek higadura jasan dute mendeetan zehar, eta zaila da jakitea zenbat zeuden. Ehorzketak VII. mendekoak dira. Bertan lurperatutakoek ez zuten erregistro idatzirik utzi. Beraz, ezinezkoa da jakitea nor ziren, baina historialariek uste dute Sutton Hoo [[East Anglia]]ko errege leinuaren hilerria zela, Wuffinga dinastiarena.<ref name="ntrust">{{Erreferentzia|egilea= |izenburua=The Royal Burial Ground at Sutton Hoo |url=https://www.nationaltrust.org.uk/visit/suffolk/sutton-hoo/royal-burial-ground-at-sutton-hoo |argitaletxea=nationaltrust.org.uk |sartze-data=2024-12-19}}</ref>
[[Tumulu]] gehienak arpilatuak izan ziren, [[Tudor Aroa]]n batez ere, eta han zegoen guztia galdu zen. Bi tumuluk iraun zuten osorik, harrapakatuak izan gabe: Ontzi Handiaren hilobia, Erregearen tumulua ere deitua, eta Zaldunaren tumulua.<ref name="ntrust"/>
== Indusketak ==
[[Basil Brown]] arkeologo autodidaktak induskatu zuen lehenik aztarnategia, [[1939]]an, [[Edith Pretty]] lurjabearen babespean. Brownek [[ehorzte ontzi]] bikain bat aurkitu zuen Ontzi Handiaren hilobian, baina, [[Bigarren Mundu Gerra]] zela eta, lanek ez zuten jarraipenik izan.<ref name="sad"/><ref name="arch">{{Erreferentzia|egilea= |izenburua=AD 700 – Sutton Hoo |url=https://archaeology.co.uk/articles/specials/timeline/sutton-hoo.htm |argitaletxea=archaeology.co.uk |sartze-data=2024-12-19}}</ref>
[[1980ko hamarkada]]n beste indusketa kanpaina bat egin zen, [[Martin Carver]]rek zuzendurik, gainerako hilobiak ikertzeko.<ref name="arch"/> [[2000ko hamarkada]]n, beste ehorzketa gune bat aurkitu zuten.
== Ontzi Handiaren hilobia ==
1939an Sutton Hooko tumulurik handiena induskatu zuelarik, Basil Brownek aurkikuntza harrigarria egin zuen: 27,4 metroko luzera zuen itsasontzi erraldoi baten hondakinak. Egurra desagertua zen, barruan lurperatutako giza gorpuzkinekin batera, baina lurrean inprimaturik ageri zen mila urte baino gehiagoko ontzi baten aztarna ikaragarria. Ontziaren erdian, hilobi-ganbera gisa eraikitako egurrezko txabola bat zegoen, barnean arrunt [[hilobiratze-ostilamendu|ostilamendu]] aberatsa zuena.<ref name="sad"/>
Hilobi-ganberaren erdian gorpua egon beharko zatekeen, baina ez zen agertu. Arkeologo ustez, deseginen izanen zen [[lurzoru]]aren [[pH|azidotasunaren]] eraginez. Ondoan hildakoaren altxor pertsonala zegoen. [[Zorro (jantzi-osagarria)|Zorro]]-estaki handi bat agertu zen, [[urre]]zko eta [[Granate (minerala)|granatezko]] apaingarriak zituena,<ref>{{Erreferentzia|egilea= |izenburua=The Sutton Hoo Purse-Lid |url=https://www.britishmuseum.org/collection/object/H_1939-1010-2-a-l |argitaletxea=britishmuseum.org |sartze-data=2024-12-20}}</ref> eta poltsaren barnean zegozkeen 37 urrezko txanpon, [[625]] aldekoak. Erregearen gerrikoa lotzen zuen lokarrietako bat ere urrezkoa zen, granate gorrizko inkrustazioekin apaindua.<ref name="arch"/>
[[Kasko]]a bilakatu zen Sutton Hooko hilobiaren sinbolo. Lur azidoak jana eta 100 zati baino gehiagotan puskatua atzeman zuten, baina osatzea lortu zen [[British Museum]]eko kontserbazio taldearen lanari esker.<ref name="arch"/>
Beste objektu anitz aurkitu ziren ganberan, horietako batzuk urrutitik ekarriak: zilarrezko ontziak eta [[Bizantzio]]n egindako [[plater (ontzia)|plater]] handi bat, hau ere zilarrezkoa; ontzi zintzilikari zelta bat; armak ([[ezpata]]k, [[Arku (arma)|arkuak]]...); ezkutu handi bat, hilobi-ganberako hormaren kontra pausatua; errege makila izan zitekeenaren eskutokia... Mota askotako [[ehun (materiala)|ehunen]] hondakinak ere atzeman ziren.<ref name="brm"/><ref name="arch"/> Hilobi paganoa bada ere, gauzaki batzuek jatorri kristaua izan zezaketeen: "Saulos" and "Paulos" idazkunak dituzten bi goilara, eta gurutze-formako dekorazioa daukaten ontziak.<ref name="bh"/>
1965-1971 bitartean, arkeologoak Sutton Hoora itzuli ziren, 1939ko indusketak eta ondorengo analisiek sortutako zalantza batzuk argitzen saiatzeko. Hilobi-ganberaren azpiko hondarraren analisi kimikoek [[fosfato]] maila handia agertu zuten. Horrek erakutsi zuen bertan gorpu bat deskonposatu zela eta, beraz, hilobia izana zela, eta ez [[zenotafio]]a (hilotzik gabeko hilobi-monumentua), aditu batzuek iradoki bezala.<ref name="bh"/>
Ontzi Handian nor ehortzi zuten jakitea ezinezkoa den arren, teoria nagusia da [[East Anglia]]ko [[Rædwald]] erregea izan zela. Izan ere, halako ehorzketa bat agintzeko bezain ahaltsua zela uste da, eta garai hartan zendu zen. Rædwald Wuffing dinastiako kidea izan zen, [[Odin|Woden]] germaniar jainkoaren ondorengoa izatea aldarrikatzen zuena.<ref name="bh"/>
== Zaldunaren tumulua ==
== Zineman ==
[[2021]]ean ''"[[The Dig (2021eko filma)|The Dig]]"'' filma egin zuen [[Simon Stone]]k, aurkikuntza honen historia kontatzen duena. [[Ralph Fiennes]] eta [[Carey Mulligan]] izan ziren aktore nagusiak.<ref>{{Erreferentzia|egilea= |izenburua=The Dig |url=https://www.imdb.com/title/tt3661210/ |argitaletxea=imdb.com |sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* [http://www.nationaltrust.org.uk/main/w-vh/w-visits/w-findaplace/w-suttonhoo.htm Sutton Hoo Erresuma Batuko Ondare Nazionalaren webgunean ikusgai] {{en}}
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Hil itsasontziak]]
[[Kategoria:Ingalaterrako aztarnategi arkeologikoak]]
[[Kategoria:Saxoiak]]
9ees8is0bnlbvlsnpc1dzxrew0qmbel
10006470
10006454
2024-12-21T11:49:05Z
Xirkan
12788
10006470
wikitext
text/x-wiki
{{lanean|xirkan}}
{{Aztarnategi arkeologiko infotaula
}}
'''Sutton Hoo''' [[Goi Erdi Aroa|Goi Erdi Aroko]] [[arkeologia-aztarnategi]]a da, [[Suffolk]] konderrian dagoena, [[Erresuma Batua]]n. Bertan [[VI. mendea|VI.]] eta [[VII. mendea|VII. mendeetako]] hilerri [[anglo-saxoi]] bat dago, [[1938]]tik industua izan dena. Hilobirik aipagarriena [[ehorzte ontzi]] bat da, [[Basil Brown]] arkeologo amateurrak aurkitutakoa, oso [[hilobiratze-ostilamendu|ostilamendu]] aberatsa zuena.<ref name="brm">{{Erreferentzia|egilea= |izenburua=The Anglo-Saxon ship burial at Sutton Hoo |url=https://www.britishmuseum.org/collection/death-and-memory/anglo-saxon-ship-burial-sutton-hoo |argitaletxea=britishmuseum.org |sartze-data=2024-12-19}}</ref><ref name="sad">{{Erreferentzia|egilea=Sadurní, J.M. |izenburua=Sutton Hoo, el gran tesoro funerario de la Inglaterra medieval |url=https://historia.nationalgeographic.com.es/a/sutton-hoo-el-gran-tesoro-funerario-de-la-inglaterra-medieval_16427 |argitaletxea=historia.nationalgeographic.com.es |sartze-data=2024-12-19}}</ref>
Aztarnategia garrantzi handikoa izan da [[East Anglia]]ko erresumaren historia ezagutzeko, eta baita garai anglo-saxoiaren hasiera ikertzeko ere, aldi hartako dokumentazio historikorik ez baitago.<ref name="bh">{{Erreferentzia|egilea= |izenburua=A brief history of Sutton Hoo |url=https://www.nationaltrust.org.uk/visit/suffolk/sutton-hoo/history-of-sutton-hoo |argitaletxea=nationaltrust.org.uk |sartze-data=2024-12-19}}</ref>
== Kokapena ==
[[Fitxategi:2008-05-17-SuttonHoo.jpg|thumb]]
[[Fitxategi:Sutton Hoo replica (face).jpg|thumb|Sutton Hoon topatutako mozorro baten erreplika.]]
Sutton Hoo [[Ingalaterra]] ekialdeko itsasaldean dago, Deben ibaiaren [[estuario]]aren eskuineko bazterrean, hareazko tontor batean. Beste aldean, [[Woodbridge (Suffolk)|Woodbridgeko]] kaia dago, [[Ipar itsasoa|Ipar itsasotik]] 11 kilometrora.
== Aztarnategia ==
18 hilobi daude Sutton Hooko hilerrian. Batzuek higadura jasan dute mendeetan zehar, eta zaila da jakitea zenbat zeuden. Ehorzketak VII. mendekoak dira. Bertan lurperatutakoek ez zuten erregistro idatzirik utzi. Beraz, ezinezkoa da jakitea nor ziren, baina historialariek uste dute Sutton Hoo [[East Anglia]]ko errege leinuaren hilerria zela, Wuffinga dinastiarena.<ref name="ntrust">{{Erreferentzia|egilea= |izenburua=The Royal Burial Ground at Sutton Hoo |url=https://www.nationaltrust.org.uk/visit/suffolk/sutton-hoo/royal-burial-ground-at-sutton-hoo |argitaletxea=nationaltrust.org.uk |sartze-data=2024-12-19}}</ref>
[[Tumulu]] gehienak arpilatuak izan ziren, [[Tudor Aroa]]n batez ere, eta han zegoen guztia galdu zen. Bi tumuluk iraun zuten osorik, harrapakatuak izan gabe: Ontzi Handiaren hilobia, Erregearen tumulua ere deitua, eta Zaldunaren tumulua.<ref name="ntrust"/>
== Indusketak ==
[[Basil Brown]] arkeologo autodidaktak induskatu zuen lehenik aztarnategia, [[1939]]an, [[Edith Pretty]] lurjabearen babespean. Brownek [[ehorzte ontzi]] bikain bat aurkitu zuen Ontzi Handiaren hilobian, baina, [[Bigarren Mundu Gerra]] zela eta, lanek ez zuten jarraipenik izan.<ref name="sad"/><ref name="arch">{{Erreferentzia|egilea= |izenburua=AD 700 – Sutton Hoo |url=https://archaeology.co.uk/articles/specials/timeline/sutton-hoo.htm |argitaletxea=archaeology.co.uk |sartze-data=2024-12-19}}</ref>
[[1980ko hamarkada]]n beste indusketa kanpaina bat egin zen, [[Martin Carver]]rek zuzendurik, gainerako hilobiak ikertzeko.<ref name="arch"/> [[2000ko hamarkada]]n, beste ehorzketa gune bat aurkitu zuten.
== Ontzi Handiaren hilobia ==
1939an Sutton Hooko tumulurik handiena induskatu zuelarik, Basil Brownek aurkikuntza harrigarria egin zuen: 27,4 metroko luzera zuen itsasontzi erraldoi baten hondakinak. Egurra desagertua zen, barruan lurperatutako giza gorpuzkinekin batera, baina lurrean inprimaturik ageri zen mila urte baino gehiagoko ontzi baten aztarna ikaragarria. Ontziaren erdian, hilobi-ganbera gisa eraikitako egurrezko txabola bat zegoen, barnean arrunt [[hilobiratze-ostilamendu|ostilamendu]] aberatsa zuena.<ref name="sad"/>
Hilobi-ganberaren erdian gorpua egon beharko zatekeen, baina ez zen agertu. Arkeologo ustez, deseginen izanen zen [[lurzoru]]aren [[pH|azidotasunaren]] eraginez. Ondoan hildakoaren altxor pertsonala zegoen. [[Zorro (jantzi-osagarria)|Zorro]]-estaki handi bat agertu zen, [[urre]]zko eta [[Granate (minerala)|granatezko]] apaingarriak zituena,<ref>{{Erreferentzia|egilea= |izenburua=The Sutton Hoo Purse-Lid |url=https://www.britishmuseum.org/collection/object/H_1939-1010-2-a-l |argitaletxea=britishmuseum.org |sartze-data=2024-12-20}}</ref> eta poltsaren barnean zegozkeen 37 urrezko txanpon, [[625]] aldekoak. Erregearen gerrikoa lotzen zuen lokarrietako bat ere urrezkoa zen, granate gorrizko inkrustazioekin apaindua.<ref name="arch"/>
[[Kasko]]a bilakatu zen Sutton Hooko hilobiaren sinbolo. Lur azidoak jana eta 100 zati baino gehiagotan puskatua atzeman zuten, baina osatzea lortu zen [[British Museum]]eko kontserbazio taldearen lanari esker.<ref name="arch"/>
Beste objektu anitz aurkitu ziren ganberan, horietako batzuk urrutitik ekarriak: zilarrezko ontziak eta [[Bizantzio]]n egindako [[plater (ontzia)|plater]] handi bat, hau ere zilarrezkoa; ontzi zintzilikari zelta bat; armak ([[ezpata]]k, [[Arku (arma)|arkuak]]...); ezkutu handi bat, hilobi-ganberako hormaren kontra pausatua; errege makila izan zitekeenaren eskutokia... Mota askotako [[ehun (materiala)|ehunen]] hondakinak ere atzeman ziren.<ref name="brm"/><ref name="arch"/> Hilobi paganoa bada ere, gauzaki batzuek jatorri kristaua izan zezaketeen: "Saulos" and "Paulos" idazkunak dituzten bi goilara, eta gurutze-formako dekorazioa daukaten ontziak.<ref name="bh"/>
1965-1971 bitartean, arkeologoak Sutton Hoora itzuli ziren, 1939ko indusketak eta ondorengo analisiek sortutako zalantza batzuk argitzen saiatzeko. Hilobi-ganberaren azpiko hondarraren analisi kimikoek [[fosfato]] maila handia agertu zuten. Horrek erakutsi zuen bertan gorpu bat deskonposatu zela eta, beraz, hilobia izana zela, eta ez [[zenotafio]]a (hilotzik gabeko hilobi-monumentua), aditu batzuek iradoki bezala.<ref name="bh"/>
Ontzi Handian nor ehortzi zuten jakitea ezinezkoa den arren, teoria nagusia da [[East Anglia]]ko [[Rædwald]] erregea izan zela. Izan ere, halako ehorzketa bat agintzeko bezain ahaltsua zela uste da, eta garai hartan zendu zen. Rædwald Wuffing dinastiako kidea izan zen, [[Odin|Woden]] germaniar jainkoaren ondorengoa izatea aldarrikatzen zuena.<ref name="bh"/>
== Zaldunaren tumulua ==
Ontzi Handiaren hilobi ospetsuaz landa, 17. tumulua da arkeologoen eskuetara ukitu gabe iritsi den bakarra. Martin Carverren taldeak induskatu zuen 1991n, eta bi hobi agertu ziren; batean gerlari gazte bat zegoen ehortzirik, eta zaldi bat bestean.<ref name="car">{{Erreferentzia|egilea=Nayland, Carla |izenburua=Sutton Hoo Mound 17: The horse and his boy |url=https://www.carlanayland.org/essays/sutton_hoo_mound_17.htm |argitaletxea=carlanayland.org |sartze-data=2024-12-20}} </ref>
== Zineman ==
[[2021]]ean ''"[[The Dig (2021eko filma)|The Dig]]"'' filma egin zuen [[Simon Stone]]k, aurkikuntza honen historia kontatzen duena. [[Ralph Fiennes]] eta [[Carey Mulligan]] izan ziren aktore nagusiak.<ref>{{Erreferentzia|egilea= |izenburua=The Dig |url=https://www.imdb.com/title/tt3661210/ |argitaletxea=imdb.com |sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* [http://www.nationaltrust.org.uk/main/w-vh/w-visits/w-findaplace/w-suttonhoo.htm Sutton Hoo Erresuma Batuko Ondare Nazionalaren webgunean ikusgai] {{en}}
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Hil itsasontziak]]
[[Kategoria:Ingalaterrako aztarnategi arkeologikoak]]
[[Kategoria:Saxoiak]]
ntrtk974igknr12qmor0d1rcnar8zr3
Espezie
0
97663
10005854
9975585
2024-12-20T13:58:28Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005854
wikitext
text/x-wiki
{{Wikipedia1000}}
{{Taxonomia kategoriak}}
'''Espezie''' bat [[organismo]]-[[Populazio (biologia)|populazio]] bat da, zeinean bi banakok, [[sexu]] edo estaltze-mota egokiak dituztenak, [[Ondore (biologia)|ondorengo]] [[Fertilitate|ugalkorrak]] [[Ugalketa|sor ditzaketen]], normalean [[ugalketa sexual]]aren bidez. Organismo baten oinarrizko [[Taxonomia|sailkapen-unitatea]] eta [[maila taxonomiko]]a da, baita [[biodibertsitate]]-unitate bat ere. Espezieak definitzeko beste modu batzuk dira [[kariotipo]]a, [[DNA]] sekuentzia, [[Morfologia (biologia)|morfologia]], portaera edo [[txoko ekologiko]]a. Gainera, [[paleontologo]]ek [[kronoespezie]] kontzeptua erabiltzen dute, ezin baita ugalketa fosila aztertu. [[Eukarioto]]-espezieen guztizko kopuruaren zenbatespen zehatzik berriena 8 eta 8,7 milioi artekoa da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=UN report: Humans accelerating extinction of other species|hizkuntza=en|data=2019-05-06|url=https://apnews.com/article/aaf1091c5aae40b0a110daaf04950672|aldizkaria=AP News|sartze-data=2024-11-18}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Camilo|abizena=Mora|izenburua=How Many Species Are There on Earth and in the Ocean?|orrialdeak=e1001127|hizkuntza=en|abizena2=Tittensor|abizena3=Adl|abizena4=Simpson|abizena5=Worm|izena2=Derek P.|izena3=Sina|izena4=Alastair G. B.|izena5=Boris|data=2011(e)ko abu. 23(a)|url=https://journals.plos.org/plosbiology/article?id=10.1371/journal.pbio.1001127|aldizkaria=PLOS Biology|alea=8|zenbakia=9|issn=1545-7885|pmid=21886479|pmc=PMC3160336|doi=10.1371/journal.pbio.1001127|sartze-data=2024-11-18}}</ref>. Horietatik %14 inguruk jaso dute deskribapen formal bat. Espezie guztiek ([[birus]]ek izan ezik) [[Nomenklatura binomial|bi zatiko izena]] dute, «binomio» bat. Izenaren lehen zatiak espezie horren [[Genero (biologia)|generoa]] zein den esaten digu. Bigarren zatiari [[Izen espezifiko (zoologia)|izen espezifikoa]] edo [[Izen botaniko|epiteto espezifikoa]] deitzen zaio ([[nomenklatura botaniko]]an, batzuetan baita [[nomenklatura zoologiko]]an ere). Adibidez, ''[[Boa constrictor]]'' ''[[Boa]]'' generoko espezieetako bat da, ''constrictor'' espeziearen epitetoa delarik.
Aurreko definizioek lehen begiratuan egokiak diruditen arren, xehetasun handiagoz aztertuz gero, espezie kontzeptu arazotsuak adierazten dituzte. Adibidez, ahaidetasun estua duten espezieen arteko mugak lausotu egiten dira [[Hibrido (biologia)|hibridazioarekin]], antzeko ehunka [[mikroespezie]]ren [[espezie konplexu]] batean eta [[eraztun espezie]] batean. Gainera, [[Ugalketa asexual|asexualki]] soilik ugaltzen diren organismoen artean, espezie ugaltzailearen kontzeptua apurtu egiten da, eta [[klon]] bakoitza potentzialki mikroespezie bat da. Definizio horietako bat bera ere ez da guztiz egokia, eta espeziearen kontzeptua agian [[bizia]]ren eredu perfektua ez den arren, zientzialarientzat eta [[Kontserbazionismo|kontserbazionistentzat]] tresna baliagarria izaten jarraitzen du Lurreko bizia aztertzeko orduan, zailtasun teorikoak alde batera utzita. Espezieak finkoak eta elkarren artean argi eta garbi bereiziak balira, ez legoke arazorik, baina [[eboluzio]]-prozesuen ondorioz, espezieak aldatu egiten dira. Horrek behartu egiten ditu taxonomoak erabakitzera, adibidez, noiz gertatu diren behar adina aldaketa leinu bat hainbat kronoespezietan banatu behar dela adierazteko, edo noiz aldendu diren populazioak, espezie [[Kladistika|kladistiko]] gisa deskribatzeko moduko izaera ezberdineko egoera nahikoak izan arte.
[[Aristoteles]]en garaitik XVIII. mendera arte, espezieak eta goi-taxonak hierarkia batean, [[izatearen kate handia]]n, antola zitezkeen kategoriatzat hartzen ziren. XIX. mendean, biologoek ulertu zuten espezieek eboluzionatu egin zezaketela, denbora nahikoa emanez gero. [[Charles Darwin]]en ''[[Espezieen jatorriaz]]'' 1859ko liburuak azaltzen zuen nola sor zitezkeen espezieak [[hautespen natural]]aren bidez. [[XX. mende]]an, [[genetika]]k eta populazioen [[ekologia]]k nabarmen zabaldu zuten jakintza hori. Aldakortasun genetikoa [[mutazio]]etatik eta [[birkonbinazio]]tik sortzen da; organismoak berak, berriz, mugikorrak dira, eta horrek [[isolamendu geografiko]]a eta [[jito genetiko]]a eragiten ditu, [[hautespen presio]] aldakorrekin. Batzuetan, [[gene]]ak espezieen artean truka daitezke [[geneen transferentzia horizontal]]aren bidez; azkar sor daitezke espezie berriak hibridazioaren eta [[poliploidia]]ren bidez; eta espezieak hainbat arrazoirengatik [[Espezieen iraungipen|iraungi]] daitezke. Birusak kasu berezi bat dira, [[mutazio eta hautespen oreka]] batek bultzatuta, eta [[kuasiespezie]] gisa trata daitezke.
== Definizioak ==
[[Biologo]]ek eta [[taxonomia|taxonomoek]] espezieak definitzeko saiakera asko egin dituzte, morfologiatik hasi eta genetikarantz aurrera eginez. Lehen taxonomoek, [[Lineo]]k adibidez, ikusten zutena deskribatu beste erremediorik ez zuten izan, geroago espezie tipologiko edo morfologiko kontzeptuan formalizatu zena. [[Ernst Mayr]]rek erreprodukzio isolamendua azpimarratu zuen, baina hau, beste espezie kontzeptu batzuk bezala, zaila da, edo are ezinezkoa, probatzeko<ref>{{Erreferentzia|izena=Kevin|abizena=Zelnio|izenburua=Species Concepts|hizkuntza=en|url=https://www.scientificamerican.com/blog/evo-eco-lab/species-concepts/|aldizkaria=Scientific American|sartze-data=2024-11-18}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=James|abizena=Mallet|izenburua=A species definition for the modern synthesis|orrialdeak=294–299|data=1995-07-01|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/0169534795900314|aldizkaria=Trends in Ecology & Evolution|alea=7|zenbakia=10|issn=0169-5347|doi=10.1016/0169-5347(95)90031-4|sartze-data=2024-11-18}}</ref>. Geroagoko biologoak saiatu dira Mayrren definizioa fintzen, errekonozimendua eta kohesio kontzeptuekin, besteak beste<ref>{{Erreferentzia|izena=J. C.|abizena=Masters|izenburua=Why We Need a New Genetic Species Concept|orrialdeak=270|abizena2=Spencer|izena2=H. G.|data=1989-09|url=https://academic.oup.com/sysbio/article-abstract/38/3/270/1625783?redirectedFrom=fulltext|aldizkaria=Systematic Zoology|alea=3|zenbakia=38|issn=0039-7989|doi=10.2307/2992287|sartze-data=2024-11-18}}</ref>. Kontzeptuetako asko nahiko antzekoak dira, edo gainjarri egiten dira; beraz, ez da erraza horiek kontatzea: R. L. Mayden biologoak 24 bat kontzeptu erregistratu zituen, eta John Wilkins zientziaren filosofoak 26 kontatu zituen. Wilkinsek, gainera, espezie kontzeptuak oinarrizko zazpi motatan bildu zituen: (1) [[agamoespezie]]ak organismo asexualentzat (2) bioespezieak ugalketaz isolatutako organismo sexualentzat (3) [[ekoespezie]]ak txoko ekologikoetan oinarritutakoak (4) leinuan oinarritutakoak (5) espezie ebolutiboak ondare genetikoan oinarritutakoak (6) morfoespezieak forman edo fenotipoan oinarritutakoak eta (7) espezie taxonomiko jakin bat, taxonomoek zehazten dutena<ref>{{Erreferentzia|izena=Frank E.|abizena=Zachos|izenburua=Species concepts in biology: historical development, theoretical foundations and practical relevance|argitaletxea=Springer|data=2016|isbn=978-3-319-44964-7|sartze-data=2024-11-18}}</ref>.
=== Definizio tipologikoa ===
[[Fitxategi:Eurasian blue tit Lancashire.jpg|thumb|[[Amilotx urdin]] (''Cyanistes caeruleus'') heldu guztiek kolore berberak dituzte, ''morfoespezie'' gisa definizio egokia egitea baimentzen duena.]]
Definizio honetan, espeziea bizidun-talde bat da, zeinean kide guztiak nahikoa doitzen baitira ezaugarri zehaztu jakin batzuetara. Bariazio-taldekamenduek edo aleen [[fenotipo]]ek desberdinduko lituzkete espezieak<ref>{{Erreferentzia|izena=Stephen Jay|abizena=Gould|izenburua=The panda's thumb : more reflections in natural history|argitaletxea=New York : Norton|data=1982|url=https://archive.org/details/pandasthumb000step/page/204|isbn=978-0-393-30023-9|sartze-data=2024-11-18}}</ref>. Hauxe da, besteak beste, Lineok espezieak identifikatzeko erabilitako metodo klasikoa. Alabaina, gaur egun badakigu fenotipo desberdin bik ez dutela beti adierazten espezie bi. Esaterako, hego biko [[Drosophila|drosofila]] baten lau hegoko drosofila kumea ez da “beste” espezie batekoa<ref name="ZT" />. Izendapen hau duten espezieei ''morfoespezie'' deritze<ref>{{Erreferentzia|izena=Michael|abizena=Ruse|izenburua=Definitions of Species in Biology|orrialdeak=97–119|hizkuntza=en|data=1969-08-01|url=https://www.journals.uchicago.edu/doi/10.1093/bjps/20.2.97|aldizkaria=The British Journal for the Philosophy of Science|alea=2|zenbakia=20|issn=0007-0882|doi=10.1093/bjps/20.2.97|sartze-data=2024-11-18}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Ralph A.|abizena=Lewin|izenburua=THREE SPECIES CONCEPTS|orrialdeak=609–613|hizkuntza=en|data=1981-08|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2307/1219942|aldizkaria=TAXON|alea=3|zenbakia=30|issn=0040-0262|doi=10.2307/1219942|sartze-data=2024-11-18}}</ref>.
Izatez, [[Nomenklatura Zoologikorako Nazioarteko Kodea]]k ''de facto'' espeziearen kontzeptu tipologikoarekin jokatzen du espezie berriak deskribatzeko arauak ematean. Kodeak arautu bezala, alde batetik, eta posiblea denean, ale-kopuru handiekin egin behar da lan, aleak populazio desberdinetakoak izanik. Aztertu egin behar dira ahalik eta ezaugarri gehien: morfologikoak, ekologikoak, fisiologikoak, etologikoaketa abar. Datu guzti horiekin espeziearen deskribapen zehatz-zehatza burutu eta argitaratu behar da. Horretarako erabili den material biologikoa edozein zientzialariren eskumende egon behar da, eta horregatik normalena izaten da material biologiko hori erakunderen batean depositatzea, unibertsitate edo museoren batean, egokiro kontserbatuta. Deskribapenarekin batera, “[[Espezie tipo|tipoa]]” edo “ale tipikoa”, edota zehazkiago [[holotipo]]a, designatzen da. Ale horixe da, deskribatzailearen ustez, espeziea ondoen errepresentatzen duena. Holotipoarekin batera, deskribapenerako erabili diren gainerako aleak aipatzen dira argitalpenean; beroriek [[paratipo]]ak dira. Holotipoak eta paratipoek serie tipiko deritzona osotzen dute. Serie tipiko horrek mugatzen ditu espeziearen betebeharreko ezaugarriak, bera da espeziearen kanona, eta horrenbestez, espezie horren ezaugarriak betetzen dituena izango da espezie horretakoa, nahiz eta ez jakin benetan elkarren artean ugaltzerik duten ala ez<ref name="ZT" />.
1970eko hamarkadan, [[Robert R. Sokal]]ek, [[Theodore J. Crovello]]k eta [[Peter Sneath]]ek espezie morfologikoaren kontzeptuaren aldaera bat proposatu zuten, espezie [[fenetiko]] bat, elkarren artean antzeko fenotipo bat duten organismo multzo gisa definitua, baina beste organismo multzo batzuetatik ezberdina den fenotipo bat<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Species: the units of biodiversity|argitaletxea=Chapman & Hall|data=1997|zenbakia=54|editore-abizena=Claridge|editore-izena=Michael F.|isbn=978-0-412-63120-7|sartze-data=2024-11-18|serie=Special volume / The Systematics Association}}</ref>. Espezie morfologikoaren kontzeptutik aldentzen da, entitateak taldekatzeko distantziaren edo antzekotasunaren zenbakizko neurri bat barne hartzen duelako, ezaugarri fenotipikoen kopuru aski handi baten aldagai anitzeko konparazioetan oinarrituta<ref>{{Erreferentzia|url=https://academic.oup.com/sysbio/article-abstract/23/4/536/1675380?redirectedFrom=fulltext|aldizkaria=academic.oup.com|doi=10.1093/sysbio/23.4.536|sartze-data=2024-11-18}}</ref>.
=== Definizio ebolutiboa ===
Espezie ebolutibo bat, [[George Gaylord Simpson]]ek 1951n iradokitakoa, «denboran eta espazioan zehar antzeko beste entitateekiko identitatea mantentzen duen organismoz osatutako entitatea da, eta bere xede ebolutibo independentea eta joera historikoak ditu»<ref>{{Erreferentzia|izena=Léo F.|abizena=Laporte|izenburua=Simpson on species|orrialdeak=141–159|hizkuntza=en|data=1994-03-01|url=https://link.springer.com/article/10.1007/BF01058629|aldizkaria=Journal of the History of Biology|alea=1|zenbakia=27|issn=1573-0387|doi=10.1007/BF01058629|sartze-data=2024-11-20}}</ref>. Horren arabera, espezie ebolutiboa leinu bakarra da, arbaso-ondorengoen populazioak besarkatzen dituena, eta gainerako leinuekiko bereizita mantentzen dena. Definizio horrexetaz baliatzen dira taxonomo eta paleontologo asko, eta argi ikusten dute noraino iristen diren espezie jakin baten mugak, hau da, zein den espezie horren fenotipoa eta non hasten den gainerako espezieekiko diskontinuitatea. Definizio ebolutiboak, alabaina, arazo nagusi bi ditu. Batetik, zelan erabaki zer den historia ebolutibo komuna? Espezie bateko ale guztiak ez dira inoiz erabat identikoak izaten eta, hortaz, ezin izan dute bide ebolutibo berbera segitu. Gainera, bi [[kronospezie]] leinu berekoak izan arren, bi espezie bailiren kontsideratzen dira. Bestalde, nahiz eta espeziazioa espezie baten populazio desberdinek jasaten duten presio guztien ondorio gisa ulertzen den oro har, definizio ebolutiboak ez du ezer zehazten espeziea mantentzen duten edota espeziea eboluzionarazten duten mekanismoez<ref name="ZT">{{Erreferentzia|egilea=Kepa Altonaga|izenburua=Espezie|lana=ZT Hiztegi Berria|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/espezie|aldizkaria=zthiztegia.elhuyar.eus|sartze-data=2018-12-17}}</ref>. Kontzeptuaren beste definizio bat [[Kevin de Quieroz]]en "Espeziaren Leinu Orokorraren Kontzeptua" da<ref>{{Erreferentzia|izena=Kevin|abizena=de Queiroz|izenburua=The General Lineage Concept of Species, Species Criteria, and the Process of Speciation|hizkuntza=en-US|data=1998|url=https://repository.si.edu/handle/10088/4652|sartze-data=2024-11-20}}</ref>.
=== Definizio biologikoa ===
[[Fitxategi:Ernst_Mayr_PLoS.jpg|thumb|[[Ernst Mayr]], ''[[Homo sapiens]]'' espeziekoa, definizio biologikoaren egilea.]]
Definizio honen arabera, espeziea elkarrekin benetan ugaldu egiten diren edo potentzialki ugal daitezkeen populazio naturalen multzoa da, gainerako multzoekiko ugal isolamendua duena<ref name="Mayr1942">Mayr, E. 1942. Systematics and the origin of species. Columbia Univ. Press, New York.</ref> eta [[Ernst Mayr|Mayr]], 1942<ref name="Dobzhansky T. 1937">Dobzhansky T. 1937. Genetics and the origin of species. Columbia University Press, New York.</ref>. Espezie biologikoaren definizioaren arabera, beraz, badaude zenbait mekanismo isolatzaile ahaideturiko espezieen arteko gene-fluxua ekiditeko. Ikuspegi horretatik espeziazioa mekanismo isolatzaile horien lorpenean datza azken batean, eta osoa dela esan ohi da, baldin eta garatu diren barrera ugaltzaileak nahikoa badira espezie berri bien arteko gene-fluxua ekiditeko. Aipaturiko mekanismo isolatzaileak mota bikoak izaten dira, prezigotikoak eta postzigotikoak, segun-eta ernalketarik gertatzen den ala ez. Izatez, hauxe da espeziearen definiziorik onartuena eta kontsentsurik zabalena erdietsi duena, baina badauzka zenbait eragozpen. Batetik, begien bistakoa denez, ezin zaie aplikatu asexualki ugaltzen diren espezieei. Bestalde, praktikan ez da baliagarria espezie suntsituetarako, ez baitira ugaltzen. Hala ere, horrelako kasuetan aleen elkarren arteko fenotipo-antzekotasuna erabiltzen da espeziea onartzeko. Nolanahi, ugal isolamenduaren irizpidea ezin da praktikan erabili geografikoki banandutako populazioak dituzten espezieekin, eta, areago, espezie askoren kasuan ezin da ugalketa behatu baldintza naturaletan, hau da, ezin da espeziearen benetakotasunaren bermerik lortu<ref name="ZT" />.
Adierazi bezala, espezie biologikoaren kontzeptuaren arazoa praktikan agertzen da. Eta ez soilik fosilei dagokiela (esate baterako, nola baiezta daiteke trilobite-populazio bi elkarrekin ugaltzeko gai zirenez), baita egungo bizidunekin: orokorrean, taxonomoek ezin dute frogatu populazio biren artean gene-elkartrukea posiblea ote den; areago, gehienetan bildumetako ale kontserbatuekin egiten dute lan. Argi dagoenez, espeziearen definizio biologikoa batzuetan irreala izaten da, espezieak zehazteko unean<ref name="ZT" />.
Beraz, praktikan beste bideren batetik abiatu beharko da, irizpide errazagoak bilatuz. Irizpide horiek morfologikoak izaten dira, zeintzuak errazenak baitira behatzeko eta kontserbatzeko. Edozelan ere, logikoak dira, zeren eta, suposatu egiten bada espezie batek kohesio genetikoa mantendu behar duela, orduan logikoa baita itxarotea aleen aldaketa morfologikoa leuna eta jarraia izatea espezie baten barruan, eta, era berean, ez-jarraia edo bat-batekoa espezie desberdinen artean. Beraz, nahiz eta teorian espeziearen kontzeptua populazioen propietate ugaltzaileetan oinarrituta egon, praxian batez ere morfologiak lagunduko du espezieak bereizteko unean<ref name="ZT" />.
=== Definizio morfologikoa ===
Definizio honetan, espeziea populazio bat edota populazio-taldea morfologikoki gainerako populazioetatik bereizten dena da<ref name="Cronquist">Cronquist, A. 1978. Once again, what is a species? p. 3–20. In: J. A. Romberger (ed.), Biosys-tematics in agriculture, Allenheld, Osman and Company, Montclair, NJ.</ref>. Aurreko definizioaren oso antzekoa da. Kontzeptu biok nahikoa kritikatuak dira zeren, datu genetikoek erakutsi bezala, genetikoki oso desberdinak diren populazioak oso antzekoak izan baitaitezke morfologikoki eta, aitzitik, oso ahaideturiko populazioen artean batzuetan alde morfologiko nabarmenak egon daitezke. Nolanahi ere, espezie gehienak soilik morfologian oinarrituta deskribatu dira<ref name="ZT" />.
=== Antzekotasun genetikoa eta barra-kode espezieak ===
[[Fitxategi:Cytochrome C Oxidase 1OCC in Membrane 2.png|thumb|[[c zitokromo oxidasa]] [[entzima]]ren atal bat, [[Barcode of Life Data Systems]] datu-basean erabiltzen dena.]]
[[Mikrobiologia]]n, [[gene]]ak libreki mugi daitezke, baita modu urrunean ahaidetutako [[bakterio]]en artean ere, eta, ziurrenik, bakterioen domeinu osora hedatzen dira. Arau orokor gisa, mikrobiologoek onartu dute [[16S RNA erribosomikoa]]ren sekuentzia genetikoak dituzten [[Bacteria]] edo [[Archaea]]ko kideak, elkarren artean %97 baino antzekoagoan badira, [[DNA-DNA hibridazio]]aren bidez egiaztatu behar direla, espezie berekoak ote diren erabakitzeko<ref>{{Erreferentzia|izena=E.|abizena=STACKEBRANDT|izenburua=Taxonomic Note: A Place for DNA-DNA Reassociation and 16S rRNA Sequence Analysis in the Present Species Definition in Bacteriology|orrialdeak=846–849|abizena2=GOEBEL|izena2=B. M.|data=1994|url=https://www.microbiologyresearch.org/content/journal/ijsem/10.1099/00207713-44-4-846|aldizkaria=International Journal of Systematic and Evolutionary Microbiology|alea=4|zenbakia=44|issn=1466-5034|doi=10.1099/00207713-44-4-846|sartze-data=2024-11-20}}</ref>. Kontzeptu hori %98,7ko antzekotasunera murriztu zen 2006an.
[[Batezbesteko identitate nukleotidiko]]aren metodoak (ANI) genoma osoen arteko [[distantzia genetiko]]a kuantifikatzen du, 10.000 [[base pare]] inguruko eskualdeak erabiliz. Genero bateko genomen datu nahikoak izanik, algoritmoak erabil daitezke espezieak kategorizatzeko, hala nola ''[[Pseudomonas avellana]]''-rentzat 2013an<ref>{{Erreferentzia|izena=Miriam|abizena=Land|izenburua=Insights from 20 years of bacterial genome sequencing|orrialdeak=141–161|hizkuntza=en|abizena2=Hauser|abizena3=Jun|abizena4=Nookaew|abizena5=Leuze|abizena6=Ahn|abizena7=Karpinets|abizena8=Lund|abizena9=Kora|izena2=Loren|izena3=Se-Ran|izena4=Intawat|izena5=Michael R.|izena6=Tae-Hyuk|izena7=Tatiana|izena8=Ole|izena9=Guruprased|data=2015-03-01|url=https://link.springer.com/article/10.1007/s10142-015-0433-4|aldizkaria=Functional & Integrative Genomics|alea=2|zenbakia=15|issn=1438-7948|pmid=25722247|pmc=PMC4361730|doi=10.1007/s10142-015-0433-4|sartze-data=2024-11-20}}</ref>, eta 2020tik sekuentziatutako bakterio eta arkea guztientzat<ref>{{Erreferentzia|izena=Donovan H.|abizena=Parks|izenburua=A complete domain-to-species taxonomy for Bacteria and Archaea|orrialdeak=1079–1086|hizkuntza=en|abizena2=Chuvochina|abizena3=Chaumeil|abizena4=Rinke|abizena5=Mussig|abizena6=Hugenholtz|izena2=Maria|izena3=Pierre-Alain|izena4=Christian|izena5=Aaron J.|izena6=Philip|data=2020-09|url=https://www.nature.com/articles/s41587-020-0501-8|aldizkaria=Nature Biotechnology|alea=9|zenbakia=38|issn=1546-1696|doi=10.1038/s41587-020-0501-8|sartze-data=2024-11-20}}</ref>. Sekuentzien artean ikusitako ANI balioek %85-95ean «ANI arrakala» dutela dirudi, eta horrek iradokitzen du muga genetiko egoki bat dagoela espezie kontzeptu bat definitzeko<ref>{{Erreferentzia|izena=Luis M.|abizena=Rodriguez-R|izenburua=Reply to: “Re-evaluating the evidence for a universal genetic boundary among microbial species”|orrialdeak=4060|hizkuntza=en|abizena2=Jain|abizena3=Conrad|abizena4=Aluru|abizena5=Konstantinidis|izena2=Chirag|izena3=Roth E.|izena4=Srinivas|izena5=Konstantinos T.|data=2021-07-07|url=https://www.nature.com/articles/s41467-021-24129-1|aldizkaria=Nature Communications|alea=1|zenbakia=12|issn=2041-1723|pmid=34234115|pmc=PMC8263725|doi=10.1038/s41467-021-24129-1|sartze-data=2024-11-20}}</ref>.
[[DNAren barra-kode]]a espezieak bereizteko modu egokia da, baita espezialistak ez direnek ere erabil dezaten. Barra-kodeetako bat [[c zitokromo oxidasa]]ren genearen barruko [[DNA mitokondrial]]aren eskualde bat da. Datu base batek, [[Barcode of Life Data System]]ek, 190.000 espezie baino gehiagoren DNA kode sekuentziak ditu<ref>{{Erreferentzia|izena=Sujeevan|abizena=Ratnasingham|izenburua=bold : The Barcode of Life Data System (http://www.barcodinglife.org)|orrialdeak=355–364|hizkuntza=en|abizena2=Hebert|izena2=Paul D. N.|data=2007-05|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1471-8286.2007.01678.x|aldizkaria=Molecular Ecology Notes|alea=3|zenbakia=7|issn=1471-8278|pmid=18784790|pmc=PMC1890991|doi=10.1111/j.1471-8286.2007.01678.x|sartze-data=2024-11-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gene Watch Page|data=2014-04-03|url=https://web.archive.org/web/20140403101448/http://www.councilforresponsiblegenetics.org/genewatch/genewatchpage.aspx?pageid=510|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-11-20}}</ref>. Hala ere, [[Rob DeSalle]] bezalako zientzialariek kezka adierazi dute taxonomia klasikoa eta DNAren barra kodea adiskidetu behar direlako, termino okerra dela uste baitute, espezieak modu ezberdinean mugatzen dituztelako<ref>{{Erreferentzia|izena=Rob|abizena=DeSalle|izenburua=The unholy trinity: taxonomy, species delimitation and DNA barcoding|orrialdeak=1905–1916|hizkuntza=en|abizena2=Egan|abizena3=Siddall|izena2=Mary G|izena3=Mark|data=2005-10-29|url=https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rstb.2005.1722|aldizkaria=Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences|alea=1462|zenbakia=360|issn=0962-8436|pmid=16214748|pmc=PMC1609226|doi=10.1098/rstb.2005.1722|sartze-data=2024-11-20}}</ref>. [[Endosinbionte]]ek eta beste [[Bektore erretrobiral|bektore]] batzuek eragindako [[introgresio genetiko]]ak are ez-eraginkorrago egin ditzake barra-kodeak espezieak identifikatzeko orduan<ref>{{Erreferentzia|izena=T.L|abizena=Whitworth|izenburua=DNA barcoding cannot reliably identify species of the blowfly genus Protocalliphora (Diptera: Calliphoridae)|orrialdeak=1731–1739|hizkuntza=en|abizena2=Dawson|abizena3=Magalon|abizena4=Baudry|izena2=R.D|izena3=H|izena4=E|data=2007-07-22|url=https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rspb.2007.0062|aldizkaria=Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences|alea=1619|zenbakia=274|issn=0962-8452|pmid=17472911|pmc=PMC2493573|doi=10.1098/rspb.2007.0062|sartze-data=2024-11-20}}</ref>.
=== Espezie ekologikoa ===
Ingurumeneko baliabide-multzo jakin bat, [[txoko ekologiko]] bat alegia, erabiltzen duten organismoen taldea da<ref name="Van Valen">Van Valen, L. 1976. Ecological species, multispecies, and oaks. Taxon 25:233–239.</ref>. Horren arabera, populazioek espezie hitzarekin ezagutzen ditugun multzoak osatzen badituzte, ingurunea aldatzean txoko ekologiko berriak sortzen direlako da<ref>{{Erreferentzia|izena=Mark|abizena=Ridley|izenburua=Evolution|url=https://archive.org/details/evolution0000ridl|argitaletxea=Blackwell Science|data=1996|edizioa=2nd ed|isbn=978-0-86542-495-1|sartze-data=2024-11-20}}</ref>.
== Espezie-kopuru estimatua ==
* [[Eukarioto|Eukarya]] 1.980.000
** [[Animalia]] 1.575.000
*** [[Belaki|Porifera]] 5.500
*** [[Placozoa]] 1
*** [[Monoblastozoa]] 1
*** [[Rhombozoa]] 70
*** [[Orthonectida]] 20
*** [[Cnidaria]] 10.000
*** [[Ctenophora]] 100
*** [[Platelminto|Platyhelminthes]] 20.000
*** [[Nemertea]] 900
*** [[Rotifera]] 1.800
*** [[Gastrotricha]] 450
*** [[Kinorhyncha]] 150
*** [[Nematoda]] 25.000
*** [[Nematomorpha]] 320
*** [[Acanthocephala]] 1.100
*** [[Entoprocta]] 150
*** [[Gnathostomulida]] 80
*** [[Priapulida]] 16
*** [[Loricifera]] 10
*** [[Symbion|Cycliophora]] 1
*** [[Sipuncula]] 320
*** [[Echiura]] 135
*** [[Annelida]] 16.500
*** [[Onikoforo|Onychophora]] 110
*** [[Tardigrada]] 800
*** [[Molusku|Mollusca]] 93.195
*** [[Artropodo|Arthropoda]] 1.156.000
**** [[Hexapoda]] 1.037.000
***** [[Kakalardo|Coleoptera]] 360.000
***** [[Hymenoptera]] 200.000
**** [[Quelicerata]] 76.000
**** [[Krustazeo|Crustacea]] 40.000
**** [[Myriapoda]]s 2.500
*** [[Foronido|Phoronida]] 20
*** [[Bryozoa|Ectoprocta]] 4.500
*** [[Brachiopoda]] 335
*** [[Ekinodermatu|Echinodermata]] 7.000
*** [[Chaetognatha]] 100
*** [[Hemichordata]] 85
*** [[Kordatu|Chordata]] 49.693
**** [[Pisces]] 22.000
**** [[Anfibio|Amphibia]] 4.000
**** [[Sauropsida]] 6.500
**** [[Hegazti|Aves]] 9.672
**** [[Ugaztun|Mammalias]] 4.327
** [[Landare|Plantae]] 270 000
*** [[Landare loredun|Magnoliophyta]] 240.000
*** [[Gimnospermo|Gymnospermae]] 2.500
*** [[Iratze|Pteridophytas]] 12.500
*** [[Goroldio|Bryophyta]] 15.000
** [[Onddo|Fungi]] 54.000
** [[Protisto|Protista]] 81.000
*** [[Alga]] 33.000
*** [[Protozoa]] 35.000
* [[Prokarioto]]ak 4.450
** [[Bakterio|Bacteria]] 4.000
** [[Arquaea]] 450
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{Taxonomia}}
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Taxonomia]]
[[Kategoria:Biologia terminologia]]
8q9xmqqg92hu3p28pk6b9ll34fzf2yx
Aro Garaikidea
0
97886
10006438
9668960
2024-12-21T11:22:48Z
Demonocrazy
1830
/* Urrezko Aroa (1945-1991) */ Ikusgela bideoa gehitu.
10006438
wikitext
text/x-wiki
{{HezkuntzaPrograma|Geografia eta Historia}}
'''Aro Garaikidea''' edo '''Gaur Egungo Aroa''' [[Historia]] banatzen den zatietako laugarrena da, [[Aro Modernoa]]ren ondorengoa, [[Frantziako Iraultza]]n hasi eta gaur egun arte hedatzen dena. Aro Garaikidean aldaketa nabarmenak eta sakonak gertatu ziren aurreko aro historikoen aldean. Frantziako Iraultzak gobernarien eta gobernatuen artean bestelako erlazioak ekarri zituen, [[ideologia]] modernoak sortuz, eta [[Industria Iraultza]]k ekoizleen eta erosleen artean bestelako erlazio sozio-ekonomikoak sorrarazi ditu, [[kapitalismo]] modernoari bide emanez. ''Garaikide'' izena eztabaidagarria da, XVIII. mende amaierako eta XIX. mendeko gertakariak bizirik dagoen inork ez baititu zuzenean bizi izan, ez dira inoren ''garaikideak'' zentzu hertsian, baina hala ere egun aski zabaldua den hitza da.<ref>{{es}} {{Erreferentzia
|izenburua=Definición, método y práctica de la Historia del Tiempo Presente
|izena=François
|abizena=Bédarida
|aldizkaria=Cuadernos de Historia Contemporánea
|urtea=1998}}</ref> Horrez gain, ''garaikide'' hitza euskaraz tradizioz izena izan denez, zenbaitzuek haren ordez ''gaur egungo'' erabiltzea hobetsi dute.<ref>{{erreferentzia|urtea=1998|izenburua=[[Euskara batuaren ajeak]]|argitaletxea=[[Alberdania]]|orrialdeak=91-92|ISBN=848866950X|hizkuntza=eu|egilea=[[Ibon Sarasola]]|url=https://books.google.es/books?id=RW1xwiGp55MC&pg=PA91&lpg=PA91&dq=garaikide&source=bl&ots=oKBpEnYQ6m&sig=ACfU3U2UN5KSGMXLjW4GTIdwCICtSmUXuw&hl=es&sa=X&ved=2ahUKEwjR7f7QptXwAhVJu3EKHegAC6cQ6AEwCHoECAcQAw#v=onepage&q=garaikide&f=false|atala=garaikide|aipua='''garaikide'''. Hitz hau, bere kideko ''adiskide'' bezala, izena da euskaraz, eta ''norbaiten garaikide'' joskera eskatzen du [...] Eta euskaraz, ''gaur egungo'' esapidea, aski erabilita, egokiagoa dirudi ''gau egungo historia'', ''eskultura'' etab.-etan.}}</ref>
== Iraultzen Aroa (1789-1848) ==
=== Industria Iraultza ===
{{sakontzeko|Industria Iraultza}}
Industria Iraultza, [[XVIII. mendea]]ren bukaeran [[Erresuma Batua]]n jaioa, egundoko aldaketa izan zen giza [[historia]]n, eguneroko bizitzaren alderdi guztiak bestelakoak izanen baitziren harrez geroztik.
Zio ugarik azaltzen dute zer dela-eta jaio zen Industria Iraultza Erresuma Batuan. Alde batetik erakusten dute oro har nolakoa zen [[Europa]]ko ekonomia XVIII. mendean, eta, bestetik, ingelesen norabide berezia ekonomia, gizarte eta politika arloetan.<ref>Kamen, Henry (1984). ''La sociedad europea, 1500-1700''. Madril, Alianza, 1986.</ref> [[Ingalaterra]]ko bereizgarrien artean honako hauek ditugu: itsasarmada handiena, mundu zeharkako sal-erosketak egin ahal izateko itsasoen gaineko kontrola eman ziona; zientziak eta teknikak garatzeko behar adina [[kapital (argipena)|kapitala]]; banka sistema garatua; askatasuna barneko merkataritzan; kokapen egokia, Europako gerretatik at; [[feudalismo]]a desagertzear; legearen aurreko berdintasunaren doktrina; askatasun zibil eta erlijiosoaren balioak finkaturik; eta aldaketetara egokitzen zen aristokrazia.<ref>Martínez, José U. ''Introducción a la historia contemporánea, 1770-1918''. Madril, Ediciones Istmo, 1985, 35-36 or.</ref>
Aldaketaren motorra [[ehungintza]], [[burdina]] ekoizteko tekniken garapena eta [[harrikatz|ikatzaren]] erabilera. Ondoren, aldaketak beste eremu batzuetara hedatu ziren. Ubide nabigagarri andana egitean, errepideak hobetzean eta (geroago) burdinbideak paratzean, merkataritza suspertu zen. <ref>Business and Economics. ''Leading Issues in Economic Development'', Oxford University Press US. {{ISBN|0-19-511589-9}} [http://books.google.com/books?ie=UTF-8&vid=ISBN0195115899&id=CX9kBaVx4JkC&pg=PA98&lpg=PA98&sig=V0eO27c7koD8rrIV2EKv6-guB5s Irakur ezazu]</ref> Ikatzen bitartez zebilen [[lurrun makina]] sartzeak ahalbidetu zuen industria ororen ekoizpena ikaragarri handitzea.
Baina industrian eta merkataritzan aldaketa horiek izan zitezen, [[demografia]] eta [[nekazaritza]] ere aldatu behar izan ziren. Izan ere, Europak [[1750]]ean 140 milioi biztanle zituen, [[1800]]ean 187 milioi, eta [[1850]]ean 266 milioi. Jaiotzen tasak mantendu ziren, baina heriotzarenak jaitsi ziren hobekuntzak bizi baldintzetan zirela medio. Halaber, populazioaren igoerak hazkunde industriala areagotu zuen, langile eta kontsumitzaile franko ematen baitzituen. Nekazaritzari dagokionez, esan beharra dago emankortasuna izugarri handitu zela. Ingalaterran, garai honetan nekazaritzaren sistema tradizional irekitik (''openfield'') nekazaritza itxi batera iragan zen lege ugariren bitartez (''enclosure acts'').
=== Frantziako Iraultza ===
[[Fitxategi:Le_Serment_du_Jeu_de_paume.jpg|thumb|250px|[[Pilotalekuko Zina|Pilotalekuko zina]].]]
{{sakontzeko|Frantziako Iraultza}}
Frantziako Iraultza [[Antzinako Erregimena]]ren amaiera ekarri zuen ekimen historikoa izan zen. Harrez geroztik gizartearen eta politikaren eredua oso bestelakoa izan zen, bertan mundu garaikidearen hiztegia, alderdi politikoen programak eta ideak sortu baitziren.<ref>{{es}}Fernández, Antonio: ''Historia del mundo contemporàneo''. Barcelona, Vicens Vivens, 1984, pàgina 43.</ref>
[[XVIII. mendea|XVIII. mendeko]] autore [[argien Garaia|ilustratuen]] ideiak oinarri hartuta, Frantziako krisialdi ekonomikoaren aurrean herrialdearen egitura politikoa aldatzen saiatu ziren iraultzaileak. Hastapenean monarkia konstituzioduna eratu nahi izan zuten Biltzar Nazionalaren bitartez: botereen banaketa, nazioaren burujabetza eta boto zentsitarioa ezarri zituzten. Antzinako Erregimena eraitsi eta Gizaki eta Herritarraren Eskubideen Aldarrikapena egin zuten.
Baina arazo ekonomiko eta politikoak zirela kausa, iraultza areagotu zen [[monarkia]]ren eta [[aristokrazia]]ren kontrako sumina handitu ahala. Louis XVI.a erregea epaitu ondoren, exekutatu zuten, eta [[Errepublika]] deklaratu. Konbentzioarekin Iraultzaren eperik erradikalena etorri zen, [[Maximilien Robespierre|Robespierreren]] eskutik. Bitartean, aldameneko herrialdeak [[Frantzia]]ren aurka batu ziren, sortutako erregimen berriari erasotzeko eta desegiteko.
Alabaina, [[1795]]etik aurrera, Direktorioarekin barneko egoera baretu zen burgesiak boterea eskuratuta. Urte horietan [[Napoleon Bonaparte]] militarra nabarmendu zen borroketan, zeinek [[1799]]an estatu kolpe bat eman baitzuen boterea lortzeko.
=== Gerra ===
{{sakontzeko|Gerra Napoleondarrak}}
[[Frantziako Iraultzako Gerrak|Frantzia eta Europako gainerako herrialdeen arteko gerra]] Iraultza garaian hasi bazen ere, [[Napoleon Bonaparte]]ren agintaldian erpinera iritsi zen. Gerra hauek Europako armadak zeharo itxuraldatu zituzten, antolatzeko eta jokatzeko eredu berriak erabili baitziren. Izan ere, derrigorrezko errekrutatzeak hasi zirenez, gerrak maila ezezagunetan borrokatu ziren.
[[Lehen Koalizioa|Lehenengo Koalizio]] handia [[Frantziako Iraultza]] geldiarazten saiatu bazen ere, gobernu iraultzaileak hartutako neurriei esker (derrigorrezko errekrutatzea -''levée en masse''-, armadaren eraberritzea eta guztizko gerra) frantziarrek garaitu zuten. [[Bigarren Koalizioa]]ren garaipenen aurrean, Napoleon Bonapartek boterea hartu zuen estatu kolpe batean. Hark egindako erreformekin, frantziarrak fronte guztietan eskuratu zuten garaipena ([[Marengogo gudua|Marengo]] eta [[Hohenlindeko gudua|Hohenlinden]] besteak beste).
Hala ere, [[Erresuma Batua]]ren aurkako gatazka [[1803]]an berritu zen. Baina [[Trafalgarko gudua|Trafalgarren]] porrotaren ondoren ([[1805]]eko [[urriaren 21]]ean) ezinezkoa izan zuen britainiarren itsasoko nagusitasunari aurre egin. Hortaz, [[1806]]an Napoleonek uhartearekiko sal-erosketak debekatu zituen blokeo bat ezarriz, Erresuma Batuko ekonomia ito nahian. [[Hirugarren Koalizioa]] osatu zen Napoleonen aurka, baina [[Austerlitzeko gudua|Austerlitzen]] garaipen itzela erdietsi zuten frantziarrek austriarren eta errusiarren kontra ([[1805]]eko [[abenduaren 2]]an). Handik hilabete batzuetara [[Laugarren Koalizioa]] osatu zen. Oraingo honetan Napoleonek prusiarrak garaitu zituen [[Jenako gudua|Jenan]] ([[1806]] [[urriaren 14]]an) eta errusiarrak [[Friedlandeko gudua|Friedlanden]] ([[1807]]ko [[ekainaren 14]]an). [[1808]]an [[Iberiar Penintsulako Gerra|Iberiar Penintsulako gerra]] hasi zen, [[espainia]]r matxinatuak frantziarren okupazioaren kontra altxatu ondoren.
[[Errusia]]rekiko hartu-emanak [[1810]]ez geroztik gaiztotu zirenez, Napoleonek Errusia inbaditzea erabaki zuen [[1812]]an. Armada itzela osatuta (''Grande Armée''), [[Mosku]] hartzera heldu zen Napoleon [[irailaren 14]]rako. Baina hiria hutsik topatutakoan, atzera egin behar izan zuten frantziarrek. Negu gorriaren ondorioak pairatu behar izanda, porrot ikaragarria izan zen, 210.000 lagun inguru galdu zituen eta. Baina Napoleon garaitzeko itxaropentsu, Europako zenbait estatu berriro elkartu ziren [[Seigarren Koalizioa]]n. Frantziarrek garaipenak lortu zituzten [[Lützengo gudua|Lützenen]] ([[1813]]ko [[maiatzaren 2]]an) eta [[Bautzengo gudua|Bautzenen]] ([[1813]]ko [[maiatzaren 20]]-[[maiatzaren 21|21ean]]). Baina [[Iberiar penintsula|Iberiar Penintsulan]] borrokaren emaitza makurra zen Napoleonentzat, eta [[Gasteiz]] galdu ondoren ([[1813]]ko [[ekainaren 21]]ean) [[Pirinioak|Pirinioz]] bestaldera egin behar izan zuen. Gainera, aliatuek armada erraldoia osatu zuten, eta [[Leipzingo gudua|Leipzigen]], Nazio Guztien guduan, frantziarrak gailendu ahal izan zituzten. Napoleonek atzera egin behar izan zuen eta aliatuek [[Paris]] hartu zuten [[1814]]ko [[martxoaren 30]]ean. [[Apirilaren 6]]an boterea utzi zuen Napoleonek. [[Elba]]ko erbestetik itzulita, gobernua berriro osatu zuen 100 egunez, baina [[Waterlooko gudua|Waterlooko batailan]] erabateko eta azken porrota jaso zuten frantziarrek.
Horrenbeste urtetan borroka latzetan egon ostean, ondorioak ez ziren nolanahikoak izan. [[Germaniako Erromatar Inperio Santua]] desegin zen eta [[Espainia]] okupatuta zegoela [[Amerika]]ko koloniak independentzia aldarrikatzen hasi ziren. Horrenbestez, [[Britainiar Inperioa]] munduko indarrik handiena izatekoa zen hurrengo mendean. Baina politika arloan ere nabaritu ziren gerren ondorioak. Okupatutako lurraldeetan [[Frantziako Iraultza]]ko ideiak sartu ziren ([[demokrazia]], [[botereen banaketa]], pribilejioen akabera, etab.) eta [[Napoleondar Kodea]] oinarri zuten [[kode zibil]]ak idatzi ziren. Erregeek nekez ezarri ahalko zuten lehengo sistema [[monarkia absolutu|absolutista]] berriro abian.
=== Bakea ===
[[Fitxategi:CongressVienna.jpg|thumb|250px|Vienako Batzarra.]]
{{sakontzeko|Vienako Batzarra}}
[[Frantziako Iraultza]], gerra eta [[Germaniako Erromatar Inperio Santua|Inperio Sainduaren]] desagerpenaren ondoren, [[Europa]]ko botereen ordezkariak [[Viena]]n elkartu ziren [[Klemens Wenzel von Metternich|Metternich printze]] austriarraren zuzendaritzapean kontinentearen mapa politikoa berriro marrazteko, batik bat [[Frantzia]]ko, [[Polonia]]ko, [[Herbehereak|Herbehereetako]], [[Rhin Konfederazio]]ko, [[Saxonia]]ko eta [[Italia]]ko mugei zegokienez. Horretarako [[Frantzia]], [[Austria]], [[Errusia]] eta [[Britainia Handia]]ren eraginpeko eremuak hartu ziren kontuan (tokian tokiko arazoen ordez), Europan botereen arteko oreka egon zedin.
Historiako lehenengo aldia zen kontinente osoko ordezkariak toki berean biltzen zirela itun bat hitzartzeko. Aurrekoetan, mandatarien bidez hiriburutik hiriburura egiten ziren. Herrialde askotako ordezkariek parte hartu bazuten ere, erabakiak Frantziak, Erresuma Batuak, Austriak eta Errusiak, eta batzuetan [[Prusia]]k ere, hartzen zituzten.
Vienako Batzarrean Europako nazioarteko aferetako oinarriak finkatu ziren, aldaketak aldaketa, [[Lehen Mundu Gerra]]raino ([[1914]]) iraun zutenak. Egia izanda ehun urtean Europako herrialdeak beste [[guztizko gerra]] egoera batean ez zirela berriro sartu, [[XIX. mendea]]n zehar Vienako Batzarra maiseatu zuten haren ikuspuntu atzerakoia zela eta. Izan ere, mugimendu [[nazionalismo|nazionalistak]] eta [[liberalismo|liberalak]] ez ziren kontuan hartu itunean, eta Frantziako Iraultzan sortutako askatasunak eta eskubide zibilak baztertu ziren Batzarraren osteko Europan.
=== Iraultzak ===
[[Fitxategi:Eugène Delacroix - La liberté guidant le peuple.jpg|thumb|250px|Askatasuna herriaren burua, Uztailaren iraultzaren oroigarria.]]
{{sakontzeko|Uztaileko iraultza|1848ko iraultzak}}
[[Napoleon Bonaparte|Napoleonen]] porrota eta [[Vienako Batzarra]]k ezarritako politika zela eta, [[Borboi leinua|Borboiak]] berrezarri ziren Frantziako tronuan Iraultzaren oihartzuna amatatu nahian. Erregimen berria, aldiz, monarkia konstituzioduna zen, ez aurrekoa bezala, [[monarkia absolutu|absolutista]], eta parlamentarismoaren hasi-masietan Iraultzako zenbait lorpen nola edo hala gorde ziren [[1814ko eskutitza|1814ko Kartan]]. Izan ere, bokatzea onartu bazen ere, ez zen eskubide unibertsala izan, zentsiatarioa baizik eta erregeak botere handia zeukan oraindik bere esku.
Ezarritako Louis XVIII.a, halere, ordeztu zuen Charles X.a baino liberalagoa zen. Haren politika atzerakoiaren aurrean (donaustearen kontrako legea, esaterako), [[1830]]eko [[Uztaileko Iraultza|uztailean matxinada]] errepublikazale bat piztu zen [[Paris]]en. Hiru eguneko kaleko istiluen ondoren, erregeak eta familiak alde egin zuten. Baina diputatu liberal gehienak monarkiaren aldekoak ziren. Hortaz, zalantzak gainditurik, monarkia konstituzioduna mantentzea, dinastita aldatuta ere, hobetsi zuten. Honela, Orleans etxeko Louis Philippe I.a frantziarren errege izendatu zuten. Erregimen berriaren asmoa [[1831]]ko urtarrialren hitzaldi batean adierazi zuen erregeak:
{{aipu|Bidezko erdibidean (juste milieu) saiatuko gara geratzen, botere herrikoiaren gehiegikerietatik eta erregeen botereen nagusikerietatik aldenduta distantzia berean.}}<ref> ''« Nous chercherons à nous tenir dans un ''juste milieu'', également éloigné des excès du pouvoir populaire et des abus du pouvoir royal. »'' Guy Antonetti, ''Louis-Philippe'', Paris, Librairie Arthème Fayard, 2002 (p.713) </ref>
Frantziako matxinadak eraginda, iraultza Europako beste toki batzuetara ere hedatu zen: [[Grezia]]k eta [[Belgika]]k independentzia eskuratu zuten urte horretan, baina [[Polonia]]k, [[Errusiar Inperioa]]ren kontra matxinatuta ere, ez zuen halakorik lortu.
Frantzian, edonola ere, Lois Philipperen erregealdia barrikadek ere amaiarazi zuten 1848ko otsailean, [[Frantziako Bigarren Errepublika|Bigarren Errepublika]] ezartzeko. [[Sufragio unibertsal|Bozka unibertsala]] ezarrita, [[abenduaren 2]]an [[Napoleon III.a|Louis Napoleon]] hautatu zuten presidente, batik bat landa lurraldeetako babesari esker.
Parisko istilu horiek eraginda, iraultza [[Europa]]ko beste tokietara hedatu zen, hainbatetan Herrien Udaberria deitu den olatuan. [[Austria]]n, [[Alemania]]n, [[Hungaria]]n, [[Polonia]]n, [[Italia]]n eta [[Errumania]]n egon ziren istiluak [[liberalismo]], [[nazionalismo]] eta [[sozialismo]] gisako ideien programak aldarrikatzeko, dagoeneko zabalduak erdi eta behe mailako klaseen artean.
=== Nazionalismoa ===
{{sakontzeko|nazionalismo}}
[[Fitxategi:Costache Petrescu - Grupul de manifestanti pentru revolutie la 1848.jpg|thumb|250px|Errumaniaren bandera daramaten ikasle iraultzaileak 1848an.]]
Aro Garaikidean sortu zen nazionalismoa, jendea politikoki mugiarazteko indar nagusienetakoa, [[XIX. mendea|XIX.]] eta [[XX. mendea|XX. mendeetan]] zehar ikusi zen bezala. [[Ernest Gellner]]ek [[industrializazio]]ari egozten zion nazionalismoaren sorrera. Beste batzuetan prentsa idatzia, [[kapitalismo]]a edo hezkuntza publikoaren garapena aipatu dira.<ref>Anderson, Benedict. 1991. Imagined Communities. {{ISBN|0-86091-329-5}}, 6. or.</ref> Horren aurretik leialtasunak herriarekikoak baino erregearekikoak ziren.
[[XVIII. mendea|XVIII.]] eta [[XIX. mendea|XIX. mendeetako]] [[Erromantizismo]]pean, norberaren iragana eta herri xehearen zenbait ezaugarri -[[folklore]]a, ipuinak, hitzak, etab.- goraipatzen hasi ziren, eta amankomuneko ezaugarri horiek aldez aurretik nazio bat zegoela zekarten zenbaiten ustez, hala nola [[Johann Gottfried von Herder|Herderren]] iritsiz alemaniarrek ''[[Volkgeist]]'' delakoa (herriaren izpiritua) zeukaten.
Aldi berean, [[Frantziako Iraultza]]n, [[nazio]]aren printzipioa sortu zen, herriek bere burua gobernatzeko eskubidea zeukatelakoan. Halaber, iraultzaileek "muga naturalak" aldarrikatzen zituzten herrialdeak finkatzekoa, hau da, [[Frantzia]]ren kasuan [[Pirinioak]] eta [[Rhin]] ibaia. [[Frantziako Iraultzako Gerrak|Iraultzak]] eta ondorengo [[Frantziako Lehen Inperioa|Inperioak]] ekarri zuten [[Napoleondar Gerrak|gerrateetan]], [[Johann Gottlieb Fichte|Fichtek]] ''Alemaniar nazioarentzako hitzaldia'' idatzi zuen ([[1807]]) alemaniarren alde. Bertan, belaunaldiz belaunaldi jaraunsten diren ezaugarriekin ([[hizkuntza]], [[kultura]], lurra, usadioa) lotu zuen nazio kontzeptua. [[Giuseppe Mazzini|Mazzini]] italiarrak, bere aldetik, uste zuen nazioak gizabanakoen borondatetik sortzen direla.
Ideia nazionalista horiek XIX. mendearen lehendabiziko erdian munduan zehar zabaldu ziren: [[Hego Amerika]]ko independentzia prozesuan edo [[Grezia]]ko independentzian ere. [[1848ko iraultzak|1848ko iraultzetan]], altxamendu nazionalistak [[Austria]]n, Alemanian ([[Prusia]], [[Bavaria]]...), [[Hungaria]]n, [[Polonia]]n, [[Italia]]n eta [[Errumania]]n izan ziren. Alemanian eta Italian, hurrengo urteetan herriak batzeko prozesuaren abiapuntua izango ziren.
== Inperioen Aroa (1848-1914) ==
=== Kapitalismoa ===
[[Fitxategi:Dore London.jpg|thumb|250px|Langileriaren bizilekuak, Londresen XIX. mendean.]]
[[Industria Iraultza]] garatzean industria [[kapitalismo]]a sortu zen, [[kapital (argipena)|kapital]] asko eta asko metatutakoan makinerietan inbertitzearen ondorioz. Honela, lantegia eratu zen manufakturatzeko sistema nagusia bezala, lana modu konplexuetan bereizita. Azkenean, ekoizteko era kapitalista hau nagusitu zen mundu osoan.
Sistema zabaldu ahala, [[industria]]k sal-erosketa ordeztu zuen kapitalismoaren jarduera nagusia bezala, artisau, anaitasuna eta jornalari tradizionalak desagertzen ziren bitartean. Orobat, industria kapitalismoak gora egitean, [[merkantilismo]]ak behera egin zuen. Izan ere, [[XIX. mendea]]ren erdialdetik bukaera aldera, Ingalaterra ''[[laissez faire]]'' izeneko kapitalismoaren tontorrera iritsi zen, merkantilismoaren kalterako. [[Adam Smith]] eta [[David Ricardo]] buru ziren ekonomista klasikoen irakaspenekin bat, [[Ingalaterra]]k [[merkatu-ekonomia|merkatu ekonomiaren]] lehia eta garapena bultzatu zuen.
[[Britainia Handia]]ren industria gero eta handiagoak ahalbidetu zuen finantza eta kreditu sistemak garatzea. [[XIX. mendea]]ren hasieran, [[banku|bankan]] aritzea familia aberats-aberatsen klubetako kontua bazen ere, [[Napoleon Bonaparte|Napoleonen]] mehatxua desagertu zenez geroztik batik bat, banka mota berri bat agertu zen: akziodun anonimoak ziren jabeak, kudeatzaile profesionalek eramaten zuten negozioa eta aurreztaile txikien zein handien utzitakoak gordetzen zituen.
XIX. mendearen bukaera aldera, industriaren esparru handien kontrola eta agintea [[trust]] delakoen eta finantza eta [[holding]] konpainien esku geratu zen. Honela, zenbait oligopoliok egundoko mozkinak eskuratu zituzten.<ref>[Economy Professor https://web.archive.org/web/20090922230348/http://www.economyprofessor.com/economictheories/monopoly-capitalism.php]</ref> Garai honetan monopolioaren kapitalismoa deritzona garatu zen, kapital gero eta handiagoa bankuen eta finantzarioen [[oligopolio]] edo [[monopolio]]etan metatu baitzen. Sortutako korporazio erraldoietan desberdinak ziren akziodunak, jabeak eta zuzendariak.
[[1870eko hamarkada|1870eko]] eta [[1880ko hamarkada|1880ko hamarkadetan]] [[Depresio Handia (1873-1896)|Depresio Luzea]] gertatu zen. Ondorioz ekonomiaren goraldiak eta beheraldiak kapitalismoaren arazo ohikoa bilakatu zen, epe luzerako eramangarria zen ala ez ezartzeko eztabaidak sortuz.<ref name=Glasner2>{{erreferentzia | izenburua = Business cycles and depressions: an encyclopedia | izena-editore1= David |abizena-editore1= Glasner | izena-editore2= Thomas F. |abizena-editore2= Cooley | urtea = 1997 | lekua = New York | argitaletxea = Garland Publishing | isbn = 0824009444 | orrialdea = 148–49 | abizena1= Capie | izena1= Forrest | abizena2= Wood | izena2= Geoffrey | hizkuntza = en}}</ref><ref>{{erreferentzia | izenburua = Political and Social Consequences of the Great Depression of 1873-1896 in Central Europe | abizena = Rosenberg | izena = Hans | aldizkaria = The Economic History Review | liburukia = 13 | urtea = 1943 | orrialdea = 58–73 | url = http://www.jstor.org/stable/2590515 | alea = 1/2 | argitaletxea = Blackwell Publishing |hizkuntza=en}}</ref>
=== Langileen mugimenduak ===
[[Fitxategi:8hoursday banner 1856.jpg|thumb|250px|Zortzi orduko lanaldia aldarrikatzen. Australia, 1856.]]
[[Industria Iraultza]]n fabriketako langileek eskubiderik gabe lan egiten zuten, industria jarduera arautzen zuen legerik ez baitzegoen. Beraz, egunero hamabi orduz lan egin behar izaten zuten baldintza kaskarretan, eta haurren lana ere ohikoa zen, are gehiago kontuan hartuta enpresaburuek soldata txikiagoak ordaintzen zizkietela.
Langileen aldeko estreinako mugimenduak [[Ingalaterra]]ko [[luddismo]]arekin etorri ziren, [[Ned Ludd]] langilearengatik. Hauek makinei egozten zieten artisau txikien erosteko ahalmenaren galera, eta suntsitzeei ekin zieten.
Langileen kexak enpresaburuei zuzentzen hasi zirenean sindikalismoa jaio zen. Gobernu ingelesaren hastapeneko jarrera edozein langile elkartea debekatzea izan zen. Klandestinitatea gorabehera, lanbide berekoak biltzen ziren amankomuneko interesak greben bidez defendatzeko. Elkarri laguntzeko elkarteak osatzen zituzten eta bazkideek ordaindutakoaz probesten ziren behar izanez gero. Lan elkarte horiek [[1830eko hamarkada|1830eko]] eta [[1840ko hamarkada|1840ko]] hamarkadetan [[Europa]]n zehar hedatu ziren, [[Alemania]]ra, [[Frantzia]]ra eta [[Belgika]]ra alegia.
Urte horietan, Ingalaterran, hasiera bateko langileen mugimenduak lan baldintzen inguruko aldarrikapenak besterik egin ez arren, eskakizun politikoak aldarrikatzeari ekin zion, [[kartismo]] delakoaren bidez. Hau da, Parlamentuari zenbait neurri har zitzala eskatzen zitzaion eskubideak (hala nola gizonezkoen [[sufragio unibertsal|bozka unibertsala]]) biltzen zituzten kartetan sinatuz edo greben bitartez. Hala ere, barneko arazoak, errepresioa eta [[1848ko iraultzak|1848ko iraultzen]] porrota zela medio, amaitu zen kartismoa.
Horren ondoren, [[klase (argipena)|klasean]] oinarritutako alderdi politikoak eratzen hasi ziren langileak. Hala, [[1864]]an [[Londres]]en sortu zen [[Karl Marx]]ek zuzenduriko Langileen Nazioarteko Erakundearen ideiak (“[[Lehen Internazionala]]”). Ingalaterrako sindikalistak, anarkistak, frantziar sozialistak eta italiar errepublikazaleak bildu ziren [[Europa]]ko proletargoa politikoki antolatzeko.
[[1971]]n [[Parisko Komuna]]ren alde egin zuten. Izan ere, langileriak boterea eskuratu zuen lehen aldia izan zen. [[Paris]]ko Udala mendean ([[martxoaren 18]]tik [[maiatzaren 28]]ra arte), lege aurrerakoiak, sekularrak eta demokrazia altukoak jarri zituzten indarrean. Hala ere, amaiera latza izan zuen: 30.000 exekutatu, 38.000 espetxeratu eta 7.000 erbesteratu.
Horren ostean Lehen Internazionalaren gainbehera etorri zen. [[1872]]an [[anarkismo|anarkistak]] kanporatu zituzten, Marx eta [[Mikhail Bakunin|Bakuninen]] arteko hika mikak zirela eta. Anarkistek [[kapitalismo]]aren aurkako borroka zuzenaren alde egiten zuten, eta [[marxismo|marxistek]], aldiz, parlamentuetan aritzearen alde. Ofizialki [[1875]]ean desegin zen. [[Bigarren Internazionala]] [[1889]]an sortu zen, Lehengoaren lanari eusteko, berriz ere anarkistak alboratuta. Egunean [[Zortzi orduko lanaldi|zortzi orduz lan egiteko]] kanpainari ekin zioten<ref>{{erreferentzia|abizena= Rubio |izena= José Luis|izenburua= Las internacionales obreras en América|lekua= Madril |urtea= 1971 |orrialdea= 43|hizkuntza=es}}</ref> eta [[maiatzaren 1]]a nazioarteko langileen eguna deklaratzea lortu zuten ([[1910]]ean). Hala ere, [[Lehen Mundu Gerra]]n desegin zen, gerraren aurrean batasunari ezin baitzion eutsi, nork bere herrialdearekin bat egin ondoren.
=== Herrialdeak batzen ===
==== Alemaniaren bateratzea ====
[[Fitxategi:Image_Germania_(painting).jpg|thumb|250px|Alemania Batuaren ikurra.]]
{{sakontzeko|Alemaniaren bateratzea}}
[[Alemania]]rren [[nazionalismo|sentimendu nazionala]] [[XVIII. mendea]]n jaio zen Akademiker delakoen artean (unibertsitateko diplomadunak, goi mailako funtzionarioak eta artzain luthertarrak). [[Frantziako Iraultza]]rekin eta [[Napoleondar Gerrak|Napoleondar Gerrekin]] batera, sentimendu nazionala herrikoi bilakatu zen. Izan ere, [[Napoleon Bonaparte|Napoleonek]] [[Germaniako Erromatar Inperio Saindua]] desegin zuen ([[1806]]), eta [[Errusia]] inbaditu nahi izan zuen armada handiak atzera egitean askapenerako gerra sortu zen Alemanian ([[1813]]).
[[Alemaniar Konfederazioa]] (Deutscher Bund) sortu zen harrezkeroztik. Mugimendu nazionalista beste esparruetara hedatu zen, eta Alemaniaren batasuna askatasunekin batera aldarrikatzen hasi zen [[1830]]eko iraultzetan. Baina areago [[1848ko iraultzak|1848ko iraultzetan]], Herrien [[Udaberri]]a izeneko matxinada multzoetan. Alemaniako zenbait abertzale ([[liberalismo|liberalak]] edo [[demokrazia|demokratak]], [[Friedrich Hecker]] bezalakoak) [[Heidelberg]]en bidurik, batzar konstituziogilea eratu nahi izan zuten, [[sufragio unibertsal|bozka unibertsalaren]] bidez alemaniar guztiek hautatua. [[Frankfurt am Main|Frankfurten]] bildurik, [[1849]]ko urtarrilean, erabaki zuten [[Austria]]ko alemanieradunak barne izango zituen Konfederazioa estatu federal bihurtzea, enperadore bat buru zuela. [[Prusia]]ko erregeari eskaini zioten, baina horrek muzin egin zion proposamenari.
Beraz, Alemaniaren batasuna herrien borondatearen bidez lortu ez arren, beste bide bat hartuko zuen, [[Otto von Bismarck]]ek zabaldua. Honek [[Alemania Txikia]]ren alde ([[Austria]] kanpoan utzita) egin zuen, Prusia nagusi. Horretarako, [[diplomazia]] trebea eta errealista erabiliz ([[Realpolitik]]) emeki-emeki lortu zuen.
Lehendabiziko urratsa [[Danimarka]] kontrakoaren gerra izan zen ([[1863]]), Prusiak Austriarekin batera burutua. Honela [[Schleswig]] eta [[Holstein]] Konfederazioan sartu zituzten. Bigarrena, [[Austria-Prusia Gerra|Austriaren beraren kontrako gerra]] izan zen ([[1866]]), Italiak eraginda eta Prusiarekin zeukan itun sekretua zela medio irabazita. Konfederazioko hegoaldeko estatuek ([[Katolizismo|katolikoak]]) Austriarekin bat egin bazuten ere, galdutakoan defentsa hitzarmenak sinatu behar izan zuten Prusiarekin. Hori zela eta, [[Frantzia]]k gerra deklaratu zuenean ([[1870]]), Alemaniako estatu guztiek batera egin zuten borroka. Garaipenaren ondoren, [[Alemaniar Inperioa]] sortu zen, Prusiako erregea enperadore bihurtuta.
==== Italiaren bateratzea ====
{{sakontzeko|Italiaren bateratzea}}
[[Fitxategi:With Victor Emmanuel.jpg|thumb|250px|Garibaldi Vittor Emmanuel II.arekin elkartzen.]]
[[Napoleon Bonaparte|Napoleonek]] [[Italiako Errepublika]] eta geroago [[Italiako Erresuma|Erresuma]] ezarri ondoren, [[italiar nazionalismo]]a suspertu zuen eskualde horietakoen artean. [[Vienako Batzarra|Vienako Batzarrean]], ordea, aurreko estatuen sarea berrezarri zen, [[Austria]]ren eraginpean. Baina batasunaren ideia hedatu zen herritarren eta artisten artean emeki emeki, [[Klemens Wenzel von Metternich|Metternich]] austriarrak [[Italia]] geografiari dagokion esapidea baino ez dela adierazi bazuen ere.
Batasunaren aldeko lehendabiziko matxinadak ''[[Carbonari]]'' izeneko erakunde sekretuko kideek (ikazkinak) burutu zituzten, [[1820]]an eta [[1830]]ean. Herrien Udaberrian, [[1848]]an, [[1848ko iraultzak|matxinadak]] Italia osoan zehar piztu ziren, eta austriarrek su eta ke jardun behar izan zuten itzaltzeko. [[Giuseppe Garibaldi|Garibaldi]] eta [[Giuseppe Mazzini|Mazzini]] abertzaleek, esate baterako, ihes egin behar izan zuten porrotaren ondoren.
[[Piemonteko Erresuma]] batasunaren bultzatzaile nagusietakoa izan zen matxinadetan. Porrotaren gorabehera, ez zen etsi [[Camillo Benso (Cavourreko kondea)|Cavour kondea]] ministroburua zela. [[1858]]an, [[Napoleon III.a]]rekin elkartu zen hitzarmen sekretu bat ([[Plombièresko Ituna]]) sinatzera. Horren bitartez, Austriaren aurkako gerran bat egiteko engaiamendua hartu zuen Napoleonek [[Niza]] eta [[Savoia]]ren truke, eta Piemontek Austriaren [[Lombardia|Lonbardia]] eta [[Venezia]] eskuratuko zituen. [[Magentoko gudua|Magento]] eta [[Solferinoko gudua|Solferinoren]] garaipenen ostean, aldiz, Napoleon III.ak Austriarekin egin zuen bakea bere kasa, Piemonteri Lonbardia besterik ez zitzaiola uzten. Horiek horrela, Piemontarrek erdialdeko [[Toskana]], [[Parma]] eta [[Modena]] bereganatu zituzten.
[[Bi Siziliako Erresuma]]ri dagokionez, Garibaldik antolatutako espedizio batek (''I Mille'') konkistatu zuen [[1860]]an, [[Viktor Emanuel II.a Italiakoa|Piemonteko Vittor Emmanuel II.aren]] izenean. [[1866]]ko [[Prusia]]ren kontrako gerran austriar porrotaz probestuta, Italiak Venezia eskuratu zuen, presio militarpean egindako erreferendum baten bidez.
[[Aita Santuen Lurraldea]]k geratzen ziren Piemonterekin bat egin gabe, Napoleon III.aren tropek babestuta. Baina [[1870]]eko [[Frantzia-Prusia Gerra]]n, [[Frantzia]]ra itzuli ziren tropa horiek. [[Erroma]] babesik gabe zegoela ikusita, Vittor Emmanuel II.a negoziazioaren bidez saiatu zen hura bereganatzen, baina [[Pio IX.a]]k muzin egin zion proposamenari. Horren ondorioz, armada italiarrak hiria eta [[Lazio]] konkistatu zituen.
=== Ideologiak ===
==== Liberalismoa ====
[[Fitxategi:Statue-de-la-liberte-new-york.jpg|thumb|250px|Askatasunaren estatua, liberallismoaren ikur.]]
{{sakontzeko|liberalismo}}
[[XIX. mendea]]n liberalek ziren [[monarkia]]ren aurrean [[banako|gizabanakoen]] [[eskubide]]ak azpimarratzen zituztenak, eta, hortaz, [[Europa]]ko [[1848]]ra arteko iraultzaile eta [[Amerika]]ko independentista gehienak. Europako monarkietan alderdi liberalak mugitzen ziren goberntu parlamentudunak, ordezkaritza politikoa gero eta handiagoa, eta erregeen boterearen aurkako kontrapisua lortzeko. Ekonomia arloan ere agertzen zen liberalismoa, [[pribilegio]] [[feudalismo|feudalak]], [[errege]]en [[monopolio]]ak edo [[jabetza pribatu]]aren kontrako mugak deuseztatu nahian.
Hein batean edo bestean, liberal hauek [[Turkia]], [[Errusia]] edo [[Japonia]] gisako autokrazietan ere azaldu ziren. Errusian, esaterako, [[1905]]ean eta [[1917]]an gobernuaren kontrako iraultza liberalak geratu ziren; eta [[Ekuador]]ren ere, [[1895]]ean, [[Eloy Alfaro]]ren iraultza liberalak estatua sekularizatu zuen, ezkontzari buruzko lege zabalak onetsi zituen eta azpiegiturak eta ekonomia garatzen ahalegindu zen.
[[Estatu liberal]]a XIX. mendearen bigarren erdian Mendebaldean nagusitu zenean, kritikak jasotzen hasi zen. Izan ere, aberastasun itzela gutxi batzuen esku geratu zen, eta ordua, zenbaiten ustez, [[askatasun]]a, lehen gobernu autokratikoek mehatxatua, aberatsen despotismoak jartzen zuen arriskuan.<ref>http://www.britannica.com/EBchecked/topic/339173/liberalism</ref>
Liberalismoaren akats horiek zuzentzeko, erantzun desberdinak sortu ziren. [[Karl Marx]] fisolosofoak kritika [[sozialismo|sozialista]] egin zion, liberalismoa klase sozial bakar baten beharrak, [[burgesia]]renak alegia, betetzeko ideologia zelakoan. [[anarkismo|Anarkistek]] salatu zuten liberalismoak aldarrikatzen zuen askatasuna ez zela benetako askatasuna ekonomian desberdintasunak bazeuden. [[Mikhail Bakunin]]en hitzetan:
{{aipu|Askatasun politikoa berdintasun politikorik gabe iruzurra da, engainua, iseka.}}
==== Sozialismoa ====
[[Fitxategi:Karl Marx 001.jpg|thumb|250px|Karl Marx.]]
{{sakontzeko|Sozialismo}}
Uste da [[sozialismo]] hitza [[Pierre Leroux]]ek [[1834]]an sortu zuela [[Frantziako Iraultza]]ko Askatasun, Berdintasun eta Anaitasun printzipioei eusten zietenei deitzerakoan<ref>Lerux, Pierre, "Individualism and socialism" (1834) </ref>.
Lehen sozialista modernoak ziren [[XIX. mendea]]ren hasieran [[Mendebaldeko Europa]]ko gizartea kritikatzen zutenak. Sozialismoa doktrina eta esperimentu anitzetatik joan zen gorpuzten, pentsalari [[Britainia Handia|britainiar]] eta [[frantzia]]rrekin lotuta ([[Robert Owen]], [[Charles Fourier]], [[Pierre-Joseph Proudhon]], [[Louis Blanc]], eta [[Henri Saint-Simongoa|Henri de Saint-Simon]]). [[Industria Iraultza]]k sortutako txirotasuna eta desberdintasuna ikustia, aberastasunaren banaketa eta gizartea komunitate txikiagoetan banantzea txirotasuna desagerrarazteko aldarrikatzen zuten batez ere.
[[Karl Marx|Marxek]] eta [[Friedrich Engels|Engelsek]] aurreneko sozialista horien zenbait ideia ([[sozialismo utopiko]]a), [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel|GWF Hegel]] [[alemania]]rren [[filosofia]] eta [[Adam Smith]] eta [[David Ricardo]] britainiarren ikerketa politikoak hartuta, [[sozialismo zientifiko]]a zeritzona edo [[marxismo]]a garatu zuten, historiaren gaineko teoria ([[materialismo historikoa]]), eta teoria politikoa, ekonomikoa eta filosofikoa, alegia.
''[[Agiri Komunista|Manifiesto Komunista]]'' [[1848]]an plazaratu zuten, [[1848ko iraultzak|iraultzak]] piztu baino lehentxeago. Bertan ezartzen zen gizarte guztien historiak [[klase-borroka|klase borrokak]] zirela. Hortaz, sistema sozialista lortu eta gobernatzeko, gizartean aberastasuna sortzen zutenek, langileek edo [[proletario|proletargoak]], klase kapitalistari aurre egin behar zioten [[aberastasuna sortzeko bitartekoak]] (lantegiak, bankuak, merkataritza... edo, hitz batean esanda, [[kapital (argipena)|kapitala]]) eskuratuz eta amankomunean eramanez.
Uste zuten kapitalismoa eraisteko langileriak burututako iraultza beharrezkoa zela. Gizarte komunistaren lehendabiziko etapan ekoizpenaren bitartekoak estatuaren jabetza edo komunak izango lirateke, eta norberaren parte-hartzearen arabera banatuko litzateke aberastasuna. Trantsiziosko fase hau amaitutakoan (estatu sozialista edo [[proletarioen diktadura|proletargoaren diktadura]] berez desagertuko bailitzateke), gizarte komunistaren faserik gorenera iritsiko litzateke, non alienaziorik gabe bakoitzak ahalmenaren arabera emango lukeen eta bakoitzari beharren arabera emango litzaiokeen. Gizarte horretan ez legoke klase desberdintasunik izango, eta beraz, klase borrokarik ere ez.<ref>Marx, Karl, Critique of the Gotha Programme, p320-1, Selected Works, Lawrence and Wishart, (1968)</ref>
Hori guztia dela eta, marxismoak estrategia batua eta zentzuduna eskaini zuen, aurreko teoria solte eta anitzen aurrean. Denborak aurrera egin ahala zabaldu eta langileen babesa jasotzen hasi ondoren, [[sindikatu]]en eta sozialisten aliantza osatu zen.
==== Anarkismoa ====
{{sakontzeko|Anarkismo}}
[[Pierre-Joseph Proudhon]]ek bere burua anarkistatzat hartu zuen lehenengoa da agidanez, [[1840]]ko ''[[Zer da jabetza?]]'' liburu urratzailean izen hori hartu baitzuen. Hori dela eta, Proudhon anarkismo modernoaren sortzailetzat hartzen da hainbatetan.<ref> Daniel Guerin, ''Anarchism: From Theory to Practice'' (New York: Monthly Review Press, 1970).</ref>. Garatu zuen [[berezko ordena]]ren (Ordre spontané) teorian azaltzen du antolakuntza berez sortzen dela, gainerakoen borondateen eta interesen aurka doan koordinatzaile zentralik gabe. Hala, "askatasuna ordenaren ama da, ez alaba".
Orobat, jabetza zer den galderari erantzuteko, "[[Jabetza lapurreta da|lapurreta]]" dela erantzun zuen. Beraz, jabetzaren aurka (popriété) egin zuen, jabeek daukatena nahi duten bezala erabili eta xahutu baitezakete..<ref name="proudhon-prop">[[Pierre-Joseph Proudhon|Proudhon]], Pierre-Joseph. ''"[http://www.marxists.org/reference/subject/economics/proudhon/property/ch03.htm Chapter 3. Labour as the efficient cause of the domain of property]"'' in ''"[[What is Property?]]"'', 1840</ref> Horren aurrean, "edukitza" (possession) zeritzona paratu zuen, hau da, baliabideen eta ondasunen jabetza mugatua, erabilera jarraia bada.
[[Estatu]], [[erlijio]] antolatu eta zenbait jarduera [[kapitalismo|kapitalistaren]] aurka egoteak ondoren etorri ziren anarkistei irakasbidea eman zien, eta garaiko gizarte pentsalari nagusienetakoa bilakatu zuen. Halaber, [[komunismo]], errenta, interesa eta mozkinen aurka zegoen.<ref>[[Pierre-Joseph Proudhon|Proudhon]], Pierre-Joseph. ''The General Idea of the Revolution'', p. 281</ref> Langileak bultzatu zituen guztiek baldintza berberak zeuzkaten jendarte demokratikoak era zitzaten. Kapitalismoaren azpian, langileak menpekoak eta esplotatuak dira, eta "euren behin betiko egoera men egitea da", "morroitza".
Proudhonen ideiek eragin sakona izan zuten [[Frantzia]]ko langileen mugimenduen artean. Bere aldekoek buru belarri jardun zuten bai [[1848ko iraultzak|1848ko irultzan]] [[Paris]]en bai [[1871]]ko [[Parisko Komuna]]n ere. Beste anarkista frantziar nabarmenduak, besteak beste, [[Anselme Bellegarrigue]], [[Ernest Coeurderoy]] eta bere burua lehen aldiz libertariatzat jo zuen [[Joseph Déjacque]] ziren.
[[XIX. mendea]]ren bigarren erdian, [[Mikhail Bakunin]] eta [[Piotr Kropotkin]] gisako pentsalariek, kapitalismoaren kontrako kritika marxistan oinarrituta, estatuaren kritika egin zuten, azpimarratuz ikuspuntu komuna garrantzitsua zela gizabanakoen askatasunari eusteko. Bakuninek uste zuen beharrezkoa zela langileria opresiotik defendatzea eta aginteko klasea erauztea estatua desegiteko. Kropotkinen [[komunismo anarkista]] bere ikerketa [[zoologia|zoologikoetatik]] garatu zen, ikusi baitzuen kooperazioa lehia baino askoz garrantzitsuagoa ela espezien biziraupenean. Ondorio hauek [[1902]]an argitaratu zituen, gero eta hedatuagoa zen [[gizarte-darwinismo]]aren kontra ere.
Zenbait anarkistak bortizkeria bultzatzen zuten, sabotaiatik estatuburuen erahilketara, horrela iraultza errazago piztuko zelakoan. Hala ere, beste anarkista batzuek ekintza hauek kontraeraginkortzat edo antzutzat zeuzkaten. Eskuarki, [[greba orokor]]ra hobesten zen "gizarte berri bat zaharraren oskolaren barruan" eraikitzeko moduan.
=== Inperioak ===
[[Fitxategi:ColonialAfrica 1914.png|thumb|250px|Afrikako banaketa.]]
{{sakontzeko|inperialismo|Britainiar Inperioa|Frantziar Inperio Koloniala}}
Aro Garaikidearen hasieran [[Amerika|Ameriketako]] kolonien independentzia gertatzen bada ere ([[1770]]-[[1820]]), [[1870eko hamarkada]]tik aurrera inperioei ekin zieten [[Europa]]ko botereek (batik bat [[Britainia Handia]]k, [[Frantzia]]k eta, geroxeago [[Alemania]]k) suhartsu, inperioak inperioengatik. [[Inperialismoaren bigarren olatu]] hori abian jarri aurretik, Frantziak [[Aljeria]]ko lehenengo kolonia [[1830]]ean kokatu zuen eta [[Erresuma Batua]]k, [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBak]] galduta ere, lurralde dezente zituen bere menpean, batez ere [[India]]n, [[Kanada]]n, [[Karibe (argipena)|Karibean]] eta [[Ozeano Barea]]n. [[Errusia]]rekin, [[Joko Handia]] hasi zen [[Asia]] kontrolatzeko ([[1813]]-[[1907]]).
[[XIX. mendea]]n, [[Vienako Batzarra]], eta [[Alemaniaren bateratzea|Alemania]] eta Italiaren [[bateratze]] prozesuen ostean, Europaren barneko gatazkak konponduta zeuden, eta lehia itsasoz haratagoko lurretan burutu zen. Gainera, [[Industria Iraultza|industrializazio berriak]] kanpoko merkatuak behar zituen ekoiztutako ondasunetarako, [[Depresio Luzea]] zela-eta ([[1873]]-[[1896]]) sal-erosketa askea bertan behera geratu baitzen Europako botereen artean. Halaber, [[arraza]] zuriaren nagusitasunari buruzko zenbait doktrina zabaldu ziren garai honetan, beste herriak bere burua gobernatzeko gai ez zirela zioenak.
Gauzak honela, [[Afrika]] bilakatu zen inperialismo berriaren jomuga, baina beste lurralde batzuek ere konkistatu zituzten europarrek (eta japoniarrek ere): Asiako hego-ekialdea eta ekialdeko kostaldea. [[Txinako Herri Errepublika|Txina]] mendebaldearen kontrola Opioaren gerrekin hasi zen pairatzen ([[1839]]-[[1842]] eta [[1856]]-[[1860]]). Atzerritarren eragin horrek inperioaren gainbehera ekarri zuen azkenean. [[Indotxina]] Frantziarrek jardun zuten eta [[Indonesia]]n [[Herbehereak]]. [[Japonia]]k bere burua mendebaldetu zuen [[Meiji Aroa]]n ([[1868]]-[[1912]]).
[[Afrikaren banaketa|Afrikako banaketa]] [[Berlingo Konferentzia|Berlingo Batzarrean]] ([[1884]]-[[1885]]) finkatu zen. Bertan, benetako okupazioa zen adostutako irizpidea nazioarteko mailan aldarrikapen bat onarturik gera zedin. Tokian tokiko herrien aurka indar armatua erabiltzen bazen ere, ez zen ohikoa inperioen arteko gatazkarik: [[1898]]ko [[Espainia-Estatu Batuak Gerra]] eta [[1904]]-[[1905]]eko [[Errusia-Japonia Gerra]] edo [[Boerren Gerrak]] [[Hegoafrika]]ko txurien artean. [[1898]]ko [[Fashodako gertaera]]n, esaterako, Erresuma Batua eta Frantziaren arteko borroka apenas sahiesterik zegoen. [[1904]]an, ordea, bi herrialdeek Entente Cordiale izeneko ituna sinatu zuten. Alemaniarrak itun hori apurtzen saiatu ziren [[Maroko]]n, baina Alemaniaren beraren kontrako erresumina areagotzea lortu zuen.
== Lazeriaren Aroa (1914-1945) ==
=== Lehen Mundu Gerra ===
{{sakontzeko|Lehen Mundu Gerra}}
[[Vienako Batzarra]]ren ostean, [[Europa]]ko herrialde nagusiek botereen oreka bilatu zuten, inoren nagusitasuna suerta ez zedin. [[XIX. mendea]]ren azken herenean, [[Alemania]] [[Prusia]]ren inguruan [[Alemaniaren bateratzea|batu]] ondoren, [[Otto von Bismarck|Bismarcken]] asmoa ''status quo''-ri eustea zen, [[Frantzia]]k errebantxa gogoagatik [[Errusia]]rekin bat egitearen beldurrez. Baina Gilen II.a kaiser bilakatzean, politika hori ez zen berretsi, eta Frantziak eta Errusiak hitzarmen bat sinatu zuten [[1892]]an, [[Aliantza Hirukoitza (1882)|Aliantza Hirukoitzari]] (Alemania, [[Austria-Hungariako Inperioa|Austria-Hungaria]] eta [[Italia]]) aurre egiteko. Horretaz batera [[Ingalaterra]] eta Alemaniaren arteko lehia areagotu zen arlo militarrean zein industrialean. Gero eta arma gehiago izateko lehia hori Europan zehar hedatu zen. [[1908]] eta [[1913]] bitartean, Europako botereen gastu militarra %50 hazi zen. <ref>Fromkin, David (2001), A Peace to End All Peace: The Fall of the Ottoman Empire and the Creation of the Modern Middle East, New York: Owl Books, pp. 119,</ref>
Bitartean, [[Balkanak|Balkanetako]] egonkortasuna pitzatzen zen, [[1908]]-[[1909]]an Austria-Hungariak [[Bosnia-Herzegovina]] ofizialki bereganatu zuelako (Errusia eta paneslaviarrak haserraraziz), eta [[1912]]-[[1913]]an Balkanetako gerrak borrokatu zirelako. Baina Europa osoko gatazka piztu zuen txinparta [[Franz Ferdinand]] Austria-Hungariako ondorengoaren hilketa izan zen [[1914]]ko [[ekainaren 28]]an. Uztaileko elkarrizketen ondorioz, Austria-Hungariak ultimatuma bidali zion [[Serbia]]ri, eta [[uztailaren 28]]an gerra deklaratu. Errusiak Serbiaren alde egin zuen biharamunean. Honela, aliantzen kateari tiraka, Europako botere nagusiak gerran sartu ziren.
Alemaniaren asmoa zen Frantziari azkar erasotzea [[Belgika]] neutrala zeharkatuz, ekialdeko frontea ia babesik gabe utzita ([[Schlieffen plana|Schlieffen Plana]]). Hastapenean arrakasta lortu zuten, baina Errusiak eraso uste baino lehenago egin zuenez, alemaniarrek armada erdibitu behar izan zuten, eta aliatuek [[Marneko lehen gudua]]n geldiarazi zituzten alemaniarrak ([[irailaren 5]]-[[irailaren 12|12a]]). Ondoren, [[Lorrena]]tik Belgikako kostalderako tartea [[lubaki]]z bete zen, inork bestearen lerroa zeharkatu ezinik, aurrerapen teknologikoak gorabehera (gas pozoitsua, [[tanke|gerra-gurdiak]], [[hegazkin]]ak...). Lubakien borroka odoltsua suertatu zen oso. Esaterako [[Sommeko gudua|Sommeko erasoan]] bakarrik britainiarrek milioi erdia lagun galdu zituzten. <ref>Duffy, Michael: [http://www.firstworldwar.com/battles/somme.htm]</ref>
Gerran zehar herrialde gehiago sartu ziren borrokan. Haietako garrantzitsuena [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuak]] izan ziren, [[1917]]an aliatuen alde egin zuena. Halaber, [[boltxebike|boltxevikeek]] Errusian boterea eskuratu ondoren, gatazka utzi zuten [[Brest-Litovsk ituna|Brest-Litovskeko hitzarmena]] sinatutakoan ([[1918]]ko [[martxoaren 3]]a). 1918ko udaberrian alemaniarrek erabakiorra nahi zuten erasoa burutu arren, abuztuan aliatuek kontraerasoari ekin zioten. Irailean [[Hindenburg Marra]] gainditu zuten aliatuek. Alemaniarrak ohartu ziren borroka ezin zutela irabazi, eta Hindenburgen hitzetan, "ez galtzen saiatu beharra zuten".
Bakea adosteko negoziazioak hasi ziren. [[Woodrow Wilson]] estatubatuarrak kaiserrek dimiti zezala eskatu zuen. [[Azaroaren 9]]an [[Philipp Scheidemann]] [[sozialdemokrazia|sozialdemokratak]] errepublika deklaratu zuen Alemanian. Bake hitzarmena [[Versaillesko Ituna]] izan zen. Horren arabera, gerraren erantzukizuna Alemaniari zegokion, eta egundoko gerra-ordainak pagatu behar izan zituen. Orobat, koloniak galdu zituen. Austria-Hungaria eta [[Otomandar Inperioa]]k desegin ziren, eta [[Austria]], [[Hungaria]], [[Txekoslovakia]] eta [[Jugoslavia]] sortu ziren (Brest-Litovsken itunari esker [[Estonia]], [[Letonia]], [[Lituania]], [[Finlandia]] eta [[Polonia]] sortu ziren).
Gerran 60 milioi soldadu mobilizatu ziren. 8 milioi hil, 7 milioi betiko geratu ziren elbarritu, eta 15 milioik zuri larriak pairatu zituzten. Alemaniak gizonezkoen %15.1 galdu zituen, esaterako <ref>Kitchen, Martin (2000), Europe Between the Wars, New York: Longman</ref>. Horretaz gain, [[1918ko gripe pandemia|Espainiako gripeak]] jota 50 milioi lagun hil ziren.<ref>Knobler, Stacey L, ed. (2005), The Threat of Pandemic Influenza: Are We Ready? Workshop Summary, Washington DC: National Academies Press</ref> Orobat, etxera itzulitako askok gerraren traumak nozitu zituzten, eta ez ziren ongi moldatu berriro bizimodu zibilean. Inoizko gerrari ankerren hori irabaztea zeukatela uste zuten alemaniar andanak, ordea, bakeak ezarritako umiliazioek erresuminduta. [[Nazionalsozialismo|Naziek]] frustrazio sentimendu horietaz baliatu ziren boterea eskuratzeko urte batzuk geroago.
=== Munduko Iraultza ===
{{sakontzeko|Urriko Iraultza}}
[[Lehen Mundu Gerra]] piztean, [[Europa]]ko alderdi sozialdemokrata bakoitzak bere herrialdearen alde egin zuen. Honela, [[Bigarren Internazionala]] bertan behera geratu zen. [[Vladimir Lenin|Leninek]], berriz, gerra kritikatu zuen, gerra inperialista eta burgestzat hartuta. [[Suitza]]n herbesteratuta bazegoen ere, [[Otsaileko Iraultza]]ren ondoren, [[alemania]]rrek [[Finlandia]]ra eraman zuten, gerra ekialdeko frontean amaitu nahian.
Lenin [[1917]]ko [[apirilaren 16]]an [[San Petersburgo|Petrogradera]] iritsi zen. Hastapenean behin-behineko gobernuaren aurka egiteak kritikak ekarri bazizkion ere, emeki-emeki jende gehiago bereganatu zuten [[boltxebike]]ek (Leninen alderdia alegia) gobernuaren oposizioan eta ''Bakea, lurra eta ogia'' programarekin. Azkenean, sobietei botere osoa eman ziezaietela aldarrikatuta, [[azaroaren 6]]-[[azaroaren 8|8an]] boterea beraganatu zuten eta [[Errusia]] munduko lehen herrialde [[marxismo|marxista]] bilakatu zen.
[[Karl Marx|Marxek]] ''[[Agiri Komunista]]n'' esan arren [[iraultza]] [[komunismo|komunista]] baldintza jakin batzuen azpian baino ez zela gertatuko ([[Industria Iraultza|industrializatutako]] [[nazio]] batek pot egin ostean), Leninek lortu zuen herrialde nekazari batean, [[abangoardia iraultzaile]] baten zuzendaritzapean. Baina askoren ustez, herrialde garatuetan iraultza egitea beharrezkoa zen Errusiari lagundu ahal izateko.
Errusiako burua izanik, herrialdea Lehen Mundu Gerratik atera zuen Leninek [[Brest-Litovsk ituna]] sinatutakoan, nahiz eta lurralde andana galdu mendebaldean. Baina Errusiaren barnean, boltxebikearen kontrakoek [[Armada Zuria]] zeritzona osatuta, [[Errusiako Gerra Zibila|gerra zibila]] piztu zen. Armada Zuriak kanpoko laguntza jaso arren, boltxebikeek eskuratu zuten garaipena. Horretarako [[Gerrako komunismoa]] ezarri behar izan zuen Leninek, eta, gerra bukatutakoan, herrialdearen ekonomia suspertzeko, [[politika ekonomiko berria]], non ekonomia pribatua neurrian onartu baitzen.
Errusia sobietarrean, boltxebikeek ez zuten espero isolaturik aurrera egitea. Leninen ustez Mosku sozialismoaren behin-behineko egoitza nagusia izango zen Berlinera mugitu arte.<ref>[[Eric Hobsbawm]], ''The age of extremes'', Vintage, 1996, 376 or.</ref> Lehen Mundu Gerra Europan bukatu ondoren, zenbait iraultza sozialista piztu ziren [[Alemaniako Iraultza|Alemanian]] ([[Rosa Luxemburg]]ekin), [[Hugariako Sobiet Errepublika|Hungarian]] eta [[Finlandiako Gerra Zibila|Finlandian]], Errusiako iraultza eredu hartuta. Batik bat [[1918]]an eta [[1919]]an, oso litekeena zirudien [[kapitalismo]]a Europatik erauztea, mundu osoan zehar komunismoa hedatu nahi zuen [[III. Internazionala|Komintern]] nazioarteko erakundeak lagunduta ([[aleman]]iera izan zen erakunde horren hizkuntza ofiziala hastapenean). Baina Europako iraultzak banan banan zapaldu zituzten, Errusiakoa izan ezik, eta herrialde bakarreko sozialismoa garatu behar izan zen. Gainera, [[Iosif Stalin|Stalin]] [[Leon Trotski|Trotskiren]] gainetik nagusitzerakoan, bertan behera geratu zen iraultza hedatzeko ideia.
=== Kapitalismoaren krisia ===
{{sakontzeko|1929ko kraka|Depresio Handia}}
[[Fitxategi:Lange-MigrantMother02.jpg|thumb|250px|Ama etorkina, [[Dorothea Lange]]ren argazkia.]]
[[Kapitalismo]]aren krisirik luzeena, hedatuena eta sakonena [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuetan]] sortu zen, [[1929]]ko [[urriaren 29]]an [[New York]]eko burtsa behera etorritakoan ([[1929ko kraxa|Astearte Beltza]]), eta laster munduan zehar zabaldua zen.<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/243118/Great-Depression Great Depression], Encyclopaedia Britannica</ref>
Ekonomia sorgin-gurpilean sartu zen. [[Deflazio]]arekin kontsumoak eta inbertsioak behera egin zuten. [[Dow Jones indizea]] halako 10 gutxitu zen [[1929]] eta [[1932]] bitartean. Burtsa krisia [[banku]]etara hedatu zen berehalakoan. Alde batetik, bankuen aktiboak amildu ziren (bai afera ilunetan sartuta zeudenenak bai zintzo eta tinko jokatu zutenenak)<ref>[[Goldman Sachs]] 104 dollarretik 1929an 1,75era 1932an igaro zen, [[American Founders Group]] 75etik 0,75era 1935ean, [[U.S. Steel]] 262tik 22ra 1932an, [[General Motors]] 1075etik 40ra 1932an eta [[General Electric]] 1612tik 154ra 1932an.</ref>, eta bestetik zordunek ez zieten ordaintzen. Banka sistema deseginda, jendeak beldur zion geratzen zitzaien diru apurra gastatzeari, eta, beraz, merkatuan ez zegoen likideziarik joera aldatu zezakeen jarduera ekonomikoetan aritzeko. Gauzak horrela, industria ekoizpena [[1929]] eta [[1933]] bitartean erdira murriztu zen.
Horren guztiaren ondorioak gizartean latzak baino latzagoak izan ziren. [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBetan]], langabezi tasa izugarri igo zen [[1930eko hamarkada]]ren hasieran, eta [[1932]]rako 13 milioi langabetu zeuden, babes sozialik gabe. Goseak eraginda matxinadak eta manifestazioak ugaldu ziren. Nekazal lurraldeetan ere egoerak txarrera egin zuen, lehorteek eta hautsa ekaitzek areagotuta. Nekazal produktuen prezioak jaitsi ziren %60. [[Ameriketako Estatu Batuetako Lautada Handiak|Lautada Handiko]] laborari ugarien mixeriak milaka lagun mugiarazi zituen mendebalderantz.
Estatu Batuetako banku eta enpresa andanak interes ugari zituzten [[Europa]]ko zenbait banku eta burtsetan. Etxeko krisiaren eraginez, [[Amerika]]ra itzuli zituzten soak eta sosak, eta, horrenbestez, [[kapital (argipena)|kapital]] galera horregatik, Europan zehar ere hedatu zen krisia. Herrialdeak, orduan, neurri babeskoiak hasi ziren hartzen, nork bere ekonomia salbatzeko. [[Alemania]]n, horrelako langabezia tasa bezalakorik ez zen ezagutzen ([[1932]]an populazio aktiboaren %25era iritsi zen), jendartearen haserrea areagotuz. [[1933]]ko [[urtarrilaren 30]]ean [[Adolf Hitler]]rek hartu zuten boterea. Mundu osoak nozitu zuen krisia [[Iosif Stalin|Stalinen]] [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobiet Batasunak]] izan ezik, planifikatutako autarkia ekonomikoak babestuta.
=== Liberalismoaren krisia ===
{{sakontzeko|faxismo|nazismo}}
[[Lehen Mundu Gerra]] latzaren ostean, jende askok uste zuen [[demokrazia]]k, [[liberalismo]]ak edo [[marxismo]]ak porrot egin zutela [[banako|gizabanako]] edo [[internazionalismo]]aren alde egin baitzuten [[nazio]]en eta [[nazionalismo]]aren kalterako.<ref>Griffin, Roger (ed.). Linz, Juan. "Crisis of democracy after the First World War". International Fascism: Theories, Causes and the New Consensus. London: Arnold Publishers, 1998. Pp. 177–178.</ref> <ref>Turner, Stephen P. (ed.); Käsler, Dirk (ed.). Sociology Responds to Fascism. Routledge. Pp. 128.</ref> [[Errusia]]ko [[191]]7ko [[Urriko Iraultza]]ren ondoren, [[boltxebike|boltxebismo]] gero eta boteretsuagoaren aurkako alternatibatzat aurkezten zuen bere burua faxismoak, baina boltxebikeen gobernuaren zenbait ezaugarri bereganatu zituen, hala nola alderdi bakarreko estatua, eliteen agintea herri xehea ordezkatzeko, edo langileei zuzendutako mezuak.<ref>Griffin, Roger (ed.). Linz, Juan. "Crisis of democracy after the First World War". International Fascism: Theories, Causes and the New Consensus. London: Arnold Publishers, 1998. Pp. 176, 180.</ref> Lagabeziaren eta krisialdi ekonomikoaren kinkan, gerrako beteranoen aurrean kolektibizazioaren alde deitu zuen faxismoak, eta [[burgesia]]ren indibidualismoaren kontra armadari eta soldaduei ohoreak emanez.<ref>Griffin, Roger (ed.). Linz, Juan. "Crisis of democracy after the First World War". International Fascism: Theories, Causes and the New Consensus. London: Arnold Publishers, 1998. Pp. 180.</ref>
Lehen Mundu Gerran zehar [[Italia]]n nazionalismoa areagotu zen, baina [[Versaillesko Ituna]]rekin lortutakoa, irabaleen artean egon arren, huskeriatzat jo zuten italiar frankok. <ref>FSmitha.com [http://www.fsmitha.com/h2/ch12.htm]</ref> [[Benito Mussolini]]k sortu zuen faxismoa, Fasci italiani di combattimento izenpean, [[Manifiesto faxista]] plazaratutakoan ([[1919]]ko [[martxoaren 23]]an): Italiako gerra beteranoei omendu, Italiari fideltasuna zin egin, eta sozialismoaren eta boltxebismoaren kontra egiteko engaiamendua. Batera iraultzaileak eta tradiziozaleak ziren faxistak <ref>Roland Sarti: [http://www.jstor.org/pss/1852268?cookieSet=1 Fascist Modernization in Italy: Traditional or Revolutionary]</ref> Atorbeltzak izeneko talde paramilitarra osatu zuten komunisten, sozialisten eta anarkisten aurka egiteko.
Bi urtean azkar hazi zen [[Alderdi Faxista Nazionala]]. Diputatuen Ganbararako hautatu zuten Mussolini [[1921]]ean eta hurrengo urtean erregeak Lehen Ministro izendatu zuen, Mussolinik [[Erromarako Martxa|Erromako Martxa]] egin ondoren. [[1924]]ko [[ekainaren 10]]ean diktadura ezarri zuen. [[Goebbels|Joseph Goebbelsek]] onartu zuen faxistak lehenak zirela demokrazia liberalaren kontra joaterakoan:
{{aipu|Erromako Martxa demokrazia liberalen garai ilunen seinalea izan zen. Izpiritu liberal-demokrata suntsitzeko lehen saioa izan zen [...], zein [[Frantziako Iraultza|1789an]] hasi zen [[Bastilla]] hartutakoan, eta harrezgeroztik herrialde guztiak konkistatu ditu banan-banan iraultza bortitzen bidez, nazioak marxismo, demokrazia, anarkia eta klase borrokaren azpian uzteko}}
[[Nazionalsozialismo|Naziak]] Alemaniako faxistak zirela aldarrikatutakoan, [[Adolf Hitler|Hitlerren]] ospea handitzen hasi zen. Boterea lortzen saiatu ziren naziak [[Municheko putsch]]-en bitartez. Porrot egin zuten, ordea, eta Hitler espetxean amaitu zen, non ''[[Mein Kampf]]'' (Nire borroka) liburua idatzi zuen. Bertan [[Alemaniako Langile Alderdi Nazionalsozialista|Alderdi Naziaren]] ideia nagusiak garatzen ziren: anti-parlamentarismoa, pangermanismoa, arrazismoa, kolektibizazioa, eugenesia, anti-semitismoa, anti-komunismoa, eta anti-liberalismoa, bai politikoa bai ekonomikoa.
[[1929]]ko [[Depresio Handia|krisialdi ekonomikoak]] gogor jo zuen [[Alemania]], eta Weimarko [[Errepublika]]ko politikari tradizionalen ezintasunaren aurrean, nazien ospea handitu zen berriro. [[1932]]ko hauteskundeak irabazi zituzten, eta [[1933]]an Alemaniako kantziler izendatu zuten. Berehala diktadore bate botereak bereganatu zituen Hitlerrek eta [[Hirugarren Reicha]] eraikitzeari ekin zion.
=== Bigarren Mundu Gerra ===
{{sakontzeko|Bigarren Mundu Gerra}}
[[Fitxategi:Bundesarchiv Bild 183-P0613-308, Russland, Kesselschlacht Stalingrad.jpg|thumb|250px|Etxez etxeko borroka Stalingraden.]]
[[Lehen Mundu Gerra]]ren ostean, [[Versaillesko Ituna|Versaillesko Itunean]], herrialde garaileek zigor ekonomiko eta politiko larriak ezarri zituzten herrialde garaituen gainean. [[Alemania]]n, jende askoren ustez bidegabekeriak eta umilgarriak izan ziren. Halaber, [[1929ko kraxa]]k berezeki gogor jo zuen Alemania. Gauzak horrela, jende askok sistemaren kontrako alderdietara jo zuen, eta [[1933]]ko [[urtarrilaren 30]]ean [[Adolf Hitler|Hitlerrek]] hartu zuen boterea. ''[[Mein Kampf]]'' (Nire borroka) liburuan adierazi zuen bezala, bere helburua Versaillesko Ituna iraultzeaz gain, Alemaniarako etorkizun loriatsua eta oparoa lortzea zen. Horretarako, Alemaniaren inguruko lurraldeak (''[[Lebensraum]]'' - Bizitzeko tokia) konkistatu eta alemaniar bihurtu nahi zituen. Horretarako, emeki-emeki hasi zen lurraldeak bereganatzen ([[Sarre]], [[Austria]], [[Sudeteak]]) nazioarte mailan oztoporik topatu gabe (ikus [[Municheko Konferentzia|Municheko Ituna]]).
Hala ere, [[Polonia]] inbaditzean ([[1939]]ko [[irailaren 1]]ean) [[Erresuma Batua]]k eta [[Frantzia]]k gerra deklaratu zioten Alemaniari. [[Nazionalsozialismo|Nazien]] aurkari tradizionala zen [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobiet Batasunak]], ordea, ez zuen halakorik egin, [[Molotov-Ribbentrop ituna|Molotov-Ribbentrop Ituna]] zela medio.
Nazien hastapeneko aurrerapenak azkarrak ziren oso. Berehala bereganatu zituzten Polonia, [[Danimarka]], [[Norvegia]] eta Frantzia. [[Benito Mussolini|Mussoliniren]] [[Italia]]k Alemaniarekin bat egin zuen orduan, eta aurrean, [[Winston Churchill|Churchillen]] [[Britainia Handia]]k baino ez zirauen, [[Ingalaterrako bataila]]n uhartea airez defendatuz. Italiako erasoei eusteko, alemaniarrek eskua [[Iparraldeko Afrika]]n eta [[Balkanak|Balkanetan]] sartu zuten, eta, [[1941]]eko [[ekainaren 22]]an, [[Bizargorri Operazioa]]n [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|SESBen]] aurka ekin zioten. [[Abenduaren 7]]an [[Japonia]]k [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBetako]] [[Pearl Harbor]] itsas baseari eraso zion, eta, beraz, [[Franklin Delano Roosevelt|F. D. Roosvelten]] [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuak]] ere sartu ziren gerran.
[[Ekialdeko Frontea Bigarren Mundu Gerran|Ekialdeko frontean]] borroka latzen artean, gudurik erabakiorrena [[Stalingradeko gudua|Stalingradokoa]] izan zen ([[1942]]ko [[abuztuaren 21]]etik [[1943]]ko [[otsailaren 2]]ra). Izan ere, sobietarrak, galerak galera hiri horretan alemaniarren erasoari eutsita, hasi ziren etsaiak atzera eragiten. Handik aurrera, frontea mendebalderantz mugitzen hasi zen. [[Ekialdeko Europa]] beregantuta, sobietarrek [[Berlin]] [[1945]]eko [[maiatzaren 2]]an konkistatu zuten. AEBek eta Ingalaterrak, halaber, [[1944]]ko [[ekainaren 6]]an beste [[Mendebaldeko Frontea Bigarren Mundu Gerran|fronte]] bat ireki zuten Frantzian, [[Normandiako Lehorreratzea|Normandian lehorreratuta]]. Alemaniak amore emanda, herrialdea lau irabazleen artean (AEBak, SESB, Erresuma Batua eta Frantzia) banandu zen, lau okupazio eremutan.
[[Pazifikoko Gerra|Ozeano Bareko gerrari]] dagokionez, [[1942]]ko udan geldiarazi zuten estatubatuarrek Japoniaren hedapena, [[Midwayko gudua]]n. Harrez geroztik, uhartez uharte japoniarrek atzera egin behar izan zuten. [[Txinako Herri Errepublika|Txinan]] ere, gerra zibileko nazionalistek eta komunistek bat egin ondoren, gero eta lurralde gehiago galdu zuen Japoniak. Azkenean, Europan gerra amaituta, [[Harry S. Truman]] AEBetako presidente berriak [[bonba nuklear|arma nuklearrak]] erabiltzeko deliberoa hartu zuen, Japoniak lehenbailehen amore ematera behartzeko. [[Abuztuaren 6]]an [[Hiroshima]]n eta [[abuztuaren 9|9an]] [[Nagasaki]]n lehertu ziren asmo belikoak zituzten lehen bonba atomikoak. [[Abuztuaren 15]]ean, [[Hirohito]] Japoniako enperadoreak irratian herrialdeari errendizioa jakinarazi zion, nahiz eta gobernuko zati bat borrokan jarraitzearen alde egon. [[Irailaren 2]]an errendizio ofiziala sinatutakoan amaitu zen Bigarren Mundu Gerra.
Gerra latz honetan, esan daiteke 60 milioi lagun inguru hil zirela; horietakoak 20 milioi soldaduak eta 40 milioi zibilak ziren. Zibil guztiak armen ondorioz ez ziren hil, izurriteaz, goseteaz edo [[genozidio]]az baizik. [[Holokaustoa|Holokaustoko]] biktimak 12 milioi izatera irits daitezke. Alemaniak eta Japoniak egindako gerra-krimenak epaitu ziren (ikus [[Nurenbergeko epaiketak|Nurembergeko epaiketak]]). Orobat, gerrak Europa suntsiturik uzti zuenez, AEBek [[Marshall Plana]] garatu zuten hura ekonomikoki suspertzeko. Gerraren ondorioz, AEBak eta SESB irabazle eta superbotere gisa atera ziren, baina haien arteko hartu-eman gaiztotuak [[Gerra Hotza]] eragingo zuen hurrengo hamarkadetan.
== Urrezko Aroa (1945-1991) ==
=== Gerra Hotza ===
[[Fitxategi:Cold war europe military alliances map en.png|thumb|250px|Europa erdibitua.]]
{{sakontzeko|Gerra Hotza}}
[[Bigarren Mundu Gerrako aliatuak|Aliatuak]] [[Jaltako Batzarra|Jaltako Bileran]] ([[1945]]eko otsaila) elkartu ziren [[Bigarren Mundu Gerra|gerra]] ondoko mundua nolakoa izanen zen erabakitzeko. [[Europa]]ko mugei zegokienez ez ziren bat etorri. [[Postdamgo Bilera]]n (1945eko uztailean) ikuspuntu desberdinak areago urrundu ziren. [[1946]]ko otsailean [[George F. Kennan]] estatubatuarrak [[Mosku]]tik "[[Telegrama Luzea]]" bidaliz zuen, non sobietarren arriskuaz ohartarazten zuen. Irailean sobietarrrek [[Novikov telegrama]] jaso zuten. Bertan ohartarazten zen [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBak]] munduko nagusitasuna lortzeko prestatzen ari zirela.<ref>Kydd, Andrew (2005), Trust and Mistrust in International Relations, Princeton University Press</ref> Urte berean [[Winston Churchill|Churchillek]] [[Altzairuzko Oihala]] aipatu zuen hitzaldi ospetsu batean. [[1947]]ko irailean [[Kominform]] osatu zen [[komunismo]]a munduan zehar zabaltzeko. [[Greziako Gerra Zibila|Greziako gerra zibilerako]], [[Harry S. Truman|Trumanek]] bere [[Truman doktrina|doktrina]] plazaratu zuen: komunismoa lehenbailehen geldiarazi behar zegoen dominoen fitxen antzera beste herrialdeetara hedatu aurretik.<ref>Gaddis, John Lewis (2005), The Cold War: A New History, Penguin Press</ref> AEBen lehenengo esku-sartze zuzena Koreako Gerrakoa izan zen (1950-53).
[[Fitxategi:Ikusgela-Berlingo_Harresia.webm|start=0|thumbtime=441|thumb|{{ikusgela}}[[Berlingo harresia|Berlingo Harresiaren]] historia laburtzen duen bideoa.]]
Giro gaiztotu horretan Europa eta [[Alemania]] erdibiturik gertatu ziren sobietarrek eta mendebaldeko botereek okupatutako lurraldeen artean. Mendebaldeko erdiak [[Marshall Plana]]ren laguntza ekonomikoa jaso zuen, eta [[Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundea|NATO]] egitura militarraren barruan sartu zen. [[Ekialdeko Blokea|Ekialdekoak]], beste aldetik, [[Varsoviako Ituna]] sinatu zuen [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|SESBrekin]].
[[1956ko Hungariako Iraultza|Hungariarrak]] [[1956]]an hauteskunde askeen alde matxinatu zirenean, [[Nikita Khrustxev|Khrustxevek]] [[tanke]]ak sartu zituen [[Budapest]]en. [[1968]]ko irailean [[Pragako Udaberria]]n askatasun gehiago eskatu ziren (adierazpen librearena, mugimenduarena...) Sobietarrek berriro inbaditu zuten matxinatutako herrialdea, [[Leonid Brezhnev|Brezhnev]] doktrinari jarraikiz:
{{aipu|Sozialismoaren aurkako indarrak herrialde sozialista bat kapitalista bihurtzen saiatzen direnean, auzia ez dagokio soilik herrialde horri. Aitzitik, herrialde sozialista guztien arazoa eta kezka da.}}
Baina Gerra Hotzaren gatazkak munduko edozein tokitan suertatzen ziren: [[Guatemalako Gerra Zibila|Guatemalan]], [[Teherango gatibuen krisialdia|Iranen]], [[Filipinak|Filipinetan]], [[Indotxina]]n edo [[Kubako Krisialdia|Kuban]]. [[Lyndon Baines Johnson|Lyndon B. Johnson]] hasi zen [[Vietnam]]era zuzenean [[Vietnamgo Gerra|eskua sartzen]], maila handiko gatazka bilakatu zen arte. [[Kondor operazioa|Kondor Operazioaren]] barruan, estatu-kolpeen bitartez komunistak boteretik kentu zituzten [[Hego Amerika]]n AEBen laguntzarekin.<ref>McSherry, Patrice (2005). Predatory States: Operation Condor and Covert War in Latin America. Rowman & Littlefield</ref> Bi superbotereen arteko lehia [[espazioko lasterketa|espaziora]] ere eraman zen. Edonola ere, herrialde frankok Gerra Hotzetatik at geratu nahi zutenez gero, [[Bandungeko batzarra|Bandungeko Bileran]] [[Lerrokatu Gabeko Herrialdeen Mugimendua|Herrialde Ez Lerrokatuen Mugimendua]] sortu zuten ([[1961]]).
Bi superbotereek, halere, "[[elkarbizitza baketsua]]" ezarri nahi zutela adierazi zuten. Aldi berean, [[Mendebaldeko Alemania]]n [[Willy Brandt]]ek ''[[Ostpolitik]]'' zeritzona egin zuen, ekialdearekiko hartu-emana estuagoa izan zedin. Armategiak (batez ere nuklearrak) murrizteko ahaleginak egin ziren [[SALT itunak|SALT]] akordioekin. Hala ere, [[Ronald Reagan|Reagan]] eta [[Margaret Thatcher|Thatcher]] agintera iristean eta sobietarrek [[Afganistan]] [[afganistango gerra (1979-1989)|inbaditzean]], erlazioak gaiztotu ziren berriro. [[Mikhail Gorbatxov|Gorbatxovek]] SESBn boterea eskuratu zuenean, ordea, Gerra Hotza bukatzeko bidean paratu zen. ''[[Glasnost]]'' eta ''[[perestroika]]'' politikak egin zituen erregimenaren askatasunak zabaltzeko. Irekiera horrekin, [[1989]]an gobernu komunistak [[Polonia]]n, [[Hungaria]]n, [[Txekoslovakia]]n eta [[Errumania]]n erauzi zituzten iraultza olatu batean, SESBak eskua sartu gabe. Alemanian, [[Berlingo harresia|Berlingo Harresia]] bota zuten, eta [[1991]]n [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobiet Batasuna]] bera desegin zen [[1991ko Moskuko estatu-kolpea|estatu-kolpe]] baten ondoren.
=== Ongizatearen gizartea ===
[[Fitxategi:Keynes 1933.jpg|thumb|250px|[[John Maynard Keynes|Keynes]].]]
[[Depresio Handia]]k ekarritako krisi ekonomikoa liberalismoak ezin izan zuen ez konpondu ez arindu, eta merkatuak bere kasa orekatzen zirela zioen teoriaren gaineko fedea galduz joan zen. Hortaz, ekonomian eskua sartu nahi zuten politikariak agintera iristen hasi ziren, hala nola [[1933]]an [[Franklin Delano Roosevelt|Franklin D. Roosevelt]] [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBetan]] ''[[New Deal]]'' izeneko programarekin eta Fronte Herrikoia [[Frantzia]]n [[1936]]an. Gizarte onurak jende orori zabaldu eta egonkortasun ekonomikoa sustatu nahian, beharrezkotzat jo zen [[Estatu]]ak eskua sartzea ekonomian<ref>Liberal Economics and Democracy .- {{ISBN|978-0-7006-0803-4}} - [https://web.archive.org/web/20090123151243/http://www.kansaspress.ku.edu/wallib.html]</ref>, [[John Maynard Keynes|Keynesek]] proposatu zuten bezala ([[keynesianismo]]a). <ref>J.M. Keynes: How to Organize a Wave of Prosperity - The Evening Standard, 31 July 1928 </ref>Gainera, [[Bigarren Mundu Gerra]]n estatuek ekonomiaren gaineko ardura hartu zuten, ahalik eta erangikorrena izan zedin. Horrenbestez, gerraren ostean, herrialde frankok, batez ere [[Europa]]n, guztien ongizatea bilatzen ez zuten aurreko politikak baztertu zituzten, [[ongizate-estatu|ongizate estatu]] modernoa sortuz.
[[Ingalaterra]]n [[Ernest Bevin]] laboristak proposatutako ongizatea, ekonomia mistatzat jo zen arren, [[Harold Macmillan]] kontzerbatzaileen buruak ere onetsi zuen. [[Frantzia]]n indar politiko nagusia zen [[gaullismo]]ak, [[kapitalismo]]aren merkatu askearen printzipioen aurka, zerbitzu orokorren sistema ezarri zuen, kapitala eta langileak batzeko asmoz. [[Alemania]]n, [[Adolf Hitler|Hitlerren]] kontrako oposizio kontserbadoreak eta erlijiosoak [[Alemaniako Batasun Demokrata Kristaua|CDU]] demokrata-kristaua eratu zuen, [[Konrad Adenauer]] buru zela. [[Alred Müller-Armack]]-en proposamen politikoak eta ekonomikoak oinarri, merkatuaren gizarte-ekonomia garatu zuten. [[Iparraldeko Europa]]ko herrialdeetan gizarte zerbitzu horiek biziki garatu ziren, estatuak zerbitzu andana eta kalitate handiarekin ematen baitzituen, zerga altuei esker.
AEBetan, New Dealen ondoren, [[Ameriketako Estatu Batuetako Alderdi Demokrata|demokratek]] antzeko programak jarri zituzten martxan: [[John Fitzgerald Kennedy|John F. Kennedyren]] ''[[New Frontier]]'' (Muga Berria) edo [[Lyndon Baines Johnson|Lyndon B. Johnsonen]] ''[[Great Society]]'' (Gizarte Handia). Haien asmoa txirotasuna eta arrazakeria erauztea izan zen, eta hezkuntza, osasun, hirigintza eta garraio programak garatu ziren epe horretan. [[Vietnamgo Gerra|Vietnamgo gerraren]] testuinguruan politika horiek zerkarten gastu ekonomikoaren aurka, [[Neokontserbadurismo|neokontserbatzaileen]] mugimendua sortu zen. [[Richard Nixon]] [[Ameriketako Estatu Batuetako Alderdi Errepublikanoa|errepublikanoa]] hasi zen gastu handiko programa hori bertan behera uzten, [[1970eko hamarkada]]ko [[petrolio]] krisian. Joera hori [[Ronald Reagan]]en politikekin (eta Ingalaterran [[Margaret Thatcher]]rekin) areagotu zen.
=== "Benetako sozialismoa" ===
[[Fitxategi:CommunistSplit.png|thumb|250px|Herrialde komunistak [[Gerra Hotza|Gerra Hotzean]].]]
[[Bigarren Mundu Gerra]]ren ondoren, benetako komunismoa<ref>Esapide hau 1960etako SESBn sortu zen, adierazteko teorian sozialismo hobeak egon zitezkeela, baina errealitatean horixe zen zegoen bakarra.</ref> oso hedaturik zegoen munduan zehar: [[Europa]]tik [[Txinako Herri Errepublika|Txinaraino]], eta [[Afrika]]ra, [[Asia]]ko beste tokietara ([[Vietnam]]) eta [[Amerika]]ra ([[Kuba]]) ere hedatzekoa zen. Gutxi gorabehera munduko biztanleriaren heren bat bizi zen herrialde komunista batean.
[[Iosif Stalin|Stalinen]] zuzendaritzapean, [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|SESB]] biziki industrializatu zen ekonomia planifikatuaren bidez, [[Alemania]] bera garaitzeko adina. Hala ere, ordaindu beharreko prezioa latza izan zen, batez ere nekazarientzat. Etxealdeak kolektibizatzean, ekoizpena jaitsi zen [[1930eko hamarkada]]n. Sobietar sistema diseinaturik zegoen garatu gabeko herri atzeratu hura ahalik eta lasterren industrializatzeko, jendea mantenimendu hutsa baino gehixeagorekin konformatuko zelakoan.<ref>Eric Hobsbawm, The Age of Extremes, Vintage, 1996, 385 or.</ref>
Ekonomia aginduetan oinarritzen bazen, beste horrenbeste gertatzen zen politikagintzan. [[Vladimir Lenin|Leninen]] abangoardiako alderdia iraultzaile profesional diziplinatuek osatzen zuten, zeinek alderdiari men egiten zioten arrazoia zeukalako eta iraultza salbatu beharra zegoelako, ezkerraren kultura demokratazaletik aldenduta ere.<ref>Eric Hobsbawm, The Age of Extremes, Vintage, 1996, 386 or.</ref> Autokrazia muturrera eraman zuen Stalinek: bere erregimenak [[1934]] eta [[1939]] bitartean 4 edo bost milioi alderdikide atxilotu zituen zio politikoengatik eta 400.000-500.000 epaiketarik gabe exekutatu.
Stalinen heriotzaren osteko XX. Alderdi Sobietarraren Bilkuran, [[Nikita Khrustxev|Khrustxevek]] gogor kritikatu zuen aurreko politika hitzaldi ospetsu batean ([[1956]]). Handik gutxira [[Polonia]]n buruzagitza erreformazalea onartu zen baina, aldiz, ez [[Hungaria]]n. Hala ere, sistema sobietarra eredua zuen ekonomian malgutasuna ezartzeko nahia zabaldu zen [[1960ko hamarkada|1960eko hamarkadan]] herrialde komunistetan zehar. Izan ere, ekonomia ez-sozialistek egundoko hazkundea izan zuten gerra ondoko urteetan, eta bi sistemen arteko tartea areagotu zen, Alemanietan ikusten ahal zen moduan. [[Txekoslovakia]]n, liberalizazioak kutsu politikoa ere bazuen, eta [[1968]]an matxinada bat ([[Pragako Udaberria]]) eragin zuen.
Bitartean, [[Txinako Herri Errepublika|Txinan]], komunistek boterea eskuratu zuten [[Txinako Gerra Zibila|gerra zibil]] latza eta luze baten ostean, [[Mao Zedong|Mao Tse-Tungen]] eskutik. SESBarekiko hartu-emana [[1960]]an eten zen, eta Txina [[Mosku]]ren laguntzarik gabe geratu zen. Herrialde garatu nahian, Mao Lemazain Handiak hiru neurri garrantzitsu hartu zituen: nekazal ekoizpena bizkor-bizkor kolektibizatu [[1955]]-[[1957|57an]], [[Aurrerako Jauzi Handia]] [[industria]]n [[1958]]an ([[1959]]-[[1961|61an]] gosete handiak jarraituta, agian XX. mendekorik hilkorrena<ref>Eric Hobsbawm, The Age of Extremes, Vintage, 1995, 466. or. </ref>) eta [[Kultura Iraultza]], Maoren heriotzarekin ([[1976]]) amaitu zena. Horren bitartez, Maok ikasleen borondatezko armada Alderdiko aurkariei aurre egiteko bidali zuen. Ondoren, [[Den Xiaoping]] bihurtu zen Txinako burua, eta bertako politika pragmatismoaren bidean sartu zuen.
Den Xiaopingen norabide berriak erakusten du "benetako sozialismoaren" egituretan aldaketak egin behar zirela [[1970eko hamarkada|1970eko]] eta [[1980ko hamarkada|1980ko hamarkadetan]]. Ekonomia moteldu zen, [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBetako]], [[Europa]]ko edo [[Japonia]]ko ekonomien aldean. Baina beste gizarte estatistika batzuek ere, heriotzarenak kasu, behera egin zuten. SESBen ''[[nomenklatura]]'' delakoa sortu zen, hau da, Alderdi eta Estatuaren burokrazia gogogabetua eta ustela. Egoera horretan [[Mikhail Gorbatxov]]ek hartu zuen boterea SESBn.
[[Fitxategi:West and East Germans at the Brandenburg Gate in 1989.jpg|thumb|250px|[[Berlin]]darrak harresiaren gainean.]]
Gorbatxoven agintaldiaren ezaugarri nagusia Sobietar Batasuneko politika eta ekonomia-sistemaren aldaketa eta eraberritzea izan zen: ''[[glasnost]]'' (irekitzea), ''[[perestroika]]'' (berregituraketa) eta ''[[uskoreniye]]'' (garapen ekonomikoren bultzada). Kanpo harremanetan oso nabariak izan ziren politika berriaren ondorioak. Mendebalderekiko hartu-emanak hobera egin zuen, elkarrenganako mesfidantza gaindituz. ''[[Breznev doktrina]]'' izenekoa ere amaitutzat eman zen, eta, ondorioz, Europako alde komunistako herrialdeek bere barneko aferetarako autonomia osoa berreskuratu zuten. Honela, komunismoa [[Ekialdeko Europa]]tik desagertu zen [[1989]]tik aurrera ([[Berlingo harresia|Berlingo Harresiaren]] erorketa).
Ekonomiaren gainbeherak, hainbat errepubliketako separatismoak eta Gorbatxeven egunez eguneko botere handiagoak krisia eragin zuten. [[1991ko Moskuko estatu-kolpea|1991ko abuztuan]] alderdiko buru batzuek [[estatu-kolpe|estatu kolpe]] bat eman zuten. Kolpeak porrot egin arren, bere ahuldade politikoak, batik bat [[Boris Jeltsin|Boris Yeltsinen]] aurrean, dimisio aurkeztera behartu zuen Gorbatxev. [[1991]]ko [[abenduaren 25]]ean SESB bera desegin zen ofizialki.
=== Deskolonizazioa ===
{{sakontzeko|deskolonizazio|Afrikako deskolonizazioa}}
[[Fitxategi:Postempire Orgs Map2.png|thumb|250px|Kolonialismo ostean, 5 nazioarteko erakunde hauetan aurreko inperioen arrastoa ageri da.]]
Kolonietan, [[metropoli]]arekiko nahigabea hedatu zen nekazarien gainean zama handiegia ezartzean (krisi ekonomikoetan) edo sortu zen klase ertainaren artean [[nazionalismo]]a piztean. Toki batzuetan besteetan baino lehenago gertatu zen hori. Britainiarren kolonia txuriei ([[Kanada]], [[Australia]], [[Zeelanda Berria]] eta [[Hegoafrika]]) dagokienez, [[XIX. mendea]]n eta [[XX. mendea]]ren hasieran ''dominio'' estatusa eta, geroago, independentzia eskuratu zuten, arazo handiegirik gabe. Besteetan gorabehera handiagoa izan ziren. Esaterako, [[India]]n independentziaren aldeko [[Indiar Batzar Nazionala]] (''Indian National Congress'') [[1885]]ean jaio zen. [[1921]]ez geroztik [[Mohandas Karamchand Gandhi|Mohandas Gandhik]] zuzendaritzapean bortizkeria propio baztertuta, [[Bigarren Mundu Gerra]]ren ondoan ([[1947]]) eskuratu zuen independentzia Indiak<ref>Hunt, Lynn, Thomas R. Martin, Barbara H. Rosenwein, R. Po-chia Hsia, and Bonnie G. Smith. The Making of the West Peoples and Cultures. Boston: Bedford/St. Martin's, 2008.</ref>.
[[Afrikako deskolonizazioa|Afrikaren kasua]] desberdina zen. Sahara azpiko [[Afrika]], eskuarki, ez zen kolonizatu XIX. mendearen amaierara arte, eta bertan babes zabaleko mugimendu nazionalistarik ez zegoen [[1939]]ren aurretik. [[Hegoafrika]]n [[arraza]]n oinarritutako [[apartheid|segregazio sistema]] indarrean sartu zen [[1924]]an, zeinek kolonizazioaren kontrako sentimendua kontinente osoan zehar zabaldu baitzuen. Dena den, [[1950eko hamarkada]]n [[Sudan]] eta [[Ghana]] independizatu ziren, eta [[1968]]rako [[Rhodesia]] ([[Zimbabwe]]) besterik ez zen geratzen britainiarren esku Afrikan.
[[Frantzia]]k, gerren arteko garaian, ez zuen burujabetza onartzeko asmorik erakutsi, are gutxiago independentzia. Horrenbestez, kolonien nazionalismoa indartu zen, eta [[Maroko]]n [[Abd el Krim|Abd el-Krimen]] gerra borrokatu zen ([[1921]]-[[1925]]). Bigarren Mundu Gerraren ondoren areagotu ziren mugimendu hauek, [[Frantziako Laugarren Errepublika|Laugarren Errepublikak]] [[Frantziar Batasuna]] sortu arren. [[Indotxina]] Batsunatik banandu zen [[1946]]an, [[Ho Chi Minh]], [[1920]]an [[Frantziako Alderdi Komunista]]ren sortzaileetakoa, burua zuela. Gerra piztu zen ([[1946]]-[[1954|54]]) eta frantziarrek amore eman ondoren [[Vietnamgo Gerra]] etorri zen. Marokok eta [[Tunisia]]k independentzia [[1956]]an eskuratu zuten, Aljeriako Gerraren erdian ([[1954]]-[[1962]]), Frantzian bertan istilu andana zeudela. Sahara azpiko Afrika [[1960ko hamarkada]]n independizatu zen.
Gainerako koloniek antzeko ibilbideari ekin zioten, [[Nazio Batuen Erakundea|Nazio Batuek]] autodeterminazioaren printzipioa babestu ondoren. [[Gerra Hotza]]ren garaian, bi blokeetako batekin lerrokatu nahi ez zutenez, [[Lerrokatu Gabeko Herrialdeen Mugimendua]] osatu zuten, [[Bandungeko batzarra|Bandungeko Bileraren]] ondoren. Dena den, botere kolonialek eratutako merkataritza sistemak gehiago iraun zuen, eta horretaz baliatu ziren lehengo kolonien gaineko kontrola izaten jarraitzeko. Hori dela eta, garatu gabe dirau kolonia ohi andana batek, [[Hirugarren Mundua]] deritzona osatuz.
== Egungo historia (1991-) ==
[[Fitxategi:Chavez141610.jpg|thumb|eskuinera|150px|Hugo Chavez, azken urteotako politikari nabarmenduenetakoa.]]
[[Sobiet Batasunaren gainbehera]]rekin, [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBak]] munduko superbotere bakarra geratu da. [[Historiaren amaiera]]z<ref>Francis Fukuyama, The End of History and the Last Man. Free Press, 1992.</ref> hitz egin bazen ere ([[Pax Americana]]), AEBetako nagusitasun horrek kritika ugari jaso ditu zenbait intelektual eta politikarien aldetik, eta atzerrian gerra batzuk burutu dituzte ([[Kosovoren Gerra|Kosovo]], [[Afganistango estatubatuar inbasioa|Afganistan]], [[Irakeko Gerra|Irak]]), batez ere [[2001eko irailaren 11ko atentatuak|2001eko irailaren 11ko atentatuen]] ostean. Dena den, munduko botere ekonomiko nagusia izaten jarraitzen dute, [[2008-2010ko krisialdi ekonomikoa]] gorabehera. [[G-7]], [[G8|G-8]] edo [[G-20]] gisako nazioarteko bileren bitartez saiatzen dira munduko herrialde nagusiak ekonomia zuzentzen.
[[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobiet Batasuna]] deseginda, [[Errusia]]k hartu du haren lekuko, nahiz eta ez dituen berreskuratu sobietarren boterea eta itzala. Herrialde asko sortu dira handik, baita [[Jugoslavia]] eta [[Txekoslovakia]] desegitetik ere, [[jugoslaviako Gerrak|gerra]] eta hitzarmenen bidez hurrenez hurren. Hauteskundeak eta [[merkatu-ekonomia|merkatu ekonomia]] sartu dira herrialde [[komunismo|komunista]] ohi gehienetan. Honela, ''shock terapia'' deritzona ezarri da horrelako zenbait ekonomiatan, oso azkar prezioen gaineko kontrola eta estatuen diru-laguntzak galdu eta estatuen enpresa ugari pribatizatu baitira. Batzuetan ondorioak latzak izan dira oso, [[Alemaniako Errepublika Demokratikoa|Ekialdeko Alemanian]] kasu. Pribatizazioarekin, gainera, Errusian [[oligarkia]] boteretsua sortu da, hainbatetan [[mafia]]rekin lotu dena<ref>http://news.bbc.co.uk/2/hi/special_report/1998/03/98/russian_mafia/70095.stm BBC News - The Rise and rise of the Russian mafia.</ref>.
[[Europa]] da AEBetako aliatu nagusia. Bertan [[Europar Batasuna]] osatu da ([[1993]]), egun (2009ko iraila) 27 estatu dituela, tartean [[Gerra Hotza|Gerra Hotzeko]] [[Ekialdeko Blokea|Ekialdeko Blokeko]] estatu andana, eta [[Kroazia]], [[Mazedonia (argipena)|Mazedonia]] eta [[Turkia]] sartzeko hautagai ofizialak dira, [[Albania]], [[Bosnia-Herzegovina|Bosnia Herzegovina]], [[Montenegro]], [[Serbia]] eta [[Islandia]] ere balizko hautagaiak direla.<ref>[http://ec.europa.eu/enlargement/countries/index_en.htm"European Commission - Enlargement - Candidate and Potential Candidate Countries".] Europako web ataria (2009ko abuztuaren 1a)</ref> Estatuen arteko batasuna itunen bidez arautzen da. [[2005]]ean [[Europar Konstituzioa|Konstituzioa]] [[Frantzia]]n eta [[Herbehereak|Herbehereetan]] egindako erreferendumen bidez bertan behera geratu ondoren, egun [[Lisboako Ituna]]k hartu du indarra. Halaber, merkatu batua eratzeaz gain, EBko 16 estatuk moneta bera hartu dute, [[euro]]a, [[2002]]ko [[urtarrilaren 1]]az geroztik.
[[Hego Amerika]]n egoera irauli da azken urteotan. [[1960ko hamarkada|1960ko]] eta [[1970eko hamarkada|1970eko hamarkadetan]] [[Argentina]], [[Brasil]], [[Txile]] edo [[Uruguai]]ko gobernuak kendu eta politika [[neoliberalismo|neoliberalak]] martxan jarri baziren, kontinentean zehar demokratizazioaren olatu bat etorri zen, eta estatu-kolpeak murriztu. Zenbait krisialdi ekonomikoren ostean ([[Mexiko]]n edo Argentinan esaterako), herrialde batzuetan mugimendu ezkertiarrak nagusitu dira, [[Hugo Chávez|Hugo Chavez]] eta [[Lula da Silva]] nabarmenduta. Orobat, kontinentea batzeko mugimenduak egon dira eta [[2008]]an [[Hego Amerikako Nazioen Batasuna]] sortu zen, Europar Batasunen antzera, bertatik AEBen eragina aldendu nahian.<ref>SPERBER, Joshua. " [https://web.archive.org/web/20061205093757/http://www.counterpunch.org/sperber11042006.html How the US Lost Latin America]", 2006ko azaroaren 4a, CounterPunch</ref>
[[Fitxategi:Mac Japan.jpg|thumb|200px|[[Japonia]]ko [[McDonald's|McDonalds]] bat, globalizazioaren isla.]]
[[Asia]] azkar garatu da azken urteotan, batik bat [[Txinako Herri Errepublika|Txina]] eta [[India]], biak milioika kontsumitzaileren merkatuak edukita. Txinan [[klase ertaina]] agertu da, bizitzaren baldintzak hobetu baitira, baina herrialdearen mendebaldea ekialdea baino askoz atzeratuago dago oraindik, ahaleginak ahalegin. India ere, munduko demokraziarik handiena, biziki garatu da eta bizilagun andanak utzi dute atzean txirotasun egoera<ref>Nick Gillespie (2008). "[https://web.archive.org/web/20090613102213/http://reason.com/blog/show/131810.html What Slumdog Millionaire can teach Americans about economic stimulus]".</ref>. Aldi berean, munduan protagonismo gehien duten gatazkan Asian gertatzen ari dira, hala nola [[Irak]]eko eta [[Afganistan]]go inbasioak edo [[gatazka arabiar-israeldarra]].
Azken urteotan, helbideak eta komunikazioak, batik bat [[internet]]i dagokionez, munduan zehar ugaldu eta areagotu dira [[globalizazio]] izeneko prozesuan ([[herrixka globala]]). Hala, [[kultura]] arloan, desberdinen arteko elkarren ezagutza handitu da. Alabaina, kritikoen iritsiz, honek, besteak beste, kultura txikien galera, enpresa berberen janzkera, janari edo kultur ekoizpen berberak ekarri ditu nonahi. [[Ekonomia]]n, nazioarteko merkatu bat osatu da salerosketen bidez. Hala ere, zenbait herrialdetan honek guztiak eragin dituen arazoak direla-eta [[altermondialismo|mugimendu altermondialista]] sortu da, globalizazioa beste bidetik eraman nahian. Halaber, egun hainbat arazo mundu osoari dagozkio, hala nola [[klima aldaketa]] edo [[2008-2009ko krisialdi ekonomikoa|krisialdi ekonomikoa]]. Konponbidea estatu bakar baten esku ez dagoenez, nazioarteko biltzarrak egin dira guztien artean hitzarmenak adosteko, [[Kyotoko Protokoloa|Kiotoko Protokoloa]] kasu.
== Aldaketa geldoak ==
=== Populazioa ===
[[Fitxategi:World population (UN).svg|thumb|250px|Populazioaren hazkundea kontinenteka.]]
[[Industria Iraultza]] dela-eta, populazioak izugarri hazi ziren. Izan ere, jaiotza eta heriotza tasa garaietatik, heriotza tasa baxura igaro zen, eta geroago, jaiotza tasa baxura ere. Honela, [[Londres]]en 5 urtetik beherako umeen heriotza tasa %74.5ekoa zen 1730-1749 bitartean eta %31.8 1810-1829 bitartean<ref>Mabel C. Buer, Health, Wealth and Population in the Early Days of the Industrial Revolution, London: George Routledge & Sons, 1926, 30. or.</ref>. Hortaz, [[Europa]]ko populazioa (lehen industrializatu zen kontinentea alegia) [[XVIII. mendea]]n 100 milioi ingurutik 200 milioira, eta [[XIX. mendea]]n ere berriro bikoiztu zen.<ref>[http://en.wikipedia.org/wiki/World_population#cite_note-16 Modernization - Population Change]. Encyclopædia Britannica.</ref> [[India]]n populazioa 125 milioitik 389ra hazi zen [[1750]]tik [[1941]]era.<ref>[https://web.archive.org/web/20120304085740/http://www.petersoninstitute.org/publications/chapters_preview/98/1iie2806.pdf Reintegrating India with the World Economy]. Peterson Institute for International Economics.</ref>
[[XX. mendea]]n Europako populazioaren hazkundea moteldu zen, beste kontinenteetakoa hazten hasi zen bitartean. [[1900]] eta [[2000]] bitartean munduko populazioa %277 handitu zen (1.500 milioitik 6.000 milioira).<ref>[http://www.answers.com/topic/historical-demography Historical Demography] in Encyclopedia of Public Health, </ref> [[1950]]tik [[1984]]ra [[Iraultza berdea|Iraultza Berdeak]] munduko nekazaritza garatu zuen, janariaren ekoizpena %250 hazi baitzen.<ref>Kindall, Henery W & Pimentel, David (May 1994). [https://web.archive.org/web/20181011060735/http://dieoff.org/page36.htm "Constraints on the Expansion of the Global Food Supply"].</ref> Hala ere, gosete latzak pairatu behar izan dira zenbait herrialdetan, batez ere [[Afrika]]n.
Fenomeno horien aurrean, [[1798]]an [[Thomas Malthus]] demografo britainiarrak oker iragarri zuen populazioaren hazkundeak janariaren hornidura gaindituko zuela XIX. mendearen erdialderako. Harrezgeroztik [[demografia]] garatu zen, herrialdeen populazio hazkundeak neurtu eta kontrolatu nahian. Populazioaren gaineko kezka ez da egun desagertu. Jakiteko dago hazkunde tasa horiei eusten ahalko zaien etorkizunean, [[petrolio]]a gero eta urriagoa eta munduko populazioa gero eta handiagoa izanda, [[klima aldaketa|klima aldatuta]], bizitegitarako eta industriarako lurra galduta, eta [[haragi]] kontsumoa areagotuta.<ref>[http://www.guardian.co.uk/science/2008/mar/07/scienceofclimatechange.food Food crisis will take hold before climate change, warns chief scientist] </ref>
=== Gizartea ===
[[Fitxategi:Metro Kino Wien innen.jpg|thumb|250px|Zinema, XX. mendeko artea eta gizartearen isla.]]
[[Antzinako Erregimena|Antzinako Erregimeneko]] gizarte estamentuduna amaitu zen Aro Garaikidean, hainbatetan era bortitzean ([[Frantziako Iraultza]]n, kasu), beste batzuetan hitzarmen politikoen bidez ([[Erresuma Batua]]ren adibidea). Izan ere, jaiotzetiko [[pribilegio]]ak amaitu ziren, nahiz eta gizarte mota horren zenbait arrasto denboran zehar luzatu.
Aro Garaikidean, [[Karl Marx|Marxen]] ustez, klasea zen gizartea banantzen zuen egitura mota, ahalmen ekonomikoak markatuak: goi mailakoa edo [[burgesia]], erdi mailakoa edo behe burgesia eta behe mailakoa edo [[proletario|proletargoa]]. [[XIX. mendea]]n, [[bozka zentsitario]]a ezarrita eta [[Industria Iraultza]]k ematen zuen botere ekonomikoa oinarri, burgesia izan zen klase nagusia. Erresuma Batuan [[gizarte viktoriar]]rean ([[1837]]-[[1901]]) islatu zen burgesiaren nagusitasun hori, alde batetik arteekiko zaletasunean ([[antzerki]]a, [[opera]], [[literatura]] eta [[margolaritza]] biziki garatu ziren), eta bestetik moral publiko zurrun eta zorrotzean (zurruta, [[prostituzio]]a edo jokoa geldiarazteko elkarteak). Kontinentean aldiz, ''[[Belle Epoque]]'' (Aro Ederra [[frantses]]ez) deitu zitzaion goi mailako klaseen urrezko garaiari ([[1871]]-[[1914]]).
[[Alfabetizazio]]a eta boto sistema hedatu ahala, [[masa-gizarte]]a sortu zen. [[Émile Durkheim]] [[soziologia|soziologoaren]] iritsiz, gizarte hau gizabanako solte baina bereizgaitzek osatzen zuten. [[Jose Ortega y Gasset|José Ortega y Gasset]] filosofoak, ordea, deitoratzen zuen goi mailako kultura galtzen zela gizarte horretan. Izan ere, kulturaren industria sortu zen, zeinek gehienen gustuko ekoizpen kulturala egiten zuen. Kontsumorako [[kultura herrikoia]] [[kirol]], [[musika]], [[zinema]] edo literaturan islatzen da (eta geroago [[telebista]]n eta [[komiki]]etan).
[[1920ko hamarkada]]n eta batez ere [[Bigarren Mundu Gerra]]ren ostean [[publizitate]]ak bultzatutako kontsumismoa garatu da, Mendebaldeko herrialdeetan ahalmen ekonomikoa izugarri handitu baitzen (sorgin-gurpil batean [[kontsumismo]]ak eta masa-ekoizpenak elkar bultzatzen dute). [[Kontsumo kultura]] horretan markek garrantzi handia lortu dute, estatusaren ikurra baitira. Joera horrek ekar lezakeen arazo ekologikoen aurrean, mugimendu [[ekologismo|ekologistak]] eta kontumoaren kontrakoak sortu ziren [[1970eko hamarkada]]n.
XX. mendeko azken herenean, batik bat [[1968ko maiatza|1968ko iraultzaren]] ostean, gizarte postmodernoa eratu zen maila intelektualean, ikuspegi berri bat ([[erlatibismo|erlatibista]]) sortu baitzen [[historia]], [[lege]]a, [[kultura]], [[erlijio]]a eta giza-harremanak (batez ere [[sexu ugalketa|sexuari]] eta gizonezkoen eta emakumezkoen arteko erlazioari dagokienez -[[feminismo]]a-) interpretatzeko. Horren isla literatura, artea, zinema, [[kazetaritza]] eta [[diseinu]] topiko-haustzaileak eta [[tabu]]rik gabekoak dira.
=== Artea ===
[[Fitxategi:Fontaine Duchamp.jpg|thumb|250px|Duchampen ''Iturria''.]]
{{sakontzeko|Artearen historia}}
[[Arte modernoa]]ren aurrekariak dira [[erromantizismo]]arekin ([[Francisco Goya|Goya]], [[Jacques-Louis David|David]], [[Eugène Delacroix|Delacroix]], [[Théodore Géricault|Gericault]], [[Caspar David Friedrich|Friedrich]], [[Joseph Mallord William Turner|Turner]], [[William Blake]]) edo [[errealismo]]arekin ([[Camille Corot|Corot]], [[Jean-François Millet|Millet]], [[Gustave Courbet|Courbet]], [[William Morris]]) nola edo hala lot daitezkeen artistak.<ref>Arnason, H. Harvard. 1998. History of Modern Art: Painting, Sculpture, Architecture, Photography. New York: Harry N. Abrams, Inc. {{ISBN|0-8109-3439-6}}, 22. or.</ref> [[Inpresionismo]] ([[Edgar Degas]], [[Édouard Manet]], [[Claude Monet]], [[Pierre-Auguste Renoir]], [[Camille Pissarro]], [[Alfred Sisley]]) eta [[inpresionismo ondokoa|postinpresionismoarekin]] ([[Georges Seurat]], [[Paul Cézanne]], [[Paul Gauguin]], [[Vincent van Gogh]], [[Henri de Toulouse-Lautrec]], [[Henri Rousseau]]), kolore eta pinturaren bitartez argia eta espazioa era berrietan tratatzeko esperimentatzeari ekin zion arteak erabakitasunez.
[[Lehen Mundu Gerra]]ren aurretik sormena areago garatu zen, abangoardiako mugimendu artistiko andana sortuz, tartean [[fauvismo]]a ([[André Derain]], [[Henri Matisse]], [[Maurice de Vlaminck]]), [[kubismo]]a ([[Georges Braque]], [[Pablo Picasso]]), [[espresionismo]]a ([[Egon Schiele]], [[Oskar Kokoschka]], [[Edvard Munch]], [[Emil Nolde]], [[Amedeo Modigliani|Amadeo Modigliani]]) eta [[futurismo]]a ([[Giacomo Balla]], [[Umberto Boccioni]], [[Carlo Carrà]]). Gerrak mugimendu horien amaiera ekarri zuen, baina artearen beraren kontra hasi zen Duchampen lanekin esaterako. Garaiko mugimenduen artea, besteak beste, honako hauek ditugu: [[dadaismo]]a ([[Jean Arp]], [[Marcel Duchamp]], [[Max Ernst]], [[Francis Picabia]], [[Kurt Schwitters]]), [[surrealismo]]a ([[Giorgio de Chirico]], [[Marc Chagall]], [[Jean Arp]], [[Salvador Dalí]], [[Max Ernst]], [[René Magritte]], [[André Masson]], [[Joan Miró]]) eta abstrakzioa ([[Kazimir Malevitx|Kasimir Malevich]], [[Alexander Rodtxenko|Alexander Rodchenko]], [[Vasili Kandinski|Wassily Kandinsky]], [[Paul Klee]]).
[[Bigarren Mundu Gerra]]n [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBak]] bihurtu ziren munduko artearen abiapuntua, [[Paris]]en kaltetan. Hurrengo hamarkadetan [[espresionismo abstrakto]]a ([[Willem de Kooning]], [[Jackson Pollock]], [[Hans Hofmann]], [[Franz Kline]], [[Robert Motherwell]], [[Clyfford Still]]), [[pop Artea|pop artea]] ([[Richard Hamilton]], [[Keith Haring]], [[David Hockney]], [[Robert Indiana]], [[Jasper Johns]], [[Roy Lichtenstein]], [[Robert Rauschenberg]], [[Andy Warhol]], [[Ed Ruscha]]), [[minimalismo]]a ([[Agnes Martin]], [[Dan Flavin]], [[Donald Judd]], [[Sol LeWitt]], [[Richard Serra]]), [[fotorealismo]]a ([[Audrey Flack]], [[Chuck Close]], [[Duane Hanson]], [[Richard Estes]], [[Malcolm Morley]]) eta beste mugimendu batzuk garatu ziren. [[1970eko hamarkada]]tik aurrera [[lur artea]] ([[Christo]], [[Richard Long]], [[Robert Smithson]]), performance, arte kontzeptuala eta abar sortu ziren. Garai hartan, pinturaren amaieraz mintzatzen zen (Douglas Crimpen [[1981]]eko entsegu batean), eta teknologia berriekin hasi zen esperimentatzen ([[bideo artea]]).
=== Zientzia ===
{{sakontzeko|Zientziaren historia}}
[[XIX. mendea]]n, [[zientzia]]n aritzen zirenak profesional bilakatu ziren, zientziaren ezagutzak gero eta paper garrantzitsuagoa jokatzen baitzuen estatu-nazioen alderdi askotan. [[Teknologia]]n eta ezagueran egiten diren aitzinamenduak elkarren eskutik doaz. Aro Garaikidean inoiz baino gehiago ugaldu dira biak zein biak, teknologiako aurrerapenek aurkikuntza berriak baitakartzate, zeinek zientzaren auziei ekarpen eta ikuspegi berriak ematen baitiete.
[[Matematika]]n, aurretik garatutako alorren baterakuntzari eta sistematizazioari ekin zitzaien. [[Augustin-Louis Cauchy]], [[Bernhard Riemann]] eta [[Karl Weierstrass]] matematikarien eskutik kalkulua guztiz osatu zen. [[Niels Henrik Abel]] eta [[Évariste Galois]] beraien aldetik [[aljebra|algebra]] eremu abstraktora eraman zuten, [[ekuazio]]en eremu soila gaindituz. Aldi berean, [[George Boole]], [[Georg Cantor]], [[Peano]], [[David Hilbert]] eta [[Bertrand Russell]] [[logika]] modu abstraktoan eratu zuten, matematikaren eta filosofiaren garapenerako bide berriak zabalduz. [[Geometri]]an ere, geometria ez-euklidearrak definitu eta ikertu ziren, [[Nikolai Lobatxevski|Nikolai Ivanovich Lobachevsky]] eta [[Bernhard Riemann]]en eskutik besteak beste. Ordura arte matematikara loturik izan zen [[estatistika]] gizarte zientzietara zabaltzen da XIX. mendearen erdialdean, [[Adolphe Quetelet]]en lanei esker. Geroago, XX. mendearen atarian, [[inferentzia estatistiko]]rako metodoak garatuko ziren [[Ronald Fisher]]i esker, [[kalkulu (argipena)|kalkuluan]] eta [[probabilitate teoria]]n izandako aurrerapenetan oinarrituz. XX. mendean, matematika aplikatuaren mendea da. XIX. mendean eratutako egitura teorikoa baliatuz, industriarako eta ekonomiarako tresnak izango ziren [[ikerkuntza operatibo]]a eta [[joko-teoria|joko teoria]] garatzen dira XX. mendean. Aldi berean, [[Estatistika]] ekonomiarako eta soziologiarako ezinbesteko metodo bihurtzen da. XX. mendearen bukaeran berebiziko garrantzia hartu duen [[informatika]]k ere matematika izango zuen oinarri.
[[Fitxategi:Albert Einstein Head.jpg|thumb|250px|Alber Einstein fisikaria.]]
[[Fisika]] arloan, XIX. mendean [[argindar|elektrizitatea]] eta [[magnetismo]]a aztertu zituzten [[Michael Faraday|Faraday]], [[Georg Simon Ohm|Ohm]] eta beste zientzialari batzuek. [[James Clerk Maxwell|Maxwellek]] biak uztartu zituen [[elektromagnetsimoaren teoria]]n. [[XX. mendea]]rekin iraultza etorri zen fisikara, [[Isaac Newton|Newtonen]] teoriak beti-beti ez baitziren zuzenak. [[Max Planck]], [[Albert Einstein]], [[Niels Bohr]] eta beste batzuek [[teoria kuantikoak]] eta [[erlatibitatearen teoria]] ([[1915]]) garatu zituzten, fisika tradizionalak azaldu ezin zuena azaltzeko. [[Galaxia]]k elkarrengandik urruntzen direla [[Edwin Hubble]]k ikusi ondoren ([[1929]]), [[Big Bang]]eko teoria formulatu zuen [[Georges Lemaître]]k. [[Bonba nuklear|Bonba atomikoaren]] garepenarekin, "Zientzia Handia" izeneko arora heldu zen, laborategi, aurrekontu eta makina eskergak behar baitziren.
[[Kimika]]n, dena [[atomo]]ek osaturik dagoen teoria [[John Dalton]]ek eman zuen jakitera [[1803]]an. Horretan oinarrituta, [[Dmitri Mendeleiev|Dmitri Mendeleevek]] [[taula periodikoa]] eratu zuen [[1869]]an. [[Friedrich Wöhler]]-ek alor berri bat ireki zuen, [[kimika organiko]]a. XIX. mendearen amaierarako, konposizio organiko andana sintetiza zitezkeen. Hori aplikatzerakoan, material sintetikoak sortu ziren. Fisikaren laguntzarekin, atomoaren egitura elektronikoa azaldu zen. [[Linus Pauling]]-ek mekanika kuantikoaren printzipioak erabili zituen [[molekula]]k aztertzeko. Honela, [[Azido desoxirribonukleiko|DNAren]] nondik norakoa ezagutu zen [[1953]]an.
[[Geologia]]n, XIX. mendearen erdialdean sailkapenetik [[Lurra|Lurreko]] azala nola aldatu zen azaltzera igaro zen. [[Plaken tektonika]] deritzon teoria [[Alfred Wegener]]-ek proposatu zuen XX. mendearen hasieran, baina [[1950eko hamarkada]]ra arte ez zen aintzat hartu. Halaber, beste adar batzuk garatu ziren: [[geofisika]], [[meteorologia]] edo [[ozeanografia]].
[[Medikuntza]]n egundoko aitzinamenduak garatu dira, [[higiene]]aren hedapenetik hasita. [[Louis Pasteur]] biologoak mikroorganismoak eta gaixotasunak lotu zituen, eta, [[1880]]an, lehendabiziko [[txerto]]a, [[Amorru (gaixotasuna)|amorruaren]] kontrakoa, asmatu zuen. [[Biologia]]n [[Charles Darwin]] naturalistaren [[hautespen natural]]aren teoriak irauli zuen artean ezagutzen zena. [[Gregor Mendel]]ek [[1866]]an heredentziaren legeetan oinarrituta genetika garatu zen XX. mendean, eta [[1990]]ean nazioarteko ahalegin batean gizakien [[genoma]] deskodetzeko lanak hasi ziren.
[[Gizarte-zientziak|Gizarte zientziak]] ere garatu dira historiako epe honetan, [[metodo zientifiko]]a erabiliz gizakien portaeraren alor guztiak ulertu eta azaldu nahian. [[Hizkuntzalaritza]]n [[William Jones]], [[Ferdinand de Saussure]] edo [[Noam Chomsky]] nabarmentzen dira. [[Ekonomia]]n [[Adam Smith]], [[Karl Marx]], [[John Maynard Keynes]] edo [[Milton Friedman]]. [[Psikologia]]n [[Ivan Pavlov]], [[Sigmund Freud]] edo [[John B. Watson]]. [[Soziologia]]n eta [[antropologia]]n [[Émile Durkheim]], [[Max Weber]], [[Claude Lévi-Strauss]]. [[Historia]]gintzan, [[Leopold von Ranke]] edo [[Fernand Braudel]]. Eta [[filosofia]]n [[Ludwig Wittgenstein]], [[Martin Heidegger]], [[Bertrand Russell]], [[Jean-Paul Sartre]], [[Karl Popper]], [[Albert Camus]], [[Michel Foucault]], [[Jacques Derrida]] edo [[Jacques Lacan]].
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|2}}
== Ikus, gainera ==
* [[Historia]]
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{nabarmendutako artikulua}}
[[Kategoria:Aro Garaikidea| ]]
[[Kategoria:Teoria postmodernoa]]
0ivhs4sl2epd16xqdzdi04q0rejzx9o
San Telmo Museoa
0
103169
10005893
9971238
2024-12-20T15:11:47Z
Suna no onna
63274
/* Bildumak */
10005893
wikitext
text/x-wiki
{{Museo infotaula
| izena = San Telmo Museoa<br />STM
| berezko izena =
| irudia = MUSEO DE SAN TELMO Y PLAZA ZULOAGA.jpg
| irudi oina = San Telmo Museoaren aurrealde berria
| herrialdea = [[Fitxategi:Flag of the Basque Country.svg|25px]] [[Euskal Herria]]
| hiria = {{banderaikur|Gipuzkoa}} [[Donostia]], [[Gipuzkoa]]
| helbidea = [[Zuloaga plaza]], 1.<br/>[[Parte Zaharra (Donostia)|Donostiako Parte Zaharra]]
| postakodea = 20003
| kokapenmapa = Donostiako Parte Zaharra
| irekitze data = [[1902]]{{sup|1}}<br />[[2007]]-[[2011]] zaharberritze lanak
| itxiera data =
| zuzendaria = Susana Soto
| telefonozenbakia = 943481580
| faxa = 943481581
| eposta = santelmo@donostia.eus
| webgunea =http://www.santelmomuseoa.eus
| oharrak = {{sup|1}} [[Euskalerriaren Adiskideen Elkartea]]ren ekimenez sortua
}}
'''San Telmo Museoa''', labur '''STM''', [[Gipuzkoa]]ko hiriburu [[Donostia]]ko udal [[museo]]a da, [[Euskal Herri]]ko gizartea ardatz duena. Euskal Herriko historia ikuspegi sozial batetik azaltzen du. [[Parte Zaharra (Donostia)|Donostiako Parte Zaharreko]] [[Zuloaga plaza]]n dago.
Museoaren etorkizuneko egituraketa eta funtzioei buruzko hausnarketa baten ostean, [[2007]]an berrikuntza prozesu bati ekin zioten. Azkenik, museoa [[2011]]ko [[udaberri]]an berrireki zen, oraingoan euskal gizarteari buruzko museo bihurtuta.
[[2016]]. urtean, 156.000 bisitari izan zituen.<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Donostia Kultura|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=eu|url=https://www.donostiakultura.eus/index.php?option=com_flexicontent&view=items&cid=161&id=55713&Itemid=653&lang=eu|sartze-data=2018-01-21}}</ref>
== Eraikinak ==
=== Komentua ===
Museoaren eraikina antzina [[Dominiko]] fraideen [[komentu]]a izan zen. <ref>{{es}}Tarsicio de Azcona.- ''Fundación y construcción de San Telmo de San Sebastián: estudio y documentos''. Arg. Grupo Doctor Camino de Historia Donostiarra, 1972.</ref>[[XVI. mendea]]n eraiki zen komentua, [[Karlos Habsburgokoa|Karlos I.a Espainiakoa]] enperadorearen estatu idazkaria zen [[Alonso Idiakez]] gipuzkoarraren diru laguntzari esker, [[Urgull]] mendiaren magalean. Eraikuntza lanak [[1544]]an hasi eta [[1562]]an amaitu ziren. Eraikina [[Gotiko (argipena)|gotiko]] eta [[Pizkundea|pizkunde]] estiloen arteko trantsizioan dago, bere altxaeran berpizkundeko elementu batzuk baititu, nahiz eta bere egitura gotikoa izan. Antzinako komentuaren berezitasunetako bat [[klaustro]]aren kokalekuan datza: ohikoena elizaren alboan kokatuta egotea da, baina kasu honetan eta mendiaren hurbiltasuna dela eta, mendiaren oinean altxatu zen.
[[Fitxategi:Above_Plaza.jpg|thumb|220px|[[Zuloaga plaza]], San Telmo museoa eta [[San Bizente eliza (Donostia)|San Bizente eliza]].]]
[[1813]]an, [[Iberiar Penintsulako Gerra]]n, Donostia arpilatua eta suntsitua izan zen, eta komentuak kalte larriak jasan zituen. [[1836]]an [[Juan Álvarez Mendizábal]] politikariak gauzatutako [[Desamortizazioa Espainian|Desamortizazioaren]] ondorioz, fraideak komentutik kaleratu eta multzo osoa artilleriako kuartela bilakatu zen.
[[1913]]an eraikina Monumentu Nazionala izendatu zuten, eta [[1928]]an [[Donostiako Udala]]k eraikina bereganatu zuen. [[1932]]an museoaren egoitza berria inauguratu zen, itxuraz berrituta. Orduan gehitu zitzaizkion elizari Josep Maria Serten mihiseak. Gainera, klaustroaren albo bat Pizkundeko estiloa islatzen zuen jauregiko aurrealde batez apaindu zuten. Irekiera ospakizunen barnean, [[Manuel de Falla]] musikariaren emanaldi bat egon zen.
=== Eraikin berria ===
[[Fitxategi:San Sebastian - San Telmo 09.jpg|thumb|220px|Museoaren aurrealde berria hurbiletik]]
Ordu arte museo etnografiko lanak egin bazituen ere, 2007. urtean museoa eraberritzeko plana hasi zen, museoa kontzeptu berri batez berpizteko. Komentu zaharra txukundu ez ezik, asmo handiko proiektu bat jarri zen abian: komentuari eraikin garaikide berezi bat gehitzea. Lan horiek egiteko ardura Nieto Sobejano arkitekto ospetsuei eman zitzaien, eta haiek diseinatu zuten. [[2011]]n amaitu ziren museoa zaharberritu eta zabaltzeko lanak, 28,5 milioi [[euro]]ren kostuaz.
Urgull mendiari eta eraikin historikoei paralelo atxikitako pabiloiak museoaren espazio-premiei erantzuten die, eta paisaia-ingurunean integratzen da. Forma etenak dituen eraikin honen barnealdean, hormigoi zuria erabili da, Nafarroatik ekarria eta ikusgai dagoena. Hormigoi hori itxuratzeko, berriz, ar-eme oholtxoen enkofratua erabili zen. Beste material garrantzitsu bat iroko-zura da, eskaileren estalduretan, tronaduretan eta abarretan erabilia.<ref name=":0">{{erreferentzia|hizkuntza=|izenburua=Euskal Gizarteari buruzko Museoa, STM: Gida|urtea=LG 2013 [2016]|abizena=|izena=|orrialdeak=|orrialdea=25|argitaletxea=San Telmo Museoa SA, Donostia Kultura Enpresa Erakunde Publikoa|ISBN=978-84-616-7843-3}}</ref>
Kanpoalde berezia du, bertako estaldura aluminio urtuzko xaflaz osatuta baitago. Nolabait landare- eta argi-horma bat eratu nahi izan da era horretan, eraikina paisaian txertatuta egon dadin. Lan horien ardura eta diseinua Leopoldo Ferranek eta Agustina Oterok egin dituzte.<ref name=":0" />
Pabiloi eraiki berrien espazioek aukera gehiago eman dituzte beste erabilera batzuetarako; izan ere, bertan kokatzen da, adibidez, aldi baterako erakusketa-azaleraren zati handi bat. Beste erabilera batzuen artean daude artelanak garraiatzeko korridore bat, laborategi bat, 140 pertsonarentzako ekitaldi-areto bat, liburutegi bat eta esperimentazio-sena daukan jatetxe-kafetegia,<ref>{{Erreferentzia |url=http://diariodesign.com/2011/04/el-museo-san-telmo-rehabilitado-por-los-arquitectos-nieto-sobejano-se-adentra-en-la-montana-encantada/ |izenburua=El Museo San Telmo, rehabilitado por los arquitectos Nieto Sobejano, se adentra en la montaña encantada|data=2011-04-18|webgunea=Diario Design|publisher=|atzipen-data=2016-09-16|quote=}}</ref> Bokado enpresak kudeatua.
== Historia ==
[[1902]]an [[Euskalerriaren Adiskideen Elkartea]]ren ekimenez, Etnografia eta Arte Ederretako Museo bat sortzeko asmoz, hainbat pieza bildu ziren. Lehenbiziko zuzendaria [[Pedro Soraluze]] izan zen. Museoaren estreinako egoitza [[Garibai kalea (Donostia)|Garibai]] eta [[Andia kalea (Donostia)|Andia kaleen]] arteko izkina batean zegoen. Ondoren, Bigarren Hezkuntzako Institutua eraiki berritan, aldamenean beste bat antzeko eginkizunak izango zituen beste eraikin bat altxa zuten [[Urdaneta kalea (Donostia)|Urdaneta kalean]]: Arte eta Lanbideen Eskolaren egoitza berria. Bada, bertara lekualdatu zuten museoa [[1909]]an. Azkenik, San Telmo komentuaren eraikinera eraman zuten, 1932an, fatxada berri bat eraiki ondoren.
Aurreko banaketan, museoa beheko, aurreneko eta bigarren solairuetan banatzen zen. Beheko solairuan eliza, behealdeko klaustroa (honetan [[arkeologia]] saila zegoen), denboraldi baterako erakusketen aretoak, zerbitzuak eta sarbideak zeuden. Aurreneko solairuan [[etnografia]] bilduma zegoen, alboan pinakoteka zuelarik ([[gotiko (argipena)|gotiko]] garaitik [[XX. mendea|XX. menderako]] margolanak). Bigarren solairuan Euskal Herriko [[margolaritza]] garaikidearen saila zegoen.
[[2007]]-[[2011]] bitartean egindako eraldaketak banaketa horren aldaketa sakona ekarri zuen. Azkenik, 2011ko martxoaren 28an berrireki zen.
San Telmo eraikina [[Donostiako Udala]]ren jabegokoa da; aldiz, klaustroa Espainiako Estatuarena da.
== Bildumak ==
San Telmo Museoaren bildumak 35.638<ref>{{Erreferentzia|izena=San Telmo|abizena=Museoa|izenburua=Bilduma - San Telmo Museoa|hizkuntza=eu|url=https://www.santelmomuseoa.eus/index.php?option=com_flexicontent&view=items&cid=3&id=5173&Itemid=7&lang=eu|sartze-data=2018-01-21}}</ref> piezatik gora ditu funts hauetan banatuak: arkeologia, arte ederrak, etnografia, argazkilaritza eta historia. Horien artean, hauek dira aipagarrienak: hilarriak, etnografiako objektuak, armak eta XIX. eta XX. mendeko pinturak.
* Arkeologia
Arkeologia funtsa 650 bat piezez osatuta dago, askotariko jatorri eta tipologiakoak. Horietan, objektu mota hauek biltzen dira: [[hilarri]]ak, laudo harriak, armarriak eta beste kultura batzuetako objektuak. Atal honetan, hilarri bilduma da azpimarragarriena; izan ere, 80 ale baino gehiago ditu, hala [[Euskal Herria|Euskal Herrikoak]], nola ingurukoak. Gainera, tipologia eta garai askotakoak direnez (erromatarren aurreko garaikoetatik hasita XIX. mendearen bukaera artekoak), hilobi artearen erakusgarri dira. Hilarriak hilobi monumentuak dira, eta norbait ehortzita dagoen lekua edo norbait hil zen lekua adierazten dute.
* Arte ederrak
Atal honetan pinturak, eskulturak, estanpak (grabatu artistikoa, serigrafia, litografia, eta abar) eta kartelak biltzen dira. Guztira, 6.800 pieza baino gehiago. Euskal arte bildumari dagokionean, XIX. mendetik gaur egun arte euskal gizarteak eman dituen artista askoren lanak daude: [[Eduardo Zamacois eta Zabala|Zamacois]], [[Antonio Lekuona|Lekuona]] edo [[Jose Etxenagusia|Etxenagusia]], [[Aurelio Arteta|Arteta]], [[Julian Tellaetxe|Tellaetxe]], [[Valentin Zubiaurre Agirrezabal|Zubiaurre]], Lekuona, [[Carlos Ribera Sanchís|Ribera]] edo [[Jose Maria Uzelai|Uzelai]]. Gudaren ondoren, 60ko hamarkadan euskal artisten susperraldia izan zen, eta horien artelanak ere badaude museoaren funtsetan, hala nola, [[Jorge Oteiza|Oteiza]], [[Eduardo Txillida|Txillida]], [[Nestor Basterretxea|Basterretxea]], [[Remigio Mendiburu|Mendiburu]], [[Andrés Nagel|Nagel]] edo [[Bixente Ameztoi|Ameztoi]].
* Etnografia
San Telmoko funts etnografikoa 9.200 objektuz baino gehiagoz osatuta dago, eta euskal gizartearen bizimodu tradizionalekin zerikusia duten objektuak daude bertan, besteak beste, lanbideei lotutakoak: artzaintza, arrantza, ikazkintza, lihoa irutea, nekazaritza, abeltzaintza... Atal honetan argizaiolen bilduma da bereziena. 50 ale baino gehiago daude, eta euskal gizartearen aberastasun espiritualaren adierazgarri bikainak dira. Argizaiola hildakoei eskaintzen zaien argizari bildumena da. Argizariari su emanda egindako argiak hildakoak egin beharreko bidea irudikatzen du.
* Argazkilaritza
Atal honek 14.200 piezatik gora ditu, irudiak, klixeak eta plakak zenbatuta. Bildumako irudiak hainbat gairen ingurukoak dira, hala nola, historia, etnografia eta arkeologia. Egile argazkiak ere badaude. Atal honetan Galarza funtsa nabarmendu behar da. [[Donostia]]ko eta [[Gipuzkoa]]ko beste hainbat herritan ([[Hondarribia]], [[Lasarte-Oria]], [[Hernani]], [[Zarautz]]...) ateratako 2.000 argazkitik gora biltzen ditu. Gehienak XX. mendearen lehen erdikoak dira.
* Historia
2.900 piezaz baino gehiagoz osatutako atal honek armak, kartografiak, [[Karlistaldiak|karlistaldietako]] objektuak eta tokiko historiaren lekukotza objektuak biltzen ditu. Horien artean arma bilduma dago. 1.000 pieza inguru biltzen ditu eta askotarikoa da: arma zuriak, defentsarako armak, su armak, artilleria piezak eta arma historikoak. Bilduma garrantzitsua da arma zuri asko dituelako, eta zenbait pieza kalitate handikoak eta oso arraroak direlako. Pieza horiekin armagintzaren ikuspegi osoa erakuts daiteke, hasi XV. mendetik eta ia gaur egunera arte.
Bildumen pieza nabarmen batzuk Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Politika Sailaren proiektu den [[Museotik]] web-atalean ikus daitezke.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Museotik|url=https://museotik.euskadi.eus/webmus00-contenedor/eu/ad83aMuseotikPublicaWar/explora?locale=eu|aldizkaria=museotik.euskadi.eus|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Erakusketa iraunkorra ==
[[2011]]tik museoaren egitura ondorengo hau da:
[[Fitxategi:Murales de Josep Maria Sert (San Telmo Museoa) 02.jpg|thumb|220px|San Telmo museoko [[eliza (eraikina)|eliza]]: aldarearen atzealdean eta albo banatara, [[Josep Maria Sert]]en [[Josep Maria Serten mihiseak (San Telmo)|mihiseak]] daude ikusgai.]]
* 0. solairua:
:1. Historia eta erronkak: Museoaren bisita [[eliza (eraikina)|elizan]] hasten da, monumentu-gunea baita; bertan ikus-entzunezkoen emanaldi batek eraikinaren bilakaera historikoa Donostia hiriarekin erlazionatuz azaltzen du, eta elizan topa daitezkeen elementu bereziak ere erakusten ditu: [[XVI. mendea|XVI. mendeko]] hormetako margolanak, sortzaileen [[kripta]]k, aitorlekuak, [[Josep Maria Sert]]en [[Josep Maria Serten mihiseak (San Telmo)|mihiseak]]... Hori guztia "Komentutik museora" izeneko ikus-entzunezko baten bidez azaltzen da, gaur egungo euskal gizarteak dituen erronka ezberdinen aurkezpenaz amaitzeko.
:2. Espiritualtasun zeinuak: [[Euskal Herria|Euskal herritarrek]] mendeetan zehar [[heriotza]]ren inguruko errituei eta arbasoen gurtzari oso atxikiak izan dira. Hilerri eta bideetako [[hilarri]]ak nahiz eliza batzuetako [[argizaiola]]k gaurdaino ailegatu dira. San Telmo museoan aztarna hauek bertako [[klaustro]]an erakusten dira, museoak [[disko itxurako hilarri]] bilduma garrantzitsu bat baitu.[[Fitxategi:Euskal Hilarri Diskoidalak, San Telmo museoa, Donostia.jpg|thumb|220px|[[Disko itxurako hilarri|Disko itxurako euskal hilarrien]] bilduma.]]
:3. Aztarnak oroimenean: Beste kultura batzuekin topaketa, ingurunera egokitzea, mugak... hain gaur-gaurkoak diruditen erronkak gure arbasoen egunerokotasunaren parte izan ziren. Gune honetan [[Euskal Herria]]ren eraketa eta garapenaren giltzarri izan diren une eta gertaera garrantzitsuen inguruko hausnarketa bat aurkezten da, historiaurrean hasi eta [[XVIII. mendea|XVIII. mende arte]], eta bere bilakaeran aztarna utzi dutenak.
* 1. solairua:
:4. Modernitatearen hasiera: [[XIX. mendea|XIX.]] eta [[XX. mendea]]k Euskal Herrian eraldaketa handiko garaiak izan ziren, eta gaurko gizartea nola osatzen den ulertzeko gakoak biltzen dituzte. Trantsizio aldi bat azaltzen da, non [[baserri]] inguruko bizimodutik bestelako eredu [[industrializazio|industrializatu]] batera iragaten den. Gizarte, familia eta lanaren antolaketa moduetara hurbilarazi nahi da, jarduera ekonomikoetara, eguneroko bizitzara, ideologia eta aldarrikapenetara, lau arreta-guneren bitartez: "Jendartean bizi", "Tradizioak bizirik dirau", "Industrializazioa, aldaketaren eragile" eta "Euskal Artearen 100 urte".
* 2. solairua:
:5. Arte bilduma historikoa: San Telmo museoaren bilduma historikoa [[XV. mendea]]n hasten da, eta [[XIX. mendea|XIX. mendera]] iristen den ibilbide kronologikoa proposatzen du, kutsu didaktiko eta dibulgatzaile batez. Horrela, [[Grekoa]], [[Tintoretto]], [[José de Ribera|Ribera]], [[Peter Paul Rubens|Rubens]], [[Marià Fortuny|Fortuny]], [[José Madrazo y Agudo|Madrazo]]... margolarien irudi garrantzitsuen eskutik artearen historian barneratzeaz gain, denboran zehar arte estiloen bilakaera ezagutzeko aukera eskaintzen da.
== Aldi baterako erakusketak ==
2011n eraberrituta zabaldu zenetik, Museoak gogotsu agertu da bere baitan aldi baterako erakusketak maiztasunez egiteari buruz. 2011n Museoa eraberrituta ireki eta berehala, ''6 mila milioi beste'' ikus-entzunezko erakusketa inauguratu zen: 78 herrialdetan, denetariko kultura, adin, sexu, arraza eta erlijioetako 5.600 laguni egindako elkarrizketak, sei erreportarik grabatuak.<ref>{{Erreferentzia
| abizena = Sarasola
| izena = Ainhoa
| egile-lotura =
| izenburua = Mundu bat begirada
| egunkaria = Berria
| argitaratze-lekua =
| liburukia =
| alea =
| data= 2011-04-02
| urtea = 2011
| hila = Apirila
| orrialdea =
| url = http://www.berria.eus/paperekoa/2481/036/001/2011-04-02/mundu_bat_begirada.htm
}}</ref> Handik gutxira etorri zen [[Federico Fellini]]ri buruzkoa, ''Ilusioen zirkua'', 2012ko urtarril arte. 1000 m<sup>2</sup> erabili ziren horretarako, baita 400 pieza baino gehiago ere, nolabait Fellinik gauzak gordetzearen kontra zeukan temari traizio eginez bada ere: erakutsi ziren aldizkariak, argazkiak, sekula ikusi gabeko film-zatiak, kartelak, etab.<ref>{{Erreferentzia
| abizena =
| izena =
| izenburua ='Federico Fellini. ilusioen zirkua' erakusketa, San Telmon
| itzulpen-izenburua =
| url =http://www.eitb.eus/eu/bideoak/osoa/734865/federico-fellini-ilusioen-zirkua-erakusketa-san-telmon/
| sartze-data =2016-09-20
| formatua =Bideoa
| hizkuntza =
| argitaletxea =EITB
| urtea =2011
| argitaratze-lekua =Euskal Herria
| lekua =
}}</ref>
Etnografiarekin daukan lotura estuari eutsiz, 2014an, ''Galiarren aroan. Zesar aurreko Akitania'' izan zen ikusgai San Telmo Museoan maiatzaren 25 arte. 1.600 objektu erakutsi ziren bertan: ehungailuetako pisuak, depilatzeko pintzak, giltzak, eskumuturrekoak, txanponak… Gezurtatu egin zituen oso hedatuak diren hainbat ideia, neurri batean Asterix eta Obelixen moduko komikiek zabaldutakoak eta [[Frantziako Iraultza]]ren garaitik bultzatuak: galiarrak basoan bizi ziren [[Rousseau]]ren moduko ''bon sauvage'' izango zirela. [[Akitaniar (antzinako herria)|Akitania]]ren [[Burdin Aro]]ko hiri-zibilizazioa eta beste lurraldeekin zituen merkataritza-harremanak nabarmendu zituen.<ref>{{Erreferentzia
| abizena = Irazustabarrena
| izena = Nagore
| egile-lotura =
| izenburua = Galiarrak, Asterixez harago
| egunkaria = Argia
| argitaratze-lekua =
| liburukia =
| alea =
| data= 2014-05-04
| urtea = 2014
| hila = Maiatza
| orrialdea =
| url = http://www.argia.eus/argia-astekaria/2413/galiarrak-asterixez-harago
}}</ref>
Geroztik erakusketa handiagoak eta txikiagoak izan dira; izan ere, Museoak badu laborategi espazio bat, erakusketa txiki, berritzaile edo esperimentaletarako. Gizarteko erronken arloari dion arretarekin bat etorriz, Museoak ''Ura, ibaiak eta herriak'' erakusketa eman zuen 2014ko otsailetik maiatz arte museoko bigarren solairuan. Pedro Arrojo zuzendari izandako erakusketak uraren krisialdi globala utzi zuen agerian, uraren giza eskubidea nabarmendu eta kaltetuei ahotsa eman zien, baita uraren urritasunaren atzean dauden gizarte-faktoreei erreparatu ere.<ref>{{Erreferentzia
| abizena =
| izena =
| izenburua ="Ura, ibaiak eta herriak" erakusketak ura bermatua ez dutenen testigantzak bildu ditu
| itzulpen-izenburua =
| url =http://www.hamaika.eus/tb/bideo/10002276
| sartze-data =2016-09-20
| formatua =Bideoa
| hizkuntza =
| argitaletxea =Hamaika Telebista
| urtea =2014
| argitaratze-lekua =Euskal Herria
| lekua =
}}{{Apurtutako esteka|date=martxoa 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ''Hain urrun, hain hurbil''ek erakusketa espezializatuen gogo horri eutsi zion, oraingoan hirurogeita hamarreko argazkilari dokumentalista espainiarrei buruzko monografikoa izan zen. Taldea izan ez arren, [[frankismo]]ak ezarritako estereotipoetatik eta ikonografia ofizialari alde egiten zioten, eta begirada gordinez so egin zioten errealitateari, aurreko belaunaldien poetika melengetatik urrun. Zuri-beltzean emandako serietan aurkeztu ziren. Tartean zeuden Cristobal Hara, [[Cristina García Rodero|Cristina Garcia Rodero]], [[Koldo Chamorro]], etab.<ref>{{Erreferentzia
| abizena =
| izena =
| egile-lotura =
| izenburua = La fuerza de una generación
| egunkaria = Descubrir el Arte
| argitaratze-lekua =
| liburukia = 202
| alea =
| data= 2015-12
| urtea = 2015
| hila = Abendua
| orrialdea = 6
| url =
}}</ref>
Nazioarteko lankidetzan bete-betean kokatzen dira berrikiago 2015eko urrian amaitutako [http://www.pasoliniroma.com/#!/es/index ''Pasolini Roma'' erakusketa ibiltaria] eta, azkenik, [https://web.archive.org/web/20160928165110/http://dss2016.eu/eu/dss2016eu/bakea/bake-ituna-2016 ''Bake-ituna'' erakusketa], azken hau [[Donostia 2016ko Europako Kultur Hiriburua|Donostia 2016 Europako Kultur Hiriburutzari]] hertsiki lotuta eta 2016ko ekainean inauguratua. [[Pier Paolo Pasolini|Italiar zinemagile eta idazle ospetsuari]] buruzko erakusketa, Donostian ez ezik, [[Bartzelona]]n, [[Paris]]en, Erroman eta [[Berlin]]en izan zen. Idazleak [[Erroma]]rekin zuen amodio-desamodio harremana hartzen du ardatz hainbat gairi heltzeko: poesia, politika, konpromiso zibila, sexua, maitasuna, adiskidetasuna edo zinema. Hizkuntza gutxituekiko eta frankismoaren azken urteetako Euskal Herriko protestei agertutako atxikimendua.<ref>{{Erreferentzia
| abizena =
| izena =
| egile-lotura = Joseph Smith III
| izenburua = Pasolini Roma erakusketa, ekainaren 20tik urriaren 4ra, San Telmo museoan ikusgai
| egunkaria = Naiz
| argitaratze-lekua = Donostia
| liburukia =
| alea =
| data= 2015-06-19
| urtea = 2015
| hila = Ekaina
| orrialdea =
| url = http://www.naiz.eus/eu/actualidad/noticia/20150619/pasolini-roma-erakusketa-ekainaren-20tik-urriaren-4ra-san-telmo-museoan-ikusgai
}}</ref>
2016an ere, oihartzun handia izan zuen euskal arteari eta haren historiari emandako begirada bereziak, ''Gaur konstelazioak, 1966-2016'' erakusketaren bitartez. Aurkezpenean izan zen [[Jose Antonio Sistiaga Mosso|Jose Antonio Sistiaga]] bera, eta ''Gaur'' taldearen bereizgarria benetakotasuna dela nabarmendu zuen. Abangoardia-gogoaren zubi-lana egiten du erakusketak, ''Kairos garaikidea'' atalarekin elkarrizketa bat osatzen duen neurrian. Fernando Golvano aritu zen komisario-lanetan. Erakusketak sustraiak beste galeria txikiagoetara hedatu zituen (Altxerri, Kur Art Gallery, Okendo kultur etxea), horietan ''Gaur''ko egileen lanari begirada hurbilago batez banaka erreparatzeko.<ref>{{Erreferentzia
| abizena = Etxezarreta
| izena = Marina
| izenburua ='Gaur Konstelazioak' erakusketa zabaldu dute, San Telmo museoan
| itzulpen-izenburua =
| url =http://www.eitb.eus/eu/kultura/donostia-2016/bideoak/bideoak/osoa/3781822/gaur-konstelazioak-erakusketa-zabaldu-dute-san-telmo-museoan/
| sartze-data =2016-09-20
| formatua =Bideoa
| hizkuntza =
| argitaletxea =EITB
| urtea =2016
| argitaratze-lekua =Euskal Herria
| lekua =
}}</ref>
== Museoaren jarduera programazioa ==
Museoaren bi zati nagusiek independenteki jarduteko gaitasuna dute: batetik, alderdi museografikoa eta, bestetik, gizarte-ekintzei zuzendutakoa, hala nola, liburutegia, ekitaldi-aretoa eta kafetegi-jatetxea. Liburutegia Donostia Kulturako liburutegi-sarean txertatzen da, batez ere ondorengoetan espezializatuta: artea, gizarte-arloa, ondarea, eta historia. Museoaren gida-liburuaren arabera, lehenengo bi espazioen inguruan, dokumentazio- eta eztabaida-guneak harilkatzen dira, "egungo euskal gizarteak dituen erronken inguruko gogoeta, azterketa eta eztabaida" bultzatzeko.<ref>{{Erreferentzia
| abizena =
| izena =
| izenburua = STM, San Telmo Museoa; Gida
| argitaletxea = San Telmo Museoa SA; Donostia Kultura Enpresa Erakunde Publikoa
| lekua = Donostia
| urtea = 2013 [2016]
| isbn = 978-84-616-7843-3
}}</ref>
Beste hainbat partaidetza ekintzaren artean, aipatzekoa izan zen 2015ean ''Europar Elkarrizketak'', [https://web.archive.org/web/20160927193315/http://dss2016.eu/eu/ DSS2016] eta [http://globernance.org/ Globernance]rekin batera antolatuak. Hilean behin egindako hitzaldien zikloa izan zen, herritarrei eta Europaren eraikuntzari lotutako gairen baten inguruan.<ref>[http://www.donostiakultura.eus/images/san_telmo_inaugurazioa_dossierra_euskaraz.pdf 2015eko Donostia Kulturaren Memoria]</ref> Bestalde, Museoak hainbat ekitaldi hartzen ditu bere baitan urte osoan, tartean direla ere Donostiako Zinemaldiko ekintzak eta ospakizunak. Museoaren finantzabide garrantzitsu bat barruko txokoen alokairua da.
Museoak lankidetza du hiriko kultura eta gizarte mailako erakunde eta eragileekin; baita hiriko jaialdi nagusienekin ere, besteak beste: Giza Eskubideen Zinemaldia, [[Donostiako Zinemaldia]], Heineken Jazzaldia eta [[Donostiako Musika Hamabostaldia|Musika Hamabostaldia]].
== Museoak eskuraturiko sariak eta errekonozimenduak ==
* Aipamen Berezia 2013ko Europar Museorako lehiaketan.<ref>{{en}} [https://web.archive.org/web/20160308234219/http://europeanmuseumforum.info/component/content/article/3-emya-award/76-emya-2013-awards-and-emf-annual-assembly.html EMYA 2013]</ref>
== Iruditegia ==
<gallery mode="packed" heights="140">
Irudi:San Sebastian - San Telmo 03.jpg|Sarrera eta kafetegia [[Urgull]] mendiaren pean, [[2011]]ko [[urriaren 11]]a.
Irudi:Euskal-Esnalea - Euskal-Erria.jpg|''[[Euskal-Esnalea]]'' aldizkariaren 13. zenbakia eta ''[[Euskal-Erria]]'' aldizkariaren alea.
Murales de Josep Maria Sert (San Telmo Museoa) 02.jpg
Cloister of San Telmo, San Sebastián 03.jpg|XVI.mendeko klaustroaren irudia
Cloister of San Telmo, San Sebastián 07.jpg
Collections of the San Telmo Museoa.jpg
Collections of the San Telmo Museoa 03.jpg
Irudi:Los estigmas de San Francisco, de El Greco (Museo San Telmo).jpg|''[[San Frantziskoren estigmak]]'', [[Grekoa]]ren XVII. mendeko mihise bat
Irudi:Old_basque_kitchen_-_San_Telmo_museum_-_Donostia-San_Sebastián.jpg|Euskal sukalde bat berreraikia
Irudi:Lambretta_-_San_Telmo_Museum_-_Donostia-San_Sebastián.jpg|Modernitatearen hasiera ataleko motozikleta
Irudi:Gaur STM Donostia.jpg|''[[Gaur]] konstelazioak'' erakusketaren ikuspegi bat
Irudi:Comizi d'Amore STM Museoa.jpg|''[[Pier Paolo Pasolini|Pasolini]] Roma'' erakusketako gela bat
</gallery>
== Ikus gainera ==
* [[Euskal Museoa (Baiona)]]
* [[Euskal Arkeologia, Etnografia eta Kondaira Museoa|Euskal Museoa (Bilbo)]]
* [[Euskal Herria museoa]]
* [[Zerrenda:Euskal Herriko museoak gaika|Euskal Herriko museoak gaika]]
* [[Zerrenda:Euskal Herriko museoak gaika|Euskal Herriko museoak hiriaren arabera]][[Fitxategi:Euskal_Herriko_museoen_mapa.png|erdian|thumb|600x600px|[https://w.wiki/5RfS Euskal Herriko museoen mapa interaktiboa] (query.wikidata.org)]]
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|2}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Donostia|Donostia}}
* [http://www.santelmomuseoa.eus San Telmo Museoko webgune ofiziala]
* [http://www.amigosdesantelmo.org/ San Telmo Museoko Adiskideak]
{{autoritate kontrola}}
{{Donostiako leku interesgarriak 2016}}
[[Kategoria:San Telmo Museoa]]
[[Kategoria:Zuloaga plaza]]
[[Kategoria:Parte Zaharreko eraikinak (Donostia)]]
[[Kategoria:1902an amaitutako eraikinak]]
bevczx3pgd6pi0ldtswmw4scnzxd6dq
10005900
10005893
2024-12-20T15:22:42Z
Suna no onna
63274
/* Bildumak */
10005900
wikitext
text/x-wiki
{{Museo infotaula
| izena = San Telmo Museoa<br />STM
| berezko izena =
| irudia = MUSEO DE SAN TELMO Y PLAZA ZULOAGA.jpg
| irudi oina = San Telmo Museoaren aurrealde berria
| herrialdea = [[Fitxategi:Flag of the Basque Country.svg|25px]] [[Euskal Herria]]
| hiria = {{banderaikur|Gipuzkoa}} [[Donostia]], [[Gipuzkoa]]
| helbidea = [[Zuloaga plaza]], 1.<br/>[[Parte Zaharra (Donostia)|Donostiako Parte Zaharra]]
| postakodea = 20003
| kokapenmapa = Donostiako Parte Zaharra
| irekitze data = [[1902]]{{sup|1}}<br />[[2007]]-[[2011]] zaharberritze lanak
| itxiera data =
| zuzendaria = Susana Soto
| telefonozenbakia = 943481580
| faxa = 943481581
| eposta = santelmo@donostia.eus
| webgunea =http://www.santelmomuseoa.eus
| oharrak = {{sup|1}} [[Euskalerriaren Adiskideen Elkartea]]ren ekimenez sortua
}}
'''San Telmo Museoa''', labur '''STM''', [[Gipuzkoa]]ko hiriburu [[Donostia]]ko udal [[museo]]a da, [[Euskal Herri]]ko gizartea ardatz duena. Euskal Herriko historia ikuspegi sozial batetik azaltzen du. [[Parte Zaharra (Donostia)|Donostiako Parte Zaharreko]] [[Zuloaga plaza]]n dago.
Museoaren etorkizuneko egituraketa eta funtzioei buruzko hausnarketa baten ostean, [[2007]]an berrikuntza prozesu bati ekin zioten. Azkenik, museoa [[2011]]ko [[udaberri]]an berrireki zen, oraingoan euskal gizarteari buruzko museo bihurtuta.
[[2016]]. urtean, 156.000 bisitari izan zituen.<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Donostia Kultura|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=eu|url=https://www.donostiakultura.eus/index.php?option=com_flexicontent&view=items&cid=161&id=55713&Itemid=653&lang=eu|sartze-data=2018-01-21}}</ref>
== Eraikinak ==
=== Komentua ===
Museoaren eraikina antzina [[Dominiko]] fraideen [[komentu]]a izan zen. <ref>{{es}}Tarsicio de Azcona.- ''Fundación y construcción de San Telmo de San Sebastián: estudio y documentos''. Arg. Grupo Doctor Camino de Historia Donostiarra, 1972.</ref>[[XVI. mendea]]n eraiki zen komentua, [[Karlos Habsburgokoa|Karlos I.a Espainiakoa]] enperadorearen estatu idazkaria zen [[Alonso Idiakez]] gipuzkoarraren diru laguntzari esker, [[Urgull]] mendiaren magalean. Eraikuntza lanak [[1544]]an hasi eta [[1562]]an amaitu ziren. Eraikina [[Gotiko (argipena)|gotiko]] eta [[Pizkundea|pizkunde]] estiloen arteko trantsizioan dago, bere altxaeran berpizkundeko elementu batzuk baititu, nahiz eta bere egitura gotikoa izan. Antzinako komentuaren berezitasunetako bat [[klaustro]]aren kokalekuan datza: ohikoena elizaren alboan kokatuta egotea da, baina kasu honetan eta mendiaren hurbiltasuna dela eta, mendiaren oinean altxatu zen.
[[Fitxategi:Above_Plaza.jpg|thumb|220px|[[Zuloaga plaza]], San Telmo museoa eta [[San Bizente eliza (Donostia)|San Bizente eliza]].]]
[[1813]]an, [[Iberiar Penintsulako Gerra]]n, Donostia arpilatua eta suntsitua izan zen, eta komentuak kalte larriak jasan zituen. [[1836]]an [[Juan Álvarez Mendizábal]] politikariak gauzatutako [[Desamortizazioa Espainian|Desamortizazioaren]] ondorioz, fraideak komentutik kaleratu eta multzo osoa artilleriako kuartela bilakatu zen.
[[1913]]an eraikina Monumentu Nazionala izendatu zuten, eta [[1928]]an [[Donostiako Udala]]k eraikina bereganatu zuen. [[1932]]an museoaren egoitza berria inauguratu zen, itxuraz berrituta. Orduan gehitu zitzaizkion elizari Josep Maria Serten mihiseak. Gainera, klaustroaren albo bat Pizkundeko estiloa islatzen zuen jauregiko aurrealde batez apaindu zuten. Irekiera ospakizunen barnean, [[Manuel de Falla]] musikariaren emanaldi bat egon zen.
=== Eraikin berria ===
[[Fitxategi:San Sebastian - San Telmo 09.jpg|thumb|220px|Museoaren aurrealde berria hurbiletik]]
Ordu arte museo etnografiko lanak egin bazituen ere, 2007. urtean museoa eraberritzeko plana hasi zen, museoa kontzeptu berri batez berpizteko. Komentu zaharra txukundu ez ezik, asmo handiko proiektu bat jarri zen abian: komentuari eraikin garaikide berezi bat gehitzea. Lan horiek egiteko ardura Nieto Sobejano arkitekto ospetsuei eman zitzaien, eta haiek diseinatu zuten. [[2011]]n amaitu ziren museoa zaharberritu eta zabaltzeko lanak, 28,5 milioi [[euro]]ren kostuaz.
Urgull mendiari eta eraikin historikoei paralelo atxikitako pabiloiak museoaren espazio-premiei erantzuten die, eta paisaia-ingurunean integratzen da. Forma etenak dituen eraikin honen barnealdean, hormigoi zuria erabili da, Nafarroatik ekarria eta ikusgai dagoena. Hormigoi hori itxuratzeko, berriz, ar-eme oholtxoen enkofratua erabili zen. Beste material garrantzitsu bat iroko-zura da, eskaileren estalduretan, tronaduretan eta abarretan erabilia.<ref name=":0">{{erreferentzia|hizkuntza=|izenburua=Euskal Gizarteari buruzko Museoa, STM: Gida|urtea=LG 2013 [2016]|abizena=|izena=|orrialdeak=|orrialdea=25|argitaletxea=San Telmo Museoa SA, Donostia Kultura Enpresa Erakunde Publikoa|ISBN=978-84-616-7843-3}}</ref>
Kanpoalde berezia du, bertako estaldura aluminio urtuzko xaflaz osatuta baitago. Nolabait landare- eta argi-horma bat eratu nahi izan da era horretan, eraikina paisaian txertatuta egon dadin. Lan horien ardura eta diseinua Leopoldo Ferranek eta Agustina Oterok egin dituzte.<ref name=":0" />
Pabiloi eraiki berrien espazioek aukera gehiago eman dituzte beste erabilera batzuetarako; izan ere, bertan kokatzen da, adibidez, aldi baterako erakusketa-azaleraren zati handi bat. Beste erabilera batzuen artean daude artelanak garraiatzeko korridore bat, laborategi bat, 140 pertsonarentzako ekitaldi-areto bat, liburutegi bat eta esperimentazio-sena daukan jatetxe-kafetegia,<ref>{{Erreferentzia |url=http://diariodesign.com/2011/04/el-museo-san-telmo-rehabilitado-por-los-arquitectos-nieto-sobejano-se-adentra-en-la-montana-encantada/ |izenburua=El Museo San Telmo, rehabilitado por los arquitectos Nieto Sobejano, se adentra en la montaña encantada|data=2011-04-18|webgunea=Diario Design|publisher=|atzipen-data=2016-09-16|quote=}}</ref> Bokado enpresak kudeatua.
== Historia ==
[[1902]]an [[Euskalerriaren Adiskideen Elkartea]]ren ekimenez, Etnografia eta Arte Ederretako Museo bat sortzeko asmoz, hainbat pieza bildu ziren. Lehenbiziko zuzendaria [[Pedro Soraluze]] izan zen. Museoaren estreinako egoitza [[Garibai kalea (Donostia)|Garibai]] eta [[Andia kalea (Donostia)|Andia kaleen]] arteko izkina batean zegoen. Ondoren, Bigarren Hezkuntzako Institutua eraiki berritan, aldamenean beste bat antzeko eginkizunak izango zituen beste eraikin bat altxa zuten [[Urdaneta kalea (Donostia)|Urdaneta kalean]]: Arte eta Lanbideen Eskolaren egoitza berria. Bada, bertara lekualdatu zuten museoa [[1909]]an. Azkenik, San Telmo komentuaren eraikinera eraman zuten, 1932an, fatxada berri bat eraiki ondoren.
Aurreko banaketan, museoa beheko, aurreneko eta bigarren solairuetan banatzen zen. Beheko solairuan eliza, behealdeko klaustroa (honetan [[arkeologia]] saila zegoen), denboraldi baterako erakusketen aretoak, zerbitzuak eta sarbideak zeuden. Aurreneko solairuan [[etnografia]] bilduma zegoen, alboan pinakoteka zuelarik ([[gotiko (argipena)|gotiko]] garaitik [[XX. mendea|XX. menderako]] margolanak). Bigarren solairuan Euskal Herriko [[margolaritza]] garaikidearen saila zegoen.
[[2007]]-[[2011]] bitartean egindako eraldaketak banaketa horren aldaketa sakona ekarri zuen. Azkenik, 2011ko martxoaren 28an berrireki zen.
San Telmo eraikina [[Donostiako Udala]]ren jabegokoa da; aldiz, klaustroa Espainiako Estatuarena da.
== Bildumak ==
San Telmo Museoaren bildumak 35.638<ref>{{Erreferentzia|izena=San Telmo|abizena=Museoa|izenburua=Bilduma - San Telmo Museoa|hizkuntza=eu|url=https://www.santelmomuseoa.eus/index.php?option=com_flexicontent&view=items&cid=3&id=5173&Itemid=7&lang=eu|sartze-data=2018-01-21}}</ref> piezatik gora ditu funts hauetan banatuak: arkeologia, arte ederrak, etnografia, argazkilaritza eta historia. Horien artean, hauek dira aipagarrienak: hilarriak, etnografiako objektuak, armak eta XIX. eta XX. mendeko pinturak.
* Arkeologia
Arkeologia funtsa 650 bat piezez osatuta dago, askotariko jatorri eta tipologiakoak. Horietan, objektu mota hauek biltzen dira: [[hilarri]]ak, laudo harriak, armarriak eta beste kultura batzuetako objektuak. Atal honetan, hilarri bilduma da azpimarragarriena; izan ere, 80 ale baino gehiago ditu, hala [[Euskal Herria|Euskal Herrikoak]], nola ingurukoak. Gainera, tipologia eta garai askotakoak direnez (erromatarren aurreko garaikoetatik hasita XIX. mendearen bukaera artekoak), hilobi artearen erakusgarri dira. Hilarriak hilobi monumentuak dira, eta norbait ehortzita dagoen lekua edo norbait hil zen lekua adierazten dute.
* Arte ederrak
Atal honetan pinturak, eskulturak, estanpak (grabatu artistikoa, serigrafia, litografia, eta abar) eta kartelak biltzen dira. Guztira, 6.800 pieza baino gehiago. Euskal arte bildumari dagokionean, XIX. mendetik gaur egun arte euskal gizarteak eman dituen artista askoren lanak daude: [[Eduardo Zamacois eta Zabala|Zamacois]], [[Antonio Lekuona|Lekuona]] edo [[Jose Etxenagusia|Etxenagusia]], [[Aurelio Arteta|Arteta]], [[Julian Tellaetxe|Tellaetxe]], [[Valentin Zubiaurre Agirrezabal|Zubiaurre]], Lekuona, [[Carlos Ribera Sanchís|Ribera]] edo [[Jose Maria Uzelai|Uzelai]]. Gudaren ondoren, 60ko hamarkadan euskal artisten susperraldia izan zen, eta horien artelanak ere badaude museoaren funtsetan, hala nola, [[Jorge Oteiza|Oteiza]], [[Eduardo Txillida|Txillida]], [[Nestor Basterretxea|Basterretxea]], [[Remigio Mendiburu|Mendiburu]], [[Andrés Nagel|Nagel]] edo [[Bixente Ameztoi|Ameztoi]].
* Etnografia
San Telmoko funts etnografikoa 9.200 objektuz baino gehiagoz osatuta dago, eta euskal gizartearen bizimodu tradizionalekin zerikusia duten objektuak daude bertan, besteak beste, lanbideei lotutakoak: artzaintza, arrantza, ikazkintza, lihoa irutea, nekazaritza, abeltzaintza... Atal honetan argizaiolen bilduma da bereziena. 50 ale baino gehiago daude, eta euskal gizartearen aberastasun espiritualaren adierazgarri bikainak dira. Argizaiola hildakoei eskaintzen zaien argizari bildumena da. Argizariari su emanda egindako argiak hildakoak egin beharreko bidea irudikatzen du.
* Argazkilaritza
Atal honek 14.200 piezatik gora ditu, irudiak, klixeak eta plakak zenbatuta. Bildumako irudiak hainbat gairen ingurukoak dira, hala nola, historia, etnografia eta arkeologia. Egile argazkiak ere badaude. Atal honetan Galarza funtsa nabarmendu behar da. [[Donostia]]ko eta [[Gipuzkoa]]ko beste hainbat herritan ([[Hondarribia]], [[Lasarte-Oria]], [[Hernani]], [[Zarautz]]...) ateratako 2.000 argazkitik gora biltzen ditu. Gehienak XX. mendearen lehen erdikoak dira.
* Historia
2.900 piezaz baino gehiagoz osatutako atal honek armak, kartografiak, [[Karlistaldiak|karlistaldietako]] objektuak eta tokiko historiaren lekukotza objektuak biltzen ditu. Horien artean arma bilduma dago. 1.000 pieza inguru biltzen ditu eta askotarikoa da: arma zuriak, defentsarako armak, su armak, artilleria piezak eta arma historikoak. Bilduma garrantzitsua da arma zuri asko dituelako, eta zenbait pieza kalitate handikoak eta oso arraroak direlako. Pieza horiekin armagintzaren ikuspegi osoa erakuts daiteke, hasi XV. mendetik eta ia gaur egunera arte.
Bildumen pieza nabarmen batzuk Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Politika Sailaren proiektu den [[MuseoTIK]] web-atalean ikus daitezke.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Museotik|url=https://museotik.euskadi.eus/webmus00-contenedor/eu/ad83aMuseotikPublicaWar/explora?locale=eu|aldizkaria=museotik.euskadi.eus|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Erakusketa iraunkorra ==
[[2011]]tik museoaren egitura ondorengo hau da:
[[Fitxategi:Murales de Josep Maria Sert (San Telmo Museoa) 02.jpg|thumb|220px|San Telmo museoko [[eliza (eraikina)|eliza]]: aldarearen atzealdean eta albo banatara, [[Josep Maria Sert]]en [[Josep Maria Serten mihiseak (San Telmo)|mihiseak]] daude ikusgai.]]
* 0. solairua:
:1. Historia eta erronkak: Museoaren bisita [[eliza (eraikina)|elizan]] hasten da, monumentu-gunea baita; bertan ikus-entzunezkoen emanaldi batek eraikinaren bilakaera historikoa Donostia hiriarekin erlazionatuz azaltzen du, eta elizan topa daitezkeen elementu bereziak ere erakusten ditu: [[XVI. mendea|XVI. mendeko]] hormetako margolanak, sortzaileen [[kripta]]k, aitorlekuak, [[Josep Maria Sert]]en [[Josep Maria Serten mihiseak (San Telmo)|mihiseak]]... Hori guztia "Komentutik museora" izeneko ikus-entzunezko baten bidez azaltzen da, gaur egungo euskal gizarteak dituen erronka ezberdinen aurkezpenaz amaitzeko.
:2. Espiritualtasun zeinuak: [[Euskal Herria|Euskal herritarrek]] mendeetan zehar [[heriotza]]ren inguruko errituei eta arbasoen gurtzari oso atxikiak izan dira. Hilerri eta bideetako [[hilarri]]ak nahiz eliza batzuetako [[argizaiola]]k gaurdaino ailegatu dira. San Telmo museoan aztarna hauek bertako [[klaustro]]an erakusten dira, museoak [[disko itxurako hilarri]] bilduma garrantzitsu bat baitu.[[Fitxategi:Euskal Hilarri Diskoidalak, San Telmo museoa, Donostia.jpg|thumb|220px|[[Disko itxurako hilarri|Disko itxurako euskal hilarrien]] bilduma.]]
:3. Aztarnak oroimenean: Beste kultura batzuekin topaketa, ingurunera egokitzea, mugak... hain gaur-gaurkoak diruditen erronkak gure arbasoen egunerokotasunaren parte izan ziren. Gune honetan [[Euskal Herria]]ren eraketa eta garapenaren giltzarri izan diren une eta gertaera garrantzitsuen inguruko hausnarketa bat aurkezten da, historiaurrean hasi eta [[XVIII. mendea|XVIII. mende arte]], eta bere bilakaeran aztarna utzi dutenak.
* 1. solairua:
:4. Modernitatearen hasiera: [[XIX. mendea|XIX.]] eta [[XX. mendea]]k Euskal Herrian eraldaketa handiko garaiak izan ziren, eta gaurko gizartea nola osatzen den ulertzeko gakoak biltzen dituzte. Trantsizio aldi bat azaltzen da, non [[baserri]] inguruko bizimodutik bestelako eredu [[industrializazio|industrializatu]] batera iragaten den. Gizarte, familia eta lanaren antolaketa moduetara hurbilarazi nahi da, jarduera ekonomikoetara, eguneroko bizitzara, ideologia eta aldarrikapenetara, lau arreta-guneren bitartez: "Jendartean bizi", "Tradizioak bizirik dirau", "Industrializazioa, aldaketaren eragile" eta "Euskal Artearen 100 urte".
* 2. solairua:
:5. Arte bilduma historikoa: San Telmo museoaren bilduma historikoa [[XV. mendea]]n hasten da, eta [[XIX. mendea|XIX. mendera]] iristen den ibilbide kronologikoa proposatzen du, kutsu didaktiko eta dibulgatzaile batez. Horrela, [[Grekoa]], [[Tintoretto]], [[José de Ribera|Ribera]], [[Peter Paul Rubens|Rubens]], [[Marià Fortuny|Fortuny]], [[José Madrazo y Agudo|Madrazo]]... margolarien irudi garrantzitsuen eskutik artearen historian barneratzeaz gain, denboran zehar arte estiloen bilakaera ezagutzeko aukera eskaintzen da.
== Aldi baterako erakusketak ==
2011n eraberrituta zabaldu zenetik, Museoak gogotsu agertu da bere baitan aldi baterako erakusketak maiztasunez egiteari buruz. 2011n Museoa eraberrituta ireki eta berehala, ''6 mila milioi beste'' ikus-entzunezko erakusketa inauguratu zen: 78 herrialdetan, denetariko kultura, adin, sexu, arraza eta erlijioetako 5.600 laguni egindako elkarrizketak, sei erreportarik grabatuak.<ref>{{Erreferentzia
| abizena = Sarasola
| izena = Ainhoa
| egile-lotura =
| izenburua = Mundu bat begirada
| egunkaria = Berria
| argitaratze-lekua =
| liburukia =
| alea =
| data= 2011-04-02
| urtea = 2011
| hila = Apirila
| orrialdea =
| url = http://www.berria.eus/paperekoa/2481/036/001/2011-04-02/mundu_bat_begirada.htm
}}</ref> Handik gutxira etorri zen [[Federico Fellini]]ri buruzkoa, ''Ilusioen zirkua'', 2012ko urtarril arte. 1000 m<sup>2</sup> erabili ziren horretarako, baita 400 pieza baino gehiago ere, nolabait Fellinik gauzak gordetzearen kontra zeukan temari traizio eginez bada ere: erakutsi ziren aldizkariak, argazkiak, sekula ikusi gabeko film-zatiak, kartelak, etab.<ref>{{Erreferentzia
| abizena =
| izena =
| izenburua ='Federico Fellini. ilusioen zirkua' erakusketa, San Telmon
| itzulpen-izenburua =
| url =http://www.eitb.eus/eu/bideoak/osoa/734865/federico-fellini-ilusioen-zirkua-erakusketa-san-telmon/
| sartze-data =2016-09-20
| formatua =Bideoa
| hizkuntza =
| argitaletxea =EITB
| urtea =2011
| argitaratze-lekua =Euskal Herria
| lekua =
}}</ref>
Etnografiarekin daukan lotura estuari eutsiz, 2014an, ''Galiarren aroan. Zesar aurreko Akitania'' izan zen ikusgai San Telmo Museoan maiatzaren 25 arte. 1.600 objektu erakutsi ziren bertan: ehungailuetako pisuak, depilatzeko pintzak, giltzak, eskumuturrekoak, txanponak… Gezurtatu egin zituen oso hedatuak diren hainbat ideia, neurri batean Asterix eta Obelixen moduko komikiek zabaldutakoak eta [[Frantziako Iraultza]]ren garaitik bultzatuak: galiarrak basoan bizi ziren [[Rousseau]]ren moduko ''bon sauvage'' izango zirela. [[Akitaniar (antzinako herria)|Akitania]]ren [[Burdin Aro]]ko hiri-zibilizazioa eta beste lurraldeekin zituen merkataritza-harremanak nabarmendu zituen.<ref>{{Erreferentzia
| abizena = Irazustabarrena
| izena = Nagore
| egile-lotura =
| izenburua = Galiarrak, Asterixez harago
| egunkaria = Argia
| argitaratze-lekua =
| liburukia =
| alea =
| data= 2014-05-04
| urtea = 2014
| hila = Maiatza
| orrialdea =
| url = http://www.argia.eus/argia-astekaria/2413/galiarrak-asterixez-harago
}}</ref>
Geroztik erakusketa handiagoak eta txikiagoak izan dira; izan ere, Museoak badu laborategi espazio bat, erakusketa txiki, berritzaile edo esperimentaletarako. Gizarteko erronken arloari dion arretarekin bat etorriz, Museoak ''Ura, ibaiak eta herriak'' erakusketa eman zuen 2014ko otsailetik maiatz arte museoko bigarren solairuan. Pedro Arrojo zuzendari izandako erakusketak uraren krisialdi globala utzi zuen agerian, uraren giza eskubidea nabarmendu eta kaltetuei ahotsa eman zien, baita uraren urritasunaren atzean dauden gizarte-faktoreei erreparatu ere.<ref>{{Erreferentzia
| abizena =
| izena =
| izenburua ="Ura, ibaiak eta herriak" erakusketak ura bermatua ez dutenen testigantzak bildu ditu
| itzulpen-izenburua =
| url =http://www.hamaika.eus/tb/bideo/10002276
| sartze-data =2016-09-20
| formatua =Bideoa
| hizkuntza =
| argitaletxea =Hamaika Telebista
| urtea =2014
| argitaratze-lekua =Euskal Herria
| lekua =
}}{{Apurtutako esteka|date=martxoa 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ''Hain urrun, hain hurbil''ek erakusketa espezializatuen gogo horri eutsi zion, oraingoan hirurogeita hamarreko argazkilari dokumentalista espainiarrei buruzko monografikoa izan zen. Taldea izan ez arren, [[frankismo]]ak ezarritako estereotipoetatik eta ikonografia ofizialari alde egiten zioten, eta begirada gordinez so egin zioten errealitateari, aurreko belaunaldien poetika melengetatik urrun. Zuri-beltzean emandako serietan aurkeztu ziren. Tartean zeuden Cristobal Hara, [[Cristina García Rodero|Cristina Garcia Rodero]], [[Koldo Chamorro]], etab.<ref>{{Erreferentzia
| abizena =
| izena =
| egile-lotura =
| izenburua = La fuerza de una generación
| egunkaria = Descubrir el Arte
| argitaratze-lekua =
| liburukia = 202
| alea =
| data= 2015-12
| urtea = 2015
| hila = Abendua
| orrialdea = 6
| url =
}}</ref>
Nazioarteko lankidetzan bete-betean kokatzen dira berrikiago 2015eko urrian amaitutako [http://www.pasoliniroma.com/#!/es/index ''Pasolini Roma'' erakusketa ibiltaria] eta, azkenik, [https://web.archive.org/web/20160928165110/http://dss2016.eu/eu/dss2016eu/bakea/bake-ituna-2016 ''Bake-ituna'' erakusketa], azken hau [[Donostia 2016ko Europako Kultur Hiriburua|Donostia 2016 Europako Kultur Hiriburutzari]] hertsiki lotuta eta 2016ko ekainean inauguratua. [[Pier Paolo Pasolini|Italiar zinemagile eta idazle ospetsuari]] buruzko erakusketa, Donostian ez ezik, [[Bartzelona]]n, [[Paris]]en, Erroman eta [[Berlin]]en izan zen. Idazleak [[Erroma]]rekin zuen amodio-desamodio harremana hartzen du ardatz hainbat gairi heltzeko: poesia, politika, konpromiso zibila, sexua, maitasuna, adiskidetasuna edo zinema. Hizkuntza gutxituekiko eta frankismoaren azken urteetako Euskal Herriko protestei agertutako atxikimendua.<ref>{{Erreferentzia
| abizena =
| izena =
| egile-lotura = Joseph Smith III
| izenburua = Pasolini Roma erakusketa, ekainaren 20tik urriaren 4ra, San Telmo museoan ikusgai
| egunkaria = Naiz
| argitaratze-lekua = Donostia
| liburukia =
| alea =
| data= 2015-06-19
| urtea = 2015
| hila = Ekaina
| orrialdea =
| url = http://www.naiz.eus/eu/actualidad/noticia/20150619/pasolini-roma-erakusketa-ekainaren-20tik-urriaren-4ra-san-telmo-museoan-ikusgai
}}</ref>
2016an ere, oihartzun handia izan zuen euskal arteari eta haren historiari emandako begirada bereziak, ''Gaur konstelazioak, 1966-2016'' erakusketaren bitartez. Aurkezpenean izan zen [[Jose Antonio Sistiaga Mosso|Jose Antonio Sistiaga]] bera, eta ''Gaur'' taldearen bereizgarria benetakotasuna dela nabarmendu zuen. Abangoardia-gogoaren zubi-lana egiten du erakusketak, ''Kairos garaikidea'' atalarekin elkarrizketa bat osatzen duen neurrian. Fernando Golvano aritu zen komisario-lanetan. Erakusketak sustraiak beste galeria txikiagoetara hedatu zituen (Altxerri, Kur Art Gallery, Okendo kultur etxea), horietan ''Gaur''ko egileen lanari begirada hurbilago batez banaka erreparatzeko.<ref>{{Erreferentzia
| abizena = Etxezarreta
| izena = Marina
| izenburua ='Gaur Konstelazioak' erakusketa zabaldu dute, San Telmo museoan
| itzulpen-izenburua =
| url =http://www.eitb.eus/eu/kultura/donostia-2016/bideoak/bideoak/osoa/3781822/gaur-konstelazioak-erakusketa-zabaldu-dute-san-telmo-museoan/
| sartze-data =2016-09-20
| formatua =Bideoa
| hizkuntza =
| argitaletxea =EITB
| urtea =2016
| argitaratze-lekua =Euskal Herria
| lekua =
}}</ref>
== Museoaren jarduera programazioa ==
Museoaren bi zati nagusiek independenteki jarduteko gaitasuna dute: batetik, alderdi museografikoa eta, bestetik, gizarte-ekintzei zuzendutakoa, hala nola, liburutegia, ekitaldi-aretoa eta kafetegi-jatetxea. Liburutegia Donostia Kulturako liburutegi-sarean txertatzen da, batez ere ondorengoetan espezializatuta: artea, gizarte-arloa, ondarea, eta historia. Museoaren gida-liburuaren arabera, lehenengo bi espazioen inguruan, dokumentazio- eta eztabaida-guneak harilkatzen dira, "egungo euskal gizarteak dituen erronken inguruko gogoeta, azterketa eta eztabaida" bultzatzeko.<ref>{{Erreferentzia
| abizena =
| izena =
| izenburua = STM, San Telmo Museoa; Gida
| argitaletxea = San Telmo Museoa SA; Donostia Kultura Enpresa Erakunde Publikoa
| lekua = Donostia
| urtea = 2013 [2016]
| isbn = 978-84-616-7843-3
}}</ref>
Beste hainbat partaidetza ekintzaren artean, aipatzekoa izan zen 2015ean ''Europar Elkarrizketak'', [https://web.archive.org/web/20160927193315/http://dss2016.eu/eu/ DSS2016] eta [http://globernance.org/ Globernance]rekin batera antolatuak. Hilean behin egindako hitzaldien zikloa izan zen, herritarrei eta Europaren eraikuntzari lotutako gairen baten inguruan.<ref>[http://www.donostiakultura.eus/images/san_telmo_inaugurazioa_dossierra_euskaraz.pdf 2015eko Donostia Kulturaren Memoria]</ref> Bestalde, Museoak hainbat ekitaldi hartzen ditu bere baitan urte osoan, tartean direla ere Donostiako Zinemaldiko ekintzak eta ospakizunak. Museoaren finantzabide garrantzitsu bat barruko txokoen alokairua da.
Museoak lankidetza du hiriko kultura eta gizarte mailako erakunde eta eragileekin; baita hiriko jaialdi nagusienekin ere, besteak beste: Giza Eskubideen Zinemaldia, [[Donostiako Zinemaldia]], Heineken Jazzaldia eta [[Donostiako Musika Hamabostaldia|Musika Hamabostaldia]].
== Museoak eskuraturiko sariak eta errekonozimenduak ==
* Aipamen Berezia 2013ko Europar Museorako lehiaketan.<ref>{{en}} [https://web.archive.org/web/20160308234219/http://europeanmuseumforum.info/component/content/article/3-emya-award/76-emya-2013-awards-and-emf-annual-assembly.html EMYA 2013]</ref>
== Iruditegia ==
<gallery mode="packed" heights="140">
Irudi:San Sebastian - San Telmo 03.jpg|Sarrera eta kafetegia [[Urgull]] mendiaren pean, [[2011]]ko [[urriaren 11]]a.
Irudi:Euskal-Esnalea - Euskal-Erria.jpg|''[[Euskal-Esnalea]]'' aldizkariaren 13. zenbakia eta ''[[Euskal-Erria]]'' aldizkariaren alea.
Murales de Josep Maria Sert (San Telmo Museoa) 02.jpg
Cloister of San Telmo, San Sebastián 03.jpg|XVI.mendeko klaustroaren irudia
Cloister of San Telmo, San Sebastián 07.jpg
Collections of the San Telmo Museoa.jpg
Collections of the San Telmo Museoa 03.jpg
Irudi:Los estigmas de San Francisco, de El Greco (Museo San Telmo).jpg|''[[San Frantziskoren estigmak]]'', [[Grekoa]]ren XVII. mendeko mihise bat
Irudi:Old_basque_kitchen_-_San_Telmo_museum_-_Donostia-San_Sebastián.jpg|Euskal sukalde bat berreraikia
Irudi:Lambretta_-_San_Telmo_Museum_-_Donostia-San_Sebastián.jpg|Modernitatearen hasiera ataleko motozikleta
Irudi:Gaur STM Donostia.jpg|''[[Gaur]] konstelazioak'' erakusketaren ikuspegi bat
Irudi:Comizi d'Amore STM Museoa.jpg|''[[Pier Paolo Pasolini|Pasolini]] Roma'' erakusketako gela bat
</gallery>
== Ikus gainera ==
* [[Euskal Museoa (Baiona)]]
* [[Euskal Arkeologia, Etnografia eta Kondaira Museoa|Euskal Museoa (Bilbo)]]
* [[Euskal Herria museoa]]
* [[Zerrenda:Euskal Herriko museoak gaika|Euskal Herriko museoak gaika]]
* [[Zerrenda:Euskal Herriko museoak gaika|Euskal Herriko museoak hiriaren arabera]][[Fitxategi:Euskal_Herriko_museoen_mapa.png|erdian|thumb|600x600px|[https://w.wiki/5RfS Euskal Herriko museoen mapa interaktiboa] (query.wikidata.org)]]
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|2}}
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Donostia|Donostia}}
* [http://www.santelmomuseoa.eus San Telmo Museoko webgune ofiziala]
* [http://www.amigosdesantelmo.org/ San Telmo Museoko Adiskideak]
{{autoritate kontrola}}
{{Donostiako leku interesgarriak 2016}}
[[Kategoria:San Telmo Museoa]]
[[Kategoria:Zuloaga plaza]]
[[Kategoria:Parte Zaharreko eraikinak (Donostia)]]
[[Kategoria:1902an amaitutako eraikinak]]
luxa4xyj20vuq3m88qoicnb00d6449x
Zhangye
0
103252
10006038
9509401
2024-12-20T16:45:13Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10006038
wikitext
text/x-wiki
{{hiri infotaula}}
[[Fitxategi:Lavender and afterglow in zhangye.jpg|eskuinera|280px|thumb|[[Astaizpiliku]] (''Lavandula latifolia'') zelaiak Zhangye hirian.]]
[[Fitxategi:Linze, Zhangye, Gansu, China - panoramio (4).jpg|eskuinera|280px|thumb|[[Zhangye Danxia geoparkea]].]]
'''Zhangye''' ([[txinera sinplifikatu]]az: 张掖; [[hanyu Pinyin|pinyineraz]]: Zhāngyè), [[Gansu]] probintzian kokatutako [[prefektura mailako hiri]]a da. Prefekturak 1.200.000 biztanle inguru dauzka eta 42.000 kilometro karratuko azalera. [[Zetaren Bidea]]n hiri garrantzitsua izan zen.
== Etimologia ==
Antzina ''Ganzhou'' izena izan zuen bere oasia zela eta (甘泉, Gānquán, "ur gozoa"). [[Marco Polo]]k ''Campichu'' izena erabili zuen bere liburuan<ref>{{Erreferentzia|abizena=admin|izenburua=Zhangye, the Everyday Marco Polo Town|hizkuntza=en-US|data=2014-11-18|url=https://journeyjot.com/zhangye-everyday-marco-polo-town/|aldizkaria=Journey Jot|sartze-data=2019-07-09}}</ref>.
K.a. 111 urtean ''Zhangye komandantzia'' ezarri zen gaur egungo [[Wuwei]] hirian, baina izenaren jatorria ordea argitu gabe dago. Teoria herrikoi batek dio "luzatzen den besoa" esan nahi duela, mendebalderantz luzatzen den eremua dela erakutsiz.
== Historia ==
[[Hexi korridorea]]ren erdian kokaturik dago Zhangye eta urte askotan Txinako inperioaren muga izan zen. Oso gotorturik izan zuten ipar-mendebaldeko [[Xiongnu]] nomaden erasoetatik babesteko. Ondorengo urteetan [[Zetaren Bidea]]ren iparraldeko adarreran posta-hiria izan zen.
Mendebaldeko Xiak agindu zuen bertan eta X. mendearen inguruan [[uigur]]rek eskuratu zuten<ref>{{Erreferentzia|izena=Matthew Tom|abizena=Kapstein|izenburua=Contributions to the Cultural History of Early Tibet|argitaletxea=BRILL|hizkuntza=en|abizena2=Dotson|izena2=Brandon|data=2007|url=https://books.google.com.hk/books?id=fIpwbzRUylkC&pg=PA79#v=onepage&q&f=false|isbn=9789004160644|sartze-data=2019-07-09}}</ref>. 1219an [[Mongolen Inperioa]]k eskuratu zuen. Diotenez [[Kublai Khan]] enperadorea Zhangyeko [[Dafo tenplua (Zhangye)|Dafo tenpluan]] jaio zen, egiaztaturik ez badago ere. XII. mendean bertan [[Marco Polo]] bidaiari [[venezia]]rra urtebetez izan zen hirian eta bere liburuan Dafo tenpluko [[Siddhartha Gautama|Buda]] erraldoia deskribatu zuen<ref>{{Erreferentzia|izena=Adam Rainoff|abizena=Photographer|izenburua=In Marco Polo’s Footsteps: The Giant Buddha of Zhangye|hizkuntza=en|data=2018-04-11|url=https://medium.com/@arainoffphoto/in-marco-polos-footsteps-the-giant-buddha-of-zhangye-1e6e41809532|aldizkaria=Medium|sartze-data=2019-07-09}}</ref>.
1879 urtean misiolari kristauak iritsi ziren Zhangyera, [[Jiuquan]]-etik ihesean etorrita<ref>{{Erreferentzia|izena=Ku|abizena=Wei-Ying|izenburua=Authentic Chinese Christianity: Preludes to Its Development (nineteenth and Twentieth Centuries)|argitaletxea=Leuven University Press|hizkuntza=en|abizena2=Ridder|izena2=Koen De|data=2001|url=https://books.google.com.hk/books?id=rhwmnYSqmiUC&pg=PA33#v=onepage&q&f=false|isbn=9789058671028|sartze-data=2019-07-09}}</ref>.
Babao mendietako pinudiak oso garrantzitsuak ziren Ruo eta Hei Shui ibaien emaria kontrolatzen zutelako, uholdeak ekidinez eta nekazarientzako ura urte guztian mantenduaz. 1880. hamarkadan Txinako telegrafo konpainiak baso guztiak soildu zituen eta berehala uholdeak agertu ziren udan eta lehorteak udazkenean<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=|izenburua=The Retreat of the Elephants: An Environmental History of China|urtea=2004|url=https://archive.org/details/retreatofelephan0000elvi|abizena=Elvin|izena=Mark|orrialdeak=26-27|orrialdea=|argitaletxea=|ISBN=}}</ref>. Honen eraginez nekazaritzak asko sufritu zuen eta hiria despopulatzen hasi zen.
== Geografia eta klima ==
=== Kokapena ===
[[Gansu]] probintziaren ipar-mendebaldean kokaturik dago. 42.000 km<sup>2</sup>-ko azalera hartzen duen arren erdigunea antzinako oasiaren inguruan du, Ganzhou barrutian.
Hiriaren erdigunetik 30 kilometro mendebaldera [[Zhangye Danxia geoparkea]] dago, 510 km<sup>2</sup>-ko azalera duen ingurune espektakularra<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Colourful rock formations in the Zhangye Danxia Landform Geological Park|hizkuntza=en-GB|data=2016-02-05|url=https://www.telegraph.co.uk/travel/destinations/asia/china/galleries/Colourful-rock-formations-in-the-Zhangye-Danxia-Landform-Geological-Park/|aldizkaria=The Telegraph|issn=0307-1235|sartze-data=2019-07-09}}</ref>. Koloretako arrokak direla eta Txinako paisaia politena bozkatua izan da hainbat alditan.
=== Klima ===
<div style="width:75%">
{{Klima
|metric first=y
|single line=y
|location = Zhangye (1971−2000)
|Jan high C = 0.1
|Feb high C = 3.6
|Mar high C = 10.0
|Apr high C = 17.9
|May high C = 23.5
|Jun high C = 27.2
|Jul high C = 29.3
|Aug high C = 28.2
|Sep high C = 23.2
|Oct high C = 16.3
|Nov high C = 8.0
|Dec high C = 1.7
|year high C =
|Jan low C = −16.2
|Feb low C = −12.2
|Mar low C = −4.8
|Apr low C = 2.2
|May low C = 7.8
|Jun low C = 11.6
|Jul low C = 14.2
|Aug low C = 13.3
|Sep low C = 7.8
|Oct low C = 0.1
|Nov low C = −6.9
|Dec low C = −13.7
|year low C =
|Jan precipitation mm = 1.4
|Feb precipitation mm = 1.2
|Mar precipitation mm = 3.8
|Apr precipitation mm = 4.8
|May precipitation mm = 11.7
|Jun precipitation mm = 24.1
|Jul precipitation mm = 29.6
|Aug precipitation mm = 29.2
|Sep precipitation mm = 16.6
|Oct precipitation mm = 4.6
|Nov precipitation mm = 2.0
|Dec precipitation mm = 1.4
|unit precipitation days = 0.1 mm
|Jan precipitation days = 2.4
|Feb precipitation days = 1.8
|Mar precipitation days = 2.8
|Apr precipitation days = 3.0
|May precipitation days = 4.4
|Jun precipitation days = 7.4
|Jul precipitation days = 9.4
|Aug precipitation days = 8.3
|Sep precipitation days = 5.4
|Oct precipitation days = 2.5
|Nov precipitation days = 1.8
|Dec precipitation days = 2.4
|source 1 = [http://www.weather.com.cn Weather China]
}}
</div>
== Banaketa administratiboa ==
* [[Ganzhou Barrutia]] (甘州区)
* [[Linze Konderria]] (临泽县)
* [[Gaotai Konderria]] (高台县)
* [[Shandan Konderria]] (山丹县)
* [[Minle Konderria]] (民乐县)
* [[Sunan Yugur Konderri Autonomoa]] (肃南裕固族自治县)
== Demografia ==
Hiriaren erdiguneak 260.000 biztanle ditu, prefekturak aldiz 1.200.000 biztanle inguru. 26 etnia bizi dira bertan, Han etniaz gain nagusienak Hui, Yugur eta Tibetarrak dira.
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Dafo tenplua (Zhangye)|Dafo tenplua]]: 1100 urtearen inguruan eraiki zen eta barneak 35 metrotako luzera duen etzandako [[Buda]]ren estatua erraldoia dago<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=|izenburua=Surviving Nirvana: Death of the Buddha in Chinese Visual Culture|url=https://archive.org/details/survivingnirvana0000lees|urtea=2010|abizena=Sonya S. Lee|izena=|orrialdeak=|orrialdea=[https://archive.org/details/survivingnirvana0000lees/page/n284 265]|argitaletxea=Hong Kong University Press|ISBN=}}</ref>.
* [[Zhangye Danxia geoparkea]]
== Iruditegia ==
<gallery>
Irudi:Zhangye Dafo Si 2014.01.02 15-50-32.jpg|[[Dafo tenplua (Zhangye)|Dafo tenplua]].
Irudi:Zhangye Dafo Si 2014.01.02 15-33-30.jpg|[[Dafo tenplua (Zhangye)|Dafo tenpluko]] Buda etzana.
Irudi:Matisi Gisela-Brantl 18.JPG|Mati tenplua.
Irudi:Zhangye Wanshou Si 2014.01.02 11-25-58.jpg|Mutà, egurrezko pagoda.
Irudi:Zhangye Xilai Si 2014.01.02 10-41-57.jpg|Xilai tenplua.
Irudi:Colorful strata (Zhangye National Geopark).jpg|[[Zhangye Danxia geoparkea]].
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|2}}
== Kanpo estekak ==
* {{zh}} [https://web.archive.org/web/20060207015657/http://www.zy.gansu.gov.cn/ Zhangyeko gobernuaren webgunea.]
{{autoritate kontrola}}
{{Gansu}}
[[Kategoria:Txinako hiriak]]
[[Kategoria:Gansuko hiriak]]
[[Kategoria:Zetaren Bidea Txinan]]
qwwztpldhh4pfi754rhghosdh5hn4jf
LPEE
0
106150
10005955
9973449
2024-12-20T15:56:23Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005955
wikitext
text/x-wiki
{{Wikipedia1000}}
{{Erakunde infotaula}}
'''Lurralde Petrolio Esportatzaileen Erakundea'''<ref>EIMA: [https://eima.orex.es/Bideoak/e1e05259d27d3761ebb72dda3246e110_4850bis.pdf''Eskola-liburuetako onomastikaren. gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak'']</ref> ('''LPEE''', {{lang-en|Organization of the Petroleum Exporting Countries, OPEC}}) [[petrolio]]-ekoizle diren hamabi herrialdek osatutako [[kartel (ekonomia)|kartela]] da. Herrialde kide dira: [[Aljeria]], [[Angola]], [[Ekuador]], [[Iran]], [[Irak]], [[Kuwait]], [[Libia]], [[Nigeria]], [[Qatar]], [[Saudi Arabia]], [[Arabiar Emirerri Batuak]] eta [[Venezuela]]. Kartelaren egoitza nagusia [[Viena]]n dago 1965etik<ref>{{en}} [https://web.archive.org/web/20080805094028/http://www.opec.org/aboutus/history/history.htm A brief history of OPEC]</ref>, eta herrialde kideen energia ministroen aldizkako bilerak antolatzen ditu. [[Indonesia]] 2008an irten zen LPEEtik, petrolio inportatzaile bihurtu baitzen, baina berriro kartelera itzultzeko desioa agertu zuen, baldin eta berriro esportatzaile bihurtuko balitz<ref>{{en}} https://archive.today/20120115050326/http://www.forbes.com/afxnewslimited/feeds/afx/2008/09/10/afx5406908.html</ref>.
Munduko petrolio-ekoizpenaren % 43 eta munduko petrolio-erreserben % 81 LPEEko herrialdeetan daude<ref>{{Erreferentzia |url=http://www.opec.org/opec_web/en/data_graphs/330.htm |izenburua=OPEC Share of World Crude Oil Reserves |hizkuntza=en}}</ref>. Petrolio gordinaren esportazioetan duen nagusitasuna, 2016ko hirugarren hiruhilekorako, % 34,9 inguruan aurreikusten da<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.opec.org/opec_web/static_files_project/media/downloads/data_graphs/MI092016.pdf |izenburua=MARKET INDICATORS|abizena=OPEC |data=Septiembre de 2016 |aldizkaria=MARKET INDICATORS AS AT END*: SEPTEMBER-2016 |fechaacceso=27 de noviembre de 2016}}</ref>. Gainera, munduko ekoizpenaren % 40 biltzen du, munduko petrolioa ekoitzi beharreko ahalmen osoaren baliokidea, eta horrek, ''de facto'', petrolioa esportatzen duten herrialdeen erakundea bihurtzen du petrolio-merkatuaren banku zentral. 1970eko hamarkadan, petrolio ekoizpenaren murrizketen ondorioz, petrolioaren prezioak eta LPEEren diru sarrerak eta aberastasuna izugarri igo ziren, eta horrek ondorio gogor eta zailak ekarri zizkion munduko ekonomiari. 1980ko hamarkadan, LPEE ekoizpen-helburuak ezartzen hasi zen bere nazio kideei; oro har, ekoizpenak murrizten direnean, petrolioaren prezioek gora egiten dute. Hori berriz gertatu da erakundeak, 2008an eta 2016an, gehiegizko eskaintza murrizteko hartutako erabakien ondorioz.
1960ko eta 1970eko hamarkadetan, LPEEk arrakastaz berregituratu zuen petrolioa ekoizteko munduko sistema, erabakiak hartzeko agintea eta irabazi gehienak petrolioa ekoizten duten herrialdeen esku geldi zitezen. 1980ko hamarkadaz geroztik, LPEEk eragin mugatua izan du munduko petrolio horniduran eta prezioen egonkortasunean; bada, kideak gezurretan ibiltzen dira maiz elkarren arteko konpromisoetan, eta kideen konpromisoek islatzen dute zer egingo zuketen LPEE egon ez balitz ere<ref>{{Erreferentzia|url=https://academic.oup.com/book/39203/chapter/338699763|izenburua=The Stagnation of OPEC|fechaacceso=2023-05-15|sitioweb=academic.oup.com|doi=10.1093/oso/9780197546376.001.0001/oso-9780197546376-chapter-4}}</ref>. 2016aren amaieran, LPEE+ izeneko talde handiago bat sortu zen petrolio gordinaren munduko merkatuaren gaineko kontrol handiagoa izateko<ref>{{Erreferentzia|url=https://www.forbes.com/sites/arielcohen/2018/06/29/opec-is-dead-long-live-opec/|izenburua=OPEC Is Dead, Long Live OPEC+|fechaacceso=2023-05-15|abizena=Cohen|izena=Ariel|sitioweb=Forbes|hizkuntza=en}}</ref>.
LPEEren estatutuen arabera, bere helburu nagusia kartelaren interesak, banaka zein talde gisa, zaintzeko beharrezkoak diren bitartekoak zehaztea da. Horrez gain, petrolioaren nazioarteko merkatuetako salneurriak egonkortzeko moduak eta bitartekoak jartzea da beste xedeetako bat, gorabehera kaltegarri eta ez beharrezkoak saihestuz, betiere nazio ekoizleen interesak eta haiek dituzten diru-sarrera premiak babestuz; petrolio hornidura erregularra eta eraginkorra segurtatzea nazio kontsumitzaileei, eta kapitalen itzulera bidezkoa bermatzea petrolioaren industriari.
==Egoitza==
[[Fitxategi:Wien - OPEC-Zentrale, Portal.JPG|ezkerrera|thumb|LPEEren egoitza [[Viena|Vienan]] ([[Austria]])]]
LPEEk [[Geneva|Genevan]] ([[Suitza]]) izan zuen egoitza 1960 eta 1965 artean; gero, [[Viena|Vienara]] eraman zuen, [[Austria|Austriako]] gobernuak emandako erraztasunei esker. LPEEk eragin handia izan dezake petrolioaren merkatuan, bereziki ekoizpen maila murriztea edo handitzea erabakitzen badu<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.opec.org/library/FAQs/aboutOPEC/q13.htm|izenburua=Does OPEC control the oil market?|egilea=OPEP|hizkuntza=en|urlarchivo=https://web.archive.org/web/20070415204851/http://www.opec.org/library/FAQs/aboutOPEC/q13.htm|fechaarchivo=15 de abril de 2007}}</ref>.
== Kideak ==
Afrika, Asia eta Hego Amerikako hamahiru herrialdek osatzen dute LPEE<ref>{{Erreferentzia|url=https://www.opec.org/opec_web/en/about_us/25.htm|izenburua=OPEC : Member Countries|fechaacceso=2022-01-14|sitioweb=www.opec.org}}</ref>.
{| class="wikitable sortable plainrowheaders"
|-
! scope="col" | Herrialdea
! scope="col" | Eskualdea
! scope="col" | Afiliazioaren iraupena<ref name=":0">"[http://www.opec.org/opec_web/en/about_us/25.htm Member Countries]". ''OPEC''. Archived from the original on 7 January 2020. Retrieved 7 January 2020.</ref><ref>"[http://www.opec.org/opec_web/en/press_room/4305.htm OPEC 172nd Meeting concludes]" (Press release). OPEC. 11 March 2019. Archived from the original on 27 May 2017. Retrieved 26 May 2017.</ref>
! scope="col" | Populazioa<br />(2022)<ref name=":8">{{Erreferentzia|izenburua=World Bank Open Data |url=https://data.worldbank.org/ |access-date=2024-04-17 |website=World Bank Open Data}}</ref><ref name=":9">{{Erreferentzia|izenburua=Population 2022 |url=https://databankfiles.worldbank.org/public/ddpext_download/POP.pdf}}</ref>
! scope="col" | Eremua<br />{{small|(km<sup>2</sup>)}}<ref name="CIA Area">{{Erreferentzia|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2147.html |izenburua=Field Listing: Area |access-date=4 January 2009 |lana=The World Factbook |argitaletxea=Central Intelligence Agency |archive-url=https://web.archive.org/web/20140131115000/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2147.html |archive-date=31 January 2014 }}</ref><ref name=":2">Organization of the Petroleum Exporting Countries. (2023). OPEC Annual Statistical Bulletin (58th ed.). Retrieved April 17, 2024, from <nowiki>https://www.opec.org</nowiki></ref>
! scope="col" data-sort-type="number"| Petrolio-ekoizpena {{small|(upel/egun, 2023)}}<br />{{refn| group="O"|Petrolio upel batek 42 litro edo 159 litro edo 0,159 m3 ditu gutxi gorabehera, tenperaturaren arabera apur bat aldatuz. Ekoizpen-kopuruak testuinguruan jartzeko, superzisterna batek normalean 2.000.000 upel ditu (320.000 m3)<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Hayler |izena1=William B. |abizena2=Keever |izena2=John M. |izenburua=American Merchant Seaman's Manual |url=https://archive.org/details/americanmerchant0000unse |urtea=2003 |argitaletxea= Cornell Maritime Press |isbn= 978-0-87033-549-5 |orrialdea=14.3}}</ref>, eta munduko egungo ekoizpen-tasa 56 urte beharko lituzke gutxi gorabehera munduko egungo erreserba frogatuak agortzeko.}}<ref name=":10">{{Erreferentzia|izenburua=International - U.S. Energy Information Administration (EIA) |url=https://www.eia.gov/international/data/world/petroleum-and-other-liquids/annual-petroleum-and-other-liquids-production?pd=5&p=0000000000000000000000000000000000vg&u=0&f=A&v=mapbubble&a=-&i=none&vo=value&t=C&g=00000000000000000000000000000000000000000000000001&l=249-ruvvvvvfvtvnvv1vrvvvvfvvvvvvfvvvou20evvvvvvvvvvnvvvs0008&s=94694400000&e=1672531200000& |access-date=2024-04-17 |website=www.eia.gov}}</ref>
! scope="col" data-sort-type="number"| Frogatutako erreserbak<br />{{small|([[upel (unitatea)|upel/egun]], 2022)}}<ref>{{Erreferentzia|abizena=OPEC |izena=Organization of the Petroleum Exporting Countries |izenburua=OPEC Share of World Crude Oil Reserves |url=https://www.opec.org/opec_web/en/data_graphs/330.htm |access-date=16 April 2024 |website=www.opec.org}}</ref><ref name=":2" />
|-
! scope="row" | {{Bandera|Aljeria}}
| [[Iparraldeko Afrika]]
| data-sort-value="1969" | 1969tik
| align=right | 44.903.220
| align=right | 2.381.740
| align=right | 1.183.096
| align=right | 12200.000.000
|-
! scope="row" | {{Bandera|Kongoko Errepublika}}
| [[Erdialdeko Afrika]]
| data-sort-value="2018" | 2018tik<ref>{{Erreferentzia|url=https://uk.reuters.com/article/congorepublic-opec/congo-republic-becomes-opec-oil-cartels-newest-member-idUKL8N1TO3R2|izenburua=Congo Republic becomes OPEC oil cartel's newest member|type=editorial|argitaletxea=[[Reuters]]|lana=U.K.|access-date=22 June 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180622220328/https://uk.reuters.com/article/congorepublic-opec/congo-republic-becomes-opec-oil-cartels-newest-member-idUKL8N1TO3R2|archive-date=22 June 2018|url-status=dead}}</ref>
| align=right | 5.970.000
| align=right | 342.000
| align=right | 261.986
| align=right | 1.810.000.000
|-
! scope="row" | {{Bandera|Ekuatore Ginea}}
| Erdialdeko Afrika
| data-sort-value="2017" | 2017tik
| align=right | 1.674.910
| align=right | 28.050
| align=right | 88.126
| align=right | 1.100.000.000
|-
! scope="row" | {{Bandera|Gabon}}
| Erdialdeko Afrika
| data-sort-value="1975" | {{ubl|1975–1995,|2016tik}}
| align=right | 2.388.990
| align=right | 267.667
| align=right | 204.273
| align=right | 2.000.000.000
|-
! scope="row" | {{Bandera|Iran}}
| [[Ekialde Hurbila]]
| data-sort-value="1960" | 1960tik<ref group="O">Bost kide sortzaileak LPEEren lehen konferentzian izan ziren 1960ko irailean.</ref>
| align=right | 88.550.570
| align=right | 1.648.000
| align=right | 3.623.455
| align=right | 208.600.000.000
|-
! scope="row" | {{Bandera|Irak}}
| Ekialde Hurbila
| data-sort-value="1960" | 1960tik
| align=right | 44.496.120
| align=right | 437.072
| align=right | 4.341.410
| align=right | 145.020.000.000
|-
! scope="row" | {{Bandera|Kuwait}}
| Ekialde Hurbila
| data-sort-value="1960" | 1960tik
| align=right | 4.268.870
| align=right | 17.820
| align=right | 2.709.958
| align=right | 101.500.000.000
|-
! scope="row" | {{Bandera|Libia}}
| Iparraldeko Afrika
| data-sort-value="1962" | 1962tik
| align=right | 6.812.340
| align=right | 1.759.540
| align=right | 1.225.430
| align=right | 48.360.000.000
|-
! scope="row" | {{Bandera|Nigeria}}
| [[Mendebaldeko Afrika]]
| data-sort-value="1971" | 1971tik
| align=right | 218.541.210
| align=right | 923.768
| align=right | 1.441.674
| align=right | 36.970.000.000
|-
! scope="row" | {{Bandera|Saudi Arabia}}
| Ekialde Hurbila
| data-sort-value="1960" | 1960tik
| align=right | 36.408.820
| align=right | 2.149.690
| align=right | 9.733.479
| align=right | 267.190.000.000
|-
! scope="row" | {{Bandera|Arabiar Emirerri Batuak}}
| Ekialde Hurbila
| data-sort-value="1967" | 1967tik<ref group="O">Arabiar Emirerri Batuak 1971ko abenduan sortu zen. LPEEko kide izatea Abu Dhabiko Emirerrian sortu zen.</ref>
| align=right | 9.441.130
| align=right | 83.600
| align=right | 3.393.506
| align=right | 113.000.000.000
|-
! scope="row" | {{Bandera|Venezuela}}
| [[Hego Amerika]]
| data-sort-value="1960" | 1960tik
| align=right | 28.301.700
| align=right | 916.445
| align=right | 750.506
| align=right | 303.220.000.000
|- class="sortbottom"
! colspan="3" | Denera LPEE
! 491.757.880
! 10.955.392
! 28.956.906
! 1.240.970.000.000
|-
! colspan=3| Denera munduan
! 7.951.150.000
! 510.072.000
! 81.803.545
! 1.564.441.000.000
|-
! colspan=3| LPEEren %
! % 6.18
! % 2.14
! % 35.39
! % 79
|}
===LPEE+===
LPEEeko kide ez diren hainbat herrialdek ere parte hartzen dute erakundearen ekimenetan, hala nola borondatezko hornikuntza mozketetan, LPEEko kide eta LPEEko ez diren kideen artean politika-helburuak gehiago lotzeko<ref>{{Erreferentzia|izena=Ariel|abizena=Cohen|izenburua=OPEC Is Dead, Long Live OPEC+|hizkuntza=en|url=https://www.forbes.com/sites/arielcohen/2018/06/29/opec-is-dead-long-live-opec/|aldizkaria=Forbes|sartze-data=2024-10-14}}</ref>. LPEE+ izenez ezagutzen den herrialdeen multzo solte honek barne hartzen ditu: [[Azerbaijan]], [[Bahrain]], [[Brunei]], [[Brasil]], [[Kazakhstan]], [[Malaysia]], [[Mexiko]], [[Oman]], [[Errusia]], [[Hego Sudan]] eta [[Sudan]] hartzen ditu barnean<ref>{{Erreferentzia |egilea=Prashanth Perumal J. |data=5 June 2022 |izenburua=Opec Plus The cartel and its allies that keep oil on the boil |lana=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/international/opec-plus-the-cartel-and-its-allies-that-keep-oil-on-the-boil/article65493511.ece}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=OPEC: OPEC makes history in Vienna |url=https://www.opec.org/opec_web/en/press_room/4052.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190802092851/https://www.opec.org/opec_web/en/press_room/4052.htm |archive-date=2 August 2019 |access-date=2 August 2019 |website=opec.org}}</ref>.
LPEE+ kide diren herrialdeen arteko lankidetzak, 2017an, Lankidetza Adierazpena (LA) ezartzea ekarri du, eta hainbat aldiz luzatu da arrakasta nabarmena dela eta. LAk, izan ere, LPEEkoak diren eta LPEEkoak ez diren herrialdeen arteko lankidetza eta koordinazio esparru gisa balio du. Gainera, LPEE+-eko kideek lankidetza-ahalegin gehiago egiten dituzte Lankidetza Gutunaren bidez (LG), epe luzerako lankidetzarako plataforma bat eskaintzen duena. LGk petrolioaren eta energiaren merkatu globalaren baldintzei buruzko elkarrizketa eta iritzi-trukea errazten ditu, eta bere helburu nagusiari: energia-hornidura ziurtatzea eta egonkortasun iraunkorra sustatzea, mesede egiten dio ekoizle, kontsumitzaile, inbertitzaile eta ekonomia globalari<ref>{{Erreferentzia|abizena=Organization of the Petroleum Exporting Countries |izena=OPEC |izenburua=Declaration of Cooperation |url=https://www.opec.org/opec_web/en/publications/4580.htm#:~:text=The%20Charter%20provides%20a%20platform,investors%20and%20the%20global%20economy. |access-date=1 April 2014 |website=www.opec.org}}</ref>.
===Behatzaileak===
1980ko hamarkadatik, [[Kanada]], [[Egipto]], [[Mexiko]], [[Norvegia]], [[Oman]], [[Errusia]] eta petrolio-esportatzen duten beste nazioetako ordezkariak LPEEren bilera askotan parte hartu dute behatzaile gisa. Antolamendu horrek politikak koordinatzeko mekanismo informal gisa balio du<ref name="observers3">{{Erreferentzia |data=14 September 2010 |izenburua=OPEC: Fifty Years Regulating Oil Market Roller Coaster |argitaletxea=Inter Press Service |url=http://www.ipsnews.net/2010/09/opec-fifty-years-regulating-oil-market-roller-coaster/ |url-status=live |access-date=23 December 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151224104031/http://www.ipsnews.net/2010/09/opec-fifty-years-regulating-oil-market-roller-coaster/ |archive-date=24 December 2015}}</ref>.
==Kide berriak==
Petrolio gordina esploratzen ari diren [[Uganda]] eta [[Somalilandia]] LPEErekin bat egin dezakete etorkizunean, 2024-2025 arteko ekoizpen data berriekin, LPEE LPEE+en hedatzearekin eta esplorazioan dauden herrialde berriak, LPEEren Gutunaren irizpidea petrolio gordina ekoiztea baita.
===Utzitako kideak===
{| class="wikitable sortable plainrowheaders"
|-
! scope="col" | Herrialdea
! scope="col" | Eskualdea
! scope="col" | Kidetza urteak<ref name=":0"/>
! scope="col" | Populazioa<br />(2022)<ref name=":8" /><ref name=":9" />
! scope="col" | Eremua<br />{{small|(km<sup>2</sup>)}}<ref name="CIA Area"/>
! scope="col" | Petrolio ekoizpena<br />{{small|([[Upel (unitatea)|upel]]/egun, 2023)}}<ref name=":10" />
! scope="col" | Frogatutako erreserbak<br />(2022)<ref name=":2" />{{Rp|22. or.}}
|-
! scope="row" | {{Bandera|Angola}}
| [[Hegoaldeko Afrika]]
| data-sort-value="2007" | {{ubl|2007-2023<ref>{{Erreferentzia|data=22 December 2023 |izenburua=Angola leaves Opec oil cartel in output quota row |url=https://www.bbc.com/news/world-africa-67793369 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231221180523/https://www.bbc.com/news/world-africa-67793369 |archive-date=21 December 2023 |website=[[BBC]].com}}</ref>}}
| align=right | 35.588.987
| align=right | 1.246.700
| align=right | 1.144.402
| align=right | 2.550.000.000
|-
! scope="row" | {{Bandera|Ekuador}}
| [[Hego Amerika]]
| data-sort-value="1973" | {{ubl|1973–1992.|2007–2020<ref name="EcuadorExitStatement20200102">{{Erreferentzia |egilea=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |data=2 January 2020 |izenburua=Comunicado Oficial |trans-izenburua=Official Statement |hizkuntzaes |url=https://www.recursosyenergia.gob.ec/comunicado-oficial-7/ |url-status=live |lekua=Metropolitan District of Quito. Ecuador |argitaletxea=Ministry of Energy and Non-Renewable Natural Resources |archive-url=https://web.archive.org/web/20200107043240/https://www.recursosyenergia.gob.ec/comunicado-oficial-7/ |archive-date=7 January 2020 |access-date=6 January 2020}}</ref>}}
| align=right | 18.001.000
| align=right | 283.560
| align=right | 475.274
| align=right | 8.273.000.000
|-
! scope="row" | {{Bandera|Indonesia}}
| [[Hego-ekialdeko Asia]]
| data-sort-value="1962" | {{ubl|1962–2008,|Jan–Nov 2016}}
| align=right | 275.501.000
| align=right | 1.904.569
| align=right | 608.299
| align=right | 2.250.000.000
|-
! scope="row" | {{Bandera|Qatar}}
| [[Ekialde Hurbila]]
| data-sort-value="1961" | 1961–2019<ref>Alkhalisi, Zahraa (3 December 2018). "[https://www.cnn.com/2018/12/03/business/qatar-opec-withdrawal/index.html Qatar is pulling out of OPEC to focus on gas]". CNN. Archived from the original on 3 December 2018. Retrieved 3 December 2018.</ref>
| align=right | 2.695.122
| align=right | 11.437
| align=right | 1.322.000
| align=right | 25.244.000.000
|-
|}
Petrolioa bolumen txikitan esportatzen duten herrialdeentzat, LPEEeko kide gisa duten negoziazio-ahalmen mugatua ez luke justifikatuko LPEEeko produkzio-kuotek eta kidetzaren kostuek ezarritako zamak. Ekuador LPEEtik atera zen 1992ko abenduan, ez baitzegoen prest urtero 2 milioi dolarreko bazkidetza-kuota ordaintzeko, eta garai hartan LPEEk baimentzen zion kuota baino petrolio gehiago ekoitzi zezakeela uste baitzuen<ref>"[https://www.nytimes.com/1992/09/18/business/ecuador-set-to-leave-opec.html Ecuador Set to Leave OPEC]". ''The New York Times''. Associated Press. 18 September 1992. Archived from the original on 14 March 2016. Retrieved 8 April 2016.</ref>. Geroago, Ekuador 2007ko urrian sartu zen berriro, eta, azkenik, 2020ko urtarrilean alde egin zuen<ref name="eqrleave">{{Erreferentzia
| url=https://www.bnnbloomberg.ca/ecuador-to-leave-opec-in-january-amid-efforts-to-boost-income-1.1324853
| izenburua=Ecuador to Leave OPEC in January Amid Efforts to Boost Income
| izena=Kueffner
| abizena=Stephan
| data=1 October 2019
| website=bnnbloomberg.ca
| access-date=6 October 2019
| archive-url=https://web.archive.org/web/20191006225119/https://www.bnnbloomberg.ca/ecuador-to-leave-opec-in-january-amid-efforts-to-boost-income-1.1324853
| archive-date=6 October 2019| url-status=live}}</ref>. Ekuadorreko Energia eta Baliabide Natural Berriztaezineko Ministerioak, 2020ko urtarrilaren 2an, baieztatu zuen Ekuadorrek LPEE utzi zuela adierazpen ofizial baten bitartez<ref name="EcuadorExitStatement20200102"/>. Antzeko kezkengatik, Gabonek kidetasuna eten zuen 1995eko urtarrilean<ref>"[https://www.nytimes.com/1995/01/09/business/gabon-plans-to-quit-opec.html Gabon Plans To Quit OPEC]". ''The New York Times''. Bloomberg News. 9 January 1995. Archived from the original on 14 March 2016. Retrieved 8 April 2016.</ref>; 2016ko uztailean sartu zen berriro.
2008ko maiatzean, Indonesiak iragarri zuen LPEE utziko zuela urte horren amaieran, bere kidetasuna iraungitzen zenean, petrolio-inportatzaile garbi bihurtu baitzen eta bere ekoizpen-kuota bete ezin zuelako<ref>"[http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/7423008.stm Indonesia to withdraw from OPEC]". BBC. 28 May 2008. Archived from the original on 3 December 2013. Retrieved 27 January 2014.</ref>. 2016ko urtarrilean sartu zen berriro erakundean<ref name=":0"/>, baina, urte amaieran, bere kidetzaren beste «aldi baterako etenaldia» bat iragarri zuen LPEEk produkzioaren % 5eko murrizketa eskatu zuenean<ref name=LeavingAgain>{{Erreferentzia |url=https://www.reuters.com/article/us-opec-meeting-indonesia-idUSKBN13Q3M7 |izenburua=Net oil importer Indonesia leaves producer club OPEC, again |izena1=Fergus |abizena1=Jensen |izena2=Wilda |abizena2=Asmarini |lana=Reuters |data=1 December 2016 |access-date=1 December 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161201141227/http://www.reuters.com/article/us-opec-meeting-indonesia-idUSKBN13Q3M7 |archive-date=1 December 2016 |url-status=live }}</ref>.
Qatarrek, 1961ean erakundean sartu ondoren, 2019ko urtarrilaren 1ean utzi zuen LPEE [[Gas natural|gas naturalaren]] ekoizpenean zentratzeko, [[Gas natural likidotu|gas natural likidotuaren]] (GNL) moduan munduko esportatzailerik handiena baita<ref name="qtrleave">{{Erreferentzia
| url=https://www.cnn.com/2018/12/03/business/qatar-opec-withdrawal/index.html
| izenburua=Qatar is pulling out of OPEC to focus on gas
| izena=Zahraa
| abizena=Alkhalisi
| data=3 December 2018
| argitaletxea=CNN
| access-date=3 December 2018
| archive-url=https://web.archive.org/web/20181203142630/https://www.cnn.com/2018/12/03/business/qatar-opec-withdrawal/index.html
| archive-date=3 December 2018| url-status=live}}</ref><ref>{{Erreferentzia
|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2018/12/08/qatar-quit-opec-because-of-politics-not-oil
|izenburua=Qatar quit OPEC because of politics, not oil
|data=6 December 2018|aldizkaria=[[The Economist]]
|access-date=25 January 2019
|archive-url=https://web.archive.org/web/20190126000855/https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2018/12/08/qatar-quit-opec-because-of-politics-not-oil|archive-date=26 January 2019
|url-status=live}}</ref>.
LPEEk 2023ko azaroan egindako bilera batean, [[Nigeria|Nigeriak]] eta [[Angola|Angolak]], [[Saharaz hegoaldeko Afrika|Saharaz hegoaldeko Afrikako]] petrolio ekoizle handienak, LPEEren kuoten aurrean desadostasuna adierazi zuten; haien arabera, petrolioaren ekoizpena areagotzeko eta atzerriko erreserbak sustatzeko ahaleginak blokeatzen ari ziren. 2023ko abenduan, Angolak iragarri zuen LPEE uzten zuela, erakundearen ekoizpen-kuoten eskemarekin ados ez zegoelako<ref>{{Erreferentzia|data=2023-12-21 |izenburua=Angola to quit OPEC over oil production quotas disagreement |url=https://news.yahoo.com/angola-quit-opec-over-oil-133032949.html |access-date=2023-12-21 |website=Yahoo News |hizkuntza=en}}</ref>.
==Bagdadeko hitzarmena==
1960ko irailaren 14an, LPEEren lehen biltzarrean onartu zen [[Irak]], [[Iran]], [[Kuwait]], [[Saudi Arabia]] eta [[Venezuela|Venezuelako]] ordezkariek [[Bagdad|Bagdaden]] sinatutako hitzarmena. Hitzarmen horretan, herrialde kideen petrolio-politika bateratzeko aurreikuspenak egin ziren, eta, helburu horrekin, Herrialde Esportatzaileen Erakundea izeneko organismo iraunkorra eratzea erabaki zen.
Irakeko Errepublikak gonbidatuta, Lurralde Petrolio Esportatzaileen Konferentzia, Irak, Iran, Kuwait, Saudi Arabia eta Venezuelako Errepubliketako ordezkariez osatua, aurrerantzean kide deituko direnak, Bagdaden bildu dira 1960ko irailaren 10etik 14ra, eta honako hau erabaki zuten:
* Kideek beharrezko garapen-programa asko dituztela martxan, beren petrolio-esportazioetatik datozen sarrerek finantzatuta, batez ere.
* Kideek, hein handi batean, petrolioaren diru-sarrerak erabili behar dituztela urteko aurrekontu nazionala orekatzeko.
* Petrolioa aberastasun galkorra dela eta agortzen doan heinean beste aberastasun batzuekin ordezkatu behar dela.
* Munduko nazio guztiek, beren bizi-mailari eusteko eta hobetzeko, ia erabat petrolioa izan behar dutela energia sortzeko lehen mailako iturritzat.
* Petrolioaren prezioaren edozein gorabeherak nahitaez eragiten dio «Kideen Programen» martxari, eta dislokazio kaltegarria da, ez bakarrik haien ekonomiarentzat, baita nazio kontsumitzaile guztientzat ere. Ebazpen hauek hartzea erabaki du:
===1. Ebazpena===
# Kideek ezin izango dute gehiago arduragabe gelditu petrolio-konpainiek orain arte izan duten jarreraren aurrean prezio-aldaketak egiterakoan;
# Kideek petrolio konpainiek prezioak egonkor eta beharrezkoak ez diren gorabeheretatik libre mantentzea eskatuko dutela; kideak gaur egungo prezioak berrezartzen saiatuko direla, eskura dituzten bitarteko guztiak erabiliz, murrizketen aurretik ziren mailetara, eta, egoera berriren bat sortzen bada eta petrolio-konpainien arabera prezioak aldatu behar badira, konpainia horiek kontsultan sartu beharko dutela kaltetutako kidearekin edo kideekin egoera zehatz-mehatz azaltzeko;
# Kideek prezioen egonkortasuna ziurtatzeko sistema bat aztertu eta formulatuko dutela: besteak beste, ekoizpena erregulatuz nazio ekoizleen eta kontsumitzaileen interesei behar bezalako arreta eskainiz; herrialde ekoizleei diru-sarrera egonkorrak ziurtatuz; nazio kontsumitzaileei energia-iturri hori modu eraginkor, ekonomiko eta erregularrean hornituz, eta petrolioaren industrian inbertitzen dutenei beren kapitalean bidezko irabazia ziurtatuz;
# Konferentzia honek aho batez hartutako edozein erabaki aplikatzearen ondorioz, konpainia interesdunen batek herrialde kide baten edo gehiagoren aurkako zuzeneko edo zeharkako edozein errepresalia hartuz gero, beste ezein kidek ez du tratamendu onuragarriko eskaintzarik onartuko, dela esportazioak gehitzeko, dela prezioak hobetzeko, konpainia horietako batek edo gehiagok aho batez hartutako erabakia aplikatzea etsiarazteko eskainiz gero.
===2. Ebazpena===
# 1. Ebazpenean xedatutakoa betetzeko, biltzarrak Lurralde Petrolio Esportatzaileen Erakundea (LPEE) izeneko erakunde iraunkorra eratzea erabaki du. Erakunde horretako kideek kontsulta erregularrak egin ahal izango dituzte, kideen politikak koordinatu eta bateratzeko eta, besteak beste, 1. Ebazpeneko 2. paragrafoan aipatutako egoerak gertatzen diren bakoitzean kideek hartu beharreko jarrera zehazteko.
# Konferentzia honetan ordezkatuta dauden herrialdeak petrolioa esportatzen duten herrialdeen erakundearen kide fundatzaileak izango dira.
# Funtsezko petrolio-esportazio kopurua duen edozein herrialde izan daiteke kide, baldin eta erakundea sortu zuten bost kideek aho batez onartzen badute.
# Erakundearen helburu nagusia da kide diren herrialdeek petrolio-politikak bateratzea eta herrialde kideen interesak banaka edo kolektiboki babesteko bitarteko onenak zehaztea.
# Erakundea, gutxienez, urtean bi aldiz bilduko da, eta, behar izanez gero, sarriago, kide den herrialde bateko edo besteko hiriburuan edo komeni den beste edozein tokitan.
a) Erakundearen lana antolatzeko eta koordinatzeko, Lurralde Petrolio Esportatzaileen Erakundeko idazkari bat ezarriko da.
b) Herrialde bakoitzeko kide batek, gutxienez, osatutako azpibatzorde bat Bagdaden bilduko da 1960ko abenduaren 1a baino lehen, idazkaritzaren egiturari eta funtzioei buruzko araudiaren aurreproiektua lantzeko eta hurrengo biltzarrari aurkezteko; idazkariaren lehen urterako aurrekontua proposatu eta idazkaritzarentzat egokiena den egoitza aztertu eta proposatuko du.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
==Oharrak==
{{Erreferentzia zerrenda|group=O}}
==Bibliografia==
{{Refbegin|30em}}
* Ansari, Dawud. (2017) "OPEC, Saudi Arabia, and the shale revolution: Insights from equilibrium modelling and oil politics." ''Energy Policy'' 111 (2017): 166–178. [https://mpra.ub.uni-muenchen.de/82613/1/MPRA_paper_82613.pdf online]
* Claes, Dag Harald, and Giuliano Garavini eds. (2019) ''Handbook of OPEC and the Global Energy Order: Past, Present and Future Challenges'' (Routledge 2019) [https://www.amazon.com/Handbook-OPEC-Global-Energy-Order/dp/0367195658/ excerpt]
* Colgan, Jeff D. (2014) "The emperor has no clothes: The limits of OPEC in the global oil market." ''International Organization'' 68.3 (2014): 599–632. [http://www.ourenergypolicy.org/wp-content/uploads/2013/08/OPEC-Colgan.2013Mar.Copyedit-IO.pdf online]
*Dudley, Bob. (2019) "BP energy outlook." ''Report–BP Energy Economics–London: UK'' 9 (2019) [https://vcmstudy.ir/wp-content/uploads/2017/04/bp-energy-outlook-2017-presentation-slides.pdf online].
* Economou, Andreas, and Bassam Fattouh. (2021) "OPEC at 60: the world with and without OPEC." OPEC ''Energy Review'' 45.1 (2021): 3-28. [https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1111/opec.12205 online], a historical perspective from 1990 to 2018.
* Evans, John (1986). ''OPEC, Its Member States and the World Energy Market''. {{ISBN|978-0-8103-2148-9}}.
* Fesharaki, Fereidun (1983). ''OPEC, the Gulf, and the World Petroleum Market: A Study in Government Policy and Downstream Operations''. {{ISBN|978-0-367-28193-9}}.
* Garavini, Giuliano. (2019). ''[https://global.oup.com/academic/product/the-rise-and-fall-of-opec-in-the-twentieth-century-9780198832836?cc=us&lang=en& The Rise and Fall of OPEC in the Twentieth Century]''. Oxford University Press.
* Gately, Dermot. (1984) "A ten-year retrospective: OPEC and the world oil market." ''Journal of Economic Literature'' 22.3 (1984): 1100–1114. summary of scholarly literature [https://web.archive.org/web/20230417090353/http://www-personal.umich.edu/~twod/oil-ns/articles/research-oil/dermot_gatley_opec_10-yr_pricing_oil_sep84.pdf online]
*{{Erreferentzia |izenburua=The Power of Oil: The Arab Oil Weapon and the Netherlands, the United Kingdom, Canada, Japan, and the United States |izena=Roy |abizena=Licklider |aldizkaria=[[International Studies Quarterly]] |liburukia=32 |alea=2 |urtea=1988 |orrialdeak=205–226 |doi=10.2307/2600627 |jstor=2600627 |s2cid=155591645 |url=https://pdfs.semanticscholar.org/92db/ddba23893560a127a5ec353346b5af1feeb6.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20200218111805/https://pdfs.semanticscholar.org/92db/ddba23893560a127a5ec353346b5af1feeb6.pdf |archive-date=18 February 2020 |ref=none }}
* {{Erreferentzia|abizena=Monbiot|izena=George|author-link=George Monbiot|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2019/jun/26/shell-not-green-saviour-death-machine-greenwash-oil-gas|izenburua=Shell is not a green saviour. It's a planetary death machine|aldizkaria=[[The Guardian]]|data=26 June 2019|access-date=12 March 2023|ref=none}}{{Erreferentzia|data=March 2023|reason=Does the article say anything about OPEC?}}
* Painter, David S (2014). [https://www.ssoar.info/ssoar/bitstream/handle/document/40394/ssoar-hsr-2014-4-painter-Oil_and_geopolitics_the_oil.pdf?sequence=1 "Oil and geopolitics: The oil crises of the 1970s and the cold war"]. ''Historical Social Research/Historische Sozialforschung''. 186–208.
* Pickl, Matthias J. (2019) "The renewable energy strategies of oil majors–From oil to energy?." ''Energy Strategy Reviews'' 26 (2019): 100370. [https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2211467X19300574 online]
* Ratti, Ronald A., and Joaquin L. Vespignani. (2015) "OPEC and non-OPEC oil production and the global economy." ''Energy Economics'' 50 (2015): 364–378. [https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0140988314003053 online]
* Skeet, Ian (1988). ''OPEC: Twenty-five Years of Prices and Politics''. Cambridge UP. {{ISBN|978-0-521-40572-0}} [https://archive.org/details/opectwentyfiveye00skee online]
* Van de Graaf, Thijs. (2020) "Is OPEC dead? Oil exporters, the Paris agreement and the transition to a post-carbon world." in ''Beyond market assumptions: Oil price as a global institution'' (Springer, Cham, 2020) pp. 63–77. [https://biblio.ugent.be/publication/8137111/file/8137112.pdf online]
* Wight, David M. ''Oil Money: Middle East Petrodollars and the Transformation of US Empire, 1967-1988'' (Cornell University Press, 20210 [https://issforum.org/to/jrt14-23 Website: rjissf.org online reviews]
* Woolfson, Charles, and Matthias Beck. (2019) "Corporate social responsibility in the international oil industry." in ''Corporate social responsibility failures in the oil industry. '' (Routledge, 2019) pp. 1–14. [https://www.researchgate.net/profile/Charles-Woolfson/publication/333570020_Corporate_Social_Responsibility_in_the_International_Oil_Industry/links/5d922415a6fdcc2554a95f81/Corporate-Social-Responsibility-in-the-International-Oil-Industry.pdf online]
* Yergin, Daniel (1991). ''The Prize: The Epic Quest for Oil, Money, and Power''. {{ISBN|978-1-4391-1012-6}} [https://archive.org/details/prizeepicquestfo0000yerg_g3v1 online]
* Yergin, Daniel (2011). ''The quest : energy, security and the remaking of the modern world'' (2011) [https://archive.org/details/questenergysecur0000yerg online]
{{Refend}}
== Kanpo estekak ==
* {{en}} [https://web.archive.org/web/20060807002233/http://www.opec.org/home/ LPEEren webgune ofiziala]
{{autoritate kontrola}}
{{Ekonomia zirriborroa}}
[[Kategoria:Nazioarteko erakundeak]]
[[Kategoria:Nazioarteko merkataritza]]
[[Kategoria:Petrolioaren ekonomia]]
7m9lnw1k82xuywg17blxq6fzdccluj7
Mikhail Lomonosov
0
106181
10006423
8435627
2024-12-21T11:14:56Z
Marklar2007
1545
/* Biografia */
10006423
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Mikhail Vasilievitx Lomonosov''' ({{lang-ru|Михаи́л Васи́льевич Ломоно́сов}}; [[1711]]ko [[azaroaren 19]]a<sup>[[Gregoriotar egutegia|greg.]]</sup>/[[azaroaren 8]]a<sup>[[juliotar egutegi|jul.]]</sup> - [[1765]]eko [[apirilaren 15]]a<sup>[[Gregoriotar egutegia|greg.]]</sup>/[[apirilaren 4]]a<sup>[[juliotar egutegi|jul.]]</sup>), geografo, idazle eta [[polimata]] errusiar bat izan zen, zientzia, literatura eta heziketan aurkikuntza garrantzitsuak egin zituena eta, [[1755]]ean, lehen errusiar unibertsitatea sortu zuena, gaur egun bere izena daramana. Bere ekarpen garrantzitsu eta erabakigarriengatik, [[geografia]]ren aitatzat hartzen da [[Errusia]]n.
== Biografia ==
Errusian jaio zen [[1711]]n, [[Itsaso Zuria]]ren urruneko kostaldean ([[Jolgomory]] hiri [[pomor]]retik gertu). Nekazal lanak arrantzarekin tartekatzen zituen nekazari umil baten semea izan zen. 19 urterarte, Mikhail Lomonosov ez zen bere herritik irten, eta, lortu zituen hasierako ezagutzak, bere amari esker lortu zituen, elizbarrutiko diakonoaren alaba zena. [[1730]]eko abenduan, ikasteko grin eutsiezin baten ondorioz, bere herria utzi zuen eta, arrain merkatari karabana batetara bilduz, [[Mosku]]ra abiatu zen, negu gorrian eta oinez. Bere hasiera gogorra izan zen, mantenua irabazi behar izan baitzuen, eta, bere ezagutza urrien ondorioz, haurrentzako eskola batean izena eman behar izan zuen hemeretzi urterekin eta bi metro baino gehiagoko altuerarekin. Bere adimen naturalak eta bere lan ahalmenak, irakasleak harrituta utzi zituen, eta, kurtsoa amaitu ondoren, [[Moskuko Ikasketa Klasikoen Akademia]]n sartzea lortu zuen. Bost urtetan, bikain gainditu zituen zortzi urterako prestatuak zeuden ikasketan, eta, greziera, latin, antzinako eslaviera, historia, filosofia eta beste proba batzuk gainditu ondoren, instituzioak berak beka bat eman zion bere ikasketak [[San Petersburgoko Zientzia Akademia]]n jarrai zitzan. [[1736]]ko [[abuztu]]an, Zientzia Akademiako ikasketak ohiz kanpoko sariz gainditu ondoren, [[Hesse]]ko [[Marburgeko Unibertsitatea]]n ikasteko beka eman zioten. Han, Lomonosov, soilik sei urte lehenago bere jaioterrtik oinez irten zena, jostun baten alaba zen neska alemaniar batekin ezkondu zen, eta bizitasun handiz garatzen hasi zen bere idazle eta olerkari alderdia. Ondoren, [[Freiberg]]era joan zen, non Meatzaritza Akademia ospetsu bat zegoen, Kimika, Fisika, Mekanika, Meatzaritza eta fundizioaren artea ikasteko.
=== Garapena literatura eta gramatikan ===
Filologo bezala, lehen ''Errusiar Gramatika''ren eta hizkuntza horretara egokitutako lehen ''Erretorika''ren ([[1748]]) sortzailea izan zen. Bertsifikazio silabotonikoaren sistema egokitu zuen, errusiar olerkaritza eraberrituz. Elizaveta Petrovna enperatrizaren erregealdian olerkari ofiziala izan zen, eta [[oda]]k, epistolak eta tragediak idatzi zituen, azken hauetatik garrantzitsuena ''Tamira eta Selim'' izan zelarik, [[1750]]ean idatzitakoa. [[1739]]an, Errusiara itzuli zen, non [[1741]]ean, Zientzia Akademiako Fisika Katedrako alboko izendatua izan zen, eta, [[1745]]ean, San Petersburgoko Akademiako akademiakide eta katedradun. Bere izaera harroa eta zakarrak eta edariari zion gehiegizko zaletasunak, arazoren batzuk sortu zizkioten, [[1743]]an, ia urte bete osoz atxilotuta egoteraino, eta Akademiatik kanporatua izateko zorian egon zen. Etsaitasun handia izan zuen Sumarokov eta Trediakovskirekin, baina Isabel enperatrizak babestu eta hazienda handiak eman zizkion, mirabeak barne.
=== Teologia eta Ikasketa geografikoak ===
[[1750]]eko hamarkadaren erdialde inguruan, Zientzia Akademia Errusiarraren geografia departamenduan lanean hasi zen, garai hartarako, [[Siberia]]ko artikoan errelebamendu geografikoak egiten ari zena, non Lomonosovek, ekarpen garrantzitsuak egiten dituen geografia artikoaren aurkikuntzari dagokionez. [[1755]]ean, bere ekimenez, [[Moskuko Estatu Unibertsitatea]] sortzen da, ondoren bere izena eramango zuena. Aipaturiko instituzioetako irakasle izanez, geografiaren ikasketa eta geografoen prestaketa bultzatzen du, horietako asko, artikoko esplorazioan bere ikasleak eta laguntzaileak izan zirelarik. Kristau ortodoxo sutsu bezala, [[1755]]ean, errusiar hizkuntza literarioa eraberritu zuen gramatika bat idatzi zuen, eslabiar elizako lexiko sakratua, errusiar herriko hizkuntzarekin konbinatuz. Beranduago, 20 oda zeremonial solemne baino gehiago idatziko zituen, non "Jainkoaren handitasunaren arratsaldeko meditazioa" nabarmentzen den. [[1758]]an, Zientzia Akademiako Geografia Departamenduko zuzendari izendatua da, postu honetatik, denbora luzez, Errusiako espedizio eta ikerketa geogafikorik garrantzitsuenak gidatuko zituen errelebamendu geografikoarentzako lan metodologia bat egin zuelarik, ekarpen garrantzitsu batzuk kontutan hartu gabe, lurzoaruaren jatorri organikoaren frogatzea edo [[1760]]an egin zuen [[izozmendi|izebergen]] jatorriari buruzko bere azalpenezko ikerketa kasu. Urte berean, Lomonosovek, bere [[Errusiako historia]] propioa argitaratu zuen. [[1763]]an, zenbait ekarpen garrantzitsu biltzen ditu bere "Iparraldeko itsasoetan ibilbide ezberdinen deskribapen laburra eta ekialdeko indietara, siberiar ozeanoa zeharkatuz iristeko posibilitatearen frogapena" izeneko lanean, non artikoko itsas dinamikaren funtsezko ezaugarriak adierazten dituen, karta hidrografiko bat ezartzen duen ozeanoa zeharkatzen zuten itsasontzientzako ibilbideak adieraziz eta izotzaren mugimenduaren lege orokor bat aurkitzen duen. Izotzen ikerketa geografikorako egin zituen hurbiltze garrantzitsuengatik eta izotzen lege orokorrarengatik, [[glaziologia]]ren aitatzat hartzen da. [[1764]]an, Estatu Idazkari izendatua da. Urte beranduago hil zen, [[San Petersburgo]]n, 54 urterekin.
[[Materiaren kontserbazioaren legea|Materiaren]] eta mugimenduaren kontserbazio legea ere espresatu zuen [[1745]]eko [[ekainaren 5|ekainak 5ean]] Euler matematikariari zuzendutako gutun batean. Horregatik, gaur egun, materiaren kontserbazioaren legea, Lomonosov-Lavoisierren legea bezala ere ezagutzen da.
{{commonskat}}
{{bizialdia|1711ko|1765eko|Lomonosov, Mikhail}}
[[Kategoria:Errusiako historialariak]]
[[Kategoria:Errusiako idazleak]]
[[Kategoria:Errusiako astronomoak]]
[[Kategoria:Geografoak]]
[[Kategoria:San Petersburgon hildakoak]]
gsy2jhuubayehuxp7xm4w7eeuv3ykku
Matraze
0
114336
10006113
7224806
2024-12-20T17:37:19Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
10006113
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Glaskolben-2.jpg|thumb|300px|'''Matraze''' mota zenbait.]]
'''Matrazeak''' [[laborategi]]etan erabiltzen diren hodi erako [[flasko]]ak dira, oinarrian forma esferikoa edo konikoko zabalgunea dutenak<ref>{{erreferentzia|izenburua=matraze|argitaletxea=Zientzia eta teknologia hiztegi entziklopedikoa.Elhuyar fundazioa|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/matraze}}</ref>. Zenbait matraze mota daude:
* [[matraze aforatu]]a,
* [[Erlenmeyer matraze]]a,
* [[destilazio-matraze]]a,
* [[Kjeldahl matraze]],
* [[kitasato|kitasato matraze]].
== Erreferentziak ==
{{autoritate kontrola}}
{{argipen}}
[[Kategoria:Laborategiko materiala]]
[[Kategoria:Ontziak]]
45x9q6gs2xte9ugsoddgrfwmikp7iza
10006119
10006113
2024-12-20T17:39:32Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
10006119
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Glaskolben-2.jpg|thumb|300px|'''Matraze''' mota zenbait.]]
'''Matrazeak''' [[laborategi]]etan erabiltzen diren hodi erako [[flasko]]ak dira, oinarrian forma esferikoa edo konikoko zabalgunea dutenak<ref>{{erreferentzia|izenburua=matraze|argitaletxea=Zientzia eta teknologia hiztegi entziklopedikoa.Elhuyar fundazioa|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/matraze}}</ref>. Zenbait matraze mota daude:
* [[matraze aforatu]]a,
* [[Erlenmeyer matraze]]a,
* [[destilazio-matraze]]a,
* [[Kjeldahl matraze|Kjeldahl matrazea]],
* [[kitasato|kitasato matrazea]],
* iragaz-matrazea.
== Erreferentziak ==
[[Kategoria:Laborategiko materiala]]
[[Kategoria:Ontziak]]
<references />{{Autoritate kontrola}}
c0mau5atyxouoyx5ynfoik6tc10mqgz
10006121
10006119
2024-12-20T17:41:13Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
10006121
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Glaskolben-2.jpg|thumb|300px|'''Matraze''' mota zenbait.]]
'''Matrazeak''' [[laborategi]]etan erabiltzen diren hodi erako [[flasko]]ak dira, oinarrian forma esferikoa edo konikoko zabalgunea dutenak<ref>{{erreferentzia|izenburua=matraze|argitaletxea=Zientzia eta teknologia hiztegi entziklopedikoa.Elhuyar fundazioa|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/matraze}}</ref>. Zenbait matraze mota daude:
* [[matraze aforatu]]a,
* [[Erlenmeyer matraze]]a,
* [[destilazio-matraze]]a,
* [[Kjeldahl matraze|Kjeldahl matrazea]],
* [[kitasato]] edo iragaz-matrazea.
== Erreferentziak ==
[[Kategoria:Laborategiko materiala]]
[[Kategoria:Ontziak]]
<references />{{Autoritate kontrola}}
l9kgvr7cfkv4cps9jxhkr01uxi3l22j
Andatza (mendia)
0
115369
10006318
9666073
2024-12-21T08:52:05Z
Theklan
336
/* Errotarri harrobiak */
10006318
wikitext
text/x-wiki
{{Artikulu nabarmendua}}
{{argitzeko|mendiari|Aiako auzoa|Andatza (argipena)}}
{{geografia fisiko infotaula
| izena = Andatza
| irudia = Andatza 0001.jpg
| irudi-oina = Andatza, iparretik. Mendiaren oinetan, [[Usurbil]].
| lehen igoera =
| ohiko bidea = [[Usurbil]]etik
}}
'''Andatza''' [[Gipuzkoa]]ko iparraldeko [[mendi]] bat da. Gailurrak 562 metroko garaiera du. Iparretik [[Usurbil]] herria du oinean, eta hegoaldetik [[Zizurkil]] da gertuen dagoen herria. Mendebaldean [[Aia]] herriko [[Andatza]] auzoa dago. Egun, basoak estalita dago; ez da, ordea, berezko basoa, baizik eta [[intsinis pinu]]en landaketak gehienbat. Gailurrean, gurutze handi bat dago, [[babesleku|mendi-aterpea]], eta txangozaleentzat mahaiak eta beste azpiegitura zenbait. Maiatzaren lehen igandean Andatza eguna ospatzen da. Mendia [[GR 34]] (Donostia-Arantzazu) ibilbide luzeak zeharkatzen du.
== Izena ==
Irisasi [[Zubieta (auzoa)|Zubietako]] Amiri errekatik [[Aia]]ko Olaberrieta errekarainoko basoa adierazteko erabiltzen da. [[Usurbil]]en hego-mendebalde osoa hartzen du. Agiri zaharretan bi zatitan banatuta ageri da: Andatza eta Iria.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Irisasi|argitaletxea=Usurbilgo Udala|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|url=http://toponimia.usurbil.eus/euskara/ba-al-zenekien/irisasi|aldizkaria=Usurbil Toponimia|sartze-data=2020-05-02}}</ref> Andatza hegoaldeko mendia da eta Iria iparraldekoa. Gaur egun, Andatza zentzu orokorragoan erabiltzen da, eta Iria ere bere barne hartzen du.<ref name=":43">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Andatza|argitaletxea=Usurbilgo Udala|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|url=http://toponimia.usurbil.eus/euskara/fitxak/andatza-3|aldizkaria=Usurbilgo Toponimia|sartze-data=2020-05-02}}</ref> [[1842]]an [[Espainia]]ko Estatuaren Ondasun Nazionalen Administrazioak Irisasi izenpean elkartu zituen bi mendiak.<ref name=":44">{{Erreferentzia|izena=Mario|abizena=Michel Rodríguez|urtea=2006|izenburua=El pino radiata en la historia forestal vasca : análisis de un proceso de forestalismo intensivo|argitaletxea=Aranzadi Zientzia Elkartea|orrialdea=149|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|data=|url=http://www.aranzadi.eus/fileadmin/docs/Munibe/2006001247.pdf|isbn=84-931930-8-9|pmc=434174696|sartze-data=2020-05-02}}</ref><ref name=":41" /> Izen banaketa [[1865]] urtera arte mantendu zen dokumentazioan.<ref>{{Erreferentzia|izena=José María|abizena=Mutiloa Poza|urtea=1976|izenburua=Roncesvalles en Guipuzcoa - II. La desamortización en Guipuzcoa|argitaletxea=Caja de Ahorros Provincial de Guipúzcoa|orrialdea=15|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|data=1976|url=https://www.worldcat.org/oclc/432730845|isbn=84-7231-280-1|pmc=432730845|sartze-data=2020-05-02}}</ref>
=== Andatza ===
[[1368]]an [[Gipuzkoa]]ko alkateek [[Orreagako kolegiata|Orreagako kolegiatak]] Andatzan zituen jabetzak berresteko eman zuten sententzian agertzen da Andatza izena lehen aldiz (eskuizkribuan ''Andaça'' moduan dago: "''el ospital de santa maria de roncesualles que auia sus bustalizas en andaça''").<ref>{{Erreferentzia|izena=José María|abizena=Mutiloa Poza|urtea=|izenburua=Roncesvalles en Guipuzcoa - II. La desamortización en Usurbil|argitaletxea=Caja de Ahorros Provincial de Guipúzcoa|orrialdea=7|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|data=1976|url=https://www.worldcat.org/oclc/432730845|isbn=84-7231-280-1|pmc=432730845|sartze-data=2020-05-02}}</ref>
[[Euskaltzaindia]]ren "''Gipuzkoako herrien izenak. Lekukotasunak eta etimologia''" liburuan Andatzaren oinarrian *anda ezezaguna dagoela dirudiela esaten dute [[Patxi Salaberri Zaratiegi]] eta [[Luis Mari Zaldua]]k, [[Araba]]ko [[Anda]] eta [[Andagoia]] herri izenetan dagoenaren berdina izan daitekeelarik. [[Atzizki]]a -tza leku-ugaritasunezkoa litzateke. Egileek Arabako herri horien [[Toponimia|toponimoentzat]] jatorri [[Antroponimia|antroponimikoa]] proposatu zuten aurretik, baina Andatzaren jatorria bestelakoa zela ikusi zutenean zalantzan jarri zuten aukera hori.<ref>{{Erreferentzia|izena=Patxi|abizena=Salaberri Zaratiegi|urtea=|izenburua=Gipuzkoako herrien izenak : lekukotasunak eta etimologia|argitaletxea=Euskaltzaindia|orrialdea=30|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|abizena1=Zaldua|izena1=Luis Mari|data=[2019]|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/iker_jagon_tegiak/82543.pdf|isbn=978-84-120766-2-2|pmc=1144493947|sartze-data=2020-05-02}}</ref>
=== Iria ===
Iria Irisasiko iparraldeko mendia da.<ref name=":43" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Iria|argitaletxea=Usurbilgo Udala|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|url=http://toponimia.usurbil.eus/euskara/fitxak/iria|aldizkaria=Usurbilgo Toponimia|sartze-data=2020-05-02}}</ref>
[[1249]]ko Orreagako Kabildoaren eskritura batean agertzen da Iria izena lehen aldiz (eskuizkribuan Idia moduan dago: "''en el terminado que dicen Idia''").<ref>{{Erreferentzia|izena=José María|abizena=Mutiloa Poza|urtea=|izenburua=Roncesvalles en Guipuzcoa - II. La desamortización en Usurbil|argitaletxea=Caja de Ahorros Provincial de Guipúzcoa|orrialdea=6|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|data=1976|url=https://www.worldcat.org/oclc/432730845|isbn=84-7231-280-1|pmc=432730845|sartze-data=2020-05-02}}</ref>
Idia edo Ydia izenaren jatorrian gipuzkera zaharreko [[ihi]]dia hitza egon daiteke,<ref name=":44" /> [[Euskal Herriko Unibertsitatea|Euskal Herriko Unibertsitateko]] Geografia, Historiaurrea eta Arkeologia saileko Eugenio Ruiz Urrestarazu irakaslearen<ref name=":45">{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Ruiz Urrestarazu, Eugenio - Paisaiaren Kudeaketa. Ondarea, Lurraldea eta Hiria Masterra|argitaletxea=Euskal Herriko Unibertsitatea|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|url=https://www.ehu.eus/eu/web/master/paisaiaren-kudeaketa-masterra/gaia?p_redirect=consultaTutorias&p_anyo_acad=20180&p_idp=4021|sartze-data=2020-05-02}}</ref> iritziz.<ref name=":44" />
=== Irisasi ===
[[Fitxategi:Irisasi mendia markatuta daukan errotarri bat.jpg|thumb|Irisasi mendia markatuta daukan errotarri bat mendira doan pistaren ertzean]]
[[1842]]an, Andatza eta Iria mendiak izen komun bakar batean izendatzeko asmoz,<ref name=":44" /><ref name=":41" /> Irisasi izena ezarri zuen [[Espainia]]ko Estatuaren Ondasun Nazionalen Administrazioak,<ref name=":44" /> [[Baldomero Espartero]]ren agindupean.<ref name=":41" />
"Andaza e Idia-sasi" jaso zuen Pascual Madoz-ek "''Diccionario geográfico-estadístico-historico de España y sus posesiones de ultramar''" bildumaren barnean, [[1850]]ean argitaratutako 15. liburukian, [[Usurbil]]i eskainitako atalean.<ref name=":44" /><ref>{{erreferentzia|izena=Pascual|abizena=Madoz|urtea=1849|izenburua=Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de ultramar|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=238-239|ISBN=|hizkuntza=es|url=http://www.bibliotecavirtualdeandalucia.es/catalogo/catalogo_imagenes/grupo.cmd?interno=S®istrardownload=0&path=1004973&posicion=1|sartze-data=2020-05-02}}</ref> Irisasiko hariztiaren ordenazioa egin zuen Severo Agirre-Miramon eta Elosegi ([[Jose Manuel Agirre Miramon]]en semea) mendi-ingeniariak mendiari "Idi-sasi" esaten zioten dokumentuak ikusi zituela baieztatzen zuen, eta izenaren jatorria Idi-sasitik Irisasirako transformazioan egon zitekeela iradoki zuen.<ref name=":44" /> Idia edo Ydia izenaren jatorrian gipuzkera zaharreko [[ihi]]dia hitza egon daiteke eta sasik ingurune nahasi eta igarogaitza adieraziko luke, [[Euskal Herriko Unibertsitatea|Euskal Herriko Unibertsitateko]] Geografia, Historiaurrea eta Arkeologia saileko Eugenio Ruiz Urrestarazu irakaslearen<ref name=":45" /> iritziz.<ref name=":44" />
== Historia ==
=== Kalkolitoa eta Brontze Aroa ===
==== Andatzako estazio megalitikoa ====
{{sakontzeko|Andatzako estazio megalitikoa}}
[[Kalkolito]] eta [[Brontze Aro]]ko hamaika [[dolmen]] eta [[zista]] bat daude Andatza mendian eta horren inguruetan, [[Andatzako estazio megalitikoa]] izenekoan bildurik.<ref name=":3">{{erreferentzia|url=http://www.euskadi.eus/app/ondarea/arkeologia-ondarea/andatza-i-eko-trikuharria/trikuharria/usurbil/fichaconsulta/100291|izenburua=Andatzako Estazio Megalitikoa|sartze-data=2018-03-31|egunkaria=Euskal Kultura Ondarea|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref> [[2003]]an [[Eusko Jaurlaritza]]k Monumentu Multzo izendapenarekin Kultura Ondasun izendatu zuen estazio megalitiko hau.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=|izena=|egile-lotura=|izenburua=137/2003 Dekretua|aldizkaria=Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkaria|argitaratze-lekua=|liburukia=|alea=|data=2003-06-24|urtea=2003|url=https://www.euskadi.eus/y22-bopv/eu/bopv2/datos/2003/07/0303997e.shtml|sartze-data=2018-04-04|issn=}}</ref><ref name=":4">{{erreferentzia|hizkuntza=es|izenburua=Nuevos megalitos y megalitos relocalizados en el período 2002-2011 en Gipuzkoa|urtea=2011|abizena=Luis|izena=del Barrio Bazaco|orrialdeak=|orrialdea=|argitaletxea=|ISBN=}}</ref><ref name=":5">{{erreferentzia|url=http://www.euskal-herria.org/node/25014|izenburua=Palankaleku trikuharria|sartze-data=2018-04-10|egunkaria=euskal-herria.org|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref><ref name=":6">{{Cite aldizkari|abizena=|izena=|egile-lotura=|izenburua=Gipuzkoako megalitoen inbentarioaren eguneratzea|aldizkaria=Arkeoikuska|argitaratze-lekua=Gasteiz|liburukia=2011|alea=|data=2012 azaroa|urtea=2012|url=http://www.euskadi.eus/contenidos/recurso_tecnico/descarga_publicaciones/es_descarga/adjuntos/ARKEOIKUSKA%202011%20completo.pdf|sartze-data=2018-04-10|issn=0213-8921}}</ref><ref name=":7">{{erreferentzia|url=http://www.aranzadi.eus/carta-megalitica-ficha?fichaid=297&lang=eu|izenburua=Palankaleku|sartze-data=2018-04-10|egunkaria=Aranzadi Zientzia Elkartea|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref>
* '''Dolmenak''': Andatza I, Andatza II, Arkutxa, Beldarrain, Belkoain ([[Belkoain]] mendian), Karramiolotz, Loatzu I, Loatzu II, Olaiko, Palankaleku eta Zarateko Benta.<ref name=":3" /><ref name=":4" /><ref name=":5" /><ref name=":6" /><ref name=":7" />
* '''Zista''': Andatza III<ref name=":3" />
[[2018]]ko udan [[Aranzadi Zientzia Elkartea|Aranzadik]] egindako X. prospekzio kanpainan beste [[Megalito|monumentu megalitiko]] bat aurkitu zen Txangosta inguruan. Gizakiek egindako egitura bat zela baieztatu zuten, itxura guztien arabera trikuharri bat, baina uste baino konplexuagoa zenez [[2019]]an, ikerketa sakonagoa egiteko, indusketarekin jarraituko zutela iragarri zuten.<ref>{{erreferentzia|url=http://www.usurbil.eus/eu/-/andatzan-beste-monumentu-megalitiko-bat-topatu-du-aranzadik|izenburua=Andatzan beste monumentu megalitiko bat topatu du Aranzadik|sartze-data=2019-01-24|egunkaria=Usurbilgo Udala|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|data=2019-01-24|hizkuntza=|formatua=}}</ref>
<gallery mode="packed">
Fitxategi:Andatza I trikuharria.jpg|Andatza I trikuharria
Fitxategi:Andatza II trikuharria 01.JPG|Andatza II trikuharria
Fitxategi:Andatza III zista 01.JPG|Andatza III zista
Fitxategi:Arkutxa trikuharria.jpg|Arkutxa trikuharria
Fitxategi:Beldarrain trikuharria.jpg|Beldarrain trikuharria
Fitxategi:Belkoain 0001 03.JPG|Belkoain trikuharria
Fitxategi:Karramiolotz trikuharria.jpg|Karramiolotz trikuharria
Fitxategi:Loatzu I trikuharria.jpg|Loatzu I trikuharria
Fitxategi:Loatzu II trikuharria.jpg|Loatzu II trikuharria
Fitxategi:Olaiko trikuharria.jpg|Olaiko trikuharria
Fitxategi:Andazarrate trikuharria.jpg|Palankaleku trikuharria
Fitxategi:Txangostako indusketa lanen lehen eguna.jpg|Txangostako indusketa lanak
Fitxategi:Zarateko benta trikuharria Jesus Elosegi 1955 II.jpg|Zarateko benta trikuharria (1955)
</gallery>
{{Andatzako estazio megalitikoa}}
<br clear="all" />
==== Biribillondoko aztarnategia ====
Biribillondoko gainean [[Aranzadi Zientzia Elkartea]]k egindako 9 zundaketek berretsi dutenez [[Kalkolito]] eta [[Brontze Aro]]ko aire libreko aztarnategi bat dago bertan.<ref name=":13">{{Cite aldizkari|abizena=|izena=|egile-lotura=|izenburua=Andatza, historiaren lekuko|aldizkaria=Udalberri - Usurbilgo Udalaren aldizkaria|argitaratze-lekua=Usurbil|liburukia=|alea=8|data=2018-07-06|urtea=2018|url=http://www.usurbil.eus/documents/83434/2742280/Udalberri+8.+zbkia/b21c35a5-4c84-77a6-9860-daf0d8fe35da|sartze-data=2018-10-19|issn=}}</ref><ref name=":8" /><ref name=":14">{{Cite aldizkari|abizena=|izena=|egile-lotura=|izenburua=Oria ibaiaren beheko arroa (Aduna, Aia, Andoain, Donostia-San Sebastián, Usurbil, Zizurkil) III. kanpaina|aldizkaria=Arkeoikuska 2005|argitaratze-lekua=Gasteiz|liburukia=|alea=|data=|urtea=2006-12|url=http://www.euskadi.eus/contenidos/recurso_tecnico/descarga_publicaciones/es_descarga/adjuntos/Arkeoikuska2005.pdf|sartze-data=2018-10-19|issn=}}</ref> Aztarnategi honetan aurkitutako materialek (bi harrizko aizkora zati,<ref name=":8" /> xafla zatiak, harraskailu bat, [[sukarri]]zko zati ugari...) Andatzako estazio megalitikoko monumentuetan aurkitutakoen antz handia dute.<ref name=":13" /><ref name=":14" />
[[2005]]ean [[Radio Nacional de España]]k Biribillondoko gainean antena bat jartzeko proiektua aurkeztu zuen. Leku hori [[Andatzako estazio megalitikoa]]ren oinarrizko babes eremuan dagoenez, obrek eragin zezaketen inpaktu arkeologikoa neurtzeko xedez ikerketa arkeologiko sail bat egin zen Manuel Ceberio Rodriguez eta Luis del Barrio Bazacoren zuzendaritzapean: prospekzio intentsibo eta selektiboak, zundaketak eta laborategi lanak. Gainazalean eta testuingurutik kanpora hainbat kronologiatako material arkeologikoa aurkitu zuten: ziur aski [[Erdi Aroa|Erdi Arokoak]] diren [[zeramika]] zatiak, [[Bigarren Karlistaldia|Bigarren Karlistaldiko]] jaurtigaiak, harrizko [[aizkora]] bat eta sukarrizko zati ugari, horien artean aipagarri xafla bat eta [[harraskagailu]] bat.<ref name=":15">{{Cite aldizkari|abizena=|izena=|egile-lotura=|izenburua=Biribilondoko gaina (Donostia-San Sebastián) I. kanpaina|aldizkaria=Arkeoikuska 2005|argitaratze-lekua=Gasteiz|liburukia=|alea=|data=2006-12|urtea=|url=http://www.euskadi.eus/contenidos/recurso_tecnico/descarga_publicaciones/es_descarga/adjuntos/Arkeoikuska2005.pdf|sartze-data=2018-10-20|issn=}}</ref> Ondoren egindako 9 zundaketetan aurkitutako material arkeologikoak bertan aztarnategi bat dagoela berretsi zuen. Aurkitutakoak Andatzako estazio arkeologikoko monumentu arkeologikoetan aurkitutakoen antzekoak dira.<ref name=":14" /><ref name=":15" /><ref>{{Cite aldizkari|izena=|abizena=|urtea=2005|izenburua=Cuenca baja del Oria. Montes Andatza-Garate-Belkoain-Zarate - IIIª campaña de prospecciones arqueológicas|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|egile-lotura=|data=|url=https://issuu.com/aranzadi/docs/aranzadiana2005|aldizkaria=Aranzadiana|liburukia=|alea=126|argitaratze-lekua=|issn=|sartze-data=2018-10-19}}</ref>
[[2006]]an Manu Ceberio Rodriguezen zuzendaritzapean egindako IV. prospekzio kanpainan material litiko ugaria aurkitu zuten.<ref>{{Cite aldizkari|izena=|abizena=|urtea=2006|izenburua=Cuenca baja del Oria. Montes Andatza-Garate-Belkoain-Zarate - IV campaña de prospecciones arqueológicas|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|egile-lotura=|data=|url=https://issuu.com/aranzadi/docs/aranzadiana2006|aldizkaria=Aranzadiana|liburukia=|alea=127|argitaratze-lekua=|issn=|sartze-data=2018-10-19}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|abizena=Ceberio Rodriguez|izena=Manu|egile-lotura=|izenburua=Oria ibaiaren beheko arroa. Andatza, Garate, Belkoain, Zarate mendiak (Donostia-
San Sebastián) IV. Kanpaina|aldizkaria=Arkeoikuska 2006|argitaratze-lekua=|liburukia=|alea=|data=|urtea=|url=http://www.euskadi.eus/contenidos/recurso_tecnico/descarga_publicaciones/es_descarga/adjuntos/Arkeoikuska2006.pdf|sartze-data=2018-10-19|issn=}}</ref>
=== Erromatar Behe Inperioa ===
==== Irigaingo aztarnategia ====
2004an III. eta V. mendeen arteko nekazaritza eta abeltzaintzako kokapen bat aurkitu zen [[Irigaingo aztarnategi arkeologikoa|Irigainen]]. Aurkikuntza garrantzitsua izan zen, [[Oria]] ibaiaren beheko zatiko aitzin aroko populaketari buruzko lehenengo testigantza baita. Zeramika arrunt ez-torneatuaren hainbat lagin aurkitu ziren. Kokapenaren ezaugarriak bat datoz Behe Inperio garaiko Gipuzkoako landa inguruneko beste aurkikuntzekin.<ref name=":8">{{Cite aldizkari|izena=Manu|abizena=Ceberio Rodriguez|urtea=2010|izenburua=Primeros testimonios de época antigua en el tramo final del valle del Oria: el yacimiento de Irigain (Usurbil, Gipuzkoa)|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|egile-lotura=|data=|url=http://www.aranzadi-zientziak.org/fileadmin/docs/Munibe/2010243259AA.pdf|aldizkaria=Munibe (Antropologia-Arkeologia)|liburukia=|alea=61|argitaratze-lekua=Donostia|issn=|sartze-data=2018-05-06}}</ref>
2004aren amaieran eta 2005aren hasieran zazpi zundaketa egin ziren. Lehen biak Irigaingo punturik garaienean egin ziren eta emaitza negatiboa eman zuten baina beherago egin ziren hurrengo zundaketek emaitza positiboa eman zuten. 2005ean beste hiru zundaketa egin ziren, aurreko urtekoetatik metro gutxira, hego-ekialdera. Hauek ere emaitza positiboa eman zuten, material zeramikoak nabarmenduz. 2006an egindako laugarren kanpainan beste hiru zundaketa egin ziren ipar-ekialderantz. Ezin izan zen aztarnategiaren ipar-ekialderanzko zabalkundea frogatu. Aurkikuntza interesgarriena XIX. mende hasierako txanpon bat izan zen.<ref name=":8" />
=== Orreagako monasterioaren jabetza (XIII - XIX. mendeak) ===
[[Fitxategi:Colegiata de Santa María, Roncesvalles.JPG|thumb|[[Orreagako kolegiata|Orreagako Kolegiata]]]]
[[Jose Maria Mutiloa Poza]] historialariak [[1976]]ko ''Roncesvalles en Guipuzcoa'' liburuan dionez, ezin izan zuten [[Orreagako kolegiata|Orreagako Kolegiataren]] Andatza-Irisasi mendiko presentziaren hasiera argitzen duen dokumenturik aurkitu.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Mutiloa Poza, José|abizena=María.|izenburua=Roncesvalles en Guipuzcoa|argitaletxea=Caja de Ahorros Provincial de Guipúzcoa|data=1976|url=https://www.worldcat.org/oclc/432730845|isbn=8472312801|pmc=432730845|hizkuntza=es}}</ref> [[Orreagako monasterioa]]ren jabetzaren jatorria [[XIII. mendea]]ren hasieran Hernando Blancafort zaldunak egindako dohaintza dela dio [[Javier Ibarra Murillo]] historialariak [[1936]]ko "Historia de Roncesvalles" liburuan.<ref name=":0" /> Ziurra dena da [[1249]]an Orreagako Kabildoak lur zati bat zuela Iria izeneko lekuan (jatorrizko eskuizkribuan "Idia" jartzen du).<ref name=":0" />
[[1368]]an [[Iruñea|Iruñeko]] [[Bikario orokor|Bikario Jeneralak]] [[Orio]]ko bizilagun batzuk Iria eta Andatzan hartutakoa itzultzera zigortu izanak Orreagako monasterioa ordurako mendiaren jabe zela adierazten du.<ref name=":0" /> Urte berean beste auzi bat izan zen Orreaga eta Gil Lopez Oñaz eta beste [[kapare]] batzuen artean Andatzako belardien aprobetxamendua zela eta. Gil Lopez Oñazek ez zuen nahi Orreagako Kolegiataren behiak [[saroi]]tik kanpora ateratzerik, larreak bere eta beste kapare batzuen erabilerarako nahi baitzituen. Erregearen Gipuzkoako Alkateek Orreagaren aldeko epaia eman zuten.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Los señores de la guerra y de la tierra: nuevos textos para el estudio de los parientes mayores guipuzcoanos (1265-1548)|argitaletxea=Gipuzkoako Foru Aldundia|data=2000|url=http://www.artxibogipuzkoa.gipuzkoakultura.net/libros-e-liburuak/iturriak-fuentes02.pdf|pmc=47684101|hizkuntza=es}}</ref>
[[1350]] inguruan Orreagako priore Antso Gartzia Etxaguek eta [[Zizurkil]]go bizilagunek akordioa izenpetu zuten Andatzako lurren inguruan.<ref name=":37">{{Erreferentzia|izena=Juan Carlos|abizena=Mora Afán|urtea=2005|izenburua=Zizurkilgo historia: bailaratik hiribildura (1186-1615) = Historia de Zizurkil: del valle a la villa (1186-1615)|argitaletxea=Aranzadi Zientzia Elkartea|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=84-933211-5-X|hizkuntza=|url=http://www.zizurkil.eus/barrena/libros/zizurkil.pdf|isbn=9788493321154|pmc=904724909|sartze-data=2019-09-16}}</ref>
[[1368]]tik aurrera Orreagaren Andatzako jabetzen aipamenak ugaritzen dira: erosketak, salmentak, alokairuak, Apezpikutzaren epai eta jakinarazpenak, adostasun eta hitzarmenak, baina ez dute esplizituki zehazten zein ziren lurren mugak.<ref name=":0" />
[[1388]], [[1400]] eta [[1406]]an Orreagak [[Atxega jauregia|Atxegako]] jaunarekin egindako hitzarmenetan ''Izaur'' eta ''Lipuzal'' lekuak aipatzen dira, Maria Teresa Idayaga eta Miguel Urbietari erositako lurrak eta baita Atxegak, Orreagak eta [[Aginaga (Usurbil)|Aginaga]] eta [[Usurbil]]go herritarrek egurraren, larreen eta uraren gainean zituzten eskubideak ere.<ref name=":0" />
Orreaga eta [[Zizurkil]]go komunitatearen artean gatazka sortu zen mendiaren jabego eta mugen inguruan eta epaiketara jo zuten Zizurkilgo auzotarren eskaeraz. [[1389]]ko azaroaren 6an emandako epaiak aurrez hartutako erabakiak deuseztatu zituen eta eztabaidagai ziren [[mugarri]]ak kendu eta berriak jartzeko agintzen zuen. Mugarri berrien iparraldea, goialdea, Orreagaren esku geratu zen eta hegoa Zizurkilgo bizilagunentzat. Ondorioz, Zizurkilgo komunitateak abeltzaintzarako erabiltzen zuen eremua murriztu zen eta lursail handia pribatizatu zen Orreagaren mesedetarako. Zizurkilgo artxibategian gordetzen da epaiketaren ebazpen originalaren pergaminoa. Agiriak jasotzen dituen hainbat toponimo (''Orericuebirivilla'', ''Numito'', ''Etumeta'', ''Arrimunoa'', ''Ondaerdibirvill'', ''Çiorça'', ''Ollanerreca''...) ezagunak dira gaur egun ere <ref>{{erreferentzia|hizkuntza=eu|izenburua=Zizurkil 1615 - Hiribildu baten eraketa|urtea=|abizena=|izena=|orrialdeak=8-9|orrialdea=|argitaletxea=Hernandorena Kultur Elkartea|ISBN=|url=http://www.zizurkil.eus/barrena/400urte/Zizurkil-1615.pdf}}</ref> Toponimo horiek erakusten dute 1350 inguruan Orreagako prioreak eta Zizurkilgo bizilagunek sinaturiko akordioarekin alderatuz Zizurkili esleitutako lursailak murriztu zirela. Gaur egun Aiakoak diren ''Johanes Aroça'' (Arotza), ''Idoya'' (Idoiaga) eta ''Loaraçu'' (Logaratzu) eta Usurbilgo ''Ayzaga'' (Atxega) ustiatzeari uzteko agindua jaso zuen Zizurkilek eta zedarritze hauen harriak eta lekukoak erauzi zituzten. Ezarri zen behin-betiko mugaketako toponimoak: ''Arrimuñoa'' (Armuñoa), ''Ondaerdibirvill'' (Ondardibiribil), ''Ondaerdi'' (Ondardi) eta ''Çiorça'' (Ziortza) Usurbil, Aia eta Zizurkilen gaur egungo mugan daude edo Zizurkil barnean (parentesi artean gaur egungo leku-izenak). Lehen akordioaren eta bigarren epaiaren artean gizarte-mailako desberdintasun adierazgarri bat dago: aurrenekoan San Millango Rodrigo Zizurkilgo komunitatearen maila berean dago, baina 1389akoan ez da ageri. Dirudienez honek Ahaide Nagusi hauen eta Zizurkilgo biztanleen arteko erlazioan aldaketa garrantzitsuak adierazten ditu. Horren ildotik, bi urte beranduago Zizurkildarrek Tolosako hiribilduko biztanle izatea eskatu zuten. Eskualdean zegoen gizarte-hierarkizazioa ere nabarmentzen da epaian. Gizarte-mailako bereizketa adierazten dute "gizon on" eta lagunei kontsultatzeak eta lekuko gisa agertzen direnen izenek: Martin Gonzalbez Atxega jauregiko ezkutari eta edukitzailea, Paris etxeko Otsoa ([[Urdaiaga]]ko burdinolen jauna), bere semea (Migel Martinez Aizarnakoa) eta suhia (Migel ''Yvaynes'' Gaztainagakoa), eta Martin Bizkarrakoa, Migel Martinez Blastegikoa eta Pero Sanchez Isabakoa, ezkutariak. Bereizte handia dago gizon hauen eta [[abeltzaintza]]n, [[nekazaritza]]n, [[Errota|errotetan]] edo [[Burdinola|burdinoletan]] lan egiten zuten biztanle gehienen artean.<ref name=":37" />
[[1419]]ko [[urriaren 26]]an Orreagak [[Orio]]ko María Miguel Reiztari Andatza mendia erosi zion 80 [[florin]]en truke.<ref name=":0" />
[[XV. mendea|XV.]], [[XVI. mendea|XVI.]] eta [[XVIII. mendea|XVIII. mendeetan]] zehar jabetza zabaltzen joan zen, María Miguel Reiztaren ondorengoekin, Atxegako jaunarekin eta Aginaga, Orio eta Usurbilgo biztanleekin izandako hitzarmenen, lagapenen eta sententzien bidez.<ref name=":0" />
[[1573]]. urtean [[Garralda]]ko [[abade]]a zen Orreagako monasterioko [[kalonje]]ak Iria-Andatzako jabetzen balorazioa egin zuen [[mugarri]]ak pertsonalki egiaztatuz. Hauek dira zerrendatzen dituen jabetzak:<ref name=":0" />
* [[Saroi]]ak: Nagusiak hauek ziren: ''Ylumbe'' (Illunbe)<ref>{{erreferentzia|url=http://toponimia.usurbil.net/euskara/fitxak/illunbe|izenburua=Illunbe|sartze-data=2018-10-12|egunkaria=Usurbilgo Toponimia|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref> baserri ondokoak, ''Armyamategui'' (Armiarmategi)<ref>{{erreferentzia|url=http://toponimia.usurbil.net/euskara/fitxak/armiarmategi|izenburua=Armiarmategi|sartze-data=2018-10-12|egunkaria=Usurbilgo Toponimia|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref>, ''Joanesaroe'' (Juanasoro)<ref>{{erreferentzia|url=http://toponimia.usurbil.net/euskara/fitxak/juanasoro|izenburua=Juanasoro|sartze-data=2018-10-12|egunkaria=Usurbilgo Toponimia|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref><ref>{{erreferentzia|url=http://toponimia.usurbil.net/euskara/fitxak/juana-sarobe-2|izenburua=Juana Sarobe|sartze-data=2018-10-12|egunkaria=Usurbilgo Toponimia|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref>, ''Nenuto'' (Enuto)<ref>{{erreferentzia|url=http://toponimia.usurbil.net/euskara/fitxak/enuto-3|izenburua=Enuto|sartze-data=2018-10-12|egunkaria=Usurbilgo Toponimia|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref>, ''Ondaerdi'' (Ondardi)<ref>{{erreferentzia|url=http://toponimia.usurbil.net/euskara/fitxak/ondardi-3|izenburua=Ondardi|sartze-data=2018-10-12|egunkaria=Usurbilgo Toponimia|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref>, ''Oyardo'' (Oiardo)<ref>{{erreferentzia|url=http://toponimia.usurbil.net/euskara/fitxak/oiardo-3|izenburua=Oiardo|sartze-data=2018-10-12|egunkaria=Usurbilgo Toponimia|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref>, ''Boyoca'' eta ''Agaramunde'' (Agamuno)<ref>{{erreferentzia|url=http://toponimia.usurbil.net/euskara/fitxak/agamuno-2|izenburua=Agamuno|sartze-data=2018-10-17|egunkaria=Usurbilgo Toponimia|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref>.<ref name=":0" /> Bestelako jabetzak zerrendatzean beste saroi hauek ere aipatzen ditu: ''Calamusaroe'' (Kalamusoro)<ref>{{erreferentzia|url=http://toponimia.usurbil.net/euskara/fitxak/kalamusoro|izenburua=Kalamusoro|sartze-data=2018-10-12|egunkaria=Usurbilgo Toponimia|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref><ref>{{erreferentzia|url=http://toponimia.usurbil.net/euskara/fitxak/kalamusaroe|izenburua=Kalamusaroe|sartze-data=2018-10-12|egunkaria=Usurbilgo Toponimia|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref>, ''Begoça'' (Berorza)<ref>{{erreferentzia|url=http://toponimia.usurbil.net/euskara/fitxak/berorza-2|izenburua=Berorza|sartze-data=2018-10-17|egunkaria=Usurbilgo Toponimia|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref>'','' ''Beisiguisaroe'' eta ''Sarasu''-ko (Saratsu)<ref>{{erreferentzia|url=http://toponimia.usurbil.net/euskara/fitxak/saratsu|izenburua=Saratsu|sartze-data=2018-10-12|egunkaria=Usurbilgo Toponimia|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref>.<ref name=":0" /><ref name=":9">{{Erreferentzia|izena=Zaldua Etxabe, Luix Mari,|abizena=1965-|izenburua=Saroiak eta kortak : mendialdeko antzinako gizartearen oinordeak|argitaletxea=L.M. Zaldua|data=[2006]|url=https://www.worldcat.org/oclc/433548943|isbn=8461115643|pmc=433548943|sartze-data=2018-10-12}}</ref><ref name=":10">{{erreferentzia|url=http://baserriak.noaua.com/html/baserriak_539.html|izenburua=Artzaintza eta saroeak|sartze-data=2018-10-17|egunkaria=Usurbilgo baserriak eta baserritarrak|aldizkaria=|abizena=Tellabide Azkolain|izena=Josu|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}{{Apurtutako esteka|date=apirila 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Horietatik gehienak toponimo ezagunak dira<ref name=":9" /><ref name=":10" /> (parentesi artean gaur egungo leku-izenak).
* [[Mintegi (nekazaritza)|Mintegiak]]
[[1577]]an Orreagak Iria eta Andatza mendiak [[Donostia]]ko Juan López (Peres) Aguirre eta Alzegari, [[Filipe II.a Espainiakoa|Felipe II.a Espainiakoaren]] baimenarekin, 12.500 [[dukat]]eko enfiteusi-zentsuarekin saldu zizkion baina salerosketa ez zen gauzatu kontratuko baldintza batzuk ez betetzearen ondorioz. Saltzeko saiakeraren arrazoia Aginaga, Orio eta Usurbilgo herritarrekin izandako auziak izan daitezke. Aginagako Komunitateak [[enkante]] publikoan erosteko eskaera ere ez zen gauzatu.<ref name=":0" />
[[1748]]. urtean [[epaiketa]] egin zen Andatza mendiaren behealdean dagoen Izao izeneko lursailaren aprobetxamenduaren inguruan. Lurrak Orreagako Monasterioaren jabetzakoak ziren eta [[Usurbil]]go Kontzejuaren ardurapean zeuden baina [[1518]]an [[Orio]]ko maizterrek [[arrantza]]rako [[Otarre (arrantza)|nasak]] jarri zituzten bertan eta Orreaga eta Usurbil kexa atera ziren behin eta berriz. Epaiketan erabaki zen Izaoko lurrak Oriori zegozkiola [[itsaso]]ak ur handienetan hartzen duen pareraino, [[XVI. mendea]]z geroztik horrela izan zelako. Orreagako Kolejiatak itsasbeheran itsasadarraren aldeko ihitokiaz baliatu zitekeen baina ez prioreak ez Oriok ezin zuten itsasoak ureztatzen zuen lekuan ezer aldatu. Monasterioa ez zegoen ados erabakiarekin eta urtetan Orioren aurka azaldu zen. [[1751]]an auzia berriz hasi zen eta azkenean, [[1808]]. urtean lurrak Orreaga eta Orioren artean banatu behar zirela erabaki zen.<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=|izenburua=Orio historian zehar|urtea=2003|abizena=Trutxuelo García|izena=Marta|orrialdeak=49-101|orrialdea=|argitaletxea=Orioko Udala|ISBN=|url=http://www.oriodonejakue.net/images/stories/orio/PDF_orokorrak/OrioHistorianZehar.pdf}}</ref>
==== Orreagako monasterioaren mugarriak ====
{{Sakontzeko|Andatzako Orreagako kolegiataren mugarriak}}
[[Orreagako kolegiata|Orreagako monasterioarenak]] izandako lurrak mugatzen dituzten mugarrien artean Orreagako ikurra, gurutzea eta makulua, landuak dituzten 7 mugarri daude: Illunbe (ez dago jatorrizko kokapenean<ref name="usurbilgo-ondarea-ezagutzen" />), Igartzazabal, Baztarsaitxo (Juanasoro), Enuto, Etumetako Mugarriluze, Ondabardibiribil eta Sariagoikoetxea. Gurutze landua duten beste 3 mugarri daude: Beloztegi, Puela eta Sagatzu.<ref name=":41" /> [[Artikutza]]ko mugarrien antz handia dute.<ref name="usurbilgo-ondarea-ezagutzen">{{eu}} Josu Tellabide Azkolain, Asier Agirresarobe Azkue [http://usurbilondarea.noaua.com/ «Usurbilgo ondarea ezagutzen - Kultura baten aztarnak paisaian»], ''Noaua Kultur Elkartea'' - ''Alkartasuna Usurbilgo Baserritarren Kooperatiba'' - ''Usurbilgo Udala'', 2009</ref>
<gallery mode="packed">
Fitxategi:Usurbilgo Igartzazabal baserritik gertu dagoen Orreagako monastegiaren mugarria.jpg|Igartzazabalgo mugarria
Fitxategi:Illunbeko Orreagako Monasterioaren mugarria.jpg|Illunbeko mugarria (ez dago jatorrizko kokapenean)
Fitxategi:Juanasoroko Orreaga Monasterioaren mugarria.jpg|Juanasoroko mugarria
Fitxategi:Etumetako Mugarriluzeko Orreagako Monasterioaren mugarria.jpg|Etumetako Mugarriluzeko mugarria
Fitxategi:Ondardibiribileko Orreagako Monasterioaren mugarria.jpg|Ondardibiribileko mugarria
Fitxategi:Enutoko Orreagako mugarria (gurutzea eta makulua dituen aldea, jatorrizkotik moztuta).jpg|Enutoko mugarria
Fitxategi:Usurbilgo Puelaberri baserritik gertu dagoen Orreagako monastegiaren mugarria.jpg|Puelako mugarria
Fitxategi:Sagatzuko Orreaga Monasterioaren mugarria.jpg|Sagatzuko mugarria
Fitxategi:Beloztegiko Orreaga Monasterioaren mugarria.jpg|Beloztegiko mugarria
</gallery>
{{align|left|{{Andatzako Orreagako monasterioaren mugarrien eta Gipuzkoako Foru Aldundiaren lurren mapa}}}}
<br clear="all" />
=== Aro garaikidea ===
==== Bigarren Karlistaldia ====
{{Sakontzeko|Bigarren Karlistaldia}}
[[1876]]ko [[otsailaren 20]]an lehen gorputzeko Cathalan jeneral liberalak, Sierra brigadaren buru zela, Andatza okupatu zuen. Cuadros jeneral liberala, Otal brigadarekin, [[Zarateko Benta]]ra igo zen eta Moriones jeneral liberala aldiz, Suances eta Mariné brigadekin, [[Pagoetako Kurutzea|Pagoetan]] kokatu zen, [[Iturriotz baserria|Iturriozko benta]] menderatuz. Hirugarren gorputz liberalaren erasoaren helburua [[Hernio]] mendia zen eta bidean Andatza eta Zarateko benta inguruan pasa zuten gaua.<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=es|izenburua=El primer año de un reinado (Crónica de la guerra)|urtea=1878|abizena=de la Serna|izena=Agustin Fernando|orrialdeak=|orrialdea=|argitaletxea=Enrique de la Riva-ren inprenta|ISBN=|url=http://dspace.ceu.es/visor/libros/523213/523213.pdf}}</ref>
==== Gerra Zibila ====
{{Sakontzeko|Txaldatxurreko lubakiak|Saseta defentsa-sistema|Gipuzkoako kanpaina}}
[[Fitxategi:Justo Camino Ibargoien - Gerran kanoiak idiekin igotzen Andatzara.webm|thumb|Gerran kanoiak idiekin igo zituzten Andatzara. Justo Camino Ibargoienen testigantza.<ref>{{erreferentzia|url=https://ahotsak.eus/usurbil/pasarteak/usu-018-018/|izenburua=Gerran kanoiak idiekin igotzen Andatzara|sartze-data=2019-01-10|egunkaria=Ahotsak.eus|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref>]]
[[Andatzako mendilerroa]]n [[Kandido Saseta]]k sortutako defentsa-sistemak [[1936]]ko [[abuztuaren 16]]tik [[irailaren 19]]ra, 34 egunez, geldiarazi zuen Jose Iruretagoyena Solchaga koronelaren [[1936ko uztaileko Espainiako estatu-kolpea|tropa kolpisten]] aurrerapena. [[Belkoain]] mendian borroka gogorrak izan ziren eta [[abuztuaren 28]]ra arte eutsi zioten gudariek posizioari. Ondoren, Andatzara, [[Andazarrate]]ra eta [[Zarateaitz]]era atzera egin behar izan zuten. Zarateaitzen ezarri zuen Azpeitiako Komandantziak inguruko aginte-kuartela eta [[errekete]]en erasoei aurre egin zien 1936ko [[abuztuaren 29]]tik [[irailaren 18]]ra.<ref name=":16">{{Erreferentzia|izena=Almorza Arrieta|abizena=Karlos|urtea=|izenburua=Saseta Defentsa-Sistema: armatutako erresistentzia antifaxista Adunan, Asteasun eta Zizurkilen|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|url=http://www.zizurkil.eus/barrena/libros/saseta-liburua.pdf|isbn=9788494425189|pmc=988299373|sartze-data=2018-10-20}}</ref>
Gerra hasi eta bi egunera Juan Azpiroz Alda [[Usurbil]]go erretorearen bila joan ziren eta Andatzan barrena ihes egin zuen [[Aia]]ko Izuela baserrira. Etxe horretan edo bertako borda batean bi hilabete igaro zituen.<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=|izenburua=Usurbil mendez mende|urtea=1989|abizena=Elustondo|izena=Axentxio|orrialdeak=|orrialdea=10|argitaletxea=|ISBN=}}</ref>
Kolpistak [[Usurbil]] hartzera zetozela zioten zurrumurruak zabaltzen zirenean herriko gazte batzuk [[Aia]] aldera jotzen zuten Andatzan barrena, errepresioaren edo derrigortuta soldadu eramango zituztenaren beldur zirelako eta egunak ematen zituzten mendian arriskua baretu arte.<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=|izenburua=Herriak badaki - Usurbilgo memoria errepresiboa 1973 - 2002|urtea=2002|abizena=|izena=Usurbilgo Etxerat!, Errepresioaren aurkako taldea eta Noaua! Kultur Elkartea|orrialdeak=|orrialdea=12|argitaletxea=Usurbilgo Udala|ISBN=}}</ref>
[[Abuztuaren 30]]ean [[Donostia]]ko [[Frente Popular (egunkaria)|Frente Popular]] egunkariak [[Kandido Saseta]] komandantea elkarrizketatu zuen Andatzako gailurrean.<ref name=":16" /><ref name=":17">{{erreferentzia|url=http://www.gipuzkoa1936.com/noticia.php?diadelmes=30&numerolmes=8|izenburua=En la punta de "Andatza" - Hablando con Saseta, el pundonoroso capitán de los mendigoizales|sartze-data=2018-10-20|egunkaria=Gipuzkoa 1936|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=es|formatua=}}</ref> Tontorrera iritsi aurretik, goizean Donostiako San Bartolomeko kuarteletik ateratzen ikusitako Donostiako [[Euzko Gaztedi]]ko, [[Errenteria]]ko eta [[Pasai Donibane]]ko ehun mendigoizale ingururekin egin zuen topo kazetariak.<ref name=":17" /> Elkarrizketan Kandido Sasetak garrantzia kendu zion aurreko egunetan Belkoain galdu izanari, Andatzatik aurkarien mugimenduak kontrola zitzakeelako.<ref name=":17" /> Defentsa-lerroa aldatu bazen ere, Zarateaitz - [[Zarateko benta]] - Andatza zen une hartan, kolpistek kostaldera aurrera egin ezinik jarraitzen zuten.<ref name=":16" /> Kandido Sasetak esan zuenez nahiko jende baziren baina baliabide materialak falta zituzten.<ref name=":17" /> Donostiako gudari batek arma hobeak eta munizioa bidaltzeko eskatu zuen.<ref name=":17" /> Anakleto Arana Andatzako borrokaldietan aritu zen [[Pasaia]]ko Bordaundi kuarteleko buruzagi moduan. Erbestean errefuxiatuta zegoela [[Jose Migel Barandiaran]]ek egindako elkarrizketan kontatu zuenez, Andatzan, [[moskete]] eta [[errifle]], ez zen bana ere ailegatzen gudari bakoitzarentzat.<ref>{{Erreferentzia|izena=Xabier|abizena=Portugal Arteaga|urtea=|izenburua=Pasaia 1931-1939 : la memoria de los vencidos|argitaletxea=Pasaiako Udala, Kultura eta Hezkuntza|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|data=2007|url=http://www.pasaia.eus/documents/90521/349297/Memoria+de+los+vencidos-eus/9961a6f9-b5da-402c-b012-e8173f29424b|isbn=9788493152444|pmc=433493402|sartze-data=2018-10-20}}</ref> Kazetaria joan zenean arratsaldea aurrera zihoan eta Kandido Saseta gudarien patruilak mendiko leku desberdinetan banatzen ari zen.<ref name=":17" />
[[Fitxategi:PenNa Andatza Usurbil Orio.png|thumb|[[Usurbil]], [[Orio]] eta Andatzaren okupazioaren berri [[El Pensamiento Navarro]] egunkarian]]
[[Irailaren 6]]ko Donostiako [[Frente Popular (egunkaria)|Frente Popular egunkariak]] argitaratu zuenez [[errekete]]ek Andatzan hainbat eraso egin zituzten baina azkenean atzera egin behar izan zuten 28 gorpu eta milizianoek hartu zituzten 50 [[fusil]] atzean utziz.<ref name=":16" /><ref name=":17" />
[[Irailaren 15]]ean, Cayuela teniente-koronelak Andatzako posizioaren aurkako erasoaldia abiarazi zuen eta hurrengo egunean hartu zuen.<ref name=":16" /> Cayuelak bere egunerokoan dionez operazioan hiru hildako eta 32 zauritu izan ziren.<ref name=":16" /> [[Koldo Mitxelena]]k, euskal [[Hizkuntzalaritza|hizkuntzalari]] eta [[idazle]]ak, egun horretan Andatzan izan zuen gerrako lehen bizipena [[Eusko Gudarostea]]rekin, 21 urte zituela.<ref>{{erreferentzia|url=https://www.naiz.eus/en/hemeroteca/gara/editions/2015-08-20/hemeroteca_articles/txiki-sentiarazten-gaituen-biografia-koldo-mitxelenarena|izenburua=Txiki sentiarazten gaituen biografia, Koldo Mitxelenarena|sartze-data=2018-11-07|egunkaria=Gara|aldizkaria=|abizena=Agirre|izena=Joxean|egile-lotura=|data=2015-08-20|hizkuntza=|formatua=}}</ref><ref>{{erreferentzia|url=http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/mitxelena-elissalt-koldo/ar-79333/|izenburua=Mitxelena Elissalt, Koldo|sartze-data=2018-11-07|egunkaria=Auñamendi Eusko Enziklopedia|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref>
[[Azaroaren 15]]ean, garai hartan Urnieta udalerriko zati zen [[Lasarte-Oria|Oria]] auzoko Lartzabaleta baserrian morroi zegoen 15 urteko Santiago Urdampilleta Ariztimuño [[Zubieta (Gipuzkoa)|zubietarra]] Andatza mendi aldera joan zen [[Inistorra|iñistorra]] jasotzera eta [[obus]] bat aurkitu zuen. Kuriositatea piztu zion eta baserrira eraman zuen gurdian. Baserrian ukitu zuenean eztanda egin zuen eta bertan hil zen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Iraitz|abizena=Arizabaleta Gantxegi|urtea=2020|izenburua=Urnieta, 1936-1945 : giza eskubideen zapalketa eta errepresioa Gerra Zibilean eta lehen Frankismoan = Conculcación de los derechos humanos y represión durante la Guerra Civil y el primer Franquismo. II|argitaletxea=Aranzadi Zientzia Elkartea|orrialdeak=130|data=2020|url=http://www.aranzadi.eus/fileadmin/docs/Urnieta-1.pdf|isbn=978-84-17713-29-4|pmc=1236198153|sartze-data=2021-05-22}}</ref>
==== Andatzako gurutzea ====
[[Fitxategi:Andatza gurutzea.jpg|thumb|Gurutzea oineko plakarik gabe, 1950 inguruan Indalecio [[Indalecio Ojanguren|Ojangurenek]] ateratako argazkian]]
Andatzako gurutzea porlanezkoa da. 1933an eraiki zuten batzokiko gazteek Arrueneberri etxearen azpialdean eta idi parearekin igo zuten mendira. Garai hartan Andatzako tontorra estatuaren jabetzako lurretan zegoen eta han jarri ordez, 480 metroko altueran, Usurbili begira dagoen puntan zutitu zuten, Urdaiaga Torreko Zatarain familiaren lurretan.<ref name="usurbilgo-ondarea-ezagutzen" />
Gurutzeari plaka bat jarri zioten oinean, idazki honekin:<ref name="usurbilgo-ondarea-ezagutzen" />
[[Fitxategi:Juanasoro gurutzea andatza 02.JPG|ezkerrera|thumb|Gurutzearen oineko plaka 2015ean]]
{{Esaera2|1933'KO OŔIĹAN 3'AN
USURBIL'GO MENDIGOIXALIAK
ANDATZA-MENDIAN
JAŔITAKO-OROIGAŔIA
GORA-EUZKADI}}
{{Clearleft}}
[[Frankismo]] garaian inguruko baserritar batek gorde zuen plaka eta [[Francisco Franco|Franco]] hil ondoren berriz jarri zuen bere lekuan.<ref name="usurbilgo-ondarea-ezagutzen" />
==== 1945eko ibilaldi neurtua ====
[[Fitxategi:Juanasoro gurutzea andatza 03.JPG|thumb|Juan Mari San Sebastian Bengoetxea eta Pedro Loidi Iriondoren hilarriak]]
[[1945]]eko [[Maiatzaren 6|maiatzak 6ean]], igandea, [[Antigua (Donostia)|Antiguako]] Luistarrek antolatutako ibilaldi neurtua ospatu zen. Antiguako parrokiatik abiatu zen ibilaldia, [[Igeldo]]tik [[Mendizorrotz]]era igo ziren eta handik [[Orio]]ra jaitsi. Orion [[Orioko zubia|Oria ibaiaren gaineko zubitik]] eta [[Aia]]ko Santiago ermitaren ondotik igaro ondoren Andatzako igoera ekin zioten eta amaitzeko handik [[Usurbil]]a jaitsi ziren.<ref name=":21">{{Cite aldizkari|abizena=Gurrutxaga|izena=Felipe|egile-lotura=|izenburua=Marcha regulada mortal|aldizkaria=Oarso|argitaratze-lekua=|liburukia=|alea=43|data=|urtea=2008|url=http://www.errenteria.net/eu/ficheros/57_19282eu.pdf|sartze-data=2018-12-02|issn=}}</ref>
Bi pertsona hil ziren ibilaldi neurtu hartan, Pedro Loidi Iriondo oriotarra eta Juan Mari San Sebastian Bengoetxea hernaniarra. Andatzako gurutzearen ondoan daude bien hilarriak.<ref name=":21" />
Egun beroa izan zen, [[Igeldoko behatoki meteorologikoa]]n 29,9 C neurtu zituzten, aurreko egunean baino 10 gradu gehiago, eta ez zuen euririk egin. Aurreko hilabeteak (otsaila, martxoa eta apirila) ere oso lehorrak izan ziren.<ref name=":21" />
Ibilaldian parte hartu zuen Felipe Gurrutxagaren hitzetan Andatzako igoera oso gogorra izan zen beroa eta ur faltagatik. Arratsaldean Usurbil aldera jaisten ari zirela, hainbat lagunek Pedro Loidi Iriondo adarrekin egindako ohatila batean, gerrikoekin lotuta, nola jaisten zuten ikusi zuen. [[Urdaiaga]] auzoko sendategi psikiatrikora eraman zuten Pedro. Beste hogei bat lagun ere artatu zituzten bertan. Mendian botaka egin eta konortea galdu zuten askok eta guztiek ura eskatzen zuten. Gaueko hamarrak eta erdietan anbulantziaz eraman zuten Pedroren gorpua familiaren etxera, Oriora.<ref name=":21" />
Juan Mari San Sebastian Bengoetxea [[Hernani]]ra eraman zuten bere lagunek manta batean bilduta intsolazioarekin. Zentzurik gabeko hitzak esaten zituen. Hasiera batean Goikoetxea doktoreak artatu zuen eta hurrengo egunean Irigoien doktoreak. Azken honek sukarra jaisteko [[Adarra]]ko [[elurzulo]]tik elurra ekartzeko eskatu zuen, baina ezin izan zuten ezer egin Juanen alde. 1945eko maiatzaren 7ko eguerdian hil zen.<ref name=":21" />
==== Enbilleneko Pello eta Patxi Zabalaren omenezko plaka ====
[[Fitxategi:Enbillenetarren omenezko plaka Andatzan.jpg|thumb|Enbillenetarren omenezko plaka Andatzako tontorrean dagoen errotarrian dago]]
[[1991]]ko abenduaren 30ean [[Usurbil]]go Enbillenea [[baserri]]an gertatutako istripuan bi anaia hil ziren. Pello eta Patxi Zabala baserriko [[belar-zulo]]aren inguruan lanean ari zirela, bi anaietako bat barrura erori zen. Beste anaia laguntzera joan zen baina hura ere belar-zulora erori zen. Biek konortea galdu zuten eta belar-zuloko gasa arnastearen ondorioz hil ziren.<ref name=":20">{{Cite aldizkari|abizena=|izena=|egile-lotura=|izenburua=Txirrikitutik|aldizkaria=Noaua!|argitaratze-lekua=Usurbil|liburukia=|alea=193|data=2004-11-19|urtea=2004|url=http://www.noaua.eus/wp-content/uploads/2014/02/noaua_193.pdf|sartze-data=2018-12-01|issn=1136-6818}}</ref>
[[Fitxategi:Enbillenetarren omenezko plaka Andatzan (xehetasuna).jpg|thumb|Plakaren xehetasuna]]
Urtebete beranduago, [[1992]]an, omenaldia egin zieten bi anaiei Andatzan. Usurbildar ugarik parte hartu zuen mendi ibilaldian eta Enbillenetarren omenezko oroigarri bezala plaka bat jarri zuten. Testu hau du plaka horrek:<ref name=":20" />
{{esaera2|''ENBILLENETARRAK
PATXI ZABALA 1953-8-2 / 1991-12-30
PELLO ZABALA 1955-6-13 / 1991-12-30
IZAR TARTETIK HOR DAUDE BEIRA
JENDIA NOLA BIZI DAN
NEGAR MALKUAK DAUKAZKITELA
FUERUAK OFENDITZIAN
ZER KONTATUA IZANGO DUTE
JOSAFATERA BILTZIAN.''}}
== Ekosistema ==
=== Flora ===
==== Basoa ====
Gaur egun, berezko basorik ia ez dago: pinu landaketak dira nagusi.
Andatza [[Orreagako kolegiata]]ren jabetza izan zen [[XIII. mendea|XIII]]-[[XIX. mendea|XIX]]. mendeetan. Basoen osaketa altueraren eta lur kalitatearen araberakoa zen: [[Oria]] ibaiaren inguruko eremu heze eta emankorrenetan [[haritz kandudun]]a (''Quercus robur L.'') zen nagusi, eta Andatzako tontor inguruko lur lehorrago eta kaskarragoetan, berriz, [[ametz]]a (''Quercus pyrenaica Willd'').<ref name=":27" />
[[1886]]an haritz kandudunak eta ametzak azaleraren % 84 hartzen zuten. [[XX. mendea|XX. mende]] hasieratik aurrera, ordea, gizakiek berezko basoa kendu zuten, eta [[intsinis pinu]]arekin eta [[itsas pinu]]arekin landatuz joan ziren. [[1938]]an [[hostozabal]]ak azaleraren % 20 besterik ez ziren.<ref name=":27" />
=== Fauna ===
==== Speocharidius (Kobiella) galani ====
[[Fitxategi:Emeretzuko leizea.jpg|thumb|Emeretzuko leizearen sarrerako amildegia]]{{Sakontzeko|Speocharidius (Kobiella) galani}}
[[Leiodidae]] familiako [[kakalardo]] mota hau [[Endemismo|endemikoa]] da,<ref name=":38">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2011|izenburua=Atlas y libro rojo de los invertebrados amenazados de España|argitaletxea=Organismo Autónomo Parques Nacionales|orrialdea=|orrialdeak=281-284|ISBN=978-84-8014-794-1|hizkuntza=es|data=|url=https://www.miteco.gob.es/es/biodiversidad/temas/inventarios-nacionales/atlas_artropodos_vulnerables_tcm30-198227.pdf|artxibo-url=|isbn=9788480147941|pmc=756578772|sartze-data=2019-11-06}}</ref> Andatzako Emeretzu<ref>{{erreferentzia|url=http://www.felixugarte.org/soy-emeretzu-no-guardetxe/|izenburua=Soy Emeretzu, no Guardetxe|sartze-data=2019-11-06|egunkaria=Felix Ugarte Elkartea - Lurpeko eremuen ikerketa eta zaintza|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|data=2018-02-27|hizkuntza=es|formatua=}}</ref> [[Haitzulo|leizean]] bakarrik aurkitu da. [[Espezie]] [[troglobio]] honen gorputzak 2,60 - 3,10 milimetro arteko luzera du. [[Antena (biologia)|Antenak]] oso luzeak eta finak dira, gorputzaren luzeraren bi heren baino gehiagokoak. Espainiako [[ornogabe]]en liburu gorrian espezie kaltebera gisa sailkatua dagoen arren ez dauka babes figura arauturik.<ref name=":38" />
Leizearen erdialdean eta sakonerarik handienetan aurkitu izan da, materia organikoz elikatzen den lekuetan. 1996 eta 1997an ikerlariek hainbat ale harrapatu zituzten. 2007an beste bat harrapatu zuten miaketa bidez eta 2008an 13. Azken bisitetan leizearen barnean gertatu diren tenperatura eta hezetasun aldaketen ondorioz espezie honetako aleen kopurua nabarmen gutxitu dela dirudi eta ikusi eta harrapatzea zaildu da.<ref name=":38" />
Ez da bere bizi zikloa ezagutzen. [[Materia organiko]] pilaketetan talde txikitan ikusi da.<ref name=":38" />
Espezie hau, sakabanatze eta ale kopuru txikia duten gainerako troglobioak bezala, atzeratze prozesu argi batean dago eta egoera okerragora joango da bere ingurunea babesteko neurri azkar eta eraginkorrak hartzen ez badira. Mehatxu faktoreak aleen gehiegizko bilketa eta lurpeko pitzaduretatik elikagaiak iristea eragotzi dezaketen inguruneko baldintzen aldaketak dira. Arazo nagusia [[habitat]]aren aldaketa da. Leizeak ingurune sentikor eta hauskorrak dira. Aldaketen eragile nagusiak gehiegizko bisita eta [[Entomologia|entomologoek]] egindako miaketa intentsiboegiak dira. Bisitek eragin kaltegarria dute, [[tenperatura]] eta [[hezetasun]]a aldatzen dituztelako. Miaketek [[Substratu (argipena)|substratuaren]] egitura normala aldatu dezakete. Bestalde, [[Basogintza|baso-ustiapenak]] eragin oso kaltegarria izan du leizearen ingurunean, bai [[perkolazio]] bidezko elikagaien ekarpenean eta baita aurrez aipatutako ingurune faktoreetan ere.<ref name=":38" />
==== Arrano sugezalea ====
[[1959]]ko uztailean [[arrano sugezale]] txita bati eraztuna jarri zitzaion Andatzako zuhaitz lehor baten gainean zegoen kabi batean.<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=es|izenburua=Estudio de la avifauna de Guipúzcoa|urtea=1967|abizena=Noval|izena=Alfredo|orrialdeak=|orrialdea=19|argitaletxea=Aranzadi|ISBN=|url=www.euskomedia.org/PDFAnlt/munibe/1967005078.pdf}}</ref>
==== Basurdea ====
[[Fitxategi:Escudo de Usurbil.svg|thumb|180x180px|[[Basurde]]a [[Usurbil]]go [[armarri]]an]]
[[1882]]ko [[irailaren 27]]an amaieran [[Madril]]go hainbat egunkarik (''El Debate'', ''El Figaro'', ''La Unión'', ''La Iberia''...) berri eman zutenez [[basurde]] talde batek kalte handiak eragin zituen Andatzako [[Haritz|hariztietan]], baina batez ere ''Arizavaleta'' eta ''Amaria'' baserrietan, Usurbilgo herriko kaskotik gertu. Gauez [[Oria]] ibaia igerian zeharkatzen zuten eta erriberako arto sailetan txikizio handiak eragin. Oinatzen arabera taldean basurde oso handiak zeuden. Zenbait ehiztari uxaldi bat egitekoak ziren.<ref>{{Cite news|url=http://hemerotecadigital.bne.es/pdf.raw?query=parent%3A0026406786+type%3Apress%2Fpage&name=El+Debate+%28Madrid.+1881%29.+27-9-1882|abizena=|izena=|izenburua=|data=1882-09-27|egunkaria=El Debate|formatoa=PDF|hizkuntza=es|sartze-data=2019-01-05}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://hemerotecadigital.bne.es/pdf.raw?query=parent%3A0026738215+type%3Apress%2Fpage&name=El+F%C3%ADgaro+%28Madrid.+1879%29.+27-9-1882|abizena=|izena=|izenburua=|data=1882-09-27|egunkaria=El Figaro|formatoa=PDF|hizkuntza=es|sartze-data=2019-01-05}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://hemerotecadigital.bne.es/pdf.raw?query=parent%3A0004858351+type%3Apress%2Fpage&name=La+Uni%C3%B3n+%28Madrid.+1882%29.+27-9-1882|abizena=|izena=|izenburua=|data=1882-09-27|egunkaria=La Unión|formatoa=PDF|hizkuntza=es|sartze-data=2019-01-05}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://hemerotecadigital.bne.es/pdf.raw?query=parent%3A0001528541+type%3Apress%2Fpage&name=La+Iberia+%28Madrid.+1868%29.+27-9-1882|abizena=|izena=|izenburua=|data=1882-09-27|egunkaria=La Iberia|formatoa=PDF|hizkuntza=es|sartze-data=2019-01-05}}</ref>
[[1884]]ko [[urtarrilaren 16]]ko Madrilgo ''El campo'' aldizkarian Orio, Aginaga eta Usurbilgo ehiztariek egindako beste uxaldi arrakastatsu bat aipatzen da.<ref>{{Cite aldizkari|hizkuntza=es|izenburua=|urtea=1884|abizena=|izena=|orrialdeak=|orrialdea=16|argitaletxea=|ISBN=|aldizkaria=El campo|argitaratze-lekua=Madril|alea=4|argitaratze-data=1884-01-16|url=http://www.memoriademadrid.es/doc_anexos/Workflow/4/235590/hem_elcampo_18840116.pdf}}</ref>
[[1897]]ko [[ekainaren 30]]ean Madrilgo ''La Unión Católica'' egunkarian albiste izan zen Andatzan basurde eme bat umeekin agertu izana. Ehiztariak uxaldi bat prestatzen ari ziren.<ref>{{Cite aldizkari|hizkuntza=es|izenburua=|urtea=1897|abizena=|izena=|orrialdeak=|orrialdea=3|argitaletxea=|ISBN=|egunkaria=La Unión Católica|argitaratze-data=1897-06-30|url=http://hemerotecadigital.bne.es/pdf.raw?query=parent%3A0004902681+type%3Apress%2Fpage&name=La+Uni%C3%B3n+Cat%C3%B3lica.+30-6-1897}}</ref>
[[XX. mendea]]ren amaieran basurdea Andatza inguruan desagertzeko arriskuan zegoen [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k Nekazaritza Saileko Iñigo Mendiola teknikariaren esanetan. [[1999]] aldera inguruko ehiztarien ekimenez 2 [[hektarea]]ko azalera hesitu zuten 600 metroko itxiturarekin eta basurde batzuk sartu zituzten bertan ugaldu eta Andatza aldean basurde populazioa finkatzeko ahaleginetan. Basurdeak ugaritu egin ziren eta janaria ematen zitzaienez inguruko basurdeak ere gerturatzen hasi ziren. Itxitura jartzean [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k, ehiztariekin adostuta, basurde populazioa ugaritu arte Andatzan basurdeak ehizatzeko baimenik ez ematea erabaki zuen.<ref>{{Cite aldizkari|hizkuntza=|izenburua=Sasi guztien artetik basurdea handik eta hemendik|urtea=2001|abizena=Aranberri|izena=Josu|orrialdeak=15-18|orrialdea=|argitaletxea=|ISBN=|aldizkaria=Noaua!|argitaratze-data=2001-01-26|zenbakia=105|url=http://www.noaua.eus/wp-content/uploads/2014/02/noaua_105.pdf}}</ref>
[[Zizurkil]]go lurretan [[Gipuzkoako Ehiza Federazioa]]ren Sarobetxoeta ehiza barrutia dago. 2 metroko altuerako hesiarekin itxitako 20 hektareako azalera du. Gipuzkoar ehiztari federatuek [[txakur]]rak basurde arrastoa jarraitzeko trebatu ditzakete bertan.<ref>{{erreferentzia|url=http://www.fedecazagipuzkoa.com/eu/instalazioak/sarobetxoeta|izenburua=Sarobetxoeta|sartze-data=2019-01-23|egunkaria=Gipuzkoako Ehiza Federazioa|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref>
==== Ferra-saguzar handia ====
[[Fitxategi:Grand Rhinolophe 2.jpg|thumb|[[Ferra-saguzar handi]]a]]
[[2009]]an, Aranzadi Zientzia Elkarteko ikerlariek [[ferra-saguzar handi]]a antzeman zuten Abalotz aldeko zuhaizti eta [[sastrakadi]]z osatutako zonalde misto batean, [[ultrasoinu]]en detektagailua erabiliz. Inguruan kobazulorik edo bestelako babeslekurik ez dagoenez, Emeretzuko leizetik etorria izan zitekeela pentsatu zuten, han espeziearen presentzia baieztatu baitzuten. Abalotz ingurua ehizerako erabiltzen zuela suposatu zuten, espezieak [[hostoerorkor]]ren basoak atsegin baititu.<ref name=":39">{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Análisis preliminar de la diversidad biológica en el entorno natural de Donostia-San Sebastián|argitaletxea=Aranzadi Zientzia Elkartea|orrialdea=|orrialdeak=467-484|ISBN=|hizkuntza=es}}</ref>
[[Euskal Autonomia Erkidegoa|EAEko]] mehatxatutako espezieen katalogoan kaltebera kategorian sailkatua dago,<ref name=":40">{{Cite aldizkari|izena=|abizena=|urtea=2011|izenburua=AGINDUA, 2011ko urtarrilaren 10ekoa, Ingurumen, Lurralde Plangintza, Nekazaritza eta Arrantzako sailburuarena. Honen bidez, Basa eta Itsas Fauna eta Landaredian Arriskuan dauden Espezieen Euskadiko Zerrenda aldatzen da, eta testu bakarra onartzen.|argitaletxea=Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkaria|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|argitaratze-data=2011-02-23|url=https://www.euskadi.eus/y22-bopv/eu/bopv2/datos/2011/02/1100937e.shtml|zenbakia=37}}</ref> erabiltzen dituen babeslekuen (kobazuloak eta etxe hutsak) gaineko mehatxuak direla eta.<ref name=":39" />
==== Ferra-saguzar mediterraneoa ====
[[Fitxategi:Rhinolophus euryale-cropped.jpg|thumb|[[Ferra-saguzar mediterraneo]]a]]
[[1966]]ko [[abenduaren 15]]ean [[Aranzadi Zientzia Elkartea|Aranzadi Zientzia Elkarteko]] [[espeleologia]] sailak [[ferra-saguzar mediterraneo]]aren [[hezurdura]] bat aurkitu zuen Andatzako Emeretzu leizean.<ref>{{Cite aldizkari|izena=Carlos|abizena=Galan Vazquez|urtea=1970|izenburua=Aportación al conocimiento de los Quiropteros Cavernícolas del País Vasco.|argitaletxea=Aranzadi Zientzia Elkartea|orrialdea=|orrialdeak=61-66|ISBN=|hizkuntza=es|url=http://www.euskomedia.org/PDFAnlt/munibe/1970061066.pdf|aldizkaria=Munibe}}</ref>
[[2001]] eta [[2002]] artean Aranzadiko Carlos Galan ikerlariak leize horretako eta bere inguruetako faunaren azterketa burutu zuen. Bildu zituen espezien artean dago ferra-saguzar mediterraneoa. Saguzahar hauek leize barruan igarotzen dute negua eta bertan ugaltzen dira. Kanpoan elikatzen dira, baina egunez leizean hartzen dute atseden. Ondorioz, [[guano]] metaketak sortzen dituzte. Guano hori ornogabeek baliatzen dute. Hainbat espezie aurkitu zituen: [[Brachycera]] subordenako [[Diptera|dipteroak]] (eta beren [[larba]]k), [[Staphylinidae]] familiako [[kakalardo]]ak (larba eta [[imago]] asko) eta [[Collembola]]k.<ref>{{Cite aldizkari|izena=Carlos|abizena=Galán|urtea=2002|izenburua=Ecología de la cueva de Guardetxe y del MSS circundante: un estudio comparado de ecosistemas subterráneos en materiales del Cretácico tardío del Arco Plegado Vasco.|argitaletxea=Aranzadi Zientzia Elkartea|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://telesforo.aranzadi-zientziak.org/karstologia/pdf-s/GUARDETXE.PDF}}</ref>
Egoitz Salsamendi EHUko ikerlari eta saguzarretan adituaren esanetan [[2013]]an espezie hori galduta dago Emeretzun eta eskualdean lehen aurkitzen zen beste leize batzuetan: [[Hernani]]ko Jentilzuloa eta [[Donostia]]ko [[Errekalde (Donostia)|Errekalde]] gaineko Unanue-zar ondoko koba. Euskal Herrian bi lekutan soilik aurkitzen da, [[Karrantza]]n eta [[Sara]]n.<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2013|izenburua=Adituek ez dute xaguxarrik aurkitu Iturmendiko Jentilzuloan, edo ‘Txanpiñoien koban’ - Hernani|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2013-07-03|url=https://kronika.eus/urumea/1570440421915-adituek-ez-dute-xaguxarrik-aurkitu-iturmendiko-jentilzuloan-edo-txanpinoien-koban-36866z|aldizkaria=Kronika.eus|sartze-data=2020-02-05}}</ref>
[[Euskal Autonomia Erkidegoa|EAEko]] mehatxatutako espezieen katalogoan galtzeko arriskuan daudenen kategorian sailkatua dago.<ref name=":40" />
[[Fitxategi:Accipiter nisus edit.jpg|thumb|[[Gabirai arrunt|Gabirai arrunta]]]]
==== Gabirai arrunta ====
2021eko urriaren 27an Andatza aldean ehiztariek gabirai bat (''Accipiter nisus'') tiroz bota zutela salatu zuen [[Eguzki (elkartea)|Eguzki talde ekologistak]] [[Fiskaltza|Fiskaltzan]]. Gabiraiak espezie babestua dira. Partikular batek balkoian zaurituta aurkitu zuen eta Igeldoko Arrano Etxera eraman zuen. Handik gutxira hil zen hegaztia.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gabirai bat, hilabete batean tiroz bota duten laugarren hegazti babestua|hizkuntza=|data=2021-11-09|url=http://eguzki.org/2021/11/09/gabirai-bat-hilabete-batean-tiroz-bota-duten-laugarren-hegazti-babestua/|aldizkaria=Eguzki Talde Ekologista|sartze-data=2021-11-18}}</ref>
==== Lepahoria ====
[[Fitxategi:Martes martes crop.jpg|thumb|[[Lepahori]]a]]
[[Lepahori]]aren habitata [[Hosto-erorkor|hosto erorkorreko zuhaitzen]] baso handiak kontserbatzen diren eremuak dira. Andatzan [[Pinofito|konifero]] landaketak nagusi izan arren lepahoriak ikusi izan dira. [[Euskal Autonomia Erkidegoa|EAEn]] populazioa ezezaguna bada ere datu faltak dentsitatea baxua dela erakusten du. Gehiegizko harrapaketak eta baso-ustiakuntzak espeziea mugatu dute. Europako hainbat eremutan bere populazioaren joera baso-ustiakuntzari lotua dagoela ikusi da. Zepo eta harrapaketen debekua ere garrantzitsua da. EAEko mehatxatutako espezieen katalogoan dago, bakana babes kategorian.<ref>{{erreferentzia|url=http://www.euskadi.eus/web01-a3dibesp/eu/u95aWar/especiesJSP/U95aEConsultaEspecie.do?u95aMigasPan=E,42,1;EN,5,45,4,300;&pk=7675|izenburua=Martes martes Lepahoria|sartze-data=2018-11-09|egunkaria=Euskadiko Naturari buruzko Informazio Sistema|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref><ref>{{erreferentzia|url=http://www.nekanet.net/Naturaleza/especies/fauna/ficha.asp?codigo=367|izenburua=Martes martes LINNAEUS, 1758|sartze-data=2018-11-09|egunkaria=Vertebrados Continentales del País Vasco|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=es|formatua=}}</ref>
== Ekonomia ==
=== Errotarri harrobiak ===
Andatza [[Gipuzkoa]]ko [[errotarri]]-[[harrobi]] nagusia izan zen eta [[Euskal Herria|Euskal Herriko]] garrantzitsuenetakoa. Artxibo historikoetan dagoen dokumentu kopuru handiak bere garrantzi ekonomikoaren adierazgarria da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Iñaki|abizena=Sanz Azkue|urtea=2024|izenburua=Andatza: Mendi bat Gipuzkoako errotak mugitzeko|argitaletxea=Gaur8|hizkuntza=eu|data=2024-12-21|url=https://www.naiz.eus/eu/hemeroteca/gaur8/editions/gaur8_2024-12-21-06-00/hemeroteca_articles/andatza-mendi-bat-gipuzkoako-errotak-mugitzeko|aldizkaria=GAUR8|sartze-data=2024-12-21}}</ref><ref name=":41">{{erreferentzia|izena=Asier|abizena=Agirresarobe|urtea=2019|izenburua=Usurbilgo mugarriak eta Andatzako errotarri-harrobiak|argitaletxea=Usurbilgo Udala|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|abizena2=Alonso|abizena3=Castro|izena2=Joseba|izena3=Javi|url=http://www.usurbil.eus/documents/83434/0/20200429andatza/663757bc-2111-7008-e103-107cd25dd7d8}}</ref> Andatzako [[hareharri]]a erabiliz egindako [[errotarri]]en lehen aipamen esplizitua [[1388]] urtekoa da<ref name=":41" /> eta XIX. mendera arte errotarri harrobietan lanean jarraitu zuten.<ref name="Antxon-Agirre-Piedras-Molino-XV-XIX" /> Errotarri harrobiak Orreagako Monasterioaren eta [[Atxega jauregia|Atxega]], Oa eta Illunbe etxeen lurretan zeuden.<ref name="Antxon-Agirre-Piedras-Molino-XV-XIX" /> [[XVIII. mendea|XVIII. mende]] erdialdetik aurrera errotarri-harrobien ustiapena gainbehera hasi zen eta baso-ustiapena lehenesten hasi ziren. Industria honen amaiera [[trenbide]]aren etorrera eta [[elektrizitate]]aren asmakuntzaren eskutik iritsi zen. Hala ere, salbuespen bezala, [[XX. mendea]]ren erdi aldera [[Arama]]ko Ibares errotarako Andatzako errotarriak erosi zituzten.<ref name=":41" />
Bertako errotarrien kalitatea bikaina zen, Andatzako hareharria gogorra eta trinkoa baita, ehotzeko egokia. Ekoitzitako errotarriak [[Gipuzkoa]] osora eramaten zituzten.<ref name="Antxon-Agirre-Piedras-Molino-XV-XIX" /> Badira [[Agurain]] ([[Araba]]), [[Bilbo]] ([[Bizkaia]]) eta [[Donibane Lohizune]] ([[Lapurdi]]) eramandako errotarrien lekutasunak ere.<ref name=":41" /> Gehienetan [[Aginaga (Usurbil)|Aginagan]] ontziratu eta [[Oria]] ibaitik [[Orioko portua|Orioko portura]] garraiatzen zituzten, bertatik [[itsasontzi]]z banatzeko.<ref name="Antxon-Agirre-Piedras-Molino-XV-XIX" />
[[2019]]an, Aranzadi Zientzia Elkarteko Javi Castro ikerlariak egindako azterlanean<ref name=":42">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2020|izenburua=Andatza egunik ezean, iaz egindako zenbait lan kontsultagai|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2020-04-28|url=http://www.usurbil.eus/eu/-/andatza-egunik-ezean-iaz-egindako-zenbait-lan-kontsultagai|aldizkaria=Usurbilgo Udala|sartze-data=2020-05-01}}</ref> 24 harrobitan banatutako 129 errotarri aurkitu zituen Andatzaren iparraldeko hegiko 230 [[hektarea]]ko eremuan. Aurkitutako kopuru hori ustiapenaren zantzu bat besterik ez da, lantzen zituzten harrien %1 baino gehiago nekez puskatzen baizitzaien hargin artisauei. Artxibo historikoetako dokumentazioan 255 urteko epean 58 [[Harginak|harginen]] izen-abizenak ere aurkitu zituen. Bi hargin familia nabarmentzen dira bereziki: Gilisastikoak ([[Urdaiaga]]) eta Ondaldagorrikoak ([[Aginaga (Usurbil)|Aginaga]]).<ref name=":41" />
==== Historia ====
[[Fitxategi:Andatzan amaitu gabe utzitako errotarria goroldioak estalirik.jpg|thumb|Amaitu gabe utzitako [[errotarri]]a [[goroldio]]ak estalirik]]
[[1388]]ko dokumentu batean aipatzen dira lehen aldiz Andatzako errotarri-harrobiak.<ref name=":41" />
[[1400]] urtean [[Orreagako Kolegiata|Orreagako monasterioak]] eta Juan Beltran Atxegakoak sinatutako itunean Andatzako errotarri-harrobiak aipatzen dira.<ref name="Antxon-Agirre-Piedras-Molino-XV-XIX">{{es}} [http://www.conselldemallorca.net/media/32166/A_Aguirre.pdf Piedras de molino del siglo XV al XIX], ''[[Antxon Agirre|Antxon Agirre Sorondo]]''.</ref>
[[1419]]an Maria Ruiz Arregik Orreagako Monasterioari Andatzako lur batzuk saldu zizkion. Salmentaren baldintzetan saltzaileak eta bere ondorengoek lur horietan ganaduak ibiltzeko eta bertako errotarri harrobiak ustiatzeko eskubideak aipatzen dira, baita errotarriak garraiatzeko behar den zura hartzekoa ere.<ref name="Antxon-Agirre-Piedras-Molino-XV-XIX" />
[[1541]]ean Andatzako errotarriak eraman zituzten [[Errenteria]]ra. Aginagan kargatu eta Orioraino eraman zituzten lehenik eta handik beren helburura.<ref name="Antxon-Agirre-Piedras-Molino-XV-XIX" />
[[1549]]an [[Aginaga (Usurbil)|Aginagako]] Mapildik [[Donibane Lohizune]]ra errotarriak eraman zituzten "pinaza" motako [[itsasontzi]]etan.<ref name=":41" />
[[1559]]an Joanes Berreinaza, [[Usurbil]]go alkatea eta Joan Ibañez Gilisasti, [[alkabala]] errentatzailea bildu ziren. Azken honek errotarrien salmentako [[dukat]] bakoitzeko 3 [[marabedi]] eskatzen zituen eta Illunbe etxearen harrobitik ateratako errotarri bat Irureta andreari 15 dukatean saldu zion Joanes Etxebesteri ordaina eskatzen zion. Etxebestek argudiatu zuen harrobia ez zela kontzejuarena eta aurreko 24 urtean errotarriak atera arren ez zutela alkabalarik ordaindu. Alkabala bezala 45 marabedi ordaintzera behartu zuten.<ref name="Antxon-Agirre-Piedras-Molino-XV-XIX" />
[[Fitxategi:Andatzan amaitu gabe utzitako errotarria erdiko zuloarekin orbel eta goroldioz estalirik.jpg|thumb|Amaitu gabe utzitako errotarria erdiko zuloarekin [[orbel]] eta goroldioz estalirik]]
[[1561]]ean Juanes Gilisasti Usurbildarrak bi errotarri eraman zizkion Azpeitiako Soreasuko Gregorio Olazabal errotariari. 28 [[dukat]] eta garraiolarientzako bazkaria ordaindu zituen, 14 jasotzean eta beste 14 martxoan.<ref name="Antxon-Agirre-Piedras-Molino-XV-XIX" />
[[1567]]an [[Orreagako monasterioa]]k Juanes Lopez Agirre eta Atxegakoari saltzen dizkio harrobiak.<ref name="Antxon-Agirre-Piedras-Molino-XV-XIX" />
[[1578]]an gutxienez 20 harginek, beren koadrilekin, egiten zuten lan errotarri harrobietan.<ref name="Antxon-Agirre-Piedras-Molino-XV-XIX" />
[[1600]]ean Orreagako monasterioaren jabetzako harrobiak agertzen dira berriz ere. Horrek esan nahi du 1567an ez zituztela harrobi guztiak saldu edo beren jabetzara itzuli zirela.<ref name="Antxon-Agirre-Piedras-Molino-XV-XIX" />
[[1754]]an [[Manuel Larramendi]]k "''Corografia de la muy noble y muy leal provincia de Guipuzcoa''" ("Gipuzkoa probintzia oso noble eta oso leialaren korografia") liburuan idatzi zuenez Andatzatik ateratako errotarriak oso estimatuak ziren.<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=es|izenburua=Corografía de la muy noble y muy leal provincia de Guipuzcoa|urtea=1754|abizena=Larramendi|izena=Manuel|orrialdeak=|orrialdea=57|argitaletxea=|ISBN=|url=http://www.ehu.eus/ituna/pdf/CorografiaProvinciaGuipuzcoa.pdf}}</ref>
[[XVIII. mendea|XVIII. mende]] erdialdetik aurrera errotarri-harrobien ustiapena gainbehera hasi zen.<ref name=":41" />
[[Fitxategi:Andatzan amaitu gabe utzitako errotarria erdiko zuloarekin.jpg|thumb|Amaitu gabe utzitako errotarria erdiko zuloarekin]]
[[Fitxategi:Andatzan amaitu gabe utzitako errotarria orbelak estalirik.jpg|thumb|Amaitu gabe utzitako errotarria [[pinu]]-orri eta orbelez estalirik]]
[[1804]]ean Orreagako monasterioaren lurretan 7 harrobi zeuden.<ref name="Antxon-Agirre-Piedras-Molino-XV-XIX" />
[[1809]]an oraindik ere errotarriak eramaten ziren Andatzatik [[Eibar]]rera.<ref name=":41" />
Andatzako errotarri industriaren amaiera [[trenbide]]aren etorrera eta [[elektrizitate]]aren asmakuntzaren eskutik iritsi zen. Hala ere, salbuespen bezala, [[XX. mendea]]ren erdi aldera [[Arama]]ko [[Ibares errota]]rako Andatzako errotarriak erosi zituzten.<ref name=":41" />
{| class="wikitable" style="display: inline-table;"
|+Andatzako errotarri baten salneurria<ref name="Antxon-Agirre-Piedras-Molino-XV-XIX" />
!Urtea
!Salneurria
|-
|[[1559]]
|15 [[dukat]]
|-
|[[1561]]
|14 dukat + bazkaria
|-
|[[1562]]
|15 dukat
|-
|[[1679]]
|416 [[erreal kuarto]]
|-
|[[1710]]
|Errotarriaren diametroaren arabera:
{| class="wikitable"
|+
!Diametroa
!Salneurria
|-
|1,05 - 1,15 metro
|8 [[peso]]
|-
|1,15 - 1,26 metro
|9 peso
|-
|1,26 - 1,36 metro
|11 peso
|-
|1,36 - 1,47 metro
|13 peso
|-
|1,47 - 1,575 metro
|16 peso
|-
|1,575 - 1,68 metro
|17 peso
|}
Laurdeneko zatia 2 peso.
|-
|[[1737]]
|50 peso (1,575 metroko diametroa)
|-
|[[1738]]
|22 peso (1,260 metroko diametroa)
|}
{| class="wikitable" style="display: inline-table;"
|+Orreagako Monasterioaren harrobien alokairua<ref name="Antxon-Agirre-Piedras-Molino-XV-XIX" />
!Urtea
!Zenbatekoa
|-
|1600
|6 [[dukat]]
|-
|1602
|6 dukat eta 6 [[Espainiako erreala|erreal]]
|-
|1634
|7 dukat
|-
|1646
|15 dukat
|-
|1649
|12 dukat
|-
|1697
|5 dukat hargin bakoitzeko
|}
==== Ikerketak eta aurkikuntzak ====
[[1976]]an [[Jose Maria Mutiloa Poza]] historialariak ''Roncesvalles en Guipúzcoa'' liburuan Andatzako errotarri industriaren garrantzi ekonomikoari buruz idatzi zuen eta harrobiei buruzko lehen dokumentuak ezagutzera eman zituen.<ref name=":32">{{Cite aldizkari|hizkuntza=es|izenburua=Canteras de piedras de molino y moleros en Navarra|urtea=2011|abizena=Pascual Mayoral|izena=Pilar|orrialdeak=228,241-243|orrialdea=|argitaletxea=Nafarroako Gobernua|ISBN=|izena1=Pilar|abizena1=Pascual Mayoral|izena2=Pedro|abizena2=García Ruiz|aldizkaria=Cuadernos de Etnología y Etnografía de Navarra|zenbakia=86 (Separata)|izena3=Javi|abizena3=Castro|url=http://canterasdepiedrademolino.com.es/bibliografia/Pascual_Garcia_Castro%20CEEN%2086%20(web).pdf}}</ref>
[[1985]]ean [[Antxon Agirre|Antxon Agirre Sorondok]] talde bat antolatu zuen Andatza mendiko harrobien kokapena aurkitzeko. Ikerketaren emaitzak Puelazarra eta Puelaberri artean lurperatuta aurkitutako erdiko zulorik gabeko ustezko errotarri bat eta Andatzako tontorretik gertu aurkitutako errotarri erdia izan ziren.<ref name=":32" />
[[Fitxategi:Andatzako errotarria Usurbilgo Bordatxoko biribilgunean.jpg|thumb|Andatzako [[errotarri]]a [[Usurbil]]go Bordatxoko [[Biribilgune (errepidea)|biribilgunean]]<ref name=":33" /><ref name=":34" />]]
[[1997]]ko uholdeek Erroizpeko urtegi inguruetan eragindako kalteak ikusten ari zela Aldatsako Angelek errotarri bat aurkitu zuen Igartzazabal baserriaren azpikaldeko errekan. Errotarri hau tamaina handikoa zen eta osorik zegoen. Hurrengo egunetan kaxkarragoak eta osatu gabeak ere aurkitu zituen.<ref>{{Cite aldizkari|hizkuntza=|izenburua=Errotarriak agertu dira Txokoalden|urtea=1997|abizena=Labaka|izena=Iñaki|orrialdeak=|orrialdea=6|argitaletxea=|ISBN=|aldizkaria=Noaua!|argitaratze-data=1997-07-18|url=http://www.noaua.eus/wp-content/uploads/2014/02/noaua_24.pdf|zenbakia=24}}</ref> Errotarria handik ateratzeko lehen saialdian ez zuten arrakastarik izan, Ingemarko kableek huts egin zietelako, baina bigarrenean Usurbilgo Udaletxeko langileek lortu zuten beren helburua eta Bordatxoko [[Biribilgune (errepidea)|biribilgunera]] eraman zuten.<ref name=":33">{{Cite aldizkari|hizkuntza=|izenburua=Txirrikitutik|urtea=1997|abizena=|izena=|orrialdeak=|orrialdea=4|argitaletxea=|ISBN=|aldizkaria=Noaua!|url=http://www.noaua.eus/wp-content/uploads/2014/02/noaua_25.pdf|argitaratze-data=1997-07-25|zenbakia=25}}</ref><ref name=":34">{{Cite aldizkari|hizkuntza=|izenburua=Urdaiagako igoera nahiko gaizki dago|urtea=1997|abizena=Labaka|izena=Iñaki|orrialdeak=|orrialdea=7|argitaletxea=|ISBN=|url=http://www.noaua.eus/wp-content/uploads/2014/02/noaua_25.pdf|argitaratze-data=1997-07-25|zenbakia=25|aldizkaria=Noaua!}}</ref>
[[2003]]an Antxon Agirre Sorondok [[Mallorca]]ko errotei buruzko nazioarteko 4. kongresuan harrobi hauekin erlazionaturiko 30 dokumentu berri aurkeztu zituen. Dokumentu horietan [[XV. mendea|XV]] eta [[XIX. mendea|XIX. mendeen]] arteko errotarrien salneurriari eta esplotazioen salmenta eta alokairuari buruzko informazioa dago.<ref name=":32" />
[[2009]]an [[Josu Tellabide]]k eta [[Asier Agirresarobe]]k 1985ean Antxon Agirre Sorondok hasitako lana jarraitu zuten eta zenbait errotarri aurkitu zituzten.<ref name=":32" />
[[2019]]an, Aranzadi Zientzia Elkarteko Javi Castro ikerlariak egindako azterlanean<ref name=":42" /> 24 harrobitan banatutako 129 errotarri aurkitu zituzten Andatzaren iparraldeko hegiko 230 hektareako eremuan. Apurtu eta abandonatutako errotarriez gain harginen lanaren hainbat aztarna aurkitu zituzten: babeslekuen [[aurri]]ak, burdin ziriekin egindako markak, harrobi lanen eraginez sortutako harri pilak... Ikerketan ez zuten lurrik mugitu eta ez zuten lan-tresnarik aurkitu. Artxibo historikoetako dokumentazioan 255 urteko epean 58 harginen izen-abizenak ere aurkitu zituen. Bi hargin familia nabarmentzen dira bereziki: Gilisastikoak ([[Urdaiaga]]) eta Ondaldagorrikoak ([[Aginaga (Usurbil)|Aginaga]]).<ref name=":41" />
[[2021|2021eko]] [[Azaroaren 11|azaroaren 11n]] [[Alcaláko Unibertsitatea|Alcaláko Unibertsitatean]] ([[Alcalá de Henares]], [[Espainia]]) ospatutako XII. Nazioarteko Errotagintza Kongresuko [[arkeologia]] eta [[etnografia]] saioan Andatzan egindako ikerketei buruzko bi aurkezpen egin ziren:<ref name=":52">{{erreferentzia|urtea=2021|izenburua=Congreso Internacional de Molinología - Molinos de ayer, patrimonio de hoy|argitaletxea=Universidad de Alcalá|orrialdea=3|url=https://congresosalcala.fgua.es/descargas/files/cimo_2021/programa_8_noviembre_def.pdf}}</ref>
* Javier Castro Montoya - ERROTARRI ANDATZA. ''Proyecto de investigación sobre las canteras moleras del monte Andatza'' (Usurbil, Gipuzkoa) (Andatza mendiko errotarri-harrobiei buruzko ikerketa proiektua)<ref name=":52"/>
* José Ignacio Alonso Arratibel - ERROTARRI ANDATZA. ''Canteros moleros y su negocio, según la documentación analizada de las canteras del monte Andatza'' (Usurbil, Gipuzkoa) (Errotarri-harginak eta beren negozioa, Andatza mendiko harrobien dokumentazioaren azterketaren arabera)<ref name=":52"/>
{{Andatzako errotarri-harrobien mapa|align=right}}
{| class="wikitable"
| rowspan="2" |'''Harrobia'''
| rowspan="2" |'''Eremua'''
| colspan="3" |'''UTM 30N (ETRS89) koordenatuak'''
| rowspan="2" |'''Errotarri kopurua'''
| rowspan="2" |'''Erdiko begia'''
| rowspan="2" |'''Babes- lekua'''
| rowspan="2" |'''Bide zaharra'''
| rowspan="2" |'''Diametroa (m)'''
|-
|'''X'''
|'''Y'''
|'''Z'''
|-
|Andatza-1
|Zatiaundi
|575885
|4789770
|210
|30
|Bai
|Ez
|Bai
|1,15 – 1,50
|-
|Andatza-2
|Beloztegi
|576144
|4789487
|339
|9
|Bai
|Ez
|Bai
|1,10 – 1,40
|-
|Andatza-3
|Txirringillueta
|575763
|4789424
|346
|17
|Bai
|Bai
|Bai
|1,00 – 1,30
|-
|Andatza-4
|Oiardo
|574890
|4789150
|450
|1
|Ez
|Ez
|Bai
|1,15
|-
|Andatza-5
|Urkidi
|575469
|4789703
|210
|3
|Bai
|Ez
|Bai
|1,20 – 1,60
|-
|Andatza 6
|Sagatzu
|576329
|4789314
|335
|4
|Ez
|Ez
|Bai
|1,15 – 1,20
|-
|Andatza 7
|Erroizpe
|575692
|4790420
|137
|1
|Ez
|Ez
|Bai
|1,30
|-
|Andatza 8
|Bordatxuri
|575531
|4790411
|145
|1
|Ez
|Ez
|Bai
|1,50
|-
|Andatza 9
|Aizmurgil
|576137
|4790321
|180
|2
|Ez
|Ez
|Bai
|1,30 – 1,35
|-
|Andatza 10
|Urteagatxara
|576658
|4790122
|191
|2
|Ez
|Ez
|Bai
|1,2 – 1,30
|-
|Andatza 11
|56 mugarria
|576653
|4789651
|225
|1
|Ez
|Ez
|Bai
|1,10
|-
|Andatza 12
|Puelaberri
|576493
|4789582
|247
|1
|Ez
|Ez
|Bai
|1,20
|-
|Andatza 13
|Bordazar
|576003
|4789369
|356
|9
|Bai
|Ez
|Bai
|1,10 – 1,42
|-
|Andatza-14
|Bordazar
|576146
|4789193
|426
|10
|Bai
|Ez
|Bai
|1,10 – 1,60
|-
|Andatza-15
|Bordazar
|576080
|4789135
|451
|4
|Bai
|Ez
|Bai
|1,10 – 1,30
|-
|Andatza-16
|Txirringillueta
|575897
|4789085
|456
|4
|Ez
|Ez
|Bai
|1,10 – 1,50
|-
|Andatza-17
|Txirringillueta
|575705
|4789113
|452
|3
|Bai
|Bai
|Bai
|1,20 – 1,30
|-
|Andatza-18
|Ipar aldea
|575235
|4789118
|452
|1
|Ez
|Ez
|Bai
|1,20
|-
|Andatza-19
|Erroizpe
|575878
|4790107
|135
|9
|Ez
|Ez
|Bai
|1,00 – 1,30
|-
|Andatza-20
|Beloztegi
|576229
|4789834
|254
|2
|Ez
|Ez
|Bai
|1,20 – 1,30
|-
|Andatza-21
|Beloztegi
|576231
|4789591
|285
|3
|Bai
|Ez
|Bai
|1,14
|-
|Andatza-22
|Txintxolarrea
|576448
|4789891
|205
|2
|Ez
|Ez
|Bai
|1,20 – 1,30
|-
|Andatza-23
|Zingireta
|575634
|4790586
|57
|2
|Ez
|Ez
|Bai
|1,20 – 1,25
|-
|Andatza-24
|Zatiaundi
|576079
|4789854
|233
|8
|Bai
|Ez
|Bai
|1,10 – 1,55
|-
|Andatza-25<ref name=":53">{{erreferentzia|izenburua=Atlas des meulières européennes|hizkuntza=es|url=http://meuliere.ish-lyon.cnrs.fr/php/test_meuliere2b.php}}</ref>
|
|575354
|4789347
|339
|1
|Ez
|Ez
|Bai
|1,20
|-
|Andatza-26<ref name=":53" />
|
|575759
|4789747
|230
|4
|Bai
|Ez
|Bai
|1,10 - 1,20
|}
=== Atxulondoko burdinola ===
{{Sakontzeko|Atxulondoko burdinola}}
[[Fitxategi:Atxulondoko burdinola.jpg|alt=|thumb|Atxulondoko burdinolaren aurriak]]
Atxulondoko [[burdinola]] Abalozko sakanaren goi partean kokatuta zegoen, Asta eta Atxulondoko errekek bat egiten duten gunean, [[Zizurkil]]go lurretan. Bere existentzia baieztatzen duten daturik zaharrenak [[XV. mendea|XV. mendekoak]] ([[1470]]) dira. [[Gipuzkoa]]n sortu zen lehenengotako [[industria]] izateaz gain, burdinola honen garrantzia handia izan zen, "''Real Ferreria''" deitua izan baitzen eta garai oparoenean 25 bat olagizonek egin omen baitzuten bertan lan.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Agirresarobe|izena=Asier|egile-lotura=|izenburua=Andoain: Atxulondoko errekan burdinola bila|aldizkaria=Argia|argitaratze-lekua=|liburukia=|alea=1990|data=2005-05-01|urtea=2005|url=https://www.argia.eus/argia-astekaria/1990/andoain-atxulondoko-errekan-burdinola-bila/atxulondo-20-olagizoneko-burdinola/|sartze-data=2018-10-15|issn=}}</ref><ref name=":2">{{erreferentzia|url=http://usurbilondarea.noaua.com/default.cfm?atala=ura_giza_jarduera&azpiatala1=burdinolak&azpiatala2=03|izenburua=Atxulondo|sartze-data=2018-10-15|egunkaria=Usurbilgo ondarea ezagutzen|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref>
Gaur egun, basoaren erdian galdurik eta sasiak janda dago, burdinola eta olagizonen etxea izandakoaren aurriak eta energi hidraulikoa lortzeko bi erreketan burututako azpiegituraren hainbat aztarna baino ez da geratzen.<ref name=":2" />
=== Basogintza ===
Andatza [[Orreagako kolegiata|Orreagako Kolegiataren]] jabetza izan zen [[XIII. mendea|XIII]]-[[XIX. mendea|XIX]] mendeetan basoen osaketa altuera eta lurraren kalitatearen arabera banatzen zen: [[Oria]] ibai inguruko zonalde heze eta emankorrenetan [[haritz kandudun]]a (''Quercus robur L.'') zen nagusi eta Andatzako tontor inguruko lur lehorrago eta kaskarragoetan berriz [[ametz]]a (''Quercus pyrenaica Willd'').<ref name=":27" />
[[Mariano Zirikiain Gaiztarro]]ren iritziz [[Aginaga (Usurbil)|Aginagako]] Oria ibaiko [[ontziola]]k euskal kostaldeko garrantzitsuenetakoak izan ziren.<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=es|izenburua=Los astilleros fluviales|urtea=|abizena=Zirikiain Gaiztarro|izena=Mariano|orrialdeak=11-12|orrialdea=|argitaletxea=Aranzadi|ISBN=}}</ref> Ontziola horiek Andatzako [[zur]]arekin hornitzen ziren.<ref name=":27">{{Erreferentzia|izena=Michel Rodríguez|abizena=Mario|urtea=2006|izenburua=El pino radiata en la historia forestal vasca: análisis de un proceso de forestalismo intensivo|argitaletxea=Aranzadi Zientzia Elkartea|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=84-931930-8-9|hizkuntza=es|data=|url=http://www.aranzadi-zientziak.org/fileadmin/docs/Munibe/2006001247.pdf|isbn=8493193089|pmc=434174696|sartze-data=2018-12-31}}</ref>
Eric Bauer Mandersheid-ek "''Los Montes en la historia de España''" ("Mendiak Espainiako historian") liburuan dionez munduari lehen aldiz bira eman zion 300 tonako ''Victoria'' itsasontzia 1517an [[Getaria (Gipuzkoa)|Getariako]] ontziolan eraiki zuten Andatzako zura erabiliz, horretarako lortu zuten pribilegioa erabiliz.<ref name=":27" />
1748tik Ordenantzaz geroztik [[Espainiako Itsas Armada]]k zur-ekoizpenaren kontrol zuzena hartu zuen, Estatuaren ontzigintzara bideratuz.<ref name=":27" />
[[1763]]ko [[otsailaren 24]]an [[Orreagako kolegiata|Orreagako Kolegiatarenak]] ziren Andatza eta Iria mendien administratzaile zen Jose Beldarrainek "''Instrucción sobre el modo de plantar árboles en el monte de Ydia''" (euskaraz "Iria mendiko zuhaitzak landatzeko moduari buruzko argibideak") argitaratu zuen. Bertan mintegien hazkuntza metodoak, landaketa tarteak eta batez ere tantaien (gazteleraz ''bravo'') hazkuntza aztertu zituen.<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=es|izenburua=El bosque guipuzcoano en la Edad moderna:
aprovechamiento, ordenamiento legal y conflictividad.|urtea=2001|abizena=Aragón Ruano|izena=Álvaro|orrialdeak=|orrialdea=89|argitaletxea=Aranzadi|ISBN=|url=www.aranzadi.eus/fileadmin/docs/Munibe/2001001285.pdf}}</ref>
[[XVIII. mendea|XVIII. mendetik]] aurrera [[Espainiako Itsas Armada|Espainiako itsas armadaren]] eta zenbait armadoreren ekimenez [[Ontziola|ontzioletatik]] gertuko udalerrietan [[Pinofito|koniferoak]] landatzen hasi ziren [[masta]]k egiteko. [[1815]]ean zirkulu-formako 3 unada (0,3 hektarea/unada) landatu ziren [[izei zuri]]arekin 3 altueratan: Latindegi (5-45 metro), Irigain-Bizikatxo (40-130 metro) eta Ondardibiribil (355-460 metro). Mario Michel Rodríguez mendi ingeniariaren ustez espeziearentzat egokiena zen altuera aurkitzeko Marinak eta Irisasiko administratzaileak elkarlanean eginiko entsegu bat izan zitekeen. Administratzaileak [[Orreagako kolegiata]]ren bidez lor zitzakeen izei zuri landaretxoak. [[1870]]ean Maximo Lagunak [[izei]]di hauek bisitatu zituen, Espainiako Baso-landarediaren Komisioarentzat egiten ari zen lanerako. Egoera onean zeudela iruditu zitzaion baina gehiegizko sarritasuna zutela. Irigaingoek batez beste 55 zentimetroko [[diametro]]a eta 24 metroko altuera zuten. Birsortze naturala ere behatu zuen baina ez zuen aurrera egiten ganaduaren presioagatik. Unada hauek [[1892]]an inbentariatu ziren eta [[izei zuri]]a ordenazio berriko B kuartelerako espezie nagusia izatea baztertu zen. Bi sailek gutxienez [[1940]] arte iraun zuten eta azken aleak [[1957]]an moztu ziren.<ref name=":27" />
1887-1998 artean lau baso-kudeaketa proiektu egin dira:<ref name=":27" />
* [[1887]]ko ordenazio zientifikoko proiektua (ez zen onartu).
* [[1892]]ko [[haritz]]arekin basoberritzeko proiektua.
* [[1941]]eko [[Intsinis pinu]]arekin (''Pinus radiata'') basoberritzeko proiektua.
* [[1998]]ko kudeaketa plan teknikoa
[[Fitxategi:Oak Mildew (Microsphaera alphitoides) on English Oak (Quercus robur) leaf (8131481506).jpg|thumb|[[Zurin]]ak jotako [[haritz kandudun]] baten hostoa]]
==== 1907ko zurin izurritea ====
[[1907]]an lehen aldiz [[zurin]]a, ''[[Zurin|oidiuma]]'', ikusi zuten Andatzan eta laster mendi osora zabaldu zen. [[1910]]eko [[otsailaren 10]]ean Irisasiren ardura zuen [[Ingeniaritza|ingeniariari]] baimena eman zitzaion gaixo zeuden zuhaitzak barne hartuko zituzten ustiapen plan bereziak mendi osoan egiteko. Horren ondorioz aurrez programatutako ekintzak bertan behera geratu ziren gaixotasunak jotako unadetan. [[1916]]an antolamendua berrikusteko ardura zuten ingeniariek mendiaren egoera "nahasia eta kaotikoa" zela esan zuten. Bi urtean 8.000 [[haritz]] hil ziren. Hariztia mantentzeko asmoz [[haritz gorri]] (''Quercus rubra L.'') eta [[zingira-haritz]]a (''Quercus palustris Muenchh'') [[haritz amerikar]]rekin entseguak egin zituzten ''Oidiumari'' erresistentzia zioten ikertzeko.<ref name=":27" /> [[1919]]an Octavio Elorrieta mendi-ingeniariak egindako bisitan entsegua arrakastatsua izan zela ikusi zuen, ordura arte ''oidiumak'' ez baitzituen eraso.<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=es|izenburua=La riqueza forestal e industrias derivadas|urtea=1919|abizena=Elorrieta Artaza|izena=Octavio|orrialdeak=|orrialdea=253|argitaletxea=Bilbaina de artes gráficas Juan J. Rochelt|ISBN=|aldizkaria=Actas de Primer Congreso de Estudios Vascos de Oñate 1918|argitaratze-lekua=Bilbo|url=https://core.ac.uk/download/pdf/11495957.pdf}}</ref>
==== 1922ko sutea ====
[[1922]]ko martxo hasieran gertatutako [[Baso-sute|suteak]] kalte handiak eragin zituen.<ref name=":35">{{Cite aldizkari|hizkuntza=es|izenburua=Incendio en el Irisasi|urtea=1922|abizena=|izena=|orrialdeak=|orrialdea=48|argitaletxea=|ISBN=|url=http://hemerotecadigital.bne.es/pdf.raw?query=parent%3A0004981694+type%3Apress%2Fpage&name=Espa%C3%B1a+forestal.+4-1922%2C+n.%C2%BA+84|aldizkaria=España forestal|argitaratze-data=1922-04|alea=84}}</ref> Sutearen jatorria larreak garbitzeko asmoz sastraken erreketa izan zen. Mendiaren bost seiren erre ziren, 500 [[hektarea]] inguru, gehienak aurreko 12 urteetan pinuarekin basoberrituak.<ref name=":36">{{Cite aldizkari|hizkuntza=es|izenburua=Horroroso incendio en el monte Irisasi|urtea=1922|abizena=|izena=|orrialdeak=157-159|orrialdea=|argitaletxea=|ISBN=|aldizkaria=Revista de montes|zenbakia=1070|url=https://www.revistamontes.net/Buscador.aspx?id=10557}}</ref> Zurinak ahuldutako hariztiek kalte larriak jasan zituzten.<ref name=":27" /> Garaiko 300.000 pezetetan baloratu zituzten jasandako galerak<ref name=":35" /> eta basoa leheneratzeko gastuak kontutan hartuta kopurua 400.000 pezetatik gora igoko zela kalkulatu zuten.<ref name=":36" />
Sutea [[Zizurkil]]go lurretan hasi zen [[martxoaren 5]]ean 20:00etan eta [[hego haize]] indartsuaren laguntzaz Andatzako gainerantz zabaldu zen [[hego]]tik [[ipar]]rera, mendiaren zabalera osoa hartuz eta [[Oria]] [[ibai]]raino iritsiz. [[Lehorte]]aren eta aurreko asteetako hegoko eta hego-ekialdeko haizearen ondorioz lurra eta landaredia iharrak egoteak sutearen zabalkundean lagundu zuen. [[Martxoaren 5]]ean 15:00etan sua mugatzea lortu zuten eta ordu batzuk geroago, goizaldeko ordu bietan hasitako euriak itzaltzen lagundu zuen. Sutea itzaltzeko lanetan aritu ziren Usurbilgo postuko Ramon Izquierdo [[Guardia Zibila|Guardia Zibileko]] [[kabo]]a, Santos Grajal Capietos tronpeta, Mauricio Cea Santidrián, Celedonio Moral y Moral eta Julián Francia Sáenz guardiak, mendi-zaintzako bi peoi eta [[Aginaga (Usurbil)|Aginaga]], [[Urdaiaga]] eta [[Usurbil]]go hirurogei biztanle baino gehiago eta autoritate bezala Usurbilgo udal epailearen ordezkoa. Behin baino gehiagotan suak inguratuta aurkitu ziren arren ez zen hildakorik izan. Mendi-zain baten etxea eta mintegiko etxola berria salbatzea lortu zuten.<ref name=":36" /> 60 urteko Antonio Balda eta 18 urteko Martin Balda zizurkildarrak atxilotu zituzten mendiari sua eman ziotenak zirelakoan. [[Argia (aldizkaria)|Argia astekariaren]] kronikaren arabera atxiloketek herria haserrarazi zuten errugabeak zirelako eta askatu egin behar izan zituzten.<ref>{{Cite aldizkari|hizkuntza=|izenburua=Euskaleŕiko beŕiak|urtea=1922|abizena=|izena=|orrialdeak=|orrialdea=2|argitaletxea=|ISBN=|aldizkaria=Aŕgia asterokoa|argitaratze-data=1922-03-26|zenbakia=49|url=https://w390w.gipuzkoa.net/WAS/CORP/DKPAtzokoPrentsaWEB/buscar.do?amicus=69557&pc=true&lang=eu&data=1922-03-26&pagina=2#}}</ref>
Sutearen ondoren, [[1928]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k informazioa eskatu zion [[Espainiako Sustapen Ministerioa]]ri mendia erosi edo erabiltzeko aukerari buruz baina eskaera ez zuten kontuan izan.<ref name=":27" />
==== Pinua ateratzeko Biribillondoko kablea ====
[[1945]]-[[1946]] urteetan Andatzako [[pinu]] sailetatik zura ateratzeko kablea muntatu zuten. Muntaketa [[Zubieta (auzoa)|Zubietako]] Kalea baserriko Iparragirre anaiek egin zuten adituen laguntzaz, Aizpuruko [[errota]]ko [[zerrategi]]a errentan baitzuten. Biribillondotik Artzabal baserri ondoko Tokieder etxeraino jaisten zituzten enborrak. Kableak 2 kilometroko luzera zuen eta 2 poste besterik ez, bat Aiztondon eta bestea Olazabalen. Enborrak Biribillondoraino [[idi]] pareekin eta aurre-gurdiz eramaten zituzten arrastaka baina Etumetatik Biribillondora eramateko beste kable bat ere muntatu zuten. [[Balazta]] sistema bat zutenez mantso-mantso jaisten ziren enborrak eta ez zituzten [[Polea|txirrikak]] kaltetzen, baina [[okindegi]]en [[labe]]etarako egurra ere jaisten zuten eta eta hau ziztu bizian joaten zen, txirrikak berotuz. Txirrikak [[asto]] gainean eramaten zituzten atzera gora. Bost bat urtean atera zuten egurra. Ondoren, kablea desmuntatu eta [[Nafarroa Garaia|Nafarroako]] Errazkin herrira saldu zuten, [[Aralarko Malloak|Aralarko Malloetatik]] belarra jaisteko.<ref>{{erreferentzia|url=http://usurbilondarea.noaua.com/default.cfm?atala=ibaiaren_ingurukoak&azpiatala1=kableak&azpiatala2=08|izenburua=Biribillondoko kablea|sartze-data=2019-01-26|egunkaria=Usurbilgo ondarea ezagutzen|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref>
==== Gipuzkoako Foru Aldundiaren kudeaketa ====
[[2001]]<nowiki/>ean [[Usurbil]]<nowiki/>go herritar batzuk [[sinadura]] bilketa egin zuten [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]ren [[Basogintza|baso ustiaketak]] ez zituelako konbentzitzen. Haien ustez Aldundiak ez zuen kontuan hartzen usurbildarren iritzia eta ez zuen baloratzen mendiaren benetako balioa: ekologikoa ([[bioaniztasun]]a, berezko basoa), kulturala, aisialdikoa, paisaia... Usurbildarrek Irisasiren erabilera antolatzeko eskubidea eta betebeharra zutela aldarrikatzen zuten eta udalari eskaera egiten zioten hori benetan gauzatzeko ekintzak bideratu zitzan.<ref>{{Cite aldizkari|hizkuntza=|izenburua=Irisasi-Andatzaren erabileran parte hartu nahi eta ezin|urtea=2001|abizena=|izena=|orrialdeak=10-11|orrialdea=|argitaletxea=|ISBN=|aldizkaria=Noaua!|zenbakia=114|url=http://www.noaua.eus/wp-content/uploads/2014/02/noaua_114.pdf|argitaratze-data=2001-06-01}}</ref>
[[2015]]eko azaroak 8tik 9ra bitartean Puelazar inguruan gertatuko sutean 6,5 [[hektarea]] erre ziren, horietatik 5,5 lur publikoak, Gipuzkoako Foru Aldundiaren eskumenekoak. Sua itzaltzeko lanetan [[Usurbil]], [[Errenteria]] eta [[Hondarribia|Hondarribiko]] erretenek, basozainak, suhiltzaileek eta Usurbilgo Udal Brigadako langileek parte hartu zuten.<ref>{{erreferentzia|url=http://www.usurbil.eus/eu/-/andatza-mendian-puelazar-inguruan-gertaturiko-suteaz-usurbilgo-udalaren-adierazpena|izenburua=Andatza mendian, Puelazar inguruan gertaturiko suteaz Usurbilgo Udalaren adierazpena|sartze-data=2019-01-02|egunkaria=Usurbilgo Udala|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|data=2015-11-12|hizkuntza=|formatua=}}</ref>
[[2017]]an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k Andatzako tontorra eta Ziortza arteko 3,6 [[Hektarea|Ha]]-ko eremuan aurreko urtean moztutako [[Intsinis pinu]]aren ordez bertako flora indartu asmoz [[haritz]], [[ametz]] eta [[lizar]]rekin birlandaketa egingo zuela iragarri zuen, guztira 6.500 zuhaitz.<ref>{{erreferentzia|url=http://www.usurbil.eus/eu/-/6-500-zuhaitz-landatuko-dira-andatza-mendian|izenburua=6.500 zuhaitz landatuko dira Andatza mendian|sartze-data=2019-01-02|egunkaria=Usurbilgo Udala|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|data=2017-01-23|hizkuntza=|formatua=}}</ref>
[[2016]]an moztutako pinudia ordezkatzeko landatutako haritz, ametz eta [[urki]]ak nahi baino era urriagoan zetozela ikusita, [[2019]]ko martxoan beharrezko ikusi zen Ziortza eta Logaratzu arteko eremua hostozabalez estaltzeko landaketa batekin laguntzea. 14,5 hektarea basoberritu zituen Gipuzkoako Foru Aldundiak 12.400 landarerekin: 5.900 [[pago]] (''Fagus sylvatica''), 5.900 haritz (''Quercus robur'') eta 600 ametz (''Quercus pyrenaica'').<ref>{{Cite aldizkari|hizkuntza=|izenburua=Andatzan 14,5 hektarea basoberrituko dira, martxoan|urtea=2019|abizena=|izena=|orrialdeak=|orrialdea=3|argitaletxea=Usurbilgo Udala|ISBN=|aldizkaria=Udalberri - Usurbilgo Udalaren aldizkaria|zenbakia=16|argitaratze-data=2019-03-08|url=http://www.usurbil.eus/documents/83434/2742280/Udalberri+16.+zbk/65217d5b-b55e-d62b-88df-a5e42b2bfea3}}</ref>
[[2019]]ko martxoan, Gipuzkoako Foru Aldundiak iragarri zuen, 58 urteko Intsinis pinuz osatutako 17 hektareako saila moztuko zuela Agamuno inguruan. Maderas Jose Saiz SL enpresari esleitu zioten mozketa lana eta bi hilabete inguru beharko zituztela aurreikusi zuten.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2020|izenburua=Datozen asteetan, 17 hektareako pinudia moztuko du Gipuzkoako Foru Aldundiak Andatzan|argitaletxea=Usurbilgo Udala|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|argitaratze-data=2020-02-26|url=http://www.usurbil.eus/eu/-/datozen-asteetan-17-hektareako-pinudia-moztuko-du-gipuzkoako-foru-aldundiak-andatzan|sartze-data=2020-03-15}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=58 urteko basoa ebakiko du Foru Aldundiak Andatzan - Usurbil|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2020-03-11|url=https://noaua.eus/usurbil/1583930588393|aldizkaria=Noaua.eus|sartze-data=2020-03-15}}</ref>
2021eko martxoan Usurbilgo [[Udarregi ikastola]]ko [[Lehen hezkuntza|Lehen Hezkuntzako]] 3. mailako ikasleek 70 haritz landatu zituzten Irigain inguruan eskolako Agenda30 programaren barruan, aurreko urtean moztutako baso batean. Lauko taldeetan aritu ziren ikasleak, Usurbilgo Udaleko ingurumen zinegotziarekin eta lorazainarekin batera. Egun pasa egin ondoren oinez itzuli ziren ikastolara.<ref>{{erreferentzia|urtea=2021|izenburua=Udarregi ikastolako LH3ko ikasleek 70 haritz landatu dituzte Andatzan|argitaletxea=Usurbilgo Udala|argitaratze-data=2021-03-12|url=https://www.usurbil.eus/eu/-/udarregi-ikastolako-lh3ko-ikasleek-70-haritz-landatu-dituzte-andatzan}}</ref>
=== Erroizpeko zetaola ===
[[Fitxategi:Antheraea pernyi 6th instar 11 sjh.JPG|thumb|[[Haritz]]aren [[zeta-har]]ra ([[Antheraea pernyi]])]]
Erroizpe errekatik gertu zetaola edo [[Zeta (gaia)|zeta]]-lantegi bat egon zen.<ref name=":18">{{erreferentzia|url=http://baserriak.noaua.com/auzoak_text.cfm?id=960&auzoa=1|izenburua=Erroizpe|sartze-data=2018-11-09|egunkaria=Usurbilgo baserriak eta baserritarrak|aldizkaria=|abizena=Tellabide Azkolain|izena=Josu|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref> [[1878]]an [[Espainiako Diputatuen Kongresua]]n Andatzan zeta-harren ereduzko haztegi bat sortzeko lege proposamena onartu zen.<ref name=":31">{{Cite aldizkari|hizkuntza=es|izenburua=Granja sericícola-modelo en la provincia de Guipúzcoa|urtea=1878|abizena=|izena=|orrialdeak=114-115|orrialdea=|argitaletxea=|ISBN=|aldizkaria=Gaceta agrícola del Ministerio de Fomento|url=http://hemerotecadigital.bne.es/pdf.raw?query=parent%3A0026676439+type%3Apress%2Fpage&name=Gaceta+agr%C3%ADcola+del+Ministerio+de+Fomento.+1-4%E2%80%9330-6-1878|argitaratze-data=1878-06-30}}</ref> Instalazioak eraiki ondoren [[1880]]. urtean hasi zen ustiapena<ref name=":27" /> baina bere jarduerak urte gutxi iraun zuen, [[1890]]erako erabat ondatua zegoen.<ref name=":18" /><ref name=":19">{{erreferentzia|hizkuntza=|izenburua=Usurbil iraganari begiratuz - Ekoizpena|urtea=2001|abizena=|izena=|orrialdeak=65-67|orrialdea=|argitaletxea=Usurbilgo Udala|ISBN=}}</ref> Zetaola honen eraikuntza ospe handikoa izan zen. [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k eta [[Espainia]]ko agintariek laguntza ekonomikoa eta politikoa eman zioten. Proiektua bertan behera geratzeko arrazoiak ez daude argi,<ref name=":19" /> baina [[zeta-har]]rek etsai asko zituzten, [[armiarma]]k, [[inurri]]ak, [[liztor]]rak eta beste [[intsektu]]ak, [[sagu]]ak eta bereziki [[txori]] [[intsektujale]]ak.<ref name=":30">{{erreferentzia|hizkuntza=es|izenburua=Geografía General del País Vasco-navarro - Provincia de Guipúzcoa|urtea=1917|abizena=Mujika|izena=Serapio|orrialdeak=|orrialdea=|argitaletxea=Alberto Martin|ISBN=|url=http://www.ingeba.org/klasikoa/geografi/mug202/m487505.htm|argitaratze-lekua=Bartzelona}}</ref>
Enpresa hau [[Euskal Herria]]n [[XIX. mendea]]ren bigarren erdiko garapen industrialean kokatu behar da. Garai hartako saiakera industrial berritzaileen artean aipagarrienetako bat da. Proiektua Gregorio Lopetedi Lekunberriren ikerketa batean oinarritu zen. Hark sartu zituen [[haritz]]eko [[zeta-har]]raren hazketa teknikak [[Gipuzkoa]]n XIX. mendearen azken laurdenean.<ref name=":19" /> [[Frantzia]]n zehar ibili ondoren bere zeta haria egiteko egokia zela frogatu zuen eta [[Donostia]]ko [[Gros]] auzoan zeta hari bihurtzeko "''Lembicicoa''" ("Lehendabizikoa") izeneko lantegi bat sortu zuen.<ref name=":30" /><ref name=":29">{{erreferentzia|url=https://www.argia.eus/argia-astekaria/2234/lehendabizikoa|izenburua=Lehendabizikoa|sartze-data=2019-01-05|egunkaria=ARGIA|aldizkaria=|abizena=Errekondo|izena=Jakoba|egile-lotura=|data=2010-06-13|hizkuntza=|formatua=}}</ref> 1880an "''Tratado práctico de la cría del gusano de seda del roble (attacus pernyi)''" ("Haritzaren zeta-harraren (''attacus pernyi'') hazkuntzaren tratatu praktikoa") liburua argitaratu zuen bere ikerketen berri emanez.<ref name=":29" /><ref>{{erreferentzia|url=http://toponimia.usurbil.net/euskara/ba-al-zenekien/armiarmategi|izenburua=Ba al zenekien? Armiarmategi|sartze-data=2019-01-05|egunkaria=Usurbilgo Toponimia|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref> Bere lanak sona handia izan zuen eta 1882an [[Bordele]]ko azoka ezagunean urrezko domina irabazi zuen.<ref name=":29" />
==== Historia ====
[[Fitxategi:Erroizpeko zetaolaren aurriak.jpg|thumb|Erroizpeko zetaolaren [[Erorkin|aurriak]] landaretzak hartuta]]
1878ko [[ekainaren 14]]an Llobregateko [[konde]]ak Andatzan zeta-harren ereduzko haztegi bat sortzeko lege proposamena aurkeztu zuen [[Espainiako Diputatuen Kongresua]]n.<ref name=":27" /><ref name=":31" /> Haztegiaren ustiapena Federico Perez de Nuerosi eman zitzaion. 300 [[hektarea]] jaso zituen haztegiarentzat, horietatik 100 ha basoberako hariztia zen eta 200 ha zuhaitzik gabea. Emakidadunak 300 hektareak haritzez estaltzeko betebeharra hartu zuen. Hazitako zeta-har espezie guztietatik hariztiak zituzten Espainiako probintzietara bidaltzeko adina [[tximeleta]] gorde behar zituen eta hazi gramoko gehienez kobratu zitekeena zehaztuta zegoen (50 zentimo). Urtero egindako lanen zerrenda bidali behar zion emakidadunak Espainiako Sustapen Ministerioari, lan teoriko-praktiko bat osatzeko helburuarekin. Emakidadunak eskubidea zuen bere lursailetan haritza ez zen guztia suntsitzeko, ustiapenerako egokiak ziren landareak kimatzeko, lursailak itxiturarekin ixteko eta hegazti intsektujaleak uxatzeko behaketa dorreak eraikitzeko. Emakida 45 urterako zen, beti ere zeta-harren hazkuntzarekin jarraitzeko baldintzarekin eta langintza horrekin erlazionatutako lanak soilik egitekotan. Baldintzak bete ezean Estatuaren jabetzara itzuliko ziren lursailak. Emakidadunak ez zuen kontribuzio zuzenik ordaindu behar lehen 10 urteetan.<ref name=":31" />
1878ko [[urriaren 1]]ean "''Granja sericícola de Irisasi''" (Zeta ekoizpenerako Irisasiko basetxea) izeneko [[sozietate anonimo]]a sortu zen [[Bilbo]]n, Espainiako edozein lekutan zetarekin erlazionatutako produktuak ustiatzeko. 375.000 pezetako kapital soziala zuen, 500 pezetako 700 izendun akziotan banatuta. Kapital sozialaren erdia galduz gero sozietatea disolbatu eta likidatuko zela zehaztu zuten. Irabaziak banatzean %15 Federico Perez de Nueros Irisasi mendiaren emakidadunak jasoko zuen eta gainerakoa akziodunen artean banatuko zen proportzionalki.<ref>{{Cite aldizkari|hizkuntza=es|izenburua=La sociedad granja sericícola de Irisasi|urtea=1879|abizena=|izena=|orrialdeak=349-350|orrialdea=|argitaletxea=|ISBN=|url=http://hemerotecadigital.bne.es/pdf.raw?query=parent%3A0026688643+type%3Apress%2Fpage&name=Gaceta+agr%C3%ADcola+del+Ministerio+de+Fomento.+1-10%E2%80%9331-12-1879|aldizkaria=Gaceta agrícola del Ministerio de Fomento|argitaratze-data=1879-12-31}}</ref>
[[1882]]an Federico Perez de Nuerosek "''Seda de Irisasi pulverizada''" ("Irisasiko zeta birrindua") izeneko edertasunerako hautsen ekoizpenerako prozedura patentea eskatu zuen 20 urterako.<ref>{{Cite aldizkari|hizkuntza=es|izenburua=Patentes de invención - Lista de las solicitadas y registradas en el Conservatorio de Artes hasta la fecha|urtea=1882|abizena=|izena=|orrialdeak=|orrialdea=318|argitaletxea=La Gaceta Industrial|ISBN=|aldizkaria=|data=1882-10-25|url=http://hemerotecadigital.bne.es/pdf.raw?query=parent%3A0031392866+type%3Apress%2Fpage&name=La+Gaceta+industrial.+25-10-1882}}</ref> 1883ko otsailean "''Seda de Irisasi en polvo para el cutis de las damas''" ("Irisasiko zeta hautsa damen aurpegiko larruazalarentzat") izeneko produktuaren iragarkiak agertu ziren Madrilgo ''El Imparcial'' egunkarian.<ref>{{Cite aldizkari|hizkuntza=es|izenburua=Seda de Irisasi en polvo para el cutis de las damas|urtea=1883|abizena=|izena=|orrialdeak=|orrialdea=4|argitaletxea=|ISBN=|aldizkaria=El Imparcial|argitaratze-data=1883-02-07|url=http://hemerotecadigital.bne.es/pdf.raw?query=parent%3A0000605924+type%3Apress%2Fpage&name=El+Imparcial+%28Madrid.+1867%29.+7-2-1883}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|hizkuntza=es|izenburua=Seda de Irisasi en polvo para el cutis de las damas|urtea=1883|abizena=|izena=|orrialdeak=|orrialdea=4|argitaletxea=|ISBN=|aldizkaria=El Imparcial|argitaratze-data=1883-02-11|url=http://hemerotecadigital.bne.es/pdf.raw?query=parent%3A0000606021+type%3Apress%2Fpage&name=El+Imparcial+%28Madrid.+1867%29.+11-2-1883}}</ref> Produktuaren patentea [[1884]]an iraungi zen Perez de Nuerosek urteroko ordainketa egin ez zuelako.<ref>{{Cite aldizkari|hizkuntza=es|izenburua=Parte oficial - Ministerio de Fomento - Conservatorio de artes|urtea=1884|abizena=|izena=|orrialdeak=|orrialdea=163|argitaletxea=|ISBN=|aldizkaria=Industria é Invenciones|argitaratze-data=1884-11-01|url=http://hemerotecadigital.bne.es/pdf.raw?query=parent%3A0001454965+type%3Apress%2Fpage&name=Industria+e+invenciones.+1-11-1884%2C+n.%C2%BA+44}}</ref>
=== Erroizpeko arrain haztegia ===
Erroizpeko arrain haztegia Gipuzkoako errekak [[amuarrain]]ez birpopulatzeko asmoarekin sortu zuten Erroizpeko zetaolaren goialdean. [[Ubide]] baten bidez Erroizpe [[erreka]]tik hartzen zuten ura, gero zetaolaren beheko aldetik atzera errekara isurtzen zutelarik. Hainbat eraikin zutik daude oraindik.<ref>{{erreferentzia|url=http://usurbilondarea.noaua.com/default.cfm?atala=ura_giza_jarduera&azpiatala1=industria_azpiegiturak&azpiatala2=05|izenburua=Erroizpeko arrain haztegia|sartze-data=2019-01-17|egunkaria=Usurbilgo ondarea ezagutzen|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref>
[[1915]]ean haztegitik ihes egindako 100 [[izokin]] inguru harrapatu zituzten Erroizpe errekan. Errekan gehienez eman zuten urtebetean asko hazi ziren, haietako batzuk kilo erditik gorako pisua zuten. Arrainek garai hartako ehunka [[Espainiar pezeta|pezetako]] balioa zuten.<ref>{{Cite aldizkari|hizkuntza=es|izenburua=El salmón en las aguas del Laboratorio piscícola del monte Irisasi|urtea=1915|abizena=|izena=|orrialdeak=|orrialdea=922|argitaletxea=|ISBN=|aldizkaria=Revista de montes|alea=933|url=https://www.revistamontes.net/Buscador.aspx?id=9877}}</ref>
[[1931]]ko [[apirilaren 14]]an [[Araba]], [[Bizkaia]], [[Gipuzkoa]] eta [[Nafarroa]]ko [[Piszikultura|arrain-hazkuntzarako]] zerbitzuaren buruzagitzak 1.200 pezetako gastua onartu zuen haztegiaren mantentze-lanetarako.<ref>{{Cite aldizkari|hizkuntza=es|izenburua=Revista Cinegética Ilustrada|urtea=1931|abizena=|izena=|orrialdeak=|orrialdea=29|argitaletxea=|ISBN=|zenbakia=96|argitaratze-data=1931-06|url=http://hemerotecadigital.bne.es/pdf.raw?query=parent%3A0026466671+type%3Apress%2Fpage&name=Revista+cineg%C3%A9tica+ilustrada.+6-1931%2C+zk.96}}</ref>
[[1949]]an mailakatutako lau [[urmael]] zeuden haztegian. [[Azaro]] aldera [[Gipuzkoako ibaiak|Gipuzkoako ibaietan]] harrapatutako amuarrainak ekartzen zituzten urmaeletara ugaltzeko. Urmaeletan 300 amuarrain inguru edukitzen zituzten. [[Urtarril]] aldera, amuarrainek [[sexu heldutasun]]a iristen zutenean, harrapatu eta ugalketarako urmaeletara eramaten zituzten. Urtero 120.000 arrainkume inkubatzeko gaitasuna zuten 24 aska zeuden baina orokorrean 50.000-60.000 soilik hazten zituzten, batzuetan 90.000. [[Eme]]aren sabelaldean behatzekin presio eginez [[arrautza]]k lortzen zituzten. [[Arraba]] hori ontzi batean jartzen zuten eta amuarrain [[ar]]retatik modu berean eskuratutako hazia isurtzen zuten gainean. Ar bakoitzak 1.000 arrautza inguru ernaldu ditzake. Ernalketa amaitutakoan arrainak ibaietara itzultzen zituzten. Arrautzak pintzel batekin nahasten zituzten eta bost [[minutu]]ra urarekin garbitu ondoren inkubazio asketara eramaten zituzten. Aska hauetan milimetro gutxiko tartearekin zeharka jarritako beirazko hagatxoz osatutako hondoa zuten erretiluak zeuden. Arrautzak erretilu horietan banatzen zituzten. Ondoren askak urarekin betetzeko iturriak irekitzen zituzten. 45 egun inguru igarotakoan jaiotzen ziren arrainkumeak. Jaio ahala hagatxoen artetik irristatuz asken hondora erortzen ziren. Lehen 35 egunetan sabelaldetik zintzilik zuten biteloaz elikatzen ziren. Denbora hori igarotakoan [[arto-irin]]ez edo arrautza gorringoz egindako ahiz elikatzen zituzten ibaietan askatzeko moduko indar eta tamaina izan arte.<ref>{{Cite aldizkari|hizkuntza=es|izenburua=Una visita a "Irisasi" (Aguinaga-Usurbil) Laboratorio Ictiogénico que se ocupa de la repoblación de truchas de los rios guipuzcoanos|urtea=1949|abizena=Navaz|izena=José María|orrialdeak=411-413|orrialdea=|argitaletxea=|ISBN=|aldizkaria=Montes|alea=29|url=https://www.revistamontes.net/Buscador.aspx?id=5594}}</ref>
[[1951]]ko otsailean haztegi honetako amuarrainen 8.000 arrautza erein zituzten [[Goizueta]] inguruan [[Urumea]] ibaian eta bere Mandoegi eta Asura [[ibaiadar]]retan. Vibert kaxekin egindako lehen entsegua izan zen. 1.000 arrautzako 8 kaxa sartu zituzten ibaiaren [[ibilgu]]aren erdian ohantzean egindako zuloetan. Kaxen gainean harriak jartzen zituzten korronteak eraman ez zitzan eta harriekin inbutu antzeko egiturak sortzen zituzten kaxen inguruan korrontea azkartu eta lohia pilatzea saihesteko. Emaitzak ikusteko lehen probetan Urumearen ibaiadarretako kaxetan jaiotze tasa handia izan zela ikusi zuten baina Urumea ibaikoetan kaxa batzuk ez zituzten aurkitu edo oso jaiotza gutxi izan ziren.<ref>{{Cite aldizkari|hizkuntza=es|izenburua=Sección de ictiologia y piscicultura - Agrupación “URMIA”|urtea=1951|abizena=|izena=|orrialdeak=64-67|orrialdea=|argitaletxea=|ISBN=|aldizkaria=Munibe Natur-Zientziak|url=http://www.aranzadi-zientziak.org/fileadmin/docs/Munibe/1951064067.pdf|zenbakia=3. bolumena - 1. faszikulua}}</ref> [[1951]]ko [[uztailaren 12]]an kaxak jaso zituzten. Lehen entsegu honen emaitza erdipurdikoa izan zen. Prozeduraren eraginkortasuna ontzat jo zuten baina kaxa gutxi aurkitu zituzten. Horretarako eman zituzten arrazoien artean zeuden lehen entsegua izanik kaxak jartzeko esperientzia gutxi izatea eta uretan denbora luzeegian eduki izana. Lehen behaketetan bezala ibaiadarretako kaxetan arrainkume asko zeudela ikusi zuten baina Urumean aurkitu zituzten kaxa gutxietan arrautzak deseginda zeuden, Hellineko [[berun]] [[Meatzaritza|meategien]] isurketen eragin kaltegarria aipatu zuten arrazoi bezala.<ref>{{Cite aldizkari|hizkuntza=es|izenburua=Sección de ictiologia y piscicultura - Resultados del primer ensayo en España de las cajas Vibert|urtea=1951|abizena=|izena=|orrialdeak=124-125|orrialdea=|argitaletxea=|ISBN=|url=http://www.aranzadi-zientziak.org/fileadmin/docs/Munibe/1951124125.pdf|aldizkaria=Munibe Natur-Zientziak|zenbakia=3. bolumena 2. faszikulua}}</ref>
== Azpiegiturak ==
=== Erroizpeko urtegia ===
[[Fitxategi:Erroizpeko urtegia.jpg|thumb|Erroizpeko urtegia]]
Erroizpeko [[urtegi]]a [[Usurbil]]go Udalaren [[edateko uraren hornidura-sare]]aren parte da. Erroizpe [[erreka]]ko eta hiru [[iturburu]]tako urak biltzen dira Erroizpen. Erroizpe errekak 75 [[litro]]/[[segundo]]ko [[Emari (likidoa)|emaria]] du eta iturburuek 3,7 litro/segundokoa bakoitzak. [[2018]]ko uztailetik aurrera iturburuetako ura soilik erabiltzen da. Udalak 2036. urtera arteko kontzesioa du horretarako. [[Usurbil]]go hainbat eremu hornitzen dira Erroizpeko urarekin: [[Santuenea]], [[Urdaiaga]], [[Txoko Alde]], [[Aginaga (Usurbil)|Aginaga]], [[Zubieta (auzoa)|Zubieta]], Kaxkoko zati bat (kale nagusitik behera), eta Osinalde, Zumartegi eta Ugaldea [[industrialde]]ak. Gainerako tokietara [[Añarbeko urtegia|Añaberko]] ura iristen da.<ref>{{erreferentzia|url=http://www.usurbil.eus/eu//-/erroizpeko-ura-jarri-du-berriz-udalak|izenburua=Erroizpeko ura jarri du berriz Udalak|sartze-data=2019-01-16|egunkaria=Usurbilgo Udala|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|data=2018-07-04|hizkuntza=|formatua=}}</ref>
=== Michelingo ur-bilketa ===
[[XX. mendea]]ren lehen herenean [[Lasarte-Oria]]ko [[Michelin]] lantegiaren ur beharrak asetzeko ur-bilketa sistema bat eraiki zuten. Abalozko [[Sakan (geografia)|sakanean]] Atxulondoerrekako urak Osinbeltzako [[urtegi]]an biltzen dira eta 1.500 metroko tunel batean zehar Amidi baserri inguruko erreka-zokora ekartzen dira hodi batean. Hortik, lurrazpiko hodi batean [[Zubieta (auzoa)|Zubieta]] zeharkatuz, Goiaran baserriaren goiko aldean dagoen ur-biltegira doaz urak. Azkenik, hodia ur-biltegitik Michelingo instalazioetara doa Oria ibaiaren gaineko zubi batetik igaroz.<ref name=":1">{{erreferentzia|url=http://usurbilondarea.noaua.com/default.cfm?atala=ura_giza_jarduera&azpiatala1=industria_azpiegiturak&azpiatala2=03|izenburua=Michelingo ur-bilketa. Abalozko tunela|sartze-data=2018-10-15|egunkaria=Usurbilgo ondarea ezagutzen|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref>
Gaur egun oraindik martxan dago ur-bilketa sistema hau eta Michelin urez hornitzeaz gain Lasarte-Oriara ere iristen da Abalozko ura.<ref name=":1" /><gallery>
Fitxategi:Abalozko Osinbeltza urtegia.jpg|Abalozko Osinbeltza urtegia
Fitxategi:Abalozko Osinbeltza urtegiko zubia.jpg|Abalozko zubia
Fitxategi:Abalozko tunelaren sarrera.jpg|Abalozko tunelaren sarrera
Fitxategi:Lasarte-Oriako Michelinera doan ur-hodiaren Oria ibai gaineko zubia.jpg|Ur-hodia Zubietatik Lasarte-Oriara eramateko Oria ibaiaren gaineko zubia
</gallery>
=== Tontorreko irrati-amateur antena ===
Andatza [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]ren eskuetara pasa ondoren [[irrati-amateur]]rek [[antena]] bat jarri zuten mendi tontorrean eta porlanezko aterpe txiki bat eraiki zuten haren ondoan. Aterpearen zati nagusia irekia dago mendizaleentzako babesleku bezala.<ref>{{erreferentzia|url=http://usurbilondarea.noaua.com/default.cfm?atala=eraikuntzak_monumentuak&azpiatala1=bordak&azpiatala2=06|izenburua=Andatza gaineko aterpeak|sartze-data=2018-12-30|egunkaria=Usurbilgo ondarea ezagutzen|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref> Antenak [[VHF]] [[hedagailu]] bezala funtzionatzen du<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El radio-club Gare intenterá llevar los sanbartolos a los confines del mundo|hizkuntza=es-ES|data=2008-08-21|url=https://www.diariovasco.com/20080821/bajo-deba/radio-club-gare-intentera-20080821.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2018-12-30}}</ref> R1 kanalean.<ref name=":26">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Frecuencias de repetidores en 2 metros|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es-ES|url=http://ea4dcu.jimdo.com/repetidores-2-metros/|aldizkaria=EA4DCU|sartze-data=2018-12-30}}</ref> Bere identifikatzailea EA2A da eta irrati-amateurrean erabiltzen den [[QTH locator]] [[koordenatu geografikoen sistema]]n IN83WF kodea du.<ref name=":26" />
=== Biribillondoko antena ===
[[Fitxategi:Biribillondoko antena.jpg|thumb|Biribillondoko antena]]
96 metroko altuera duen<ref name=":11">{{Cite aldizkari|abizena=Ubeda|izena=Imanol|egile-lotura=|izenburua=Trikuharri bat gutxiago du Andatzak|aldizkaria=Noaua!|argitaratze-lekua=Usurbil|liburukia=|alea=237|data=2006-05-19|urtea=2006|url=http://www.noaua.eus/wp-content/uploads/2014/02/noaua_237.pdf|sartze-data=2018-10-19|issn=}}</ref> [[Radio Nacional de España]]ren [[antena]] Biribillondo<ref>{{erreferentzia|url=http://toponimia.usurbil.net/euskara/fitxak/biribillondo-2|izenburua=Biribillondo|sartze-data=2018-10-19|egunkaria=Usurbilgo Toponimia|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref> izeneko gainean kokatua dago, 400 metroko altueran.<ref name=":11" />
[[2003]]ko udan [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k Uliako antena Andatza ingurura lekuz aldatzeko baimena eman zion Radio Nacional de Españari. Urte berean, Eusko Jaurlaritzak ingurune babestu izendatu zuen Andatza, 11 [[dolmen]] eta [[zista]] batez osatutako [[Andatzako estazio megalitikoa]] Monumentu Multzo izendapenarekin Kultura Ondasun deklaratu zuenean.<ref name=":11" /><ref name=":22">{{Cite aldizkari|abizena=|izena=|egile-lotura=|izenburua=137/2003 Dekretua|aldizkaria=Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkaria|argitaratze-lekua=|liburukia=|alea=|data=2003-06-24|urtea=2003|url=https://www.euskadi.eus/y22-bopv/eu/bopv2/datos/2003/07/0303997e.shtml|sartze-data=2018-04-03|issn=}}</ref> Hori dela eta obra hasi aurretik [[Aranzadi Zientzia Elkartea]]k ingurunea aztertu zuen baina ikerketan ez zuen obra geldiarazteko adina elementurik topatu. Aranzadiren txostena ikusirik [[Donostiako Udala]]k pista egiteko baimena eman zuen.<ref name=":11" />
[[2004]]an [[Radio Nacional de España]]k Andatzan antena jartzeko baimena eskatu zuen eta [[Usurbil]]go Udalak eman zion. Hasierako proiektuan [[Urdaiaga]] zen antenarainoko bidearen abiapuntua.<ref name=":12">{{Cite aldizkari|abizena=|izena=|egile-lotura=|izenburua=Radio Nacional de Españak antena berri bat jarri nahi du Andatzan|aldizkaria=Noaua!|argitaratze-lekua=Usurbil|liburukia=|alea=214|data=2005-10-21|urtea=2005|url=http://www.noaua.eus/wp-content/uploads/2014/02/noaua_214.pdf|sartze-data=2018-10-19|issn=}}</ref>
[[2005]]eko urrian antenarainoko bidea zabaltzen hasi ziren, [[Zubieta (auzoa)|Zubietako]] Artzabaletatxiki baserritik Andatza aldera 4 kilometroko luze eta 4 metro eta erdiko zabalerakoa. Urriaren 14an, ostirala, Zubietako lur-jabe batek lanak gelditu zituen, ez zuela abisurik jaso argudiatuz. Urriaren 17an, astelehena, lanei berrekin zieten baina Zubietako Herri Batzarreko kideek obra geldiarazi zuten, Imanol Azpiroz, Zubietako alkateak adierazi zuenez azken proiektuaren berririk ez zutelako eta enpresak hasiera batean aurkeztutakoan bidearen abiapuntua Urdaiaga zelako. Obraren ardura zuen enpresari proiektuaren idatzizko agiria eskatu zioten, baina enpresak [[Donostia]]ko Udalean aurkeztua zuela eta Herri Batzarrari erakusteko beharrik ez zuela erantzun zuen.<ref name=":12" /> 2005eko azaroaren 2an, pista eraikitzen ari zen enpresak Olaiko trikuharria txikitu zuen, seinaleztatuta egon arren.<ref name=":11" />
[[2007]]ko irailaren 12an hasi ziren antena jartzen.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Ubeda|izena=Imanol|egile-lotura=|izenburua=Eñaut Zuriarrain, Zubietako alkatea: “Antena berriak telekomunikazioetarako erabilera izango duela uste dugu”|aldizkaria=Noaua!|argitaratze-lekua=|liburukia=|alea=292|data=2007-09-21|urtea=2007|url=http://www.noaua.eus/wp-content/uploads/2014/02/noaua_292.pdf|sartze-data=2018-10-19|issn=}}</ref>
== Kultura ==
=== Andatza eguna ===
[[Fitxategi:Andatza eguna 2018.jpg|thumb|2018ko Andatza eguna]]
Andatza eguna maiatzeko lehen igandean ospatzen da. 2014an [[Usurbil]]go [[Andatza Mendizaleen Kirol Taldea]]k Andatza egunaren antolakuntzan laguntzeari utzi zion mendiaren egoera salatzeko.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=|izena=|egile-lotura=|izenburua=Andatza Egunean, ospakizunik ez|aldizkaria=Noaua!|argitaratze-lekua=Usurbil|liburukia=|alea=571|data=2014-04-30|urtea=2014|url=http://www.noaua.eus/wp-content/uploads/2014/04/571web.pdf|sartze-data=2018-03-07|issn=}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|abizena=|izena=|egile-lotura=|izenburua=Ospakizunik ez, baina mendizaleak bai Andatza Egunean|aldizkaria=Noaua!|argitaratze-lekua=Usurbil|liburukia=|alea=572|data=2014-05-09|urtea=2014|url=http://www.noaua.eus/wp-content/uploads/2014/05/572web.pdf|sartze-data=2018-03-07|issn=}}</ref> 2018an berriz ekin zioten antolatzeari.<ref>{{erreferentzia|url=http://www.noaua.eus/2018/04/27/ospakizunak-andatza-egunez-maiatzaren-6an/|izenburua=Ospakizunak Andatza Egunez, maiatzaren 6an|sartze-data=2018-05-01|egunkaria=Noaua|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}{{Apurtutako esteka|date=martxoa 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{erreferentzia|url=http://www.noaua.eus/2018/05/06/gogotik-erantzun-diote-usurbildarrek-andatza-eguna-ospatzeko-deiari/|izenburua=Gogotik erantzun diote usurbildarrek Andatza Eguna ospatzeko deiari|sartze-data=2018-05-06|egunkaria=Noaua|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref>
[[2020]]ko Andatza eguna bertan behera geratu zen [[COVID-19 pandemia Euskal Herrian|COVID-19 pandemiaren]] eraginez. Aurreko urtean mendigunean [[Aranzadi Zientzia Elkartea]]k egindako azterketa arkeologikoa eta Asier Agirresarobe, Joseba Alonso eta Javi Castrok mugarri eta errotarri-harrobien inguruan egindako ikerketaren inguruko hitzaldi eta bisitak aurreikusita zituen Usurbilgo Udalak, baina horiek ere ezin izan zituzten egin.<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2020|izenburua=Andatza egunik ezean, iaz egindako zenbait lan kontsultagai|argitaletxea=Usurbilgo Udala|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=eu|url=http://www.usurbil.eus/eu/-/andatza-egunik-ezean-iaz-egindako-zenbait-lan-kontsultagai|aldizkaria=|sartze-data=2020-05-02}}</ref>
[[Fitxategi:Errotarri baten kokapena erakusteko kartela 2021eko Andatza egunean.jpg|thumb|[[Errotarri]] baten kokapena erakusteko kartela 2021eko Andatza egunean]]
[[2021]]ean ezohiko moduan ospatu zen Andatza eguna COVID-19 pandemiarengatik. Usurbilgo zein [[Zizurkil]]go antolatzaileek eta Usurbilgo Udalak bi zirkuitu antolatu zituzten, tontorraz haratago Andatzako txokoak ezagutzeko. Andatzara joateko deia egin zieten herritarrei, beti ere segurtasun neurriak errespetatuz.<ref name=":48">{{Erreferentzia|izenburua=Andatza Eguna, modu ezohikoan: mendia gehiago ezagutzeko zirkuituak - Albisteak|hizkuntza=eu|url=https://www.usurbil.eus/eu/-/andatza-eguna-modu-ezohikoan-mendia-gehiago-ezagutzeko-zirkuituak|aldizkaria=Usurbil.eus|sartze-data=2021-05-18}}</ref><ref name=":49">{{Erreferentzia|izenburua=Ibilaldi gidatua, ezohiko Andatza Egunean - Usurbil|hizkuntza=eu|url=https://noaua.eus/usurbil/1619548487437|aldizkaria=Noaua.eus|sartze-data=2021-05-18}}</ref> Une horretan Usurbil [[konfinamendu]] perimetralean zegoen.<ref name=":49" /> Ez zen hamaiketakorik egon, ezta trikiti doinurik ere, eta ia hutsik egon zen babesleku parea. Herritarrak talde txikitan ibili ziren, gehienak oinez, beste batzuk bizikletan edo lasterka.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ibiltariak tantaka eta talde txikietan, ezohiko Andatza Egun honetan - Usurbil|hizkuntza=eu|url=https://noaua.eus/usurbil/1619969874166|aldizkaria=Noaua.eus|sartze-data=2021-05-18}}</ref> Aurreko egunean kartelak jarri zituzten, [[Urdaiaga]]tik hasita zirkuitua bakoitzak bere kasa egiteko. Horretaz gain, aurreko urteetan Asier Agirresarobe eta Javi Castrorekin batera Andatzako mugarri eta errotarriak aztertzen aritutako Joseba Alonso ikerlariak gidatutako ibilbidea abiatu zen Ziortziatik 10:00etan ondarea ezagutzeko.<ref name=":48" /><ref name=":49" />
=== Urteberri-eguna ===
[[Urteberri-egun]]ean Andatzara igotzeko ohitura dago [[Usurbil]]en.<ref>{{Cite aldizkari|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=2014ari harrera... Andatzan|egile-lotura=|data=2014-01-10|url=https://noaua.eus/prentsa/77|aldizkaria=Noaua!|liburukia=|alea=557|argitaratze-lekua=Usurbil|issn=|sartze-data=2018-12-20}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=2019ari ongi etorria Andatza gainean|egile-lotura=|data=2018-12-21|url=https://noaua.eus/prentsa/177|aldizkaria=Noaua!|liburukia=|alea=764|argitaratze-lekua=Usurbil|issn=|sartze-data=2018-12-20}}</ref> [[Lasarte-Oria]] Trail taldeko kideek ere urte berria [[txokolate]] eta [[Croissant|croissantekin]] ospatzen dute Andatzan.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ohiko igoera, urte berritik Andatzara|argitaletxea=Lasarte-Oria Trail|hizkuntza=eu|url=https://www.lasarteoriatrail.com/?p=2637|sartze-data=2021-05-18}}</ref>
=== "Andatzako txokoak" argazki lehiaketa ===
[[2011|2011ko]] udazkenean Usurbilgo Andatza Mendizale Elkarteak 1. [[argazki]] lehiaketa antolatu zuen, baldintza bakarra argazkiak Andatzan ateratakoak izatea zen. Lehiakide bakoitzak 20x30 cm-ko argazki bakarra aurkeztu zezakeen.<ref>{{erreferentzia|urtea=2011|izenburua="Andatzako txokoak" argazki lehiaketa martxan|argitaletxea=Noaua!|orrialdea=15|argitaratze-data=2011-10-14|url=https://noaua.eus/prentsa/158}}</ref> 26 lan aurkeztu ziren lehiaketara eta hiru onenak saritu zituzten 2011ko abenduaren 2an, Mendi Astearen barne. Kami Vidalen "Iragana" izan zen lehen saritua, bigarren Joxe Mari Ikutzaren "Oiardo" eta hirugarren Kerman Errekondoren "Naturaren oparia". 100, 75 eta 50 euro jaso zituzten hurrenez hurren. Sari banaketaren aurretik Andatza Mendizale Elkarteak urtean zehar antolatutako irteeren irudi eta bideoak eman zituzten auditorioan eta ondoren erakusketa aretoan parte hartu zuten argazki guztiak ikusgai zirela luntxa dastatu zuten.<ref>{{erreferentzia|urtea=2011|izenburua=Parte hartze ona, Mendi Astean|argitaletxea=Noaua!|orrialdea=15|argitaratze-data=2011-12-16|url=https://noaua.eus/prentsa/42}}</ref>
=== Literaturan ===
* [[Camilo José Cela|Camilo Jose Celaren]] [[1952]]ko ''Del Miño al Bidasoa'' (Miñotik Bidasoara) liburuan, protagonistak [[Orio]]tik [[Donostia]]ra doazela, "[[Orreagako kolegiata|Orreagako]] [[kalonje]]ena izandako Irisasi mendi misteriotsu eta ospetsua" aipatzen da.<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=es|izenburua=Del Miño al Bidasoa|urtea=1952|abizena=Cela|izena=Camilo José|orrialdeak=|orrialdea=216|argitaletxea=Noguer|ISBN=|url=https://books.google.es/books?id=EXiCAAAAIAAJ&focus=searchwithinvolume&q=irisasi}}</ref>
* Jose Luis Alvarez Enparantza, ''[[Txillardegi]]ren'' [[1999]]ko [[Putzu (eleberria)|Putzu]] eleberrian protagonista hiru lagunekin [[Usurbil]]go [[Txikierdi (Usurbil)|Txikierdi]] auzotik Andatzako mazelaraino joaten da eta handik, nondik nora ez dakiela, [[Aia]]ra.<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=|izenburua=Putzu|urtea=1999|abizena=Alvarez Enparantza "Txillardegi"|izena=Jose Luis|orrialdeak=|orrialdea=280|argitaletxea=Elkar|ISBN=}}</ref>
* [[Juan Luis Zabala]]ren [[2000]]. urteko [[Agur, Euzkadi]] eleberrian neska lagunak utzi ondoren protagonistak ez du kemenik edo ausardiarik harekin ezagututako gailur handietara itzultzeko eta etxe inguruko mendi txikietara joaten hasten da: [[Buruntza]], [[Belkoain]], Andatza...<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=|izenburua=Agur, Euzkadi|urtea=2000|abizena=Zabala|izena=Juan Luis|orrialdeak=|orrialdea=21|argitaletxea=Susa|ISBN=}}</ref>
== Politika ==
=== Sareren 650 tontorren martxa ===
[[Fitxategi:Sareren 650 tontorren martxa Andatzan.jpg|thumb|[[Sare (mugimendua)|Sareren]] 650 tontorren martxa Andatzan]]
[[2021]]eko [[maiatzaren 8]]an [[Euskal preso politikoak (1978-egun)|euskal presoen]] auziari irtenbide bat ematea eskatzeko mendi martxak antolatu zituen [[Sare (mugimendua)|Sarek]] [[Euskal Herria|Euskal Herriko]] 650 tontorretara. Usurbildarrak Mikl Laboa plazatik abiatu ziren 9:30etan Andatzara "Izan Bidea" dinamikako kamiseta eta banderolekin. 11:30etan Sareren adierazpena irakurri zuten tontorrean eta [[Julio Soto]]k sortutako bertsoa eta [[Ikusi mendizaleak]] kantatu zituzten.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Presoen auzia behingoz konpontzea eskatu dute usurbildar bidegileek - Usurbil|hizkuntza=eu|url=https://noaua.eus/usurbil/1620486500597|aldizkaria=Noaua.eus|sartze-data=2021-05-22}}</ref>
== Kirola ==
=== Irisasi BTT Hotzak Akabatzen ===
Irisasi BTT Hotzak akabatzen urtero urtarrileko azken igandean<ref>{{erreferentzia|url=http://www.txintxarri.eus/kirolak/hainbat-herritarrek-hartuko-dute-parte-irisasi-btt-proban-igandean-andatzan-14685/|izenburua=Hainbat herritarrek hartuko dute parte Irisasi BTT proban igandean, Andatzan|sartze-data=2018-12-17|egunkaria=Txintxarri|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref> ospatzen den [[Mendiko bizikleta|mendi bizikleta]] martxa ez-konpetitibo herrikoia da, ez da denbora neurketarik eta irabazlerik izaten.<ref name=":24">{{erreferentzia|url=http://andatzamendizale.info/2011/12/10/btt-atala-martxan-da-andatza-mendi-elkartean/|izenburua=BTT atala martxan da Andatza Mendizale Elkartean|sartze-data=2018-12-17|egunkaria=Andatza Mendizaleen Kirol Taldea|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref><ref name=":28">{{Cite aldizkari|izena=|abizena=|urtea=2012|izenburua=Mendi bizikleta irteera urtarrilaren 29an,
Andatzako BTT Taldearen eskutik|argitaletxea=Noaua!|orrialdea=|orrialdeak=14-15|ISBN=|hizkuntza=|argitaratze-data=2012-01-13|url=https://noaua.eus/prentsa/500}}</ref> Usurbilgo [[Andatza Mendizaleen Kirol Taldea]]ren barruan sortutako Irisasi BTT taldeak antolatzen du.<ref name=":24" /><ref name=":23">{{erreferentzia|url=http://www.noaua.eus/2011/12/29/urtarrilean-bizikleta-martxa-irisasi-btt-taldearekin/|izenburua=Urtarrilean, bizikleta martxa Irisasi BTT taldearekin|sartze-data=2018-12-17|egunkaria=Noaua!|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}{{Apurtutako esteka|date=martxoa 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> [[2012]]ko [[urtarrilaren 29]]an antolatu zuten lehen aldiz eta<ref name=":28" /><ref name=":23" /><ref>{{erreferentzia|url=http://andatzamendizale.info/2012/01/17/irisasi-btt-2012-urtarrilaren-29an-usurbilen/|izenburua=Irisasi BTT 2012 urtarrilaren 29an Usurbilen|sartze-data=2018-12-17|egunkaria=Andatza Mendizaleen Kirol Taldea|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref> elur-giroan ospatu zen.<ref>{{Cite aldizkari|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Elurrak edertu egin zuen BTT taldeak antolatu zuen mendi martxa|egile-lotura=|data=2012-02-03|url=https://noaua.eus/prentsa/521|aldizkaria=Noaua!|liburukia=|alea=477|argitaratze-lekua=Usurbil|issn=|sartze-data=2018-12-17}}</ref> Geroztik urtero antolatzen da.
[[2021]]eko [[urtarrilaren 31]]n ospatzekoa zen 10. edizioa 2022ra atzeratu zuten antolatzaileek [[COVID-19 pandemia Euskal Herrian|COVID-19 pandemiaren]] eraginez. Hala ere, aurreko urteetan bezala, erdi utzita, ezkutuan zeuden pista zaharrak berreskuratzeko lanetan aritu ziren, aurrez baimenak eskatuta. Asmo horrekin mendira egin zuten lehen irteeran Usurbilgo gazte talde bat pistak garbitzen aurkitu zituzten.<ref>{{erreferentzia|urtea=2021|izenburua=Igandean ospatzekoa zen Irisasi BTT “Hotzak Akabatzen” 2022ra atzeratua|argitaletxea=Noaua!|argitaratze-data=2021-01-29|url=https://noaua.eus/usurbil/1611862314723-igandean-ospatzekoa-zen-irisasi-btt-hotzak-akabatzen-2022ra-atzeratua}}</ref>
=== Lasarte-Oriako BTT trabesia ===
[[Lasarte-Oria]]ko BTT trabesia urtero apirilean ospatzen den mendi bizikleta trabesia ez-konpetitibo herrikoia da. Lehen edizioa Lasarte-Oriako Saiatuz Kirol Taldeak antolatu zuen 2008ko apirilaren 6an eta 186 txirrindularik parte hartu zuten.<ref>{{erreferentzia|url=http://txintxarri.eus/kirolak/lasarteoriako-ibbt-trabesiak-arrakasta-izan-zuen-atzo-25B68A8/|izenburua=Lasarte-Oriako I. BBT Trabesiak arrakasta izan zuen atzo|sartze-data=2018-12-17|egunkaria=Txintxarri|aldizkaria=|abizena=Carrasco|izena=Itziar|egile-lotura=|data=2008-04-07|hizkuntza=|formatua=}}</ref> Bigarren edizioa 2010eko apirilaren 18an antolatu zuten eta 271 parte hartzaile izan ziren.<ref>{{erreferentzia|url=http://txintxarri.eus/albisteak/gaur-egingo-da-ii-btt-trabesia-buruntza-eta-andatza-mendietan-266B730/|izenburua=Gaur egingo da II. BTT trabesia Buruntza eta Andatza mendietan|sartze-data=2018-12-17|egunkaria=Txintxarri|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|data=2010-04-18|hizkuntza=|formatua=}}</ref><ref name=":25">{{erreferentzia|url=http://txintxarri.eus/kirolak/iii-btta-apirilaren-10an-egingo-da-26C0690/|izenburua=III. BTTa apirilaren 10an egingo da|sartze-data=2018-12-17|egunkaria=Txintxarri|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|data=2011-04-01|hizkuntza=|formatua=}}</ref> Hirugarren edizioa 2011ko apirilaren 10ean ospatu zen.<ref name=":25" /> Laugarren edizioa 2014ko apirilaren 6an ospatu zen eta 412 txirrindulariko tropelak parte hartu zuen.<ref>{{erreferentzia|url=http://txintxarri.eus/albisteak/kirola-eta-natura-bat-eginik-iv-btt-trabesian-10168/|izenburua=Kirola eta natura bat eginik IV. BTT trabesian|sartze-data=2018-12-17|egunkaria=|aldizkaria=Txintxarri|abizena=|izena=|egile-lotura=|data=2014-04-06|hizkuntza=|formatua=}}</ref> Geroztik urtero antolatzen da.
=== Lasarte-Oriako mendi festa ===
Lasarte-Oria Trail klubak antolatzen du.<ref name=":46" /> Korrika egitea baimendua dagoen arren, ez da lasterketa bat eta ez dago inolako sailkapenik. Helburua mendiaz eta inguruneaz gozatzea da.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2020|izenburua=Lasarte-Oriako mendi festa 2020|argitaletxea=kirolprobak.com|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|url=http://www.kirolprobak.com/competicion_ficha.php?id=2651&lang=eu}}</ref> [[2019]]ko [[irailaren 29]]an ospatu zen lehen edizioa. Parte hartzaileek bi ibilbide izan zituzten aukeran: 12,5 kilometroko ibilbide bat familientzat (Lasarte-Oria - [[Buruntza]] - Lasarte-Oria) eta 25 kilometrokoa helduentzat (Lasarte-Oria - Buruntza - Andatza - Lasarte-Oria).<ref name=":46">{{Erreferentzia|izena=|abizena=juanluis|urtea=|izenburua=I LASARTE-ORIAKO MENDI FESTA|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|hizkuntza1=|data=2019-02-26|url=https://www.lasarteoriatrail.com/?p=13|aldizkaria=LASARTE-ORIA TRAIL|sartze-data=2020-07-12}}</ref>
Bigarren edizioa [[2020]]ko [[irailaren 27]]an ospatu zuten. COVID-19aren pandemiaren eraginez protokolo zorrotz bat aplikatu zuten: irteeran ilaran abiatu ziren, distantziak mantenduz, eta [[tenperatura]] hartu zieten parte hartzaile guztiei. Maskara derrigorrezkoa izan zen hiriguneetan eta anoa postuetan.<ref name=":50">{{Erreferentzia|izenburua=Lasarte-Oria Trail: "Herriak Mendi Festa bezalako ekitaldiak behar ditu" - Lasarte-oria|hizkuntza=eu|url=https://txintxarri.eus/lasarte-oria/1600159047758-lasarte-oria-trail-herriak-mendi-festa-bezalako-ekitaldiak-behar-ditu|aldizkaria=Txintxarri.eus|sartze-data=2021-05-18}}</ref><ref name=":51">{{Erreferentzia|izenburua=Ezerk ez du festa zapuztu - Lasarte-oria|hizkuntza=eu|url=https://txintxarri.eus/lasarte-oria/1601216448798-mendiaz-gozatzen-iraileko-azken-igandean|aldizkaria=Txintxarri.eus|sartze-data=2021-05-18}}</ref> Hiru ibilbide egongo zirela iragarri zuten hasiera batean: Ttipi-ttapa (8 km, [[Azkorteko ermita]]), Laburra (13,5 km, Buruntza) eta Luzea (28,5 km, Andatza, [[Belkoain]] eta Buruntza),<ref>{{Erreferentzia|izena=Javier|abizena=Olazagoitia|urtea=|izenburua=Lasarteko Mendi Festa 2020 Luzea|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|argitaratze-data=2020-05-21|data=2020-05-21|url=https://www.lasarteoriatrail.com/?p=77|aldizkaria=LASARTE-ORIA TRAIL|sartze-data=2020-07-12}}</ref> baina Ttipi-ttapa bertan behera utzi zuten arduragatik. Lehen edizioan martxa motza parte-hartzaile batzuei gogorregia iruditu zitzaienez, aldapa batzuk kendu zituzten, ibilbidea leuntzeko.<ref name=":50" /><ref name=":51" />
=== Orientazio probak ===
[[Fitxategi:Orientazioko kontrol-puntu bat Andatzan.jpg|thumb|2015-04-26an jokatutako orientazio probako kontrol-puntu bat aterpearen ondoan]]
[[2011]]ko [[ekainaren 18]]an Andatza Mendizale Elkarteak Usurbilgo I. orientazio proba antolatuko zuen Irungo Mendizaleen Orientazio Saila (IMOS) taldearen laguntzarekin.<ref>{{erreferentzia|url=http://andatzamendizale.info/2011/06/10/i-orientazio-proba-usurbilen/|izenburua=I. ORIENTAZIO PROBA USURBILEN|sartze-data=2018-12-18|egunkaria=Andatza Mendizaleen Kirol Taldea|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|data=2011-06-10|hizkuntza=|formatua=}}</ref>
[[2015]]eko [[apirilaren 26]]an mendi bizikleta gaineko orientazio proba (O-BTT) jokatu zen Andatzan.<ref>{{erreferentzia|url=http://web.archive.org/web/20150417185717/http://probak.gotorientazioa.org/p/informazioa-informacion.html|izenburua=Apirilak 26an, Usurbilgo Andatza mendian, O-BTT mendi bizikletako orientazio froga izango da.|sartze-data=2018-12-18|egunkaria=GOT - Gipuzkoako Orientazio Taldea|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref>
[[2017]]ko [[Martxoaren 19|martxoak 19an]] Gipuzkoako Orientazio Taldeak antolatutako Gipuzkoako II. Orientazio Liga herrikoiko (GOL) 4. proba jokatu zen Andatzan. GOLeko proba izateaz gain Euskal Herriko Unibertsitateko txapelketa ere izan zen.<ref>{{erreferentzia|url=https://gotorientazioa.org/2016-2017-andatza-2/|izenburua=GIPUZKOAKO II. ORIENTAZIO LIGA HERRIKOIA 2016-2017 (GOL). 4. PROBA ANDATZA|sartze-data=2018-12-18|egunkaria=GOT - Gipuzkoako Orientazio Taldea|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=2. Gipuzkoako Orientazio Ligako proba Andatzan|orrialdea=23|hizkuntza=|egile-lotura=|data=2017-03-10|url=https://noaua.eus/prentsa/264|egunkaria=Noaua!|aldizkaria=|zenbakia=691|formatua=|sartze-data=2021-03-14}}</ref>
=== Usurbilgo Kultur Birako ibilaldi neurtua ===
[[2020]]ko [[uztailaren 5]]ean ospatu zen [[Urdaiaga]]tik Andatzarako ibilaldi neurtua [[Usurbil]]go Kultur Biraren baitan, [[COVID-19 pandemia|Covid19 pandemiak]] baldintzatuta.<ref name=":47">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Igande eguzkitsua izan dute bidelagun, ibilaldi neurtuko parte hartzaileek - Urdaiaga|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2020-07-05|url=https://noaua.eus/urdaiaga/1593944551085|aldizkaria=Noaua.eus|sartze-data=2020-07-12}}</ref> Usurbilgo Kultur Bira [[COVID-19 pandemia Euskal Herrian|Covid19ak eragindako osasun krisian]] udako kultur eskaintza bermatzeko antolatu zuten Usurbilgo hainbat eragilek Udalarekin elkarlanean.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Honi buruz - Usurbilgo Kultur Bira|url=https://usurbilkultura.eus/eu/honi-buruz|aldizkaria=usurbilkultura.eus|sartze-data=2020-07-12}}</ref> [[Urdaiaga|San Estebango]] Jai Batzordeak bideratu zituen ibilaldi neurtuaren izen ematea eta prestaketa lanak. Gehienez 10 pertsonaz osatutako 13 talde txikik egin zuten ibilbidea, eguraldi eguzkitsuarekin. Talde bakoitzak ordu zehatz bat zuen Urdaiagako plazara igo, antolatzaileen argibideak jaso eta txangoa abiatzeko. Mendi ibilaldia egiteko finkatutako denborara gehien hurbildutako taldea saritu zuten.<ref name=":47" /> Amaieran piknik modukoa egin zuten, norberak eramandako janariarekin eta antolakuntzak banatutako [[ur]]a eta [[sagardo]]arekin.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Kultur Bira: ibilaldi neurtua Urdaiagatik Andatzara - Urdaiaga - 2020-07-05|hizkuntza=eu|url=https://noaua.eus/urdaiaga/1592982942693|aldizkaria=Noaua.eus|sartze-data=2020-07-12}}</ref> Ekimen hau tarteko, Urdaiagara igotzeko bidea [[ibilgailu]]entzat itxita egon zen egunean zehar, bertako bizilagunentzat izan ezik.<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Gaurko ibilaldi neurtua tarteko, Urdaiagara igotzeko bidea itxita - Urdaiaga|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2020-07-05|url=https://noaua.eus/urdaiaga/1593901405906|aldizkaria=Noaua.eus|sartze-data=2020-07-12}}</ref>
=== Uxue Trail ===
[[2019]]ko [[uztailaren 6]]an ospatu zen lehen aldiz Uxue Trail, [[Pheland-McDermid sindrome]]a duen 9 urteko Uxue usurbildarraren omenezko Andatzako lasterketa solidarioa. Gaixotasuna ezagutzera emateko helburuarekin antolatu zuten eta lortutako dirua Pheland-McDermid Fundazioari bidali zitzaion.<ref>{{Cite news|url=https://noaua.eus/usurbil/1562316474936-lasterketaren-helburu-nagusia-uxuek-duen-gaixotasuna-ezagutzera-ematea-da|abizena=|izena=|izenburua=“Lasterketaren helburu nagusia Uxuek duen gaixotasuna ezagutzera ematea da”|data=2019-07-05|egunkaria=Noaua!|formatoa=|hizkuntza=eu|sartze-data=2019-09-12}}</ref> Ia 300 lasterkarik hartu zuten parte, 143 lagunek ibilbide motza egin zuten, 11 [[kilometro]]koa, eta 134k 20 kilometroko ibilbide luzea. Luzera bakoitzeko hiruna emakume eta gizon saritu zituen antolakuntzak.<ref>{{Cite news|url=https://noaua.eus/usurbil/1562417723407-saritu-talde-handia-uxue-trail-mendi-lasterketa-amaieran|abizena=|izena=|izenburua=Saritu talde handia, Uxue Trail Mendi Lasterketa amaieran|data=2019-07-06|egunkaria=Noaua!|formatoa=|hizkuntza=eu|sartze-data=2019-09-12}}</ref>
== Ibilbideak ==
=== Errotarrien bidea (PR-GI 216) ===
[[Errotarri|Errotarrien]] bidea Andatza mendiko errotarrigintza ezagutzera emateko helburuarekin 2023an [[Usurbil|Usurbilgo]] Udalak aurkeztutako mendi [[ibilbide labur]] homologatua da: PR-GI 216. Mota horretako lehena da Usurbilen. Ibilbidea zirkularra da, 8,7 kilometroko luzera du eta 549 metroko [[Desnibel|desnibela]]. Zailtasun maila errazekoa da. Urdaiaga auzoan hasi eta amaitzen da, eta Andatzaren magala inguratzen du, hainbat errotarri eta harrobi ikusteko aukera emanez. Hiru ordu eta 25 minutuan egin daiteke, marra hori eta zuriak jarraituz.<ref>{{Erreferentzia|urtea=2023|izenburua=Errotarrien Bidea, Usurbilgo lehenengo mendi ibilbidea|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2023-01-18|url=https://www.usurbil.eus/eu/-/errotarrien-bidea-usurbilgo-lehenengo-mendi-ibilbidea|aldizkaria=Usurbilgo udala|sartze-data=2024-04-01}}</ref><gallery mode="packed" widths="200" heights="150">
Fitxategi:Errotarrien bidea ibilbidearen panela eta seinaleak.jpg|Errotarrien bidea ibilbidearen panela eta seinaleak [[Urdaiaga|Urdaiagako]] kaxkotik Igartzazabal baserrirako bidean
Fitxategi:Errotarrien bidea ibilbidearen aurkezpena Potxoenean eta Andatzan aurkitutako errotarri txikiena.jpg|Ainhoa Arrozpide zinegotzia eta Ibon Goikoetxea teknikaria ibilbidearen eskuorriarekin eta aurkitutako errotarri zaharrena eta txikiena Potxoenean
</gallery>
== Igoerak ==
Igoera azkarrena [[Usurbil]]en hasten da, [[Santuenea|Santu Enea]] eta [[Urdaiaga]] auzoetatik, Igartzazabal eta Puela Berri baserrietan zehar. Hegoaldetik, Zizurkildik hain zuzen, [[Zarateko Benta]]tik igaroz, ere egin daiteke egoera.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|2}}
== Ikus, gainera ==
* [[Andatzako mendilerroa]]
* [[Andatzako estazio megalitikoa]]
* [[Andatzako Orreagako kolegiataren mugarriak]]
== Kanpo estekak ==
* [http://www.hemeroketa.eus/cgi-bin/orria.pl?arg=argia&zein=19250503&orr=4 Andatza mendirako igoeraren deskribapena Argia aldizkariaren 211. zenbakian (1925-05-03)]
* {{Es}} [http://www.gipuzkoa1936.com/noticia.php?diadelmes=30&numerolmes=8 Candido Sasetari Frente Popular egunkariak Andatzako tontorrean egindako elkarrizketa (1936-08-30)]
* {{Es}} [https://web.archive.org/web/20181202202704/http://www.errenteria.net/eu/ficheros/57_19282eu.pdf 1945eko ibilaldi neurtuan parte hartu zuen Felipe Gurrutxagaren kontakizuna eta hildakoen familiakoen oroitzapenak]
* [https://www.berria.eus/kanalak/mendia/alb_ikusi.php?id=1310 Berria egunkariak Ibilkari atalean argitaratu zuen Andatzako ibilbide zirkularra (2018-11-28)]{{Apurtutako esteka|date=apirila 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [https://www.youtube.com/watch?v=4zZvU5QN5_E <nowiki>[BIDEOA] Usurbil 1936 elkarteak Andatzan 2022an eta 2023an egindako lubakien berreskurapen arkeologikoa</nowiki>]
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Andatzako mendilerroa]]
[[Kategoria:Gipuzkoako mendiak]]
[[Kategoria:Usurbilgo geografia]]
aq088goqpmtqw98doe2896pcekkfcy4
Callejo
0
119313
10005740
7364359
2024-12-20T12:12:16Z
83.213.106.245
10005740
wikitext
text/x-wiki
{{Euskal Herriko auzo infotaula
|probintzia=Bizkaia
|irudia=
|irudiaren testua=Auzoaren sarrera
}}
''' El Callejo'''<ref>Euskaltzaindia: ''[https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_eoda&Itemid=471&lang=eu&view=toponimia Euskal Onomastikaren Datutegia]''.</ref> [[Karrantza]] udalerriko ([[Bizkaia]]) erdialdean dagoen auzo txiki bat da. Auzoa BI 630-k zeharkatzen du eta altitudea 126 metrokoa da.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=El Callejoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 104 | 2011 | 99 | 2021 | 75 |
}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
{{Karrantzako auzo aurkibidea}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{geografia zirriborroa|Bizkaia}}
{{Atari|Euskal Herriko Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
[[Kategoria:Karrantzako auzoak]]
7fcck9uqer9zxukkusbcj260527l5sd
10005741
10005740
2024-12-20T12:13:19Z
83.213.106.245
«[[El Callejo]]» orrira birbideratua
10005741
wikitext
text/x-wiki
#BIRZUZENDU[[El Callejo]]
4jwx5rc8x97ahfdz0nacj0mmuua1ust
10005745
10005741
2024-12-20T12:15:02Z
83.213.106.245
«[[El Callejo]]» orrira zeraman birbideratzea ezabatu da
10005745
wikitext
text/x-wiki
{{Euskal Herriko auzo infotaula
|probintzia=Bizkaia
|irudia=
|irudiaren testua=Auzoaren sarrera
}}
'''Callejo'''<ref>Euskaltzaindia: ''[https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_eoda&Itemid=471&lang=eu&view=toponimia Euskal Onomastikaren Datutegia]''.</ref> [[Karrantza]] udalerriko ([[Bizkaia]]) erdialdean dagoen auzo txiki bat da. Auzoa BI 630-k zeharkatzen du eta altitudea 126 metrokoa da.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Callejoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 104 | 2011 | 99 | 2021 | 75 |
}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
{{Karrantzako auzo aurkibidea}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{geografia zirriborroa|Bizkaia}}
{{Atari|Euskal Herriko Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
[[Kategoria:Karrantzako auzoak]]
es4e6axvt02nzm7ejdvm23ijf4x83uq
Cerca
0
119314
10005746
7364360
2024-12-20T12:16:25Z
83.213.106.245
10005746
wikitext
text/x-wiki
{{Euskal Herriko auzo infotaula
|izena=Cerca
|herria=Karrantza
|probintzia=Bizkaia
}}
'''Cerca'''<ref>[http://www.euskaltzaindia.net/index.php?option=com_eoda&Itemid=206&lang=eu&nonkodea=2.4.01.07&view=toponimia Euskaltzaindiaren arabera] </ref> edo La Cerca [[Karrantza]] udalerriko ekialdean dagoen auzoa da.
== Geografia ==
Iparraldean Las Torcachas auzunea eta [[El Suceso]] auzoa, hegoaldean Montañán auzunea, [[Pando (Karrantza)|Pando]] azuoa eta [[Burgüeno|Burgueno]] mendia (1043 m), ekialdean [[Villaverde Turtzioz]] ([[Kantabria]]) eta mendebaldean [[La Calera del Prado]], La Lama eta Cezura mugakide ditu.
Bestela, La Cerca izen bereko errekak auzoa zeharkatzen du, [[Karrantza (ibaia)|Karrantza ibaiarekin]] bat egiten duena.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Cercako biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 14 | 2011 | 12 | 2021 | 19 |
}}
== Ikus, gainera ==
* [[Enkarterri]]
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
{{Karrantzako auzo aurkibidea}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
[[Kategoria:Karrantzako auzoak]]
pwudczxwvzdi7fe32qamhgza8e35jwq
Herboso
0
119320
10005758
7364363
2024-12-20T12:25:15Z
83.213.106.245
10005758
wikitext
text/x-wiki
{{Euskal Herriko auzo infotaula
|izena=Herboso
|probintzia=Bizkaia
|udalerria = Karrantza
|kokapena = kokapenmapa
|biztanleria=28
}}
'''Herboso''' [[Karrantza]] udalerriko auzoa da.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Herbosoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 27 | 2011 | 19 | 2021 | 15 |
}}
== Politika ==
Administrazioa eta gobernua Karrantzako Haranaren udaletxearen menpe dago.
Karrantza Haranako alkatea '''José Luis Portillo López''' deitzen da.
== Klima ==
Urtean zehar egindako batez-besteko tenperatura 11,80 °C-koa da, zeinek Espainako tenperaturarekin konparaturik 1,17 °C gutxiago egiten du.
Hilabete beroetan batez-besteko tenperatura 23,60 °C-koa da, eta hilabete hotzenetan batez-bestek tenperatura 3,40 °C-koa da.
Batez-besteko prezipitazio urtekaria Herboson 1317 mm-koa da, zeinek Espainako prezipitazioen (644,3mm) batez-bestekoarekin 672,7 mm gehiagokoa da.
== Ikus, gainera ==
* [[Karrantza]]
{{Karrantzako auzo aurkibidea}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{geografia zirriborroa|Bizkaia}}
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
[[Kategoria:Karrantzako auzoak]]
7b3vpxkhzz6wyog16xllnz864b9nv4f
Lanzas Agudas
0
119321
10005760
7225697
2024-12-20T12:26:16Z
83.213.106.245
10005760
wikitext
text/x-wiki
{{Euskal Herriko auzo infotaula
|izena=Lanzas Agudas
|herria = Karrantza
|probintzia=Bizkaia
}}
'''Lanzas Agudas''' [[Karrantza]] udalerriko auzoa da.
Hizkuntza nagusia [[gaztelania]] da. Euskara [[XVI. mendea]] baino lehen galdu zen{{lur erref}}.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Lanzas Agudasko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 87 | 2011 | 71 | 2021 | 63 |
}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
{{Karrantzako auzo aurkibidea}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{geografia zirriborroa|Bizkaia}}
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
[[Kategoria:Karrantzako auzoak]]
o7ceeal1yx2z7n0a65bn11avhm63p9m
Pando (Karrantza)
0
119324
10005767
7364364
2024-12-20T12:28:48Z
83.213.106.245
10005767
wikitext
text/x-wiki
{{argitzeko|Karrantzako auzoari|Pando (argipena)}}
{{Euskal Herriko auzo infotaula
|izena=Pando
|herria=Karrantza
|probintzia=Bizkaia
}}
'''Pando''' [[Karrantza]] udalerriko hego-ekialdean dagoen auzoa da.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Pandoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 50 | 2011 | 42 | 2021 | 37 |
}}
== Ikus, gainera ==
* [[Enkarterri]]
{{Karrantzako auzo aurkibidea}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{geografia zirriborroa|Bizkaia}}
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
[[Kategoria:Karrantzako auzoak]]
2p4gb278p1a4a117rj801xlpme6i38v
Paules
0
119325
10005769
9300240
2024-12-20T12:29:52Z
83.213.106.245
10005769
wikitext
text/x-wiki
{{Argitzeko|Karrantzako auzoari|Paules (argipena)}}
{{Euskal Herriko auzo infotaula
|izena=Paules
|herria=Karrantza
|probintzia=Bizkaia
}}
'''Paules''' [[Karrantza]] udalerriko iparraldean dagoen auzoa da.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Paulesko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 53 | 2011 | 42 | 2021 | 35 |
}}
== Ikus, gainera ==
* [[Enkarterri]]
{{Karrantzako auzo aurkibidea}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{geografia zirriborroa|Bizkaia}}
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
[[Kategoria:Karrantzako auzoak]]
e10jy8oowsb61q5e2wgorg2yotn4icg
Presa (Karrantza)
0
119326
10005770
7364366
2024-12-20T12:30:33Z
83.213.106.245
10005770
wikitext
text/x-wiki
{{Euskal Herriko auzo infotaula
|izena=Presa
|udalerria = Karrantza
|probintzia=Bizkaia
}}
'''Presa''' [[Karrantza]] udalerriko mendebaldean dagoen auzoa da.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Presako biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 86 | 2011 | 65 | 2021 | 62 |
}}
== Ikus, gainera ==
* [[Enkarterri]]
{{Karrantzako auzo aurkibidea}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{geografia zirriborroa|Bizkaia}}
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
[[Kategoria:Karrantzako auzoak]]
a0q40m2giw3zdxgf1vybplud49jbxvt
San Ciprián
0
119328
10005774
7364368
2024-12-20T12:34:07Z
83.213.106.245
10005774
wikitext
text/x-wiki
{{Euskal Herriko auzo infotaula
|izena=San Ciprián
|herria=Karrantza
|probintzia=Bizkaia
}}
'''San Ciprián'''<ref>{{Erreferentzia
| izenburua = Euskaltzaindiaren onomastika datutegia
| bestelakoa = Onomastika Batzordeak emandako irizpen eta gomendioa da, arau-mailarik gabea
| sartze-data = 2010-08-06
| url = http://www.euskaltzaindia.net/index.php?option=com_eoda&Itemid=191&lang=eu&nonkodea=2.4.01.07&view=toponimia
}}</ref> (ofiziala: '''San Cipriano''') [[Karrantza]] udalerriko mendebalean dagoen auzoa da.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=San Cipriángo biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 44 | 2011 | 38 | 2021 | 34 |
}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Ikus, gainera ==
* [[Enkarterri]]
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
{{geografia zirriborroa|Bizkaia}}
{{Karrantzako auzo aurkibidea}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Karrantzako auzoak]]
lg0qdhnplcjtcg66ep1qmxn45inhj4m
San Esteban (Karrantza)
0
119329
10005776
7364369
2024-12-20T12:34:56Z
83.213.106.245
10005776
wikitext
text/x-wiki
{{Euskal Herriko auzo infotaula
|izena=San Esteban
|herria=Karrantza
|probintzia=Bizkaia
}}
'''San Esteban''' edo '''San Esteban Karrantza'''<ref>{{Erreferentzia
| izenburua = Euskaltzaindiaren onomastika datutegia
| bestelakoa =
| sartze-data = 2010-08-06
| url = http://www.euskaltzaindia.net/index.php?option=com_eoda&Itemid=191&lang=eu&nonkodea=2.4.01.07&view=toponimia
}}</ref> [[Karrantza]] udalerriko erdialdean dagoen auzoa da.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=San Estebango biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 158 | 2011 | 154 | 2021 | 161 |
}}
== Ondasun nabarmenak ==
* [[San Estebango dorrea]], ''Mendiko dorrea'' izenaz ere ezaguna.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Ikus, gainera ==
* [[Enkarterri]]
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
{{geografia zirriborroa|Bizkaia}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Karrantzako auzo aurkibidea}}
[[Kategoria:Karrantzako auzoak]]
aq5vc5xa7qoaxle7m329iui68vr0vzs
Sangrices
0
119330
10005778
7364370
2024-12-20T12:35:51Z
83.213.106.245
10005778
wikitext
text/x-wiki
{{Euskal Herriko auzo infotaula
|izena=Sangrices
|udalerria = Karrantza
|probintzia=Bizkaia
}}
'''Sangrices''' <ref>[http://www.euskaltzaindia.net/index.php?option=com_eoda&Itemid=206&lang=eu&nonkodea=2.4.01.07&view=toponimia Euskaltzaindiaren arabera] </ref> [[Karrantza]] udalerriko mendebaldean kokatuta dagoen auzoa da.
== Geografia ==
Mendebaldean [[Lanestosa]]ko udalerria, hegoaldean Arabuste auzunea eta Pico Basero mendia, ekialdean Treto, Ancides eta [[San Ciprián|San Ciprian]], hego-ekialdean [[Presa (Karrantza)|Presa]] eta iparraldean [[Peña del Moro]] (776 m) eta [[El Mazo|Peña del Mazo]] mendiak (821 m) mugakide ditu.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Sangricesko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 109 | 2011 | 109 | 2021 | 82 |
}}
== Ondarea ==
* San Julián eta Santa Basilisa eliza [[pizkundetar arkitektura|errenazentista]] nabarmentzekoa da, [[1642]]an Bartolomé de la Dehesa harginak egindakoa. XVII. mendearen bukaerako erretaula [[barrokoa|barroko]] ederra ere badago.
* [[Sangricesko dorrea]]
== Ikus, gainera ==
* [[Enkarterri]]
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
{{Karrantzako auzo aurkibidea}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
[[Kategoria:Karrantzako auzoak]]
ggovpnuy38u74ir51h9yt4e98wzwii9
Sierra (Karrantza)
0
119332
10005792
7364371
2024-12-20T12:40:06Z
83.213.106.245
10005792
wikitext
text/x-wiki
{{Euskal Herriko auzo infotaula
|izena=Sierra
|udalerria = Karrantza
|probintzia=Bizkaia
}}
'''Sierra''' [[Karrantza]] udalerriko erdialdean dagoen auzoa da.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Sierrako biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 116 | 2011 | 86 | 2021 | 83 |
}}
== Ikus, gainera ==
* [[Enkarterri]]
{{Karrantzako auzo aurkibidea}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{geografia zirriborroa|Bizkaia}}
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
[[Kategoria:Karrantzako auzoak]]
b2thsz97q9kpk1drylqawq9sd42ud84
Soscaño
0
119333
10005795
8994583
2024-12-20T12:40:47Z
83.213.106.245
10005795
wikitext
text/x-wiki
{{Euskal Herriko auzo infotaula
|izena=Soscaño
|herria=Karrantza
|probintzia=Bizkaia
}}
'''Soscaño'''<ref>[http://www.euskaltzaindia.net/index.php?option=com_eoda&Itemid=206&lang=eu&nonkodea=2.4.01.07&view=toponimia Euskaltzaindiaren arabera] </ref> [[Karrantza]] udalerriko erdialdean dagoen auzoa da, hirugarren populatuena dena.
== Geografia ==
Ipar-mendebaldean Trespalacio, Llano eta Otides auzuneak eta mendebaldean [[San Ciprián|San Ciprian]], hegoaldean [[San Esteban (Karrantza)|San Esteban]] eta ekialdean [[Concha]] auzoak mugakide ditu.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Soscañoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 279 | 2011 | 300 | 2021 | 287 |
}}
== Ondarea ==
Mirarietako Andra Mariaren eliza [[arkitektura neogotiko|neogotikoa]] [[1910]]ean eraikitakoa da, beste tenplu bat ordezkatuz. Aurreko elizan Karrantzako Errepublikako batzarrak egiten zituzten, eta haraneko artxibategia bertan zegoen.
Bestela, ama birjina hori herriko zaindaria izan zen [[El Suceso]]koak ordezkatu arte.
== Ikus, gainera ==
* [[Enkarterri]]
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
{{Karrantzako auzo aurkibidea}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
[[Kategoria:Karrantzako auzoak]]
n2yucjgnws2dg1zv17aghc0f60abztw
El Suceso
0
119334
10005798
8689688
2024-12-20T12:41:39Z
83.213.106.245
10005798
wikitext
text/x-wiki
{{Euskal Herriko auzo infotaula
|izena=El Suceso
|irudia=Plaza y ermita de El Suceso.jpg
|irudiaren testua = Zezenplaza eta eliza
|probintzia=Bizkaia
}}
'''El Suceso'''<ref name="Euskaltzaindia">{{erreferentzia |url = http://www.euskaltzaindia.net/index.php?option=com_eoda&Itemid=206&lang=eu&nonkodea=2.4.01.07&view=toponimia |izenburua = Euskaltzaindiaren arabera |hizkuntza = eu}}</ref> [[Karrantza]] udalerriko ([[Bizkaia]]) ekialdeko [[auzo]] bat da.
== Geografia ==
[[Las Torcachas]] baserrigunea hegoaldean, [[Manzaneda de Biañez]] hego-mendebaldean, [[Herboso]] auzoa ipar-mendebaldean, [[Armañón|Armañon]] mendia (854 m) iparraldean, Los Joyos baserrigunea ([[Kantabria]]) ipar-ekialdean eta [[Villaverde Turtzioz]]eko (Kantabria) udalerria ekialdean mugakide ditu.
Auzoa Kantabriarekin lotuta dago [[La Escrita]] (434 m) mendatearekin.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=El Sucesoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 89 | 2011 | 74 | 2021 | 58 |
}}
== Santutegia ==
[[1670]] inguruan Gertaera Oneko Andra Mariaren santutegia eraiki zuten, erretaula [[barrokoa]] duena. Horren erdian, ama birjinaren egurrezko irudia dago mende horretakoa. Eliza auzoaren erdigunean dago kokatuta, inguruko etxe eta zezen-plazaren ondoan. Haratago, parke bat eta neurri handietako birjinaren irudia dago, haran osotik ikusgai dagoena. 8 m-ko altuera duen birjin hori [[Joaquín Lucarini]] eskultore arabarrak egin zuen 1953an.
[[1926]]an herriko zaindari izendatu zuten.
== Jaiak ==
[[Irailaren 18]]an El Sucesoko Ama Birjinaren omenezko jaiak ospatzen dituzte auzoan, haran osoko jai nagusiak direnak. Bertan, erromeria eta zezenplazan ekitaldiak egiten dituzte.
== Ikus, gainera ==
* [[Enkarterri]]
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
{{Karrantzako auzo aurkibidea}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Atari|Bizkaia|Bizkaia}}
[[Kategoria:Karrantzako auzoak]]
rgbcyfwlgekaoy2v8prvp4e9ur1ltrr
San Tomas jaia
0
124223
10006176
9509673
2024-12-20T19:43:27Z
Birasuegi
223
10006176
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Ikusgela-San_Tomas.webm|thumb|thumbtime=0|start=0|{{ikusgela}}'''San Tomas jaien '''gaineko zortzi datu.]]
[[Fitxategi:San tomas donostia 2012.jpg|thumb|300px|'''San Tomas jaian''', egun horretan ohikoak diren jantzi tradizionalekin.]]
'''San Tomas jaia''' [[Euskal Herria|Euskal Herriko]] hiri eta herri askotan [[abenduaren 21]]ean —[[Tomas (apostolua)|San Tomas]] egunez— egiten den baserritarren azoka eta jaia da. [[Donostia]]n, [[Bilbo]]n, [[Lekeitio]]n, [[Zaldibar]]ren, [[Azpeitia]]n, [[Errenteria|Errenterian]] eta beste herri batzuetan ospatzen da. [[Arrasate]]n ere jai handiak dira [[Santamasak]], eta jatorria XIV. mendekoa baino lehenagokoa da.
Historian baserritarren azokaren eguna zen, baina egun euskal [[baserri]] kulturaren jai bihurtu da, non baserriko produktuak erakutsi eta salgai jartzen diren kalean bertan jarritako salmenta-postuetan. Baserri-produktuen lehiaketak ere izaten dira. Ohikoa da, San Tomas jaian, [[txistor]]ra eta [[talo]]a dastatzea, [[sagardo]]arekin batera. Halaber, jaia ospatzeko jantzi tradizionalak janzten dituztenak asko dira; haurrak eta gazteak bereziki, eta hiritarrak barne.
== Historia ==
Feriak [[XIX. mendea]]n du jatorria. Baserritar asko maizter bizi ziren euren baserrietan, eta aldiro errenta ordaindu behar zioten nagusi edo jabeari. Errenta ordaintzeko eguna [[San Martin]] ([[azaroaren 11]]) izaten zen, baina azkenean San Tomas eguneraino luzatzen zen epea. Egun horretan baserritarrak hirira jaisten ziren errenta ordaintzera, eta, bide batez, euren produktuak (barazkiak, kapoiak, oilaskoak...) saldu eta beste batzuk erosten zituzten. Gainera, hiretan bizi zirenek, gabonetan zehar jango zituzten jakiak erosten zituzten. Denborarekin, lehiaketak eta guzti antolatzen ziren, zein baserrik gaztarik, txakolinik edo txerririk hoberena zuen ikusteko.
== Ikus, gainera ==
* [[Santamasak]] (Arrasate)
== Kanpo estekak ==
* Joseba Aurkenerena: Santomasak neguaren atarian. [http://www.naiz.eus/eu/iritzia/articulos/santomasak-neguaren-atarian]
{{autoritate kontrola}}
{{Kultura zirriborroa}}
[[Kategoria:Euskal Herriko jaialdiak]]
[[Kategoria:Donostiako jai eta jaialdiak]]
[[Kategoria:Konstituzio plaza (Donostia)]]
[[Kategoria:Gipuzkoako jaiak]]
[[Kategoria:Bizkaiko jaiak]]
a8fzk71mey9g47piezwe7t0whc9cu6v
Zacarias Moussaoui
0
127662
10006017
9304987
2024-12-20T16:30:23Z
Marklar2007
1545
[[Kategoria:Kriminalak]] kendua; [[Kategoria:Al-Kaidako kideak]] gehitua [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10006017
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Zacarias Moussaoui'''<ref>Euskaraz bestela ere idaztea pentsa litekeen arren, hala idaztea da egokiena: [[Berria]]k esaterako berdin jaso izan du. [[Arabiera]]z موسويزكريا</ref> ([[Donibane Lohizune]], [[1968]]ko [[maiatzaren 30]]a -) [[2001eko irailaren 11ko atentatuak|2001eko irailaren 11ko atentatuetan]] parte hartu zuelakoan kondenatuta dagoen pertsona bat da. [[Lapurdi]]n jaioa, gehienbat "franko-marokoar" agertu da hedabideetan. Egun [[Florence (Colorado)|Florence]] ([[Colorado|Kolorado]], [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]]) hiriko kartzela batean dago bizitza osorako zigorra betetzen.
== Biografia ==
=== Lehen urteak ===
Aïcha el Wafi bere amak 14 urte zuenean ezagutu zuen Omar Moussaoui aita, [[Maroko]]ko [[Fez]]ekoa. Bertsio bi jasotzen dira: ama beraren arabera ezkontzen behartu zuten, izeko-osabek eta amamak hori ukatzen dute.<ref>[http://www.guardian.co.uk/books/2003/apr/19/shopping.september11 Erreportajea The Guardianen.]</ref>
Amak 20 urterekin bi alaba zituen jada, Nadia eta Jamila. Aitak lan egiteko aukera izan eta [[Baiona]]n kokatu zen familia. [[1967]]an Abd Samad jaio zen eta [[1968]]an '''Zacarias''', hau [[Donibane Lohizune]]n.
Hiru urte beranduago gurasoak banatu ziren. Aitarekiko harremana momentuz galduta,<ref>Harrezkero ikusiko zuten lantzean behin</ref> [[1971]]ko uda [[Dordoina]]n ([[Okzitania]]) eman zuten eta irailean [[Mulhouse|Mülhausenera]] ([[Alsazia]]) joan ziren, non bere amak lana topatu zuen. Ia berehala lau seme-alabak umezurztegi batean utzi zituen. Denbora bat pasatu eta gero amak seme-alabak berreskuratu zituen eta egoera latzean bazen ere (adibidez Nadiak 12 urterekin etxeko lan askoren ardura hartu zuen, Burzweiler auzo gatazkatsuan bizi ziren eta Ipar Afrikakoen artean giro ona bazegoen ere, beste zenbait auzokideren jazarpen arrazista jasan behar izan zuten) aurrera ateratzea lortu zuten.
[[1974]]an [[Maroko]] familiaren jatorrizko herria ezagutu zuen estrainekoz bost urte zituela. Hurrengo urteetan segituko dute Mülhausenen eta [[eskubaloi]]an izugarrizko zaletasun eta iaiotasuna garatu zituen. Hori dela eta amak beste norabait lekualdatzeko eskaera egin zuenean '''Zacarias''' kontra atera zen, kirolen inguruko ikasketak egin nahi zituelako. Kasurik egin ez eta [[Narbona]]ra ([[Okzitania]]) jo zuen familiak; bertan ere Rasimbaud auzo arazodunean bizi izan ziren eta beste gaztetxo batzuekin batera lapurretan ibili zen; hala ere ikasketak ez zituen utzi, nahiz eta eskubaloiaren ingurukoa bazterrean geratu.
Auzoz aldatu eta 15 urterekin adin bereko Fanny neskatoa ezagutu zuen. Bere anaia hurkoa den Abd Samadek aipatzen du hamar urteko maitasun istorioa izan zutela, neskaren guraso arrazisten kontrakoa bazen ere. Hori umezurztegiaren, amarekiko harreman txarren eta lekualdatzearen esperientziei zitzaien.
Amak ez zien arabieraz egiten eta seme-alabek eskatuta ere ez zien ia ezer erakutsi ezta transmititu ere arabiar kultura edota erlijio musulmanari buruz; auzokide askorekin konparatuta ez ziren marokoar jatorrikoen moduan bizi izaten. Anaiak dio [[meskita]] batera 25 urterekin joan zela lehen aldiz [[Montpellier|Montpelhièrren]] baina '''Zacariasen''' kasuan [[Ingalaterra]]n zapaldu zuela bat beranduago lehen aldiz.
=== Aldaketa ===
Batxilerra amaitu eta [[Perpinyà]]ra ([[Katalunia]]) joan zen [[ingeniaritza]] mekaniko eta elektrikoa ikastera; Fanny ere bertara joan zen. Urtebetea ikasketa nahiz lanari buruz argilunekin pasatzen zen bitartean, [[Golkoko Gerra]]ren inguruko ika-mikak hasi ziren unibertsitateko ikasleen artean, amerikar eta bonbardaketen aldekoak alde batetik eta arabiar zibilen aldekoak bestetik. [[Frantzia]]k tropak bidali izana ere eztabaidagai bihurtu zen. Anaiaren arabera segur aski une honetan erabaki zuen '''Zacariasek''' "beltzetakoa"<ref>izendapen arrazista gisa hori entzuna zuen Mülhausen, Narbona eta Perpinyàn.</ref> zela eta ez "zurietakoa". Giro horretan pentsamendu politiko-islamiko tinkoa zuen talde batekin hala moduzko harremanak izan zituen.
[[Ingeles]]a hobetu nahi eta Fannyren iritziaren kontra (baina anaiak ondo ikusten zuen, eragin berri honengandik aldentzearren) [[Ingalaterra]]ra joan zen. Hasiera gogorren ostean bere lekua bilatzen hasi zen. ''South Bank University'' delakoan sartu zen, geroago Nazioarteko Merkataritza master bat egin nahian. Hala ere bisitaldietan familiari ematen zien bere [[Erresuma Batua]]rekiko ikuspegia jatorri desberdineko pertsonak ez zirela nahasten (auzo banatuak) eta azaleko tolerantzia baino ez zegoela. Bisitaldi hauetan ez zuen erlijioan interes berezirik erakusten eta oraindik [[1994]]an anaiak aipatzen du ez zela meskitara joaten. Fannyrekiko harremanaren amaieraren garaiak ere izan ziren.
[[1994]]tik aurrera zenbait gairi buruzko (emakumeek lan egiteaz kasurako) bere jarrera aldatuz joan zen Abd Samad anaiak dioenaren arabera eta honek [[1995]]ean galdu zuen kontaktua berarekin [[2001eko irailaren 11ko atentatuak]] direla eta argazki batean ikusi arte. Jamila arrebaren eta beste testigantza batzuen arabera [[wahhabismo]]an inspirazioa izan zezaketen komentarioak entzun zitzaizkion; bai [[Maroko]]ra egindako bisitaldian izaniko portaerak bai Jamilari erakutsitako itxurak (bizarra) bide horretatik apuntatzen zuten.
Horren eta ikerketen arabera [[Londres]]en garatu zuen muturreko talde [[Islamismo|islamista]] batzuekiko harremana eta [[1995]]ean bertan egin ei zuen [[Afganistan]]erako lehen bidaia.
[[1997]]an [[Frantzia]]n, [[Erresuma Batua]]n eta [[Maroko]]n kokatzen dute; azken honetatik bota egin zuten. [[Ekialde Hurbila|Ekialde Hurbilera]] ere joan zen eta informazio zerbitzu sekretu frantsesek [[Txetxenia]]n ere kokatzen badute ere bere abokatuek hori ukatzen dute.
[[1998]] eta [[1999]]an [[Afganistan]]go [[Al Kaida]]ko eremuetan lokalizatu zuten eta bertan [[Khalid Sheikh Mohammed]] ustez [[2001eko irailaren 11ko atentatuak|irailaren 11ko atentatuetako]] bultzatzaile nagusia ezagutu zuen.
[[2000]]n [[Malaysia]]n egon zen [[hegazkin]]en pilotajean hasi nahian baina bere jarrera pertsonalagatik bertako [[Jamaa Islamiya]]k [[New York]]en kontra prestatzen ari ziren atentatuetarako baztertu zuen. Hala ere bere [[pasaporte]] frantsesak mugak zeharkatzeko erraztasuna eskaintzen ziola eta [[2001]]eko [[otsailaren 23]]an [[Chicago]]ra heldu zen diru kopuru handi batekin eta geroago [[Oklahoma City|Oklahoma Hirian]] instalatu zen; bere ingurumarian egin zituen pilotaje ikastaroak, geroago [[Minnesota]]n eta [[Alemania]]ko [[Hanburgo|Hamburg]] eta [[Düsseldorf]]en segitu zituenak. [[Ramzi Bin al-Shibh]] [[Al Kaida]]ko kide [[yemen]]darrak bidalitako dirua erabili zuen horretarako.
[[2001]]eko [[abuztuaren 13]]an [[Minneapolis]] inguruko [[Eagan (Minnesota)|Eagan]] hiriko ''Pan Am International Flight Academy''n izena eman zuen [[Boeing 747]] baten hegalaldiaren simulatzaile bati buruzko ikastaroa segitzeko. Berehala instruktoreek susmoak izan zituzten eta [[abuztuaren 16]]an atxilotu zuten; dokumentazio faltsua zuenez [[immigrazio]] legeen kontrako delitu batengatik kartzelatu zuten.
== Epaiketa ==
=== Epaiketaren aurrekoak ===
Atentatuen egunean kartzelan bazegoen ere [[2001]]eko [[abenduaren 11]]n "aktiboki esku hartzeaz" akusatu zuten. Sei akusazio egin zitzaizkion, horietako lau hiltzera kondenatzeko arriskua dutenak [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBetako]] legediaren arabera.
[[2002]]ko [[urtarrilaren 2]]an [[Alexandria (Virginia)|Alexandriako]] ([[Virginia]]) epaitegi federalaren aurrean deklaratzeari uko egin zion. [[Ekainaren 13]]an epaileak '''Moussaouiri''' bere burua defenditzeko baimena eman zion eta [[uztailaren 18]]an erruduna eta [[Al Kaida]]ko kidea zela deklaratu zuen. Baina [[uztailaren 25]]ean iritziz aldatu eta "ez erruduntzat" jo zuen bere burua.
[[Al Kaida]]ko buruzagi kartzeleratu batzuek esan zutenez<ref>Haien artean [[Khalid Sheikh Mohammed]], [[Yasser al-Jaziri]] eta [[Ramzi Bin al-Shibh]], hirurak [[CIA]]k "preso mamu" gisa atxilotuak leku ezezagun batean, epaitegietako arauak errespetatu behar ez izateko.</ref> '''Moussaoui''' ekintza horien prestaketatik baztertu zuten arraroegia zelako eta akaso [[Europa]]n edo [[Ekialde Hurbila|Ekialde Hurbilean]] burutzekoa izango zen ekintzaren batean esku har lezakeela pentsatzen zutela. Defentsaren arabera ez zegoen zuzenean atentatuetan inplikatuta.
Epaiketan tirabira ugari egon ziren [[botere judizial]]aren eta "segurtasun nazionalaren" arduradunen artean; Mousaouik zenbait dokumentu sekreturako sarbide izatea eskatu zuen, baita [[Guantanamoko Badia Basea|Guantanamoko Badiako kartzelan]] zeuden [[Al Kaida]]ko kide batzuek deklaratzea ere. Segurtasun nazionalaren izenean ukatuak izango direnez, Brinkema epaileak [[2003]]ko [[urriaren 2]]an [[fiskal (argipena)|fiskalei]] [[heriotza zigor]]ra eskatzea galarazi zien.
Guztion harridurarako [[2005]]eko [[apirilaren 22]]an '''Moussaouik''' jarrera berriz aldatu eta kargu guztietan erruduna zela deklaratu zuen. Hala ere [[New York]]eko erasoetan parte hartu ez zuela zioen, bere kabuz [[Etxe Zuria]]ren kontrako bat prestatzen ari omen zelako. Horrek beste behin heriotza zigorra jasotzeko arriskutan jarri zuen.
[[2006]]ko [[urtarrilaren 24]]an bere abokatuek akusatua [[Eskizofrenia|eskizofrenikoa]] zela frogatu nahi zutela adierazi zuten. Bere historia familiarrak horretan zerikusi handia du beraien arabera. Epailea bera, Moussaouiren ateraldien aurrean antzeko ideia bat eraikitzen ari zen; hurrengo egunean gobernuari atentatuak gertatu baino lehen zerbitzu sekretuek mehatxu honen aurrean zuten informazio osoaren gaineko dokumentu guztiak defentsari emateko agindu zuen.
[[Urtarrilaren 31]]n Aïcha el-Wafi bere amak adierazi zuen [[Montpellier|Montpelhièrren]] bere aburuz semea "ahuntz-burua" zela.
=== Garapena eta kondena ===
[[2006]]ko [[otsailaren 6]]an [[Alexandria (Virginia)|Alexandriako]] epaitegi federalaren aurrean hasi zen epaiketa bera. Argazki eta marrazki oro egitea debekatu zuten. Lehen egunean lau aldiz bota zuten aretotik.
[[Martxoaren 27]]an berak eta [[Richard Reid]]ek<ref>[[Al Kaida]]rekin lotura duelakoan kondenatutako hiritar britainiar bat.</ref> [[2001]]eko [[irailaren 11]]rako [[Etxe Zuria]]ren kontra hegazkin bat puskatzeko plana zutela esan zuen. Aldiz, bien arteko inolako loturarik ezin izan zen demostratu eta '''Moussaouik''' berak beste behin esandakoaren kontrakoa zen.
[[2006]]ko [[maiatzaren 3]]an epaitegiko kideek adierazi zuten ez zutela aho batez defendatu [[heriotza zigor]]ra akusatuarentzat. Hurrengo egunean Leonie Brinkema epaileak bizitza osorako zigorra jasotzen zuela jakinarazi zuen. Antza denez 12 bozketatik bakar batek salbatu zuen heriotzatik.
[[George W. Bush]] [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBetako]] presidenteak ez zuen inolako komentariorik egin kondena honen aurrean.
== Epaiketaren ostean ==
[[2006]]ko [[maiatzaren 6]]an '''Moussaouik''' idazki batean epaileari aurretik esandako guztia gezurra zela berriro esan zion. Oraingoan [[Mohammed Atta]] [[kamikaze]]etako batzuen burua ezagutzen zuela ukatu zuen, baita atentatuez bazekiela ere; beste epaiketa bat eskatu zuen, ezezkoa jasoz.
[[Maiatzaren 13]]tik [[Florence (Kolorado)|Florence]] ([[Colorado|Kolorado]]) hiriko segurtasun handiko kartzela batean dago. Inolako kontakturik ez du beste presoekin eta egunaren 24 orduetatik 23 bere ziegan eman behar ditu. Ez du inolako bisitarik jasotzeko eskubiderik.
Abokatu frantses batek, bere amaren aginduz eskatu du kondena [[Frantzia]]ko kartzela batean betetzeko.<ref>[https://web.archive.org/web/20110812112633/http://paperekoa.berria.info/papera_inprimatu.php?htmla=BERRIA&urtea=y2006&hilabetea=m05&eguna=d20060505&orria=p00019012 Albistea Berrian].</ref> Oso zaila dirudi eskaera horrek baiezkoa jasotzea.
[[2006]]ko maiatzaren amaieran [[Osama bin Laden|Osama Bin Ladenek]] mezu batean [[2001eko irailaren 11ko atentatuak|2001eko irailaren 11ko atentatuetan]] parte hartu ez zuela adierazi zuen.<ref>Youssef, Maamoun. [http://www.guardian.co.uk/worldlatest/story/0,,-5840851,00.html ''Bin Laden: Moussaoui Not Linked to 9/11''] artikulua The Guardian-en, ''Associated Press'', 25/05/2006)</ref>
== Senideek idatzitako bibliografia ==
* Aïcha El-Wafi (ama), Matthias Favron, Sophie Quaranta: ''Mon fils perdu'', Editions Plon, [[2006]]; 244 or., [[International Standard Book Number|ISBN]] 2-2592-0542-9, {{ISBN|978-2-259-20542-9}}.
* Abd Samad Moussaoui (anaia): ''Zacarias Moussaoui, mon frère'', Editions Denoël, [[2002]]; 224 or., {{ISBN|978-2-207-25382-3}}.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Ikus, gainera ==
* [[2001eko irailaren 11ko atentatuak]]
* [[Al Kaida]]
== Kanpo loturak ==
{{commonskat}}
* {{eu}} [https://web.archive.org/web/20110812111117/http://paperekoa.berria.info/harian/2003-07-23/021/023/lege_info.htm Moussaoui] [[Berria]]n [[2003]]ko [[uztailaren 23]]an.
* {{eu}} [http://paperekoa.berria.info/mundua/2006-04-05/023/008/lege_info.htm albiste bat]{{Apurtutako esteka|date=martxoa 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Berrian [[2006]]ko [[apirilaren 5]]ean, biografia bat barne.
* {{es}} [http://arabatik.blogspot.com/2006/03/zacaras-moussaoui-ciudadano-vasco.html ''Zacarías Moussaoui, ¿ciudadano vasco?''] post ironikoa ''Arabatik'' blogean.
{{bizialdia|1968ko||Moussaoui, Zacarias}}
[[Kategoria:Donibandarrak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko musulmanak]]
[[Kategoria:Al-Kaidako kideak]]
jm5337gxoqxf2scjnl1bqp4dzi8c9ob
Sunan Shuofang aireportua
0
129283
10006284
9476413
2024-12-21T03:09:58Z
Simdro
153898
10006284
wikitext
text/x-wiki
{{eraikin infotaula
| izena = Wuxi Shuofang Aireportua
| irudia =
| NAGE = WUX
| NAZE = ZSWX
| mota = Publikoa
| eragilea =
| hiria = [[Wuxi]]
| herrialdea = [[Txinako Herri Errepublika|Txina]]
| altuera = 5
| koordenatuak = {{Koord|31|29|31|N|120|25|27|E|type:airport_region:CN|display=inline,title}}
| norabidea =
| luzera = 3.200
| gainazala = [[Hormigoi]]a
}}
'''Wuxi Shuofang Aireportua''' ([[txinera]]z: 硕放机场), ([[Aireportuen NAGE kodea|NAGE]]: WUX, [[Aireportuen NAZE kodea|NAZE]]: ZSWX), [[Txinako Herri Errepublika]]ko [[Jiangsu]] probintziako [[Wuxi]] hirian dago.
2023ko maiatzean, aireportuko zama-zentroaren geltokiaren eraikina eta bigarren pistako taxibidearen proiektuaren zati bat ofizialki hasi ziren, eta horrek aireportuaren hedapenaren hasiera ofiziala ere markatu zuen.
2024ko abenduaren 14an, Shuofang aireportuaren urteko bidaiarien kopurua 10 milioi baino gehiagokoa izan zen lehen aldiz, Jiangsu probintziako bigarren aireportu bihurtuz, Wuxi Shuofang aireportuak bigarren pista berri bat eraikitzeko asmoarekin eta lehen pista zabaltzea, T3 terminal berria, garraio-zentro integrala eta beste eduki batzuk onartu ditu Txinako Abiazio Zibileko Administrazioak.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=跻身“千万级”，无锡硕放机场振翅再“高飞”！|url=https://wxrb.com/doc/2024/12/16/379985.shtml|aldizkaria=www.wxrb.com|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Hegaldiak ==
* Air China (Beijing-Capital, Chengdu)
* China Eastern Airlines (Chengdu, Chongqing, Guangzhou, Hong Kong, Wuhan)
* China Southern Airlines (Guangzhou, Shenzhen)
* China United Airlines (Beijing-Nanyuan)
* Shenzhen Airlines (Beijing-Capital, Chengdu, Chongqing, Dalian, Guangzhou, Macau, Osaka-Kansai, Shenzhen, Wuhan)
* Sichuan Airlines (Chengdu)
== Ikus, gainera ==
* [[Txinako Herri Errepublikako aireportuen zerrenda]]
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{zirriborro}}
[[Kategoria:Txinako Herri Errepublikako aireportuak]]
97icgkxtp1vozpbauguj6v75rcetg2w
Nerbio
0
133795
10006076
10004995
2024-12-20T17:12:42Z
Joxan Garaialde
90799
10006076
wikitext
text/x-wiki
{{Wikipedia1000}}
{{anatomia infotaula|image=Nerves of the left upper extremity.gif|Caption=Nerbioak (horiz) goiko gorputz-adarrean}}
{{Ohar medikoa}}
'''Nerbioa''' edo '''kirioa'''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Euskaltzaindiaren Hiztegia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?antzekoak=ez&option=com_hiztegianbilatu&view=frontpage&layout=aurreratua&Itemid=410&lang=eu&bila=bai&sarrera=kirio|aldizkaria=www.euskaltzaindia.eus|sartze-data=2021-05-15}}</ref> ehun bereziko hari-moduko egitura luzanga da, [[entzefalo]]a eta [[bizkarrezur-muin]]a gorputzeko gainerako aldeekin komunikatzen dena<ref>Testu hau lizentzia librean argitaratuta dagoen {{Erreferentzia|izenburua=Nerbio|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/nerbio|aldizkaria=zthiztegia.elhuyar.eus|sartze-data=2018-03-16}} orrialdetik hartua dago.</ref>. Nerbioa [[nerbio-sistema periferiko]]aren oinarrizko unitatea da, eta bulkada elektrikoak igortzen ditu mezu sentsitibo zein motorrak garraiatzeko. Giza espeziean, 12 [[nerbio kranial]] bikote eta 31 [[Bizkarrezurreko nerbio|nerbio espinal]] bikote daude.
Nerbioak [[axoi]] edo nerbio zuntzez osatuta daude, eta, horietako bakoitza, neurona batetik dator. Gainera, [[Schwannen zelula]]k topa ditzakegu, axoi horiek [[Mielina|mielinaz]] estaltzen dituzten zelulak.
== Etimologia ==
Nerbio [[Erdi Aroa|Erdi-Aroko]] latineko ''nervus (nerbio'') hitzetik dator; hori, berriz, latineko ''nervus-''etik ([[tendoi]], soka), antzinako latinaren ''neuros'' hitzaren [[metatesi]]tik sortua. Hitzaren erroa [[Aitzinindoeuropera|aitzinindoeuroperako]] ''(s)neu'' (tendoi) hitzetik datorrela uste da. Erdi-Aroan, ''nervus'' hitza erabiltzen zen tendoi zein nerbioak izendatzeko, bi egitura horien antzekotasunak zirela medio<ref>{{Erreferentzia|izenburua=nerve {{!}} Origin and meaning of nerve by Online Etymology Dictionary|hizkuntza=en|url=https://www.etymonline.com/word/nerve|aldizkaria=www.etymonline.com|sartze-data=2021-03-03}}</ref>.
== Deskribapena ==
Nerbioak nerbio-prozesu edo [[Axoi|axoien]] sortak dira. Hari itxurakoak, eta garunaren eta [[Bizkarrezur-muin|bizkarrezur-muineko]] nerbio-zentroak gorputzeko organo guztiekin komunikatzen dituzte. [[Nerbio-sistema periferiko|Nerbio sistema periferikoaren]] parte dira. Nerbio aferenteek zentzumen-seinaleak eramaten dituzte [[Burmuin|garunera]], adibidez, larruazaletik edo beste organoetatik; nerbio eferenteek, berriz, seinale motorrak garunetik [[Muskulu|muskuluetara]] eta [[Guruin|guruinetara]] eramaten dituzte, [[Muskulu-uzkurdura|muskuluak uzkurtu]] eta mugimendua ahalbidetuz. Nerbio-seinaleak (nerbio-bulkadak ere deitzen direnak) [[neurona]] baten zelula-gorputzetik abiatzen dira, eta azkar hedatzen dira axoian zehar bere amaieraraino, non [[Sinapsi|sinapsiaren]] bidez estimulua beste neurona batera edo organo efektore batera transmititzen den, adibidez, muskulu-zuntz edo guruin batera<ref name="seis">''Principios de Anatomía y Fisiología''. Autor: Tortora-Derrickson. Consultado el 16 de noviembre de 2018</ref>.
== Egitura ==
Nerbio bakoitza, faszikuluak sortuz elkartzen diren ehunka edo milaka [[Axoi|axoien]] elkarketaz osatuta dago. Axoiak [[Neurona|neuronen]] luzapenak dira, eta, horien bidez, [[zelula]] horiek beste neurona batzuekin edo [[Muskulu-zuntz|muskulu-zuntzekin]] kontaktuan jartzen dira. Giza espeziean, axoien diametro indibiduala 0,1 eta 20 mikrometro bitartekoa da, [[Nerbio ziatiko|Nerbio ziatikoaren]] parte diren axoietan, berriz, luzera zentimetro gutxi batzuk eta metro bat baino gehiago bitartekoa da, eta, [[Bizkarrezur-muin|bizkarrezur-muinaren]] aurreko adarraren motoneuronetatik abiatuta, [[Hanka|hankako]] eta [[Oin|oineko]] [[Muskulu|muskuluetara]] iritsi behar dute. Nerbio-enborretan hainbat osagai bereiz daitezke<ref name=dos>[https://books.google.es/books?id=sqMyDwAAQBAJ&pg=PT44&dq=axolema&hl=es&sa=X&ved=0ahUKEwju5aDxpqLfAhUOhRoKHbNgC-wQ6AEIPTAE#v=onepage&q=axolema&f=false ''El nervio periférico: Estructura y función'']. Autores: Moreno Benavides, Carlos, Velásquez-Torres, Alejandro, Amador-Muñoz, Diana Patricia, López-Guzmán, Silvia.
</ref>.
[[Fitxategi:CeluladeSchwann.jpg|thumb|270px|[[Schwannen zelula]] neurona baten axoia inguratuz.]]
Nerbioa axioiez eta [[Glia|glia-zelulez]] osatuta dagoen egitura da. Axoi bakoitza [[endoneuro]] deritzon ehun konektibo geruza batez inguratua dago. Axoiak faszikulutan biltzen dira, eta, bakoitza, [[perineuro]] deritzon geruza batean bilduta dago. Nerbioa [[epineuro]] izeneko azken ehun konektibo batek biltzen ditu<ref>{{Erreferentzia|izena=Sirkku|abizena=Peltonen|izenburua=Barriers of the peripheral nerve|orrialdeak=e24956|abizena2=Alanne|abizena3=Peltonen|izena2=Maria|izena3=Juha|data=2013-07-01|url=https://doi.org/10.4161/tisb.24956|aldizkaria=Tissue Barriers|alea=3|zenbakia=1|pmid=24665400|pmc=PMC3867511|doi=10.4161/tisb.24956|sartze-data=2021-03-05}}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena= OpenStax |izena= |izenburua= The-Peripheral-Nervous-System |aldizkaria= Anatomy and Physiology | url= https://cnx.org/contents/FPtK1zmh@12.8:5QEuK48_@10/The-Peripheral-Nervous-System}} </ref>.
Epineuro: Nerbio baten kanpoaldeko geruza da. [[Ehun konektibo|Geruza konjuntibo]] lodia da, nerbio-faszikuluei sostengua ematen diena. Zelula konektiboek eta [[kolageno]]-zuntzek osatzen dute, gehienak nerbioari luzetara jarraituta. [[Adipozito|Zelula adiposo]] batzuk eta ''vasa nervorum'' izeneko odol-hodi txikiak ditu, nerbioaren odol-zirkulazioa eragiten dutenak<ref>
{{Erreferentzia|abizena= de Sousa Vargas |izena= Thiago |izenburua= Perineurioma esclerosante: relato de caso e revisão da literatura |aldizkaria= An. Bras. Dermatol. |liburukia= 84|zenbakia= 6 |urtea=2009 | url= http://dx.doi.org/10.1590/S0365-05962009000600010}} </ref>.
* Perineuro: Nerbio baten faszikuluak biltzen dituen ehun konjuntiboko geruza zentrokideetako bakoitza da.
* Endoneuro: Luzetara jarritako zuntz kolagenozko faszikulu fin batzuk dira, nerbio-zuntzen artean dauden [[fibroblasto]] batzuekin batera.
Axoi bakoitza neurona batetik dator. Axoia estaltzen duen zelula-mintzak axolema du izena. Nerbio-zuntz gehienak [[Schwannen zelula|Schwannen zelulek]] eratutako [[mielina]]-zorro batek estaltzen ditu.
* [[Axolema]]. Axoia estali eta kanpo-ingurunetik bereizten duen zelula-mintza da.
* [[Axoplasma]]. Axoiaren barruan dagoen zelularen [[zitoplasma|zitoplasmari]] deitzen zaio horrela.
* [[Células de Schwann]]. [[Nerbio-sistema periferiko|Nerbio-sistema periferikoko]] nerbio batzuk inguratzen dituen mielina egiteko gai diren zelulak.
Nerbioa adarkatu ahala, ehun konjuntiboko zorroak finago bihurtzen dira. Adar txikienetan epineuroa falta da, eta perineuroa ezin da endoneurotik bereizi, endotelioko zelulen antza duten zelula konjuntibo zapalez estalitako zuntz-geruza mehe batera murriztuta baitago.
{{Irudi multzo
| align = center
| direction = horizontal
| image2 = Esquema nervio.jpg
| width2 = 430
| caption2 = Nerbio bat osatzen duten egitura nagusien eskema.
| image1 = Structure of Neuron_esp.jpg
| width1 = 410
| caption1 =Neurona tipikoa, axoian mielina-zorroa duena.
}}
[[Fitxategi:1319 Nerve StructureN EU.jpg|alt=Nerbio baten zehar ebakidura|erdian|thumb|522x522px|Nerbio baten zehar ebakidura (a) Axoi faszikulu, endoneuro, perineuro eta epineuroa jasotzen dituen eskema. (b) Nerbio ebakidura baten irudi histologikoa]]
== Nerbio motak ==
{{Irudi multzo
| align = center
| direction = horizontal
| image1 = Blausen 0284 CranialNerves esp.jpg
| width1 = 350
| caption1 = Nerbio kranialak entzefalotik abiatzen dira zuzenean.
| image2 = Spinal nerve-es.svg
| width2 = 360
| caption2 =Bizkarrezurreko nerbioak bizkarrezur-muinetik abiatzen dira.
}}
[[Fitxategi:1201 Overview of Nervous System_esp.jpg|thumb|center]400px|Nerbio-sistemaren egitura orokorra. Bizkarrezurreko nerbioak ikus daitezke.]]
[[Fitxategi:Nerbio kranialak etiketatuak.svg|alt=Nerbio kranialak|thumb|249x249px|Nerbio kranialak entzefaloaren oinaldetik ikusita]]
Nerbio-sistema periferikoko nerbioak hainbat irizpide fisiologiko edo funtzionalen arabera sailka daitezke. Sailkapen nagusiena, jatorriaren araberakoa da.
* '''Jatorriaren arabera'''<ref name=dos/>
** [[Nerbio kranial]]ak: [[Entzefalo|entzefalotik]] ateratzen diren 12 nerbio pare dira. Zenbaki eta izen bidez identifikatzen dira<ref>{{Erreferentzia|izena=Dale|abizena=Purves|izenburua=Neuroscience|ISBN=9781605353807|hizkuntza=en|data=2018|url=https://www.worldcat.org/oclc/990257568|edizioa=6.a |isbn=978-1-60535-380-7|pmc=990257568|sartze-data=2021-03-10}}</ref>.
** [[Bizkarrezurreko nerbio|Bizkarrezurreko nerbioak]]: 31 nerbio pare dira, bizkarrezur-muinetik abiatzen direnak [[Ornoarteko foramen|juntagailu zuloetan]] zehar; 5 zerbikal, 12 dortsal, 5 lunbar eta 6 sakrocoxigeotan bana daitezke. Nerbio errakideoak taldekatu egiten dira, eta zenbait plexu sortzen dituzte: [[Plexu zerbikal|plexu zerbikala]], [[Plexu brakial|plexu brakiala]], [[Plexu lunbar|plexu lunbarra]] eta [[Plexu sakro|plexu sakroa]]<ref>[https://www.infermeravirtual.com/files/media/file/99/Sistema%20nervioso.pdf?1358605492 ''Sistema nervioso''. Anatomía.] Enfermera virtual. Consultado el 17 de de diciembre de 2018</ref>.
* '''Funtzioaren arabera'''<ref name=Unai>{{Erreferentzia|abizena1=Aso Poza|izena1=Unai|izenburua=Los 7 tipos de nervios: clasificación y características|url=https://psicologiaymente.com/neurociencias/tipos-de-nervios|argitaletxea=Psicología y mente|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref>
** [[Zentzumen-nerbio|Nerbio sentsitibo edo zentripetuak]]: Mezu sentsitiboak garraiatzen dituzte zentzumen organoetatik sistema zentralera. Nahiko urriak dira. Oro har, nerbio-zuntzak zuntz motorrekin (zentrifugoak) lotuta egoten dira<ref>{{Erreferentzia|izena=Thomas|abizena=Heinbockel|izenburua=Introductory Chapter: Organization and Function of Sensory Nervous Systems|hizkuntza=en|data=2018-07-18|url=https://www.intechopen.com/books/sensory-nervous-system/introductory-chapter-organization-and-function-of-sensory-nervous-systems|aldizkaria=Sensory Nervous System|doi=10.5772/intechopen.78738|sartze-data=2021-03-10}}</ref>.
** [[Nerbio motor|Nerbio motor edo zentrifugoak]]: Mezu motorrak nerbio-sistema zentraletik periferiara garraiatzen dituzte, mugimendu zein jariaketa estimuluak garraiatuz.
** [[Nerbio mixto|Nerbio misto]]ak: Mezu motor zein sentsitiboak garraiatzen dituzte. Kanpoko kitzikapenak nerbio-zentroetara eta muskuluen ordenetara (zentroetatik periferiara) eramaten dituzten zuntzez osatuta daude. Adibide gisa aipa dezakegu [[Nerbio glosofaringeo|glosofaringeoa]], zeinak [[Dastamen|dastamenaren]] informazioa [[Entzefalo|garunera]] helarazten eta, aldi berean, [[Mihi|mingaina]] kitzikatzen duen. Nerbio mota horretakoak dira [[bizkarrezurreko nerbio]] guztiak eta garezurreko nerbio batzuk.
=== Sailkapena estimuluaren norabidearen arabera ===
* Nerbio aferentea: Informazioa nerbio-sistema zentraletik periferiara garraiatzen duen nerbioa da.
* Nerbio eferentea: Informazioa periferiatik nerbio-sistema zentralera garraiatzen duen nerbioa da.
* Nerbio mistoa: Informazioa bi noranzkotan garraiatzen duen nerbioa da.
* Nerbio-sistema periferikoaren atalen arabera
** Nerbio somatikoa: Borondatezko mugimenduak kontrolatzen ditu.
** Nerbio autonomoa: Nahi gabeko erantzunak kontrolatzen ditu.
==Nerbio-zuntz motak==
Nerbioak osatzen dituzten nerbio-zuntzek ekintza-potentzialen hedapenari esker transmititzen dituzte bulkadak. Transmisio-abiadura zenbait faktoreren mende dago: zuntzen diametroa eta [[Axoi|axoia]] inguratzen duen [[mielina]]-zorrorik dagoen ala ez. Diametro handiagoko zuntzek eta mielinaz inguratutakoek eroapen-abiadura handiagoa dute. Mielinarik gabeko diametro txikiko zuntz batek segundoko 0,5 metro baino ez du transmititzen; diametro handiko zuntz mielinadun batek, berriz, segundoko 120 metro transmiti ditzake<ref>[http://www.uam.es/personal_pdi/medicina/algvilla/practicas/velocidad_conduccion.pdf ''Medida de la velocidad de conducción del nervio cubital''.] {{Erreferentzia|url=http://www.uam.es/personal_pdi/medicina/algvilla/practicas/velocidad_conduccion.pdf |data=20180920161710 }} UNAM. Consultado el 14 de diciembre de 2018</ref><ref>[http://www.acnweb.org/guia/g7cap1.pdf ''Bases neurofisiológicas de la conducción nerviosa y la contracción muscular y su impacto en la interpretación de la neurografía y la electromiografía'']. A. Z. Arco. Consultado el 15 de diciembre de 2018.</ref>. Mielinak isolatzaile gisa jokatzen du, gidatzeko abiadura handituz eta energia-gastua murriztuz. Gainera, babes-funtzioa du. Horregatik, [[Esklerosi anizkoitz|esklerosi anizkoitza]] gisako gaixotasun desmielinatzaileek nerbio-eroapena motelegia eta eraginkortasun gutxikoa izatea eragiten dute<ref>[http://www.guiasdeneuro.com/estructura-de-los-nervios/Estructura ''Estructura de los nervios''.] Autor: Sonzini Astudillo. Consultado el 19 de noviembre de 2018.</ref>.
[[Joseph Erlanger|Erlanger]] eta [[Herbert Spencer Gasser|Gasserren]] sailkapenaren arabera, nerbioak osatzen dituzten nerbio-zuntzak hainbat motatakoak izan daitezke: A, B eta C<ref>{{Erreferentzia|abizena1=García Medrano|izena1=Belén|abizena2=Cortés Villar|izena2=Jesús Manuel|izenburua= 7. atala - Nervios periféricos: Estructura y función. Principios y técnicas de reparación|url=https://unitia.secot.es/web/manual_residente/CAPITULO%207.pdf}}</ref>.
* A motako zuntzak, [[mielina]] zorrodunak eta mota hauetan banatzen direnak:
** Alfa (Ia; Ib): eroapen abiadura: 70-120 [[Metro segundoko|m/s]], 12-20 [[Mikrometro (unitatea)|mikra]] diametro, [[Muskulu eskeletiko|muskulu eskeletikoaren]] uzkurduraren eragileak dira.
** Beta (II): eroapen abiadura: 30-70 m/s, 5-12 mikra diametro, [[Ukimen|ukimena]] eta [[Presio|presioa]] eragiten dituzten zuntz sentsitiboak dira.
** Gamma: eroapen abiadura: 15-30 m/s, 3-6 mikra diametro, muskulu-ardatzetarako transmisio motorraren arduradunak muskulu-uzkurduran deformazio osoa saihesteko (muskulu-ardatz beretik propiozepzio-seinalerik egon ez dadin).
** Delta (III): eroapen abiadura: 12-30 m/s, 2-5 mikrak diametro, [[min]] akutu lokalizatuaren, tenperaturaren eta ukimenaren zati baten transmisioaren arduradunak.
* B motako zuntzak, mielina-zorrodunak, eta nerbio-sistema autonomo [[Zuntz aurregongoildar|aurregongoildarraren]] konexioaren arduradunak dira, eroapen abiadura 3-15 m/s, diametroa hiru mikra baino gutxiago.
* C motako zuntzak (IV), mielina-zorrorik gabeak. Min sakon zehaztugabea, usaimena, zenbait mekanorrezeptoreren informazioa, nerbio-sistema autonomoaren arku erreflexuen eta gongoil-ondokoen erantzunak transmititzeko ardura dute, eroapen-abiadura: 0,5-2 m/s, 0,4-1,2 mikra diametro.
==Fisiologia==
Nerbioak funtsezko bi propietate ditu: kitzikagarritasuna eta eroankortasuna. Kitzikagarritasuna estimulu kimiko eta fisikoen aurrean erreakzionatzeko gaitasuna da, eroankortasuna, berriz, kitzikapena leku batetik bestera transmititzeko gaitasuna da.
===Kitzikagarritasuna===
Neurona kitzika dezake: [[Nerbio-sistema|nerbio-zentro]] batek, argia gisako kitzikatzaile natural batek edo deskarga elektriko baten moduko kitzikatzaile artifizial batek. Estimulu hedatuari, nerbio-bulkada deritzo, eta, nerbio-zuntzaren puntu batetik bestera eroatea, nerbio-eroapena da<ref name = "Ciencias de la Naturaleza y su didáctica"> ''Ciencias de la Naturaleza y su didáctica''. Julia Morros Sardá. pag 179</ref>.
===Eroankortasuna===
[[Fitxategi:Cellmembranion.gif|right|thumb|Nerbio-bulkadaren transmisioa, transmintzaren potentzial-aldaketaren ondorioz.]]
[[Fitxategi:Ionanimation2.gif|thumb|eskuinera| [[Ioi-kanal]] baten funtzionamenduaren eskema.]]
Eroankortasuna da kitzikapena leku batetik bestera transmititzeko gaitasuna. Ezaugarri horri esker, [[dendrita]] batek ziztada periferiko baten ondoriozko kitzikapena [[Nerbio-sistema|nerbio-zentro]] batera transmiti lezake. Halaber, uzkurtzea eragiteko eta mugimenduak sortzeko, garunaren zentro motorrek nerbioak muskulu eskeletikoetaraino transmititzen dituzten aginduak igortzea ahalbidetzen du. Eroankortasuna gerta dadin, beharrezkoa da nerbioak inolako kalterik edo endekapenik ez izatea eta haren ibilbideak jarraitutasun osoa izatea<ref name = "Ciencias de la Naturaleza y su didáctica"/>.
Neuronek transmititzen dituzte mintz plasmatikoaren iragazkortasunaren aldaketa iragankor baten ondorioz sortutako seinale elektrikoak. Zelularen barnealdearen eta kanpoaldearen artean potentzial-diferentzia bat dagoelako hedatzen da, [[Mintz potentzial|mintz-potentziala]] deritzona. Zelula kitzikagarri baten mintz-potentziala atalase jakin batetik harago despolarizatzen denean, zelulak [[Ekintza potentzial|ekintza-potentzial]] bat sortzen du. Ekintza-potentziala da mintzaren polaritatea oso azkar aldatzea negatibotik positibora eta, berriro, negatibora, milisegundo batzuk irauten duen ziklo batean. Nerbio-transmisioa gertatzen da axoia estaltzen duen mintzean [[Ioi-kanal|ioi-kanalak]] daudelako.
==Giza-gorputzaren nerbio garrantzitsuenak==
[[Fitxategi:Spinal nerve CAT.svg|thumb|319x319px|[[Bizkarrezurreko nerbio|Bizkarrezur nerbioak]] bizkarrezur-muinetik ateratzen]]
* [[Bizkarrezurreko nerbio|Bizkarrezur nerbioak]] bizkarrezur-muinean egiten dute [[nerbio-sistema]] zentralarekin konexioa, sustrai dortsal eta bentralen bidez. Orotara, 31 nerbio bikote dira bizkarrezur-muinetik ateratzen direnak; nerbio kranialen antzera, zenbaki eta izen bidez identifikatzen dira. Nerbio espinal guztiak mistoak dira, eta informazio sentsitibo zein motorrak garraiatzen dituzte<ref>{{Erreferentzia|izena=Carlos|abizena=Moreno Benavides|izenburua=El nervio periférico : estructura y función|hizkuntza1=es|data=2017|url=https://www.worldcat.org/oclc/1156724487|isbn=978-958-738-806-0|pmc=1156724487|sartze-data=2021-03-10}}</ref>. Bizkarrezurraren [[Orno arteria|ornoarteko]] zuloetatik irteten dira, eta ornoaren arabera izendatzen dira<ref name=cero>[http://books.google.es/books?id=3tdLbY3FA4AC&pg=PA186&dq=sistema+nervioso+perif%C3%A9rico+es&hl=es&ei=Hql3TOLLFMuMOM3RuOwG&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=7&ved=0CFcQ6AEwBg#v=onepage&q=sistema%20nervioso%20perif%C3%A9rico%20es&f=false ''Estructura y función cuerpo humano'']. Autores: Gary A. Thibodeau y Kevin T. Patton. Página 186.</ref>:
** 8 nerbio bikote zerbikal
** 12 nerbio bikote toraziko
** 5 nerbio bikote lunbar
** 5 nerbio bikote sakro
** 1 Nerbio bikote kokzigeoa
[[Fitxategi:Head facial nerve branches.jpg|thumb|Kolore horian ikus daitezke [[Aurpegi-nerbio|aurpegi-nerbioa]] eta haren adarrak (VII. bikote kraniala).]]
* [[Nerbio kranial|Nerbio kranialak]], garezur-pareak ere esaten zaie. 12 nerbio dira, lepoko eta buruko informazio sentsoriala nerbio-sistema zentralera bidaltzen edo lepoko eta buruko muskulatura eskeletikoa kontrolatzeko agindu motorrak eramaten dituztenak<ref name=cero/>.
* I. [[Usaimen nerbioa]]: Nerbio sentsitibo berezi horrek [[Usaimen|usaimenaren]] informazioa garraiatzen du.
* II. [[Nerbio optiko]]a: Nerbio sentsitibo berezi horrek ikusmenaren informazioa garraiatzen du erretinatik garunera.
* III. [[Begiko nerbio motor komun|Begiko nerbio motor amankomuna]]: Begi-globoa eta betazalen mugimendua kontrolatzen ditu.
* IV. [[Nerbio troklear]]ra: Begi-globoaren mugimendua kontrolatzen du.
* V. [[Nerbio trigemino]]a: Mastekatzeko muskuluak kontrolatu, eta aurpegiko informazio sentikorra jasotzen du.
* VI. [[Abducens nerbio|Begiko kanpoko nerbio motorra]]: Begiko alboko muskulu zuzena inerbatzen du begi-globoaren mugimendua kontrolatuz.
* VII. [[Aurpegi-nerbio|Nerbio faziala]]: Aurpegiko mugimenduen eragilea, [[Mihi|mingainaren]] bi herenen dastamen informazioa jaso, eta [[listu]] eta [[malko]] guruinen jariaketa kontrolatzen ditu.
* VIII. [[Entzumen-nerbio|Nerbio bestibulokoklearra]]: Entzumenaren eta orekaren informazioa garraiatzen du belarritik garunera.
* IX. [[Nerbio glosofaringeo]]a: Mingainaren beste herenaren dastamen informazio jaso; parotida guruinaren jariaketa kontrolatu, eta, irensketan, [[Faringe|faringeko]] muskuluak kontrolatzen ditu.
* X. [[Nerbio bago]]a: [[Laringe|Laringea]], faringea, [[Hestegorri|esofagoa]], [[trakea]], [[Bronkio|bronkioak]], [[Bihotz|bihotza]], [[Urdail|urdaila]] eta [[Gibel|gibela]] inerbatzen ditu, eta [[Epiglotis|epiglotisaren]] eta faringearen informazio sentikorra jasotzen du.
* XI. [[Nerbio laguntzaile]]a: [[Esternokleidomastoideo]] eta [[Trapezio (muskulua)|trapezio muskuluak]] inerbatzen ditu.
* XII. [[Nerbio hipogloso]]a: Mingainaren muskuluei inerbazioa motorra ematen die.<br />
===Plexuak===
Bizkarrezur nerbioak taldekatu egiten dira plexuak sortzeko. Plexu bakoitzetik zenbait nerbio ezberdin sortzen dira. Jarraian, garrantzitsuenetako batzuk aipatzen dira:.
* [[Plexu zerbikal|Plexu zerbikala]]: Entzumen-nerbio nagusia, [[Diafragma nerbio|diafragma nerbioa]]<ref name=cero/>.
* [[Plexu brakial|Plexu brakiala]]: Bertatik sorbaldarako eta goiko gorputz-adarrerako nerbioak abiatzen dira, hala nola galtzarbe-nerbioa, azaleko muskuluaren nerbioa, nerbio erradiala, nerbio ertaina, kubituaren nerbioa.
* [[Plexu lunbar|Plexu lunbarra]]: nerbio iliohipogastrikoa, nerbio ilioiztinala, nerbio genitofemorala, alboko nerbio femorokutaneoa, nerbio buxatzailea, izterrezur nerbioa.
* [[Plexu sakro|Plexu sakroa]]: barne-buxatzailearen nerbioa, [[Nerbio pudendo|nerbio pudendoa]], izterrezur karratuaren nerbioa, goi-ipurmasaileko nerbioa, behe-ipurmasaileko nerbioa, izter-azalaren atzealdeko nerbioa, [[Nerbio ziatiko|nerbio ziatikoa]].
==Garapena==
Nerbioen garapena, normalean, nerabezaroan amaitzen dira, baina berriz ere estimula daiteke [[Notch seinalizazio-bide]] gisa ezagutzen den mekanismo molekular batekin<ref>[https://www.sciencedaily.com/releases/1999/10/991022005127.htm Yale Study Shows Way To Re-Stimulate Brain Cell Growth ScienceDaily] {{Erreferentzia|url=https://www.sciencedaily.com/releases/1999/10/991022005127.htm |data=20170707062502 }} (Oct. 22, 1999) — Results Could Boost Understanding Of Alzheimer's, Other Brain Disorders</ref>.
===Birsorkuntza===
Neurona baten axoiak kaltetuta badaude, baina ez bere [[Soma|somak]], axoiak birsortu daitezke, eta neuronekiko konexio sinaptikoak, berregin, zelula gidarien laguntzaz. Horri neuro-sorkuntza ere esaten zaio<ref>{{Erreferentzia |abizena=Kunik |izena=D |izenburua=Laser-based single-axon transection for high-content axon injury and regeneration studies |aldizkaria=PLOS ONE |urtea=2011 |liburukia=6 |alea=11 |orrialdeak=e26832 |doi=10.1371/journal.pone.0026832 |pmid=22073205 |pmc=3206876|bibcode=2011PLoSO...626832K|hizkuntza=en}}</ref>.
Nerbioak prozesua hasten du lesioaren gunearekiko gune distala suntsituz, eta, horri esker, [[Schwannen zelula|Schwannen zelulak]], [[Xafla basal|xafla basala]] eta lesiotik gertu dagoen [[neurilema]] birsortze-hodi bat sortzen hasten dira. Nerbio-hazkundearen faktoreak sortzen dira, eta, horren ondorioz, nerbio-agerraldi asko agertzen dira. Hazkunde-prozesuetako batek birsortze-hodia aurkitzen duenean, etengabe gidatzen eta laguntzen dio, eta azkar hazten laguntzen dio jatorrizko helmugara. Nerbioen birsorkuntza oso motela da, eta zenbait hilabete behar izan ditzake osatzeko. Prozesu horrek nerbio batzuk konpontzen baditu ere, oraindik defizit funtzionalen bat egongo da, konponketak ez baitira perfektuak<ref>{{Erreferentzia|url= http://www.medscape.com/viewarticle/480071_5 |izenburua=Pathophysiology of Peripheral Nerve Injury: A Brief Review: Nerve Regeneration|abizena1=Burnett |abizena2=Zager|izena1=Mark |izena2=Eric|argitaletxea=Medscape|lana=Medscape Article|access-date=2011-10-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111031061528/http://www.medscape.com/viewarticle/480071_5| archive-date=2011-10-31|hizkuntza=en}}</ref>.
==Gaixotasunak==
Nerbioei eragiten dieten gaixotasun asko daude. [[Neuralgia]] [[Nerbio-sistema|nerbio-sistemaren]] akats batek eragindako sintoma bat da, hau da, funtzio motorrean eraginik ez duen trastorno sentsitibo edo min bat. [[Nerbio-sistema periferiko|Nerbio periferikoei]] eragiten badie, nerbioari dagokion eremu inerbatuaren alterazioa eragiten du. Lesioa [[hantura]], [[Alergia|erreakzio alergiko]], [[intoxikazio]], [[alkoholismo]] kronikoak eta beste zenbait [[Gaixotasun metaboliko|gaixotasun metabolikok]] eragin dezakete (nola hala ''[[Diabetes|diabetes mellitus]]''ek), baita giltzurrunetako disfuntzio mota batzuk, infekzio biralak eta bitamina-gabeziak ere. Lesio mekanikoa ere izan daiteke, nola hala [[Urradura (argipen)|urradurak]], [[hausturak]], konpresio-lesioak edo [[Bala zauri|bala-zauriak]]<ref>{{Erreferentzia|egilea = Lucas, H. | izenburua= Enciclopedia médica de la salud | url = https://archive.org/details/enciclopediamedi0000luca | urtea= 1997 | argitaletxea= Círculo de Lectores | id = ISBN 84-226-6377-5}}</ref>.
[[Minbizi|Minbizia]] barreiatu egin daiteke nerbioen inguruko espazioak inbaditzean. Hori, batez ere, buruko eta lepoko minbizian eta [[Prostatako minbizi|prostatako]] eta [[Kolon eta ondesteko minbizi|kolon-ondesteko]] minbizian gertatzen da<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Brea Álvarez|izena1=B.|abizena2=Tuñón Gómez|izena2=M.|izenburua=Diseminación perineural en tumores de cabeza y cuello|aldizkaria=Radiología|data=de septiembre de 2014|liburukia=56|zenbakia=5|orrialdeak=400–412|doi=10.1016/j.rx.2014.04.006}}</ref> eta [[Prostatako minbizi|prostatako]] eta [[Kolon eta ondesteko minbizi|kolon-ondesteko minbizian]]<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Nguyen|izena1=Minhhuyen|izenburua=Cáncer colorrectal|url=https://www.msdmanuals.com/es/hogar/trastornos-gastrointestinales/tumores-del-aparato-digestivo/c%C3%A1ncer-colorrectal|argitaletxea=Manual MSD|data=Julio de 2019|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref>.
Nerbioei kaltetuta gerta daitezke lesio fisikoengatik<ref name="Top" />, baita [[Karpoko kanalaren sindrome|karpo kanalaren sindromeak]] eta esfortzu errepikakorrak eragindako lesioengatik ere<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Síndrome del túnel carpiano|url=https://www.mayoclinic.org/es-es/diseases-conditions/carpal-tunnel-syndrome/symptoms-causes/syc-20355603|argitaletxea=Clínica Mayo|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref>. [[Gaixotasun autoimmune|Gaixotasun autoimmuneak]], hala nola [[Guillain-Barréren sindrome|Guillain-Barré sindromea]]<ref name="niams">{{Erreferentzia |url=https://www.ninds.nih.gov/Disorders/Patient-Caregiver-Education/Fact-Sheets/Guillain-Barre-Syndrome-Fact-Sheet |izenburua=Guillain-Barré Syndrome Fact Sheet |egilea=National Institute of Neurological Disorders and Stroke |fechaacceso=2021-04-28 |sitioweb=www.ninds.nih.gov |fechaarchivo=2 de agosto de 2021 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20210802162852/https://www.ninds.nih.gov/Disorders/Patient-Caregiver-Education/Fact-Sheets/Guillain-Barre-Syndrome-Fact-Sheet |deadurl=yes }}</ref>, [[Gaixotasun neurodegeneratibo|gaixotasun neurodegeneratiboak]], [[polineuropatia]], [[Infekzio|infekzioa]], [[Neuritis|neuritisa]], [[Diabetes|diabetesa]]<ref name="Top">{{Erreferentzia|izenburua=Lesiones de los nervios periféricos|url=https://www.topdoctors.es/diccionario-medico/lesiones-de-los-nervios-perifericos|argitaletxea=Top Doctors|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref> edo nerbioa inguratzen duten odol-hodien urritasunak kalte egiten die nerbioei, eta larritasunaren arabera alda daitezke.
[[Esklerosi anizkoitz|Esklerosi anizkoitza]] nerbio-kalte zabalarekin lotutako gaixotasuna da. Pertsona baten [[Immunitate-sistema|immunitate sistemaren]] [[Makrofago|makrofagoek]] [[mielina]]-zorroak kaltetzen dituztenean gertatzen da; mielina-zorroek nerbioaren [[Axoi|axoia]] isolatzen dute<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Esclerosis múltiple|url=https://www.mayoclinic.org/es-es/diseases-conditions/multiple-sclerosis/symptoms-causes/syc-20350269#:~:text=el%20sistema%20nervioso-,En%20la%20esclerosis%20m%C3%BAltiple%2C%20la%20capa%20protectora%20de%20las%20fibras,en%20distintas%20partes%20del%20cuerpo.|argitaletxea=Clínica Mayo|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref>.
Nerbio-estutzea gertatzen da nerbio bati presioa egiten zaionean, normalean lesio batek edo haurdunaldiak eragindako hanturaren ondorioz, eta mina, ahultasuna, sorgortasuna edo paralisia eragin ditzake, hala nola [[Karpoko kanalaren sindrome|karpoko kanalaren sindromea]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Pinzamiento de un nervio|url=https://www.mayoclinic.org/es-es/diseases-conditions/pinched-nerve/symptoms-causes/syc-20354746|argitaletxea=Clínica Mayo|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref>. Sintomak kaltearen benetako lekutik urrun senti daitezke, min erreferitua izeneko fenomenoa. Min erreferitua gerta daiteke kalteak beste eremu batzuetara seinale alteratuak eragiten dituenean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Dolor. Qué es..|url=https://www.innofisio.com/clasificacion-de-los-dolores-a-distancia/|argitaletxea=Innofisio|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref>.
Nerbio-kaltearen sintomarik ohikoenak hauek dira:
* Sorgortze eta [[inurridura]]
* [[Min]] ziztatzailea
* [[Bihotzerre|Bihotzerrea]]
* [[Ahultasun muskular|Ahultasun muskularra]]
* Ukimenarekiko sentikortasuna
* [[Paralisi|Paralisia]]
* Beroarekiko intolerantzia
* [[Digestio|Digestio-arazoak]]
* [[Zorabio|Zorabioak]] edo [[Bertigo|bertigoa]]
==Beste animalia batzuk==
[[Ornodun|Ornodunetan]], identifikatutako neurona ezagunenak [[Arrain|arrainen]] eta [[Anfibio|anfibioen]] Mauthner zelula erraldoiak dira<ref name=Stein>{{Erreferentzia|izenburua=Neurons, Networks, and Motor Behavior |url=https://archive.org/details/neuronsnetworksm0000unse_o8e4 |abizena=Stein |izena=PSG |argitaletxea=MIT Press |data=1999 |isbn=978-0-262-69227-4}}</ref>. Arrain bakoitzak bi Mauthner zelula ditu, garun-zurtoinaren behealdean kokatuak, ezkerraldean bata eta eskuinaldean bestea. Mauthnerren zelula bakoitzak gurutzatzen den axoi bat du neuronak inerbatuz (estimulatuz) garunaren maila berean eta, gero, beherantz bidaiatuz [[Bizkarrezur-muin|bizkarrezur-muinean]] zehar eta aurrera egin ahala konexio ugari eginez. Mauthner zelula batek sortutako sinapsiak hain dira ahaltsuak, ezen [[Ekintza potentzial|ekintza-potentzial]] bakar batek portaera-erantzun garrantzitsu bat eragiten baitu: milisegundotan, arrainak C forman okertzen du gorputza; gero, zuzendu egiten da, eta, bizkor, aurrera jotzen du. Funtzionalki, hori ihes-erantzun azkarra da<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Borde|izena1=M|abizena2=Curti|izena2=S|abizena3=Comas |izena3=V |abizena4=Rivero|izena4=C|izenburua=[Central modulation of a sensory system by a motor command. One intention with two results].|aldizkaria=Revista de neurologia|data=de undefined de NaN|liburukia=38|zenbakia=3|orrialdeak=253-60|pmid=14963855}}</ref>, ziur soinu-uhin indartsu batek edo presio-uhin batek eraginda arrainaren alboko lerro-organoan. Mauthnerren zelulak ez dira arrainetan identifikatutako neurona bakarrak; badira 20 bat tipo gehiago (Mauthnerren zelulen analogoen pareak barne) bizkarrezurreko nukleo segmentario bakoitzean. Mauthnerren zelula batek, portaera arruntaren testuinguruan, bere kabuz ihes-erantzun bat eragiteko gai izan arren, beste zelula-mota batzuek erantzunaren anplitudeari eta norabideari forma ematen laguntzen dute. 2020an, [[Bayreutheko Unibertsitatea|Bayreutheko Unibertsitateko]] ikertzaile-talde batek ikusi zuen zelula horiek azkar eta erabat birsortzeko gaitasuna dutela [[Danio rerio|zebra-arrainean]] axoiaren erdian kalteren bat jasaten badute, baina, egiturari kaltea zelularen [[Soma|somatik]] hurbil gertatuz gero, hil egiten dira. Halako konponketarik beste espezie batzuen nerbio-sisteman ez da ezagutzen<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Parra|izena1=Sergio|izenburua=Se descubre una forma de regeneración excepcionalmente rápida en las neuronas lesionadas|url=https://www.xatakaciencia.com/biologia/se-descubre-forma-regeneracion-excepcionalmente-rapida-neuronas-lesionadas|argitaletxea=Xatakaciencia|data=10 de julio de 2020|fechaacceso=10 de julio de 2021}}</ref>.
Mauthnerren zelulak aginte-neurona gisa deskribatu izan dira. Aginte-neurona gai da bere kabuz portaera jakin bat gidatzeko<ref name=Stein/>. Neurona horiek maizago agertzen dira hainbat espezieren ihes azkarreko sistemetan: axoi erraldoia eta [[Txibia|txibiaren]] sinapsi erraldoia neurofisiologiako esperimentu aitzindarietarako erabiltzen da oso handia delako, eta txibiaren ihesaldi azkarreko zirkuituan parte hartzen dute. Hala ere, aginte-neuronaren kontzeptua polemikoa bihurtu da, zenbait ikerketak erakutsi baitute hasieran deskribapenarekin bat zetozela ziruditen neurona batzuk inguruabar multzo mugatu batean baino ez zirela gai erantzun bat emateko<ref name=Simmons43>{{Erreferentzia|izenburua=Nerve Cells and Animal Behaviour |url=https://archive.org/details/nervecellsanimal00simm_659 |url-access=limited |argitaletxea=Cambridge University Press |urtea=1999 |isbn=978-0-521-62726-9 |page=[https://archive.org/details/nervecellsanimal00simm_659/page/n53 43] |egilea=Simmons PJ, Young D ''et. a.'' }}</ref>.
[[Biraketa-simetria]] duten organismoetan, ez dago [[Burmuin|burmuinik]], ez eta buruko eskualde zentralizaturik ere; baizik eta nerbio-sistemaren funtzioa betetzen duten neurona interkonektatuak, nerbio-sareetan banatuta. Sare horiek [[Cnidaria]], [[Ktenoforo]] eta [[Ekinodermatu|Ekinodermatuan]] daude<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sistema nervioso|url=http://organografia.unileon.es/html/PDF/Sistema%20Nervioso_I_Invertebrados.pdf|argitaletxea=Universidad de León|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref>.
==Ikus, gainera==
* [[Nerbio-sistema]]
* [[Nerbio-ehun]]
* [[Nerbio kranial]]
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Nerbio-sistema periferikoa]]
[[Kategoria:Neuroanatomia]]
[[Kategoria:Nerbio-sistema]]
lau2enn0wddz0avsw3tn6z8tgxhndth
Ugalketa
0
137694
10006084
9428697
2024-12-20T17:16:58Z
Joxan Garaialde
90799
10006084
wikitext
text/x-wiki
{{Lanean|Joxan Garaialde}}
{{Wikipedia1000}}
[[Fitxategi:Sperm-egg.jpg|alt=|thumb|300x300px|Espermatozoidea obulua ernaltzen.]]
'''Ugalketa''' prozesu [[Biologia|biologiko]] bat da, non [[organismo]] batetik banako bizi berriak sortzen diren. [[Bizi]]aren oinarrizko prozesua da, organismo oro ugalketaren emaitza baita<ref>Cabrera Calero, Antonio María; Sanz Esteban, Miguel; Rodríguez, Jesús (2011). «La organización del cuerpo humano». ''Biología y Geología'' '''1'''. San Fernando de Henares: Oxford University Press. p. 5. <small><nowiki>ISBN 9788467364446</nowiki></small>.</ref>. Ugalketa-metodo ezagunak bi taldetan banatzen dira: [[sexu ugalketa|sexualak]] eta [[ugalketa asexual|asexualak]].<ref name=":0">''Biologia para el acceso a ciclos formativos de grado superior. Prueba libre para la obtencion del título de bachiller ebook''.[https://books.google.es/books?id=D0a9cwxtZREC&pg=PA195&dq=reproducci%C3%B3n+dos+tipos+asexual+y+sexual&hl=es&sa=X&ved=0ahUKEwjwu7-w45PZAhWB7RQKHRYRDjMQ6AEIJzAA#v=onepage&q=reproducci%C3%B3n%20dos%20tipos%20asexual%20y%20sexual&f=false] MAD-Eduforma. <small><nowiki>ISBN 9788466536189</nowiki></small>. Consultado el 7 de febrero de 2018.</ref>
Ugalketa asexualean, banakoak bakarrik ugal daitezke [[espezie]] bereko beste banakorik gabe. Adibidez, [[bakterio]]ak zatitu egiten dira ugalketa asexualaren bidez. Baina ugalketa asexuala ez da bizidun [[zelulabakar]]retara mugatzen, [[landare]] gehienek asexualki ugaltzeko aukera ere baitute.
Ugalketa sexualak sexu desberdineko bi banakoren edo [[gameto]]ren arteko harremana behar du.
== Ugalketa asexuala ==
<blockquote>''Sakontzeko, irakurri: «[[Ugalketa asexual]]a»''</blockquote>Banako berriak guraso bakar batetik sortzen dira banaketa mitotikoaren bidez<ref name=":0" />. Ez da banaketa meiotikorik gertatzen, eta ondorioz, ez da [[gameto]]rik sortzen. Gurasoen informazio genetiko berdina daukate ugalketa asexualetik sortzen diren izaki berriak. Bi modutara egin daiteke: zatiketa edo gemazioa.
* '''Zatiketa''': gurasoaren atal bat edo gorputz osoa bi zati edo gehiagotan banatzen da. Horrela, zati bakoitzak banako oso bat sortzeko gaitasuna du, bai gurasoak, bai ondorengoak informazio genetiko bera edukita. Horren ondorioz, banako guztien artean ez dago inongo desberdintasunik, mutazioek eragindakoak izan ezik. Adibide modura, bakterioak eta beste bizidun prokariotikoak aipa daitezke. Animalia erreinuan ere zatiketa bidezko ugalketa ageri da, adibidez, ''[[Planaria]]'' generoko banakoetan.
* '''Gemazioa''': gemak eratzean datza. Ugalketa mota honetan, banaketa mitotikoa era asimetrikoan gertatzen da eta, horren ondorioz, sortzen diren bi zeluletatik, bata bestea baino handiagoa da. Sortutako zelula txiki horri gema deritzo. Adibide modura ''[[Saccharomyces cerevisiae]]'' legamia aipa daiteke.
== Ugalketa sexuala ==
{{sakontzeko|Sexu ugalketa}}
Ugalketa sexuala ohikoena da [[animalia|animalien]] artean. Bi izaki bizidun behar dira norbanako berria sortzeko. Zelula sexual espezializatuen edo [[gameto]]en bitartez egiten da<ref>{{erreferentzia|izena=David|abizena=Sadava|urtea=2009|izenburua=Vida: la ciencia de la biologia.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=9789500682695|hizkuntza=}}</ref>. Gametoak banaketa meiotikoaren bidez sortzen dira, eta horiek elkartzen direnean, zigotoa eratzen da. [[Gameto]]ak [[haploide]]ak dira eta [[zigoto]]a, berriz, [[diploide]]a.
[[Gameto]] bakoitza guraso bakarretik dator, eta horrela, bi guraso behar dira ugalketa sexuala aurrera eramateko, sexu ezberdinekoak edo sexu berekoak izanik. Azken horri [[hermafroditismo]] deritzo.
Animalien artean hiru talde bereiz daitezke:
# '''Bibiparoak''': ugalketa barne-ernalketaren bidez egiten dute, eta enbrioia amaren barruan garatzen da jaio arte. Modu horretan, amak mantenugaiak ematen dizkio enbrioiari jaio aurretik. [[Ugaztun]] gehienak bibiparoak dira, gizakiak besteak beste.
# '''Obobibiparoak''': ugalketa barne-ernalketaren bidez egiten dute, eta enbrioia arrautza baten barruan babesten da amaren gorputzaren barruan, amarekin substantziarik trukatu gabe. Enbrioia, beraz, amaren sabelean dagoen arrautza baten barruan garatzen da, eta norbanako berria erabat garatuta dagoenean, arrautzatik ateratzen da. Irteera amaren sabelean edo arrautza amatik atera ondoren gerta daiteke. Animalia erreinuan marrazoek eta sugeek erabiltzen dute ugalketa sexual mota hau.
# '''Obiparoak''': ugalketa barne-ernalketaren edo kanpo-ernalketaren bidez egiten dute, baina bi kasuetan enbrioia arrautza baten barruan garatzen da. Kasu honetan ere, ez dago inolako substantzia-trukerik amaren eta enbrioiaren artean; baina enbrioia ez da amaren sabelean garatzen, kanpoan baizik. Anfibio, arrain eta hegaztietan ageri da ugalketa mota hau.
[[Fitxategi:CRL Crown rump length 12 weeks ecografia Dr. Wolfgang Moroder.jpg|thumb|Giza enbrioia]]
== Giza ugalketa ==
[[Zigoto]] deritzon obuluaren edo arrautzaren ernalketaren ostean, hainbat banaketa [[Mitosi|mitotiko]] gertatzen dira, [[enbrioi]]a garatzen laguntzen dutenak. Enbrioiak 3 [[Hazi geruza|hazi-geruza]] ditu: [[ektodermo]]a, [[endodermo]]a eta [[mesodermo]]a. 3 orri enbrionario horietatik gorputzaren organoak sortzen hasiko dira.
Ikus gainera: [[Ugal-aparatu]]a
== Estrategiak ==
Ugalketa-estrategia ugari daude naturan. Zenbait animaliak, gizakiak eta zanga hegaztiak, adibidez, [[Sexu heldutasun|sexu-heldutasuna]] lortzeko urte ugari pasa behar dituzte, ugal-aparatuak guztiz garatu arte. Beste batzuek, ordea, oso azkar lortzen dute ugaltzeko heldutasuna, baina oso ondorengo gutxik lortzen dituzte, gehienak hil egiten baitira [[Sexu heldutasun|sexu-heldutasuna]] lortu aurretik. Adibidez, [[untxi]] batek (8 hilabetera lortzen du heldutasuna) 10-30 ondorengo eduki ditzake urtebetean, eta [[ozpin-euli]]ak (10-14 egunera heltzen da) 900 ondorengo eduki ditzake urte bat pasa ondoren. Bi estrategia horiei [[K estrategia]] (ondorengo gutxi) eta [[r estrategia]] (ondorengo ugari) deritze, hurrenenez urren. [[Eboluzio]]ak finkatzen du zein den bizidun bakoitzaren estrategia egokiena. Ondorengo gutxi dituzten animaliek ([[K estrategia]] dutenek) guraso baten edo bien zaintza osoa eskaintzen diete ondorengoei, horiek heldutasuna lortu arte, horrela biziraupen arrakastatsua lor dezaten. Ondorengo asko dituzten animalietan ([[r estrategia]] dutenetan), berriz, gurasoek ez diete hainbesteko zaintza ematen ondorengoei, heldutasun-adinera azkar heltzen direlako; baina horren ondorioz, ondorengo ugari hiltzen dira haurtzaroan. Ez dago estrategia bat bestea baino hobea denik; bata ala bestea egokia izango da animaliaren beharren arabera.
=== Beste mota batzuetako estrategiak ===
* '''Organismo poliziklikoak''' haien bizitzan zehar aldizka ugaltzen dira.
* '''Organismo [[Semelparo eta iteroparo|semelparoak]]''' haien bizitzan zehar behin bakarrik ugaltzen dira. Adibide bezala [[landare urteroko]]ak, izokinak edo hainbat armiarma-espezie daude. Normalean, [[R/K selekzioaren teoria|r selekzio-estrategia]] jarraitzen dute.
* '''Organismo [[Semelparo eta iteroparo|iteroparoak]]''' haien bizitzan zehar segidako zikloetan ondorengotza bermatzen dute. Horren adibide dira [[landare bizikor]]rak, urtaro jakin batzuetan ugaltzen direnak. Normalean, organismo hauek [[R/K selekzioaren teoria|K selekzio-estrategia]] jarraitzen dute.
== Sexu bereko ugalketa ==
Gaur egun, garapenerako biologoei esker, sexu bereko ugalketa nabarmen erraztu da.
2004an, [[gene]] ezberdin batzuen funtzioa aldatuz, japoniar zientzialariek arratoi biren [[obulu]]ak elkartu zituzten arratoi alaba lortzeko<ref>{{Cite news|url=|abizena=|izena=|izenburua="Japanese scientists produce mice without using sperm"|data=apirilak 4, 2004|egunkaria=Washington Post|formatoa=|hizkuntza=Ingelesa|sartze-data=2019-12-05}}</ref>. Horretaz aparte, 2018. urtean txinatar zientzialariek ere bi arratoi-obulutatik 29 sagu alaba lortu zituzten. Ikerketa horretan, bi arratoi eme artean arrakasta lortu zen, baina arren kasuan ez zen ondorengorik lortu<ref>{{Cite news|url=|abizena=|izena=|izenburua="No father necessary as mice are created with two mothers"|data=Urriak 12, 2018|egunkaria=The Times|formatoa=|hizkuntza=|sartze-data=2019-12-05}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|izena=Li, et al|abizena=Zhi-Kun|urtea=2018|izenburua=Generation of Bimaternal and Bipaternal Mice from Hypomethylated Haploid ESCs with Imprinting Region Deletions|argitaletxea=Cell Stem Cell|orrialdea=|orrialdeak=665-676|ISBN=|hizkuntza=Ingelesa|url=doi:10.1016/j.stem.2018.09.004|ISSN=1934-5909}}</ref>.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ugalketa]]
[[Kategoria:Ugalkortasuna]]
[[Kategoria:Ugalketa]]
[[Kategoria:Ugalkortasuna]]
[[Kategoria:Ugalketa]]
[[Kategoria:Ugalkortasuna]]
mmpa5jjig7pu99cyfmi6z47xlo5c7mf
Jesus Mari Zabarte
0
141324
10005810
10005337
2024-12-20T12:54:54Z
Lainobeltz
56334
66.81.183.106 wikilariaren aldaketak ezabatuz, Lainobeltz wikilariaren azken bertsiora itzularazi da.
9813514
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Jesus Mari Zabarte Arregi ''Garratz''''', ([[Arrasate]], [[Gipuzkoa]], [[1945]]eko [[urriaren 6]]a - ) [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAko]] kidea izan da. 1967. urtean egin zen [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAko]] kide. 1973an, 1978an eta 1984an atxilotu zuten. Espetxeraturik denbora gehien egon den [[Euskadi Ta Askatasuna|ETA]] erakunde armatuko kidea izan da. 2013ko urtarrilean Auzitegi Gorenaren [[Parot doktrina|"197/2006 doktrina"]] aplikatu zioten baina Estraburgoko Auzitegiak "doktrina" hori modu retroaktiboan aplikatzea giza eskubideen aurkakoa dela baieztatu ondoren, 2013ko azaroaren 20an aske geratu zen.<ref name="#1">[http://www.mondraberri.com/mondraberri/contenidos.item.action?id=9391462&menuId=5704599&onlypath=true Jesus Mari Zabarte aske geratu da, 29 urte luzeko kondena bete ostean] mondraberri.com </ref> Itzal handia zeukan [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAko]] presoen artean. [[Euskal Preso Politikoen Kolektiboa|EPPKren]] mintzakidea izendatu zuten 1997an.
== Familia ==
Bere gurasoek, Tomas Zabarte eta [[Joxepa Arregi]]k hiru seme-alaba izan zituzten: Jose Alberto, Isabel eta, gazteena, Jesus Mari. Jesus Mari jaio aurretik hil zen Tomas, Joxepak 25 urte zituela.
[[Joxepa Arregi]] [[Arrasate]]ko [[Musakola]] auzoko [[Garratz]] baserrian jaio zen. Amaren baserriko izena jarriko zioten ezizen Jesus Mariri: ''Garratz''
Tomas Zabarte Iturriaga, bere aita, [[Gazte Sozialista Bateratuak|Gazte Sozialista Bateratuetako]] (JSU)<ref>[http://www.mondraberri.com/mondraberri/contenidos.item.action?id=2516169&menuId=5729807&onlypath=true Joxepari]</ref> kidea izan zen. [[1934ko Iraultza|1934ko Urriko Iraultzan]] parte hartzeagatik [[Guadalupeko gotorlekua]]n kartzelatu zuten. [[espainiako Gerra Zibila Euskal Herrian|36ko gerran]], Gazte Sozialista Bateratuen [[Dragones]] miliziano batailoiko teniente izan zen. Besteak beste, [[Intxorta]]ko frontean egin zuen borroka bere batailoiarekin.<ref>[http://paperekoa.berria.info/iritzia/2010-05-28/006/007/joxepari_erdal_musikaz_aspertuta_gaude_olatu_talkaren_ostikoak.htm Joxepari]{{Apurtutako esteka|date=otsaila 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Joxe Ramon Garai BERRIA</ref> Azkenean, [[Asturiasko Printzerria|Asturiasko]] frontean atxilotu zuten, eta kartzelatu. Aita espetxetik irten ondoren ezkondu ziren.
== ETAko kide ==
[[Txomin Iturbe]]ren bidez sartu zen [[Euskadi Ta Askatasuna|ETA]] erakundean, 1967. urtean. 1969an ihes egin zuen [[Arrasate]]tik [[Ipar Euskal Herria|Ipar Euskal Herrira]], bertan errefuxiatzeko. [[ETA V]].aren berrantolaketan parte hartu zuen [[Eustakio Mendizabal]] ''Txikia'', [[Txomin Iturbe]], [[Jose Manuel Pagoaga]] ''Peixoto'' eta beste militante batzuekin.
[[Ipar Euskal Herria]]n ezkondu eta seme bat izan zuen. 1975Eko ekainaren 19ean bere andrea izandakoa bahitzen saiatu zen [[Batallón Vasco Español]] deklakoak.
[[ETA V]].eko fronte militarrean aritu zen. Polizia eta guardia zibilekin enfrentamendu eta tiroketa ugari izan zituen. Erakutsitako ausardia eta determinazio neurrigabeek sona handia eman zioten Euskal Herriko ezker abertzalearen giroetan.
Poliziek ETAko hainbat ekintzetan parte hartzea leporatu zioten: [[Banco de la Vasconia]]ren atrakua 1969an, [[Urnieta]]ko ''Xoxoa'' baserria erretzea 1971an, [[Beasain]]go [[Banco Guipuzcoano|Banco Guipuzcoanoko]] atrakua, [[Ahumadako dukea]]ren estatua zartatzea 1972an, 1973ko abuztuaren 8an [[Galdakao]]ko Cervantes liburutegia erretzea...<ref>[http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1974/06/04/pagina-4/33780027/pdf.html Identificados los miembros de la ETA autores de los últimos asesinatos] La Vanguardia</ref>
1972ko urtarrilean Poliziaren Buruzagitzak zabaldutako prentsa oharrean garai horretako ETAren ekintzen egiletzat jo zuen.
1972ko martxoaren 2an [[Ahumadako dukea]]ren monumentua zartatu zuen [[Iruñea]]n.
1972ko martxoaren 7an [[Manuel Gaztelumendi Zabaleta]]rekin batera leherkariak lapurtu zituen [[Elizondo]]ko Iturria Hermanos enpresan.
1972ko martxoaren 16an [[Jon Ugutz Goikoetxea|Jon Goikoetxea]] eta [[Isidro Garalde]]rekin zihoan autoa Guardia Zibilaren kontrol batean geldiarazi zutenean. Polizien tiroen artean mendira jo eta alde egin zuten. Guardia Zibilek [[Jon Ugutz Goikoetxea|Jon Goikoetxea]] zauritu, harrapatu eta hil egin zuten. ''Mamarru'' eta ''Garratz'' Iparraldera igaro eta gero Frantziako poliziak atxilotu egin zituzten, eta [[Bardelio]]ra deportatu, baina deportazioa apurtu eta klandestinitatera jo zuten.
Berriro bueltatu zen Nafarroa Garaiera, ETA V.aren fronte militarreko arduradun gisa.
1973ko urtarrilean, [[Felipe Uharte]] bahitu baino egun batzuk lehenago, beste eskapada bat egin zuen Iruñean. Aurre egin zien identifikatu eta atxilotu nahi izan zuten poliziei eta alde egitea lortu zuen.
1973ko urtarrilean Felipe Huarteren bahiketan parte hartu zuen.
[[Eustakio Mendizabal]] [[Algorta]]n 1973ko apirilaren 14an hil zutene egunean, Zabarte Bilbon berarekin izan zela esan zuen poliziak.<ref name="#2">[http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1974/06/12/pagina-7/34279853/pdf.html Detención de dos presuntos activistas de la ETA en pleno centro de Bilbao] La Vanguardia</ref>
1973ko irailaren 26an Espainiako poliziak segada bat prestatu zuen Bilboko Indautxu kalean [[Jesus Imanol Mitxelena]] ''Oxobi'' eta bera atxilotzeko. Tiroketan ''Garratz''ek bost tiro jaso zituen eta Mitxelenak beste bost. Hasiera batean hil egin zituztela zabaldu zen, baina tiro gehienak hanka batean jaso zituen. Tiroketan ez zuen atzera egin, eta polizia bat ere zauritu zuten. Etxe bateko atezaina eta haur bat ere balaz zauritu ziren tiroketan. Basurtoko ospitalera eraman zituzten.<ref name="#2"/>
Hurrengo egunean [[Bizkaiko Labe Garaiak|Labe Garaietan]] atraku bat egitekotan ari ziren atxilotu zituztenean.
== Gerra-kontseiluak ==
Ate itxita egin zizkioten [[gerra-kontseilu]]etan 94 urtetara kondenatu zuten, eta artean bazituen beste kausa gehiago epaitzeke. Gerra-kontseiluen aurrean tribunalaren aurka egin eta aretotik bota zuten.
[[Felipe Huarte]]ren bahiketagatik 1974ko ekainaren 11n Gerra-kontseiluan epaitu zuen Santanderren Tribunal Militar batek ateak itxita [[Bixente Serrano|Bixente Serrano Izkorekin]] batera. Zabarte makuluekin zegoen, 1973ko irailaren 9an jasotako zauriengatik, eta epaiketa hasterakoan aretotik kanpo bota zuten, tribunal militarraren aurkako oihuak egiteagatik. Epaiketa amaitzeko, berriro eraman zuten aretora, zerbait esateko zuen galdetzeko, eta berriro tribunalaren kontrako oihuak egin eta makulu bat bota zien tribunaleko kideei.<ref>{{es}} [http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1974/06/12/pagina-7/34248155/pdf.html Santander: CONSEJO DE GUERRA CONTRA LOS PRESUNTOS AUTORES DEL SECUESTRO DE DON FELIPE HUARTE] La Vanguardia</ref> 36 urteko espetxe zigorra ezarri zioten Felipe Huarteren bahiketan parte hartzeagatik.
Ahumadako dukearen estatua zartatzeagatik 15 urteko espetxe zigorra ezarri zioten [[Burgos]]en 1974ko azaroaren 24an egindako Gerra-kontseiluan.<ref name="#3">{{es}} [http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1974/06/12/pagina-11/34229319/pdf.html BURGOS: Trece años de prisión para un miembro de la ETA] La Vanguardia</ref>
1974ko azaroaren 27an [[Burgos]]en ateak itxirik egindako beste gerra-kontseilu batean, [[Beasain]]en 1971ko abenduaren 31n [[Banco Guipuzcoano|Banco Guipuzcoanon]] egindako atraku bategatik Auzitegi Militarrak 25 urteko kondena ezarri zion Zabarteri. Auzitegiak Zabarte, Fernandez Trincado eta Muñoa Galarraga aretotik kanporatu zituen, auzitegiaren aurka egiteagatik. Epaiketa egin zenean gose greban ziren.<ref name="#3"/>
[[Elizondo]]n leherkariak lapurtzeagatik 21 urteko espetxe zigorra ezarri zioten Jesus Mari Zabarteri, 1974ko irailaren 19an Burgosen egindako gerra-kontseiluan.<ref>{{es}} [http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1984/07/14/pagina-8/34228968/pdf.html Consejo de guerra en Burgos contra seis supuestos miembros de ETA] La Vanguardia</ref>
== Espetxean ==
[[Basurtuko Unibertsitate Ospitalea|Basurtuko ospitalen]] ostean [[Basauriko espetxea|Basaurin]], [[El Duesoko espetxea|Santoñan]], [[Burgos]]en eta [[El Puerto de Santa María|Puerto de Santa Mariako]] espetxeetan egon zen. Guztira ia lau urte egin zituen espetxean 1977ko apirilaren 14an amnistiaren dekretuarekin kalera irten arte. Denbora horietako heren bat baino gehiago isolamenduan zigortuta egin zuen. Gose greba eta protesta kolektibo ugari ere egin zituen. Burgosko espetxean pistola bat eskuratu eta ihes egiten saiatu zen. Kartzelako atarian harrapatu zuten.<ref>[http://www.elpais.com/articulo/espana/ZABARTE_ARREGUI/_JESuS_MARiA_/ETA/ETA/Zabarte/Arregui/historico/frente/comando/operativo/elpepiesp/19840616elpepinac_10/Tes/ Zabarte Arregui, un 'histórico' al frente de un comando operativo] El Pais</ref>
1974ko maiatzaren 22an gose grebari ekin zion beste 7 presorekin batera, [[Jose Orube Etxebeste]] ziegan zulo bat egiten harrapatu eta zigor ziegetara zigortu zutelako elkartasunean.<ref>[http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1974/06/04/pagina-8/34235926/pdf.html Nueve presos políticos en huelga de hambre desde el pasado día 22] La Vanguardia</ref>
1974ko ekainaren 27an [[Basauriko espetxea]]n zeuden [[ETA V]] eta [[ETAren VI. Biltzarra|ETA VI]] erakundeetako 13 preso politikoek gose greba egin zuten Zabarterekin elkartasunean. Zabarte gose greban zegoen zigor ziegetan, funtzionario batekin eztabaida bat izan ondoren.<ref>[http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1973/06/09/pagina-7/34267939/pdf.html Trece presos de Basauri inician una huelga de hambre] La Vanguardia</ref> Gose grebak aurrera jarraitu zuen.<ref>[http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1974/11/28/pagina-7/34243477/pdf.html Prosigue la huelga de hambre en la carcel de Bilbao] La Vanguardia</ref> Gose greba uztailaren 13an amaitu zen, Zabarteri zigorra kendu eta zentsuraren inguruan presoen hainbat aldarrikapen onartu ostean.<ref>[http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1974/11/28/pagina-8/34245948/pdf.html Finaliza la huelga de hambre de varios reclusos de la prisión de Basauri] La Vanguardia</ref>
1975eko martxoan Burgosko espetxean berarekin zeuden beste ETAkideekin -Iñigo Alkain eta Lazkaoko Patxi- eta beste hiru preso sozialekin batera ihes egiteko saioa egin zuen. Kartzelara esnezale bat sartzen zela baliaturik, pistola bat eskuratu eta hainbat kartzelari menderatu zituzten, baina egun horretan ohi baino kartzelari gehiago ziren bertan, eta esnezaleak alde egin eta abisua eman zuen. Kalera irten orduko zain zituzten guardia zibilak. Zigortuta -42 egun isolamenduan- Puerto de Santa Maria espetxera bidali zuten.<ref>[https://web.archive.org/web/20200924011427/http://www.susa-literatura.com/cgi-bin/liburuok.pl?lib=best19 Ihes trabatuak] Ez dago etxean. Jokin Urain,. Susa arg.</ref>
== Amnistiarekin kalera ==
1977ko apirilaren 14an kalera irten zen [[El Puerto de Santa María|Puerto de Santa Maria]] espetxetik, [[1977ko Espainiako Amnistia Legea|amnistia dekretuaren]] aplikazioarekin.<ref>[http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1974/06/12/pagina-14/33628984/pdf.html Telegramas de excarcelación para Fernandez Trincado y Zabarte Arregi] La Vanguardia</ref>
1977ko apirilaren 18an ongi-etorri ekitaldi jendetsua egin zieten Bilbon, Iñaki Aramaio, Josu Abrisketa, Pedro Fernandez Trincado eta Zabarteri. Egun berean, beste ongi-etorria egin zioten Arrasaten.<ref>[http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1973/06/09/pagina-8/33630206/pdf.html Pais Vasco: un fin de semana de intensa actividad política] La Vanguardia</ref> Herriko txistulari bandak harrera egin zion [[Portaloia]]n eta handik herriko plazara joan ziren, bertan ongi etorri ekitaldia egiteko, 5.000 lagunen artean.
Arrasaten bizi eta lan egiten hasi zen, altzarigintzan. Euskal Herria zeharkatu zuen 1977ko [[Askatasunaren Ibilaldia|Askatasunaren Ibilaldiko]] zutabe batean. [[Herriko Alderdi Sozialista Iraultzailea|HASI]] alderdi politiko sortu berrian sartu zen.
== Espetxera berriro ==
1978ko azaroaren 22an gaueko 01:00etan, bizirik atera zen poliziek Arrasaten gaueko 01:00etan prestatu zioten beste segada batetik. Azkenean, poliziak Zabarteren [[doberman]] zakurra tiroz hil zuen, leihoetara tiroka ere ibili ziren, jendea protestaka hasi zelako.<ref>[http://www.mondraberri.com/mondraberri/contenidos.item.action?id=3320641&menuId=5704599&onlypath=true Joxepa Arregik, kartzela-politikaren aurkako lehendakaria, itzulera gabeko bidaia hasi du] mondraberri </ref> Poliziak beste bertsioa zabaldu zuen.<ref>[http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1974/06/04/pagina-11/33734458/pdf.html Detenidos tres etarras en Mondragon] La Vanguardia </ref> Inguruan zeuden Garratzen neskalagun [[Espe Mercader Solagaistua]] eta beste lagun bat ere atxilotu zituzten. Azken hau libre utzi zuten komisariatatik pasa ondoren. [[Herriko Alderdi Sozialista Iraultzailea|HASIk]] ohar bat kaleratu zuen bere alderdiko kidea babestu eta poliziaren bertsioa gezurtatzeko. Herri Batzorde batek ere gezurtatu egin zuen poliziaren bertsioa. Zabartek, poliziaren etxean tratu txar eta torturak jasan zituela salatu zuen.
Jesus Mari berriro kartzelara bueltatu zen. Lehendabizi [[Martutene]]ra eta, abenduaren 27an, [[Soria]]ra, egun horretan bertara eraman baitzituzten Martutenen, Basaurin, Iruñean, Langraitzen eta Burgosen zeuden euskal preso politikoak.
== Hauteskunde zerrendetan ==
Espetxean zegoela, 1979ko martxoaren 1eko Espainiako Hauteskunde Orokorretan [[Herri Batasuna]]k preso bana sartu zituen Herrialde bakoitzeko zerrendetan. Horretara, Jesus Mari Zabarte [[Herri Batasuna|HBko]] hautagaia izan zen Gipuzkoako zerrendetan Espainiako Diputatuen Kongresurako.
[[Soria]]tik 1979ko martxoaren 28an irten zen, behin-behineko askatasunean, 100.000 pezetako fidantza ordainduta. 1980ko otsailaren 11n epaitu egin zuten Espainiako Auzitegian. Fiskalak 6 urteko espetxe zigorra eskatu zizkion. Garratzek [[Herriko Alderdi Sozialista Iraultzailea|HASIko]] kidea zela deklaratu zuen, eta akusazioak gezurrezkoak zirela esan zuen epaiketan.<ref>[http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1985/04/30/pagina-14/32896076/pdf.html Presunto miembro de ETA juzgado] La Vanguardia </ref>
Gipuzkoako 1979ko Foru Aldundietan aukeratu zuten Jesus Mari Zabarte Arregi.<ref>[http://www.cambio16.info/aldaketa/31/kronikak.html Foru Aldundiak 25 urte bete ditu]{{Apurtutako esteka|date=otsaila 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Aldaketa.</ref>
1980ko [[Gasteiz]]ko Parlamenturako hauteskundeetan [[Herri Batasuna|HBko]] zerrendetan hautagai izan zen.
1980ko abenduan berriro ihes egin zuen Ipar Euskal Herrira.
== Espetxera hirugarren aldiz ==
1984ko ekainaren 15ean atxilotu zuten berriro, [[Hernani]]n, Guardia Zibilek ETAko talde bat etxebizitza batean inguratu zutenean, inongo ihesbiderik gabe. Guardia Zibilek ''Garratz''ekin etxebizitza hartan zeuden [[Agustin Arregi]] ''Txuria'' eta [[Juan Luis Lekuona]] ''Kattu'' hil egin zituzten bertara granada bat jaurtiz.<ref>[http://www.elpais.com/articulo/espana/ZABARTE_ARREGUI/_JESuS_MARiA_/ETA/ETA/Zabarte/Arregui/historico/frente/comando/operativo/elpepiesp/19840616elpepinac_10/Tes/ Zabarte Arregui, un 'histórico' al frente de un comando operativo] El Pais </ref><ref>[http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1984/06/16/pagina-6/32840284/pdf.html Hernani: derrota de ETA en una noche de guerra] La Vanguardia </ref> Operazio horretan, [[Antonio Aguayo Gimenez]] guardia zibila esku batean zauritu zuten beste guardia zibilek botatako tiro batez. Guardia zibil hori [[GAL]]en inplikatuta epaitu eta zigortu zuten [[Galindo (ibaia)|Galindo]] jeneralaren taldekoa izan zen. Eta [[Euskal Autonomia Erkidegoa|EAEko]] Lehendakari [[Juan José Ibarretxe|Ibarretxek]] domina bat eman zion biolentziaren biktima bezala.<ref>[https://web.archive.org/web/20090830052321/http://www.gara.net/paperezkoa/20071027/45275/eu/Aguayo-guardia-zibila-omendu-zutena-Txuria-eta-kattu--agurtzea-galarazten Aguayo guardia zibila omendu zutena, «Txuria» eta «kattu» agurtzea galarazten] Gara</ref>
Zabarteri [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAko]] Donostia komandoko kide izatea eta ekintza ugarietan parte hartzea leporatu zioten. Guztira 615 urteko espetxe zigorra ezarri zioten.
== Espetxeetako ibilbidea ==
1984tik aurrera kartzela ugarian izan da Jesus Mari: [[Carabanchel]], [[Herrera de la Mancha]], [[Alcala-Meco]], [[Almería|Almeria]], [[Ceuta]], [[Salto del Negro]], [[El Puerto de Santa María|Puerto de Santa Maria]], Alcala-Meco, Salto del Negro, Alcala-Meco, [[Valdemoro]] (1993.06.--), Valdemoro (1993.10.02), Salto del Negro, Valdemoro (1994.04.11), Salto del Negro , Valdemoro (1994.09.23), Salto del Negro , Valdemoro (1996.01.04), Valdemoro (1997.02.19), Salto del Negro (1990.04.07), [[Huelva]] (1998.12.23), Valdemoro (2000.02.11), Huelva, [[Jaen II]], Huelva (2004.08.--), Valdemoro (2006.03.09), Huelva (2006-04-20), Jaen II (2010.05). 2013ko azaroaren 20an kaleratu zen espetxe honetatik.
Gose greba eta protesta ugari egin ditu urte hauetan. Gobernuak 1986an presoen sakabanatzearekin [[Almería|Almeriara]] bidali zuen eta harrez gero makina buelta eman ditu Espainiako kartzeletatik. Salto del Negroko espetxean gose greba luzeak egin zituen bere kideekin batera, bertan inposatu zizkieten bizi-baldintzak hobetzeko helburuarekin.
1996ko uztailaren 11n [[Euskal Preso Politikoen Kolektiboa|EPPK]]-k zabaldutako agiri batean, Kolektiboaren mintzakide taldekoa izendatu zuen Jesus Mari Zabarte.
Zigorraren hiru laurdenak beteta ere, eta legearen arabera kalean izan beharko litzatekeen arren, kartzelan jarraitu zuen. Espetxe zigor guztiak bateratuta, gehienez jota, 2013an atera beharko zen kalera, atxilotu zuten garaiko Espainiako [[Kode Penala]]ren arabera preso batek ezin duelako 30 urte jarraian baino gehiago egin espetxeetan. Dena dela, 2013ko urtarrilean Espainiako Auzitegi Gorenaren "197/2006 doktrina" aplikatu zioten eta, irteera data 2013ko martxoaren 29rako finkatua zuen arren, 197/2006 doktrina aplikatuta, zigorra 2014ra arte luzatu zioten. Azkenean, baina, Estrasburko Auzitegiak 197/2006 doktrina bertan behera utzita, 2013ko azaroaren 20an irten zen kalera.<ref name="#1"/>
Kaleratu zen egunean, kartzelan jarraitzen duten presoen egoera gogorarazi eta haiek askatu beharra azpimarratu zuen. Bere buruari buruz, hala zioen: "koordenada berritara moldatu beharko dut nire burua. Bizitzen ikasi beharko dut berriro".<ref>[http://www.mondraberri.com/mondraberri/contenidos.item.action?id=1658938&menuId=5704599&onlypath=true “Kartzelan geratu direnak etxeratu behar ditugu”] mondraberri.com </ref>
== Amari agur esateko aukerarik gabe ==
[[Joxepa Arregi]] 2010eko maiatzaren 24an hil zen. Bere ama hilzorian zegoela, Zabartek ama bisitatzeko baimena eskatu zuen. Ezaguna da ''Garratz''ek ez duela inoiz espetxeetako agintariei ez holakorik ez bestelako mesederik eskatu, baina orduan etxekoekin hitz egin ostean amari agur esateko egin zuen eskaera. Horretarako ama bizirik ikusi nahi zuela adierazi zuen, bere bizitzako esker ona emateko, bizitza osoan jasotako guztia zelanbait itzultzeko. Legeak kasu horietan presoa etxera eramatea jasotzen du, baina kasu honetan eskaerari entzungor egin eta ama ikustera eraman beharrean Huelvako espetxetik Jaen II espetxera eraman zuten.<ref>[http://www.gara.net/paperezkoa/20100526/201317/eu/Joxepak/ezin/izan/du/jaso/semearen/azken/besarkada/ Joxepak ezin izan du jaso semearen azken besarkada]{{Apurtutako esteka|date=otsaila 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Enrike Letona GARA</ref> 2010eko uztailean gutun ireki bat argitaratu zuen Joxeparen omenaldian izandakoei eskerrak emoteko. [[Jon Maia]]k ekitaldi hartan esandako bertsoa ekarri zuen paperetara ama gogoratzeko: ''«Agur eta ohore Joxepa Arregi, Askatasunaren dama, zazpiehun preso seme-alaben duintasunaren ama»''.<ref>[https://web.archive.org/web/20100713002740/http://www.gara.net/paperezkoa/20100708/209119/es/Bihotz-bihotzez «Garratz» Zabarte Arregi Euskal preso politikoa: ''Bihotz-bihotzez''] gara.net</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Ikus, gainera ==
* [[Pakito Arriaran]]
{{bizialdia|1945eko||Zabarte, Jesus Mari}}
[[Kategoria:Abertzaleak]]
[[Kategoria:Arrasatearrak]]
[[Kategoria:Etakideak]]
[[Kategoria:Euskal Preso Politikoen Kolektiboko kide ohiak]]
4nksf94z3zeo04grm9dzhgbvyo5v2xf
10006292
10005810
2024-12-21T05:00:20Z
31.4.129.131
Atxilotu zuten arrazoia gehitu dut
10006292
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Jesus Mari Zabarte Arregi ''Garratz''''', ([[Arrasate]], [[Gipuzkoa]], [[1945]]eko [[urriaren 6]]a - ) [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAko]] kidea izan da. 1967. urtean egin zen [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAko]] kide. 1973an, 1978an eta 1984an atxilotu zuten Hainbat atentatutan 17 lagun hiltzeagatik. Espetxeraturik denbora gehien egon den [[Euskadi Ta Askatasuna|ETA]] erakunde armatuko kidea izan da. 2013ko urtarrilean Auzitegi Gorenaren [[Parot doktrina|"197/2006 doktrina"]] aplikatu zioten baina Estraburgoko Auzitegiak "doktrina" hori modu retroaktiboan aplikatzea giza eskubideen aurkakoa dela baieztatu ondoren, 2013ko azaroaren 20an aske geratu zen.<ref name="#1">[http://www.mondraberri.com/mondraberri/contenidos.item.action?id=9391462&menuId=5704599&onlypath=true Jesus Mari Zabarte aske geratu da, 29 urte luzeko kondena bete ostean] mondraberri.com </ref> Itzal handia zeukan [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAko]] presoen artean. [[Euskal Preso Politikoen Kolektiboa|EPPKren]] mintzakidea izendatu zuten 1997an.
== Familia ==
Bere gurasoek, Tomas Zabarte eta [[Joxepa Arregi]]k hiru seme-alaba izan zituzten: Jose Alberto, Isabel eta, gazteena, Jesus Mari. Jesus Mari jaio aurretik hil zen Tomas, Joxepak 25 urte zituela.
[[Joxepa Arregi]] [[Arrasate]]ko [[Musakola]] auzoko [[Garratz]] baserrian jaio zen. Amaren baserriko izena jarriko zioten ezizen Jesus Mariri: ''Garratz''
Tomas Zabarte Iturriaga, bere aita, [[Gazte Sozialista Bateratuak|Gazte Sozialista Bateratuetako]] (JSU)<ref>[http://www.mondraberri.com/mondraberri/contenidos.item.action?id=2516169&menuId=5729807&onlypath=true Joxepari]</ref> kidea izan zen. [[1934ko Iraultza|1934ko Urriko Iraultzan]] parte hartzeagatik [[Guadalupeko gotorlekua]]n kartzelatu zuten. [[espainiako Gerra Zibila Euskal Herrian|36ko gerran]], Gazte Sozialista Bateratuen [[Dragones]] miliziano batailoiko teniente izan zen. Besteak beste, [[Intxorta]]ko frontean egin zuen borroka bere batailoiarekin.<ref>[http://paperekoa.berria.info/iritzia/2010-05-28/006/007/joxepari_erdal_musikaz_aspertuta_gaude_olatu_talkaren_ostikoak.htm Joxepari]{{Apurtutako esteka|date=otsaila 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Joxe Ramon Garai BERRIA</ref> Azkenean, [[Asturiasko Printzerria|Asturiasko]] frontean atxilotu zuten, eta kartzelatu. Aita espetxetik irten ondoren ezkondu ziren.
== ETAko kide ==
[[Txomin Iturbe]]ren bidez sartu zen [[Euskadi Ta Askatasuna|ETA]] erakundean, 1967. urtean. 1969an ihes egin zuen [[Arrasate]]tik [[Ipar Euskal Herria|Ipar Euskal Herrira]], bertan errefuxiatzeko. [[ETA V]].aren berrantolaketan parte hartu zuen [[Eustakio Mendizabal]] ''Txikia'', [[Txomin Iturbe]], [[Jose Manuel Pagoaga]] ''Peixoto'' eta beste militante batzuekin.
[[Ipar Euskal Herria]]n ezkondu eta seme bat izan zuen. 1975Eko ekainaren 19ean bere andrea izandakoa bahitzen saiatu zen [[Batallón Vasco Español]] deklakoak.
[[ETA V]].eko fronte militarrean aritu zen. Polizia eta guardia zibilekin enfrentamendu eta tiroketa ugari izan zituen. Erakutsitako ausardia eta determinazio neurrigabeek sona handia eman zioten Euskal Herriko ezker abertzalearen giroetan.
Poliziek ETAko hainbat ekintzetan parte hartzea leporatu zioten: [[Banco de la Vasconia]]ren atrakua 1969an, [[Urnieta]]ko ''Xoxoa'' baserria erretzea 1971an, [[Beasain]]go [[Banco Guipuzcoano|Banco Guipuzcoanoko]] atrakua, [[Ahumadako dukea]]ren estatua zartatzea 1972an, 1973ko abuztuaren 8an [[Galdakao]]ko Cervantes liburutegia erretzea...<ref>[http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1974/06/04/pagina-4/33780027/pdf.html Identificados los miembros de la ETA autores de los últimos asesinatos] La Vanguardia</ref>
1972ko urtarrilean Poliziaren Buruzagitzak zabaldutako prentsa oharrean garai horretako ETAren ekintzen egiletzat jo zuen.
1972ko martxoaren 2an [[Ahumadako dukea]]ren monumentua zartatu zuen [[Iruñea]]n.
1972ko martxoaren 7an [[Manuel Gaztelumendi Zabaleta]]rekin batera leherkariak lapurtu zituen [[Elizondo]]ko Iturria Hermanos enpresan.
1972ko martxoaren 16an [[Jon Ugutz Goikoetxea|Jon Goikoetxea]] eta [[Isidro Garalde]]rekin zihoan autoa Guardia Zibilaren kontrol batean geldiarazi zutenean. Polizien tiroen artean mendira jo eta alde egin zuten. Guardia Zibilek [[Jon Ugutz Goikoetxea|Jon Goikoetxea]] zauritu, harrapatu eta hil egin zuten. ''Mamarru'' eta ''Garratz'' Iparraldera igaro eta gero Frantziako poliziak atxilotu egin zituzten, eta [[Bardelio]]ra deportatu, baina deportazioa apurtu eta klandestinitatera jo zuten.
Berriro bueltatu zen Nafarroa Garaiera, ETA V.aren fronte militarreko arduradun gisa.
1973ko urtarrilean, [[Felipe Uharte]] bahitu baino egun batzuk lehenago, beste eskapada bat egin zuen Iruñean. Aurre egin zien identifikatu eta atxilotu nahi izan zuten poliziei eta alde egitea lortu zuen.
1973ko urtarrilean Felipe Huarteren bahiketan parte hartu zuen.
[[Eustakio Mendizabal]] [[Algorta]]n 1973ko apirilaren 14an hil zutene egunean, Zabarte Bilbon berarekin izan zela esan zuen poliziak.<ref name="#2">[http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1974/06/12/pagina-7/34279853/pdf.html Detención de dos presuntos activistas de la ETA en pleno centro de Bilbao] La Vanguardia</ref>
1973ko irailaren 26an Espainiako poliziak segada bat prestatu zuen Bilboko Indautxu kalean [[Jesus Imanol Mitxelena]] ''Oxobi'' eta bera atxilotzeko. Tiroketan ''Garratz''ek bost tiro jaso zituen eta Mitxelenak beste bost. Hasiera batean hil egin zituztela zabaldu zen, baina tiro gehienak hanka batean jaso zituen. Tiroketan ez zuen atzera egin, eta polizia bat ere zauritu zuten. Etxe bateko atezaina eta haur bat ere balaz zauritu ziren tiroketan. Basurtoko ospitalera eraman zituzten.<ref name="#2"/>
Hurrengo egunean [[Bizkaiko Labe Garaiak|Labe Garaietan]] atraku bat egitekotan ari ziren atxilotu zituztenean.
== Gerra-kontseiluak ==
Ate itxita egin zizkioten [[gerra-kontseilu]]etan 94 urtetara kondenatu zuten, eta artean bazituen beste kausa gehiago epaitzeke. Gerra-kontseiluen aurrean tribunalaren aurka egin eta aretotik bota zuten.
[[Felipe Huarte]]ren bahiketagatik 1974ko ekainaren 11n Gerra-kontseiluan epaitu zuen Santanderren Tribunal Militar batek ateak itxita [[Bixente Serrano|Bixente Serrano Izkorekin]] batera. Zabarte makuluekin zegoen, 1973ko irailaren 9an jasotako zauriengatik, eta epaiketa hasterakoan aretotik kanpo bota zuten, tribunal militarraren aurkako oihuak egiteagatik. Epaiketa amaitzeko, berriro eraman zuten aretora, zerbait esateko zuen galdetzeko, eta berriro tribunalaren kontrako oihuak egin eta makulu bat bota zien tribunaleko kideei.<ref>{{es}} [http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1974/06/12/pagina-7/34248155/pdf.html Santander: CONSEJO DE GUERRA CONTRA LOS PRESUNTOS AUTORES DEL SECUESTRO DE DON FELIPE HUARTE] La Vanguardia</ref> 36 urteko espetxe zigorra ezarri zioten Felipe Huarteren bahiketan parte hartzeagatik.
Ahumadako dukearen estatua zartatzeagatik 15 urteko espetxe zigorra ezarri zioten [[Burgos]]en 1974ko azaroaren 24an egindako Gerra-kontseiluan.<ref name="#3">{{es}} [http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1974/06/12/pagina-11/34229319/pdf.html BURGOS: Trece años de prisión para un miembro de la ETA] La Vanguardia</ref>
1974ko azaroaren 27an [[Burgos]]en ateak itxirik egindako beste gerra-kontseilu batean, [[Beasain]]en 1971ko abenduaren 31n [[Banco Guipuzcoano|Banco Guipuzcoanon]] egindako atraku bategatik Auzitegi Militarrak 25 urteko kondena ezarri zion Zabarteri. Auzitegiak Zabarte, Fernandez Trincado eta Muñoa Galarraga aretotik kanporatu zituen, auzitegiaren aurka egiteagatik. Epaiketa egin zenean gose greban ziren.<ref name="#3"/>
[[Elizondo]]n leherkariak lapurtzeagatik 21 urteko espetxe zigorra ezarri zioten Jesus Mari Zabarteri, 1974ko irailaren 19an Burgosen egindako gerra-kontseiluan.<ref>{{es}} [http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1984/07/14/pagina-8/34228968/pdf.html Consejo de guerra en Burgos contra seis supuestos miembros de ETA] La Vanguardia</ref>
== Espetxean ==
[[Basurtuko Unibertsitate Ospitalea|Basurtuko ospitalen]] ostean [[Basauriko espetxea|Basaurin]], [[El Duesoko espetxea|Santoñan]], [[Burgos]]en eta [[El Puerto de Santa María|Puerto de Santa Mariako]] espetxeetan egon zen. Guztira ia lau urte egin zituen espetxean 1977ko apirilaren 14an amnistiaren dekretuarekin kalera irten arte. Denbora horietako heren bat baino gehiago isolamenduan zigortuta egin zuen. Gose greba eta protesta kolektibo ugari ere egin zituen. Burgosko espetxean pistola bat eskuratu eta ihes egiten saiatu zen. Kartzelako atarian harrapatu zuten.<ref>[http://www.elpais.com/articulo/espana/ZABARTE_ARREGUI/_JESuS_MARiA_/ETA/ETA/Zabarte/Arregui/historico/frente/comando/operativo/elpepiesp/19840616elpepinac_10/Tes/ Zabarte Arregui, un 'histórico' al frente de un comando operativo] El Pais</ref>
1974ko maiatzaren 22an gose grebari ekin zion beste 7 presorekin batera, [[Jose Orube Etxebeste]] ziegan zulo bat egiten harrapatu eta zigor ziegetara zigortu zutelako elkartasunean.<ref>[http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1974/06/04/pagina-8/34235926/pdf.html Nueve presos políticos en huelga de hambre desde el pasado día 22] La Vanguardia</ref>
1974ko ekainaren 27an [[Basauriko espetxea]]n zeuden [[ETA V]] eta [[ETAren VI. Biltzarra|ETA VI]] erakundeetako 13 preso politikoek gose greba egin zuten Zabarterekin elkartasunean. Zabarte gose greban zegoen zigor ziegetan, funtzionario batekin eztabaida bat izan ondoren.<ref>[http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1973/06/09/pagina-7/34267939/pdf.html Trece presos de Basauri inician una huelga de hambre] La Vanguardia</ref> Gose grebak aurrera jarraitu zuen.<ref>[http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1974/11/28/pagina-7/34243477/pdf.html Prosigue la huelga de hambre en la carcel de Bilbao] La Vanguardia</ref> Gose greba uztailaren 13an amaitu zen, Zabarteri zigorra kendu eta zentsuraren inguruan presoen hainbat aldarrikapen onartu ostean.<ref>[http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1974/11/28/pagina-8/34245948/pdf.html Finaliza la huelga de hambre de varios reclusos de la prisión de Basauri] La Vanguardia</ref>
1975eko martxoan Burgosko espetxean berarekin zeuden beste ETAkideekin -Iñigo Alkain eta Lazkaoko Patxi- eta beste hiru preso sozialekin batera ihes egiteko saioa egin zuen. Kartzelara esnezale bat sartzen zela baliaturik, pistola bat eskuratu eta hainbat kartzelari menderatu zituzten, baina egun horretan ohi baino kartzelari gehiago ziren bertan, eta esnezaleak alde egin eta abisua eman zuen. Kalera irten orduko zain zituzten guardia zibilak. Zigortuta -42 egun isolamenduan- Puerto de Santa Maria espetxera bidali zuten.<ref>[https://web.archive.org/web/20200924011427/http://www.susa-literatura.com/cgi-bin/liburuok.pl?lib=best19 Ihes trabatuak] Ez dago etxean. Jokin Urain,. Susa arg.</ref>
== Amnistiarekin kalera ==
1977ko apirilaren 14an kalera irten zen [[El Puerto de Santa María|Puerto de Santa Maria]] espetxetik, [[1977ko Espainiako Amnistia Legea|amnistia dekretuaren]] aplikazioarekin.<ref>[http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1974/06/12/pagina-14/33628984/pdf.html Telegramas de excarcelación para Fernandez Trincado y Zabarte Arregi] La Vanguardia</ref>
1977ko apirilaren 18an ongi-etorri ekitaldi jendetsua egin zieten Bilbon, Iñaki Aramaio, Josu Abrisketa, Pedro Fernandez Trincado eta Zabarteri. Egun berean, beste ongi-etorria egin zioten Arrasaten.<ref>[http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1973/06/09/pagina-8/33630206/pdf.html Pais Vasco: un fin de semana de intensa actividad política] La Vanguardia</ref> Herriko txistulari bandak harrera egin zion [[Portaloia]]n eta handik herriko plazara joan ziren, bertan ongi etorri ekitaldia egiteko, 5.000 lagunen artean.
Arrasaten bizi eta lan egiten hasi zen, altzarigintzan. Euskal Herria zeharkatu zuen 1977ko [[Askatasunaren Ibilaldia|Askatasunaren Ibilaldiko]] zutabe batean. [[Herriko Alderdi Sozialista Iraultzailea|HASI]] alderdi politiko sortu berrian sartu zen.
== Espetxera berriro ==
1978ko azaroaren 22an gaueko 01:00etan, bizirik atera zen poliziek Arrasaten gaueko 01:00etan prestatu zioten beste segada batetik. Azkenean, poliziak Zabarteren [[doberman]] zakurra tiroz hil zuen, leihoetara tiroka ere ibili ziren, jendea protestaka hasi zelako.<ref>[http://www.mondraberri.com/mondraberri/contenidos.item.action?id=3320641&menuId=5704599&onlypath=true Joxepa Arregik, kartzela-politikaren aurkako lehendakaria, itzulera gabeko bidaia hasi du] mondraberri </ref> Poliziak beste bertsioa zabaldu zuen.<ref>[http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1974/06/04/pagina-11/33734458/pdf.html Detenidos tres etarras en Mondragon] La Vanguardia </ref> Inguruan zeuden Garratzen neskalagun [[Espe Mercader Solagaistua]] eta beste lagun bat ere atxilotu zituzten. Azken hau libre utzi zuten komisariatatik pasa ondoren. [[Herriko Alderdi Sozialista Iraultzailea|HASIk]] ohar bat kaleratu zuen bere alderdiko kidea babestu eta poliziaren bertsioa gezurtatzeko. Herri Batzorde batek ere gezurtatu egin zuen poliziaren bertsioa. Zabartek, poliziaren etxean tratu txar eta torturak jasan zituela salatu zuen.
Jesus Mari berriro kartzelara bueltatu zen. Lehendabizi [[Martutene]]ra eta, abenduaren 27an, [[Soria]]ra, egun horretan bertara eraman baitzituzten Martutenen, Basaurin, Iruñean, Langraitzen eta Burgosen zeuden euskal preso politikoak.
== Hauteskunde zerrendetan ==
Espetxean zegoela, 1979ko martxoaren 1eko Espainiako Hauteskunde Orokorretan [[Herri Batasuna]]k preso bana sartu zituen Herrialde bakoitzeko zerrendetan. Horretara, Jesus Mari Zabarte [[Herri Batasuna|HBko]] hautagaia izan zen Gipuzkoako zerrendetan Espainiako Diputatuen Kongresurako.
[[Soria]]tik 1979ko martxoaren 28an irten zen, behin-behineko askatasunean, 100.000 pezetako fidantza ordainduta. 1980ko otsailaren 11n epaitu egin zuten Espainiako Auzitegian. Fiskalak 6 urteko espetxe zigorra eskatu zizkion. Garratzek [[Herriko Alderdi Sozialista Iraultzailea|HASIko]] kidea zela deklaratu zuen, eta akusazioak gezurrezkoak zirela esan zuen epaiketan.<ref>[http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1985/04/30/pagina-14/32896076/pdf.html Presunto miembro de ETA juzgado] La Vanguardia </ref>
Gipuzkoako 1979ko Foru Aldundietan aukeratu zuten Jesus Mari Zabarte Arregi.<ref>[http://www.cambio16.info/aldaketa/31/kronikak.html Foru Aldundiak 25 urte bete ditu]{{Apurtutako esteka|date=otsaila 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Aldaketa.</ref>
1980ko [[Gasteiz]]ko Parlamenturako hauteskundeetan [[Herri Batasuna|HBko]] zerrendetan hautagai izan zen.
1980ko abenduan berriro ihes egin zuen Ipar Euskal Herrira.
== Espetxera hirugarren aldiz ==
1984ko ekainaren 15ean atxilotu zuten berriro, [[Hernani]]n, Guardia Zibilek ETAko talde bat etxebizitza batean inguratu zutenean, inongo ihesbiderik gabe. Guardia Zibilek ''Garratz''ekin etxebizitza hartan zeuden [[Agustin Arregi]] ''Txuria'' eta [[Juan Luis Lekuona]] ''Kattu'' hil egin zituzten bertara granada bat jaurtiz.<ref>[http://www.elpais.com/articulo/espana/ZABARTE_ARREGUI/_JESuS_MARiA_/ETA/ETA/Zabarte/Arregui/historico/frente/comando/operativo/elpepiesp/19840616elpepinac_10/Tes/ Zabarte Arregui, un 'histórico' al frente de un comando operativo] El Pais </ref><ref>[http://hemeroteca.lavanguardia.es/preview/1984/06/16/pagina-6/32840284/pdf.html Hernani: derrota de ETA en una noche de guerra] La Vanguardia </ref> Operazio horretan, [[Antonio Aguayo Gimenez]] guardia zibila esku batean zauritu zuten beste guardia zibilek botatako tiro batez. Guardia zibil hori [[GAL]]en inplikatuta epaitu eta zigortu zuten [[Galindo (ibaia)|Galindo]] jeneralaren taldekoa izan zen. Eta [[Euskal Autonomia Erkidegoa|EAEko]] Lehendakari [[Juan José Ibarretxe|Ibarretxek]] domina bat eman zion biolentziaren biktima bezala.<ref>[https://web.archive.org/web/20090830052321/http://www.gara.net/paperezkoa/20071027/45275/eu/Aguayo-guardia-zibila-omendu-zutena-Txuria-eta-kattu--agurtzea-galarazten Aguayo guardia zibila omendu zutena, «Txuria» eta «kattu» agurtzea galarazten] Gara</ref>
Zabarteri [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAko]] Donostia komandoko kide izatea eta ekintza ugarietan parte hartzea leporatu zioten. Guztira 615 urteko espetxe zigorra ezarri zioten.
== Espetxeetako ibilbidea ==
1984tik aurrera kartzela ugarian izan da Jesus Mari: [[Carabanchel]], [[Herrera de la Mancha]], [[Alcala-Meco]], [[Almería|Almeria]], [[Ceuta]], [[Salto del Negro]], [[El Puerto de Santa María|Puerto de Santa Maria]], Alcala-Meco, Salto del Negro, Alcala-Meco, [[Valdemoro]] (1993.06.--), Valdemoro (1993.10.02), Salto del Negro, Valdemoro (1994.04.11), Salto del Negro , Valdemoro (1994.09.23), Salto del Negro , Valdemoro (1996.01.04), Valdemoro (1997.02.19), Salto del Negro (1990.04.07), [[Huelva]] (1998.12.23), Valdemoro (2000.02.11), Huelva, [[Jaen II]], Huelva (2004.08.--), Valdemoro (2006.03.09), Huelva (2006-04-20), Jaen II (2010.05). 2013ko azaroaren 20an kaleratu zen espetxe honetatik.
Gose greba eta protesta ugari egin ditu urte hauetan. Gobernuak 1986an presoen sakabanatzearekin [[Almería|Almeriara]] bidali zuen eta harrez gero makina buelta eman ditu Espainiako kartzeletatik. Salto del Negroko espetxean gose greba luzeak egin zituen bere kideekin batera, bertan inposatu zizkieten bizi-baldintzak hobetzeko helburuarekin.
1996ko uztailaren 11n [[Euskal Preso Politikoen Kolektiboa|EPPK]]-k zabaldutako agiri batean, Kolektiboaren mintzakide taldekoa izendatu zuen Jesus Mari Zabarte.
Zigorraren hiru laurdenak beteta ere, eta legearen arabera kalean izan beharko litzatekeen arren, kartzelan jarraitu zuen. Espetxe zigor guztiak bateratuta, gehienez jota, 2013an atera beharko zen kalera, atxilotu zuten garaiko Espainiako [[Kode Penala]]ren arabera preso batek ezin duelako 30 urte jarraian baino gehiago egin espetxeetan. Dena dela, 2013ko urtarrilean Espainiako Auzitegi Gorenaren "197/2006 doktrina" aplikatu zioten eta, irteera data 2013ko martxoaren 29rako finkatua zuen arren, 197/2006 doktrina aplikatuta, zigorra 2014ra arte luzatu zioten. Azkenean, baina, Estrasburko Auzitegiak 197/2006 doktrina bertan behera utzita, 2013ko azaroaren 20an irten zen kalera.<ref name="#1"/>
Kaleratu zen egunean, kartzelan jarraitzen duten presoen egoera gogorarazi eta haiek askatu beharra azpimarratu zuen. Bere buruari buruz, hala zioen: "koordenada berritara moldatu beharko dut nire burua. Bizitzen ikasi beharko dut berriro".<ref>[http://www.mondraberri.com/mondraberri/contenidos.item.action?id=1658938&menuId=5704599&onlypath=true “Kartzelan geratu direnak etxeratu behar ditugu”] mondraberri.com </ref>
== Amari agur esateko aukerarik gabe ==
[[Joxepa Arregi]] 2010eko maiatzaren 24an hil zen. Bere ama hilzorian zegoela, Zabartek ama bisitatzeko baimena eskatu zuen. Ezaguna da ''Garratz''ek ez duela inoiz espetxeetako agintariei ez holakorik ez bestelako mesederik eskatu, baina orduan etxekoekin hitz egin ostean amari agur esateko egin zuen eskaera. Horretarako ama bizirik ikusi nahi zuela adierazi zuen, bere bizitzako esker ona emateko, bizitza osoan jasotako guztia zelanbait itzultzeko. Legeak kasu horietan presoa etxera eramatea jasotzen du, baina kasu honetan eskaerari entzungor egin eta ama ikustera eraman beharrean Huelvako espetxetik Jaen II espetxera eraman zuten.<ref>[http://www.gara.net/paperezkoa/20100526/201317/eu/Joxepak/ezin/izan/du/jaso/semearen/azken/besarkada/ Joxepak ezin izan du jaso semearen azken besarkada]{{Apurtutako esteka|date=otsaila 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Enrike Letona GARA</ref> 2010eko uztailean gutun ireki bat argitaratu zuen Joxeparen omenaldian izandakoei eskerrak emoteko. [[Jon Maia]]k ekitaldi hartan esandako bertsoa ekarri zuen paperetara ama gogoratzeko: ''«Agur eta ohore Joxepa Arregi, Askatasunaren dama, zazpiehun preso seme-alaben duintasunaren ama»''.<ref>[https://web.archive.org/web/20100713002740/http://www.gara.net/paperezkoa/20100708/209119/es/Bihotz-bihotzez «Garratz» Zabarte Arregi Euskal preso politikoa: ''Bihotz-bihotzez''] gara.net</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Ikus, gainera ==
* [[Pakito Arriaran]]
{{bizialdia|1945eko||Zabarte, Jesus Mari}}
[[Kategoria:Abertzaleak]]
[[Kategoria:Arrasatearrak]]
[[Kategoria:Etakideak]]
[[Kategoria:Euskal Preso Politikoen Kolektiboko kide ohiak]]
jymyexrz1rn2n45ykf6erk551zcvbs1
Peggy Guggenheim
0
151709
10005788
9137196
2024-12-20T12:39:27Z
Luistxo
1519
+[[Kategoria:Galeristak eta arte merkatariak]]; Galeristak (art dealers - eu) ([[toolforge:quickcategories/batch/8168/|QuickCategories batch #8168]])
10005788
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Peggy Guggenheim''' ([[New York]], [[1898]]ko [[abuztuaren 26]]a - [[Padua]], [[1979]]ko [[abenduaren 23]]a) bildumazale eta mezenas estatubatuarra da eta bere garaiko arte-bilduma egilerik garrantzitsuenetako bat izatera iritsi zen. [[Max Ernst]] margolari surrealistaren hirugarren emaztea izan zen.
== Biografia ==
[[Fitxategi:BGuggenheim.jpg|thumb|200px|ezkerrera|Benjamin Guggenheimen Peggyren aita]]
Peggy [[1898]]ko [[abuztuaren 26]]a jaio zen [[New York]]en. Marguerite Guggenheim izenarekin jaio zen handiki familia ezagun batean, adar aberatsenetakoa ez bazen ere. Aita [[Benjamin Guggenheim]] negozio gizona izan zen eta ama, berriz, Florette Seligman. Benjamin [[RMS Titanic|Titanicen]] zihoan bere amorantearekin batera ontzia hondoratu zenean eta hantxe hil zen. [[Solomon R. Guggenheim]], [[Guggenheim fundazioa]]ren sortzailea, Benjaminen anaia eta Peggyren osaba zen.
Hasiera batean, arte liburu-denda batean egin zuen lan, eta dirutza txiki bat oinordetu ondoren, [[1920]]an [[Ameriketako Estatu Batuak]] utzi eta [[Paris]]era joan zen bizitzera. Bertan [[Constantin Brâncuşi|Brancusi]] bezalako artistak ezagutu zituen eta [[Laurence Vail]] eskultore dadaistarekin ezkondu zen. Dibortziatu aurretik, bikoteak bi seme-alaba izan zituen.
1948an Peggy Guggenheimek [[Venezia]]<nowiki/>ko Kanal Handiko Palazzo Venier dei Leoni jauregia erosi zuen eta bertan bizi izan zen hil zen arte -lorategietan lurperatuta dago inguruan bere txakurren hilobiak ere daudelarik- eta 1951tik aurrera bere bildumak publikoari ireki zizkion. Berrehun artista baino gehiagoren obrekin. XX. mendeko Europako eta AEBetako abangoardien erakusle da. <ref>{{Erreferentzia|izena=Agirre Odriozola|abizena=Joxean|izenburua=La lutte finale|argitaletxea=Elkarlanean, S.L.|hizkuntza=eu|data=2009-12|url=https://books.google.es/books?id=EPTNDQAAQBAJ&pg=PT121&lpg=PT121&dq=Peggy+Guggenheim+izan&source=bl&ots=fnI8wd3K2k&sig=ACfU3U22PwQ4cefz3eu_lrB9TON5mwNMqg&hl=es&sa=X&ved=2ahUKEwjr2a29wePmAhWHxYUKHQUnB9s4ChDoATAAegQIChAB#v=onepage&q=Peggy%20Guggenheim%20izan&f=false|isbn=978-84-9783-792-7|sartze-data=2020-01-01}}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena=Clarín.com|izenburua=Venecia: la increíble colección del palacio de Peggy Guggenheim|hizkuntza=es|url=https://www.clarin.com/viajes/venecia-increible-coleccion-palacio-peggy-guggenheim_0_SJIr0nB9W.html|aldizkaria=www.clarin.com|sartze-data=2020-01-01}}</ref>
== Bildumaren hasiera ==
Peggy Guggenheim-ek Surrealismoko pertsonaia askorekin harreman estua izan zuen eta Bigarren Mundu Gerraren hasieran obra asko zuzenean egileei erosi zizkien. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Surrealismoaren gauzak {{!}} Guggenheim Bilbao Museoa|hizkuntza=eu|url=https://www.guggenheim-bilbao.eus/eu/erakusketak/surrealismoaren-gauzak|aldizkaria=Guggenheim Bilbao|sartze-data=2020-01-01}}</ref>
[[1938]]an, arte galeria bat ireki zuen [[Londres]]en, ''Guggenheim Jeune'', [[Vasili Kandinski|Kandinski]] pintorea [[Erresuma Batua]]n lehen aldiz erakutsi zuena. Galeria honetatik artista asko pasa ziren: [[Jean Cocteau]], [[Henry Moore]]..., baina ez zion errentagarritasun handirik atera (urtebetean 600 libra galdu zituen) eta Peggyk itxi egin behar izan zuen. Arte modernoari lagundu nahi bazion, beste eraren bat bilatu beharko zuen eta, osaba Solomonen eredua jarraituz, museo bat irekitzea pentsatu zuen.
Hasiera batean, Peggyk [[Londres]]en arte abangoardistarentzako zentro bat eraikitzea pentsatu zuen, 40.000 dolarreko kapitala inbertituz. Arte lanak behar zituen inaguraziorako eta, [[1939]]ko udan, [[Paris]]era joan zen. Herbert Read historialariak eginiko zerrenda bat jarraituz, [[Paul Klee]], [[Pablo Picasso|Picasso]], [[Salvador Dalí|Dalí]] eta beste askoren lanak eskuratu zituen eta ospea emango zion ohitura bihurtu zen: egunero arte lan bat erostea.
Parisen egon zen bitartean, Peggyk ideia aldatu zuen. Ez zuen museoa [[Londres]]en irekiko, [[Frantzia]]ko hiriburuan baizik, Vendôme enparantzan aurkitu zuen areto handi batean. Baina [[nazionalsozialismo|nazien]] okupazioa iritsi zen eta emakumea ihes egin beharrean izan zen, berak ere odol [[judu]]a baitzuen. Bilduma ondo gorde eta, [[1941]]ean, [[New York]]era itzuli zen.
== Gerra ondorena ==
[[Fitxategi:Guggenheim Venedig.jpg|thumb|300px|eskuinera|Palazzo Venier dei Leoni, Peggy Guggenheimen Veneziako etxea eta museoa]]
[[1942]]an, Peggy Guggenheimek ''The Art of This Century Gallery'' izeneko museoa ireki zuen [[New York]]en; [[Kubismo]]a eta [[Surrealismo]]ari dedikatutako espazio ezberdinak zituen eta salmenta ere egiten zuten bertan.
Garai hartan, Peggyk [[Jackson Pollock]] artista gaztea euskarritu zuen eta [[Max Ernst]]ekin ezkondu zen.
Ernst-Guggenheim bikoteak 4 urte iraun zuen batera ([[1942]]-[[1946|46]]) eta, ondoren, [[Bigarren Mundu Gerra]] bukatuta, [[1947]]an, Peggyk [[New York]]eko museoa desmuntatu eta [[Venezia]]ra joan zen. Hurrengo urtean, hango [[Bienal]]ean erakutsi zuen bere bilduma eta, gero, Palazzo Venier dei Leoni palazio zaharrean instalatu zen.
60ko hamarkadaren hasieran, erakusketetan lanak aurkezten bazituen ere, bilduma egiteari utzi zion. [[Venezia]]n geratu zen bizitzen, baina [[Padua]]n hil zen.
Etxea eta bilduma [[Guggenheim Fundazioa]]ri utzi zizkion, beti ere, batera eta [[Venezia]]n erakutsi behar ziren baldintza betez gero. Horregatik, Peggyren arte lanak noizean behin joan dira [[New York]]era, baina berriro [[Venezia]]ra itzultzen dira, jabearen etxera. Peggy Guggenheim Collection-a osatzen dute Kubismoaren, Futurismoaren, Pintura metafisikoaren, Abstrakzioaren, Surrealismoaren eta Espresionismo abstraktuaren maisulanek, hain zuzen, artista moderno bikainen lanek: [[Constantin Brâncuși|Brancusi]], [[Georges Braque|Braque]], [[Alexander Calder|Calder]], [[Salvador Dalí|Dalí]], De Chirico, [[Marcel Duchamp|Duchamp]], [[Max Ernst|Ernst]], [[Alberto Giacometti|Giacometti]], [[Vasili Kandinski|Kandinsky]], [[Paul Klee|Klee]], Léger, [[René Magritte|Magritte]], [[Joan Miró|Miró]], [[Piet Mondrian|Mondrian]], Picabia, [[Pablo Picasso|Picasso]], [[Jackson Pollock|Pollock]] eta Severini.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Guggenheim sarea {{!}} Guggenheim Bilbao|hizkuntza=eu|url=http://www.guggenheim-bilbao-corp.eus/eu/guggenheim-sarea/|sartze-data=2020-01-01}}</ref>
== Idatziak ==
* ''Confessions of an Art Addict'', Ecco Press, Hopewel, N.J. 1997.
* ''Memorias de una "Femme Fatale" del arte'', Bastei-Lübbe, Bergisch Gladbach, 1988
== Erreferentziak ==
<references />
== Kanpo estekak ==
* Goizalde Landabaso, [https://www.berria.eus/paperekoa/1892/023/002/2019-12-31/peggy-guggenheim.htm Peggy Guggenheim, Berria, 2019ko abenduak 31.]
{{commons|Guggenheim, Peggy}}
{{bizialdia|1898ko|1979ko|Guggenheim, Peggy}}
[[Kategoria:Arte bildumagileak]]
[[Kategoria:Newyorkarrak]]
[[Kategoria:Socialiteak]]
[[Kategoria:Guggenheim familia]]
[[Kategoria:Max Ernst]]
[[Kategoria:Galeristak eta arte merkatariak]]
q7gr5gphbeq0226vw59bqmcwq5t2hly
Lankide eztabaida:Trashpanda
3
155484
10005735
7066092
2024-12-20T12:04:19Z
DreamRimmer
154368
DreamRimmer wikilariak «[[Lankide eztabaida:Sarah fides]]» orria «[[Lankide eztabaida:Trashpanda]]» izenera aldatu du: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/Sarah fides|Sarah fides]]" to "[[Special:CentralAuth/Trashpanda|Trashpanda]]"
1816139
wikitext
text/x-wiki
{{ongietorria}}
nz5c8t23f8gyzr6eidrknbxv8p4zq4s
Tentsore
0
162849
10006223
9981032
2024-12-20T21:43:23Z
83.213.68.213
/* Biderketa eskalarra */
10006223
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Components stress tensor cartesian.svg|thumb|250px|Tentsore ezberdinak [[kartesiar koordenatu|koordenatu kartesiarretan]] kokaturik]]
'''Tentsore''' bat [[matematika]] eta [[Fisika|fisikan]] hainbat osagai dituen entitate [[Aljebra|aljebraiko]] bat da. Hautatutako [[Koordenatu sistema|koordenatu sistemarekiko]] independentea den objektu matematikoa da, hortaz, aldaezina erreferentzia sistema aldaketetan.
Tentsoreak garrantzia handikoak dira fisikan, [[Mekanika klasiko|mekanikan]] ([[Tentsio mekaniko|tentsioa]], [[Elastikotasun (fisika)|elastikotasuna]],[[Fluidoen mekanika|fluidoen mekanikan]], besteak beste), [[Elektromagnetismo|elektrodinamikan]] (tentsore elektromagnetikoa...), edo [[Erlatibitate orokorra|erlatibitate orokorrean]] ([[Energia-momentu tentsore|energia-momentu tentsorea]], [[Riemannen kurbadura-tentsore|kurbadura-tentsorea]], etab.) problemak formulatzeko oinarri matematikoa ematen dutelako.
Tentsoreak koordenatu-sistema jakin batean dituzten osagaien bidez deskriba daitezke. Osagai hauek indizeen bidez izendatzen dira. Tentsorearen osagai guztiak zehazteko behar diren indize kopuruak tentsorearen-ordena zehaztuko du: tentsore eskalar batek 0 ordena izango du; bektore batek 1 ordena izango du; matrize batek 2 ordena izango du etab.
Hala ere, tentsoreen osagaiek arau zehatz batzuk jarraitu behar dituzte, aldaezintasuna bermatzeko. Arau hau aurrerago azalduko da eta honakoa da:
<math>T^{\mu_1' \mu_2'\ldots \mu_n'}{}_{\nu_1' \nu_2'\ldots \nu_l'}={\left(R^{-1}\right)}{}^{\mu_1'}{}_{\mu_1} {\left(R^{-1}\right)}{}^{\mu_2'}{}_{\mu_2}\ldots {\left(R^{-1}\right)}{}^{\mu_n'}{}_{\mu_n} R^{\nu_1}{}_{\nu_1'}\ldots R^{\nu_l}{}_{\nu_l'} T^{\mu_1 \mu_2\ldots \mu_n}{}_{\nu_1 \nu_2\ldots \nu_l}.</math>
Hortaz, osagaietan deskriba daiteken oro ez da tentsorea, adibidez, [[Levi-Civita ikurrak|Levi-Civita ikurra:]]
<math>\epsilon_{ijk} =
\left\{ \begin{matrix}
+1 & (i,j,k)=(1,2,3), (2,3,1) \mbox{ edo } (3,1,2) \mbox{ bada} \\
- 1 & (i,j,k)=(3,2,1), (1,3,2) \mbox{ edo } (2,1,3) \mbox{ bada} \\
0 & \mbox{bestela}
\end{matrix}
\right.
</math>
Definizio hori berdina da edozein kordenatu-sistemetan, hortaz, osagaiak ez dira aldatzen eta are gutxiago eraldaketa-araua jarraituz aldatzen. Horregatik, Levi-civita ikurra ez da tentsorea.
==Tentsore baten ordena==
* '''0 ordenako tentsorea''': Eskalar bat da, zenbaki bat, hain zuzen ere (adibidez, tenperatura, energia). Adibidea:
<math> T= 5^\circ C </math>
* '''1 ordenako tentsorea''': [[Bektore (matematika)|Bektore]] bat da, magnitudea eta norabidea dituen objektu matematikoa da (adibidez, azelerazioa, indarra). Halako tentsoreek <math>T^{i}</math> osagaiak dituzte, non <math>i</math> indizeak osagai bakoitza izendatzen duen. ''Adibidea:''
<math> A=(A^1, A^2, A^3)= (0,1,0) m/s^2 </math>
* '''2 ordenako tentsorea''': Matrize baten bidez adierazten da, [[Aplikazio lineal|aplikazio linealak]] (<math>{T^i}_j</math>) edo [[Forma bilineal|forma bilinealak]] (<math>T_{ij}</math>) edo orokorrean bektoreen arteko erlazioak deskribatzen ditu (adibidez, solido batean tentsioak edo [[Inertzia-momentu|inertzia tentsorea]]). Halako tentsoreek <math>T^{ij}</math> osagaiak dituzte, non, oro har (konbentzioz), lehenego indizea ("<math>i</math>") matrize baten errenkadak eta bigarrenak ("<math>j</math>") zutabeak diren. Bi norabideen arteko erlazioak kodetzen ditu. ''Adibidea:''
<math>
\bar{\bar{I}}= I^{ij}= \begin{pmatrix}
I^{xx} & I^{xy} & I^{xz}\\
I^{yx} & I^{yy} & I^{yz}\\
I^{zx} & I^{zy} & I^{zz} \\
\end{pmatrix} m^2 kg
</math>
kontuan hartu orokorrean <math> i </math> eta <math> j </math> zenbaki oso bezala uler ditzakegun arren, batzuetan, [[Fisika|fisikan]] norabideen izenak ere har ditzaketela, <math> x </math>, <math> y </math> eta <math> z </math> kasu.
* '''Ordena handiagoko tentsorea''': Orokorrean, ordenak elementu guztiak "aurkitzeko" behar diren indize kopurua adierazten du. Hiru ordenako tentsoreak matrize multzo bat litzateke, kubo bat hain zuzen ere, osagai bat aurkitzeko hiru indize beharko dituena. 4 ordenakoa "tetrakuboa" litzateke, kubo multzoa, hain zuzen ere, eta abar. ''Adibidea: <math>{R^{\alpha}}_{\beta \gamma \rho}</math> [[Riemannen kurbadura-tentsore|Riemannen kurbadura-tentsorea]].''[[Fitxategi:Epsilontensor.svg|thumb|[[Levi-Civita ikurra]], kubo batean adierazia. Tentsore bat ez den arren, 3. ordeneko tentsore baten irudia egiteko balio du.]]
Orokorrean bi indize mota ditugu: goi- eta azpi-indizeak. Horrelako zenbat dauzkagun ordenean ere zehaztu ohi da. '''Ordena (n,l)''' duen tentsore batek <math>
T^{\mu_1' \mu_2'\ldots \mu_n'}{}_{\nu_1' \nu_2'\ldots \nu_l'}
</math> osagaiak ditu, hots, n goi-indize ([[Kobariantza eta kontrabariantza|kontrabariante]]) eta l azpi-indize ([[Kobariantza eta kontrabariantza|kobariante]]). Indizeen kokalekua garrantzitsua da, tentsoreak kordenatu aldaketetan eraldatze-arau ezberdina baitu indizearen kokalekuaren arabera. Hortaz, orokorrean osagai bat izendatzeko ezin da besterik gabe azpi-indize bat edo goi indize bat idatzi, ezta azpi-indize bat goi-indize bihurtu ere edota alderantiz, horik esanahia baitute.
== Tentsore idazkera ==
=== Einsteinen batura hitzarmena (Baturaren hitzarmena) ===
Tentsoreen idazkeran '''Einstein-en batura hitzarmena''' erabili ohi da. Hitzarmen honen arabera, gai bateko indize bat errepikatuta agertzen denean, indize horrek har ditzakeen balio guztietarako gai horren batuketa egin behar dela esan nahi du.
''Adibidez'',<math> A_iB^i </math> adierazpenean, <math> i </math> balio posible guztien batura egin behar dela ulertzen da. Adibidez, <math> i </math> indizeak 1,2,3 balioak izan baditzazke <math> i \in \{1,2,3 \} </math>, orduan:
: <math>
A_i B^i = \sum_{i=1}^3 A_i B^i = A_1 B^1 + A_2 B^2 + A_3 B^3.
</math>
''Oharra:'' Batzen diren indizeak zein batzen ez direnak dituzten adierazpenetan, adibidez, <math> T^{ij} S_j </math>, batzen diren indizeei "'''mutuak'''/fiktizioak" deritze eta batzen ez direnei "'''askeak'''". Hala, mutuei izena alda dakieke <math> \left(a_ib^i=a_jb^j\right) </math> , ez ordea, askeei <math> a^{i} \neq {a^{j}} </math>.
=== Ohiko eragiketak indize idazkeran ===
Lehenik eta behin, ohartu indize idazkeran idatzitako oro ez dela tentsorea (Adibidez, aurretik aipatutako [[Levi-Civita ikurra]] ez da tensorea, ezta [[Christoffelen ikurrak|Christoffel-en ikurrak]] ere.). Matrize guztiak ez dira tentsoreak, osagaiek ez baituzte kordenatu- aldaketa arauak betetzen. Atal honetan ohikoak diren matrize edo bektoreen eragiketen laburpen bat egingo da indize idazkeran.
==== Iraulketa ====
Matrize baten [[Matrize irauli|iraulketa]], matrize idazkeran <math>A^T</math> da:
: <math>
A= \begin{pmatrix}
A^{11} & A^{12} \\
A^{21} & A^{22}
\end{pmatrix}
\longrightarrow
A^T= \begin{pmatrix}
A^{11} & A^{21} \\
A^{12} & A^{22}
\end{pmatrix} .
</math>
Indize idazkeran, hau honela adierazten da:
: <math>
\left({A^T}\right)_{ij}=A_{ji}.
</math>
Beraz, indizeak ez dira ''[[Trukakortasun|trukagarriak]]'' tentsore idazkeran, haien kokaleku erlatiboa aldatzea eragiketa bat egitea baita.
Orokorrean, <math>A</math> tentsorea bada, <math>A^T</math>tentsorea ere bada.
==== Matrizeen arteko biderketa ====
Izan bitez <math> m \times n </math> dimentsioko <math> A </math> matrize bat eta <math> n \times p </math> dimentsioko <math> B </math> matrize bat.
<math> C = AB</math> matrizearen <math> c_{ij} </math> sarrera honela kalkulatzen da:
: <math>
c_{ij} = \sum_{k=1}^{n} a_{ik} b_{kj}.
</math>
Honela:
* <math> a_{ik} </math> <math> A </math> matrizearen <math> i </math> errenkada eta <math> k </math> zutabean dagoen elemetua da.
* <math> {b_{kj}} </math> <math> B </math> matrizearen <math> k </math> errenkada eta <math> j </math> zutabean dagoen elementua.
* Batura <math> k </math> indizean egiten da, eta honek 1etik <math> n </math>-ra bitarteko balioak hartzen ditu.
C matrizearen sarrera bakoitza A matrizearen errenkada bakoitzeko osagai guztien eta B matrizearen zutabe bakoitzeko osagai biderketaren bidez lortzen da. Errenkada eta zutabeak <math>c_{ij}</math> sarrerako indizeek adierazten dute, non <math>i</math> lehenengo matrizearen errenkada eta <math>j</math> bigarrenaren zutabea diren.
''Adibidez'', 2x2 matrizeen kasuan:
: <math>
A = \begin{pmatrix}
a_{11} & a_{12} \\
a_{21} & a_{22}
\end{pmatrix} , \quad B = \begin{pmatrix}
b_{11} & b_{12} \\
b_{21} & b_{22}
\end{pmatrix} .
</math>
Lehen sarrera <math>c_{11}=a_{11}b_{11}+a_{12}b_{21}= a_{1k}b_{k1}</math> izango litzateke. Azken hau Einstein batura hitzarmena erabiliz.
Beraz,
: <math>
C=\begin{pmatrix}
a_{1k}b_{k1} & a_{1k}b_{k2}\\
a_{2k}b_{k1} & a_{2k}b_{k2}
\end{pmatrix},
</math>
eta tentsore idazkeran:
: <math>
c_{ij} = a_{ik} b_{kj}.
</math>
Hemen <math> k </math> indizea batzen ari da, Einsteinen hitzarmenagatik. Beraz, espresioa baliokidea da.
Azkenik, tentsore idazkeran gai ezberinen posizioa aldatu dezakegula kontuan izatea garrantzitsua da: <math>a_{ik} b_{kj}=b_{kj}a_{ik}</math>, izan ere, <math>a_{ik}</math> eta <math>b_{kj}</math> [[Zenbaki errealak, Cantorren bidea|errealak]] edo [[Zenbaki konplexu|konplexuak]] diren zenbakiak dira, eta hauen biderketa trukagarria da. Badirudi hori matrize idazkeran gertatzen denarekin <math>AB \neq BA</math> kontraesanean dagoela. Ezberdintza hori ordea, indizeen posizioan datza; hauek baitira ez trukakorrak, izan ere, <math>a_{ik} b_{kj} \neq a_{ik} b_{jk}</math> edo <math>a_{ik} b_{kj} \neq b_{jk} a_{ik}</math> edo <math>a_{ik} b_{kj} \neq b_{ik} a_{kj}</math>. Lehen berdintasunak <math>A B= A (B^T)</math> dio, bigarrenak <math>AB= (A^T) B</math> eta hirugarrenak <math>AB= BA</math> esango luke, eta orokorrean ez dira betetzen.
Orokorrean, A eta B tentsoreak badira, <math>
C=A B
</math> tentsorea izango da baldin eta goi- eta behe- indizeen arteko biderkaketa bada.
=== Eragiketa nabariak ===
==== Kontrakzioa ====
Tentsoreen kontrakzioa tentsore baten ordena murrizten duen eragiketa bat da. Zehazki, ''(n, m)'' motako tentsore bat ''(n - 1, m - 1)'' motako tentsore batera murrizten du. Hortaz, kontrakzioaren ondorioz, tentsore baten ordena bi unitatetan gutxitzen da. Eragiketa hau bi indize ezberdin berdintzean datza, hau da, goi-indize bat eta azpi-indize bat berdintzean datza. Ondorioz, Einsteinen batura hitzarmena kontuan hartuz, termino guztien batura egin behar da, bi indize ezberdinak dituzten osagaiak baztertuz. Beraz, tentsoreen kontrakzioa matrize baten [[Aztarna (aljebra)|aztarnaren]] kasu orokortu bat da, aztarna (1,1) ordenako tentsoreen kasu partikularra baita.
''Adibidez'', demagun ''(2, 2)'' motako tentsore bat dugula, <math> {T^{ab}}_{cd}
</math>, lau indize dituelarik: bi goi-indize eta bi azpi-indize. Tentsore honen kontrakzio bat adibidez, ''a = c'' egitean izango dugu. Horrek honakoa esan nahi du:
<math> {T^{b}}_{d} = {T^{ab}}_{ad} </math>.
Hala, tentsore berri bat lortzen dugu, bi indize gutxiagorekin.
==== Biderkaketa tentsoriala ====
Biderkaketa tentsoriala, bi tentsoren arteko eragiketa bat da, ordena handiagoko tentsore berri bat sortzen duena. Tentsore berriaren ordena, hasierako ordenaren batuketatik lortzen da. Bi matrize m × n eta p × q neurrikoak badira, haien biderkaketa tensorialak (m × p) × (n × q) neurria izango du.
Orokorrean, osagai idazkeran honela idatz daiteke:
<math>
{{{(S \otimes T)^{i_1\ldots i_l}}_{j_1\ldots j_k}}^{i_{l+1}\ldots i_{l+n}}}_{ j_{k+1}\ldots j_{k+m}} =
{S^{i_1\ldots i_l}}_{j_1\ldots j_k} {T^{i_{l+1}\ldots i_{l+n}}}_{j_{k+1}\ldots j_{k+m}}.
</math>
''Adibidez'', demagun <math>2 \times 2</math> dimentsioko bi tentsore ditugula:
<math>A = \begin{pmatrix} a & b \\ c & d \end{pmatrix}, \quad B = \begin{pmatrix} e & f \\ g & h \end{pmatrix}</math>.
Biderkaketa tensoriala <math>
A \otimes B
</math> honela kalkulatzen da, 4 ordenako, tentsore bat emanez (<math>
2 \times 2 \times 2 \times 2
</math> matrize bat)
<math>
A \otimes B = \begin{pmatrix} a \cdot B & b \cdot B \\ c \cdot B & d \cdot B \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} \begin{pmatrix} a \cdot e & a \cdot f \\ a \cdot g & a \cdot h \end{pmatrix} & \begin{pmatrix} b \cdot e & b \cdot f \\ b \cdot g & b \cdot h \end{pmatrix} \\ \begin{pmatrix} c \cdot e & c \cdot f \\ c \cdot g & c \cdot h \end{pmatrix} & \begin{pmatrix} d \cdot e & d \cdot f \\ d \cdot g & d \cdot h \end{pmatrix} \end{pmatrix}
</math>.
Emaitza <nowiki>''</nowiki>4 × 4<nowiki>''</nowiki> matrize gisa ere adieraz daiteke:
<math>
A \otimes B = \begin{pmatrix} a \cdot e & a \cdot f & b \cdot e & b \cdot f \\ a \cdot g & a \cdot h & b \cdot g & b \cdot h \\ c \cdot e & c \cdot f & d \cdot e & d \cdot f \\ c \cdot g & c \cdot h & d \cdot g & d \cdot h \end{pmatrix}
</math>.
Hala eta guztiz ere, ez da ahaztu behar (m × p) × (n × q) ordenakoa dela, eta hortaz, 4. ordeneko tentsoreen eraldaketa araua jarraitu beharko duela, eta ez (m · p) × (n · q) -rena, hots, 2 ordenako batena.
==== Indizeak igotzea eta jeistea ====
Indize bat jaisteko, hots, indize kontrabariante bat indize-kobariante bihurtzeko, metrika tentsorea erabiltzen da:
Hala, <math>{T^{i_1 i_2 \cdots i_m \cdots i_n}}_{j_1 j_2 \cdots j_l}</math> osagaiak dituen tentsore baten kasuan, <math>
i_m
</math> indizea jaisteko formula honakoa da:
<math>{{{T^{i_1 i_2 \cdots i_{m-1}}}_{i_m}}^{i_{m+1} \cdots i_n}}_{j_1 j_2 \cdots j_l}=g_{i_m k_m} {T^{i_1 i_2 \cdots k_m \cdots i_n}}_{j_1 j_2 \cdots j_l}.</math>
non, espazioaren metrika tentsorea den.
<math>
{{{T^{i_1 i_2 \cdots i_{m-1}}}_{i_m}}^{i_{m+1} \cdots i_n}}_{j_1 j_2 \cdots j_l}
</math> osagaiez osaturiko tentsorea, <math>
i_m
</math> indizean kobarianteki transformatzen dela froga daiteke betiere <math>{T^{i_1 i_2 \cdots i_m \cdots i_n}}_{j_1 j_2 \cdots j_l}</math>osagaiak tentsore batenak badira.
Alderantziz, indize bat igotzeko, (indize kobariantetik kontrabariantera pasatzeko) metrika tentsorearen alderantzizkoa (<math>
g^{ij}
</math> ) erabiltzen da.
<math>
g_{ik}g^{kj}= \delta_i^j
</math>.
Konturatu hau identitatea ematen duen matrize biderkaketa baten baliokidea dela, hau da, <math>
g^{ij}
</math> tentsorea <math>
g_{ij}
</math> tentsorearen alderantzizkoa dela esatearen baliokidea da.
Hortaz,
<math>{{{T^{i_1 i_2 \cdots i_n}}_{j_1 j_2 \cdots j_{m-1}}}^{j_m}}_{j_{m+1} \cdots j_l }= g^{j_m k_m} {T^{i_1 i_2 \cdots i_n}}_{j_1 j_2 \cdots k_m \cdots j_l}</math>.
== Tentsorearen Definizioa ==
Tentsoreak definitzeko hainbat ikuspegi daude, hizkuntza desberdina eta abstrakzio maila ezberdinak erabililtzen dituztenak, baina denek nolabait honakoan bat egiten dute:
'''Tentsorea''' koordenatu aldaketa bat egitean '''aldaezin mantentzen''' den '''objektu matematikoa''' da'''.'''
=== Esangura fisikoa ===
''Adibidea: [[Azelerazio]] jakin batekin mugitzen den objetu bat''
[[Fitxategi:Bi erreferentzi sistema, bata bestearekiko biratuta eta azeleratutako objetu bat.png|thumb|Azeleratutako objetu bat, biratuta dauden bi erreferentzi sistemen ikuspuntutik]]
Azelerazioa '''tentsore''' baten adibide sinplea da, bi [[Erreferentzia-sistema inertzial|erreferentzia-sistema inertzialek]] bat egingo baitute objektuak azelerazio bera duela adieraztean. Hala ere, [[erreferentzia-sistema]] ezberdinetako ''A'' eta ''B'' behatzaileak ez dira ados jarriko bektore horren osagaiekin.
Tentsorea, hautatutako koordenatu sistemarekiko independientea den objetu matematikoa da, hau da, edozein erreferentzia sistema ezberdinetako bi behatzaileek bat egiten duten ''objetu [[Geometria|geometriko]]'' horri deritzo tentsore. Nahiz eta osagaiak aldatu daitezkeen, tentsoreak entitate fisiko edo geometriko bera irudikatzen jarraitzen du.
''Oharra:'' Tentsore mota gehiago ere badirela kontuan hartu beharra dugu, hala nola tenperatura (eskalar bat), inertzia (matrizeak) etab. Tentsorearen definizioa bektorearen definiziotik haratago doa.
=== Tentsorearen intuizio geometrikoa ===
[[Bektore espazio]] bateko tentsorea '''osagaietan''' deskribatzen denean, beti bektore espazio horretako [[Oinarri (aljebra)|oinarri]] batekin, hau da, erreferentzia-sistema konkretu batekin batera egin behar da. Hortaz, ''B'' behatzailearen erreferentzia-sistema A sistemarekiko biraturik dagoela definituko dugu, aurrekoaren antzera.
[[Fitxategi:Bi erreferentzi sistema, bata bestearekiko θ angelu bat biratuta.png|thumb|Elkarrekiko θ angelua biratuta dauden bi erreferentzia sistema.]]
Bi sistemen arteko [[Biraketa matrize|biraketa-matrizea]] <math>
A \xrightarrow{} B
</math> honakoa da:
: <math>
R = \begin{pmatrix}
\cos\theta & \sin\theta \\
-\sin\theta & \cos\theta
\end{pmatrix}.
</math>
Beste modu batera esanda, B erreferentzia-sistema "prima" sistema bada, sistema hauen [[Oinarri (aljebra)|oinarriak]] honakoa beteko dute
: <math>
\hat{e}'=
\begin{pmatrix}
\hat{i}' \\
\hat{j}'
\end{pmatrix}=
\begin{pmatrix}
\cos\theta & \sin\theta \\
-\sin\theta & \cos\theta
\end{pmatrix}
\begin{pmatrix}
\hat{i} \\
\hat{j}
\end{pmatrix}.
</math>
Tentsoreen idazkeran (beraz, Einsteinen batura hitzarmena erabilita) honakoa da
: <math>
\hat{e}'_\alpha=R_{\alpha}{}^{\beta} \hat{e}_{\beta}.
</math>
:
''Oharra:'' bektore batek bi oinarri ezberdinetan osagai berdinak edukiko balitu, biak bektore ezberdinetaz hitz egiten ariko lirateke.
[[Fitxategi:Bektorea biratzen.png|thumb|Erreferentzia sistema ezberdinetan osagai berdinak diktuen bektorea <math>(v,0)_A \neq (v,0)_B</math>]]
Beraz, bi erreferentzia-sistema ezberdinek '''objektu geometriko berean bat egiteko,''' objektu horren '''osagaiak oso modu zehatzean aldatu behar dira,''' '''koordenatu-sistemaren oinarriaren biraketa desegiteko moduan,''' hain zuzen ere. Bestela, ez genuke objektu fisiko edo geometriko bera izango, hau da, tentsorea.
[[Fitxategi:Tentsore intuizio geometrikoa.png|thumb|Objektu geometriko berdina izateko''',''' erreferentzi sistema berrian, objektu horren osagaiek koordenatu-sistemaren biraketa desegin beharko dute.]]
Osagaiak sistema biraketaren aurka biratu behar dira, objetu berdina izan dadin
: <math>
\vec{v}'=R^{-1} \vec{v}.
</math>
Tentsore-idazkeran hau honela adierazten da:
: <math>
v'^{\alpha}= {{R^{-1}}^\alpha}_\beta v^\beta.
</math>
Bektorearen osagaiak, goi-indizea dutenak, '''[[Kobariante eta kontrabariante|kontrabariante]]''' izenez ere ezagutzen dira, haien biraketa-matrizea sistemaren oinarriarenaren aurkakoa baita.
=== Osagaien bidezko definizioa ===
Berreskuratu dezagun berriro tentsorearen definizioa:
''Tentsore bat koordenatu-aldaketekiko aldaezina den objektu matematiko bat da.''
Definizio matematikoa emateko hasi gaitezen oinarri eta ingurune bat definitzen:
Izan bitez <math>
\hat{e}_\alpha
</math> espazio bektorial bateko oinarri bat eta <math>
{\hat{e}'}_\beta
</math> aurrekoarekiko biraturik dagoen beste koordenatu sistema bateko oinarri bat. Era berean, izan bitez, tentsore baten osagaiak <math>
v^\alpha
</math> eta <math>
v^\beta
</math>, hurrenez hurren aipatu ditugun bi sistemetan.
Orain, izan bedi hurrengo objektu matematikoa:
<math>
\mathbf{V} := v'^\alpha \hat{e}'_\alpha \equiv {v'}^1 \hat{e}'_1+ v'^2 \hat{e}'_2 + \cdots +v'^n \hat{e}'_n.
</math>
Horretan, aurreko ekuazioak eta transformazioaren ekuazioak erabiliz, honako berdintasuna lortuko dugu:
<math>
v'^\alpha \hat{e}'_\alpha= R^{-1}{}^\alpha{}_\gamma v^\gamma R_{\alpha}{}^{\beta} \hat{e}_{\beta}=R^{-1}{}^\alpha{}_\gamma R_{\alpha}{}^{\beta} v^\gamma \hat{e}_{\beta}= \delta_\gamma^\beta v^\gamma \hat{e}_{\beta} = v^\alpha \hat{e}_{\alpha}.
</math>
Hala, hurrengoa ondorioztatzen dugu:
<math>
\mathbf{V} = v'^\alpha \hat{e}'_\alpha = v^\alpha \hat{e}_{\alpha}.
</math>
Orokorrean, <math>
\hat{e}_\alpha
</math> espezio bektorialaren oinarria bada eta <math>
\hat{\theta}_\alpha
</math> [[Espazio duala|espazio dualaren]] oinarria bada tentsorea honela definitu dezakegu:
<math>\textbf{T}:={T^{\mu_1 \ldots \mu_n}}_{\nu_1 \nu_2 \ldots \nu_l} {\hat{e}}^{\nu_1} \ldots \hat{e}^{\nu_l} \hat{\theta}_{\mu_1} \ldots \hat{\theta}_{\mu_n}.</math>
Beraz, objektu hori (lodiz idatzia dagonea) '''koordenatu-aldaketekiko aldaezina den objektua da''', hau da, '''tentsorea'''.
''Oharra'': Batzuetan <math>
{T^{\mu_1 \ldots \mu_n}}_{\nu_1 \nu_2 \ldots \nu_l}
</math> tentsore izenez ere deitzen zaio, baina hau akatsa edo zehaztasun faltaren ondorioa da. Izan ere, <math>
{T^{\mu_1 \ldots \mu_n}}_{\nu_1 \nu_2 \ldots \nu_l}
</math>, <math>\textbf{T}
</math>-tentsorearen '''osagaiak''' direla esan behar genuke.
Azkenik, osagaien transformazio-araua tentsorearen definiziotik abiatuta lor daiteke, hots, ekuazio honetatik. Honek tentsore ordena handiagoko kasuetara orokortzea ahalbidetzen du.
<math>T^{\mu_1' \mu_2'\ldots \mu_n'}{}_{\nu_1' \nu_2'\ldots \nu_l'}={\left(R^{-1}\right)}{}^{\mu_1'}{}_{\mu_1} {\left(R^{-1}\right)}{}^{\mu_2'}{}_{\mu_2}\ldots {\left(R^{-1}\right)}{}^{\mu_n'}{}_{\mu_n} R^{\nu_1}{}_{\nu_1'}\ldots R^{\nu_l}{}_{\nu_l'} T^{\mu_1 \mu_2\ldots \mu_n}{}_{\nu_1 \nu_2\ldots \nu_l}.</math>
Definizio zehatzagoa baduten arren, azpi- eta goi-indizeak, erreferentzi-sistema aldeketako biraketa matrizarekin batera aldatzen diren indizeak aurkako biraketarekin aldatzen direnetaz ezberdintzeko erabiltzen dira. Hau da, indize '''[[Kobariante eta kontrabariante|kobariante]]''' (azpi-indizeak) eta '''[[Kobariante eta kontrabariante|kontrabarianteen]]''' (goi-indizeak) arteko ezberdintasuna adierazten dute.
Askotan honela dio tentsorearen definizioak:
''Tentsore bat koordenatu-aldaketa baten aurrean bere osagaiak tentsore bezala transformatzen dituen objektu matematiko bat da.''
Definizio honek [[Tautologia (logika)|tautologikoa]] dirudi, baina askok tentsorearen transformazioa kanpo-definizio gisa hartzen dute, eta hori, hasiera batean esan dugun transformazioa da, hain zuzen ere.
== Eremu-tentsoreak ==
[[Barietate (matematika)|Barietateetan]], askotan koordenatu-oinarri bana aukeratzen da barietateko puntu guztietan existitzen den [[Espazio ukitzailea|bektore-espazio tangente]] bakiotzerako. Hauek oso garrantzitsuak dira [[Geometria diferentzial|geometria diferentzialean]] eta fisikan. Eraldaketa-legea, orduan, koordenatu-funtzioen ( <math>
\overline{x}^i=(x^1, \ldots , x^n)
</math> ) deribatu partzialen bidez adieraz daiteke,<math>
{\hat{T}^{i'_1\dots i'_p}}_{j'_1\dots j'_q}\left(\bar{x}^1, \ldots, \bar{x}^n\right) =
\frac{\partial \bar{x}^{i'_1}}{\partial x^{i_1}}
\cdots
\frac{\partial \bar{x}^{i'_p}}{\partial x^{i_p}}
\frac{\partial x^{j_1}}{\partial \bar{x}^{j'_1}}
\cdots
\frac{\partial x^{j_q}}{\partial \bar{x}^{j'_q}}
{T^{i_1\dots i_p}}_{j_1\dots j_q}\left(x^1, \ldots, x^n\right).
</math>
Azken hau aurreko erregelaren orokorpena da.
== Tentsore dentsitateak ==
Tentsoreen orokorpen bat, tentsore dentsitateak dira. Horiek, honako erregela araua jarraitzen dute:
<math>T^{\mu_1' \mu_2'\ldots \mu_n'}{}_{\nu_1' \nu_2'\ldots \nu_l'}= |det(R)|^{-w} {\left(R^{-1}\right)}{}^{\mu_1'}{}_{\mu_1} {\left(R^{-1}\right)}{}^{\mu_2'}{}_{\mu_2}\ldots {\left(R^{-1}\right)}{}^{\mu_n'}{}_{\mu_n} R^{\nu_1}{}_{\nu_1'}\ldots R^{\nu_l}{}_{\nu_l'} T^{\mu_1 \mu_2\ldots \mu_n}{}_{\nu_1 \nu_2\ldots \nu_l},
</math>
non <math>w
</math> pisua den, eta 0 denean aurreko definizioa berreskuratzen den.
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Fisika matematikoa]]
[[Kategoria:Geometria diferentziala]]
[[Kategoria:Analisi matematikoa]]
[[Kategoria:Aljebra]]
bxf0ezyujmklpayatl74fefrfpcfcti
Azido azetiko
0
228953
10005843
9981732
2024-12-20T13:36:19Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005843
wikitext
text/x-wiki
{{Lanean}}{{Konposatu kimiko infotaula}}
== Azido azetiko ==
'''Azido azetikoa''' [[konposatu organiko]] bat da, formula kimiko hau duena: CH<sub>3</sub>-COOH (C<sub>2</sub>H<sub>4</sub>O<sub>2</sub> edo CH<sub>3</sub>CO<sub>2</sub>H ). [[Azetato|Azetato ioiaren]] forman egon daiteke, [[Ozpin|ozpinean]] aurkitzen da (% 4 bolumenean) eta haren [[Garratz|zapore eta usain garratzaren]] erantzule nagusia da. [[Kimika Puru eta Aplikatuko Nazioarteko Batasuna|IUPAC]]<nowiki/>en arabera, sistematikoki '''azido etanoiko''' bezala izendatu daiteke.
[[Azido karboxiliko]] sinpleenetan bigarrena da, [[karbono]] bakarra duen [[azido formiko]] edo metanoikoaren ondoren eta hiru karbonoko katea duen [[Azido propanoiko|azido propanoikoaren]] aurretik.
[[Urtze-puntu|Urtze-puntua]] 16,6 °C da eta, [[Irakite-puntu|irakite-puntua]], 117,9 °C. Likido edo kristal kolorgea da eta erreaktibo kimiko oso erabilia. Gainera, azido nukleiko sinpleenetako bat.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Security testing|url=https://www.guidechem.com/encyclopedia/acetic-acid-dic332.html|aldizkaria=www.guidechem.com|sartze-data=2024-10-16}}</ref>
[[Ur disoluzio|Ur disoluzioan]], bere [[Oinarri konjugatu|oinarri konjugatuak]] [[Karboxilo|karboxilo taldearen]] protoia gal dezake azetatoa emateko. Oinarri konjokatuak eta azido azetikoak berak 4,8 °C-tik 25 °C-ra bitarteko [[:es:PKa|pKa]] dute eta horrek esan nahi du 4,8ko pH-an molekulen erdiak protoitik askatu direla. Horren ondorioz, [[Azido ahul|azido ahula]] da eta base konjokatuarekin [[Tanpoi kimiko|tanpoi-disoluzioak]] era ditzake kontzentrazio egokiak erabiltzen direnean. 20 °C-ko disoziazio-konstantea Ka = 1,75·10<sup>−5</sup> da.
Interesgarria da [[Kimika organiko|kimika organikorako]] erreaktibo gisa, [[Kimika ez-organiko|kimika ez-organikorako]] ligando gisa eta [[Biokimika|biokimikarako]] [[metabolito]] gisa ([[azetil-koentzima A]] gisa aktibatuta). [[Substratu (kimika)|Substratu]] gisa ere erabiltzen da, bere forma aktibatuan, [[azetiltransferasa]] izeneko [[Entzima|entzimek]] katalizatutako [[Erreakzio kimiko|erreakzioetan]] eta, zehazki, [[histona azetiltransferasa]] izenekoetan.
2023tik aurrera, munduko azido azetikoaren eskaria 17,88 milioi [[Tona|tona metriko]] ingurukoa da urteko (t/urte). Gaur egun, metanolaren [[Karbonilazio|karbonilazioaren]] bidez ([[Karbono monoxido|CO]]-rekin erreakzioa) lortzen da forma naturalean. Lehengo denboretan, [[Etileno|etilenoa]] oxidatuz [[Azetaldehido|azetaldehidotan]] ekoizten zen, jarraian, azetaldehidoa oxidatuz eta, azkenik, azido azetikoa lortzen zen.
== Produkzioa ==
Sintesiz eta bakterio-[[Hartzidura|hartziduraz]] ekoizten da. Gaur egun, ibilbide biologikoak munduko ekoizpenaren % 10 ingurukoa da, baina garrantzitsua izaten jarraitzen du ozpinaren ekoizpenean, elikagaien purutasunari buruzko munduko legeek ezartzen baitute elikagaietan erabiltzeko ozpinak jatorri biologikoa izan behar duela. Industria kimikoan egindako azido azetikoaren % 75 metanolaren karbonilazioaren bidez prestatzen da, aurrerago azalduta dagoena. Ordezko metodoek (hala nola etil formiatoaren isomerizazioa, sintesi-gasaren bihurketa, etilenoaren eta etanolaren oxidazioa) gainontzekoa ematen dute.<ref>{{Erreferentzia|izena=Noriyuki|abizena=Yoneda|izenburua=Recent advances in processes and catalysts for the production of acetic acid|orrialdeak=253–265|abizena2=Kusano|abizena3=Yasui|abizena4=Pujado|abizena5=Wilcher|izena2=Satoru|izena3=Makoto|izena4=Peter|izena5=Steve|data=2001-11|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0926860X01008006|aldizkaria=Applied Catalysis A: General|alea=1-2|zenbakia=221|doi=10.1016/S0926-860X(01)00800-6|sartze-data=2024-10-16}}</ref>
Hainbat erreakziotan azido azetikoa bigarren mailako produktua da. Adibidez, [[propano]], [[propileno]] eta [[Akroleina|akroleinatik]] abiatuta azido akrilikoa sintetizatzean, azido azetikoa ere sortzen da % 1 eta % 15 arteko selektibitateekin.<ref>{{Erreferentzia|izena=E|abizena=NOVAKOVA|izenburua=Propane Oxidation on Mo–V–Sb–Nb Mixed-Oxide Catalysts1. Kinetic and Mechanistic Studies|orrialdeak=226–234|abizena2=VEDRINE|abizena3=DEROUANE|izena2=J|izena3=E|data=2002-10-01|url=http://dx.doi.org/10.1016/s0021-9517(02)93704-8|aldizkaria=Journal of Catalysis|alea=1|zenbakia=211|issn=0021-9517|doi=10.1016/s0021-9517(02)93704-8|sartze-data=2024-10-16}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Raoul|abizena=Naumann d’Alnoncourt|izenburua=The reaction network in propane oxidation over phase-pure MoVTeNb M1 oxide catalysts|orrialdeak=369–385|abizena2=Csepei|abizena3=Hävecker|abizena4=Girgsdies|abizena5=Schuster|abizena6=Schlögl|abizena7=Trunschke|izena2=Lénárd-István|izena3=Michael|izena4=Frank|izena5=Manfred E.|izena6=Robert|izena7=Annette|data=2014-03|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0021951713004417|aldizkaria=Journal of Catalysis|zenbakia=311|doi=10.1016/j.jcat.2013.12.008|sartze-data=2024-10-16}}</ref> Azido laktikoaren hartzidura-ekoizpenak azido azetikoa ere sortzen du.<ref>{{Erreferentzia|izena=Raoul|abizena=Naumann d’Alnoncourt|izenburua=The reaction network in propane oxidation over phase-pure MoVTeNb M1 oxide catalysts|orrialdeak=369–385|abizena2=Csepei|abizena3=Hävecker|abizena4=Girgsdies|abizena5=Schuster|abizena6=Schlögl|abizena7=Trunschke|izena2=Lénárd-István|izena3=Michael|izena4=Frank|izena5=Manfred E.|izena6=Robert|izena7=Annette|data=2014-03|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0021951713004417|aldizkaria=Journal of Catalysis|zenbakia=311|doi=10.1016/j.jcat.2013.12.008|sartze-data=2024-10-16}}</ref> Munduan azido azetiko birjina 5 Mt/a (milioi tona urtean) ekoizten dela kalkulatzen da, eta erdia, gutxi gorabehera, [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuetan]] ekoizten da. [[Europa|Europako]] ekoizpena 1 Mt/a da gutxi gorabehera, eta beherantz doa. [[Japonia|Japonian]], berriz, 0,7 Mt/a ekoizten dira. Beste 1,5 Mt birziklatzen dira urtero eta horrek 6,5 Mt/urte ematen ditu munduko merkatuan.<ref>{{Erreferentzia|data=1989-03-01|url=http://dx.doi.org/10.1145/70309|aldizkaria=Chemical & Engineering News|alea=11|zenbakia=67|issn=0009-2347|doi=10.1145/70309|sartze-data=2024-10-17}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Robin|abizena=Whyman|izenburua=Acetic acid and acetyl chemicals|argitaletxea=Oxford University Press|data=2001-07-05|url=http://dx.doi.org/10.1093/hesc/9780198559177.003.0004|aldizkaria=Applied Organometallic Chemistry and Catalysis|isbn=978-0-19-855917-7|sartze-data=2024-10-17}}</ref> Azido azetiko birjinaren bi ekoizle handienak [[Celanese]] eta [[BP]] dira. [[Millennium Chemicals]], [[Sterling Chemicals]], [[Samsung]], [[Eastman Chemical Company]] eta [[Svensk Etanolkemi]] dira beste ekoizle garrantzitsu batzuk.
=== Metanolaren karbonilazioa ===
Azido azetiko gehiena metanola karbonilatuz sortzen da. Prozesu horretan, [[Metanol|metanolak]] eta [[Karbono monoxido|karbono monoxidoak]] erreakzionatu egiten dute azido azetikoa sortzeko, ekuazio kimiko honen arabera:
<chem>CH3OH {(l)} + CO {(g)} -> CH3COOH{(l)}</chem>
Prozesu horretan, [[Iodometano|iodometanoak]] bitartekari gisa hartzen du parte, eta hiru urratsetan gertatzen da. [[Katalizatzaile]] bat behar da, oro har [[Koordinazio konposatu|konplexu]] metaliko bat, karbonilaziorako (2. urratsa).
# <chem>CH3OH{(l)} + HI{(g)} -> CH3I{(aq)} + H2O{(l)}</chem>
# <chem>CH3I{(l)} + CO{(g)} -> CH3COI{(l)}</chem>
# <chem>CH3COI{(l)} + H2O{(l)} -> CH3COOH{(l)} + HI ^ {(g)} </chem>
Prozesuaren baldintzak aldatzean, instalazio berean ere sor daiteke [[Anhidrido azetiko|anhidrido azetikoa]]. Metanola eta karbono monoxidoa materia gordin merkeak direnez, metanolaren karbonilazioa azido azetikoa ekoizteko metodo erakargarria zela zirudien.
[[Fitxategi:Acetic acid 1884 plant.jpg|thumb|Azido azetikoa purifikatzeko eta kontzentratzeko instalazioa. 1884ko argazkia.]]
[[Henry Dreyfus|Henry Dreyfusek]], [[Celanese]] konpainia britainiarrean, metanola karbonilatzeko instalazio pilotu bat garatu zuen 1925ean.<ref>{{Erreferentzia|izena=Frank S.|abizena=Wagner|izenburua=Acetic Acid|data=2000-12-04|url=http://dx.doi.org/10.1002/0471238961.0103052023010714.a01|aldizkaria=Kirk-Othmer Encyclopedia of Chemical Technology|doi=10.1002/0471238961.0103052023010714.a01|sartze-data=2024-10-17}}</ref> Hala ere, behar zen [[presio]] altuan (200 [[Atmosfera (unitatea)|atm]]) erreakzio korrosiboa geldiaraz zezakeen material praktikorik ez zegoenez, ibilbide horien merkaturatzea moteldu egin zen. Metanola karbonilatzeko lehen prozesu komertziala, [[kobalto]] [[katalizatzaile]] bat erabiltzen zuena, [[BASF]] konpainia kimiko alemaniarrak garatu zuen 1963an.
1968an, [[Rodio|rodioan]] oinarritutako katalizatzaile batek (''cis''- <chem>[Rh(CO)2I2]-</chem> ) tenperatura baxuagoan eraginkortasunez jardun zezakeela erakutsi zuen, eta ia azpiprodukturik sortu gabe. Katalizatzaile hori erabili zuen lehen instalazioa [[Monsanto]] konpainia kimiko estatubatuarrak eraiki zuen, 1970ean, eta rodio bidez katalizatutako metanolaren karbonilazioa azido azetikoa ekoizteko metodo nagusia izan zen (ikusi [[Monsanto prozesua]]). 1990eko hamarkadaren amaieran, BPko konpainia kimikoek [[Cativa prozesua|Cativa prozesuaren]] <chem>[Ir(CO)2I2]-</chem>katalizatzailea merkaturatu zuten, [[Rutenio|rutenioak]] sustatzen duena. Iridio bidez katalizatutako prozesu hori berdeagoa eta eraginkorragoa da,<ref>{{Erreferentzia|izena=Mike|abizena=Lancaster|izenburua=Green chemistry: an introductory text|url=https://archive.org/details/greenchemistryin00lanc|argitaletxea=Royal Soc. of Chemistry|data=2002|isbn=978-0-85404-620-1|sartze-data=2024-10-17|serie=RSC paperbacks}}</ref> eta Monsanto prozesua ordeztu du, askotan ekoizpen-instalazioetan bertan.
=== Azetaldehidoaren oxidazioa ===
[[Monsanto]] prozesua komertzializatu aurretik, azido azetiko gehiena [[Azetaldehido|azetaldehidoaren]] oxidazioz ekoizten zen. Bigarren fabrikazio-metodorik garrantzitsuena izaten jarraitzen du, baina ez da lehiakorra metanolaren karbonilazioarekin.
Azetaldehidoa [[Butano|butanoaren]] edo [[Gasolina|nafta]] arinaren [[Oxidazio|oxidazioz]], edo [[Etileno|etilenoaren]] hidratazioz sor daiteke. Butanoa edo nafta arina zenbait [[ioi]] metalikoren ([[Manganeso|manganesoa]], [[Kobalto|kobaltoa]] eta [[Kromo|kromoa]] barne) presentzian airez berotzen direnean; [[Peroxido|peroxidoa]] sortzen da eta, gero, deskonposatu egiten da azido azetikoa sortzeko [[ekuazio kimiko]] honen arabera:
<chem>2C4H10{(l)} + 5 O2{(g)} -> 4 CH3COOH{(aq)} + 2 H2O{(l)}</chem>
Oro har, erreakzioa ahalik eta beroena izateko, diseinatutako [[tenperatura]]- eta [[presio]]-konbinazio batean gertatzen da, butanoa [[Likido|fase likidoan]] mantentzen den bitartean. Ohiko erreakzio-baldintzak 150 [[°C]] eta 55 [[Atmosfera (unitatea)|atm]] dira. Azpiproduktuak sor daitezke, [[butanona]], [[Etil azetato|etil azetatoa]], [[Azido formiko|azido formikoa]] eta [[Azido propioniko|azido propionikoa]] barne. Azpiproduktu horiek ere balio komertziala dute eta, erreakzio-baldintzak aldatuz, horietatik gehiago lor daiteke. Hala ere, azpiproduktuetatik azido azetikoa bereizteak kostua eransten dio prozesuari.
Butanoa oxidatzeko erabiltzen diren [[Katalizatzaile|katalizatzaileen]] antzeko baldintzetan eta antzeko katalizatzaileak erabiliz, [[Oxigeno|oxigenoak]] [[Azetaldehido|azetaldehidoa]] oxida dezake [[Airea|airean]], azido azetikoa sortzeko.
<chem>2 CH3CHO{(l)} + O2{(g)} -> 2 CH3COOH{(l)}</chem>
Katalizatzaile modernoak erabiliz, erreakzio horrek % 95etik gorako azido azetiko etekina izan dezake.
Azpiproduktu nagusiak [[Etil azetato|etil azetatoa]], [[Azido formiko|azido formikoa]] eta [[Formaldehido|formaldehidoa]] dira, guztiak azido azetikoarena baino [[irakite-puntu]] txikiagoarekin, eta erraz bereiz daitezke [[destilazio]] bidez.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Acetic Acid|argitaletxea=Qeios|data=2020-02-07|url=http://dx.doi.org/10.32388/ad5diw|sartze-data=2024-10-17|encyclopedia=Definitions}}</ref>
=== Etilenoaren oxidazioa ===
Azetaldehidoa [[Etileno|etilenotik]] abiatuta presta daiteke [[Wacker prozesua|Wacker prozesuaren]] bidez, baina esan beharra dago ezin dela oxidatu. Orain dela gutxi, [[Showa Denko]] konpainia kimikoak merkaturatu du etilenoa azido azetiko merkeago eta etapa bakarrean bihurtzeko prozesua. 1997an, etilenoa oxidatzeko instalazio bat ireki zuen [[Ōita|Ōitan]] ([[Japonia]]).<ref>{{Erreferentzia|izena=Ken‐ichi|abizena=Sano|izenburua=[No title found]|orrialdeak=55–60|abizena2=Uchida|abizena3=Wakabayashi|izena2=Hiroshi|izena3=Syoichirou|data=1999|url=http://link.springer.com/10.1023/A:1019003230537|aldizkaria=Catalysis Surveys from Japan|alea=1|zenbakia=3|doi=10.1023/A:1019003230537|sartze-data=2024-10-17}}</ref> Prozesua bultzatuta dago [[Paladio|paladiozko]] katalizatzaile baten bidez, [[heteropoliazido]] euskarri batean erabiliz. Honen adibide garbia [[Azido tungstosiliziko|azido tungstosilizikoa]] da. Uste da metodo hori lehiakorra dela metanolaren karbonilazioarekin industria txikietan (100-250 kt/urte), etilenoaren prezio lokalaren arabera.
<chem>2 CH3CHO + O2 -> 2 CH3CO2H</chem>
=== Hartzidura oxidatiboa ===
Gizateriaren historiaren zati handienean, azido azetikoa, ozpin forman, ''Acetobacter'' generoko bakterioek prestatu dute. Behar adina oxigeno dagoenean, bakterio horiek ozpina sor dezakete elikagai alkoholiko ugaritatik abiatuta. Sagardoa, ardoa, zereal hartzitua, malta, arroza edo patatak dira sor daitezkeen produktu arruntenetako batzuk. Bakterio horiek erreakzio kimiko orokorra hau ematen dute:
<chem>C2H5OH{(l)} + O2{(g)} -> CH3COOH{(aq)} + H2O{(l)}</chem>
Alkohol-disoluzio diluitu bat azetobakterrez inokulatu eta leku bero eta aireztatu batean eduki ondoren, ozpin bihurtuko da zenbait hilabeteren buruan. Ozpina prestatzeko metodo industrialek prozesu hori azkartu egiten dute, bakterioei [[oxigeno]] gehiago ematen dietelako.
Ziurrenik, [[Ardogintza|ardoa egiteko prozesuan]] hartziduran izandako akatsen ondorio izan zen lehen ozpin-ekoizpena. [[Muztio|Muztioa]] tenperatura altuegian hartzitzen bada, azetobakterrak [[Mahats|mahatsetan]] berez dagoen [[legamia]] menderatuko du.
Sukaldaritza-, medikuntza- eta osasun-helburuetarako ozpinaren eskaria handitzean, ardo-ekoizleek berehala ikasi zuten beste material organiko batzuk erabiltzen udako hilabete beroetan ozpina ekoizteko, mahatsak heldu eta ardotan prozesatzeko prest egon baino lehen. Hala ere, metodo hori motela zen eta ez beti arrakastatsua. Gainera, ardo ekoizleek ez zuten prozesua ondo ulertzen.
Lehen merkataritza-prozesu modernoetako bat "metodo azkarra" edo "metodo alemaniarra" izan zen, lehenik erabilia 1823an, Alemanian. Prozesu honetan, hartzidura egur edo [[ikatz]] txirbilez egindako dorre batean gertatzen da. Sargai alkoholikoa dorrearen goialdean ponpatzen da eta aire freskoa basetik sartzen da, [[konbekzio]] natural edo bortxatuaren bidez. Prozesu horretan hobetutako aire-hornidurak ozpina prestatzeko denbora murrizten du hilabeteetatik asteetara.
Gaur egun, ozpinaren zatirik handiena tanke urperatuaren [[Laborantza|laborantzan]] egiten da. Otto Hromatkak eta Heinrich Ebnerrek deskribatu zuten lehen aldiz, 1949an. Metodo honetan, alkohola ozpinetan hartzitzen da etengabe irabiatutako tanke batean eta oxigenoa ematen da disoluzioaren bidez airea burbuilatuz. Metodo honen aplikazio modernoak erabiliz, azido azetikoaren % 15eko ozpina presta daiteke 24 ordutan, sortakako prozesu batean, baita % 20koa ere 60 ordutan.
=== Hartzidura anaerobikoa ===
[[Bakterio anaerobiko|Bakterio anaerobikoen]] espezie batzuek, ''[[Clostridium]]'' generoko kideak barne, zuzenean azido azetiko bihur ditzakete [[Azukre|azukreak]], bitartekari gisa etanola erabili gabe. Bakterio horiek eragindako erreakzio-kimiko totala honela adieraz daiteke:
<chem>C6H12O6{(aq)} -> 3 CH3COOH{(aq)}</chem>
Industria arloetan aditua den kimikari baten ikuspuntutik, interesgarriagoa da ikustea [[azetogeno]] horiek azido azetikoa sor dezaketela karbono baten konposatuetatik abiatuta, [[Metanol|metanola]], [[Karbono monoxido|karbono monoxidoa]] edo [[Karbono dioxido|karbono dioxidoaren]] eta [[Hidrogeno|hidrogenoaren]] nahasketa barne:
<chem>2 CO2{(g)} + 4 H2{(g)} -> CH3COOH{(aq)} + 2 H2O{(l)}</chem>
''Clostridium''ek azukreak zuzenean erabiltzeko edo hain garestiak ez diren produktuetako azido azetikoa sortzeko duen abilezia horrek esan nahi du bakterio horiek azido azetikoa sor lezaketela ''Acetobacter'' eta antzeko etanol-oxidatzaileek baino eraginkortasun handiagoz. Hala ere, ''Clostridium'' bakterioek ''Acetobacter'' bakterioek baino tolerantzia gutxiago dute azidoarekiko. Azidoarekiko tolerantziarik handiena duten ''Clostridium'' anduiek ere azido azetikoaren ehuneko oso kontzentrazio baxuko ozpina bakarrik sor dezakete, % 20rainoko azido azetikoa sor dezaketen ''Acetobacter'' anduiekin alderatuta. Gaur egun, oraindik ere eraginkorragoa da kostuan ozpina ''Acetobacter'' erabiliz ekoiztea, ''Clostridium'' erabiliz ekoiztea eta, gero, kontzentratzea baino. Ondorioz, bakterio azetogenikoak 1940tik ezagutzen diren arren, haien erabilera industriala aplikazio gutxi batzuetara mugatuta dago oraindik.
== Aplikazioak eta erabilpenak ==
* [[Erlezaintza|Erlezaintzan]], argizariaren sitsen [[Larba|larbak]] eta [[Arrautza|arrautzak]] kontrolatzeko erabiltzen da. Gaitz hori galleriosia da eta [[erle]] [[Melifero|meliferoek]] [[Ezti|eztia]] hazteko edo metatzeko erabiltzen dituzten [[Argizari|argizarizko]] [[Abaraska|abaraskak]] suntsitzen ditu.
* [[Industria kimiko|Industria kimikoan]] dituzten aplikazioak [[Ester|esterrekin]] oso lotuta daude, hala nola [[Binil azetato|binil azetatoa]] edo [[Zelulosa azetato|zelulosa azetatoa]] ([[Nylon|nylona]], [[Rayon|rayona,]] [[Zelofan|zelofana]] eta abar fabrikatzeko oinarria).
* Oso ezagunak dira ehunak babesteko soluzio finkatzaileetan finkatzaile gisa dituen propietateak ([[histologia]]), non enpirikoki nukleoproteinen finkatzaile gisa jarduten duen eta ez, ordea, proteina plasmatikoen finkatzaile gisa, globularrak nahiz haritsuak izan. (J. Bakerrek bermatutako emaitzak).
* Zuri-beltzeko [[Argazkien errebelatze|argazki]] eta [[Plaka erradiologiko|plaka erradiologikoen]] errebelatzean, "gelditze-bainua" bezalako soluzio oso ahul bat erabiltzen zen, errebelatutako materiala bertan murgiltzean, bainu errebelatzailearen alkalinotasuna neutralizatzen zen eta prozesua gelditzen zen. Ondoren, bainu [[Finkatzaile|finkatzaileak]] errebelatu gabeko gainerako materiala kentzen zuen. Finkatzaileek, berriz, batez ere [[Sodio tiosulfato|sodio tiosulfatoa]] erabiltzen zuten osagai nagusi gisa, azido azetikoa zuten azidotzaile gisa ([[Finkatzaile azido|finkatzaile azidoa]]), disoluzioaren pH-a behar bezain baxu mantentzeko.
* Zelulosa azetatoa, gardentasun- eta malgutasun-ezaugarriak baititu, film zinematografikoak eta fotografikoak fabrikatzeko oinarrizko material edo euskarri gisa ere erabiltzen da, [[Emultsio fotosentikor|emultsio fotosentikorra]] aplikatzeko. [[Zinta magnetofoniko|Zinta magnetofonikoa]] fabrikatzeko euskarri edo oinarri gisa ere erabili zen denbora batez, nahiz eta aplikazio horretarako [[Poliester|poliesterrak]] abantailaz ordezkatu zuen.
* [[Medikuntza|Medikuntzan]] duen beste erabilera bat da [[Kolposkopia|kolposkopietan]] [[Giza papilomaren birus|giza papilomaren]] [[Birus|birusak]] eragindako infekzioa detektatzeko tindatzea. Umetoki-lepoaren ehuna azido azetikoarekin zuriz tindatzen denean, positiboa da giza papilomaren birusaren infekziorako. Tindaketa horri azeto zuri positiboa esaten zaio. Alkoholarekin nahastuta kanpo otitisa prebenitzeko baliagarria da ere.
* Orbanak garbitzeko ere balio du, oro har.
* Sukaldaritzan ere erabiltzen da, ozpin gisa<sub>;</sub> baita garbiketarako ere.
== Segurtasuna ==
=== Lurruna ===
10 ppm-ko azido azetikoaren lurruna arnastuz gero (8 ordu), begiak, sudurra eta eztarria zertxobait narrita daitezke; 100 ppm-ko arnastean, birika-narritadura nabarmena eragin dezake, azala eta begiak ere kaltetuz. 1.000 ppm-ko lurrun-kontzentrazioek jasanezinak diren narritadura nabarmenak eragiten dituzte begietan, sudurrean eta goiko arnasbideetan. Informazio hau guztia [[Animalia esperimentazio|animaliekin egindako esperimentuetan]] eta industrian gertatutako esposizioetan lortu zen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Seyoung|abizena=Mun|izenburua=A study of transposable element-associated structural variations (TASVs) using a de novo-assembled Korean genome|orrialdeak=615–630|abizena2=Kim|abizena3=Lee|abizena4=Kang|abizena5=Meyer|abizena6=Han|abizena7=Han|abizena8=Kim|izena2=Songmi|izena3=Wooseok|izena4=Keunsoo|izena5=Thomas J.|izena6=Bok-Ghee|izena7=Kyudong|izena8=Heui-Soo|data=2021-04|url=http://dx.doi.org/10.1038/s12276-021-00586-y|aldizkaria=Experimental & Molecular Medicine|alea=4|zenbakia=53|issn=1226-3613|doi=10.1038/s12276-021-00586-y|sartze-data=2024-10-23}}</ref>
12 langilek, bi urtez edo gehiagoz azido azetiko (51 ppm-ko batez besteko kontzentrazioa) esposizioan egon ondoren, narritadura konjuntiboa, goiko arnas-traktuaren narritadura eta dermatitis hiperkeratosikoa jasan zituzten. 50 ppm edo gehiagoren aurrean egotea onartezina da pertsona gehienentzat, eta [[malko-jarioa]] eta begietako, sudurreko eta eztarriko narritadura intentsiboa eragiten ditu, faringeko edemarekin eta bronkitis kronikoarekin batera. Aklimatatu gabeko gizakiek begietako eta sudurretako narritadura izaten dute, 25 ppm baino gehiagoko kontzentrazioetan egon ondororen. 10 ppm baino gutxiagoko kontzentrazioetatik aurrera, konjuntitbitisa dutela jakinarazi dute. 7 eta 12 urte bitartean 80 eta 200 ppm arteko kontzentrazioetan egon diren bost langile ikertu ziren, eta eskuetako larruazalaren belzketa, hiperkeratosia, konjuntibitisa (baina kornean kalterik eragin gabe), bronkitisa eta faringitisa jasan zitutuzten, hortzen erosioekin batera. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Andrews, William Horner, (22 June 1887–19 March 1953), Animal Health Division, Ministry of Agriculture and Fisheries|argitaletxea=Oxford University Press|data=2007-12-01|url=http://dx.doi.org/10.1093/ww/9780199540884.013.u234074|sartze-data=2024-10-23|encyclopedia=Who Was Who}}</ref>
=== Disoluzioa ===
Azido azetiko kontzentratua korrosiboa da; beraz, kontu handiz erabili behar da, azalean erredurak eragin baitzake, begietan kalte iraunkorra eta muki-mintzak ere narrita ditzake. Baliteke erredura horiek ez agertzea esposizioa egin eta ordu batzuetara. Latexezko eskularruek ez dute babesik ematen; beraz, bereziki erresistenteak diren eskularruak (nitrilozko gomazkoak, adibidez) erabili behar dira konposatu hori erabiltzen denean.
Azido azetiko kontzentratua nekez pizten da laborategian. Giro-tenperatura 39 °C (102 °F) baino altuagoa bada, su hartzeko arriskua dago, eta airearekin, tenperatura horretan, nahaste lehergarriak sor daitezke (lehergarritasun-muga: % 5,4-16).
Azido azetiko disoluzioen arriskuak kontzentrazioaren araberakoak dira. 1.taulan, azido azetiko disoluzioen EBko sailkapena ageri da:
{| class="wikitable"
|+1.taula. Segurtasunerako informazioa
!Masa-kontzentrazioa (%)
!Molaritatea (mol/L)
!Klasifikazioa
!R esaldiak
!H esaldiak
|-
|10-15
|1,67-4,16
|narritagarri ('''Xi''')
|R36, R38
|H315
|-
|25-90
|4,16-14,99
|korrosibo ('''C''')
|R34
|H314
|-
|>90
|>14,99
|korrosibo ('''C''')
|R10, R35
|H226, H314
|}
% 25etik gorako azido azetikoa duten disoluzioak [[kea erauzteko kanpai]] batean maneiatzen dira, lurrun korrosibo eta zorrotzaren ondorioz. Azido azetiko diluitua, ozpin-forman, ez da kaltegarria. Hala ere, irtenbide gogorrak irenstea arriskutsua da gizakien eta animalien bizitzarako, oro har. Digestio-sistemari kalte larria eragin diezaioke eta odolaren azidotasunean aldaketa hilgarria eragin dezake.
Bateraezintasunak direla eta, azido azetikoa [[Azido kromiko|azido kromikotik]], [[Etilen glikol|etilenglikoletik]], [[Azido nitriko|azido nitrikotik]] eta [[Azido perkloriko|azido perklorikotik]] urrun biltegiratzea gomendatzen da.
== Kanpo-estekak ==
* ICSC|0363|03
* National Pollutant Inventory - Acetic acid fact sheet
* NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards
* Method for sampling and analysis
* 29 CFR 1910.1000, Table Z-1 (US Permissible exposure limits)
* ChemSub Online: Acetic acid
* Usage of acetic acid in Organic Syntheses
* Acetic acid pH and titration - freeware for data analysis, simulation and distribution diagram generation
* Calculation of vapor pressure, liquid density, dynamic liquid viscosity, surface tension of acetic acid
== Erreferentziak ==
<references />
huqv9u6us727rlva7j3ogfgj0509y1u
DDT
0
229225
10005878
9932316
2024-12-20T14:40:28Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005878
wikitext
text/x-wiki
{{konposatu kimiko infotaula}}
'''DDT''' edo '''1,1,1-trikloro-2,2-difeniletanoa''' edo '''klofenotanoa''' [[Konposatu organiko|konposatu organikoa]] da (ClC<sub>6</sub>H<sub>4</sub>)<sub>2</sub>CH(CCl<sub>3</sub>) formula duena, [[Organokloratu|organokloratuen]] familiakoa. [[Alkano]] ordezkatu bat da. DDT purua solido kristalino kolorgea da. Ez da uretan [[Disolbagarritasun|disolbagarria]], baina bai [[Disolbatzaile|disolbatzaile organiko]] ohikoenetan eta [[Gantz|gantzetan]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=ZT Hiztegi Berria|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/es/DDT|aldizkaria=zthiztegia.elhuyar.eus|sartze-data=2024-10-09}}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena=PubChem|izenburua=Clofenotane|hizkuntza=en|url=https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/3036|aldizkaria=pubchem.ncbi.nlm.nih.gov|sartze-data=2024-10-09}}</ref>.
DDTa [[herbizida]] gisa erabilera oso zabala izan du, [[malaria]] kontrolatzeko esate baterako. [[Toxikotasun|Toxikoa]] da eta [[Poluitzaile organiko iraunkor|poluitzaile organiko iraunkorren]] artean sailkatuta dago. Toxikotasun horren lehen aldarria [[Rachel Carson|Rachel Carson-]]<nowiki/>ek egin zuen [[Udaberri isila]] liburu ospetsuan<ref>{{Erreferentzia|izena=Etxebeste Aduriz|abizena=Egoitz|izenburua=Rachel Carson: Krisi ekologikoaren lehen notak|hizkuntza=eu|data=2023-06-01|url=https://zientzia.eus/artikuluak/rachel-carson-krisi-ekologikoaren-lehen-notak/|aldizkaria=Zientzia.eus|sartze-data=2024-10-09}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=Rachel (itzultzailea: Lurdes Rada)|abizena=Carson|urtea=2007|izenburua=Udaberri isila|argitaletxea=Klasikoak|ISBN=84-96455-21-1|hizkuntza=eu|argitaratze-lekua=Bilbo}}</ref>. [[Poluitzaile Organiko Iraunkorrei buruzko Stockholmeko Hitzarmena|Stockholmeko hitzarmenak]] DDTaren erabilera mugatu egiten du<ref>{{erreferentzia|izenburua=Poluitzaile organiko iraunkor|url=https://www.pops.int/Home/tabid/10001/Default.aspx}}</ref>.
== Izaera kimikoa ==
DDT komertziala estuki erlazionatutako hainbat konposaturen nahastea da, sintesi-prozesuaren ondorioz. DDTak bi [[isomero]] ditu ''p,p'<nowiki/>''-DDT eta ''o,p'<nowiki/>''-DDT. Nahastean ''p,p'-'' isomeroa da nagusia (% 77), ''o,p'''- isomeroa % 15 inguruko proportzioan egoten da eta gainerakoa bestelako ezpurutasunak izaten dira, hala nola, [[Diklorodifenildikloroetileno|diklorodifenildikloroetilenoa]] eta [[Diklorodifenildikloroetano|diklorodifenildikloroetanoa]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=DDT and its derivatives|url=https://archive.org/details/ddtitsderivative0000unse|argitaletxea=World Health Organization ; obtainable from WHO Publications Centre USA]|data=1979|zenbakia=9|isbn=978-92-4-154069-8|sartze-data=2024-10-09|serie=Environmental health criteria}}</ref>.
[[Fitxategi:P,p'-dichlorodiphenyltrichloroethane.svg|ezkerrera|thumb|220x220px|''p,p'''-DDT]]
[[Fitxategi:O,p'-dichlorodiphenyltrichloroethane.svg|erdian|thumb|''o,p'-''DDT]]DDTa egituraz oso antzekoa da [[Dikofol|dikofolarenkin]]. Bi konposatuon arteko egitura-diferentzia bakarra da dikofolak C-1 [[Karbono|karbonoan]] [[hidroxilo]] taldea duela [[Hidrogeno|hidrogenoaren]] ordez.
=== Sintesia ===
DDTa [[Friedel-Crafts erreakzio]] bati jarraituz prestatzen da. [[Kloral]] edo [[Kloral hidrato|koral hidrato]] bi baliokide [[Klorobentzeno|klorobentzenorekin]] erreakzionarazten da [[katalizatzaile]] azido batenpresentzian<ref>{{erreferentzia|izena=R.J. Sr|abizena=Lewis|urtea=2007|izenburua=Hawley's Condensed Chemical Dictionary 15th Edition|argitaletxea=John Wiley & Sons, Inc.|orrialdea=370}}</ref>.
<chem>CCl3CHO + 2C6H5Cl ->[H+] (ClC6H4)2CH(CCl3)</chem>
== Erabilera ==
DDTa intsektizida gisa erabili da [[Nekazaritza|nekazaritzan]] eta malaria eta [[Tifus|tifusa]] kontrolatzeko. Giza [[Zorri|zorriak]] akabatzeko ere usatu izan da. Estimatzen da 1940tik hona mundu osoan 1,8 milioi tona DDT produzitu direla<ref>{{Erreferentzia|izenburua=DDT, DDE, DDD {{!}} Toxicological Profile {{!}} ATSDR|url=https://wwwn.cdc.gov/TSP/ToxProfiles/ToxProfiles.aspx?id=81&tid=20|aldizkaria=wwwn.cdc.gov|sartze-data=2024-10-09}}</ref>.
Egun Stockholmeko Hitzarmenak B multzoan sailkatzen du. Hitzarmenak eritasun-[[Bektore (epidemiologia)|bektoreak]] kontrolatzeko erabiltzea baimentzen du, malaria esaterako<ref>{{erreferentzia|izenburua=Stockholm Convention on Persistent Organic Pollutants|url=https://www.pops.int/Home/tabid/10001/Default.aspx}}</ref>.
== Ingurugiro-inpaktua eta toxikotasuna ==
DDTa [[Lurzoru|lurzoruetan]] eta [[Sedimentu|sedimentuetan]] erraz adsorbatzen den poluitzaile organiko iraunkorra da, eta hauek biltegi gisa eta epe luzerako kutsattze-iturri gisa jokatzen dute. Ingurumen-baldintzen arabera, lurzoruan 22 egunetik 30 urtera bitartean iraun dezake. DDTa galtzeko eta degradatzeko moldeak hauek dira: urak eramatea, [[lurrunketa]], [[Fotolisi|fotolisia]] eta [[biodegradazio]] aerobikoa eta anaerobikoa<ref>{{Erreferentzia|izenburua=DDT and its derivatives: environmental aspects (EHC 83, 1989)|url=https://www.inchem.org/documents/ehc/ehc/ehc83.htm|aldizkaria=www.inchem.org|sartze-data=2024-10-09}}</ref>.
DDTa [[Lipodisolbagarri|lipodisolbagarria]] da eta bizidunengan elikagai-karearen bidez metatu egiten da, kantitate gero eta handiagoetan [[Kate trofiko|kate trofikoan]] gora joan ahala. DDTa toxikoa da organismo bizien gama zabal batentzat, [[Karramarro|karramarroak]], [[Dafnido|dafnidoak]], [[Izkira|itsas izkirak]] eta [[arrain]]-espezie asko barne<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Introduction to ecotoxicology|argitaletxea=Blackwell Science|data=2005|edizioa=1. publ., repr|editore-abizena=Connell|editore-izena=Desley W.|isbn=978-0-632-03852-7|sartze-data=2024-10-09}}</ref>.
=== Giza toxikotasuna ===
DDTa [[Hormona-nahasle|disruptore endokrinoa]] da. Seguruenik giza [[Kartzinogeno|kartzionogenoa]] da, nahiz eta azterketa gehienek adierazten duten ez dela [[Genotoxiko|genotoxikoa]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Opinion of the Scientific Panel on contaminants in the food chain [CONTAM] related to DDT as an undesirable substance in animal feed {{!}} EFSA|hizkuntza=en|data=2006-12-21|url=https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/433|aldizkaria=www.efsa.europa.eu|sartze-data=2024-10-09}}</ref>.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
{{autoritate kontrola}}
{{Kimika zirriborroa}}
[[Kategoria:Intsektizidak]]
[[Kategoria:Organokloratuak]]
[[Kategoria:Alemaniako asmakizunak]]
[[Kategoria:Kloroarenoak]]
[[Kategoria:Ingurumenari buruzko eztabaidak]]
[[Kategoria:Hormona-nahasleak]]
o8tjnau74lsi27ab2ovdjhkmi6mtmud
Amoeba
0
230733
10006082
9961235
2024-12-20T17:16:24Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10006082
wikitext
text/x-wiki
{{taxotaula automatikoa
|image = Amoeba proteus.ogv
|image caption = ''[[Amoeba proteus]]''
|authority = [[Bory de Saint-Vincent]], 1822
|display_parents = 5
|subdivision_ranks = Espezieak
|subdivision =
*''[[Amoeba agilis]]''
*''[[Amoeba discoides]]''
*''[[Amoeba dubia]]''
*''[[Amoeba gorgonia]]''
*''[[Amoeba guttula]]''
*''[[Amoeba limicola]]''
*''[[Amoeba proteus]]''
*''[[Amoeba radiosa]]''
*''[[Amoeba spumosa]]''
*''[[Amoeba striata]]''
*''[[Amoeba verrocosa]]''
*''[[Amoeba vespertilio]]''
}}
'''''Amoeba''''' [[Amoebidae]] familiako [[Protisto|protista]] unizelularren [[genero]] bat da. Genero honetan, 5 espezie deskribatu dira. Protozoo hauen ezaugarri nagusia da forma aldakorra dutela, [[Pareta zelularra|pareta zelularrik]] ez dutelako eta [[pseudopodo]] bidezko mugimendu ameboideoa dutelako. Pseudopodoek, hau da, [[Zitoplasma|zitoplasmaren]] epe laburreko proiekzio horiek, azalera bat hartzean eta aurrerantz bultzatzen laguntzen diete amebei. Pseudopodoa gainazal batean zehar norabide zehatzean mugitzen den heinean, amebaren atzeko zatia uzkurtu egiten da. Uzkurdurak zitoplasma aurrera bultzatzen du hedatzen ari den pseudopodoa betetzeko, eta uzkurdura horrek atzeko zatia mugiarazten du.
Era berean, amebek pseudopodoak erabiltzen dituzte elikagaiak harrapatzeko (solido zein likidoak), [[fagozitosi]] (solidoen kasuan) edo [[pinozitosi]] (likidoen kasuan) izeneko prozesuetan. Genero honetako espezieak aske bizi dira uretan zein lurrean eta bertan aurkitzen diren organismo txikiagoez, zenbait bakterioez edota deskonposizioan dauden partikulez elikatzen dira.
Espezie ezagunena ''[[Amoeba proteus]]'' da eta 700-800 μm neurtzen ditu. Hala ere, beste espezie batzuk askoz txikiagoak izaten dira. Ameba hauek honako ezaugarriak dituzte: [[nukleo]] zelular bakarra, [[Presio osmotiko|presio osmotikoa]] mantentzen duen [[bakuolo]] uzkurgarri bat eta elikagaiak prozesatzeko bakuolo digestiboak
Dena dela, beste ameba espezie eta genero asko daude (ikus [[Amoebozoa]] eta [[Ameboide]]), eta horietako batzuk gizakien edo animalia batzuen hesteetan parasito bezala jarduten dute.
Medikuntzan garrantzia duten espezie nagusien artean, ''[[Entamoeba histolytica]]'' nabarmentzen da, [[disenteria]] amebiar edo [[Amebiasi|amebiasia]] eragiten duena. Eritasun honek, hestearen kanpoaldean lesioak sortzeko gaitasuna dauka. Zenbait espeziek, bizitza askea izan arren, [[meningoentzefalitis]]<nowiki/>aren koadro larria eragin dezakete (''Naegleria'', ''Hartmannella'' eta ''Acanthamoeba'' generoak). Hala ere, hestean bizi diren, ameba [[Apatogeno|apatogenoak]] existitzen dira eta horien artean aipatzekoak dira ''Entamoeba coli'' eta ''Endolimax nana''<ref>{{erreferentzia|izena=Clínica Universidad de Navarra|urtea=2024|izenburua=Ameba|argitaletxea=Diccionario Médico|url=https://www.cun.es/diccionario-medico/terminos/ameba}}</ref>.
{{commonskat}}
== Taxonomia ==
Egungo nomenklaturaren arabera, amebak [[protozoo]]<nowiki/>a erreinuko izaki [[Organismo zelulabakar|zelulabakar]]<nowiki/>rak dira. Zehazki, amebek, protozoo genero konkretu bat osatzen dute beste zenbaiten artean, eta bizi estrategiaren baitan taldeetan banatu izan dira: ameba [[Sinbiosi|sinbionte]]<nowiki/>ak, [[bizkarroi]]<nowiki/>ak eta bizitza-askedunak<ref name=":1">{{Erreferentzia|izena=Lauren|abizena=DiMiceli|izenburua=Distinguishing Between Pathogenic and Non-Pathogenic Species of Entamoeba|orrialdeak=613–615|data=2004-10-01|url=http://dx.doi.org/10.1309/b81npvaw8y4bgy11|aldizkaria=Laboratory Medicine|alea=10|zenbakia=35|issn=1943-7730|doi=10.1309/b81npvaw8y4bgy11|sartze-data=2024-11-07}}</ref>.
Bizitza-libredun amebetan, talderik garrantzitsuenak, protozooa erreinuko bi filumetan banatzen dira, [[Percolozoa|Percolozo]]<nowiki/>a eta [[Rhizopoda]] filumetan. Lehenak, [[Heterolobosea]] klasean, [[Schyzopyrenida]] ordeneko eta [[Vahlkampfiidae]] familiako [[Naegleria]] ([[amoeboflagelatu]] primitiboak) eta Vahlkampfia generoko amebak barneratzen ditu. Rizopodoetan, berriz, bi klasetan banatzen dira, Lobosea eta [[Entamoebidae]]<ref>{{Erreferentzia|izena=Frederick L.|abizena=Schuster|izenburua=Free-living amoebae as opportunistic and non-opportunistic pathogens of humans and animals|orrialdeak=1001–1027|abizena2=Visvesvara|izena2=Govinda S.|data=2004-08|url=http://dx.doi.org/10.1016/j.ijpara.2004.06.004|aldizkaria=International Journal for Parasitology|alea=9|zenbakia=34|issn=0020-7519|doi=10.1016/j.ijpara.2004.06.004|sartze-data=2024-11-07}}</ref>.
Badira zenbait bizitza-askedun ameba lurtar zein urtarrak, baina giza gorputzean soilik ''[[Naegleria]]'', ''[[Vahlkampfia]]'', ''[[Acanthamoeba]]'', ''[[Balamuthia]]'' y ''[[Hartmannella]]'' generokoak aurkitu dira, talde hauek izanik medikuntzarako, eta ondorioz, oro har, gehien ikertu diren taldeak<ref>{{Erreferentzia|izena=Frederick L.|abizena=Schuster|izenburua=Cultivation of Pathogenic and Opportunistic Free-Living Amebas|orrialdeak=342–354|data=2002-07|url=http://dx.doi.org/10.1128/cmr.15.3.342-354.2002|aldizkaria=Clinical Microbiology Reviews|alea=3|zenbakia=15|issn=0893-8512|doi=10.1128/cmr.15.3.342-354.2002|sartze-data=2024-11-07}}</ref>.
== Morfologia ==
Amoeba generoko espezieek zelula eukarioto baten egitura tipikoa dute, eta zitoplasma, nukleoa eta hainbat organulu dituzte. [[Zitoplasma]] honela banatzen da: [[endoplasma]] izeneko granulu-masa zentrala eta [[ektoplasma]] izeneko kanpo-geruza argiagoa<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=A. C.|abizena=Giese|izenburua=The Biology of Amoeba. Kwang W. Jeon, Ed. Academic Press, New York, 1973. xviii, 628 pp., illus. $34. Cell Biology|orrialdeak=1316–1316|data=1973-03-30|url=http://dx.doi.org/10.1126/science.179.4080.1316|aldizkaria=Science|alea=4080|zenbakia=179|issn=0036-8075|doi=10.1126/science.179.4080.1316|sartze-data=2024-10-31}}</ref>. Amebaren elementu ezagunenak [[Zelula nukleo|nukleoa]] eta presio osmotikoari eusteko erabiltzen duen [[bakuolo]] uzkurkorra dira (ikus [[Osmoerregulazio|Osmoerregulazioa]]). Bakuolo horrek gehiegizko ura jasotzen du zelulatik, eta aldizka [[Zelula mintz|mintz zitoplasmatikoa]]<nowiki/>rekin bat egiten du ura kanpora botatzeko. Bakuolo digestiboek zelulan barneratu ondoren jasotzen dute janaria liseritu egiten dute.
Espezieak zitoplasma kanporantz hedatuz desplazatzen dira, tentakuluen antzeko luzapenak eratzen dituztelarik. Luzakin hauek pseudopodo edo oin faltsu gisa ezagutzen dira. [[Pseudopodo]]<nowiki/>ak elikagaiak [[fagozitosi]]<nowiki/>a izeneko prozesu batean biltzeko ere erabiltzen dira. Pseudopodoak sortzen edo igortzen dira mikroorganismoek, zelulek eta abarrek sortu ohi dituzten estimulu kimikoak jasotzen direnean. Pseudopodoek mikroorganismoa hartzen dute barnean, eta barrunbe edo bakuolo batean sartzen dute. Hondakin-materiala eta digeritu gabeko hondarrak ektoplasmaren bidez ezabatzen dira<ref name=":0" />.
Formaren arabera pseudopodoak izen ezberdinak jasotzen dituzte; [[lobopodoa]]<nowiki/>k edo lobopodoak (zabalak eta laburrak, ektua eta endoplasma dutenak), podoak edo [[filopodoa]]<nowiki/>k (finak eta adarkatuak, ektoplasmarekin soilik), [[erretikulopodo]]<nowiki/>ak (podo anastomosatuak), [[akantopodo]]<nowiki/>ak ([[Acanthamoeba]] generoan ohikoak), etab<ref name=":1" />.
[[Fitxategi:Amoeba atalak.png|thumb|Amoeba generoko espezieek zelula [[Eukarioto|eukariotiko]] baten egitura tipikoa dute, eta [[zitoplasma]], [[Zelula nukleo|nukleoa]] eta hainbat organulu dituzte. Adibidez, pseudopodoak, bakuolo uzkurkorra, endoplasma, ektoplasma, mintza eta bakuolo digestiboa.]]
Baldintzak txarrak direnean, amebek [[kiste]]<nowiki/>ak sor ditzakete. Atseden-etapa horretan, amebak bola forma hartzen du, babes-pareta bat jariatuz. Kisteak jatorrizko amebak baino ingurumen-baldintza gogorragoetan iraun dezake. Horrela, zelula loaldi fasean sartzen da baldintzak onuragarriago bilakatu arte. Kistearen barruan, zelula hainbat aldiz zatitzen da [[mitosi]]<nowiki/>aren bidez; hala, kanpo baldintzak hobetu direla antzematen duenean, kistea ireki egiten da, eta ameba alaba batzuk kanporatzen dira<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Amoeba - body, parasites, used, water, process, form, animals, carbon, oxygen|url=http://www.scienceclarified.com/Al-As/Amoeba.html|aldizkaria=www.scienceclarified.com|sartze-data=2024-10-31}}</ref>.
Amoeba generoko espezieek zelula eukariotiko baten egitura tipikoa dute, eta zitoplasma, nukleoa eta hainbat organulu dituzte. Adibidez, pseudopodoak, bakuolo uzkurkorra, endoplasma, ektoplasma, mintza eta bakuolo digestiboa<ref name=":1" />.
== Historia eta sailkapena ==
''Amoeba''-ren antzeko organismo baten lehen erregistroa 1755ean sortu zen [[Johann Rösel von Rosenhof]]-en eskutik. Bere aurkikuntzari "der kleine Proteus" ("Proteus txikia") izena eman zion, Proteus-en omenez, greziar mitologiako itxura aldakorreko itsas jainkoa<ref>{{Erreferentzia|izena=August Johann|abizena=Rösel von Rosenhof|izenburua=Der monathlich-herausgegebenen Insecten-Belustigung ... : mit Kupfern nach dem Leben abgebildet /|argitaletxea=gedruckt bey J.J. Fleischmann,|abizena2=Kleemann|izena2=Christian Friedrich Carl|data=1746|url=http://dx.doi.org/10.5962/bhl.title.123717|sartze-data=2024-10-31}}</ref>. Nahiz eta Röselen ilustrazioek gaur egun ''[[Amoeba proteus]]'' bezala ezagutzen denaren antzeko izaki bat erakusten duten, bere "Proteus txikia" ezin da identifikatu gaur egungo espezie modernoren batekin<ref name=":0" />.
"Proteus animalcule" terminoa XVIII. eta XIX. mendeetan zehar erabili zen, edozein amoeboide handi eta askerentzako izen informal gisa<ref>{{Erreferentzia|izena=Daniel|abizena=McAlpine|izenburua=Biological atlas: a guide to the practical study of plants and animals|argitaletxea=Johnston|abizena2=McAlpine|izena2=Archibald N.|data=1881|url=http://dx.doi.org/10.5962/bhl.title.33159|sartze-data=2024-10-31}}</ref>.
1758. urtean itxuraz Rösel-en "Proteus" bere kabuz ikusi gabe, Carl Linnaeus-ek organismoa bere sailkapen sisteman sartu zuen, ''Volvox chaos'' izenarekin. Hala ere, ''Volvox'' izena jada alga flagelatuen genero bati aplikatu zitzaionez, izena ''[[Chaos chaos]]'' izatera pasatu zen. 1786. urtean [[Otto Mueller|Otto Müller]] naturalista daniarrak ''[[Proteus diffluens]]'' izeneko espezie bat deskribatu eta ilustratu zuen, gaur egun ''Amoeba proteus'' izenez ezagutzen den organismoa dena<ref name=":0" />.
''Amiba'' generoa, grezieratik amoibè (ἀμοιβή, "aldaketa" esan nahi duena), 1822. urtean eraiki zuen [[Bory de Saint-Vincent]]-ek<ref>{{Erreferentzia|abizena=Bory de Saint-Vincent|izenburua=Essai d'une classification des animaux microscopiques / par M. Bory de St-Vincent|argitaletxea=Veuve Agasse|abizena2=Lamarck|izena2=Jean-Baptiste-Pierre-Antoine de Monet de|data=1826|url=http://dx.doi.org/10.5962/bhl.title.9127|sartze-data=2024-10-31}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Gale encyclopedia of science|url=https://archive.org/details/galeencyclopedia0001unse_w3z2|argitaletxea=Gale Group|data=2001|edizioa=2. ed|editore-abizena=McGrath|editore-izena=Kimberley A.|isbn=978-0-7876-4370-6|sartze-data=2024-10-31}}</ref>. 1830. urtean [[C. G. Ehrenberg]] naturalista alemaniarrak genero hau hartu zuen izaki mikroskopikoen bere sailkapenean, baina idazkera aldetik "Amoeba" izatera pasatu zen<ref>{{Erreferentzia|izena=Christian Gottfried|abizena=Ehrenberg|izenburua=Organisation, systematik und geographisches verhältniss der infusionsthierchen. Zwei vorträge, in der Akademie der wissenschaften zu Berlin gehalten in den jahren 1828 und 1830, von C.G. Ehrenberg. Mit 8 kupfertafeln in folio ...|argitaletxea=Druckerei der Königlichen akademie der wissenschaften,|data=1830|url=http://dx.doi.org/10.5962/bhl.title.2077|sartze-data=2024-10-31}}</ref>.
== Anatomia, elikadura eta ugalketa ==
Amoeba generoko espezieak pseudopodo deritzen aldi baterako egituren bidez mugitu eta elikatzen dira. Pseudopodoak zitoplasma zelularrean kokatzen diren mikrofiruez osatuta daude, itxura tubularrekoak dira eta mutur borobilduak dauzkate<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Molecular biology of the cell: media DVD-ROM inside|argitaletxea=Garland Science|data=2008|edizioa=5. ed|editore-abizena=Alberts|editore-izena=Bruce|isbn=978-0-8153-4105-5|sartze-data=2024-10-31}}</ref>.
[[Pseudopodo|Pseudopodoak]] luzatu eta zabaltzen direnean, amebaren forma aldatu egiten da. Ameba aske flotatzen ari denean bereziki, aldi berean pseudopodo bat baino gehiago sortzeko gai da. Azalera baten gainean mugitzen denean, aldiz, normalean forma monopodiala hartzen du, mugimenduaren norabidean hedatzen den pseudopodo bakarra, hain zuzen<ref>{{Erreferentzia|izena=Kenneth|abizena=Dumack|izenburua=Rediscovery of the Testate Amoeba Genus Penardeugenia (Thaumatomonadida, Imbricatea)|orrialdeak=29–42|abizena2=Siemensma|abizena3=Bonkowski|izena2=Ferry|izena3=Michael|data=2018-02|url=http://dx.doi.org/10.1016/j.protis.2017.12.002|aldizkaria=Protist|alea=1|zenbakia=169|issn=1434-4610|doi=10.1016/j.protis.2017.12.002|sartze-data=2024-10-31}}</ref>.
Historikoki, ikertzaileek [[zitoplasma]] bi zatitan banatu dute: endoplasma pikortsu bat, barnekoa eta ektoplasma, kanpokoa, geruza garden bat, biak mintz plasmatiko malgu baten barruan sartuta<ref name=":0" />. Era berean, ameben zelulak normalean nukleo pikortsu bakarra du, organismoaren DNA gehiena duena. Bakuolo uzkurkorra zelularen gehiegizko ura iraiztuz oreka osmotikoa mantentzeko erabiltzen da (ikus Osmoerregulazioa).
Amoeba batek fagozitosiaren bidez lortzen du bere elikadura, materia organikoko partikula eta organismo txikiagoak bilduz, edo [[Pinozitosi|pinozitosia]]<nowiki/>ren bidez, mintz plasmatikoaren barruan eratutako besikulen bidez disolbatutako mantenugaiak hartuz<ref name=":0" />. Amoebak inguratutako elikagaiak janari-bakuolo izeneko digestio-organuluetan gordetzen dira.
[[Ameba|Amoebak]], beste organismo eukarioto unizelular batzuk bezala, asexualki ugaltzen dira mitosiaren eta [[Zitozinesi|zitokinesi]]<nowiki/>aren bidez. Ugalketa sexuala ez da zuzenean aztertu Amoeban, nahiz eta jakina den beste talde amoebozoarretan material genetikoaren trukaketa sexuala gertatzen dela. [[Amoebozoa|Amoebozoo]] gehienak singamia, [[Birkonbinazio genetiko|birkonbinazioa]] eta murrizpen ploidiala egiteko gai agertzen dira, prozesu meiotiko estandar baten bidez. ''[[Amoeba proteus]]'' eredu "asexualak" prozesu sexualei lotutako proteina gehienak ditu. Organismoak indarrez zatituta dauden kasuetan, nukleoa kontserbatzen duen zatiak biziraun egingo du, eta zelulen zati berri bat osatuko du, nahiz eta beste zatia hil egiten den.
== Osmoerregulazioa ==
Beste protista askok bezala, Amoeba generoko espezieek [[presio osmotiko]]<nowiki/>ak kontrolatzen dituzte, [[bakuolo]] uzkurgarria izeneko [[Zelula mintz|mintzak]] mugatutako organulu baten bidez. ''[[Amoeba proteus]]''ek bakuolo uzkurgarri bat du, [[Zitoplasma|zitoplasmako]] ([[Diastole|diastolea]]) urez poliki-poliki betetzen dena, eta, gero, zelula-mintzarekin fusionatzean, azkar uzkurtzen da (sistolea), eta ura kanporatzen du exoitosiagatik. Horrela, amebak zitoplasman dagoen ur kantitatea erregulatzen du<ref name=":2">{{Erreferentzia|izena=Eri|abizena=Nishihara|izenburua=Presence of aquaporin and V‐ATPase on the contractile vacuole of Amoeba proteus|orrialdeak=179–188|hizkuntza=en|abizena2=Yokota|abizena3=Tazaki|abizena4=Orii|abizena5=Katsuhara|abizena6=Kataoka|abizena7=Igarashi|abizena8=Moriyama|abizena9=Shimmen|izena2=Etsuo|izena3=Akira|izena4=Hidefumi|izena5=Maki|izena6=Kensuke|izena7=Hisako|izena8=Yoshinori|izena9=Teruo|data=2008-03|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1042/BC20070091|aldizkaria=Biology of the Cell|alea=3|zenbakia=100|issn=0248-4900|doi=10.1042/BC20070091|sartze-data=2024-11-07}}</ref>.
[[Bakuolo uzkurgarria]] (BU) ura bota eta berehala, mintza zimurtu egiten zaio. Handik gutxira, BU-ren mintza inguratzen duten [[bakuolo]] edo [[besikula]] txiki asko agertzen dira. Besikula txikiak pixkanaka handitzen dira ura xurgatzean, eta, gero, BU-arekin fusionatzen dira; BU-a handitu egiten da urez bete ahala. Beraz, besikula txiki horien funtzioa zitoplasmaren gehiegizko ura biltzea eta erdikora bideratzea da. BU-a hainbat minutuz puzten da, eta gero uzkurtu egiten da, ura kanporantz botatzeko. Zikloa berriro errepikatzen da<ref name=":2" />.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Amoebozoa]]
[[Kategoria:1822. urtean deskribatutako taxonak]]
3km41nx6bq7xm1fvfr3fg0lre2uykxg
Oiasso Erromatar Museoa
0
239903
10005888
10005631
2024-12-20T15:06:08Z
Suna no onna
63274
10005888
wikitext
text/x-wiki
{{Museo infotaula}}'''Oiasso Erromatar Museoa''' [[Oiasso]] hiriaren inguruan aurkitutako [[Antzinako Erroma|erromatar]] garaiko aztarnak biltzen dituen museoa da. [[Gipuzkoa]]ko [[Irun]] udalerrian dago.
== Kokalekua ==
Eskoleta kaleko lehen zenbakian kokatua dago, [[Junkaleko Andre Mariaren eliza (Irun)|Junkaleko Andre Mariaren elizaren]] alboan.
== Museoa ==
Inguru horretako ondare arkeologikoa ezagutzera emateko eta [[Bizkaiko golkoa]]n erromatarren garaia ezagutarazteko helburua du. Museoan, gainera, [[Antzinaroa|Antzinako Historiaren]] eta Arkeologiaren inguruko kultura ekintzak egiten dira.
Oiasso [[XX. mendea]]ren amaieran [[Gipuzkoa]]n egindako aurkikuntza arkeologikorik garrantzitsuena da. Hiriaren hazkundea portu natural bikainaren inguruan gertatu zen (Kristo ondorengo 50 eta 150. urteetan jarduera handia bazuen), eta [[Aiako harria|Aiako Harriko]] mea ustiaketaren inguruan ere.
Indusketa arkeologikoetatik, ondorengo eremu hauek identifikatu ahal izan dira:
* Oiasso hiriaren kanpoaldean zegoen nekropolia (gaur egungo [[Ama Xantalen baseliza]]ren barnean)
* [[Higer lurmuturra]]ren (Hondarribia) oinetan dagoen ditxo bat. Han babesten ziren ontziak.
* [[Errementari]] baten lantegia.
* [[Bidasoa]] zeharkatzen zuen zubia.
* Hiriko termak edo bainu publikoak.
== Iruditegia ==
<gallery>
Irudi:Fachada Museo Oiasso.jpg|Oiasso Museoko aurrealdea
Irudi:Oiasso Museoko barrualdea 01.jpg|Oiasso Museoko barrualdea
Irudi:Oiasso Museoko barrualdea 02.jpg|Oiasso Museotik gertu dagoen Ama Xantalen baseliza barrutik
</gallery>
== Erreferentziak ==
* Edukiaren zati bat Gipuzkoako museoen webguneko [http://www.gipuzkoakomuseoak.net/museos/museo.php?Nmuseo=1259069447&id=eu «Oiasso Erromatar Museoa»] orritik hartua da. [http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/2.5/ Creative Commons Aitortu-Partekatu Berdin 2.5 lizentziarekin] argitaraturiko orri horren egile eskubideak Gipuzkoako Foru Aldundiarenak dira.
== Kanpo estekak ==
* [http://www.irun.org/oiasso/home.aspx?tabid=50 Oiasso Erromatar Museoaren webgunea]
* [http://www.arkeolan.com Arkeolan]
* [https://museotik.euskadi.eus/hasiera/ Museotik]
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Gipuzkoako museoak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko arkeologia-museoak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko aztarnategi arkeologikoak]]
[[Kategoria:Erromatarrak Euskal Herrian]]
[[Kategoria:Irungo eraikinak]]
[[Kategoria:Irungo kultura]]
n6jrjjt0xk7lgctupr735s7fwowmf3n
Züricheko txapelketa
0
241076
10005949
9271340
2024-12-20T15:52:16Z
Joseba65
69297
/* Probaren garaile zerrenda */
10005949
wikitext
text/x-wiki
{{Cycling race/raceinfobox|Q157475}}
'''Züricheko txapelketa''' urtero [[Suitza]]n ospatzen zen [[txirrindularitza]] lasterketa klasiko bat zen. Lehen aldiz [[1914]]an ospatu zen, eta urtero etenik gabe ospatu zen ([[1915]] eta [[1916]]an izan ezik [[Lehen Mundu Gerra]]ren ondorioz) [[2006]] arte, urte honetan azken edizioa ospatu zelarik. Klasiko honen desagerpena jarraipena emango zioten babesleak lortzeko ezintasuna izan zen.
[[Munduko Txirrindularitza Kopa]]ren zati izaten [[1989]]an hasi zen, hau [[2004]]an desagertu zen arte, [[abuztu]]an ospatzen zelarik. [[2005]]etik [[UCI ProTour]]ren barnean egon zen, [[urri]]an ospatzen zelarik.
[[1993]]an erabat aldatu zen bere ibilbidea, antolatzailea aldatu ondoren, eta ''Suitzako Sari Nagusia'' deitzera pasa zen [[1999]] arte, berriz [[Zürich]]en ospatzera itzuli eta bere izen zaharra berreskuratu zuenean.
Proba honetan garaipen gehien lortu dituen txirrindularia [[Henri Suter]] suitzarra da, sei garaipenekin [[1919]] eta [[1929]] artean.
[[2008]]ko [[irailaren 7|irailak 7an]] berriz ospatu zen, baina oraingoan zaletuen proba bezala.
== Probaren garaile zerrenda ==
{{Cycling race/listofwinners|Q157475
| above row 2: {{left|1915-1916}} ''ez zen jokatu [[Lehen Mundu Gerra]]ren ondorioz''
| above row 92: {{left|2007}} ''ez zen jokatu''<br>'''Amateurrentzako lasterketa'''
}}
== Ikus, gainera ==
* [[klasikoak (txirrindularitza)]]
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Klasikoak]]
[[Kategoria:Suitzako txirrindularitza lasterketak]]
9ps1577mbb465n46t0tsg9tk8qlnbky
Sidney Janis
0
270432
10005789
8452189
2024-12-20T12:39:29Z
Luistxo
1519
+[[Kategoria:Galeristak eta arte merkatariak]]; Galeristak (art dealers - eu) ([[toolforge:quickcategories/batch/8168/|QuickCategories batch #8168]])
10005789
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Sidney Janis''' ([[Buffalo]], [[New York (estatua)|New York]], [[Ameriketako Estatu Batuak]], [[1896]]ko [[uztailaren 8]]a - [[New York]], [[1989]]ko [[azaroaren 23]]a) [[arte-bilduma]]gilea izan zen.
== Biografia ==
Familia aberatsean jaio zen. 1920an [[New York]] hirian kokatu zen, eta bere garaiko artea ezagutzen eta [[abangoardia (argipena)|abangoardia]] jaio berrien historiaz gogoeta egiten hasi zen. [[Fauvismo]]a, [[kubismo]]a, [[futurismo]]a, [[abstrakzio]]a eta [[surrealismo]]a aztertu zituen sormen artistikoaren bide posibleak sumatu nahirik. Aldi berean, bilduma bat egitea erabaki zuen, eta 1926an hasi zuen, [[Paris]]en Kahnweilerri erosi zizkion [[Henri Matisse]]ren eta [[Juan Gris]]en margolan banarekin. Oso denbora laburrean, [[arte modernoa]]ren margolari garrantzitsuenen lan-multzo bikaina bildu zuen ([[Pablo Picasso|Picasso]], [[Piet Mondrian|Mondrian]], [[Fernand Léger|Léger]]...), eta XX. mendeko estatubatuar arte-bildumagileetan lehenetakoa izan zen. Itzal handia lortu zuen, eta 1934tik 1948ra bitartean, [[New Yorkeko Arte Modernoaren Museoa|New Yorkeko Arte Modernoaren Museoko]] batzorde aholku-emailearen kide izan zen. Bitarte horretan, Picassoren ''Gernika'' MoMAra eramateko txostena egin zuen, eta estatubatuar artisten belaunaldi berriak babestu zituen. Bere emazte Harrietekin batera, oso lan garrantzitsua idatzi zuen, ''Abstract and surrealist Art in America'' (''Arte abstraktua eta surrealista Ameriketan''), eta bera izan zen Pollocken, Rothkoren, Albersen, Hofmannen eta abarren inguruko gogoeten aitzindaria.
1948an arte-galeria bat zabaldu zuen New Yorken, Ameriketako artearen nortasunaren alde egiteko. Bere erakusketetan historia eta berritasuna batu zituen: Les Fauves (1950), Henri Rousseau (1951), Dada (1953), eta Futurism (1954); Pollocken sei erakusketa 1952tik 1958ra bitartean, eta De Kooning, Kline, Rothko, Guston, Gottlieb eta Baziotesen ingurukoak. Baina bere galeriaren historian New Realists erakusketa izan zen ziur asko garrantzitsuena, 1962an, [[pop Artea|pop art]] joerari eskainia. 1967an Sidneyk eta Harrietek beren bildumaren ehun bat lan New Yorkeko Arte Modernoaren Museoari eman zizkioten. 1970etik aurrera, seme-alaben esku utzi zuen galeria.
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2011/12/26}}
{{bizialdia|1896ko|1989ko|Janis, Sidney}}
[[Kategoria:New Yorkeko estatuko jendea]]
[[Kategoria:New Yorken hildakoak]]
[[Kategoria:Galeristak eta arte merkatariak]]
8jc7ds894zgilyj5uor5vo8yae5ff79
Anthony Perkins
0
277111
10006234
7866551
2024-12-20T22:08:04Z
Treuiller
59723
10006234
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Anthony Perkins''' ([[New York]], [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]], 1932ko apirilaren 4a - Los Angeles, 1992ko irailaren 12a) estatubatuar [[zinema]]-[[aktore|antzezlea]] izan zen.
== Biografia ==
[[Antzerki]]an jardun zuen gaztetatik. [[George Kucor]]en ''The Actress'' (1953, "Emakume aktorea") filma izan zen zineman egin zuen lehen lana, [[1956]]an ''[[Friendly Persuasion]]'' filman [[Gary Cooper]] aktorearekin batera antzeztu zuen. [[Alfred Hitchcock|Hitchcocken]] ''[[Psycho (1960ko filma)|Psycho]]'' (1960, "Psikosia") filmeko protagonista izan zen; lan horrekin arrakasta handia izan zuen. Geroztik gisa horretako antzezlanak egin izan zituen gehienetan. 1986an ''Psycho III'' ("Psikosia III") filmaren zuzendaria izan zen. Beste film ezagunak dira: ''Fedra'' (1962), ''The Trial'' (1962, "Auzia"), ''The Life and Times of Judge Roy Bean'' (1972, "Roy Bean epailearen bizitza eta garaia"), ''[[Murder on the Orient Express (1974ko filma)|Murder on the Orient Expres]]'' (1974, "Hilketa Orient Expresen").
== Erreferentziak ==
{{commonskat}}
{{ lur | data=2011/12/27}}
{{biografia zirriborroa|US-NY}}
{{bizialdia|1932ko|1992ko|Perkins, Anthony}}
[[Kategoria:Newyorkarrak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako aktoreak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako zinema zuzendariak]]
[[Kategoria:Donostia Sariaren irabazleak (Zinemaldia)]]
[[Kategoria:Pertsona bisexualak]]
[[Kategoria:HIESak hildakoak]]
[[Kategoria:Pneumoniak hildakoak]]
[[Kategoria:Cannesko Zinemaldiko gizonezko interpretazio onenaren saridunak]]
3hnr1hiqqc033gpwvjf6tqh8hdcewsh
10006236
10006234
2024-12-20T22:10:08Z
Treuiller
59723
10006236
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Anthony Perkins''' ([[New York]], [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]], 1932ko apirilaren 4a - Los Angeles, 1992ko irailaren 12a) estatubatuar [[zinema]]-[[aktore|antzezlea]] izan zen.
== Biografia ==
[[Antzerki]]an jardun zuen gaztetatik. [[George Kucor]]en ''The Actress'' (1953, "Emakume aktorea") zineman egin zuen lehen filma izan zen, [[1956]]an ''[[Friendly Persuasion]]'' filmean [[Gary Cooper]] aktorearekin batera antzeztu zuen. [[Alfred Hitchcock|Hitchcocken]] ''[[Psycho (1960ko filma)|Psycho]]'' (1960, "Psikosia") filmeko protagonista izan zen; lan horrekin arrakasta handia izan zuen. Geroztik gisa horretako antzezlanak egin izan zituen gehienetan. 1986an ''Psycho III'' ("Psikosia III") filmaren zuzendaria izan zen. Beste film ezagunak dira: ''Fedra'' (1962), ''The Trial'' (1962, "Auzia"), ''The Life and Times of Judge Roy Bean'' (1972, "Roy Bean epailearen bizitza eta garaia"), ''[[Murder on the Orient Express (1974ko filma)|Murder on the Orient Expres]]'' (1974, "Hilketa Orient Expresen").
== Erreferentziak ==
{{commonskat}}
{{ lur | data=2011/12/27}}
{{biografia zirriborroa|US-NY}}
{{bizialdia|1932ko|1992ko|Perkins, Anthony}}
[[Kategoria:Newyorkarrak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako aktoreak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako zinema zuzendariak]]
[[Kategoria:Donostia Sariaren irabazleak (Zinemaldia)]]
[[Kategoria:Pertsona bisexualak]]
[[Kategoria:HIESak hildakoak]]
[[Kategoria:Pneumoniak hildakoak]]
[[Kategoria:Cannesko Zinemaldiko gizonezko interpretazio onenaren saridunak]]
m3w7cea101u7u63d7gulvkorch564zm
Jan Mabuse
0
277205
10006073
6746485
2024-12-20T17:12:00Z
ZeWXeilaQ&Q
169629
10006073
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa
|irudia = Jan Gossart - Portrait of a Man (Self-Portrait), circa 1520-1525, 1951.6.jpg}}
[[Fitxategi:Jan Gossaert 001.jpg|thumb|''Errege Magoak Jesus Haurra gurtzen'']]
'''Jan Mabuse''' —jaiotza-izena: '''Jan Gossaert'''— ([[Hainaut]], [[1478]] inguru - [[Breda]], [[1532]]ko [[urriaren 1]]a) [[flandriar|flandestar]] margolaria izan zen. [[Italia]]ko [[Pizkundea|Pizkundeko]] estiloa [[Herbehereak|Herbehereetan]] sartu zuten lehenetakoa izan zen. Hasieran [[Gerard David]], [[Hugo van der Goes]] eta [[Albrecht Dürer|Dureroren]] eragin handia izan zuen. 1508 inguruan Italiara joan zen, eta harrezkero Italiako artisten eragin handiagoa izan zuen.
Obra nagusiak: ''Errege Magoak Jesus Haurra gurtzen'', ''Jesus, Ama Birjina eta Joan Bataiatzailea'', ''Getsemani'' (lehen garaikoak), eta ''Neptuno eta Anfitrita'' (1516), ''Herkule eta Deianira'' (1517), ''Danae''. Erretratuak ere egin zituen: ''Karlos Burgundiakoa'', ''Eleanor Austriakoa'', ''Jean Carondelet''.
== Erreferentziak ==
{{commonskat}}
{{ lur | data=2011/12/27}}
[[Kategoria:1532ko heriotzak]]
[[Kategoria:1470eko hamarkadako jaiotzak]]
[[Kategoria:Flandriako margolariak]]
[[Kategoria:Mitologiaren margolariak]]
47g25cr3rr1kpxmo8bdc89k1a8yodap
Ashanti (etnia)
0
278932
10006158
8568584
2024-12-20T18:45:58Z
Marklar2007
1545
10006158
wikitext
text/x-wiki
{{Talde etniko infotaula automatikoa}}
'''Ashanti''' —edo '''asante'''— [[mendebaldeko Afrika]]ko [[etnia]] da. [[Ghana]]ko [[Ashanti (eskualdea)|Ashanti eskualdean]], bizi dira, bai eta [[Boli Kosta]]n ere. Nekazari herria da, [[teknologia]] aski aurreratua duena. 1701–1896. urteen bitartean [[Ashanti Inperioa]] eratu zuten. Famatua da ashantien artea, [[Ashagi]]ko meatzetan lortzen zuten [[urre]]aren pisua neurtzeko egiten zituzten [[letoi]]zko tresnak batez ere. [[XVIII. mendea]]ren ingurukoak dira aurkitu diren pisuak, irudi ederrez hornituak. Urrea eta [[zur]]a ere lantzen zituzten, baina material horiekin egindako lanak ez dira hain garrantzitsuak. Zazpi milioi lagun inguru dira gaur egun. [[Twi]] hizkuntzan mintzo dira.
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2011/12/27}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ghanako etniak]]
[[Kategoria:Boli Kostako etniak]]
etbvbhzbtiiy5vd4xro9f6stitopn4b
10006159
10006158
2024-12-20T18:46:30Z
Marklar2007
1545
/* Kanpo estekak */
10006159
wikitext
text/x-wiki
{{Talde etniko infotaula automatikoa}}
'''Ashanti''' —edo '''asante'''— [[mendebaldeko Afrika]]ko [[etnia]] da. [[Ghana]]ko [[Ashanti (eskualdea)|Ashanti eskualdean]], bizi dira, bai eta [[Boli Kosta]]n ere. Nekazari herria da, [[teknologia]] aski aurreratua duena. 1701–1896. urteen bitartean [[Ashanti Inperioa]] eratu zuten. Famatua da ashantien artea, [[Ashagi]]ko meatzetan lortzen zuten [[urre]]aren pisua neurtzeko egiten zituzten [[letoi]]zko tresnak batez ere. [[XVIII. mendea]]ren ingurukoak dira aurkitu diren pisuak, irudi ederrez hornituak. Urrea eta [[zur]]a ere lantzen zituzten, baina material horiekin egindako lanak ez dira hain garrantzitsuak. Zazpi milioi lagun inguru dira gaur egun. [[Twi]] hizkuntzan mintzo dira.
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2011/12/27}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{antropologia zirriborroa}}
[[Kategoria:Ghanako etniak]]
[[Kategoria:Boli Kostako etniak]]
nom5l04wapdkhb98y6gu6cc5lycxp5u
Usman dan Fodio
0
280465
10006252
9529133
2024-12-20T23:07:21Z
Eliatxo
96586
/* Erreferentziak */
10006252
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Shaihu Usman dan Fodio''' ({{lang-ar|عثمان بن فودي ، عثمان دان فوديو}}; Maratta, [[Gobir]], [[1754]] – [[Sokoto]], [[Fulaniko erresuma]], [[1817]]) erlijio erreformatzailea, buruzagi politikoa eta [[Sokotoko Kalifa-herria]]ren sortzailea izan zen. 1801ean [[hausa etnia|hausa]] sultanen aurkako [[jihad|gerra santuari]] ekin zion eta herrialdea [[islam]]era bihurtu zuen, hausa erresuma guztiak batuz. Ipar [[Nigeria]]n erresuma teokratiko feudal bat sortu zuen. Erresuma honek [[emir]] herri autonomoak biltzen zituen, eta hegoaldera [[Niger (ibaia)|Niger haranetik]] harat hedatu zen.
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2011/12/27}}
{{Biografia zirriborroa|Nigeria}}
{{bizialdia|1754ko|1817ko|Dan Fodio, Usman}}
[[Kategoria:Nigeriako musulmanak]]
[[Kategoria:Musulman erlijiosoak]]
[[Kategoria:Nigeriako poetak]]
[[Kategoria:Hausazko idazleak]]
[[Kategoria:Arabierazko idazleak]]
[[Kategoria:Misiolariak]]
[[Kategoria:Nigeriako erregetza]]
k90ersvcs0xs8iano1wb1dxzxh8s9wy
Katia Granoff
0
285193
10005787
8411791
2024-12-20T12:39:26Z
Luistxo
1519
+[[Kategoria:Galeristak eta arte merkatariak]]; Galeristak (art dealers - eu) ([[toolforge:quickcategories/batch/8168/|QuickCategories batch #8168]])
10005787
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Katia Granoff''' ({{lang-ru|Ка́тя Грано́фф}}; [[Mykolaiv]], {{data|1895|7|16}} - [[Paris]], {{data|1989|4|16}}) ukrainar jatorriko idazle eta arte-merkataria izan zen. [[Errusiako Iraultza|Errusiar Iraultzatik]] (1917) ihesi heldu zen Parisa 1924an, eta hainbat arte-galeria zabaldu zituen han. Poesia idatzi zuen ''La colonne et la rose ''(1966'', Zutabea eta arrosa'', Frantziako Akademiaren saria), eta ''Anthologie de la poésie russe'' (1961, ''Errusiako poesiaren antologia'') antologia argitaratu zuen. Azken horrek Georges Dufau saria jaso zuen.
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2011/12/28}}
{{bizialdia|1895eko|1989ko|Granoff, Katia}}
[[Kategoria:Ukrainako idazleak]]
[[Kategoria:Ohorezko Legioko zaldunak]]
[[Kategoria:Parisen hildakoak]]
[[Kategoria:Galeristak eta arte merkatariak]]
djhfueo5hn7xsuxom9dc73j36sej9n3
Akan
0
290712
10006148
9841668
2024-12-20T18:33:20Z
Marklar2007
1545
10006148
wikitext
text/x-wiki
{{Talde etniko infotaula automatikoa}}
'''Akan'''<ref>{{erreferentzia|url=https://www.berria.eus/estiloliburua/mundua/G#90|egilea=[[Berria]]|izenburua=Estilo Liburua}}</ref> [[mendebaldeko Afrika]]ko talde etnolinguistikoa da, [[Ghana]]n, [[Boli Kosta]]n eta [[Togo]]n hedaturik dagoena. Ghanako eta Boli Kostako etnia nagusia da. <ref name="cia.gov">{{erreferentzia|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/iv.html |izenburua=CIA - The World Factbook |argitaletxea=Cia.gov |date= |sartze-data=2011-11-13}}</ref><ref name="ReferenceA">{{erreferentzia|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/gh.html |izenburua=CIA - The World Factbook |argitaletxea=Cia.gov |date= |sartze-data=2011-11-13}}</ref> Akan herriak [[Akanera|hitzegiten dituen hizkuntzak]] [[Kwa hizkuntzak|Kwa]] taldekoak dira.<ref>Languages of the Akan area: papers in Western Kwa linguistics and on the linguistic geography of the area of ancientIsaac K. Chinebuah, H. Max J. Trutenau, Linguistic Circle of Accra Basler Afrika Bibliographien, 1976 - 168 pages</ref>
== Historia ==
Badirudi akantarrak [[Sahel]]-eko eskualdetik iritsi zirela gaur egun betetzen duten lurraldera<ref>{{erreferentzia|url=https://genographic.nationalgeographic.com/genographic/atlas.html |izenburua=Atlas of the Human Journey |argitaletxea=The Genographic Project |sartze-data=2011-01-01}}</ref> XI era XIII. mendeen inguruan.<ref>The Akan diaspora in the Americas Oxford University Press, 2010 - Social Science</ref><ref>Ghana:
The Bradt Travel Guide Bradt Travel Guides, 2007 - 416 pages</ref>. XI. mende aldera egungo Boli Kosta eta Ghanaren eremuan [[Bonomango Erresuma]] sortu zen eta akan herriak komertzioari ekin zion batik bat inguruko asentamenduekin harremanetan jarriz: [[Djenne]], [[Timbuktu]] eta [[Bornu]] besteak beste. <ref>The Techiman-Bono of Ghana:an ethnography of an Akan society Kendall/Hunt Pub. Co., 1975</ref> XII eta XIII. mende artean urrearen meatzaritzak sekulako indarra hartu zuen Bonomanen Akan herria asko aberastu zelarik.<ref>Title: Africa a Voyage of Discovery with Basil Davidson, Language: English Type: Documentary Year: 1984 Length: 114 min.
</ref> Urre meatze berriak ustiatzekotan zenbait akan talde Bonomango erresumatik irten eta inguruko lurraldeak kolonizatu zituzten meatzaritza eta komertziotik bizi ziren estatu txikiak sortuz.<ref>Africa from the twelfth to the sixteenth century Joseph Ki-Zerbo, Djibril Tamsir Niane J. Currey, 1997 - 294 pages</ref><ref>Indigenous medicine and knowledge in African society
Psychology Press, 2007 - Health & Fitness</ref> Estatu berri horietako bat [[Akwamu]] dugu zeina egungo [[Benin]] dagoen eskualderarte iristen zen.<ref>{{erreferentzia|url=http://www.merriam-webster.com/concise/Akwamu |izenburua=Akwamu - Encyclopedia Article and More from |argitaletxea=Merriam-Webster |date=2010-08-13 |sartze-data=2011-11-13}}</ref> Denboraren poderioz Akwamu benetako inperio bihurtu zen, [[Ashanti Inperioa]] hain zuzen ere.<ref>Title: Africa: a Voyage of Discovery with Basil Davidson, Language: English Type: Documentary Year: 1984 Length: 114 min.</ref>
XV. medeaz geroztik XIX. menderarte akanek urre meatzaritza eta komertzioaren primazia izan zuen [[Gineako golkoa|Gineako golko]] eta Afrika mendebaldean eskualde hauetako talde boteretsuenetakoak zirelarik.<ref name="penn.museum">{{erreferentzia|url=http://www.penn.museum/long-term-exhibits/259-african-gallery.html |izenburua=Africa Gallery |argitaletxea=Penn Museum |date= |sartze-data=2011-11-13}}</ref><ref name="ReferenceB">The African heritage, Volume 3 Zimbabwe Pub. House, 1999 - History - 180 pages</ref> [[Europa]]ko estatuen kolonizazio kanpainei aurre egin zieten euren autonomia mantentzearren independentzia galdu zutelarik.<ref name="penn.museum"/><ref name="ReferenceB"/><ref>Non-western theories of development:
regional norms versus global trends Harcourt Brace College Pub., 1999 - Business & Economics - 179 pages</ref> XX. mende hasieran akan herriaren lurraldea [[Britainia Handia]]ren edota [[Frantzia]]ren agindupean zeuden. 1957ko martxoaren 6an Erresuma Batuko kolonia zen [[Urrearen Kosta]]ko akan lurraldea [[Kwame Nkrumah]]-k gidatua matxinatu eta [[Britainiako Togo]]-rekin bat eginez [[Ghana]] estatu independientea sortu zuten. [[Boli Kosta]] 1960ko abuztuaren 7an independizatu zen Frantziarengandik.<ref>{{erreferentzia|url=http://www.un.org/en/members/holidays.shtml |izenburua=United Nations member States - General Information |argitaletxea=Un.org |date= |sartze-data=2011-11-13}}</ref>
== Akan taldeak ==
Akan herria hainbat talde edo etnia txikiagotan banatzen da, besteak beste: [[Ashanti (etnia)|Ashanti]], [[Akwamu]], [[Akyem]], [[Akuapem]], [[Denkyira]], [[Abron]], [[Aowin]], [[Ahanta]], [[Anyi]], [[Baoule]], [[Chokosi]], [[Fante]], [[Kwahu]], [[Sefwi]], [[Ahafo]], [[Assin]], [[Evalue]], [[Wassa]], [[Adjukru]], [[Akye]], [[Alladian]], [[Attie]], [[M'Bato]], [[Abidji]], [[Avikam]], [[Avatime]], [[Ebrie]], [[Ehotile]], [[Nzema]], [[Abbe]], [[Aboure]], [[Coromantins]], [[Ndyuka]].<ref name="cia.gov"/><ref name="ReferenceA"/><ref>{{erreferentzia|url=http://www.twi.bb/akan.php |izenburua=Online Twi Dictionary - The Akan People |argitaletxea=twi.bb |date= |sartze-data=2011-11-13}}</ref>
== Kultura ==
Akan gizartea [[matrilinealtasun|matrilineala]] da, hau da akan bat bere amaren leinukoa litzateke aitarenaren aurretik, horrela genealogia ama, amona etabek. markatzen dutelarik.<ref>Ghana:The Bradt Travel Guide, Philip Briggs, Katherine Rushton Bradt Travel Guides, 2007 - 416 pages</ref> Akan artea ospetsua da, batik bat ezagunak dira [[argizari galduaren teknika]] bitartez lortzen dituzten [[brontze]] eta [[urre]]zko piezak. Kultura hau da Ghanako kultura nagusia.<ref>Man Ray, African art, and the modernist lens Wendy Grossman, Martha Ann Bari, Letty Bonnell International Arts & Artists, 2009 - Photography - 183 pages</ref>
Etnia honen kontakizun [[Akan mitologia|mitologiko]] garrantzitsuenetakoak ''[[anansesem]]''ak lirateke, hitz honen esanahia 'armiarma ipui' da. Anansesemen beste hizen bat ''nyankomsem'' da hau da 'zeruko jainko baten hitzak'. Historia hauetan maiz azaltzen den pertsonaietako bat [[Kwaku Ananse]] dugu, genio bihurri bat, zeinak armiarma, gizaki edo bien arteko zerbaiten itsuraz azaltzen den. <ref>A treasury of African folklore:
the oral literature, traditions, myths, legends, epics, tales, recollections, wisdom, sayings, and humor of Africa Crown Publishers, 1975 - Social Science - 617 pages</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ghanako etniak]]
[[Kategoria:Boli Kostako etniak]]
[[Kategoria:Togoko etniak]]
aihs9pmdtmgp6aczhq8kt62l2cgz0bw
Magdeburgeko katedrala
0
292928
10006408
9469216
2024-12-21T11:02:35Z
Marklar2007
1545
[[Kategoria:Magdeburg]] kendua; [[Kategoria:Magdeburgeko eraikinak]] gehitua [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10006408
wikitext
text/x-wiki
{{eraikin infotaula
| izena = Magdeburgeko katedrala
| irudia = Magdeburger-Dom-Nachts.jpg
| irudi-oina = Magdeburgeko katedrala gauez
| herria = [[Magdeburg]]
| helbidea =
| herrialdea = DEU
| lurraldea =
| dn =52
| mn =7
| sn =29
| de =11
| me =38
| se =04
| W =E
| garaia =[[1520]]
| webgunea =
}}
'''Magdeburgeko katedrala''' ({{lang-de|Magdeburger Dom}}), ofizialki '''Santa Katalina eta San Maurizioren katedrala''' ({{lang|de|''Dom zu Magdeburg St. Mauritius und Katharina''}}), [[Alemania]]ko katedral [[gotiko (argipena)|gotiko]] zaharrena da. [[Magdeburg]] hirian dago eta Alemania erdialdeko katedral [[Luteranismo|luterano]] garrantzitsuena da.
== Historia ==
Aurrez 937 urteko San Maurizio abade-etxe [[beneditar]]ra zegoen tokian eraiki zen katedrala. Magdeburgen bizi zen [[Oton I.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa|Oto I.a]] enperadoreak finantziatua izan zen. Bertan koroatu zuten [[Germaniako Erromatar Inperio Santua|Germaniako Erromatar Inperio Santuko]] enperadore eta bertan hilobiratua izan zen 977an. Katedralaren aurrean enperadoreen jauregia (''Kaiserpfalz'') eraiki zen.
Magdeburg hiriak su hartu zuen 1207an eta katedral berria eraikitzen hasi ziren 1209an. Enperadoreen jauregiaren hondakinetako harriak ere erabili zituzten eraikin handiagoa egin ahal izateko. Hiru mende behar izan zituzten katedral berria egiteko, 1520an sagaratu baitzen.
[[Martin Luther]]ren idatziei jarraiki, 1524ean Magdeburgeko elizek [[luteranismo]]a hartu zuten eta Magdeburg protestantismoaren gotorleku bihurtu zen. Katedralak ordea katoliko izaten jarraitu zuen 1567an apezpikua aldatu zuten arte. [[Hogeita Hamar Urteko Gerra]]n [[Tillyko kondea]]k harpilatu zuen hiria eta katedrala ere bai. [[Napoleondar Gerrak|Napoleondar Gerretan]] frantziarrek hiria okupatu zuten 1806 eta 1814 artean eta katedrala biltegi eta zaldi zein ardien korta gisa erabili zuten. Prusiak eskuratzean Frederiko Gillen III.a Prusiakoak kalteen konponketa finantziatu zuen eta 1834ean berriz ere katedral gisa erabiltzen hasi ziren.
[[Bigarren Mundu Gerra]]n bonbaketetan suntsitua izan zen eta berriz berreraiki beharra izan zen. 1955ean ireki zen.
== Ezaugarriak ==
Magdeburgeko katedralak 120 metrotako luzera du eta teilatuak 32 metrotako altuera. Dorreak aldiz handiak dira, 100 metrotako garaiera baitute. Honek Alemaniako katedral altuenetakoa bihurtzen du.
Bereziki aipatzekoak dira koroko aulkiak eta katedralaren [[haitzurdin|marmolezko]] eta [[porfiro]]zko zutabeak.
== Kanpo estekak ==
* {{en}}{{de}} [https://web.archive.org/web/20120320124738/http://www.magdeburg.de/index.phtml?La=2&sNavID=1.100&ffmod=suchen&ffsm=1&ffmod=tx&object=tx%7C115.3.2&FID=115.3.2 Webgune ofiziala]
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Alemaniako katedralak]]
[[Kategoria:1520an amaitutako eraikinak]]
[[Kategoria:Katedral gotikoak]]
[[Kategoria:Alemaniako arkitektura gotikoa]]
[[Kategoria:Eliza gotikoak]]
[[Kategoria:Magdeburgeko eraikinak]]
[[Kategoria:Alemaniako arkitektura erromanikoa]]
84u60fbp7wlfbvsgjuop5q38p91zt55
Magdeburgeko urezko zubia
0
292932
10006405
8529133
2024-12-21T11:01:03Z
Marklar2007
1545
[[Kategoria:Magdeburg]] kendua; [[Kategoria:Magdeburgeko eraikinak]] gehitua [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10006405
wikitext
text/x-wiki
{{eraikin infotaula}}
'''Magdeburgeko urezko zubia''' ({{lang-de|Kanalbrücke Magdeburg}}) Europako urezko zubirik luzeena da. [[Magdeburg]] hirian dago eta [[Elba (ibaia)|Elba ibaia]] zeharkatzen du.
== Historia ==
Mittelland kanalak eta Elba ibaiak Magdeburg inguruan bat egiten zuten baina itsasontziek 12 kilometrotako buelta eman beharra zeukaten eta ondoren Rothensee itsasontzi igogailua erabili ubidearen eta ibaiaren arteko altuera diferentzia gainditzeko.
Zubia egiteko lanak 1997an hasi ziren eta 500 milioi eurotako kostua izan zuten. 2003an ireki zen zubia.
== Ezaugarriak ==
Zubiaren luzera 918 metrotakoa da, hauetatik 228 Elba ibaiaren gainetik eta gainerakoa lurgainean. Zabalera 34 metrotakoa da eta uraren sakonera 4'25 metrotakoa.
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Alemaniako zubiak]]
[[Kategoria:Akueduktuak]]
[[Kategoria:2003ko zubiak]]
[[Kategoria:Magdeburgeko eraikinak]]
c4fixp50tgw714iva76g3zug4fakfac
Lankide eztabaida:Vanished user 1324354
3
301560
10006160
2830320
2024-12-20T18:49:20Z
Gadir
150362
Gadir wikilariak «[[Lankide eztabaida:El Mayimbe]]» orria «[[Lankide eztabaida:Vanished user 1324354]]» izenera aldatu du: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/El Mayimbe|El Mayimbe]]" to "[[Special:CentralAuth/Vanished user 1324354|Vanished user 1324354]]"
2830320
wikitext
text/x-wiki
{| style="font-size:95%;" class=toccolours
|
<big><big>[[Wikipedia:Ongietorria|Ongi etorri]], {{PAGENAME}}, '''euskarazko Wikipediara'''!</big></big>
Hau zure eztabaida orria da, beste [[Wikipedia:Lankideak|wikilarien]] mezuak jasotzeko balioko dizuna. Gainera, '''[[Lankide:{{PAGENAME}}|lankide orria]]''' ere baduzu; nahi izanez gero, hor jar ditzakezu zeure datuak, interesak, [[Wikipedia:Babel|hitz egiten dituzun hizkuntzak]]... (zeure lankide orria egiteko informazioa nahi baduzu, ikus [[Wikipedia:erabiltzaile txantiloiak|orrialde hau]]).
'''Lehendabizi, irakur ezazu [[Laguntza:Nola lagundu dezaket|Wikipedian nola lagundu dezakezun]] argitzen dizun orria.'''
Geroago, lotura hauek erabilgarriak izan daitezke:
* [[Laguntza:Edukiak|Laguntza]]
* [[Laguntza:Tutorial|Tutoriala]]
* [[Laguntza:Sakontzeko|Wikipedian sakontzeko]] (behin tutoriala irakurrita)
* [[Laguntza:Wikipediari buruz|Wikipediari buruz]]
Artikulu jakin batez ohar edo iradokizunen bat egiteko, artikulu horren [[Laguntza:Eztabaida orria|eztabaida orrian]] idatz dezakezu. Wikipediari buruzko galdera, ohar edo iradokizun orokorra baldin bada, berriz, [[Wikipedia:Txokoa|Wikipediako Txokoa]] duzu horretarako toki egokiena. Eta hainbat [[Wikipedia:Wikiproiektu|Wikiproiektu]] ditugu, gai jakin batzuetan parte hartzen lagunduko dizutenak.
Gainera, badugu [[Laguntza:Posta-zerrenda|posta-zerrenda]] bat euskarazko Wikipedian, izena eman dezakezu hor.
Wikipedialari jakin bati idazteko edo erantzuteko, haren [[Laguntza:Eztabaida orria|eztabaida orrian]] idatzi beharko duzu. Bestela, ez zaio mezu bat duela jakinarazteko oharra azalduko, eta agian ez da konturatuko idatzi diozula. Eztabaida orriaren goialdean «Mintzagaia gehitu» lotura aurkituko duzu. Hor klik eginez, mezua sortzeko aukera izango duzu. Mesedez, ez zaitez ahaztu mezuaren bukaeran zure erabiltzaile [[Laguntza:Sinadura|sinadura]] edo zigilua ezartzeaz; bestela, ezingo dugu jakin nork idatzi duen, nori erantzun behar diogun.
----
{| border=0 style="background-color: transparent;"
| [[Irudi:Gnome-globe.svg|32px|left]]
| style="line-height: 95%;" | <small>'''''ES''': Si no comprende o no sabe escribir en nuestra lengua y desea comunicarse con nosotras y nosotros, por favor, acuda a la '''[[Wikipedia:Enbaxada|Embajada]]'''.<br />'''FR''': Si vous ne comprenez pas ou ne savez pas écrire dans notre langue et souhaitez communiquer avec nous, s'il vous plaît, visitez l''''[[Wikipedia:Enbaxada|Ambassade]]'''.<br />'''EN''': If you do not understand or you cannot write in our language and you want to tell us something, please visit the '''[[Wikipedia:Enbaxada|Embassy]]'''.<br />'''DE''': Wenn Sie unsere Sprache nicht verstehen oder nicht schreiben können und Sie bei uns mitreden möchten, dann besuchen Sie bitte die '''[[Wikipedia:Enbaxada|Botschaft]]'''.''</small>
|}
|} --[[Lankide:EnzaiBot|EnzaiBot]] ([[Lankide eztabaida:EnzaiBot|eztabaida]]) 14:20, 18 apirila 2012 (UTC)
i6we0nufu8sk7lghog2j5mlo7bt6g1j
Antzinako frantses
0
320516
10006092
8563825
2024-12-20T17:22:43Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10006092
wikitext
text/x-wiki
{{Hizkuntza infotaula}}
'''Antzinako frantsesa''' (''franceis'', ''françois'', ''romanz''; egungo {{lang-fr|ancien français}}) [[IX. mendea|IX. mendetik]] [[XIV. mendea|XIV. mendera]] egungo [[Frantzia]]ko iparraldean eta egungo [[Suitza]] eta [[Belgika]]ko zenbait eskualdetan mintzaturiko [[etengabeko dialekto]] [[hizkuntza erromantzeak|erromantze]] izan zen<ref>{{erreferentzia |izena=François |abizena=de la Chaussée |izenburua=Initiation à la morphologie historique de l'ancien français |urtea=1977 |url=https://archive.org/details/initiationlamorp0000lach | argitaletxea=Klincksieck | lekua=Paris | orrialdea=[https://archive.org/details/initiationlamorp0000lach/page/n8 1977] |isbn=2-252-01922-0}}</ref>. Orduan [[oïl hizkuntzak|''langue d'oïl'']] (oïl hizkuntza) izena zuen, hegoaldean zuen ''[[Okzitaniera|langue d'oc]]'' ([[proventzera]]) hizkuntzatik bereizteko. [[Anglo-normandiera|Normandiar aldaera]] [[Ingalaterra]]n, [[Irlandako historia|Irlandan]], [[Siziliako Erresuma]]n eta [[Antiokiako printzerria]]n ere hitz egiten zuten.
813ko Tourseko hirugarren kontzilioan, apaizek herri-hizkuntzan predikua egiteko agindua jaso zuten, ordurako herriak jadanik [[latin]]a ulertzen ez zuelako<ref>{{erreferentzia |izenburua=From Latin to Modern French with Especial Consideration of Anglo-Norman Phonology and Morphology |url=https://archive.org/details/fromlatintomoder0000unse |izena=Mildred K. |abizena=Pope | argitaletxea=Manchester University Press | lekua=Manchester | urtea=1934}}</ref>. Lehenengo testua, berriz, [[Estrasburgoko Zina]]ren Reichenau eta Kassel [[glosa|glosetan]] agertu zen:
{{esaera2|''Pro Deo amur et pro Christian poblo et nostro commun salvament, d’ist di en avant, in quant Deus savir et podir me dunat, si salvarai eo cist meon fradre Karlo, et in aiudha et in cadhuna cosa...''
<br />
(Jaungoikoa eta herri kristauaren amodioaren izenean, eta denen salbaziorako, gaurtik aurrera, Jaungoikoak jakinduria eta boterea eman didalako, [[Karlos II.a Burusoila|Karlos]] ene anaia defendatuko dut beti...)}}
[[Kapeto leinua|Kapetiarrek]] [[Île-de-France]] inguruan jaiotako frantziar kultura eta hizkuntza hedatu zuten [[Akitania]] eta [[Tolosako konderria|Tolosara]] baina hizkuntza ez zen finkatu [[Frantziako Iraultza|Frantziar Iraultzara]] arte.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Hizkuntza zirriborroa}}
[[Kategoria:Frantsesaren historia]]
[[Kategoria:Erdi Aroko hizkuntzak]]
h9a6evw2uqt85cf31m60qnn6q6f6eiq
Catalanen solido
0
363041
10005912
10005481
2024-12-20T15:30:53Z
Lainobeltz
56334
Lainobeltz wikilariak «[[Catalan-en solido]]» orria «[[Catalanen solido]]» izenera aldatu du, birzuzenketaren gainetik
10005481
wikitext
text/x-wiki
[[Geometria]]n, '''Catalanen solidoak''' [[Arkimedesen solido]]en [[poliedro dual]]ak dira. Poliedro horiei [[Eugène Charles Catalan|Eugène Catalan]] [[Belgika|belgiar]] matematikariak jarri zien izena; berak deskribatu zituen lehenengoz, 1865ean.
Catalanen solido guztiak [[Poliedro ganbil|ganbilak]] dira. Haien [[Aurpegi (geometria)|aurpegiak]] ez dira [[poligono erregular]]rak, [[solido platoniko]]etan eta [[Arkimedesen solido]]etan ez bezala.
== Sailkapena ==
Catalanen solidoak 13 dira (edo 15, ikositetraedro pentagonalaren eta hexakontaedro pentagonalaren bi forma [[Kiraltasun (matematika)|kiralak]] kontuan hartzen baditugu).
{| class="wikitable sortable" style="text-align:center"
! Izena<br />([[Aurpegi-konfigurazio]]a)
! Gardena
! Kolore<br />solidotan
! [[Garapena (poliedroa)|Garapena]]
! [[Aurpegi (geometria)|Aurpegiak]]
! [[Ertz (geometria)|Ertzak]]
! [[Erpin (geometria)|Erpinak]]
! [[Simetria-talde]]a
|-
| [[triakistetraedro]]a<br />(V3.6.6)
| [[Fitxategi:triakistetrahedron.jpg|80px|Triakis tetrahedron]]<br /><small>([[:image:triakistetrahedron.gif|Animazioa]])</small>
| [[Fitxategi:triakis tetrahedron.png|80px|Triakis tetrahedron]]
| [[Fitxategi:triakistetrahedron net.png|80px]]
| align="center" | 12 [[hiruki isoszele|triangelu isoszele]]
| align="center" | 18
| align="center" | 8
| align="center" | T<sub>d</sub>
|-
| [[dodekaedro erronbiko]]a<br />(V3.4.3.4)
| [[Fitxategi:rhombicdodecahedron.jpg|80px|Rhombic dodecahedron]]<br /><small>([[:image:rhombicdodecahedron.gif|Animazioa]])</small>
| [[Fitxategi:rhombic dodecahedron.png|80px|Rhombic dodecahedron]]
| [[Fitxategi:rhombicdodecahedron net.svg|80px]]
| align="center" | 12 [[erronbo]]
| align="center" | 24
| align="center" | 14
| align="center" | O<sub>h</sub>
|-
| [[triakisoktaedro]]a<br />(V3.8.8)
| [[Fitxategi:triakisoctahedron.jpg|80px|Triakis octahedron]]<br /><small>([[:image:triakisoctahedron.gif|Animazioa]])</small>
| [[Fitxategi:triakis octahedron.png|80px|Triakis octahedron]]
| [[Fitxategi:triakisoctahedron net.png|80px]]
| align="center" | 24 triangelu isoszele
| align="center" | 36
| align="center" | 14
| align="center" | O<sub>h</sub>
|-
| [[tetrakishexaedro]]a<br />edo tetrahexaedroa<br />edo hexakistetraedroa<br />(V4.6.6)
| [[Fitxategi:tetrakishexahedron.jpg|80px|Tetrakis hexahedron]]<br /><small>([[:image:tetrakishexahedron.gif|Animazioa]])</small>
| [[Fitxategi:tetrakis cube.png|80px|Tetrakis hexahedron]]
| [[Fitxategi:tetrakishexahedron net.png|80px]]
| align="center" | 24 triangelu isoszele
| align="center" | 36
| align="center" | 14
| align="center" | O<sub>h</sub>
|-
| [[ikositetraedro trapezoidal]]a<br />edo ikositetraedro deltoidala<br />(V3.4.4.4)
| [[Fitxategi:deltoidalicositetrahedron.jpg|80px|Deltoidal icositetrahedron]]<br /><small>([[:image:deltoidalicositetrahedron.gif|Animazioa]])</small>
| [[Fitxategi:Strombic icositetrahedron.png|80px|Deltoidal icositetrahedron]]
| [[Fitxategi:deltoidalicositetrahedron net.png|80px]]
| align="center" | 24 [[kometa (geometria)|kometa]]
| align="center" | 48
| align="center" | 26
| align="center" | O<sub>h</sub>
|-
| [[hexakisoktaedro]]a<br />edo disdiakisdodekaedroa<br />(V4.6.8)
| [[Fitxategi:disdyakisdodecahedron.jpg|80px|Disdyakis dodecahedron]]<br /><small>([[:image:disdyakisdodecahedron.gif|Animazioa]])</small>
| [[Fitxategi:disdyakis dodecahedron.png|80px|Disdyakis dodecahedron]]
| [[Fitxategi:disdyakisdodecahedron net.png|80px]]
| align="center" | 48 [[hiruki eskaleno|triangelu eskaleno]]
| align="center" | 72
| align="center" | 26
| align="center" | O<sub>h</sub>
|-
| [[ikositetraedro pentagonal]]a<br />(V3.3.3.3.4)
| [[Fitxategi:pentagonalicositetrahedronccw.jpg|40px|Pentagonal icositetrahedron (Ccw)]][[Fitxategi:pentagonalicositetrahedroncw.jpg|40px|Pentagonal icositetrahedron (Cw)]]<br /><small>([[:image:pentagonalicositetrahedronccw.gif|Anim.]])([[:image:pentagonalicositetrahedroncw.gif|Anim.]])</small>
| [[Fitxategi:pentagonal icositetrahedron.png|80px|Pentagonal icositetrahedron]]
| [[Fitxategi:pentagonalicositetrahedron net.svg|80px]]
| align="center" | 24 [[pentagono (argipena)|pentagono irregular]]
| align="center" | 60
| align="center" | 38
| align="center" | O
|-
| [[triakontaedro erronbiko]]a<br />(V3.5.3.5)
| [[Fitxategi:rhombictriacontahedron.svg|80px|Rhombic triacontahedron]]<br /><small>([[:image:rhombictriacontahedron.gif|Animazioa]])</small>
| [[Fitxategi:rhombic triacontahedron.png|80px|Rhombic triacontahedron]]
| [[Fitxategi:rhombictriacontahedron net.png|80px]]
| align="center" | 30 erronbo
| align="center" | 60
| align="center" | 32
| align="center" | I<sub>h</sub>
|-
| [[triakisikosaedro]]a<br />(V3.10.10)
| [[Fitxategi:triakisicosahedron.jpg|80px|Triakis icosahedron]]<br /><small>([[:image:triakisicosahedron.gif|Animazioa]])</small>
| [[Fitxategi:triakis icosahedron.png|80px|Triakis icosahedron]]
| [[Fitxategi:triakisicosahedron net.png|80px]]
| align="center" | 60 triangelu isoszele
| align="center" | 90
| align="center" | 32
| align="center" | I<sub>h</sub>
|-
| [[pentakisdodekaedro]]a<br />(V5.6.6)
| [[Fitxategi:pentakisdodecahedron.jpg|80px|Pentakis dodecahedron]]<br /><small>([[:image:pentakisdodecahedron.gif|Animazioa]])</small>
| [[Fitxategi:pentakis dodecahedron.png|80px|Pentakis dodecahedron]]
| [[Fitxategi:pentakisdodecahedron net.png|80px]]
| align="center" | 60 triangelu isoszele
| align="center" | 90
| align="center" | 32
| align="center" | I<sub>h</sub>
|-
| [[hexakontaedro trapezoidal]]a<br />edo hexakontaedro deltoidala<br />(V3.4.5.4)
| [[Fitxategi:deltoidalhexecontahedron.jpg|80px|Deltoidal hexecontahedron]]<br /><small>([[:image:deltoidalhexecontahedron.gif|Animazioa]])</small>
| [[Fitxategi:Strombic hexecontahedron.png|80px|Deltoidal hexecontahedron]]
| [[Fitxategi:deltoidalhexecontahedron net.png|80px]]
| align="center" | 60 kometa
| align="center" | 120
| align="center" | 62
| align="center" | I<sub>h</sub>
|-
| [[hexakisikosaedro]]a<br />edo disdiakistriakontaedroa<br />(V4.6.10)
| [[Fitxategi:disdyakistriacontahedron.jpg|80px|Disdyakis triacontahedron]]<br /><small>([[:image:disdyakistriacontahedron.gif|Animazioa]])</small>
| [[Fitxategi:disdyakis triacontahedron.png|80px|Disdyakis triacontahedron]]
| [[Fitxategi:disdyakistriacontahedron net.png|80px]]
| align="center" | 120 triangelu eskaleno
| align="center" | 180
| align="center" | 62
| align="center" | I<sub>h</sub>
|-
| [[hexakontaedro pentagonal]]<br />(V3.3.3.3.5)
| [[Fitxategi:pentagonalhexecontahedronccw.jpg|40px|Pentagonal hexecontahedron (Ccw)]][[Fitxategi:pentagonalhexecontahedroncw.jpg|40px|Pentagonal hexecontahedron (Cw)]]<br /><small>([[:image:pentagonalhexecontahedronccw.gif|Anim.]])([[:image:pentagonalhexecontahedroncw.gif|Anim.]])</small>
| [[Fitxategi:Pentagonal hexecontahedron.png|80px|Pentagonal hexecontahedron]]
| [[Fitxategi:pentagonalhexecontahedron net.svg|80px]]
| align="center" | 60 pentagono irregular
| align="center" | 150
| align="center" | 92
| align="center" | I
|}
== Kanpo estekak ==
* {{MathWorld | urlname=CatalanSolid | title=Catalan Solids}}
{{autoritate kontrola}}
{{Poliedroak}}
{{DEFAULTSORT:Catalan Solid}}
[[Kategoria:Catalanen solidoak|*]]
dqmr40qzsolucfoq6pf36wp38n51uaq
10005916
10005912
2024-12-20T15:31:10Z
Lainobeltz
56334
10005916
wikitext
text/x-wiki
[[Geometria]]n, '''Catalan-en solidoak''' [[Arkimedesen solido]]en [[poliedro dual]]ak dira. Poliedro horiei [[Eugène Charles Catalan|Eugène Catalan]] [[Belgika|belgiar]] matematikariak jarri zien izena; berak deskribatu zituen lehenengoz, 1865ean.
Catalanen solido guztiak [[Poliedro ganbil|ganbilak]] dira. Haien [[Aurpegi (geometria)|aurpegiak]] ez dira [[poligono erregular]]rak, [[solido platoniko]]etan eta [[Arkimedesen solido]]etan ez bezala.
== Sailkapena ==
Catalanen solidoak 13 dira (edo 15, ikositetraedro pentagonalaren eta hexakontaedro pentagonalaren bi forma [[Kiraltasun (matematika)|kiralak]] kontuan hartzen baditugu).
{| class="wikitable sortable" style="text-align:center"
! Izena<br />([[Aurpegi-konfigurazio]]a)
! Gardena
! Kolore<br />solidotan
! [[Garapena (poliedroa)|Garapena]]
! [[Aurpegi (geometria)|Aurpegiak]]
! [[Ertz (geometria)|Ertzak]]
! [[Erpin (geometria)|Erpinak]]
! [[Simetria-talde]]a
|-
| [[triakistetraedro]]a<br />(V3.6.6)
| [[Fitxategi:triakistetrahedron.jpg|80px|Triakis tetrahedron]]<br /><small>([[:image:triakistetrahedron.gif|Animazioa]])</small>
| [[Fitxategi:triakis tetrahedron.png|80px|Triakis tetrahedron]]
| [[Fitxategi:triakistetrahedron net.png|80px]]
| align="center" | 12 [[hiruki isoszele|triangelu isoszele]]
| align="center" | 18
| align="center" | 8
| align="center" | T<sub>d</sub>
|-
| [[dodekaedro erronbiko]]a<br />(V3.4.3.4)
| [[Fitxategi:rhombicdodecahedron.jpg|80px|Rhombic dodecahedron]]<br /><small>([[:image:rhombicdodecahedron.gif|Animazioa]])</small>
| [[Fitxategi:rhombic dodecahedron.png|80px|Rhombic dodecahedron]]
| [[Fitxategi:rhombicdodecahedron net.svg|80px]]
| align="center" | 12 [[erronbo]]
| align="center" | 24
| align="center" | 14
| align="center" | O<sub>h</sub>
|-
| [[triakisoktaedro]]a<br />(V3.8.8)
| [[Fitxategi:triakisoctahedron.jpg|80px|Triakis octahedron]]<br /><small>([[:image:triakisoctahedron.gif|Animazioa]])</small>
| [[Fitxategi:triakis octahedron.png|80px|Triakis octahedron]]
| [[Fitxategi:triakisoctahedron net.png|80px]]
| align="center" | 24 triangelu isoszele
| align="center" | 36
| align="center" | 14
| align="center" | O<sub>h</sub>
|-
| [[tetrakishexaedro]]a<br />edo tetrahexaedroa<br />edo hexakistetraedroa<br />(V4.6.6)
| [[Fitxategi:tetrakishexahedron.jpg|80px|Tetrakis hexahedron]]<br /><small>([[:image:tetrakishexahedron.gif|Animazioa]])</small>
| [[Fitxategi:tetrakis cube.png|80px|Tetrakis hexahedron]]
| [[Fitxategi:tetrakishexahedron net.png|80px]]
| align="center" | 24 triangelu isoszele
| align="center" | 36
| align="center" | 14
| align="center" | O<sub>h</sub>
|-
| [[ikositetraedro trapezoidal]]a<br />edo ikositetraedro deltoidala<br />(V3.4.4.4)
| [[Fitxategi:deltoidalicositetrahedron.jpg|80px|Deltoidal icositetrahedron]]<br /><small>([[:image:deltoidalicositetrahedron.gif|Animazioa]])</small>
| [[Fitxategi:Strombic icositetrahedron.png|80px|Deltoidal icositetrahedron]]
| [[Fitxategi:deltoidalicositetrahedron net.png|80px]]
| align="center" | 24 [[kometa (geometria)|kometa]]
| align="center" | 48
| align="center" | 26
| align="center" | O<sub>h</sub>
|-
| [[hexakisoktaedro]]a<br />edo disdiakisdodekaedroa<br />(V4.6.8)
| [[Fitxategi:disdyakisdodecahedron.jpg|80px|Disdyakis dodecahedron]]<br /><small>([[:image:disdyakisdodecahedron.gif|Animazioa]])</small>
| [[Fitxategi:disdyakis dodecahedron.png|80px|Disdyakis dodecahedron]]
| [[Fitxategi:disdyakisdodecahedron net.png|80px]]
| align="center" | 48 [[hiruki eskaleno|triangelu eskaleno]]
| align="center" | 72
| align="center" | 26
| align="center" | O<sub>h</sub>
|-
| [[ikositetraedro pentagonal]]a<br />(V3.3.3.3.4)
| [[Fitxategi:pentagonalicositetrahedronccw.jpg|40px|Pentagonal icositetrahedron (Ccw)]][[Fitxategi:pentagonalicositetrahedroncw.jpg|40px|Pentagonal icositetrahedron (Cw)]]<br /><small>([[:image:pentagonalicositetrahedronccw.gif|Anim.]])([[:image:pentagonalicositetrahedroncw.gif|Anim.]])</small>
| [[Fitxategi:pentagonal icositetrahedron.png|80px|Pentagonal icositetrahedron]]
| [[Fitxategi:pentagonalicositetrahedron net.svg|80px]]
| align="center" | 24 [[pentagono (argipena)|pentagono irregular]]
| align="center" | 60
| align="center" | 38
| align="center" | O
|-
| [[triakontaedro erronbiko]]a<br />(V3.5.3.5)
| [[Fitxategi:rhombictriacontahedron.svg|80px|Rhombic triacontahedron]]<br /><small>([[:image:rhombictriacontahedron.gif|Animazioa]])</small>
| [[Fitxategi:rhombic triacontahedron.png|80px|Rhombic triacontahedron]]
| [[Fitxategi:rhombictriacontahedron net.png|80px]]
| align="center" | 30 erronbo
| align="center" | 60
| align="center" | 32
| align="center" | I<sub>h</sub>
|-
| [[triakisikosaedro]]a<br />(V3.10.10)
| [[Fitxategi:triakisicosahedron.jpg|80px|Triakis icosahedron]]<br /><small>([[:image:triakisicosahedron.gif|Animazioa]])</small>
| [[Fitxategi:triakis icosahedron.png|80px|Triakis icosahedron]]
| [[Fitxategi:triakisicosahedron net.png|80px]]
| align="center" | 60 triangelu isoszele
| align="center" | 90
| align="center" | 32
| align="center" | I<sub>h</sub>
|-
| [[pentakisdodekaedro]]a<br />(V5.6.6)
| [[Fitxategi:pentakisdodecahedron.jpg|80px|Pentakis dodecahedron]]<br /><small>([[:image:pentakisdodecahedron.gif|Animazioa]])</small>
| [[Fitxategi:pentakis dodecahedron.png|80px|Pentakis dodecahedron]]
| [[Fitxategi:pentakisdodecahedron net.png|80px]]
| align="center" | 60 triangelu isoszele
| align="center" | 90
| align="center" | 32
| align="center" | I<sub>h</sub>
|-
| [[hexakontaedro trapezoidal]]a<br />edo hexakontaedro deltoidala<br />(V3.4.5.4)
| [[Fitxategi:deltoidalhexecontahedron.jpg|80px|Deltoidal hexecontahedron]]<br /><small>([[:image:deltoidalhexecontahedron.gif|Animazioa]])</small>
| [[Fitxategi:Strombic hexecontahedron.png|80px|Deltoidal hexecontahedron]]
| [[Fitxategi:deltoidalhexecontahedron net.png|80px]]
| align="center" | 60 kometa
| align="center" | 120
| align="center" | 62
| align="center" | I<sub>h</sub>
|-
| [[hexakisikosaedro]]a<br />edo disdiakistriakontaedroa<br />(V4.6.10)
| [[Fitxategi:disdyakistriacontahedron.jpg|80px|Disdyakis triacontahedron]]<br /><small>([[:image:disdyakistriacontahedron.gif|Animazioa]])</small>
| [[Fitxategi:disdyakis triacontahedron.png|80px|Disdyakis triacontahedron]]
| [[Fitxategi:disdyakistriacontahedron net.png|80px]]
| align="center" | 120 triangelu eskaleno
| align="center" | 180
| align="center" | 62
| align="center" | I<sub>h</sub>
|-
| [[hexakontaedro pentagonal]]<br />(V3.3.3.3.5)
| [[Fitxategi:pentagonalhexecontahedronccw.jpg|40px|Pentagonal hexecontahedron (Ccw)]][[Fitxategi:pentagonalhexecontahedroncw.jpg|40px|Pentagonal hexecontahedron (Cw)]]<br /><small>([[:image:pentagonalhexecontahedronccw.gif|Anim.]])([[:image:pentagonalhexecontahedroncw.gif|Anim.]])</small>
| [[Fitxategi:Pentagonal hexecontahedron.png|80px|Pentagonal hexecontahedron]]
| [[Fitxategi:pentagonalhexecontahedron net.svg|80px]]
| align="center" | 60 pentagono irregular
| align="center" | 150
| align="center" | 92
| align="center" | I
|}
== Kanpo estekak ==
* {{MathWorld | urlname=CatalanSolid | title=Catalan Solids}}
{{autoritate kontrola}}
{{Poliedroak}}
{{DEFAULTSORT:Catalan Solid}}
[[Kategoria:Catalanen solidoak|*]]
7odwove6bcoeextbqdhat0hglpy9rtn
El Callejo
0
368860
10005742
3399729
2024-12-20T12:13:28Z
83.213.106.245
«[[Callejo]]» orrira zeraman birbideratzea ezabatu da
10005742
wikitext
text/x-wiki
{{Euskal Herriko auzo infotaula
|probintzia=Bizkaia
|irudia=
|irudiaren testua=Auzoaren sarrera
}}
''' El Callejo'''<ref>Euskaltzaindia: ''[https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_eoda&Itemid=471&lang=eu&view=toponimia Euskal Onomastikaren Datutegia]''.</ref> [[Karrantza]] udalerriko ([[Bizkaia]]) erdialdean dagoen auzo txiki bat da. Auzoa BI 630-k zeharkatzen du eta altitudea 126 metrokoa da.
== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=El Callejoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=200
| 2001 | 104 | 2011 | 99 | 2021 | 75 |
}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
{{Karrantzako auzo aurkibidea}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{geografia zirriborroa|Bizkaia}}
{{Atari|Euskal Herriko Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
[[Kategoria:Karrantzako auzoak]]
7fcck9uqer9zxukkusbcj260527l5sd
10005744
10005742
2024-12-20T12:14:56Z
83.213.106.245
«[[Callejo]]» orrira birbideratua
10005744
wikitext
text/x-wiki
#BIRZUZENDU[[Callejo]]
jy69ownx2r9m5vdutekad5kgjso4vd8
Luis Bárcenas
0
376220
10005791
9999880
2024-12-20T12:39:31Z
Luistxo
1519
+[[Kategoria:Galeristak eta arte merkatariak]]; Galeristak (art dealers - eu) ([[toolforge:quickcategories/batch/8168/|QuickCategories batch #8168]])
10005791
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
[[Fitxategi:Protesta en contra del Partido Popular ante su sede en la calle Génova de Madrid (1 de febrero de 2013) (2).jpg|thumb|260px|[[PP|Alderdi Popularraren]] Madrilgo egoitzaren aurrean berez sortutako [[manifestazio]]a, Bárcenas kasuan agertutako [[ustelkeria]]ren aurka protesta egiteko (2013ko otsailaren 2a).]]
'''Luis Bárcenas Gutiérrez''' ([[Huelva]], [[Espainia]], [[1957]]ko [[abuztuaren 22]]a) espainiar [[politikari]]a da, [[PP|Alderdi Popularreko]] [[Diruzaintza|diruzain]] ohia eta [[Senatari]] ohia.
[[2009]]ko [[uztailaren 28]]an dimisioa aurkeztu zuen diruzain gisa, [[Gürtel afera|Gürtel kasua]] zela eta. [[2013]]ko [[urtarrilaren 16]]an [[Pablo Ruz]] epaileak Gürtel aferari gehitu zion [[Suitza]]ko agintariek berak han zuen diruaren inguruan egindako ikerketa: [[Suitza]]ko bankuan zuen [[kontu korronte]] batean 22 milioi euro gordeta zeuzkan.
[[2013]]ko [[urtarrilaren 31]]n [[El País|El Paisek]] diruzain ohiak ustez egindako hainbat ordainketa argitaratzen zituen, gutun-azaletan emandako dirua PPko eta bere inguruko hainbat kideri eragiten ziona, tartean [[José María Aznar]] eta [[Mariano Rajoy]] presidenteak. [[María Dolores de Cospedal]], [[Rodrigo Rato]], [[Jaime Mayor Oreja]], [[Javier Arenas]] eta [[Ángel Acebes|Angel Acebes]] ere agertzen ziren. Zehazki, Espainiako presidenteari 25.000 [[euro]] ordaindu omen zizkion urtero, 11 urtez<ref>{{erreferentzia|url= http://www.elmundo.es/elmundo/2013/01/18/espana/1358536985.html |izenburua= Bárcenas pagó sobresueldos en negro durante años a parte de la cúpula del PP |egunkaria= [[El Mundo]]| data=2013/01/18}}</ref>.
[[2015]]eko [[urtarrilaren 22]]an, kartzelatik irten zen, 200.000 euroko bermea ordaindu ostean. Hemezortzi hilabete egon zen kartzelan<ref>{{erreferentzia|url= http://www.berria.eus/paperekoa/5001902/023/003/2015-01-23/luis_barcenas_kartzelatik_atera_da_200000_euroko_bermea_pagatuta.htm |izenburua= Luis Barcenas kartzelatik atera da, 200.000 euroko bermea pagatuta |egunkaria= [[Berria]]| data=2015/01/23}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
{{biografia zirriborroa|Andaluzia}}
{{bizialdia|1957ko||Barcenas, Luis}}
[[Kategoria:Huelvarrak]]
[[Kategoria:Espainiako Alderdi Popularreko politikariak]]
[[Kategoria:Andaluziako politikariak]]
[[Kategoria:Espainiako preso eta atxilotuak]]
[[Kategoria:Galeristak eta arte merkatariak]]
hy6cbrh8bgh4oyxjeegko4qxt8gq90b
Altzari
0
385096
10005857
9978841
2024-12-20T14:06:33Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005857
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Dining table for two.jpg|thumb|250px|Hainbat altzariz osatutako [[afari]] mahaia.]]
[[Fitxategi:Dining table for two.jpg|thumb|Diseinu garaikideko altzariak.]]
[[Fitxategi:Louis XV. Fauteuil (Carved and Gilt).jpg|thumb|Luis XV.a estiloko besaulki tailatu eta urreztatua.]]
'''Altzaria''', sarritan pluralean erabilia, giza jardueren euskarri gisa erabiltzen den objektu mugikorra da; [[Etxe|etxeetan]], [[Bulego|bulegoetan]] eta bestelako lokaletan ohikoak diren erabilera eta jarduerak errazteko balio duten objektuak dira<ref>{{Erreferentzia |abizena=Heyderman |abizena2= May |izena=Emma |izena2=Peter |urtea=2011 |izenburua=Complete PET |fechaacceso=23 de marzo de 2017 |orrialdea=13 |atala=Homes and habits |capítulo-trad=Hogar y hábitos |url-capítulo=http://assets.cambridge.org/97805217/46489/excerpt/9780521746489_excerpt.pdf |lekua=Madrid |argitaletxea=[[Cambridge University Press]] |abizena-editor=Mayhew |izena-editor=Camilla |hizkuntza=en |isbn=9788483237397}}</ref>. Terminoak, normalean, giza jarduera arruntak errazten dituzten objektuei egiten die erreferentzia, hala nola lo egitea, jatea, janaria prestatzea, atseden hartzea, etab., [[mahai]], [[aulki]], [[ohe]], [[apalategi]], [[Sukalde|sukaldeko altzari]] eta abarren bidez. Terminoak ez du bere baitan hartzen tresnak eta makinak, hala nola [[Ordenagailu|ordenagailuak]], [[Telefono|telefonoak]], [[Etxetresna elektriko|etxetresna elektrikoak]], etab.
Altzariak, funtzionalak izateaz gain, [[diseinu]] jakin baten emaitza izan daitezke, eta [[apaingarri]] gisa ere har daitezke. Horrez gain, helburu [[sinbolismo|sinboliko]] edo [[erlijio]]soa ere eduki dezake.
Altzariak material mota askotakoak izan daitezke, esaterako [[metal]]ezkoak, [[plastiko]]zkoak edo [[zur]]ezkoak.
==Altzari motak==
Hainbat altzari-mota daude, hala nola lurretik bereizitako gainazal horizontala duten altzariak: aulkiak, oheak, mahaiak... edo liburu, aldizkari, arropa eta abar biltegiratzeko edo artxibatzeko altzariak. [[Hiri-altzari|Hiri-altzariak]] edo hiri-ekipamenduak honako hauek dira: bankuak, markesinak, paperontziak, etab. udalek instalatuak auzotarrek erabil dezaten.
Altzariak diseinuaren emaitza edo dekorazio-artearen modua izan daitezke. Altzarien helburu funtzionalez gain, helburu sinboliko edo erlijioso bat ere eduki dezakete. Etxeko altzariek, beste objektu batzuekin batera (lanparak edo erlojuak, adibidez), barne-espazio egokiak, erosoak eta funtzionalak sortzen dituzte.
Altzariak [[Eskulangintza|eskuz]] edo [[Industria|industrian]] egindako lanak izan daitezke, eta, apaingarri gisa duten karga handiagatik, objektu artistikotzat hartu izan da dekorazio-artearen historian, batez ere industriaurreko garaikoak badira.
Gaur egun, garrantzi handia hartu dute autozerbitzu erregimenaren salmentarako, altzari komertzialak eta dendetan produktuak erakusteko apalak. Estandar jakin batzuen barruan, oso elementu sinpleak izan daitezke, edo oso diseinu espezifikoak eta sofistikatuak, aurkeztu beharreko produktu-mota zein den.
===Bizitegirako eta kontratupeko altzariak===
Altzariak eguneroko lanetan erosotasuna eta eraginkortasuna hobetzeko sortu ziren. Bizitegirako eta kontratupekoan banatzen da, erabilera eta kokapena zein den. Sailkapen hori XX. mendean sortu zen, eragin errenazentistetan eta teknologia berrietan oinarrituta<ref>{{Erreferentzia|abizena=Piña|izena=Leslie|izenburua=Furniture in History
K.a. 3000-2000|urtea=2002|argitaletxea=Pearson|hizkuntza=es|atala=A round 2000, Full Circle}}</ref>. Aldaketa altzarien funtzioak zabaldu zituzten faktore sozial eta ekonomikoek eragin zuten. [[Bigarren Mundu Gerra|Bigarren Mundu Gerraren]] ostean, masa-ekoizpena handitu egin zen, bere sinpletasun eta errentagarritasunagatik.
[[Gerraoste|Gerraostean]], sormen-leherketa bat gertatu zen bizitegi-altzari eta kontratu-altzarien diseinuan. Bizitegi-altzarietan [[Ergonomia|ergonomiak]] eta berrikuntzak lehentasuna ez bazuten ere, kontratukoetan lehentasuna zuten lan-eremuan denbora gehiago ematen baitzen. XX. mendearen erdialdetik aurrera, kontratupeko altzarien fabrikatzaileak bizitegi-altzariak diseinatzen hasi ziren ikuspuntu ergonomiko eta teknologikoarekin bizitegiko beharrak asetzeko eta bi alderdi horiek betez.
==Materialak==
Erabiltzen diren materialak hauek dira:
* Zura: Protagonismo handia izan zuen [[Egiptoar|egiptoarrengandik]] hasi eta [[Art Nouveau]] estiloko altzaritaraino, eta, oraindik ere, jende askok gustukoen duen materiala da. Gehien erabiltzen diren zur motak dira: [[Pinu|pinua]], [[Gereziondo|gereziondoa]], [[Gaztainondo|gaztainondoa]], [[Pago|pagoa]], [[Haritz|haritza]]...
* Metala: [[Lehen Mundu Gerra|Lehen Mundu Gerraren]] ondoren [[Mugimendu modernoa|Mugimendu Modernoaren]] etorrerarekin eta [[Marcel Breuer|Marcel Breuerren]] altzairuzko hodi kurbatuaren diseinuekin.
[[Fitxategi:QueenHetepheres Bed-FuneraryFurniture MuseumOfFineArtsBoston.png|thumb|Hetepheres-en ohea. [[Egiptoko IV. Dinastia]], K.a. 2600, Arte Ederren Museoa, [[Boston]].]]
Gizakiaren ohiturak aldatzearekin batera hasi zen altzarien historia, [[ehiztari]] [[nomada]] izatetik [[nekazari]] [[Sedentarismo|sedentario]] bihurtzean. Iraun duten antzinako altzarien aztarnak [[Antzinako Egipto|Antzinako Egiptoko]] horma-pinturetan eta [[Behe-erliebe|behe-erliebeetan]] daude, K.a. 3. milurtekoak. Antzinako Egiptotik berreskuratutako altzariak dira: [[Tarkhan|Tarkhanen]] hilobi batean aurkitutako ohe bat; Hetepheres erreginaren hilobiko objektu higigarrien multzo bat. K.a. 2600. urte ingurukoa, edo K.a 1550. urte inguruko [[Taburete|banketa]] bat [[Tebas (Egipto)|Tebasen]]. [[Tutankamon|Tutankamonen hilobian]], K.a. 1325. urte ingurukoa, hainbat gauza zeuden, esaterako, nahiko ondo kontserbatutako zenbait altzari. Iraun duen [[Tapiz|alfonbrarik]] zaharrena, [[Pazyryk|Pazyryk-eko]] alfonbra, [[Siberia|Siberiako]] hilobi batean aurkitu zuten, izoztuta, eta K.a. VI. eta III. mendeen artean datatu dute.
==Historia==
===Historiaurrea===
Objektu naturalak aztarna-altzari gisa erabiltzeko ohitura, ziurrenik, giza zibilizazioaren hastapenetatik dator{{sfn|Smardzewski|2015|p=4}}. Litekeena da lehen gizakiek zuhaitz-motzondoak eserlekutzat, arrokak oinarrizko mahaitzat eta goroldio-eremuak lo egiteko erabiltzea{{sfn|Smardzewski|2015|p=4}}. [[Paleolitoa|Paleolitiko]] berantiarrean edo [[Neolitoa|neolitiko]] goiztiarrean, duela 30.000 urte inguru, jendea bere altzariak egiten eta zizelkatzen hasi zen egurra, harria eta animalien [[Hezur|hezurrak]] erabiliz{{sfn|Smardzewski|2015|p=1}}. Egindako altzarien existentziaren lehen froga [[Errusia|Errusiako]] Gagarino aztarnategian aurkitutako [[Venus (argipena)|Venusen]] estatuatxo bat da, jainkosa tronu batean eserita irudikatzen duena{{sfn|Smardzewski|2015|p=2}}. Antzeko emakume baten estatua aurkitu zuten [[Çatal Höyükeko emakume eseria|Çatal höyüken]], [[Turkia|Turkian]], K.a. 6000 eta 5500 urteen artean{{sfn|Smardzewski|2015|p=4}}. Iruditxoetan halako eserlekua sartzeak esan nahi du horiek garai horretako artefaktu arruntak zirela dagoeneko{{sfn|Smardzewski|2015|p=2}}.
[[Skara Brae]], [[Orkadak|Orkadakeko]] herrixka neolitikoan, [[Eskozia|Eskozian]], aparteko harrizko altzari batzuk induskatu dira. Aztarnategia K.a. 3100 eta 2500 artekoa da, eta, Orkadetan egur gutxi zegoenez, Skara Brae-ko biztanleek harriarekin (erraz lor zezaketen materiala) egin behar izan zituzten etxean erabiltzeko objektu bihurtzeko. Etxe bakoitzak sofistikazio maila handia erakusten du, eta harrizko altzari aukera zabalaz hornituta zegoen, armairu, komoda eta oheetatik hasi eta apal eta harrizko eserlekuetaraino. Harrizko ontzitegia jotzen zen garrantzitsuentzat, sinbolikoki etxe bakoitzaren sarreraren parean baitzegoen eta, beraz, sartzean ikusten zen lehen elementua baitzen, agian, objektu sinbolikoak erakutsiz, baita dekoraziozko artelanak ere, hala nola aztarnategian aurkitutako neolitikoko harri landuko hainbat bola.
<gallery widths="150" heights="150">
Fitxategi:Seated Woman of Çatalhöyük on black background.jpg|[[Çatal Höyükeko emakume eseria]], Turkian aurkitutako eta, gutxi gorabehera, K.a. 6000. urtean datatutako iruditxoa, garai hartan altzariak bazeuden froga bat da.
Fitxategi:Skara Brae house 1 5.jpg|Apalak dituen komoda bat etxe batean, [[Skara Brae]], gaur egungo Eskoziako kokaleku bat, gutxi gorabehera K.a. 3180-2500 bitartean okupatuta egon zena.}}
Fitxategi:CucuteniRitualStatues.jpg|[[Balkanetako historia|Cucuteni kulturako]] miniaturazko aulkietan eseritako estatuatxo erritualak; K.a. 4900-4750; margotutako zeramika; Neametiko Piatrako Arkeologia Museoa ([[Piatra Neamț]], [[Errumania]])
Fitxategi:CucuteniNeolithicChair.JPG|Cucuteni kulturako miniaturazko aulki formako batean kokaturiko iruditxoa; K.a. 4750-4700; zeramika; Târpestin aurkitua (egungo Errumania); Piatra Neamadun Arkeologia Museoa
</gallery>
===Antzinatea===
[[Antzinate klasikoa|Antzinate klasikoko]] objektuak [[Frigia|Frigiako]] [[Tumulu|tumuluetan]] eta [[Gordio|Gordioko]] Midas muinoetan ([[Turkia]]) aurkitu dira, eta K. a. VIII. mendekoak dira. Aurkitutako piezen artean, inkrustazioak dituzten mahaiak eta zerbitzu-armairuak daude. [[Nimrud|Nimrudeko]] [[asiriar]] jauregiko lanak ere badaude, K.a. IX. mendetik VIII. mendera bitartekoak. Kontserbatzen den alfonbrarik zaharrena, [[Pazyryk]] izenekoa, [[Siberia|Siberiako]] hilobi izoztu batean aurkitu zen, eta K.a. VI. eta III. mendeen artean datatu da.
====Antzinako Egipto====
[[Antzinako Egipto|Antzinako Egiptoko zibilizazioa]] [[Nilo|Nilo ibaiaren]] ertzetako lurrak luberrituz eta ureztatuz hasi zen{{sfn|Roebuck|1966|p=51}}, K.a. 6000. urtean, gutxi gorabehera. Ordurako, Nilo ibarreko gizartea nekazaritza antolatuan eta eraikin handien eraikuntzan aritzen zen<ref name="Redford 6">Redford, Donald B. ''Egypt, Canaan, and Israel in Ancient Times.'' (Princeton: University Press, 1992), p. 6.</ref>. Garai horretan, Egiptoko hego-mendebaldeko muturreko egiptoarrak abeltzaintzan aritzen ziren, baita eraikin handiak eraikitzen ere. [[Mortero (eraikuntza)|Morteroa]] K.a. 4000. urtearen inguruan erabiltzen zen. Nilo eta [[delta]] [[Ibar|haraneko]] biztanleak autosufizienteak ziren, eta [[Garagar|garagarra]] eta [[Triticum dicoccum|emmer-a]] (jatorrizko gari-barietatea) landatzen zituzten, eta [[Ihi|ihizko]] [[Tapiz|tapizez]] estalitako putzuetan gordetzen zuten{{sfn|Roebuck|1966|p=52}}. [[Behi|Behiak]], [[Ahuntz|ahuntzak]] eta [[Txerri|txerriak]] hazten zituzten, eta [[Liho|lihoak]] eta [[Saski|saskiak]] ehotzen zituzten. Aro aurredinastikoko altzarien ebidentziak urriak dira, baina [[Egiptoko I. dinastia|I. Dinastiako]] hilobien laginek adierazten dute garai hartako etxeetan altzarien erabilera aurreratua zegoela{{sfn|Metropolitan Museum of Art|1999|p=117}}.
K.a. 3200. urtearen inguruan hasi zen dinastia garaian, egiptoar artea modu esanguratsuan garatu zen, eta horrek altzarien diseinua ere ekarri zuen{{sfn|Blakemore|2006|p=1}}. Egiptoko altzariak batez ere egurrez egiten ziren, baina, batzuetan, beste material batzuk ere erabiltzen ziren, hala nola [[Larru|larrua]]{{sfn|Blakemore|2006|p=14}}, eta piezak, askotan, [[Urre|urrez]], [[Zilar|zilarrez]], [[Boli|boliz]] eta [[Ebano|ebanoz]] apaintzen ziren{{sfn|Blakemore|2006|p=14}}. [[Egipto|Egipton]] zegoen zura ez zen egokia altzariak egiteko, eta, beraz, beste leku batzuetatik inportatu behar zen herrialdera{{sfn|Blakemore|2006|p=1}}, bereziki [[Fenizia|Feniziatik]]{{sfn|Gadalla|2007|p=243}}. Egur eskasiak eraikuntza teknikak berritzera behartu zuen. Horren adibide izan zen bi pieza laburrago lotzeko eta habe luzeagoa egiteko bufanda bidezko loturak erabiltzea{{sfn|Smardzewski|2015|pp=13-14}}, baita [[Xafla|xaflak]] egitea ere, non eraikuntza-material nagusitzat kalitate txikiko zur merkea erabiltzen baitzen, gainazalean egur garestiko geruza mehe bat jarriz{{sfn|Smardzewski|2015|p=14}}.
Aldi dinastikoan erabili zen lehen aulki-altzaria [[Taburete|taburetea]] izan zen. Egiptoko gizarte osoan erabiltzen zen, errege-familiatik hasi eta herritar arruntenetaraino{{sfn|Blakemore|2006|p=15}}. Diseinu desberdinak erabiltzen ziren, lau hanka bertikaleko aulkietatik hasi eta hanka gurutzatu eta hedatuetara arte; hala ere, ia guztiek eserleku angeluzuzena zuten. Hona hemen adibide batzuk: langile-aulkia (hiru hankako egitura sinple bat eserleku ahur batekin erditzean eroso egoteko diseinatua{{sfn|Litchfield|2011|p=6}}) eta aulki tolesgarria (askoz ere apainduagoa eta hanka tolesgarri gurutzatuak zituena{{sfn|Litchfield|2011|pp=6-7}} zizelkatutako ahate-buruekin eta [[Boli|boliarekin]] apaindua{{sfn|Litchfield|2011|pp=6-7}} eta [[Brontze|brontzezko]] bandak zituena{{sfn|Blakemore|2006|p=15}}). [[Aulki]] osoak askoz bakanagoak ziren [[Antzinako Egipto|Antzinako Egipton]], pertsona dirudunentzat eta goi-mailakoentzat baino ez baitziren, eta estatusaren ikurtzat hartzen ziren; [[Egiptoko XVIII. dinastia|XVIII. Dinastiara]] arte ez ziren etxe arruntetara iritsi{{sfn|Blakemore|2006|p=17}}. Hasieran, aulki bati bizkarralde zuzen bat gehituz egiten ziren, eta geroagoko aulkiek, berriz, bizkarralde inklinatu bat zuten{{sfn|Blakemore|2006|p=17}}. Antzinako Egiptoko beste altzari-mota batzuk mahaiak dira, [[Arte|artean]] oso adieraziak, baina ia ez daude kontserbatu objektu gisa (agian, hilobietatik kanpo jartzen zirelako eta ez barruan), baita badaude ohe eta kutxak ere{{sfn|Blakemore|2006|p=21}}{{sfn|Blakemore|2006|p=22}}{{sfn|Blakemore|2006|p=24}}.
<gallery widths="150" heights="150">
Stool with woven seat MET 14.10.3 view 4.jpg|Eserleku ehundua duen aulkia; K.a. 1991-1450; egurra eta kanabera; altuera: 13 cm; Metropolitan Museum of Art
Jewelry chest of Sithathoryunet MET DP330328.jpg|Sithathoryuneteko bitxi-kutxa; K.a. 1887-1813; ebanoa, bolia, urrea, kornalina, toska urdina eta zilarra; altuera: 36,7 cm; Metropolitan Museum of Art
Hatnefer's Chair MET 21M CAT047R4 (cropped).jpg|Hatnefer-eko aulkia; K.a. 1492-1473; ezpela, altzifrea, ebanoa eta lihozko soka; altuera: 53 cm; Metropolitan Museum of Art
Egyptian Museum 000 (37).jpg|''[[Tutankamon|Tutankamonen]]'' tronua; K.a. 1336–1327; urrez, zilarrez, harri erdibitxiez, toskaz, beiraz eta brontzez gaineztatutako zura: 1 m; Egiptiar museoa (Kairo)
</gallery>
===Mundu klasikoa===
[[Antzinako Grezia|Antzinako Greziako]] altzarien diseinua K.a. bigarren milurtekoan hasi zen, oheak eta [[Klismos|klismos-aulkiak]] barne, altzari gisa ez ezik pitxer greziarren marrazkietan ere kontserbatu direnak.
[[Erromatar Inperioa|Erromatarrek]] altzari oso ederrak zituzten. [[Herkulano]] eta [[Ponpeia|Ponpeiako]] 1738 eta 1748ko indusketetan, [[Vesuvio|Vesuvio sumendiaren]] [[Sumendi-erupzio|erupzioaren]] errautsen artean kontserbatutako erromatar altzari batzuk aurkitu ziren: egur gorriz egindako oheak, zilarrezko inkrustazio erraz eta arinekin; eserleku ezberdinak, hala nola «bisellium»a bi pertsonarentzat eta «sella» bakarrarentzat. Eserleku horiek, askotan, [[Brontze|brontzezkoak]] izaten ziren, bizkarralderik gabeak, eta horrek deseroso bihurtzen zituen. Bizitza arruntean, berriz, egurrezko aulki arin eta erosoak erabiltzen zituzten, eta, haien aurrean, «scabellum» edo taburetea jartzen zuten. Mahai eta tripode ugari zegoen, zeinak su-ontzi gisa erabiltzen ziren, eta, batez ere, argimutil eta lanpara ugari, baita zurezko kutxak ere metalezko apaingarriekin, eserlekuekin, gurdiekin eta abarrekin. [[Kristautasun|Kristautasunaren]] garaipenarekin eta barbaroen inbasioarekin, Erromako artistak erbesteratu egin ziren, eta antzinako altzariek garrantzi handia hartu zuten, bereziki [[Bizantziar Inperioa|Ekialdeko inperioan]], hau da, bizantziarren artean<ref name=ref_duplicada_1>Diccionario enciclopédico popular ilustrado Salvat (1906-1914)</ref>.
[[Fitxategi:Roman Couch, Generally of Bronze.jpg|thumb|center|Ohe erromatarra, brontzez egina.]]
[[Fitxategi:Italian Coffer.jpg|thumb|Italiar kutxa.]]
===Erdi Aroa===
[[Erdi Aroa|Erdi Aroan]], arteek, industriak eta merkataritzak ordura arte ezagutu gabeko distira hartu zuten, eta, monasterioetako tradizioak jarraitzen zituzten artisten ondoan, beste batzuk sortu ziren arkitekto laikoekin elkartasunean. Ordukoak dira arotzeriako eta zurezko eskulturako lan bikainak: kutxak, armairuak, pinturaz edo behe-erliebez apaindutako bankuak, hori guztia oso eramangarria eta, jabea etxez aldatzen zenean, gurdietan edo mandoen gainean garraiatzeko modukoa izateko aproposa. Oheak eta eserlekuak kuxinez apainduta zeuden. Oso nabarmenak ziren koruko zeremonia-aulki eta erretore-aulkiak. XIV. mendean, altzariak luxuagatik bereizten dira, eta hainbat kutxa [[Burdineria|burdineriaz]], sega-zelaz apainduta daude; kobrezko edo egurrezko aulkiak; maletak; saskiak; kutxak; armairu handiak eta ohe zabalak; arasak, etab<ref name=ref_duplicada_1 />.
===Pizkundea===
Beste [[Arte|arteekin]] batera, XV. eta XVI. mendeetako [[Pizkundea|Pizkunde italiarrak]] arte klasikoaren berpizkundea markatu zuen, tradizio greko-erromatarrean inspiratua. Aldi horretan, apainduraren gramatika berri bat sortu zen, zeinak elementu [[Apaingarri|apaingarriak]] ere bazituen, hala nola telamonak, kariatideak, kimerak, palmondoak, ereinotzak, zutabeak eta pilastrak, guztiak eragin klasikotik eratorriak. Estiloaren garapen hori erraztu zuten, neurri handi batean, grabatuaren erabilerak eta Italian oraindik ikus zitezkeen antzinako zatien zuzeneko behaketak, eta, horri esker, Pizkundeko artisauek forma klasikoak zehaztasunez emulatu ahal izan zituzten.
[[Ipar Europa|Europa iparraldean]], ideia horiek zabaldu ziren lanak argitaratzeari esker, hala nola [[Vitruvio|Vitruvioren]] lehen testua. Lan horiek altzarien diseinatzaileentzako gidatzat balio izan zuten, eta horiek Pizkundeko proportzio klasikoak eta apaingarriak txertatzen hasi ziren haien diseinuetan. Eragin hori, adibidez, bi solairuko armairuen sorreran islatu zen, proportzioari eta ornamentuari buruzko ideia errenazentistak zabaltzeko bide garrantzitsu bihurtu baitziren.
[[Italia|Italian]], [[Pizkundea|Pizkundearen]] sorterrian, lehen aldiz agertu zen benetako estilo klasikoa, arkitektoen eraginpean, eta etxe-barrualdeak altzariz janzteko moduan eragina zuten. Adibide bereizgarri bat da «cassapanca» ([[Florentzia|Florentziako]] etxeetan gela nagusian zegoen eserlekuaren eta arkoiaren konbinazioa), eta «cassone»a, berriz, panel margotuekin edo [[marketeria]] teknikekin oparo apaindutako kutxa mota.
[[Fitxategi:Cassapanca.png|thumb|Cassapanca.]]
[[Fitxategi:Arca de la Batalla de Anghiari (M.A.N. 51936) 01.jpg|thumb|erdira|Cassone, XV. mendeko [[Florentziako Errepublika|florentziar kutxa]] ([[Espainiako Arkeologia Museo Nazionala]], [[Madrid]]).]]
[[Fitxategi:Bargueño.jpg|thumb|Bargeñoa, Pizkunde espainiarra.]]
XVI. mendean zehar, [[Pizkundea|Pizkundearen]] eraginak altzarietan, Europa osoan zehar hedatu ziren, nahiz eta eskualde-ezberdintasun nabarmenak izan. [[Frantzia|Frantzian]], adibidez, [[Karlos VIII.a Frantziakoa|Karlos VIII.aren]] eta [[Frantzisko I.a Frantziakoa|Frantzisko I.aren]] Italiaren inbasioen ondorioz, Italiako dekorazio-estiloak [[Amboiseko jauregia|Amboiseko]] eta [[Fontainebleauko jauregia|Fontainebleauko jauregietan]] sartu ziren; [[Espainia|Espainian]], berriz, Pizkundearen eragina elementu [[Mudejar artea|mudejarrekin]] batera gertatzen zen, bargeñoaren (tapa eraisgarria duen kutxa mota) dekorazioan ikus daitekeenez.
===Barrokoa===
XVII. mendeko [[Barrokoa|barrokoan]], altzariek luxua eta oparotasuna islatzen zuten, eta egur exotikoen erabilera nabarmentzen zen, hala nola [[Ebano|ebanoaren]] eta dekorazio landuen erabilera. Armairu handiak, [[Ispilu|ispiluak]], eta altzariak barruko arkitekturarekin integratzea normala zen, eta, ikusmen aldetik, giro txundigarriak sortzen zituzten. Frantzian, [[Luis XIV.a Borboikoa|Luis XIV.a]] Erregearen gorteak rol garrantzitsua izan zuen estiloaren bilakaeran, errege-tailerrak eta jauregietarako altzarien bilduma sortuz. Aldi horrek, altzari zizelkatu eta xehatuetatik pieza funtzionalagoetara hartu zuen barne, baina, betiere, edertasunaren ikuspegia mantenduz.
===Eklektikizismoa===
XVIII. mendean zehar, Europako altzarigintzan hainbat estilo lehiatu ziren, eta hori «estiloen arteko borroka» moduko bat izan zen. [[Ingalaterra|Ingalaterran]], mugimendu nagusietako bat [[Palladianismo|palladianismoa]] izan zen, [[Andrea Palladio]] arkitektoaren obratik eratorria, beste korronte garrantzitsu batzuekin batera existitzen zena, hala nola [[Rokoko|rokokoa]], [[txinoiseriea]] eta [[Gotiko (estiloa)|gotikoa]].
====Rokokoaren eragina Ingalaterran====
[[Fitxategi:Thomas_chippendale.jpg|thumb|[[Thomas Chippendale|Thomas Chippendale-ren]] altzari bilduma.]]
Rokokoa, jatorria Frantzian zuena, Ingalaterrara iritsi zen, eta [[Thomas Chippendale]] gisako diseinatzaileek berrinterpretatu zuten. Bere lanean, Chippendalek [[kaoba]] erabiltzen zuen [[Pago|pagoaren]] ordez, eta horrek aulkietan zulatuen diseinuak sortzea ahalbidetzen zuen, zeinak batzuetan rokoko estiloa elementu gotiko edo txinoiseriearekin konbinatzen zuten. Ingalaterrako altzari-ekoizpenean, estilo estetikoek ez ezik, lanaren antolaketak ere izan zuen eraginik. Chippendalek altzariak diseinatu eta ekoizteaz gain, zerbitzu integrala eskaintzen zuen, etxe bat altzariz hornitzeko behar zen guztia hornituz. Hori ez zetorren bat Frantziako produkzio ereduarekin, non lantegi txikiek hornitzen baitzituzten merkatariak.
====Gotikoa eta txineria rokokoren alternatiba gisa====
[[Gotiko (estiloa)|Gotikoa]] eta txinoiseriea rokokoaren alternatiba gisa sortu ziren Ingalaterran. Gotikoak sustrai sakonagoak zituen Ingalaterrako tradizioan, eta aukera serioago gisa mantendu zen. Beste alde batetik, txinoiseriea, Txinako arte eta arkitekturan inspiratutako estiloarekin, berpiztu egin zen 1757an [[William Chambers|William Chambersen]] ''Designs for Chinese Buildings'' argitaratu zenean, eta [[Brighton|Brightoneko]] [[Royal Pavilion|Errege Pabiloiaren]] dekorazio bitxian aurkitu zuen bere adierazpenik gorena.
====Neoklasizismorako trantsizioa====
XVIII. mendeak aurrera egin ahala, [[Neoklasizismo|neoklasizismoa]] lekua kentzen hasi zen rokokoari. Ingalaterran, [[Robert Adam|Robert Adamek]] gidatutako estilo horrek, [[Erromatar arkitektura|erromatar arkitekturan]] inspiratutako garbitasuna eta ordena zituen ardatz. Adamek arkitektura mota horren ikuspegi idealizatua islatzen zuten barruak sortu zituen, garaiko Ingalaterrako goi klasearen nahiekin bat eginez.
====XIX. mendea====
XIX. mendearen lehen erdian, altzariek funtsezko aldaketak izan zituzten aurreko urteekin alderatuta. Aldaketa horiek teknologia- zein estilo-terminoetan islatu ziren. Hasieran [[Industria Iraultza|iraultza teknologikoak]] astiro aurrera egin bazuen ere, estiloaren eragina nabarmena izan zen. Neoklasizismoarekin kontrastean (zeinak, dotorea izan arren, ez baitzuen aurrerapen handirik ekarri manufakturan) altzarien bilakaerak eraldaketa nabarmena erakutsi zuen aldi hartan.
[[Fitxategi:Arts_and_crafts_furniture.jpg|thumb|Arts and Crafts mugimenduko altzarien bilduma.]]
[[Arts and Crafts]] mugimendua XIX. mendearen bigarren erdian sortu zen [[Industria Iraultza|Industria Iraultzaren]] ondorio kaltegarrien aurkako erreakzio gisa, eta masa-ekoizpena eta artisau-kalitatearen galera ekarri zituen. [[William Morris]] gisako figurek gidatuta, mugimendu horrek artisautzako teknika tradizionaletara itzultzearen alde egiten zuen, eguneroko objektuen, altzariak barne, edertasuna zein funtzionaltasuna baloratuz. Mugimendu hori funtsezkoa izan zen altzarien diseinuan modernitaterako trantsizioan; izan ere, artisautza balioesteaz gain, XX. mendeko estiloetan eragina izango zuen diseinurako oinarri etikoa ere ezarri zuen.
====XX. mendea====
XX. mendearen lehen hiru laurdenetan, diseinatzaileek [[Vienako Sezesioa]], [[Wiener Werkstätte]], [[De Stijl]], [[Bauhaus]] eta [[Art Déco]] estiloak landu zituzten.
[[Lehen Mundu Gerra|Lehen Mundu Gerraren]] ostean, garapen handia izan zuen sektore teknologikoak, eta horrek aukera eman zuen materialekin esperimentatzeko. 30eko hamarkadan, [[Europa|Europako]] [[Arkitektura|arkitektoen]] lanak Espainiako altzarien diseinuan izan zuen eraginari esker, arkitektoen eta Espainiako altzari-enpresen arteko lankidetza garrantzitsuak garatu ziren, herrialdean diseinu modernoa bultzatuz<ref>VILLANUEVA FERNÁNDEZ, María; GARCÍA-DIEGO VILLARÍAS, Héctor. [https://web.archive.org/web/20230605005950/http://ojs.redfundamentos.com/index.php/rita/article/view/447/393 "Tecnología posible. El mobiliario como vehículo de modernización de la arquitectura española de los años 30"]. ''rita_ Revista Indexada de Textos Académicos'', n.º 13, 2020.</ref>.
Diseinu [[Postmodernismo|postmodernoa]], [[Pop Artea|Pop Art]] mugimenduak gurutzatuta, bultzada izan zuen hirurogeiko eta hirurogeita hamarreko hamarkadetan, laurogeiko hamarkadan [[Memphis diseinu taldea|Memphis Taldean]] edo [[Radical Design|Radical Design-en]] oinarritutako italiar mugimenduek sustatu zutelarik. Trantsizio-altzariak gustu tradizionalaren eta modernoaren arteko espazioa betetzen saiatu dira. [[WoodTouch]] eta antzeko ekimenek altzariei, apaingarri eta euskarri izateaz gain, funtzionaltasun berriak ematea proposatu dute.
[[Fitxategi:Furniture 1.jpg|thumb|center|Alvar Aaltok diseinatutako altzariak, Artek-ek ekoitziak.]]
<gallery>
Fitxategi:Vrba postelja.jpg|
Fitxategi:Lundia-hylly.jpg|
Fitxategi:Table set by tapiovaara.jpg|
Fitxategi:VOLTAIRE Seat.jpg|
Fitxategi:A_brown_sofa_(2005-03-03).jpg|
Fitxategi:Hocker (fcm).jpg|
Fitxategi:Salemer Münster Musikerzimmer Notenschrank.jpg|
Fitxategi:Vedel childrens furniture gh.jpg|
</gallery>
==Altzarien zaharberritzea==
Altzari bat zaharberritzeko, jatorrizko akabera nolabait konpontzen eta biziberritzen saiatu behar da. Gehienetan, horrek esan nahi du dagoen tratamendua kendu behar dela, eta egurra, landugabe, akabera berri baterako prestatu behar dela. Konpontzeko metodoak zur motaren araberakoak dira: trinkoa edo xaflatua; gogorra edo biguna; ale irekikoa edo itxia. Aldagai horiek, batzuetan, altzari bat konpontzea merezi duenetz erabaki dezakete, bai eta zaharberrituz gero beharko diren konponketa- eta akabera-motak ere. Altzariak zaharberritzeko 3 metodoak dira: gaztetzea, konpontzea eta birbukatzea.
'''Gaztetu'''. Pieza erraz leheneratu daiteke, gainazala garbitu eta argizaria eman besterik ez da egin behar, egungo akabera mantenduz. Oraindik egoera onean dauden egurrezko altzarietan funtzionatzen du, eta horiek garbitzeko modurik errazena da.
'''Konpondu'''. Prozesu horrek mailatuak eta pitzadurak konpon ditzake higatutako eremu batzuk ukituz eta gainazala kendu gabe. Teknika horrekin, akabera mantendu daiteke, eta objektua produktu espezializatuekin konpondu.
'''Birpintatu'''. Geratzen den guztia kentzea, adibidez, edozein pintura-hondar produktu desugertzaile batekin edo eremua pixka bat lixatuz gero egurrarentzako akabera aplikatzeko, hala nola olioarentzako argizaria zura babesteko.
'''Garbiketa'''. Altzarietako zikinkeria, hautsa eta koipea kentzeko, erabili xaboi leun bat edo altzari-garbigailu espezializatu bat.
==Ikus, gainera==
* [[Industria-diseinu]]
* [[Barne-diseinua]]
* [[Hiri-altzari]]
==Erreferentziak==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
==Bibliografia==
{{refbegin|30em}}
* {{Erreferentzia|abizena1=Bailey|izena1=Gauvin Alexander|izenburua=Baroque & Rococo|data=2012|argitaletxea=Phaidon|isbn=978-0-7148-5742-8}}
* {{Erreferentzia |abizena=Blakemore |izena=Robbie G. |urtea=2006 |izenburua=History of interior design & furniture: from ancient Egypt to nineteenth-century Europe |argitaletxea=J. Wiley & Sons |isbn=978-0-471-46433-4 |url=https://books.google.com/books?id=NTzrAAAAMAAJ}}
* {{Erreferentzia |abizena=Bucătaru|izena=Marina|izenburua=Stiluri și Ornamente la Mobilier |data=1991 |argitaletxea=Editura Didactică și Pedagogică |isbn=973-30-1079-0 |hizkuntza=ro}}
* {{Erreferentzia |abizena=Gadalla |izena=Moustafa |urtea=2007 |izenburua=The Ancient Egyptian Culture Revealed |argitaletxea=Tehuti Research Foundation |isbn=978-1-931446-27-3 |url=https://books.google.com/books?id=BDWYJIx95FUC}}
* {{Erreferentzia |abizena=Litchfield |izena=Frederick |urtea=2011 |izenburua=Illustrated History of Furniture |argitaletxea=Arcturus Publishing |isbn=978-1-84837-803-2 |url=https://books.google.com/books?id=L1SzuAAACAAJ}}
* {{Erreferentzia |abizena=Lucie-Smith |izena=Edward |urtea=1979 |izenburua=Furniture: A Concise History |argitaletxea=Thames and Hudson |isbn=978-0-500-18173-7 |url=https://books.google.com/books?id=bSWUjwEACAAJ}}
* {{Erreferentzia |egilea=Metropolitan Museum of Art |urtea=1999 |izenburua=Egyptian Art in the Age of the Pyramids |lekua=New York |argitaletxea=Metropolitan Museum of Art |isbn=978-0-87099-907-9 |url=https://books.google.com/books?id=mxAZpKoo-YwC}}
* {{Erreferentzia|abizena=Richter |izena=G.M.A. |egile-lotura=Gisela Richter |izenburua=The Furniture of the Greeks, Etruscans, and Romans | url=https://archive.org/details/furnitureofgreek0000rich | url-access=registration |argitaletxea=Phaidon |urtea=1966 }}
* {{Erreferentzia |abizena=Roebuck |izena=Carl |izenburua=The World of Ancient Times |lekua=New York |argitaletxea=Charles Schribner's Sons Publishing |data=1966}}
* {{Erreferentzia |abizena=Smardzewski |izena=Jerzy |urtea=2015 |izenburua=Furniture Design |argitaletxea=Springer |isbn=978-3-319-19533-9 |url=https://books.google.com/books?id=IeDyCQAAQBAJ}}
* {{Erreferentzia |abizena=Solodow |izena=Joseph B. |urtea=2010 |izenburua=Latin Alive: The Survival of Latin in English and the Romance Languages |argitaletxea=Cambridge University Press |isbn=978-1-139-48471-8 |url=https://books.google.com/books?id=Q6UgAwAAQBAJ}}
* {{Erreferentzia |abizena=Weekley |izena=Ernest |urtea=2013 |izenburua=An Etymological Dictionary of Modern English |argitaletxea=Courier Corporation |isbn=978-0-486-12287-8 |url=https://books.google.com/books?id=fj_CAgAAQBAJ}}
* {{Erreferentzia |izena=Ole |abizena=Wanscher |izenburua=Sella Curulis: The Folding Stool, an Ancient Symbol of Dignity |url=https://archive.org/details/sellacurulisfold0000wans |lekua=Copenhagen |argitaletxea=Rosenkilde and Bagger |data=1980}}
{{refend}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Altzariak]]
[[Kategoria:Arte dekoratiboak]]
[[Kategoria:Fabrikatutako ondasunak]]
[[Kategoria:Etxea]]
[[Kategoria:Diseinu industriala]]
h2nc6a28jazllxqe8w34cq6qepmrpii
Joxe Mari Agirretxe
0
388882
10005809
10005292
2024-12-20T12:54:04Z
Lainobeltz
56334
88.14.133.125 wikilariaren aldaketak ezabatuz, Lainobeltz wikilariaren azken bertsiora itzularazi da.
9276865
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Joseba Mirena Agirretxe Kerexeta''' ([[Lasarte-Oria]], [[Gipuzkoa]], [[1964]]ko [[maiatzaren 1]]a) [[1987]]tik ''[[Pirritx, Porrotx eta MariMotots|Takolo, Pirrutx eta Porrotx]]'' taldeko '''Porrotx''' pailazoa izan ondoren, gaur egun [[Pirritx, Porrotx eta MariMotots]] taldeko ''Porrotx'' pailazoa izatera iragan da.
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1964ko|bizirik|Agirretxe, Joxe Mari}}
[[Kategoria:Lasartearrak]]
[[Kategoria:Pirritx, Porrotx eta Marimotots]]
[[Kategoria:Gipuzkoako aktoreak]]
rcph5sdeysvnly4mxrtuxccinhkrvxs
Muscicapidae
0
396632
10005852
10001988
2024-12-20T13:52:52Z
ListeriaBot
64511
Wikidata list updated [V2]
10005852
wikitext
text/x-wiki
{{taxotaula automatikoa
| image = White-eyed slaty flycatcher.jpg
| image caption = ''[[Dioptrornis fischeri|Melaenornis fischeri]]''
| authority = [[Nicholas Aylward Vigors|Vigors]], 1825
}}
'''Muscicapidae''' [[Passeriformes]] [[hegazti]] ordenaren barruan sailkatzen den animalia familietako bat da. [[Europa]]n, [[Afrika]]n eta [[Asia]]n bizi dira, eta bi espezie (''[[Luscinia svecica]]'' eta ''[[Oenanthe oenanthe]]'') [[Ipar Amerika]]n aurki daitezke. Hegazti txikiak dira, [[intsektiboro]]ak, eta hortik datozkie hainbat espezieri izen arrunta: ''euli-txori''. Euskal Herrian [[euli-txori grisa]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Euli-txori grisa|hizkuntza=eu|url=http://txoriak.eus/txoriak/euli-txori-grisa|aldizkaria=txoriak.eus|sartze-data=2023-01-01}}</ref> edo [[euli-txori beltza]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Euli-txori beltza|hizkuntza=eu|url=http://txoriak.eus/txoriak/euli-txori-beltza|aldizkaria=txoriak.eus|sartze-data=2023-01-01}}</ref> familia honetakoak dira, baita ere [[urretxindor]]ra bezalako hegaztiak. 344 espezie izendatu dira, 51 generotan banatuta.
== Taxonomia ==
[[John Fleming]] naturalista eskoziarrak sortu zuen familiarentzako izena, ''[[Muscicapa]]'' generoan oinarritua, [[1822]]an<ref>{{Erreferentzia|izena=John|abizena=Fleming|izenburua=The philosophy of zoology, or, A general view of the structure, functions, and classification of animals|argitaletxea=Hurst, Robinson & Co|abizena2=Lizars|izena2=W. H.|data=1822|url=https://www.biodiversitylibrary.org/item/89678|zenbakia=2|sartze-data=2023-01-01}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Walter Joseph|abizena=Bock|izenburua=History and nomenclature of avian family-group names. Bulletin of the AMNH ; no. 222|hizkuntza=en-US|data=1994|url=https://digitallibrary.amnh.org/handle/2246/830|sartze-data=2023-01-01}}</ref>. Hitz hau, aurretik, [[Mathurin Jacques Brisson]] zoologo frantsesak erabili zuen ''Muscicapa'' generorako 1760an<ref>{{Erreferentzia|izena=Mathurin-Jacques|abizena=Brisson|izenburua=Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés : a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires|argitaletxea=Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto|abizena2=Martinet|izena2=François Nicolas|data=1760|url=https://www.biodiversitylibrary.org/item/111091|zenbakia=1|sartze-data=2023-01-01}}</ref>. Muscicapa latineko ''musca'' hitzetik dator, ''[[euli]]'' eta ''capere'' ''harrapatu'' esan nahi duena<ref>{{Erreferentzia|izena=James A.|abizena=Jobling|izenburua=The Helm dictionary of scientific bird names [electronic resource] : from aalge to zusii|argitaletxea=London : Christopher Helm|data=2010|url=http://archive.org/details/Helm_Dictionary_of_Scientific_Bird_Names_by_James_A._Jobling|isbn=978-1-4081-3326-2|sartze-data=2023-01-01}}</ref>.
1910ean, [[Ernst Hartert ]]ornitologo alemaniarrari ezinezkoa gertatu zitzaion hiru familien arteko mugak zehaztea: Muscicapidae, [[Sylviidae]] (Mundu Zaharreko [[txinbo]]ak) eta [[Turdidae]] (birigarroak). Beraz, beste familia baten subfamilia gisa tratatu zituen, [[Timaliidae]] eta [[Monarchidae]] ere barnean hartzen zituena<ref>{{Erreferentzia|izena=Ernst|abizena=Hartert|izenburua=Die Vögel der paläarktischen Fauna systematische Übersicht der in Europa, Nord-Asien und der Mittelmeerregion vorkommenden Vögel|argitaletxea=R. Friedländer & Sohn|url=https://www.biodiversitylibrary.org/item/49566|zenbakia=1|sartze-data=2023-01-01}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=David W.|abizena=Winkler|izenburua=Old World Flycatchers (Muscicapidae), version 1.0|hizkuntza=en|abizena2=Billerman|abizena3=Lovette|izena2=Shawn M.|izena3=Irby J.|data=2020|url=https://birdsoftheworld.org/bow/species/muscic3/cur/introduction|aldizkaria=Birds of the World|doi=10.2173/bow.muscic3.01|sartze-data=2023-01-01}}</ref>. Berrogei urte geroago, [[Ernst Mayr]] eta [[Dean Amadon]] ornitologo estatubatuarrek antzeko xedapen bat hartu zuten 1951n argitaratutako artikulu batean. Bere Muscicapidae familia handiak, "intsektujale primitiboak" deitu ziotenak, zortzi subfamiliatan banatutako 1.460 espezie zituen<ref>{{Erreferentzia|izena=Ernst|abizena=Mayr|izenburua=A classification of Recent birds. American Museum novitates ; no. 1496|hizkuntza=en-US|abizena2=Amadon|abizena3=Rothschild|izena2=Dean|izena3=Lionel Walter Rothschild|data=1951|url=https://digitallibrary.amnh.org/handle/2246/3994|sartze-data=2023-01-01}}</ref>. [[Basilea]]n 1954an egindako Ornitologiaren Nazioarteko Hamaikagarren Kongresuaren (''International Ornithological Congress'') ondoren sortutako batzorde batek onartu zuen talde zabalduaren erabilera<ref>{{Erreferentzia|abizena=Harvard University.|izenburua=Breviora|argitaletxea=Museum of Comparative Zoology, Harvard University|abizena2=University|izena2=Harvard|data=1952|url=https://www.biodiversitylibrary.org/item/22497|sartze-data=2023-01-01}}</ref>. [[Charles Sibley]]k eta beste batzuek egindako [[DNA-DNA hibridazio|DNA-DNA hibridazioari]] buruzko geroagoko ikerketek frogatu zuten azpifamiliek ez zutela lotura esturik euren artean. Ondorioz, talde handia banandutako familia batzuetan banatu zen<ref>{{Erreferentzia|izena=G. William|abizena=Cottrell|izenburua=Check-list of birds of the world|argitaletxea=Harvard University Press|abizena2=Greenway|abizena3=Mayr|abizena4=Paynter|abizena5=Peters|abizena6=Traylor|abizena7=University|izena2=James C.|izena3=Ernst|izena4=Raymond A.|izena5=James Lee|izena6=Melvin A.|izena7=Harvard|data=1986|url=https://www.biodiversitylibrary.org/item/50594|zenbakia=11|sartze-data=2023-01-01}}</ref>, nahiz eta denbora batez aditu gehienek birigarroak Muscicapidaen mantentzen jarraitu zuten<ref>{{Erreferentzia|izena=Charles Gald|abizena=Sibley|izenburua=A Supplement to Distribution and Taxonomy of Birds of the World|argitaletxea=Yale University Press|hizkuntza=en|abizena2=Monroe|izena2=Burt Leavelle|data=1993|url=https://books.google.es/books/about/A_Supplement_to_Distribution_and_Taxonom.html?id=rOZzQgAACAAJ&redir_esc=y|isbn=978-0-300-05549-8|sartze-data=2023-01-01}}</ref>. 1998an, Amerikako Ornitologoen Batasunak (American Ornithologists 'Union) birigarroak banandutako familia gisa tratatzea erabaki zuen ''Check-list of North American birds'' delakoaren zazpigarren edizioan, eta, ondoren, egile gehienek haren ereduari jarraitu diote<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Wayback Machine|data=2015-11-18|url=https://web.archive.org/web/20151118161854/http://americanornithology.org/sites/default/files/files/imce-img/AOUchecklistPass-Mimidae.pdf#80|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2023-01-01}}</ref>.
== Deskribapena ==
[[Fitxategi:Phoenicurus phoenicurus.ogg|thumb|[[Buztangorri argi]]aren soinua.]]
Hegazti hauen itxura askotarikoa da, baina gehienek kanta ahulak eta latzak dituzte. Hegazti txikiak edo ertainak dira, 9 eta 22 cm bitartekoak. Espezie asko kolore marroi itzalikoak dira, baina batzuen [[lumaje]]a askoz distiratsuagoa izan daiteke, batez ere arren kasuan. Gehienek [[Moko (hegaztiak)|moko]] zabala eta laua dute, hegan doazenean intsektuak harrapatzeko egokia, nahiz eta lurrean elikagai bila dabiltzan espezie bakanek moko finagoa izaten duten.
Muscicapidae familiako hegaztiak ia inguru guztietan bizi dira zuhaitz kopuru egokia baldin badago, [[baso]] trinkoetatik [[sastraka]] irekietara, baita [[Himalaia]]ko baso menditarretan ere. Espezie iparraldekoenek hegoaldera migratzen dute neguan, intsektuen dieta jarraitua ziurtatuz.
Espeziearen arabera, [[Habia|habiak]] zuhaitz batean edo labar baten irtengunean ondo eraikitako adaburuak dira, edo, besterik gabe, aurretik zuhaitz batean zegoen zulo batean. Zuloetan habia egiten duten espezieek habia handiagoak jartzen dituzte, batez beste zortzi arrautzarekin, bi edo bost arrautzen ordez.
== Generoak ==
Aurretik, espezie gutxiago zeuden familian. 2003an ''Howard and Moore Complete Checklist of the Birds of the World'' liburuaren hirugarren edizioa argitaratu zenean, ''[[Myophonus]]'', ''[[Alethe]]'', ''[[Brachypteryx]]'' eta ''[[Monticola]]'' generoak [[Turdidae]]n sartuta zeuden. Ondorengo ikerketa filogenetiko molekularrek frogatu dute lau genero horietako espezieek lotura estuagoa dutela Muscicapidae espezieekin<ref>{{Erreferentzia|izena=Gary|abizena=Voelker|izenburua=Nuclear and mitochondrial DNA evidence of polyphyly in the avian superfamily Muscicapoidea|orrialdeak=386–394|hizkuntza=en|abizena2=Spellman|izena2=Garth M|data=2004-02-01|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S105579030300191X|aldizkaria=Molecular Phylogenetics and Evolution|alea=2|zenbakia=30|issn=1055-7903|doi=10.1016/S1055-7903(03)00191-X|sartze-data=2023-01-01}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=George|abizena=Sangster|izenburua=Multi-locus phylogenetic analysis of Old World chats and flycatchers reveals extensive paraphyly at family, subfamily and genus level (Aves: Muscicapidae)|orrialdeak=380–392|hizkuntza=en|abizena2=Alström|abizena3=Forsmark|abizena4=Olsson|izena2=Per|izena3=Emma|izena4=Urban|data=2010-10-01|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1055790310003076|aldizkaria=Molecular Phylogenetics and Evolution|alea=1|zenbakia=57|issn=1055-7903|doi=10.1016/j.ympev.2010.07.008|sartze-data=2023-01-01}}</ref>. Beraz, lau genero hauek hemen sartzen dira. Aitzitik, ''[[Cochoa]]'' generoa, lehenago Muscicapidae-n sartua, Turdidaerena dela frogatu da.
2010ean argitaratutako Muscicapidae espezieko bi ikerketa filogenetiko molekular handik erakutsi zuten ''[[Fraseria]]'', ''[[Melaenornis]]'' eta ''[[Muscicapa]]'' generoak ez zirela monofiletikoak. Egileek ezin izan zituzten genero berrikusiak proposatu, ez baitziren espezie guztien laginak hartu, eta filogenien nodo guztiak ez baitzeuden sendo bermatuta<ref>{{Erreferentzia|izena=Dario|abizena=Zuccon|izenburua=A multi-gene phylogeny disentangles the chat-flycatcher complex (Aves: Muscicapidae)|orrialdeak=213–224|hizkuntza=en|abizena2=Ericson|izena2=Per G. P.|data=2010-05|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1463-6409.2010.00423.x|aldizkaria=Zoologica Scripta|alea=3|zenbakia=39|doi=10.1111/j.1463-6409.2010.00423.x|sartze-data=2023-01-01}}</ref>. 2016an argitaratutako ikerketa batek, [[Muscicapini]]ren 42 espezieetatik 37k, berretsi zuen generoak ez zirela monofiletikoak, eta espezieak berrantolatzea proposatu zuen, hainbat genero berri edo berpizturekin<ref>{{Erreferentzia|izena=Gary|abizena=Voelker|izenburua=Resolving taxonomic uncertainty and historical biogeographic patterns in Muscicapa flycatchers and their allies|orrialdeak=618–625|hizkuntza=en|abizena2=Huntley|abizena3=Peñalba|abizena4=Bowie|izena2=Jerry W.|izena3=Joshua V.|izena4=Rauri C. K.|data=2016-01-01|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1055790315003024|aldizkaria=Molecular Phylogenetics and Evolution|zenbakia=94|issn=1055-7903|doi=10.1016/j.ympev.2015.09.026|sartze-data=2023-01-01}}</ref>.
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item WHERE {
?item wdt:P105 wd:Q34740;
wdt:P171 ?sub0.
?sub0 (wdt:P171*) wd:Q200989.
}
|sort=label
|columns=P225:Generoa,P18:Irudia
|row_template=Zutabe_formatoa/Generoak
|thumb=80
}}
{| class='wikitable sortable'
! Generoa
! Irudia
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Adelura
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Agricola
| p18 = [[Fitxategi:Melaenornis pallidus (Muscicapidae) (Pale Flycatcher) - (adult), KwaZulu-Natal, South Africa.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Sheppardia
| p18 = [[Fitxategi:Sheppardia cyornithopsis Keulemans.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Alethe
| p18 = [[Fitxategi:AletheCastanonotaSmit.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Alseonax
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Anthipes
| p18 = [[Fitxategi:DigeneaKeulemans.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Artomyias
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Brachypteryx
| p18 = [[Fitxategi:BrachypteryxErythrogynaKeulemans.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Bradornis
| p18 = [[Fitxategi:Melaenornis mariquensis.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Butalis
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Phoenicurus
| p18 = [[Fitxategi:Phoenicurus phoenicurus 07(js), Lodz (Poland).jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Calliope
| p18 = [[Fitxategi:Luscinia calliope - Pak Chong 1.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Campicoloides
| p18 = [[Fitxategi:Campicoloides bifasciatus 1838.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Culicicapa
| p18 = [[Fitxategi:Grey-headed Canary-Flycatcher.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Cercomela
| p18 = [[Fitxategi:1708w brown-rock-chat delhi-gk2 2007apr16 08.32.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Cercotrichas
| p18 = [[Fitxategi:Kalahari Robin.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Chaimarrornis
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Chamaetylas
| p18 = [[Fitxategi:AletheCastanonotaSmit.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Cinclidium
| p18 = [[Fitxategi:Cinclidium leucurum female - Ang Khang.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Cochoa
| p18 = [[Fitxategi:Cochoa viridis 2.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Copsychus
| p18 = [[Fitxategi:White-rumped shama.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Cossypha
| p18 = [[Fitxategi:Snowy-crowned robin-chat.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Cossyphicula
| p18 = [[Fitxategi:Cossyphicula roberti White-bellied Robin-chat.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Cyanecula
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Cyanoptila
| p18 = [[Fitxategi:Blue-and-white Flycatcher.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Cyornis
| p18 = [[Fitxategi:Blue-throated Blue Flycatcher, Thattekad, Vimal Rajyaguru, 01.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Dessonornis
| p18 = [[Fitxategi:White-throated Robin-Chat (Cossypha humeralis).jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Dioptrornis
| p18 = [[Fitxategi:Melaenornis edolioides 0006.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Emarginata
| p18 = [[Fitxategi:Cercomela schlegelii -Northern Cape, South Africa-6.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Empidornis
| p18 = [[Fitxategi:EmpidornisSemipartitus.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Erithacus
| p18 = [[Fitxategi:ErithacusRubecula.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Erythropygia
| p18 = [[Fitxategi:Miombo Scrub-Robin, Sakania, DRC (8174777241).jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Eumyias
| p18 = [[Fitxategi:Verditer Flycatcher (Eumyias thalassina) on a Kamala (Mallotus philipensis) tree W Picture 145.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Ficedula
| p18 = [[Fitxategi:Ficedula mugimaki - Khao Yai.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Enicurus
| p18 = [[Fitxategi:Little Forktail.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Fraseria
| p18 = [[Fitxategi:Frasers Forest Flycatcher specimen RWD.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Glaucomyias
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Grandala
| p18 = [[Fitxategi:Grandalas in Nepal.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Monticola
| p18 = [[Fitxategi:Monsax.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Heinrichia
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Heteroxenicus
| p18 = [[Fitxategi:DrymocharesStellatusGould.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Hodgsonius
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Humblotia
| p18 = [[Fitxategi:Naturalis Biodiversity Center - RMNH.AVES.139388 1 - Humblotia flavirostris Milne-Edwards and Oustalet, 1885 - Muscicapidae - bird skin specimen.jpeg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Irania
| p18 = [[Fitxategi:Nightingale yelpin.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Kittacincla
| p18 = [[Fitxategi:Copsychus malabaricus male - Khao Yai.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Larvivora
| p18 = [[Fitxategi:Luscinia cyane - Khao Yai.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Leonardina
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Leucoptilon
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Melaenornis
| p18 = [[Fitxategi:Southern Black-Flycatcher (Melaenornis pammelaina).jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Muscicapa
| p18 = [[Fitxategi:SpottedFlycatcheronfence.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Muscicapella
| p18 = [[Fitxategi:MuscicapellaHodgsoni.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Myiomela
| p18 = [[Fitxategi:Cinclidium leucurum male - Ang Khang.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Myioparus
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Myophonus
| p18 = [[Fitxategi:Myophonus insularis.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Myrmecocichla
| p18 = [[Fitxategi:Southern Anteater-Chat.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Namibornis
| p18 = [[Fitxategi:Herero Chat (Namibornis herero).jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Nemura
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Niltava
| p18 = [[Fitxategi:Niltava vivida.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Oreocossypha
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Cichladusa
| p18 = [[Fitxategi:Cichladusa guttata -near Baringo Lake, Kenya-8.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Pedilorhynchus
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Pentholaea
| p18 = [[Fitxategi:Myrmecocichla arnotti.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Phoenicuropsis
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Pinarochroa
| p18 = [[Fitxategi:Moorland Chat at the Kilimanjaro moorland cropped.JPG|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Saxicola
| p18 = [[Fitxategi:Saxicola rubicola-Portugal -male-8.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Pogonocichla
| p18 = [[Fitxategi:White-starred Robin (Pogonocichla stellata).jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Rhinomyias
| p18 = [[Fitxategi:TrichostomaGulareSmit.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Rhyacornis
| p18 = [[Fitxategi:Plumbeous Water Redstart (Male) I IMG 6457.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Saxicoloides
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Sholicola
| p18 = [[Fitxategi:Nilgiri Blue Robin at Coonoor.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Sigelus
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Siphia
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Stiphrornis
| p18 = [[Fitxategi:Stiphrornis pyrrholaemus.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Swynnertonia
| p18 = [[Fitxategi:ErithacusSwynnertoniKeulemans.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Tarsiger
| p18 = [[Fitxategi:Golden Bush Robin by Jason Thompson (Cropped).jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Thamnolaea
| p18 = [[Fitxategi:Die Vögel Afrikas (1900) (20949449585).jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Trichixos
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Tychaedon
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Luscinia
| p18 = [[Fitxategi:Luscinia svecica tom (Marek Szczepanek) small.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Vauriella
| p18 = [[Fitxategi:Rhinomyias gularis Keulemans.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Xenocopsychus
| p18 = [[Fitxategi:Xenocopsychus ansorgei, Sebraberge, 2014, b, T Hohls.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe_formatoa/Generoak
| p225 = Oenanthe
| p18 = [[Fitxategi:Oenanthe oenanthe 01 II.jpg|center|80px]]
}}
|}
{{wikidata list end}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Passeriformes|*]]
npfohqxowcc8tv8knbrk6oh2bxwybeb
Psycho (1960ko filma)
0
422164
10006231
9435016
2024-12-20T22:01:47Z
Treuiller
59723
10006231
wikitext
text/x-wiki
{{lan infotaula}}
'''''Psycho''''' ([[euskara]]z ''Psikosia'') [[1960]]ko [[Alfred Hitchcock]] [[Ingalaterra|ingeles]] [[zinema zuzendari]]aren [[beldurrezko zinema|beldurrezko]] [[film (zinema)|filma]] da, [[Robert Bloch]] idazlearen ''[[Psycho (eleberria)|Psycho]]'' eleberrian oinarritua. [[Anthony Perkins]], [[Janet Leigh]], [[Vera Miles]], [[John Gavin]] eta [[Martin Balsam]] aktoreek antzeztu zuten. Zuri-beltzean filmatu eta lau [[Oscar Sariak|Oscar Saritarako]] izendatu zen.
''[[Psycho II]]'' (1983), ''[[Psycho III]]'' (1986), ''[[Bates Motel (filma)|Bates Motel]]'' (1987), ''[[Psycho IV: The Beginning]]'' (1990) eta ''[[Psycho (1998 film)|Psycho]]'' (1998) jarraipenak ditu.
== Argumentua ==
{{argumentua}}
[[Ameriketako Estatu Batuak|AEBtako]] [[Phoenix]] hiriko hotel batean Marion Crane idazkaria ([[Janet Leigh]]) eta Sam Loomis ([[John Gavin]]) maitaleek eztabaida latz bat dute, gizona diruz gaizki dabil, hori bere emazteari hilabetero diru-zorra kitatzeko eta maitaleak ezkontzeko arazo larria delarik. Idazkari gaztea erabat etsiturik bere enpresan lapurreta egin eta hiritik ihes egingo du.
Ordu luzez noraezean gidatzen ibili ondoren, topatzen duen lehenbiziko lekuan gelditu eta atseden hartzea erabakitzen du: Norman Bates izeneko gazte lotsati baten abetzakoa den errepide ondoko ostatua. Ostatuak nahiz Norman ([[Anthony Perkins]]) eta bere ama bizi diren aldameneko etxaldeak itxuraz arrunta eta lasaia dirudite, baina gauzak ez dira diruditena.
== Aktoreak ==
* [[Anthony Perkins]]: Norman Bates
* [[Janet Leigh]]: Marion Crane
* [[Vera Miles]]: Lila Crane
* [[John Gavin]]: Sam Loomis
* [[Martin Balsam]]: Milton Arbogast detektibea
* [[John McIntire]]: Al Chambers sheriffa
* [[Simon Oakland]]: Fred Richman medikua
* [[Frank Albertson]]: Tom Cassidy
* [[Patricia Hitchcock]]: Caroline
* [[Vaughn Taylor]]: George Lowery
* [[Lurene Tuttle]]: Chambers andrea
* [[John Anderson]]: California Charlie
* [[Mort Mills]] – Errepideko polizia
* [[Virginia Gregg]], [[Jeanette Nolan]] eta [[Paul Jasmin]] – Norma Batesen ahotsa (Normanen ama)
* [[Ted Knight]] – Norman Bates zaintzapean duen polizia
== Iruditegia ==
<gallery>
Irudi:Alfred Hitchcock's Psycho trailer.png|[[Alfred Hitchcock]] zuzendaria Batesdarren etxaldearen aurrean.
Irudi:Psycho 1960 film (Madame Tussauds).JPG|Ostatuaren kartela.
Irudi:Psycoset.jpg|Ostatua eta etxaldea gaur egun.
</gallery>
== Liburua ==
* ''[[Psikosia (eleberria)]]''
== Kanpo estekak ==
* [http://www.imdb.com/title/tt0054215/ ''Psycho'' filmaren IMDBko fitxa irakurgai] {{en}}
{{autoritate kontrola}}
{{Alfred Hitchcock}}
[[Kategoria:Psycho filmak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako filmak]]
[[Kategoria:Hoteletan girotutako filmak]]
[[Kategoria:Liburuetan oinarritutako filmak]]
[[Kategoria:Kalifornian girotutako filmak]]
[[Kategoria:Arizonan girotutako filmak]]
[[Kategoria:Kultuzko filmak]]
pkg87i6t13pzyghr0kvpomit3nk5wpv
10006232
10006231
2024-12-20T22:02:01Z
Treuiller
59723
10006232
wikitext
text/x-wiki
{{lan infotaula}}
'''''Psycho''''' ([[euskara|euskaraz,]] ''Psikosia'') [[1960]]ko [[Alfred Hitchcock]] [[Ingalaterra|ingeles]] [[zinema zuzendari]]aren [[beldurrezko zinema|beldurrezko]] [[film (zinema)|filma]] da, [[Robert Bloch]] idazlearen ''[[Psycho (eleberria)|Psycho]]'' eleberrian oinarritua. [[Anthony Perkins]], [[Janet Leigh]], [[Vera Miles]], [[John Gavin]] eta [[Martin Balsam]] aktoreek antzeztu zuten. Zuri-beltzean filmatu eta lau [[Oscar Sariak|Oscar Saritarako]] izendatu zen.
''[[Psycho II]]'' (1983), ''[[Psycho III]]'' (1986), ''[[Bates Motel (filma)|Bates Motel]]'' (1987), ''[[Psycho IV: The Beginning]]'' (1990) eta ''[[Psycho (1998 film)|Psycho]]'' (1998) jarraipenak ditu.
== Argumentua ==
{{argumentua}}
[[Ameriketako Estatu Batuak|AEBtako]] [[Phoenix]] hiriko hotel batean Marion Crane idazkaria ([[Janet Leigh]]) eta Sam Loomis ([[John Gavin]]) maitaleek eztabaida latz bat dute, gizona diruz gaizki dabil, hori bere emazteari hilabetero diru-zorra kitatzeko eta maitaleak ezkontzeko arazo larria delarik. Idazkari gaztea erabat etsiturik bere enpresan lapurreta egin eta hiritik ihes egingo du.
Ordu luzez noraezean gidatzen ibili ondoren, topatzen duen lehenbiziko lekuan gelditu eta atseden hartzea erabakitzen du: Norman Bates izeneko gazte lotsati baten abetzakoa den errepide ondoko ostatua. Ostatuak nahiz Norman ([[Anthony Perkins]]) eta bere ama bizi diren aldameneko etxaldeak itxuraz arrunta eta lasaia dirudite, baina gauzak ez dira diruditena.
== Aktoreak ==
* [[Anthony Perkins]]: Norman Bates
* [[Janet Leigh]]: Marion Crane
* [[Vera Miles]]: Lila Crane
* [[John Gavin]]: Sam Loomis
* [[Martin Balsam]]: Milton Arbogast detektibea
* [[John McIntire]]: Al Chambers sheriffa
* [[Simon Oakland]]: Fred Richman medikua
* [[Frank Albertson]]: Tom Cassidy
* [[Patricia Hitchcock]]: Caroline
* [[Vaughn Taylor]]: George Lowery
* [[Lurene Tuttle]]: Chambers andrea
* [[John Anderson]]: California Charlie
* [[Mort Mills]] – Errepideko polizia
* [[Virginia Gregg]], [[Jeanette Nolan]] eta [[Paul Jasmin]] – Norma Batesen ahotsa (Normanen ama)
* [[Ted Knight]] – Norman Bates zaintzapean duen polizia
== Iruditegia ==
<gallery>
Irudi:Alfred Hitchcock's Psycho trailer.png|[[Alfred Hitchcock]] zuzendaria Batesdarren etxaldearen aurrean.
Irudi:Psycho 1960 film (Madame Tussauds).JPG|Ostatuaren kartela.
Irudi:Psycoset.jpg|Ostatua eta etxaldea gaur egun.
</gallery>
== Liburua ==
* ''[[Psikosia (eleberria)]]''
== Kanpo estekak ==
* [http://www.imdb.com/title/tt0054215/ ''Psycho'' filmaren IMDBko fitxa irakurgai] {{en}}
{{autoritate kontrola}}
{{Alfred Hitchcock}}
[[Kategoria:Psycho filmak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako filmak]]
[[Kategoria:Hoteletan girotutako filmak]]
[[Kategoria:Liburuetan oinarritutako filmak]]
[[Kategoria:Kalifornian girotutako filmak]]
[[Kategoria:Arizonan girotutako filmak]]
[[Kategoria:Kultuzko filmak]]
m6xfb6km22admpc8xqget4aaq8s46fl
10006233
10006232
2024-12-20T22:06:49Z
Treuiller
59723
10006233
wikitext
text/x-wiki
{{lan infotaula}}
'''''Psycho''''' ([[euskara|euskaraz,]] ''Psikosia'') [[1960]]ko [[Alfred Hitchcock]] [[Ingalaterra|ingeles]] [[zinema zuzendari]]aren [[beldurrezko zinema|beldurrezko]] [[film (zinema)|filma]] da, [[Robert Bloch]] idazlearen ''[[Psycho (eleberria)|Psycho]]'' eleberrian oinarritua. [[Anthony Perkins]], [[Janet Leigh]], [[Vera Miles]], [[John Gavin]] eta [[Martin Balsam]] aktoreek antzeztu zuten. Zuri-beltzean filmatu eta lau [[Oscar Sariak|Oscar Saritarako]] izendatu zen.
''[[Psycho II]]'' (1983), ''[[Psycho III]]'' (1986), ''[[Bates Motel (filma)|Bates Motel]]'' (1987), ''[[Psycho IV: The Beginning]]'' (1990) eta ''[[Psycho (1998 film)|Psycho]]'' (1998) jarraipenak ditu.
== Argumentua ==
{{argumentua}}
[[Ameriketako Estatu Batuak|AEBetako]] [[Phoenix]] hiriko hotel batean, Marion Crane idazkariak ([[Janet Leigh]]) eta maitale Sam Loomis-ek ([[John Gavin]]) eztabaida latza dute: gizona diruz gaizki dabil, arazo larria dena bere emazteari hilabetero diru-zorra kitatzeko eta maitalearekin ezkontzeko. Idazkari gaztea, erabat etsita, bere enpresan lapurtu eta hiritik ihes egin du.
Ordu luzez noraezean gidatzen ibili ondoren, topatzen duen lehenbiziko lekuan gelditu eta atseden hartzea erabaki du: Norman Bates izeneko gazte lotsatiaren jabetzakoa errepide ondoko ostatua. Bai ostatuak, bai Norman ([[Anthony Perkins]]) eta haren ama bizi diren aldameneko etxaldeak itxuraz arruntak eta lasaiak dirudite, baina gauzak ez dira diruditena.
== Aktoreak ==
* [[Anthony Perkins]]: Norman Bates
* [[Janet Leigh]]: Marion Crane
* [[Vera Miles]]: Lila Crane
* [[John Gavin]]: Sam Loomis
* [[Martin Balsam]]: Milton Arbogast detektibea
* [[John McIntire]]: Al Chambers sheriffa
* [[Simon Oakland]]: Fred Richman medikua
* [[Frank Albertson]]: Tom Cassidy
* [[Patricia Hitchcock]]: Caroline
* [[Vaughn Taylor]]: George Lowery
* [[Lurene Tuttle]]: Chambers andrea
* [[John Anderson]]: California Charlie
* [[Mort Mills]] – Errepideko polizia
* [[Virginia Gregg]], [[Jeanette Nolan]] eta [[Paul Jasmin]] – Norma Batesen ahotsa (Normanen ama)
* [[Ted Knight]] – Norman Bates zaintzapean duen polizia
== Iruditegia ==
<gallery>
Irudi:Alfred Hitchcock's Psycho trailer.png|[[Alfred Hitchcock]] zuzendaria Batesdarren etxaldearen aurrean.
Irudi:Psycho 1960 film (Madame Tussauds).JPG|Ostatuaren kartela.
Irudi:Psycoset.jpg|Ostatua eta etxaldea gaur egun.
</gallery>
== Liburua ==
* ''[[Psikosia (eleberria)]]''
== Kanpo estekak ==
* [http://www.imdb.com/title/tt0054215/ ''Psycho'' filmaren IMDBko fitxa irakurgai] {{en}}
{{autoritate kontrola}}
{{Alfred Hitchcock}}
[[Kategoria:Psycho filmak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako filmak]]
[[Kategoria:Hoteletan girotutako filmak]]
[[Kategoria:Liburuetan oinarritutako filmak]]
[[Kategoria:Kalifornian girotutako filmak]]
[[Kategoria:Arizonan girotutako filmak]]
[[Kategoria:Kultuzko filmak]]
me6vvmt7lfn8ia0z4jgb1ig53sne0eq
Analisi matematiko
0
430142
10005732
9961903
2024-12-20T12:00:40Z
InternetArchiveBot
119347
Add 3 books for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005732
wikitext
text/x-wiki
{{Wikipedia1000}}
[[Fitxategi:Mandelzoom.jpg|thumb|500px|[[Mandelbrot multzo|Mandelbrot-en multzoa]] aztertzeak (estatistikaren arloan autoantzekotasuna duen objektu fraktala dena) '''analisi matematikoaren''' hainbat arlo barne hartzen ditu: konbergentziaren analisia, neurriaren teoria, geometria eta probabilitatearen teoria eta estatistika.]]
[[Fitxategi:Conjuntos Numéricos.png|thumb|Zenbakizko multzoak]]
'''Analisi matematikoa''' [[Matematika|matematikaren]] adar bat da<ref>{{Erreferentzia|url=https://www.ecured.cu/An%C3%A1lisis_matem%C3%A1tico|izenburua=Análisis matemático - EcuRed|fechaacceso=5 de septiembre de 2020|sitioweb=www.ecured.cu|hizkuntza=es}}</ref>, ikuspuntu [[Aljebra|aljebraikoko]] nahiz [[Topologia|topologikoko]] [[Zenbaki|zenbakizko multzoak]] ([[Zenbaki erreal|zenbaki errealak]] eta [[Zenbaki konplexu|konplexuak]]) eta multzo eta eraikuntza deribatu horien arteko [[Funtzio (matematika)|funtzioak]] aztertzen dituena. [[Kalkulu infinitesimal|Limitearen]] formulazio zorrotza hasten denean hasten da garatzen, eta [[Funtzio jarraitu|jarraitutasuna]], [[Integral|integrazioa]] eta hainbat eratako eratorpena gisako kontzeptuak aztertzen ditu<ref>Esquema planteado en ''Análisis matemático'' de Tom Apostol</ref>.
[[Aljebra|Aljebraren]] eta analisiaren arteko ezberdintasunetako bat da azken horrek elementu kopuru infinitu baten segidak barne hartzen dituzten eraikuntzetara jotzen duela; aljebra, normalean, finitua da.
==Historia==
[[Fitxategi:Archimedes pi.svg|thumb|left|300px|[[Arkimedes|Arkimedesek]] [[Exhauzio-metodo|exhauzio-metodoa]] erabili zuen zirkulu baten barruko azalera kalkulatzeko, gero eta alde gehiagoko poligono erregularren azalera aurkitzean. Hori izan zen muga baten adibide goiztiar baina informalaren adibide bat, analisi matematikoaren kontzeptu oinarrizkoenetako bat.]]
===Antzinaroan===
Greziar matematikariek, [[Eudoxo Knidokoa|Eudoxo Knidokoak]] eta [[Arkimedes|Arkimedesek]] adibidez, [[limite]] eta konbergentzia kontzeptuen erabilera informala egin zuten, [[Exhauzio-metodo|exhauzio-metodoa]] erabili zutenean eskualdeen eta solidoen azalera eta bolumena kalkulatzeko<ref>Smith, David Eugene (1958). ''[[iarchive:historyofmathema0002smit|History of Mathematics]]''. Dover Publications. ISBN 978-0486204307</ref>. Izan ere, '''[[Pi (zenbakia)|π]]''' zenbakira hurbildu zen exhauzio-metodoa erabiliz<ref>{{Erreferentzia|url=http://pimedios.es/2016/09/16/el-metodo-de-exhauscion/|izenburua=El método de exhausción|fechaacceso=10 de septiembre de 2020|fechaarchivo=25 de noviembre de 2020|urlarchivo=https://web.archive.org/web/20201125075708/http://pimedios.es/2016/09/16/el-metodo-de-exhauscion/|deadurl=yes}}</ref>. XII. mendeko [[India|Indian]], [[Bhaskara II.a|Bhaskara]] matematikariak [[Kalkulu diferentzial|kalkulu diferentzialaren]] elementuak sortu zituen, baita gaur egun [[Rolleren teorema]] izenez ezagutzen dugunaren kontzeptua ere.
Analisiaren lehen emaitzak inplizituki zeuden presente antzinako matematika greziarraren lehen egunetan. Adibidez, batuketa geometriko infinitu bat Zenonen dikotomiaren paradoxan dago inplizituki<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Springer Science+Business Media|hizkuntza=en|data=2024-08-14|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Springer_Science+Business_Media_Inc.|sartze-data=2024-11-07|entziklopedia=Wikipedia}}</ref>. Infinitesimalen erabilera esplizitua Arkimedesen teorema mekanikoen metodoan agertzen da XX. mendean berraurkitutako lan batean. [[Asia|Asian]], [[Liu Hui]] matematikari [[Txinatar|txinatarrak]] exahuzio metodoa erabili zuen K.o. III. mendean, zirkulu baten azalera aurkitzeko. Literatura [[Jainismo|jainistatik]] ondoriozta daiteke [[Indiar|indiarrek]] aritmetika eta geometria batzeko formulak bazituztela K.a. IV. mendean. Ācārya Bhadrabāhuk serie geometriko baten batuketa erabiltzen du bere ''Kalpasūtra'' (K.a. 433). XIV. mendean, Madhava matematikari indiarrak funtsezko ideiak garatu zituen, hala nola [[Serie (matematika)|serie infinituen]] hedapena, potentzia-serieak, [[Taylor serie|Taylor serieak]] eta serie infinituen hurbilketa arrazionala<ref>{{Erreferentzia|url=https://es.mathigon.org/timeline|izenburua=Cronología de las matemáticas.|fechaacceso=10 de septiembre de 2020.}}</ref>. Gainera, funtzio trigonometrikoen Taylorren serieak garatu zituen —sinua, kosinua, tangentea—, eta kalkulu-erroreen magnitudea zenbatetsi zuen serie horiek moztuz. Halaber, [[Zatiki jarrai|zatiki jarraitu]] infinituak, terminoz terminoko integrazioa eta pi potentzien seriea ere garatu zituen. [[Keralako Eskola|Keralako Eskolako]] bere ikasleek XVI. mendera arte jarraitu zuten lanean.
Europan, XVII. mendean, analisi matematikoaren oinarri modernoak ezarri ziren, eta [[Isaac Newton|Newtonek]] eta [[Gottfried Wilhelm Leibniz|Leibnizek]] kalkulua asmatu zuten. Orain badakigu Newtonek Leibnizek baino hamar bat urte lehenago garatu zuela [[Kalkulu infinitesimal|kalkulu infinitesimala]]. Azken horrek 1675ean garatu zuen, eta 1684an argitaratu zuen bere lana, Newtonek bere lanekin gauza bera egitea erabaki baino hogei urte inguru lehenago. Newtonek bere lankide gutxi batzuei bakarrik jakinarazi zien berria, eta ezer gutxi balio izan zuten Halleyk egindako ahaleginak Newtonek bere lanak lehenago argitara zitzan. Jarrera horrek balio izan zuen eztabaida gogaikarri bat sortzeko ideiaren aitabitxi izateagatik; Eztabaida saihets zitekeen, baldin eta beste matematikari handi batek, [[Pierre de Fermat|Fermatek]], bere lanak argitara ez emateko ohitura ulertezina izan ez balu.
Fermatek, 1636ko urriaren 22an, Robervali bidalitako gutun batean, argi eta garbi deskribatzen dira [[Geometria analitiko|geometria analitikoa]]<ref>Existe un ensayo escrito por Fermat en 1629 en el que crea la geometría analítica, pero no fue editado hasta 1669, treinta años después de la aparición de la Géométrie de Descartes.</ref> eta analisi matematikoa<ref>Capítulo VII: Este Mundo Fluente, [[Tobías Dantzig]], "El Número Lenguaje de la Ciencia, Editorial Hobbs Sudamericana S. A., Buenos Aires, 1971, página 143.</ref>. [[René Descartes|Descartesek]] ere geometria analitikoa modu independentean garatu zuen. Mende horretan eta XVIII. mendean, analisiari buruzko zenbait gai, hala nola [[Bariazioen kalkulu|bariazioen kalkulua]], [[Ekuazio diferentzial|ekuazio diferentzialak]] eta [[Ekuazio diferentzial partzial|ekuazio diferentzial partzialak]], [[Analisi harmoniko|Fourier-en analisia]] eta funtzio sortzaileak, aplikazio lan baterako garatu ziren nagusiki. Kalkuluaren teknikak arrakastaz aplikatu ziren [[Matematika diskretu|problema diskretuak]] jarraituen bidez hurbiltzeko.
===Erdi Aroan===
V. mendean, [[Zu Chongzhi|Zu Chongzhik]] geroago [[Cavalieriren Printzipioa]] izena emango zioten metodoa ezarri zuen esfera baten bolumena aurkitzeko<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Calculus: Early Transcendentals|edizioa=3|izena1=Dennis G.|abizena1=Zill|izena2=Scott|abizena2=Wright|izena3=Warren S.|abizena3=Wright|argitaletxea=Jones & Bartlett Learning|data=2009|isbn=978-0763759957|orrialde=xxvii|url=https://books.google.com/books?id=R3Hk4Uhb1Z0C&pg=PR27|access-date=2015-11-15|archive-date=2019-04-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20190421114230/https://books.google.com/books?id=R3Hk4Uhb1Z0C&pg=PR27|url-status=live}}</ref>. Bhaskara II.a matematikari indiarrak deribatuaren adibideak eman zituen, eta, orain, Rolleren teorema izenez ezagutzen dena erabili zuen XII. mendean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The positive sciences of the ancient Hindus|aldizkaria=Nature|liburukia=97|atala=2426|orrialde=177|izena=Sir Brajendranath|abizena=Seal|data=1915|bibcode=1916Natur..97..177.|doi=10.1038/097177a0|hdl=2027/mdp.39015004845684|s2cid=3958488|hdl-access=free}}</ref>.
XIV. mendean, [[Madhava Sangamagramakoa|Madhava Sangamagramakoak]] serie infinituen hedapenak garatu zituen, hala nola potentzia seriea eta [[Taylor serie|Taylor seriea]], sinua, kosinua, tangentea eta arku tangentearen funtzioena<ref name=rajag78>
{{Erreferentzia
|izenburua= On an untapped source of medieval Keralese Mathematics
|izena1= C. T.
|abizena1= Rajagopal
|izena2 = M. S.
|abizena2= Rangachari
|aldizkaria= Archive for History of Exact Sciences
|liburukia= 18 | number=2
|data=June 1978
|orrialdeak= 89–102 | doi = 10.1007/BF00348142
| s2cid= 51861422
}}</ref>. Funtzio trigonometrikoen Taylor seriea garatzearekin batera, serie horiek haustean sortutako errore-terminoen magnitudea ere zenbatetsi zuen, eta serie infinitu baten hurbilketa arrazional bat egin zuen. Keralako Astronomia eta Matematika Eskolako bere jarraitzaileek XVI. mendera arte zabaldu zituzten lanak.
===Aro Modernoan===
[[Fitxategi:Fourier Series.svg|thumb|right|180px|«Uhin karratu» funtzio eten baten hurbilketa, funtzio trigonometriko jarraitu eta bereizgarrien serie baten bidez.]]
====Oinarriak====
Analisi matematikoaren oinarri modernoak XVII. mendeko Europan ezarri ziren, [[René Descartes|Descartesek]] eta [[Pierre de Fermat|Fermatek]] [[Geometria analitiko|geometria analitikoa]] (kalkulu modernoaren aitzindaria) modu independentean garatu zutenean. Egokitzeko metodoari esker, Fermatek funtzioen maximoak eta minimoak eta kurben ukitzaileak zehaztu ahal izan zituen<ref name=Pellegrino>{{Erreferentzia |abizena = Pellegrino |izena = Dana|izenburua= Pierre de Fermat | url = http://www.math.rutgers.edu/~cherlin/History/Papers2000/pellegrino.html | access-date = 2008-02-24 | archive-date = 2008-10-12 | archive-url = https://web.archive.org/web/20081012024028/http://www.math.rutgers.edu/~cherlin/History/Papers2000/pellegrino.html | url-status = live }}</ref>. Descartesen ''La Géometrie'', koordenatu kartesiarren sistema ezarri zuena, 1637an argitaratu zen, eta analisi matematikoaren ezarpentzat jotzen da. Hamarkada batzuk geroago, [[Isaac Newton|Newtonek]] eta [[Gottfried Wilhelm Leibniz|Leibnizek]] [[Kalkulu infinitesimal|kalkulu infinitesimala]] garatu zuten, modu independentean, zeina hazi baitzen XVIII. mendean jarraitu zuen lan aplikatuaren pizgarriarekin analisi-gaietan, hala nola [[Bariazioen kalkulu|bariazioen kalkuluan]], ekuazio diferentzial arrunt eta partzialetan, Fourierren analisian eta funtzio sortzaileetan. Aldi horretan, kalkulu-teknikak arazo diskretuak jarraituetara hurbiltzeko erabili ziren.
====Modernizazioa====
XVIII. mendean, [[Leonhard Euler|Eulerrek]] [[Funtzio (matematika)|funtzio matematikoaren]] nozioa ezarri zuen<ref name="function">{{Erreferentzia|abizena = Dunham|izena = William|izenburua= Euler: The Master of Us All| url = https://archive.org/details/eulermasterofusa0000dunh| url-access = registration|data= 1999|argitaletxea=The Mathematical Association of America | page= [https://archive.org/details/eulermasterofusa0000dunh/page/17 17]}}</ref>. 1816an<ref>*{{Erreferentzia |izena=Roger |abizena=Cooke |author-link=Roger Cooke (mathematician) |izenburua=The History of Mathematics: A Brief Course |argitaletxea=Wiley-Interscience |data=1997 |isbn=978-0471180821 |orrialde=[https://archive.org/details/historyofmathema0000cook/page/379 379] |chapter=Beyond the Calculus |besteak=Real analysis began its growth as an independent subject with the introduction of the modern definition of continuity in 1816 by the Czech mathematician Bernard Bolzano (1781–1848) |chapter-url=https://archive.org/details/historyofmathema0000cook/page/379 }}</ref>, [[Bernard Bolzano|Bernard Bolzanok]] jarraitasunaren definizio modernoa ezarri zuenean, benetako analisia hasi zen azaleratzen, gai independente gisa, baina Bolzanoren lana ez zen zabaldu 1870eko hamarkadara arte. 1821ean, [[Augustin-Louis Cauchy|Cauchy]] kalkulua oinarri logiko sendo baten hasi zen jartzen, aurreko lanetan asko erabili zen (bereziki Eulerrek) aljebraren orokortasunaren printzipioa baztertuz. Cauchyk, ordea, ideia geometriko eta [[infinitesimo]] terminoetan formulatu zuen kalkulua. Hala, jarraitutasunaren definizioak '''x'''-ren aldaketa infinitesimal bat eskatzen zuen '''y'''-ren aldaketa infinitesimal bati egokitzeko. [[Cauchyren segida|Cauchy segidaren]] kontzeptua ere ezarri zuen, eta [[Analisi konplexu|analisi konplexuaren]] teoria formalari ekin zion. [[Siméon Denis Poisson|Poisson]], [[Joseph Liouville|Liouville]], [[Joseph Fourier|Fourier]] eta beste batzuek ekuazio diferentzial partzialak eta [[Analisi harmoniko|analisi harmonikoa]] aztertu zituzten. Matematikari horien eta beste batzuen ekarpenek, hala nola [[Karl Weierstrass|Weierstrass-ek]], muga-ikuspegiaren definizioa (ε, δ) garatu zuten, eta, horrela, analisi matematikoaren eremu modernoa sortu zuten. Aldi berean, [[Bernhard Riemann|Riemannek]] [[Integral|integralaren ]] teoria ezarri zuen, eta aurrerapen esanguratsuak egin zituen analisi konplexuetan.
XIX. mendearen amaieran, matematikariak kezkatzen hasi ziren, [[Zenbaki erreal|zenbaki errealen]] «continuum» baten existentzia onar ote zezaketen frogarik gabe. [[Richard Dedekind|Dedekindek]], orduan, zenbaki errealak Dededekinden ebakien bidez eraiki zituen, zeintzuetan zenbaki irrazionalak formalki definituak ziren eta zenbaki arrazionalen arteko «arrakalak» betetzeko balio zuten, horrela multzo oso bat sortuz: zenbaki errealen «continuum»a, [[Simon Stevin|Simon Stevin-ek]] hedatze hamartarren bidez garatua zuen. Denbora horretan, [[Riemannen integral|Riemannen integralaren]] [[Teorema|teoremak]] perfekzionatzeko saioek funtzio errealen eten multzoaren «tamaina» aztertzera eraman zuten.
Gainera, zenbait objektu [[Patologia (matematika)|patologiko]] ikertzen hasi ziren, hala nola inon jarraitzen ez duten funtzioak, [[Weierstrass funtzioa|funtzio jarraituak baina inon ez bereizgarriak]], eta espazio-betetze kurbak, eskuarki «munstro» izenez ezagunak. Testuinguru horretan, [[Camille Jordan|Jordanek]] bere neurriaren teoria garatu zuen; [[Georg Cantor|Cantorrek]] orain [[multzoen teoria informal]] deitzen dena garatu zuen, eta [[René-Louis Baire|Bairek]] frogatu zuen [[Baire kategoriaren teorema]]. XX. mendearen hasieran, [[Multzo-teoria|multzo axiomatikoaren teoria]] baten bidez formalizatu zen kalkulua. [[Henri Léon Lebesgue|Lebesguek]] asko hobetu zuen neurrien teoria, eta integralaren bere teoria propioa ezarri zuen, orain [[Lebesgueren integral]] izenez ezagutzen dena eta Riemannen teoriarekin alderatuta hobekuntza handia izan zena. [[David Hilbert|Hilbertek]], [[Ekuazio integral|ekuazio integralak]] ebazteko, [[Hilberten espazio|Hilberten espazioak]] ezarri zituen. [[Espazio bektorial normalizatu]] baten ideia zegoen airean, eta, 1920ko hamarkadan, [[Stefan Banach|Banachek]] [[analisi funtzional]] bat sortu zuen.
== Kontzeptu garrantzitsuak ==
=== Espazio metrikoa ===
{{sakontzeko|espazio metriko}}
Matematikan [[Espazio metriko|espazio metrikoa]] [[multzo]] batek, <math>X</math>, eta bertako elementuen arteko distantzia ([[Metrika (matematika)|metrika]]) definitzen duen funtzio batek, <math>d</math>, osatzen dute. Zehazki, <math>(X,d)</math> bikotean multzoa ez-hutstzat hartzen da (<math>X\not=\emptyset</math>) eta <math>d</math> distantzia funtzioak
:<math>d\colon X\times X\rightarrow\mathbb{R},</math>
ondorengo propietateak izan behar ditu:
# <math>d(x,y)\geq 0</math>, eta <math>d(x,y)=0</math> [[Inplikazio bikoitz|baldin eta soilik baldin]] <math>x=y</math>,
# <math>d(x,y)=d(y,x)</math> ([[Simetria-erlazio|simetria]]),
# <math>d(x,z)\leq d(x,y)+d(y,z)</math> ([[Desberdintza triangeluar|desberdintza triangeluarra]]).
Analisi matematikoak [[Espazio metriko|espazio metrikoetan]] definituriko funtzioak aztertzen ditu; espazio metriko erabilienak [[Zuzen erreal|zuzen erreala]], [[Plano konplexu|plano konplexua]], [[Euklidear espazio|espazio euklidearra]] edo [[Bektore espazio|bektore espazioak]] izanik.
=== Segida eta limitea ===
{{sakontzeko|Segida}}
Segida <math>(a_n)</math> zerrenda ordenatua da <math>(a_n):= a_1,a_2,\ldots, a_n,\ldots</math>, non segidako elementuen ordenak garrantzia du eta elementu berdinak hainbat aldiz ager daitezke segidako posizio ezberdinetan. Segida baten propietate garrantzitsuenetako bat konbergentzia da; informalki, segida batek limitea duela diogu sekuentziako elementuak puntu batera hurbiltzen badira. Notazio matematikoan:
:<math>\lim_{n\to\infty} a_n=a</math>.
Aurreko ekuazioa formalki definitu daiteke segida errealentzat, non <math>(a_n)</math> segidak <math>a</math> elementua limitetzat duela esaten dugun, edozein zenbaki erreal <math>\varepsilon>0></math> harturik, <math>N>0</math> existitzen den, non <math>n>N</math> bada, orduan <math>|a-a_n|<\varepsilon</math>. Definizioa edozein metrikatan definituriko segidetara orokortu dezakegu balio absolutu distantzia metrikako distantziaz ordezkatuz.
Balio errealdun funtzioen limiteak ere antzera definitu ditzakegu. <math> f </math> funtzioak <math> L </math> duela limitetzat <math> c</math> zenbaki errealean diogu,
:<math>\lim_{x\to c} f(x)=L</math>,
notazioa erabiliz, formalki:
:<math>\forall\varepsilon>0,\exists\delta>0,\forall x\colon |x-c|<\delta\Rightarrow|f(x)-L|<\varepsilon.</math>
Kontuan hartu balitekeela funtzio batek punturen batean limiterik ez izatea, honelako kasuetan limitea ez dela existitzen diogu.
=== Deribatua ===
{{sakontzeko|deribatu}}
Emanik <math> f</math> funtzioa, <math>a</math> puntuan deribagarria dela esaten dugu, ondorengo limitea existitzen bada:
:<math> f'(a) = \lim_{x\to a}\frac{f(x)-f(a)}{x-a}. </math>
=== Integrala ===
{{sakontzeko|integral}}
Emanik <math> f</math> funtzioa eta <math>(a,b)</math> zuzen errealaren tarte bat, funtzioa tarte honetak integragarria dela dela esaten dugu, funtzioak definituriko grafoaren eta ardatz horizontalaren arteko area, zerrenda bertikal meheen limitetzat definiturik, existitzen bada:
:<math>\int_{x=a}^bf(x)\ dx=\lim_{\delta\to0}\delta\sum_{n=0}^{[(b-a)/\delta]}f(a+n\delta).</math>
== Analisi matematikoaren adarrak ==
===Kalkulua===
{{Sakontzeko|Kalkulu (matematikaren adarra)}}
=== Analisi erreala ===
{{sakontzeko|Analisi erreal}}
Analisi errealak [[Zenbaki erreal|zenbaki errealak]] eta balio errealdun funtzioak aztertzen ditu. Bereziki, funtzio eta segida errealen propietate analitikoak jorratzen ditu, hala nola; zenbaki errealen [[Serie (matematika)|serieen]] konbergentzia eta [[Limite|limiteak]], balio errealdun funtzioen [[Jarraitutasun (funtzioa)|jarraitutasuna]], [[Deribagarritasun|deribagarritasuna]] eta erlazionatutako propietateak.
=== Analisi konplexua ===
{{sakontzeko|Analisi konplexu}}
Analisi konplexua [[Zenbaki konplexu|aldagai konplexudun]] funtzioak ikertzen ditu. Aldagai konplexudun funtzio deribagarriak ([[Funtzio holomorfiko|funtzio holomorfikoak]] deituak) beren [[Taylor serie|Taylor seriearen]] berdinak direnez (hau da, analitikoak), analisi konplexua funtzio analitikoez arduratzen da bereziki.
Matematikaren adar askotan erabilgarria da, besteak beste, [[Geometria aljebraiko|geometria aljebraikoan]], [[Zenbakien teoria|zenbakien teorian]], [[Matematika aplikatuak|matematika aplikatuan]]; baita fisikan ere, [[Fluidoen dinamika|fluidoen dinamikan]], [[Termodinamika|termodinamikan]], [[Ingenieritza elektriko|ingeniaritza elektrikoan]] eta, bereziki, [[Eremu-teoria kuantiko|eremu-teoria kuantikoan]].
===Analisi funtzionala===
{{Sakontzeko|Analisi funtzional}}
Analisi funtzionala analisi matematikoaren adar bat da, eta bere nukleoa osatzen du mugekin erlazionatutako nolabaiteko egitura duten [[Bektore espazio|bektore-espazioen]] azterketak (esaterako, espazio barne-produktua, [[norma]], [[Espazio topologiko|topologia]], etab.) eta espazio horietan jarduten duten eta egitura horiek zentzu egokian errespetatzen dituzten [[Aplikazio lineal|aplikazio linealak]]<ref>{{Erreferentzia|izena=Walter|abizena=Rudin|izenburua=Functional analysis|argitaletxea=New York : McGraw-Hill|data=1991|url=https://archive.org/details/functionalanalys0000rudi|isbn=978-0-07-054236-5|sartze-data=2024-11-07}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=John B.|abizena=Conway|izenburua=A Course in Functional Analysis|argitaletxea=Springer Science & Business Media|hizkuntza=en|data=1994-01-25|url=https://books.google.com/books?id=ix4P1e6AkeIC|isbn=978-0-387-97245-9|sartze-data=2024-11-07}}</ref>. Analisi funtzionalaren sustrai historikoak funtzio-espazioen azterketan eta funtzio-eraldaketen propietateen formulazioan daude, hala nola [[Fourierren transformatu|Fourierren transformatua]] transformazio [[Funtzio jarraitu|funtzio jarraituak]], unitarioak, eta abar, hau da, funtzio-espazioen arteko operadoreak. Ikuspuntu hori bereziki erabilgarria izan zen [[Ekuazio diferentzial|ekuazio diferentzialak]] eta integralak aztertzeko.
====Analisi harmonikoa====
{{Sakontzeko|Analisi harmoniko}}
Analisi harmonikoa, analisi matematikoaren adar bat da, [[Seinale|seinaleen]] [[Funtzio (matematika)|funtzioz]] eta oinarrizko [[uhin]] gainjartzearen funtzioz arduratzen dena. Horren barruan sartzen da [[Fourierren serie|Fourierren serieen]] eta [[Fourierren transformatu|Fourierren transformatuen]] ([[Fourierren analisia]]) nozioen eta haien orokortzeen azterketa. Analisi harmonikoak hainbat arlotan ditu aplikazioak, hala nola [[Teoria musikal|musikaren teorian]], [[Zenbakien teoria|zenbakien teorian]], [[Errepresentazioaren teoria|errepresentazioaren teorian]], [[Seinale prozesamendu|seinaleen prozesamenduan]], [[Mekanika kuantiko|mekanika kuantikoan]], mareen analisian eta [[Neurozientzia|neurozientzian]].
====Ekuazio diferentzialak====
{{Sakontzeko|Ekuazio diferentzial}}
Ekuazio diferentzial bat da aldagai baten edo batzuen funtzio ezezagun baterako ekuazio matematiko bat, zeinak funtzioaren beraren balioak eta zenbait ordenatako deribatuak erlazionatzen dituen<ref>{{Erreferentzia|izena = Edward L.|abizena = Ince|izenburua=Ordinary Differential Equations|argitaletxea= Dover Publications|data= 1956|isbn=978-0486603490|url = https://books.google.com/books?id=mbyqAAAAQBAJ}}</ref><ref>[[Witold Hurewicz]], ''Lectures on Ordinary Differential Equations'', Dover Publications, {{isbn|0486495108}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=American Mathematical Society|hizkuntza=en|data=2024-10-10|url=https://en.wikipedia.org/wiki/American_Mathematical_Society|sartze-data=2024-11-07|encyclopedia=Wikipedia}}</ref>. Ekuazio diferentzialek eginkizun nabarmena dute [[Ingeniaritza|ingeniaritzan]], [[Fisika|fisikan]], [[Ekonomia|ekonomian]], [[Biologia|biologian]] eta beste diziplina batzuetan.
====Neurriaren teoria====
Multzo baten neurketa da multzo horretako [[azpimultzo]] egoki bakoitzari zenbaki bat esleitzeko modu sistematikoa, intuizioz haren tamaina gisa interpretatua<ref>{{Erreferentzia|author-link = Terence Tao|izena = Terence|abizena = Tao|data= 2011|izenburua= An Introduction to Measure Theory| series=Graduate Studies in Mathematics |liburukia=126 |argitaletxea= American Mathematical Society|isbn = 978-0821869192|url = https://books.google.com/books?id=HoGDAwAAQBAJ|access-date = 2018-10-26|archive-date = 2019-12-27|archive-url = https://web.archive.org/web/20191227145317/https://books.google.com/books?id=HoGDAwAAQBAJ|url-status = live|doi=10.1090/gsm/126}}</ref>. Alde horretatik, neurri bat da luzera, azalera eta bolumen kontzeptuen orokortze bat. Adibide bereziki garrantzitsua da [[Lebesgueren neurri|Lebesgueren neurria]] [[Euklidear espazio|espazio euklidear]] batean, zeinak [[Geometria euklidear|geometria euklidearraren]] ohiko [[Luzera (geometria)|luzera]], [[azalera]] eta [[Bolumen (espazioa)|bolumena]] espazio euklidear <math>n</math>-dimentsionala <math>\mathbb{R}^n</math> azpimultzo egokiei esleitzen dien. Adibidez, [[Zuzen erreal|zenbaki errealetako]] <math>\left[0, 1\right]</math> [[Tarte (matematika)|tartearen]] Lebesgueren neurria da haren luzera, hitzaren eguneroko zentzuan –espezifikoki, 1.
Teknikoki, neurri bat funtzio bat da, zeinak zenbaki erreal ez-negatibo batek edo [[Benetako lerro hedatua|+∞]] multzo baten (edo gehiagoren) azpimultzo batek ematen duen <math>X</math>. [[Multzo huts|Multzo hutsari]] '''0''' esleitu behar dio, eta ([[Multzo zenbakigarri|zenbakigarri]]) batukorra izan behar du: azpimultzo «handi» baten neurria da, azpimultzo disjuntu «txikiagoen» kopuru finitu (edo kontablean) batean deskonposa daitekeen azpimultzo «txikiagoen» neurrien batura. Oro har, multzo jakin baten azpimultzo bakoitzari tamaina tinko bat lotu nahi bazaio neurri baten beste axiomak asetzen direnean, kontaketa-neurria bezalako adibide arruntak baino ez dira aurkitzen. Arazo hori ebatzi zen azpimultzo guztiak azpimultzo bakar batean definituz, azpimultzo neurgarri deritzenak, zeinak beharrezkoak diren [[Σ-algebra|<math>\sigma</math>-aljebra]] bat eratzeko. Horrek esan nahi du multzo hutsa, [[Bilketa (multzo-teoria)|bilketa zenbagarriak]], [[Ebaketa (multzo-teoria)|ebakidura zenbagarriak]] eta azpimultzo [[Osagarri (multzo-teoria)|neurgarrien osagarriak]] neurgarriak direla. Espazio euklidear bateko multzo ez-neurgarriak, zeinetan Lebesgueren neurria ezin den koherentziaz definitu, konplikatuak dira nahitaez beren osagarriarekin gaizki nahastuta egotearen zentzuan. Izan ere, haien existentzia [[Hautapenaren axioma|hautapenaren axiomaren]] ondorio ez hutsala da.
====Zenbakizko analisia====
{{Sakontzeko|Zenbakizko analisi}}
Zenbakizko analisia da analisi matematiko problemetarako (matematika diskretuan ez bezala) zenbakizko hurbilketa erabiltzen duten algoritmoen azterketa (manipulazio sinboliko orokorrak ez bezala)<ref>{{Erreferentzia |abizena=Hildebrand |izena=Francis B. | autor-link= |izenburua=Introducción al análisis numérico |url=https://archive.org/details/introductiontonu0000hild |edizioa=2. |fecha=1974 |argitaletxea=McGraw-Hill |isbn= 978-0-07-028761-7}}</ref>.
Analisi numeriko modernoak ez ditu erantzun zehatzak bilatzen, praktikan, erantzun zehatzak lortzea ezinezkoa delako askotan. Horren ordez, zenbakizko analisiaren zati handi bat gutxi gorabeherako soluzioak lortzeaz arduratzen da, erroreen gaineko arrazoizko mugak mantenduz.
Zenbakizko analisiak, berez, [[Ingeniaritza|ingeniaritzaren]] eta [[Zientzia|zientzia fisikoen]] eremu guztietan aurkitzen ditu aplikazioak, baina, XXI. mendean, bizitza-zientziek eta [[Arte|arteek]] ere kalkulu zientifikoaren elementuak hartu dituzte. [[Ekuazio diferentzial arrunt|Ekuazio diferentzial arruntak]] [[Zeruko mekanika|zeruko mekanikan]] agertzen dira ([[Planeta|planetak]], [[Izar|izarrak]] eta [[Galaxia|galaxiak]]); [[Zenbakizko aljebra lineal|zenbakizko aljebra lineala]] garrantzitsua da datuak analizatzeko; ekuazio diferentzial estokastikoak eta [[Markov kate|Markoven kateak]] funtsezkoak dira [[Zelula|zelula bizien]] simulazioan [[Medikuntza|medikuntzan]] eta [[Biologia|biologian]].
====Bektorialaren analisia====
{{Sakontzeko|Bektore (matematika)}}
== Matematikari protagonistak ==
<gallery mode="packed">
Fitxategi:GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg|[[Isaac Newton|Isaac Newton,]] [[1689]]
Fitxategi:Bernard Bolzano.jpg|[[Bernard Bolzano]], [[XIX. mendea]]
Fitxategi:Gottfried Wilhelm von Leibniz.jpg|[[Gottfried Wilhelm Leibniz|Leibniz]]
Fitxategi:Cauchy Augustin Louis dibner coll SIL14-C2-03a.jpg|[[Augustin-Louis Cauchy|Cauchy]]
Fitxategi:Bernhard Riemann 1.jpg|[[Bernhard Riemann|Riemann]]
</gallery>
==Testu liburu ospetsuak==
* Foundation of Analysis: The Arithmetic of Whole Rational, Irrational and Complex Numbers, by Edmund Landau
* Introductory Real Analysis, by [[Andrey Kolmogorov]], [[Sergei Fomin]]<ref>{{Erreferentzia | url=https://archive.org/details/kolmogorov-fomin-introductory-real-analysis |izenburua=Introductory Real Analysis |urtea=1970 }}</ref>
* Differential and Integral Calculus (3 volumes), by [[Grigorii Fichtenholz]]<ref>{{Erreferentzia | url=https://archive.org/details/B-001-014-344/mode/2up |izenburua=Курс дифференциального и интегрального исчисления. Том I |urtea=1969 }}</ref><ref>{{Erreferentzia | url=https://archive.org/details/B-001-014-359 |izenburua=Основы математического анализа. Том II |urtea=1960 }}</ref><ref>{{Erreferentzia | url=https://archive.org/details/B-001-014-346 |izenburua=Курс дифференциального и интегрального исчисления. Том III |urtea=1960 }}</ref>
* The Fundamentals of Mathematical Analysis (2 volumes), by [[Grigorii Fichtenholz]]<ref>{{Erreferentzia |izenburua=The Fundamentals of Mathematical Analysis: International Series in Pure and Applied Mathematics, Volume 1 | id={{ASIN|0080134734|country=ca}} }}</ref><ref>{{Erreferentzia |izenburua=The Fundamentals of Mathematical Analysis: International Series of Monographs in Pure and Applied Mathematics, Vol. 73-II | id={{ASIN|1483213153|country=ca}} }}</ref>
* A Course Of Mathematical Analysis (2 volumes), by [[Sergey Nikolsky]]<ref>{{Erreferentzia | url=https://archive.org/details/nikolsky-a-course-of-mathematical-analysis-vol-1-mir/page/1/mode/2up |izenburua=A Course of Mathematical Analysis Vol 1 |urtea=1977 }}</ref><ref>{{Erreferentzia | url=https://archive.org/details/nikolsky-a-course-of-mathematical-analysis-vol-2-mir |izenburua=A Course of Mathematical Analysis Vol 2 |urtea=1987 }}</ref>
* Mathematical Analysis (2 volumes), by [[Vladimir A. Zorich|Vladimir Zorich]]<ref>{{Erreferentzia |izenburua=Mathematical Analysis I | id={{ASIN|3662569558|country=ca}} }}</ref><ref>{{Erreferentzia |izenburua=Mathematical Analysis II | id={{ASIN|3662569663|country=ca}} }}</ref>
* A Course of Higher Mathematics (5 volumes, 6 parts), by [[Vladimir Smirnov (mathematician)|Vladimir Smirnov]]<ref name="archive.org">{{Erreferentzia | url=https://archive.org/details/smirnov-a-course-of-higher-mathematics-vol-3-1-linear-algebra |izenburua=A Course of Higher Mathematics Vol 3 1 Linear Algebra |urtea=1964 }}</ref><ref>{{Erreferentzia | url=https://archive.org/details/smirnov-a-course-of-higher-mathematics-vol-2-advanced-calculus |izenburua=A Course of Higher Mathematics Vol 2 Advanced Calculus |urtea=1964 }}</ref><ref>{{Erreferentzia | url=https://archive.org/details/smirnov-a-course-of-higher-mathematics-vol-3-2-complex-variables-special-functions |izenburua=A Course of Higher Mathematics Vol 3-2 Complex Variables Special Functions |urtea=1964 }}</ref><ref>{{Erreferentzia | url=https://archive.org/details/smirnov-a-course-of-higher-mathematics-vol-4-integral-and-partial-differential-equations |izenburua=A Course of Higher Mathematics Vol 4 Integral and Partial Differential Equations |urtea=1964 }}</ref><ref>{{Erreferentzia | url=https://archive.org/details/smirnov-a-course-of-higher-mathematics-vol-5-integration-and-functional-analysis |izenburua=A Course of Higher Mathematics Vol 5 Integration and Functional Analysis |urtea=1964 }}</ref>
* Differential And Integral Calculus, by [[Nikolai Piskunov]]<ref>{{Erreferentzia | url=https://archive.org/details/n.-piskunov-differential-and-integral-calculus-mir-1969/page/1/mode/2up |izenburua=Differential and Integral Calculus |urtea=1969 }}</ref>
* A Course of Mathematical Analysis, by [[Aleksandr Khinchin]]<ref>{{Erreferentzia | url=https://archive.org/details/khinchin-a-course-of-mathematical-analysis |izenburua=A Course of Mathematical Analysis |urtea=1960 }}</ref>
* Mathematical Analysis: A Special Course, by [[Georgiy Shilov]]<ref>{{Erreferentzia |izenburua=Mathematical Analysis: A Special Course | id={{ASIN|1483169561|country=ca}} }}</ref>
* Theory of Functions of a Real Variable (2 volumes), by [[Isidor Natanson]]<ref>{{Erreferentzia | url=https://archive.org/details/theoryoffunction00nata |izenburua=Theory of functions of a real variable (Teoria functsiy veshchestvennoy peremennoy, chapters I to IX) |urtea=1955 }}</ref><ref>{{Erreferentzia | url=https://archive.org/details/theoryoffunction0002nata |izenburua=Theory of functions of a real variable =Teoria functsiy veshchestvennoy peremennoy |urtea=1955 }}</ref>
* Problems in Mathematical Analysis, by [[Boris Demidovich]]<ref>{{Erreferentzia | url=https://archive.org/details/DemidovichEtAlProblemsInMathematicalAnalysisMir1970 |izenburua=Problems in Mathematical Analysis |urtea=1970 }}</ref>
* [[Problems and Theorems in Analysis]] (2 volumes), by [[George Pólya]], [[Gábor Szegő]]<ref>{{Erreferentzia |izenburua=Problems and Theorems in Analysis I: Series. Integral Calculus. Theory of Functions | id={{ASIN|3540636404|country=ca}} }}</ref><ref>{{Erreferentzia |izenburua=Problems and Theorems in Analysis II: Theory of Functions. Zeros. Polynomials. Determinants. Number Theory. Geometry | id={{ASIN|3540636862|country=ca}} }}</ref>
* Mathematical Analysis: A Modern Approach to Advanced Calculus, by [[Tom M. Apostol|Tom Apostol]]<ref>{{Erreferentzia |izenburua=Mathematical Analysis: A Modern Approach to Advanced Calculus, 2nd Edition | id={{ASIN|0201002884|country=ca}} }}</ref>
* Principles of Mathematical Analysis, by [[Walter Rudin]]<ref>{{Erreferentzia |izenburua=Principles of Mathematical Analysis | id={{ASIN|0070856133|country=ca}} }}</ref>
* Real Analysis: Measure Theory, Integration, and Hilbert Spaces, by [[Elias M. Stein|Elias Stein]]<ref>{{Erreferentzia |izenburua=Real Analysis: Measure Theory, Integration, and Hilbert Spaces | id={{ASIN|0691113866|country=ca}} }}</ref>
* Complex Analysis: An Introduction to the Theory of Analytic Functions of One Complex Variable, by [[Lars Ahlfors]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Complex Analysis: An Introduction to the Theory of Analytic Functions of One Complex Variable|isbn=978-0070006577|data=January 1, 1979}}</ref>
* Complex Analysis, by [[Elias M. Stein|Elias Stein]]<ref>{{Erreferentzia |izenburua=Complex Analysis | id={{ASIN|0691113858|country=ca}} }}</ref>
* Functional Analysis: Introduction to Further Topics in Analysis, by [[Elias M. Stein|Elias Stein]]<ref>{{Erreferentzia |izenburua=Functional Analysis: Introduction to Further Topics in Analysis | id={{ASIN|0691113874|country=ca}} }}</ref>
* Analysis (2 volumes), by [[Terence Tao]]<ref>{{Erreferentzia |izenburua=Analysis I: Third Edition | id={{ASIN|9380250649|country=ca}} }}</ref><ref>{{Erreferentzia |izenburua=Analysis II: Third Edition | id={{ASIN|9380250657|country=ca}} }}</ref>
* Analysis (3 volumes), by Herbert Amann, Joachim Escher<ref>{{Erreferentzia |isbn=978-3764371531|izenburua=Analysis I |abizena1=Amann |izena1=Herbert |abizena2=Escher |izena2=Joachim |data= 2004 }}</ref><ref>{{Erreferentzia |isbn=978-3764374723|izenburua=Analysis II |abizena1=Amann |izena1=Herbert |abizena2=Escher |izena2=Joachim |data=16 May 2008 }}</ref><ref>{{Erreferentzia |isbn=978-3764374792|izenburua=Analysis III |abizena1=Amann |izena1=Herbert |abizena2=Escher |izena2=Joachim |data= 2009 |argitaletxea=Springer }}</ref>
* Real and Functional Analysis, by Vladimir Bogachev, Oleg Smolyanov<ref>{{Erreferentzia |isbn=978-3030382216|izenburua=Real and Functional Analysis |abizena1=Bogachev |izena1=Vladimir I. |abizena2=Smolyanov |izena2=Oleg G. |data= 2021 |argitaletxea=Springer }}</ref>
* Real and Functional Analysis, by [[Serge Lang]]<ref>{{Erreferentzia |isbn=978-1461269380|izenburua=Real and Functional Analysis |abizena1=Lang |izena1=Serge |data= 2012 |argitaletxea=Springer }}</ref>
==Ikus, gainera==
* [[Kalkuluaren historia]]
* [[Kalkulu multibariable]]
==Erreferentziak==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
==Bibliografia==
* {{Erreferentzia|Mathematics: Its Content, Methods, and Meaning}}{{Erreferentzia |editore-abizena1=Aleksandrov |editore-izena1=A. D. |editor-link1=Aleksandr Danilovich Aleksandrov |editore-abizena3=Lavrent'ev |editore-izena3=M. A. |editor-link3=Mikhail Alekseevich Lavrentyev |editore-abizena2=Kolmogorov |editore-izena2=A. N. |editor-link2=Andrey Nikolaevich Kolmogorov |translator-first1=S. H. |translator-last1=Gould |liburukia=1–3 |data=March 1969 |izenburua=Mathematics: Its Content, Methods, and Meaning <!-- |title-link=Mathematics: Its Content, Methods, and Meaning --> |edizioa=2. |argitaletxea=[[The M.I.T. Press]] / [[American Mathematical Society]] |lekua=Cambridge, Massachusetts }}
* {{Erreferentzia |abizena=Apostol |izena=Tom M. |author-link=Tom M. Apostol |data=1974 |izenburua=Mathematical Analysis |url=https://archive.org/details/mathematicalanal02edtomm |edizioa=2. |argitaletxea=[[Addison–Wesley]] |isbn=978-0201002881}}
* {{Erreferentzia |abizena=Binmore |izena=Kenneth George |author-link=Kenneth George Binmore |data=1981 |orig-date=1981 |izenburua=The foundations of analysis: a straightforward introduction |url=https://archive.org/details/foundationsofana0000binm |url-access=registration |argitaletxea=[[Cambridge University Press]]}}
* {{Erreferentzia |abizena1=Johnsonbaugh |izena1=Richard |author-link1=Richard Johnsonbaugh |izena2=William Elmer |abizena2=Pfaffenberger |data=1981 |izenburua=Foundations of mathematical analysis |lekua=New York |argitaletxea=[[M. Dekker]]}}
* {{Erreferentzia |izena=Sergey Mikhailovich [Серге́й Миха́йлович] |abizena=Nikol'skiĭ [Нико́льский] |author-link=Sergey Mikhailovich Nikolsky |data=2002 |url=https://encyclopediaofmath.org/wiki/Mathematical_analysis |izenburua=Mathematical analysis |encyclopedia=[[Encyclopaedia of Mathematics]] |editor-link=Michiel Hazewinkel |editore-izena=Michiel |editore-abizena=Hazewinkel |argitaletxea=[[Springer-Verlag]] |isbn=978-1402006098}}
* {{Erreferentzia |izena1=Nicola |abizena1=Fusco |author-link1=Nicola Fusco |izena2=Paolo |abizena2=Marcellini |author-link2=Paolo Marcellini |izena3=Carlo |abizena3=Sbordone |data=1996 |izenburua=Analisi Matematica Due |hizkuntza=it |argitaletxea={{ill|Liguori Editore|it}} |isbn=978-8820726751}}
* {{Erreferentzia |abizena=Rombaldi |izena=Jean-Étienne |data=2004 |izenburua=Éléments d'analyse réelle : CAPES et agrégation interne de mathématiques |hizkuntza=fr |argitaletxea=[[EDP Sciences]] |isbn=978-2868836816}}
* {{Erreferentzia |izenburua=Principles of Mathematical Analysis |url=https://archive.org/details/principlesofmath00rudi |abizena=Rudin |izena=Walter |author-link=Walter Rudin |argitaletxea=[[McGraw-Hill]] |data=1976 |isbn=978-0070542358 |edizioa=3. |lekua=New York}}
* {{Erreferentzia |izenburua=Real and Complex Analysis |url=https://archive.org/details/realcomplexanaly0000rudi |abizena=Rudin |izena=Walter |author-link=Walter Rudin |argitaletxea=[[McGraw-Hill]] |data=1987 |isbn=978-0070542341 |edizioa=3. |lekua=New York}}
* {{Erreferentzia |izenburua=A Course Of Modern Analysis: An Introduction to the General Theory of Infinite Processes and of Analytic Functions; with an Account of the Principal Transcendental Functions |title-link=Whittaker and Watson |abizena1=Whittaker |izena1=Edmund Taylor |author-link1=Edmund Taylor Whittaker |abizena2=Watson |izena2=George Neville |author-link2=George Neville Watson |data=1927-01-02 |edizioa=4. |argitaletxea=[[at the University Press]] |lekua=Cambridge |isbn=0521067944 }} (vi+608 pages) (reprinted: 1935, 1940, 1946, 1950, 1952, 1958, 1962, 1963, 1992<!-- 1992? -->)
* {{Erreferentzia |url=http://www.math.harvard.edu/~ctm/home/text/class/harvard/114/07/html/home/course/course.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20070419024458/http://www.math.harvard.edu/~ctm/home/text/class/harvard/114/07/html/home/course/course.pdf |archive-date=2007-04-19 |url-status=live |izenburua=Real Analysis – Course Notes}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Analisi matematikoa]]
nlqg1hjhfgd9g5xardw8b7s93wr12hx
Zuzeneko demokrazia
0
481790
10006080
9958867
2024-12-20T17:15:54Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10006080
wikitext
text/x-wiki
'''Zuzeneko demokrazia''' herritarrek berek, bitarteko ordezkaririk gabe, erabaki politikoak hartzen dituzten [[erregimen politiko]]a da. '''Demokrazia puru''' ere esaten zaio. [[Erreferendum]]ak, [[batzar (argipena)|batzarrak]] eta herri galdeketak haren tresnetako batzuk dira. Atenasko demokrazia ([[K. a. VI. mendea|K.a. VI. mendean]]) izan zen lehen demokrazia zuzena. [[Anarkismo]]tik eta ezkerreko zenbait sektoretatik aldezten den demokrazia modua da, eta hainbat pentsalarik hartu izan dute haien hausnarketetako gai zentraltzat, hala nola, [[Jean-Jacques Rousseau]]<nowiki/>k eta [[John Stuart Mill]]<nowiki/>ek.
Gaur egungo demokrazia gehienen aldean, desberdina da, horiek [[Ordezkaritzako demokrazia|ordezkaritza]]<nowiki/>n baitute oinarria.
== Deskribapena ==
[[Fitxategi:ETH-BIB_Com_LC1265-001-006.jpg|thumb|''Landsgemeinde''a'', hots,'' asanblea kantonala, Suitzako Glarus kantoian, 2006ko maiatzaren 7an. ''Landsgemeide''ak herri bozketa publikoak dira, eta demokrazia zuzenaren adibide zaharrenetakoak dira, Atenas erori eta gero betiere.]]
Zuzeneko demokrazian herritarrek zuzenean erabakitzen dituzte aurrera eramango diren ekimenak, bitartekari-lanak egingo dituen ordezkaririk gabe. Demokrazia ordezkatzailean, aldiz, herritarrek ekimenaren gaineko eskumena izango duten ordezkariak hautatzen dituzte. Sistemaren arabera, zuzeneko demokraziak erabaki exekutiboak onartzea, zozketa erabiltzea, legeak egitea, funtzionarioak zuzenean hautatzea edo kargugabetzea eta epaiketak egitea eskatuko du. [[Parte hartzezko demokrazia]] eta demokrazia deliberatiboa dira ordezkatzen dituen bi modu nagusiak.
Zuzeneko demokrazian herritarrek zuzenean erabakitzen dituzte aurrera eramango diren ekimenak, bitartekari-lanak egingo dituen ordezkaririk gabe. Demokrazia ordezkatzailean, aldiz, herritarrek ekimenaren gaineko eskumena izango duten ordezkariak hautatzen dituzte. Sistemaren arabera, zuzeneko demokraziak erabaki exekutiboak onartzea, zozketa erabiltzea, legeak egitea, funtzionarioak zuzenean hautatzea edo kargugabetzea eta epaiketak egitea eskatuko du. [[Parte hartzezko demokrazia|Demokrazia parte-hartzailea]]<ref>{{Erreferentzia|izena=Pello|abizena=Zabarte Narbaiza|izenburua=Demokrazia erradikala Euskal Nazio Askapenerako Mugimenduan|orrialdeak=107–130|hizkuntza=eu|data=2020-07-06|url=https://aldizkariak.ueu.eus/index.php/uztaro/article/view/4909/5018|aldizkaria=Uztaro. Giza eta gizarte-zientzien aldizkaria|alea=114|issn=3020-5115|doi=10.26876/uztaro.114.2020.5|sartze-data=2024-11-04}}</ref> eta demokrazia deliberatiboa dira ordezkatzen dituen bi modu nagusiak.
Demokrazia erdi-zuzenetan –zeintzuetan demokrazia zuzenaren eta demokrazia ordezkatzailearen kontzeptuak nahasten baitira– ordezkariek eguneroko gobernua kudeatzen dute, baina hiritarrek subiranoak izaten jarraitzen dute. Hiru motatako herri-akzioak onartzen ditu:
* [[Erreferendum|Erreferendumak]]: mekanismo demokratikoak dira, non hautesleek ekimenak onartu edo atzera bota baititzakete, botoen bidez.
* [[Lege|Legeak egitea]]: herritarrek herri ekimenak egin ditzakete legeak susta daitezen eskatzeko; adibidez, sinadura bilketa.
* [[Funtzionario|Funtzionarioak kargugabetzea]]: herritarrek funtzionario publikoek egindako lana ebalua dezakete, eta boto eskubidea erabili, karguan jarraituko duten edo ez erabakitzeko.
2019an, 30 herrialdek baino gehiagok ematen zuten aukera nazio mailako erreferendumak egiteko. Espainiar Estatuan guztira 67 erabaki jarri dira herriaren esku bide honetan, eta Nafarroako Foru Erkidegoan gertatu da gehien: 10 aldiz.
'''Nahitaezko erreferendum'''ak ordezkari politikoek aurkeztutako legedia edo ekimena herri-bozketa baten mende jartzen du. Munduan gehien erabiltzen den herri legediarako modua da.
'''Herri-erreferendum'''ak aukera ematen die herritarrei eskaera bat aurkezteko, herritarrek dagoen legediaren gainean bozka dezaten. Insituzioek baliozko eskaera egiteko epea eta lortu beharreko sinadura-kopurua zehazten dituzte. Adibidez, Suitzan 100.000 sinadura bildu behar dira, 18 hilabeteko epean. Herri-adierazpen horrek herritarrei kalte egiten dieten edo ados ez dauden ekimenei eta legeei betoa jartzeko modua ematen die.
'''Herritarrek hasitako erreferendum'''ak ahalmena ematen die herritar guztiei, eskaera bidez, neurri legal zehatzak edo konstituzioaren erreformak proposatzeko gobernuari. Beste erreferendum batzuekin gertatzen den bezala, botoa nahitaezkoa edo galdeketazkoa izan daiteke. Ekimenak honako hauek izan daitezke:
* Zuzenekoak: ekimena onartzen bada, zuzenean jartzen da boto-txartelean bozka bidez erabaki dadin. Kaliforniakoa da sistema horren adibide bat.
* Zeharkakoak: ekimena onartzen bada, lehenik eta behin organo legegilearen aurrean aurkezten da bertan ebalua dezaten, baina zehaztutako epean erabakirik hartzen ez badute, ekimena herri-bozketa bidez bozkatuko da zuzenean.
== Historia ==
=== Antzinaroa ===
Hainbat historialari eta akademikok diote demokrazia zuzena ohikoa zela eta hedatuta zegoela estatuen aurreko gizarteetan.
Herodotoren idatzietatik abiatuta, ondoriozta daiteke [[Antzinako Grezia|Antzinako Greziako]] demokrazia, [[Atenas|Atenaskoa]] zehazki, dela demokrazia zuzenaren ongi dokumentatutako lehen eredua. Atenasko demokraziaren organo nagusiak ziren [[Eklesia|aklesia]], gizonezko hiritarrek osatutako asanblea; bostehun hiritarrek osatutako [[Bule|Boule]]<nowiki/>a, eta justizia auzitegiak, zozketa bidez aukeratutako epaimahai ugariz osatuak. [[Atika]] zaharrak 30.000 herritar zituen, eta horietako milak hartzen zuten parte politikan. Atenasko demokrazia zuzena zen, ez bakarrik herriak erabaki lotesleak hartzen zituelako, baizik eta prozesu politikoak eta legegileak kontrolatzen zituztelako lehen deskribatutako organoen bidez. Gainera, herritarren zati handi batek hartzen zuen parte politikan. Zenbait adituk, akademikok eta historialarik —Jean-Jacques Rousseauk, adibidez— diote demokrazia modernoek, haien izaera errepresentatiboa dela eta, ez dutela antzekotasun handirik Atenasko sistemarekin, eta, are gehiago, Ilustrazioko iturrietatik edaten dutela.
Demokrazia zuzenaren historiarako garrantzitsua da [[Antzinako Erroma]] ere, [[Erromatar Errepublika]] bereziki. Erroma demokratikoa zen hainbat zentzu zeharkako zein zuzenetan, monarkiaren arotik [[Mendebaldeko Erromatar Inperioaren erorialdia|erori]] zen arte.<ref>{{erreferentzia|izena=Fabrice|abizena=Wolff|urtea=2010|izenburua=Qu'est-ce que la démocratie directe? manifeste pour une comédie historique|argitaletxea=Éd. antisociales|ISBN=9782952109437|hizkuntza=fr|argitaratze-lekua=Paris}}</ref> Haren historian zehar organo nagusitzat senatua izan bazuen ere, haren funtzionamendua inoiz ez zen guztiz demokratikoa izan, antzinako funtzionarioez osatuta baitzegoen, eta hauek aholkua baino ez zuten ematen, betoa jartzeko edo legeak egiteko boterea izan beharrean.<ref name=":12">{{Cite aldizkari|hizkuntza=en|izenburua=''A Short History of Rome''. Frank Frost Abbott''Handbook for the Study of Roman History''. Frank Frost Abbott|orrialdeak=139–140|data=1908-02|url=http://dx.doi.org/10.1086/435128|kazeta=The School Review|liburukia=16|alea=2|issn=0036-6773|doi=10.1086/435128|accessdate=2023-03-23}}</ref><ref name=":22">Clarke, P. B., & Foweraker, J. (2014). [https://ehu.on.worldcat.org/oclc/900618258 Encyclopedia of democratic thought]. Routledge, an imprint of Taylor & Francis Books Ltd : Taylor & Francis Books Ltd (UK). ISBN 0415193966 (ingelesez).</ref> Antzinako Erromaren alderdi demokratikoa herri-batzarretan zetzan, non herria [[zenturia]]<nowiki/>tan edo tributan antolatzen baitzen —asanblea motaren arabera— eta magistratu hautetsiek proposatutako hainbat gairi buruzko bozkaketak egiten zituen, hauteskundeak eta legeak barne.<ref name=":22" /> Historialari klasiko batzuek diote Erromako Errepublikak "demokratiko" etiketa merezi duela, gizon helduentzako sufragio unibertsala, herri subiranotasuna eta auzi publikoen kudeaketa gardena zituelako.<ref>{{Cite aldizkari|hizkuntza=en|izenburua=''The Crowd in Rome in the Late Republic''. Fergus Millar|orrialdeak=236–240|abizena1=Gruen|izena1=Erich S.|data=2000-04|url=http://dx.doi.org/10.1086/449494|kazeta=Classical Philology|liburukia=95|alea=2|issn=0009-837X|doi=10.1086/449494|accessdate=2023-03-23}}</ref> Historialari askok Errepublikaren amaieraren eragiletzat Titia Legea jotzen dute, zeina K.a. azaroaren 27an promulgatu baitzen eta kontrol xedapen asko ezabatzen baitzituen.<ref name=":12" />
=== Erdi Aroa ===
Erdi Aroan gizartea komunala eta adostasunezkoa zen eta sistema hierarkiko baten baitan zegoen antolatua. Erdi Aroko nekazaria ez zen aginduak bete behar zituen esklaboa, baizik eta antolabide politiko komunari men egin behar zion izate autonomo bat gehiago. Basailua zenetik, eguneroko bizimoduari begirako akordioetara iristeko erabakitze-prozesuan parte hartu beharra zuen. Baina ezarritako hierarkia ez zen lurraldeetako bazter guztietara iristen, [[Germaniako Erromatar Inperio Santua|Germaniako Erromatar Inperio Santu]]<nowiki/>aren edo [[Frankoen Erresuma|Frankoen]] Erresumaren kasuan gertatu zen bezala. Herrixka mailan, Estatuak ez zuenean eskurik sartzen, basailuak modu autonomoan antolatzen ziren eguneroko bizitzari buruzko zenbait konturen gainean erabakitzeko, hala nola, ereintzari, laboreen txandaketari eta osasun-arazoen konponbideari.<ref name=":10">{{Cite aldizkari|hizkuntza=en|izenburua=The Development of the Idea of Social Democracy and Social Justice in the Middle Ages|orrialdeak=586–605|abizena1=Thompson|izena1=James Westfall|data=1923|url=https://www.jstor.org/stable/2764779|kazeta=American Journal of Sociology|liburukia=28|alea=5|issn=0002-9602|accessdate=2023-03-29}}</ref> Hori dela eta, Erdi Aroan aditubatzuen arabera, herrixka horietako sistema politikoa demokrazia zuzentzat har liteke.
Legearen inposizioa ere beregaina zen. Epaiketak tokiko komunitateek aukeratutako epaimahaiak egiten zituen, ez Erregeak berak edo jaun feudal batek inposatutako epaimahai batek, subiranotasun monarkikoaren menpean zeuden herrietan gertatzen zen bezala. [[Ofiziale-elkarte|Gremio]] profesionalek ere demokrazia praktikatu ohi zuten, haiek arautzen baitzituzten lan-baldintzak, kalitate-estandarrak eta soldatak, eta baita beren funtzionarioak hautatu ere.<ref name=":102">{{Cite aldizkari|hizkuntza=en|izenburua=The Development of the Idea of Social Democracy and Social Justice in the Middle Ages|orrialdeak=586–605|abizena1=Thompson|izena1=James Westfall|data=1923|url=https://www.jstor.org/stable/2764779|kazeta=American Journal of Sociology|liburukia=28|alea=5|issn=0002-9602|accessdate=2023-03-29}}</ref>
=== Aro Modernoa ===
Legedia demokratiko modernoaren hastapenak XIII. mendeko [[Suitza|Suitzan]] aurki daitezke. 1847an, suitzarrek estatutuaren erreferenduma gehitu zioten Konstituzio Nazionalari. Berehala konturatu ziren Parlamentutik zetozen legeei betoa jartzeko eskumena izatea ez zela nahikoa. 1891n "konstituzioa zuzentzeko ekimena" erantsi zioten. Urte horretatik aurrerako Suitzako ibilbide politikoa adibide erabilgarria da maila nazionaleko zuzenketa konstituzionalen erabilerari eta kudeaketari dagokionean —adibidez, Txileko Zuzenketa Konstituzionala, 2020koa, konstituzio berri bat onartzeko.<ref name=":7">[https://www.weforum.org/agenda/2017/07/switzerland-direct-democracy-explained/ «This is how Switzerland’s direct democracy works»]. ''World Economic Forum'' (ingelesez).</ref> Azken 120 urteetan 240 ekimen baino gehiago eraman ditu erreferendumera. Herri-ekimen gehienak eztabaidatu eta onartu egiten ditu parlamentuak, erreferendum bidez bozkatu aurretik. Erreferendumera eramaten diren gainerako ekimenetatik %10 inguru onartzen dituzte boto-emaileek. Gainera, boto-emaileek ekimenaren gobernuak berridatzitako bertsioa aukeratu ohi dute.<ref name=":3">{{Erreferentzia|hizkuntza=en|izenburua=The Swiss Government Report 1|url=https://www.youtube.com/watch?v=SUXkX4U1Ir8|accessdate=2023-03-23}}</ref><ref name=":4">{{Erreferentzia|hizkuntza=en|izenburua=The Swiss Government Report 2|url=https://www.youtube.com/watch?v=9QJORezLAaw|accessdate=2023-03-23}}</ref><ref name=":5">{{Erreferentzia|hizkuntza=en|izenburua=How Direct Democracy Works In Switzerland - Report 3|url=https://www.youtube.com/watch?v=V9Ei50c2c1I|accessdate=2023-03-23}}</ref><ref name=":6">{{Erreferentzia|hizkuntza=en|izenburua=How People in Switzerland Vote - Report 4|url=https://www.youtube.com/watch?v=Fp48yJT4Cy4|accessdate=2023-03-23}}</ref>
== Adibideak ==
=== Antzinako Atenas ===
[[Atenas|Atenasko]] [[demokrazia]] Atenasko hiri greziarrean garatu zen, Atikako lurralde mugakideekin batera, K. a. XI. mendean gutxi gorabehera. Dakigunez, Atenas lehen demokrazietakoa izan zen. Greziako beste hiri batzuek ere demokraziak ezarri zituzten, eta gehienek atenastarren ereduari jarraitu zioten arren, bat bera ere ez zen Atenaskoa bezain ahaltsua eta egonkorra izan, eta ez daude hain xehe jasota. Atenasko demokrazia zuzenean, herritarrek ez zituzten ordezkariak izendatzen haien izenean legeak eta lege proiektuak bozka zitzaten (Estatu Batuetan egiten den bezala), baizik eta bakoitzak norbere izenean bozkatzen zuela. Boto-emaileen [[Herri iritzi|iritzi publikoan]] eragina zuen antzokietan aritzen ziren poeta komikoen satira politikoak.<ref>Chile, BCN Biblioteca del Congreso Nacional de (2021). [https://www.bcn.cl/procesoconstituyente/comparadordeconstituciones/home «Comparador de Constituciones. Proceso Constituyente | Biblioteca del Congreso Nacional de Chile»] (gaztelaniaz). ''bcn.cl.''</ref>
[[Solon|Solonek]], Kleistenesek eta Efialtesek atenastarren demokrazia garatzen lagundu zuten. Historialariek ez dakite zein izan zen erakunde bakoitzaren arduraduna eta zein izan zen mugimendu demokratikoa era puruenean ordezkatu zuena. Ohikoena Atenasko demokrazia Kleistenesen garaian hasi zela aintzat hartzea da. Izan ere, Solonen konstituzioa erori eta Peisistratoren tiraniak ordezkatu zuen, eta Efialtesek, berriz, Kleistenesen konstituzioa modu baketsu samarrean aztertu zuen.
[[Perikles]] izan zen buruzagi demokratiko garrantzitsu eta iraunkorrena. Bera hil eta gero, Atenasko demokrazia bi aldiz eten zuen oligarkiaren iraultzak, [[Peloponesoko Gerra|Peloponesoko]] Gerraren amaiera aldera. Sistema pixka bat aldatu zen Euklidesen garaian berrezarri ondoren; dokumentu xeheenak IV. mendean gertatu zen aldaketa hori azaltzen dutenak dira, eta ez Periklesen sistemari buruzkoak. Mazedoniarrek baztertu zuten sistema hori K. a. 322an. Atenasko instituzioek nolabait berrezarri zuten gerora, baina eztabaidagarria da zenbateraino zen benetako demokrazia.<ref>Hendriks, Frank; Wagenaar, Charlotte. [https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/00953997221140898 «The Deliberative Referendum: An Idea Whose Time has Come?». ''Administration & Society''] (ingelesez): 009539972211408. <small>ISSN [https://portal.issn.org/resource/issn/0095-3997 0095-3997]</small>. <small>doi:10.1177/00953997221140898.</small></ref>
[[Max Weber]] soziologoa masa-demokrazia oro norabide zesaristan zihoalakoan zegoen. Hala dio Gerhard Casper Zuzenbide katedradunak: "Weberrek terminoa erabili zuen, besteak beste, hauteskundeen izaera plebiszitarioa, parlamentuarekiko erdeinua, gobernu barruan botere autonomoen tolerantzia eza eta buru politiko independenteak erakarri edo jasateko ezintasuna azpimarratzeko".<ref>{{Cite web|hizkuntza=en|izena=Stanford Law|abizena=School|izenburua=Caesarism in Democratic Politics: Reflections on Max Weber|url=https://law.stanford.edu/publications/caesarism-in-democratic-politics-reflections-on-max-weber/|lana=Stanford Law School|accessdate=2023-03-28}}</ref>
=== Liechtenstein ===
Gaur egun monarkia den arren, Europa erdialdeko herrialde honetako sistema politikoan errotuta dago demokrazia zuzena.<ref>{{Cite web|hizkuntza=en|izena=LGT Bank|abizena=Contributor|izenburua=LGT Private Banking Asia Pacific BrandVoice: The Princely House Of Liechtenstein: 900 Years Of History|url=https://www.forbes.com/sites/lgt-private-banking-asia-pacific/2022/06/01/the-princely-house-of-liechtenstein-900-years-of-history/|lana=Forbes|accessdate=2023-03-29}}</ref><ref>{{Cite web|hizkuntza=en|izena=Tobias Gerhard|abizena=Schminke|izenburua=Liechtenstein's referendum on COVID-19 measures fails|data=2022-09-19|url=https://www.euractiv.com/section/politics/short_news/liechtensteins-referendum-on-covid-19-measures-fails/|lana=www.euractiv.com|accessdate=2023-03-29}}</ref>
=== Suitza ===
[[Fitxategi:Swiss_voting_material.jpg|thumb|Suitzan, erregistratu beharrik gabe, herritar bakoitzak boto paperak eta hauteskunde bakoitzerako informazio liburuxka jasotzen ditu, eta postaz itzul dezake. Suitzako sistemak demokrazia zuzenaren hainbat mekanismo baliatzen ditu. Bozak urtean lau bat aldiz antolatzen dira. Argazkian azaltzen dira Bernako herritarrek 2008ko azaroan jaso zituzten boto-paperak, bost erreferendum nazionaletarako, bi kantonaletarako, lau udaletarako eta bi hauteskundeetarako (Berna hiriko gobernukoak eta parlamentukoak), aurkeztu ziren 23 alderdi politikorenak.]]
Demokrazia zuzenaren erabateko aldaera [[Appenzell Innerrhoden|Appenzell]] Innerrhoden eta [[Glaris kantonamendua|Glaris]] kantonamendu suitzarretan bakarrik existitzen da.<ref name=":8">{{Erreferentzia|hizkuntza=en|izena=Vincent|abizena=Golay|urtea=2008|izenburua=Swiss political institutions|argitaletxea=Editions LEP Loisirs et pédagogie|ISBN=978-2-606-01295-3|hizkuntza=en|OCLC=428263657}}</ref> [[Suitza|Suitzako Konfederazioa]] demokrazia erdi-zuzena da (demokrazia ordezkatzailea, baina demokrazia zuzenaren tresna garrantzitsuak dituena txertatuta).<ref name=":8" /> Suitzako sisteman demokrazia zuzenari dagokion alderdia, funtsean, gobernu-egitura federalek bermatzen dute.<ref name=":32">{{Erreferentzia|hizkuntza=en|izenburua=The Swiss Government Report 1|url=https://www.youtube.com/watch?v=SUXkX4U1Ir8|accessdate=2023-03-23}}</ref><ref name=":42">{{Erreferentzia|hizkuntza=en|izenburua=The Swiss Government Report 2|url=https://www.youtube.com/watch?v=9QJORezLAaw|accessdate=2023-03-23}}</ref><ref name=":52">{{Erreferentzia|hizkuntza=en|izenburua=How Direct Democracy Works In Switzerland - Report 3|url=https://www.youtube.com/watch?v=V9Ei50c2c1I|accessdate=2023-03-23}}</ref><ref name=":62">{{Erreferentzia|hizkuntza=en|izenburua=How People in Switzerland Vote - Report 4|url=https://www.youtube.com/watch?v=Fp48yJT4Cy4|accessdate=2023-03-23}}</ref>
Mendebaldeko herrialde gehienek ordezkaritza-sistemak dituzte.<ref name=":8" /> Suitzakoa da zuzeneko demokraziari dagozkion elementuak dituen eredu bakana (udal, [[Suitzako kantonamenduak|kantonamendu]] eta estatu mailan). Herritarrek demokrazia ordezkatzaile batean baino botere handiagoa dute. Edozein maila politikotan, herritarrek Konstituzio-aldaketak proposa ditzakete, herri-ekimenen bidez, edo hautazko erreferenduma eska dezakete parlamentu federalak, kantonalak edota udal organo legegileak bozkatutako edozein legeri buruz.<ref name=":9">{{Cite web|hizkuntza=en|izenburua=What is a mandatory referendum and an optional referendum?|data=2021-11-28|url=https://www.ch.ch/en/political-system/political-rights/referendums/mandatory-and-optional-referendums/|lana=web.archive.org|accessdate=2023-03-29}}</ref>
Suitzan, maila politiko bakoitzean derrigorrezkoak edo hautazkoak diren erreferendumen zerrenda, oro har, beste edozein herrialdetan baino askoz luzeagoa da. Adibidez, Konstituzioari egindako edozein zuzenketa automatikoki bozkatu behar dute Suitzako eta kantonamenduetako herritarrek, eta, sarritan, kantonamendu/herri-mailan, organo legegileek edo/eta exekutiboek dekretatutako kopuru handi samarreko edozein finantza-erabaki ere bozkatu egin behar da.<ref name=":92">{{Cite web|hizkuntza=en|izenburua=What is a mandatory referendum and an optional referendum?|data=2021-11-28|url=https://www.ch.ch/en/political-system/political-rights/referendums/mandatory-and-optional-referendums/|lana=web.archive.org|accessdate=2023-03-29}}</ref>
Suitzako herritarrek erregularki bozkatzen dute maila politiko bakoitzeko edozein gairi buruz, hala nola, eskola baten finantza onarpena, kale berri baten eraikuntza, sexu lanari lotutako politika-aldaketa, aldaketa konstituzionalak edo Suitzako atzerri politika, urtean lau aldiz.<ref>{{Cite web|hizkuntza=en|izena=Julia Slater, (with input from Olivier Pauchard)|abizena=swissinfo.ch|izenburua=The Swiss vote more than any other country|url=https://www.swissinfo.ch/eng/directdemocracy/checks-and-balances_the-swiss-vote-more-than-any-other-country/36286970|lana=SWI swissinfo.ch|accessdate=2023-03-29}}</ref> 1995eko urtarriletik 2005eko ekainera bitartean, suitzarrek 31 aldiz eman zituzten bozak, 103 gai federali buruz, eta herri-mailako eta maila kantonaleko beste hainbat galdeketa ere egin zituzten.<ref>{{Cite web|hizkuntza=en|izenburua=How direct democracy has grown over the decades - SWI swissinfo.ch|data=2015-09-21|url=http://www.swissinfo.ch/directdemocracy/explore-600-national-votes_how-direct-democracy-has-grown-over-the-decades/41481992|lana=web.archive.org|accessdate=2023-03-29}}</ref> Denbora-tarte berean, Frantziako herritarrek bi erreferendumetan bakarrik parte hartu zuten .eta erreferendum bakar batean Espainiako herritarrek.<ref name=":93">{{Cite web|hizkuntza=en|izenburua=What is a mandatory referendum and an optional referendum?|data=2021-11-28|url=https://www.ch.ch/en/political-system/political-rights/referendums/mandatory-and-optional-referendums/|lana=web.archive.org|accessdate=2023-03-29}}</ref>
Suitzan, [[Gehiengo soil|gehiengo soilak]] nahikoa dira udal eta kantonamendu mailan. Maila federaleko konstituzio-kontuetan, berriz, gehiengo bikoitzak behar dira.<ref name=":0">{{erreferentzia|hizkuntza=en|izena=K. W.|abizena=Kobach|urtea=1993|izenburua=The referendum : direct democracy in Switzerland|url=https://archive.org/details/referendumdirect0000koba|argitaletxea=Dartmouth|ISBN=1855213974|hizkuntza=en}}</ref> Gehiengo bikoitzak bozkatzen duten pertsonen gehiengoaren onespena eskatzen du, eta baita kantonamenduen gehiengoena ere. Beraz, Suitzan, herritarrek Konstituzio federalaren gaineko zuzenketa bat (hau da, herri ekimen bat) ezin da maila federalean onartu, baldin eta pertsona gehienek onartzen badute baina kantonamendu gehienek atzera botatzen badute.
1890ean, gizarte zibila eta gobernua Suitzako herritarren legedia nazionalerako xedapenak eztabaidatzen ari zirela, suitzarrek AEBetako Kongresuko gehiengo bikoitzen ideia bereganatu zuten: Ordezkarien Ganberako bozketek herritarrak ordezkatuko zituzten, eta Senatuko bozketek [[Ameriketako Estatu Batuetako estatu|estatuak]].<ref name=":0" /> Aldekoek arrakasta handikoa irizten diote ikuspegiari, eta herritarren legedia nazionalarentzat "legitimitate handia" duela diote. Kris Kobach Kansasko funtzionario hautetsi ohiak adierazi duenez, Suitzak arrakastatsua izan da tandem sozial eta ekonomikoan, eta nazio gutxi batzuek bakarrik berdintzen dute zentzu horretan. Honela dio Kobachek liburuaren amaieran: "Sarri, behatzaileek sistema politikoetan arrarotzat jotzen dute Suitza. Egokiagoa da aitzindaritzat hartzea". Azkenik, Suitzako sistema politikoa, maila anitzei begirako demokrazia zuzeneko mekanismoak barne, gero eta interesgarriagoa da [[Europar Batasuna|Europar]] Batasunaren integrazioaz ari diren akademikoentzat.<ref>Trechsel (2005)</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Ikus, gainera ==
* [[Ordezkaritzako demokrazia]]
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Demokrazia]]
[[Kategoria:Anarkismo soziala]]
[[Kategoria:Demokrazia zuzena]]
[[Kategoria:Ekintza zuzena]]
[[Kategoria:Herri-burujabetza]]
qpklxqqld0xqt3papal17ohi2h0eusa
Abu Qatada
0
570797
10006002
9664831
2024-12-20T16:26:05Z
Marklar2007
1545
+[[Kategoria:Teologo musulmanak]]; ±[[Kategoria:Jordaniarrak]]→[[Kategoria:Jordaniako suniak]]; ±[[Kategoria:Al-Kaida]]→[[Kategoria:Al-Kaidako kideak]] [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10006002
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Abu Qatada al-Filistini''' ({{lang-ar|أبو قتادة الفلسطيني|’Abū Qatāda al-Filisṭīnī}} (Palestinarra)), '''Omar Mahmoud Othman''' bezala jaioa ({{lang-ar|عمر بن محمود بن عثمان|‘Umar ibn Maḥmūd ibn ‘Uṯmān}}; [[Betleem]], [[Zisjordania]]ko [[Jordania]]ren lurralde okupatua, 1959/1960) [[Al Kaida]]ri lotutako palestinarra da.
== Bizitza ==
[[Erresuma Batua]]n jasotako arreta mediatikoagatik bihurtu zen ezagun. Jatorriz palestinarra da Qatada, [[Betleem]]en jaio zen 1960an; Israelek okupatu gabe zeukan [[Zisjordania]]n. Horregatik du Jordaniako herritartasuna. 90eko hamarkadaren hasieran iritsi zen Erresuma Batura; [[Jordania]]n torturatu egin zutela arrazoituta, babes politikoa eskatu zuen, eta [[Londres]]ek onartu egin zion 1994an<ref name=aa>Samara Velte, [http://www.berria.eus/paperekoa/1876/018/002/2014-09-25/hamalau_urte_igaro_eta_gero_absolbituta.htm «Hamalau urte igaro eta gero, absolbituta»]{{Apurtutako esteka|date=apirila 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, ''Berria'', 2014-09-25</ref>.
[[2001eko irailaren 11ko atentatuak|Dorre bikien erasoen]] ondotik, [[Erresuma Batua]]k terrorismoaren aurkako politika gogortu zuen; horrek susmagarriak akusazio formalik gabe atxilotzea ekarri zion. Qatada [[2002]]an sartu zuten espetxean, eta hiru urte geroago Jordaniara deportatzen ahalegindu ziren. Qatadak Europako Giza Eskubideen Auzitegiraino jo, eta hark arrazoia eman zion, [[Jordania]]n bidezko epaiketarik jasoko ez zuela arrazoituta<ref name=aa/>.
Azkenean, Ammanek hitzarmen bat sinatu behar izan zuen, eta [[2013]]an, deportatu zuten. [[2014]]ko [[irailaren 24]]ean, Jordaniako auzitegiak epaia eman zuen eta libre zen kargu guztietatik<ref name=aa/>.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
{{bizialdia|1959ko||Qatada, Abu}}
[[Kategoria:Palestinako suniak]]
[[Kategoria:Al-Kaidako kideak]]
[[Kategoria:Teologo musulmanak]]
km23ysdsgr29d4k05n4qlnmcoxu3fzz
10006007
10006002
2024-12-20T16:26:52Z
Marklar2007
1545
10006007
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Abu Qatada al-Filistini''' ({{lang-ar|أبو قتادة الفلسطيني|’Abū Qatāda al-Filisṭīnī}}, [[nisba]] {{lang-eu|palestinarra}}), '''Omar Mahmoud Othman''' bezala jaioa ({{lang-ar|عمر بن محمود بن عثمان|‘Umar ibn Maḥmūd ibn ‘Uṯmān}}; [[Betleem]], [[Zisjordania]]ko [[Jordania]]ren lurralde okupatua, 1959/1960) [[Al Kaida]]ri lotutako palestinarra da.
== Bizitza ==
[[Erresuma Batua]]n jasotako arreta mediatikoagatik bihurtu zen ezagun. Jatorriz palestinarra da Qatada, [[Betleem]]en jaio zen 1960an; Israelek okupatu gabe zeukan [[Zisjordania]]n. Horregatik du Jordaniako herritartasuna. 90eko hamarkadaren hasieran iritsi zen Erresuma Batura; [[Jordania]]n torturatu egin zutela arrazoituta, babes politikoa eskatu zuen, eta [[Londres]]ek onartu egin zion 1994an<ref name=aa>Samara Velte, [http://www.berria.eus/paperekoa/1876/018/002/2014-09-25/hamalau_urte_igaro_eta_gero_absolbituta.htm «Hamalau urte igaro eta gero, absolbituta»]{{Apurtutako esteka|date=apirila 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, ''Berria'', 2014-09-25</ref>.
[[2001eko irailaren 11ko atentatuak|Dorre bikien erasoen]] ondotik, [[Erresuma Batua]]k terrorismoaren aurkako politika gogortu zuen; horrek susmagarriak akusazio formalik gabe atxilotzea ekarri zion. Qatada [[2002]]an sartu zuten espetxean, eta hiru urte geroago Jordaniara deportatzen ahalegindu ziren. Qatadak Europako Giza Eskubideen Auzitegiraino jo, eta hark arrazoia eman zion, [[Jordania]]n bidezko epaiketarik jasoko ez zuela arrazoituta<ref name=aa/>.
Azkenean, Ammanek hitzarmen bat sinatu behar izan zuen, eta [[2013]]an, deportatu zuten. [[2014]]ko [[irailaren 24]]ean, Jordaniako auzitegiak epaia eman zuen eta libre zen kargu guztietatik<ref name=aa/>.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
{{bizialdia|1959ko||Qatada, Abu}}
[[Kategoria:Palestinako suniak]]
[[Kategoria:Al-Kaidako kideak]]
[[Kategoria:Teologo musulmanak]]
9nenpetc1hniv0vte3yglrmkuwwa0nv
Jamaat al-Tawhid wal-Jihad
0
572815
10005999
8638686
2024-12-20T16:23:53Z
Marklar2007
1545
10005999
wikitext
text/x-wiki
{{erakunde infotaula}}
'''Jamaat al-[[Tawhid]] wal-[[Jihad]]''' ({{lang-ar|جماعة التوحيد والجهاد}}, {{lang-eu|Monoteismoa eta Jihadaren Taldea}}) [[Abu Musab al-Zarqawi]] [[jordaniar]]rak sortutako talde armatu bat izan zen. Taldea askotan '''JTJ''', '''Tawhid and Jihad''', '''Tawhid wal-Jihad''', '''Tawhid al-Jihad''', '''Al Tawhid''' edo '''Tawhid''' bezala laburbiltzen zen. Taldea Jordanian sortu bazen ere, [[Irakeko insurgentzia]]ren garaian sare deszentralizatu batean bilakatu zen, nazioarteko gudariekin,<ref name=ChristianScienceMonitor20040514>{{erreferentzia|url=http://www.csmonitor.com/2004/0514/p03s01-usfp.html|egilea=[[Peter Grier]], [[Faye Bowers]]|argitaletxea=Christian Science Monitor|izenburua=Iraq's bin Laden? Zarqawi's rise|hizkuntza=en}}</ref> nahiz eta analista batzuek dioten Irakeko kidetza handia zuela.<ref name=Bbc20060815>{{erreferentzia|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4268904.stm|argitaletxea=[[BBC]]|izenburua=Guide: Armed groups in Iraq|hizkuntza=en}}</ref> Al-Zarqawik [[Osama bin Laden]]ek zuzendutako [[al Kaida|al-Kaidari]] ''[[Bayah]]'' (''batzea'') eman zion 2004ko [[urriaren 17]]an, eta taldea hortik aurrera [[Tanzim Qaidat al-Jihad fi Bilad al-Rafidayn]] deitu zen, edo ''Al-Kaida Iraken'' (AQI).<ref name=JamestownFoundation20041018>{{erreferentzia|url=http://www.jamestown.org/single/?tx_ttnews%5Btt_news%5D=27305#.VBeNlOk9Jy0|izenburua=Zarqawi's pledge of allegiance to al-Qaeda|egilea=[[Abu Musab Al-Zarqawi]]|argitaletxea=[[Jamestown Foundation]]|hizkuntza=en}}</ref><ref name=Dawn20041018>{{erreferentzia|izenburua=Zarqawi pledges allegiance to Osama|url=http://www.dawn.com/2004/10/18/top7.htm|argitaletxea=[[Dawn]]|hizkuntza=en}}</ref><ref name=Msnbc20041018>{{erreferentzia|url=http://www.msnbc.msn.com/id/6268680/|argitaletxea=[[MSNBC]]|izenburua=Al-Zarqawi group vows allegiance to bin Laden|hizkuntza=en}}</ref><ref name=JamestownFoundation20041216GordonCorera>{{erreferentzia|izenburua=Unraveling Zarqawi's al-Qaeda connection|egilea=[[Gordon Corera]]|url=http://www.jamestown.org/programs/tm/single/?tx_ttnews%5Btt_news%5D=332&tx_ttnews%5BbackPid%5D=179&no_cache=1#.VBeNtek9Jy0|argitaletxea=Jamestown Foundation|hizkuntza=en}}</ref> Hainbat izen, batze eta bereizte izan ditu hortik aurrera eta gaur egungo [[Estatu Islamikoa]]ren aurrekaria izan zen.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|2}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Irakeko Gerra]]
[[Kategoria:Islamismoa]]
[[Kategoria:Al-Kaida]]
[[Kategoria:Antixiismoa]]
[[Kategoria:Talde islamista suniak]]
[[Kategoria:Talde salafistak]]
in83qnspmi3eumlhoqapqrfy3gk2ndh
Tanzim Qaidat al-Jihad fi Bilad al-Rafidayn
0
572818
10006009
7317525
2024-12-20T16:27:43Z
Marklar2007
1545
10006009
wikitext
text/x-wiki
{{erakunde infotaula}}
'''''Tanzim Qaidat al-Jihad fi Bilad al-Rafidayn''''', ('''TQJBR'''),<ref>[http://www.smh.com.au/news/National/Govt-bans-alZarqawi-terror-groups/2005/02/26/1109180145854.html Govt bans al-Zarqawi terror group]</ref> ({{lang-eu|Mesopotamian Oinarritutako Jihaderako Erakundea}}, {{lang-ar|تنظيم قاعدة الجهاد في بلاد الرافدين}}), batzuetan '''al-Kaida Iraken''' ('''AQI'''), edo '''al-Kaida Mesopotamian''' [[Irak]]eko talde armatu [[jihadismo|jihadista]] [[salafismo|salafista]] izan zen, [[al Kaida|al-Kaidarekin]] lotua. [[Irakeko insurgentzia]]n paper garrantzitsua jokatu zuen eta, ondoren, [[Irakeko Estatu Islamikoa]]ren sorreran eta honen ondorioz sortutako [[Estatu Islamikoa]]n parte hartze nagusia izan zuen. Atzerriko militanteek paper garrantzitsua jokatu zuten taldearen eraketan, baita bere sare egituran ere.<ref name=ChristianScienceMonitor20040514>{{erreferentzia|url=http://www.csmonitor.com/2004/0514/p03s01-usfp.html | egilea=Peter Grier, Faye Bowers | argitaletxea=[[Christian Science Monitor]] | izenburua=Iraq's bin Laden? Zarqawi's rise}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Al-Kaida]]
[[Kategoria:Irakeko Gerra]]
[[Kategoria:Islamismoa]]
nx1eyhpbu1tk1jvavmylsv67h5mdzb7
Iñaki Williams
0
580443
10006117
9908523
2024-12-20T17:38:53Z
Marklar2007
1545
/* Tituluak */
10006117
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Iñaki Williams Arthuer''' ([[Bilbo]], [[1994]]ko [[ekainaren 15]]a) [[euskal Herria|euskal herritar]] futbolaria da. [[Club Deportivo Pamplona|Pamplona Kirol Elkartetik]] Lezamara heldu zen jubenila zela, egun [[Athletic]]en jokatzen du. Gurasoak [[Ghana]]koak ditu. Iñakiren anaia [[Nico Williams|Nico]] ere futbolaria da.
== Bizitza ==
Iñakik bere bizitzako lehenengo egunak [[Bilbo]]n pasatu zituen, baina [[Iruñea]]n hazi zen. Bilbotik gurasoak [[Sesma]]ra (Nafarroa Garaia) joan ziren, bertan aita nekazaritzan lan egin zuen etxalde batean.<ref>{{Erreferentzia|izena=Jon|abizena=Uriarte|izenburua=El religioso por el que Williams se llama Iñaki|hizkuntza=es|data=2020-02-24|url=https://www.cope.es/actualidad/sociedad/noticias/religioso-por-que-inaki-williams-llama-inaki-20200224_629648|aldizkaria=COPE|sartze-data=2021-04-07}}</ref> Iñakik eskola hasi behar zuenean, Iruñera joatea erabaki zuten. Futboleko lehen urratsak Iruñeko Igeriketa Elkartean egin zituen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Athletic: El viaje de la familia Williams desde Ghana hasta Bilbao|hizkuntza=es|data=2018-05-30|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/athletic-bilbao/20180530/443945565534/athletic-williams-familia-viaje-ghana-bilbao.html|aldizkaria=Mundo Deportivo|sartze-data=2021-04-07}}</ref>
2008tik 2012ra Pamplona futbol-taldean jokatu zuen. Talde horrek Athletic taldearekin harreman onak zituenez, 2012an Bilbora joan zen Iñaki. Beheko mailetan oso nabarmena zen haren jokoa; Athleticen egin zuen lehenengo denboraldian 35 gol sartu zituen guztira. Horri esker, gazteen Errege Kopan finaleraino iritsi ziren, eta NextGen serieetan parte hartu zuen, geroago lehen taldean etorkizun handia izan zuten beste batzuk lagun zituela: [[Kepa Arrizabalaga]], [[Yeray Álvarez]] eta [[Aymeric Laporte]]. Hurrengo urtean Athleticen bi filialetan jokatu zuen: denboraldi erdi bat [[Baskonia Kirol Kluba|Baskonian]], non 7 gol sartu zituen, eta beste erdia [[Bilbao Athletic]]en, non beste 8 gol egin zituen. 2014ko abenduaren 6an egin zuen debuta lehen taldearekin. Administrazio gradu bat ikasi zuen, eta Ghanara laguntza bidaltzen duen elkarte bateko kide da.<ref name=":0">{{Erreferentzia | abizena=Magro Eizmendi | izena=Imanol | izenburua=Ahomentan | url=http://www.berria.eus/ahomentan2017/beltzetik_argitara/ | data=2017-08-05 | sartze-data=2017-08-06}}</ref>
<mapframe latitude="32.694866" longitude="-5.097656" zoom="2" width="190" height="250" align="left">
{
"type": "FeatureCollection",
"features": [
{
"type": "Feature",
"geometry": {
"type": "Point",
"coordinates": [-1.65, 42.8167]
},
"properties": {
"prop0": "value0",
"marker-size": "small",
"marker-color": "#F90606"
}
},
{
"type": "Feature",
"geometry": {
"type": "Point",
"coordinates": [-0.1275, 51.5072]
},
"properties": {
"prop0": "value0",
"marker-size": "small",
"marker-color": "#F90606"
}
},
{
"type": "Feature",
"geometry": {
"type": "Point",
"coordinates": [ -2.9533, 43.2622]
},
"properties": {
"prop0": "value0",
"marker-size": "small",
"marker-color": "#F90606"
}
},
{
"type": "Feature",
"geometry": {
"type": "Point",
"coordinates": [-0.47, 5.53 ]
},
"properties": {
"prop0": "value0",
"marker-size": "small",
"marker-color": "#F90606"
}
}
]
}
</mapframe>Iñakiren ama Maria Arthuer [[Liberia]]n jaio zen, eta oso gaztetik [[Ghana]]ra joan zen bizitzera Liberiako gerra zibiletik ihesi. Mariak Felix Williams ezagutu zuen [[Buduburam]]go errefuxiatu eremuan, eta Europaraino 3.500 kilometroko bidea egin zuten elkarrekin, errepidez. Etortzear zeuden seme-alabentzat bizileku hobea nahi zuten. Melillatik Bilbora jo zuten, eta han Iñaki Mardones apaizaren laguntza jaso zuten; haren omenez jarri zioten ''Iñaki'' seme zaharrenari. Handik gutxira Iruñera mugitu ziren lanagatik, eta gero aita [[Londres]]era joan zen, lanagatik orobat. Iñakik bere lehen kontratu profesionala sinatu zuenean, aita familia osoarekin bildu zen berriro, zazpi urte geroago. [[Nicholas Williams|Nico]] Williams Iñakiren anaia da, 2002an jaioa, 2013tik Athleticen jokatzen duena, hasieran kategoria txikietan, eta 2020-21 denboralditik Athetic-en talde nagusian ere bai.<ref name=":0" />
== Kirol ibilbidea ==
<small>''[[2022]]ko [[Maiatzaren 31|Maiatzak 31n]] eguneratua. Datu ofizialak.''</small>
{|style="text-align: center;" border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: #F9F9F9; font-size: 95%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center"
|- style="background:#DDDDDD"
!rowspan="2" width=150px|Taldea
!rowspan="2" width=30px|Maila
!rowspan="2"|Denboraldia
!colspan="2"|Liga
!colspan="2"|Kopa
!colspan="2"|[[UEFAko Txapeldunen Liga|Champions League]]
!colspan="2"|[[UEFA Europa League|Europa League]]
!colspan="2"|[[UEFA Europa Conference League|Conference League]]
!colspan="2"|Superkopa
!colspan="3"|Denera
|- style="background:#DDDDDD"
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
|- style="text-align: center;"
|rowspan=2 valign="center"|'''[[Baskonia Kirol Kluba|Baskonia]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
|3.
|2013/14
|18
|7
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|
|
| -
| -
| bgcolor="FFD700" |18
| bgcolor="FFD700" |7
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2| Denera!!18!!7!! - !! - !! - !! - !! - !! - !! !! !! - !! -!!18!!7
|- style="text-align: center;"
|rowspan=3 valign="center"|'''[[Bilbao Athletic]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 2.B
| 2013/14
|14
|8
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
| -
| -
| -
| -
|
|
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
| bgcolor="F0E68C" |14
| bgcolor="F0E68C" |8
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
|2.B
| 2014/15
|18
|13
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
| -
| -
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
|
|
| -
| -
| bgcolor="FFD700" |18
| bgcolor="FFD700" |13
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!32!!21!! - !! - !! - !! - !! - !! - !! !! !! - !! - !!32!!21
|- style="text-align: center;"
|rowspan="12" valign="center"|'''[[Athletic]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 1.
| 2014/15
|19
|1
|4
|1
|0
| 0
|2
|1
|
|
| -
| -
| bgcolor="FFD700" |25
| bgcolor="FFD700" |3
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
|1.
|2015/16
|25
|8
|5
|3
| -
| -
| 7
| 2
|
|
|0
|0
| bgcolor="F0E68C" |37
| bgcolor="F0E68C" |13
|- style="text-align: center;"
| 1.
|2016/17
|38
|5
|3
|2
| -
| -
| 8
| 1
|
|
| -
| -
| bgcolor="FFD700" |49
| bgcolor="FFD700" |8
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
|1.
|2017/18
|38
|7
|1
|0
| -
| -
|13
|3
|
|
| -
| -
| bgcolor="F0E68C" |52
| bgcolor="F0E68C" |10
|- style="text-align: center;"
| 1.
|2018/19
| 38
| 13
| 3
| 2
| -
| -
| -
| -
|
|
| -
| -
| bgcolor="FFD700" | 41
| bgcolor="FFD700" | 15
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
|1.
|2019/20
| 38
| 6
| 7
| 4
| -
| -
| -
| -
|
|
| -
| -
| bgcolor="F0E68C" | 45
| bgcolor="F0E68C" | 10
|- style="text-align: center;"
| 1.
|2020/21
| 38
| 6
| 7
| 1
| -
| -
| -
| -
|
|
| 2
| 1
| bgcolor="FFD700" | 47
| bgcolor="FFD700" | 8
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
|1.
|2021/22
| 38
| 8
| 4
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| 2
| 0
| bgcolor="F0E68C" | 44
| bgcolor="F0E68C" | 8
|- style="text-align: center;"
| 1.
|2022/23
| 36
| 10
| 6
| 1
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| bgcolor="FFD700" | 42
| bgcolor="FFD700" | 11
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
|1.
|2023/24
| 34
| 12
| 5
| 2
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| bgcolor="F0E68C" | 39
| bgcolor="F0E68C" | 14
|- style="text-align: center;"
| 1.
|2024/25
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| bgcolor="FFD700" | -
| bgcolor="FFD700" | -
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2| Denera!!342!!76!!45!!16!!0!! 0!!30!!7!!-!! - !! 4!!1!!421!!100
|-align=center bgcolor=000000 style="color: white;"
!colspan="3" valign="center"|'''Ibilbide osoan''' !!392!!104!!45!!16!!0!! 0!!30!!7!! - !! -!!4!!1!!471!!128
|}
== Selekzio nazionala ==
2016ko maiatzaren 17an [[Vicente del Bosque]]ren deia jaso zuen [[UEFA Euro 2016|2016ko Eurokopa]] [[Espainiako futbol selekzio nazionala|selekzio absolutuarekin]] prestatzeko hamaika jokalariz osatutako zerrenda alternatibo batean parte hartzeko. Azkenik, maiatzaren 29an Espainiako selekzioarekin debuta egin zuen, [[Bosnia-Herzegovinako futbol selekzio nazionala|Bosnia-Herzegovinaren]] aurkako lagunarteko partida batean.<ref>{{erreferentzia|izenburua=Nolito da la victoria a España ante Bosnia en el final de las convivencias|url=https://elpais.com/deportes/2016/05/29/actualidad/1464548089_110806.html|egunkaria=El País|data=2016/05/29|issn=1134-6582|izena=Luis|abizena=Martín}}</ref>
2018ko urriaren 12an egin zuen debuta [[Euskal Herriko futbol selekzioa]]rekin, [[Venezuelako futbol selekzio nazionala|Venezuelaren]] aurkako lagunarteko partida batean (4-2).<ref>{{erreferentzia|izenburua=Euskadi aprovecha su pegada ante Venezuela|egunkaria= Deia|url=http://www.deia.eus/2018/10/12/deportes/futbol/euskadi-aprovecha-su-pegada-ante-venezuela|data=2018/10/12}}</ref>
2022ko uztailaren 5ean, bere arbasoen selekziorako, [[Ghanako futbol selekzio nazionala|Ghanako futbol selekziorako]] jokatuko zuela iragarri zuen.<ref name=":1">{{erreferentzia|url=https://as.com/futbol/internacional/inaki-williams-decide-jugar-con-ghana-n/|izenburua=Iñaki Williams decide jugar con Ghana|abizena=Herrán|izena=Alfonso|data=2022-07-05|egunkaria=Diario AS}}</ref> Irailaren 23an egin zuen debuta, Havreko Océane estadioan, [[Brasilgo futbol selekzio nazionala|Brasilen]] aurka (3-0), atsedenaldian [[Kamaldeen Sulemana]] ordezkatuz.<ref>{{erreferentzia|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/athletic-bilbao/20220923/1001872961/inaki-williams-debuta-ghana-brasil.html|izenburua=Iñaki Williams debuta con Ghana ante Brasil|data=2022-09-23|egunkaria=Mundo Deportivo}}</ref> Selekzioan [[ghanatar izena|herrialdeko ohitura]] jarraituz, "Kweku" izena erabiltzen du.<ref>{{erreferentzia|url=https://www.theguardian.com/football/2022/nov/23/inaki-williams-playing-for-ghana-allows-me-to-get-closer-to-my-roots|izenburua=Iñaki Williams: 'Playing for Ghana allows me to get closer to my roots'|egunkaria=The Guardian|izena=Sid|abizena=Lowe|date=2022/11/23}}</ref> Azaroaren 14an, [[Otto Addo]] hautatzaileak [[2022ko Munduko Futbol Txapelketa|Qatarreko 2022ko Munduko Txapelketa]] jokatzeko emandako hogeita sei jokalarien zerrendan sartu zen.
== Tituluak ==
* [[2015eko Espainiako Futbol Superkopa|2015]] [[Espainiako Superkopa|Superkopa]]
* [[2021eko Espainiako Superkopa|2021]] [[Espainiako Superkopa|Superkopa]]
* [[2024ko futboleko Errege Kopako finala|23-24]] [[Futboleko Espainiako Errege Kopa|Kopa]]
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* [https://www.athletic-club.eus/eu/jokalariak/inaki-williams-arthuer Fitxa - www.athletic-club.eus]
{{bizialdia|1994ko||Williams, Inzzaki}}
[[Kategoria:Bilbotarrak]]
[[Kategoria:Bizkaiko gizon futbolariak]]
[[Kategoria:Ghanako futbolariak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko selekzioan jokatutako futbolariak]]
[[Kategoria:Athleticeko futbolariak 2020ko hamarkadan]]
[[Kategoria:Athleticeko futbolariak 2010eko hamarkadan]]
[[Kategoria:Bilbao Athleticeko futbolariak]]
[[Kategoria:Baskonia Futbol Klubeko jokalariak]]
[[Kategoria:La Ligako jokalariak]]
[[Kategoria:Espainiako gizonezkoen futbol selekzioko jokalariak]]
aoymfj3jjglzal5czv4b65yzjce4s11
10006118
10006117
2024-12-20T17:39:19Z
Marklar2007
1545
/* Selekzio nazionala */
10006118
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Iñaki Williams Arthuer''' ([[Bilbo]], [[1994]]ko [[ekainaren 15]]a) [[euskal Herria|euskal herritar]] futbolaria da. [[Club Deportivo Pamplona|Pamplona Kirol Elkartetik]] Lezamara heldu zen jubenila zela, egun [[Athletic]]en jokatzen du. Gurasoak [[Ghana]]koak ditu. Iñakiren anaia [[Nico Williams|Nico]] ere futbolaria da.
== Bizitza ==
Iñakik bere bizitzako lehenengo egunak [[Bilbo]]n pasatu zituen, baina [[Iruñea]]n hazi zen. Bilbotik gurasoak [[Sesma]]ra (Nafarroa Garaia) joan ziren, bertan aita nekazaritzan lan egin zuen etxalde batean.<ref>{{Erreferentzia|izena=Jon|abizena=Uriarte|izenburua=El religioso por el que Williams se llama Iñaki|hizkuntza=es|data=2020-02-24|url=https://www.cope.es/actualidad/sociedad/noticias/religioso-por-que-inaki-williams-llama-inaki-20200224_629648|aldizkaria=COPE|sartze-data=2021-04-07}}</ref> Iñakik eskola hasi behar zuenean, Iruñera joatea erabaki zuten. Futboleko lehen urratsak Iruñeko Igeriketa Elkartean egin zituen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Athletic: El viaje de la familia Williams desde Ghana hasta Bilbao|hizkuntza=es|data=2018-05-30|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/athletic-bilbao/20180530/443945565534/athletic-williams-familia-viaje-ghana-bilbao.html|aldizkaria=Mundo Deportivo|sartze-data=2021-04-07}}</ref>
2008tik 2012ra Pamplona futbol-taldean jokatu zuen. Talde horrek Athletic taldearekin harreman onak zituenez, 2012an Bilbora joan zen Iñaki. Beheko mailetan oso nabarmena zen haren jokoa; Athleticen egin zuen lehenengo denboraldian 35 gol sartu zituen guztira. Horri esker, gazteen Errege Kopan finaleraino iritsi ziren, eta NextGen serieetan parte hartu zuen, geroago lehen taldean etorkizun handia izan zuten beste batzuk lagun zituela: [[Kepa Arrizabalaga]], [[Yeray Álvarez]] eta [[Aymeric Laporte]]. Hurrengo urtean Athleticen bi filialetan jokatu zuen: denboraldi erdi bat [[Baskonia Kirol Kluba|Baskonian]], non 7 gol sartu zituen, eta beste erdia [[Bilbao Athletic]]en, non beste 8 gol egin zituen. 2014ko abenduaren 6an egin zuen debuta lehen taldearekin. Administrazio gradu bat ikasi zuen, eta Ghanara laguntza bidaltzen duen elkarte bateko kide da.<ref name=":0">{{Erreferentzia | abizena=Magro Eizmendi | izena=Imanol | izenburua=Ahomentan | url=http://www.berria.eus/ahomentan2017/beltzetik_argitara/ | data=2017-08-05 | sartze-data=2017-08-06}}</ref>
<mapframe latitude="32.694866" longitude="-5.097656" zoom="2" width="190" height="250" align="left">
{
"type": "FeatureCollection",
"features": [
{
"type": "Feature",
"geometry": {
"type": "Point",
"coordinates": [-1.65, 42.8167]
},
"properties": {
"prop0": "value0",
"marker-size": "small",
"marker-color": "#F90606"
}
},
{
"type": "Feature",
"geometry": {
"type": "Point",
"coordinates": [-0.1275, 51.5072]
},
"properties": {
"prop0": "value0",
"marker-size": "small",
"marker-color": "#F90606"
}
},
{
"type": "Feature",
"geometry": {
"type": "Point",
"coordinates": [ -2.9533, 43.2622]
},
"properties": {
"prop0": "value0",
"marker-size": "small",
"marker-color": "#F90606"
}
},
{
"type": "Feature",
"geometry": {
"type": "Point",
"coordinates": [-0.47, 5.53 ]
},
"properties": {
"prop0": "value0",
"marker-size": "small",
"marker-color": "#F90606"
}
}
]
}
</mapframe>Iñakiren ama Maria Arthuer [[Liberia]]n jaio zen, eta oso gaztetik [[Ghana]]ra joan zen bizitzera Liberiako gerra zibiletik ihesi. Mariak Felix Williams ezagutu zuen [[Buduburam]]go errefuxiatu eremuan, eta Europaraino 3.500 kilometroko bidea egin zuten elkarrekin, errepidez. Etortzear zeuden seme-alabentzat bizileku hobea nahi zuten. Melillatik Bilbora jo zuten, eta han Iñaki Mardones apaizaren laguntza jaso zuten; haren omenez jarri zioten ''Iñaki'' seme zaharrenari. Handik gutxira Iruñera mugitu ziren lanagatik, eta gero aita [[Londres]]era joan zen, lanagatik orobat. Iñakik bere lehen kontratu profesionala sinatu zuenean, aita familia osoarekin bildu zen berriro, zazpi urte geroago. [[Nicholas Williams|Nico]] Williams Iñakiren anaia da, 2002an jaioa, 2013tik Athleticen jokatzen duena, hasieran kategoria txikietan, eta 2020-21 denboralditik Athetic-en talde nagusian ere bai.<ref name=":0" />
== Kirol ibilbidea ==
<small>''[[2022]]ko [[Maiatzaren 31|Maiatzak 31n]] eguneratua. Datu ofizialak.''</small>
{|style="text-align: center;" border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: #F9F9F9; font-size: 95%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center"
|- style="background:#DDDDDD"
!rowspan="2" width=150px|Taldea
!rowspan="2" width=30px|Maila
!rowspan="2"|Denboraldia
!colspan="2"|Liga
!colspan="2"|Kopa
!colspan="2"|[[UEFAko Txapeldunen Liga|Champions League]]
!colspan="2"|[[UEFA Europa League|Europa League]]
!colspan="2"|[[UEFA Europa Conference League|Conference League]]
!colspan="2"|Superkopa
!colspan="3"|Denera
|- style="background:#DDDDDD"
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
|- style="text-align: center;"
|rowspan=2 valign="center"|'''[[Baskonia Kirol Kluba|Baskonia]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
|3.
|2013/14
|18
|7
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|
|
| -
| -
| bgcolor="FFD700" |18
| bgcolor="FFD700" |7
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2| Denera!!18!!7!! - !! - !! - !! - !! - !! - !! !! !! - !! -!!18!!7
|- style="text-align: center;"
|rowspan=3 valign="center"|'''[[Bilbao Athletic]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 2.B
| 2013/14
|14
|8
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
| -
| -
| -
| -
|
|
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
| bgcolor="F0E68C" |14
| bgcolor="F0E68C" |8
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
|2.B
| 2014/15
|18
|13
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
| -
| -
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
|
|
| -
| -
| bgcolor="FFD700" |18
| bgcolor="FFD700" |13
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!32!!21!! - !! - !! - !! - !! - !! - !! !! !! - !! - !!32!!21
|- style="text-align: center;"
|rowspan="12" valign="center"|'''[[Athletic]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 1.
| 2014/15
|19
|1
|4
|1
|0
| 0
|2
|1
|
|
| -
| -
| bgcolor="FFD700" |25
| bgcolor="FFD700" |3
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
|1.
|2015/16
|25
|8
|5
|3
| -
| -
| 7
| 2
|
|
|0
|0
| bgcolor="F0E68C" |37
| bgcolor="F0E68C" |13
|- style="text-align: center;"
| 1.
|2016/17
|38
|5
|3
|2
| -
| -
| 8
| 1
|
|
| -
| -
| bgcolor="FFD700" |49
| bgcolor="FFD700" |8
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
|1.
|2017/18
|38
|7
|1
|0
| -
| -
|13
|3
|
|
| -
| -
| bgcolor="F0E68C" |52
| bgcolor="F0E68C" |10
|- style="text-align: center;"
| 1.
|2018/19
| 38
| 13
| 3
| 2
| -
| -
| -
| -
|
|
| -
| -
| bgcolor="FFD700" | 41
| bgcolor="FFD700" | 15
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
|1.
|2019/20
| 38
| 6
| 7
| 4
| -
| -
| -
| -
|
|
| -
| -
| bgcolor="F0E68C" | 45
| bgcolor="F0E68C" | 10
|- style="text-align: center;"
| 1.
|2020/21
| 38
| 6
| 7
| 1
| -
| -
| -
| -
|
|
| 2
| 1
| bgcolor="FFD700" | 47
| bgcolor="FFD700" | 8
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
|1.
|2021/22
| 38
| 8
| 4
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| 2
| 0
| bgcolor="F0E68C" | 44
| bgcolor="F0E68C" | 8
|- style="text-align: center;"
| 1.
|2022/23
| 36
| 10
| 6
| 1
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| bgcolor="FFD700" | 42
| bgcolor="FFD700" | 11
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
|1.
|2023/24
| 34
| 12
| 5
| 2
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| bgcolor="F0E68C" | 39
| bgcolor="F0E68C" | 14
|- style="text-align: center;"
| 1.
|2024/25
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| bgcolor="FFD700" | -
| bgcolor="FFD700" | -
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2| Denera!!342!!76!!45!!16!!0!! 0!!30!!7!!-!! - !! 4!!1!!421!!100
|-align=center bgcolor=000000 style="color: white;"
!colspan="3" valign="center"|'''Ibilbide osoan''' !!392!!104!!45!!16!!0!! 0!!30!!7!! - !! -!!4!!1!!471!!128
|}
== Selekzio nazionala ==
2016ko maiatzaren 17an [[Vicente del Bosque]]ren deia jaso zuen [[UEFA Euro 2016|2016ko Eurokopa]] [[Espainiako futbol selekzio nazionala|selekzio absolutuarekin]] prestatzeko hamaika jokalariz osatutako zerrenda alternatibo batean parte hartzeko. Azkenik, maiatzaren 29an Espainiako selekzioarekin debuta egin zuen, [[Bosnia-Herzegovinako futbol selekzio nazionala|Bosnia-Herzegovinaren]] aurkako lagunarteko partida batean.<ref>{{erreferentzia|izenburua=Nolito da la victoria a España ante Bosnia en el final de las convivencias|url=https://elpais.com/deportes/2016/05/29/actualidad/1464548089_110806.html|egunkaria=El País|data=2016/05/29|issn=1134-6582|izena=Luis|abizena=Martín}}</ref>
2018ko urriaren 12an egin zuen debuta [[Euskal Herriko futbol selekzioa]]rekin, [[Venezuelako futbol selekzio nazionala|Venezuelaren]] aurkako lagunarteko partida batean (4-2).<ref>{{erreferentzia|izenburua=Euskadi aprovecha su pegada ante Venezuela|egunkaria= Deia|url=http://www.deia.eus/2018/10/12/deportes/futbol/euskadi-aprovecha-su-pegada-ante-venezuela|data=2018/10/12}}</ref>
2022ko uztailaren 5ean, bere arbasoen selekziorako, [[Ghanako futbol selekzio nazionala|Ghanako futbol selekziorako]] jokatuko zuela iragarri zuen.<ref name=":1">{{erreferentzia|url=https://as.com/futbol/internacional/inaki-williams-decide-jugar-con-ghana-n/|izenburua=Iñaki Williams decide jugar con Ghana|abizena=Herrán|izena=Alfonso|data=2022-07-05|egunkaria=Diario AS}}</ref> Irailaren 23an egin zuen debuta, Havreko Océane estadioan, [[Brasilgo futbol selekzio nazionala|Brasilen]] aurka (3-0), atsedenaldian [[Kamaldeen Sulemana]] ordezkatuz.<ref>{{erreferentzia|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/athletic-bilbao/20220923/1001872961/inaki-williams-debuta-ghana-brasil.html|izenburua=Iñaki Williams debuta con Ghana ante Brasil|data=2022-09-23|egunkaria=Mundo Deportivo}}</ref> Selekzioan, [[ghanatar izen|herrialdeko ohitura]] jarraituz, "Kweku" izena erabiltzen du.<ref>{{erreferentzia|url=https://www.theguardian.com/football/2022/nov/23/inaki-williams-playing-for-ghana-allows-me-to-get-closer-to-my-roots|izenburua=Iñaki Williams: 'Playing for Ghana allows me to get closer to my roots'|egunkaria=The Guardian|izena=Sid|abizena=Lowe|date=2022/11/23}}</ref> Azaroaren 14an, [[Otto Addo]] hautatzaileak [[2022ko Munduko Futbol Txapelketa|Qatarreko 2022ko Munduko Txapelketa]] jokatzeko emandako hogeita sei jokalarien zerrendan sartu zen.
== Tituluak ==
* [[2015eko Espainiako Futbol Superkopa|2015]] [[Espainiako Superkopa|Superkopa]]
* [[2021eko Espainiako Superkopa|2021]] [[Espainiako Superkopa|Superkopa]]
* [[2024ko futboleko Errege Kopako finala|23-24]] [[Futboleko Espainiako Errege Kopa|Kopa]]
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* [https://www.athletic-club.eus/eu/jokalariak/inaki-williams-arthuer Fitxa - www.athletic-club.eus]
{{bizialdia|1994ko||Williams, Inzzaki}}
[[Kategoria:Bilbotarrak]]
[[Kategoria:Bizkaiko gizon futbolariak]]
[[Kategoria:Ghanako futbolariak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko selekzioan jokatutako futbolariak]]
[[Kategoria:Athleticeko futbolariak 2020ko hamarkadan]]
[[Kategoria:Athleticeko futbolariak 2010eko hamarkadan]]
[[Kategoria:Bilbao Athleticeko futbolariak]]
[[Kategoria:Baskonia Futbol Klubeko jokalariak]]
[[Kategoria:La Ligako jokalariak]]
[[Kategoria:Espainiako gizonezkoen futbol selekzioko jokalariak]]
2c6ldbvtfd7gac5t0mqdygu571qsb1m
Lankide:Xabier Cañas/Proba orria
2
583176
10006440
10002840
2024-12-21T11:24:07Z
ListeriaBot
64511
Wikidata list updated [V2]
10006440
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Hiribehere.jpg|thumb|[[Uztaritze]]ko<nowiki/> frontoia ''neguan''. Hiribehere auzoan.]][[Uztaritze]]n<nowiki/> ([[Lapurdi]]) gaude '''Wikipedia''' ikastaro bat egiten.
== Bizitza ==
=== Haurtzaroa ===
=== Gaztaroa ===
==== Unibertsitatea ====
fhetjsjfdjsfjk
== Ikasketak ==
== WIKIMARATOI BAT ANTOLATZEKO PAUSOAK ==
Kippleboyren arabera.
#Ez da baimenik eskatu behar baino komenigarria da ''Wikipediako komunitateko'' kideekin kontatzea eta horrekin gutxieneko parte hartzea bermatzea.</br>Wikipedian artikulu bat egiteko bi gauza behar dira:</br> a) Argitaratutako iturriak edukitzea (erreferentzia bibliografikoak)</br> b) Boluntario bat.
# '''Toki bat''' behar da. Wifia, mahaiak, eta kafea.
# '''Artikulu zerrenda''' bat gehien landu nahi dituzun gaiak jasoaz (adibidez: tokiko historia, pertsonaiak, udalerriko espazioak, tokiak, eraikinak, monumentuak....)</br>Oharra: ziurtatu aukeratutako gaiaren inguruko materiala badagoela.
# '''Wikipedian orrialde''' bat sortu (Wikiproiektu bat edo Wikipedia orria) jarduera iragartzeko. Adibidez Katalunian Joan Brossaren inguruan sortu zuten hau:https://ca.wikipedia.org/wiki/Viquip%C3%A8dia:Viquimarat%C3%B3_Joan_Brossa; Edota Amarapediaren inguruan sortutako proiektua:https://eu.wikipedia.org/wiki/Wikiproiektu:Amarapedia-Olatu_Talka_2015
# '''Jarduera burutzeko jendea''': honetan bi perfil ezberdineko jendea aurkitu daiteke: 1. Wikilari aktiboak, proiektuan editatzeko interesa dutenak; 2. Tokiko jendea bere ondarearen inguruan interesa dutenak eta Wikipedia nola funtzionatzen duen jakiteko interesa dutenak.</br>Liburutegiko erabiltzaileen artean, historiarekin eta tokiko gaiekin interesa duten horiek bilatu, eta parte hartzera animatu.</br>Euskararen sustapenaren inguruan sentsiblea den eta aktiboak diren pertsonak bilatu. Baliteke laguntzea ez gaiarengatik baizik euskara interneten sustatzeko helburuarekin.
# '''Ikastaroak''' antolatu editatzeko interesa duen jendearekin. Ikastaroa wikilari boluntario batek emango luke.</br>Oharra: ikasleen profilaren arabera, ikusizko editorea erabiltzea gomendatzen da. Ikasleak informatikan trebeak badira zuzenean kodearekin lan egin daiteke.
# '''Deialdi''' bat egin (kartelak, sare sozialak, ohiko erabiltzaileak...)
# '''Topaketa egin eta editatu'''!!
{{Aurkibide taula
| izenburua = [[Soziologia]]
| irudia =
| zerrenda =
{{zutabe}}
* [[Gizarte teoria]]
* [[Lanaren soziologia]]
* [[Gizarte ikerkuntza]]
* [[Elkarrekintza (gizarte zientziak)]]
* [[Aaron Cicourel]]
* ''[[The Social Construction of Reality]]''
* ''[[Soziologiarako gonbitea. Ikusmolde humanistiko bat]]''
* [[Nazioarteko Soziologia Elkarte]]
* [[Euroeszeptizismo]]
* [[Etnozentrismo]]
* [[Eurozentrismo]]
* [[Isiltasunaren espiral]]
* [[Amerikako soziologia elkarteko lehendakarien zerrenda]]
* [[Amerikar Soziologia Elkartea]]
* [[Arau sozial]]
* [[Gizarte zibil]]
* [[Francesco Alberoni]]
* [[Harvey Sacks]]
* [[Gizatalde]]
{{zutabe berria}}
* [[Anselm Strauss]]
* [[Luc Boltanski]]
* [[Werner Sombart]]
* [[Michel Crozier]]
* [[Everett Hughes]]
* [[Edwin Sutherland]]
* [[Jean Ziegler]]
* [[Michel Freitag]]
* [[Edward Osborne Wilson]]
* [[Harrison White]]
* [[Mark Granovetter]]
* [[Bruno Latour]]
* [[Sare sozialen analisia]]
* [[Heinz von Foerster]]
* [[Axel Honneth]]
* [[Fei Xiaotong]]
* [[Karl Mannheim]]
* [[Norbert Elias]]
* [[Ernest Burgess]]
* [[Ernest Gellner]]
* [[Jane Addams]]
{{zutabe berria}}
* [[Arnold Gehlen]]
* [[Edvard Westermarck]]
* [[Richard Sennett]]
* [[Alfred Louis Kroeber]]
* [[Florian Znaniecki]]
* [[Maurice Halbwachs]]
* [[Immanuel Wallerstein]]
* [[Jean-Claude Passeron]]
* [[Raymond Boudon]]
* [[Richard Hoggart]]
* [[Charles Wright Mills]]
* [[Herbert Blumer]]
* [[Ulrich Beck]]
* [[Max Horkheimer]]
* [[Robert Ezra Park]]
* [[Erakundeen soziologia]]
* [[Howard Becker]]
* [[Manuel Castells]]
* [[Komunikazioaren soziologia]]
* [[Francis Jauregiberri]]
* [[Alain Touraine]]
{{zutabe berria}}
* [[Transakzio finantzarioak zergapetzeko eta hiritarren ekintzarako elkartea]]
* [[Chicagoko Soziologia Eskola]]
* [[Etnometodologia]]
* [[Elkarrekintza sinboliko]]
* [[Fenomenologia]]
* [[Harold Garfinkel]]
* [[Charles Horton Cooley]]
* [[Malgusegurtasuna]]
* [[William Isaac Thomas]]
* [[Thomas Luckmann]]
* [[Robert King Merton]]
* [[George Herbert Mead]]
* [[Erving Goffman]]
* [[Peter L. Berger]]
* [[Peter Wagner]]
* [[Gilles Lipovetsky]]
{{zutabe amaiera}}
}}
<noinclude>
<br/>
{{Aurkibide taula
| izenburua = [[Politika]]
| irudia =
| zerrenda =
{{zutabe}}
* [[Austriako Askatasunaren Alderdia]]
* [[Forza Italia (2013)]]
* [[Ezkerreko Alderdia (Frantzia)]]
* [[5 Izar Mugimendua]]
* [[Erresuma Batuaren Independentziaren Alderdia]]
* [[Eurotalde]]
* [[Jean-Claude Juncker]]
* [[Ernest Lluch]]
{{zutabe amaiera}}
}}
<noinclude>
<br/>
==Proba==
{{Liburu ilustratu infotaula
| izenburua = Proba
| irudia = Fireworks over Ponte Vecchio 2.JPG
| idazlea = dtjtjkrykt5
| ilustratzailea = Ilustratzaile proba
| argitarapen urtea =2010
| orrialde kopurua = 200
| formatoa = Koloretan
}}
==gehitu atala==
<center><big><big>[https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Lankide:Xabier_Ca%C3%B1as/Proba_orria&action=edit§ion=new Gehitu atal berria]</big></big></center>
== proba ==
{| width="100%" cellpadding="0" cellspacing="0" style="border:2px solid #aaa; border-left:-moz-border-radius: 0 10px 10px 0; -webkit-border-radius: 0 10px 10px 0; border-radius: 0 10px 10px 0; vertical-align:middle;"
|width="250" |
| style="border:2px solid #aaa; border-left:none; border-right:none;" |[[Fitxategi:Donostiapedia ikurra.jpg|link=|600px]]
| style="border:2px solid #aaa; border-left:none; -moz-border-radius: 0 10px 10px 0; -webkit-border-radius: 0 10px 10px 0; border-radius: 0 10px 10px 0; vertical-align:middle;" |
{| align="right" style="text-align:left; margin-bottom:3px;" cellspacing="0" cellpadding="0"
| style="padding-right:3px" | [[File:Wikipedia-logo-v2-no-text.svg|right|17px|link=]]
| style="padding-right:20px; vertical-align:top" | '''Wikipedia'''
|-
| style="padding-right:3px" | [[File:Commons-logo.svg|right|12px|link=]]
| style="padding-right:20px; vertical-align:top" | [[Commons:Category:Amarapedia|Wikimedia Commons]]
|-
| style="padding-right:3px" | [[File:Wikisource-logo.svg|right|15px|link=]]
| style="padding-right:20px; vertical-align:top" | [[Wikisource:eu:Azala|Wikiturriak]]
|-
| style="padding-right:3px" | [[File:Wikidata-logo-en.svg|right|15px|link=]]
| style="padding-right:20px; vertical-align:top" | [[:d:Wikidata:Main_Page|Wikidata]]
|}
|}
<div style="border:1px solid #aaa; background-image: linear-gradient(bottom, rgb(238,238,238) 0%, rgb(250,250,250) 50%, rgb(255,255,255) 96%); background-image: -o-linear-gradient(bottom, rgb(238,238,238) 0%, rgb(250,250,250) 50%, rgb(255,255,255) 96%); background-image: -moz-linear-gradient(bottom, rgb(238,238,238) 0%, rgb(250,250,250) 50%, rgb(255,255,255) 96%); background-image: -webkit-linear-gradient(bottom, rgb(238,238,238) 0%, rgb(250,250,250) 50%, rgb(255,255,255) 96%); background-image: -ms-linear-gradient(bottom, rgb(238,238,238) 0%, rgb(250,250,250) 50%, rgb(255,255,255) 96%); background-image: -webkit-gradient(linear, left bottom, left top, color-stop(0, rgb(238,238,238)), color-stop(0.5, rgb(250,250,250)), color-stop(0.96, rgb(255,255,255))); -moz-border-radius: 10px; -webkit-border-radius: 10px; border-radius:10px; margin-bottom:3px"><table width="100%" cellspacing="0" cellpadding="0" valign="top" border="0" style="background:transparent; font-weight:bold;"><tr><!--
--><td width="10%" style="border-right:1px solid #aaa; padding:0.3em; text-align:center; background-color: transparent; border-bottom: none;">[[Wikiproiektu:Donostiapedia Liburua|Aurkezpena]]</td><!--
--><td width="15%" style="border-right:1px solid #aaa; padding:0.3em; text-align:center; background-color: transparent; border-bottom: none;">[[Wikiproiektu:Donostiapedia Liburua/Nola parte hartu|Nola parte hartu]]</td><!--
--><td width="15%" style="border-right:1px solid #aaa; padding:0.3em; text-align:center; background-color: transparent; border-bottom: none;">[[Wikiproiektu:Donostiapedia Liburua/Batzordeak|Batzordeak]]</td><!--
--><td width="10%" style="border-right:1px solid #aaa; padding:0.3em; text-align:center; background-color: transparent; border-bottom: none;">[[Wikiproiektu:Donostiapedia Liburua/Lantegiak|Lantegiak]]</td><!--
--><td width="10%" style="border-right:1px solid #aaa; padding:0.3em; text-align:center; background-color: transparent; border-bottom: none;">[[Wikiproiektu:Donostiapedia Liburua/Irudiak|Irudiak]]</td><!--
--><td width="10%" style="padding:0.3em; text-align:center; background-color: transparent; border-bottom: none;">[[Wikiproiektu:Donostiapedia Liburua/Albisteak|Albisteak]]</td></tr></table></div>
== Infotaula automatikoa ==
{{infobox
|above = {{{izena}}}
|headerstyle = background-color: #99c;
|abovestyle = background-color: #99c;
|subheader = [[Brusela-Hiriburua eskualdeko udalerrien zerrenda|Brusela-Hiriburua eskualdeko udalerria]]
|image1 = {{#if:{{#Property:P18}}|[[Fitxategi:{{#invoke:Wikidata | formatStatements | property=P18 | rank=one}}|285px]]}}
|caption = {{#if:{{{irudiaren testua|}}}|{{{irudiaren testua}}}}}
|image2 = {{#if:{{#Property:P80}}|[[Fitxategi:{{#Property:P41}}|100x100px]][[Fitxategi:{{#Property:P94}}|88x88px]]}}
|header1 = Administrazioa
|label2 = Estatua
|data2 = {{bandera|Belgika}}
|label3 = Eskualdea
|data3 = {{bandera|Brusela-Hiriburua}}
|label5 = Alkatea
|data5 = {{#if:{{{alkatea|}}}|{{{alkatea}}}}}
|label6 = Postakodea
|data6 = {{#if:{{#Property:P281}}|<code>{{#Property:P281}}</code>}}
|label7 = [[NIS/INS]] kodea
|data7 = {{#if:{{#Property:P1567}}|<code>{{#Property:P1567}}</code>}}
|header10 = Geografia
|label11 = Koordenatuak
|data11 = {{#if:{{#property:P625}}|{{cal coor|display=inline,title}}}}
|data12 = {{#if:{{#property:P242}}|[[Fitxategi:{{#property:P242}}|285px]]}}
|data13 = {{#if:{{#property:P625}}|{{kokapen mapa
|Belgika
|lat_dir = N
|lon_dir = E
|lat_deg = {{Lat wd/g}}
|lat_min = {{Lat wd/m}}
|lat_sec = {{Lat wd/s}}
|lon_deg = {{Lon wd/g}}
|lon_min = {{Lon wd/m}}
|lon_sec = {{Lon wd/s}}
|label = {{{izena|{{PAGENAME}}}}}
|position =
|float = center
|width=285
|caption = {{{caption|}}}
}}
}}
|label14 = Garaiera
|data14 = {{#if:{{#property:P2044}}|{{#property:P2044}} [[metro|m.]]}}
|label15 = Eremua
|data15 = {{formatnum:{{Brusela-Hiriburuko udalerri infotaula automatikoa/Azalera|{{#Property:P1567}}}}}} km²
|header20 = Demografia
|label21 = Biztanleria
|data21 = {{formatnum:{{Brusela-Hiriburuko udalerri infotaula automatikoa/Biztanleria|{{#Property:P1567}}}}}} biztanle<ref>''Direction générale Statistique et Information économique.'' [http://www.census2011.be/download/downloads_fr.html 2011ko errolda]</ref>
|label22 = Dentsitatea
|data22 = {{formatnum:{{#expr:{{Brusela-Hiriburuko udalerri infotaula automatikoa/Biztanleria|{{#Property:P1567}}}}/{{Brusela-Hiriburuko udalerri infotaula automatikoa/Azalera|{{#Property:P1567}}}}round2}}}} bizt/km²
|header30 = Bestelako informazioa
|label32 = Telefono aurrizkia
|data32 = <code>{{#if:{{#property:P473}}|{{#property:P473}}}}</code>
|label34 = Ordu-eremua
|data34 = {{#if:{{#property:P421}}|{{#property:P421}}}}
|label39 = Webgunea
|data39 = {{#if:{{#property:P856}}|[{{#property:P856}} Webgune ofiziala]}}
}}<noinclude>{{txantiloi dokumentazioa}}</noinclude>
== Haurrentzako liburuen txantiloi frogak ==
===arrunta===
{{Liburu infotaula
|izena = Txan fantasma
|izenburu originala= Txan fantasma
|irudia = Txan fantasma.jpg
|irudi tamaina= 300px
|generoa= [[Haur eta Gazte Literatura]]
|herrialdea = [[Euskal Herria]]
|egilea = [[Mariasun Landa]]
|bilduma = [[Klis-klasikoak]]
|argitaratzailea = Elkar
|Orri kopurua = 63 orrialde
|argitaratze data = 1984,1999,2011
|formatua = [[Liburua]]
}}
===ilustratua===
{{Liburu ilustratu infotaula
| izenburua = Txan fantasma
| irudia = Txan fantasma.jpg
| idazlea =[[Mariasun Landa]]
| ilustratzailea =
| argitarapen urtea = 1984,1999,2011
| orrialde kopurua = 63 orrialde
| formatoa = [[Liburua]]
}}
== Oharrak ==
[[:en:Template:Infobox telescope]]
{{infobox
| bodyclass = vcard
| aboveclass = fn org
| title = {{{name|{{PAGENAMEBASE}}}}}
| image = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{#invoke:Wikidata|getValue|P18|{{{image|FETCH_WIKIDATA}}} }}|size={{{image_size|}}}|sizedefault=frameless|alt={{{alt|}}}}}
| caption = {{{caption|{{#invoke:Wikidata|claim|P18|qualifier=P2096|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| label2 = Organisation
| data2 = {{#invoke:Wikidata|getValue|P137|{{{organization|{{{organisation|FETCH_WIKIDATA}}}}}}}}
| label3 = Location(s)
| class3 = label
| data3 = {{#invoke:Wikidata|getValue|P276|{{{location|FETCH_WIKIDATA}}} }}{{#if:{{#Property:P276}}|{{#if:{{#Property:P17}}|{{#if:{{{location|}}}| |, {{#invoke:Wikidata|getValue|P17|FETCH_WIKIDATA}} }} }} }}
| label4 = Coordinates
| data4 = {{#if:{{{coords|}}} | {{{coords}}} | {{#if:{{#Property:P625}} | {{Coord|nosave=1|display=inline,title}} }} }}
| label5 = Altitude
| data5 = {{#invoke:Wikidata|getValue|P2044|{{{altitude|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| label6 = Weather
| data6 = {{{weather|}}}
| label7 = [[Wavelength]]
| data7 = {{#invoke:Wikidata|getValue|P2808|{{{wavelength|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| label8 = Built
| rowclass8 = note
| data8 = {{{built|{{#if:{{#Property:P793}} | {{Start date|{{#invoke:Wikidata|claim|P793|qualifier=P580|FETCH_WIKIDATA}}–{{#invoke:Wikidata|claim|P793|qualifier=P582|FETCH_WIKIDATA}} }} }}}}}
| label9 = [[First light (astronomy)|First light]]
| data9 = {{#invoke:Wikidata|getValue|P729|{{{first_light|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| label10 = Telescope style
| rowclass10 = note
| class10 = category
| data10 = {{#invoke:Wikidata|getValue|P31|{{{style|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| label11 = Diameter
| rowclass11 = note
| data11 = {{#invoke:Wikidata|getValue|P2386|{{{diameter|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| label12 = Secondary dia.
| rowclass12 = note
| data12 = {{{diameter2|}}}
| label13 = Tertiary dia.
| rowclass13 = note
| data13 = {{{diameter3|}}}
| label14 = [[Angular resolution]]
| data14 = {{{angular_resolution|}}}
| label15 = Collecting area
| data15 = {{#invoke:Wikidata|getValue|P2046|{{{area|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| label16 = [[Focal length]]
| data16 = {{#invoke:Wikidata|getValue|P2151|{{{focal_length|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| label17 = [[Telescope mount|Mounting]]
| data17 = {{{mounting|}}}
| label18 = Dome
| data18 = {{{dome|}}}
| label19 = Website
| data19 = {{{website|{{#if:{{#property:P856}}|{{Url|1={{#invoke:Wikidata|getValue|P856|FETCH_WIKIDATA}} }} }} }}}
| header20 = {{{nrhp|{{{embedded|{{{module|}}}}}}}}}
| data21 = <div style="text-align: center;">{{#if:{{#invoke:Wikidata|getValue|P373|{{{commons|FETCH_WIKIDATA}}} }} | {{icon|Commons}} [[Commons:{{#if:{{{commons|}}} | {{{commons}}} | Category:{{#invoke:Wikidata|getValue|P373|FETCH_WIKIDATA}} }} |Related media on Wikimedia Commons]]}}</div>
| below = <div style="text-align: right;">[[[d:{{#invoke:Wikidata|pageId}}|edit on Wikidata]]]</div>
}}<includeonly>{{#invoke:check for unknown parameters|check|unknown=[[Category:Articles using Infobox telescope using locally defined parameters]]}}</includeonly><noinclude>
{{documentation}}
</noinclude>
==margolari donostiar ==
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item ?yob ?yod WHERE {
?item wdt:P19 ?pob .
?pob wdt:P131* wd:Q10313.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob . BIND(YEAR(?dob) as ?yob) }
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod . BIND(YEAR(?dod) as ?yod) }
. }
|wdq=.
|sort=569
|section=31
|columns=number:#,P18,label:izen,description:deskribapena,?yob:Jaiotza data,?yod:Heriotza data,P19
}}
== gizaki ==
{| class='wikitable sortable'
! #
! irudia
! izen
! deskribapena
! Jaiotza data
! Heriotza data
! jaiolekua
|-
| style='text-align:right'| 1
| [[Fitxategi:Naroa Agirre pertika-jauzilaria.jpg|center|128px]]
| [[Naroa Agirre]]
| Donostiako pertika-jauzilari
| 1979
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 2
|
| [[Epifanio Fernández]]
| futbolari espainiarra
| 1919
| 1977
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 3
|
| [[Asier Hernandez]]
| aktore espainiarra
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 4
|
| [[Asier Oruesagasti]]
| aktore euskalduna
| 1986
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 5
|
| [[Martxelo Rubio]]
|
| 1966
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 6
| [[Fitxategi:Tessa Andonegi.jpg|center|128px]]
| [[Tessa Andonegi]]
| aktorea
| 1968
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 7
| [[Fitxategi:Aduriz València CF.jpg|center|128px]]
| [[Aritz Aduriz]]
| euskal herritar futbolaria
| 1981
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 8
| [[Fitxategi:CARTE DE VISITE DEL GENERAL ECHAGÜE (COLECCIÓN ROMERO ORTIZ).jpg|center|128px]]
| [[Rafael Etxague]]
|
| 1815
| 1915
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 9
| [[Fitxategi:Jose Antonio Santesteban.jpg|center|128px]]
| [[José Antonio Santesteban|Jose Antonio Santesteban]]
|
| 1835
| 1906
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 10
|
| [[Beltran Pagola]]
| Musikagile eta musikari euskal herritarra (1878-1950)
| 1878
| 1950
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 11
| [[Fitxategi:Catalina de Erauso.jpg|center|128px]]
| [[Katalina Erauso]]
| espainiar errege armada kolonialeko buruzagi militar eta idazle euskalduna, generoz emakume jaioa eta gizon hila
| 1592
| 1650
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 12
| [[Fitxategi:LFAreta2010.jpg|center|128px]]
| [[Luis Felipe Areta]]
|
| 1942
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 13
| [[Fitxategi:El escultor donostiarra Eduardo Chillida (1 de 2) - Fondo Marín-Kutxa Fototeka.jpg|center|128px]]
| [[Eduardo Txillida]]
| euskal herritar eskultorea
| 1924
| 2002
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 14
| [[Fitxategi:Mikel Arteta 2021 (cropped).png|center|128px]]
| [[Mikel Arteta]]
| futbolari ohi eta entrenatzaile donostiarra
| 1982
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 15
| [[Fitxategi:Portrait of Pío Baroja (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Pío Baroja]]
| Euskal Herriko idazlea
| 1872
| 1956
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 16
| [[Fitxategi:Rebeca Linares at AVN Adult Entertainment Expo 2009.jpg|center|128px]]
| [[Rebeca Linares]]
|
| 1983
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 17
|
| [[Álvaro de Laiglesia]]
|
| 1922
| 1981
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 18
| [[Fitxategi:FotoDefensor2022.jpg|center|128px]]
| [[Ángel Gabilondo|Angel Gabilondo]]
| politikaria eta akademikoa
| 1949
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 19
| [[Fitxategi:2016 09 21 Oskar Moreno ZINEMALDIA 64 KALEBEGIAK 0029 Txikitan (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Miren Ibarguren]]
| Donostian jaiotako aktorea
| 1980
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 20
| [[Fitxategi:Estíbaliz Gabilondo.jpg|center|128px]]
| [[Estibaliz Gabilondo]]
|
| 1976
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 21
|
| [[Iñigo Chaurreau]]
| txirrindulari gipuzkoarra
| 1973
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 22
| [[Fitxategi:Ivan Campo.jpg|center|128px]]
| [[Iván Campo]]
| futbolari Gipuzkoarra
| 1974
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 23
| [[Fitxategi:Fernando Savater by Gonzalo Merat.jpg|center|128px]]
| [[Fernando Savater]]
|
| 1947
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 24
| [[Fitxategi:Premios Goya 2018 - Alberto Iglesias.jpg|center|128px]]
| [[Alberto Iglesias]]
| musikagile donostiarra
| 1955
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 25
| [[Fitxategi:Luis Arconada (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Luis Migel Arkonada|Luis Miguel Arkonada]]
| euskal futbolaria
| 1954
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 26
| [[Fitxategi:Krasnodar-Real Sosiedad (6).jpg|center|128px]]
| [[Xabi Prieto]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1983
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 27
| [[Fitxategi:Julio-Medem by MariResendiz.jpg|center|128px]]
| [[Julio Medem]]
|
| 1958
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 28
| [[Fitxategi:Mikel Laboa abeslaria.jpg|center|128px]]
| [[Mikel Laboa]]
| Euskal kantu berriko donostiar kantaria
| 1934
| 2008
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 29
| [[Fitxategi:Idiakez01.JPG|center|128px]]
| [[Iñigo Idiakez]]
| futolari eta entrenatzaile gipuzkoarra
| 1973
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 30
| [[Fitxategi:Igor gabilondo.jpg|center|128px]]
| [[Igor Gabilondo]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1979
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 31
| [[Fitxategi:Festival de Málaga 2024 - Marta Etura (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Marta Etura]]
| Donostiako aktorea
| 1978
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 32
| [[Fitxategi:Leire Pajín 2017.jpg|center|128px]]
| [[Leire Pajín]]
|
| 1976
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 33
|
| [[Javier Urrutikoetxea]]
| futbolari espainiarra
| 1952
| 2001
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 34
|
| [[Yoana Martinez|Yoana Martínez]]
| badminton jokalari espainiarra
| 1980
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 35
| [[Fitxategi:Entrega de los premios Euskadi de Literatura 2017 04 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Arantxa Urretabizkaia]]
| euskal idazlea
| 1947
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 36
| [[Fitxategi:José Luis Arrieta - Tour de Romandie 2008.jpg|center|128px]]
| [[Jose Luis Arrieta]]
| txirrindulari nafarra
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 37
| [[Fitxategi:(Cristina Garmendia) Campus Party 2010 Dia2 (4523460120) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Cristina Garmendia]]
|
| 1962
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 38
| [[Fitxategi:Asier Maeztu.jpg|center|128px]]
| [[Asier Maeztu]]
| txirrindulari gipuzkoarra
| 1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 39
| [[Fitxategi:Ander murillo.jpg|center|128px]]
| [[Ander Murillo]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1983
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 40
| [[Fitxategi:19-12-G.ª Martín copia.jpg|center|128px]]
| [[Jesus Munarritz]]
|
| 1940
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 41
| [[Fitxategi:Fabricio de Potestad en París (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Fabricio de Potestad]]
|
| 1946
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 42
| [[Fitxategi:RAMONTRECET2.jpg|center|128px]]
| [[Ramón Trecet]]
| kazetari gipuzkoarra
| 1943
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 43
| [[Fitxategi:Miss Spain 07 Natalia Zabala Arroyo.jpg|center|128px]]
| [[Natalia Zabala]]
|
| 1983
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 44
| [[Fitxategi:Bakartxo Tejeria 2017 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Bakartxo Tejeria|Bakartxo Tejeria Otermin]]
| Eusko Legebiltzarreko mahaiburua
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 45
| [[Fitxategi:Mons.Munilla (30612833130).jpg|center|128px]]
| [[José Ignacio Munilla]]
|
| 1961
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 46
| [[Fitxategi:Nely Carla Alberto, 2017.jpg|center|128px]]
| [[Nely Carla Alberto]]
|
| 1983
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 47
|
| [[Paul de la Cuesta]]
|
| 1988
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 48
|
| [[Ramón Mendiburu]]
| txirrindulari gipuzkoarra
| 1940
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 49
| [[Fitxategi:Antonio de Oquendo.jpg|center|128px]]
| [[Antonio Okendo]]
|
| 1577
| 1640
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 50
| [[Fitxategi:Arantza Ezenarro. Abeslaria. Sopranoa.jpg|center|128px]]
| [[Arantza Ezenarro]]
| Abeslaria. Sopranoa
| 1980
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 51
| [[Fitxategi:Leizaola Lehendakaria.jpg|center|128px]]
| [[Jesus Maria Leizaola]]
| politikari gipuzkoarra
| 1896
| 1989
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 52
|
| [[Xabier Zubiri]]
|
| 1898
| 1983
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 53
| [[Fitxategi:MARTINEZ, JOSE ALBERTO.jpg|center|128px]]
| [[Alberto Martínez]]
| txirrindulari gipuzkoarra
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 54
| [[Fitxategi:Jaime Mayor Oreja 2015 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Jaime Mayor Oreja]]
| politikari espainiarra
| 1951
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 55
| [[Fitxategi:Iban Mayoz Euskal Bizikleta 2008, 3rd stage.jpg|center|128px]]
| [[Iban Mayoz]]
| txirrindulari gipuzkoarra
| 1981
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 56
|
| [[Iñigo Diaz de Cerio]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1984
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 57
| [[Fitxategi:JVG Acosta TR 2011.jpg|center|128px]]
| [[Txente García Acosta]]
| txirrindulari nafarra
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 58
| [[Fitxategi:Silvestre Igoa, Estadio, 1950-07-15 (374) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Silvestre Igoa]]
| futbolari espainiarra
| 1920
| 1969
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 59
|
| [[Emilio Gurutzeta]]
|
| 1941
| 1987
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 60
| [[Fitxategi:La oreja de Van Gogh - Rock in Rio Madrid 2012 - 35.jpg|center|128px]]
| [[Haritz Garde]]
|
| 1976
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 61
| [[Fitxategi:La oreja de Van Gogh - Rock in Rio Madrid 2012 - 38.jpg|center|128px]]
| [[Pablo Benegas]]
| musikagile espainiarra
| 1976
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 62
|
| [[Manfred Sommer]]
|
| 1933
| 2007
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 63
|
| [[Estanis Argote]]
| futbolari zarauztarra
| 1956
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 64
| [[Fitxategi:Martín Marculeta.jpg|center|128px]]
| [[Martin Markuleta]]
|
| 1907
| 1984
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 65
|
| [[Gorka Larrea]]
| futbolari giùzkoarra
| 1984
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 66
| [[Fitxategi:Txillardegi DaniBlanco Argia.jpg|center|128px]]
| [[Txillardegi|Jose Luis Alvarez Enparantza]]
| idazle, hizkuntzalari eta intelektual euskalduna (1929-2012)
| 1929
| 2012
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 67
| [[Fitxategi:La oreja de Van Gogh - Rock in Rio Madrid 2012 - 33.jpg|center|128px]]
| [[Xabier San Martin]]
|
| 1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 68
|
| [[Sebastián Ontoria]]
| futbolari espainiarra
| 1920
| 2004
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 69
| [[Fitxategi:La Oreja de Van Gogh en Barcelona - 4051919999.jpg|center|128px]]
| [[Leire Martínez Otxoa|Leire Martínez]]
| euskal kantaria, La Oreja de Van Gogh taldeko kidea
| 1979
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 70
| [[Fitxategi:AUPA REAL! MONOLOGOAK (40436626441).jpg|center|128px]]
| [[Andoni Agirregomezkorta]]
|
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 71
|
| [[Javier Pradera]]
|
| 1934
| 2011
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 72
| [[Fitxategi:Lander Aperribai.jpg|center|128px]]
| [[Lander Aperribai]]
| txirrindulari gipuzkoarra
| 1982
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 73
|
| ''[[:d:Q1344051|Henry O'Donnell, 1st Count of la Bisbal]]''
| gudari espainiarra
| 1776
| 1834
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 74
| [[Fitxategi:Paco Bienzobas.jpg|center|128px]]
| [[Paco Bienzobas]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1909
| 1981
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 75
| [[Fitxategi:Manuel Alonso (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Manuel Alonso]]
| tenislari espainiarra
| 1895
| 1984
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 76
|
| [[Jon Belaustegi]]
| eskubaloi jokalari espainiarra
| 1979
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 77
| [[Fitxategi:Sergio de Lis.jpg|center|128px]]
| [[Sergio de Lis]]
| txirrindularia
| 1986
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 78
| [[Fitxategi:Fermín Lasala y Collado.jpg|center|128px]]
| [[Fermin Lasala Collado|Fermín Lasala Collado]]
|
| 1832
| 1918
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 79
|
| [[Ivan Zulueta]]
|
| 1943
| 2009
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 80
| [[Fitxategi:Santiago Iglesias.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q1534155|Santiago Iglesias]]''
|
| 1872
| 1939
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 81
| [[Fitxategi:Juan Aguirre, de Amaral (24-07-2009).jpg|center|128px]]
| [[Juan Aguirre]]
|
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 82
| [[Fitxategi:Pedro Agustín Girón.jpg|center|128px]]
| [[Pedro Agustín Girón]]
|
| 1778
| 1842
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 83
| [[Fitxategi:Ramón Jáuregui (2010).jpg|center|128px]]
| [[Ramón Jáuregui]]
| euskal politikaria
| 1948
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 84
|
| [[Josu Mondelo]]
| txirrindulari gipuzkoarra
| 1981
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 85
|
| ''[[:d:Q1709638|José Santos Iztueta Mendizábal]]''
|
| 1929
| 2007
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 86
| [[Fitxategi:Elftalfoto Athletic de Bilbao (archief), Bestanddeelnr 929-1073 (Churruca).jpg|center|128px]]
| [[Iñaki Txurruka]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1949
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 87
| [[Fitxategi:2016 Lyoness Open - Adrián Otaegui (27525711482).jpg|center|128px]]
| [[Adrian Otaegi]]
| golf-jokalari espainiarra
| 1992
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 88
| [[Fitxategi:Santiago Güell i López.jpg|center|128px]]
| [[Santiago Güell López]]
|
| 1883
| 1954
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 89
|
| [[Javier Olaizola]]
| futbolari eta entrenatzaile gipuzkoarra
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 90
| [[Fitxategi:Nicanor Zabaleta, Lira Espejo y Juan Vicente Lecuna.jpg|center|128px]]
| [[Nicanor Zabaleta]]
|
| 1907
| 1993
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 91
|
| [[José María Palacín]]
| txirrindulari gipuzkoarra
| 1964
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 92
| [[Fitxategi:Latxaga.jpg|center|128px]]
| [[Jose Maria San Sebastian]]
| idazle euskalduna
| 1933
| 2008
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 93
|
| [[Raul Cancio]]
|
| 1911
| 1961
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 94
|
| [[Klara Badiola]]
| euskal aktorea
| 1954
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 95
| [[Fitxategi:Juan karlos izagirre 0001.JPG|center|128px]]
| [[Juan Karlos Izagirre]]
| politikari espainiarra
| 1963
|
| [[Igeldo]]
|-
| style='text-align:right'| 96
| [[Fitxategi:Jesus Maria Arruti.JPG|center|128px]]
| [[Jesus Maria Arruti]]
| golf-jokalari espainiarra
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 97
| [[Fitxategi:Domingo Sanchez Blanco con Martin Berasategui.jpg|center|128px]]
| [[Martin Berasategi]]
| donostiar sukaldaria
| 1960
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 98
|
| [[Pedro Sanjuan]]
|
| 1886
| 1976
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 99
| [[Fitxategi:Busto de Pablo Sorozábal (Madrid) 01.jpg|center|128px]]
| [[Pablo Sorozabal]]
| musikagile euskal herritarra (1897-1988)
| 1897
| 1988
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 100
|
| [[Peio Ruiz Cabestany]]
| txirrindulari gipuzkoarra
| 1962
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 101
|
| [[Melitón Manzanas]]
| espainiar polizia eta torturatzailea
| 1909
| 1968
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 102
|
| [[Luis Maria Prada]]
| saskibaloi jokalari espainiarra
| 1953
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 103
| [[Fitxategi:General Ramón Blanco y Erenas.jpg|center|128px]]
| [[Ramón Blanco]]
|
| 1833
| 1906
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 104
|
| [[Begoña Ameztoi]]
|
| 1951
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 105
|
| [[Ignacio Eizagirre]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1920
| 2013
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 106
| [[Fitxategi:José María Usandizaga.jpg|center|128px]]
| [[Jose Maria Usanditzaga]]
| Euskal musikagilea (1887-1915)
| 1887
| 1915
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 107
| [[Fitxategi:Iker Martinez.jpg|center|128px]]
| [[Iker Martinez de Lizardui]]
|
| 1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 108
|
| [[Miguel Fuentes]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1964
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 109
|
| [[Txema Garcia Luena]]
| futbolari andorratarra
| 1974
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 110
| [[Fitxategi:José Ángel Berraondo.jpg|center|128px]]
| [[José Ángel Berraondo]]
|
| 1878
| 1950
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 111
| [[Fitxategi:Ramon Saizarbitoria idazlea 2010ean.PNG|center|128px]]
| [[Ramon Saizarbitoria]]
| euskal idazlea
| 1944
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 112
| [[Fitxategi:Iñaki Gabilondo by Gonzalo Merat.jpg|center|128px]]
| [[Iñaki Gabilondo]]
| kazetari espainiarra
| 1942
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 113
| [[Fitxategi:Gonzalo Arconada.jpg|center|128px]]
| [[Gonzalo Arconada]]
|
| 1961
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 114
| [[Fitxategi:Paz Fernández Felgueroso 2021.jpg|center|128px]]
| [[Paz Fernández Felgueroso]]
| politikari espainiarra
| 1937
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 115
| [[Fitxategi:Andoni Imaz billabonatarra (94-427).jpg|center|128px]]
| [[Andoni Imaz]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 116
| [[Fitxategi:Elena Arzak.jpg|center|128px]]
| [[Elena Arzak]]
| sukaldariburu euskalduna
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 117
|
| [[Agustin Elduaien]]
| futbolari espainiarra
| 1964
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 118
|
| [[Benito Díaz|Benito Diaz]]
|
| 1898
| 1990
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 119
|
| [[Alejandro Pedraz]]
| izotz-hockeyko jokalari espainiarra
| 1990
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 120
|
| [[Eugenio Etxebeste]]
|
| 1951
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 121
| [[Fitxategi:Jesus maria alkain 001.jpg|center|128px]]
| [[Jesus Maria Alkain]]
|
| 1922
| 2001
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 122
| [[Fitxategi:Juan Mari Arzak.jpg|center|128px]]
| [[Juan Mari Arzak]]
| Donostiako sukaldariburua
| 1942
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 123
|
| [[Javier Ortiz]]
| kazetari espainiarra
| 1948
| 2009
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 124
| [[Fitxategi:Iñaki Alkiza (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Iñaki Alkiza]]
|
| 1933
| 2023
| [[Altza]]
|-
| style='text-align:right'| 125
|
| [[Bittor Alkiza]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1970
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 126
| [[Fitxategi:Enrique Jordá Gallastegi.jpg|center|128px]]
| [[Enrique Jordá]]
| Orkestra-zuzendari donostiarra
| 1911
| 1996
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 127
| [[Fitxategi:Extima k3000244 ret.jpg|center|128px]]
| [[Ramon Lazkano]]
|
| 1968
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 128
| [[Fitxategi:Juan Pablo Fusi Aizpurua.jpg|center|128px]]
| [[Juan Pablo Fusi]]
| historialari espainiarra
| 1945
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 129
| [[Fitxategi:El alcalde de San Sebastián Fernando Sasiaín, encabezando una manifestación en 1935.jpg|center|128px]]
| [[Fernando Sasiain]]
| politikari espainiarra
| 1894
| 1957
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 130
|
| [[René-Louis Lafforgue]]
|
| 1928
| 1967
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 131
|
| [[Javier Palacín]]
| txirrindulari gipuzkoarra
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 132
| [[Fitxategi:2009 Women's British Open - Tania Elosegui (1).jpg|center|128px]]
| [[Tania Elosegi]]
| golf-jokalari espainiarra
| 1981
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 133
| [[Fitxategi:Aita Donostia argazkia.jpg|center|128px]]
| [[Jose Gonzalo Zulaika|Jose Gontzalo Zulaika]]
| euskal musikagilea eta idazlea
| 1886
| 1956
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 134
|
| [[Aitzol Iriondo]]
|
| 1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 135
|
| [[Alfredo Goienetxe]]
|
| 1937
| 2002
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 136
| [[Fitxategi:Amaia Zubiria.jpg|center|128px]]
| [[Amaia Zubiria]]
| Euskal abeslaria
| 1947
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 137
|
| [[Antxon Ezeiza]]
| Zinema zuzendaria, gidoilaria
| 1935
| 2011
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 138
|
| [[Antonio Lozes]]
| futbolari frantziarra
| 1905
| 1945
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 139
| [[Fitxategi:Ibon Sarasola (2012).jpg|center|128px]]
| [[Ibon Sarasola]]
| euskal idazlea
| 1946
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 140
| [[Fitxategi:José mathe.jpg|center|128px]]
| [[José María Mathé]]
|
| 1800
| 1875
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 141
| [[Fitxategi:Pedro Subijana en el Akelarre.jpg|center|128px]]
| [[Pedro Subijana]]
| Sukaldariburua
| 1948
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 142
|
| [[Txetxo Bengoetxea]]
|
| 1961
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 143
|
| [[Carmen Gurruchaga]]
|
| 1955
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 144
|
| [[Bernardo Atorrasagastegi]]
|
| 1976
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 145
| [[Fitxategi:With Andoni Luis Aduriz of Mugartiz.jpg|center|128px]]
| [[Andoni Luis Aduriz]]
|
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 146
| [[Fitxategi:Barbara Goenaga 3-19 estreno (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Barbara Goenaga]]
| aktore euskalduna
| 1983
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 147
| [[Fitxategi:Aitona.jpg|center|128px]]
| [[Karlos Santamaria]]
| Matematikari, humanista, idazle eta euskaltzain
| 1909
| 1997
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 148
|
| [[Chumy Chúmez]]
|
| 1927
| 2003
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 149
| [[Fitxategi:Conchita Montenegro Argentinean Magazine AD 2.jpg|center|128px]]
| [[Conchita Montenegro]]
|
| 1912<br/>1911
| 2007
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 150
|
| [[Cristina Martínez]]
|
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 151
| [[Fitxategi:"La guerra ha terminado" - 20 (8542744747).jpg|center|128px]]
| [[Darío Villalba]]
|
| 1939
| 2018
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 152
|
| [[Gorka Pintado]]
| futbolari Gipuzkoarra
| 1978
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 153
|
| [[Eduardo Moreno Bergaretxe]]
|
| 1950
| 1976
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 154
| [[Fitxategi:Enrique Múgica en la rueda de prensa posterior al Consejo de Ministros.jpg|center|128px]]
| [[Enrique Múgica]]
| euskal herritar politikaria
| 1932
| 2020
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 155
| [[Fitxategi:Esther Ferrer artista.jpg|center|128px]]
| [[Esther Ferrer]]
| euskal artista
| 1937
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 156
| [[Fitxategi:Patxi Iturrioz.jpg|center|128px]]
| [[Patxi Iturriotz]]
| politikari gipuzkoarra
| 1937
| 2024
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 157
| [[Fitxategi:Alvaro bermejo.JPG|center|128px]]
| [[Álvaro Bermejo]]
|
| 1959
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 158
| [[Fitxategi:El ministro de Cultura, Íñigo Cavero, sale del Congreso de los Diputados.jpg|center|128px]]
| [[Iñigo Cavero]]
|
| 1929
| 2002
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 159
|
| [[Alberto Surio]]
| kazetari espainiarra
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 160
| [[Fitxategi:Iban Zaldua idazlea 2008an.jpg|center|128px]]
| [[Iban Zaldua]]
| euskal idazlea
| 1966
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 161
|
| [[Ignacio Olague]]
|
| 1903
| 1974
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 162
| [[Fitxategi:Inazio Maria Etxaide.jpg|center|128px]]
| [[Ignazio Maria Etxaide]]
| euskal idazlea
| 1884
| 1962
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 163
|
| [[Iñaki Izagirre (izotz-hockeyko jokalaria)]]
| izotz-hockeyko jokalari espainiarra
| 1970
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 164
|
| [[Javier Aguirre Fernández|Javier Aguirre]]
| Donostiako zinema zuzendaria
| 1935
| 2019
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 165
| [[Fitxategi:Javier Gurruchaga.jpg|center|128px]]
| [[Javier Gurrutxaga]]
|
| 1958
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 166
|
| [[Jose Maria Lojendio]]
| euskal idazle eta legegizona
| 1910
| 1978
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 167
|
| [[Jose Ignacio Telletxea]]
|
| 1928
| 2008
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 168
|
| ''[[:d:Q3187727|Juan María Lizarralde Urreta]]''
|
| 1956
| 1990
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 169
|
| ''[[:d:Q3266816|Luis Salazar]]''
| margolari espainiarra
| 1956
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 170
| [[Fitxategi:Miguel de Oquendo.jpg|center|128px]]
| [[Miguel Okendo]]
| Gaztelako Koroaren zerbitzutan lan egin zuen euskal marinela
| 1534
| 1588
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 171
| [[Fitxategi:Mikel Antza.jpg|center|128px]]
| [[Mikel Albisu|Mikel Albisu Iriarte]]
| euskal idazlea
| 1961
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 172
|
| ''[[:d:Q3313609|Mikel Zubimendi Berastegui]]''
| politikari espainiarra
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 173
| [[Fitxategi:Miren Azkarate.jpg|center|128px]]
| [[Miren Azkarate]]
| hizkuntzalari, irakasle eta politikaria
| 1955
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 174
| [[Fitxategi:Lourdes Oñederra 2013.jpg|center|128px]]
| [[Lourdes Oñederra]]
| euskal idazlea
| 1958
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 175
|
| [[Gorka Otxoa]]
| aktore espainiarra
| 1979
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 176
| [[Fitxategi:Juan Mari Bandrés se reúne con Adolfo Suárez en el palacio de la Moncloa.jpg|center|128px]]
| [[Juan Maria Bandrés]]
| politikari espainiarra
| 1932
| 2011
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 177
|
| [[Juan Mari Mujika]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1963
| 2004
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 178
| [[Fitxategi:Juantxo EQUO.jpg|center|128px]]
| [[Juan Lopez de Uralde]]
| politikari espainiarra
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 179
|
| [[Juan Miguel Alonso]]
| saskibaloi jokalari espainiarra
| 1962
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 180
|
| [[Mikel Azurmendi]]
| euskal idazlea
| 1942
| 2021
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 181
| [[Fitxategi:Pablofeijoo.JPG|center|128px]]
| [[Pablo Feijóo|Pablo Feijoo]]
| hamabosteko errugbilari espainiarra
| 1982
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 182
| [[Fitxategi:Mariano Arrate.png|center|128px]]
| [[Mariano Arrate]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1892
| 1963
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 183
|
| [[Silverio Izagirre]]
| futbolari espainiarra
| 1897
| 1935
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 184
| [[Fitxategi:Juan Artola - Fondo Car-Kutxa Fototeka.jpg|center|128px]]
| [[Juan Artola]]
| futbolari espainiarra
| 1895
| 1937
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 185
|
| ''[[:d:Q3374025|Pedro Carrasquedo]]''
| politikari frantziarra
| 1951
| 2015
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 186
|
| [[Marco Antonio Boronat]]
|
| 1947
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 187
|
| [[Iker Urreizti]]
| saskibaloi jokalari gipuzkoarra
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 188
| [[Fitxategi:Rodrigo Soriano, de Compañy.jpg|center|128px]]
| [[Rodrigo Soriano]]
|
| 1872<br/>1868
| 1944
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 189
|
| [[Juan del Campo Esteibar|Juan del Campo]]
| hockey jokalari espainiarra
| 1923
| 2010
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 190
|
| [[Daniel Rodríguez Pérez]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 191
| [[Fitxategi:Yon etxaide.jpg|center|128px]]
| [[Yon Etxaide|Jon Etxaide]]
| euskal idazlea
| 1920
| 1998
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 192
|
| [[Jose Manuel Aizpurua]]
|
| 1902
| 1936
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 193
| [[Fitxategi:Jon Santacana Cropped.jpg|center|128px]]
| [[Jon Santacana]]
|
| 1980
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 194
|
| [[Elixabete Capa]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1978
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 195
|
| [[Enrique Iartza]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1930
| 2001
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 196
|
| [[Rafael Anson]]
|
| 1935
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 197
|
| [[Jon Cuyami]]
| futbolari ginearra
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 198
|
| [[Agustin Gajate]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1958
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 199
|
| [[Maider Telleria]]
| hockey jokalari espainiarra
| 1973
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 200
| [[Fitxategi:Leizaola eta Elosegi. Euskal Herria..jpg|center|128px]]
| [[Joseba Elosegi]]
| Euzko Gudarosteko ofiziala eta politikaria
| 1915
| 1990
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 201
|
| [[Nagore Gabellanes]]
| hockey jokalari espainiarra
| 1973
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 202
|
| [[Teresa Motos]]
| hockey jokalari espainiarra
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 203
| [[Fitxategi:María San Gil 2007 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[María San Gil|María San Gil Noain]]
| politikari espainiarra
| 1965
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 204
| [[Fitxategi:Antonio Peña Goiri, de Cuchy, La Semana Cómica 20-07-1888 (60).jpg|center|128px]]
| [[Antonio Peña Goñi]]
| Euskal musikologoa
| 1846
| 1896
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 205
| [[Fitxategi:Iñigo Lamarca Iturbe.jpg|center|128px]]
| [[Iñigo Lamarca]]
| abokatua
| 1959
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 206
| [[Fitxategi:Nicolás Sartorius 2014 - tmex (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Nicolás Sartorius]]
|
| 1938
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 207
| [[Fitxategi:Francisco Letamendia, Ortzi.jpg|center|128px]]
| [[Francisco Letamendia]]
|
| 1944
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 208
|
| [[José María Lasarte]]
|
| 1912
| 1974
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 209
| [[Fitxategi:El dirigente de la izquierda abertzale Joseba Permach.jpg|center|128px]]
| [[Joseba Permach]]
| politikari gipuzkoarra
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 210
| [[Fitxategi:Carlos Martínez Gorriarán 2014 - Zoquejo Diario.jpg|center|128px]]
| [[Carlos Martínez Gorriarán|Carlos Martínez Gorriaran]]
| politikari espainiarra
| 1959
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 211
|
| [[Miguel Amilibia]]
| politikari espainiarra
| 1901
| 1982
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 212
| [[Fitxategi:Juan Manuel Besnes e Irigoyen.jpg|center|128px]]
| [[Juan Manuel Besnes|Juan Manuel Besnes Irigoien]]
| margolaria
| 1789
| 1865
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 213
|
| [[José Antonio Maturana]]
| politikari espainiarra
| 1948
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 214
|
| [[Luis García-Ochoa]]
| margolari espainiarra
| 1920
| 2019
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 215
| [[Fitxategi:Lander Gabilondo.jpg|center|128px]]
| [[Lander Gabilondo]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1987
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 216
| [[Fitxategi:Teniente coronel Fernando Norzagaray.png|center|128px]]
| [[Fernando Norzagarai]]
|
| 1808
| 1860
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 217
| [[Fitxategi:Oscar Terol Lekukoak 2011.jpg|center|128px]]
| [[Oscar Terol|Óscar Terol]]
| aktore espainiarra
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 218
|
| [[Miguel Artola]]
|
| 1923
| 2020
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 219
|
| [[Jon Kortaberria]]
| saskibaloi jokalari espainiarra
| 1982
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 220
|
| [[Pablo Martín Asuero]]
| idazle espainiarra
| 1967
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 221
| [[Fitxategi:Juan Antonio de Urbiztondo, marqués de la Solana.jpg|center|128px]]
| [[Antonio Urbiztondo]]
| gudari espainiarra
| 1803<br/>1794
| 1857<br/>1866
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 222
|
| [[Jose Luis Galilea]]
|
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 223
|
| [[Juanjo Valencia]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 224
|
| [[Juan Manuel Zamora]]
| futbolari espainiarra
| 1942
| 2015
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 225
| [[Fitxategi:1657533899748 NPC0080 Ana MIRANDA DE LAGE 001 MOBILE.jpg|center|128px]]
| [[Ana Miranda de Lage]]
| politikari espainiarra
| 1946
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 226
| [[Fitxategi:JUAN DOMINGUEZ.jpg|center|128px]]
| [[Juan Domínguez]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1983
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 227
|
| [[Mikel Roteta]]
| futbolari eta entrenatzaile gipuzkoarra
| 1970
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 228
|
| [[Pedro Armillas]]
|
| 1914
| 1984
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 229
| [[Fitxategi:Cándida y Blanquita Suárez.png|center|128px]]
| [[Blanquita Suárez]]
|
| 1894
| 1983
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 230
|
| ''[[:d:Q3945891|Salvador Díaz Iraola]]''
| futbol entrenatzaile espainiarra
| 1889
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 231
|
| [[Sergio Mendizabal|Sergio Mendizábal]]
| aktore espainiarra
| 1920
| 2005
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 232
| [[Fitxategi:Urko.JPG|center|128px]]
| [[Urko Otegi]]
| saskibaloi jokalari espainiarra
| 1981
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 233
|
| [[Ekaitz Saies]]
| piraguista espainiarra
| 1982
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 234
|
| [[Izaskun Aranburu]]
| piraguista espainiarra
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 235
|
| [[Luis Karril]]
| arrantzalea, arraunlaria
| 1847
| 1892
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 236
|
| [[Idoia López Riaño]]
|
| 1964
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 237
| [[Fitxategi:Aintzane Encinas.jpg|center|128px]]
| [[Aintzane Encinas]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1988
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 238
| [[Fitxategi:Alberto Machimbarrena (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Alberto Matxinbarrena]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1888
| 1923
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 239
|
| [[Alejo Mancisidor]]
|
| 1970
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 240
|
| [[Alfonso Feijoo]]
| hamabosteko errugbilari espainiarra
| 1953
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 241
|
| [[Andres Vilariño]]
|
| 1951
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 242
|
| [[Arantza del Puerto]]
|
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 243
|
| [[Luis Pérez Pascual]]
| futbolari espainiarra
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 244
| [[Fitxategi:Bilintx.jpg|center|128px]]
| [[Bilintx]]
| euskal idazlea (1831-1876)
| 1832
| 1876
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 245
| [[Fitxategi:Pilar Kaltzada.jpg|center|128px]]
| [[Pilar Kaltzada|Pili Kaltzada]]
| euskal idazle eta kazetaria
| 1970
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 246
| [[Fitxategi:Lourdes Iriondo.jpg|center|128px]]
| [[Lourdes Iriondo]]
| euskal idazle eta abeskaria
| 1937
| 2005
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 247
|
| [[Oier Mendizabal]]
|
| 1983
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 248
| [[Fitxategi:Imanol Larzabal.jpg|center|128px]]
| [[Imanol Larzabal]]
| euskal egile abeslaria
| 1947
| 2004
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 249
| [[Fitxategi:Aquí vivió Joaquín Satrústegui (cropped).JPG|center|128px]]
| [[Joaquín Satrustegi]]
|
| 1909
| 1992
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 250
|
| [[Mikel Unanue Calvo|Mikel Unanue]]
| esku huskako pilotaria
| 1968
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 251
| [[Fitxategi:Odón Elorza ensayando la defensa de la candidatura de San Sebastián para Capital Europea de la Cultura en el Centro cívico de Intxaurrondo.jpg|center|128px]]
| [[Odón Elorza]]
| politikari espainiarra
| 1955
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 252
|
| [[Jose Ramon Rekalde]]
|
| 1932
| 2016
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 253
| [[Fitxategi:Iñaki Beti Sáez.jpg|center|128px]]
| [[Iñaki Beti]]
| idazle espainiarra
| 1958
| 2012
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 254
|
| [[Itziar Okariz]]
| artista euskalduna
| 1965
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 255
| [[Fitxategi:Carlos Bea Circuit Judge.jpg|center|128px]]
| [[Carlos Bea]]
|
| 1934
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 256
|
| [[Carlos Iturraspe]]
|
| 1910
| 1981
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 257
|
| [[Domingo Patrizio Meagher]]
| euskal idazlea
| 1703
| 1772
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 258
|
| [[Elena Urkizu]]
| hockey jokalari gipuzkoarra
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 259
| [[Fitxategi:Elixabete Sarasola (6088517987) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Elixabete Sarasola]]
| futbolari espainiarra
| 1991
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 260
|
| ''[[:d:Q5379830|Enrique Sarasola]]''
|
| 1937
| 2002
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 261
|
| [[Iker Fernández]]
|
| 1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 262
| [[Fitxategi:Capitán de Intanteria Fausto García Pérez.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5397325|Fausto García Pérez]]''
| militarra
| 1884
| 1917
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 263
| [[Fitxategi:Juan Astigarrabia eskainitako oroigarria Donostian.jpg|center|128px]]
| [[Juan Astigarribia]]
| euskal politikari komunista
| 1901
| 1989
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 264
| [[Fitxategi:Fernando Aramburu en Dresde (cropped).JPG|center|128px]]
| [[Fernando Aramburu|Fernando Aranburu]]
|
| 1959
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 265
|
| ''[[:d:Q5490817|Luis Enrique Rodríguez-San Pedro Bezares]]''
| historialari espainiarra
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 266
|
| [[Felix Mendizabal]]
| atleta espainiarra
| 1891
| 1959
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 267
|
| [[Blaki]]
| aktore espainiarra
| 1934
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 268
| [[Fitxategi:Touch Tour Hija Del Aire 70718 MC 0136.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5552280|José Luis Torrijo]]''
| aktore espainiarra
| 1967
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 269
| [[Fitxategi:Anton Uriarte.JPG|center|128px]]
| [[Anton Uriarte]]
|
| 1949
| 2019
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 270
| [[Fitxategi:Diego Vasallo Trío DKluba (47562133651).jpg|center|128px]]
| [[Diego Vasallo]]
|
| 1966
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 271
| [[Fitxategi:JLOlaizola2004.jpg|center|128px]]
| [[José Luis Olaizola]]
| idazle espainiarra
| 1927
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 272
| [[Fitxategi:Jaime Bores.jpg|center|128px]]
| [[Jaime Bores]]
|
| 1968
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 273
| [[Fitxategi:Gorka Maneiro, portavoz UPYD.jpg|center|128px]]
| [[Gorka Maneiro]]
| politikari espainiarra
| 1974
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 274
|
| [[Rafael Berrio]]
| konpositorea, abeslaria eta gitarra-jolea
| 1963
| 2020
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 275
|
| [[Manuel Aldai]]
|
| 1917
| 1976
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 276
|
| [[Jose Elosegi]]
| Donostiako alkatea (1902-05,1925-27) eta senataria (1921-22, 1923)
| 1872
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 277
|
| ''[[:d:Q5662827|Alberto Borges]]''
|
| 1928
| 1994
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 278
|
| [[Alberto Delgado]]
|
| 1938
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 279
| [[Fitxategi:Aprieto 2009.jpeg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5663448|Alberto Prieto Espinosa]]''
|
| 1945
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 280
| [[Fitxategi:Bicorne officier génie IMG 3207.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5665624|Alejandro de Hore]]''
| gudari espainiarra
| 1778
| 1820
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 281
|
| ''[[:d:Q5667177|Alfonso Sanz]]''
| diplomazialari espainiarra
| 1954
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 282
| [[Fitxategi:AlonsoIbarrola.jpg|center|128px]]
| [[Alonso Ibarrola]]
|
| 1934
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 283
|
| [[Ana Agud]]
|
| 1948
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 284
|
| [[Ana Martínez de Aguilar]]
| historialari espainiarra
| 1965
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 285
|
| [[Ana Otero]]
| aktore espainiarra
| 1970
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 286
|
| [[Ana Urtxuegia]]
| politikari espainiarra
| 1952
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 287
|
| [[Pilar López Júlvez]]
| Koreografoa eta dantzaria
| 1912
| 2008
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 288
| [[Fitxategi:Nagel2017.jpg|center|128px]]
| [[Andrés Nagel]]
| eskultore espainiarra
| 1947
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 289
|
| [[Trino Arizkorreta]]
| futbolari espainiarra
| 1902
| 1964
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 290
|
| [[Antonio Kortazar]]
| arkitekto donostiarra
| 1823
| 1884
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 291
|
| [[Antonio Vega de Seoane Etxeberria]]
|
| 1887
| 1943
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 292
| [[Fitxategi:Cavacon Italy.jpg|center|128px]]
| [[Arantza Sestayo]]
| margolari espainiarra
| 1964
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 293
|
| [[Aranzazu González]]
| gipuzkoar igerilari paralinpiko ohia
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 294
|
| ''[[:d:Q5707187|Arturo Cubillas]]''
|
| 1964
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 295
|
| [[Balbino Sáenz]]
|
| 1962
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 296
| [[Fitxategi:Elorriagapisarik.jpg|center|128px]]
| [[Beatriz Elorriaga|Beatriz Elorriaga Pisarik]]
| Politikaria
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 297
|
| [[Begoña Amunarriz]]
| politikari gipuzkoarra
| 1948
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 298
|
| ''[[:d:Q5725782|Benito Aizpurúa]]''
| gudari espainiarra
| 1774
| 1833
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 299
|
| [[Bonifacio Alfonso]]
|
| 1933
| 2011
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 300
|
| [[Cristian Alberdi]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1980
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 301
| [[Fitxategi:Denis Itxaso 2024.jpg|center|128px]]
| [[Denis Itxaso]]
| politikari espainiarra
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 302
|
| [[Edmundo Markuleta]]
|
| 1923
| 1989
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 303
|
| [[Eduardo Iglesias]]
| idazle espainiarra
| 1952
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 304
| [[Fitxategi:Esther Basurto - DSC 8403.jpg|center|128px]]
| [[Esther Basurto]]
| boleibol jokalari espainiarra
| 1978
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 305
|
| [[Bruno Oteiza]]
|
| 1976
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 306
|
| [[Fermin Matxinbarrena]]
|
| 1835
| 1897
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 307
|
| [[Fermin Lasala Urbieta]]
| euskal politikaria eta Donostiako oligarkiako kide (1798-1853)
| 1798
| 1853
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 308
|
| [[Fernando Espinosa de los Monteros]]
|
| 1884
| 1937
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 309
|
| ''[[:d:Q5859880|Fernando Martínez de la Escalera y Pérez de Rozas]]''
|
| 1871
| 1900
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 310
| [[Fitxategi:Diferentes autoridades en la estación del Norte, entre ellas se encuentran Joaquín Pavía Bermingham (presidente de la Cruz Roja), Irastorza (el obispo de Orihuela) y Venancio Nardiz... (2 de 2, cropped) - Fondo Marín-Kutxa Fototeka.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5866322|Francisco Javier de Irastorza Loinaz]]''
|
| 1875
| 1943
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 311
| [[Fitxategi:Gabrielinsausti.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5873378|Gabriel Insausti]]''
|
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 312
|
| [[Gonzalo Txillida]]
| margolari espainiarra
| 1926
| 2008
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 313
|
| [[Guillermo Galeote]]
|
| 1941
| 2021
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 314
|
| ''[[:d:Q5913142|Ignacio Carrión]]''
|
| 1938
| 2016
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 315
|
| [[Ignacio Etxarri]]
| Donostiar futbolaria
| 1932
| 2003
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 316
| [[Fitxategi:Ignaciomartinrugby.JPG|center|128px]]
| [[Ignacio Martin]]
| hamabosteko errugbilari espainiarra
| 1983
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 317
|
| ''[[:d:Q5913482|Ignacio Pardo-Manuel de Villena y Egaña]]''
|
| 1907
| 1963
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 318
| [[Fitxategi:Sanchez nicolay ignacio.png|center|128px]]
| ''[[:d:Q5913588|Ignacio Sánchez Nicolay]]''
|
| 1927
| 2005
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 319
|
| [[Ignacio del Moral|Ignacio del Moral Ituarte]]
|
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 320
| [[Fitxategi:Iñaki Font - Seminci 2016.jpg|center|128px]]
| [[Iñaki Font]]
|
| 1979
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 321
| [[Fitxategi:Iñigo Iruin.jpg|center|128px]]
| [[Iñigo Iruin]]
| politikari espainiarra
| 1953
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 322
|
| [[Javier Aramburu]]
|
| 1966
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 323
|
| [[Xabier Exposito]]
|
| 1931
|
| [[Añorga]]
|-
| style='text-align:right'| 324
| [[Fitxategi:1908-04-01, Por el Arte, Joaquín Otamendi.jpg|center|128px]]
| [[Joaquín Otamendi]]
| arkitekto espainiarra
| 1874
| 1960
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 325
| [[Fitxategi:Joaquin de Arteaga, XVIII marqués de Santillana (1909).jpg|center|128px]]
| [[Joaquín Arteaga]]
| politikari espainiarra
| 1870
| 1947
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 326
|
| [[Joseba Arzak|José Antonio Arzac Iriondo]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1943
| 2020
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 327
|
| [[José Antonio Santamaría]]
|
| 1946
| 1993
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 328
| [[Fitxategi:José Eugenio Azpiroz 2014 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[José Eugenio Azpiroz]]
|
| 1955
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 329
|
| [[Jose Luis Agirre Beldarrain]]
| futbolari eta entrenatzaile gipuzkoarra
| 1965
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 330
|
| [[José Luis Álvarez Santacristina]]
|
| 1954
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 331
|
| ''[[:d:Q5942100|José Manuel Goicoa]]''
|
| 1757
| 1804
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 332
|
| [[José María Otamendi]]
|
| 1885
| 1959
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 333
|
| [[Jose Maria Kerexeta]]
| futbolari espainiarra
| 1919
| 1989
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 334
| [[Fitxategi:1927, La Asamblea Nacional, José de Hoyos y Vinent (cropped).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5943727|José María de Hoyos y Vinent]]''
|
| 1874
| 1959
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 335
|
| ''[[:d:Q5946521|José Álvarez de las Asturias-Bohorques Pérez de Guzmán]]''
|
| 1934
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 336
|
| ''[[:d:Q5948578|Juan Carlos Santamaría]]''
|
| 1964
| 2016
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 337
|
| [[Juan José Ocón]]
|
| 1968
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 338
|
| [[Juan Larzabal]]
|
| 1965
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 339
|
| ''[[:d:Q5950753|Juan Luis Fabo]]''
| politikari espainiarra
| 1955
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 340
|
| ''[[:d:Q5950876|Juan M. Velázquez]]''
| idazle espainiarra
| 1964
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 341
| [[Fitxategi:Boda del embajador Juan Pablo Lojendio y Consuelo Pardo Manuel de Villena, marquesa de Vellisca, en la iglesia de Santa María (3 de 9) - Fondo Marín-Kutxa Fototeka (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Juan Pablo Lojendio Irure|Juan Pablo Lojendio]]
|
| 1906
| 1973
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 342
|
| [[Juan Pablo Lojendio Pardo-Manuel de Villena]]
| aristokrata espainiarra
| 1950
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 343
|
| ''[[:d:Q5954018|Juanjo Olaizola]]''
|
| 1965
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 344
| [[Fitxategi:Olaizola0762 (cropped).JPG|center|128px]]
| [[Julen Olaizola]]
| saskibaloi jokalari gipuzkoarra
| 1993
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 345
|
| [[Julián Otamendi]]
| arkitekto espainiarra
| 1889
| 1966
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 346
| [[Fitxategi:Karmelo C. Iribarren 2.JPG|center|128px]]
| [[Karmelo C. Iribarren]]
| Donostiar poeta
| 1959
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 347
|
| ''[[:d:Q5973812|Lesmes de Basterrica]]''
|
| 1807
| 1881
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 348
| [[Fitxategi:Luisgasca.jpg|center|128px]]
| [[Luis Gasca]]
|
| 1933
| 2021
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 349
| [[Fitxategi:Retrato M.Escalera.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5993656|Manuel Martínez de la Escalera]]''
|
| 1867
| 1949
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 350
| [[Fitxategi:Yurrita (Real Club Deportivo Español) - El Gráfico 368.jpg|center|128px]]
| [[Mariano Iurrita]]
| futbolari espainiarra
| 1904
| 1976
| [[Altza]]
|-
| style='text-align:right'| 351
| [[Fitxategi:Marisa Ciriza.jpg|center|128px]]
| [[Marisa Ziritza]]
| kazetari espainiarra
| 1946
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 352
|
| ''[[:d:Q5999353|Marisol González]]''
|
| 1942
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 353
| [[Fitxategi:Martín Domínguez Esteban.jpg|center|128px]]
| [[Martín Domínguez]]
| arkitekto espainiarra
| 1897
| 1970
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 354
| [[Fitxategi:María Elósegui Itxaso 2016 (cropped).jpeg|center|128px]]
| [[María Elósegui]]
|
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 355
|
| [[María de la Peña]]
| abokatu espainiarra
| 1901
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 356
|
| [[Migel Muñoa]]
| katedradun espainiarra
| 1868
| 1953
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 357
|
| [[Miguel Otamendi]]
|
| 1878
| 1958
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 358
|
| [[Miguel Primo de Rivera Urkixo]]
| politikari eta abokatu frankista
| 1934
| 2018
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 359
|
| [[Mikel Iribas]]
| futbolari donostiarra
| 1988
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 360
| [[Fitxategi:Mikel martins.jpg|center|128px]]
| [[Mikel Martins]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1983
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 361
|
| [[Mikel Motos]]
| saskibaloi jokalari espainiarra
| 1993
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 362
| [[Fitxategi:(Natalia Figueroa) Almodóvar y Raphael ya son Hijos Adoptivos de Madrid 20 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Natalia Figueroa]]
|
| 1939
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 363
|
| [[Iñigo García]]
| atleta gipuzkoarra
| 1974
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 364
|
| [[Pedro Bidagor]]
|
| 1906
| 1996
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 365
| [[Fitxategi:Pedro Erquicia 2012 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Pedro Erquicia]]
| kazetari espainiarra
| 1943
| 2018
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 366
|
| [[Pilar Cabero]]
| idazle espainiarra
| 1967
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 367
|
| [[Itsaso Nabaskues]]
| futbolari espainiarra
| 1990
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 368
|
| [[Rafael Mendizabal]]
|
| 1940
| 2009
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 369
| [[Fitxategi:Ramón Gómez Ugalde.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q6099703|Ramón Gómez Ugalde]]''
| politikari espainiarra
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 370
|
| [[Iñaki Kijera Zelarain]]
|
| 1961
| 1979
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 371
| [[Fitxategi:Ricardo Miralles, 2012 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Ricardo Miralles]]
| historialari espainiarra
| 1954
| 2022
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 372
| [[Fitxategi:RicardoSanz.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q6108469|Ricardo Sanz]]''
| margolari espainiarra
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 373
|
| ''[[:d:Q6121181|Santiago Valenzuela]]''
|
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 374
|
| [[Silvia Iranzo]]
|
| 1958
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 375
|
| [[Teodoro Fernández Larrañaga]]
| arkitekto txiletarra
| 1948
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 376
| [[Fitxategi:Astigarraga - Memorial de Tomás Alba Irazusta 3.jpg|center|128px]]
| [[Tomas Alba Irazusta]]
| Donostiako zinegotzia
| 1937
| 1979
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 377
| [[Fitxategi:Urko Aiartza 2016.jpg|center|128px]]
| [[Urko Aiartza]]
| Donostiako euskal politikaria
| 1970
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 378
|
| [[Javier Etxaniz Peña|Javier Etxaniz]]
| piraguista gipuzkoarra
| 1970
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 379
|
| ''[[:d:Q6173338|Ángel Menéndez Menéndez]]''
| antzerkigile espainiarra
| 1923
| 2012
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 380
| [[Fitxategi:2019 ICF Canoe slalom World Championships 233 - Joan Crespo.jpg|center|128px]]
| [[Joan Crespo]]
| piraguista espainiarra
| 1988
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 381
| [[Fitxategi:Slalom World Championships 16 18 39 438 (10270890223).jpg|center|128px]]
| [[Jon Ergüin|Jon Erguin]]
| piraguista gipuzkoarra
| 1980
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 382
|
| ''[[:d:Q6291387|José Antonio Aguirre]]''
|
| 1799
| 1860
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 383
| [[Fitxategi:Jose Manterola, euskal idazlea (1849-1884).jpg|center|128px]]
| [[Jose Manterola]]
| euskal idazlea
| 1849
| 1884
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 384
| [[Fitxategi:Euskal erria agirre miramon 1887.jpg|center|128px]]
| [[Jose Manuel Agirre Miramon|Jose Manuel Agirre]]
|
| 1813
| 1887
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 385
| [[Fitxategi:Juan de Amézqueta, Eugenio Caxés.jpg|center|128px]]
| [[Juan Amezketa]]
|
| 1595
| 1625
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 386
| [[Fitxategi:José María Alonso de Areyzaga 1921.jpg|center|128px]]
| [[José María Alonso]]
|
| 1890
| 1979
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 387
|
| [[Lucas Egibar]]
|
| 1994
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 388
|
| [[Luis Núñez Astrain]]
|
| 1939
| 2009
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 389
|
| [[Luis Usoz]]
| hockey jokalari espainiarra
| 1932
| 1992
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 390
|
| [[Maialen Zelaia]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1988
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 391
|
| [[Maider Luengo]]
| hockey jokalari espainiarra
| 1980
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 392
|
| [[Juantxo Koka]]
| esku huskako pilotaria
| 1973
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 393
|
| ''[[:d:Q6752534|Manuel D'Ornellas]]''
| kazetari perutarra
| 1937
| 1999
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 394
|
| [[Maria Eizmendi]]
| piraguista espainiarra
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 395
| [[Fitxategi:CSC 0136 (41699317160) Mikel Orbegozo (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Mikel Orbegozo]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1989
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 396
|
| [[Oier Larraintzar]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 397
|
| [[Pedro Murua]]
| hockey jokalari gipuzkoarra
| 1930
| 2019
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 398
|
| [[Ramón Cid|Ramon Cid]]
|
| 1954
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 399
|
| [[Rita Oraá]]
| boleibol jokalari espainiarra
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 400
|
| [[Sergio Rey]]
| boxeolari espainiarra
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 401
|
| [[Silvia del Rincón]]
|
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 402
|
| [[Tatiana Garmendia]]
| eskubaloi jokalari donostiarra
| 1974
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 403
| [[Fitxategi:Mikel Zalbide 2007-VI-2.jpg|center|128px]]
| [[Mikel Zalbide]]
| euskal hizkuntzalari eta soziolinguista
| 1951
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 404
|
| [[Aitor Huegun]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 405
| [[Fitxategi:El Instituto Vasco Etxepare renueva las convocatorias de ayudas para la difusión exterior de la cultura (1).jpg|center|128px]]
| [[Aizpea Goenaga|Aitzpea Goenaga]]
| Euskal idazle, aktore eta zuzendaria
| 1959
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 406
| [[Fitxategi:Alberto Maneiro.jpg|center|128px]]
| [[Alberto Maneiro]]
| aktore espainiarra
| 1968
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 407
|
| [[Amaia Saizar]]
| abeslari espainiarra
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 408
| [[Fitxategi:Ander Izagirre3.jpg|center|128px]]
| [[Ander Izagirre]]
| Donostiar idazlea eta kazetaria
| 1976
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 409
| [[Fitxategi:Antton Valverde abeslaria 2011n.jpg|center|128px]]
| [[Antton Valverde]]
| Euskal musikagilea
| 1943
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 410
| [[Fitxategi:Ascensio Martiarena.png|center|128px]]
| [[Ascensio Martiarena]]
| margolari espainiarra
| 1884
| 1966
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 411
|
| [[Baldomero Vega de Seoane]]
| politikari espainiarra
| 1850
| 1910
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 412
| [[Fitxategi:Borja Kobeaga.jpg|center|128px]]
| [[Borja Kobeaga]]
|
| 1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 413
|
| [[Carlos Blasco]]
| euskal politikaria
| 1924
| 1996
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 414
| [[Fitxategi:Carmen de la Maza.jpg|center|128px]]
| [[Carmen de la Maza]]
| euskal antzezlea
| 1940
| 2022
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 415
|
| [[Anastasio Bienzobas]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1913
| 1982
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 416
|
| [[Emilio Ibarra|Emilio Ybarra]]
|
| 1936
| 2019
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 417
| [[Fitxategi:ErnestoWikipediaOK.jpg|center|128px]]
| [[Ernesto Gasco]]
| politikari espainiarra
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 418
| [[Fitxategi:Esther López - DSC 4503.JPG|center|128px]]
| [[Esther López|Esther Lopez]]
| gipuzkoar boleibol jokalari ohia
| 1974
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 419
|
| [[Eugenio Imatz]]
| filosofo espainiarra
| 1900
| 1951
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 420
| [[Fitxategi:D. Fermín Calbetón en Eibar de Indalecio Ojanguren (Cropped).jpg|center|128px]]
| [[Fermín Calbetón|Fermin Calbetón]]
| Irundar ospetsua, politikaria eta ministroa
| 1853
| 1919
| [[Donostia]]<br/>[[Irun]]
|-
| style='text-align:right'| 421
|
| [[Fernando Múgica Herzog]]
| politikari espainiarra
| 1933
| 1996
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 422
| [[Fitxategi:Gemma Zabaleta 2011.jpg|center|128px]]
| [[Gemma Zabaleta|Gemma Zabaleta Areta]]
| euskal politikaria
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 423
|
| [[Ignacio Pinedo]]
|
| 1925
| 1991
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 424
|
| [[Iker Sarriegi]]
|
| 1973
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 425
| [[Fitxategi:Isidoro Fernández (44195298170).jpg|center|128px]]
| [[Isidoro Fernández]]
| euskal aktorea
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 426
|
| [[Iñaki Badiola]]
|
| 1964
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 427
|
| [[Iñaki Salvador]]
|
| 1962
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 428
|
| [[Jesus Olasagasti]]
| margolari espainiarra
| 1907
| 1955
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 429
|
| [[Jon Santamaria]]
| saskibaloi jokalari espainiarra
| 1982
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 430
|
| [[Jorge Ruiz Cabestany]]
| txirrindulari gipuzkoarra
| 1956
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 431
|
| [[Josefina Serratosa]]
| aktore espainiarra
| 1911
| 1990
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 432
|
| [[José Antonio Gasca]]
|
| 1936
| 1982
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 433
|
| [[José Antonio Pagola]]
|
| 1937
|
| [[Añorga]]
|-
| style='text-align:right'| 434
| [[Fitxategi:Jlansorena.jpg|center|128px]]
| [[Jose Luis Ansorena]]
| Euskal musikagile, abesbatza zuzendari eta apaiza
| 1928
| 2019
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 435
|
| [[José Luis Piquín]]
| Irundar ospetsua
| 1928
| 2008
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 436
|
| [[Jose Maria Mendiola]]
| idazle espainiarra
| 1929
| 2003
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 437
| [[Fitxategi:José Ángel Ascunce.jpg|center|128px]]
| [[Jose Angel Ascunce]]
| idazle espainiarra
| 1946
| 2020
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 438
| [[Fitxategi:Juan Carlos Eguillor (estudioko argazkia).jpg|center|128px]]
| [[Juan Carlos Egillor]]
| Euskal ilustratzailea eta margolaria
| 1947
| 2011
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 439
| [[Fitxategi:Juan Luis Goenaga cropped.jpg|center|128px]]
| [[Juan Luis Goenaga]]
| margolari gipuzkoarra
| 1950
| 2024
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 440
|
| [[Juan Ramón Viles|Juan Ramon Viles]]
| politikari espainiarra
| 1966
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 441
|
| [[Juan Usabiaga]]
|
| 1879
| 1953
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 442
|
| [[Kristian Pielhoff]]
| telebista aurkezle espainiarra
| 1961
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 443
|
| [[Manuel Delgado]]
|
| 1965
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 444
| [[Fitxategi:Mariano-ferrerArgia Dani Blanco.jpg|center|128px]]
| [[Mariano Ferrer]]
| kazetari donostiarra
| 1939
| 2019
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 445
| [[Fitxategi:Marta Cárdenas (2018).jpg|center|128px]]
| [[Marta Cárdenas]]
| euskal artista
| 1944
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 446
|
| [[Miguel San Sebastián]]
|
| 2000
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 447
| [[Fitxategi:Paco-Sagarzazu-zinemira.jpg|center|128px]]
| [[Paco Sagarzazu]]
| aktore espainiarra
| 1940
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 448
|
| [[Paula Martel]]
| aktore donostiarra
| 1936
| 2024
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 449
|
| [[Rafael Ruiz Balerdi]]
| margolari espainiarra
| 1934
| 1992
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 450
|
| [[Raul Urrutikoetxea]]
| margolari espainiarra
| 1962
| 2002
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 451
|
| [[Bixente Ameztoi]]
| margolari gipuzkoarra
| 1946
| 2001
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 452
|
| [[Yolanda Vicente]]
| politikari espainiarra
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 453
|
| ''[[:d:Q9098236|Álvaro de la Riva Guzmán de Frutos]]''
| diplomazialari espainiarra
| 1960
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 454
|
| [[Ángel García Ronda]]
| politikari espainiarra
| 1939
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 455
|
| [[Ángel Mariscal]]
| futbolari espainiarra
| 1904
| 1979
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 456
|
| ''[[:d:Q9267453|Gerardo Meil Landwerlin]]''
| ikertzailea
| 1958
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 457
|
| [[Yolanda Martín]]
|
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 458
|
| [[Juan Ugarte Aiestaran]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1982
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 459
|
| [[Ibon Pérez Arrieta]]
| futbolari espainiarra
| 1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 460
| [[Fitxategi:Universidad Católica - Huachipato, 2018-05-05 - Beñat San José - 01.jpg|center|128px]]
| [[Beñat San Jose]]
|
| 1979
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 461
|
| ''[[:d:Q10873302|Manuel Alonso Erausquin]]''
|
| 1946
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 462
| [[Fitxategi:Raimundo Sarriegiren eskultura.jpg|center|128px]]
| [[Raimundo Sarriegi]]
|
| 1838
| 1913
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 463
| [[Fitxategi:Inazio Mujika Iraola (Miren Mujika).jpg|center|128px]]
| [[Inazio Mujika]]
| Euskal idazlea
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 464
| [[Fitxategi:Ane Gabarain 2012 (Bi eta bat).jpg|center|128px]]
| [[Ane Gabarain]]
| Euskal aktorea
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 465
| [[Fitxategi:Beñat Sarasola (Oier Aranzabal).jpg|center|128px]]
| [[Beñat Sarasola]]
| euskal idazlea
| 1984
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 466
| [[Fitxategi:Cromo Eduardo Clavero.webp|center|128px]]
| [[Eduardo Clavero]]
| saskibaloi jokalari espainiarra
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 467
|
| [[Iker Cobo]]
| toreatzaile espainiarra
| 1981
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 468
|
| [[Jaime Azpilikueta]]
|
| 1941
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 469
|
| [[Joseba Andoni Leizaola]]
| Euskal politikaria
| 1931
| 2017
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 470
|
| [[Joseba Alvarez|Joseba Alvarez Forcada]]
| politikari eta euskara teknikari donostiarra
| 1959
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 471
|
| [[Jose Luis Orbegozo]]
|
| 1929
| 2010
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 472
|
| [[Juan Gorostidi]]
| txirrindulari gipuzkoarra
| 1945
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 473
|
| [[Juan José Quintanilla]]
| txirrindulari gipuzkoarra
| 1958
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 474
|
| [[Luis Fuente]]
| margolari espainiarra
| 1950
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 475
|
| [[Marta Bizkarrondo]]
| unibertsitateko irakasle espainiarra
| 1947
| 2007
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 476
|
| [[Ramón Reparaz|Ramon Reparaz]]
| aktore espainiarra
| 1931
| 2006
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 477
| [[Fitxategi:Richard Oribe 2016.jpg|center|128px]]
| [[Richard Oribe]]
| igerilari gipuzkoarra
| 1974
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 478
| [[Fitxategi:Comisión de Monumentos de Navarra (1931) (Victoriano Juaristi).jpg|center|128px]]
| [[Victoriano Juaristi|Victoriano Juaristi Sagartzazu]]
| Irundar ospetsua
| 1880
| 1949
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 479
|
| [[Maialen Arrazola]]
| arraunlaria
| 1985
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 480
| [[Fitxategi:Jurteaga.jpg|center|128px]]
| [[Jesús Urteaga]]
|
| 1921
| 2009
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 481
|
| [[Carlos Corcuera]]
| politikari espainiarra
| 1936
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 482
|
| [[Natxo Azpilikueta|Ignacio Azpilikueta]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1981
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 483
|
| ''[[:d:Q11926452|Ignasi Joaniquet i Sirvent]]''
|
| 1938
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 484
|
| [[Izaskun Gómez Cermeño]]
| Pasaiko alkatea 2015tik
| 1965
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 485
|
| [[Iñaki Álaba]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1966
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 486
|
| ''[[:d:Q11927500|Jesus Maria Lasagabaster]]''
|
| 1931
| 2013
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 487
| [[Fitxategi:Joan Mari Irigoien - Dani Blanco.jpg|center|128px]]
| [[Joan Mari Irigoien]]
| euskal idazlea
| 1948
| 2023
| [[Altza]]
|-
| style='text-align:right'| 488
|
| [[Jose Migel Zúñiga|José Miguel Zúñiga]]
| futbolari espainiarra
| 1962
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 489
| [[Fitxategi:Donostia Orfeón.JPG|center|128px]]
| ''[[:d:Q11929289|Juan Goróstidi Garmendia]]''
|
| 1900
| 1968
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 490
| [[Fitxategi:Koldo Izagirre.png|center|128px]]
| [[Koldo Izagirre]]
| euskal idazlea
| 1953
|
| [[Altza]]
|-
| style='text-align:right'| 491
|
| [[Mikel Antia]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1973
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 492
|
| [[Paul Berrondo]]
| aktore espainiarra
| 1967
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 493
| [[Fitxategi:ToribioAltzagaBereTaldea.png|center|128px]]
| [[Toribio Altzaga]]
| euskal idazlea
| 1861
| 1941
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 494
|
| ''[[:d:Q11984845|Charles Barbière]]''
|
| 1861
| 1945
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 495
| [[Fitxategi:Pamploma 1984 Manu.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q12181347|Manu García]]''
| gitarra-jotzaile espainiarra
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 496
| [[Fitxategi:María Eizaguirre Benidorm Fest (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Maria Eizagirre]]
| gipuzkoar kazetaria
| 1978
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 497
|
| [[Epifania Argaitz Munibe]]
| musikagile espainiarra
| 1812
| 1889
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 498
| [[Fitxategi:Fernando Gonzalo.jpg|center|128px]]
| [[Fernando Gonzalo]]
|
| 1942
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 499
| [[Fitxategi:Abelino barriola.jpg|center|128px]]
| [[Abelino Barriola]]
| euskal idazlea
| 1876
| 1944
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 500
| [[Fitxategi:Adela Gonzalez 2013.jpg|center|128px]]
| [[Adela González|Adela González Acuña]]
|
| 1973
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 501
| [[Fitxategi:Ainhoa Aierbe 2010.jpg|center|128px]]
| [[Ainhoa Aierbe]]
| aktore gipuzkoarra
| 1974
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 502
| [[Fitxategi:Ainhoa Beola.jpg|center|128px]]
| [[Ainhoa Beola]]
|
| 1967
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 503
|
| [[Ainhoa Zubillaga]]
|
| 1964
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 504
|
| [[Aitor Gabilondo López|Aitor Gabilondo]]
| telebista gidoilari eta ekoizlea
| 1974
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 505
|
| [[Aitor Merino]]
| zinema zuzendari eta aktorea
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 506
| [[Fitxategi:Aitor Zabaletari oroigarria..jpg|center|128px]]
| [[Aitor Zabaleta]]
|
| 1970
| 1998
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 507
| [[Fitxategi:Aitzpea Leizaola, Iturengo ihauterian.jpg|center|128px]]
| [[Aitzpea Leizaola]]
| Antolpologo eta unibertsitateko irakaslea
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 508
|
| [[Alejandro Alberdi]]
| musikari espainiarra
| 1897
| 1982
| [[Igeldo]]
|-
| style='text-align:right'| 509
| [[Fitxategi:Alfontso Mujika euskaltzaindia2021.jpg|center|128px]]
| [[Alfontso Mujika|Alfontso Mujika Etxeberria]]
| Elhuyarreko hiztgigile eta itzultzailea
| 1959
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 510
|
| [[Amaia Andrés]]
|
| 1966
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 511
|
| [[Amaia Lizarralde]]
| donostiar aktorea eta zinema ekoizlea
| 1966
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 512
| [[Fitxategi:Amale Arzelus.JPG|center|128px]]
| [[Amale Arzelus]]
|
| 1924
| 2015
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 513
|
| [[Ana María Parra Gómez]]
|
| 1928
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 514
|
| [[Ana María Batanero]]
|
| 1940
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 515
|
| [[Anartz Zuazua]]
| Donostiako aktore eta antzerki zuzendari
| 1973
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 516
|
| [[Anbrosio Zatarain Etxebeste]]
|
| 1912
| 1999
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 517
|
| [[Ander Arzelus]]
| euskal idazlea
| 1898
| 1949
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 518
|
| [[Andoni Elizondo]]
|
| 1932
| 1986
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 519
| [[Fitxategi:Andoni Sagarna.png|center|128px]]
| [[Andoni Sagarna]]
| euskaltzain, hizkuntza-teknologo eta idazle
| 1947
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 520
|
| [[Ane Mendizabal]]
| modelo espainiarra
| 1985
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 521
|
| [[Ane Sanchez]]
| aktore espainiarra
| 1982
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 522
|
| [[Angel Cabanas|Angel Cábanas]]
|
| 1883
| 1964
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 523
|
| [[Anizeto Zugasti]]
| euskal idazlea
| 1904
| 1983
| [[Altza]]
|-
| style='text-align:right'| 524
|
| [[Anton Mendizabal]]
| eskultore gipuzkoarra
| 1945
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 525
|
| [[Antonio Cavero]]
|
| 1932
| 2013
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 526
|
| [[Antonio Vega Cortázar]]
| kirol-tiratzaile espainiarra
| 1932
| 2011
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 527
| [[Fitxategi:Arantxa Gurmendi.png|center|128px]]
| [[Arantxa Gurmendi]]
| aktore gipuzkoarra
| 1944
| 2023
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 528
|
| [[Arantza Etxeburua]]
| euskal idazlea
| 1966
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 529
| [[Fitxategi:Arantza Díaz de Ilarraza (DRI0401).jpg|center|128px]]
| [[Arantza Diaz de Ilarraza Sanchez]]
| informatikaria, ikertzailea eta unibertsitateko irakaslea
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 530
| [[Fitxategi:Arantza urkaregi 0001.jpg|center|128px]]
| [[Arantza Urkaregi]]
|
| 1954
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 531
| [[Fitxategi:Aritz Gorrotxategi.JPG|center|128px]]
| [[Aritz Gorrotxategi]]
| euskal idazlea
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 532
|
| [[Arkaitz Gartziandia]]
| gipuzkoar aktorea
| 1983
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 533
|
| [[Artemio Zarco]]
|
| 1930
| 2012
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 534
| [[Fitxategi:Augustin anabitarte.jpg|center|128px]]
| [[Augustin Anabitarte]]
| euskal idazlea
| 1891
| 1981
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 535
|
| [[Begoña Aretxaga]]
| antropologo gipuzkoarra
| 1960
| 2002
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 536
| [[Fitxategi:Begoña del Teso (30748286591).jpg|center|128px]]
| [[Begoña del Teso]]
| kazetari espainiarra
| 1955
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 537
| [[Fitxategi:Beñat Gaztelumendi bertsolaria 2009an.jpg|center|128px]]
| [[Beñat Gaztelumendi]]
| Bertsolari gipuzkoarra
| 1987
|
| [[Añorga]]
|-
| style='text-align:right'| 538
|
| [[Blanca Lacambra]]
| atleta espainiarra
| 1965
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 539
|
| [[Carlos Sanz Ramírez]]
| margolari espainiarra
| 1943
| 1987
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 540
|
| [[Carlos Zabala]]
| Gipuzkoako aktorea
| 1962
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 541
|
| [[Clara Gangutia]]
| donostiar margolaria
| 1952
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 542
|
| [[Claudio Delgado]]
|
| 1843
| 1916<br/>1918
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 543
|
| [[Consuelo Herrera Menta]]
|
| 1901
| 2010
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 544
|
| [[Cristina Cuesta]]
|
| 1962
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 545
| [[Fitxategi:Cristina Iglesias - Berria.jpg|center|128px]]
| [[Cristina Iglesias]]
|
| 1956
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 546
| [[Fitxategi:Dani Fano (Maite Landatxe).jpg|center|128px]]
| [[Dani Fano]]
| ilustratzailea, komikigilea
| 1968
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 547
| [[Fitxategi:Dolores redondo.jpg|center|128px]]
| [[Dolores Redondo]]
| Donostiar idazlea
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 548
|
| [[Domingo Etxeberri]]
|
| 1700
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 549
|
| [[Domingo Kanpaña]]
|
| 1801
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 550
|
| [[Domingo Zaldua]]
| futbolari espainiarra
| 1903
| 1980
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 551
|
| [[Dorleta Urretabizkaia]]
| euskal idazlea
| 1979<br/>1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 552
|
| [[Eduardo Txillida Beltzuntze]]
|
| 1964
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 553
| [[Fitxategi:Egoitz Lasa aktorea 2012an.jpg|center|128px]]
| [[Egoitz Lasa]]
| aktore donostiarra
| 1976
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 554
|
| [[Eider Rubio]]
|
| 1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 555
| [[Fitxategi:Eli Tolaretxipi.jpg|center|128px]]
| [[Eli Tolaretxipi]]
|
| 1962
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 556
|
| [[Emiliano Eizagirre]]
|
| 1888
| 1967
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 557
|
| [[Emilio Gurrutxaga]]
|
| 1934
| 2021
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 558
| [[Fitxategi:Eneko Goia .jpg|center|128px]]
| [[Eneko Goia|Eneko Goya Laso]]
| Eusko Alderdi Jeltzaleako politikaria
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 559
| [[Fitxategi:EnekoOolasagastiArgia.jpg|center|128px]]
| [[Eneko Olasagasti]]
| euskal idazlea
| 1960
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 560
|
| [[Engrazio Arantzadi|Engrazio Aranzadi]]
| euskal idazlea
| 1873
| 1937
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 561
| [[Fitxategi:Enkarni Genua.jpg|center|128px]]
| [[Enkarni Genua]]
| euskal idazlea
| 1942
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 562
|
| [[Esteban Antxustegi]]
| euskal idazlea
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 563
| [[Fitxategi:Eugenio Ibarzabal.png|center|128px]]
| [[Eugenio Ibarzabal]]
| euskal ekonomilaria, kazetaria eta idazlea
| 1951
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 564
|
| [[Euken Ostolaza]]
|
| 1961
| 2023
| [[Igeldo]]
|-
| style='text-align:right'| 565
|
| [[Eva Mirones]]
| arraunlaria
| 1976
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 566
|
| [[Faustina Carril Arozena]]
| katedradun gipuzkoarra
| 1910
| 1997
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 567
|
| [[Faustino Amiano]]
| arraunlaria
| 1944
| 2020
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 568
|
| [[Fausto Arotzena]]
| artxibozain espainiarra
| 1896
| 1980
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 569
| [[Fitxategi:Felix Maraña Remigio Mendiburuz Mahaingurua 2001 egunkara.jpg|center|128px]]
| [[Felix Maraña]]
|
| 1953
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 570
|
| [[Fermin Imaz]]
| Bertsolari gipuzkoarra
| 1879
| 1929
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 571
| [[Fitxategi:Fermin Leizaola.jpg|center|128px]]
| [[Fermin Leizaola]]
| Etnologo eta espeleologo gipuzkoarra
| 1943
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 572
| [[Fitxategi:Fernando-bernues--2016 argia.jpg|center|128px]]
| [[Fernando Bernués]]
| Antzerki zuzendari
| 1961
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 573
|
| [[Flavio Martinez]]
|
| 1962
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 574
|
| [[Francisco Gaskue]]
|
| 1848
| 1920
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 575
|
| [[Frantzisko Apalategi]]
| euskal idazlea
| 1867
| 1948
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 576
| [[Fitxategi:Francisco López Alén - Euskal-Erria.jpg|center|128px]]
| [[Frantzisko Lopez|Frantzisko Lopez Alen]]
| euskal idazlea (1866-1910)
| 1866
| 1910
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 577
|
| [[Félix Zuaznabar]]
|
| 1790
| 1860
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 578
|
| [[Gabriel Korta]]
| euskal idazlea
| 1951
| 2020
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 579
|
| [[Garazi Falcon]]
| aktore espainiarra
| 1993
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 580
|
| [[Garikoitz Azkue]]
| arraunlaria
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 581
|
| [[Gonzalo Fernández Berridi]]
|
| 1955
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 582
|
| [[Gonzalo Tejada]]
|
| 1960
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 583
|
| [[Gotzon Aleman]]
| euskal idazlea
| 1953
| 1978
| [[Donostia]]<br/>[[Zumarraga]]
|-
| style='text-align:right'| 584
|
| [[Harkaitz Zubiri]]
| euskal idazlea
| 1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 585
|
| [[Hernando Espinosa de los Monteros]]
|
| 1916
| 1991
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 586
|
| [[Iban Maiza]]
| atleta espainiarra
| 1983
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 587
|
| [[Ignacio Alkorta]]
| arraunlaria
| 1937
| 2022
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 588
| [[Fitxategi:Ignazia Zabalo 2022 Ciordia zoom.png|center|128px]]
| [[Ignazia Zabalo]]
|
| 1905
| 1939
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 589
|
| [[Ignacio Arozena]]
|
| 1931
| 2003
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 590
|
| [[Ignacio Egibar]]
| arraunlaria
| 1931
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 591
|
| [[Ignacio Etxandi]]
|
| 1912
| 1953
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 592
|
| [[Ignacio María Barriola]]
|
| 1906
| 1998
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 593
|
| [[Ignacio Ugarte]]
| margolari espainiarra
| 1862<br/>1858
| 1914
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 594
|
| [[Imanol Irigoien]]
| euskal idazlea
| 1940
|
| [[Altza]]
|-
| style='text-align:right'| 595
|
| [[Imanol Olaizola]]
|
| 1920
| 2018
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 596
|
| [[Imanol Plaza]]
|
| 1988
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 597
| [[Fitxategi:Iñaki Irazabalbeitia donostiarra.jpg|center|128px]]
| [[Inaki Irazabalbeitia]]
| euskal idazlea
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 598
|
| [[Ines Goikoetxea Irurtzun|Ines Goikoetxea]]
| euskal idazlea
| 1939
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 599
| [[Fitxategi:Iratxe-Retolaza berria.webp|center|128px]]
| [[Iratxe Retolaza Gutierrez]]
| euskal idazlea
| 1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 600
|
| [[Irene Laffitte]]
|
| 1941
| 2001
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 601
|
| [[Itziar Basterrika|Itziar Basterrika Unanue]]
|
| 1960
|
| [[Zubieta (Gipuzkoa)|Zubieta]]
|-
| style='text-align:right'| 602
| [[Fitxategi:Red Álava.jpg|center|128px]]
| [[Itziar Mujika Irastorza]]
| Ekintzailea, Alava sareko kidea
| 1904
| 1992
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 603
|
| [[Itziar Urretabizkaia]]
| aktore euskalduna
| 1979
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 604
|
| [[Iñaki Beraetxe]]
| euskal aktorea
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 605
|
| [[Iñaki Camino]]
|
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 606
| [[Fitxategi:Iñaki-Egaña-2002.jpg|center|128px]]
| [[Iñaki Egaña]]
| Euskal historialaria
| 1958
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 607
|
| [[Inaxio Esnaola Aranzadi|Iñaki Esnaola Aranzadi]]
|
| 1984
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 608
| [[Fitxategi:Fòrum crisi de civilització 001.jpg|center|128px]]
| [[Iñaki Gil de San Vicente]]
|
| 1952
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 609
|
| [[Iñaki Olabeaga]]
| euskal idazlea
| 1901
| 1983
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 610
|
| [[Iñaki Ruiz de Egino]]
| margolari eta eskultore gipuzkoarra
| 1953
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 611
|
| [[Iñigo Ormazabal]]
| margolari espainiarra
| 1951
| 2021
| [[Añorga]]
|-
| style='text-align:right'| 612
|
| [[Iñigo Segurola]]
| Lorezaina
| 1967
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 613
|
| [[Iñigo Sanz de Ormazabal]]
|
| 1956
| 2009
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 614
|
| [[Jacinto Antonio Etxeberri]]
|
| 1625
| 1673
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 615
|
| [[Jaime Camps]]
| atleta espainiarra
| 1896
| 1921
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 616
|
| [[Javier Alkain]]
|
| 1960
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 617
|
| [[Javier Arozena]]
| donostiar margolaria
| 1935
| 2016
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 618
|
| [[Javier Cano]]
| arraunlaria
| 1973
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 619
|
| [[Javier María Hernández Arsuaga]]
|
| 1940
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 620
|
| [[Javier Velar]]
| arraunlaria
| 1933
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 621
|
| [[Jesus Agirregabiria]]
| tenor
| 1892
| 1975
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 622
|
| [[Jesus Maria Arozamena|Jesus Maria Arotzamena]]
|
| 1918
| 1972
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 623
| [[Fitxategi:Jesus-mari-arrieta.jpg|center|128px]]
| [[Jesus Maria Arrieta]]
| idazle gipuzkoarra
| 1947
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 624
|
| [[Joaquin Gurrutxaga]]
| idazle espainiarra
| 1910
| 2000
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 625
|
| [[Joaquín Antonio Kamino]]
| (1754-1819)
| 1754
| 1819
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 626
|
| [[Joaquín Urio]]
|
| 1947
|
| [[Martutene]]
|-
| style='text-align:right'| 627
|
| [[Jokin Ansorena]]
| euskal idazlea
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 628
|
| [[Jon Ander Aranburu]]
|
| 1992
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 629
| [[Fitxategi:Mondragon 34.JPG|center|128px]]
| [[Jon Anza]]
|
| 1962
| 2009
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 630
|
| [[Jon Tecedor]]
|
| 1975
| 2008
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 631
| [[Fitxategi:Jorge González Aranguren.jpg|center|128px]]
| [[Jorge González Aranguren]]
|
| 1938
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 632
|
| [[Jose Antonio Carril]]
| opera abeslari espainiarra
| 1961
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 633
|
| [[Jose Antonio Mujika]]
| euskal idazlea
| 1943
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 634
| [[Fitxategi:JpseAntonioSistiaga 2017Durangokartela.jpg|center|128px]]
| [[Jose Antonio Sistiaga]]
| margolari gipuzkoarra
| 1932
| 2023
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 635
|
| [[Jose Begiristain]]
|
| 1879
| 1952
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 636
| [[Fitxategi:José Vicente de Echagaray.jpg|center|128px]]
| [[Jose Bizente Etxagarai|José Vicente Etxagarai]]
| euskal idazlea (1773-1855)
| 1773
| 1855
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 637
|
| [[Jose Egileor|Jose Egileor Beldarrain]]
| aktore espainiarra
| 1890
| 1966
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 638
|
| [[Jose Garmendia|José Garmendia Zabala]]
|
| 1885
| 1924
| [[Altza]]
|-
| style='text-align:right'| 639
| [[Fitxategi:José Goicoa Barcaíztegui.jpg|center|128px]]
| [[Jose Goikoa]]
| arkitekto espainiarra
| 1844
| 1911
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 640
|
| [[Jose Ignacio Alvarez Usabiaga]]
|
| 1945
| 2005
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 641
|
| [[Jose Ignacio Olaizola]]
|
| 1952
| 2012
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 642
| [[Fitxategi:JoseIgnazioansorenaargia.jpg|center|128px]]
| [[Jose Ignazio Ansorena]]
| euskal txi(stulari, pailazo (Mirri) eta idazlea
| 1953
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 643
| [[Fitxategi:EuskadiIkerketaSaria1999.png|center|128px]]
| [[Jose Luis Melena]]
|
| 1946
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 644
|
| [[Jose Luis Urrusolo]]
|
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 645
|
| [[Joxe Mari Segurola|José María Segurola]]
| arraunlaria
| 1966
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 646
|
| [[Jose Maria Agesta|Joxe Mari Agesta]]
| euskal idazlea
| 1874
| 1951
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 647
|
| [[Jose Maria Berasategi]]
| aktore gipuzkoarra
| 1964
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 648
| [[Fitxategi:Jose Maria Larrokaren grabatua.png|center|128px]]
| [[Jose Maria Larroka|Jose Maria Larroka Estala]]
| idazle espainiarra
| 1813
| 1891
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 649
|
| [[Jose Maria Soroa]]
| politikari espainiarra
| 1772
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 650
| [[Fitxategi:Joserra Ahiartza.jpg|center|128px]]
| [[Jose Ramon Aihartza]]
| zoologo, EHUko irakasle
| 1962
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 651
|
| [[Jose Ramon Amondarain]]
| margolari espainiarra
| 1964
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 652
|
| [[Jose Ramon Erauskin]]
| Bertsolaria eta idazlea
| 1906
|
| [[Altza]]
|-
| style='text-align:right'| 653
|
| [[Josean Bengoetxea]]
| Donostiar aktorea
| 1964
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 654
| [[Fitxategi:Joseba Aurkenerena.jpg|center|128px]]
| [[Joseba Aurkenerena]]
| euskal idazlea
| 1956
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 655
| [[Fitxategi:CSC 0148 (41699315570) beitia (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Joseba Beitia]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1990
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 656
| [[Fitxategi:Joseba-Etxarri-2003.jpg|center|128px]]
| [[Joseba Etxarri]]
| euskal idazlea
| 1962
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 657
| [[Fitxategi:Jose zubimendi.jpg|center|128px]]
| [[Joseba Zubimendi]]
| euskal idazlea
| 1898
| 1939
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 658
| [[Fitxategi:Mayor Alquezar 2.jpg|center|128px]]
| [[Josetxo Mayor]]
|
| 1934
| 2017
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 659
| [[Fitxategi:Josu Landa 11tb.png|center|128px]]
| [[Josu Landa]]
| euskal idazlea
| 1960
|
| [[Altza]]
|-
| style='text-align:right'| 660
| [[Fitxategi:Josune Zabala.jpg|center|128px]]
| [[Josune Zabala]]
| hizkuntzalari euskalduna
| 1978
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 661
|
| [[José Antonio Almandoz]]
| arraunlaria
| 1940
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 662
|
| [[José Antonio Martiarena]]
| txirrindulari gipuzkoarra
| 1968
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 663
|
| [[Jose Mari Aristegi|José Aristegi]]
| arraunlaria
| 1928
| 2018
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 664
|
| [[José Ibarburu]]
| arraunlaria
| 1928
| 2018
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 665
|
| [[José Ignacio García Ramos]]
| ikertzailea
| 1946
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 666
|
| [[José Luis Iturralde]]
| musikagile espainiarra
| 1908
| 1985
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 667
|
| [[José Luis Martínez de Ubago]]
| kirol-tiratzaile espainiarra
| 1926
| 2014
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 668
|
| [[José Luis Almandoz|José Luís Almandoz]]
| arraunlaria
| 1938
| 2013
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 669
|
| [[José Manuel Collado]]
| Donostiako politikari espainiarra
| 1792
| 1864
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 670
| [[Fitxategi:Joxan OIZ.JPG|center|128px]]
| [[Joxan Oiz]]
| euskal idazlea
| 1968
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 671
|
| [[Joxe Aierbe]]
|
| 1934
| 2012
| [[Altza]]
|-
| style='text-align:right'| 672
| [[Fitxategi:Joxe Austin Arrieta idazlea.jpg|center|128px]]
| [[Joxe Austin Arrieta]]
| euskal idazlea
| 1949
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 673
| [[Fitxategi:Joxemari Olasagasti.jpg|center|128px]]
| [[Joxe Mari Olasagasti]]
|
| 1959
|
| [[Igeldo]]
|-
| style='text-align:right'| 674
| [[Fitxategi:Joxean Muñoz (Iñigo Royo) bertikala.jpg|center|128px]]
| [[Joxean Muñoz]]
| euskal idazlea
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 675
| [[Fitxategi:Joxemi Zumalabe kazetaria.jpg|center|128px]]
| [[Joxemi Zumalabe]]
|
| 1950
| 1993
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 676
|
| [[Juan Agustin Zumalabe]]
|
| 1914
| 1981
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 677
|
| [[Juan Antonio Letamendia]]
| euskal idazlea
| 1940
| 2019
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 678
|
| [[Juan Carlos Guerra]]
| euskal idazlea
| 1860
| 1941
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 679
|
| [[Juan Carlos Alduntzin]]
|
| 1962
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 680
|
| [[Juan Etxeberri]]
|
| 1609
| 1662
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 681
|
| [[Juan Jose Etxeberria]]
|
| 1935
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 682
|
| [[Juan Jose Makazaga]]
|
| 1887
| 1963
| [[Altza]]
|-
| style='text-align:right'| 683
|
| [[Juan José Prado]]
| atleta espainiarra
| 1956
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 684
| [[Fitxategi:Juan Mari Beltran - 2019 - Caubet Gogoan.jpg|center|128px]]
| [[Juan Mari Beltran]]
| musikari, musikologo eta irakasle gipuzkoarra
| 1947
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 685
|
| [[Juan Mari Mendizabal]]
|
| 1951
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 686
| [[Fitxategi:Retrato de Juan Plazaola Artola.jpg|center|128px]]
| [[Juan Plazaola Artola]]
|
| 1919
| 2005
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 687
|
| [[Juan Txillida Ameztoi]]
|
| 1956
| 2024
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 688
|
| [[Juani Mendiola]]
| aktore gipuzkoarra
| 1924
| 2006
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 689
|
| [[Juanjo Mendioroz]]
|
| 1946
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 690
|
| [[Judit Mariezkurrena]]
| aktore espainiarra
| 1978
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 691
| [[Fitxategi:Judith Jáuregui, Folle Journée 2017, 0551 2.jpg|center|128px]]
| [[Judith Jauregi]]
| piano-jotzaile espainiarra
| 1985
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 692
|
| [[Julen Colinas]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1988
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 693
|
| [[Julia Otxoa]]
| idazle espainiarra
| 1953
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 694
|
| [[Julio Franco|Julio Franco Tardaguila]]
| margolari espainiarra
| 1903
| 1980
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 695
| [[Fitxategi:Sanchez irure.jpg|center|128px]]
| [[Kaietano Sanchez|Kaietano Sanchez Irure]]
| euskal idazlea
| 1856
| 1916
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 696
|
| [[Karlos Otegi]]
| euskal idazlea
| 1940
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 697
|
| [[Karmele Aranburu Puente]]
| aktore eta abeslari donostiarra
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 698
| [[Fitxategi:Katalina Eleizegi Maiz.jpg|center|128px]]
| [[Katalina Eleizegi]]
| euskal idazlea
| 1889
| 1963
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 699
|
| [[Kike Diaz de Rada]]
| aktore espainiarra
| 1959
| 2024
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 700
| [[Fitxategi:Koldo-almandoz photo-dani-blanco.jpg|center|128px]]
| [[Koldo Almandoz]]
| zinemagilea eta kazetaria
| 1973
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 701
|
| [[Koldo Royo]]
|
| 1958
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 702
|
| [[Kote Cabezudo]]
| argazkilari espainiarra
| 1948
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 703
|
| [[Lluís Omedes]]
|
| 1938
| 2022
| [[Altza]]
|-
| style='text-align:right'| 704
|
| [[Luis Angel Bollo]]
|
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 705
|
| [[Luis Mokoroa]]
|
| 1943
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 706
|
| [[Luis Tolosa]]
|
| 1903
| 1956
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 707
| [[Fitxategi:Luisa Etxenike 2022.jpg|center|128px]]
| [[Luisa Etxenike|Luisa Etxenike Urbistondo]]
| idazle espainiarra
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 708
| [[Fitxategi:Maddalen Iriarte 2023.jpg|center|128px]]
| [[Maddalen Iriarte|Maddalen Iriarte Okiñena]]
| euskal kazetaria eta politikaria
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 709
|
| [[Maite Gonzalez|Maite Gonzalez Esnal]]
| euskal idazlea
| 1943
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 710
|
| [[Manuel Carrasco]]
| futbolari espainiarra
| 1896<br/>1894
| 1935
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 711
|
| [[Manuel Ibarburu]]
| arraunlaria
| 1937
| 2021
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 712
| [[Fitxategi:Manuel Matxain tokan2.jpg|center|128px]]
| [[Manuel Matxain]]
|
| 1916
| 1999
| [[Aiete]]
|-
| style='text-align:right'| 713
|
| [[Manuel Pagola]]
| idazle espainiarra
| 1952
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 714
|
| [[Mari Aiestaran]]
| hockey jokalari espainiarra
| 1948
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 715
| [[Fitxategi:Mari Jose Olaziregi irakasle eta kritikaria 2011n.jpg|center|128px]]
| [[Mari Jose Olaziregi]]
| euskal idazlea
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 716
| [[Fitxategi:Mari Jose Azurmendi.jpg|center|128px]]
| [[Maria Jose Azurmendi]]
| soziolinguista, irakaslea
| 1944
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 717
|
| [[Mariano Royo Ximenez]]
| margolari espainiarra
| 1949
| 1985
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 718
|
| [[Marina Arruti]]
| golf-jokalari espainiarra
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 719
| [[Fitxategi:Mario Salegi 1997.jpg|center|128px]]
| [[Mario Salegi]]
| euskal idazlea
| 1918
| 2005
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 720
|
| [[Martin Anso]]
| euskal idazlea
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 721
| [[Fitxategi:Thun thun 1894 09 30 marcelino soroa.jpg|center|128px]]
| [[Martzelino Soroa|Marzelino Soroa]]
| euskal idazlea
| 1848
| 1902
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 722
|
| [[María Kutz]]
|
| 1954
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 723
|
| [[Miguel Pelay Orozco]]
| idazle gipuzkoarra
| 1913
| 1998
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 724
| [[Fitxategi:Mikel Garmendia Olaziregi 2009an Ordizian.JPG|center|128px]]
| [[Mikel Garmendia Olaziregi]]
|
| 1915
| 2015
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 725
| [[Fitxategi:Mikel Lasa.jpg|center|128px]]
| [[Mikel Lasa]]
| euskal idazlea
| 1938
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 726
|
| [[Mikel Zubeldia]]
| euskal idazlea
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 727
|
| [[Mirari Garcia de Kortazar|Mirari Garcia de Cortazar]]
| euskal idazlea
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 728
|
| [[Naty Altuna]]
|
| 1915
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 729
|
| [[Nekane Lasarte]]
|
| 1930
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 730
| [[Fitxategi:Nerea Sancho 2012.jpg|center|128px]]
| [[Nerea Sancho]]
|
| 1978
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 731
| [[Fitxategi:NEREA TXAPARTEGI.jpg|center|128px]]
| [[Nerea Txapartegi Madariaga]]
| Euskaltzalea eta gaztetatik militantea herri mugimenduetan eta antolaketa politikoan.
| 1961
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 732
|
| [[Nicolás de Miguel]]
| politikari espainiarra
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 733
| [[Fitxategi:Nora galparsoro kurdistan 2013 001.jpg|center|128px]]
| [[Nora Galparsoro]]
|
| 1986
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 734
|
| [[Norman Landa]]
| surflari espainiarra
| 1985
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 735
| [[Fitxategi:Oierguillan.jpg|center|128px]]
| [[Oier Guillan]]
| euskal idazlea
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 736
|
| [[Oihana Maritorena]]
| aktore espainiarra
| 1984
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 737
| [[Fitxategi:Fabian Loidi motoan.jpg|center|128px]]
| [[Paben Loidi]]
| euskal idazlea
| 1909
| 1985
| [[Añorga]]
|-
| style='text-align:right'| 738
| [[Fitxategi:1900-08-18, Instantáneas, Pablo de Alzola (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Pablo Altzola]]
|
| 1841
| 1912
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 739
|
| [[Pablo Malo]]
| zine zuzendaria
| 1965
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 740
| [[Fitxategi:Pablo munoz (4859786062).jpg|center|128px]]
| [[Pablo Muñoz]]
| euskal kazetari eta idazle
| 1941
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 741
|
| [[Patxi Barko]]
|
| 1959
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 742
| [[Fitxategi:Patxi Santamaria+Nekane Igarza-5 (7255219332).jpg|center|128px]]
| [[Patxi Santamaria]]
|
| 1959
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 743
|
| [[Paul Zubillaga]]
|
| 1970
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 744
|
| [[Pedro Soraluze]]
|
| 1900
| 1919
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 745
| [[Fitxategi:Thun thun 1894 07 08 pepe artola.jpg|center|128px]]
| [[Pepe Artola]]
| euskal idazlea
| 1864
| 1929
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 746
|
| [[Rafa Albisu]]
|
| 1931
| 2012
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 747
| [[Fitxategi:Munoadibujando.jpg|center|128px]]
| [[Rafael Munoa]]
| margolari espainiarra
| 1930
| 2012
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 748
|
| [[Rafael Treku]]
|
| 1932
| 2000
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 749
| [[Fitxategi:Ramon Agirre 2.jpg|center|128px]]
| [[Ramon Agirre]]
| gipuzkoar aktorea
| 1954
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 750
|
| [[Ramon Intzagarai]]
| euskal idazlea
| 1878
| 1947
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 751
|
| [[Ramón Zuriarrain|Ramón Zurriarain]]
|
| 1948
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 752
|
| [[Ricardo Izagirre|Ricardo Izagirre Epalza]]
| idazle espainiarra
| 1902
| 1971
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 753
|
| [[Rodolfo Bozas]]
| euskal idazlea
| 1913
| 1978
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 754
|
| [[Rosa Valverde]]
|
| 1953
| 2015
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 755
| [[Fitxategi:Thun thun 1894 06 02 rosario artola.jpg|center|128px]]
| [[Rosario Artola]]
| euskal idazlea
| 1869
| 1950
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 756
|
| [[Santiago Beitia]]
| arraunlaria
| 1938
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 757
|
| [[Santos Gandia]]
|
| 1899
| 1975
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 758
|
| [[Sara Carracelas]]
| igerilari paralinpiko euskalduna
| 1981
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 759
| [[Fitxategi:Serafín Baroja.png|center|128px]]
| [[Serafin Baroja]]
| euskal idazlea
| 1840
| 1912
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 760
| [[Fitxategi:Sigfrido-Koch-Arruti (Usoz).jpg|center|128px]]
| [[Sigfrido Koch]]
| Donostiako argazkilari eta atleta korrikolaria
| 1936
| 1992
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 761
| [[Fitxategi:Retrato-Sigfrido-Koch-Bengoetxea.jpg|center|128px]]
| [[Sigfrido Koch Bengoetxea]]
| argazkilari espainiarra
| 1908
| 1973
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 762
|
| [[Soterotxo]]
| arraunlaria
| 1889
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 763
|
| [[Susana Corcuera|Susana Corcuera Leunda]]
| euskal politikaria
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 764
| [[Fitxategi:Teresa Calo Fontán.jpg|center|128px]]
| [[Teresa Calo]]
| gipuzkoar aktorea, dramagilea eta gidoigilea
| 1955
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 765
| [[Fitxategi:Teresa del Valle.jpg|center|128px]]
| [[Teresa del Valle]]
| antropologo, irakasle eta ikertzaile gipuzkoarra
| 1937
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 766
|
| [[Trinido Vaqueriza]]
| arraunlaria
| 1929
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 767
| [[Fitxategi:Txan Magoa.jpg|center|128px]]
| [[Txan magoa]]
|
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 768
| [[Fitxategi:Txantxillo urnietan.jpg|center|128px]]
| [[Txantxillo]]
|
| 1927
| 2003
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 769
| [[Fitxategi:Urnieta-aldea.jpg|center|128px]]
| [[Txema Garcia-Viana]]
| euskal idazlea
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 770
|
| [[Urko (abeslaria)|Urko]]
| euskal musikaria
| 1948
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 771
| [[Fitxategi:Urko menaia 001.JPG|center|128px]]
| [[Urko Menaia]]
| abeslari espainiarra
| 1974
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 772
|
| [[Valentín Rocandio]]
| atleta espainiarra
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 773
|
| [[Xabi Puerta]]
|
| 1959
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 774
|
| [[Xabier Alvarez de Eulate]]
|
| 1919
| 2012
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 775
| [[Fitxategi:Xabier Artola Zubillaga.jpg|center|128px]]
| [[Xabier Artola Zubillaga]]
| euskal idazle, argazkilari , irakasle eta ikertzaile hizkuntzaren prozesamenduan
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 776
|
| [[Xabier Mujika]]
| euskal idazlea
| 1946
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 777
| [[Fitxategi:Txirri mirri txiribiton.jpg|center|128px]]
| [[Xabier Otaegi]]
| pailazo euskalduna
| 1952
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 778
| [[Fitxategi:Xabier Peñaler Munoaundin.jpg|center|128px]]
| [[Xabier Peñalver]]
| euskal arkeologoa
| 1952
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 779
| [[Fitxategi:Xebe Diez, eguraldi gizona (96-177).jpg|center|128px]]
| [[Xebe Diez]]
|
| 1955
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 780
|
| [[Álvaro Fernández]]
| argazkilari espainiarra
| 1964
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 781
|
| [[Ángel De la Hoz]]
| arkitekto espainiarra
| 1946
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 782
|
| [[Juan Antonio Rodríguez Duflox]]
| futbolari espainiarra
| 1937
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 783
|
| [[Guillermo Lazkano]]
| musikagile espainiarra
| 1910
| 2001
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 784
|
| ''[[:d:Q12388915|Francisco Echave]]''
|
| 1910
| 1969
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 785
|
| [[Manuel Sagasti]]
| musikagile espainiarra
| 1789
| 1818
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 786
|
| [[Xabier Sarasa]]
|
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 787
|
| [[José María Castivia]]
| futbolari espainiarra
| 1926
| 2013
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 788
|
| [[Jesús María Visitacion Villan|Jesús María Visitación Villán]]
|
| 1966
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 789
|
| [[Ivan Vázquez Basurko|Ivan Vazquez Basurco]]
| futbolari espainiarra
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 790
|
| [[Aitzol Arzallus|Aitzol Arzallus Lizeaga]]
|
| 1978
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 791
|
| ''[[:d:Q14111958|María del Mar Vaquero Periánez]]''
| politikari espainiarra
| 1970
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 792
| [[Fitxategi:1925-01-01, El Imparcial, Los de casa, vistos por Pellicer, 03 (cropped) Rodrigo Lavín.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q14565143|Cipriano Rodrigo Lavín]]''
|
| 1882
| 1972
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 793
|
| ''[[:d:Q14916705|Luis Matilla]]''
|
| 1938
| 2024
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 794
| [[Fitxategi:Itziar nogeras 001.jpg|center|128px]]
| [[Itziar Nogeras]]
|
| 1966
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 795
| [[Fitxategi:El periodista José Yoldi 02 (cropped).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q15142898|José Yoldi]]''
| kazetari espainiarra
| 1954
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 796
| [[Fitxategi:Krasnodar-Real Sosiedad (22).jpg|center|128px]]
| [[Joseba Zaldua]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1992
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 797
|
| [[Ángel Martínez Sanjuán]]
|
| 1951
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 798
|
| ''[[:d:Q15449389|Ignacio Czeguhn]]''
|
| 1966
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 799
|
| [[Gerardo Bujanda]]
|
| 1919
| 2019
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 800
|
| [[Antxon Agirre]]
|
| 1946
| 2014
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 801
|
| [[Miguel María Lojendio]]
|
| 1908
| 1977
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 802
|
| [[Marco Sangalli]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1992
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 803
| [[Fitxategi:Zientzia Club Elena2.png|center|128px]]
| [[Elena Lazkano|Elena Lazkano Ortega]]
| ikertzailea
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 804
| [[Fitxategi:Mikel Azpiroz kontzertuan.jpg|center|128px]]
| [[Mikel Azpiroz]]
| Euskal musikari eta piano-jolea
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 805
| [[Fitxategi:Jesús María Zubiarraín 1971.jpg|center|128px]]
| [[Jesús María Zubiarrain]]
| futbolari espainiarra
| 1945
| 1993
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 806
|
| [[Iñaki Ábalos]]
| arkitekto espainiarra
| 1956
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 807
|
| [[Txomin Arrotegi]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1980
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 808
|
| [[Iñigo Arteaga]]
| futbolari eta entrenatzaile donostiarra
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 809
|
| ''[[:d:Q16175375|Jesús Bartolomé i Carrascal]]''
| politikari espainiarra
| 1943
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 810
| [[Fitxategi:Arancha Gonzalez By Clement Gibon HS.jpg|center|128px]]
| [[Arancha González Laya|Arancha González]]
|
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 811
| [[Fitxategi:Spartak-aek-15 — копия (2).jpg|center|128px]]
| [[Imanol Idiakez]]
|
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 812
|
| ''[[:d:Q16242155|Fernando de Villanueva]]''
|
|
| 1679
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 813
|
| [[José María Astarbe]]
| Donostiar futbolaria
| 1955
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 814
|
| [[Miguel Azkarate]]
| Donostiar futbolaria
| 1938
| 2019
| [[Añorga]]
|-
| style='text-align:right'| 815
|
| ''[[:d:Q16301829|Iñaki Rodríguez]]''
| saskibaloi jokalari espainiarra
| 1967
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 816
|
| [[Alfonso Otazu]]
| historialari gipuzkoarra
| 1949
| 2022
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 817
|
| [[Arantxa Kaltzada]]
| kazetari espainiarra
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 818
| [[Fitxategi:Aritz Elustondo 2018.jpg|center|128px]]
| [[Aritz Elustondo]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1994
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 819
|
| [[Benito Elizalde]]
| arraunlaria
| 1961
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 820
|
| [[Karlos Nguema]]
|
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 821
| [[Fitxategi:CeciliaSarasola84.jpg|center|128px]]
| [[Cecilia Sarasola Iurrita|Cecilia Sarasola]]
| euskal fisikaria
| 1949
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 822
|
| [[Ekhiñe Egiguren]]
| Donostiar idazlea
| 1978
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 823
|
| [[Elena Ibarbia]]
|
| 1994
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 824
|
| [[Felix Erdozia]]
| arraunlaria
| 1915
| 2010
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 825
|
| [[Iratxe Esnaola Aldanondo|Iratxe Esnaola]]
| euskal idazlea
| 1983
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 826
|
| [[Itxaso Araque]]
| euskal idazlea
| 1988
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 827
| [[Fitxategi:Iñaki Alegria informatikaria 2009an.jpg|center|128px]]
| [[Iñaki Alegria|Iñaki Alegria Loinaz]]
| informatikari eta ikertzailea
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 828
|
| [[Jesus Acín|Jesus Acín Urzainqui]]
|
| 1952
| 2013
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 829
|
| [[Jesus Mari Alberdi]]
| musikagile espainiarra
| 1947
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 830
| [[Fitxategi:Josetxo Ibazeta.jpg|center|128px]]
| [[Josetxo Ibazeta]]
|
| 1967
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 831
|
| [[Joxe Jabier Uresberueta]]
| arraunlari gipuzkoarra
| 1850
| 1927
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 832
|
| [[Karmelo Leizaola]]
|
| 1901
| 1935
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 833
| [[Fitxategi:Txirrimirrietatxiribiton.jpg|center|128px]]
| [[Kattalin Ansorena]]
| euskal pailazoa
| 1986
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 834
|
| [[Koro Garmendia|Koro Garmendia Iartza]]
| euskal politikari eta ikertzailea
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 835
|
| [[Miriam Gómez]]
| aktore espainiarra
| 1998
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 836
|
| [[Patxi Azparren]]
| Euskara irakasle eta antropologoa
| 1968
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 837
|
| [[Pedro Maria Lasarte]]
|
|
| 1894
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 838
|
| [[Rosa Zarra]]
|
| 1901
| 1995
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 839
| [[Fitxategi:Sabino Ormazabal.jpg|center|128px]]
| [[Sabino Ormazabal]]
|
| 1953
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 840
| [[Fitxategi:Txaro Arteaga 2018.jpg|center|128px]]
| [[Txaro Arteaga]]
| kazetaria eta EAEko Emakunde erakundearen zuzendaria
| 1944
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 841
|
| [[Urko Egea]]
|
| 1980
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 842
| [[Fitxategi:Alonso de Idiaquez, 1st Duke of Ciudad Real.jpg|center|128px]]
| [[Alonso Idiakez Butroe eta Muxika]]
| Espainiar Koroaren zerbitzuko militar eta politikari euskalduna
| 1565
| 1618
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 843
| [[Fitxategi:Eva Rey.png|center|128px]]
| ''[[:d:Q16565426|Eva Rey]]''
|
| 1978
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 844
|
| ''[[:d:Q16570252|Félix Lobo Aleu]]''
|
| 1946
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 845
|
| [[Jose Maria Agirre Gonzalo]]
| politikari espainiarra
| 1897
| 1988
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 846
|
| ''[[:d:Q16594546|Luis Miner]]''
| Espainiako idazlea eta apaiza
| 1890
| 1956
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 847
|
| [[Paulino Garagorri]]
| filosofo espainiarra
| 1916
| 2007
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 848
|
| [[Peporro]]
| Donostiar futbolaria
| 1929
| 2004
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 849
|
| [[José María Galardi]]
| Donostiar futbolaria
| 1931
| 2006
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 850
|
| [[Patxi Gorriti]]
| Donostiar futbolaria
| 1943
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 851
| [[Fitxategi:Sabino-zubeldia.jpg|center|128px]]
| [[Sabino Zubeldia]]
| futbolari espainiarra
| 1955
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 852
|
| [[José María Bautista]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1956
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 853
|
| [[Jose Maria Markuleta]]
| futbolari espainiarra
| 1920
| 2008
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 854
|
| [[Pedro María Olano]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 855
|
| [[Eustaquio Zubillaga]]
| gipuzkoar futbolaria
| 1933
| 2020
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 856
|
| ''[[:d:Q16941797|Aitor Goikoetxea]]''
|
| 1990
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 857
|
| [[Xanti Martín]]
| futbolari donostiarra
| 1970
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 858
|
| [[Iñaki Pérez de Arriluzea|Iñaki Perez de Arriluzea]]
| futbolari donostiarra
| 1959
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 859
|
| [[César Gálvez]]
| futbolari donostiiarra
| 1973
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 860
| [[Fitxategi:2018 EC Laura Barquero Aritz Maestu 2018-01-18 19-59-44 (cropped) - Maestu.jpg|center|128px]]
| [[Aritz Maestu]]
| izotz gaineko patinatzaile artistiko espainiarra
| 1990
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 861
|
| [[Patricio Fuentes]]
| izotz-hockeyko jokalari espainiarra
| 1995
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 862
|
| ''[[:d:Q17388566|María del Carmen Merino]]''
| aktore espainiarra
| 1919
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 863
|
| ''[[:d:Q17414098|José Ignacio Zubeldia Zaldúa]]''
| futbolari espainiarra
| 1925
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 864
|
| [[Jose Manuel Mendizabal]]
| gudari espainiarra
| 1910
| 1978
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 865
|
| ''[[:d:Q17505550|Tomas Matauko]]''
| artista plastiko, zinemagile ; Frantzian bizi denez
| 1978
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 866
|
| [[Kenan Kodro]]
| futbolari donostiarra
| 1993
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 867
| [[Fitxategi:Miren Lazkano (ESP) 2017.jpg|center|128px]]
| [[Miren Lazkano]]
|
| 1997
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 868
|
| [[Egoitz Sánchez]]
|
| 1985
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 869
| [[Fitxategi:2ª Copa de España de Slalom Olímpico 49.jpg|center|128px]]
| [[Irati Goikoetxea Astaburuaga]]
| piraguista gipuzkoarra
| 1986
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 870
|
| [[Juan Lizariturry]]
| tenislari espainiarra
| 1991
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 871
|
| [[Ignacio Solorzano]]
| izotz-hockeyko jokalari espainiarra
| 1995
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 872
|
| [[Jorge Vea]]
| izotz-hockeyko jokalari espainiarra
| 1994
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 873
| [[Fitxategi:Benita Asas Manterola.jpg|center|128px]]
| [[Benita Asas|Benita Asas Manterola]]
|
| 1873
| 1968
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 874
| [[Fitxategi:Vitry-en-Artois - Paris-Arras Tour, étape 1, 22 mai 2015, départ (A046).JPG|center|128px]]
| [[Unai Intziarte]]
| txirrindulari gipuzkoarra
| 1991
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 875
|
| [[Igor Paskual]]
| gitarra-jotzaile espainiarra
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 876
| [[Fitxategi:María Teresa Sesé Lazcano.jpg|center|128px]]
| [[María Teresa Sesé Lazcano|María Teresa Sesé]]
| Euskal herritar idazle
| 1917
| 2019
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 877
| [[Fitxategi:Eugenio del Río Gabarain.JPG|center|128px]]
| ''[[:d:Q18857368|Eugenio del Río Gabarain]]''
|
| 1943
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 878
|
| [[Clara Azurmendi]]
| badminton jokalari espainiarra
| 1998
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 879
|
| [[Alejandro Vea]]
| izotz-hockeyko jokalari espainiarra
| 1991
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 880
|
| ''[[:d:Q19414401|Michael Zöllner]]''
|
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 881
| [[Fitxategi:Teresa Eskoriatza.jpg|center|128px]]
| [[Teresa Eskoriatza]]
| Donostiar kazetaria, idazlea eta itzultzailea
| 1891
| 1968
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 882
| [[Fitxategi:Joserra Senperena2.jpg|center|128px]]
| [[Joserra Senperena]]
| Euskal piano jotzailea
| 1965
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 883
|
| [[Myriam Gorospe]]
|
| 2000
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 884
| [[Fitxategi:19042-miriam+cabeza.jpg|center|128px]]
| [[Miriam Cabeza]]
| aktore espainiarra
| 1984
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 885
|
| [[Eneko Capilla]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1995
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 886
|
| [[Darío Brizuela]]
| saskibaloi jokalari espainiarra
| 1994
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 887
| [[Fitxategi:Andrés Herzog frente al Congreso de los Diputados.jpg|center|128px]]
| [[Andrés Herzog]]
|
| 1974
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 888
|
| [[Iñigo Del Valle]]
|
| 1987
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 889
|
| [[Alaitz Eguren]]
| aktore espainiarra
| 1979
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 890
|
| [[Gorka Giralt]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1995
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 891
|
| [[Tanis Marcellán]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1996
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 892
|
| [[Daniel Maté]]
|
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 893
|
| [[Beñat Mendizabal]]
|
| 1978
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 894
|
| [[Arantxa Moñux]]
| Bikoizlea
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 895
| [[Fitxategi:CSKA-RM18 (12) (cropped.jpg|center|128px]]
| [[Álvaro Odriozola]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1995
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 896
| [[Fitxategi:Luca Sangalli 2018.jpg|center|128px]]
| [[Luca Sangalli]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1995
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 897
|
| [[Nekane Sarobe]]
| Bikoizlea
| 1953
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 898
| [[Fitxategi:Pablo Zabalo arkitektoa eta Carlos Elguezabal eskultorea.jpg|center|128px]]
| [[Pablo Zabalo]]
|
| 1893
| 1961
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 899
|
| [[Óscar Hernández]]
| idazle espainiarra
| 1976
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 900
|
| [[Álvaro Pérez Florentino]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 901
|
| ''[[:d:Q19999998|Fernando Ossa]]''
| mendigoizale espainiarra
| 1960
| 2015
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 902
|
| [[Idoia Montón]]
| gipuzkoar margolaria eta eskultorea
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 903
|
| ''[[:d:Q20004846|Juan Jesús Castilla Polo]]''
| gudari espainiarra
| 1917
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 904
|
| ''[[:d:Q20005395|Manuel Blanco Chivite]]''
|
| 1945
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 905
|
| ''[[:d:Q20005420|Manuel Gómez de Pablos]]''
|
| 1922
| 2012
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 906
|
| [[Abilio Barbero]]
| historialari espainiarra
| 1931
| 1990
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 907
|
| [[Javier Garcia Egotxeaga]]
| euskal politikaria
| 1940
| 2002
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 908
| [[Fitxategi:Felisa Martin.jpg|center|128px]]
| [[Felisa Martín]]
| Donostiar fisikaria eta meteorologoa
| 1898
| 1979
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 909
| [[Fitxategi:Juan José Pradero Ortega..tif|center|128px]]
| [[Juan José Pradera|Juan José Pradera Ortega]]
| politikari espainiarra
| 1914
| 1976
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 910
| [[Fitxategi:Carlos Ruspoli 5th Duke of Alcudia and Sueca.jpg|center|128px]]
| [[Carlos Rúspoli]]
| aristokrata espainiarra
| 1932
| 2016
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 911
|
| ''[[:d:Q20021088|Federico Álvarez Arregui]]''
| idazle espainiarra
| 1927
| 2018
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 912
|
| [[Juan María Benegas]]
| futbolari espainiarra
| 1934
| 2006
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 913
| [[Fitxategi:Daniel Múgica.jpg|center|128px]]
| [[Daniel Muxika]]
| idazle espainiarra
| 1967
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 914
| [[Fitxategi:José Juan Santesteban - Iconografía biográfica de Guipúzcoa.jpg|center|128px]]
| [[Jose Juan Santesteban|José Juan Santesteban]]
|
| 1809
| 1884
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 915
|
| ''[[:d:Q20436586|Andrés Rivero]]''
|
| 1919
| 1983
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 916
|
| [[Jon Arzamendi]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1992
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 917
|
| [[Alexander Iriondo]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1994
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 918
| [[Fitxategi:Javier Alberdi.JPG|center|128px]]
| [[Javier Alberdi]]
|
| 1964
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 919
| [[Fitxategi:Montse Maritxalar.jpg|center|128px]]
| [[Montserrat Maritxalar|Montse Maritxalar Anglada]]
| ikertzaile
| 1966
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 920
|
| [[Mari Karmen Alzueta]]
| Santo Tomas Ikastolako zuzendaria
| 1928
| 1983
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 921
|
| [[Aitor Morcillo]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1994
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 922
|
| [[Nicanor Narbarte]]
|
| 1892
| 1970
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 923
| [[Fitxategi:Bandera de la Concha 2016 - Urdaibai 02.jpg|center|128px]]
| [[Gorka Aranberri]]
| arraunlari gipuzkoarra
| 1987
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 924
| [[Fitxategi:Markel Ormazabal.jpg|center|128px]]
| [[Markel Ormazabal]]
| ikertzailea
| 1982
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 925
|
| [[Mikel Otaegi]]
| pailazo euskalduna
| 1987
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 926
| [[Fitxategi:Iker rodellar.jpg|center|128px]]
| [[Iker Rodellar]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1987
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 927
|
| [[Maite R. Ochotorena]]
|
| 1970
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 928
|
| [[Fernando Ruiz]]
| euskal aktorea
| 1980
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 929
| [[Fitxategi:Carmen Adán 19.jpg|center|128px]]
| [[Carme Adán]]
| politikari espainiarra
| 1966
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 930
| [[Fitxategi:Madrid rinde homenaje al campeón de motociclismo Ángel Nieto (11) - José Ramón Lete (cropped).jpg|center|128px]]
| [[José Ramón Lete]]
| politikari espainiarra
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 931
|
| ''[[:d:Q20534015|Ernesto Sánchez Pombo]]''
| kazetari espainiarra
| 1954
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 932
| [[Fitxategi:Elena odriozola 2016 001.jpg|center|128px]]
| [[Elena Odriozola]]
| Ilustratzaile donostiarra
| 1967
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 933
|
| [[Francisco Urkola|Francisco Urkola Lazkanotegi]]
| arkitekto espainiarra
| 1873
| 1943
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 934
|
| [[Álvaro Fernández Gabiria]]
|
| 2000
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 935
|
| ''[[:d:Q20740264|Gonzalo Álvarez Chillida]]''
| historialari espainiarra
| 1958
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 936
| [[Fitxategi:Jose Goñi Aizpurua.png|center|128px]]
| [[José Goñi Aizpurua|José Goñi Aizpurúa]]
|
| 1908
| 1964
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 937
| [[Fitxategi:ManuelaVarelaPazoDeFamilia.jpg|center|128px]]
| [[Manuela Varela]]
| aktore espainiarra
| 1978
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 938
|
| ''[[:d:Q20888442|Andrés de Blas Guerrero]]''
|
| 1947
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 939
| [[Fitxategi:Familia Zuloaga en Segovia.jpg|center|128px]]
| [[Juan Zuloaga]]
|
| 1884
| 1968
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 940
|
| [[Jaime de Salazar y Acha]]
|
| 1947
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 941
|
| [[Vicente Carrión|Vicente Carrión Arregi]]
|
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 942
| [[Fitxategi:Foto Isabel Blanco Ollero.jpg|center|128px]]
| [[Isabel Blanco Ollero]]
| idazle espainiarra
| 1958
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 943
|
| [[Iñaki Bolea]]
|
| 1962
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 944
|
| ''[[:d:Q21001350|Fernando Modrego Caballero]]''
| politikari espainiarra
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 945
|
| [[Amparo Gastón]]
|
| 1921
| 2009
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 946
| [[Fitxategi:Peio Arnáez - O'Noh.jpg|center|128px]]
| [[Peio Arnáez]]
| aktore espainiarra
| 1959
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 947
| [[Fitxategi:Olatz Beobide.jpg|center|128px]]
| [[Olatz Beobide]]
| donostiar aktorea eta zuzendaria
| 1964
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 948
|
| [[Uxue Fraile]]
| euskal ultramaratoilaria
| 1974
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 949
|
| [[Gorka Magallón]]
|
| 2000
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 950
|
| ''[[:d:Q21065585|Alejandro Garmendia]]''
| margolari espainiarra
| 1959
| 2017
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 951
|
| [[Luiso Berdejo]]
|
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 952
|
| ''[[:d:Q21088507|Ander Arrinda]]''
| Izotz-hockey jokalaria
| 1996
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 953
|
| [[Matias Aranzabal]]
| futbolari espainiarra
| 1900
| 1963
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 954
|
| [[Antonio Arrillaga]]
|
| 1900
| 1963
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 955
|
| [[Jose Maria Elosegi|Jose Maria Elosegi Itxaso]]
| Donostiako dokumental egile, produkzio zuzendari, gidoilari eta hizlaria
| 1958
| 2015
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 956
|
| [[Práxedes Diego Altuna]]
| idazlea
| 1865
| 1931
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 957
|
| [[Antonio Igoa]]
| Errealeko futbolaria
| 1933
| 2015
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 958
|
| [[Poch]]
| Musikari donostiarra
| 1956
| 1998
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 959
| [[Fitxategi:Nekane Aramburu.jpg|center|128px]]
| [[Nekane Aranburu]]
|
| 1950
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 960
|
| ''[[:d:Q21570563|Cirilo Tornos Laffite]]''
| abokatu espainiarra
| 1886
| 1963
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 961
| [[Fitxategi:Jule-Goikoetxea Norabidea eus Argia.jpg|center|128px]]
| [[Jule Goikoetxea Mentxaka|Jule Goikoetxea]]
| ikertzailea
| 1981
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 962
|
| [[Alfredo Tamayo]]
| euskal herritar jesuita, teologo eta irakaslea
| 1924
| 2014
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 963
|
| [[Agustin Arrazola]]
|
| 1958
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 964
|
| ''[[:d:Q21936883|Joaquín Azpiazu Zulaica]]''
|
| 1887
| 1953
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 965
|
| [[Elene Lizarralde]]
|
| 1961
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 966
|
| [[Carlos Ruiz del Castillo]]
| politikari espainiarra
| 1896
| 1984
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 967
| [[Fitxategi:Ana Ruiz Mitxelena. Oiartzun taldeko porteroa.jpg|center|128px]]
| [[Ana Ruiz Mitxelena]]
| euskal futbolaria
| 1967
| 1993
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 968
|
| [[Gorka Gurutzeta]]
| futbolari donostiarra
| 1996
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 969
| [[Fitxategi:Fernando1.jpg|center|128px]]
| [[Fernando de Prado]]
| historialari espainiarra
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 970
|
| [[José María Goizueta]]
|
| 1816
| 1884
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 971
|
| ''[[:d:Q22814249|Dalianah Arekion]]''
|
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 972
|
| ''[[:d:Q22918512|Josef Bustidui]]''
|
| 1882
| 1964
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 973
|
| [[Iñigo Salbidea]]
|
| 1952
| 2016
| [[Antigua (Donostia)|Antigua]]
|-
| style='text-align:right'| 974
| [[Fitxategi:Aitziber Alonso.JPG|center|128px]]
| [[Aitziber Alonso]]
| Euskal ilustratzailea
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 975
| [[Fitxategi:(Jorge García Castaño) Acto IU Las Rozas Elecciones Europeas (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Jorge García Castaño]]
| politikari espainiarra
| 1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 976
| [[Fitxategi:Iñaki Martiarena "Mattin".JPG|center|128px]]
| [[Iñaki Martiarena]]
| euskal ilustratzailea
| 1967
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 977
| [[Fitxategi:52570 N 16-07-12-22-59-39.jpeg|center|128px]]
| [[Vicente Manterola]]
|
| 1833
| 1891
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 978
| [[Fitxategi:José María de Amilibia y Machimbarrena.jpg|center|128px]]
| [[Jose Maria Amilibia|José María Amilibia]]
|
| 1900
| 1933
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 979
|
| [[Julio Villar]]
|
| 1943
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 980
|
| [[José María Montesinos]]
| matematikari espainiarra
| 1944
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 981
|
| [[José Manuel Martiarena]]
| euskal politikaria
| 1946
|
| [[Igeldo]]
|-
| style='text-align:right'| 982
|
| [[José Miguel Martín]]
| politikari espainiarra
| 2000
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 983
|
| [[León Carrasco]]
|
| 1879
| 1936
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 984
| [[Fitxategi:Bernardo Bermúdez Jambrina.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q24013692|Bernardo Bermúdez Jambrina]]''
|
| 1883
| 1918
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 985
|
| [[Alazne Etxeberria]]
| gipuzkoar aktorea
| 1979
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 986
|
| ''[[:d:Q24205961|Christian Guerche]]''
|
| 1928
| 1993
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 987
|
| [[Pedro Aguilera]]
|
| 1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 988
| [[Fitxategi:María Berasarte.jpg|center|128px]]
| [[María Berasarte]]
| abeslari espainiarra
| 1978
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 989
|
| ''[[:d:Q24943228|Ramón Trevijano Etcheverría]]''
|
| 1932
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 990
| [[Fitxategi:Mi madre Maria Elena Arizmenmdi en 1955.jpg|center|128px]]
| [[Maria Elena Arizmendi]]
|
| 1916
| 2001
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 991
|
| [[Naiara Arnedo]]
|
| 1984
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 992
|
| [[Jorge Ballesteros]]
| gipuzkoar kirol-tiratzailea eta polizia
| 1983
| 2023
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 993
|
| [[Luis Camino]]
|
| 1960
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 994
|
| [[Mila Beldarrain]]
| idazlea
| 1951
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 995
| [[Fitxategi:Paloma Miranda de Lage.jpg|center|128px]]
| [[Paloma Miranda de Lage]]
| historialari espainiarra
| 1943
| 1999
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 996
|
| [[Pablo Agustin Agirre]]
| gudari espainiarra
|
| 1745
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 997
|
| [[Migel Martínez de Engómez]]
|
| 1430
| 1493
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 998
|
| [[Jose Belmonte]]
| ilustratzaile espainiarra
| 1960
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 999
|
| [[Leire Ferro]]
|
| 1988
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1000
| [[Fitxategi:Miren Josune Tolaretxipi.jpg|center|128px]]
| [[Miren Josune Tolaretxipi]]
| katedradun gipuzkoarra
| 1926
| 2017
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1001
| [[Fitxategi:Unai Gaztelumendi.jpg|center|128px]]
| [[Unai Gaztelumendi]]
| Bertsolari gipuzkoarra
| 1988
|
| [[Añorga]]
|-
| style='text-align:right'| 1002
|
| [[Diego Pérez (izotz hockey jokalaria)|Diego Pérez]]
| izotz-hockeyko jokalari espainiarra
| 1988
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1003
| [[Fitxategi:Maritxu Urreta Zulaika.jpg|center|128px]]
| [[Maritxu Urreta]]
| euskal ilustratzaile, argazkilari eta itzultzailea
| 1915
| 2018
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1004
|
| ''[[:d:Q26428482|Gora Sagués Oscoz]]''
|
| 1980
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1005
|
| [[Asier Sota]]
|
| 1974
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1006
| [[Fitxategi:Jokin Mitxelena.jpg|center|128px]]
| [[Jokin Mitxelena|Jokin Mitxelena Erice]]
| euskal ilustratzailea
| 1962
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1007
| [[Fitxategi:Maria Dolores Goya.jpg|center|128px]]
| [[Maria Dolores Goya Mendiola]]
| irakaslea
| 1913
| 1986
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1008
|
| [[Iñigo Llopis]]
|
| 1998
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1009
| [[Fitxategi:Zapirain.jpg|center|128px]]
| [[Jose Zapirain Irastorza (Txapillo)|Jose Zapirain Irastorza]]
| donostiar idazlea eta bertsolaria
| 1842
| 1914
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1010
|
| [[Jon Mikel Udakiola]]
| marrazkilari espainiarra
| 1965
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1011
| [[Fitxategi:Santos Latasa,Jaime 2018 Karlsruhe.jpg|center|128px]]
| [[Jaime Santos Latasa]]
| xakelari espainiarra
| 1996
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1012
| [[Fitxategi:Basabi Elgeta Auntxa trikitilariak Goiena 02.jpg|center|128px]]
| [[Jazinto Rivas]]
| Gipuzkoako trikitilaria (1906-1964)
| 1906
| 1964
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1013
|
| [[Nad Spiro|Rosa Arruti]]
| konpositorea
| 2000
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1014
| [[Fitxategi:Iñigo Barandiaran (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Iñigo Barandiaran Benito|Íñigo Barandiaran Benito]]
| politikari espainiarra
| 1959
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1015
|
| ''[[:d:Q27786506|Martín Llade]]''
|
| 1976
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1016
| [[Fitxategi:Muslera.jpg|center|128px]]
| [[Mario Muslera]]
|
| 1873
| 1936
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1017
|
| ''[[:d:Q27786591|Mikel Irastorza]]''
| politikari espainiarra
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1018
|
| [[Koldo Artola]]
|
| 1938
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1019
|
| [[Juana Larando]]
| emakumezko kortsarioa
| 1600
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1020
|
| [[Amaia Merino]]
| aktore, gidoilari eta zuzendari gipuzkoarra
| 1970
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1021
|
| [[Segundo Azpiazu]]
|
| 1944
| 2016
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1022
|
| [[Ignacio Barandiaran]]
| gipuzkoar historialari eta arkeologoa
| 1937
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1023
|
| ''[[:d:Q28195017|Lourdes Méndez Pérez]]''
| antropologo espainiarra
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1024
| [[Fitxategi:1925-07-03, Nuevo Mundo, Figuras del teatro en Madrid, Primera figura de la Compañía de Barreto es Maruja Lopetegui, Walken (cropped).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q28466455|Maruja Lopetegui]]''
|
| 1904
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1025
|
| ''[[:d:Q28501223|Rafael Esparza García]]''
| politikari espainiarra
| 1893
| 1936
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1026
|
| ''[[:d:Q28501923|María Soledad de Nuestra Señora]]''
|
| 1932
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1027
|
| ''[[:d:Q28503006|Luis López Escoriaza]]''
| margolari espainiarra
| 1909
| 1985
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1028
|
| [[Imanol Sarriegi]]
| gipuzkoar futbolaria
| 1995
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1029
|
| [[Nikolas Sorozabal]]
| Aieteko bertsolaria
| 1899
|
| [[Aiete]]
|-
| style='text-align:right'| 1030
|
| ''[[:d:Q28540491|José Trino]]''
| futbolari espainiarra
| 1902
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1031
|
| [[Vicente Martín]]
| argazkilaria, Gipuzkoan aritua
| 1926
| 2016
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1032
|
| [[Begoña García-Zapirain]]
|
| 1970
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1033
| [[Fitxategi:Retrato fotográfico de Juan Guerrero Urreisti.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q28822912|Juan José Guerrero Urreisti]]''
|
| 1901
| 1980
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1034
| [[Fitxategi:Jon Sarasti.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q28861912|Jon Sarasti]]''
|
| 1968
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1035
| [[Fitxategi:Ane Aldalur.jpg|center|128px]]
| [[Ane Aldalur]]
| Saskibaloi jokalaria
| 1989
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1036
|
| ''[[:d:Q28870765|Jesús Gay Ruidíaz]]''
| politikari espainiarra
| 1927
| 2001
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1037
|
| ''[[:d:Q28872547|José Ramón Arrieta Arrieta]]''
| politikari espainiarra
| 1954
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1038
|
| ''[[:d:Q28872634|María del Carmen de Aragón Amunárriz]]''
| politikari espainiarra
| 1958
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1039
|
| [[Manu Moreno]]
|
| 1947
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1040
| [[Fitxategi:Martin Etxeberria Zuloaga.jpg|center|128px]]
| [[Martin Etxeberria Zuloaga]]
|
| 1945
| 2017
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1041
| [[Fitxategi:Teresa Chapa Brunet.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q28922614|Teresa Chapa Brunet]]''
| arkeologoa
| 1952
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1042
|
| [[Gretel Ammann]]
|
| 1947
| 2000
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1043
| [[Fitxategi:Pilar Sansinenea Goñi.jpg|center|128px]]
| [[Pilar Sansinenea]]
| Maistra, euskaltzalea eta espeleologoa
| 1905
| 1997
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1044
| [[Fitxategi:Maria José Aranzasti.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q29001903|María Jose Aranzasti]]''
| Arte historiagilea
| 1960
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1045
|
| [[Mari Jose Mendieta]]
| Euskal idazlea
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1046
| [[Fitxategi:Ramon Zulaika.jpg|center|128px]]
| [[Ramon Zulaika]]
| idazle espainiarra
| 1929
| 2009
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1047
|
| [[Luis Peña Basurto]]
| ikertzailea
| 1909
| 1990
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1048
| [[Fitxategi:Ana Malagon.jpg|center|128px]]
| [[Ana Malagon]]
| euskal idazlea
| 1978
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1049
|
| [[Ramón Zapirain Heraufset]]
| Donostiako pertsonaia
| 1869
| 1926
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1050
| [[Fitxategi:FMArocena2014.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q29053834|Félix María Arocena]]''
|
| 1954
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1051
| [[Fitxategi:Manu-maritxalar.jpg|center|128px]]
| [[Manu Maritxalar]]
| arraunlaria, boxeolaria
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1052
| [[Fitxategi:Iker Lauroba.jpg|center|128px]]
| [[Iker Lauroba]]
| donostiar abeslaria
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1053
| [[Fitxategi:Edorta Agirre.jpg|center|128px]]
| [[Edorta Agirre]]
| euskal idazlea, itzultzailea eta elikadura alorreko kazetaria
| 1949
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1054
| [[Fitxategi:Jabier Agirre medikua (Argia).jpg|center|128px]]
| [[Jabier Agirre]]
| euskal herritar mediku eta hiztegigilea
| 1952
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1055
| [[Fitxategi:Arantza Portabales.jpg|center|128px]]
| [[Arantza Portabales]]
| idazle espainiarra
| 1973
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1056
| [[Fitxategi:(Pedro Corral) Noviembre de 2018. Conferencia Adolfo Suarez Illana dentro del FORO MADRID del Partido Popular de Madrid. (45072740945) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Pedro María Corral]]
| historialari espainiarra
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1057
|
| [[Javier Agirre Iturralde]]
| arkitekto espainiarra
| 1853
| 1939
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1058
| [[Fitxategi:Antoine d'Abbadie 1.jpg|center|128px]]
| [[Antonio Arzak]]
| euskal idazlea
| 1855
| 1904
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1059
|
| [[Mikel Karton]]
| donostiar abeslaria
| 1982
|
| [[Intxaurrondo (auzoa)|Intxaurrondo]]
|-
| style='text-align:right'| 1060
|
| [[Irati Elizalde]]
| euskal kazetari eta telebista-aurkezlea
| 1990
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1061
| [[Fitxategi:AMEchaide.jpg|center|128px]]
| [[Ana Etxaide]]
| donostiar filologoa eta ohorezko euskaltzaina
| 1936
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1062
|
| [[Onintza Aduriz]]
| euskal saskibaloi-jokalaria
| 1991
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1063
|
| [[Maria Eraunzetamurgil]]
| euskal saskibaloi-jokalaria
| 1998
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1064
|
| [[Lara Gonzalez Duarte]]
| euskal saskibaloi-jokalaria
| 1994
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1065
|
| [[Iulene Olabarria]]
| euskal saskibaloi-jokalaria
| 1985
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1066
|
| [[Laura Arroyo]]
| saskibaloi jokalari espainiarra
| 1991
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1067
|
| [[Nerea Lizarralde]]
| kazetari espainiarra
| 2000
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1068
|
| [[Ankenai]]
|
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1069
| [[Fitxategi:Governors + Pelax (39981417221).jpg|center|128px]]
| [[Pelax]]
|
| 1989
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1070
| [[Fitxategi:Asuero doktorea Gurutze Gorritik ateratzen 1929.png|center|128px]]
| [[Fernando Asuero]]
| Donostiar medikua
| 1887
| 1942
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1071
| [[Fitxategi:Arkaitz Rodriguez.jpg|center|128px]]
| [[Arkaitz Rodriguez|Arkaitz Rodriguez Torres]]
| euskal politikaria
| 1979
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1072
| [[Fitxategi:Nerea-Kortajarena-Ibañez.png|center|128px]]
| [[Nerea Kortajarena|Nerea Kortajarena Ibañez]]
| euskal politikaria
| 1974
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1073
|
| [[Carolina Sagarmendi]]
| gipuzkoar txirrindularia
| 1966
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1074
|
| [[Olatz Ferran]]
| txirrindulari gipuzkoarra
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1075
|
| ''[[:d:Q30346412|Патрисио Гонсалес]]''
|
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1076
| [[Fitxategi:Hugo Guillamón 2020.png|center|128px]]
| [[Hugo Guillamon]]
| futbolari Donostiarra
| 2000
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1077
|
| [[Uxue Ezkurdia]]
| eskubaloi jokalari espainiarra
| 1994
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1078
| [[Fitxategi:Aizpea Oihaneder 2012.jpg|center|128px]]
| [[Aizpea Oihaneder]]
| euskal sukaldari eta telebista aurkezlea
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1079
|
| [[Eider Lizarbe]]
| gipuzkoar eskubaloi jokalaria
| 1996
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1080
| [[Fitxategi:Marian-iriarte Elhuyar Diaz de Rada.jpg|center|128px]]
| [[Marian Iriarte]]
| EHUko kimikaria eta irakaslea
| 1962
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1081
| [[Fitxategi:Azucena Vieites.jpg|center|128px]]
| [[Azucena Vieites]]
| artista espainiarra
| 1967
|
| [[Hernani]]<br/>[[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1082
|
| [[Elvira Gangutia]]
| donostiar hizkuntzalaria
| 1937
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1083
|
| ''[[:d:Q30904564|Josechu Lalanda]]''
| ilustratzaile espainiarra
| 1939
| 2015
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1084
| [[Fitxategi:Maggy Barrère Unzueta.png|center|128px]]
| [[Maggy Barrère]]
|
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1085
| [[Fitxategi:Paula estevez.jpg|center|128px]]
| [[Paula Estévez]]
| Euskal ilustratzailea
| 1984
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1086
|
| [[Markel Gajate]]
| euskal aktore, antzezle eta modeloa
| 1996
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1087
|
| [[Iker Beñaran]]
| Donostiako abeslaria
| 1993
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1088
| [[Fitxategi:Itxaso martin.jpg|center|128px]]
| [[Itxaso Martin]]
| euskal idazlea
| 1981
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1089
|
| [[Usoa Zumeta]]
| serigrafia-egile
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1090
|
| ''[[:d:Q33319243|Mikel Casal]]''
| euskal ilustratzailea
| 1965
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1091
| [[Fitxategi:Aia Kruse 3.jpg|center|128px]]
| [[Aia Kruse]]
| aktorea
| 1994
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1092
| [[Fitxategi:Iñigo Aranburu.jpg|center|128px]]
| [[Iñigo Aranburu]]
| euskal aktorea
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1093
|
| [[Andoni de Carlos]]
| gidoigilea
| 1980
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1094
|
| [[Alex Tello]]
| gipuzkoar aktorea
| 1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1095
| [[Fitxategi:Aitzole Araneta Europride 2018.jpg|center|128px]]
| [[Aitzole Araneta]]
| euskal sexologo eta ekintzaile transfeminista
| 1982
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1096
|
| ''[[:d:Q34163764|Juan Luis Larrea]]''
|
| 1953
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1097
| [[Fitxategi:Maddi Zubeldia.jpg|center|128px]]
| [[Maddi Zubeldia]]
| euskal idazlea
| 1961
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1098
|
| ''[[:d:Q36578538|Ricardo Sabadie]]''
|
| 1926
| 2009
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1099
| [[Fitxategi:JADIKU2.jpg|center|128px]]
| [[Josean Díez de Quevedo|Jose Antonio Díez de Quevedo]]
| Donostiako artista
| 1944
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1100
|
| [[Estibaliz Bajo]]
| gipuzkoar futbolaria
| 1987
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1101
| [[Fitxategi:Moraza098 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Ainhoa Vicente Moraza|Ainhoa Vicente]]
| gipuzkoar futbolaria
| 1995
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1102
|
| ''[[:d:Q37384424|Rafael Zardoya]]''
| biologo espainiarra
| 1966
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1103
| [[Fitxategi:Real Sociedad vs Athletic Club CSC 0542 (34319027776) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Cristina Cornejo]]
| gipuzkoar futbolaria
| 1992
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1104
|
| [[Maider López Sáenz]]
| artista
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1105
| [[Fitxategi:Maddi Torre Larrañaga.jpg|center|128px]]
| [[Maddi Torre]]
| gipuzkoar futbolaria
| 1996
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1106
|
| [[Nora Azurmendi]]
| eskubaloi jokalari espainiarra
| 1995
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1107
|
| [[Raquel Delgado]]
| gipuzkoar saskibaloi-jokalaria
| 1978
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1108
| [[Fitxategi:Ane Albisu 2014.jpg|center|128px]]
| [[Ane Albisu]]
| euskal aktore, euskal filologo eta euskara irakaslea
| 1960
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1109
| [[Fitxategi:UPV EHU Summer Courses 2019 Law.jpg|center|128px]]
| [[Idoia Otaegi|Idoia Otaegui]]
| euskal legelaria eta unibertsitate irakaslea
| 1968
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1110
|
| [[Xabi San Sebastian]]
|
| 1967
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1111
| [[Fitxategi:Pablo Juantegui.png|center|128px]]
| [[Pablo Juantegi]]
|
| 1961
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1112
|
| [[Koro Navarro]]
| euskal itzultzailea
| 1955
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1113
|
| [[Asier Osinalde]]
| euskal idazlea
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1114
|
| [[Migel Laburu]]
| gipuzkoar idazlea, ikertzailea, historialaria eta itsas-modelogilea
| 1918
| 1999
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1115
|
| [[Luis Maria Lojendio|Luis María de Lojendio]]
|
| 1907
| 1987
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1116
|
| [[Koro Arizmendi]]
| Mexikon erbesteratuko euskal odontologoa
| 1929
| 2017
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1117
| [[Fitxategi:Xabier Gutiérrez (38522073866).jpg|center|128px]]
| [[Xabier Gutiérrez]]
| Sukaldari eta idazlea
| 1960
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1118
| [[Fitxategi:Virginia Imaz.jpg|center|128px]]
| [[Virginia Imaz]]
| Pailazoa eta aktorea
| 1962
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1119
|
| [[Aitor Osuna]]
| abeslari espainiarra
| 1986
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1120
|
| [[Fernando Boada|Fernando Boada González]]
| politikari espainiarra
| 1961
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1121
|
| ''[[:d:Q44612714|Manuel María Escudero Zamora]]''
| politikari espainiarra
| 1946
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1122
|
| [[Maria Arritokieta Marañon|María Arritokieta Marañón Basarte]]
| politikari espainiarra
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1123
|
| [[Ignacio Maria Etxeberria|Ignacio María Echeberría Monteberría]]
| politikari espainiarra
| 1941
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1124
|
| ''[[:d:Q45020976|Emilio Ramos Unamuno]]''
| gudari espainiarra
| 1879
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1125
|
| [[Eulogio Genova]]
| arraunlaria
| 1960
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1126
|
| [[Felipe Ugarte]]
| politikari espainiarra
| 1916
| 1988
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1127
|
| [[Benita Ganuza]]
| politikari gipuzkoarra
| 1930
| 1985
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1128
| [[Fitxategi:Sabina Urraca en 2023.jpg|center|128px]]
| [[Sabina Urraca]]
|
| 1984
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1129
|
| [[Rubén Sánchez Mohedas]]
|
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1130
| [[Fitxategi:Josu Tellabide 12 46 17 528000.jpeg|center|128px]]
| [[Josu Tellabide]]
| Donostiako etnologo eta idazle
| 1943
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1131
|
| [[Ramon Usanditzaga]]
|
| 1889
| 1964
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1132
|
| [[Adrián de Loyarte]]
| Euskal idazle eta kazetaria,
| 1882
| 1962
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1133
| [[Fitxategi:Karlos Zurutuza.jpg|center|128px]]
| [[Karlos Zurutuza]]
| Kazetaria
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1134
|
| [[Sara Azurza]]
| abeslari donostiarra
| 1997
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1135
| [[Fitxategi:Arantxa Elizondo Lopetegi.jpg|center|128px]]
| [[Arantxa Elizondo Lopetegi]]
| politologoa
| 1967
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1136
| [[Fitxategi:Bassmatti-wikipedia.jpg|center|128px]]
| [[Juan Luis Etxeberria]]
| musikaria
| 1974
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1137
| [[Fitxategi:Olatz Salvador 7.jpg|center|128px]]
| [[Olatz Salvador]]
| musikari eta kantautorea
| 1990
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1138
|
| ''[[:d:Q47912756|Juan Antonio Ruiz de Alda Azarola]]''
|
| 1933
| 1988
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1139
|
| [[Mayte Toca]]
|
| 1967
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1140
|
| ''[[:d:Q48606026|Idazlea]]''
| Idazle gipuzkoarra
| 1942
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1141
|
| [[Carlos Aurtenetxe Marculeta]]
| Gipuzkoar idazlea
| 1942
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1142
|
| ''[[:d:Q49215428|Jesús de Gaviria]]''
| abeslari espainiarra
| 1896
| 1975
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1143
|
| ''[[:d:Q50205104|Javier Aizpurua]]''
|
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1144
| [[Fitxategi:1928-12-15, La Gaceta Literaria, Amalia G. de Salaverría.jpg|center|128px]]
| [[Amalia Galarraga]]
| gipuzkoar idazlea eta feminista
| 1885
| 1971
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1145
| [[Fitxategi:Arantza Campos Rubio.jpg|center|128px]]
| [[Arantza Campos]]
|
| 1960
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1146
| [[Fitxategi:Marian Arregi.jpg|center|128px]]
| [[Marian Arregi]]
| Euskal musikari eta dantzaria
| 1944
| 2018
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1147
|
| [[Ana María Muñoz Amilibia]]
| arkeologoa eta historiaurrelaria
| 1932
| 2019
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1148
|
| ''[[:d:Q50569001|Carlos Mayor Oreja]]''
| politikari espainiarra
| 1961
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1149
|
| ''[[:d:Q50669215|Yves Bentégeac]]''
|
| 1927
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1150
|
| [[Xabier Berzosa]]
|
| 1976
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1151
|
| [[Sebastian Zapirain]]
| politikari espainiarra
| 1903
| 1996
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1152
| [[Fitxategi:(Álvaro Moraga) ISABEL DÍAZ AYUSO ACUDE A LA REUNIÓN DEL GRUPO POPULAR EN LA ASAMBLEA DE MADRID. (40055570753) (cropped).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q51885710|Álvaro Moraga Valiente]]''
| politikari espainiarra
| 1958
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1153
|
| [[Olatz Arrieta]]
| gipuzkoar kazetaria eta berriemailea
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1154
|
| [[Naiara Etxeberria]]
| euskal aktorea eta yoga irakaslea
| 1980
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1155
|
| ''[[:d:Q52772740|Amaia Urra]]''
|
| 1974
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1156
|
| ''[[:d:Q52832838|Ion Munduate]]''
|
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1157
| [[Fitxategi:Enrique Echeburua.jpg|center|128px]]
| [[Enrique Echeburua]]
| psikologo klinikoa. Euskal Herriko Unibertsitateko katedraduna
| 1951
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1158
|
| ''[[:d:Q53544275|Carmen Castro]]''
|
| 1912
| 1997
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1159
| [[Fitxategi:Lucía Artazcoz Lazcano.jpg|center|128px]]
| [[Lucía Artazcoz Lazcano]]
| Medikua, ikerlaria, dibulgatzailea
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1160
|
| ''[[:d:Q53553757|Rafael Aguirre Franco]]''
|
| 1937
| 2020
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1161
|
| [[Javier Merino]]
| aktore gipuzkoarra
| 1967
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1162
| [[Fitxategi:Sakanako Plan Estrategikoa.jpg|center|128px]]
| [[Manu Aierdi|Manu Ayerdi]]
| Nafar politikaria
| 1967
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1163
| [[Fitxategi:Manuel Urtizberea.jpg|center|128px]]
| [[Manuel Urtizberea]]
| Idazlea eta itzultzailea
| 1944
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1164
|
| [[Inocencia Arangoa]]
| euskal margolari eta zeramikaria
| 1884
| 1972
| [[Altza]]
|-
| style='text-align:right'| 1165
| [[Fitxategi:Jon Insausti.jpg|center|128px]]
| [[Jon Insausti]]
| euskal politikaria
| 1989
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1166
|
| ''[[:d:Q54430860|Luis Sáez Larumbe]]''
| gudari espainiarra
| 1920
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1167
| [[Fitxategi:(Iván Redondo) Pedro Sánchez asiste a la toma de posesión de los altos cargos de su Gabinete.jpg|center|128px]]
| [[Iván Redondo]]
|
| 1981
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1168
|
| [[Bernard Quemada]]
|
| 1926
| 2018
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1169
|
| ''[[:d:Q55118025|Xabier Barrutieta Basurko]]''
| arkitektoa
| 1978
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1170
| [[Fitxategi:María Mújika 2017 European Athletics U23 Championships, 110m hurdles women semifinal2 14-07-2017 (cropped).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q55185566|María Mújika]]''
| atleta espainiarra
| 1997
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1171
|
| ''[[:d:Q55231045|Alberto Garaizábal]]''
|
| 1875
| 1947
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1172
|
| [[Manuel Zamarreño Villoria]]
|
| 1955
| 1998
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1173
| [[Fitxategi:Isabel Azkarate.jpg|center|128px]]
| [[Isabel Azkarate]]
| Argazkilari eta fotokazetari euskalduna
| 1950
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1174
| [[Fitxategi:Thun thun 1894 09 02 alfredo laffitte.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q55688810|Alfredo de Laffitte y Obineta]]''
|
| 1854
| 1934
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1175
|
| ''[[:d:Q55837137|Luis Brochetón y Muguruza]]''
| margolari espainiarra
| 1826
| 1863
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1176
|
| ''[[:d:Q55947170|Juan María Álvarez Emparanza]]''
|
| 1933
| 1996
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1177
|
| ''[[:d:Q55949775|Rafael Echaide Itarte]]''
| arkitekto espainiarra
| 1923
| 1994
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1178
|
| ''[[:d:Q55990658|Juan Carlos Savater]]''
|
| 1953
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1179
|
| [[José Llanos]]
|
| 1948
| 2020
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1180
|
| [[Maialen Garcia]]
| hockey jokalari espainiarra
| 1990
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1181
|
| [[Idoia Mariezkurrena]]
| atleta, xabalina jaurtiketan nabarmendua
| 1970
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1182
| [[Fitxategi:XabierAgote ElkarrekinTogether.png|center|128px]]
| [[Xabier Agote]]
| Zurezko ontziak sortzen duen artisaua. (Albaola elkarteko lehendakaria)
| 1964
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1183
| [[Fitxategi:Maite Garagorri (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Maite Garagorri]]
| Donostiako ikastoletako andereño aitzindarietako bat
| 1947
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1184
|
| ''[[:d:Q56161772|José Antonio Domínguez Salazar]]''
|
| 1911
| 2007
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1185
|
| [[Ana Terradillos]]
| gipuzkoar kazetaria
| 1973
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1186
|
| [[Lolo Encinas]]
|
| 1974
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1187
| [[Fitxategi:Josu Esnal Arrizabalaga.jpg|center|128px]]
| [[Josu Esnal|Josu Esnal Arrizabalaga]]
| euskaltzale donostiarra
| 1966
| 2018
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1188
|
| [[Gorka Gorospe]]
|
| 1968
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1189
|
| ''[[:d:Q56377661|Tatiana Pérez de Guzmán el Bueno]]''
|
| 1923
| 2012
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1190
|
| ''[[:d:Q56401654|Antonio María Blanco Castañola]]''
|
| 1803
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1191
|
| ''[[:d:Q56402593|Carlos Villar Turrau]]''
| gudari espainiarra
| 1945
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1192
|
| ''[[:d:Q56477982|Gaizka Madejon Cambra]]''
|
| 2000
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1193
|
| ''[[:d:Q56582713|Sergio García Martín]]''
|
| 1983
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1194
|
| ''[[:d:Q56683499|Vicente Asuero y Ruiz de Arcaute]]''
| politikari espainiarra
| 1915
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1195
|
| [[Mitxel Ezquiaga]]
| gipuzkoar kazetari, idazle eta telebista aurkezlea
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1196
|
| [[Antonio Vega de Seoane Barroso]]
| politikari espainiarra
| 1914
| 1988
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1197
|
| [[Eneko Irigarai]]
|
| 1936
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1198
|
| [[Ion Aramendi]]
| gipuzkoar kazetari eta telebista aurkezlea
| 1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1199
|
| ''[[:d:Q57063611|Arantxa Arbe]]''
|
| 1967
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1200
|
| ''[[:d:Q57083889|Aingeru Mayor]]''
| irakasle eta ikertzaile hizkuntzaren prozesamenduan
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1201
| [[Fitxategi:Xabier Arregi Artze Noaua.jpg|center|128px]]
| [[Xabier Arregi Iparragirre]]
| ikertzaile hizkuntzaren prozesamenduan eta Usurbilgo alkatea (2015-2019)
| 1964
|
| [[Zubieta (Gipuzkoa)|Zubieta]]
|-
| style='text-align:right'| 1202
| [[Fitxategi:Madrazo, Federico de (Josefa del Águila Ceballos, luego marquesa de Espeja).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q57483453|Josefa del Águila Ceballos]]''
|
| 1826
| 1888
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1203
| [[Fitxategi:Lola Valverde.jpg|center|128px]]
| [[Lola Valverde]]
| historialari espainiarra
| 1941
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1204
| [[Fitxategi:Antton Etxeberria Ekimen ozeanikoak2.jpg|center|128px]]
| [[Antton Etxeberria]]
| gipuzkoar aktore eta titiriteroa
| 1959
| 2018
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1205
| [[Fitxategi:Nerea Arriola-irribartsu.jpg|center|128px]]
| [[Nerea Arriola|Nerea Arriola Urberuaga]]
| aktore, youtuber, irrati esatari
| 1988
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1206
|
| [[Mikel Unanue (curling jokalaria)|Mikel Unanue]]
| donostiar curling-jokalaria
| 1982
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1207
|
| [[Oihane Otaegi]]
|
| 1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1208
|
| [[Leire Otaegi]]
|
| 1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1209
| [[Fitxategi:Ainhoa Bastarrika.jpg|center|128px]]
| [[Ainhoa Bastarrika Iriarte]]
| emakume zientzalari donostiarra
| 1988
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1210
|
| [[Ricardo Ramón]]
|
| 1966
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1211
|
| ''[[:d:Q57654466|Eukene Lizeaga]]''
| euskal idazlea
| 1952
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1212
|
| ''[[:d:Q57655023|Patxi Lopez de Tejada Flores]]''
| euskal idazlea
| 1970
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1213
|
| ''[[:d:Q57655729|Ander Arraras]]''
|
| 1998
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1214
|
| ''[[:d:Q57659267|Urtzi Zubizarreta]]''
| euskal idazlea
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1215
|
| ''[[:d:Q57659655|Nerea Beldarrain]]''
| euskal idazlea
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1216
|
| ''[[:d:Q57659689|Ibai Mendinueta]]''
| euskal idazlea
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1217
|
| [[Sunti Amilibia]]
| euskal idazlea
| 1917
| 2013
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1218
|
| ''[[:d:Q57659770|Iñigo Barbancho]]''
| euskal idazlea
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1219
|
| [[Gorka Mercero]]
| euskal idazlea
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1220
|
| [[Estefana Irastorza]]
| poeta
| 1925
| 2018
| [[Molinao]]
|-
| style='text-align:right'| 1221
| [[Fitxategi:Manuel Villegas López.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q58281519|Manuel Villegas López]]''
|
| 1906
| 1980
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1222
|
| [[José Luis de la Cuesta]]
|
| 1955
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1223
|
| [[Meltxor Agirre|Melchor de Aguirre]]
| arkitekto espainiarra
| 1630
| 1697
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1224
|
| ''[[:d:Q58486970|Mikel Sanz]]''
| saskibaloi jokalari espainiarra
| 1999
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1225
|
| ''[[:d:Q58486971|Asier Azpeitia]]''
| saskibaloi jokalari espainiarra
| 1998
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1226
|
| [[Asier Leoz]]
| euskal herritar irakasle eta irrati esataria
| 1970
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1227
| [[Fitxategi:(Regina Leal) 20190726 Sanidad 13 Regina Leal (48379103411) (cropped).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q58869099|Regina Leal]]''
|
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1228
|
| ''[[:d:Q58952038|Alberto Pérez-Mediavilla]]''
| ikertzailea
| 1964
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1229
| [[Fitxategi:Asier Usarraga Aviron.webp|center|128px]]
| [[Asier Usarraga]]
| Donostiako hamabosteko errugbilaria Baionako taldean
| 1994
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1230
|
| [[Isabel Herguera]]
| gipuzkoar artista bisuala da, animazio-zuzendaria, ekoizlea eta irakaslea
| 1961
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1231
|
| ''[[:d:Q59492173|Jon Joseba Troitiño]]''
|
| 1980
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1232
|
| ''[[:d:Q59496931|José María Artola Barrenechea]]''
|
| 1927
| 2011
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1233
|
| [[Aitor Beltrán]]
| aktore espainiarra
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1234
| [[Fitxategi:Maite lopetegi.jpg|center|128px]]
| [[Maite Lopetegi]]
| Euskal itzultzailea
| 1964
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1235
| [[Fitxategi:Ander Barrenetxea 2018.jpg|center|128px]]
| [[Ander Barrenetxea Muguruza|Ander Barrenetxea]]
| gipuzkoar futbolaria
| 2001
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1236
|
| ''[[:d:Q59922441|Julián Antonio Ramírez]]''
|
| 1916
| 2007
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1237
|
| [[Ion Errea]]
|
| 1984
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1238
| [[Fitxategi:Ander-gonzalez.jpg|center|128px]]
| [[Ander González]]
|
| 1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1239
| [[Fitxategi:Miren Arrieta.jpg|center|128px]]
| [[Miren Arrieta]]
| Aktorea
| 1998
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1240
|
| ''[[:d:Q60829733|Alfonso María Abella y García de Eulate]]''
| politikari espainiarra
| 1925
| 2003
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1241
|
| [[Gorka Reizabal]]
| kazetari espainiarra
| 1952
| 2019
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1242
|
| ''[[:d:Q61060375|José Ignacio San Martín López]]''
| gudari espainiarra
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1243
|
| ''[[:d:Q61061378|Javier Vega de Seoane Azpilicueta]]''
|
| 1947
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1244
|
| ''[[:d:Q61061675|Manuel Azpilicueta Ferrer]]''
|
| 1940
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1245
|
| ''[[:d:Q61062122|Juan Aizpurua Azqueta]]''
| politikari espainiarra
| 1918
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1246
| [[Fitxategi:Música de la belleza, opera gestual y pasacalle castizo alegran la mañana del domingo 19.jpg|center|128px]]
| [[Elena Setién]]
| Donostiako musikaria
| 1978
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1247
| [[Fitxategi:Andrea Muñiz Eusko Legebiltzarrean 2007.jpg|center|128px]]
| [[Andrea Muñiz Celestino]]
| pertsona transgeneroen eta transexualen aldeko ekintzailea
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1248
|
| [[Belén Cruz]]
| aktore espainiarra
| 1961
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1249
|
| [[Azu Muguruza]]
| Emakumezkoen saskibaloi entrenatzailea
| 1968
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1250
|
| [[Asier Lopez Etxeberria]]
| arraunlari gipuzkoarra
| 1982
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1251
|
| [[Alex Sola]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1999
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1252
|
| [[Ignacio Maria Lojendio]]
|
| 1914
| 2002
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1253
| [[Fitxategi:Mireneganagoya.jpg|center|128px]]
| [[Miren Egaña Goya]]
| gipuzkoar irakasle eta etnografoa
| 1946
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1254
|
| [[María Abrisqueta de Zulueta]]
| gipuzkoar idazlea, pedagogoa, Espainian eta Kuban gidaritzaren sortzailea
| 1911
| 1992
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1255
| [[Fitxategi:Jose Mari Quesada Lasarte 1.jpg|center|128px]]
| [[Jose Mari Quesada Lasarte]]
| ETAkidea
| 1934
| 1968
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1256
|
| [[Iñaki Olaizola Eizagirre]]
| gipuzkoar itsasontzigintza-ingeniari eta antropologoa
| 1944
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1257
| [[Fitxategi:Juan Carlos Etxeberria 2012.jpg|center|128px]]
| [[Juan Carlos Etxeberria]]
| gipuzkoar kazetaria
| 1968
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1258
|
| ''[[:d:Q62116521|Olga de Dios]]''
| ilustratzaile espainiarra
| 1979
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1259
|
| [[Patricia Rodríguez Barrios]]
| gipuzkoar kirol talde-zuzendaria
| 1982
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1260
|
| [[Teresa Castro]]
| gipuzkoar gidoilaria, ilustratzailea eta LGBT eskubideen aldeko aktibista
| 1968
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1261
| [[Fitxategi:Iosu Zabala Iturralde (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Iosu Zabala Iturralde]]
| Mondragon Unibertsitateko errektore ohia
| 1952
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1262
| [[Fitxategi:Isabel Alvarez Azcune.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q62574554|Isabel Alvarez Azcune]]''
|
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1263
| [[Fitxategi:Amalur Alvarez (cropped-2).jpg|center|128px]]
| [[Amalur Alvarez]]
| abokatua eta ikerlaria
| 1988
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1264
|
| [[Ventura Barkaiztegi Urbina]]
|
| 1762
| 1816
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1265
|
| [[Karmele Izagirre]]
| prentsa arrosako kazetaria
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1266
|
| [[José Luis Egea]]
|
| 1940
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1267
| [[Fitxategi:Martín Zubimendi - 2223.jpg|center|128px]]
| [[Martin Zubimendi|Martín Zubimendi]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1999
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1268
|
| ''[[:d:Q63531187|Carolina de Montúfar y García-Infante]]''
|
| 1825
| 1891
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1269
| [[Fitxategi:Carmen Diaz Mintegui.jpg|center|128px]]
| [[Carmen Diez Mintegi]]
| antropologo donostiarra
| 1948
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1270
|
| ''[[:d:Q63860283|Agustín Zaragüeta]]''
| argazkilari espainiarra
| 1859
| 1929
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1271
|
| ''[[:d:Q63860470|Ricardo Iriarte]]''
| argazkilari espainiarra
| 1954
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1272
|
| ''[[:d:Q63860483|Justy García Koch]]''
| argazkilari espainiarra
| 1960
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1273
|
| [[Alberto Fernández-Ibarburu|Alberto Fernández Ibarburu]]
| argazkilari espainiarra
| 1917
| 2005
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1274
|
| [[Alberto Berzal]]
| aktore espainiarra
| 1970
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1275
|
| [[Maitane Basasoro Ziganda|Q64008040]]
| ikertzailea
| 1992
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1276
| [[Fitxategi:Antxon Lafont Gaindegia 02.jpg|center|128px]]
| [[Antxon Lafont]]
| Euskal enpresaburu eta aholkularia
| 1935
| 2024
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1277
|
| ''[[:d:Q64177328|Laura Domínguez Arroyo]]''
| politikari espainiarra
| 1986
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1278
|
| [[Maialen Sorzabalbere]]
| gidoilaria
| 1996
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1279
|
| [[Maru Solores]]
| zinemagilea
| 1968
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1280
| [[Fitxategi:Aitor Cevidanes.png|center|128px]]
| [[Aitor Cevidanes]]
| albaitari eta ikertzailea
| 1989
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1281
|
| [[Luis Migel Kerexeta]]
| auzitegi medikua eta Euskal Herriko Unibertsitatearen irakaslea
| 1962
| 2019
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1282
|
| ''[[:d:Q64518333|Amaia Rojo]]''
| gidoigilea
| 1996
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1283
|
| ''[[:d:Q64746341|Maite Caballero]]''
| euskal artista
| 1984
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1284
|
| [[Miguel Berzosa]]
| euskal komikilari
| 1945
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1285
|
| [[Jesús Lucas Erro]]
| euskal komikilaria
| 1946
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1286
|
| ''[[:d:Q64785172|Mikel Azparren]]''
|
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1287
|
| [[Pello Gutierrez|Pello Gutierrez Peñalva]]
| euskal komikilaria
| 1979
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1288
|
| ''[[:d:Q64991828|Josean Olabe]]''
| Euskal gidoilaria eta marrazkilaria
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1289
|
| [[Markel Sainz]]
| euskal aktorea
| 2001
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1290
| [[Fitxategi:Lorea Intxausti 202107.jpg|center|128px]]
| [[Lorea Intxausti]]
| euskal aktorea
| 2000
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1291
| [[Fitxategi:Xanti Korkostegi 2020 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Xanti Korkostegi]]
| euskal aktorea
| 2002
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1292
|
| [[Iñigo Bikuña]]
|
| 1998
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1293
| [[Fitxategi:Antton-gurrutxaga Elhuyar.jpg|center|128px]]
| [[Antton Gurrutxaga|Antton Gurrutxaga Hernaiz]]
| hizkuntzalari konputazionala eta euskaltzain urgazlea da. Aitzindaria hiztegigintza eta lexikografia konputazionalean
| 1958
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1294
|
| ''[[:d:Q65767115|Francisco Javier Espinosa de los Monteros y Herreros de Tejada, 3rd Marquess of Valtierra]]''
|
| 1911
| 1984
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1295
| [[Fitxategi:Luis Navarro 2017.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q65770185|Luis Navarro]]''
| unibertsitateko irakasle espainiarra
| 1954
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1296
|
| ''[[:d:Q65770789|Iñaki Yarza]]''
| unibertsitateko irakasle espainiarra
| 1953
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1297
| [[Fitxategi:Vuelta espana 2022 CRI Elche Alicante-71 - 52324649482.jpg|center|128px]]
| [[Xabier Mikel Azparren]]
| txirrindulari gipuzkoarra
| 1999
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1298
|
| ''[[:d:Q65945589|Juan José Aranguren]]''
| eskultore donostiarra
| 1955
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1299
|
| ''[[:d:Q66724615|Iñaki Crespo]]''
|
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1300
| [[Fitxategi:OSE- Anduaga74 (50229813103).jpg|center|128px]]
| [[Xabier Anduaga]]
| abeslari espainiarra
| 1995
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1301
| [[Fitxategi:Amaiur esnaola2.jpg|center|128px]]
| [[Amaiur Esnaola]]
| ikertzaile biologoa
| 1992
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1302
|
| [[Maider Fernandez]]
| gipuzkoar hezitzailea eta zinemagilea
| 1988
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1303
|
| ''[[:d:Q69492750|Alfonso C. Chacón Oreja]]''
| unibertsitateko irakasle espainiarra
| 1952
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1304
|
| [[Joanes Labaien]]
|
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1305
| [[Fitxategi:Guillermo Roa.jpg|center|128px]]
| [[Guillermo Roa]]
| Zientzia dubulgatzaile eta Irrati-esataria
| 1968
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1306
|
| [[Ibon Martín]]
| gipuzkoar idazlea eta kazetaria
| 1976
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1307
|
| ''[[:d:Q71024147|Juan Pagola Bireben]]''
|
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1308
|
| [[Silvia Albert Sopale]]
| donostiar aktore, antzerki-zuzendari, sortzaile eta arrazakeriaren kontrako ekintzaile feminista
| 1976
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1309
|
| ''[[:d:Q71435434|Bruno Marcos]]''
|
| 1970
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1310
| [[Fitxategi:Pilar Rodríguez Pérez.jpg|center|128px]]
| [[Pilar Rodríguez Pérez]]
|
| 1964
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1311
|
| [[Josean Gómez]]
|
| 1954
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1312
|
| ''[[:d:Q73151609|Vicente Machimbarrena Gogorza]]''
| politikari espainiarra
| 1865
| 1949
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1313
|
| [[Aritz Moreno]]
| zinema zuzendari espainiarra
| 1980
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1314
|
| [[Ignacio Latierro]]
| euskal politikaria
| 1943
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1315
|
| ''[[:d:Q73503174|Antonio Got Insausti]]''
|
| 1878
| 1938<br/>1939
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1316
| [[Fitxategi:Basilio Sierra informatikaria.png|center|128px]]
| [[Basilio Sierra]]
| Ikertzaile eta unibertsitateko irakaslea
|
|
| [[Igeldo]]
|-
| style='text-align:right'| 1317
|
| [[Arkaitz Diaz Gorostegi]]
| euskal arraunlaria
| 1983
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1318
|
| ''[[:d:Q74888008|Imelda Bengoa]]''
| saskibaloi jokalari espainiarra
| 1959
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1319
|
| [[Elena Moreno Zaldibar]]
| donostiar sakibaloi-jokalari ohia
| 1959
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1320
| [[Fitxategi:Iurgi Caminos Saski Baskonia 20171215 (cropped).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q75247420|Iurgi Caminos]]''
|
| 1978
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1321
|
| ''[[:d:Q75360119|José María de Mesía y de Lesseps, 7th Duke of Tamanes]]''
|
| 1917
| 1970
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1322
| [[Fitxategi:Joaquín Ignacio Mencos y Doussinague 01.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q75371270|Joaquin Mencos y Doussinague, Marques de Real Defensa]]''
|
| 1944
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1323
|
| ''[[:d:Q75961045|Juan Rafael Aldai Lasarte]]''
| arkitekto donostiarra, Kontxako barandaren diseinatzailea
| 1879
| 1955
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1324
|
| [[Ramon Kortazar|Ramon Kortazar Urruzola]]
| arkitekto donostiarra
| 1867
| 1945
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1325
|
| ''[[:d:Q76463354|Santiago Agustín de Zuloaga]]''
|
| 1715
| 1780
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1326
| [[Fitxategi:Luixa Reizabal UEU Unibertsitatea.net.jpg|center|128px]]
| [[Luixa Reizabal|Luixa Reizabal Arruabarrena]]
| ikertzailea
| 1964
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1327
|
| [[Elena Torregarai|Elena Torregarai Pagola]]
| historialari eta unibertsitate irakasle
| 1966
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1328
|
| [[Ekhi Bravo]]
| gipuzkoar futbolaria
| 1997
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1329
|
| [[Antxon Gómez]]
|
| 1952
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1330
|
| [[Lide Arana|Lide Arana Urbieta]]
| biokimikaria
| 1984
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1331
|
| [[Maitane Arnoso]]
|
| 1981
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1332
|
| ''[[:d:Q81813230|Josu Okinena]]''
| piano-jotzaile espainiarra
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1333
|
| ''[[:d:Q81814225|Gillen Munguía]]''
| abeslari espainiarra
| 1990
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1334
|
| [[Luis Ureña]]
|
| 1899
| 1961
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1335
|
| ''[[:d:Q82785277|José Domingo de Mintegui]]''
|
| 1756
| 1843
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1336
| [[Fitxategi:Itziar Aranburu Garcia.jpg|center|128px]]
| [[Itziar Aranburu|Itziar Aranburu Garcia]]
| euskal sortzailea
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1337
|
| [[Koldo Zuazua]]
| zinema ekoizlea
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1338
|
| ''[[:d:Q84519636|Luis Azqueta Brunet]]''
|
| 1918
| 2006
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1339
| [[Fitxategi:Loli Lopez Goñi.jpg|center|128px]]
| [[Loli Lopez Goñi]]
| euskal mendigoizalea
| 1930
| 2020
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1340
|
| ''[[:d:Q84729084|Félix Azpilicueta Viguera]]''
| politikari espainiarra
| 1910
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1341
|
| [[Juan Bono de Quejo]]
| esklabo-trafikatzailea
| 1475
| 1528
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1342
|
| ''[[:d:Q84854157|Idoia Ochoa]]''
|
| 1985
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1343
|
| [[José Manuel Brunet y Prat]]
|
| 1806
| 1892
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1344
|
| ''[[:d:Q85416102|Enrique Banús]]''
|
| 1953
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1345
|
| ''[[:d:Q85416187|Sara Barrena]]''
|
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1346
|
| ''[[:d:Q86834276|Antonio Epelde Hueto]]''
| politikari espainiarra
| 1914
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1347
| [[Fitxategi:Marina Sáenz (cropped).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q86848375|Marina Echebarría Sáenz]]''
|
| 1970
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1348
|
| ''[[:d:Q86849415|Jose Manuel Elosegui y Lizariturry]]''
| politikari espainiarra
| 1915
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1349
|
| ''[[:d:Q86850074|Carlos Cavero Beyard]]''
| politikari espainiarra
| 1926
| 1979
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1350
| [[Fitxategi:Izar Agirresarobe (2020ko otsaila).jpg|center|128px]]
| [[Izar Agirresarobe]]
| Zientziaren arloan diharduen filosofoa
| 1993
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1351
|
| ''[[:d:Q86929305|Manuel Maria Escudero y Rueda]]''
| politikari espainiarra
| 1920
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1352
|
| ''[[:d:Q86930509|Josefina Veglison Jornet]]''
| politikari espainiarra
| 1915
| 1992
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1353
|
| ''[[:d:Q87070418|Ricardo Alía]]''
| idazle
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1354
|
| [[Isabel Etxeberria Ramirez]]
| itzultzailea eta irakaslea
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1355
|
| [[Lur Olaizola]]
|
| 1988
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1356
|
| ''[[:d:Q87392095|Miguel Muñoa Carresson]]''
| politikari espainiarra
| 1918
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1357
| [[Fitxategi:Amaiur Sarriegi - FCB v Real Sociedad - DSC 1492 (51263300234) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Amaiur Sarriegi]]
| gipuzkoar futbolaria
| 2000
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1358
|
| ''[[:d:Q87835159|Oihane Jaka]]''
| biologo, poeta
| 1985
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1359
|
| [[Karmele Soler]]
|
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1360
|
| [[Iban Malo]]
| gipuzkoar aktorea
| 1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1361
|
| ''[[:d:Q88376927|Juan Carlos Arruti Azpitarte]]''
|
| 1960
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1362
|
| ''[[:d:Q88402037|Marta Rincón]]''
| ikertzailea
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1363
| [[Fitxategi:Maite Eskarmendi 2014.jpg|center|128px]]
| [[Maite Eskarmendi]]
| telebista aurkezlea
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1364
|
| ''[[:d:Q89131252|Ana de Sagrera]]''
|
| 1918
| 2018
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1365
|
| [[Jose Arana Irastorza]]
| Gerra Zibilean hildako Eusko Abertzale Ekintzako lehen gudaria
| 1913
| 1936
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1366
| [[Fitxategi:Aiora Jaka, 2013-04-21.jpg|center|128px]]
| [[Aiora Jaka]]
| itzultzailea, irakaslea eta ikertzailea, Donostian jaioa
| 1982
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1367
| [[Fitxategi:Andrea Khaltaoui. Ikertzailea.jpg|center|128px]]
| [[Andrea Khalfaoui]]
| ikertzailea
| 1993
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1368
|
| ''[[:d:Q89900980|Xosé Miguel Alonso Boó]]''
| kazetari espainiarra
| 1955
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1369
| [[Fitxategi:Jaione Camborda (2023).jpg|center|128px]]
| [[Jaione Camborda]]
| zinemagilea
| 1983
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1370
| [[Fitxategi:Maria Colera Intxausti.jpg|center|128px]]
| [[Maria Colera|Maria Colera Intxausti]]
| gipuzkoar itzultzailea eta interpretea
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1371
|
| [[Mikel Navarro]]
|
| 1954
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1372
|
| [[Joseba Zalakain]]
| kazetari gipuzkoarra
| 1968
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1373
| [[Fitxategi:Monumento a las Trece Rosas en mayo de 2021 08.jpg|center|128px]]
| [[Blanca Brisac Vázquez]]
| Donostian jaiotako piano-jotzailea, Hamairu arrosak taldeko partaidea
| 1910
| 1939
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1374
|
| [[Idoia Santamaria|Idoia Santamaria Urkaregi]]
| gipuzkoar itzultzailea eta zuzentzailea
| 1962
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1375
| [[Fitxategi:AnderGortazar.jpg|center|128px]]
| [[Ander Gortazar|Ander Gortazar Balerdi]]
| ikertzailea
| 1985
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1376
|
| [[Aitziber Estanga]]
| musikaria
| 1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1377
|
| ''[[:d:Q91433224|María José Usandizaga Rodríguez]]''
| politikari espainiarra
| 1951
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1378
| [[Fitxategi:Nerea Iriarte. Kazetaria.jpg|center|128px]]
| [[Nerea Iriarte]]
| kazetaria
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1379
| [[Fitxategi:Aritz Trueba Kultur sarea.jpg|center|128px]]
| [[Aritz Trueba]]
| ilustratzailea, komikigilea
| 1980
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1380
| [[Fitxategi:Alicia Amatriain and Marijn Rademake.jpg|center|128px]]
| [[Alicia Amatriain]]
| ballet dantzari espainiarra
| 1980
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1381
| [[Fitxategi:Txirrimirrietatxiribiton.jpg|center|128px]]
| [[Peru Ansorena]]
| pailazo euskalduna
| 1990
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1382
|
| [[Txipia]]
| Donostiako futbolaria
| 1914
| 1998
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1383
| [[Fitxategi:1927, La Asamblea Nacional, Vicente Laffite Obineta.jpg|center|128px]]
| [[Vicente Laffite]]
| politikari espainiarra
| 1859
| 1944
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1384
| [[Fitxategi:Kholiop.jpg|center|128px]]
| [[Julio Peña Fernández]]
| donostiar aktorea
| 2000
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1385
|
| ''[[:d:Q93224598|José Luis López Zubillaga]]''
|
| 1960
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1386
|
| ''[[:d:Q93225068|Alfonso Pérez de Laborda]]''
|
| 1940
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1387
|
| ''[[:d:Q93239768|Fernando Guerrero]]''
|
| 1920
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1388
|
| ''[[:d:Q93427438|Ignacio M. Palacios Martínez]]''
|
| 1959
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1389
| [[Fitxategi:Lola Garrido.jpg|center|128px]]
| [[Lola Garrido]]
| Donostiar arte-komisarioa, arte-bildumagilea
| 1949
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1390
|
| ''[[:d:Q93435496|Xabier Salaberria]]''
| artista
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1391
|
| ''[[:d:Q93435746|Juan Carlos Jimenez de Aberasturi]]''
| Agirizaina
| 1945
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1392
|
| ''[[:d:Q93618354|Xabi Zabaleta]]''
| gidoilaria
| 1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1393
|
| ''[[:d:Q94579175|Teresa Alonso Gutiérrez]]''
|
| 1925
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1394
|
| [[Aurkene Iturrioz]]
| kazetaria
| 2000
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1395
|
| ''[[:d:Q95209544|Josune Lasa]]''
|
| 1954
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1396
| [[Fitxategi:Sara Zozaya. Musikaria.jpg|center|128px]]
| [[Sara Zozaya]]
| euskal musikaria
| 1995
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1397
|
| [[Koruko Aizarna]]
| politikari espainiarra
| 1954
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1398
| [[Fitxategi:Itziaralkorta EI.jpg|center|128px]]
| [[Itziar Alkorta Idiakez]]
| Donostiako abokatu eta EHUko irakaslea
| 1967
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1399
|
| [[Amaia Iraundegi]]
| Aktorea
| 1994
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1400
|
| ''[[:d:Q95648246|María Brunet de Prat]]''
|
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1401
|
| ''[[:d:Q96007510|Luis Morenés, 15th Count of Villada]]''
|
| 1903
| 1987
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1402
|
| [[Nerea Irastorza|Nerea Irastorza Landa]]
| Neurozientzialaria
| 1991
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1403
|
| ''[[:d:Q96634680|Ander Lacalle]]''
| euskal aktorea
| 2001
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1404
| [[Fitxategi:Igor Calzada.png|center|128px]]
| [[Igor Calzada]]
| ikertzailea
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1405
| [[Fitxategi:DSF0336.jpg|center|128px]]
| [[Olaia Urtiaga]]
| gipuzkoar kazetaria, irrati esataria eta telebista aurkezlea
| 1983
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1406
| [[Fitxategi:Miren Jone Azurza.jpg|center|128px]]
| [[Miren Jone Azurza]]
| Euskal kazetaria eta ohorezko euskaltzaina
| 1929
| 2022
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1407
|
| ''[[:d:Q97145511|Carlos Saez de Egilaz]]''
|
| 1973
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1408
|
| ''[[:d:Q97346045|Jon Cazenave]]''
| argazkilari
| 1978
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1409
|
| ''[[:d:Q97353375|Gabriela Cendoya Bergareche]]''
| bildumagile
| 1958
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1410
|
| ''[[:d:Q97382447|Clemente Ibarguren]]''
|
| 1849
| 1933
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1411
|
| [[Txema Indias]]
| futbolari Gipuzkoarra
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1412
|
| [[Gurutze del Ama]]
| futbolari espainiarra
| 1984
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1413
|
| ''[[:d:Q97681460|Leonardo Santa Isabel Artucha]]''
|
| 1869
| 1947
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1414
| [[Fitxategi:Mikel 7.jpg|center|128px]]
| [[Mikel Arrizabalaga Aizpurua]]
| Irakasle, mendizale, idazle eta argitapenen kudeatzailea
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1415
|
| ''[[:d:Q98069499|Francisco Xabier Chimeno Inza]]''
|
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1416
| [[Fitxategi:FCB v Real Sociedad - DSC 1340 (51263599370) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Cecilia Marcos]]
| futbolari espainiarra
| 2001
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1417
|
| ''[[:d:Q98168927|Ainhoa Quinto Olloquiegui]]''
|
| 1992
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1418
|
| [[Bingen Elortza]]
| aktore espainiarra
| 1993
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1419
| [[Fitxategi:Uxoa Iñurrieta-uninet2016.jpg|center|128px]]
| [[Uxoa Iñurrieta|Uxoa Inurrieta]]
| Gipuzkoako Itzultzaile eta hizkuntzalari konputazionala
| 1990
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1420
|
| [[Irma Hoffren|Irma Hoffrén]]
| Dantzaria
| 1986
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1421
| [[Fitxategi:Marta San Adrián.jpg|center|128px]]
| [[Marta San Adrián Rocandio]]
| futbolari espainiarra
| 2000
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1422
|
| ''[[:d:Q98908736|José María Recondo]]''
|
| 1927
| 2003
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1423
|
| ''[[:d:Q99033209|Marina de Gabaráin]]''
|
| 1917
| 1972
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1424
|
| [[Eva Salaberria]]
|
| 1964
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1425
|
| ''[[:d:Q99485414|Vicente Lardizabal]]''
|
| 1746
| 1814
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1426
| [[Fitxategi:Aitor Bengoetxea azkena.jpg|center|128px]]
| [[Aitor Bengoetxea|Aitor Bengoetxea Alkorta]]
|
| 1967
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1427
| [[Fitxategi:2016.03.18 JALema.jpg|center|128px]]
| [[José Ángel Lema Pueyo]]
| ikerlaria
| 1960
| 2022
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1428
|
| [[Gregorio Sena]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1890
| 1956
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1429
|
| [[Popotxo Aiestaran|Pedro Aiestaran]]
| aktore
| 1951
| 2020
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1430
|
| [[Amaia Serrano Mariezkurrena]]
| Literatura kritikaria eta irakaslea
| 1984
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1431
|
| ''[[:d:Q100257367|Asier Urbieta]]''
|
| 1979
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1432
|
| ''[[:d:Q100257563|Ander Azurmendi]]''
| aktorea
| 1994
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1433
|
| [[Mikel Bujanda]]
| Gipuzkoar kazetari eta euskaltzain urgazlea
| 1955
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1434
| [[Fitxategi:Iratxe Ansa. Dantzaria eta koreografoa.jpg|center|128px]]
| [[Iratxe Ansa]]
| gipuzkoar dantzaria eta koreografoa
| 1976
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1435
| [[Fitxategi:Goyas 2023 - Jone Laspiur.jpg|center|128px]]
| [[Jone Laspiur]]
| gipuzkoar aktorea
| 1995
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1436
|
| [[Rakel Arenaza Acedo|Rakel Arenaza]]
| abeslari espainiarra
| 1991
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1437
|
| [[Aintzane Crujeiras]]
| gipuzkoar aktorea
| 1983
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1438
| [[Fitxategi:Ibai Marin.jpg|center|128px]]
| [[Ibai Marin]]
| abeslaria eta gitarra jotzailea, Donostian jaioa, rock estilokoa
| 1978
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1439
|
| [[Ladislao Zabala]]
|
| 1953
| 2015
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1440
|
| ''[[:d:Q102128213|Jaime de los Ríos]]''
| sortzaile
| 1982
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1441
| [[Fitxategi:Hur Gorostiaga - Bilbo Hiria Irratia - 2017.jpg|center|128px]]
| [[Hur Gorostiaga]]
| Seaskako zuzendaria eta kazetari ohia
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1442
|
| [[Amagoia Lauzirika]]
| gipuzkoar aktorea
| 1974
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1443
|
| [[Jose Luis Teres]]
| irakaslea, mikologiaren ikertzailea
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1444
|
| [[Alejo Alberdi]]
| musikari donostiarra, Derribos Arias eta beste talde batzuetakoa
| 1960
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1445
| [[Fitxategi:Amaia illarreta.png|center|128px]]
| [[Amaia Illarreta]]
| Gipuzkoar dantzari, irakasle, pedagogo eta kultur ekintzailea
| 1964
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1446
|
| [[Antton Mendizabal]]
| dantzari gipuzkoarra
| 1960
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1447
|
| [[Sem Westerveld]]
| futbolari nederlandarra
| 2002
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1448
|
| ''[[:d:Q104767146|María del Pilar Azlor de Aragón y Guillamas]]''
|
| 1908
| 1996
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1449
|
| [[Belen Azpeitia]]
| Donostiako lasterkaria
| 1952
| 2005
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1450
|
| ''[[:d:Q104816812|Susana Reberdito]]''
|
| 1962
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1451
|
| [[Unai Elizasu]]
| gai-jartzailea
| 1980
|
| [[Altza]]
|-
| style='text-align:right'| 1452
|
| [[Juan Jose Zubiri]]
|
| 1961
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1453
| [[Fitxategi:Mentxu Alkorta.jpg|center|128px]]
| [[Mentxu Alkorta Arzak|Mentxu Alkorta]]
| dantzaria, trikitilaria
| 1947
| 2021
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1454
|
| [[Felix Goñi|Félix Goñi Urcelay]]
| gipuzkoar biokimakari ikertzailea
| 1951
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1455
|
| [[Carmen Artaza]]
| mezzosopranoa
| 1995
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1456
|
| [[Pilar Mendibil]]
| Militante feminista eta lesbiana euskalduna
| 1965
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1457
|
| ''[[:d:Q105575641|Juan Pérez Agirregoikoa]]''
|
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1458
|
| ''[[:d:Q105668925|Aitor Soroa]]''
| Ixa taldeko ikertzailea
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1459
| [[Fitxategi:Mikelen Txokoa - Altza (2020) 14.jpg|center|128px]]
| [[Idoia Aierbe|Idoia Aierbe Iribar]]
| Euskal Herriko gatazkan torturatua
| 1962
| 2018
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1460
|
| ''[[:d:Q105821475|Yosigo]]''
| euskal argazkilaria
| 1981
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1461
| [[Fitxategi:Jose Ramon Zabala.jpg|center|128px]]
| [[Jose Ramon Zabala Agirre]]
| irakasle, ekologista eta literatura kritikaria
| 1958
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1462
|
| ''[[:d:Q105958820|Carlos Munguía]]''
| opera abeslari espainiarra
| 1921
| 2012
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1463
|
| ''[[:d:Q105987965|Oihane Espunez]]''
| euskal artista
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1464
| [[Fitxategi:Red Álava.jpg|center|128px]]
| [[Delia Lauroba]]
| Abertzalea, Ekintzailea, Emakume Abertzale batzako kidea
| 1909
| 2004
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1465
| [[Fitxategi:Eutsi berdintasunari (Marienea-Basauri, 2021) 2.jpg|center|128px]]
| [[Zuriñe Arrue]]
| eskalatzailea
| 1986
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1466
|
| ''[[:d:Q106262036|Ángela Albéniz Amestoy]]''
| piano-jotzaile espainiarra
| 1817
| 1871
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1467
| [[Fitxategi:Kerman Orbegozo.jpg|center|128px]]
| [[Kerman Orbegozo]]
| euskal politikaria
| 1979
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1468
|
| ''[[:d:Q106544512|Carmen Solorzano Sanchez]]''
| euskal politikaria
| 1952
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1469
|
| [[Cristina Laborda]]
| euskal politikaria
| 1980
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1470
|
| ''[[:d:Q106571456|Ricardo Hueso Abancens]]''
| euskal politikaria
| 1951
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1471
|
| ''[[:d:Q106571465|Jon Salaberria Sansinenea]]''
| euskal politikaria
| 1970
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1472
|
| ''[[:d:Q106595442|Andrés Martín Asuero]]''
|
| 1964
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1473
| [[Fitxategi:Niña de los Duques de Aliaga y Faustíto Víana.png|center|128px]]
| ''[[:d:Q106596268|Fausto de Saavedra y Collado]]''
|
| 1902
| 1980
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1474
|
| ''[[:d:Q106612168|Dolores Echaide]]''
|
| 1928
| 2018
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1475
|
| ''[[:d:Q106643837|Javier Maria Sada]]''
| Donostiako idazlea eta kronista
| 1943
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1476
|
| [[Iñaki Subijana]]
| Gipuzkoako epailea
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1477
|
| ''[[:d:Q106708152|Guillermo Echenique González]]''
| euskal politikaria
| 1954
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1478
| [[Fitxategi:Mario Capelete - Ourense CF - CD Laredo 2022-23.jpg|center|128px]]
| [[Mario Capelete]]
| Futbolari gipuzkoarra
| 1995
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1479
| [[Fitxategi:Agustin Arruabarrena Dekanoa 2013 01.jpg|center|128px]]
| [[Agustin Arruabarrena|Agustin Arruabarrena Frutos]]
| EHUko informatikari, irakasle eta ikertzailea
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1480
|
| [[Usue Mori Carrascal]]
| Ikertzailea, ORCID: 0000-0002-2057-1770
| 1987
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1481
| [[Fitxategi:Gari Otamendi Dantzan Ikasi Topaketak (Eibar, 2022).jpg|center|128px]]
| [[Gari Otamendi]]
| euskal dantzari eta musikaria
| 1980
|
| [[Añorga]]
|-
| style='text-align:right'| 1482
|
| [[Iñigo Orozko]]
| Futbolari gipuzkoarra
| 1993
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1483
|
| [[Ekaitz Jiménez]]
| Futbolari donostiarra
| 1996
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1484
|
| ''[[:d:Q106960631|Patricia Fernández Goberna]]''
| abeslari espainiarra
| 1957
| 2016
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1485
|
| ''[[:d:Q106963127|Nacho Fernández Goberna]]''
|
| 1964
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1486
|
| [[Alexander Petxarroman]]
| Futbolari gipuzkoarra
| 1997
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1487
| [[Fitxategi:Soroborda ur-biltegiko sarrera..JPG|center|128px]]
| [[Antton Larretxau]]
| Teknikaria eta aditua edateko uraren kudeaketan Donostian
| 1946
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1488
| [[Fitxategi:Jon ander olasagasti.jpg|center|128px]]
| [[Jon Ander Olasagasti]]
| Futbolari gipuzkoarra
| 2000
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1489
|
| ''[[:d:Q107102040|Félix Gila Esteban]]''
|
| 1895
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1490
|
| [[Jon Gurutzeta]]
| Futbolari Donostiarra
| 2000
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1491
|
| [[Jose Angel Lopetegi]]
|
| 1962
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1492
|
| ''[[:d:Q107324855|Juan de Arístegui Laborde]]''
|
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1493
|
| ''[[:d:Q107338471|Iñaki Martín]]''
|
| 1978
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1494
|
| [[Borja Barragué|Borja Barragué Calvo]]
| irakaslea, ikertzailea eta idazlea
| 1981
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1495
|
| ''[[:d:Q107370331|María Coro Clavero Maestre]]''
|
| 1911
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1496
|
| ''[[:d:Q107411013|Ángel Ter]]''
|
| 1922
| 1987
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1497
|
| [[Maria Jose Bravo]]
| ikasle
| 1964
| 1980
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1498
|
| [[Jose Maria Iraola]]
| Gipuzkoar Musikaria
|
|
| [[Igeldo]]
|-
| style='text-align:right'| 1499
|
| [[Jokin Otamendi]]
|
| 1941
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1500
|
| [[Unai Ruiz-Zeberio]]
| Atezain Donostiarra
| 2000
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1501
|
| ''[[:d:Q107576741|Jesús Burguera]]''
|
| 1954
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1502
| [[Fitxategi:JAGalarraga.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q107604536|Juan Antonio Galarraga]]''
|
| 1920
| 2005
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1503
|
| ''[[:d:Q107619181|Francisco Unzurrunzaga Loinaz]]''
|
| 1923
| 2013
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1504
|
| ''[[:d:Q107710755|Aimar Bretos]]''
| Kazetaria, irratiko esataria
| 1986
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1505
|
| ''[[:d:Q107724642|Eduardo Vírgala]]''
|
| 1959
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1506
|
| [[Eva García Magriñá]]
| Ikertzailea
| 1966
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1507
| [[Fitxategi:Aintzane Muguruza (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Aintzane Muguruza|Aintzane Muguruza Mendarte]]
| ekintzaile eta feminista donostiarra
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1508
|
| ''[[:d:Q108029718|Ventura de Landaeta y Horna]]''
|
| 1655
| 1735
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1509
| [[Fitxategi:Josefa Tito Recalde primera empresaria y emprendedora del jabón en Herrera, Guipúzcoa, España.jpg|center|128px]]
| [[Josefa Tito Recalde]]
| enpresaburua
| 1802
| 1858
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1510
| [[Fitxategi:Isabel Etxeberria Gorriti by Borràs.jpg|center|128px]]
| [[Isabel Etxeberria Gorriti|Isabel Etxeberria]]
| Donostiar irakaslea
| 1915
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1511
|
| ''[[:d:Q108099446|Izaskun Álvarez Gainza]]''
| euskal artista
| 1981
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1512
|
| ''[[:d:Q108099460|Miren Barrena]]''
| euskal artista
| 1996
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1513
| [[Fitxategi:Eva Ugalde.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q108312130|Eva Ugalde]]''
| musikagile espainiarra
| 1973
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1514
|
| [[Ander Martín Odriozola]]
| Futbolari donostiarra
| 2000
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1515
|
| [[Fatima Frutos]]
| Gaztelaniako idazlea
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1516
|
| [[Amaia Elizalde|Amaia Elizalde Estenaga]]
| irakasle eta literatur kritikari euskalduna
| 1988
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1517
|
| [[Maialen Beloki|Maialen Beloki Berasategi]]
| Donostiako Zemaldiko zuzendariordea 2016tik
| 1983
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1518
| [[Fitxategi:Arancha de las Heras por Julia Robles.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q108571195|Arancha de las Heras]]''
|
| 1974
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1519
|
| ''[[:d:Q108576749|Igor Gomez Maneiro]]''
|
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1520
| [[Fitxategi:Gene Yurre familian.jpg|center|128px]]
| [[Gene Yurre]]
| euskal dantzari profesionala (1928-2008)
| 1928
| 2008
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1521
|
| ''[[:d:Q108586406|Antonio de Oteiza]]''
|
| 1926
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1522
|
| ''[[:d:Q108599161|Neves Rodríguez]]''
|
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1523
|
| [[Jimena Alonso]]
|
| 1937
| 2021
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1524
|
| [[Elena Mendizabal]]
| euskal artista
| 1960
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1525
|
| ''[[:d:Q108720397|Gabriele Muguruza Goenaga]]''
| euskal artista
| 1992
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1526
|
| ''[[:d:Q108720742|Lorea Oar-Arteta]]''
| euskal artista
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1527
|
| ''[[:d:Q108735970|PIlar Soberón]]''
| euskal artista
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1528
| [[Fitxategi:Marrero.jpg|center|128px]]
| [[Unai Marrero]]
| futbolari gipuzkoarra
| 2001
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1529
|
| ''[[:d:Q108878660|Claudia Fernández]]''
|
| 2003
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1530
|
| [[Gavina Viana Viana]]
| Lider errepublikarra.
| 1891
| 2000
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1531
|
| ''[[:d:Q108899487|Marina Palacio]]''
| zinegilea
| 1996
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1532
|
| ''[[:d:Q108917604|Sarah Loinaz]]''
|
| 1998
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1533
|
| ''[[:d:Q109311855|Borja Corcóstegui Guraya]]''
|
| 1950
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1534
|
| [[Mikel Salegi Urbieta]]
| Guardia Zibilak hildako gaztea
| 1953
| 1974
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1535
| [[Fitxategi:José Francisco Navarro Arzac.jpg|center|128px]]
| [[Jose Frantzisko Navarro Arzak]]
| euskal herritar ingeniaria, asmatzailea eta enpresaburua
| 1823
| 1909
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1536
| [[Fitxategi:José María de Orbe en el MoMA (NY).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q109424788|José María de Orbe]]''
|
| 1958
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1537
|
| ''[[:d:Q109426187|Fernando Yarza de la Sierra]]''
|
| 1950
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1538
|
| ''[[:d:Q109527106|Nader Koochaki]]''
| arte ikertzailea
| 1983
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1539
|
| [[Eider Sánchez]]
| Telekomunikazio ingeniaria
| 1986
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1540
|
| ''[[:d:Q109836121|José Orbegozo Goróstegui]]''
|
| 1870
| 1939
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1541
|
| ''[[:d:Q109856492|Maialen Berridi Agirre]]''
| Gipuzkoar familia-medikua
| 1984
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1542
|
| ''[[:d:Q110096493|Jorge Urbiola López de Montenegro]]''
|
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1543
|
| ''[[:d:Q110255170|Francisco Javier Lizasoain Muguiro]]''
|
| 1907
| 1936
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1544
|
| ''[[:d:Q110316241|Juan Aguirre Sorondo]]''
|
| 1962
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1545
|
| [[Aitor Badiola (abeslaria)|Aitor Badiola]]
| Abeslaria
| 1949
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1546
|
| [[Miren Koruko Gonzalez Galarraga]]
| gipuzkoar irakaslea
| 1941
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1547
|
| ''[[:d:Q110537018|Mikel Bikondoa Elizegi]]''
|
| 1942
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1548
|
| ''[[:d:Q110537028|Juan Carlos Eguileor]]''
|
| 1949
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1549
|
| ''[[:d:Q110537042|Carlos Martínez Añibarro]]''
|
| 1924
| 1991
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1550
|
| ''[[:d:Q110548527|Irati Cano]]''
| artista bisuala
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1551
|
| ''[[:d:Q110557676|Juan Echaide]]''
|
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1552
| [[Fitxategi:Kutsidazu Bidea Ainere Mikel.png|center|128px]]
| [[Mikel Sarriegi (aktorea)|Mikel Sarriegi]]
| aktorea eta Zurriola Antzerki Eskolako irakaslea
| 1968
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1553
|
| [[Adur Etxezarreta]]
|
| 1996
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1554
|
| ''[[:d:Q110680773|Javier San José Marqués]]''
| arkitekto espainiarra
| 1949
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1555
|
| ''[[:d:Q110681846|Gabriel Navajas]]''
|
| 1892
| 1972
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1556
|
| [[Sara Ayesa]]
| artista
| 1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1557
|
| [[Uxue del Río]]
| artista, irudigilea eta diseinatzaile grafikoa
| 1997
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1558
| [[Fitxategi:Ane Iturzaeta sarean eus.jpg|center|128px]]
| [[Ane Iturzaeta|Ane Iturzaeta Agirre]]
| Informatikako Ingeniaria eta Gladys sariduna 2021ean
| 1995
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1559
|
| ''[[:d:Q110952313|José Pedro Calvo-Sotelo y Olry de Labry]]''
|
| 1948
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1560
| [[Fitxategi:Echaniz P. - 2024 Canoe Slalom WC Prague (481).jpg|center|128px]]
| [[Pau Etxaniz]]
|
| 2001
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1561
|
| ''[[:d:Q111488240|Ramón Saleta Neira]]''
|
| 1952
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1562
|
| ''[[:d:Q111598604|Xabier Sarasola Aramendia]]''
| Telekomunikazio ingeniari ikertzailea
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1563
|
| [[Sua Enparantza|Sua Enparantza Alustiza]]
| dantzari eta aktore donostiarra
| 2003
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1564
|
| ''[[:d:Q111985967|Juan Carlos Iglesias Chouzas]]''
|
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1565
| [[Fitxategi:Napi al seu estudi.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q111994162|Napi]]''
|
| 1953
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1566
|
| [[Aitor Gabilondo Marín]]
| euskal aktore, gidoilari eta abeslaria da
| 1974
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1567
|
| ''[[:d:Q112389802|Ana Martin Larranaga]]''
|
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1568
|
| ''[[:d:Q112539719|Ricardo Tejada]]''
|
| 1965
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1569
| [[Fitxategi:Arantza San Sebastian.jpg|center|128px]]
| [[Arantza San Sebastian]]
| irakaslea
| 1958
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1570
| [[Fitxategi:Mari Jose Molina Guerrero.jpg|center|128px]]
| [[Mari Jose Molina Guerrero]]
| Irakasle feminista eta militante ezkertiarra
| 1951
| 2018
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1571
| [[Fitxategi:Sierre-Zinal 2022 Sara Alonso.jpg|center|128px]]
| [[Sara Alonso Martinez]]
|
| 1999
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1572
|
| ''[[:d:Q112847007|Maialen Iñarra Arregi]]''
| Gipuzkoar soziolinguista
|
|
| [[Zubieta (Gipuzkoa)|Zubieta]]
|-
| style='text-align:right'| 1573
|
| [[Joana Garitano]]
| gipuzkoar aktorea
| 2008
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1574
|
| ''[[:d:Q112999908|José María Sansinenea]]''
|
| 1896
| 1924
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1575
| [[Fitxategi:Goyas 2023 - Sin identificar -055.jpg|center|128px]]
| [[Mikel Gurrea]]
| zinemagilea
| 1985
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1576
|
| [[Xabier Alegria]]
| Kazetaria, itzultzailea
| 1958
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1577
|
| [[Miguel Sena]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1884
| 1969
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1578
|
| [[Iñaki Aginaga Beristain]]
| gipuzkoar intelektual, ikertzaile eta politikaria
| 1929
| 2021
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1579
|
| ''[[:d:Q113377995|Luis Alzúa Orbegozo]]''
|
| 1856
| 1928
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1580
| [[Fitxategi:Jose angel Torres3.png|center|128px]]
| [[Jose Angel Torres|Jose Angel Torres Saenz]]
| Geologo eta paleontologo gipuzkoarra
| 1959
| 2020
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1581
|
| [[Alfonso Sena]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1886
| 1958
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1582
|
| [[Imanol Aiestaran]]
| txirrindulari gipuzkoarra
| 1974
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1583
| [[Fitxategi:Enekoitz Azparren at the rider presentation of Itzulia Basque Country stage 3.jpg|center|128px]]
| [[Enekoitz Azparren]]
| txirrindulari gipuzkoarra
| 2002
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1584
| [[Fitxategi:Aita Larroka 2.jpg|center|128px]]
| [[Jesus Mari Garcia Ripalda]]
| Militante komunista
| 1952
| 1975
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1585
| [[Fitxategi:Sandra Garayoa.jpg|center|128px]]
| [[Sandra Garayoa]]
| Irudigilea, ilustratzailea
| 1993
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1586
| [[Fitxategi:Brunet-jose-l-92.jpg|center|128px]]
| [[José Brunet Bermingham]]
| 19. mendeko argazkilari eta enpresari donostiarra
| 1836
| 1891
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1587
|
| [[Oier Sarriegi]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1997
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1588
|
| [[Anatz Elizondo]]
| futbolari gipuzkoarra
| 2000
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1589
|
| [[Ander El Haddadi]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1997
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1590
|
| ''[[:d:Q114295534|José Miguel Iriberri Rodríguez]]''
|
| 1943
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1591
|
| [[Iñaki Larramendi]]
| euskal militante abertzalea eta enpresaburua
| 1929
| 2022
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1592
|
| [[Jon Zeberio]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1996
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1593
|
| ''[[:d:Q114576611|Iban Toledo Ibañez]]''
|
| 1978
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1594
|
| ''[[:d:Q114658271|Unai Ruiz Ameztoy]]''
| sortzaile multidisziplinarra
| 1980
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1595
|
| ''[[:d:Q114658462|Maite Alonso]]''
| arte komisarioa
| 1981
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1596
| [[Fitxategi:Liher taldea.jpg|center|128px]]
| [[Lide Hernando]]
|
| 1991
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1597
| [[Fitxategi:BELÉN MORENO.jpg|center|128px]]
| [[Belén Moreno Zaldibar|Belen Moreno Zaldibar]]
| Diziplina aunitzeko artista. Eskultura, ilustrazioa eta diseinu grafikoan espezializatua
| 1966
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1598
|
| ''[[:d:Q115036278|Ángel Martínez San Juan]]''
| politikari espainiarra
| 1951
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1599
|
| ''[[:d:Q115043205|Juan José Irastorza Aldasoro]]''
| politikari espainiarra
| 1959
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1600
|
| ''[[:d:Q115043220|Miguel Ángel Prieto Echegaray]]''
| politikari espainiarra
| 1949
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1601
|
| ''[[:d:Q115043512|Emilia Fernández Núñez]]''
|
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1602
|
| ''[[:d:Q115043585|Diego Rodríguez Carrillo]]''
| politikari espainiarra
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1603
|
| ''[[:d:Q115043630|Rebeca Grajea de la Torre]]''
|
| 1982
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1604
|
| ''[[:d:Q115051754|Leire Lacunza Miranda]]''
| artista
| 1996
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1605
|
| ''[[:d:Q115058056|Alberto Pascual Rodríguez]]''
|
| 1959
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1606
|
| ''[[:d:Q115156647|Isabel Eizmendi Pérez]]''
|
| 1970
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1607
|
| ''[[:d:Q115405057|Ana María Saizar]]''
|
| 1924
| 2013
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1608
| [[Fitxategi:Harkaitz Millan GFA.png|center|128px]]
| [[Harkaitz Millan]]
| politikari espainiarra
| 1979
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1609
|
| ''[[:d:Q115578535|Asier Azpiroz Iztueta]]''
|
| 1991
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1610
|
| ''[[:d:Q115594531|Aieteko Etxeberria]]''
| bertsolaria
|
|
| [[Aiete]]
|-
| style='text-align:right'| 1611
|
| [[Asier Azpiroz]]
| Zubietako bertsolaria
| 1991
|
| [[Zubieta (Gipuzkoa)|Zubieta]]
|-
| style='text-align:right'| 1612
|
| ''[[:d:Q115617231|Mikel Bermejo]]''
|
| 1991
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1613
|
| ''[[:d:Q115627328|Manu Gomez]]''
| bertsolaria
| 1967
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1614
|
| [[Miren Urbieta-Vega]]
| musikaria, abeslaria
| 1983
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1615
|
| [[Gartxot Unsain]]
| Donostiako kantautorea
| 1987
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1616
| [[Fitxategi:Alberto Ruiz de Galarreta.png|center|128px]]
| ''[[:d:Q116040144|Alberto Ruiz de Galarreta Mocoroa]]''
|
| 1922
| 2019
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1617
|
| [[Olatz Urkia]]
| kazetaria eta idazlea
| 1986
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1618
| [[Fitxategi:Pablo Ibarburu.jpg|center|128px]]
| [[Pablo Ibarburu]]
|
| 1989
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1619
|
| ''[[:d:Q116457305|Juan de Echaide]]''
| (1577-1657)
| 1577
| 1657
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1620
|
| [[Maider Yabar]]
| Donostiako trapezista eta aktorea
| 1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1621
|
| [[Soledad Ruz]]
| Flamenko dantzaria
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1622
| [[Fitxategi:Miren Eraso Iturrioz.jpg|center|128px]]
| [[Miren Eraso Iturrioz|Miren Eraso]]
| Artearen historialari eta sustatzailea, editorea eta dokumentu-kudeaketan aditua.
| 1960
| 2009
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1623
|
| ''[[:d:Q116620360|Jose Maria Elosegi Amundarain]]''
| ingeniaria
| 1927
| 2023
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1624
|
| [[Alberto Dadie]]
| futbolari gipuzkoarra
| 2002
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1625
|
| [[Sergio González Álvarez]]
| futbolari gipuzkoarra
| 2000
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1626
|
| [[Charo Roquero|Charo Roquero Ussía]]
| historialari eta idazlea
| 1954
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1627
|
| ''[[:d:Q116788929|Xanti Zapirain]]''
| euskal idazlea
| 1952
| 2022
| [[Altza]]
|-
| style='text-align:right'| 1628
|
| [[Pedro Ugarte (inprimatzailea)|Pedro Ugarte]]
| Gipuzkoako inprimatzailea
| 1683
| 1729
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1629
|
| ''[[:d:Q116872161|Narciso Rota]]''
|
| 1926
| 2004
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1630
|
| ''[[:d:Q116885787|Fernando Olaizola Gorbea]]''
|
| 1926
| 2007
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1631
|
| [[Jokin Urretabizkaia]]
| Donostiako aizkolaria
| 1999
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1632
|
| ''[[:d:Q116956752|Inigo Quilez]]''
|
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1633
|
| ''[[:d:Q117004608|Jone Forcada Adarraga]]''
| Ikastolako irakaslea
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1634
|
| ''[[:d:Q117007556|Maddi Alvarez Forcada]]''
| Ikastolako irakaslea
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1635
|
| ''[[:d:Q117021314|Jon Alvarez Forcada]]''
| Irakaslea Lezon
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1636
| [[Fitxategi:Ainhoa Ezeiza by Gorka Palazio.jpg|center|128px]]
| [[Ainhoa Ezeiza]]
| unibertsitateko irakasle
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1637
|
| ''[[:d:Q117124516|Coro Cillán]]''
|
| 1949
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1638
|
| [[Assumpta Aierdi]]
| Ekintzaile soziala
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1639
|
| [[Eider Conde]]
|
| 1981
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1640
| [[Fitxategi:Susana Margarita Cámara Angulo.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q117706067|Susana Margarita Cámara Ángulo]]''
|
| 1966
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1641
|
| [[Aritz Huete]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1996
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1642
|
| [[Reyes Carrere]]
| kirolaria eta politikaria
| 1966
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1643
|
| [[Oihana Muga Zuriarrain|Oihana Muga]]
| Pediatra
| 1981
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1644
|
| ''[[:d:Q118829746|Haizea Poza Peña]]''
|
| 1983
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1645
|
| ''[[:d:Q118829764|Ane Meoki i Izaguirre]]''
|
| 1982
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1646
|
| [[Alizia Stürtze]]
| gipuzkoar historialaria
| 1948
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1647
|
| ''[[:d:Q119164877|Sara Aiesa]]''
| Artista, margolaria
| 1997
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1648
| [[Fitxategi:Dr. Cardenas (1).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q119362398|Santiago de Cárdenas Díaz de Espada]]''
|
| 1936
| 2020
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1649
|
| ''[[:d:Q119535335|Adriana Ubani]]''
|
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1650
| [[Fitxategi:Lazkano M. – 2023 Canoe Slalom WC Prague 5499.jpg|center|128px]]
| [[Olatz Arregui|Olatz Arregi]]
| Donostiar piraguista
| 1999
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1651
| [[Fitxategi:Pablo Fdez. Arrieta.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q120281415|Арриета, Пабло Фернандес]]''
|
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1652
|
| ''[[:d:Q120358588|Alex Mendizabal]]''
| musikaria
| 1961
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1653
|
| ''[[:d:Q120403210|Alvaro Machinbarrena]]''
| eskultorea
| 1958
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1654
|
| ''[[:d:Q120545958|Amalur Gaztañaga]]''
| kultura-kudeatzailea
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1655
| [[Fitxategi:OIhane Mendizabal Sandonis arkeologoa.jpg|center|128px]]
| [[Oihane Mendizabal]]
| gipuzkoar arkeologoa
| 1992
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1656
| [[Fitxategi:Ion Martinez Eibarren.png|center|128px]]
| [[Ion Martinez]]
| Umoregile eta aktore gipuzkoarra
| 1980
|
| [[Antigua (Donostia)|Antigua]]
|-
| style='text-align:right'| 1657
|
| [[Laura Goldarazena]]
| Donostiar arraunlaria
| 1991
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1658
|
| ''[[:d:Q120838034|François Séverac]]''
|
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1659
|
| [[Natalia Azpiazu]]
| Gipuzkoar atleta
| 1966
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1660
|
| [[Kontxi Laso]]
| Gipuzkoar atleta
| 1944
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1661
|
| [[Iñigo Etxezarreta]]
| gipuzkoar ekintzaile transfeminista
| 1995
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1662
|
| [[Maider Redin]]
| Donostiako igerilaria
| 2000
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1663
| [[Fitxategi:Manu-Ceberio-2023-iraila-Irigain.jpg|center|128px]]
| [[Manu Ceberio|Manu Ceberio Rodríguez]]
| gipuzkoar arkeologoa
| 1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1664
|
| [[Tomas Hernández Mendizabal]]
| euskal artista
| 1940
| 2021
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1665
|
| ''[[:d:Q121877584|Edorta Juaristi]]''
|
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1666
| [[Fitxategi:Amparo Lopez.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q122190464|Amparo López Antelo]]''
|
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1667
|
| ''[[:d:Q122216302|Barca]]''
|
| 1948
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1668
|
| ''[[:d:Q122226789|Ane Zaldibar]]''
| marrazkilaria eta ilustratzailea
| 1981
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1669
|
| ''[[:d:Q122278743|Saioa Burutaran]]''
| artista
| 1986
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1670
|
| ''[[:d:Q122283165|Ane Azkona]]''
| artista
| 1997
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1671
|
| ''[[:d:Q122331670|Bego Aldalur]]''
| DJa eta Krii kolektiboaren sortzailea
| 1989
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1672
|
| ''[[:d:Q122397581|Idoia Unzurrunzaga]]''
| arkitektura- eta erretratu-argazkilaria
| 1968
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1673
|
| [[Iker Olaizola]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1996
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1674
|
| ''[[:d:Q122500131|Jone Amezaga]]''
| dantzaria
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1675
|
| [[Patxi Lazkano]]
| Altzako bertsolaria XX. mendekoa
| 1916
| 1994
| [[Altza]]<br/>[[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1676
|
| ''[[:d:Q122697624|Maite Basterra]]''
| argazkilaria eta diseinatzailea
| 1980
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1677
|
| ''[[:d:Q122700067|Maite Rosende]]''
| ilustratzailea
| 1991
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1678
|
| ''[[:d:Q122700306|Maite Zabaleta]]''
| diseinatzaile grafikoa
| 1983
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1679
|
| ''[[:d:Q122724232|Malus Arbide]]''
| artista, ilustratzailea eta estanpazio tekniketan espezialista
| 1958
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1680
|
| ''[[:d:Q122741098|Euken Alberdi]]''
|
| 2002
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1681
|
| ''[[:d:Q122761094|Nagore Eceiza]]''
| zinemagilea
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1682
|
| ''[[:d:Q122762320|Nagore Olarra]]''
| diziplina anitzeko artista
| 1989
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1683
|
| [[Amaia Abanda Elustondo]]
| Ikertzailea
| 1989
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1684
|
| [[Iñaki Alkorta]]
| enpresaburu
| 1950
| 2023
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1685
| [[Fitxategi:1921-03-31, La Acción, Juan Vitórica y Casuso (cropped).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q123147426|Juan Vitórica y Casuso]]''
|
| 1877
| 1936
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1686
|
| ''[[:d:Q123179533|Beatriz Setien]]''
| artista
| 1980
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1687
|
| ''[[:d:Q123243598|Ainhoa Gutiérrez del Pozo]]''
| zinemagilea eta ikerlaria
| 1994
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1688
|
| ''[[:d:Q123358845|Ander Pérez de Arenaza]]''
| animatzailea eta ilustratzailea
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1689
| [[Fitxategi:Balbino Garcia-Albizu 01.jpg|center|128px]]
| [[Balbino García de Albizu]]
| Nafarroako etnografo eta dibulgatzailea
| 1943
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1690
|
| ''[[:d:Q123458039|Gemma Urraka]]''
|
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1691
| [[Fitxategi:Koro Zumalabe.png|center|128px]]
| [[Koro Zumalabe Goenaga]]
| Matematika irakaslea eta itzultzailea
| 1947
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1692
|
| [[Joxe Migel Zumalabe]]
| Gipuzkoako irakasle, aparejadore, lexikografo, euskaltzale eta pintorea (1906-1992)
| 1906
| 1992
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1693
|
| ''[[:d:Q123501531|Telmo Trenor]]''
| Dja
| 1986
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1694
| [[Fitxategi:Faustino Aranzabal.jpg|center|128px]]
| [[Faustino Aranzabal]]
| margolari, koroegrafo
| 1968
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1695
|
| [[Larraitz Amezaga del Frago]]
| Endometriosiari aurre egiteko EndoFeliz kanalaren eta liburuaren egilea
| 1990
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1696
| [[Fitxategi:Oskar Estanga 2007ko Euskal Jaiak.png|center|128px]]
| [[Oskar Estanga Arzallus]]
| Trikitilari Donostiarra
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1697
|
| [[Angel Armendariz]]
| gipuzkoar arkeologoa eta historiaurrelaria
| 1954
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1698
|
| [[Unai García Sebastián]]
| futbolari gipuzkoarra
| 2001
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1699
|
| ''[[:d:Q123818865|Daniel Mera]]''
| artista
| 1986
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1700
|
| ''[[:d:Q123846511|Sonia San José Santamarta]]''
| gipuzkoar arkeologoa
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1701
|
| ''[[:d:Q123939047|Emma Villacieros Machimbarrena]]''
|
| 1932
| 2018
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1702
|
| ''[[:d:Q123956491|Pedro Samuel Martín]]''
|
| 1964
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1703
|
| ''[[:d:Q124287438|Mikel Mendizábal]]''
|
| 2000
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1704
|
| ''[[:d:Q124290409|José David Portales]]''
| artista digitala
| 1980
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1705
|
| ''[[:d:Q124300384|Garikoitz C. Murua]]''
| graffiteroa
| 1978
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1706
|
| [[Ainize Txopitea]]
| diseinatzaile grafikoa eta artista
| 1977
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1707
|
| ''[[:d:Q124347468|Helena Jiménez de Aberasturi]]''
| koadernatzailea
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1708
| [[Fitxategi:Ana Mendiola.jpg|center|128px]]
| [[Ana Mendiola Mugika]]
| Dantzaria, poeta eta batez ere dantza irakasle eta sortzailea.
| 1962
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1709
|
| ''[[:d:Q124350453|Iker Ferrer]]''
|
| 2007
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1710
|
| ''[[:d:Q124357797|Idoia Mauleon]]''
| artista
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1711
|
| ''[[:d:Q124382015|Jonander Agirre]]''
| arkitektoa
| 1988
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1712
|
| ''[[:d:Q124393368|Mikel Otxoteko]]''
| artista eta ikertzaile independientea
| 1981
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1713
|
| ''[[:d:Q124452047|Aitor Ucar]]''
| musikaria
| 1989
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1714
|
| ''[[:d:Q124466260|Ana Segovia]]''
| diseinatzailea eta litografoa
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1715
|
| [[Sonia San Jose]]
| donostiar arkeologoa
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1716
|
| [[Jon Merino]]
| futbolari gipuzkoarra
| 2003
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1717
|
| ''[[:d:Q124611393|Kai van Westering]]''
|
| 2003
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1718
| [[Fitxategi:Koro Mariezkurrena Gastearena.jpg|center|128px]]
| [[Koro Mariezkurrena Gastearena|Koro Mariezkurrena Gastearerena]]
| Arkeozoologoa
| 1952
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1719
|
| ''[[:d:Q124626628|Kris Meraki]]''
| ehungintza-sortzailea
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1720
|
| ''[[:d:Q124733438|Paulino García]]''
|
| 1896
| 1970
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1721
|
| ''[[:d:Q124820945|José Ramón Milá de la Roca Astigarraga]]''
|
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1722
|
| ''[[:d:Q124858738|Miguel Garay]]''
| arkitektoa
| 1936
| 2023
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1723
|
| ''[[:d:Q124960067|Maite Peña]]''
|
| 1975
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1724
|
| [[Lander Olasagasti]]
| futbolari gipuzkoarra
| 2004
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1725
|
| [[Susana Koska]]
| aktorea, dokumentalen errealizadorea eta euskal idazlea
| 1966
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1726
|
| ''[[:d:Q125156756|Iñaki Múgica Arregui]]''
|
| 1945
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1727
|
| [[Lourdes Fernández Fernández]]
| Arte kudeatzailea
| 1961
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1728
|
| [[Itziar Arana Iraola]]
|
| 1905
| 2001
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1729
|
| ''[[:d:Q125219938|José Isasa Olaizola]]''
|
| 1911
| 1947
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1730
|
| ''[[:d:Q125266231|Silvia Manzana]]''
| teatro antzezlea, zuzendaria eta idazlea
| 1983
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1731
|
| ''[[:d:Q125266407|Sara Delgado]]''
| abeslaria eta Dj-a
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1732
|
| ''[[:d:Q125320189|Cosme Churruca]]''
|
| 1947
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1733
|
| ''[[:d:Q125461655|Imanol Aparicio]]''
|
| 1991
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1734
|
| ''[[:d:Q125504874|Imanol Salaberria]]''
| artista
| 1991
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1735
| [[Fitxategi:Ion zubillaga.jpg|center|128px]]
| [[Ion Zubillaga]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1986
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1736
|
| ''[[:d:Q125510943|Maria Garcia Marraco]]''
| dokumentalista eta zinemagilea
| 1984
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1737
|
| [[Nerea Zusberro|Nerea Zusberro Alberro]]
| Kirolari eta kazetari euskalduna
| 1992
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1738
| [[Fitxategi:EIDER GOENAGA.jpg|center|128px]]
| [[Eider Goenaga|Eider Goenaga Lizaso]]
| Kazetari euskalduna, Berriako zuzendariordea
| 1974
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1739
| [[Fitxategi:Maider Maraña.jpg|center|128px]]
| [[Maider Maraña|Maider Koro Maraña Saavedra]]
| gizarte-ekintzaile donostiarra
| 1981
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1740
|
| [[Iker Izeta]]
| futbolari gipuzkoarra
| 1986
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1741
|
| [[Natalia Ortiz Ceberio]]
| ikertzaile eta idazlea
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1742
|
| [[Izaskun Andonegi|Izaskun Andonegi Goikoetxea]]
| Doluaren kudeaketan aditua
| 1967
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1743
|
| ''[[:d:Q125863938|Francisco J. Fernández]]''
|
| 1967
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1744
| [[Fitxategi:Iñaki Maritxalar Oskarbi 2024 02.jpg|center|128px]]
| [[Iñaki Maritxalar]]
| Oskarbi musika taldeko kidea
| 1950
|
| [[Altza]]<br/>[[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1745
|
| ''[[:d:Q125925390|Itziar Almagro]]''
| hizlari
| 1955
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1746
|
| ''[[:d:Q125925803|Larraitz Dorronsoro Ayerbe]]''
|
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1747
|
| ''[[:d:Q125936903|Iñaki Enbil Lobera]]''
| idazlea
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1748
|
| ''[[:d:Q125937075|Iñigo Agote Beloki]]''
| Kimikaria
| 1970
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1749
|
| ''[[:d:Q125945722|Ignacio Pío Galdós Murga]]''
| idazlea
| 1973
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1750
|
| ''[[:d:Q125946648|Tomás García Azkonobieta]]''
| Idazlea eta irakaslea
| 1973
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1751
|
| ''[[:d:Q125947642|Aitziber Ayesta Aldanondo]]''
| terapeuta
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1752
|
| ''[[:d:Q125947884|Elisabet Azurmendi]]''
| margolaria
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1753
|
| ''[[:d:Q125958364|Mercedes García]]''
| idazlea, poeta
| 1973
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1754
|
| ''[[:d:Q125958876|Maria Eugenia Ibarburu Asurmendi]]''
| Historialaria
| 1950
| 1996
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1755
|
| ''[[:d:Q125995861|Jose Antonio Maiz]]''
| Informatikaria, fisikaria
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1756
|
| ''[[:d:Q125998855|Iñigo Lizari Illarramendi]]''
| abokatua
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1757
|
| ''[[:d:Q126008047|Francisco Javier Lopez Landatxe]]''
| kultur kudeatzailea
| 1953
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1758
|
| ''[[:d:Q126009629|José Ignacio Montes Astigarraga]]''
| Txistularia
| 1931
| 1979
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1759
|
| ''[[:d:Q126010362|Asier Olaizola Bermejo]]''
| idazlea
| 1979
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1760
|
| ''[[:d:Q126011101|Denis Santacana]]''
| dantzaria, artista
| 1984
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1761
|
| ''[[:d:Q126013571|Eric Gálvez Álvarez]]''
| Euzko Alderdi Jeltzaleko politikaria
| 1985
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1762
|
| ''[[:d:Q126025126|Ana Rosa Pérez Lizarraga]]''
| psikologoa
| 1959
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1763
|
| ''[[:d:Q126025218|Nora Pilarte Galdona]]''
| ilustratzailea
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1764
|
| ''[[:d:Q126028835|Lierni Munduate Oruesagasti]]''
| idazlea
| 1991
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1765
|
| ''[[:d:Q126029054|Manuel Munoa]]''
| poeta
|
| 1947
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1766
|
| ''[[:d:Q126049710|Mikel Soro]]''
| ilustratzailea
| 1986
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1767
|
| ''[[:d:Q126049771|Juan Ramón Ullibarri]]''
| musikaria
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1768
|
| ''[[:d:Q126049986|Francisco Unzurrunzaga]]''
| editorea, inpresorea
| 1906
| 1984
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1769
|
| ''[[:d:Q126050197|Iker Zinkunegi Arrillaga]]''
| idazlea
|
|
| [[Igeldo]]
|-
| style='text-align:right'| 1770
|
| ''[[:d:Q126058998|Javier Usabiaga Azarlosa]]''
| pintorea
| 1935
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1771
|
| ''[[:d:Q126125785|Tomás Eceizabarrena]]''
| misiolari
| 1923
| 2015
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1772
|
| ''[[:d:Q126127683|José Marino Arrieta]]''
| idazlea
| 1863
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1773
|
| ''[[:d:Q126164997|Enrique Bazako Goiburu]]''
| psikologoa
| 1960
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1774
|
| ''[[:d:Q126165273|Geronimo Elizegi]]''
| poeta
| 1872
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1775
|
| ''[[:d:Q126165508|Félix Erdocia Martiarena]]''
| arraunlaria, kirolaria
| 1915
| 2010
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1776
|
| ''[[:d:Q126165680|Félix Garbayo Cortajarena]]''
| idazlea
| 1973
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1777
|
| ''[[:d:Q126191512|Ramón Guelbenzu Iribar]]''
| poeta
| 1876
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1778
|
| ''[[:d:Q126191937|Antonio Kortajarena]]''
| bertsolaria
| 1915
| 1999
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1779
|
| ''[[:d:Q126194063|Carlos María Lamsfus Sesé]]''
|
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1780
|
| ''[[:d:Q126326020|Juan Carlos Mora Afán]]''
| historialaria
| 1968
|
| [[Altza]]
|-
| style='text-align:right'| 1781
|
| ''[[:d:Q126326511|Xabier Tolaretxipi Lizarralde]]''
| aktorea
| 1923
| 1976
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1782
|
| ''[[:d:Q126362876|Usua de la Fuente]]''
| musikaria
| 1982
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1783
|
| ''[[:d:Q126362965|Koldo Soret]]''
| musikaria
|
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1784
|
| ''[[:d:Q126366427|Francisco Yarza Guereño]]''
| erlijiosoa
| 1904
| 2001
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1785
| [[Fitxategi:Juana Aiestaran.jpg|center|128px]]
| [[Juana Aiestaran Mendiluze]]
|
| 1885
| 1954
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1786
|
| ''[[:d:Q126811760|Andoni Olaetxea]]''
| musikaria
| 1994
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1787
| [[Fitxategi:Maite Rosende Maite Rosende eta Nerea Ariznabarreta (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Maite Rosende Gutierrez]]
| Ilustratzailea
| 1991
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1788
|
| ''[[:d:Q126940522|Amaia Rojo Sierra]]''
| historialaria
| 1996
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1789
|
| ''[[:d:Q127038496|Ane Baztarrika]]''
| tailerista, ehungintzako diseinatzailea eta yoga irakaslea
| 1989
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1790
|
| ''[[:d:Q127598461|Clara Elizondo]]''
| artista
| 1995
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1791
|
| ''[[:d:Q127604326|David Portales]]''
| artista digital 3d senior eta environment technical director
| 1980
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1792
|
| ''[[:d:Q127604529|Diego Matxinbarrena]]''
| artista
| 1961
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1793
|
| [[Iker Galindo]]
| futbolari gipuzkoarra
| 2004
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1794
|
| [[Andy Criere]]
|
| 1995
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1795
|
| ''[[:d:Q129258755|Hugo Sanz Rodero]]''
|
| 1973
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1796
|
| ''[[:d:Q129486016|Esther Ibarrola]]''
| artista
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1797
|
| ''[[:d:Q129640849|Arantxa Gereño]]''
| artista
| 1955
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1798
|
| ''[[:d:Q129641485|Asun del Pozo]]''
| margolaria
| 1962
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1799
|
| [[Ander Ezpeleta]]
| futbolari gipuzkoarra
| 2008
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1800
| [[Fitxategi:Itaso Güemes.jpg|center|128px]]
| [[Itsaso Güemes Oiarbide]]
| Kazetaritza eta komunikazio arloan jarduten duen herritarra
| 1976
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1801
| [[Fitxategi:FJUZ1968.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q130162384|Francisco Javier Urquía Zaldúa]]''
|
| 1921
| 2003
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1802
|
| [[Ander Cepas]]
|
| 2004
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1803
|
| [[Fernando Mitxelena]]
| gipuzkoar tiratzailea
| 1972
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1804
|
| ''[[:d:Q130284577|Iker Oyarzábal]]''
|
| 2001
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1805
|
| [[Jakes Gorosabel]]
| futbolari gipuzkoarra
| 2004
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1806
|
| [[Amaia Ochandorena]]
|
| 1997
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1807
| [[Fitxategi:Eduardo Blasco 01 (cropped).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q130391426|Eduardo Blasco]]''
|
| 1994
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1808
|
| ''[[:d:Q130403885|Ekain Jiménez Valencia]]''
| euskal idazle eta arkitektoa
| 1979
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1809
|
| ''[[:d:Q130472914|Xavi Duran]]''
|
| 1981
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1810
|
| ''[[:d:Q130487197|Nieves Zuñiga Martirena]]''
|
| 1960
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1811
|
| ''[[:d:Q130571030|Peio Aldazábal Bardají]]''
|
| 1949
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1812
|
| ''[[:d:Q130602439|Manu Gaigne]]''
| musikaria
| 1995
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1813
|
| ''[[:d:Q130619206|Xabier Arribas]]''
| margolaria, argazkilaria eta irakaslea
| 1963
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1814
|
| ''[[:d:Q131010414|Sara del Rio]]''
| soziologoa
| 1996
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1815
|
| ''[[:d:Q131152714|Lander Arretxea]]''
| Ikus-entzunezko gidoilari eta zuzendari donostiarra
| 1992
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1816
|
| ''[[:d:Q131169376|Ana Laborde Marqueze]]''
|
| 1958
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1817
|
| ''[[:d:Q131178600|Gaizka Izagirre]]''
| erredaktore eta zine eta telesail kritikaria
| 1984
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1818
|
| ''[[:d:Q131191396|Iñaki Imaz]]''
| artista
| 1965
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1819
|
| ''[[:d:Q131286992|Nerea Aizpurua Iraola]]''
| irakurlea
| 1981
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1820
|
| ''[[:d:Q131292498|Nere Pagola]]''
| zine zuzendaria eta muntatzailea eta Euskadiko Filmategiko teknikoa
| 1969
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1821
|
| ''[[:d:Q131292715|Mikel Zatarain]]''
| gidoigile eta zuzendari donostiarra
| 1983
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1822
|
| ''[[:d:Q131299288|Mikel R. Nieto]]''
| komisarioa, artista eta ikertzailea
| 1980
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1823
| [[Fitxategi:Elena Fernandez Iturrioz.jpg|center|128px]]
| [[Elena Fernandez]]
| Igerilari eta igeriketako entrenatzaile eta monitorea
| 1959
| 2014
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1824
| [[Fitxategi:Carlos Ruiz Oskarbi 2021.jpg|center|128px]]
| [[Carlos Ruiz González (Oskarbi)|Carlos Ruiz González]]
| Oskarbi taldeko akordeoi-jotzaile eta abeslaria
| 1957
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1825
|
| ''[[:d:Q131378953|Iago Irixoa Cortes]]''
| historialaria, ikerlaria
| 1980
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1826
|
| ''[[:d:Q131398489|Ramón Amilibia Machimbarrena]]''
|
| 1908
| 2000
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1827
|
| [[Andoni Arzak]]
| futbolari gipuzkoarra
| 2003
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1828
|
| [[Manex Gibelalde]]
| futbolari gipuzkoarra
| 2004
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1829
|
| ''[[:d:Q131430555|Juan Pablo Huércanos]]''
| arte komisarioa
| 1971
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1830
|
| ''[[:d:Q131450061|Adrián J. Sáez]]''
|
| 1988
|
| [[Donostia]]
|-
| style='text-align:right'| 1831
|
| [[Arantxa Ugartetxea Arrieta]]
| Irakaslea eta idazlea
| 1942
|
| [[Donostia]]
|}
== Misc ==
{| class='wikitable sortable'
! #
! irudia
! izen
! deskribapena
! Jaiotza data
! Heriotza data
! jaiolekua
|-
| style='text-align:right'| 1
|
| [[Manuel Solórzano Sánchez]]
|
| 1956
|
| [[Donostia]]
|}
{{Wikidata list end}}
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P170 wd:Q5432 . ?item wdt:P31 wd:Q3305213 }
|section=
|sort=571
|columns=P18,label:Artikulua,P571:Data,P195:Bilduma
|thumb=128
}}
{| class='wikitable sortable'
! irudia
! Artikulua
! Data
! Bilduma
|-
| [[Fitxategi:Maja desnuda (museo del Prado).jpg|center|128px]]
| [[Maja biluzia]]
| 1800<br/>18th century
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:San Bernardino de Siena (Goya).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q496966|Bernardino Sienakoa predikatzen Alfontso V.a Aragoikoaren aurrean]]''
| 1781<br/>1780s
| [[San Frantzisko Handiaren Errege Basilika]]
|-
| [[Fitxategi:Goya Dog.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q500936|Txakurra]]''
| 1819<br/>1820s
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Carlos IV de rojo.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q600033|Charles IV in Red]]''
| 1789
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:La muerte del picador.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q607761|The Death of the Picador]]''
| 1793
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Judith y Holofernes (Goya).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q644887|Judith and Holofernes]]''
| 1819<br/>1820s
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Goya-duquesa de alba.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q655420|The Black Duchess]]''
| 1797
| ''[[:d:Q2420849|Hispanic Society of America]]''
|-
| [[Fitxategi:Goya - The Marquesa de Pontejos.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q860950|The Marquesa de Pontejos]]''
| 1786
| ''[[:d:Q46596638|Andrew W. Mellon collection]]''<br/>[[Washingtongo Arte Galeria Nazionala]]
|-
| [[Fitxategi:La familia de Carlos IV, por Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| [[Karlos IV.aren familia]]
| 1800
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:GOYA - Entierro de la Sardina (Real Academia de Bellas Artes de San Fernando, 1812-14).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q920041|The Burial of the Sardine]]''
| 1812<br/>19th century
| [[San Fernandoko Arte Ederren Errege Akademia]]
|-
| [[Fitxategi:Retrato de la Marquesa de Santa Cruz.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q926809|Portrait of the Marchioness of Santa Cruz]]''
| 1805
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:El paseo de Andalucía.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q940886|The Pretty Woman and the Masked Men (The Road of Andalusia)]]''
| 1777
| ''[[:d:Q1631251|Museo del vino]]''<br/>[[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Goya.pelele.prado.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q952796|The Straw Manikin]]''
| 1791<br/>1790s
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Vision fantástica o Asmodea (Goya).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q959628|Asmodea]]''
| 1819<br/>1820s
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:La merienda a orilla del Manzanares.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q962302|Picnic on the banks of the Manzanares]]''
| 1776
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya y Lucientes - Los fusilamientos del tres de mayo - 1814.jpg|center|128px]]
| [[Maiatzaren hiruko fusilamenduak]]
| 1814
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya, Saturno devorando a su hijo (1819-1823).jpg|center|128px]]
| [[Saturno bere semea jaten]]
| 1820s
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Portrait of Doña Isabel de Porcel by Francisco Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q1585399|Portrait of Doña Isabel de Porcel]]''
| 1800s
| [[National Gallery]]
|-
| [[Fitxategi:Duelo a garrotazos, por Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q1747282|Fight with Cudgels]]''
| 1820
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Goya MilkMaid.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q2088930|The Milkmaid of Bordeaux]]''
| 1827
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Riña de gatos.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q2155855|Cat fight]]''
| 1786
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:El coloso.jpg|center|128px]]
| [[Kolosoa (margolana)|Kolosoa]]
| 19th century
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:El Aquelarre.jpg|center|128px]]
| [[Akelarrea (Goya, 1823)|Akelarrea]]
| 1820s
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:El Quitasol (Goya).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q2537138|The Parasol]]''
| 1770s
| ''[[:d:Q12316997|Hola Ghost]]''<br/>[[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Goya Maja ubrana2.jpg|center|128px]]
| [[Maja jantzia]]
| 1800
| [[Pradoko Museoa]]<br/>[[San Fernandoko Arte Ederren Errege Akademia]]
|-
| [[Fitxategi:GOYA - El aquelarre (Museo Lázaro Galdiano, Madrid, 1797-98).jpg|center|128px]]
| [[Akelarrea (Goya, 1798)|Akelarrea]]
| 1798
| [[Lázaro Galdiano museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco Goya Self-Portrait with Dr Arrieta MIA 5214.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q2736720|Self-portrait with Dr Arrieta]]''
| 1820
| ''[[:d:Q1700481|Minneapolis Institute of Art]]''
|-
| [[Fitxategi:Aparición de la Virgen del Pilar a Santiago y a sus discípulos zaragozanos.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q2835791|Apparition of the Virgin of Pilar to Santiago and his disciples Zaragoza]]''
| 1768
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Truth, Time and History (Francisco Goya Y Lucientes) - Nationalmuseum - 22643.tif|center|128px]]
| ''[[:d:Q2837807|Truth, Time and History]]''
| 1797
| [[Suediako Museo Nazionala]]
|-
| [[Fitxategi:Asalto de ladrones.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q2879235|Assault of Thieves]]''
| 1793<br/>1794
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - La Tirana - Google Art Project.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q2944272|La Tirana]]''
| 1799
| [[San Fernandoko Arte Ederren Errege Akademia]]
|-
| [[Fitxategi:El dos de mayo de 1808 en Madrid.jpg|center|128px]]
| [[1808ko maiatzaren 2a Madrilen]]
| 2024
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Don Manuel Osorio Manrique de Zúñiga.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3035829|Don Manuel Osorio de Zuniga]]''
| 1787
| [[Metropolitan Museum of Art]]
|-
| [[Fitxategi:La novillada.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3211168|the bullfight]]''
| 1779<br/>1780
| [[Pradoko Museoa]]
|-
|
| ''[[:d:Q3211825|Banderillas en el campo]]''
| 1793
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Majas on Balcony by follower of Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3218257|Majas on a Balcony]]''
| 1808
| [[Metropolitan Museum of Art]]
|-
| [[Fitxategi:La nevada, Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3246755|The Snowstorm (Winter)]]''
| 1787
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Viejos comiendo sopa.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3291664|Two Old Men Eating Soup]]''
| 1819<br/>1820s
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Hombres leyendo.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3292190|Men Reading]]''
| 1819<br/>1820s
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:La romería de San Isidro.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3314110|A Pilgrimage to San Isidro]]''
| 1820s<br/>1819
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Portrait of the Matador Pedro Romero - Google Art Project.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3399456|Pedro Romero]]''
| 1795
| ''[[:d:Q1741629|Kimbell Art Museum]]''
|-
| [[Fitxategi:Atropos o Las Parcas.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3543882|Atropos]]''
| 1819<br/>1820s
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Cristo en la cruz (Goya).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3543898|Christ Crucified]]''
| 1780
| [[Pradoko Museoa]]<br/>''[[:d:Q6034310|Museo de la Trinidad]]''
|-
| [[Fitxategi:Luis de Etruria.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3702506|Portrait of Luis of Etruria]]''
| 1800
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:El infante Francisco de Paula.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3702509|The infante Francisco de Paula]]''
| 1800
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:El infante Antonio Pascual.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3702511|Portrait of Infante Antonio Pascual of Spain (1755-1817)]]''
| 1800
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:El infante Carlos María Isidro.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3702514|Portrait of the Infante Carlos María Isidro of Spain]]''
| 1800
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:La infanta María Josefa.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3702520|Portrait of Maria Josefa of Spain]]''
| 1800
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:La pradera de San Isidro de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3788057|The Meadow of San Isidro]]''
| 1788
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Escena de Inquisición - Google Art Project.jpg|center|128px]]
| [[Inkisizioaren fede autoa (Goya)|Inkisizioaren fede autoa]]
| 1812
| [[San Fernandoko Arte Ederren Errege Akademia]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya, The Bewitched Man.JPG|center|128px]]
| ''[[:d:Q3822732|The Bewitched Man]]''
| 1798<br/>1790s
| [[National Gallery]]
|-
| [[Fitxategi:La gallina ciega (cartón restaurado) por Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3825327|Blind Man's Bluff]]''
| 1788
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Adoration of the Name of God by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3825362|Adoration of the Name of God]]''
| 1772
| [[Pilarreko basilika]]
|-
| [[Fitxategi:Aníbal vencedor que por primera vez mira Italia desde los Alpes - Francisco Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3825595|The Victorious Hannibal Seeing Italy from the Alps for the First Time]]''
| 1770
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Autorretrato en el taller, Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3825991|Self-portrait in the Studio]]''
| 1790
| [[San Fernandoko Arte Ederren Errege Akademia]]
|-
| [[Fitxategi:La familia del infante don Luis.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3826029|The Family of the Infante Don Luis]]''
| 1783<br/>1784
| ''[[:d:Q3747192|Magnani-Rocca Fundazioa]]''
|-
| [[Fitxategi:Maja y celestina en un balcón.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3843585|Maja and Celestine on the balcony]]''
| 1808
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Los duques de Osuna y sus hijos.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3937421|The Duke and Duchess of Osuna and their Children]]''
| 1788<br/>1780s
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:José Álvarez de Toledo, Duque de Alba.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3937433|José Álvarez de Toledo, marqués de Villafranca y duque de Alba]]''
| 1795
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Goya Alba1.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3937445|Portrait of the Duchess of Alba]]''
| 1795
| ''[[:d:Q81452|House of Alba]]''
|-
| [[Fitxategi:Los zancos (Goya).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q4273903|The stilts]]''
| 1791
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Le Rémouleur Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q4402545|The Knifegrinder]]''
| 1808
| [[Arte Ederren Museoa (Budapest)]]<br/>''[[:d:Q1053735|Munich Central Collecting Point]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya y Lucientes 025.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q4659044|A Procession of Flagellants]]''
| 1812
| [[San Fernandoko Arte Ederren Errege Akademia]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya y Lucientes - Manola (La Leocadia) - WGA10107.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q4901871|La Leocadia]]''
| 1819<br/>1820s
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Carlos IV vestido de cazador.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5079271|Charles IV in his Hunting Clothes]]''
| 1799
| [[Madrilgo Errege Jauregia]]
|-
| [[Fitxategi:Retrato de la condesa de Chinchón.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5177084|Countess of Chinchon]]''
| 1800
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Goya - Die Weinlese - 1786.jpeg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5356863|The Grape Harvest]]''
| 1786
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Caza con reclamo.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5412381|Hunting with a decoy]]''
| 1775
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Alegoría de la industria.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5664591|Allegory of Industry]]''
| 1804
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Asunción de la Virgen y San Íñigo, attributed to Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5707936|Assumption of the Virgin Mary and Saint Íñigo]]''
| 1760
| ''[[:d:Q5910585|Church of San Juan el Real]]''
|-
| [[Fitxategi:Cazador junto fuente Goya lou.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5759379|Hunter at a fountain]]''
| 1786
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Consagración de San Luis Gonzaga.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5783623|Consecration of Aloysius Gonzaga as patron saint of youth]]''
| 1763
| [[Zaragozako Museoa|Zaragozako museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Cristo en el huerto de los olivos (Goya).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5791722|Christ on the Mount of Olives]]''
| 1819
| ''[[:d:Q17635455|Calasanctian Museum of the Piarist Fathers]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes - Boy on a Ram - 1979.479 - Art Institute of Chicago.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5795925|Boy on a Ram]]''
| 1786
| [[Chicagoko Arte Institutua]]
|-
| [[Fitxategi:Cómicos ambulantes.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5796865|The Strolling Players]]''
| 1793
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:El albañil borracho.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5823782|El albañil borracho (boceto)]]''
| 1786
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:El albañil herido.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5823784|The wounded bricklayer]]''
| 1786
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:El ciego de la guitarra.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5824333|The blind guitarist]]''
| 1778
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:El columpio (1787).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5824419|The swing (1787)]]''
| 1787
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:El columpio.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5824421|The Swing]]''
| 1779
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:El juego de la pelota a pala.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5825437|The game of pelota with rackets]]''
| 1779
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Majo de la guitarra.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5825624|Majo with a Guitar]]''
| 1779
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:El militar y la señora.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5825747|The soldier and the lady]]''
| 1779
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:El muchacho del pájaro.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5825829|the Boy with a bird]]''
| 1779<br/>1780
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:El médico, Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5825884|El Médico]]''
| 1780
| ''[[:d:Q2051997|National Galleries Scotland]]''
|-
| [[Fitxategi:El niño del árbol.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5825919|The tree boy]]''
| 1779<br/>1780
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:El prendimiento de Cristo (boceto).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5826221|The arrest of Christ]]''
| 1798
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:El resguardo de tabacos.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5826428|the tobacco guards]]''
| 1779<br/>1780
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:La riña en la Venta Nueva.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5839103|A Fight at the Venta Nueva]]''
| 1777
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:La era.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5849818|Summer]]''
| 1787<br/>1786
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Gato acosado.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5876312|Harassed cat]]''
| 1788
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Las mozas del cántaro.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5949045|Women carrying pitchers]]''
| 1791
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:La Sagrada Familia, Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5965178|Familia Santua]]''
| 1775
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:La acerolera.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5965644|The seller of acerola]]''
| 1778<br/>1779
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:La caída.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5966100|The Fall]]''
| 1787
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:La cita.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5966181|the Rendezvous]]''
| 1779<br/>1780
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:La cucaña.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5966369|The Greasy Pole]]''
| 1787
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:La ermita de San Isidro.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5966561|The hermitage of Saint Isidor]]''
| 1798
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:La feria de Madrid.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5966685|Madrid fair]]''
| 1778<br/>1779
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:La gallina ciega (boceto) por Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5966799|Blind Man's Bluff (sketch)]]''
| 1789<br/>1788
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:La letra con sangre entra.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5967125|School scene]]''
| 1780
| [[Zaragozako Museoa|Zaragozako museoa]]
|-
| [[Fitxategi:La marica en un árbol.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5967298|The magpie in a tree]]''
| 1786
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Goya y Lucientes, Francisco - The Threshing Floor - Google Art Project.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5968321|The Threshing Floor]]''
| 1786
| [[Lázaro Galdiano museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Las lavanderas.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5971141|the washerwomen]]''
| 1779<br/>1780
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Mozas del cántaro (boceto).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5971199|Women carrying pitchers (sketch)]]''
| 1791
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Los leñadores.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5980972|the lumberjacks]]''
| 1780<br/>18th century
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Los pobres en la fuente.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5981123|The Poor at the Fountain]]''
| 1786
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Merienda campestre.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q6011091|Picnic]]''
| 1786
| [[National Gallery]]
|-
| [[Fitxategi:Muchachos jugando a soldados.jpg|center|128px]]
| [[Haurrak soldadu jolasean]]
| 1778<br/>1779
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Muchachos trepando a un árbol.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q6025702|Boys climbing a tree]]''
| 1791
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Mujeres conversando por Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q6026023|Women chatting]]''
| 1791
| [[Wadsworth Atheneum]]
|-
| [[Fitxategi:Niños con mastines.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q6043547|Boys with Mastiffs]]''
| 1786
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Niños del carretón de Francisco Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q6043561|Children with a Cart]]''
| 1779
| ''[[:d:Q1743116|Toledoko Arte Museoa]]''
|-
| [[Fitxategi:Pastor tocando la dulzaina.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q6066127|Shepherd playing a Dulzaina]]''
| 1786
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Procesión rural.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q6087145|Village procession]]''
| 1787
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Ferdinand Guillemardet.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q6106755|Ferdinand Guillemardet]]''
| 1798
| ''[[:d:Q3044768|Louvreko margogintza saila]]''
|-
| [[Fitxategi:Goya-Marqués de San Adrián (Museo de Navarra) 02.jpg|center|128px]]
| [[San Adriango markesaren erretratua]]
| 1804
| [[Nafarroako Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Riña en el Mesón del Gallo de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q6109322|Riña en el Mesón del Gallo]]''
| 1777
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Santa Bárbara (Goya).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q6120259|Saint Barbara]]''
| 1773<br/>1772
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Mujer y dos niños junto a una fuente.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q6155839|A woman and two children by a fountain]]''
| 1786
| ''[[:d:Q5637846|Carmen Thyssen-Bornemisza bilduma]]''
|-
| [[Fitxategi:Virgen del Pilar (Goya).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q6163605|Our Lady of the Pillar]]''
| 1769
| [[Zaragozako Museoa|Zaragozako museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Leocadia Zorrilla.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q6280307|Josefa Bayeu]]''
| 1810s
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Peregrinación a la fuente de San Isidro.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q6368790|Pilgrimage to the Fountain of San Isidro]]''
| 1819<br/>1820s
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Las gigantillas.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q6375502|The Game of Horse and Rider]]''
| 1791
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Mujeres riendo.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q6746233|Man Mocked by Two Women]]''
| 1819<br/>1820s
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco Goya - Portrait of the Duke of Wellington.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q7232352|Portrait of the Duke of Wellington]]''
| 1812
| [[National Gallery]]
|-
| [[Fitxategi:Interior of a prison.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q7245744|Prison Interior]]''
| 1815
| ''[[:d:Q895434|Bowes Museum]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco Goya y Lucientes, de - La fragua - Google Art Project.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q7348709|The Forge]]''
| 1819
| ''[[:d:Q682827|The Frick Collection]]''
|-
| [[Fitxategi:(Castres) La Junte des Philippines - Francisco de Goya - Musée Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q7743869|The Junta of the Philippines]]''
| 1815
| ''[[:d:Q246821|Goya Museum]]''
|-
| [[Fitxategi:Courtyard with Lunatics by Goya 1794.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q8049268|Yard with Lunatics]]''
| 1790s
| ''[[:d:Q3303786|Meadows Museum]]''
|-
| [[Fitxategi:Alegoría de la villa de Madrid.JPG|center|128px]]
| ''[[:d:Q8193990|Allegory of the City of Madrid]]''
| 1809<br/>1810
| [[Madrilgo Historia Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Asalto al coche.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q8206122|Attack on a Coach]]''
| 1787
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Autorretrato Goya 1815.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q8209964|Self-Portrait (1815, Prado)]]''
| 1815
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - La casa de locos - Google Art Project.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q8341785|The Madhouse]]''
| 1814
| [[San Fernandoko Arte Ederren Errege Akademia]]
|-
| [[Fitxategi:Cazador cargando su escopeta (restaurado) Francisco Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q8343057|Hunter loading his rifle]]''
| 1775
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:2 alte Männer, um 1821-23.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q8770466|Two Old Men]]''
| 1819<br/>1820s
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:El baile a orillas del Manzanares.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q8773579|Dance of the Majos at the Banks of Manzanares]]''
| 1776
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:El bebedor.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q8773590|the Drinker]]''
| 1777
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:El cazador con sus perros.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q8773624|Hunter with his Dogs]]''
| 1775
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:El pescador de caña.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q8773996|fisherman with his rod]]''
| 1775
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:La duquesa de Alba y la Beata.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q9018501|The Duchess of Alba and la Beata]]''
| 1795
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Partida de caza.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q9019160|The Quail Shoot]]''
| 1775
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:La cometa.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q9019200|The Kite]]''
| 1778<br/>1770s
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Muchachos cogiendo fruta.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q9035612|Boys picking fruit]]''
| 1778
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Niños inflando una vejiga.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q9050336|children inflating a bladder]]''
| 1778<br/>1770s
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Perros en traílla, por Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q9058643|Dogs and hunting gear]]''
| 1775
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Godoy como general - Google Art Project.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q9068379|Portrait of Manuel Godoy]]''
| 1801
| [[San Fernandoko Arte Ederren Errege Akademia]]
|-
| [[Fitxategi:Triple generacion.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q9072596|The Holy Family with Saint Joachim and Saint Anne Before the Eternal Glory]]''
| 1769
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:St. Francis Borgia Helping a Dying Impenitent by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q9073448|St. Francis Borgia Helping a Dying Impenitent]]''
| 1788
| [[Valentziako katedrala]]
|-
| [[Fitxategi:Autorretrato de Goya (1795).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q9162661|Self-portrait on Linen]]''
| 1790s<br/>1795
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:(Agen) Autorretrato de Goya (1783) - Musée des Beaux-Arts d'Agen.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q9162662|Self-portrait]]''
| 1783
| ''[[:d:Q3330185|Ageneko arte ederretako museoa]]''
|-
| [[Fitxategi:(Castres) Autoportrait aux lunettes, Francisco de Goya y Lucientes, Musée Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q9162680|Self portrait with spectacles]]''
| 1800
| ''[[:d:Q246821|Goya Museum]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco Goya - The Time - c. 1810.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q9198364|The Time and the old woman]]''
| 1810s
| ''[[:d:Q2628596|Palais des Beaux-Arts de Lille]]''
|-
| [[Fitxategi:Goya Maria del Rosario Fernandez La Tirana 1794.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q9271714|La Tirana (Goya, 1794)]]''
| 1794
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Goya Martinez.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q9638626|Portrait of Sebastián Martínez y Pérez]]''
| 1792
| [[Metropolitan Museum of Art]]
|-
| [[Fitxategi:Maria Luisa de Parma con tontillo.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q10359997|María Luisa of Parma wearing panniers]]''
| 1789
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Las floreras.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q10977752|The Flower Girls or Spring]]''
| 1786
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:El balancín.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11681356|The Seesaw]]''
| 1779
| ''[[:d:Q1748404|Valentziako Arte Ederretako Meseoa]]''
|-
| [[Fitxategi:El cacharrero, por Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11681359|The Crockery Vendor]]''
| 1779<br/>1770s
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Jugadores de naipes.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11686798|Card Players]]''
| 1777
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Goya self portrait (1771-75).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11687060|Self-portrait]]''
| 1770s
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:La caza del jabalí.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11687830|The Boar Hunt]]''
| 1775
| [[Madrilgo Errege Jauregia]]
|-
| [[Fitxategi:La última comunión de san José de Calasanz.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11688018|The last communion of St Joseph of Calasanz]]''
| 1819
| ''[[:d:Q5839403|école Pías de San Antón]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Still Life with Golden Bream - 94.245 - Museum of Fine Arts.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11694854|Still Life with Golden Bream]]''
| 1808
| ''[[:d:Q1565911|Museum of Fine Arts, Houston]]''
|-
| [[Fitxategi:Goya - cardealvallabriga01.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11735638|Cardinal Luis María de Borbón y Vallabriga]]''
| 1790s
| [[São Pauloko arte museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Carlos IV por Goya (Academia de la Historia).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11750094|Portrait of Charles IV of Spain]]''
| 1789
| [[Espainiako Historiaren Errege Akademia|Historiaren Errege Akademia]]
|-
| [[Fitxategi:The Letter or the Young by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11757892|The Letter]]''
| 1814<br/>1819
| ''[[:d:Q2628596|Palais des Beaux-Arts de Lille]]''
|-
| [[Fitxategi:Goya Pato muerto.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11770756|Dead duck]]''
| 1800s
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Naturaleza muerta con botellas, frutas y pan por Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11770760|Still life with fruit, bottles, breads]]''
| 1820s
| ''[[:d:Q682406|Museum collection Am Römerholz]]''
|-
| [[Fitxategi:Bodegón con costillas y cabeza de cordero por Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11770763|Still-Life: A Butcher's Counter]]''
| 19th century
| ''[[:d:Q3044768|Louvreko margogintza saila]]''
|-
| [[Fitxategi:Pavo muerto (Goya).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11770764|Dead turkey]]''
| 1808<br/>19th century
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Pavo desplumado por Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11770765|Plucked turkey]]''
| 1810
| ''[[:d:Q812285|Bavariako Estatuko Margo-Bilduma]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya y Lucientes - Still-Life Three Salmon Steaks - WGA10065.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11770766|Still Life with Three Salmon Slices]]''
| 19th century
| ''[[:d:Q682406|Museum collection Am Römerholz]]''
|-
| [[Fitxategi:Aves muertas por Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11770769|Dead Birds]]''
| 1800s
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Goya Liebres muertas.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11770777|Dead hares]]''
| 1800s
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Goya Becadas o chochas muertas.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11770778|Still Life with Woodcocks]]''
| 1800s
| ''[[:d:Q3303786|Meadows Museum]]''
|-
| [[Fitxategi:La porteuse d'eau Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11793036|The Water Bearer]]''
| 1808
| [[Arte Ederren Museoa (Budapest)]]
|-
| [[Fitxategi:Asensio Julià.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11824905|Asensio Juliá]]''
| 1814
| ''[[:d:Q1465805|Clark Art Institute]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Retrato de Asensio Julià.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11824906|Portrait of Asensio Julià]]''
| 1798
| [[Thyssen-Bornemisza Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Retrato de Francisco Bayeu, por Goya 1786.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11824910|Portrait of Francisco Bayeu]]''
| 1786
| ''[[:d:Q1748404|Valentziako Arte Ederretako Meseoa]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco Bayeu, por Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11824912|Francisco Bayeu]]''
| 1795
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Carlos IV (Goya) 1790.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11824919|Charles IV of Spain]]''
| 1789
| [[Zaragozako Museoa|Zaragozako museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Goya - María Teresa de Borbón y Vallabriga, later Condesa de Chinchón.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11824923|María Teresa de Borbón y Vallabriga, later Condesa de Chinchón]]''
| 1783
| [[Washingtongo Arte Galeria Nazionala]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Ritratto di María Luisa de Borbón y Vallabriga - Google Art Project.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11824924|Portrait of María Luisa de Borbón y Vallabriga]]''
| 1800
| [[Uffizi Galeria]]
|-
| [[Fitxategi:María Teresa de Vallabriga by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11824925|Portrait of Doña María Teresa de Vallabriga y Rozas (1759-1820)]]''
| 1783
| ''[[:d:Q66481459|Pérez Simón Collection]]''
|-
| [[Fitxategi:M.Teresa Vallabriga.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11824926|Doña Maria Teresa de Vallabriga]]''
| 1783
| ''[[:d:Q812285|Bavariako Estatuko Margo-Bilduma]]''
|-
| [[Fitxategi:María Teresa de Vallabriga.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11824927|Portrait of Maria Teresa de Vallabriga]]''
| 1783
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya y Lucientes - Portrait of María Teresa de Vallabriga on Horseback - WGA9990.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11824928|Portrait of María Teresa de Vallabriga on Horseback]]''
| 1783
| [[Uffizi Galeria]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Retrato de Martín Zapater.jpg|center|128px]]
| [[Martín Zapaterren erretratua]]
| 1790
| ''[[:d:Q3137182|Museo de Arte de Ponce]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya y Lucientes - Portrait of Senora Ceán Bermudez - Google Art Project.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11824930|Portrait of Senora Ceán Bermudez]]''
| 1790s<br/>1785
| [[Arte Ederren Museoa (Budapest)]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Portrait of Martín Zapater - Google Art Project.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11824931|Portrait of Martín Zapater]]''
| 1797
| [[Bilboko Arte Ederren Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Retrato de Rafael Esteve Vilella Goya 1815.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11824934|Portrait of Rafael Esteve i Vilella]]''
| 1815
| ''[[:d:Q1748404|Valentziako Arte Ederretako Meseoa]]''
|-
| [[Fitxategi:YoungDonLuisMaria.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11824944|Luis María de Borbón y Vallabriga]]''
| 1783
| [[Zaragozako Museoa|Zaragozako museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Infante Luis of Spain - Count of Chinchón (1727-1785) by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11824949|portrait of Infante Luis of Spain]]''
| 1783
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Alegoría del Amor o Cupido y Psique por Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11905200|Allegory of Love, Cupid and Psyche]]''
| 1798
| [[Kataluniako Arte Museo Nazionala]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Vuelo de brujas (1798).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q15728649|Witches' Flight]]''
| 1797<br/>1798
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Goya - La boda, 1791 - 1792, P000799.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q15849955|The wedding]]''
| 1792<br/>1790s
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya y Lucientes - Portrait of Antonia Zárate - WGA10053.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q15880867|Portrait of Doña Antonia Zárate]]''
| 1805
| [[Irlandako Galeria Nazionala]]
|-
| [[Fitxategi:La conducción de un sillar, por Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q15918340|Driving an ashlar]]''
| 1786
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Sacrificio a Pan.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q15918344|The Sacrifice to Pan]]''
| 1771
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Portrait of Jacques Galos - BF5 - Barnes Foundation.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q15919598|Portrait of Jacques Galos]]''
| 1826
| ''[[:d:Q808462|Barnes Foundation]]''
|-
|
| ''[[:d:Q15994180|Portrait of Maria Luisa de Parma]]''
| 1800
| [[Víctor Balaguer Liburutegi Museoa|Víctor Balaguer Liburutegi-Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Apartado de toros (Goya).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q16021055|Rounding up the bulls]]''
| 1787
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Un garrochista.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q16038551|A spearman]]''
| 1795
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:The Count of Floridablanca by Francisco Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q16038602|The Count of Floridablanca]]''
| 1783
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Caza muerta (Goya).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q16536677|Dead game]]''
| 1775
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:D. Jose Duaso y Latre.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q16563670|Portrait of Jose Duaso y Latre]]''
| 1824
| ''[[:d:Q2163496|Museo de Bellas Artes de Sevilla]]''
|-
| [[Fitxategi:Portrait of Jose Pio de Molina Goya.JPG|center|128px]]
| ''[[:d:Q16563693|Portrait of José Pío de Molina]]''
| 1827
| ''[[:d:Q689829|Kunst Museum Winterthur | Reinhart am Stadtgarten]]''
|-
| [[Fitxategi:Juan Bautista de Muguiro por Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q16563718|Portrait of Juan Bautista de Muguiro]]''
| 1827
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Retrato de Leandro Fernández Moratín - Google Art Project.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q16571011|Leandro Fernández de Moratín]]''
| 1799
| [[San Fernandoko Arte Ederren Errege Akademia]]
|-
| [[Fitxategi:Manuel Silvela.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q16574389|Portrait of Manuel Silvela]]''
| 1809
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Maria Martinez de Puga Goya 1824.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q16575273|Portrait of María Martínez de Puga]]''
| 1824
| ''[[:d:Q682827|The Frick Collection]]''
|-
| [[Fitxategi:El padre Jose de La Canal Goya 1808-1824.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q16583819|Portrait of Jose de La Canal]]''
| 1808
| [[Lázaro Galdiano museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Portret van Don Ramón Satué Rijksmuseum SK-A-2963.jpeg|center|128px]]
| ''[[:d:Q16594979|Don Ramón Satuéren erretratua]]''
| 1823
| [[Rijksmuseum]]
|-
| [[Fitxategi:Goya - La corrida de toros, 1808-1812, 0675.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q16614084|A Village Bullfight]]''
| 1815
| [[San Fernandoko Arte Ederren Errege Akademia]]
|-
| [[Fitxategi:Muchachos cazando con mochuelo (Goya).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q16665477|Boys hunting with an owl]]''
| 1775
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Pajaros volando (Goya).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q16671645|Flying birds]]''
| 1786
| ''[[:d:Q28379998|Fundación Goya en Aragón]]''
|-
| [[Fitxategi:El Sueño Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q16878229|El Sueño]]''
| 1790
| [[Irlandako Galeria Nazionala]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya y Lucientes - The Countess del Carpio, Marquesa de la Solana - WGA10014.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q16928483|The Countess del Carpio, Marquesa de La Solana]]''
| 1790s
| ''[[:d:Q3044768|Louvreko margogintza saila]]''
|-
| [[Fitxategi:Goya El Atraco.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q17174374|The hold up]]''
| 1776
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Goya El Balancin (1791-1792).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q17174550|The Seesaw (1791)]]''
| 1791
| [[Filadelfiako Arte Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Caníbales contemplando restos humanos.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q17175551|Cannibals contemplating human remains]]''
| 1800s
| [[Besaçongo Arte Ederren eta Arkeologia Museoa|Besançoneko arte ederretako eta arkeologia museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Goya - Cannibales dépeçant leurs victimes, 1800 vers, 896.1.176.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q17175552|Cannibals Chopping up Victims]]''
| 1800s
| [[Besaçongo Arte Ederren eta Arkeologia Museoa|Besançoneko arte ederretako eta arkeologia museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Bullfight in a Divided Ring MET DT513.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q17176660|Bullfight in a Divided Ring]]''
| 1816
| [[Metropolitan Museum of Art]]
|-
| [[Fitxategi:Fabricación de balas en la Sierra de Tardienta por Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q17354516|Manufacture of bullets in the Sierra de Tardienta]]''
| 1810
| [[Zarzuela jauregia]]
|-
| [[Fitxategi:Fabricación de la pólvora en la Sierra de Tardienta por Francisco Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q17354517|Powder manufacturing in the Sierra de Tardienta]]''
| 1814
| [[El Escorial monasterioa|San Lorenzo de El Escorial monasterioa]]
|-
| [[Fitxategi:Goya - Bartolomé Sureda y Miserol.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q17519472|Portrait of Bartolomé Sureda y Miserol]]''
| 1804
| [[Washingtongo Arte Galeria Nazionala]]
|-
| [[Fitxategi:José Moñino y Redondo, conde de Floridablanca.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q17519473|José Moñino y Redondo, count de Floridablanca]]''
| 1783
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Retrato ecuestre de Fernando VII - Google Art Project.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q17519474|Equestrian portrait of Ferdinand VII]]''
| 1808
| [[San Fernandoko Arte Ederren Errege Akademia]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya y Lucientes - Gaspar Melchor de Jovellanos.jpg|center|128px]]
| [[Gaspar Melchor de Jovellanos (margolana)]]
| 1798
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Nicolas Guye met Koninklijke Orde van Spanje 1810.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q17519476|General Nicolas Philippe Guye]]''
| 1810
| ''[[:d:Q4013975|Virginia Museum of Fine Arts]]''
|-
| [[Fitxategi:Juan Martín Díez, el Empecinado by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q17519477|Portrait de Juan Martin Diez, the Determined]]''
| 1809
| [[Mendebaldeko Artearen Museo Nazionala (Tokio)|Mendebaldeko Artearen Museo Nazionala]]
|-
| [[Fitxategi:El Lazarillo de Tormes de Goya.jpg|center|128px]]
| [[Lazarillo de Tormes (Goya)]]
| 1804
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Tomás Pérez de Estala by Francisco Goya (private collection).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q17519479|Portrait of Tomás Pérez de Estala]]''
| 1798
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Condesa de Fernán Núñez por Francisco Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q17519487|Fernán Núñez kondesaren erretratua]]''
| 1803
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Duchess Countess of Benavente by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q17519488|Portrait of the Duchess of Osuna]]''
| 1785
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Marquesa de lazan -Liria.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q17519489|Portrait of the Marquise de Lazán]]''
| 1804
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes (Francisco de Goya) (Spanish - Portrait of the Marquesa de Santiago - Google Art Project.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q17519490|Portrait of the Marquesa de Santiago]]''
| 1804
| [[J. Paul Getty Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Senora Sabasa Garcia.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q17519491|Señora Sabasa Garcia]]''
| 1804
| [[Washingtongo Arte Galeria Nazionala]]<br/>''[[:d:Q46596638|Andrew W. Mellon collection]]''
|-
| [[Fitxategi:La marquesa de Villafranca pintando a su marido.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q17519492|The Marchioness of Villafranca Painting her Husband]]''
| 1804
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya, Thérèse Louise de Sureda, c. 1803-1804, NGA 991.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q17519493|Teresa Sureda]]''
| 1804
| [[Washingtongo Arte Galeria Nazionala]]
|-
| [[Fitxategi:Goya Duque de Fernán Núñez.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q17519494|Fernán Núñez kondearen erretratua]]''
| 1803
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Portrait of the Poet Moratín - Google Art Project.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q17572260|Portrait of the Poet Moratín]]''
| 1824
| [[Bilboko Arte Ederren Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Mujer dormida Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q17635416|Sleeping woman]]''
| 1790
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Las santas Justa y Rufina.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q17638855|SS. Justa and Rufina]]''
| 1817
| [[Sevillako katedrala|Santa María de la Sedeko katedrala]]
|-
| [[Fitxategi:Cabezas en un paisaje.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q17640222|Heads in a landscape]]''
| 1819
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:The Architect Ventura Rodriguez (Francisco Goya Y Lucientes) - Nationalmuseum - 21624.tif|center|128px]]
| ''[[:d:Q18599675|The Architect Ventura Rodriguez]]''
| 1784
| [[Suediako Museo Nazionala]]
|-
| [[Fitxategi:Poetry and Poets (Francisco Goya Y Lucientes) - Nationalmuseum - 22642.tif|center|128px]]
| ''[[:d:Q18601009|Poetry and Poets]]''
| 1808
| [[Suediako Museo Nazionala]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes - Portrait of El General Ricardos - Walters 37283.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q18748498|Portrait of El General Ricardos]]''
| 18th century
| ''[[:d:Q210081|Walters Art Museum]]''
|-
| [[Fitxategi:Goya - Portrait de Mariana Waldstein, 9e marquise de Santa Cruz, 1797 - 1799, RF 1976 69.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q18811669|Mariana Waldstein, Ninth Marquesa de Santa Cruz]]''
| 1790s
| ''[[:d:Q3044768|Louvreko margogintza saila]]''
|-
| [[Fitxategi:Femme a l eventail Francisco Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q18915957|Woman with a Fan]]''
| 1800s
| ''[[:d:Q3044768|Louvreko margogintza saila]]''
|-
| [[Fitxategi:Portrait of a man by Goya (presumed to be Evaristo Pérez de Castro).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q18925567|Portrait of a Man]]''
| 18th century
| ''[[:d:Q3044768|Louvreko margogintza saila]]''
|-
| [[Fitxategi:Goya - Portrait de Luis María de Cistué y Martínez (1788-1842), 1790, RF 2009 5.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q18926011|Portrait of Luis María de Cistué Martínez]]''
| 1791
| ''[[:d:Q3044768|Louvreko margogintza saila]]''
|-
| [[Fitxategi:BMVB - Francisco Goya y Lucientes - Carlos IV - 8629.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q19163150|Charles IV]]''
| 1789
| [[Víctor Balaguer Liburutegi Museoa|Víctor Balaguer Liburutegi-Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - María Luisa de Parma (RAH).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q19163180|Queen María Luisa]]''
| 1789
| [[Espainiako Historiaren Errege Akademia|Historiaren Errege Akademia]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Un Oficial, c.1804 (Frick Collection).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q19857280|An Officer (probably the Count of Teba)]]''
| 1804
| ''[[:d:Q682827|The Frick Collection]]''
|-
| [[Fitxategi:The Duke of Osuna by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q19857281|Don Pedro, Duque de Osuna]]''
| 1785
| ''[[:d:Q682827|The Frick Collection]]''
|-
| [[Fitxategi:Fernando de Borbón, príncipe de Asturias.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q19905291|Ferdinand VII (1784–1833), Prince of Asturias]]''
| 1800
| [[Metropolitan Museum of Art]]
|-
| [[Fitxategi:Tiburcio Pérez y Cuervo (1785-86–1841), the Architect MET DP295718.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q19911709|Portrait of Tiburcio Pérez y Cuervo, the Architect]]''
| 1820
| [[Metropolitan Museum of Art]]
|-
| [[Fitxategi:José Costa y Bonells (died l870), Called Pepito MET DP123853.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q19911764|José Costa y Bonells, Called Pepito]]''
| 1800
| [[Metropolitan Museum of Art]]
|-
| [[Fitxategi:Portrait of Narcisa Barañana de Goicoechea by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q19911877|Narcisa Barañana de Goicoechea]]''
| 1815
| [[Metropolitan Museum of Art]]
|-
| [[Fitxategi:Josefa de Castilla Portugal y van Asbrock de Garcini (1775–about 1850) MET DT11823.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q19912000|Portrait of Josefa de Castilla Portugal y van Asbrock de Garcini]]''
| 1804
| [[Metropolitan Museum of Art]]
|-
| [[Fitxategi:Ignacio Garcini y Queralt (1752–1825), Brigadier of Engineers MET DT11822.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q19912222|Portrait of Ignacio Garcini y Queralt]]''
| 1804
| [[Metropolitan Museum of Art]]
|-
| [[Fitxategi:Augustin Estève (copia da Francisco Goya) - Ritratto di Carlo IV, re di Spagna.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20007353|Portrait of Charles IV, King of Spain]]''
| 1790s
| ''[[:d:Q290549|National Museum of Capodimonte]]''
|-
| [[Fitxategi:Augustin Estève (copia da Francisco Goya) - Ritratto di Maria Luisa di Parma.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20007355|Portrait of Maria Luisa di Parma]]''
|
| ''[[:d:Q290549|National Museum of Capodimonte]]''
|-
|
| ''[[:d:Q20013187|Armario relicario de Fuendetodos]]''
| 1763
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:San Ignacio de Loyola.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20018301|Saint Ignacius of Loyola]]''
| 1780s
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Goya - Don José Queraltó.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20032142|José Queraltó]]''
| 1802
| ''[[:d:Q812285|Bavariako Estatuko Margo-Bilduma]]''
|-
| [[Fitxategi:Goya - Marquesa de Caballero - BStGS inv. no. HUW 13.jpeg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20032143|Marquesa de Caballero]]''
| 1807
| ''[[:d:Q812285|Bavariako Estatuko Margo-Bilduma]]''
|-
| [[Fitxategi:Naufragio Goya2.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20088067|The Shipwreck]]''
| 1790s
| ''[[:d:Q895434|Bowes Museum]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes (Francisco de Goya) (Spanish - Bullfight, Suerte de Varas - Google Art Project.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20178241|Bullfight, Suerte de Varas]]''
| 1824
| [[J. Paul Getty Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Goya - Joven dama con mantilla y basquiña.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20181269|Young Lady Wearing a Mantilla and Basquina]]''
| 19th century
| [[Washingtongo Arte Galeria Nazionala]]
|-
| [[Fitxategi:Goya - Don Antonio Noriega.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20181309|Don Antonio Noriega]]''
| 1801
| [[Washingtongo Arte Galeria Nazionala]]<br/>''[[:d:Q2074027|Samuel H. Kress Collection]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Victor Guye.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20183120|Portrait of Victor Guye]]''
| 1810
| [[Washingtongo Arte Galeria Nazionala]]
|-
| [[Fitxategi:Countess of Altamira and her Daughter by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20184572|Condesa de Altamira and Her Daughter, María Agustina]]''
| 1780s
| [[Metropolitan Museum of Art]]
|-
| [[Fitxategi:Ramón de Posada y Soto por Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20202613|Don Ramon de Posada y Soto]]''
| 1801
| [[Arte Ederretako Museoa (San Frantzisko)]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes - Portrait of Isidoro Maiquez - 1933.1077 - Art Institute of Chicago.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20266381|Portrait of Isidoro Maiquez]]''
| 1807
| [[Chicagoko Arte Institutua]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes - Friar Pedro Offers Shoes to El Maragato and Prepares to Push Aside His Gun - 1933.1072 - Art Institute of Chicago.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20266941|Friar Pedro Offers Shoes to El Maragato and Prepares to Push Aside His Gun]]''
| 1806
| [[Chicagoko Arte Institutua]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes - Friar Pedro Binds El Maragato with a Rope - 1933.1076 - Art Institute of Chicago.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20267015|Friar Pedro Binds El Maragato with a Rope]]''
| 1806
| [[Chicagoko Arte Institutua]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes - Friar Pedro Shoots El Maragato as His Horse Runs Off - 1933.1075 - Art Institute of Chicago.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20267576|Friar Pedro Shoots El Maragato as His Horse Runs Off]]''
| 1806
| [[Chicagoko Arte Institutua]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes - Portrait of General José Manuel Romero - 1970.1036 - Art Institute of Chicago.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20267786|Portrait of General José Manuel Romero]]''
| 1810
| [[Chicagoko Arte Institutua]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes - Friar Pedro Clubs El Maragato with the Butt of the Gun - 1933.1074 - Art Institute of Chicago.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20267965|Friar Pedro Clubs El Maragato with the Butt of the Gun]]''
| 1806
| [[Chicagoko Arte Institutua]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes - El Maragato Threatens Friar Pedro de Zaldivia with His Gun - 1933.1071 - Art Institute of Chicago.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20267966|El Maragato Threatens Friar Pedro de Zaldivia with His Gun]]''
| 1806
| [[Chicagoko Arte Institutua]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes - Friar Pedro Wrests the Gun from El Maragato - 1933.1073 - Art Institute of Chicago.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20268051|Friar Pedro Wrests the Gun from El Maragato]]''
| 1806
| [[Chicagoko Arte Institutua]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes - The Hanged Monk - 1936.225 - Art Institute of Chicago.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20268076|The Hanged Monk]]''
| 1810
| [[Chicagoko Arte Institutua]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes - Winter Scene - 1990.558 - Art Institute of Chicago.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20268407|Winter Scene]]''
| 1786
| [[Chicagoko Arte Institutua]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco Goya y Lucientes - Portrait of a Man in a Brown Coat - 10.33 - Museum of Fine Arts.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20539642|Portrait of a Man in a Brown Coat]]''
|
| [[Bostongo Arte Ederren Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco Goya y Lucientes - Officer on Horseback - 39.748 - Museum of Fine Arts.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20539646|Officer on Horseback]]''
|
| [[Bostongo Arte Ederren Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco Goya y Lucientes - Portrait of a Young Man in Brown, possibly Javier Goya - 48.558 - Museum of Fine Arts.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20539650|Portrait of a Young Man in Brown, possibly Javier Goya]]''
|
| [[Bostongo Arte Ederren Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco Goya y Lucientes - Annunciation - 1988.218 - Museum of Fine Arts.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20539653|Annunciation]]''
| 1785
| [[Bostongo Arte Ederren Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Boceto de la Verdad, el Tiempo y la Historia.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q20539657|Time, Truth and History]]''
| 2nd millennium
| [[Bostongo Arte Ederren Museoa]]
|-
|
| ''[[:d:Q20809066|Mounted Cavalier with a Javelin]]''
|
| [[Filadelfiako Arte Museoa]]
|-
|
| ''[[:d:Q20809067|Portrait of the Toreador José Romero]]''
|
| [[Filadelfiako Arte Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - El tío Paquete.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q21711730|El tío Paquete]]''
| 1820
| [[Thyssen-Bornemisza Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Retrato de Fernando VII.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q21711731|Fernando VII.aren erretratua]]''
| 1810s
| [[Thyssen-Bornemisza Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco-Goya - Portrait-of-the-Actress-Antonia-Zarate.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q21728497|Portrait of the Actress Antonia Zarate]]''
| 1810
| [[Hermitage Museoa|Hermitage museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya - The Repentant St. Peter - Google Art Project.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q23940477|The Repentant St. Peter]]''
| 1820s
| ''[[:d:Q578485|The Phillips Collection]]''
|-
| [[Fitxategi:The rape of Europa, Goya.JPG|center|128px]]
| ''[[:d:Q25352024|The Rape of Europa]]''
| 1772
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Portrait of marquise de Montehermoso by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q25802789|Portrait of marquise de Montehermoso]]''
| 1810
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya y Lucientes - Portrait of Andrés del Peral - WGA10031.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q26713620|Don Andrés del Peral]]''
| 18th century
| [[National Gallery]]
|-
| [[Fitxategi:Carlos III cazador.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27766092|Charles III in Hunting Dress]]''
| 1780s<br/>1786
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Goya - Sagrada Familia, Hacia 1787, P007857.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27766122|The Holy Family]]''
| 1787
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Portrait of Tadea Arias de Enríquez by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27766125|Tadea Arias de Enríquez]]''
| 1789
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Inmaculada Concepción (Goya).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27766139|The Immaculate Conception]]''
| 1784<br/>1780s
| [[Pradoko Museoa]]
|-
|
| ''[[:d:Q27766154|Tobias and the Angel]]''
| 1787
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Carlos IV (Goya).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27766385|Charles IV in Court Dress]]''
| 1789
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Portrait of General Antonio Ricardos by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27766419|General Antonio Ricardos]]''
| 1793
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:General Jose de Urrutia (1739-1803) por Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27766426|General José de Urrutia]]''
| 1798
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:La marquesa viuda de Villafranca por Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27766435|María Antonia Gonzaga, Dowager Marchioness of Villafranca]]''
| 1795
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Cardenal luis maria-WIKI.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27766451|Cardinal Luis María de Borbón y Vallabriga]]''
| 1800
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Carlos IV a caballo.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27766480|Carlos IV on Horseback]]''
| 18th century
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Maria Luisa de Parma a caballo.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27766493|Queen María Luisa on horseback]]''
| 1799
| [[Pradoko Museoa]]
|-
|
| ''[[:d:Q27766645|Commerce]]''
| 1800s
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Manuela Goicoechea y Galarza.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27766716|Manuela Goicoechea y Galarza]]''
| 1805
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Alegoría de la Agricultura.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27766725|Agriculture]]''
| 1800s
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Juana Galarza de Goicoechea.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27766743|Juana Galarza de Goicoechea]]''
| 1805
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:San Juan Bautista niño en el desierto por Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27766866|Saint John the Baptist in the Desert]]''
| 1810s
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Isidoro Máiquez by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27766872|The Actor Isidoro Máiquez]]''
| 1807
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Las santas Justa y Rufina (boceto).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27766885|Saint Justa and Saint Rufina]]''
| 1817
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:La duquesa de Abrantes.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27766895|The Duchess of Abrantes]]''
| 1816
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Fernando VII en un campamento, por Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27766899|Ferdinand VII at an Encampment]]''
| 19th century
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco Goya - Portrait of Ferdinand VII of Spain in his robes of state (1815) - Prado.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27766907|Ferdinand VII in Court Dress]]''
| 1815<br/>1814<br/>1810s
| [[Pradoko Museoa]]
|-
|
| ''[[:d:Q27895615|Portrait of a Young Man]]''
|
| [[Indianapolisko Arte Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes - Portrait of Félix Colón de Larriátegui - Google Art Project.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27895672|Félix Colón de Larriátegui]]''
| 1794
| [[Indianapolisko Arte Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Manuel Quijano - Google Art Project.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27946452|Portrait of Manuel Quijano]]''
| 1815
| [[Kataluniako Arte Museo Nazionala]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de GOYA Y Lucientes - Aparición de San Isidoro al Rey Fernando el Santo ante los muros de Sevilla - Google Art Project.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27951102|Apparition of Saint Isidore to Saint Ferdinand, king, before the walls of Seville]]''
| 2nd millennium
| ''[[:d:Q1848918|Arte Ederren Museo Nazionala]]''
|-
| [[Fitxategi:Escena de guerra - Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27951105|War Scene]]''
| 1808
| ''[[:d:Q1848918|Arte Ederren Museo Nazionala]]''
|-
| [[Fitxategi:Incendio de un hospital - Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27951106|Fire of a Hospital]]''
|
| ''[[:d:Q1848918|Arte Ederren Museo Nazionala]]''
|-
| [[Fitxategi:Escena de disciplinantes, Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27951107|Scene of Disciplines]]''
| 1808
| ''[[:d:Q1848918|Arte Ederren Museo Nazionala]]''
|-
| [[Fitxategi:Fiesta popular bajo un puente - Francisco José de Goya y Lucientes.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q27951108|Popular Party Under a Bridge or Popular Dance]]''
|
| ''[[:d:Q1848918|Arte Ederren Museo Nazionala]]''
|-
| [[Fitxategi:Anonymous - Irrenhaus - 3844 - Österreichische Galerie Belvedere.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q28002003|The Madhouse]]''
| 1790s
| [[Österreichische Galerie Belvedere|Belvedere Galeria]]
|-
| [[Fitxategi:Anonymous - Selbstbildnis - 8869 - Kunsthistorisches Museum.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q28009310|Selbstbildnis]]''
|
| [[Österreichische Galerie Belvedere|Belvedere Galeria]]<br/>[[Kunsthistorisches Museum]]
|-
| [[Fitxategi:Portrait of Juan Agustín Ceán Bermúdez by Goya (c. 1785).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q28114673|Portrait of Juan Agustín Ceán Bermúdez]]''
| 1785
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Dogs Chasing a Cat on a Man on a Donkey - BF689.1 - Barnes Foundation.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q28127542|Dogs Chasing a Cat on a Man on a Donkey]]''
|
| ''[[:d:Q808462|Barnes Foundation]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Old People Singing and Dancing - BF689.2 - Barnes Foundation.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q28127543|Old People Singing and Dancing]]''
|
| ''[[:d:Q808462|Barnes Foundation]]''
|-
| [[Fitxategi:Goya (attr.), il miracolo di sant'antonio, 1798, 01.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q28145591|The Miracle of St. Anthony]]''
| 1798
| ''[[:d:Q1043967|Carnegie Museum of Art]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes - Monk Talking to an Old Woman - Google Art Project.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q28797537|Monk Talking to an Old Woman]]''
| 1820s
| ''[[:d:Q2603905|Princeton University Art Museum]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco Goya. Bulls.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q28862416|Bulls]]''
|
| ''[[:d:Q2087788|National Gallery of Armenia]]''
|-
| [[Fitxategi:Bandido asesinando a una mujer por Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q29016194|Bandit murdering a woman III]]''
| 2nd millennium
| No/unknown value
|-
|
| ''[[:d:Q29654458|Le Christ au jardin des oliviers]]''
| 1800s
| ''[[:d:Q3044768|Louvreko margogintza saila]]''
|-
| [[Fitxategi:Goya - Cercle, milieu, entourage de - Le mariage inégal, RF 1970 33.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q29654459|Le Mariage inégal]]''
| 18th century
| ''[[:d:Q3044768|Louvreko margogintza saila]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes - Der Zweikampf - 8617 - Bavarian State Painting Collections.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q29897905|Der Zweikampf]]''
| 1820s
| ''[[:d:Q812285|Bavariako Estatuko Margo-Bilduma]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes - Hexenhinrichtung - 8616 - Bavarian State Painting Collections.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q29905818|Hexenhinrichtung]]''
| 1820s
| ''[[:d:Q812285|Bavariako Estatuko Margo-Bilduma]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes - Mönchspredigt - 8615 - Bavarian State Painting Collections.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q29946547|Mönchspredigt]]''
| 1820s
| ''[[:d:Q812285|Bavariako Estatuko Margo-Bilduma]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes - Die Landpartie - HUW 23 - Bavarian State Painting Collections.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q29959236|Die Landpartie]]''
| 18th century
| ''[[:d:Q812285|Bavariako Estatuko Margo-Bilduma]]''
|-
| [[Fitxategi:Goya - Vicente Osorio de Moscoso as child.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q30005127|Vicente Osorio de Moscoso, hrabia Trastamara]]''
| 1780s
| No/unknown value<br/>''[[:d:Q1565911|Museum of Fine Arts, Houston]]''
|-
| [[Fitxategi:Vicente Joaquín Osorio de Moscoso, conde de Altamira by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q30005128|Portrait of Vicente Joaquín Osorio de Moscoso]]''
| 1780s
| [[Espainiako Bankua (Madril)|Espainiako Bankua]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco Cabarrús.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q30005130|Portrait of Francisco Cabarrús]]''
| 1788
| [[Espainiako Bankua (Madril)|Espainiako Bankua]]
|-
| [[Fitxategi:Carlos III de España, de Francisco de Goya (Banco de España).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q30005131|Charles III of Spain]]''
| 1780s
| [[Espainiako Bankua (Madril)|Espainiako Bankua]]
|-
| [[Fitxategi:Miguel Fernandez Duran, markiz de Tolosa by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q30005133|Miguel Fernández Durán, marquis of Tolosa]]''
| 1780s
| [[Espainiako Bankua (Madril)|Espainiako Bankua]]
|-
| [[Fitxategi:José de Toro y Zambrano (Banco de España).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q30005134|Portrait of José de Toro y Zambrano]]''
| 1785
| [[Espainiako Bankua (Madril)|Espainiako Bankua]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco Javier de Larrumbe, de Francisco de Goya (Banco de España).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q30005136|Portrait of Francisco Javier de Larrumbe]]''
| 1787
| [[Espainiako Bankua (Madril)|Espainiako Bankua]]
|-
| [[Fitxategi:Ramón Pignatelli.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q30005137|portrait of Ramón Pignatelli]]''
| 1790
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Gaspar Melchor de Jovellanos by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q30005139|Gaspar Melchor de Jovellanos]]''
| 1780s
| ''[[:d:Q1581475|Eskultura Museo Nazionala]]''
|-
| [[Fitxategi:Francesco Sabatini by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q30005145|Francesco Sabatini]]''
| 1770s
| ''[[:d:Q3303786|Meadows Museum]]''
|-
| [[Fitxategi:Carlos IV Goya Coleccion Rivero Jerez.png|center|128px]]
| ''[[:d:Q30005159|Charles IV in the uniform of a colonel of the Guardia de Corps]]''
| 18th century
| ''[[:d:Q6033986|Royal Collections Gallery]]''
|-
| [[Fitxategi:Antonio de Porcel by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q30005160|Portrait of Antonio de Porcel]]''
| 1806
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Miguel de Múzquiz y Goyeneche, I conde de Gausa y I marqués de Villar de Ladrón.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q30005171|Miguel de Múzquiz y Goyeneche]]''
| 1780s
| [[Espainiako Bankua]]
|-
| [[Fitxategi:Portrait of Juan Agustín Ceán Bermúdez by Francisco de Goya (1792-93).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q30005228|Portrait of Juan Agustín Ceán Bermúdez]]''
| 2nd millennium
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Antonio Veián y Monteagudo (Museo de Huesca).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q30037155|Antonio Veián y Monteagudo]]''
| 1782
| [[Huescako museoa|Huescako Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes - Hl. Lucia - 1190 - Bavarian State Painting Collections.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q30056632|Saint Lucy]]''
| 18th century
| ''[[:d:Q812285|Bavariako Estatuko Margo-Bilduma]]''
|-
| [[Fitxategi:Goya (Kopie nach) - Königin Maria Luisa, Gemahlin Karls IV. von Spanien - 12132 - Bavarian State Painting Collections.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q30063401|Königin Maria Luisa, Gemahlin Karls IV. von Spanien (Kopie nach)]]''
|
| ''[[:d:Q812285|Bavariako Estatuko Margo-Bilduma]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes - Der Verwundete - 8618 - Bavarian State Painting Collections.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q30065419|Der Verwundete]]''
| 1820s
| ''[[:d:Q812285|Bavariako Estatuko Margo-Bilduma]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes - Ländlicher Tanz am Ufer einer Meeresbucht - 12770 - Bavarian State Painting Collections.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q30068719|Ländlicher Tanz am Ufer einer Meeresbucht]]''
|
| ''[[:d:Q812285|Bavariako Estatuko Margo-Bilduma]]''
|-
| [[Fitxategi:10th Duke of Osuna by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q33133477|Francisco Téllez-Girón, 10th Duke de Osuna]]''
| 1816
| [[Léon Bonnat museoa]]
|-
| [[Fitxategi:L'Aparició de la Mare de Déu del Pilar, Francisco de Goya, 1775-1785.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q33258904|Apparition of the Virgin of the Pilar]]''
| 1775
| [[Kataluniako Arte Museo Nazionala]]
|-
| [[Fitxategi:Pedro Téllez Girón, IX duque de Osuna por Francisco Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q35113740|Portrait of the Duke of Osuna]]''
| 1785
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Goya - Friar Miguel Fernández Flores, 1815, 1911.25.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q38615120|Portrait of Don Fr. Miguel Fernandez y Flores]]''
| 1815
| ''[[:d:Q847508|Worcester Art Museum]]''
|-
| [[Fitxategi:Éxtasis de San Antonio Abad por Francisco Goya (Museo de Zaragoza, after restauration).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q42859860|The Ecstasy of Saint Anthony Abbot]]''
| 1771
| [[Zaragozako Museoa|Zaragozako museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Muerte de san Francisco Javier.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q42964722|Death of Saint Francis Xabier]]''
| 1770s
| [[Zaragozako Museoa|Zaragozako museoa]]
|-
|
| ''[[:d:Q43256868|Seated Woman and Man in Spanish Cloak]]''
|
| [[Suediako Museo Nazionala]]
|-
| [[Fitxategi:San Luis Gonzaga (Goya).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q44206822|San Luis Gonzaga]]''
| 1798
| [[Zaragozako Museoa|Zaragozako museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Duque de San Carlos.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q45138549|Portrait of the Duke of San Carlos]]''
| 1815
|
|-
| [[Fitxategi:Goya (Copia) - La reina María Luisa de Parma, 1790, P007104.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q45354804|María Luisa de Parma, reina de España]]''
| 18th century
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Venus y Adonis (Goya).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q45354854|Venus and Adonis]]''
| 1771
| [[Zaragozako Museoa|Zaragozako museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Fernando VII por Goya (Museo de Zaragoza).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q45354921|Portrait of Ferdinand VII in his royal coat]]''
| 1815
|
|-
| [[Fitxategi:Retrato de Dama con Mantilla.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q45833309|Retrato de Dama con Mantilla]]''
| 1820s
|
|-
| [[Fitxategi:Arzobispo Joaquin Company por Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q46995797|Archbishop Joaquin Company]]''
| 1800
| ''[[:d:Q16609717|Alma Mater Museum]]''
|-
| [[Fitxategi:Portrait of Félix de Azara by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q47002645|Portrait of Felix de Azara]]''
| 1805
| ''[[:d:Q8483403|Museo Camón Aznar]]''
|-
| [[Fitxategi:The Philippine Junta (sketch) by Francisco Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q47011257|The Junta of the Philippines]]''
| 1816
| [[Gemäldegalerie (Berlin)|Gemäldegalerie]]
|-
| [[Fitxategi:El general Ricardos, ante su cañón de batalla por Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q47068521|El general Ricardos, ante su cañón de batalla por Goya]]''
| 1794
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Portrait of Don Juan Antonio Cuervo - 1943.90 - Cleveland Museum of Art.tiff|center|128px]]
| ''[[:d:Q47205749|Portrait of Juan Antonio Cuervo]]''
| 1819
| ''[[:d:Q657415|Cleveland Museum of Art]]''
|-
| [[Fitxategi:Tadeo Bravo de Rivero by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q47504733|Portrait of Tadeo Bravo de Rivero]]''
| 1806
| [[Brooklyn Museum]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco goya, ritratto di don juan antonio llorente, 1809-13, 02.JPG|center|128px]]
| ''[[:d:Q49873216|Juan Antonio Llorente]]''
| 19th century
| [[São Pauloko arte museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Goya - Fernando VII.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q49873242|Portrait of Ferdinand VII of Spain]]''
| 1808
| [[São Pauloko arte museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Goya - Condessa de Casa Flores.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q49873351|The Countess of Casa Flores]]''
| 1790s
| [[São Pauloko arte museoa]]
|-
| [[Fitxategi:1808-12 Goya Der Maibaum anagoria.JPG|center|128px]]
| ''[[:d:Q50113885|The Maypole]]''
| 19th century
| [[Alte Nationalgalerie]]
|-
| [[Fitxategi:Ignacio Omulryan Rourera por Francisco Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q50379730|Portrait of Don Ignacio Omulryan y Rourera]]''
| 1815
| ''[[:d:Q1976985|The Nelson-Atkins Museum of Art]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Retrato de José Munárriz - Google Art Project.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q50379753|José Luis Munárriz]]''
| 1815
| [[San Fernandoko Arte Ederren Errege Akademia]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Retrato de Juan de Villanueva - Google Art Project.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q50379960|Portrait of Juan de Villanueva]]''
| 1805
| [[San Fernandoko Arte Ederren Errege Akademia]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Portrait of Don Miguel De Lardizábal.JPG|center|128px]]
| ''[[:d:Q50572724|Portrait of Don Miguel De Lardizábal]]''
| 1815
| ''[[:d:Q1419555|National Gallery Prague]]''
|-
| [[Fitxategi:Retrato de José Antonio Marqués Caballero.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q50912187|Portrait of José Antonio Marqués de Caballero]]''
| 1807
| [[Arte Ederren Museoa (Budapest)]]
|-
| [[Fitxategi:Episode in the Spanish War of Independence, Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q50981111|A Scene from the Spanish War of Independence]]''
| 1810
| [[Arte Ederren Museoa (Budapest)]]
|-
| [[Fitxategi:(Castres) Portrait de Francisco del Mazo, Francisco de Goya y Lucientes, Musée Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q51789821|Portrait of Francisco del Mazo]]''
| 1810s
| ''[[:d:Q246821|Goya Museum]]''<br/>No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Pantaleón Pérez de Nenin por Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q52061293|Portrait of the Officer Pantaleón Pérez de Nenin]]''
| 1808
|
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya (1746-1828) (imitator of) - Don Francisco Bayeu y Subias (1734–1795) (after an original painting from 1786) - 446824 - National Trust.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q52301433|Don Francisco Bayeu y Subias (1734-1795)]]''
| 19th century
| [[National Trust]]
|-
| [[Fitxategi:El bordador Juan López de Robredo por Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q52313371|The embroiderer Juan López de Robredo]]''
| 2nd millennium
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Manuel García de la Prada por Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q52315977|Portrait of Manuel García de la Prada]]''
| 1800s
| ''[[:d:Q5263501|Des Moines Art Center]]''<br/>''[[:d:Q475667|Führermuseum]]''<br/>''[[:d:Q1053735|Munich Central Collecting Point]]''<br/>No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Francisco Goya - Night Scene from the Inquisition - Google Art Project.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q55424078|Night Scene from the Inquisition]]''
| 1810
| ''[[:d:Q1132918|National Museum of Art, Architecture and Design]]''
|-
| [[Fitxategi:Goya, Portrait of a Picador, National Gallery, Oslo (36420542816) (cropped).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q55424311|Portrait of a Picador]]''
| No/unknown value
| ''[[:d:Q1132918|National Museum of Art, Architecture and Design]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya (atribuido) - Palomas y pollos.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q55582991|Pigeons and Fowls]]''
| 18th century
| ''[[:d:Q6298930|Juan B. Castagnino Fine Arts Museum]]''
|-
| [[Fitxategi:Bandidos fusilando a sus prisioneros por Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q56396888|Bandits shooting their prisoners]]''
| 19th century
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Tomás Pérez de Estala by Francisco Goya (1804).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q57163691|Tomás Pérez de Estala]]''
| 1795<br/>1800s
| ''[[:d:Q169542|Hamburger Kunsthalle]]''
|-
| [[Fitxategi:Mariano Ferrer y Aulet by Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q58191004|Mariano Ferrer y Aulet]]''
| 1780
| ''[[:d:Q1748404|Valentziako Arte Ederretako Meseoa]]''
|-
| [[Fitxategi:Santa Lutgarda-Goya.JPG|center|128px]]
| ''[[:d:Q58333126|Santa Lutgarda]]''
| 1787
| ''[[:d:Q6102052|Real Monasterio de San Joaquín y Santa Ana]]''
|-
| [[Fitxategi:Joaquina Candado (Museo de Bellas Artes de Valencia).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q58333429|Portrait of Joaquina Candado Ricarte]]''
| 1802
| ''[[:d:Q1748404|Valentziako Arte Ederretako Meseoa]]''
|-
| [[Fitxategi:María Luisa de Parma, reina de España.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q59260209|Queen of Spain Maria Louisa, née Bourbon-Parma]]''
| 1790
| [[Pradoko Museoa]]<br/>[[Víctor Balaguer Liburutegi Museoa|Víctor Balaguer Liburutegi-Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Goya - Muerte de San José o el Tránsito de San José.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q59421365|The transit of St. Joseph]]''
| 1787
| ''[[:d:Q6102052|Real Monasterio de San Joaquín y Santa Ana]]''
|-
| [[Fitxategi:San Bernardo de Claraval curando a un tullido por Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q59586724|Saint Bernard of Clairvaux curing a cripple]]''
|
| ''[[:d:Q6102052|Real Monasterio de San Joaquín y Santa Ana]]''
|-
| [[Fitxategi:José de Palafox por Goya (Prado).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q59685067|General José de Palafox on Horseback]]''
| 1814
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Sacrificio a Vesta.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q59784186|Sacrifice to Vesta]]''
| 1771
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Goya (Copia) - El rey Carlos IV, 1790, P007103.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q59912999|Portrait of King Charles IV]]''
| 1790
| [[Pradoko Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:San Cristóbal por Francisco de Goya (restaurado).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q60170272|Saint Christopher]]''
| 1767
| [[Zaragozako Museoa|Zaragozako museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Juan Martín de Goicoechea y Galarza por Francisco Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q60194148|Juan Martín de Goicoechea y Galarza]]''
| 1790
| [[Zaragozako Museoa|Zaragozako museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya y Lucientes - Don Manuel Lapeña, later Marquis of Bondad Real - A99 - Hispanic Society of America.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q60232751|Don Manuel Lapeña, later Marquis of Bondad Real]]''
| 1799
| ''[[:d:Q2420849|Hispanic Society of America]]''
|-
| [[Fitxategi:San Francisco de Borja says goodbye to his family.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q60316725|San Francisco de Borja says goodbye to his family]]''
| 1788
|
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Saint Ambrose - 1969.23 - Cleveland Museum of Art.tif|center|128px]]
| ''[[:d:Q60470497|Saint Ambrose]]''
| 1796
| ''[[:d:Q657415|Cleveland Museum of Art]]''
|-
| [[Fitxategi:Bernarda Tavira by Francisco de Goya..jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q63994879|Bernarda Tavira]]''
|
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes - Portrait of Cesárea Goicoechea y Galarza - 34.1365 - Rhode Island School of Design Museum.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q64512226|Portrait of Cesárea Goicoechea y Galarza]]''
| 1805
| ''[[:d:Q2148186|Rhode Island School of Design Museum]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes - Portrait of Gerónima Goicoechea y Galarza - 34.1366 - Rhode Island School of Design Museum.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q64512360|Portrait of Gerónima Goicoechea y Galarza]]''
| 1805
| ''[[:d:Q2148186|Rhode Island School of Design Museum]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes - Two Children Looking at a Book - 21.129 - Rhode Island School of Design Museum.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q64516132|Two Children Looking at a Book]]''
| 1820s
| ''[[:d:Q2148186|Rhode Island School of Design Museum]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco Goya - Dona Amalia Bonells de Costa - 41.80 - Detroit Institute of Arts.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q64562726|Dona Amalia Bonells de Costa]]''
| 1805
| [[Detroit Institute of Arts]]
|-
| [[Fitxategi:Mujeres atacadas por soldados por Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q64798466|Act of Violence against Two Women]]''
| 1810s
| ''[[:d:Q163804|Städel Museoa]]''
|-
| [[Fitxategi:Escena de rapto y asesinato por Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q64799246|Attack on a Woman]]''
| 1810s
| ''[[:d:Q163804|Städel Museoa]]''
|-
| [[Fitxategi:Witches by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q65037314|The incantation]]''
|
| [[Lázaro Galdiano museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Antonio Adán de Yarza by Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q66244624|Antonio Adán de Yarza]]''
| 1780s
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:María Ramona de Barbachano by Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q66439420|María Ramona de Barbachano]]''
| 1780s
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:(Agen) Le Ballon - Francisco de Goya - Musée des Beaux-Arts d'Agen.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q66604875|The Balloon]]''
| 1810s
| ''[[:d:Q3330185|Ageneko arte ederretako museoa]]''
|-
| [[Fitxategi:Don Juan Bautista de Goicoechea y Urrutia.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q68975875|Don Juan Bautista de Goicoechea y Urrutia]]''
| 1815
| ''[[:d:Q658725|Staatliche Kunsthalle Karlsruhe]]''
|-
| [[Fitxategi:José de Cistué y Coll, barón de la Menglana por Francisco Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q71996381|José de Cistué y Coll]]''
| 1788
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:José de Cistué y Coll, de Francisco de Goya (Museo Ibercaja Camón Aznar).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q71999342|José de Cistué y Coll]]''
| 1788
| ''[[:d:Q8483403|Museo Camón Aznar]]''
|-
| [[Fitxategi:La cocina de las brujas por Francisco Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q72046674|the witches kitchen]]''
|
|
|-
| [[Fitxategi:Portrait of Admiral Jose de Mazarredo (Attributed to Francisco José de Goya y Lucientes).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q72796718|Admirał José de Mazarredo]]''
| 1785
| ''[[:d:Q3837886|Lowe Art Museum]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Retrato de una dama en un Mantilla Negro (ca.1824).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q77974826|Portrait of a Lady in a Black Mantilla]]''
| 1824
| [[Irlandako Galeria Nazionala]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - El Conde del Tajo (ca.1800).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q77975891|The Count of the Tagus]]''
| 1800
| [[Irlandako Galeria Nazionala]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Equestrian Portrait of the 1st Duke of Wellington - WM. 1566-1948 - Apsley House.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q78366461|Equestrian Portrait of the 1st Duke of Wellington]]''
| 1812
| [[Apsley House]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Saavedra (Goya).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q79394767|Portrait of Don Francisco de Saavedra]]''
| 1798
| ''[[:d:Q12110695|Courtauld Gallery]]''
|-
| [[Fitxategi:Mariano Luis de Urquijo.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q79502699|Portrait of Mariano Luis de Urquijo]]''
| 1790s
| [[Espainiako Historiaren Errege Akademia|Historiaren Errege Akademia]]
|-
| [[Fitxategi:PORTRAIT OF PRINCE ALOIS WENZEL VON KAUNITZ-RIETBERG.PNG|center|128px]]
| ''[[:d:Q80447783|Portrait of prince Aloys Wenzel von Kaunitz-Rietberg]]''
| 1816
| ''[[:d:Q7246059|Private Collection]]''
|-
| [[Fitxategi:Retrato de Camilo Goya for Francisco Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q83284655|Portrait of Camilo Goya]]''
| 1780s
| [[Zuloaga museoa|Zuloaga museoaren etxea]]
|-
| [[Fitxategi:Retrato de Mariano Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q83808748|Portrait of Mariano Goya, the Artist's Grandson]]''
| 1810s
|
|-
| [[Fitxategi:FRANCISCO GOYA PORTRAIT OF MARIANO GOYA, THE ARTIST'S GRANDSON.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q84045740|Portrait of Mariano Goya, the Artist’s Grandson]]''
| 1827
| ''[[:d:Q3303786|Meadows Museum]]''
|-
| [[Fitxategi:Marianito Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q84046685|Portrait of Mariano Goya]]''
| 1810
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Don Juan y el Comendador por Francisco Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q84090616|Don Juan and the Commendatore]]''
|
|
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Portrait of the Poet Moratín - Google Art Project.jpg|center|128px]]
| [[Moratín poetaren erretratua]]
| 1824
|
|-
| [[Fitxategi:Juan Meléndez Valdés por Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q88112889|Juan Antonio Meléndez Valdés]]''
| 1797
| ''[[:d:Q895434|Bowes Museum]]''
|-
| [[Fitxategi:El juez Altamirano por Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q88384267|Portrait of Carlos López Altamirano]]''
| 1796
| ''[[:d:Q860812|Montrealgo Arte Ederren Museoa]]''
|-
| [[Fitxategi:Pedro Gil de Tejada por Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q88883791|Portrait of Pedro Gil de Tejada]]''
| 1790s
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Juan José de Arias Saavedra y Verdugo por Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q88966971|Portrait of Juan José de Arias Saavedra y Verdugo]]''
| 1790s
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Goya - Don Valentín Bellvís de Moncada y Pizarro, around 1795, Fondo Cultural Villar Mir.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q89351341|Portrait of Valentín Bellvís de Moncada y Pizarro]]''
| 1795
| ''[[:d:Q9015805|Juan Miguel Villar Mir]]''
|-
| [[Fitxategi:Retrato de Fernando VII, Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q90842660|Portrait of Ferdinand VII of Spain]]''
| 1814
| ''[[:d:Q6033887|Santander eta Kantabriako Arte Moderno eta Garaikide Museoa]]''
|-
| [[Fitxategi:Duke of Roca by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q91032501|Portrait of the Duke of Roca]]''
| 1795
| ''[[:d:Q1368166|San Diego Museum of Art]]''
|-
| [[Fitxategi:Bernardo de Iriarte por Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q97503353|Bernardo de Iriarte]]''
| 1796
| [[Arte Ederren Museoa (Estrasburgo)]]
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Bildnis Don Juan Bautista de Goicoechea y Urrutia - 2515 - Staatliche Kunsthalle Karlsruhe.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q104522002|Don Juan Bautista de Goicoechea y Urrutia]]''
| 1815
| ''[[:d:Q658725|Staatliche Kunsthalle Karlsruhe]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Otoño (1786).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q104773720|Autumn]]''
| 1786
| ''[[:d:Q1465805|Clark Art Institute]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya y Lucientes - Portrait of Pedro Mocarte - A1890 - Hispanic Society of America.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q105605966|Portrait of Pedro Mocarte]]''
| 1805
| ''[[:d:Q2420849|Hispanic Society of America]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya y Lucientes - Sketch for a Portrait of an Officer of the King's Dragoons - A200 - Hispanic Society of America.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q105609001|Sketch for a Portrait of an Officer of the King's Dragoons]]''
| 1808
| ''[[:d:Q2420849|Hispanic Society of America]]''
|-
| [[Fitxategi:Brigadier General Alberto Foraster by Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q105609230|Brigadier General Alberto Foraster]]''
| 1804
| ''[[:d:Q2420849|Hispanic Society of America]]''
|-
| [[Fitxategi:Attributed to Francisco de Goya - The Duchess of Alba, Sketch - LA2195 - Hispanic Society of America.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q105611586|The Duchess of Alba, Sketch]]''
| 1796
| ''[[:d:Q2420849|Hispanic Society of America]]''
|-
| [[Fitxategi:Banderillas en el campo por Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q105658823|Banderillas in the field]]''
| 1793
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Un incendio (Goya).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q105658837|Blaze, Fire at night]]''
| 1793
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Hercules and Omphale by F.Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q106368575|Hercules and Omphale]]''
| 1784
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Juego de niños, el paso.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q106698545|Children playing leapfrog]]''
| 1780
| ''[[:d:Q1748404|Valentziako Arte Ederretako Meseoa]]''
|-
| [[Fitxategi:Visión fantasmal por Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q106757112|Ghostly Vision]]''
| 1801
| ''[[:d:Q8483403|Museo Camón Aznar]]''
|-
| [[Fitxategi:Rita Luna, attributed to Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q106814613|Actress Rita Luna]]''
| 1810s
|
|-
| [[Fitxategi:Francisco José de Goya y Lucientes - Charles IV, King of Spain - 3.2017 - Fogg Museum.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q106862596|Charles IV, King of Spain]]''
| 18th century
| ''[[:d:Q3783572|Harvard Art Museums]]''<br/>''[[:d:Q809600|Fogg Museum]]''
|-
| [[Fitxategi:Baile de máscaras o Danzantes enmascarados bajo un arco por Francisco Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q107223587|Masked ball]]''
| 19th century
| ''[[:d:Q8483403|Museo Camón Aznar]]''
|-
| [[Fitxategi:Boceto de La carga de los mamelucos.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q107223671|El dos de mayo de 1808 en Madrid]]''
| 1814
| ''[[:d:Q8483403|Museo Camón Aznar]]''
|-
| [[Fitxategi:Esopo y Menipo (Museo Ibercaja Camón Aznar).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q107223794|Aesop and Menippus]]''
| 1778
| ''[[:d:Q8483403|Museo Camón Aznar]]''
|-
|
| ''[[:d:Q107437319|Bildnis eines Mönchs]]''
|
| [[Gemäldegalerie (Berlin)|Gemäldegalerie]]
|-
| [[Fitxategi:Fray Juan Fernández de Rojas por Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q108929262|Brother Juan Fernández de Rojas]]''
|
| [[Espainiako Historiaren Errege Akademia|Historiaren Errege Akademia]]
|-
| [[Fitxategi:Majas en un balcón por Goya (colección particular).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q109442292|Majas on the Balcony]]''
| 19th century
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:La visita del fraile por Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q110271705|The Friar's visit]]''
| 19th century
| ''[[:d:Q6001534|Marquess of la Romana]]''
|-
| [[Fitxategi:Interior de prisión por Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q110271719|Interior of a prison]]''
| 19th century
| ''[[:d:Q6001534|Marquess of la Romana]]''
|-
| [[Fitxategi:Atribuido a; Goya - Matrimonio desigual, 1819(ca), 02022.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q110866801|Matrimonio desigual]]''
| 1819
| [[Lázaro Galdiano museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Aparición de la Virgen a San Julián por Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q111487771|Apparition of the Virgin to St. Julian]]''
| 1790
|
|-
| [[Fitxategi:Francisco Jose de Goya (1746-1828) - Knabenbildnis - 1499 - Führermuseum.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q111644377|Knabenbildnis]]''
| 1771
| ''[[:d:Q475667|Führermuseum]]''<br/>''[[:d:Q1053735|Munich Central Collecting Point]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco Jose de Goya (1746-1828) - Bildnis der Clara de Soria im Atelier von sechs Jahren - 1500 - Führermuseum.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q111644378|Bildnis der Clara de Sonia im Alter von 6 Jahren]]''
| 1771
| ''[[:d:Q475667|Führermuseum]]''<br/>''[[:d:Q1053735|Munich Central Collecting Point]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco Jose de Goya (1746-1828) - Die bekleidete Maja, erste Studie - 2028 - Führermuseum.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q111645229|Maja (...unleserlich)]]''
| 1771
| ''[[:d:Q475667|Führermuseum]]''<br/>''[[:d:Q1053735|Munich Central Collecting Point]]''
|-
| [[Fitxategi:Muerte de san Alberto de Jerusalén por Francisco Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q111829577|Death of Saint Albert of Jerusalem]]''
| 1770s
| No/unknown value
|-
|
| ''[[:d:Q112215314|Portrait of Isabella of Bourbon]]''
|
| ''[[:d:Q2647884|Hermann Göring Collection]]''<br/>''[[:d:Q1053735|Munich Central Collecting Point]]''
|-
|
| ''[[:d:Q112229303|head of a gentleman with hat]]''
|
| ''[[:d:Q1053735|Munich Central Collecting Point]]''
|-
|
| ''[[:d:Q112230785|La Junta]]''
|
| ''[[:d:Q1053735|Munich Central Collecting Point]]''
|-
|
| ''[[:d:Q112234654|Portrait of a gentleman]]''
|
| ''[[:d:Q1053735|Munich Central Collecting Point]]''
|-
| [[Fitxategi:Suerte de matar por Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q113381120|Luck of killing]]''
| 1793
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:El prendimiento de Cristo.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q113537173|The arrest of Christ]]''
| 1798
|
|-
| [[Fitxategi:Fiesta popular bajo un puente por Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q114397698|Volksfest unter einer Brücke]]''
| 19th century
| ''[[:d:Q1848918|Arte Ederren Museo Nazionala]]''
|-
| [[Fitxategi:El arrastre por Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q114597777|El arrastre]]''
| 1793
| No/unknown value<br/>''[[:d:Q15975306|House of Medinaceli]]''
|-
| [[Fitxategi:Escena de bandidos por Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q114800247|Escena de bandidos]]''
| 19th century
| ''[[:d:Q1848918|Arte Ederren Museo Nazionala]]''
|-
| [[Fitxategi:Sebastian Gabriel de Borbón y Braganza by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q115965910|Sebastián Gabriel de Borbón as a child]]''
| 1822
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:What a sacrifice! LACMA 63.11.14.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q117790108|What a sacrifice!]]''
| 1799
| ''[[:d:Q1641836|Los Angeles County Museum of Art]]''
|-
| [[Fitxategi:'The Madman' by Francisco Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q117912283|The Madman]]''
|
| ''[[:d:Q1164968|Voergaard Castle]]''
|-
| [[Fitxategi:Goya - Act of Violence against Two Women, 1810 – 1812, 1981.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q118142029|Act of Violence against Two Women]]''
| 1810s
|
|-
| [[Fitxategi:Goya - Time, Truth and History, about 1797–99 or 1804, 27.1330.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q118142042|Time, Truth and History]]''
|
| [[Bostongo Arte Ederren Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Goya - Nude Woman Reclining Against a Rock, 1824–25, 63.1081.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q118142051|Nude Woman Reclining Against a Rock]]''
| 1820s
| [[Bostongo Arte Ederren Museoa]]
|-
|
| ''[[:d:Q119010797|Boys Playing at See-Saw]]''
| 18th century
| [[Pollok House]]
|-
|
| ''[[:d:Q119010798|Boys Playing at Soldiers]]''
| 18th century
| [[Pollok House]]
|-
|
| ''[[:d:Q119023114|Don Francisco de Saavedra]]''
| 1798
| ''[[:d:Q12110695|Courtauld Gallery]]''
|-
|
| ''[[:d:Q119499723|Scene at a Bullfight: División de place]]''
|
| [[Ashmolean Museoa]]
|-
|
| ''[[:d:Q119499737|Scene at a Bullfight: Diversión de España]]''
|
| [[Ashmolean Museoa]]
|-
|
| ''[[:d:Q119713978|Saint Anthony Raising a Dead Man]]''
|
| ''[[:d:Q895434|Bowes Museum]]''
|-
|
| ''[[:d:Q120720725|La Visitación de Santa Isabel]]''
| 1774
| ''[[:d:Q6033943|Museum of Fine Arts of Córdoba]]''
|-
| [[Fitxategi:(Agen) La misa de parida - Francisco de Goya - Musée des Beaux-Arts d'Agen.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q121726907|La Messe des relevailles]]''
| 19th century
| ''[[:d:Q3330185|Ageneko arte ederretako museoa]]''
|-
| [[Fitxategi:Melendez valdes.jpeg|center|128px]]
| ''[[:d:Q122852157|Portrait of Juan Meléndez Valdés (1754-1817), Spanish writer]]''
| 1790
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Retrato ecuestre de Manuel Godoy.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q122889099|Boceto para el retrato ecuestre de Manuel Godoy, duque de la Alcudia]]''
| 1794
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Portrait of Jose Alvarez de Toledo, Duke of Alba and Marquess of Villafranca, c. 1795, by Goya - Art Institute of Chicago - DSC09509.JPG|center|128px]]
| ''[[:d:Q122902235|Portrait of José María Álvarez de Toledo, 15th Duke of Medina Sidonia (1756-1796)]]''
| 1795
| [[Chicagoko Arte Institutua]]
|-
| [[Fitxategi:Retrato del duque de alba por Francisco de Goya (colección privada Madrid).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q122902316|Portrait of José María Álvarez de Toledo, 15th Duke of Medina Sidonia (1756-1796)]]''
| 1795
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Queen Maria Luisa of Spain (sketch).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q122949488|Portrait of Queen Maria Luisa of Spain]]''
| 1799
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:WLA taft Portrait of Queen Maria Luisa of Spain Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q122949511|Portrait of Queen Maria Luisa of Spain]]''
| 1800
| ''[[:d:Q7675043|Taft Museum of Art]]''
|-
| [[Fitxategi:Countess of Haro by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q122974285|Portrait of Countess of Haro]]''
|
|
|-
| [[Fitxategi:The Count of Fernán Núñez by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q122974601|Porträt des Grafen Fernand Núnez VII.]]''
| 1803
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Antonio Raimundo Ibáñez.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q122981989|Don Antonio Raimundo Ibáñez]]''
| 1800s
| [[Baltimoreko Arte Museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Dona Francisca Vicenta Chollet y Caballero by Francisco de Goya y Lucientes.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q122984569|Portrait of Francisca Vicenta Chollet y Caballero]]''
| 1806
| [[Norton Simon museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Portrait of Queen María Isabel de Braganza y Borbón by Francisco de Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q123027450|María Isabel de Braganza]]''
| 1810s
| ''[[:d:Q3303786|Meadows Museum]]''
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Borja Téllez y Girón, X duque de Osuna (boceto, Goya).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q123034604|Porträt des Francisco Téllez-Girón, 10th Duke de Osuna (1785-1820)]]''
| 1816
|
|-
| [[Fitxategi:José de Vargas Ponce por Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q123046937|José de Vargas Ponce]]''
| 1805
| [[Espainiako Historiaren Errege Akademia|Historiaren Errege Akademia]]
|-
| [[Fitxategi:Queen Maria Luisa of Spain by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q123047614|Porträt der Maria Luisa of Parma (1751-1819)]]''
| 19th century
|
|-
| [[Fitxategi:Maria Luisa de Parma por Goya (Real Fábrica de Tabacos).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q123172285|María Luisa de Parma, reina de España]]''
| 1789
| [[Indietako Artxibategi Nagusia|Indietako Agiritegi Nagusia]]
|-
| [[Fitxategi:Boceto de La última comunión de San José de Calasanz.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q124092649|The last communion of Saint José de Calasanz (1557-1648)]]''
| 1810s
| [[Léon Bonnat museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Goya - Autoportrait, 1800 vers, 9.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q124093940|Autoportrait]]''
| 1800
| [[Léon Bonnat museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Alberto Foraster by Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q125581124|Alberto Foraster]]''
| 1804
| ''[[:d:Q2420849|Hispanic Society of America]]''
|-
| [[Fitxategi:Anibal vencedor contempla Italia desde los Alpes (boceto).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q126165336|Hannibal the Conqueror viewing Italy for the first time from the Alps (sketch)]]''
| 1771
| [[Zaragozako Museoa|Zaragozako museoa]]
|-
| [[Fitxategi:Antonio Aniceto de Porlier, marqués de Bajamar por Francisco Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q128031716|Antonio Aniceto de Porlier, marqués de Bajamar]]''
| 1780
| No/unknown value
|-
| [[Fitxategi:Artist unknown , Spanish, 19th or 20th century - The Communion (A Mass), 1955.750.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q130543397|The Communion (A Mass)]]''
|
| ''[[:d:Q1465805|Clark Art Institute]]''
|-
| [[Fitxategi:Atribuido a; Goya - Procesión de disciplinantes, 02016.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q130724132|Procesión de disciplinantes]]''
| 19th century
|
|-
| [[Fitxategi:Francisco de Goya - Autorretrato - Google Art Project.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q131123782|Selbstporträt]]''
| 1815
| [[San Fernandoko Arte Ederren Errege Akademia]]
|-
| [[Fitxategi:Bandido desnudando a una mujer por Goya.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q131349941|Asalto de bandidos II]]''
| 2nd millennium
|
|}
{{Wikidata list end}}
== Txillidaren lanak ==
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P170 wd:Q156736 . ?item wdt:P31 wd:Q860861 }
|section=
|sort=571
|columns=P18,label:Artikulua,P571:Data,P195:Bilduma
|thumb=128
}}
{| class='wikitable sortable'
! irudia
! Artikulua
! Data
! Bilduma
|-
| [[Fitxategi:Eduardo Chillida Buscando la Luz 1997.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q1017255|Buscando la Luz]]''
| 1997
|
|-
| [[Fitxategi:Elogio del Horizonte, Gijón 2021A.jpg|center|128px]]
| [[Zerumugaren Goraipamena]]
| 1990
|
|-
| [[Fitxategi:Haizearen orrazia 0006.jpg|center|128px]]
| [[Haizearen orrazia]]
| 1976
|
|-
| [[Fitxategi:Topos V - 001.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3819918|Topos V]]''
| 1986
|
|-
| [[Fitxategi:Monumentoalatolerancia.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q6023146|Monument to tolerance]]''
| 1992-04-01
|
|-
| [[Fitxategi:Elogi de l'aigua 02.JPG|center|128px]]
| ''[[:d:Q11918904|Elogio del agua]]''
| 1987
|
|-
|
| ''[[:d:Q17521358|Stele to Goethe]]''
| 1982
| ''[[:d:Q2072647|Centre national des arts plastiques]]''
|-
| [[Fitxategi:Escultura Chillida entera día.jpg|center|128px]]
| [[Gure Aitaren Etxea]]
| 1988
|
|-
| [[Fitxategi:Flemingi Omenaldia. Homenaje a Fleming 01.jpg|center|128px]]
| [[Omenaldia Flemingi (Txillida)|Omenaldia Flemingi]]
|
|
|-
| [[Fitxategi:Münster, Skulptur -Toleranz durch Dialog- -- 2016 -- 2476.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q21042181|Tolerance through Dialogue]]''
| 1993
|
|-
| [[Fitxategi:Barcelona 1.08 468 a.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q22337853|Mural G-333]]''
| 1998
|
|-
| [[Fitxategi:Boog van de vrijheid (1).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q57913723|Arco de la Libertad]]''
| 1993
|
|-
| [[Fitxategi:Bundeskanzleramt - Berlin - Deutschland - Germany - 08.jpg|center|128px]]
| [[Berlin (Txillida)|Berlin]]
| 2000
|
|-
| [[Fitxategi:Duesseldorf-Chillida.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q101608972|Monumento]]''
| 1971
|
|-
|
| ''[[:d:Q105621873|Lotura I]]''
| 1992
|
|-
| [[Fitxategi:Berlin, Tiergarten, Potsdamer Strasse 50, Neue Nationalgalerie, Skulptur Gudari von Eduardo Chillida 02.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q116480566|Gudari]]''
| 1975
|
|-
|
| ''[[:d:Q116501099|Zuhaitz]]''
| 1989-01-01
|
|-
| [[Fitxategi:Museo de bellas artes de bilbao (3812466917).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q124247778|Topalekua IV]]''
| 1973
|
|-
| [[Fitxategi:Bilbao - Puente Pedro Arrupe.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q124247878|Begirari VI]]''
|
|
|-
| [[Fitxategi:De musica IV (Eduardo Chillida) (Bonn) jm01711.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q127587803|De Musica IV]]''
| 1999
|
|}
{{Wikidata list end}}
== Canoren idazlanak ==
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P50 wd:Q3082769 . ?item wdt:P31 wd:Q571 }
|section=
|sort=571
|columns=P18,label:Artikulua,P571:Data,P195:Bilduma
|thumb=128
}}
{{Wikidata list end}}
== Atxagaren idazlanak ==
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P50 wd:Q221771. ?item wdt:P31 wd:Q571 }
|section=
|sort=571
|columns=P18,label:Artikulua,P571:Data,P123
|thumb=128
}}
{{Wikidata list end}}
== Euskarazko liburuen zerrenda ==
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P364 wd:Q8752 . ?item wdt:P31 wd:Q571 }
|section=
|sort=571
|columns=#,P18,label:Artikulua,P50,P577,P123
|thumb=128
}}
{{Wikidata list end}}
==Museoak==
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q33506 . ?item wdt:P131 wd:Q10313
|sort=571
|columns=label:Museoa,deskribapena,p131:Lekua,P580,P582,p625,P18
|thumb=128
|language=eu,es,en,fr,ca,gl,oc,
}}
{{Wikidata list end}}
== Medikuntzan falta direnak ==
== Created Wed, 10 Aug 2016 23:06:00 +0000 by [//tools.wmflabs.org/missingtopics/ the MissingTopics tool] ([//tools.wmflabs.org/missingtopics/?language=eu&project=wikipedia&depth=2&category=Medikuntza&article=&wikimode=1&limitnum=1¬emplatelinks=0&nosingles=1 run again with these settings]) ==
{|
!Wanted!!Title
|-
! 155
| [[Terminologia anatomikoa]]
|-
! 153
| [[Medical Subject Headings]]
|-
! 135
| [[Foundational Model of Anatomy]]
|-
! 134
| [[Terminologia Anatomica]]
|-
! 92
| [[Asteridae]]
|-
! 92
| [[Elsevier]]
|-
! 18
| [[OMIM]]
|-
! 13
| [[ICD-10 Chapter E]]
|-
! 13
| [[Sushruta Samhita]]
|-
! 13
| [[Zikutina]]
|-
! 13
| [[Castoreum]]
|-
! 13
| [[Saussurea]]
|-
! 13
| [[Datura metel]]
|-
! 13
| [[Datura inoxia]]
|-
! 13
| [[Lactuca virosa]]
|-
! 13
| [[Şerafeddin Sabuncuoğlu]]
|-
! 13
| [[Zhang Zhongjing]]
|-
! 8
| [[Glukokortikoide]]
|-
! 7
| [[Kolonoskopia]]
|-
! 7
| [[ICD-10 Chapter R]]
|-
! 7
| [[Endotelio]]
|-
! 7
| [[Traumatismo]]
|-
! 7
| [[Salisb.]]
|-
! 6
| [[ICD-10 Chapter M]]
|-
! 6
| [[Errinitis]]
|-
! 6
| [[Osteoporosi]]
|-
! 6
| [[Azido karboniko]]
|-
! 5
| [[Ultzera]]
|-
! 5
| [[Psikoaktibo]]
|-
! 5
| [[Umami]]
|-
! 5
| [[Bronkitis]]
|-
! 5
| [[Dastamenaren nahasmendu]]
|-
! 5
| [[Scovilleren eskala]]
|-
! 5
| [[Zianosi]]
|-
! 5
| [[Zapore ondoko]]
|-
! 5
| [[ICD-10 Chapter D]]
|-
! 5
| [[E.H.L.Krause]]
|-
! 5
| [[Mill.]]
|-
! 5
| [[Lam.]]
|-
! 5
| [[Gozo (zaporea)]]
|-
! 5
| [[ICD-10 Chapter K]]
|-
! 5
| [[ICD-10 Chapter I]]
|-
! 5
| [[ICD-10 Chapter N]]
|-
! 5
| [[Proba erradiologiko]]
|-
! 5
| [[GeneReviews]]
|-
! 5
| [[Min (dastamen)]]
|-
! 5
| [[Mintz]]
|-
! 4
| [[Biofisika]]
|-
! 4
| [[Bularreko min]]
|-
! 4
| [[ICD-10 Chapter A]]
|-
! 4
| [[Butxadura]]
|-
! 4
| [[Bizikor]]
|-
! 4
| [[ICD-10 Chapter B]]
|-
! 4
| [[ICD-10 Chapter J]]
|-
! 4
| [[Simplified molecular input line entry specification]]
|-
! 4
| [[R-esaldien zerrenda]]
|-
! 4
| [[Espasmo]]
|-
! 4
| [[Philip Miller]]
|-
! 4
| [[FEV1]]
|-
! 4
| [[Friedrich Kasimir Medikus]]
|-
! 4
| [[Gastroskopia]]
|-
! 4
| [[Nerbio periferiko]]
|-
! 4
| [[Pleurodesi]]
|-
! 4
| [[Entzefalopatia espongiforme]]
|-
! 4
| [[Hipnotiko]]
|-
! 4
| [[ChemSpider]]
|-
! 4
| [[DC.]]
|-
! 4
| [[S-esaldien zerrenda]]
|-
! 4
| [[Ekzema]]
|-
! 4
| [[EC zenbakia]]
|-
! 4
| [[Hipoxia]]
|-
! 4
| [[ChEMBL]]
|-
! 4
| [[KEGG]]
|-
! 4
| [[Amnesia]]
|-
! 4
| [[Azatioprina]]
|-
! 4
| [[Kirurgia kardiobaskular]]
|-
! 4
| [[B hepatitis]]
|-
! 4
| [[Lasaigarri]]
|-
! 4
| [[International Chemical Identifier]]
|-
! 4
| [[Antiinflamatorio]]
|-
! 4
| [[ATC kode]]
|-
! 4
| [[Belardi]]
|-
! 4
| [[Aneurisma]]
|-
! 4
| [[Lesio]]
|-
! 3
| [[Hemoptisi]]
|-
! 3
| [[Unique Ingredient Identifier]]
|-
! 3
| [[Henry Hallett Dale]]
|-
! 3
| [[Mesenkima]]
|-
! 3
| [[Urdaileko minbizi]]
|-
! 3
| [[Koagulazio faktore]]
|-
! 3
| [[RTECS]]
|-
! 3
| [[Disfagia]]
|-
! 3
| [[Disartria]]
|-
! 3
| [[Pers.]]
|-
! 3
| [[Gilib.]]
|-
! 3
| [[PubChem]]
|-
! 3
| [[Androgeno]]
|-
! 3
| [[Dulac]]
|-
! 3
| [[Terminologia Histologica]]
|-
! 3
| [[AKTA]]
|-
! 3
| [[Errefrakzio indizea]]
|-
! 3
| [[Patrick Steptoe]]
|-
! 3
| [[Morula]]
|-
! 3
| [[Pleurarako hodi]]
|-
! 3
| [[Moench]]
|-
! 3
| [[Kirurgia baskular]]
|-
! 3
| [[Anemia hemolitiko]]
|-
! 3
| [[Willem Einthoven]]
|-
! 3
| [[Grayren anatomia:6]]
|-
! 3
| [[Fibroblasto]]
|-
! 3
| [[Miopatia]]
|-
! 3
| [[Antihipertentsibo]]
|-
! 3
| [[Antimikrobiano]]
|-
! 3
| [[Raf.]]
|-
! 3
| [[Korinbo]]
|-
! 3
| [[Adenokartzinoma]]
|-
! 3
| [[Otitis]]
|-
! 3
| [[NFPA 704]]
|-
! 3
| [[Formazio aldaketa entalpia estandarra]]
|-
! 3
| [[Entzefalitis]]
|-
! 3
| [[Heinrich Wilhelm Schott]]
|-
! 3
| [[Konbultsio]]
|-
! 3
| [[ICD-10 Chapter F]]
|-
! 3
| [[Amitriptilina]]
|-
! 3
| [[Sulfasalazina]]
|-
! 3
| [[Boiss.]]
|-
! 3
| [[Neuropatia periferiko]]
|-
! 3
| [[Gaixotasun sistemiko]]
|-
! 3
| [[Lezako Ospitalea]]
|-
! 3
| [[Gerhard Domagk]]
|-
! 3
| [[Lobulu]]
|-
! 3
| [[Amiloidosi]]
|-
! 3
| [[Immunogutxitzaile]]
|-
! 3
| [[Belar txar]]
|-
! 3
| [[Benth.]]
|-
! 3
| [[Tendinitis]]
|-
! 3
| [[ICD-10 Chapter T]]
|-
! 3
| [[MSDS]]
|-
! 3
| [[Ile-folikulu]]
|-
! 3
| [[Biriketako zain]]
|-
! 3
| [[Biriketako fibrosi]]
|-
! 3
| [[Exantema]]
|-
! 3
| [[Adenoma]]
|-
! 3
| [[Ziklosporina]]
|-
! 3
| [[Orno lunbar]]
|-
! 3
| [[S45: Istripu bat gertatuz gero edo gaixo sentitzen bazara eskatu mediu baten gomendioa ahalik eta azkarren (ikus ezazu etiketa baldin badago)]]
|-
! 3
| [[Espektorazio]]
|-
! 3
| [[Medikuntzaren Historia]]
|-
! 3
| [[Melanoma]]
|-
! 3
| [[William Aiton]]
|-
! 3
| [[Hezur-traumatismo]]
|-
! 3
| [[Hiperparatiroidismo]]
|-
! 3
| [[G proteina]]
|-
! 3
| [[Georg Haas]]
|-
! 3
| [[ORL-ko tumore]]
|-
! 3
| [[6-merkaptopurina]]
|-
! 3
| [[Tramadol]]
|-
! 3
| [[Trisomia]]
|-
! 3
| [[Hipodermis]]
|-
! 3
| [[Kondrozito]]
|-
! 3
| [[ChEBI]]
|-
! 3
| [[Heste lodiko minbizi]]
|-
! 2
| [[Naproxeno]]
|-
! 2
| [[Neumotorax]]
|-
! 2
| [[Narcís Sala udal zelaia]]
|-
! 2
| [[Koroiditis]]
|-
! 2
| [[Mutel]]
|-
! 2
| [[Muskarina]]
|-
! 2
| [[Mentheae]]
|-
! 2
| [[Leucanthemum]]
|-
! 2
| [[Masetero]]
|-
! 2
| [[Les Aigües parkea]]
|-
! 2
| [[Laringoskopia]]
|-
! 2
| [[Medikuntza Prebentiboa]]
|-
! 2
| [[Leukotrieno]]
|-
! 2
| [[Liposolugarri]]
|-
! 2
| [[Kontsulta]]
|-
! 2
| [[Martin Rodbell]]
|-
! 2
| [[Lou Gehrig]]
|-
! 2
| [[Loki gihar]]
|-
! 2
| [[Laringitis]]
|-
! 2
| [[Laparoskopia]]
|-
! 2
| [[Krikoide kartilago]]
|-
! 2
| [[Miokardiopatia]]
|-
! 2
| [[Miositis]]
|-
! 2
| [[Missense]]
|-
! 2
| [[Mossèn Costa eta Llobera lorategiak]]
|-
! 2
| [[LDH]]
|-
! 2
| [[La Jolla]]
|-
! 2
| [[Menisko]]
|-
! 2
| [[Lantzeolatu]]
|-
! 2
| [[Mesotelioma]]
|-
! 2
| [[Laberint d'Horta parkea]]
|-
! 2
| [[Musculus uvulae]]
|-
! 2
| [[Potentilla]]
|-
! 2
| [[Tiroideko tumore]]
|-
! 2
| [[Tiroideko hormona]]
|-
! 2
| [[Tiopental]]
|-
! 2
| [[Thomas Newman]]
|-
! 2
| [[Tiroideren tumore]]
|-
! 2
| [[Tiroiditis]]
|-
! 2
| [[Torsten N. Wiesel]]
|-
! 2
| [[Torr.]]
|-
! 2
| [[Tornikete]]
|-
! 2
| [[Toraxeko min]]
|-
! 2
| [[Thomas Hodgkin]]
|-
! 2
| [[Zubi koronario]]
|-
! 2
| [[Suero]]
|-
! 2
| [[Sudur-trenkada]]
|-
! 2
| [[Stapf]]
|-
! 2
| [[Stanley Cohen]]
|-
! 2
| [[Teatre Grec]]
|-
! 2
| [[Teatre Poliorama]]
|-
! 2
| [[Telomerasa]]
|-
! 2
| [[Teatre Tívoli]]
|-
! 2
| [[Teatre Romea (Bartzelona)]]
|-
! 2
| [[Toxikotasun]]
|-
! 2
| [[Transudatu]]
|-
! 2
| [[William Parry Murphy]]
|-
! 2
| [[Willd.]]
|-
! 2
| [[Whartonen hodia]]
|-
! 2
| [[Wall.]]
|-
! 2
| [[Zaintiratu]]
|-
! 2
| [[Zelula faltziforme]]
|-
! 2
| [[Ziklostomo]]
|-
! 2
| [[Ziklofosfamida]]
|-
! 2
| [[Zeramika Museoa (Bartzelona)]]
|-
! 2
| [[Zentzumen-errezeptore]]
|-
! 2
| [[Viburnum]]
|-
! 2
| [[Urteroko]]
|-
! 2
| [[Txalo]]
|-
! 2
| [[Turcz.]]
|-
! 2
| [[Tronbozitosi]]
|-
! 2
| [[Tronboxano]]
|-
! 2
| [[Txileko Alderdi Sozialista]]
|-
! 2
| [[UN zenbakia]]
|-
! 2
| [[Uretako landare]]
|-
! 2
| [[Urdaileko ultzera]]
|-
! 2
| [[Ubeldura]]
|-
! 2
| [[Sm.]]
|-
! 2
| [[Sistema linbiko]]
|-
! 2
| [[Philip Bozzini]]
|-
! 2
| [[Peyer-en plaka]]
|-
! 2
| [[Peter Mansfield]]
|-
! 2
| [[Perikardioaren gaixotasun]]
|-
! 2
| [[Philip Showalter Hench]]
|-
! 2
| [[Pilokarpina]]
|-
! 2
| [[Poblenou parkea]]
|-
! 2
| [[Plural]]
|-
! 2
| [[Pleurako minbizi]]
|-
! 2
| [[Pinatu]]
|-
! 2
| [[Paul Lauterbur]]
|-
! 2
| [[Papilomabirus]]
|-
! 2
| [[Obulazio]]
|-
! 2
| [[Nutt.]]
|-
! 2
| [[Nolinoideae]]
|-
! 2
| [[Nikolaus Joseph von Jacquin]]
|-
! 2
| [[Opuntioideae]]
|-
! 2
| [[Osteina]]
|-
! 2
| [[Pankuronio]]
|-
! 2
| [[Paduako Unibertsitatea]]
|-
! 2
| [[Osteoklasto]]
|-
! 2
| [[Pregabalina]]
|-
! 2
| [[Presbizia]]
|-
! 2
| [[Salizilato]]
|-
! 2
| [[Saint Christopher Hospizioa]]
|-
! 2
| [[S36/37/39: Jantzi arropa, eskularru eta begi/aurpegi babes bereziak]]
|-
! 2
| [[S28: Larruarekin kontaktuan sartzen bada berehala garbitu behar da ... ugarirekin (ekoizleak argitu behar du)]]
|-
! 2
| [[Santalaceae]]
|-
! 2
| [[Sebo-guruin]]
|-
! 2
| [[Simonk.]]
|-
! 2
| [[Selman Abraham Waksam]]
|-
! 2
| [[Seboflurano]]
|-
! 2
| [[S26: Begiekin kontaktua gertatzen badea, urarekin garbitu ahalik eta azkarren eta eskatu laguntza medikoa]]
|-
! 2
| [[Robin Warren]]
|-
! 2
| [[Proto-onkogene]]
|-
! 2
| [[Proteoglukano]]
|-
! 2
| [[Prostatitis]]
|-
! 2
| [[Propofol]]
|-
! 2
| [[Protoplasma]]
|-
! 2
| [[Protronbina]]
|-
! 2
| [[Robert Richardson (zinemagilea)]]
|-
! 2
| [[R8: Material erregaiekin kontaktatzean sua sor dezake]]
|-
! 2
| [[Psikoestimulatzaile]]
|-
! 2
| [[Nicholas Cohen]]
|-
! 2
| [[Hornem.]]
|-
! 2
| [[Briq.]]
|-
! 2
| [[Bornm.]]
|-
! 2
| [[Borkh.]]
|-
! 2
| [[Bomer]]
|-
! 2
| [[Bronkiti]]
|-
! 2
| [[Bronkitis akutu]]
|-
! 2
| [[Burtsitis]]
|-
! 2
| [[Burkitten linfoma]]
|-
! 2
| [[Bubani]]
|-
! 2
| [[Bruce Beutler]]
|-
! 2
| [[Blastomero]]
|-
! 2
| [[Birologia]]
|-
! 2
| [[Besapeko arteria]]
|-
! 2
| [[Bernh.]]
|-
! 2
| [[Begi-globo]]
|-
! 2
| [[Bataz besteko dosi hilgarria]]
|-
! 2
| [[Besapeko zain]]
|-
! 2
| [[Bihotz-taupada]]
|-
! 2
| [[Birikako Hipertentsio]]
|-
! 2
| [[Biokimikari]]
|-
! 2
| [[Bioerabilgarritasun]]
|-
! 2
| [[Biloxka]]
|-
! 2
| [[C.A.Mey.]]
|-
! 2
| [[C.Presl]]
|-
! 2
| [[Dislalia]]
|-
! 2
| [[Disfasia]]
|-
! 2
| [[Digoxina]]
|-
! 2
| [[Difenhidramina]]
|-
! 2
| [[DrugBank]]
|-
! 2
| [[EMG]]
|-
! 2
| [[Ekdisi]]
|-
! 2
| [[Edward Lewis]]
|-
! 2
| [[Edgar Douglas Adrian]]
|-
! 2
| [[ERCP]]
|-
! 2
| [[Dickinson W. Richards]]
|-
! 2
| [[Dibertikulitis]]
|-
! 2
| [[Cistaceae]]
|-
! 2
| [[Christian de Duve]]
|-
! 2
| [[Charles Louis L'Héritier de Brutelle]]
|-
! 2
| [[Carol Greider]]
|-
! 2
| [[Colchicaceae]]
|-
! 2
| [[Collserola parkea]]
|-
! 2
| [[Dentina]]
|-
! 2
| [[Dekorazio-Arteen Museoa]]
|-
! 2
| [[Crataegus]]
|-
! 2
| [[CosmoCaixa]]
|-
! 2
| [[Baskulopatia periferiko]]
|-
! 2
| [[Bartzelonako lorategi botanikoa]]
|-
! 2
| [[Angelica]]
|-
! 2
| [[Anemia aplasiko]]
|-
! 2
| [[André Frédéric Cournand]]
|-
! 2
| [[Andrew Z. Fire]]
|-
! 2
| [[Anthemideae]]
|-
! 2
| [[Antiagregatzaile]]
|-
! 2
| [[Antipiretiko]]
|-
! 2
| [[Antipaludiko]]
|-
! 2
| [[Antiarritmiko]]
|-
! 2
| [[Antiagregatzailea]]
|-
! 2
| [[Amentu]]
|-
! 2
| [[Allan M. Cormack]]
|-
! 2
| [[Adenopatia]]
|-
! 2
| [[Abszesu]]
|-
! 2
| [[ATC code A01]]
|-
! 2
| [[ABU]]
|-
! 2
| [[Agrobacterium tumefaciens]]
|-
! 2
| [[Ahuldade]]
|-
! 2
| [[Alfa-1-antitripsina]]
|-
! 2
| [[Aldizkako]]
|-
! 2
| [[Akromegalia]]
|-
! 2
| [[Aireztapen mekaniko]]
|-
! 2
| [[Apendizektomia]]
|-
! 2
| [[Apofisi]]
|-
! 2
| [[Bartzelonako Egiptoar Museoa]]
|-
! 2
| [[Bartzelonako Botanika Institutua]]
|-
! 2
| [[Bartzelonako Arte Garaikideko Museos]]
|-
! 2
| [[Bartzelonako Argizari Museoa]]
|-
! 2
| [[Bartzelonako Ehun eta Jantzi Museoa]]
|-
! 2
| [[Bartzelonako Etmologia Museoa]]
|-
! 2
| [[Bartzelonako Perfume Museoa]]
|-
! 2
| [[Bartzelonako Musikaren Museoa]]
|-
! 2
| [[Bartzelonako Museo Erotikoa]]
|-
! 2
| [[Bartzelonako Kultura Garaikideko Zentroa]]
|-
! 2
| [[Bartzelonako Aquariuma]]
|-
! 2
| [[Bartzelona Hiriko Historiaren Museoa]]
|-
! 2
| [[Ateroesklerosi]]
|-
! 2
| [[Arvid Carlsson]]
|-
! 2
| [[Artriti]]
|-
! 2
| [[Aquifoliales]]
|-
! 2
| [[Atrakurio]]
|-
! 2
| [[Atzerapen mental]]
|-
! 2
| [[Barthélemy Charles Joseph Dumortier]]
|-
! 2
| [[Balbula mitral]]
|-
! 2
| [[Azidoen disoziazio konstantea]]
|-
! 2
| [[Aurreko heste]]
|-
! 2
| [[Ekokardiograma]]
|-
! 2
| [[El Clot parkea]]
|-
! 2
| [[Hezurreko tumore]]
|-
! 2
| [[Heste suminkor]]
|-
! 2
| [[Herbert Spencer Gasser]]
|-
! 2
| [[Hepatitis autoimmune]]
|-
! 2
| [[Hipergluzemia]]
|-
! 2
| [[Histeroskopia]]
|-
! 2
| [[International Union of Basic and Clinical Pharmacology]]
|-
! 2
| [[ICD-10 VIII. kapitulua: Diseases of the ear and mastoid process]]
|-
! 2
| [[ICD-10 Chapter G]]
|-
! 2
| [[Howard Walter Florey]]
|-
! 2
| [[Hemsl.]]
|-
! 2
| [[Hemodialisi]]
|-
! 2
| [[HKEE]]
|-
! 2
| [[Gueldenst.]]
|-
! 2
| [[Gorpu]]
|-
! 2
| [[Gorozki]]
|-
! 2
| [[Haloperidol]]
|-
! 2
| [[Har Gobind Khorana]]
|-
! 2
| [[Hazikurri]]
|-
! 2
| [[Hashimotoren tiroditis]]
|-
! 2
| [[Hartzaile]]
|-
! 2
| [[Harald zur Hausen]]
|-
! 2
| [[Intsulinoma]]
|-
! 2
| [[Ipurtezur]]
|-
! 2
| [[Karkaxa]]
|-
! 2
| [[Karkax]]
|-
! 2
| [[Karbidopa]]
|-
! 2
| [[Kaposiren sarkoma]]
|-
! 2
| [[Kartzinoma epidermoide]]
|-
! 2
| [[Klopidogrel]]
|-
! 2
| [[Koliko nefritiko]]
|-
! 2
| [[Kolektomia]]
|-
! 2
| [[Koagulopatia]]
|-
! 2
| [[Klorpromazina]]
|-
! 2
| [[Kaliza]]
|-
! 2
| [[Jules Hoffmann]]
|-
! 2
| [[Izurri septizemiko]]
|-
! 2
| [[Itrakonazol]]
|-
! 2
| [[Isotretinoina]]
|-
! 2
| [[Iritis]]
|-
! 2
| [[J.Presl]]
|-
! 2
| [[Jeps.]]
|-
! 2
| [[Joseph Erlanger]]
|-
! 2
| [[Joseph Dalton Hooker]]
|-
! 2
| [[John Snow]]
|-
! 2
| [[Joan Miró parkea]]
|-
! 2
| [[Gluteo]]
|-
! 2
| [[Gliadina]]
|-
! 2
| [[Espanya Industrial parkea]]
|-
! 2
| [[Esklerodermia]]
|-
! 2
| [[Esentzia-olio]]
|-
! 2
| [[Erretinoide]]
|-
! 2
| [[Estenosi]]
|-
! 2
| [[Estoloi]]
|-
! 2
| [[Fisch.]]
|-
! 2
| [[Exudatu]]
|-
! 2
| [[Etomidato]]
|-
! 2
| [[Estomatitis]]
|-
! 2
| [[Ernst Boris Chain]]
|-
! 2
| [[Ernalezintasun]]
|-
! 2
| [[Endokarditis]]
|-
! 2
| [[Els Tres Turons parkea]]
|-
! 2
| [[Elias Magnus Fries]]
|-
! 2
| [[Elastina]]
|-
! 2
| [[Endokrino]]
|-
! 2
| [[Endometrio]]
|-
! 2
| [[Equisetopsida]]
|-
! 2
| [[Epstein-Barr birus]]
|-
! 2
| [[Epidermi]]
|-
! 2
| [[Entzimopatia]]
|-
! 2
| [[Fisiologo]]
|-
! 2
| [[Flupentixol]]
|-
! 2
| [[George Richards Minot]]
|-
! 2
| [[Genetiko]]
|-
! 2
| [[Garondo gihar]]
|-
! 2
| [[Gaixotasun neurologiko]]
|-
! 2
| [[Gernu-inkontinentzia]]
|-
! 2
| [[Gernu-meatu]]
|-
! 2
| [[Giltzurruneko tumore]]
|-
! 2
| [[Giltzurrun gutxiegitasun]]
|-
! 2
| [[Gihar pektoral]]
|-
! 2
| [[Gibeleko minbizi]]
|-
! 2
| [[Gaixotasun kardiobaskular]]
|-
! 2
| [[Gaixotasun digestibo]]
|-
! 2
| [[Frederic Marès Museoa]]
|-
! 2
| [[François Jacob]]
|-
! 2
| [[Fosforilazio]]
|-
! 2
| [[Folikulu]]
|-
! 2
| [[Fundació Antoni Tàpies]]
|-
! 2
| [[Fundació Joan Miró]]
|-
! 2
| [[Gaixotasun autosomiko]]
|-
! 2
| [[Gaindosi]]
|-
! 2
| [[Fòrum parkea]]
|-
! 2
| [[Koloneko minbizi]]
|}
== Created Wed, 10 Aug 2016 23:03:53 +0000 by [//tools.wmflabs.org/missingtopics/ the MissingTopics tool] ([//tools.wmflabs.org/missingtopics/?language=eu&project=wikipedia&depth=2&category=Euskal_Herriko_margolariak&article=&wikimode=1&limitnum=1¬emplatelinks=0&nosingles=1 run again with these settings]) ==
{|
!Wanted!!Title
|-
! 2
| [[Akuaforte]]
|-
! 2
| [[Antonio López]]
|-
! 2
| [[Arte figuratibo]]
|-
! 4
| [[Arteleku]]
|-
! 4
| [[Debako Arte Eskola]]
|-
! 3
| [[Euskal Artisten Elkartea]]
|-
! 4
| [[Euskal Herri Enblematikoa]]
|-
! 2
| [[Figurazio]]
|-
! 2
| [[Historialari]]
|-
! 3
| [[Informalismo]]
|-
! 2
| [[Lola Valverde]]
|-
! 2
| [[Marino Plaza]]
|-
! 2
| [[Pilar Belzunce]]
|-
! 2
| [[San Fernando Arte Ederretako Eskola]]
|-
! 3
| [[San Fernandoko Arte Ederretako Eskola]]
|-
! 2
| [[Ur taldea]]
|}
==EHU-Wikipedia==
{| width="100%" cellpadding="0" cellspacing="0" style="border:2px solid #aaa; border-left:-moz-border-radius: 0 10px 10px 0; -webkit-border-radius: 0 10px 10px 0; border-radius: 0 10px 10px 0; vertical-align:middle;"
|width="250" |[[Fitxategi:Filigreed Wikipedia Logo.png|link=|314px]]
| style="border:2px solid #aaa; border-left:none; border-right:none;" |<span style="font-family: 'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif; font-weight: normal; color: gray; font-size:15px;"><br/>''«ezagutza elkarrekin eraikitzen»''.</span><br/><br/><span style="font-weight: bold; color: #0000FF; font-size:30px; font-family: 'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;">EHU-Wikipedia 2016</span>
| style="border:2px solid #aaa; border-left:none; border-right:none;" |[[Fitxategi:Wikimedia Friends.png|link=|150px]]
| style="border:2px solid #aaa; border-left:none; -moz-border-radius: 0 10px 10px 0; -webkit-border-radius: 0 10px 10px 0; border-radius: 0 10px 10px 0; vertical-align:middle;" |
{| align="right" style="text-align:left; margin-bottom:3px;" cellspacing="0" cellpadding="0"
| style="padding-right:3px" | [[File:Wikipedia-logo-v2-no-text.svg|right|17px|link=]]
| style="padding-right:20px; vertical-align:top" | '''Wikipedia'''
|-
| style="padding-right:3px" | [[File:Commons-logo.svg|right|12px|link=]]
| style="padding-right:20px; vertical-align:top" | [[Commons:Category:Donostiapedia|Wikimedia Commons]]
|-
| style="padding-right:3px" | [[File:Wikisource-logo.svg|right|15px|link=]]
| style="padding-right:20px; vertical-align:top" | [[Wikisource:eu:Azala|Wikiturriak]]
|-
| style="padding-right:3px" | [[File:Wikidata-logo-en.svg|right|15px|link=]]
| style="padding-right:20px; vertical-align:top" | [[:d:Wikidata:Main_Page|Wikidata]]
|}
|}
<div style="border:1px solid #aaa; background-image: linear-gradient(bottom, rgb(238,238,238) 0%, rgb(250,250,250) 50%, rgb(255,255,255) 96%); background-image: -o-linear-gradient(bottom, rgb(238,238,238) 0%, rgb(250,250,250) 50%, rgb(255,255,255) 96%); background-image: -moz-linear-gradient(bottom, rgb(238,238,238) 0%, rgb(250,250,250) 50%, rgb(255,255,255) 96%); background-image: -webkit-linear-gradient(bottom, rgb(238,238,238) 0%, rgb(250,250,250) 50%, rgb(255,255,255) 96%); background-image: -ms-linear-gradient(bottom, rgb(238,238,238) 0%, rgb(250,250,250) 50%, rgb(255,255,255) 96%); background-image: -webkit-gradient(linear, left bottom, left top, color-stop(0, rgb(238,238,238)), color-stop(0.5, rgb(250,250,250)), color-stop(0.96, rgb(255,255,255))); -moz-border-radius: 10px; -webkit-border-radius: 10px; border-radius:10px; margin-bottom:3px"><table width="100%" cellspacing="0" cellpadding="0" valign="top" border="0" style="background:transparent; font-weight:bold;"><tr><!--
--><td width="10%" style="border-right:1px solid #aaa; padding:0.3em; text-align:center; background-color: transparent; border-bottom: none;">[[Wikiproiektu:EHU-Wikipedia 2016|Aurkezpena]]</td><!--
--><td width="15%" style="border-right:1px solid #aaa; padding:0.3em; text-align:center; background-color: transparent; border-bottom: none;">[[Wikiproiektu:EHU-Wikipedia 2016/Formakuntza|Formakuntza]]</td><!--
--><td width="15%" style="border-right:1px solid #aaa; padding:0.3em; text-align:center; background-color: transparent; border-bottom: none;">[[Wikiproiektu:EHU-Wikipedia 2016/Artikuluak|Artikuluak]]</td><!--
--><td width="10%" style="border-right:1px solid #aaa; padding:0.3em; text-align:center; background-color: transparent; border-bottom: none;">[[Wikiproiektu:EHU-Wikipedia 2016/Baliabideak|Baliabideak]]</td><!--
--><td width="10%" style="border-right:1px solid #aaa; padding:0.3em; text-align:center; background-color: transparent; border-bottom: none;">[[Wikiproiektu:EHU-Wikipedia 2016/Harreman|Harremanetan jarri]]</td><!--
--><td width="10%" style="padding:0.3em; text-align:center; background-color: transparent; border-bottom: none;">[[Wikiproiektu:EHU-Wikipedia 2016/MEG|Maiz egindako galderak]]</td></tr></table></div>
----
<categorytree style="background-color:transparent">Donostia</categorytree>
== Intercultur ==
* [[Amets Arzallus]] {{egina}}
*[[Jesus Altuna]] {{egina}}
* [[Zaldieroa]]
* [[Txomin Hegi]]
* [[Martin Ugalde]]
* [[Manuel de la Sota]]
* [[Luis Haranburu Altuna]]
* [[Luis Garde]]
* [[Hasier Etxeberria]]
* [[Aurelia Arkotxa]] {{egina}}
* [[Ehun metro]] {{egina}}
* [[Martutene (eleberria)|Martutene]] {{egina}}
* [[Asisko Urmeneta]]
* [[Makrosoziologia]] {{egina}}
* [[Itxaro Borda]] {{egina}}
* [[Guadalupeko baseliza]] {{egina}}
== Nafarroako kontzejuak ==
* [https://query.wikidata.org/#SELECT%20%3Ftown%20%3FtownLabel%0AWHERE%20%7B%0A%20%20%3Ftown%20wdt%3AP31%2Fwdt%3AP279%2a%20wd%3AQ2989421%20.%0A%20%20%3Ftown%20wdt%3AP131%20wd%3AQ4018%20.%0A%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%20%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20%0ASERVICE%20wikibase%3Alabel%20%7B%0A%09%09bd%3AserviceParam%20wikibase%3Alanguage%20%22eu%22%20.%0A%20%20%20%20%20%20%7D%0A%20%20%0A%7D%20%20 kontzejuak]
* [https://query.wikidata.org/#SELECT%20%3Ftown%20%3FtownLabel%20%3Fkoord%0AWHERE%20%7B%0A%20%20%3Ftown%20wdt%3AP31%2Fwdt%3AP279%2a%20wd%3AQ2989421%20.%0A%20%20%3Ftown%20wdt%3AP131%20wd%3AQ4018%20.%0A%20%20%3Ftown%20wdt%3AP625%20%3Fkoord%20.%0A%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%20%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20%0ASERVICE%20wikibase%3Alabel%20%7B%0A%09%09bd%3AserviceParam%20wikibase%3Alanguage%20%22eu%22%20.%0A%20%20%20%20%20%20%7D%0A%20%20%0A%7D%20%20 kontzejuak mapan]
== Auzoak ==
* [https://query.wikidata.org/#SELECT%20%3Ftown%20%3FtownLabel%20%3Fkoord%0AWHERE%20%7B%0A%20%20%3Ftown%20wdt%3AP31%2Fwdt%3AP279%2a%20wd%3AQ123705%20.%0A%20%20%3Ftown%20wdt%3AP131%20wd%3AQ10282%20.%0A%20%20%3Ftown%20wdt%3AP625%20%3Fkoord%20.%0A%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%20%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20%0ASERVICE%20wikibase%3Alabel%20%7B%0A%09%09bd%3AserviceParam%20wikibase%3Alanguage%20%22eu%22%20.%0A%20%20%20%20%20%20%7D%0A%20%20%0A%7D%20%20 Iruñeko auzoak]
* [https://query.wikidata.org/#SELECT%20%3Ftown%20%3FtownLabel%20%3Fkoord%0AWHERE%20%7B%0A%20%20%3Ftown%20wdt%3AP31%2Fwdt%3AP279%2a%20wd%3AQ123705%20.%0A%20%20%3Ftown%20wdt%3AP131%20wd%3AQ10313%20.%0A%20%20%3Ftown%20wdt%3AP625%20%3Fkoord%20.%0A%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%20%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20%0ASERVICE%20wikibase%3Alabel%20%7B%0A%09%09bd%3AserviceParam%20wikibase%3Alanguage%20%22eu%22%20.%0A%20%20%20%20%20%20%7D%0A%20%20%0A%7D%20%20 Donostiako auzoak]
== Bertsolariak sortu dituzten herriak==
[https://query.wikidata.org/#SELECT%20%3Fperson%20%3FpersonLabel%20%3FjaiolekuLabel%20%3Fkoordenatuak%20%3Fjaiodata%20%3Firudia%0A%0AWHERE%20%7B%0A%20%20%3Fperson%20wdt%3AP106%20wd%3AQ630993%20.%0A%20%20%3Fperson%20wdt%3AP19%20%3Fjaioleku%20.%0A%20%20%3Fjaioleku%20wdt%3AP625%20%3Fkoordenatuak%20.%0A%20%20%3Fperson%20wdt%3AP569%20%3Fjaiodata%20.%0A%20%20%3Fperson%20wdt%3AP18%20%3Firudia%20.%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%20%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20%0ASERVICE%20wikibase%3Alabel%20%7B%0A%09%09bd%3AserviceParam%20wikibase%3Alanguage%20%22eu%22%20.%0A%20%20%20%20%20%20%7D%0A%20%20%0A%7D%20%20 Bertsolarien herriak]
== Idazlezainak ==
<center>
{| class="wikitable sortable"
|-
! Zki/N.!! Idazlea/Escriptor !! Lankidea (eu) !! Usuari (ca) !!<center>{{banderaikur|Espainia}}<br /> '''[[Gaztelania|es]]'''</center> !! <center>{{banderaikur|Katalunia}}<br /> '''[[Katalana|ca]]'''</center> !! <center>{{banderaikur|UK}}<br /> '''[[Ingelesa|en]]'''</center>!! <center>{{banderaikur|Frantzia}}<br /> '''[[Frantsesa|fr]]'''</center> !! <center>{{banderaikur|Galizia}}<br /> '''[[Galegoa|ga]]'''</center>
|-
| 1 || [[Lorea Agirre]] || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center>
|-
| 2 || [[Joxe Austin Arrieta]] || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center>
|-
| 3 || [[Yolanda Arrieta]] || <center>—</center> || <center>—</center> || {{egina|[[:es:Yolanda Arrieta|egina]]}} || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center>
|-
| 4 || [[Rai Bueno]] || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center>
|-
| 5 || [[Andoni Egaña]] || <center>—</center> || <center>—</center> || {{egina|[[:es:Andoni Egaña|egina]]}} || <center>—</center> || {{egina|[[:en:Andoni Egaña|egina]]}} || <center>—</center> || <center>—</center>
|-
| 6 || [[Unai Elorriaga]] || <center>—</center> || <center>—</center> || {{egina|[[:es:Unai Elorriaga|egina]]}} || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || {{egina|[[:gl:Unai Elorriaga|egina]]}}
|-
| 7 || [[Hedoi Etxarte]] || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center>
|-
| 8 || [[Hasier Etxeberria]] || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center>
|-
| 9 || [[Juan Carlos Etxegoien|Juan Carlos Etxegoien (''Xamar'')]] || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || {{egina|[[:fr:Xamar|egina]]}} || <center>—</center>
|-
| 10 || [[Juan Kruz Igerabide]] || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || {{egina|[[:gl:Juan Kruz Igerabide|egina]]}}
|-
| 11 || [[Arantxa Iturbe]] || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center>
|-
| 12 || [[Iñigo Lamarca]] || <center>—</center> || <center>—</center> || {{egina|[[:es:Iñigo Lamarca|egina]]}} || <center>—</center> || {{egina|[[:en:Iñigo Lamarca|egina]]}} || <center>—</center> || <center>—</center>
|-
| 13 || [[Mariasun Landa]] || <center>—</center> || <center>—</center> || {{egina|[[:es:Mariasun Landa|egina]]}} || <center>—</center> || <center>—</center> || {{egina|[[:fr:Mariasun Landa|egina]]}} || <center>—</center>
|-
| 14 || [[Karlos Linazasoro Izagirre|Karlos Linazasoro]] || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center>
|-
| 15 || [[Miren Agur Meabe]] || <center>—</center> || <center>—</center> || {{egina|[[:es:Miren Agur Meabe|egina]]}} || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center>
|-
| 16 || [[Mari Jose Mendieta]] || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center>
|-
| 17 || [[Joxantonio Ormazabal]] || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center>
|-
| 18 || [[Karlos Santisteban]] || <center>—</center> || <center>—</center> || {{egina|[[:es:Karlos Santisteban|egina]]}} || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center>
|-
| 19 || [[Joanes Urkixo]] || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center>
|-
| 20 || [[Asisko Urmeneta]] || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center>
|-
| 21 || [[Itziar Zubizarreta]] || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center>
|-
| 22 || [[Patxi Zubizarreta]] || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || {{egina|[[:fr:Patxi Zubizarreta|egina]]}} || <center>—</center>
|-
| 23 || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center>
|-
| 24 || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center>
|-
| 25 || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center> || <center>—</center>
|-
|}
</center>
== Grafikoak ==
<div class="mw-summary" style="background-color:#F0F0F0; border: solid silver 1px; padding:1em 1em 1.5em; {{#switch: {{{align|}}}
| center = margin: auto;
| left = float: left; clear: left; margin: 0.5em 1.4em 0.8em 0;
| none =
| right = float: right; clear: right; margin: 0.5em 0 0.8em 1.4em;
|
}} {{#if: {{{font-size|}}}|font-size: {{{font-size}}};}}
{{#if:{{{width|<noinclude>1</noinclude>}}} | width: {{{width|<noinclude>50em</noinclude>}}};}}
{{{style|}}}">
{{MediaWiki:summary}}
{{Inputbox|{{#if:{{{summary|}}}|{{{summary}}}| }}}}
<span style="font-size: 115%">☐</span> {{MediaWiki:minoredit}} <span style="font-size: 115%">☑</span> [[Help:watchlist|{{MediaWiki:watchthis}}]]
<span style="font-size: 90%">{{MediaWiki:Wikimedia-copyrightwarning}}</span>
{{button|{{MediaWiki:savearticle}}|format={{#ifeq:{{{boldsave|yes}}}|yes|bold|normal}}}} {{button|[[Help:show preview|{{MediaWiki:showpreview}}]]}} {{button|[[Help:Diff|{{MediaWiki:showdiff}}]]}} [[Help:Editing|{{MediaWiki:cancel}}]]
{{#if: {{{caption|}}}|<div>{{{caption}}}}}</div><noinclude>
{{documentation}}</noinclude>
== Uruguai ==
=== Gaztelaniaz bai eta euskaraz ez ===
Gazteleraniaz dauden eta euskaraz ez dauden euskal jatorriko uruguaitarrak.
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 4|
# Adolfo Gelsi Bidart
# Alberto Fermín Zubiría
# Alberto Zumarán
# Alejandro Atchugarry
# Alfonso Requiterena
# Antonio Alzamendi
# Arotxa
# Atanasio Cruz Aguirre
# Avelino Arredondo
# Benjamín Irazábal
# Carlos Aguiar
# Carlos Anaya
# Carol Aviaga
# Claudio Arbiza
# César Vega
# Daniel Chavarría
# Danny Bergara
# Daoiz Uriarte
# Dardo Ortiz
# Diego Vicente Aguirre
# Diego Arismendi
# Domingo Bordaberry
# Dora Ibarburu
# Dámaso Antonio Larrañaga
# Eduardo Jiménez de Aréchaga
# Eduardo Víctor Haedo
# Enrique de Arrascaeta
# Enzo Bordabehere
# Ernesto Amorín Larrañaga
# Ernesto Aroztegui
# Fernando Peña
# Fortunato Anzoátegui
# Giorgian De Arrascaeta
# Gonzalo Aguirre Ramírez
# Gonzalo Uriarte Audi
# Ignacio Ithurralde
# Ildefonso Aroztegui
# Jonathan Urretaviscaya
# Jorge Larrañaga
# Jorge Machiñena
# José Arrieta
# José Hualde
# José Irureta Goyena Anza
# José Sasía
# Juan Campisteguy
# Juan D. Jackson
# Juan José de Amézaga
# Juan Pedro Amestoy
# Julián Murguía
# Justino Zavala Muniz
# Kléber Silva Iribarnegaray
# Lauro Ayestarán
# Lizán
# Macarena Gelman
# Marcelo Guerrero Gorriarán
# Mario Bergara
# Mario Saralegui
# Marosa di Giorgio
# Martín Aguirre Pérez
# Martín Aguirrezabala
# Martín Echegoyen
# María Urruzola
# Matías Aguirregaray
# Miguel Saralegui
# Miguel Ángel Odriozola
# Nibia Sabalsagaray
# Pablo Atchugarry
# Pablo Aurrecochea
# Pablo Bengoechea
# Pablo Irrazábal
# Pablo Iturralde
# Pablo Zufriategui
# Pantaleón Astiazarán
# Pedro Bordaberry
# Pedro Zabalza Arrospide
# Rafael zufriategui
# Raúl Iturria
# Raúl Ugarte
# Raúl Ybarra San Martín
# Renzo Pi Hugarte
# Ricardo Reilly Salaverry
# Rodney Arismendi
# Rodrigo Aguirre
# Rubén Loza Aguerrebere
# Ruperto Elichiribehety
# Santiago Ostolaza
# Santiago Urrutia
# Santos Inzaurralde
# Sebastián Eguren
# Waldemar Sasías
# Yonatan Irrazabal
}}
===Ingelesez bai eta euskaraz ez===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 4|
* Agustín Ormaechea
* Alejandro Atchugarry
* Alfredo Zitarrosa
* Antonio Alzamendi
* Arotxa
* Atanasio Aguirre
* Avelino Arredondo
* Carlos Anaya
* Claudio Arbiza
* Daniel Chavarria
* Diego Aguirre
* Diego Ormaechea
* Domingo Bordaberry
* Domingo Ordoñana
* Dámaso Antonio Larrañaga
* Emilio Oribe
* Enzo Bordabehere
* Gastón Guruceaga
* Giorgian De Arrascaeta
* Gonzalo Aguirre
* Gustavo Munúa
* Ignacio Ithurralde
* Inocencio María Yéregui
* Jerónimo Etcheverry
* Joaquín Izuibejeres
* Jonathan Urretaviscaya
* Jorge Larrañaga
* Josemir Lujambio
* José Belloni Es Lindo
* José Nasazzi
* Juan Campisteguy
* Juan D. Jackson
* Juan José de Amézaga
* Julián Legaspi
* Kenya Mori
* Lauro Ayestarán
* Luis Alberto Lacalle Pou
* Macarena Gelman
* Marcelo Guerrero
* Mariano Arana
* Mariano Lazcano
* Marina Arismendi
* Martín Echegoyen
* Martín Sastre
* Matías Aguirregaray
* Pablo Atchugarry
* Pablo Aurrecochea
* Pablo Bengoechea
* Pedro Bordaberry
* Renzo Pi Hugarte
* Roberto Echavarren
* Rodney Arismendi
* Rodolfo Nin Novoa
* Santiago García
* Santiago Ostolaza
* Sebastián Eguren
* Tabaré Aguerre
* Zoilo Canavery
* Óscar Aguirregaray
}}
=== Euskaraz bai eta gaztelaniaz ez ===
* Alberto Irigoyen
* Eusko-uruguaitar
* Joxe Mendiaga
* Ramón Artagaveytia
=== Euskaraz eskatzen diren gaiak ===
== Created Mon, 24 Jul 2017 18:23:48 +0000 by [//tools.wmflabs.org/missingtopics/ the MissingTopics tool] ([//tools.wmflabs.org/missingtopics/?language=eu&project=wikipedia&depth=2&category=Euskal_uruguaitarrak&article=&wikimode=1&limitnum=1¬emplatelinks=0 run again with these settings]) ==
{|
!Wanted!!Title
|-
! 6
| [[Autores.uy]]
|-
! 2
| [[Colorado Party]]
|-
! 2
| [[National Party]]
|-
! 2
| [[Movement of Popular Participation]]
|-
! 2
| [[Pedro Bordaberry]]
|-
! 2
| [[Domingo Bordaberry]]
|-
! 1
| [[Labayru Argitaletxea]]
|-
! 1
| [[La Lira]]
|-
! 1
| [[Magnizidio]]
|-
! 1
| [[Kolischer kontserbatorioa]]
|-
! 1
| [[Mercedes (Uruguai)]]
|-
! 1
| [[Mercedes]]
|-
! 1
| [[Martín Recaredo Echegoyen]]
|-
! 1
| [[Juan José de Amézaga]]
|-
! 1
| [[Jesualdo Sosa]]
|-
! 1
| [[Jonathan Urretaviscaya]]
|-
! 1
| [[Jeronimo Uztaritz Institutua]]
|-
! 1
| [[Jeneral]]
|-
! 1
| [[Héctor Gutiérrez Ruiz]]
|-
! 1
| [[Jorge Larrañaga]]
|-
! 1
| [[Jose Mendiague pastorala]]
|-
! 1
| [[Metro karratuko]]
|-
! 1
| [[Juan Campisteguy]]
|-
! 1
| [[José Batlle y Ordóñez]]
|-
! 1
| [[Josu Hormaetxea]]
|-
! 1
| [[Knight Grand Cross of the Order of St Michael and St George]]
|-
! 1
| [[National Order of Merit]]
|-
! 1
| [[Santiago Ostolaza]]
|-
! 1
| [[San José de Mayo]]
|-
! 1
| [[San José (departamendua)]]
|-
! 1
| [[Sodre]]
|-
! 1
| [[Urrezko Bota]]
|-
! 1
| [[Zelmar Michelini]]
|-
! 1
| [[Zazpiak Bat. Eskualdun Kantuak]]
|-
! 1
| [[William Whitelaw]]
|-
! 1
| [[Rosario Barredo]]
|-
! 1
| [[Rodney Arismendi]]
|-
! 1
| [[Pando (Uruguai)]]
|-
! 1
| [[Order of the Southern Cross]]
|-
! 1
| [[Haitza]]
|-
! 1
| [[Pedro Zabalza Arrospide]]
|-
! 1
| [[Peruko Eguzkiaren Ordena]]
|-
! 1
| [[Ricardo Zabalza Waksman]]
|-
! 1
| [[Rampla Juniors Fútbol Club]]
|-
! 1
| [[Rampla Juniors Football Club]]
|-
! 1
| [[Minas]]
|-
! 1
| [[Futbol entrenatzaile]]
|-
! 1
| [[Club Atlético River Plate (Uruguay)]]
|-
! 1
| [[Club Atlético Rentistas]]
|-
! 1
| [[Club Atlético Bella Vista]]
|-
! 1
| [[Central Español Fútbol Club]]
|-
! 1
| [[Club Deportivo Los Millonarios]]
|-
! 1
| [[Club Nacional]]
|-
! 1
| [[Daniel Chavarría]]
|-
! 1
| [[Colorado Alderdia]]
|-
! 1
| [[Collar of the Order of Isabella the Catholic]]
|-
! 1
| [[Central Español]]
|-
! 1
| [[Carlos Anaya]]
|-
! 1
| [[Argentine Civil Wars]]
|-
! 1
| [[Antonio Alzamendi]]
|-
! 1
| [[Andrés Irujo Saria]]
|-
! 1
| [[Alfredo Zitarrosa]]
|-
! 1
| [[Atanasio de la Cruz Aguirre]]
|-
! 1
| [[Avelino Arredondo]]
|-
! 1
| [[C.A. Rentistas]]
|-
! 1
| [[Broad Front]]
|-
! 1
| [[Bertsulari.com]]
|-
! 1
| [[Danubio Fútbol Club]]
|-
! 1
| [[Darwin geurean]]
|-
! 1
| [[Eusko-venezuelar]]
|-
! 1
| [[Eusko-perutar]]
|-
! 1
| [[Eusko-kubatar]]
|-
! 1
| [[Eusko-filipinar]]
|-
! 1
| [[Eusko Jauralitza]]
|-
! 1
| [[Euskonews]]
|-
! 1
| [[Alberto Demicheli]]
|-
! 1
| [[Frente Amplio]]
|-
! 1
| [[Federico Leicht]]
|-
! 1
| [[Eusko-australiar]]
|-
! 1
| [[Euskal Erria (Uruguai)]]
|-
! 1
| [[Dámaso Antonio Larrañaga]]
|-
! 1
| [[Domingo Ordoñana]]
|-
! 1
| [[Domingo Bordaberry Elizondo]]
|-
! 1
| [[Eduardo Fabini]]
|-
! 1
| [[Eduardo Víctor Haedo]]
|-
! 1
| [[Eskual Herria]]
|-
! 1
| [[Enrique Mossera]]
|-
! 1
| [[Emilio Oribe]]
|-
! 1
| [[Gonzalo Aguirre]]
|}
== Taula finalerdiak ==
{| class="wikitable sortable"
|-
! '''Bertsolaria''' !! '''8H''' !! '''8T''' !! '''Puntutan''' !! '''10T''' !! '''Bakarka''' !! '''Guztira'''
|-
|[[Sustrai Colina]] ||align=center|137.00 ||align=center|135.00 ||align=center|138.50 ||align=center|141.00 ||align=center|149.50 || align=center|'''701.00'''
|-
|[[Beñat Gaztelumendi]] ||align=center|140.50 ||align=center|129.00 ||align=center|137.50 ||align=center|136.50 ||align=center|151.00|| align=center|'''694.50'''
|-
|[[Jon Maia]] ||align=center|138.50 ||align=center|132.50 ||align=center|133.50 ||align=center|136.00 ||align=center|141.00 || align=center|'''681.50'''
|-
|[[Nerea Ibarzabal]] ||align=center|133.50 ||align=center|131.00 ||align=center|129.50 ||align=center|132.00 ||align=center|149.50 || align=center|'''675.50'''
|-
|[[Jon Martin]] ||align=center|134.00 ||align=center|132.50 ||align=center|128.50 ||align=center|134.50 ||align=center|139.00 || align=center|'''668.50'''
|-
|[[Etxahun Lekue]] ||align=center|131.50 ||align=center|109.00 ||align=center|124.50 ||align=center|124.50 ||align=center|125.50 || align=center|'''615.00'''
|}
{| class="wikitable sortable"
|-
! '''Bertsolaria''' !! '''Bastida''' !! '''Irun''' !! '''Maule-Lextarre''' !! '''Durango''' !! '''Amurrio''' !! '''Donibane Lohizune''' !! '''Iruñea''' !! '''Guztira'''
|-
|[[Maialen Lujanbio]] || ||align=center|750.00 || || || ||align=center|707.50 || ||align=center|1457.50
|-
|[[Igor Elortza]] ||align=center|703.00 || || || || ||align=center|710.00 || ||align=center|1413.00
|-
|[[Sustrai Colina]] ||align=center|705.50 || || || ||align=center|701.00 || || ||align=center|1406.50
|-
|[[Beñat Gaztelumendi]] || || ||align=center|694.50|| ||align=center|694.50|| || ||align=center|1389.00
|-
|[[Jon Maia]] || || || ||align=center|675.00 ||align=center|681.50||||||align=center|1356.50
|-
|[[Jon Martin]] ||align=center|671.00 ||||||||align=center|668.50 ||||||align=center|1339.50
|-
|[[Julio Soto]] ||||||align=center|668.50||||||align=center|671.00||||align=center|1339.50
|-
|[[Nerea Ibarzabal]] ||||||align=center|663.00||||align=center|675.50||||||align=center|1338.50
|-
|[[Jone Uria]] ||align=center|669.00 ||||||||||align=center|668.50|| ||align=center|1337.50
|-
|[[Agin Laburu]] ||align=center|690.00 ||||||||||align=center|634.50|| ||align=center|1324.50
|-
|[[Iñaki Apalategi]] ||||||||align=center|648.00|| ||align=center|633.50|| ||align=center|1281.50
|-
|[[Etxahun Lekue]]||||||align=center|656.50||||align=center|615.00||||||align=center|1271.50
|-
|[[Aitor Mendiluze]] ||||||||align=center|740.50 ||||||?||align=center|740.50
|-
|[[Aitor Sarriegi]] ||||align=center|705.00 || || || || ||||align=center|705.00
|-
|[[Miren Amuriza]] || || || ||align=center|678.50|| || ||?||align=center|678.50
|-
|[[Oihana Iguaran]] || || || ||align=center|671.00 || || || ?||align=center|671.00
|-
|[[Unai Agirre]] || ||align=center|667.50 || |||||||| ||align=center|667.50
|-
|[[Alaia Martin]] || ||align=center|651.00 || |||||||| ||align=center|651.00
|-
|[[Miren Artetxe]] || |||| ||align=center|639.00 |||||| ? ||align=center|639.00
|-
|[[Nerea Elustondo]] |||| ||align=center|637.50 |||||||| ||align=center|637.50
|-
|[[Maddalen Arzallus]] || ||align=center|634.50 || |||||||| ||align=center|634.50
|-
|[[Aimar Karrika]] || ||align=center|605.00 || |||||||| ||align=center|605.00
|-
|[[Beñat Iguaran]] ||||||align=center|604.00 |||||||| ||align=center|604.00
|-
|[[Nahikari Gabilondo]] ||align=center|600.00 |||||||||||| ||align=center|600.00
|}
== Lapurdiko udalerriak 5.000tik behera==
{| class="wikitable"
!# !!Title !!Page ID !!Namespace !!Size (bytes) !!Last change
|-
|1 ||Arbona ||9152 ||(Article) ||4228 ||20180115114020
|-
|2 ||Kanbo ||9173 ||(Article) ||4886 ||20180115114020
|-
|3 ||Itsasu ||9175 ||(Article) ||4329 ||20180115114020
|-
|4 ||Luhuso ||9176 ||(Article) ||3805 ||20180115114020
|-
|5 ||Zuraide ||9178 ||(Article) ||3882 ||20180115114020
|-
|6 ||Haltsu ||9180 ||(Article) ||3288 ||20180115114020
|-
|7 ||Larresoro ||9182 ||(Article) ||2849 ||20180115114020
|-
|8 ||Milafranga ||9193 ||(Article) ||3635 ||20180115114020
|-
|9 ||Mugerre ||9194 ||(Article) ||4047 ||20180115114020
|-
|10 ||Urketa ||9195 ||(Article) ||4240 ||20180115114020
|-
|11 ||Ahurti ||9197 ||(Article) ||3060 ||20180115114020
|-
|12 ||Lekorne ||9201 ||(Article) ||3145 ||20180115114020
|-
|13 ||Lekuine ||9202 ||(Article) ||3065 ||20180115114020
|-
|14 ||Makea ||9203 ||(Article) ||3136 ||20180115114020
|-
|15 ||Bokale (Lapurdi) ||9205 ||(Article) ||4987 ||20180115114020
|-
|16 ||Gixune ||9206 ||(Article) ||3304 ||20180115114020
|-
|17 ||Serres ||102199 ||(Article) ||1660 ||20180115114312
|-
|18 ||Urkodoi ||102202 ||(Article) ||1624 ||20180115114312
|}
{| class="sortable wikitable"
!# !!Title !!Page ID !!Namespace !!Size (bytes) !!Last change
1 Ainharbe 8417 (Article) 3918 20180115114019
2 Aloze 8418 (Article) 1616 20180115114019
3 Altzai-Altzabeheti-Zunharreta 8566 (Article) 3483 20180115114019
4 Arrokiaga 8568 (Article) 2376 20180115114019
5 Arüe-Ithorrotze-Olhaibi 8569 (Article) 3676 20180115114019
6 Berrogaine-Larüntze 8572 (Article) 2425 20180115114019
7 Domintxaine-Berroeta 8574 (Article) 3633 20180115114019
8 Etxebarre 8578 (Article) 2464 20180115114020
9 Ezpeize-Ündüreine 8579 (Article) 3511 20180115114020
10 Gamere-Zihiga 8580 (Article) 3417 20180115114020
11 Garindaine 8581 (Article) 2868 20180115114020
12 Gotaine-Irabarne 8582 (Article) 3353 20180115114020
13 Hauze 8583 (Article) 3131 20180115114020
14 Idauze-Mendi 8584 (Article) 4332 20180115114020
15 Iruri 8585 (Article) 2857 20180115114020
16 Jeztaze 8586 (Article) 4742 20180115114020
17 Lakarri-Arhane-Sarrikotagaine 8587 (Article) 3253 20180115114020
18 Lexantzü-Zunharre 8589 (Article) 2618 20180115114020
19 Ligi-Atherei 8590 (Article) 4198 20180115114020
20 Liginaga-Astüe 8591 (Article) 2114 20180115114020
21 Lohitzüne-Oihergi 8592 (Article) 2905 20180115114020
22 Mendikota 8593 (Article) 2885 20180115114020
23 Mitikile-Larrori-Mendibile 8594 (Article) 2807 20180115114020
24 Muskildi 8596 (Article) 2654 20180115114020
25 Ospitalepea 8597 (Article) 4229 20180115114020
26 Ozaraine-Erribareita 8598 (Article) 2914 20180115114020
27 Ozaze-Zühara 8599 (Article) 2955 20180115114020
28 Pagola 8600 (Article) 3420 20180115114020
29 Sarrikotapea 8602 (Article) 2258 20180115114020
30 Urdiñarbe 8605 (Article) 4545 20180115114020
31 Ürrüstoi-Larrabile 8606 (Article) 2517 20180115114020
32 Aloze-Ziboze-Onizegaine 44368 (Article) 2755 20180115114133
33 Ziboze 44369 (Article) 1815 20180115114133
34 Altzai 44924 (Article) 3062 20180115114135
35 Arüe 51005 (Article) 2681 20180115114143
36 Atharratze 51006 (Article) 2238 20180115114143
37 Lakarri 67020 (Article) 1968 20180115114212
38 Altzabeheti 67292 (Article) 1807 20180115114212
39 Zunharreta 67293 (Article) 1553 20180115114212
40 Onizegaine 67294 (Article) 2820 20180115114212
41 Mitikile 69144 (Article) 1880 20180115114213
42 Irabarne 74419 (Article) 2091 20180115114219
43 Aloze-Ziboze 100616 (Article) 2267 20180115114312
44 Zalgize 107823 (Article) 1281 20180115114317
45 Bildoze 137443 (Article) 1406 20180115114353
46 Onizepea 137447 (Article) 2368 20180115114353
47 Arhane 163126 (Article) 906 20180115114426
48 Ürrüstoi 163130 (Article) 1098 20180115114426
49 Atherei 163135 (Article) 1304 20180115114426
50 Berroeta (Zuberoa) 163137 (Article) 1117 20180115114426
51 Gamere 163220 (Article) 1728 20180115114426
52 Sarrikotagaine 163224 (Article) 1400 20180115114426
53 Zihiga 163226 (Article) 1364 20180115114426
54 Domintxaine 163227 (Article) 3472 20180115114426
55 Gotaine 163228 (Article) 1553 20180115114426
56 Idauze 163230 (Article) 2137 20180115114426
57 Ithorrotze 163333 (Article) 1980 20180115114426
58 Ithorrotze-Olhaibi 163343 (Article) 3971 20180115114426
59 Liginaga 163347 (Article) 1441 20180115114426
60 Larrabile 163349 (Article) 1019 20180115114426
61 Lexantzü 163352 (Article) 1704 20180115114426
62 Lextarre 163354 (Article) 4008 20180115114426
63 Ligi 163441 (Article) 1662 20180115114426
64 Lohitzüne 163443 (Article) 1657 20180115114426
65 Mendibile (Zuberoa) 163446 (Article) 1460 20180115114426
66 Larrori 163448 (Article) 1363 20180115114426
67 Mendi (Idauze-Mendi) 163449 (Article) 1368 20180115114426
68 Olhaibi 163456 (Article) 3034 20180115114426
69 Ozaze 163457 (Article) 1587 20180115114426
70 Ozaraine 163473 (Article) 2652 20180115114426
71 Erribareita 163474 (Article) 1380 20180115114426
72 Oihergi 163475 (Article) 1381 20180115114426
73 Astüe 163477 (Article) 1309 20180115114426
74 Doneztebe (Zuberoa) 163478 (Article) 1255 20180115114426
75 Sorholüze 163483 (Article) 1262 20180115114426
76 Zunharre 163494 (Article) 1141 20180115114426
77 Ezpeize 163499 (Article) 1671 20180115114426
78 Ündüreine 163501 (Article) 1620 20180115114426
|}
{| class="sortable wikitable"
!# !!Title !!Page ID !!Namespace !!Size (bytes) !!Last change
1 Pagola 8600 (Article) 3420 20180115114020
2 Ahatsa-Altzieta-Bazkazane 9260 (Article) 3717 20180115114020
3 Aiziritze-Gamue-Zohazti 9263 (Article) 2561 20180115114020
4 Aiherra 10940 (Article) 4929 20180115114059
5 Ainhize-Monjolose 10941 (Article) 2822 20180115114059
6 Aintzila 10942 (Article) 2408 20180115114059
7 Amendüze-Unaso 10948 (Article) 2708 20180115114059
8 Amorotze-Zokotze 10949 (Article) 2503 20180115114059
9 Arberatze-Zilhekoa 10952 (Article) 2357 20180115114059
10 Arboti-Zohota 10953 (Article) 2433 20180115114059
11 Arhantsusi 11401 (Article) 1981 20180115114059
12 Armendaritze 11402 (Article) 2657 20180115114059
13 Arnegi 11403 (Article) 2730 20180115114059
14 Arrosa 11404 (Article) 1984 20180115114059
15 Arrueta-Sarrikota 11405 (Article) 2651 20180115114059
16 Azkarate (Nafarroa Beherea) 11406 (Article) 2323 20180115114100
17 Banka 11407 (Article) 4300 20180115114100
18 Bastida (Nafarroa Beherea) 11410 (Article) 3803 20180115114100
19 Behaskane-Laphizketa 11411 (Article) 2179 20180115114100
20 Behauze 11412 (Article) 1796 20180115114100
21 Behorlegi 11413 (Article) 2375 20180115114100
22 Bidarrai 11414 (Article) 2595 20180115114100
23 Bithiriña 11418 (Article) 2554 20180115114100
24 Bunuze 11420 (Article) 2212 20180115114100
25 Lekunberri (Nafarroa Beherea) 12049 (Article) 3833 20180115114100
26 Urepele 12060 (Article) 4427 20180115114100
27 Izpura 12214 (Article) 2224 20180115114100
28 Iholdi 12219 (Article) 3351 20180115114100
29 Burgue-Erreiti 12228 (Article) 3735 20180115114100
30 Donaixti-Ibarre 12230 (Article) 2425 20180115114100
31 Donamartiri 12231 (Article) 3079 20180115114100
32 Gabadi 12250 (Article) 2070 20180115114100
33 Oragarre 12251 (Article) 3156 20180115114100
34 Erango 12252 (Article) 2716 20180115114100
35 Ostankoa 12254 (Article) 2846 20180115114100
36 Mendibe 12257 (Article) 3357 20180115114100
37 Mehaine 12261 (Article) 2195 20180115114100
38 Ortzaize 12262 (Article) 3589 20180115114100
39 Zaro 12354 (Article) 2937 20180115114100
40 Uhartehiri 12368 (Article) 2650 20180115114100
41 Uharte Garazi 12369 (Article) 3313 20180115114100
42 Suhuskune 12557 (Article) 2481 20180115114100
43 Samatze 12558 (Article) 2832 20180115114100
44 Martxueta 12804 (Article) 2991 20180115114101
45 Lüküze-Altzümarta 12805 (Article) 2017 20180115114101
46 Lasa 12806 (Article) 2958 20180115114101
47 Donoztiri 12807 (Article) 2615 20180115114101
48 Ezterenzubi 12808 (Article) 2931 20180115114101
49 Izura-Azme 12809 (Article) 4450 20180115114101
50 Izturitze 12810 (Article) 3756 20180115114101
51 Larzabale-Arroze-Zibitze 12812 (Article) 3854 20180115114101
52 Irulegi 12813 (Article) 4035 20180115114101
53 Irisarri 12814 (Article) 4062 20180115114101
54 Ilharre 12815 (Article) 2194 20180115114101
55 Eiheralarre 12817 (Article) 2342 20180115114101
56 Duzunaritze-Sarasketa 12818 (Article) 2585 20180115114101
57 Heleta 12819 (Article) 3313 20180115114101
58 Larribarre-Sorhapürü 12821 (Article) 2931 20180115114101
59 Landibarre 12823 (Article) 3694 20180115114101
60 Gamarte 12825 (Article) 2597 20180115114101
61 Ibarrola 12826 (Article) 2360 20180115114101
62 Hozta 12827 (Article) 2070 20180115114101
63 Jatsu (Garazi) 12830 (Article) 2750 20180115114101
64 Ahatsa 60936 (Article) 4850 20180115114150
65 Ezkoze 64235 (Article) 2309 20180115114155
66 Gamue-Zohazti 101310 (Article) 1375 20180115114312
67 Burgue-Erango-Erreiti 102197 (Article) 1009 20171230173819
68 Burgue 116701 (Article) 3827 20180115114322
69 Zohazti 116955 (Article) 4982 20180115114322
70 Arboti 116988 (Article) 4790 20180115114322
71 Zohota 117051 (Article) 4290 20180115114322
72 Zilhekoa 117294 (Article) 3710 20180115114324
73 Laphizketa 117375 (Article) 4739 20180115114324
74 Altzümarta 117645 (Article) 4457 20180115114324
75 Arrueta 118153 (Article) 4977 20180115114324
76 Monjolose 653810 (Article) 2511 20180115115910
|}
==Tolosako Tren istripua ==
Iturriak:
* [https://www.diariovasco.com/tolosa-goierri/tolosa/pudo-matar-anos-20180330002220-ntvo.html Diario Vasco]
* [https://elpais.com/diario/1978/03/30/espana/260060423_850215.html El País]
* [https://ataria.eus/tolosa/1522164173463-lau-hamarkada-tren-istripua-tolosa-1978 Ataria]
47bccayhwuuakhctadcxyle2mef9f5o
Bdelloidea
0
592243
10006398
7319900
2024-12-21T10:57:16Z
Joxan Garaialde
90799
10006398
wikitext
text/x-wiki
{{Taxotaula automatikoa
| taxon = Bdelloidea
| authority = Hudson, 1884
| subdivision_ranks = Familiak
| subdivision =
* [[Adinetidae]]
* [[Habrotrochidae]]
* [[Philodinavidae]]
* [[Philodinidae]]
}}
'''Bdelloidea''' [[ur geza]]n eta lur hezean bizi den [[rotifera]] klase bat da. Errotifero hauek koroa ondo garatua dute, bitan zatiturik.<ref name="Segers2007">{{erreferentzia |abizena= Segers |izena= Hendrick |urtea= 2007 |izenburua= Annotated checklist of the rotifers (Phylum Rotifera), with notes on nomenclature, taxonomy and distribution |lekua= Auckland|argitaletxea= Magnolia Press |isbn= 978-1-86977-129-4 | url=http://www.mapress.com/zootaxa/2007f/zt01564p104.pdf}}</ref> Igeri egiten edo arrastaka ibiltzen dira. Zenbait [[izain]] moduan egiten dutenez, izen zientifiko hori hartu dute ({{lang-gr|βδελλα}}, ''bdella'', izain esan nahi du).
Nahiko sexualitate berezia dute: ez dute arrik eta emeak [[partenogenesi]]en bidez ugaltzen dira.<ref>{{erreferentzia|url=http://www.thefreelibrary.com/Bdelloids%3A+No+sex+for+over+40+million+years.-a062685144|izenburua=Bdelloids: No sex for over 40 million years.|bilduma=TheFreeLibrary|argitaletxea=ScienceNews}}</ref> Milioika urtez asexualak izan arren, 450 espezie baino gehiago sortu dituzte eta, gainera, sexu bidez ugaltzen diren beste errotiferoen oso antzekoak.
== Galeria ==
<gallery>
Fitxategi:Bdelloidea1 w.jpg
Fitxategi:Bdelloid Rotifier - Danelle Vivier.jpg
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Biologia zirriborroa}}
[[Kategoria:Rotifera]]
rxuldc4rbw1zgg45vwsa20ro8iux6xd
Nafarroako kondestable
0
615039
10005827
7326016
2024-12-20T13:06:41Z
Marklar2007
1545
/* Nafarroako Kondestableen zerrenda */
10005827
wikitext
text/x-wiki
'''Nafarroako kondestable''' kargua 1424ean [[Karlos III.a Nafarroakoa|Karlos III.a]] erregeak sortua izan zen, ordura arte indarrean zegoen ''[[Nafarroako banderazain]]'' kargua ordezkatzeko.
Erabaki honekin Karlos III.ak segitzen zuen Iberiar penintsulako erresumen tendentzia gorteko karguak berrizendatzeko, kutsu frantsesa eta prestigiozkoa emanez.
Betidanik ''[[Alferez]]'' edo ''[[Banderazain]]a'' izan ziren karguak izendapena berria jaso zuten [[Aragoiko erresuma]]n (1379an), [[Gaztelako Erresuma|Gaztelakoan]] (1382an) eta [[Portugalgo Erresuma|Portugalgoan]] (1382an).
Erregearen ondotik [[kondestable]]a erresumako armadako gidari nagusia zen. Erregeak Kondestablea izendatzen zuen erresumako noble handien artean. Kargua ez zen printzipioz biziartekoa eta kargugabetze aukera zegoen.
Nafarroako konkistaren ondotik [[Espainiako errege-erreginen zerrenda|Espainiako erregeak]] Nafarroako Kondestable titulua mantendu du baina era guztiz ohorezkoan eta familia ontasun bezalakoa.
== Nafarroako Kondestableen zerrenda ==
=== Kargu militarra ===
* 1424: Karlos III.ak erabakitzen du [[Karlos Beaumontekoa]] banderazainaren ondorengoa [[Luis II.a Beaumontekoa]] izango dela Kondestable izenarekin. Luis II.a Karlos III.aren suhia zen.<ref>{{erreferentzia|izena1=Jean |abizena1= Jaurgain|egile1-lotura=Jean Jaurgain|url= http://www.euskomedia.org/PDFAnlt/riev/03/03046062.pdf|izenburua=Les Beaumont-Navarre. Notes historiques et généalogiques|aldizkaria=[[Eusko Ikaskuntzen Nazioarteko Aldizkaria|EINA]]| lekua= Paris|alea=3|orrialdea= 637-651 |issn=0212-7016 }}</ref>.
* 1432-1451: [[Luis II.a Beaumontekoa]], [[Leringo konderria|Leringo kondea]]. Kargugabetua Erregearen aurka oldartzeagatik.
* 1451-1481: [[Piarres Peralta eta Ezpeletakoa|Piarres Peralta]], [[Doneztebe|Leringo Doneztebe haraneko]] kondea
* 1481-1495: [[Luis III.a Beaumontekoa]], Leringo kondea. Kargugabetua Erregearen aurka oldartzeagatik.
* 1495-1501: [[Alonso Carrillo Peraltakoa]], [[Doneztebe|Leringo Doneztebe haraneko]] kondea
* 1501-1507: [[Luis III.a Beaumontekoa]], 2. aldiz. Berriro kargugabetua oldartzeagatik.
* 1507-1513: [[Alonso Carrillo Peraltakoa]], 2. aldiz. Kargua galdu zuen [[Nafarroako konkista]]ren ondorioz.
* 1513-1530: [[Luis IV.a Beaumontekoa]], Leringo kondea. [[Nafarroako konkista|Konkistan]] espainiarrak laguntzeagatik kargua eskuratu zuen.<ref>{{erreferentzia|egilea=Hiru.com|url=http://www.hiru.com/historia/gazteluak/gaztelu-guztiak/-/journal_content/56/10137/DEIO|izenburua=Deio}}</ref> Karguan hila.
=== Ohorezko titulua ===
* 1530-1565: [[Luis V.a Beaumontekoa]], Leringo kondea. Karguan hila.
* ...
* 2014-''gaur arte'': [[Carlos Fitz-James Stuart y Martínez de Irujo]], [[Alba de Tormesko dukerria|Albako dukea]] eta Leringo kondea.
= Ikus, gainera =
* [[Nafarroako banderazain]]
* [[Nafarroako mariskal]]
= Erreferentziak =
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Nafarroako Erresumako kondestableak]]
gqb84cxgowq9syoepzt4cnl58309px9
Arte galeria
0
616115
10005793
7326224
2024-12-20T12:40:12Z
Luistxo
1519
[[Kategoria:Arte-galeriak]] gehitua [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10005793
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:The_Gallery_of_Cornelis_van_der_Geest.JPG|thumb|[[Willem van Haecht]] margolariaren ''Cornelisen Galeria'', [[1628]]]]
'''Arte galeria''' edo '''arte museoa''' [[arte]] erakusteko prestatuta izan den espazioa da. Gehien batean ikus-arteak dira nagusi espazio horietan, batez ere [[margolaritza]] eta [[eskultura]]. Zentzu horretan museoekin antz handia dute. Kontzeptu berean arte-lanak saltzeko eta erosteko edo promozionatzeko komertzio-lekuak sartzen dira ere bai. Galeria horietan [[erakusketa]] aldatzen doa; horien gestioak [[galerismo]] izena du. Museo askotan ere arte galeriak antolatzen dira aldirako erakusketak aldatuz baina zentzu ekonomiko hori gabe.
Erakusketak bakarkoak ala kolektiboak izan daitezke.
Etimologikoki, "galeria" hitza italieratik dator. Lehendabizikoenetariko bat [[Florentzia]]ko ''[[Galleria degli Uffizi]]'' izan zen. Galeria horretan [[Medici|Médici]] familiaren margolan bilduma kokatu zen [[1560]]an. Antzeko jatorria du ''[[Galleria Borghese]]''k, [[Erroma]]n. [[Londres]]en, aldiz, ''[[National Gallery]]'' ([[1824]]) eta ''[[Tate Gallery]]'' (1897) sortu ziren. [[New York]]en ''[[National Gallery of Art]]'' [[1937]]an ireki zen.
<gallery>
Image:Évasion_Lyrique_Maryse_Casol.jpg|Casol Gallery, New York.
Image:T%C3%9C_kunstimuuseum,_sinine_saal.JPG|[[Tartu]]ko Unibertsitatearen arte galeria.
Image:Gallery15Urlan.ogv|[[National Gallery of Art]].
Image:Exposition_Richard_Prince,_American_Prayer_-_sc%C3%A9nographie_21.jpg|''Richard Prince, American Prayer'' Pariseko Liburutegi Nazionalaren erakusketa.
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Ikus, gainera ==
* [[Arte erakusketa]]
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Arte-museoak| ]]
[[Kategoria:Arte-galeriak]]
r09qjc3u3vy6ebmgwjh985m50ufwuyi
10005794
10005793
2024-12-20T12:40:30Z
Luistxo
1519
10005794
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:The_Gallery_of_Cornelis_van_der_Geest.JPG|thumb|[[Willem van Haecht]] margolariaren ''Cornelisen Galeria'', [[1628]]]]
'''Arte galeria''' edo '''arte museoa''' [[arte]] erakusteko prestatuta izan den espazioa da. Gehien batean ikus-arteak dira nagusi espazio horietan, batez ere [[margolaritza]] eta [[eskultura]]. Zentzu horretan museoekin antz handia dute. Kontzeptu berean arte-lanak saltzeko eta erosteko edo promozionatzeko komertzio-lekuak sartzen dira ere bai. Galeria horietan [[erakusketa]] aldatzen doa; horien gestioak [[galerismo]] izena du. Museo askotan ere arte galeriak antolatzen dira aldirako erakusketak aldatuz baina zentzu ekonomiko hori gabe.
Erakusketak bakarkoak ala kolektiboak izan daitezke.
Etimologikoki, "galeria" hitza italieratik dator. Lehendabizikoenetariko bat [[Florentzia]]ko ''[[Galleria degli Uffizi]]'' izan zen. Galeria horretan [[Medici|Médici]] familiaren margolan bilduma kokatu zen [[1560]]an. Antzeko jatorria du ''[[Galleria Borghese]]''k, [[Erroma]]n. [[Londres]]en, aldiz, ''[[National Gallery]]'' ([[1824]]) eta ''[[Tate Gallery]]'' (1897) sortu ziren. [[New York]]en ''[[National Gallery of Art]]'' [[1937]]an ireki zen.
<gallery>
Image:Évasion_Lyrique_Maryse_Casol.jpg|Casol Gallery, New York.
Image:T%C3%9C_kunstimuuseum,_sinine_saal.JPG|[[Tartu]]ko Unibertsitatearen arte galeria.
Image:Gallery15Urlan.ogv|[[National Gallery of Art]].
Image:Exposition_Richard_Prince,_American_Prayer_-_sc%C3%A9nographie_21.jpg|''Richard Prince, American Prayer'' Pariseko Liburutegi Nazionalaren erakusketa.
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Ikus, gainera ==
* [[Arte erakusketa]]
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Arte-museoak]]
[[Kategoria:Arte-galeriak]]
18l1ftavo3mmvj8ipr9fv6xq10yqc9e
Modulu:Cycling race
828
647964
10006193
9993030
2024-12-20T20:23:03Z
Psemdel
69760
Update from [[d:Special:GoToLinkedPage/frwiki/Q21707933|master]] using [[mw:Synchronizer| #Synchronizer]]
10006193
Scribunto
text/plain
local p = {}
local wiki = string.match(mw.site.server, "%a+")
if wiki == "www" then
wiki = "fr"
end
--import translation
local l10n = mw.loadData("Module:Cycling race/l10n")
--import data
local data = mw.loadData("Module:Cycling race/data")
local contentLanguage = mw.getContentLanguage()
local wikilang = contentLanguage:getCode()
local wikibase = mw.wikibase
-- == Structure of the code ==
-- I) Constant
-- II) Translation
-- III) Basic functions
-- IV) Functions less basic called from other functions
-----A) Time functions
-----B) Link functions
-----C) Functions for the output, like table
-----D) Jersey, flag functions
-----E) Other (winner)
-- V) Main functions
----- A) Function race reference
----- B) Calendar
----- C) Victory
----- Cbis) Function for infobox
----- D) Stage infobox
----- E) List of teams
----- F) Classifications
----- G) Infobox
----- H) Race infobox
----- I) Team roster
----- J) Function list of winners (palmarès)
----- K) List of stages
----- L) List of stages classification
----- M) Start list
----- N) Rider ranking
----- O) Rider infobox
----- P) Team infobox
-- ..................
----- Z) Miscellaneous / Other / Tests
--Tip: search "--==" to navigate between the sections
--== I) Classes declared as global ==
local textalign = "left"
local floattable = "left"
local floatinfobox = "right"
if wiki == "ar" or wiki == "fa" or wiki == "ur" or wiki == "he" then
textalign = "right"
floattable = "right"
floatinfobox = "left"
end
local Wikidatalogosize = "12px"
if wiki == "ar" then Wikidatalogosize = "15px" end
local standardtablecss=data.standardtablecss_part1..textalign..data.standardtablecss_part2
local lang_priority --for lang priority and fallback
if l10n["lang_priority"] then
lang_priority=l10n["lang_priority"]
else --default
lang_priority={}
table.insert(lang_priority,wikilang)
for _, lang in ipairs({'mul','en', 'fr', 'de','es','nl','it','da'}) do
if lang~=wikilang then
table.insert(lang_priority,lang)
end
end
end
--"country" means here, that there will be a separated column containing the country name
--otherwise a flag is typically added in another column, for instance before the rider name
local no_country_calendar={'ru','ar'}
local no_country_victories={'ru','ar','da'}
local no_country_classification={'es','da','no','ru','ar'}
--to avoid wrong display, or country names becoming very long,
--available_list==false --> country=false in the old code,
--should be implemented here
if not l10n["country_name_list"] then
table.insert(no_country_calendar, wiki)
table.insert(no_country_victories, wiki)
table.insert(no_country_classification, wiki)
end
--Note about WDlink_on
--On some wikipedia small wikidata flag are displayed after all data coming from wikidata
--to enable that set WDlink_on on true
local no_roll_startlist={'fr','da','no','ar','ru','de'}
local display_language_in_riderinfobox={'ru'}
local display_flag_in_riderinfobox={'ru'}
local display_birthnameastitle_in_riderinfobox={'ru'}
local display_noweight_in_riderinfobox={'fr','pl'}
local display_noage_in_riderinfobox={'pl'}
local display_nonickname_in_riderinfobox={'pl'}
local display_cm_in_riderinfobox={'pl'}
local silver_theme_countries={'da', 'pl'}
local backgroundColor="#FFDF80"
local backgroundColorLight="#FFF7DF"
for _, value in pairs(silver_theme_countries) do -- get data if country should be printed in this wiki
if value == wiki then
backgroundColor="var(--background-color-neutral, #eaecf0)"
backgroundColorLight="var(--background-color-neutral-subtle, #f8f9fa)"
end
end
local dark_mode_countries={'ca', 'pl'}
local picto_track=" [[File:Cycling (track) pictogram.svg|35px]]"
local picto_road=" [[File:Cycling (road) pictogram.svg|35px]]"
for _, value in pairs(dark_mode_countries) do
if value == wiki then
picto_track=" [[File:Cycling (track) pictogram.svg|35px|class=skin-invert]]"
picto_road=" [[File:Cycling (road) pictogram.svg|35px|class=skin-invert]]"
end
end
local function istrue(x)
if x and (x == 1 or x == "1" or x == "true") then return true end
return nil
end
--== II) Translation ==
local function translate(func_name_short, index, w_race, title)
if index==1000 then --code for some custom function
return title
else
if func_name_short then
local func_name
if w_race then
func_name=func_name_short.."_women_translate"
if l10n[func_name] and l10n[func_name][index] then
return l10n[func_name][index]
end
end
func_name=func_name_short.."_translate"
if l10n[func_name][index] then
return l10n[func_name][index]
end
return "translation for "..func_name.." index ".. tostring(index).." not found"
else
error('func_name found')
end
end
end
local function plural(num)
local plural=false --latin language
local gen_singular=false --for slavic language
local gen_plural=false --for slavic language
if num then
if num > 1 then
plural=true
if num < 5 then -- 2, 3 and 4
gen_singular = true
elseif num > 20 then
local modulo = math.fmod( num, 10)
--modulo==1 --> nothing, it is singular
if modulo>1 and modulo<5 then
gen_singular = true
elseif modulo>4 then
gen_plural=true
end
else
gen_plural=true
end
end
end
return plural, gen_singular, gen_plural
end
local function black_list( Label)
local black_list=l10n.black_list
--[[ List of Wikipedia articles with the same lemma as the non existing rider article. Those lemmas are printed
as text "black" in the tables, not "blue" or "red". This way there will be no false wikilinks at the WhatLinksHere entry.
List should be updated maybe once a year. ]]
return black_list[Label]
end
local function country_name_from_list(countryID)
if l10n["country_name_list"] and l10n["country_name_list"][countryID] then
return l10n["country_name_list"][countryID]
end
return nil
end
local function stageLink(x, a, b) -- x= 10a: a = 10, b = a. x = 5: a = 5, b = ""
local word1
local word2=translate("func_prologue",2) --stage
local word=word2
if wiki=="ar" then return word2 .. " " .. ( a or "" ) , "#" .. word2 .. " " .. ( a or "" ) end
-- fr: {{1re}} étape, {{2e}} étape
if wiki=="fr" then
if b == "" then -- series_ordinal without character
if a == "1" then word1 = "1<sup>re</sup> "..word else word1 = a.."<sup>e</sup> "..word end -- table text = {{1re}} étape, {{2ae}} étape,
if a == "1" then word2 = "#1re "..word else word2 = "#"..a.."e "..word end --text of section header = #1re étape, #2e étape
return word1, word2
end
if b ~= "" then -- series_ordinal with character: instead of eg "1a re" it is "1re a"
if a == "1" then word1 = "1<sup>re</sup> "..b.." "..word else word1 = a.."<sup>e</sup> "..b.." "..word end -- table text = {{1re}} étape, {{2ae}} étape,
if a == "1" then word2 = "#1re "..b.." "..word else word2 = "#"..a.."e"..b.." "..word end --text of section header = #1re étape, #2e étape
return word1, word2
end
end
if wiki=="hu" then
if b == "" then return a..". "..word, "#"..a..". "..word
else return a..b.." "..word, "#"..a..b.." "..word end
end
if wiki=="de" or wiki=="da" or wiki=="fo" or wiki=="lb" or wiki=="no" then return a..". "..b.." "..word, "#"..a..". "..b.." "..word end
if wiki=="ca" then return a.."a "..b.." "..word, "#"..a..". "..b.." "..word end
if wiki=="es" then return a..".ª "..word.." "..b, "#"..a..".ª "..word.." "..b end
if wiki=="ast" then
if b == "" then -- series_ordinal without character
if a == "1" or a == "3" then word1 = a.."ᵉʳ "..word else word1 = a.."ª "..word end -- table text = 1ᵉʳ etapa, 2ª etapa, 3ᵉʳ etapa,
if a == "1" or a == "3" then word2 = "#"..a.."ᵉʳ "..word else word2 = "#"..a.."ª "..word end --text of section header = #1ᵉʳ etapa, #2ª etapa, #3ᵉʳ etapa
return word1, word2
end
if b ~= "" then -- series_ordinal with character: instead of eg "1a re" it is "1re a"
if a == "1" or a == "3" then word1 = a.."ᵉʳ "..b.." "..word else word1 = a.."ª "..b.." "..word end -- table text = {{1ᵉʳ}} etapa, {{2ª}} etapa,
if a == "1" or a == "3" then word2 = "#"..a.."ᵉʳ "..b.." "..word else word2 = "#"..a.."ª"..b.." "..word end --text of section header = #1ᵉʳ etapa, #2ª etapa
return word1, word2
end
end
-- default
word1 = x -- table text = 1, 2a, 3
word2 = "#"..word.." ".. x -- text of section header = #Etappe 2a, #Stage 4
return word1, word2
end
local function typeofstage(x, typ, noborder)
-- plain, hilly, inter, ... must be "" or "any text"
-- l10nDef[""] = {plain = "", hilly="", inter='', mount='', time_prologue='', time_team='', time_indiv='', uphill='', rest=''}
local l10n=l10n["type_of_stage_translate"]
local border
if noborder then border="" else border="|border|right" end
local stages = {
["plain stage"] = "[[File:Plainstage.svg"..border.."|20px|"..l10n.plain.."]]",
["hilly stage"] = "[[File:Hillystage.svg"..border.."|20px|"..l10n.hilly.."]]",
["intermediate stage"] = "[[File:Mediummountainstage.svg"..border.."|20px|"..l10n.inter.."]]",
["mountain stage"] = "[[File:Mountainstage.svg"..border.."|20px|"..l10n.mount.."]]",
["uphill time trial stage"] = "[[File:Mountain Time Trial Stage.svg"..border.."|20px|"..l10n.uphill.."]]",
["rest day"] = "[[File:Stage rest day.svg"..border.."|20px|"..l10n.rest.."]]"
}
if stages[x] then
return stages[x]
end
if x=='time trial stage' then
if noborder then border="" else border="|right" end
local stages2 = {
["Q2348250"] = "[[File:Team Time Trial Stage.svg"..border.."|20px|"..l10n.time_team.."]]",
["Q2266066"] = "[[File:Time Trial.svg"..border.."|20px|"..l10n.time_indiv.."]]",
["Q485321"] = "[[File:Time Trial.svg"..border.."|20px|"..l10n.time_prologue.."]]"
}
if stages2[typ] then
return stages2[typ]
end
end
end
local function typeofstagelogo(stageID, noborder)
local sType
p = mw.wikibase.getBestStatements(stageID, 'P31') -- P31 is 'instance of'
local stages = {
["Q20646667"] = {"plain stage", nil},
["Q20646670"] = {"hilly stage", nil},
["Q20680270"] = {"intermediate stage", nil},
["Q20646668"] = {"mountain stage", nil},
["Q485321"] = {"time trial stage", "Q485321"}, -- prologue
["Q2266066"] = {"time trial stage", "Q2266066"}, -- individual time trial
["Q2348250"] = {"time trial stage", "Q2348250"}, -- team time trial
["Q20679712"] = {"uphill time trial stage", nil}
}
for _, t in pairs(p) do
if t.mainsnak.snaktype == 'value' then
local iOf = t.mainsnak.datavalue.value.id
if stages[iOf] then
sType = typeofstage(stages[iOf][1], stages[iOf][2], noborder)
break
end
end
end
return sType or ''
end
--== III) basic functions
--[[ Get any value for a property which is not deprecated ]]
local function firstValue(QID, PID, field)
if QID then
local ss = wikibase.getAllStatements(QID, PID)
for _, s in pairs(ss) do
if s.rank ~= 'deprecated' and s.mainsnak.snaktype == 'value' then
return field and s.mainsnak.datavalue.value[field] or s.mainsnak.datavalue.value
end
end
else
return nil
end
end
--[[ Go from season of a team to the team ]]
local function getParentID(teamID)
return firstValue(teamID, 'P5138', 'id') -- P361 is 'part of'
or firstValue(teamID, 'P361', 'id') -- P5138 is 'season of club or team'
end
--[[ Get a label in any of the languages in the fallback list of language codes ]]
local function getLabelFallback(itemID, fallback)
local label
if fallback==nil then --default
fallback=lang_priority
end
for _, lang in ipairs(fallback) do
label = mw.wikibase.getLabelByLang(itemID, lang)
if label then break end
end
return label
end
--[[ Get a sitelink from the local wiki or from the fallback list of language codes ]]
local function getSitelinkFallback(itemID, fallback)
local link = mw.wikibase.getSitelink(itemID)
if link then return link end
for _, lang in ipairs(fallback) do
link = mw.wikibase.getSitelink(itemID, lang .. 'wiki')
if link then return link end
end
return nil
end
local arwiki_totemplate = mw.getCurrentFrame():getParent().args["totemplate"] or mw.getCurrentFrame().args["totemplate"]
arwiki_totemplate = (wiki == "ar" and arwiki_totemplate and arwiki_totemplate ~= "") or false
local function get_lf(frame)
local lf = frame
if string.match(frame:getParent():getTitle(), '%P+') == mw.site.namespaces.Template.name then
lf = frame:getParent()
end
return lf
end
local function get_and_checkID(frame)
local lf = get_lf(frame)
local entityID = mw.text.trim(lf.args[1])
entityID= string.gsub(entityID, "%c", "") --probably redundant
if type(entityID) ~= 'string' then error('parameter must be a string') end
if not entityID:match('Q%d+') then error('parameter must be a valid Wikidata item (ex: Q42)') end
return entityID, lf
end
local function make_IllWD2_link(q, arlabel, enlabel, text)
local argse = { ["المعرف"] = q, target='en' }
if arlabel and arlabel ~= '' then
argse.label = arlabel
elseif enlabel and enlabel ~= '' then
argse.enlabel = enlabel
end
if text and text ~= "" then
argse.text = text
end
local final = mw.getCurrentFrame():expandTemplate{ title = 'Ill-WD2', args = argse }
if arwiki_totemplate then
final = "{{Ill-WD2"
for k,v in pairs(argse) do
final = final .. "|" .. k .. "=" .. v
end
final = final .. "}}"
end
return final
end
local function change_listofstages(tab, raceID, header, Id)
-- code used in arwiki only
return tab
end
--[[ Iterator to get all statements for an entity and property which are not deprecated and have a value]]
local function nextStatement(state, i)
repeat
i = i + 1
local s = state[i]
if s and s.rank ~= 'deprecated' and s.mainsnak.snaktype == 'value' then
return i, s
end
until s == nil
end
local function statements(QID, PID)
return nextStatement, wikibase.getAllStatements(QID, PID), 0
end
--[[ Iterator to get all qualifier values for a property for a statement]]
local function nextQualifier(state, i)
repeat
i = i + 1
local q = state[i]
if q and q.snaktype == 'value' then
return i, q.datavalue
end
until q == nil
end
local function qualifiers(statement, PID)
return nextQualifier, statement.qualifiers and statement.qualifiers[PID] or {}, 0
end
local function qualifieramount(element, property)
local result
for _, q in qualifiers(element, property) do
result = tonumber(q.value.amount)
break
end
return result
end
local function dispmoney(amount, unit)
if amount and unit then
local cost = contentLanguage:formatNum(tonumber(amount))
if wiki == 'fo' then cost = string.gsub(cost, "%.", ",") end
if unit == "http://www.wikidata.org/entity/Q4916" then
cost = cost .. ' €'
elseif unit == "http://www.wikidata.org/entity/Q4917" then
cost = cost .. ' $'
end
return cost
end
return nil
end
--== IV) Functions less basic called from other functions ==
--=== A) Time functions ===
--[[ Get a Wikidata statement for an entity and property valid at the given timevalue ]]
local function checktime(s,q, time)
local start, startPrecision, END, endPrecision, timePrecision
if not q or not time then
return s
end
local _, _, _, m, _ = string.find(time, "(%d+)%p(%d+)%p(%d+)")
if m=="00" then
timePrecision=9
end
if q.P580 and q.P580[1] and q.P580[1].snaktype == 'value' then -- P580 is start time
start = q.P580[1].datavalue.value.time
startPrecision = q.P580[1].datavalue.value.precision
if startPrecision == 9 or timePrecision==9 then -- precision is years
start = string.sub(start, 1, 5) -- Cut of everything after year
elseif startPrecision == 10 then -- precision is months
start = string.sub(start, 1, 8) -- Cut of everything after month
end
end
if q.P582 and q.P582[1] and q.P582[1].snaktype == 'value' then -- P582 is end time
END = q.P582[1].datavalue.value.time
endPrecision = q.P582[1].datavalue.value.precision
end
if not start or start <= time then
if not END then
return s
end
if endPrecision == 9 or timePrecision==9 then -- precision 9 is 'years'
END = string.sub(END, 1, 6) .. '13' -- Set month to 13
elseif endPrecision == 10 then -- precision 10 is 'months'
END = string.sub(END, 1, 9) .. '32' -- Set day to 32
end
if END >= time then
return s
end
end
return nil
end
local function getStatementForTime(ID, property, time)
local temp
for _, s in statements(ID, property) do
temp =checktime(s, s.qualifiers, time)
if temp then return temp end
end
return nil
end
--Display date interval in a natural way:
--long:
--4-5 January 2020
--4 January - 2 February 2020
--4 January 2020 - 2 February 2021
--small is the same with short month names
--Does not work properly if the precision is not sufficient
local function getStartEndTime(sTime, eTime, mode)
-- Note: Add the 4formats to "formats" and use funcDate
local lang = contentLanguage
local starttime, endtime
--local format = formats[wiki] or formats['']
if mode==nil then mode='long' end
-- Timevalues is like "+2015-07-04T00:00:00Z"
local y, m = string.match(sTime, "(%d+)-(%d+)-%d+")
local y2, m2 = string.match(eTime, "(%d+)-(%d+)-%d+")
if m=='00' then --manage the 30 November issue
if mode=='long' or mode=="verylong" then
starttime =lang:formatDate( "Y", sTime )
else
starttime ='-'
end
else
if y ~= y2 then
if mode=='long' or mode=="verylong" then
starttime = lang:formatDate( "j F Y", sTime )
else
starttime = lang:formatDate( "j M Y", sTime )
end
elseif m ~= m2 then
if mode=='long' or mode=="verylong" then
starttime = lang:formatDate( "j F", sTime )
else
starttime = lang:formatDate( "j M", sTime )
end
else
starttime = lang:formatDate( "j", sTime )
end
if wiki == "ar" then
if y ~= y2 then starttime = lang:formatDate( "d F Y", sTime )
elseif m ~= m2 then starttime = lang:formatDate( "d F", sTime )
else starttime = lang:formatDate( "d ", sTime ) end
elseif wiki == "br" then
if y ~= y2 then starttime = lang:formatDate( "j", sTime ) .." a viz ".. lang:formatDate( "F Y", sTime )
elseif m ~= m2 then starttime = lang:formatDate( "j", sTime ) .." a viz ".. lang:formatDate( "F", sTime )
else starttime = lang:formatDate( "j", sTime ) .." "
end
elseif wiki == "ca" or wiki == "es" or wiki == "ast" then
if y ~= y2 then
starttime = lang:formatDate( "j", sTime ) .." de ".. lang:formatDate( "F", sTime ) .." de ".. lang:formatDate( "Y", sTime )
elseif m ~= m2 then
starttime = lang:formatDate( "j", sTime ) .." de ".. lang:formatDate( "F", sTime )
else starttime = lang:formatDate( "j", sTime ) .." "
end
elseif wiki == "cs" then
if y ~= y2 then starttime = lang:formatDate( "j. xg Y", sTime )
elseif m ~= m2 then starttime = lang:formatDate( "j. xg", sTime )
else starttime = lang:formatDate( "j", sTime )
end
elseif wiki == "de" or wiki == "da" or wiki == "fo" or wiki == "lb" or wiki == "no" then
if y ~= y2 then starttime = lang:formatDate( "j. F Y", sTime )
elseif m ~= m2 then starttime = lang:formatDate( "j. F", sTime )
else starttime = lang:formatDate( "j.", sTime )
end
elseif wiki == "fi" then
if y ~= y2 then starttime = lang:formatDate( 'j. F"ta" Y', sTime )
elseif m ~= m2 then starttime = lang:formatDate( 'j. F"ta"', sTime )
else starttime = lang:formatDate( "j.", sTime )
end
elseif wiki == "eo" then
if y ~= y2 then starttime = lang:formatDate( "j", sTime ) .."-a de ".. lang:formatDate( "F Y", sTime )
elseif m ~= m2 then starttime = lang:formatDate( "j", sTime ) .."-a de ".. lang:formatDate( "F", sTime )
else starttime = lang:formatDate( "j", sTime ) .."-a "
end
elseif wiki == "eu" then
if y ~= y2 then starttime = lang:formatDate( "Y", sTime ) ..".eko ".. lang:formatDate( "F", sTime ) .."k ".. lang:formatDate( "j", sTime )
elseif m ~= m2 then starttime = lang:formatDate( "F", sTime ) .."k ".. lang:formatDate( "j", sTime )
else starttime = lang:formatDate( "F", sTime ) .."k ".. lang:formatDate( "j", sTime )
end
elseif wiki == "hu" then
starttime = lang:formatDate( "Y. F j.", sTime)
elseif wiki == "ja" then
if y ~= y2 then starttime = lang:formatDate( "Y年m月d日", sTime )
elseif m ~= m2 then starttime = lang:formatDate( "Y年m月d日", sTime )
else starttime = lang:formatDate( "Y年m月d日", sTime )
end
elseif wiki == "lv" then
if m ~= m2 then starttime = lang:formatDate( "Y. \\g\\a\\d\\a j. F", sTime )
else starttime = lang:formatDate( "Y. \\g\\a\\d\\a j.", sTime )
end
elseif wiki == "pl" then
if y ~= y2 then starttime = lang:formatDate( "j xg Y", sTime )
elseif m ~= m2 then starttime = lang:formatDate( "j xg", sTime )
else starttime = lang:formatDate( "j", sTime )
end
end
end
if m2=='00' then --manage the 30 November issue
if mode=='long' or mode=="verylong" then
endtime= lang:formatDate( "Y", eTime )
else
endtime= '-'
end
else
if (mode=='long' and y ~= y2) or mode=="verylong" then
endtime = lang:formatDate("j F Y", eTime)
elseif y ~= y2 then --small
endtime = lang:formatDate("j M Y", eTime)
elseif mode=='long' then
endtime = lang:formatDate("j F", eTime)
else
endtime = lang:formatDate("j M", eTime)
end
if wiki == "ar" then
if mode=='long' or mode=="verylong" or y ~= y2 then endtime = lang:formatDate( "d F Y", eTime )
elseif m ~= m2 then endtime = lang:formatDate( "d F Y", eTime )
else endtime = lang:formatDate( "d F Y", eTime )
end
elseif wiki == "br" then endtime = lang:formatDate( "j", eTime ) .." a viz ".. lang:formatDate( "F Y", eTime )
elseif wiki == "ca" or wiki == "es" or wiki == "ast" then
if mode=='long' or mode=="verylong" or y ~= y2 then
endtime = lang:formatDate( "j", eTime ) .." de "..
lang:formatDate( "F", eTime ) .." de ".. lang:formatDate( "Y", eTime )
else
endtime = lang:formatDate( "j", eTime ) .." de "..
lang:formatDate( "F", eTime )
end
elseif wiki == "cs" then endtime = lang:formatDate( "j. xg Y", eTime )
elseif wiki == "de" or wiki == "da" or wiki == "fi" or wiki == "fo" or wiki == "lb" or wiki == "no" then
if mode=='long' or mode=="verylong" or y ~= y2 then
endtime = lang:formatDate( "j. F Y", eTime )
else
endtime = lang:formatDate( "j. M", eTime )
end
elseif wiki == "eo" then endtime = lang:formatDate( "j", eTime ) .."-a de ".. lang:formatDate( "F Y", eTime )
elseif wiki == "eu" then endtime = lang:formatDate( "Y", eTime ) ..".eko ".. lang:formatDate( "F", eTime ) .."k "..
lang:formatDate( "j", eTime )
elseif wiki == "fi" then endtime = lang:formatDate('j F"ta" Y', eTime)
elseif wiki == "hu" then
if y ~= y2 then endtime = lang:formatDate( "Y. F j.", eTime )
elseif m ~= m2 then endtime = lang:formatDate( "F j.", eTime )
else endtime = lang:formatDate( "j.", eTime )
end
--endtime = lang:formatDate( "Y", eTime ) ..". ".. lang:formatDate( "F j", eTime ) .."."
elseif wiki == "ja" then
if y ~= y2 then endtime = lang:formatDate( "Y年m月d日", eTime )
elseif m ~= m2 then endtime = lang:formatDate( "m月d日", eTime )
else endtime = lang:formatDate( "d日", eTime )
end
elseif wiki == "lv" then
if y ~= y2 then endtime = lang:formatDate( "Y. \\g\\a\\d\\a j. F", eTime )
else endtime = lang:formatDate( "j. F", eTime )
end
elseif wiki == "pl" then endtime = lang:formatDate( "j xg Y", eTime )
end
end
return starttime, endtime
end
local formats = data.formats
-- Display the date, the mode changes the format
local function funcDate(date, mode)
-- local date = '+2016-05-20'
-- local mode = 'small'
local format = formats[wiki] or formats['']
local lang = contentLanguage
--handle problems with lack of precision
local dispDate = date
if date and string.sub(date,7,8)=='00' then -- lack of month
dispDate= string.sub(date,1,6).."01-01"..string.sub(date,12)
if mode == 'long' or mode == 'onlyyear' or mode == 'monthly' then
mode = 'onlyyear'
else
mode = 'nodate'
end
elseif date and string.sub(date,10,11)=='00' then -- lack of day
dispDate= string.sub(date,1,9).."01"..string.sub(date,12)
if mode == 'long' then
mode = 'monthly'
elseif mode == 'small' then
mode = 'onlymonth'
elseif mode == 'onlyday' then
mode = 'nodate'
end
end
if format[mode] == nil then mode = 'nodate' end
return contentLanguage:formatDate(format[mode], dispDate)
end
--[[ get the year for a race as a string, or an empty string]]
local function getYear(raceID)
local year = firstValue(raceID, 'P580', 'time') or -- P580 is 'start time'
firstValue(raceID, 'P585', 'time') -- P585 is 'point in time'
if year then
return string.sub(year, 2, 5)
end
return ''
end
local function isdisqualified(p,q) --disqualification can use deprecated or P1534
local cancelled=""
local disqualified=false
if p and p.rank=='deprecated' then
cancelled='text-decoration:line-through;'
disqualified=true
else
if q and q.P1534 and q.P1534[1].snaktype == 'value' then
local tempdsq=q.P1534[1].datavalue.value.id
if tempdsq=='Q1229261' then
cancelled='text-decoration:line-through;'
disqualified=true
end --disqualified
end
end
return cancelled, disqualified
end
--=== B) Link functions ===
local function getOfficialName(teamID, timeOfRace,season,strict) -- for team
--return officialName, isLocal
local strictLang = {mk = true}
local cyrillic = {mk = true, ru = true}
local strictLangBool= strictLang[wiki] or strict
local correcttime, best, name, nametemp
local wantedLanguages = {}
for i, lang in ipairs(lang_priority) do
wantedLanguages[lang] = i
end
--case one, one official name / period overloaded with other languages as qualifier
--for instance https://www.wikidata.org/wiki/Q195833
best = 999
for _, p1448 in statements(teamID, 'P1448') do
correcttime=true
if timeOfRace and timeOfRace ~='' then
correcttime =checktime(p1448, p1448.qualifiers, timeOfRace)
end
if correcttime then
if p1448.qualifiers and p1448.qualifiers.P1448 then
local q = p1448.qualifiers.P1448
best = 999
for _, l in pairs(q) do
if l.snaktype == 'value' then
local lang = l.datavalue.value.language
if wantedLanguages[lang] and wantedLanguages[lang] < best then
best = wantedLanguages[lang]
name = l.datavalue.value.text
end
end
end
if name then return name, true end
end
--p1448 and correct time, look in the not qualifier part
lang=p1448.mainsnak.datavalue.value.language
if strictLangBool then
if wiki==lang then
name = p1448.mainsnak.datavalue.value.text
end
elseif wantedLanguages[lang] and wantedLanguages[lang] < best then
best = wantedLanguages[lang]
name = p1448.mainsnak.datavalue.value.text
else
if cyrillic[lang]==nil then --don't display cyrillic for latin wiki
nametemp = p1448.mainsnak.datavalue.value.text
end
end
end
end
if name then
return name, true
elseif not strictLangBool and nametemp then
return nametemp, false
end
--no official name, get label
local label=wikibase.getLabel(teamID)
if season and season==true then
if label then return string.sub(label,1,label:len()-5),true end --
else
return label, true -- No official name, try label
end
end
local function revertfirstlast(name)
local nametable = mw.text.split(name, ",")
if nametable[2] then --there is a coma
return nametable[2].." "..nametable[1]
else
return nametable[1]
end
end
local function checksitelink(sitelink, label)
if sitelink==label then
return "[[" .. sitelink .."]]"
else
return "[[" .. sitelink .. "|" .. label.. "]]"
end
end
-- RiderID --> RiderLink
local function getRiderLink(riderID, startOfSeason) --startOfSeason optional
--Priority order
--#1 P1813, short name, in correct alphabet, correct time
--#2 P1448, official name, in correct alphabet, correct time
--#3 sitelink (so label from wikipedia) in correct language
--#4 label from wikidata in correct language
--#5 label from wikidata in another language
local strictLang = {mk = true, ru = true}
local strictLangBool= strictLang[wiki]
local sitelink = wikibase.getSitelink(riderID)
local officialname,officialnametemp, language, name
local correctlanguage=false
local listOfProperty={'P1813','P1448'}
for _, prop in ipairs(listOfProperty) do
for _, p1813 in statements(riderID, prop) do
if not officialname or not correctlanguage then
language = p1813.mainsnak.datavalue.value.language
officialnametemp = p1813.mainsnak.datavalue.value.text
if strictLangBool then
if wiki==language then
name=officialnametemp --only exact language
correctlanguage=true
end
else
if wiki==language then --exact language --> ok
name=officialnametemp
correctlanguage=true
elseif strictLang[language]==nil and not officialname then
--normally all "latin" languages use the same name, except for cyrillic translation
local russianLabel= wikibase.getLabelByLang(riderID, "ru")
if russianLabel then
local russianEnd=string.sub(russianLabel, -3)
if russianEnd~="вна" and russianEnd~="вич" then --otherwise rejected
name=officialnametemp
correctlanguage=false
end
else -- no russian label, it is most probably not a cyrillic translation
name=officialnametemp --any language latin
correctlanguage=false
end
end
end
if startOfSeason~= nil then
local q = p1813.qualifiers
if q then
local temp = checktime(name,q,startOfSeason)
if temp then officialname = name end--if the time is correct than it is finished
else
officialname = name
end
else
officialname = name
end
end
end
end
if sitelink and officialname then --if there is an official name, then use it
return checksitelink(sitelink, officialname), correctlanguage
else
if officialname then return officialname end
if sitelink then
if wiki == "de" then
local label = wikibase.getLabelByLang(riderID, wiki)
if label then
local p27 = wikibase.getBestStatements(riderID, 'P27') -- P27 is country of citizenship
if p27[1] and p27[1].mainsnak.snaktype == 'value' then
local c = p27[1].mainsnak.datavalue.value.id
if c=="Q159" or c=="Q184" or c=="Q212" or c=="Q232" then -- Q159, Q184, Q212, Q232 is Russia, Belarus, Ukraine, Kazakhstan
return checksitelink(sitelink, label), correctlanguage
end
end
end
end
if wiki == 'ru' then
local label = revertfirstlast(mw.text.trim(string.gsub(sitelink, "%b()", ""), " "))
return checksitelink(sitelink, label), correctlanguage
else
return checksitelink(sitelink, mw.text.trim(string.gsub(sitelink, "%b()",""), " ")), correctlanguage
end
end
-- No WP article. Display label, and make it a red link if no other article uses the title
local link
local label = wikibase.getLabelByLang(riderID, wiki)
if label then
if wiki == 'ar' then
link = make_IllWD2_link(riderID, label)
else
if wiki=='ru' then
label=revertfirstlast(label)
end
if black_list( label) then
link = label
else
local title = mw.title.new(label)
if title and title.exists then
link = label
else
link = "[[" .. label.. "]]"
end
end
end
return link, correctlanguage
end
-- No label in the local language. Try other languages, but don't link.
correctlanguage=false
if wiki == 'ar' then
link = make_IllWD2_link(riderID)
else
link = getLabelFallback(riderID)
if link then
link = string.gsub(link, "%b()", "")
else
link = "(label missing)"
end
end
return link, correctlanguage
end
end
-- Get the countryID, return a single one, not a list
local function getCountryID(entityID, timeOfRace)
local countryID
if entityID then
local stm = getStatementForTime(entityID, 'P1532', timeOfRace) -- P1532 is country for sport
if stm == nil then
stm = getStatementForTime(entityID, 'P17', timeOfRace) -- P17 is country
end
if stm then countryID = stm.mainsnak.datavalue.value.id end
end
return countryID
end
--[[ Get the name of a country ]]
local function getCountryName(countryID)
local name = country_name_from_list(countryID)
if name == nil then
local label, lang = wikibase.getLabelWithLang(countryID)
--[[ Uses standard language fallback. Should not return nil, nil, as all countries have English labels. ]]
if lang == wikilang then
name = label
elseif lang then
name = label .. ' (' .. lang .. ')'
end
end
return name or ''
end
--[[ Get sitelink with no wiki no formating ]]
local function getRawTeamLink(teamID)
local sitelink
local parentID = getParentID(teamID)
if parentID then -- try parent team first
sitelink = mw.wikibase.getSitelink(parentID)
end
if not sitelink then
sitelink = mw.wikibase.getSitelink(teamID)
end
return sitelink
end
--[[ Get sitelink, categoryID and maybe country for a team.
Returns sitelink, team category ID, countryID (only countryID if country arg is true ]]
local function getTeamLinkCat(teamID, timeOfRace, country, forceParentlink)
local name, sitelink, catID, countryID, p31
local parentID = getParentID(teamID)
local season=false
-- Find team category
--Hypothesis, it is a season, look in P2094
for _, p2094 in statements(teamID, 'P2094') do
if checktime(p2094, p2094.qualifiers, timeOfRace) then
if data.teamCats[p2094.mainsnak.datavalue.value.id] then
catID = p2094.mainsnak.datavalue.value.id
season=true
break
end
end
end
--check if season
if season==false then --otherwise already clear
for _, p in statements(teamID, 'P31') do
local natureID = p.mainsnak.datavalue.value.id
if natureID=="Q53534649" then
season=true
break
end
end
end
--look by the parent, then P31 is used for the category
if (not catID and parentID and season) then
p31 = getStatementForTime(parentID, 'P31', timeOfRace)
elseif not season then --it is the team look in the team directly
p31 = getStatementForTime(teamID, 'P31', timeOfRace)
end
if p31 and data.teamCats[p31.mainsnak.datavalue.value.id] then
catID = p31.mainsnak.datavalue.value.id
end
-- Find country if needed
if country or data.natTeamCats[catID] then
countryID = getCountryID(teamID, timeOfRace)
end
if countryID and data.natTeamCats[catID] then
if countryID=='Q145' then
name = getCountryName('Q23666')
else --to solve the United-Kingdom/Great Britain problem by national team
name = getCountryName(countryID)
end
local t={Q20738667=34, Q54555994=35, Q99658502=36}
if t[catID] then --add U23, U19, B, (note: why "B" and not B)
name = name ..' '..translate("headoftableIII",t[catID])
end
sitelink = getRawTeamLink(teamID)
else
-- It is not a national cycling team
local isLocal
if season and not forceParentlink then
sitelink = wikibase.getSitelink(teamID)
name, isLocal = getOfficialName(teamID, timeOfRace,true) --problem here is that the label will be used if no official name, official name of the parent would actually be better...
if not sitelink and parentID then
sitelink = wikibase.getSitelink(parentID)
end
else
if parentID then -- try parent team first
sitelink = wikibase.getSitelink(parentID)
name, isLocal = getOfficialName(parentID, timeOfRace)
end
if not sitelink then
sitelink = wikibase.getSitelink(teamID)
end
end
if not name or (not isLocal and l10n["lang_priority"]) then
local partName, partIsLocal = getOfficialName(teamID, timeOfRace)
if partName and (not name or partIsLocal) then
name = partName
end
end
end
if sitelink then
if name then
sitelink = '[[' .. sitelink .. '|' .. name .. ']]'
else
sitelink = '[[' .. sitelink .. ']]'
end
else
if wiki == "ar" then
local arlabel = mw.wikibase.getLabelByLang((parentID or ''), 'ar') or ""
local texte = mw.wikibase.getLabelByLang(teamID, 'ar') or ""
sitelink = make_IllWD2_link((parentID or teamID), arlabel, name, texte)
else
if name then
sitelink = name
else
sitelink = (parentID and wikibase.getLabel(parentID)) or
wikibase.getLabel(teamID) or 'No name'
end
end
end
return sitelink, catID, countryID
end
local function getTeamCodeCat(teamID, timeOfRace)
-- Find team category
local codeUCI
local p1998 =getStatementForTime(teamID, 'P1998', timeOfRace)
if p1998 then
codeUCI = p1998.mainsnak.datavalue.value
else
local parentID = getParentID(teamID)
if parentID then
p1998 =getStatementForTime(parentID, 'P1998', timeOfRace)
if p1998 then
codeUCI = p1998.mainsnak.datavalue.value
end
end
end
return codeUCI
end
local function getReference(lf,statement, outputLocal)
local function formatRefDate(date, precision)
if precision == 9 then -- Precision is year
return string.sub(date, 2, 5)
elseif precision == 10 then -- Precision is month
return contentLanguage:formatDate("F Y", string.sub(date, 2, 8))
elseif precision >= 11 then -- Precision is day (or less)
return funcDate(date, 'long')
end
end
local ref = statement.references
if not ref or not ref[1] then
return nil
end
ref = ref[1].snaks
if ref.P854 and ref.P854[1] and ref.P854[1].snaktype == 'value' then -- P854 is 'reference URL'
local refURL = ref.P854[1].datavalue.value
local refTitle = ''
local refDate = ''
local refRetrieved = ''
local refLang = ''
if ref.P1476 and ref.P1476[1] and ref.P1476[1].snaktype == 'value' then -- P1476 is 'title URL'
refTitle = ref.P1476[1].datavalue.value.text
local lang = ref.P1476[1].datavalue.value.language
if lang ~= wikilang then
refLang = '(' .. lang .. ')'
if wiki == 'ar' then refLang = lang end
end
end
if ref.P577 and ref.P577[1] and ref.P577[1].snaktype == 'value' then -- P577 is 'publication date'
local value = ref.P577[1].datavalue.value
refDate = formatRefDate(value.time, value.precision)
if (wiki == 'ar') then refDate = refDate
else refDate = ', ' .. refDate
end
end
if ref.P813 and ref.P813[1] and ref.P813[1].snaktype == 'value' then -- P813 is 'retrieved'
local value = ref.P813[1].datavalue.value
refRetrieved = formatRefDate(value.time, value.precision)
if wiki == "de" then
refRetrieved = ", (abgerufen am " .. refRetrieved .. ')'
elseif wiki == "ar" then
refRetrieved = refRetrieved
elseif wiki == "fr" then
refRetrieved = " (consulté le " .. refRetrieved .. ')'
elseif wiki == "da" then
refRetrieved = " Hentet " .. refRetrieved .. '.'
else
refRetrieved = " Retrieved " .. refRetrieved .. '.'
end
end
local domain = string.match(refURL, '//([^/]+)')
if string.sub(domain, 1, 4) == 'www.' then
domain = string.sub(domain, 5)
end
local refText
if wiki == "ar" then
refText = '{{web cite' ..
'|url = ' .. refURL ..
'|title= ' .. refTitle ..
'|lang = ' .. refLang ..
'|website=' .. domain ..
'|date=' .. refDate ..
'|accessdate=' .. refRetrieved ..
'}}'
elseif wiki == "fr" then
-- fr: "(en) « Lloyd Mondory ... EPO », sur velonews.competitor.com (consulté le 30 april 2016), 30 octobre 2015."
local sur = ', sur <span style="font-style:italic;"> ' .. domain .. '</span>'
refText = refLang .. ' « ['.. refURL .. ' '.. refTitle .. '] »' .. sur .. refRetrieved .. refDate .. '.'
elseif wiki == "de" then
local In = ' In: <span style="font-style:italic;">' .. domain .. '</span>'
refText = '<span style="font-style:italic;">['.. refURL.. ' '.. refTitle.. '.]</span> ' ..
In .. refDate .. refRetrieved ..'.'
else
local at = ', <span style="font-style:italic;"> ' .. domain .. '</span>'
refText = refLang .. ' [' .. refURL .. ' ' .. refTitle .. ']' .. at .. refDate .. '.' .. refRetrieved
end
if outputLocal==1 then
return refText
else
local refargs = {}
if wiki ~= "ar" then
refargs.name = refText
end
return lf:extensionTag('ref', refText, refargs)
end
end
end
--Some wikipedia, like WP:ar, don't use model like
--{{#invoke:Cycling race/infobox|Q123}}
--But have the module included in another module
--{{#invoke:wikidata|Cycling race/infobox|...
--in this case frame does not refer to the arguments of /infobox but to the wanted ones
--read https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual#frame-object
local function get_arg(index, lf, number)
if lf.args[index] then
if number then
return tonumber(lf.args[index])
else
return string.gsub(lf.args[index], "%c", "")
end
end
return nil
end
local function getImageOrMap(QID, PID)
local p18 = wikibase.getBestStatements(QID, PID) -- P18 is 'image'
local first
for _, image in pairs(p18) do
if image.mainsnak.snaktype == 'value' then
if not first then
first = image.mainsnak.datavalue.value
end
local q = image.qualifiers
if q and q.P2096 then
for _, caption in pairs(q.P2096) do -- P2096 is 'caption'
if caption.snaktype == 'value' and caption.datavalue.value.language == wikilang then
return image.mainsnak.datavalue.value, caption.datavalue.value.text
end
end
end
end
end
return first
end
local function getLogo(QID)
return getImageOrMap(QID, 'P154')
end
local function getImage(QID)
return getImageOrMap(QID, 'P18')
end
local function getMap(QID)
return getImageOrMap(QID, 'P242')
end
local function getSectionalView(QID)
return getImageOrMap(QID, 'P2713')
end
--[[ Get link for race or competition]]
local function raceLink(QID)
local sitelink = wikibase.getSitelink(QID)
local instanceOf = firstValue(QID, 'P3450', 'id')
if instanceOf == nil then
instanceOf = firstValue(QID, 'P31', 'id') -- P31 is 'instance of'
end
if instanceOf == 'Q1137352' then -- Q1137352 is 'French Road Cycling Cup'
local label2 = wikibase.getLabel(instanceOf)
if sitelink then
if label2 then return '[[' .. sitelink .. '|' .. label2 .. ']]' end
return '[[' .. sitelink .. ']]'
end
local sitelink2 = wikibase.getSitelink(instanceOf)
if sitelink2 then return '[[' .. sitelink2 ..'|' .. string.gsub(sitelink2, " %b()", "") .. ']]' end
if label2 then return label2 end
end
if sitelink then return "[[".. sitelink.. "]]" end
return wikibase.getLabel(QID) or ''
end
local function getPlaceLink(placeID,timeOfRace)
local sitelink = wikibase.getSitelink(placeID)
local name = country_name_from_list(placeID)
if name==nil then
name=getOfficialName(placeID, timeOfRace,nil,true) --name should be in the right language
end
if sitelink then
-- Delete " (...)" form e.g. "Unley (South Australia)"
if name ~=nil then
return '[[' .. sitelink .. '|' .. name .. ']]'
else
return '[[' .. sitelink .. '|' .. string.gsub(sitelink, ' %b()', '') .. ']]'
end
end
local label = wikibase.getLabel(placeID) or ''
if wiki == 'ar' then
arlabel = wikibase.getLabelByLang(placeID, "ar")
return make_IllWD2_link(placeID, arlabel)
end
return contentLanguage:ucfirst(label)
end
-- ClassID --> ClassLink
-- some WPs use a unique article for this case
local function classLinkFn(classID, circuitID)
local link, label
if wiki~="fr" then --not used
link= wikibase.getSitelink('Q22348500') -- Q22348500 is 'cycling race class'
elseif circuitID then
link =wikibase.getSitelink(circuitID) --optional parameter to obtain [circuitlink|class label]
end
if classID=="Q18536594" then
if wiki=="fr" then
label="JO"
else
label="OG"
end
else
label = getLabelFallback(classID)
end
if label and link then
link = '[[' .. link .. '|' .. label .. ']]'
elseif link then
link = '[[' .. link .. ']]'
elseif label then
link = label
else
link=''
end
if wiki == "ar" then-- right now Q22348500 has no link in "ar"
link = make_IllWD2_link(classID , "", label)
end
return link
end
--[[ Get local content to a infoboxe from template args ]]
local function getLocalContent(contents, args)
for _, content in pairs(contents) do
local name = content.name
if not name then error('translation missing in Module:Cycling race/l10n of your wikipedia') end
local nameNoShy = string.gsub(name, '­', '') -- filter soft hyphen out
local nameNoShyLow, name_pluralNoShyLow
if nameNoShy then
nameNoShyLow = mw.ustring.lower(nameNoShy)
end
local name_plural = content.name_plural
local name_pluralNoShy = name_plural and string.gsub(name_plural, '­', '') -- filter soft hyphen out
if name_pluralNoShy then
name_pluralNoShyLow = mw.ustring.lower(name_pluralNoShy)
end
if args[nameNoShy] and args[nameNoShy] ~= '' then
if content.special then
local newname, value = string.match(args[nameNoShy], '([^:]+):(.*)')
if value and mw.text.trim(value) ~= '' then
content.name = mw.text.trim(newname)
content.content = mw.text.trim(value)
end
else
content.content = mw.text.trim(args[nameNoShy])
end
elseif nameNoShyLow and args[nameNoShyLow] and args[nameNoShyLow] ~= '' then
if content.special then
local newname, value = string.match(args[nameNoShyLow], '([^:]+):(.*)')
if value and mw.text.trim(value) ~= '' then
content.name = mw.text.trim(newname)
content.content = mw.text.trim(value)
end
else
content.content = mw.text.trim(args[nameNoShyLow])
end
elseif args[name_pluralNoShy] and args[name_pluralNoShy] ~= '' then
content.name = content.name_plural
content.content = mw.text.trim(args[name_pluralNoShy])
elseif name_pluralNoShyLow and args[name_pluralNoShyLow] and args[name_pluralNoShyLow] ~= '' then
content.name = content.name_plural
content.content = mw.text.trim(args[name_pluralNoShyLow])
end
end
end
local function checkDis(q) --discipline
dis="road"
local sport_id=nil
if q and q.P641 and q.P641[1] and q.P641[1].snaktype == 'value' then
sport_id=q.P641[1].datavalue.value.id
elseif q and q.P642 and q.P642[1] and q.P642[1].snaktype == 'value' then --fallback
sport_id=q.P642[1].datavalue.value.id
end
if sport_id then
if sport_id == 'Q520611' or sport_id =='Q1031445' then
onlyRoad=false
dis="mountainBike"
elseif sport_id == 'Q335638' then
onlyRoad=false
dis="cycloCross"
elseif sport_id == 'Q221635' then
onlyRoad=false
dis="track"
end
end
return dis
end
-- Rider --> Team link
local function getTeam(riderID, timeOfRace, q)
-- q: qualifiers of statement in race entity where the rider is the value
local teamID, link, catID, countryID
if q and q.P54 and q.P54[1].snaktype == 'value' then -- P54 is member of sports team
teamID = q.P54[1].datavalue.value.id
link, catID, countryID = getTeamLinkCat(teamID, timeOfRace)
else
for _, s in statements(riderID, 'P54') do
if not link then --like a break
p54 =checktime(s, s.qualifiers, timeOfRace)
if p54 then
dis=checkDis(p54.qualifiers)
if dis=='road' then --by default
teamID = p54.mainsnak.datavalue.value.id
link, catID, countryID = getTeamLinkCat(teamID, timeOfRace)
end
end
end
end
end
return link, teamID, catID, countryID
end
--RiderID --> UCI code
local function getTeamCode(riderID, timeOfRace, q)
-- q: qualifiers of statement in race entity where the rider is the value
local teamID, code
if q and q.P54 and q.P54[1].snaktype == 'value' then -- P54 is member of sports team
teamID = q.P54[1].datavalue.value.id
code = getTeamCodeCat(teamID, timeOfRace)
else
local p54 = getStatementForTime(riderID, 'P54', timeOfRace)
if p54 then
teamID = p54.mainsnak.datavalue.value.id
code= getTeamCodeCat(teamID, timeOfRace)
end
end
return code
end
local function seasonToTeamID(teamID)
if teamID then
local parentID=getParentID(teamID)
if parentID then--season was used
return parentID
else
return teamID
end
else
return nil
end
end
local function wdLink(id)
local text = "[[File:Wikidata-logo S.svg| " .. Wikidatalogosize .. "|link=d:" .. id .. "]]"
if arwiki_totemplate then
text = '{{عدل في ويكي بيانات|type1=1|id=' .. id .. '}}'
end
return text
end
local function WPlinkpure(Qnumber)
local link=''
local Sitelink = wikibase.getSitelink(Qnumber) -- link to WParticle
local Label = getLabelFallback(Qnumber) or ''
if Sitelink ~= nil then link = "[[" .. Sitelink .. "|" .. mw.text.trim(string.gsub(Sitelink, "%b()", "")..' ') .. "]]"
elseif wiki == 'ar' then
arlabel = mw.wikibase.getLabelByLang(Qnumber, 'ar') or ""
link = make_IllWD2_link(Qnumber , arlabel , Label)
else
link = mw.ustring.gsub(Label, "^(%a)", function (x) return mw.ustring.upper(x) end)
end
return link
end
--=== C) Function for the output ===
local function getCountryBool(no_country_list)
local country = true
if no_country_list then
for _, value in pairs(no_country_list) do -- get data if country should be printed in this wiki
if value == wiki then country = false end
end
end
return country
end
local function handle_error_message(s)
local error_message=''
if s.error_message and s.error_message ~= 0 then
error_message = func_error_message( 1)
error_message = mw.ustring.gsub(error_message, "<1>", s.property)
error_message = mw.ustring.gsub(error_message, "<2>", mw.wikibase.label( s.item ))
error_message = mw.ustring.gsub(error_message, "<3>", s.item)
error_message = ' [[File:Exclam icon.svg|12px|'.. error_message .. ']]'
end
return error_message
end
local function tableA(s)
local error_message=handle_error_message(s)
local t = mw.html.create('table')
:addClass('sortable')
:attr('cellpadding', '0')
:attr('cellspacing', '0')
:css('border' , '1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1)')
:css('padding', '3px')
local title =translate(s.header_function,s.header_1, s.w_race, s.title)
if s.header_1 == 19 and wiki == "ar" then title = title .. " " .. s.year end
local wd_link = mw.html.create('span'):cssText('float:left; margin: 0 5px'):wikitext(wdLink(s.item..'#'..s.property))
if arwiki_totemplate then wd_link = wdLink(s.item..'#'..s.property) end
local caption = t:tag('tr'):tag('th'):attr('colspan', tostring(#s.header_2 + 1))
:cssText('padding:2px; text-align:center; line-height: 1.8em; color: inherit;')
:css('background-color',backgroundColor)
caption:wikitext(tostring(wd_link)..' '..error_message ..' '..title)
local country=getCountryBool(s.no_country)
local header = t:tag('tr')
for i,k in ipairs(s.header_2) do
if i == s.country_column then
if country == true then
header:tag('th')
:cssText('text-align:center;padding:2px 20px 2px 2px;white-space:nowrap')
:wikitext(translate(s.header_function,k,s.w_race))
end
end
if i ~= s.country_column then
local column = header:tag('th')
:cssText('text-align:center;padding:2px 20px 2px 2px;white-space:nowrap')
:wikitext(translate(s.header_function,k,s.w_race))
if s.data_sort_type[i] == 'unsortable' then
column:addClass('unsortable')
end
end
end
return t
end
local function tableB(s) --for startlist
local error_message=handle_error_message(s)
local roll = true
for _, value in pairs(s.no_roll_startlist) do -- get data if country should be printed in this wiki
if value == wiki then roll = false end
end
local cssTable= "border: 1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1); margin: 0 0 0 0;"..
"background-color: var(--background-color-base, #fff); padding: 0px; float: left;"..
"clear: left; color: var(--color-base, #202122); text-align: left; vertical-align: top; font-size: 85%; line-height: 1.8em;"
local wdlink_span = mw.html.create('span'):css('float',floattable):wikitext(wdLink(s.item.. '#'.. s.property)..' '..error_message)
if arwiki_totemplate then wdlink_span = wdLink(s.item..'#'..s.property) end
if roll == true then
local rollTable1 = mw.html.create('div'):addClass("mw-collapsible")
:cssText('center = margin: 0 0.5em 0;clear:both; border: 1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1);' ..
'cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; background-color: var(--background-color-base, #fff); color:inherit; padding: 5px;'..
'margin-bottom:1em; background-color:'..backgroundColor..';')
:attr('title','['..translate("startlist",14)..']/['..translate("startlist",15)..']')
local tDiv= rollTable1:tag('div')
:cssText('text-align:'.. textalign ..";height:1.8em; color:inherit;font-weight:bold;")
:css('background-color',backgroundColor)
tDiv:tag('span')
local tSpan=tDiv:wikitext(tostring(wdlink_span))
tDiv:wikitext(translate("startlist",1,s.w_race or false))
tDiv = rollTable1:tag('div'):addClass("mw-collapsible-content"):cssText("margin:0; background:var(--background-color-base, #fff); color: inherit; display:block; text-align:left;")
local tTable= tDiv:tag('table'):cssText("border:1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1)")
local tCell = tTable:tag('tr'):tag('td')
local insideTable =tCell:tag('table'):attr('cellpadding','4') -- cellspacing="0" style="width:100%;" color: black;
:cssText(cssTable)
return rollTable1, insideTable
else
--otherwise problem of clear
local tab = mw.html.create('table')
tCell=tab:tag('td')
local tTable =tCell:tag('table')
:attr('cellpadding','0')
:cssText(cssTable)
tCell = tTable:tag('tr'):tag('th')
:css("background-color",backgroundColor)
:css('color', 'inherit')
:attr('colspan','3'):attr('align','center')
tCell:node(wdlink_span)
tCell:wikitext(translate("startlist",1,s.w_race or false))
local tRow=tCell:tag('tr')
return tab, tRow
end
end
--=== D) Jersey, flag functions ===
--used from 2 functions
local flags = {
Q16 = {'CAN', {'Flag of Canada.svg', '+1965-02-15'}},
Q17 = {'JPN', {'Flag of Japan.svg', '+1999-08-13'},
{'Flag of Japan (1870–1999).svg', '+1870-02-27', '+1999-08-12'}},
Q20 = {'NOR', {'Flag of Norway.svg', '+1821-07-13'}},
Q27 = {'IRL', {'Flag of Ireland.svg', '+1980-07-29'},
{'Olympic flag.svg', '+1980-07-19', '+1980-07-29'}, -- OG-1980
{'Flag of Ireland.svg', '+1937-12-29', '+1980-07-19'}},
Q28 = {'HUN', {'Flag of Hungary.svg', '+1957-05-23'}},
Q29 = {'ESP', {'Flag of Spain.svg', '+1981-12-06'},
{'Flag of Spain (1977–1981).svg', '+1977-01-21', '+1981-12-06'},
{'Flag of Spain (1945–1977).svg', '+1945-10-11', '+1977-01-21'},
{'Flag of Spain (1938–1945).svg', '+1939', '+1945-10-11'},
{'Flag of the Second Spanish Republic.svg', '+1931-04-14', '+1939'},
{'Flag of Spain (1785–1873, 1875–1931).svg', '+1874', '+1931-04-13'}},
Q30 = {'USA', {'Flag of the United States.svg', '+1960-07-04'}},
Q31 = {'BEL', {'Flag of Belgium (civil).svg', '+1980-07-29'},
{'Olympic flag.svg', '+1980-07-19', '+1980-07-29'}, -- OG-1980
{'Flag of Belgium (civil).svg', '+1800', '+1980-07-19'}},
Q32 = {'LUX', {'Flag of Luxembourg.svg'}},
Q33 = {'FIN', {'Flag of Finland.svg', '+1918-05-29'}},
Q34 = {'SWE', {'Flag of Sweden.svg'}},
Q35 = {'DEN', {'Flag of Denmark.svg', '+1980-07-29'},
{'Olympic flag.svg', '+1980-07-19', '+1980-07-29'}, -- OG-1980
{'Flag of Denmark.svg', '+1800', '+1980-07-19'}},
Q36 = {'POL', {'Flag of Poland.svg'}},
Q37 = {'LTU', {'Flag of Lithuania.svg', '+2004-09-01'},
{'Flag of Lithuania (1988-2004).svg', '+1990-03-11', '+2004-09-01'}},
Q38 = {'ITA', {'Flag of Italy.svg', '+1980-07-29'},
{'Olympic flag.svg', '+1980-07-19', '+1980-07-29'}, -- OG-1980
{'Flag of Italy.svg', '+1946-06-19', '+1980-07-19'},
{'Flag of Italy (1861–1946).svg', '+1861', '+1946-06-19'}},
Q39 = {'SUI', {'Flag of Switzerland.svg', '+1980-08-29'},
{'Olympic flag.svg', '+1980-07-19', '+1980-07-29'}, -- OG-1980
{'Flag of Switzerland.svg', '+1879-01-01', '+1980-07-19'}},
Q40 = {'AUT', {'Flag of Austria.svg', '+1945-05-01'},
{'Flag of Austria.svg', '+1919-10-21', '+1938-03-13'}},
Q41 = {'GRE', {'Flag of Greece.svg', '+1978'}},
Q43 = {'TUR', {'Flag of Turkey.svg'}},
Q45 = {'POR', {'Flag of Portugal.svg', '+1911-06-30'}},
Q55 = {'NED', {'Flag of the Netherlands.svg', '+1980-07-29'},
{'Olympic flag.svg', '+1980-07-19', '+1980-07-29'}, -- OG-1980
{'Flag of the Netherlands.svg', '+1806', '+1980-07-19'}},
Q77 = {'URU', {'Flag of Uruguay.svg'}},
Q96 = {'MEX', {'Flag of Mexico.svg', '+1968-09-16'},
{'Flag of Mexico (1934-1968).svg', '+1934', '+1968-09-16'}},
Q114 = {'KEN', {'Flag of Kenya.svg'}},
Q115 = {'ETH', {'Flag of Ethiopia.svg', '+1996-10-31'}},
Q117 = {'GHA', {'Flag of Ghana.svg', '+1966-02-28'}},
Q142 = {'FRA', {'Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg', '+2020-07-14'},
{'Flag of France.svg', '+1980-07-29', '+2020–07-14'},
{'Olympic flag.svg', '+1980-07-19', '+1980-07-29'}, -- OG-1980
{'Flag of France.svg', '+1794-05-20', '+1980-07-19'}},
Q145 = {'GBR', {'Flag of the United Kingdom (3-5).svg', '+1980-07-29'},
{'Olympic flag.svg', '+1980-07-19', '+1980-07-29'}, -- OG-1980
{'Flag of the United Kingdom (3-5).svg', '+1980-07-19'}},
Q148 = {'CHN', {"Flag of the People's Republic of China.svg", '+1985'}},
Q155 = {'BRA', {'Flag of Brazil.svg', '+1992-05-11'},
{'Flag of Brazil (1968–1992).svg', '+1968-05-28', '+1992-05-11'}},
Q159 = {'RUS', {'Flag of Russia.svg', '+1993-12-11'},
{'Flag of Russia (1991–1993).svg', '+1991-08-22', '+1993-12-11'},
{'Flag of the Russian Soviet Federative Socialist Republic.svg', '+1954', '+1991-08-22'},
{'Flag of the Russian Soviet Federative Socialist Republic (1937–1954).svg', '+1937', '+1954'}},
Q183 = {'GER', {'Flag of Germany.svg', '+1949-05-23'},
{'Flag of the German Reich (1935–1945).svg', '+1935-09-15', '+1945-05-23'},
{'Flag of the German Reich (1933–1935).svg', '+1933-03-12', '+1935-09-15'},
{'Flag of Germany (3-2 aspect ratio).svg', '+1919-04-11', '+1933-03-12'},
{'Flag of the German Empire.svg', '+1871-04-16', '+1919-04-11'}},
Q184 = {'BLR', {'Flag of Belarus.svg', '+2012-05-11'},
{'Flag of Belarus (1995–2012).svg', '+1995-06-07', '+2012-05-11'},
{'Flag of Belarus (1918, 1991–1995).svg', '+1991-09-19', '1995-06-07'}},
Q189 = {'ISL', {'Flag of Iceland.svg', '+1944-06-17'}},
Q191 = {'EST', {'Flag of Estonia.svg'}},
Q211 = {'LAT', {'Flag of Latvia.svg'}},
Q212 = {'UKR', {'Flag of Ukraine.svg', '+1992-01-28'}},
Q213 = {'CZE', {'Flag of the Czech Republic.svg', '+1920-03-30'}},
Q214 = {'SVK', {'Flag of Slovakia.svg'}},
Q215 = {'SLO', {'Flag of Slovenia.svg'}},
Q217 = {'MDA', {'Flag of Moldova.svg'}},
Q218 = {'ROU', {'Flag of Romania.svg', '+1989-12-27'},
{'Flag of Romania (1965-1989).svg', '+1989-12-27', '+1965'},
{'Flag of Romania (1952-1965).svg', '+1952', '+1965'},
{'Flag of Romania (1948-1952).svg', '+1948-01-08', '+1952'},
{'Flag of Romania.svg', '12. april 1867-04-12', '+1948-01-08'}},
Q219 = {'BUL', {'Flag of Bulgaria.svg', '+1990-11-22'},
{'Flag of Bulgaria (1971 – 1990).svg', '+1971-05-18', '+1990-11-22'}},
Q222 = {'ALB', {'Flag of Albania.svg', '+1992'}},
Q224 = {'CRO', {'Flag of Croatia.svg', '+1990-12-21'},
{'Flag of Croatia (white chequy).svg', '+1990-06-27', '+1990-12-21'}},
Q227 = {'AZE', {'Flag of Azerbaijan.svg'}},
Q228 = {'AND', {'Flag of Andorra.svg'}},
Q229 = {'CYP', {'Flag of Cyprus.svg', '+2006-08-20'},
{'Flag of Cyprus (1960-2006).svg', '+1960-08-16', '+2006-08-20'}},
Q232 = {'KAZ', {'Flag of Kazakhstan.svg'}},
Q235 = {'MON', {'Flag of Monaco.svg'}},
Q238 = {'SMR', {'Flag of San Marino.svg', '+1980-07-29'},
{'Olympic flag.svg', '+1980-07-19', '+1980-07-29'}, -- OG-1980
{'Flag of San Marino.svg', '+1980-07-19'}},
Q241 = {'CUB', {'Flag of Cuba.svg'}},
Q244 = {'BAR', {'Flag of Barbados.svg'}},
Q252 = {'INA', {'Flag of Indonesia.svg'}},
Q258 = {'RSA', {'Flag of South Africa.svg', '+1994-04-27'},
{'Flag of South Africa (1928–1994).svg', '+1928-05-31', '+1994-04-27'}},
Q262 = {'ALG', {'Flag of Algeria.svg'}},
Q265 = {'UZB', {'Flag of Uzbekistan.svg'}},
Q298 = {'CHI', {'Flag of Chile.svg'}},
Q334 = {'SGP', {'Flag of Singapore.svg'}},
Q347 = {'LIE', {'Flag of Liechtenstein.svg'}},
Q398 = {'BRN ', {'Flag of Bahrain.svg','+2002-02-17'},
{'Flag of Bahrain (1972–2002).svg', '+1972-08-19', '+2002-02-16'}},
Q403 = {'SRB', {'Flag of Serbia.svg', '+2004-08-18'},
{'Flag of Serbia (1992–2004).svg', '+1992-04-27', '+2004-08-17'}},
Q408 = {'AUS', {'Flag of Australia.svg', '+1980-07-29'},
{'Olympic flag.svg', '+1980-07-19', '+1980-07-29'}, -- OG-1980
{'Flag of Australia.svg', '+1980-07-19'}},
Q414 = {'ARG', {'Flag of Argentina.svg'}},
Q419 = {'PER', {'Flag of Peru.svg', '+1950'},
{'Flag of Peru (1825-1950).svg', '+1825-02-25', '+1950'}},
Q424 = {'CAM', {'Flag of Cambodia.svg', '+1993-06-30'},
{'Flag of Cambodia.svg', '+1948-10-20', '+1970-10-09'}},
Q664 = {'NZL', {'Flag of New Zealand.svg'}},
Q711 = {'MGL', {'Flag of Mongolia.svg'}},
Q717 = {'VEN', {'Flag of Venezuela.svg', '+2006-03-12'},
{'Flag of Venezuela (1930–2006).svg', '+1930','+2006-03-12'}},
Q733 = {'PAR', {'Flag of Paraguay.svg', '+2013-07-15'},
{'Flag of Paraguay (1990–2013).svg', '+1990', '+2013-07-14'}},
Q736 = {'ECU', {'Flag of Ecuador.svg'}},
Q739 = {'COL', {'Flag of Colombia.svg'}},
Q750 = {'BOL', {'Flag of Bolivia.svg', '+1851-10-31'}},
Q754 = {'TTO', {'Flag of Trinidad and Tobago.svg'}},
Q769 = {'GRN', {'Flag of Grenada.svg'}},
Q774 = {'GUA', {'Flag of Guatemala.svg'}},
Q778 = {'BAH', {'Flag of the Bahamas.svg'}, '+1973-07-10'},
Q783 = {'HON', {'Flag of Honduras.svg'}, '+1949'},
Q786 = {'DOM', {'Flag of the Dominican Republic.svg'}},
Q794 = {'IRI', {'Flag of Iran.svg', '+1980-07-29'},
{'Flag of Iran (1964–1980).svg', '+1964', '+1980-07-29'}},
Q800 = {'CRC', {'Flag of Costa Rica (state).svg', '+1906-11-27'}},
Q801 = {'ISR', {'Flag of Israel.svg'}},
Q804 = {'PAN', {'Flag of Panama.svg'}},
Q813 = {'KGZ', {'Flag of Kyrgyzstan.svg', '+1992-03-03'}},
Q817 = {'KUW', {'Flag of Kuwait.svg', '+1961-09-07'}},
Q833 = {'MAS', {'Flag of Malaysia.svg', '+1963-09-16'}},
Q842 = {'OMA', {'Flag of Oman.svg', '+1995'}},
Q846 = {'QAT', {'Flag of Qatar.svg'}},
Q858 = {'SYR', {'Flag of Syria.svg', '+1980-03-29'}},
Q865 = {'TPE', {'Flag of the Republic of China.svg', '+1928-12-17'}},
Q869 = {'THA', {'Flag of Thailand.svg'}},
Q878 = {'UAE', {'Flag of the United Arab Emirates.svg'}},
Q881 = {'VIE', {'Flag of Vietnam.svg', '+1976-02-07'}},
Q884 = {'KOR', {'Flag of South Korea.svg', '+1997-10'}},
Q889 = {'AFG', {'Flag of Afghanistan (2013–2021).svg','+2013-08-19'},
{'Flag of Afghanistan (2004-2021, Variant).svg', '+2004-10-09', '+2013-08-18'},
{'Flag of Afghanistan (2002–2004, variant with golden arms).svg', '+2002-06-27', '+2004-10-08'},
{'Flag of Afghanistan (2002–2004).svg', '+2002-01-28', '+2002-06-26'},
{'Flag of Afghanistan (2001–2002).svg', '+2001-11-13', '+2002-01-27'},
{'Flag of Afghanistan (1992–2001).svg', '+1992-12-07', '+2002-01-26'},
{'Flag of Afghanistan (1992).svg', '+1992-04-27', '+1992-12-06'},
{'Flag of Afghanistan (1987–1992).svg', '+1987-11-30', '+1992-04-26'},
{'Flag of Afghanistan (1980–1987).svg', '+1980-04-22', '+1987-11-29'},
{'Flag of Afghanistan (1978–1980).svg', '+1978-10-19', '+1980-04-21'},
{'Flag of Afghanistan (1978).svg', '+1978-04-27', '+1978-10-18'},
{'Flag of Afghanistan (1974–1978).svg', '+1974-05-9', '+19780-4-26'},
{'Flag of Afghanistan (1973–1974).svg', '+1973-03-17', '+1974-05-8'},
{'Flag of Afghanistan (1931–1973).svg', '+1930-03-27', '+1973-03-16'},
{'Flag of Afghanistan (1929–1931).svg', '+1929-01-1', '+1930-03-26'}},
Q902 = {'BAN ', {'Flag of Bangladesh.svg','+1972-01-17'},
{'Flag of Bangladesh (1971).svg', '+1971-03-06', '+1972-01-16'}},
Q916 = {'ANG', {'Flag of Angola.svg', '+1975-11-11'}},
Q917 = {'BHU ', {'Flag of Bhutan.svg','+1972-06-08'},
{'Flag of Bhutan (1956–1969).svg', '+1956-07-01', '+1972-06-07'},
{'Flag of Bhutan (1949–1956).svg', '+1949-01-01', '+1956-06-30'}},
Q921 = {'BRU', {'Flag of Brunei.svg', '+1959-09-29'}},
Q928 = {'PHI', {'Flag of the Philippines.svg', '+1998'}},
Q948 = {'TUN', {'Flag of Tunisia.svg', '+1999-07-03'}},
Q954 = {'ZIM', {'Flag of Zimbabwe.svg', '+1980-04-18'}},
Q965 = {'BUR', {'Flag of Burkina Faso.svg'}},
Q983 = {'GEQ', {'Flag of Equatorial Guinea.svg', '+1979-08-21'},
{'Flag of Equatorial Guinea (1973–1979).svg', '+1973', '+1979-08-21'},
{'Flag of Equatorial Guinea (without coat of arms).svg', '+1968-10-12', '+1973'}},
Q986 = {'ERI', {'Flag of Eritrea.svg'}},
Q1000 = {'GAB', {'Flag of Gabon.svg', '+1960-08-09'}},
Q1007 = {'GBS', {'Flag of Guinea-Bissau.svg', '+1973-09-24'}},
Q1008 = {'CIV', {"Flag of Côte d'Ivoire.svg"}},
Q1009 = {'CMR', {'Flag of Cameroon.svg'}},
Q1027 = {'MRI', {'Flag of Mauritius.svg', '+1968-03-13'}},
Q1028 = {'MAR', {'Flag of Morocco.svg'}},
Q1030 = {'NAM', {'Flag of Namibia.svg', '+1990-03-21'}},
Q1036 = {'UGA', {'Flag of Uganda.svg', '+1962-10-09'}},
Q1037 = {'RWA', {'Flag of Rwanda.svg', '+2001-10-25'},
{'Flag of Rwanda (1962–2001).svg', '+1962', '+2001-10-25'}},
Q1183 = {'PUR', {'Flag of Puerto Rico.svg'}},
Q9676 = {'IMN', {'Flag of the Isle of Man.svg'}},
Q15180 = {'URS', {'Flag of the Soviet Union.svg', '+1980-08-15', '+1991-12-25'},
{'Flag of the Soviet Union (1955–1980).svg', '+1955-08-19', '+1980-08-14'},
{'Flag of the Soviet Union (1924–1955).svg', '+1923-11-13', '+1955-08-18'}},
Q16957 = {'GDR', {'Flag of East Germany.svg', '+1959-10-01'},
{'Flag of Germany.svg', '+1949-10-07', '+1959-10-01'}}, --German Democratic Republic
Q8646 = {'HKG', {'Flag of Hong Kong.svg'}},
Q25228 = {'AIA', {'Flag of Anguilla.svg'}},
Q29999 = {'NED', {'Flag of the Netherlands.svg', '+1980-07-29'}, --Kingdom of the Netherlands
{'Olympic flag.svg', '+1980-07-19', '+1980-07-29'}, -- OG-1980
{'Flag of the Netherlands.svg', '+1690', '+1980-07-19'}},
Q33946 = {'TCH', {'Flag of the Czech Republic.svg', '+1920'}}, -- Czechoslovakia (1918–1992)
Q36704 = {'YUG', {'Flag of Yugoslavia (1992–2003).svg', '+1992-04-27', '+2003-02-04'}, --Yugoslavia
{'Flag of Yugoslavia (1943–1992).svg', '+1946', '+1992-04-27'}},
Q41304 = {'GER', {'Flag of Germany (3-2 aspect ratio).svg', '+1918-11-09'}}, -- Weimar Republic
Q47588 = {'EU', {'Flag_of_the_Basque_Country.svg'}},
Q83286 = {'YUG', {'Flag of Yugoslavia (1943–1992).svg'}}, --Socialist Federal Republic of Yugoslavia
Q172579 = {'ITA', {'Flag of Italy (1861–1946).svg'}}, --Kingdom of Italy (1861-1946)
Q216923 = {'TPE', {'Flag of Chinese Taipei for Olympic games.svg'}}, -- Chinese Taipei
Q268970 = {'AUT', {'Flag of Austria.svg', '+1918-11-12', '+1919-09-10'}}, -- German-Austria (1918-1919)
Q713750 = {'FRG', {'Flag of Germany.svg'}}, --West Germany
Q853348 = {'TCH', {'Flag of the Czech Republic.svg'}, '+1960-07-11', '+1990-03-29'}, -- Czechoslovak Socialist Republic (1960-1990)
Q2415901 = {'GER', {'Merchant flag of Germany (1946–1949).svg', '+1945-05-09', '+1949-05-23'}}, -- Allied-occupied Germany
Q13474305 = {'ESP', {'Flag of Spain (1945–1977).svg', '+1945-10-11', '+1977-01-21'}, -- Francoist Spain (1935-1976)
{'Flag of Spain (1938–1945).svg', '+1939', '+1945-10-11'},
{'Flag of the Second Spanish Republic.svg', '+1931-04-14', '+1939'}},
Q113486069={'NEUTRAL', {'Flag white.svg'}} --Russia and Belarus during the ban, cannot replace the flags above, because there are cases where it does not apply
}
local function flag(countryID, date)
local trackingCategory = ''
--[[ If you uncomment the line under this comment, all pages with look-up misses in
the flag table will be placed in a tracking category. You can use this to find more flags
to add to the table. ]]
-- trackingCategory = '[[Category:Missing flag in Module:Cycling race]]'
local entry = flags[countryID]
local IOC
local file
local result = ""
if entry then
for i, v in ipairs(entry) do
if i == 1 then
IOC = v
else
if not date then
file = v[1]
break
else
local from = v[2]
local to = v[3]
if (not from or from <= date) and (not to or to > date) then
file = v[1]
break
end
end
end
end
end
local flagpxSize = '20px'
if countryID == 'Q39' then flagpxSize = '16px'end -- Small size for an square flag as Switzerland
if file then
result = '[[File:' .. file .. '|border|' .. flagpxSize ..'|' .. IOC .. ']]'
if arwiki_totemplate then
result = '{{flagicon|' .. IOC .. '}}'
end
elseif not date then
local p41 = firstValue(countryID, "P41") -- P41 is flag image
if p41 then
result = '[[File:' .. p41 .. '|border|' .. flagpxSize ..'|(Wikidata:' .. countryID .. ')]]'
if arwiki_totemplate then
result = '{{flagicon image|' .. p41 .. '}}'
end
end
else
-- Search flag for specific date
local p41 = getStatementForTime(countryID, "P41", date) -- P41 is flag image
if p41 then
result = '[[File:' .. p41.mainsnak.datavalue.value .. '|border|' .. flagpxSize ..'|(Wikidata:' .. countryID .. ')]]'
if arwiki_totemplate then
result = '{{flagicon image|' .. p41.mainsnak.datavalue.value .. '}}'
end
end
end
return result .. trackingCategory
end
-- countryID --> shape ([[France|FRA]])
local function uciCodeCountry(countryID)
local uciCode, countryName
local blacklist={Q736=true}
if countryID then
--get UCI code
if flags[countryID] then
uciCode=flags[countryID][1]
end
--get link, assumed for a country the label is equal to the link, where not correct in the blacklist
--if the black list becomes too long, we could create a second list for the sitelinks
countryName=country_name_from_list(countryID)
if countryName == nil or blacklist[countryID] then
countryName = mw.wikibase.getSitelink(countryID)
end
if uciCode and countryName then
return ' <small>([['..countryName..'|'..uciCode..']])</small> '
end
end
return '' --else
end
local function jersey_infobox( winner_classification, item, timeOfRace)
local jersey, jersey_name = '', ''
local jerseyWPID = ''
-- 1. Item of race, e.g. Tour de France = 'Q33881'
-- 2. type of winner, names are the ones in variable t_s
-- 3. and 4. start and end time. '+2500' means year 2500. Always beginning with a '+'
-- 5. item of the jersey
-- 6. item of the Wikipedia article of that jersey
--timeOfRace = '+1968-07-01T00:00:00Z'
timeOfRace = string.match(timeOfRace, "+%d%d%d%d") or ''
for _, v in pairs(item) do
for _, value in pairs(data.stageinfobox_jersey) do
if v == value[1] then
if winner_classification == value[2] then
if (timeOfRace >= value[3]) and (timeOfRace <= value[4]) then
jersey = value[5]
jerseyWPID = value[6]
end
end
end
end
end
-- local starttime, endtime = '', '+2500'
if jersey ~= '' then --and (timeOfRace > starttime) and (timeOfRace < endtime) then
local entity_jersey = mw.wikibase.getEntity(jersey)
jersey = entity_jersey.claims['P18'][1].mainsnak.datavalue.value
jersey_name = entity_jersey:getLabel(wikilang) or ''
if jerseyWPID ~= '' then
local entity = mw.wikibase.getEntity( jerseyWPID )
local Sitelink = entity:getSitelink(wiki..'wiki') -- link to WParticle
if Sitelink ~= nil then jerseyWPID = wiki..':'..Sitelink else jerseyWPID = '' end
end
return jersey, jersey_name, jerseyWPID
else return '', '', ''
end
end
local function jersey(h)
local jersey_string = ' '
local jerseys = {
['Q24257871'] = {file = 'Jersey yellow.svg',
name_ar = 'قميص أصفر لمتصدر الترتيب العام',
name_fr = 'maillot jaune de leader du classement général',
name_es = 'maillot amarillo de líder de la clasificación general',
name_ru = 'жёлтая майка лидера генеральной классификации'
},
['Q24645209'] = {file = 'Jersey green.svg',
name_ar = 'قميص أخضر لمتصدر ترتيب النقاط',
name_fr = 'maillot vert de leader du classement par points',
name_es = 'maillot verde de líder de la clasificación por puntos',
name_ca = 'mallot verd del líder de la classificació per punts',
name_ru = 'зелёная майка лидера очковой классификации'
},
['Q640430'] = {file = 'Jersey white.svg',
name_ar = 'قميص أبيض لمتصدر ترتيب الشباب',
name_fr = 'maillot blanc de leader du classement du meilleur jeune',
name_es = 'maillot blanco de líder de la clasificación de los jóvenes',
name_ru = 'белая майка лидера молодёжной классификации',
name_de = 'weißes Trikot des Führenden der Nachwuchswertung'
},
}
if type(h) == 'table' and h[1] then
for _, v in ipairs(h) do
local jersey_name
if jerseys[v] then
jersey_string = jersey_string .. '[[File:' .. jerseys[v].file .. '|20px'
jersey_name = jerseys[v]['name_' .. wiki] or mw.wikibase.getLabel(v) or jerseys[v]['name_fr']
if jersey_name then
jersey_string = jersey_string .. '|' .. jersey_name
end
jersey_string = jersey_string .. ']]'
else
local p18 = mw.wikibase.getBestStatements(v, 'P18')
if p18[1] and p18[1].mainsnak.snaktype == 'value' then
jersey_string = jersey_string .. '[[File:' .. p18[1].mainsnak.datavalue.value .. '|20px'
jersey_name = getLabelFallback(v)
if jersey_name then
jersey_string = jersey_string .. '|' .. jersey_name
end
jersey_string = jersey_string .. ']]'
end
end
end
end
return jersey_string
end -- function end
--=== E) Other (winner) ===
local function isHuman(riderId)
local isHuman = false
if riderId then
local p31 = wikibase.getBestStatements(riderId, 'P31')
for _, iOf in pairs (p31) do
if iOf.mainsnak.snaktype == 'value' and iOf.mainsnak.datavalue.value.id == "Q5" then
isHuman = true
break
end
end
end
return isHuman
end
local function isCountry(inputID)
local isCountry = false
if inputID then
local p31 = wikibase.getBestStatements(inputID, 'P31')
for _, iOf in pairs (p31) do
-- exception Hong-Kong and Taiwan
if iOf.mainsnak.snaktype == 'value' and (iOf.mainsnak.datavalue.value.id == "Q6256" or iOf.mainsnak.datavalue.value.id =="Q15634554" or iOf.mainsnak.datavalue.value.id =="Q779415") then
isCountry = true
break
end
end
end
return isCountry
end
local function isWomenrace(raceID) --for translation
for _, p2094 in statements(raceID, 'P2094') do
if p2094.mainsnak.datavalue.value.id == "Q1451845" then
return true
end
end
return false
end
local function isWomenteam(teamID, timeOfRace)
if isWomenrace(teamID) then --simplest way
return true
end
--else we can identify with teamCat
local _, catID= getTeamLinkCat(teamID, timeOfRace, false)
if data.womenCats[catID] then
return true
end
return false
end
local function getNationality(wID, timeOfRace,q) --for a rider
local p27, countryID
--allow overload of the property, for cases like Russian/BLR ban, or Commonwealth games, only for P1532
if q and q.P1532 and q.P1532[1].snaktype == 'value' then
countryID = q.P1532[1].datavalue.value.id
else
local listOfProperty={'P1532','P27'}
if wID then
for _, prop in ipairs(listOfProperty) do
if countryID==nil then
p27 = getStatementForTime(wID, prop, timeOfRace) --P27 is country of citizenshi
if p27 then
countryID = p27.mainsnak.datavalue.value.id
end
end
end
end
if wiki=='eu' and (countryID=="Q142" or countryID=="Q29") then --look for people or location in the Basque Country, quite expensive function
local birth_place = firstValue(wID, 'P19','id') --birth place
if data.BasqueTown[birth_place] then
return "Q47588"
end
end
end
return countryID
end
local function subwinner(riderId, timeOfRace, q)
local outTable={}
local riderTeam, riderLink, countryID
if riderId then
if isHuman(riderId) then
riderLink = getRiderLink(riderId, timeOfRace)
countryID = getNationality(riderId, timeOfRace,q)
if countryID then
riderLink = flag(countryID, timeOfRace) .. ' ' .. riderLink
end
riderTeam = getTeam(riderId, timeOfRace, q) or ''
else
local _
riderLink, _, countryID = getTeamLinkCat(riderId, timeOfRace, true)
if countryID then
riderLink = flag(countryID, timeOfRace) .. ' ' .. riderLink
end
end
end
return riderLink, riderTeam
end
local function winner(lf,raceID, winners, timeOfRace, country, WDlink_on, team, ref, winnersId)
local p1346 = wikibase.getAllStatements(raceID, 'P1346') -- P1346 is 'winner'
for _, winner in pairs(p1346) do
local wID = winner.mainsnak.snaktype == 'value' and winner.mainsnak.datavalue.value.id
local wOf, wCause, wCriterion, riderLink
local q = winner.qualifiers
if q then
local _, disqualified =isdisqualified(winner,q)
local propertyOf=nil
if q.P2501 and q.P2501[1].snaktype == 'value' then
propertyOf=q.P2501 --result
elseif q.P828 and q.P828[1].snaktype == 'value' then --cause, for cancellation
propertyOf=q.P828
elseif q.P642 and q.P642[1].snaktype == 'value' then
propertyOf=q.P642 --fallback
end
if propertyOf and propertyOf[1].snaktype == 'value' then
for _, qprop in pairs(propertyOf) do
wOf = qprop.datavalue.value.id
if not wOf then
-- Try P1346 (winner) instead
-- Assume Q20882667 ('overall winner general classification') if neither are found
wOf = q.P1346 and q.P1346[1].snaktype == 'value' and q.P1346[1].datavalue.value.id or 'Q20882667'
end
wCause = q.P828 and q.P828[1].snaktype == 'value' and q.P828[1].datavalue.value.id
-- P828 is 'has cause'
wCriterion = q.P1013 and q.P1013[1].snaktype == 'value' and q.P1013[1].datavalue.value.id
-- P1013 is 'criterion used'
if winners[wOf] then
if wID then
local reference = ref and getReference(lf,winner)
local _, countryID
if isHuman(wID) then
riderLink = getRiderLink(wID, timeOfRace)
if reference then
riderLink = riderLink .. reference
end
if team then
local riderTeam = getTeam(wID, timeOfRace, q)
if riderTeam then
riderLink = riderLink .. ' (' .. riderTeam .. ')'
end
end
elseif isCountry(wID) then
riderLink = flag(wID, timeOfRace).." "..getCountryName(wID)
if reference then
riderLink = riderLink .. reference
end
country=true
else --team
local _
riderLink, _, countryID = getTeamLinkCat(wID, timeOfRace, country)
if reference then
riderLink = riderLink .. reference
end
end
if not country then
if not countryID then
if isHuman(wID) then
countryID = getNationality(wID, timeOfRace,q)
else
countryID = getCountryID(wID, timeOfRace)
end
end
if countryID then
riderLink = flag(countryID, timeOfRace) .. ' ' .. riderLink
end
end
if WDlink_on then
riderLink = riderLink .. ' ' .. wdLink(wID)
end
else
riderLink = wCriterion and contentLanguage:ucfirst(wikibase.getLabel(wCriterion) or '') or ''
if wCause then
local cause = wikibase.getLabel(wCause)
if cause then
riderLink = riderLink .. ' (' .. cause .. ')'
end
end
end
if disqualified==true then
riderLink='<s>'..riderLink..'</s>'
end
if winnersId and winnersId[wOf] then
if disqualified or ((not wID) and wCriterion) then
winnersId[wOf]= 'Q666' --to identify disqualification
else
winnersId[wOf]= wID --identify cancelled
end
end
if winners[wOf] == '' then
winners[wOf] = riderLink
else
winners[wOf] = winners[wOf] .. '<br/>' .. riderLink
end
end
end
end
end
end
end
local function sortAndConcat(t_Body, resultTable)
table.sort(t_Body, function(a, b) return a['sortkey'] < b['sortkey'] end)
for _, m in ipairs(t_Body) do resultTable:node(m['body']) end
return resultTable
end
--------- Definition sub-functions for calendar and victory ------
local function getTimeOfRace(raceID, mandatory, p582_prio)
local timeOfRace, properties
if p582_prio then --for case like UCI Europe Tour 2006 (Q1455600) where most of the competition is in the next year
properties={'P582','P585','P580'}
else
properties={'P580','P585','P582'}
end
for _, prop in ipairs(properties) do
timeOfRace= firstValue(raceID, prop, 'time')
if timeOfRace ~= nil then return timeOfRace end
end
local link = getSitelinkFallback(raceID, {'en', 'fr', 'de','es'}) --language is not important here, it is just to get the year
if link then
local year = string.match(link, '%d%d%d%d')
if year then
return year .. '-01-01T00:00:00Z'
end
end
if wiki == "ar" then
return '+1970-01-01T00:00:00Z'
end
if mandatory then
error('> Wikidata is missing data about start time (P580) or point in time (P582)')
end
return nil
end
local function get_formatted_date(entityID, functionName)
local sTime = firstValue(entityID, 'P580', 'time') -- P580 is 'start time'
local eTime = firstValue(entityID, 'P582', 'time') -- P582 is 'end time'
local style1, style2
if functionName=="infobox" then
style1='verylong' --force to display the year
style2='long'
else
style1='small'
style2='small'
end
if sTime and eTime then
local startTime, endTime = getStartEndTime(sTime, eTime, style1)
if functionName==nil or functionName=='infobox' then --calendar, infobox
return startTime .. ' – ' .. endTime, sTime, true
else --victory, general classification
return endTime, eTime, true
end
else
local pTime = firstValue(entityID, 'P585', 'time') -- P585 is 'point in time'
if pTime then
return funcDate(pTime, style2), pTime, false
end
end
return nil
end
local function fn_date(entityID, functionName) --to move as a general function
local tempdate, timeOfRace, _ = get_formatted_date(entityID, functionName) --is there a reason why timeofrace cannot be sTime??
local _, _, y, m, d = string.find(timeOfRace or "", "(%d+)-(%d+)-(%d+)")
local sortkey=(y or '')..(m or '')..(d or '')
if sortkey =='' then sortkey = '0000' end
local tCell = mw.html.create('td'):attr('data-sort-value',sortkey)
:cssText("style=text-align:right;padding:0 0.5em")
:wikitext(tempdate)
return timeOfRace, tostring(tCell), sortkey
end
local function fn_country(entityID, timeOfRace,country, raceCell, parentID)
-- This function gives countries where the race take place
-- parentID taken from fn_race, optional
local country_str, country_name, country_flag
local cssCell="text-align:" .. textalign .. ";padding:0 0.5em"
local tCell= mw.html.create('td'):cssText(cssCell)
local countryID = getCountryID(entityID, timeOfRace)
if countryID==nil then countryID = getCountryID(parentID, timeOfRace) end
if countryID then
country_flag=flag(countryID, timeOfRace)
country_str=country_flag
country_name = getCountryName(countryID)
if country_name~='' then
tCell:attr('data-sort-value',country_name)
if country~= false then
country_str=country_str.." "..country_name
end
end
else
country_flag="no flag"
end
if country==false then
tCell:wikitext(country_flag.." "..(raceCell or ''))
country_name=''
else
if country_str then
tCell:wikitext(country_str)
end
end
return country_flag, country_name, tCell
end
local function commaStage(stageID,raceLabel) --how to write "stage, "
local outTable={}
local stageNumber=''
local subStage = ''
local stageNumberonly, stageLetter
local temp=firstValue(stageID, 'P1545')
if temp then stageNumber = temp end
if stageNumber=='0' then --prologue
stageNumber= translate("victories",9)
else
if stageNumber==nil then
stageNumber= translate("victories",8)
else
--look for subStage
local i,j = string.find(stageNumber, "%a+") --if letter in the stage number
if i ~= nil then --we have to do something
local k,l = string.find(stageNumber, "%d+") --select the number in the stage number
stageNumberonly = string.sub(stageNumber, k, l)--cut the string in 2
stageLetter = string.sub(stageNumber, i, j)
stageNumber=stageNumberonly
if stageLetter ~= nil then subStage=stageLetter end
end
if wiki == 'ar' then
stageNumber= translate("victories",8)..' '..number('f', tonumber(stageNumber), wiki)
else
stageNumber= number('f', tonumber(stageNumber), wiki)..subStage..' '..translate("victories",8)
end
end
end
local comma = ", "
if wiki == 'ar' then comma = " ، " end
if wiki == 'fr' then
local correpondance={
{name="^Trois", article= " des "},
{name="^Quatre", article= " des "},
{name="^Boucles", article= " des "},
{name="^Triptyque", article= " du "},
{name="^Tour", article= " du "},
{name="^Grand Prix", article= " du "},
{name="^Circuit", article= " du "},
{name="^Mémorial", article= " du "},
{name="^Trophée", article= " du "},
{name="^Ronde", article= " de la "},
{name="^Semaine", article= " de la "},
{name="^Classica", article= " de la "},
{name="^Flèche", article= " de la "},
{name="^Course", article= " de la "},
{name="^Classique", article= " de la "},
{name="Race", article= " de la "},
{name="^Étoile", article= " de l'"},
{name="^La", article= " de "}
}
for _, v in ipairs(correpondance) do
if string.find(raceLabel, v.name) then
comma = v.article
break
end
end
end
if wiki == 'fr' or wiki=="ca" or wiki=="es" or wiki=="ast" then
outTable["prefix"]=stageNumber..comma
outTable["postfix"]=''
else
--if wiki=="de" or wiki=="da" or wiki=="fo" or wiki == "lb" or wiki=="no" or wiki=="ru" or wiki=="ar" or wiki=="lv" or wiki=="pl" then
outTable["prefix"]=''
outTable["postfix"]=comma..stageNumber
end
return outTable
end
local function getMainRaceLink(entityID,entity_type,stageID, functionName,timeOfRace) --the link to the edition but with a general name
local instanceOf, instanceOfTemp, label, Sitelink, isclass, prefix, postfix
local arlabel
local stage_link=false
if stageID then
Sitelink=wikibase.getSitelink(stageID)
if Sitelink then stage_link=true end
end
if Sitelink==nil then
Sitelink=wikibase.getSitelink(entityID)
end
prefix=''; postfix='' --general classification
listOfProperty={'P2561','P1448'}
--main race link is in the parent --can be improved
for _, p31 in statements(entityID, 'P31') do
instanceOfTemp = p31.mainsnak.datavalue.value.id
if instanceOfTemp ~= "Q27020041" and instanceOfTemp ~= 'Q88903067' and data.class_dic[instanceOfTemp]==nil then --but the main race
instanceOf=instanceOfTemp
end
end
--get information from the parent
if instanceOf then
--look for
for _, prop in ipairs(listOfProperty) do
for _, p2561 in statements(instanceOf, prop) do --name for championship
if label==nil then
local lang_WD = p2561.mainsnak.datavalue.value.language
if wiki == lang_WD then
local nametemp = p2561.mainsnak.datavalue.value.text
if timeOfRace~= nil then
local q = p2561.qualifiers
if q then
local temp = checktime(nametemp,q,timeOfRace)
if temp then label = nametemp end--if the time is correct than it is finished
else
label = nametemp
arlabel = label
end
end
end
end
end
end
if label==nil then
label=getLabelFallback(instanceOf,lang_priority) --the case of 'ar' should be handled in lang_priority
if not label then
label=getLabelFallback(entityID,lang_priority) or ''
end
end
if Sitelink==nil and entity_type~=0 then --only if no link to the race direct
Sitelink=wikibase.getSitelink(instanceOf)
end
if Sitelink==nil and entity_type==0 then --only for champ
local temp=firstValue(entityID, 'P361','id') --temp is NC France 2019 for instance
if temp then
Sitelink= wikibase.getSitelink(temp)
end
if Sitelink == nil then
local temp2=firstValue(entityID, 'P31','id') -- French NC Men ITT
if temp2 then
Sitelink= wikibase.getSitelink(temp2)
if Sitelink == nil then
local temp3=firstValue(temp2, 'P361','id') -- French NC ITT
if not temp3 then temp3=firstValue(temp2, 'P31','id') end
if temp3 then
Sitelink= wikibase.getSitelink(temp3)
if Sitelink == nil then
local temp4=firstValue(temp3, 'P361','id') -- French NC
if not temp4 then temp4=firstValue(temp3, 'P31','id') end
if temp4 then
Sitelink= wikibase.getSitelink(temp4)
end
end
end
end
end
end
end
end
--affect the label
if label==nil then
label=getLabelFallback(entityID,lang_priority) or ''
end
--look for link to the race if nothing
--if different languages have to be added, a language table can be created
if entity_type==2 then
if functionName~=nil then --calendar=nil
if wiki == 'fr' then prefix= translate("victories",1)..', ' --general classification
elseif wiki == 'ar' then postfix ='، '..translate("victories",1)
else postfix = ', '..translate("victories",1)
end
end
elseif entity_type=='stage' then
--how to write "stage, " is concentrated in one function
local commaTable=commaStage(stageID, label)
prefix= commaTable["prefix"]
postfix=commaTable["postfix"]
end
if Sitelink == nil then
if wiki == 'ar' then
label = make_IllWD2_link(entityID,arlabel,label)
end
return prefix..label..postfix
elseif stage_link then
return '[['..Sitelink..'|'..prefix..label..postfix..']]'
else
return prefix..'[['..Sitelink..'|'..label..']]'..postfix
end
end
--look for the circuitID to create a link as [[World Tour|1.UWT]]
--a bit redundant with classLink which needs less computation
--for infobox classLink gives enough info
local function classToCircuit(classID, entityID, child, q)
local displayedCircuitID, circuitID
if classID then
if classID=='Q23005601' or classID=='Q23005603' then --1WWT 2WWT clear
displayedCircuitID = 'Q21075974'
elseif classID=='Q22231106' or classID=='Q22231107' then --1UWT 2UWT clear
displayedCircuitID = 'Q635366'
else --we have to look in the item
if child then --for instance Flèche wallonne 2020
for _, p361 in statements(entityID, 'P361') do
circuitID = p361.mainsnak.datavalue.value.id
for _, p31 in statements(circuitID, 'P31') do --is it a UCI circuit?
parentCircuitID = p31.mainsnak.datavalue.value.id
if data.UCI_Circuits[parentCircuitID] then
displayedCircuitID=circuitID
end
end
end
else --for instance Flèche wallonne
if q then
if q.P118 and q.P118[1].snaktype == 'value' and q.P118[1].datavalue.value.id then --fallback
displayedCircuitID = q.P118[1].datavalue.value.id
elseif q.P642 and q.P642[1].snaktype == 'value' and q.P642[1].datavalue.value.id then --fallback
displayedCircuitID = q.P642[1].datavalue.value.id
end
end
end
end
end
return displayedCircuitID
end
local function getStartEndfromQuali(q) --return sTime and eTime as date
local sTime, eTime
if q then
if q.P580 and q.P580[1] and q.P580[1].snaktype == 'value' then -- P580 is start time
sTime = q.P580[1].datavalue.value.time
end
if q.P582 and q.P582[1] and q.P582[1].snaktype == 'value' then -- P582 is end time
eTime = q.P582[1].datavalue.value.time
end
end
return sTime, eTime
end
local function funcDateFigure(date,mode)
local y, m = string.match(date, "(%d+)-(%d+)-%d+")
if mode=='Y' or m=='00' or not m then
return y
elseif y then
return string.gsub(m,'0','').."."..y
else
return nil
end
end
local function getPeriodSubSub(sTime, eTime, startTime,endTime,brackets)
local period
if sTime and eTime then
if startTime==endTime then
period=startTime --only (1990)
else
period=startTime .. '-'..endTime
end
elseif sTime then
period=startTime .. '-'
elseif eTime then
period='-'..endTime
else
period=""
end
if brackets and period~="" then
period="("..period..")"
end
return period
end
local function getPeriodSub(sTime, eTime, brackets)
local startTime, endTime, y, m, y2, m2
if sTime then
y, m = string.match(sTime, "(%d+)-(%d+)-%d+")
if m=='00' or m=='01' then
startTime= funcDateFigure(sTime, 'Y')
else
startTime= funcDateFigure(sTime,'m')
end
end
if eTime then
y2, m2 = string.match(eTime, "(%d+)-(%d+)-%d+")
if m2=='00' or m2=='12' then
endTime=funcDateFigure(eTime, 'Y')
else
endTime=funcDateFigure(eTime, 'm')
end
end
return getPeriodSubSub(sTime, eTime, startTime,endTime,brackets)
end
local function getPeriodSub_season(sTime, eTime, brackets)
local startTime, endTime
if sTime and eTime then
startTime, endTime = getStartEndTime(sTime, eTime, 'small')
elseif sTime then
startTime=funcDate(sTime, 'small')
elseif eTime then
endTime=funcDate(eTime, 'small')
end
return getPeriodSubSub(sTime, eTime, startTime,endTime,brackets)
end
-- for display period with only year, for instance (2020-2021)
local function getPeriod(q, brackets,season)
local sTime, eTime = getStartEndfromQuali(q)
if season then
return getPeriodSub_season(sTime, eTime, brackets), sTime
else
return getPeriodSub(sTime, eTime, brackets), sTime
end
end
-- For infobox
local function getClass(entityID)
local classLink, circuitID, circuitLink
local classTable={}
for ii, p279 in statements(entityID, 'P279') do
if p279 and p279.mainsnak.snaktype == 'value' then
local classID = p279.mainsnak.datavalue.value.id
if data.class_dic[classID]~=nil then
circuitID=classToCircuit(classID, entityID, false, p279.qualifiers)
classLink=classLinkFn(classID,circuitID)
if classLink then
local period, sTime=getPeriod(p279.qualifiers, true)
local classStr = classLink .. " <small>"..period.."</small>"
table.insert(classTable, {sTime, classStr, circuitID})
end
end
end
end
if #classTable~=0 then
table.sort(classTable, function(a, b) return a[1] < b[1] end)
end
for _, class in pairs(classTable) do
if not str then str='' else str=str..'<br>' end
str=str..class[2]
if class[3] then
circuitLink=WPlinkpure(class[3])
end
end
return str, circuitLink, #classTable
end
local function fn_race(entityID,displayed_class,display_class,timeOfRace, functionName,country)--return link to the race and class
--first function read from victory main
local Sitelink, entity_type, classID, stageID, race_tCell, class_tCell, parentID
for _, p31 in statements(entityID, 'P31') do
if data.stages[p31.mainsnak.datavalue.value.id] then
entity_type = 'stage' --then the class is one stage above!
parentID = getParentID(entityID)
classID=firstValue(parentID, 'P279', 'id')
stageID= entityID --everything slide from one rank
entityID = parentID
end
end
--Now we have the class and know the type of race it is
if entity_type == 'stage' then
Sitelink=getMainRaceLink(entityID,entity_type,stageID, functionName,timeOfRace)
else
classID=firstValue(entityID, 'P279', 'id')
Sitelink=getMainRaceLink(entityID,data.class_dic[classID],nil, functionName,timeOfRace)
end
if country~=false then
local tCell=mw.html.create('td'):cssText("text-align:".. textalign ..";padding:0 2.3em"):wikitext(Sitelink)
race_tCell=tostring(tCell)
else
race_tCell=Sitelink --already opened
end
if display_class == true and classID~=nil and (displayed_class==nil or displayed_class[classID]~=nil) then
local circuitID=classToCircuit(classID, entityID, true,nil)
local classLink=classLinkFn(classID,circuitID) --return '' worst case
class_tCell=mw.html.create('td')
:attr('data-sort-value',data.class_sort[classID]) --sortkey
:cssText("text-align:center;padding:0 0.5em")
:wikitext(classLink)
end
return parentID, race_tCell, class_tCell
end
local function fn_rider(lf,entityID,timeOfRace,display_team,only_winner,country)
local winners, countrytemp, result
local WDlink_on = (wiki == "mk" or wiki == "ja")
local thereisawinner=false
if only_winner == 1 then
winners = {Q20882667 = '', Q20882747=''} -- first, general or stage
elseif only_winner == 0 then
winners = { Q20882667 = '', Q20882668 = '',Q20882669 = ''} -- Q20882668 is 'second overall'
else --3
winners = { Q47640757='' } -- World Tour -- name not used here
end
if country==nil then countrytemp=false else countrytemp=country end
winner(lf,entityID, winners, timeOfRace, countrytemp, WDlink_on, display_team, true)
local tCell=mw.html.create('td'):css("text-align:".. textalign ..";padding:0 0.5em")
if only_winner == 0 then
tCell:wikitext(winners.Q20882667)
result=tostring(tCell)
tCell=mw.html.create('td'):css("text-align:".. textalign ..";padding:0 0.5em"):wikitext(winners.Q20882668)
result=result..tostring(tCell)
tCell=mw.html.create('td'):css("text-align:".. textalign ..";padding:0 0.5em"):wikitext(winners.Q20882669)
return result..tostring(tCell)
else
local tempwinner
if only_winner == 1 then
if winners.Q20882667~=nil and winners.Q20882667~='' then
tempwinner=winners.Q20882667
else
tempwinner=winners.Q20882747
end
else
tempwinner=winners.Q47640757
end
if tempwinner~='' and tempwinner~=nil then thereisawinner=true end
return tCell:wikitext(tempwinner), thereisawinner
end
end
local function compareDate(tdate) --test future
if tdate then
local today=os.date("*t")
local _, _, y, m, d = string.find(tdate, "(%d+)%p(%d+)%p(%d+)")
local tYear=tonumber(y)
local tMonth=tonumber(m)
local tDay=tonumber(d)
if tYear>today['year'] then
return true
elseif tYear<today['year'] then
return false --the last race is the future
else
if tMonth>today['month'] then
return true
elseif tMonth<today['month'] then
return false
else
if tDay>today['day'] then
return true
elseif tDay<today['day'] then
return false
else
return false --arbitrary
end
end
end
else
return false --arbitrary
end
end
local function calculateAge(birthDate, endDate) --test future
local eYear, eMonth, eDay
local longestcontractyears=10
if birthDate then
if not endDate then
local today=os.date("*t")
eYear=today['year']
eMonth=today['month']
eDay=today['day']
else
local _, _, y, m, d = string.find(endDate, "(%d+)%p(%d+)%p(%d+)")
eYear=tonumber(y)
eMonth=tonumber(m)
eDay=tonumber(d)
end
local _, _, y, m, d = string.find(birthDate, "(%d+)%p(%d+)%p(%d+)")
local tYear=tonumber(y)
local tMonth=tonumber(m)
local tDay=tonumber(d)
local alreadyThisYear
if eMonth>tMonth then
alreadyThisYear=true
elseif eMonth<tMonth then
alreadyThisYear=false
else
if eDay>tDay then
alreadyThisYear=true
elseif eDay<tDay then
alreadyThisYear=false
else
alreadyThisYear=true
end
end
if alreadyThisYear then
return eYear-tYear, tYear, eYear+longestcontractyears
else
return eYear-tYear-1, tYear, eYear+longestcontractyears
end
else
return 0, tYear, eYear+longestcontractyears
end
end
local function evaluateWinnerMax(t)
local winners = t.vainqueur
local result
local most_wins = 0
local most_wins_ID = {}
for winnerID, winner in pairs(winners) do
if winner.count > most_wins then
most_wins = winner.count
most_wins_ID = { winnerID }
elseif winner.count == most_wins then
most_wins_ID[#most_wins_ID + 1] = winnerID
end
end
if most_wins > 1 then
for _, id in pairs(most_wins_ID) do
if not result then
result=winners[id].link
else
result=result.."<br>"..winners[id].link
end
end
local _, gen_singular, gen_plural=plural(most_wins)
if gen_singular then --slavic plural, 1 victory is not displayed
word_victory=translate("raceinfobox",29)
elseif gen_plural then
word_victory=translate("raceinfobox",30)
else
word_victory=translate("raceinfobox",32) --singular
end
result=result.."<br>("..tostring(most_wins).." "..word_victory..")"
end
t.maxWinner=result
end
local function listOfWinners(itemID,t, team,lf, mandatory_prop)
local winners = { Q20882667 = '',}-- Q20882667 is 'overall winner general classification'
local winnersId={ Q20882667 = '',}--to detect disqualification
local WDlink_on, sitelink
if wiki == "mk" or wiki == "ja" or wiki == "ru" then WDlink_on = true else WDlink_on = false end
-- Get the date to sort the editions
for _, p527 in statements(itemID, 'P527') do --_, p527
local raceDate, year, raceID, entity_race, a, b
raceId = p527.mainsnak.datavalue.value.id -- Qnumbers of the parts of a tour
raceDate=getTimeOfRace(raceId)
table.insert(t.race, { raceId=raceId, raceDate=raceDate, future=compareDate(raceDate)} ) --check if future
table.sort(t.race, function(a,b) return a['raceDate'] < b['raceDate'] end) -- t.race is sorted after year
end
--look for the next race
local lastRunEdition, lastEditionDate, nextEdition
for num, race in ipairs(t.race) do
if race['future'] then
nextEdition=num
break
end
end
--Get the winners
local numberOfEditions=0
local lastWinner, winnerId
if not team then --for race, a test shall be performed
for num=1,#t.race do
winners.Q20882667=''
winnersId.Q20882667=''
winner(lf,t.race[num]['raceId'], winners, t.race[num]['raceDate'], false, WDlink_on, nil, nil, winnersId )
if t.race[num]['future']==false then --in the past
if winnersId.Q20882667~="Q30108381" and winnersId.Q20882667~="Q54806642" then --cancelled
numberOfEditions=numberOfEditions+1
lastRunEdition=num
lastEditionDate=t.race[num]['raceDate']
lastWinner=winners.Q20882667
end
end
winnerId=winnersId.Q20882667
if winnerId~=nil and winnerId~='' and winnerId~='Q666' and winnerId~='Q30108381' and winnersId.Q20882667~="Q54806642" then --code for disqualification
if not t.vainqueur[winnerId] then
t.vainqueur[winnerId]={}
t.vainqueur[winnerId].link=winners.Q20882667
t.vainqueur[winnerId].count=0
end
t.vainqueur[winnerId].count=t.vainqueur[winnerId].count+1
end
end
else --for team the check is lighter
for num=1,#t.race do
if t.race[num]['future']==false then --in the past
if mandatory_prop==nil then
numberOfEditions=num
lastRunEdition=num
lastEditionDate=t.race[num]['raceDate']
else
local ss = wikibase.getAllStatements(t.race[num]['raceId'], mandatory_prop)
if #ss >0 then
numberOfEditions=num
lastRunEdition=num
lastEditionDate=t.race[num]['raceDate']
end
end
end
end
end
local monthId=firstValue(itemID, 'P2922','id')
if monthId then
t.lastEditionMonth=getLabelFallback(monthId) or ''
else
t.lastEditionMonth=contentLanguage:formatDate("M", lastEditionDate)
end
if lastEditionDate then
t.lastEditionYear=funcDate(lastEditionDate,"onlyyear")
end
t.numberOfEditions=numberOfEditions
if not team then evaluateWinnerMax(t) end
if lastRunEdition then
t.lastWinner=lastWinner or '' --t.vainqueur[lastRunEdition]['link']
t.lastID=t.race[lastRunEdition]['raceId']
sitelink = wikibase.getSitelink(t.lastID)
if sitelink ~= nil then
t.lastLink = "[[" .. sitelink .. "]]"
else
t.lastLink = nil
end
end
if nextEdition then
t.nextID=t.race[nextEdition]['raceId']
sitelink = wikibase.getSitelink(t.nextID)
if sitelink ~= nil then
t.nextLink = "[[" .. sitelink .. "]]"
else
t.nextLink = nil
end
end
end
local function getPeriodicity(itemID, t)
local p = wikibase.getBestStatements(itemID, 'P2257')
if p[1] and p[1].mainsnak.snaktype == 'value' then
local period=p[1].mainsnak.datavalue.value.amount
local periodunit=p[1].mainsnak.datavalue.value.unit
if tonumber(period)==1 and periodunit == 'http://www.wikidata.org/entity/Q577' then
return translate("raceinfobox",1).." ("..t.lastEditionMonth ..")"
elseif tonumber(period)==1 and periodunit == 'http://www.wikidata.org/entity/Q5151' then
return translate("raceinfobox",2)
else
return nil
end
else
return nil
end
end
local function getType(itemID)
local result, typeID
typeID =firstValue(itemID, 'P31', 'id')
if typeID ~= nil then
if typeID=="Q2912397" and wiki=="fr" then
result="[[Cyclisme_sur_route#Épreuve_d'un_jour|Course d'un jour]]"
else
result=WPlinkpure(typeID)
end
end --else result=nil
return result
end
local function getFormerNames(itemID, PID, season)
local listOfNames={}
local officialname,language
local kk=1
while #listOfNames == 0 and kk<=#lang_priority do
lang=lang_priority[kk]
kk=kk+1
for _, prop in ipairs({PID}) do
for _, p1813 in statements(itemID, prop) do
language = p1813.mainsnak.datavalue.value.language
officialname = p1813.mainsnak.datavalue.value.text
if lang==language then --only exact language
local period, sTime=getPeriod(p1813.qualifiers, nil, season)
if not sTime then sTime="+1900-01-01T00:00:00Z" end --first
table.insert(listOfNames,{sTime, period, officialname, language})
end
end
end
end
table.sort(listOfNames, function(a, b) return a[1] < b[1] end)
return listOfNames
end
local function officialSite(itemID)
local url=firstValue(itemID, 'P856')
if url then
return '['..url.." "..translate("raceinfobox",3)..']'
end
return nil
end
local function checkkm(p)
local km, unit
if p[1] and p[1].mainsnak.snaktype == 'value' then
km = tonumber(p[1].mainsnak.datavalue.value.amount)
unit = p[1].mainsnak.datavalue.value.unit
if unit == 'http://www.wikidata.org/entity/Q828224' then
return km
end
end
return nil
end
local function checkm(p, in_cm)
local m, unit, res
if p[1] and p[1].mainsnak.snaktype == 'value' then
m = tonumber(p[1].mainsnak.datavalue.value.amount)
unit = p[1].mainsnak.datavalue.value.unit
if unit == 'http://www.wikidata.org/entity/Q11573' then
res=m
elseif unit=='http://www.wikidata.org/entity/Q174728' then --cm
res=m*0.01
end
if res then
if in_cm then
res=res*100
end
return res
end
end
return nil
end
local function checkkmh(p)
if p[1] and p[1].mainsnak.snaktype == 'value' then
kmh = tonumber(p[1].mainsnak.datavalue.value.amount)
unit = p[1].mainsnak.datavalue.value.unit
if unit == 'http://www.wikidata.org/entity/Q180154' then -- Q180154 is 'kilometre per hour'
return kmh
end
end
return nil
end
local function checkkg(p)
local kg, unit
if p[1] and p[1].mainsnak.snaktype == 'value' then
kg = tonumber(p[1].mainsnak.datavalue.value.amount)
unit = p[1].mainsnak.datavalue.value.unit
if unit == 'http://www.wikidata.org/entity/Q11570' then
return kg
end
end
return nil
end
local function formatNumber(e, addUnit, trans)
local text
if e then
text = contentLanguage:formatNum(e)
if wiki == 'fo' then
text = string.gsub(text, "%.", ",")
end
if addUnit then
local t=translate("unit",trans)
if string.find( t," ")==1 then
text = text ..t
else
text = text .. ' ' ..t
end
end
end
return text
end
local function getHeight(entityID, in_cm)
local p = mw.wikibase.getBestStatements(entityID, 'P2048')
if in_cm then
return formatNumber(checkm(p, in_cm), true, 11)
else
return formatNumber(checkm(p, in_cm), true, 9)
end
end
local function getWeight(entityID)
local p = mw.wikibase.getBestStatements(entityID, 'P2067')
return formatNumber(checkkg(p), true, 10)
end
local function getDistance(raceID, addUnit)
local p = mw.wikibase.getBestStatements(raceID, 'P3157') -- P3157 is 'event distance'
local km =checkkm(p)
if not km then --for stage race we can sum the distances from each stage
local stagep, tempkm
for _, p527 in statements(raceID,'P527') do
stagep=mw.wikibase.getBestStatements(p527.mainsnak.datavalue.value.id, 'P3157')
tempkm=checkkm(stagep)
if tempkm then
if not km then km=0 end
km=km+tempkm
end
end
end
return formatNumber(km, addUnit, 8), km
end
local function getElevation(raceID)
local p =mw.wikibase.getBestStatements(raceID, 'P7297')
return formatNumber(checkm(p), true, 9)
end
local function getSpeed(raceID, addUnit,kmdistance, property)
local timeOfRace
local p = mw.wikibase.getBestStatements(raceID, 'P2052') -- P2052 is 'speed'
local kmh=checkkmh(p)
if not kmh and kmdistance then --calculate speed
local p2321= wikibase.getBestStatements(raceID, property) --winner supposed to be first of overall classification
if p2321 and p2321[1] and p2321[1].mainsnak.snaktype == 'value' then
local q = p2321[1].qualifiers
if q and q.P1352 and q.P1352[1].snaktype == 'value' then --rank
for _, q1352 in pairs(q.P1352) do
rank = tonumber(q1352.datavalue.value.amount)
end
if rank == 1 then
timeOfRace=qualifieramount(p2321[1], 'P2781') --get time
end
end
if timeOfRace then
kmh=math.modf(1000*kmdistance/(timeOfRace/3600))/1000
end
end
end
return formatNumber(kmh, addUnit, 5)
end
local function getGenderCode(riderID, default)
local gender=default -- default is for teams, n or f
local g = firstValue(riderID, 'P21', 'id')
if g == 'Q6581097' then gender = 'm' -- Male
elseif g == 'Q6581072' then gender = 'f' -- Female
elseif g == 'Q1052281' then gender = 't' -- Transgenre
end
return gender
end
function number(gender, b, wiki)
local str
if b==nil or b=="" then return "" end
if wiki=="ar" then
str = b
elseif wiki == "ca" then
if b==1 then str = b.."r"
elseif b==2 then str = b.."n"
elseif b==3 then str = b.."r"
elseif b==4 then str = b.."t"
else str = b.."è"
end
elseif wiki=="es" then
if gender == 'm' or gender == 'n' then str = b..".º"
elseif gender == 'f' then str = b..".ª"
else str = b.."."
end
elseif wiki=="fr" then
if b==1 then
if gender == 'm' then str="1<sup>er</sup>"
elseif gender == 'f' or gender == 'n' then str="1<sup>re</sup>"
else str="1<sup>e</sup>"
end
else str=b.."<sup>e</sup>"
end
elseif wiki=="nl" then str=b.."e"
elseif wiki=="ru" then str=b.."-й"
elseif wiki=="eo" then str=b.."-a"
elseif wiki=="ast" then
if gender == 'm' or gender == 'n' then str = b.."ᵘ"
elseif gender == 'f' then str = b.."ª"
else str = b.."."
end
else str = b .. ". "
end
return str
end
local function calculateTime(t)
local time = tonumber(t)
local h, m, s = 0, 0, 0
local str = ''
if time == nil then return '' end
if time < 60 then s = time
elseif time < 3600 then m = math.modf(time/60) s = time - m*60
else h = math.modf(time/3600) m = math.modf((time - h*3600)/60) s = time - h*3600 - m*60
end
if h>0 then str = str..mw.ustring.format ('%i'..translate("unit",2), h) end
if m>=0 and h>0 then str = str.. mw.ustring.format('%02i'..translate("unit",3), m) end
if m>0 and h==0 then str = str.. mw.ustring.format('%i'..translate("unit",3), m) end
if s>=0 and (h>0 or m>0) then str = str.. mw.ustring.format('%02i'..translate("unit",4), s) end
if s>=0 and h==0 and m==0 then str = str.. mw.ustring.format('%i'..translate("unit",4), s) end
return str --time..': '..h..' '..m..' '..s
end
local function func_error_message(x)
local l10nDef = {
["fr"] = {"La propriété <1> est manquante dans l'item <2> (<3>)"},
["en"] = {'Property <1> is missing in item "<2>" (<3>)'},
["ar"] = {'الخاصية <1> غير موجودة في العنصر "<2>" (<3>)'},
}
local l10n = l10nDef[wiki]
if not l10n then l10n = l10nDef["en"] end -- default
return l10n[x]
end
local function getMissingLabelTrackingCategory()
local l10nDef = {
["cs"] = '[[Kategorie:Údržba:Doplnit štítek na Wikidatech]]',
["lv"] = '[[Category:Vikidatos trūkst nosaukuma latviešu valodā]]',
["he"] = '[[קטגוריה:ויקינתונים:ערכים חסרי תווית בעברית: קבוצת אופניים]]',
}
local l10n = l10nDef[wiki]
if not l10n then
l10n = ''
end
return l10n
end
local function getStageLabel(inp)
local a
local b=''
local this_label=''
if inp then
a, _ = string.gsub(inp, "%a", "") -- 20, not 20a
if string.find(inp, "%a") then
b = string.sub(inp, string.find(inp, "%a"))
end
if inp == "0" then
this_label = translate("func_prologue",1)
else
this_label = stageLink(inp, a, b)
end
end
return this_label
end
--[[ Make a table row for infoboxes with links to previous and next ]]
local function getPreviousNextLine(raceID, stage)
local previousID = firstValue(raceID, 'P155', 'id') -- P155 is 'follows'
local nextID = firstValue(raceID, 'P156', 'id') -- P156 is 'followed by'
if not nextID or not previousID then
for _, s in statements(raceID, 'P3450') do -- for items using P3450
local q = s.qualifiers
if q then
if not previousID and q.P155 and q.P155[1] and q.P155[1].snaktype == 'value' then
previousID = q.P155[1].datavalue.value.id
end
if not nextID and q.P156 and q.P156[1] and q.P156[1].snaktype == 'value' then
nextID = q.P156[1].datavalue.value.id
end
end
end
end
if not previousID and not nextID then
return ''
end
local previousText, nextText = '', ''
local direction = contentLanguage:getDir()
local previous_sign = (direction == 'ltr') and '◀' or '▶'
local next_sign = (direction == 'ltr') and '▶' or '◀'
local this_label
if previousID then
if stage then
local series_ordinal= firstValue(previousID, 'P1545', 'value')
this_label=getStageLabel(series_ordinal)
else
this_label = getYear(previousID)
end
local link = wikibase.getSitelink(previousID)
if link then
previousText = '<span style="color:#3366CC">[[' .. link .. '| ' .. previous_sign .. this_label .. ']]</span>'
else
previousText = '<span style="color:#3366CC">' .. previous_sign .. '</span> ' .. this_label
end
end
if nextID then
if stage then
local series_ordinal= firstValue(nextID, 'P1545', 'value')
this_label=getStageLabel(series_ordinal)
else
this_label = getYear(nextID)
end
local link = wikibase.getSitelink(nextID)
if link then
nextText = '<span style="color:#3366CC">[[' .. link .. '|' .. this_label .. next_sign .. ']]</span>'
else
nextText = this_label .. ' <span style="color:#3366CC">' .. next_sign .. '</span>'
end
end
local direction = contentLanguage:getDir()
local outTable = mw.html.create('tr')
local tCell=outTable:tag('td')
tCell:cssText("text-align:" .. ((direction == 'ltr') and 'left' or 'right')):wikitext(previousText)
if stage ~= nil and wiki=="ar" then
tCell:css('width','50%')
end
tCell=outTable:tag('td')
:cssText("text-align:" .. ((direction == 'ltr') and 'right' or 'left')):wikitext( nextText)
if stage ~= nil and wiki=="ar" then
tCell:css('width','50%')
end
return outTable
end
--== Functions for infobox
-- functions for infoboxs
local function get_others_dic()
return {
{ name = translate("infobox",29,w_race)}, -- picture
{ name = translate("infobox",30,w_race)}, -- caption
{ name = translate("infobox",31,w_race)}, -- map
{ name = 'sectional'}, -- sectional
{ name = translate("infobox",30,w_race)}, -- caption map
{ name = translate("infobox",30,w_race)}, -- caption sectional
}
end
local function infoGetOthers(others, entityID)
if not others[1].content then --picture
others[1].content, others[2].content = getLogo(entityID)
if not others[1].content then
others[1].content, others[2].content = getImage(entityID) -- picture, caption
end
end
if not others[3].content then -- map
others[3].content, others[5].content = getMap(entityID) -- P242 is 'locator map image'
end
if not others[4].content then -- map
others[4].content, others[6].content = getSectionalView(entityID) -- sectional_view
end
end
local function infoGetPlaceOrCountry(details,index, entityID, timeOfRace, PID) --generalized infoGetCountry
if not details[index].content then -- country
-- This function gives countries where the race take place
local place = {}
if not place[1] then
for _, p17 in statements(entityID, PID) do -- P17 is 'country'
local countryID = p17.mainsnak.datavalue.value.id
if PID=='P17' then
place[#place + 1] = flag(countryID, timeOfRace) .. ' ' .. getCountryName(countryID)
else
place[#place + 1] = wikibase.getLabel(countryID)
end
end
end
if place[1] then
if #place > 1 then
details[index].name = details[index].name_plural
end
details[index].content = table.concat(place, '<br/>')
end
end
end
local function infoGetPlace(details,index, entityID, timeOfRace)
infoGetPlaceOrCountry(details,index, entityID, timeOfRace, "P276")
end
local function infoGetCountry(details,index, entityID, timeOfRace)
infoGetPlaceOrCountry(details,index, entityID, timeOfRace, "P17")
end
local function infoGetStartEnd(details,index, entityID, timeOfRace)
if not details[index].content then -- start place
local place = firstValue(entityID, 'P1427', 'id') -- P1427 is 'start point'
details[index].content = place and getPlaceLink(place, timeOfRace)
end
if not details[index+1].content then -- end place
local place = firstValue(entityID, 'P1444', 'id') -- P1444 is 'destination point'
details[index+1].content = place and getPlaceLink(place, timeOfRace)
end
end
local function infoGetParticipants(details,index, entityID)
-- Function that give the number of cyclists at the beginning and at the finishing of a race
for _, p1132 in statements(entityID, 'P1132') do -- P1132 is 'number of participants'
local amount = tonumber(p1132.mainsnak.datavalue.value.amount) -- tonumber to remove starting '+'
for _, q in qualifiers(p1132, 'P276') do -- P276 is 'location'
local location = q.value.id
if location == "Q529711" then -- Q529711 is 'beginning'
if not details[index].content then details[index].content = amount end -- participants at start
elseif location == "Q12769393" then -- Q12769393 is 'end'
if not details[index+1].content then details[index+1].content = amount end -- participants at end
end
end
end
end
local function infoInitTab(width, name, icon, cellpadding)
if width==nil then width= '320px' end
local tab = mw.html.create('table'):addClass('infobox')
if wiki == "eo" then
tab:cssText(standardtablecss):css('width','23em')
else
cellpadding=tostring(cellpadding or 4)
tab:attr('cellpadding',cellpadding)
:attr('cellspacing','0')
:cssText(standardtablecss)
:cssText("float:"..floatinfobox.."; max-width:"..width)
end
local tCell=tab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','2')
:cssText('border-bottom:5px solid var(--background-color-base, #fff); color:inherit; font-size:175%; text-align:center')
:css('background-color',backgroundColor)
local topTable = tCell:tag('table')
:cssText('width:100%')
local tRow=topTable:tag('tr')
tRow:tag('td'):wikitext(name or '')
tRow:tag('td'):wikitext(icon or '')
return tab
end
local function addARow(name, content)
local tRow
if content then
tRow= mw.html.create('tr'):css('vertical-align','top')
tRow:tag('td'):css('width','40%'):css('font-weight','bold')
:wikitext(name)
tRow:tag('td'):wikitext(content)
end
return tRow
end
local function addATitle(title)
local tRow
if title then
tRow= mw.html.create('tr'):tag('td'):attr('colspan','2')
:css('text-align','center')
:css('background-color',backgroundColor)
:css('font-weight','bold')
:css('color', 'inherit')
:wikitext(title)
end
return tRow
end
local function infoFillOthersDetails(tab, others, details,title, pxmax)
if not pxmax then
pxmax="300px"
end
if others and others[1].content then -- picture
tab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','2'):css('text-align','center')
:wikitext("[[File:" .. others[1].content .."|center|"..pxmax.."]]")
if others and others[2].content then -- caption
tab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','2'):css('text-align','center'):css('font-size','80%')
:wikitext(others[2].content)
end
end
if details then
tab:node(addATitle(title))
for _, row in ipairs(details) do
tab:node(addARow(row.name, row.content)) --node check itself if nil
end
end
end
local function infoFillOthersMap(tab, others)
if others[3].content then -- map
tab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','2'):css('text-align','center')
:wikitext("[[File:".. others[3].content .. "|center|300px]]")
if others[5].content then -- caption
tab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','2'):css('text-align','center'):css('font-size','80%')
:wikitext(others[5].content)
end
end
if others[4].content then -- map
tab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','2'):css('text-align','center')
:wikitext("[[File:".. others[4].content .. "|center|300px]]")
if others[6].content then -- caption
tab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','2'):css('text-align','center'):css('font-size','80%')
:wikitext(others[6].content)
end
end
end
local function wdDoc(tab, s, translation, ID)
local tCell=tab:tag('tr'):tag('td')
local tC, link
local commons_cat=firstValue(ID, 'P373', 'id')
if commons_cat then
commons_cat=string.gsub(commons_cat, '%s', '_')
local icon="[[File:Commons-logo.svg|12px|link=https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:"..commons_cat.."]]"
tC=tCell:cssText('text-align:left; border-top:3px solid '..backgroundColor..'; font-size:93%')
:wikitext(icon):tag('td')
else
tC=tCell:attr('colspan','2')
end
if wiki == "ar" then
link = wdLink(ID) .." [[" .. s .. "|" .. translation .. "]]"
else
link = "[[" .. s .. "|" .. translation .. "]] "..wdLink(ID)
end
tC:cssText('text-align:right; border-top:3px solid '..backgroundColor..'; font-size:93%')
:wikitext(link)
end
local function listWPlink(details, index, entityID, PID, bool_link)
local org={}
for _, p in statements(entityID, PID) do
if p and p.mainsnak.snaktype == 'value' then
if bool_link then
table.insert(org,WPlinkpure(p.mainsnak.datavalue.value.id))
else
local label=wikibase.getLabelByLang(p.mainsnak.datavalue.value.id, wiki)
table.insert(org,label)
end
end
end
if org[1] then
if #org > 1 then
details[index].name = details[index].name_plural
end
details[index].content = table.concat(org, '<br/>')
end
end
--Display in a chronological order fields in a table
local function listWPlinkChrono(details, index, entityID, listOfProperty, option, initialYear, display_flag, comma,season)
local period, sTime, value, ID, temp
local list={}
if not initialYear then initialYear="1900" end
if not details[index].content then
for _, prop in ipairs(listOfProperty) do
if #list==0 then --if P1532 is used P17 is not used
for _, p in statements(entityID, prop) do
if p and p.mainsnak.snaktype == 'value' then
ID=p.mainsnak.datavalue.value.id
if p.qualifiers then
period, sTime=getPeriod( p.qualifiers, true,season)
end
if not sTime then sTime="+"..initialYear.."-01-01T00:00:00Z" end --first
if option =='label' then
value=wikibase.getLabelByLang(ID, wiki)
elseif option == 'country' then
value=getCountryName(ID)
if display_flag then
value= flag(ID, sTime).." "..value
end
elseif option=='officialname' then
value=getOfficialName(ID, sTime,false) --official name is necessary because of continental team change in ProTeam
elseif option =='place' then
value=getPlaceLink(ID, sTime)
elseif option=='UCIcode' then
value=getTeamCodeCat(entityID, sTime) --! getTeamCodeCat uses teamID
elseif option=='money' then
local amount=p.mainsnak.datavalue.value.amount
local unit=p.mainsnak.datavalue.value.unit
value=dispmoney(amount, unit) or ''
else --rider
value=getRiderLink(ID, sTime)
end
if value then
table.insert(list,{sTime,period,value})
end
end
end
end
end
if #list ~=0 then
table.sort(list, function(a, b) return a[1] < b[1] end)
end
local separator='<br/>'
if comma then separator=', ' end
if list and #list==1 then
details[index].content=list[1][3] or ''
elseif list and #list~=0 then
details[index].name = details[index].name_plural
details[index].content=''
for _, v in pairs(list) do
temp=v[3] or ''
if v[2] then
temp=temp..' <small>'..v[2]..'</small>'..separator
else
temp=temp..separator
end
details[index].content=details[index].content..temp
end
end
end
end
-- == Functions for team roster
local function getReason(riderReason, riderRef, p527,timeOfRace,riderEnd,lf) --reason for end
local listofproperty={'P1642','P1643','P1534'}
local outTable={}
local seasonYear, endYear
if timeOfRace then
seasonYear=tonumber(string.sub(timeOfRace, 2, 5))
end
if riderEnd then
endYear=tonumber(string.sub(riderEnd, 2, 5))
end
--if not the last season, do not display the reason for end
if (riderReason == nil and (not endYear or
(seasonYear and endYear and (seasonYear== endYear)))) then --if no riderReason before then look for it, otherwise don't touch it
for _,v in ipairs(listofproperty) do
for _, q in qualifiers(p527, v) do
riderReason = q.value.id
end
end
if riderReason then
local label =string.gsub(getLabelFallback(riderReason,lang_priority), "%b()", "")
riderRef = getReference(lf,p527, 1)
riderReason = ', ' .. label
end
end
return riderReason, riderRef
end
local function getPosition(riderPosition,v)
local stagiaire
if riderPosition == nil then -- find the 'position' (P39) of a rider
for _, q in qualifiers(v, 'P39') do
stagiaire = q.value.id
local label = string.gsub(getLabelFallback(stagiaire,lang_priority), "%b()", "")
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q2328847')
if Sitelink then
riderPosition=', ' .. "[["..Sitelink .."|"..label.."]]"
else
riderPosition =', ' .. label
end
end
end
return riderPosition
end
local function trans(date, month, day)
if date ~= '' and date~=nil then
local _, _, y, m, d = string.find(date, "(%d+)-(%d+)-(%d+)")
if m == '00' then m = month end
if d == '00' then d = day end
date = '+'..y..'-'..m..'-'..d..'T00:00:00Z'
return date
end
return nil
end
local function parseDate(date, defaultYear, defaultMonth, defaultDay, errortext, etext)
local y, m, d
local date=trans(date, defaultMonth, defaultDay)
if not date then
date = '+'..defaultYear..'-'..defaultMonth..'-'..defaultDay..'T00:00:00Z'
y=defaultYear
m=defaultMonth
d=defaultDay
errortext=errortext..etext
else
_, _, y, m, d = string.find(date, "(%d+)-(%d+)-(%d+)")
if not y or y=="0000" then
y=defaultYear
errortext=errortext..etext
end
date = '+'..y..'-'..m..'-'..d..'T00:00:00Z'
end
return date, y, m, d, errortext
end
local function findLastName(label,wiki)
if not label then label = '' end
local _, count = string.gsub(label, " ", " ")
local names
local a,b,c,d = '', '', '', ''
local done = false
if count ~= nil then count = count + 1 else count = 1 end
if count > 1 then
if count == 2 then
if label ~= '' then
a, b = string.match(label, "(%S+)%s+(%S+)")
names = b..' '..a
end
else
local name_parts_mk = {'да', 'ди', 'де', 'Де', 'ла', 'Ле', 'тен', 'ван', 'Ван'}
local name_parts_ru = {'да', 'ди', 'де', 'Де', 'ла', 'Ле', 'тен', 'ван', 'Ван'}
local name_parts = {'da', 'de', 'di', 'De', 'la', 'Le', 'ten', 'van', 'Van'}
if count == 3 and label ~= '' then
a, b, c = string.match(label, "(%S+)%s+(%S+)%s+(%S+)")
if wiki == 'mk' then
for _,v in ipairs(name_parts_mk) do if b == v then names = b..' '..c..' '..a done = true break end end
elseif wiki == 'ru' then
for _,v in ipairs(name_parts_ru) do if b == v then names = b..' '..c..' '..a done = true break end end
else
for _,v in ipairs(name_parts) do if b == v then names = b..' '..c..' '..a done = true break end end
end
if not done then
names = tostring(c)..' '..tostring(a)..' '..tostring(b)
done = true
end
end
if count > 3 and label ~= '' then
a, b, c, d = string.match(label, "(%S+)%s+(%S+)%s+(%S+)%s+(%S+)")
if wiki == 'mk' then
for _,v in ipairs(name_parts_mk) do if c == v then names = c..' '..d..' '..a..' '..b done = true break end end
for _,v in ipairs(name_parts_mk) do if b == v then names = b..' '..c..' '..d..' '..a done = true break end end
elseif wiki == 'ru' then
for _,v in ipairs(name_parts_ru) do if c == v then names = c..' '..d..' '..a..' '..b done = true break end end
for _,v in ipairs(name_parts_ru) do if b == v then names = b..' '..c..' '..d..' '..a done = true break end end
else
for _,v in ipairs(name_parts) do if c == v then names = c..' '..d..' '..a..' '..b done = true break end end
for _,v in ipairs(name_parts) do if b == v then names = b..' '..c..' '..d..' '..a done = true break end end
end
if not done then names = label.."%"..b end --b..' '..c..' '..d..' '..a end
end
end
end
return names or ''
end
local function findSortKey(riderID, correctlanguage, wikiIsSlavic)
--find the last name to sort
if wikiIsSlavic and correctlanguage then
local label = wikibase.getLabelByLang(riderID, wiki)
if label then
local nametable = mw.text.split(label, ",")
if nametable[2] then --there is a coma so the lastname is first
return nametable[1]..nametable[2]
else --no coma
return findLastName(label,wiki)
end
end
end
--all other cases
label = getLabelFallback(riderID)
return findLastName(label,wiki)
end
--== V) Main functions ==
--=== A) Function race reference ===
local function race_reference(raceID,lf)
-- Allow to display the reference below the classifications --
local bases={
{"ProCyclingStats", "P2327", "http://www.procyclingstats.com/race.php?id="},
{"Cycling Quotient", "P2648", "http://www.cqranking.com/men/asp/gen/race.asp?raceid="},
{"Cycling Archives", "P2330", "http://www.cyclingarchives.com/ritfiche.php?ritid="},
{"Cycling Quotient", "P2708", "http://www.cqranking.com/women/asp/gen/race.asp?raceid="},
-- cycling team
{"ProCyclingStats", "P2328", "http://www.procyclingstats.com/team/"},
{"Cycling Quotient", "P2649", ""}, --The entire link is indicated in full
{"Cycling Archives", "P2331", "http://www.cyclingarchives.com/ploegfiche.php?id="}
}
local links = {}
local ref
for _, base in pairs(bases) do
local p = mw.wikibase.getBestStatements(raceID, base[2])
if p[1] and p[1].mainsnak.snaktype == 'value' then
if base[2]=="P2648" and p[1].mainsnak.datavalue.value=="1" then --code for general reference of results
ref=getReference(lf,p[1], 1)
if ref then table.insert(links, ref) end
else
table.insert(links, ' [' .. base[3] .. p[1].mainsnak.datavalue.value .. " " .. base[1] ..']')
end
end
end
if #links == 1 then
return translate("race_reference", 1) .. table.concat(links)
elseif #links > 1 then
return translate("race_reference", 2) .. table.concat(links)
else
return ''
end
end
--=== B) Calendar ===
function p.calendarcustom(frame)
local headers={2} --date
local calendarID, lf =get_and_checkID(frame)
local display_numbering=false --default
local country_column=2
if istrue(get_arg('display_numbering',frame)) then
display_numbering=true
table.insert(headers, 3)
country_column=3
end
--no_country modify the way the country is displayed
local no_country={}
if istrue(get_arg('no_country',frame)) or wiki == "ar" then
no_country={wiki}
end
-- country --
table.insert(headers, 5)
--race--
table.insert(headers, 4)
local display_class=false
if istrue(get_arg('display_class',frame)) or wiki == "ar" then
display_class=true
table.insert(headers, 6)
end
table.insert(headers, 7) --winner
local only_winner=1
if istrue(get_arg('podium',frame)) or wiki == "ar" then
only_winner =0
table.insert(headers, 8) --second
table.insert(headers, 9) --third
end
local display_leader=false
if istrue(get_arg('display_leader',frame)) then
display_leader=true
table.insert(headers, 10)
end
local display_team =false
if istrue(get_arg('display_team',frame)) then
display_team =true
end
local data_type={}
for ii=1,#headers do
table.insert(data_type,'')
end
local w_race=isWomenrace(calendarID)
local s = {
header_function = "calendar", -- translations are in function Calendar
header_1 = 1000, -- translation 1 in function Calendar is printed in the upper part of the table header
header_2 = headers,-- translations 2, 3, 4, 5, 6 in function Calendar are printed in this order
title=wikibase.getLabel(calendarID), -- in the lower part of the table header. The second value 3 in {4, 3} tells where the icon will go.
country_column = country_column,
data_sort_type = data_type, -- see https://meta.wikimedia.org/wiki/Help:Sorting
item = calendarID,
property = 'P527',
no_country = no_country,
only_winner = only_winner,
display_numbering = display_numbering,
displayed_class =nil,
display_team=display_team,
display_class=display_class,
display_leader= display_leader,
w_race=w_race,
lf=lf
}
return calendar_main(s, tableA(s))
end
function p.calendar(frame)
----- function to display UCI calendar of one year ----
----- based on WWTcalendar function -----
----- author: Mr. Ibrahem -----
local calendarID --determined later
local lf = get_lf(frame)
local UCI = data.UCIYearToQ
local header_1_tab = {["UWT"]=13 ,["europe"]=14 ,["asia"]=15,["america"]=16 ,["africa"]=17 ,["oceania"]=18, ["WWT"]=11, ["women"]=1, ["Pro"]=22}
local display_code_tab= {["UWT"]=1 ,["europe"]=2 ,["asia"]=2,["america"]=2 ,["africa"]=2 ,["oceania"]=2, ["WWT"]=1, ["women"]=2, ["Pro"]=2}
local header_1_number = 12
local tempdic, year, keyk, yeary
local tempdic1 = {
header_2 = {2, 3,5, 4, 7, 8, 9, 10},
only_winner =0,
display_numbering=true,
display_team=false,
display_class=false,
display_leader=true
}
local tempdic2 = {
header_2 = {2, 5, 4, 6, 7},
only_winner =1,
display_numbering=false,
display_team=true,
display_class=true,
display_leader=false
}
for key, v in pairs(UCI) do
year = get_arg(key,frame) --with lf does not work
if not calendarID and year then
if v[year] then
calendarID = v[year]
header_1_number = header_1_tab[key]
display_code = display_code_tab[key]
keyk=key
yeary=year
end
end
end
if wiki == "ar" then
if not (frame.args["code"] and frame.args["code"] == "2") then
display_code = 1
end
if calendarID == "" and frame.args.test then
calendarID = frame.args.test
end
end
if not calendarID or calendarID == "" then return "" end
if display_code == 1 then
tempdic=tempdic1
if keyk=="UWT" and tonumber(yeary) > 2018 then
tempdic.display_leader=false --no more leader after 2018
tempdic.header_2 ={2, 3,5, 4, 7, 8, 9}
end
else
tempdic=tempdic2
end
if istrue(get_arg('display_numbering',lf)) then
tempdic.display_numbering=true
elseif get_arg('display_numbering',lf) and istrue(get_arg('display_numbering',lf)) == nil then
tempdic.display_numbering=false
end
local w_race=isWomenrace(calendarID)
local s = {
header_function = "calendar", -- translations are in function Calendar
header_1 = header_1_number, -- t
header_2 = tempdic.header_2,
-- in the lower part of the table header. The second value 3 in {4, 3} tells where the icon will go.
country_column = 3,
data_sort_type ={'', 'unsortable', '', '', '','',''}, -- -- see https://meta.wikimedia.org/wiki/Help:Sorting
item = calendarID,
property = 'P527',
no_country = no_country_calendar,
only_winner = tempdic.only_winner,
display_numbering = tempdic.display_numbering,
displayed_class = nil, --all
display_team=tempdic.display_team,
display_class=tempdic.display_class,
display_leader=tempdic.display_leader,
w_race=w_race,
lf=lf
}
return calendar_main(s, tableA(s))
end
function calendar_main(s, resultTable)--Display the UCI women calendar of one year
local lf = s.lf
local calendarID=s.item
local t_Body ={}
local w_race=isWomenrace(calendarID)
local temp=firstValue(calendarID, s.property)
if not temp or temp=="" then
s.error_message = 2
if wiki == "ar" then return "" end
end
local country=getCountryBool(s.no_country)
----- Begin of the main part of the code
for kk, p527 in statements(calendarID, 'P527') do
local RaceID = p527.mainsnak.datavalue.value.id
---- Create a row ----
local timeOfRace, date_tCell, date_sortkey = fn_date(RaceID)
local parentID, race_tCell, class_tCell= fn_race(RaceID,s.displayed_class,s.display_class,timeOfRace,nil,country)
if race_tCell~=nil then --otherwise the class is not display
local country_flag, country_name, country_tCell=fn_country(RaceID, timeOfRace, country, race_tCell, parentID)
--create the table
local tRow = mw.html.create('tr'):cssText( "line-height: 1.8em; padding: 5px;")
tRow:node(date_tCell)
if s.display_numbering == true then
tRow:tag('td'):cssText("text-align:center;padding:0 0.5em"):wikitext(tostring(kk))
end
tRow:node(country_tCell)
if country then tRow:node(race_tCell) end
if class_tCell then tRow:node(class_tCell) end
local rider_tCell =fn_rider(lf,RaceID,timeOfRace,s.display_team,s.only_winner)
tRow:node(rider_tCell)
if s.display_leader==true then
local leader_tCell=fn_rider(lf,RaceID,timeOfRace,s.display_team,3)
tRow:node(leader_tCell)
end
---- Add the row to the table
table.insert(t_Body, {sortkey=date_sortkey, body=tRow})
end
end
return sortAndConcat(t_Body, resultTable)
end
function p.nationalchampionships(frame)
local calendarroadID, calendarITTID, year
local lf=get_lf(frame)
local listOfCalendar={data.NationalRoadCyclingChampionships,data.NationalITTCyclingChampionships}
for ii, thisCalendar in pairs(listOfCalendar) do --road/ITT
for key, v in pairs(thisCalendar) do --look for the key of the dictionnary, here women/men
year = get_arg(key,frame) --with lf does not work
if ((ii==1 and calendarroadID==nil) or (ii==2 and calendarITTID ==nil)) and year then
if v[year] then
if ii==1 then
calendarroadID = v[year]
else
calendarITTID = v[year]
end
end
end
end
end
local w_race=isWomenrace(calendarroadID)
local s = {
header_function = "calendar", -- translations are in function Calendar
header_1 = 19, --
header_2 = {5, 20, 21},
country_column = 1,
data_sort_type = {'', '', ''}, -- -- see https://meta.wikimedia.org/wiki/Help:Sorting
item= calendarroadID,
calendarroadID = calendarroadID,
calendarITTID = calendarITTID,
property = 'P527',
year = year,
no_country = {}, --no sense here to hide the country
display_team = true,
display_countrylink = false, --too expensive
w_race=w_race,
lf=lf
}
return nationalchampionships_main(s,tableA(s))
end
function nationalchampionships_main(s, resultTable)--Display the list of national champions for one year
local lf = s.lf
local tableChamp, t_Body = {}, {}, {}
local timeOfRace ='+'..tostring(s.year).."-01-01T00:00:00Z"
local rider_tCell, thereisawinner, parentID, parentParentID, sitelink
local country_flag, country_name, country_tCell
local temp=firstValue(s.calendarroadID, s.property)
if not temp or temp=="" then
s.error_message = 2
if wiki == "ar" then return "" end
end
local listOfCalendarID={s.calendarroadID, s.calendarITTID}
--create the table with the information
for ii, thisCalendarID in ipairs(listOfCalendarID) do
if thisCalendarID ~= nil then
for _, p527 in statements(thisCalendarID, 'P527') do
thisID = p527.mainsnak.datavalue.value.id
country_flag, country_name, country_tCell=fn_country(thisID,timeOfRace,s.country)
if country_name == nil then country_name="country not found" end
sortkey=string.gsub(country_name, 'É', 'E') --case États Unis
--create the table
if tableChamp[sortkey]==nil then
tableChamp[sortkey]={}
tableChamp[sortkey]['countryname']=country_name
tableChamp[sortkey]['roadwinner']='<td></td>'
tableChamp[sortkey]['ITTwinner']='<td></td>'
--look for sitelink to championship
sitelink=nil --reinit
if s.display_countrylink then --expensive
parentID = firstValue(thisID, 'P361', 'id') --part of
if parentID then
parentParentID = firstValue(parentID, 'P31', 'id')
if parentParentID then sitelink = wikibase.getSitelink(parentParentID) end
end
end
tableChamp[sortkey]['sitelink']=sitelink
tableChamp[sortkey]['flag']=country_flag
end
--fill the table
rider_tCell, thereisawinner=fn_rider(lf,thisID,timeOfRace,s.display_team,1,true)
if tableChamp[sortkey]['thereisawinner']~=true then --all other cases
tableChamp[sortkey]['thereisawinner']=thereisawinner
end
if ii==1 then
tableChamp[sortkey]['roadwinner']=rider_tCell
else
tableChamp[sortkey]['ITTwinner']=rider_tCell
end
end
end
end
-- structure the display
for key, thisRow in pairs(tableChamp) do
if thisRow['thereisawinner'] then --there is a winner
local tRow = mw.html.create('tr'):cssText( "line-height: 1.8em; padding: 5px;")
if thisRow['sitelink']~=nil then
tRow:tag('td'):wikitext(thisRow['flag']..' [['..thisRow['sitelink']..'|'..thisRow['countryname']..']]')
else
tRow:tag('td'):wikitext(thisRow['flag']..' '..thisRow['countryname'])
end
tRow:node(thisRow['roadwinner'])
tRow:node(thisRow['ITTwinner'])
table.insert(t_Body, {sortkey=key, body=tRow})
end --no winner
end --end list of key
return sortAndConcat(t_Body, resultTable)
end
--=== C) Victory ===
function p.victories(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local w_race=isWomenrace(tempID)
local s = {
header_function = "victories", -- translations are in function victories
header_1 = 2, -- translation 1 in function victories is printed in the upper part of the table header
header_2 = {3, 4, 5, 6, 7},-- translations 2, 3, 4, 5, 6 in function victories are printed in this order
-- in the lower part of the table header. The second value 3 in {4, 3} tells where the icon will go.
data_type = {'date', 'race', 'country', 'class', 'rider'},
country_column = 3,
data_sort_type = {'', 'unsortable', '', '', ''}, -- see https://meta.wikimedia.org/wiki/Help:Sorting
item = tempID,
property = 'P2522',
no_country = no_country_victories,
lf=lf,
w_race=w_race
}
return victory_main(s ,tableA(s))
end
function victory_main(s, resultTable)
local lf = s.lf
local _
_, _, s.item = string.find(s.item, "(%w+)")
local temp=firstValue(s.item, s.property,'id')
if not temp or temp=="" then
s.error_message = 2
if wiki == "ar" then return "" end
end
local country=getCountryBool(s.no_country)
local t_Body = {}
for _, p2522 in statements(s.item, 'P2522') do
local RaceID = p2522.mainsnak.datavalue.value.id
local tRow = mw.html.create('tr'):cssText( "line-height: 1.8em; padding: 5px;")
local timeOfRace, date_tCell, date_sortkey = fn_date(RaceID, 'victory')
local parentID, race_tCell, class_tCell=fn_race(RaceID,nil ,true,timeOfRace, 'victory',country)--displayed_class=nil
if race_tCell~= nil then --otherwise class not to be displayed
country_flag, country_name, country_tCell=fn_country(RaceID, timeOfRace, country, race_tCell, parentID)
--Build the table
tRow:node(date_tCell)
if country==true then
tRow:node(race_tCell) --race site link is in fn_countrytable
end
tRow:node(country_tCell)
tRow:node(class_tCell) --class
local rider_tCell =fn_rider(lf,RaceID,timeOfRace,false,1)
tRow:node(rider_tCell)
table.insert(t_Body, {sortkey=date_sortkey, body=tRow})
end --no winner
end --end list of key
return sortAndConcat(t_Body, resultTable)
end
--== D) Stage infobox
function p.stageinfobox(frame)
local stageID, lf = get_and_checkID(frame)
local w_race=isWomenrace(stageID)
local details = {
{ name = translate("stageinfobox",2,w_race)}, -- course / not used
{ name = translate("stageinfobox",2,w_race)}, -- competition
{ name = translate("stageinfobox",3,w_race), name_plural = translate("infobox",4,w_race)}, -- stage type
{ name = translate("stageinfobox",4,w_race), name_plural = translate("infobox",7,w_race)}, -- date
{ name = translate("stageinfobox",6,w_race)}, -- distance
{ name = translate("stageinfobox",7,w_race), name_plural = translate("infobox",10,w_race)}, -- country
{ name = translate("stageinfobox",9,w_race)}, -- start place
{ name = translate("stageinfobox",10,w_race)}, -- endplace
{ name = translate("stageinfobox",11,w_race)}, -- participants at start
{ name = translate("stageinfobox",12,w_race)}, -- participants at end
{ name = translate("stageinfobox",13,w_race)}, -- speed
{ name = translate("stageinfobox",44,w_race)}, -- elevation
{ name = translate("infobox",32,w_race), special = true}, -- special 1
{ name = translate("infobox",33,w_race), special = true}, -- special 2
}
local others = get_others_dic()
--begin of the function
local t_Of = {
Q20882747={'results', 'first'},
Q20882748={'results', 'second'},
Q20882749={'results', 'third'},
Q21686770={'results', 'winner_fighting'},
Q2250962={'results', 'cima_coppi'},
Q10452933={'results', 'cima_pantani'},
Q20882763={'gen', 'leader'},
Q20882764={'gen', 'deuxieme'},
Q20882765={'gen', 'troisieme'},
Q20883213={'annex', 'montagne'},
Q20883140={'annex', 'jeune'},
Q20883008={'annex', 'points'},
Q20883329={'annex', 'sprints'},
Q20893984={'annex', 'super_combatif'},
Q20965880={'annex', 'combine'},
Q27104688={'annex', 'stage_volantes'},
Q27104684={'annex', 'regularite'},
Q20882922={'annex', 'equipe'},
Q27104271={'annex', 'equipe_points'},
Q20882667={'gen', 'leader'},
Q20882668={'gen', 'deuxieme'},
Q20882669={'gen', 'troisieme'},
Q20883212={'annex', 'montagne'},
Q20883139={'annex', 'jeune'},
Q20883007={'annex', 'points'},
Q20883328={'annex', 'sprints'},
Q20893983={'annex', 'super_combatif'},
Q20893979={'annex', 'combine'},
Q27067359={'annex', 'stage_volantes'},
Q27067170={'annex', 'regularite'},
Q27907747={'annex', 'azzurri_ditalia'},
Q27907748={'annex', 'azzurri_ditalia'},
Q27907714={'annex', 'breakaway'},
Q27907715={'annex', 'breakaway'},
Q20882921={'annex', 'equipe'},
Q27104269={'annex', 'equipe_points'}
}
getLocalContent(details, lf.args)
getLocalContent(others, lf.args)
local timeOfRace
local temp = firstValue(stageID, 'P31','id')
icon = ''
if temp and temp ~= 'Q18131152' then
if temp=='Q2266066' or temp=='Q2348250' or temp=='Q485321' then
icon = picto_track
else
icon = picto_road
end
details[3].content = typeofstagelogo(stageID, true).." "..WPlinkpure(temp)
end
local name = getLabelFallback(stageID) or ''
if wiki == 'fr' and name ~= nil then
name= mw.ustring.gsub(name, "^(%d+)([re]+)", "%1<sup>%2</sup> ")
end
name= mw.ustring.gsub(name, "^(%a)",function (x) return mw.ustring.upper(x) end)
infoGetOthers(others, stageID)
--name
local race={}
if course==nil then
temp = firstValue(stageID, 'P1545')
if temp then
details[2].content =getStageLabel(temp)
raceId = getParentID(stageID) --for instance Tour de France 2020
if raceId then
details[2].content = (details[2].content or '') .. '، '.. WPlinkpure(raceId)
for k, p31 in statements(raceId, 'P31') do --get Tour de France
race[k] = p31.mainsnak.datavalue.value.id --for the jersey
end
end
end
end
-- This function give a format to dates when P585 (date) is used in a single day race
local pTime = firstValue(stageID, 'P585', 'time') -- P585 is 'point in time'
if pTime then
details[4].content = funcDate(pTime, 'long')
timeOfRace = pTime
end
local kmdistance
if not details[5].content then details[5].content, kmdistance = getDistance(stageID, true) end -- distance
infoGetCountry(details,6, stageID, timeOfRace)
infoGetStartEnd(details,7, stageID, timeOfRace)
infoGetParticipants(details,9, stageID)
if not details[11].content then details[11].content = getSpeed(stageID, true, kmdistance, 'P2417') end --speed
if not details[12].content then
local elevation=getElevation(stageID)
if elevation ~= nil then details[12].content =elevation else details[12].content = nil end
end --Elevation
local jerseyWPID, jersey_name
local t_s = {
order={'results', 'gen', 'annex'},
results={show=false,
header=15,
order = {'first','second','third','winner_fighting','winner_fighting2','cima_coppi','cima_pantani'},
first={translation=16},
second={translation=17},
third={translation=18},
winner_fighting={translation=19},
winner_fighting2={translation=19}, -- two winner_fighting possible
cima_coppi={translation=40},
cima_pantani={translation=41}
},
gen={show=false,
header=20,
order = {"leader", "deuxieme", "troisieme"},
leader={translation=21},
deuxieme={translation=22},
troisieme={translation=23}
},
annex={show=false,
header=24,
order={"points","montagne","sprints","jeune","super_combatif","combine",
"stage_volantes","regularite","azzurri_ditalia","breakaway","equipe","equipe_points"},
points={translation=25},
montagne={translation=26},
sprints={translation=27},
jeune={translation=28},
super_combatif={translation=29},
combine={translation=30},
stage_volantes={translation=31},
regularite={translation=32},
azzurri_ditalia={translation=42},
breakaway={translation=43},
equipe={translation=33},
equipe_points={translation=34}
}
}
--Winner
for _, p1346 in statements(stageID, 'P1346') do
local id_speed, id_time, id_time_gap, id_points_a, id_points_b, type_ofclas, name_ofclas
local q = p1346.qualifiers
local riderId = p1346.mainsnak.datavalue.value.id
id_time = qualifieramount(p1346, 'P2781')
id_time_gap =qualifieramount(p1346, 'P2911')
id_speed =qualifieramount(p1346, 'P2052')
id_points_a = qualifieramount(p1346, 'P1358')
id_points_b =qualifieramount(p1346, 'P1351')
if riderId ~= nil then
local riderLink,riderTeam = subwinner(riderId, timeOfRace, q) --sub function to avoid code in double
-- looks into race item if the winner has a P642 statement for showing the type of winner(points, mountain, ..)
propertyOf=nil
if q.P2501 and q.P2501[1].snaktype == 'value' then
propertyOf=q.P2501
elseif q.P642 and q.P642[1].snaktype == 'value' then --fallback
propertyOf=q.P642
end
if propertyOf and propertyOf[1].snaktype == 'value' then
for _, vv in pairs(propertyOf) do
local qual = vv.datavalue.value.id
if qual~=nil and deprecated~='deprecated' and t_Of[qual] then
if qual=="Q21686770" and t_s['results']['winner_fighting'][1] ~= "" then
t_Of[qual][2] = 'winner_fighting2'
end
type_ofclas=t_Of[qual][1] --annex or gen
name_ofclas=t_Of[qual][2] --name of ranking
local v=t_s[type_ofclas][name_ofclas]
v['link']=riderLink
v['team']=riderTeam
v['rank']=isdisqualified(p1346,q)
v['time']=id_time
v['gap']=id_time_gap
if id_points_a then v['points']=id_points_a end
if id_points_b then v['points']=id_points_b end
v['speed']=id_speed
if qual=="Q27104271" and t_s.annex.equipe_points['link']==nil then
t_s.annex.equipe_points['link']=riderId
end
if qual=="Q20882922" and t_s.annex.equipe['link']==nil then
t_s.annex.equipe['link']=riderId
end
v['genre'] = getGenderCode(riderId,'f')
end
end
end
end
end
local rank, deprecated, prop, order, thisorder
-- look into P2417, stage classification, then p2321 gen classification
for ii, thistable in ipairs({'results','gen'}) do
if ii==1 then
prop='P2417'
order = {'first', 'second', 'third'}
else
prop='P2321'
order = {'leader', 'deuxieme', 'troisieme'}
end
for _, p2417 in statements(stageID, prop) do
local q = p2417.qualifiers
if q.P1352 and q.P1352[1].snaktype == 'value' then
for _, q1352 in pairs(q.P1352) do
rank = tonumber(q1352.datavalue.value.amount)
end
if rank == 1 or rank == 2 or rank == 3 then
thisorder=order[rank]
local v=t_s[thistable][thisorder]
v['rank'] = isdisqualified(p2417, q)
local thisid= p2417.mainsnak.datavalue.value.id
v['link'],_ = subwinner(thisid, timeOfRace, q)
if v['gap'] == nil and v['time'] == nil then
v['gap'] = qualifieramount(p2417, 'P2911')
end
if v['gap'] == nil and v['time'] == nil then
v['time'] = qualifieramount(p2417, 'P2781')
end
v['speed'] = qualifieramount(p2417, 'P2052')
v['genre'] = getGenderCode(thisid, 'f')
end
end
end
end
for _, thistable in ipairs({t_s.results,t_s.gen,t_s.annex}) do
for _, v in ipairs(thistable.order) do --order is the list of all classification names
if thistable[v]['link'] then
thistable.show = true
end
end
end
---General table
local temp
local width= '320px' -- size standard 320px, special 340px
if t_s.annex.show == true and (wiki == 'no' or wiki == '..') then width= '340px' end
tab= infoInitTab(width, name, icon)
infoFillOthersDetails(tab, others, details,translate("stageinfobox",1,w_race))
-- ranking table, general and stage
for _, value_order in ipairs(t_s.order) do
local thistable =t_s[value_order] --results or gen or annex
if thistable.show then -- if a section of the stageinfobox should be shown
tCell=tab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','2')
tTab=tCell:tag('table'):attr('cellpadding','0'):attr('cellspacing','0'):css('width','100%')
tCell=tTab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','3')
:cssText('border-bottom:5px solid '..backgroundColorLight..'; background-color:'..backgroundColor..'; color:inherit; text-align:center')
:css('font-weight','bold')
:wikitext(translate("stageinfobox",thistable.header,w_race))
for key, value in ipairs(thistable.order) do --value is the name of the class
local v=thistable[value]
if v['link'] then
local a1
a1, jersey_name, jerseyWPID = jersey_infobox( value, race, timeOfRace)
if a1~='' then v['jersey'] = a1 end
if v['speed'] then
if wiki == 'fo' then
v['speed'] = string.gsub(v['speed'], "%.", ",")
else
local lang = mw.language.getContentLanguage()
v['speed'] = '('.. lang:formatNum(v['speed'])..translate("unit",5,w_race)..')'
end
end
if v['points'] then
if v['points'] > 1 then
temp=translate("unit",7,w_race)
else
temp=translate("unit",6,w_race)
end
v['points'] = v['points']..temp
end
local title, k = string.gsub(translate("stageinfobox",v['translation'],w_race), " ", " ")
if k > 0 then title = string.gsub(title, " ", "<br>", 1) end -- 
--Create an empty column on the left
tRow=tTab:tag('tr'):css('vertical-align','top')
tCell=tRow:tag('td')
:css('font-weight','bold')
if v['team']~=nil or v['speed'] ~=nil then
tCell:attr('rowspan','2')
end
tCell:cssText("width:1%;background-color:"..backgroundColorLight..";text-align:" ..
textalign .. ";padding:0 2px 0 2px;white-space:nowrap; color:inherit;")
if value_order~='annex' and v['translation']~=40 and v['translation']~=41 then -- Cima Coppi, Cima Pantani with a line break
if v['jersey'] == nil then
if (value_order=='results') and (value=='winner_fighting' or value=='winner_fighting2' or value=='cima_coppi' or value=='cima_pantanii') then
tCell:wikitext(translate("stageinfobox",v['translation'],w_race))
else
tCell:wikitext(number(v['genre'], key, wiki))
end
else
temp=''
if jerseyWPID~='' then
temp="|link="..jerseyWPID
end
tCell:wikitext("[[File:"..v['jersey'].."|20px|"..title..temp.."]]")
end
else
if v['jersey'] == nil then
tCell:wikitext(title)
else
if jerseyWPID=='' then
if jersey_name ~= '' then
temp = "|"..jersey_name
else
temp=''
end
else
temp= "|link="..jerseyWPID
end
tCell:wikitext("[[File:"..v['jersey'].."|20px"..temp.."]]" .. title)
end
end
tRow:tag('td'):cssText("padding:0 0.5em 0 0.5em;"..v['rank'])
:wikitext( v['link'])
tCell=tRow:tag('td'):cssText('text-align:right;font-size:85%;white-space:nowrap')
if v['time'] then
tCell:wikitext(calculateTime(v['time']))
end
if v['gap'] then
tCell:wikitext('+ '.. calculateTime(v['gap']))
end
tCell:wikitext(v['points'])
end
tCell=tTab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','2')
if v['team']~=nil and v['speed'] ~=nil then -- team row
tTab2=tCell:tag('table'):attr('cellpadding','0'):attr('cellspacing','0'):css('width','100%')
tRow = tTab2:tag('tr')
tRow:tag('td'):cssText('width:100%;text-align:" .. textalign .. ";padding-left:2px')
:wikitext("("..v['team']..")") --add the team
tRow:tag('td'):cssText('font-size:85%;vertical-align:top;white-space:nowrap')
:wikitext(v['speed'])
else
if v['team']~=nil or v['speed'] ~=nil then
tCell:cssText("text-align:" .. textalign .. ";padding-left:2px")
if v['team'] ~= nil then
tCell:wikitext("("..v['team']..")") --add the team
end
tCell:tag('span'):cssText("float:right;font-size:85%;"):wikitext(v['speed'])
end
end
end
end
end
infoFillOthersMap(tab, others)
tab:node(getPreviousNextLine(stageID,true))
wdDoc(tab, "d:Wikidata:WikiProject Cycling/Documentation/stageinfobox", translate("stageinfobox",39,w_race), stageID)
return tab
end
--== E) List of teams
function p.listofteams(frame)
local raceID, lf = get_and_checkID(frame)
local teams = {} -- values will be {teamLink, teamCat, sortkey, index}
local WDlink_on = (wiki == "mk" or wiki == "ja")
local timeOfRace = getTimeOfRace(raceID, true)
local w_race=isWomenrace(raceID)
local teamCats_lot = { -- {c,d,e} c = singular team type, d = plural team type, e = print order of the team types
-- Part of the numbering is omitted for the convenience of possible subsequent editing.
-- UCI professional men's teams
["Q6154783"] = {4,5,1}, -- WorldTeam
["Q20638319"] = {6,7,2}, -- ProTeam (2005-2014)
["Q78464255"] = {6,7,3}, -- ProTeam (2020-)
["Q382927"] = {8,9,4}, -- UCI Professional Continental Team (2005-2019)
["Q1756006"] = {10,11,5}, -- UCI Continental Team
["Q20639847"] = {16,17,6}, -- professional cycling team
["Q20653563"] = {20,21,7}, -- Groupe Sportif I
["Q20653564"] = {22,23,8}, -- Groupe Sportif II
["Q20653566"] = {24,25,9}, -- Groupe Sportif III
-- UCI professional women's teams
["Q80425135"] = {57,58,11}, -- UCI Women’s WorldTeam
["Q130604574"] = {59,60,12}, -- UCI Women’s ProTeam
["Q119942457"] = {32,33,13}, -- UCI Women's Continental Team (2020-)
["Q2466826"] = {28,29,14}, -- UCI Women’s Team (-2019)
["Q119948768"] = {55,56,15}, -- UCI Women's Elite-2 Team
-- other non-road UCI teams
["Q2466819"] = {45,46,21}, -- UCI Track Team
["Q39885628"] = {47,48,22}, -- UCI Cyclocross Team
["Q2466804"] = {49,50,23}, -- UCI MTB Team
["Q39885630"] = {51,52,24}, -- UCI BMX Team
-- national teams (partially merged)
["Q54660600"] = {12,13,31}, -- national cycling team "any", without specifying additional parameters"
["Q23726798"] = {12,13,31}, -- national cycling team Elit
["Q99658502"] = {12,13,31}, -- national cycling team "B"
["Q20738667"] = {12,13,31}, -- national cycling team U23
["Q54555994"] = {12,13,31}, -- national cycling team U19
["Q26213387"] = {12,13,31}, -- olympic team
["Q46135307"] = {12,13,31}, -- nation at sport competition in multisport games
["Q28492441"] = {39,40,32}, -- national cycling team with sponsor name
["Q117280678"] = {37,38,33}, -- mixt cycling team
-- Below are two blocks with "non-professional" teams. They differ in the type of output - individually or all together. You can choose any manual setting.
-- amateur, club and region (not merged). Each type of team is output in a separate block
["Q114864716"] = {43,44,41}, -- DCU Elite Team
["Q20652655"] = {18,19,42}, -- amateur cycling team
["Q26849121"] = {30,31,43}, -- Women's amateur cycling team
["Q20639848"] = {14,15,44}, -- club cycling team
["Q20653570"] = {53,54,45}, -- region cycling team
-- amateur, club and region (merged). All types of team are displayed in a common block
-- ["Q114864716"] = {41,42,41}, -- DCU Elite Team
-- ["Q26849121"] = {41,42,41}, -- Women's amateur cycling team
-- ["Q20652655"] = {41,42,41}, -- amateur cycling team
-- ["Q20639848"] = {41,42,41}, -- club cycling team
-- ["Q20653570"] = {41,42,41}, -- region cycling team
}
local p1923 = mw.wikibase.getBestStatements(raceID, 'P1923') -- P1923 is participating teams
local no = 0 -- Index used for stable sorting
for _, v in pairs(p1923) do
if v.mainsnak.snaktype == 'value' then
no = no + 1
local teamLink, teamCat, countryID = getTeamLinkCat(v.mainsnak.datavalue.value.id, timeOfRace, true)
local flagImage = countryID and flag(countryID, timeOfRace) or ''
teams[#teams + 1] = {flagImage .. ' ' .. teamLink, teamCat,
teamCats_lot[teamCat] and teamCats_lot[teamCat][3] or 999, no}
end
end
table.sort(teams, function(a,b)
if a[3] < b[3] then return true end -- First sort key: Order from table teamCats_lot
if a[3] > b[3] then return false end
return a[4] < b[4] -- Second key is the index to ensure stable sorting
end)
local function getHeader(CatID, count)
local header, sitelink
if teamCats_lot[CatID] then
local done=false
if CatID=="Q2466826" then --name changed after 2020
local year = timeOfRace and tonumber(string.sub(timeOfRace, 2, 5))
if year and year>2019 then
if count == 1 then
header_label = translate("headoftableIII",32, w_race) -- singular name
else
header_label = translate("headoftableIII",33, w_race) -- plural name
end
done=true
end
end
if done==false then
if count == 1 then
header_label = translate("headoftableIII",teamCats_lot[CatID][1], w_race) -- singular name
else
header_label = translate("headoftableIII",teamCats_lot[CatID][2], w_race) -- plural name
end
end
if CatID=='Q78464255' then
sitelink=wikibase.getSitelink('Q382927') --continental
else
sitelink=wikibase.getSitelink(CatID)
end
if sitelink ~= nil then
header = '[['..sitelink..'|'..header_label..']]'
else
header= header_label
end
end
local tHeader= mw.html.create('span'):css('font-size','1.2em'):css('font-weight','bold')
if not header then
-- Unknown team category. Get the label for the entity to display if possible
header = (CatID and getLabelFallback(CatID)) or 'Unknown team category'
tHeader:css('text-transform','capitalize')
end
tHeader:wikitext(header)
-- Set parameter to show team count in front of each category
local tTag=''
local showcounter = 2
if count >= showcounter then
tTag=mw.html.create('small'):wikitext(' (' .. count ..')')
end
return tostring(tHeader)..tostring(tTag)
end
local oldOrder = 0
local oldCatID
local count = 0
local list = ''
local header
local resultTable = mw.html.create('table')
:cssText("max-width:95%; padding:0.5em; margin-right:1em; border:1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1)")
local tCell = resultTable:tag('tr'):tag('td')
for _, team in ipairs(teams) do
local order = team[3]
if order ~= oldOrder then --new cat
if oldOrder > 0 then
header = getHeader(oldCatID, count)
tCell:wikitext(header)
tCell:node(tOl)
end
count = 1
oldOrder = order
tOl = mw.html.create('ul') --reinit
else
count = count + 1
end
oldCatID = team[2]
tOl:tag('li')
:cssText("width:20em;display:inline-block;vertical-align:text-top")
:wikitext(team[1])
end
--add last row
header = getHeader(oldCatID, count)
tCell:wikitext(header)
tCell:node(tOl)
local wd_link = mw.html.create('span'):css('float',floattable):wikitext(wdLink(raceID .. '#P1923'))
if arwiki_totemplate then wd_link = wdLink(raceID .. '#P1923') end
local tableFooter1=mw.html.create('tr')
tCell=tableFooter1:tag('td')
:addClass('navigation-only')
:cssText('border-top: 2px '..backgroundColor..' solid; font-size: 80%;')
tCell:wikitext(tostring(wd_link))
resultTable:node(tableFooter1)
return resultTable
end
--== F) Classifications
function p.UCIclassification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 19, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {1, 2, 7}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item =tempID,
property = 'P3494', -- property to use for this table
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
display_team=false,
max_rank_displayed=100000, --unlimited the whole team must be displayed
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.pointsclassification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 10, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {1, 2, 3, 7}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P3494', -- property to use for this table
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.teamsclassificationbytime(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 14, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {3, 2, 4}, -- translations 3, 2, 4 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P3497', -- property to use for this table
team_classification = true, -- it is a team classification table, its not a rider classification table
background = 'strong', -- there is no background color for the first row, but the first row is formated strong
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.teamsclassificationbypoints(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 15, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {3, 2, 7}, -- translations 3, 2, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P3496', -- property to use for this table
team_classification = true, -- it is a team classification table, its not a rider classification table
background = 'strong', -- there is no background color for the first row, but the first row is formated strong
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.stageclassification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 8, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {1, 2, 3, 4}, -- translations 1, 2, 3, 4 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P2417', -- property to use for this table
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = false, -- there is no background color for the first row
display_ref = get_arg(2, frame,true) == 0 and 0 or 1,
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.generalclassification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 9, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {1, 2, 3, 4}, -- translations 1, 2, 3, 4 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P2321', -- property to use for this table
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
display_ref = get_arg(2, frame,true) == 0 and 0 or 1,
max_rank_displayed=25,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.generalclassificationpoint(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 9, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {1, 2, 3, 7}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P2321', -- property to use for this table
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
display_ref = get_arg(2, frame,true) == 0 and 0 or 1,
max_rank_displayed=25,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.generalclassificationforttt(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 9, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {3, 2, 4, 5, 6}, -- translations 3, 2, 4, 5, 6 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P2321', -- property to use for this table
team_classification = true, -- it is a team classification table, its not a rider classification table
background = false, -- there is no background color for the first row
display_ref =get_arg(2, frame,true) == 0 and 0 or 1,
max_rank_displayed=25,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.teamtimetrialclassification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 8, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {3, 2, 4, 5, 6}, -- translations 3, 2, 4, 5, 6 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P2417', -- property to use for this table
team_classification = true, -- it is a team classification table, its not a rider classification table
background = false, -- there is no background color for the first row
display_ref = get_arg(2, frame,true) == 0 and 0 or 1,
max_rank_displayed=25,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.mountainsclassification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 11, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {1, 2, 3, 7}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P4320', -- property to use for this table
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.sprintsclassification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 12, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {1, 2, 3, 7}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P4322', -- property to use for this table
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.intermediatesprintclassification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 20, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {1, 2, 3, 7}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P4958', -- property to use for this table
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.bestyoungclassificationbypoints(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 13, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {1, 2, 3, 7}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P4323', -- property to use for this table
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.bestyoungclassification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 13, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {1, 2, 3, 4}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P4323', -- property to use for this table
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.u23classification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 18, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {1, 2, 3, 4}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P4323', -- property to use for this table (same as best young classification)
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.combinationclassification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 16, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {1, 2, 3, 7}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P4324', -- property to use for this table
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.combativeclassification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 17, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {1, 2, 3, 7}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P4321', -- property to use for this table
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.custompointsclassification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local team_title
local temp=get_arg(4,frame)
if temp and string.find(temp,"{{{")==nil then
team_title=temp
end
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_2 = {1, 2, 3, 7}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
header_1_text=get_arg(3,frame) or '', --with lf does not work
item = tempID,
property = get_arg(2,frame), -- property to use for this table
team_title=team_title, --for old races where there was no team, only bike brands
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.customtimeclassification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local team_title
local temp=get_arg(4,frame)
if temp and string.find(temp,"{{{")==nil then
team_title=temp
end
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_2 = {1, 2, 3, 4}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
header_1_text=get_arg(3,frame) or '',
item = tempID,
property = get_arg(2,frame), -- property to use for this table
team_title=team_title, --for old races where there was no team, only bike brands
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.customteamclassificationbypoints(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local team_title
local temp=get_arg(4,frame)
if temp and string.find(temp,"{{{")==nil then
team_title=temp
end
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_2 = {3, 2, 7}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
header_1_text=get_arg(3,frame) or '', --with lf does not work
item = tempID,
property = get_arg(2,frame), -- property to use for this table
team_title=team_title, --for old races where there was no team, only bike brands
team_classification = true, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.customteamclassificationbytime(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local team_title
local temp=get_arg(4,frame)
if temp and string.find(temp,"{{{")==nil then
team_title=temp
end
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_2 = {3, 2, 4}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
header_1_text=get_arg(3,frame) or '', --with lf does not work
item = tempID,
property = get_arg(2,frame), -- property to use for this table
team_title=team_title, --for old races where there was no team, only bike brands
team_classification = true, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function new_classification(s, frame)
local country = getCountryBool(no_country_classification)
local lf = s.lf
local raceID = s.item
local w_race=isWomenrace(raceID)
--[=[ It is possible to give the classification tables in the article commands to change the standard behaviour. They could look like this:
{{Cycling race/teamsclassificationbytime|Q18574623|newline=false|country=true}}
{{Cycling race/teamsclassificationbytime|Q18574623|country= false|newline=false}}
{{Cycling race/teamsclassificationbypoints|Q18574623|newline =true|country=true}}
{{Cycling race/teamsclassificationbypoints|Q18574623|newline= true}}
{{Cycling race/teamsclassificationbypoints|Q18574623|newline = false|country=false}}
{{Cycling race/teamsclassificationbytime|Q18574623|newline=true|country=true}}
One additional parameter is "newline" with the values "true" or "false". "newline" says, if there is a line brake after the table. Standard is
no line break after the tables stageclassification and teamtimetrialclassification.
The second parameter is "country" with the values "true" or "false". "country" tells the module to print the country column or not.
Most wikis have as standard to print the country columns, some wikis prefer as standard not to show the country column. A few lines above,
the command "if wiki == 'da' then country = false end" tells that daWiki do not want to see the country colums as standard. You can add your wiki
here in, if you do not want to see them as standard. With the new parameter editors are able to tell the module in the article what to do.
]=]
local timeOfRace = getTimeOfRace(raceID, true)
local plus = ''
if get_arg('country',frame)~=nil then -- switch country column on or off in the article
if get_arg('country',frame) == 'true' and l10n["country_name_list"] then country = true end
if get_arg('country',frame) == 'false' then country = false end
end
local tableHeader2_size = #s.header_2
local max_rank_displayed=s.max_rank_displayed
for _, p31 in statements(raceID, 'P31') do
if data.stages[p31.mainsnak.datavalue.value.id] then
max_rank_displayed=10 --limit general ranking to 10 except for not stage
end
end
local temp=get_arg('max_rank_displayed',frame)
if temp and temp~='' and string.find(temp,"{{{")==nil then
max_rank_displayed=tonumber(temp)
end
if s.header_1_text ==nil then s.header_1_text=translate(s.header_function,s.header_1,w_race) end --for custom title
local team_translation_index=3
if s.team_title == nil then s.team_title=translate(s.header_function,team_translation_index,w_race) end --translation for team has index "3"
local tableBody = mw.html.create('table')
:addClass('sortable')
:attr('cellpadding', '0')
:attr('cellspacing', '0')
:css('border' , '0')
local wd_link = wdLink( raceID .. '#' .. s.property )
local wd_span = mw.html.create('span'):css('float','left'):wikitext(wd_link)
if wiki == "ar" then
if arwiki_totemplate then wd_span = wd_link
else wd_span = mw.html.create('span'):css('float','right'):wikitext(wd_link)
end end
tableBody:tag('tr'):tag('th')
:attr('colspan', tostring(tableHeader2_size + 1)):cssText("padding:2px 2px; text-align:center; color:inherit; background-color:"..backgroundColor)
:wikitext(tostring(wd_span)..s.header_1_text)
header= tableBody:tag('tr'):cssText("text-align:center;padding:2px 2px;white-space:nowrap")
for i, k in ipairs(s.header_2) do
if i ~= 2 or country then
local header_text
if k == team_translation_index then --for team
header_text=s.team_title
else
header_text=translate(s.header_function,k,w_race)
end
local head =header:tag('th'):wikitext(header_text)
if i == 1 then
head:attr('colspan','2')
end
end
end
local t_Body = {} --contains all rows
local tCell, bg_color, tStyle, temp, temp2
local claims = mw.wikibase.getAllStatements(raceID, s.property)
for l, m in pairs(claims) do -- look into all statements
if m.mainsnak.snaktype == 'value' then
local riderID = m.mainsnak.datavalue.value.id
local q = m.qualifiers or {}
local rank, riderLink, gender, countryID, teamLink
local flagLink, countryName = '', ''
local h = {
jersey = {}, -- lots of jerseyID
value = {'', '', '', ''} -- points, time, time_gap, speed
}
if q.P1352 and q.P1352[1].snaktype == 'value' then -- P1352 is ranking
rank = tonumber(q.P1352[1].datavalue.value.amount)
else
rank = ''
end
if q.P1534 and q.P1534[1].snaktype == 'value' then
local dnf=q.P1534[1].datavalue.value.id
if dnf=='Q1210380' then riderDNF =translate("startlist",6,w_race)--"HD","NP","DQ"
elseif dnf=='Q54881674' or dnf=='Q7113430' then riderDNF =translate("startlist",7,w_race)
elseif dnf=='Q1210382' then riderDNF =translate("startlist",8,w_race)
elseif dnf=='Q1229261' then riderDNF =translate("startlist",9,w_race)
else riderDNF=''
end
else
riderDNF=''
end
local cancelled=isdisqualified(m,q)
if wiki == 'es' or wiki == 'fr' or wiki == 'ast' then
--[[ These wikis need the gender to display the rank correct. Other wikis can skip this. ]]
gender = getGenderCode(riderID, 'n')
end
h.value[1] = qualifieramount(m, 'P1358')
h.value[2] = qualifieramount(m, 'P2781')
if q.P2911 and q.P2911[1].snaktype == 'value' then -- P2911 is time gap
h.value[3] = tonumber(q.P2911[1].datavalue.value.amount)
plus = '+ '
end
h.value[4] = qualifieramount(m, 'P2052')
if q.P2912 then -- P2912 is distinctive jersey
for _, v in pairs(q.P2912) do
if v.snaktype == 'value' then
table.insert(h.jersey, v.datavalue.value.id)
end
end
end
if s.team_classification then
local _
teamLink, _, countryID = getTeamLinkCat(riderID, timeOfRace, true)
else
riderLink = getRiderLink(riderID,timeOfRace)..(getReference(lf,m) or '')
teamLink = getTeam(riderID, timeOfRace, q)
countryID = getNationality(riderID, timeOfRace,q)
end
if countryID then
flagLink = flag(countryID, timeOfRace)
if country then
countryName = getCountryName(countryID)
end
end
-- find the right background color if a rider has more then one jersey
-- see Wikidata:WikiProject Cycling/Kit to translate/Jerseys
bg_color=nil
if h.jersey[1] then
for _, jersey in pairs(h.jersey) do
if data.bg_color_table[jersey] then
bg_color = data.bg_color_table[jersey]
break
end
end
end
tStyle=''
if rank == 1 then
if s.background then -- values are 'strong' or 'color'
tStyle = tStyle ..'font-weight:bold;' -- winner is formated bold
if s.background == 'color' then
if h.jersey[1] and bg_color then -- background color of winner depending on jersey
tStyle = tStyle .. 'background-color:' ..bg_color
end
end
end
end
local tBody = mw.html.create('tr'):cssText(tStyle) -- a row
tBody:tag('td'):cssText("text-align:center;padding:2px 0.5em 2px 0.5em;white-space:nowrap;"..cancelled)
:wikitext(number(gender, rank, wiki))
tCell= tBody:tag('td'):cssText("text-align:" .. textalign .. ";padding:0 0.2em 0 0.2em;"..cancelled)
if not s.team_classification then
if country then
tCell:wikitext(riderLink .. jersey(h.jersey) )
tBody:tag('td'):wikitext( flagLink ..' '.. countryName)
else
tCell:wikitext(flagLink .. ' ' .. riderLink .. jersey(h.jersey))
end
if s.display_team~=false then
tBody:tag('td'):cssText("text-align:".. textalign ..";padding:0 0.2em 0 0.2em")
:wikitext(teamLink or '')
end
else --team
if country then
tCell:wikitext(teamLink .. jersey(h.jersey))
tBody:tag('td'):wikitext(flagLink .. ' ' .. countryName)
else
tCell:wikitext(flagLink .. ' ' .. teamLink .. jersey(h.jersey))
end
end
if s.header_2[4] == 4 then -- for table stageclassification, generalclassification, adds time and time gap
if riderDNF=='' then
if rank == 1 and h.value[2] then
temp=calculateTime(h.value[2])
elseif rank == 1 and h.value[3]==nil then --avoid a plus with nothing
temp=''
else
temp=plus .. calculateTime(h.value[3])
end
else
temp=riderDNF
end
tBody:tag('td'):cssText("text-align:right;padding:0 0.2em 0 0.2em"):wikitext(temp)
end
if s.header_2[4] == 7 or (s.header_2[3] == 7 and s.header_2[1] == 1) then -- for table pointsclassification, adds points
--trick for UCI classification
if riderDNF=='' then
if h.value[1] then temp=h.value[1] else temp='' end
tCell=tBody:tag('td'):cssText("text-align:right;padding:0 0.2em 0 0.2em")
:wikitext(temp)
if type(h.value[1]) == "number" then
if h.value[1] > 1 then
temp2=translate("unit",7,w_race)
else
temp2=translate("unit",6,w_race)
end
tCell:tag('span'):cssText("font-size:80%"):wikitext(temp2)
end
else
tBody:tag('td'):cssText("text-align:right;padding:0 0.2em 0 0.2em"):wikitext(riderDNF)
end
end
if s.header_2[3] == 4 then
if s.property == 'P2417' or s.property == 'P2321' then
-- for tables teamtimetrialclassification or generaltttclassification, adds time
tBody:tag('td'):cssText("text-align:right;padding:0 0.2em 0 0.2em")
:wikitext(calculateTime(h.value[2]))
end
end
if s.property == 'P3497' then -- for table teambytimeclassification, adds time and time gap
if rank == 1 then
temp=calculateTime(h.value[2])
else
temp=plus .. calculateTime(h.value[3])
end
tBody:tag('td'):cssText("text-align:right;padding:0 0.2em 0 0.2em"):wikitext(temp)
end
if s.property == 'P3496' then -- for table teambypointsclassification, adds points
tCell=tBody:tag('td'):cssText("text-align:right;padding:0 0.2em 0 0.2em")
:wikitext(h.value[1])
if type(h.value[1]) == "number" then
if h.value[1] > 1 then
temp2=translate("unit",7,w_race)
else
temp2=translate("unit",6,w_race)
end
tCell:tag('span'):cssText("font-size:80%"):wikitext(temp2)
end
end
if s.header_2[4] == 5 then -- for table teamtimetrialclassification, adds time gap
if l > 1 then temp= plus else temp='' end
tBody:tag('td'):cssText("text-align:right;padding:0 0.2em 0 0.2em"):wikitext(temp..calculateTime(h.value[3]))
end
if s.header_2[5] == 6 then -- for table teamtimetrialclassification, adds speed
tCell=tBody:tag('td'):cssText("text-align:right;padding:0 0.2em 0 0.2em")
if type(h.value[4]) == "number" then
tCell:wikitext(mw.ustring.format('%.3f', h.value[4]))
:tag('span'):cssText("font-size:80%"):wikitext(translate("unit",5,w_race))
end
end
if rank~='' and rank<=max_rank_displayed then --else no display
if riderDNF=='' then
table.insert(t_Body, {sortkey=(type(rank) == 'number') and rank or 999, body=tostring(tBody)})
else --disqualified should be higher than not disqualified if the ranking was revided
table.insert(t_Body, {sortkey=(type(rank) == 'number') and rank-0.1 or 999, body=tostring(tBody)})
end
end
end
end
tableBody=sortAndConcat(t_Body, tableBody)
local tableFooter1,tableFooter2
if s.display_ref == 1 or wiki == "ar" then
tableFooter1=mw.html.create('tr')
tCell=tableFooter1:tag('td')
:addClass('navigation-only')
:cssText('border-top: 2px '..backgroundColor..' solid; font-size: 80%;')
tableFooter2=mw.html.create('tr')
tCell=tableFooter2:tag('td')
:cssText("text-align:right")
tCell:tag('small')
:wikitext(race_reference(raceID,lf))
end
--general table style and last line
local tableStyle, tableNewline
if get_arg('newline',frame) == 'false' then -- parameter newline in WP article is 'false'
tableStyle = "float:" .. floattable .. "; margin-right:0.5em; border:1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1)"
tableNewline = ''
end
if get_arg('newline',frame) == 'true' then -- parameter newline in WP article is 'true'
tableStyle = "border:1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1)"
tableNewline = '<br style="clear:left;">'
end
if get_arg('newline',frame) == nil then -- no second parameter, compatible to the old code
if s.property == 'P2417' then --stageclassification
tableStyle = "float:"..floattable.."; margin-right:0.5em; border:1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1)"
tableNewline = ''
else
tableStyle = "border:1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1)"
tableNewline = '<br style="clear:left;">' -- everything else
end
end
local finalTable= mw.html.create('table'):cssText(tableStyle)
finalTable:tag('tr'):tag('td')
:node(tableBody)
if tableFooter1 then
finalTable:node(tableFooter1)
finalTable:node(tableFooter2)
end
return tostring(finalTable)..tableNewline
end
--=== G) Infobox ===
function p.infobox(frame) -- normal infobox
return infobox_main(frame,0)
end
function p.seasoninfobox(frame) -- season infobox
return infobox_main(frame,1)
end
function p.champinfobox(frame) -- champ infobox
return infobox_main(frame,2)
end
function infobox_main(frame, selector)
local WDlink_on = (wiki == "mk" or wiki == "ja")
-- If true, winners will the team of the cyclist
local team = true
local details, others, winners, plural
local entityID, lf = get_and_checkID(frame)
local w_race=isWomenrace(entityID)
if selector==0 then -- normal infobox
details = {
{ name = translate("infobox",2,w_race)}, -- course
{ name = translate("infobox",3,w_race), name_plural = translate("infobox",4,w_race)}, -- competition
{ name = translate("infobox",5,w_race)}, -- stages
{ name = translate("infobox",6,w_race), name_plural = translate("infobox",7,w_race)}, -- date
{ name = translate("infobox",8,w_race)}, -- distance
{ name = translate("infobox",9,w_race), name_plural = translate("infobox",10,w_race)}, -- country
{ name = translate("infobox",11,w_race)}, -- start place
{ name = translate("infobox",12,w_race)}, -- endplace
{ name = translate("infobox",13,w_race)}, -- teams
{ name = translate("infobox",14,w_race)}, -- participants at start
{ name = translate("infobox",15,w_race)}, -- participants at end
{ name = translate("infobox",16,w_race)}, -- speed
{ name = translate("infobox",43,w_race)}, -- elevation
{ name = translate("infobox",17,w_race)}, -- cost
{ name = translate("infobox",32,w_race), special = true}, -- special 1
{ name = translate("infobox",33,w_race), special = true}, -- special 2
{ name = translate("teaminfobox",13,w_race)}, -- official web site
}
elseif selector==1 then -- season infobox
details = {
{ name = translate("infobox",46,w_race)}, -- edition (1)
{ name = translate("infobox",3,w_race), name_plural = translate("infobox",4,w_race)}, -- competition (2)
{ name = translate("infobox",6,w_race), name_plural = translate("infobox",7,w_race)}, -- date (3)
{ name = translate("infobox",45,w_race), name_plural=translate("infobox",71,w_race)}, -- rasing (4)
{ name = translate("infobox",47,w_race), name_plural = translate("infobox",48,w_race)}, -- location (country) (5)
{ name = translate("infobox",49,w_race), name_plural = translate("infobox",50,w_race)}, -- organizer (6)
{ name = translate("infobox",63,w_race), name_plural = translate("infobox",63,w_race)}, -- team class (7)
{ name = translate("infobox",32,w_race), special = true}, -- special 1
{ name = translate("infobox",33,w_race), special = true}, -- special 2
{ name = translate("teaminfobox",13,w_race)}, -- official web site
}
else -- champ infobox
details = {
{ name = translate("infobox",46,w_race)}, -- edition (1)
{ name = translate("infobox",6,w_race), name_plural = translate("infobox",7,w_race)}, -- date (2)
{ name = translate("infobox",9,w_race), name_plural = translate("infobox",10,w_race)}, -- country (3)
{ name = translate("infobox",67,w_race), name_plural = translate("infobox",68,w_race)}, -- location (city) (4)
{ name = translate("infobox",61,w_race), name_plural = translate("infobox",62,w_race)}, -- arena / stadion (5)
{ name = translate("infobox",60,w_race)}, -- medals (6)
{ name = translate("infobox",13,w_race)}, -- team (7)
{ name = translate("infobox",49,w_race), name_plural = translate("infobox",50,w_race)}, -- organizer (8)
{ name = translate("infobox",32,w_race), special = true}, -- special 1
{ name = translate("infobox",33,w_race), special = true}, -- special 2
{ name = translate("teaminfobox",13,w_race)}, -- official web site
}
end
others = get_others_dic()
if selector==0 then -- normal infobox
winners = {
{ name = translate("infobox",19,w_race), QID = 'Q20882667' }, -- first
{ name = translate("infobox",20,w_race), QID = 'Q20882668' }, -- second
{ name = translate("infobox",21,w_race), QID = 'Q20882669' }, -- third
{ name = translate("infobox",22,w_race), QID = 'Q20883007' }, -- points
{ name = translate("infobox",23,w_race), QID = 'Q20883212' }, -- mountains
{ name = translate("infobox",24,w_race), QID = 'Q20883328' }, -- sprints
{ name = translate("infobox",25,w_race), QID = 'Q20883139' }, -- youth
{ name = translate("infobox",26,w_race), QID = 'Q101246973' }, -- supercombativity
{ name = translate("infobox",26,w_race), QID = 'Q20893983' }, -- combativity
{ name = translate("infobox",35,w_race), QID = 'Q27067359' }, -- volantes
{ name = translate("infobox",36,w_race), QID = 'Q27067170' }, -- regularity
{ name = translate("infobox",27,w_race), QID = 'Q20893979' }, -- combination
{ name = translate("infobox",38,w_race), QID = 'Q27907715' }, -- breakaway
{ name = translate("infobox",39,w_race), QID = 'Q27907747' }, -- azzurri
{ name = translate("infobox",40,w_race), QID = 'Q28092831' }, -- rookie
{ name = translate("infobox",28,w_race), QID = 'Q20882921' }, -- teams
{ name = translate("infobox",37,w_race), QID = 'Q27104269' }, -- teamspoints
{ name = translate("infobox",41,w_race), QID ='Q61976850' },-- amateur
{ name = translate("infobox",42,w_race), QID ='Q61976872' } --nationality
}
elseif selector==1 then -- season infobox
winners = {
{ name = translate("infobox",52,w_race), QID = 'Q20882667' }, -- individual (first)
{ name = translate("infobox",53,w_race), QID = 'Q20883139' }, -- youth
{ name = translate("infobox",54,w_race), QID = 'Q27104269' }, -- team (teamspoints)
{ name = translate("infobox",55,w_race), QID = 'Q98959152' }, -- team GS-I
{ name = translate("infobox",56,w_race), QID = 'Q98959153' }, -- team GS-II
{ name = translate("infobox",57,w_race), QID = 'Q98959155' }, -- team GS-III
{ name = translate("infobox",58,w_race), QID = 'Q72068715' }, -- country
{ name = translate("infobox",59,w_race), QID = 'Q72068724' } -- country U23
}
end -- Champ infobox has no winners
getLocalContent(details, lf.args)
getLocalContent(others, lf.args)
if selector==0 or selector==1 then
getLocalContent(winners, lf.args)
end
local timeOfRace, class
local icon = (firstValue(entityID, 'P641','id') == "Q3609") and -- P641 is 'sport', Q3609 is 'road bicycle racing'
picto_road or ''
local name = getLabelFallback(entityID) or ''
infoGetOthers(others, entityID)
if not details[1].content then -- course
-- For FR Wiki and Wikidata, exception that permit to display 1er, 2e... for the edition number ;
-- for RU -й is written after the value of P393
local nr = firstValue(entityID, 'P393') -- P393 is 'edition number'
if nr then
if wiki == 'fr' then nr = (nr == 1) and "1<sup>re</sup> " or (nr .. "<sup>e</sup> ")
elseif wiki == "nl" then nr = nr .. "e "
elseif wiki == "ru" then nr = nr .. "-й "
elseif wiki == "eo" then nr = nr .. "-a "
elseif wiki == "hu" then nr = nr .. ". "
else nr = nr .. ". "
end
end
local is_a
local classID = firstValue(entityID, 'P279', 'id')
--fallback
if classID then
class = classLinkFn(classID)
else
for _, p31 in statements(entityID, 'P31') do -- P31 is 'instance of'
local instanceOf = p31.mainsnak.datavalue.value.id
if instanceOf ~= "Q27020041" and data.class_dic[instanceOf] then
class = classLinkFn(instanceOf)
break
end
end
end
local season = firstValue(entityID, 'P3450', 'id') -- P3450 is 'sports season of league or competition'
if season then
is_a = raceLink(season)
else
--normally there should be only a p31
for _, p31 in statements(entityID, 'P31') do -- P31 is 'instance of'
local instanceOf = p31.mainsnak.datavalue.value.id
if instanceOf ~= 'Q27968055' and instanceOf ~= 'Q27020041' then -- Q27020041 is 'sports season'
is_a = raceLink(instanceOf)
break
end
end
end
if nr and is_a then
details[1].content = nr .. ' ' .. is_a
end
end
if selector==0 or selector==1 then
if not details[2].content then -- competition
-- Class of a cycling race. Class is: 1.UWT, 2.UWT, 1.HC, ... add new classes, no problem
-- Competition of the cycling race : UCI World Tour 2016, UCI Europe Tour 2016...
local tours = {}
for _, p361 in statements(entityID, 'P361') do -- P361 is 'part of'
tours[#tours + 1] = raceLink(p361.mainsnak.datavalue.value.id)
end
if tours[1] then
if #tours > 1 then
details[2].name = details[2].name_plural
end
if class then
tours[1] = tours[1] .. ' ' .. class
end
details[2].content = table.concat(tours, '<br/>')
end
end
end
if selector==0 then
if not details[3].content then -- stages
local stages = #wikibase.getAllStatements(entityID, 'P527') -- P527 is 'has part'
if stages > 0 then
details[3].content = stages
end
end
end
local index_date, index_official_site
if selector==0 then
index_date=4
index_official_site=17
elseif selector==1 then
index_date=3
index_official_site=10
else
index_date=2
index_official_site=11
end
-- if selector==0 or selector==1 then
if not details[index_date].content then -- date
details[index_date].content, timeOfRace, plural = get_formatted_date(entityID, 'infobox')
if plural then
details[index_date].name = details[index_date].name_plural
end
end
-- end
--from this point the functions differ fundamentally
if selector==0 then
local kmdistance
if not details[5].content then details[5].content, kmdistance = getDistance(entityID, true) end -- distance
infoGetCountry(details,6, entityID, timeOfRace)
infoGetStartEnd(details,7, entityID, timeOfRace)
if not details[9].content then -- teams
local teams = #wikibase.getBestStatements(entityID, 'P1923') -- P1923 is 'participating teams'
if teams > 0 then
details[9].content = teams
end
end
infoGetParticipants(details,10, entityID)
if not details[10].content or not details[11].content then
local Allp710= wikibase.getAllStatements(entityID, 'P710')
if Allp710 and #Allp710~=0 then
if not details[10].content then details[10].content=#Allp710 end
if not details[11].content then
local maxrank=1
for _, p710 in pairs(Allp710) do -- look into all statements
local q = p710.qualifiers
if q and q.P1352 and q.P1352[1].snaktype == 'value' then -- P1352 is ranking
local riderRank = tonumber(q.P1352[1].datavalue.value.amount)
if riderRank > maxrank then maxrank = riderRank end
end
end
if maxrank~=1 then details[11].content=maxrank end
end
end
end
if not details[12].content then details[12].content = getSpeed(entityID, true, kmdistance, 'P2321') end --speed
if not details[13].content then
local elevation=getElevation(entityID)
if elevation then details[13].content =elevation else details[13].content = nil end
end --Elevation
if not details[14].content then -- cost
local cost = firstValue(entityID, 'P2130') -- P2130 is cost
if cost then
details[14].content = dispmoney(cost.amount, cost.unit)
end
end
elseif selector==1 then
if not details[4].content then -- racing
local stages = #wikibase.getAllStatements(entityID, 'P527') -- P527 is 'has part'
if stages > 0 then
details[4].content = stages
if stages > 1 then
details[4].name = details[4].name_plural
end
end
end
if not details[5].content then -- location
infoGetPlace(details,5, entityID, timeOfRace) --in GAN version, the separator is , not <br />
end
if not details[6].content then -- organizer sitelink
listWPlink(details, 6, entityID,'P664',true) --org
end
if not details[7].content then -- organizer sitelink
listWPlink(details, 7, entityID,'P2670',true) --team ????
end
else --champ
infoGetCountry(details,3, entityID, timeOfRace)
if not details[4].content then -- location
infoGetPlace(details,4, entityID, timeOfRace) --in GAN version, the separator is , not <br />
end
if not details[5].content then -- arena / stadion
listWPlink(details, 5, entityID,'P115',true)
end
if not details[6].content then -- racing
local stages = #wikibase.getAllStatements(entityID, 'P527') -- P527 is 'has part'
if stages > 0 then
details[6].content = stages
end
end
if not details[7].content then -- teams
local teams = #wikibase.getBestStatements(entityID, 'P1923') -- P1923 is 'participating teams'
if teams > 0 then
details[7].content = teams
end
end
if not details[8].content then -- organizer sitelink
listWPlink(details, 8, entityID,'P664',true) --org
end
end
if not details[index_official_site].content then
details[index_official_site].content = officialSite(entityID)
end
tab = infoInitTab("300px", name, icon)
if selector==0 then -- normal infobox
infoFillOthersDetails(tab, others, details,translate("infobox",1,w_race))
elseif selector==1 then -- season infobox
infoFillOthersDetails(tab, others, details,translate("infobox",69,w_race))
else -- champ infobox
infoFillOthersDetails(tab, others, details,translate("infobox",70,w_race))
end
if selector==0 or selector==1 then --no winners for champ
local winRows=''
local win = {}
for _, v in pairs(winners) do
if not v.content then
win[v.QID] = ''
end
end
winner(lf,entityID, win, timeOfRace, false, WDlink_on, team, true)
for _, v in pairs(winners) do
if not v.content then
if win[v.QID] ~= '' then
v.content = win[v.QID]
end
end
if v.content then
tRow= mw.html.create('tr') :css('vertical-align','top')
tRow:tag('td'):css('font-weight','bold'):wikitext(v.name)
tRow:tag('td'):wikitext(v.content)
winRows=winRows..tostring(tRow) --not elegant
end
end
if winRows~= '' then
tab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','2')
:cssText('border-bottom:5px solid var(--background-color-base, #fff); background-color:'..backgroundColor..'; color:inherit; text-align:center')
:css('font-weight','bold')
:wikitext(translate("infobox",18,w_race))
tab:wikitext(winRows)
end
end
if others[3].content then -- map
tab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','2'):css('text-align','center')
:wikitext("[[File:".. others[3].content .. "|center|300px]]")
if others[5].content then -- caption
tab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','2'):css('text-align','center'):css('font-size','80%')
:wikitext(others[5].content)
end
end
tab:node(getPreviousNextLine(entityID))
wdDoc(tab, "d:Wikidata:WikiProject Cycling/Documentation/infobox", translate("infobox",34,w_race), entityID)
return tab
end
--=== H) race infobox
function p.raceinfobox(frame)
local lang = contentLanguage
local WDlink_on = (wiki == "mk" or wiki == "ja")
local tRace = {race={
raceId,
raceDate,
future,
},
vainqueur= {},
}
local entityID, lf = get_and_checkID(frame)
local w_race= isWomenrace(entityID)
local details = {
{ name = translate("raceinfobox",4,w_race)}, -- sport
{ name = translate("raceinfobox",5,w_race)}, -- creation date
{ name = translate("raceinfobox",6,w_race)}, -- disparition date
{ name = translate("raceinfobox",7,w_race)}, -- number of editions
{ name = translate("raceinfobox",8,w_race)}, -- periodicity
{ name = translate("raceinfobox",9,w_race)}, -- type , name_plural = translate("infobox",10)
{ name = translate("raceinfobox",33,w_race), name_plural = translate("raceinfobox",34,w_race)}, --country
{ name = translate("raceinfobox",10,w_race), name_plural = translate("raceinfobox",11,w_race)}, -- place
{ name = translate("raceinfobox",12,w_race), name_plural = translate("raceinfobox",13,w_race)}, --org
{ name = translate("raceinfobox",27,w_race), name_plural = translate("raceinfobox",28,w_race)}, --race director
{ name = translate("raceinfobox",15,w_race), name_plural = translate("raceinfobox",16,w_race)}, -- Cat
{ name = translate("raceinfobox",17,w_race)}, -- circuit
{ name = translate("raceinfobox",14,w_race)}, -- official web site
}
local others = get_others_dic()
local name = getLabelFallback(entityID) or ''
infoGetOthers(others, entityID)
getLocalContent(details, lf.args)
getLocalContent(others, lf.args)
local timeOfRace, class
local listOfNames=getFormerNames(entityID, 'P1448')
local sport_id=firstValue(entityID, 'P641', 'id')
local icon = (sport_id == "Q3609") and -- P641 is 'sport', Q3609 is 'road bicycle racing'
picto_road or ''
--1st ist sport
if not details[1].content and sport_id then
details[1].content = WPlinkpure(sport_id)
end
--creation
local creation=firstValue(entityID, 'P571', 'time')
if not details[2].content and creation then
details[2].content = funcDate(creation, "onlyyear" )
end
--disparition
local disparition=firstValue(entityID, 'P576', 'time')
if not details[3].content and disparition then
details[3].content = funcDate(disparition,"onlyyear")
end
--populate tRace
listOfWinners(entityID, tRace,nil,lf)
--number of editions
if not details[4].content and tRace.numberOfEditions and tRace.lastEditionYear then
details[4].content = tostring(tRace.numberOfEditions).." (" .. translate("raceinfobox",31,w_race) .. " "..tostring(tRace.lastEditionYear)..")"
end
--periodicity
if not details[5].content then
details[5].content = getPeriodicity(entityID, tRace)
end
--type
if not details[6].content then
details[6].content = getType(entityID)
end
timeOfRace=nil --could be from last edition
if not details[7].content then
infoGetCountry(details,7, entityID, timeOfRace)
end
if not details[8].content then
infoGetPlace(details,8, entityID, timeOfRace)
end
if not details[9].content then
listWPlinkChrono(details, 9, entityID, {'P664'}, true, initialYear) --organiser
end
if not details[10].content then
listWPlinkChrono(details, 10, entityID, {'P488'}, 'rider', initialYear) --race dir
end
--Class and circuit
local classContent, circuitLink, numberClass= getClass(entityID)
if not details[11].content then
details[11].content = classContent
if numberClass >1 then
details[11].name = details[11].name_plural
end
end
if not details[12].content then
details[12].content = circuitLink
end
--Official web site
if not details[13].content then
details[13].content = officialSite(entityID)
end
--Build the table
tab = infoInitTab("300px", name, icon)
--former names
wiki_listOfNamesAtBottom={'ru'}
local listOfNamesAtBottom = false
for _, value in pairs(wiki_listOfNamesAtBottom) do --
if value == wiki then listOfNamesAtBottom = true end
end
--picture at the top
infoFillOthersDetails(tab, others, nil,translate("raceinfobox",19,w_race),"260px")
if not listOfNamesAtBottom then
if listOfNames and #listOfNames>1 then
tab:node(addATitle(translate("raceinfobox",18,w_race)))
for _, v in pairs(listOfNames) do
tab:node(addARow(v[2],v[3])) --period, name
end
end
end
infoFillOthersDetails(tab, nil, details,translate("raceinfobox",19,w_race),"260px")
if listOfNamesAtBottom then
if listOfNames and #listOfNames>0 then -- except for the ru-wiki, no one uses the display of official names at the bottom anyway
tab:node(addATitle(translate("raceinfobox",18,w_race)))
for _, v in pairs(listOfNames) do
tab:node(addARow(v[2],v[3])) --period, name
end
end
end
if (tRace.lastWinner and tRace.lastWinner~='') or
(tRace.maxWinner and tRace.maxWinner~='') then
tab:node(addATitle(translate("raceinfobox",20,w_race)))
if (tRace.lastWinner and tRace.lastWinner~='') then
tab:node(addARow(translate("raceinfobox",21,w_race),tRace.lastWinner))
end
if (tRace.maxWinner and tRace.maxWinner~='') then
tab:node(addARow(translate("raceinfobox",22,w_race),tRace.maxWinner))
end
end
if tRace.nextLink or tRace.lastLink then
tab:node(addATitle(translate("raceinfobox",23,w_race)))
local outTable
if tRace.lastLink then
outTable = mw.html.create('tr')
local tCell=outTable:tag('td'):attr('colspan','2'):css('text-align','center')
local lastText="[[File:Crystal Clear app kworldclock.png|left|37px]]"..
translate("raceinfobox",24,w_race)..
":<br>'''"..
tRace.lastLink.."'''"
tCell:wikitext(lastText)
tab:node(outTable)
end
if tRace.nextLink then
outTable = mw.html.create('tr')
local tCell=outTable:tag('td'):attr('colspan','2'):css('text-align','center')
local nextText = "[[File:Crystal Clear app kworldclock.png|left|37px]]"..
translate("raceinfobox",25,w_race)..
":<br>'''"..
tRace.nextLink.."'''"
tCell:cssText("text-align:center"):wikitext(nextText)
tab:node(outTable)
end
end
wdDoc(tab, "d:Wikidata:WikiProject Cycling/Documentation/raceinfobox", translate("raceinfobox",26,w_race), entityID)
return tab
end
--=== I) Team roster
function p.lastteamroster(frame)
local teamID, lf = get_and_checkID(frame)
local tRace = {race={
raceId,
raceDate,
future,
},
vainqueur= {},
}
listOfWinners(teamID, tRace,true,lf,"P527")
if get_arg(2,frame) ~= nil then
if mw.ustring.find(mw.ustring.lower(get_arg(2,frame)), "sort") or wiki == "lv" or wiki == "mk" or wiki == "ru" then
sort = true
else
sort = false
end
end
local s = {
sort=sort,
seasonID=tRace.lastID,
lf=lf,
year=tRace.lastEditionYear
}
if tRace.lastID then
return teamroster_main(s)
end
end
function p.teamroster(frame)
local seasonID, lf = get_and_checkID(frame)
local sort
--[[
The word 'sort' is used to sort the riders after the surname. It could look like this in the Wikipedia article
{{Cycling race/teamroster|Q21769847
| sort
}}
A rider called 'Laurens De Vreese' is sorted after 'De Vreese Laurens'. If you want to sort after 'Vreese Laurens De'
change that in the code. In lv mkWiki and ruWiki sorting is standard, there is no need to switch sorting on in the article
]]
if get_arg(2,frame) ~= nil then
if mw.ustring.find(mw.ustring.lower(get_arg(2,frame)), "sort") or wiki == "lv" or wiki == "mk" or wiki == "ru" then
sort = true
else
sort = false
end
end
local s = {
sort=sort,
seasonID=seasonID,
lf=lf
}
return teamroster_main(s)
end
function teamroster_main(s)
local flags, pays = {}, {}
local riderName, riderBirthday,riderTeam, timeTeam, correctlanguage,riderStart, riderEnd
local riderPosition, riderReason, riderRef, errortext
local riderReasonTable, riderTablecorrect, riderTablenotcorrect, riderTable = {}, {}, {}, {}
local labelMissing = false
local teamID, stagiaire
local slavicWikis = {mk = true, ru = true}
local wikiIsSlavic = slavicWikis[wiki]
local WDlink_on = wiki == "mk" or wiki == "ja" or wiki == "ru" or wiki == "he"
local tableEndText = ''
local w_race=isWomenrace(s.seasonID)
local temp = firstValue(s.seasonID, 'P5138', 'id')
if temp then teamID = temp end
local startOfSeason = getTimeOfRace(s.seasonID, true)
if not s.year then
label=getLabelFallback(s.seasonID)
local second_occurrence
local first_occurrence=string.find(label, "%d%d%d%d")
if first_occurrence~=nil then
second_occurrence=string.find(label, "%d%d%d%d",first_occurrence+1)
if second_occurrence~=nil then
s.year=string.match(label, "%d%d%d%d",first_occurrence+1) --case Tartu2024
else
s.year=string.match(label, "%d%d%d%d")
end
end
end
for _, p527 in statements(s.seasonID, 'P527') do
--re-init
riderName, riderBirthday, correctlanguage=nil, nil, nil
riderTeam, timeTeam, riderReason, riderRef=nil, nil, nil, nil
riderStart, riderEnd=nil, nil
local riderID = p527.mainsnak.datavalue.value.id
riderName, correctlanguage =getRiderLink(riderID, startOfSeason) --label
if WDlink_on==true then riderName=riderName..wdLink(riderID) end
local timeOfRace = startOfSeason
_, startOfSeasonYear, startOfSeasonMonth, startOfSeasonDay, _=parseDate(startOfSeason, '2040', '12', '31', '','')
riderBirthday=firstValue(riderID, 'P569','time')
if not wikiIsSlavic then correctlanguage=true end --actually we never take a cyrillic name if no latin is found
local sortkey = findSortKey(riderID, correctlanguage, wikiIsSlavic)
for _, q in qualifiers(p527, 'P580') do
local startdate = q.value['time']
timeOfRace = startdate
riderStart = funcDate(trans(startdate,'01', '01') or '', 'small')
end
for _, q in qualifiers(p527, 'P582') do
local enddate=q.value['time']
riderEnd = funcDate(trans(enddate,'12', '31') or '', 'small')
end
riderPosition=getPosition(riderPosition,p527)
riderReason, riderRef=getReason(riderReason,riderRef,p527, timeOfRace,enddate,s.lf)
local beginYear, beginMonth, beginDay, endYear, endMonth, endDay, beginDate, endDate, endDatefound, endDatetemp
local changedTime = '+0000-00-00'
if teamID == nil then
local p54 = getStatementForTime(riderID, 'P54', timeOfRace)
if p54 then teamID = p54.mainsnak.datavalue.value.id end
else
for _, v in statements(riderID, 'P54') do -- look into all P54 teams
stagiaire=nil
errortext=''
local thisteamID = v.mainsnak.datavalue.value.id
if thisteamID == teamID then
endDatefound=true
beginDate, endDate = getStartEndfromQuali(v.qualifiers)
beginDate, beginYear, beginMonth, beginDay, errortext = parseDate(beginDate, '2040', '01', '01', errortext, ' missing qualifiers by rider')
if not endDate then endDatefound=false end
endDate, endYear, endMonth, endDay, _ = parseDate(endDate, beginYear, '12', '31', errortext,'')
riderReason, riderRef=getReason(riderReason,riderRef,v,timeOfRace,endDate,s.lf)
if (beginYear == startOfSeasonYear or endYear == startOfSeasonYear) and ((beginYear == startOfSeasonYear and (beginMonth ~= '01' or beginDay ~= '01')) or (endYear == startOfSeasonYear and (endMonth ~= '12' or endDay ~= '31'))) then
-- riders who start after 1 January or end earlier then 31 December in the season
riderStart = funcDate(beginDate, 'small')
if endDatefound then
riderEnd = funcDate(endDate, 'small')
else
riderEnd = funcDate('+'..beginYear..'-12-31T00:00:00Z', 'small')
end
riderPosition=getPosition(riderPosition,v)
end
else
for _, q in qualifiers(v, 'P39') do
stagiaire =q.value.id
end
if not stagiaire then
endDatefound=true
beginDate, endDatetemp=getStartEndfromQuali(v.qualifiers)
if not endDatetemp then endDatefound=false end
beginDate, beginYear, beginMonth, beginDay, errortext = parseDate(beginDate, '2040', '01', '01', errortext, ' missing qualifiers by rider')
endDate, endYear, endMonth, endDay, _ = parseDate(endDatetemp, beginYear, '12', '31', errortext, '')
if beginYear < startOfSeasonYear or (beginYear == startOfSeasonYear and beginMonth < startOfSeasonMonth) or
(beginYear == startOfSeasonYear and beginMonth == startOfSeasonMonth and beginDay < startOfSeasonDay) then -- start time < season time
if endDatefound then
if (endDate or '') >= changedTime then -- find maximum end time
-- Case Pierre-Roger Latour: Chambéry CF (2012 - 2014), time season at 2013
-- Task: changedTime should be after start time, but before startOfSeason
if endYear > startOfSeasonYear then
changedTime = '+'..startOfSeasonYear..'-12-31T00:00:00Z'
else
changedTime = endDate or ''
end
end
end
end
if changedTime ~= '+0000-00-00' then
riderTeam = getTeam(riderID, changedTime, nil)
local _, _, endYear, _, _ = string.find(changedTime, "(%d+)-(%d+)-(%d+)")
timeTeam = ' ('..endYear..')'
if wiki == "ar" then timeTeam = endYear end
end
end
end
end
end
--get the country
local countryID = getNationality(riderID, timeOfRace,q)
if countryID then
pays = getCountryName(countryID)
flags = flag(countryID, timeOfRace)
end
--save
local tRider={
sortkey=sortkey,
riderName=riderName,
riderBirthday=riderBirthday,
riderTeam=riderTeam,
timeTeam=timeTeam,
riderStart=riderStart,
riderEnd=riderEnd,
riderPosition=riderPosition,
riderReason=riderReason,
riderRef=riderRef,
errortext=errortext,
pays=pays,
flags=flags
}
if correctlanguage == true then
table.insert(riderTablecorrect,tRider )
else
table.insert(riderTablenotcorrect, tRider)
end
end
-- sorting names
if sort == true then
if #riderTablecorrect~=0 then
table.sort(riderTablecorrect, function(a,b) return a["sortkey"]<b["sortkey"] end)
end
if #riderTablenotcorrect~=0 then
table.sort(riderTablenotcorrect, function(a,b) return a["sortkey"]<b["sortkey"] end)
end
end
--merge
for _, v in pairs (riderTablecorrect) do
table.insert(riderTable, v)
end
for _, v in pairs (riderTablenotcorrect) do
table.insert(riderTable, v)
end
local wd_link = mw.html.create('span'):css('float','left'):wikitext(wdLink(s.seasonID..'#P527'))
if arwiki_totemplate then wd_link = wdLink(s.seasonID .. '#P527') end
local outTable = mw.html.create('table')
:addClass('sortable')
:attr('cellpadding', '2')
:attr('cellspacing', '0')
:css('border' , '1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1)')
:css('padding', '3px')
local th_colspan = 4
if wiki == "ar" then th_colspan = 5 end
local tRow=outTable:tag('tr'):css('line-height','1.8em')
:css('background-color',backgroundColor)
:css('color', 'inherit')
:tag('th'):attr('colspan', th_colspan):cssText('text-align:center;white-space:nowrap')
:wikitext(tostring(wd_link))
if s.year then
tRow:wikitext(translate("getSquadTableColumn",7,w_race).." "..s.year)
else
tRow:wikitext(translate("getSquadTableColumn",7,w_race))
end
local header = outTable:tag('tr')
header:tag('th'):cssText('text-align:center;padding:2px 20px 2px 2px;white-space:nowrap'):wikitext(translate("getSquadTableColumn",1,w_race))
local textalign = 'center'
if wiki=='ar' then textalign = 'right' end
header:tag('th'):cssText('text-align:'..textalign..';padding:2px 20px 2px 2px;white-space:nowrap'):wikitext(translate("getSquadTableColumn",2,w_race))
if l10n["country_name_list"] and wiki ~= 'lv' and wiki ~= 'ru' and wiki ~= 'da' then
header:tag('th'):cssText('text-align:center;padding:2px 20px 2px 2px;white-space:nowrap'):wikitext(translate("getSquadTableColumn",6,w_race))
end
if wiki == "ar" then
header:tag('th'):attr('colspan', 2):cssText('text-align:center;padding:2px 20px 2px 2px;white-space:nowrap'):wikitext(translate("getSquadTableColumn",3,w_race))
else
header:tag('th'):cssText('text-align:center;padding:2px 20px 2px 2px;white-space:nowrap'):wikitext(translate("getSquadTableColumn",3,w_race))
end
local temp
local iii = 1
for i, v in pairs (riderTable) do
local tRow=outTable:tag('tr'):css('line-height','1.8em')
local tCell= tRow:tag('td'):cssText("padding:0 1em 0 0;white-space:nowrap")
if not l10n["country_name_list"] or wiki == 'lv' or wiki == 'ar' or wiki == 'ru' or wiki == 'da' then temp=v['flags']..' ' else temp='' end
tCell:wikitext(temp..v['riderName']):attr('data-sort-value',v['sortkey'])
if v['riderStart']~=nil or v['riderEnd']~=nil then
tCell:tag('span'):cssText("font-size:80%; color:#686868")
local note=''
if v['riderReason'] ~= nil then
note = ', [[#tr_'..i..s.seasonID..'|'..translate("getSquadTableColumn",4,w_race)..']]'
if wiki == "ar" then note = '، [[#tr_'..i..s.seasonID..'|'..translate("getSquadTableColumn",4,w_race)..']]' end
end
tCell:wikitext(' ('..(v['riderStart'] or '')..'–'..(v['riderEnd'] or '')
.. (v['riderPosition'] or '')..note..')')
elseif v['riderReason'] then
tCell:tag('span'):cssText("font-size:80%; color:#686868")
:wikitext('([[#tr_'..i..s.seasonID..'|'..translate("getSquadTableColumn",4,w_race)..']]'.. ')')
end
tCell=tRow:tag('td'):cssText("text-align:right;white-space:nowrap")
if wiki == 'lv' then
local _, _, beginYear, beginMonth, beginDay = string.find(startOfSeason,"(%d+)-(%d+)-0*(%d+)")
local _, _, endYear, endMonth, endDay = string.find(v['riderBirthday'] or '',"(%d+)-(%d+)-0*(%d+)")
tCell:wikitext(s.lf:expandTemplate{ title = 'Template:Birth date and age2', args = { beginYear, beginMonth, beginDay, endYear, endMonth, endDay } })
else
tCell:wikitext(funcDate(v['riderBirthday'] or '', 'long'))
if l10n["country_name_list"] and wiki ~= 'ar' and wiki ~= 'ru' and wiki ~= 'da' then
tRow:tag('td'):wikitext(v['flags'].. ' '..v['pays'])
end
end
if wiki =='he' then
local isRtl = (mw.ustring.find(v['riderTeam'], '|.*[א-ת]') or (not mw.ustring.find(v['riderTeam'], '|') and mw.ustring.find(riderTeam, '[א-ת]')))
if isRtl then
tCell=tRow:tag('td'):cssText("padding:0 0.5em; text-align:right")
else
labelMissing = true -- FIXME: labelMissing is not functional in most languages. once we have infra support for it, move it there
tCell=tRow:tag('td'):cssText("padding:0 0.5em; text-align:left")
end
elseif wiki == "ar" then
tCell=tRow:tag('td'):cssText("padding:0 0.5em")
else
tCell=tRow:tag('td'):cssText("padding:0 0.5em; text-align:left")
end
if v['riderTeam'] then
if wiki == "ar" then
tCell:wikitext( v['riderTeam'] )
tCell=tRow:tag('td'):cssText("padding:0 0.5em")
tCell:wikitext( v['timeTeam']..v['errortext'] )
else
tCell:wikitext(v['riderTeam'].. v['timeTeam']..v['errortext'])
end
end
--tableEndText is not a table
if v['riderReason'] ~= nil or v['errortext'] ~= '' then
local temp=(v['riderReason'] or '')..(v['errortext'] or '')
if iii == 1 then
tableEndText = tableEndText.. translate("getSquadTableColumn",5,w_race)..': '.. v['riderName'].. temp
else
tableEndText = tableEndText.. '<span style="color:white">'.. translate("getSquadTableColumn",5,w_race)..': </span>'.. riderName.. temp
end
iii = iii
if riderRef ~= nil then tableEndText = tableEndText..
s.lf:extensionTag{name='ref', content=v['riderRef'], args = {name='tr_'..iii..s.seasonID}} end
tableEndText = tableEndText.. '<br>'
end
end
if labelMissing then outTable:wikitext(getMissingLabelTrackingCategory()) end
local ref=race_reference(s.seasonID,s.lf)
if ref=='' then --fallback
local UCIlink
if wiki=="fr" then
UCIlink="https://www.uci.org/fr/route/%C3%A9quipe"
else
UCIlink="https://www.uci.org/road/teams"
end
ref=translate("race_reference", 1,w_race).."["..UCIlink..' UCI]'
end
outTable:tag('tr'):tag('td'):addClass("navigation-only")
:attr('data-sort-value','zz')
:attr('colspan',th_colspan)
:cssText("border-top: 2px "..backgroundColor.." solid; font-size: 80%;")
:tag('tr')
:tag('td'):attr('colspan',th_colspan)
:attr('data-sort-value','zzz')
:cssText("text-align:right")
:tag('small'):wikitext(ref)
return tostring(outTable)..tableEndText
end
--== J) List of winners ==
function p.listofwinners(frame)
local raceID, lf =get_and_checkID(frame)
local winnersProperty = {'Q20882667','Q20882668','Q20882669'}
local s = {
countryflag=true,
raceID=raceID,
beginyear=get_arg(2,frame,true),
endyear=get_arg(3,frame,true),
shapka=get_arg(4,frame,true),
display_team=istrue(get_arg(5,frame)), -- false= display of a rider without a team
winnersProperty=winnersProperty,
custom=false,
lf=lf
}
return listofwinners_main(s)
end
function p.listofwinnersyoung(frame)
local raceID, lf =get_and_checkID(frame)
local winnersProperty = {'Q20883139','Q72099969','Q72099972'}
local s = {
countryflag=true,
raceID=raceID,
beginyear=get_arg(2,frame,true),
endyear=get_arg(3,frame,true),
shapka=get_arg(4,frame,true),
display_team=istrue(get_arg(5,frame)), -- false= display of a rider without a team
winnersProperty=winnersProperty,
custom=false,
lf=lf
}
return listofwinners_main(s)
end
function p.listofwinnersChamp(frame)
local raceID, lf =get_and_checkID(frame)
local winnersProperty = {'Q20882667','Q20882668','Q20882669'}
local s = {
countryflag=false,
raceID=raceID,
beginyear=get_arg(2,frame,true),
endyear=get_arg(3,frame,true),
shapka=get_arg(4,frame,true),
winnersProperty=winnersProperty,
display_team = false,
custom=false,
lf=lf
}
return listofwinners_main(s)
end
--listofwinnerssecondpart and so on can be coded with p.listofwinners
function p.listofwinnersnowiki(frame)
local raceID, lf =get_and_checkID(frame)
local winnersProperty = {'Q20882667','Q20882668','Q20882669'}
local s = {
countryflag=true,
raceID=raceID,
beginyear=get_arg(2,frame,true),
endyear=get_arg(3,frame,true),
shapka=get_arg(4,frame,true),
display_team=istrue(get_arg(5,frame)), -- false= display of a rider without a team
winnersProperty=winnersProperty,
custom=false,
lf=lf
}
return frame:extensionTag{ name = 'nowiki', content = listofwinners_main(s)}
end
function p.listofwinnersteamofpoint(frame)
local raceID, lf =get_and_checkID(frame)
local winnersProperty = {'Q27104269','Q72065970','Q72065977'}
local s = {
countryflag=true,
raceID=raceID,
beginyear=get_arg(2,frame,true),
endyear=get_arg(3,frame,true),
shapka=get_arg(4,frame,true),
display_team=istrue(get_arg(5,frame)), -- false= display of a rider without a team
winnersProperty=winnersProperty,
custom=false,
lf=lf
}
return listofwinners_main(s)
end
function p.listofwinnersGSI(frame)
local raceID, lf =get_and_checkID(frame)
local winnersProperty = {'Q98959152','Q98959192','Q98959196'}
local s = {
countryflag=true,
raceID=raceID,
beginyear=get_arg(2,frame,true),
endyear=get_arg(3,frame,true),
shapka=get_arg(4,frame,true),
display_team=istrue(get_arg(5,frame)), -- false= display of a rider without a team
winnersProperty=winnersProperty,
custom=false,
lf=lf
}
return listofwinners_main(s)
end
function p.listofwinnersGSII(frame)
local raceID, lf =get_and_checkID(frame)
local winnersProperty = {'Q98959153','Q98959194','Q98959197'}
local s = {
countryflag=true,
raceID=raceID,
beginyear=get_arg(2,frame,true),
endyear=get_arg(3,frame,true),
shapka=get_arg(4,frame,true),
display_team=istrue(get_arg(5,frame)), -- false= display of a rider without a team
winnersProperty=winnersProperty,
custom=false,
lf=lf
}
return listofwinners_main(s)
end
function p.listofwinnersGSIII(frame)
local raceID, lf =get_and_checkID(frame)
local winnersProperty = {'Q98959155','Q98959195','Q98959198'}
local s = {
countryflag=true,
raceID=raceID,
beginyear=get_arg(2,frame,true),
endyear=get_arg(3,frame,true),
shapka=get_arg(4,frame,true),
display_team=istrue(get_arg(5,frame)), -- false= display of a rider without a team
winnersProperty=winnersProperty,
custom=false,
lf=lf
}
return listofwinners_main(s)
end
function p.listofwinnerscountry(frame)
local raceID, lf =get_and_checkID(frame)
local winnersProperty = {'Q72068715','Q72068718','Q72068721'}
local s = {
countryflag=true,
raceID=raceID,
beginyear=get_arg(2,frame,true),
endyear=get_arg(3,frame,true),
shapka=get_arg(4,frame,true),
display_team=istrue(get_arg(5,frame)), -- false= display of a rider without a team
winnersProperty=winnersProperty,
custom=false,
lf=lf
}
return listofwinners_main(s)
end
function p.listofwinnerscountryU23(frame)
local raceID, lf =get_and_checkID(frame)
local winnersProperty = {'Q72068724','Q72068725','Q72068729'}
local s = {
countryflag=true,
raceID=raceID,
beginyear=get_arg(2,frame,true),
endyear=get_arg(3,frame,true),
shapka=get_arg(4,frame,true),
display_team=istrue(get_arg(5,frame)), -- false= display of a rider without a team
winnersProperty=winnersProperty,
custom=false,
lf=lf
}
return listofwinners_main(s)
end
function p.listofwinnerscustom(frame)
local raceID, lf =get_and_checkID(frame)
local winnersProperty ={}
if istrue(get_arg('general',frame)) then table.insert( winnersProperty,'Q20882667') end
if istrue(get_arg('podium',frame)) then
table.insert( winnersProperty,'Q20882668')
table.insert( winnersProperty,'Q20882669')
end
if istrue(get_arg('points',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q20883007' ) end
if istrue(get_arg('mountain',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q20883212' ) end
if istrue(get_arg('sprints',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q20883328' ) end
if istrue(get_arg('youth',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q20883139' ) end
if istrue(get_arg('combativity',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q101246973' ) table.insert( winnersProperty, 'Q20893983' ) end
if istrue(get_arg('volante',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q27067359' ) end
if istrue(get_arg('regularity',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q27067170' ) end
if istrue(get_arg('combination',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q20893979' ) end
if istrue(get_arg('breakaway',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q27907715' ) end
if istrue(get_arg('azzurri',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q27907747' ) end
if istrue(get_arg('rookie',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q28092831' ) end
if istrue(get_arg('teams',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q20882921' ) end
if istrue(get_arg('teamspoints',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q27104269' ) end
if istrue(get_arg('amateur',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q61976850' ) end
if istrue(get_arg('nationality',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q61976872' ) end
if istrue(get_arg('country',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q72068715' ) end
if istrue(get_arg('countryU23',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q72068724' ) end
local s = {
countryflag=true,
raceID=raceID,
beginyear=get_arg(2,frame,true),
endyear=get_arg(3,frame,true),
shapka=get_arg(4,frame,true),
display_team = false,
winnersProperty=winnersProperty,
custom=true,
lf=lf
}
return listofwinners_main(s)
end
function listofwinners_main(s)
local lf=s.lf
local raceID=s.raceID
local rows = {}
local WDlink_on = (wiki == "mk") or (wiki == "ja") or (wiki == "ru")
local WPcontent = {
row ={},
code = {}
}
local beginyear=s.beginyear or 0
local endyear=s.endyear or 0
local shapka=s.shapka or 0
local titletable
local w_race=isWomenrace(raceID)
if s.custom then
titletable={
[ 'Q20882667' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- winner
[ 'Q20882668' ]=translate("listofwinners",3, w_race), -- second
[ 'Q20882669' ]=translate("listofwinners",4, w_race), -- third
[ 'Q20883007' ]=translate("listofwinners",5, w_race), -- points
[ 'Q20883212' ]=translate("listofwinners",6, w_race), -- mountains
[ 'Q20883328' ]=translate("listofwinners",7, w_race), -- sprints
[ 'Q20883139' ]=translate("listofwinners",8, w_race), -- youth
[ 'Q101246973' ]=translate("listofwinners",9, w_race), -- supercombativity
[ 'Q20893983' ]=translate("listofwinners",9, w_race), -- combativity
[ 'Q20893979' ]=translate("listofwinners",10, w_race), -- combination
[ 'Q20882921' ]=translate("listofwinners",11, w_race), -- teams
[ 'Q27067359' ]=translate("listofwinners",12, w_race), -- volantes
[ 'Q27067170' ]=translate("listofwinners",13, w_race), -- regularity
[ 'Q27104269' ]=translate("listofwinners",14, w_race), -- teamspoints
[ 'Q27907715' ]=translate("listofwinners",15, w_race), -- breakaway
[ 'Q27907747' ]=translate("listofwinners",16, w_race), -- azzurri
[ 'Q28092831' ]=translate("listofwinners",17, w_race), -- rookie
[ 'Q61976850' ]=translate("listofwinners",18, w_race), -- amateur
[ 'Q61976872' ]=translate("listofwinners",19, w_race), -- nationality
[ 'Q72068715' ]=translate("listofwinners",23, w_race), -- winner country
[ 'Q72068724' ]=translate("listofwinners",24, w_race), -- winner countryU23
}
else --main
titletable={
-- winner:
[ 'Q20882667' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- winner
[ 'Q20883007' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- points
[ 'Q20883212' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- mountains
[ 'Q20883328' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- sprints
[ 'Q20883139' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- youth (time or point)
[ 'Q101246973' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- supercombativity
[ 'Q20893983' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- combativity
[ 'Q20893979' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- combination
[ 'Q20882921' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- team (time)
[ 'Q27067359' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- volantes
[ 'Q27067170' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- regularity
[ 'Q27104269' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- teampoints
[ 'Q27907715' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- breakaway
[ 'Q27907747' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- azzurri
[ 'Q28092831' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- rookie
[ 'Q61976850' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- amateur
[ 'Q61976872' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- nationality
[ 'Q72068715' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- winner country
[ 'Q72068724' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- winner countryU23
[ 'Q98959152' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- winner team GS-I
[ 'Q98959153' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- winner team GS-II
[ 'Q98959155' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- winner team GS-III
-- 2 place:
[ 'Q20882668' ]=translate("listofwinners",3, w_race), -- second
[ 'Q72065970' ]=translate("listofwinners",3, w_race), -- second teampoints
[ 'Q72099969' ]=translate("listofwinners",3, w_race), -- youth (time or point)
[ 'Q72068718' ]=translate("listofwinners",3, w_race), -- second country
[ 'Q72068725' ]=translate("listofwinners",3, w_race), -- second countryU23
[ 'Q98959192' ]=translate("listofwinners",3, w_race), -- second team GS-I
[ 'Q98959194' ]=translate("listofwinners",3, w_race), -- second team GS-II
[ 'Q98959195' ]=translate("listofwinners",3, w_race), -- second team GS-III
-- 3 place:
[ 'Q20882669' ]=translate("listofwinners",4, w_race), -- third
[ 'Q72065977' ]=translate("listofwinners",4, w_race), -- third teampoints
[ 'Q72099972' ]=translate("listofwinners",4, w_race), -- youth (time or point)
[ 'Q72068721' ]=translate("listofwinners",4, w_race), -- third country
[ 'Q72068729' ]=translate("listofwinners",4, w_race), -- third countryU23
[ 'Q98959196' ]=translate("listofwinners",4, w_race), -- third team GS-I
[ 'Q98959197' ]=translate("listofwinners",4, w_race), -- third team GS-II
[ 'Q98959198' ]=translate("listofwinners",4, w_race), -- third team GS-III
}
end
--[=[
It is possible to give the table listofwinners in the article commands. It could look like this:
{{Cycling race/listofwinners|Q18574623
| above row 1: '''[[aaa bbb ccc]]''' xxx
}}
"above row x" inserts a new row above row x into the table. Content is what is behind the ":".
]=]
if get_arg(2,lf) then
for num, _ in pairs(lf.args) do
if num > 1 and mw.ustring.find(mw.ustring.lower(get_arg(num,lf)), 'row') then
local _, _, kebeginYear, val = mw.ustring.find(get_arg(num,lf), "([^:]+)%s*:%s*(%C+)")
local _, _, key01, kebeginYear1, kebeginYear2 = mw.ustring.find(kebeginYear, "(%a+)%s*(%a+)%s*(%d+)")
kebeginYear2 = tonumber(kebeginYear2) kebeginYear1 = mw.ustring.lower(key01..kebeginYear1)
if kebeginYear1 == 'aboverow' then WPcontent.row[kebeginYear2] = val WPcontent.code[kebeginYear2] = 0 end --0 is above
if kebeginYear1 == 'belowrow' then WPcontent.row[kebeginYear2] = val WPcontent.code[kebeginYear2] = 1 end --0 is above
end
end
end
local firstyeartodisplay=2100
local parts = mw.wikibase.getAllStatements(raceID, 'P527') -- P527 is 'has part'
for _, part in ipairs(parts) do
if part.rank ~= 'deprecated' and part.mainsnak.snaktype == 'value' then
local partID = part.mainsnak.datavalue.value.id
local timeOfRace=getTimeOfRace(partID,true,true) --original P585 and P580 inverted here
local year = timeOfRace and string.sub(timeOfRace, 2, 5) or '?'
local month = timeOfRace and string.sub(timeOfRace, 7, 8) or '01'
if year == "?" then mw.log("no year at " .. partID ) end
if endyear==0 or (tonumber(year) or 0)<=endyear then
if (tonumber(year) or 0) >= beginyear then
local thereisawinner=false
local sitelink = mw.wikibase.getSitelink(partID)
if sitelink then
sitelink = '[[' .. sitelink .. '|' .. year .. ']]'
else
sitelink = year
end
if WDlink_on then
sitelink = sitelink .. ' ' .. wdLink(partID)
end
local winners = {}
for _, property in ipairs(s.winnersProperty) do winners[property]='' end
local tCell
local tCellstr=''
local temp=firstValue(partID, 'P1346','id')
if temp and temp=='Q30108381' or temp=='Q54806642' or temp=='Q23023872' then --race cancelled
local cancelledlabel = getLabelFallback(temp)
tCell=mw.html.create('td'):attr('colspan','4')
:cssText('text-align:center; font-style: italic')
:wikitext(cancelledlabel)
tCellstr=tostring(tCell)
else
winner(lf,partID, winners, timeOfRace, not s.countryflag, WDlink_on,s.display_team,true)
for _, property in ipairs(s.winnersProperty) do
tCell=mw.html.create('td'):wikitext(winners[property])
if winners[property]~='' then
thereisawinner=true
if tonumber(year)<firstyeartodisplay then firstyeartodisplay=tonumber(year) end
end
tCellstr= tCellstr..tostring(tCell)
end
end
if firstyeartodisplay<=tonumber(year) then
rows[#rows+1]={year..month, sitelink, tCellstr}
end
end
end
end
end
table.sort(rows, function(a, b) return a[1] < b[1] end) -- Sort by year
local clear = "left"
if wiki == "ar" then clear = "right" end
--do not use hw.html here otherwise the begin and end year won't work
local table_first = "<table cellpadding='4' cellspacing='0' style='"..standardtablecss.."'>"
local tTitleRow=mw.html.create('tr')
:css('text-align','center')
:css('background-color',backgroundColor)
:css('color', 'inherit')
local tCell=tTitleRow:tag('th')
local wd_link = mw.html.create('span'):css('float','left'):wikitext(wdLink(raceID .. "#P527"))
if arwiki_totemplate then wd_link = wdLink(tostring(raceID) .. "#P527") end
if WDlink_on == false then
tCell:wikitext(tostring(wd_link))
end
tCell:wikitext(translate("listofwinners",1,w_race)) --year
for _, pp in ipairs(s.winnersProperty) do
tTitleRow:tag('th'):wikitext(titletable[pp])
end
local table_center=''
local nb_year_inrow=1
local lastyear
for i, row in ipairs(rows) do
sitelink=row[2]
local tRowWD=mw.html.create('tr')
local tCell=tRowWD:tag('td'):css('text-align','left')
if lastyear and mw.ustring.sub(row[1],1,4)==lastyear then
nb_year_inrow=nb_year_inrow+1
tCell:wikitext(sitelink..' ('..tostring(nb_year_inrow)..')')
else
tCell:wikitext(sitelink)
nb_year_inrow=1
end
lastyear=mw.ustring.sub(row[1],1,4)
tRowWD:node(row[3]) --add the end of the row
if WPcontent.row[i] then
tRow=mw.html.create('tr'):tag('td'):attr('colspan','4')
:css('text-align','center')
tRow:wikitext(WPcontent.row[i])
if WPcontent.code[i]==0 then --above
table_center=table_center..tostring(tRow)
table_center=table_center..tostring(tRowWD)
else --below
table_center=table_center..tostring(tRowWD)
table_center=table_center..tostring(tRow)
end
else
table_center=table_center..tostring(tRowWD)
end
end
--firstpart with header no foot
if shapka == 1 then -- standard header
return table_center .. "</table>"
elseif shapka == 2 then -- you need to add a title and you can add text at the beginning
return table_center
else -- you need to add a title and you can add anything and anywhere
return table_first .. tostring(tTitleRow) .. table_center .. "</table>"
end
end
--== K) List of stages
function check_basque_place(sPoint, sPointID)
local eu=false
--check if it is a town
local town=false
for _, p31 in statements(sPointID, 'P31') do
if p31.mainsnak.datavalue.value.id == "Q2074737" or p31.mainsnak.datavalue.value.id == "Q484170" then --Spanish and French towns
town=true
end
end
if not town then --if it not a town look for parent
for _, p131 in statements(sPointID, 'P131') do
if data.BasqueTown[p131.mainsnak.datavalue.value.id] then
eu=true
end
end
else
if data.BasqueTown[sPointID] then
eu=true
end
end
if eu then
sPoint = flag("Q47588", timeOfRace).." "..sPoint
end
return sPoint, eu
end
function p.listofstages(frame)
local WDlink_on = wiki == "mk" or wiki == "ja"
local WPcontent = {}
local raceID, lf = get_and_checkID(frame)
local thereiselevation=false
local result, tableBody
local w_race=isWomenrace(raceID)
--[=[ It is possible to give the table listofstages in the article commands which overwrites data from Wikidata.
It could look like this:
{{Cycling race/listofstages|Q18574623
| RoW 1: locaTION Ab : [[1a1b]]
| after row 1 : date : 99 août
| after row 1 : icon : [[File:Stage rest day.svg|vbght frthzt fdgtr]]
| after row 1: text : rest day at [[aaa bbb ccc]]
| row 4: location A : [[4a4a]]abc
| row 3 : winner a : <sup>tzhgt</sup>
| row 4 : winner b : kjuzhgt<br />bbjje
| row 4 : icon : [[File:Mediummountainstage.svg|xcvbbgf fgtr]]
| row 4 : distance : <s>141.8</s> 122<ref>test</ref>
}}
The first paramer is "row x" or "after row x". "after row" adds a new row after row x into the table to print e.g. a rest day.
The second parameters are "location [a/b/ab]", "date", "icon", "text", "winner [a/b]" and "distance".
"a" and "b" means the first and the second location or winner. "ab" could be used if start location and
end location are the same. The file data for the icon looks this way: [[File:Stage rest day.svg|any text]]
]=]
if get_arg(2,lf) then
local WProw, WPnew_row, WPcourse, WPtext, WPdate, WPwinner, WPicon, WPdistance
= 'row', 'afterrow', 'location', 'text', 'date', 'winner', 'icon', 'distance'
local _, kebeginYear, key2, val
local key01, kebeginYear1, kebeginYear2
local key21, key22
for num, var in pairs(lf.args) do
if num > 1 and mw.ustring.find(mw.ustring.lower(var), WProw) then
_, _, kebeginYear, key2, val = mw.ustring.find(var, "([^:]+)%s*:?%s*([^:]*)%s*:%s*(%C+)")
_, _, key01, kebeginYear1, kebeginYear2 = mw.ustring.find(kebeginYear, "(%a+)%s*(%a+)%s*(%d+)")
kebeginYear2 = tonumber(kebeginYear2)
kebeginYear1 = mw.ustring.lower(key01 .. kebeginYear1)
key2 = mw.ustring.lower(mw.text.trim(key2))
_, _, key21, key22 = mw.ustring.find(key2, "(%a+)%s*(%a*)")
if not WPcontent[kebeginYear2] then WPcontent[kebeginYear2] = {} end
if kebeginYear1 == WProw and key21 == WPcourse then WPcontent[kebeginYear2][key22] = val end
if kebeginYear1 == WPnew_row and key2 == WPdate then
WPcontent[kebeginYear2]['date'] = val
WPcontent[kebeginYear2]['text'] = WPcontent[kebeginYear2]['text'] or ''
WPcontent[kebeginYear2]['icon (new row)'] = WPcontent[kebeginYear2]['icon (new row)'] or ''
end
if kebeginYear1 == WPnew_row and key2 == WPtext then
WPcontent[kebeginYear2]['text'] = val
WPcontent[kebeginYear2]['date'] = WPcontent[kebeginYear2]['date'] or ''
WPcontent[kebeginYear2]['icon (new row)'] = WPcontent[kebeginYear2]['icon (new row)'] or ''
end
if kebeginYear1 == WPnew_row and key2 == WPicon then
val = string.gsub(val, "|", "|border|right|20px|", 1)
WPcontent[kebeginYear2]['icon (new row)'] = val
WPcontent[kebeginYear2]['date'] = WPcontent[kebeginYear2]['date'] or ''
WPcontent[kebeginYear2]['text'] = WPcontent[kebeginYear2]['text'] or ''
end
if kebeginYear1 == WProw and key21 == WPwinner and key22 == 'a' then WPcontent[kebeginYear2]['stage winner'] = val end
if kebeginYear1 == WProw and key21 == WPwinner and key22 == 'b' then WPcontent[kebeginYear2]['general winner'] = val end
if kebeginYear1 == WProw and key21 == WPicon then
val = string.gsub(val, "|", "|border|right|20px|", 1)
WPcontent[kebeginYear2]['icon'] = val end
if kebeginYear1 == WProw and key21 == WPdistance then WPcontent[kebeginYear2]['distance'] = val end
end
end
end
local countries = wikibase.getAllStatements(raceID, 'P17')
local onecountry, firstcountryID
if countries and #countries>1 then
onecountry=false
if countries[1] then
firstcountryID=countries[1].mainsnak.datavalue.value.id
end
else
onecountry=true
end
local rows = {}
local stages = mw.wikibase.getBestStatements(raceID, 'P527') -- P527 is 'has part'
for _, v in pairs(stages) do
if v.mainsnak.snaktype == 'value' then
local stageID = v.mainsnak.datavalue.value.id
local p = mw.wikibase.getBestStatements(stageID, 'P1545') -- P1545 is 'series ordinal'
local sOrdinal = p[1] and p[1].mainsnak.snaktype == 'value' and p[1].mainsnak.datavalue.value
or ''
local _, _, sNumber, sLetter = string.find(sOrdinal, '(%d+)(.*)')
if not sNumber then sNumber = '' end
if not sLetter then sLetter = '' end
local WDLink = WDlink_on and wdLink(stageID) or ''
local sitelink = mw.wikibase.getSitelink(stageID)
local timeOfRace =getTimeOfRace(stageID)
local sPointID = firstValue(stageID, 'P1427', 'id')
local sPoint = (sPointID and getPlaceLink(sPointID, timeOfRace)) or ''
local eu=false
if wiki=="eu" and sPointID then
sPoint, eu=check_basque_place(sPoint, sPointID)
end
if sPointID and not onecountry and not eu then
local startcountryID=getCountryID(sPointID, timeOfRace)
if startcountryID and firstcountryID ~= startcountryID then
sPoint = flag(startcountryID, timeOfRace).." "..sPoint
end
end
local dPointID = firstValue(stageID, 'P1444', 'id')
local dPoint = (dPointID and getPlaceLink(dPointID, timeOfRace)) or ''
eu=false
if wiki=="eu" and dPointID then
dPoint, eu=check_basque_place(dPoint, dPointID)
end
if dPointID and not onecountry and not eu then
local dcountryID=getCountryID(dPointID, timeOfRace)
if dcountryID and firstcountryID ~= dcountryID then
dPoint = flag(dcountryID, timeOfRace).." "..dPoint
end
end
local sDistance = getDistance(stageID, false) or ''
local sElevation = getElevation(stageID)
if sElevation then thereiselevation=true end
local winners = {
Q20882747 = '', -- Q20882747 is 'stage winner'
Q20882763 = '', -- Q20882763 is 'overall leader at the end of the stage'
Q20882667 = '', -- Q20882667 is 'overall winner' not supposed to be used
}
winner(lf,stageID, winners, timeOfRace, false, WDlink_on)
-- find the type of stage
local sType = typeofstagelogo(stageID)
local label, section_title
if sOrdinal == "0" then
label, section_title = translate("func_prologue",1), "#" .. translate("func_prologue",1)
else
label, section_title = stageLink(sOrdinal, sNumber, sLetter)
end
-- if there is a Wikipedia article of that stage show it or show the section
local sLink = sitelink and ("[[" .. sitelink .. "|" .. label .. "]]") or
("[[" .. section_title .. "|" .. label .. "]]")
local sDate = funcDate(timeOfRace, 'small')
local tempoverall
if winners['Q20882763']~='' then tempoverall=winners['Q20882763'] else tempoverall=winners['Q20882667'] end
rows[#rows + 1] = {
rank=tonumber(sNumber) or 0,
sortkey=sLetter, -- Sort keys
sLink=sLink,
sDate=sDate,
WDLink=WDLink,
sPoint=sPoint,
dPoint=dPoint,
sType=sType,
sDistance=sDistance,
sElevation=sElevation,
sSWin=winners['Q20882747'],
sGWin=tempoverall -- Content
}
end
end
table.sort(rows, function(a, b)
if a["rank"] ~= b["rank"] then return a["rank"] < b["rank"] end
return a["sortkey"] < b["sortkey"]
end)
local Id = ((not WDlink_on and wdLink(string.gsub(raceID, '%s', '') .. "#P527")) or "")
tab=mw.html.create('table')
:attr('cellpadding','4' )
:attr('cellspacing','0')
:cssText(standardtablecss)
local tRow=tab:tag('tr'):css('background-color',backgroundColor)
:css('text-align','center'):css('color', 'inherit')
tRow:tag('th'):css('white-space','nowrap')
:wikitext(Id..translate("headoftable",1,w_race))
tRow:tag('th'):wikitext(translate("headoftable",2,w_race))
tRow:tag('th'):wikitext(translate("headoftable",3,w_race))
tRow:tag('th'):css('color',backgroundColor):wikitext("type")
tRow:tag('th'):wikitext(translate("headoftable",4,w_race))
if thereiselevation then
tRow:tag('th'):wikitext(translate("headoftable",7,w_race))
end
tRow:tag('th'):wikitext(translate("headoftable",5,w_race))
tRow:tag('th'):wikitext(translate("headoftable",6,w_race))
local header = tostring(tRow)
for num, row in pairs(rows) do
local sPoint=row["sPoint"]
local dPoint=row["dPoint"]
local sType=row["sType"]
local sDistance=row["sDistance"]
local WPc = WPcontent[num]
if WPc then
if WPc['a'] then sPoint = WPc['a'] end
if WPc['b'] then dPoint = WPc['b'] end
if WPc['ab'] then sPoint, dPoint = WPc['ab'], '' end
if WPc['icon'] then sType = WPc['icon'] end
if WPc['distance'] then sDistance = WPc['distance'] end
end
local tRow = tab:tag('tr')
local tCell= tRow:tag('td'):cssText('text-align:center; white-space:nowrap'):wikitext(row["sLink"])
tCell:tag('span'):css('white-space','nowrap'):wikitext(" ".. row["WDLink"])
tRow:tag('td'):css('white-space','nowrap'):cssText("text-align:right; padding-right:0px")
:wikitext(row["sDate"])
tCell=tRow:tag('td'):cssText("padding-right:0px"):wikitext( sPoint)
if dPoint ~= '' then
tCell:wikitext(" – " .. dPoint)
end
tRow:tag('td'):cssText("padding-right:0px"):wikitext(sType)
tRow:tag('td'):css('text-align','center'):wikitext( sDistance)
if thereiselevation then
tRow:tag('td'):css('text-align','center'):wikitext(row["sElevation"])
end
if WPc and WPc['stage winner'] then
tRow:tag('td'):css('text-align',textalign):wikitext( WPc['stage winner'])
else
tRow:tag('td'):wikitext(row["sSWin"])
end
if WPc and WPc['general winner'] then
tRow:tag('td'):css('text-align',textalign):wikitext( WPc['general winner'])
else
tRow:tag('td'):wikitext(row["sGWin"])
end
if WPc and (WPc['date'] or WPc['text'] or WPc['icon (new row)']) then
tRow = tab:tag('tr')
tRow:tag('td') --empty
if WPc['icon (new row)'] == '' then
tRow:tag('td'):cssText('text-align:right; padding:3px 0px 10px 0px;white-space:nowrap')
:wikitext(WPc['date'])
tRow:tag('td'):cssText("text-align:" .. textalign .. "; padding:3px 4px 10px")
:wikitext(WPc['text'])
else
tRow:tag('td'):cssText('text-align:right; padding-right:0px')
:wikitext(WPc['date'])
tRow:tag('td'):cssText("text-align:" .. textalign)
:wikitext(WPc['text'])
end
tRow:tag('td'):css('padding-top','10px'):wikitext(WPc['icon (new row)'])
tRow:tag('td'):attr('colspan','3')
end
end
if arwiki_totemplate then
tab = change_listofstages(tab, raceID, header, Id)
end
return tab
end
function p.stagetitle(frame)
local stageID = get_and_checkID(frame)
-- from to
local sPointID = firstValue(stageID, 'P1427', 'id')
local sPoint = sPointID and getPlaceLink(sPointID) or ''
local dPointID = firstValue(stageID, 'P1444', 'id')
local dPoint = (dPointID and getPlaceLink(dPointID)) or ''
local sDistance = getDistance(stageID, true) or ''
local sType = typeofstagelogo(stageID) -- find the type of stage
tab=mw.html.create('table')
tab:tag('th'):wikitext(sPoint.." - "..dPoint)
tab:tag('td'):wikitext(sType)
tab:tag('td'):css('font-weight','bold'):wikitext("("..sDistance..")")
return tab
end
local function champtitle(h) --!h is h.jersey
local road, ITT, result
local hcountry, hnotcountry = {},{}
local w_race=nil --to be defined if needed
--the jersey for a stage race and the jersey from national championship should be differentiated
--to avoid to look every time, below is a list of all national championships
if type(h) == 'table' and h[1] then
for _, v in ipairs(h) do
roadtemp=false
ITTtemp=false
if data.womenNcRoadtable[v] or data.menNcRoadtable[v] then
road = true
roadtemp=true
elseif data.womenNcITTtable[v] or data.menNcITTtable[v] then
ITT = true
ITTtemp=true
else
local raceLabel = mw.wikibase.getLabelByLang(v,"fr")
if raceLabel then
local testMenRoadrace, testMenITT, testWomenRoadrace, testWomenITT
local raceLabelmod = string.gsub(raceLabel, '-', 'x')
testMenRoadrace = string.find( raceLabel, 'Course en ligne masculine aux' )
testMenITT = string.find( raceLabelmod, 'Contrexlaxmontre masculin aux' )
testWomenRoadrace = string.find( raceLabel, 'Course en ligne féminine aux' )
testWomenITT = string.find( raceLabelmod, 'Contrexlaxmontre féminin aux' )
if testWomenRoadrace or testMenRoadrace then road = true roadtemp=true end
if testWomenITT or testMenITT then ITT = true ITTtemp=true end
end
end
if roadtemp or ITTtemp then
table.insert(hcountry,v)
else
table.insert(hnotcountry,v)
end
end
end
if road and ITT then
local image = {}
for ii, v in ipairs(hcountry) do
local p18 = mw.wikibase.getBestStatements(v, 'P18')
if p18[1] and p18[1].mainsnak.snaktype == 'value' then
local temp = p18[1].mainsnak.datavalue.value
local alreadythere = 0
for _, vv in ipairs(image) do
if vv==temp then alreadythere = 1 end
end
if alreadythere==0 then
table.insert(image,temp)
else hcountry[ii] = nil
end
end
end
--avoid double display of jersey
result = "<small>("..translate("startlist",10,w_race).." "..translate("startlist",12,w_race).." "..translate("startlist",11,w_race)..")</small>"
elseif road then
result = "<small>("..translate("startlist",10,w_race)..")</small>"
elseif ITT then
result = "<small>("..translate("startlist",11,w_race)..")</small>"
else
result = ""
end
return jersey(hcountry)..result..jersey(hnotcountry)
end
-- L) List of stages classification
local function winnerjersey(raceID, winners)
local jerseytable, bgcolortable={}, {}
local p1346 = wikibase.getAllStatements(raceID, 'P1346') -- P1346 is 'winner'
for _, winner in pairs(p1346) do
local wOf, thisjersey, bg_color
local q = winner.qualifiers
if q then
if q.P2501 and q.P2501[1].snaktype == 'value' then
wOf = q.P2501[1].datavalue.value.id -- P642 is 'of'
elseif q.P642 and q.P642[1].snaktype == 'value' then --fallback
wOf = q.P642[1].datavalue.value.id -- P642 is 'of'
end
if q.P2912 and q.P2912[1].snaktype == 'value' then
thisjersey=q.P2912[1].datavalue.value.id
if data.bg_color_table[thisjersey] then
bg_color = data.bg_color_table[thisjersey]
end
end
end
if winners[wOf] and thisjersey then
jerseytable={}
table.insert(jerseytable,thisjersey)
winners[wOf] = jersey(jerseytable)
bgcolortable[wOf] = bg_color
end
end
return winners, bgcolortable
end
function p.listofstagesclassification(frame)
-- WDlink_on is used to decide if a Wikidata logo will be shown
local WDlink_on = wiki == "mk" or wiki == "ja"
local displaytypeofstage = true
local stageinfotable = {}
local raceID, lf = get_and_checkID(frame)
local w_race=isWomenrace(raceID)
local sType
--link for Grand Tour
local GTid={['Q33881']=true,['Q33861']=true,['Q33937']=true,['Q1526999']=true}
local thisGT
for _, p31 in statements(raceID, 'P31') do
if GTid[p31.mainsnak.datavalue.value.id]==true then thisGT=p31.mainsnak.datavalue.value.id break end
end
local Sitelink,overallname, pointsname, mountainname, youngname, teamname, combativityname, supercombativityname, combinedname
if thisGT then
if thisGT=='Q33881' then -- Tour de France
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q2267539') -- General
if Sitelink then overallname="[["..Sitelink .."|"..translate("headoftableII",9,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q175399') -- Point
if Sitelink then pointsname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",22,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q927157') -- Mountains
if Sitelink then mountainname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",23,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q2254180') -- Young
if Sitelink then youngname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",25,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q1436680') -- Team by time
if Sitelink then teamname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",28,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q2094179') -- Combativity award
if Sitelink then combativityname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",26,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q2094179') -- Combativity award
if Sitelink then supercombativityname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",26,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q1835362') -- Combination
if Sitelink then combinedname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",27,w_race).."]]" end
elseif thisGT=='Q33861' then -- Giro d'Italia
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q1164275') -- General
if Sitelink then overallname="[["..Sitelink .."|"..translate("headoftableII",9,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q641083') -- Point
if Sitelink then pointsname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",22,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q641060') -- Mountains
if Sitelink then mountainname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",23,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q641662') -- Young
if Sitelink then youngname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",25,w_race).."]]" end
elseif thisGT=='Q33937' then -- Vuelta a España
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q2532554') -- General
if Sitelink then overallname="[["..Sitelink .."|"..translate("headoftableII",9,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q2241695') -- Point
if Sitelink then pointsname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",22,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q1118296') -- Mountains
if Sitelink then mountainname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",23,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q60233927') -- Young
if Sitelink then youngname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",25,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q2141595') -- Team by time
if Sitelink then teamname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",28,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q20882672') -- Combativity award
if Sitelink then combativityname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",26,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q2330008') -- Combination
if Sitelink then combinedname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",27,w_race).."]]" end
else -- Giro d'Italia Women
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q3679692') -- General
if Sitelink then overallname="[["..Sitelink .."|"..translate("headoftableII",9,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q3679673') -- Point
if Sitelink then pointsname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",22,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q3679712') -- Mountains
if Sitelink then mountainname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",23,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q3679695') -- Young
if Sitelink then youngname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",25,w_race).."]]" end
end
end
local winners = {
{ name = translate("infobox",19,w_race), QID = 'Q20882747'}, -- stage
{ name = overallname or translate("headoftableII",9,w_race), QID = 'Q20882763' }, -- overall
{ name = pointsname or translate("infobox",22,w_race), QID = 'Q20883008' }, -- points
{ name = mountainname or translate("infobox",23,w_race), QID = 'Q20883213' }, -- mountains
{ name = translate("infobox",24,w_race), QID= 'Q20883329' }, -- sprints
{ name = youngname or translate("infobox",25,w_race), QID='Q20883140' }, -- youth
{ name = combativityname or translate("infobox",26,w_race), QID= 'Q21686770' }, -- combativity
{ name = supercombativityname or translate("infobox",26,w_race), QID= 'Q20893984' }, -- combativity
{ name = translate("infobox",35,w_race), QID= 'Q27104688' }, -- volantes
{ name = translate("infobox",36,w_race), QID= 'Q27104684' }, -- regularity
{ name = combinedname or translate("infobox",27,w_race), QID='Q20965880' }, -- combination
{ name = translate("infobox",38,w_race), QID='Q27907714' }, -- breakaway
{ name = translate("infobox",39,w_race), QID='Q27907748' }, -- azzurri
{ name = translate("infobox",40,w_race), QID='Q28096780'}, -- rookie
{ name = teamname or translate("infobox",28,w_race), QID='Q20882922' }, -- teams
{ name = translate("infobox",37,w_race), QID ='Q27104271' }, -- teamspoints
{ name = translate("infobox",41,w_race), QID ='Q61976847' },-- amateur
{ name = translate("infobox",42,w_race), QID ='Q61976871' } --nationality
}
local winnersgen = {
{ QID = 'Q20882667' }, -- overall
{ QID = 'Q20883007' }, -- points
{ QID = 'Q20883212' }, -- mountains
{ QID = 'Q20883328' }, -- sprints
{ QID = 'Q20883139' }, -- youth
{ QID = 'Q101246973' }, -- supercombativity
{ QID = 'Q20893983' }, -- combativity
{ QID = 'Q27067359' }, -- volantes
{ QID = 'Q27067170' }, -- regularity
{ QID = 'Q20893979' }, -- combination
{ QID = 'Q27907715' }, -- breakaway
{ QID = 'Q27907747' }, -- azzurri
{ QID = 'Q28092831' }, -- rookie
{ QID = 'Q20882921' }, -- teams
{ QID = 'Q27104269' }, -- teamspoints
{ QID = 'Q61976850' }, -- amateur
{ QID = 'Q61976872' } --nationality
}
local generaltoleader = {
['Q20882747']= nil,
['Q20882667']= 'Q20882763', -- overall
['Q20883007']= 'Q20883008', -- points
['Q20883212']= 'Q20883213', -- mountains
['Q20883328']= 'Q20883329', -- sprints
['Q20883139']= 'Q20883140', -- youth
['Q20893983']= 'Q20893984', -- combativity
['Q101246973']= 'Q21686770', -- supercombativity
['Q27067359']= 'Q27104688', -- volantes
['Q27067170']= 'Q27104684', -- regularity
['Q20893979']= 'Q20965880', -- combination
['Q27907715']= 'Q27907714', -- breakaway
['Q27907747']= 'Q27907748', -- azzurri
['Q28092831']= 'Q28096780', -- rookie
['Q20882921']= 'Q20882922', -- teams
['Q27104269']= 'Q27104271', -- teamspoints
['Q61976850']= 'Q61976847', -- amateur
['Q61976872']= 'Q61976871' --nationality
}
--read stages
local stages = mw.wikibase.getBestStatements(raceID, 'P527') -- P527 is 'has part'
local columntable, jerseytable, bgcolortable={}, {}, {}
for ii, v in ipairs(winners) do
if v.QID then
local t = {key=ii, name=v.name, jersey='', bg_color='', used=false}
for jj = 1, #stages+1 do
t[jj] = { {}, {}, {} } -- leader, first stage, number of stages consecutive (for rowspan)
end
columntable[v.QID] = t
end
end
--to have the columns in the same order as defined, otherwise they would be sorted according to the order in wikidata
--make "Q123", "Q456" --> 1, 2
local function itercolumns(columntable)
local keys = {}
for k, v in pairs(columntable) do
keys[v.key] = k --v.key is just the order of the columns
end
local upto = 1
return function ()
while keys[upto] do
upto = upto + 1
return columntable[keys[upto-1]]
end
end
end
local timeOfRace
for ii, v in pairs(stages) do
if v.mainsnak.snaktype == 'value' then
local somewinner = false --show the stage
local stageID = v.mainsnak.datavalue.value.id
local sitelink = mw.wikibase.getSitelink(stageID)
if displaytypeofstage==true then
sType = typeofstagelogo(stageID)
end
local p = mw.wikibase.getBestStatements(stageID, 'P1545') -- P1545 is 'series ordinal'
local sOrdinal = p[1] and p[1].mainsnak.snaktype == 'value' and p[1].mainsnak.datavalue.value
or ''
local _, _, sNumber, sLetter = string.find(sOrdinal, '(%d+)(.*)')
sNumber=sNumber or ''
sLetter=sLetter or ''
local label, section_title
if sOrdinal == "0" then
label, section_title = translate("func_prologue",1), "#" .. translate("func_prologue",1)
else
label, section_title = stageLink(sOrdinal, sNumber, sLetter)
end
-- If there is a Wikipedia article of that stage show it or show the section.
local sLink = sitelink and ("[[" .. sitelink .. "|" .. label .. "]]") or
("[[" .. section_title .. "|" .. label .. "]]")
timeOfRace =getTimeOfRace(stageID)
local win= {}
for _, v in pairs(winners) do
win[v.QID] = ''
if ii==1 then jerseytable[v.QID]='' end
end
winner(lf,stageID, win, timeOfRace, false, WDlink_on, false, false) --fill win table
if ii<=2 then --only two first stages
jerseytable, bgcolortable=winnerjersey(stageID, jerseytable)
end
for _, v in pairs(winners) do
if v.QID and win[v.QID] ~= '' then
--column info
somewinner=true
columntable[v.QID][ii]["leader"]=win[v.QID]
if ii==1 then --first stage
columntable[v.QID][ii]["start"]=1 --start at row 1
columntable[v.QID][ii]["rowspan"]=1 --1 consecutive stage
elseif columntable[v.QID][ii-1]["leader"]==win[v.QID] then --same winner as past stage ,make previous longer and delete this one
local initialstage=columntable[v.QID][ii-1]["start"]
columntable[v.QID][ii]["start"]=initialstage --need because of the row above
columntable[v.QID][initialstage]["rowspan"]=columntable[v.QID][initialstage]["rowspan"]+1 --one more consecutive stage
columntable[v.QID][ii]["rowspan"]=0
else --new winner
columntable[v.QID][ii]["start"]=ii --start at this row/stage
columntable[v.QID][ii]["rowspan"]=1 --1 consecutive stage
end
columntable[v.QID].used=true
if ii<=2 then --read the jersey in the two first stages of a race
if columntable[v.QID].jersey == '' or columntable[v.QID].jersey==nil then
columntable[v.QID].jersey=jerseytable[v.QID]
columntable[v.QID].bg_color=bgcolortable[v.QID]
end
end
end
end
table.insert(stageinfotable,{sLink=sLink, sType=sType, somewinner=somewinner})
end
end
--read parent
local win= {}
for _, v in pairs(winnersgen) do
if v.QID then
win[v.QID] = ''
jerseytable[v.QID]=''
end
end
local thiskey
somewinner = false
jerseytable, bgcolortable=winnerjersey(raceID, jerseytable)
winner(lf,raceID, win, timeOfRace, false, WDlink_on, false, false)
for _, v in pairs(winnersgen) do
if win[v.QID] and win[v.QID] ~= '' then
somewinner=true
thiskey=generaltoleader[v.QID]
--fill the final classification
columntable[thiskey][#stages+1]["leader"]=win[v.QID]
columntable[thiskey][#stages+1]["start"]=#stages+1
columntable[thiskey][#stages+1]["rowspan"]=1
--#stages is the last stage
if (type(columntable[thiskey][#stages]["leader"])~="string" --combativity is not extrapolated
and thiskey~='Q20893984') then --check nil actually, but it is a table..
columntable[thiskey][#stages]["leader"]= win[v.QID] --extrapolate the winner
if (type(columntable[thiskey][#stages-1]["leader"])=="string" and
win[v.QID]==columntable[thiskey][#stages-1]["leader"]) then --if there is a leader at forelast stage
local initialstage=columntable[thiskey][#stages-1]["start"]
columntable[thiskey][#stages]["start"]=initialstage --needed because of row above
columntable[thiskey][initialstage]["rowspan"]=columntable[thiskey][initialstage]["rowspan"]+1
columntable[thiskey][#stages]["rowspan"]=0
else
columntable[thiskey][#stages]["start"]=#stages
columntable[thiskey][#stages]["rowspan"]=1
end
end
if jerseytable[v.QID] and jerseytable[v.QID]~='' then
columntable[thiskey].jersey=jerseytable[v.QID]
columntable[thiskey].bg_color=bgcolortable[v.QID]
end
end
end
table.insert(stageinfotable,{sLink=translate("listofstagesclassification",2,w_race), sType=nil, somewinner=somewinner})
--build the table
local tab=mw.html.create('table')
:attr('cellpadding','4' )
:attr('cellspacing','0')
:cssText(standardtablecss)
local tRow=tab:tag('tr'):css('background-color',backgroundColor)
:css('text-align','center'):css('color', 'inherit')
tRow:tag('th'):css('white-space','nowrap')
:wikitext(((not WDlink_on and wdLink(string.gsub(raceID, '%s', '') .. "#P527")) or "")..
translate("headoftable",1,w_race))
if displaytypeofstage==true then tRow:tag('th') end
for v in itercolumns(columntable) do
if v.used == true then
if v.jersey == '' then v.jersey = "_" end
tRow:tag('th'):wikitext(v.name.."<br />"..v.jersey)
end
end
local style
--then fill the table
for ii, v in pairs(stageinfotable) do --one stage=one row
--stages link
tRow=tab:tag('tr')
local tCell=tRow:tag('td')
if ii==#stageinfotable then
tCell:attr('colspan','2'):cssText('font-weight:bold; border-top: 2px black solid;')
end
tCell:wikitext(v.sLink)
if displaytypeofstage == true then
tCell=tRow:tag('td')
if ii==#stageinfotable then --general row
tCell:cssText('font-weight:bold; border-top: 2px black solid;')
end
if v.sType then
tCell:wikitext(v.sType) --picture type of stage
end
end
--add winners
for y in itercolumns(columntable) do
if y.used==true and not (ii==#stageinfotable and columntable['Q20882747']==y) then --only display used QID
if type(y[ii]["leader"])=="string" and type(y[ii]["rowspan"])=="number" then --actually check nil but it is a table
style=""
if y[ii]["rowspan"]~=0 and (columntable['Q20882747']==y)==false then
if ii~=1 and ii~=#stageinfotable then style=style.." border-top:1px gray solid;" end
if y.bg_color then style=style.." background-color:"..y.bg_color..";" end
if ii==#stageinfotable then style=style.."font-weight:bold; border-top: 2px black solid;" end
tRow:tag('td'):attr('rowspan',tostring(y[ii]["rowspan"])):cssText(style):wikitext(y[ii]["leader"])
elseif (columntable['Q20882747']==y) then --no rowspan for stages
tRow:tag('td'):wikitext(y[ii]["leader"])
end
else
tCell=tRow:tag('td')
if ii~=#stageinfotable and v.somewinner==true then
tCell:wikitext(translate("listofstagesclassification",1,w_race)) --not attributed
elseif ii~=#stageinfotable then
--empty
elseif v.somewinner==true then --general row
tCell:cssText('border-top: 2px black solid')
:wikitext(translate("listofstagesclassification",1,w_race)) --not attributed
else
tCell:cssText('border-top: 2px black solid') --empty
end
end
end
end
end
return tab
end
--M) Start list
function p.startlist(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local w_race=isWomenrace(tempID)
local s = {
header_function = "startlist",
header_1 = 1, -- translation 1 in function victories is printed in the upper part of the table header
header_2 = {2, 3,4,5},
item=tempID,
title="Start list",
data_sort_type={'unsortable', 'unsortable', 'unsortable'},
property ='P710',
no_roll_startlist=no_roll_startlist,
w_race=w_race,
lf=lf
}
local resultTable, tag = tableB(s)
return startlist_main(s, resultTable, tag)
end
function p.startlisttable(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local w_race=isWomenrace(tempID)
local s = {
header_function = "startlisttable",
header_1 = 1, -- translation 1 in function victories is printed in the upper part of the table header
header_2 = {2, 3,4,5},-- translations 2, 3, 4, 5, 6 in function victories are printed in this order
item=tempID,
title="Start list", -- in the lower part of the table header. The second value 3 in {4, 3} tells where the icon will go.
no_country ={'fr'},
data_sort_type={'', '', ''},
property ='P710',
no_roll_startlist=no_roll_startlist,
w_race=w_race,
lf=lf
}
return startlisttable_main(s, tableA(s))
end
local function startlist_sub(p710, timeOfRace, WDlink_on, istable,w_race)
--Return a table containing a row for the selected rider and their associated team, link, etc
local h = {}
local tBody = '' --row in our case
local riderID, riderTeamLink, riderTeamID, riderDossard, riderLink, riderRank
local q, gender, riderTeamCode, riderDNF, DSQ, catID, countryID, national_team_boolean
riderID = p710.mainsnak.datavalue.value.id
q= p710.qualifiers
riderLink= getRiderLink(riderID, timeOfRace)
if WDlink_on then riderLink=riderLink..wdLink(riderID) end
if q and q.P1618 and q.P1618[1].snaktype == 'value' then
riderDossard = q.P1618[1].datavalue.value or ''
else
riderDossard = ''
end
riderDNF='' riderRank = '' DSQ=''
if q and q.P1352 and q.P1352[1].snaktype == 'value' then -- P1352 is ranking
riderRank = tonumber(q.P1352[1].datavalue.value.amount)
--look for DSQ--
DSQ=isdisqualified(p710, q)
else
--look for DNF...
if q and q.P1534 and q.P1534[1].snaktype == 'value' then
local dnf=q.P1534[1].datavalue.value.id
if dnf=='Q1210380' then riderDNF =translate("startlist",6,w_race)--"HD","NP","DQ"
elseif dnf=='Q54881674' or dnf=='Q7113430' then riderDNF =translate("startlist",7,w_race)
elseif dnf=='Q1210382' then riderDNF =translate("startlist",8,w_race)
elseif dnf=='Q1229261' then riderDNF =translate("startlist",9,w_race)
else riderDNF=''
end
if q.P1545 and q.P1545[1].snaktype == 'value' then
local stageofdnf=q.P1545[1].datavalue.value
if stageofdnf and string.len(stageofdnf)>1 then
riderDNF='<small>'..riderDNF.."-"..stageofdnf..'</small>'
else
riderDNF=riderDNF.."-"..stageofdnf
end
end
end
end
h = {
jersey = {}, -- lots of jerseyID
value = {'', '', '', ''} -- points, time, time_gap, speed
}
if q and q.P2912 then -- P2912 is distinctive jersey
for _, v in pairs(q.P2912) do
if v.snaktype == 'value' then
table.insert(h.jersey, v.datavalue.value.id)
end
end
end
if wiki == 'es' or wiki == 'fr' or wiki == 'ast' then
--[[ These wikis need the gender to display the rank correct. Other wikis can skip this. ]]
gender = getGenderCode(riderID, 'n')
end
local countryID = getNationality(riderID, timeOfRace,q)
local uciCode=''
local jerseytemp=''
if countryID then
if wiki ~= "ar" then
uciCode=uciCodeCountry(countryID)
end
riderLink = flag(countryID, timeOfRace) ..' '.. riderLink
end
if h.jersey[1] then
jerseytemp=champtitle(h.jersey) -- champtitle manages also the jersey
end
riderTeamLink, riderTeamID, catID, countryID = getTeam(riderID, timeOfRace, q)
riderTeamID=seasonToTeamID(riderTeamID)
riderTeamCode= getTeamCode(riderID, timeOfRace, q)
--Custom display for national selection
if data.natTeamCats[catID] and countryID then
if riderTeamCode and wikibase.getSitelink(countryID) then --for the refugee case
riderTeamCode='[['..wikibase.getSitelink(countryID)..'|'..riderTeamCode..']]'
end
riderTeamLink=flag(countryID, timeOfRace)..' '..riderTeamLink
else --for non national selection display "ridername (FRA)""
riderLink =riderLink..uciCode
end
riderLink =riderLink..jerseytemp
local sortkey = riderDossard == "" and 0 or tonumber(riderDossard)
tBody = mw.html.create('tr'):cssText("line-height: 1.8em; padding: 5px;")
tBody:tag('td'):cssText("text-align:right;padding:0 0.5em"):wikitext(riderDossard)
tBody:tag('td'):cssText('text-align:'..textalign.. ';padding:0 0.5em;'..DSQ):wikitext(riderLink)
local td_css = "text-align:left;padding:0 0.5em"
if wiki == "ar" then td_css = "text-align:right;padding:0 0.5em" end
if istable then
tBody:tag('td'):cssText(td_css):wikitext(riderTeamLink or "")
end
tBody:tag('td'):cssText('text-align:'..textalign.. ';padding:0 0.5em;'..DSQ):wikitext(number(gender,riderRank,wiki)..riderDNF)
--table.insert(resultTable, )
return {sortkey=sortkey, riderTeamLink=riderTeamLink,riderTeamID=riderTeamID,riderTeamCode=riderTeamCode, body=tBody}
end
function startlist_main(s, resultTable, tag)
local ridertable, DStable, subtable = {}, {}, {}
local DSID, DSLink, DSteamID, DSteam
local WDlink_on = (wiki == "mk" or wiki == "ja" or wiki == "ru")
local timeOfRace=getTimeOfRace(s.item)
local w_race=isWomenrace(s.item)
for _,p286 in statements(s.item, 'P286') do--look for DS
DSID = p286.mainsnak.datavalue.value.id
DSLink= getRiderLink(DSID, timeOfRace)
DSteamID=nil
q= p286.qualifiers
if q.P6087 and q.P6087[1].snaktype == 'value' then --coach of sports team
DSteamID=q.P6087[1].datavalue.value.id
elseif q.P642 and q.P642[1].snaktype == 'value' then --fallback
DSteamID=q.P642[1].datavalue.value.id
end
if DSteamID then DSteamID=seasonToTeamID(DSteamID) end
table.insert(DStable, {DSLink=DSLink, DSteamID=DSteamID})
end
for _, p710 in statements(s.item, 'P710') do -- P710 is participants
table.insert(ridertable, startlist_sub(p710, timeOfRace, WDlink_on, false,w_race))
end
table.sort(ridertable, function(a, b) --sort by team and then by bib and then by team
if a['sortkey'] ~= b['sortkey'] then --sort by bib
return a['sortkey'] < b['sortkey']
else
return (a['riderTeamCode'] or 'a') < (b['riderTeamCode'] or 'a') --order does not matter for nil
end
end)
local thisTableRow, thisTeamTable, thisDS, insideTable, test
local tSubtitle, tTitle
if wiki == "ar" then
tSubtitle=mw.html.create('tr')
tSubtitle:tag('td'):attr('width','30px')
:css("align:right;text-align:right")
:wikitext(translate("startlist",2,w_race))
tSubtitle:tag('td'):attr('width','200px')
:css("align:right;text-align:right")
:wikitext(translate("startlist",3,w_race))
tSubtitle:tag('td'):attr('width','85px')
:css("align:right;text-align:right")
:wikitext(translate("startlist",4,w_race))
else
tSubtitle=mw.html.create('tr')
tSubtitle:tag('td'):attr('width','30px'):wikitext(translate("startlist",2,w_race))
tSubtitle:tag('td'):attr('width','250px'):wikitext(translate("startlist",3,w_race))
tSubtitle:tag('td'):attr('width','35px'):wikitext(translate("startlist",4,w_race))
end
--look for transition between teams
local numberofteam=0
local tDS
if #ridertable==0 then--empty table
return nil
else
for ii=1,#ridertable do
--new team
if not (ii~=1 and ridertable[ii].riderTeamID==ridertable[ii-1].riderTeamID) or ii==1 then --ridertable[ii].riderTeamID and
if thisDS and ii~=1 then
tDS=insideTable:tag('tr')
tDS:tag('td'):attr('colspan','3'):attr('align','center')
:wikitext(translate("startlist",5,w_race).." "..thisDS)
thisDS=nil
end
numberofteam=numberofteam+1
if math.fmod(numberofteam, 3 )==1 then
if ii~=1 then
tag:node(thisTableRow) --a row with 3 tables inside, save and re-init
end
thisTableRow=mw.html.create('tr')
end
thisTeamTable= thisTableRow:tag('td'):cssText("width:33%;"):attr('valign','top')
insideTable=thisTeamTable:tag('table') --reinit
:attr('cellpadding','4') --solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1)
:attr('background-color','var(--background-color-base, #fff)')
:attr('color', 'inherit')
:attr('margin', '0 0 0.5em 0')
:attr('padding','5px')
:attr('float','left')
:attr('text-align',textalign)
:attr('line-height','1.8em')
:attr('clear',floattable)
tTitle = mw.html.create('tr')
:css("background-color",backgroundColor)
:css('color', 'inherit')
:attr('align','center')
local tCell=tTitle:tag('th'):attr('colspan','3')
tCell:tag('big'):wikitext((ridertable[ii].riderTeamLink or translate("startlist",13,w_race)).."<br/>"..(ridertable[ii].riderTeamCode or "___"))
insideTable:node(tTitle)
insideTable:node(tSubtitle)
tDS=nil
--look for the DS of this team
for _,v in pairs(DStable) do
if v.DSteamID==ridertable[ii].riderTeamID then
if not thisDS then
thisDS=v.DSLink
else
thisDS=thisDS..", "..v.DSLink
end
end
end
end
--add the rider, also for old team
insideTable:node(ridertable[ii].body)
end
--last DS
if thisDS then
tDS=insideTable:tag('tr')
tDS:tag('td'):attr('colspan','3'):attr('align','center')
:wikitext(translate("startlist",5,w_race).." "..thisDS)
end
tag:node(thisTableRow)
return resultTable
end
end
local KeytoRiderRankingCode={
["women"]= 2,
['WWT']= 3,
['WWC']= 4,
["UWT"]= 5,
["europe"]= 6,
["asia"]= 7,
["oceania"]=8,
["america"]=9,
["africa"]= 10,
["WR"]= 11,
["WC"]= 12,
["UPT"]= 13, --WC is world calendar here
["UCImen"]= 14,
["WCmen"]= 15, --UCImen = UCI ranking 1984-2004, WC= World cup men
["Pernod"]= 16,
["Desgrange"]=17,
}
function startlisttable_main(s, resultTable)
local t_Body = {}
local WDlink_on = (wiki == "mk" or wiki == "ja" or wiki == "ru")
local timeOfRace=getTimeOfRace(s.item)
for _, p710 in statements(s.item, 'P710') do -- P710 is participants
table.insert(t_Body, startlist_sub(p710, timeOfRace, WDlink_on, true))
end
return sortAndConcat(t_Body, resultTable)
end
-- N) Rider ranking
local function checkminmaxyear(minmaxyear,thisyear)
if minmaxyear.minimum ==0 or thisyear<minmaxyear.minimum then
minmaxyear.minimum=thisyear
end
if minmaxyear.maximum==0 or thisyear>minmaxyear.maximum then
minmaxyear.maximum=thisyear
end
return minmaxyear
end
function p.riderranking(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
item = tempID,
lf=lf
}
return riderranking_main(s)
end
local function checkWorldTourTeam(itemID,year)
local thisdate='+'..tostring(year).."-07-01T00:00:00Z"
local catID
for _, s in statements(itemID, 'P54') do
p54 =checktime(s, s.qualifiers, thisdate) --present Team
if p54 then
teamId= p54.mainsnak.datavalue.value.id
_, catID=getTeamLinkCat(teamId, thisdate)
if catID=="Q6154783" or catID=="Q20638319" then
return true
end
end
end
return false
end
local function ranking_legend()
local UCIlink, legend
if wiki=="fr" then
UCIlink="https://www.uci.org/fr/route/classements" --see also https://dataride.uci.org/iframe/Rankings/10/
legend= " Légende : nc = non classé"
else
UCIlink="https://www.uci.org/road/rankings"
legend=""
end
return UCIlink, legend
end
local function riderranking_sub(w_race)
local listofcalendar=data.listofmencalendar
if w_race then
listofcalendar=data.listofwomencalendar
end
local UCIQtoYear={}
for k,v in pairs(data.UCIYearToQ) do
UCIQtoYear[k]={}
for kk, vv in pairs(v) do
UCIQtoYear[k][vv]=kk --calendar/Q = year
end
end
return listofcalendar, UCIQtoYear
end
function riderranking_main(s)
local lf=s.lf
local thisCompetition, rank, thisyear, sitelink, q, gender, DSQ
local calendarlistpresent={}
local gender=getGenderCode(s.item, 'm')
local w_race=false
if gender=="f" then w_race=true end
local minmaxyear= { minimum = 0, maximum = 0 }
local listofcalendar, UCIQtoYear=riderranking_sub(w_race)
local resultTable={}
for ii=1900,2100,1 do
resultTable[tostring(ii)]={}
for _, calendar in pairs(listofcalendar) do
resultTable[tostring(ii)][calendar]={}
end
end
--build the table
for _, p1344 in statements(s.item, 'P1344') do
thisCompetition = p1344.mainsnak.datavalue.value.id
for _, calendar in pairs(listofcalendar) do
if UCIQtoYear[calendar][thisCompetition] then
thisyear=UCIQtoYear[calendar][thisCompetition]
minmaxyear=checkminmaxyear(minmaxyear,thisyear)
q = p1344.qualifiers
if q and q.P1352 and q.P1352[1].snaktype == 'value' then --rank
resultTable[thisyear][calendar]["rank"] = tostring(tonumber(q.P1352[1].datavalue.value.amount)) --without the tonumber, there can be +1 instead of 1
resultTable[thisyear][calendar]["DSQ"] = isdisqualified(p1344, q) or ""
calendarlistpresent[calendar]=true
sitelink=mw.wikibase.getSitelink(thisCompetition)
resultTable[thisyear][calendar]["sitelink"]=sitelink
end
end
end
end
--display result
if minmaxyear.minimum~=0 then
local finalTable =mw.html.create('table'):attr('cellspacing','0')
:attr("align","center"):cssText("text-align:center; border: 1px solid #999; line-height: 1.8em;")
local wdLin = wdLink(string.gsub(s.item, '%s', '') .. "#P1344")
local tRow= finalTable:tag('tr'):tag('th')
:css("background-color",backgroundColor)
:css('color', 'inherit')
:wikitext(wdLin..' '..translate("riderranking",1,w_race)) --year
for ii=minmaxyear.minimum,minmaxyear.maximum,1 do
tRow:tag('th'):attr("width","50px")
:css('background-color',backgroundColor)
:css('color', 'inherit')
:css("text-align","center")
:css("padding","1px 1px")
:wikitext(tostring(ii))
end
for _, calendar in pairs(listofcalendar) do
if calendarlistpresent[calendar] then
sitelink=mw.wikibase.getSitelink(data.UCImaster[calendar])
local tRow=finalTable:tag('tr')
local tCell = tRow:tag('th'):cssText("text-align:" .. textalign .. ";") -- left
local calendar_name=translate("riderranking",data.KeytoRiderRankingCode[calendar],w_race)
if sitelink then
tCell:wikitext('[['..sitelink..'|'..calendar_name..']]')
else
tCell:wikitext(calendar_name)
end
for yy=minmaxyear.minimum,minmaxyear.maximum,1 do
thisyear=tostring(yy)
color="white"
local impossible=false
--we need to check the impossibility here, as it is impossible even if nothing is in P1344
if data.continental_calendar[calendar] then
--between 2005 and 2015 WorldTour team member cannot score by continental calendars.
if tonumber(thisyear)>=2005 and tonumber(thisyear)<=2015 then
if checkWorldTourTeam(s.item,thisyear) then
impossible=true
end
--between 2016 and 2018 no contradiction
--after 2019, it depends on the nationality
elseif tonumber(thisyear)>=2019 then
local countryID=getNationality(s.item,'+'..tostring(year).."-07-01T00:00:00Z")
if data.continental_calendar[calendar] and not data.continental_calendar[calendar][countryID] then
impossible=true
end
end
elseif calendar=="UWT" then
--non member of World Tour team cannot point in the WT
if tonumber(thisyear)>=2005 and tonumber(thisyear)<=2015 then
if not checkWorldTourTeam(s.item,thisyear) then
impossible=true
end
end
end
if resultTable[ thisyear][calendar]["rank"] or impossible then
if impossible then
tRow:tag('td'):css('background-color',backgroundColorLight):css('color', 'inherit')
else
if resultTable[thisyear][calendar]["rank"]=="1" then
color="gold"
elseif (2<=tonumber(resultTable[thisyear][calendar]["rank"])) and (tonumber(resultTable[thisyear][calendar]["rank"])<=3) then
color="YellowGreen"
elseif (4<=tonumber(resultTable[thisyear][calendar]["rank"])) and (tonumber(resultTable[thisyear][calendar]["rank"])<=10) then
color="silver"
end
tCell=tRow:tag('td'):attr("bgcolor",color):cssText(resultTable[thisyear][calendar]["DSQ"])
local rank=tonumber(resultTable[thisyear][calendar]["rank"])
rank=number(gender,rank,wiki)
if resultTable[thisyear][calendar]["sitelink"] then
tCell:wikitext('[['..resultTable[thisyear][calendar]["sitelink"]..'|'..rank..']]')
else
tCell:wikitext(rank)
end
end
--this ranking exist for this year, but the rider is not ranked
elseif yy>=data.UCIcalendarstartend[calendar].b and
(data.UCIcalendarstartend[calendar].e==0 or yy<=data.UCIcalendarstartend[calendar].e) then
if wiki=="fr" then
tRow:tag('td'):wikitext(' nc ')
else
tRow:tag('td'):wikitext(' - ')
end
--this ranking does not exist for this year
else
tRow:tag('td'):css('background-color',backgroundColorLight):css('color', 'inherit')
end
end
end
end
local tableyearsize=minmaxyear.maximum-minmaxyear.minimum+2
local UCIlink, legend=ranking_legend()
finalTable:tag('tr'):tag('td'):addClass("navigation-only")
:attr('colspan',tostring(tableyearsize))
:cssText("border-top: 2px "..backgroundColor.." solid; font-size: 80%;")
tCell=finalTable:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan',tostring(tableyearsize))
:tag('small')
tCell:tag('span'):css("float","left")
:wikitext(legend)
tCell:tag('span'):css("float","right")
:wikitext(translate("race_reference", 1,w_race).."["..UCIlink..' UCI]')
return finalTable
end
end
function p.teamranking(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local calendar_key=get_arg(2,frame)
if not calendar_key or calendar_key == "" then return "" end
local w_race=false
if calendar_key=="women" or calendar_key=="WWT" or calendar_key=="WWC" then
w_race=true
end
local s = {
header_function = "riderranking",
header_1 = data.KeytoRiderRankingCode[calendar_key] or 1,
header_2 = {1, 18, 19},
property="P527",
data_sort_type = {'unsortable', 'unsortable', 'unsortable'},
item = tempID,
calendar_key=calendar_key,
lf=lf,
w_race=w_race
}
return teamranking_main(s,tableA(s))
end
local function get_teamranking(seasonID, w_race, UCIQtoYear,listofcalendar, tTable,gender)
--fill resultTable
local done, thisyear, q, done, rider, riderLink, countryID, rank, thisdate, teamrank
for _, p1344 in statements(seasonID, 'P1344') do
thisCompetition = p1344.mainsnak.datavalue.value.id
for _, calendar in pairs(listofcalendar) do
if UCIQtoYear[calendar][thisCompetition] then
thisyear=UCIQtoYear[calendar][thisCompetition]
thisdate='+'..tostring(thisyear).."-07-01T00:00:00Z"
rank=nil
if tTable[calendar] then
tTable[calendar][thisyear]={}
else
error("tTable badly initialized")
end
q = p1344.qualifiers
done=false
--get team rank
local suffix=""
if calendar== "UCImen" then --case of GSI (Q20653563), GSII (Q20653564) and GSIII (Q20653566)
propertyOf_id=nil
if q and q.P279 and q.P279[1].snaktype == 'value' then
propertyOf_id=q.P279[1].datavalue.value.id
elseif q and q.P642 and q.P642[1].snaktype == 'value' then
propertyOf_id=q.P642[1].datavalue.value.id
end
if propertyOf_id=="Q20653564" then
suffix=" (GSII)"
elseif propertyOf_id=="Q20653566" then
suffix=" (GSIII)"
end
end
if q and q.P1352 and q.P1352[1].snaktype == 'value' then --rank
teamrank= tonumber(q.P1352[1].datavalue.value.amount)
tTable[calendar][thisyear]["teamrank"]=number(gender,teamrank,wiki)..suffix
done=true
end
--get best rider rank
if q and q.P1545 and q.P1545[1].snaktype == 'value' then --participant
rank = tostring(tonumber(q.P1545[1].datavalue.value))
done=true
end
--get best rider
if q and q.P710 and q.P710[1].snaktype == 'value' then --participant
rider = q.P710[1].datavalue.value.id
riderLink = getRiderLink(rider, thisdate)
countryID = getNationality(rider, thisdate)
if countryID then
riderLink = flag(countryID, thisdate) .. ' ' .. riderLink
end
if rank then
rank=number(gender,tonumber(rank),wiki)
riderLink=riderLink.." ("..rank..")"
end
tTable[calendar][thisyear]["rider"]=riderLink
done=true
end
sitelink=mw.wikibase.getSitelink(thisCompetition)
tTable[calendar][thisyear]["sitelink"]=sitelink
end
end
end
return tTable
end
function teamranking_main(s, resultTable)
local lf=s.lf
local t_Body = {}
local gender="m"
if s.w_race then gender="f" end
--init, reverse UCIQtoYear
local UCIQtoYear={}
UCIQtoYear[s.calendar_key]={}
if data.UCIYearToQ[s.calendar_key] then
local v=data.UCIYearToQ[s.calendar_key]
for kk, vv in pairs(v) do
UCIQtoYear[s.calendar_key][vv]=kk
end
end
local tTable={}
tTable[s.calendar_key]={}
for ii, p527 in statements(s.item, "P527") do
tTable=get_teamranking(p527.mainsnak.datavalue.value.id, w_race,
UCIQtoYear,{s.calendar_key}, tTable,gender)
end
local t=tTable[s.calendar_key]
if t then
for thisyear, v in pairs(t) do
local tRow = mw.html.create('tr'):cssText( "line-height: 1.8em; padding: 0.5em;")
local tCell=tRow:tag('td'):css("text-align",textalign)
if v["sitelink"] then
tCell:wikitext('[['..v["sitelink"]..'|'..thisyear..']]')
else
tCell:wikitext(thisyear)
end
if v["teamrank"] then
tRow:tag('td'):wikitext(v["teamrank"]):css("text-align","center")
else
tRow:tag('td'):wikitext(" - "):css("text-align","center")
end
if v["rider"] then
tRow:tag('td'):wikitext(v["rider"])
else
tRow:tag('td'):wikitext(" - ")
end
table.insert(t_Body, {sortkey=thisyear, body=tRow})
end
end
resultTable=sortAndConcat(t_Body, resultTable)
local UCIlink, _=ranking_legend()
local tRow=resultTable:tag('tr')
tRow:tag('td'):addClass("navigation-only")
:attr('colspan',tostring(3))
:cssText("border-top: 2px "..backgroundColor.." solid; font-size: 80%;")
tRow=resultTable:tag('tr')
local tCell=tRow:tag('td'):attr('colspan',tostring(3)):tag('small')
tCell:tag('span'):css("float","right")
:wikitext(translate("race_reference", 1,w_race).."["..UCIlink..' UCI]')
return resultTable
end
local function toboolean(str)
if str=="true" then
return true
elseif str=="false" then
return false
else
return str
end
end
--=== O) Rider infobox
local function convertDate(date1, beginOrEnd, initialYear, finalYear)
if not date1 then
if beginOrEnd==0 then --begin
y1=tostring(initialYear)
m1="01"
d1="01"
else
y1=tostring(finalYear)
m1="12"
d1="31"
end
else
_, _, y1,m1,d1 = string.find(date1, "(%d+)-(%d+)-(%d+)")
if m1 ==nil or m1=="00" then
if beginOrEnd==0 then --begin
m1="01"
d1="01"
else--end
m1="12"
d1="31"
end
end
end
return '+'..y1.."-"..m1.."-"..d1.."T00:00:00Z"
end
local function listofTeam(itemID, initialYear, finalYear, PID)
--first we have to read P54 of the rider
--alternative P6087 for managed team
local riderteam={}
local stagiaire
--initially initialYear is the birthyear of the rider
--end year is now +10 years, or the death date
--let's reduce the range (note: it may be slightly over-engineered, maybe it can be deleted and just assume 10 years in the future is sufficient)
local today=os.date("*t")
local t1=tonumber(today['year'])
local t2=math.min(finalYear, tonumber(today['year']))
local t_initialYear=t1
local t_finalYear=t2
for ii, p54 in statements(itemID, PID) do --itemID loaded in presentTeam
local q = p54.qualifiers
if q then
local sTime, eTime=getStartEndfromQuali(q)
--min/max
if sTime then
y=tonumber(string.sub(sTime, 2, 5))
if y < t_initialYear then
t_initialYear=y
end
if y>t_finalYear then
t_finalYear=y
end
end
if eTime then
y=tonumber(string.sub(eTime, 2, 5))
if y < t_initialYear then
t_initialYear=y
end
if y>t_finalYear then
t_finalYear=y
end
end
end
end
if t_initialYear~=t1 then initialYear=t_initialYear end
if t_finalYear~=t2 then finalYear=t_finalYear end
for ii, p54 in statements(itemID, PID) do --itemID loaded in presentTeam
if p54 then
teamId=p54.mainsnak.datavalue.value.id
else
teamId=nil
end
local q = p54.qualifiers
if q then
local sTime, eTime=getStartEndfromQuali(q)
sTime=convertDate(sTime, 0, initialYear, finalYear)
eTime=convertDate(eTime, 1, initialYear, finalYear)
if q.P39 and q.P39[1] and q.P39[1].snaktype == 'value' then
stagiaire = q.P39[1].datavalue.value
else
stagiaire = nil
end
dis=checkDis(q)
table.insert(riderteam,{teamId=teamId, startTime=sTime, endTime=eTime, stagiaire=stagiaire, dis=dis})
end
end
return riderteam, initialYear, finalYear
end
--format the date for display of the team
local function riderFormatDate(thisDate)
if thisDate=='' then
return ''
else
local month=math.ceil(thisDate['month']/2)
if month==12 or month==1 then
return thisDate['year']
else
local date1='+'..thisDate['year'].."-"..month.."-".."01".."T00:00:00Z"
-- local newobj = Complexedate.splitDate(date1)
if month == 0 or month==nil then
return thisDate['year']
else
return month..'.'..thisDate['year']
end
end
end
end
local function getTeamInfo(teamId,mm,yy,dd,managedTeam)
--get the nature and name of the team for the date mm,yy
mm=tostring(mm)
yy=tostring(yy)
dd=tostring(dd)
if mw.ustring.len(mm)==1 then mm='0'..mm end
if mw.ustring.len(dd)==1 then dd='0'..dd end
thistime='+'..yy.."-"..mm.."-"..dd.."T00:00:00Z"
local sitelink, teamNature=getTeamLinkCat(teamId, thistime, false)
local cat, boolean
if managedTeam then
cat=data.nationalcat
else
cat=data.amateurcat
end
if cat[teamNature] then --club
boolean=true--amateur / national selection
else
boolean=false--pro / not national selection
end
return boolean, sitelink
end
--for managed team, the table should be splat, as we can be national trainer and team trainer at the same time
local function analyzeManagedTeam(teamRider, initialYear,finalYear)
local natTeamOut, managedTeamOut={},{}
local dis="road"
local managedTeam=true
for i=1,24 do --init table
natTeamOut[i]={}
managedTeamOut[i]={}
for j=initialYear,finalYear do
natTeamOut[i][j]={ amateurTeam, link, stagiaire=nil}
managedTeamOut[i][j]={amateurTeam,link, stagiaire=nil}
end
end
local teamId, natTeam, sitelink
local sYear, sMonth,eYear, eMonth, sDay, eDay
if teamRider==nil then return nil end
for _, v in pairs(teamRider) do --for each team where was the rider
if v['dis']==dis then
--exception managed at the reading
_, _, sYear,sMonth,sDay = string.find(v['startTime'], "(%d+)-(%d+)-(%d+)")
_, _, eYear,eMonth,eDay = string.find(v['endTime'], "(%d+)-(%d+)-(%d+)")
sYear=tonumber(sYear)
sMonth=tonumber(sMonth)
eYear=tonumber(eYear)
eMonth=tonumber(eMonth)
if sYear<=eYear then --test of congruence
for yy=sYear,eYear do
for mm=1,12 do
local mmindex=(mm-1)*2+1
--avoid reading info where the team is not the one of the rider
getinfo=true
if (yy==sYear and mm<sMonth) or (yy==eYear and mm>eMonth) then
getinfo=false
end
if getinfo then
if (yy==sYear) and (mm==sMonth) and (sDay~='01' and sDay~='00' and sDay~=nil)then
natTeam, sitelink=getTeamInfo(v['teamId'],mm,yy,sDay, managedTeam)
if natTeam then
natTeamOut[mmindex+1][yy]['amateurTeam']=true
natTeamOut[mmindex+1][yy]['link']=sitelink
else
managedTeamOut[mmindex+1][yy]['amateurTeam']=false
managedTeamOut[mmindex+1][yy]['link']=sitelink
end
else
natTeam, sitelink=getTeamInfo(v['teamId'],mm,yy,'01', managedTeam)
if natTeam then
natTeamOut[mmindex][yy]['amateurTeam']=true
natTeamOut[mmindex][yy]['link']=sitelink
if natTeamOut[mmindex+1][yy]['amateurTeam']==nil or v['stagiaire'] then --to avoid problem with team name change during the month
natTeam, sitelink=getTeamInfo(v['teamId'],mm,yy,'28',managedTeam)
natTeamOut[mmindex+1][yy]['amateurTeam']=true --a nat team stays a nat team
natTeamOut[mmindex+1][yy]['link']=sitelink
end
else
managedTeamOut[mmindex][yy]['amateurTeam']=false
managedTeamOut[mmindex][yy]['link']=sitelink
if managedTeamOut[mmindex+1][yy]['amateurTeam']==nil or v['stagiaire'] then --to avoid problem with team name change during the month
natTeam, sitelink=getTeamInfo(v['teamId'],mm,yy,'28',managedTeam)
managedTeamOut[mmindex+1][yy]['amateurTeam']=false --a nat team stays a nat team
managedTeamOut[mmindex+1][yy]['link']=sitelink
end
end
end
end
end
end
end
end
end
return natTeamOut, managedTeamOut --a filled matrix with the link and nature of the teams
end
local function analyzeTeam(teamRider, initialYear,finalYear, dis)
local teamOut={}
local managedTeam=false
for i=1,24 do --init table
teamOut[i]={}
for j=initialYear,finalYear do
teamOut[i][j]={ amateurTeam, link, stagiaire}
end
end
local teamId, amateurTeam, sitelink
local sYear, sMonth,eYear, eMonth, sDay, eDay
if teamRider==nil then return nil end
for _, v in pairs(teamRider) do --for each team where was the rider
if v['dis']==dis then
--exception managed at the reading
_, _, sYear,sMonth,sDay = string.find(v['startTime'], "(%d+)-(%d+)-(%d+)")
_, _, eYear,eMonth,eDay = string.find(v['endTime'], "(%d+)-(%d+)-(%d+)")
sYear=tonumber(sYear)
sMonth=tonumber(sMonth)
eYear=tonumber(eYear)
eMonth=tonumber(eMonth)
if sYear<=eYear then --test of congruence
for yy=sYear,eYear do
for mm=1,12 do
local mmindex=(mm-1)*2+1
--avoid reading info where the team is not the one of the rider
getinfo=true
if (yy==sYear and mm<sMonth) or (yy==eYear and mm>eMonth) then
getinfo=false
end
if getinfo then
if (yy==sYear) and (mm==sMonth) and (sDay~='01' and sDay~='00' and sDay~=nil)then
amateurTeam, sitelink=getTeamInfo(v['teamId'],mm,yy,sDay, managedTeam)
teamOut[mmindex+1][yy]['amateurTeam']=amateurTeam
teamOut[mmindex+1][yy]['link']=sitelink
teamOut[mmindex+1][yy]['stagiaire']=v['stagiaire']
else
amateurTeam, sitelink=getTeamInfo(v['teamId'],mm,yy,'01', managedTeam)
teamOut[mmindex][yy]['amateurTeam']=amateurTeam
teamOut[mmindex][yy]['link']=sitelink
teamOut[mmindex][yy]['stagiaire']=v['stagiaire']
if teamOut[mmindex+1][yy]['amateurTeam']==nil or v['stagiaire'] then --to avoid problem with team name change during the month
amateurTeam, sitelink=getTeamInfo(v['teamId'],mm,yy,'28',managedTeam)
teamOut[mmindex+1][yy]['amateurTeam']=amateurTeam
teamOut[mmindex+1][yy]['link']=sitelink
teamOut[mmindex+1][yy]['stagiaire']=v['stagiaire']
end
end
end
end
end
end
end
end
return teamOut --a filled matrix with the link and nature of the teams
end
local function insertTeam(teamAmateur,teamPro,sDate,eDate,v)
local sDate2=riderFormatDate(sDate)
local eDate2=riderFormatDate(eDate)
local ins = {link=v['link'], sDate=sDate2,eDate=eDate2,stagiaire=v['stagiaire']}
if v['amateurTeam'] then
table.insert(teamAmateur,ins)
else
table.insert(teamPro,ins)
end
return teamAmateur,teamPro
end
local function synthetizeTable(analyzedTeam, initialYear,finalYear)
local teamPro, teamAmateur, tempTeam, tempsDate, tempeDate={}, {},{},{},{}
local empty=true
local active=false
--bring together successive month with identical content
for yy=initialYear,finalYear do
for mm=1,24 do
local v=analyzedTeam[mm][yy]
if v['amateurTeam']~=nil then
if empty then --first line
active=true
empty=false
tempTeam=v
tempsDate['month']=mm
tempsDate['year']=yy
else
if tempTeam['amateurTeam']==v['amateurTeam'] and tempTeam['link']==v['link']
and tempTeam['stagiaire']==v['stagiaire'] then --no change
if yy==finalYear and mm==24 then--present team
teamAmateur,teamPro=insertTeam(teamAmateur,teamPro,tempsDate,'',tempTeam)
end
else--change
--save the old
if active then --if active false then it was already saved
if mm==1 then
tempeDate['year']=yy-1
tempeDate['month']=24
else
tempeDate['year']=yy
tempeDate['month']=mm-1
end
teamAmateur,teamPro=insertTeam(teamAmateur,teamPro,tempsDate,tempeDate,tempTeam)
end
--save the new
active=true
tempTeam=v
tempsDate['month']=mm
tempsDate['year']=yy
end --change
end--first line
elseif active then --there was a team and now there is an empty period
active=false
--save the old
if mm==1 then
tempeDate['year']=yy-1
tempeDate['month']=24
else
tempeDate['year']=yy
tempeDate['month']=mm-1
end
teamAmateur,teamPro=insertTeam(teamAmateur,teamPro,tempsDate,tempeDate,tempTeam)
tempTeam['link']=nil --avoid problem if the rider comes back in the same team
end
end-- for mm
end--for yy
return teamAmateur,teamPro
end
local function listOfManagedTeamTable(itemID, initialYear,finalYear)
local managedTeamRider, initialYear, finalYear = listofTeam(itemID, initialYear,finalYear,'P6087')--raw list of team
if not managedTeamRider then
return nil, nil
end
local natTeamOut, managedTeamOut=analyzeManagedTeam(managedTeamRider, initialYear,finalYear) --table with links and nature of teams
local nationalTeam,_=synthetizeTable(natTeamOut, initialYear,finalYear)
local _,managedTeam=synthetizeTable(managedTeamOut, initialYear,finalYear)
return nationalTeam,managedTeam
end
local function listOfTeamTable(itemID, initialYear,finalYear)
local teamRider, initialYear, finalYear = listofTeam(itemID, initialYear,finalYear,'P54')--raw list of team
if not teamRider then
return nil, nil
end
local analyzedTeam1=analyzeTeam(teamRider, initialYear,finalYear, "road") --table with links and nature of teams
local teamAmateur,teamPro=synthetizeTable(analyzedTeam1, initialYear,finalYear) --table formated, global
local analyzedTeam2=analyzeTeam(teamRider, initialYear,finalYear, "mountainBike")
local _, teamMountainBike=synthetizeTable(analyzedTeam2, initialYear,finalYear)
local analyzedTeam3=analyzeTeam(teamRider, initialYear,finalYear, "cycloCross")
local _, teamCycloCross=synthetizeTable(analyzedTeam3, initialYear,finalYear)
local analyzedTeam4=analyzeTeam(teamRider, initialYear,finalYear, "track")
local _, teamTrack=synthetizeTable(analyzedTeam4, initialYear,finalYear)
return teamAmateur,teamPro, teamMountainBike, teamCycloCross, teamTrack
end
local function getBirthDeathDate(entityID, display_age)
local birthDate=firstValue(entityID, 'P569', 'time')
local deathDate=firstValue(entityID, 'P570', 'time')
local temp2, temp3, birth, death, initialYear, finalYear, age
local gender=getGenderCode(entityID, 'm')
local w_race=false
if gender=="f" then w_race=true end
if birthDate then
local birthDateFormatted= funcDate(birthDate, 'long')
age, initialYear, finalYear=calculateAge(birthDate)
local birthPlace = firstValue(entityID, 'P19', 'id')
local birthPlaceLink=''
if birthPlace then birthPlaceLink=getPlaceLink(birthPlace, birthDate) end
local plural, gen_singular, gen_plural = plural(age)
local ans
if gen_singular then
ans=translate("riderinfobox",48,w_race)
elseif gen_plural then
ans=translate("riderinfobox",49,w_race)
else
ans=translate("riderinfobox",50,w_race)
end
if not deathDate and display_age~=false then
temp2=' ('..tostring(age)..' '..ans..')<br/>'
else
temp2='<br/>'
end
birth=birthDateFormatted..temp2..birthPlaceLink
else
birth=nil
end
if deathDate then
local deathDateFormatted= funcDate(deathDate, 'long')
local deathPlace= firstValue(entityID, 'P20', 'id')
local deathPlaceLink=''
if deathPlace then deathPlaceLink=getPlaceLink(deathPlace, deathDate) end
if birthDate then
local age=calculateAge(birthDate, deathDate)
local plural, gen_singular, gen_plural = plural(age)
local ans
if gen_singular then
ans=translate("riderinfobox",48,w_race)
elseif gen_plural then
ans=translate("riderinfobox",49,w_race)
else
ans=translate("riderinfobox",50,w_race)
end
if display_age==false then
temp2='<br/>'
else
temp2=' ('..tostring(age)..' '..ans..')<br/>'
end
else
temp2='<br/>'
end
death=deathDateFormatted..temp2..deathPlaceLink
else
death=nil
end
return birth, death, initialYear, finalYear
end
local function presentTeam(itemID)
local tToday=os.date("*t")
if mw.ustring.len(tToday["month"])==1 then tToday["month"]='0'..tToday["month"] end
if mw.ustring.len(tToday["day"])==1 then tToday["day"]='0'..tToday["day"] end
local today='+'..tToday["year"].."-"..tToday["month"].."-"..tToday["day"].."T00:00:00Z"
local plural=false
local teamId, result, teamLink, teamLinkRoad, row
for _, s in statements(itemID, 'P54') do
p54 =checktime(s, s.qualifiers, today) --present Team
if p54 then
teamId= p54.mainsnak.datavalue.value.id
teamLink=getTeamLinkCat(teamId, today)
dis=checkDis(p54.qualifiers)
row=nil
if dis=='road' then
teamLinkRoad=teamLink
elseif dis=='mountainBike' then
row=teamLink..' ('..translate("riderinfobox",56,w_race)..')'
elseif dis=='cycloCross' then
row=teamLink..' ('..translate("riderinfobox",57,w_race)..')'
else
row=teamLink..' ('..translate("riderinfobox",58,w_race)..')'
end
if row then
if not result then
result = row
else
result= result..'<br/>'..row
plural = true
end
end
end
end
if teamLinkRoad and result then --put road first
result = teamLinkRoad..' (route)<br/>'..result
plural= true
elseif teamLinkRoad then
result = teamLinkRoad
end
return result, plural
end
local function getSomeNames(details,entityID, PID, index, display_language)
local rows={}
if not details[index].content then
local listOfNames=getFormerNames(entityID, PID)
if listOfNames then
for _, v in pairs(listOfNames) do
rows[#rows + 1]=v[3]
if v[2] and v[2]~='' then
rows[#rows]=rows[#rows]..' <small>('..v[2]..')</small>'
end
if display_language then
rows[#rows]=rows[#rows]..' <b><small>('..v[4]..')</small></b>'
end
end
if #rows>0 then
details[index].content = table.concat(rows, '<br/>')
end
end
end
end
--for wikidata input
local function teamTable(tab, teamAmateur, title_singular, title_plural)
if teamAmateur and #teamAmateur>0 then
if #teamAmateur==1 then
tab:node(addATitle(title_singular))
else
tab:node(addATitle(title_plural))
end
for _, v in pairs(teamAmateur) do
local nametemp=v['link']
if v['sDate']==v['eDate'] then
periodtemp=v['sDate']
else
periodtemp=v['sDate']..'-'..v['eDate']
end
if v['stagiaire'] then
local stagiaire = string.gsub(getLabelFallback('Q2328847',lang_priority), "%b()", "")
nametemp=nametemp..' ('..stagiaire..')'
end
tab:node(addARow(periodtemp or '',nametemp)) --period, name
end
end
end
--for local data
local function localTeamTable(tab, names, periods, title_singular, title_plural)
if names then
names = mw.text.split(names, '<br />')
periods = mw.text.split(periods or '', '<br />')
if #names==1 then
tab:node(addATitle(title_singular))
else
tab:node(addATitle(title_plural))
end
for i, name in pairs(names) do
tab:node(addARow(periods[i] or '', name))
end
end
end
function p.riderinfobox(frame)
local WDlink_on = (wiki == "mk" or wiki == "ja")
local entityID, lf = get_and_checkID(frame)
local gender=getGenderCode(entityID, 'm')
local w_race=false
if gender=="f" then w_race=true end
local details = {
{ name = translate("riderinfobox",1,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",2,w_race)}, -- birth name
{ name = translate("riderinfobox",3,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",4,w_race)}, -- nick name
{ name = translate("riderinfobox",5,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",6,w_race)}, -- official name
{ name = translate("riderinfobox",7,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",8,w_race)}, -- official name
{ name = translate("riderinfobox",9,w_race) }, -- birth translate("riderinfobox",9)
{ name = translate("riderinfobox",10,w_race)}, -- death
{ name = translate("riderinfobox",11,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",12,w_race)}, -- country
{ name = translate("riderinfobox",13,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",14,w_race)}, -- present team
{ name = translate("riderinfobox",15,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",16,w_race)}, -- speciality
{ name = translate("riderinfobox",17,w_race) }, -- lateralisation
{ name = translate("riderinfobox",18,w_race) }, -- blood group
{ name = translate("riderinfobox",19,w_race) }, -- height
{ name = translate("riderinfobox",20,w_race) }, -- weight
{ name = translate("riderinfobox",21,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",22,w_race)}, -- awards
}
local teams = {
{ name = translate("riderinfobox",23,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",24,w_race)}, -- directed teams
{ name = translate("riderinfobox",25,w_race)}, -- directed years
{ name = translate("riderinfobox",26,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",27,w_race)}, -- amateur names
{ name = translate("riderinfobox",28,w_race)}, -- amateur periods
{ name = translate("riderinfobox",29,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",30,w_race)}, -- nonUCI names
{ name = translate("riderinfobox",31,w_race)}, -- nonUCI periods
{ name = translate("riderinfobox",32,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",33,w_race)}, -- pro names
{ name = translate("riderinfobox",34,w_race)}, -- pro periods
{ name = translate("riderinfobox",35,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",36,w_race)}, -- UCI names
{ name = translate("riderinfobox",37,w_race)}, -- UCI periods
{ name = translate("riderinfobox",52,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",53,w_race)}, -- national selections
{ name = translate("riderinfobox",54,w_race)}, -- national selection years
}
--separated to have a title
local subtitle = {
{ name = translate("riderinfobox",51,w_race)}, -- insertion of a sub-title
}
--separated to have a title
local victories = {
{ name = translate("riderinfobox",38,w_race)}, -- main victories
}
--separated to have a title
local medals = {
{ name = translate("riderinfobox",47,w_race)}, -- main victories
}
local others = get_others_dic()
local name = getLabelFallback(entityID) or ''
local display_birthnameastitle=false
for _, value in pairs(display_birthnameastitle_in_riderinfobox) do -- get data if country should be printed in this wiki
if value == wiki then display_birthnameastitle=true end
end
getLocalContent(subtitle, lf.args)
if not subtitle[1].content and display_birthnameastitle then
local p1477 = mw.wikibase.getBestStatements(entityID, "P1477")
if p1477[1] and p1477[1].mainsnak.snaktype == 'value' then
subtitle[1].content = p1477[1].mainsnak.datavalue.value.text..' <b><small>('..
p1477[1].mainsnak.datavalue.value.language..')</small></b>'
end
if not subtitle[1].content then
local p1559 = mw.wikibase.getBestStatements(entityID, "P1559") -- P580 is start time
if p1559[1] and p1559[1].mainsnak.snaktype == 'value' then
subtitle[1].content = p1559[1].mainsnak.datavalue.value.text..' <b><small>('..
p1559[1].mainsnak.datavalue.value.language..')</small></b>'
end
end
end
infoGetOthers(others, entityID)
getLocalContent(details, lf.args)
getLocalContent(teams, lf.args)
getLocalContent(others, lf.args)
getLocalContent(victories, lf.args)
getLocalContent(medals, lf.args)
local listOfBirthNames, listOfNickNames, listOfOfficialNames, listOfShortNames
local icon = picto_road
local display_language=false
for _, value in pairs(display_language_in_riderinfobox) do -- get data if country should be printed in this wiki
if value == wiki then display_language=true end
end
local display_age=true
for _, value in pairs(display_noage_in_riderinfobox) do -- get data if country should be printed in this wiki
if value == wiki then display_age=false end
end
local display_nickname=true
for _, value in pairs(display_nonickname_in_riderinfobox) do -- get data if country should be printed in this wiki
if value == wiki then display_nickname=false end
end
local display_cm=false
for _, value in pairs(display_cm_in_riderinfobox) do -- get data if country should be printed in this wiki
if value == wiki then display_cm=true end
end
-- getSomeNames(details, entityID, 'P1477', 1, display_language) --birthname
--less prio than P1477
if display_nickname then
getSomeNames(details, entityID, 'P1559', 1, display_language) --birthname, bis
getSomeNames(details, entityID, 'P1449', 2, display_language) --nick name
end
getSomeNames(details, entityID, 'P1448', 3, display_language) --official name
if display_nickname then
getSomeNames(details, entityID, 'P1813', 4, display_language) --short name
end
local birth, death, initialYear, finalYear=getBirthDeathDate(entityID, display_age)
if not details[5].content then
details[5].content=birth
end
if not details[6].content then
details[6].content= death
end
local display_flag=false
for _, value in pairs(display_flag_in_riderinfobox) do -- get data if country should be printed in this wiki
if value == wiki then display_flag=true end
end
listWPlinkChrono(details, 7, entityID, {'P1532','P27'}, 'country', initialYear, display_flag)
if not details[8].content then
local plural
details[8].content, plural=presentTeam(entityID)
if plural then
details[8].name = details[8].name_plural
end
end
--speciality
listWPlink(details, 9, entityID, 'P413',false)
--lateralisation, for cycling not very interesting
--listWPlink(details, 10, entityID, 'P552',false)
--blood group, idem
--listWPlink(details, 11, entityID, 'P1853',false)
--height
if not details[12].content then
details[12].content=getHeight(entityID, display_cm)
end
local display_weight=true
for _, value in pairs(display_noweight_in_riderinfobox) do -- get data if country should be printed in this wiki
if value == wiki then display_weight=false end
end
--weight
if not details[13].content and display_weight then
details[13].content=getWeight(entityID)
end
--award, should be table
--awards look weird
--if not details[14].content then
-- listWPlink(details, 14, entityID, 'P166',false)
--end
local amateurTeam, nonUCITeam, proTeam, UCITeam --local data
local amateurWD=true
local proWD=true
local managedWD=true
local teamAmateur,teamPro, teamMountainBike, teamCycloCross, teamTrack=listOfTeamTable(entityID, initialYear, finalYear)
local nationalTeam, managedTeam=listOfManagedTeamTable(entityID, initialYear, finalYear)
local managedTeam_names, managedTeam_periods, amateurTeam_names, amateurTeam_periods
local nonUCITeam_names, nonUCITeam_periods, proTeam_names, proTeam_periods
local nationalTeam_names, nationalTeam_periods
local UCITeam_names, UCITeam_periods
if teams[1].content then
managedTeam_names=teams[1].content
managedTeam_periods=teams[2].content
managedWD=false
end
if teams[3].content then
amateurWD=false
amateurTeam_names=teams[3].content
amateurTeam_periods=teams[4].content
end
if teams[5].content then
amateurWD=false
nonUCITeam_names=teams[5].content
nonUCITeam_periods=teams[6].content
end
if teams[7].content then
proWD=false
proTeam_names=teams[7].content
proTeam_periods=teams[8].content
end
if teams[9].content then
proWD=false
UCITeam_names=teams[9].content
UCITeam_periods=teams[10].content
end
if teams[11].content then
nationalTeam_names=teams[11].content
nationalTeam_periods=teams[12].content
managedWD=false
end
--plate and grab
tab = infoInitTab("300px", name, icon, 2)
if subtitle[1].content then
tCell=tab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','2')
:cssText('solid white; text-align:center')
:wikitext(subtitle[1].content)
end
infoFillOthersDetails(tab, others, details,translate("riderinfobox",55,w_race),"260px")
if amateurWD then
teamTable(tab, teamAmateur, translate("riderinfobox",26,w_race), translate("riderinfobox",27,w_race))
else
localTeamTable(tab,amateurTeam_names, amateurTeam_periods, translate("riderinfobox",26,w_race), translate("riderinfobox",27,w_race))
localTeamTable(tab,nonUCITeam_names, nonUCITeam_periods, translate("riderinfobox",29,w_race), translate("riderinfobox",30,w_race))
end
if proWD then
teamTable(tab, teamPro, translate("riderinfobox",45,w_race),translate("riderinfobox",46,w_race))
teamTable(tab, teamMountainBike, translate("riderinfobox",39,w_race), translate("riderinfobox",40,w_race))
teamTable(tab, teamCycloCross, translate("riderinfobox",41,w_race), translate("riderinfobox",42,w_race))
teamTable(tab, teamTrack, translate("riderinfobox",43,w_race), translate("riderinfobox",44,w_race))
else
localTeamTable(tab,proTeam_names, proTeam_periods,translate("riderinfobox",45,w_race), translate("riderinfobox",46,w_race))
localTeamTable(tab,UCITeam_names, UCITeam_periods, translate("riderinfobox",35,w_race), translate("riderinfobox",36,w_race))
end
--managed teams
if managedWD then
teamTable(tab, nationalTeam, translate("riderinfobox",52,w_race), translate("riderinfobox",53,w_race))
teamTable(tab, managedTeam, translate("riderinfobox",23,w_race), translate("riderinfobox",24,w_race))
else
localTeamTable(tab,managedTeam_names, managedTeam_periods,translate("riderinfobox",23,w_race), translate("riderinfobox",24,w_race))
end
if victories[1].content then
tab:node(addATitle(translate("riderinfobox",38,w_race)))
tab:tag('tr'):tag('td')
:css('vertical-align','top'):attr('colspan','2')
:wikitext(victories[1].content)
end
if medals[1].content then
tab:node(addATitle(translate("riderinfobox",47,w_race)))
tab:tag('tr'):tag('td')
:css('vertical-align','top'):attr('colspan','2')
:wikitext(medals[1].content)
end
wdDoc(tab, "d:Wikidata:WikiProject Cycling/Documentation/riderinfobox", translate("raceinfobox",26,w_race), entityID)
return tab
end
--=== P) Team infobox
local function get_rider_number(entityID, details, index)
if not details[index].content then
local riders = #wikibase.getAllStatements(entityID, 'P527') -- P527 is 'has part'
if riders > 0 then
local stagiaire = string.gsub(getLabelFallback('Q2328847'), "%b()", "")
local nb_stagiaires=0
for ii, p527 in statements(entityID, 'P527') do
local q = p527.qualifiers
if q and q.P39 and q.P39[1] and q.P39[1].snaktype == 'value' and
q.P39[1].datavalue.value=='Q2328847'then
nb_stagiaires=nb_stagiaires+1
end
end
if nb_stagiaires>0 then
details[index].content = riders ..' ('.. tostring(nb_stagiaires).." "..stagiaire..')'
else
details[index].content = riders
end
end
end
end
function p.teamseasoninfobox(frame)
local WDlink_on = (wiki == "mk" or wiki == "ja")
local seasonID, lf = get_and_checkID(frame)
local w_race=isWomenteam(seasonID)
local gender="m"
if w_race then gender="f" end
local details = {
{ name = translate("teaminfobox",2,w_race)}, -- sport
{ name = translate("headoftableII",3,w_race)}, -- team
{ name = translate("teaminfobox",3,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",4,w_race)}, -- type
{ name = translate("teaminfobox",5,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",6,w_race)}, -- UCI-cod
{ name = translate("teaminfobox",7,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",8,w_race)}, -- сountry
{ name = translate("getSquadTableColumn",7,w_race)}, --team size
{ name = translate("teaminfobox",13,w_race)}, -- official web site
{ name = translate("teaminfobox",27,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",28,w_race)}, --sponsor
{ name = translate("teaminfobox",24,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",25,w_race) }, -- bike
{ name = translate("teaminfobox",26,w_race)}, -- budget
}
local managers ={
{ name = translate("teaminfobox",14,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",15,w_race)}, -- manager --country
{ name = translate("teaminfobox",16,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",17,w_race)}, -- sports director
}
local others=get_others_dic()
infoGetOthers(others, seasonID)
getLocalContent(details, lf.args)
getLocalContent(others, lf.args)
local sport_id=firstValue(seasonID, 'P641', 'id')
local icon = (sport_id == "Q3609") and -- P641 is 'sport', Q3609 is 'road bicycle racing'
picto_road or ''
local name = getLabelFallback(seasonID) or ''
local listOfNames=getFormerNames(seasonID, 'P1448',true)
--1st ist sport
if not details[1].content and sport_id then
details[1].content = WPlinkpure(sport_id)
end
local timeOfRace=getTimeOfRace(seasonID)
local initialYear
if timeOfRace then
initialYear=string.sub(timeOfRace,2,5)
else
error("no timeOfRace found for "..seasonID)
end
local sitelink, catID, _=getTeamLinkCat(seasonID, timeOfRace, nil, true)
--team
if not details[2].content then
details[2].content=sitelink
end
--type
listWPlinkChrono(details, 3, seasonID, {'P2094'}, 'rider', initialYear, nil, nil, true)
if not details[3].content then --fallback
if catID then
details[3].content=getRiderLink(catID, timeOfRace) --it is not a rider, but it gives the correct result
end
end
listWPlinkChrono(details, 4, seasonID, {'P1998'}, 'UCIcode', initialYear, nil, true,true)
local display_flag=true
listWPlinkChrono(details, 5, seasonID, {'P1532','P17'}, 'country', initialYear, display_flag,nil,true)
-- number of riders
get_rider_number(seasonID, details, 6)
-- official site
if not details[7].content then
details[7].content = officialSite(seasonID)
end
--Sponsor
listWPlinkChrono(details, 8, seasonID, {'P859'}, 'rider', initialYear, nil, nil, true)
--bike
listWPlinkChrono(details, 9, seasonID, {'P1876'}, 'rider', initialYear, nil, nil, true)
--budget
if not details[10].content then
p=firstValue(seasonID,'P2769')
if p and p.mainsnak.snaktype == 'value' then
local amount=p.mainsnak.datavalue.value.amount
local unit=p.mainsnak.datavalue.value.unit
details[10].content=dispmoney(amount, unit)
end
end
local listofcalendar, UCIQtoYear=riderranking_sub(w_race)
local tTable={} --no need for year, it is clear
for _, calendar in pairs(listofcalendar) do
tTable[calendar]={}
end
--not over-writable presently
tTable=get_teamranking(seasonID, w_race, UCIQtoYear,listofcalendar, tTable,gender)
--Staff, there can be several
-- manager
listWPlinkChrono(managers, 1, seasonID, {'P505'}, 'rider', initialYear, nil, nil, true)
-- sports director
listWPlinkChrono(managers, 2, seasonID, {'P286'}, 'rider', initialYear, nil, nil, true)
--Build the table
tab = infoInitTab("300px", name, icon, 2)
infoFillOthersDetails(tab, others, details, translate("teaminfobox",1,w_race))
--in case there are several names
if listOfNames and #listOfNames>1 then --Always display a list of names
tab:node(addATitle(translate("teaminfobox",19,w_race)))
for _, v in pairs(listOfNames) do
tab:node(addARow(v[2],v[3])) --period, name
end
end
if managers[1].content or managers[2].content then
tab:node(addATitle(translate("teaminfobox",18,w_race)))
for _, row in ipairs(managers) do
tab:node(addARow(row.name, row.content)) --node check itself if nil
end
end
--Palmares
tab:node(addATitle(translate("raceinfobox",20,w_race)))
local wins = #wikibase.getAllStatements(seasonID, 'P2522')
if wins then
tab:node(addARow(translate("victories",2,w_race),tostring(wins)))
end
for calendar, v_calendar in pairs(tTable) do
if v_calendar[initialYear] then
local v=v_calendar[initialYear]
local calendar_name=translate("riderranking",KeytoRiderRankingCode[calendar],w_race)
if v["sitelink"] then
tab:node(addATitle('[['..v["sitelink"]..'|'..calendar_name..']]'))
else
tab:node(addATitle(calendar_name))
end
if v["teamrank"] then
tab:node(addARow(translate("riderranking",20,w_race),v["teamrank"]))
end
if v["rider"] then
tab:node(addARow(translate("riderranking",21,w_race),v["rider"]))
end
end
end
-- an empty line with a title under the form in the form of an image or third-party template
if get_arg('jersey',lf) then -- if the jersey is not specified, then the JERSEY header is not displayed
tab:node(addATitle(translate("teaminfobox",20,w_race)))
local outTable = mw.html.create('tr')
local tCell=outTable:tag('td'):attr('colspan','3'):css('text-align','center')
tCell:wikitext(get_arg('jersey',lf)) -- adding a form via "argument 2" by an image or an extraneous template
tab:node(outTable)
end
-- adding a link to articles about the last and current seasons (the same as for the race)
tab:node(getPreviousNextLine(seasonID))
wdDoc(tab, "d:Wikidata:WikiProject Cycling/Documentation/raceinfobox", translate("raceinfobox",26,w_race), seasonID)
return tab
end
function p.teaminfobox(frame)
-- If true, winners will have Wikidata logos with link to Wikidata
local WDlink_on = (wiki == "mk" or wiki == "ja")
local entityID, lf = get_and_checkID(frame)
local w_race=isWomenrace(entityID)
local tRace = {race={
raceId,
raceDate,
future,
},
}
local details = {
{ name = translate("teaminfobox",2,w_race)}, -- sport
{ name = translate("teaminfobox",3,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",4,w_race)}, -- type
{ name = translate("teaminfobox",5,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",6,w_race)}, -- UCI-cod
{ name = translate("teaminfobox",7,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",8,w_race)}, -- сountry
{ name = translate("teaminfobox",9,w_race)}, -- creation date
{ name = translate("teaminfobox",10,w_race)}, -- disparition date
{ name = translate("teaminfobox",11,w_race)}, -- number of season
{ name = translate("teaminfobox",13,w_race)}, -- official web site
{ name = translate("teaminfobox",27,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",28,w_race)}, --sponsor
{ name = translate("teaminfobox",24,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",25,w_race) }, -- bike
{ name = translate("teaminfobox",26,w_race)}, -- budget
}
local others=get_others_dic()
local managers ={
{ name = translate("teaminfobox",14,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",15,w_race)}, -- manager --country
{ name = translate("teaminfobox",16,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",17,w_race)}, -- sports director
}
local managers_season ={
{ name = translate("teaminfobox",14,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",15,w_race)}, -- manager --country
{ name = translate("teaminfobox",16,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",17,w_race)}, -- sports director
}
local details_season = {
{ name = translate("getSquadTableColumn",7,w_race)}, --team size
{ name = translate("victories",2,w_race)} --number of victories
}
local name = getLabelFallback(entityID, lang_priority) or ''
infoGetOthers(others, entityID)
getLocalContent(details, lf.args)
getLocalContent(others, lf.args)
getLocalContent(managers, lf.args)
local listOfNames=getFormerNames(entityID, 'P1448')
local sport_id=firstValue(entityID, 'P641', 'id')
local icon = (sport_id == "Q3609") and -- P641 is 'sport', Q3609 is 'road bicycle racing'
picto_road or ''
--1st ist sport
if not details[1].content and sport_id then
details[1].content = WPlinkpure(sport_id)
end
local creation=firstValue(entityID, 'P571', 'time')
local initialYear=string.sub(creation,2,5)
-- type
listWPlinkChrono(details, 2, entityID, {'P31'}, 'rider', initialYear)--it is not a rider, but we need link + official name
--UCI code
listWPlinkChrono(details, 3, entityID, {'P1998'}, 'UCIcode', initialYear, nil, true)
-- сountry
local display_flag=true
listWPlinkChrono(details, 4, entityID, {'P1532','P17'}, 'country', initialYear, display_flag)
--creation date
if not details[5].content and creation then
details[5].content = funcDate(creation, "onlyyear" )
end
-- disparition date
local disparition=firstValue(entityID, 'P576', 'time')
if not details[6].content and disparition then
details[6].content = funcDate(disparition,"onlyyear")
end
--populate tRace
listOfWinners(entityID, tRace,true,lf)
-- number of season
if not details[7].content and tRace.numberOfEditions and tRace.lastEditionYear then
details[7].content = tostring(tRace.numberOfEditions).." (" .. translate("teaminfobox",12,w_race) .. " "..tostring(tRace.lastEditionYear)..")"
end
-- official site
if not details[8].content then
details[8].content = officialSite(entityID)
end
--9 is sponsor
listWPlinkChrono(details, 9, entityID, {'P859'}, 'rider', initialYear)
--10 is bike
listWPlinkChrono(details, 10, entityID, {'P1876'}, 'rider', initialYear)
--11 budget
listWPlinkChrono(details, 11, entityID, {'P2769'}, 'money', initialYear)
-- manager
listWPlinkChrono(managers, 1, entityID, {'P505'}, 'rider', initialYear)
-- sports director
listWPlinkChrono(managers, 2, entityID, {'P286'}, 'rider', initialYear)
--Build the table
tab = infoInitTab("300px", name, icon, 2)
--former names
wiki_listOfNamesAtBottom={'ru'}
local listOfNamesAtBottom = false
for _, value in pairs(wiki_listOfNamesAtBottom) do --
if value == wiki then listOfNamesAtBottom = true end
end
--picture at the top
infoFillOthersDetails(tab, others, details, translate("teaminfobox",1,w_race),"260px")
if managers[1].content or managers[2].content then
tab:node(addATitle(translate("teaminfobox",18,w_race)))
for _, row in ipairs(managers) do
tab:node(addARow(row.name, row.content)) --node check itself if nil
end
end
if listOfNames and #listOfNames>0 then --Always display a list of names
tab:node(addATitle(translate("teaminfobox",19,w_race)))
for _, v in pairs(listOfNames) do
tab:node(addARow(v[2],v[3])) --period, name
end
end
-- an empty line with a title under the form in the form of an image or third-party template
if get_arg(2,lf) then -- if the jersey is not specified, then the JERSEY header is not displayed
tab:node(addATitle(translate("teaminfobox",20,w_race)))
local outTable = mw.html.create('tr')
local tCell=outTable:tag('td'):attr('colspan','3'):css('text-align','center')
tCell:wikitext(get_arg(2,lf)) -- adding a form via "argument 2" by an image or an extraneous template
tab:node(outTable)
end
-- adding a link to articles about the last and current seasons (the same as for the race)
if tRace.lastID then
-- manager
listWPlinkChrono(managers_season, 1, tRace.lastID, {'P505'}, 'rider', tRace.lastEditionYear, nil, nil, true)
-- sports director
listWPlinkChrono(managers_season, 2, tRace.lastID, {'P286'}, 'rider', tRace.lastEditionYear, nil, nil, true)
get_rider_number(tRace.lastID, details_season, 1)
local wins = #wikibase.getAllStatements(tRace.lastID, 'P2522')
local today=os.date("*t")
if wins and tonumber(tRace.lastEditionYear)==tonumber(today['year']) then --display only if the season if for this year
details_season[2].content=tostring(wins)
end
infoFillOthersDetails(tab, nil, managers_season, translate("teaminfobox",21,w_race),"260px")
infoFillOthersDetails(tab, nil, details_season, nil,"260px")
local outTable
if tRace.lastLink then
outTable = mw.html.create('tr')
local tCell=outTable:tag('td'):attr('colspan','2'):css('text-align','center')
local lastText="[[File:Crystal Clear app kworldclock.png|left|37px]]"..
translate("teaminfobox",22,w_race)..
":<br>'''"..
tRace.lastLink.."'''"
tCell:wikitext(lastText)
tab:node(outTable)
end
if tRace.nextLink then
outTable = mw.html.create('tr')
local tCell=outTable:tag('td'):attr('colspan','2'):css('text-align','center')
local nextText = "[[File:Crystal Clear app kworldclock.png|left|37px]]"..
translate("teaminfobox",23,w_race)..
":<br>'''"..
tRace.nextLink.."'''"
tCell:cssText("text-align:center"):wikitext(nextText)
tab:node(outTable)
end
end
wdDoc(tab, "d:Wikidata:WikiProject Cycling/Documentation/raceinfobox", translate("raceinfobox",26,w_race), entityID)
return tab
end
--== teamriderCompetitionranking
function p.teamriderCompetitionranking(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local calendarID
local timeOfRace=getTimeOfRace(tempID)
local initialYear
if timeOfRace then
year=string.sub(timeOfRace,2,5)
end
local header_1_tab = {["UWT"]=13 ,["europe"]=14 ,["asia"]=15,["america"]=16 ,["africa"]=17 ,["oceania"]=18, ["WWT"]=11, ["women"]=1, ["Pro"]=22}
local header_1_number = 12
local key=get_arg(2,frame)
if key and year then
calendarID=data.UCIYearToQ[key][year]
header_1_number = header_1_tab[key]
end
local w_race=isWomenteam(calendarID)
if not calendarID or calendarID == "" then return "" end
local s = {
header_function = "calendar",
header_1 =header_1_number,
header_2 = {2, 3, 5, 4, 24, 23},
data_sort_type = {'', '','', 'unsortable', '', ''},
property="P1344",
calendarID=calendarID,
item = tempID, --should be called item for tableA
lf=lf,
w_race=w_race
}
return teamriderCompetitionranking_main(s,tableA(s))
end
local function get_competition_bestrider(RaceID, seasonID, gender)
local riderLink, rank, disqualified, cancelled, q
local bold=false
for _, p1344 in statements(seasonID, 'P1344') do
thisCompetition = p1344.mainsnak.datavalue.value.id
if thisCompetition and thisCompetition==RaceID then
q = p1344.qualifiers
if q then
if q and q.P1352 and q.P1352[1].snaktype == 'value' then --rank
rank= tonumber(q.P1352[1].datavalue.value.amount)
if rank==1 then
bold=true
end
rank=number(gender,rank,wiki)
end
--get best rider
if q and q.P710 and q.P710[1].snaktype == 'value' then --participant
rider = q.P710[1].datavalue.value.id
riderLink = getRiderLink(rider, thisdate)
countryID = getNationality(rider, thisdate)
if countryID then
riderLink = flag(countryID, thisdate) .. ' ' .. riderLink
end
end
_,disqualified=isdisqualified(p1344, q)
if riderLink and disqualified==true then
riderLink='<s>'..riderLink..'</s>'
end
end
end
end
return riderLink, rank, bold
end
function teamriderCompetitionranking_main(s, resultTable)--Display the UCI women calendar of one year
local best_rider, rank
local lf = s.lf
local calendarID=s.calendarID
local seasonID= s.item
local t_Body ={}
local w_race=s.w_race
local gender="m"
if w_race then gender="f" end
local temp=firstValue(calendarID, s.property)
if not temp or temp=="" then
s.error_message = 2
if wiki == "ar" then return "" end
end
local country=getCountryBool(s.no_country)
----- Begin of the main part of the code
local ind=0
for _, p527 in statements(calendarID, 'P527') do
local RaceID = p527.mainsnak.datavalue.value.id
local temp=firstValue(RaceID, 'P1346','id')
local cancelled=false
if temp and temp=='Q30108381' or temp=='Q54806642' or temp=='Q23023872' then --race cancelled
cancelled=true
else
ind=ind+1
end
if not cancelled then
---- Create a row ----
local timeOfRace, date_tCell, date_sortkey = fn_date(RaceID)
local future=compareDate(timeOfRace)
local parentID, race_tCell, _= fn_race(RaceID,nil,false,timeOfRace,nil,country)
if race_tCell~=nil then --otherwise the class is not display
local country_flag, country_name, country_tCell=fn_country(RaceID, timeOfRace, country, race_tCell, parentID)
--create the table
local tRow = mw.html.create('tr'):cssText( "line-height: 1.8em; padding: 5px;")
tRow:node(date_tCell)
tRow:tag('td'):cssText("text-align:center;padding:0 0.5em"):wikitext(tostring(ind)) --correct only if the races are sorted correctly in wikidata
tRow:node(country_tCell)
if country then tRow:node(race_tCell) end
--logic to get the best rider||ranking
riderLink, rank, bold=get_competition_bestrider(RaceID, seasonID, gender)
local tCell=tRow:tag('td'):cssText("text-align:".. textalign ..";padding:0 0.5em")
if riderLink then
tCell:wikitext(riderLink)
elseif future then
tCell:wikitext("")
else
tCell:wikitext(" - ")
end
tCell=tRow:tag('td'):cssText("text-align:".. textalign ..";padding:0 0.5em")
if bold then
tCell:cssText("font-weight:bold;")
end
if rank then
tCell:wikitext(rank)
elseif future then
tCell:wikitext("")
else
tCell:wikitext(" - ")
end
---- Add the row to the table
table.insert(t_Body, {sortkey=date_sortkey, body=tRow})
end
end
end
return sortAndConcat(t_Body, resultTable)
end
--=== Z) Miscellaneous / Other / Tests
--[[ Give access to a local variable. Used by other modules. ]]
function p.getLocal(name)
if name == 'getTeamLinkCat' then return getTeamLinkCat end
if name == 'getStatementForTime' then return getStatementForTime end
end
function p.testlocal(frame) --function to test local functions
local function_name=frame.args[1]
local argu=frame.args
local temp, temp2
if function_name=='firstValue' then
return firstValue(argu[2],argu[3],argu[4])
elseif function_name=='getOfficialName' then
temp, temp2 =getOfficialName(argu[2],argu[3],argu[4])
return temp
elseif function_name=='getRiderLink' then
if argu[3]=="nil" then arg3=nil else arg3=argu[3] end
temp=getRiderLink(argu[2],arg3) --only first arg returned
return temp
elseif function_name=='funcDate' then
return funcDate(argu[2],argu[3])
elseif function_name=='funcDateFigure' then
return funcDateFigure(argu[2],argu[3])
elseif function_name=='getStartEndTime1' then
temp, temp2=getStartEndTime(argu[2],argu[3],argu[4])
return temp
elseif function_name=='getStartEndTime2' then
temp, temp2=getStartEndTime(argu[2],argu[3],argu[4])
return temp2
elseif function_name=='getPeriodSub' then
temp, temp2=getPeriodSub(argu[2],argu[3],toboolean(argu[4]))
return temp
elseif function_name=='getTeam' then
temp=getTeam(argu[2],argu[3],argu[4])
if temp then return temp else return 'nil' end
elseif function_name=='getStatementForTime' then
temp=getStatementForTime(argu[2],argu[3],argu[4])
if temp then
return temp.mainsnak.datavalue.value.id
else
return 'nil'
end
elseif function_name=='getTeamLinkCat' then
temp=getTeamLinkCat(argu[2],argu[3],toboolean(argu[4]))
if temp then return temp else return 'nil' end
elseif function_name=='getTeamLinkCat2' then
temp, temp2=getTeamLinkCat(argu[2],argu[3],toboolean(argu[4]))
if temp2 then return temp2 else return 'nil' end
elseif function_name=='getPlaceLink' then
if argu[3]=="nil" then arg3=nil else arg3=argu[3] end
return getPlaceLink(argu[2],arg3)
elseif function_name=='getPlaceLink2' then
return getPlaceLink(argu[2],argu[3],nil,true)
elseif function_name=='seasonToTeamID' then
if argu[2]=="nil" then arg2=nil else arg2=argu[2] end
return tostring(seasonToTeamID(arg2))
elseif function_name=='translate' then
return translate(argu[2],tonumber(argu[3]),toboolean(argu[4]))
elseif function_name=="classLinkFn" then
return classLinkFn(argu[2])
elseif function_name=='raceLink' then
return tostring(raceLink(argu[2]))
elseif function_name=='getMainRaceLink' then
if argu[5]=="nil" then arg5=nil else arg5=argu[5] end
if argu[3]=='stage' then arg3='stage' else arg3=tonumber(argu[3]) end
return tostring(getMainRaceLink(argu[2],arg3,argu[4], arg5,argu[6]))
elseif function_name=='getYear' then
return getYear(argu[2])
elseif function_name=='getCountryName' then
return tostring(getCountryName(argu[2]))
elseif function_name=='getTeamCodeCat' then
return tostring(getTeamCodeCat(argu[2],argu[3]))
elseif function_name=='getTeamCode' then
return tostring(getTeamCode(argu[2],argu[3],argu[4]))
elseif function_name=='getCountryBool' then
return tostring(getCountryBool({argu[2],argu[3]}))
elseif function_name=='WPlinkpure' then
return WPlinkpure(argu[2])
elseif function_name=='uciCodeCountry' then
return uciCodeCountry(argu[2])
elseif function_name=='isHuman' then
return tostring(isHuman(argu[2]))
elseif function_name=='isCountry' then
return tostring(isCountry(argu[2]))
elseif function_name=='isWomenrace' then
return tostring(isWomenrace(argu[2]))
elseif function_name=='isWomenteam' then
return tostring(isWomenteam(argu[2]))
elseif function_name=='commaStage' then
temp =commaStage(argu[2],argu[3])
return temp["prefix"]
elseif function_name=='number' then
return number(argu[2],tonumber(argu[3]), argu[4])
elseif function_name=='classToCircuit' then
return classToCircuit(argu[2], argu[3], toboolean(argu[5]), nil)
elseif function_name=='getGenderCode' then
return tostring(getGenderCode(argu[2], argu[3]))
elseif function_name=='calculateTime' then
return calculateTime(argu[2])
elseif function_name=='getClass1' then
temp, temp2 = getClass(argu[2])
return temp
elseif function_name=='getClass2' then
temp, temp2 = getClass(argu[2])
return temp2
elseif function_name=='infoGetPlace' then
local details = {{ name = "test", name_plural="tests"}} -- course / not used
infoGetPlace(details,1, argu[2], argu[3], argu[4])
return details[1].content
elseif function_name=='getFormerNames1' then
temp=getFormerNames(argu[2],'P1448')
if temp[1] then
return temp[1][2] --period
else
return ""
end
elseif function_name=='getFormerNames2' then
temp=getFormerNames(argu[2],'P1448')
if temp[1] then
return temp[1][3] --name
else
return ""
end
elseif function_name=='getType' then
return getType(argu[2])
elseif function_name=='compareDate' then
return tostring(compareDate(argu[2]))
elseif function_name=='officialSite' then
return officialSite(argu[2])
elseif function_name=='trans' then
return tostring(trans(argu[2], argu[3], argu[4]))
elseif function_name=='parseDate1' then
temp1, temp2, temp3, temp4, temp5= parseDate(argu[2], argu[3], argu[4], argu[5], "", "error text")
return temp1
elseif function_name=='parseDate2' then
temp1, temp2, temp3, temp4, temp5= parseDate(argu[2], argu[3], argu[4], argu[5], "", "error text")
return temp2
elseif function_name=='parseDate5' then
temp1, temp2, temp3, temp4, temp5= parseDate(argu[2], argu[3], argu[4], argu[5], "", "error text")
return temp5
elseif function_name=='findLastName' then
return findLastName(argu[2],wiki)
elseif function_name=='findSortKey' then
if wiki=="ru" or wiki=="mk" then
return findSortKey(argu[2],false, true)
else
return findSortKey(argu[2],true, false)
end
elseif function_name=='calculateAge' then
temp1, _, _ =calculateAge(argu[2])
return temp1
elseif function_name=='getBirthDeathDate1' then
temp1, temp2 = getBirthDeathDate(argu[2])
return temp1
elseif function_name=='getBirthDeathDate2' then
temp1, temp2 = getBirthDeathDate(argu[2])
return temp2
elseif function_name=='getLocalContent' then
local details = {
{ name = argu[2], name_plural= argu[3]}
}
local arguments = {}
arguments[argu[4]]="test"
getLocalContent(details, arguments)
return details[1].content
elseif function_name=='plural1' then
_, temp1, temp2=plural(tonumber(argu[2]))
return temp1
elseif function_name=='plural2' then
_, temp1, temp2=plural(tonumber(argu[2]))
return temp2
elseif function_name=='getNationality' then
return getNationality(argu[2], argu[3])
elseif function_name=='getCountryID' then
return getCountryID(argu[2], argu[3])
elseif function_name=='get_formatted_date1' then
if argu[3]=="nil" then arg3=nil else arg3=argu[3] end
temp, temp2= get_formatted_date(argu[2], arg3)
if temp then return temp end
elseif function_name=='get_formatted_date2' then
if argu[3]=="nil" then arg3=nil else arg3=argu[3] end
temp, temp2= get_formatted_date(argu[2], arg3)
if temp2 then return temp2 end
elseif function_name=="getSpeed" then
if argu[4]=="nil" then arg4=nil else arg4=tonumber(argu[4]) end
return tostring(getSpeed(argu[2], toboolean(argu[3]),arg4, argu[5]))
elseif function_name=="formatNumber" then
return formatNumber(tonumber(argu[2]), toboolean(argu[3]),tonumber(argu[4]))
end
end
function p.test_import(frame)
local function_name=frame.args[1]
local argu=frame.args
if function_name=='class_dic' then
return tostring(data.class_dic[argu[2]])
elseif function_name=="class_sort" then
return tostring(data.class_sort[argu[2]])
elseif function_name=='bg_color_table' then
local temp = data.bg_color_table[argu[2]]
temp=string.gsub(temp,'#',"")
return temp
end
end
return p
3em3558xx702w2oh45k9gtom8i7e30w
10006196
10006193
2024-12-20T20:28:07Z
Psemdel
69760
Update from [[d:Special:GoToLinkedPage/frwiki/Q21707933|master]] using [[mw:Synchronizer| #Synchronizer]]
10006196
Scribunto
text/plain
local p = {}
local wiki = string.match(mw.site.server, "%a+")
if wiki == "www" then
wiki = "fr"
end
--import translation
local l10n = mw.loadData("Module:Cycling race/l10n")
--import data
local data = mw.loadData("Module:Cycling race/data")
local contentLanguage = mw.getContentLanguage()
local wikilang = contentLanguage:getCode()
local wikibase = mw.wikibase
-- == Structure of the code ==
-- I) Constant
-- II) Translation
-- III) Basic functions
-- IV) Functions less basic called from other functions
-----A) Time functions
-----B) Link functions
-----C) Functions for the output, like table
-----D) Jersey, flag functions
-----E) Other (winner)
-- V) Main functions
----- A) Function race reference
----- B) Calendar
----- C) Victory
----- Cbis) Function for infobox
----- D) Stage infobox
----- E) List of teams
----- F) Classifications
----- G) Infobox
----- H) Race infobox
----- I) Team roster
----- J) Function list of winners (palmarès)
----- K) List of stages
----- L) List of stages classification
----- M) Start list
----- N) Rider ranking
----- O) Rider infobox
----- P) Team infobox
-- ..................
----- Z) Miscellaneous / Other / Tests
--Tip: search "--==" to navigate between the sections
--== I) Classes declared as global ==
local textalign = "left"
local floattable = "left"
local floatinfobox = "right"
if wiki == "ar" or wiki == "fa" or wiki == "ur" or wiki == "he" then
textalign = "right"
floattable = "right"
floatinfobox = "left"
end
local Wikidatalogosize = "12px"
if wiki == "ar" then Wikidatalogosize = "15px" end
local standardtablecss=data.standardtablecss_part1..textalign..data.standardtablecss_part2
local lang_priority --for lang priority and fallback
if l10n["lang_priority"] then
lang_priority=l10n["lang_priority"]
else --default
lang_priority={}
table.insert(lang_priority,wikilang)
for _, lang in ipairs({'mul','en', 'fr', 'de','es','nl','it','da'}) do
if lang~=wikilang then
table.insert(lang_priority,lang)
end
end
end
--"country" means here, that there will be a separated column containing the country name
--otherwise a flag is typically added in another column, for instance before the rider name
local no_country_calendar={'ru','ar'}
local no_country_victories={'ru','ar','da'}
local no_country_classification={'es','da','no','ru','ar'}
--to avoid wrong display, or country names becoming very long,
--available_list==false --> country=false in the old code,
--should be implemented here
if not l10n["country_name_list"] then
table.insert(no_country_calendar, wiki)
table.insert(no_country_victories, wiki)
table.insert(no_country_classification, wiki)
end
--Note about WDlink_on
--On some wikipedia small wikidata flag are displayed after all data coming from wikidata
--to enable that set WDlink_on on true
local no_roll_startlist={'fr','da','no','ar','ru','de'}
local display_language_in_riderinfobox={'ru'}
local display_flag_in_riderinfobox={'ru'}
local display_birthnameastitle_in_riderinfobox={'ru'}
local display_noweight_in_riderinfobox={'fr','pl'}
local display_noage_in_riderinfobox={'pl'}
local display_nonickname_in_riderinfobox={'pl'}
local display_cm_in_riderinfobox={'pl'}
local silver_theme_countries={'da', 'pl'}
local backgroundColor="#FFDF80"
local backgroundColorLight="#FFF7DF"
for _, value in pairs(silver_theme_countries) do -- get data if country should be printed in this wiki
if value == wiki then
backgroundColor="var(--background-color-neutral, #eaecf0)"
backgroundColorLight="var(--background-color-neutral-subtle, #f8f9fa)"
end
end
local dark_mode_countries={'ca', 'pl'}
local picto_track=" [[File:Cycling (track) pictogram.svg|35px]]"
local picto_road=" [[File:Cycling (road) pictogram.svg|35px]]"
for _, value in pairs(dark_mode_countries) do
if value == wiki then
picto_track=" [[File:Cycling (track) pictogram.svg|35px|class=skin-invert]]"
picto_road=" [[File:Cycling (road) pictogram.svg|35px|class=skin-invert]]"
end
end
local function istrue(x)
if x and (x == 1 or x == "1" or x == "true") then return true end
return nil
end
--== II) Translation ==
local function translate(func_name_short, index, w_race, title)
if index==1000 then --code for some custom function
return title
else
if func_name_short then
local func_name
if w_race then
func_name=func_name_short.."_women_translate"
if l10n[func_name] and l10n[func_name][index] then
return l10n[func_name][index]
end
end
func_name=func_name_short.."_translate"
if l10n[func_name][index] then
return l10n[func_name][index]
end
return "translation for "..func_name.." index ".. tostring(index).." not found"
else
error('func_name found')
end
end
end
local function plural(num)
local plural=false --latin language
local gen_singular=false --for slavic language
local gen_plural=false --for slavic language
if num then
if num > 1 then
plural=true
if num < 5 then -- 2, 3 and 4
gen_singular = true
elseif num > 20 then
local modulo = math.fmod( num, 10)
--modulo==1 --> nothing, it is singular
if modulo>1 and modulo<5 then
gen_singular = true
elseif modulo>4 then
gen_plural=true
end
else
gen_plural=true
end
end
end
return plural, gen_singular, gen_plural
end
local function black_list( Label)
local black_list=l10n.black_list
--[[ List of Wikipedia articles with the same lemma as the non existing rider article. Those lemmas are printed
as text "black" in the tables, not "blue" or "red". This way there will be no false wikilinks at the WhatLinksHere entry.
List should be updated maybe once a year. ]]
return black_list[Label]
end
local function country_name_from_list(countryID)
if l10n["country_name_list"] and l10n["country_name_list"][countryID] then
return l10n["country_name_list"][countryID]
end
return nil
end
local function stageLink(x, a, b) -- x= 10a: a = 10, b = a. x = 5: a = 5, b = ""
local word1
local word2=translate("func_prologue",2) --stage
local word=word2
if wiki=="ar" then return word2 .. " " .. ( a or "" ) , "#" .. word2 .. " " .. ( a or "" ) end
-- fr: {{1re}} étape, {{2e}} étape
if wiki=="fr" then
if b == "" then -- series_ordinal without character
if a == "1" then word1 = "1<sup>re</sup> "..word else word1 = a.."<sup>e</sup> "..word end -- table text = {{1re}} étape, {{2ae}} étape,
if a == "1" then word2 = "#1re "..word else word2 = "#"..a.."e "..word end --text of section header = #1re étape, #2e étape
return word1, word2
end
if b ~= "" then -- series_ordinal with character: instead of eg "1a re" it is "1re a"
if a == "1" then word1 = "1<sup>re</sup> "..b.." "..word else word1 = a.."<sup>e</sup> "..b.." "..word end -- table text = {{1re}} étape, {{2ae}} étape,
if a == "1" then word2 = "#1re "..b.." "..word else word2 = "#"..a.."e"..b.." "..word end --text of section header = #1re étape, #2e étape
return word1, word2
end
end
if wiki=="hu" then
if b == "" then return a..". "..word, "#"..a..". "..word
else return a..b.." "..word, "#"..a..b.." "..word end
end
if wiki=="de" or wiki=="da" or wiki=="fo" or wiki=="lb" or wiki=="no" then return a..". "..b.." "..word, "#"..a..". "..b.." "..word end
if wiki=="ca" then return a.."a "..b.." "..word, "#"..a..". "..b.." "..word end
if wiki=="es" then return a..".ª "..word.." "..b, "#"..a..".ª "..word.." "..b end
if wiki=="ast" then
if b == "" then -- series_ordinal without character
if a == "1" or a == "3" then word1 = a.."ᵉʳ "..word else word1 = a.."ª "..word end -- table text = 1ᵉʳ etapa, 2ª etapa, 3ᵉʳ etapa,
if a == "1" or a == "3" then word2 = "#"..a.."ᵉʳ "..word else word2 = "#"..a.."ª "..word end --text of section header = #1ᵉʳ etapa, #2ª etapa, #3ᵉʳ etapa
return word1, word2
end
if b ~= "" then -- series_ordinal with character: instead of eg "1a re" it is "1re a"
if a == "1" or a == "3" then word1 = a.."ᵉʳ "..b.." "..word else word1 = a.."ª "..b.." "..word end -- table text = {{1ᵉʳ}} etapa, {{2ª}} etapa,
if a == "1" or a == "3" then word2 = "#"..a.."ᵉʳ "..b.." "..word else word2 = "#"..a.."ª"..b.." "..word end --text of section header = #1ᵉʳ etapa, #2ª etapa
return word1, word2
end
end
-- default
word1 = x -- table text = 1, 2a, 3
word2 = "#"..word.." ".. x -- text of section header = #Etappe 2a, #Stage 4
return word1, word2
end
local function typeofstage(x, typ, noborder)
-- plain, hilly, inter, ... must be "" or "any text"
-- l10nDef[""] = {plain = "", hilly="", inter='', mount='', time_prologue='', time_team='', time_indiv='', uphill='', rest=''}
local l10n=l10n["type_of_stage_translate"]
local border
if noborder then border="" else border="|border|right" end
local stages = {
["plain stage"] = "[[File:Plainstage.svg"..border.."|20px|"..l10n.plain.."]]",
["hilly stage"] = "[[File:Hillystage.svg"..border.."|20px|"..l10n.hilly.."]]",
["intermediate stage"] = "[[File:Mediummountainstage.svg"..border.."|20px|"..l10n.inter.."]]",
["mountain stage"] = "[[File:Mountainstage.svg"..border.."|20px|"..l10n.mount.."]]",
["uphill time trial stage"] = "[[File:Mountain Time Trial Stage.svg"..border.."|20px|"..l10n.uphill.."]]",
["rest day"] = "[[File:Stage rest day.svg"..border.."|20px|"..l10n.rest.."]]"
}
if stages[x] then
return stages[x]
end
if x=='time trial stage' then
if noborder then border="" else border="|right" end
local stages2 = {
["Q2348250"] = "[[File:Team Time Trial Stage.svg"..border.."|20px|"..l10n.time_team.."]]",
["Q2266066"] = "[[File:Time Trial.svg"..border.."|20px|"..l10n.time_indiv.."]]",
["Q485321"] = "[[File:Time Trial.svg"..border.."|20px|"..l10n.time_prologue.."]]"
}
if stages2[typ] then
return stages2[typ]
end
end
end
local function typeofstagelogo(stageID, noborder)
local sType
p = mw.wikibase.getBestStatements(stageID, 'P31') -- P31 is 'instance of'
local stages = {
["Q20646667"] = {"plain stage", nil},
["Q20646670"] = {"hilly stage", nil},
["Q20680270"] = {"intermediate stage", nil},
["Q20646668"] = {"mountain stage", nil},
["Q485321"] = {"time trial stage", "Q485321"}, -- prologue
["Q2266066"] = {"time trial stage", "Q2266066"}, -- individual time trial
["Q2348250"] = {"time trial stage", "Q2348250"}, -- team time trial
["Q20679712"] = {"uphill time trial stage", nil}
}
for _, t in pairs(p) do
if t.mainsnak.snaktype == 'value' then
local iOf = t.mainsnak.datavalue.value.id
if stages[iOf] then
sType = typeofstage(stages[iOf][1], stages[iOf][2], noborder)
break
end
end
end
return sType or ''
end
--== III) basic functions
--[[ Get any value for a property which is not deprecated ]]
local function firstValue(QID, PID, field)
if QID then
local ss = wikibase.getAllStatements(QID, PID)
for _, s in pairs(ss) do
if s.rank ~= 'deprecated' and s.mainsnak.snaktype == 'value' then
return field and s.mainsnak.datavalue.value[field] or s.mainsnak.datavalue.value
end
end
else
return nil
end
end
--[[ Go from season of a team to the team ]]
local function getParentID(teamID)
return firstValue(teamID, 'P5138', 'id') -- P361 is 'part of'
or firstValue(teamID, 'P361', 'id') -- P5138 is 'season of club or team'
end
--[[ Get a label in any of the languages in the fallback list of language codes ]]
local function getLabelFallback(itemID, fallback)
local label
if fallback==nil then --default
fallback=lang_priority
end
for _, lang in ipairs(fallback) do
label = mw.wikibase.getLabelByLang(itemID, lang)
if label then break end
end
return label
end
--[[ Get a sitelink from the local wiki or from the fallback list of language codes ]]
local function getSitelinkFallback(itemID, fallback)
local link = mw.wikibase.getSitelink(itemID)
if link then return link end
for _, lang in ipairs(fallback) do
link = mw.wikibase.getSitelink(itemID, lang .. 'wiki')
if link then return link end
end
return nil
end
local arwiki_totemplate = mw.getCurrentFrame():getParent().args["totemplate"] or mw.getCurrentFrame().args["totemplate"]
arwiki_totemplate = (wiki == "ar" and arwiki_totemplate and arwiki_totemplate ~= "") or false
local function get_lf(frame)
local lf = frame
if string.match(frame:getParent():getTitle(), '%P+') == mw.site.namespaces.Template.name then
lf = frame:getParent()
end
return lf
end
local function get_and_checkID(frame)
local lf = get_lf(frame)
local entityID = mw.text.trim(lf.args[1])
entityID= string.gsub(entityID, "%c", "") --probably redundant
if type(entityID) ~= 'string' then error('parameter must be a string') end
if not entityID:match('Q%d+') then error('parameter must be a valid Wikidata item (ex: Q42)') end
return entityID, lf
end
local function make_IllWD2_link(q, arlabel, enlabel, text)
local argse = { ["المعرف"] = q, target='en' }
if arlabel and arlabel ~= '' then
argse.label = arlabel
elseif enlabel and enlabel ~= '' then
argse.enlabel = enlabel
end
if text and text ~= "" then
argse.text = text
end
local final = mw.getCurrentFrame():expandTemplate{ title = 'Ill-WD2', args = argse }
if arwiki_totemplate then
final = "{{Ill-WD2"
for k,v in pairs(argse) do
final = final .. "|" .. k .. "=" .. v
end
final = final .. "}}"
end
return final
end
local function change_listofstages(tab, raceID, header, Id)
-- code used in arwiki only
return tab
end
--[[ Iterator to get all statements for an entity and property which are not deprecated and have a value]]
local function nextStatement(state, i)
repeat
i = i + 1
local s = state[i]
if s and s.rank ~= 'deprecated' and s.mainsnak.snaktype == 'value' then
return i, s
end
until s == nil
end
local function statements(QID, PID)
return nextStatement, wikibase.getAllStatements(QID, PID), 0
end
--[[ Iterator to get all qualifier values for a property for a statement]]
local function nextQualifier(state, i)
repeat
i = i + 1
local q = state[i]
if q and q.snaktype == 'value' then
return i, q.datavalue
end
until q == nil
end
local function qualifiers(statement, PID)
return nextQualifier, statement.qualifiers and statement.qualifiers[PID] or {}, 0
end
local function qualifieramount(element, property)
local result
for _, q in qualifiers(element, property) do
result = tonumber(q.value.amount)
break
end
return result
end
local function dispmoney(amount, unit)
if amount and unit then
local cost = contentLanguage:formatNum(tonumber(amount))
if wiki == 'fo' then cost = string.gsub(cost, "%.", ",") end
if unit == "http://www.wikidata.org/entity/Q4916" then
cost = cost .. ' €'
elseif unit == "http://www.wikidata.org/entity/Q4917" then
cost = cost .. ' $'
end
return cost
end
return nil
end
--== IV) Functions less basic called from other functions ==
--=== A) Time functions ===
--[[ Get a Wikidata statement for an entity and property valid at the given timevalue ]]
local function checktime(s,q, time)
local start, startPrecision, END, endPrecision, timePrecision
if not q or not time then
return s
end
local _, _, _, m, _ = string.find(time, "(%d+)%p(%d+)%p(%d+)")
if m=="00" then
timePrecision=9
end
if q.P580 and q.P580[1] and q.P580[1].snaktype == 'value' then -- P580 is start time
start = q.P580[1].datavalue.value.time
startPrecision = q.P580[1].datavalue.value.precision
if startPrecision == 9 or timePrecision==9 then -- precision is years
start = string.sub(start, 1, 5) -- Cut of everything after year
elseif startPrecision == 10 then -- precision is months
start = string.sub(start, 1, 8) -- Cut of everything after month
end
end
if q.P582 and q.P582[1] and q.P582[1].snaktype == 'value' then -- P582 is end time
END = q.P582[1].datavalue.value.time
endPrecision = q.P582[1].datavalue.value.precision
end
if not start or start <= time then
if not END then
return s
end
if endPrecision == 9 or timePrecision==9 then -- precision 9 is 'years'
END = string.sub(END, 1, 6) .. '13' -- Set month to 13
elseif endPrecision == 10 then -- precision 10 is 'months'
END = string.sub(END, 1, 9) .. '32' -- Set day to 32
end
if END >= time then
return s
end
end
return nil
end
local function getStatementForTime(ID, property, time)
local temp
for _, s in statements(ID, property) do
temp =checktime(s, s.qualifiers, time)
if temp then return temp end
end
return nil
end
--Display date interval in a natural way:
--long:
--4-5 January 2020
--4 January - 2 February 2020
--4 January 2020 - 2 February 2021
--small is the same with short month names
--Does not work properly if the precision is not sufficient
local function getStartEndTime(sTime, eTime, mode)
-- Note: Add the 4formats to "formats" and use funcDate
local lang = contentLanguage
local starttime, endtime
--local format = formats[wiki] or formats['']
if mode==nil then mode='long' end
-- Timevalues is like "+2015-07-04T00:00:00Z"
local y, m = string.match(sTime, "(%d+)-(%d+)-%d+")
local y2, m2 = string.match(eTime, "(%d+)-(%d+)-%d+")
if m=='00' then --manage the 30 November issue
if mode=='long' or mode=="verylong" then
starttime =lang:formatDate( "Y", sTime )
else
starttime ='-'
end
else
if y ~= y2 then
if mode=='long' or mode=="verylong" then
starttime = lang:formatDate( "j F Y", sTime )
else
starttime = lang:formatDate( "j M Y", sTime )
end
elseif m ~= m2 then
if mode=='long' or mode=="verylong" then
starttime = lang:formatDate( "j F", sTime )
else
starttime = lang:formatDate( "j M", sTime )
end
else
starttime = lang:formatDate( "j", sTime )
end
if wiki == "ar" then
if y ~= y2 then starttime = lang:formatDate( "d F Y", sTime )
elseif m ~= m2 then starttime = lang:formatDate( "d F", sTime )
else starttime = lang:formatDate( "d ", sTime ) end
elseif wiki == "br" then
if y ~= y2 then starttime = lang:formatDate( "j", sTime ) .." a viz ".. lang:formatDate( "F Y", sTime )
elseif m ~= m2 then starttime = lang:formatDate( "j", sTime ) .." a viz ".. lang:formatDate( "F", sTime )
else starttime = lang:formatDate( "j", sTime ) .." "
end
elseif wiki == "ca" or wiki == "es" or wiki == "ast" then
if y ~= y2 then
starttime = lang:formatDate( "j", sTime ) .." de ".. lang:formatDate( "F", sTime ) .." de ".. lang:formatDate( "Y", sTime )
elseif m ~= m2 then
starttime = lang:formatDate( "j", sTime ) .." de ".. lang:formatDate( "F", sTime )
else starttime = lang:formatDate( "j", sTime ) .." "
end
elseif wiki == "cs" then
if y ~= y2 then starttime = lang:formatDate( "j. xg Y", sTime )
elseif m ~= m2 then starttime = lang:formatDate( "j. xg", sTime )
else starttime = lang:formatDate( "j", sTime )
end
elseif wiki == "de" or wiki == "da" or wiki == "fo" or wiki == "lb" or wiki == "no" then
if y ~= y2 then starttime = lang:formatDate( "j. F Y", sTime )
elseif m ~= m2 then starttime = lang:formatDate( "j. F", sTime )
else starttime = lang:formatDate( "j.", sTime )
end
elseif wiki == "fi" then
if y ~= y2 then starttime = lang:formatDate( 'j. F"ta" Y', sTime )
elseif m ~= m2 then starttime = lang:formatDate( 'j. F"ta"', sTime )
else starttime = lang:formatDate( "j.", sTime )
end
elseif wiki == "eo" then
if y ~= y2 then starttime = lang:formatDate( "j", sTime ) .."-a de ".. lang:formatDate( "F Y", sTime )
elseif m ~= m2 then starttime = lang:formatDate( "j", sTime ) .."-a de ".. lang:formatDate( "F", sTime )
else starttime = lang:formatDate( "j", sTime ) .."-a "
end
elseif wiki == "eu" then
if y ~= y2 then starttime = lang:formatDate( "Y", sTime ) ..".eko ".. lang:formatDate( "F", sTime ) .."k ".. lang:formatDate( "j", sTime )
elseif m ~= m2 then starttime = lang:formatDate( "F", sTime ) .."k ".. lang:formatDate( "j", sTime )
else starttime = lang:formatDate( "F", sTime ) .."k ".. lang:formatDate( "j", sTime )
end
elseif wiki == "hu" then
starttime = lang:formatDate( "Y. F j.", sTime)
elseif wiki == "ja" then
if y ~= y2 then starttime = lang:formatDate( "Y年m月d日", sTime )
elseif m ~= m2 then starttime = lang:formatDate( "Y年m月d日", sTime )
else starttime = lang:formatDate( "Y年m月d日", sTime )
end
elseif wiki == "lv" then
if m ~= m2 then starttime = lang:formatDate( "Y. \\g\\a\\d\\a j. F", sTime )
else starttime = lang:formatDate( "Y. \\g\\a\\d\\a j.", sTime )
end
elseif wiki == "pl" then
if y ~= y2 then starttime = lang:formatDate( "j xg Y", sTime )
elseif m ~= m2 then starttime = lang:formatDate( "j xg", sTime )
else starttime = lang:formatDate( "j", sTime )
end
end
end
if m2=='00' then --manage the 30 November issue
if mode=='long' or mode=="verylong" then
endtime= lang:formatDate( "Y", eTime )
else
endtime= '-'
end
else
if (mode=='long' and y ~= y2) or mode=="verylong" then
endtime = lang:formatDate("j F Y", eTime)
elseif y ~= y2 then --small
endtime = lang:formatDate("j M Y", eTime)
elseif mode=='long' then
endtime = lang:formatDate("j F", eTime)
else
endtime = lang:formatDate("j M", eTime)
end
if wiki == "ar" then
if mode=='long' or mode=="verylong" or y ~= y2 then endtime = lang:formatDate( "d F Y", eTime )
elseif m ~= m2 then endtime = lang:formatDate( "d F Y", eTime )
else endtime = lang:formatDate( "d F Y", eTime )
end
elseif wiki == "br" then endtime = lang:formatDate( "j", eTime ) .." a viz ".. lang:formatDate( "F Y", eTime )
elseif wiki == "ca" or wiki == "es" or wiki == "ast" then
if mode=='long' or mode=="verylong" or y ~= y2 then
endtime = lang:formatDate( "j", eTime ) .." de "..
lang:formatDate( "F", eTime ) .." de ".. lang:formatDate( "Y", eTime )
else
endtime = lang:formatDate( "j", eTime ) .." de "..
lang:formatDate( "F", eTime )
end
elseif wiki == "cs" then endtime = lang:formatDate( "j. xg Y", eTime )
elseif wiki == "de" or wiki == "da" or wiki == "fi" or wiki == "fo" or wiki == "lb" or wiki == "no" then
if mode=='long' or mode=="verylong" or y ~= y2 then
endtime = lang:formatDate( "j. F Y", eTime )
else
endtime = lang:formatDate( "j. M", eTime )
end
elseif wiki == "eo" then endtime = lang:formatDate( "j", eTime ) .."-a de ".. lang:formatDate( "F Y", eTime )
elseif wiki == "eu" then endtime = lang:formatDate( "Y", eTime ) ..".eko ".. lang:formatDate( "F", eTime ) .."k "..
lang:formatDate( "j", eTime )
elseif wiki == "fi" then endtime = lang:formatDate('j F"ta" Y', eTime)
elseif wiki == "hu" then
if y ~= y2 then endtime = lang:formatDate( "Y. F j.", eTime )
elseif m ~= m2 then endtime = lang:formatDate( "F j.", eTime )
else endtime = lang:formatDate( "j.", eTime )
end
--endtime = lang:formatDate( "Y", eTime ) ..". ".. lang:formatDate( "F j", eTime ) .."."
elseif wiki == "ja" then
if y ~= y2 then endtime = lang:formatDate( "Y年m月d日", eTime )
elseif m ~= m2 then endtime = lang:formatDate( "m月d日", eTime )
else endtime = lang:formatDate( "d日", eTime )
end
elseif wiki == "lv" then
if y ~= y2 then endtime = lang:formatDate( "Y. \\g\\a\\d\\a j. F", eTime )
else endtime = lang:formatDate( "j. F", eTime )
end
elseif wiki == "pl" then endtime = lang:formatDate( "j xg Y", eTime )
end
end
return starttime, endtime
end
local formats = data.formats
-- Display the date, the mode changes the format
local function funcDate(date, mode)
-- local date = '+2016-05-20'
-- local mode = 'small'
local format = formats[wiki] or formats['']
local lang = contentLanguage
--handle problems with lack of precision
local dispDate = date
if date and string.sub(date,7,8)=='00' then -- lack of month
dispDate= string.sub(date,1,6).."01-01"..string.sub(date,12)
if mode == 'long' or mode == 'onlyyear' or mode == 'monthly' then
mode = 'onlyyear'
else
mode = 'nodate'
end
elseif date and string.sub(date,10,11)=='00' then -- lack of day
dispDate= string.sub(date,1,9).."01"..string.sub(date,12)
if mode == 'long' then
mode = 'monthly'
elseif mode == 'small' then
mode = 'onlymonth'
elseif mode == 'onlyday' then
mode = 'nodate'
end
end
if format[mode] == nil then mode = 'nodate' end
return contentLanguage:formatDate(format[mode], dispDate)
end
--[[ get the year for a race as a string, or an empty string]]
local function getYear(raceID)
local year = firstValue(raceID, 'P580', 'time') or -- P580 is 'start time'
firstValue(raceID, 'P585', 'time') -- P585 is 'point in time'
if year then
return string.sub(year, 2, 5)
end
return ''
end
local function isdisqualified(p,q) --disqualification can use deprecated or P1534
local cancelled=""
local disqualified=false
if p and p.rank=='deprecated' then
cancelled='text-decoration:line-through;'
disqualified=true
else
if q and q.P1534 and q.P1534[1].snaktype == 'value' then
local tempdsq=q.P1534[1].datavalue.value.id
if tempdsq=='Q1229261' then
cancelled='text-decoration:line-through;'
disqualified=true
end --disqualified
end
end
return cancelled, disqualified
end
--=== B) Link functions ===
local function getOfficialName(teamID, timeOfRace,season,strict) -- for team
--return officialName, isLocal
local strictLang = {mk = true}
local cyrillic = {mk = true, ru = true}
local strictLangBool= strictLang[wiki] or strict
local correcttime, best, name, nametemp
local wantedLanguages = {}
for i, lang in ipairs(lang_priority) do
wantedLanguages[lang] = i
end
--case one, one official name / period overloaded with other languages as qualifier
--for instance https://www.wikidata.org/wiki/Q195833
best = 999
for _, p1448 in statements(teamID, 'P1448') do
correcttime=true
if timeOfRace and timeOfRace ~='' then
correcttime =checktime(p1448, p1448.qualifiers, timeOfRace)
end
if correcttime then
if p1448.qualifiers and p1448.qualifiers.P1448 then
local q = p1448.qualifiers.P1448
best = 999
for _, l in pairs(q) do
if l.snaktype == 'value' then
local lang = l.datavalue.value.language
if wantedLanguages[lang] and wantedLanguages[lang] < best then
best = wantedLanguages[lang]
name = l.datavalue.value.text
end
end
end
if name then return name, true end
end
--p1448 and correct time, look in the not qualifier part
lang=p1448.mainsnak.datavalue.value.language
if strictLangBool then
if wiki==lang then
name = p1448.mainsnak.datavalue.value.text
end
elseif wantedLanguages[lang] and wantedLanguages[lang] < best then
best = wantedLanguages[lang]
name = p1448.mainsnak.datavalue.value.text
else
if cyrillic[lang]==nil then --don't display cyrillic for latin wiki
nametemp = p1448.mainsnak.datavalue.value.text
end
end
end
end
if name then
return name, true
elseif not strictLangBool and nametemp then
return nametemp, false
end
--no official name, get label
local label=wikibase.getLabel(teamID)
if season and season==true then
if label then return string.sub(label,1,label:len()-5),true end --
else
return label, true -- No official name, try label
end
end
local function revertfirstlast(name)
local nametable = mw.text.split(name, ",")
if nametable[2] then --there is a coma
return nametable[2].." "..nametable[1]
else
return nametable[1]
end
end
local function checksitelink(sitelink, label)
if sitelink==label then
return "[[" .. sitelink .."]]"
else
return "[[" .. sitelink .. "|" .. label.. "]]"
end
end
-- RiderID --> RiderLink
local function getRiderLink(riderID, startOfSeason) --startOfSeason optional
--Priority order
--#1 P1813, short name, in correct alphabet, correct time
--#2 P1448, official name, in correct alphabet, correct time
--#3 sitelink (so label from wikipedia) in correct language
--#4 label from wikidata in correct language
--#5 label from wikidata in another language
local strictLang = {mk = true, ru = true}
local strictLangBool= strictLang[wiki]
local sitelink = wikibase.getSitelink(riderID)
local officialname,officialnametemp, language, name
local correctlanguage=false
local listOfProperty={'P1813','P1448'}
for _, prop in ipairs(listOfProperty) do
for _, p1813 in statements(riderID, prop) do
if not officialname or not correctlanguage then
language = p1813.mainsnak.datavalue.value.language
officialnametemp = p1813.mainsnak.datavalue.value.text
if strictLangBool then
if wiki==language then
name=officialnametemp --only exact language
correctlanguage=true
end
else
if wiki==language then --exact language --> ok
name=officialnametemp
correctlanguage=true
elseif strictLang[language]==nil and not officialname then
--normally all "latin" languages use the same name, except for cyrillic translation
local russianLabel= wikibase.getLabelByLang(riderID, "ru")
if russianLabel then
local russianEnd=string.sub(russianLabel, -3)
if russianEnd~="вна" and russianEnd~="вич" then --otherwise rejected
name=officialnametemp
correctlanguage=false
end
else -- no russian label, it is most probably not a cyrillic translation
name=officialnametemp --any language latin
correctlanguage=false
end
end
end
if startOfSeason~= nil then
local q = p1813.qualifiers
if q then
local temp = checktime(name,q,startOfSeason)
if temp then officialname = name end--if the time is correct than it is finished
else
officialname = name
end
else
officialname = name
end
end
end
end
if sitelink and officialname then --if there is an official name, then use it
return checksitelink(sitelink, officialname), correctlanguage
else
if officialname then return officialname end
if sitelink then
if wiki == "de" then
local label = wikibase.getLabelByLang(riderID, wiki)
if label then
local p27 = wikibase.getBestStatements(riderID, 'P27') -- P27 is country of citizenship
if p27[1] and p27[1].mainsnak.snaktype == 'value' then
local c = p27[1].mainsnak.datavalue.value.id
if c=="Q159" or c=="Q184" or c=="Q212" or c=="Q232" then -- Q159, Q184, Q212, Q232 is Russia, Belarus, Ukraine, Kazakhstan
return checksitelink(sitelink, label), correctlanguage
end
end
end
end
if wiki == 'ru' then
local label = revertfirstlast(mw.text.trim(string.gsub(sitelink, "%b()", ""), " "))
return checksitelink(sitelink, label), correctlanguage
else
return checksitelink(sitelink, mw.text.trim(string.gsub(sitelink, "%b()",""), " ")), correctlanguage
end
end
-- No WP article. Display label, and make it a red link if no other article uses the title
local link
local label = wikibase.getLabelByLang(riderID, wiki)
if label then
if wiki == 'ar' then
link = make_IllWD2_link(riderID, label)
else
if wiki=='ru' then
label=revertfirstlast(label)
end
if black_list( label) then
link = label
else
local title = mw.title.new(label)
if title and title.exists then
link = label
else
link = "[[" .. label.. "]]"
end
end
end
return link, correctlanguage
end
-- No label in the local language. Try other languages, but don't link.
correctlanguage=false
if wiki == 'ar' then
link = make_IllWD2_link(riderID)
else
link = getLabelFallback(riderID)
if link then
link = string.gsub(link, "%b()", "")
else
link = "(label missing)"
end
end
return link, correctlanguage
end
end
-- Get the countryID, return a single one, not a list
local function getCountryID(entityID, timeOfRace)
local countryID
if entityID then
local stm = getStatementForTime(entityID, 'P1532', timeOfRace) -- P1532 is country for sport
if stm == nil then
stm = getStatementForTime(entityID, 'P17', timeOfRace) -- P17 is country
end
if stm then countryID = stm.mainsnak.datavalue.value.id end
end
return countryID
end
--[[ Get the name of a country ]]
local function getCountryName(countryID)
local name = country_name_from_list(countryID)
if name == nil then
local label, lang = wikibase.getLabelWithLang(countryID)
--[[ Uses standard language fallback. Should not return nil, nil, as all countries have English labels. ]]
if lang == wikilang then
name = label
elseif lang then
name = label .. ' (' .. lang .. ')'
end
end
return name or ''
end
--[[ Get sitelink with no wiki no formating ]]
local function getRawTeamLink(teamID)
local sitelink
local parentID = getParentID(teamID)
if parentID then -- try parent team first
sitelink = mw.wikibase.getSitelink(parentID)
end
if not sitelink then
sitelink = mw.wikibase.getSitelink(teamID)
end
return sitelink
end
--[[ Get sitelink, categoryID and maybe country for a team.
Returns sitelink, team category ID, countryID (only countryID if country arg is true ]]
local function getTeamLinkCat(teamID, timeOfRace, country, forceParentlink)
local name, sitelink, catID, countryID, p31
local parentID = getParentID(teamID)
local season=false
-- Find team category
--Hypothesis, it is a season, look in P2094
for _, p2094 in statements(teamID, 'P2094') do
if checktime(p2094, p2094.qualifiers, timeOfRace) then
if data.teamCats[p2094.mainsnak.datavalue.value.id] then
catID = p2094.mainsnak.datavalue.value.id
season=true
break
end
end
end
--check if season
if season==false then --otherwise already clear
for _, p in statements(teamID, 'P31') do
local natureID = p.mainsnak.datavalue.value.id
if natureID=="Q53534649" then
season=true
break
end
end
end
--look by the parent, then P31 is used for the category
if (not catID and parentID and season) then
p31 = getStatementForTime(parentID, 'P31', timeOfRace)
elseif not season then --it is the team look in the team directly
p31 = getStatementForTime(teamID, 'P31', timeOfRace)
end
if p31 and data.teamCats[p31.mainsnak.datavalue.value.id] then
catID = p31.mainsnak.datavalue.value.id
end
-- Find country if needed
if country or data.natTeamCats[catID] then
countryID = getCountryID(teamID, timeOfRace)
end
if countryID and data.natTeamCats[catID] then
if countryID=='Q145' then
name = getCountryName('Q23666')
else --to solve the United-Kingdom/Great Britain problem by national team
name = getCountryName(countryID)
end
local t={Q20738667=34, Q54555994=35, Q99658502=36}
if t[catID] then --add U23, U19, B, (note: why "B" and not B)
name = name ..' '..translate("headoftableIII",t[catID])
end
sitelink = getRawTeamLink(teamID)
else
-- It is not a national cycling team
local isLocal
if season and not forceParentlink then
sitelink = wikibase.getSitelink(teamID)
name, isLocal = getOfficialName(teamID, timeOfRace,true) --problem here is that the label will be used if no official name, official name of the parent would actually be better...
if not sitelink and parentID then
sitelink = wikibase.getSitelink(parentID)
end
else
if parentID then -- try parent team first
sitelink = wikibase.getSitelink(parentID)
name, isLocal = getOfficialName(parentID, timeOfRace)
end
if not sitelink then
sitelink = wikibase.getSitelink(teamID)
end
end
if not name or (not isLocal and l10n["lang_priority"]) then
local partName, partIsLocal = getOfficialName(teamID, timeOfRace)
if partName and (not name or partIsLocal) then
name = partName
end
end
end
if sitelink then
if name then
sitelink = '[[' .. sitelink .. '|' .. name .. ']]'
else
sitelink = '[[' .. sitelink .. ']]'
end
else
if wiki == "ar" then
local arlabel = mw.wikibase.getLabelByLang((parentID or ''), 'ar') or ""
local texte = mw.wikibase.getLabelByLang(teamID, 'ar') or ""
sitelink = make_IllWD2_link((parentID or teamID), arlabel, name, texte)
else
if name then
sitelink = name
else
sitelink = (parentID and wikibase.getLabel(parentID)) or
wikibase.getLabel(teamID) or 'No name'
end
end
end
return sitelink, catID, countryID
end
local function getTeamCodeCat(teamID, timeOfRace)
-- Find team category
local codeUCI
local p1998 =getStatementForTime(teamID, 'P1998', timeOfRace)
if p1998 then
codeUCI = p1998.mainsnak.datavalue.value
else
local parentID = getParentID(teamID)
if parentID then
p1998 =getStatementForTime(parentID, 'P1998', timeOfRace)
if p1998 then
codeUCI = p1998.mainsnak.datavalue.value
end
end
end
return codeUCI
end
local function getReference(lf,statement, outputLocal)
local function formatRefDate(date, precision)
if precision == 9 then -- Precision is year
return string.sub(date, 2, 5)
elseif precision == 10 then -- Precision is month
return contentLanguage:formatDate("F Y", string.sub(date, 2, 8))
elseif precision >= 11 then -- Precision is day (or less)
return funcDate(date, 'long')
end
end
local ref = statement.references
if not ref or not ref[1] then
return nil
end
ref = ref[1].snaks
if ref.P854 and ref.P854[1] and ref.P854[1].snaktype == 'value' then -- P854 is 'reference URL'
local refURL = ref.P854[1].datavalue.value
local refTitle = ''
local refDate = ''
local refRetrieved = ''
local refLang = ''
if ref.P1476 and ref.P1476[1] and ref.P1476[1].snaktype == 'value' then -- P1476 is 'title URL'
refTitle = ref.P1476[1].datavalue.value.text
local lang = ref.P1476[1].datavalue.value.language
if lang ~= wikilang then
refLang = '(' .. lang .. ')'
if wiki == 'ar' then refLang = lang end
end
end
if ref.P577 and ref.P577[1] and ref.P577[1].snaktype == 'value' then -- P577 is 'publication date'
local value = ref.P577[1].datavalue.value
refDate = formatRefDate(value.time, value.precision)
if (wiki == 'ar') then refDate = refDate
else refDate = ', ' .. refDate
end
end
if ref.P813 and ref.P813[1] and ref.P813[1].snaktype == 'value' then -- P813 is 'retrieved'
local value = ref.P813[1].datavalue.value
refRetrieved = formatRefDate(value.time, value.precision)
if wiki == "de" then
refRetrieved = ", (abgerufen am " .. refRetrieved .. ')'
elseif wiki == "ar" then
refRetrieved = refRetrieved
elseif wiki == "fr" then
refRetrieved = " (consulté le " .. refRetrieved .. ')'
elseif wiki == "da" then
refRetrieved = " Hentet " .. refRetrieved .. '.'
else
refRetrieved = " Retrieved " .. refRetrieved .. '.'
end
end
local domain = string.match(refURL, '//([^/]+)')
if string.sub(domain, 1, 4) == 'www.' then
domain = string.sub(domain, 5)
end
local refText
if wiki == "ar" then
refText = '{{web cite' ..
'|url = ' .. refURL ..
'|title= ' .. refTitle ..
'|lang = ' .. refLang ..
'|website=' .. domain ..
'|date=' .. refDate ..
'|accessdate=' .. refRetrieved ..
'}}'
elseif wiki == "fr" then
-- fr: "(en) « Lloyd Mondory ... EPO », sur velonews.competitor.com (consulté le 30 april 2016), 30 octobre 2015."
local sur = ', sur <span style="font-style:italic;"> ' .. domain .. '</span>'
refText = refLang .. ' « ['.. refURL .. ' '.. refTitle .. '] »' .. sur .. refRetrieved .. refDate .. '.'
elseif wiki == "de" then
local In = ' In: <span style="font-style:italic;">' .. domain .. '</span>'
refText = '<span style="font-style:italic;">['.. refURL.. ' '.. refTitle.. '.]</span> ' ..
In .. refDate .. refRetrieved ..'.'
else
local at = ', <span style="font-style:italic;"> ' .. domain .. '</span>'
refText = refLang .. ' [' .. refURL .. ' ' .. refTitle .. ']' .. at .. refDate .. '.' .. refRetrieved
end
if outputLocal==1 then
return refText
else
local refargs = {}
if wiki ~= "ar" then
refargs.name = refText
end
return lf:extensionTag('ref', refText, refargs)
end
end
end
--Some wikipedia, like WP:ar, don't use model like
--{{#invoke:Cycling race/infobox|Q123}}
--But have the module included in another module
--{{#invoke:wikidata|Cycling race/infobox|...
--in this case frame does not refer to the arguments of /infobox but to the wanted ones
--read https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual#frame-object
local function get_arg(index, lf, number)
if lf.args[index] then
if number then
return tonumber(lf.args[index])
else
return string.gsub(lf.args[index], "%c", "")
end
end
return nil
end
local function getImageOrMap(QID, PID)
local p18 = wikibase.getBestStatements(QID, PID) -- P18 is 'image'
local first
for _, image in pairs(p18) do
if image.mainsnak.snaktype == 'value' then
if not first then
first = image.mainsnak.datavalue.value
end
local q = image.qualifiers
if q and q.P2096 then
for _, caption in pairs(q.P2096) do -- P2096 is 'caption'
if caption.snaktype == 'value' and caption.datavalue.value.language == wikilang then
return image.mainsnak.datavalue.value, caption.datavalue.value.text
end
end
end
end
end
return first
end
local function getLogo(QID)
return getImageOrMap(QID, 'P154')
end
local function getImage(QID)
return getImageOrMap(QID, 'P18')
end
local function getMap(QID)
return getImageOrMap(QID, 'P242')
end
local function getSectionalView(QID)
return getImageOrMap(QID, 'P2713')
end
--[[ Get link for race or competition]]
local function raceLink(QID)
local sitelink = wikibase.getSitelink(QID)
local instanceOf = firstValue(QID, 'P3450', 'id')
if instanceOf == nil then
instanceOf = firstValue(QID, 'P31', 'id') -- P31 is 'instance of'
end
if instanceOf == 'Q1137352' then -- Q1137352 is 'French Road Cycling Cup'
local label2 = wikibase.getLabel(instanceOf)
if sitelink then
if label2 then return '[[' .. sitelink .. '|' .. label2 .. ']]' end
return '[[' .. sitelink .. ']]'
end
local sitelink2 = wikibase.getSitelink(instanceOf)
if sitelink2 then return '[[' .. sitelink2 ..'|' .. string.gsub(sitelink2, " %b()", "") .. ']]' end
if label2 then return label2 end
end
if sitelink then return "[[".. sitelink.. "]]" end
return wikibase.getLabel(QID) or ''
end
local function getPlaceLink(placeID,timeOfRace)
local sitelink = wikibase.getSitelink(placeID)
local name = country_name_from_list(placeID)
if name==nil then
name=getOfficialName(placeID, timeOfRace,nil,true) --name should be in the right language
end
if sitelink then
-- Delete " (...)" form e.g. "Unley (South Australia)"
if name ~=nil then
return '[[' .. sitelink .. '|' .. name .. ']]'
else
return '[[' .. sitelink .. '|' .. string.gsub(sitelink, ' %b()', '') .. ']]'
end
end
local label = wikibase.getLabel(placeID) or ''
if wiki == 'ar' then
arlabel = wikibase.getLabelByLang(placeID, "ar")
return make_IllWD2_link(placeID, arlabel)
end
return contentLanguage:ucfirst(label)
end
-- ClassID --> ClassLink
-- some WPs use a unique article for this case
local function classLinkFn(classID, circuitID)
local link, label
if wiki~="fr" then --not used
link= wikibase.getSitelink('Q22348500') -- Q22348500 is 'cycling race class'
elseif circuitID then
link =wikibase.getSitelink(circuitID) --optional parameter to obtain [circuitlink|class label]
end
if classID=="Q18536594" then
if wiki=="fr" then
label="JO"
else
label="OG"
end
else
label = getLabelFallback(classID)
end
if label and link then
link = '[[' .. link .. '|' .. label .. ']]'
elseif link then
link = '[[' .. link .. ']]'
elseif label then
link = label
else
link=''
end
if wiki == "ar" then-- right now Q22348500 has no link in "ar"
link = make_IllWD2_link(classID , "", label)
end
return link
end
--[[ Get local content to a infoboxe from template args ]]
local function getLocalContent(contents, args)
for _, content in pairs(contents) do
local name = content.name
if not name then error('translation missing in Module:Cycling race/l10n of your wikipedia') end
local nameNoShy = string.gsub(name, '­', '') -- filter soft hyphen out
local nameNoShyLow, name_pluralNoShyLow
if nameNoShy then
nameNoShyLow = mw.ustring.lower(nameNoShy)
end
local name_plural = content.name_plural
local name_pluralNoShy = name_plural and string.gsub(name_plural, '­', '') -- filter soft hyphen out
if name_pluralNoShy then
name_pluralNoShyLow = mw.ustring.lower(name_pluralNoShy)
end
if args[nameNoShy] and args[nameNoShy] ~= '' then
if content.special then
local newname, value = string.match(args[nameNoShy], '([^:]+):(.*)')
if value and mw.text.trim(value) ~= '' then
content.name = mw.text.trim(newname)
content.content = mw.text.trim(value)
end
else
content.content = mw.text.trim(args[nameNoShy])
end
elseif nameNoShyLow and args[nameNoShyLow] and args[nameNoShyLow] ~= '' then
if content.special then
local newname, value = string.match(args[nameNoShyLow], '([^:]+):(.*)')
if value and mw.text.trim(value) ~= '' then
content.name = mw.text.trim(newname)
content.content = mw.text.trim(value)
end
else
content.content = mw.text.trim(args[nameNoShyLow])
end
elseif args[name_pluralNoShy] and args[name_pluralNoShy] ~= '' then
content.name = content.name_plural
content.content = mw.text.trim(args[name_pluralNoShy])
elseif name_pluralNoShyLow and args[name_pluralNoShyLow] and args[name_pluralNoShyLow] ~= '' then
content.name = content.name_plural
content.content = mw.text.trim(args[name_pluralNoShyLow])
end
end
end
local function checkDis(q) --discipline
dis="road"
local sport_id=nil
if q and q.P641 and q.P641[1] and q.P641[1].snaktype == 'value' then
sport_id=q.P641[1].datavalue.value.id
elseif q and q.P642 and q.P642[1] and q.P642[1].snaktype == 'value' then --fallback
sport_id=q.P642[1].datavalue.value.id
end
if sport_id then
if sport_id == 'Q520611' or sport_id =='Q1031445' then
onlyRoad=false
dis="mountainBike"
elseif sport_id == 'Q335638' then
onlyRoad=false
dis="cycloCross"
elseif sport_id == 'Q221635' then
onlyRoad=false
dis="track"
end
end
return dis
end
-- Rider --> Team link
local function getTeam(riderID, timeOfRace, q)
-- q: qualifiers of statement in race entity where the rider is the value
local teamID, link, catID, countryID
if q and q.P54 and q.P54[1].snaktype == 'value' then -- P54 is member of sports team
teamID = q.P54[1].datavalue.value.id
link, catID, countryID = getTeamLinkCat(teamID, timeOfRace)
else
for _, s in statements(riderID, 'P54') do
if not link then --like a break
p54 =checktime(s, s.qualifiers, timeOfRace)
if p54 then
dis=checkDis(p54.qualifiers)
if dis=='road' then --by default
teamID = p54.mainsnak.datavalue.value.id
link, catID, countryID = getTeamLinkCat(teamID, timeOfRace)
end
end
end
end
end
return link, teamID, catID, countryID
end
--RiderID --> UCI code
local function getTeamCode(riderID, timeOfRace, q)
-- q: qualifiers of statement in race entity where the rider is the value
local teamID, code
if q and q.P54 and q.P54[1].snaktype == 'value' then -- P54 is member of sports team
teamID = q.P54[1].datavalue.value.id
code = getTeamCodeCat(teamID, timeOfRace)
else
local p54 = getStatementForTime(riderID, 'P54', timeOfRace)
if p54 then
teamID = p54.mainsnak.datavalue.value.id
code= getTeamCodeCat(teamID, timeOfRace)
end
end
return code
end
local function seasonToTeamID(teamID)
if teamID then
local parentID=getParentID(teamID)
if parentID then--season was used
return parentID
else
return teamID
end
else
return nil
end
end
local function wdLink(id)
local text = "[[File:Wikidata-logo S.svg| " .. Wikidatalogosize .. "|link=d:" .. id .. "]]"
if arwiki_totemplate then
text = '{{عدل في ويكي بيانات|type1=1|id=' .. id .. '}}'
end
return text
end
local function WPlinkpure(Qnumber)
local link=''
local Sitelink = wikibase.getSitelink(Qnumber) -- link to WParticle
local Label = getLabelFallback(Qnumber) or ''
if Sitelink ~= nil then link = "[[" .. Sitelink .. "|" .. mw.text.trim(string.gsub(Sitelink, "%b()", "")..' ') .. "]]"
elseif wiki == 'ar' then
arlabel = mw.wikibase.getLabelByLang(Qnumber, 'ar') or ""
link = make_IllWD2_link(Qnumber , arlabel , Label)
else
link = mw.ustring.gsub(Label, "^(%a)", function (x) return mw.ustring.upper(x) end)
end
return link
end
--=== C) Function for the output ===
local function getCountryBool(no_country_list)
local country = true
if no_country_list then
for _, value in pairs(no_country_list) do -- get data if country should be printed in this wiki
if value == wiki then country = false end
end
end
return country
end
local function handle_error_message(s)
local error_message=''
if s.error_message and s.error_message ~= 0 then
error_message = func_error_message( 1)
error_message = mw.ustring.gsub(error_message, "<1>", s.property)
error_message = mw.ustring.gsub(error_message, "<2>", mw.wikibase.label( s.item ))
error_message = mw.ustring.gsub(error_message, "<3>", s.item)
error_message = ' [[File:Exclam icon.svg|12px|'.. error_message .. ']]'
end
return error_message
end
local function tableA(s)
local error_message=handle_error_message(s)
local t = mw.html.create('table')
:addClass('sortable')
:attr('cellpadding', '0')
:attr('cellspacing', '0')
:css('border' , '1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1)')
:css('padding', '3px')
local title =translate(s.header_function,s.header_1, s.w_race, s.title)
if s.header_1 == 19 and wiki == "ar" then title = title .. " " .. s.year end
local wd_link = mw.html.create('span'):cssText('float:left; margin: 0 5px'):wikitext(wdLink(s.item..'#'..s.property))
if arwiki_totemplate then wd_link = wdLink(s.item..'#'..s.property) end
local caption = t:tag('tr'):tag('th'):attr('colspan', tostring(#s.header_2 + 1))
:cssText('padding:2px; text-align:center; line-height: 1.8em; color: inherit;')
:css('background-color',backgroundColor)
caption:wikitext(tostring(wd_link)..' '..error_message ..' '..title)
local country=getCountryBool(s.no_country)
local header = t:tag('tr')
for i,k in ipairs(s.header_2) do
if i == s.country_column then
if country == true then
header:tag('th')
:cssText('text-align:center;padding:2px 20px 2px 2px;white-space:nowrap')
:wikitext(translate(s.header_function,k,s.w_race))
end
end
if i ~= s.country_column then
local column = header:tag('th')
:cssText('text-align:center;padding:2px 20px 2px 2px;white-space:nowrap')
:wikitext(translate(s.header_function,k,s.w_race))
if s.data_sort_type[i] == 'unsortable' then
column:addClass('unsortable')
end
end
end
return t
end
local function tableB(s) --for startlist
local error_message=handle_error_message(s)
local roll = true
for _, value in pairs(s.no_roll_startlist) do -- get data if country should be printed in this wiki
if value == wiki then roll = false end
end
local cssTable= "border: 1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1); margin: 0 0 0 0;"..
"background-color: var(--background-color-base, #fff); padding: 0px; float: left;"..
"clear: left; color: var(--color-base, #202122); text-align: left; vertical-align: top; font-size: 85%; line-height: 1.8em;"
local wdlink_span = mw.html.create('span'):css('float',floattable):wikitext(wdLink(s.item.. '#'.. s.property)..' '..error_message)
if arwiki_totemplate then wdlink_span = wdLink(s.item..'#'..s.property) end
if roll == true then
local rollTable1 = mw.html.create('div'):addClass("mw-collapsible")
:cssText('center = margin: 0 0.5em 0;clear:both; border: 1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1);' ..
'cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; background-color: var(--background-color-base, #fff); color:inherit; padding: 5px;'..
'margin-bottom:1em; background-color:'..backgroundColor..';')
:attr('title','['..translate("startlist",14)..']/['..translate("startlist",15)..']')
local tDiv= rollTable1:tag('div')
:cssText('text-align:'.. textalign ..";height:1.8em; color:inherit;font-weight:bold;")
:css('background-color',backgroundColor)
tDiv:tag('span')
local tSpan=tDiv:wikitext(tostring(wdlink_span))
tDiv:wikitext(translate("startlist",1,s.w_race or false))
tDiv = rollTable1:tag('div'):addClass("mw-collapsible-content"):cssText("margin:0; background:var(--background-color-base, #fff); color: inherit; display:block; text-align:left;")
local tTable= tDiv:tag('table'):cssText("border:1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1)")
local tCell = tTable:tag('tr'):tag('td')
local insideTable =tCell:tag('table'):attr('cellpadding','4') -- cellspacing="0" style="width:100%;" color: black;
:cssText(cssTable)
return rollTable1, insideTable
else
--otherwise problem of clear
local tab = mw.html.create('table')
tCell=tab:tag('td')
local tTable =tCell:tag('table')
:attr('cellpadding','0')
:cssText(cssTable)
tCell = tTable:tag('tr'):tag('th')
:css("background-color",backgroundColor)
:css('color', 'inherit')
:attr('colspan','3'):attr('align','center')
tCell:node(wdlink_span)
tCell:wikitext(translate("startlist",1,s.w_race or false))
local tRow=tCell:tag('tr')
return tab, tRow
end
end
--=== D) Jersey, flag functions ===
--used from 2 functions
local flags = {
Q16 = {'CAN', {'Flag of Canada.svg', '+1965-02-15'}},
Q17 = {'JPN', {'Flag of Japan.svg', '+1999-08-13'},
{'Flag of Japan (1870–1999).svg', '+1870-02-27', '+1999-08-12'}},
Q20 = {'NOR', {'Flag of Norway.svg', '+1821-07-13'}},
Q27 = {'IRL', {'Flag of Ireland.svg', '+1980-07-29'},
{'Olympic flag.svg', '+1980-07-19', '+1980-07-29'}, -- OG-1980
{'Flag of Ireland.svg', '+1937-12-29', '+1980-07-19'}},
Q28 = {'HUN', {'Flag of Hungary.svg', '+1957-05-23'}},
Q29 = {'ESP', {'Flag of Spain.svg', '+1981-12-06'},
{'Flag of Spain (1977–1981).svg', '+1977-01-21', '+1981-12-06'},
{'Flag of Spain (1945–1977).svg', '+1945-10-11', '+1977-01-21'},
{'Flag of Spain (1938–1945).svg', '+1939', '+1945-10-11'},
{'Flag of the Second Spanish Republic.svg', '+1931-04-14', '+1939'},
{'Flag of Spain (1785–1873, 1875–1931).svg', '+1874', '+1931-04-13'}},
Q30 = {'USA', {'Flag of the United States.svg', '+1960-07-04'}},
Q31 = {'BEL', {'Flag of Belgium (civil).svg', '+1980-07-29'},
{'Olympic flag.svg', '+1980-07-19', '+1980-07-29'}, -- OG-1980
{'Flag of Belgium (civil).svg', '+1800', '+1980-07-19'}},
Q32 = {'LUX', {'Flag of Luxembourg.svg'}},
Q33 = {'FIN', {'Flag of Finland.svg', '+1918-05-29'}},
Q34 = {'SWE', {'Flag of Sweden.svg'}},
Q35 = {'DEN', {'Flag of Denmark.svg', '+1980-07-29'},
{'Olympic flag.svg', '+1980-07-19', '+1980-07-29'}, -- OG-1980
{'Flag of Denmark.svg', '+1800', '+1980-07-19'}},
Q36 = {'POL', {'Flag of Poland.svg'}},
Q37 = {'LTU', {'Flag of Lithuania.svg', '+2004-09-01'},
{'Flag of Lithuania (1988-2004).svg', '+1990-03-11', '+2004-09-01'}},
Q38 = {'ITA', {'Flag of Italy.svg', '+1980-07-29'},
{'Olympic flag.svg', '+1980-07-19', '+1980-07-29'}, -- OG-1980
{'Flag of Italy.svg', '+1946-06-19', '+1980-07-19'},
{'Flag of Italy (1861–1946).svg', '+1861', '+1946-06-19'}},
Q39 = {'SUI', {'Flag of Switzerland.svg', '+1980-08-29'},
{'Olympic flag.svg', '+1980-07-19', '+1980-07-29'}, -- OG-1980
{'Flag of Switzerland.svg', '+1879-01-01', '+1980-07-19'}},
Q40 = {'AUT', {'Flag of Austria.svg', '+1945-05-01'},
{'Flag of Austria.svg', '+1919-10-21', '+1938-03-13'}},
Q41 = {'GRE', {'Flag of Greece.svg', '+1978'}},
Q43 = {'TUR', {'Flag of Turkey.svg'}},
Q45 = {'POR', {'Flag of Portugal.svg', '+1911-06-30'}},
Q55 = {'NED', {'Flag of the Netherlands.svg', '+1980-07-29'},
{'Olympic flag.svg', '+1980-07-19', '+1980-07-29'}, -- OG-1980
{'Flag of the Netherlands.svg', '+1806', '+1980-07-19'}},
Q77 = {'URU', {'Flag of Uruguay.svg'}},
Q96 = {'MEX', {'Flag of Mexico.svg', '+1968-09-16'},
{'Flag of Mexico (1934-1968).svg', '+1934', '+1968-09-16'}},
Q114 = {'KEN', {'Flag of Kenya.svg'}},
Q115 = {'ETH', {'Flag of Ethiopia.svg', '+1996-10-31'}},
Q117 = {'GHA', {'Flag of Ghana.svg', '+1966-02-28'}},
Q142 = {'FRA', {'Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg', '+2020-07-14'},
{'Flag of France.svg', '+1980-07-29', '+2020–07-14'},
{'Olympic flag.svg', '+1980-07-19', '+1980-07-29'}, -- OG-1980
{'Flag of France.svg', '+1794-05-20', '+1980-07-19'}},
Q145 = {'GBR', {'Flag of the United Kingdom (3-5).svg', '+1980-07-29'},
{'Olympic flag.svg', '+1980-07-19', '+1980-07-29'}, -- OG-1980
{'Flag of the United Kingdom (3-5).svg', '+1980-07-19'}},
Q148 = {'CHN', {"Flag of the People's Republic of China.svg", '+1985'}},
Q155 = {'BRA', {'Flag of Brazil.svg', '+1992-05-11'},
{'Flag of Brazil (1968–1992).svg', '+1968-05-28', '+1992-05-11'}},
Q159 = {'RUS', {'Flag of Russia.svg', '+1993-12-11'},
{'Flag of Russia (1991–1993).svg', '+1991-08-22', '+1993-12-11'},
{'Flag of the Russian Soviet Federative Socialist Republic.svg', '+1954', '+1991-08-22'},
{'Flag of the Russian Soviet Federative Socialist Republic (1937–1954).svg', '+1937', '+1954'}},
Q183 = {'GER', {'Flag of Germany.svg', '+1949-05-23'},
{'Flag of the German Reich (1935–1945).svg', '+1935-09-15', '+1945-05-23'},
{'Flag of the German Reich (1933–1935).svg', '+1933-03-12', '+1935-09-15'},
{'Flag of Germany (3-2 aspect ratio).svg', '+1919-04-11', '+1933-03-12'},
{'Flag of the German Empire.svg', '+1871-04-16', '+1919-04-11'}},
Q184 = {'BLR', {'Flag of Belarus.svg', '+2012-05-11'},
{'Flag of Belarus (1995–2012).svg', '+1995-06-07', '+2012-05-11'},
{'Flag of Belarus (1918, 1991–1995).svg', '+1991-09-19', '1995-06-07'}},
Q189 = {'ISL', {'Flag of Iceland.svg', '+1944-06-17'}},
Q191 = {'EST', {'Flag of Estonia.svg'}},
Q211 = {'LAT', {'Flag of Latvia.svg'}},
Q212 = {'UKR', {'Flag of Ukraine.svg', '+1992-01-28'}},
Q213 = {'CZE', {'Flag of the Czech Republic.svg', '+1920-03-30'}},
Q214 = {'SVK', {'Flag of Slovakia.svg'}},
Q215 = {'SLO', {'Flag of Slovenia.svg'}},
Q217 = {'MDA', {'Flag of Moldova.svg'}},
Q218 = {'ROU', {'Flag of Romania.svg', '+1989-12-27'},
{'Flag of Romania (1965-1989).svg', '+1989-12-27', '+1965'},
{'Flag of Romania (1952-1965).svg', '+1952', '+1965'},
{'Flag of Romania (1948-1952).svg', '+1948-01-08', '+1952'},
{'Flag of Romania.svg', '12. april 1867-04-12', '+1948-01-08'}},
Q219 = {'BUL', {'Flag of Bulgaria.svg', '+1990-11-22'},
{'Flag of Bulgaria (1971 – 1990).svg', '+1971-05-18', '+1990-11-22'}},
Q222 = {'ALB', {'Flag of Albania.svg', '+1992'}},
Q224 = {'CRO', {'Flag of Croatia.svg', '+1990-12-21'},
{'Flag of Croatia (white chequy).svg', '+1990-06-27', '+1990-12-21'}},
Q227 = {'AZE', {'Flag of Azerbaijan.svg'}},
Q228 = {'AND', {'Flag of Andorra.svg'}},
Q229 = {'CYP', {'Flag of Cyprus.svg', '+2006-08-20'},
{'Flag of Cyprus (1960-2006).svg', '+1960-08-16', '+2006-08-20'}},
Q232 = {'KAZ', {'Flag of Kazakhstan.svg'}},
Q235 = {'MON', {'Flag of Monaco.svg'}},
Q238 = {'SMR', {'Flag of San Marino.svg', '+1980-07-29'},
{'Olympic flag.svg', '+1980-07-19', '+1980-07-29'}, -- OG-1980
{'Flag of San Marino.svg', '+1980-07-19'}},
Q241 = {'CUB', {'Flag of Cuba.svg'}},
Q244 = {'BAR', {'Flag of Barbados.svg'}},
Q252 = {'INA', {'Flag of Indonesia.svg'}},
Q258 = {'RSA', {'Flag of South Africa.svg', '+1994-04-27'},
{'Flag of South Africa (1982–1994).svg', '+1982-06-01', '+1994-04-27'}, -- exacte datum in 1982 onbekend
{'Flag of South Africa (1928-1982).svg', '+1928-05-31', '+1982-05-31'}
},
Q262 = {'ALG', {'Flag of Algeria.svg'}},
Q265 = {'UZB', {'Flag of Uzbekistan.svg'}},
Q298 = {'CHI', {'Flag of Chile.svg'}},
Q334 = {'SGP', {'Flag of Singapore.svg'}},
Q347 = {'LIE', {'Flag of Liechtenstein.svg'}},
Q398 = {'BRN ', {'Flag of Bahrain.svg','+2002-02-17'},
{'Flag of Bahrain (1972–2002).svg', '+1972-08-19', '+2002-02-16'}},
Q403 = {'SRB', {'Flag of Serbia.svg', '+2004-08-18'},
{'Flag of Serbia (1992–2004).svg', '+1992-04-27', '+2004-08-17'}},
Q408 = {'AUS', {'Flag of Australia.svg', '+1980-07-29'},
{'Olympic flag.svg', '+1980-07-19', '+1980-07-29'}, -- OG-1980
{'Flag of Australia.svg', '+1980-07-19'}},
Q414 = {'ARG', {'Flag of Argentina.svg'}},
Q419 = {'PER', {'Flag of Peru.svg', '+1950'},
{'Flag of Peru (1825-1950).svg', '+1825-02-25', '+1950'}},
Q424 = {'CAM', {'Flag of Cambodia.svg', '+1993-06-30'},
{'Flag of Cambodia.svg', '+1948-10-20', '+1970-10-09'}},
Q664 = {'NZL', {'Flag of New Zealand.svg'}},
Q711 = {'MGL', {'Flag of Mongolia.svg'}},
Q717 = {'VEN', {'Flag of Venezuela.svg', '+2006-03-12'},
{'Flag of Venezuela (1930–2006).svg', '+1930','+2006-03-12'}},
Q733 = {'PAR', {'Flag of Paraguay.svg', '+2013-07-15'},
{'Flag of Paraguay (1990–2013).svg', '+1990', '+2013-07-14'}},
Q736 = {'ECU', {'Flag of Ecuador.svg'}},
Q739 = {'COL', {'Flag of Colombia.svg'}},
Q750 = {'BOL', {'Flag of Bolivia.svg', '+1851-10-31'}},
Q754 = {'TTO', {'Flag of Trinidad and Tobago.svg'}},
Q769 = {'GRN', {'Flag of Grenada.svg'}},
Q774 = {'GUA', {'Flag of Guatemala.svg'}},
Q778 = {'BAH', {'Flag of the Bahamas.svg'}, '+1973-07-10'},
Q783 = {'HON', {'Flag of Honduras.svg'}, '+1949'},
Q786 = {'DOM', {'Flag of the Dominican Republic.svg'}},
Q794 = {'IRI', {'Flag of Iran.svg', '+1980-07-29'},
{'Flag of Iran (1964–1980).svg', '+1964', '+1980-07-29'}},
Q800 = {'CRC', {'Flag of Costa Rica (state).svg', '+1906-11-27'}},
Q801 = {'ISR', {'Flag of Israel.svg'}},
Q804 = {'PAN', {'Flag of Panama.svg'}},
Q813 = {'KGZ', {'Flag of Kyrgyzstan.svg', '+1992-03-03'}},
Q817 = {'KUW', {'Flag of Kuwait.svg', '+1961-09-07'}},
Q833 = {'MAS', {'Flag of Malaysia.svg', '+1963-09-16'}},
Q842 = {'OMA', {'Flag of Oman.svg', '+1995'}},
Q846 = {'QAT', {'Flag of Qatar.svg'}},
Q858 = {'SYR', {'Flag of Syria.svg', '+1980-03-29'}},
Q865 = {'TPE', {'Flag of the Republic of China.svg', '+1928-12-17'}},
Q869 = {'THA', {'Flag of Thailand.svg'}},
Q878 = {'UAE', {'Flag of the United Arab Emirates.svg'}},
Q881 = {'VIE', {'Flag of Vietnam.svg', '+1976-02-07'}},
Q884 = {'KOR', {'Flag of South Korea.svg', '+1997-10'}},
Q889 = {'AFG', {'Flag of Afghanistan (2013–2021).svg','+2013-08-19'},
{'Flag of Afghanistan (2004-2021, Variant).svg', '+2004-10-09', '+2013-08-18'},
{'Flag of Afghanistan (2002–2004, variant with golden arms).svg', '+2002-06-27', '+2004-10-08'},
{'Flag of Afghanistan (2002–2004).svg', '+2002-01-28', '+2002-06-26'},
{'Flag of Afghanistan (2001–2002).svg', '+2001-11-13', '+2002-01-27'},
{'Flag of Afghanistan (1992–2001).svg', '+1992-12-07', '+2002-01-26'},
{'Flag of Afghanistan (1992).svg', '+1992-04-27', '+1992-12-06'},
{'Flag of Afghanistan (1987–1992).svg', '+1987-11-30', '+1992-04-26'},
{'Flag of Afghanistan (1980–1987).svg', '+1980-04-22', '+1987-11-29'},
{'Flag of Afghanistan (1978–1980).svg', '+1978-10-19', '+1980-04-21'},
{'Flag of Afghanistan (1978).svg', '+1978-04-27', '+1978-10-18'},
{'Flag of Afghanistan (1974–1978).svg', '+1974-05-9', '+19780-4-26'},
{'Flag of Afghanistan (1973–1974).svg', '+1973-03-17', '+1974-05-8'},
{'Flag of Afghanistan (1931–1973).svg', '+1930-03-27', '+1973-03-16'},
{'Flag of Afghanistan (1929–1931).svg', '+1929-01-1', '+1930-03-26'}},
Q902 = {'BAN ', {'Flag of Bangladesh.svg','+1972-01-17'},
{'Flag of Bangladesh (1971).svg', '+1971-03-06', '+1972-01-16'}},
Q916 = {'ANG', {'Flag of Angola.svg', '+1975-11-11'}},
Q917 = {'BHU ', {'Flag of Bhutan.svg','+1972-06-08'},
{'Flag of Bhutan (1956–1969).svg', '+1956-07-01', '+1972-06-07'},
{'Flag of Bhutan (1949–1956).svg', '+1949-01-01', '+1956-06-30'}},
Q921 = {'BRU', {'Flag of Brunei.svg', '+1959-09-29'}},
Q928 = {'PHI', {'Flag of the Philippines.svg', '+1998'}},
Q948 = {'TUN', {'Flag of Tunisia.svg', '+1999-07-03'}},
Q954 = {'ZIM', {'Flag of Zimbabwe.svg', '+1980-04-18'}},
Q965 = {'BUR', {'Flag of Burkina Faso.svg'}},
Q983 = {'GEQ', {'Flag of Equatorial Guinea.svg', '+1979-08-21'},
{'Flag of Equatorial Guinea (1973–1979).svg', '+1973', '+1979-08-21'},
{'Flag of Equatorial Guinea (without coat of arms).svg', '+1968-10-12', '+1973'}},
Q986 = {'ERI', {'Flag of Eritrea.svg'}},
Q1000 = {'GAB', {'Flag of Gabon.svg', '+1960-08-09'}},
Q1007 = {'GBS', {'Flag of Guinea-Bissau.svg', '+1973-09-24'}},
Q1008 = {'CIV', {"Flag of Côte d'Ivoire.svg"}},
Q1009 = {'CMR', {'Flag of Cameroon.svg'}},
Q1027 = {'MRI', {'Flag of Mauritius.svg', '+1968-03-13'}},
Q1028 = {'MAR', {'Flag of Morocco.svg'}},
Q1030 = {'NAM', {'Flag of Namibia.svg', '+1990-03-21'}},
Q1036 = {'UGA', {'Flag of Uganda.svg', '+1962-10-09'}},
Q1037 = {'RWA', {'Flag of Rwanda.svg', '+2001-10-25'},
{'Flag of Rwanda (1962–2001).svg', '+1962', '+2001-10-25'}},
Q1183 = {'PUR', {'Flag of Puerto Rico.svg'}},
Q9676 = {'IMN', {'Flag of the Isle of Man.svg'}},
Q15180 = {'URS', {'Flag of the Soviet Union.svg', '+1980-08-15', '+1991-12-25'},
{'Flag of the Soviet Union (1955–1980).svg', '+1955-08-19', '+1980-08-14'},
{'Flag of the Soviet Union (1924–1955).svg', '+1923-11-13', '+1955-08-18'}},
Q16957 = {'GDR', {'Flag of East Germany.svg', '+1959-10-01'},
{'Flag of Germany.svg', '+1949-10-07', '+1959-10-01'}}, --German Democratic Republic
Q8646 = {'HKG', {'Flag of Hong Kong.svg'}},
Q25228 = {'AIA', {'Flag of Anguilla.svg'}},
Q29999 = {'NED', {'Flag of the Netherlands.svg', '+1980-07-29'}, --Kingdom of the Netherlands
{'Olympic flag.svg', '+1980-07-19', '+1980-07-29'}, -- OG-1980
{'Flag of the Netherlands.svg', '+1690', '+1980-07-19'}},
Q33946 = {'TCH', {'Flag of the Czech Republic.svg', '+1920'}}, -- Czechoslovakia (1918–1992)
Q36704 = {'YUG', {'Flag of Yugoslavia (1992–2003).svg', '+1992-04-27', '+2003-02-04'}, --Yugoslavia
{'Flag of Yugoslavia (1943–1992).svg', '+1946', '+1992-04-27'}},
Q41304 = {'GER', {'Flag of Germany (3-2 aspect ratio).svg', '+1918-11-09'}}, -- Weimar Republic
Q47588 = {'EU', {'Flag_of_the_Basque_Country.svg'}},
Q83286 = {'YUG', {'Flag of Yugoslavia (1943–1992).svg'}}, --Socialist Federal Republic of Yugoslavia
Q172579 = {'ITA', {'Flag of Italy (1861–1946).svg'}}, --Kingdom of Italy (1861-1946)
Q216923 = {'TPE', {'Flag of Chinese Taipei for Olympic games.svg'}}, -- Chinese Taipei
Q268970 = {'AUT', {'Flag of Austria.svg', '+1918-11-12', '+1919-09-10'}}, -- German-Austria (1918-1919)
Q713750 = {'FRG', {'Flag of Germany.svg'}}, --West Germany
Q853348 = {'TCH', {'Flag of the Czech Republic.svg'}, '+1960-07-11', '+1990-03-29'}, -- Czechoslovak Socialist Republic (1960-1990)
Q2415901 = {'GER', {'Merchant flag of Germany (1946–1949).svg', '+1945-05-09', '+1949-05-23'}}, -- Allied-occupied Germany
Q13474305 = {'ESP', {'Flag of Spain (1945–1977).svg', '+1945-10-11', '+1977-01-21'}, -- Francoist Spain (1935-1976)
{'Flag of Spain (1938–1945).svg', '+1939', '+1945-10-11'},
{'Flag of the Second Spanish Republic.svg', '+1931-04-14', '+1939'}},
Q113486069={'NEUTRAL', {'Flag white.svg'}} --Russia and Belarus during the ban, cannot replace the flags above, because there are cases where it does not apply
}
local function flag(countryID, date)
local trackingCategory = ''
--[[ If you uncomment the line under this comment, all pages with look-up misses in
the flag table will be placed in a tracking category. You can use this to find more flags
to add to the table. ]]
-- trackingCategory = '[[Category:Missing flag in Module:Cycling race]]'
local entry = flags[countryID]
local IOC
local file
local result = ""
if entry then
for i, v in ipairs(entry) do
if i == 1 then
IOC = v
else
if not date then
file = v[1]
break
else
local from = v[2]
local to = v[3]
if (not from or from <= date) and (not to or to > date) then
file = v[1]
break
end
end
end
end
end
local flagpxSize = '20px'
if countryID == 'Q39' then flagpxSize = '16px'end -- Small size for an square flag as Switzerland
if file then
result = '[[File:' .. file .. '|border|' .. flagpxSize ..'|' .. IOC .. ']]'
if arwiki_totemplate then
result = '{{flagicon|' .. IOC .. '}}'
end
elseif not date then
local p41 = firstValue(countryID, "P41") -- P41 is flag image
if p41 then
result = '[[File:' .. p41 .. '|border|' .. flagpxSize ..'|(Wikidata:' .. countryID .. ')]]'
if arwiki_totemplate then
result = '{{flagicon image|' .. p41 .. '}}'
end
end
else
-- Search flag for specific date
local p41 = getStatementForTime(countryID, "P41", date) -- P41 is flag image
if p41 then
result = '[[File:' .. p41.mainsnak.datavalue.value .. '|border|' .. flagpxSize ..'|(Wikidata:' .. countryID .. ')]]'
if arwiki_totemplate then
result = '{{flagicon image|' .. p41.mainsnak.datavalue.value .. '}}'
end
end
end
return result .. trackingCategory
end
-- countryID --> shape ([[France|FRA]])
local function uciCodeCountry(countryID)
local uciCode, countryName
local blacklist={Q736=true}
if countryID then
--get UCI code
if flags[countryID] then
uciCode=flags[countryID][1]
end
--get link, assumed for a country the label is equal to the link, where not correct in the blacklist
--if the black list becomes too long, we could create a second list for the sitelinks
countryName=country_name_from_list(countryID)
if countryName == nil or blacklist[countryID] then
countryName = mw.wikibase.getSitelink(countryID)
end
if uciCode and countryName then
return ' <small>([['..countryName..'|'..uciCode..']])</small> '
end
end
return '' --else
end
local function jersey_infobox( winner_classification, item, timeOfRace)
local jersey, jersey_name = '', ''
local jerseyWPID = ''
-- 1. Item of race, e.g. Tour de France = 'Q33881'
-- 2. type of winner, names are the ones in variable t_s
-- 3. and 4. start and end time. '+2500' means year 2500. Always beginning with a '+'
-- 5. item of the jersey
-- 6. item of the Wikipedia article of that jersey
--timeOfRace = '+1968-07-01T00:00:00Z'
timeOfRace = string.match(timeOfRace, "+%d%d%d%d") or ''
for _, v in pairs(item) do
for _, value in pairs(data.stageinfobox_jersey) do
if v == value[1] then
if winner_classification == value[2] then
if (timeOfRace >= value[3]) and (timeOfRace <= value[4]) then
jersey = value[5]
jerseyWPID = value[6]
end
end
end
end
end
-- local starttime, endtime = '', '+2500'
if jersey ~= '' then --and (timeOfRace > starttime) and (timeOfRace < endtime) then
local entity_jersey = mw.wikibase.getEntity(jersey)
jersey = entity_jersey.claims['P18'][1].mainsnak.datavalue.value
jersey_name = entity_jersey:getLabel(wikilang) or ''
if jerseyWPID ~= '' then
local entity = mw.wikibase.getEntity( jerseyWPID )
local Sitelink = entity:getSitelink(wiki..'wiki') -- link to WParticle
if Sitelink ~= nil then jerseyWPID = wiki..':'..Sitelink else jerseyWPID = '' end
end
return jersey, jersey_name, jerseyWPID
else return '', '', ''
end
end
local function jersey(h)
local jersey_string = ' '
local jerseys = {
['Q24257871'] = {file = 'Jersey yellow.svg',
name_ar = 'قميص أصفر لمتصدر الترتيب العام',
name_fr = 'maillot jaune de leader du classement général',
name_es = 'maillot amarillo de líder de la clasificación general',
name_ru = 'жёлтая майка лидера генеральной классификации'
},
['Q24645209'] = {file = 'Jersey green.svg',
name_ar = 'قميص أخضر لمتصدر ترتيب النقاط',
name_fr = 'maillot vert de leader du classement par points',
name_es = 'maillot verde de líder de la clasificación por puntos',
name_ca = 'mallot verd del líder de la classificació per punts',
name_ru = 'зелёная майка лидера очковой классификации'
},
['Q640430'] = {file = 'Jersey white.svg',
name_ar = 'قميص أبيض لمتصدر ترتيب الشباب',
name_fr = 'maillot blanc de leader du classement du meilleur jeune',
name_es = 'maillot blanco de líder de la clasificación de los jóvenes',
name_ru = 'белая майка лидера молодёжной классификации',
name_de = 'weißes Trikot des Führenden der Nachwuchswertung'
},
}
if type(h) == 'table' and h[1] then
for _, v in ipairs(h) do
local jersey_name
if jerseys[v] then
jersey_string = jersey_string .. '[[File:' .. jerseys[v].file .. '|20px'
jersey_name = jerseys[v]['name_' .. wiki] or mw.wikibase.getLabel(v) or jerseys[v]['name_fr']
if jersey_name then
jersey_string = jersey_string .. '|' .. jersey_name
end
jersey_string = jersey_string .. ']]'
else
local p18 = mw.wikibase.getBestStatements(v, 'P18')
if p18[1] and p18[1].mainsnak.snaktype == 'value' then
jersey_string = jersey_string .. '[[File:' .. p18[1].mainsnak.datavalue.value .. '|20px'
jersey_name = getLabelFallback(v)
if jersey_name then
jersey_string = jersey_string .. '|' .. jersey_name
end
jersey_string = jersey_string .. ']]'
end
end
end
end
return jersey_string
end -- function end
--=== E) Other (winner) ===
local function isHuman(riderId)
local isHuman = false
if riderId then
local p31 = wikibase.getBestStatements(riderId, 'P31')
for _, iOf in pairs (p31) do
if iOf.mainsnak.snaktype == 'value' and iOf.mainsnak.datavalue.value.id == "Q5" then
isHuman = true
break
end
end
end
return isHuman
end
local function isCountry(inputID)
local isCountry = false
if inputID then
local p31 = wikibase.getBestStatements(inputID, 'P31')
for _, iOf in pairs (p31) do
-- exception Hong-Kong and Taiwan
if iOf.mainsnak.snaktype == 'value' and (iOf.mainsnak.datavalue.value.id == "Q6256" or iOf.mainsnak.datavalue.value.id =="Q15634554" or iOf.mainsnak.datavalue.value.id =="Q779415") then
isCountry = true
break
end
end
end
return isCountry
end
local function isWomenrace(raceID) --for translation
for _, p2094 in statements(raceID, 'P2094') do
if p2094.mainsnak.datavalue.value.id == "Q1451845" then
return true
end
end
return false
end
local function isWomenteam(teamID, timeOfRace)
if isWomenrace(teamID) then --simplest way
return true
end
--else we can identify with teamCat
local _, catID= getTeamLinkCat(teamID, timeOfRace, false)
if data.womenCats[catID] then
return true
end
return false
end
local function getNationality(wID, timeOfRace,q) --for a rider
local p27, countryID
--allow overload of the property, for cases like Russian/BLR ban, or Commonwealth games, only for P1532
if q and q.P1532 and q.P1532[1].snaktype == 'value' then
countryID = q.P1532[1].datavalue.value.id
else
local listOfProperty={'P1532','P27'}
if wID then
for _, prop in ipairs(listOfProperty) do
if countryID==nil then
p27 = getStatementForTime(wID, prop, timeOfRace) --P27 is country of citizenshi
if p27 then
countryID = p27.mainsnak.datavalue.value.id
end
end
end
end
if wiki=='eu' and (countryID=="Q142" or countryID=="Q29") then --look for people or location in the Basque Country, quite expensive function
local birth_place = firstValue(wID, 'P19','id') --birth place
if data.BasqueTown[birth_place] then
return "Q47588"
end
end
end
return countryID
end
local function subwinner(riderId, timeOfRace, q)
local outTable={}
local riderTeam, riderLink, countryID
if riderId then
if isHuman(riderId) then
riderLink = getRiderLink(riderId, timeOfRace)
countryID = getNationality(riderId, timeOfRace,q)
if countryID then
riderLink = flag(countryID, timeOfRace) .. ' ' .. riderLink
end
riderTeam = getTeam(riderId, timeOfRace, q) or ''
else
local _
riderLink, _, countryID = getTeamLinkCat(riderId, timeOfRace, true)
if countryID then
riderLink = flag(countryID, timeOfRace) .. ' ' .. riderLink
end
end
end
return riderLink, riderTeam
end
local function winner(lf,raceID, winners, timeOfRace, country, WDlink_on, team, ref, winnersId)
local p1346 = wikibase.getAllStatements(raceID, 'P1346') -- P1346 is 'winner'
for _, winner in pairs(p1346) do
local wID = winner.mainsnak.snaktype == 'value' and winner.mainsnak.datavalue.value.id
local wOf, wCause, wCriterion, riderLink
local q = winner.qualifiers
if q then
local _, disqualified =isdisqualified(winner,q)
local propertyOf=nil
if q.P2501 and q.P2501[1].snaktype == 'value' then
propertyOf=q.P2501 --result
elseif q.P828 and q.P828[1].snaktype == 'value' then --cause, for cancellation
propertyOf=q.P828
elseif q.P642 and q.P642[1].snaktype == 'value' then
propertyOf=q.P642 --fallback
end
if propertyOf and propertyOf[1].snaktype == 'value' then
for _, qprop in pairs(propertyOf) do
wOf = qprop.datavalue.value.id
if not wOf then
-- Try P1346 (winner) instead
-- Assume Q20882667 ('overall winner general classification') if neither are found
wOf = q.P1346 and q.P1346[1].snaktype == 'value' and q.P1346[1].datavalue.value.id or 'Q20882667'
end
wCause = q.P828 and q.P828[1].snaktype == 'value' and q.P828[1].datavalue.value.id
-- P828 is 'has cause'
wCriterion = q.P1013 and q.P1013[1].snaktype == 'value' and q.P1013[1].datavalue.value.id
-- P1013 is 'criterion used'
if winners[wOf] then
if wID then
local reference = ref and getReference(lf,winner)
local _, countryID
if isHuman(wID) then
riderLink = getRiderLink(wID, timeOfRace)
if reference then
riderLink = riderLink .. reference
end
if team then
local riderTeam = getTeam(wID, timeOfRace, q)
if riderTeam then
riderLink = riderLink .. ' (' .. riderTeam .. ')'
end
end
elseif isCountry(wID) then
riderLink = flag(wID, timeOfRace).." "..getCountryName(wID)
if reference then
riderLink = riderLink .. reference
end
country=true
else --team
local _
riderLink, _, countryID = getTeamLinkCat(wID, timeOfRace, country)
if reference then
riderLink = riderLink .. reference
end
end
if not country then
if not countryID then
if isHuman(wID) then
countryID = getNationality(wID, timeOfRace,q)
else
countryID = getCountryID(wID, timeOfRace)
end
end
if countryID then
riderLink = flag(countryID, timeOfRace) .. ' ' .. riderLink
end
end
if WDlink_on then
riderLink = riderLink .. ' ' .. wdLink(wID)
end
else
riderLink = wCriterion and contentLanguage:ucfirst(wikibase.getLabel(wCriterion) or '') or ''
if wCause then
local cause = wikibase.getLabel(wCause)
if cause then
riderLink = riderLink .. ' (' .. cause .. ')'
end
end
end
if disqualified==true then
riderLink='<s>'..riderLink..'</s>'
end
if winnersId and winnersId[wOf] then
if disqualified or ((not wID) and wCriterion) then
winnersId[wOf]= 'Q666' --to identify disqualification
else
winnersId[wOf]= wID --identify cancelled
end
end
if winners[wOf] == '' then
winners[wOf] = riderLink
else
winners[wOf] = winners[wOf] .. '<br/>' .. riderLink
end
end
end
end
end
end
end
local function sortAndConcat(t_Body, resultTable)
table.sort(t_Body, function(a, b) return a['sortkey'] < b['sortkey'] end)
for _, m in ipairs(t_Body) do resultTable:node(m['body']) end
return resultTable
end
--------- Definition sub-functions for calendar and victory ------
local function getTimeOfRace(raceID, mandatory, p582_prio)
local timeOfRace, properties
if p582_prio then --for case like UCI Europe Tour 2006 (Q1455600) where most of the competition is in the next year
properties={'P582','P585','P580'}
else
properties={'P580','P585','P582'}
end
for _, prop in ipairs(properties) do
timeOfRace= firstValue(raceID, prop, 'time')
if timeOfRace ~= nil then return timeOfRace end
end
local link = getSitelinkFallback(raceID, {'en', 'fr', 'de','es'}) --language is not important here, it is just to get the year
if link then
local year = string.match(link, '%d%d%d%d')
if year then
return year .. '-01-01T00:00:00Z'
end
end
if wiki == "ar" then
return '+1970-01-01T00:00:00Z'
end
if mandatory then
error('> Wikidata is missing data about start time (P580) or point in time (P582)')
end
return nil
end
local function get_formatted_date(entityID, functionName)
local sTime = firstValue(entityID, 'P580', 'time') -- P580 is 'start time'
local eTime = firstValue(entityID, 'P582', 'time') -- P582 is 'end time'
local style1, style2
if functionName=="infobox" then
style1='verylong' --force to display the year
style2='long'
else
style1='small'
style2='small'
end
if sTime and eTime then
local startTime, endTime = getStartEndTime(sTime, eTime, style1)
if functionName==nil or functionName=='infobox' then --calendar, infobox
return startTime .. ' – ' .. endTime, sTime, true
else --victory, general classification
return endTime, eTime, true
end
else
local pTime = firstValue(entityID, 'P585', 'time') -- P585 is 'point in time'
if pTime then
return funcDate(pTime, style2), pTime, false
end
end
return nil
end
local function fn_date(entityID, functionName) --to move as a general function
local tempdate, timeOfRace, _ = get_formatted_date(entityID, functionName) --is there a reason why timeofrace cannot be sTime??
local _, _, y, m, d = string.find(timeOfRace or "", "(%d+)-(%d+)-(%d+)")
local sortkey=(y or '')..(m or '')..(d or '')
if sortkey =='' then sortkey = '0000' end
local tCell = mw.html.create('td'):attr('data-sort-value',sortkey)
:cssText("style=text-align:right;padding:0 0.5em")
:wikitext(tempdate)
return timeOfRace, tostring(tCell), sortkey
end
local function fn_country(entityID, timeOfRace,country, raceCell, parentID)
-- This function gives countries where the race take place
-- parentID taken from fn_race, optional
local country_str, country_name, country_flag
local cssCell="text-align:" .. textalign .. ";padding:0 0.5em"
local tCell= mw.html.create('td'):cssText(cssCell)
local countryID = getCountryID(entityID, timeOfRace)
if countryID==nil then countryID = getCountryID(parentID, timeOfRace) end
if countryID then
country_flag=flag(countryID, timeOfRace)
country_str=country_flag
country_name = getCountryName(countryID)
if country_name~='' then
tCell:attr('data-sort-value',country_name)
if country~= false then
country_str=country_str.." "..country_name
end
end
else
country_flag="no flag"
end
if country==false then
tCell:wikitext(country_flag.." "..(raceCell or ''))
country_name=''
else
if country_str then
tCell:wikitext(country_str)
end
end
return country_flag, country_name, tCell
end
local function commaStage(stageID,raceLabel) --how to write "stage, "
local outTable={}
local stageNumber=''
local subStage = ''
local stageNumberonly, stageLetter
local temp=firstValue(stageID, 'P1545')
if temp then stageNumber = temp end
if stageNumber=='0' then --prologue
stageNumber= translate("victories",9)
else
if stageNumber==nil then
stageNumber= translate("victories",8)
else
--look for subStage
local i,j = string.find(stageNumber, "%a+") --if letter in the stage number
if i ~= nil then --we have to do something
local k,l = string.find(stageNumber, "%d+") --select the number in the stage number
stageNumberonly = string.sub(stageNumber, k, l)--cut the string in 2
stageLetter = string.sub(stageNumber, i, j)
stageNumber=stageNumberonly
if stageLetter ~= nil then subStage=stageLetter end
end
if wiki == 'ar' then
stageNumber= translate("victories",8)..' '..number('f', tonumber(stageNumber), wiki)
else
stageNumber= number('f', tonumber(stageNumber), wiki)..subStage..' '..translate("victories",8)
end
end
end
local comma = ", "
if wiki == 'ar' then comma = " ، " end
if wiki == 'fr' then
local correpondance={
{name="^Trois", article= " des "},
{name="^Quatre", article= " des "},
{name="^Boucles", article= " des "},
{name="^Triptyque", article= " du "},
{name="^Tour", article= " du "},
{name="^Grand Prix", article= " du "},
{name="^Circuit", article= " du "},
{name="^Mémorial", article= " du "},
{name="^Trophée", article= " du "},
{name="^Ronde", article= " de la "},
{name="^Semaine", article= " de la "},
{name="^Classica", article= " de la "},
{name="^Flèche", article= " de la "},
{name="^Course", article= " de la "},
{name="^Classique", article= " de la "},
{name="Race", article= " de la "},
{name="^Étoile", article= " de l'"},
{name="^La", article= " de "}
}
for _, v in ipairs(correpondance) do
if string.find(raceLabel, v.name) then
comma = v.article
break
end
end
end
if wiki == 'fr' or wiki=="ca" or wiki=="es" or wiki=="ast" then
outTable["prefix"]=stageNumber..comma
outTable["postfix"]=''
else
--if wiki=="de" or wiki=="da" or wiki=="fo" or wiki == "lb" or wiki=="no" or wiki=="ru" or wiki=="ar" or wiki=="lv" or wiki=="pl" then
outTable["prefix"]=''
outTable["postfix"]=comma..stageNumber
end
return outTable
end
local function getMainRaceLink(entityID,entity_type,stageID, functionName,timeOfRace) --the link to the edition but with a general name
local instanceOf, instanceOfTemp, label, Sitelink, isclass, prefix, postfix
local arlabel
local stage_link=false
if stageID then
Sitelink=wikibase.getSitelink(stageID)
if Sitelink then stage_link=true end
end
if Sitelink==nil then
Sitelink=wikibase.getSitelink(entityID)
end
prefix=''; postfix='' --general classification
listOfProperty={'P2561','P1448'}
--main race link is in the parent --can be improved
for _, p31 in statements(entityID, 'P31') do
instanceOfTemp = p31.mainsnak.datavalue.value.id
if instanceOfTemp ~= "Q27020041" and instanceOfTemp ~= 'Q88903067' and data.class_dic[instanceOfTemp]==nil then --but the main race
instanceOf=instanceOfTemp
end
end
--get information from the parent
if instanceOf then
--look for
for _, prop in ipairs(listOfProperty) do
for _, p2561 in statements(instanceOf, prop) do --name for championship
if label==nil then
local lang_WD = p2561.mainsnak.datavalue.value.language
if wiki == lang_WD then
local nametemp = p2561.mainsnak.datavalue.value.text
if timeOfRace~= nil then
local q = p2561.qualifiers
if q then
local temp = checktime(nametemp,q,timeOfRace)
if temp then label = nametemp end--if the time is correct than it is finished
else
label = nametemp
arlabel = label
end
end
end
end
end
end
if label==nil then
label=getLabelFallback(instanceOf,lang_priority) --the case of 'ar' should be handled in lang_priority
if not label then
label=getLabelFallback(entityID,lang_priority) or ''
end
end
if Sitelink==nil and entity_type~=0 then --only if no link to the race direct
Sitelink=wikibase.getSitelink(instanceOf)
end
if Sitelink==nil and entity_type==0 then --only for champ
local temp=firstValue(entityID, 'P361','id') --temp is NC France 2019 for instance
if temp then
Sitelink= wikibase.getSitelink(temp)
end
if Sitelink == nil then
local temp2=firstValue(entityID, 'P31','id') -- French NC Men ITT
if temp2 then
Sitelink= wikibase.getSitelink(temp2)
if Sitelink == nil then
local temp3=firstValue(temp2, 'P361','id') -- French NC ITT
if not temp3 then temp3=firstValue(temp2, 'P31','id') end
if temp3 then
Sitelink= wikibase.getSitelink(temp3)
if Sitelink == nil then
local temp4=firstValue(temp3, 'P361','id') -- French NC
if not temp4 then temp4=firstValue(temp3, 'P31','id') end
if temp4 then
Sitelink= wikibase.getSitelink(temp4)
end
end
end
end
end
end
end
end
--affect the label
if label==nil then
label=getLabelFallback(entityID,lang_priority) or ''
end
--look for link to the race if nothing
--if different languages have to be added, a language table can be created
if entity_type==2 then
if functionName~=nil then --calendar=nil
if wiki == 'fr' then prefix= translate("victories",1)..', ' --general classification
elseif wiki == 'ar' then postfix ='، '..translate("victories",1)
else postfix = ', '..translate("victories",1)
end
end
elseif entity_type=='stage' then
--how to write "stage, " is concentrated in one function
local commaTable=commaStage(stageID, label)
prefix= commaTable["prefix"]
postfix=commaTable["postfix"]
end
if Sitelink == nil then
if wiki == 'ar' then
label = make_IllWD2_link(entityID,arlabel,label)
end
return prefix..label..postfix
elseif stage_link then
return '[['..Sitelink..'|'..prefix..label..postfix..']]'
else
return prefix..'[['..Sitelink..'|'..label..']]'..postfix
end
end
--look for the circuitID to create a link as [[World Tour|1.UWT]]
--a bit redundant with classLink which needs less computation
--for infobox classLink gives enough info
local function classToCircuit(classID, entityID, child, q)
local displayedCircuitID, circuitID
if classID then
if classID=='Q23005601' or classID=='Q23005603' then --1WWT 2WWT clear
displayedCircuitID = 'Q21075974'
elseif classID=='Q22231106' or classID=='Q22231107' then --1UWT 2UWT clear
displayedCircuitID = 'Q635366'
else --we have to look in the item
if child then --for instance Flèche wallonne 2020
for _, p361 in statements(entityID, 'P361') do
circuitID = p361.mainsnak.datavalue.value.id
for _, p31 in statements(circuitID, 'P31') do --is it a UCI circuit?
parentCircuitID = p31.mainsnak.datavalue.value.id
if data.UCI_Circuits[parentCircuitID] then
displayedCircuitID=circuitID
end
end
end
else --for instance Flèche wallonne
if q then
if q.P118 and q.P118[1].snaktype == 'value' and q.P118[1].datavalue.value.id then --fallback
displayedCircuitID = q.P118[1].datavalue.value.id
elseif q.P642 and q.P642[1].snaktype == 'value' and q.P642[1].datavalue.value.id then --fallback
displayedCircuitID = q.P642[1].datavalue.value.id
end
end
end
end
end
return displayedCircuitID
end
local function getStartEndfromQuali(q) --return sTime and eTime as date
local sTime, eTime
if q then
if q.P580 and q.P580[1] and q.P580[1].snaktype == 'value' then -- P580 is start time
sTime = q.P580[1].datavalue.value.time
end
if q.P582 and q.P582[1] and q.P582[1].snaktype == 'value' then -- P582 is end time
eTime = q.P582[1].datavalue.value.time
end
end
return sTime, eTime
end
local function funcDateFigure(date,mode)
local y, m = string.match(date, "(%d+)-(%d+)-%d+")
if mode=='Y' or m=='00' or not m then
return y
elseif y then
return string.gsub(m,'0','').."."..y
else
return nil
end
end
local function getPeriodSubSub(sTime, eTime, startTime,endTime,brackets)
local period
if sTime and eTime then
if startTime==endTime then
period=startTime --only (1990)
else
period=startTime .. '-'..endTime
end
elseif sTime then
period=startTime .. '-'
elseif eTime then
period='-'..endTime
else
period=""
end
if brackets and period~="" then
period="("..period..")"
end
return period
end
local function getPeriodSub(sTime, eTime, brackets)
local startTime, endTime, y, m, y2, m2
if sTime then
y, m = string.match(sTime, "(%d+)-(%d+)-%d+")
if m=='00' or m=='01' then
startTime= funcDateFigure(sTime, 'Y')
else
startTime= funcDateFigure(sTime,'m')
end
end
if eTime then
y2, m2 = string.match(eTime, "(%d+)-(%d+)-%d+")
if m2=='00' or m2=='12' then
endTime=funcDateFigure(eTime, 'Y')
else
endTime=funcDateFigure(eTime, 'm')
end
end
return getPeriodSubSub(sTime, eTime, startTime,endTime,brackets)
end
local function getPeriodSub_season(sTime, eTime, brackets)
local startTime, endTime
if sTime and eTime then
startTime, endTime = getStartEndTime(sTime, eTime, 'small')
elseif sTime then
startTime=funcDate(sTime, 'small')
elseif eTime then
endTime=funcDate(eTime, 'small')
end
return getPeriodSubSub(sTime, eTime, startTime,endTime,brackets)
end
-- for display period with only year, for instance (2020-2021)
local function getPeriod(q, brackets,season)
local sTime, eTime = getStartEndfromQuali(q)
if season then
return getPeriodSub_season(sTime, eTime, brackets), sTime
else
return getPeriodSub(sTime, eTime, brackets), sTime
end
end
-- For infobox
local function getClass(entityID)
local classLink, circuitID, circuitLink
local classTable={}
for ii, p279 in statements(entityID, 'P279') do
if p279 and p279.mainsnak.snaktype == 'value' then
local classID = p279.mainsnak.datavalue.value.id
if data.class_dic[classID]~=nil then
circuitID=classToCircuit(classID, entityID, false, p279.qualifiers)
classLink=classLinkFn(classID,circuitID)
if classLink then
local period, sTime=getPeriod(p279.qualifiers, true)
local classStr = classLink .. " <small>"..period.."</small>"
table.insert(classTable, {sTime, classStr, circuitID})
end
end
end
end
if #classTable~=0 then
table.sort(classTable, function(a, b) return a[1] < b[1] end)
end
for _, class in pairs(classTable) do
if not str then str='' else str=str..'<br>' end
str=str..class[2]
if class[3] then
circuitLink=WPlinkpure(class[3])
end
end
return str, circuitLink, #classTable
end
local function fn_race(entityID,displayed_class,display_class,timeOfRace, functionName,country)--return link to the race and class
--first function read from victory main
local Sitelink, entity_type, classID, stageID, race_tCell, class_tCell, parentID
for _, p31 in statements(entityID, 'P31') do
if data.stages[p31.mainsnak.datavalue.value.id] then
entity_type = 'stage' --then the class is one stage above!
parentID = getParentID(entityID)
classID=firstValue(parentID, 'P279', 'id')
stageID= entityID --everything slide from one rank
entityID = parentID
end
end
--Now we have the class and know the type of race it is
if entity_type == 'stage' then
Sitelink=getMainRaceLink(entityID,entity_type,stageID, functionName,timeOfRace)
else
classID=firstValue(entityID, 'P279', 'id')
Sitelink=getMainRaceLink(entityID,data.class_dic[classID],nil, functionName,timeOfRace)
end
if country~=false then
local tCell=mw.html.create('td'):cssText("text-align:".. textalign ..";padding:0 2.3em"):wikitext(Sitelink)
race_tCell=tostring(tCell)
else
race_tCell=Sitelink --already opened
end
if display_class == true and classID~=nil and (displayed_class==nil or displayed_class[classID]~=nil) then
local circuitID=classToCircuit(classID, entityID, true,nil)
local classLink=classLinkFn(classID,circuitID) --return '' worst case
class_tCell=mw.html.create('td')
:attr('data-sort-value',data.class_sort[classID]) --sortkey
:cssText("text-align:center;padding:0 0.5em")
:wikitext(classLink)
end
return parentID, race_tCell, class_tCell
end
local function fn_rider(lf,entityID,timeOfRace,display_team,only_winner,country)
local winners, countrytemp, result
local WDlink_on = (wiki == "mk" or wiki == "ja")
local thereisawinner=false
if only_winner == 1 then
winners = {Q20882667 = '', Q20882747=''} -- first, general or stage
elseif only_winner == 0 then
winners = { Q20882667 = '', Q20882668 = '',Q20882669 = ''} -- Q20882668 is 'second overall'
else --3
winners = { Q47640757='' } -- World Tour -- name not used here
end
if country==nil then countrytemp=false else countrytemp=country end
winner(lf,entityID, winners, timeOfRace, countrytemp, WDlink_on, display_team, true)
local tCell=mw.html.create('td'):css("text-align:".. textalign ..";padding:0 0.5em")
if only_winner == 0 then
tCell:wikitext(winners.Q20882667)
result=tostring(tCell)
tCell=mw.html.create('td'):css("text-align:".. textalign ..";padding:0 0.5em"):wikitext(winners.Q20882668)
result=result..tostring(tCell)
tCell=mw.html.create('td'):css("text-align:".. textalign ..";padding:0 0.5em"):wikitext(winners.Q20882669)
return result..tostring(tCell)
else
local tempwinner
if only_winner == 1 then
if winners.Q20882667~=nil and winners.Q20882667~='' then
tempwinner=winners.Q20882667
else
tempwinner=winners.Q20882747
end
else
tempwinner=winners.Q47640757
end
if tempwinner~='' and tempwinner~=nil then thereisawinner=true end
return tCell:wikitext(tempwinner), thereisawinner
end
end
local function compareDate(tdate) --test future
if tdate then
local today=os.date("*t")
local _, _, y, m, d = string.find(tdate, "(%d+)%p(%d+)%p(%d+)")
local tYear=tonumber(y)
local tMonth=tonumber(m)
local tDay=tonumber(d)
if tYear>today['year'] then
return true
elseif tYear<today['year'] then
return false --the last race is the future
else
if tMonth>today['month'] then
return true
elseif tMonth<today['month'] then
return false
else
if tDay>today['day'] then
return true
elseif tDay<today['day'] then
return false
else
return false --arbitrary
end
end
end
else
return false --arbitrary
end
end
local function calculateAge(birthDate, endDate) --test future
local eYear, eMonth, eDay
local longestcontractyears=10
if birthDate then
if not endDate then
local today=os.date("*t")
eYear=today['year']
eMonth=today['month']
eDay=today['day']
else
local _, _, y, m, d = string.find(endDate, "(%d+)%p(%d+)%p(%d+)")
eYear=tonumber(y)
eMonth=tonumber(m)
eDay=tonumber(d)
end
local _, _, y, m, d = string.find(birthDate, "(%d+)%p(%d+)%p(%d+)")
local tYear=tonumber(y)
local tMonth=tonumber(m)
local tDay=tonumber(d)
local alreadyThisYear
if eMonth>tMonth then
alreadyThisYear=true
elseif eMonth<tMonth then
alreadyThisYear=false
else
if eDay>tDay then
alreadyThisYear=true
elseif eDay<tDay then
alreadyThisYear=false
else
alreadyThisYear=true
end
end
if alreadyThisYear then
return eYear-tYear, tYear, eYear+longestcontractyears
else
return eYear-tYear-1, tYear, eYear+longestcontractyears
end
else
return 0, tYear, eYear+longestcontractyears
end
end
local function evaluateWinnerMax(t)
local winners = t.vainqueur
local result
local most_wins = 0
local most_wins_ID = {}
for winnerID, winner in pairs(winners) do
if winner.count > most_wins then
most_wins = winner.count
most_wins_ID = { winnerID }
elseif winner.count == most_wins then
most_wins_ID[#most_wins_ID + 1] = winnerID
end
end
if most_wins > 1 then
for _, id in pairs(most_wins_ID) do
if not result then
result=winners[id].link
else
result=result.."<br>"..winners[id].link
end
end
local _, gen_singular, gen_plural=plural(most_wins)
if gen_singular then --slavic plural, 1 victory is not displayed
word_victory=translate("raceinfobox",29)
elseif gen_plural then
word_victory=translate("raceinfobox",30)
else
word_victory=translate("raceinfobox",32) --singular
end
result=result.."<br>("..tostring(most_wins).." "..word_victory..")"
end
t.maxWinner=result
end
local function listOfWinners(itemID,t, team,lf, mandatory_prop)
local winners = { Q20882667 = '',}-- Q20882667 is 'overall winner general classification'
local winnersId={ Q20882667 = '',}--to detect disqualification
local WDlink_on, sitelink
if wiki == "mk" or wiki == "ja" or wiki == "ru" then WDlink_on = true else WDlink_on = false end
-- Get the date to sort the editions
for _, p527 in statements(itemID, 'P527') do --_, p527
local raceDate, year, raceID, entity_race, a, b
raceId = p527.mainsnak.datavalue.value.id -- Qnumbers of the parts of a tour
raceDate=getTimeOfRace(raceId)
table.insert(t.race, { raceId=raceId, raceDate=raceDate, future=compareDate(raceDate)} ) --check if future
table.sort(t.race, function(a,b) return a['raceDate'] < b['raceDate'] end) -- t.race is sorted after year
end
--look for the next race
local lastRunEdition, lastEditionDate, nextEdition
for num, race in ipairs(t.race) do
if race['future'] then
nextEdition=num
break
end
end
--Get the winners
local numberOfEditions=0
local lastWinner, winnerId
if not team then --for race, a test shall be performed
for num=1,#t.race do
winners.Q20882667=''
winnersId.Q20882667=''
winner(lf,t.race[num]['raceId'], winners, t.race[num]['raceDate'], false, WDlink_on, nil, nil, winnersId )
if t.race[num]['future']==false then --in the past
if winnersId.Q20882667~="Q30108381" and winnersId.Q20882667~="Q54806642" then --cancelled
numberOfEditions=numberOfEditions+1
lastRunEdition=num
lastEditionDate=t.race[num]['raceDate']
lastWinner=winners.Q20882667
end
end
winnerId=winnersId.Q20882667
if winnerId~=nil and winnerId~='' and winnerId~='Q666' and winnerId~='Q30108381' and winnersId.Q20882667~="Q54806642" then --code for disqualification
if not t.vainqueur[winnerId] then
t.vainqueur[winnerId]={}
t.vainqueur[winnerId].link=winners.Q20882667
t.vainqueur[winnerId].count=0
end
t.vainqueur[winnerId].count=t.vainqueur[winnerId].count+1
end
end
else --for team the check is lighter
for num=1,#t.race do
if t.race[num]['future']==false then --in the past
if mandatory_prop==nil then
numberOfEditions=num
lastRunEdition=num
lastEditionDate=t.race[num]['raceDate']
else
local ss = wikibase.getAllStatements(t.race[num]['raceId'], mandatory_prop)
if #ss >0 then
numberOfEditions=num
lastRunEdition=num
lastEditionDate=t.race[num]['raceDate']
end
end
end
end
end
local monthId=firstValue(itemID, 'P2922','id')
if monthId then
t.lastEditionMonth=getLabelFallback(monthId) or ''
else
t.lastEditionMonth=contentLanguage:formatDate("M", lastEditionDate)
end
if lastEditionDate then
t.lastEditionYear=funcDate(lastEditionDate,"onlyyear")
end
t.numberOfEditions=numberOfEditions
if not team then evaluateWinnerMax(t) end
if lastRunEdition then
t.lastWinner=lastWinner or '' --t.vainqueur[lastRunEdition]['link']
t.lastID=t.race[lastRunEdition]['raceId']
sitelink = wikibase.getSitelink(t.lastID)
if sitelink ~= nil then
t.lastLink = "[[" .. sitelink .. "]]"
else
t.lastLink = nil
end
end
if nextEdition then
t.nextID=t.race[nextEdition]['raceId']
sitelink = wikibase.getSitelink(t.nextID)
if sitelink ~= nil then
t.nextLink = "[[" .. sitelink .. "]]"
else
t.nextLink = nil
end
end
end
local function getPeriodicity(itemID, t)
local p = wikibase.getBestStatements(itemID, 'P2257')
if p[1] and p[1].mainsnak.snaktype == 'value' then
local period=p[1].mainsnak.datavalue.value.amount
local periodunit=p[1].mainsnak.datavalue.value.unit
if tonumber(period)==1 and periodunit == 'http://www.wikidata.org/entity/Q577' then
return translate("raceinfobox",1).." ("..t.lastEditionMonth ..")"
elseif tonumber(period)==1 and periodunit == 'http://www.wikidata.org/entity/Q5151' then
return translate("raceinfobox",2)
else
return nil
end
else
return nil
end
end
local function getType(itemID)
local result, typeID
typeID =firstValue(itemID, 'P31', 'id')
if typeID ~= nil then
if typeID=="Q2912397" and wiki=="fr" then
result="[[Cyclisme_sur_route#Épreuve_d'un_jour|Course d'un jour]]"
else
result=WPlinkpure(typeID)
end
end --else result=nil
return result
end
local function getFormerNames(itemID, PID, season)
local listOfNames={}
local officialname,language
local kk=1
while #listOfNames == 0 and kk<=#lang_priority do
lang=lang_priority[kk]
kk=kk+1
for _, prop in ipairs({PID}) do
for _, p1813 in statements(itemID, prop) do
language = p1813.mainsnak.datavalue.value.language
officialname = p1813.mainsnak.datavalue.value.text
if lang==language then --only exact language
local period, sTime=getPeriod(p1813.qualifiers, nil, season)
if not sTime then sTime="+1900-01-01T00:00:00Z" end --first
table.insert(listOfNames,{sTime, period, officialname, language})
end
end
end
end
table.sort(listOfNames, function(a, b) return a[1] < b[1] end)
return listOfNames
end
local function officialSite(itemID)
local url=firstValue(itemID, 'P856')
if url then
return '['..url.." "..translate("raceinfobox",3)..']'
end
return nil
end
local function checkkm(p)
local km, unit
if p[1] and p[1].mainsnak.snaktype == 'value' then
km = tonumber(p[1].mainsnak.datavalue.value.amount)
unit = p[1].mainsnak.datavalue.value.unit
if unit == 'http://www.wikidata.org/entity/Q828224' then
return km
end
end
return nil
end
local function checkm(p, in_cm)
local m, unit, res
if p[1] and p[1].mainsnak.snaktype == 'value' then
m = tonumber(p[1].mainsnak.datavalue.value.amount)
unit = p[1].mainsnak.datavalue.value.unit
if unit == 'http://www.wikidata.org/entity/Q11573' then
res=m
elseif unit=='http://www.wikidata.org/entity/Q174728' then --cm
res=m*0.01
end
if res then
if in_cm then
res=res*100
end
return res
end
end
return nil
end
local function checkkmh(p)
if p[1] and p[1].mainsnak.snaktype == 'value' then
kmh = tonumber(p[1].mainsnak.datavalue.value.amount)
unit = p[1].mainsnak.datavalue.value.unit
if unit == 'http://www.wikidata.org/entity/Q180154' then -- Q180154 is 'kilometre per hour'
return kmh
end
end
return nil
end
local function checkkg(p)
local kg, unit
if p[1] and p[1].mainsnak.snaktype == 'value' then
kg = tonumber(p[1].mainsnak.datavalue.value.amount)
unit = p[1].mainsnak.datavalue.value.unit
if unit == 'http://www.wikidata.org/entity/Q11570' then
return kg
end
end
return nil
end
local function formatNumber(e, addUnit, trans)
local text
if e then
text = contentLanguage:formatNum(e)
if wiki == 'fo' then
text = string.gsub(text, "%.", ",")
end
if addUnit then
local t=translate("unit",trans)
if string.find( t," ")==1 then
text = text ..t
else
text = text .. ' ' ..t
end
end
end
return text
end
local function getHeight(entityID, in_cm)
local p = mw.wikibase.getBestStatements(entityID, 'P2048')
if in_cm then
return formatNumber(checkm(p, in_cm), true, 11)
else
return formatNumber(checkm(p, in_cm), true, 9)
end
end
local function getWeight(entityID)
local p = mw.wikibase.getBestStatements(entityID, 'P2067')
return formatNumber(checkkg(p), true, 10)
end
local function getDistance(raceID, addUnit)
local p = mw.wikibase.getBestStatements(raceID, 'P3157') -- P3157 is 'event distance'
local km =checkkm(p)
if not km then --for stage race we can sum the distances from each stage
local stagep, tempkm
for _, p527 in statements(raceID,'P527') do
stagep=mw.wikibase.getBestStatements(p527.mainsnak.datavalue.value.id, 'P3157')
tempkm=checkkm(stagep)
if tempkm then
if not km then km=0 end
km=km+tempkm
end
end
end
return formatNumber(km, addUnit, 8), km
end
local function getElevation(raceID)
local p =mw.wikibase.getBestStatements(raceID, 'P7297')
return formatNumber(checkm(p), true, 9)
end
local function getSpeed(raceID, addUnit,kmdistance, property)
local timeOfRace
local p = mw.wikibase.getBestStatements(raceID, 'P2052') -- P2052 is 'speed'
local kmh=checkkmh(p)
if not kmh and kmdistance then --calculate speed
local p2321= wikibase.getBestStatements(raceID, property) --winner supposed to be first of overall classification
if p2321 and p2321[1] and p2321[1].mainsnak.snaktype == 'value' then
local q = p2321[1].qualifiers
if q and q.P1352 and q.P1352[1].snaktype == 'value' then --rank
for _, q1352 in pairs(q.P1352) do
rank = tonumber(q1352.datavalue.value.amount)
end
if rank == 1 then
timeOfRace=qualifieramount(p2321[1], 'P2781') --get time
end
end
if timeOfRace then
kmh=math.modf(1000*kmdistance/(timeOfRace/3600))/1000
end
end
end
return formatNumber(kmh, addUnit, 5)
end
local function getGenderCode(riderID, default)
local gender=default -- default is for teams, n or f
local g = firstValue(riderID, 'P21', 'id')
if g == 'Q6581097' then gender = 'm' -- Male
elseif g == 'Q6581072' then gender = 'f' -- Female
elseif g == 'Q1052281' then gender = 't' -- Transgenre
end
return gender
end
function number(gender, b, wiki)
local str
if b==nil or b=="" then return "" end
if wiki=="ar" then
str = b
elseif wiki == "ca" then
if b==1 then str = b.."r"
elseif b==2 then str = b.."n"
elseif b==3 then str = b.."r"
elseif b==4 then str = b.."t"
else str = b.."è"
end
elseif wiki=="es" then
if gender == 'm' or gender == 'n' then str = b..".º"
elseif gender == 'f' then str = b..".ª"
else str = b.."."
end
elseif wiki=="fr" then
if b==1 then
if gender == 'm' then str="1<sup>er</sup>"
elseif gender == 'f' or gender == 'n' then str="1<sup>re</sup>"
else str="1<sup>e</sup>"
end
else str=b.."<sup>e</sup>"
end
elseif wiki=="nl" then str=b.."e"
elseif wiki=="ru" then str=b.."-й"
elseif wiki=="eo" then str=b.."-a"
elseif wiki=="ast" then
if gender == 'm' or gender == 'n' then str = b.."ᵘ"
elseif gender == 'f' then str = b.."ª"
else str = b.."."
end
else str = b .. ". "
end
return str
end
local function calculateTime(t)
local time = tonumber(t)
local h, m, s = 0, 0, 0
local str = ''
if time == nil then return '' end
if time < 60 then s = time
elseif time < 3600 then m = math.modf(time/60) s = time - m*60
else h = math.modf(time/3600) m = math.modf((time - h*3600)/60) s = time - h*3600 - m*60
end
if h>0 then str = str..mw.ustring.format ('%i'..translate("unit",2), h) end
if m>=0 and h>0 then str = str.. mw.ustring.format('%02i'..translate("unit",3), m) end
if m>0 and h==0 then str = str.. mw.ustring.format('%i'..translate("unit",3), m) end
if s>=0 and (h>0 or m>0) then str = str.. mw.ustring.format('%02i'..translate("unit",4), s) end
if s>=0 and h==0 and m==0 then str = str.. mw.ustring.format('%i'..translate("unit",4), s) end
return str --time..': '..h..' '..m..' '..s
end
local function func_error_message(x)
local l10nDef = {
["fr"] = {"La propriété <1> est manquante dans l'item <2> (<3>)"},
["en"] = {'Property <1> is missing in item "<2>" (<3>)'},
["ar"] = {'الخاصية <1> غير موجودة في العنصر "<2>" (<3>)'},
}
local l10n = l10nDef[wiki]
if not l10n then l10n = l10nDef["en"] end -- default
return l10n[x]
end
local function getMissingLabelTrackingCategory()
local l10nDef = {
["cs"] = '[[Kategorie:Údržba:Doplnit štítek na Wikidatech]]',
["lv"] = '[[Category:Vikidatos trūkst nosaukuma latviešu valodā]]',
["he"] = '[[קטגוריה:ויקינתונים:ערכים חסרי תווית בעברית: קבוצת אופניים]]',
}
local l10n = l10nDef[wiki]
if not l10n then
l10n = ''
end
return l10n
end
local function getStageLabel(inp)
local a
local b=''
local this_label=''
if inp then
a, _ = string.gsub(inp, "%a", "") -- 20, not 20a
if string.find(inp, "%a") then
b = string.sub(inp, string.find(inp, "%a"))
end
if inp == "0" then
this_label = translate("func_prologue",1)
else
this_label = stageLink(inp, a, b)
end
end
return this_label
end
--[[ Make a table row for infoboxes with links to previous and next ]]
local function getPreviousNextLine(raceID, stage)
local previousID = firstValue(raceID, 'P155', 'id') -- P155 is 'follows'
local nextID = firstValue(raceID, 'P156', 'id') -- P156 is 'followed by'
if not nextID or not previousID then
for _, s in statements(raceID, 'P3450') do -- for items using P3450
local q = s.qualifiers
if q then
if not previousID and q.P155 and q.P155[1] and q.P155[1].snaktype == 'value' then
previousID = q.P155[1].datavalue.value.id
end
if not nextID and q.P156 and q.P156[1] and q.P156[1].snaktype == 'value' then
nextID = q.P156[1].datavalue.value.id
end
end
end
end
if not previousID and not nextID then
return ''
end
local previousText, nextText = '', ''
local direction = contentLanguage:getDir()
local previous_sign = (direction == 'ltr') and '◀' or '▶'
local next_sign = (direction == 'ltr') and '▶' or '◀'
local this_label
if previousID then
if stage then
local series_ordinal= firstValue(previousID, 'P1545', 'value')
this_label=getStageLabel(series_ordinal)
else
this_label = getYear(previousID)
end
local link = wikibase.getSitelink(previousID)
if link then
previousText = '<span style="color:#3366CC">[[' .. link .. '| ' .. previous_sign .. this_label .. ']]</span>'
else
previousText = '<span style="color:#3366CC">' .. previous_sign .. '</span> ' .. this_label
end
end
if nextID then
if stage then
local series_ordinal= firstValue(nextID, 'P1545', 'value')
this_label=getStageLabel(series_ordinal)
else
this_label = getYear(nextID)
end
local link = wikibase.getSitelink(nextID)
if link then
nextText = '<span style="color:#3366CC">[[' .. link .. '|' .. this_label .. next_sign .. ']]</span>'
else
nextText = this_label .. ' <span style="color:#3366CC">' .. next_sign .. '</span>'
end
end
local direction = contentLanguage:getDir()
local outTable = mw.html.create('tr')
local tCell=outTable:tag('td')
tCell:cssText("text-align:" .. ((direction == 'ltr') and 'left' or 'right')):wikitext(previousText)
if stage ~= nil and wiki=="ar" then
tCell:css('width','50%')
end
tCell=outTable:tag('td')
:cssText("text-align:" .. ((direction == 'ltr') and 'right' or 'left')):wikitext( nextText)
if stage ~= nil and wiki=="ar" then
tCell:css('width','50%')
end
return outTable
end
--== Functions for infobox
-- functions for infoboxs
local function get_others_dic()
return {
{ name = translate("infobox",29,w_race)}, -- picture
{ name = translate("infobox",30,w_race)}, -- caption
{ name = translate("infobox",31,w_race)}, -- map
{ name = 'sectional'}, -- sectional
{ name = translate("infobox",30,w_race)}, -- caption map
{ name = translate("infobox",30,w_race)}, -- caption sectional
}
end
local function infoGetOthers(others, entityID)
if not others[1].content then --picture
others[1].content, others[2].content = getLogo(entityID)
if not others[1].content then
others[1].content, others[2].content = getImage(entityID) -- picture, caption
end
end
if not others[3].content then -- map
others[3].content, others[5].content = getMap(entityID) -- P242 is 'locator map image'
end
if not others[4].content then -- map
others[4].content, others[6].content = getSectionalView(entityID) -- sectional_view
end
end
local function infoGetPlaceOrCountry(details,index, entityID, timeOfRace, PID) --generalized infoGetCountry
if not details[index].content then -- country
-- This function gives countries where the race take place
local place = {}
if not place[1] then
for _, p17 in statements(entityID, PID) do -- P17 is 'country'
local countryID = p17.mainsnak.datavalue.value.id
if PID=='P17' then
place[#place + 1] = flag(countryID, timeOfRace) .. ' ' .. getCountryName(countryID)
else
place[#place + 1] = wikibase.getLabel(countryID)
end
end
end
if place[1] then
if #place > 1 then
details[index].name = details[index].name_plural
end
details[index].content = table.concat(place, '<br/>')
end
end
end
local function infoGetPlace(details,index, entityID, timeOfRace)
infoGetPlaceOrCountry(details,index, entityID, timeOfRace, "P276")
end
local function infoGetCountry(details,index, entityID, timeOfRace)
infoGetPlaceOrCountry(details,index, entityID, timeOfRace, "P17")
end
local function infoGetStartEnd(details,index, entityID, timeOfRace)
if not details[index].content then -- start place
local place = firstValue(entityID, 'P1427', 'id') -- P1427 is 'start point'
details[index].content = place and getPlaceLink(place, timeOfRace)
end
if not details[index+1].content then -- end place
local place = firstValue(entityID, 'P1444', 'id') -- P1444 is 'destination point'
details[index+1].content = place and getPlaceLink(place, timeOfRace)
end
end
local function infoGetParticipants(details,index, entityID)
-- Function that give the number of cyclists at the beginning and at the finishing of a race
for _, p1132 in statements(entityID, 'P1132') do -- P1132 is 'number of participants'
local amount = tonumber(p1132.mainsnak.datavalue.value.amount) -- tonumber to remove starting '+'
for _, q in qualifiers(p1132, 'P276') do -- P276 is 'location'
local location = q.value.id
if location == "Q529711" then -- Q529711 is 'beginning'
if not details[index].content then details[index].content = amount end -- participants at start
elseif location == "Q12769393" then -- Q12769393 is 'end'
if not details[index+1].content then details[index+1].content = amount end -- participants at end
end
end
end
end
local function infoInitTab(width, name, icon, cellpadding)
if width==nil then width= '320px' end
local tab = mw.html.create('table'):addClass('infobox')
if wiki == "eo" then
tab:cssText(standardtablecss):css('width','23em')
else
cellpadding=tostring(cellpadding or 4)
tab:attr('cellpadding',cellpadding)
:attr('cellspacing','0')
:cssText(standardtablecss)
:cssText("float:"..floatinfobox.."; max-width:"..width)
end
local tCell=tab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','2')
:cssText('border-bottom:5px solid var(--background-color-base, #fff); color:inherit; font-size:175%; text-align:center')
:css('background-color',backgroundColor)
local topTable = tCell:tag('table')
:cssText('width:100%')
local tRow=topTable:tag('tr')
tRow:tag('td'):wikitext(name or '')
tRow:tag('td'):wikitext(icon or '')
return tab
end
local function addARow(name, content)
local tRow
if content then
tRow= mw.html.create('tr'):css('vertical-align','top')
tRow:tag('td'):css('width','40%'):css('font-weight','bold')
:wikitext(name)
tRow:tag('td'):wikitext(content)
end
return tRow
end
local function addATitle(title)
local tRow
if title then
tRow= mw.html.create('tr'):tag('td'):attr('colspan','2')
:css('text-align','center')
:css('background-color',backgroundColor)
:css('font-weight','bold')
:css('color', 'inherit')
:wikitext(title)
end
return tRow
end
local function infoFillOthersDetails(tab, others, details,title, pxmax)
if not pxmax then
pxmax="300px"
end
if others and others[1].content then -- picture
tab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','2'):css('text-align','center')
:wikitext("[[File:" .. others[1].content .."|center|"..pxmax.."]]")
if others and others[2].content then -- caption
tab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','2'):css('text-align','center'):css('font-size','80%')
:wikitext(others[2].content)
end
end
if details then
tab:node(addATitle(title))
for _, row in ipairs(details) do
tab:node(addARow(row.name, row.content)) --node check itself if nil
end
end
end
local function infoFillOthersMap(tab, others)
if others[3].content then -- map
tab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','2'):css('text-align','center')
:wikitext("[[File:".. others[3].content .. "|center|300px]]")
if others[5].content then -- caption
tab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','2'):css('text-align','center'):css('font-size','80%')
:wikitext(others[5].content)
end
end
if others[4].content then -- map
tab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','2'):css('text-align','center')
:wikitext("[[File:".. others[4].content .. "|center|300px]]")
if others[6].content then -- caption
tab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','2'):css('text-align','center'):css('font-size','80%')
:wikitext(others[6].content)
end
end
end
local function wdDoc(tab, s, translation, ID)
local tCell=tab:tag('tr'):tag('td')
local tC, link
local commons_cat=firstValue(ID, 'P373', 'id')
if commons_cat then
commons_cat=string.gsub(commons_cat, '%s', '_')
local icon="[[File:Commons-logo.svg|12px|link=https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:"..commons_cat.."]]"
tC=tCell:cssText('text-align:left; border-top:3px solid '..backgroundColor..'; font-size:93%')
:wikitext(icon):tag('td')
else
tC=tCell:attr('colspan','2')
end
if wiki == "ar" then
link = wdLink(ID) .." [[" .. s .. "|" .. translation .. "]]"
else
link = "[[" .. s .. "|" .. translation .. "]] "..wdLink(ID)
end
tC:cssText('text-align:right; border-top:3px solid '..backgroundColor..'; font-size:93%')
:wikitext(link)
end
local function listWPlink(details, index, entityID, PID, bool_link)
local org={}
for _, p in statements(entityID, PID) do
if p and p.mainsnak.snaktype == 'value' then
if bool_link then
table.insert(org,WPlinkpure(p.mainsnak.datavalue.value.id))
else
local label=wikibase.getLabelByLang(p.mainsnak.datavalue.value.id, wiki)
table.insert(org,label)
end
end
end
if org[1] then
if #org > 1 then
details[index].name = details[index].name_plural
end
details[index].content = table.concat(org, '<br/>')
end
end
--Display in a chronological order fields in a table
local function listWPlinkChrono(details, index, entityID, listOfProperty, option, initialYear, display_flag, comma,season)
local period, sTime, value, ID, temp
local list={}
if not initialYear then initialYear="1900" end
if not details[index].content then
for _, prop in ipairs(listOfProperty) do
if #list==0 then --if P1532 is used P17 is not used
for _, p in statements(entityID, prop) do
if p and p.mainsnak.snaktype == 'value' then
ID=p.mainsnak.datavalue.value.id
if p.qualifiers then
period, sTime=getPeriod( p.qualifiers, true,season)
end
if not sTime then sTime="+"..initialYear.."-01-01T00:00:00Z" end --first
if option =='label' then
value=wikibase.getLabelByLang(ID, wiki)
elseif option == 'country' then
value=getCountryName(ID)
if display_flag then
value= flag(ID, sTime).." "..value
end
elseif option=='officialname' then
value=getOfficialName(ID, sTime,false) --official name is necessary because of continental team change in ProTeam
elseif option =='place' then
value=getPlaceLink(ID, sTime)
elseif option=='UCIcode' then
value=getTeamCodeCat(entityID, sTime) --! getTeamCodeCat uses teamID
elseif option=='money' then
local amount=p.mainsnak.datavalue.value.amount
local unit=p.mainsnak.datavalue.value.unit
value=dispmoney(amount, unit) or ''
else --rider
value=getRiderLink(ID, sTime)
end
if value then
table.insert(list,{sTime,period,value})
end
end
end
end
end
if #list ~=0 then
table.sort(list, function(a, b) return a[1] < b[1] end)
end
local separator='<br/>'
if comma then separator=', ' end
if list and #list==1 then
details[index].content=list[1][3] or ''
elseif list and #list~=0 then
details[index].name = details[index].name_plural
details[index].content=''
for _, v in pairs(list) do
temp=v[3] or ''
if v[2] then
temp=temp..' <small>'..v[2]..'</small>'..separator
else
temp=temp..separator
end
details[index].content=details[index].content..temp
end
end
end
end
-- == Functions for team roster
local function getReason(riderReason, riderRef, p527,timeOfRace,riderEnd,lf) --reason for end
local listofproperty={'P1642','P1643','P1534'}
local outTable={}
local seasonYear, endYear
if timeOfRace then
seasonYear=tonumber(string.sub(timeOfRace, 2, 5))
end
if riderEnd then
endYear=tonumber(string.sub(riderEnd, 2, 5))
end
--if not the last season, do not display the reason for end
if (riderReason == nil and (not endYear or
(seasonYear and endYear and (seasonYear== endYear)))) then --if no riderReason before then look for it, otherwise don't touch it
for _,v in ipairs(listofproperty) do
for _, q in qualifiers(p527, v) do
riderReason = q.value.id
end
end
if riderReason then
local label =string.gsub(getLabelFallback(riderReason,lang_priority), "%b()", "")
riderRef = getReference(lf,p527, 1)
riderReason = ', ' .. label
end
end
return riderReason, riderRef
end
local function getPosition(riderPosition,v)
local stagiaire
if riderPosition == nil then -- find the 'position' (P39) of a rider
for _, q in qualifiers(v, 'P39') do
stagiaire = q.value.id
local label = string.gsub(getLabelFallback(stagiaire,lang_priority), "%b()", "")
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q2328847')
if Sitelink then
riderPosition=', ' .. "[["..Sitelink .."|"..label.."]]"
else
riderPosition =', ' .. label
end
end
end
return riderPosition
end
local function trans(date, month, day)
if date ~= '' and date~=nil then
local _, _, y, m, d = string.find(date, "(%d+)-(%d+)-(%d+)")
if m == '00' then m = month end
if d == '00' then d = day end
date = '+'..y..'-'..m..'-'..d..'T00:00:00Z'
return date
end
return nil
end
local function parseDate(date, defaultYear, defaultMonth, defaultDay, errortext, etext)
local y, m, d
local date=trans(date, defaultMonth, defaultDay)
if not date then
date = '+'..defaultYear..'-'..defaultMonth..'-'..defaultDay..'T00:00:00Z'
y=defaultYear
m=defaultMonth
d=defaultDay
errortext=errortext..etext
else
_, _, y, m, d = string.find(date, "(%d+)-(%d+)-(%d+)")
if not y or y=="0000" then
y=defaultYear
errortext=errortext..etext
end
date = '+'..y..'-'..m..'-'..d..'T00:00:00Z'
end
return date, y, m, d, errortext
end
local function findLastName(label,wiki)
if not label then label = '' end
local _, count = string.gsub(label, " ", " ")
local names
local a,b,c,d = '', '', '', ''
local done = false
if count ~= nil then count = count + 1 else count = 1 end
if count > 1 then
if count == 2 then
if label ~= '' then
a, b = string.match(label, "(%S+)%s+(%S+)")
names = b..' '..a
end
else
local name_parts_mk = {'да', 'ди', 'де', 'Де', 'ла', 'Ле', 'тен', 'ван', 'Ван'}
local name_parts_ru = {'да', 'ди', 'де', 'Де', 'ла', 'Ле', 'тен', 'ван', 'Ван'}
local name_parts = {'da', 'de', 'di', 'De', 'la', 'Le', 'ten', 'van', 'Van'}
if count == 3 and label ~= '' then
a, b, c = string.match(label, "(%S+)%s+(%S+)%s+(%S+)")
if wiki == 'mk' then
for _,v in ipairs(name_parts_mk) do if b == v then names = b..' '..c..' '..a done = true break end end
elseif wiki == 'ru' then
for _,v in ipairs(name_parts_ru) do if b == v then names = b..' '..c..' '..a done = true break end end
else
for _,v in ipairs(name_parts) do if b == v then names = b..' '..c..' '..a done = true break end end
end
if not done then
names = tostring(c)..' '..tostring(a)..' '..tostring(b)
done = true
end
end
if count > 3 and label ~= '' then
a, b, c, d = string.match(label, "(%S+)%s+(%S+)%s+(%S+)%s+(%S+)")
if wiki == 'mk' then
for _,v in ipairs(name_parts_mk) do if c == v then names = c..' '..d..' '..a..' '..b done = true break end end
for _,v in ipairs(name_parts_mk) do if b == v then names = b..' '..c..' '..d..' '..a done = true break end end
elseif wiki == 'ru' then
for _,v in ipairs(name_parts_ru) do if c == v then names = c..' '..d..' '..a..' '..b done = true break end end
for _,v in ipairs(name_parts_ru) do if b == v then names = b..' '..c..' '..d..' '..a done = true break end end
else
for _,v in ipairs(name_parts) do if c == v then names = c..' '..d..' '..a..' '..b done = true break end end
for _,v in ipairs(name_parts) do if b == v then names = b..' '..c..' '..d..' '..a done = true break end end
end
if not done then names = label.."%"..b end --b..' '..c..' '..d..' '..a end
end
end
end
return names or ''
end
local function findSortKey(riderID, correctlanguage, wikiIsSlavic)
--find the last name to sort
if wikiIsSlavic and correctlanguage then
local label = wikibase.getLabelByLang(riderID, wiki)
if label then
local nametable = mw.text.split(label, ",")
if nametable[2] then --there is a coma so the lastname is first
return nametable[1]..nametable[2]
else --no coma
return findLastName(label,wiki)
end
end
end
--all other cases
label = getLabelFallback(riderID)
return findLastName(label,wiki)
end
--== V) Main functions ==
--=== A) Function race reference ===
local function race_reference(raceID,lf)
-- Allow to display the reference below the classifications --
local bases={
{"ProCyclingStats", "P2327", "http://www.procyclingstats.com/race.php?id="},
{"Cycling Quotient", "P2648", "http://www.cqranking.com/men/asp/gen/race.asp?raceid="},
{"Cycling Archives", "P2330", "http://www.cyclingarchives.com/ritfiche.php?ritid="},
{"Cycling Quotient", "P2708", "http://www.cqranking.com/women/asp/gen/race.asp?raceid="},
-- cycling team
{"ProCyclingStats", "P2328", "http://www.procyclingstats.com/team/"},
{"Cycling Quotient", "P2649", ""}, --The entire link is indicated in full
{"Cycling Archives", "P2331", "http://www.cyclingarchives.com/ploegfiche.php?id="}
}
local links = {}
local ref
for _, base in pairs(bases) do
local p = mw.wikibase.getBestStatements(raceID, base[2])
if p[1] and p[1].mainsnak.snaktype == 'value' then
if base[2]=="P2648" and p[1].mainsnak.datavalue.value=="1" then --code for general reference of results
ref=getReference(lf,p[1], 1)
if ref then table.insert(links, ref) end
else
table.insert(links, ' [' .. base[3] .. p[1].mainsnak.datavalue.value .. " " .. base[1] ..']')
end
end
end
if #links == 1 then
return translate("race_reference", 1) .. table.concat(links)
elseif #links > 1 then
return translate("race_reference", 2) .. table.concat(links)
else
return ''
end
end
--=== B) Calendar ===
function p.calendarcustom(frame)
local headers={2} --date
local calendarID, lf =get_and_checkID(frame)
local display_numbering=false --default
local country_column=2
if istrue(get_arg('display_numbering',frame)) then
display_numbering=true
table.insert(headers, 3)
country_column=3
end
--no_country modify the way the country is displayed
local no_country={}
if istrue(get_arg('no_country',frame)) or wiki == "ar" then
no_country={wiki}
end
-- country --
table.insert(headers, 5)
--race--
table.insert(headers, 4)
local display_class=false
if istrue(get_arg('display_class',frame)) or wiki == "ar" then
display_class=true
table.insert(headers, 6)
end
table.insert(headers, 7) --winner
local only_winner=1
if istrue(get_arg('podium',frame)) or wiki == "ar" then
only_winner =0
table.insert(headers, 8) --second
table.insert(headers, 9) --third
end
local display_leader=false
if istrue(get_arg('display_leader',frame)) then
display_leader=true
table.insert(headers, 10)
end
local display_team =false
if istrue(get_arg('display_team',frame)) then
display_team =true
end
local data_type={}
for ii=1,#headers do
table.insert(data_type,'')
end
local w_race=isWomenrace(calendarID)
local s = {
header_function = "calendar", -- translations are in function Calendar
header_1 = 1000, -- translation 1 in function Calendar is printed in the upper part of the table header
header_2 = headers,-- translations 2, 3, 4, 5, 6 in function Calendar are printed in this order
title=wikibase.getLabel(calendarID), -- in the lower part of the table header. The second value 3 in {4, 3} tells where the icon will go.
country_column = country_column,
data_sort_type = data_type, -- see https://meta.wikimedia.org/wiki/Help:Sorting
item = calendarID,
property = 'P527',
no_country = no_country,
only_winner = only_winner,
display_numbering = display_numbering,
displayed_class =nil,
display_team=display_team,
display_class=display_class,
display_leader= display_leader,
w_race=w_race,
lf=lf
}
return calendar_main(s, tableA(s))
end
function p.calendar(frame)
----- function to display UCI calendar of one year ----
----- based on WWTcalendar function -----
----- author: Mr. Ibrahem -----
local calendarID --determined later
local lf = get_lf(frame)
local UCI = data.UCIYearToQ
local header_1_tab = {["UWT"]=13 ,["europe"]=14 ,["asia"]=15,["america"]=16 ,["africa"]=17 ,["oceania"]=18, ["WWT"]=11, ["women"]=1, ["Pro"]=22}
local display_code_tab= {["UWT"]=1 ,["europe"]=2 ,["asia"]=2,["america"]=2 ,["africa"]=2 ,["oceania"]=2, ["WWT"]=1, ["women"]=2, ["Pro"]=2}
local header_1_number = 12
local tempdic, year, keyk, yeary
local tempdic1 = {
header_2 = {2, 3,5, 4, 7, 8, 9, 10},
only_winner =0,
display_numbering=true,
display_team=false,
display_class=false,
display_leader=true
}
local tempdic2 = {
header_2 = {2, 5, 4, 6, 7},
only_winner =1,
display_numbering=false,
display_team=true,
display_class=true,
display_leader=false
}
for key, v in pairs(UCI) do
year = get_arg(key,frame) --with lf does not work
if not calendarID and year then
if v[year] then
calendarID = v[year]
header_1_number = header_1_tab[key]
display_code = display_code_tab[key]
keyk=key
yeary=year
end
end
end
if wiki == "ar" then
if not (frame.args["code"] and frame.args["code"] == "2") then
display_code = 1
end
if calendarID == "" and frame.args.test then
calendarID = frame.args.test
end
end
if not calendarID or calendarID == "" then return "" end
if display_code == 1 then
tempdic=tempdic1
if keyk=="UWT" and tonumber(yeary) > 2018 then
tempdic.display_leader=false --no more leader after 2018
tempdic.header_2 ={2, 3,5, 4, 7, 8, 9}
end
else
tempdic=tempdic2
end
if istrue(get_arg('display_numbering',lf)) then
tempdic.display_numbering=true
elseif get_arg('display_numbering',lf) and istrue(get_arg('display_numbering',lf)) == nil then
tempdic.display_numbering=false
end
local w_race=isWomenrace(calendarID)
local s = {
header_function = "calendar", -- translations are in function Calendar
header_1 = header_1_number, -- t
header_2 = tempdic.header_2,
-- in the lower part of the table header. The second value 3 in {4, 3} tells where the icon will go.
country_column = 3,
data_sort_type ={'', 'unsortable', '', '', '','',''}, -- -- see https://meta.wikimedia.org/wiki/Help:Sorting
item = calendarID,
property = 'P527',
no_country = no_country_calendar,
only_winner = tempdic.only_winner,
display_numbering = tempdic.display_numbering,
displayed_class = nil, --all
display_team=tempdic.display_team,
display_class=tempdic.display_class,
display_leader=tempdic.display_leader,
w_race=w_race,
lf=lf
}
return calendar_main(s, tableA(s))
end
function calendar_main(s, resultTable)--Display the UCI women calendar of one year
local lf = s.lf
local calendarID=s.item
local t_Body ={}
local w_race=isWomenrace(calendarID)
local temp=firstValue(calendarID, s.property)
if not temp or temp=="" then
s.error_message = 2
if wiki == "ar" then return "" end
end
local country=getCountryBool(s.no_country)
----- Begin of the main part of the code
for kk, p527 in statements(calendarID, 'P527') do
local RaceID = p527.mainsnak.datavalue.value.id
---- Create a row ----
local timeOfRace, date_tCell, date_sortkey = fn_date(RaceID)
local parentID, race_tCell, class_tCell= fn_race(RaceID,s.displayed_class,s.display_class,timeOfRace,nil,country)
if race_tCell~=nil then --otherwise the class is not display
local country_flag, country_name, country_tCell=fn_country(RaceID, timeOfRace, country, race_tCell, parentID)
--create the table
local tRow = mw.html.create('tr'):cssText( "line-height: 1.8em; padding: 5px;")
tRow:node(date_tCell)
if s.display_numbering == true then
tRow:tag('td'):cssText("text-align:center;padding:0 0.5em"):wikitext(tostring(kk))
end
tRow:node(country_tCell)
if country then tRow:node(race_tCell) end
if class_tCell then tRow:node(class_tCell) end
local rider_tCell =fn_rider(lf,RaceID,timeOfRace,s.display_team,s.only_winner)
tRow:node(rider_tCell)
if s.display_leader==true then
local leader_tCell=fn_rider(lf,RaceID,timeOfRace,s.display_team,3)
tRow:node(leader_tCell)
end
---- Add the row to the table
table.insert(t_Body, {sortkey=date_sortkey, body=tRow})
end
end
return sortAndConcat(t_Body, resultTable)
end
function p.nationalchampionships(frame)
local calendarroadID, calendarITTID, year
local lf=get_lf(frame)
local listOfCalendar={data.NationalRoadCyclingChampionships,data.NationalITTCyclingChampionships}
for ii, thisCalendar in pairs(listOfCalendar) do --road/ITT
for key, v in pairs(thisCalendar) do --look for the key of the dictionnary, here women/men
year = get_arg(key,frame) --with lf does not work
if ((ii==1 and calendarroadID==nil) or (ii==2 and calendarITTID ==nil)) and year then
if v[year] then
if ii==1 then
calendarroadID = v[year]
else
calendarITTID = v[year]
end
end
end
end
end
local w_race=isWomenrace(calendarroadID)
local s = {
header_function = "calendar", -- translations are in function Calendar
header_1 = 19, --
header_2 = {5, 20, 21},
country_column = 1,
data_sort_type = {'', '', ''}, -- -- see https://meta.wikimedia.org/wiki/Help:Sorting
item= calendarroadID,
calendarroadID = calendarroadID,
calendarITTID = calendarITTID,
property = 'P527',
year = year,
no_country = {}, --no sense here to hide the country
display_team = true,
display_countrylink = false, --too expensive
w_race=w_race,
lf=lf
}
return nationalchampionships_main(s,tableA(s))
end
function nationalchampionships_main(s, resultTable)--Display the list of national champions for one year
local lf = s.lf
local tableChamp, t_Body = {}, {}, {}
local timeOfRace ='+'..tostring(s.year).."-01-01T00:00:00Z"
local rider_tCell, thereisawinner, parentID, parentParentID, sitelink
local country_flag, country_name, country_tCell
local temp=firstValue(s.calendarroadID, s.property)
if not temp or temp=="" then
s.error_message = 2
if wiki == "ar" then return "" end
end
local listOfCalendarID={s.calendarroadID, s.calendarITTID}
--create the table with the information
for ii, thisCalendarID in ipairs(listOfCalendarID) do
if thisCalendarID ~= nil then
for _, p527 in statements(thisCalendarID, 'P527') do
thisID = p527.mainsnak.datavalue.value.id
country_flag, country_name, country_tCell=fn_country(thisID,timeOfRace,s.country)
if country_name == nil then country_name="country not found" end
sortkey=string.gsub(country_name, 'É', 'E') --case États Unis
--create the table
if tableChamp[sortkey]==nil then
tableChamp[sortkey]={}
tableChamp[sortkey]['countryname']=country_name
tableChamp[sortkey]['roadwinner']='<td></td>'
tableChamp[sortkey]['ITTwinner']='<td></td>'
--look for sitelink to championship
sitelink=nil --reinit
if s.display_countrylink then --expensive
parentID = firstValue(thisID, 'P361', 'id') --part of
if parentID then
parentParentID = firstValue(parentID, 'P31', 'id')
if parentParentID then sitelink = wikibase.getSitelink(parentParentID) end
end
end
tableChamp[sortkey]['sitelink']=sitelink
tableChamp[sortkey]['flag']=country_flag
end
--fill the table
rider_tCell, thereisawinner=fn_rider(lf,thisID,timeOfRace,s.display_team,1,true)
if tableChamp[sortkey]['thereisawinner']~=true then --all other cases
tableChamp[sortkey]['thereisawinner']=thereisawinner
end
if ii==1 then
tableChamp[sortkey]['roadwinner']=rider_tCell
else
tableChamp[sortkey]['ITTwinner']=rider_tCell
end
end
end
end
-- structure the display
for key, thisRow in pairs(tableChamp) do
if thisRow['thereisawinner'] then --there is a winner
local tRow = mw.html.create('tr'):cssText( "line-height: 1.8em; padding: 5px;")
if thisRow['sitelink']~=nil then
tRow:tag('td'):wikitext(thisRow['flag']..' [['..thisRow['sitelink']..'|'..thisRow['countryname']..']]')
else
tRow:tag('td'):wikitext(thisRow['flag']..' '..thisRow['countryname'])
end
tRow:node(thisRow['roadwinner'])
tRow:node(thisRow['ITTwinner'])
table.insert(t_Body, {sortkey=key, body=tRow})
end --no winner
end --end list of key
return sortAndConcat(t_Body, resultTable)
end
--=== C) Victory ===
function p.victories(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local w_race=isWomenrace(tempID)
local s = {
header_function = "victories", -- translations are in function victories
header_1 = 2, -- translation 1 in function victories is printed in the upper part of the table header
header_2 = {3, 4, 5, 6, 7},-- translations 2, 3, 4, 5, 6 in function victories are printed in this order
-- in the lower part of the table header. The second value 3 in {4, 3} tells where the icon will go.
data_type = {'date', 'race', 'country', 'class', 'rider'},
country_column = 3,
data_sort_type = {'', 'unsortable', '', '', ''}, -- see https://meta.wikimedia.org/wiki/Help:Sorting
item = tempID,
property = 'P2522',
no_country = no_country_victories,
lf=lf,
w_race=w_race
}
return victory_main(s ,tableA(s))
end
function victory_main(s, resultTable)
local lf = s.lf
local _
_, _, s.item = string.find(s.item, "(%w+)")
local temp=firstValue(s.item, s.property,'id')
if not temp or temp=="" then
s.error_message = 2
if wiki == "ar" then return "" end
end
local country=getCountryBool(s.no_country)
local t_Body = {}
for _, p2522 in statements(s.item, 'P2522') do
local RaceID = p2522.mainsnak.datavalue.value.id
local tRow = mw.html.create('tr'):cssText( "line-height: 1.8em; padding: 5px;")
local timeOfRace, date_tCell, date_sortkey = fn_date(RaceID, 'victory')
local parentID, race_tCell, class_tCell=fn_race(RaceID,nil ,true,timeOfRace, 'victory',country)--displayed_class=nil
if race_tCell~= nil then --otherwise class not to be displayed
country_flag, country_name, country_tCell=fn_country(RaceID, timeOfRace, country, race_tCell, parentID)
--Build the table
tRow:node(date_tCell)
if country==true then
tRow:node(race_tCell) --race site link is in fn_countrytable
end
tRow:node(country_tCell)
tRow:node(class_tCell) --class
local rider_tCell =fn_rider(lf,RaceID,timeOfRace,false,1)
tRow:node(rider_tCell)
table.insert(t_Body, {sortkey=date_sortkey, body=tRow})
end --no winner
end --end list of key
return sortAndConcat(t_Body, resultTable)
end
--== D) Stage infobox
function p.stageinfobox(frame)
local stageID, lf = get_and_checkID(frame)
local w_race=isWomenrace(stageID)
local details = {
{ name = translate("stageinfobox",2,w_race)}, -- course / not used
{ name = translate("stageinfobox",2,w_race)}, -- competition
{ name = translate("stageinfobox",3,w_race), name_plural = translate("infobox",4,w_race)}, -- stage type
{ name = translate("stageinfobox",4,w_race), name_plural = translate("infobox",7,w_race)}, -- date
{ name = translate("stageinfobox",6,w_race)}, -- distance
{ name = translate("stageinfobox",7,w_race), name_plural = translate("infobox",10,w_race)}, -- country
{ name = translate("stageinfobox",9,w_race)}, -- start place
{ name = translate("stageinfobox",10,w_race)}, -- endplace
{ name = translate("stageinfobox",11,w_race)}, -- participants at start
{ name = translate("stageinfobox",12,w_race)}, -- participants at end
{ name = translate("stageinfobox",13,w_race)}, -- speed
{ name = translate("stageinfobox",44,w_race)}, -- elevation
{ name = translate("infobox",32,w_race), special = true}, -- special 1
{ name = translate("infobox",33,w_race), special = true}, -- special 2
}
local others = get_others_dic()
--begin of the function
local t_Of = {
Q20882747={'results', 'first'},
Q20882748={'results', 'second'},
Q20882749={'results', 'third'},
Q21686770={'results', 'winner_fighting'},
Q2250962={'results', 'cima_coppi'},
Q10452933={'results', 'cima_pantani'},
Q20882763={'gen', 'leader'},
Q20882764={'gen', 'deuxieme'},
Q20882765={'gen', 'troisieme'},
Q20883213={'annex', 'montagne'},
Q20883140={'annex', 'jeune'},
Q20883008={'annex', 'points'},
Q20883329={'annex', 'sprints'},
Q20893984={'annex', 'super_combatif'},
Q20965880={'annex', 'combine'},
Q27104688={'annex', 'stage_volantes'},
Q27104684={'annex', 'regularite'},
Q20882922={'annex', 'equipe'},
Q27104271={'annex', 'equipe_points'},
Q20882667={'gen', 'leader'},
Q20882668={'gen', 'deuxieme'},
Q20882669={'gen', 'troisieme'},
Q20883212={'annex', 'montagne'},
Q20883139={'annex', 'jeune'},
Q20883007={'annex', 'points'},
Q20883328={'annex', 'sprints'},
Q20893983={'annex', 'super_combatif'},
Q20893979={'annex', 'combine'},
Q27067359={'annex', 'stage_volantes'},
Q27067170={'annex', 'regularite'},
Q27907747={'annex', 'azzurri_ditalia'},
Q27907748={'annex', 'azzurri_ditalia'},
Q27907714={'annex', 'breakaway'},
Q27907715={'annex', 'breakaway'},
Q20882921={'annex', 'equipe'},
Q27104269={'annex', 'equipe_points'}
}
getLocalContent(details, lf.args)
getLocalContent(others, lf.args)
local timeOfRace
local temp = firstValue(stageID, 'P31','id')
icon = ''
if temp and temp ~= 'Q18131152' then
if temp=='Q2266066' or temp=='Q2348250' or temp=='Q485321' then
icon = picto_track
else
icon = picto_road
end
details[3].content = typeofstagelogo(stageID, true).." "..WPlinkpure(temp)
end
local name = getLabelFallback(stageID) or ''
if wiki == 'fr' and name ~= nil then
name= mw.ustring.gsub(name, "^(%d+)([re]+)", "%1<sup>%2</sup> ")
end
name= mw.ustring.gsub(name, "^(%a)",function (x) return mw.ustring.upper(x) end)
infoGetOthers(others, stageID)
--name
local race={}
if course==nil then
temp = firstValue(stageID, 'P1545')
if temp then
details[2].content =getStageLabel(temp)
raceId = getParentID(stageID) --for instance Tour de France 2020
if raceId then
details[2].content = (details[2].content or '') .. '، '.. WPlinkpure(raceId)
for k, p31 in statements(raceId, 'P31') do --get Tour de France
race[k] = p31.mainsnak.datavalue.value.id --for the jersey
end
end
end
end
-- This function give a format to dates when P585 (date) is used in a single day race
local pTime = firstValue(stageID, 'P585', 'time') -- P585 is 'point in time'
if pTime then
details[4].content = funcDate(pTime, 'long')
timeOfRace = pTime
end
local kmdistance
if not details[5].content then details[5].content, kmdistance = getDistance(stageID, true) end -- distance
infoGetCountry(details,6, stageID, timeOfRace)
infoGetStartEnd(details,7, stageID, timeOfRace)
infoGetParticipants(details,9, stageID)
if not details[11].content then details[11].content = getSpeed(stageID, true, kmdistance, 'P2417') end --speed
if not details[12].content then
local elevation=getElevation(stageID)
if elevation ~= nil then details[12].content =elevation else details[12].content = nil end
end --Elevation
local jerseyWPID, jersey_name
local t_s = {
order={'results', 'gen', 'annex'},
results={show=false,
header=15,
order = {'first','second','third','winner_fighting','winner_fighting2','cima_coppi','cima_pantani'},
first={translation=16},
second={translation=17},
third={translation=18},
winner_fighting={translation=19},
winner_fighting2={translation=19}, -- two winner_fighting possible
cima_coppi={translation=40},
cima_pantani={translation=41}
},
gen={show=false,
header=20,
order = {"leader", "deuxieme", "troisieme"},
leader={translation=21},
deuxieme={translation=22},
troisieme={translation=23}
},
annex={show=false,
header=24,
order={"points","montagne","sprints","jeune","super_combatif","combine",
"stage_volantes","regularite","azzurri_ditalia","breakaway","equipe","equipe_points"},
points={translation=25},
montagne={translation=26},
sprints={translation=27},
jeune={translation=28},
super_combatif={translation=29},
combine={translation=30},
stage_volantes={translation=31},
regularite={translation=32},
azzurri_ditalia={translation=42},
breakaway={translation=43},
equipe={translation=33},
equipe_points={translation=34}
}
}
--Winner
for _, p1346 in statements(stageID, 'P1346') do
local id_speed, id_time, id_time_gap, id_points_a, id_points_b, type_ofclas, name_ofclas
local q = p1346.qualifiers
local riderId = p1346.mainsnak.datavalue.value.id
id_time = qualifieramount(p1346, 'P2781')
id_time_gap =qualifieramount(p1346, 'P2911')
id_speed =qualifieramount(p1346, 'P2052')
id_points_a = qualifieramount(p1346, 'P1358')
id_points_b =qualifieramount(p1346, 'P1351')
if riderId ~= nil then
local riderLink,riderTeam = subwinner(riderId, timeOfRace, q) --sub function to avoid code in double
-- looks into race item if the winner has a P642 statement for showing the type of winner(points, mountain, ..)
propertyOf=nil
if q.P2501 and q.P2501[1].snaktype == 'value' then
propertyOf=q.P2501
elseif q.P642 and q.P642[1].snaktype == 'value' then --fallback
propertyOf=q.P642
end
if propertyOf and propertyOf[1].snaktype == 'value' then
for _, vv in pairs(propertyOf) do
local qual = vv.datavalue.value.id
if qual~=nil and deprecated~='deprecated' and t_Of[qual] then
if qual=="Q21686770" and t_s['results']['winner_fighting'][1] ~= "" then
t_Of[qual][2] = 'winner_fighting2'
end
type_ofclas=t_Of[qual][1] --annex or gen
name_ofclas=t_Of[qual][2] --name of ranking
local v=t_s[type_ofclas][name_ofclas]
v['link']=riderLink
v['team']=riderTeam
v['rank']=isdisqualified(p1346,q)
v['time']=id_time
v['gap']=id_time_gap
if id_points_a then v['points']=id_points_a end
if id_points_b then v['points']=id_points_b end
v['speed']=id_speed
if qual=="Q27104271" and t_s.annex.equipe_points['link']==nil then
t_s.annex.equipe_points['link']=riderId
end
if qual=="Q20882922" and t_s.annex.equipe['link']==nil then
t_s.annex.equipe['link']=riderId
end
v['genre'] = getGenderCode(riderId,'f')
end
end
end
end
end
local rank, deprecated, prop, order, thisorder
-- look into P2417, stage classification, then p2321 gen classification
for ii, thistable in ipairs({'results','gen'}) do
if ii==1 then
prop='P2417'
order = {'first', 'second', 'third'}
else
prop='P2321'
order = {'leader', 'deuxieme', 'troisieme'}
end
for _, p2417 in statements(stageID, prop) do
local q = p2417.qualifiers
if q.P1352 and q.P1352[1].snaktype == 'value' then
for _, q1352 in pairs(q.P1352) do
rank = tonumber(q1352.datavalue.value.amount)
end
if rank == 1 or rank == 2 or rank == 3 then
thisorder=order[rank]
local v=t_s[thistable][thisorder]
v['rank'] = isdisqualified(p2417, q)
local thisid= p2417.mainsnak.datavalue.value.id
v['link'],_ = subwinner(thisid, timeOfRace, q)
if v['gap'] == nil and v['time'] == nil then
v['gap'] = qualifieramount(p2417, 'P2911')
end
if v['gap'] == nil and v['time'] == nil then
v['time'] = qualifieramount(p2417, 'P2781')
end
v['speed'] = qualifieramount(p2417, 'P2052')
v['genre'] = getGenderCode(thisid, 'f')
end
end
end
end
for _, thistable in ipairs({t_s.results,t_s.gen,t_s.annex}) do
for _, v in ipairs(thistable.order) do --order is the list of all classification names
if thistable[v]['link'] then
thistable.show = true
end
end
end
---General table
local temp
local width= '320px' -- size standard 320px, special 340px
if t_s.annex.show == true and (wiki == 'no' or wiki == '..') then width= '340px' end
tab= infoInitTab(width, name, icon)
infoFillOthersDetails(tab, others, details,translate("stageinfobox",1,w_race))
-- ranking table, general and stage
for _, value_order in ipairs(t_s.order) do
local thistable =t_s[value_order] --results or gen or annex
if thistable.show then -- if a section of the stageinfobox should be shown
tCell=tab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','2')
tTab=tCell:tag('table'):attr('cellpadding','0'):attr('cellspacing','0'):css('width','100%')
tCell=tTab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','3')
:cssText('border-bottom:5px solid '..backgroundColorLight..'; background-color:'..backgroundColor..'; color:inherit; text-align:center')
:css('font-weight','bold')
:wikitext(translate("stageinfobox",thistable.header,w_race))
for key, value in ipairs(thistable.order) do --value is the name of the class
local v=thistable[value]
if v['link'] then
local a1
a1, jersey_name, jerseyWPID = jersey_infobox( value, race, timeOfRace)
if a1~='' then v['jersey'] = a1 end
if v['speed'] then
if wiki == 'fo' then
v['speed'] = string.gsub(v['speed'], "%.", ",")
else
local lang = mw.language.getContentLanguage()
v['speed'] = '('.. lang:formatNum(v['speed'])..translate("unit",5,w_race)..')'
end
end
if v['points'] then
if v['points'] > 1 then
temp=translate("unit",7,w_race)
else
temp=translate("unit",6,w_race)
end
v['points'] = v['points']..temp
end
local title, k = string.gsub(translate("stageinfobox",v['translation'],w_race), " ", " ")
if k > 0 then title = string.gsub(title, " ", "<br>", 1) end -- 
--Create an empty column on the left
tRow=tTab:tag('tr'):css('vertical-align','top')
tCell=tRow:tag('td')
:css('font-weight','bold')
if v['team']~=nil or v['speed'] ~=nil then
tCell:attr('rowspan','2')
end
tCell:cssText("width:1%;background-color:"..backgroundColorLight..";text-align:" ..
textalign .. ";padding:0 2px 0 2px;white-space:nowrap; color:inherit;")
if value_order~='annex' and v['translation']~=40 and v['translation']~=41 then -- Cima Coppi, Cima Pantani with a line break
if v['jersey'] == nil then
if (value_order=='results') and (value=='winner_fighting' or value=='winner_fighting2' or value=='cima_coppi' or value=='cima_pantanii') then
tCell:wikitext(translate("stageinfobox",v['translation'],w_race))
else
tCell:wikitext(number(v['genre'], key, wiki))
end
else
temp=''
if jerseyWPID~='' then
temp="|link="..jerseyWPID
end
tCell:wikitext("[[File:"..v['jersey'].."|20px|"..title..temp.."]]")
end
else
if v['jersey'] == nil then
tCell:wikitext(title)
else
if jerseyWPID=='' then
if jersey_name ~= '' then
temp = "|"..jersey_name
else
temp=''
end
else
temp= "|link="..jerseyWPID
end
tCell:wikitext("[[File:"..v['jersey'].."|20px"..temp.."]]" .. title)
end
end
tRow:tag('td'):cssText("padding:0 0.5em 0 0.5em;"..v['rank'])
:wikitext( v['link'])
tCell=tRow:tag('td'):cssText('text-align:right;font-size:85%;white-space:nowrap')
if v['time'] then
tCell:wikitext(calculateTime(v['time']))
end
if v['gap'] then
tCell:wikitext('+ '.. calculateTime(v['gap']))
end
tCell:wikitext(v['points'])
end
tCell=tTab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','2')
if v['team']~=nil and v['speed'] ~=nil then -- team row
tTab2=tCell:tag('table'):attr('cellpadding','0'):attr('cellspacing','0'):css('width','100%')
tRow = tTab2:tag('tr')
tRow:tag('td'):cssText('width:100%;text-align:" .. textalign .. ";padding-left:2px')
:wikitext("("..v['team']..")") --add the team
tRow:tag('td'):cssText('font-size:85%;vertical-align:top;white-space:nowrap')
:wikitext(v['speed'])
else
if v['team']~=nil or v['speed'] ~=nil then
tCell:cssText("text-align:" .. textalign .. ";padding-left:2px")
if v['team'] ~= nil then
tCell:wikitext("("..v['team']..")") --add the team
end
tCell:tag('span'):cssText("float:right;font-size:85%;"):wikitext(v['speed'])
end
end
end
end
end
infoFillOthersMap(tab, others)
tab:node(getPreviousNextLine(stageID,true))
wdDoc(tab, "d:Wikidata:WikiProject Cycling/Documentation/stageinfobox", translate("stageinfobox",39,w_race), stageID)
return tab
end
--== E) List of teams
function p.listofteams(frame)
local raceID, lf = get_and_checkID(frame)
local teams = {} -- values will be {teamLink, teamCat, sortkey, index}
local WDlink_on = (wiki == "mk" or wiki == "ja")
local timeOfRace = getTimeOfRace(raceID, true)
local w_race=isWomenrace(raceID)
local teamCats_lot = { -- {c,d,e} c = singular team type, d = plural team type, e = print order of the team types
-- Part of the numbering is omitted for the convenience of possible subsequent editing.
-- UCI professional men's teams
["Q6154783"] = {4,5,1}, -- WorldTeam
["Q20638319"] = {6,7,2}, -- ProTeam (2005-2014)
["Q78464255"] = {6,7,3}, -- ProTeam (2020-)
["Q382927"] = {8,9,4}, -- UCI Professional Continental Team (2005-2019)
["Q1756006"] = {10,11,5}, -- UCI Continental Team
["Q20639847"] = {16,17,6}, -- professional cycling team
["Q20653563"] = {20,21,7}, -- Groupe Sportif I
["Q20653564"] = {22,23,8}, -- Groupe Sportif II
["Q20653566"] = {24,25,9}, -- Groupe Sportif III
-- UCI professional women's teams
["Q80425135"] = {57,58,11}, -- UCI Women’s WorldTeam
["Q130604574"] = {59,60,12}, -- UCI Women’s ProTeam
["Q119942457"] = {32,33,13}, -- UCI Women's Continental Team (2020-)
["Q2466826"] = {28,29,14}, -- UCI Women’s Team (-2019)
["Q119948768"] = {55,56,15}, -- UCI Women's Elite-2 Team
-- other non-road UCI teams
["Q2466819"] = {45,46,21}, -- UCI Track Team
["Q39885628"] = {47,48,22}, -- UCI Cyclocross Team
["Q2466804"] = {49,50,23}, -- UCI MTB Team
["Q39885630"] = {51,52,24}, -- UCI BMX Team
-- national teams (partially merged)
["Q54660600"] = {12,13,31}, -- national cycling team "any", without specifying additional parameters"
["Q23726798"] = {12,13,31}, -- national cycling team Elit
["Q99658502"] = {12,13,31}, -- national cycling team "B"
["Q20738667"] = {12,13,31}, -- national cycling team U23
["Q54555994"] = {12,13,31}, -- national cycling team U19
["Q26213387"] = {12,13,31}, -- olympic team
["Q46135307"] = {12,13,31}, -- nation at sport competition in multisport games
["Q28492441"] = {39,40,32}, -- national cycling team with sponsor name
["Q117280678"] = {37,38,33}, -- mixt cycling team
-- Below are two blocks with "non-professional" teams. They differ in the type of output - individually or all together. You can choose any manual setting.
-- amateur, club and region (not merged). Each type of team is output in a separate block
["Q114864716"] = {43,44,41}, -- DCU Elite Team
["Q20652655"] = {18,19,42}, -- amateur cycling team
["Q26849121"] = {30,31,43}, -- Women's amateur cycling team
["Q20639848"] = {14,15,44}, -- club cycling team
["Q20653570"] = {53,54,45}, -- region cycling team
-- amateur, club and region (merged). All types of team are displayed in a common block
-- ["Q114864716"] = {41,42,41}, -- DCU Elite Team
-- ["Q26849121"] = {41,42,41}, -- Women's amateur cycling team
-- ["Q20652655"] = {41,42,41}, -- amateur cycling team
-- ["Q20639848"] = {41,42,41}, -- club cycling team
-- ["Q20653570"] = {41,42,41}, -- region cycling team
}
local p1923 = mw.wikibase.getBestStatements(raceID, 'P1923') -- P1923 is participating teams
local no = 0 -- Index used for stable sorting
for _, v in pairs(p1923) do
if v.mainsnak.snaktype == 'value' then
no = no + 1
local teamLink, teamCat, countryID = getTeamLinkCat(v.mainsnak.datavalue.value.id, timeOfRace, true)
local flagImage = countryID and flag(countryID, timeOfRace) or ''
teams[#teams + 1] = {flagImage .. ' ' .. teamLink, teamCat,
teamCats_lot[teamCat] and teamCats_lot[teamCat][3] or 999, no}
end
end
table.sort(teams, function(a,b)
if a[3] < b[3] then return true end -- First sort key: Order from table teamCats_lot
if a[3] > b[3] then return false end
return a[4] < b[4] -- Second key is the index to ensure stable sorting
end)
local function getHeader(CatID, count)
local header, sitelink
if teamCats_lot[CatID] then
local done=false
if CatID=="Q2466826" then --name changed after 2020
local year = timeOfRace and tonumber(string.sub(timeOfRace, 2, 5))
if year and year>2019 then
if count == 1 then
header_label = translate("headoftableIII",32, w_race) -- singular name
else
header_label = translate("headoftableIII",33, w_race) -- plural name
end
done=true
end
end
if done==false then
if count == 1 then
header_label = translate("headoftableIII",teamCats_lot[CatID][1], w_race) -- singular name
else
header_label = translate("headoftableIII",teamCats_lot[CatID][2], w_race) -- plural name
end
end
if CatID=='Q78464255' then
sitelink=wikibase.getSitelink('Q382927') --continental
else
sitelink=wikibase.getSitelink(CatID)
end
if sitelink ~= nil then
header = '[['..sitelink..'|'..header_label..']]'
else
header= header_label
end
end
local tHeader= mw.html.create('span'):css('font-size','1.2em'):css('font-weight','bold')
if not header then
-- Unknown team category. Get the label for the entity to display if possible
header = (CatID and getLabelFallback(CatID)) or 'Unknown team category'
tHeader:css('text-transform','capitalize')
end
tHeader:wikitext(header)
-- Set parameter to show team count in front of each category
local tTag=''
local showcounter = 2
if count >= showcounter then
tTag=mw.html.create('small'):wikitext(' (' .. count ..')')
end
return tostring(tHeader)..tostring(tTag)
end
local oldOrder = 0
local oldCatID
local count = 0
local list = ''
local header
local resultTable = mw.html.create('table')
:cssText("max-width:95%; padding:0.5em; margin-right:1em; border:1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1)")
local tCell = resultTable:tag('tr'):tag('td')
for _, team in ipairs(teams) do
local order = team[3]
if order ~= oldOrder then --new cat
if oldOrder > 0 then
header = getHeader(oldCatID, count)
tCell:wikitext(header)
tCell:node(tOl)
end
count = 1
oldOrder = order
tOl = mw.html.create('ul') --reinit
else
count = count + 1
end
oldCatID = team[2]
tOl:tag('li')
:cssText("width:20em;display:inline-block;vertical-align:text-top")
:wikitext(team[1])
end
--add last row
header = getHeader(oldCatID, count)
tCell:wikitext(header)
tCell:node(tOl)
local wd_link = mw.html.create('span'):css('float',floattable):wikitext(wdLink(raceID .. '#P1923'))
if arwiki_totemplate then wd_link = wdLink(raceID .. '#P1923') end
local tableFooter1=mw.html.create('tr')
tCell=tableFooter1:tag('td')
:addClass('navigation-only')
:cssText('border-top: 2px '..backgroundColor..' solid; font-size: 80%;')
tCell:wikitext(tostring(wd_link))
resultTable:node(tableFooter1)
return resultTable
end
--== F) Classifications
function p.UCIclassification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 19, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {1, 2, 7}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item =tempID,
property = 'P3494', -- property to use for this table
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
display_team=false,
max_rank_displayed=100000, --unlimited the whole team must be displayed
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.pointsclassification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 10, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {1, 2, 3, 7}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P3494', -- property to use for this table
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.teamsclassificationbytime(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 14, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {3, 2, 4}, -- translations 3, 2, 4 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P3497', -- property to use for this table
team_classification = true, -- it is a team classification table, its not a rider classification table
background = 'strong', -- there is no background color for the first row, but the first row is formated strong
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.teamsclassificationbypoints(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 15, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {3, 2, 7}, -- translations 3, 2, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P3496', -- property to use for this table
team_classification = true, -- it is a team classification table, its not a rider classification table
background = 'strong', -- there is no background color for the first row, but the first row is formated strong
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.stageclassification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 8, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {1, 2, 3, 4}, -- translations 1, 2, 3, 4 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P2417', -- property to use for this table
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = false, -- there is no background color for the first row
display_ref = get_arg(2, frame,true) == 0 and 0 or 1,
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.generalclassification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 9, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {1, 2, 3, 4}, -- translations 1, 2, 3, 4 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P2321', -- property to use for this table
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
display_ref = get_arg(2, frame,true) == 0 and 0 or 1,
max_rank_displayed=25,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.generalclassificationpoint(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 9, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {1, 2, 3, 7}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P2321', -- property to use for this table
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
display_ref = get_arg(2, frame,true) == 0 and 0 or 1,
max_rank_displayed=25,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.generalclassificationforttt(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 9, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {3, 2, 4, 5, 6}, -- translations 3, 2, 4, 5, 6 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P2321', -- property to use for this table
team_classification = true, -- it is a team classification table, its not a rider classification table
background = false, -- there is no background color for the first row
display_ref =get_arg(2, frame,true) == 0 and 0 or 1,
max_rank_displayed=25,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.teamtimetrialclassification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 8, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {3, 2, 4, 5, 6}, -- translations 3, 2, 4, 5, 6 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P2417', -- property to use for this table
team_classification = true, -- it is a team classification table, its not a rider classification table
background = false, -- there is no background color for the first row
display_ref = get_arg(2, frame,true) == 0 and 0 or 1,
max_rank_displayed=25,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.mountainsclassification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 11, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {1, 2, 3, 7}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P4320', -- property to use for this table
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.sprintsclassification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 12, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {1, 2, 3, 7}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P4322', -- property to use for this table
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.intermediatesprintclassification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 20, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {1, 2, 3, 7}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P4958', -- property to use for this table
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.bestyoungclassificationbypoints(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 13, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {1, 2, 3, 7}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P4323', -- property to use for this table
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.bestyoungclassification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 13, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {1, 2, 3, 4}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P4323', -- property to use for this table
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.u23classification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 18, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {1, 2, 3, 4}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P4323', -- property to use for this table (same as best young classification)
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.combinationclassification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 16, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {1, 2, 3, 7}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P4324', -- property to use for this table
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.combativeclassification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_1 = 17, -- translation 10 in function headoftableII is printed in the upper part of the table header
header_2 = {1, 2, 3, 7}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
item = tempID,
property = 'P4321', -- property to use for this table
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.custompointsclassification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local team_title
local temp=get_arg(4,frame)
if temp and string.find(temp,"{{{")==nil then
team_title=temp
end
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_2 = {1, 2, 3, 7}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
header_1_text=get_arg(3,frame) or '', --with lf does not work
item = tempID,
property = get_arg(2,frame), -- property to use for this table
team_title=team_title, --for old races where there was no team, only bike brands
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.customtimeclassification(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local team_title
local temp=get_arg(4,frame)
if temp and string.find(temp,"{{{")==nil then
team_title=temp
end
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_2 = {1, 2, 3, 4}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
header_1_text=get_arg(3,frame) or '',
item = tempID,
property = get_arg(2,frame), -- property to use for this table
team_title=team_title, --for old races where there was no team, only bike brands
team_classification = false, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.customteamclassificationbypoints(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local team_title
local temp=get_arg(4,frame)
if temp and string.find(temp,"{{{")==nil then
team_title=temp
end
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_2 = {3, 2, 7}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
header_1_text=get_arg(3,frame) or '', --with lf does not work
item = tempID,
property = get_arg(2,frame), -- property to use for this table
team_title=team_title, --for old races where there was no team, only bike brands
team_classification = true, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function p.customteamclassificationbytime(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local team_title
local temp=get_arg(4,frame)
if temp and string.find(temp,"{{{")==nil then
team_title=temp
end
local s = {
header_function = "headoftableII", -- translations are in function headoftableII
header_2 = {3, 2, 4}, -- translations 1, 2, 3, 7 in function headoftableII are printed in this order in the lower part of the table header
header_1_text=get_arg(3,frame) or '', --with lf does not work
item = tempID,
property = get_arg(2,frame), -- property to use for this table
team_title=team_title, --for old races where there was no team, only bike brands
team_classification = true, -- it is not a team classification table, its a rider classification table
background = 'color', -- there is a background color for the first row
max_rank_displayed=10,
lf=lf
}
return new_classification(s, frame)
end
function new_classification(s, frame)
local country = getCountryBool(no_country_classification)
local lf = s.lf
local raceID = s.item
local w_race=isWomenrace(raceID)
--[=[ It is possible to give the classification tables in the article commands to change the standard behaviour. They could look like this:
{{Cycling race/teamsclassificationbytime|Q18574623|newline=false|country=true}}
{{Cycling race/teamsclassificationbytime|Q18574623|country= false|newline=false}}
{{Cycling race/teamsclassificationbypoints|Q18574623|newline =true|country=true}}
{{Cycling race/teamsclassificationbypoints|Q18574623|newline= true}}
{{Cycling race/teamsclassificationbypoints|Q18574623|newline = false|country=false}}
{{Cycling race/teamsclassificationbytime|Q18574623|newline=true|country=true}}
One additional parameter is "newline" with the values "true" or "false". "newline" says, if there is a line brake after the table. Standard is
no line break after the tables stageclassification and teamtimetrialclassification.
The second parameter is "country" with the values "true" or "false". "country" tells the module to print the country column or not.
Most wikis have as standard to print the country columns, some wikis prefer as standard not to show the country column. A few lines above,
the command "if wiki == 'da' then country = false end" tells that daWiki do not want to see the country colums as standard. You can add your wiki
here in, if you do not want to see them as standard. With the new parameter editors are able to tell the module in the article what to do.
]=]
local timeOfRace = getTimeOfRace(raceID, true)
local plus = ''
if get_arg('country',frame)~=nil then -- switch country column on or off in the article
if get_arg('country',frame) == 'true' and l10n["country_name_list"] then country = true end
if get_arg('country',frame) == 'false' then country = false end
end
local tableHeader2_size = #s.header_2
local max_rank_displayed=s.max_rank_displayed
for _, p31 in statements(raceID, 'P31') do
if data.stages[p31.mainsnak.datavalue.value.id] then
max_rank_displayed=10 --limit general ranking to 10 except for not stage
end
end
local temp=get_arg('max_rank_displayed',frame)
if temp and temp~='' and string.find(temp,"{{{")==nil then
max_rank_displayed=tonumber(temp)
end
if s.header_1_text ==nil then s.header_1_text=translate(s.header_function,s.header_1,w_race) end --for custom title
local team_translation_index=3
if s.team_title == nil then s.team_title=translate(s.header_function,team_translation_index,w_race) end --translation for team has index "3"
local tableBody = mw.html.create('table')
:addClass('sortable')
:attr('cellpadding', '0')
:attr('cellspacing', '0')
:css('border' , '0')
local wd_link = wdLink( raceID .. '#' .. s.property )
local wd_span = mw.html.create('span'):css('float','left'):wikitext(wd_link)
if wiki == "ar" then
if arwiki_totemplate then wd_span = wd_link
else wd_span = mw.html.create('span'):css('float','right'):wikitext(wd_link)
end end
tableBody:tag('tr'):tag('th')
:attr('colspan', tostring(tableHeader2_size + 1)):cssText("padding:2px 2px; text-align:center; color:inherit; background-color:"..backgroundColor)
:wikitext(tostring(wd_span)..s.header_1_text)
header= tableBody:tag('tr'):cssText("text-align:center;padding:2px 2px;white-space:nowrap")
for i, k in ipairs(s.header_2) do
if i ~= 2 or country then
local header_text
if k == team_translation_index then --for team
header_text=s.team_title
else
header_text=translate(s.header_function,k,w_race)
end
local head =header:tag('th'):wikitext(header_text)
if i == 1 then
head:attr('colspan','2')
end
end
end
local t_Body = {} --contains all rows
local tCell, bg_color, tStyle, temp, temp2
local claims = mw.wikibase.getAllStatements(raceID, s.property)
for l, m in pairs(claims) do -- look into all statements
if m.mainsnak.snaktype == 'value' then
local riderID = m.mainsnak.datavalue.value.id
local q = m.qualifiers or {}
local rank, riderLink, gender, countryID, teamLink
local flagLink, countryName = '', ''
local h = {
jersey = {}, -- lots of jerseyID
value = {'', '', '', ''} -- points, time, time_gap, speed
}
if q.P1352 and q.P1352[1].snaktype == 'value' then -- P1352 is ranking
rank = tonumber(q.P1352[1].datavalue.value.amount)
else
rank = ''
end
if q.P1534 and q.P1534[1].snaktype == 'value' then
local dnf=q.P1534[1].datavalue.value.id
if dnf=='Q1210380' then riderDNF =translate("startlist",6,w_race)--"HD","NP","DQ"
elseif dnf=='Q54881674' or dnf=='Q7113430' then riderDNF =translate("startlist",7,w_race)
elseif dnf=='Q1210382' then riderDNF =translate("startlist",8,w_race)
elseif dnf=='Q1229261' then riderDNF =translate("startlist",9,w_race)
else riderDNF=''
end
else
riderDNF=''
end
local cancelled=isdisqualified(m,q)
if wiki == 'es' or wiki == 'fr' or wiki == 'ast' then
--[[ These wikis need the gender to display the rank correct. Other wikis can skip this. ]]
gender = getGenderCode(riderID, 'n')
end
h.value[1] = qualifieramount(m, 'P1358')
h.value[2] = qualifieramount(m, 'P2781')
if q.P2911 and q.P2911[1].snaktype == 'value' then -- P2911 is time gap
h.value[3] = tonumber(q.P2911[1].datavalue.value.amount)
plus = '+ '
end
h.value[4] = qualifieramount(m, 'P2052')
if q.P2912 then -- P2912 is distinctive jersey
for _, v in pairs(q.P2912) do
if v.snaktype == 'value' then
table.insert(h.jersey, v.datavalue.value.id)
end
end
end
if s.team_classification then
local _
teamLink, _, countryID = getTeamLinkCat(riderID, timeOfRace, true)
else
riderLink = getRiderLink(riderID,timeOfRace)..(getReference(lf,m) or '')
teamLink = getTeam(riderID, timeOfRace, q)
countryID = getNationality(riderID, timeOfRace,q)
end
if countryID then
flagLink = flag(countryID, timeOfRace)
if country then
countryName = getCountryName(countryID)
end
end
-- find the right background color if a rider has more then one jersey
-- see Wikidata:WikiProject Cycling/Kit to translate/Jerseys
bg_color=nil
if h.jersey[1] then
for _, jersey in pairs(h.jersey) do
if data.bg_color_table[jersey] then
bg_color = data.bg_color_table[jersey]
break
end
end
end
tStyle=''
if rank == 1 then
if s.background then -- values are 'strong' or 'color'
tStyle = tStyle ..'font-weight:bold;' -- winner is formated bold
if s.background == 'color' then
if h.jersey[1] and bg_color then -- background color of winner depending on jersey
tStyle = tStyle .. 'background-color:' ..bg_color
end
end
end
end
local tBody = mw.html.create('tr'):cssText(tStyle) -- a row
tBody:tag('td'):cssText("text-align:center;padding:2px 0.5em 2px 0.5em;white-space:nowrap;"..cancelled)
:wikitext(number(gender, rank, wiki))
tCell= tBody:tag('td'):cssText("text-align:" .. textalign .. ";padding:0 0.2em 0 0.2em;"..cancelled)
if not s.team_classification then
if country then
tCell:wikitext(riderLink .. jersey(h.jersey) )
tBody:tag('td'):wikitext( flagLink ..' '.. countryName)
else
tCell:wikitext(flagLink .. ' ' .. riderLink .. jersey(h.jersey))
end
if s.display_team~=false then
tBody:tag('td'):cssText("text-align:".. textalign ..";padding:0 0.2em 0 0.2em")
:wikitext(teamLink or '')
end
else --team
if country then
tCell:wikitext(teamLink .. jersey(h.jersey))
tBody:tag('td'):wikitext(flagLink .. ' ' .. countryName)
else
tCell:wikitext(flagLink .. ' ' .. teamLink .. jersey(h.jersey))
end
end
if s.header_2[4] == 4 then -- for table stageclassification, generalclassification, adds time and time gap
if riderDNF=='' then
if rank == 1 and h.value[2] then
temp=calculateTime(h.value[2])
elseif rank == 1 and h.value[3]==nil then --avoid a plus with nothing
temp=''
else
temp=plus .. calculateTime(h.value[3])
end
else
temp=riderDNF
end
tBody:tag('td'):cssText("text-align:right;padding:0 0.2em 0 0.2em"):wikitext(temp)
end
if s.header_2[4] == 7 or (s.header_2[3] == 7 and s.header_2[1] == 1) then -- for table pointsclassification, adds points
--trick for UCI classification
if riderDNF=='' then
if h.value[1] then temp=h.value[1] else temp='' end
tCell=tBody:tag('td'):cssText("text-align:right;padding:0 0.2em 0 0.2em")
:wikitext(temp)
if type(h.value[1]) == "number" then
if h.value[1] > 1 then
temp2=translate("unit",7,w_race)
else
temp2=translate("unit",6,w_race)
end
tCell:tag('span'):cssText("font-size:80%"):wikitext(temp2)
end
else
tBody:tag('td'):cssText("text-align:right;padding:0 0.2em 0 0.2em"):wikitext(riderDNF)
end
end
if s.header_2[3] == 4 then
if s.property == 'P2417' or s.property == 'P2321' then
-- for tables teamtimetrialclassification or generaltttclassification, adds time
tBody:tag('td'):cssText("text-align:right;padding:0 0.2em 0 0.2em")
:wikitext(calculateTime(h.value[2]))
end
end
if s.property == 'P3497' then -- for table teambytimeclassification, adds time and time gap
if rank == 1 then
temp=calculateTime(h.value[2])
else
temp=plus .. calculateTime(h.value[3])
end
tBody:tag('td'):cssText("text-align:right;padding:0 0.2em 0 0.2em"):wikitext(temp)
end
if s.property == 'P3496' then -- for table teambypointsclassification, adds points
tCell=tBody:tag('td'):cssText("text-align:right;padding:0 0.2em 0 0.2em")
:wikitext(h.value[1])
if type(h.value[1]) == "number" then
if h.value[1] > 1 then
temp2=translate("unit",7,w_race)
else
temp2=translate("unit",6,w_race)
end
tCell:tag('span'):cssText("font-size:80%"):wikitext(temp2)
end
end
if s.header_2[4] == 5 then -- for table teamtimetrialclassification, adds time gap
if l > 1 then temp= plus else temp='' end
tBody:tag('td'):cssText("text-align:right;padding:0 0.2em 0 0.2em"):wikitext(temp..calculateTime(h.value[3]))
end
if s.header_2[5] == 6 then -- for table teamtimetrialclassification, adds speed
tCell=tBody:tag('td'):cssText("text-align:right;padding:0 0.2em 0 0.2em")
if type(h.value[4]) == "number" then
tCell:wikitext(mw.ustring.format('%.3f', h.value[4]))
:tag('span'):cssText("font-size:80%"):wikitext(translate("unit",5,w_race))
end
end
if rank~='' and rank<=max_rank_displayed then --else no display
if riderDNF=='' then
table.insert(t_Body, {sortkey=(type(rank) == 'number') and rank or 999, body=tostring(tBody)})
else --disqualified should be higher than not disqualified if the ranking was revided
table.insert(t_Body, {sortkey=(type(rank) == 'number') and rank-0.1 or 999, body=tostring(tBody)})
end
end
end
end
tableBody=sortAndConcat(t_Body, tableBody)
local tableFooter1,tableFooter2
if s.display_ref == 1 or wiki == "ar" then
tableFooter1=mw.html.create('tr')
tCell=tableFooter1:tag('td')
:addClass('navigation-only')
:cssText('border-top: 2px '..backgroundColor..' solid; font-size: 80%;')
tableFooter2=mw.html.create('tr')
tCell=tableFooter2:tag('td')
:cssText("text-align:right")
tCell:tag('small')
:wikitext(race_reference(raceID,lf))
end
--general table style and last line
local tableStyle, tableNewline
if get_arg('newline',frame) == 'false' then -- parameter newline in WP article is 'false'
tableStyle = "float:" .. floattable .. "; margin-right:0.5em; border:1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1)"
tableNewline = ''
end
if get_arg('newline',frame) == 'true' then -- parameter newline in WP article is 'true'
tableStyle = "border:1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1)"
tableNewline = '<br style="clear:left;">'
end
if get_arg('newline',frame) == nil then -- no second parameter, compatible to the old code
if s.property == 'P2417' then --stageclassification
tableStyle = "float:"..floattable.."; margin-right:0.5em; border:1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1)"
tableNewline = ''
else
tableStyle = "border:1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1)"
tableNewline = '<br style="clear:left;">' -- everything else
end
end
local finalTable= mw.html.create('table'):cssText(tableStyle)
finalTable:tag('tr'):tag('td')
:node(tableBody)
if tableFooter1 then
finalTable:node(tableFooter1)
finalTable:node(tableFooter2)
end
return tostring(finalTable)..tableNewline
end
--=== G) Infobox ===
function p.infobox(frame) -- normal infobox
return infobox_main(frame,0)
end
function p.seasoninfobox(frame) -- season infobox
return infobox_main(frame,1)
end
function p.champinfobox(frame) -- champ infobox
return infobox_main(frame,2)
end
function infobox_main(frame, selector)
local WDlink_on = (wiki == "mk" or wiki == "ja")
-- If true, winners will the team of the cyclist
local team = true
local details, others, winners, plural
local entityID, lf = get_and_checkID(frame)
local w_race=isWomenrace(entityID)
if selector==0 then -- normal infobox
details = {
{ name = translate("infobox",2,w_race)}, -- course
{ name = translate("infobox",3,w_race), name_plural = translate("infobox",4,w_race)}, -- competition
{ name = translate("infobox",5,w_race)}, -- stages
{ name = translate("infobox",6,w_race), name_plural = translate("infobox",7,w_race)}, -- date
{ name = translate("infobox",8,w_race)}, -- distance
{ name = translate("infobox",9,w_race), name_plural = translate("infobox",10,w_race)}, -- country
{ name = translate("infobox",11,w_race)}, -- start place
{ name = translate("infobox",12,w_race)}, -- endplace
{ name = translate("infobox",13,w_race)}, -- teams
{ name = translate("infobox",14,w_race)}, -- participants at start
{ name = translate("infobox",15,w_race)}, -- participants at end
{ name = translate("infobox",16,w_race)}, -- speed
{ name = translate("infobox",43,w_race)}, -- elevation
{ name = translate("infobox",17,w_race)}, -- cost
{ name = translate("infobox",32,w_race), special = true}, -- special 1
{ name = translate("infobox",33,w_race), special = true}, -- special 2
{ name = translate("teaminfobox",13,w_race)}, -- official web site
}
elseif selector==1 then -- season infobox
details = {
{ name = translate("infobox",46,w_race)}, -- edition (1)
{ name = translate("infobox",3,w_race), name_plural = translate("infobox",4,w_race)}, -- competition (2)
{ name = translate("infobox",6,w_race), name_plural = translate("infobox",7,w_race)}, -- date (3)
{ name = translate("infobox",45,w_race), name_plural=translate("infobox",71,w_race)}, -- rasing (4)
{ name = translate("infobox",47,w_race), name_plural = translate("infobox",48,w_race)}, -- location (country) (5)
{ name = translate("infobox",49,w_race), name_plural = translate("infobox",50,w_race)}, -- organizer (6)
{ name = translate("infobox",63,w_race), name_plural = translate("infobox",63,w_race)}, -- team class (7)
{ name = translate("infobox",32,w_race), special = true}, -- special 1
{ name = translate("infobox",33,w_race), special = true}, -- special 2
{ name = translate("teaminfobox",13,w_race)}, -- official web site
}
else -- champ infobox
details = {
{ name = translate("infobox",46,w_race)}, -- edition (1)
{ name = translate("infobox",6,w_race), name_plural = translate("infobox",7,w_race)}, -- date (2)
{ name = translate("infobox",9,w_race), name_plural = translate("infobox",10,w_race)}, -- country (3)
{ name = translate("infobox",67,w_race), name_plural = translate("infobox",68,w_race)}, -- location (city) (4)
{ name = translate("infobox",61,w_race), name_plural = translate("infobox",62,w_race)}, -- arena / stadion (5)
{ name = translate("infobox",60,w_race)}, -- medals (6)
{ name = translate("infobox",13,w_race)}, -- team (7)
{ name = translate("infobox",49,w_race), name_plural = translate("infobox",50,w_race)}, -- organizer (8)
{ name = translate("infobox",32,w_race), special = true}, -- special 1
{ name = translate("infobox",33,w_race), special = true}, -- special 2
{ name = translate("teaminfobox",13,w_race)}, -- official web site
}
end
others = get_others_dic()
if selector==0 then -- normal infobox
winners = {
{ name = translate("infobox",19,w_race), QID = 'Q20882667' }, -- first
{ name = translate("infobox",20,w_race), QID = 'Q20882668' }, -- second
{ name = translate("infobox",21,w_race), QID = 'Q20882669' }, -- third
{ name = translate("infobox",22,w_race), QID = 'Q20883007' }, -- points
{ name = translate("infobox",23,w_race), QID = 'Q20883212' }, -- mountains
{ name = translate("infobox",24,w_race), QID = 'Q20883328' }, -- sprints
{ name = translate("infobox",25,w_race), QID = 'Q20883139' }, -- youth
{ name = translate("infobox",26,w_race), QID = 'Q101246973' }, -- supercombativity
{ name = translate("infobox",26,w_race), QID = 'Q20893983' }, -- combativity
{ name = translate("infobox",35,w_race), QID = 'Q27067359' }, -- volantes
{ name = translate("infobox",36,w_race), QID = 'Q27067170' }, -- regularity
{ name = translate("infobox",27,w_race), QID = 'Q20893979' }, -- combination
{ name = translate("infobox",38,w_race), QID = 'Q27907715' }, -- breakaway
{ name = translate("infobox",39,w_race), QID = 'Q27907747' }, -- azzurri
{ name = translate("infobox",40,w_race), QID = 'Q28092831' }, -- rookie
{ name = translate("infobox",28,w_race), QID = 'Q20882921' }, -- teams
{ name = translate("infobox",37,w_race), QID = 'Q27104269' }, -- teamspoints
{ name = translate("infobox",41,w_race), QID ='Q61976850' },-- amateur
{ name = translate("infobox",42,w_race), QID ='Q61976872' } --nationality
}
elseif selector==1 then -- season infobox
winners = {
{ name = translate("infobox",52,w_race), QID = 'Q20882667' }, -- individual (first)
{ name = translate("infobox",53,w_race), QID = 'Q20883139' }, -- youth
{ name = translate("infobox",54,w_race), QID = 'Q27104269' }, -- team (teamspoints)
{ name = translate("infobox",55,w_race), QID = 'Q98959152' }, -- team GS-I
{ name = translate("infobox",56,w_race), QID = 'Q98959153' }, -- team GS-II
{ name = translate("infobox",57,w_race), QID = 'Q98959155' }, -- team GS-III
{ name = translate("infobox",58,w_race), QID = 'Q72068715' }, -- country
{ name = translate("infobox",59,w_race), QID = 'Q72068724' } -- country U23
}
end -- Champ infobox has no winners
getLocalContent(details, lf.args)
getLocalContent(others, lf.args)
if selector==0 or selector==1 then
getLocalContent(winners, lf.args)
end
local timeOfRace, class
local icon = (firstValue(entityID, 'P641','id') == "Q3609") and -- P641 is 'sport', Q3609 is 'road bicycle racing'
picto_road or ''
local name = getLabelFallback(entityID) or ''
infoGetOthers(others, entityID)
if not details[1].content then -- course
-- For FR Wiki and Wikidata, exception that permit to display 1er, 2e... for the edition number ;
-- for RU -й is written after the value of P393
local nr = firstValue(entityID, 'P393') -- P393 is 'edition number'
if nr then
if wiki == 'fr' then nr = (nr == 1) and "1<sup>re</sup> " or (nr .. "<sup>e</sup> ")
elseif wiki == "nl" then nr = nr .. "e "
elseif wiki == "ru" then nr = nr .. "-й "
elseif wiki == "eo" then nr = nr .. "-a "
elseif wiki == "hu" then nr = nr .. ". "
else nr = nr .. ". "
end
end
local is_a
local classID = firstValue(entityID, 'P279', 'id')
--fallback
if classID then
class = classLinkFn(classID)
else
for _, p31 in statements(entityID, 'P31') do -- P31 is 'instance of'
local instanceOf = p31.mainsnak.datavalue.value.id
if instanceOf ~= "Q27020041" and data.class_dic[instanceOf] then
class = classLinkFn(instanceOf)
break
end
end
end
local season = firstValue(entityID, 'P3450', 'id') -- P3450 is 'sports season of league or competition'
if season then
is_a = raceLink(season)
else
--normally there should be only a p31
for _, p31 in statements(entityID, 'P31') do -- P31 is 'instance of'
local instanceOf = p31.mainsnak.datavalue.value.id
if instanceOf ~= 'Q27968055' and instanceOf ~= 'Q27020041' then -- Q27020041 is 'sports season'
is_a = raceLink(instanceOf)
break
end
end
end
if nr and is_a then
details[1].content = nr .. ' ' .. is_a
end
end
if selector==0 or selector==1 then
if not details[2].content then -- competition
-- Class of a cycling race. Class is: 1.UWT, 2.UWT, 1.HC, ... add new classes, no problem
-- Competition of the cycling race : UCI World Tour 2016, UCI Europe Tour 2016...
local tours = {}
for _, p361 in statements(entityID, 'P361') do -- P361 is 'part of'
tours[#tours + 1] = raceLink(p361.mainsnak.datavalue.value.id)
end
if tours[1] then
if #tours > 1 then
details[2].name = details[2].name_plural
end
if class then
tours[1] = tours[1] .. ' ' .. class
end
details[2].content = table.concat(tours, '<br/>')
end
end
end
if selector==0 then
if not details[3].content then -- stages
local stages = #wikibase.getAllStatements(entityID, 'P527') -- P527 is 'has part'
if stages > 0 then
details[3].content = stages
end
end
end
local index_date, index_official_site
if selector==0 then
index_date=4
index_official_site=17
elseif selector==1 then
index_date=3
index_official_site=10
else
index_date=2
index_official_site=11
end
-- if selector==0 or selector==1 then
if not details[index_date].content then -- date
details[index_date].content, timeOfRace, plural = get_formatted_date(entityID, 'infobox')
if plural then
details[index_date].name = details[index_date].name_plural
end
end
-- end
--from this point the functions differ fundamentally
if selector==0 then
local kmdistance
if not details[5].content then details[5].content, kmdistance = getDistance(entityID, true) end -- distance
infoGetCountry(details,6, entityID, timeOfRace)
infoGetStartEnd(details,7, entityID, timeOfRace)
if not details[9].content then -- teams
local teams = #wikibase.getBestStatements(entityID, 'P1923') -- P1923 is 'participating teams'
if teams > 0 then
details[9].content = teams
end
end
infoGetParticipants(details,10, entityID)
if not details[10].content or not details[11].content then
local Allp710= wikibase.getAllStatements(entityID, 'P710')
if Allp710 and #Allp710~=0 then
if not details[10].content then details[10].content=#Allp710 end
if not details[11].content then
local maxrank=1
for _, p710 in pairs(Allp710) do -- look into all statements
local q = p710.qualifiers
if q and q.P1352 and q.P1352[1].snaktype == 'value' then -- P1352 is ranking
local riderRank = tonumber(q.P1352[1].datavalue.value.amount)
if riderRank > maxrank then maxrank = riderRank end
end
end
if maxrank~=1 then details[11].content=maxrank end
end
end
end
if not details[12].content then details[12].content = getSpeed(entityID, true, kmdistance, 'P2321') end --speed
if not details[13].content then
local elevation=getElevation(entityID)
if elevation then details[13].content =elevation else details[13].content = nil end
end --Elevation
if not details[14].content then -- cost
local cost = firstValue(entityID, 'P2130') -- P2130 is cost
if cost then
details[14].content = dispmoney(cost.amount, cost.unit)
end
end
elseif selector==1 then
if not details[4].content then -- racing
local stages = #wikibase.getAllStatements(entityID, 'P527') -- P527 is 'has part'
if stages > 0 then
details[4].content = stages
if stages > 1 then
details[4].name = details[4].name_plural
end
end
end
if not details[5].content then -- location
infoGetPlace(details,5, entityID, timeOfRace) --in GAN version, the separator is , not <br />
end
if not details[6].content then -- organizer sitelink
listWPlink(details, 6, entityID,'P664',true) --org
end
if not details[7].content then -- organizer sitelink
listWPlink(details, 7, entityID,'P2670',true) --team ????
end
else --champ
infoGetCountry(details,3, entityID, timeOfRace)
if not details[4].content then -- location
infoGetPlace(details,4, entityID, timeOfRace) --in GAN version, the separator is , not <br />
end
if not details[5].content then -- arena / stadion
listWPlink(details, 5, entityID,'P115',true)
end
if not details[6].content then -- racing
local stages = #wikibase.getAllStatements(entityID, 'P527') -- P527 is 'has part'
if stages > 0 then
details[6].content = stages
end
end
if not details[7].content then -- teams
local teams = #wikibase.getBestStatements(entityID, 'P1923') -- P1923 is 'participating teams'
if teams > 0 then
details[7].content = teams
end
end
if not details[8].content then -- organizer sitelink
listWPlink(details, 8, entityID,'P664',true) --org
end
end
if not details[index_official_site].content then
details[index_official_site].content = officialSite(entityID)
end
tab = infoInitTab("300px", name, icon)
if selector==0 then -- normal infobox
infoFillOthersDetails(tab, others, details,translate("infobox",1,w_race))
elseif selector==1 then -- season infobox
infoFillOthersDetails(tab, others, details,translate("infobox",69,w_race))
else -- champ infobox
infoFillOthersDetails(tab, others, details,translate("infobox",70,w_race))
end
if selector==0 or selector==1 then --no winners for champ
local winRows=''
local win = {}
for _, v in pairs(winners) do
if not v.content then
win[v.QID] = ''
end
end
winner(lf,entityID, win, timeOfRace, false, WDlink_on, team, true)
for _, v in pairs(winners) do
if not v.content then
if win[v.QID] ~= '' then
v.content = win[v.QID]
end
end
if v.content then
tRow= mw.html.create('tr') :css('vertical-align','top')
tRow:tag('td'):css('font-weight','bold'):wikitext(v.name)
tRow:tag('td'):wikitext(v.content)
winRows=winRows..tostring(tRow) --not elegant
end
end
if winRows~= '' then
tab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','2')
:cssText('border-bottom:5px solid var(--background-color-base, #fff); background-color:'..backgroundColor..'; color:inherit; text-align:center')
:css('font-weight','bold')
:wikitext(translate("infobox",18,w_race))
tab:wikitext(winRows)
end
end
if others[3].content then -- map
tab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','2'):css('text-align','center')
:wikitext("[[File:".. others[3].content .. "|center|300px]]")
if others[5].content then -- caption
tab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','2'):css('text-align','center'):css('font-size','80%')
:wikitext(others[5].content)
end
end
tab:node(getPreviousNextLine(entityID))
wdDoc(tab, "d:Wikidata:WikiProject Cycling/Documentation/infobox", translate("infobox",34,w_race), entityID)
return tab
end
--=== H) race infobox
function p.raceinfobox(frame)
local lang = contentLanguage
local WDlink_on = (wiki == "mk" or wiki == "ja")
local tRace = {race={
raceId,
raceDate,
future,
},
vainqueur= {},
}
local entityID, lf = get_and_checkID(frame)
local w_race= isWomenrace(entityID)
local details = {
{ name = translate("raceinfobox",4,w_race)}, -- sport
{ name = translate("raceinfobox",5,w_race)}, -- creation date
{ name = translate("raceinfobox",6,w_race)}, -- disparition date
{ name = translate("raceinfobox",7,w_race)}, -- number of editions
{ name = translate("raceinfobox",8,w_race)}, -- periodicity
{ name = translate("raceinfobox",9,w_race)}, -- type , name_plural = translate("infobox",10)
{ name = translate("raceinfobox",33,w_race), name_plural = translate("raceinfobox",34,w_race)}, --country
{ name = translate("raceinfobox",10,w_race), name_plural = translate("raceinfobox",11,w_race)}, -- place
{ name = translate("raceinfobox",12,w_race), name_plural = translate("raceinfobox",13,w_race)}, --org
{ name = translate("raceinfobox",27,w_race), name_plural = translate("raceinfobox",28,w_race)}, --race director
{ name = translate("raceinfobox",15,w_race), name_plural = translate("raceinfobox",16,w_race)}, -- Cat
{ name = translate("raceinfobox",17,w_race)}, -- circuit
{ name = translate("raceinfobox",14,w_race)}, -- official web site
}
local others = get_others_dic()
local name = getLabelFallback(entityID) or ''
infoGetOthers(others, entityID)
getLocalContent(details, lf.args)
getLocalContent(others, lf.args)
local timeOfRace, class
local listOfNames=getFormerNames(entityID, 'P1448')
local sport_id=firstValue(entityID, 'P641', 'id')
local icon = (sport_id == "Q3609") and -- P641 is 'sport', Q3609 is 'road bicycle racing'
picto_road or ''
--1st ist sport
if not details[1].content and sport_id then
details[1].content = WPlinkpure(sport_id)
end
--creation
local creation=firstValue(entityID, 'P571', 'time')
if not details[2].content and creation then
details[2].content = funcDate(creation, "onlyyear" )
end
--disparition
local disparition=firstValue(entityID, 'P576', 'time')
if not details[3].content and disparition then
details[3].content = funcDate(disparition,"onlyyear")
end
--populate tRace
listOfWinners(entityID, tRace,nil,lf)
--number of editions
if not details[4].content and tRace.numberOfEditions and tRace.lastEditionYear then
details[4].content = tostring(tRace.numberOfEditions).." (" .. translate("raceinfobox",31,w_race) .. " "..tostring(tRace.lastEditionYear)..")"
end
--periodicity
if not details[5].content then
details[5].content = getPeriodicity(entityID, tRace)
end
--type
if not details[6].content then
details[6].content = getType(entityID)
end
timeOfRace=nil --could be from last edition
if not details[7].content then
infoGetCountry(details,7, entityID, timeOfRace)
end
if not details[8].content then
infoGetPlace(details,8, entityID, timeOfRace)
end
if not details[9].content then
listWPlinkChrono(details, 9, entityID, {'P664'}, true, initialYear) --organiser
end
if not details[10].content then
listWPlinkChrono(details, 10, entityID, {'P488'}, 'rider', initialYear) --race dir
end
--Class and circuit
local classContent, circuitLink, numberClass= getClass(entityID)
if not details[11].content then
details[11].content = classContent
if numberClass >1 then
details[11].name = details[11].name_plural
end
end
if not details[12].content then
details[12].content = circuitLink
end
--Official web site
if not details[13].content then
details[13].content = officialSite(entityID)
end
--Build the table
tab = infoInitTab("300px", name, icon)
--former names
wiki_listOfNamesAtBottom={'ru'}
local listOfNamesAtBottom = false
for _, value in pairs(wiki_listOfNamesAtBottom) do --
if value == wiki then listOfNamesAtBottom = true end
end
--picture at the top
infoFillOthersDetails(tab, others, nil,translate("raceinfobox",19,w_race),"260px")
if not listOfNamesAtBottom then
if listOfNames and #listOfNames>1 then
tab:node(addATitle(translate("raceinfobox",18,w_race)))
for _, v in pairs(listOfNames) do
tab:node(addARow(v[2],v[3])) --period, name
end
end
end
infoFillOthersDetails(tab, nil, details,translate("raceinfobox",19,w_race),"260px")
if listOfNamesAtBottom then
if listOfNames and #listOfNames>0 then -- except for the ru-wiki, no one uses the display of official names at the bottom anyway
tab:node(addATitle(translate("raceinfobox",18,w_race)))
for _, v in pairs(listOfNames) do
tab:node(addARow(v[2],v[3])) --period, name
end
end
end
if (tRace.lastWinner and tRace.lastWinner~='') or
(tRace.maxWinner and tRace.maxWinner~='') then
tab:node(addATitle(translate("raceinfobox",20,w_race)))
if (tRace.lastWinner and tRace.lastWinner~='') then
tab:node(addARow(translate("raceinfobox",21,w_race),tRace.lastWinner))
end
if (tRace.maxWinner and tRace.maxWinner~='') then
tab:node(addARow(translate("raceinfobox",22,w_race),tRace.maxWinner))
end
end
if tRace.nextLink or tRace.lastLink then
tab:node(addATitle(translate("raceinfobox",23,w_race)))
local outTable
if tRace.lastLink then
outTable = mw.html.create('tr')
local tCell=outTable:tag('td'):attr('colspan','2'):css('text-align','center')
local lastText="[[File:Crystal Clear app kworldclock.png|left|37px]]"..
translate("raceinfobox",24,w_race)..
":<br>'''"..
tRace.lastLink.."'''"
tCell:wikitext(lastText)
tab:node(outTable)
end
if tRace.nextLink then
outTable = mw.html.create('tr')
local tCell=outTable:tag('td'):attr('colspan','2'):css('text-align','center')
local nextText = "[[File:Crystal Clear app kworldclock.png|left|37px]]"..
translate("raceinfobox",25,w_race)..
":<br>'''"..
tRace.nextLink.."'''"
tCell:cssText("text-align:center"):wikitext(nextText)
tab:node(outTable)
end
end
wdDoc(tab, "d:Wikidata:WikiProject Cycling/Documentation/raceinfobox", translate("raceinfobox",26,w_race), entityID)
return tab
end
--=== I) Team roster
function p.lastteamroster(frame)
local teamID, lf = get_and_checkID(frame)
local tRace = {race={
raceId,
raceDate,
future,
},
vainqueur= {},
}
listOfWinners(teamID, tRace,true,lf,"P527")
if get_arg(2,frame) ~= nil then
if mw.ustring.find(mw.ustring.lower(get_arg(2,frame)), "sort") or wiki == "lv" or wiki == "mk" or wiki == "ru" then
sort = true
else
sort = false
end
end
local s = {
sort=sort,
seasonID=tRace.lastID,
lf=lf,
year=tRace.lastEditionYear
}
if tRace.lastID then
return teamroster_main(s)
end
end
function p.teamroster(frame)
local seasonID, lf = get_and_checkID(frame)
local sort
--[[
The word 'sort' is used to sort the riders after the surname. It could look like this in the Wikipedia article
{{Cycling race/teamroster|Q21769847
| sort
}}
A rider called 'Laurens De Vreese' is sorted after 'De Vreese Laurens'. If you want to sort after 'Vreese Laurens De'
change that in the code. In lv mkWiki and ruWiki sorting is standard, there is no need to switch sorting on in the article
]]
if get_arg(2,frame) ~= nil then
if mw.ustring.find(mw.ustring.lower(get_arg(2,frame)), "sort") or wiki == "lv" or wiki == "mk" or wiki == "ru" then
sort = true
else
sort = false
end
end
local s = {
sort=sort,
seasonID=seasonID,
lf=lf
}
return teamroster_main(s)
end
function teamroster_main(s)
local flags, pays = {}, {}
local riderName, riderBirthday,riderTeam, timeTeam, correctlanguage,riderStart, riderEnd
local riderPosition, riderReason, riderRef, errortext
local riderReasonTable, riderTablecorrect, riderTablenotcorrect, riderTable = {}, {}, {}, {}
local labelMissing = false
local teamID, stagiaire
local slavicWikis = {mk = true, ru = true}
local wikiIsSlavic = slavicWikis[wiki]
local WDlink_on = wiki == "mk" or wiki == "ja" or wiki == "ru" or wiki == "he"
local tableEndText = ''
local w_race=isWomenrace(s.seasonID)
local temp = firstValue(s.seasonID, 'P5138', 'id')
if temp then teamID = temp end
local startOfSeason = getTimeOfRace(s.seasonID, true)
if not s.year then
label=getLabelFallback(s.seasonID)
local second_occurrence
local first_occurrence=string.find(label, "%d%d%d%d")
if first_occurrence~=nil then
second_occurrence=string.find(label, "%d%d%d%d",first_occurrence+1)
if second_occurrence~=nil then
s.year=string.match(label, "%d%d%d%d",first_occurrence+1) --case Tartu2024
else
s.year=string.match(label, "%d%d%d%d")
end
end
end
for _, p527 in statements(s.seasonID, 'P527') do
--re-init
riderName, riderBirthday, correctlanguage=nil, nil, nil
riderTeam, timeTeam, riderReason, riderRef=nil, nil, nil, nil
riderStart, riderEnd=nil, nil
local riderID = p527.mainsnak.datavalue.value.id
riderName, correctlanguage =getRiderLink(riderID, startOfSeason) --label
if WDlink_on==true then riderName=riderName..wdLink(riderID) end
local timeOfRace = startOfSeason
_, startOfSeasonYear, startOfSeasonMonth, startOfSeasonDay, _=parseDate(startOfSeason, '2040', '12', '31', '','')
riderBirthday=firstValue(riderID, 'P569','time')
if not wikiIsSlavic then correctlanguage=true end --actually we never take a cyrillic name if no latin is found
local sortkey = findSortKey(riderID, correctlanguage, wikiIsSlavic)
for _, q in qualifiers(p527, 'P580') do
local startdate = q.value['time']
timeOfRace = startdate
riderStart = funcDate(trans(startdate,'01', '01') or '', 'small')
end
for _, q in qualifiers(p527, 'P582') do
local enddate=q.value['time']
riderEnd = funcDate(trans(enddate,'12', '31') or '', 'small')
end
riderPosition=getPosition(riderPosition,p527)
riderReason, riderRef=getReason(riderReason,riderRef,p527, timeOfRace,enddate,s.lf)
local beginYear, beginMonth, beginDay, endYear, endMonth, endDay, beginDate, endDate, endDatefound, endDatetemp
local changedTime = '+0000-00-00'
if teamID == nil then
local p54 = getStatementForTime(riderID, 'P54', timeOfRace)
if p54 then teamID = p54.mainsnak.datavalue.value.id end
else
for _, v in statements(riderID, 'P54') do -- look into all P54 teams
stagiaire=nil
errortext=''
local thisteamID = v.mainsnak.datavalue.value.id
if thisteamID == teamID then
endDatefound=true
beginDate, endDate = getStartEndfromQuali(v.qualifiers)
beginDate, beginYear, beginMonth, beginDay, errortext = parseDate(beginDate, '2040', '01', '01', errortext, ' missing qualifiers by rider')
if not endDate then endDatefound=false end
endDate, endYear, endMonth, endDay, _ = parseDate(endDate, beginYear, '12', '31', errortext,'')
riderReason, riderRef=getReason(riderReason,riderRef,v,timeOfRace,endDate,s.lf)
if (beginYear == startOfSeasonYear or endYear == startOfSeasonYear) and ((beginYear == startOfSeasonYear and (beginMonth ~= '01' or beginDay ~= '01')) or (endYear == startOfSeasonYear and (endMonth ~= '12' or endDay ~= '31'))) then
-- riders who start after 1 January or end earlier then 31 December in the season
riderStart = funcDate(beginDate, 'small')
if endDatefound then
riderEnd = funcDate(endDate, 'small')
else
riderEnd = funcDate('+'..beginYear..'-12-31T00:00:00Z', 'small')
end
riderPosition=getPosition(riderPosition,v)
end
else
for _, q in qualifiers(v, 'P39') do
stagiaire =q.value.id
end
if not stagiaire then
endDatefound=true
beginDate, endDatetemp=getStartEndfromQuali(v.qualifiers)
if not endDatetemp then endDatefound=false end
beginDate, beginYear, beginMonth, beginDay, errortext = parseDate(beginDate, '2040', '01', '01', errortext, ' missing qualifiers by rider')
endDate, endYear, endMonth, endDay, _ = parseDate(endDatetemp, beginYear, '12', '31', errortext, '')
if beginYear < startOfSeasonYear or (beginYear == startOfSeasonYear and beginMonth < startOfSeasonMonth) or
(beginYear == startOfSeasonYear and beginMonth == startOfSeasonMonth and beginDay < startOfSeasonDay) then -- start time < season time
if endDatefound then
if (endDate or '') >= changedTime then -- find maximum end time
-- Case Pierre-Roger Latour: Chambéry CF (2012 - 2014), time season at 2013
-- Task: changedTime should be after start time, but before startOfSeason
if endYear > startOfSeasonYear then
changedTime = '+'..startOfSeasonYear..'-12-31T00:00:00Z'
else
changedTime = endDate or ''
end
end
end
end
if changedTime ~= '+0000-00-00' then
riderTeam = getTeam(riderID, changedTime, nil)
local _, _, endYear, _, _ = string.find(changedTime, "(%d+)-(%d+)-(%d+)")
timeTeam = ' ('..endYear..')'
if wiki == "ar" then timeTeam = endYear end
end
end
end
end
end
--get the country
local countryID = getNationality(riderID, timeOfRace,q)
if countryID then
pays = getCountryName(countryID)
flags = flag(countryID, timeOfRace)
end
--save
local tRider={
sortkey=sortkey,
riderName=riderName,
riderBirthday=riderBirthday,
riderTeam=riderTeam,
timeTeam=timeTeam,
riderStart=riderStart,
riderEnd=riderEnd,
riderPosition=riderPosition,
riderReason=riderReason,
riderRef=riderRef,
errortext=errortext,
pays=pays,
flags=flags
}
if correctlanguage == true then
table.insert(riderTablecorrect,tRider )
else
table.insert(riderTablenotcorrect, tRider)
end
end
-- sorting names
if sort == true then
if #riderTablecorrect~=0 then
table.sort(riderTablecorrect, function(a,b) return a["sortkey"]<b["sortkey"] end)
end
if #riderTablenotcorrect~=0 then
table.sort(riderTablenotcorrect, function(a,b) return a["sortkey"]<b["sortkey"] end)
end
end
--merge
for _, v in pairs (riderTablecorrect) do
table.insert(riderTable, v)
end
for _, v in pairs (riderTablenotcorrect) do
table.insert(riderTable, v)
end
local wd_link = mw.html.create('span'):css('float','left'):wikitext(wdLink(s.seasonID..'#P527'))
if arwiki_totemplate then wd_link = wdLink(s.seasonID .. '#P527') end
local outTable = mw.html.create('table')
:addClass('sortable')
:attr('cellpadding', '2')
:attr('cellspacing', '0')
:css('border' , '1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1)')
:css('padding', '3px')
local th_colspan = 4
if wiki == "ar" then th_colspan = 5 end
local tRow=outTable:tag('tr'):css('line-height','1.8em')
:css('background-color',backgroundColor)
:css('color', 'inherit')
:tag('th'):attr('colspan', th_colspan):cssText('text-align:center;white-space:nowrap')
:wikitext(tostring(wd_link))
if s.year then
tRow:wikitext(translate("getSquadTableColumn",7,w_race).." "..s.year)
else
tRow:wikitext(translate("getSquadTableColumn",7,w_race))
end
local header = outTable:tag('tr')
header:tag('th'):cssText('text-align:center;padding:2px 20px 2px 2px;white-space:nowrap'):wikitext(translate("getSquadTableColumn",1,w_race))
local textalign = 'center'
if wiki=='ar' then textalign = 'right' end
header:tag('th'):cssText('text-align:'..textalign..';padding:2px 20px 2px 2px;white-space:nowrap'):wikitext(translate("getSquadTableColumn",2,w_race))
if l10n["country_name_list"] and wiki ~= 'lv' and wiki ~= 'ru' and wiki ~= 'da' then
header:tag('th'):cssText('text-align:center;padding:2px 20px 2px 2px;white-space:nowrap'):wikitext(translate("getSquadTableColumn",6,w_race))
end
if wiki == "ar" then
header:tag('th'):attr('colspan', 2):cssText('text-align:center;padding:2px 20px 2px 2px;white-space:nowrap'):wikitext(translate("getSquadTableColumn",3,w_race))
else
header:tag('th'):cssText('text-align:center;padding:2px 20px 2px 2px;white-space:nowrap'):wikitext(translate("getSquadTableColumn",3,w_race))
end
local temp
local iii = 1
for i, v in pairs (riderTable) do
local tRow=outTable:tag('tr'):css('line-height','1.8em')
local tCell= tRow:tag('td'):cssText("padding:0 1em 0 0;white-space:nowrap")
if not l10n["country_name_list"] or wiki == 'lv' or wiki == 'ar' or wiki == 'ru' or wiki == 'da' then temp=v['flags']..' ' else temp='' end
tCell:wikitext(temp..v['riderName']):attr('data-sort-value',v['sortkey'])
if v['riderStart']~=nil or v['riderEnd']~=nil then
tCell:tag('span'):cssText("font-size:80%; color:#686868")
local note=''
if v['riderReason'] ~= nil then
note = ', [[#tr_'..i..s.seasonID..'|'..translate("getSquadTableColumn",4,w_race)..']]'
if wiki == "ar" then note = '، [[#tr_'..i..s.seasonID..'|'..translate("getSquadTableColumn",4,w_race)..']]' end
end
tCell:wikitext(' ('..(v['riderStart'] or '')..'–'..(v['riderEnd'] or '')
.. (v['riderPosition'] or '')..note..')')
elseif v['riderReason'] then
tCell:tag('span'):cssText("font-size:80%; color:#686868")
:wikitext('([[#tr_'..i..s.seasonID..'|'..translate("getSquadTableColumn",4,w_race)..']]'.. ')')
end
tCell=tRow:tag('td'):cssText("text-align:right;white-space:nowrap")
if wiki == 'lv' then
local _, _, beginYear, beginMonth, beginDay = string.find(startOfSeason,"(%d+)-(%d+)-0*(%d+)")
local _, _, endYear, endMonth, endDay = string.find(v['riderBirthday'] or '',"(%d+)-(%d+)-0*(%d+)")
tCell:wikitext(s.lf:expandTemplate{ title = 'Template:Birth date and age2', args = { beginYear, beginMonth, beginDay, endYear, endMonth, endDay } })
else
tCell:wikitext(funcDate(v['riderBirthday'] or '', 'long'))
if l10n["country_name_list"] and wiki ~= 'ar' and wiki ~= 'ru' and wiki ~= 'da' then
tRow:tag('td'):wikitext(v['flags'].. ' '..v['pays'])
end
end
if wiki =='he' then
local isRtl = (mw.ustring.find(v['riderTeam'], '|.*[א-ת]') or (not mw.ustring.find(v['riderTeam'], '|') and mw.ustring.find(riderTeam, '[א-ת]')))
if isRtl then
tCell=tRow:tag('td'):cssText("padding:0 0.5em; text-align:right")
else
labelMissing = true -- FIXME: labelMissing is not functional in most languages. once we have infra support for it, move it there
tCell=tRow:tag('td'):cssText("padding:0 0.5em; text-align:left")
end
elseif wiki == "ar" then
tCell=tRow:tag('td'):cssText("padding:0 0.5em")
else
tCell=tRow:tag('td'):cssText("padding:0 0.5em; text-align:left")
end
if v['riderTeam'] then
if wiki == "ar" then
tCell:wikitext( v['riderTeam'] )
tCell=tRow:tag('td'):cssText("padding:0 0.5em")
tCell:wikitext( v['timeTeam']..v['errortext'] )
else
tCell:wikitext(v['riderTeam'].. v['timeTeam']..v['errortext'])
end
end
--tableEndText is not a table
if v['riderReason'] ~= nil or v['errortext'] ~= '' then
local temp=(v['riderReason'] or '')..(v['errortext'] or '')
if iii == 1 then
tableEndText = tableEndText.. translate("getSquadTableColumn",5,w_race)..': '.. v['riderName'].. temp
else
tableEndText = tableEndText.. '<span style="color:white">'.. translate("getSquadTableColumn",5,w_race)..': </span>'.. riderName.. temp
end
iii = iii
if riderRef ~= nil then tableEndText = tableEndText..
s.lf:extensionTag{name='ref', content=v['riderRef'], args = {name='tr_'..iii..s.seasonID}} end
tableEndText = tableEndText.. '<br>'
end
end
if labelMissing then outTable:wikitext(getMissingLabelTrackingCategory()) end
local ref=race_reference(s.seasonID,s.lf)
if ref=='' then --fallback
local UCIlink
if wiki=="fr" then
UCIlink="https://www.uci.org/fr/route/%C3%A9quipe"
else
UCIlink="https://www.uci.org/road/teams"
end
ref=translate("race_reference", 1,w_race).."["..UCIlink..' UCI]'
end
outTable:tag('tr'):tag('td'):addClass("navigation-only")
:attr('data-sort-value','zz')
:attr('colspan',th_colspan)
:cssText("border-top: 2px "..backgroundColor.." solid; font-size: 80%;")
:tag('tr')
:tag('td'):attr('colspan',th_colspan)
:attr('data-sort-value','zzz')
:cssText("text-align:right")
:tag('small'):wikitext(ref)
return tostring(outTable)..tableEndText
end
--== J) List of winners ==
function p.listofwinners(frame)
local raceID, lf =get_and_checkID(frame)
local winnersProperty = {'Q20882667','Q20882668','Q20882669'}
local s = {
countryflag=true,
raceID=raceID,
beginyear=get_arg(2,frame,true),
endyear=get_arg(3,frame,true),
shapka=get_arg(4,frame,true),
display_team=istrue(get_arg(5,frame)), -- false= display of a rider without a team
winnersProperty=winnersProperty,
custom=false,
lf=lf
}
return listofwinners_main(s)
end
function p.listofwinnersyoung(frame)
local raceID, lf =get_and_checkID(frame)
local winnersProperty = {'Q20883139','Q72099969','Q72099972'}
local s = {
countryflag=true,
raceID=raceID,
beginyear=get_arg(2,frame,true),
endyear=get_arg(3,frame,true),
shapka=get_arg(4,frame,true),
display_team=istrue(get_arg(5,frame)), -- false= display of a rider without a team
winnersProperty=winnersProperty,
custom=false,
lf=lf
}
return listofwinners_main(s)
end
function p.listofwinnersChamp(frame)
local raceID, lf =get_and_checkID(frame)
local winnersProperty = {'Q20882667','Q20882668','Q20882669'}
local s = {
countryflag=false,
raceID=raceID,
beginyear=get_arg(2,frame,true),
endyear=get_arg(3,frame,true),
shapka=get_arg(4,frame,true),
winnersProperty=winnersProperty,
display_team = false,
custom=false,
lf=lf
}
return listofwinners_main(s)
end
--listofwinnerssecondpart and so on can be coded with p.listofwinners
function p.listofwinnersnowiki(frame)
local raceID, lf =get_and_checkID(frame)
local winnersProperty = {'Q20882667','Q20882668','Q20882669'}
local s = {
countryflag=true,
raceID=raceID,
beginyear=get_arg(2,frame,true),
endyear=get_arg(3,frame,true),
shapka=get_arg(4,frame,true),
display_team=istrue(get_arg(5,frame)), -- false= display of a rider without a team
winnersProperty=winnersProperty,
custom=false,
lf=lf
}
return frame:extensionTag{ name = 'nowiki', content = listofwinners_main(s)}
end
function p.listofwinnersteamofpoint(frame)
local raceID, lf =get_and_checkID(frame)
local winnersProperty = {'Q27104269','Q72065970','Q72065977'}
local s = {
countryflag=true,
raceID=raceID,
beginyear=get_arg(2,frame,true),
endyear=get_arg(3,frame,true),
shapka=get_arg(4,frame,true),
display_team=istrue(get_arg(5,frame)), -- false= display of a rider without a team
winnersProperty=winnersProperty,
custom=false,
lf=lf
}
return listofwinners_main(s)
end
function p.listofwinnersGSI(frame)
local raceID, lf =get_and_checkID(frame)
local winnersProperty = {'Q98959152','Q98959192','Q98959196'}
local s = {
countryflag=true,
raceID=raceID,
beginyear=get_arg(2,frame,true),
endyear=get_arg(3,frame,true),
shapka=get_arg(4,frame,true),
display_team=istrue(get_arg(5,frame)), -- false= display of a rider without a team
winnersProperty=winnersProperty,
custom=false,
lf=lf
}
return listofwinners_main(s)
end
function p.listofwinnersGSII(frame)
local raceID, lf =get_and_checkID(frame)
local winnersProperty = {'Q98959153','Q98959194','Q98959197'}
local s = {
countryflag=true,
raceID=raceID,
beginyear=get_arg(2,frame,true),
endyear=get_arg(3,frame,true),
shapka=get_arg(4,frame,true),
display_team=istrue(get_arg(5,frame)), -- false= display of a rider without a team
winnersProperty=winnersProperty,
custom=false,
lf=lf
}
return listofwinners_main(s)
end
function p.listofwinnersGSIII(frame)
local raceID, lf =get_and_checkID(frame)
local winnersProperty = {'Q98959155','Q98959195','Q98959198'}
local s = {
countryflag=true,
raceID=raceID,
beginyear=get_arg(2,frame,true),
endyear=get_arg(3,frame,true),
shapka=get_arg(4,frame,true),
display_team=istrue(get_arg(5,frame)), -- false= display of a rider without a team
winnersProperty=winnersProperty,
custom=false,
lf=lf
}
return listofwinners_main(s)
end
function p.listofwinnerscountry(frame)
local raceID, lf =get_and_checkID(frame)
local winnersProperty = {'Q72068715','Q72068718','Q72068721'}
local s = {
countryflag=true,
raceID=raceID,
beginyear=get_arg(2,frame,true),
endyear=get_arg(3,frame,true),
shapka=get_arg(4,frame,true),
display_team=istrue(get_arg(5,frame)), -- false= display of a rider without a team
winnersProperty=winnersProperty,
custom=false,
lf=lf
}
return listofwinners_main(s)
end
function p.listofwinnerscountryU23(frame)
local raceID, lf =get_and_checkID(frame)
local winnersProperty = {'Q72068724','Q72068725','Q72068729'}
local s = {
countryflag=true,
raceID=raceID,
beginyear=get_arg(2,frame,true),
endyear=get_arg(3,frame,true),
shapka=get_arg(4,frame,true),
display_team=istrue(get_arg(5,frame)), -- false= display of a rider without a team
winnersProperty=winnersProperty,
custom=false,
lf=lf
}
return listofwinners_main(s)
end
function p.listofwinnerscustom(frame)
local raceID, lf =get_and_checkID(frame)
local winnersProperty ={}
if istrue(get_arg('general',frame)) then table.insert( winnersProperty,'Q20882667') end
if istrue(get_arg('podium',frame)) then
table.insert( winnersProperty,'Q20882668')
table.insert( winnersProperty,'Q20882669')
end
if istrue(get_arg('points',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q20883007' ) end
if istrue(get_arg('mountain',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q20883212' ) end
if istrue(get_arg('sprints',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q20883328' ) end
if istrue(get_arg('youth',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q20883139' ) end
if istrue(get_arg('combativity',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q101246973' ) table.insert( winnersProperty, 'Q20893983' ) end
if istrue(get_arg('volante',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q27067359' ) end
if istrue(get_arg('regularity',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q27067170' ) end
if istrue(get_arg('combination',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q20893979' ) end
if istrue(get_arg('breakaway',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q27907715' ) end
if istrue(get_arg('azzurri',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q27907747' ) end
if istrue(get_arg('rookie',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q28092831' ) end
if istrue(get_arg('teams',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q20882921' ) end
if istrue(get_arg('teamspoints',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q27104269' ) end
if istrue(get_arg('amateur',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q61976850' ) end
if istrue(get_arg('nationality',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q61976872' ) end
if istrue(get_arg('country',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q72068715' ) end
if istrue(get_arg('countryU23',frame)) then table.insert( winnersProperty, 'Q72068724' ) end
local s = {
countryflag=true,
raceID=raceID,
beginyear=get_arg(2,frame,true),
endyear=get_arg(3,frame,true),
shapka=get_arg(4,frame,true),
display_team = false,
winnersProperty=winnersProperty,
custom=true,
lf=lf
}
return listofwinners_main(s)
end
function listofwinners_main(s)
local lf=s.lf
local raceID=s.raceID
local rows = {}
local WDlink_on = (wiki == "mk") or (wiki == "ja") or (wiki == "ru")
local WPcontent = {
row ={},
code = {}
}
local beginyear=s.beginyear or 0
local endyear=s.endyear or 0
local shapka=s.shapka or 0
local titletable
local w_race=isWomenrace(raceID)
if s.custom then
titletable={
[ 'Q20882667' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- winner
[ 'Q20882668' ]=translate("listofwinners",3, w_race), -- second
[ 'Q20882669' ]=translate("listofwinners",4, w_race), -- third
[ 'Q20883007' ]=translate("listofwinners",5, w_race), -- points
[ 'Q20883212' ]=translate("listofwinners",6, w_race), -- mountains
[ 'Q20883328' ]=translate("listofwinners",7, w_race), -- sprints
[ 'Q20883139' ]=translate("listofwinners",8, w_race), -- youth
[ 'Q101246973' ]=translate("listofwinners",9, w_race), -- supercombativity
[ 'Q20893983' ]=translate("listofwinners",9, w_race), -- combativity
[ 'Q20893979' ]=translate("listofwinners",10, w_race), -- combination
[ 'Q20882921' ]=translate("listofwinners",11, w_race), -- teams
[ 'Q27067359' ]=translate("listofwinners",12, w_race), -- volantes
[ 'Q27067170' ]=translate("listofwinners",13, w_race), -- regularity
[ 'Q27104269' ]=translate("listofwinners",14, w_race), -- teamspoints
[ 'Q27907715' ]=translate("listofwinners",15, w_race), -- breakaway
[ 'Q27907747' ]=translate("listofwinners",16, w_race), -- azzurri
[ 'Q28092831' ]=translate("listofwinners",17, w_race), -- rookie
[ 'Q61976850' ]=translate("listofwinners",18, w_race), -- amateur
[ 'Q61976872' ]=translate("listofwinners",19, w_race), -- nationality
[ 'Q72068715' ]=translate("listofwinners",23, w_race), -- winner country
[ 'Q72068724' ]=translate("listofwinners",24, w_race), -- winner countryU23
}
else --main
titletable={
-- winner:
[ 'Q20882667' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- winner
[ 'Q20883007' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- points
[ 'Q20883212' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- mountains
[ 'Q20883328' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- sprints
[ 'Q20883139' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- youth (time or point)
[ 'Q101246973' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- supercombativity
[ 'Q20893983' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- combativity
[ 'Q20893979' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- combination
[ 'Q20882921' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- team (time)
[ 'Q27067359' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- volantes
[ 'Q27067170' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- regularity
[ 'Q27104269' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- teampoints
[ 'Q27907715' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- breakaway
[ 'Q27907747' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- azzurri
[ 'Q28092831' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- rookie
[ 'Q61976850' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- amateur
[ 'Q61976872' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- nationality
[ 'Q72068715' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- winner country
[ 'Q72068724' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- winner countryU23
[ 'Q98959152' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- winner team GS-I
[ 'Q98959153' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- winner team GS-II
[ 'Q98959155' ]=translate("listofwinners",2, w_race), -- winner team GS-III
-- 2 place:
[ 'Q20882668' ]=translate("listofwinners",3, w_race), -- second
[ 'Q72065970' ]=translate("listofwinners",3, w_race), -- second teampoints
[ 'Q72099969' ]=translate("listofwinners",3, w_race), -- youth (time or point)
[ 'Q72068718' ]=translate("listofwinners",3, w_race), -- second country
[ 'Q72068725' ]=translate("listofwinners",3, w_race), -- second countryU23
[ 'Q98959192' ]=translate("listofwinners",3, w_race), -- second team GS-I
[ 'Q98959194' ]=translate("listofwinners",3, w_race), -- second team GS-II
[ 'Q98959195' ]=translate("listofwinners",3, w_race), -- second team GS-III
-- 3 place:
[ 'Q20882669' ]=translate("listofwinners",4, w_race), -- third
[ 'Q72065977' ]=translate("listofwinners",4, w_race), -- third teampoints
[ 'Q72099972' ]=translate("listofwinners",4, w_race), -- youth (time or point)
[ 'Q72068721' ]=translate("listofwinners",4, w_race), -- third country
[ 'Q72068729' ]=translate("listofwinners",4, w_race), -- third countryU23
[ 'Q98959196' ]=translate("listofwinners",4, w_race), -- third team GS-I
[ 'Q98959197' ]=translate("listofwinners",4, w_race), -- third team GS-II
[ 'Q98959198' ]=translate("listofwinners",4, w_race), -- third team GS-III
}
end
--[=[
It is possible to give the table listofwinners in the article commands. It could look like this:
{{Cycling race/listofwinners|Q18574623
| above row 1: '''[[aaa bbb ccc]]''' xxx
}}
"above row x" inserts a new row above row x into the table. Content is what is behind the ":".
]=]
if get_arg(2,lf) then
for num, _ in pairs(lf.args) do
if num > 1 and mw.ustring.find(mw.ustring.lower(get_arg(num,lf)), 'row') then
local _, _, kebeginYear, val = mw.ustring.find(get_arg(num,lf), "([^:]+)%s*:%s*(%C+)")
local _, _, key01, kebeginYear1, kebeginYear2 = mw.ustring.find(kebeginYear, "(%a+)%s*(%a+)%s*(%d+)")
kebeginYear2 = tonumber(kebeginYear2) kebeginYear1 = mw.ustring.lower(key01..kebeginYear1)
if kebeginYear1 == 'aboverow' then WPcontent.row[kebeginYear2] = val WPcontent.code[kebeginYear2] = 0 end --0 is above
if kebeginYear1 == 'belowrow' then WPcontent.row[kebeginYear2] = val WPcontent.code[kebeginYear2] = 1 end --0 is above
end
end
end
local firstyeartodisplay=2100
local parts = mw.wikibase.getAllStatements(raceID, 'P527') -- P527 is 'has part'
for _, part in ipairs(parts) do
if part.rank ~= 'deprecated' and part.mainsnak.snaktype == 'value' then
local partID = part.mainsnak.datavalue.value.id
local timeOfRace=getTimeOfRace(partID,true,true) --original P585 and P580 inverted here
local year = timeOfRace and string.sub(timeOfRace, 2, 5) or '?'
local month = timeOfRace and string.sub(timeOfRace, 7, 8) or '01'
if year == "?" then mw.log("no year at " .. partID ) end
if endyear==0 or (tonumber(year) or 0)<=endyear then
if (tonumber(year) or 0) >= beginyear then
local thereisawinner=false
local sitelink = mw.wikibase.getSitelink(partID)
if sitelink then
sitelink = '[[' .. sitelink .. '|' .. year .. ']]'
else
sitelink = year
end
if WDlink_on then
sitelink = sitelink .. ' ' .. wdLink(partID)
end
local winners = {}
for _, property in ipairs(s.winnersProperty) do winners[property]='' end
local tCell
local tCellstr=''
local temp=firstValue(partID, 'P1346','id')
if temp and temp=='Q30108381' or temp=='Q54806642' or temp=='Q23023872' then --race cancelled
local cancelledlabel = getLabelFallback(temp)
tCell=mw.html.create('td'):attr('colspan','4')
:cssText('text-align:center; font-style: italic')
:wikitext(cancelledlabel)
tCellstr=tostring(tCell)
else
winner(lf,partID, winners, timeOfRace, not s.countryflag, WDlink_on,s.display_team,true)
for _, property in ipairs(s.winnersProperty) do
tCell=mw.html.create('td'):wikitext(winners[property])
if winners[property]~='' then
thereisawinner=true
if tonumber(year)<firstyeartodisplay then firstyeartodisplay=tonumber(year) end
end
tCellstr= tCellstr..tostring(tCell)
end
end
if firstyeartodisplay<=tonumber(year) then
rows[#rows+1]={year..month, sitelink, tCellstr}
end
end
end
end
end
table.sort(rows, function(a, b) return a[1] < b[1] end) -- Sort by year
local clear = "left"
if wiki == "ar" then clear = "right" end
--do not use hw.html here otherwise the begin and end year won't work
local table_first = "<table cellpadding='4' cellspacing='0' style='"..standardtablecss.."'>"
local tTitleRow=mw.html.create('tr')
:css('text-align','center')
:css('background-color',backgroundColor)
:css('color', 'inherit')
local tCell=tTitleRow:tag('th')
local wd_link = mw.html.create('span'):css('float','left'):wikitext(wdLink(raceID .. "#P527"))
if arwiki_totemplate then wd_link = wdLink(tostring(raceID) .. "#P527") end
if WDlink_on == false then
tCell:wikitext(tostring(wd_link))
end
tCell:wikitext(translate("listofwinners",1,w_race)) --year
for _, pp in ipairs(s.winnersProperty) do
tTitleRow:tag('th'):wikitext(titletable[pp])
end
local table_center=''
local nb_year_inrow=1
local lastyear
for i, row in ipairs(rows) do
sitelink=row[2]
local tRowWD=mw.html.create('tr')
local tCell=tRowWD:tag('td'):css('text-align','left')
if lastyear and mw.ustring.sub(row[1],1,4)==lastyear then
nb_year_inrow=nb_year_inrow+1
tCell:wikitext(sitelink..' ('..tostring(nb_year_inrow)..')')
else
tCell:wikitext(sitelink)
nb_year_inrow=1
end
lastyear=mw.ustring.sub(row[1],1,4)
tRowWD:node(row[3]) --add the end of the row
if WPcontent.row[i] then
tRow=mw.html.create('tr'):tag('td'):attr('colspan','4')
:css('text-align','center')
tRow:wikitext(WPcontent.row[i])
if WPcontent.code[i]==0 then --above
table_center=table_center..tostring(tRow)
table_center=table_center..tostring(tRowWD)
else --below
table_center=table_center..tostring(tRowWD)
table_center=table_center..tostring(tRow)
end
else
table_center=table_center..tostring(tRowWD)
end
end
--firstpart with header no foot
if shapka == 1 then -- standard header
return table_center .. "</table>"
elseif shapka == 2 then -- you need to add a title and you can add text at the beginning
return table_center
else -- you need to add a title and you can add anything and anywhere
return table_first .. tostring(tTitleRow) .. table_center .. "</table>"
end
end
--== K) List of stages
function check_basque_place(sPoint, sPointID)
local eu=false
--check if it is a town
local town=false
for _, p31 in statements(sPointID, 'P31') do
if p31.mainsnak.datavalue.value.id == "Q2074737" or p31.mainsnak.datavalue.value.id == "Q484170" then --Spanish and French towns
town=true
end
end
if not town then --if it not a town look for parent
for _, p131 in statements(sPointID, 'P131') do
if data.BasqueTown[p131.mainsnak.datavalue.value.id] then
eu=true
end
end
else
if data.BasqueTown[sPointID] then
eu=true
end
end
if eu then
sPoint = flag("Q47588", timeOfRace).." "..sPoint
end
return sPoint, eu
end
function p.listofstages(frame)
local WDlink_on = wiki == "mk" or wiki == "ja"
local WPcontent = {}
local raceID, lf = get_and_checkID(frame)
local thereiselevation=false
local result, tableBody
local w_race=isWomenrace(raceID)
--[=[ It is possible to give the table listofstages in the article commands which overwrites data from Wikidata.
It could look like this:
{{Cycling race/listofstages|Q18574623
| RoW 1: locaTION Ab : [[1a1b]]
| after row 1 : date : 99 août
| after row 1 : icon : [[File:Stage rest day.svg|vbght frthzt fdgtr]]
| after row 1: text : rest day at [[aaa bbb ccc]]
| row 4: location A : [[4a4a]]abc
| row 3 : winner a : <sup>tzhgt</sup>
| row 4 : winner b : kjuzhgt<br />bbjje
| row 4 : icon : [[File:Mediummountainstage.svg|xcvbbgf fgtr]]
| row 4 : distance : <s>141.8</s> 122<ref>test</ref>
}}
The first paramer is "row x" or "after row x". "after row" adds a new row after row x into the table to print e.g. a rest day.
The second parameters are "location [a/b/ab]", "date", "icon", "text", "winner [a/b]" and "distance".
"a" and "b" means the first and the second location or winner. "ab" could be used if start location and
end location are the same. The file data for the icon looks this way: [[File:Stage rest day.svg|any text]]
]=]
if get_arg(2,lf) then
local WProw, WPnew_row, WPcourse, WPtext, WPdate, WPwinner, WPicon, WPdistance
= 'row', 'afterrow', 'location', 'text', 'date', 'winner', 'icon', 'distance'
local _, kebeginYear, key2, val
local key01, kebeginYear1, kebeginYear2
local key21, key22
for num, var in pairs(lf.args) do
if num > 1 and mw.ustring.find(mw.ustring.lower(var), WProw) then
_, _, kebeginYear, key2, val = mw.ustring.find(var, "([^:]+)%s*:?%s*([^:]*)%s*:%s*(%C+)")
_, _, key01, kebeginYear1, kebeginYear2 = mw.ustring.find(kebeginYear, "(%a+)%s*(%a+)%s*(%d+)")
kebeginYear2 = tonumber(kebeginYear2)
kebeginYear1 = mw.ustring.lower(key01 .. kebeginYear1)
key2 = mw.ustring.lower(mw.text.trim(key2))
_, _, key21, key22 = mw.ustring.find(key2, "(%a+)%s*(%a*)")
if not WPcontent[kebeginYear2] then WPcontent[kebeginYear2] = {} end
if kebeginYear1 == WProw and key21 == WPcourse then WPcontent[kebeginYear2][key22] = val end
if kebeginYear1 == WPnew_row and key2 == WPdate then
WPcontent[kebeginYear2]['date'] = val
WPcontent[kebeginYear2]['text'] = WPcontent[kebeginYear2]['text'] or ''
WPcontent[kebeginYear2]['icon (new row)'] = WPcontent[kebeginYear2]['icon (new row)'] or ''
end
if kebeginYear1 == WPnew_row and key2 == WPtext then
WPcontent[kebeginYear2]['text'] = val
WPcontent[kebeginYear2]['date'] = WPcontent[kebeginYear2]['date'] or ''
WPcontent[kebeginYear2]['icon (new row)'] = WPcontent[kebeginYear2]['icon (new row)'] or ''
end
if kebeginYear1 == WPnew_row and key2 == WPicon then
val = string.gsub(val, "|", "|border|right|20px|", 1)
WPcontent[kebeginYear2]['icon (new row)'] = val
WPcontent[kebeginYear2]['date'] = WPcontent[kebeginYear2]['date'] or ''
WPcontent[kebeginYear2]['text'] = WPcontent[kebeginYear2]['text'] or ''
end
if kebeginYear1 == WProw and key21 == WPwinner and key22 == 'a' then WPcontent[kebeginYear2]['stage winner'] = val end
if kebeginYear1 == WProw and key21 == WPwinner and key22 == 'b' then WPcontent[kebeginYear2]['general winner'] = val end
if kebeginYear1 == WProw and key21 == WPicon then
val = string.gsub(val, "|", "|border|right|20px|", 1)
WPcontent[kebeginYear2]['icon'] = val end
if kebeginYear1 == WProw and key21 == WPdistance then WPcontent[kebeginYear2]['distance'] = val end
end
end
end
local countries = wikibase.getAllStatements(raceID, 'P17')
local onecountry, firstcountryID
if countries and #countries>1 then
onecountry=false
if countries[1] then
firstcountryID=countries[1].mainsnak.datavalue.value.id
end
else
onecountry=true
end
local rows = {}
local stages = mw.wikibase.getBestStatements(raceID, 'P527') -- P527 is 'has part'
for _, v in pairs(stages) do
if v.mainsnak.snaktype == 'value' then
local stageID = v.mainsnak.datavalue.value.id
local p = mw.wikibase.getBestStatements(stageID, 'P1545') -- P1545 is 'series ordinal'
local sOrdinal = p[1] and p[1].mainsnak.snaktype == 'value' and p[1].mainsnak.datavalue.value
or ''
local _, _, sNumber, sLetter = string.find(sOrdinal, '(%d+)(.*)')
if not sNumber then sNumber = '' end
if not sLetter then sLetter = '' end
local WDLink = WDlink_on and wdLink(stageID) or ''
local sitelink = mw.wikibase.getSitelink(stageID)
local timeOfRace =getTimeOfRace(stageID)
local sPointID = firstValue(stageID, 'P1427', 'id')
local sPoint = (sPointID and getPlaceLink(sPointID, timeOfRace)) or ''
local eu=false
if wiki=="eu" and sPointID then
sPoint, eu=check_basque_place(sPoint, sPointID)
end
if sPointID and not onecountry and not eu then
local startcountryID=getCountryID(sPointID, timeOfRace)
if startcountryID and firstcountryID ~= startcountryID then
sPoint = flag(startcountryID, timeOfRace).." "..sPoint
end
end
local dPointID = firstValue(stageID, 'P1444', 'id')
local dPoint = (dPointID and getPlaceLink(dPointID, timeOfRace)) or ''
eu=false
if wiki=="eu" and dPointID then
dPoint, eu=check_basque_place(dPoint, dPointID)
end
if dPointID and not onecountry and not eu then
local dcountryID=getCountryID(dPointID, timeOfRace)
if dcountryID and firstcountryID ~= dcountryID then
dPoint = flag(dcountryID, timeOfRace).." "..dPoint
end
end
local sDistance = getDistance(stageID, false) or ''
local sElevation = getElevation(stageID)
if sElevation then thereiselevation=true end
local winners = {
Q20882747 = '', -- Q20882747 is 'stage winner'
Q20882763 = '', -- Q20882763 is 'overall leader at the end of the stage'
Q20882667 = '', -- Q20882667 is 'overall winner' not supposed to be used
}
winner(lf,stageID, winners, timeOfRace, false, WDlink_on)
-- find the type of stage
local sType = typeofstagelogo(stageID)
local label, section_title
if sOrdinal == "0" then
label, section_title = translate("func_prologue",1), "#" .. translate("func_prologue",1)
else
label, section_title = stageLink(sOrdinal, sNumber, sLetter)
end
-- if there is a Wikipedia article of that stage show it or show the section
local sLink = sitelink and ("[[" .. sitelink .. "|" .. label .. "]]") or
("[[" .. section_title .. "|" .. label .. "]]")
local sDate = funcDate(timeOfRace, 'small')
local tempoverall
if winners['Q20882763']~='' then tempoverall=winners['Q20882763'] else tempoverall=winners['Q20882667'] end
rows[#rows + 1] = {
rank=tonumber(sNumber) or 0,
sortkey=sLetter, -- Sort keys
sLink=sLink,
sDate=sDate,
WDLink=WDLink,
sPoint=sPoint,
dPoint=dPoint,
sType=sType,
sDistance=sDistance,
sElevation=sElevation,
sSWin=winners['Q20882747'],
sGWin=tempoverall -- Content
}
end
end
table.sort(rows, function(a, b)
if a["rank"] ~= b["rank"] then return a["rank"] < b["rank"] end
return a["sortkey"] < b["sortkey"]
end)
local Id = ((not WDlink_on and wdLink(string.gsub(raceID, '%s', '') .. "#P527")) or "")
tab=mw.html.create('table')
:attr('cellpadding','4' )
:attr('cellspacing','0')
:cssText(standardtablecss)
local tRow=tab:tag('tr'):css('background-color',backgroundColor)
:css('text-align','center'):css('color', 'inherit')
tRow:tag('th'):css('white-space','nowrap')
:wikitext(Id..translate("headoftable",1,w_race))
tRow:tag('th'):wikitext(translate("headoftable",2,w_race))
tRow:tag('th'):wikitext(translate("headoftable",3,w_race))
tRow:tag('th'):css('color',backgroundColor):wikitext("type")
tRow:tag('th'):wikitext(translate("headoftable",4,w_race))
if thereiselevation then
tRow:tag('th'):wikitext(translate("headoftable",7,w_race))
end
tRow:tag('th'):wikitext(translate("headoftable",5,w_race))
tRow:tag('th'):wikitext(translate("headoftable",6,w_race))
local header = tostring(tRow)
for num, row in pairs(rows) do
local sPoint=row["sPoint"]
local dPoint=row["dPoint"]
local sType=row["sType"]
local sDistance=row["sDistance"]
local WPc = WPcontent[num]
if WPc then
if WPc['a'] then sPoint = WPc['a'] end
if WPc['b'] then dPoint = WPc['b'] end
if WPc['ab'] then sPoint, dPoint = WPc['ab'], '' end
if WPc['icon'] then sType = WPc['icon'] end
if WPc['distance'] then sDistance = WPc['distance'] end
end
local tRow = tab:tag('tr')
local tCell= tRow:tag('td'):cssText('text-align:center; white-space:nowrap'):wikitext(row["sLink"])
tCell:tag('span'):css('white-space','nowrap'):wikitext(" ".. row["WDLink"])
tRow:tag('td'):css('white-space','nowrap'):cssText("text-align:right; padding-right:0px")
:wikitext(row["sDate"])
tCell=tRow:tag('td'):cssText("padding-right:0px"):wikitext( sPoint)
if dPoint ~= '' then
tCell:wikitext(" – " .. dPoint)
end
tRow:tag('td'):cssText("padding-right:0px"):wikitext(sType)
tRow:tag('td'):css('text-align','center'):wikitext( sDistance)
if thereiselevation then
tRow:tag('td'):css('text-align','center'):wikitext(row["sElevation"])
end
if WPc and WPc['stage winner'] then
tRow:tag('td'):css('text-align',textalign):wikitext( WPc['stage winner'])
else
tRow:tag('td'):wikitext(row["sSWin"])
end
if WPc and WPc['general winner'] then
tRow:tag('td'):css('text-align',textalign):wikitext( WPc['general winner'])
else
tRow:tag('td'):wikitext(row["sGWin"])
end
if WPc and (WPc['date'] or WPc['text'] or WPc['icon (new row)']) then
tRow = tab:tag('tr')
tRow:tag('td') --empty
if WPc['icon (new row)'] == '' then
tRow:tag('td'):cssText('text-align:right; padding:3px 0px 10px 0px;white-space:nowrap')
:wikitext(WPc['date'])
tRow:tag('td'):cssText("text-align:" .. textalign .. "; padding:3px 4px 10px")
:wikitext(WPc['text'])
else
tRow:tag('td'):cssText('text-align:right; padding-right:0px')
:wikitext(WPc['date'])
tRow:tag('td'):cssText("text-align:" .. textalign)
:wikitext(WPc['text'])
end
tRow:tag('td'):css('padding-top','10px'):wikitext(WPc['icon (new row)'])
tRow:tag('td'):attr('colspan','3')
end
end
if arwiki_totemplate then
tab = change_listofstages(tab, raceID, header, Id)
end
return tab
end
function p.stagetitle(frame)
local stageID = get_and_checkID(frame)
-- from to
local sPointID = firstValue(stageID, 'P1427', 'id')
local sPoint = sPointID and getPlaceLink(sPointID) or ''
local dPointID = firstValue(stageID, 'P1444', 'id')
local dPoint = (dPointID and getPlaceLink(dPointID)) or ''
local sDistance = getDistance(stageID, true) or ''
local sType = typeofstagelogo(stageID) -- find the type of stage
tab=mw.html.create('table')
tab:tag('th'):wikitext(sPoint.." - "..dPoint)
tab:tag('td'):wikitext(sType)
tab:tag('td'):css('font-weight','bold'):wikitext("("..sDistance..")")
return tab
end
local function champtitle(h) --!h is h.jersey
local road, ITT, result
local hcountry, hnotcountry = {},{}
local w_race=nil --to be defined if needed
--the jersey for a stage race and the jersey from national championship should be differentiated
--to avoid to look every time, below is a list of all national championships
if type(h) == 'table' and h[1] then
for _, v in ipairs(h) do
roadtemp=false
ITTtemp=false
if data.womenNcRoadtable[v] or data.menNcRoadtable[v] then
road = true
roadtemp=true
elseif data.womenNcITTtable[v] or data.menNcITTtable[v] then
ITT = true
ITTtemp=true
else
local raceLabel = mw.wikibase.getLabelByLang(v,"fr")
if raceLabel then
local testMenRoadrace, testMenITT, testWomenRoadrace, testWomenITT
local raceLabelmod = string.gsub(raceLabel, '-', 'x')
testMenRoadrace = string.find( raceLabel, 'Course en ligne masculine aux' )
testMenITT = string.find( raceLabelmod, 'Contrexlaxmontre masculin aux' )
testWomenRoadrace = string.find( raceLabel, 'Course en ligne féminine aux' )
testWomenITT = string.find( raceLabelmod, 'Contrexlaxmontre féminin aux' )
if testWomenRoadrace or testMenRoadrace then road = true roadtemp=true end
if testWomenITT or testMenITT then ITT = true ITTtemp=true end
end
end
if roadtemp or ITTtemp then
table.insert(hcountry,v)
else
table.insert(hnotcountry,v)
end
end
end
if road and ITT then
local image = {}
for ii, v in ipairs(hcountry) do
local p18 = mw.wikibase.getBestStatements(v, 'P18')
if p18[1] and p18[1].mainsnak.snaktype == 'value' then
local temp = p18[1].mainsnak.datavalue.value
local alreadythere = 0
for _, vv in ipairs(image) do
if vv==temp then alreadythere = 1 end
end
if alreadythere==0 then
table.insert(image,temp)
else hcountry[ii] = nil
end
end
end
--avoid double display of jersey
result = "<small>("..translate("startlist",10,w_race).." "..translate("startlist",12,w_race).." "..translate("startlist",11,w_race)..")</small>"
elseif road then
result = "<small>("..translate("startlist",10,w_race)..")</small>"
elseif ITT then
result = "<small>("..translate("startlist",11,w_race)..")</small>"
else
result = ""
end
return jersey(hcountry)..result..jersey(hnotcountry)
end
-- L) List of stages classification
local function winnerjersey(raceID, winners)
local jerseytable, bgcolortable={}, {}
local p1346 = wikibase.getAllStatements(raceID, 'P1346') -- P1346 is 'winner'
for _, winner in pairs(p1346) do
local wOf, thisjersey, bg_color
local q = winner.qualifiers
if q then
if q.P2501 and q.P2501[1].snaktype == 'value' then
wOf = q.P2501[1].datavalue.value.id -- P642 is 'of'
elseif q.P642 and q.P642[1].snaktype == 'value' then --fallback
wOf = q.P642[1].datavalue.value.id -- P642 is 'of'
end
if q.P2912 and q.P2912[1].snaktype == 'value' then
thisjersey=q.P2912[1].datavalue.value.id
if data.bg_color_table[thisjersey] then
bg_color = data.bg_color_table[thisjersey]
end
end
end
if winners[wOf] and thisjersey then
jerseytable={}
table.insert(jerseytable,thisjersey)
winners[wOf] = jersey(jerseytable)
bgcolortable[wOf] = bg_color
end
end
return winners, bgcolortable
end
function p.listofstagesclassification(frame)
-- WDlink_on is used to decide if a Wikidata logo will be shown
local WDlink_on = wiki == "mk" or wiki == "ja"
local displaytypeofstage = true
local stageinfotable = {}
local raceID, lf = get_and_checkID(frame)
local w_race=isWomenrace(raceID)
local sType
--link for Grand Tour
local GTid={['Q33881']=true,['Q33861']=true,['Q33937']=true,['Q1526999']=true}
local thisGT
for _, p31 in statements(raceID, 'P31') do
if GTid[p31.mainsnak.datavalue.value.id]==true then thisGT=p31.mainsnak.datavalue.value.id break end
end
local Sitelink,overallname, pointsname, mountainname, youngname, teamname, combativityname, supercombativityname, combinedname
if thisGT then
if thisGT=='Q33881' then -- Tour de France
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q2267539') -- General
if Sitelink then overallname="[["..Sitelink .."|"..translate("headoftableII",9,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q175399') -- Point
if Sitelink then pointsname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",22,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q927157') -- Mountains
if Sitelink then mountainname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",23,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q2254180') -- Young
if Sitelink then youngname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",25,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q1436680') -- Team by time
if Sitelink then teamname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",28,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q2094179') -- Combativity award
if Sitelink then combativityname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",26,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q2094179') -- Combativity award
if Sitelink then supercombativityname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",26,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q1835362') -- Combination
if Sitelink then combinedname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",27,w_race).."]]" end
elseif thisGT=='Q33861' then -- Giro d'Italia
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q1164275') -- General
if Sitelink then overallname="[["..Sitelink .."|"..translate("headoftableII",9,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q641083') -- Point
if Sitelink then pointsname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",22,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q641060') -- Mountains
if Sitelink then mountainname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",23,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q641662') -- Young
if Sitelink then youngname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",25,w_race).."]]" end
elseif thisGT=='Q33937' then -- Vuelta a España
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q2532554') -- General
if Sitelink then overallname="[["..Sitelink .."|"..translate("headoftableII",9,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q2241695') -- Point
if Sitelink then pointsname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",22,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q1118296') -- Mountains
if Sitelink then mountainname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",23,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q60233927') -- Young
if Sitelink then youngname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",25,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q2141595') -- Team by time
if Sitelink then teamname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",28,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q20882672') -- Combativity award
if Sitelink then combativityname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",26,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q2330008') -- Combination
if Sitelink then combinedname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",27,w_race).."]]" end
else -- Giro d'Italia Women
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q3679692') -- General
if Sitelink then overallname="[["..Sitelink .."|"..translate("headoftableII",9,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q3679673') -- Point
if Sitelink then pointsname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",22,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q3679712') -- Mountains
if Sitelink then mountainname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",23,w_race).."]]" end
Sitelink = wikibase.getSitelink('Q3679695') -- Young
if Sitelink then youngname="[["..Sitelink .."|"..translate("infobox",25,w_race).."]]" end
end
end
local winners = {
{ name = translate("infobox",19,w_race), QID = 'Q20882747'}, -- stage
{ name = overallname or translate("headoftableII",9,w_race), QID = 'Q20882763' }, -- overall
{ name = pointsname or translate("infobox",22,w_race), QID = 'Q20883008' }, -- points
{ name = mountainname or translate("infobox",23,w_race), QID = 'Q20883213' }, -- mountains
{ name = translate("infobox",24,w_race), QID= 'Q20883329' }, -- sprints
{ name = youngname or translate("infobox",25,w_race), QID='Q20883140' }, -- youth
{ name = combativityname or translate("infobox",26,w_race), QID= 'Q21686770' }, -- combativity
{ name = supercombativityname or translate("infobox",26,w_race), QID= 'Q20893984' }, -- combativity
{ name = translate("infobox",35,w_race), QID= 'Q27104688' }, -- volantes
{ name = translate("infobox",36,w_race), QID= 'Q27104684' }, -- regularity
{ name = combinedname or translate("infobox",27,w_race), QID='Q20965880' }, -- combination
{ name = translate("infobox",38,w_race), QID='Q27907714' }, -- breakaway
{ name = translate("infobox",39,w_race), QID='Q27907748' }, -- azzurri
{ name = translate("infobox",40,w_race), QID='Q28096780'}, -- rookie
{ name = teamname or translate("infobox",28,w_race), QID='Q20882922' }, -- teams
{ name = translate("infobox",37,w_race), QID ='Q27104271' }, -- teamspoints
{ name = translate("infobox",41,w_race), QID ='Q61976847' },-- amateur
{ name = translate("infobox",42,w_race), QID ='Q61976871' } --nationality
}
local winnersgen = {
{ QID = 'Q20882667' }, -- overall
{ QID = 'Q20883007' }, -- points
{ QID = 'Q20883212' }, -- mountains
{ QID = 'Q20883328' }, -- sprints
{ QID = 'Q20883139' }, -- youth
{ QID = 'Q101246973' }, -- supercombativity
{ QID = 'Q20893983' }, -- combativity
{ QID = 'Q27067359' }, -- volantes
{ QID = 'Q27067170' }, -- regularity
{ QID = 'Q20893979' }, -- combination
{ QID = 'Q27907715' }, -- breakaway
{ QID = 'Q27907747' }, -- azzurri
{ QID = 'Q28092831' }, -- rookie
{ QID = 'Q20882921' }, -- teams
{ QID = 'Q27104269' }, -- teamspoints
{ QID = 'Q61976850' }, -- amateur
{ QID = 'Q61976872' } --nationality
}
local generaltoleader = {
['Q20882747']= nil,
['Q20882667']= 'Q20882763', -- overall
['Q20883007']= 'Q20883008', -- points
['Q20883212']= 'Q20883213', -- mountains
['Q20883328']= 'Q20883329', -- sprints
['Q20883139']= 'Q20883140', -- youth
['Q20893983']= 'Q20893984', -- combativity
['Q101246973']= 'Q21686770', -- supercombativity
['Q27067359']= 'Q27104688', -- volantes
['Q27067170']= 'Q27104684', -- regularity
['Q20893979']= 'Q20965880', -- combination
['Q27907715']= 'Q27907714', -- breakaway
['Q27907747']= 'Q27907748', -- azzurri
['Q28092831']= 'Q28096780', -- rookie
['Q20882921']= 'Q20882922', -- teams
['Q27104269']= 'Q27104271', -- teamspoints
['Q61976850']= 'Q61976847', -- amateur
['Q61976872']= 'Q61976871' --nationality
}
--read stages
local stages = mw.wikibase.getBestStatements(raceID, 'P527') -- P527 is 'has part'
local columntable, jerseytable, bgcolortable={}, {}, {}
for ii, v in ipairs(winners) do
if v.QID then
local t = {key=ii, name=v.name, jersey='', bg_color='', used=false}
for jj = 1, #stages+1 do
t[jj] = { {}, {}, {} } -- leader, first stage, number of stages consecutive (for rowspan)
end
columntable[v.QID] = t
end
end
--to have the columns in the same order as defined, otherwise they would be sorted according to the order in wikidata
--make "Q123", "Q456" --> 1, 2
local function itercolumns(columntable)
local keys = {}
for k, v in pairs(columntable) do
keys[v.key] = k --v.key is just the order of the columns
end
local upto = 1
return function ()
while keys[upto] do
upto = upto + 1
return columntable[keys[upto-1]]
end
end
end
local timeOfRace
for ii, v in pairs(stages) do
if v.mainsnak.snaktype == 'value' then
local somewinner = false --show the stage
local stageID = v.mainsnak.datavalue.value.id
local sitelink = mw.wikibase.getSitelink(stageID)
if displaytypeofstage==true then
sType = typeofstagelogo(stageID)
end
local p = mw.wikibase.getBestStatements(stageID, 'P1545') -- P1545 is 'series ordinal'
local sOrdinal = p[1] and p[1].mainsnak.snaktype == 'value' and p[1].mainsnak.datavalue.value
or ''
local _, _, sNumber, sLetter = string.find(sOrdinal, '(%d+)(.*)')
sNumber=sNumber or ''
sLetter=sLetter or ''
local label, section_title
if sOrdinal == "0" then
label, section_title = translate("func_prologue",1), "#" .. translate("func_prologue",1)
else
label, section_title = stageLink(sOrdinal, sNumber, sLetter)
end
-- If there is a Wikipedia article of that stage show it or show the section.
local sLink = sitelink and ("[[" .. sitelink .. "|" .. label .. "]]") or
("[[" .. section_title .. "|" .. label .. "]]")
timeOfRace =getTimeOfRace(stageID)
local win= {}
for _, v in pairs(winners) do
win[v.QID] = ''
if ii==1 then jerseytable[v.QID]='' end
end
winner(lf,stageID, win, timeOfRace, false, WDlink_on, false, false) --fill win table
if ii<=2 then --only two first stages
jerseytable, bgcolortable=winnerjersey(stageID, jerseytable)
end
for _, v in pairs(winners) do
if v.QID and win[v.QID] ~= '' then
--column info
somewinner=true
columntable[v.QID][ii]["leader"]=win[v.QID]
if ii==1 then --first stage
columntable[v.QID][ii]["start"]=1 --start at row 1
columntable[v.QID][ii]["rowspan"]=1 --1 consecutive stage
elseif columntable[v.QID][ii-1]["leader"]==win[v.QID] then --same winner as past stage ,make previous longer and delete this one
local initialstage=columntable[v.QID][ii-1]["start"]
columntable[v.QID][ii]["start"]=initialstage --need because of the row above
columntable[v.QID][initialstage]["rowspan"]=columntable[v.QID][initialstage]["rowspan"]+1 --one more consecutive stage
columntable[v.QID][ii]["rowspan"]=0
else --new winner
columntable[v.QID][ii]["start"]=ii --start at this row/stage
columntable[v.QID][ii]["rowspan"]=1 --1 consecutive stage
end
columntable[v.QID].used=true
if ii<=2 then --read the jersey in the two first stages of a race
if columntable[v.QID].jersey == '' or columntable[v.QID].jersey==nil then
columntable[v.QID].jersey=jerseytable[v.QID]
columntable[v.QID].bg_color=bgcolortable[v.QID]
end
end
end
end
table.insert(stageinfotable,{sLink=sLink, sType=sType, somewinner=somewinner})
end
end
--read parent
local win= {}
for _, v in pairs(winnersgen) do
if v.QID then
win[v.QID] = ''
jerseytable[v.QID]=''
end
end
local thiskey
somewinner = false
jerseytable, bgcolortable=winnerjersey(raceID, jerseytable)
winner(lf,raceID, win, timeOfRace, false, WDlink_on, false, false)
for _, v in pairs(winnersgen) do
if win[v.QID] and win[v.QID] ~= '' then
somewinner=true
thiskey=generaltoleader[v.QID]
--fill the final classification
columntable[thiskey][#stages+1]["leader"]=win[v.QID]
columntable[thiskey][#stages+1]["start"]=#stages+1
columntable[thiskey][#stages+1]["rowspan"]=1
--#stages is the last stage
if (type(columntable[thiskey][#stages]["leader"])~="string" --combativity is not extrapolated
and thiskey~='Q20893984') then --check nil actually, but it is a table..
columntable[thiskey][#stages]["leader"]= win[v.QID] --extrapolate the winner
if (type(columntable[thiskey][#stages-1]["leader"])=="string" and
win[v.QID]==columntable[thiskey][#stages-1]["leader"]) then --if there is a leader at forelast stage
local initialstage=columntable[thiskey][#stages-1]["start"]
columntable[thiskey][#stages]["start"]=initialstage --needed because of row above
columntable[thiskey][initialstage]["rowspan"]=columntable[thiskey][initialstage]["rowspan"]+1
columntable[thiskey][#stages]["rowspan"]=0
else
columntable[thiskey][#stages]["start"]=#stages
columntable[thiskey][#stages]["rowspan"]=1
end
end
if jerseytable[v.QID] and jerseytable[v.QID]~='' then
columntable[thiskey].jersey=jerseytable[v.QID]
columntable[thiskey].bg_color=bgcolortable[v.QID]
end
end
end
table.insert(stageinfotable,{sLink=translate("listofstagesclassification",2,w_race), sType=nil, somewinner=somewinner})
--build the table
local tab=mw.html.create('table')
:attr('cellpadding','4' )
:attr('cellspacing','0')
:cssText(standardtablecss)
local tRow=tab:tag('tr'):css('background-color',backgroundColor)
:css('text-align','center'):css('color', 'inherit')
tRow:tag('th'):css('white-space','nowrap')
:wikitext(((not WDlink_on and wdLink(string.gsub(raceID, '%s', '') .. "#P527")) or "")..
translate("headoftable",1,w_race))
if displaytypeofstage==true then tRow:tag('th') end
for v in itercolumns(columntable) do
if v.used == true then
if v.jersey == '' then v.jersey = "_" end
tRow:tag('th'):wikitext(v.name.."<br />"..v.jersey)
end
end
local style
--then fill the table
for ii, v in pairs(stageinfotable) do --one stage=one row
--stages link
tRow=tab:tag('tr')
local tCell=tRow:tag('td')
if ii==#stageinfotable then
tCell:attr('colspan','2'):cssText('font-weight:bold; border-top: 2px black solid;')
end
tCell:wikitext(v.sLink)
if displaytypeofstage == true then
tCell=tRow:tag('td')
if ii==#stageinfotable then --general row
tCell:cssText('font-weight:bold; border-top: 2px black solid;')
end
if v.sType then
tCell:wikitext(v.sType) --picture type of stage
end
end
--add winners
for y in itercolumns(columntable) do
if y.used==true and not (ii==#stageinfotable and columntable['Q20882747']==y) then --only display used QID
if type(y[ii]["leader"])=="string" and type(y[ii]["rowspan"])=="number" then --actually check nil but it is a table
style=""
if y[ii]["rowspan"]~=0 and (columntable['Q20882747']==y)==false then
if ii~=1 and ii~=#stageinfotable then style=style.." border-top:1px gray solid;" end
if y.bg_color then style=style.." background-color:"..y.bg_color..";" end
if ii==#stageinfotable then style=style.."font-weight:bold; border-top: 2px black solid;" end
tRow:tag('td'):attr('rowspan',tostring(y[ii]["rowspan"])):cssText(style):wikitext(y[ii]["leader"])
elseif (columntable['Q20882747']==y) then --no rowspan for stages
tRow:tag('td'):wikitext(y[ii]["leader"])
end
else
tCell=tRow:tag('td')
if ii~=#stageinfotable and v.somewinner==true then
tCell:wikitext(translate("listofstagesclassification",1,w_race)) --not attributed
elseif ii~=#stageinfotable then
--empty
elseif v.somewinner==true then --general row
tCell:cssText('border-top: 2px black solid')
:wikitext(translate("listofstagesclassification",1,w_race)) --not attributed
else
tCell:cssText('border-top: 2px black solid') --empty
end
end
end
end
end
return tab
end
--M) Start list
function p.startlist(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local w_race=isWomenrace(tempID)
local s = {
header_function = "startlist",
header_1 = 1, -- translation 1 in function victories is printed in the upper part of the table header
header_2 = {2, 3,4,5},
item=tempID,
title="Start list",
data_sort_type={'unsortable', 'unsortable', 'unsortable'},
property ='P710',
no_roll_startlist=no_roll_startlist,
w_race=w_race,
lf=lf
}
local resultTable, tag = tableB(s)
return startlist_main(s, resultTable, tag)
end
function p.startlisttable(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local w_race=isWomenrace(tempID)
local s = {
header_function = "startlisttable",
header_1 = 1, -- translation 1 in function victories is printed in the upper part of the table header
header_2 = {2, 3,4,5},-- translations 2, 3, 4, 5, 6 in function victories are printed in this order
item=tempID,
title="Start list", -- in the lower part of the table header. The second value 3 in {4, 3} tells where the icon will go.
no_country ={'fr'},
data_sort_type={'', '', ''},
property ='P710',
no_roll_startlist=no_roll_startlist,
w_race=w_race,
lf=lf
}
return startlisttable_main(s, tableA(s))
end
local function startlist_sub(p710, timeOfRace, WDlink_on, istable,w_race)
--Return a table containing a row for the selected rider and their associated team, link, etc
local h = {}
local tBody = '' --row in our case
local riderID, riderTeamLink, riderTeamID, riderDossard, riderLink, riderRank
local q, gender, riderTeamCode, riderDNF, DSQ, catID, countryID, national_team_boolean
riderID = p710.mainsnak.datavalue.value.id
q= p710.qualifiers
riderLink= getRiderLink(riderID, timeOfRace)
if WDlink_on then riderLink=riderLink..wdLink(riderID) end
if q and q.P1618 and q.P1618[1].snaktype == 'value' then
riderDossard = q.P1618[1].datavalue.value or ''
else
riderDossard = ''
end
riderDNF='' riderRank = '' DSQ=''
if q and q.P1352 and q.P1352[1].snaktype == 'value' then -- P1352 is ranking
riderRank = tonumber(q.P1352[1].datavalue.value.amount)
--look for DSQ--
DSQ=isdisqualified(p710, q)
else
--look for DNF...
if q and q.P1534 and q.P1534[1].snaktype == 'value' then
local dnf=q.P1534[1].datavalue.value.id
if dnf=='Q1210380' then riderDNF =translate("startlist",6,w_race)--"HD","NP","DQ"
elseif dnf=='Q54881674' or dnf=='Q7113430' then riderDNF =translate("startlist",7,w_race)
elseif dnf=='Q1210382' then riderDNF =translate("startlist",8,w_race)
elseif dnf=='Q1229261' then riderDNF =translate("startlist",9,w_race)
else riderDNF=''
end
if q.P1545 and q.P1545[1].snaktype == 'value' then
local stageofdnf=q.P1545[1].datavalue.value
if stageofdnf and string.len(stageofdnf)>1 then
riderDNF='<small>'..riderDNF.."-"..stageofdnf..'</small>'
else
riderDNF=riderDNF.."-"..stageofdnf
end
end
end
end
h = {
jersey = {}, -- lots of jerseyID
value = {'', '', '', ''} -- points, time, time_gap, speed
}
if q and q.P2912 then -- P2912 is distinctive jersey
for _, v in pairs(q.P2912) do
if v.snaktype == 'value' then
table.insert(h.jersey, v.datavalue.value.id)
end
end
end
if wiki == 'es' or wiki == 'fr' or wiki == 'ast' then
--[[ These wikis need the gender to display the rank correct. Other wikis can skip this. ]]
gender = getGenderCode(riderID, 'n')
end
local countryID = getNationality(riderID, timeOfRace,q)
local uciCode=''
local jerseytemp=''
if countryID then
if wiki ~= "ar" then
uciCode=uciCodeCountry(countryID)
end
riderLink = flag(countryID, timeOfRace) ..' '.. riderLink
end
if h.jersey[1] then
jerseytemp=champtitle(h.jersey) -- champtitle manages also the jersey
end
riderTeamLink, riderTeamID, catID, countryID = getTeam(riderID, timeOfRace, q)
riderTeamID=seasonToTeamID(riderTeamID)
riderTeamCode= getTeamCode(riderID, timeOfRace, q)
--Custom display for national selection
if data.natTeamCats[catID] and countryID then
if riderTeamCode and wikibase.getSitelink(countryID) then --for the refugee case
riderTeamCode='[['..wikibase.getSitelink(countryID)..'|'..riderTeamCode..']]'
end
riderTeamLink=flag(countryID, timeOfRace)..' '..riderTeamLink
else --for non national selection display "ridername (FRA)""
riderLink =riderLink..uciCode
end
riderLink =riderLink..jerseytemp
local sortkey = riderDossard == "" and 0 or tonumber(riderDossard)
tBody = mw.html.create('tr'):cssText("line-height: 1.8em; padding: 5px;")
tBody:tag('td'):cssText("text-align:right;padding:0 0.5em"):wikitext(riderDossard)
tBody:tag('td'):cssText('text-align:'..textalign.. ';padding:0 0.5em;'..DSQ):wikitext(riderLink)
local td_css = "text-align:left;padding:0 0.5em"
if wiki == "ar" then td_css = "text-align:right;padding:0 0.5em" end
if istable then
tBody:tag('td'):cssText(td_css):wikitext(riderTeamLink or "")
end
tBody:tag('td'):cssText('text-align:'..textalign.. ';padding:0 0.5em;'..DSQ):wikitext(number(gender,riderRank,wiki)..riderDNF)
--table.insert(resultTable, )
return {sortkey=sortkey, riderTeamLink=riderTeamLink,riderTeamID=riderTeamID,riderTeamCode=riderTeamCode, body=tBody}
end
function startlist_main(s, resultTable, tag)
local ridertable, DStable, subtable = {}, {}, {}
local DSID, DSLink, DSteamID, DSteam
local WDlink_on = (wiki == "mk" or wiki == "ja" or wiki == "ru")
local timeOfRace=getTimeOfRace(s.item)
local w_race=isWomenrace(s.item)
for _,p286 in statements(s.item, 'P286') do--look for DS
DSID = p286.mainsnak.datavalue.value.id
DSLink= getRiderLink(DSID, timeOfRace)
DSteamID=nil
q= p286.qualifiers
if q.P6087 and q.P6087[1].snaktype == 'value' then --coach of sports team
DSteamID=q.P6087[1].datavalue.value.id
elseif q.P642 and q.P642[1].snaktype == 'value' then --fallback
DSteamID=q.P642[1].datavalue.value.id
end
if DSteamID then DSteamID=seasonToTeamID(DSteamID) end
table.insert(DStable, {DSLink=DSLink, DSteamID=DSteamID})
end
for _, p710 in statements(s.item, 'P710') do -- P710 is participants
table.insert(ridertable, startlist_sub(p710, timeOfRace, WDlink_on, false,w_race))
end
table.sort(ridertable, function(a, b) --sort by team and then by bib and then by team
if a['sortkey'] ~= b['sortkey'] then --sort by bib
return a['sortkey'] < b['sortkey']
else
return (a['riderTeamCode'] or 'a') < (b['riderTeamCode'] or 'a') --order does not matter for nil
end
end)
local thisTableRow, thisTeamTable, thisDS, insideTable, test
local tSubtitle, tTitle
if wiki == "ar" then
tSubtitle=mw.html.create('tr')
tSubtitle:tag('td'):attr('width','30px')
:css("align:right;text-align:right")
:wikitext(translate("startlist",2,w_race))
tSubtitle:tag('td'):attr('width','200px')
:css("align:right;text-align:right")
:wikitext(translate("startlist",3,w_race))
tSubtitle:tag('td'):attr('width','85px')
:css("align:right;text-align:right")
:wikitext(translate("startlist",4,w_race))
else
tSubtitle=mw.html.create('tr')
tSubtitle:tag('td'):attr('width','30px'):wikitext(translate("startlist",2,w_race))
tSubtitle:tag('td'):attr('width','250px'):wikitext(translate("startlist",3,w_race))
tSubtitle:tag('td'):attr('width','35px'):wikitext(translate("startlist",4,w_race))
end
--look for transition between teams
local numberofteam=0
local tDS
if #ridertable==0 then--empty table
return nil
else
for ii=1,#ridertable do
--new team
if not (ii~=1 and ridertable[ii].riderTeamID==ridertable[ii-1].riderTeamID) or ii==1 then --ridertable[ii].riderTeamID and
if thisDS and ii~=1 then
tDS=insideTable:tag('tr')
tDS:tag('td'):attr('colspan','3'):attr('align','center')
:wikitext(translate("startlist",5,w_race).." "..thisDS)
thisDS=nil
end
numberofteam=numberofteam+1
if math.fmod(numberofteam, 3 )==1 then
if ii~=1 then
tag:node(thisTableRow) --a row with 3 tables inside, save and re-init
end
thisTableRow=mw.html.create('tr')
end
thisTeamTable= thisTableRow:tag('td'):cssText("width:33%;"):attr('valign','top')
insideTable=thisTeamTable:tag('table') --reinit
:attr('cellpadding','4') --solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1)
:attr('background-color','var(--background-color-base, #fff)')
:attr('color', 'inherit')
:attr('margin', '0 0 0.5em 0')
:attr('padding','5px')
:attr('float','left')
:attr('text-align',textalign)
:attr('line-height','1.8em')
:attr('clear',floattable)
tTitle = mw.html.create('tr')
:css("background-color",backgroundColor)
:css('color', 'inherit')
:attr('align','center')
local tCell=tTitle:tag('th'):attr('colspan','3')
tCell:tag('big'):wikitext((ridertable[ii].riderTeamLink or translate("startlist",13,w_race)).."<br/>"..(ridertable[ii].riderTeamCode or "___"))
insideTable:node(tTitle)
insideTable:node(tSubtitle)
tDS=nil
--look for the DS of this team
for _,v in pairs(DStable) do
if v.DSteamID==ridertable[ii].riderTeamID then
if not thisDS then
thisDS=v.DSLink
else
thisDS=thisDS..", "..v.DSLink
end
end
end
end
--add the rider, also for old team
insideTable:node(ridertable[ii].body)
end
--last DS
if thisDS then
tDS=insideTable:tag('tr')
tDS:tag('td'):attr('colspan','3'):attr('align','center')
:wikitext(translate("startlist",5,w_race).." "..thisDS)
end
tag:node(thisTableRow)
return resultTable
end
end
local KeytoRiderRankingCode={
["women"]= 2,
['WWT']= 3,
['WWC']= 4,
["UWT"]= 5,
["europe"]= 6,
["asia"]= 7,
["oceania"]=8,
["america"]=9,
["africa"]= 10,
["WR"]= 11,
["WC"]= 12,
["UPT"]= 13, --WC is world calendar here
["UCImen"]= 14,
["WCmen"]= 15, --UCImen = UCI ranking 1984-2004, WC= World cup men
["Pernod"]= 16,
["Desgrange"]=17,
}
function startlisttable_main(s, resultTable)
local t_Body = {}
local WDlink_on = (wiki == "mk" or wiki == "ja" or wiki == "ru")
local timeOfRace=getTimeOfRace(s.item)
for _, p710 in statements(s.item, 'P710') do -- P710 is participants
table.insert(t_Body, startlist_sub(p710, timeOfRace, WDlink_on, true))
end
return sortAndConcat(t_Body, resultTable)
end
-- N) Rider ranking
local function checkminmaxyear(minmaxyear,thisyear)
if minmaxyear.minimum ==0 or thisyear<minmaxyear.minimum then
minmaxyear.minimum=thisyear
end
if minmaxyear.maximum==0 or thisyear>minmaxyear.maximum then
minmaxyear.maximum=thisyear
end
return minmaxyear
end
function p.riderranking(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local s = {
item = tempID,
lf=lf
}
return riderranking_main(s)
end
local function checkWorldTourTeam(itemID,year)
local thisdate='+'..tostring(year).."-07-01T00:00:00Z"
local catID
for _, s in statements(itemID, 'P54') do
p54 =checktime(s, s.qualifiers, thisdate) --present Team
if p54 then
teamId= p54.mainsnak.datavalue.value.id
_, catID=getTeamLinkCat(teamId, thisdate)
if catID=="Q6154783" or catID=="Q20638319" then
return true
end
end
end
return false
end
local function ranking_legend()
local UCIlink, legend
if wiki=="fr" then
UCIlink="https://www.uci.org/fr/route/classements" --see also https://dataride.uci.org/iframe/Rankings/10/
legend= " Légende : nc = non classé"
else
UCIlink="https://www.uci.org/road/rankings"
legend=""
end
return UCIlink, legend
end
local function riderranking_sub(w_race)
local listofcalendar=data.listofmencalendar
if w_race then
listofcalendar=data.listofwomencalendar
end
local UCIQtoYear={}
for k,v in pairs(data.UCIYearToQ) do
UCIQtoYear[k]={}
for kk, vv in pairs(v) do
UCIQtoYear[k][vv]=kk --calendar/Q = year
end
end
return listofcalendar, UCIQtoYear
end
function riderranking_main(s)
local lf=s.lf
local thisCompetition, rank, thisyear, sitelink, q, gender, DSQ
local calendarlistpresent={}
local gender=getGenderCode(s.item, 'm')
local w_race=false
if gender=="f" then w_race=true end
local minmaxyear= { minimum = 0, maximum = 0 }
local listofcalendar, UCIQtoYear=riderranking_sub(w_race)
local resultTable={}
for ii=1900,2100,1 do
resultTable[tostring(ii)]={}
for _, calendar in pairs(listofcalendar) do
resultTable[tostring(ii)][calendar]={}
end
end
--build the table
for _, p1344 in statements(s.item, 'P1344') do
thisCompetition = p1344.mainsnak.datavalue.value.id
for _, calendar in pairs(listofcalendar) do
if UCIQtoYear[calendar][thisCompetition] then
thisyear=UCIQtoYear[calendar][thisCompetition]
minmaxyear=checkminmaxyear(minmaxyear,thisyear)
q = p1344.qualifiers
if q and q.P1352 and q.P1352[1].snaktype == 'value' then --rank
resultTable[thisyear][calendar]["rank"] = tostring(tonumber(q.P1352[1].datavalue.value.amount)) --without the tonumber, there can be +1 instead of 1
resultTable[thisyear][calendar]["DSQ"] = isdisqualified(p1344, q) or ""
calendarlistpresent[calendar]=true
sitelink=mw.wikibase.getSitelink(thisCompetition)
resultTable[thisyear][calendar]["sitelink"]=sitelink
end
end
end
end
--display result
if minmaxyear.minimum~=0 then
local finalTable =mw.html.create('table'):attr('cellspacing','0')
:attr("align","center"):cssText("text-align:center; border: 1px solid #999; line-height: 1.8em;")
local wdLin = wdLink(string.gsub(s.item, '%s', '') .. "#P1344")
local tRow= finalTable:tag('tr'):tag('th')
:css("background-color",backgroundColor)
:css('color', 'inherit')
:wikitext(wdLin..' '..translate("riderranking",1,w_race)) --year
for ii=minmaxyear.minimum,minmaxyear.maximum,1 do
tRow:tag('th'):attr("width","50px")
:css('background-color',backgroundColor)
:css('color', 'inherit')
:css("text-align","center")
:css("padding","1px 1px")
:wikitext(tostring(ii))
end
for _, calendar in pairs(listofcalendar) do
if calendarlistpresent[calendar] then
sitelink=mw.wikibase.getSitelink(data.UCImaster[calendar])
local tRow=finalTable:tag('tr')
local tCell = tRow:tag('th'):cssText("text-align:" .. textalign .. ";") -- left
local calendar_name=translate("riderranking",data.KeytoRiderRankingCode[calendar],w_race)
if sitelink then
tCell:wikitext('[['..sitelink..'|'..calendar_name..']]')
else
tCell:wikitext(calendar_name)
end
for yy=minmaxyear.minimum,minmaxyear.maximum,1 do
thisyear=tostring(yy)
color="white"
local impossible=false
--we need to check the impossibility here, as it is impossible even if nothing is in P1344
if data.continental_calendar[calendar] then
--between 2005 and 2015 WorldTour team member cannot score by continental calendars.
if tonumber(thisyear)>=2005 and tonumber(thisyear)<=2015 then
if checkWorldTourTeam(s.item,thisyear) then
impossible=true
end
--between 2016 and 2018 no contradiction
--after 2019, it depends on the nationality
elseif tonumber(thisyear)>=2019 then
local countryID=getNationality(s.item,'+'..tostring(year).."-07-01T00:00:00Z")
if data.continental_calendar[calendar] and not data.continental_calendar[calendar][countryID] then
impossible=true
end
end
elseif calendar=="UWT" then
--non member of World Tour team cannot point in the WT
if tonumber(thisyear)>=2005 and tonumber(thisyear)<=2015 then
if not checkWorldTourTeam(s.item,thisyear) then
impossible=true
end
end
end
if resultTable[ thisyear][calendar]["rank"] or impossible then
if impossible then
tRow:tag('td'):css('background-color',backgroundColorLight):css('color', 'inherit')
else
if resultTable[thisyear][calendar]["rank"]=="1" then
color="gold"
elseif (2<=tonumber(resultTable[thisyear][calendar]["rank"])) and (tonumber(resultTable[thisyear][calendar]["rank"])<=3) then
color="YellowGreen"
elseif (4<=tonumber(resultTable[thisyear][calendar]["rank"])) and (tonumber(resultTable[thisyear][calendar]["rank"])<=10) then
color="silver"
end
tCell=tRow:tag('td'):attr("bgcolor",color):cssText(resultTable[thisyear][calendar]["DSQ"])
local rank=tonumber(resultTable[thisyear][calendar]["rank"])
rank=number(gender,rank,wiki)
if resultTable[thisyear][calendar]["sitelink"] then
tCell:wikitext('[['..resultTable[thisyear][calendar]["sitelink"]..'|'..rank..']]')
else
tCell:wikitext(rank)
end
end
--this ranking exist for this year, but the rider is not ranked
elseif yy>=data.UCIcalendarstartend[calendar].b and
(data.UCIcalendarstartend[calendar].e==0 or yy<=data.UCIcalendarstartend[calendar].e) then
if wiki=="fr" then
tRow:tag('td'):wikitext(' nc ')
else
tRow:tag('td'):wikitext(' - ')
end
--this ranking does not exist for this year
else
tRow:tag('td'):css('background-color',backgroundColorLight):css('color', 'inherit')
end
end
end
end
local tableyearsize=minmaxyear.maximum-minmaxyear.minimum+2
local UCIlink, legend=ranking_legend()
finalTable:tag('tr'):tag('td'):addClass("navigation-only")
:attr('colspan',tostring(tableyearsize))
:cssText("border-top: 2px "..backgroundColor.." solid; font-size: 80%;")
tCell=finalTable:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan',tostring(tableyearsize))
:tag('small')
tCell:tag('span'):css("float","left")
:wikitext(legend)
tCell:tag('span'):css("float","right")
:wikitext(translate("race_reference", 1,w_race).."["..UCIlink..' UCI]')
return finalTable
end
end
function p.teamranking(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local calendar_key=get_arg(2,frame)
if not calendar_key or calendar_key == "" then return "" end
local w_race=false
if calendar_key=="women" or calendar_key=="WWT" or calendar_key=="WWC" then
w_race=true
end
local s = {
header_function = "riderranking",
header_1 = data.KeytoRiderRankingCode[calendar_key] or 1,
header_2 = {1, 18, 19},
property="P527",
data_sort_type = {'unsortable', 'unsortable', 'unsortable'},
item = tempID,
calendar_key=calendar_key,
lf=lf,
w_race=w_race
}
return teamranking_main(s,tableA(s))
end
local function get_teamranking(seasonID, w_race, UCIQtoYear,listofcalendar, tTable,gender)
--fill resultTable
local done, thisyear, q, done, rider, riderLink, countryID, rank, thisdate, teamrank
for _, p1344 in statements(seasonID, 'P1344') do
thisCompetition = p1344.mainsnak.datavalue.value.id
for _, calendar in pairs(listofcalendar) do
if UCIQtoYear[calendar][thisCompetition] then
thisyear=UCIQtoYear[calendar][thisCompetition]
thisdate='+'..tostring(thisyear).."-07-01T00:00:00Z"
rank=nil
if tTable[calendar] then
tTable[calendar][thisyear]={}
else
error("tTable badly initialized")
end
q = p1344.qualifiers
done=false
--get team rank
local suffix=""
if calendar== "UCImen" then --case of GSI (Q20653563), GSII (Q20653564) and GSIII (Q20653566)
propertyOf_id=nil
if q and q.P279 and q.P279[1].snaktype == 'value' then
propertyOf_id=q.P279[1].datavalue.value.id
elseif q and q.P642 and q.P642[1].snaktype == 'value' then
propertyOf_id=q.P642[1].datavalue.value.id
end
if propertyOf_id=="Q20653564" then
suffix=" (GSII)"
elseif propertyOf_id=="Q20653566" then
suffix=" (GSIII)"
end
end
if q and q.P1352 and q.P1352[1].snaktype == 'value' then --rank
teamrank= tonumber(q.P1352[1].datavalue.value.amount)
tTable[calendar][thisyear]["teamrank"]=number(gender,teamrank,wiki)..suffix
done=true
end
--get best rider rank
if q and q.P1545 and q.P1545[1].snaktype == 'value' then --participant
rank = tostring(tonumber(q.P1545[1].datavalue.value))
done=true
end
--get best rider
if q and q.P710 and q.P710[1].snaktype == 'value' then --participant
rider = q.P710[1].datavalue.value.id
riderLink = getRiderLink(rider, thisdate)
countryID = getNationality(rider, thisdate)
if countryID then
riderLink = flag(countryID, thisdate) .. ' ' .. riderLink
end
if rank then
rank=number(gender,tonumber(rank),wiki)
riderLink=riderLink.." ("..rank..")"
end
tTable[calendar][thisyear]["rider"]=riderLink
done=true
end
sitelink=mw.wikibase.getSitelink(thisCompetition)
tTable[calendar][thisyear]["sitelink"]=sitelink
end
end
end
return tTable
end
function teamranking_main(s, resultTable)
local lf=s.lf
local t_Body = {}
local gender="m"
if s.w_race then gender="f" end
--init, reverse UCIQtoYear
local UCIQtoYear={}
UCIQtoYear[s.calendar_key]={}
if data.UCIYearToQ[s.calendar_key] then
local v=data.UCIYearToQ[s.calendar_key]
for kk, vv in pairs(v) do
UCIQtoYear[s.calendar_key][vv]=kk
end
end
local tTable={}
tTable[s.calendar_key]={}
for ii, p527 in statements(s.item, "P527") do
tTable=get_teamranking(p527.mainsnak.datavalue.value.id, w_race,
UCIQtoYear,{s.calendar_key}, tTable,gender)
end
local t=tTable[s.calendar_key]
if t then
for thisyear, v in pairs(t) do
local tRow = mw.html.create('tr'):cssText( "line-height: 1.8em; padding: 0.5em;")
local tCell=tRow:tag('td'):css("text-align",textalign)
if v["sitelink"] then
tCell:wikitext('[['..v["sitelink"]..'|'..thisyear..']]')
else
tCell:wikitext(thisyear)
end
if v["teamrank"] then
tRow:tag('td'):wikitext(v["teamrank"]):css("text-align","center")
else
tRow:tag('td'):wikitext(" - "):css("text-align","center")
end
if v["rider"] then
tRow:tag('td'):wikitext(v["rider"])
else
tRow:tag('td'):wikitext(" - ")
end
table.insert(t_Body, {sortkey=thisyear, body=tRow})
end
end
resultTable=sortAndConcat(t_Body, resultTable)
local UCIlink, _=ranking_legend()
local tRow=resultTable:tag('tr')
tRow:tag('td'):addClass("navigation-only")
:attr('colspan',tostring(3))
:cssText("border-top: 2px "..backgroundColor.." solid; font-size: 80%;")
tRow=resultTable:tag('tr')
local tCell=tRow:tag('td'):attr('colspan',tostring(3)):tag('small')
tCell:tag('span'):css("float","right")
:wikitext(translate("race_reference", 1,w_race).."["..UCIlink..' UCI]')
return resultTable
end
local function toboolean(str)
if str=="true" then
return true
elseif str=="false" then
return false
else
return str
end
end
--=== O) Rider infobox
local function convertDate(date1, beginOrEnd, initialYear, finalYear)
if not date1 then
if beginOrEnd==0 then --begin
y1=tostring(initialYear)
m1="01"
d1="01"
else
y1=tostring(finalYear)
m1="12"
d1="31"
end
else
_, _, y1,m1,d1 = string.find(date1, "(%d+)-(%d+)-(%d+)")
if m1 ==nil or m1=="00" then
if beginOrEnd==0 then --begin
m1="01"
d1="01"
else--end
m1="12"
d1="31"
end
end
end
return '+'..y1.."-"..m1.."-"..d1.."T00:00:00Z"
end
local function listofTeam(itemID, initialYear, finalYear, PID)
--first we have to read P54 of the rider
--alternative P6087 for managed team
local riderteam={}
local stagiaire
--initially initialYear is the birthyear of the rider
--end year is now +10 years, or the death date
--let's reduce the range (note: it may be slightly over-engineered, maybe it can be deleted and just assume 10 years in the future is sufficient)
local today=os.date("*t")
local t1=tonumber(today['year'])
local t2=math.min(finalYear, tonumber(today['year']))
local t_initialYear=t1
local t_finalYear=t2
for ii, p54 in statements(itemID, PID) do --itemID loaded in presentTeam
local q = p54.qualifiers
if q then
local sTime, eTime=getStartEndfromQuali(q)
--min/max
if sTime then
y=tonumber(string.sub(sTime, 2, 5))
if y < t_initialYear then
t_initialYear=y
end
if y>t_finalYear then
t_finalYear=y
end
end
if eTime then
y=tonumber(string.sub(eTime, 2, 5))
if y < t_initialYear then
t_initialYear=y
end
if y>t_finalYear then
t_finalYear=y
end
end
end
end
if t_initialYear~=t1 then initialYear=t_initialYear end
if t_finalYear~=t2 then finalYear=t_finalYear end
for ii, p54 in statements(itemID, PID) do --itemID loaded in presentTeam
if p54 then
teamId=p54.mainsnak.datavalue.value.id
else
teamId=nil
end
local q = p54.qualifiers
if q then
local sTime, eTime=getStartEndfromQuali(q)
sTime=convertDate(sTime, 0, initialYear, finalYear)
eTime=convertDate(eTime, 1, initialYear, finalYear)
if q.P39 and q.P39[1] and q.P39[1].snaktype == 'value' then
stagiaire = q.P39[1].datavalue.value
else
stagiaire = nil
end
dis=checkDis(q)
table.insert(riderteam,{teamId=teamId, startTime=sTime, endTime=eTime, stagiaire=stagiaire, dis=dis})
end
end
return riderteam, initialYear, finalYear
end
--format the date for display of the team
local function riderFormatDate(thisDate)
if thisDate=='' then
return ''
else
local month=math.ceil(thisDate['month']/2)
if month==12 or month==1 then
return thisDate['year']
else
local date1='+'..thisDate['year'].."-"..month.."-".."01".."T00:00:00Z"
-- local newobj = Complexedate.splitDate(date1)
if month == 0 or month==nil then
return thisDate['year']
else
return month..'.'..thisDate['year']
end
end
end
end
local function getTeamInfo(teamId,mm,yy,dd,managedTeam)
--get the nature and name of the team for the date mm,yy
mm=tostring(mm)
yy=tostring(yy)
dd=tostring(dd)
if mw.ustring.len(mm)==1 then mm='0'..mm end
if mw.ustring.len(dd)==1 then dd='0'..dd end
thistime='+'..yy.."-"..mm.."-"..dd.."T00:00:00Z"
local sitelink, teamNature=getTeamLinkCat(teamId, thistime, false)
local cat, boolean
if managedTeam then
cat=data.nationalcat
else
cat=data.amateurcat
end
if cat[teamNature] then --club
boolean=true--amateur / national selection
else
boolean=false--pro / not national selection
end
return boolean, sitelink
end
--for managed team, the table should be splat, as we can be national trainer and team trainer at the same time
local function analyzeManagedTeam(teamRider, initialYear,finalYear)
local natTeamOut, managedTeamOut={},{}
local dis="road"
local managedTeam=true
for i=1,24 do --init table
natTeamOut[i]={}
managedTeamOut[i]={}
for j=initialYear,finalYear do
natTeamOut[i][j]={ amateurTeam, link, stagiaire=nil}
managedTeamOut[i][j]={amateurTeam,link, stagiaire=nil}
end
end
local teamId, natTeam, sitelink
local sYear, sMonth,eYear, eMonth, sDay, eDay
if teamRider==nil then return nil end
for _, v in pairs(teamRider) do --for each team where was the rider
if v['dis']==dis then
--exception managed at the reading
_, _, sYear,sMonth,sDay = string.find(v['startTime'], "(%d+)-(%d+)-(%d+)")
_, _, eYear,eMonth,eDay = string.find(v['endTime'], "(%d+)-(%d+)-(%d+)")
sYear=tonumber(sYear)
sMonth=tonumber(sMonth)
eYear=tonumber(eYear)
eMonth=tonumber(eMonth)
if sYear<=eYear then --test of congruence
for yy=sYear,eYear do
for mm=1,12 do
local mmindex=(mm-1)*2+1
--avoid reading info where the team is not the one of the rider
getinfo=true
if (yy==sYear and mm<sMonth) or (yy==eYear and mm>eMonth) then
getinfo=false
end
if getinfo then
if (yy==sYear) and (mm==sMonth) and (sDay~='01' and sDay~='00' and sDay~=nil)then
natTeam, sitelink=getTeamInfo(v['teamId'],mm,yy,sDay, managedTeam)
if natTeam then
natTeamOut[mmindex+1][yy]['amateurTeam']=true
natTeamOut[mmindex+1][yy]['link']=sitelink
else
managedTeamOut[mmindex+1][yy]['amateurTeam']=false
managedTeamOut[mmindex+1][yy]['link']=sitelink
end
else
natTeam, sitelink=getTeamInfo(v['teamId'],mm,yy,'01', managedTeam)
if natTeam then
natTeamOut[mmindex][yy]['amateurTeam']=true
natTeamOut[mmindex][yy]['link']=sitelink
if natTeamOut[mmindex+1][yy]['amateurTeam']==nil or v['stagiaire'] then --to avoid problem with team name change during the month
natTeam, sitelink=getTeamInfo(v['teamId'],mm,yy,'28',managedTeam)
natTeamOut[mmindex+1][yy]['amateurTeam']=true --a nat team stays a nat team
natTeamOut[mmindex+1][yy]['link']=sitelink
end
else
managedTeamOut[mmindex][yy]['amateurTeam']=false
managedTeamOut[mmindex][yy]['link']=sitelink
if managedTeamOut[mmindex+1][yy]['amateurTeam']==nil or v['stagiaire'] then --to avoid problem with team name change during the month
natTeam, sitelink=getTeamInfo(v['teamId'],mm,yy,'28',managedTeam)
managedTeamOut[mmindex+1][yy]['amateurTeam']=false --a nat team stays a nat team
managedTeamOut[mmindex+1][yy]['link']=sitelink
end
end
end
end
end
end
end
end
end
return natTeamOut, managedTeamOut --a filled matrix with the link and nature of the teams
end
local function analyzeTeam(teamRider, initialYear,finalYear, dis)
local teamOut={}
local managedTeam=false
for i=1,24 do --init table
teamOut[i]={}
for j=initialYear,finalYear do
teamOut[i][j]={ amateurTeam, link, stagiaire}
end
end
local teamId, amateurTeam, sitelink
local sYear, sMonth,eYear, eMonth, sDay, eDay
if teamRider==nil then return nil end
for _, v in pairs(teamRider) do --for each team where was the rider
if v['dis']==dis then
--exception managed at the reading
_, _, sYear,sMonth,sDay = string.find(v['startTime'], "(%d+)-(%d+)-(%d+)")
_, _, eYear,eMonth,eDay = string.find(v['endTime'], "(%d+)-(%d+)-(%d+)")
sYear=tonumber(sYear)
sMonth=tonumber(sMonth)
eYear=tonumber(eYear)
eMonth=tonumber(eMonth)
if sYear<=eYear then --test of congruence
for yy=sYear,eYear do
for mm=1,12 do
local mmindex=(mm-1)*2+1
--avoid reading info where the team is not the one of the rider
getinfo=true
if (yy==sYear and mm<sMonth) or (yy==eYear and mm>eMonth) then
getinfo=false
end
if getinfo then
if (yy==sYear) and (mm==sMonth) and (sDay~='01' and sDay~='00' and sDay~=nil)then
amateurTeam, sitelink=getTeamInfo(v['teamId'],mm,yy,sDay, managedTeam)
teamOut[mmindex+1][yy]['amateurTeam']=amateurTeam
teamOut[mmindex+1][yy]['link']=sitelink
teamOut[mmindex+1][yy]['stagiaire']=v['stagiaire']
else
amateurTeam, sitelink=getTeamInfo(v['teamId'],mm,yy,'01', managedTeam)
teamOut[mmindex][yy]['amateurTeam']=amateurTeam
teamOut[mmindex][yy]['link']=sitelink
teamOut[mmindex][yy]['stagiaire']=v['stagiaire']
if teamOut[mmindex+1][yy]['amateurTeam']==nil or v['stagiaire'] then --to avoid problem with team name change during the month
amateurTeam, sitelink=getTeamInfo(v['teamId'],mm,yy,'28',managedTeam)
teamOut[mmindex+1][yy]['amateurTeam']=amateurTeam
teamOut[mmindex+1][yy]['link']=sitelink
teamOut[mmindex+1][yy]['stagiaire']=v['stagiaire']
end
end
end
end
end
end
end
end
return teamOut --a filled matrix with the link and nature of the teams
end
local function insertTeam(teamAmateur,teamPro,sDate,eDate,v)
local sDate2=riderFormatDate(sDate)
local eDate2=riderFormatDate(eDate)
local ins = {link=v['link'], sDate=sDate2,eDate=eDate2,stagiaire=v['stagiaire']}
if v['amateurTeam'] then
table.insert(teamAmateur,ins)
else
table.insert(teamPro,ins)
end
return teamAmateur,teamPro
end
local function synthetizeTable(analyzedTeam, initialYear,finalYear)
local teamPro, teamAmateur, tempTeam, tempsDate, tempeDate={}, {},{},{},{}
local empty=true
local active=false
--bring together successive month with identical content
for yy=initialYear,finalYear do
for mm=1,24 do
local v=analyzedTeam[mm][yy]
if v['amateurTeam']~=nil then
if empty then --first line
active=true
empty=false
tempTeam=v
tempsDate['month']=mm
tempsDate['year']=yy
else
if tempTeam['amateurTeam']==v['amateurTeam'] and tempTeam['link']==v['link']
and tempTeam['stagiaire']==v['stagiaire'] then --no change
if yy==finalYear and mm==24 then--present team
teamAmateur,teamPro=insertTeam(teamAmateur,teamPro,tempsDate,'',tempTeam)
end
else--change
--save the old
if active then --if active false then it was already saved
if mm==1 then
tempeDate['year']=yy-1
tempeDate['month']=24
else
tempeDate['year']=yy
tempeDate['month']=mm-1
end
teamAmateur,teamPro=insertTeam(teamAmateur,teamPro,tempsDate,tempeDate,tempTeam)
end
--save the new
active=true
tempTeam=v
tempsDate['month']=mm
tempsDate['year']=yy
end --change
end--first line
elseif active then --there was a team and now there is an empty period
active=false
--save the old
if mm==1 then
tempeDate['year']=yy-1
tempeDate['month']=24
else
tempeDate['year']=yy
tempeDate['month']=mm-1
end
teamAmateur,teamPro=insertTeam(teamAmateur,teamPro,tempsDate,tempeDate,tempTeam)
tempTeam['link']=nil --avoid problem if the rider comes back in the same team
end
end-- for mm
end--for yy
return teamAmateur,teamPro
end
local function listOfManagedTeamTable(itemID, initialYear,finalYear)
local managedTeamRider, initialYear, finalYear = listofTeam(itemID, initialYear,finalYear,'P6087')--raw list of team
if not managedTeamRider then
return nil, nil
end
local natTeamOut, managedTeamOut=analyzeManagedTeam(managedTeamRider, initialYear,finalYear) --table with links and nature of teams
local nationalTeam,_=synthetizeTable(natTeamOut, initialYear,finalYear)
local _,managedTeam=synthetizeTable(managedTeamOut, initialYear,finalYear)
return nationalTeam,managedTeam
end
local function listOfTeamTable(itemID, initialYear,finalYear)
local teamRider, initialYear, finalYear = listofTeam(itemID, initialYear,finalYear,'P54')--raw list of team
if not teamRider then
return nil, nil
end
local analyzedTeam1=analyzeTeam(teamRider, initialYear,finalYear, "road") --table with links and nature of teams
local teamAmateur,teamPro=synthetizeTable(analyzedTeam1, initialYear,finalYear) --table formated, global
local analyzedTeam2=analyzeTeam(teamRider, initialYear,finalYear, "mountainBike")
local _, teamMountainBike=synthetizeTable(analyzedTeam2, initialYear,finalYear)
local analyzedTeam3=analyzeTeam(teamRider, initialYear,finalYear, "cycloCross")
local _, teamCycloCross=synthetizeTable(analyzedTeam3, initialYear,finalYear)
local analyzedTeam4=analyzeTeam(teamRider, initialYear,finalYear, "track")
local _, teamTrack=synthetizeTable(analyzedTeam4, initialYear,finalYear)
return teamAmateur,teamPro, teamMountainBike, teamCycloCross, teamTrack
end
local function getBirthDeathDate(entityID, display_age)
local birthDate=firstValue(entityID, 'P569', 'time')
local deathDate=firstValue(entityID, 'P570', 'time')
local temp2, temp3, birth, death, initialYear, finalYear, age
local gender=getGenderCode(entityID, 'm')
local w_race=false
if gender=="f" then w_race=true end
if birthDate then
local birthDateFormatted= funcDate(birthDate, 'long')
age, initialYear, finalYear=calculateAge(birthDate)
local birthPlace = firstValue(entityID, 'P19', 'id')
local birthPlaceLink=''
if birthPlace then birthPlaceLink=getPlaceLink(birthPlace, birthDate) end
local plural, gen_singular, gen_plural = plural(age)
local ans
if gen_singular then
ans=translate("riderinfobox",48,w_race)
elseif gen_plural then
ans=translate("riderinfobox",49,w_race)
else
ans=translate("riderinfobox",50,w_race)
end
if not deathDate and display_age~=false then
temp2=' ('..tostring(age)..' '..ans..')<br/>'
else
temp2='<br/>'
end
birth=birthDateFormatted..temp2..birthPlaceLink
else
birth=nil
end
if deathDate then
local deathDateFormatted= funcDate(deathDate, 'long')
local deathPlace= firstValue(entityID, 'P20', 'id')
local deathPlaceLink=''
if deathPlace then deathPlaceLink=getPlaceLink(deathPlace, deathDate) end
if birthDate then
local age=calculateAge(birthDate, deathDate)
local plural, gen_singular, gen_plural = plural(age)
local ans
if gen_singular then
ans=translate("riderinfobox",48,w_race)
elseif gen_plural then
ans=translate("riderinfobox",49,w_race)
else
ans=translate("riderinfobox",50,w_race)
end
if display_age==false then
temp2='<br/>'
else
temp2=' ('..tostring(age)..' '..ans..')<br/>'
end
else
temp2='<br/>'
end
death=deathDateFormatted..temp2..deathPlaceLink
else
death=nil
end
return birth, death, initialYear, finalYear
end
local function presentTeam(itemID)
local tToday=os.date("*t")
if mw.ustring.len(tToday["month"])==1 then tToday["month"]='0'..tToday["month"] end
if mw.ustring.len(tToday["day"])==1 then tToday["day"]='0'..tToday["day"] end
local today='+'..tToday["year"].."-"..tToday["month"].."-"..tToday["day"].."T00:00:00Z"
local plural=false
local teamId, result, teamLink, teamLinkRoad, row
for _, s in statements(itemID, 'P54') do
p54 =checktime(s, s.qualifiers, today) --present Team
if p54 then
teamId= p54.mainsnak.datavalue.value.id
teamLink=getTeamLinkCat(teamId, today)
dis=checkDis(p54.qualifiers)
row=nil
if dis=='road' then
teamLinkRoad=teamLink
elseif dis=='mountainBike' then
row=teamLink..' ('..translate("riderinfobox",56,w_race)..')'
elseif dis=='cycloCross' then
row=teamLink..' ('..translate("riderinfobox",57,w_race)..')'
else
row=teamLink..' ('..translate("riderinfobox",58,w_race)..')'
end
if row then
if not result then
result = row
else
result= result..'<br/>'..row
plural = true
end
end
end
end
if teamLinkRoad and result then --put road first
result = teamLinkRoad..' (route)<br/>'..result
plural= true
elseif teamLinkRoad then
result = teamLinkRoad
end
return result, plural
end
local function getSomeNames(details,entityID, PID, index, display_language)
local rows={}
if not details[index].content then
local listOfNames=getFormerNames(entityID, PID)
if listOfNames then
for _, v in pairs(listOfNames) do
rows[#rows + 1]=v[3]
if v[2] and v[2]~='' then
rows[#rows]=rows[#rows]..' <small>('..v[2]..')</small>'
end
if display_language then
rows[#rows]=rows[#rows]..' <b><small>('..v[4]..')</small></b>'
end
end
if #rows>0 then
details[index].content = table.concat(rows, '<br/>')
end
end
end
end
--for wikidata input
local function teamTable(tab, teamAmateur, title_singular, title_plural)
if teamAmateur and #teamAmateur>0 then
if #teamAmateur==1 then
tab:node(addATitle(title_singular))
else
tab:node(addATitle(title_plural))
end
for _, v in pairs(teamAmateur) do
local nametemp=v['link']
if v['sDate']==v['eDate'] then
periodtemp=v['sDate']
else
periodtemp=v['sDate']..'-'..v['eDate']
end
if v['stagiaire'] then
local stagiaire = string.gsub(getLabelFallback('Q2328847',lang_priority), "%b()", "")
nametemp=nametemp..' ('..stagiaire..')'
end
tab:node(addARow(periodtemp or '',nametemp)) --period, name
end
end
end
--for local data
local function localTeamTable(tab, names, periods, title_singular, title_plural)
if names then
names = mw.text.split(names, '<br />')
periods = mw.text.split(periods or '', '<br />')
if #names==1 then
tab:node(addATitle(title_singular))
else
tab:node(addATitle(title_plural))
end
for i, name in pairs(names) do
tab:node(addARow(periods[i] or '', name))
end
end
end
function p.riderinfobox(frame)
local WDlink_on = (wiki == "mk" or wiki == "ja")
local entityID, lf = get_and_checkID(frame)
local gender=getGenderCode(entityID, 'm')
local w_race=false
if gender=="f" then w_race=true end
local details = {
{ name = translate("riderinfobox",1,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",2,w_race)}, -- birth name
{ name = translate("riderinfobox",3,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",4,w_race)}, -- nick name
{ name = translate("riderinfobox",5,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",6,w_race)}, -- official name
{ name = translate("riderinfobox",7,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",8,w_race)}, -- official name
{ name = translate("riderinfobox",9,w_race) }, -- birth translate("riderinfobox",9)
{ name = translate("riderinfobox",10,w_race)}, -- death
{ name = translate("riderinfobox",11,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",12,w_race)}, -- country
{ name = translate("riderinfobox",13,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",14,w_race)}, -- present team
{ name = translate("riderinfobox",15,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",16,w_race)}, -- speciality
{ name = translate("riderinfobox",17,w_race) }, -- lateralisation
{ name = translate("riderinfobox",18,w_race) }, -- blood group
{ name = translate("riderinfobox",19,w_race) }, -- height
{ name = translate("riderinfobox",20,w_race) }, -- weight
{ name = translate("riderinfobox",21,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",22,w_race)}, -- awards
}
local teams = {
{ name = translate("riderinfobox",23,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",24,w_race)}, -- directed teams
{ name = translate("riderinfobox",25,w_race)}, -- directed years
{ name = translate("riderinfobox",26,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",27,w_race)}, -- amateur names
{ name = translate("riderinfobox",28,w_race)}, -- amateur periods
{ name = translate("riderinfobox",29,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",30,w_race)}, -- nonUCI names
{ name = translate("riderinfobox",31,w_race)}, -- nonUCI periods
{ name = translate("riderinfobox",32,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",33,w_race)}, -- pro names
{ name = translate("riderinfobox",34,w_race)}, -- pro periods
{ name = translate("riderinfobox",35,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",36,w_race)}, -- UCI names
{ name = translate("riderinfobox",37,w_race)}, -- UCI periods
{ name = translate("riderinfobox",52,w_race), name_plural =translate("riderinfobox",53,w_race)}, -- national selections
{ name = translate("riderinfobox",54,w_race)}, -- national selection years
}
--separated to have a title
local subtitle = {
{ name = translate("riderinfobox",51,w_race)}, -- insertion of a sub-title
}
--separated to have a title
local victories = {
{ name = translate("riderinfobox",38,w_race)}, -- main victories
}
--separated to have a title
local medals = {
{ name = translate("riderinfobox",47,w_race)}, -- main victories
}
local others = get_others_dic()
local name = getLabelFallback(entityID) or ''
local display_birthnameastitle=false
for _, value in pairs(display_birthnameastitle_in_riderinfobox) do -- get data if country should be printed in this wiki
if value == wiki then display_birthnameastitle=true end
end
getLocalContent(subtitle, lf.args)
if not subtitle[1].content and display_birthnameastitle then
local p1477 = mw.wikibase.getBestStatements(entityID, "P1477")
if p1477[1] and p1477[1].mainsnak.snaktype == 'value' then
subtitle[1].content = p1477[1].mainsnak.datavalue.value.text..' <b><small>('..
p1477[1].mainsnak.datavalue.value.language..')</small></b>'
end
if not subtitle[1].content then
local p1559 = mw.wikibase.getBestStatements(entityID, "P1559") -- P580 is start time
if p1559[1] and p1559[1].mainsnak.snaktype == 'value' then
subtitle[1].content = p1559[1].mainsnak.datavalue.value.text..' <b><small>('..
p1559[1].mainsnak.datavalue.value.language..')</small></b>'
end
end
end
infoGetOthers(others, entityID)
getLocalContent(details, lf.args)
getLocalContent(teams, lf.args)
getLocalContent(others, lf.args)
getLocalContent(victories, lf.args)
getLocalContent(medals, lf.args)
local listOfBirthNames, listOfNickNames, listOfOfficialNames, listOfShortNames
local icon = picto_road
local display_language=false
for _, value in pairs(display_language_in_riderinfobox) do -- get data if country should be printed in this wiki
if value == wiki then display_language=true end
end
local display_age=true
for _, value in pairs(display_noage_in_riderinfobox) do -- get data if country should be printed in this wiki
if value == wiki then display_age=false end
end
local display_nickname=true
for _, value in pairs(display_nonickname_in_riderinfobox) do -- get data if country should be printed in this wiki
if value == wiki then display_nickname=false end
end
local display_cm=false
for _, value in pairs(display_cm_in_riderinfobox) do -- get data if country should be printed in this wiki
if value == wiki then display_cm=true end
end
-- getSomeNames(details, entityID, 'P1477', 1, display_language) --birthname
--less prio than P1477
if display_nickname then
getSomeNames(details, entityID, 'P1559', 1, display_language) --birthname, bis
getSomeNames(details, entityID, 'P1449', 2, display_language) --nick name
end
getSomeNames(details, entityID, 'P1448', 3, display_language) --official name
if display_nickname then
getSomeNames(details, entityID, 'P1813', 4, display_language) --short name
end
local birth, death, initialYear, finalYear=getBirthDeathDate(entityID, display_age)
if not details[5].content then
details[5].content=birth
end
if not details[6].content then
details[6].content= death
end
local display_flag=false
for _, value in pairs(display_flag_in_riderinfobox) do -- get data if country should be printed in this wiki
if value == wiki then display_flag=true end
end
listWPlinkChrono(details, 7, entityID, {'P1532','P27'}, 'country', initialYear, display_flag)
if not details[8].content then
local plural
details[8].content, plural=presentTeam(entityID)
if plural then
details[8].name = details[8].name_plural
end
end
--speciality
listWPlink(details, 9, entityID, 'P413',false)
--lateralisation, for cycling not very interesting
--listWPlink(details, 10, entityID, 'P552',false)
--blood group, idem
--listWPlink(details, 11, entityID, 'P1853',false)
--height
if not details[12].content then
details[12].content=getHeight(entityID, display_cm)
end
local display_weight=true
for _, value in pairs(display_noweight_in_riderinfobox) do -- get data if country should be printed in this wiki
if value == wiki then display_weight=false end
end
--weight
if not details[13].content and display_weight then
details[13].content=getWeight(entityID)
end
--award, should be table
--awards look weird
--if not details[14].content then
-- listWPlink(details, 14, entityID, 'P166',false)
--end
local amateurTeam, nonUCITeam, proTeam, UCITeam --local data
local amateurWD=true
local proWD=true
local managedWD=true
local teamAmateur,teamPro, teamMountainBike, teamCycloCross, teamTrack=listOfTeamTable(entityID, initialYear, finalYear)
local nationalTeam, managedTeam=listOfManagedTeamTable(entityID, initialYear, finalYear)
local managedTeam_names, managedTeam_periods, amateurTeam_names, amateurTeam_periods
local nonUCITeam_names, nonUCITeam_periods, proTeam_names, proTeam_periods
local nationalTeam_names, nationalTeam_periods
local UCITeam_names, UCITeam_periods
if teams[1].content then
managedTeam_names=teams[1].content
managedTeam_periods=teams[2].content
managedWD=false
end
if teams[3].content then
amateurWD=false
amateurTeam_names=teams[3].content
amateurTeam_periods=teams[4].content
end
if teams[5].content then
amateurWD=false
nonUCITeam_names=teams[5].content
nonUCITeam_periods=teams[6].content
end
if teams[7].content then
proWD=false
proTeam_names=teams[7].content
proTeam_periods=teams[8].content
end
if teams[9].content then
proWD=false
UCITeam_names=teams[9].content
UCITeam_periods=teams[10].content
end
if teams[11].content then
nationalTeam_names=teams[11].content
nationalTeam_periods=teams[12].content
managedWD=false
end
--plate and grab
tab = infoInitTab("300px", name, icon, 2)
if subtitle[1].content then
tCell=tab:tag('tr'):tag('td'):attr('colspan','2')
:cssText('solid white; text-align:center')
:wikitext(subtitle[1].content)
end
infoFillOthersDetails(tab, others, details,translate("riderinfobox",55,w_race),"260px")
if amateurWD then
teamTable(tab, teamAmateur, translate("riderinfobox",26,w_race), translate("riderinfobox",27,w_race))
else
localTeamTable(tab,amateurTeam_names, amateurTeam_periods, translate("riderinfobox",26,w_race), translate("riderinfobox",27,w_race))
localTeamTable(tab,nonUCITeam_names, nonUCITeam_periods, translate("riderinfobox",29,w_race), translate("riderinfobox",30,w_race))
end
if proWD then
teamTable(tab, teamPro, translate("riderinfobox",45,w_race),translate("riderinfobox",46,w_race))
teamTable(tab, teamMountainBike, translate("riderinfobox",39,w_race), translate("riderinfobox",40,w_race))
teamTable(tab, teamCycloCross, translate("riderinfobox",41,w_race), translate("riderinfobox",42,w_race))
teamTable(tab, teamTrack, translate("riderinfobox",43,w_race), translate("riderinfobox",44,w_race))
else
localTeamTable(tab,proTeam_names, proTeam_periods,translate("riderinfobox",45,w_race), translate("riderinfobox",46,w_race))
localTeamTable(tab,UCITeam_names, UCITeam_periods, translate("riderinfobox",35,w_race), translate("riderinfobox",36,w_race))
end
--managed teams
if managedWD then
teamTable(tab, nationalTeam, translate("riderinfobox",52,w_race), translate("riderinfobox",53,w_race))
teamTable(tab, managedTeam, translate("riderinfobox",23,w_race), translate("riderinfobox",24,w_race))
else
localTeamTable(tab,managedTeam_names, managedTeam_periods,translate("riderinfobox",23,w_race), translate("riderinfobox",24,w_race))
end
if victories[1].content then
tab:node(addATitle(translate("riderinfobox",38,w_race)))
tab:tag('tr'):tag('td')
:css('vertical-align','top'):attr('colspan','2')
:wikitext(victories[1].content)
end
if medals[1].content then
tab:node(addATitle(translate("riderinfobox",47,w_race)))
tab:tag('tr'):tag('td')
:css('vertical-align','top'):attr('colspan','2')
:wikitext(medals[1].content)
end
wdDoc(tab, "d:Wikidata:WikiProject Cycling/Documentation/riderinfobox", translate("raceinfobox",26,w_race), entityID)
return tab
end
--=== P) Team infobox
local function get_rider_number(entityID, details, index)
if not details[index].content then
local riders = #wikibase.getAllStatements(entityID, 'P527') -- P527 is 'has part'
if riders > 0 then
local stagiaire = string.gsub(getLabelFallback('Q2328847'), "%b()", "")
local nb_stagiaires=0
for ii, p527 in statements(entityID, 'P527') do
local q = p527.qualifiers
if q and q.P39 and q.P39[1] and q.P39[1].snaktype == 'value' and
q.P39[1].datavalue.value=='Q2328847'then
nb_stagiaires=nb_stagiaires+1
end
end
if nb_stagiaires>0 then
details[index].content = riders ..' ('.. tostring(nb_stagiaires).." "..stagiaire..')'
else
details[index].content = riders
end
end
end
end
function p.teamseasoninfobox(frame)
local WDlink_on = (wiki == "mk" or wiki == "ja")
local seasonID, lf = get_and_checkID(frame)
local w_race=isWomenteam(seasonID)
local gender="m"
if w_race then gender="f" end
local details = {
{ name = translate("teaminfobox",2,w_race)}, -- sport
{ name = translate("headoftableII",3,w_race)}, -- team
{ name = translate("teaminfobox",3,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",4,w_race)}, -- type
{ name = translate("teaminfobox",5,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",6,w_race)}, -- UCI-cod
{ name = translate("teaminfobox",7,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",8,w_race)}, -- сountry
{ name = translate("getSquadTableColumn",7,w_race)}, --team size
{ name = translate("teaminfobox",13,w_race)}, -- official web site
{ name = translate("teaminfobox",27,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",28,w_race)}, --sponsor
{ name = translate("teaminfobox",24,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",25,w_race) }, -- bike
{ name = translate("teaminfobox",26,w_race)}, -- budget
}
local managers ={
{ name = translate("teaminfobox",14,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",15,w_race)}, -- manager --country
{ name = translate("teaminfobox",16,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",17,w_race)}, -- sports director
}
local others=get_others_dic()
infoGetOthers(others, seasonID)
getLocalContent(details, lf.args)
getLocalContent(others, lf.args)
local sport_id=firstValue(seasonID, 'P641', 'id')
local icon = (sport_id == "Q3609") and -- P641 is 'sport', Q3609 is 'road bicycle racing'
picto_road or ''
local name = getLabelFallback(seasonID) or ''
local listOfNames=getFormerNames(seasonID, 'P1448',true)
--1st ist sport
if not details[1].content and sport_id then
details[1].content = WPlinkpure(sport_id)
end
local timeOfRace=getTimeOfRace(seasonID)
local initialYear
if timeOfRace then
initialYear=string.sub(timeOfRace,2,5)
else
error("no timeOfRace found for "..seasonID)
end
local sitelink, catID, _=getTeamLinkCat(seasonID, timeOfRace, nil, true)
--team
if not details[2].content then
details[2].content=sitelink
end
--type
listWPlinkChrono(details, 3, seasonID, {'P2094'}, 'rider', initialYear, nil, nil, true)
if not details[3].content then --fallback
if catID then
details[3].content=getRiderLink(catID, timeOfRace) --it is not a rider, but it gives the correct result
end
end
listWPlinkChrono(details, 4, seasonID, {'P1998'}, 'UCIcode', initialYear, nil, true,true)
local display_flag=true
listWPlinkChrono(details, 5, seasonID, {'P1532','P17'}, 'country', initialYear, display_flag,nil,true)
-- number of riders
get_rider_number(seasonID, details, 6)
-- official site
if not details[7].content then
details[7].content = officialSite(seasonID)
end
--Sponsor
listWPlinkChrono(details, 8, seasonID, {'P859'}, 'rider', initialYear, nil, nil, true)
--bike
listWPlinkChrono(details, 9, seasonID, {'P1876'}, 'rider', initialYear, nil, nil, true)
--budget
if not details[10].content then
p=firstValue(seasonID,'P2769')
if p and p.mainsnak.snaktype == 'value' then
local amount=p.mainsnak.datavalue.value.amount
local unit=p.mainsnak.datavalue.value.unit
details[10].content=dispmoney(amount, unit)
end
end
local listofcalendar, UCIQtoYear=riderranking_sub(w_race)
local tTable={} --no need for year, it is clear
for _, calendar in pairs(listofcalendar) do
tTable[calendar]={}
end
--not over-writable presently
tTable=get_teamranking(seasonID, w_race, UCIQtoYear,listofcalendar, tTable,gender)
--Staff, there can be several
-- manager
listWPlinkChrono(managers, 1, seasonID, {'P505'}, 'rider', initialYear, nil, nil, true)
-- sports director
listWPlinkChrono(managers, 2, seasonID, {'P286'}, 'rider', initialYear, nil, nil, true)
--Build the table
tab = infoInitTab("300px", name, icon, 2)
infoFillOthersDetails(tab, others, details, translate("teaminfobox",1,w_race))
--in case there are several names
if listOfNames and #listOfNames>1 then --Always display a list of names
tab:node(addATitle(translate("teaminfobox",19,w_race)))
for _, v in pairs(listOfNames) do
tab:node(addARow(v[2],v[3])) --period, name
end
end
if managers[1].content or managers[2].content then
tab:node(addATitle(translate("teaminfobox",18,w_race)))
for _, row in ipairs(managers) do
tab:node(addARow(row.name, row.content)) --node check itself if nil
end
end
--Palmares
tab:node(addATitle(translate("raceinfobox",20,w_race)))
local wins = #wikibase.getAllStatements(seasonID, 'P2522')
if wins then
tab:node(addARow(translate("victories",2,w_race),tostring(wins)))
end
for calendar, v_calendar in pairs(tTable) do
if v_calendar[initialYear] then
local v=v_calendar[initialYear]
local calendar_name=translate("riderranking",KeytoRiderRankingCode[calendar],w_race)
if v["sitelink"] then
tab:node(addATitle('[['..v["sitelink"]..'|'..calendar_name..']]'))
else
tab:node(addATitle(calendar_name))
end
if v["teamrank"] then
tab:node(addARow(translate("riderranking",20,w_race),v["teamrank"]))
end
if v["rider"] then
tab:node(addARow(translate("riderranking",21,w_race),v["rider"]))
end
end
end
-- an empty line with a title under the form in the form of an image or third-party template
if get_arg('jersey',lf) then -- if the jersey is not specified, then the JERSEY header is not displayed
tab:node(addATitle(translate("teaminfobox",20,w_race)))
local outTable = mw.html.create('tr')
local tCell=outTable:tag('td'):attr('colspan','3'):css('text-align','center')
tCell:wikitext(get_arg('jersey',lf)) -- adding a form via "argument 2" by an image or an extraneous template
tab:node(outTable)
end
-- adding a link to articles about the last and current seasons (the same as for the race)
tab:node(getPreviousNextLine(seasonID))
wdDoc(tab, "d:Wikidata:WikiProject Cycling/Documentation/raceinfobox", translate("raceinfobox",26,w_race), seasonID)
return tab
end
function p.teaminfobox(frame)
-- If true, winners will have Wikidata logos with link to Wikidata
local WDlink_on = (wiki == "mk" or wiki == "ja")
local entityID, lf = get_and_checkID(frame)
local w_race=isWomenrace(entityID)
local tRace = {race={
raceId,
raceDate,
future,
},
}
local details = {
{ name = translate("teaminfobox",2,w_race)}, -- sport
{ name = translate("teaminfobox",3,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",4,w_race)}, -- type
{ name = translate("teaminfobox",5,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",6,w_race)}, -- UCI-cod
{ name = translate("teaminfobox",7,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",8,w_race)}, -- сountry
{ name = translate("teaminfobox",9,w_race)}, -- creation date
{ name = translate("teaminfobox",10,w_race)}, -- disparition date
{ name = translate("teaminfobox",11,w_race)}, -- number of season
{ name = translate("teaminfobox",13,w_race)}, -- official web site
{ name = translate("teaminfobox",27,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",28,w_race)}, --sponsor
{ name = translate("teaminfobox",24,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",25,w_race) }, -- bike
{ name = translate("teaminfobox",26,w_race)}, -- budget
}
local others=get_others_dic()
local managers ={
{ name = translate("teaminfobox",14,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",15,w_race)}, -- manager --country
{ name = translate("teaminfobox",16,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",17,w_race)}, -- sports director
}
local managers_season ={
{ name = translate("teaminfobox",14,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",15,w_race)}, -- manager --country
{ name = translate("teaminfobox",16,w_race), name_plural = translate("teaminfobox",17,w_race)}, -- sports director
}
local details_season = {
{ name = translate("getSquadTableColumn",7,w_race)}, --team size
{ name = translate("victories",2,w_race)} --number of victories
}
local name = getLabelFallback(entityID, lang_priority) or ''
infoGetOthers(others, entityID)
getLocalContent(details, lf.args)
getLocalContent(others, lf.args)
getLocalContent(managers, lf.args)
local listOfNames=getFormerNames(entityID, 'P1448')
local sport_id=firstValue(entityID, 'P641', 'id')
local icon = (sport_id == "Q3609") and -- P641 is 'sport', Q3609 is 'road bicycle racing'
picto_road or ''
--1st ist sport
if not details[1].content and sport_id then
details[1].content = WPlinkpure(sport_id)
end
local creation=firstValue(entityID, 'P571', 'time')
local initialYear=string.sub(creation,2,5)
-- type
listWPlinkChrono(details, 2, entityID, {'P31'}, 'rider', initialYear)--it is not a rider, but we need link + official name
--UCI code
listWPlinkChrono(details, 3, entityID, {'P1998'}, 'UCIcode', initialYear, nil, true)
-- сountry
local display_flag=true
listWPlinkChrono(details, 4, entityID, {'P1532','P17'}, 'country', initialYear, display_flag)
--creation date
if not details[5].content and creation then
details[5].content = funcDate(creation, "onlyyear" )
end
-- disparition date
local disparition=firstValue(entityID, 'P576', 'time')
if not details[6].content and disparition then
details[6].content = funcDate(disparition,"onlyyear")
end
--populate tRace
listOfWinners(entityID, tRace,true,lf)
-- number of season
if not details[7].content and tRace.numberOfEditions and tRace.lastEditionYear then
details[7].content = tostring(tRace.numberOfEditions).." (" .. translate("teaminfobox",12,w_race) .. " "..tostring(tRace.lastEditionYear)..")"
end
-- official site
if not details[8].content then
details[8].content = officialSite(entityID)
end
--9 is sponsor
listWPlinkChrono(details, 9, entityID, {'P859'}, 'rider', initialYear)
--10 is bike
listWPlinkChrono(details, 10, entityID, {'P1876'}, 'rider', initialYear)
--11 budget
listWPlinkChrono(details, 11, entityID, {'P2769'}, 'money', initialYear)
-- manager
listWPlinkChrono(managers, 1, entityID, {'P505'}, 'rider', initialYear)
-- sports director
listWPlinkChrono(managers, 2, entityID, {'P286'}, 'rider', initialYear)
--Build the table
tab = infoInitTab("300px", name, icon, 2)
--former names
wiki_listOfNamesAtBottom={'ru'}
local listOfNamesAtBottom = false
for _, value in pairs(wiki_listOfNamesAtBottom) do --
if value == wiki then listOfNamesAtBottom = true end
end
--picture at the top
infoFillOthersDetails(tab, others, details, translate("teaminfobox",1,w_race),"260px")
if managers[1].content or managers[2].content then
tab:node(addATitle(translate("teaminfobox",18,w_race)))
for _, row in ipairs(managers) do
tab:node(addARow(row.name, row.content)) --node check itself if nil
end
end
if listOfNames and #listOfNames>0 then --Always display a list of names
tab:node(addATitle(translate("teaminfobox",19,w_race)))
for _, v in pairs(listOfNames) do
tab:node(addARow(v[2],v[3])) --period, name
end
end
-- an empty line with a title under the form in the form of an image or third-party template
if get_arg(2,lf) then -- if the jersey is not specified, then the JERSEY header is not displayed
tab:node(addATitle(translate("teaminfobox",20,w_race)))
local outTable = mw.html.create('tr')
local tCell=outTable:tag('td'):attr('colspan','3'):css('text-align','center')
tCell:wikitext(get_arg(2,lf)) -- adding a form via "argument 2" by an image or an extraneous template
tab:node(outTable)
end
-- adding a link to articles about the last and current seasons (the same as for the race)
if tRace.lastID then
-- manager
listWPlinkChrono(managers_season, 1, tRace.lastID, {'P505'}, 'rider', tRace.lastEditionYear, nil, nil, true)
-- sports director
listWPlinkChrono(managers_season, 2, tRace.lastID, {'P286'}, 'rider', tRace.lastEditionYear, nil, nil, true)
get_rider_number(tRace.lastID, details_season, 1)
local wins = #wikibase.getAllStatements(tRace.lastID, 'P2522')
local today=os.date("*t")
if wins and tonumber(tRace.lastEditionYear)==tonumber(today['year']) then --display only if the season if for this year
details_season[2].content=tostring(wins)
end
infoFillOthersDetails(tab, nil, managers_season, translate("teaminfobox",21,w_race),"260px")
infoFillOthersDetails(tab, nil, details_season, nil,"260px")
local outTable
if tRace.lastLink then
outTable = mw.html.create('tr')
local tCell=outTable:tag('td'):attr('colspan','2'):css('text-align','center')
local lastText="[[File:Crystal Clear app kworldclock.png|left|37px]]"..
translate("teaminfobox",22,w_race)..
":<br>'''"..
tRace.lastLink.."'''"
tCell:wikitext(lastText)
tab:node(outTable)
end
if tRace.nextLink then
outTable = mw.html.create('tr')
local tCell=outTable:tag('td'):attr('colspan','2'):css('text-align','center')
local nextText = "[[File:Crystal Clear app kworldclock.png|left|37px]]"..
translate("teaminfobox",23,w_race)..
":<br>'''"..
tRace.nextLink.."'''"
tCell:cssText("text-align:center"):wikitext(nextText)
tab:node(outTable)
end
end
wdDoc(tab, "d:Wikidata:WikiProject Cycling/Documentation/raceinfobox", translate("raceinfobox",26,w_race), entityID)
return tab
end
--== teamriderCompetitionranking
function p.teamriderCompetitionranking(frame)
local tempID, lf=get_and_checkID(frame)
local calendarID
local timeOfRace=getTimeOfRace(tempID)
local initialYear
if timeOfRace then
year=string.sub(timeOfRace,2,5)
end
local header_1_tab = {["UWT"]=13 ,["europe"]=14 ,["asia"]=15,["america"]=16 ,["africa"]=17 ,["oceania"]=18, ["WWT"]=11, ["women"]=1, ["Pro"]=22}
local header_1_number = 12
local key=get_arg(2,frame)
if key and year then
calendarID=data.UCIYearToQ[key][year]
header_1_number = header_1_tab[key]
end
local w_race=isWomenteam(calendarID)
if not calendarID or calendarID == "" then return "" end
local s = {
header_function = "calendar",
header_1 =header_1_number,
header_2 = {2, 3, 5, 4, 24, 23},
data_sort_type = {'', '','', 'unsortable', '', ''},
property="P1344",
calendarID=calendarID,
item = tempID, --should be called item for tableA
lf=lf,
w_race=w_race
}
return teamriderCompetitionranking_main(s,tableA(s))
end
local function get_competition_bestrider(RaceID, seasonID, gender)
local riderLink, rank, disqualified, cancelled, q
local bold=false
for _, p1344 in statements(seasonID, 'P1344') do
thisCompetition = p1344.mainsnak.datavalue.value.id
if thisCompetition and thisCompetition==RaceID then
q = p1344.qualifiers
if q then
if q and q.P1352 and q.P1352[1].snaktype == 'value' then --rank
rank= tonumber(q.P1352[1].datavalue.value.amount)
if rank==1 then
bold=true
end
rank=number(gender,rank,wiki)
end
--get best rider
if q and q.P710 and q.P710[1].snaktype == 'value' then --participant
rider = q.P710[1].datavalue.value.id
riderLink = getRiderLink(rider, thisdate)
countryID = getNationality(rider, thisdate)
if countryID then
riderLink = flag(countryID, thisdate) .. ' ' .. riderLink
end
end
_,disqualified=isdisqualified(p1344, q)
if riderLink and disqualified==true then
riderLink='<s>'..riderLink..'</s>'
end
end
end
end
return riderLink, rank, bold
end
function teamriderCompetitionranking_main(s, resultTable)--Display the UCI women calendar of one year
local best_rider, rank
local lf = s.lf
local calendarID=s.calendarID
local seasonID= s.item
local t_Body ={}
local w_race=s.w_race
local gender="m"
if w_race then gender="f" end
local temp=firstValue(calendarID, s.property)
if not temp or temp=="" then
s.error_message = 2
if wiki == "ar" then return "" end
end
local country=getCountryBool(s.no_country)
----- Begin of the main part of the code
local ind=0
for _, p527 in statements(calendarID, 'P527') do
local RaceID = p527.mainsnak.datavalue.value.id
local temp=firstValue(RaceID, 'P1346','id')
local cancelled=false
if temp and temp=='Q30108381' or temp=='Q54806642' or temp=='Q23023872' then --race cancelled
cancelled=true
else
ind=ind+1
end
if not cancelled then
---- Create a row ----
local timeOfRace, date_tCell, date_sortkey = fn_date(RaceID)
local future=compareDate(timeOfRace)
local parentID, race_tCell, _= fn_race(RaceID,nil,false,timeOfRace,nil,country)
if race_tCell~=nil then --otherwise the class is not display
local country_flag, country_name, country_tCell=fn_country(RaceID, timeOfRace, country, race_tCell, parentID)
--create the table
local tRow = mw.html.create('tr'):cssText( "line-height: 1.8em; padding: 5px;")
tRow:node(date_tCell)
tRow:tag('td'):cssText("text-align:center;padding:0 0.5em"):wikitext(tostring(ind)) --correct only if the races are sorted correctly in wikidata
tRow:node(country_tCell)
if country then tRow:node(race_tCell) end
--logic to get the best rider||ranking
riderLink, rank, bold=get_competition_bestrider(RaceID, seasonID, gender)
local tCell=tRow:tag('td'):cssText("text-align:".. textalign ..";padding:0 0.5em")
if riderLink then
tCell:wikitext(riderLink)
elseif future then
tCell:wikitext("")
else
tCell:wikitext(" - ")
end
tCell=tRow:tag('td'):cssText("text-align:".. textalign ..";padding:0 0.5em")
if bold then
tCell:cssText("font-weight:bold;")
end
if rank then
tCell:wikitext(rank)
elseif future then
tCell:wikitext("")
else
tCell:wikitext(" - ")
end
---- Add the row to the table
table.insert(t_Body, {sortkey=date_sortkey, body=tRow})
end
end
end
return sortAndConcat(t_Body, resultTable)
end
--=== Z) Miscellaneous / Other / Tests
--[[ Give access to a local variable. Used by other modules. ]]
function p.getLocal(name)
if name == 'getTeamLinkCat' then return getTeamLinkCat end
if name == 'getStatementForTime' then return getStatementForTime end
end
function p.testlocal(frame) --function to test local functions
local function_name=frame.args[1]
local argu=frame.args
local temp, temp2
if function_name=='firstValue' then
return firstValue(argu[2],argu[3],argu[4])
elseif function_name=='getOfficialName' then
temp, temp2 =getOfficialName(argu[2],argu[3],argu[4])
return temp
elseif function_name=='getRiderLink' then
if argu[3]=="nil" then arg3=nil else arg3=argu[3] end
temp=getRiderLink(argu[2],arg3) --only first arg returned
return temp
elseif function_name=='funcDate' then
return funcDate(argu[2],argu[3])
elseif function_name=='funcDateFigure' then
return funcDateFigure(argu[2],argu[3])
elseif function_name=='getStartEndTime1' then
temp, temp2=getStartEndTime(argu[2],argu[3],argu[4])
return temp
elseif function_name=='getStartEndTime2' then
temp, temp2=getStartEndTime(argu[2],argu[3],argu[4])
return temp2
elseif function_name=='getPeriodSub' then
temp, temp2=getPeriodSub(argu[2],argu[3],toboolean(argu[4]))
return temp
elseif function_name=='getTeam' then
temp=getTeam(argu[2],argu[3],argu[4])
if temp then return temp else return 'nil' end
elseif function_name=='getStatementForTime' then
temp=getStatementForTime(argu[2],argu[3],argu[4])
if temp then
return temp.mainsnak.datavalue.value.id
else
return 'nil'
end
elseif function_name=='getTeamLinkCat' then
temp=getTeamLinkCat(argu[2],argu[3],toboolean(argu[4]))
if temp then return temp else return 'nil' end
elseif function_name=='getTeamLinkCat2' then
temp, temp2=getTeamLinkCat(argu[2],argu[3],toboolean(argu[4]))
if temp2 then return temp2 else return 'nil' end
elseif function_name=='getPlaceLink' then
if argu[3]=="nil" then arg3=nil else arg3=argu[3] end
return getPlaceLink(argu[2],arg3)
elseif function_name=='getPlaceLink2' then
return getPlaceLink(argu[2],argu[3],nil,true)
elseif function_name=='seasonToTeamID' then
if argu[2]=="nil" then arg2=nil else arg2=argu[2] end
return tostring(seasonToTeamID(arg2))
elseif function_name=='translate' then
return translate(argu[2],tonumber(argu[3]),toboolean(argu[4]))
elseif function_name=="classLinkFn" then
return classLinkFn(argu[2])
elseif function_name=='raceLink' then
return tostring(raceLink(argu[2]))
elseif function_name=='getMainRaceLink' then
if argu[5]=="nil" then arg5=nil else arg5=argu[5] end
if argu[3]=='stage' then arg3='stage' else arg3=tonumber(argu[3]) end
return tostring(getMainRaceLink(argu[2],arg3,argu[4], arg5,argu[6]))
elseif function_name=='getYear' then
return getYear(argu[2])
elseif function_name=='getCountryName' then
return tostring(getCountryName(argu[2]))
elseif function_name=='getTeamCodeCat' then
return tostring(getTeamCodeCat(argu[2],argu[3]))
elseif function_name=='getTeamCode' then
return tostring(getTeamCode(argu[2],argu[3],argu[4]))
elseif function_name=='getCountryBool' then
return tostring(getCountryBool({argu[2],argu[3]}))
elseif function_name=='WPlinkpure' then
return WPlinkpure(argu[2])
elseif function_name=='uciCodeCountry' then
return uciCodeCountry(argu[2])
elseif function_name=='isHuman' then
return tostring(isHuman(argu[2]))
elseif function_name=='isCountry' then
return tostring(isCountry(argu[2]))
elseif function_name=='isWomenrace' then
return tostring(isWomenrace(argu[2]))
elseif function_name=='isWomenteam' then
return tostring(isWomenteam(argu[2]))
elseif function_name=='commaStage' then
temp =commaStage(argu[2],argu[3])
return temp["prefix"]
elseif function_name=='number' then
return number(argu[2],tonumber(argu[3]), argu[4])
elseif function_name=='classToCircuit' then
return classToCircuit(argu[2], argu[3], toboolean(argu[5]), nil)
elseif function_name=='getGenderCode' then
return tostring(getGenderCode(argu[2], argu[3]))
elseif function_name=='calculateTime' then
return calculateTime(argu[2])
elseif function_name=='getClass1' then
temp, temp2 = getClass(argu[2])
return temp
elseif function_name=='getClass2' then
temp, temp2 = getClass(argu[2])
return temp2
elseif function_name=='infoGetPlace' then
local details = {{ name = "test", name_plural="tests"}} -- course / not used
infoGetPlace(details,1, argu[2], argu[3], argu[4])
return details[1].content
elseif function_name=='getFormerNames1' then
temp=getFormerNames(argu[2],'P1448')
if temp[1] then
return temp[1][2] --period
else
return ""
end
elseif function_name=='getFormerNames2' then
temp=getFormerNames(argu[2],'P1448')
if temp[1] then
return temp[1][3] --name
else
return ""
end
elseif function_name=='getType' then
return getType(argu[2])
elseif function_name=='compareDate' then
return tostring(compareDate(argu[2]))
elseif function_name=='officialSite' then
return officialSite(argu[2])
elseif function_name=='trans' then
return tostring(trans(argu[2], argu[3], argu[4]))
elseif function_name=='parseDate1' then
temp1, temp2, temp3, temp4, temp5= parseDate(argu[2], argu[3], argu[4], argu[5], "", "error text")
return temp1
elseif function_name=='parseDate2' then
temp1, temp2, temp3, temp4, temp5= parseDate(argu[2], argu[3], argu[4], argu[5], "", "error text")
return temp2
elseif function_name=='parseDate5' then
temp1, temp2, temp3, temp4, temp5= parseDate(argu[2], argu[3], argu[4], argu[5], "", "error text")
return temp5
elseif function_name=='findLastName' then
return findLastName(argu[2],wiki)
elseif function_name=='findSortKey' then
if wiki=="ru" or wiki=="mk" then
return findSortKey(argu[2],false, true)
else
return findSortKey(argu[2],true, false)
end
elseif function_name=='calculateAge' then
temp1, _, _ =calculateAge(argu[2])
return temp1
elseif function_name=='getBirthDeathDate1' then
temp1, temp2 = getBirthDeathDate(argu[2])
return temp1
elseif function_name=='getBirthDeathDate2' then
temp1, temp2 = getBirthDeathDate(argu[2])
return temp2
elseif function_name=='getLocalContent' then
local details = {
{ name = argu[2], name_plural= argu[3]}
}
local arguments = {}
arguments[argu[4]]="test"
getLocalContent(details, arguments)
return details[1].content
elseif function_name=='plural1' then
_, temp1, temp2=plural(tonumber(argu[2]))
return temp1
elseif function_name=='plural2' then
_, temp1, temp2=plural(tonumber(argu[2]))
return temp2
elseif function_name=='getNationality' then
return getNationality(argu[2], argu[3])
elseif function_name=='getCountryID' then
return getCountryID(argu[2], argu[3])
elseif function_name=='get_formatted_date1' then
if argu[3]=="nil" then arg3=nil else arg3=argu[3] end
temp, temp2= get_formatted_date(argu[2], arg3)
if temp then return temp end
elseif function_name=='get_formatted_date2' then
if argu[3]=="nil" then arg3=nil else arg3=argu[3] end
temp, temp2= get_formatted_date(argu[2], arg3)
if temp2 then return temp2 end
elseif function_name=="getSpeed" then
if argu[4]=="nil" then arg4=nil else arg4=tonumber(argu[4]) end
return tostring(getSpeed(argu[2], toboolean(argu[3]),arg4, argu[5]))
elseif function_name=="formatNumber" then
return formatNumber(tonumber(argu[2]), toboolean(argu[3]),tonumber(argu[4]))
end
end
function p.test_import(frame)
local function_name=frame.args[1]
local argu=frame.args
if function_name=='class_dic' then
return tostring(data.class_dic[argu[2]])
elseif function_name=="class_sort" then
return tostring(data.class_sort[argu[2]])
elseif function_name=='bg_color_table' then
local temp = data.bg_color_table[argu[2]]
temp=string.gsub(temp,'#',"")
return temp
end
end
return p
b17wbvlxnezhksrq1fnt4yjw05qdumq
Arrantxo
0
668136
10005802
7196445
2024-12-20T12:48:10Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005802
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Grant-Kohrs_Ranch.jpg|thumb|350px|[[Deer Lodge (Montana)|Deer Lodgeko]] Grant-Kohrs arrantxoa.]]
{{beste erabilpenak|landetxeari|janaria|Arrantxo (gastronomia)}}
'''Arrantxo''' ({{lang-en|ranch}}; {{lang-es|rancho}}) [[Ipar Amerika]]ko landetxe tipikoa da, [[etxebizitza]] eta inguruko abeltzaintza-ustiategi barnean hartzen dituena. Litekeena da ere nekazaritza-ustiategi txikia ere izatea, normalean abereentzako [[bazka]] egiteko. [[Mendebalde Urruna|Mendebalde Urruneko]] ikonografiaren zati bat dira.<ref>{{erreferentzia|abizena= Ward |izena= Delbert R. |izenburua= Great Ranches of the United States|url= https://archive.org/details/greatranchesofun0000delb |argitaletxea= Ganada Press |lekua= San Antonio, Texas|urtea= 1993 | ISBN = 1-88051-025-1}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{arkitektura zirriborroa}}
[[Kategoria:Landetxeak]]
[[Kategoria:Mendebalde Urruna]]
6xrgykupfyeahyt6d079s7qmr3g443i
Zenotafio
0
670020
10006412
7329732
2024-12-21T11:07:08Z
Xirkan
12788
10006412
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Zitadelle_Mainz_Drususstein.jpg|thumb|272px|Drusoren zenotafioa ([[Mainz]]eko [[gotorleku]]a)]]
[[Fitxategi:Schadow Grabmal Alexander.jpg|thumb|235px|[[Johann Gottfried Schadow]]ek egindako zenotafioa]]
'''Zenotafioa''' hutsik dagoen [[hilobi]]a da, edota pertsona edo talde baten omenez eraikitakoa, [[eraikin]] sinbolikoa alegia.
Herri agintari nagusiak atzerrira bidaiatzen dutenean eta zenotafio batean, esaterako ''Soldadu ezezagunaren hilobia''-n, lore sorta bat uzteko usadioa, [[XX. mendea|XX. mendeko]] [[Bigarren Mundu Gerra|II. Mundu Gerra]] ostean sortutako ohitura berria da.
== Iturria ==
Zenotafio hitza [[greziera]]zko {{lang|grc|κενός}}, ''kenos'', hitzetik da eratorria eta bere esanahia "hutsik" da; {{lang|grc|τάφος}}, ''taphos'', ordea, "hilobia" esan nahi du.
[[Grezia]]r ''cenotaphion'', [[latin]]ez {{lang|la|''monumetum''}}, gorpurik gabeko hilobia zen, hildako ospetsu baten gorpua gudu baten ostean aurkitzen ez zutenean, itsasoan hondorapen batean itotzen zenean edo gorpua urruti zegoenean, haren omenez eraikitako monumentua hain zuzen ere.
Beste alde batetik, paganoen sinesmenen arabera, zenotafioek badute beste helburu bat: hildako eta lurperatuak izan ez zirenen itzalak mende batean zehar noraezean ibili behar ez izatea. Hala bada, zenotafioak egitean, hildakoaren arima hiru alditan aldarrikatzen zuten, hilobi haren jabetza har zezan.
Zenotafioak eraikitzen ziren tokiak ez ziren sakratuak beste hilobi batzuen aldera. [[Andromaka]]k bere senarra [[Hektor]]ri eraikitako zenotafioa, [[Virgilio]]k ''hilobi eredua'' izendatzen du, hots, {{lang|la|''tumulum inane''}}.<ref>[http://books.google.es/books?pg=PA450&id=3C4yKPt6Il0C&hl=es#v=onepage&q&f=false '' Diccionario histórico enciclopédico'', Vicenç Joaquin Bastús i Carrera, 1828]</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Monumentuak]]
[[Kategoria:Heriotzari lotutako ohiturak]]
93vcgpufaodqckpl5fa6b0bqtu4eehr
Superheroi
0
674326
10006116
9924124
2024-12-20T17:38:19Z
InternetArchiveBot
119347
Add 2 books for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10006116
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:StartlingComics18Pyroman.jpg|thumb|200px|eskuinera|Pyronman superheroiaren komiki baten azala, [[1942]].]]
[[Fitxategi:Connecticut_ComiCONN_Superhero_Mascot..jpg|thumb|200px|eskuinera|Superheroi baten [[karikatura]].]]
'''Superheroia''' [[heroi]] klasiokoen gaitasunak gainditzen dituen [[fikziozko pertsonaia]] da, orokorrean gizakiaren gaitasunetatik haratago dauden [[super-botere]]ak ditu. Mozorrotuta joan ohi da bere nortasuna ezkutatzeko, eta heroiaren paperean sartzen da. Normalean, bere botereak erabiltzen ditu [[Munduko bakea|mundua leku hobea izan dadin laguntzeko]], edo [[Segurtasun publiko|publikoa babesten]] eta [[krimen]]aren aurka borrokatzen du. [[Superheroien fikzio]]a da pertsonaia mota horietan zentratzen den [[fikzio]] generoa, bereziki, [[1930eko hamarkada]]z geroztik, komiki estatubatuarretan (eta geroago [[Hollywood]]eko filmetan, [[zinema]] sailetan, [[telebista]]n eta [[bideojoko]]etan), baita [[Japonia]]ko hedabideetan ere (''[[kamishibai]]'', ''[[tokusatsu]]'', [[manga]], [[anime]] eta bideojokoak barne).
Jatorri eta aurrekari askotarikoak dituzte superheroiek. Superheroi batzuek (adibidez, [[Batman]] eta [[Iron Man]]) sortzen eta erabiltzen duten teknologia aurreratutik eratortzen dute beren estatusa; beste batzuek ([[Superman]] eta [[Spiderman]], adibidez) gizakiaz gaindiko biologia dute, edo [[magia]] erabili eta praktikatzen dute beren trebetasunak lortzeko ([[Marvel kapitaina]] eta [[Doctor Strange]], adibidez)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=‘V for Vendetta’ is S for Subversive|hizkuntza=en-US|url=http://www2.ljworld.com/news/2006/mar/17/v_vendetta_s_subversive/?arts|aldizkaria=LJWorld.com|sartze-data=2024-10-01}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Lois H.|abizena=Gresh|izenburua=The science of superheroes|url=https://archive.org/details/scienceofsuperhe0000gres_k6k1|argitaletxea=Wiley|abizena2=Weinberg|izena2=Robert E.|data=2002|isbn=978-0-471-02460-6|sartze-data=2024-10-01}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=THE DARK KNIGHT|data=2014-11-07|url=https://web.archive.org/web/20141107082934/http://www.filmjournal.com/filmjournal/esearch/article_display.jsp?vnu_content_id=1003828021|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-10-01}}</ref>. Batzuetan, «krimenaren aurkako borrokalari maskaratuak», «abenturazale mozorrotuak» edo «[[Bigilantismo|zaindari maskaratuak]]» bezalako terminoak erabiltzen dira [[Spirit (komikiko pertsonaia)|Spirit]] bezalako pertsonaiak aipatzeko, esplizituki superheroi deitzen ez direnak, baina antzeko ezaugarriak partekatzen dituztenak.
Superheroi batzuek beren botereak erabiltzen dituzte eguneroko [[delinkuentzia]]ren aurka borrokatzeko eta, aldi berean, [[superbilau]]ek gizateriaren aurka egiten dituzten mehatxuei aurre egiteko; izan ere, superbilauak dira haien homologo kriminalak. Sarritan, superbilau horietako bat, gutxienez, superheroiaren [[artxietsai]]a edo nemesia izaten da. Superbilau ezagun batzuk behin eta berriro agertzen dira sailetan, euren gaitasunak direla eta.
== Historia ==
=== Aurrekariak ===
Arketipoaren aurrekarien artean, [[Gilgamesh]], [[Hanuman]], [[Pertseo]], [[Ulises|Odiseo]], [[David]] eta [[Herakles]] bezalako pertsonaia mitologikoak daude, guztiak ere aparteko trebetasunez hornituak, geroago egungo superheroien funtsezko alderdi bihurtu ziren superbotereak inspiratu zituztenak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=MonkeyBrain Books|url=http://www.monkeybrainbooks.com/Superhero.html|aldizkaria=www.monkeybrainbooks.com|sartze-data=2024-10-01}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Watchmen :: rogerebert.com :: Reviews|data=2013-02-09|url=https://web.archive.org/web/20130209171737/http://rogerebert.suntimes.com/apps/pbcs.dll/article?AID=/20090304/REVIEWS/903049997|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-10-01}}</ref>. Ingalaterrako folkloreko pertsonaien janzkerak ere nabarmenak dira, [[Robin Hood]] eta [[Spring-Heeled Jack]] kasu, inspirazio iturri bilakatu ziren<ref>{{Erreferentzia|izena=Sharon Packer|abizena=MD|izenburua=Superheroes and Superegos: Analyzing the Minds Behind the Masks: Analyzing the Minds Behind the Masks|argitaletxea=ABC-CLIO|hizkuntza=en|data=2009-12-14|url=https://books.google.com/books?id=1UopTvWYaYgC&q=%22scarlet+pimpernel%22+superhero&pg=PA52|isbn=978-0-313-35537-0|sartze-data=2024-10-01}}</ref>. Azken horren janzkera ilunak, [[karatula]] eta kapa mozorrodunak, [[Penny dreadful]] eta [[Dime novel]] motako argitalpen merkeetan nabarmendu ziren<ref name=":0">{{Erreferentzia|abizena=clarkirvine|izenburua=A History of Historical Superheroes and Masked Vigilantes|hizkuntza=en-US|data=2024-07-04|url=https://ezine-articles.com/a-history-of-historical-superheroes-and-masked-vigilantes/|aldizkaria=ezine articles|sartze-data=2024-10-01}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Karl|abizena=Bell|izenburua=8 The Decline and Demise of Spring-heeled Jack|argitaletxea=Boydell and Brewer|orrialdeak=200–222|hizkuntza=en|data=2012-10-18|url=https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9781782040392-010/html|aldizkaria=8 The Decline and Demise of Spring-heeled Jack|isbn=978-1-78204-039-2|doi=10.1515/9781782040392-010|sartze-data=2024-10-01}}</ref>.
AEBetako [[Mendebalde Zaharra|Mendebalde Zaharreko]] [[bigilante]]ek ere eragina izan zuten superheroiarengan<ref name=":1">{{Erreferentzia|izena=Chris|abizena=Gavaler|izenburua=On the origin of superheroes: from the big bang to Action Comics no. 1|url=https://archive.org/details/onoriginofsuperh0000gava|argitaletxea=University of Iowa Press|data=2015|isbn=978-1-60938-381-7|sartze-data=2024-10-01}}</ref>. Horietako hainbatek maskarekin ezkutatzen zuten euren nortasuna<ref name=":0" />. Mugaldeko garaietan, legea oraindik garatu gabe zegoenean, jendeak justizia bere eskuetan hartzen zuen zakuekin egindako maskara inprobisatuak erabiliz. San Diegoko Zaindariak eta [[Bald Knobbers]] bandak, besteak beste, ospetsu egin ziren garai hartan<ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=Richard|abizena=Crawford|izenburua=The Wild West : Executions Staged by Vigilantes Marred Justice in the 1880s|hizkuntza=en-US|data=1992-04-30|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1992-04-30-nc-1718-story.html|aldizkaria=Los Angeles Times|sartze-data=2024-10-01}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Tony|abizena=Sokol|izenburua=The Punisher and The Dark Myth of the Real Life Vigilante|hizkuntza=en-US|data=2019-01-20|url=https://www.denofgeek.com/culture/the-punisher-and-the-dark-myth-of-the-real-life-vigilante/|aldizkaria=Den of Geek|sartze-data=2024-10-01}}</ref>. Mozorrotutako justiziazale hauek, geroago, AEBetako narratiban mozorrotutako krimenaren aurkako fikziozko borrokalariak inspiratu zituzten, 1877an [[Deadwood Dick]] pertsonaiatik hasita<ref name=":0" /><ref name=":1" />.
=== 1900-1939 ===
[[Fitxategi:FairbanksMarkofZorro.jpg|thumb|[[Zorro (fikziozko pertsonaia)|Zorro]], aurpegia estalia zuen pertsonaia.]]
1903ko ''[[Pinpinela Eskarlata]]'' antzezlan britainiarrak eta bere eratorriek maskaradun mendekatzaile baten ideia eta identitate sekretua duten superheroien tropoa jendarteratu zituzten. Handik gutxira, [[Pulp fikzio|pulp fikzioko]] pertsonaiak agertzen hasi ziren, Jimmie Dale ([[The Grey Seal]]), [[Zorro (fikziozko pertsonaia)|Zorro]] (1919), [[Buck Rogers]] (1928), [[The Shadow]] (1930), edo [[Flash Gordon]] (1934), edo [[The Phantom]] (1936) bezalako pertsonaiak, bere begiak estaltzeaz gain kaputxa bat eramaten zuen lehen pertsonaia. Mozorrorik gabeko pertsonaiak ere agertzen hasi ziren, baina gizakiaz gaindiko indarra erakusten zutenak, [[Patoruzú]] (1928) eta [[Popeye]] (1929) komedietako pertsonaiak barne, edo Philip Wylieren ''[[Gladiator (eleberria)|Gladiator]]'' eleberriko Hugo Dannerren pertsonaia (1930)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Superheroes go the American way on PBS - Newsday|data=2014-02-22|url=https://web.archive.org/web/20140222233700/http://www.newsday.com/entertainment/tv/superheroes-go-the-american-way-on-pbs-1.6239837|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-10-01}}</ref>. 1937ko abuztuan ''[[Thrilling Wonder Stories]]'' aldizkariko irakurleen gutun batean ''superheroi'' hitz aerabili zen [[Max Plaisted]]en [[Zarnak]] pertsonaiari buruz hitz egiteko<ref>{{Erreferentzia|izena=Eric Leif|abizena=Davin|izenburua=Partners in Wonder: Women and the Birth of Science Fiction, 1926-1965|argitaletxea=Lexington Books|hizkuntza=en|data=2006|url=https://books.google.com/books?id=ZoNDebTvUnsC&q=zarnak+max&pg=PA173|isbn=978-0-7391-1267-0|sartze-data=2024-10-01}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Historical Dictionary of Science Fiction: superhero|url=https://sfdictionary.com/view/172|aldizkaria=sfdictionary.com|sartze-data=2024-10-01}}</ref>.
1930eko hamarkadan, joera horiek guztiak mozorrotutako eta superbotereak zituzten lehen heroi batzuengan bat-egiten hasi ziren, hala nola japoniar [[Ōgon Bat]] (Fantasmagorikoa) (1931) eta [[Gammako Printzea]] (1930eko hamarkadaren hasiera). Azken horiek lehen aldiz agertu ziren [[kamishibai]] batean, irudiak eta narrazioa bateratzen dituen argitalpen mota bat<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The First Superhero – The Golden Bat? - Comics Bulletin|data=2014-11-09|url=https://web.archive.org/web/20141109164440/http://comicsbulletin.com/first-superhero-golden-bat/|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-10-01}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=The superheroes of Japan who predated Superman and Batman {{!}} Hero Complex – movies, comics, pop culture – Los Angeles Times|data=2014-01-05|url=https://web.archive.org/web/20140105055754/http://herocomplex.latimes.com/uncategorized/the-early-origins-of-anime-and-manga-traced-to-street-theater-of-japan/|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-10-01}}</ref>. ''[[Mandrake the Magician]]'' (1934)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Who was the first superhero?|data=2012-03-30|url=https://web.archive.org/web/20120330034735/http://ask.yahoo.com/20070503.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-10-01}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Don Markstein's Toonopedia: The Adventures of Patsy|url=http://www.toonopedia.com/phanmagi.htm|aldizkaria=www.toonopedia.com|sartze-data=2024-10-01}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=First superhero ever in the world. Mandrake the Magician Lee Falk Popeye the Sailor Man Superman.|data=2016-04-06|url=https://web.archive.org/web/20160406091540/http://thelongestlistofthelongeststuffatthelongestdomainnameatlonglast.com/first145.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-10-01}}</ref>, [[Olga Mesmer]] (1937)<ref>{{Erreferentzia|izena=Laurence|abizena=Maslon|izenburua=Superheroes!: Capes, Cowls, and the Creation of Comic Book Culture|argitaletxea=Crown Archetype|hizkuntza=en|abizena2=Kantor|izena2=Michael|data=2013|url=https://books.google.es/books/about/Superheroes.html?id=uZUilwEACAAJ&redir_esc=y|isbn=978-0-385-34858-4|sartze-data=2024-10-01}}</ref> eta [[Superman]] (1938) edo [[Captain Marvel]] (1939) Komikien Urrezko Aroaren hasiera izan ziren. Superman da superheroi guztien artean ezagunena<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Golden Age Of Comics {{!}} History Detectives {{!}} PBS|url=https://www.pbs.org/opb/historydetectives/feature/the-golden-age-of-comics/|aldizkaria=www.pbs.org|sartze-data=2024-10-01}}</ref>, eta bere arrakastak arketipoa guztiz aldatu zuen, superbotereak zituzten eta identitate sekretua zuten superheroiak jaio ziren<ref>{{Erreferentzia|izena=Liam|abizena=Burke|izenburua=Superhero Movies|argitaletxea=Oldacastle Books|hizkuntza=en|data=2008-09-01|url=https://books.google.com/books?id=atyQCwAAQBAJ&q=superhero+archetype&pg=PT86|isbn=978-1-84243-822-0|sartze-data=2024-10-01}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Stan|abizena=Lee|izenburua=Stan Lee's How to Draw Superheroes: From the Legendary Co-creator of the Avengers, Spider-Man, the Incredible Hulk, the Fantastic Four, the X-Men, and Iron Man|argitaletxea=Clarkson Potter/Ten Speed|hizkuntza=en|data=2013-07-09|url=https://books.google.com/books?id=gAPN7Lpxh2UC&q=%22are+superman+(the+S-type)&pg=PA38|isbn=978-0-8230-9845-3|sartze-data=2024-10-01}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Don|abizena=LoCicero|izenburua=Superheroes and Gods: A Comparative Study from Babylonia to Batman|argitaletxea=McFarland|hizkuntza=en|data=2007-10-29|url=https://books.google.com/books?id=Uyc8BQAAQBAJ&q=%22the+superhero+is+a+concept%22+%22an+archetype+residing%22&pg=PA7|isbn=978-0-7864-3184-7|sartze-data=2024-10-01}}</ref>. 1939an [[Bob Kane]]k eta [[Bill Finger]]rek [[Batman]] sortu zuten.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Ikus gainera ==
* [[Heroi]]
* [[DC Comics]]
* [[Marvel Comics]]
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Superheroiak]]
[[Kategoria:Heroiak]]
0zaz3fx73756q3cgb37v5b3pftcqo1m
Txantiloi:Jaiotza garrantzitsuenak/8/26/Mundua/Falta
10
682573
10006247
9940230
2024-12-20T23:02:02Z
ListeriaBot
64511
Wikidata list updated [V2]
10006247
wikitext
text/x-wiki
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item ?date ?stct ?slct (?stct + ?slct*2 as ?rank) WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5.
?date_node wikibase:timePrecision "11"^^xsd:integer .
?date_node wikibase:timeValue ?date .
FILTER (year(?date) > 1 && day(?date) = (26) && month(?date) = (8))
?item p:P569/psv:P569 ?date_node .
OPTIONAL {?item wdt:P1087 ?e} FILTER (!bound(?e)) #saturates ranking
?item wikibase:statements ?stct .
?item wikibase:sitelinks ?slct .
}
ORDER BY DESC(?rank)
LIMIT 30
|columns=label
|thumb=60
|links=red_only
|row_template=Wikidata list/Zerrenda_laua
|skip_table=1
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Johann Heinrich Lambert]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Benedict Anderson]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Adam Olearius]]
}}
{{wikidata list end}}
k463uimh1f5ilqf7ecxm9n2fujhh6dm
Txantiloi:Jaiotza garrantzitsuenak/4/27/Mundua/Falta
10
682726
10005775
10001966
2024-12-20T12:34:33Z
ListeriaBot
64511
Wikidata list updated [V2]
10005775
wikitext
text/x-wiki
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item ?date ?stct ?slct (?stct + ?slct*2 as ?rank) WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5.
?date_node wikibase:timePrecision "11"^^xsd:integer .
?date_node wikibase:timeValue ?date .
FILTER (year(?date) > 1 && day(?date) = (27) && month(?date) = (4))
?item p:P569/psv:P569 ?date_node .
OPTIONAL {?item wdt:P1087 ?e} FILTER (!bound(?e)) #saturates ranking
?item wikibase:statements ?stct .
?item wikibase:sitelinks ?slct .
}
ORDER BY DESC(?rank)
LIMIT 30
|columns=label
|thumb=60
|links=red_only
|row_template=Wikidata list/Zerrenda_laua
|skip_table=1
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Sheena Easton]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Arielle Dombasle]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Fethullah Gülen]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Jules Lemaître]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Eric Schmidt]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Cory Booker]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Friedrich von Flotow]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Sally Hawkins]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Casey Kasem]]
}}
{{wikidata list end}}
2vyn8jj49pj0fmud4c590kmammdy5do
Txantiloi:Heriotza garrantzitsuenak/7/10/Mundua/Falta
10
683501
10005845
9994929
2024-12-20T13:37:18Z
ListeriaBot
64511
Wikidata list updated [V2]
10005845
wikitext
text/x-wiki
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item ?date ?stct ?slct (?stct + ?slct*2 as ?rank) WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5.
?date_node wikibase:timePrecision "11"^^xsd:integer .
?date_node wikibase:timeValue ?date .
FILTER (year(?date) > 1 && day(?date) = (10) && month(?date) = (7))
?item p:P570/psv:P570 ?date_node .
OPTIONAL {?item wdt:P1087 ?e} FILTER (!bound(?e)) #saturates ranking
?item wikibase:statements ?stct .
?item wikibase:sitelinks ?slct .
}
ORDER BY DESC(?rank)
LIMIT 30
|columns=label
|thumb=60
|links=red_only
|row_template=Wikidata list/Zerrenda_laua
|skip_table=1
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Mel Blanc]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Karl Richard Lepsius]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Sholem Asch]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Fernando Sor]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Erich Mühsam]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Hendrik Willem Mesdag]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Carl Ludwig Willdenow]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Peter Härtling]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Gabriel Naudé]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Jelly Roll Morton]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Werner Egk]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Mikoláš Aleš]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Vazha-Pshavela]]
}}
{{wikidata list end}}
8s5wxw9qvpwoaioert55fo33wiy0oci
Txantiloi:Heriotza garrantzitsuenak/1/5/Mundua/Falta
10
683595
10006458
9403100
2024-12-21T11:39:42Z
ListeriaBot
64511
Wikidata list updated [V2]
10006458
wikitext
text/x-wiki
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item ?date ?stct ?slct (?stct + ?slct*2 as ?rank) WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5.
?date_node wikibase:timePrecision "11"^^xsd:integer .
?date_node wikibase:timeValue ?date .
FILTER (year(?date) > 1 && day(?date) = (5) && month(?date) = (1))
?item p:P570/psv:P570 ?date_node .
OPTIONAL {?item wdt:P1087 ?e} FILTER (!bound(?e)) #saturates ranking
?item wikibase:statements ?stct .
?item wikibase:sitelinks ?slct .
}
ORDER BY DESC(?rank)
LIMIT 30
|columns=label
|thumb=60
|links=red_only
|row_template=Wikidata list/Zerrenda_laua
|skip_table=1
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Alain of Lille]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Prince Frederick, Duke of York and Albany]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Michael Snow]]
}}
{{wikidata list end}}
4tcxh1oip0qkbqq3sppuh5c82drv4xy
Txantiloi:Heriotza garrantzitsuenak/6/8/Mundua/Falta
10
683691
10006455
10002842
2024-12-21T11:36:33Z
ListeriaBot
64511
Wikidata list updated [V2]
10006455
wikitext
text/x-wiki
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item ?date ?stct ?slct (?stct + ?slct*2 as ?rank) WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5.
?date_node wikibase:timePrecision "11"^^xsd:integer .
?date_node wikibase:timeValue ?date .
FILTER (year(?date) > 1 && day(?date) = (8) && month(?date) = (6))
?item p:P570/psv:P570 ?date_node .
OPTIONAL {?item wdt:P1087 ?e} FILTER (!bound(?e)) #saturates ranking
?item wikibase:statements ?stct .
?item wikibase:sitelinks ?slct .
}
ORDER BY DESC(?rank)
LIMIT 30
|columns=label
|thumb=60
|links=red_only
|row_template=Wikidata list/Zerrenda_laua
|skip_table=1
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Richard Rorty]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Cigoli]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Hans Leo Hassler]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Louis Lumière]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[August Hermann Francke]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Ernst Busch]]
}}
{{wikidata list end}}
l6ffrbff08ufpsq294b8rk8do8i47nw
Txantiloi:Heriotza garrantzitsuenak/4/29/Mundua/Falta
10
683744
10006034
9992158
2024-12-20T16:42:47Z
ListeriaBot
64511
Wikidata list updated [V2]
10006034
wikitext
text/x-wiki
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item ?date ?stct ?slct (?stct + ?slct*2 as ?rank) WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5.
?date_node wikibase:timePrecision "11"^^xsd:integer .
?date_node wikibase:timeValue ?date .
FILTER (year(?date) > 1 && day(?date) = (29) && month(?date) = (4))
?item p:P570/psv:P570 ?date_node .
OPTIONAL {?item wdt:P1087 ?e} FILTER (!bound(?e)) #saturates ranking
?item wikibase:statements ?stct .
?item wikibase:sitelinks ?slct .
}
ORDER BY DESC(?rank)
LIMIT 30
|columns=label
|thumb=60
|links=red_only
|row_template=Wikidata list/Zerrenda_laua
|skip_table=1
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Irrfan Khan]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Charles-Nicolas Cochin]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Aloysius Bertrand]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Max Bense]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Charles Tilly]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Cornelis Schut]]
}}
{{wikidata list end}}
jgwws5s04f4olvs8rnqgyjuyvbaqrgv
Txantiloi:Heriotza garrantzitsuenak/10/7/EH
10
683812
10005874
9932221
2024-12-20T14:25:50Z
ListeriaBot
64511
Wikidata list updated [V2]
10005874
wikitext
text/x-wiki
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item ?date ?stct ?slct (?stct + ?slct*2 as ?rank) WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5.
?date_node wikibase:timePrecision "11"^^xsd:integer .
?date_node wikibase:timeValue ?date .
FILTER (year(?date) > 1 && day(?date) = (7) && month(?date) = (10))
?item p:P570/psv:P570 ?date_node .
OPTIONAL {?item wdt:P1087 ?e} FILTER (!bound(?e)) #saturates ranking
?item wikibase:statements ?stct .
?item wikibase:sitelinks ?slct .
?item wdt:P19/wdt:P131*/^wdt:P527 wd:Q47588
}
ORDER BY DESC(?rank)
LIMIT 4
|columns=item,P18,label
|thumb=60
|autolist=fallback
|links=local
|row_template=Wikidata list/Heriotzak
|skip_table=1
|short = true
|chart=true
}}
{{Wikidata list/Heriotzak
| item = [[:d:Q20535091|Q20535091]]
| label = [[Esteban Adoain]]
}}
{{Wikidata list/Heriotzak
| item = [[:d:Q93387476|Q93387476]]
| p18 = [[Fitxategi:Jeuranga1971.jpg|center|60px]]
| label = [[Jose Esteban Uranga Galdiano]]
}}
{{Wikidata list/Heriotzak
| item = [[:d:Q2462657|Q2462657]]
| label = [[Mariano San Migel|Mariano San Miguel Urcelay]]
}}
{{wikidata list end}}
2qluy7zkuu731ljpv3fhe1xs20qgyj8
Txantiloi:Heriotza garrantzitsuenak/7/25/Mundua
10
684368
10006319
10002801
2024-12-21T08:56:39Z
ListeriaBot
64511
Wikidata list updated [V2]
10006319
wikitext
text/x-wiki
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item ?date ?stct ?slct (?stct + ?slct*2 as ?rank) WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5.
?date_node wikibase:timePrecision "11"^^xsd:integer .
?date_node wikibase:timeValue ?date .
FILTER (year(?date) > 1 && day(?date) = (25) && month(?date) = (7))
?item p:P570/psv:P570 ?date_node .
OPTIONAL {?item wdt:P1087 ?e} FILTER (!bound(?e)) #saturates ranking
?item wikibase:statements ?stct .
?item wikibase:sitelinks ?slct .
MINUS { ?item wdt:P19/wdt:P131*/^wdt:P527 wd:Q47588 }
}
ORDER BY DESC(?rank)
LIMIT 4
|columns=item,P18,label
|thumb=60
|autolist=fallback
|links=local
|row_template=Wikidata list/Heriotzak
|skip_table=1
|short = true
|chart=true
}}
{{Wikidata list/Heriotzak
| item = [[:d:Q82409|Q82409]]
| p18 = [[Fitxategi:Samuel Taylor Coleridge at age 42.jpg|center|60px]]
| label = [[Samuel Taylor Coleridge]]
}}
{{Wikidata list/Heriotzak
| item = [[:d:Q153104|Q153104]]
| p18 = [[Fitxategi:Otto Dix by Hugo Erfurth, c. 1929.jpg|center|60px]]
| label = [[Otto Dix]]
}}
{{Wikidata list/Heriotzak
| item = [[:d:Q512|Q512]]
| p18 = [[Fitxategi:Vladimir Vysotsky 1979.jpg|center|60px]]
| label = [[Vladimir Vysotski|Vladimir Visotski]]
}}
{{Wikidata list/Heriotzak
| item = [[:d:Q95068|Q95068]]
| p18 = [[Fitxategi:Olivia de Havilland, 1948 (cropped).jpg|center|60px]]
| label = [[Olivia de Havilland]]
}}
{{wikidata list end}}
m9ymtqfs0mgnq83ht54qxa6senwrf99
Txantiloi:Biografia infotaula automatikoa/euskal herritarra bai edo ez
10
685088
10005733
9897180
2024-12-20T12:02:04Z
Marklar2007
1545
10005733
wikitext
text/x-wiki
{{#switch:{{#invoke:Wikidata |claim |formatting=raw |property=P19}}
|Q10313|Q147774|Q180611|Q200201|Q229659|Q385872|Q491922|Q492312|Q496567|Q496588|Q497801|Q532136|Q537215|Q576753|Q598020|Q616464|Q629193|Q650223|Q670498|Q672483|Q672876|Q681893|Q767250|Q793934|Q844508|Q847127|Q847130|Q849330|Q904269|Q911092|Q932766|Q932808|Q932872|Q935603|Q942106|Q964114|Q974930|Q1110918|Q1113716|Q1382252|Q1441329|Q1442954|Q1598962|Q1598976|Q1611504|Q1618289|Q1618296|Q1618305|Q1618316|Q1618340|Q1618352|Q1618383|Q1618393|Q1619118|Q1619436|Q1619442|Q1625846|Q1625876|Q1625886|Q1625902|Q1625906|Q1631163|Q1633844|Q1633857|Q1633869|Q1633877|Q1633885|Q1633894|Q1633909|Q1639355|Q1639371|Q1639379|Q1639387|Q1639392|Q1639397|Q1639399|Q1639406|Q1639412|Q1639421|Q1639427|Q1639435|Q1639443|Q1639961|Q1403826|Q1640537|Q1641862|Q1649616|Q1649621|Q1649625|Q951664|Q1583374|Q1653706|Q1771517|Q1771593|Q1836499|Q2032326|Q2110273|Q2265031|Q2265037|Q2265048|Q2370361|Q2370380|Q2586176|Q3033790|Q12265567|Q12265094|Q12257018|Q12265565|Q12253564|Q12265335|Q12262940|Q5413712|Q12268206|Q8192409|Q5423323|Q5640710|Q2843998|Q1633894|Q12265564|Q3108092|Q12253318|Q12257021|Q12259901|Q24013529|Q8196902|Q95010|Q12258175|Q12254900|Q12256832|Q12253103|Q23993616|Q956435|Q5971455|Q65938902|Q12253857|Q12258212|Q1633877|Q12252847|Q969513|Q12268502 = {{bandera|Gipuzkoa}}, [[Euskal Herria]]
|Q2620343|Q1228749|Q1228773|Q1228780|Q1228784|Q1228787|Q1242307|Q1242317|Q1242330|Q1242343|Q1242382|Q1242393|Q1242400|Q1242411|Q1242425|Q1246777|Q1247479|Q1542223|Q1752925|Q4472|Q4474|Q4476|Q4480|Q4481|Q8692|Q146016|Q169332|Q189848|Q225662|Q283607|Q427240|Q474080|Q487801|Q492420|Q530302|Q548441|Q574712|Q594280|Q595283|Q596305|Q604810|Q607474|Q611647|Q647357|Q648519|Q648921|Q657407|Q661515|Q663530|Q664870|Q665188|Q668016|Q670080|Q677615|Q678721|Q679513|Q682513|Q686837|Q695444|Q699830|Q726664|Q732094|Q732806|Q734099|Q734550|Q735451|Q738717|Q744893|Q745645|Q747628|Q763669|Q765496|Q765761|Q779046|Q784127|Q786126|Q804466|Q909707|Q913272|Q913283|Q917886|Q922926|Q927978|Q936264|Q942025|Q946068|Q971263|Q1227189|Q1227196|Q1227388|Q1227761|Q1227932|Q1227941|Q1227956|Q1227965|Q1227981|Q1227994|Q1228003|Q1228013|Q1228023|Q1228030|Q1228035|Q1228043|Q1228053|Q1228064|Q1228072|Q1228081|Q1228089|Q1228097|Q1228107|Q1228114|Q1228124|Q1228743|Q10990647|Q12257355|Q3752461|Q29353|Q3813645|Q12269468|Q2007981|Q12258684|Q3394145|Q9092080|Q3111505|Q12256948|Q9025575|Q12262169|Q11704931|Q1750189|Q12252888|Q12269432|Q12268516|Q12266930|Q24003186|Q12266855|Q8204669|Q2839788|Q12254119|Q12254102|Q2620662|Q12261924|Q9061197|Q12254919|Q12257871|Q48751044|Q93366|Q12257109|Q12259358|Q12261959|Q12254331|Q3813633 = {{bandera|Bizkaia}}, [[Euskal Herria]]
|Q14318|Q228613|Q303629|Q398698|Q481760|Q581589|Q587131|Q676903|Q943857|Q961216|Q976743|Q1113094|Q1113405|Q1113519|Q1155351|Q1330796|Q1368772|Q1368782|Q1368805|Q1368822|Q1368834|Q1368846|Q1368868|Q1368923|Q1368957|Q1369040|Q1369053|Q1373973|Q1382223|Q1382230|Q1382239|Q1382246|Q1382266|Q1442870|Q1442886|Q1443518|Q1443528|Q1443585|Q1443609|Q1443812|Q1443959|Q1445218|Q1445242|Q1445256|Q1447382|Q1452675|Q1452684|Q1611490|Q1616072|Q1633915|Q946251|Q1634743|Q623419|Q2743561|Q592024|Q2742813|Q3287090|Q2743543|Q620777|Q8193268|Q735784|Q2743524|Q290638|Q2821716|Q620778|Q3041618|Q3110787|Q2744357|Q2600549|Q2862218|Q2843151|Q2743634|Q2744587|Q2744578|Q2885645|Q606618|Q3328088|Q3287157|Q2743547|Q932902|Q3257492|Q3547944|Q3156454|Q627647|Q1382293| Q2744564|Q3502523|Q621779|Q2858407|Q2743023|Q2821591|Q3056200|Q3473480|Q2743110|Q2857806|Q3328823|Q2744536|Q3552251|Q3135478|Q796666|Q81801|Q2883811|Q2743005|Q2743046|Q2743027|Q620770|Q3267158|Q3576237|Q3107628|Q2832238|Q2897125|Q3049200= {{bandera|Araba}}, [[Euskal Herria]]
|Q984889|Q986089|Q1020550|Q1133148|Q1228466|Q1627528|Q1627534|Q1635672|Q1635681|Q1635693|Q1635742|Q1635769|Q1636180|Q1636186|Q1636195|Q1636204|Q1636217|Q1636245|Q1637015|Q1637031|Q1637042|Q1637322|Q1637542|Q1641785|Q1641794|Q1641801|Q1641808|Q1641813|Q1641825|Q1641834|Q1641846|Q1641873|Q1641884|Q1641891|Q1643571|Q1643583|Q1643873|Q1645687|Q1645743|Q1645748|Q1645754|Q1645757|Q1645760|Q1645767|Q1645770|Q1645776|Q1645785|Q1645791|Q1645796|Q1645800|Q1645807|Q1645811|Q1645816|Q1645830|Q1645846|Q1646562|Q1647359|Q1647365|Q1647372|Q1647377|Q1647396|Q1647403|Q1647408|Q1647412|Q1647418|Q1647421|Q1647425|Q1647428|Q1647448|Q1647450|Q1647454|Q1647457|Q1647462|Q1647468|Q1647472|Q1647477|Q1647541|Q1647888|Q1647894|Q1647898|Q1647906|Q1647913|Q1647918|Q1647923|Q1647926|Q1647932|Q1647936|Q1647941|Q1647946|Q1647950|Q1647956|Q1647962|Q1647968|Q1647988|Q1647994|Q1647998|Q1648004|Q1648015|Q1648019|Q1648027|Q1648031|Q1648037|Q1648042|Q1648046|Q1648056|Q1648094|Q1648100|Q1648105|Q1648110|Q1648451|Q1648466|Q1648475|Q1648483|Q1648512|Q1648542|Q1648554|Q1648779|Q1648807|Q1676138|Q1751469|Q1751477|Q1751480|Q1751880|Q1752994|Q1753001|Q1753006|Q1753012|Q1753016|Q175302 |Q1754154|Q1757471|Q1757477|Q1757482|Q1757486|Q1763689|Q1763701|Q1763705|Q1763727|Q1763735|Q1763748|Q1763760|Q1764633|Q1767897|Q1767914|Q1767920|Q1767933|Q1767938|Q1768078|Q1770960|Q1772987|Q1772992|Q1772996|Q1773001|Q1773006|Q1773009|Q1773013|Q1773016|Q1773019|Q1773024|Q1773026|Q1773030|Q1773034|Q1773037|Q1776948|Q1780242|Q1780360|Q1902298|Q1912688|Q1914401|Q1922560|Q1922581|Q1959105|Q1985331|Q2142215|Q2192349|Q2329544|Q2447353|Q2470020|Q2572202|Q2572251|Q5431|Q10282|Q17709|Q120453|Q139335|Q206308|Q244747|Q284142|Q303366|Q3051309|Q322437|Q327740|Q372556|Q425775|Q519017|Q524479|Q545577|Q546401|Q546937|Q550407|Q578795|Q584132|Q592638|Q593987|Q597234|Q600671|Q605538|Q608818|Q609420|Q610479|Q610818|Q614400|Q615462|Q616378|Q617571|Q631828|Q633493|Q635755|Q641755|Q644537|Q644914|Q646620|Q656781|Q668061|Q668324|Q671053|Q673453|Q674117|Q674983|Q682821|Q732730|Q735232|Q742713|Q768691|Q768954|Q776592|Q779180|Q779466|Q782995|Q784935|Q792921|Q814864|Q818675|Q820224|Q820748|Q837062|Q842228|Q890585|Q907241|Q917891|Q923976|Q931985|Q943072|Q943700|Q949393|Q956415|Q956576|Q959084|Q959913|Q962258|Q964849|Q968727|Q978259|Q984864|Q984865|Q984867|Q984870|Q984872|Q984875|Q984879|Q984882|Q984884|Q984886|Q2861457|Q3051309|Q12253964|Q3051781|Q2840919|Q9019755|Q3098508|Q3059628|Q3307756|Q3148622|Q2721710|Q3148358|Q2750405|Q8204921|Q3111384|Q6050154|Q12259792|Q3826677|Q12268549|Q8205214|Q12258260|Q2859643|Q12262900|Q12257139|Q641827|Q9006599|Q3349151|Q2839093|Q8203147|Q3015659|Q12258115|Q9053202|Q2835510|Q3057444|Q7404672|Q3059418|Q3328835|Q12261985|Q2863573|Q2748075|Q2928657|Q514314|Q12254970|Q3393642|Q8193895|Q3350145|Q3336040|Q12252992|Q3349926|Q12259892|Q2750391|Q3049300|Q227578|Q29907942|Q2842115|Q2748065|Q3552460|Q11682243|Q9048485|Q3054587|Q8239620|Q8210844|Q3059419|Q2389276|Q2876205|Q593083|Q8203147|Q2405324|Q3473998|Q2748052|Q3059425|Q640157|Q136705|Q12254175|Q12269509|Q2863587|Q3015636|Q2875222|Q2875185|Q12254206|Q2748061|Q12265253|Q2899143|Q8772647|Q8188480|Q12255271|Q3217987|Q4018|Q2899165|Q12265279|Q11682800|Q2405324|Q3094399|Q2892274|Q12263115|Q9053544= {{bandera|Nafarroa Garaia}}, [[Euskal Herria]]
|Q132790|Q134674|Q191754|Q191765|Q196871|Q196980|Q197014|Q197079|Q197150|Q197256|Q197339|Q212962|Q232135|Q235208|Q236575|Q243738|Q269874|Q274155|Q274809|Q320282|Q324578|Q543986|Q645206|Q672401|Q672766|Q675447|Q683474|Q742635|Q746192|Q771803|Q838300|Q838728|Q839442|Q839448|Q839458|Q839575|Q839753|Q842624|Q842706|Q843484|Q932076|Q3552258|Q3462122|Q3552258= {{bandera|Lapurdi}}, [[Euskal Herria]]
|Q144182|Q188562|Q188629|Q188658|Q188701|Q196905|Q196928|Q197008|Q197023|Q197053|Q197103|Q197114|Q197127|Q197192|Q197244|Q197247|Q197262|Q197325|Q197353|Q197685|Q197780|Q197953|Q266826|Q270294|Q275901|Q279252|Q317214|Q317326|Q317341|Q324142|Q324222|Q324227|Q385408|Q529943|Q538230|Q540903|Q548220|Q589030|Q634814|Q642990|Q656076|Q662584|Q663115|Q680593|Q733126|Q739581|Q739615|Q740512|Q741619|Q746221|Q763568|Q768391|Q778822|Q838739|Q839427|Q839431|Q839516|Q839536|Q839563|Q839821|Q839824|Q839971|Q842619|Q842635|Q842641|Q842672|Q842676|Q842681|Q842724|Q843415|Q843433|Q843449|Q843459|Q843481|Q843728|Q843746|Q843767|Q3214331|Q3147397|Q3357368|Q2842730|Q2827407|Q2863585|Q2928771 = {{bandera|Nafarroa Beherea}}, [[Euskal Herria]]
|Q133828|Q178701|Q196945|Q197004|Q197029|Q197211|Q236528|Q243907|Q274207|Q274833|Q274861|Q324184|Q366359|Q375949|Q535638|Q548326|Q548601|Q570678|Q607724|Q608335|Q646840|Q670134|Q680193|Q685980|Q733324|Q737116|Q764976|Q772619|Q778822|Q838752|Q839436|Q839453|Q840669|Q840674|Q840691|Q840696|Q840701|Q842607|Q842629|Q842711|Q843429|Q843697|Q843750|Q3757584|Q3034798|Q3515637|Q3238082|Q2935189|Q208407= {{bandera|Zuberoa}}, [[Euskal Herria]]
|#default = {{#invoke:Wikidata | claim | property=P27|qualifier=P580|qualifier2=P582|formatting = table|rowformat = {{((}}Bandera zerrenda{{!}}$0{{))}} $1 $2|rowsubformat1=<small> ($1 -</small>|rowsubformat2=<small> $2)</small>|colformat0=label|tablesort=1|editicon=no}}
}}
58l1nx8gcejm5muz7d29qpgr4b3f5nw
Lankide:Theklan/Biografiarik gabeko euskal herritarrak
2
686512
10006321
10002804
2024-12-21T09:07:32Z
ListeriaBot
64511
Wikidata list updated [V2]
10006321
wikitext
text/x-wiki
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item ?itemLabel ?slct WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5.
?item wdt:P19/wdt:P131*/^wdt:P527 wd:Q47588.
?item wikibase:sitelinks ?slct .
}
ORDER by DESC(?slct)
LIMIT 5000
|columns=label
|links=red_only
|row_template=Wikidata list/Zerrenda_laua
|skip_table=1
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Raimo Goyarrola]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Eurosia]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Isaac Aboab da Fonseca]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Henry O'Donnell, 1st Count of la Bisbal]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Francisco Juan Martínez Mojica]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Eleanor of Bourbon-La Marche]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Izaskun Manuel Llados]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Monchín Triana]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[José Luis Torrijo]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Munia Arabakoa]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Luis María Beamonte]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Antoine Hastoy]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Miguel Ponte]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Marcos Vidal]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Antonio Fernández-Rañada]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Santiago Iglesias]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Santiago Ramírez]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[José Luis Serna Alzate]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Juan Manuel de Salcedo]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Eduardo Docampo]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Xabier Gómez García]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[León Esteban San Miguel]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Sebastián Lartaún]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Juan Martinez de Ripalda]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Álvaro Chordi Miranda]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[José Castel]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Lope de Stúñiga]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Juan Martín de Goicoechea]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[André Alba]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Bernard Béreau]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Joseph Lafont]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Antonio Perez]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Olivier Masurel]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Max Spring]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Marguerite Émilie Chalgrin]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Manuel Ordas]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Lorenzo de la Hidalga]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Juan Xiol Marchal]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Yolanda Mateos]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[José Luis Íñiguez de Onzoño]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Ignacio María de Orbegozo y Goicoechea]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Alejandro Suárez Lozano]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[José Martín y Pérez de Nanclares]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Arturo García Sancho]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Manuel Martínez de la Escalera]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Ciriaco del Llano]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Unai Melgosa]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Gonzalo Álvarez Chillida]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Kai van Westering]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Raquel Urtasun]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Ángel de Echenique]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Martín de Gainza]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Juan Machín de Arteaga]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Vicente Goicoechea]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Blas Morte Sodornil]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Juan José Larrañeta Olleta]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Matías Colmenares Errea]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Miguel Ortiz Iribas]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Brígido Duque]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Francisco de Navarra y Hualde]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Justo Garrán Moso]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Javier María Pascual Ibañez]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Ignacio Larrañaga]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Michel Dupuch]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Alban Placines]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Jacques Pavlovsky]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Ramón Zubieta y Les]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Jean Darnel]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Claude Dufau]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Jules Armingaud]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[José Olarra]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Jean-Baptiste Etxarren]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Aquilino Ribeiro Machado]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[José Aranguren]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Miguel de Irízar]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Martin de Esparza Arteida]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Tomás Dolz de Espejo]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Vincent Milou]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Aymeric Luc]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Alizée Minard]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Xabier Pikaza]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Fernando Cardiñanos]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Luis Venegas]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Maxime Baudonne]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Juan Velasco Fernández de la Cuesta]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Juan Angel Belda Dardiñá]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Michael Rophino Lacy]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Marie Garay]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[José Luis de Azcárraga Bustamante]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Luis de las Casas y Aragorri]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Juan Bernardo Zubiri]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Martín de Barúa]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Vidal Sancho]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Carlos Fuentenebro]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Félix Íñiguez de Onzoño]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Eduardo Soutullo]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Ramon Arroyo Prieto]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Arturo de Marcoartu]]
}}
{{Wikidata list/Zerrenda_laua
| label = [[Alberto Cobos]]
}}
{{wikidata list end}}
ac54ocg8pgiq0raqjr38jwwn7r9qw9h
Lankide:Zorion/Zirriborro
2
687038
10006397
10005643
2024-12-21T10:56:44Z
Zorion
44278
10006397
wikitext
text/x-wiki
[[Berezi:KategoriaZuhaitza]]
<!--
{{Ezabatu|akats ortografikoa}}
{{Ezabatu|esteka hainbat izenekin}}
Avant toute chose, écrire "[[Sinonimo (taxonomia)|Sinonimoak]]:". Puis faire une suite des noms des taxons qui sont séparés par une virgule et mettre '' avant le nom et '' après le mot. Le nom du taxon, c'est soit les deux premiers mots ou, soit deux premiers mots + « var. » + le mot suivant. Ne pas écrire les noms des auteurs ou autre chose. Ne pas répéter le même nom deux fois. Finir avec un point.
Attention d'enlever le nom du taxon si vous lisez "(nom. illegit.)" ou "(nom. amb.)" ou "(nom actuel)".
ko onddoak]]<br>[[Kategoria:
{{izenburu etzana}}
{{taxotaula automatikoa}}
'''''' ''[[]]'' [[Familia (biologia)|familiako]] [[onddo]] [[espezie]] bat da.<ref>{{Erref-EHko onddoak}}</ref>
[[Sinonimo (taxonomia)|Sinonimoak]]:
=== Banaketa eremua ===
Kanada, Alaska, Ameriketako Estatu Batuak, Mexiko, Costa Rica, Kolonbia, Venezuela, Guyana Frantsesa, Brasil, Txile, Argentina, Groenlandia, Islandia, Kanariak, Svalbard, Europa, Errusia, Kaukasia, Turkia, Himalaiako eremua, Kazakhstan, Turkmenistan, Uzbekistan, Tajikistan, Kirgizistan, India, Mongolia, Hego Korea, Japonia, Txina, Taiwan, Papua Ginea Berria, Australia, Zeelanda Berria, Hegoafrika, Kongoko Errepublika Demokratikoa.<ref>{{Erref-GBIF}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Euskal Herriko perretxiko eta onddoak}}
[[Kategoria:]]
[[Kategoria:Kanadako onddoak]]
[[Kategoria:Alaskako onddoak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako onddoak]]
[[Kategoria:Mexikoko onddoak]]
[[Kategoria:Costa Ricako onddoak]]
[[Kategoria:Kolonbiako onddoak]]
[[Kategoria:Venezuelako onddoak]]
[[Kategoria:Guyana Frantseseko onddoak]]
[[Kategoria:Brasilgo onddoak]]
[[Kategoria:Txileko onddoak]]
[[Kategoria:Argentinako onddoak]]
[[Kategoria:Groenlandiako onddoak]]
[[Kategoria:Islandiako onddoak]]
[[Kategoria:Kanarietako onddoak]]
[[Kategoria:Svalbardeko onddoak]]
[[Kategoria:Europako onddoak]]
[[Kategoria:Errusiako onddoak]]
[[Kategoria:Kaukasoko onddoak]]
[[Kategoria:Turkiako onddoak]]
[[Kategoria:Kazakhstango onddoak]]
[[Kategoria:Turkmenistango onddoak]]
[[Kategoria:Uzbekistango onddoak]]
[[Kategoria:Tajikistango onddoak]]
[[Kategoria:Kirgizistango onddoak]]
[[Kategoria:Indiako onddoak]]
[[Kategoria:Himalaiako eremuaren onddoak]]
[[Kategoria:Mongoliako onddoak]]
[[Kategoria:Hego Koreako onddoak]]
[[Kategoria:Japoniako onddoak]]
[[Kategoria:Txinako onddoak]]
[[Kategoria:Taiwango onddoak]]
[[Kategoria:Australiako onddoak]]
[[Kategoria:Zeelanda Berriko onddoak]]
[[Kategoria:Papua Ginea Berriko onddoak]]
[[Kategoria:Hegoafrikako onddoak]]
[[Kategoria:Kongoko Errepublika Demokratikoko onddoak]]
=== Banaketa eremua ===
Alpeak, Suitza, Austria, Eslovenia, Danimarka, Norvegia, Suedia, Finlandia, Estonia, Portugal, Espainia, Frantzia, Italia, Erresuma Batua, Belgika, Herbehereak, Alemania, Hungaria, Eslovakia, Txekia, Polonia, Errumania, Bulgaria, Grezia, Pirinioak, Errusia.<ref>{{Erref-GBIF}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Euskal Herriko perretxiko eta onddoak}}
[[Kategoria:]]
[[Kategoria:Alpeetako onddoak]]
[[Kategoria:Suitzako onddoak]]
[[Kategoria:Austriako onddoak]]
[[Kategoria:Esloveniako onddoak]]
[[Kategoria:Danimarkako onddoak]]
[[Kategoria:Norvegiako onddoak]]
[[Kategoria:Suediako onddoak]]
[[Kategoria:Finlandiako onddoak]]
[[Kategoria:Estoniako onddoak]]
[[Kategoria:Portugalgo onddoak]]
[[Kategoria:Espainiako onddoak]]
[[Kategoria:Frantziako onddoak]]
[[Kategoria:Italiako onddoak]]
[[Kategoria:Erresuma Batuko onddoak]]
[[Kategoria:Belgikako onddoak]]
[[Kategoria:Herbehereetako onddoak]]
[[Kategoria:Alemaniako onddoak]]
[[Kategoria:Hungariako onddoak]]
[[Kategoria:Eslovakiako onddoak]]
[[Kategoria:Txekiako onddoak]]
[[Kategoria:Poloniako onddoak]]
[[Kategoria:Errumaniako onddoak]]
[[Kategoria:Bulgariako onddoak]]
[[Kategoria:Greziako onddoak]]
[[Kategoria:Errusiako onddoak]]
=== Banaketa eremua ===
Mundu osoan barreiatzen da, [[kontinente]] guztietan zehar, [[Antartika]]n izan ezik, eta [[habitat]] ugaritan garatzen da.<ref>{{Erref-GBIF}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Euskal Herriko perretxiko eta onddoak}}
[[Kategoria:]]
[[Kategoria:Afrikako onddoak]]
[[Kategoria:Asiako onddoak]]
[[Kategoria:Europako onddoak]]
[[Kategoria:Amerikako onddoak]]
[[Kategoria:Ozeaniako onddoak]]
[[Kategoria:Antartikako onddoak]]
<nowiki>
[https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%BA%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B1%D9%86%D8%B3%D9%8A%D8%A9 ar]
[https://es.wikipedia.org/wiki/Idioma_franc%C3%A9s es]
[https://eu.wikipedia.org/wiki/Frantses eu]
[https://fr.wikipedia.org/wiki/Français fr]
[https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AB%E0%A4%BC%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%B8%E0%A5%80%E0%A4%B8%E0%A5%80_%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A4%BE hi]
[https://id.wikipedia.org/wiki/Bahasa_Prancis id]
[https://it.wikipedia.org/wiki/Lingua_francese it]
[https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%82%B9%E8%AA%9E ja]
[https://nl.wikipedia.org/wiki/Frans nl]
[https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_francesa pt]
[https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%83%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA ru]
[https://tr.wikipedia.org/wiki/Frans%C4%B1zca tr]
[https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86 ur]
[https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%B3%95%E6%96%87 zh-yue]
[https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%B3%95%E8%AF%AD zh]
{{Ezabatu}}
|source={{own}}<br/>Map data & imagery © [[:en:OpenStreetMap|OpenStreetMap]]<br/>[https://leafletjs.com/ Leaflet], an open-source JavaScript library<br/>[https://fr-fr.topographic-map.com/maps/j59/Navarre/ Topographic-map.com], Visualisation et partage de cartes topographiques gratuites.
|author={{User:Zorion/creditimage}}
|permission=
|other versions=
}}
[[Category:Mountain ranges of Gipuzkoa]]
[[Category:Mountain ranges of Navarre]]
[[Category:Mountain ranges of Biscay]]
[[Category:Mountain ranges of Álava-Araba]]
[[Category:Mountain ranges of the Northern Basque Country]]
[[Category:Mountain ranges in the Pyrenees]]
[[Category:Mountain ranges of the Basque Mountains]]
[[Category:Mountain ranges of the Basque Country]]
[[Category:Mountain ranges of La Rioja (Spain)]]
[[Category:Mountain ranges of Aragon]]
[[Category:Mountain ranges of Cantabria]]
[[Category:Mountain ranges of Castile and León]]
</nowiki>
-->
g74jb8q1judmqqvqqd32oy46hcf4mam
Guda Dantza
0
687573
10005817
10005639
2024-12-20T13:02:37Z
Xabier Armendaritz
448
46.222.245.234 wikilariaren edizioa desegin da: oraindik ez da gertatu, eta erreferentziarik ez da ekarri
10005817
wikitext
text/x-wiki
{{Musika talde infotaula
| izena = Guda Dantza
| irudia =
| irudi testua =
| irudi zabalera =
| ezizenak =
| jatorria = [[Uribe Kosta]] ([[Bizkaia]])
| instrumentuak =Ahotsa, baxua, gitarra, bateria, saxofoia, tronpeta.
| musika mota = [[Ska]], [[Reggae]], [[Rock]], [[Funk]], [[Pop]]
| urteak = [[2012]] -
| diskoetxeak = [[Taupaka]], [[Baga-Biga]]
| webgunea = http://www.gudadantza.com/
| taldekideak = Jon Basañez<br />Ander Basañez<br />Alain Beraza<br />Iker Maguregi<br />Jon Maguregi<br />Eneko Ajangiz
| lehenagoko taldekideak=Xabi Torralba
Joseba Aparicio
|ekoizlea=[[Urtzi Iza]]
[[Eneko Ajangiz]]}}
'''Guda Dantza''' [[2012]]an [[Uribe Kosta]]n (Bizkaia) sorturiko musika talde bat da, estilo aniztasuna oinarritzat duena.<ref>{{erreferentzia | izenburua=Guda Dantza | aldizkaria=Badok Euskal Musikaren Ataria | url=http://www.badok.eus/euskal-musika/guda-dantza/argibideak/ | sartze-data=2018-10-24 }}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=MusikaZuzenean TB # 197 : Guda Dantza|hizkuntza=eu-ES|url=https://www.youtube.com/watch?v=gbOWVc9ZRGA|sartze-data=2023-07-27}}</ref>
== Taldekideak ==
* Ander Basañez, saxofoia, koruak
* Jon Basañez, tronpeta
* Alain Beraza, ahotsa
* Iker Maguregi, bateria, ahotsa, perkusioa, koruak
* Jon Maguregi, gitarra, koruak
* Eneko Ajangiz, baxua
== Diskografia ==
* ''Lainoak eta oskarbiak'' (2014, [[Taupaka]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Lainoak eta oskarbiak|url=https://www.badok.eus/euskal-musika/guda-dantza/lainoak-eta-oskarbiak|aldizkaria=www.badok.eus|sartze-data=2022-10-27}}</ref>
* ''Labarraren ertzean'' (2016, [[Baga-Biga]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Labarraren ertzean|url=https://www.badok.eus/euskal-musika/guda-dantza/labarraren-ertzean|aldizkaria=www.badok.eus|sartze-data=2022-10-27}}</ref>
* ''Argibideak'' (2018, Baga-Biga)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Argibideak|url=https://www.badok.eus/euskal-musika/guda-dantza/argibideak|aldizkaria=www.badok.eus|sartze-data=2022-10-27}}</ref>
* ''Esan Gabekoak'' (2022, Baga-Biga)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Esan gabekoak|url=https://www.badok.eus/euskal-musika/guda-dantza/esan-gabekoak|aldizkaria=www.badok.eus|sartze-data=2022-10-27}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* [http://www.gudadantza.com/ Taldearen webgunea]{{Apurtutako esteka|date=otsaila 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [https://www.facebook.com/pg/gudadantza/ Taldearen Facebook orria]
{{autoritate kontrola}}
{{musika zirriborroa}}
[[Kategoria:Euskal Herriko musika taldeak]]
[[Kategoria:2010eko hamarkadako musika taldeak]]
[[Kategoria:Bizkaiko musika taldeak]]
0oeapxzcwlw801kelbmsryxaltey0b5
Agnes Pockels
0
715677
10005850
6567208
2024-12-20T13:52:03Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005850
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Agnes Luise Wilhelmine Pockels''' ([[Venezia]], [[1862]]ko [[otsailaren 14]]a - [[Brunswick]], [[1935]]eko [[azaroaren 21]]a) [[kimika]]ren esparruan bidegilea izan zen [[alemaniar]]ra izan zen. Bere lana funtsezkoa izan zen [[gainazalen zientzia]]ren sorreran, [[likido]]en eta [[solido]]en gainazalak ikertzen dituen zientzia. Konkretuki [[monokapa|monokapen]] ikerketa egin zuen, [[ur]]a, [[xaboi]]ak eta [[olio]]ak dituzten harremanak aztertuz.<ref name="byers">{{erreferentzia|izenburua=Out of the Shadows : Contributions of Twentieth-Century Women to Physics|url=https://archive.org/details/outofshadowscont0000unse_r2e6|argitaletxea=Cambridge University Press|lekua=Cambridge|orrialdeak=[https://archive.org/details/outofshadowscont0000unse_r2e6/page/n63 36]-42|editorea=Nina Byers|egilea=Gary Williams|urtea=2010|ISBN= 9780521169622}}</ref>
== Hezkuntza ==
Pockels [[Venezia]]n jaio zen 1862an. Garai hartan Venezia [[Austria-Hungariako Inperioa]]ren menpe zegoen, [[Lombardia-Venezia Erresuma]]ren baitan. Pockelsen aitak [[Austriako Armada]]n lan egiten zuen. [[1871]]n familia Brunswickera mugitu zen<ref name="byers" />, Agnes [[malaria]]z kutsatu baitzen. Brunswick garai hartan [[Saxonia Beherea]]n zegoen, sortu berria zen [[Alemaniako Inperioa]]n. Bertan Pockelsek neskentzako institutoan ikasi zuen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=150th Birthday of Agnes Pockels :: ChemViews Magazine :: ChemistryViews|hizkuntza=en|url=http://www.chemistryviews.org/details/ezine/1453259/150th_Birthday_of_Agnes_Pockels.html|sartze-data=2017-02-14}}</ref>
Umea zenetik Pockelsek interes handiarekin jarraitzen zuen zientzia, eta [[fisika]] ikastea zen bere ametsa<ref>{{erreferentzia|abizena1=Helm|izena1=Christiane A.|abizena2=Arndt|izena2=Ernst-Moritz|abizena3=Greifswald|izena3=Uni|izenburua=Agnes Pockels: Life, Letters and Papers|aldizkaria=American Physical Society}}</ref>. Garai hartan, hala ere, emakumeek ez zuten unibertsitatean ikasterik. Bere anaia gaztea zen [[Friedrich Carl Alwin Pockels]]ek fisika ikasi zuen eta literatura zientifikoa lortzen laguntzen zion<ref name="byers" />. [[Pockels efektua]] bere anaiak aurkitu zuen.
== Ikerketa ==
Pockelsen gurasoak gaixotiak ziren eta bera, ezkongabea, gurasoen [[zaintza lan]]ak bere gain hartu zituen. Bere bizitzako zati handia sukaldean eman zuen, olio, xaboi eta bestelako etxeko produktuekin<ref name="byers" />. Errelatoak dio harrikoa egiten ari zela [[fluido]] batek duen [[gainazal-tentsioa]] eta fluido horretan zeuden ez-purutasunak zuten harremana aurkitu zuela.
Ikerketa egiteko ezagutza formalik ez bazuen ere, Pockelsek asmakizun bat egin zuen, [[Pockelsen aska]] deitzen dena. Tresna hau zientzia-disziplina berri honetan giltzarria izango zen. Bere askaren bertsio hobetu bat erabilita [[Irving Langmuir]]rek gainazaleko [[molekula|molekulen]] inguruko aurkikuntza berriak egin zituen gerora, baita [[1932]]an [[Kimikako Nobel Saria]] irabazi ere<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Nobel Prize in Chemistry 1932|url=http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1932/|sartze-data=2017-02-14}}</ref>. Pockelsen tresna [[Languir-Blodgett aska]]ren aurrekaria da, era berean.
[[1891]]n bere ikerketak [[John William Strutt]] (''Lord Rayleigh'') zientzilariari bidali zizkion, "berarentzat gorde zitzan" eskatuz. Gutuna alemanez bidali zion, eta Raleyghek itzulpena eskatu ostean harridura handiz jaso zituen datuak, [[Nature]] aldizkarira bidaliz<ref>{{Erreferentzia|izena=J. T.|abizena=Bottomley|izenburua=Prof. Van der Waals on the Continuity of the Liquid and Gaseous States|orrialdeak=437|data=1891-03-01|url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1891Natur..43..437B|aldizkaria=Nature|zenbakia=43|issn=0028-0836|doi=10.1038/043437b0|sartze-data=2017-02-14}}</ref>. Hortik aurrera gainazaleko pelikulak ikertzeko bidea ireki zitzaion Pockelsi. Inoiz ez zuen kargurik lortu, baina hainbat ikerketa argitaratzea lortu zuen, eta zientzia hasi berrian garrantzi handiko pertsona izan zen.
== Sariak eta onarpena ==
[[1931]]an [[Henri Devaux]]ekin batera [[Laura Leonard saria]] jaso zuen. Hurrengo urtean [[Brunswickeko Unibetsitate Teknologikoa]]k ohorezko doktoretza eman zion.<ref name="byers" />
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|1}}
{{bizialdia|1862ko|1935eko|Pockels, Agnes}}
[[Kategoria:Alemaniako kimikariak]]
[[Kategoria:Veneziarrak]]
[[Kategoria:Saxoniarrak]]
llfsq62rp919uj9tmsnu5b5petifx7b
Marisa Paredes
0
717975
10005887
10005470
2024-12-20T15:05:24Z
Kaletrosa~eswiki
93330
Datuak gehitu eta erreferentziatu
10005887
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''María Luisa Paredes Bartolomé''' ([[Madril]], [[1946|1946ko]] [[Apirilaren 3|apirilaren 3a]] – ''[[ibidem]]'', [[2024|2024ko]] [[Abenduaren 17|abenduaren 17a]]) Marisa Paredes izenez ezaguna, antzerkian eta zineman ibilbide nabarmena izan zuen aktore [[Espainiar|espainiarra]] izan zen, [[Frantzia|Frantzian]], [[Mexiko|Mexikon]] eta [[Italia|Italian]] ere jardun zuen. Bere belaunaldiko aktore garrantzitsuenetako bat da. Europako zinemako zuzendari garrantzitsuenekin 75 filmetan, 80 telebista-fikziotan eta 15 antzezlanetan parte hartu zuen. Bere lanagatik sari ugari irabazi zituen: ''Zinematografia Sari Nazionala''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Premio Nacional de Cinematografía|hizkuntza=ca|data=2014-05-12|url=http://va.www.mcu.es/premios/nacionales/NacionalCinematografiaPremiados.html|aldizkaria=va.www.mcu.es|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, ''Paris Hiriko Vermeil Domina Handia''<ref>{{Erreferentzia|abizena=RTVE.es/EFE|izenburua=Marisa Paredes recibe la más alta distinción del Ayuntamiento de París|hizkuntza=es|data=2010-03-09|url=https://www.rtve.es/noticias/20100309/marisa-paredes-recibe-la-mas-alta-distincion-del-ayuntamiento-de-paris/323109.shtml|aldizkaria=RTVE.es|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, ''Zilarrezko Fotogramas'' saria sei aldiz<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Fotogramas de Plata 2015: Marisa Paredes, Premio Especial Homenaje|hizkuntza=es-ES|data=2016-01-28|url=https://www.fotogramas.es/fotogramas-de-plata/a13512285/fotogramas-de-plata-2015-marisa-paredes-premio-especial-homenaje/|aldizkaria=Fotogramas|sartze-data=2024-12-19}}</ref> eta ''Ohorezko Goya Saria''<ref>{{Erreferentzia|urtea=2018|izenburua=Marisa Paredes Premios Goya 2024|argitaletxea=Academia de Cine|hizkuntza=es|hizkuntza3=Y el Goya de Honor es para…|url=https://www.premiosgoya.com/los-goya/goyas-de-honor/marisa-paredes/|aldizkaria=www.premiosgoya.com|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, besteak beste.
== '''Biografia''' ==
=== '''Gaztaroa eta formakuntza''' ===
Erregimen frankistaren eraginpean bizitako haurtzaroak Marisa Paredesen bizitzan marka utzi du. Txiki-txikitatik argi utzi zuen interpretaziorako zaletasuna baina hamaika urterekin eskola utzi ostean, aitak mekanografia eskola batean apuntatu zuen. Ondoren Kontserbatorioan eta Arte Dramatikoko Eskolan ikasi eta hamasei urterekin hasi zen antzezlanean bira bat egiteko kontratatu zutenean.
=== '''Zinema: lehen rolak''' ===
[[1960|1960an]], debuta egin zuen zineman, [[José María Forqué]] zuzendariarekin, ''091 Policía al habla''<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=091, policía al habla (1960)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film463170.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> filmean paper txiki bat eginez. Pelikula haren ondoren beste asko etorri ziren: [[Jaime de Armiñán|Jaime de Armiñánen]] ''Carola de día, Carola de noche''<ref name=":4">{{Erreferentzia|izenburua=Carola de día, Carola de noche (1969)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film493533.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Juan de Orduña|Juan de Orduñaren]] ''La revoltosa''<ref name=":5">{{Erreferentzia|izenburua=La revoltosa (1968)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film236121.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Fernando Trueba|Fernando Truebaren]] ''Opera prima''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ópera prima (1980)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film454983.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Emilio Martínez-Lázaro|Emilio Martínez Lázaroren]] ''Sus años dorados''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sus años dorados (1980)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film718081.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Agustí Villaronga|Agustí Villarongaren]] ''Tras el cristal''<ref name=":6">{{Erreferentzia|izenburua=Tras el cristal (1986)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film657419.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Felipe Vega|Felipe Vegaren]] ''Mientras haya luz''<ref name=":7">{{Erreferentzia|izenburua=Mientras haya luz (1987)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film124928.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> edota [[Antonio Isasi-Isasmendi|Antonio Isasi-Isasmendiren]] ''El perro''<ref name=":8">{{Erreferentzia|izenburua=El perro (1976)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film346471.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>
=== '''"Almodovar neska"''' ===
[[1960ko hamarkada|1960ko hamarkadatik]] aurrera antzerki eta zinemako aktorea izan ondoren Paredesek paper bat izan zuen [[Pedro Almodóvar|Pedro Almodovarrek]] zuzendutako ''Entre tinieblas'' filmean 1983an. Hurrengo urtetan, paper nagusiak lortu zituen ''Tacones lejanos''<ref name=":9">{{Erreferentzia|izenburua=Tacones lejanos (1991)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film862392.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>'', La flor de mi secreto''<ref name=":10">{{Erreferentzia|izenburua=La flor de mi secreto (1995)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film865260.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref><sup>]</sup>eta ''Todo sobre mi madre''<ref name=":11">{{Erreferentzia|izenburua=Todo sobre mi madre (1999)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film374559.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> filmetan. Hiruretan interpretatzen dituen pertsonaiak ibilbide profesionalean arrakasta duten emakumeak dira (abeslaria, idazlea eta aktorea), baina zailtasun handiak dituzte beren bizitzako harreman pertsonaletan. Izan ere, maitasun-harreman horietan oso kapritxosoak eta krudelak dira senide eta lagunekin. Emakume indartsu gisa agertzen dira, baina harreman pertsonaletan huts egiten dute. ''La flor de mi secreto'' filmean egindako lanagatik [[Goya Sariak|Goya saria]] irabazteko hautagaia izan zen.<ref>{{Erreferentzia|urtea=1995|izenburua=La flor de mi secreto » Premios Goya 1995|argitaletxea=Academia de Cine|hizkuntza=es|url=https://www.premiosgoya.com/pelicula/la-flor-de-mi-secreto/|aldizkaria=www.premiosgoya.com|sartze-data=2024-12-19}}</ref> Almodovarrekin kolaboratzen jarraitu zuen ''Hable con ella''<ref name=":12">{{Erreferentzia|izenburua=Hable con ella (2002)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film780724.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> eta ''La piel que habito''<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=La piel que habito (2011)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film271066.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> filmetan. "Almodovar neska" bezala nazioarteko errekonozimendu zabala lortu zuen.
'''Nazioarteko proiekzioa'''
Almodovarrek zabaldu zizkion merkatu internazionaleko ateak, eta Europako zinemagintzako zuzendari ospetsuekin lan egiteko aukera izan zuen. [[Roberto Benigni|Roberto Benigniren]] ''La vida es bella''<ref name=":13">{{Erreferentzia|izenburua=La vida es bella (1997)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film594480.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> eta [[Arturo Ripstein|Arturo Ripsteinen]] ''Profundi Carmesí''<ref name=":14">{{Erreferentzia|izenburua=Profundo carmesí (1996)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film623257.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> bezalako ekoizpen enblematikoetan parte hartu zuen. Beste zuzendari batzuekin ere lan egin du, esaterako, Amos Gitaireakin ''Golem, l’esprit de l’exil'' filmean<ref name=":15">{{Erreferentzia|izenburua=Golem, el espíritu del exilio (1992)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film892932.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Daniel Schmidt|Daniel Schmidtekin]] ''Zwischensaison - Hors saison'' filmean<ref name=":16">{{Erreferentzia|izenburua=Fuera de temporada (1992)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film659001.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, Philipe Lioretekin ''Tombés du ciel'' filmean<ref name=":17">{{Erreferentzia|izenburua=En tránsito (1993)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film780632.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, Raoul Ruizekin ''Trois vies et une seule mort'' filmean<ref name=":18">{{Erreferentzia|izenburua=Tres vidas y una sola muerte (1996)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film547473.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> [[Marcello Mastroianni]] aktorearekin batera, [[Alain Tanner|Alain Tannerekin]] ''Jonás et Lila, à demain'' filmean<ref name=":19">{{Erreferentzia|izenburua=Jonás y Lila (1999)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film815505.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> Maria Sole Tognazzirekin ''L’uomo che ama'' filmean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El hombre que ama (2008)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film977893.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> Cristina Comencini ''Latin lover'' filmean<ref name=":2">{{Erreferentzia|izenburua=Mi familia italiana (2015)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film129266.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> [[Manoel de Oliveira|Manoel de Oliveirarekin]] ''Espelho mágico'' filmean<ref name=":3">{{Erreferentzia|izenburua=Espejo mágico (Espelho mágico) (2005)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film339212.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> [[Arturo Ripstein]] ''El coronel no tiene quien le escriba'' filmean<ref name=":20">{{Erreferentzia|izenburua=El coronel no tiene quien le escriba (1999)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film833762.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> edota [[Guillermo del Toro]] ''El espinazo del diablo'' filmean<ref name=":21">{{Erreferentzia|izenburua=El espinazo del diablo (2001)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film587044.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>
=== Zinema Akademiako presidentea ===
2000tik 2003ra, Espainiako Zinemaren Akademiako presidentea izan zen. Akademiaren garairik gatazkatsuenari aurre egin behar izan zion. Irakeko gerraren hasierako unean Espainiako zinemako profesionalak irmo azaldu ziren gerraren aurka, 2003ko Goya sarien galan.<ref>{{Erreferentzia|izena=Javier|abizena=Zurro|izenburua=20 años de los Goya del 'No a la guerra', la gala "histórica" que convirtió al PP en "el peor enemigo del cine español"|hizkuntza=es|data=2023-02-07|url=https://www.eldiario.es/premios-goya/20-anos-goya-no-guerra-gala-historica-convirtio-pp-peor-enemigo-cine-espanol_1_9932424.html|aldizkaria=ElDiario.es|sartze-data=2024-12-19}}</ref>
=== Heriotza ===
[[2024|2024ko]] [[Abenduaren 17|abenduaren 17an]] gaizki sentitzen zela adierazi zuen, eta Fundación Jiménez Díaz Unibertsitate Ospitalean ingresatu zuten. Ordu batzuk geroago hil zen, bihotz-biriketako geldialdi baten ondorioz. 78 urte zituen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Marisa Paredes aktorea hil da|hizkuntza=eu|data=2024-12-17|url=https://www.eitb.eus/eu/kultura/zinema/osoa/9652335/marisa-paredes-aktorea-hil-da/|aldizkaria=EITB|sartze-data=2024-12-19}}</ref>
== Filmografia ==
{| class="wikitable"
|+
|
*''091 Policía al habla ([[1960]])<ref name=":0" />''
* ''Los económicamente débiles ([[1960]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Los económicamente débiles (1960)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film323150.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>''
* ''Canción de cuna ([[1961]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Canción de cuna (1961)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film724418.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>''
* ''Gritos en la noche ([[1962]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gritos en la noche (1962)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film158579.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>''
* ''Llegar a más ([[1963]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Llegar a más (1963)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film140658.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>''
* ''El mundo sigue ([[1965]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El mundo sigue (1965)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film505862.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''La tía de Carlos en mini-falda ([[1966]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La tía de Carlos en minifalda (1967)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film324523.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Tinto con amor ([[1968]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tinto con amor (1968)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film377595.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Réquiem para el gringo ([[1968]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Réquiem para el gringo (1968)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film138629.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''No disponible ([[1968]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=No disponible (1968)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film243300.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''El señorito y las seductoras ([[1969]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El señorito y las seductoras (1969)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film475369.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''La Revoltosa ([[1969]])<ref name=":5" />''
* ''Carola de día, Carola de noche ([[1969]])<ref name=":4" />''
* ''Fray Dólar ([[1970]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Fray Dólar (1970)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film829456.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Pastel de sangre ([[1971]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Pastel de sangre (1971)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film282309.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Goya, historia de una soledad ([[1971]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goya, historia de una soledad (1971)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film694053.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Larga noche de julio ([[1974]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Larga noche de julio (1974)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film239078.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''El perro ([[1976]])<ref name=":8" />''
* ''Sus años dorados ([[1980]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sus años dorados (1980)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film718081.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Ópera prima ([[1980]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ópera prima (1980)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film454983.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''[[Entre tinieblas]]'' ([[1983]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Entre tinieblas (1983)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film457876.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* [[Las bicicletas son para el verano (filma)|''Las bicicletas son para el verano'']] ''([[1984]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Las bicicletas son para el verano (1984)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film935939.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Delirios de amor ([[1986]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Delirios de amor (TV) (1986)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film602464.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Tata mía ([[1986]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tata mía (1986)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film293953.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Cara de acelga ([[1987]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Cara de acelga (1986)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film672640.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Tras el cristal ([[1987]])<ref name=":6" />''
* ''Mientras haya luz ([[1987]])<ref name=":7" />''
* ''Tu novia está loca ([[1988]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tu novia está loca (1988)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film798390.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Continental'' ([[1990]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Continental (1990)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film598867.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* [[Tacones lejanos|''Tacones lejanos'']] ''([[1991]])<ref name=":9" />''
* ''Golem, l'esprit de l'exil ([[1992]])<ref name=":15" />''
* ''La última respuesta ([[1992]])<ref>{{Erreferentzia|izena=Miguel|abizena=Olid|izenburua=La última respuesta|argitaletxea=Miguel Olid|data=1992-07-05|url=https://www.imdb.com/es-es/title/tt0429284/|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Zwischensaison ([[1992]])<ref name=":16" />''
* ''La reina anónima ([[1992]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La reina anónima (1992)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film607979.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Tierno verano de lujurias y azoteas ([[1993]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tierno verano de lujurias y azoteas (1992)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film167284.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Tombés du ciel ([[1993]])<ref name=":17" />''
* ''La nave de los locos'' ([[1995]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La nave de los locos (1995)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film651544.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* [[La flor de mi secreto|''La flor de mi secreto'']] ''([[1995]])<ref name=":10" />''
|
*''Trois vies & une seule mort ([[1996]])<ref name=":18" />''
* ''Cronaca di un amore violato ([[1996]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Diario de un amor violado (1995)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film723608.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Profundo Carmesí ([[1996]])<ref name=":14" />''
* ''Docteur Chance'' ([[1997]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Doctor Chance (1997)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film295897.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* [[La vita è bella|''La vita è bella'']] ''([[1997]])<ref name=":13" />''
* ''Señores de Gardenia ([[1998]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Señores de Gardenia (C) (1998)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film775166.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Le serpent a mangé la grenouille ([[1998]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=¡A trabajar! (1998)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film838795.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Talk of Angels'' ([[1998]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Pasiones rotas (1998)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film995294.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* [[Todo sobre mi madre|''Todo sobre mi madre'']] ''([[1999]])<ref name=":11" />''
* ''El coronel no tiene quien le escriba ([[1999]])<ref name=":20" />''
* ''Jonas et Lila, à demain'' ([[1999]])<ref name=":19" />
* [[El espinazo del diablo|''El espinazo del diablo'']] ''([[2001]])<ref name=":21" />''
* ''Salvajes ([[2001]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Salvajes (2001)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film554335.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* [[Hable con ella|''Hable con ella'']] ''([[2002]])<ref name=":12" />''
* ''Una preciosa puesta de sol ([[2003]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Una preciosa puesta de sol (2003)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film828648.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Dans le rouge du couchant'' ([[2003]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Crepúsculo rojo (2003)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film277254.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* [[Neguko eguzki hotza|''Neguko eguzki hotza'']] ''([[2004]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Neguko eguzki hotza|hizkuntza=eu|url=https://www.eitb.eus/eu/kultura/zinema-euskaraz/osoa/795353/Neguko-eguzki-hotza/|aldizkaria=EITB|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Reinas ([[2005]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Reinas (2005)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film611777.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''O Espelho Mágico ([[2005]])<ref name=":3" />''
* ''Four Last Songs ([[2006]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Cuatro últimas canciones (Mallorca's Song) (2007)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film308013.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''El camino de Ana ([[2007]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El camino de Ana (C) (2007)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film275897.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Después de la lluvia ([[2007]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Después de la lluvia (TV) (2007)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film639186.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''L'Uomo che ama ([[2008]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El hombre que ama (2008)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film977893.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''1ª vez 16 mm ([[2008]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=1ª Vez 16 mm (2008)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film466039.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Los caminos de la memoria ([[2009]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Los caminos de la memoria (2009)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film390959.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''El dios de madera ([[2010]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El dios de madera (2010)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film392432.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''[[Felipe y Letizia]]'' ([[2010]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Felipe y Letizia (Miniserie de TV) (2010)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film200769.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* [[La piel que habito|''La piel que habito'']] ''([[2011]])<ref name=":1" />''
* ''Traumland'' ([[2013]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Traumland (2013)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film348554.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Mi familia italiana'' ([[2015]])<ref name=":2" />
* ''Petra'' ([[2018]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Petra (2018)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film829928.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''A pesar de todo'' ([[2019]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=A pesar de todo (2019)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film962939.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''El sueño del califa'' ([[2019]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El sueño del caimán (2000)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film739388.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Las cartas perdidas'' ([[2021]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Las cartas perdidas (2021)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film652575.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''El viaje de Julieta'' ([[2022]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El viaje de Julieta (2022)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film526650.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Mucha mierda'' ([[2024]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Mucha mierda (2024)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film533768.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Avetimología'' ([[2024]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Avetimología (C) (2024)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film785109.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Emergency Exit'' ([[2025]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Emergency Exit (2025)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film739140.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
|}
== Erreferentziak ==
[[Kategoria:Madrilgo aktoreak]]
[[Kategoria:Ohorezko Goya sariaren irabazleak]]
[[Kategoria:Madrildarrak]]
[[Kategoria:Madrilen hildakoak]]
<references />{{bizialdia|1946ko|2024ko|Paredes, Marisa}}
ocyir3fdig74c7t6nmdht44yqfcux7i
10005889
10005887
2024-12-20T15:06:07Z
Kaletrosa~eswiki
93330
/* Erreferentziak */
10005889
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''María Luisa Paredes Bartolomé''' ([[Madril]], [[1946|1946ko]] [[Apirilaren 3|apirilaren 3a]] – ''[[ibidem]]'', [[2024|2024ko]] [[Abenduaren 17|abenduaren 17a]]) Marisa Paredes izenez ezaguna, antzerkian eta zineman ibilbide nabarmena izan zuen aktore [[Espainiar|espainiarra]] izan zen, [[Frantzia|Frantzian]], [[Mexiko|Mexikon]] eta [[Italia|Italian]] ere jardun zuen. Bere belaunaldiko aktore garrantzitsuenetako bat da. Europako zinemako zuzendari garrantzitsuenekin 75 filmetan, 80 telebista-fikziotan eta 15 antzezlanetan parte hartu zuen. Bere lanagatik sari ugari irabazi zituen: ''Zinematografia Sari Nazionala''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Premio Nacional de Cinematografía|hizkuntza=ca|data=2014-05-12|url=http://va.www.mcu.es/premios/nacionales/NacionalCinematografiaPremiados.html|aldizkaria=va.www.mcu.es|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, ''Paris Hiriko Vermeil Domina Handia''<ref>{{Erreferentzia|abizena=RTVE.es/EFE|izenburua=Marisa Paredes recibe la más alta distinción del Ayuntamiento de París|hizkuntza=es|data=2010-03-09|url=https://www.rtve.es/noticias/20100309/marisa-paredes-recibe-la-mas-alta-distincion-del-ayuntamiento-de-paris/323109.shtml|aldizkaria=RTVE.es|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, ''Zilarrezko Fotogramas'' saria sei aldiz<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Fotogramas de Plata 2015: Marisa Paredes, Premio Especial Homenaje|hizkuntza=es-ES|data=2016-01-28|url=https://www.fotogramas.es/fotogramas-de-plata/a13512285/fotogramas-de-plata-2015-marisa-paredes-premio-especial-homenaje/|aldizkaria=Fotogramas|sartze-data=2024-12-19}}</ref> eta ''Ohorezko Goya Saria''<ref>{{Erreferentzia|urtea=2018|izenburua=Marisa Paredes Premios Goya 2024|argitaletxea=Academia de Cine|hizkuntza=es|hizkuntza3=Y el Goya de Honor es para…|url=https://www.premiosgoya.com/los-goya/goyas-de-honor/marisa-paredes/|aldizkaria=www.premiosgoya.com|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, besteak beste.
== '''Biografia''' ==
=== '''Gaztaroa eta formakuntza''' ===
Erregimen frankistaren eraginpean bizitako haurtzaroak Marisa Paredesen bizitzan marka utzi du. Txiki-txikitatik argi utzi zuen interpretaziorako zaletasuna baina hamaika urterekin eskola utzi ostean, aitak mekanografia eskola batean apuntatu zuen. Ondoren Kontserbatorioan eta Arte Dramatikoko Eskolan ikasi eta hamasei urterekin hasi zen antzezlanean bira bat egiteko kontratatu zutenean.
=== '''Zinema: lehen rolak''' ===
[[1960|1960an]], debuta egin zuen zineman, [[José María Forqué]] zuzendariarekin, ''091 Policía al habla''<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=091, policía al habla (1960)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film463170.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> filmean paper txiki bat eginez. Pelikula haren ondoren beste asko etorri ziren: [[Jaime de Armiñán|Jaime de Armiñánen]] ''Carola de día, Carola de noche''<ref name=":4">{{Erreferentzia|izenburua=Carola de día, Carola de noche (1969)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film493533.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Juan de Orduña|Juan de Orduñaren]] ''La revoltosa''<ref name=":5">{{Erreferentzia|izenburua=La revoltosa (1968)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film236121.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Fernando Trueba|Fernando Truebaren]] ''Opera prima''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ópera prima (1980)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film454983.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Emilio Martínez-Lázaro|Emilio Martínez Lázaroren]] ''Sus años dorados''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sus años dorados (1980)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film718081.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Agustí Villaronga|Agustí Villarongaren]] ''Tras el cristal''<ref name=":6">{{Erreferentzia|izenburua=Tras el cristal (1986)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film657419.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Felipe Vega|Felipe Vegaren]] ''Mientras haya luz''<ref name=":7">{{Erreferentzia|izenburua=Mientras haya luz (1987)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film124928.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> edota [[Antonio Isasi-Isasmendi|Antonio Isasi-Isasmendiren]] ''El perro''<ref name=":8">{{Erreferentzia|izenburua=El perro (1976)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film346471.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>
=== '''"Almodovar neska"''' ===
[[1960ko hamarkada|1960ko hamarkadatik]] aurrera antzerki eta zinemako aktorea izan ondoren Paredesek paper bat izan zuen [[Pedro Almodóvar|Pedro Almodovarrek]] zuzendutako ''Entre tinieblas'' filmean 1983an. Hurrengo urtetan, paper nagusiak lortu zituen ''Tacones lejanos''<ref name=":9">{{Erreferentzia|izenburua=Tacones lejanos (1991)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film862392.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>'', La flor de mi secreto''<ref name=":10">{{Erreferentzia|izenburua=La flor de mi secreto (1995)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film865260.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref><sup>]</sup>eta ''Todo sobre mi madre''<ref name=":11">{{Erreferentzia|izenburua=Todo sobre mi madre (1999)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film374559.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> filmetan. Hiruretan interpretatzen dituen pertsonaiak ibilbide profesionalean arrakasta duten emakumeak dira (abeslaria, idazlea eta aktorea), baina zailtasun handiak dituzte beren bizitzako harreman pertsonaletan. Izan ere, maitasun-harreman horietan oso kapritxosoak eta krudelak dira senide eta lagunekin. Emakume indartsu gisa agertzen dira, baina harreman pertsonaletan huts egiten dute. ''La flor de mi secreto'' filmean egindako lanagatik [[Goya Sariak|Goya saria]] irabazteko hautagaia izan zen.<ref>{{Erreferentzia|urtea=1995|izenburua=La flor de mi secreto » Premios Goya 1995|argitaletxea=Academia de Cine|hizkuntza=es|url=https://www.premiosgoya.com/pelicula/la-flor-de-mi-secreto/|aldizkaria=www.premiosgoya.com|sartze-data=2024-12-19}}</ref> Almodovarrekin kolaboratzen jarraitu zuen ''Hable con ella''<ref name=":12">{{Erreferentzia|izenburua=Hable con ella (2002)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film780724.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> eta ''La piel que habito''<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=La piel que habito (2011)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film271066.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> filmetan. "Almodovar neska" bezala nazioarteko errekonozimendu zabala lortu zuen.
'''Nazioarteko proiekzioa'''
Almodovarrek zabaldu zizkion merkatu internazionaleko ateak, eta Europako zinemagintzako zuzendari ospetsuekin lan egiteko aukera izan zuen. [[Roberto Benigni|Roberto Benigniren]] ''La vida es bella''<ref name=":13">{{Erreferentzia|izenburua=La vida es bella (1997)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film594480.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> eta [[Arturo Ripstein|Arturo Ripsteinen]] ''Profundi Carmesí''<ref name=":14">{{Erreferentzia|izenburua=Profundo carmesí (1996)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film623257.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> bezalako ekoizpen enblematikoetan parte hartu zuen. Beste zuzendari batzuekin ere lan egin du, esaterako, Amos Gitaireakin ''Golem, l’esprit de l’exil'' filmean<ref name=":15">{{Erreferentzia|izenburua=Golem, el espíritu del exilio (1992)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film892932.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Daniel Schmidt|Daniel Schmidtekin]] ''Zwischensaison - Hors saison'' filmean<ref name=":16">{{Erreferentzia|izenburua=Fuera de temporada (1992)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film659001.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, Philipe Lioretekin ''Tombés du ciel'' filmean<ref name=":17">{{Erreferentzia|izenburua=En tránsito (1993)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film780632.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, Raoul Ruizekin ''Trois vies et une seule mort'' filmean<ref name=":18">{{Erreferentzia|izenburua=Tres vidas y una sola muerte (1996)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film547473.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> [[Marcello Mastroianni]] aktorearekin batera, [[Alain Tanner|Alain Tannerekin]] ''Jonás et Lila, à demain'' filmean<ref name=":19">{{Erreferentzia|izenburua=Jonás y Lila (1999)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film815505.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> Maria Sole Tognazzirekin ''L’uomo che ama'' filmean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El hombre que ama (2008)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film977893.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> Cristina Comencini ''Latin lover'' filmean<ref name=":2">{{Erreferentzia|izenburua=Mi familia italiana (2015)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film129266.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> [[Manoel de Oliveira|Manoel de Oliveirarekin]] ''Espelho mágico'' filmean<ref name=":3">{{Erreferentzia|izenburua=Espejo mágico (Espelho mágico) (2005)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film339212.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> [[Arturo Ripstein]] ''El coronel no tiene quien le escriba'' filmean<ref name=":20">{{Erreferentzia|izenburua=El coronel no tiene quien le escriba (1999)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film833762.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> edota [[Guillermo del Toro]] ''El espinazo del diablo'' filmean<ref name=":21">{{Erreferentzia|izenburua=El espinazo del diablo (2001)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film587044.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>
=== Zinema Akademiako presidentea ===
2000tik 2003ra, Espainiako Zinemaren Akademiako presidentea izan zen. Akademiaren garairik gatazkatsuenari aurre egin behar izan zion. Irakeko gerraren hasierako unean Espainiako zinemako profesionalak irmo azaldu ziren gerraren aurka, 2003ko Goya sarien galan.<ref>{{Erreferentzia|izena=Javier|abizena=Zurro|izenburua=20 años de los Goya del 'No a la guerra', la gala "histórica" que convirtió al PP en "el peor enemigo del cine español"|hizkuntza=es|data=2023-02-07|url=https://www.eldiario.es/premios-goya/20-anos-goya-no-guerra-gala-historica-convirtio-pp-peor-enemigo-cine-espanol_1_9932424.html|aldizkaria=ElDiario.es|sartze-data=2024-12-19}}</ref>
=== Heriotza ===
[[2024|2024ko]] [[Abenduaren 17|abenduaren 17an]] gaizki sentitzen zela adierazi zuen, eta Fundación Jiménez Díaz Unibertsitate Ospitalean ingresatu zuten. Ordu batzuk geroago hil zen, bihotz-biriketako geldialdi baten ondorioz. 78 urte zituen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Marisa Paredes aktorea hil da|hizkuntza=eu|data=2024-12-17|url=https://www.eitb.eus/eu/kultura/zinema/osoa/9652335/marisa-paredes-aktorea-hil-da/|aldizkaria=EITB|sartze-data=2024-12-19}}</ref>
== Filmografia ==
{| class="wikitable"
|+
|
*''091 Policía al habla ([[1960]])<ref name=":0" />''
* ''Los económicamente débiles ([[1960]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Los económicamente débiles (1960)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film323150.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>''
* ''Canción de cuna ([[1961]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Canción de cuna (1961)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film724418.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>''
* ''Gritos en la noche ([[1962]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gritos en la noche (1962)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film158579.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>''
* ''Llegar a más ([[1963]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Llegar a más (1963)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film140658.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>''
* ''El mundo sigue ([[1965]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El mundo sigue (1965)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film505862.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''La tía de Carlos en mini-falda ([[1966]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La tía de Carlos en minifalda (1967)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film324523.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Tinto con amor ([[1968]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tinto con amor (1968)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film377595.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Réquiem para el gringo ([[1968]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Réquiem para el gringo (1968)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film138629.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''No disponible ([[1968]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=No disponible (1968)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film243300.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''El señorito y las seductoras ([[1969]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El señorito y las seductoras (1969)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film475369.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''La Revoltosa ([[1969]])<ref name=":5" />''
* ''Carola de día, Carola de noche ([[1969]])<ref name=":4" />''
* ''Fray Dólar ([[1970]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Fray Dólar (1970)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film829456.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Pastel de sangre ([[1971]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Pastel de sangre (1971)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film282309.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Goya, historia de una soledad ([[1971]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goya, historia de una soledad (1971)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film694053.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Larga noche de julio ([[1974]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Larga noche de julio (1974)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film239078.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''El perro ([[1976]])<ref name=":8" />''
* ''Sus años dorados ([[1980]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sus años dorados (1980)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film718081.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Ópera prima ([[1980]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ópera prima (1980)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film454983.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''[[Entre tinieblas]]'' ([[1983]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Entre tinieblas (1983)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film457876.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* [[Las bicicletas son para el verano (filma)|''Las bicicletas son para el verano'']] ''([[1984]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Las bicicletas son para el verano (1984)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film935939.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Delirios de amor ([[1986]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Delirios de amor (TV) (1986)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film602464.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Tata mía ([[1986]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tata mía (1986)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film293953.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Cara de acelga ([[1987]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Cara de acelga (1986)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film672640.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Tras el cristal ([[1987]])<ref name=":6" />''
* ''Mientras haya luz ([[1987]])<ref name=":7" />''
* ''Tu novia está loca ([[1988]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tu novia está loca (1988)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film798390.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Continental'' ([[1990]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Continental (1990)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film598867.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* [[Tacones lejanos|''Tacones lejanos'']] ''([[1991]])<ref name=":9" />''
* ''Golem, l'esprit de l'exil ([[1992]])<ref name=":15" />''
* ''La última respuesta ([[1992]])<ref>{{Erreferentzia|izena=Miguel|abizena=Olid|izenburua=La última respuesta|argitaletxea=Miguel Olid|data=1992-07-05|url=https://www.imdb.com/es-es/title/tt0429284/|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Zwischensaison ([[1992]])<ref name=":16" />''
* ''La reina anónima ([[1992]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La reina anónima (1992)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film607979.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Tierno verano de lujurias y azoteas ([[1993]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tierno verano de lujurias y azoteas (1992)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film167284.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Tombés du ciel ([[1993]])<ref name=":17" />''
* ''La nave de los locos'' ([[1995]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La nave de los locos (1995)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film651544.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* [[La flor de mi secreto|''La flor de mi secreto'']] ''([[1995]])<ref name=":10" />''
|
*''Trois vies & une seule mort ([[1996]])<ref name=":18" />''
* ''Cronaca di un amore violato ([[1996]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Diario de un amor violado (1995)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film723608.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Profundo Carmesí ([[1996]])<ref name=":14" />''
* ''Docteur Chance'' ([[1997]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Doctor Chance (1997)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film295897.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* [[La vita è bella|''La vita è bella'']] ''([[1997]])<ref name=":13" />''
* ''Señores de Gardenia ([[1998]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Señores de Gardenia (C) (1998)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film775166.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Le serpent a mangé la grenouille ([[1998]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=¡A trabajar! (1998)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film838795.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Talk of Angels'' ([[1998]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Pasiones rotas (1998)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film995294.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* [[Todo sobre mi madre|''Todo sobre mi madre'']] ''([[1999]])<ref name=":11" />''
* ''El coronel no tiene quien le escriba ([[1999]])<ref name=":20" />''
* ''Jonas et Lila, à demain'' ([[1999]])<ref name=":19" />
* [[El espinazo del diablo|''El espinazo del diablo'']] ''([[2001]])<ref name=":21" />''
* ''Salvajes ([[2001]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Salvajes (2001)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film554335.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* [[Hable con ella|''Hable con ella'']] ''([[2002]])<ref name=":12" />''
* ''Una preciosa puesta de sol ([[2003]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Una preciosa puesta de sol (2003)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film828648.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Dans le rouge du couchant'' ([[2003]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Crepúsculo rojo (2003)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film277254.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* [[Neguko eguzki hotza|''Neguko eguzki hotza'']] ''([[2004]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Neguko eguzki hotza|hizkuntza=eu|url=https://www.eitb.eus/eu/kultura/zinema-euskaraz/osoa/795353/Neguko-eguzki-hotza/|aldizkaria=EITB|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Reinas ([[2005]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Reinas (2005)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film611777.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''O Espelho Mágico ([[2005]])<ref name=":3" />''
* ''Four Last Songs ([[2006]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Cuatro últimas canciones (Mallorca's Song) (2007)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film308013.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''El camino de Ana ([[2007]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El camino de Ana (C) (2007)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film275897.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Después de la lluvia ([[2007]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Después de la lluvia (TV) (2007)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film639186.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''L'Uomo che ama ([[2008]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El hombre que ama (2008)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film977893.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''1ª vez 16 mm ([[2008]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=1ª Vez 16 mm (2008)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film466039.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Los caminos de la memoria ([[2009]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Los caminos de la memoria (2009)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film390959.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''El dios de madera ([[2010]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El dios de madera (2010)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film392432.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''[[Felipe y Letizia]]'' ([[2010]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Felipe y Letizia (Miniserie de TV) (2010)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film200769.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* [[La piel que habito|''La piel que habito'']] ''([[2011]])<ref name=":1" />''
* ''Traumland'' ([[2013]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Traumland (2013)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film348554.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Mi familia italiana'' ([[2015]])<ref name=":2" />
* ''Petra'' ([[2018]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Petra (2018)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film829928.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''A pesar de todo'' ([[2019]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=A pesar de todo (2019)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film962939.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''El sueño del califa'' ([[2019]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El sueño del caimán (2000)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film739388.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Las cartas perdidas'' ([[2021]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Las cartas perdidas (2021)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film652575.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''El viaje de Julieta'' ([[2022]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El viaje de Julieta (2022)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film526650.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Mucha mierda'' ([[2024]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Mucha mierda (2024)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film533768.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Avetimología'' ([[2024]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Avetimología (C) (2024)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film785109.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Emergency Exit'' ([[2025]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Emergency Exit (2025)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film739140.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
|}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|2}}
[[Kategoria:Madrilgo aktoreak]]
[[Kategoria:Ohorezko Goya sariaren irabazleak]]
[[Kategoria:Madrildarrak]]
[[Kategoria:Madrilen hildakoak]]
<references />{{bizialdia|1946ko|2024ko|Paredes, Marisa}}
26ugkkc9h0kdpm9wq4msyv9itk57mx1
10005901
10005889
2024-12-20T15:23:22Z
Kaletrosa~eswiki
93330
/* "Almodovar neska" */
10005901
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''María Luisa Paredes Bartolomé''' ([[Madril]], [[1946|1946ko]] [[Apirilaren 3|apirilaren 3a]] – ''[[ibidem]]'', [[2024|2024ko]] [[Abenduaren 17|abenduaren 17a]]) Marisa Paredes izenez ezaguna, antzerkian eta zineman ibilbide nabarmena izan zuen aktore [[Espainiar|espainiarra]] izan zen, [[Frantzia|Frantzian]], [[Mexiko|Mexikon]] eta [[Italia|Italian]] ere jardun zuen. Bere belaunaldiko aktore garrantzitsuenetako bat da. Europako zinemako zuzendari garrantzitsuenekin 75 filmetan, 80 telebista-fikziotan eta 15 antzezlanetan parte hartu zuen. Bere lanagatik sari ugari irabazi zituen: ''Zinematografia Sari Nazionala''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Premio Nacional de Cinematografía|hizkuntza=ca|data=2014-05-12|url=http://va.www.mcu.es/premios/nacionales/NacionalCinematografiaPremiados.html|aldizkaria=va.www.mcu.es|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, ''Paris Hiriko Vermeil Domina Handia''<ref>{{Erreferentzia|abizena=RTVE.es/EFE|izenburua=Marisa Paredes recibe la más alta distinción del Ayuntamiento de París|hizkuntza=es|data=2010-03-09|url=https://www.rtve.es/noticias/20100309/marisa-paredes-recibe-la-mas-alta-distincion-del-ayuntamiento-de-paris/323109.shtml|aldizkaria=RTVE.es|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, ''Zilarrezko Fotogramas'' saria sei aldiz<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Fotogramas de Plata 2015: Marisa Paredes, Premio Especial Homenaje|hizkuntza=es-ES|data=2016-01-28|url=https://www.fotogramas.es/fotogramas-de-plata/a13512285/fotogramas-de-plata-2015-marisa-paredes-premio-especial-homenaje/|aldizkaria=Fotogramas|sartze-data=2024-12-19}}</ref> eta ''Ohorezko Goya Saria''<ref>{{Erreferentzia|urtea=2018|izenburua=Marisa Paredes Premios Goya 2024|argitaletxea=Academia de Cine|hizkuntza=es|hizkuntza3=Y el Goya de Honor es para…|url=https://www.premiosgoya.com/los-goya/goyas-de-honor/marisa-paredes/|aldizkaria=www.premiosgoya.com|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, besteak beste.
== '''Biografia''' ==
=== Gaztaroa eta formakuntza ===
Erregimen frankistaren eraginpean bizitako haurtzaroak Marisa Paredesen bizitzan marka utzi du. Txiki-txikitatik argi utzi zuen interpretaziorako zaletasuna baina hamaika urterekin eskola utzi ostean, aitak mekanografia eskola batean apuntatu zuen. Ondoren Kontserbatorioan eta Arte Dramatikoko Eskolan ikasi eta hamasei urterekin hasi zen antzezlanean bira bat egiteko kontratatu zutenean.
=== Zinema: lehen rolak ===
[[1960|1960an]], debuta egin zuen zineman, [[José María Forqué]] zuzendariarekin, ''091 Policía al habla''<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=091, policía al habla (1960)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film463170.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> filmean paper txiki bat eginez. Pelikula haren ondoren beste asko etorri ziren: [[Jaime de Armiñán|Jaime de Armiñánen]] ''Carola de día, Carola de noche''<ref name=":4">{{Erreferentzia|izenburua=Carola de día, Carola de noche (1969)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film493533.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Juan de Orduña|Juan de Orduñaren]] ''La revoltosa''<ref name=":5">{{Erreferentzia|izenburua=La revoltosa (1968)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film236121.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Fernando Trueba|Fernando Truebaren]] ''Opera prima''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ópera prima (1980)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film454983.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Emilio Martínez-Lázaro|Emilio Martínez Lázaroren]] ''Sus años dorados''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sus años dorados (1980)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film718081.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Agustí Villaronga|Agustí Villarongaren]] ''Tras el cristal''<ref name=":6">{{Erreferentzia|izenburua=Tras el cristal (1986)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film657419.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Felipe Vega|Felipe Vegaren]] ''Mientras haya luz''<ref name=":7">{{Erreferentzia|izenburua=Mientras haya luz (1987)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film124928.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> edota [[Antonio Isasi-Isasmendi|Antonio Isasi-Isasmendiren]] ''El perro''<ref name=":8">{{Erreferentzia|izenburua=El perro (1976)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film346471.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>
=== "Almodovar neska" ===
[[1960ko hamarkada|1960ko hamarkadatik]] aurrera antzerki eta zinemako aktorea izan ondoren Paredesek paper bat izan zuen [[Pedro Almodóvar|Pedro Almodovarrek]] zuzendutako ''Entre tinieblas'' filmean 1983an. Hurrengo urtetan, paper nagusiak lortu zituen ''Tacones lejanos''<ref name=":9">{{Erreferentzia|izenburua=Tacones lejanos (1991)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film862392.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>'', La flor de mi secreto''<ref name=":10">{{Erreferentzia|izenburua=La flor de mi secreto (1995)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film865260.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref><sup>]</sup>eta ''Todo sobre mi madre''<ref name=":11">{{Erreferentzia|izenburua=Todo sobre mi madre (1999)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film374559.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> filmetan. Hiruretan interpretatzen dituen pertsonaiak ibilbide profesionalean arrakasta duten emakumeak dira (abeslaria, idazlea eta aktorea), baina zailtasun handiak dituzte beren bizitzako harreman pertsonaletan. Izan ere, maitasun-harreman horietan oso kapritxosoak eta krudelak dira senide eta lagunekin. Emakume indartsu gisa agertzen dira, baina harreman pertsonaletan huts egiten dute. ''La flor de mi secreto'' filmean egindako lanagatik [[Goya Sariak|Goya saria]] irabazteko hautagaia izan zen.<ref>{{Erreferentzia|urtea=1995|izenburua=La flor de mi secreto » Premios Goya 1995|argitaletxea=Academia de Cine|hizkuntza=es|url=https://www.premiosgoya.com/pelicula/la-flor-de-mi-secreto/|aldizkaria=www.premiosgoya.com|sartze-data=2024-12-19}}</ref> Almodovarrekin kolaboratzen jarraitu zuen ''Hable con ella''<ref name=":12">{{Erreferentzia|izenburua=Hable con ella (2002)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film780724.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> eta ''La piel que habito''<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=La piel que habito (2011)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film271066.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> filmetan. "Almodovar neska" bezala nazioarteko errekonozimendu zabala lortu zuen.
'''Nazioarteko proiekzioa'''
Almodovarrek zabaldu zizkion merkatu internazionaleko ateak, eta Europako zinemagintzako zuzendari ospetsuekin lan egiteko aukera izan zuen. [[Roberto Benigni|Roberto Benigniren]] ''La vida es bella''<ref name=":13">{{Erreferentzia|izenburua=La vida es bella (1997)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film594480.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> eta [[Arturo Ripstein|Arturo Ripsteinen]] ''Profundi Carmesí''<ref name=":14">{{Erreferentzia|izenburua=Profundo carmesí (1996)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film623257.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> bezalako ekoizpen enblematikoetan parte hartu zuen. Beste zuzendari batzuekin ere lan egin du, esaterako, Amos Gitaireakin ''Golem, l’esprit de l’exil'' filmean<ref name=":15">{{Erreferentzia|izenburua=Golem, el espíritu del exilio (1992)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film892932.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Daniel Schmidt|Daniel Schmidtekin]] ''Zwischensaison - Hors saison'' filmean<ref name=":16">{{Erreferentzia|izenburua=Fuera de temporada (1992)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film659001.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, Philipe Lioretekin ''Tombés du ciel'' filmean<ref name=":17">{{Erreferentzia|izenburua=En tránsito (1993)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film780632.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, Raoul Ruizekin ''Trois vies et une seule mort'' filmean<ref name=":18">{{Erreferentzia|izenburua=Tres vidas y una sola muerte (1996)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film547473.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> [[Marcello Mastroianni]] aktorearekin batera, [[Alain Tanner|Alain Tannerekin]] ''Jonás et Lila, à demain'' filmean<ref name=":19">{{Erreferentzia|izenburua=Jonás y Lila (1999)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film815505.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> Maria Sole Tognazzirekin ''L’uomo che ama'' filmean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El hombre que ama (2008)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film977893.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> Cristina Comencini ''Latin lover'' filmean<ref name=":2">{{Erreferentzia|izenburua=Mi familia italiana (2015)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film129266.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> [[Manoel de Oliveira|Manoel de Oliveirarekin]] ''Espelho mágico'' filmean<ref name=":3">{{Erreferentzia|izenburua=Espejo mágico (Espelho mágico) (2005)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film339212.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> [[Arturo Ripstein]] ''El coronel no tiene quien le escriba'' filmean<ref name=":20">{{Erreferentzia|izenburua=El coronel no tiene quien le escriba (1999)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film833762.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> edota [[Guillermo del Toro]] ''El espinazo del diablo'' filmean<ref name=":21">{{Erreferentzia|izenburua=El espinazo del diablo (2001)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film587044.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>
[[Fitxategi:Premios Goya 2020 - Marisa Paredes-2.jpg|thumb|300x300px]]
=== Zinema Akademiako presidentea ===
2000tik 2003ra, Espainiako Zinemaren Akademiako presidentea izan zen. Akademiaren garairik gatazkatsuenari aurre egin behar izan zion. Irakeko gerraren hasierako unean Espainiako zinemako profesionalak irmo azaldu ziren gerraren aurka, 2003ko Goya sarien galan.<ref>{{Erreferentzia|izena=Javier|abizena=Zurro|izenburua=20 años de los Goya del 'No a la guerra', la gala "histórica" que convirtió al PP en "el peor enemigo del cine español"|hizkuntza=es|data=2023-02-07|url=https://www.eldiario.es/premios-goya/20-anos-goya-no-guerra-gala-historica-convirtio-pp-peor-enemigo-cine-espanol_1_9932424.html|aldizkaria=ElDiario.es|sartze-data=2024-12-19}}</ref>
=== Heriotza ===
[[2024|2024ko]] [[Abenduaren 17|abenduaren 17an]] gaizki sentitzen zela adierazi zuen, eta Fundación Jiménez Díaz Unibertsitate Ospitalean ingresatu zuten. Ordu batzuk geroago hil zen, bihotz-biriketako geldialdi baten ondorioz. 78 urte zituen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Marisa Paredes aktorea hil da|hizkuntza=eu|data=2024-12-17|url=https://www.eitb.eus/eu/kultura/zinema/osoa/9652335/marisa-paredes-aktorea-hil-da/|aldizkaria=EITB|sartze-data=2024-12-19}}</ref>
== Filmografia ==
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 2|
*''091 Policía al habla ([[1960]])<ref name=":0" />''
*''Los económicamente débiles ([[1960]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Los económicamente débiles (1960)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film323150.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>''
*''Canción de cuna ([[1961]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Canción de cuna (1961)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film724418.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>''
*''Gritos en la noche ([[1962]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gritos en la noche (1962)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film158579.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>''
*''Llegar a más ([[1963]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Llegar a más (1963)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film140658.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>''
*''El mundo sigue ([[1965]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El mundo sigue (1965)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film505862.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''La tía de Carlos en mini-falda ([[1966]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La tía de Carlos en minifalda (1967)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film324523.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Tinto con amor ([[1968]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tinto con amor (1968)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film377595.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Réquiem para el gringo ([[1968]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Réquiem para el gringo (1968)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film138629.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''No disponible ([[1968]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=No disponible (1968)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film243300.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''El señorito y las seductoras ([[1969]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El señorito y las seductoras (1969)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film475369.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''La Revoltosa ([[1969]])<ref name=":5" />''
*''Carola de día, Carola de noche ([[1969]])<ref name=":4" />''
*''Fray Dólar ([[1970]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Fray Dólar (1970)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film829456.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Pastel de sangre ([[1971]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Pastel de sangre (1971)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film282309.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Goya, historia de una soledad ([[1971]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goya, historia de una soledad (1971)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film694053.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Larga noche de julio ([[1974]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Larga noche de julio (1974)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film239078.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''El perro ([[1976]])<ref name=":8" />''
*''Sus años dorados ([[1980]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sus años dorados (1980)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film718081.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Ópera prima ([[1980]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ópera prima (1980)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film454983.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''[[Entre tinieblas]]'' ([[1983]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Entre tinieblas (1983)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film457876.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
*[[Las bicicletas son para el verano (filma)|''Las bicicletas son para el verano'']] ''([[1984]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Las bicicletas son para el verano (1984)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film935939.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Delirios de amor ([[1986]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Delirios de amor (TV) (1986)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film602464.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Tata mía ([[1986]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tata mía (1986)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film293953.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Cara de acelga ([[1987]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Cara de acelga (1986)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film672640.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Tras el cristal ([[1987]])<ref name=":6" />''
*''Mientras haya luz ([[1987]])<ref name=":7" />''
*''Tu novia está loca ([[1988]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tu novia está loca (1988)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film798390.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Continental'' ([[1990]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Continental (1990)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film598867.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
*[[Tacones lejanos|''Tacones lejanos'']] ''([[1991]])<ref name=":9" />''
*''Golem, l'esprit de l'exil ([[1992]])<ref name=":15" />''
*''La última respuesta ([[1992]])<ref>{{Erreferentzia|izena=Miguel|abizena=Olid|izenburua=La última respuesta|argitaletxea=Miguel Olid|data=1992-07-05|url=https://www.imdb.com/es-es/title/tt0429284/|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Zwischensaison ([[1992]])<ref name=":16" />''
*''La reina anónima ([[1992]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La reina anónima (1992)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film607979.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Tierno verano de lujurias y azoteas ([[1993]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tierno verano de lujurias y azoteas (1992)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film167284.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Tombés du ciel ([[1993]])<ref name=":17" />''
*''La nave de los locos'' ([[1995]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La nave de los locos (1995)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film651544.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
*[[La flor de mi secreto|''La flor de mi secreto'']] ''([[1995]])<ref name=":10" />''
*''Trois vies & une seule mort ([[1996]])<ref name=":18" />''
*''Cronaca di un amore violato ([[1996]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Diario de un amor violado (1995)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film723608.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Profundo Carmesí ([[1996]])<ref name=":14" />''
*''Docteur Chance'' ([[1997]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Doctor Chance (1997)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film295897.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
*[[La vita è bella|''La vita è bella'']] ''([[1997]])<ref name=":13" />''
*''Señores de Gardenia ([[1998]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Señores de Gardenia (C) (1998)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film775166.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Le serpent a mangé la grenouille ([[1998]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=¡A trabajar! (1998)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film838795.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Talk of Angels'' ([[1998]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Pasiones rotas (1998)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film995294.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* [[Todo sobre mi madre|''Todo sobre mi madre'']] ''([[1999]])<ref name=":11" />''
* ''El coronel no tiene quien le escriba ([[1999]])<ref name=":20" />''
* ''Jonas et Lila, à demain'' ([[1999]])<ref name=":19" />
* [[El espinazo del diablo|''El espinazo del diablo'']] ''([[2001]])<ref name=":21" />''
* ''Salvajes ([[2001]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Salvajes (2001)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film554335.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* [[Hable con ella|''Hable con ella'']] ''([[2002]])<ref name=":12" />''
* ''Una preciosa puesta de sol ([[2003]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Una preciosa puesta de sol (2003)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film828648.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Dans le rouge du couchant'' ([[2003]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Crepúsculo rojo (2003)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film277254.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* [[Neguko eguzki hotza|''Neguko eguzki hotza'']] ''([[2004]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Neguko eguzki hotza|hizkuntza=eu|url=https://www.eitb.eus/eu/kultura/zinema-euskaraz/osoa/795353/Neguko-eguzki-hotza/|aldizkaria=EITB|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Reinas ([[2005]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Reinas (2005)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film611777.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''O Espelho Mágico ([[2005]])<ref name=":3" />''
* ''Four Last Songs ([[2006]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Cuatro últimas canciones (Mallorca's Song) (2007)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film308013.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''El camino de Ana ([[2007]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El camino de Ana (C) (2007)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film275897.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Después de la lluvia ([[2007]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Después de la lluvia (TV) (2007)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film639186.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''L'Uomo che ama ([[2008]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El hombre que ama (2008)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film977893.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''1ª vez 16 mm ([[2008]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=1ª Vez 16 mm (2008)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film466039.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Los caminos de la memoria ([[2009]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Los caminos de la memoria (2009)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film390959.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''El dios de madera ([[2010]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El dios de madera (2010)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film392432.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''[[Felipe y Letizia]]'' ([[2010]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Felipe y Letizia (Miniserie de TV) (2010)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film200769.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* [[La piel que habito|''La piel que habito'']] ''([[2011]])<ref name=":1" />''
* ''Traumland'' ([[2013]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Traumland (2013)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film348554.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Mi familia italiana'' ([[2015]])<ref name=":2" />
* ''Petra'' ([[2018]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Petra (2018)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film829928.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''A pesar de todo'' ([[2019]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=A pesar de todo (2019)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film962939.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''El sueño del califa'' ([[2019]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El sueño del caimán (2000)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film739388.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Las cartas perdidas'' ([[2021]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Las cartas perdidas (2021)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film652575.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''El viaje de Julieta'' ([[2022]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El viaje de Julieta (2022)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film526650.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Mucha mierda'' ([[2024]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Mucha mierda (2024)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film533768.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Avetimología'' ([[2024]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Avetimología (C) (2024)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film785109.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Emergency Exit'' ([[2025]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Emergency Exit (2025)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film739140.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|2}}
[[Kategoria:Madrilgo aktoreak]]
[[Kategoria:Ohorezko Goya sariaren irabazleak]]
[[Kategoria:Madrildarrak]]
[[Kategoria:Madrilen hildakoak]]
{{bizialdia|1946ko|2024ko|Paredes, Marisa}}
5uyyw9jpzyfftppjdh0nqvizwk93pvy
10005933
10005901
2024-12-20T15:40:15Z
Kaletrosa~eswiki
93330
Militantzia politikoa agertu
10005933
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''María Luisa Paredes Bartolomé''' ([[Madril]], [[1946|1946ko]] [[Apirilaren 3|apirilaren 3a]] – ''[[ibidem]]'', [[2024|2024ko]] [[Abenduaren 17|abenduaren 17a]]) Marisa Paredes izenez ezaguna, antzerkian eta zineman ibilbide nabarmena izan zuen aktore [[Espainiar|espainiarra]] izan zen, [[Frantzia|Frantzian]], [[Mexiko|Mexikon]] eta [[Italia|Italian]] ere jardun zuen. Bere belaunaldiko aktore garrantzitsuenetako bat da. Europako zinemako zuzendari garrantzitsuenekin 75 filmetan, 80 telebista-fikziotan eta 15 antzezlanetan parte hartu zuen. Bere lanagatik sari ugari irabazi zituen: ''Zinematografia Sari Nazionala''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Premio Nacional de Cinematografía|hizkuntza=ca|data=2014-05-12|url=http://va.www.mcu.es/premios/nacionales/NacionalCinematografiaPremiados.html|aldizkaria=va.www.mcu.es|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, ''Paris Hiriko Vermeil Domina Handia''<ref>{{Erreferentzia|abizena=RTVE.es/EFE|izenburua=Marisa Paredes recibe la más alta distinción del Ayuntamiento de París|hizkuntza=es|data=2010-03-09|url=https://www.rtve.es/noticias/20100309/marisa-paredes-recibe-la-mas-alta-distincion-del-ayuntamiento-de-paris/323109.shtml|aldizkaria=RTVE.es|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, ''Zilarrezko Fotogramas'' saria sei aldiz<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Fotogramas de Plata 2015: Marisa Paredes, Premio Especial Homenaje|hizkuntza=es-ES|data=2016-01-28|url=https://www.fotogramas.es/fotogramas-de-plata/a13512285/fotogramas-de-plata-2015-marisa-paredes-premio-especial-homenaje/|aldizkaria=Fotogramas|sartze-data=2024-12-19}}</ref> eta ''Ohorezko Goya Saria''<ref>{{Erreferentzia|urtea=2018|izenburua=Marisa Paredes Premios Goya 2024|argitaletxea=Academia de Cine|hizkuntza=es|hizkuntza3=Y el Goya de Honor es para…|url=https://www.premiosgoya.com/los-goya/goyas-de-honor/marisa-paredes/|aldizkaria=www.premiosgoya.com|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, besteak beste.
== '''Biografia''' ==
=== Gaztaroa eta formakuntza ===
Erregimen frankistaren eraginpean bizitako haurtzaroak Marisa Paredesen bizitzan marka utzi du. Txiki-txikitatik argi utzi zuen interpretaziorako zaletasuna baina hamaika urterekin eskola utzi ostean, aitak mekanografia eskola batean apuntatu zuen. Ondoren Kontserbatorioan eta Arte Dramatikoko Eskolan ikasi eta hamasei urterekin hasi zen antzezlanean bira bat egiteko kontratatu zutenean.
=== Zinema: lehen rolak ===
[[1960|1960an]], debuta egin zuen zineman, [[José María Forqué]] zuzendariarekin, ''091 Policía al habla''<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=091, policía al habla (1960)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film463170.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> filmean paper txiki bat eginez. Pelikula haren ondoren beste asko etorri ziren: [[Jaime de Armiñán|Jaime de Armiñánen]] ''Carola de día, Carola de noche''<ref name=":4">{{Erreferentzia|izenburua=Carola de día, Carola de noche (1969)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film493533.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Juan de Orduña|Juan de Orduñaren]] ''La revoltosa''<ref name=":5">{{Erreferentzia|izenburua=La revoltosa (1968)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film236121.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Fernando Trueba|Fernando Truebaren]] ''Opera prima''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ópera prima (1980)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film454983.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Emilio Martínez-Lázaro|Emilio Martínez Lázaroren]] ''Sus años dorados''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sus años dorados (1980)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film718081.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Agustí Villaronga|Agustí Villarongaren]] ''Tras el cristal''<ref name=":6">{{Erreferentzia|izenburua=Tras el cristal (1986)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film657419.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Felipe Vega|Felipe Vegaren]] ''Mientras haya luz''<ref name=":7">{{Erreferentzia|izenburua=Mientras haya luz (1987)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film124928.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> edota [[Antonio Isasi-Isasmendi|Antonio Isasi-Isasmendiren]] ''El perro''<ref name=":8">{{Erreferentzia|izenburua=El perro (1976)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film346471.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>
=== "Almodovar neska" ===
[[1960ko hamarkada|1960ko hamarkadatik]] aurrera antzerki eta zinemako aktorea izan ondoren Paredesek paper bat izan zuen [[Pedro Almodóvar|Pedro Almodovarrek]] zuzendutako ''Entre tinieblas'' filmean 1983an. Hurrengo urtetan, paper nagusiak lortu zituen ''Tacones lejanos''<ref name=":9">{{Erreferentzia|izenburua=Tacones lejanos (1991)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film862392.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>'', La flor de mi secreto''<ref name=":10">{{Erreferentzia|izenburua=La flor de mi secreto (1995)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film865260.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref><sup>]</sup>eta ''Todo sobre mi madre''<ref name=":11">{{Erreferentzia|izenburua=Todo sobre mi madre (1999)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film374559.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> filmetan. Hiruretan interpretatzen dituen pertsonaiak ibilbide profesionalean arrakasta duten emakumeak dira (abeslaria, idazlea eta aktorea), baina zailtasun handiak dituzte beren bizitzako harreman pertsonaletan. Izan ere, maitasun-harreman horietan oso kapritxosoak eta krudelak dira senide eta lagunekin. Emakume indartsu gisa agertzen dira, baina harreman pertsonaletan huts egiten dute. ''La flor de mi secreto'' filmean egindako lanagatik [[Goya Sariak|Goya saria]] irabazteko hautagaia izan zen.<ref>{{Erreferentzia|urtea=1995|izenburua=La flor de mi secreto » Premios Goya 1995|argitaletxea=Academia de Cine|hizkuntza=es|url=https://www.premiosgoya.com/pelicula/la-flor-de-mi-secreto/|aldizkaria=www.premiosgoya.com|sartze-data=2024-12-19}}</ref> Almodovarrekin kolaboratzen jarraitu zuen ''Hable con ella''<ref name=":12">{{Erreferentzia|izenburua=Hable con ella (2002)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film780724.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> eta ''La piel que habito''<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=La piel que habito (2011)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film271066.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> filmetan. "Almodovar neska" bezala nazioarteko errekonozimendu zabala lortu zuen.
'''Nazioarteko proiekzioa'''
Almodovarrek zabaldu zizkion merkatu internazionaleko ateak, eta Europako zinemagintzako zuzendari ospetsuekin lan egiteko aukera izan zuen. [[Roberto Benigni|Roberto Benigniren]] ''La vida es bella''<ref name=":13">{{Erreferentzia|izenburua=La vida es bella (1997)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film594480.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> eta [[Arturo Ripstein|Arturo Ripsteinen]] ''Profundi Carmesí''<ref name=":14">{{Erreferentzia|izenburua=Profundo carmesí (1996)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film623257.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> bezalako ekoizpen enblematikoetan parte hartu zuen. Beste zuzendari batzuekin ere lan egin du, esaterako, Amos Gitaireakin ''Golem, l’esprit de l’exil'' filmean<ref name=":15">{{Erreferentzia|izenburua=Golem, el espíritu del exilio (1992)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film892932.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Daniel Schmidt|Daniel Schmidtekin]] ''Zwischensaison - Hors saison'' filmean<ref name=":16">{{Erreferentzia|izenburua=Fuera de temporada (1992)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film659001.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, Philipe Lioretekin ''Tombés du ciel'' filmean<ref name=":17">{{Erreferentzia|izenburua=En tránsito (1993)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film780632.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, Raoul Ruizekin ''Trois vies et une seule mort'' filmean<ref name=":18">{{Erreferentzia|izenburua=Tres vidas y una sola muerte (1996)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film547473.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> [[Marcello Mastroianni]] aktorearekin batera, [[Alain Tanner|Alain Tannerekin]] ''Jonás et Lila, à demain'' filmean<ref name=":19">{{Erreferentzia|izenburua=Jonás y Lila (1999)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film815505.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> Maria Sole Tognazzirekin ''L’uomo che ama'' filmean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El hombre que ama (2008)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film977893.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> Cristina Comencini ''Latin lover'' filmean<ref name=":2">{{Erreferentzia|izenburua=Mi familia italiana (2015)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film129266.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> [[Manoel de Oliveira|Manoel de Oliveirarekin]] ''Espelho mágico'' filmean<ref name=":3">{{Erreferentzia|izenburua=Espejo mágico (Espelho mágico) (2005)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film339212.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> [[Arturo Ripstein]] ''El coronel no tiene quien le escriba'' filmean<ref name=":20">{{Erreferentzia|izenburua=El coronel no tiene quien le escriba (1999)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film833762.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> edota [[Guillermo del Toro]] ''El espinazo del diablo'' filmean<ref name=":21">{{Erreferentzia|izenburua=El espinazo del diablo (2001)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film587044.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>
[[Fitxategi:Premios Goya 2020 - Marisa Paredes-2.jpg|thumb|300x300px]]
=== Zinema Akademiako presidentea ===
2000tik 2003ra, Espainiako Zinemaren Akademiako presidentea izan zen. Akademiaren garairik gatazkatsuenari aurre egin behar izan zion. Irakeko gerraren hasierako unean Espainiako zinemako profesionalak irmo azaldu ziren gerraren aurka, 2003ko Goya sarien galan.<ref>{{Erreferentzia|izena=Javier|abizena=Zurro|izenburua=20 años de los Goya del 'No a la guerra', la gala "histórica" que convirtió al PP en "el peor enemigo del cine español"|hizkuntza=es|data=2023-02-07|url=https://www.eldiario.es/premios-goya/20-anos-goya-no-guerra-gala-historica-convirtio-pp-peor-enemigo-cine-espanol_1_9932424.html|aldizkaria=ElDiario.es|sartze-data=2024-12-19}}</ref>
=== Militantzia politikoa ===
Bere presentzia publikoa militantziari eta aktibismoari oso lotuta egon da azken urteotan. Aktorea bere bizitza osoan politikoki esanguratsu egin den emakume ezkertiarra izan da. [[Feminismo|Feminismoa]] eta [[Giza eskubideak|giza eskubideen]] aldeko borroka izan ditu beti hizpide hainbat manifestazio eta aldarrikapenenetan parte hartuz. Esaterako Palestinako auziaren alde: "Lotsagarria da gizateriarentzat, eskandalua, genozidioa, eta kalera atera behar da, oihu egin behar da", aldarrikatu izan du.
=== Heriotza ===
[[2024|2024ko]] [[Abenduaren 17|abenduaren 17an]] gaizki sentitzen zela adierazi zuen, eta Fundación Jiménez Díaz Unibertsitate Ospitalean ingresatu zuten. Ordu batzuk geroago hil zen, bihotz-biriketako geldialdi baten ondorioz. 78 urte zituen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Marisa Paredes aktorea hil da|hizkuntza=eu|data=2024-12-17|url=https://www.eitb.eus/eu/kultura/zinema/osoa/9652335/marisa-paredes-aktorea-hil-da/|aldizkaria=EITB|sartze-data=2024-12-19}}</ref>
== Filmografia ==
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 2|
*''091 Policía al habla ([[1960]])<ref name=":0" />''
*''Los económicamente débiles ([[1960]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Los económicamente débiles (1960)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film323150.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>''
*''Canción de cuna ([[1961]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Canción de cuna (1961)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film724418.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>''
*''Gritos en la noche ([[1962]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gritos en la noche (1962)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film158579.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>''
*''Llegar a más ([[1963]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Llegar a más (1963)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film140658.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>''
*''El mundo sigue ([[1965]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El mundo sigue (1965)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film505862.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''La tía de Carlos en mini-falda ([[1966]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La tía de Carlos en minifalda (1967)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film324523.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Tinto con amor ([[1968]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tinto con amor (1968)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film377595.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Réquiem para el gringo ([[1968]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Réquiem para el gringo (1968)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film138629.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''No disponible ([[1968]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=No disponible (1968)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film243300.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''El señorito y las seductoras ([[1969]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El señorito y las seductoras (1969)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film475369.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''La Revoltosa ([[1969]])<ref name=":5" />''
*''Carola de día, Carola de noche ([[1969]])<ref name=":4" />''
*''Fray Dólar ([[1970]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Fray Dólar (1970)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film829456.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Pastel de sangre ([[1971]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Pastel de sangre (1971)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film282309.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Goya, historia de una soledad ([[1971]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goya, historia de una soledad (1971)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film694053.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Larga noche de julio ([[1974]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Larga noche de julio (1974)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film239078.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''El perro ([[1976]])<ref name=":8" />''
*''Sus años dorados ([[1980]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sus años dorados (1980)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film718081.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Ópera prima ([[1980]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ópera prima (1980)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film454983.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''[[Entre tinieblas]]'' ([[1983]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Entre tinieblas (1983)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film457876.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
*[[Las bicicletas son para el verano (filma)|''Las bicicletas son para el verano'']] ''([[1984]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Las bicicletas son para el verano (1984)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film935939.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Delirios de amor ([[1986]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Delirios de amor (TV) (1986)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film602464.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Tata mía ([[1986]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tata mía (1986)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film293953.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Cara de acelga ([[1987]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Cara de acelga (1986)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film672640.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Tras el cristal ([[1987]])<ref name=":6" />''
*''Mientras haya luz ([[1987]])<ref name=":7" />''
*''Tu novia está loca ([[1988]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tu novia está loca (1988)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film798390.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Continental'' ([[1990]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Continental (1990)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film598867.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
*[[Tacones lejanos|''Tacones lejanos'']] ''([[1991]])<ref name=":9" />''
*''Golem, l'esprit de l'exil ([[1992]])<ref name=":15" />''
*''La última respuesta ([[1992]])<ref>{{Erreferentzia|izena=Miguel|abizena=Olid|izenburua=La última respuesta|argitaletxea=Miguel Olid|data=1992-07-05|url=https://www.imdb.com/es-es/title/tt0429284/|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Zwischensaison ([[1992]])<ref name=":16" />''
*''La reina anónima ([[1992]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La reina anónima (1992)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film607979.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Tierno verano de lujurias y azoteas ([[1993]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tierno verano de lujurias y azoteas (1992)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film167284.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Tombés du ciel ([[1993]])<ref name=":17" />''
*''La nave de los locos'' ([[1995]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La nave de los locos (1995)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film651544.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
*[[La flor de mi secreto|''La flor de mi secreto'']] ''([[1995]])<ref name=":10" />''
*''Trois vies & une seule mort ([[1996]])<ref name=":18" />''
*''Cronaca di un amore violato ([[1996]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Diario de un amor violado (1995)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film723608.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Profundo Carmesí ([[1996]])<ref name=":14" />''
*''Docteur Chance'' ([[1997]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Doctor Chance (1997)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film295897.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
*[[La vita è bella|''La vita è bella'']] ''([[1997]])<ref name=":13" />''
*''Señores de Gardenia ([[1998]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Señores de Gardenia (C) (1998)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film775166.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Le serpent a mangé la grenouille ([[1998]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=¡A trabajar! (1998)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film838795.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Talk of Angels'' ([[1998]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Pasiones rotas (1998)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film995294.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* [[Todo sobre mi madre|''Todo sobre mi madre'']] ''([[1999]])<ref name=":11" />''
* ''El coronel no tiene quien le escriba ([[1999]])<ref name=":20" />''
* ''Jonas et Lila, à demain'' ([[1999]])<ref name=":19" />
* [[El espinazo del diablo|''El espinazo del diablo'']] ''([[2001]])<ref name=":21" />''
* ''Salvajes ([[2001]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Salvajes (2001)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film554335.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* [[Hable con ella|''Hable con ella'']] ''([[2002]])<ref name=":12" />''
* ''Una preciosa puesta de sol ([[2003]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Una preciosa puesta de sol (2003)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film828648.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Dans le rouge du couchant'' ([[2003]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Crepúsculo rojo (2003)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film277254.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* [[Neguko eguzki hotza|''Neguko eguzki hotza'']] ''([[2004]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Neguko eguzki hotza|hizkuntza=eu|url=https://www.eitb.eus/eu/kultura/zinema-euskaraz/osoa/795353/Neguko-eguzki-hotza/|aldizkaria=EITB|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Reinas ([[2005]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Reinas (2005)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film611777.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''O Espelho Mágico ([[2005]])<ref name=":3" />''
* ''Four Last Songs ([[2006]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Cuatro últimas canciones (Mallorca's Song) (2007)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film308013.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''El camino de Ana ([[2007]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El camino de Ana (C) (2007)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film275897.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Después de la lluvia ([[2007]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Después de la lluvia (TV) (2007)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film639186.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''L'Uomo che ama ([[2008]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El hombre que ama (2008)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film977893.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''1ª vez 16 mm ([[2008]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=1ª Vez 16 mm (2008)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film466039.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Los caminos de la memoria ([[2009]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Los caminos de la memoria (2009)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film390959.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''El dios de madera ([[2010]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El dios de madera (2010)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film392432.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''[[Felipe y Letizia]]'' ([[2010]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Felipe y Letizia (Miniserie de TV) (2010)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film200769.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* [[La piel que habito|''La piel que habito'']] ''([[2011]])<ref name=":1" />''
* ''Traumland'' ([[2013]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Traumland (2013)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film348554.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Mi familia italiana'' ([[2015]])<ref name=":2" />
* ''Petra'' ([[2018]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Petra (2018)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film829928.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''A pesar de todo'' ([[2019]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=A pesar de todo (2019)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film962939.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''El sueño del califa'' ([[2019]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El sueño del caimán (2000)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film739388.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Las cartas perdidas'' ([[2021]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Las cartas perdidas (2021)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film652575.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''El viaje de Julieta'' ([[2022]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El viaje de Julieta (2022)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film526650.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Mucha mierda'' ([[2024]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Mucha mierda (2024)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film533768.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Avetimología'' ([[2024]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Avetimología (C) (2024)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film785109.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Emergency Exit'' ([[2025]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Emergency Exit (2025)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film739140.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|2}}
[[Kategoria:Madrilgo aktoreak]]
[[Kategoria:Ohorezko Goya sariaren irabazleak]]
[[Kategoria:Madrildarrak]]
[[Kategoria:Madrilen hildakoak]]
{{bizialdia|1946ko|2024ko|Paredes, Marisa}}
demkn09cvalv6rnoh70vc4ys5ujwzwl
10006127
10005933
2024-12-20T17:50:07Z
Kaletrosa~eswiki
93330
/* Filmografia */
10006127
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''María Luisa Paredes Bartolomé''' ([[Madril]], [[1946|1946ko]] [[Apirilaren 3|apirilaren 3a]] – ''[[ibidem]]'', [[2024|2024ko]] [[Abenduaren 17|abenduaren 17a]]) Marisa Paredes izenez ezaguna, antzerkian eta zineman ibilbide nabarmena izan zuen aktore [[Espainiar|espainiarra]] izan zen, [[Frantzia|Frantzian]], [[Mexiko|Mexikon]] eta [[Italia|Italian]] ere jardun zuen. Bere belaunaldiko aktore garrantzitsuenetako bat da. Europako zinemako zuzendari garrantzitsuenekin 75 filmetan, 80 telebista-fikziotan eta 15 antzezlanetan parte hartu zuen. Bere lanagatik sari ugari irabazi zituen: ''Zinematografia Sari Nazionala''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Premio Nacional de Cinematografía|hizkuntza=ca|data=2014-05-12|url=http://va.www.mcu.es/premios/nacionales/NacionalCinematografiaPremiados.html|aldizkaria=va.www.mcu.es|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, ''Paris Hiriko Vermeil Domina Handia''<ref>{{Erreferentzia|abizena=RTVE.es/EFE|izenburua=Marisa Paredes recibe la más alta distinción del Ayuntamiento de París|hizkuntza=es|data=2010-03-09|url=https://www.rtve.es/noticias/20100309/marisa-paredes-recibe-la-mas-alta-distincion-del-ayuntamiento-de-paris/323109.shtml|aldizkaria=RTVE.es|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, ''Zilarrezko Fotogramas'' saria sei aldiz<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Fotogramas de Plata 2015: Marisa Paredes, Premio Especial Homenaje|hizkuntza=es-ES|data=2016-01-28|url=https://www.fotogramas.es/fotogramas-de-plata/a13512285/fotogramas-de-plata-2015-marisa-paredes-premio-especial-homenaje/|aldizkaria=Fotogramas|sartze-data=2024-12-19}}</ref> eta ''Ohorezko Goya Saria''<ref>{{Erreferentzia|urtea=2018|izenburua=Marisa Paredes Premios Goya 2024|argitaletxea=Academia de Cine|hizkuntza=es|hizkuntza3=Y el Goya de Honor es para…|url=https://www.premiosgoya.com/los-goya/goyas-de-honor/marisa-paredes/|aldizkaria=www.premiosgoya.com|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, besteak beste.
== '''Biografia''' ==
=== Gaztaroa eta formakuntza ===
Erregimen frankistaren eraginpean bizitako haurtzaroak Marisa Paredesen bizitzan marka utzi du. Txiki-txikitatik argi utzi zuen interpretaziorako zaletasuna baina hamaika urterekin eskola utzi ostean, aitak mekanografia eskola batean apuntatu zuen. Ondoren Kontserbatorioan eta Arte Dramatikoko Eskolan ikasi eta hamasei urterekin hasi zen antzezlanean bira bat egiteko kontratatu zutenean.
=== Zinema: lehen rolak ===
[[1960|1960an]], debuta egin zuen zineman, [[José María Forqué]] zuzendariarekin, ''091 Policía al habla''<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=091, policía al habla (1960)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film463170.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> filmean paper txiki bat eginez. Pelikula haren ondoren beste asko etorri ziren: [[Jaime de Armiñán|Jaime de Armiñánen]] ''Carola de día, Carola de noche''<ref name=":4">{{Erreferentzia|izenburua=Carola de día, Carola de noche (1969)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film493533.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Juan de Orduña|Juan de Orduñaren]] ''La revoltosa''<ref name=":5">{{Erreferentzia|izenburua=La revoltosa (1968)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film236121.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Fernando Trueba|Fernando Truebaren]] ''Opera prima''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ópera prima (1980)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film454983.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Emilio Martínez-Lázaro|Emilio Martínez Lázaroren]] ''Sus años dorados''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sus años dorados (1980)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film718081.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Agustí Villaronga|Agustí Villarongaren]] ''Tras el cristal''<ref name=":6">{{Erreferentzia|izenburua=Tras el cristal (1986)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film657419.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Felipe Vega|Felipe Vegaren]] ''Mientras haya luz''<ref name=":7">{{Erreferentzia|izenburua=Mientras haya luz (1987)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film124928.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> edota [[Antonio Isasi-Isasmendi|Antonio Isasi-Isasmendiren]] ''El perro''<ref name=":8">{{Erreferentzia|izenburua=El perro (1976)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film346471.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>
=== "Almodovar neska" ===
[[1960ko hamarkada|1960ko hamarkadatik]] aurrera antzerki eta zinemako aktorea izan ondoren Paredesek paper bat izan zuen [[Pedro Almodóvar|Pedro Almodovarrek]] zuzendutako ''Entre tinieblas'' filmean 1983an. Hurrengo urtetan, paper nagusiak lortu zituen ''Tacones lejanos''<ref name=":9">{{Erreferentzia|izenburua=Tacones lejanos (1991)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film862392.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>'', La flor de mi secreto''<ref name=":10">{{Erreferentzia|izenburua=La flor de mi secreto (1995)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film865260.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref><sup>]</sup>eta ''Todo sobre mi madre''<ref name=":11">{{Erreferentzia|izenburua=Todo sobre mi madre (1999)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film374559.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> filmetan. Hiruretan interpretatzen dituen pertsonaiak ibilbide profesionalean arrakasta duten emakumeak dira (abeslaria, idazlea eta aktorea), baina zailtasun handiak dituzte beren bizitzako harreman pertsonaletan. Izan ere, maitasun-harreman horietan oso kapritxosoak eta krudelak dira senide eta lagunekin. Emakume indartsu gisa agertzen dira, baina harreman pertsonaletan huts egiten dute. ''La flor de mi secreto'' filmean egindako lanagatik [[Goya Sariak|Goya saria]] irabazteko hautagaia izan zen.<ref>{{Erreferentzia|urtea=1995|izenburua=La flor de mi secreto » Premios Goya 1995|argitaletxea=Academia de Cine|hizkuntza=es|url=https://www.premiosgoya.com/pelicula/la-flor-de-mi-secreto/|aldizkaria=www.premiosgoya.com|sartze-data=2024-12-19}}</ref> Almodovarrekin kolaboratzen jarraitu zuen ''Hable con ella''<ref name=":12">{{Erreferentzia|izenburua=Hable con ella (2002)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film780724.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> eta ''La piel que habito''<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=La piel que habito (2011)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film271066.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> filmetan. "Almodovar neska" bezala nazioarteko errekonozimendu zabala lortu zuen.
'''Nazioarteko proiekzioa'''
Almodovarrek zabaldu zizkion merkatu internazionaleko ateak, eta Europako zinemagintzako zuzendari ospetsuekin lan egiteko aukera izan zuen. [[Roberto Benigni|Roberto Benigniren]] ''La vida es bella''<ref name=":13">{{Erreferentzia|izenburua=La vida es bella (1997)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film594480.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> eta [[Arturo Ripstein|Arturo Ripsteinen]] ''Profundi Carmesí''<ref name=":14">{{Erreferentzia|izenburua=Profundo carmesí (1996)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film623257.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> bezalako ekoizpen enblematikoetan parte hartu zuen. Beste zuzendari batzuekin ere lan egin du, esaterako, Amos Gitaireakin ''Golem, l’esprit de l’exil'' filmean<ref name=":15">{{Erreferentzia|izenburua=Golem, el espíritu del exilio (1992)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film892932.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, [[Daniel Schmidt|Daniel Schmidtekin]] ''Zwischensaison - Hors saison'' filmean<ref name=":16">{{Erreferentzia|izenburua=Fuera de temporada (1992)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film659001.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, Philipe Lioretekin ''Tombés du ciel'' filmean<ref name=":17">{{Erreferentzia|izenburua=En tránsito (1993)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film780632.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>, Raoul Ruizekin ''Trois vies et une seule mort'' filmean<ref name=":18">{{Erreferentzia|izenburua=Tres vidas y una sola muerte (1996)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film547473.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> [[Marcello Mastroianni]] aktorearekin batera, [[Alain Tanner|Alain Tannerekin]] ''Jonás et Lila, à demain'' filmean<ref name=":19">{{Erreferentzia|izenburua=Jonás y Lila (1999)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film815505.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> Maria Sole Tognazzirekin ''L’uomo che ama'' filmean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El hombre que ama (2008)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film977893.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> Cristina Comencini ''Latin lover'' filmean<ref name=":2">{{Erreferentzia|izenburua=Mi familia italiana (2015)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film129266.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> [[Manoel de Oliveira|Manoel de Oliveirarekin]] ''Espelho mágico'' filmean<ref name=":3">{{Erreferentzia|izenburua=Espejo mágico (Espelho mágico) (2005)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film339212.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> [[Arturo Ripstein]] ''El coronel no tiene quien le escriba'' filmean<ref name=":20">{{Erreferentzia|izenburua=El coronel no tiene quien le escriba (1999)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film833762.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref> edota [[Guillermo del Toro]] ''El espinazo del diablo'' filmean<ref name=":21">{{Erreferentzia|izenburua=El espinazo del diablo (2001)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film587044.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>
[[Fitxategi:Premios Goya 2020 - Marisa Paredes-2.jpg|thumb|300x300px]]
=== Zinema Akademiako presidentea ===
2000tik 2003ra, Espainiako Zinemaren Akademiako presidentea izan zen. Akademiaren garairik gatazkatsuenari aurre egin behar izan zion. Irakeko gerraren hasierako unean Espainiako zinemako profesionalak irmo azaldu ziren gerraren aurka, 2003ko Goya sarien galan.<ref>{{Erreferentzia|izena=Javier|abizena=Zurro|izenburua=20 años de los Goya del 'No a la guerra', la gala "histórica" que convirtió al PP en "el peor enemigo del cine español"|hizkuntza=es|data=2023-02-07|url=https://www.eldiario.es/premios-goya/20-anos-goya-no-guerra-gala-historica-convirtio-pp-peor-enemigo-cine-espanol_1_9932424.html|aldizkaria=ElDiario.es|sartze-data=2024-12-19}}</ref>
=== Militantzia politikoa ===
Bere presentzia publikoa militantziari eta aktibismoari oso lotuta egon da azken urteotan. Aktorea bere bizitza osoan politikoki esanguratsu egin den emakume ezkertiarra izan da. [[Feminismo|Feminismoa]] eta [[Giza eskubideak|giza eskubideen]] aldeko borroka izan ditu beti hizpide hainbat manifestazio eta aldarrikapenenetan parte hartuz. Esaterako Palestinako auziaren alde: "Lotsagarria da gizateriarentzat, eskandalua, genozidioa, eta kalera atera behar da, oihu egin behar da", aldarrikatu izan du.
=== Heriotza ===
[[2024|2024ko]] [[Abenduaren 17|abenduaren 17an]] gaizki sentitzen zela adierazi zuen, eta Fundación Jiménez Díaz Unibertsitate Ospitalean ingresatu zuten. Ordu batzuk geroago hil zen, bihotz-biriketako geldialdi baten ondorioz. 78 urte zituen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Marisa Paredes aktorea hil da|hizkuntza=eu|data=2024-12-17|url=https://www.eitb.eus/eu/kultura/zinema/osoa/9652335/marisa-paredes-aktorea-hil-da/|aldizkaria=EITB|sartze-data=2024-12-19}}</ref>
== Filmografia ==
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
*''091 Policía al habla ([[1960]])<ref name=":0" />''
*''Los económicamente débiles ([[1960]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Los económicamente débiles (1960)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film323150.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>''
*''Canción de cuna ([[1961]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Canción de cuna (1961)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film724418.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>''
*''Gritos en la noche ([[1962]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gritos en la noche (1962)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film158579.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>''
*''Llegar a más ([[1963]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Llegar a más (1963)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film140658.html|sartze-data=2024-12-19}}</ref>''
*''El mundo sigue ([[1965]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El mundo sigue (1965)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film505862.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''La tía de Carlos en mini-falda ([[1966]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La tía de Carlos en minifalda (1967)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film324523.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Tinto con amor ([[1968]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tinto con amor (1968)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film377595.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Réquiem para el gringo ([[1968]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Réquiem para el gringo (1968)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film138629.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''No disponible ([[1968]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=No disponible (1968)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film243300.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''El señorito y las seductoras ([[1969]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El señorito y las seductoras (1969)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film475369.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''La Revoltosa ([[1969]])<ref name=":5" />''
*''Carola de día, Carola de noche ([[1969]])<ref name=":4" />''
*''Fray Dólar ([[1970]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Fray Dólar (1970)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film829456.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Pastel de sangre ([[1971]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Pastel de sangre (1971)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film282309.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Goya, historia de una soledad ([[1971]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goya, historia de una soledad (1971)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film694053.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Larga noche de julio ([[1974]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Larga noche de julio (1974)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film239078.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''El perro ([[1976]])<ref name=":8" />''
*''Sus años dorados ([[1980]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sus años dorados (1980)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film718081.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Ópera prima ([[1980]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ópera prima (1980)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film454983.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''[[Entre tinieblas]]'' ([[1983]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Entre tinieblas (1983)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film457876.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
*[[Las bicicletas son para el verano (filma)|''Las bicicletas son para el verano'']] ''([[1984]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Las bicicletas son para el verano (1984)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film935939.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Delirios de amor ([[1986]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Delirios de amor (TV) (1986)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film602464.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Tata mía ([[1986]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tata mía (1986)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film293953.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Cara de acelga ([[1987]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Cara de acelga (1986)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film672640.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Tras el cristal ([[1987]])<ref name=":6" />''
*''Mientras haya luz ([[1987]])<ref name=":7" />''
*''Tu novia está loca ([[1988]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tu novia está loca (1988)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film798390.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Continental'' ([[1990]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Continental (1990)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film598867.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
*[[Tacones lejanos|''Tacones lejanos'']] ''([[1991]])<ref name=":9" />''
*''Golem, l'esprit de l'exil ([[1992]])<ref name=":15" />''
*''La última respuesta ([[1992]])<ref>{{Erreferentzia|izena=Miguel|abizena=Olid|izenburua=La última respuesta|argitaletxea=Miguel Olid|data=1992-07-05|url=https://www.imdb.com/es-es/title/tt0429284/|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Zwischensaison ([[1992]])<ref name=":16" />''
*''La reina anónima ([[1992]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La reina anónima (1992)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film607979.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Tierno verano de lujurias y azoteas ([[1993]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tierno verano de lujurias y azoteas (1992)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film167284.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Tombés du ciel ([[1993]])<ref name=":17" />''
*''La nave de los locos'' ([[1995]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La nave de los locos (1995)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film651544.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
*[[La flor de mi secreto|''La flor de mi secreto'']] ''([[1995]])<ref name=":10" />''
*''Trois vies & une seule mort ([[1996]])<ref name=":18" />''
*''Cronaca di un amore violato ([[1996]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Diario de un amor violado (1995)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film723608.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
*''Profundo Carmesí ([[1996]])<ref name=":14" />''
*''Docteur Chance'' ([[1997]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Doctor Chance (1997)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film295897.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
*[[La vita è bella|''La vita è bella'']] ''([[1997]])<ref name=":13" />''
*''Señores de Gardenia ([[1998]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Señores de Gardenia (C) (1998)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film775166.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Le serpent a mangé la grenouille ([[1998]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=¡A trabajar! (1998)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film838795.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Talk of Angels'' ([[1998]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Pasiones rotas (1998)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film995294.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* [[Todo sobre mi madre|''Todo sobre mi madre'']] ''([[1999]])<ref name=":11" />''
* ''El coronel no tiene quien le escriba ([[1999]])<ref name=":20" />''
* ''Jonas et Lila, à demain'' ([[1999]])<ref name=":19" />
* [[El espinazo del diablo|''El espinazo del diablo'']] ''([[2001]])<ref name=":21" />''
* ''Salvajes ([[2001]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Salvajes (2001)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film554335.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* [[Hable con ella|''Hable con ella'']] ''([[2002]])<ref name=":12" />''
* ''Una preciosa puesta de sol ([[2003]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Una preciosa puesta de sol (2003)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film828648.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Dans le rouge du couchant'' ([[2003]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Crepúsculo rojo (2003)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film277254.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* [[Neguko eguzki hotza|''Neguko eguzki hotza'']] ''([[2004]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Neguko eguzki hotza|hizkuntza=eu|url=https://www.eitb.eus/eu/kultura/zinema-euskaraz/osoa/795353/Neguko-eguzki-hotza/|aldizkaria=EITB|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Reinas ([[2005]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Reinas (2005)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film611777.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''O Espelho Mágico ([[2005]])<ref name=":3" />''
* ''Four Last Songs ([[2006]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Cuatro últimas canciones (Mallorca's Song) (2007)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film308013.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''El camino de Ana ([[2007]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El camino de Ana (C) (2007)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film275897.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Después de la lluvia ([[2007]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Después de la lluvia (TV) (2007)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film639186.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''L'Uomo che ama ([[2008]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El hombre que ama (2008)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film977893.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''1ª vez 16 mm ([[2008]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=1ª Vez 16 mm (2008)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film466039.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''Los caminos de la memoria ([[2009]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Los caminos de la memoria (2009)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film390959.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''El dios de madera ([[2010]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El dios de madera (2010)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film392432.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>''
* ''[[Felipe y Letizia]]'' ([[2010]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Felipe y Letizia (Miniserie de TV) (2010)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film200769.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* [[La piel que habito|''La piel que habito'']] ''([[2011]])<ref name=":1" />''
* ''Traumland'' ([[2013]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Traumland (2013)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film348554.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Mi familia italiana'' ([[2015]])<ref name=":2" />
* ''Petra'' ([[2018]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Petra (2018)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film829928.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''A pesar de todo'' ([[2019]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=A pesar de todo (2019)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film962939.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''El sueño del califa'' ([[2019]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El sueño del caimán (2000)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film739388.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Las cartas perdidas'' ([[2021]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Las cartas perdidas (2021)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film652575.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''El viaje de Julieta'' ([[2022]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El viaje de Julieta (2022)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film526650.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Mucha mierda'' ([[2024]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Mucha mierda (2024)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film533768.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Avetimología'' ([[2024]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Avetimología (C) (2024)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film785109.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Emergency Exit'' ([[2025]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Emergency Exit (2025)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/film739140.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>}}
== Antzerkia ==
* ''El apagón'' (1968), de [[:es:Peter_Shaffer|Peter Shaffer]].<ref>[http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/1968/01/10/004.html Cartel de ''El apagón'']. [[Diario ABC]]. 10 de enero de 1968. Visto el 14 de abril de 2011</ref>
* ''[[:es:Ligazón_(teatro)|Ligazón]]'' (1969).
* ''[[:es:English_Spoken|English Spoken]]'' (1968) de [[:es:Lauro_Olmo|Lauro Olmo]].<ref>{{cita web|url=http://dspace.uah.es/jspui/bitstream/10017/4545/1/El%20Teatro%20de%20Lauro%20Olmo.pdf|título=El teatro de Lauro Olmo|editor=Ricardo Doménech|idioma=|fecha=|fechaacceso=5 de mayo de 2011|urlarchivo=https://web.archive.org/web/20120412173352/http://dspace.uah.es/jspui/bitstream/10017/4545/1/El%20Teatro%20de%20Lauro%20Olmo.pdf|fechaarchivo=12 de abril de 2012}}</ref>
* ''[[:es:El_embrujado|El embrujado]]'' (1969).
* ''[[:es:La_estrella_de_Sevilla|La estrella de Sevilla]]'' (1970), de [[:es:Lope_de_Vega|Lope de Vega]].
* ''[[:es:El_engañao|El engañao]]'' (1981), de [[:es:José_Martín_Recuerda|José Martín Recuerda]].<ref>{{cita web|url=http://www.elpais.com/articulo/cultura/Demasiado/esfuerzo/elpepicul/19810215elpepicul_6/Tes|título=''Crítica Teatro: "El engañao"''|editor=[[Eduardo Haro Tecglen]], [[El País]]|idioma=|fecha=15 de febrero de 1981|fechaacceso=15 de mayo de 2011}}</ref>
* ''[[:es:Las_criadas|Las criadas]]'' (1983), de [[:es:Jean_Genet|Jean Genet]].
* ''[[:es:La_gata_sobre_el_tejado_de_zinc_(obra_de_teatro)|La gata sobre el tejado de zinc]]'' (1984).
* ''Orquídeas a la luz de la luna'' (1988).
* ''Los bosques de Nyx'' (1994).
* ''[[:es:Hamlet|Hamlet]]'' (2006).
* ''Sonata de otoño'' (2008).
* ''[[:es:El_cojo_de_Inishmaan|El cojo de Inishmaan]]'' (2013-2014).
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|2}}
[[Kategoria:Madrilgo aktoreak]]
[[Kategoria:Ohorezko Goya sariaren irabazleak]]
[[Kategoria:Madrildarrak]]
[[Kategoria:Madrilen hildakoak]]
{{bizialdia|1946ko|2024ko|Paredes, Marisa}}
a1l792sxmocb4cpu5ns0one3mdyafnk
Javier Hormaza
0
719815
10006283
9990421
2024-12-21T02:52:36Z
Daeri
16654
/* Kanpo estekak */
10006283
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Javier Hormaza Garai''' ([[Getxo]], [[1944]]ko [[azaroaren 29]]a) bizkaitar futbolari ohia da, aurrelari moduan aritzen zena.
== Ibilbidea ==
{|align="center" bgcolor="#f7f8ff" cellpadding="3" cellspacing="0" border="1" style="font-size: 95%; border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;" width=50%
|- align=center bgcolor=#DDDDDD style="color:black;"
!Kluba
!Urteak
!Partida(k)
!Gol(ak)
|-align=center
|[[Getxoko Arenas]]
|1964-1965
|
|
|-align=center
|[[Athletic|Athletic Club]]
|1965-1969
|32
|13
|-align=center
|[[Bilbao Athletic]]
|1969-1970
|23
|4
|-align=center
|AD Ceuta
|1970-1971
|
|21
|-align=center
|[[Levante UD]]
|1972-1973
|
|
|}
== Kanpo estekak ==
[[Fitxategi:Partido_de_fútbol_entre_la_Real_Sociedad_y_el_Atlético_de_Bilbao_en_el_campo_de_Atotxa_(5_de_5)_-_Fondo_Marín-Kutxa_Fototeka.jpg|ezkerrera|thumb|300x300px|Zutik: [[Jose Angel Iribar|Iribar]], [[Juan María Zorriketa|Zorriketa]], [[Jose Maria Orue|Orue]], [[Luis Maria Etxeberria|Etxeberria]], [[Jesus Aranguren|Aranguren]], [[Koldo Agirre|Agirre]]; Behean: [[Iñaki Sáez|Sáez]], [[José María Argoitia|Argoitia]], [[Javier Hormaza|Hormaza,]] Uriarte, eta [[Pedro Lavín|Lavín]] ([[Atotxako futbol zelaia|Atotxa]], 1965).]]
{{bizialdia|1944ko||Hormaza, Javier}}
{{biografia zirriborroa|Bizkaia}}
[[Kategoria:Getxoztarrak]]
[[Kategoria:Bizkaiko gizon futbolariak]]
[[Kategoria:Getxoko Arenasko futbolariak]]
[[Kategoria:Levante UDko futbolariak]]
[[Kategoria:Athleticeko futbolariak 1960ko hamarkadan]]
[[Kategoria:Bilbao Athleticeko futbolariak]]
ag8vt9i9juxocb2zwhyqy6h1r1hd67o
Wikiproiektu:WikiEmakume/Eginak
102
726182
10006087
10004556
2024-12-20T17:19:54Z
Mentxuwiki
61255
/* 2024 */
10006087
wikitext
text/x-wiki
== Emakumeak ==
=== 2017 ===
{{zutabeak|kopurua=4|
# [[Virginie Despentes]]
# [[Zaida Fernández]]
# [[Ianire Estébanez]]
# [[June Fernández]]
# [[Marian Moreno]]
# [[Berdintasunerako Emakunde Saria]]
# [[Marta Macho Stadler]]
# [[Marina Garcés]]
# [[Maria Mercè Marçal]]
# [[Pilar Barandiaran Barandiaran]]
# [[Anne Sexton]]
# [[Ingeborg Bachmann]]
# [[Rebecca Solnit]]
# [[Audre Lorde]]
# [[Nijole Miliauskaite]]
# [[Birgit Vanderbeke]]
# [[Hilma af Klint]]
# [[Nina Paley]]
# [[Alfonsina Storni]]
# [[Asunción García Asarta]]
# [[Assata Shakur]]
# [[Monique Wittig]]
# [[Judith Butler]]
# [[Usoa Zumeta]]
# [[Silvia Federici]]
# [[Marcela Lagarde]]
# [[Eve Ensler]]
# [[Nazik al-Malaika]]
# [[Grace Paley]]
# [[Alice Nkom]]
# [[Nancy Fraser]]
# [[Josebe Iturrioz]]
# [[Brigitte Engerer]]
# [[Kate Millett]]
# [[Isabel Villanueva]]
# [[Vanessa Bell]]
# [[Françoise d'Eaubonne]]
# [[Yayo Herrero]]
# [[Rita Segato]]
# [[Sofía Gala Castiglione]]
# [[Anahí Berneri]]
# [[Remedios Zafra]]
# [[Mercedes Kareaga]]
# [[Cynthia Ozick]]
# [[Udane Juaristi]]
# [[Gerda Lerner]]
# [[Joan Clarke]]
# [[Karmele Saint-Martin]]
# [[Iolanda Zúñiga]]
# [[Ainhoa Santamaría]]
# [[Edurne Larraza]]
}}
=== 2018 ===
{{zutabeak|kopurua=4|
# [[Celeste Caeiro]]
# [[Maitena Monroy]]
# [[Iratxe Fresneda]]
# [[Donna Haraway]]
# [[Conny Beyreuther]]
# [[Amelia Barquín]]
# [[Andresa Portugal (murala)|Andresa Portugal]]
# [[Iratxe Retolaza Gutierrez|Iratxe Retolaza]]
# [[Marina Aoiz]]
# [[Concepcion Gangoiti]]
# [[Blanca Fernández Viguera]]
# [[Marian Arregi]]
# [[Amber Case]]
# [[SC Natzab]]
# [[7menos20]]
# [[Pikarrai]]
# [[Inmaculada Mujika]]
# [[Hanan Al Hroub]]
# [[Miren Ortubay Fuentes]]
# [[Halina Birenbaum]]
# [[Nerea Barjola]]
# [[Aixa de la Cruz]]
# [[Eva Lopez de Arroyabe]]
# [[Maite Asensio Lozano]]
# [[Karmele Igartua Bengoa]]
# [[Maria Dolores Juliano]]
# [[Arantza Campos Rubio]]
# [[Arantxa Elizondo Lopetegi]]
# [[Concepción Jaramillo Guijarro]]
# [[Maite Goñi]]
# [[Garbiñe Larralde]]
# [[Euskal Herriko Batukada Feministak]]
# [[Uxue Fraile Azpeitia]]
# [[Yolanda Urarte]]
# [[Paquita Sáenz de Urturi]]
# [[María Dolores Juliano]]
# [[Consuelo Gallastegi]] maistra
# [[Maria Jesus Ibaseta]] maistra
# [[Mercedes Kareaga]] gizarte ekintzailea
# [[Concepcion Gangoiti]] maistra
# [[Lunes Lilas]] kolektibo feminista
# [[María Dolores Juliano]] antropologo sozial feminista
# [[Coral Herrera]]
# [[Dolors Reig]]
# [[Andrea Momoitio]]
# [[Pikara Magazine]]
# [[Feministaldia]]
# [[Wen-Do]]
# [[Amaia Perez Orozco]]
# [[Nerea Balda]]
# [[Clara Peya]]
}}
=== 2019 ===
{{zutabeak|kopurua=4|
# [[Lucía Artazcoz Lazcano]]
# [[Miren Egaña Goya]]
# [[Brigitte Vasallo]]
# [[Amal Ramsis]]
# [[Maria Biskarret]]
# [[María Lacunza Ezcurra]]
# [[Iosune Murillo]]
# [[Amelia Tiganus]]
# [[Mona Eltahawy]]
# [[Sadie Plant]]
# [[Joy Buolamwini]]
# [[Carmen Ruiz Repullo]]
# [[Genero arrakala digital]]
# [[Lorena Fernández Álvarez]]
# [[Amaia Alvarez Uria]]
# [[Yolanda Jubeto Ruiz]]
}}
=== 2020 ===
{{zutabeak|kopurua=4|
# [[Aintzane Galardi]]
# [[Begoña Zabala]]
# [[Adela Turin]]
# [[La Kora]]
# [[Ziberfeminismo]]
# [[Oihane Iraguen]]
# [[Beatriz Gimeno]]
# [[Iruña Cormenzana]]
# [[María Galindo]]
# [[Miquel Missé]]
# [[Karfania]]
# [[Hortentsia (hizlaria)]]
# [[Terentzia]]
# [[VNS Matrix]]
# [[Lisistrata]]
# [[Sahatsa Jauregi]]
# [[Maritxu Viscarret]]
# [[Korina]]
# [[Feliciana Setoain]]
# [[Mikela Gastesi]]
# [[Isabel Zendal Gómez]]
# [[Kleobulina]]
# [[Ceferina Fontellas]]
# [[Filina Tesaliakoa]]
# [[Nosis]]
# [[Marisa Barrena]]
# [[Phia Ménard]]
# [[Alice Ball]]
# [[Nuria Varela]]
# [[Uxue Bereziartua]]
# [[Oihane Amantegi]]
# [[María Zayas]]
# [[Alamanda Castelnauko]]
# [[Azalaís Porcairaguesko]]
# [[Maria Ventadorngo]]
# [[Garsenda Proençako, Forcalquiergo kondesa]]
# [[Annemarie Jacir]]
# [[Catalina de la Rosa]]
# [[Leonor de la Cueva y Silva]]
# [[Ana Caro de Mallén]]
# [[Marcela de San Félix]]
# [[Gregoria Francisca de Santa Teresa]]
# [[Margarita Ruano]]
# [[Isabel Morgan]]
# [[Helen Hester]]
# [[Rosi Braidotti]]
# [[Jeanne Baret]]
# [[Rosa Cobo Bedía]]
# [[Maria Mendozakoa]]
# [[Mila Amurrio Vélez]]
# [[Mabel Lozano]]
# [[Irma Hoffren]]
# [[Xantipa]]
# [[Yolanda Domínguez]]
# [[Artemisia I.a Kariakoa]]
# [[Sara Bilbatua]]
# [[Peggy Ahwesh]]
# [[Victoria Sau]]
# [[Montserrat Moreno]]
# [[Maite Albiz]]
# [[Eulalia Lledó]]
# [[Victoria Sendón de León]]
# [[Marina Subirats]]
# [[Maria Mendozakoa]]
# [[Carol Gilligan]]
# [[Joan Wallach Scott]]
# [[Heather Nova]]
# [[Julianne Pierce]]
# [[Lindsey Davis]]
# [[Miren Guillo]]
# [[Agurne Barruso]]
# [[Mechthild von Magdeburg]]
# [[Janna Jihad]]
# [[Anasuya Sengupta]]
# [[Uxue Iturrate]]
# [[Helen Rose]]
# [[Louise Catherine Breslau]]
# [[Madeleine Zillhardt]]
# [[Beatriz Nazaretekoa]]
# [[Sabine von Steinbach]]
# [[Manana Avazashvili]]
# [[Alida Withoos]]
# [[Maria Withoos]]
# [[Nice Nailantei Leng'ete]]
# [[Marianne North]]
# [[Chichana Patiño]]
# [[Elisabetta Sirani]]
}}
=== 2021 ===
{{zutabeak|kopurua=4|
# [[Amparo Tomé]]
# [[Zaida Muxí]]
# [[Amy Johnson]]
# [[María Teresa Toral Peñaranda]]
# [[Matilda efektu]]
# [[Hizkuntza inklusibo]]
# [[Lola Valverde Lamsfus]]
# [[Cinthia María Hamlin]]
# [[Gudrun Corvinus]]
# [[Jane Dieulafoy]]
# [[Elizabeth Thomas]]
# [[Dorothy Garrod]]
# [[Adela Breton]]
# [[Susana Talayero]]
# [[Moira Dunbar]]
# [[Celia Brañas]]
# [[Beatriz Aveirokoa]]
# [[Elisabet Viseukoa]]
# [[Intersekzionalitatea]]
# [[Fabiola Gianotti]]
# [[Elsa Dorlin]]
# [[María Pazos]]
# [[Marienea]]
# [[Zuriñe Arrue]]
# [[Núria Solsona]]
# [[Katinka Bock]]
# [[Mary Eleanor Wilkins Freeman]]
# [[Garoa Martinez]]
# [[Dom Campistron]]
# [[Dorothea Bate]]
# [[Edith Nesbit]]
# [[Janaki Ammal]]
# [[Cristina Galbó]]
# [[Vivian Gornick]]
# [[Masha Ivashintsova]]
# [[Margaret Mee]]
# [[Erifanis]]
# [[Mirtis Antedonekoa]]
# [[Macaria Iriarte]]
# [[Hedile]]
# [[Lucas Platero]]
# [[Maria Rodés]]
# [[Isabella Springmühl Tejada]]
# [[María Sorolla]]
# [[Edith Alice Müller]]
# [[Lise Tréhot]]
# [[Margaret Clay Ferguson]]
# [[Elsie Maud Wakefield]]
# [[Tomoe Gozen]]
# [[Maria Ressa]]
}}
=== 2022 ===
{{zutabeak|kopurua=4|
# [[Liudmila Turistxeva]]
# [[Edurne Portela]]
# [[Léonora Miano]]
# [[Olaia Inziarte]]
# [[Sylvia Baleztena Azkarate]]
# [[Lofi Girl]]
# [[Vera Rubin]]
}}
=== 2023 ===
{{zutabeak|kopurua=4|
# [[Milagros Bidegain]]
# [[Mercedes Corominas]]
# [[María Nicanor]]
# [[Marta Knörr Jiménez]]
# [[Consuelo de Saint Exupéry]]
# [[Hélène de Vogüé]]
# [[Marguerite d'Oingt]]
# [[Béatrice Ornacieuxkoa]]
# [[Hadewych Meerkoa]]
# [[Helen Marguerite Muir-Wood]]
# [[Henriette Negrin]]
# [[Cecilia de Madrazo]]
# [[Hadewijch Anbereskoa]]
# [[May Morris]]
# [[Jane Morris]]
# [[Tashlultum]]
# [[Isabel Labaien]]
# [[Aitana Alberti León]]
# [[Jenny Morris]]
# [[Marquise-Thérèse de Gorla]]
# [[Susan Fenimore Cooper]]
# [[Kaenis]]
# [[Domitilla Nagusia]]
# [[Domitilla Gaztea]]
# [[Laila bint Lukaiz]]
# [[Augusta Innes Withers]]
# [[Barbara Regina Dietzsch]]
# [[Oihana Fernandez Barrena]]
# [[María Antonia de Cortázar]]
# [[Kalhata]]
}}
=== 2024 ===
{{zutabeak|kopurua=4|
# [[Carmen Aldekoa]]
# [[Minna Keene]]
# [[Olga Ivinskaia]]
# [[Margaret Tait]]
# [[Izaskun Urkijo Alijo]]
# [[Yolanda Mosquera Fernández]]
# [[Su Friedrich]]
# [[Katharina Heinroth]]
# [[Zelia Nuttall]]
# [[Eveleen Myers]]
# [[Madame Grès]]
# [[Jacqueline Idiart]]
# [[Paz Díaz de Espada Buesa]]
# [[Macarena Domaica Goñi]]
# [[Widad Kawar]]
# [[Andrak Erramutan talde feminista]]
# [[Mercedes Maroto-Valer]]
# [[Begoña Zubero]]
# [[Eva Libertad]]
# [[Azuzena Dorado]]
# [[Consuelo Berges]]
# [[Maialen Gallardo]]
# [[Susana Koska]]
# [[Jeanne Bellevillekoa]]
# [[Joana Flandriakoa]]
# [[Elizabeth Sabine]]
# [[Fu Hao]]
# [[Paquita Martín]]
# [[EQ Nicholson]]
# [[Anna Kern]]
# [[Růžena Jesenská]]
# [[Carmen Estrada Cerquera]]
# [[Khutulun]]
# [[Margarita Durán Suárez]], Espainiako erizaina, zaintzailea eta giza eskubideen aldeko aktibista]]
}}
== Kategoriak ==
# [[:Kategoria:Maistrak]]
# [[:Kategoria:Emakume zaintzaileak]]
# [[:Kategoria:Emakume abokatuak]]
# [[:Kategoria:Emakume idazkariak]]
# [[:Kategoria:Emakume idazleak]]
# [[:Kategoria:Hezkidetza]]
# [[:Kategoria:Emakume soziologoak]]
# [[:Kategoria:Emakume itzultzaileak]]
# [[:Kategoria:Lesbofeminismoa]]
# [[:Kategoria:Zuzendari artistikoak]]
qcx619w3srs50igxu7hs7haxzngax9r
Xabier Lizardi saria
0
726690
10006024
9992150
2024-12-20T16:33:52Z
ListeriaBot
64511
Wikidata list updated [V2]
10006024
wikitext
text/x-wiki
{{gertakari infotaula}}
'''Xabier Lizardi saria''' [[euskara]]zko haur eta gazte literatura suspertzeko [[Zarauz]]ko udalak 1982. urtetik antolatzen duen lehiaketa da, eta 18 urtetik gorako idazleek parte har dezakete. <ref>{{erreferentzia|url=http://www.kulturazarautz.eus/kulturazarautz/de/xxxi-xabier-lizardi-saria.asp?nombre=2744&cod=2744&sesion=14|izenburua=
XXXVII. XABIER LIZARDI SARIA (2018 DEIALDIA)|data= 2018-7-1}}</ref>
== Saritutako lanak ==
{{Wikidata list
|sparql=SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?argitaletxeaLabel ?idazleaLabel ?year ?zerdaLabel WHERE {
{?item wdt:P31/wdt:P279* wd:Q17537576} UNION {?item wdt:P31/wdt:P279* wd:Q571} .
?item wdt:P166/wdt:P279* wd:Q31756986.
?item p:P166 ?award_statement .
?award_statement ps:P166/wdt:P279* wd:Q31756986.
?award_statement pq:P585 ?urtea.
BIND(year(?urtea) AS ?year)
OPTIONAL{?item wdt:P50 ?idazlea .}
OPTIONAL{?item wdt:P123 ?argitaletxea .}
OPTIONAL{?item wdt:P31 ?zerda .}
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "[AUTO_LANGUAGE],eu, fr, es, en". }
}
|columns=label:Izenburua,P50, ?year:Urtea, ?argitaletxeaLabel:Argitaletxea, ?zerdaLabel:Mota
|sort=label
|links=text
|thumb=128
|autolist=fallback
|wdedit=yes
}}
{{Wikidata list end}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{literatura zirriborroa}}
[[Kategoria:Euskal Herriko literatura sariak]]
j9k8kibfpj6s9dkogq3z5djt70s2apk
Twi
0
728107
10006152
8185266
2024-12-20T18:40:02Z
Marklar2007
1545
10006152
wikitext
text/x-wiki
{{hizkuntza infotaula}}
[[Fitxategi:WIKITONGUES- Raphael speaking Twi.webm|240px|eskuinera|thumb|Twi hizkuntzaz mintzo Raphael.]]
'''Twi''' ({{IPA|tɕᶣi}} ahoskatua) [[akanera]]ren dialketoa da [[Ashanti (etnia)|ashanti]] herriko 6-9 milioi hiztun dituena, [[Lehen hizkuntza|lehen]] edo [[bigarren hizkuntza]] moduan.<ref>Jane Garry, Carl R. Galvez Rubino, "Facts about the World's Languages: An Encyclopedia of the World's Major Languages, Past and Present", H.W. Wilson, USA, 2001, page 8 </ref><ref name="Asante » Asante Twi">{{erreferentzia|url=http://ofm-tv.com/akan/twi.html|title=Asante » Asante Twi|work=ofm-tv.com}}</ref> '''Twi''' izen komun bat da [[Akan]] hizkuntzako bi dialekto literarioena: Asante (Ashanti) eta Akuapem, biak [[Elkarrekiko ulergarritasun|elkarren artean ulergarriak]] izanik. Badira 9 milioi inguru '''Twi''' hiztun, batez ere Ashanti Eskualdean <ref name="Asante-Asante Twi">{{erreferentzia|url=http://www.lsa.umich.edu/students/academicsrequirements/lsadegreesrequirements/languagerequirement/lesscommonlytaughtlanguages|title=Asante » Asante Twi (Less Commonly Taught Languages)|work=[[University of Michigan College of Literature, Science, and the Arts]]|publisher=[[University of Michigan]]}}</ref><ref name="Asante » Asante Twi">{{erreferentzia|url=http://ofm-tv.com/akan/twi.html|title=Asante » Asante Twi|work=ofm-tv.com}}</ref> eta guztira 17-18 milioi ghanatar guztien artean, bai lehen edo bigarren hizkuntza kontuan hartuta.
Twi (edo ''Akan Kasa'') bertako hizkuntza ezagunena da Ghanako herrialdean. Hizkuntzaren hainbat bertsio daude. Asante Twi ([[Ashanti etnia|Ashanti]] etniak hitz egiten duena), Akuapem Twi (Ekialdeko Akuapem etniakoek hitz egiten dutena), eta Fante Twi (Mfante, Fante, Fanti ere esana. Erdialdeko Fante etniakoena)
== Twi alfabetoak ==
'''Hona hemen Twi alfabetoak (akanerazko alfabetoak ere bai - Akanfoɔ ntwerɔɛ)'''
[[Fitxategi:Akan_kasa.gif|frameless|534x534px]]
'''Twi (Akan) letren ahoskera / alfabetoak - Twi Diptongoak<ref>{{erreferentzia|url=http://www.omniglot.com/writing/akan.htm}}</ref>.'''
('''Sɛnea wo bɛ kan Akanfoɔ ntwerɔɛ ez''')
[[Fitxategi:Akan_pronunciations.gif|border|frameless|526x526px]]
== Zenbaki-sistema ==
{| class="wikitable mw-collapsible" style="margin-bottom: 10px;"
|+Asante Twi Nkontaa / '''Akontaabudeɛ (Dodoɔ) ne Akuapem Twi Akontaabude - Asante Twi zenbakiak and Akuapem Twi zenbakiak'''<ref>{{erreferentzia|url=https://www.abibitumikasa.com/forums/showthread.php/47697-Numbers-in-Twi-(Twi-Akontaabude%C9%9B-Dodo%C9%94)}}</ref>
!Nkontaa (Zenbakiak)
!Asante '''Akontaabudeɛ (Dodoɔ)'''
!'''Akuapem Akontaabude'''
|-
|1/2
|'''ɛfa'''
|fa
|-
|0
|ohunu
|-
|1
|baako
|baako/biako/koro
|-
|2
|mmienu
|ebien
|-
|3
|mmiɛnsa
|abiɛsa
|-
|4
|nnan/ɛnan
|anan
|-
|5
|enum/nnum
|anum
|-
|6
|nsia
|asia
|-
|7
|nson
|ason
|-
|8
|nwɔtwe
|awɔtwe
|-
|9
|nkron
|akron
|-
|10
|edu
|du
|-
|11
|du baako
|du baako
|-
|12
|du mmienu
|du mien
|-
|13
|du mmiɛnsa
|du mmiɛnsa
|-
|14
|du nan
|du nan
|-
|15
|du num
|du num
|-
|20
|aduonu
|aduonu
|-
|21
|aduonu baako
|aduonu baako
|-
|22
|aduonu mmienu
|aduonu abien
|-
|30
|aduasa
|aduasa
|-
|40
|aduannan / aduanan
|aduanan
|-
|45
|aduanan num / aduannan num
|aduanan num
|-
|46
|aduanan nsia / aduannan nsia
|aduanan nsia
|-
|50
|aduonum / aduonnum
|aduonum
|-
|58
|aduonum-nwɔtwe/aduonnum-nwɔtwe
|aduonum-nwɔtwe
|-
|100
|ɔha
|ɔha
|-
|200
|ahanu
|ahanu
|-
|500
|ahanum
|ahanum
|-
|1000
|apem
|apem
|-
|2000
|mpennu
|mpennu
|-
|8000
|mpem nwɔtwe
|mpem nwɔtwe
|-
|9000
|mpem nkron
|mpem nkron
|-
|10,000
|ɔpedu
|ɔpedu
|-
|100,000
|ɔpeha
|ɔpeha
|-
|1,000,000
|ɔpepem
|ɔpepem
|-
|2,000,000
|ɔpepennu
|ɔpepennu
|-
|1,000,000,000
|ɔpepepem / ɔpepepeepee
|ɔpepepem
|}
== Zenbaki ordinalak ==
{| class="wikitable" style="margin-bottom: 10px;"
|'''Nkontaa'''
'''(Zenbakiak)'''
|'''Asante'''
'''Mprɛ'''
'''(zenbat aldiz)'''
|'''Akuapem'''
'''Mpɛn'''
|'''borɔfokasa nkyerɛaseɛ'''
'''euskarazko itzulpena)'''
|-
|1
|prɛko
|pɛnkoro
|behin
|-
|2
|mprɛnu
|mprenu
|bi aldiz
|-
|3
|mprɛsa
|mprɛsa
|hiru aldiz
|-
|4
|mprɛnan
|mprɛnan
|lau aldiz
|-
|5
|mprɛ du-baako
|mpɛn du-baako
|hamaika aldiz
|-
|6
|mprɛ ɔha
|mpɛn ɔha
|ehun aldiz
|-
|7
|mprɛ pii
|mpɛn pii
|askotan
|}
== Oinarrizko esaldiak ==
Honako hauek oinarrizko esaldiak dira, jakin beharko dituzu Asante Twi hizkuntza ikasi nahi baduzu. (Sua Asante twi kasa ez - Ikasi Asante Twi Hizkuntza)
{| class="wikitable" style="margin-bottom: 48px;"
|'''Nkontaa'''
|'''Asante'''
'''Kasamu Atitire'''
'''(esaldi garrantzitsuak)'''
|'''borɔfokasa nkyerɛaseɛ (euskarazko itzulpena)'''
|-
|1
|Wo din de sɛn?
|Zelan duzu izena?
|-
|2
|Yɛ frɛ me Kwaku Peter
|Nire izena Kwaku Peter da
|-
|3
|Bra ha / Bra ɛha
|Etorri hona<br>
|-
|4
|Medaase / me da wo ase
|Eskerrik Asko
|-
|5
|Ɛkɔm de me / kɔm de me
|Gose naiz
|-
|6
|Akwaaba
|Ongi etorria zara<br>
|-
|7
|Me retɔ adeɛ
|Zerbait erosten ari naiz<br>
|-
|8
|Me retɔ kosua
|Arrautza erosten ari naiz<br>
|-
|9
|Ɛte sɛn? / Wo ho te sɛn?
|Nola zaude?
|-
|10
|Ɛyɛ
|Naiz ona / ona / ondo nago
|-
|11
|Wo wɔ hene?
|Non zaude?
|-
|12
|Me wɔ ha / me wɔ ɛha
|Hemen nago
|-
|13
|Wo rekɔ hene? Wo kɔ hene?
|Nora zoaz<br>
|-
|14
|Me rekɔ Kumasi
|Kumasira noa<br>
|-
|15
|Onyame nyira wo / Nyame nyira wo
|Ondo ibili<br>
|}
Ikasteko bi ak batera,Asante Twi eta Akuapem Twi. Zenbait esaldiren itzulpena bi dialektoetara.
{| class="wikitable" style="margin-bottom: 10px;"
|'''Nkontaa'''
|'''Asante'''
'''Kasamu Atitire'''
'''(esaldi garrantzitsuak)'''
|'''Akuapem'''
'''Kasamu Atitire'''
|'''borɔfokasa nkyerɛaseɛ (euskaraz )'''
|-
|1
|Nnipa ahe na ɛbaeɛ?
|Nnipa baahe na ɛbae?
|Zenbat jende etorri?
|-
|2
|Edu ne du yɛ aduonu
|Du ne du yɛ aduonu
|Hamar plus (eta) hamar egiteko hogei
|-
|3
|Yi edu firi aduonu mu
|Yi du fi aduonu mu
|Kendu hamar hogei
|-
|4
|Kyɛ deɛ wobɛnya ez mu mmienu
|Kyɛ nea wubenya ez mu abien
|Banatu erantzuna jasoko duzu bi
|-
|5
|Fa nsia yɛ ɛnan ahoroeɛ
|Fa asia yɛ anan ahorow
|Biderkatu sei lau
|-
|6
|Kan wo nsateaa
|Kan wo nsateaa
|Zenbatu zure behatzak
|-
|7
|Wobɛtumi akan adeɛ akɔsi apem?
|Wubetumi akan akosi apem
|Ezin duzu zenbatu arte, mila?
|-
|8
|Matwerɛ me yere prɛko
|Makyerɛw me yere pɛnkoro pɛ
|Idatzi nuen nire emaztea behin
|-
|9
|ɔtwerɛɛ nkrataa nwɔtwe nnora
|ɔkyerɛw nkrataa awotwe nnɛra
|S/idatzi zuen zortzi letra atzo
|-
|10
|Woatwerɛ wo nuabaa mprɛ pii
|Woakyerɛw wo nuabea mpɛn pii
|Idatzi duzu zure arreba asko aldiz
|-
|11
|Abarimaa ez abu ano (nkonta) mmiɛnsa
|Abarimaa ez abu ano (nkontaa) abiɛsa
|Mutila egin du hiru kalkuluak
|-
|12
|ɔpɛ anobuo (nkonta)
|ɔpɛ anobu (akontaabu)
|Zuen gustuko aritmetika
|}
== Izendatzeko sistema ==
Ashantiarrek sistema bat erabiltzen dute seme-alaben izena asmateko, jaio zen asteko egunaren arabera. Hau ohikoa da Ghanan. Ia Ghanako tribu eta klan guztiek antzera egiten dute.
Ashantiarren egunaren arabera izendatzeko sistema honela dabil:
{| class="wikitable" style="margin-bottom: 10px;"
!Eguna
!Gizon Izena
!Emakume Izena
|-
|Ɛdwoada (Astelehena)
|Kwadjo, Kojo
|Adwoa
|-
|Ɛbenada (Asteartea)
|Kwabena
|Abena
|-
|Wukuada (Asteazkena)
|Kweku, Kwaku
|Akua
|-
|Yawoada (Osteguna)
|Yaw
|Bai
|-
|Efiada (Ostirala)
|Kofi
|Afia
|-
|Memenda / Memenada (Larunbata)
|Kwame
|Ama
|-
|Kwasiada (Igandea)
|Kwasi
|Akosua
|}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Akanera]]
i3lct0iyuu2km8mgvxosooisz44fs00
10006171
10006152
2024-12-20T19:22:45Z
Ksarasola
1491
/* Ikus, gainera */
10006171
wikitext
text/x-wiki
{{hizkuntza infotaula}}
[[Fitxategi:WIKITONGUES- Raphael speaking Twi.webm|240px|eskuinera|thumb|Twi hizkuntzaz mintzo Raphael.]]
'''Twi''' ({{IPA|tɕᶣi}} ahoskatua) [[akanera]]ren dialketoa da [[Ashanti (etnia)|ashanti]] herriko 6-9 milioi hiztun dituena, [[Lehen hizkuntza|lehen]] edo [[bigarren hizkuntza]] moduan.<ref>Jane Garry, Carl R. Galvez Rubino, "Facts about the World's Languages: An Encyclopedia of the World's Major Languages, Past and Present", H.W. Wilson, USA, 2001, page 8 </ref><ref name="Asante » Asante Twi">{{erreferentzia|url=http://ofm-tv.com/akan/twi.html|title=Asante » Asante Twi|work=ofm-tv.com}}</ref> '''Twi''' izen komun bat da [[Akan]] hizkuntzako bi dialekto literarioena: Asante (Ashanti) eta Akuapem, biak [[Elkarrekiko ulergarritasun|elkarren artean ulergarriak]] izanik. Badira 9 milioi inguru '''Twi''' hiztun, batez ere Ashanti Eskualdean <ref name="Asante-Asante Twi">{{erreferentzia|url=http://www.lsa.umich.edu/students/academicsrequirements/lsadegreesrequirements/languagerequirement/lesscommonlytaughtlanguages|title=Asante » Asante Twi (Less Commonly Taught Languages)|work=[[University of Michigan College of Literature, Science, and the Arts]]|publisher=[[University of Michigan]]}}</ref><ref name="Asante » Asante Twi">{{erreferentzia|url=http://ofm-tv.com/akan/twi.html|title=Asante » Asante Twi|work=ofm-tv.com}}</ref> eta guztira 17-18 milioi ghanatar guztien artean, bai lehen edo bigarren hizkuntza kontuan hartuta.
Twi (edo ''Akan Kasa'') bertako hizkuntza ezagunena da Ghanako herrialdean. Hizkuntzaren hainbat bertsio daude. Asante Twi ([[Ashanti etnia|Ashanti]] etniak hitz egiten duena), Akuapem Twi (Ekialdeko Akuapem etniakoek hitz egiten dutena), eta Fante Twi (Mfante, Fante, Fanti ere esana. Erdialdeko Fante etniakoena)
== Twi alfabetoak ==
'''Hona hemen Twi alfabetoak (akanerazko alfabetoak ere bai - Akanfoɔ ntwerɔɛ)'''
[[Fitxategi:Akan_kasa.gif|frameless|534x534px]]
'''Twi (Akan) letren ahoskera / alfabetoak - Twi Diptongoak<ref>{{erreferentzia|url=http://www.omniglot.com/writing/akan.htm}}</ref>.'''
('''Sɛnea wo bɛ kan Akanfoɔ ntwerɔɛ ez''')
[[Fitxategi:Akan_pronunciations.gif|border|frameless|526x526px]]
== Zenbaki-sistema ==
{| class="wikitable mw-collapsible" style="margin-bottom: 10px;"
|+Asante Twi Nkontaa / '''Akontaabudeɛ (Dodoɔ) ne Akuapem Twi Akontaabude - Asante Twi zenbakiak and Akuapem Twi zenbakiak'''<ref>{{erreferentzia|url=https://www.abibitumikasa.com/forums/showthread.php/47697-Numbers-in-Twi-(Twi-Akontaabude%C9%9B-Dodo%C9%94)}}</ref>
!Nkontaa (Zenbakiak)
!Asante '''Akontaabudeɛ (Dodoɔ)'''
!'''Akuapem Akontaabude'''
|-
|1/2
|'''ɛfa'''
|fa
|-
|0
|ohunu
|-
|1
|baako
|baako/biako/koro
|-
|2
|mmienu
|ebien
|-
|3
|mmiɛnsa
|abiɛsa
|-
|4
|nnan/ɛnan
|anan
|-
|5
|enum/nnum
|anum
|-
|6
|nsia
|asia
|-
|7
|nson
|ason
|-
|8
|nwɔtwe
|awɔtwe
|-
|9
|nkron
|akron
|-
|10
|edu
|du
|-
|11
|du baako
|du baako
|-
|12
|du mmienu
|du mien
|-
|13
|du mmiɛnsa
|du mmiɛnsa
|-
|14
|du nan
|du nan
|-
|15
|du num
|du num
|-
|20
|aduonu
|aduonu
|-
|21
|aduonu baako
|aduonu baako
|-
|22
|aduonu mmienu
|aduonu abien
|-
|30
|aduasa
|aduasa
|-
|40
|aduannan / aduanan
|aduanan
|-
|45
|aduanan num / aduannan num
|aduanan num
|-
|46
|aduanan nsia / aduannan nsia
|aduanan nsia
|-
|50
|aduonum / aduonnum
|aduonum
|-
|58
|aduonum-nwɔtwe/aduonnum-nwɔtwe
|aduonum-nwɔtwe
|-
|100
|ɔha
|ɔha
|-
|200
|ahanu
|ahanu
|-
|500
|ahanum
|ahanum
|-
|1000
|apem
|apem
|-
|2000
|mpennu
|mpennu
|-
|8000
|mpem nwɔtwe
|mpem nwɔtwe
|-
|9000
|mpem nkron
|mpem nkron
|-
|10,000
|ɔpedu
|ɔpedu
|-
|100,000
|ɔpeha
|ɔpeha
|-
|1,000,000
|ɔpepem
|ɔpepem
|-
|2,000,000
|ɔpepennu
|ɔpepennu
|-
|1,000,000,000
|ɔpepepem / ɔpepepeepee
|ɔpepepem
|}
== Zenbaki ordinalak ==
{| class="wikitable" style="margin-bottom: 10px;"
|'''Nkontaa'''
'''(Zenbakiak)'''
|'''Asante'''
'''Mprɛ'''
'''(zenbat aldiz)'''
|'''Akuapem'''
'''Mpɛn'''
|'''borɔfokasa nkyerɛaseɛ'''
'''euskarazko itzulpena)'''
|-
|1
|prɛko
|pɛnkoro
|behin
|-
|2
|mprɛnu
|mprenu
|bi aldiz
|-
|3
|mprɛsa
|mprɛsa
|hiru aldiz
|-
|4
|mprɛnan
|mprɛnan
|lau aldiz
|-
|5
|mprɛ du-baako
|mpɛn du-baako
|hamaika aldiz
|-
|6
|mprɛ ɔha
|mpɛn ɔha
|ehun aldiz
|-
|7
|mprɛ pii
|mpɛn pii
|askotan
|}
== Oinarrizko esaldiak ==
Honako hauek oinarrizko esaldiak dira, jakin beharko dituzu Asante Twi hizkuntza ikasi nahi baduzu. (Sua Asante twi kasa ez - Ikasi Asante Twi Hizkuntza)
{| class="wikitable" style="margin-bottom: 48px;"
|'''Nkontaa'''
|'''Asante'''
'''Kasamu Atitire'''
'''(esaldi garrantzitsuak)'''
|'''borɔfokasa nkyerɛaseɛ (euskarazko itzulpena)'''
|-
|1
|Wo din de sɛn?
|Zelan duzu izena?
|-
|2
|Yɛ frɛ me Kwaku Peter
|Nire izena Kwaku Peter da
|-
|3
|Bra ha / Bra ɛha
|Etorri hona<br>
|-
|4
|Medaase / me da wo ase
|Eskerrik Asko
|-
|5
|Ɛkɔm de me / kɔm de me
|Gose naiz
|-
|6
|Akwaaba
|Ongi etorria zara<br>
|-
|7
|Me retɔ adeɛ
|Zerbait erosten ari naiz<br>
|-
|8
|Me retɔ kosua
|Arrautza erosten ari naiz<br>
|-
|9
|Ɛte sɛn? / Wo ho te sɛn?
|Nola zaude?
|-
|10
|Ɛyɛ
|Naiz ona / ona / ondo nago
|-
|11
|Wo wɔ hene?
|Non zaude?
|-
|12
|Me wɔ ha / me wɔ ɛha
|Hemen nago
|-
|13
|Wo rekɔ hene? Wo kɔ hene?
|Nora zoaz<br>
|-
|14
|Me rekɔ Kumasi
|Kumasira noa<br>
|-
|15
|Onyame nyira wo / Nyame nyira wo
|Ondo ibili<br>
|}
Ikasteko bi ak batera,Asante Twi eta Akuapem Twi. Zenbait esaldiren itzulpena bi dialektoetara.
{| class="wikitable" style="margin-bottom: 10px;"
|'''Nkontaa'''
|'''Asante'''
'''Kasamu Atitire'''
'''(esaldi garrantzitsuak)'''
|'''Akuapem'''
'''Kasamu Atitire'''
|'''borɔfokasa nkyerɛaseɛ (euskaraz )'''
|-
|1
|Nnipa ahe na ɛbaeɛ?
|Nnipa baahe na ɛbae?
|Zenbat jende etorri?
|-
|2
|Edu ne du yɛ aduonu
|Du ne du yɛ aduonu
|Hamar plus (eta) hamar egiteko hogei
|-
|3
|Yi edu firi aduonu mu
|Yi du fi aduonu mu
|Kendu hamar hogei
|-
|4
|Kyɛ deɛ wobɛnya ez mu mmienu
|Kyɛ nea wubenya ez mu abien
|Banatu erantzuna jasoko duzu bi
|-
|5
|Fa nsia yɛ ɛnan ahoroeɛ
|Fa asia yɛ anan ahorow
|Biderkatu sei lau
|-
|6
|Kan wo nsateaa
|Kan wo nsateaa
|Zenbatu zure behatzak
|-
|7
|Wobɛtumi akan adeɛ akɔsi apem?
|Wubetumi akan akosi apem
|Ezin duzu zenbatu arte, mila?
|-
|8
|Matwerɛ me yere prɛko
|Makyerɛw me yere pɛnkoro pɛ
|Idatzi nuen nire emaztea behin
|-
|9
|ɔtwerɛɛ nkrataa nwɔtwe nnora
|ɔkyerɛw nkrataa awotwe nnɛra
|S/idatzi zuen zortzi letra atzo
|-
|10
|Woatwerɛ wo nuabaa mprɛ pii
|Woakyerɛw wo nuabea mpɛn pii
|Idatzi duzu zure arreba asko aldiz
|-
|11
|Abarimaa ez abu ano (nkonta) mmiɛnsa
|Abarimaa ez abu ano (nkontaa) abiɛsa
|Mutila egin du hiru kalkuluak
|-
|12
|ɔpɛ anobuo (nkonta)
|ɔpɛ anobu (akontaabu)
|Zuen gustuko aritmetika
|}
== Izendatzeko sistema ==
Ashantiarrek sistema bat erabiltzen dute seme-alaben izena asmateko, jaio zen asteko egunaren arabera. Hau ohikoa da Ghanan. Ia Ghanako tribu eta klan guztiek antzera egiten dute.
Ashantiarren egunaren arabera izendatzeko sistema honela dabil:
{| class="wikitable" style="margin-bottom: 10px;"
!Eguna
!Gizon Izena
!Emakume Izena
|-
|Ɛdwoada (Astelehena)
|Kwadjo, Kojo
|Adwoa
|-
|Ɛbenada (Asteartea)
|Kwabena
|Abena
|-
|Wukuada (Asteazkena)
|Kweku, Kwaku
|Akua
|-
|Yawoada (Osteguna)
|Yaw
|Bai
|-
|Efiada (Ostirala)
|Kofi
|Afia
|-
|Memenda / Memenada (Larunbata)
|Kwame
|Ama
|-
|Kwasiada (Igandea)
|Kwasi
|Akosua
|}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Ikus, gainera ==
* [[Iñaki Williams]]
* [[Nico Williams]]
* [[Ashanti Inperioa]]
* [[Joseph Hanson Kwabena Nketia]]
* [[Jerry Rawlings]]
* [[Ashanti (etnia)]]
* [[Iñaki Williams]]
* [[John Mahama]]
* [[Nana Akufo-Addo]]
* [[Denkyira]]
* [[Beatrice Duodu Owusu]]
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Akanera]]
n27bqhnyv1pcv2wsvy9pz2dnf5syidk
10006239
10006171
2024-12-20T22:42:10Z
Artegia
65203
10006239
wikitext
text/x-wiki
{{hizkuntza infotaula}}
[[Fitxategi:WIKITONGUES- Raphael speaking Twi.webm|240px|eskuinera|thumb|Twi hizkuntzaz mintzo Raphael.]]
'''Twi''' ({{IPA|tɕᶣi}} ahoskatua) [[akanera]]ren dialketoa da [[Ashanti (etnia)|ashanti]] herriko 6-9 milioi hiztun dituena, [[Lehen hizkuntza|lehen]] edo [[bigarren hizkuntza]] moduan.<ref>Jane Garry, Carl R. Galvez Rubino, "Facts about the World's Languages: An Encyclopedia of the World's Major Languages, Past and Present", H.W. Wilson, USA, 2001, page 8 </ref><ref name="Asante » Asante Twi">{{erreferentzia|url=http://ofm-tv.com/akan/twi.html|title=Asante » Asante Twi|work=ofm-tv.com}}</ref> '''Twi''' izen komun bat da [[Akan]] hizkuntzako bi dialekto literarioena: Asante (Ashanti) eta Akuapem, biak [[Elkarrekiko ulergarritasun|elkarren artean ulergarriak]] izanik. Badira 9 milioi inguru '''Twi''' hiztun, batez ere Ashanti Eskualdean <ref name="Asante-Asante Twi">{{erreferentzia|url=http://www.lsa.umich.edu/students/academicsrequirements/lsadegreesrequirements/languagerequirement/lesscommonlytaughtlanguages|title=Asante » Asante Twi (Less Commonly Taught Languages)|work=[[University of Michigan College of Literature, Science, and the Arts]]|publisher=[[University of Michigan]]}}</ref><ref name="Asante » Asante Twi">{{erreferentzia|url=http://ofm-tv.com/akan/twi.html|title=Asante » Asante Twi|work=ofm-tv.com}}</ref> eta guztira 17-18 milioi ghanatar guztien artean, bai lehen edo bigarren hizkuntza kontuan hartuta.
Twi (edo ''Akan Kasa'') bertako hizkuntza ezagunena da Ghanako herrialdean. Hizkuntzaren hainbat bertsio daude. Asante Twi ([[Ashanti etnia|Ashanti]] etniak hitz egiten duena), Akuapem Twi (Ekialdeko Akuapem etniakoek hitz egiten dutena), eta Fante Twi (Mfante, Fante, Fanti ere esana. Erdialdeko Fante etniakoena)
== Twi alfabetoak ==
'''Hona hemen Twi alfabetoak (akanerazko alfabetoak ere bai - Akanfoɔ ntwerɔɛ)'''
[[Fitxategi:Akan_kasa.gif|frameless|534x534px]]
'''Twi (Akan) letren ahoskera / alfabetoak - Twi Diptongoak<ref>{{erreferentzia|url=http://www.omniglot.com/writing/akan.htm}}</ref>.'''
('''Sɛnea wo bɛ kan Akanfoɔ ntwerɔɛ ez''')
[[Fitxategi:Akan_pronunciations.gif|border|frameless|526x526px]]
== Zenbaki-sistema ==
{| class="wikitable mw-collapsible" style="margin-bottom: 10px;"
|+Asante Twi Nkontaa / '''Akontaabudeɛ (Dodoɔ) ne Akuapem Twi Akontaabude - Asante Twi zenbakiak and Akuapem Twi zenbakiak'''<ref>{{erreferentzia|url=https://www.abibitumikasa.com/forums/showthread.php/47697-Numbers-in-Twi-(Twi-Akontaabude%C9%9B-Dodo%C9%94)}}</ref>
!Nkontaa (Zenbakiak)
!Asante '''Akontaabudeɛ (Dodoɔ)'''
!'''Akuapem Akontaabude'''
|-
|1/2
|'''ɛfa'''
|fa
|-
|0
|ohunu
|-
|1
|baako
|baako/biako/koro
|-
|2
|mmienu
|ebien
|-
|3
|mmiɛnsa
|abiɛsa
|-
|4
|nnan/ɛnan
|anan
|-
|5
|enum/nnum
|anum
|-
|6
|nsia
|asia
|-
|7
|nson
|ason
|-
|8
|nwɔtwe
|awɔtwe
|-
|9
|nkron
|akron
|-
|10
|edu
|du
|-
|11
|du baako
|du baako
|-
|12
|du mmienu
|du mien
|-
|13
|du mmiɛnsa
|du mmiɛnsa
|-
|14
|du nan
|du nan
|-
|15
|du num
|du num
|-
|20
|aduonu
|aduonu
|-
|21
|aduonu baako
|aduonu baako
|-
|22
|aduonu mmienu
|aduonu abien
|-
|30
|aduasa
|aduasa
|-
|40
|aduannan / aduanan
|aduanan
|-
|45
|aduanan num / aduannan num
|aduanan num
|-
|46
|aduanan nsia / aduannan nsia
|aduanan nsia
|-
|50
|aduonum / aduonnum
|aduonum
|-
|58
|aduonum-nwɔtwe/aduonnum-nwɔtwe
|aduonum-nwɔtwe
|-
|100
|ɔha
|ɔha
|-
|200
|ahanu
|ahanu
|-
|500
|ahanum
|ahanum
|-
|1000
|apem
|apem
|-
|2000
|mpennu
|mpennu
|-
|8000
|mpem nwɔtwe
|mpem nwɔtwe
|-
|9000
|mpem nkron
|mpem nkron
|-
|10,000
|ɔpedu
|ɔpedu
|-
|100,000
|ɔpeha
|ɔpeha
|-
|1,000,000
|ɔpepem
|ɔpepem
|-
|2,000,000
|ɔpepennu
|ɔpepennu
|-
|1,000,000,000
|ɔpepepem / ɔpepepeepee
|ɔpepepem
|}
== Zenbaki ordinalak ==
{| class="wikitable" style="margin-bottom: 10px;"
|'''Nkontaa'''
'''(Zenbakiak)'''
|'''Asante'''
'''Mprɛ'''
'''(zenbat aldiz)'''
|'''Akuapem'''
'''Mpɛn'''
|'''borɔfokasa nkyerɛaseɛ'''
'''euskarazko itzulpena)'''
|-
|1
|prɛko
|pɛnkoro
|behin
|-
|2
|mprɛnu
|mprenu
|bi aldiz
|-
|3
|mprɛsa
|mprɛsa
|hiru aldiz
|-
|4
|mprɛnan
|mprɛnan
|lau aldiz
|-
|5
|mprɛ du-baako
|mpɛn du-baako
|hamaika aldiz
|-
|6
|mprɛ ɔha
|mpɛn ɔha
|ehun aldiz
|-
|7
|mprɛ pii
|mpɛn pii
|askotan
|}
== Oinarrizko esaldiak ==
Honako hauek oinarrizko esaldiak dira, jakin beharko dituzu Asante Twi hizkuntza ikasi nahi baduzu. (Sua Asante twi kasa ez - Ikasi Asante Twi Hizkuntza)
{| class="wikitable" style="margin-bottom: 48px;"
|'''Nkontaa'''
|'''Asante'''
'''Kasamu Atitire'''
'''(esaldi garrantzitsuak)'''
|'''borɔfokasa nkyerɛaseɛ (euskarazko itzulpena)'''
|-
|1
|Wo din de sɛn?
|Zelan duzu izena?
|-
|2
|Yɛ frɛ me Kwaku Peter
|Nire izena Kwaku Peter da
|-
|3
|Bra ha / Bra ɛha
|Etorri hona<br>
|-
|4
|Medaase / me da wo ase
|Eskerrik Asko
|-
|5
|Ɛkɔm de me / kɔm de me
|Gose naiz
|-
|6
|Akwaaba
|Ongi etorria zara<br>
|-
|7
|Me retɔ adeɛ
|Zerbait erosten ari naiz<br>
|-
|8
|Me retɔ kosua
|Arrautza erosten ari naiz<br>
|-
|9
|Ɛte sɛn? / Wo ho te sɛn?
|Nola zaude?
|-
|10
|Ɛyɛ
|Naiz ona / ona / ondo nago
|-
|11
|Wo wɔ hene?
|Non zaude?
|-
|12
|Me wɔ ha / me wɔ ɛha
|Hemen nago
|-
|13
|Wo rekɔ hene? Wo kɔ hene?
|Nora zoaz<br>
|-
|14
|Me rekɔ Kumasi
|Kumasira noa<br>
|-
|15
|Onyame nyira wo / Nyame nyira wo
|Ondo ibili<br>
|}
Ikasteko bi ak batera,Asante Twi eta Akuapem Twi. Zenbait esaldiren itzulpena bi dialektoetara.
{| class="wikitable" style="margin-bottom: 10px;"
|'''Nkontaa'''
|'''Asante'''
'''Kasamu Atitire'''
'''(esaldi garrantzitsuak)'''
|'''Akuapem'''
'''Kasamu Atitire'''
|'''borɔfokasa nkyerɛaseɛ (euskaraz )'''
|-
|1
|Nnipa ahe na ɛbaeɛ?
|Nnipa baahe na ɛbae?
|Zenbat jende etorri?
|-
|2
|Edu ne du yɛ aduonu
|Du ne du yɛ aduonu
|Hamar plus (eta) hamar egiteko hogei
|-
|3
|Yi edu firi aduonu mu
|Yi du fi aduonu mu
|Kendu hamar hogei
|-
|4
|Kyɛ deɛ wobɛnya ez mu mmienu
|Kyɛ nea wubenya ez mu abien
|Banatu erantzuna jasoko duzu bi
|-
|5
|Fa nsia yɛ ɛnan ahoroeɛ
|Fa asia yɛ anan ahorow
|Biderkatu sei lau
|-
|6
|Kan wo nsateaa
|Kan wo nsateaa
|Zenbatu zure behatzak
|-
|7
|Wobɛtumi akan adeɛ akɔsi apem?
|Wubetumi akan akosi apem
|Ezin duzu zenbatu arte, mila?
|-
|8
|Matwerɛ me yere prɛko
|Makyerɛw me yere pɛnkoro pɛ
|Idatzi nuen nire emaztea behin
|-
|9
|ɔtwerɛɛ nkrataa nwɔtwe nnora
|ɔkyerɛw nkrataa awotwe nnɛra
|S/idatzi zuen zortzi letra atzo
|-
|10
|Woatwerɛ wo nuabaa mprɛ pii
|Woakyerɛw wo nuabea mpɛn pii
|Idatzi duzu zure arreba asko aldiz
|-
|11
|Abarimaa ez abu ano (nkonta) mmiɛnsa
|Abarimaa ez abu ano (nkontaa) abiɛsa
|Mutila egin du hiru kalkuluak
|-
|12
|ɔpɛ anobuo (nkonta)
|ɔpɛ anobu (akontaabu)
|Zuen gustuko aritmetika
|}
== Izendatzeko sistema ==
Ashantiarrek sistema bat erabiltzen dute seme-alaben izena asmateko, jaio zen asteko egunaren arabera. Hau ohikoa da Ghanan. Ia Ghanako tribu eta klan guztiek antzera egiten dute.
Ashantiarren egunaren arabera izendatzeko sistema honela dabil:
{| class="wikitable" style="margin-bottom: 10px;"
!Eguna
!Gizon Izena
!Emakume Izena
|-
|Ɛdwoada (Astelehena)
|Kwadjo, Kojo
|Adwoa
|-
|Ɛbenada (Asteartea)
|Kwabena
|Abena
|-
|Wukuada (Asteazkena)
|Kweku, Kwaku
|Akua
|-
|Yawoada (Osteguna)
|Yaw
|Bai
|-
|Efiada (Ostirala)
|Kofi
|Afia
|-
|Memenda / Memenada (Larunbata)
|Kwame
|Ama
|-
|Kwasiada (Igandea)
|Kwasi
|Akosua
|}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Ikus, gainera ==
* [[Iñaki Williams]]
* [[Nico Williams]]
* [[Ashanti Inperioa]]
* [[Joseph Hanson Kwabena Nketia]]
* [[Jerry Rawlings]]
* [[Ashanti (etnia)]]
* [[John Mahama]]
* [[Nana Akufo-Addo]]
* [[Denkyira]]
* [[Beatrice Duodu Owusu]]
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Akanera]]
2va83iegmhhv8sb7xee0qj7bjkzdqz1
Atari:Hezkuntza/Geografia eta historia
100
732098
10006448
9852857
2024-12-21T11:29:43Z
Demonocrazy
1830
10006448
wikitext
text/x-wiki
<templatestyles src="Atari:Hezkuntza/styles.css"/>
{{PAGEBANNER:Goiburua-geografia-historia.png|toc=no|extraClass=izenburuez|origin=-1,1}}__NOTOC__
{{HezkuntzaProgramaLegenda}}
<div class="hezkuntza_row">
<div class="nomobile hezkuntza_arloak" style="font-size: 1.2em;">
{{Atari:Hezkuntza/1.000 artikulu/Menu txikia}}
</div>
<div class="hezkuntza_gaitegia">
== Artikulu orokorrak (12) ==
{{div col|colwidth=13em}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|i}}{{ORES neurketa|Historia unibertsala}}
* {{ORES neurketa|Historia}}
* {{ORES neurketa|Geografia}}
* {{ORES neurketa|Zibilizazio}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|i}}{{ORES neurketa|Historiaurrea}}
* {{ORES neurketa|Antzinaroa}}
* {{ORES neurketa|Erdi Aroa}}
* {{ORES neurketa|Aro Modernoa}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|i}}{{ORES neurketa|Aro Garaikidea}}
* {{ORES neurketa|Zientziaren historia}}
* {{ORES neurketa|Europa}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|i}}{{ORES neurketa|Euskal Herria}}
{{div col end}}
== Egungo gizartearen oinarri historikoak (140) ==
{{div col|colwidth=13em}}
* {{ORES neurketa|XVII. mendea}}
* {{ORES neurketa|Monarkia absolutua}}
* {{ORES neurketa|Frantziako Erresuma}}
* {{ORES neurketa|Espainiar Inperioa}}
* {{ORES neurketa|Borboien erreformismoa}}
* {{ORES neurketa|Oin Berriko Dekretuak}}
* {{ORES neurketa|Foruzaletasun}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|i}}{{ORES neurketa|XVIII. mendea}}
* {{ORES neurketa|Iraultza zientifikoa}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|i}}{{ORES neurketa|Argien Garaia}}
* {{ORES neurketa|Esklabotza}}
* {{ORES neurketa|Antzinako Erregimenaren krisia Hego Euskal Herrian}}
* {{ORES neurketa|Amerikako Iraultza}}
* {{ORES neurketa|Frantziako Iraultza}}
* {{ORES neurketa|Ameriketako Estatu Batuetako Independentzia Aldarrikapena}}
* {{ORES neurketa|Frantziako Iraultzaren eraginak}}
* {{ORES neurketa|Frantziako Iraultza Euskal Herrian}}
* {{ORES neurketa|Lapurtarren deportazioa (1794)}}
* {{ORES neurketa|Napoleondar Gerrak}}
* {{ORES neurketa|Konbentzioaren Gerra Euskal Herrian}}
* {{ORES neurketa|Iberiar Penintsulako Gerra Euskal Herrian}}
* {{ORES neurketa|Iraultza liberal}}
* {{ORES neurketa|Ameriketako Espainiar lurraldeen independentzia gerrak}}
* {{ORES neurketa|1848ko iraultzak}}
* {{ORES neurketa|Nazionalismo}}
* {{ORES neurketa|Italiaren bateratzea}}
* {{ORES neurketa|Iberiar Penintsulako Gerra}}
* {{ORES neurketa|Cadizko Gorteak}}
* {{ORES neurketa|Hirurteko Liberala}}
* {{ORES neurketa|Hamarkada Deitoragarria}}
* {{ORES neurketa|Elisabet II.a Espainiakoaren erregealdia}}
* {{ORES neurketa|Seiurteko demokratikoa}}
* {{ORES neurketa|Amadeo I.a Espainiakoaren erregetza}}
* {{ORES neurketa|Espainiako Lehen Errepublika}}
* {{ORES neurketa|1874ko Espainiako Borboien berrezarkuntza}}
* {{ORES neurketa|Frantziako Lehen Inperioa}}
* {{ORES neurketa|Borboien berrezarkuntza (Frantzia)}}
* {{ORES neurketa|Uztaileko monarkia}}
* {{ORES neurketa|Frantziako Bigarren Errepublika}}
* {{ORES neurketa|Frantziako Bigarren Inperioa}}
* {{ORES neurketa|Frantziako Hirugarren Errepublika}}
* {{ORES neurketa|Parisko Komuna}}
* {{ORES neurketa|Hego Euskal Herriko foruak}}
* {{ORES neurketa|Foruen amaiera Hego Euskal Herrian}}
* {{ORES neurketa|Karlistaldi}}
* {{ORES neurketa|Lehen Karlistaldia}}
* {{ORES neurketa|Bigarren Karlistaldia}}
* {{ORES neurketa|Euskal abertzaletasun}}
* {{ORES neurketa|Euskal nazionalismoaren hastapenak}}
* {{ORES neurketa|Sabin Arana}}
* {{ORES neurketa|Industria Iraultza}}
* {{ORES neurketa|Industrializazioa Euskal Herrian}}
* {{ORES neurketa|Bizkaiko Labe Garaiak}}
* {{ORES neurketa|Desamortizazioa Espainian}}
* {{ORES neurketa|Immigrazioa Euskal Herrian}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|i}}{{ORES neurketa|Langileen mugimendu}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|i}}{{ORES neurketa|Sozialismo}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|i}}{{ORES neurketa|Komunismo}}
* {{ORES neurketa|Anarkismo}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|i}}{{ORES neurketa|Klase-borroka}}
* {{ORES neurketa|Langileen mugimendua Euskal Herrian}}
* {{ORES neurketa|Inperialismo}}
* {{ORES neurketa|Inperio kolonial}}
* {{ORES neurketa|Britainiar Inperioa}}
* {{ORES neurketa|Alemaniar Inperioa}}
* {{ORES neurketa|Belgikar Inperio Koloniala}}
* {{ORES neurketa|Italiar Inperioa}}
* {{ORES neurketa|Errusiako Inperioa}}
* {{ORES neurketa|Portugaldar Inperioa}}
* {{ORES neurketa|Herbeheretar Inperioa}}
* {{ORES neurketa|Japoniar Inperioa}}
* {{ORES neurketa|XIX. mendea}}
* ''{{ORES neurketa|Belle Époque}}''
* {{ORES neurketa|Lehen Mundu Gerra}}
* {{ORES neurketa|Lehen Mundu Gerra Euskal Herrian}}
* {{ORES neurketa|1917-1923ko iraultzak}}
* {{ORES neurketa|Errusiako Iraultza}}
* {{ORES neurketa|Totalitarismo}}
* {{ORES neurketa|Faxismo}}
* {{ORES neurketa|Erromarako Martxa}}
* {{ORES neurketa|Alkandora beltzak}}
* {{ORES neurketa|1929ko kraka}}
* {{ORES neurketa|Nazionalsozialismo}}
* {{ORES neurketa|Hirugarren Reicha}}
* {{ORES neurketa|Adolf Hitlerren gailentzea}}
* {{ORES neurketa|Primo de Riveraren diktadura}}
* {{ORES neurketa|Espainiako Bigarren Errepublika}}
* {{ORES neurketa|Bigarren Errepublika Hego Euskal Herrian}}
* {{ORES neurketa|Euskal Herriarentzako Sortaraua}}
* {{ORES neurketa|Espainiako Gerra Zibila}}
* {{ORES neurketa|Espainiako Gerra Zibila Euskal Herrian}}
* {{ORES neurketa|Lehenbiziko Eusko Jaurlaritza}}
* {{ORES neurketa|Jose Antonio Agirre}}
* {{ORES neurketa|1936ko Euskadiren Autonomia Estatutua}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|UEU}}{{ORES neurketa|Bigarren Mundu Gerra}}
* {{ORES neurketa|Mendebaldeko Frontea Bigarren Mundu Gerran}}
* {{ORES neurketa|Ekialdeko Frontea Bigarren Mundu Gerran}}
* {{ORES neurketa|Bigarren Mundu Gerra Euskal Herrian}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|i}}{{ORES neurketa|Bigarren Mundu Gerraren ondorioak}}
* {{ORES neurketa|Frantziako Laugarren Errepublika}}
* {{ORES neurketa|Frantziako Bosgarren Errepublika}}
* {{ORES neurketa|Francoren diktadura}}
* {{ORES neurketa|Francoren diktadura Euskal Herrian}}
* {{ORES neurketa|Gerra Hotza}}
* {{ORES neurketa|Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna}}
* {{ORES neurketa|Kubako Iraultza}}
* {{ORES neurketa|Vietnamgo Gerra}}
* {{ORES neurketa|Indotxinako Gerra}}
* {{ORES neurketa|Aljeriako Independentzia Gerra}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|UEU}}{{ORES neurketa|1968ko maiatza}}
* {{ORES neurketa|1973ko petrolioaren krisia}}
* {{ORES neurketa|Antifrankismo}}
* {{ORES neurketa|Euskadi Ta Askatasuna}}
* {{ORES neurketa|Euskal gatazka}}
* {{ORES neurketa|Espainiako trantsizioa}}
* {{ORES neurketa|Espainiako 1978ko Konstituzioa}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|UEU}}{{ORES neurketa|Sobietar Batasunaren desegitea}}
* {{ORES neurketa|Berlingo harresia}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|i}}{{ORES neurketa|1979ko Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua}}
* {{ORES neurketa|Nafarroako Foru Hobekuntza}}
* {{ORES neurketa|Espainiaren banaketa administratiboa}}
* {{ORES neurketa|Eusko Jaurlaritza}}
* {{ORES neurketa|Eusko Legebiltzarra}}
* {{ORES neurketa|Nafarroa Garaia}}
* {{ORES neurketa|Nafarroako Parlamentua}}
* {{ORES neurketa|Bizkaiko Foru Aldundia}}
* {{ORES neurketa|Gipuzkoako Foru Aldundia}}
* {{ORES neurketa|Arabako Foru Aldundia}}
* {{ORES neurketa|Gernikako Batzarretxea}}
* {{ORES neurketa|Gernikako Arbola}}
* {{ORES neurketa|Pirinio Atlantikoak}}
* {{ORES neurketa|Akitania}}
* {{ORES neurketa|Triple A (Espainia)}}
* {{ORES neurketa|Batallón Vasco Español}}
* {{ORES neurketa|Guerrilleros de Cristo Rey}}
* {{ORES neurketa|GAL}}
* {{ORES neurketa|Kontrainsurjentzia Euskal Herrian}}
* {{ORES neurketa|EUDEL}}
* {{ORES neurketa|Udalbiltza}}
* {{ORES neurketa|Euskal Hirigune Elkargoa}}
{{div col end}}
== XX. eta XXI. mendeko gatazka handiak (50) ==
{{div col|colwidth=13em}}
* {{ORES neurketa|Kolonialismo}}
* {{ORES neurketa|Arrazismo}}
* {{ORES neurketa|Garbiketa etniko}}
* {{ORES neurketa|Apartheid}}
* {{ORES neurketa|Ruandako genozidioa}}
* {{ORES neurketa|Darfurko gatazka}}
* {{ORES neurketa|Arrazismoa Frantzian}}
* {{ORES neurketa|Arrazismoa Espainian}}
* {{ORES neurketa|Arrazismoa Euskal Herrian}}
* {{ORES neurketa|Gerra}}
* {{ORES neurketa|Petrolio}}
* {{ORES neurketa|Koltan}}
* {{ORES neurketa|Higadura gerra}}
* {{ORES neurketa|Ur-baliabideen inguruko gatazka}}
* {{ORES neurketa|Erlijio-gerra}}
* {{ORES neurketa|Fundamentalismo}}
* ''{{ORES neurketa|Casus belli}}''
* {{ORES neurketa|Islamismo}}
* {{ORES neurketa|Al Kaida}}
* {{ORES neurketa|Estatu Islamikoa}}
* {{ORES neurketa|Koreako Gerra}}
* {{ORES neurketa|Jugoslaviako Gerrak}}
* {{ORES neurketa|Ipar Irlandako gatazka}}
* {{ORES neurketa|Kosovoko Gerra}}
* {{ORES neurketa|Donbasseko gerra}}
* {{ORES neurketa|Arabiar–israeldar gatazka}}
* {{ORES neurketa|Gizaldeko krisialdi}}
* {{ORES neurketa|Migrazio krisia Europan}}
* {{ORES neurketa|Gatazka}}
* {{ORES neurketa|Tolerantzia}}
* {{ORES neurketa|Gatazka sozial}}
* {{ORES neurketa|Kultura-gatazka}}
* {{ORES neurketa|Arabiar Udaberria}}
* {{ORES neurketa|Gatazken konponbidea}}
* {{ORES neurketa|Iheslari}}
* {{ORES neurketa|Indarkeria}}
* {{ORES neurketa|Terrorismo}}
* {{ORES neurketa|Negoziazio}}
* {{ORES neurketa|Arbitraje (zuzenbidea)}}
* {{ORES neurketa|Indarkeria ez aktibo}}
* {{ORES neurketa|Bakearen kultura}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|i}}{{ORES neurketa|Demokrazia}}
* {{ORES neurketa|Botere-banaketa}}
* {{ORES neurketa|Legearen inperio}}
* {{ORES neurketa|Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsala}}
* {{ORES neurketa|Giza Eskubideen Europako Hitzarmena}}
* {{ORES neurketa|Bizitzeko eskubidea}}
* {{ORES neurketa|Legearen aurreko berdintasun}}
* {{ORES neurketa|Bake}}
{{div col end}}
== Gaur egungo mundua (51) ==
{{div col|colwidth=13em}}
* {{ORES neurketa|Globalizazio}}
* {{ORES neurketa|Garapen bidean dagoen herrialde}}
* {{ORES neurketa|Hirugarren Mundua}}
* {{ORES neurketa|Berriki industrializatutako herrialde}}
* {{ORES neurketa|Globalizazioaren aurkako mugimendu}}
* {{ORES neurketa|Kapitalaren metaketa}}
* {{ORES neurketa|Deslokalizazio}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|UEU}}{{ORES neurketa|Kapitalismo}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|UEU}}{{ORES neurketa|Neoliberalismo}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|i}}{{ORES neurketa|Barne produktu gordin}}
* {{ORES neurketa|Giza garapen}}
* {{ORES neurketa|Pobretasun}}
* {{ORES neurketa|Kanpo-zor}}
* {{ORES neurketa|Giza Garapenaren Indizea}}
* {{ORES neurketa|Elikadura burujabetza}}
* {{ORES neurketa|Giza migrazio}}
* {{ORES neurketa|Kooperatibismo}}
* {{ORES neurketa|Garapenerako lankidetza}}
* {{ORES neurketa|Internazionalismo}}
* {{ORES neurketa|Energia berriztagarri}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|i}}{{ORES neurketa|Berotegi-efektua}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|i}}{{ORES neurketa|Berotegi-efektuko gas}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|i}}{{ORES neurketa|Klima aldaketa}}
* {{ORES neurketa|Petrolioaren gailurra}}
* {{ORES neurketa|Zientziaren politizazioa}}
* {{ORES neurketa|Kyotoko Protokoloa}}
* {{ORES neurketa|Parisko Hitzarmena (2015)}}
* {{ORES neurketa|XX. mendea}}
* {{ORES neurketa|Inperialismo Berria}}
* {{ORES neurketa|Afrikako deskolonizazioa}}
* {{ORES neurketa|Amerikaren deskolonizazioa}}
* {{ORES neurketa|Asiaren deskolonizazioa}}
* {{ORES neurketa|Estatu postsobietarrak}}
* {{ORES neurketa|Neokolonialismo}}
* {{ORES neurketa|Amerikar inperialismo}}
* {{ORES neurketa|Irakeko Gerra}}
* {{ORES neurketa|Afganistango gerra (2001-2021)}}
* {{ORES neurketa|Terrorismoaren aurkako gerra}}
* {{ORES neurketa|Europar Batasuna}}
* {{ORES neurketa|Europako Parlamentua}}
* {{ORES neurketa|Europako Kontseilua}}
* {{ORES neurketa|Errusia}}
* {{ORES neurketa|Japonia}}
* {{ORES neurketa|BRICS}}
* {{ORES neurketa|Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundea}}
* {{ORES neurketa|Munduko Merkataritza Erakundea}}
* {{ORES neurketa|Europa eta Amerikako Estatu Batuen arteko Merkataritza eta Inbertsiorako Hitzarmena}}
* {{ORES neurketa|Txinako Herri Errepublika}}
* {{ORES neurketa|Droga-trafiko}}
* {{ORES neurketa|COVID-19 pandemia}}
* {{ORES neurketa|Iraultza teknologiko}}
{{div col end}}
== Antolaketa politikoa eta espazio geografikoa (27) ==
''Atal honetatik kendu dira aurreko puntuetan jorratu diren hainbat gai''
{{div col|colwidth=13em}}
* {{ORES neurketa|Foru lurralde}}
* {{ORES neurketa|Euskal Herriaren banaketa administratiboa}}
* {{ORES neurketa|Euskal Herriko lurralde-antolaketa}}
* {{ORES neurketa|Euskal Herriko politika}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|UEU}}{{ORES neurketa|Nazio Batuen Erakundea}}
* {{ORES neurketa|Nazio Batuen Batzar Nagusia}}
* {{ORES neurketa|Nazio Batuen Segurtasun Kontseilua}}
* {{ORES neurketa|Nazio Batuen Segurtasun Kontseiluaren beto eskubidea}}
* {{ORES neurketa|Haurren Laguntzarako Nazio Batuen Funtsa}}
* {{ORES neurketa|Klima-aldaketari buruzko Gobernuarteko Adituen Taldea}}
* {{ORES neurketa|Milurtekoko Garapen Helburuak}}
* {{ORES neurketa|Garapen Jasangarrirako Helburuak}}
* {{ORES neurketa|Nazioarteko Justizia Auzitegia}}
* {{ORES neurketa|Amerikako Estatuen Erakundea}}
* {{ORES neurketa|Arabiar Liga}}
* {{ORES neurketa|Munduko Bankua}}
* {{ORES neurketa|Afrikako Batasuna}}
* {{ORES neurketa|Nazioarteko Diru Funtsa}}
* {{ORES neurketa|Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Antolakundea}}
* {{ORES neurketa|G8}}
* {{ORES neurketa|G20}}
* {{ORES neurketa|Ameriketarako Bolibartar Aliantza}}
* {{ORES neurketa|Gobernuz kanpoko erakunde}}
* {{ORES neurketa|Greenpeace}}
* {{ORES neurketa|Gurutze Gorria}}
* {{ORES neurketa|Mugarik Gabeko Medikuak}}
* {{ORES neurketa|SOS Arrazakeria}}
{{div col end}}
== Artea, kultura eta zientzia gaur egun (26) ==
{{div col|colwidth=13em}}
* {{ORES neurketa|Kultura-aniztasun}}
* {{ORES neurketa|Arte garaikidea Euskal Herrian}}
* {{ORES neurketa|Zientzia Euskal Herrian}}
* {{ORES neurketa|Arte garaikide}}
* {{ORES neurketa|Pop Artea}}
* {{ORES neurketa|Arte abstraktu}}
* {{ORES neurketa|Arte zinetikoa}}
* ''{{ORES neurketa|Art Brut}}''
* {{ORES neurketa|Kaleko arte}}
* {{ORES neurketa|Arte elektroniko}}
* {{ORES neurketa|Arte kontzeptual}}
* {{ORES neurketa|Video Jockey}}
* {{ORES neurketa|Happening}}
* {{ORES neurketa|Performance arte}}
* {{ORES neurketa|Komunikabide}}
* {{ORES neurketa|Prentsa idatzia}}
* {{ORES neurketa|Egunkari}}
* {{ORES neurketa|Aldizkari}}
* {{ORES neurketa|Film (zinema)}}
* {{ORES neurketa|Irrati (hedabidea)}}
* {{ORES neurketa|Telebista}}
* {{ORES neurketa|Zinema}}
* {{ORES neurketa|Bat-bateko mezularitza}}
* {{ORES neurketa|Iraultza digital}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|i}}{{ORES neurketa|Sare sozialak}}
* {{ORES neurketa|Informazioaren Aroa}}
{{div col end}}
</div>
</div>
<hr/>
{{liburua|Wikipedia:Liburuak/Geografia eta historia|https://pediapress.com/books/setup/c71e9e8adc2c8a1b7ee621faeaf9f/}}
asilok9hxy2x6umglzm1cjwu1tgh938
Atari:Hezkuntza/Informazioaren eta komunikazioaren teknologiak
100
732124
10006450
9853647
2024-12-21T11:30:54Z
Demonocrazy
1830
/* Edukiak argitaratu eta zabaltzea (15) */
10006450
wikitext
text/x-wiki
<templatestyles src="Atari:Hezkuntza/styles.css"/>
{{PAGEBANNER:Goiburua-ikt.png|toc=no|extraClass=izenburuez|origin=-1,1}}__NOTOC__
{{HezkuntzaProgramaLegenda}}
<div class="hezkuntza_row">
<div class="nomobile hezkuntza_arloak" style="font-size: 1.2em;">
{{Atari:Hezkuntza/1.000 artikulu/Menu txikia}}
</div>
<div class="hezkuntza_gaitegia">
== Informatika (8) ==
{{div col|colwidth=13em}}
* {{ORES neurketa|Informatika}}
* {{ORES neurketa|Informazioaren eta komunikazioaren teknologiak (IKT)}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|i}}{{ORES neurketa|Pentsaera konputazional}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|i}}{{ORES neurketa|Adimen artifizial}}
* {{ORES neurketa|Hezkuntza baliabide irekiak}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|i}}{{ORES neurketa|Itzulpengintza automatiko}}
* {{ORES neurketa|Kriptografiaren historia}}
* {{ORES neurketa|Ordenagailu bidezko grafiko}}
{{div col end}}
== Programazio-lengoaiak (10) ==
{{div col|colwidth=13em}}
* {{ORES neurketa|Ada (programazio-lengoaia)}}
* {{ORES neurketa|Java (programazio-lengoaia)}}
* {{ORES neurketa|JavaScript}}
* {{ORES neurketa|C++}}
* {{ORES neurketa|C (programazio lengoaia)}}
* {{ORES neurketa|Python (informatika)}}
* {{ORES neurketa|HTML}}
* {{ORES neurketa|XML}}
* {{ORES neurketa|Programazio bisual}}
* {{ORES neurketa|Logo (programazio-lengoaia)}}
{{div col end}}
== Sistema eragileak (6) ==
{{div col|colwidth=13em}}
* {{ORES neurketa|Unix}}
* {{ORES neurketa|Linux}}
* {{ORES neurketa|Android}}
* {{ORES neurketa|Microsoft Windows}}
* {{ORES neurketa|Mac OS}}
* {{ORES neurketa|Multiplataforma}}
{{div col end}}
== Oinarrizko teknologiak (14) ==
{{div col|colwidth=13em}}
* {{ORES neurketa|Ordenagailu}}
* {{ORES neurketa|Periferiko (ordenagailua)}}
* {{ORES neurketa|Disko gogor}}
* {{ORES neurketa|Prozesatzeko unitate zentral}}
* {{ORES neurketa|Mikroprozesadore}}
* {{ORES neurketa|Grafikoak prozesatzeko unitate}}
* {{ORES neurketa|USB memoria}}
* {{ORES neurketa|Memoria (informatika)}}
* {{ORES neurketa|Disko trinko (CD)}}
* {{ORES neurketa|Sagu (ordenagailua)}}
* {{ORES neurketa|Teklatu (ordenagailua)}}
* {{ORES neurketa|Pantaila (ordenagailua)}}
* {{ORES neurketa|Bideokontsola}}
* {{ORES neurketa|Bideojoko}}
{{div col end}}
== Segurtasuna sarean (14) ==
{{div col|colwidth=13em}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|i}}{{ORES neurketa|Zibersegurtasun}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|i}}{{ORES neurketa|Nortasun digital}}
* {{ORES neurketa|Zibermendekotasun}}
* {{ORES neurketa|Intranet}}
* {{ORES neurketa|Sistema eragile}}
* {{ORES neurketa|Wi-Fi}}
* {{ORES neurketa|Ingeniaritza sozial (segurtasun informatikoa)}}
* {{ORES neurketa|Suebaki (informatika)}}
* {{ORES neurketa|Zabor-posta}}
* {{ORES neurketa|Posta elektroniko}}
* {{ORES neurketa|Birus (informatika)}}
* {{ORES neurketa|Antibirus}}
* {{ORES neurketa|Pasahitz}}
* {{ORES neurketa|Bluetooth}}
{{div col end}}
== Informazioaren eta Komunikazioaren Teknologiak (23) ==
{{div col|colwidth=13em}}
* {{ORES neurketa|Software}}
* {{ORES neurketa|Hardware}}
* {{ORES neurketa|Software libre}}
* {{ORES neurketa|Kode irekiko hardware}}
* {{ORES neurketa|Web nabigatzaile}}
* {{ORES neurketa|Jabetza intelektual}}
* {{ORES neurketa|Programazio}}
* {{ORES neurketa|Programazio-lengoaia}}
* {{ORES neurketa|Makina-lengoaia}}
* {{ORES neurketa|Konpiladore}}
* {{ORES neurketa|Aplikazio informatiko}}
* {{ORES neurketa|Sakelako mugikorraren aplikazio}}
* {{ORES neurketa|Ofimatika}}
* {{ORES neurketa|3D inprimaketa}}
* {{ORES neurketa|CAD/CAM}}
* {{ORES neurketa|Robot}}
* {{ORES neurketa|Txip}}
* {{ORES neurketa|Arduino}}
* {{ORES neurketa|Scratch (programazio-lengoaia)}}
* {{ORES neurketa|Software-errore}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|i}}{{ORES neurketa|Algoritmo}}
* {{ORES neurketa|4G telefonia mugikor}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|i}}{{ORES neurketa|Datu-base}}
{{div col end}}
== Edukiak argitaratu eta zabaltzea (15) ==
{{div col|colwidth=13em}}
* {{HezkuntzaProgramaFasea|i}}{{ORES neurketa|Internet}}
* {{ORES neurketa|World Wide Web}}
* {{ORES neurketa|Web-orrien editore}}
* {{ORES neurketa|Webgune}}
* {{ORES neurketa|Web irisgarritasun}}
* {{ORES neurketa|Mozilla Firefox}}
* {{ORES neurketa|LibreOffice Writer}}
* {{ORES neurketa|Multimedia}}
* {{ORES neurketa|Web 2.0}}
* {{ORES neurketa|Egile-eskubideak}}
* {{ORES neurketa|Creative Commons}}
* {{ORES neurketa|Blog}}
* {{ORES neurketa|Wikipedia}}
* {{ORES neurketa|Wiki}}
* {{ORES neurketa|Moodle}}
{{div col end}}
nxeodixlw3msgarox2hm6casb8la6wx
Rochesterko katedrala
0
733002
10006037
9992900
2024-12-20T16:44:52Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10006037
wikitext
text/x-wiki
{{eraikin infotaula}}
'''Rochesterko katedrala''', ofizialki '''Kristo eta Zorioneko Ama Birjinaren katedrala''' ({{lang-en|Cathedral Church of Christ and the Blessed Virgin Mary}}), [[Ingalaterra]]ko [[Kent]] konderriko [[Rochester (Kent)|izen bereko hirian]] dagoen [[katedral]] [[anglikanismo|anglikanoa]] da.<ref>[http://www.rochestercathedral.org/ Rochester Cathedral] {{en}}</ref> [[1079]]-[[1238]] artean eraiki zen.
== Historia ==
Justok sortu zuen, San Agustini VII. mendearen hasieran ingeles paganoak kristautasunera bihurtzera lagundu zioten misiolarietako batek. Rochesterreko lehen apezpiku gisa, [[Ethelberto Kentekoa]] erregeak baimena eman zion Justori San Andres Apostoluari eskainitako eliza bat ezar zezan (Erromako komentua dedikaturik zegoen santu bera, Ingalaterrara abiatu zirenekoa), gaur egungo katedrala dagoen leku berean, gotzaindegiaren egoitza bihurtu zena. Apaizentzako ikastetxe gisa sortu zen, «Priestfield» izeneko hiriaren inguruko lurrekin finantzatu zena.
Katedralak eta hiriak asko sufritu zuten [[mercia]]rren (676) eta [[bikingo]]en ondorioz, baina bere garrantzia mantendu zuen, hainbesteraino non [[Gilen I.a Konkistatzailea|Gilen Normandiakoak]] 1066an Ingalaterra konkistatu zuenean, eliza eta lurrak [[Oto Bayeuxkoa]] anaiari eman baitzizkion. Eliza ia kargutik kentzeko punturaino degradatu zen, 1082an Lanfranc Canterburyko artzapezpikuak lur batzuk eta langileak bisitatu eta zaharberritu zituenean bakarrik konpondu zen egoera. Gundulf, Rochesterko normandiar apezpikuak ere paper garrantzitsua jokatu zuen; talentu handiko arkitektoa zen, komisionatu egin zuen eta, ziurrenik, oso paper garrantzitsua jokatu zuen Justoren eliza ordezkatuko zuen katedral berri baten diseinuan. Kapilauen ordez monje [[beneditar]]rak ere jarri zituen, eta erlikiak zilarrezko [[erlikia-ontzi]] batera eraman zituen. Erlikia-ontzi hori erromesaldi-leku bihurtu zen, eta hainbat errege-dirulaguntza jaso zituen, lur formakoak, eta bere hiriko katedralaren ongile handia zela erakutsi zuen. Hil zenerako, erdiko nabea eta mendebaldeko fatxada eraikiak zituen, mendebaldeko transeptua 1179 eta 1200 artean gehitu zen, eta ekialdeko transeptua Ingalaterrako Henrike II .aren erregealdian. Katedrala txikia da, 93 metro luze baino ez da, baina nabea Ingalaterrako zaharrena da eta kripta Normandiar oso garrantzitsua du.
Eraikin hau Ingalaterrako katedral [[Normandiar arkitektura|normandiar]] estiloaren adibiderik onenetako bat bezala ikusten da, mendebaldeko sarreran ate bereziki ona duena (nagusia). Tinpanoak Kristoren irudia irudikatzen du lorian eserita erdian, Justo eta Ethelberto atearen alde banatan dituela.
Gundulf hil ondoren, katedralak historia lausotu samarra du.<ref>{{erreferentzia
| abizena = Barlow
| izena = Frank
| izenburua = The English Church 1000–1066
| url = https://archive.org/details/englishchurch1000000barl_t9t9
| argitaletxea= Longman
| urtea= 1979|edizioa=2
| isbn = 0-582-49049-9|orrialdea=[https://archive.org/details/englishchurch1000000barl_t9t9/page/n234 221]-222
}}</ref> 1130ean Canterburyko artzapezpikuak sagaratu zuen katedrala, [[Henrike I.a Ingalaterrakoa|Henrike I.aren]] aurrean 13 apezpikuk lagunduta, baina su handi batek lausotu zuen aukera, ia hiri osoa suntsitu eta katedral berria kaltetzen baitu. 1137an eta 1179an beste sute batzuek ere kaltetu zuten. Ondoren, 1215ean, [[Joan Lurgabea|Joan]] erregearen indarrek arpilatu zuten, eta, 1264an, [[Simon Montfortekoa]]k, hiriaren eta [[Rochesterko gaztelua|gazteluaren]] aurkako setioetan.
Hala ere, San Paulinoren erlikia-liburuaz gain, katedralak San Ithamar gotzain sagaratua izan zen lehen saxoiaren eta San Gilen Perthekoa eskoziar erromesaren erlikiak ditu. 1201. urtean, San Gulliermoko hilobiari egindako eskaintzak hain handiak izan ziren, ezen, haiei esker, korua berreraiki eta erdiko dorrea gehitu baitzen (1343), katedrala osatuz.
Katedralak gainbehera jasan zuen XVI. mendean monasterioak desegin ondoren. Garai horretan, Koroak bere jabetzak konfiskatu zituen, eta egoera txarrean eta akreditaziorik gabe geratu zen. [[Samuel Pepys]], "leku txar" gisa deskribatu zuen. XIX. mendean zaharberritze asko egin ziren. Lan nagusiak Lewis Cottinghamek egin zituen 1824tik 1830era, eta [[George Gilbert Scott|Sir Gilbert Scottek]] hartu zuen haren lekukoa 1872an, katedrala berrituz eta zaharberrituz, XI. mendean izan zenaren arrazoizko kopia bat egin arte.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* [http://www.rochestercathedral.org/ Webgunea] {{en}}
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ingalaterrako katedralak]]
[[Kategoria:Kent konderriko eraikinak]]
[[Kategoria:Ingalaterrako katedral gotikoak]]
[[Kategoria:VII. mendean amaitutako eraikinak]]
[[Kategoria:Katedral anglikanoak]]
[[Kategoria:Normandiar arkitektura]]
38u9f9qmoq8tjox1nnp6szsstc5iwjn
Tannenbergeko gudua (1914)
0
735623
10005897
9798257
2024-12-20T15:17:16Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005897
wikitext
text/x-wiki
{{Argitzeko|Bigarren gudari|Grunwaldeko Gudua}}
{{Gerra infotaula
| izena = Tannenbergeko gudua
| guda = [[Lehen Mundu Gerra]]
| frontea = [[Ekialdeko Frontea (Lehen Mundu Gerra)|Ekialdeko Frontea]]
| irudia = [[Fitxategi:Russian prisoners tannenberg.jpg|225px]]
| oina = Atxiloturiko errusiarrak
| data = {{data|1914|8|26}} - {{data|1914|8|30}}
| lekua = [[Tannenberg]]etik gertu, [[Ekialdeko Prusia]]
| koordenatuak =
| lurraldea =
| emaitza = Alemaniar garaipen erabakigarria.
| egoera =
| gudulari1 = [[Fitxategi:Flag of Germany (1867–1919).svg|23px]] [[Alemaniar Inperioa]]
| gudulari2 = {{bandera|Errusiar Inperioa}}
| komandante1 = [[Paul von Hindenburg]]<br />[[Erich Ludendorff]]<br />[[Max Hoffmann]]<br />[[Hermann von François]]
| komandante2 = [[Aleksandr Samsonov]] †<br />[[Paul von Rennenkampf]]
| indarra1 = '''8. Alemaniar Armada:'''<br />166 000 soldadu
| indarra2 = '''1. Errusiar Armada:'''<br />210 000 soldadu<br />'''2. Errusiar Armada:'''<br />206 000 soldadu
| galera1 = 12 000 hildako eta zauritu
| galera2 = 170 000 hildako baino gehiago
| oharra =
}}
'''1914ko Tannenbergeko gudua ''' edo baita ere '''Tannenbergeko bigarren gudua''' deitua [[Errusiar inperioa|Errusiar]] (1. eta 2. Armada) eta [[Alemaniar inperioa|Alemaniar]] (8. Armada) Inperioak elkarren aurka borrokatu ziren [[Lehenengo Mundu Gerra]]ren hasieran, Allenstein herritik hurbil, [[Ekialdeko Prusia]]n. [[Guda]] honek Gerra Handiaren gudarik erabakigarrienetako bat izan zen eta 1914ko Abuztuaren 26tik 30era iraun zuen.
Guda honen ondorioz Errusiarren 2. [[armada]] ia osoa desagertu zen, eta guda hau amaitu eta egun gutxietara gertatu ziren bataila txikien ondorioz 1.Armadaren gizon gehienak hil ziren. Errusiar Inperioaren egoera militarra ez zen hobetuko 1915ko Udaberrira arte.
Guda hau ezaguna da Alemaniarren armadaren garraioaren abiadurarengatik [[trenbide]]en bidez, honi esker armada bakar batek Errusiarren bi armadei aurre egin ahal izan zuen fronte bakar batean. Beste aldetik, Errusiarren kode sistema oso ahula zen eta Alemaniarrek erraz lortzen zituzten, haien mugimenduak antzematen.
Nahiz eta borroka [[Allenstein]] herriko kanpoaldean gertatu eta [[Tannenberg]] 30 kilometrotara egon mendebalderantz, [[Alemaniar Inperioa]]ren agintariak gudari "Tannenbergeko gudua" esan zioten [[publizitate]] helburuetarako, [[Grunwaldeko Gudua|izen bereko 1410ean]] gertatutako porrotaren oroimena desagerrarazteko. Guda hartan [[Ordena Teutonikoa]] [[Bi Nazioen Errepublika|Polonia-Lituaniaren]] aurka galdu zuen.<ref name=":0">{{erreferentzia|izena=Max|abizena=Hastings|urtea=2013|izenburua=Catastrophe: Europe Goes to War 1914|argitaletxea=Knopf Press|ISBN=9780307597052|hizkuntza=en}}</ref>
== Aurrekariak ==
[[Aliatu]]en gerra aurreko plana [[Frantzia]] eta [[Erresuma Batua]] Alemaniarrak motelduko zituztela Errusia bere armada erraldoiak aurrerantz mugitzen zituen bitartean zen. Emandako zifrak harrigarriak ziren, Errusiarrek hilabete batean gutxi gorabehera hamar armada elkartu ahalko zituztela aldarrikatu baitzuten, Alemaniarrek bi fronteetan zituzten soldaduen kantitate totala baino gehiago. Gerra hastean, ordea, proportzio erreala Errusiar eta Alemaniarren artean 1,9tik 1,6ra zen.<ref name=":0" />
Aipatutako planaren arazo nagusiena Errusiarren trenbide falta zen. Gainera, Errusiarren trenak Alemaniarren pista zabalera ezberdina zuten, Errusiarren tropak mugaraino soilik iritsi ahal izango zutela esan nahi zuen, Alemaniarren lurrera iritsi eta gero ibiltzen joan beharko ziren. Gainera [[Austria-Hungariako Inperioa|Austro-Hungariar]] armaden presentzia mehatxatzailea hegoaldean Ekialdeko Prusia konkistatzeko plana moteldu zuen, Ekialdeko frontea zabalera ikaragarria baitzuen, [[Baltikoa|Baltiko itsasotik]] [[Karpatoak|Karpatoetara]] ere.
Alemaniarrek, bere aldetik, [[Errusiar Inperioa]] mehatxu nagusia bezala ikusten zuten. Schlieffen Plan osoa Frantzia eta Britania Handia garaitzearen ideian oinarrituta zegoen, gero ekialdera eramateko armadak, Ekialdeko Frontera. Errusiar armadak moteltzeko Königsberg inguruko area, Errusiar mugatik hurbil, lan eremuekin gotortu zen. Frantziak trenbide ugari eta eraginkorrak zituztenez Reichsheerrean Frantziaren kontrako ofentsibari lehentasuna ematea erabaki zen, Errusiar armadek aste askoko atzerapena izango zutelako.
Gerra hasi aurretik egoera aurreikusitako moduan garatu zen, Alemaniar 8. Armada [[Königsberg]]en hego-ekialdean kokatuta zegoen, Errusiarren bi armadak Polonia babesten zuten bitartean. Bi armada hauek "[[Ipar-Mendebaldeko Frontea]]" osatzen zuten. 1. Armada [[Paul von Rennenkampf]] jeneralaren aginpean zegoen eta 2.a [[Aleksandr Samsonov|Aleksandr Samsonoven]] aginpean. Biak, elkarrekin, [[Yakov Zhilinski]] jeneralaren menpe zeuden, fronte osoaren agintaria.
Errusiarren gerra planek 1. Armadaren berehalako aurrerapen bat [[Prusia]]n eskatzen zuten, Paul von Rennenkampfen aginduak jarraituz. Armada, [[Aleksandr Samsonov]]en agindupean, Masuriako aintziren mendebaldera zuzenduko luke, orduan iparraldera biratuko zuten eta Alemaniar lerroak hautsi. Plana ondo ateratzen bazen Alemaniarrek [[Ekialdeko Prusia]]n inguratuta geratuko lirateke.
== Guduaren testuingurua ==
{{Sakontzeko|Ekialdeko Prusiako ofentsiba (1914)}}
Gerra hasi zenean guda Errusiako planaren arabera garatu zen. Alemaniarrek 8. Armadaren erdia mugimenduan jarri zuten, Königsbergko garnizioaren laguntzaz, eta errusiar mugara bidali ziren. [[Stalluponengo gudua]]n [[Hermann von François]] jenerala errusiarrak garaitu zituen, hala ere Maximilian von Prittwitzek, alemaniar frontearen agintari gorena, erretiratzea agindu zuen Gumbinnen herrira. Mugatik 20 kilometrotara. Prittwitzek, Errusiarrei arnasa hartzen utzi nahi ez zuenez, Gumbinnen inguruan eraso zuen abuztuaren 20an, von Rennenkampfen infanteria atseden hartzen ari zela jakin zuenean. Alemaniar 1. Armada-Gorputza, Hermann von François buru zuena, haien ezkerrean zegoen. Gauean zehar egindako martxa baten ondorioz von Françoisen dibisio batek Errusiar XX. Armada-Gorputzaren hegalari gogor egin zion. Artilleria muniziorik gabe geratu zen arte oso eraginkorra izan zen, eta errusiarrak erretiratu egin ziren. Erasoak 16:00 inguruan gelditu ziren, udako beroaz nekaturik. Von François ziur zegoen biharamunean irabaziko zutela. Ezkerrean,[[August von Mackensen|von Mackensenen]] XVII. Armada-Gorputzak eraso gogorra egin zuen, baino errusiarrek hau gelditzea lortu zuten. Are gehiago, arratsalde hartan errusiar artilleria astunak kontraeraso bat zuzendu zuen eta honen ondorioz alemaniar infanteriak izuturik ihes egin zuen. Gutxira alemaniar artilleria zuritu egin zen eta besteekin bat egin zuen, ihesian. Egoera ikusita Prittwitzek bere erreserba gorputzei atzera egitera agindu zien ere.<ref name=":1" />
Egun hartako eguerdian, Prittwitzek von Moltke mariskalari deitu zion OHLn (''Oberste Heeresleitung'', Egoitza Nagusia), dena ondo zihoala jakinarazteko; gau hartan berriro deitu zuen hondamendiaren berri emateko. Arazoak areagotu egin ziren, izan ere, Errusiako 2.aren armadak bost Armada-Gorputza eta zalditeria dibisio bat zituela zabaldu zen, eta aireko esploratzaileek euren zutabeak mugatik zihoazela ikusi zuten. Haien aurrerapenak mendebaldera erretiratzeko aukerak mozten ari zuen, bi armada errusiarren artean inguratuta geratzeko mehatxua handitzen zen bitartean. P 20:23an, Zortzigarren Armadak OHLri telegrafiatu zion Mendebaldeko Prusiara erretiratuko zirela. Bai Prittwitz bai Moltke eman zuten arratsalde osoa bata besteari ohiuka, zer egin erabaki gabe. Azkenean Mendebaldeko Prusiarantz erretiratzera erabaki zen, baita Königsbergeko esparru-gotortura, hegoaldera, ere. Guztira, errusiarrek jakin gabe, errusiarrek [[Gumbinnengo gudua|Gumbinnengo guduan]] garaipen handia lortu zuten. Haien ezjakintasunak, hala ere, garaipena aprobetxatzea galarazi zuen.<ref name=":1" />
Gumbinnengo gudarengatik eta Samsonoven etengabeko aurrerapenengatik von Prittwitz jeneralak Vistula ibairaino erretiratzea agindu zuen, Ekialdeko Prusia osoa utziz. Von François jenerala zuzenean [[Gilen II.a Alemaniakoa|Gilen II.a]] Kaiserrari Prittwitzen egoeraz kexatu zen eta kexaz ados, [[Helmuth Johan von Moltke]]k, alemaniar armadaren agintari gorena, Prittwitz kaleratu eta abuztuaren 22an haren postua [[Paul von Hindenburg]]i eman zion.<ref name=":1" />
== Plangintza ==
[[Fitxategi:Paul von Hindenburg (1914) von Nicola Perscheid.jpg|thumb|Paul von Hindenburg jeneralaren erretratua, 1914]]
Max Hoffmann koronela, Prittwitzen laguntzailea, bazekien Errusiarren morala oso altua zegoela eta nola honek borrokan eragina izan ahalgo zuela. Hoffmannek armada guztien mobilizazioa proposatu zuen, Königsbergko babes lerroan zeudenak izan ezik hego-mendebaldera bidaltzeko trenbideen bidez. 1. eta 17. Erreserba armadak hegoalderago bidaliko ziren Samsonoven 6. Armadaren eskuineko hegalarekin topo egiteko. Alemaniar Zaldizko 1. dibisioa Errusiako mugan geratuko zen Rennenkampfen Armada nahasteko.
Teorian, plana oso arriskutsua zen. Rennenkampfen errusiar 1. Armada hego-mendebaldera biratuko balu aurrerantz ibili ordez 8. Alemaniar armadaren hegalarekin topo egingo zuten, alemaniarrak egoera txarrean egonda Königsberg babesgabe geratuko zen.<ref name=":1">{{erreferentzia|izena=Dennis|abizena=Showalter|urtea=1991|izenburua=Tannenberg: Clash of Empires, 1914|argitaletxea=Brassey's|ISBN=9781574887815.|hizkuntza=en}}</ref>
== Borroka ==
Abuztuaren 26an,egunsentian Errusiako 1.Armada Mendebalderantz abiatu zen, Königsbergerantz, hasieran erresistentzia txikia aurkitzen, Alemaniako tropa gehienak hegoaldean kokatuta zeudelako. [[Seeburg]] eta [[Bischofstein]] herrietatik hurbil Alemaniarren [[infanteria|infanteriak]] eta [[zalditeri|zalditeriak]] kargatu zuen [[Erasoaldi|eraso]] frontal batean, gudari hasiera ofiziala ematen. Eraso honetan Alemaniarrek irabazi zuten. Eraso hau gertatzen zen bitartean beste Alemaniar armadaren talde bat errusiar 2. Armada moteltzen zuen Königsbergerantzko bidean. Eguna bukatzean errusiar ofentsiba ez zen bakarrik gelditu, 2. Armadaren suntsipenarekin bukatu zen.<ref name=":1" />
Abuztuaren 27an, François errusiarren ezkerreko hegala erasotu zuen haren artilleria indartsuaren laguntzaz, ilunabarrean, errusiarrak erremedio gabe ihes ari ziren. Lerroa egonkortzeko Samsonovek 1. Armada geldiarazteko agindua eman zuen eta Tannenberg aldera joateko.
Abuztuaren 28ko goizean, komandante alemanak frontean zehar egoera aztertzen ari ziren aireko begirale batek Rennenkampf bere atzekaldera zihoala jakinarazi zienean. 2. Armadaren aurkako erasoa gelditzekotan egon baziren ere, amaieran aurrera jarraitzea erabaki zuten. Gutxira, irrati-mezu batek Rennenkampf Königsbergen aurrera zihoala baieztatu zuen. Von François-en I. Armada-Gorputzak Errusiar I.aren aurkako erasoa jarraitu zuen. Soldauko herria hartu zuen eta gero Neidenburgera abiatu zen, Errusiar I.aren Armada indar ez-eraginkor bihurtu baitzen guduan. Scholtzen XX. Armada-Gorputzak baita egin zuen aurrera. Bere 41. Infanteriako Dibisioa Martosen errusiar XV.ak larri suntsitu zuen arren, bere lurrari eutsi zion. Guztiarekin, Samsonov Neidenburgera erretiratzera behartuta egon zen. Von Below alemaniarraren I. Erreserba-Gorputzak Klyueven XIII.aren aurka egin zuen, Allenstein inguruan, eta azkar inguratuta geratu zen. Kliuevek Kurken aldera erretiratzeko agindua jaso zuen Samsonoven partetik. Mackensenen alemaniar XVII. Armada-Gorputzak errusiar iheslariak jarraitu eta jazartu zituen. Egunaren amaieran alemaniarren inguraketaren erdia eginda zegoen eta, Ludendorffek nabaritu zuen bezala: "Etsaiaren frontea apurtzear zegoela zirudien... Unitate indibidualen ikuspuntuaren bitartez hau zehaztea zaila zen, baino gudua irabazi dugu."<ref>{{Erreferentzia|izena=Prit|abizena=Buttar|izenburua=Collision of empires: the war on the Eastern Front in 1914|url=https://archive.org/details/collisionofempir0000prit|argitaletxea=Osprey Publishing|hizkuntza=en|data=2016|edizioa=Paperback edition|isbn=978-1-4728-1318-3|sartze-data=2024-05-19}}</ref>
Abuztuaren 28an arratsaldean, Samsonov-ek egoera hain ezegonkorrean zegoenez haren armada hego-ekialdera bidali zuen berrantolatzeko baina oso berandu zen. Von François ekialdera iritsi zen Errusiarren hegoaldean lerro egonkor bat sortzeko, erretirada mozten. Errusiarrak Tannenbergko herriaren ekialderantz setiatuta geratu ziren eta Alemaniarren [[artilleria|artilleriak]] suntsitu zituen Abuztuaren 29an. Egunaren arratsaldean bizirik iraun izan zuten hamar mila Errusiarrek Alemaniarren [[setio]]tik ahal zuten moduan ihes egin zuten.<ref name=":1" />
[[Fitxategi:Russian prisoners tannenberg.jpg|thumb|261x261px|Guduaren ondoren hartutako errusiar gerra-presoak]]
Abuztuaren 30an, borroka bukatu zenean, Samsonoven 2. Errusiar Armada deseginda zegoen borroka latzaren ondorioz. Laurogeita hamabi mila [[preso]] eta hirurogeita hamazortzi mila zauritu edo hila, bakarrik hamar mila Errusiar bizirik iraun zuten guztira. Alemaniarrek, beste aldetik, bakarrik hogei mila hildako jaso zituzten. Erretretan egiten saiatu izan zen arren, zaurituta eta denbora luzez ibili eta gero asmarengatik ahituta, Aleksandr Samsonov bere laguntzaileei aurrera jarraitzeko agindu zien eta jarraian tiro batez bere buruaz beste egin zuen. Beldur zen [[Nikolas II.a Errusiakoa|Nikolas II.a]] [[Tsar|Tsarraren]] mendekuaz.<ref name=":0" />
== Ondorioak ==
Tannenbergeko gudua eta egun batzuk eta gero [[Masuriako aintziren gudua]] gertatu zen, alemaniarrak berriro garaile atera ziren eta Errusiarrak Königsberg ingurutik kanporatu zituzten gerra osorako, urtea amaitu baino lehen Errusiarrek [[Ekialdeko Prusiako bigarren ofentsiba|Prusia berriz inbaditu]] bazuten ere.
Guduaren ondoren garatutako errusiar ikerketa ofizialak Zhilinskiyri egotzi zion bere bi armadak ez kontrolatzearen errua. Ipar-Mendebaldeko Frontearen agintaritzan ordezkatu zuten eta frantsesekin harremanetan ezartzera bidali zuten. Rennenkampf errugabetu egin zuten, baina 1916an erretiratu egin zuten, Polonian egindako lan zalantzagarriaren ondoren.<ref>{{erreferentzia|izena=J. W.|abizena=Bohon|urtea=1996|izenburua="Zhilinsky" - The European Powers in the First World War|argitaletxea=Garland|orrialdea=768|hizkuntza=en}}</ref>
Bestalde, arrakasta handia lortzean [[Hindenburg]]en eta [[Ludendorff]]en prestigioa asko igo zen eta azken honen boterearen igoera erraztu zuen, alemaniar gobernua diktadura militar bat bihurtzen.
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:1914ko gatazkak]]
[[Kategoria:Ekialdeko Prusia]]
[[Kategoria:Lehen Mundu Gerrako Ekialdeko Fronteko guduak]]
[[Kategoria:Alemaniak parte hartutako Lehen Mundu Gerrako guduak]]
[[Kategoria:Errusiak parte hartutako Lehen Mundu Gerrako guduak]]
1sd9nl2t2j1q25chgccs5v9xvmkaese
Zarauzko Kopla Txapelketa
0
737786
10006276
9613784
2024-12-21T01:57:52Z
AmetsAizp
159465
/* Palmaresa */ 2024ko edizioa gehitu da
10006276
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Putzuzulo gaztetxea.jpg|thumb|300px|[[Putzuzulo gaztetxea]]n jokatu zen ''Zarauzko Kopla Txapelketa'' hura eriatsi artean.]]
[[Fitxategi:2017ko Putzuzuloko kopla txapelketa.webm|300px|thumb|2017ko kopla txapelketa.]]
'''Zarauzko Kopla Txapelketa''' [[Zarautz]]en jokatzen den bertsolari txapelketa bat da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Hamar zintzur koplari hamargarren zintzarrirako|hizkuntza=eu|url=https://zarauzkohitza.eus/zarautz/1481823587913-hamar-zintzur-koplari-hamargarren-zintzarrirako|sartze-data=2017-12-03}}</ref>. Abenduan jokatu ohi zen [[Putzuzulo gaztetxea]]n, hura eraitsi zuten arte. 2023an Hiruputzu gaztetxe berrian jokatu zen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Aner Peritzek irabazi du XV. Kopla Txapelketa - Zarautz|hizkuntza=eu|url=https://zarauzkohitza.eus/zarautz/1703321131589-aner-peritzek-irabazi-du-xv-kopla-txapelketa|aldizkaria=Zarauzkohitza.eus|sartze-data=2023-12-23}}</ref>.
2023an, gainera, [[Zarauzko Kopla Txapelketa Herrikoia]] antolatu zen, 2023ko Zarauzko Kopla Txapelketan jokatuko zuten [[Motxian-Etxebeltz bertsogunea|Motxian-Etxebeltz bertsoguneko]] bi kideak hautatzeko<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Bueltan da Kopla Txapelketa|hizkuntza=eu|url=https://urolakosta.hitza.eus/zarautz/1683705124834-bueltan-da-kopla-txapelketa|aldizkaria=Urola Kostako Hitza|sartze-data=2024-03-02}}</ref>.
== Palmaresa ==
{| class="wikitable"
|-
! Urtea !! Txapelduna
|-
| 2007 || [[Maddalen Arzallus]]
|-
| 2008 || [[Igor Elortza]]
|-
| 2009 || [[Julio Soto]]
|-
| 2010 || [[Amets Arzallus]]
|-
| 2011 || [[Beñat Gaztelumendi]]
|-
| 2012 || [[Unai Iturriaga]]
|-
| 2013 || [[Unai Iturriaga]]
|-
| 2014 || [[Gorka Ostolaza]] "Potxis"<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gorka Ostolaza irabazle Zarauzko kopla txapelketan|hizkuntza=eu|url=https://bertsoa.eus/albisteak/4609-gorka-ostolaza-irabazle-zarauzko-kopla-txapelketan|sartze-data=2017-12-03}}</ref>
|-
| 2015 || [[Igor Elortza]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Elortzak eta Amurizak abestu zuten kopla txapelketako buruz burukoa|hizkuntza=eu|url=https://anboto.org/durangaldea/1497256136485-elortzak-eta-amurizak-kopla-txapelketako-txalapata-zabala-musikariari-eman-zioten|sartze-data=2017-12-03}}</ref>
|-
| 2016 || [[Andoni Egaña]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Andoni Egañak irabazi du Zarauzko X. Kopla Txapelketa|hizkuntza=eu|url=http://urolakosta.hitza.eus/2016/12/17/andoni-eganak-irabazi-du-zarauzko-x-kopla-txapelketa/|sartze-data=2017-12-03}}</ref>
|-
| 2017 || [[Aitor Mendiluze]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Aitor Mendiluzek eskuratu du Zarauzko Kopla Txapelketako zintzarria|hizkuntza=eu|url=http://urolakosta.hitza.eus/2017/12/23/aitor-mendiluzek-eskuratu-du-zarauzko-kopla-txapelketako-zintzarria//|sartze-data=2017-12-23}}</ref>
|-
| 2018 || [[Maialen Lujanbio]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Maialen Lujanbiok irabazi du 2018 Kopla Txapelketako zintzarria - zarauzkohitza.eus|hizkuntza=eu|url=https://zarauzkohitza.eus/zarautz/1545468820622-maialen-lujanbiok-irabazi-du-2018-kopla-txapelketako-zintzarria|aldizkaria=zarauzkohitza.eus|sartze-data=2019-01-06}}</ref>
|-
| 2019 || [[Maialen Lujanbio]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Lehengo lepotik zintzarria - zarauzkohitza.eus|hizkuntza=eu|url=https://zarauzkohitza.eus/zarautz/1576921097355-putzuzulo-gaztetxea-koplatan |sartze-data=2019-12-21}}</ref>
|-
| 2020 || ez zen jokatu¹
|-
| 2021 || [[Oihana Arana]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Putzuzuloko XIV. Kopla Txapelketako zintzarria, Oihana Aranarentzat|hizkuntza=eu|data=2021-12-18|url=https://urolakosta.hitza.eus/2021/12/18/putzuzuloko-xiv-kopla-txapelketako-zintzarria-oihana-aranarentzat/|aldizkaria=Urola Kostako Hitza|sartze-data=2021-12-19}}</ref>
|-
| 2022 || ez zen jokatu²
|-
| 2023 || [[Aner Peritz]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Aner Peritzek irabazi du XV. Kopla Txapelketa|hizkuntza=eu|data=2023-12-22|url= https://zarauzkohitza.eus/zarautz/1703321131589-aner-peritzek-irabazi-du-xv-kopla-txapelketa/|aldizkaria=Zarauzko Hitza|sartze-data=2023-12-23}}</ref>
|-
|2024
|[[Aitor Mendiluze]]
|}
*¹ 2020ko ekitaldia ez zen jokatu [[COVID-19 pandemia]]ren eraginez
*² 2022ko ekitaldia ez zen jokatu Putzuzulo Gaztetxearen eraisketaren eraginez
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Bertsolari txapelketak}}
[[Kategoria:Zarauzko kultura]]
[[Kategoria:Bertsolari Txapelketak]]
faereip2gfij4txt7u37vqzptv86ul5
Javier González Etxebarria
0
738262
10006277
9252490
2024-12-21T02:17:02Z
Daeri
16654
10006277
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Fernando Javier González Etxebarria''' ([[Bilbo]], [[Bizkaia]], {{data|1964|5|21}}) bizkaitar futbolari ohia da, ezker atzelari lanetan aritzen zena. Erretiratu eta gero entrenatzaile eta kirol zuzendari lanetan aritzen da.
== Jokalari Ibilbidea ==
<small>''[[2024]]ko [[Maiatzaren 31|Maiatzak 31n]] eguneratua. Datu ofizialak.''</small>
{|style="text-align: center;" border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: #F9F9F9; font-size: 95%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center"
|- style="background:#DDDDDD"
!rowspan="2" width=150px|Taldea
!rowspan="2" width=30px|Maila
!rowspan="2"|Denboraldia
!colspan="2"|Liga
!colspan="2"|Kopa
!colspan="2"|[[UEFAko Txapeldunen Liga|Champions League]]
!colspan="2"|[[UEFA Europa League|UEFA]]
!colspan="2"|[[Europako Futbol Errekopa|Errekopa]]
!colspan="2"|Besteak
!colspan="3"|Denera
|- style="background:#DDDDDD"
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
|- style="text-align: center;"
|rowspan=4 valign="center"|'''[[Bilbao Athletic]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
|2.B
|1979/80
|2
|0
| 0
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|2
|bgcolor=F0E68C|0
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 2.B
|1980/81
|18
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|18
|bgcolor=FFD700|0
|- style="text-align: center;"
|2.B
|1981/82
|36
|1
| 4
| 1
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
|bgcolor=F0E68C|40
|bgcolor=F0E68C|2
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!-!!-!! -!! -!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!-!!-
|- style="text-align: center;"
|rowspan=2 valign="center"|'''[[Athletic]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
|3.
|1982/83
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700| -
|bgcolor=FFD700| -
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!68!!4!! -!! -!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!68!!4
|- style="text-align: center;"
|rowspan=6 valign="center"|'''[[Unión Deportiva Salamanca|Salamanca]]'''<br /><small>{{banderaikur|Espainia}}</small>
|2.
|1983/84
|29
|1
| 11
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
|bgcolor=F0E68C|40
|bgcolor=F0E68C|1
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 1.
|1983/84
|1
|0
|0
|0
| 0
| 0
| -
| -
| -
| -
| 1
| 0
|bgcolor=FFD700|2
|bgcolor=FFD700|0
|- style="text-align: center;"
| 1.
|1984/85
|30
|3
| 5
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|35
|bgcolor=F0E68C|3
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 1.
| 1985/86
|32
|1
|8
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|32
|bgcolor=FFD700|1
|- style="text-align: center;"
| 1.
| 1986/87
|14
|0
|3
|0
| -
| -
| 1
| 0
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|18
|bgcolor=F0E68C|0
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!32!!22!! -!! -!! - !! -!!-!!- !! -!! -!! - !! - !!32!!22
|- style="text-align: center;"
|rowspan="2" valign="center"|'''[[Sestao Sport|Sestao]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 1.
| 1987/88
|25
|0
| 1
| 0
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|26
|bgcolor=FFD700|0
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!25!!0!! 1!! 0!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!26!!0
|- style="text-align: center;"
|rowspan=3 valign="center"|'''[[Club Polideportivo Mérida|Mérida]]'''<br /><small>{{banderaikur|Espainia}}</small>
| 1.
| 1988/89
|25
|0
| 0
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|25
|bgcolor=F0E68C|0
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 2.
| 1989/90
|16
|0
|5
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|21
|bgcolor=FFD700|0
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!53!!0!! 12!! 0!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!65!!0
|- style="text-align: center;"
|rowspan=2 valign="center"|'''[[Baskonia Kirol Kluba|Baskonia]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 1.
| 1990/91
|12
|0
|7
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|19
|bgcolor=F0E68C|0
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!53!!0!! 12!! 0!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!65!!0
|- style="text-align: center;"
|rowspan=4 valign="center"|'''[[Club Portugalete|Portugalete]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 2.B
| 1991/92
|7
|1
| 0
| 0
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|7
|bgcolor=FFD700|1
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 2.B
| 1992/93
|14
|0
| 1
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|15
|bgcolor=F0E68C|0
|- style="text-align: center;"
| 2.B
| 1993/94
|11
|0
| 1
| 0
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|12
|bgcolor=FFD700|0
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2| Denera!!25!!0!!2!!0!!-!!-!!-!!-!! -!! -!!-!!-!!27!!0
|-align=center bgcolor=000000 style="color: white;"
!colspan="3" valign="center"|'''Ibilbide osoan''' !!276!!7!!48!!1!!0!!0!!1!!0!!-!!-!!1!! 0 !!322!!8
|}
== Entrenzatzaile Ibilbidea ==
{| cellpadding="2" cellspacing="0" style="background: #F9F9F9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=50%
|- bgcolor=#DDDDDD style="color:black;"
!Kluba
!Urtea(k)
|-
|[[Getxo Kirol Kluba]]
|
|-
|[[Club Portugalete]]
|
|-
|[[Zalla Klub Bazkuna]]
|
|-
|[[Lemoa Kirol Elkartea]]
|[[2007]]-[[2009]]
|-
|[[Barakaldo CF]]
|[[2009]]-[[2010]]
|-
|[[Lemoa Kirol Elkartea]]
|[[2011]]
|-
|[[Getxoko Arenas]]
|[[2012]]-[[2014]]
|-
|[[Santurtzi Kirol Elkartea]]
|[[2016]]-
|}
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* {{eu}} [https://www.athletic-club.eus/eu/jokalariak/fernando-javier-gonzalez-etxebarria Alberto Martín Athletic Clubaren webgunean]
{{bizialdia|1964ko||Gonzalez Etxebarria, Fernando Javier}}
{{biografia zirriborroa|Bizkaia}}
[[Kategoria:Bilbotarrak]]
[[Kategoria:Bizkaiko gizon futbolariak]]
[[Kategoria:Athleticeko futbolariak 1980ko hamarkadan]]
[[Kategoria:Sestao Sporteko futbolariak]]
[[Kategoria:Bilbao Athleticeko futbolariak]]
[[Kategoria:Baskonia Futbol Klubeko jokalariak]]
[[Kategoria:Club Portugaleteko futbolariak]]
[[Kategoria:Barakaldo Futbol Clubeko entrenatzaileak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko futbol entrenatzaileak]]
rraqxkps3b4qtdlzgrz86ci0gn0qbnu
10006279
10006277
2024-12-21T02:18:59Z
Daeri
16654
10006279
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Fernando Javier González Etxebarria''' ([[Bilbo]], [[Bizkaia]], {{data|1964|5|21}}) bizkaitar futbolari ohia da, ezker atzelari lanetan aritzen zena. Erretiratu eta gero entrenatzaile eta kirol zuzendari lanetan aritzen da.
== Ibilbidea ==
=== Jokalaria ===
<small>''[[2024]]ko [[Maiatzaren 31|Maiatzak 31n]] eguneratua. Datu ofizialak.''</small>
{|style="text-align: center;" border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: #F9F9F9; font-size: 95%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center"
|- style="background:#DDDDDD"
!rowspan="2" width=150px|Taldea
!rowspan="2" width=30px|Maila
!rowspan="2"|Denboraldia
!colspan="2"|Liga
!colspan="2"|Kopa
!colspan="2"|[[UEFAko Txapeldunen Liga|Champions League]]
!colspan="2"|[[UEFA Europa League|UEFA]]
!colspan="2"|[[Europako Futbol Errekopa|Errekopa]]
!colspan="2"|Besteak
!colspan="3"|Denera
|- style="background:#DDDDDD"
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
|- style="text-align: center;"
|rowspan=4 valign="center"|'''[[Bilbao Athletic]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
|2.B
|1979/80
|2
|0
| 0
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|2
|bgcolor=F0E68C|0
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 2.B
|1980/81
|18
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|18
|bgcolor=FFD700|0
|- style="text-align: center;"
|2.B
|1981/82
|36
|1
| 4
| 1
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
|bgcolor=F0E68C|40
|bgcolor=F0E68C|2
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!-!!-!! -!! -!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!-!!-
|- style="text-align: center;"
|rowspan=2 valign="center"|'''[[Athletic]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
|3.
|1982/83
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700| -
|bgcolor=FFD700| -
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!68!!4!! -!! -!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!68!!4
|- style="text-align: center;"
|rowspan=6 valign="center"|'''[[Unión Deportiva Salamanca|Salamanca]]'''<br /><small>{{banderaikur|Espainia}}</small>
|2.
|1983/84
|29
|1
| 11
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
|bgcolor=F0E68C|40
|bgcolor=F0E68C|1
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 1.
|1983/84
|1
|0
|0
|0
| 0
| 0
| -
| -
| -
| -
| 1
| 0
|bgcolor=FFD700|2
|bgcolor=FFD700|0
|- style="text-align: center;"
| 1.
|1984/85
|30
|3
| 5
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|35
|bgcolor=F0E68C|3
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 1.
| 1985/86
|32
|1
|8
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|32
|bgcolor=FFD700|1
|- style="text-align: center;"
| 1.
| 1986/87
|14
|0
|3
|0
| -
| -
| 1
| 0
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|18
|bgcolor=F0E68C|0
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!32!!22!! -!! -!! - !! -!!-!!- !! -!! -!! - !! - !!32!!22
|- style="text-align: center;"
|rowspan="2" valign="center"|'''[[Sestao Sport|Sestao]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 1.
| 1987/88
|25
|0
| 1
| 0
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|26
|bgcolor=FFD700|0
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!25!!0!! 1!! 0!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!26!!0
|- style="text-align: center;"
|rowspan=3 valign="center"|'''[[Club Polideportivo Mérida|Mérida]]'''<br /><small>{{banderaikur|Espainia}}</small>
| 1.
| 1988/89
|25
|0
| 0
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|25
|bgcolor=F0E68C|0
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 2.
| 1989/90
|16
|0
|5
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|21
|bgcolor=FFD700|0
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!53!!0!! 12!! 0!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!65!!0
|- style="text-align: center;"
|rowspan=2 valign="center"|'''[[Baskonia Kirol Kluba|Baskonia]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 1.
| 1990/91
|12
|0
|7
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|19
|bgcolor=F0E68C|0
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!53!!0!! 12!! 0!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!65!!0
|- style="text-align: center;"
|rowspan=4 valign="center"|'''[[Club Portugalete|Portugalete]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 2.B
| 1991/92
|7
|1
| 0
| 0
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|7
|bgcolor=FFD700|1
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 2.B
| 1992/93
|14
|0
| 1
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|15
|bgcolor=F0E68C|0
|- style="text-align: center;"
| 2.B
| 1993/94
|11
|0
| 1
| 0
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|12
|bgcolor=FFD700|0
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2| Denera!!25!!0!!2!!0!!-!!-!!-!!-!! -!! -!!-!!-!!27!!0
|-align=center bgcolor=000000 style="color: white;"
!colspan="3" valign="center"|'''Ibilbide osoan''' !!276!!7!!48!!1!!0!!0!!1!!0!!-!!-!!1!! 0 !!322!!8
|}
=== Entrenzatzailea ===
{| cellpadding="2" cellspacing="0" style="background: #F9F9F9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=50%
|- bgcolor=#DDDDDD style="color:black;"
!Kluba
!Urtea(k)
|-
|[[Getxo Kirol Kluba]]
|
|-
|[[Club Portugalete]]
|
|-
|[[Zalla Klub Bazkuna]]
|
|-
|[[Lemoa Kirol Elkartea]]
|[[2007]]-[[2009]]
|-
|[[Barakaldo CF]]
|[[2009]]-[[2010]]
|-
|[[Lemoa Kirol Elkartea]]
|[[2011]]
|-
|[[Getxoko Arenas]]
|[[2012]]-[[2014]]
|-
|[[Santurtzi Kirol Elkartea]]
|[[2016]]-
|}
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* {{eu}} [https://www.athletic-club.eus/eu/jokalariak/fernando-javier-gonzalez-etxebarria Alberto Martín Athletic Clubaren webgunean]
{{bizialdia|1964ko||Gonzalez Etxebarria, Fernando Javier}}
{{biografia zirriborroa|Bizkaia}}
[[Kategoria:Bilbotarrak]]
[[Kategoria:Bizkaiko gizon futbolariak]]
[[Kategoria:Athleticeko futbolariak 1980ko hamarkadan]]
[[Kategoria:Sestao Sporteko futbolariak]]
[[Kategoria:Bilbao Athleticeko futbolariak]]
[[Kategoria:Baskonia Futbol Klubeko jokalariak]]
[[Kategoria:Club Portugaleteko futbolariak]]
[[Kategoria:Barakaldo Futbol Clubeko entrenatzaileak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko futbol entrenatzaileak]]
n1tim2sxb21hovt08y3evcdbfwykc49
10006280
10006279
2024-12-21T02:19:45Z
Daeri
16654
/* Kanpo estekak */
10006280
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Fernando Javier González Etxebarria''' ([[Bilbo]], [[Bizkaia]], {{data|1964|5|21}}) bizkaitar futbolari ohia da, ezker atzelari lanetan aritzen zena. Erretiratu eta gero entrenatzaile eta kirol zuzendari lanetan aritzen da.
== Ibilbidea ==
=== Jokalaria ===
<small>''[[2024]]ko [[Maiatzaren 31|Maiatzak 31n]] eguneratua. Datu ofizialak.''</small>
{|style="text-align: center;" border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: #F9F9F9; font-size: 95%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center"
|- style="background:#DDDDDD"
!rowspan="2" width=150px|Taldea
!rowspan="2" width=30px|Maila
!rowspan="2"|Denboraldia
!colspan="2"|Liga
!colspan="2"|Kopa
!colspan="2"|[[UEFAko Txapeldunen Liga|Champions League]]
!colspan="2"|[[UEFA Europa League|UEFA]]
!colspan="2"|[[Europako Futbol Errekopa|Errekopa]]
!colspan="2"|Besteak
!colspan="3"|Denera
|- style="background:#DDDDDD"
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
|- style="text-align: center;"
|rowspan=4 valign="center"|'''[[Bilbao Athletic]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
|2.B
|1979/80
|2
|0
| 0
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|2
|bgcolor=F0E68C|0
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 2.B
|1980/81
|18
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|18
|bgcolor=FFD700|0
|- style="text-align: center;"
|2.B
|1981/82
|36
|1
| 4
| 1
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
|bgcolor=F0E68C|40
|bgcolor=F0E68C|2
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!-!!-!! -!! -!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!-!!-
|- style="text-align: center;"
|rowspan=2 valign="center"|'''[[Athletic]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
|3.
|1982/83
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700| -
|bgcolor=FFD700| -
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!68!!4!! -!! -!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!68!!4
|- style="text-align: center;"
|rowspan=6 valign="center"|'''[[Unión Deportiva Salamanca|Salamanca]]'''<br /><small>{{banderaikur|Espainia}}</small>
|2.
|1983/84
|29
|1
| 11
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
|bgcolor=F0E68C|40
|bgcolor=F0E68C|1
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 1.
|1983/84
|1
|0
|0
|0
| 0
| 0
| -
| -
| -
| -
| 1
| 0
|bgcolor=FFD700|2
|bgcolor=FFD700|0
|- style="text-align: center;"
| 1.
|1984/85
|30
|3
| 5
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|35
|bgcolor=F0E68C|3
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 1.
| 1985/86
|32
|1
|8
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|32
|bgcolor=FFD700|1
|- style="text-align: center;"
| 1.
| 1986/87
|14
|0
|3
|0
| -
| -
| 1
| 0
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|18
|bgcolor=F0E68C|0
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!32!!22!! -!! -!! - !! -!!-!!- !! -!! -!! - !! - !!32!!22
|- style="text-align: center;"
|rowspan="2" valign="center"|'''[[Sestao Sport|Sestao]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 1.
| 1987/88
|25
|0
| 1
| 0
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|26
|bgcolor=FFD700|0
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!25!!0!! 1!! 0!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!26!!0
|- style="text-align: center;"
|rowspan=3 valign="center"|'''[[Club Polideportivo Mérida|Mérida]]'''<br /><small>{{banderaikur|Espainia}}</small>
| 1.
| 1988/89
|25
|0
| 0
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|25
|bgcolor=F0E68C|0
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 2.
| 1989/90
|16
|0
|5
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|21
|bgcolor=FFD700|0
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!53!!0!! 12!! 0!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!65!!0
|- style="text-align: center;"
|rowspan=2 valign="center"|'''[[Baskonia Kirol Kluba|Baskonia]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 1.
| 1990/91
|12
|0
|7
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|19
|bgcolor=F0E68C|0
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!53!!0!! 12!! 0!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!65!!0
|- style="text-align: center;"
|rowspan=4 valign="center"|'''[[Club Portugalete|Portugalete]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 2.B
| 1991/92
|7
|1
| 0
| 0
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|7
|bgcolor=FFD700|1
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 2.B
| 1992/93
|14
|0
| 1
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|15
|bgcolor=F0E68C|0
|- style="text-align: center;"
| 2.B
| 1993/94
|11
|0
| 1
| 0
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|12
|bgcolor=FFD700|0
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2| Denera!!25!!0!!2!!0!!-!!-!!-!!-!! -!! -!!-!!-!!27!!0
|-align=center bgcolor=000000 style="color: white;"
!colspan="3" valign="center"|'''Ibilbide osoan''' !!276!!7!!48!!1!!0!!0!!1!!0!!-!!-!!1!! 0 !!322!!8
|}
=== Entrenzatzailea ===
{| cellpadding="2" cellspacing="0" style="background: #F9F9F9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=50%
|- bgcolor=#DDDDDD style="color:black;"
!Kluba
!Urtea(k)
|-
|[[Getxo Kirol Kluba]]
|
|-
|[[Club Portugalete]]
|
|-
|[[Zalla Klub Bazkuna]]
|
|-
|[[Lemoa Kirol Elkartea]]
|[[2007]]-[[2009]]
|-
|[[Barakaldo CF]]
|[[2009]]-[[2010]]
|-
|[[Lemoa Kirol Elkartea]]
|[[2011]]
|-
|[[Getxoko Arenas]]
|[[2012]]-[[2014]]
|-
|[[Santurtzi Kirol Elkartea]]
|[[2016]]-
|}
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* {{eu}} [https://www.athletic-club.eus/eu/jokalariak/fernando-javier-gonzalez-etxebarria Javier González Etxebarria Athletic Clubaren webgunean]
{{bizialdia|1964ko||Gonzalez Etxebarria, Fernando Javier}}
{{biografia zirriborroa|Bizkaia}}
[[Kategoria:Bilbotarrak]]
[[Kategoria:Bizkaiko gizon futbolariak]]
[[Kategoria:Athleticeko futbolariak 1980ko hamarkadan]]
[[Kategoria:Sestao Sporteko futbolariak]]
[[Kategoria:Bilbao Athleticeko futbolariak]]
[[Kategoria:Baskonia Futbol Klubeko jokalariak]]
[[Kategoria:Club Portugaleteko futbolariak]]
[[Kategoria:Barakaldo Futbol Clubeko entrenatzaileak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko futbol entrenatzaileak]]
[[Kategoria:La Ligako jokalariak]]
6j6q2aum2ep4z8h68csama4e5ilekuj
10006281
10006280
2024-12-21T02:20:46Z
Daeri
16654
/* Entrenzatzailea */
10006281
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Fernando Javier González Etxebarria''' ([[Bilbo]], [[Bizkaia]], {{data|1964|5|21}}) bizkaitar futbolari ohia da, ezker atzelari lanetan aritzen zena. Erretiratu eta gero entrenatzaile eta kirol zuzendari lanetan aritzen da.
== Ibilbidea ==
=== Jokalaria ===
<small>''[[2024]]ko [[Maiatzaren 31|Maiatzak 31n]] eguneratua. Datu ofizialak.''</small>
{|style="text-align: center;" border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: #F9F9F9; font-size: 95%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center"
|- style="background:#DDDDDD"
!rowspan="2" width=150px|Taldea
!rowspan="2" width=30px|Maila
!rowspan="2"|Denboraldia
!colspan="2"|Liga
!colspan="2"|Kopa
!colspan="2"|[[UEFAko Txapeldunen Liga|Champions League]]
!colspan="2"|[[UEFA Europa League|UEFA]]
!colspan="2"|[[Europako Futbol Errekopa|Errekopa]]
!colspan="2"|Besteak
!colspan="3"|Denera
|- style="background:#DDDDDD"
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
|- style="text-align: center;"
|rowspan=4 valign="center"|'''[[Bilbao Athletic]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
|2.B
|1979/80
|2
|0
| 0
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|2
|bgcolor=F0E68C|0
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 2.B
|1980/81
|18
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|18
|bgcolor=FFD700|0
|- style="text-align: center;"
|2.B
|1981/82
|36
|1
| 4
| 1
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
|bgcolor=F0E68C|40
|bgcolor=F0E68C|2
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!-!!-!! -!! -!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!-!!-
|- style="text-align: center;"
|rowspan=2 valign="center"|'''[[Athletic]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
|3.
|1982/83
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700| -
|bgcolor=FFD700| -
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!68!!4!! -!! -!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!68!!4
|- style="text-align: center;"
|rowspan=6 valign="center"|'''[[Unión Deportiva Salamanca|Salamanca]]'''<br /><small>{{banderaikur|Espainia}}</small>
|2.
|1983/84
|29
|1
| 11
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
|bgcolor=F0E68C|40
|bgcolor=F0E68C|1
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 1.
|1983/84
|1
|0
|0
|0
| 0
| 0
| -
| -
| -
| -
| 1
| 0
|bgcolor=FFD700|2
|bgcolor=FFD700|0
|- style="text-align: center;"
| 1.
|1984/85
|30
|3
| 5
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|35
|bgcolor=F0E68C|3
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 1.
| 1985/86
|32
|1
|8
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|32
|bgcolor=FFD700|1
|- style="text-align: center;"
| 1.
| 1986/87
|14
|0
|3
|0
| -
| -
| 1
| 0
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|18
|bgcolor=F0E68C|0
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!32!!22!! -!! -!! - !! -!!-!!- !! -!! -!! - !! - !!32!!22
|- style="text-align: center;"
|rowspan="2" valign="center"|'''[[Sestao Sport|Sestao]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 1.
| 1987/88
|25
|0
| 1
| 0
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|26
|bgcolor=FFD700|0
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!25!!0!! 1!! 0!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!26!!0
|- style="text-align: center;"
|rowspan=3 valign="center"|'''[[Club Polideportivo Mérida|Mérida]]'''<br /><small>{{banderaikur|Espainia}}</small>
| 1.
| 1988/89
|25
|0
| 0
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|25
|bgcolor=F0E68C|0
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 2.
| 1989/90
|16
|0
|5
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|21
|bgcolor=FFD700|0
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!53!!0!! 12!! 0!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!65!!0
|- style="text-align: center;"
|rowspan=2 valign="center"|'''[[Baskonia Kirol Kluba|Baskonia]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 1.
| 1990/91
|12
|0
|7
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|19
|bgcolor=F0E68C|0
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!53!!0!! 12!! 0!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!65!!0
|- style="text-align: center;"
|rowspan=4 valign="center"|'''[[Club Portugalete|Portugalete]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 2.B
| 1991/92
|7
|1
| 0
| 0
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|7
|bgcolor=FFD700|1
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 2.B
| 1992/93
|14
|0
| 1
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|15
|bgcolor=F0E68C|0
|- style="text-align: center;"
| 2.B
| 1993/94
|11
|0
| 1
| 0
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|12
|bgcolor=FFD700|0
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2| Denera!!25!!0!!2!!0!!-!!-!!-!!-!! -!! -!!-!!-!!27!!0
|-align=center bgcolor=000000 style="color: white;"
!colspan="3" valign="center"|'''Ibilbide osoan''' !!276!!7!!48!!1!!0!!0!!1!!0!!-!!-!!1!! 0 !!322!!8
|}
=== Entrenzatzailea ===
{|align="center" bgcolor="#f7f8ff" cellpadding="3" cellspacing="0" border="1" style="font-size: 95%; border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;"
|- align=center bgcolor=#DDDDDD style="color:black;"
!width="190"|Kluba
!width="120"|Urtea(k)
|-align=center
|[[Getxo Kirol Kluba]]
|
|-align=center
|[[Club Portugalete]]
|
|-align=center
|[[Zalla Klub Bazkuna]]
|
|-align=center
|[[Lemoa Kirol Elkartea]]
|[[2007]]-[[2009]]
|-align=center
|[[Barakaldo CF]]
|[[2009]]-[[2010]]
|-align=center
|[[Lemoa Kirol Elkartea]]
|[[2011]]
|-align=center
|[[Getxoko Arenas]]
|[[2012]]-[[2014]]
|-align=center
|[[Santurtzi Kirol Elkartea]]
|[[2016]]-
|}
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* {{eu}} [https://www.athletic-club.eus/eu/jokalariak/fernando-javier-gonzalez-etxebarria Javier González Etxebarria Athletic Clubaren webgunean]
{{bizialdia|1964ko||Gonzalez Etxebarria, Fernando Javier}}
{{biografia zirriborroa|Bizkaia}}
[[Kategoria:Bilbotarrak]]
[[Kategoria:Bizkaiko gizon futbolariak]]
[[Kategoria:Athleticeko futbolariak 1980ko hamarkadan]]
[[Kategoria:Sestao Sporteko futbolariak]]
[[Kategoria:Bilbao Athleticeko futbolariak]]
[[Kategoria:Baskonia Futbol Klubeko jokalariak]]
[[Kategoria:Club Portugaleteko futbolariak]]
[[Kategoria:Barakaldo Futbol Clubeko entrenatzaileak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko futbol entrenatzaileak]]
[[Kategoria:La Ligako jokalariak]]
82hzwem3s4vmvqndrec2f39fnxxkq3x
10006282
10006281
2024-12-21T02:27:56Z
Daeri
16654
/* Jokalaria */
10006282
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Fernando Javier González Etxebarria''' ([[Bilbo]], [[Bizkaia]], {{data|1964|5|21}}) bizkaitar futbolari ohia da, ezker atzelari lanetan aritzen zena. Erretiratu eta gero entrenatzaile eta kirol zuzendari lanetan aritzen da.
== Ibilbidea ==
=== Jokalaria ===
<small>''[[2024]]ko [[Maiatzaren 31|Maiatzak 31n]] eguneratua. Datu ofizialak.''</small>
{|style="text-align: center;" border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: #F9F9F9; font-size: 95%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center"
|- style="background:#DDDDDD"
!rowspan="2" width=150px|Taldea
!rowspan="2" width=30px|Maila
!rowspan="2"|Denboraldia
!colspan="2"|Liga
!colspan="2"|Kopa
!colspan="2"|[[UEFAko Txapeldunen Liga|Champions League]]
!colspan="2"|[[UEFA Europa League|UEFA]]
!colspan="2"|[[Europako Futbol Errekopa|Errekopa]]
!colspan="2"|Besteak
!colspan="3"|Denera
|- style="background:#DDDDDD"
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
!width=30px|JP
!width=30px|G
|- style="text-align: center;"
|rowspan=4 valign="center"|'''[[Bilbao Athletic]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
|2.B
|1982/83
|16
|1
| 0
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|16
|bgcolor=F0E68C|1
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 2.
|1983/84
|10
|0
| 10
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|20
|bgcolor=FFD700|0
|- style="text-align: center;"
|2.
|1984/85
|35
|0
| 2
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
|bgcolor=F0E68C|37
|bgcolor=F0E68C|0
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!61!!1!! 12!! 0!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!73!!1
|- style="text-align: center;"
|rowspan=2 valign="center"|'''[[Athletic]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
|1.
|1984/85
| 1
| 0
| 0
| 0
| 0
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700| 1
|bgcolor=FFD700| 0
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!1!!0!! 0!! 0!! 0 !! 0 !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!1!!0
|- style="text-align: center;"
|rowspan=6 valign="center"|'''[[Unión Deportiva Salamanca|Salamanca]]'''<br /><small>{{banderaikur|Espainia}}</small>
|2.B
|1985/86
|25
|1
| 4
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
|bgcolor=F0E68C|29
|bgcolor=F0E68C|1
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 2.B
|1986/87
|16
|0
|3
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|19
|bgcolor=FFD700|0
|- style="text-align: center;"
| 2.B
|1987/88
|35
|1
| 5
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|40
|bgcolor=F0E68C|1
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 2.
| 1988/89
|18
|0
|4
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|22
|bgcolor=FFD700|0
|- style="text-align: center;"
| 2.
| 1989/90
|23
|1
|2
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|25
|bgcolor=F0E68C|1
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!117!!3!! 18!! 0!! - !! -!!-!!- !! -!! -!! - !! - !!135!!3
|- style="text-align: center;"
|rowspan="2" valign="center"|'''[[Sestao Sport|Sestao]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 2.
| 1990/91
|23
|3
| 1
| 0
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|24
|bgcolor=FFD700|3
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!23!!3!! 1!! 0!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!24!!3
|- style="text-align: center;"
|rowspan=3 valign="center"|'''[[Club Polideportivo Mérida|Mérida]]'''<br /><small>{{banderaikur|Espainia}}</small>
| 2.
| 1991/92
|27
|0
| 2
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|29
|bgcolor=F0E68C|0
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| 2.
| 1992/93
|6
|0
|3
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700|9
|bgcolor=FFD700|0
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!33!!0!! 5!! 0!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!38!!0
|- style="text-align: center;"
|rowspan=2 valign="center"|'''[[Baskonia Kirol Kluba|Baskonia]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| 2.B
| 1993/94
|29
|2
|0
|0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C|29
|bgcolor=F0E68C|2
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2|Denera !!29!!2!! 0!! 0!! - !! - !! -!! -!!-!!-!! - !! - !!29!!2
|- style="text-align: center;"
|rowspan=4 valign="center"|'''[[Club Portugalete|Portugalete]]'''<br /><small>{{banderaikur|EH}}</small>
| DH
| 1994/95
| -
| -
| -
| -
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700| -
|bgcolor=FFD700| -
|- style="text-align: center;" bgcolor="#EFEFEF"
| DH
| 1995/96
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=F0E68C| -
|bgcolor=F0E68C| -
|- style="text-align: center;"
| DH
| 1996/97
| -
| -
| -
| -
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|bgcolor=FFD700| -
|bgcolor=FFD700| -
|- style="text-align: center;" style="background:#DDDDDD"
!colspan=2| Denera!!-!!-!!-!!-!!-!!-!!-!!-!! -!! -!!-!!-!!-!!-
|-align=center bgcolor=000000 style="color: white;"
!colspan="3" valign="center"|'''Ibilbide osoan''' !!264!!9!!36!!0!!0!!0!!-!!-!!-!!-!!-!! - !!300!!9
|}
=== Entrenzatzailea ===
{|align="center" bgcolor="#f7f8ff" cellpadding="3" cellspacing="0" border="1" style="font-size: 95%; border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;"
|- align=center bgcolor=#DDDDDD style="color:black;"
!width="190"|Kluba
!width="120"|Urtea(k)
|-align=center
|[[Getxo Kirol Kluba]]
|
|-align=center
|[[Club Portugalete]]
|
|-align=center
|[[Zalla Klub Bazkuna]]
|
|-align=center
|[[Lemoa Kirol Elkartea]]
|[[2007]]-[[2009]]
|-align=center
|[[Barakaldo CF]]
|[[2009]]-[[2010]]
|-align=center
|[[Lemoa Kirol Elkartea]]
|[[2011]]
|-align=center
|[[Getxoko Arenas]]
|[[2012]]-[[2014]]
|-align=center
|[[Santurtzi Kirol Elkartea]]
|[[2016]]-
|}
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* {{eu}} [https://www.athletic-club.eus/eu/jokalariak/fernando-javier-gonzalez-etxebarria Javier González Etxebarria Athletic Clubaren webgunean]
{{bizialdia|1964ko||Gonzalez Etxebarria, Fernando Javier}}
{{biografia zirriborroa|Bizkaia}}
[[Kategoria:Bilbotarrak]]
[[Kategoria:Bizkaiko gizon futbolariak]]
[[Kategoria:Athleticeko futbolariak 1980ko hamarkadan]]
[[Kategoria:Sestao Sporteko futbolariak]]
[[Kategoria:Bilbao Athleticeko futbolariak]]
[[Kategoria:Baskonia Futbol Klubeko jokalariak]]
[[Kategoria:Club Portugaleteko futbolariak]]
[[Kategoria:Barakaldo Futbol Clubeko entrenatzaileak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko futbol entrenatzaileak]]
[[Kategoria:La Ligako jokalariak]]
jz5hfxn6xm6k5an6wv5kra40hjonls8
Carmen Cervera
0
740219
10005784
6615444
2024-12-20T12:39:22Z
Luistxo
1519
+[[Kategoria:Galeristak eta arte merkatariak]]; Galeristak (art dealers - eu) ([[toolforge:quickcategories/batch/8168/|QuickCategories batch #8168]])
10005784
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''María del Carmen Rosario Soledad Cervera y Fernández de la Guerra''' Thyssen-Bornemiszako baroisa alarguna ([[Bartzelona]], 1943ko apirilaren 23), [[modelo (lanbidea)|modelo]] eta [[aktore]] izan zen filantropo katalan bat da. Gaur egun, oso ezaguna da bere [[bildumagile]] jardueragatik eta '''Tita Cervera''' deitzen dio jendeak, nahiz eta '''Carmen [[Thyssen-Bornemisza]]''' ezkondu zeneko izena erabiltzen duen. [[Suitza]]ko nazionalitatea du.
== <span>Miss</span>'' Espainiatik'' baroisara ==
Aita, Enric Cervera Anfruns i Manent, katalana zen eta ama, María del Carmen Fernández de la Guerra y Álvarez (Madrilen hil zen 1992/02/22an), [[Los Arcos]]-en ([[Nafarroa]]) jatorria zuen, non udak ematen zituen neskatoa zenean. Bertan, Kultura Etxeak bere izena dauka, eta haren inauguraziora joan zen 2000. urtean.
Carmen-ek [[Bartzelona]]ko hainbat ikastetxe pribatuetan ikasi zuen eta gero [[Londres]]en.
1961. urtean, [[Miss Espainia]] lehiaketan irabazi zuen, [[Miss Katalunia]] bezala parte hartuz eta [[Miss Unibertso]] lehiaketan hirugarrena izan zen.
Miss Unibertso-ko parte hartzeari esker, Carmenek [[Hollywood]]era joateko aukera izan zuen.
1965. urtean [[Lex Barker]] aktorearekin ezkondu zen, bere [[Tarzan]]en pelikulengatik famatua.
1972an alargun gelditu zen Lex Barker bihotzekoak jota ustekabean hil zenean [[New York]]en.
1975ean, [[Venezuela]]ko playboy eta zinema produktore [[Espartaco Santoni]] ezagunarekin harremanak hasi zituen.
1981ean bere hirugarren senarra ezagutu zuen, [[Hans Heinrich von Thyssen-Bornemisza|Hans Heinrich Von Thyssen]] baroia, nahiz eta 1985. urtearen amaiera arte bere emaztea ez izan, [[Denise Shorto]] aurreko emaztearekin zeukan liskarragatik.
{{bizialdia|1943ko||Carmen Cervera}}
[[Kategoria:Bartzelonarrak]]
[[Kategoria:Arte bildumagileak]]
[[Kategoria:Socialiteak]]
[[Kategoria:Kataluniako modeloak]]
[[Kategoria:Hungariako noblezia]]
[[Kategoria:Gizabanako biziak]]
[[Kategoria:Miss Espainia]]
[[Kategoria:Galeristak eta arte merkatariak]]
97qk60uvu2newfmf4zmaswkyf0lfcvt
Sendagai biologiko
0
746941
10006452
9489403
2024-12-21T11:33:12Z
Josu
646
/* DNA proteina birkonbinatu jatorri */
10006452
wikitext
text/x-wiki
'''Sendagai biologiko''' edo '''biologiko'''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=biological {{!}} Definition of biological in English by Oxford Dictionaries|url=https://en.oxforddictionaries.com/definition/biological|aldizkaria=Oxford Dictionaries {{!}} English|sartze-data=2018-03-27}}</ref>''',''' iturri biologikoetatik garatutako edozein [[farmako]]ri deritzo. Produktu horiek erauzketa zein semisintesi bidez lortu dira. Sintesi bidez ekoiztutako gainontzeko farmakoetatik desberdintzen dira eta [[txerto]]ak, [[odol]]a, odol konposatuak, alergenoak, [[zelula somatiko]]ak, [[terapia genetiko]]ak, [[Ehun (biologia)|ehunak]], [[proteina birkonbinatzaile|proteina birkonbinatu]] terapeutikoak eta zelula terapian erabilitako zelula biziak sartuko dira biologikoen artean. Azken horiek karbohidratoz, proteinez edo azido nukleikoz osatuta egon daitezke; baita molekula horiez egindako konbinazio konplexu, zelula bizi zein ehunez ere. Konposatu horiek (edo horien aitzindari nahiz konposatuek) iturri bizidunetatik isolatu dira-gizaki, animali, landare, onddo, mikrobio.
Sendagai biologiko termino inguruan aldagai ugari daude, talde eta entitateen araberakoa, alegia. Sendagai biologiko arloaren barne, terminoak aldaera bat edo beste izango du. Agentzia erregulatzaile batzuek ''medikamentu biologiko'' edo ''produktu biologiko terapeutikoa'' terminoak erabiltzen dituzte produktu makromolekularrak izendatzeko; horien artean, protein eta azido nukleikoan oinarritutako farmakoak; odola, odol osagai edo txertoetatik bereizteko aipa daitezke. Azken horiek zuzenean iturri biologikoetatik<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Food and Drug Administration|hizkuntza=en|data=2018-03-17|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Food_and_Drug_Administration&oldid=830927951|sartze-data=2018-03-27|encyclopedia=Wikipedia}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Walsh, Gary|abizena=(Biochemist)|izenburua=Biopharmaceuticals : biochemistry and biotechnology|argitaletxea=J. Wiley|data=2003|url=https://www.worldcat.org/oclc/51922758|edizioa=2nd ed|isbn=9780470843260|pmc=51922758}}</ref> garatzen dira. Espezialitate farmazeutikoak, sendagai sailkapen mota bat, medikamentu garestiak eta biologikoak izan ohi dira<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Specialty drugs in the United States|hizkuntza=en|data=2018-03-24|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Specialty_drugs_in_the_United_States&oldid=832184719|sartze-data=2018-03-27|encyclopedia=Wikipedia}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Patrick P.|abizena=Gleason|izenburua=Health Plan Utilization and Costs of Specialty Drugs Within 4 Chronic Conditions|orrialdeak=542–548|hizkuntza=en|abizena2=Alexander|abizena3=Starner|abizena4=Ritter|abizena5=Houten|abizena6=Gunderson|abizena7=Shah|izena2=G. Caleb|izena3=Catherine I.|izena4=Stephen T.|izena5=Holly K. Van|izena6=Brent W.|izena7=Nilay D.|data=2015-09-15|url=https://www.jmcp.org/doi/10.18553/jmcp.2013.19.7.542|aldizkaria=Journal of Managed Care Pharmacy|alea=7|zenbakia=19|doi=10.18553/jmcp.2013.19.7.542|sartze-data=2018-04-02}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Katie|abizena=Thomas|izenburua=Specialty Pharmacies Proliferate, Along With Questions|hizkuntza=en-US|abizena2=Pollack|izena2=Andrew|data=2015-07-15|url=https://www.nytimes.com/2015/07/16/business/specialty-pharmacies-proliferate-along-with-questions.html|aldizkaria=The New York Times|issn=0362-4331|sartze-data=2018-04-02}}</ref><ref>{{erreferentzia|url=https://courses.washington.edu/pharm542/Week4/slidesSpecialty%20Pharmacy%20%20Managed%20Care%20Strategies%200410.pdf|izenburua="Specialty Pharmacy Managed Care Strategies"|sartze-data=2018ko apirilaren 2an|egunkaria=|aldizkaria=|abizena=Murphy, Chad|izena=O.|egile-lotura=|hizkuntza=ingelesez|formatua=PDF}}</ref>. Medikamentuen Agentzia europarra ''terapia aurreraturako medikamentu'' (ATMPs ingelesez<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Advanced therapies - Public Health - European Commission|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|url=http://www.ema.europa.eu/ema/index.jsp?curl=pages/regulation/general/general_content_000294.jsp&mid=WC0b01ac05800241e0|aldizkaria=Public Health|sartze-data=2018-04-02}}</ref>) terminoa erabiltzen du giza erabilera duten sendagaientzako, eta horien iturri "gene, zelula edo ehun ingeniaritza" denean; baita terapia geniko, zelula somatiko terapia, ehun ingeniaritza eta horien konbinazioetan oinarritutako sendagaiak ere. Termino horrek ez du zentzu handiri izango testuinguru horretatik kanpo.
Genetan edo zeluletan oinarritutako sendagaiak biomedikuntzako <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Biomedicina|hizkuntza=es|data=2018-02-12|url=https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Biomedicina&oldid=105541321|sartze-data=2018-04-02|encyclopedia=Wikipedia, la enciclopedia libre}}</ref>ikerketan nagusi ohi dira, eta beste tratamenduak erabili ezin ezean badira hautagai.
Zenbait jurisdikzioetan, sendagai biologikoak modu desberdinean erregulatzen dira beste osasun produktu eta farmako sinpleekin alderatuz.
'''Biofarmakalogia''' terminoa erabili ohi da sendagai biologikoak aztertzeaz arduratzen den farmakologia arloa izendatzeko.
== Mota nagusiak ==
=== Izaki bizidunetatik erauziak ===
Biologiko zaharrenetariko batzuk, nagusiki, animalia eta gizaki gorputzetik irazi izan dira. Aipatzekoak dira:
* [[Odol]]a eta zenbait odol-osagai
* [[Organo (biologia)|Organoak]] eta [[Transplantea|ehun transplanteak]]
* Terapia [[Zelula ama|zelula amekin]]
* [[Antigorputz]]ak immunizazio pasiborako ([[birus]] infekzioen tratamenduan, adibidez)
* Giza [[ugatz]]ak
* Kolon mikrobiota<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Transplante de la microbiota fecal: MedlinePlus enciclopedia médica|hizkuntza=es|url=https://medlineplus.gov/spanish/ency/article/007703.htm|aldizkaria=medlineplus.gov|sartze-data=2018-04-03}}</ref>
* [[Sexu ugalketa|Giza ugaltze-zelulak]]
Lehen animalietatik erauzten ziren zenbait sendagai biologiko, intsulina, besteak beste; DNA birkonbinatuz sintetisatu ohi dira, gaur egun.
=== DNA proteina birkonbinatu jatorri ===
Arestian aipatu bezala, "sendagai biologiko" terminoa erabili daiteke medikuntza arloan produktu ugariri errefentzia egiteko. Hala ere, horren erabilera ohikoa mugatuago dago, [[Birkonbinazio genetiko|DNA birkonbinazio]] teknikan oinarritutako sendagaiei, alegia. Horiek hiru motatakoak izan daitezke:
# Giza organismoan dauden proteina-seinale endogenoen analogoak. Horien artean, [[eritropoietina]], odol produkzioaz arduratzen den proteina estimulatzailea; [[hazkunde hormona]], organismoaren hazkundea estimulatzen duen hormona; edo giza [[intsulina]] eta horien analogoak aipatu daitezke.
# [[Antigorputz monoklonal]]ak. Organismo biziek berez sintetizatzen dituzten antigorputzen parekoak dira, eta birus eta bakteria bezalako patogenoen aurka egiteko erabiliko dira. Horien arteko desberdintasun bakarra monoklonalak behar espezifikoetarako diseinatuak izan direla (hibridoma<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Anticuerpos Monoclonales Producidos Por Hibridomas|hizkuntza=en|url=https://es.scribd.com/document/30875251/Anticuerpos-Monoclonales-Producidos-Por-Hibridomas|aldizkaria=Scribd|sartze-data=2018-04-05}}</ref> teknologia erabilita, bestaek beste). Eredu honen adibide desberdinak aurrerago ikusiko den taulan azaltzen dira.
# Konstruktu hartzaileak (fusio-proteinak), orokorrean, [[Immunoglobulina|immunoglubulina]] tarteari lotuta egon ohi den hartzailean oinarrituta daude. Kasu honetan, hartzaileak espezifitate handiaz eskaintzen du konstruktua; immunoglobulina egitura, ordea, egonkortasuna eta ezaugarri [[Farmakologia|farmakologikoki]] esanguratsuak damaizkio. Zenbait adibide azalduko dira hurrengo taulan.
Sendagai mota hauek ekarpen handia suposatu dute, bereziki, [[erreumatologia]] eta [[onkologia]]n. Hala ere, aipatu beharra dago, [[kardiologia]]n, [[dermatologia]]n, [[digestio aparatuaren medikuntza]]n eta [[neurologia]]n ere; besteak beste, garrantzi handia dutela. Horietariko arlo gehienetan tratamendu terapeutiko alternatiboak egotea eragin dute. Aurretik tratamendurik ez zuten gaixotasunak edo desegokia zen bat ordezkatzea posible izan da ere sendagai biologikoekin. Hala ere, medikamentu horiek konbentzionalak baino garestiagoak direla kontuan hartu behar dugu, eta horrek ardura farmakoekonomikoak eragin dituela. Faktore honek garrantzia hartu du sendagai biologikoak [[Kroniko|gaixotasun kronikoetan]] erabiltzen hasi direnean, artritis erreumatoidea, heste minberaren sindromea edota minbizi tratamenduak, adibidez. Terapia antigorputz monoklonal ohikoekin eta erlatiboki ohikoa den tratamenduaren kostua 7000-14000 € bitartekoa da urtero.
Sendagai biologikoekin terapia egin eta [[artritis erreumatoide]], atritis psoriasiko<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Artritis psoriásica|url=http://espanol.arthritis.org/espanol/disease-center/imprimia-un-folleto/artritis-psoriasica/|aldizkaria=espanol.arthritis.org|sartze-data=2018-04-06}}</ref> edo [[espondilitis ankilosante]] gaixotasunak pairatzen dituzten agureek arrisku kardiobaskular, infekzio larri edo, orokorrean, okerragotzeak pairatzeko probabilitate handiagoa dute.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Use of Biologic Agents in the Geriatric Population {{!}} Rheumatology Network|hizkuntza=en|url=http://www.rheumatologynetwork.com/arthritis/use-biologic-agents-geriatric-population|aldizkaria=www.rheumatologynetwork.com|sartze-data=2018-04-06}}</ref>
[[DNA birkonbinatzaile|DNA birkonbinatuz]] lortutako "giza" [[intsulina]] izan zen bere erabilgarritasun terapeutikoa onartu zuten lehenengo substantzia. Zenbaitetan rHI izenaz ere deitua, Humulina izen komertzialaz ezaguna, Genentech<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Genentech: About Us|url=https://www.gene.com/about-us|aldizkaria=www.gene.com|sartze-data=2018-04-06}}</ref>-ek garatu zuen, baina Eli Lilly and Company<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sobre Lilly|url=https://www.lilly.es/es/sobre-lilly/index.aspx|aldizkaria=www.lilly.es|sartze-data=2018-04-06}}</ref>-ak lortu zuen lizentzia zein ekoizpen eta merkaturatzen hasteaz arduratu zen 1982an.
Sendagai biologiko gehienak hurrengo horien artean sartzen dira:
* Odol faktoreak (VIII faktorea eta IX faktorea)
* Agente tronbolitikoak (plasminogenoaren ehun aktibatzailea)
* [[Hormona]]k ([[intsulina]], glukagoia, hazkunde hormona, gonadotropinak)
* Hazkunde faktore hematopoietikoak ([[Eritropoietina]], kolonia estimulazio faktoreak -CSF<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Colony-Stimulating Factor (CSF) Function|url=http://www.sinobiological.com/Colony-Stimulating-Factor-CSF-Function-a-6676.html|aldizkaria=www.sinobiological.com|sartze-data=2018-04-07}}</ref> ingelesez-)
* [[Interferoi]]ak (α-/ β-/ γ-interferoiak)
* [[Interleukina]] analogoak (IL-2)
* Txertoak (B hepatitis gainazalaren [[antigeno]]a)
* [[Antigorputz monoklonal]]ak (ugariak)
* Konposatu gehigarriak ([[Tumoreen nekrosi-faktore|tumoree nekrosi-faktorea]], entzima terapeutikoak)
2008an industria farmazeutikoak $65.2 bilioi inbertitu zituen medikamentu berri horien ikerkuntza eta garapenean. [[DNA birkonbinatzaile]]an oinarritutako zenbait sendagai biologikoren adibide azaltzen dira hurrengo taulan:
{| class="wikitable"
|+
!USAN/INN
!Izen komertziala
!Helburu terapeutikoa
!Teknologia
!Ekintza mekanismoa
|-
|abatacept
|Orencia
|[[artritis erreumatoide]]a
|CTLA-4 [[Immunoglobulina|antigorputz]] fusio-proteina
|T linfozito desaktibazioa
|-
|adalimumab
|Humira
|artritis erreumatoidea, espondilitis ankilosantea, artritis psoriatikoa, psoriasia, kolitis ultzerosoa, [[Crohn gaitza|Crohn gaixotasuna]]
|[[antigorputz monoklonal]]a
|[[TNF]] antagonista
|-
|alefacept
|Amevive
|[[psoriasi]]aren plaka kronikoa
|G1 antigorputz fusio-proteina
|ez dago guztiz argi
|-
|eritropoietina
|Epogen
|[[kimioterapia]]k eragindako [[anemia]], giltzurrun gutxiegitasun kronikoa, etab.
|[[proteina birkonbinatzaile]]a
|eritrozitoen ekoizpen estimulazioa
|-
|etanercept
|Enbrel
|artritis erreumatoidea, espondilitis ankilosantea, artritis psoriatikoa, psoriasia
|giza TNF hartzaile birkonbinatu fusio-proteina
|TNF antagonista
|-
|[[Infliximab|infliximab]]
|Remicade
|artritis erreumatoidea, espondilitis ankilosantea, artritis psoriatikoa, psoriasia, kolitis ultzerosoa, [[Crohn gaitza|Crohn gaixotasuna]]
|antigorputz monoklonala
|TNF antagonista
|-
|[[trastuzumab]]
|Herceptin
|[[bularreko minbizi]]a
|humanizatutako antigorputz monoklonala
|HER2/neu (erbB2) antagonista
|-
|ustekinumab
|Stelara
|[[psoriasi]]a
|humanizatutako antigorputz monoklonala
|IL-12 eta IL-23 antagonistak
|-
|denileukin
diftitox
|Ontak
|azaleko linfoma T linfozitikoa (CTCL)
|toxina difteriko proteina IL-2 eta toxina difterikoarekin konbinazioan
|IL-2 hartzailearekin lotzen da
|-
|golimumab
|Simponi
|artritis erreumatoidea, espondilitis ankilosantea, artritis psoriatikoa, psoriasia, kolitis ultzerosoa
|[[antigorputz monoklonal]]a
|[[TNF]] antagonista
|}
=== Txertoak ===
Txerto ugari ehun kulturetan hazten dira.
=== Terapia genikoa ===
[[Terapia genetiko|Birusetan oinarritutako terapia genikoa]] [[birus]] bat artifizialki manipulatzean datza,hots, terapian erabilgarria den material genetikoa bertan txertatzea.
== Bioantzekoak ==
2012 eta 2019 urte bitartean zenbait sendagai biologiko arrakastatsuren [[patente]]ak baliogabetu ziren. Gauzak horrela, bioantzekoen ekoizpenean interesa handitu zen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Bruno|abizena=Calo-Fernández|izenburua=Biosimilars: Company Strategies to Capture Value from the Biologics Market|orrialdeak=1393–1408|abizena2=Martínez-Hurtado|izena2=Juan Leonardo|data=2012-12-12|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3816668/|aldizkaria=Pharmaceuticals|alea=12|zenbakia=5|issn=1424-8247|pmid=24281342|pmc=PMC3816668|doi=10.3390/ph5121393|sartze-data=2018-04-23}}</ref> Molekula txikiekin konparatuz, kimikoki berdinak diren [[osagai aktibo]]ak barneratzen dituzte bioantzekoek; sendagai biologikoak txit konplexuak dira, eta azpiespezie ugariz osatuta daude. Azken horiek hain dira talde heterogeneo eta zehatzak non jatorrizko eta horien deribatu diren bioantzekoak ugariak eta aldakortasun handikoak izango diren. Aldakortasun handia egongo den arren, azken bi horien segurtasuna eta eraginkortasuna mantendu behar dira.<ref>{{erreferentzia|url=https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/14712598.2018.1421169|izenburua=Maintaining consistent quality and clinical performance of biopharmaceuticals|sartze-data=2018/04/23|egunkaria=|aldizkaria=Taylor&Francis Online|abizena=|izena=|egile-lotura=William C. Lamanna, Johann Holzmann, Hillel P. Cohen, Xinghua Guo, Monika Schweigler, Thomas Stangler, Andreas Seidl & Martin Schiestl|hizkuntza=ingelesa|formatua=PDF}}</ref> Garapen prozesuan zehar gerta daitezkeen bariazioak teknika analitiko modernoekin monitorizatzen dira ([[Kromatografia|likido kromatografia]], immunoentseguak eta masa espektrometria, besteak beste).
Hariarekin jarraituz, eta molekula txiki generikoekin alderatzen baditugu, bioantzekoek erregulazio prozedura desberdinak behar dituzte. XXI. mendeko legislazioak hori aitortu du, bioantzekoak frogatzeko bitarteko prozedurak, alegia. Orokorrean, molekula txikiek baino froga gehiago baina sendagai berriak baino gutxiago behar dituzte.
2003an Europako Medizina Agentziak tarteko bidea sortu zuen biologikoentzako, ''antzeko biologiko produktu medizinal'' deritzona. Bide hori bioantzekoen eta onartuta dauden produktuen arteko "antzekotasuna" frogatzeaz arduratzen da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=European Medicines Agency - Overview - Biosimilar medicines|hizkuntza=en|url=http://www.ema.europa.eu/ema//index.jsp?curl=pages/medicines/general/general_content_001832.jsp&mid=WC0b01ac0580bb8fda|aldizkaria=www.ema.europa.eu|sartze-data=2018-04-23}}</ref> Estatu batuetan, ''Patien Protection and Affordable Care Act-ak'' onarpen bide laburtua sortu zuen 2010ean produktu biologikoak bioantzeko onartzeko, edo azken horien ordezkari jarduteko; FDA-lizentziatu erreferentzia.<ref>{{Erreferentzia|izena=Cecil|abizena=Nick|izenburua=The US Biosimilars Act|orrialdeak=145–152|hizkuntza=en|data=2012-06-01|url=https://link.springer.com/article/10.1007/BF03262388|aldizkaria=Pharmaceutical Medicine|alea=3|zenbakia=26|issn=1178-2595|doi=10.1007/BF03262388|sartze-data=2018-04-23}}</ref> Bioantzekoak bideratzea paziente eta osasun sistemaren gastuak murriztea suposatuko litzateke.
== Merkaturatzea ==
Enpresek biologiko berriak garatzen dituztenean horien patenteak eskatzeaz arduratu behar dira, horrela, fabrikazio eskubideak onartuko baitzaizkie. Farmako garapenaren arduraduna, ikerketan inbertitutakoa berreskuratzea posible izango du horiek eskatuta. Patenteen legea [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batu]] eta [[Europa]]n patenteak lortzeko baldintzetan desberdintzen dira; Europan eskaria, esate baterako, zailagoak dira lortzen. 1970tik aurrera eskainitako patente kopurua nabarmen igo da. 1978an 30 patente eskaini ziren. 1995ean 15,600ra igo ziren, eta 2001erako bazeuden 34,527 patente aplikazio.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Patenting in the biopharmaceutical industry - comparing the US with Europe - Thomson Scientific|data=2006-03-16|url=https://web.archive.org/web/20060316164416/http://scientific.thomson.com/free/ipmatters/pii/8180019/|sartze-data=2018-04-24}}</ref> 2012an Jabetza Intelektual (JI) sorrera handiena AEBak zuen bereganatuta, mundu osoan eskaintzen diren patenteen % 37, alegia. Hala ere, oraindik badago industrian garapen eta berrikuntzarako bide luzea. Gaur egungo Jabetza Intelektualaren sistema berrikusi nahi izatea, I+G (ikerkuntza eta garapena) finantziazioa fidagarriagoa izan daiten ziurtatzeko, AEBetan debate eragile omen da. Odol produktuak eta gizaki deribatu diren beste produktu batzuk (ugatz esnea), eta merkaturatuak izan daitezen, erregulazio oso zehatzak jarraitu behar dituzte. Ondorioz, bezeroei zaila egiten zaie mota horietako produktuak lortzen; eta zenbaitetan horiek gordetzeaz arduratzen diren erakundeak, "banku" deritzena, ez dira gai produktuen banaketa eraginkorra bideratzeko.<ref>{{Erreferentzia|izena=Erin|abizena=Carlyle|izenburua=The Guys Who Trade Your Blood For Profit|hizkuntza=en|url=https://www.forbes.com/sites/erincarlyle/2012/06/27/blood-money-the-guys-who-trade-your-blood-for-profit/#755834c282e2|aldizkaria=Forbes|sartze-data=2018-04-25}}</ref> Ugalketa-zelula bankuek hedatuago daude [[Espermatozoide|espermatozoo]] eta [[Obulu|obozelulekin]] lan egiteagatik ugalkortasun tratamenduetan.
== Eskala handiko produkzioa ==
Medikamentu biologikoak zelula mikrobiano (''[[Escherichia coli|E. coli]]'' [[Birkonbinazio genetiko|birkonbinatzailea]] edo legami kultura, adibidez), ugaztunen zelula lerro (ikus zelula kultura), landare zelula kultura eta goroldioan oinarrituta garatu daitezke bioerreaktoretan; fotobioerreaktore baten, esate baterako.<ref>{{Erreferentzia|izena=Eva L.|abizena=Decker|izenburua=Current achievements in the production of complex biopharmaceuticals with moss bioreactors|orrialdeak=3–9|abizena2=Reski|izena2=Ralf|data=January 2008|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17701058|aldizkaria=Bioprocess and Biosystems Engineering|alea=1|zenbakia=31|issn=1615-7591|pmid=17701058|doi=10.1007/s00449-007-0151-y|sartze-data=2018-04-25}}</ref> Kontuan hartzekoak dira produkzio kostea (bolumen txikiko eta purutasun handiko produktuak dira erakargarriak) eta kontaminazio mikrobiarra ([[bakterio]], [[birus]], [[Mycoplasma|mykoplasmek]] eraginda). Frogatzen ari diren produkzio bide berrien artean landare osoen erabilera aipatu daiteke (landarez osatutako sendagaiak).
=== Transgenikoak ===
Kontrobersia handia dago biologikoen produkzio metodo honi buruz, organismo transgenikoen erabilera, alegia. Gehienak genetikoki aldatutako landare eta animaliak dira farmakoen produkzioan. Produkzio lerro hau arriskutsua gerta dakioke inbertitzaileari, arrisku eta arazo etikoen aurrean agertu baitaiteke. Biologikoek kontaminatzeko arriskua dute eraldatu ez diren produktu edo helburu terapeutikoekin garatu ez direnekin.
Hurrengo planteamendu hau garatzen ari dira: sendagai biologikoa berez ekoizten duten ugaztun transgenikoen sorrera, esnean, odolean edo gernuan bertan biologikoa egotea. Ohikoa da animalia berri baten garapena pronuklear mikroinjekzio metodoaz, eta horrek ere ondorengo egokiak sortzea eragingo luke.<ref>{{Erreferentzia|izena=A.|abizena=Dove|izenburua=Milking the genome for profit|orrialdeak=1045–1048|data=October 2000|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11017040|aldizkaria=Nature Biotechnology|alea=10|zenbakia=18|issn=1087-0156|pmid=11017040|doi=10.1038/80231|sartze-data=2018-04-25}}</ref> ATryn da genetikoki aldatutako eta ahuntz esnetik lortu izan den lehenengo farmakoa, baina komertzializazio baimena blokeatu zuen Europako Sendagai Agentziak 2006ko otsailean. Erabaki hori urte bereko ekainean gaitzetsi zen, eta baimena lortu 2006ko abuztuan.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Go-ahead for 'pharmed' goat drug|hizkuntza=en-GB|data=2006-06-02|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/5041298.stm|sartze-data=2018-04-25}}</ref>
== Erregulazioa ==
=== Europar Batasuna ===
[[Europar Batasuna|Europar Batasunean]], '''medikuntzarako produktu biologikoa'''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Public Health - European Commission|hizkuntza=en|url=https://ec.europa.eu/health//sites/health/files/files/eudralex/vol-1/dir_2003_63/dir_2003_63|aldizkaria=Public Health|sartze-data=2018-04-26}}</ref> sistema biologiko (bizidun) batetik erauzitako edo ekoiztutako osagai aktiboa(k) d(ir)a. Horien ezaugarrien zehaztapenerako proba fisikokimiko eta biologikoak behar dituzte. Medikuntzarako produktu biologikoen probak, osagai aktibo eta amaierako produktu medizinala konbinatzen ditu ekoizpen prozesu eta kontrolarekin. Esate baterako:
* Ekoizpen prozesua - bioteknologia edo beste teknologia batzuetatik eratorri daiteke. Teknika konbentzionalagoak ere erabili daitezke, odola edo plasma deribatuen eta zenbait txertoen kasuan, adibidez.
* Osagai aktiboa - mikroorganismo osoz, ugaztun zelulez, azido nukleikoez, material proteikoaz, edo jatorri mikrobianoa duten konposatu [[Polisakarido|polisakaridikoez]] , animalia, gizaki, edo landare jatorriaz osatuta dago.
* Ekintza mekanismoa - produktu medizinal terapeutiko eta immunologikoak, gene transferentziarako materialak, edo zelula terapiarako materialak.
=== Ameriketako Estatu Batuak ===
Ameriketako Estatu Batuetan, biologikoek lizentzia lortzen dute ''biologics license application (BLA)'' bidez, gero FDA barnean dagoen biologikoen ebaluazio eta ikerkuntzarako zentroan<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Center for Biologics Evaluation and Research|hizkuntza=en|data=2018-04-03|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Center_for_Biologics_Evaluation_and_Research&oldid=833919123|sartze-data=2018-04-26|encyclopedia=Wikipedia}}</ref> aurkezten dira; eta farmakoen erregulazioa farmakoen ebaluazio eta ikerkuntza zentroan.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Center for Drug Evaluation and Research|hizkuntza=en|data=2017-09-07|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Center_for_Drug_Evaluation_and_Research&oldid=799432785|sartze-data=2018-04-26|encyclopedia=Wikipedia}}</ref> Luze irauten du sendagai biologikoen onarpenak, urteetan zehar entsegu kliniko ugari egiten baitira. Farmakoa komertzializatuta egon arren farmakozaintza prozesua jarraituko da non eraginkortasuna eta segurtasuna monitorizatuko diren. Ekoizpen prozesua FDAren "Good Manufacturing Practices"-ak onartu behar du; eta hori gela garbietan gerta ohi da, hots, aire partikula kopurua eta gainontzeko kontaminatzaile mikrobiar maximoak definituta egongo da.<ref>{{erreferentzia|url=https://www.cov.com/-/media/files/corporate/publications/2013/10/chapter4_key_regulatory_guidlines_for_the_development_of_biologics_in_the_united_states_and_europe.pdf|izenburua=Key Regulatory Guidelines for the
Development of Biologics in the
United States and Europe
1|sartze-data=2018/04/26|egunkaria=European|aldizkaria=|abizena=KiNGHAM R., KLASA G., and HESSLER
CARVER K.|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=ingelera|formatua=PDF}}</ref>
== Ikus, gainera ==
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* (ingelesez) [https://meshb.nlm.nih.gov/record/ui?name=Biological%20Products Produktu biologikoak] AEBko [[:en:Medical_Subject_Headings|MeSH]] liburutegi nazionalean.
* Timothy B. Coan; Ron Ellis (2001-06-01). "[http://www.cptech.org/ip/health/biotech/genbio062001.pdf Report for USA Specialty Pharmaceuticals: Generic Biologics: The Next Frontier]" (PDF). Consumer Project onTechnology. Retrieved 2007-12-17
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Sendagaiak]]
[[Kategoria:Bizi zientzien industria]]
[[Kategoria:Industria farmazeutikoa]]
gp5xphfiy4ykxtzo8nwh7222vcpsdve
Homosexualitatea Antzinate Klasikoan
0
755178
10006099
9257796
2024-12-20T17:25:05Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10006099
wikitext
text/x-wiki
[[Antzinate klasikoa]]n gertaturiko praktika [[Homosexualitate|homosexualak]] dira [[Antzinako Grezia]]n eta [[Antzinako Erroma]]n gertaturiko sexu edo genero berdineko pertsonen arteko sexu edo maitasunezko harremanak. Antzinako Grezian gizonezkoen arteko erlazioa [[pederastia]] bezala ezagutzen zen; adinez nagusiena zen bikote-kideak rol aktiboa zuen bitartean, gazteenak rol pasiboa zuen. Pederastiak egiteko hezitzailea eta babeslea zuen. Antzinako Erroman, bestalde, legitimoa zen maila sozial altuko gizonek beste gizon batzuekin harremanak izatea, beti eta besteak estatus sozial baxua eta rol pasiboa betetzen bazuen. Emakumeen arteko erlazio homosexualei dagokionez, [[Grezia]]ko eta [[Erroma]]ko gizarteek ez zuten emakumezko homosexualitatea baieztatzen, ezta deuseztatzen ere; gaur egunera arte heldu den emakumeen arteko erlazioen froga bakarrenetarikoa [[Safo]] olerkariaren bertsoak dira, non beste emakumeenganako maitasuna erakusten duen.
== Homosexualitatea Antzinako Grezian ==
[[Fitxategi:Kiss Briseis Painter Louvre G278 full.jpg|thumb|238.976x238.976px|[[Erastês|''Erastês'']] eta [[Erômero|''Erômero'']] elkar musukatzen irukiatzen duen [[zeramika]] (k.a. 480). Egun, [[Louvre museoa|Louvreko museoan]] aurki daiteke. ]]
[[Antzinako Grezia]]n ez zen [[sexu-joera]] genero edo sexuaren arabera bereizten, sexu harremanetan betetzen zen rolaren arabera desberdintzen zen; rola aktiboa edo pasiboa izan zitekeen.<ref name=":0">{{erreferentzia|hizkuntza=|izenburua=The Oxford Classical Dictionary|url=https://archive.org/details/isbn_9780198661726|urtea=1996|abizena=Hornblower|izena=Simon|orrialdeak=720-723|orrialdea=|argitaletxea=Oxford University Press|ISBN=0-19-866172-X}}</ref> Rol aktiboa gizontasunarekin, maila sozial altuarekin eta heldutasunarekin lotzen zen bitartean, rol pasiboa emetasunarekin, maila sozial baxuarekin eta heldutasun ezarekin lotzen zen.<ref name=":0" /> Antzinako Grezian sexu edo genero berdineko harreman sexual zabalduena gizon nagusi eta gazteen artekoa zen; praktika hori [[pederastia]] bezala ezagutzen zen, alegia, umeenganako maiatasuna bezala.<ref name=":1">{{erreferentzia|hizkuntza=|izenburua=One Hundred Years of Homosexuality: And other Essay on Greek Love|url=https://archive.org/details/onehundredyearso0000halp|urtea=1989|abizena=Halperin|izena=David|orrialdeak=|orrialdea=|argitaletxea=Routledge|ISBN=0-415-90097-2}}</ref> Gizon nagusiari [[Erastês|''erastês'']] deitzen zitzaion eta bere egitekoa maitalea hezitzea, babestea eta maitatzea zen. Gazteari, bestalde, [[Erômero|''erômero'']] deitzen zitzaion eta edertasunarekin, gaztetasunarekin eta konpromisuarekin lotzen zen. Hori horrela, Greziako gizartea izan zen lehena pederastia heziketa metodo bezala ezartzen. Elementu garrantzitsua bilakatu zen orduko egiteko zibil, militar, filosofiko eta artistikoetan.<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=|izenburua=Slavery and Homosexuality in Athens|urtea=1984|abizena=Golden|izena=Mark|orrialdeak=|orrialdea=|argitaletxea=Phoenix|ISBN=XXXVIII:308-324}}</ref> Egun, ez dago argi pederastia klase sozial guztietan gertatzen bazen edo, kontrara, klase altuetara soilik mugatzen bazen.
== Homosexualitatea Antzinako Erroman ==
[[Fitxategi:Warren Cup BM GR 1999.4-26.1 n1.jpg|thumb|Antzinako Erromako zilarrezko [[Warren kopa]]. Bertan bi gizon ageri dira harreman-sexualak izaten. ]]
[[Sexualitate]]ari dagokionez, [[Antzinako Erroma]]n ondorengo [[dikotomia]] zen nagusi: aktibo/menderatzaile/maskulino eta pasibo/menderatu/femenino. Maila sozial altuko gizon erromatarrek askatasuna zuten gizonezkoekin harreman sexualak izateko, beren gizontasuna eta estatus soziala auzitan jarri gabe; beti eta rol aktiboa, menderatzailea, betetzen bazuten. Sexu-harremanak maila sozial baxuko edota aipu txarreko gizonekin izan ahal zituzten, alegia, [[Esklabotza|esklaboekin]], [[Prostituzio|prostitutekin]] edo [[Kaleko artista|kaleko artistekin]]; hauek rol pasiboa, menderatua, betetzen zuten.<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=|izenburua=Gender and Masculinity|urtea=2007|abizena=Manwell|izena=Elizabeth|orrialdeak=|orrialdea=118|argitaletxea=|ISBN=}}</ref> Rol pasiboa betetzen zuten gizonezkoen artean, kategoria desberdinak zeuden: ''cinaedus'', ''pathicus'', ''exoletus'', c''oncubinus'' (gizonezko maitalea), ''puer'' (umea), ''pullus'' (gaztetxoa), ''pusio'', ''delicatus'' (fina), ''mollis'' (leuna), ''debilis'' (ahula), ''pisciculi'', ''spinthriae'', ''morbosus'' (gaixoa). <ref>{{Cite aldizkari|abizena=Richlin|izena=Amy|egile-lotura=|izenburua=Not before Homosexuality: The Materiality of the Cinaedus and the Roman Law against Love between Men|aldizkaria=Journal of the History of Sexuality|argitaratze-lekua=|liburukia=3|alea=|data=|urtea=1993|url=|sartze-data=|issn=10434070}}</ref> Nahiz eta erromatarrek [[ezkontza]] oinordekoak izateko gizon eta emakumeen arteko batura bezala ikusi, adituek uste dute [[Erromatar Inperioa]]ren garaian lagun artean gizonezko ezkontzak gertatzen zirela baita ere, ohiko ezkontza erritoak jarraituz.
=== Bilakaera historikoa ===
[[Erromatar Errepublika]]ren hasieran, gizonen arteko erlazio homosexualak [[heriotza zigor]]rarekin zigortzen ziren [[Scantinia legea]]ren arabera. Errepublikaren amaieran eta Erromatar Inperioaren hasieran, gizarte erromatarra onartzen hasi zen sexu-joerari zegozkion greziar ohiturak; hala ere, usadio horiek kutsu desberdina hartu zuten Erroman. Gizonezkoen arteko sexu-harremana ez zen pederastia kontsideratzen, nagusi eta esklabo arteko harremana baizik. Legitimoa zen maila sozial altuko gizonezkoek, rol aktiboa zutenek, esklabuak erabiltzea asetze sexualerako; kontrara, ez zegoen ondo ikusita harreman-sexualetan esklabuek rol aktiboa izatea. Hain zuzen, [[Catamita|''catamita'']] hitza, esklabu gazte sexualki pasiboa, iraintzeko eta lotsatzeko erabiltzen zen. Erromatar Inperioaren garaian, I. mendean, gizonezko homosexualitatea ondo ikusita zegoen eta gizonezkoen arteko ezkontzak posible ziren. Gutxienez, bi erromatar enperadore gizonezkoekin ezkondu ziren eta lehen hamalau enperadoreen artetik hamahiruk onartu zuten bisexualak edo homosexualak zirela; [[Edward Gibbon]] adituak 1776an baieztatu zuen [[Klaudio|Klaudio enperadorea]] izan zela espresuki emakumeenganako erakarpena zuen bakarra.<ref name=":2">{{Erreferentzia|izena=Edward|abizena=Gibbon|izenburua=THE HISTORY OF THE DECLINE AND FALL OF THE ROMAN EMPIRE|argitaletxea=Cambridge University Press|orrialdeak=iii–iv|url=http://dx.doi.org/10.1017/cbo9781139333580.001|aldizkaria=The History of the Decline and Fall of the Roman Empire|isbn=9781139333580}}</ref> Gizonezko maitalerik ez izateak burla eta kritika askoren jomuga bilakatu zuen; horra hor, [[Suetonio]]ren [[Hamabi zesarren bizitzak|Hamabi zezarren bizitzak]] obrako Klaudiori kritika. Inperioaren garaian, [[Neron|Neron enperadorea]] izan zen gizonezko batekin ezkontzen lehena.<ref name=":1" /> [[Kristautasun]]arekin, erlazio homosexualen gaineko ikuspuntua aldatu egin zen: edozein motatako erlazio homosexualak debekatu egin ziren eta isilpeko gai bihurtu ziren.<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=|izenburua=Sex: Vice and Love from Antiquity to Modernity|url=https://archive.org/details/sexvicelovefroma0000blan|urtea=2010|abizena=Blanshard|izena=Alastair J. L.|orrialdeak=|orrialdea=|argitaletxea=Blackwell|ISBN=978-1-405-12291-7}}</ref> III. mendean gizonezkoen arteko sexu-harremanak krimen bezala hartzen ziren<ref>{{Erreferentzia|izena=John|abizena=Boswell|izenburua=Christianity, Social Tolerance, and Homosexuality|argitaletxea=University of Chicago Press|data=1981|url=http://dx.doi.org/10.7208/chicago/9780226067148.001.0001|isbn=9780226067117}}</ref> eta IV. mendean [[Teodosio I.a Handia|Teodosio I.ak]] sexu edo genero bereko pertsonen arteko sexu-harremanak debekatu zituen. Era berean, enperadoreak heriotza zigorra ezarri zuen sexu-harremanetan rol pasiboa betetzen zuten gizonentzat,<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=|izenburua=Combatting Homophobia: Experiences and Analyses Pertinent to Education|urtea=2011|abizena=Groneberg|izena=Michael|orrialdeak=|orrialdea=|argitaletxea=LIT Verlag Münster|ISBN=9783643111463}}</ref> bere kodearen arabera erre edo ezpatarekin hil egin behar ziren "sexu-harremanetan emakumeak bezala aritzen ziren gizonak". Dena dela, mende amaieran gertaturiko [[Tesalonikako hilketa]]k erakusten du homosexualitatea, oraindik, onartuta zegoela erromatar herritarrengatik, nahiz eta ofizialki pertsekutatua izan.<ref name=":2" />
== Homosexualitatea literaturan ==
Antzinate Klasikoko [[literatura lirikoa]]n maitasun eta harreman homosexualak goratzen zituzten adibide asko aurki daitezke. Garaiko olerkari eta idazleek aho-batez ziurtatzen zuten gizon guztiek zutela erlazio homosexualak izateko nahia, noiz edo noiz. Gizonen arteko maitasuna eta sexua islatzen zuten olerkarien artean daude [[Horazio]], [[Virgilio]] edo [[Publio Ovidio|Ovidio]].<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=|izenburua=HOMO, toda la historia. Imperio romano|urtea=1999|abizena=Fuentes|izena=P.|orrialdeak=|orrialdea=|argitaletxea=Bauprés|ISBN=}}</ref>
== Homosexualitatea ejerzituan ==
Praktika homosexualak maiz erabiltzen ziren hezkuntza eta [[Entrenamendu militarra|entrenamendu militarrean]], bai morala mantentzeko, bai gerra garaian soldaduen arteko harremana eta gerrarako espiritua indartzeko. [[Antzinate klasikoa|Antzinate Klasikoko]] ejerzituetako homosexualitateaz mintzatzean, [[Tebasko Batailoi Sakratua]]n jartzen da arreta, nahiz eta ez izan homosexualitatea praktikan jartzen zuen tropa bakarra. [[Mitologia]]n ere, gizonezkoen arteko harreman homosexualak goraipatzen ziren gerrarako onuragarriak ziralakoan. [[Iliada]] greziar epopeian, adibidez, kontatzen da [[Akiles]] eta [[Patroklo]]ren arteko harremanak ausardia eta morala piztu zituela biengan. [[Ejerzitua]]n ematen zen praktika homosexual ohikoena pederastia zen.
Tebasko Batailoi Sakratua 150 gizonezko maitale bikotek osotzen zuten elitezko [[unitate militarra]] zen, hots, 150 gizonezko heldu eta beren maitaleak; guztira 300 soldaduk osotzen zuten batailoia.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tebasko Batailoi Sakratuaz harro|hizkuntza=eu|url=http://www.argia.eus/argia-astekaria/2329/tebasko-batailoi-sakratuaz-harro|aldizkaria=Argia|sartze-data=2018-06-03}}</ref> [[Plutarko]]k praktika homosexualak batailoiari eskaintzen zizkion balore eta onurak biltzen ditu: <blockquote>"Tribu edo familia bereko gizonentzako balio gutxi dago bata bestearentzako arriskua gainean dagoenean; baina adiskidetasunean eta maitasunean oinarritutako batailoi bat ez da sekula hautsiko eta garaiezina da; maitaleak, euren maiteen begiradapean duin ez izateagatik lotsatuta eta maiteak euren maitaleen begiradapean, gogotsu doaz arriskurantz batzuen eta besteen lasaitasunerako."</blockquote>[[Lelatinako gudua]]n, [[Kalkis]] hiriko herritarrek [[Kleomako]] izeneko gerlari bati laguntza eskatu zioten [[Eretria]] hiriaren kontra gerra irabazteko. Kleomakok eskaera onartu eta bere gizonezko maitalearekin hurreratu zen hiria, azken horren egitekoa ikastea eta behatzea zen. Kleomakok zuzendu zuen erasoa eta guda irabaztea lortu zuen arren, gudu-zelaian hil egin zen. Bere omenez, Kalkis hirian pederastia bereganatu eta praktikan jarri zen.
== Lesbianismoa ==
[[Fitxategi:Safo-pompeya.jpg|thumb|222.951x222.951px|[[Lesbos|Lesboko]] [[Safo]] olerkaria. ]]
Emakumeen arteko erlazio homosexualak ez daude oso dokumentatuta, iturri eta erreferentzia historiko gutxi daude emakumeen arteko maitasuna edo sexua frogatzen dutenak.<ref name=":1" /> [[Grezia]]ko eta [[Erroma]]ko gizarteek ez zuten emakumezko homosexualitatea baieztatzen, ezta deuseztatzen ere. Maila sozial altuko emakumeek heziketa jaso eta poesia idazteko joera izaten zuten arren, egun ez da pasarterik aurkitu edo gorde; gizonezko idazleek ez zuten bat ere interesik emakumeen sexu edota bestelako esperientzietan. Hala ere, I. mendean badaude ustezko emakumezko homosexualitatearen erreferentziak.<ref name=":1" />
Antzinate klasikoko [[Homosexualitate|lesbianismoaren]] ikonoa da Lesboko [[Safo]] olerkaria. Nahiz eta egun 650 bertso bakarrik gorde, uste orokortua da bere olerkiak emakumeen arteko maitasuna islatzen zutela; Safok emakumeenganako zuen maitasuna erakusten zuen poemekin. Antzinate Klasikoan lortu zuen arrakasta dela medio, bera eta bere lurraldea emakumeen arteko maitasunaren sinbolo bihurtu dira; hala, [[Lesbos|Lesbotik]] dator lesbiana hitza.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sappho|hizkuntza=en-us|data=2018-06-02|url=https://www.poetryfoundation.org/poets/sappho|aldizkaria=Poetry Foundation|sartze-data=2018-06-03}}</ref>
== Erlazio homosexual ospetsuak Antzinate Klasikoan ==
[[Fitxategi:Aquiles y Patroclo Berlín 02.JPG|thumb|[[Akiles]] (eskuma) eta [[Patroklo]] (ezkerra). Egun, pitxerra (k.a. 500) [[Berlin]]eko [[Altes Museum]]ean dago.]]
Antzinate klasikoan gertaturiko gizonezko erlazio homosexual asko dira ezagunak. Ez ziren denak pederastian oinarritzen, erlazio ospetsu asko adin berdintsuko gizon helduen artean eman ziren; ezagunak dira, besteak beste, [[Euripides]] eta [[Atenaseko Agaton]]en erlazioa edota [[Alexandro Handia]] eta [[Hefestionen]] harremana.
Antzinako Grezian, gizonen arteko maitasuna eta batasuna [[Iliada]] obran agertu zen lehenengoz. [[Homero]]k berez ez du esplizituki [[Akiles]]en eta [[Patroklo]]ren arteko harremana sexuala bezala deskribatzen, baina Antzinate Klasikoaren hasieran, bai Akiles eta bai Patroklo, ikono pederasta bezala ezagutzen ziren. Azpimarratzekoa da Greziako herritarren egonezina erlazioaren gainean sortu zitezkeen uste oker eta pertzepzioen aurrean; izan ere, Akiles eta Patroklo egoera berdintsuan zeuden bi gizonezko ziren heinean, pederastiaren praktika hankaz gora jarri zezaketen. Horregatik, herritarrek bien arteko desberdintasunak ezartzen ahalegindu ziren.<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=|izenburua=Contra Timarco|urtea=|abizena=Esquines|izena=|orrialdeak=142-143|orrialdea=|argitaletxea=|ISBN=}}</ref> Desadostasunak ziren nagusi bietako nor zen [[Erastês|''erastês'']] eta nor [[Erômero|''erômero'']] erabakitzerako orduan: Patroklo zen adinez nagusiena, baina Akiles zen dominantea eta babeslea.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:LGBT]]
[[Kategoria:Antzinako Erromako gizartea]]
[[Kategoria:Antzinako Greziaren kultura]]
[[Kategoria:Antzinaroko LGBT historia]]
[[Kategoria:Greziako LGBT historia]]
lz6jcumkl36kec1neafwg553ddfmngp
Historia unibertsala
0
814000
10006437
9852822
2024-12-21T11:20:24Z
Demonocrazy
1830
Ikusgelako bideoak gehitzea.
10006437
wikitext
text/x-wiki
{{HezkuntzaPrograma|Geografia eta Historia}}
{{beste erabilpenak|gizateriaren historiari|Lurraren historia|Lurraren historia}}
[[Fitxategi:World population growth (lin-log scale).png|thumb|[[Munduko biztanleria]], K. a. 10000 - 2000 (biztanleriaren eskala bertikala logaritmikoa da)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=World Population Growth|url=https://ourworldindata.org/world-population-growth|aldizkaria=Our World in Data|sartze-data=2018-12-09}}</ref>]]
{{albo kutxa|testua=[[Fitxategi:Ikusgela-logoa.png|28px]] <big><big><big>'''[[Atari:Hezkuntza/Ikusgela|Ikusgela]]'''</big></big></big>
<hr/><br/>
[[Fitxategi:Ikusgela-Neolitoa.webm|left|40px|thumbtime=20|Bideoa]]<big>Neolitoa</big>{{clear}}
[[Fitxategi:Ikusgela-Erromatarrak_euskal_lurretan.webm|left|40px|thumbtime=183|Bideoa]]<big>Erromatarrak euskal lurretan</big>{{clear}}
[[Fitxategi:Ikusgela-Euskal_baleazaleak.webm|left|40px|thumbtime=11|Bideoa]]<big>Euskal baleazaleak</big>{{clear}}
[[Fitxategi:Ikusgela-Iruñeko_Erresuma.webm|left|40px|thumbtime=94|Bideoa]]<big>Iruñeko Erresuma</big>{{clear}}
[[Fitxategi:Ikusgela-Frantziako_Iraultza.webm|left|40px|thumbtime=31|Bideoa]]<big>Frantziako Iraultza</big>{{clear}}
[[Fitxategi:Ikusgela-Berlingo_Harresia.webm|left|40px|thumbtime=441|Bideoa]]<big>Berlingo Harresia</big>{{clear}}
}}'''Historia unibertsala''' [[gizateri]]aren historia da (edo giza historia), eta zenbait diziplinek definitzen dute, besteak beste, [[arkeologia]]k, [[antropologia]]k, [[genetika]]k, [[hizkuntzalaritza]]k...; epemuga aldetik, hasiera [[idazketa]]ren asmakuntzan dago, eta aintzat hartzen ditu [[historia erregistratu|erregistroetan]] jasotako historia eta baita [[bigarren mailako iturri]] diren ikerketak ere.
Gizateriaren historia idatziaren aurretik [[historiaurrea]] dago, [[Paleolito]]arekin hasi zena; [[Neolito]]a izan zen ondoren etorri zen aroa. Neolitoan [[Iraultza neolitiko|Nekazaritza-Iraultza]] hasi zen, K.a. 8000 eta 5000 artean, [[Ekialde Hurbil]]eko [[Ilgora Emankorra|Ilgora Emankorrean]]. Garai honetan gizakia hasi zen [[nekazaritza]] eta [[abeltzaintza]] jorratzen<ref>{{Erreferentzia|izena=Tudge,|abizena=Colin.|izenburua=Neanderthals, bandits, and farmers : how agriculture really began|argitaletxea=Yale University Press|data=1999|url=https://www.worldcat.org/oclc/41184978|isbn=0300080247|pmc=41184978|sartze-data=2018-12-09}}</ref>. Nekazaritzak aurrera egin ahala, gizaki gehienek bizimodu [[nomada]] utzi eta [[sedentarismo|sedentario]] bilakatu ziren. Segurtasun erlatiboak eta produktibitatearen gorakadak baimendu zuen unitate sedentario horiek handitzea, bereziki [[garraio]]-hobekuntzen ondorioz.
Historiaurrean zein garai historikoetan, gizakiek beti behar izan dituzte [[ur edangarri]] iturri finkoak. [[K. a. 4. milurtekoa|K.a. 4. milurtekoan]] hasi ziren jada ibaien inguruan bizitzen, [[Mesopotamia]]n [[Tigris]] eta [[Eufrates]]en artean<ref>{{Erreferentzia|izena=McNeill, William Hardy,|abizena=1917-2016.|izenburua=A world history|argitaletxea=Oxford University Press|data=1999|url=https://www.worldcat.org/oclc/38079231|edizioa=4th ed|isbn=019511616X|pmc=38079231|sartze-data=2018-12-09}}</ref>, [[Egipto]]n [[Nilo]]aren inguruan<ref>{{Erreferentzia|izena=Baines, John,|abizena=1946-|izenburua=Cultural atlas of Ancient Egypt|argitaletxea=Facts on file|data=2000|url=https://www.worldcat.org/oclc/42780471|edizioa=Rev. ed|isbn=0816040362|pmc=42780471|sartze-data=2018-12-09}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Oxford history of ancient Egypt|argitaletxea=Oxford University Press|data=2003|url=https://www.worldcat.org/oclc/743803162|edizioa=New ed|isbn=9780191590597|pmc=743803162|sartze-data=2018-12-09}}</ref>, [[Indus]] ibaiaren magalean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Indus civilization sites in India : new discoveries|argitaletxea=Marg Publications on behalf of the National Centre for the Performing Arts|data=2004|url=https://www.worldcat.org/oclc/56367715|isbn=8185026637|pmc=56367715|sartze-data=2018-12-09}}</ref> eta [[Txina]]ko ibai garrantzitsuenen inguruan<ref>{{Erreferentzia|izena=Yun Kuen|abizena=Lee|izenburua=Building the Chronology of Early Chinese History|orrialdeak=15–42|hizkuntza=en|data=2002-11-19|url=https://muse.jhu.edu/article/2914|aldizkaria=Asian Perspectives|alea=1|zenbakia=41|issn=1535-8283|doi=10.1353/asi.2002.0006|sartze-data=2018-12-09}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Teeple, John B.,|abizena=1928-|izenburua=Timelines of world history|argitaletxea=DK Pub|data=2006|url=https://www.worldcat.org/oclc/66463795|isbn=0756617030|pmc=66463795|sartze-data=2018-12-09}}</ref>. Nekazaritzaren garapenak [[zereal]] ezberdinak lantzea hobetu zuen, [[urtaro]]en artean aleak gordetzea baimentzen zuen [[lan (ekonomi)|lanaren]] banaketa batekin. [[Lanaren zatiketa]]k [[goi klase]] baten sorrera ekarri zuen, [[hiri]]ak sortuz. Hiri horiek izan ziren [[zibilizazio]]en sortzaileak. [[Gizarte]]aren konplexutasunak [[kontabilitate]] eta [[idazketa]] ekarri zituen.
Zibilizazioen loraldiarekin, [[Antzinaroa]] hasi zen, [[Antzinate klasikoa]] barne<ref>{{Erreferentzia|izena=Roberts, J. M. (John Morris),|abizena=1928-2003,|izenburua=The Penguin history of the world|url=https://www.worldcat.org/oclc/862761245|edizioa=Sixth revised edition|isbn=9781846144431|pmc=862761245|sartze-data=2018-12-09}}</ref> (500. urte ingurura arte<ref name="#1">{{Erreferentzia|izenburua=The Encyclopedia of world history : ancient, medieval, and modern, chronologically arranged|url=https://www.worldcat.org/oclc/46660607|edizioa=sixth edition [revised and updated]|isbn=0395652375|pmc=46660607|sartze-data=2018-12-09}}</ref>), [[inperio]] ezberdinen sorrera eta gainbeherarekin. [[Historia post-klasikoa]]n ([[Erdi Aroa]] barne, 500-1500 artean) [[Kristautasun]]aren hedapena, [[Islamaren Urrezko Aroa]] eta [[Pizkundea]] gertatu ziren. [[XV. mende]]aren erdialdean [[inprenta]] asmatu zen, [[tipo mugikor]]rak erabiliz<ref>{{Erreferentzia|izenburua=History : the definitive visual guide : from the dawn of civilization to the present day|argitaletxea=DK Pub|data=2012|url=https://www.worldcat.org/oclc/794672969|isbn=9780756698584|pmc=794672969|sartze-data=2018-12-09}}</ref>; honek [[komunikazio]]aren iraultza ekarri zuen, [[informazio]]a inoiz baino errazago elkarbanatzea baimenduz: Erdi Aroaren amaiera eta [[Iraultza zientifikoa]]ren hasiera ekarri zuen<ref>{{Erreferentzia|izena=Grant, Edward,|abizena=1926-|izenburua=The foundations of modern science in the Middle Ages : their religious, institutional, and intellectual contexts|url=https://www.worldcat.org/oclc/33948732|isbn=052156137X|pmc=33948732|sartze-data=2018-12-09}}</ref>. [[Aro Modernoa]]ren hasieran, 1500-1800 artean<ref>{{Erreferentzia|izena=Bentley, Jerry H.,|abizena=1949-2012,|izenburua=Traditions & encounters : a global perspective on the past|url=https://www.worldcat.org/oclc/505211302|edizioa=Fourth edition|isbn=9780073330624|pmc=505211302|sartze-data=2018-12-09}}</ref>, [[Argien Garaia]] eta [[Esplorazioen Aroa]] gertatu zen. [[XVIII. mende]]an [[ezagutza]]ren eta [[teknologia]]ren metaketak masa kritiko nahikoa zuen [[Industria Iraultza]] baimentzeko. Honekin, Aro Moderno Berantiarra hasi zen, 1800etik aurrera eman zena<ref name="#1"/>.
Eskema eta historiaren zatiketa hau [[Mundu Zaharra]]ren, eta bereziki [[Europa]] eta [[Mediterraneo]]aren historia azaltzeko sortu, garatu eta erabili zen. Eskualde hauetatik kanpo, bereziki [[Txina]] eta [[India]]n, zatitze historikoak ezberdinak izan ohi dira. Hala ere, [[XVIII. mende]]tik aurrera, [[kolonialismo]]aren ondorioz, zibilizazio gehienen historiek bat egin dute. Azken milurtekoaren laurdenean, biztanleria, ezagutza, teknologia, komunikazio, merkataritza, armen suntsipen gaitasuna eta ingurumenaren degradazioa etengabe handitu dira, azelerazio konstantean; ondorioz, aukera eta arrisku berriak sortu dira planetan bizi diren komunitate guztientzat<ref>{{Erreferentzia|izenburua=A history of the global economy : from 1500 to the present|url=https://www.worldcat.org/oclc/914156941|isbn=9781107104709|pmc=914156941|sartze-data=2018-12-09}}</ref>.
== Historiaurrea ==
{{sakontzeko|Historiaurrea|Giza eboluzioa}}
=== Lehen gizakiak ===
{{sakontzeko|Giza migrazio goiztiarrak}}
Neurketa genetikoek adierazten dute ''[[Homo sapiens]]'' sortuko zuen tximinoen leinua [[txinpantze]]ak eta [[bonobo]]ak (gizaki modernoen ahaide hurbilenak) sortuko zituen leinutik desbideratu zela duela 4,6-6,2 milioi urte artean<ref>{{Erreferentzia|izena=Feng-Chi|abizena=Chen|izenburua=Genomic Divergences between Humans and Other Hominoids and the Effective Population Size of the Common Ancestor of Humans and Chimpanzees|orrialdeak=444–456|hizkuntza=English|abizena2=Li|izena2=Wen-Hsiung|data=2001-02-01|url=https://www.cell.com/ajhg/abstract/S0002-9297(07)64096-8|aldizkaria=The American Journal of Human Genetics|alea=2|zenbakia=68|issn=0002-9297|pmid=11170892|pmc=PMC1235277|doi=10.1086/318206|sartze-data=2022-01-20}}</ref>. Gizaki anatomikoki modernoak duela 300.000 urte inguru sortu ziren [[Afrika]]n<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Homo sapiens|hizkuntza=en|url=http://humanorigins.si.edu/evidence/human-fossils/species/homo-sapiens|aldizkaria=The Smithsonian Institution's Human Origins Program|sartze-data=2022-01-20}}</ref>, eta duela 50.000 urte inguru [[Jokabide moderno|jokabide modernora]] iritsi ziren<ref>{{Erreferentzia|izena=Richard G.|abizena=Klein|izenburua=Anatomy, behavior, and modern human origins|orrialdeak=167–198|hizkuntza=en|data=1995-06-01|url=https://doi.org/10.1007/BF02221838|aldizkaria=Journal of World Prehistory|alea=2|zenbakia=9|issn=1573-7802|doi=10.1007/BF02221838|sartze-data=2022-01-20}}</ref>.
[[Paleolito]]a [[hominido]]ek tresnak erabiltzearekin hasi zen<ref>{{Erreferentzia|izena=David|abizena=Christian|izenburua=Big history : between nothing and everything|data=2014|url=https://www.worldcat.org/oclc/844372762|isbn=978-0-07-338561-7|pmc=844372762|sartze-data=2022-01-20}}</ref>. ''[[Homo erectus]]'' bezalako hominidoek milaka urtetan erabili zituzten zurezko eta [[harri]]zko tresna sinpleak, baina denboraren poderioz, erremintak askoz finagoak eta konplexuagoak bihurtu ziren<ref>{{Erreferentzia|izena=William D.|abizena=Johnston|izenburua=The Evolution of Tools and Implements|orrialdeak=49–60|data=1922|url=https://www.jstor.org/stable/2993010|aldizkaria=The American Midland Naturalist|alea=2|zenbakia=8|issn=0003-0031|doi=10.2307/2993010|sartze-data=2022-01-20}}</ref>. Agian duela 1,8 milioi urte, baina, zalantzarik gabe, duela 500.000 urte, gizakiak [[Lehen gizakien suaren kontrola|sua erabiltzen hasi ziren]] berotzeko eta kozinatzeko{{sfn|Hart-Davis|2012|p=17}}. Paleolitoan [[Hizkuntzaren sorrera|hizkuntza ere garatu zen]]{{sfn|Hart-Davis|2012|p=20-21}}, baita hildakoen [[ehorzketa]] sistematikoa zein bizidunen [[apaindura]] barne hartzen zituen errepertorio kontzeptuala ere. [[Labar-pintura]]k eta [[marfil]]ezko, harrizko eta hezurrezko eskulturak [[Artearen historia|lehen adierazpen artistikoen]] zantzuak dira, [[espiritualtasun]] forma bat dakartenak, oro har [[animismo]] edo [[xamanismo]] gisa interpretatua{{sfn|Hart-Davis|2012|p=32-33}}. Paleolitikoko gizakiak [[ehiztari-biltzaile]] gisa bizi ziren, eta [[nomada]]k izaten ziren{{sfn|Hart-Davis|2012|p=30-31}}. Datu arkeologiko eta genetikoen arabera, Paleolitoko ehiztari-biltzaileen jatorrizko populazioak zuhaitz gutxiko eremuetan bizi ziren, eta lehen mailako ekoizpen handiko eremuetan sakabanatzen ziren, baso-estalki trinkoa saihestuz<ref>{{Erreferentzia|izena=Alexander|abizena=Gavashelishvili|izenburua=Biomes and human distribution during the last ice age|orrialdeak=563–574|hizkuntza=en|abizena2=Tarkhnishvili|izena2=David|data=2016|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/geb.12437|aldizkaria=Global Ecology and Biogeography|alea=5|zenbakia=25|issn=1466-8238|doi=10.1111/geb.12437|sartze-data=2022-01-20}}</ref>.
Gizaki modernoak [[Gizaki modernoen arestiko afrikar jatorria|azkar hedatu ziren Afrikatik]] Europako eta Asiako izotzik gabeko eremuetara duela 60.000 urte inguru<ref>{{Erreferentzia|izena=Chris|abizena=Stringer|izenburua=What makes a modern human|orrialdeak=33–35|hizkuntza=en|data=2012-05|url=https://www.nature.com/articles/485033a|aldizkaria=Nature|alea=7396|zenbakia=485|issn=1476-4687|doi=10.1038/485033a|sartze-data=2022-01-20}}</ref>. Gizateriaren hedapen azkarra [[Ipar Amerika]]ra eta [[Ozeania]]ra, [[Azken glaziazioa|azken glaziazioaren]] klimaxean gertatu zen. Garai hartan, gaur egungo eskualde epelak oso hezigaitzak ziren. Hala ere, [[Izotz Aroa]]ren amaieran, duela 12.000 urte inguru, gizakiek planetako ia izotzik gabeko eremu guztiak kolonizatu zituzten{{sfn|Hart-Davis|2012|p=24-29}}.
<gallery mode="packed" heights="180">
Bifaz_de_Atapuerca_(TG10).jpg|Behen Paleolitoko bifaz bat, [[Atapuerca]]n.
Ekainberriko_zaldiak.jpg|Zaldien [[labar-arte]]a, [[Ekain (leizea)|Ekain leizean]].
Venus von Willendorf 01.jpg|[[Willendorfeko venusa]].
Bradshaw_rock_paintings.jpg|Labar-artea [[Australia]]n.
</gallery>
=== Zibilizazioen sorrera ===
{{sakontzeko|Iraultza neolitiko}}
[[Iraultza neolitiko]]a, K.a. 10.000 urte inguruan hasi zena, [[Nekazaritzaren historia|nekazaritzaren garapena]] markatu zuen, giza bizimodua funtsean aldatu zuena. [[Zereal]]en laborantza eta [[animalien etxekotzea]] [[Ekialde Hurbil]]ean gertatu zen K. a. 8500. urtean gutxienez, [[gari]]a, [[garagar]]ra, [[ardi]]ak eta [[ahuntza|ahuntekin]]{{sfn|McNeill|1999|p=11}}. [[Indus haraneko kultura|Indus haranean]] landatzen eta animaliak hezten ziren K.a. 6000 inguruan. [[Txina]]ko [[Ibai Horia|Ibai Horiko]] haranean [[artatxiki]]a eta beste zereal batzuk landatzen ziren K. a. 7000 inguruan; [[Ibai Urdina|Yangtze]] haranean [[arroz]]a etxekotu zuen lehenago, K.a. 8000 urtean gutxienez. Amerikan, [[ekilore]]a K.a. 4000 inguruan lantzen zen. K.a. 3500 urte inguruan, [[Erdialdeko Amerika]]n [[arto]]a eta [[babarrun]]ak etxekotu ziren. [[Patata]]k [[Hego Amerika]]ko Andeetako mendikatean hazi ziren lehen aldiz, eta han ere etxekotu zuten [[llama]]{{sfn|Hart-Davis|2012|p=36-37}}. [[Metalurgia|Metalaren lana]] lehen aldiz erabili zen [[kobre]]zko tresnak eta apaingarriak sortzeko K.a. 6000 inguruan. Laster etorri zitzaion [[urre]]a atzetik, batez ere apaingarrietan erabiltzeko. Mineral metalikoen beharrak merkataritza bultzatu zuen, lehen giza kokalekuetako eremu askok ez baitzuten beharrezko mineralik. [[Brontze]]aren lehen aztarnak, kobrezko eta [[eztainu]]zko aleazio bat, K. a. 2500 ingurukoak dira, baina aleazioa ez zen [[Brontze Aroa|askoz geroago arte orokortu]]{{sfn|Hart-Davis|2012|p=42-43}}.
Nekazaritzak elikagai-soberakinak sortu zituen, zuzenean elikagaiak ekoizten ez zituzten pertsonak mantendu zitzaketenak{{sfn|Robert|Westad|2013|p=34-35}}. Horri esker, biztanleria-dentsitate handiagoa lortu zen, eta lehen [[hiri]]ak eta [[estatu]]ak sortu ziren. Hiriak [[merkataritza]]rako, fabrikaziorako eta [[botere]] politikorako guneak ziren{{sfn|Stearns|Langer|2001|p=15}}. Hiriek sinbiosi bat ezarri zuten inguruko eremuekin, nekazaritza-produktuak xurgatuz eta, trukean, manufakturatutako produktuak eta kontrol eta babes militarreko hainbat maila emanez. Lehenengo protohiriak [[Jeriko]]n eta [[Çatalhöyük]]en agertu ziren, K.a. 6000 urtearen inguruan{{sfn|McNeill|1999|p=13}}.
Hirien garapena [[zibilizazio]]aren gorakadaren sinonimoa izan zen. Lehenengo zibilizazioak [[Mesopotamia]] Beherean (K. a. 3000) sortu ziren{{sfn|Stearns|Langer|2001|p=21}}{{sfn|Hart-Davis|2012|p=54-55}}{{sfn|Robert|Westad|2013|p=53}}; Egiptoko zibilizazioak [[Nilo]] ibaian zehar (K. a. 3000) aldi berean sortu ziren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Oxford history of ancient Egypt|argitaletxea=Oxford University Press|data=2003|url=https://www.worldcat.org/oclc/743803162|edizioa=New ed|isbn=978-0-19-159059-7|pmc=743803162|sartze-data=2022-01-20}}</ref>{{sfn|Robert|Westad|2013}}. [[Indus haraneko kultura|Harappar zibilizazioa]] Indo ibaiaren haranean (egungo [[India]]n eta [[Pakistan]]en; K. a. 2500 inguruan)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Indus civilization sites in India : new discoveries|argitaletxea=Marg Publications on behalf of the National Centre for the Performing Arts|data=2004|url=https://www.worldcat.org/oclc/56367715|isbn=81-85026-63-7|pmc=56367715|sartze-data=2022-01-20}}</ref>{{sfn|Allchin|Allchin|1997|p=153–168}} eta [[Antzinako Txina|Txinako zibilizazioa]] Ibaiai Horia eta Yangtzean zehar (K. a. 2200)<ref>{{Erreferentzia|izena=Yun Kuen|abizena=Lee|izenburua=Building the Chronology of Early Chinese History|orrialdeak=15–42|data=2002|url=https://muse.jhu.edu/article/2914|aldizkaria=Asian Perspectives|alea=1|zenbakia=41|issn=1535-8283|doi=10.1353/asi.2002.0006|sartze-data=2022-01-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=John B.|abizena=Teeple|izenburua=Timelines of world history|argitaletxea=DK Pub|data=2006|url=https://www.worldcat.org/oclc/66463795|isbn=0-7566-1703-0|pmc=66463795|sartze-data=2022-01-20}}</ref>.
Gizarte horiek hainbat ezaugarri bateratzaile garatu zituzten, hala nola [[gobernu]] zentrala, ekonomia eta gizarte-egitura konplexuak, hizkuntza- eta [[Idazketaren historia|idazketa-sistema]] sofistikatuak, eta kultura eta erlijio desberdinak. Kultura horiek [[gurpil]]a{{sfn|Hart-Davis|2012|p=44}}, [[Matematikaren historia|matematika]]{{sfn|Roberts|Westad|2013|p=59}}, brontzearen lana, [[belaontzi]]ak, [[buztingilearen tornu]]a, [[Ehungintza|ehunak]], eraikin monumentalen eraikuntza{{sfn|McNeill|1999|p=16}} eta idazketa asmatu zituzten{{sfn|McNeill|1999|p=18}}. Idazketak erraztu egin zuen hirien administrazioa, ideien adierazpena eta informazioaren kontserbazioa{{sfn|Roberts|Westad|2013|pp=43–46}}. Adituek orain aitortzen dute idazketa gutxienez antzinako lau zibilizaziotan garatu ahal izan zela modu independentean: Mesopotamian (K. a. 3400 eta K. a. 3100 artean), Egipton (K. a. 3250 inguru)<ref>{{Erreferentzia|izena=Ilona|abizena=Regulski|izenburua=The Origins and Early Development of Writing in Egypt|argitaletxea=Oxford University Press|hizkuntza=en|data=2016-05-02|url=http://oxfordhandbooks.com/view/10.1093/oxfordhb/9780199935413.001.0001/oxfordhb-9780199935413-e-61|zenbakia=1|doi=10.1093/oxfordhb/9780199935413.013.61|sartze-data=2022-01-20}}</ref>, Txinan (K. a. 2200) eta Erdialdeko Amerikako beheko lurretan (K. a. 650)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Oxford companion to archaeology|data=1996|url=https://www.worldcat.org/oclc/35178577|isbn=0-19-507618-4|pmc=35178577|sartze-data=2022-01-20}}</ref>.
[[Neolitikoa]]n ohikoa zen [[jainko antropomorfiko]]ak gurtzeko joera. Eguzkia, Ilargia, Lurra, zerua eta itsasoa bezalako entitateak askotan deifikatu egiten ziren<ref>{{Erreferentzia|izena=Mercer|abizena=Cook|izenburua=Mort et vivant|orrialdeak=268|abizena2=Barzel|izena2=Charles|data=1949|url=http://dx.doi.org/10.2307/40087028|aldizkaria=Books Abroad|alea=3|zenbakia=23|issn=0006-7431|doi=10.2307/40087028|sartze-data=2022-01-20}}</ref>. [[Santutegi]]ak sortu ziren, tenplu bihurtu arte eboluzionatu zutenak, [[apaiz]] eta beste funtzionario batzuen hierarkia konplexuarekin. Kontserbatzen diren lehen idazkera erlijiosoen artean Egiptoko ''[[Piramideetako Testuak]]'' daude, horietatik zaharrenak K.a. 2400 eta 2300 urte bitartekoak direlarik{{sfn|Allen|2007|p=1}}.
<gallery mode="packed" heights="150">
Hieroglyph_Text_from_Teti_I_pyramid.jpg|''[[Piramideetako Testuak]]'', [[Sakkara]]n.
Çatalhöyük_after_the_first_excavations_by_James_Mellaart_and_his_team..jpg|[[Çatalhöyük]] hiria.
Maler_der_Grabkammer_des_Sennudem_001.jpg|[[Golde]] baten erabilera, [[Antzinako Egipto]]n.
ClaySumerianSickle.jpg|Harrizko [[igitai]] sumertar bat.
</gallery>
== Antzinaroa ==
{{sakontzeko|Antzinaroa}}
=== Zibilizazioaren sorlekuak ===
{{sakontzeko|Zibilizazioaren sorleku|Brontze Aro|Burdin Aro}}
[[Fitxategi:All Gizah Pyramids.jpg|thumb|[[Gizako Piramideak]], Egipton.]]
[[Fitxategi:Wall_painting_of_male_and_female_taureadors_from_Knossos_(Court_of_the_Stone_Spout)_-_Heraklion_AM_-_01.jpg|thumb|Zibilizazio minoikoak egindako fresko bat.]]
[[Fitxategi:San_Lorenzo_Monument_3.jpg|thumb|Buru [[olmeka]] bat.]]
[[Fitxategi:Cremation_Urn_with_Lid_LACMA_AC1994.234.8a-b.jpg|thumb|Indiako garai vedikoan egindako kremazio urna bat.]]
Brontze Aroa hiru aroen sistemaren zatia da ([[Neolitiko|Harri Aroa]], [[Brontze Aroa]], [[Burdin Aroa]]), munduko zenbait lekutarako zibilizazioaren hasierako historia modu eraginkorrean deskribatzen duena. Brontze aroak [[hiri-estatu]]en garapena ikusi zuen, baita lehen zibilizazioen sorrera ere. [[Tigris]] eta [[Eufrates]] ibaiak [[Mesopotamia]]n, Nilo ibaia [[Antzinako Egipto]]n{{sfn|Buchanan|1979|p=23}}, Indo ibaia Indiako kontinentean{{sfn|Chakrabarti|2004|pp=10–13}}, eta Yangtze eta Ibai Horiak Txinan.
[[Sumer]], Mesopotamian kokatua, ezagutzen den lehen zibilizazio konplexua da, 4 milurtekoko lehen hiri-estatuak garatuz{{sfn|Hart-Davis|2012|pp=54–55}}. Hiri hauetan agertu zen lehen idazkera modu ezaguna, [[Idazkera kuneiforme|idazkera kuneiformea]], K.a. 3000 inguruan{{sfn|Hart-Davis|2012|pp=62–63}}{{sfn|Roberts|Westad|2013|pp=53–54}}. Idazkera kuneiformea [[piktograma]]zko sistema bat bezala hasi zen, zeinaren irudikapen piktorikoak sinpletu eta abstraktuago bihurtu baitziren{{sfn|Roberts|Westad|2013|pp=53–54}}. Testu kuneiformeak, gakodun kainabera bat erabiliz idatzi ziren, buztinezko taulatxoen gainean sinboloak marrazteko estilo bezala{{sfn|Hart-Davis|2012|pp=62–63}}. Idazteak asko errazten zuen estatu handi baten administrazioa.
Ibai eta itsasoek erraztu zuten garraioa. [[Mediterraneo]] itsasoa, hiru kontinenteren ondoan, botere militarraren proiekzioa eta ondasunen, ideien eta asmakizunen trukea bultzatu zituen. Aro honek lehorreko teknologia berriak ere ikusi zituen, hala nola [[zalditeria]] eta [[gurdi]]ak, armadek azkarrago mugitzeko aukera ematen zutenak.
Bilakaera horren ondorioz, lurralde-[[estatu]]ak eta [[inperio]]ak sortu ziren. Mesopotamian hiri/estatu independente eta gerrazaleen patroi bat nagusitu zen, baita hiri batetik bestera igarotzen zen hegemonia ez oso sendo bat ere<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Mesopotamian history: the basics|url=http://oracc.museum.upenn.edu/amgg/mesopotamianhistory/index.html|aldizkaria=oracc.museum.upenn.edu|sartze-data=2022-01-21}}</ref>. Egipton, aldiz, lehenengo banaketa bikoitza gertatu zen [[Goi eta Behe Egipto]]n, eta handik gutxira haran osoa batu zen K. a. 3100 inguruan, bake iraunkor batekin{{sfn|Bard|2000|pp=57–64}}. [[Kreta]]n, [[zibilizazio minoiko]]a Brontze Aroan sartua zen K.a. 2700. urtean, Europako lehen zibilizaziotzat hartzen da{{sfn|Hart-Davis|2012|pp=76–77}}. Hurrengo milurtekoetan, beste ibai haran batzuek inperio monarkikoak altxatzen ikusi zituzten<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Early civilizations (article)|hizkuntza=en|url=https://www.khanacademy.org/humanities/world-history/world-history-beginnings/birth-agriculture-neolithic-revolution/a/introduction-what-is-civilization|aldizkaria=Khan Academy|sartze-data=2022-01-21}}</ref>. K.a. XXV eta XXI. mendeetan Mesopotamian [[Akadtar Inperioa|Akad]] eta [[Sumer|Sumerren]] inperioak sortu ziren{{sfn|McNeill|1999|pp=36–37}}.
Hurrengo mila urteetan, zibilizazioak mundu osoan zehar garatu ziren. Merkataritza botere-iturri bihurtu zen gero eta gehiago, baliabide garrantzitsuak zituzten estatuek edo merkataritza-ibilbide garrantzitsuak kontrolatzen zituztenek domeinua lortu baitzuten<ref>{{Erreferentzia|izena=Heather Whipps|abizena=published|izenburua=How Ancient Trade Changed the World|hizkuntza=en|data=2008-02-18|url=https://www.livescience.com/4823-ancient-trade-changed-world.html|aldizkaria=livescience.com|sartze-data=2022-01-21}}</ref>. K.a. 1600 urtearen inguruan [[Mizenastar zibilizazioa|Mizenastar Grezia]] garatzen hasi zen{{sfn|Price|Thonemann|2010|p=22}}, eta Brontze Aro berantiarraren kolapsoarekin amaitu zen, Mediterraneoko zibilizazio askori eragiten hasi zena K. a. 1200. eta 1150. urteen artean. Indian, garai hau [[Garai vediko|garai vedikoa]] izan zen (K.a. 1750-600), [[hinduismo]]aren eta antzinako gizarte indiarraren beste alderdi kultural batzuen oinarriak ezarri zituena{{sfn|Roberts|Westad|2013|pp=116–122}}, eta K. a. 550. urtetik aurrera, gutxi gorabehera, azpikontinente osoan erresuma eta errepublika independente ugari ezarri ziren, [[Mahajanapada]] bezala ezagutzen zirenak{{sfn|Singh|2008|pp=260–264}}.
Ekialdeko hemisferioan zibilizazio konplexuak sortzen ziren bitartean, Amerikako gizarte indigenak nahiko sinpleak izaten jarraitzen zuten, eta eskualde-kultura desberdinetan zatikatuta zeuden. Erdialdeko Amerikako [[sorrera aldia]]n ([[K.a. 1500]] - [[500]]), zibilizazio konplexuagoak eta zentralizatuagoak garatzen hasi ziren, batez ere gaur egun [[Mexiko]], [[Erdialdeko Amerika]] eta [[Peru]] direnetan. Horien artean [[olmeka]], [[maia]], [[zapoteka]], [[moche]] eta [[nazca]] bezalako zibilizazioak zeuden. Nekazaritza garatu zuten, artoa, [[Txile (janaria)|txileak]], [[kakao]]a, [[tomate]]ak eta patatak landuz, Amerikan bakarrak diren laboreak, eta kultura eta erlijio desberdinak sortuz. Antzinako gizarte indigena horiei eragin handia izango zien, onerako eta txarrerako, Europaren kontaktuak garai moderno goiztiarrean.
=== Aro Axiala ===
{{sakontzeko|Filosofiaren historia|Erlijio}}
[[Fitxategi:Gandhara_Buddha_(tnm).jpeg|thumb|left|[[Buda]]ren errepresentazio greko-budista bat. [[Alexandro Handia]]ren konkistaren ostean, budismoaren ikurrak arte greziarraren teknikarekin nahastu ziren.]]
[[K.a. VIII. mende]]tik aurrera, "[[Aro Axiala]]" ideia filosofiko eta erlijioso eraldatzaile multzo baten garapenaren lekuko izan zen, gehienak independenteak, leku askotan zehar<ref>{{Erreferentzia|izena=Nicolas|abizena=Baumard|izenburua=What changed during the axial age: Cognitive styles or reward systems?|orrialdeak=e1046657|hizkuntza=en|abizena2=Hyafil|abizena3=Boyer|izena2=Alexandre|izena3=Pascal|data=2015-09-03|url=https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/19420889.2015.1046657|aldizkaria=Communicative & Integrative Biology|alea=5|zenbakia=8|issn=1942-0889|pmid=27066164|pmc=PMC4802742|doi=10.1080/19420889.2015.1046657|sartze-data=2022-01-21}}</ref>. Zenbait ikertzailek diotenez, Txinako [[konfuzianismo]]a, Indiako [[budismo]]a eta [[jainismo]]a eta [[judu]]en [[monoteismo]]a K. a. VI. mendean garatu ziren. [[Karl Jaspers]]en Aro Axialaren teoriak persiar [[zoroastrismo]]a ere barne hartzen du, baina beste ikerlari batzuek bere kronologia eztabaidatzen dute zoroastrismorako. [[K.a. V. mende]]an [[Sokrates]]ek eta [[Platon]]ek aurrerapen nabarmenak egin zituzten [[Antzinako greziar filosofia|antzinako greziar filosofiaren]] garapenean.
Ekialdean, hiru pentsamendu-eskolek menderatuko zuten pentsamendu txinatarra XX. mendea ondo sartu arte. [[Taoismo]]a, [[legalismo]]a eta konfuzianismoa dira. [[Konfuzio]]ren tradizioak, bereziki nagusi izatera iritsiko zenak, [[moraltasun politiko]]a bilatzen zuen, ez legearen indarrean, baizik eta boterean eta tradizioaren adibidean. Konfuzianismoa [[Korea]]ra eta [[Japonia]]ra zabalduko zen geroago{{sfn|Stearns|Langer|2001|p=63}}.
Mendebaldean, greziar tradizio filosofikoa, Sokratesek, Platonek, [[Aristoteles]]ek eta beste filosofo batzuek ordezkatua, metatutako zientzia, teknologia eta kulturarekin batera, Europa, Egipto, Ekialde Ertaina eta Indiako ipar-mendebaldean hedatu zen K. a. IV. mendean [[Mazedonia (antzinako erresuma)|Mazedoniako]] [[Alexandro Handia]]ren konkisten ondoren{{sfn|Stearns|Langer|2001|p=70-71}}.
=== Inperio erregionalak ===
{{sakontzeko|Zibilizazio|Inperio}}
K.a. 500etik 500. urtera doan milurtekoan aurrekaririk gabeko tamainako [[inperio]] batzuk garatu ziren. Ongi trebatutako armada profesionalek, [[ideologia]] bateratzaileek eta [[burokrazia]] aurreratuek enperadoreek domeinu handietan gobernatzeko aukera sortu zuten, non populazioa hamarnaka milioi menekotik gorakoa izan zitekeen. [[Burdin Aroa]]ren sorrerak eragin zuen gailentze militarrak aukera handiak eman zizkien metal hau garaitu zuten zibilizazioei<ref>{{Erreferentzia|izena=Neil|abizena=Faulkner|izenburua=Una historia radical del mundo|data=2019|url=https://www.worldcat.org/oclc/1107151023|isbn=978-84-948208-9-2|pmc=1107151023|sartze-data=2022-01-21}}</ref>. Inperio handiak lurraldeen anexio militarraren eta nekazaritza-gune bihurtzeko defendatutako asentamenduen eraketaren mende zeuden. Inperioek ekarritako bake erlatiboak nazioarteko merkataritza sustatu zuen, batez ere [[Mediterraneo]]ko merkataritza-ibilbide erraldoiak, [[Indiako ozeano]]ko itsas merkataritzako sarea eta [[Zetaren Ibilbidea]]. Europako hegoaldean, greziarrek (eta geroago erromatarrek), "[[Antzinaro klasikoa]]" izenez ezagutzen den garai batean, mendebaldeko kultura garaikidearen oinarritzat hartzen diren usadio, lege eta ohiturak ezarri zituzten.
[[Fitxategi:Persepolis The Persian Soldiers.jpg|thumb|[[Persepolis]], gaur egungo Iranen.]]
Garai horretan eskualdeko hainbat inperio izan ziren. [[Media|Mediarren]] erresumak [[Asiria|Asiriar Inperioa]] suntsitzen lagundu zuen [[eszitiar]] nomadekin eta babiloniarrekin batera. [[Ninive]], Asiriako hiriburua, mediarrek arpilatu zuten K. a. 612an{{sfn|Roberts|Westad|2013|p=110}}. [[Mediar Inperioa]]k [[Iran]]go ondorengo inperioei bide eman zien, hala nola [[Akemenestar Inperioa|Akemenestar Inperioari]] (K. a. 550-330), [[Partiar Inperioa]] (K. a. 247-224) eta [[Sasandar Inperioa]] ([[224]]-[[651]]).
Zenbait inperio egungo Grezian hasi ziren. Lehenengoa [[Delosko Liga]] izan zen{{sfn|Martin|2000|pp=106–107}} ([[K.a. 477]]tik) eta ondorengo Atenasko Inperioa (K. a. 454-404), egungo [[Grezia]]n zentratuta. Geroago, [[Alexandro Handia]] (K. a. 356-323) Mazedonian, gaur egungo Greziatik gaur egungo Indiaraino hedatzen zen konkista inperio bat sortu zuen{{sfn|Golden|2011|p=25}}<ref>{{Erreferentzia|izenburua=BBC - History - Alexander the Great|hizkuntza=en-GB|url=https://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/alexander_the_great.shtml|aldizkaria=www.bbc.co.uk|sartze-data=2022-01-21}}</ref>. Inperioa hil eta gutxira zatitu zen, baina bere ondorengo helenisten eraginak [[aro helenistikoa]] luzatzea eragin zuen (K.a. 323- K.a. 31) eskualde osoan<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.metmuseum.org/toah/hd/haht/hd_haht.htm|aldizkaria=www.metmuseum.org|sartze-data=2022-01-21}}</ref>.
Asian, [[Maurya Inperioa]] (K.a. 322-185) gaur egungo Indian bazen<ref>{{Erreferentzia|izena=Hermann|abizena=Kulke|izenburua=A history of India|argitaletxea=Routledge|data=2004|url=https://www.worldcat.org/oclc/57054139|edizioa=4th ed|isbn=0-203-39126-8|pmc=57054139|sartze-data=2022-01-21}}</ref>; K. a. Asiako hegoaldeko zatirik handiena [[Chandragupta Maurya]]k batu zuen Maurya Inperioarekin, eta [[Ashoka Handia]]ren azpian loratu zen. K.a. III. mendetik aurrera [[Gupta dinastia]]k antzinako [[Indiako Urrezko Aroa]] bezala ezagutzen zen garaia gainbegiratu zuen. IV. eta VI. mendeen artean, Indiaren iparraldea [[Gupta Inperioa]]k gobernatu zuen. Indiako hegoaldean hiru erresuma dravidiko nabarmen sortu ziren: [[txera]]k<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Cera dynasty {{!}} India {{!}} Britannica|hizkuntza=en|url=https://www.britannica.com/topic/Cera-dynasty|aldizkaria=www.britannica.com|sartze-data=2022-01-21}}</ref>, [[txola]]k eta [[pandya]]k. Ondoriozko egonkortasunak kultura hinduaren urrezko aroa iragartzen lagundu zuen IV. eta V. mendeetan.
[[Fitxategi:Pompeji Terme Stabiane Apodyterion.jpg|thumb|[[Ponpeia]]ko ''[[Terme Stabiane]]''.]]
Europan, [[Erromatar Inperioa]], egungo [[Italia]]n zentratua, K.a. VII. mendean hasi zen{{sfn|Hart-Davis|2012|p= 106–107}}. K. a. III. mendean [[Erromatar Errepublika]] bere lurraldea zabaltzen hasi zen konkista eta aliantzen bidez<ref>{{Erreferentzia|izena=Christopher|abizena=Kelly|izenburua=The Roman Empire : a very short introduction|argitaletxea=Oxford University Press|data=2006|url=https://www.worldcat.org/oclc/170419220|isbn=978-0-19-151678-8|pmc=170419220|sartze-data=2022-01-21}}</ref>. [[Augusto]]ren garaian (K. a. 63 - K. a. 14), [[Zerrenda:Erromatar enperadoreak|Erromako lehen enperadoreak]] Mediterraneoaren zatirik handienean ezarri zuen jada bere nagusitasuna. Inperioak hazten jarraituko zuen, lurraldearen zati handi bat [[Ingalaterra]]tik Mesopotamiaraino kontrolatuz, bere hedadurarik handiena [[Trajano]] enperadorearen menpe lortuz ([[117]]. urtean hila). Gure aroko III. mendean, inperioa [[Mendebaldeko Erromatar Inperioa|mendebaldeko]] eta [[Bizantziar Inperioa|ekialdeko eskualdeetan]] banatu zen, enperadoreak (normalean) bananduta zeudela. Mendebaldeko inperioa kristau aroko [[Erromatar Inperioaren gainbehera|476. urtean erori zen]], [[Odoakro]]ren eragin germanikoaren pean. Ekialdeko inperioak, orain [[Bizantziar Inperioa]] bezala ezagutzen denak, bere hiriburua [[Konstantinopla]]n zuelarik, beste mila urtez jarraitu zuen, Konstantinopla [[Otomandar Inperioa]]k 1453an konkistatu zuen arte.
[[Fitxategi:Terrakottaarmén.jpg|thumb|[[Terrakotazko armada|Terrakotazko armada]], Txinan, K.a. 210ean egina.]]
Txinan, [[Qin dinastia]] (K.a. 221-206), Txinako lehen dinastia inperiala, [[Han Inperioa]]k jarraitu zuen (K. a. 206 - [[220]]). Han dinastia, boterean eta eraginean, [[Zetaren Ibilbidea]]ren beste muturrean zegoen Erromatar Inperioaren parekoa zen. Txina Hanek [[kartografia]], [[ontzigintza]] eta [[nabigazio]] aurreratuak garatu zituen. Txinatarrek [[labe garai]]ak asmatu zituzten eta doitasun handiko kobrezko tresnak sortu zituzten. Garai klasikoan zehar beste inperio batzuk bezala, Han-en Txinak aurrera egin zuen gobernu, hezkuntza, matematika, astronomia, teknologia eta beste arlo askotan<ref>{{Erreferentzia|izena=Jinghao|abizena=Zhou|izenburua=Remaking China's public philosophy for the twenty-first century|argitaletxea=Praeger|data=2003|url=https://www.worldcat.org/oclc/143289687|isbn=978-0-313-05739-7|pmc=143289687|sartze-data=2022-01-21}}</ref>.
Afrikan, [[Aksumgo Erresuma|Aksumgo Erresuma]], egungo [[Etiopia]]n kokatua, gure aroko I. mendean ezarri zen merkataritza inperio garrantzitsu gisa, [[Hego Arabia]]ko eta [[Kush]]eko bizilagunak menderatuz eta [[Itsaso Gorri]]ko merkataritza kontrolatuz. Bere txanpona egiten zuen eta hilarri monolitiko handiak zizelkatzen zituen, [[Aksumeko obeliskoa]] bezala, bere enperadoreen hilobiak seinalatzeko.
[[Fitxategi:Chichen_Itza_3.jpg|thumb|[[Chicen Itza]], [[Mexiko]]n.]]
Amerikan ere eskualdeko inperio arrakastatsuak ezarri ziren, K.a. 2500. urtean ezarritako kulturetatik sortuak<ref name="#2">{{Erreferentzia|izena=Brian M.|abizena=Fagan|izenburua=Ancient North America : the archaeology of a continent|data=2000|url=https://www.worldcat.org/oclc/44139017|edizioa=Third edition|isbn=0-500-28148-3|pmc=44139017|sartze-data=2022-01-21}}</ref>. Ertamerikan [[Kolonaurreko Amerika|kolonaurreko gizarte]] zabalak eraiki ziren, hauen artean [[Zapoteka zibilizazioa|zapoteka inperioa]] (K. a. 700 - [[1521]]) eta [[maien zibilizazioa]], Erdialdeko Amerikako aro klasikoan (K. a. 250-[[900]]), baina [[XVI. mende]]an espainiarrak iritsi ziren arte jarraitu zuena<ref>{{Erreferentzia|izena=Joyce|abizena=Marcus|izenburua=Zapotec civilization : how urban society evolved in Mexico's Oaxaca Valley|argitaletxea=Thames and Hudson|data=1996|url=https://www.worldcat.org/oclc/34409496|isbn=0-500-05078-3|pmc=34409496|sartze-data=2022-01-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Michael D.|abizena=Coe|izenburua=The Maya|argitaletxea=Thames & Hudson|data=2011|url=https://www.worldcat.org/oclc/741415779|edizioa=8th ed., fully rev. and expanded|isbn=978-0-500-28902-0|pmc=741415779|sartze-data=2022-01-21}}</ref>. Kultura ama olmeka gainbehera joan ahala sortu zen maien zibilizazioa. Maien hiri-estatu handiak emeki-emeki hazi ziren kopuruz eta gorentasunez, eta maien kultura [[Yucatan]] osoan eta inguruetan hedatu zen. [[Azteka|Azteken]] ondorengo inperioa inguruko kulturetan oinarritu zen, eta konkistatutako herrien eragina jaso zuen, hala nola [[tolteka|tolteken]] eragina.
Zenbait zonaldetan aurrerapen teknologiko geldoak baina etengabeak izan ziren, eta garapen garrantzitsuak izan zituzten, hala nola estribuko eta isurbideko goldeak, mende gutxitan behin iristen zirenak. Hala ere, zenbait eskualdetan aurrerapen teknologiko azkarreko aldiak izan ziren. Garrantzitsuena, agian, Mediterraneoko eskualdeko aro helenistikoa izan zen, non ehunka teknologia asmatu ziren<ref>{{Erreferentzia|izena=John McK., II|abizena=Camp|izenburua=Ancient Athenian building methods|argitaletxea=American School of Classical Studies at Athens|data=1984|url=https://www.worldcat.org/oclc/11573596|isbn=0-87661-626-0|pmc=11573596|sartze-data=2022-01-21}}</ref>. Garai horien ondoren, gainbehera teknologikoko beste batzuk etorri ziren, hala nola [[Erromatar Inperioaren gainbehera]] eta erorketa eta ondorengo [[Erdi Aro goiztiar]]ra.
=== Gainbeherak, erorketak eta birsortzeak ===
[[Fitxategi:Pantheon - panoramio (15).jpg|thumb|[[Agriparen Panteoia]], gaur egun eliza katoliko bat, Antzinako Erromaren garaian eraikia.]]
Antzinako inperioek armada erraldoiak mantentzearekin eta burokrazia zentralari laguntzearekin lotutako arazo komunei aurre egin behar zieten. Kostu horiek nekazarienak ziren batez ere, eta [[lurjabe]] handikiek, berriz, gero eta gehiago saihesten zituzten kontrol zentralizatua eta kostuak. Mugetako presio [[barbaro]]ak barne disoluzioa bizkortu zuen. Han-en dinastia txinatarra [[gerra zibil]] batean erori zen kristau-aroko 220. urtean, [[Hiru Erresumak|Hiru Erreinuen]] aroa hasiz, eta bere homologo erromatarra, berriz, gero eta gehiago deszentralizatu eta zatitu zen garai berean, [[III. mendeko krisialdia|III. mendeko krisia]] bezala ezagutzen den horretan. [[Eurasia]]ko inperio handi guztiak kostaldeko lautada epel eta subtropikaletan zeuden. Asia erdialdeko [[estepa|estepetatik]], zaldizko nomadak, batez ere [[mongoliar]]rak eta [[turkiar]]rak, nagusi ziren kontinentearen zati handi batean. [[Estribu]]aren garapenak eta [[arkulari]] armatu bat garraiatzeko bezain indartsuak ziren zaldien hazkuntzak etengabeko mehatxu bihurtu zituzten nomadak zibilizazio finkoenentzat.
[Erromatar Inperioaren apurkako zatiketak, gure aroaren II. mendea baino mende batzuk geroago iraun zuenak, [[Ekialde Ertain]]etik [[kristautasun]]aren hedapenarekin bat egin zuen{{sfn|Stearns|Langer|2001|pp=95, 99}}. Mendebaldeko Erromatar Inperioa [[germaniar]] tribuen menpean erori zen V. mendean, eta entitate politiko horiek pixkanaka estatu beligeranteen sail bihurtu ziren{{sfn|Collins|1999|pp=80–99}}, guztiak [[Eliza Katolikoa]]rekin era batera edo bestera lotuta{{sfn|Collins|1999|pp=100–115}}. Erromatar Inperioaren gainerako zatiak, ekialdeko Mediterraneoan, Bizantziar Inperioa deitzera iritsi zen bezala jarraitu zuen{{sfn|Stearns|Langer|2001|pp=97, 103}}. Mende batzuk geroago, mendebaldeko Europan batasun mugatu bat berrezarri zen [[962]]. urtean berpiztutako "inperio Erromatar" bat ezarriz{{sfn|Collins|1999|p=404}}, geroago [[Germaniako Erromatar Inperio Santua|Germaniako Erromatar Inperio Sakratua]] deitua{{sfn|Loyn|1991|pp=122–123}} , gaur egun [[Alemania]], [[Austria]], [[Suitza]], [[Txekiar Errepublika]], [[Belgika]], [[Italia]] eta [[Frantzia]]ko zenbait estatu hartzen zituena{{sfn|Johnson|1996|p=23}}.
Txinan, dinastiak sortu eta erori egingo ziren, baina Mediterraneo-Europa munduan ez bezala, batasun dinastikoa berrezarri egingo zen. [[Ekialdeko Han dinastia]] erori eta Hiru Erresumak desagertu ondoren, iparraldeko tribu nomadak IV. mendean inbaditzen hasi ziren, azkenean Txinako iparraldeko eremuak konkistatuz eta erresuma txiki asko ezarriz. [[Sui dinastia]]k arrakastaz bateratu zuen Txina osoa 581. urtean{{sfn|Gascoigne|2003|pp=90–92}}, eta [[Txinako Urrezko Aroa]]ren oinarriak ezarri zituen{{sfn|Gernet|1996|pp=237–238}} [[Tang dinastia]]ren pean (618-907).
== Historia post-klasikoa ==
[[Fitxategi:Sankore_Moske_Timboektoe.JPG|thumb|[[Timbuktu]]ko unibertsitatea, [[Mali]]n.]]
"Aro postklasikoa" terminoak, "[[Antzinate klasiko]]aren" garaiko izen eurozentrikotik datorren arren, eremu geografiko zabalagoa hartzen du. Aro hau [[Mendebaldeko Erromatar Inperioa]] V. mendean erori zenetik datatu ohi da, banandutako erresuma askotan zatitu zena, horietako batzuk beranduago Erromatar Inperio Santuan konfederatuko zirelarik. [[Bizantziar Inperioa]]k bizirik iraun zuen aro postklasikoaren edo [[Erdi Aro]]aren amaiera arte.
Aro postklasikoak [[Musulmanen konkistak|musulmanen lehen konkistak]], ondorengo [[Urrezko Aro islamiarra]] eta [[esklabo arabiarren merkataritza]]ren hasiera eta hedapena ere hartzen ditu, ondoren Ekialde Ertaineko, [[Erdialdeko Asia]]ko eta Ekialdeko Europako [[Mongolen inbasioak|mongoliar inbasioak]] eta 1280 inguruan [[Otomandar Inperioa]] sortzea. Asiako hegoaldean [[Indiako erresuma ertainak]] agertu ziren, eta ondoren [[Agintari islamikoak Indian|Indian inperio islamikoak]] ezarri ziren.
Afrika mendebaldean [[Maliko Inperioa]] eta [[Songhai Inperioa]] garatu ziren. Afrikako hego-ekialdeko kostaldean portu arabiarrak ezarri ziren, non urrearekin, [[espezie]]kin eta beste merkantzia batzuekin salerosten zen. Horri esker, Afrikak Asiako hego-ekialdeko merkataritza-sistemarekin bat egin zuen, Asiarekin harremanetan jarriz; horrek, kultura musulmanarekin batera, [[swahili]] kultura ekarri zuen.
Txinak [[Sui]], [[Tang dinastia|Tang]], [[Song]], [[Yuan dinastia|Yuan dinastiak]] eta [[Ming dinastia|Mingen]] hasierak ezagutu zituen. Ekialde Ertaineko merkataritza bideek Indiako Ozeanoan zehar, eta Zetaren Ibilbideak [[Gobi basamortua]]n zehar, harreman ekonomiko eta kultural mugatua eman zuten Asiako eta Europako zibilizazioen artean.
Aldi berean, Amerikako zibilizazioek, hala nola [[kultura misisipiar]]rak, [[Pueblo]]arrak, [[wari]] eta inkek, maiek eta aztekek, goia jo zuten. Garai modernoaren hasieran, kolono europarrekin harremanetan jarri ziren, eta ondoren konkistatu egin zituzten.
=== Ekialde Hurbila, Iparraldeko Afrika eta Erdialdeko Asia ===
[[Fitxategi:Hagia_Sophia_Mars_2013.jpg|thumb|[[Santa Sofia]], [[Istanbul]]en. Tenplu kristaua izan zen, beranduago [[meskita]].]]
[[Fitxategi:Dschingis_Khan_01.jpg|thumb|[[Gengis Khan]], historiako inperiorik handienetako bat sortu zuen.]]
[[VII. mende]]an [[Islam]]a iritsi aurretik, Ekialde Hurbila [[Bizantziar Inperioa]]k eta [[Sasandar Inperioa]]k menderatzen zuten, eta sarritan borrokan ari ziren hainbat eskualde kontrolatzen zituzten. Gudu kultural bat ere bazen, non kultura [[kristau]] bizantziarra Persiako tradizio [[zoroastriar]]rekin lehiatzen zen. Islamaren jaiotzak bi inperio hauek azkar gainditu zituen egoera berri bat sortu zuen. Erlijio berriak eragin handia izan zuen Mundu Zaharreko historia politikoan, ekonomikoan eta militarrean, batez ere Ekialde Hurbilekoan.
[[Arabiar Penintsula]]n duten erdigunetik, [[musulman]]ak aro postklasikoaren lehen urteetan [[Musulmanen konkistak|hedatzen hasi ziren]]. [[750]]. urtearen inguruan Ekialde Hurbileko zatirik handiena, Afrikako iparraldea eta Europako zati batzuk konkistatu zituzten, eta, bide batez, [[Islamiar Urrezko Aroa]] izenez ezagutzen den ikaskuntza-, zientzia- eta asmakizun-aroari ekin zioten. Musulmanek antzinako Ekialde Hurbileko, Greziako eta Pertsiako ezagutzak eta teknikak gorde zituzten garai postklasikoan, baina kanpotik zetozen berrikuntza berri eta garrantzitsuak ere gehitu zituzten, hala nola Txinako [[papergintza]] eta Indiako posizio-[[zenbaketa hamartar]]ra.
Ikaskuntza eta garapen horren zati handi bat geografiarekin erlaziona daiteke. Islama agertu aurretik ere, [[Meka]] hiria merkataritzarako gune izan zen Arabian, eta [[Mahoma]] profeta islamiarra bera merkataria zen. [[Hajj]]eko tradizio islamiar berriarekin, Mekarako erromesaldiarekin, hiria are gehiago bihurtu zen ondasunak eta ideiak trukatzeko gune. Afrika eta Arabia arteko eta Arabia eta Asia arteko merkataritza-bideetan merkatari musulmanen eragina izugarria zen. Ondorioz, zibilizazio islamiarra bere merkataritza-ekonomian oinarrituta hazi eta hedatu zen, europar, indiar eta txinatarren kontrastean, beren gizarteak nekazaritzako lurjabe noblezian oinarritzen baitzituzten. Merkatariek ondasunak eta fede islamiarra eraman zituzten Txinara, Indiara, Asiako hego-ekialdera eta Afrika mendebaldeko erresumetara, eta aurkikuntza eta asmakizun berriekin itzuli ziren.
[[Gurutzadak|Gurutzaden]] mugimenduak, hasiera batean, motibazio erlijiosoak eta hedapen europarra garatu zituen lurralde musulmana atzerarazteko eta [[Lur Santua]]ren kontrola berreskuratzeko. Azkenean ez zuen arrakastarik izan eta Bizantziar Inperioa ahultzeko balio izan zuen, batez ere 1204ko [[Konstantinoplaren arpilaketa (1204)|Konstantinoplaren arpilaketarekin]]. Bizantziar Inperioa gero eta lurralde gehiago galtzen hasi zen turkiar otomandarren mesedetan. Eskualdeko arabiarren nagusitasuna XI. mendearen erdialdean amaitu zen, turkiar [[Seljuktarren dinastia|seljuktarren]] etorrerarekin, hegoaldera emigratu zutenak Erdialdeko Asiako turkiar lurretatik. XIII. mendearen hasieran, inbaditzaile-uholde berri batek, [[Mongol Inperioa]]k, eskualdea zeharkatu zuen, baina, azkenean, turkiarrek eklipsatu zuten eta Otomandar Inperioaren sorrerak egungo Turkian, 1280 inguruan<ref>{{Erreferentzia|izena=Stanford J.|abizena=Shaw|izenburua=History of the Ottoman Empire and modern Turkey|argitaletxea=Cambridge University Press|data=1976-1977|url=https://www.worldcat.org/oclc/2346036|isbn=0-521-21280-4|pmc=2346036|sartze-data=2022-01-21}}</ref>.
[[Fitxategi:Grande_Mosquée_de_Kairouan,_vue_d'ensemble.jpg|thumb|[[Kairouan]]go meskita handia, [[Tunisia]]n.]]
Afrikako iparraldeak [[berbere]]ek osatutako estatuak sortzen ikusi zituen, hala nola Marokoko [[Marindarrak]], Aljeriako [[Abdalwadidak|zayyaniar dinastia]] eta Tunisiako [[Hafsidar leinua|hafsidar dinastia]]. Kostaldea [[Berberia|Berberiako kostaldea]] bezala ezagutzen zen. Ipar Afrikako portuetan basea zuten [[pirata|piratek]] merkataritza-ontziak harrapatzen zituzten eta kostaldeko kokalekuei eraso egiten zieten. Gatibu europar asko Ipar Afrikako merkatuetan saltzen ziren [[Berberiako esklabo-merkataritza]]ren zati gisa.
[[Fitxategi:All the Russias; travels and studies in contemporary European Russia, Finland, Siberia, the Caucasus, and Central Asia (1902) (14764736024).jpg|thumb|[[Samarkanda]]ko [[Rajestan]]a, 1902an.]]
[[Sui dinastia]]tik aurrera (581-618), txinatarrak Asia Erdialdeko ekialderantz hedatzen hasi ziren eta nomada turkiarrei aurre egin zieten, Erdialdeko Asiako talde etniko nagusiena bihurtzen ari zirenak<ref>{{Erreferentzia|izena=Patricia Buckley|abizena=Ebrey|izenburua=East Asia : a cultural, social, and political history|argitaletxea=Houghton Mifflin|data=2006|url=https://www.worldcat.org/oclc/61446526|isbn=0-618-13384-4|pmc=61446526|sartze-data=2022-01-21}}</ref>. Hasiera batean, harremana lankidetza izan zen neurri handi batean, baina [[630]]. urtean [[Tang dinastia]]k turkiarren aurkako erasoari ekin zion, [[Ordos]] [[mongolia]]r basamortuko eremuak harrapatuz. VIII. mendean, islama eskualdean sartzen hasi zen, eta laster bihurtu zen herritar gehienen fede bakarra, nahiz eta [[budismo]]ak indartsu jarraitu zuen ekialdean<ref>{{Erreferentzia|izena=Akhilesh|abizena=Pillalamarri|izenburua=Buddhism and Islam in Asia: A Long and Complicated History|hizkuntza=en-US|url=https://thediplomat.com/2017/10/buddhism-and-islam-in-asia-a-long-and-complicated-history/|aldizkaria=thediplomat.com|sartze-data=2022-01-21}}</ref>. [[Arabiako basamortu]]ko nomadek estepako nomadak berdindu zitzaketen militarki, eta [[Arabiar Inperio]] primitiboak Erdialdeko Asiako zatiak kontrolatu zituen. VI. eta VII. mendeetan, [[Inperio Heftalita|heftalitarrak]] ziren talde nomadarik boteretsuenak eta eskualdearen zati handi bat kontrolatzen zuten. IX. eta XIII. mendeen artean, eskualdea hainbat estatu boteretsuren artean banatu zen, hala nola [[Samandar Inperioa]]<ref>{{Erreferentzia|izena=D. G.|abizena=Tor|izenburua=The Islamization of Central Asia in the Sāmānid era and the reshaping of the Muslim world*|orrialdeak=279–299|hizkuntza=en|data=2009-06|url=https://www.cambridge.org/core/journals/bulletin-of-the-school-of-oriental-and-african-studies/article/abs/islamization-of-central-asia-in-the-samanid-era-and-the-reshaping-of-the-muslim-world/F6CA6EE366B2F69F3D215CB14A072F0F|aldizkaria=Bulletin of the School of Oriental and African Studies|alea=2|zenbakia=72|issn=1474-0699|doi=10.1017/S0041977X09000524|sartze-data=2022-01-21}}</ref>, [[Seljuktar Inperioa|Seljuktar Inperioa]]<ref>{{Erreferentzia|abizena=Rashīd al-Dīn Ṭabīb,?-1318|izenburua=The history of the Seljuq Turks from the Jāmiʻ al-tawārīkh : an Ilkhanid adaptation of the Saljūq-nāma of Ẓahīr al-Dīn Nīshāpūrī|argitaletxea=Curzon|data=2001|url=https://www.worldcat.org/oclc/43968985|isbn=0-7007-1342-5|pmc=43968985|sartze-data=2022-01-21}}</ref> eta [[Khwarezm|Khwarezmeko Inperioa]]. Asia Erdialdetik sortu zen inperio handiena [[Gengis Khan|Gengis Khanek]] Mongoliako tribuak batu zituenean garatu zen. Mongoliar inperioa Erdialdeko Asia osora eta Txinara hedatu zen, baita Errusiako eta Ekialde Ertaineko eremu zabaletara ere<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Mongol Empire {{!}} Boundless World History|url=https://courses.lumenlearning.com/boundless-worldhistory/chapter/the-mongol-empire/|aldizkaria=courses.lumenlearning.com|sartze-data=2022-01-21}}</ref>. Gengis Khan 1227an hil ondoren, Erdialdeko Asiako zatirik handiena ondorengo estatu batek menderatu zuen, [[Txagatai Khanerria]]k. 1369an, [[Timur]]rek, mongoliar tradizio militarreko turkiar buruzagi batek, eskualde gehiena konkistatu zuen eta [[Timurtarren dinastia|Timurtar Inperioa]] sortu zuen{{sfn|Stearns|Langer|2001|p=153}}. Hala ere, Timurren inperio handia erori egin zen hil eta gutxira. Lurraldea, orduan, [[uzbekiar]]rek ezarritako [[khanerri]] txikietan banatu zen, [[Bukharako Khanerria|Bukharako khanerria]] eta [[Khivako Khanerria|Khivako khanerria]], besteak beste.
[[Erromatar-Persiar gerrak|Gerra bizantziar-sasaniden]] ondoren, [[Kaukaso]]ak [[Armenia]] eta [[Georgia]] atzerriko subiranotasunetik aske zeuden erresuma independente gisa loratzen ikusi zituen. Bizantziarrak eta sasandarren gerra etengabeez nekatu zirenean, [[Ondo gidatutako kalifak|Rashidun]] kalifa-herria Kaukasora hedatzeko baliatu zen musulmanen lehen konkisten garaian. XIII. mendean, mongoliarren etorrerak eskualdea inbaditu zuen berriro.
=== Europa ===
{{sakontzeko|Europako historia|Erdi Aroa}}
[[Fitxategi:Panorámica_del_Monasterio_de_Leyre.jpg|thumb|[[Leireko monasterioa]], [[Nafarroa Garaia]]n. Monasterioetan mantendu zen latindar kultura, eta zentro politiko garrantzitsu izan ziren.]]
[[Fitxategi:Doutielt3.jpg|thumb|[[Izurri Beltza]], Europak jasan duen pandemiarik gogorrena.]]
[[Fitxategi:Da_Vinci_Vitruve_Luc_Viatour.jpg|thumb|[[Leonardo Da Vinci]]ren ''[[Vitruvioren gizona]]'', [[Pizkundeko humanismo]]aren ikurretako bat.]]
[[Goi Erdi Aro]]ko Europaren ezaugarri nagusiak despopulazioa, desurbanizazioa eta inbasio barbaroak izan ziren, eta hori guztia antzinaroaren amaieran hasi zen. Inbaditzaile barbaroek beren erresuma berriak sortu zituzten Mendebaldeko Erromatar Inperioaren hondarretan. VII. mendean, Afrikako iparraldea eta Ekialde Ertaina, lehen Ekialdeko Erromatar Inperioaren parte zirenak, [[Kaliferria]]ren parte izatera pasa ziren Mahomaren ondorengoek konkistatu ondoren. Gizartean eta egitura politikoetan funtsezko aldaketak gertatu ziren arren, erresuma berri gehienek ahal izan zituzten erakunde erromatar guztiak hartu zituzten. [[Kristautasun]]a Europa mendebaldean hedatu zen eta [[monasterio]]ak sortu ziren. VII. eta VIII. mendeetan, [[franko]]ek, [[karolingiar]] dinastiaren menpean, mendebaldeko Europaren zati handi bat estaltzen zuen inperio bat ezarri zuten<ref>{{Erreferentzia|izena=Margaret|abizena=Deanesly|izenburua=The Carolingian Conquests|argitaletxea=Routledge|data=1956|url=https://www.taylorfrancis.com/chapters/mono/10.4324/9780429061530-18/carolingian-conquests-margaret-deanesly|aldizkaria=A History of Early Medieval Europe|isbn=978-0-429-06153-0|doi=10.4324/9780429061530-18|sartze-data=2022-01-21}}</ref>; IX. mendera arte iraun zuen, inbaditzaile berrien presioaren mende erori zenean: [[bikingo]]ak<ref>{{Erreferentzia|izena=Else|abizena=Roesdahl|izenburua=The Vikings|argitaletxea=Penguin Books|data=1998|url=https://www.worldcat.org/oclc/40695691|edizioa=2nd ed|isbn=0-14-025282-7|pmc=40695691|sartze-data=2022-01-21}}</ref>, [[magiar]]rak eta [[sarrazenoa]]k.
Goi Erdi Aroan, 1000. urtearen ondoren hasi zenean, Europako biztanleria handitu egin zen, neurri handi batean, berrikuntza teknologikoek eta nekazaritzakoek merkataritzaren loraldia eta laboreen errendimendua handitzea ahalbidetu zuten heinean. [[Jaurerri]]a, nobleei errentak eta lan-zerbitzuak zor zizkieten herrixketako nekazarien antolaketa, eta [[feudalismo]]a, Goi Erdi Aroan garatu ziren Erdi Aroko gizartea antolatzeko moduetako bi izan ziren. Egitura politiko horren bidez, [[Erdi Aroko zaldun|zaldunek]] eta maila txikiagoko [[noble]]ek zerbitzu militarra eman behar zieten beren jaunei, lurren eta jaurerrien errentarako eskubidearen truke. Erresumak gehiago zentralizatu ziren [[Karolingiar Inperioa]]ren desintegrazioaren ondorio deszentralizatzaileen ondoren. [[Gurutzadak|Gurutzaden]] mugimendua musulmanei Lur Santuaren kontrol katolikoa kentzen saiatu zen, eta Ekialde Hurbilean estatu kristau batzuk ezartzeko denbora nahikoan lortu zuen. [[Italia]]r merkatariek esklaboak inportatzen zituzten etxeetan lan egiteko edo [[azukre]]a prozesatzeko<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Critical readings on global slavery|data=2018|url=https://www.worldcat.org/oclc/1015888198|isbn=978-90-04-34661-1|pmc=1015888198|sartze-data=2022-01-21}}</ref>. Bizitza intelektuala eskolastikak eta [[unibertsitate]]en sorrerak markatu zuten, eta [[katedral]]ak eta eliza [[gotiko]]ak eraikitzea garaiko lorpen artistiko nabarmenetako bat izan zen.
[[Behe Erdi Aroa]]n zailtasunak eta zorigaitzak izan ziren nagusi. Goseak, izurriak eta gerrak mendebaldeko Europako biztanleria suntsitu zuten<ref>{{Erreferentzia|izenburua=From the Brink of the Apocalypse: Confronting Famine, War, Plague, and Death in the Later Middle Ages|hizkuntza=en|url=https://www.hamilton.edu/news/story/from-the-brink-of-the-apocalypse-confronting-famine-war-plague-and-death-in-the-later-middle-ages|aldizkaria=Hamilton College|sartze-data=2022-01-21}}</ref>. [[Izurri Beltza]]k bakarrik 75-200 milioi pertsona hil zituen 1347 eta 1350 artean. Gizateriaren historiako [[pandemia]] hilgarrienetako bat izan zen. Asian hasita, gaitza Mediterraneora eta Mendebaldeko Europara iritsi zen [[1340ko hamarkada]]ren amaieran, eta dozenaka milioi europar hil zituen sei urtean; biztanleriaren herena eta erdia artean hil zen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Science|hizkuntza=en|url=https://www.nationalgeographic.com/science|aldizkaria=National Geographic|sartze-data=2022-01-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Ole Jørgen|abizena=Benedictow|izenburua=The Black Death, 1346-1353 : the complete history|argitaletxea=Boydell Press|data=2004|url=https://www.worldcat.org/oclc/53375968|isbn=0-85115-943-5|pmc=53375968|sartze-data=2022-01-21}}</ref>.
Erdi Aroa Europako iparraldeko eta mendebaldeko lehen urbanizazio iraunkorraren lekuko izan zen, eta XVI. mendean [[Aro Modernoa]] hasi zen arte iraun zuen{{sfn|Bentley|Ziegler|2008|p=595}}, [[nazio estatu]]en sorrerak{{sfn|Stearns|Langer|2001|p=280}}, mendebaldeko kristautasunaren zatiketak [[Erreforma protestantea|Erreforman]]{{sfn|McNeill|1999|pp=319–323}}, Italiako [[Pizkundeko humanismo|Errenazimenduko humanismoaren]] gorakadak eta itsasoz haraindiko Europaren hedapenaren hasierak markatuta{{sfn|McNeill|1999|pp=267–268}}, [[Kolondar trukaketa]] ahalbidetu zuena, munduko lehen globalizazioa. Mendebaldeko Europan [[Gaztelako Erresuma]], [[Frantziako Erresuma]] eta [[Ingalaterrako Erresuma]] sortu ziren, hainbat mendez munduaren europar kolonialismoa bultzatuko zuten entitate nagusiak. Garai honetan ere erresuma txikia izan zen euskal lurretan, [[Nafarroako Erresuma]].
Erdialdeko eta Ekialdeko Europan, 1386an, [[Poloniako Erresuma]]k eta [[Lituaniako Dukerri Handia]]k (azken horrek egungo [[Bielorrusia]]ko eta [[Ukraina]]ko lurraldeak hartzen zituen barne), [[Ordena Teutoniko]]ko harraparien eta, geroago, [[Moskovia]]ko mehatxuen, [[Krimea]]ko [[tatariar]]ren eta Otomandar Inperioaren aurrean, Poloniako [[Eduvigis Poloniakoa|Eduvigis]] erreginaren eta Jogaila duke lituaniar handiaren arteko ezkontzaren bidez batasun pertsonal bat eratu zuten, zeinak [[Ladislao II.a Poloniakoa|Władysław II Jagiełło]] Poloniako errege bihurtu zuen. Hurrengo lau mendeetan zehar, eta [[Prusia]], [[Errusia]] eta [[Austriar Inperioa|Austriak]] XVIII. mendean [[Bi Nazioen Errepublika|Poloniar-Lituaniako Mankomunitatea]] zatitu zuten arte, bi erakunde politikoek nagusitasun federatua zuzendu zuten, luzaroan Europako estaturik handiena, etnia eta erlijio ezberdinak hartu zituena, munduko [[judu]] gehienak barne, eta pentsamendu zientifikoa sustatu zuena ([[Nikolas Koperniko]], adibidez).
=== Saharaz hegoaldeko Afrika ===
{{sakontzeko|Afrikako historia}}
[[Fitxategi:Head_of_an_Oba_MET_DP231468.jpg|thumb|[[Nigeria]]ko [[Beningo Brontze]] bat.]]
Erdi Aroko [[Saharaz hegoaldeko Afrika]]n zibilizazio ezberdin asko egon ziren. [[Aksum erresuma]] [[VII. mende]]an erori zen Islamak bere aliatu kristauengandik banatu zuenean eta bere herria [[Etiopiako Goi Ordokia|Etiopiako Goi Ordokian]] sartu zen babes bila. Denborarekin, [[Zagwe dinastia]] sortu zen, [[Lalibela|Lalibelako]] harkaitzean zizelkatutako arkitekturagatik ospetsua. Zagwe dinastia [[Salomondar dinastia|Salomondar dinastiaren]] eskuetan erori zen, aksumitar enperadoreen ondorengotza aldarrikatu eta herrialdea, XX. mendea ondo sartu arte gobernatu zuena<ref>{{Erreferentzia|izena=Marilyn E.|abizena=Heldman|izenburua=WHO IS WHO IN ETHIOPIA'S PAST, PART III: Founders of Ethiopia's Solomonic Dynasty|orrialdeak=1–11|abizena2=Haile|izena2=Getatchew|data=1987|url=https://www.jstor.org/stable/43661131|aldizkaria=Northeast African Studies|alea=1|zenbakia=9|issn=0740-9133|sartze-data=2022-01-21}}</ref>. Mendebaldeko Afrikako [[Sahel]] eskualdean inperio islamiar ugari sortu ziren, hala nola [[Ghanako Inperioa|Ghanakoa]], [[Maliko Inperioa|Malikoa]], [[Songhai Inperioa|Songhaikoa]] eta [[Bornu|Kanem-Bornukoa]]. Saharaz haraindiko urre, [[boli]], gatz eta [[Esklabotza Afrikan|esklaboen merkataritza]] kontrolatzen zuten.
Sahel hegoaldean zibilizazioak sortu ziren kostako basoetan. Horien artean daude, besteak beste, bere arteagatik ospetsua den [[Iffen]] [[Jorubera|yoruba]] hiria<ref>{{Erreferentzia|izena=Suzanne Preston|abizena=Blier|izenburua=Art in Ancient Ife, Birthplace of the Yoruba|orrialdeak=70–85|data=2012-12-01|url=https://doi.org/10.1162/AFAR_a_00029|aldizkaria=African Arts|alea=4|zenbakia=45|issn=0001-9933|doi=10.1162/AFAR_a_00029|sartze-data=2022-01-21}}</ref> eta [[Oyo Inperioa|Oyo Inperioa]], [[Benin]] hirian zentratutako Edo herriaren [[Beningo Erresuma]], [[Igbo]] de [[Nri Erresuma]], Igbo-Ukwun brontzezko arte aurreratua sortu zuena, eta [[Akandar|Akandarrak]], arkitektura sutsuagatik nabarmentzen direnak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Igbo-Ukwu Bronze Statuette|hizkuntza=en-US|url=https://www.valpo.edu/brauer-museum-of-art/african-artifacts/maxwell-price-collection-part-two/igbo-ukwu-bronze-statuette/|aldizkaria=Brauer Museum of Art|sartze-data=2022-01-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Architecture of Akan Societies {{!}} TOTA|url=https://www.tota.world/article/68/|aldizkaria=www.tota.world|sartze-data=2022-01-21}}</ref>.
[[Erdialdeko Afrika]]n hainbat estatu sortu ziren, [[Kongoko Erresuma]], besteak beste. Gaur egun hegoaldeko Afrika modernoa den honetan, afrikar bertakoek hainbat erresuma sortu zituzten, [[Mutapako Erresuma|Mutaparena]] kasu. Afrikako ekialdeko kostaldeko [[swahili]] herriarekiko merkataritzari esker loratu ziren. Harririk gabeko defentsa-egitura handiak eraiki zituzten, hala nola [[Zimbabwe Handia]], [[Zimbabweko Erresuma]]ko hiriburua, [[Khami]], [[Butuako Erresuma]]ko hiriburua, eta [[Danangombe]] (Dhlo-Dhlo), [[Rozvi Inperio]]ko hiriburua. Swahiliak Afrikako ekialdeko kostako biztanleak ziren, [[Kenya]]tik [[Mozambike]]raino, asiar eta arabiarrekin merkataritza asko egiten zutenak, hauek Islamean sartu zituztelarik. Portuko hiri asko eraiki zituzten, hala nola [[Mombasa]], [[Zanzibar]] eta [[Kilwa]], [[Zheng He]] nabigatzaile txinatarrek eta geografo islamiarrek ezagutu zituztenak.
=== Hegoaldeko Asia ===
{{sakontzeko|Indiako historia}}
[[Fitxategi:Hoysala_emblem.JPG|thumb|[[Chennakeshava tenplua]], [[Belur]], [[India]].]]
[[India]]ko iparraldean, [[Gupta Inperioa]]ren erorketaren ostean ([[550]]. urtean) eskualdean erresuma ugari sortu ziren, egitura eta saretze oso konplexuekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Decline of the Gupta Empire {{!}} World Civilization|url=https://courses.lumenlearning.com/suny-hccc-worldcivilization/chapter/decline-of-the-gupta-empire/|aldizkaria=courses.lumenlearning.com|sartze-data=2022-01-21}}</ref>. [[712]]an [[Indiaren konkista musulmana]] hasi zen, [[Omeiatar Kalifa-herria]]k gaur egungo [[Pakistan]]en zatik handiak konkistatu zituenean. Arabiarren aurrerapena puntu horretan gelditu zen, baina Islamak aurrera egin zuen Indian, batez ere arabiar merkatarien ondorioz, kostaldeko hirietan.
[[IX. mende]]an [[Borroka Tripartitoa]] eman zen Indiaren iparraldearen kontrolaren inguruan. [[Pratihara Inperioa]], [[Pala Inperioa]] eta [[Rashtrakuta Inperioa]]k batera lehiatu ziren lur zati berberaren kontrolerako. Garai horretan ere [[Bahmani Sultanerria]] eta [[Vijayanagara Inperioa]] bezalako lurralde garrantzitsuak agertu ziren Indian.
[[Chaluky]], [[Hoysala]], [[Txola]], [[Mogol]] eta [[Maratha]] dinastiak boteretsuak izan ziren Indiako historiaren zati honetan. Zientzia, ingeniaritza, artea, literatura, astronomia eta filosofia ugaritu ziren errege horien babespean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=India - Southern India {{!}} Britannica|hizkuntza=en|url=https://www.britannica.com/place/India/Southern-India|aldizkaria=www.britannica.com|sartze-data=2022-01-21}}</ref>.
=== Ipar-Ekialdeko Asia ===
Nolabaiteko desadostasun garai baten ondoren, Txina [[Sui dinastia]]k bildu zuen [[589]]an<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Sui|url=https://depts.washington.edu/silkroad/exhibit/sui/essay.html|aldizkaria=depts.washington.edu|sartze-data=2022-01-21}}</ref> eta, [[Tang dinastia]]ren ondoren (618-907), [[Txinako Urrezko Aroa|Txina Urrezko Aro]] batean sartu zen<ref>{{Erreferentzia|izena=Mark Edward|abizena=Lewis|izenburua=China's cosmopolitan empire : the Tang dynasty|data=2009|url=https://www.worldcat.org/oclc/648759716|isbn=978-0-674-05419-6|pmc=648759716|sartze-data=2022-01-21}}</ref>. Tang Inperioa [[Tibeteko Inperioa]]rekin lehiatu zen (618-842) Asia barneko eta erdialdeko eremuen kontrolagatik<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Silk Road : trade, travel, war and faith|argitaletxea=Serindia Publications|data=2004|url=https://www.worldcat.org/oclc/54966268|isbn=1-932476-12-1|pmc=54966268|sartze-data=2022-01-21}}</ref>. Hala ere, Tang dinastia zatitu egin zen eta, mende erdiko asalduraren ondoren, [[Song dinastia]]k Txina birbateratu zuen. [[William McNeill]]en arabera "lurreko herrialderik aberatsena, trebeena eta jendetsuena" izan zen. Iparraldeko inperio nomaden presioa gero eta larriagoa bihurtu zen. 1142an, Txinako iparraldea [[jurtxen]]en esku galdu zen [[Jin-Song Gerrak|Jin-Song Gerretan]], eta [[Mongol Inperioa]]k [[Txinaren konkista mongoliarra|Txina osoa konkistatu zuen]] 1279an, Eurasiako lurreko masaren ia erdiarekin batera. Yuan mongoliar dinastiaren mende inguruko domeinuaren ondoren, Txinako etniak bere kontrola berretsi zuen [[Ming dinastia]]ren sorrerarekin (1368).
[[Japonia]]n, leinu inperiala garai hartan ezarri zen, eta [[Asuka aroa]]n (538-710) [[Yamato]] probintzia argi eta garbi zentralizatutako estatua bihurtu zen<ref>{{Erreferentzia|izena=R. H. P.|abizena=Mason|izenburua=A history of Japan|data=2011|url=https://www.worldcat.org/oclc/753480369|edizioa=Revised edition|isbn=978-1-4629-0097-8|pmc=753480369|sartze-data=2022-01-21}}</ref>. Budismoa sartu zen, eta Txinako kulturaren eta konfuzianismoaren elementuak hartzea nabarmendu zen. [[Nara aroa]]n, VIII. mendean, estatu japoniar indartsu baten sorrera izan zen, eta askotan urrezko aro gisa deskribatzen da. Garai honetan, Gobernu inperialak obra publiko handiak hasi zituen, hala nola, gobernu-bulegoak, tenpluak, errepideak eta ureztatze-sistemak. [[Heian aroa]] (794tik 1185era) botere inperialaren gailurra izan zen, eta, ondoren, [[japoniar feudalismo|japoniarren feudalismoaren]] hasiera. Japoniako historiaren garai feudala, eskualdeko jaun boteretsuak ([[daimyo]]ak) eta gerrako jauntxoen gobernu militarra ([[shogun]]a) nagusi zirela, [[Ashikaga shogunerria]] eta [[Tokugawa shogunerria]] kasu, 1185etik 1868ra arte hedatu zen. Enperadorea mantendu egin zen, baina batez ere apaingarri gisa, eta merkatarien boterea ahula zen.
[[Fitxategi:Mōko Shūrai Ekotoba.jpg|900px|thumb|[[Japoniaren mongoliar inbasioa]]ren margoa.]]
[[Korea]] postklasikoak [[Hiru Erresumak (Korea)|Hiru Erreinuen aroaren]] amaiera ikusi zuen: [[Goguryeo]], [[Baekje]] eta [[Silla (Korea)|Silla]]. Sillak Baekje konkistatu zuen 660an eta Goguryeo 668an<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Encyclopedia of world history|argitaletxea=Facts on File|data=2008|url=https://www.worldcat.org/oclc/82287280|isbn=978-0-8160-6386-4|pmc=82287280|sartze-data=2022-01-21}}</ref>. Horrek [[Iparraldeko eta Hegoaldeko Estatuen garaia]]ren hasiera markatu zuen, hegoaldean [[Silla Bateratua]] eta iparraldean [[Balhae]], Goguryeoren ondorengoa<ref>{{Erreferentzia|izenburua=남북국시대|hizkuntza=ko|url=https://terms.naver.com/entry.naver?cid=40942&docId=1075074&categoryId=33373|aldizkaria=terms.naver.com|sartze-data=2022-01-21}}</ref>. 892an Hiru Erresumen sistema berrezarri zen, Goguryeorekin (Taebong deitua garai horretan) nagusi bezala agertu zen, 936an penintsula osoa bateratuz<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Korea through the ages|argitaletxea=Center for Information on Korean Culture, the Academy of Korean Studies|data=2005|url=https://www.worldcat.org/oclc/76937118|isbn=89-7105-544-8|pmc=76937118|sartze-data=2022-01-21}}</ref>. Goryeoren dinastia fundatzaileak 1392ra arte gobernatu zuen, [[Joseon]] dinastiak ordezkatua, 500 urte inguruz gobernatu zuena.
=== Hego-ekialdeko Asia ===
[[Fitxategi:Ankor_Wat_temple.jpg|thumb|[[Angkor Wat]], munduko tenplu erlijiosorik handiena, hedadurari dagokionez.]]
Erdi Aroaren hasierak, Asiako hego-ekialdean, [[Txenla Inperioa]]ren esku zegoen [[Funango Erresuma]]ren beherakada ekarri zuen, [[Khmer Inperioa]]k ordezkatu zuena ([[802]]). Khmer herriaren hiriburua, [[Angkor]], munduko hiririk handiena zen industria aroaren aurretik, eta mila tenplu baino gehiago zituen, [[Angkor Wat]] ospetsuena zelarik. [[Sukhothaiko erresuma]]k ([[1238]]) eta [[Ayutthaya]] ([[1351]]) [[Thailandiar]] herriaren potentzia nagusiak izan ziren, khemerren eragina jaso zutenak.
IX. mendetik aurrera, [[Pagan Erresuma]]k garrantzia hartu zuen egungo [[Myanmar]]ren. Haren kolapsoak zatiketa politikoa eragin zuen, eta XVI. mendean [[Toungoo Inperioa]] sortu zenean amaitu zen.
Garaiko beste erresuma aipagarri batzuk hauek dira: [[Srivijayan Inperioa]] eta [[Lavo Erresuma]] (biak VII. mendean nabarmendu ziren), [[Xanpa]] eta [[Hariphunchai]] (biak 750. urte inguruan), [[Đại Việt]] (968), [[Lan Na]] (XIII. mendea), [[Majapahit]] (1293), [[Lan Xang]] (1354) eta [[Avako Erresuma]] (1364).
Garai horretan islama hedatu zen gaur egungo [[Indonesia]]n (XIII. mendetik aurrera) eta [[Malaysia]]ko estatuak agertu ziren, [[Malakako sultanerria]] eta [[Brunei]]ko inperioa kasu.
Filipinetan hainbat estatu sortu ziren, [[Manila]]n, [[Cebu]]n eta [[Butuan]]en.
=== Ozeania ===
{{sakontzeko|Ozeaniako historia}}
[[Fitxategi:Ahu_Tongariki,_15_moais.JPG|thumb|[[Rapa Nui]]ko [[Moai]]ak.]]
[[Ozeania]]n, [[Tu'i Tonga Inperio]]a gure aroko X. mendean sortu zen eta 1200 eta 1500 artean hedatu zen. Kultura, hizkuntza eta nagusitasun [[tonga]]rra zabal hedatu ziren ekialdeko [[Melanesia]] osoan, [[Mikronesia]]n eta [[Polinesia]] zentralean aldi horretan<ref>{{Erreferentzia|izena=Patrick Vinton|abizena=Kirch|izenburua=Hawaiki, Ancestral Polynesia: An Essay in Historical Anthropology|argitaletxea=Cambridge University Press|hizkuntza=en|abizena2=Green|izena2=Roger C.|data=2001-03-15|url=https://books.google.com/books?id=WRapfjQ_iTEC&pg=PA87|isbn=978-0-521-78879-3|sartze-data=2022-01-21}}</ref>, eta eragina izan zuten ekialdeko [[Uvea]]n, [[Rotuma]]n, [[Futuna]]n, [[Samoa]]n eta [[Niue]]n, bai eta Mikronesiako uharte batzuetan ([[Kiribati]], [[Pohnpei]]...), [[Vanuatu]]n eta [[Kaledonia Berria]]n, non [[Kanak]] herri melanesiarra aurki daitekeen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Language contact and change in the Austronesian world|argitaletxea=Mouton de Gruyter|data=1994|url=https://www.worldcat.org/oclc/30893813|isbn=3-11-012786-5|pmc=30893813|sartze-data=2022-01-21}}</ref>.
[[Australia]]ko iparraldean, zenbait talde aborigenek Indonesiako arrantzale [[makasar]]rekin merkataritza erregularra egiten zutela erakusten duten frogak daude, europarrak iritsi aurretik.
Aldi berean, gutxi gorabehera, [[talasokrazia]] boteretsu bat agertu zen Ekialdeko Polinesian, [[Sozietate uharteak|Sozietate Uharteetan]] zentratua, zehazki [[Taputapuateako marae]] sakratuan, zeinak Ekialdeko Polinesiako kolonoak erakarri baitzituen [[Hawaii]], [[Zeelanda Berria]] ([[Aotearoa]]) eta [[Tuamotu]] Uharteak, arrazoi politiko, espiritual eta ekonomikoengatik.
Garai horretako erregistro idatzi indigenak ia ez dira existitzen; izan ere, badirudi Ozeano Bareko uharte guztiek, [[Rapa Nui (hizkuntza)|Rapa Nui]] enigmatikoak eta haien idazkera [[rongorongo]]-a izan ezik, gaur egun deszifraezina dena, ez zutela inolako idazketa-sistemarik izan, harik eta kolono europarrek sartu zituzten arte. Hala ere, zenbait aurrehistoria indigena akademikoki estimatu eta berreraiki daitezke, jatorrizko ahozko tradizioen, etnografia kolonialaren, arkeologiaren, antropologia fisikoaren eta hizkuntza-ikerketaren azterketa arretatsu eta zentzudunaren bidez.
=== Amerikak ===
{{sakontzeko|Amerikako historia}}
Ipar Amerikan, garai horretan sortu zen [[mississippiar kultura]] gaur egungo Ameriketako Estatu Batuetan, gure aroaren 800. urtearen inguruan, [[Cahokia]]ko XII. mendeko hiri-konplexu zabalak markatuta. Antzinako [[Pueblo]]tarrek eta beren aurrekoek (IX-XIII. mendeak) kokaleku iraunkor zabalak eraiki zituzten, XIX. mendera arte Ipar Amerikako eraikinik handienak izaten jarraituko zuten harrizko egiturak barne<ref name="#2"/>.
Mesoamerikan, [[Teotihuacan]]go zibilizazioa erori eta [[Maya Klasikoa]]ren kolapsoa gertatu zen. XIV. eta XV. mendeetan [[Azteka|Azteken]] Inperioak Erdialdeko Amerikako zati handi bat menderatu zuen.
Hego Amerikan, XIV. eta XV. mendeetan inkek gora egin zuten. [[Tawantinsuyu]]ko [[Inka Inperioa]], bere hiriburua [[Cuzco]]n zuelarik, Ande guztietan zehar hedatzen zen, kolonaurreko zibilizazio zabalena bihurtuz. Inkak oparoak eta aurreratuak ziren, errepide sistema bikainagatik eta harlangaitz paregabeagatik ezagunak.
== Historia modernoa ==
[[Fitxategi:Gutenburg bible.jpg|thumb|Gutenbergen Biblia, 1450ean inprimatua.]]
Ikuspegi historiografiko lineal eta globalean, historia modernoa ("[[aro modernoa]]", "Garai modernoak") [[historia postklasiko]]aren ondorengo garaiaren historia da (Europan "[[Erdi Aroa]]" izenez ezagutzen dena), 1500 ingurutik gaur egunera artekoa. "Historia garaikideak" 1945 ingurutik gaur arteko gertaerak biltzen ditu. (Bi terminoen definizioak, "Historia modernoa" eta "historia garaikidea", aldatu egin dira denboran zehar, historia gehiago gertatu denean euren definizioa aldatzen joan delako). Orain gutxi arte, ikuspegi nagusiak ezartzen zuen [[Aro Modernoa]] [[Amerikaren aurkikuntza]]tik [[Frantziako Iraultza]]ra arte hedatzen zela, eta [[Aro Garaikidea]] Frantziako Iraultzatik gaur egun arten. Hala jasotzen da liburu gehienetan. Azken urteotan proposatu da Aro Modernoa bi zatitan banatzea: goiztiarra eta berantiarra, eta Aro Garaikidea terminoa [[Bigarren Mundu Gerra]]ren osteko historiarentzat uztea. Ikuspegi horren arabera, honela banatuko litzateke historia:
* [[Aro moderno goiztiar]]ra 1500 inguruan hasi eta 1815 inguruan amaitu zen. Mugarri historiko aipagarrienen artean daude Europako [[Pizkundea|Errenazimentuaren]] jarraipena (1200 eta 1401 artean hasten dena), [[Esplorazioen Aroa]], [[bolboraren inperio islamiko]]ak, [[Erreforma protestantea|Erreforma Protestantea]] eta [[Amerikako Iraultza]]. [[Iraultza Zientifikoa]]rekin munduari buruzko informazio berria aurkitu zen ikerketa enpirikoaren eta [[metodo zientifiko]]aren bidez, [[arrazoimen]]aren eta "sortzetiko ezagutzaren" aurreko enfasiarekin alderatuta. Iraultza Zientifikoak Europan [[Johannes Gutenberg]]en inprimategia (tipo mugikorrak erabiltzen zituena) eta [[teleskopio]]a eta [[mikroskopio]]a asmatzearen bultzada jaso zuen. [[Globalizazio]]a nazioarteko merkataritzak eta kolonizazioak bultzatu zuten.
* [[Aro moderno berantiar]]ra 1750 eta 1815 artean hasi zen uneren batean, Europak [[Industria Iraultza]] eta [[Frantziako Iraultza]] eta [[Napoleondar Gerrak|Gerra Napoleonikoen]] zurrunbilo politiko-militarrak jasan zituenean, eta ondoren ''[[Pax Britainiar]]''ra. Aro moderno berantiarrak [[Bigarren Mundu Gerra]]ren amaierara arte, 1945ean, edo gaur arte jarraitzen du. Beste mugarri historiko nabarmenak [[Dibergentzia Handia]] eta [[Errusiako Iraultza]] dira.
* [[Historia garaikidea]]k (''[[Pax Americana]]'' ere deitua geopolitikan) gaur egun garrantzi handia duten 1945 inguruko gertaera historikoak biltzen ditu. Gertaera nagusiak honako hauek dira: [[Gerra Hotza]], etengabeko gerra beroak eta ordezkaritzaren bidezko gerrak, [[Jetaren Aroa]], [[DNA]]ren iraultza, [[Iraultza Berdea]], [[satelite artifizial]]ak eta [[Posizionamendu Globaleko Sistema]] (GPS), [[Europar Batasuna]]ren garapena nazioz gaindikoa, [[Informazioaren Aroa]], [[India]]ren eta [[Txina]]ren garapen ekonomiko azkarra, [[terrorismo]]aren gorakada eta mundu-mailako [[Berotze globala|krisi klimatikoa]].
Aro Modernoaren ezaugarri bereizgarriak Europan garatu ziren nagusiki, eta, horregatik, batzuetan munduko beste leku batzuetan aldizkakotasun desberdinak aplikatzen dira. Europako aldiak modu globalean erabiltzen direnean, Europako kulturarekiko kontaktuaren testuinguruan izan ohi da, Esplorazioen Aroan.
Humanitateetan eta gizarte-zientzietan, aro modernoan sortutako arauak, jarrerak eta praktikak [[modernitate]] gisa ezagutzen dira. Bigarren Mundu Gerraren ondorengo kulturari dagozkion terminoak [[postmodernitate]]a edo modernitate berantiarra dira.
=== Modernitate goiztiarra ===
{{sakontzeko|Aro Modernoa}}
"Aro moderno goiztiarra", ohituraz [[Aro Modernoa]] izenarekin ezaguna, [[Erdi Aroa]]ren eta [[Industria Iraultza]]ren arteko aldia izan zen, 1500 eta 1800 artean gutxi gorabehera. [[Zientzia]]ren gorakadak, aurrerapen teknologiko gero eta azkarragoak, gizarte politika [[Sekularizazio|sekularizatuak]] eta [[nazio estatu]]ek ezaugarritu zuten. Ekonomia [[Kapitalismo|kapitalistak]] goraka hasi ziren, hasiera batean [[Italia]]ko iparraldeko errepubliketan, [[Genovako Errepublika|Genoan]] kasu. Garai moderno goiztiarrak teoria ekonomiko merkantilistaren gorakada eta nagusitasuna ikusi zituen, eta [[Eliza Katolikoa]]ren [[feudalismo]]a, [[Joputza|morrontza]] eta boterea, neurri handi batean, Europako esferaren gainbehera eta balizko desagerpena. Garai horretan sartu ziren [[Erreforma Protestante]]a, [[Hogeita Hamar Urteko Gerra]] zorigaiztokoa, [[Esplorazioen Aroa]], Europako [[kolonialismo|hedapen koloniala]], Europako [[sorgin-ehiza]]ren gailurra, [[Iraultza Zientifikoa]] eta [[Argien Mendea]].
==== Pizkundea ====
{{sakontzeko|Pizkundea}}
[[Fitxategi:Galileo_moon_phases.jpg|thumb|Ilargiaren faseak, [[Galileo Galilei]]k marraztua.]]
Europako [[Pizkundea]]k -[[kultura klasiko]]aren "berpizkundea", XIV. mendean hasi eta XVI.era arte hedatu zena- ulertu zuen mundu klasikoaren lorpen kultural, zientifiko eta teknologikoen berraurkikuntza eta Europaren gorakada ekonomiko eta soziala. Errenazimentuak galderak egiteko kultura sortu zuen, eta, azkenean, [[Humanismo]]a{{sfn|Hart-Davis|2012|pp=250–253}} eta [[Iraultza Zientifikoa]] ekarri zituen{{sfn|Roberts|Westad|2013|pp=683–685}}.
Garai horretan, nahasmendu sozial eta politikoak sortu ziren eta esparru intelektual askotan iraultzak gertatu ziren. Aldi hori ere ezaguna da bere garapen artistikoagatik eta [[Leonardo da Vinci]] eta [[Michelangelo]] bezalako polimaten lorpenengatik, "[[Pizkundeko gizon]]a" terminoa inspiratu baitzuten<ref>{{Erreferentzia|izena=Helen|abizena=Gardner|izenburua=Gardner's art through the ages.|argitaletxea=Harcourt, Brace & World|data=1970|url=https://www.worldcat.org/oclc/66922|edizioa=5th ed|isbn=0-15-503752-8|pmc=66922|sartze-data=2022-01-22}}</ref>.
==== Europarren espantsioa eta lehen globalizazioa ====
{{sakontzeko|Esplorazioen Aroa|Kolonialismo|XVI. mende|XVII. mende}}
[[Fitxategi:New_World_Domesticated_plants.JPG|thumb|[[Kolondar trukaketa]]ren bidez Europara iritsi ziren hainbat labore amerikar. Lehen aldiz, mundu osoan zehar barreiatu ziren landare eta animalia berberak.]]
[[Fitxategi:Lope_Olanok_karabela_bat_eginarazten_du.png|thumb|Europar [[karabela]]k eta, orokorrean, ontzigintza, mundua lehen aldiz lotzeko bitartekoa izan ziren.]]
Garai horretan, Europako potentziek munduaren zatirik handiena menderatu zuten. [[Mendebaldea (kultura)|Europako zibilizazio]] klasikoko eskualde garatuenak munduko beste edozein eskualde baino urbanizatuago zeuden arren, Europako zibilizazioak gainbehera eta kolapso mailakatuko aldi luzea jasan zuen. Aro moderno goiztiarrean, Europak bere nagusitasuna berreskuratu ahal izan zuen; historialariek kausak eztabaidatzen dituzte oraindik.
Fase horri [[protoglobalizazio]]a izana ere ematen zaio. XV., XVI. eta XVII. mendeetan Europako itsas inperioek izan zuten gorakadagatik nabarmendu zen, lehenik [[Portugaldar Inperioa|portugesa]] eta [[Espainiar Inperioa|espainiarra]], eta gero [[Herbeheretar Inperioa|holandarra]] eta [[Britainiar Inperioa|britainiarra]]. XVII. mendean, [[globalizazio]]a enpresa-fenomeno pribatu ere bihurtu zen, [[Caracasko Gipuzkoar Konpainia]], [[Ekialdeko Indietako Konpainia Britainiarra]] (1600. urtean sortua) eta [[Ekialdeko Indietako Konpainia Holandarra]] (1602. urtean sortua) bezalako konpainiak sortu zirenean.
[[Esplorazioen Aroa]]k aldaketa handia ekarri zuen globalizazioan, Eurasiak eta Afrikak [[Mundu Berria]]rekin [[Kolondar trukaketa|truke kultural, material eta biologiko garrantzitsua]] egin zuten lehen aldia izan baitzen. XV. mendearen amaieran hasi zen, [[Iberiar Penintsula]]ko bi erresumek -Portugalek eta Gaztelak- [[Esperantza Oneko Lurmuturra]]ren inguruan eta [[Amerikaren aurkikuntza|Ameriketarantz lehen esplorazio-bidaiak]] bidali zituztenean, 1492an [[Kristobal Kolon]]ek "aurkitu" zituenak. Mende aldaketa baino pixka bat lehenago, portugaldarrak merkataritza postuak (lantegiak) ezartzen hasi ziren Afrikatik Asia eta [[Brasil]]eraino, bertako produktuen merkataritzaz arduratzeko, hala nola [[Atlantikoko esklabo merkataritza|esklaboen merkataritza transatlantikoa]], urrea, espeziak eta egurra, nazioarteko negozio zentro bat sartuz errege monopolio baten pean, [[Indiako Etxea]].
Integrazio globalak Ameriken europar kolonizazioarekin jarraitu zuen, [[Kolondar trukaketa]]<ref>{{Erreferentzia|izena=Alfred W.|abizena=Crosby|izenburua=The Columbian exchange : biological and cultural consequences of 1492|argitaletxea=Praeger|data=2003|url=https://www.worldcat.org/oclc/51726873|edizioa=30th anniversary ed|isbn=0-275-98073-1|pmc=51726873|sartze-data=2022-01-23}}</ref>, landareen, animalien, elikagaien, giza populazioen (esklaboak barne), gaixotasun kutsakorren eta kulturaren elkartruke handia ekialdeko eta mendebaldeko hemisferioen artean hasiz. Ekologia, nekazaritza eta kulturaren arloko munduko gertaera garrantzitsuenetako bat izan zen. XVI. mendean Europako nabigatzaileen bidez Ameriketatik iritsitako labore berriek nabarmen lagundu zuten munduko populazioaren hazkundean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=learnnc.org|url=http://www.learnnc.org/lp/editions/nchist-twoworlds/1866|aldizkaria=www.learnnc.org|sartze-data=2022-01-23}}</ref>. Mundua batzeko prozesu honek jarraitu zuen: [[Magallaes-Elkano espedizioa]]k [[Ozeano Barea]] zeharkatu zuen, eta [[Juan Sebastian Elkano]]k munduari bira eman zion<ref>{{Erreferentzia|izena=Elkano|abizena=Fundazioa|izenburua=Elkano Fundazioa – Elkanoren kontakizuna|hizkuntza=eu|url=https://elkanofundazioa.eus/eu/elkano-balentria/elkano-kontakizuna/|aldizkaria=Elkano Fundazioa|sartze-data=2022-01-23}}</ref>. Beranduago, [[Andres Urdaneta]]k [[Itzulbidaia]] aurkitu zuen<ref>{{Erreferentzia|izena=Roa Zubia|abizena=Guillermo|izenburua=Andres Urdaneta, Itzulerako bidaiaren aita|data=2008-05-01|url=https://aldizkaria.elhuyar.eus/erreportajeak/andres-urdaneta-itzulerako-bidaiaren-aita/|aldizkaria=Elhuyar aldizkaria|sartze-data=2022-01-23}}</ref>, Asiako merkantziak Ameriketara eraman eta Ameriketatik Europara garraiatzea baimentzen zuen merkataritza bideari ekinez.
Garai honetan [[Pirateriaren Urrezko Aroa]] gertatu zen. Termino hori [[pirateria]] agerraldi bati edo gehiagori ematen zaion izendapena da, aro moderno goiztiarrean, XVII. mendearen erdialdetik XVIII. mendearen erdialdera bitartekoa. [[Garai bukaneroa]]k XVII. mendearen amaiera hartzen du gutxi gorabehera. Garai honen ezaugarri dira [[Jamaika]]n eta [[Tortuga uhartea]]n basea zuten marinel anglo-frantsesak, Karibeko eta ekialdeko Ozeano Bareko espainiar kolonia eta itsasontziei erasotzen zietela. XVIII. mendearen amaieran, pirata angloamerikar batzuek [[Piraten Erronda]] izenez ezagutzen den nabigazio-ibilbide bat jarraitu zuten, Bermudetatik eta Ameriketatik abiatuz, barku musulmanak eta Ekialdeko Indietako Konpainiaren itsasontziak [[Indiako Ozeanoa]]n eta [[Itsaso Gorria]]n lapurtzeko bidaiak. Espainiako Ondorengotza Gerraren ondorengo aldian, lanik gabe geratu ziren marinel eta [[kortsario]] angloamerikarrak, samaldan, [[pirateria]]n aritu ziren Karibean, Amerikako ekialdeko kostaldean, Afrikako mendebaldeko kostaldean eta Indiako ozeanoan<ref>{{Erreferentzia|izena=Martin|abizena=Mares|izenburua=The Golden Age of Piracy and the British Contribution to its Development|data=2019|url=https://www.worldcat.org/oclc/1138049364|edizioa=1. Auflage, digitale Originalausgabe|isbn=978-3-346-08101-8|pmc=1138049364|sartze-data=2022-01-24}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=The ‘Golden Age’ of Piracy in the Early Modern World|hizkuntza=en-US|data=2021-02-12|url=https://brewminate.com/the-golden-age-of-piracy-in-the-early-modern-world/|aldizkaria=Brewminate: We're Never Far from Where We Were|sartze-data=2022-01-24}}</ref>.
==== Garapen eskualdearen arabera ====
===== Ekialde Hurbil zabala =====
[[Otomandar Inperioa]], [[Konstantinoplaren erorialdia|1453an Konstantinopla konkistatu]] ondoren<ref>{{Erreferentzia|izena=Will|abizena=Durant|izenburua=Dedication|abizena2=James|abizena3=Easton|abizena4=Mihell|izena2=William|izena3=Durant|izena4=Monica Ariel|data=1300|url=https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.457.975|sartze-data=2022-01-23}}</ref>, berehala Ekialde Ertaineko estaturik boteretsuena bihurtu zen<ref>{{Erreferentzia|izena=Donald|abizena=Quataert|izenburua=The Ottoman Empire, 1700-1922|argitaletxea=Cambrige University Press|data=2005|url=https://www.worldcat.org/oclc/59280221|edizioa=2nd ed|isbn=0-521-83910-6|pmc=59280221|sartze-data=2022-01-23}}</ref>. Persiako [[Safaviden dinastia]]k gobernatu zuen [[1501|1501etik]] aurrera, bi mendez<ref>{{Erreferentzia|izena=Encyclopaedia Iranica|abizena=Foundation|izenburua=Welcome to Encyclopaedia Iranica|hizkuntza=en-US|url=https://iranicaonline.org/|aldizkaria=iranicaonline.org|sartze-data=2022-01-23}}</ref>. [[1736]]an [[Afxariden dinastia]], 1751n [[Zand dinastia]] eta 1794an [[Qajar dinastia]] nagusitu ziren. Afrikako iparraldean, [[Watasiden dinastia|Watasiden sultanerria]], [[Abdalwadidak|Zayyanid]] sultanerria eta [[Hafsidar leinua]] estatu berbereak izan ziren XVI. mendera arte. Asia erdialdeko iparraldea eta ekialdea [[Uzbeko|uzbekoen]] eta [[Paxtun|paxtunen]] esku zeuden, XIX. mendearen hasieran, Errusiar Inperioak [[Kaukasoaren konkista errusiarra|Kaukasoren konkista hasi zuen]]<ref>{{Erreferentzia|izena=John F. (John Frederick)|abizena=Baddeley|izenburua=The Russian conquest of the Caucasus|argitaletxea=London, New York, Bombay, Calcutta, Longmans, Green and co.|data=1908|url=http://archive.org/details/cu31924028754616|sartze-data=2022-01-23}}</ref>.
===== Europa =====
[[Fitxategi:War_of_the_Spanish_Succession_alliances_(1703).png|thumb|[[Espainiako Ondorengotza Gerra]]ren mapak erakusten du Aro Modernoan izan ziren etengabeko gerren posizio hartzeetako bat.]]
[[Errusia]]n, [[Ivan IV.a Errusiakoa|Ivan Izugarria]] 1547an koroatu zuten Errusiako lehen [[tsar]] gisa, eta, ekialdeko turkiar kanatoak anexionatzean, Errusia eskualdeko potentzia bihurtu zuen. Europa mendebaldeko herrialdeak, aurrerapen teknologikoei eta konkista kolonialari esker izugarri hedatzen ziren bitartean, elkarren artean lehiatzen ziren ekonomikoki eta militarki ia etengabeko gerra-egoeran. Askotan, gerrek [[Erlijio-gerra|erlijio-dimentsioa]] zuten, katolikoa protestanteen aurka, edo (batez ere Europa ekialdean) kristaua musulmanen aurka. Gerrarik aipagarrienen artean daude [[Hogeita Hamar Urteko Gerra]], [[Espainiako Ondorengotza Gerra]], [[Zazpi Urteko Gerra]] eta [[Frantziako Iraultzako Gerra]]k. [[Napoleon Bonaparte|Napoleon]] 1799an iritsi zen boterera Frantzian, XIX. mende hasierako [[Napoleondar Gerrak]] iragartzen zituen gertakaria.
Garai honetan, .Europan [[inkisizioa]]k bere une gorena ezagutu zuen, bereziki [[Espainiar Inkisizioa]]k, 1478t8k 1834ra bitarte [[heresia]], [[sorginkeria]], [[Birao|blasfemia]] edo [[Juduen kanporatzea|judu arbasoak izatea]] jazarri zuena. XVI. mendean [[Erreforma Protestantea]] abiatu zen. [[Martin Lutero]]k Eliza Katolikoaren aurka bere [[Laurogeita hamabost Tesiak]] sortu zituen, kristautasunaren erreforma handia eragin zuena Europa osoan zehar. [[Saxonia]]ko hauteslerriak, [[Frederiko III.a Saxoniakoa]] buru zela, [[Wittenberge]]en unibertsitatea sortu zuen 1502an. Luteroren jarraitzaileek [[luterano]] izena hartu zuten, baina [[Kalbinista]]k ere laster agertu ziren. Ingalaterran [[anglikanismo]]a erlijio ofizial bilakatu zen.
===== Saharaz hegoaldeko Afrika =====
Afrikan, garai honetan, hainbat zibilizazioren erorketa eta berri batzuen agerpena eman zen. [[Swahili kostaldea]]ren gainbehera gertatu zen [[Portugaldar Inperioa]]ren eta [[Omango Imamerria]]ren indartzearekin. Mendebaldeko Afrikan [[Songhai Inperioa]] marokoarrek konkistatu zuten 1591an, [[pistola]]z armatuta inbaditu eta gero. [[Zimbabweko Erresuma]], Hegoaldeko Afrikan, desegin zen eta [[Mutapa]], [[Butua]] eta [[Rozvi]] bezalako erresuma txikiagoak sortu ziren bere baitan. Etiopiak 1531n jasan zuen [[Adal Sultanerria|Adaleko Sultanerri]] musulmanaren inbasioa, eta 1769an [[Zemene Mesafint]]ean (Printzeen Aroa) sartu zen, non enperadorea apaingarri bihurtu zen eta herrialdea gerrako jaunek gobernatu zuten, errege lerroa geroago [[Tewodros II.a]] enperadorearekin berreskuratuko zen arren. [[Ajuranen sultanerria]], [[Afrikako Adarra|Afrikako Adarrean]], XVII. mendean hasi zen gainbehera, [[Gelediko sultanerria]]ren ondoren. Afrikako beste zibilizazio batzuek aurrera egin zuten garai horretan. [[Oyo Inperioa|Oyo Inperioak]] bere urrezko aroa bizi izan zuen, [[Beningo Erresuma]]k bezala. [[Ashanti Inperioa|Ashanti Inperioak]] gaur egungo Ghanan lortu zuen boterea 1670ean. [[Kongoko Erresuma]]k ere aurrera egin zuen garai horretan.
===== Hegoaldeko Asia =====
[[Fitxategi:Shah Abbas the Great receiving the Mughal ambassador Khan’Alam in 1618.jpg|thumb|Khan'Alam mogol enbaxadorea [[Shah Abbas Handia]]rekin negoziatzen, Iranen.]]
Indiako azpikontinentean, [[Lodi dinastia]]k [[Delhiko sultanerria]] gobernatu zuen bere azken fasean. [[Bahlul Lodi]]k sortutako dinastiak 1451tik 1526ra arte gobernatu zuen. Dinastiako azken gobernaria, [[Ibrahim Lodhi]], [[Babur]]rek garaitu eta hil zuen [[Panipateko lehen gudua]]n. [[Vijayanagara Inperioa]]k bere egoitza [[Dekkan|Dekkaneko]] ordokian zuen, baina bere boterea murriztu egin zen 1565ean [[Dekkango sultanerriak|Dekkango sultanerrien]] aurkako porrot militar garrantzitsu baten ondoren.
[[Mogol Inperioa]]ren sorrera [[1526]]an datatu ohi da, Erdi Aroaren amaiera aldera. XVII. mendearen amaieran eta XVIII. mendearen hasieran Indostango eskualde gehiena gobernatu zuen potentzia inperial islamiarra izan zen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Turko-Persia in historical perspective|argitaletxea=Cambridge University Press|data=2002|url=https://www.worldcat.org/oclc/49737740|isbn=0-521-52291-9|pmc=49737740|sartze-data=2022-01-23}}</ref>. Inperioak Asiako hegoaldea eta hego-mendebaldea menderatu zituen, eta munduko manufaktura-ekonomia eta -potentzia handiena bihurtu zen, munduko BPGren laurdenarekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=MANAS {{!}} UCLA Social Sciences Computing|hizkuntza=en-US|url=https://southasia.ucla.edu/|aldizkaria=MANAS|sartze-data=2022-01-23}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Angus|abizena=Maddison|izenburua=The world economy : historical statistics|argitaletxea=Development Centre of the Organisation for Economic Co-operation and Development|data=2003|url=https://www.worldcat.org/oclc/326529006|isbn=92-64-10412-7|pmc=326529006|sartze-data=2022-01-23}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Lawrence E.|abizena=Harrison|izenburua=Developing Cultures: Case Studies|argitaletxea=Routledge|hizkuntza=en|abizena2=Berger|izena2=Peter L.|data=2006|url=https://books.google.com/books?id=RB0oAQAAIAAJ|isbn=978-0-415-95279-8|sartze-data=2022-01-23}}</ref>. "Aro klasikoa" [[Aurangzeb]] enperadore mogolaren heriotzarekin amaitu zen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=BBC - Religions - Islam: Mughal Empire (1500s, 1600s)|hizkuntza=en-GB|url=https://www.bbc.co.uk/religion/religions/islam/history/mughalempire_1.shtml|aldizkaria=www.bbc.co.uk|sartze-data=2022-01-23}}</ref>, dinastiak beste 150 urtez jarraitu zuen arren. Garai hartan, Inperioaren ezaugarria administrazio oso zentralizatua izan zen, eskualde desberdinak lotzen zituena. Mogolen monumentu esanguratsu guztiak, haien ondare ikusgarriena, garai horretakoak dira, Indiako azpikontinentean eragin kultural persiarraren hedapena ezaugarri izan zuena, emaitza literario, artistiko eta arkitektoniko bikainekin. [[Marathi Inperioa]] gaur egungo Indiako hego-mendebaldean zegoen, eta izugarri hedatu zen [[Peshwa|peshwen]], maratha inperioko lehen ministroen, gobernupean. 1761ean, Maratha armadak [[Panipateko hirugarren gudua]] galdu zuen, hedapen inperiala geldiarazi zuena.
[[Inperialismo]] Berriaren garapenak potentzia kolonialek ekialdeko hemisferioko ia lurralde guztiak konkistatzea ekarri zuen. Indiako kolonizazio komertziala 1757an hasi zen, [[Plasseyko gudua]]ren ondoren, [[Bengala]]ko [[nawab]]ak bere domeinuak [[Ekialdeko Indietako Britainiar Konpainia|Ekialdeko Indietako Britainiar Konpainiari]] eman zizkionean, 1765ean, konpainiari diwani edo diru-sarrerak biltzeko eskubidea eman zitzaionean, Bengalan eta [[Bihar (India)|Biharren]]<ref>{{Erreferentzia|izena=Judith Margaret|abizena=Brown|izenburua=Modern India: The Origins of an Asian Democracy|argitaletxea=Oxford University Press|hizkuntza=en|abizena2=PhD|izena2=Beit Professor of Commonwealth History and Fellow Judith M. Brown|data=1994|url=https://books.google.com/books?id=Eq7tAAAAMAAJ|isbn=978-0-19-873112-2|sartze-data=2022-01-23}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Douglas M.|abizena=Peers|izenburua=India Under Colonial Rule: 1700-1885|argitaletxea=Pearson Education|hizkuntza=en|data=2006|url=https://books.google.com/books?id=6iNuAAAAMAAJ|isbn=978-0-582-31738-3|sartze-data=2022-01-23}}</ref>, edo 1772an, konpainiak hiriburu bat [[Kalkuta]]n ezarri zuenean<ref>{{Erreferentzia|izena=Barbara D.|abizena=Metcalf|izenburua=A Concise History of Modern India|argitaletxea=Cambridge University Press|hizkuntza=en|abizena2=Metcalf|izena2=Thomas R.|data=2006-09-28|url=https://books.google.com/books?id=iuESgYNYPl0C|isbn=978-1-139-45887-0|sartze-data=2022-01-23}}</ref>.
===== Ipar-ekialdeko Asia =====
[[Fitxategi:Philip_V_Coin_silver,_8_Reales_Mexico.jpg|thumb|[[Filipe V.a Espainiakoa]]ren [[peso de ocho]] moneta, batez ere [[Mexiko]]tik erauzitako [[zilar]]rarekin egina. Aro Modernoan erauzitako zilarraren herenak Txinan amaitu zuen, inflazioa handituz eta gatazka sozialak areagotuz<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Dennis O.|abizena=Flynn|izenburua=Born with a "Silver Spoon": The Origin of World Trade in 1571|orrialdeak=201–221|abizena2=Giráldez|izena2=Arturo|data=1995|url=https://www.jstor.org/stable/20078638|aldizkaria=Journal of World History|alea=2|zenbakia=6|issn=1045-6007|sartze-data=2022-01-23}}</ref>.]]
Japoniak [[Azuchi-Momoyama aroa]] (1568-1603) bizi izan zuen, ondoren [[Edo Aroa|Edo aroa]] (1603-1868) etorriko zen. [[Joseon]] (1392-1910) korear dinastiak gobernatu zuen garai honetan guztian zehar Korea, Japonia eta Txinatik zetozen XVI. eta XVII. mendeetako inbasioak arrakastaz uxatuz.
Europarekiko itsas merkataritzaren hedapenak eragin nabarmena izan zuen Txinan eta Japonian aldi horretan, batez ere portugaldarren aldetik, [[Macao]]n eta [[Nagasaki]]n presentzia baitzuten. [[1571]]ean [[Miguel Lopez Legazpi]]k [[Manila]] sortu zuen, munduko ekonomiak batuko zituen hiria<ref name=":0" />. Txinak eta Japoniak politika isolazionistak aplikatu zituzten, atzerriko eraginak ezabatzeko, baina ez zuten guztiz lortu. Txinak, [[Espainia Berria|Espainia Berritik]] zetorren [[zilar]]raren eraginez, Macaotik sartzen zena batik-bat, inflazio garaia bizi zuen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Chapter 8 The New World|data=2019-04-13|url=https://web.archive.org/web/20190413015658/http://mygeologypage.ucdavis.edu/cowen/~gel115/115CH8.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2022-01-23}}</ref>. Gobernuan zegoen Ming dinastiak arazoak izan zituen monetaren sorreran, eta espainiar pesoen eskaria izugarri handitu zen, urre, portzelana eta zetarekin ordaintzen zena, Herbeheretar eta Espainiar merkatariak gehiago aberastuz<ref>{{Erreferentzia|izena=Jonathan D.|abizena=Spence|izenburua=The search for modern China|argitaletxea=W.W. Norton|data=1999|url=https://www.worldcat.org/oclc/39143093|edizioa=2nd ed|isbn=0-393-97351-4|pmc=39143093|sartze-data=2022-01-23}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Richard Von|abizena=Glahn|izenburua=Myth and Reality of China's Seventeenth-Century Monetary Crisis|orrialdeak=429–454|hizkuntza=en|data=1996-06|url=https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-economic-history/article/abs/myth-and-reality-of-chinas-seventeenthcentury-monetary-crisis/051515B7767AB41D91ED213342A6E348|aldizkaria=The Journal of Economic History|alea=2|zenbakia=56|issn=1471-6372|doi=10.1017/S0022050700016508|sartze-data=2022-01-23}}</ref>. Inflazio horrek, eta garai horretan sortutako gosetek [[Ming dinastia]] erortzen lagundu zuten<ref>{{Erreferentzia|izena=William S.|abizena=Atwell|izenburua=Another Look at Silver Imports into China, ca. 1635-1644|orrialdeak=467–489|data=2005|url=https://www.jstor.org/stable/20079347|aldizkaria=Journal of World History|alea=4|zenbakia=16|issn=1045-6007|sartze-data=2022-01-23}}</ref> eta 1644an [[Qing dinastia]] sortu zen, Txinako azken dinastia inperiala, 1912ra arte gobernatu zuena. Qing dinastia debekatu zuen espainiar zilarra, Espainiaren gainbeheran sakondu zuena<ref>{{Erreferentzia|izena=Richard von|abizena=Glahn|izenburua=THE CHANGING SIGNIFICANCE OF LATIN AMERICAN SILVER IN THE CHINESE ECONOMY, 16TH–19TH CENTURIES|orrialdeak=553–585|hizkuntza=en|data=2020-12|url=https://www.cambridge.org/core/journals/revista-de-historia-economica-journal-of-iberian-and-latin-american-economic-history/article/changing-significance-of-latin-american-silver-in-the-chinese-economy-16th19th-centuries/D3045EA55D654DCDCDCB3874E481A0B4|aldizkaria=Revista de Historia Economica - Journal of Iberian and Latin American Economic History|alea=3|zenbakia=38|issn=0212-6109|doi=10.1017/S0212610919000193|sartze-data=2022-01-23}}</ref>.
===== Hego-ekialdeko Asia =====
[[Fitxategi:A_Famosa_Fortress.JPG|thumb|Portugaldarren Malakako gotorlekutik geratzen den ate bakarra.]]
1511n portugaldarrek [[Malakako Sultanerria|Malakako Sultanerria]] eraitsi zuten gaur egungo [[Malaysia]] eta [[Indonesia]]ko [[Sumatra]] artean. Portugaldarrek merkataritza lurralde garrantzitsu hau (eta nabigazio estazio baliotsua) hartu zuten 1641ean holandarrek bota zuten arte. [[Johor Sultanerria]], Malaysiar Penintsularen hegoaldeko muturrean zegoena, eskualdeko merkataritza-botere nagusi bihurtu zen. Europearren kolonizazioa herbeheretarrekin batera zabaldu zen Indonesian, portugesekin [[Ekialdeko Timor]]ren, eta espainiarrekin [[Filipinak|Filipinetan]]. XIX. mendean, europar hedapenak Asia hego-ekialde osoan izango zuen eragina, britainiarrek Myanmar eta Malaysian, eta frantsesek [[Indotxina]]n. [[Thailandia]] izan zen kolonizatu gabeko herrialde bakarra.
===== Ozeania =====
[[Ozeano Bare]]ko uharteak ere ukituko zituen Europaren kontaktuak, 1521ean [[Marianak|Marianetan]] eta beste uharte batzuetan lehorreratu zen [[Fernando Magallaes]]en bidaiatik hasita. Era berean, aipagarriak izan ziren [[Abel Tasman]]en bidaiak (1642-44) egungo [[Australia]]ra, [[Zeelanda Berri]]ra eta inguruko uharteetara, eta [[James Cook]] kapitainaren bidaiak (1768-1779), [[Hawaii]]rekiko Europako lehen kontaktua ezarri zuena. Britainia Handiak 1788an sortu zuen bere lehen kolonia Australian, [[Hegoaldeko Gales Berriko Kolonia]].
===== Amerika =====
[[Fitxategi:Revolutionary_War_(collage).jpg|thumb|[[Ameriketako Estatu Batuetako independentzia gerra]]ren pasarte batzuk. Gerra hau [[Amerikaren deskolonizazioa]]ren aurrekaria izan zen, eta [[Frantziako Iraultza]]rekin batera, Aro Modernoaren amaiera markatzeko erabili izan da.]]
Ameriketan, [[Amerikaren kolonizazioa|mendebaldeko potentzia europarrek]] aurkitu berri ziren kontinenteak indarrez kolonizatu zituzten, neurri handi batean [[amerindiar|populazio indigenak]] mugituz eta azteken eta inken zibilizazio aurreratuak suntsituz. Espainiak, Portugalek, Britainia Handiak eta Frantziak lurralde zabalak eskatu zituzten eta eskala handiko kolonizazioari ekin zioten, [[Atlantikoko esklabo merkataritza|Afrikako esklabo kopuru handi baten inportazioa]] barne. Portugalek [[Brasil]] aldarrikatu zuen. Espainiak [[Hego Amerika]], [[Erdialdeko Amerika]] eta [[Ipar Amerika]]ko hegoaldea erreklamatu zituen, [[Tordesillasko Ituna]] betez. Britainia Handiak Ipar Amerikako ekialdeko kostaldea kolonizatu zuen, eta Frantziak Ipar Amerikako erdialdea. [[Errusia]]k Ipar Amerikako ipar-mendebaldeko kostaldean sartu-irtenak egin zituen, 1784an egungo [[Alaska]]n lehen kolonia batekin, eta [[Fort Ross]]en postu aurreratua egungo [[Kalifornia]]n 1812an. 1762an, [[Zazpi Urteko Gerra]]n, Frantziak ezkutuan utzi zizkion Espainiari Ipar Amerikan zituen aldarrikapen gehienak, [[Fontainebleauko Ituna (1762)|Fontainebleauko Itunean]]. [[Hamahiru Koloniak|Britainiar kolonietako hamahiruk]] 1776an [[Ameriketako Estatu Batuetako Independentzia Aldarrikapena|independentzia aldarrikatu zuten]], [[Amerikako Estatu Batuak]] sortuz, [[Parisko Ituna (1783)|Parisko Itunak]] 1783an berretsia, [[Amerikako Iraultza|Ameriketako Gerra Iraultzaileari]] amaiera emanez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=American Revolution {{!}} Causes, Battles, Aftermath, & Facts {{!}} Britannica|hizkuntza=en|url=https://www.britannica.com/event/American-Revolution|aldizkaria=www.britannica.com|sartze-data=2022-01-23}}</ref>. Napoleon Bonapartek 1800eko Napoleonen Gerretan Frantziak Espainiari egindako erreklamazioak berreskuratu zituen, baina 1803an Estatu Batuei saldu zizkien [[Louisianaren erosketa|Louisianaren Erosketa]] gisa<ref>{{Erreferentzia|izena=Robert|abizena=Lee|izenburua=Accounting for Conquest: The Price of the Louisiana Purchase of Indian Country|orrialdeak=921–942|data=2017-03-01|url=https://doi.org/10.1093/jahist/jaw504|aldizkaria=Journal of American History|alea=4|zenbakia=103|issn=0021-8723|doi=10.1093/jahist/jaw504|sartze-data=2022-01-23}}</ref>.
=== Modernitate berantiarra ===
{{sakontzeko|Aro Garaikidea}}
==== 1750-1848: Iraultzen Aroa ====
{{sakontzeko|Industria Iraultza|Frantziako Iraultza|Gerra Napoleondarrak|XVIII. mendea}}
1750tik aurrera hainbat iraultza eman ziren munduan, denbora-banaketa klasikoan [[Aro Garaikidea]]ren hasieratzat hartzen direnak.
[[Fitxategi:Steam_engine_in_action.gif|thumb|[[Lurrun-makina]]ren eskema.]]
[[Fitxategi:First_passenger_railway_1830.jpg|thumb|Lehen trenbidea [[1830]]ean ireki zen [[Manchester-Liverpool burdinbidea|Manchester eta Liverpool artean]].]]
[[Industria Iraultza]], XVIII. mendearen bukaeran Erresuma Batuan jaioa, egundoko aldaketa izan zen giza historian, eguneroko bizitzaren alderdi guztiak bestelakoak izanen baitziren harrez geroztik. Aldaketaren motorra [[ehungintza]], [[burdina]] ekoizteko tekniken garapena eta [[harrikatz|ikatzaren]] erabilera izan ziren. Ondoren, aldaketak beste eremu batzuetara hedatu ziren. [[Ubide]] nabigagarri andana egitean, [[errepide]]ak hobetzean eta (geroago) [[burdinbide]]ak paratzean, merkataritza suspertu zen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Leading issues in economic development|argitaletxea=Oxford University Press|data=2000|url=https://www.worldcat.org/oclc/42955164|edizioa=7th ed|isbn=0-19-511589-9|pmc=42955164|sartze-data=2022-01-24}}</ref>. [[Lurrun makina]]ren asmakuntzak industria eta merkataritza izugarri aldatu zituen, eta [[mekanizazio]]ak gero eta fabrika handiagoak sortu zituen. Aldaketa demografiko nabarmena ere izan zen, landa eremutik hirira. Ingalaterran, garai honetan nekazaritzaren sistema tradizional irekitik (''openfield'') nekazaritza itxi batera iragan zen lege ugariren bitartez (''enclosure acts''), [[itxitura]] deitzen den metodoarekin<ref>{{Erreferentzia|izena=Gonzalo|abizena=Pontón|izenburua=La lucha por la desigualdad : una historia del mundo occidental en el siglo XVIII|data=2016|url=https://www.worldcat.org/oclc/957730848|isbn=978-84-944950-4-5|pmc=957730848|sartze-data=2022-01-24}}</ref>. Industria Iraultza laster hedatu zen inguruko herrialdeetara, bereziki [[Rhin]] ibaiaren inguruetara. Mundu mailako komertzioa, lehengaien kudeaketa berritzailea eta itsas-nabigazioa nabarmen handitu ziren industria iraultzaren ondorioz.
[[Fitxategi:Eugène Delacroix - La liberté guidant le peuple.jpg|thumb|Askatasuna herriaren burua, Uztailaren iraultzaren oroigarria.]]
[[Fitxategi:Battle_for_Palm_Tree_Hill.jpg|thumb|[[Haitiko iraultza]], historiako lehen esklabo iraultza arrakastatsua.]]
[[Frantziako Iraultza]] [[Antzinako Erregimena]]ren amaiera ekarri zuen ekimen historikoa izan zen. Harrez geroztik gizartearen eta politikaren eredua oso bestelakoa izan zen, bertan mundu garaikidearen hiztegia, [[alderdi politiko]]en programak eta ideaik sortu baitziren<ref>{{Erreferentzia|izena=Antonio|abizena=Fernández|izenburua=Historia del mundo contemporáneo|argitaletxea=Editorial Vicens-Vives|data=1986|url=https://www.worldcat.org/oclc/26618518|edizioa=8. ed|isbn=84-316-1774-8|pmc=26618518|sartze-data=2022-01-24}}</ref>. Aldi berean, [[Amerikako Iraultza]] ere eman zen, atzerabiderik ez zuen prozesua. [[Demokrazia]]ren oinarriak ezarri ziren horietan, [[botereen banaketa]], nazioaren [[burujabetza]] eta [[boto zentsitario]]a ezarri zituzten. [[Giza eskubideak|Gizaki eta Herritarraren Eskubideen Aldarrikapena]] egin zuten. Eredu hori hedatu zen eta [[Haitiko Iraultza]] gertatu zen handik gutxira, [[esklabo]]en lehenengo iraultza arrakastatsua, eta Amerikako kolonien artean independentismoa sortu zuena. Laster etorriko ziren [[Amerikaren deskolonizazioa]] beste hainbat herritan, bereziki [[Espainiar Inperioa]]ren kalterako.
Frantziako Iraultzaren ondotik politikan gorabehera ugari izan ziren Frantzian. [[Napoleon Bonaparte]] militarra nabarmendu zen borroketan, zeinek [[1799]]an [[Brumaireko estatu-kolpea|estatu kolpe bat eman baitzuen]] boterea lortzeko. [[Frantziako Iraultzako Gerrak|Frantzia eta Europako gainerako herrialdeen arteko gerra]] Iraultza garaian hasi bazen ere, Napoleon Bonaparteren agintaldian erpinera iritsi zen. Gerra hauek Europako armadak zeharo itxuraldatu zituzten, antolatzeko eta jokatzeko eredu berriak erabili baitziren. Izan ere, derrigorrezko [[errekrutatze]]ak hasi zirenez, gerrak maila ezezagunetan borrokatu ziren. [[Napoleondar Gerrak]] izenarekin ezagutzen diren gatazkak lehen mundu gerratzat har daitezke, hainbat koaliziok osatuta Europa osoa zein bere koloniak gerran izan baitziren etengabe. [[Errusiako frantziar inbasioa]]ren ostean gauzak aldatzen ari ziren, eta beste hainbat porroten ostean, [[Waterlooko gudua]]k markatu zuen erabateko azken porrota frantziarrentzat.
Horrenbeste urtetan borroka latzetan egon ostean, ondorioak ez ziren nolanahikoak izan. [[Germaniako Erromatar Inperio Santua]] desegin zen eta [[Espainia]] okupatuta zegoela [[Amerika]]ko koloniak independentzia aldarrikatzen hasi ziren. Horrenbestez, [[Britainiar Inperioa]] munduko indarrik handiena izatekoa zen hurrengo mendean. Baina politika arloan ere nabaritu ziren gerren ondorioak. Okupatutako lurraldeetan [[Frantziako Iraultza]]ko ideiak sartu ziren ([[demokrazia]], [[botereen banaketa]], pribilejioen akabera, etab.) eta [[Napoleondar Kodea]] oinarri zuten [[kode zibil]]ak idatzi ziren. Erregeek nekez ezarri ahalko zuten lehengo sistema [[monarkia absolutu|absolutista]] berriro abian. [[Vienako Batzarra]]rekin kontinente osoko ordezkariak toki berean bildu ziren lehen aldiz, eta bake terminoak hitzartu zituzten. Vienako Batzarrean Europako nazioarteko aferetako oinarriak finkatu ziren, aldaketak aldaketa, [[Lehen Mundu Gerra]]raino ([[1914]]) iraun zutenak.
Frantzian [[Borboien berrezarkuntza (Frantzia)|Borboien berrezrakuntzak]] beste iraultza bat eragin zuen 1830ean, [[Uztaileko Iraultza]] izenarekin ezaguna. Honek ziklo iraultzaile bat hauspotu zuen Europa osoan zehar: [[Grezia]]k eta [[Belgika]]k independentzia eskuratu zuten urte horretan, baina [[Polonia]]k, [[Errusiar Inperioa]]ren kontra matxinatuta ere, ez zuen halakorik lortu. Frantzian, edonola ere, Lois Philipperen erregealdia barrikadek ere amaiarazi zuten 1848ko otsailean, [[Frantziako Bigarren Errepublika|Bigarren Errepublika]] ezartzeko. [[Sufragio unibertsal|Bozka unibertsala]] ezarrita, [[abenduaren 2]]an [[Napoleon III.a|Louis Napoleon]] hautatu zuten presidente, batik bat landa lurraldeetako babesari esker. Parisko istilu horiek eraginda, iraultza [[Europa]]ko beste tokietara hedatu zen, [[1848ko iraultzak]] ezagutzen den olatuan. Iraultza horietan ideia berriak ere agertu ziren, [[sozialismo]]a eta [[nazionalismo]]a kasu, tokian toki indar aldakorrekin.
==== Langile klasearen sorrera ====
{{sakontzeko|XIX. mendea|Kapitalismo|Sozialismo}}
[[Fitxategi:Ikusgela_-_Karl_Marx.webm|start=0|thumbtime=16|thumb|{{ikusgela}}[[Karl Marx]] ulertzeko gakoak.]]
Industria Iraultzaren garapenak [[burgesia]] indartu eta [[kapitalismo]]a gailendu zuen gero eta herrialde gehiagotan. Ingalaterra ''[[laissez faire]]'' izeneko kapitalismoaren tontorrera iritsi zen, merkantilismoaren kalterako. [[Adam Smith]] eta [[David Ricardo]] buru ziren ekonomista klasikoen irakaspenekin bat, Ingalaterrak [[merkatu-ekonomia|merkatu ekonomiaren]] lehia eta garapena bultzatu zuen. Finantza eta kreditu sistemek, [[burtsa]]k eta nazioarteko merkataritzak ekonomia berri bat sortu zuen. Mende amaieran industriak [[trust]] eta [[holding]]ak bezalako egiturak sortu zituen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=ECONOMY PROFESSOR {{!}} Monopoly Capitalism|data=2009-09-22|url=https://web.archive.org/web/20090922230348/http://www.economyprofessor.com/economictheories/monopoly-capitalism.php|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2022-01-24}}</ref>. [[1870eko hamarkada|1870eko]] eta [[1880ko hamarkada|1880ko hamarkadetan]] [[Depresio Handia (1873-1896)|Depresio Luzea]] gertatu zen. Ondorioz ekonomiaren goraldiak eta beheraldiak kapitalismoaren arazo ohikoa bilakatu zen, epe luzerako eramangarria zen ala ez ezartzeko eztabaidak sortuz.<ref name="Glasner2">{{erreferentzia | izenburua = Business cycles and depressions: an encyclopedia | izena-editore1= David |abizena-editore1= Glasner | izena-editore2= Thomas F. |abizena-editore2= Cooley | urtea = 1997 | lekua = New York | argitaletxea = Garland Publishing | isbn = 0824009444 | orrialdea = 148–49 | abizena1= Capie | izena1= Forrest | abizena2= Wood | izena2= Geoffrey | hizkuntza = en}}</ref><ref>{{erreferentzia | izenburua = Political and Social Consequences of the Great Depression of 1873-1896 in Central Europe | abizena = Rosenberg | izena = Hans | aldizkaria = The Economic History Review | liburukia = 13 | urtea = 1943 | orrialdea = 58–73 | url = http://www.jstor.org/stable/2590515 | alea = 1/2 | argitaletxea = Blackwell Publishing |hizkuntza=en}}</ref>. Testuinguru horretan ere sortu zen [[langile mugimendu]]a.
Langileen aldeko estreinako mugimenduak [[Ingalaterra]]ko [[luddismo]]arekin etorri ziren, [[Ned Ludd]] langilearengatik. Hauek makinei egozten zieten artisau txikien erosteko ahalmenaren galera, eta suntsitzeei ekin zieten. Baina laster osatu ziren beste mugimendu batzuk, [[kartismo]]a kasu, eta [[sufragio unibertsal]]aren aldeko mugimenduak piztu zituzten langileek, nahiz eta garai horretan unibertsal hori gizonezkoak baino ez ziren. [[1848]]an [[Karl Marx]]ek eta [[Friedrich Engels]]ek ''[[Alderdi Komunistaren Manifestua]]'' plazaratu zuten. Handik hogei urtera osatu zuten [[Lehen Internazionala]]. [[1871]]n [[Parisko Komuna]]ren alde egin zuten. Izan ere, langileriak boterea eskuratu zuen lehen aldia izan zen. Garai horretan ere sendotu ziren langileen artean [[sozialismo]]a, [[komunismo]]a eta [[anarkismo]]a. [[1890ko hamarkada]]n [[Zortzi orduko lanaldi|zortzi orduz lan egiteko]] kanpainari ekin zioten<ref>{{erreferentzia|abizena= Rubio |izena= José Luis|izenburua= Las internacionales obreras en América|lekua= Madril |urtea= 1971 |orrialdea= 43|hizkuntza=es}}</ref> eta [[maiatzaren 1]]a nazioarteko langileen eguna deklaratzea lortu zuten [[1910]]ean.
<gallery mode="packed">
Vicente_Cutanda_-_Una_huelga_de_obreros_en_Vizcaya_(1892).jpg|[[Vicente Cutanda]]ren ''Langile greba bat Bizkaian'', 1892
Barricade_Voltaire_Lenoir_Commune_Paris_1871.jpg|[[Barrikada]] bat [[Parisko Komuna]]n.
8hoursday banner 1856.jpg|[[Zortzi orduko lanaldi]]aren aldeko pankarta, [[1856]]
Wyalong eight hour day.jpg|Langile mobilizazio bat 1890ko hamarkadan.
</gallery>
==== 1848-1914: Inperioen Aroa ====
[[Fitxategi:Colonial_Africa_1913_map.svg|thumb|[[Afrikaren banaketa]], 1913an.]]
Industrializazioak behar berriak sortu zituen, eta [[inperialismo]]a indartu zen. Tendentzia honek bere une gorena izan zuen [[Lehen Mundu Gerra]]rekin, inperioen arteko lehiaren ondorio zuzena. Europako potentziek [[Afrikaren banaketa]] egin zuten urte horietan, kontinentea kontrolpean utziz. Inperialismoaren bigarren olatu honetan Erresuma Batuak lurralde berriak kontrolatu zituen, tartean [[India]], eta munduko inperiorik handienean bilakatu zen. [[Errusiako Inperioa]] Eurasia osoan zehar zabaldu zen, eta [[Joko Handia]] deitzen den lehia geopolitikoa hasi zuen [[Britainiar Inperioa]]rekin lehian, Asiako erdialdea eta hegoaldea kontrolatzeko. Frantziak bereziki Afrikan hedatu zituen bere posizioak. [[Belgikar Inperio Koloniala]]k [[Kongoko Estatu Burujabea]] zuen bere eskuetan, erregearen esparru pribatu gisa<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Inperialismoa - hiru|url=https://www.hiru.eus/eu/historia/el-imperialismo|aldizkaria=www.hiru.eus|sartze-data=2022-01-24}}</ref>. [[Italiaren bateratzea]]k eta [[1871ko Alemaniaren bateratzea]]k Europa erdialdeko paisaia aldatu zuten, [[Austria-Hungariako Inperioa]]rekin eta [[Otomandar Inperioa]]rekin lehian. [[Txina]]k mendebaldearen kontrola zuen, Erresuma Batuak bertan sartutako [[opio]]aren bidez. [[Opioaren Gerrak]] kolonialismo honen gorenean eman ziren. Frantziak [[Indotxina]] konkistatu zuen, eta Indonesian Herbehereek kontrol gogorra ezarri zuten. Herbehereek [[Boer errepublikak]] ezarri zituzten [[Hego Afrika]]n. [[Japonia]]k bere burua Mendebaldeari ireki zion [[Meiji Aroa]]n ([[1868]]-[[1912]]).
Inperialismo horrek arazo berriak sortu zituen, baita gizateriaren aurkako krimenak ere. [[Leopoldo II.a Belgikakoa]]k sarraskia eragin zuen Kongon, [[kautxu]] biltzaileen artean terrorea sortuz. [[1876-1878ko Indiako gosete handia]]k 8,2 milioi hildako inguru eragin zituen<ref>{{Erreferentzia|izena=Tim, M. SC|abizena=Dyson|izenburua=A population history of India : from the first modern people to the present day|data=2018|url=https://www.worldcat.org/oclc/1053888109|edizioa=First edition|isbn=978-0-19-256429-0|pmc=1053888109|sartze-data=2022-01-25}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Cambridge illustrated history of the British Empire|argitaletxea=Cambridge University Press|data=1996|url=https://www.worldcat.org/oclc/32388316|isbn=0-521-43211-1|pmc=32388316|sartze-data=2022-01-25}}</ref>. Tentsio inperialistak hainbat gerra eragin zituzten: [[1898]]ko [[Espainia-Estatu Batuak Gerra]] eta [[1904]]-[[1905]]eko [[Errusia-Japonia Gerra]] edo [[Boerren Gerrak]] [[Hegoafrika]]ko zurien artean. [[1898]]ko [[Fashodako gertaera]]n, esaterako, Erresuma Batua eta Frantziaren arteko borroka apenas saihesterik zegoen. [[1904]]an, ordea, bi herrialdeek [[Entente Cordiale]] izeneko ituna sinatu zuten. Alemaniarrak itun hori apurtzen saiatu ziren [[Maroko]]n, baina Alemaniaren beraren kontrako erresumina areagotzea lortu zuen. Inperialismo honek mugimendu abertzaleak ere hauspotu zituen euren barruan, horren adibide mende amaieran sortutako [[euskal abertzaletasun]]a.
==== 1914-1945: Bi Mundu Gerra eta Iraultza bat ====
{{sakontzeko|Lehen Mundu Gerra|Errusiako Iraultza|1929ko kraxa|Bigarren Mundu Gerra}}
[[Vienako Batzarra]]ren ostean, Europako herrialde nagusiek botereen oreka bilatu zuten, inoren nagusitasuna suerta ez zedin. 1882an [[Aliantza Hirukoitza (1882)|Aliantza Hirukoitza]] sinatu zuten sortu berria ziren Alemania, Italia eta [[Austria-Hungariako Inperioa]]k. 1892an [[Frantzia-Errusia alianza|Frantziak eta Errusiak aliantza bat]] sinatu zuten, Europako erdialdeko botere horri aurre egiteko. [[1904]]an Frantziak eta Erresuma Batuak [[Entente Cordiale]] sinatu zuten, elkar babeserako<ref>{{Erreferentzia|izena=Kaya|abizena=Oakes|izenburua=Slanted and enchanted : the evolution of Indie culture|argitaletxea=Henry Holt and Co|data=2009|url=https://www.worldcat.org/oclc/263065423|edizioa=1st Holt paperbacks ed|isbn=978-0-8050-8852-6|pmc=263065423|sartze-data=2022-01-25}}</ref>. Bitartean, [[Balkanak|Balkanetako]] egonkortasuna pitzatzen zen, Austria-Hungariak [[Bosnia-Herzegovina probintzia inperiala|Bosnia-Herzegovina konkistatu]] zuen, Errusia haserraraiz. [[Bosniako Krisia]]k [[Bulgariaren Independentzia Aldarrikapena]]rekin bat egin zuen, [[Otomandar Inperioa]] ere krisian sartuz. [[1912]]an [[Italo-Turkiar Gerra]] eta [[Balkanetako Gerra]] piztuta zeuden. 1914an [[Franz Ferdinand Austriakoa]] erail zuten [[Sarajevoko atentatua]]n, [[Lehen Mundu Gerra]] definitiboki piztuz<ref>{{Erreferentzia|izena=Robin S.|abizena=Doak|izenburua=Assassination at Sarajevo: The Spark That Started World War I|argitaletxea=Capstone|hizkuntza=en|data=2009|url=https://books.google.es/books/about/Assassination_at_Sarajevo.html?id=TXpegHWR3nkC&redir_esc=y&hl=es|isbn=978-0-7565-3857-6|sartze-data=2022-01-25}}</ref>.
Alemaniaren asmoa [[Belgika]] neutrala zeharkatuz Frantzia azkar konkistatzea zen, baina Frantzia erasotzean Errusiak eta Erresuma Batuak erantzun zuten, eta [[Marneko lehen guda]]k aurrerapen guztiak geldiarazi zituen. [[Lubaki]]etako gerra luze bat hasi zen, Europako potentzia guztiak mobilizatu zituena. Ia 74 milioi pertsonek hartu zuten parte gerran eta 9.400.000 militar eta 7.000.000 zibil baino gehiago hil ziren. [[Sommeko gudua|Sommeko erasoan]] bakarrik britainiarrek milioi erdia lagun galdu zituzten. 1917an [[Ameriketako Estatu Batu]]ak ere gerran sartu ziren, aliatuen alde. Urte horretan bertan [[Otsaileko Iraultza]] gertatu zen Errusian, gerraren aurkako jarrerak hauspotua. [[Boltxebike]]ek boterea eskuratu zuten [[azaroko iraultza]]rekin eta [[Brest-Litovsk ituna]] sinatu zuten, gatazka utziz. Baina boltxebikeen gobernu berriaren aurka ere piztu zen gerra, [[Errusiako Gerra Zibila]]k beste hiru milioi hildako eragin zituen.
1918ko irailean [[Hindenburg Marra]] gainditu zuten aliatuak. Bakea adosteko negozazioak [[Versaillesko Ituna|Versaillesko Itunean]] idatzi ziren. Gerraren erantzukizuna Alemaniari egotzi zitzaion, eta egundoko gerra-ordainak pagatu behar izan zituen. Orobat, koloniak galdu zituen. Austria-Hungaria eta [[Otomandar Inperioa]]k desegin ziren, eta [[Austria]], [[Hungaria]], [[Txekoslovakia]] eta [[Jugoslavia]] sortu ziren (Brest-Litovsken itunari esker [[Estonia]], [[Letonia]], [[Lituania]], [[Finlandia]] eta [[Polonia]] sortu ziren). Munduak oraindik beste arazo bati aurre egin behar izan zion: [[1918ko gripe pandemia]]k 50 milioi pertsona inguru hil zituen, frontean ziren militar asko euren etxeetara bueltatu ostean hedatzen lagundu zuten pandemia<ref>{{Erreferentzia|abizena=Institute of Medicine (US) Forum on Microbial Threats|izenburua=The Threat of Pandemic Influenza: Are We Ready? Workshop Summary|argitaletxea=National Academies Press (US)|data=2005|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK22156/|editore-abizena=Knobler|editore-izena=Stacey L.|isbn=978-0-309-09504-4|pmid=20669448|sartze-data=2022-01-25|serie=The National Academies Collection: Reports funded by National Institutes of Health}}</ref>.
[[Errusiako Iraultza]]ri jarraituz, mugimendu sozialista ugarik matxinada eta iraultza saiakerak egin zituzten. Alemaniako [[Weimarko Errepublika]]n [[Matxinada Espartakista]] piztu zen, [[Azaroko Iraultza]]ren testuinguruan. [[1917-1923ko iraultzak|1917-1923ko iraultzetan]] [[Txinako Alderdi Komunista]] sortu zen 1921ean, eta [[Mongoliako Iraultza]] urte berean eman zen. Formalki Lehen Mundu Gerraren barruan [[Finlandiako Gerra Zibila]] ere zurien eta gorrien artekoa izan zen. Ameriketako Estatu Batuetan ere iraultza sozialista emango zenaren beldur, [[Beldur Gorria]] abiarazi zuten<ref>{{Erreferentzia|izena=Murray Burton|abizena=Levin|izenburua=Political Hysteria America|argitaletxea=Basic Books|hizkuntza=en|abizena2=Levin|izena2=Susan K.|data=1971|url=https://books.google.com/books?id=cnKFAAAAMAAJ|isbn=978-0-465-05898-3|sartze-data=2022-01-25}}</ref>. Garapen ekonomiko handia izan zuen [[1920ko Hamarkada Zoriontsua]] amaitu zen [[1929ko kraxa]]rekin, [[Depresio Handia]] eragin zuena<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Great Depression {{!}} Definition, History, Dates, Causes, Effects, & Facts {{!}} Britannica|hizkuntza=en|url=https://www.britannica.com/event/Great-Depression|aldizkaria=www.britannica.com|sartze-data=2022-01-25}}</ref>. Gosea munduko beste hainbat lekutan hedatu zen: [[1931-1933ko sobietar goseteak]] milioika pertsona hil zituen, [[Ukraina]]k ''[[Holodomor]]'' deitzen duen genozidioaren parte. Urte batzuk lehenago, jaio berria zen [[Turkia]]k [[Armeniar genozidioa]] egin zuen, gutxienez 1.200.000 pertsona hil zituena. Eta testuinguru horretan, [[Erromarako Martxa]]ren ostean sortu zen [[Italiar faxismo]]a, laster etorriko ziren beste talde faxista batzuen aitzindaria. Bitartean, [[Espainiako Bigarren Errepublika|Espainiako Bigarren Errepublikak]] aukera izan zuen politika sozialistak aurrera eramateko, baina [[Francisco Franco|Francisco Francok]] gidatutako estatu-kolpearen ondorioz [[Espainiako Gerra Zibila]] piztu zen, ondoren etorriko ziren beste indar faxista batzuen aitzindaria.
Alemaniak gerra-ordainak oraindik zorretan, krisi ekonomiko izugarriak bultzatuta, [[Adolf Hitler]]rek bultzatutako [[nazionalsozialismo]]ak indarra hartu zuen. [[1933]]an [[nazismoaren gailentzea]] gertatu zen, [[Hirugarren Reich]]a aldarrikatuz. Alemaniak ''[[Lebensraum]]'' edo "bizitzeko tokia" aldarrikatu zuen, eta hainbat eskualde inbaditu zituen, tartean [[Sarre]], [[Austria]] (''[[Anschluss]]''a) eta [[Sudeteak]]. 1939ko irailaren 1ean [[Poloniaren inbasioa]]rekin Erresuma Batua eta Frantziak gerra deklaratu zioten Alemaniari, [[Bigarren Mundu Gerra]] piztuz. SESBek [[Molotov-Ribbentrop ituna|Molotov-Ribbentrop Itunaren]] ondorioz ez zuen Alemaniaren aurka egin, baina [[Bizargorri Operazioa]]n Errusia inbaditu zutenean, SESB ere gerran sartu zen. Urte horretako [[abenduaren 7]]an Japoniak [[Pearl Harbor]] estatubatuarra eraso zuen eta [[Franklin Delano Roosevelt|F. D. Roosvelten]] agindupean AEB ere gerran sartu zen.
[[Ekialdeko Frontea Bigarren Mundu Gerran|Ekialdeko frontean]] borroka latzen artean, gudu erabakiora [[Stalingradeko gudua|Stalingradokoa]] izan zen ([[1942]]ko [[abuztuaren 21]]etik [[1943]]ko [[otsailaren 2]]ra). [[Ekialdeko Europa]] bereganatuta, sobietarrek [[Berlin]] [[1945]]eko [[maiatzaren 2]]an konkistatu zuten. AEBek eta Ingalaterrak, halaber, [[1944]]ko [[ekainaren 6]]an beste [[Mendebaldeko Frontea Bigarren Mundu Gerran|fronte]] bat ireki zuten Frantzian, [[Normandiako Lehorreratzea|Normandian lehorreratuta]]. Alemaniak amore emanda, herrialdea lau irabazleen artean (AEBak, SESB, Erresuma Batua eta Frantzia) banandu zen, lau okupazio eremutan. [[Pazifikoko Gerra|Ozeano Bareko gerrari]] dagokionez, [[1942]]ko udan geldiarazi zuten estatubatuarrek Japoniaren hedapena, [[Midwayko gudua]]n. Harrez geroztik, uhartez uharte japoniarrek atzera egin behar izan zuten. Txinan ere, 1929tik abian zegoen [[Txinako Gerra Zibila|gerra zibileko]] nazionalistek eta komunistek bat egin ondoren, gero eta lurralde gehiago galdu zuen Japoniak. Azkenean, Europan gerra amaituta, [[Harry S. Truman]] AEBetako presidente berriak [[bonba nuklear|arma nuklearrak]] erabiltzeko deliberoa hartu zuen, Japoniak lehenbailehen amore ematera behartzeko. [[Abuztuaren 6]]an [[Hiroshima]]n eta [[abuztuaren 9|9an]] [[Nagasaki]]n lehertu ziren asmo belikoak zituzten lehen bonba atomikoak. [[Irailaren 2]]an errendizio ofiziala sinatutakoan amaitu zen Bigarren Mundu Gerra, 60 milioi hildako eraginez. Alemaniak [[kontzentrazio-esparru nazi]]en bidez milioika zibil erail zituen, tartean 12 milioi hildako [[Holokausto]]an, bereziki [[judu]]en aurkako genozidioa. [[Nurenbergeko epaiketak|Nurenbergeko epaiketekin]], [[Nazio Batuen Erakundea]]ren sorrerarekin eta AEBren botere ekonomikoa finkatuko zuen [[Marshall Plana]]rekin hasi zen Historia Garaikidearen hurrengo fasea.
=== Mundu garaikidea ===
==== 1945-2000 ====
Bigarren Mundu Gerran Ardatzeko potentzien porrotak, potentzia aliatuen esku, hainbat ondorio izan zituen nazioarteko politikan. Alde batetik, [[Nazio Batuen Erakundea]] sortu zen, etorkizuneko gerrak saihesteko itxaropenarekin, Lehen Mundu Gerraren ondoren [[Nazioen Elkartea]] eratu zen bezala. Gerrak bi herrialde utzi zituen, Estatu Batuak eta Sobietar Batasuna, nazioarteko arazoetan eragiteko botere nagusiarekin. Haietako bakoitza ez zen besteaz fidatzen, eta bestearen eredu politiko-ekonomikoa mundu osoan hedatzearen beldur zen, kapitalista eta komunista, hurrenez hurren. Honek [[Gerra Hotza|Gerra Hotzera]] eraman zuen, Estatu Batuen eta bere aliatuen eta Sobietar Batasunaren eta bere aliatuen arteko berrogeita bost urteko borroka eta arma-lasterketa. Komunismoak aurrera egiteko bidea ireki zuen [[Ekialdeko Alemania]]n, [[Poloniako Herri Errepublika|Polonian]], [[Txekoslovakia]]n, [[Hungariako Herri Errepublika|Hungarian]], [[Jugoslavia]]n, [[Albaniako Herri Errepublika Sozialista|Albanian]], [[Bulgaria]]n, [[Errumania]]n, [[Txinako Herri Errepublika]]n, [[Ipar Korea]]n eta [[Ipar Vietnam]]en. Beranduago, hainbat iraultza izan ziren munduan zehar, batez ere [[Hirugarren Mundua]] deitu zen herrialde independizatu berrien artean. [[Angolako Gerra Zibila]], [[Kubako Iraultza]] edo [[Hego Yemen]] testuinguru honetan kokatzen dira.
Bigarren Mundu Gerran [[arma nuklear]]rak garatu zirenean, eta ondoren ugaldu zirenean, bi superpotentzien arteko [[gerra nuklear]]raren arriskupean egon zen gizadi osoa, gertakari askok erakutsi zuten bezala, horien artean [[Kubako Krisialdia|Kubako misilen krisia]] 1962ko urrian. Gerra hau ez zen oso praktikoa, eta superpotentziek [[zeharkako gerra]]k hasi zituzten arma nuklearrik gabeko Hirugarren Munduko herrialdeetan, [[Koreako Gerra]] eta [[Vietnamgo Gerra]] izan ziren bezala. Txinan, [[Mao Zedong]]ek industrializazio eta kolektibizazio erreformak aplikatu zituen [[Aurrerako Jauzi Handia|Adelante salto handiaren]] zati gisa (1958-1962), eta horrek hamarnaka milioi pertsona [[Txinako Gosete Handia|gosez hiltzea eragin zuen]] (1959-1961). [[Gosete]]ak, hala ere, ohikoak izan ziren Hirugarren Munduan, [[1983-1985eko Etiopiako gosetea]] edo [[Nigeriako Gerra Zibila]]ren baitan [[Biafra]]n gertatutakoak kasu.
1960 eta 1970ko hamarkadetan bitartean, Gerra Hotzeko [[Espazioko lasterketa|Espazio Lasterketaren]] barruan, [[satelite artifizial]]en eta zunden jaurtiketak izan ziren. ''[[Sputnik]]'' satelitea aireratu zuen SESBek, eta AEBk hamabi astronauta [[Ilargia]]n lurreratu eta onik itzuli ziren Lurrera, [[Apollo programa]]ren baitan. Lehen zundak iritsi ziren [[Marte]] eta [[Artizar]]rera, eta [[Voyager programa]]ren bidez [[Eguzki-sistema]]tik kanpora bidali ziren lehen objektuak jaurti ziren. Gerra Hotzaren prestaketek, hirugarren mundu-gerra bat eragozteko edo borrokatzeko, teknologietan egindako aurrerapenak bizkortu zituzten, Bigarren Mundu Gerra baino lehen kontzeptualizatu baziren ere, gerra horren eskakizunetarako ezarri baitziren, hala nola [[erreakzio-hegazkin]]etarako, [[kohete]]etarako eta [[ordenagailu]]etarako. Bigarren Mundu Gerraren ondorengo hamarkadetan, aurrerapen horien ondorioz, [[hegazkin]]etako bidaiak ugaritu ziren, aplikazio kontaezineko satelite artifizialak erabili zituzten, [[Posizionamendu Sistema Globala]] (GPS) eta [[Internet]] barne. Asmakizun hauek pertsonen, ideien eta informazioaren zirkulazioa irauli dute, [[Informazioaren Aroa]] deitzen den eremuan sartuz. Bestetik, [[Plastiko|plastikoan]] eta [[Petrolio|petrolioan]] oinarritutako ekonomia garatu zen, kotxeen erabilera orokortu zen, eta horrek arazo ugari ekarri zituen baliabideen aldetik. [[1973ko petrolioaren krisia]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Milestones: 1969–1976 - Office of the Historian|url=https://history.state.gov/milestones/1969-1976/oil-embargo|aldizkaria=history.state.gov|sartze-data=2022-01-26}}</ref>, edo [[Golkoko Gerra|Golkoko gerra]] baliabide eskas horren inguruan garatutako gertakariak dira.
Gerra Hotza modu baketsuan amaitu zen 1991n, [[Picnic Paneuroparra]]ren ondoren, [[Altzairuzko Teloia]]ren eta [[Berlingo Harresia]]ren erorketaren ondoren, eta [[Ekialdeko Blokea]]ren eta [[Varsoviako Ituna]]ren kolapsoaren ondoren. [[Sobietar Batasunaren desegitea|Sobietar Batasuna desegin]] zen, neurri batean Estatu Batuekin eta [[Mendebaldeko Europa]]rekin ekonomikoki lehiatzeko gai ez zelako. Hala ere, Estatu Batuak ere eragin geopolitikoaren galeraren zantzuak erakusten hasi ziren, nahiz eta [[sektore pribatu]]ak, [[sektore publiko]]aren aldarrikapenek orain gutxiago inhibituak, onura pribatua gero eta gehiago bilatzen zuen, ondasun publikoaren kaltetan.
Gerraosteko lehen hamarkadetan, Belgikako, Britainia Handiko, Herbehereetako, Frantziako eta mendebaldeko Europako beste herrialde batzuetako inperioen [[Asiaren deskolonizazioa|Asiako]] eta [[Afrikako deskolonizazioa|Afrikako koloniek independentzia]] formala lortu zuten. Hala ere, independizatu berri ziren herrialde horiek sarritan aurre egin behar izan zieten [[neokolonialismo]], desordena soziopolitiko, [[pobrezia]], [[analfabetismo]] eta [[gaixotasun tropikal]] endemiko gisako erronkei. Independizatutako herrialde horiek indar handia lortu zuten XX. mendearen amaieran, [[India]] edo [[Hego Afrika]] kasu. Herrialde sortu berri horien arteko gatazka-armatuak ohikoak izan ziren, hala ere. Mendebaldeko blokeko hainbat herrialdek [[NATO]] defentsa-talde bateratua bideratu zuten, [[Jugoslaviako Gerrak|Jugoslaviako Gerretan]] ere parte hartu zutenak. [[Ruandako Gerra Zibila]] eta [[Ruandako genozidioa]], edo [[Kongoko Lehen Gerra]] bereziki Afrika kolpatu duten bi adibide dira. Gatazka hauek guztiek inoizko desplazatu eta errefuxiatu kopururik handiena sortu zuten.
Mendebaldeko eta Erdialdeko Europako herrialde gehienek pixkanaka komunitate politiko eta ekonomiko bat osatu zuten, [[Europar Batasuna]], ekialderantz hedatu zena antzinako estatu satelite sobietarrak sartzeko. Europar Batasunaren eraginkortasunari kalte egin zion bere erakunde ekonomiko eta politiko komunen heldutasun ezak. Asiako, [[Afrikako Batasuna|Afrikako]] eta Hego Amerikako herrialdeek haren ereduari jarraitu zioten, eta beren kontinente-elkarteak eratzeko saiakerak egiten hasi ziren. Beste eragile transnazional batzuk ere sortu ziren, [[G7]], [[G8]], [[G20]], [[Ameriketarako Bolibartar Aliantza|ALBA]] edo [[BRICS]] gisakoak.
XX. mendeak [[iraultza zientifikoa]] ekarri zuen, eta ez soilik aurrerapen militarraren ondorioz. Eremu guztietan izan ziren inoiz egon gabeko aldaketak, eta zientzia esparru guztiz berriak ere sortu ziren, [[fisika kuantiko]]a edo [[genetika]] gisa. Aurrerapen aitzindariak ere egin ziren, hala nola [[DNA]]ren egitura eta [[DNAren sekuentziazio]]a aurkitzea, [[giza genoma]]ren sekuentziazioa ([[Giza Genoma Proiektua]]), [[baztanga]] mundu osoan desagerraraztea, [[txerto]]etan aurrerapen handiak, [[antibiotiko]]en garapena ([[penizilina]] 1928an aurkitu zen) [[zelula ama]]k aurkitzea, [[telefono mugikor]] eramangarria asmatzeea, [[plaken tektonika]] aurkitzea, espazioko eta Lurraren zatietako tripulaziorik gabeko esplorazio tripulatua, eta ordura arte ezezagunak ziren fenomeno fisiko bai oso txikiak ([[fisika nuklear]]ra) zein oso handiak ([[kosmologia]]) garatu ziren. [[Konputazioa]]k eta goi-hezkuntzaren demokratizazioak inoizko ezagutza handiena biltzea ahalbidetu zuen.
==== Generoa, sexua eta arraza, eskubideen bila ====
[[Giza eskubide]]en aldeko borrokek mendeak dituzten arren, [[XX. mende]]tik aurrera ebidenteago bilakatu ziren mugimendu horietako batzuk. [[Emakume]]en eskubideen aldeko mugimendua, [[feminismo]] deitua, [[supremazismo zuri]]aren eta [[arrazismo]]aren aurkakoa eta, bereziki XX. mendearen amaieran [[LGBT]]en eskubideen aldeko mugimenduek indar handia izan zuten.
[[Fitxategi:Annie_Kenney_and_Christabel_Pankhurst_(cropped).jpg|thumb|[[Annie Kenney]] eta [[Christabel Pankhurst]], [[sufragio unibertsala]]ren aldeko pankarta batekin. Sufragio unibertsala pixkanaka iritsi zen munduko herrialde askotan XX. mendean.]]
[[Feminismoaren lehen olatua]]k XIX. mendean du jatorria. Batez ere legearen aurreko berdintasunean eta [[sufragismo]]an izan zuen indargunea. [[Feminismo liberal]] hau goi klaseen artean hedatu zen gehien bat, baina eremu sozialistan ere izan zuen erakusleihoa, Errusiako [[Otsaileko Iraultza]]n, [[martxoaren 8]] batean emakumezkoek izandako papera dela eta, [[Emakume Langilearen Nazioarteko Eguna]] aldarrikatzera eraman zuena. [[1970eko hamarkadako mugimendu feminista|Bigarren olatuko feminismoa]] 1960-1980 artean garatu zen Mendebaldean. Desoreka kulturalak, [[genero]] arauak eta emakumeek gizartean izan beharreko paperari buruz hitz egin zen, batez ere. [[Sexu iraultza]] eta [[hippie]] mugimenduarekin batera eman zen. [[Bortxaketa]] eta [[familia-indarkeria]]n jarri zuen arretan, emakumeentzako etxe seguruak sortu ziren eta [[dibortzio]]a bezalako eskubideen alde borrokatu zen. [[Feminismoaren hirugarren olatua]] 1990ko hamarkadaren amaieratik aurrera eman zen, eta XXI. mendean sartu zen, indarrez. Bigarren olatuan itxi gabeko eztabaidak berrireki ziren, mundu mailako mugimendu gisa indartu zen, eta emakumeen presentzia esparru guztietan aldarrikatu zuen. Filosofiaren alorrean, [[intersekzionalitate]]a, [[sexu positibotasun]]a, [[ekofeminismo]]a, [[transfeminismo]]a eta [[feminismo postmoderno]]a olatu honekin garatu ziren<ref>{{Erreferentzia|izena=Elizabeth|abizena=Evans|izenburua=The politics of third wave feminisms : neoliberalism, intersectionality and the state in Britain and the US|data=2015|url=https://www.worldcat.org/oclc/894540428|isbn=978-1-137-29526-2|pmc=894540428|sartze-data=2022-01-31}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=feminism - The third wave of feminism {{!}} Britannica|hizkuntza=en|url=https://www.britannica.com/topic/feminism/The-third-wave-of-feminism|aldizkaria=www.britannica.com|sartze-data=2022-01-31}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Jennifer|abizena=Baumgardner|izenburua=Manifesta : young women, feminism, and the future|data=2000|url=https://www.worldcat.org/oclc/43607358|edizioa=First edition|isbn=0-374-52622-2|pmc=43607358|sartze-data=2022-01-31}}</ref>.
==== XXI. mendea ====
{{sakontzeko|XXI. mendea}}
XXI. mendearen ezaugarria da [[digitalizazioa]]ren aurrerapena eta hedapena eta informazioaren kontrola maila globalean. Garai horri [[informazioaren aroa]] ere esaten zaio (hura kontrolatzen duenak eta bertara sartzen denak izango ditu aukerarik onenak). [[Aro industriala]] eta [[aro espaziala]] oso aldakorrak ez diren eredu linealek ezaugarritzen dute. [[Sare sozial]]ak deiturikoek informazioaren mundu aldakorra islatzen dute, kostu baxuko konektibitatea. Aurrerapen hau XX. mendeko hirurogeita hamarreko hamarkadan hasita zegoen [[hirugarren iraultza industriala]]rekin. Hala ere, XXI. mendearen hasieran, digitalizazioak aldaketa handia izan zuen, eta, horren ondorioz, datuak biltegiratzeko gailu berriak sortu ziren ([[flash memoria]]k), baita [[telefonia mugikor]]raren hedapenean intentsitate handiagoa ere (XX. mendeko 1980ko hamarkadan hasi zen Europan eta Ameriketako Estatu Batuetan). Teknologiaren arloan, [[itzalaldi analogiko]]a ere nabarmendu zen, 2005ean [[lurreko telebista digitala]] agertu zelako, gailu mugikorrak masifikatu zirelako eta [[Internet]]era sartzeak kostu txikia zuelako; baita [[Giza Genoma Proiektua]] garapena ere.
Mende honen hasieran, [[klima-aldaketa]] izenez ezagutzen den fenomenoaren kontzientziari heldu zitzaion berriro ere, joan den mendeko 1970eko hamarkadan hasitako mugimendua, nazioarteko komunitatearen kezka handienetako bat bihurtu dena. Baina 2015ean hasi ziren alertak sendotzen, hiri handietan sortutako [[kutsadura]] handiagatik. Arazo horrek protesta-kanpaina ugari eragin ditu, eta estatuek, bestalde, konponbideak lortzeko neurriak proposatzen dituzte, hala nola XX. mendearen amaieran adostutako [[Kyotoko Protokolo]]a (1997ko abenduaren 11n hitzartu zen, eta 1998ko martxoaren 16an eta 1999ko martxoaren 15ean sinatu zen [[NBE]]ren egoitzan). Politika demografikoaren esparruan, [[globalizazio]]a, XX. mendeko azken hamarkadetan aipatu zena, nabarmen areagotu da; baita aktibisten eta mundu osoko [[Suminduen mugimendua|suminduen mugimenduak]] ere.
Nazioarteko testuinguru politiko eta ekonomikoan, XXI. mendea, hasi zenetik, 2001eko irailaren 11n [[2001eko irailaren 11ko atentatuak|Estatu Batuetan izandako eraso terroristek]] markatu zuten, Ameriketako Estatu Batuek hasitako «[[terrorismoaren aurkako gerra]]» delakoaren hasierarako punta-puntakoa izan baitzen. Kanpaina militar honek [[Afganistango gerra (2001-2021)|Afganistango gerra]] hasi zuen 2001ean, eta [[Irakeko Gerra|Irakeko inbasioaren]] eta ondorengo gerraren arduraduna izan zen 2003an. Mende berri honek ere Errusiaren eta Estatu Batuen arteko [[Bigarren Gerra Hotza]] izan zitekeena markatzen du, Estatu Batuetako misilen aurkako sistema, Ekialdeko Europan zabaldua, Errusian azken belaunaldiko [[misil balistiko]]en garapen berri bat eragiten ari delako erantzun gisa.
Mende berria [[Atzeraldi Handia|2008an hasitako krisi ekonomikoak]] ere markatzen du, irismen globalekoa, gaur egun arte jarraitzen duena, eta Txinaren igoera ekonomikoak; [[Udaberri Arabiarra]] deiturikoan mundu arabiarrean dagoen ezegonkortasunak: Ekialde Ertaineko herrialdeetan baliabide energetikoen kontrol mundialak eragindako hainbat protesta, gatazka eta are esku-hartze militarrek ere markatzen dute, 2011ko [[Libiako gerra]] eta [[Siriako gerra zibila]] nabarmenduz. [[2020]]an hasitako [[COVID-19 pandemia]]k milioika pertsona hil ditu eta atzerakada ekonomiko larria eragin du.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|2}}
== Bibliografia ==
{{Refbegin}}
{{zutabeak|kopurua=2|
* {{Erreferentzia|izena1=Bridget|abizena1=Allchin|izena2=Raymond|abizena2=Allchin|izenburua=Origins of a civilization : the prehistory and early archaeology of South Asia|argitaletxea=Viking|data=1997|url=https://www.worldcat.org/oclc/37580039|isbn=0-670-87713-1|pmc=37580039|sartze-data=2022-01-20}}
* {{Erreferentzia|abizena=Allen|izena=James P.|izenburua=The ancient Egyptian pyramid texts|data=2015|url=https://www.worldcat.org/oclc/908376673|edizioa=Second edition|isbn=978-1-62837-115-4|urtea=2007|pmc=908376673|sartze-data=2022-01-20}}
* {{Erreferentzia|izena=R. A.|abizena=Buchanan|izenburua=History and industrial civilisation|argitaletxea=Macmillan|data=1979|url=https://www.worldcat.org/oclc/571958325|isbn=978-1-349-16128-7|pmc=571958325|sartze-data=2022-01-21}}
* {{Erreferentzia|abizena=Bard|izena=Kathryn A.|izenburua=The Oxford history of ancient Egypt|argitaletxea=Oxford University Press|data=2000|url=https://www.worldcat.org/oclc/743803162|edizioa=New ed|isbn=978-0-19-159059-7|pmc=743803162|sartze-data=2022-01-21}}
* {{Erreferentzia|abizena=Chakrabarti|izena=Dilip K.|izenburua=Indus civilization sites in India : new discoveries|argitaletxea=Marg Publications on behalf of the National Centre for the Performing Arts|data=2004|url=https://www.worldcat.org/oclc/56367715|isbn=81-85026-63-7|pmc=56367715|sartze-data=2022-01-21}}
* {{Erreferentzia|izena=Roger|abizena=Collins|izenburua=Early medieval Europe, 300-1000|argitaletxea=Palgrave|data=1999|url=https://www.worldcat.org/oclc/39627599|edizioa=2nd ed|isbn=0-312-21885-0|pmc=39627599|sartze-data=2022-01-21}}
* {{Erreferentzia|izena=Bamber|abizena=Gascoigne|izenburua=A brief history of the dynasties of China|argitaletxea=Robinson|data=2003|url=https://www.worldcat.org/oclc/56443827|edizioa=Rev. ed.|isbn=1-84119-791-2|pmc=56443827|sartze-data=2022-01-21}}
* {{Erreferentzia|izena=Jacques|abizena=Gernet|izenburua=A history of Chinese civilization|argitaletxea=Cambridge University Press|data=1996|url=https://www.worldcat.org/oclc/32050083|edizioa=2nd ed|isbn=0-521-49712-4|pmc=32050083|sartze-data=2022-01-21}}
* {{Erreferentzia|izena=Adam|abizena=Hart-Davis|izenburua=History : the definitive visual guide : from the dawn of civilization to the present day|argitaletxea=DK Pub|data=2012|url=https://www.worldcat.org/oclc/794672969|isbn=978-0-7566-9858-4|pmc=794672969|sartze-data=2022-01-20}}
* {{Erreferentzia|izena=Lonnie|abizena=Johnson|izenburua=Central Europe : enemies, neighbors, friends|argitaletxea=Oxford University Press|data=1996|url=https://www.worldcat.org/oclc/567932973|isbn=978-0-19-510071-6|pmc=567932973|sartze-data=2022-01-21}}
* {{Erreferentzia|izena=H. R.|abizena=Loyn|izenburua=The Middle Ages : a concise encyclopaedia|argitaletxea=Thames and Hudson|data=1991|url=https://www.worldcat.org/oclc/20522259|isbn=0-500-25103-7|pmc=20522259|sartze-data=2022-01-21}}
*{{Erreferentzia|izena=William Hardy|abizena=McNeill|izenburua=A world history|argitaletxea=Oxford University Press|data=1999|url=https://www.worldcat.org/oclc/38079231|edizioa=4th ed|isbn=0-19-511616-X|pmc=38079231|sartze-data=2022-01-20}}
*{{Erreferentzia|izena=William Hardy|abizena=McNeill|izenburua=The pursuit of power : technology, armed force, and society since A.D. 1000|data=1982|url=https://www.worldcat.org/oclc/8132100|isbn=0-226-56157-7|pmc=8132100|sartze-data=2022-01-20}}
*{{Erreferentzia|izena1=S. R. F.|abizena1=Price|izena2=Peter|abizena2=Thonemann|izenburua=The birth of classical Europe : a history from Troy to Augustine|argitaletxea=Penguin|data=2010|url=https://www.worldcat.org/oclc/745895687|isbn=0-14-027485-5|pmc=745895687|sartze-data=2022-01-21}}
*{{Erreferentzia|izena=J. M.|abizena=Roberts|abizena2=Westad|izena2=Odd Arne|izenburua=The Penguin history of the world|data=2013|url=https://www.worldcat.org/oclc/862761245|edizioa=Sixth revised edition|isbn=978-1-84614-443-1|pmc=862761245|sartze-data=2022-01-20}}
*{{Erreferentzia|izena=Upinder|abizena=Singh|izenburua=A history of ancient and early medieval India : from the Stone Age to the 12th century|argitaletxea=Pearson Education|data=2008|url=https://www.worldcat.org/oclc/213223784|isbn=978-81-317-1120-0|pmc=213223784|sartze-data=2022-01-21}}</ref>
*{{Erreferentzia|izena1=Peter N.|abizena1=Stearns|izena2=William L.|abizena2=Langer|izenburua=The Encyclopedia of world history : ancient, medieval, and modern, chronologically arranged|data=2001|url=https://www.worldcat.org/oclc/46660607|edizioa=Sixth edition [revised and updated]|isbn=0-395-65237-5|pmc=46660607|sartze-data=2022-01-20}}
}}
{{refend}}
== Ikus, gainera ==
{{zutabeak|kopurua=3|
* [[Giza eboluzioa]]
* [[Lurraren historia]]
* [[Zientziaren historia]]
* [[Fisikaren historia]]
* [[Kimikaren historia]]
* [[Medikuntzaren historia]]
* [[Pentsamendu ekonomikoaren historia]]
* [[Teknologiaren historia]]
* [[Filosofiaren historia]]
* [[Etorkizun urruneko denbora-lerroa]]
* [[Afrikako historia]]
* [[Asiako historia]]
* [[Europako historia]]
* [[Globalizazio]]
}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Historia]]
o2jdrs1mk3n858kuxrhuab1keds4q7b
Eusko Ikaskuntza - Baiona Hiria Ohorezko Saria
0
835486
10006344
9848683
2024-12-21T09:55:56Z
Ksarasola
1491
/* Sarituak */ Arbelbide
10006344
wikitext
text/x-wiki
'''Eusko Ikaskuntza - Baiona Hiria Ohorezko Saria''', edo '''Ohorezko [[Jean Michel Larrasket|Jean-Michel Larrasquet]] Saria''' ere deitua, euskararen edota euskal kulturaren alde egin duen eta ereduzko ibilbidea izan duen pertsona edota talde bati ematen zaio. [[Eusko Ikaskuntza]]k eta [[Baionako Herriko Etxea|Baionako hiriak]] ematen dute.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eusko Ikaskuntza-Ville de Bayonne Prize of Honour|hizkuntza=eu|url=https://www.eusko-ikaskuntza.eus/eu/sariak/eusko-ikaskuntza-baiona-hiria-sariak/eusko-ikaskuntza-ville-de-bayonne-prize-of-honour/pe-27-74/|aldizkaria=www.eusko-ikaskuntza.eus|sartze-data=2023-01-29}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eusko Ikaskuntza-Ville de Bayonne Ohorezko Saria - Eusko Ikaskuntza|hizkuntza=eu|url=http://www.eusko-ikaskuntza.org/eu/sariak/eusko-ikaskuntza-ville-de-bayonne-ohorezko-saria/sa-3/|aldizkaria=www.eusko-ikaskuntza.org|sartze-data=2018-07-17}}</ref>
== Sarituak ==
* 2024. [[Xipri Arbelbide]]''.''<ref>{{erreferentzia|urtea=2023|izenburua=Eusko Ikaskuntza - sarituak 2024|url=https://www.eusko-ikaskuntza.eus/eu/gertakariak/eusko-ikaskuntza-baiona-hiriko-sariak-2024/ge-932/}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Xipri Arbelbide, Pauline Guelle eta Lucia Barahonarentzat Eusko Ikaskuntza-Baiona Hiria sariak|hizkuntza=eu|data=2024-12-20|url=https://www.naiz.eus/eu/info/noticia/20241220/xipri-arbelbidek-pauline-guellek-eta-lucia-barahonak-jaso-dituzte-eusko-ikaskuntzaren-baiona-hiria-sariak|aldizkaria=naiz:|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
* 2023. [[Jean-Baptiste Orpustan|Jean- Baptiste Orpustan]]<ref>{{erreferentzia|urtea=2023|izenburua=Eusko Ikaskuntza - Baiona Hiriko sariak 2023|url=https://www.eusko-ikaskuntza.eus/eu/gertakariak/eusko-ikaskuntza-baiona-hiriko-sariak-2023/ge-828/}}</ref>
* 2022. [[Txomin Peillen]]
* 2021. [[Jean-Claude Larronde]], historialaria eta ikertzailea
* 2020. [[Claude Iruretagoyena]], dantzaria
* 2019. [[Itxaro Borda]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sariak - Eusko Ikaskuntza-Baiona Hiria sariak, -2019/12/17-Eusko Ikaskuntza-Baiona Hiria sariak|hizkuntza=eu|url=http://www.eusko-ikaskuntza.eus/eu/albisteak/eusko-ikaskuntza-baiona-hiria-sariak/al-25154/|aldizkaria=www.eusko-ikaskuntza.eus|sartze-data=2020-11-27}}</ref> (idazlea)
* 2018. [[Kepa Akixo]] 'Zigor'-i eman diote, zizelkari, margolari eta argazkilariari gisa burututako lanagatik.<ref>{{Erreferentzia|izenburua='Bai da mai' dokumentala saritu dute Eusko Ikaskuntzak eta Baionako hiriak|hizkuntza=eu|data=2018-12-25|url=https://www.elcorreo.com/zurekin/dokumentala-saritu-dute-20181226193837-nt.html|aldizkaria=El Correo|sartze-data=2020-11-27}}</ref>
* 2017. [[Jean Mixel Bedaxagar]]
* 2016. [[Maite Lafourcade]]
* 2015. [[Orai Bat]], Baionako Dantza Taldea
* 2014. [[Daniel Landart]]
* 2013. [[Marie-Claude Berger|Marie-Claude]] eta [[Jean Michel Berger]]
* 2012. [[Ramuntxo Kanblong]]
* 2011. [[Jean Nesprias]], [[Filipe Oihanburu]], [[Koldo Zabala]]
* 2010. [[Maite Idirin]] eta [[Andre Pees]]
* 2009. [[Manex Pagola]]
* 2008. [[Beñat Oihartzabal]] (Euskaltzainburuordea eta Ikerketa Zuzendaria [[CNRS]]en)
* 2007. [[Xarles Bidegain]] (Euskal letretan irakasle katedraduna)
* 2006. [[Michel Duvert]] (Ikertzailea)
* 2005. [[Jean-Louis Davant]] (Euskaltzaina eta historialaria)
* 2004. [[Jakes Casaubon]] (Ikertzailea)
* 2003. [[Jesus Echevarria]] (Eskultorea)
* 2002. [[Javier Bello-Portu]] (Musikaria)
* 2001. [[Alexandre de La Cerda|Alexandre de la Cerda]] (Kazetaria) eta [[Jacques Blot]] (Arkeologoa)
* 2000. [[Clement Urrutybehety|Clément Urrutibehety]] (Historialaria)
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Ikus, gainera ==
* [[Manuel Lekuona Saria|Manuel Lekuona saria]]
* [[Eusko Ikaskuntza-Laboral Kutxaren Humanitate, Kultura, Arteak eta Gizarte Zientzien Saria]]
* [[ENE saria]] (Euskararen Nazioarteko Eguna)
* [[Eusko Ikaskuntza - Baiona Hiria Euskal Kulturaren Saria]]
* [[Eusko Ikaskuntza-Donibane Lohizuneko Musika Saria]]
* [[Txiotesia lehiaketa]]
* [[Ikergazte]]
== Kanpo estekak ==
* [http://www.eusko-ikaskuntza.org/eu/sariak/eusko-ikaskuntza-ville-de-bayonne-ohorezko-saria/sa-3/ Webgune ofiziala]
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Euskal Herriko sariak| ]]
[[Kategoria:Eusko Ikaskuntza]]
1rcb3f9ndk4sts7f0y32nn12s12vks8
Eusko Ikaskuntza - Baiona Hiria Euskal Kulturaren Saria
0
835487
10006343
9848689
2024-12-21T09:53:20Z
Ksarasola
1491
/* Sarituak */ Pailine Guelle
10006343
wikitext
text/x-wiki
'''Eusko Ikaskuntza - Baiona Hiria Kultura Saria''' zientzia edo kultur lan bat obratu duenari, edo unibertsitateko tesi bat egin duenari ematen zaio. [[Eusko Ikaskuntza]]k eta [[Baionako Herriko Etxea|Baionako hiriak]] ematen dute.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eusko Ikaskuntza-Ville de Bayonne Euskal Kulturaren Saria - Eusko Ikaskuntza|hizkuntza=eu|url=http://www.eusko-ikaskuntza.org/eu/sariak/eusko-ikaskuntza-ville-de-bayonne-euskal-kulturaren-saria/sa-27/|aldizkaria=www.eusko-ikaskuntza.org|sartze-data=2018-07-17}}</ref>
== Sarituak ==
* 2024. [[Pauline Guelle]]. ''Torturaren inpunitatea Espainiako kontsolidazio demokratikoan. Euskal Herriko kasua.''<ref>{{erreferentzia|urtea=2023|izenburua=Eusko Ikaskuntza - sarituak 2024|url=https://www.eusko-ikaskuntza.eus/eu/gertakariak/eusko-ikaskuntza-baiona-hiriko-sariak-2024/ge-932/}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Xipri Arbelbide, Pauline Guelle eta Lucia Barahonarentzat Eusko Ikaskuntza-Baiona Hiria sariak|hizkuntza=eu|data=2024-12-20|url=https://www.naiz.eus/eu/info/noticia/20241220/xipri-arbelbidek-pauline-guellek-eta-lucia-barahonak-jaso-dituzte-eusko-ikaskuntzaren-baiona-hiria-sariak|aldizkaria=naiz:|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
* 2023. [[Maitena Duhalde]]. ''Lapurdiko itsas hegiko euskararen azterketa dialektologikoa''.<ref>{{erreferentzia|urtea=2023|izenburua=Eusko Ikaskuntza - sarituak 2023|url=https://www.eusko-ikaskuntza.eus/eu/gertakariak/eusko-ikaskuntza-baiona-hiriko-sariak-2023/ge-828/}}</ref>
* 2022. [[Txomin Poveda]] "''There is an alternative'' expériences de la pensée radicale et de l’agir pragmatique au Pays Basque Nord"<ref>{{erreferentzia|urtea=2022|izenburua=Eusko Ikaskuntza - Baiona Hiriko sariak 2022|url=https://www.eusko-ikaskuntza.eus/eu/gertakariak/eusko-ikaskuntza-baiona-hiriko-sariak-2022/ge-706/}}</ref>
* 2021. [[Antton Maya]]: ''La justice transitionnelle au-delà de la transition : le cas de la Communauté Autonome Basque.''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La justice transitionnelle au-delà de la transition : le cas de la Communauté Autonome Basque|hizkuntza=fr|url=https://www.lgdj.fr/la-justice-transitionnelle-au-dela-de-la-transition-le-cas-de-la-communaute-autonome-basque-9782370323248.html|isbn=978-2-37032-324-8|sartze-data=2022-03-23}}</ref>''(Trantsizio-justizia trantsiziotik haratago: Euskal Autonomia Erkidegoaren kasua)''
* 2020. [[Eneritz Zabaleta]]: ''Le droit de la langue basque -étude comparée France / Espagne'' (''Euskararen zuzenbidea - Frantzia eta Espainiaren arteko konparazioa)''<ref>{{Erreferentzia|izena=Eneritz|abizena=Zabaleta|izenburua=droit de la langue basque – étude comparée France, Espagne|argitaletxea=PAU|data=2019|url=http://sk8es4mc2l.search.serialssolutions.com/?sid=sersol&SS_jc=TC_040062561&title=droit%20de%20la%20langue%20basque%20%E2%80%93%20%C3%A9tude%20compar%C3%A9e%20France%2C%20Espagne|sartze-data=2022-03-23}}{{Apurtutako esteka|date=uztaila 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
* 2019. [[Maite Lagrenade]]: ''Euskara, identitateak eta lurraldea. Ekintza logika eta mobilizazio kolektiboak euskaraz eskolatzearen inguruan.''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sariak - Eusko Ikaskuntza-Baiona Hiria sariak, -2019/12/17-Eusko Ikaskuntza-Baiona Hiria sariak|hizkuntza=eu|url=http://www.eusko-ikaskuntza.eus/eu/albisteak/eusko-ikaskuntza-baiona-hiria-sariak/al-25154/|aldizkaria=www.eusko-ikaskuntza.eus|sartze-data=2020-11-27}}</ref>
* 2018. [[Viriginie Brillant Etchemaite]]:'''La Perspective transfrontalière de l'emploi dans l'Eurorégion Aquitaine-Euskadi''<nowiki/>' ikerketa lanagatik (''Enpleguaren mugaz gaindiko ikuspegia Akitania-Euskadi Euroeskualdean''), Akitania-Euskadi mugaz-gaindiko lurraldeari buruzkoa.<ref>{{Erreferentzia|izenburua='Bai da mai' dokumentala saritu dute Eusko Ikaskuntzak eta Baionako hiriak|hizkuntza=eu|data=2018-12-25|url=https://www.elcorreo.com/zurekin/dokumentala-saritu-dute-20181226193837-nt.html|aldizkaria=El Correo|sartze-data=2020-11-27}}</ref>
* 2017. Uxoa ANDUAGA: ‘Herri barrez: Umore bidezko euskal nazioaren eraketa prozesua’
* 2016. Bertrand AUGE
* 2015. Benjamin GAYON: Maîtrise foncière publique en zone littorale : les politiques de régulation foncière sur la côte basque française
* 2014. Lontzi AMADO: La construction collective de l'action publique en faveur de la langue dans un cadre transfrontalier au Pays Basque et en Catalogne
* 2013. Viviane DELPECH: La château d'Abbadia à Hendaye : le monument idéal d'Antoine d'Abaddie
* 2012. Marie HIRIGOYEN: Le chant basque monodique (1897-1990) : analyse musicologique comparée des sources écrites et musicales
* 2011. [[Marie Pourquié|Marie POURQUIÉ BIDEGAIN]]: Approche neuropsycholinguistique du traitement des verbes dans l'aphasie agrammatique. Etude translinguistique de cas : basque et français
* 2010. Cendrine LAGOUEYTE: Usage des motifs culturels dans la construction de l'image(rie) touristique: Ongi etorri. Bienvenue au Pays Basque
* 2009. Eric DICHARRY: Le discours des mascarades souletines
* 2008. David Seth MURRAY: Communaux et contestations, histoire de l'agro-pastoralisme dans la vallée de Baigorri
* 2007. Thomas PIERRE: Les revendications institutionnelles contemporaines en Pays Basque de France
* 2006. Zoé BRAY: Barrières et identités sur la frontière franco-espagnole en Pays Basque and Denis LABORDE: La mémoire et l'instant - Les improvisations chantées du bertsolari basque
* 2005. Claude MEHATS: Les Basques de France aux Amériques XIX et XXème siècles
* 2004. [[Eguzki Urteaga|Eguzki URTEAGA]]: Les médias en Pays Basque (1945-2000)
* 2003. Natalie MOREL BOROTRA: L'opéra basque
* 2002. Emilia CIOBOTARIU: Etude sur l'imaginaire de trois cultures européennes: basque, celte, roumaine and Frédéric DUHART: Habiter et consommer à Bayonne au 17ème siècle
* 2001. Hector IGLESIAS: Onomastique du secteur littoral de Bayonne-Anglet-Biarritz au 18ème siècle and Xabier ITZANA: Catholicisme et identité basque en France et en Espagne
* 2000. Philippe FABAS: Aspects de la vie religieuse dans le diocèse de Bayonne (1905-1965)
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Ikus, gainera ==
* [[Manuel Lekuona Saria|Manuel Lekuona saria]]
* [[Eusko Ikaskuntza-Laboral Kutxaren Humanitate, Kultura, Arteak eta Gizarte Zientzien Saria]]
* [[ENE saria]] (Euskararen Nazioarteko Eguna)
* [[Eusko Ikaskuntza - Baiona Hiria Ohorezko Saria]]
* [[Eusko Ikaskuntza-Donibane Lohizuneko Musika Saria]]
* [[Txiotesia lehiaketa]]
* [[Ikergazte]]
== Kanpo estekak ==
* [http://www.eusko-ikaskuntza.org/eu/sariak/eusko-ikaskuntza-ville-de-bayonne-euskal-kulturaren-saria/sa-27/ Webgune ofiziala]
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Euskal Herriko sariak| ]]
[[Kategoria:Eusko Ikaskuntza]]
nyr6vdgsqrxi17r9kswtgas5rqi3cd1
10006371
10006343
2024-12-21T10:33:10Z
Ksarasola
1491
argazkiak
10006371
wikitext
text/x-wiki
'''Eusko Ikaskuntza - Baiona Hiria Kultura Saria''' zientzia edo kultur lan bat obratu duenari, edo unibertsitateko tesi bat egin duenari ematen zaio. [[Eusko Ikaskuntza]]k eta [[Baionako Herriko Etxea|Baionako hiriak]] ematen dute.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eusko Ikaskuntza-Ville de Bayonne Euskal Kulturaren Saria - Eusko Ikaskuntza|hizkuntza=eu|url=http://www.eusko-ikaskuntza.org/eu/sariak/eusko-ikaskuntza-ville-de-bayonne-euskal-kulturaren-saria/sa-27/|aldizkaria=www.eusko-ikaskuntza.org|sartze-data=2018-07-17}}</ref><gallery mode="packed">
Fitxategi:Pauline Guelle.jpg|[[Pauline Guelle]] (2024)
Fitxategi:Marie Pourquié Bidegain, 2019.jpg|[[Marie Pourquié|Marie Pourquié Bidegain]]
</gallery>
== Sarituak ==
* 2024. [[Pauline Guelle]]. ''Torturaren inpunitatea Espainiako kontsolidazio demokratikoan. Euskal Herriko kasua.''<ref>{{erreferentzia|urtea=2023|izenburua=Eusko Ikaskuntza - sarituak 2024|url=https://www.eusko-ikaskuntza.eus/eu/gertakariak/eusko-ikaskuntza-baiona-hiriko-sariak-2024/ge-932/}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Xipri Arbelbide, Pauline Guelle eta Lucia Barahonarentzat Eusko Ikaskuntza-Baiona Hiria sariak|hizkuntza=eu|data=2024-12-20|url=https://www.naiz.eus/eu/info/noticia/20241220/xipri-arbelbidek-pauline-guellek-eta-lucia-barahonak-jaso-dituzte-eusko-ikaskuntzaren-baiona-hiria-sariak|aldizkaria=naiz:|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
* 2023. [[Maitena Duhalde]]. ''Lapurdiko itsas hegiko euskararen azterketa dialektologikoa''.<ref>{{erreferentzia|urtea=2023|izenburua=Eusko Ikaskuntza - sarituak 2023|url=https://www.eusko-ikaskuntza.eus/eu/gertakariak/eusko-ikaskuntza-baiona-hiriko-sariak-2023/ge-828/}}</ref>
* 2022. [[Txomin Poveda]] "''There is an alternative'' expériences de la pensée radicale et de l’agir pragmatique au Pays Basque Nord"<ref>{{erreferentzia|urtea=2022|izenburua=Eusko Ikaskuntza - Baiona Hiriko sariak 2022|url=https://www.eusko-ikaskuntza.eus/eu/gertakariak/eusko-ikaskuntza-baiona-hiriko-sariak-2022/ge-706/}}</ref>
* 2021. [[Antton Maya]]: ''La justice transitionnelle au-delà de la transition : le cas de la Communauté Autonome Basque.''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La justice transitionnelle au-delà de la transition : le cas de la Communauté Autonome Basque|hizkuntza=fr|url=https://www.lgdj.fr/la-justice-transitionnelle-au-dela-de-la-transition-le-cas-de-la-communaute-autonome-basque-9782370323248.html|isbn=978-2-37032-324-8|sartze-data=2022-03-23}}</ref>''(Trantsizio-justizia trantsiziotik haratago: Euskal Autonomia Erkidegoaren kasua)''
* 2020. [[Eneritz Zabaleta]]: ''Le droit de la langue basque -étude comparée France / Espagne'' (''Euskararen zuzenbidea - Frantzia eta Espainiaren arteko konparazioa)''<ref>{{Erreferentzia|izena=Eneritz|abizena=Zabaleta|izenburua=droit de la langue basque – étude comparée France, Espagne|argitaletxea=PAU|data=2019|url=http://sk8es4mc2l.search.serialssolutions.com/?sid=sersol&SS_jc=TC_040062561&title=droit%20de%20la%20langue%20basque%20%E2%80%93%20%C3%A9tude%20compar%C3%A9e%20France%2C%20Espagne|sartze-data=2022-03-23}}{{Apurtutako esteka|date=uztaila 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
* 2019. [[Maite Lagrenade]]: ''Euskara, identitateak eta lurraldea. Ekintza logika eta mobilizazio kolektiboak euskaraz eskolatzearen inguruan.''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sariak - Eusko Ikaskuntza-Baiona Hiria sariak, -2019/12/17-Eusko Ikaskuntza-Baiona Hiria sariak|hizkuntza=eu|url=http://www.eusko-ikaskuntza.eus/eu/albisteak/eusko-ikaskuntza-baiona-hiria-sariak/al-25154/|aldizkaria=www.eusko-ikaskuntza.eus|sartze-data=2020-11-27}}</ref>
* 2018. [[Viriginie Brillant Etchemaite]]:'''La Perspective transfrontalière de l'emploi dans l'Eurorégion Aquitaine-Euskadi''<nowiki/>' ikerketa lanagatik (''Enpleguaren mugaz gaindiko ikuspegia Akitania-Euskadi Euroeskualdean''), Akitania-Euskadi mugaz-gaindiko lurraldeari buruzkoa.<ref>{{Erreferentzia|izenburua='Bai da mai' dokumentala saritu dute Eusko Ikaskuntzak eta Baionako hiriak|hizkuntza=eu|data=2018-12-25|url=https://www.elcorreo.com/zurekin/dokumentala-saritu-dute-20181226193837-nt.html|aldizkaria=El Correo|sartze-data=2020-11-27}}</ref>
* 2017. Uxoa ANDUAGA: ‘Herri barrez: Umore bidezko euskal nazioaren eraketa prozesua’
* 2016. Bertrand AUGE
* 2015. Benjamin GAYON: Maîtrise foncière publique en zone littorale : les politiques de régulation foncière sur la côte basque française
* 2014. Lontzi AMADO: La construction collective de l'action publique en faveur de la langue dans un cadre transfrontalier au Pays Basque et en Catalogne
* 2013. Viviane DELPECH: La château d'Abbadia à Hendaye : le monument idéal d'Antoine d'Abaddie
* 2012. Marie HIRIGOYEN: Le chant basque monodique (1897-1990) : analyse musicologique comparée des sources écrites et musicales
* 2011. [[Marie Pourquié|Marie POURQUIÉ BIDEGAIN]]: Approche neuropsycholinguistique du traitement des verbes dans l'aphasie agrammatique. Etude translinguistique de cas : basque et français
* 2010. Cendrine LAGOUEYTE: Usage des motifs culturels dans la construction de l'image(rie) touristique: Ongi etorri. Bienvenue au Pays Basque
* 2009. Eric DICHARRY: Le discours des mascarades souletines
* 2008. David Seth MURRAY: Communaux et contestations, histoire de l'agro-pastoralisme dans la vallée de Baigorri
* 2007. Thomas PIERRE: Les revendications institutionnelles contemporaines en Pays Basque de France
* 2006. Zoé BRAY: Barrières et identités sur la frontière franco-espagnole en Pays Basque and Denis LABORDE: La mémoire et l'instant - Les improvisations chantées du bertsolari basque
* 2005. Claude MEHATS: Les Basques de France aux Amériques XIX et XXème siècles
* 2004. [[Eguzki Urteaga|Eguzki URTEAGA]]: Les médias en Pays Basque (1945-2000)
* 2003. Natalie MOREL BOROTRA: L'opéra basque
* 2002. Emilia CIOBOTARIU: Etude sur l'imaginaire de trois cultures européennes: basque, celte, roumaine and Frédéric DUHART: Habiter et consommer à Bayonne au 17ème siècle
* 2001. Hector IGLESIAS: Onomastique du secteur littoral de Bayonne-Anglet-Biarritz au 18ème siècle and Xabier ITZANA: Catholicisme et identité basque en France et en Espagne
* 2000. Philippe FABAS: Aspects de la vie religieuse dans le diocèse de Bayonne (1905-1965)
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Ikus, gainera ==
* [[Manuel Lekuona Saria|Manuel Lekuona saria]]
* [[Eusko Ikaskuntza-Laboral Kutxaren Humanitate, Kultura, Arteak eta Gizarte Zientzien Saria]]
* [[ENE saria]] (Euskararen Nazioarteko Eguna)
* [[Eusko Ikaskuntza - Baiona Hiria Ohorezko Saria]]
* [[Eusko Ikaskuntza-Donibane Lohizuneko Musika Saria]]
* [[Txiotesia lehiaketa]]
* [[Ikergazte]]
== Kanpo estekak ==
* [http://www.eusko-ikaskuntza.org/eu/sariak/eusko-ikaskuntza-ville-de-bayonne-euskal-kulturaren-saria/sa-27/ Webgune ofiziala]
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Euskal Herriko sariak| ]]
[[Kategoria:Eusko Ikaskuntza]]
3n0vdu1s16la1s4spbmjzey2zeg1obb
Tadeo Zarratea
0
839982
10006271
9262517
2024-12-21T01:40:43Z
V. F. Medina
169128
10006271
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Tadeo Zarratea Dávalos''' ([[Yuty]], [[Paraguai]], [[1946]]ko [[urriaren 28]]a) paraguaitar abokatua eta hizkuntzalaria da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Magistrados homenajean trayectoria de Tadeo Zarratea - Biografía|hizkuntza=es|data=2022-01-20|url=https://elanalista.com.py/magistrados-homenajean-trayectoria-de-tadeo-zarratea-biografia/|aldizkaria=Diario El Analista|sartze-data=2024-12-21}}</ref> Zientzia Juridikoetan doktorea eta Guaranieran lizentziaduna da.
Hainbat urtez herri indigenen eskubideen defentsan ibili zen.
== Liburuak ==
=== Eleberriak ===
* ''Kalaíto pombero'' (1981)
=== Hizkuntzalaritza ===
* ''Gramática Elemental de la Lengua Guaraní''. Marben argitaletxea. 2002. {{ISBN|9992546212}}.
{{bizialdia|1946ko||Zarratea, Tadeo}}
[[Kategoria:Guaranieraren Akademiako kideak]]
[[Kategoria:Paraguaitarrak]]
9dswl2vp2bn9711bcdyzif90fyupqp6
Zerrenda:Urduñako kultura ondasunak
106
841627
10006367
10002826
2024-12-21T10:31:21Z
ListeriaBot
64511
Wikidata list updated [V2]
10006367
wikitext
text/x-wiki
'''Zerrenda''' honetan '''Urduñako kultura ondasunak''' zerrendatzen dira, [[Eusko Jaurlaritza]]ren arabera<ref>{{Erreferentzia|izena=Eusko Jaurlaritza - Gobierno|abizena=Vasco|izenburua=Bizkaiko ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria.|hizkuntza=eu|url=http://www.euskadi.eus/app/ondarea/eraikitako-euskal-ondarea-nabaria/}}</ref>, ahal denean [[Kultura ondasun (Espainia)|Espainiako kultura ondasun]] kodea eskainiz.
== Ondarea ==
{{ondare mota legenda}}
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item WHERE {?item wdt:P1435 [] . ?item wdt:P131 wd:Q225662.}
|sort=label
|columns=label,P18,P361,P625,item,P373,P131,P1435
|links=red
|row_template=Wikidata list/Ondarea
|skip_table=1
|thumbs=100x100px
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [["el Pilon" iturria]]
| p625 = {{Coord|42.99473358|-3.009654628|display=inline}}
| item = [[:d:Q131470721|Q131470721]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[Zerrendatutako Kultura Ondasun (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Aduana (Q65581187)|Aduana]]
| p18 = [[Fitxategi:Orduña - Aduana 1.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.99474|-3.010161|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581187|Q65581187]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Arkupeak]]
| p18 = [[Fitxategi:Soportales (1).jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.994761|-3.009125|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581194|Q65581194]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Arrabal de Bizkaia 1 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.996294|-3.00897|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581227|Q65581227]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Arrabal de Bizkaia 3 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Arrabal De Bizkaia 3.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.996367|-3.008911|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581228|Q65581228]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Arrabal de Bizkaia 5 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Arrabal De Bizkaia 5.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.99643|-3.008852|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581229|Q65581229]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Arrabal de Bizkaia 7 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.996506|-3.008782|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581230|Q65581230]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Arrabal de Bizkaia 9 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Arrabal De Bizkaia 9.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.996592|-3.0087|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581231|Q65581231]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Arteaga 1 Baserria]]
| p625 = {{Coord|43.02902161|-3.029041372|display=inline}}
| item = [[:d:Q131470734|Q131470734]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[Zerrendatutako Kultura Ondasun (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Artekale 1 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.994703|-3.008991|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581215|Q65581215]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Artekale 10 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.994593|-3.008507|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581214|Q65581214]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Artekale 11 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.994762|-3.008469|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581181|Q65581181]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Artekale 13 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.994775|-3.008307|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581218|Q65581218]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Artekale 3 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.994721|-3.008846|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581216|Q65581216]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Artekale 6 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.994534|-3.00876|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581212|Q65581212]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Artekale 7 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.99474|-3.008681|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581217|Q65581217]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Artekale 8 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.994558|-3.008632|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581213|Q65581213]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Barria 28 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Barria 28.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.993708|-3.010083|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581197|Q65581197]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Barria 3 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.994237|-3.009926|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581185|Q65581185]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Barria 38 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Barria 38.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.993517|-3.010047|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581198|Q65581198]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Barria 9 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.993987|-3.009876|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581196|Q65581196]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Barrio Medio, 20 / 8 Baserria]]
| p625 = {{Coord|43.03643394|-3.051325692|display=inline}}
| item = [[:d:Q131470730|Q131470730]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[Zerrendatutako Kultura Ondasun (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Beheko Lendoñoko haize-errota]]
| p625 = {{Coord|43.01364831|-3.034998026|display=inline}}
| item = [[:d:Q131470755|Q131470755]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[Zerrendatutako Kultura Ondasun (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Belandia haize-errota]]
| p625 = {{Coord|43.04344129|-3.048004376|display=inline}}
| item = [[:d:Q131470725|Q131470725]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[Zerrendatutako Kultura Ondasun (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Burdin 13 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995079|-3.008335|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581225|Q65581225]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Burdin 17 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.99509|-3.008058|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581226|Q65581226]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Burdin 18 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.994913|-3.007923|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581221|Q65581221]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Burdin 4 - 6 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.994866|-3.008858|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581219|Q65581219]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Burdin 5 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995043|-3.008858|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581223|Q65581223]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Burdin 8 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.994874|-3.00876|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581220|Q65581220]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Burdin 9 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995067|-3.008528|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581224|Q65581224]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Burgos 10 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Burgos 10.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.993859|-3.009651|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581202|Q65581202]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Burgos 11 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Burgos 11.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.993367|-3.009302|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581209|Q65581209]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Burgos 12 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.993746|-3.009635|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581203|Q65581203]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Burgos 13 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Urduña - Burgos 13.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.993185|-3.009338|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581210|Q65581210]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Burgos 18 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Burgos 18.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.993512|-3.009595|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581204|Q65581204]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Burgos 2 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Burgos 2.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.99428|-3.00971|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581199|Q65581199]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Burgos 3 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Burgos 5.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.993579|-3.009318|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581205|Q65581205]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Burgos 4 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Burgos 4.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.994144|-3.009695|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581200|Q65581200]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Burgos 5 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Burgos 5.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.993525|-3.009316|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581206|Q65581206]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Burgos 6 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Burgos 6.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.99402|-3.009677|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581201|Q65581201]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Burgos 7 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Burgos 7.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.993475|-3.009313|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581207|Q65581207]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Burgos 9 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Burgos 9.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.993421|-3.009304|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581208|Q65581208]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[CASA PASEO ANTIGUA 22]]
| p625 = {{Coord|42.99422432|-3.01261984|display=inline}}
| item = [[:d:Q131451777|Q131451777]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[Zerrendatutako Kultura Ondasun (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[De Alava etxea Baserria]]
| p625 = {{Coord|43.0323445|-3.028957013|display=inline}}
| item = [[:d:Q131470722|Q131470722]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[Zerrendatutako Kultura Ondasun (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[De Arbieto dorrea]]
| p625 = {{Coord|43.00808851|-3.002012328|display=inline}}
| item = [[:d:Q131470758|Q131470758]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[Zerrendatutako Kultura Ondasun (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[De San Roman baseliza]]
| p625 = {{Coord|43.01035633|-3.018418384|display=inline}}
| item = [[:d:Q131470757|Q131470757]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[Zerrendatutako Kultura Ondasun (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[De San Clemente De Arbileta baseliza]]
| p625 = {{Coord|43.00544006|-3.047803|display=inline}}
| item = [[:d:Q131470760|Q131470760]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[Zerrendatutako Kultura Ondasun (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[De San Esteban eliza]]
| p625 = {{Coord|43.01253206|-3.033745733|display=inline}}
| item = [[:d:Q131470756|Q131470756]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[Zerrendatutako Kultura Ondasun (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Diaz Pimienta jauregia]]
| p18 = [[Fitxategi:Palacio Diaz Pimienta.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995116|-3.009356|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581147|Q65581147]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Donibane 1 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Donibane 1.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995145|-3.010582|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581164|Q65581164]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Donibane 11 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.99541|-3.010612|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581165|Q65581165]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Donibane 17 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.9958|-3.010659|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581166|Q65581166]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Foru Plaza 12 etxea]]
| p625 = {{Coord|42.9951658|-3.009863247|display=inline}}
| item = [[:d:Q131470719|Q131470719]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[Zerrendatutako Kultura Ondasun (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Foru Plaza 13 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995118|-3.009652|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581182|Q65581182]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Foru Plaza 6 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.994377|-3.009824|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581179|Q65581179]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Foru Plaza 7 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.99436|-3.01017|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581192|Q65581192]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Foru Plaza 8 arkupea-etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa - Soportal Foru Plaza 8.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.994436|-3.010386|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581180|Q65581180]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Frankos 1 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Frankos 1.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995216|-3.009655|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581168|Q65581168]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Frankos 18 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Frankos 18.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995923|-3.009478|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581177|Q65581177]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Frankos 21 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Frankos 21.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.99588|-3.009742|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581173|Q65581173]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Frankos 24 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Frankos 24.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.996057|-3.009532|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581178|Q65581178]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Frankos 25 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Frankos 25.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.996023|-3.009764|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581174|Q65581174]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Frankos 29 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Frankos 29.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.996119|-3.009775|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581175|Q65581175]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Frankos 3 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995304|-3.009665|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581169|Q65581169]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Frankos 31 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Frankos 31.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.996174|-3.009781|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581176|Q65581176]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Frankos 5 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Frankos 5.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995371|-3.009674|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581170|Q65581170]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Frankos 7 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Frankos 7.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995436|-3.00968|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581171|Q65581171]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Frankos 9 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Frankos 9.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995549|-3.009701|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581172|Q65581172]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Fray Pedro de Bardeci 6 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Fray Pedro De Bardeci 6.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995178|-3.010971|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581186|Q65581186]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Goiko Lendoño haize-errota]]
| p625 = {{Coord|43.01371256|-3.054853205|display=inline}}
| item = [[:d:Q131470754|Q131470754]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[Zerrendatutako Kultura Ondasun (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Harategi 5 etxea]]
| p625 = {{Coord|42.99435544|-3.008697699|display=inline}}
| item = [[:d:Q131470723|Q131470723]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[Zerrendatutako Kultura Ondasun (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Harresia]]
| p18 = [[Fitxategi:Urduñako harresia 1.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995501|-3.00751|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581193|Q65581193]]
| p373 = [[:commons:Category:Buildings in Urduña-Orduña|Buildings in Urduña-Orduña]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Kantarranas 3 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Kantarranas 3.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.994298|-3.010375|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581195|Q65581195]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Kiosko (Q131470720)|Kiosko]]
| p625 = {{Coord|42.99478758|-3.009985863|display=inline}}
| item = [[:d:Q131470720|Q131470720]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[Zerrendatutako Kultura Ondasun (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[M.D. Madariaga etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.994603|-3.010621|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581167|Q65581167]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Martuja etxea]]
| p625 = {{Coord|43.00662964|-3.00396321|display=inline}}
| item = [[:d:Q131470759|Q131470759]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[Zerrendatutako Kultura Ondasun (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Mimenza jauregia]]
| p18 = [[Fitxategi:Urduña - Mimenza jauregia 001.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995144|-3.010122|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581191|Q65581191]]
| p373 = [[:commons:Category:Buildings in Urduña-Orduña|Buildings in Urduña-Orduña]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Nuestra Señora De La Antigua Josefinos De Murialdo Ikastetxe]]
| p625 = {{Coord|42.99386013|-3.009114723|display=inline}}
| item = [[:d:Q131470724|Q131470724]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[Zerrendatutako Kultura Ondasun (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Nuestra Señora De Poza baseliza]]
| p625 = {{Coord|43.01613244|-3.038938714|display=inline}}
| item = [[:d:Q131470735|Q131470735]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[Zerrendatutako Kultura Ondasun (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Olaso jauregia (Q65581183)|Olaso jauregia]]
| p18 = [[Fitxategi:Palacio Olaso.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.994323|-3.010657|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581183|Q65581183]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Orruño 20 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995836|-3.009941|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581163|Q65581163]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Orruño 4 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995254|-3.009862|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581161|Q65581161]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Orruño 6 etxea]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995332|-3.009873|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581162|Q65581162]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Ortes de Velasco jauregia]]
| p18 = [[Fitxategi:Ortes de Velasco jauregia.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.994503|-3.007199|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581190|Q65581190]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Pantaleon Larrearen etxea]]
| p625 = {{Coord|42.99515676|-3.010280348|display=inline}}
| item = [[:d:Q131470718|Q131470718]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[Zerrendatutako Kultura Ondasun (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Poza dorrea]]
| p625 = {{Coord|43.01398902|-3.039563205|display=inline}}
| item = [[:d:Q131470753|Q131470753]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[Zerrendatutako Kultura Ondasun (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Puente Nº 9]]
| p625 = {{Coord|43.03802053|-3.047374061|display=inline}}
| item = [[:d:Q131470729|Q131470729]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[Zerrendatutako Kultura Ondasun (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Robina Baserria]]
| p625 = {{Coord|43.03069078|-3.046521463|display=inline}}
| item = [[:d:Q131470733|Q131470733]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[Zerrendatutako Kultura Ondasun (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[San Juan Eliza (Familia Saindua)]]
| p18 = [[Fitxategi:Urduñako familia sakratuaren eliza.JPG|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.994095|-3.009357|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581158|Q65581158]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[San Migel eliza (Q131470731)|San Migel eliza]]
| p625 = {{Coord|43.03280406|-3.027717432|display=inline}}
| item = [[:d:Q131470731|Q131470731]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[Zerrendatutako Kultura Ondasun (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[San Pedro eliza]]
| p625 = {{Coord|43.01400062|-3.055062076|display=inline}}
| item = [[:d:Q131470736|Q131470736]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[Zerrendatutako Kultura Ondasun (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Santa Eulalia eliza]]
| p625 = {{Coord|43.03180831|-3.044251429|display=inline}}
| item = [[:d:Q131470732|Q131470732]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[Zerrendatutako Kultura Ondasun (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Santa Maria eliza (Q65581189)|Santa Maria eliza]]
| p18 = [[Fitxategi:Urduña - Andra Mari Eliza 5.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995071|-3.007287|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581189|Q65581189]]
| p373 = [[:commons:Category:Buildings in Urduña-Orduña|Buildings in Urduña-Orduña]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Urduñako udaletxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Ayunta Orduña 1.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995034|-3.009028|display=inline}}
| item = [[:d:Q59143281|Q59143281]]
| p373 = [[:commons:Category:Town hall of Urduña-Orduña|Town hall of Urduña-Orduña]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Zaharra 1 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Zaharra 1.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995215|-3.009235|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581148|Q65581148]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Zaharra 12 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Zaharra 12.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995467|-3.008928|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581153|Q65581153]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Zaharra 15 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Zaharra 15.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.99586|-3.009249|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581152|Q65581152]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Zaharra 24 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Zaharra 24.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995889|-3.00893|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581154|Q65581154]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Zaharra 26 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Zaharra 26.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995964|-3.008911|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581156|Q65581156]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Zaharra 3 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Zaharra 3.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995343|-3.009215|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581149|Q65581149]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Zaharra 30 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Zaharra 30.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.996048|-3.008898|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581157|Q65581157]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Zaharra 32 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Zaharra 32.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.99611|-3.008872|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581159|Q65581159]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Zaharra 34 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Zaharra 34.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.996181|-3.008815|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581160|Q65581160]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Zaharra 5 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Zaharra 5.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995445|-3.00923|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581150|Q65581150]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Zaharra 7 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Zaharra 7.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995546|-3.009239|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581151|Q65581151]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list/Ondarea
| label = [[Zaharra 9 etxea]]
| p18 = [[Fitxategi:Casa Zaharra 9.jpg|center|128px]]
| p361 = [[Urduñako hiri historikoa]]
| p625 = {{Coord|42.995644|-3.009246|display=inline}}
| item = [[:d:Q65581188|Q65581188]]
| p131 = [[Urduña]]
| p1435 = [[eraikitako euskal ondare nabaria (EAE)]]
}}
{{Wikidata list end}}
<br clear="all" />
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Ikus, gainera ==
* [[Bizkaiko kultura ondasunak]]
[[Kategoria:Bizkaiko Kultura Ondasunak]]
[[Kategoria:Urduña]]
iddo60yq314yhlrqioljwbklva1xsp2
Zerrenda:Bahiar ospetsuak
106
849516
10006107
10002167
2024-12-20T17:34:43Z
ListeriaBot
64511
Wikidata list updated [V2]
10006107
wikitext
text/x-wiki
Zerrenda honetan, Brasilgo [[Bahia]] estatuko pertsona ospetsuak ageri dira.
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item ?dob WHERE {
{ ?item wdt:P19 wd:Q40430. }
UNION
{
?item wdt:P19 ?pob.
?pob wdt:P131* wd:Q40430.
}
?item wdt:P31 wd:Q5.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. }
}
|wdq=
|sort=P569
|columns=label:Artikulua,p19:Lekua,P569,P18
|thumb=80
|links=red
|min_section=2
}}
{| class='wikitable sortable'
! Artikulua
! Lekua
! jaiotza data
! irudia
|-
| [[José Lima Piauhy Dourado]]
| [[Barreiras]]
| No/unknown value
| [[Fitxategi:José Lima Piauhy Dourado.png|center|80px]]
|-
| [[Catarina Paraguaçu]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1503
| [[Fitxategi:Manoel Lopes Rodrigues - Sonho de Catarina Paraguaçu.JPG|center|80px]]
|-
| [[Vicente do Salvador]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1564
|
|-
| [[Johan van Dorth]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1574
|
|-
| [[Antônio Guedes de Brito]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1627-02-13
|
|-
| [[Eusébio de Matos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1629
|
|-
| [[Manuel Botelho de Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1636
|
|-
| [[Gregório de Matos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1636-12-23
| [[Fitxategi:Gregório de Matos.jpg|center|80px]]
|-
| [[Nuno Marques Pereira]]
| [[Cairu]]
| 1652
|
|-
| [[Bernarda]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1658
|
|-
| [[Gonçalo Ravasco Cavalcanti e Albuquerque]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1659
|
|-
| [[Sebastião da Rocha Pita]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1660-05-03
| [[Fitxategi:Rocha Pita.jpg|center|80px]]
|-
| [[Madre Vitória da Encarnação]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1661-03-06
| [[Fitxategi:Madre Vitória da Encarnação.jpg|center|80px]]
|-
| [[Madre Margarida da Coluna]]
| [[Cairu]]
| 1662
|
|-
| [[Madre Maria da Soledade]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1668-08-24
| [[Fitxategi:Ossuário das monjas clarissas do Convento do Desterro.jpg|center|80px]]
|-
| [[João de Brito Lima]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1671
|
|-
| [[Francisco Martins Pereira]]
| [[Sé]]
| 1673-04
|
|-
| [[Antônio Gomes Ferreira de Castilho]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 17th century
|
|-
| [[Manuel de Santa Maria]]
| [[Itaparica Island]]
| 1704
|
|-
| [[Tomaz da Encarnação da Costa e Lima]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1723-06-25
|
|-
| [[José António Caldas]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1725
|
|-
| [[Vicente Alexandre de Tovar]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1744-04-01
|
|-
| [[Francisco Vicente Viana]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1754-04-17
| [[Fitxategi:Barão do Rio de Contas.jpg|center|80px]]
|-
| [[Francisco Félix de Sousa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1754-10-04
| [[Fitxategi:Francisco Félix de Souza.jpg|center|80px]]
|-
| [[Alexandre Rodrigues Ferreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1756-04-27
| [[Fitxategi:ViagemPhilosophica01.png|center|80px]]
|-
| [[José da Silva Lisboa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1756-06-16
| [[Fitxategi:Francisco Vieira de Campos - José da Silva Lisboa, Visconde de Cairú, 1908, Acervo da Associação Comercial da Bahia (cropped).png|center|80px]]
|-
| [[Veríssimo de Freitas]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1758
|
|-
| [[José Teófilo de Jesus]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1758
|
|-
| [[Antônio Luís Pereira da Cunha]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1760-04-06
| [[Fitxategi:Simplício Rodrigues de Sá - Retrato do Marquês de Inhambupe.jpg|center|80px]]
|-
| [[Joana Angélica]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1761-12-10
| [[Fitxategi:Domenico Failutti - Retrato de Soror Joanna Angélica, Acervo do Museu Paulista da USP.jpg|center|80px]]
|-
| [[Cipriano Barata]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1762-09-26
| [[Fitxategi:Domenico Failutti - Retrato de Cipriano José Barata, Acervo do Museu Paulista da USP.jpg|center|80px]]
|-
| [[Bento Sabino dos Reis]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1763
|
|-
| [[José Joaquim Nabuco de Araújo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1764
|
|-
| [[Luís José de Carvalho e Melo]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1764-05-06
| [[Fitxategi:Anônimo - Visconde e Viscondessa da Cachoeira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Francisco Carneiro de Campos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1765<br/>1776-01-01
| [[Fitxategi:Francisco carneiro de campos.jpg|center|80px]]
|-
| [[Vitoriano dos Anjos Figueiroa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1765
|
|-
| [[Francisco Ferreira de Azevedo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1765-02-02<br/>1765
|
|-
| [[Vicente José Ferreira Cardoso da Costa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1765-04-05
|
|-
| [[José Egídio Álvares de Almeida]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1767-09-01
| [[Fitxategi:Jose egydio alvares de almeida.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Joaquim Carneiro de Campos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1768-03-04
| [[Fitxategi:Marquez de Caravellas - Litografia (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Pedro Rodrigues Bandeira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1768-11-22
|
|-
| [[Antônio Ferreira França]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1771-01-14
| [[Fitxategi:Antonio Ferreira França in Bahia Illustrada nov 1918.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcos Antônio de Souza]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1771-02-10
|
|-
| [[Clemente Ferreira França]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1774-03-16
|
|-
| [[Luís da Cunha Moreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1777-10-01
| [[Fitxategi:Luís da Cunha Moreira, Visconde de Cabo Frio.png|center|80px]]
|-
| [[Damião Barbosa de Araújo]]
| [[Itaparica Island]]
| 1778-09-27
|
|-
| [[Paulo José de Melo Azevedo e Brito]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1779
|
|-
| [[Luís José de Oliveira Mendes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1779-06-21
| [[Fitxategi:Luís José de Oliveira Mendes.png|center|80px]]
|-
| [[Manuel Inácio da Cunha e Meneses]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1779-09-13
|
|-
| [[José Bernardino de Portugal e Castro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1780-05-20
| [[Fitxategi:José Bernardino de Portugal e Castro.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio Joaquim Franco Velasco]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1780-10-03
| [[Fitxategi:Antônio Joaquim Franco Velasco - Dom Pedro I, Imperador do Brasil.jpg|center|80px]]
|-
| [[Domingos Borges de Barros]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1780-10-10
| [[Fitxategi:Hermann Winterhalter - Domingos Borges de Barros, Visconde da Pedra Branca.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Ferreira de Carvalho]]
| [[Serrinha (Bahia)|Serrinha]]
| 1783
|
|-
| [[José Lino Coutinho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1784-03-31
| [[Fitxategi:Domenico Failutti - Retrato de José Lino Coutinho, Acervo do Museu Paulista da USP.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ana Romana de Aragão Calmon]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1784-08-09
|
|-
| [[Francisco Xavier de Santa Rita Bastos Baraúna]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1785
|
|-
| [[Antônio Joaquim Pires de Carvalho e Albuquerque]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1785
|
|-
| [[Azevedo Bolão]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1785
|
|-
| [[José Tomás Nabuco de Araújo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1785-07-02
|
|-
| [[Alexandre Tomás de Morais Sarmento]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1786-04-11
|
|-
| [[Jean Rodrigue Marmontel]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1787-06-17
|
|-
| [[Joaquim Pires de Carvalho e Albuquerque]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1788
| [[Fitxategi:Domenico Failutti - Pirajá.jpg|center|80px]]
|-
| [[Manoel Joaquim Pinto Pacca]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1789
| [[Fitxategi:PintoPacca.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Pereira Rebouças]]
| [[Maragogipe]]
| 1789-01-02
|
|-
| [[Bento José Rufino Capinam]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1791
|
|-
| [[Manuel Antônio Galvão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1791-01-03
|
|-
| [[Joaquim Francisco de Matos Roseira]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1792
|
|-
| [[Silva Castro]]
| [[Castro Alves (Bahia)|Castro Alves]]
| 1792
| [[Fitxategi:Silva Castro.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Elói Pessoa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1792-06-27
|
|-
| [[Maria Quitéria]]
| [[Feira de Santana]]
| 1792-07-27
| [[Fitxategi:Maria Quitéria de Jesus Medeiros.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio da Rocha Pita Argolo]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1793
|
|-
| [[Bento da Silva Lisboa]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1793-02-04
|
|-
| [[Macário César de Alexandria e Sousa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1793-11-27
|
|-
| [[Francisco Jê Acaiaba de Montezuma]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1794-03-23
| [[Fitxategi:Acaiaba Montezuma.jpg|center|80px]]
|-
| [[José de Araújo Aragão Bulcão]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1795
|
|-
| [[Luís Francisco Gonçalves Junqueira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1795-08-25
|
|-
| [[José da Costa Carvalho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1796
| [[Fitxategi:SA Sisson José da Costa Carvalho Marquês de Monte Alegre.png|center|80px]]
|-
| [[Francisco Sabino]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1796
|
|-
| [[Miguel Calmon Du Pin e Almeida]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1796-10-26<br/>1796-12-22
| [[Fitxategi:Marquês de Abrantes.jpg|center|80px]]
|-
| [[Manuel Alves Branco, 2nd Viscount of Caravelas]]
| [[Maragogipe]]
| 1797-06-07
| [[Fitxategi:Manuel Alves Branco.jpg|center|80px]]
|-
| [[Cassiano Esperidião de Melo e Matos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1797-09-11
|
|-
| [[Gustavo Adolfo de Aguilar Pantoja]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1798
| [[Fitxategi:Gustavo Adolfo de Aguilar Pantoja.png|center|80px]]
|-
| [[Antônio Pereira Rebouças]]
| [[Maragogipe]]
| 1798-08-10
| [[Fitxategi:Domenico Failutti - Retrato de Antônio Pereira Rebouças, Acervo do Museu Paulista da USP.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Carlos Pereira de Almeida Torres]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1799
| [[Fitxategi:Visconde de Macaé2.jpg|center|80px]]
|-
| [[Manuel Maurício Rebouças]]
| [[Maragogipe]]
| 1799
|
|-
| [[Joaquim Marcelino de Brito]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1799-06-02
| [[Fitxategi:Joaquim Marcelino de Brito.png|center|80px]]
|-
| [[Rodrigo de Sousa da Silva Pontes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1799-10-27
|
|-
| [[Antônio Pinto Chichorro da Gama]]
| [[Nazaré (Bahia)|Nazaré]]
| 1800
| [[Fitxategi:Antonio pinto chichorro da gama.jpg|center|80px]]
|-
| [[Frederico Carneiro de Campos]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1800
| [[Fitxategi:Le coronel F. Carneiro de Campos, président de la province brésilienne de Mato Grosso, et prisionnier du dictateur Lopez.jpg|center|80px]]
|-
| [[João José de Oliveira Junqueira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1800
| [[Fitxategi:Joao jose de oliveira junqueira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Geminiano Saback]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1800s
|
|-
| [[José Rodrigues Nunes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1800-04-11
|
|-
| [[Inácio Rodrigues Pereira Dutra]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1802
|
|-
| [[João Antônio de Vasconcelos]]
| [[Valença (Bahia)|Valença]]
| 1802
| [[Fitxategi:João Antonio de Vasconcellos.png|center|80px]]
|-
| [[Cornélio Ferreira França]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1802-03-19
|
|-
| [[Felisberto Caldeira Brant Pontes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1802-07-20
| [[Fitxategi:Felisberto Caldeira Brant Pontes.jpg|center|80px]]
|-
| [[Severo Amorim do Vale]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1802-12-07
|
|-
| [[Fermín Ferreira]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1803
|
|-
| [[Lourenço da Silva Araújo Amazonas]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1803-08-09
|
|-
| [[José Joaquim Lopes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1803-10-24
|
|-
| [[Francisco Moniz Barreto]]
| [[Jaguaripe]]
| 1804-03-10
| [[Fitxategi:Francisco Muniz Barreto.png|center|80px]]
|-
| [[Ernesto Ferreira França]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1804-06-21
| [[Fitxategi:Ernesto Ferreira França.jpg|center|80px]]
|-
| [[Carlos Carneiro de Campos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1805-11-01
| [[Fitxategi:Carlos carneiro de campos.jpg|center|80px]]
|-
| [[Daniel Gomes de Freitas]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1806-09-15
|
|-
| [[Domingos da Rocha Mussurunga]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1807
|
|-
| [[Domingos Moçurunga]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1807-01-20
|
|-
| [[Francisco Gonçalves Martins]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1807-03-13
| [[Fitxategi:Francisco Gonçalves Martins.jpg|center|80px]]
|-
| [[Manuel Vieira Tosta]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1807-07-12
| [[Fitxategi:Barão de Muritiba - Litografia (cropped-2).jpg|center|80px]]
|-
| [[Lucas da Feira]]
| [[Feira de Santana]]
| 1807-10-18
| [[Fitxategi:Retrato falado de Lucas da Feira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Emilio Joaquim da Silva Maia]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1808-09-08
| [[Fitxategi:SirLeonard14.jpg|center|80px]]
|-
| [[Augusto Baltasar da Silveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1810
|
|-
| [[Urânia Vanério]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1811-12-14
|
|-
| [[Ângelo Moniz da Silva Ferraz]]
| [[Valença (Bahia)|Valença]]
| 1812-11
| [[Fitxategi:Barão Uruguaiana.jpg|center|80px]]
|-
| [[João José de Almeida Couto]]
| [[Maragogipe]]
| 1812-12-04
| [[Fitxategi:João José de Almeida Couto - Barão do Desterro.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio Ferrão Muniz de Aragão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1813-01-07
|
|-
| [[Francisco Munis Barreto de Aragão]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1813-08-11
|
|-
| [[José Tomás Nabuco de Araújo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1813-08-14
| [[Fitxategi:José Thomaz Nabuco D'Araujo - Litografia (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Francisco Liberato de Matos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1813-08-23
|
|-
| [[Luís Barbalho Moniz Fiúza]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1813-08-25
|
|-
| [[Pedro Caldeira Brant]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1814-06-20
|
|-
| [[Ana Néri]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1814-12-13
| [[Fitxategi:Ana Neri1.jpg|center|80px]]
|-
| [[João Manuel Dantas]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1815
|
|-
| [[João Maurício Wanderley]]
| [[Barra (Bahia)|Barra]]
| 1815
| [[Fitxategi:Joao mauricio wanderley.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio de Freitas Paranhos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1815
|
|-
| [[José Joaquim Pires de Carvalho e Albuquerque]]
| [[São Francisco do Conde]]
| 1815-06-01
| [[Fitxategi:José Joaquim Pirajá.png|center|80px]]
|-
| [[Zacarias de Góis]]
| [[Valença (Bahia)|Valença]]
| 1815-11-05<br/>1815-11-15
| [[Fitxategi:Zacarias de Gois e Vasconcelos1850.jpg|center|80px]]
|-
| [[Augusto Teixeira de Freitas]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1816
| [[Fitxategi:Augusto Teixeira de Freitas.png|center|80px]]
|-
| [[Luísa de Barros, Countess of Barral]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1816-04-13
| [[Fitxategi:Condessa de Barral.jpg|center|80px]]
|-
| [[Violante Bivar e Velasco]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1817-12-01
|
|-
| [[Benevenuto Augusto Magalhães Taques]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1818
|
|-
| [[Antônio Paranhos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1818
| [[Fitxategi:O General Antonio da Silva Paranhos.jpg|center|80px]]
|-
| [[José de Assis Alves Branco Muniz Barreto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1819
|
|-
| [[José de Souza Aragão]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1819
|
|-
| [[José Maria da Silva Paranhos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1819-12-16
| [[Fitxategi:Visconde do Rio Branco 1879.jpg|center|80px]]
|-
| [[Balduino dos Santos e Oliveira]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1820
|
|-
| [[Exupério Pinheiro Canguçu]]
| [[Brumado]]
| 1820-09-24
| [[Fitxategi:Exupério Pinheiro Canguçu.jpg|center|80px]]
|-
| [[João José de Oliveira Leite]]
| [[Rio Real (Bahia)|Rio Real]]
| 1821-04-12
| [[Fitxategi:Barão de Timbó, da coleção Museu Histórico Nacional.jpg|center|80px]]
|-
| [[Clara Ricciolini]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1822
|
|-
| [[Salvador d'Oliveira Pinto da França]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1822-01-09
| [[Fitxategi:Salvadordoliveirapintodafranca.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Antônio Gomes Neto]]
| [[Caetité]]
| 1822-03-07
| [[Fitxategi:Barão de Caetité.jpg|center|80px]]
|-
| [[João Antônio de Araújo Freitas Henriques]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1822-08-26
| [[Fitxategi:Freitas Henrique.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Pedro Xavier Pinheiro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1822-10-12
|
|-
| [[José Antônio Saraiva]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1823-05-01
| [[Fitxategi:Antonio Saraiva 00.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Freire de Carvalho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1823-05-13
| [[Fitxategi:José Freire de Carvalho.jpg|center|80px]]
|-
| [[Domingos da Transfiguração Machado]]
| [[Itaparica Island]]
| 1824
|
|-
| [[Francisca de Assis Viana Moniz Bandeira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1824-03-12
|
|-
| [[Abílio César Borges]]
| [[Rio de Contas]]
| 1824-09-09
| [[Fitxategi:Barão de Macaúbas.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luiz da Conceição Saraiva]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1824-09-24
|
|-
| [[João Francisco Lopes Rodrigues]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1825-12-19
| [[Fitxategi:João Francisco Lopes Rodrigues - Retrato do Conselheiro Jonathas Abbott.jpg|center|80px]]
|-
| [[Joaquim Jerônimo Fernandes da Cunha]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1827
| [[Fitxategi:Joaquim Jerônimo Fernandes da Cunha.png|center|80px]]
|-
| [[Pedro Munis Barreto de Aragão]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1827-08-17
|
|-
| [[Francisco Gomes de Oliveira]]
| [[Ituaçu]]
| 1827-09-17
| [[Fitxategi:Barâo Sincorá by Koehne.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luís Antônio Pereira Franco, barão de Pereira Franco]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1827-10-19
| [[Fitxategi:Barão de Pereira Franco.jpg|center|80px]]
|-
| [[Augusto Victorino Alves Sacramento Blake]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1827-11-02
|
|-
| [[Adélia Fonseca]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1827-11-24
| [[Fitxategi:Adélia Fonseca.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Cândido da Silva Murici]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1827-12-31
| [[Fitxategi:José Cândido da Silva Murici.jpg|center|80px]]
|-
| [[Pedro Leão Veloso]]
| [[Itapicuru (Bahia)|Itapicuru]]
| 1828
| [[Fitxategi:Retrato de Pedro Leão Veloso.png|center|80px]]
|-
| [[Eduardo de Sá Pereira de Castro]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1828
|
|-
| [[Antônio Luís Afonso de Carvalho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1828-03-05
| [[Fitxategi:Antonio Luiz Affonso de Carvalho.png|center|80px]]
|-
| [[José Cerqueira de Aguiar Lima]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1828-03-06
|
|-
| [[Napoleão João Baptista Level]]
| [[Ilhéus]]
| 1828-11-20
|
|-
| [[Antônio de Macedo Costa]]
| [[Maragogipe]]
| 1830
| [[Fitxategi:Antonio de Macêdo Costa.jpg|center|80px]]
|-
| [[João Ferreira de Moura]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1830-03-27
|
|-
| [[Antônio Augusto de Mendonça]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1830-05-19
|
|-
| [[Luís Gama]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1830-06-21
| [[Fitxategi:Luiz Gama.jpg|center|80px]]
|-
| [[Padre Cacique]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1831
|
|-
| [[Sousa Dantas]]
| [[Inhambupe]]
| 1831-02-21
| [[Fitxategi:Sousa Dantas.jpg|center|80px]]
|-
| [[José de Aquino Tanajura]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1831-09-16
| [[Fitxategi:José Aquino Tanajura filho.jpg|center|80px]]
|-
| [[Francisco José da Rocha]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1832-02-10
|
|-
| [[Francisco Xavier Pinto de Lima]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1832-02-20
| [[Fitxategi:Francisco Xavier Pinto de Lima.png|center|80px]]
|-
| [[João José de Oliveira Junqueira Júnior]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1832-03-10
| [[Fitxategi:João José de Oliveira Junqueira Júnior.png|center|80px]]
|-
| [[Edward Pellew Wilson, Jr.]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1832-03-31
| [[Fitxategi:Condedewilson.JPG|center|80px]]
|-
| [[José Antônio da Cunha Couto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1832-05-01
|
|-
| [[Antônio de Araújo de Aragão Bulcão]]
| [[São Francisco do Conde]]
| 1832-08-06
| [[Fitxategi:Miguel Navarro Cañizares - Antônio de Araújo de Aragão Bulcão, Terceiro Barão de São Francisco.jpg|center|80px]]
|-
| [[Junqueira Freire]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1832-12-31<br/>1832
| [[Fitxategi:Junqueira Freire.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Bruno Correia]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1833
|
|-
| [[José Luís de Almeida Couto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1833-10-28
| [[Fitxategi:Dr José Luiz de Almeida Couto.png|center|80px]]
|-
| [[Francisco da Silva Romão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1834
|
|-
| [[Agrário de Menezes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1834-01-25
|
|-
| [[Antônio Francisco de Lacerda]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1834-10-01
|
|-
| [[Pedro Gomes de Argolo Ferrão]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1835
|
|-
| [[Carlos Américo de Sampaio Viana]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1835-06-24
|
|-
| [[Guilherme José Moreira, barão do Juruá]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1835-06-25
|
|-
| [[Pedro Bacelar]]
| [[Feira de Santana]]
| 1835-06-29
|
|-
| [[Tertuliano Teixeira de Freitas]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1835-09-06
|
|-
| [[Francisco Dionísio Machado Faria]]
| [[Jandaíra (Bahia)|Jandaíra]]
| 1835-10-09
|
|-
| [[Porfírio Pereira Fraga]]
| [[Muritiba]]
| 1836
|
|-
| [[Chico Moniz]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1836
|
|-
| [[João Tomás Carvalhal]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1836-03-07
|
|-
| [[Augusto Frederico de Lacerda]]
| [[Valença (Bahia)|Valença]]
| 1836-03-14
| [[Fitxategi:Augusto Frederico de Lacerda.jpg|center|80px]]
|-
| [[Augusto Ferreira França]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1836-04-17
| [[Fitxategi:FerreiraFranca 2027 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Franklin Dória]]
| [[Isle of the Friars]]
| 1836-07-12
| [[Fitxategi:Franklin doria.jpg|center|80px]]
|-
| [[Joaquim Monteiro Caminhoá]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1836-12-21
|
|-
| [[Manuel Pereira Reis]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1837
|
|-
| [[Pedro Nunes Batista Ferreira Tamarindo]]
| [[Inhambupe]]
| 1837
| [[Fitxategi:Coronel Tamarindo da 9ª infantaria.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcolino Ramos]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1837
|
|-
| [[Joaquim Cardoso Pereira de Melo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1837-05-03
| [[Fitxategi:BaraoSaoMarcos 1616 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Joaquim Leovigildo de Sousa Coelho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1837-05-12
|
|-
| [[César Zama]]
| [[Caetité]]
| 1837-11-19
| [[Fitxategi:Cezar Zama.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcolino Moura]]
| [[Brumado]]
| 1838
| [[Fitxategi:Marcolino de Moura e Albuquerque.jpg|center|80px]]
|-
| [[André Rebouças]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1838-01-13
| [[Fitxategi:André Rebouças no final da vida.jpg|center|80px]]
|-
| [[Virgílio Clímaco Damásio]]
| [[Itaparica]]
| 1838-01-21
| [[Fitxategi:Virgilio Damasio.jpg|center|80px]]
|-
| [[Eulálio da Costa Carvalho]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1838-02-12
|
|-
| [[Cícero Dantas Martins]]
| [[Jeremoabo]]
| 1838-06
| [[Fitxategi:Barão Jeremoabo 1868.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio da Costa Pinto Júnior]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1838-08-23
| [[Fitxategi:Visconde da Oliveira (Antônio da Costa Pinto Jr).jpg|center|80px]]
|-
| [[José Gonçalves da Silva]]
| [[Mata de São João]]
| 1838-11-23
| [[Fitxategi:José Gonçalves.jpg|center|80px]]
|-
| [[Clímaco Barbosa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1839
| [[Fitxategi:Clímaco Barbosa.jpg|center|80px]]
|-
| [[Germano Ernesto de Souza Limeira]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1839
|
|-
| [[Manuel Vieira Tosta Filho]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1839
|
|-
| [[Tomás Montenegro]]
| [[Mata de São João]]
| 1839-01-22
| [[Fitxategi:4336D - Desembargador Montenegro - 01, Acervo do Museu Paulista da USP.jpg|center|80px]]
|-
| [[Manuel José de Araújo Góis]]
| [[Recôncavo]]
| 1839-03-05
|
|-
| [[Rodrigo Otávio de Oliveira Meneses]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1839-05-11
|
|-
| [[Antônio Pereira Rebouças Filho]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1839-06-13
| [[Fitxategi:Antonio Rebouças 01.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ernesto Carneiro Ribeiro]]
| [[Itaparica]]
| 1839-09-12
| [[Fitxategi:Ernesto Carneiro Ribeiro.jpg|center|80px]]
|-
| [[Machado Francisco Olavo de Sales]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1840
|
|-
| [[Francisco Magalhães de Cardoso]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1840
|
|-
| [[Francisco Prisco de Sousa Paraíso]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1840-01-18
|
|-
| [[Emmanuel Zamor]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1840-05-19
| [[Fitxategi:Nadar (atrib.) - Emmanuel Zamor.jpg|center|80px]]
|-
| [[Custódio José de Melo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1840-06-09
| [[Fitxategi:L'amiral de Mello, commandant la flotte devant Rio-de-Janeiro.jpg|center|80px]]
|-
| [[Garcia Pires]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1840-09-20
| [[Fitxategi:GarciaPires 1620 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Manuel José Espínola Júnior]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1841
|
|-
| [[Joaquim Elísio Pereira Marinho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1841-01-21
| [[Fitxategi:Barão de Guaí in A Locomotiva 1888.jpg|center|80px]]
|-
| [[Cláudio José Gonçalves Ponce de Leão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1841-02-21
| [[Fitxategi:Cláudio José Gonçalves Ponce de Leão.JPG|center|80px]]
|-
| [[Antônio Joaquim Pires de Carvalho e Albuquerque, barão de Vila Viçosa]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1841-03-13
| [[Fitxategi:BaraoVilaVicosa 1617.jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Xisto Bahia]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1841-08-06
| [[Fitxategi:Xisto Bahia by Arquivo Nacional restored.png|center|80px]]
|-
| [[Antônio Euzébio]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1841-08-14
| [[Fitxategi:AntonioEuzebio 1613 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio Carneiro da Rocha]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1842
|
|-
| [[Estanisláo Przewodowski]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1843
|
|-
| [[Barata Ribeiro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1843-03-11
| [[Fitxategi:Candido Barata Ribeiro.jpg|center|80px]]
|-
| [[Miguel Calmon du Pin e Almeida]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1843-04-19
| [[Fitxategi:Miguel Calmon du Pin e Almeida (desembargador).jpg|center|80px]]
|-
| [[Carlos Baltasar da Silveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1843-06-06
| [[Fitxategi:Carlos baltazar.jpg|center|80px]]
|-
| [[Pedro Ferreira de Viana Bandeira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1843-06-08
|
|-
| [[Luiz Tarquínio]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1844
|
|-
| [[Sátiro de Oliveira Dias]]
| [[Inhambupe]]
| 1844-01-12
| [[Fitxategi:Sátiro de Oliveira Dias.png|center|80px]]
|-
| [[Alexandre José de Melo Morais Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1844-02-23
| [[Fitxategi:Melomoraes.gif|center|80px]]
|-
| [[Santos Pereira]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1844-08-16
| [[Fitxategi:FranciscoSantosPereira 1626 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Deocleciano Pires Teixeira]]
| [[Ituaçu]]
| 1844-10-11
| [[Fitxategi:Deocleciano Pires Teixeira 1out1865.jpg|center|80px]]
|-
| [[Cândido da Fonseca Galvão]]
| [[Lençóis]]
| 1845
| [[Fitxategi:Dom Oba II.jpg|center|80px]]
|-
| [[Rosendo Moniz Barreto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1845
|
|-
| [[Rodrigues Lima]]
| [[Caetité]]
| 1845-05-04
| [[Fitxategi:Rodrigues Lima.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio Alves de Carvalhal]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1846
| [[Fitxategi:Antônio Alves de Carvalhal.png|center|80px]]
|-
| [[Artur César Rios]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1846-07-06
| [[Fitxategi:Presidentes camara cesarrios.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luís Viana]]
| [[Casa Nova]]
| 1846-11-30
| [[Fitxategi:Luís Viana Governador.jpg|center|80px]]
|-
| [[Aristides Queiroz]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1847-01-23
|
|-
| [[Francisco de Paula Argolo]]
| [[São Francisco do Conde]]
| 1847-01-28
| [[Fitxategi:GenArgolo.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio Frederico de Castro Alves]]
| [[Muritiba]]
| 1847-03-14
| [[Fitxategi:Alberto Henschel - Castro Alves.jpg|center|80px]]
|-
| [[Dionísio Cerqueira]]
| [[Castro Alves (Bahia)|Castro Alves]]
| 1847-04-02
| [[Fitxategi:Dionísio Evangelista de Castro Cerqueira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio Augusto da Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1847-08-23
|
|-
| [[Adelelmo Nascimento]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1848
|
|-
| [[Aristides Augusto Milton]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1848
| [[Fitxategi:Aristides Milton 1888.png|center|80px]]
|-
| [[Jônatas Pedrosa]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1848-04-08
|
|-
| [[José Marcelino de Sousa]]
| [[São Felipe (Bahia)|São Felipe]]
| 1848-10-15
| [[Fitxategi:José Marcelino.jpg|center|80px]]
|-
| [[Severino Vieira]]
| [[São Francisco do Conde]]
| 1849-06-08
| [[Fitxategi:Severino Vieira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Maria Amanda Paranaguá Dória]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1849-06-12
| [[Fitxategi:Maria Amanda de Paranaguá Dória.jpg|center|80px]]
|-
| [[Sancho de Barros Pimentel]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1849-10-16
|
|-
| [[Ruy Barbosa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1849-11-05
| [[Fitxategi:Ruy Barbosa 1907.jpg|center|80px]]
|-
| [[J. Mello]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 19th century
|
|-
| [[Olegário Pinto de Salles]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1850
|
|-
| [[Guilherme Gomes Fernandes]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1850-02-06
| [[Fitxategi:Guilherme-Gomes-Fernandes.jpg|center|80px]]
|-
| [[Amâncio de Carvalho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1850-04-08
| [[Fitxategi:Amâncio de Carvalho.jpg|center|80px]]
|-
| [[Anfilófio de Carvalho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1850-07-16
| [[Fitxategi:Anfilófio de Carvalho.png|center|80px]]
|-
| [[Aristides Spínola]]
| [[Caetité]]
| 1850-08-29
| [[Fitxategi:Aristides Spinola.jpg|center|80px]]
|-
| [[Manoel Tranquilino Bastos]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1850-10-08
|
|-
| [[Alípio Rebouças]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1851
|
|-
| [[Frederico Augusto Rodrigues da Costa]]
| [[São Sebastião do Passé]]
| 1851
| [[Fitxategi:Frederico Augusto Rodrigues da Costa.jpg|center|80px]]
|-
| [[João Ferreira de Araújo Pinho]]
| [[Coração de Maria]]
| 1851-06-19
| [[Fitxategi:João Ferreira de Araújo Pinho.jpg|center|80px]]
|-
| [[Manuel Raimundo Querino]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1851-07-28
| [[Fitxategi:Manuel Querino.jpg|center|80px]]
|-
| [[Abdon Baptista]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1851-07-30
| [[Fitxategi:Abdon Batista.jpg|center|80px]]
|-
| [[Alfredo do Valle Cabral]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1851-11-17
|
|-
| [[Tomás Rodrigues da Cruz]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1852-01-29
|
|-
| [[Paula Guimarães]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1852-08-06
| [[Fitxategi:PaulaGuimaraes 3668 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Manuel Pinto de Sousa Dantas Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1852-10-18
|
|-
| [[Apulcro de Castro]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1853
| [[Fitxategi:Apulchro de Castro in Revista da Semana 1924.jpg|center|80px]]
|-
| [[João Batista de Castro Rebelo Jr.]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1853
|
|-
| [[Manuel Vitorino]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1853-01-30
| [[Fitxategi:Manuel Victorino.jpg|center|80px]]
|-
| [[Rodolfo Teófilo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1853-05-06
| [[Fitxategi:Rodolfo Teófilo.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio Rodrigues Lima]]
| [[Caetité]]
| 1854
| [[Fitxategi:Antonio R Lima.jpg|center|80px]]
|-
| [[Tia Ciata]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1854
| [[Fitxategi:Tia Ciata Minc.png|center|80px]]
|-
| [[Adelaide de Castro Alves Guimarães]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1854-03-22
| [[Fitxategi:Adelaide Guimarães (Castro Alves sister).png|center|80px]]
|-
| [[Manuel Fabrício]]
| [[Seabra]]
| 1854-05-14
| [[Fitxategi:Manuel Fabrício.jpg|center|80px]]
|-
| [[Eduardo Ramos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1854-05-25
|
|-
| [[Frederico de Castro Rebelo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1855
|
|-
| [[Francisco Marcelino de Sousa Aguiar]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1855
| [[Fitxategi:Francisco-Marcelino-de-Souza-Aguiar.jpg|center|80px]]
|-
| [[Climério de Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1855
| [[Fitxategi:Climério de Oliveira por Vieira Campos.png|center|80px]]
|-
| [[Crispiniano Tavares]]
| [[Ilhéus]]
| 1855
|
|-
| [[Urbano Duarte de Oliveira]]
| [[Lençóis]]
| 1855-01-02
|
|-
| [[Teodoro Fernandes Sampaio]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1855-01-07
| [[Fitxategi:Teodoro F Sampaio.jpg|center|80px]]
|-
| [[Amélia de Castro Alves]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1855-05-07
|
|-
| [[João Gumes]]
| [[Caetité]]
| 1855-05-10
| [[Fitxategi:João Gumes.jpg|center|80px]]
|-
| [[Henrique Alexandre Monat]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1855-06-06
|
|-
| [[J. J. Seabra]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1855-08-21
| [[Fitxategi:JJ Seabra.jpg|center|80px]]
|-
| [[Rodolfo Epifânio de Sousa Dantas]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1855-10-14
|
|-
| [[Pedro Leão Veloso Filho]]
| [[Entre Rios (Bahia)|Entre Rios]]
| 1856-03-19
|
|-
| [[Joaquim Inácio Tosta]]
| [[Muritiba]]
| 1856-07-12
| [[Fitxategi:JoaquimTosta.png|center|80px]]
|-
| [[Leovigildo do Ipiranga Amorim Filgueiras]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1856-09-07
| [[Fitxategi:Leovigildo Filgueiras dep Fed BA.jpg|center|80px]]
|-
| [[Filinto Bastos]]
| [[Feira de Santana]]
| 1856-12-17
|
|-
| [[Mazarino de Azevedo Lima]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1857
|
|-
| [[Leoni Ramos]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1857-06-15
| [[Fitxategi:Leoni Ramos.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luís Antônio Ferreira Gualberto]]
| [[Nazaré (Bahia)|Nazaré]]
| 1857-07-08
|
|-
| [[Francisco de Castro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1857-09-17
| [[Fitxategi:Francisco de Castro.jpg|center|80px]]
|-
| [[Elpídio Mesquita]]
| [[Palmas de Monte Alto]]
| 1857-09-20
|
|-
| [[Ângelo Dourado]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1857-11-06
|
|-
| [[Rodolfo Amoedo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1857-12-11
| [[Fitxategi:Rodolfo Amoedo, 1957.tif|center|80px]]
|-
| [[Argemiro Rodrigues Germano]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1858-07-16
|
|-
| [[Leolinda Daltro]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1859-07-14
| [[Fitxategi:Leolinda Daltro (1933).jpg|center|80px]]
|-
| [[Tranquilino Leovigildo Torres]]
| [[Condeúba]]
| 1859-08-30
| [[Fitxategi:Tranquilino Leovigildo Torres IGHB.png|center|80px]]
|-
| [[João Galeão Carvalhal]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1859-10-11
|
|-
| [[Militão Coelho]]
| [[Brotas de Macaúbas]]
| 1859-10-20
| [[Fitxategi:Militão Coelho.jpg|center|80px]]
|-
| [[Manoel H. Carmo]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1860
|
|-
| [[Prudencio de Carvalho]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1860
|
|-
| [[Alvim Martins Horcades]]
| [[Porto Seguro]]
| 1860
|
|-
| [[José Bonifácio da Cunha]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1860-04-07
| [[Fitxategi:José Bonifácio da Cunha 1890 – 1892.jpg|center|80px]]
|-
| [[Manuel Lopes Rodrigues]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1860-12-31
| [[Fitxategi:Manoel Lopes Rodrigues c. 1915.png|center|80px]]
|-
| [[Isabel de Mattos Dillon]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]<br/>[[Rio de Janeiro]]
| 1861-01-20
| [[Fitxategi:Isabel Dillon 1917.jpg|center|80px]]
|-
| [[Amélia Rodrigues]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1861-05-26
| [[Fitxategi:Amelia Rodrigues Busto.jpg|center|80px]]
|-
| [[Manuel Antônio de Oliveira Lopes]]
| [[São Gonçalo dos Campos]]
| 1861-10-01
|
|-
| [[Brás do Amaral]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1861-11-02
| [[Fitxategi:BrasdoAmaral 2545 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Xavier Marques]]
| [[Itaparica]]
| 1861-12-03
| [[Fitxategi:Xavier Marques.png|center|80px]]
|-
| [[Agnelo Geraque Collet]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1862
|
|-
| [[José Porfírio de Miranda Júnior]]
| [[Remanso]]
| 1862
| [[Fitxategi:Revista do Brasil, Ano IV, n.º 10, 31 outubro 1909, p. 31 (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Constâncio Alves]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1862-07-16
| [[Fitxategi:Constâncio Alves.jpg|center|80px]]
|-
| [[Bráulio Xavier da Silva Pereira]]
| [[Caetité]]
| 1863
| [[Fitxategi:Bráulio Xavier.jpg|center|80px]]
|-
| [[Silio Boccanera Júnior]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1863
|
|-
| [[Alfredo Kanthack]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1863-03-04
| [[Fitxategi:Alfredo Antunes Kanthack.jpg|center|80px]]
|-
| [[Gonçalo de Athayde Pereira]]
| [[Mucugê]]
| 1863-07-16
| [[Fitxategi:Coronel Gonçalo de Athayde Pereira in Bahia Illustrada 1919 (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Fábio Luz]]
| [[Valença (Bahia)|Valença]]
| 1864
| [[Fitxategi:Fábio Lopes dos Santos Luz.jpg|center|80px]]
|-
| [[Manuel Leôncio Galrão]]
| [[Jaguaripe]]
| 1864-02-14
| [[Fitxategi:Manoel Leoncio Galrão.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marie Georgine Charlotte Brockhaus]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1864-02-21
|
|-
| [[Aurélio Rodrigues Viana]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1864-09-28
| [[Fitxategi:Aurelio Rodrigues Viana.jpg|center|80px]]
|-
| [[Silvio Deolindo Fróes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1864-10-26
|
|-
| [[Francisco Dias Coelho]]
| [[Morro do Chapéu]]
| 1864-12-03
| [[Fitxategi:Francisco Dias Coelho.jpg|center|80px]]
|-
| [[Cardoso de Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1865
| [[Fitxategi:José Manuel Cardoso circa 1915.jpg|center|80px]]
|-
| [[Henri Aubé]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1865-02-10
| [[Fitxategi:Le général de Brigade H. F. A Aubé directeur des troupes coloniales.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Alfredo de Campos França]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1865-03-19
| [[Fitxategi:JoseAlfredoCamposFranca dep Fed.jpg|center|80px]]
|-
| [[Afonso de Castro Rebelo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1865-08-16
| [[Fitxategi:AfonsodeCastroRebelo DHBa.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio Joaquim Pires de Carvalho e Albuquerque]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1865-09-08
|
|-
| [[Sebastião Landulfo da Rocha Medrado]]
| [[Mucugê]]
| 1865-09-15
| [[Fitxategi:Sebastião Landulfo dep Federal BA.jpg|center|80px]]
|-
| [[Arlindo Fragoso]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1865-10-30
| [[Fitxategi:ARLINDO FRAGOSO.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Petitinga]]
| [[Nazaré (Bahia)|Nazaré]]
| 1866-12-02
| [[Fitxategi:José Petitnga - 4.jpg|center|80px]]
|-
| [[Henrique Bahiana]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1867
|
|-
| [[Guilherme de Mello]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1867-06-25
| [[Fitxategi:Guilherme de Mello 1918.png|center|80px]]
|-
| [[Virgílio Cardoso de Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1868-12-15
| [[Fitxategi:Virgílio Cardoso de Oliveira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Primitivo Moacir]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1869
|
|-
| [[Raul Azedo]]
| [[Itaparica]]
| 1869-01-03
|
|-
| [[Arlindo Batista Leoni]]
| [[Barra (Bahia)|Barra]]
| 1869-01-29
| [[Fitxategi:ArlindoLeoni 4678 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Eugênio Tourinho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1869-03-13
|
|-
| [[Eugênia Anna Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1869-07-13
| [[Fitxategi:Mae Aninha.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marques Porto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1870
|
|-
| [[Augusto Cantolino]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1870
|
|-
| [[Julio Antonio Leal Serra]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1870
|
|-
| [[Amancio F. dos Santos]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1870
|
|-
| [[Petion de Vilar]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1870
| [[Fitxategi:Dr. Egas Moniz (Pethion de Villar) - Brasil-Portugal (1Jan1906).png|center|80px]]
|-
| [[Gonçalo Moniz]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1870-01-28
|
|-
| [[Alfredo Augusto da Mata]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1870-03-18
|
|-
| [[Pedro Lago]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1870-04-16
| [[Fitxategi:Pedro Lago 4827.jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Baiano]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1870-12-05
| [[Fitxategi:Manuel Pedro dos Santos, o Bahiano.jpg|center|80px]]
|-
| [[Romualdo Antônio Baraúna]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1872-05-25
| [[Fitxategi:Romualdo Baraúna.PNG|center|80px]]
|-
| [[Francisca Praguer Fróes]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1872-10-21
| [[Fitxategi:Praguer Froes.jpg|center|80px]]
|-
| [[Juliano Moreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1873-01-01
| [[Fitxategi:Juliano Moreira, sem data.tif|center|80px]]
|-
| [[Pirajá da Silva]]
| [[Camamu]]
| 1873-01-28
| [[Fitxategi:Pirajá da Silva 1959 Brazil stamp.jpg|center|80px]]
|-
| [[Alfredo Mascarenhas]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1873-09-24
| [[Fitxategi:AlfredoMascarenhas 4663 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Manuel da Silva Gomes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1874-03-14
|
|-
| [[Francisco Marques de Góis Calmon]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1874-11-06
| [[Fitxategi:Francisco Marques de Góis Calmon.jpg|center|80px]]
|-
| [[Vital Soares]]
| [[Valença (Bahia)|Valença]]
| 1874-11-13
| [[Fitxategi:Vital Soares crop.png|center|80px]]
|-
| [[Antônio Vicente Bulcão Viana]]
| [[São Francisco do Conde]]
| 1875-01-11
|
|-
| [[Álvaro de Paula Guimarães]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1875-03-27
|
|-
| [[Cosme de Farias]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1875-04-02
| [[Fitxategi:Cosme de Farias.png|center|80px]]
|-
| [[Antônio Ferrão Muniz de Aragão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1875-05-30
| [[Fitxategi:Antonio Muniz 2320.jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio Gonçalves Gravatá]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1875-07-12
|
|-
| [[Germano Araújo da Silva]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1875-08-22
|
|-
| [[Américo Furtado de Simas]]
| [[São Félix (Bahia)|São Félix]]
| 1875-10-15
|
|-
| [[Eduardo Espínola]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1875-11-06
| [[Fitxategi:Eduardo Espínola.jpg|center|80px]]
|-
| [[Napoleão Ferraz de Araújo]]
| [[Condeúba]]
| 1876-03-09
| [[Fitxategi:Coronelnapoleaoferrazdearaujo.jpg|center|80px]]
|-
| [[Floro Bartolomeu]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1876-08-17
| [[Fitxategi:Floro Bartolomeu.jpg|center|80px]]
|-
| [[Joaquim Davi Ferreira Lima]]
| [[Ipirá]]
| 1876-11-14
|
|-
| [[Afrânio Peixoto]]
| [[Lençóis]]
| 1876-12-17
| [[Fitxategi:Afrânio Peixoto, 1956.tif|center|80px]]
|-
| [[Antônio Pedro Pimentel]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1877
|
|-
| [[Vivaldo Palma Lima]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1877-04-10
| No/unknown value
|-
| [[Aurelino Leal]]
| [[Rio de Contas]]
| 1877-08-04
| [[Fitxategi:Aurelino leal.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luiz Thomaz Reis]]
| [[Alagoinhas]]
| 1878
|
|-
| [[Eurico de Góis]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1878-08-24
| [[Fitxategi:Eurico de Góis.jpg|center|80px]]
|-
| [[Maria de Xangô]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1878-12-08
|
|-
| [[Miguel Calmon du Pin e Almeida]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1879
| [[Fitxategi:Miguel Calmon du Pin e Almeida (engenheiro) cropped.png|center|80px]]
|-
| [[Francisco Mangabeira]]
| [[Salvador da Bahia]]<br/>[[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1879-02-08
|
|-
| [[Artur de Sales]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1879-03-07
|
|-
| [[Artur Castro Budd]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1880
|
|-
| [[Anisio Oliveira]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1880
|
|-
| [[Artur Neiva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1880
| [[Fitxategi:Arthur Neiva.jpg|center|80px]]
|-
| [[Iyá Davina]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1880
| [[Fitxategi:Davina Maria Pereira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Almachio Diniz]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1880
| [[Fitxategi:Dr. Almachio Diniz - Brasil-Portugal (1Nov1912).png|center|80px]]
|-
| [[Antônio Pereira da Silva Moacir]]
| [[Riacho de Santana (Bahia)|Riacho de Santana]]
| 1880-04-14
| [[Fitxategi:Antônio Pereira da Silva Moacyr.jpg|center|80px]]
|-
| [[Mário Spínola Teixeira]]
| [[Caetité]]
| 1880-04-19
| [[Fitxategi:Mário Spínola Teixeira.jpg|center|80px]]
|-
| [[João Mangabeira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1880-06-26
| [[Fitxategi:João Mangabeira, ministro da Justiça..tif|center|80px]]
|-
| [[João Pacheco de Oliveira]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1880-07-13
| [[Fitxategi:Pacheco de Oliveira 130348.jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Álvaro Reis]]
| [[Paramirim]]
| 1880-07-31
| [[Fitxategi:Álvaro Borges dos Reis.jpg|center|80px]]
|-
| [[Clementino Fraga]]
| [[Muritiba]]
| 1880-09-15
| [[Fitxategi:Clementino Fraga homenagem 1928.png|center|80px]]
|-
| [[Francisco de Assis Pires]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1880-10-04
|
|-
| [[Manoel Bernardino da Paixão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1881
|
|-
| [[Augusto Shaw-Ferreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1881
|
|-
| [[Antônio Muniz Sodré de Aragão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1881-06-13
| [[Fitxategi:Antonio Moniz.jpg|center|80px]]
|-
| [[Arnaldo Pimenta da Cunha]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1881-09-01
| [[Fitxategi:Arnaldo Pimenta da Cunha.png|center|80px]]
|-
| [[Manuel de Cerqueira Daltro Filho]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1882
| [[Fitxategi:Manuel de Cerqueira Daltro Filho.JPG|center|80px]]
|-
| [[Benedicto Odilon Propheta (Benedito Odilon Profeta)]]
| [[Alagoinhas]]
| 1882-01-01
|
|-
| [[Horácio de Matos]]
| [[Brotas de Macaúbas]]
| 1882-03-18
| [[Fitxategi:Horácio de Mattos.jpg|center|80px]]
|-
| [[Oscar Freire de Carvalho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1882-10-03
| [[Fitxategi:Oscar Freire de Carvalho.jpg|center|80px]]
|-
| [[João Gonçalves de Sá]]
| [[Jeremoabo]]
| 1882-11-25
|
|-
| [[Georgina Erisman]]
| [[Feira de Santana]]
| 1883-01-27
|
|-
| [[Francisco Rocha]]
| [[Barra (Bahia)|Barra]]
| 1883-04-23
| [[Fitxategi:FranciscoRocha 130256 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Prisciliano Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1883-05-17
| [[Fitxategi:Antônio Olavo Batista - Retrato de Prisciliano Silva, 1907.jpg|center|80px]]
|-
| [[Alberto Rabelo]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1883-08-07
|
|-
| [[Carlos Imbassahy]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1883-09-09
|
|-
| [[Henrique José de Souza]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1883-09-15
| [[Fitxategi:Professor JHS 2.jpg|center|80px]]
|-
| [[Maria das Mercês dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1883-09-18
|
|-
| [[Antonio Manoel do Espírito Santo]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1884
|
|-
| [[Duque]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1884-01-10
| [[Fitxategi:Duque (Antonio Lopes de Amorim Diniz), sem data.tif|center|80px]]
|-
| [[Hilário Remídio das Virgens]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1884-01-13
|
|-
| [[Maria Odília Teixeira]]
| [[São Félix (Bahia)|São Félix]]
| 1884-03-05
|
|-
| [[Antônio Manuel do Espírito Santo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1884-05-10
|
|-
| [[Antônio Vianna]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1884-07-27
|
|-
| [[José de Oliveira Almeida]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1885-02-12
|
|-
| [[Pedro Kilkerry]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1885-03-10
| [[Fitxategi:Pedro Kilkerry.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcos Raggio de Salles]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1885-11-20
|
|-
| [[Jovino José Fernandes]]
| [[Livramento de Nossa Senhora]]
| 1886-04-28
|
|-
| [[Anísio Melhor]]
| [[Nazaré (Bahia)|Nazaré]]
| 1886-05-07
|
|-
| [[Ovídio Teixeira]]
| [[Caetité]]
| 1886-06-03
| [[Fitxategi:Ovídio Antunes Teixeira.png|center|80px]]
|-
| [[Otávio Mangabeira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1886-08-27
| [[Fitxategi:Otavio Mangabeira, governador da Bahia.tif|center|80px]]
|-
| [[Ernesto Simões Filho]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1886-10-04
| [[Fitxategi:Ernesto Simões Filho (1957).tif|center|80px]]
|-
| [[Henriqueta Martins Catharino]]
| [[Feira de Santana]]
| 1886-12-12
|
|-
| [[Homero Pires]]
| [[Ituaçu]]
| 1887-02-07
| [[Fitxategi:HomeroPires 130260 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Artur Ferreira da Costa]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1887-04-08
|
|-
| [[Alfredo José da Silva]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1887-04-20
| [[Fitxategi:Alfredo José da Silva.png|center|80px]]
|-
| [[De Chocolat]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1887-05-18
|
|-
| [[Fernando São Paulo]]
| [[Santa Bárbara (Bahia)|Santa Bárbara]]
| 1887-05-30
|
|-
| [[Sá Róris]]
| [[Curaçá]]
| 1887-06-23
|
|-
| [[Carlos Alberto Moniz Gordilho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1887-07-27
|
|-
| [[Antônio Garcia de Medeiros Neto]]
| [[Alcobaça (Bahia)|Alcobaça]]
| 1887-08-14
| [[Fitxategi:Antônio Garcia de Medeiros Neto, presidente do Senado.jpg|center|80px]]
|-
| [[Dom Ranulfo da Silva Farias]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1887-09-12
|
|-
| [[Antônio de Sá Pereira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1888
| [[Fitxategi:Antônio de Sá Pereira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcolino Esmeraldo de Souza Dantas]]
| [[Inhambupe]]
| 1888-01-22
|
|-
| [[Josué de Barros]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1888-03-16
| [[Fitxategi:Josué de Barros 1936.png|center|80px]]
|-
| [[Demócrito Rocha]]
| [[Caravelas (Bahia)|Caravelas]]
| 1888-04-14
| [[Fitxategi:Demócrito Rocha.jpg|center|80px]]
|-
| [[Pânfilo de Carvalho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1888-11-24
| [[Fitxategi:Pânfilo de Carvalho.png|center|80px]]
|-
| [[Vicente Pastinha]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1889-04-05
|
|-
| [[Getúlio Marinho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1889-11-15
| [[Fitxategi:Getúlio Marinho da Silva (1958).tif|center|80px]]
|-
| [[Aníbal Duarte d'Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1890
|
|-
| [[Alberto Valença]]
| [[Alagoinhas]]
| 1890
|
|-
| [[Bittencourt Azambuja]]
| [[Encruzilhada (Bahia)|Encruzilhada]]
| 1890-03-10
|
|-
| [[José Wanderley de Araújo Pinho]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1890-03-19
| [[Fitxategi:Wanderley Pinho 130270.jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Manoel Paulo Filho]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1890-03-22
| [[Fitxategi:ManuelPauloFilho DHBa.jpg|center|80px]]
|-
| [[Mãe Agripina de Aganju]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1890-03-28
| [[Fitxategi:Mãe Agripina de Aganju.jpg|center|80px]]
|-
| [[Maria Bibiana do Espírito Santo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1890-03-31
|
|-
| [[Mário Augusto Teixeira de Freitas]]
| [[São Francisco do Conde]]
| 1890-03-31
|
|-
| [[João Marques dos Reis]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1890-06-23
| [[Fitxategi:João Marques dos Reis.jpg|center|80px]]
|-
| [[Fróis da Mota]]
| [[Feira de Santana]]
| 1891-05-12
| [[Fitxategi:Fróis da Mota e esposa 1919 Bahia Illustrada.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio Alves Câmara Júnior]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1891-08-05
| [[Fitxategi:Antônio Alves Câmara Júnior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Edgar Ribeiro Sanches]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1891-09-01
| [[Fitxategi:Edgar Ribeiro Sanches.jpg|center|80px]]
|-
| [[Maria José de Castro Rebello Mendes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1891-09-20
| [[Fitxategi:Revista Selecta de 12 de Outubro de 1918 (Maria José de Castro Rebello Mendes).jpg|center|80px]]
|-
| [[Durval Neves da Rocha]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1892-03-01
| [[Fitxategi:Durval Neves da Rocha, Senador (BA)..tif|center|80px]]
|-
| [[Luís Barreto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1892-09-11
| [[Fitxategi:LuisBarreto DHBa.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marieta Alves]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1892-10-22
|
|-
| [[Negreiros Falcão]]
| [[Queimadas (Bahia)|Queimadas]]
| 1892-11-20
| [[Fitxategi:Negreiros Falcao 130412.jpg|center|80px]]
|-
| [[Afrodísio de Castro]]
| [[São Félix (Bahia)|São Félix]]
| 1893
|
|-
| [[José Aras]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1893-07
|
|-
| [[Altamirando Requião]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1893-08-27
| [[Fitxategi:Altamirando Requião 130515 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Landulfo Alves]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1893-09-04
| [[Fitxategi:Landulfo Alves.jpg|center|80px]]
|-
| [[Anésia Cauaçu]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1894
| [[Fitxategi:Anésia Cauaçu.jpg|center|80px]]
|-
| [[Edgard Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1894-01-08
|
|-
| [[Mãe Menininha do Gantois]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1894-02-10
|
|-
| [[Aristóteles de Sousa Dantas]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1894-06-01
| [[Fitxategi:General Aristóteles de Sousa Dantas, Comandante da 1ª Região Militar.tif|center|80px]]
|-
| [[Berbert de Castro]]
| [[Ilhéus]]
| 1894-06-06
| [[Fitxategi:Ramiro Berbert 130852 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Arnold Ferreira da Silva]]
| [[Feira de Santana]]
| 1894-08-03
|
|-
| [[Mestre Totonho de Maré]]
| [[Ilha de Maré]]
| 1894-09-17
|
|-
| [[Besouro Mangangá]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1895
|
|-
| [[Adroaldo Tourinho Junqueira Aires]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1895
| [[Fitxategi:Junqueira Ayres, Ministro Interino da Justiça.tif|center|80px]]
|-
| [[Mário Leal Ferreira]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1895-01-08
|
|-
| [[Mestre Aberrê]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1895-06-08
|
|-
| [[Renato Almeida]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1895-06-12
| [[Fitxategi:Renato Almeida, Diretor executivo da Campanha de Defesa do Folclore Brasileiro..tif|center|80px]]
|-
| [[Lucília Fraga]]
| [[Caetité]]
| 1895-11-06
|
|-
| [[José Jatobá]]
| [[Campo Formoso]]
| 1895-11-22
| [[Fitxategi:Jose Jatoba DGBa.jpg|center|80px]]
|-
| [[Régis Pacheco]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1895-11-25
| [[Fitxategi:Luís Régis Pacheco Pereira, Deputado (BA).tif|center|80px]]
|-
| [[Edgard Cavalcante de Albuquerque]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1896
| [[Fitxategi:Capitão Edgard Cavalcante de Albuquerque.jpg|center|80px]]
|-
| [[Anita Orientar]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1896-01-08
|
|-
| [[Pedro Ferreira]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1896-09-17
|
|-
| [[Cícero Dantas Martins]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1897-01-29
| [[Fitxategi:CiceroDantasMartins 3124.jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Epaminondas Berbert de Castro]]
| [[Ilhéus]]
| 1897-02-23
| [[Fitxategi:Epaminondas Berbert dep est BA.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luís Maia de Bittencourt Menezes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1897-04-01
|
|-
| [[Egidio Ebasko]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1897-05-05
|
|-
| [[Eugênio Gomes]]
| [[Ipirá]]
| 1897-11-15
|
|-
| [[Francisco Peixoto de Magalhães Neto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1897-12-26
| [[Fitxategi:Francisco Peixoto de Magalhães Neto.jpg|center|80px]]
|-
| [[Mário Gomes da Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1898-03-20
| [[Fitxategi:Mario Gomes da Silva.jpg|center|80px]]
|-
| [[Guilherme Marback]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1898-03-28
| [[Fitxategi:Guilherme Marback deputado federal.jpg|center|80px]]
|-
| [[Osório Alves de Castro]]
| [[Santa Maria da Vitória]]
| 1898-04-17
|
|-
| [[Arthur de Faria Silva]]
| [[Feira de Santana]]
| 1898-04-27
|
|-
| [[Dantas Júnior]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1898-08-28
| [[Fitxategi:Dantas Junior 130796 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Carvalho Déda]]
| [[Paripiranga]]
| 1898-12-10
|
|-
| [[Hildebrando de Góis]]
| [[Senhor do Bonfim (Bahia)|Senhor do Bonfim]]
| 1899
| [[Fitxategi:Hildebrando de Araújo Góis.tif|center|80px]]
|-
| [[José Tertuliano Guimarães]]
| [[Nazaré (Bahia)|Nazaré]]
| 1899
|
|-
| [[Lauro de Almeida Passos]]
| [[Conceição do Almeida]]
| 1899-08-24
| [[Fitxategi:LauroPassos 4795 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Armindo Azevedo]]
| [[Brumado]]
| 1899-10-02
| [[Fitxategi:Busto de Armindo Azevedo.jpg|center|80px]]
|-
| [[Manuel dos Reis Machado]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1899-11-23
|
|-
| [[Francisco Sena]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1900
|
|-
| [[Maria Felipa]]
| [[Itaparica Island]]
| 19th century
| [[Fitxategi:Imagem monumento Maria Felipa (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Inocêncio Pereira Alves]]
| [[Feira de Santana]]
| 1900
|
|-
| [[Eduardo Rios Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1900
|
|-
| [[Tia Marota]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1900-01-06
|
|-
| [[Osvaldo Cabral]]
| [[Taperoá (Bahia)|Taperoá]]
| 1900-02-05
|
|-
| [[Cantulina Garcia Pacheco]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1900-03-16
|
|-
| [[Raymundo Brito]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1900-07-10
| [[Fitxategi:RaimundoBrito 131353 pgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Anísio Teixeira]]
| [[Caetité]]
| 1900-07-12
| [[Fitxategi:AnísioTeixeira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Clemente Mariani]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1900-09-28
| [[Fitxategi:Clemente Mariani 130318.jpg|center|80px]]
|-
| [[Aloysio de Carvalho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1901-03-03
| [[Fitxategi:Aloysio de Carvalho.jpg|center|80px]]
|-
| [[Lauro de Freitas]]
| [[Alagoinhas]]
| 1901-04-15
| [[Fitxategi:Busto Lauro Farani de Freitas 2017-10095 (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Ítala Ferreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1901-04-29
| [[Fitxategi:Ítala Ferreira.png|center|80px]]
|-
| [[Aluísio de Castro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1901-06-08
| [[Fitxategi:Aloisio Castro, Deputado (BA).tif|center|80px]]
|-
| [[Olavo Dantas]]
| [[Crisópolis]]
| 1901-07-05
|
|-
| [[Joel Presídio]]
| [[Baixa Grande]]
| 1901-07-13
| [[Fitxategi:Joel Presídio de Figueiredo, Diretor-geral do Departamento Nacional de Informações..tif|center|80px]]
|-
| [[Jayme Teixeira]]
| [[Caetité]]
| 1901-10-22
| [[Fitxategi:JaimeTeixeira 3076 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Sosigenes Costa]]
| [[Belmonte (Bahia)|Belmonte]]
| 1901-11-11<br/>1901
|
|-
| [[Nestor Duarte]]
| [[Caetité]]
| 1902-02-03
| [[Fitxategi:NestorDuarte.jpg|center|80px]]
|-
| [[Apolinário Santana]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1902-02-09
|
|-
| [[Adalício Coelho Nogueira]]
| [[Inhambupe]]
| 1902-02-13
|
|-
| [[Ruy Santos]]
| [[Casa Nova]]
| 1902-02-15
| [[Fitxategi:Senador Ruy Santos (15526228095).jpg|center|80px]]
|-
| [[Hosannah de Oliveira]]
| [[Belmonte (Bahia)|Belmonte]]
| 1902-09-22
|
|-
| [[Hermes Lima]]
| [[Livramento de Nossa Senhora]]
| 1902-12-22
| [[Fitxategi:Hermes Lima.jpg|center|80px]]
|-
| [[Pedro Calmon]]
| [[Amargosa]]
| 1902-12-23
| [[Fitxategi:Pedro Calmon.tiff|center|80px]]
|-
| [[Almiro de Adeodato de Oliveira]]
| [[Irará]]
| 1903
|
|-
| [[Alexandre Passos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1903-04-23
|
|-
| [[Campos Vergal]]
| [[Serra Negra, Brazil]]
| 1903-05-02
|
|-
| [[Mário Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1903-06-03
|
|-
| [[João Mendes da Costa Filho]]
| [[Feira de Santana]]
| 1903-09-03
| [[Fitxategi:Deputado Joao Mendes da Costa Filho.jpg|center|80px]]
|-
| [[Rafael Cincurá]]
| [[Itaberaba]]
| 1903-12-27
| [[Fitxategi:Rafael Cincurá de Andrade, Deputado (BA).tif|center|80px]]
|-
| [[José Nunes de Azevedo]]
| [[Lençóis]]
| 1904-02-23
|
|-
| [[Pedro Wayne]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1904-02-26
|
|-
| [[Albérico Fraga]]
| [[Muritiba]]
| 1904-03-29
| [[Fitxategi:Alberico Fraga 130295 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Edgard de Cerqueira Falcão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1904-04-10
|
|-
| [[Luís Gonzaga da Cunha Marelim]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1904-04-17
|
|-
| [[Helena Lima Santos]]
| [[Livramento de Nossa Senhora]]
| 1904-08-23
| [[Fitxategi:Helena Lima Santos.jpg|center|80px]]
|-
| [[Tales de Azevedo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1904-08-26
| [[Fitxategi:Thales de Azevedo 1926.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luna Freire]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1904-09-03
| [[Fitxategi:LunaFreire 131326 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Alfredo Pereira de Mello]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1904-10-15
|
|-
| [[Dorival Guimarães Passos]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1904-12-07
| [[Fitxategi:DorivalPassos.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio Maciel Bonfim]]
| [[Irará]]
| 1905-02-10
| [[Fitxategi:Antônio Maciel Bonfim.jpg|center|80px]]
|-
| [[Aliomar Baleeiro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1905-05-05
| [[Fitxategi:Deputado (BA) Aliomar Baleeiro.tif|center|80px]]
|-
| [[Antônia da Santa Cruz]]
| [[Queimadas (Bahia)|Queimadas]]
| 1905-06-13
|
|-
| [[Eunápio de Queirós]]
| [[Valença (Bahia)|Valença]]
| 1905-10-05
| [[Fitxategi:Eunapio de Queiros 130758.jpg|center|80px]]
|-
| [[Deolindo Amorim]]
| [[Baixa Grande]]
| 1906-01-23
|
|-
| [[Deocleciano Martins de Oliveira]]
| [[Barra (Bahia)|Barra]]
| 1906-03-09
|
|-
| [[Arthur Leite da Silveira]]
| [[Barra (Bahia)|Barra]]
| 1906-05-21
| [[Fitxategi:ArthurLeitedaSilveira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luiz Rogério de Souza]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1906-08-08
|
|-
| [[Antônio Fraga]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1906-09-01
| [[Fitxategi:Antonio Fraga 130715 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jurandir Bizarria Mamede]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1906-09-27
| [[Fitxategi:GenBizarriaMamede.jpg|center|80px]]
|-
| [[Aloysio Short]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1906-12-29
| [[Fitxategi:Aloysio da Costa Short 1935 (APMC).jpg|center|80px]]
|-
| [[Salomão Rehem]]
| [[Euclides da Cunha (Bahia)|Euclides da Cunha]]
| 1907-01-07
| [[Fitxategi:SalomaoRehem 130865 pgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Augusto Públio]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1907-01-21
| [[Fitxategi:AugustoPublio 1553 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[João de Carvalho Sá]]
| [[Jeremoabo]]
| 1907-02-09
| [[Fitxategi:JoaodeCarvaldoSá 130347 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Cuíca de Santo Amaro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1907-03-19
|
|-
| [[Artur Mascarenhas]]
| [[Prado (Bahia)|Prado]]
| 1907-04-09
|
|-
| [[Expedito Pereira da Cruz]]
| [[Ilhéus]]
| 1907-05-13
| [[Fitxategi:Secretario Expedito Cruz.jpg|center|80px]]
|-
| [[Miguel Nunes]]
| [[Mundo Novo (Bahia)|Mundo Novo]]
| 1907-07-05
|
|-
| [[Accioly Vieira]]
| [[Cícero Dantas]]
| 1907-07-16
| [[Fitxategi:AcioliVieira DHBa.jpg|center|80px]]
|-
| [[Estevam Moura]]
| [[Santo Estêvão (Bahia)|Santo Estêvão]]
| 1907-08-03
|
|-
| [[Dona Canô]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1907-09-16
| [[Fitxategi:Dona Canô.jpg|center|80px]]
|-
| [[Nita Costa]]
| [[Feira de Santana]]
| 1907-11-07
| [[Fitxategi:Nita-Costa-1957.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio de Mendonça Monteiro]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1907-11-07
|
|-
| [[Péricles Madureira de Pinho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1908
|
|-
| [[Humberto Porto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1908-01-19
| [[Fitxategi:Humberto Porto in Carioca n 168 1939.jpg|center|80px]]
|-
| [[Flávio Neves]]
| [[Caetité]]
| 1908-04-18
| [[Fitxategi:Flávio Neves c 1970.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio Ferreira de Oliveira Brito]]
| [[Ribeira do Pombal]]
| 1908-10-08
| [[Fitxategi:Antônio Ferreira de Oliveira Brito.tif|center|80px]]
|-
| [[Babi de Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1908-11-23
|
|-
| [[Aziz Maron]]
| [[Itabuna]]
| 1909-03-01
| [[Fitxategi:Aziz Maron 130543 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Mano Décio da Viola]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1909-07-14
| [[Fitxategi:Mano Decio da Viola (1972).tif|center|80px]]
|-
| [[Honorato Viana]]
| [[Casa Nova]]
| 1909-08-23
| [[Fitxategi:Honorato Viana 131710 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Gaiaku Luiza]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1909-08-25
|
|-
| [[João de Lima Teixeira]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1909-12-02
| [[Fitxategi:João de Lima Teixeira 4764.jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Orlando Gomes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1909-12-07
| [[Fitxategi:Orlando Gomes dos Santos brazilian jurist.jpg|center|80px]]
|-
| [[Caetana Sowzer]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1910
| [[Fitxategi:Caetana Sowzer.jpg|center|80px]]
|-
| [[Maria Luísa Bittencourt]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1910
|
|-
| [[Nelson Carneiro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1910-04-08
| [[Fitxategi:NELSON CARNEIRO.jpg|center|80px]]
|-
| [[Nonato Marques]]
| [[Queimadas (Bahia)|Queimadas]]
| 1910-04-27
| [[Fitxategi:Nonato Marques SEAGRI Ba.jpg|center|80px]]
|-
| [[Américo Lisboa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1910-05-14
|
|-
| [[John Stapp]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1910-07-11
| [[Fitxategi:John Stapp.triddle.jpg|center|80px]]
|-
| [[Adão Bastos]]
| [[Gentio do Ouro]]
| 1910-10-04
| [[Fitxategi:AdaoBastos. dep Est BA.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio Almeida]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1910-12-02
|
|-
| [[Nola Araújo]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1911-01-24
|
|-
| [[Maria Bonita]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1911-03-08
| [[Fitxategi:Maria Bonita, fotografada em 1936 por Benjamin Abrahão Botto.jpg|center|80px]]
|-
| [[Afrânio Coutinho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1911-03-15
| [[Fitxategi:Afrânio Coutinho, Acadêmico da Academia Brasileira de Letras.tif|center|80px]]
|-
| [[Assis Valente]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1911-03-19
| [[Fitxategi:Assis Valente.jpg|center|80px]]
|-
| [[Oscar Bellandi]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1911-03-26
|
|-
| [[Carlos Valadares]]
| [[Coração de Maria]]
| 1911-04-22
| [[Fitxategi:Carlos Valadares 130423.jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ivan Americano da Costa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1911-05-09
|
|-
| [[João Borges]]
| [[Macaúbas]]
| 1911-06-07
| [[Fitxategi:JoaoBorges 131431 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Vitor Bacelar]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1911-07-28
|
|-
| [[Regina Topázio Sowzer]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1911-09-07
|
|-
| [[Clóvis Amorim]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1911-09-27
|
|-
| [[Erasmo Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1911-10-07
|
|-
| [[Carlos Alberto da Costa Neves]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1911-10-31
|
|-
| [[Edmundo Moniz]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1911-11-02
|
|-
| [[Antunes de Oliveira]]
| [[Santa Maria da Vitória]]
| 1911-11-13
| [[Fitxategi:Alberico Antunes de Oliveira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Carlos Marighella]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1911-12-05
| [[Fitxategi:Marighella foto3 deputado 46-47 apeerj (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Jaime Rodrigues de Carvalho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1911-12-09
|
|-
| [[Eduardo Vilas Boas Catalão]]
| [[Ilhéus]]
| 1912-01-24
| [[Fitxategi:Eduardo Catalao 130564.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marinho de Oliveira Franco]]
| [[Lençóis]]
| 1912-03-06
| [[Fitxategi:Maestro Marinho Franco (1994).jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio Balbino]]
| [[Barreiras]]
| 1912-04-22
| [[Fitxategi:Antonio Balbino de Carvalho, Deputado (BA).tif|center|80px]]
|-
| [[Renato Bião]]
| [[Ubaíra]]
| 1912-04-25
| [[Fitxategi:Biaocerqueira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Miguel Calmon du Pin e Almeida Sobrinho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1912-05-02
| [[Fitxategi:MCalmonDuPinAlmeidaSobrinho.jpg|center|80px]]
|-
| [[Heitor Dias]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1912-05-28
| [[Fitxategi:131249.jpgmaior Heitor Dias.jpg|center|80px]]
|-
| [[Voltaire Fraga]]
| [[Nazaré (Bahia)|Nazaré]]
| 1912-06-18
|
|-
| [[Jorge Amado]]
| [[Itabuna]]
| 1912-08-10
| [[Fitxategi:Jorge Amado, gtfy.00010.jpg|center|80px]]
|-
| [[Edison Carneiro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1912-08-12
| [[Fitxategi:Edson Carneiro (1972).tiff|center|80px]]
|-
| [[João Souto Soares]]
| [[Rio de Contas]]
| 1912-08-22
|
|-
| [[Regina Helena Simões de Mello Leitão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1912-08-28
|
|-
| [[Camillo de Jesus Lima]]
| [[Caetité]]
| 1912-09-08
|
|-
| [[Maurício Grabois]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1912-10-02
| [[Fitxategi:Maurício Grabois.jpg|center|80px]]
|-
| [[Mário Rizério Leite]]
| [[Brumado]]
| 1912-11-08
|
|-
| [[Abelardo Andréa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1912-12-07
| [[Fitxategi:Abelardo Andrea 130384 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Carlos Furtado de Simas]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1913
| [[Fitxategi:Carlos Furtado de Simas e Landry Goncalves (1967).jpg|center|80px]]
|-
| [[Ana Oliveira]]
| [[Serrinha (Bahia)|Serrinha]]
| 1913-03-07
|
|-
| [[Ivo Braga]]
| [[Casa Nova]]
| 1913-03-12
| [[Fitxategi:IvoBraga 131427 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Wandick Badaró]]
| [[Ilhéus]]
| 1913-09-01
|
|-
| [[Rubem Nogueira]]
| [[Serrinha (Bahia)|Serrinha]]
| 1913-09-13
| [[Fitxategi:RubemNogueira 131364 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Josafá Azevedo]]
| [[Alagoinhas]]
| 1913-09-18
| [[Fitxategi:JosafaAzevedo DHBa.jpg|center|80px]]
|-
| [[Clodoaldo Costa]]
| [[Conceição da Feira]]
| 1913-10-14
| [[Fitxategi:ClodoaldoCosta 131206 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Giocondo Dias]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1913-11-18
|
|-
| [[Oscar Cardoso]]
| [[Uauá]]
| 1913-11-19
| [[Fitxategi:OscarCardoso 131325 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Vieira de Melo]]
| [[Barreiras]]
| 1913-12-24
| [[Fitxategi:Tarcilo Vieira de Melo, sem data.tif|center|80px]]
|-
| [[Marinósio Trigueiros Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1914
|
|-
| [[Jacinta Passos]]
| [[Cruz das Almas]]
| 1914
|
|-
| [[Antônio Fernandes]]
| [[Caculé]]
| 1914-01-28
| [[Fitxategi:DepEstadual AntonioFernandes.jpg|center|80px]]
|-
| [[Pedro Catalão]]
| [[Ilhéus]]
| 1914-02-22
|
|-
| [[Joãozinho da Gomeia]]
| [[Inhambupe]]
| 1914-03-27
| [[Fitxategi:Joãozinho da Gomeia (1955).tif|center|80px]]
|-
| [[Dorival Caymmi]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1914-04-30
| [[Fitxategi:Dorival caymmi 1938.jpg|center|80px]]
|-
| [[Diógenes Rebouças]]
| [[Amargosa]]
| 1914-05-07
|
|-
| [[Irmã Dulce Pontes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1914-05-26
| [[Fitxategi:Irma-dulce-santa-canonizada.jpg|center|80px]]
|-
| [[Teódulo Albuquerque]]
| [[Pilão Arcado]]
| 1914-06-16
| [[Fitxategi:Teódulo Lins de Albuquerque, Deputado (BA).tif|center|80px]]
|-
| [[Rômulo Almeida]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1914-08-18
| [[Fitxategi:Rômulo Barreto de Almeida, Oficial de gabinete do Gabinete Civil da Presidência da República..tif|center|80px]]
|-
| [[Edgard Sant'Anna Normanha]]
| [[Carinhanha]]
| 1914-09-05
|
|-
| [[Edvaldo Brandão Correia]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1914-09-16
| [[Fitxategi:Edvaldo Brandão Correia, vice-governador do Estado da Bahia..tif|center|80px]]
|-
| [[Edgard Pereira]]
| [[Saúde (Bahia)|Saúde]]
| 1914-11-02
| [[Fitxategi:Edgard Pereira 131213 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jovina Maria da Conceição Souto]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1915
| [[Fitxategi:Virgínio Fortunato e bando NH.jpg|center|80px]]
|-
| [[Miguel Fernandes]]
| [[Caculé]]
| 1915
|
|-
| [[Aristeu Nogueira]]
| [[Irará]]
| 1915-01-21
| [[Fitxategi:Aristeunogueira.1.jpg|center|80px]]
|-
| [[Caires de Brito]]
| [[Paramirim]]
| 1915-01-21
|
|-
| [[José Siquara da Rocha]]
| [[Belmonte (Bahia)|Belmonte]]
| 1915-03-19
|
|-
| [[Osvaldo RIbeiro]]
| [[São Gonçalo dos Campos]]
| 1915-04-07
|
|-
| [[Servílio]]
| [[São Félix (Bahia)|São Félix]]
| 1915-04-15
|
|-
| [[Zé Trindade]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1915-04-18<br/>1915-03-18
| [[Fitxategi:Zé Trindade (1957).tif|center|80px]]
|-
| [[Elizeu Simões Mendes]]
| [[Feira de Santana]]
| 1915-05-18
|
|-
| [[Araguacy Gonçalves]]
| [[Senhor do Bonfim (Bahia)|Senhor do Bonfim]]
| 1915-06-19
|
|-
| [[Jorge Calmon]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1915-07-07
| [[Fitxategi:Jorge Calmon Moniz de Bittencourt.jpg|center|80px]]
|-
| [[Walter da Silveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1915-07-22
| [[Fitxategi:Walter da Silva em Tocaia no Asfalto.png|center|80px]]
|-
| [[Hélio Cabal]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1915-08-15
| [[Fitxategi:Helio Cabal 130783 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Alberto Guerreiro Ramos]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1915-09-13
|
|-
| [[Lourival Baptista]]
| [[Entre Rios (Bahia)|Entre Rios]]
| 1915-10-03
| [[Fitxategi:Deputado (SE) Lourival Batista.tif|center|80px]]
|-
| [[Camafeu de Oxóssi]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1915-10-04
|
|-
| [[Fernando Santana]]
| [[Irará]]
| 1915-10-10
| [[Fitxategi:FernandoSantann 139201 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Josaphat Marinho]]
| [[Ubaíra]]
| 1915-10-28
| [[Fitxategi:Josaphat Marinho senador39.jpg|center|80px]]
|-
| [[Vilobaldo Freitas]]
| [[Caetité]]
| 1915-11-11
|
|-
| [[Adonias Filho]]
| [[Itajuípe]]
| 1915-11-27
| [[Fitxategi:Adonias Aguiar Filho.tiff|center|80px]]
|-
| [[Dona Edith do Prato]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1916
|
|-
| [[Waldemar Rodrigues da Paixão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1916
|
|-
| [[Ondina Valéria Pimentel]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1916-02-08
|
|-
| [[José Bahia Bittencourt]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1916-03-18
|
|-
| [[Antônio Teodoro dos Santos]]
| [[Senhor do Bonfim (Bahia)|Senhor do Bonfim]]
| 1916-03-24
|
|-
| [[Augusto Chaves Batista]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1916-06-15
|
|-
| [[Juliana da Silva Baraúna]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1916-06-19
|
|-
| [[Gina Magnavita Galeffi]]
| [[Belmonte (Bahia)|Belmonte]]
| 1916-06-27
| [[Fitxategi:Gina Magnavita.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jorge Andréa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1916-08-10
| [[Fitxategi:Jorge Andrea.jpg|center|80px]]
|-
| [[Milton Gomes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1916-08-26
|
|-
| [[Niomar Moniz Sodré Bittencourt]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1916-09-04
| [[Fitxategi:Niomar Moniz Sodré Bittencourt no Correio da Manhã.tif|center|80px]]
|-
| [[Caetano Lima dos Santos]]
| [[Conde (Bahia)|Conde]]
| 1916-10-26
|
|-
| [[Hélio Machado]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1916-12-26
| [[Fitxategi:Prefeito Helio Machado (CROPPED).jpg|center|80px]]
|-
| [[Henrique Cardoso]]
| [[Ilhéus]]
| 1916-12-31
| [[Fitxategi:HenriqueCardoso 131551 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Emília Nogueira Nunes]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1917-01-23
|
|-
| [[Menandro Minahim]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1917-03-27
| [[Fitxategi:Menandro Minhaim 131771 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jaime de Sá Meneses]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1917-04-03
|
|-
| [[Adroaldo Ribeiro Costa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1917-04-13
|
|-
| [[Hermogenes Principe de Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1917-04-27
| [[Fitxategi:Hermogenes Principe 130987 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Odulfo Domingues]]
| [[Jacaraci]]
| 1917-06-20
| [[Fitxategi:Odulfo Vieira Domingues.png|center|80px]]
|-
| [[Diógenes Alves]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1917-07-27
|
|-
| [[Herberto Sales]]
| [[Andaraí]]
| 1917-09-21
|
|-
| [[Laurindo Regis]]
| [[Mata de São João]]
| 1917-10-19
|
|-
| [[Deoscóredes Maximiliano dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1917-12-02
|
|-
| [[João Pequeno]]
| [[Araci]]
| 1917-12-27
| [[Fitxategi:Joao pequeno pastinha.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Bina Fonyat Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1918
|
|-
| [[Edvaldo Oliveira Souza]]
| [[Dom Macedo Costa]]
| 1918-01-12
|
|-
| [[Arcelino Pereira dos Santos]]
| [[Ipupiara]]
| 1918-01-26
|
|-
| [[José Celso da Cunha]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1918-03-04
|
|-
| [[Jorge Medauar]]
| [[Uruçuca]]
| 1918-04-15
|
|-
| [[José de Sousa Nobre]]
| [[Caetité]]
| 1918-05-27
|
|-
| [[Armênio Guedes]]
| [[Mucugê]]
| 1918-05-30
|
|-
| [[Clarival do Prado Valladares]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1918-09-26
|
|-
| [[Luiz Neves Cotrim]]
| [[Caetité]]
| 1918-10-20
|
|-
| [[Maria Feijó]]
| [[Alagoinhas]]
| 1918-11-27
|
|-
| [[Ramiro Saraiva Guerreiro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1918-12-02
| [[Fitxategi:Ramiro Saraiva Guerreiro 1981 (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Fernando Diniz]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1918-12-06
|
|-
| [[Wilson Falcão]]
| [[Feira de Santana]]
| 1918-12-23
| [[Fitxategi:WilsonFalcao 132108.jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Madalena Santos Reinbold]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1919<br/>1919-09-14
|
|-
| [[Alice Príncipe Barbosa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1919
|
|-
| [[José Bezerra Neto]]
| [[Quijingue]]
| 1919
|
|-
| [[Edvaldo Flores]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1919-03-16
| [[Fitxategi:Edvaldo Flores 131685 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Hildegardes Vianna]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1919-03-31
|
|-
| [[Zilda Paim]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1919-08-03
|
|-
| [[Lourdes Vallier]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1919-08-16
| [[Fitxategi:D.Lourdes Vallier.jpg|center|80px]]
|-
| [[Joselito Falcão de Amorim]]
| [[Feira de Santana]]
| 1919-09-04
| [[Fitxategi:Joselito Falcao de Amorim.jpg|center|80px]]
|-
| [[Theócrito Calixto da Cunha]]
| [[Conceição do Coité]]
| 1919-09-24
|
|-
| [[Pedro Amorim Duarte]]
| [[Senhor do Bonfim (Bahia)|Senhor do Bonfim]]
| 1919-10-13
|
|-
| [[João Falcão]]
| [[Feira de Santana]]
| 1919-11-24
|
|-
| [[João Dória]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1919-12-21
| [[Fitxategi:JoaoDoria 130994. pgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Evandro de Castro Lima]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1920
| [[Fitxategi:Evandro Castro Lima (1970).tif|center|80px]]
|-
| [[Luís Alves de Assis]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1920
|
|-
| [[Barbosa Romeo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1920-01-23
| [[Fitxategi:BarbosaRomeo.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luiz Athayde]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1920-01-26
| [[Fitxategi:LuizAthayde 131302 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Mário Piva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1920-01-28
| [[Fitxategi:MarioPiva 13131 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luiz de Aguiar Costa Pinto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1920-02-06
|
|-
| [[Dona Cadu]]
| [[São Félix (Bahia)|São Félix]]
| 1920-04-14
| [[Fitxategi:Ricardina Pereira da Silva (Dona Cadu).jpg|center|80px]]
|-
| [[Wilson Lins]]
| [[Pilão Arcado]]
| 1920-04-25
| [[Fitxategi:WilsonLins dep estadual.jpg|center|80px]]
|-
| [[Célio Augusto Guedes]]
| [[Mucugê]]
| 1920-06-21
| [[Fitxategi:Célio Augusto Guedes.png|center|80px]]
|-
| [[Nilton Pacheco]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1920-07-26
|
|-
| [[Anísio Silva]]
| [[Rio do Antônio (Bahia)|Rio do Antônio]]
| 1920-07-29
|
|-
| [[Adolfo Antônio Nascimento]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1920-11-10
|
|-
| [[Rosalina da Silva]]
| [[Itabuna]]
| 1921-02-25
|
|-
| [[Penildon Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1921-03-26
|
|-
| [[Joaquim Timóteo Borges]]
| [[Jacaraci]]
| 1921-04-15
|
|-
| [[Pedro Domiense de Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1921-05-14
| [[Fitxategi:Pedro Domiense de Oliveira.jpg|center|80px]]
|-
| [[João Mello]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1921-06-24
|
|-
| [[Messias Pereira Donato]]
| [[Guanambi]]
| 1921-08-04
| [[Fitxategi:Messias Pereira Donato.jpg|center|80px]]
|-
| [[Candolina Rosa de Carvalho Cerqueira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1921-09-12
|
|-
| [[Riachão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1921-11-14
| [[Fitxategi:Riachão cropped 1.jpg|center|80px]]
|-
| [[Orlando Moscoso]]
| [[Mundo Novo (Bahia)|Mundo Novo]]
| 1922-01-28
| [[Fitxategi:OrlandoMoscozo.jpg|center|80px]]
|-
| [[Mestre Gabriel]]
| [[Coração de Maria]]
| 1922-02-10
|
|-
| [[James Amado]]
| [[Ilhéus]]
| 1922-03
|
|-
| [[Francisco Elesbão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1922-03-09
|
|-
| [[Esmeraldina Carvalho Cunha]]
| [[Araci]]
| 1922-04-01
| [[Fitxategi:Esmeraldina Carvalho Cunha.png|center|80px]]
|-
| [[Bibi Ferreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1922-06-01<br/>1922-06-10
| [[Fitxategi:Bibi Ferreira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Carlos Aníbal Correia]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1922-06-02
| [[Fitxategi:Ex-presidente-carlos-anibal.png|center|80px]]
|-
| [[Osmário Cavalcanti Batista]]
| [[Esplanada]]
| 1922-07-16
|
|-
| [[Waldeck Artur de Macedo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1922-08-10
| [[Fitxategi:Waldeck Macedo (1959).tif|center|80px]]
|-
| [[Hamilton Prisco Paraíso]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1922-08-23
|
|-
| [[José Lima]]
| [[Conde (Bahia)|Conde]]
| 1922-08-23
| [[Fitxategi:JLima biografia.jpg|center|80px]]
|-
| [[João Carlos Tourinho Dantas]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1922-08-26
| [[Fitxategi:Deputado Touriho Dantas.jpg|center|80px]]
|-
| [[Samuel dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1922-10-11
|
|-
| [[Dias Gomes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1922-10-19
| [[Fitxategi:Dias Gomes (sem data).tiff|center|80px]]
|-
| [[Pedro da Silva Lemos]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1922-12-16
|
|-
| [[João Evangelista de Souza]]
| [[Cícero Dantas]]
| 1923
|
|-
| [[Mãe Cleusa Millet]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1923
| [[Fitxategi:Mãe Cleusa Millet.jpg|center|80px]]
|-
| [[Altamira Cecília dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1923
|
|-
| [[Hilda Dias dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1923-01-06
|
|-
| [[Jacob Gorender]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1923-01-20
|
|-
| [[Antônio Alves da Silva]]
| [[Senhor do Bonfim (Bahia)|Senhor do Bonfim]]
| 1923-02-10
|
|-
| [[Anísio de Alcântara Rocha]]
| [[Palmeiras (Bahia)|Palmeiras]]
| 1923-02-14
| [[Fitxategi:Anísio de Alcântara Rocha, Deputado (GO).tif|center|80px]]
|-
| [[Osmar]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1923-03-22
|
|-
| [[Mário Cravo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1923-04-13
|
|-
| [[Helvécio Celestino de Carvalho]]
| [[Araci]]
| 1923-05-02
|
|-
| [[Mário Alves]]
| [[Sento Sé]]
| 1923-06-14
| [[Fitxategi:Mario Alves.jpg|center|80px]]
|-
| [[Nilda Spencer]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1923-06-18
|
|-
| [[Gervásio Baptista]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1923-06-19
| [[Fitxategi:Gervásio Baptista em 2016.jpg|center|80px]]
|-
| [[Laélia de Alcântara]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1923-07-07
|
|-
| [[Washington Trindade]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1923-07-14
| [[Fitxategi:Ministro Washington Trindade 5.tif|center|80px]]
|-
| [[Almir Nelson de Almeida]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1923-09-02
| [[Fitxategi:Almir Nelson de Almeida.JPG|center|80px]]
|-
| [[Djalma Bessa]]
| [[Xique-Xique]]
| 1923-10-09
| [[Fitxategi:Senador120 Djalma Bessa.jpg|center|80px]]
|-
| [[Virgildásio de Sena]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1923-11-03
| [[Fitxategi:VirgildásioSenna 139381 pgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Carlos Coqueijo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1924-01-05
|
|-
| [[Wálder dos Santos]]
| [[Ilhéus]]
| 1924-01-24
|
|-
| [[Climério Almeida de Andrade]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1924-02-26
|
|-
| [[José Maria de Magalhães Neto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1924-03-16
| [[Fitxategi:José Maria de Magalhães Neto.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luiz Braga]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1924-03-25
| [[Fitxategi:LuizBraga 131453 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Zilton de Araújo Andrade]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1924-05-14
|
|-
| [[Renato Berbert de Castro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1924-06-15
|
|-
| [[Clemens Sampaio]]
| [[Amargosa]]
| 1924-06-22
| [[Fitxategi:ClemensSampaio 131204 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Gumercindo Rocha Dorea]]
| [[Ilhéus]]
| 1924-08-04
| [[Fitxategi:Gumercindo Rocha Dorea em seu apartamento na Aclimação..jpg|center|80px]]
|-
| [[Batatinha]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1924-08-05
| [[Fitxategi:Batatinha, 1970.tif|center|80px]]
|-
| [[Joaquim Batista Neves]]
| [[Caetité]]
| 1924-08-10
|
|-
| [[Aloísio T. de Carvalho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1924-08-19
|
|-
| [[Fernando Wilson de Magalhães]]
| [[Conceição do Almeida]]
| 1924-09-23
| [[Fitxategi:FernandoMagalhaes 131913 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ananias Ferreira]]
| [[São Félix (Bahia)|São Félix]]
| 1924-10-04
|
|-
| [[Cid Teixeira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1924-11-11
| [[Fitxategi:Ordem 2 de Julho (5891711137).jpg|center|80px]]
|-
| [[Sinésio Pereira dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1924-11-16
|
|-
| [[Lomanto Júnior]]
| [[Jequié]]
| 1924-11-29
| [[Fitxategi:Senador Lomanto Junior (1979).jpg|center|80px]]
|-
| [[Zeni Pereira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1924-12-09
|
|-
| [[Oswaldo Profeta]]
| [[Jaguaquara]]
| 1924-12-12
|
|-
| [[Joaquim José Gonçalves Sobrinho]]
| [[Piripá]]
| 1924-12-15
|
|-
| [[Mãe Mirinha do Portão]]
| [[Lauro de Freitas]]
| 1924-12-21
| [[Fitxategi:Mãe Mirinha do Portão.jpg|center|80px]]
|-
| [[Clériston Andrade]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1925
| [[Fitxategi:Laudo Natel-Clériston Andrade e José Rodrigues Filho (1972).jpg|center|80px]]
|-
| [[Maria Stella de Azevedo Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1925-05-02
| [[Fitxategi:Mãe Stella2.jpg|center|80px]]
|-
| [[Denise Tavares]]
| [[Nazaré (Bahia)|Nazaré]]
| 1925-05-04
|
|-
| [[Isolina Miranda Santos]]
| [[Abaíra]]
| 1925-05-25
|
|-
| [[Henrique Lima]]
| [[Ipirá]]
| 1925-06-20
| [[Fitxategi:HenriqueLima dep est BA.jpg|center|80px]]
|-
| [[Alves de Macêdo]]
| [[Itabuna]]
| 1925-06-24
| [[Fitxategi:AlvesMacedo 130995 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Pedral Sampaio]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1925-09-12
| [[Fitxategi:Retrato do ex-prefeito de Vitória da Conquista José Fernandes Pedral Sampaio, feito pelo artista e pintor Orlando Celino.jpg|center|80px]]
|-
| [[Euclides Neto]]
| [[Ubaíra]]
| 1925-11-11
|
|-
| [[Péricles Gusmão Régis]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1925-12-05
| [[Fitxategi:Péricles-Gusmão-Régis.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio do Lajedinho]]
| [[Feira de Santana]]
| 1925-12-06
| [[Fitxategi:Antônio do Lajedinho - AM (20).jpg|center|80px]]
|-
| [[Onildo Magalhães Costa]]
| [[Cruz das Almas]]
| 1925-12-17
|
|-
| [[Mário Augusto Jorge de Castro Lima]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1925-12-19
| [[Fitxategi:Mário Augusto Jorge de Castro Lima, ministro da Saúde..tif|center|80px]]
|-
| [[Agnaldo dos Santos]]
| [[Fonte de Beber]]
| 1926
|
|-
| [[Aurino Ferreira]]
| [[Feira de Santana]]
| 1926
|
|-
| [[José Augusto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1926
|
|-
| [[Ildefonso Rocha Lima]]
| [[Castro Alves (Bahia)|Castro Alves]]
| 1926-01-23
|
|-
| [[Luís Henrique Dias Tavares]]
| [[Nazaré (Bahia)|Nazaré]]
| 1926-01-25
| [[Fitxategi:Luis Henrique Dias Tavares.jpg|center|80px]]
|-
| [[Maneca]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1926-01-28
| [[Fitxategi:Maneca.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ângelo Magalhães]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1926-01-30
| [[Fitxategi:Angelo Magalhaes 133978.jpg|center|80px]]
|-
| [[Mestre José de Freitas]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1926-04-29
|
|-
| [[Orlando Cruz]]
| [[Irará]]
| 1926-05-01
|
|-
| [[Milton Santos]]
| [[Brotas de Macaúbas]]
| 1926-05-03
| [[Fitxategi:Milton Santos (TV Brasil).jpg|center|80px]]
|-
| [[Germano Machado]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1926-05-28
| [[Fitxategi:Germano Machado.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antonio de Lima]]
| [[Castro Alves (Bahia)|Castro Alves]]
| 1926-06-16
|
|-
| [[Fernando da Costa Tourinho Filho]]
| [[Nova Viçosa]]
| 1926-06-24
|
|-
| [[Roberto Figueira Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1926-09-15
| [[Fitxategi:Roberto Figueira Santos, Governador da Bahia..tif|center|80px]]
|-
| [[Colombo Costa Pinto]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1926-10-12
|
|-
| [[Ruy Trindade]]
| [[Paripiranga]]
| 1926-10-15
| [[Fitxategi:RuyTrindade DHBa.jpg|center|80px]]
|-
| [[Waldir Pires]]
| [[Acajutiba]]
| 1926-10-21
| [[Fitxategi:Waldir Pires1.jpg|center|80px]]
|-
| [[Joir Brasileiro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1926-10-24
| [[Fitxategi:JoirBrasileiro 131561 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Miguel Torres de Andrade]]
| [[Curaçá]]
| 1926-11
|
|-
| [[Genaro de Carvalho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1926-11-10
|
|-
| [[Élvia Castello Branco]]
| [[São Félix (Bahia)|São Félix]]
| 1926-12-13
|
|-
| [[João de Carvalho Oliveira]]
| [[Mirangaba]]
| 1927
| [[Fitxategi:João de Carvalho Oliveira, Subchefe do Gabinete Civil da Presidência..tif|center|80px]]
|-
| [[José Himério da Silva Oliveira]]
| [[Ribeira do Pombal]]
| 1927-01-07
|
|-
| [[Horácio Matos Júnior]]
| [[Lençóis]]
| 1927-03-13
| [[Fitxategi:Deputado federal Horacio de Matos.jpg|center|80px]]
|-
| [[Tião Motorista]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1927-04-26
|
|-
| [[Pedro Sertanejo]]
| [[Euclides da Cunha (Bahia)|Euclides da Cunha]]
| 1927-04-26
|
|-
| [[Divaldo Franco]]
| [[Feira de Santana]]
| 1927-05-05
| [[Fitxategi:Divaldofranco.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antonio Paim]]
| [[Jacobina]]
| 1927-05-07<br/>1927-04-07
|
|-
| [[Luiz da Silva Sampaio]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1927-05-12
|
|-
| [[Michel Hagge]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1927-05-12
| [[Fitxategi:BA22183 div Michel Hage.jpg|center|80px]]
|-
| [[Hildérico Oliveira]]
| [[Mundo Novo (Bahia)|Mundo Novo]]
| 1927-07-21
| [[Fitxategi:HildericoOliveira 131709 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Válter Miraglia Alves]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1927-08-27
|
|-
| [[Hans Schaeppi]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1927-08-28
|
|-
| [[Antônio Carlos Magalhães]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1927-09-04
| [[Fitxategi:ACM 2007.jpeg|center|80px]]
|-
| [[Carlito]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1927-09-24
|
|-
| [[Dalva Damiana de Freitas]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1927-09-27
|
|-
| [[Canarinho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1927-12-29
|
|-
| [[Mário Gusmão]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1928
|
|-
| [[Sante Scaldaferri]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1928
|
|-
| [[Hélio Pólvora]]
| [[Itabuna]]
| 1928
| [[Fitxategi:Hélio Pólvora.jpg|center|80px]]
|-
| [[Sônia Gumes Andrade]]
| [[Caetité]]
| 1928
|
|-
| [[Rosalina Pereira dos Santos]]
| [[Lençóis]]
| 1928-01-16
|
|-
| [[Luiz Moreira]]
| [[Jequié]]
| 1928-01-25
| [[Fitxategi:74632.jpgmaior Luiz Moreira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Félix Mendonça]]
| [[Conceição do Almeida]]
| 1928-03-23
| [[Fitxategi:BA10200 div Felix Mendonça 2006.jpg|center|80px]]
|-
| [[Washington Bolívar de Brito]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1928-03-25
|
|-
| [[Clementino Kelé]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1928-04-08
| [[Fitxategi:Clementino Kele (1963).tif|center|80px]]
|-
| [[Maria do Carmo Neves Cesário]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1928-05-23
|
|-
| [[Manoel Bonfim]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1928-05-25
|
|-
| [[José Viana dos Santos]]
| [[Brotas de Macaúbas]]
| 1928-06-09
|
|-
| [[Moacyr Costa Ferreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1928-08-11
| [[Fitxategi:Moacyr.png|center|80px]]
|-
| [[Hamílton Ferreira Leal]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1928-08-21
|
|-
| [[Léo Briglia]]
| [[Itabuna]]
| 1928-08-29
|
|-
| [[Clodomir Santos de Morais]]
| [[Santa Maria da Vitória]]
| 1928-09-30
| [[Fitxategi:Clodopic1.jpg|center|80px]]
|-
| [[Maria do Rosário Mesquita Melo]]
| [[Pojuca]]
| 1928-10-02
|
|-
| [[Ático Vilas-Boas da Mota]]
| [[Livramento de Nossa Senhora]]
| 1928-10-11
| [[Fitxategi:Ático Vilas-Boas da Mota.jpg|center|80px]]
|-
| [[Walter Albuquerque Mello]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1928-11-05
|
|-
| [[Colbert Martins da Silva]]
| [[Macajuba]]
| 1928-11-12
|
|-
| [[Ramos Feirense]]
| [[Feira de Santana]]
| 1928-11-20
| [[Fitxategi:Ramos Feirense.png|center|80px]]
|-
| [[Mãe Carmem]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1928-12-29
| [[Fitxategi:MAECARMEM VIP.jpg|center|80px]]
|-
| [[Valdemar Santana]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1929
| [[Fitxategi:Valdemar Santana.jpg|center|80px]]
|-
| [[Helena Parente Cunha]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1929
|
|-
| [[Mary Donzellini]]
| [[Ibirapuã]]
| 1929-01-02
|
|-
| [[Israel Tavares Roque]]
| [[Nazaré (Bahia)|Nazaré]]
| 1929-01-03
| [[Fitxategi:Israel Tavares Roque.png|center|80px]]
|-
| [[Arlindo Araújo Barreto]]
| [[Brotas de Macaúbas]]
| 1929-02-10
|
|-
| [[Bernardo Spector]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1929-03-09
| [[Fitxategi:Ex-presidente-bernado-spector.png|center|80px]]
|-
| [[Mãe Xagui]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1929-03-17
| [[Fitxategi:Mae xagui.jpg|center|80px]]
|-
| [[Afrísio Vieira Lima]]
| [[Remanso]]
| 1929-03-19
| [[Fitxategi:AfrisioVieiraLima1514 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Mestre Gato Preto]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1929-03-19
|
|-
| [[Jaime Dias Sabino]]
| [[Feira de Santana]]
| 1929-03-25
|
|-
| [[João Durval Carneiro]]
| [[Feira de Santana]]
| 1929-05-08
| [[Fitxategi:Joao durval.JPG|center|80px]]
|-
| [[Amabília Almeida]]
| [[Jacobina]]
| 1929-05-24
| [[Fitxategi:AmabiliaAlmeida dep Est BA.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jairo Rui Matos da Silva]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1929-07-03
|
|-
| [[Ney Ferreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1929-07-23
| [[Fitxategi:NeyFerreira 131919 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Letícia Parente]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1930
|
|-
| [[Luís Álvaro Costa Pinto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1930
|
|-
| [[Renan Baleeiro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1930
| [[Fitxategi:Renan Baleeiro.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Guilherme Godinho Sivuca Ferreira]]
| [[Valença (Bahia)|Valença]]
| 1930
|
|-
| [[Kid Meireles]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1930
|
|-
| [[Otacília Pereira da Paixão]]
| [[Simões Filho]]
| 1930-01-09
|
|-
| [[Silobaldo Gomes dos Reis]]
| [[Curaçá]]
| 1930-01-19
|
|-
| [[Juarez Maranhão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1930-01-21
| [[Fitxategi:Juarez Maranhão recebendo a comenda 'Thomé de Souza'.JPG|center|80px]]
|-
| [[Raimundo Reis]]
| [[Glória (Bahia)|Glória]]
| 1930-03-04
|
|-
| [[Chico Pinto]]
| [[Feira de Santana]]
| 1930-04-16
| [[Fitxategi:ChicoPint jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Elsimar Coutinho]]
| [[Pojuca]]
| 1930-05-18
| [[Fitxategi:Dr.Elsimar Coutinho.jpg|center|80px]]
|-
| [[Gastão Pedreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1930-06-20
| [[Fitxategi:GastaoPedreira dep est BA.jpg|center|80px]]
|-
| [[Josildeth Gomes Consorte]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1930-06-21
| [[Fitxategi:Josildeth Gomes Consorte.png|center|80px]]
|-
| [[José Falcão da Silva]]
| [[São Gonçalo dos Campos]]
| 1930-08-19
| [[Fitxategi:JoseFalcao 133941 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Waldeloir Rego]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1930-08-25
|
|-
| [[Rômulo Galvão]]
| [[Campo Formoso]]
| 1930-09-22
| [[Fitxategi:RomuloGalvao 132073 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Geraldo Del Rey]]
| [[Ilhéus]]
| 1930-10-29
|
|-
| [[Arlette Magalhães]]
| [[Itabuna]]
| 1930-11-15
| [[Fitxategi:Arlette Magalhães.jpg|center|80px]]
|-
| [[Messias Andrade de Jesus]]
| [[Curaçá]]
| 1930-12-25
|
|-
| [[Alice Gonzaga]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1931
|
|-
| [[Nair da França e Araújo]]
| [[Maragogipe]]
| 1931
|
|-
| [[Mãe Beata de Iemanjá]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1931-01-20
| [[Fitxategi:2014 - Garras do Tigre - carro.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Penedo]]
| [[Tucano (Bahia)|Tucano]]
| 1931-03-05
| [[Fitxategi:JosePenedo 133782 jpgmaiorjpg.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Maria Nunes Marques]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1931-03-09
|
|-
| [[Stoessel Dourado]]
| [[Paripiranga]]
| 1931-03-28
| [[Fitxategi:StoesselDourado DHBa.jpg|center|80px]]
|-
| [[Hamílton Evangelista dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1931-04-03
|
|-
| [[Walson Lopes]]
| [[Nazaré (Bahia)|Nazaré]]
| 1931-05-14
| [[Fitxategi:WalsonLopes 131492 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Zulmira Gonçalves de Lima]]
| [[Ibirataia]]
| 1931-05-16
|
|-
| [[João Gilberto]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1931-06-10
| [[Fitxategi:Joao Gilberto.jpg|center|80px]]
|-
| [[Walmir Lima]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1931-06-18
|
|-
| [[Zahidé Machado Neto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1931-08-01
|
|-
| [[Carlos Sant'Anna]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1931-08-12
| [[Fitxategi:133916.DepCarlosSantanna.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcelo Duarte]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1931-08-20
| [[Fitxategi:FBA38490 00822 div Marcelo Duarte 2004.jpg|center|80px]]
|-
| [[Osvaldo Coelho]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1931-08-24
|
|-
| [[Antônio Olímpio]]
| [[Itabuna]]
| 1931-10-07
|
|-
| [[Mílton Alves da Silva]]
| [[Porto Alegre]]<br/>[[Salvador da Bahia]]
| 1931-10-16<br/>1930
|
|-
| [[Homero Leite Meira]]
| [[Brumado]]
| 1931-12-02
| [[Fitxategi:Bishop Homero Meira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luiz Paulino dos Santos]]
| [[Esplanada]]
| 1932
|
|-
| [[Yêdamaria]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1932
|
|-
| [[Marito]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1932
|
|-
| [[Maria Lina Bispo dos Santos]]
| [[Remanso]]
| 1932-01-10
|
|-
| [[José Carlos de Almeida Azevedo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1932-01-11
|
|-
| [[Nildéia Andrade]]
| [[Lençóis]]
| 1932-01-19
| [[Fitxategi:Nildéia Andrade lendo livro.jpg|center|80px]]
|-
| [[Chica Xavier]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1932-01-22
| [[Fitxategi:Chica Xavier cropped.jpg|center|80px]]
|-
| [[Solon Guimarães Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1932-02-11
|
|-
| [[Faustino Almeida Cunha]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1932-02-17
|
|-
| [[Sebastião Nery]]
| [[Jaguaquara]]
| 1932-03-08
|
|-
| [[João de Deus Barbosa de Jesus]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1932-03-08
|
|-
| [[Manso Cabral]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1932-04-04
| [[Fitxategi:MansoCabral 131342 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Mário Tupinambá]]
| [[Nazaré (Bahia)|Nazaré]]
| 1932-04-26
|
|-
| [[Roque Aras]]
| [[Monte Santo]]
| 1932-04-26
| [[Fitxategi:Roque Aras.jpg|center|80px]]
|-
| [[Prisco Viana]]
| [[Caetité]]
| 1932-06-04
| [[Fitxategi:30jun04 convPSDB priscoviana2.jpg|center|80px]]
|-
| [[Celso Dourado]]
| [[Irecê]]
| 1932-06-10
| [[Fitxategi:CelsoDourado 139168 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Zózimo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1932-06-19
| [[Fitxategi:Zózimo Alves Calazães en 1962.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jadiel Matos]]
| [[Nova Canaã]]
| 1932-06-26
| [[Fitxategi:Retrato do ex-prefeito de Vitória da Conquista Jadiel Matos, feito pelo artista e pintor Orlando Celino em 2008.jpg|center|80px]]
|-
| [[Mendes Neto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1932-07-03
|
|-
| [[Juracy Pires Gomes]]
| [[Ituaçu]]
| 1932-07-08
|
|-
| [[Eduardo Portella]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1932-10-08
| [[Fitxategi:Eduardo Portela, Vice-presidente do Conselho Estadual de Educação.tif|center|80px]]
|-
| [[Lydia Hortélio]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1932-10-13
|
|-
| [[Geralda Medeiros]]
| [[Caculé]]
| 1932-10-16
|
|-
| [[José Júlio de Calasans Neto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1932-11-11
|
|-
| [[Vô Deli]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1932-12-13
|
|-
| [[Mestre João Grande]]
| [[Itagi]]
| 1933-01-15
| [[Fitxategi:Ordem do Mérito Cultural (OMC) 2015 (22923787115).jpg|center|80px]]
|-
| [[Felipe de Souza Ormundo]]
| [[Condeúba]]
| 1933-01-26
|
|-
| [[Édson dos Santos]]
| [[Ilhéus]]
| 1933-03-19
|
|-
| [[Fernando Coni Campos]]
| [[Conceição do Almeida]]
| 1933-04-15
|
|-
| [[Ilmar Galvão]]
| [[Jaguaquara]]
| 1933-05-02
|
|-
| [[Bertino de Souza]]
| [[Encruzilhada (Bahia)|Encruzilhada]]
| 1933-05-09
|
|-
| [[Regina Gordilho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1933-05-12
|
|-
| [[Waldick Soriano]]
| [[Caetité]]
| 1933-05-13
| [[Fitxategi:Waldick Soriano (1975-1978).jpg|center|80px]]
|-
| [[Othon Bastos]]
| [[Tucano (Bahia)|Tucano]]
| 1933-05-23
| [[Fitxategi:Othon bastos.jpg|center|80px]]
|-
| [[Florisvaldo Barreto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1933-05-24
|
|-
| [[Jairo Azi]]
| [[Lamarão]]
| 1933-05-26
| [[Fitxategi:74546.jpgmaior Jairo Azi 1982.jpg|center|80px]]
|-
| [[Max Birnstiel]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1933-07-12
|
|-
| [[Wilton Valença]]
| [[Ilhéus]]
| 1933-10-22
|
|-
| [[Henrique Brito Filho]]
| [[São Gonçalo dos Campos]]
| 1933-10-23
| [[Fitxategi:HenriqueBrito 131707 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[João d'Almeida]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1933-11-03
|
|-
| [[Luís Viana Neto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1933-11-07
| [[Fitxategi:Luiz Viana Neto 133967 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Edivaldo Boaventura]]
| [[Feira de Santana]]
| 1933-12-10
| [[Fitxategi:EdvaldoBoaventura DHBa.png|center|80px]]
|-
| [[Rogério Rego]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1933-12-21
| [[Fitxategi:RogerioRego 131797 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Astrogilda Ribeiro dos Santos]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1934
|
|-
| [[Juarez Marialva Tito Martins Paraiso]]
| [[Rio de Contas]]
| 1934
|
|-
| [[Consuelo Pondé de Sena]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1934-01-19
|
|-
| [[Ruth Volkl Cardoso]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1934-02-09
|
|-
| [[Otavino Alves da Silva]]
| [[Jequié]]
| 1934-02-17
|
|-
| [[Norma Neide]]
| [[São Félix (Bahia)|São Félix]]
| 1934-02-28
|
|-
| [[Esther Largman]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1934-05-25
|
|-
| [[Zé Pretinho da Bahia]]
| [[Feira de Santana]]
| 1934-06-29
|
|-
| [[Maria Júlia Monteiro Dias]]
| [[Porto Seguro]]
| 1934-07-01
|
|-
| [[José Alves]]
| [[Salvador da Bahia]]<br/>[[Recife]]
| 1934-08-10
|
|-
| [[Bira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1934-09-05
| [[Fitxategi:Bira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Roberto Pires]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1934-09-29
|
|-
| [[José Alves Calazans]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1934-10-20
|
|-
| [[José Walter Bautista Vidal]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1934-12-12
|
|-
| [[Ângelo Calmon de Sá]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1935
| [[Fitxategi:Ângelo Calmon de Sá, ministro da Indústria e Comércio..tif|center|80px]]
|-
| [[Moniz Bandeira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1935
| [[Fitxategi:Lançamento do Livro o Ano Vermelho, de Moniz Bandeira, 1968.tif|center|80px]]
|-
| [[Teotônio Pereira da Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1935-02-02
|
|-
| [[Mário Lima]]
| [[Glória (Bahia)|Glória]]
| 1935-02-19
| [[Fitxategi:TSE 2006 Mario Lima.jpg|center|80px]]
|-
| [[Erickson de Almeida Maió]]
| [[Maraú]]
| 1935-05-11
| [[Fitxategi:Erickson de Almeida.jpg|center|80px]]
|-
| [[Talmon Soares dos Santos]]
| [[Itabuna]]
| 1935-05-25
|
|-
| [[Jorge Medauar]]
| [[Ilhéus]]
| 1935-07-01
| [[Fitxategi:JorgeMedauar 139259 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[João Eurico Matta]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1935-07-16
|
|-
| [[Paulo Gil]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1935-08-06
|
|-
| [[Damião Experiença]]
| [[Lauro de Freitas]]
| 1935-09-27
|
|-
| [[Mãe Gilda de Ogum]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1935-10-03
|
|-
| [[Raul Ferraz]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1935-10-13
| [[Fitxategi:RaulFerraz 139345 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ruy Bacelar]]
| [[Entre Rios (Bahia)|Entre Rios]]
| 1935-10-25
| [[Fitxategi:Senador Ruy Bacelar (15378547933).jpg|center|80px]]
|-
| [[Evandro Teixeira]]
| [[Irajuba]]
| 1935-12-25
| [[Fitxategi:Evandro teixeira caminhos.jpg|center|80px]]
|-
| [[Chico Liberato]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1936
|
|-
| [[Fernando da Rocha Peres]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1936
|
|-
| [[Eliane Elisa de Souza e Azevedo]]
| [[Tanquinho]]
| 1936-03-12
|
|-
| [[Antônia Enedina de Oliveira]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1936-04-05
|
|-
| [[Armando Oliveira]]
| [[Uruçuca]]
| 1936-05-05
|
|-
| [[Olney São Paulo]]
| [[Riachão do Jacuípe]]
| 1936-08-07
|
|-
| [[Oliveiros Guanais]]
| [[Caetité]]
| 1936-08-19
| [[Fitxategi:Oliveiros Guanais.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antonio Carlos da Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1936-08-26
|
|-
| [[Juracy Magalhães Júnior]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1936-08-30
| [[Fitxategi:JuracyMagalhaesJunior dep Est BA.jpg|center|80px]]
|-
| [[Baianinho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1936-09-03
|
|-
| [[Martha Rocha]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1936-09-19
| [[Fitxategi:Presidente Getúlio Vargas recebe em audiência Maria Martha Hacker Rocha 04 (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[William Andrade Patterson]]
| [[Amargosa]]
| 1936-09-28
| [[Fitxategi:Ministro-william-andrade-patterson.jpg|center|80px]]
|-
| [[Tom Zé]]
| [[Irará]]
| 1936-10-11
| [[Fitxategi:Tom Zé in São Paulo.jpg|center|80px]]
|-
| [[Sonia Robatto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1937
|
|-
| [[Suzana Alice Cardoso]]
| [[Jacobina]]
| 1937
|
|-
| [[Conceição Senna]]
| [[Valente (Bahia)|Valente]]
| 1937
|
|-
| [[Jurandy Oliveira]]
| [[Ipirá]]
| 1937-01-15
| [[Fitxategi:FBA50000608015 div Jurandy Oliveira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ursicino Queiroz]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1937-01-27
| [[Fitxategi:74644.jpgmaior Ursicino Queiroz.jpg|center|80px]]
|-
| [[Zedafó]]
| [[Araci]]
| 1937-02-20
| [[Fitxategi:2008 Zedafó BA TSE 1442215560.jpg|center|80px]]
|-
| [[Yeda Pessoa de Castro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1937-03-10
| [[Fitxategi:Yeda Pessoa de Castro.png|center|80px]]
|-
| [[Eurídice dos Santos Chagas]]
| [[Ruy Barbosa (Bahia)|Ruy Barbosa]]
| 1937-03-12
|
|-
| [[Paulo Ormindo D. de Azevedo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1937-03-14
|
|-
| [[Fernando José]]
| [[Ubaitaba]]
| 1937-03-19
|
|-
| [[Fernando Lona]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1937-03-19
|
|-
| [[José Carlos Lemos Silva]]
| [[Belmonte (Bahia)|Belmonte]]
| 1937-03-19
|
|-
| [[Ubaldo Dantas]]
| [[Itabuna]]
| 1937-04-20
| [[Fitxategi:UbaldoDantas 133903 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Raimundo Borges da Cruz]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1937-04-24
|
|-
| [[Vá Boa Sorte]]
| [[Guanambi]]
| 1937-05-18
|
|-
| [[Heitor Humberto de Andrade]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1937-06-23
|
|-
| [[Aderval Alves Coqueiro]]
| [[Aracatu]]
| 1937-07-18
| [[Fitxategi:Aderval Alves Coqueiro - CNV-SP.jpg|center|80px]]
|-
| [[Everaldo Ferraz]]
| [[Belo Campo]]
| 1937-07-27
|
|-
| [[Geraldo Alves Ferreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1937-08-04
| [[Fitxategi:Vereador Super Geraldo (6689192021).jpg|center|80px]]
|-
| [[Mãe Meninazinha d'Oxum]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1937-08-18
|
|-
| [[João Lyrio]]
| [[Itapé]]
| 1937-08-28
|
|-
| [[Raimundo Urbano]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1937-09-13
| [[Fitxategi:RaymundoUrbano 132065.jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Edvaldo Pereira de Brito]]
| [[Muritiba]]
| 1937-10-03
| [[Fitxategi:Vice-prefeito Edvaldo Brito.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luiz Galvão]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1937-10-22
|
|-
| [[Maria Amaral]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1937-11-06
|
|-
| [[Myriam Fraga]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1937-11-09
|
|-
| [[Aristides Theodoro da Silva]]
| [[Utinga (Bahia)|Utinga]]
| 1937-11-27
|
|-
| [[Elomar Figueira Mello]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1937-12-21
| [[Fitxategi:Elomar cropped.jpg|center|80px]]
|-
| [[Manoel Bispo dos Santos]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1937-12-25
|
|-
| [[Edy Star]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1938-01-10
| [[Fitxategi:Edy Star (8490472895).jpg|center|80px]]
|-
| [[Raymundo Veloso Silva]]
| [[Uruçuca]]
| 1938-01-11
| [[Fitxategi:Raymundo Veloso Silva.jpg|center|80px]]
|-
| [[Reinaldo Ramos Suassuna]]
| [[Itabuna]]
| 1938-01-16
|
|-
| [[Jerusa Pires Ferreira]]
| [[Feira de Santana]]
| 1938-02-01
|
|-
| [[Francisco Peçanha Martins]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1938-02-14
| [[Fitxategi:Francisco Peçanha Martins.jpg|center|80px]]
|-
| [[Dorvalino Abílio Teixeira]]
| [[Caetité]]
| 1938-02-15
|
|-
| [[Geraldo Sarno]]
| [[Poções]]
| 1938-03-06
| [[Fitxategi:Geraldo Sarno- un referente del cine documental brasileño (8207098976).jpg|center|80px]]
|-
| [[Ellen de Lima]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1938-03-24
| [[Fitxategi:Ellendelima.jpg|center|80px]]
|-
| [[Hélio Correia]]
| [[Macarani]]
| 1938-03-30
| [[Fitxategi:HelioCorreia 131929 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Evandro Brandão]]
| [[Paratinga]]
| 1938-04-25
|
|-
| [[Jorge Hage]]
| [[Itabuna]]
| 1938-05-05
| [[Fitxategi:Jorge Hage.jpg|center|80px]]
|-
| [[Newton Cardoso]]
| [[Brumado]]
| 1938-05-22
| [[Fitxategi:Newton Cardoso.JPG|center|80px]]
|-
| [[Martha Overbeck]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1938-06-04
|
|-
| [[Jose Pinto Paiva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1938-07-16
|
|-
| [[Isabella]]
| [[Mundo Novo (Bahia)|Mundo Novo]]
| 1938-07-27
|
|-
| [[Joaci Góes]]
| [[Ipirá]]
| 1938-08-25
| [[Fitxategi:Joaci Góes (CROPPED).jpg|center|80px]]
|-
| [[Valdete da Silva Cordeiro]]
| [[Barra (Bahia)|Barra]]
| 1938-09-07
|
|-
| [[Maria Izabel Muniz Figueiredo]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1938-09-12
|
|-
| [[Rogério Tales da Silva]]
| [[Ilhéus]]
| 1938-09-27
|
|-
| [[Armindo Avelino de Santana]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1938-11-10
|
|-
| [[Jorge Viana da Silva]]
| [[Ilhéus]]
| 1938-12-09
| [[Fitxategi:2022 Jorge Viana BA 50001645907.jpg|center|80px]]
|-
| [[Evandro Barreto Santos]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1938-12-11
|
|-
| [[Jorge Leal Gonçalves Pereira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1938-12-25
| [[Fitxategi:Jorge Leal Gonçalves Pereira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Fernando Antonio Bastos Coelho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1939
|
|-
| [[Terciliano Jr.]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1939
|
|-
| [[Sonia Dos Humildes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1939
|
|-
| [[Sônia Coutinho]]
| [[Itabuna]]
| 1939
|
|-
| [[Cyro de Mattos]]
| [[Itabuna]]
| 1939-01-31
| [[Fitxategi:Cyro de Mattos.jpg|center|80px]]
|-
| [[B. Piropo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1939-02-09
|
|-
| [[Mãe Nilzete de Iemanjá]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1939-02-29
|
|-
| [[Glauber Rocha]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1939-03-14<br/>1938-03-14
| [[Fitxategi:Glauber Rocha, sem data.tif|center|80px]]
|-
| [[Gorgônio Neto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1939-03-19
| [[Fitxategi:Gorgônio Neto 132140 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Valcir da Silva Pinheiro]]
| [[Brumado]]
| 1939-03-27
|
|-
| [[Rogério Duarte]]
| [[Ubaíra]]
| 1939-04-10
| [[Fitxategi:Manifestação estudantil contra a Ditadura Militar – Irmãos Duarte.tif|center|80px]]
|-
| [[Antônio José Sá Nascimento]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1939-05-24
| [[Fitxategi:AntonioJose 131510 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Eulália Oliveira de Jesus]]
| [[São Gonçalo dos Campos]]
| 1939-06-02
|
|-
| [[Antônio Pitanga]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1939-06-13
| [[Fitxategi:Antonio pitanga.jpg|center|80px]]
|-
| [[Geraldo Ribeiro]]
| [[Mundo Novo (Bahia)|Mundo Novo]]
| 1939-06-17
|
|-
| [[Lindembergue Cardoso]]
| [[Livramento de Nossa Senhora]]
| 1939-06-30
|
|-
| [[Fernando Gomes]]
| [[Itabuna]]
| 1939-06-30
| [[Fitxategi:FBA50000908952 div Fernando Gomes 2020.jpg|center|80px]]
|-
| [[Josefa da França Batista]]
| [[Esplanada]]
| 1939-07-20
|
|-
| [[Walter Ribeiro Novaes]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1939-08-01
|
|-
| [[João Leonardo Rocha]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1939-08-04
| [[Fitxategi:João Leonardo da Silva Rocha - CNV-SP.jpg|center|80px]]
|-
| [[Pedro Passos da Silva]]
| [[Saúde (Bahia)|Saúde]]
| 1939-08-06
|
|-
| [[Alcides Modesto]]
| [[Remanso]]
| 1939-08-09
| [[Fitxategi:AlcidesModesto 74532 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Walter Santos]]
| [[Senhor do Bonfim (Bahia)|Senhor do Bonfim]]
| 1939-09-07
|
|-
| [[Maria Luiza Laudano]]
| [[Pojuca]]
| 1939-09-16
| [[Fitxategi:FBA50000007557 div Maria Luiza Laudano.jpg|center|80px]]
|-
| [[Haroldo Lima]]
| [[Caetité]]
| 1939-10-07
| [[Fitxategi:Haroldo Lima ANP.jpg|center|80px]]
|-
| [[Alvaro Pithon Brito]]
| [[Poções]]
| 1939-10-13
|
|-
| [[Eurípede Fernando Bezerra]]
| [[Santa Cruz Cabrália]]
| 1939-10-13
|
|-
| [[Antônia Nunes Café]]
| [[Casa Nova]]
| 1939-11-01
|
|-
| [[Eunápio Cavalcante Costa]]
| [[Cruz das Almas]]
| 1939-11-02
|
|-
| [[Nina Leandra dos Reis Santos]]
| [[Irará]]
| 1939-11-03
|
|-
| [[Dirlene Mendonça]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1939-11-26
| [[Fitxategi:DirleneMendonca DHBa.jpg|center|80px]]
|-
| [[Susane Worcman]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1939-11-30
|
|-
| [[Orlando Sales de Senna]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1940
| [[Fitxategi:Orlando Senna.jpg|center|80px]]
|-
| [[Dona Daddy]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1940
|
|-
| [[Rosalindo Souza]]
| [[Itaguaçu da Bahia]]
| 1940-01-02
| [[Fitxategi:Rosalindo Souza.jpg|center|80px]]
|-
| [[Raimundo Francisco dos Santos]]
| [[Rio Real (Bahia)|Rio Real]]
| 1940-01-22
|
|-
| [[Pedro Macario Neto]]
| [[Antas (Bahia)|Antas]]
| 1940-01-29
| [[Fitxategi:2024 PEDRO MACARIO CANDIDATO VICE-PREFEITO BA PAULO AFONSO TSE (50002188929).jpg|center|80px]]
|-
| [[Geraldo Magalhaes Brandao]]
| [[Santana (Bahia)|Santana]]
| 1940-02-06
|
|-
| [[Joacy Dourado]]
| [[Irecê]]
| 1940-02-07
| [[Fitxategi:FBA35939 00201 div Joacy Dourado.jpg|center|80px]]
|-
| [[João Otavio de Oliveira Macedo]]
| [[Itabuna]]
| 1940-02-10
|
|-
| [[Zé Teixeira]]
| [[Guanambi]]
| 1940-03-06
| [[Fitxategi:Zé Teixeira (cropped 2).jpg|center|80px]]
|-
| [[Rui Chapéu]]
| [[Potiraguá]]
| 1940-03-21
|
|-
| [[Jurandy Moura]]
| [[Taperoá (Bahia)|Taperoá]]
| 1940-03-28
| [[Fitxategi:Jurandy Moura.JPG|center|80px]]
|-
| [[Astrud Gilberto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1940-03-29
| [[Fitxategi:Optreden van de Amerikaans-Braziliaans zangeres Astrud Gilberto, Bestanddeelnr 919-6267 (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Édison da Luz]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1940-04-04
|
|-
| [[Rony Cócegas]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1940-04-17
|
|-
| [[Arlindo dos Santos Cruz]]
| [[Ilhéus]]
| 1940-04-26<br/>1943-04-26
|
|-
| [[Cybele Ribeiro]]
| [[Ibirataia]]
| 1940-05-03
|
|-
| [[Nélson Alves Aguiar]]
| [[Brumado]]
| 1940-05-05
|
|-
| [[Nóide Cerqueira]]
| [[Feira de Santana]]
| 1940-05-05
| [[Fitxategi:NoideCerqueira 131602.jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Reinaldo Braga]]
| [[Xique-Xique]]
| 1940-05-16
| [[Fitxategi:FBA50000608032 div Reinaldo Braga.jpg|center|80px]]
|-
| [[Sacha Calmon]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1940-06-15
|
|-
| [[Elquisson Soares]]
| [[Anagé]]
| 1940-06-27
| [[Fitxategi:2012 ELQUISSON SOARES CANDIDATO PREFEITO BA VITORIA DA CONQUISTA TSE (50000033228).jpg|center|80px]]
|-
| [[Rosa Virgínia Barretto de Mattos Oliveira e Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1940-07-27
|
|-
| [[Mestre Alagoinha]]
| [[Nova Soure]]
| 1940-07-28
|
|-
| [[Carlos Albuquerque]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1940-09-05
| [[Fitxategi:CarlosAlbuquerque 133899 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio Torres]]
| [[Sátiro Dias]]
| 1940-09-13
| [[Fitxategi:Antônio Torres 2012 em Caetité.jpg|center|80px]]
|-
| [[Carlos Fernando Filgueras de Magalhães]]
| [[Paratinga]]
| 1940-10-17
|
|-
| [[Emanoel Araújo]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1940-11-15
| [[Fitxategi:Emanoel Araújo - Visual Artist (14474389868) (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Alírio Santos]]
| [[Muniz Ferreira]]
| 1940-11-16
|
|-
| [[André Luiz Chapéu]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1940-12-11
|
|-
| [[Ricardo Cravo Albin]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1940-12-20
| [[Fitxategi:Ricardo Cravo Albin.jpg|center|80px]]
|-
| [[Zenaide C. Gonçalves da Silva]]
| [[Remanso]]
| 1941
|
|-
| [[Sebastião Ferreira]]
| [[Barreiras]]
| 1941-01-20
| [[Fitxategi:SebastiaoFerreira 133948 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[João Ubaldo Ribeiro]]
| [[Itaparica]]
| 1941-01-23
| [[Fitxategi:Joao Ubaldo Ribeiro.jpg|center|80px]]
|-
| [[Norma Bahia Pontes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1941-01-25
|
|-
| [[José Carlos Capinam]]
| [[Esplanada]]
| 1941-02-19
| [[Fitxategi:Capinam (extracted file).png|center|80px]]
|-
| [[Joélcio Martins]]
| [[Conceição do Coité]]
| 1941-03-12
| [[Fitxategi:FBA50001128408 div JoelciMartin.jpg|center|80px]]
|-
| [[Walquíria Barboza Ribeiro]]
| [[Terra Nova (Bahia)|Terra Nova]]
| 1941-03-13
|
|-
| [[Renato Borges da Costa]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1941-03-26
|
|-
| [[Genebaldo Correia]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1941-03-27
| [[Fitxategi:GenebaldoCorreia 133979 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Fernando Gomes Vita]]
| [[Ilhéus]]
| 1941-04-02
| [[Fitxategi:2016 FERNANDO VITA CANDIDATO VICE-PREFEITO BA ITABUNA TSE (50000026563).jpg|center|80px]]
|-
| [[Saulo Pedrosa]]
| [[Barreiras]]
| 1941-04-05
| [[Fitxategi:BA50000000075 div Saulo Pedrosa 2010.jpg|center|80px]]
|-
| [[Valdir Araújo de Sousa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1941-04-29
|
|-
| [[Nelson Lima Piauhy Dourado]]
| [[Jacobina]]
| 1941-05-03
| [[Fitxategi:Nelson Lima Piauhy Dourado.jpg|center|80px]]
|-
| [[Dona Senhorinha]]
| [[Serra Dourada]]
| 1941-05-23
|
|-
| [[Sônia Bastos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1941-06-28
|
|-
| [[Nilton Baiano]]
| [[Itabuna]]
| 1941-07-12
|
|-
| [[Clóvis Flôres]]
| [[Caraíbas (Bahia)|Caraíbas]]
| 1941-07-13
| [[Fitxategi:ClovisFlores DHBa.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luiz Gonzaga de Almeida]]
| [[Mucugê]]
| 1941-08-20
|
|-
| [[Temoteo Brito]]
| [[Macarani]]<br/>[[Maiquinique]]
| 1941-09-11<br/>1941-11-09
| [[Fitxategi:Temotio.jpg|center|80px]]
|-
| [[Lindú]]
| [[Entre Rios (Bahia)|Entre Rios]]
| 1941-10-11
| [[Fitxategi:Trio Nordestino.tif|center|80px]]
|-
| [[Eziquiel Martins Marinho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1941-10-18
|
|-
| [[Sergio Gaudenzi]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1941-10-22
| [[Fitxategi:Sergio Gaudenzi.jpg|center|80px]]
|-
| [[João Carlos Bacelar]]
| [[Entre Rios (Bahia)|Entre Rios]]
| 1941-12-03
| [[Fitxategi:74131.jpgmaior Jonga Bacelar.jpg|center|80px]]
|-
| [[Carlos Alberto de Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1941-12-20
|
|-
| [[Rodolpho Tourinho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1941-12-27
| [[Fitxategi:BA10187 div RodolphoTourinho 2006.jpg|center|80px]]
|-
| [[Nádia Taquary]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1942
|
|-
| [[Aurelino dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1942
|
|-
| [[Muniz Sodré]]
| [[São Gonçalo dos Campos]]
| 1942-01-12
|
|-
| [[Pedro Galvão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1942-01-13
| [[Fitxategi:Pedro Galvão (CROPPED).jpg|center|80px]]
|-
| [[Luislinda Valois]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1942-01-20
| [[Fitxategi:Plenário do Senado (27688510340).jpg|center|80px]]
|-
| [[Renato Rabelo]]
| [[Ubaíra]]
| 1942-02-22
| [[Fitxategi:Renato Rabelo.JPG|center|80px]]
|-
| [[Clarindo Silva]]
| [[Conceição do Almeida]]
| 1942-03-16
| [[Fitxategi:Clarindo Silva.png|center|80px]]
|-
| [[Olívio Ribeiro]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1942-04-04
|
|-
| [[Vanda Machado]]
| [[São Felipe (Bahia)|São Felipe]]
| 1942-04-15
|
|-
| [[Vespasiano Santos]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1942-04-19
|
|-
| [[Osmar de Oliveira Lins]]
| [[Aporá]]
| 1942-04-23
| [[Fitxategi:2004 OSMAR LINS CANDIDATO PREFEITO SP SAO PAULO TSE (71072 00839).jpg|center|80px]]
|-
| [[Valdir Simões de Paiva]]
| [[Abaré]]
| 1942-04-30
|
|-
| [[Manoel Castro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1942-05-03
| [[Fitxategi:74633.jpgmaior Manoel Castro 1986.jpg|center|80px]]
|-
| [[Helena Ignez]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1942-05-23
| [[Fitxategi:Helena Ignez de Mello e Silva (1963) (cropped).tif|center|80px]]
|-
| [[Hélio Duque]]
| [[Andaraí]]
| 1942-05-30
|
|-
| [[Villadonega Souza Rodrigues]]
| [[Jequié]]
| 1942-06-07
|
|-
| [[Cândido Martins]]
| [[Senhor do Bonfim (Bahia)|Senhor do Bonfim]]
| 1942-06-07
|
|-
| [[Gilberto Gil]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1942-06-26
| [[Fitxategi:FESTIVAL SENSACIONAL CELEBRA - GILBERTO GIL E MAYRA ANDRADE (53003067977) (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Caetano Veloso]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1942-08-07
| [[Fitxategi:Caetano Veloso (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Emilia Biancardi]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1942-08-10
|
|-
| [[Carlos Sampaio]]
| [[Piritiba]]
| 1942-08-17
|
|-
| [[Vera Felicidade de Almeida Campos]]
| [[Irará]]
| 1942-08-18
| [[Fitxategi:Verafelicidade.21.jpg|center|80px]]
|-
| [[Nelson Rufino]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1942-09-12
| [[Fitxategi:Nelson Rufino.jpg|center|80px]]
|-
| [[Darlan José Dorea Santos]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1942-09-22
|
|-
| [[Anecy Rocha]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1942-10-26
| [[Fitxategi:Anecy Rocha, sem data.tif|center|80px]]
|-
| [[Fausto Fernandes]]
| [[Caculé]]
| 1942-11-07
|
|-
| [[Ariston Andrade]]
| [[Monte Santo]]
| 1942-11-09
| [[Fitxategi:FBA50000011557 div 2016 Ariston Andrade.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ciro Aguiar]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1942-12-09
|
|-
| [[Ruy Espinheira Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1942-12-12
|
|-
| [[Franklin Maxado]]
| [[Feira de Santana]]
| 1943
|
|-
| [[Firmino de Itapoan]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1943
|
|-
| [[Francisco Mota]]
| [[Serrinha (Bahia)|Serrinha]]
| 1943
|
|-
| [[Secundino Neres dos Santos]]
| [[Irará]]
| 1943-01-15
|
|-
| [[Severiano Alves]]
| [[Antas (Bahia)|Antas]]
| 1943-02-12
| [[Fitxategi:FBA50001645896 div SeverianoAlves 2022.jpg|center|80px]]
|-
| [[João Natal]]
| [[Macaúbas]]
| 1943-02-19
|
|-
| [[Aderbal Caldas]]
| [[Itapicuru (Bahia)|Itapicuru]]
| 1943-03-18
| [[Fitxategi:FBA50000000386 Aderbal Caldas.jpg|center|80px]]
|-
| [[Geraldo Lúcio Góis Cruz]]
| [[Candeias (Bahia)|Candeias]]
| 1943-03-24
|
|-
| [[Nilo Coelho]]
| [[Guanambi]]
| 1943-04-01
| [[Fitxategi:Nilo Moraes Coelho.jpg|center|80px]]
|-
| [[Bené Canavieira]]
| [[Cairu]]
| 1943-04-10
|
|-
| [[Fernando da Costa Tourinho Neto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1943-04-17
|
|-
| [[Roberto Sant'Ana]]
| [[Irará]]
| 1943-04-19
|
|-
| [[Dja Marthins]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1943-05
|
|-
| [[Fernando José]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1943-06-17
| [[Fitxategi:Fernandojosé.jpg|center|80px]]
|-
| [[Carlos Nelson Coutinho]]
| [[Itabuna]]
| 1943-06-28
|
|-
| [[Paulo Nunes Pinheiro]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1943-06-29
|
|-
| [[Paulo Pinheiro]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1943-06-29
| [[Fitxategi:Recebimento de PNC de São Caetano do Sul - 14237808342 (cropped) - prefeito Paulo Pinheiro.jpg|center|80px]]
|-
| [[Iraci Gama Santa Luzia]]
| [[Alagoinhas]]
| 1943-07-09
| [[Fitxategi:2016 IRACI GAMA CANDIDATO VICE-PREFEITO BA ALAGOINHAS TSE (50000016074).jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio Rodrigues]]
| [[Mutuípe]]
| 1943-07-18
| [[Fitxategi:2008 Antonio Rodrigues BA TSE 144225970.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Pedro Lima]]
| [[Buerarema]]
| 1943-07-22
|
|-
| [[Julieta Silva Santos]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1943-07-31
|
|-
| [[Coriolano Sales]]
| [[Santa Teresinha (Bahia)|Santa Teresinha]]
| 1943-08-01
| [[Fitxategi:BA50000000062 div Corioloano Sales 2010.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marlene França]]
| [[Uauá]]
| 1943-08-05
|
|-
| [[Angelina de Aragão Bulcão Soares Nascimento]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1943-08-29
|
|-
| [[Chocolate da Bahia]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1943-08-30
|
|-
| [[João Nílton dos Santos Souza]]
| [[Amargosa]]
| 1943-09-02
|
|-
| [[Waly Salomão]]
| [[Jequié]]
| 1943-09-03
| [[Fitxategi:Waly Salomão (1971).tif|center|80px]]
|-
| [[Diógenes de Almeida Campos]]
| [[Irará]]
| 1943-09-12
| [[Fitxategi:Diogenescampos.2.jpg|center|80px]]
|-
| [[Josefa da Rocha Freire]]
| [[Sento Sé]]
| 1943-09-18
|
|-
| [[José de Castro Meira]]
| [[Livramento de Nossa Senhora]]
| 1943-09-22
|
|-
| [[Carlos Cidreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1943-09-26
|
|-
| [[Carlos Cidreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1943-09-26
|
|-
| [[Romenil]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1943-10-03
|
|-
| [[Makota Valdina]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1943-10-15
| [[Fitxategi:Makota Valdina (cropped).png|center|80px]]
|-
| [[Maria de Lourdes Evangelista]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1943-10-23
|
|-
| [[Amália Gonzalez Grimaldi-Frank]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1943-11-15
|
|-
| [[Edmundo Pereira Santos]]
| [[Brumado]]
| 1943-11-17
| [[Fitxategi:Vice-governador Edmundo Pereira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Paulo Souto]]
| [[Caetité]]
| 1943-11-19
| [[Fitxategi:Paulo Souto.jpg|center|80px]]
|-
| [[Eraldo Tinoco]]
| [[Ipiaú]]
| 1943-11-20
| [[Fitxategi:BA10186 div(3) Eraldo Tinoco 2006.jpg|center|80px]]
|-
| [[Nizan Lima dos Santos]]
| [[Itabuna]]
| 1943-11-22
|
|-
| [[Agnaldo Ribeiro]]
| [[Jequié]]
| 1943-12-01
|
|-
| [[Leocárdio José Teixeira Santos]]
| [[Chorrochó]]
| 1943-12-09
|
|-
| [[Guilherme Menezes]]
| [[Iguaí]]
| 1943-12-12
| [[Fitxategi:Guilherme Menezes de Andrade.JPG|center|80px]]
|-
| [[Tuna Espinheira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1943-12-26
|
|-
| [[Fany Solter]]
| [[Ilhéus]]
| 1944
| [[Fitxategi:Fany-Solter-foto-1.jpg|center|80px]]
|-
| [[Fernando Schmidt]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1944
| [[Fitxategi:Fernando Schimidt (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Jocáfi]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1944
|
|-
| [[João Santana]]
| [[Nazaré (Bahia)|Nazaré]]
| 1944
| [[Fitxategi:MinistroJoaoSantana.JPG|center|80px]]
|-
| [[Zelinda Novaes]]
| [[Iguaí]]
| 1944
| [[Fitxategi:ZelindaNovaes.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Walter Pires]]
| [[Ituaçu]]
| 1944
|
|-
| [[Edvaldo Pinho]]
| [[Araci]]
| 1944-01-06
| [[Fitxategi:2012 Edvaldo Pinho BA TSE 50000016700.jpg|center|80px]]
|-
| [[Gilson Porto]]
| [[Feira de Santana]]
| 1944-02-14
|
|-
| [[Carlos Antonio da Cruz Coelho]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1944-02-23
|
|-
| [[Maria Creuza]]
| [[Esplanada]]
| 1944-02-26
|
|-
| [[Zezito Lima dos Santos]]
| [[Jiquiriçá]]
| 1944-03-09
|
|-
| [[Miraldo Gomes]]
| [[Santo Estêvão (Bahia)|Santo Estêvão]]
| 1944-03-11
| [[Fitxategi:MiraldoGomes 139309 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jamary Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]<br/>[[Saúde (Bahia)|Saúde]]
| 1944-03-21
|
|-
| [[Mário Kertész]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1944-03-21
| [[Fitxategi:Mário Kertész, eleições 2012, e Nestor Neto.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jairo Carneiro]]
| [[Feira de Santana]]
| 1944-03-28
| [[Fitxategi:FBA50000013367 div jairo Carneiro 2016.jpg|center|80px]]
|-
| [[Romildo José dos Santos]]
| [[Porto Seguro]]
| 1944-04-22
|
|-
| [[Heleusa Figueira Câmara]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1944-05-14
|
|-
| [[França Teixeira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1944-06-04
| [[Fitxategi:FrançaTeixeira 139205 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Maria da Conceição Paranhos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1944-06-08
|
|-
| [[Zé Carlos Reitor]]
| [[Jacobina]]
| 1944-06-09
| [[Fitxategi:ZeCarlos.jpg|center|80px]]
|-
| [[Waldomiro de Deus]]
| [[Itagibá]]
| 1944-06-12
|
|-
| [[Antonio Perna Fróes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1944-06-16
|
|-
| [[Antônio Osório]]
| [[Porto Seguro]]
| 1944-07-10
| [[Fitxategi:AntonioOsório 131854 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Duda Mendonça]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1944-08-10
| [[Fitxategi:DudaMendonca117188.jpeg|center|80px]]
|-
| [[Minervina Marques Rocha]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1944-08-14
|
|-
| [[Edmon Lucas]]
| [[Itajuípe]]
| 1944-08-17
| [[Fitxategi:BA10504 div Edmon Lucas.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio Carlos Monteiro Teixeira]]
| [[Ilhéus]]
| 1944-08-22
| [[Fitxategi:Antônio Carlos Monteiro Teixeira.png|center|80px]]
|-
| [[Zilton Rocha]]
| [[Nova Canaã]]
| 1944-09-01
| [[Fitxategi:BA10437 div ZiltonRocha.jpg|center|80px]]
|-
| [[Esmeralda Barros]]
| [[Ilhéus]]
| 1944-09-04
|
|-
| [[José Alberto Hermógenes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1944-10-01
| [[Fitxategi:José Alberto Hermógenes.jpg|center|80px]]
|-
| [[Walter Queiroz]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1944-10-18
|
|-
| [[Eduardo Texeira Lima]]
| [[Serra Dourada]]
| 1944-10-31
|
|-
| [[Eliana Calmon]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1944-11-05
| [[Fitxategi:Ministra do STJ Eliana Calmon 2.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luciano Ribeiro]]
| [[Paripiranga]]
| 1944-11-20
| [[Fitxategi:2012 LUCIANO CANDIDATO VICE-PREFEITO BA FEIRA DE SANTANA TSE (50000000536).jpg|center|80px]]
|-
| [[Gilson Almeida Barreto]]
| [[São Miguel das Matas]]
| 1944-11-22
|
|-
| [[Tatti Moreno]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1944-12-18
|
|-
| [[José Carlos Araújo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1944-12-21
| [[Fitxategi:Dep. José Carlos Araújo.jpg|center|80px]]
|-
| [[Bob Joe]]
| [[Caculé]]
| 1945
|
|-
| [[LC Csekö]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1945
| [[Fitxategi:LCCseko2018.png|center|80px]]
|-
| [[Luis Carlos Csekö]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1945-01-01
|
|-
| [[Paulo Gaudenzi]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1945-01-05
|
|-
| [[Cynara]]
| [[Ibirataia]]
| 1945-01-07
|
|-
| [[Valdete Ana Alves de Almeida]]
| [[Mundo Novo (Bahia)|Mundo Novo]]
| 1945-01-11
|
|-
| [[Dermeval da Silva Pereira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1945-01-16
| [[Fitxategi:Dermeval da Silva Pereira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jovita Silva do Sacramento]]
| [[Ipirá]]
| 1945-02-14
|
|-
| [[Alda Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1945-03-03<br/>1945-03-14
| [[Fitxategi:Alda Oliveira.png|center|80px]]
|-
| [[Maria Mendes da Silva]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1945-03-19
|
|-
| [[Juvenal Payayá]]
| [[Miguel Calmon]]
| 1945-04-04
|
|-
| [[Aurino Pereira de Souza]]
| [[Lençóis]]
| 1945-04-28
|
|-
| [[Paulo Câmera]]
| [[Itabuna]]
| 1945-04-28
| [[Fitxategi:Pauo Câmera img04.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio Cedraz]]
| [[Miguel Calmon]]
| 1945-05-04
| [[Fitxategi:Cedraz.jpg|center|80px]]
|-
| [[Deraldo Barreto Piton]]
| [[Dom Macedo Costa]]
| 1945-05-05
|
|-
| [[Eliana Kertész]]
| [[Conceição da Feira]]
| 1945-05-14
|
|-
| [[Dinalva Oliveira Teixeira]]
| [[Castro Alves (Bahia)|Castro Alves]]
| 1945-05-16
| [[Fitxategi:Dinalva Oliveira Teixeira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Selledonio Santos Pinheiro]]
| [[Santa Inês (Bahia)|Santa Inês]]
| 1945-05-24
|
|-
| [[Edil Pacheco]]
| [[Maragogipe]]
| 1945-06-01
|
|-
| [[Thildo Gama]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1945-06-05
|
|-
| [[Antonio Henrique]]
| [[Itabuna]]
| 1945-06-13
| [[Fitxategi:FBA50000032779 div Tonhão 2016.jpg|center|80px]]
|-
| [[Salomé de Bahia]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1945-06-23
|
|-
| [[Raul Seixas]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1945-06-28
| [[Fitxategi:Raul Seixas (1972) colorized.tif|center|80px]]
|-
| [[Pedrinho Pepê]]
| [[Feira de Santana]]
| 1945-06-29
| [[Fitxategi:FBA50000000754 Pedrinho Pepe.jpg|center|80px]]
|-
| [[Waldeck Ornelas]]
| [[Ipiaú]]
| 1945-07-06
| [[Fitxategi:Deputado Waldeck Ornelas73811.jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[João Carlos Cavalcanti Reis]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1945-08-08
| [[Fitxategi:João Carlos Cavalcanti Reis.png|center|80px]]
|-
| [[Vieira de Melo Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1945-08-08
| [[Fitxategi:VieiraMeloFilho 131489 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jonival Lucas]]
| [[Sapeaçu]]
| 1945-09-18
| [[Fitxategi:JonivalLucas 74551 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Zeca Assumpção]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1945-09-19
|
|-
| [[Gal Costa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1945-09-26
| [[Fitxategi:Gal Costa Tom Brasil (46108513412).jpg|center|80px]]
|-
| [[Ivonilda Maria Xavier da Silva]]
| [[Jussari]]
| 1945-11-01
|
|-
| [[Alípio Freire]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1945-11-04
| [[Fitxategi:Alípio Freire.png|center|80px]]
|-
| [[Cylene]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1945-11-08
|
|-
| [[Antônio Carlos Fon]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1945-12-10
|
|-
| [[Antonio Carlos Fon]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1945-12-10
|
|-
| [[Clóvis Assis]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1945-12-11
| [[Fitxategi:ClovisAssis 73721 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Eduardo Jorge Magalhães]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1946
|
|-
| [[Gereba]]
| [[Monte Santo]]
| 1946
|
|-
| [[Marcos Medrado]]
| [[Mucugê]]
| 1946
| [[Fitxategi:FBA50001606430 div. marcosMedrado 2022.jpg|center|80px]]
|-
| [[Stuart Angel Jones]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1946-01-11<br/>1945-01-11
| [[Fitxategi:Stuart.png|center|80px]]
|-
| [[Licia do Prado Valladares]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1946-01-19
|
|-
| [[Domingos Leonelli]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1946-01-21
| [[Fitxategi:Domingos Leonelli (2009).jpg|center|80px]]
|-
| [[Beraldo Boaventura]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1946-01-22
| [[Fitxategi:BeraldoBoaventura 73814 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Beatriz Maria dos Santos Nascimento]]
| [[Andaraí]]
| 1946-02-07
|
|-
| [[Augusto Jatobá]]
| [[Campo Formoso]]
| 1946-03-10
|
|-
| [[Dionisio Juvenal]]
| [[Nazaré (Bahia)|Nazaré]]
| 1946-04-08
| [[Fitxategi:Vereador Dionísio Juvenal.jpg|center|80px]]
|-
| [[Sandoval Guimarães]]
| [[Andaraí]]
| 1946-04-15
| [[Fitxategi:FBA50000608108 div Sandoval.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcelo Cordeiro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1946-04-17
| [[Fitxategi:MarceloCordeiro 139293.jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônia Pedrosa]]
| [[Barreiras]]
| 1946-05-04
| [[Fitxategi:BA10339 div Antonia Pedrosa.jpg|center|80px]]
|-
| [[Cremilda Santana]]
| [[Ilhéus]]
| 1946-05-15
|
|-
| [[Gey Espinheira]]
| [[Poções]]
| 1946-05-20
|
|-
| [[João Almeida]]
| [[Brejões]]
| 1946-05-23
| [[Fitxategi:BA50000000068 div joao Almeida 2010.jpg|center|80px]]
|-
| [[Washington Cruz]]
| [[Itabuna]]
| 1946-05-25
| [[Fitxategi:Washington Cruz.jpg|center|80px]]
|-
| [[Manoel Gomes Lima]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1946-06-07
|
|-
| [[Maria Bethânia|Maria Bethania]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1946-06-18
| [[Fitxategi:26 Prêmio da Música Brasileira (18709432655).jpg|center|80px]]
|-
| [[Domingos Ferreira dos Santos]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1946-06-30
|
|-
| [[Gilzete da Silva Moreira]]
| [[Itororó]]
| 1946-07-11
|
|-
| [[Marizete Pereira]]
| [[Brumado]]
| 1946-07-17
| [[Fitxategi:BA50000000890 div MarizetePerer.jpg|center|80px]]
|-
| [[Manoel Cyrillo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1946-07-25
|
|-
| [[Eduardo Vasconcelos]]
| [[Brumado]]
| 1946-07-26
|
|-
| [[Izeusse Dias Braga Junior]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1946-08-04
|
|-
| [[Enock de Carvalho Oliveira]]
| [[Aurelino Leal]]
| 1946-09-04
|
|-
| [[José Campos Barreto]]
| [[Brotas de Macaúbas]]
| 1946-10-02
| [[Fitxategi:José Campos Barreto.png|center|80px]]
|-
| [[Paulo Braga]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1946-10-07
| [[Fitxategi:FBA33634 00033 div Paulo Braga.jpg|center|80px]]
|-
| [[André Catimba]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1946-10-30
|
|-
| [[Jorge Salomão]]
| [[Jequié]]
| 1946-11-03
|
|-
| [[Juvenal Pereira]]
| [[Água Suja River]]
| 1946-11-24
|
|-
| [[Luís Antônio Santa Bárbara]]
| [[Inhambupe]]
| 1946-12-08
| [[Fitxategi:Luiz-Antonio-Santa-Bárbara.jpg|center|80px]]
|-
| [[Anísio Félix]]
| [[Itaparica]]
| 1947
|
|-
| [[Zé Diabo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1947
|
|-
| [[Waltinho Cruz]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1947
|
|-
| [[Iris Nunes de Oliveira]]
| [[Poções]]
| 1947-01-12
|
|-
| [[Jaime Sodré]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1947-02-19
| [[Fitxategi:Juca Ferreira, José Carlos Capinam e Jaime Sodré.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jorge Jambeiro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1947-02-19
| [[Fitxategi:Jorge Jambeiro.jpg|center|80px]]
|-
| [[Roque Ferreira]]
| [[Nazaré (Bahia)|Nazaré]]
| 1947-03-12
|
|-
| [[José Alcântara dos Santos]]
| [[Teofilândia]]
| 1947-03-19
|
|-
| [[Mário Cravo Neto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1947-04-20
|
|-
| [[Gê Black Power]]
| [[Caetité]]
| 1947-05-10
|
|-
| [[Daniel Tourinho]]
| [[Jequié]]
| 1947-05-11
|
|-
| [[Euclides Pereira dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1947-06-06
|
|-
| [[Antonio Caramelo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1947-06-13
| [[Fitxategi:Antonio Caramelo.jpg|center|80px]]
|-
| [[Pedro Godinho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1947-06-28
| [[Fitxategi:FBA50000816252 div Godinho.jpg|center|80px]]
|-
| [[Moraes Moreira]]
| [[Ituaçu]]
| 1947-07-08
| [[Fitxategi:Morais Moreira cropped.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Carlos Pitangueira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1947-07-15
|
|-
| [[Jose Vicente dos Santos]]
| [[Itamaraju]]
| 1947-07-20
|
|-
| [[Raimundo Sodré]]
| [[Ipirá]]
| 1947-07-23
|
|-
| [[Mario Alves Amorim]]
| [[Itambé (Bahia)|Itambé]]
| 1947-08-03
|
|-
| [[Marcelo de Oliveira Guimarães]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1947-08-15
|
|-
| [[Otto Alencar]]
| [[Ruy Barbosa (Bahia)|Ruy Barbosa]]
| 1947-08-28
| [[Fitxategi:Foto oficial de Otto Alencar.jpg|center|80px]]
|-
| [[Raimundo Caires]]
| [[Ituaçu]]
| 1947-08-28
| [[Fitxategi:2020 RAIMUNDO CAIRES CANDIDATO PREFEITO BA PAULO AFONSO TSE (50000989698).jpg|center|80px]]
|-
| [[Ederaldo Gentil]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1947-09-07
| [[Fitxategi:Ederaldogentil.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Roberto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1947-09-25
|
|-
| [[Pedro Alcântara]]
| [[Campo Alegre de Lourdes]]
| 1947-10-17
| [[Fitxategi:BA10290 div PedroAlcantara.jpg|center|80px]]
|-
| [[Maria José de Oliveira e Oliveira]]
| [[Ibicaraí]]
| 1947-10-19
|
|-
| [[Bule-Bule]]
| [[Antônio Cardoso]]
| 1947-10-22
| [[Fitxategi:Mestre bulebule minc flickr.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luiz Carreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1947-10-27
| [[Fitxategi:FBA 50000000020 2010 LCarreira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Tutty Moreno]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1947-10-30
|
|-
| [[Arx Tourinho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1947-11-05
|
|-
| [[Guttemberg Guarabyra]]
| [[Barra (Bahia)|Barra]]
| 1947-11-20
| [[Fitxategi:Guttemberg Guarabyra (1972).tiff|center|80px]]
|-
| [[Raimundo Varela]]
| [[Itabuna]]
| 1947-11-30
|
|-
| [[Joel Alves de Oliveira]]
| [[Maracás]]
| 1947-12-07
|
|-
| [[José Carlos Aleluia]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1947-12-09
| [[Fitxategi:José Carlos Aleluia 20100612.jpg|center|80px]]
|-
| [[Paulinho Camafeu]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1948
|
|-
| [[Neusa Santos Souza]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1948
|
|-
| [[Ilza Nogueira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1948
|
|-
| [[João Carlos de Castro Cavalcanti]]
| [[Caculé]]
| 1948
| [[Fitxategi:João Carlos de Castro Cavalcanti.jpg|center|80px]]
|-
| [[Afrânio Melo]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1948-01-18
|
|-
| [[Miguel Kertzman]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1948-02-02
| [[Fitxategi:BA8083 div Miguel Kertzman 2008.jpg|center|80px]]
|-
| [[Renato Costa]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1948-02-12
|
|-
| [[Raimundo Nonato]]
| [[Amargosa]]
| 1948-02-13
|
|-
| [[Tuzé de Abreu]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1948-02-21
|
|-
| [[Antônio Imbassahy]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1948-03-12
| [[Fitxategi:Antonioimbassahy.jpg|center|80px]]
|-
| [[Xangai]]
| [[Itapebi]]
| 1948-03-20
| [[Fitxategi:Eugenio-Avelino-Xangai.JPG|center|80px]]
|-
| [[Gilberto José]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1948-04-17
| [[Fitxategi:FBA50000023433 div Gilberto Jose.jpg|center|80px]]
|-
| [[Alcindo da Anunciação]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1948-04-25
| [[Fitxategi:Alcindo da Anunciação (CROPPED).jpg|center|80px]]
|-
| [[Evanivaldo Castro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1948-04-28
| [[Fitxategi:Evanivaldo Castro.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antonio Carlos Santos Aquino]]
| [[Mata de São João]]
| 1948-05-04
|
|-
| [[Carolino Gomes dos Santos]]
| [[Morro do Chapéu]]
| 1948-05-05
|
|-
| [[Pró Doura]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1948-05-24
|
|-
| [[Antonio Manoel da Paixão Lemos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1948-05-26
|
|-
| [[Herzem Gusmão]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1948-06-02
| [[Fitxategi:Herzem Gusmão em 23 de julho de 2019 (2).jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio Dias dos Santos]]
| [[Vera Cruz (Bahia)|Vera Cruz]]
| 1948-06-07
|
|-
| [[Martha Vasconcellos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1948-06-18
| [[Fitxategi:Martha Vasconcellos (1968) (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[João Luiz Silva Santos]]
| [[Serrinha (Bahia)|Serrinha]]
| 1948-06-21
|
|-
| [[Eujácio Simões Filho]]
| [[Itororó]]
| 1948-07-15
| [[Fitxategi:BA10228 div(4) Eujacio Simoes 2006.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Rocha]]
| [[Coribe]]
| 1948-08-18
| [[Fitxategi:José Alves Rocha.jpg|center|80px]]
|-
| [[Benito Gama]]
| [[Ituaçu]]
| 1948-08-29
| [[Fitxategi:CRE - Comissão de Relações Exteriores e Defesa Nacional (27637398891).jpg|center|80px]]
|-
| [[Miguel Francisco de Lima]]
| [[Jacobina]]
| 1948-09-29
|
|-
| [[Geraldo Almeida Souza]]
| [[Cruz das Almas]]
| 1948-10-02
| [[Fitxategi:2012 GERALDO ALMEIDA CANDIDATO VICE-PREFEITO BA ALAGOINHAS TSE (50000040476).jpg|center|80px]]
|-
| [[Ana]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1948-10-05
|
|-
| [[Vânia Galvão]]
| [[Campo Formoso]]
| 1948-10-05
| [[Fitxategi:FBA50000000354 Vania Galvao.jpg|center|80px]]
|-
| [[Alaíde do Feijão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1948-10-06
|
|-
| [[Valdemiro Pinheiro]]
| [[Araci]]
| 1948-10-23
| [[Fitxategi:2008 Valdemiro Pinheiro BA TSE 1442211508.jpg|center|80px]]
|-
| [[Dilson Magalhães Alves]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1948-11-07
|
|-
| [[Renato Augusto Ribeiro Novis]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1948-11-13
|
|-
| [[Roque Cerqueira da Silva]]
| [[Mairi]]
| 1948-11-15
|
|-
| [[César Borges]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1948-11-21
| [[Fitxategi:Cesar Borges.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jose Barreto Miranda]]
| [[Barra do Mendes]]
| 1948-12-03
|
|-
| [[Carlos Ubaldino]]
| [[Cipó (Bahia)|Cipó]]
| 1948-12-06
| [[Fitxategi:FBA50000608000 div Carlos Ubaldino.jpg|center|80px]]
|-
| [[Rui Cerqueira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1948-12-12
| [[Fitxategi:RuiCerqueira retrato.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luis Antonio Di Fiori Fiores Costa]]
| [[Canavieiras]]
| 1948-12-14
|
|-
| [[Luiz Fernando Braga]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1948-12-15
| [[Fitxategi:LuizFernandoBraga 74631 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Alfredo Mangueira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1948-12-20
| [[Fitxategi:FBA50000721006 div Alfredo Mangueira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luzia Reis]]
| [[Jequié]]
| 1949
|
|-
| [[Maria José Araújo]]
| [[Teofilândia]]
| 1949
|
|-
| [[Aderbal Duarte Bossa Nova]]
| [[Boa Nova]]
| 1949
|
|-
| [[Vitorino Alves Moitinho]]
| [[Poções]]
| 1949-01-03
| [[Fitxategi:Vitorino Alves Moitinho.jpg|center|80px]]
|-
| [[Josélio de Andrade Moura]]
| [[Jequié]]
| 1949-01-25
| [[Fitxategi:CRA - Comissão de Agricultura e Reforma Agrária (33842066582).jpg|center|80px]]
|-
| [[Raimundo Pimenta]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1949-01-30
| [[Fitxategi:Raimundo Pimenta DHBa.jpg|center|80px]]
|-
| [[Juca Ferreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1949-01-31
| [[Fitxategi:JucaFerreira.JPG|center|80px]]
|-
| [[Valdemar Moreira de Souza]]
| [[Santa Maria da Vitória]]
| 1949-02-02
|
|-
| [[Atanázio Júlio]]
| [[São Gonçalo dos Campos]]
| 1949-02-05
| [[Fitxategi:Vereador Atanásio Julio.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jorge Khoury]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1949-02-16
| [[Fitxategi:BA50000000018 div JOrge Khoury 2010.jpg|center|80px]]
|-
| [[Adalir Barbosa de Oliveira]]
| [[Água Fria (Bahia)|Água Fria]]
| 1949-02-20
|
|-
| [[TC Mustafá]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1949-03-18
| [[Fitxategi:FBA50000023439 div TC Mustafá.jpg|center|80px]]
|-
| [[Dinaelza Coqueiro]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1949-03-22
| [[Fitxategi:Dinaelza Coqueiro.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Bispo das Neves]]
| [[São Felipe (Bahia)|São Felipe]]
| 1949-05-09
|
|-
| [[Claudionor Nunes do Nascimento]]
| [[Ribeira do Pombal]]
| 1949-05-24
|
|-
| [[Izabel Rosa de Oliveira dos Santos]]
| [[Ibitiara]]
| 1949-06-04
|
|-
| [[Aydano Roriz]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1949-06-06
|
|-
| [[Joseph Bandeira]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1949-06-11
| [[Fitxategi:FBA50001606052 div Joseph Bandeira 2022.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luís Pereira]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1949-06-21
| [[Fitxategi:Luis Pereira 1974.jpg|center|80px]]
|-
| [[Esmeraldo Barreto de Farias]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1949-07-04
| [[Fitxategi:Esmeraldo Barreto de Farias.jpg|center|80px]]
|-
| [[Gilson Luiz Correia de Menezes]]
| [[Miguel Calmon]]
| 1949-07-06
|
|-
| [[Baiaco]]
| [[São Francisco do Conde]]
| 1949-07-07
|
|-
| [[Alemão]]
| [[Valença (Bahia)|Valença]]
| 1949-07-13
| [[Fitxategi:FBA50000758865 div Antonio Libanio Alemao.jpg|center|80px]]
|-
| [[Gilson Menezes]]
| [[Miguel Calmon]]
| 1949-07-16
|
|-
| [[Osvaldo Barreto]]
| [[Itapicuru (Bahia)|Itapicuru]]
| 1949-07-21
| [[Fitxategi:Secretaria da Educação – Osvaldo Barreto.jpg|center|80px]]
|-
| [[Joel Vasconcelos Santos]]
| [[Nazaré (Bahia)|Nazaré]]
| 1949-08-09
| [[Fitxategi:Joel Vasconcelos.jpg|center|80px]]
|-
| [[Gerson Gabrielli]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1949-08-21
| [[Fitxategi:FBA50001604610 div Gerson Gabrielli 2022.jpg|center|80px]]
|-
| [[Sonia Maria Correia Rocha]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1949-09-06
|
|-
| [[Almir Guerra]]
| [[Prado (Bahia)|Prado]]
| 1949-09-29
|
|-
| [[Gerson de Deus]]
| [[Sapeaçu]]
| 1949-10-01
| [[Fitxategi:BA10245 div(4) Gerson de Deus 2006.jpg|center|80px]]
|-
| [[Sergio Gabrielli]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1949-10-03
| [[Fitxategi:Jose Sergio Gabrielli 2011.jpg|center|80px]]
|-
| [[Edgard Navarro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1949-10-12
|
|-
| [[Dário Teixeira Cotrim]]
| [[Guanambi]]
| 1949-10-20
| [[Fitxategi:Dario Cotrim.jpg|center|80px]]
|-
| [[Eduardo Jorge]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1949-10-26
| [[Fitxategi:Eduardojorge pv abr.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Sabóia]]
| [[Almadina]]
| 1949-11-15
|
|-
| [[Zezéu Ribeiro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1949-11-21
| [[Fitxategi:Zezéu Ribeiro, SEPLAN.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luana de Noailles]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1949-11-23
|
|-
| [[Antonio Carlos Passos Ataide]]
| [[São Gonçalo dos Campos]]
| 1949-11-23
|
|-
| [[Ruy Miscocio Gois Machado]]
| [[Itabuna]]
| 1949-11-24
|
|-
| [[Cherubino José de Souza]]
| [[Porto Seguro]]
| 1949-12-01
|
|-
| [[Vandick Reidner Pereira Coqueiro]]
| [[Boa Nova]]
| 1949-12-09
| [[Fitxategi:Vandick Reidner Pereira Coqueiro.jpg|center|80px]]
|-
| [[Leur Lomanto]]
| [[Jequié]]
| 1949-12-18
| [[Fitxategi:Plenário do Senado (33606406714).jpg|center|80px]]
|-
| [[Simone]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1949-12-25
| [[Fitxategi:Simone (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Raimundo Vieira da Costa]]
| [[Jussari]]
| 1949-12-30
|
|-
| [[Renato Brito Cunha]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 20th century
|
|-
| [[Adenor Gondim]]
| [[Ruy Barbosa (Bahia)|Ruy Barbosa]]
| 1950
|
|-
| [[Carlito Gomes]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1950
|
|-
| [[César Mata Pires]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1950
|
|-
| [[Wesley Rangel]]
| [[Iramaia]]
| 1950
|
|-
| [[Roberto Albergaria de Oliveira]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1950
|
|-
| [[Ademir Andrade]]
| [[Milagres (Bahia)|Milagres]]
| 1950
| [[Fitxategi:Ademir Andrade senador.jpg|center|80px]]
|-
| [[Aramis Ribeiro Costa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1950-01-31
| [[Fitxategi:Aramis Ribeiro Costa.jpg|center|80px]]
|-
| [[Edson Moura]]
| [[Tanquinho]]
| 1950-02-02
|
|-
| [[Zé Carlos da Pesca]]
| [[Saubara]]
| 1950-02-08
| [[Fitxategi:2014 ZeCarlosdaPesca BA TSE 50000000671.jpg|center|80px]]
|-
| [[Pedro Moraes Trindade]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1950-02-09
|
|-
| [[J. Carlos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1950-02-09
| [[Fitxategi:FBA50001621021 div J. Carlos.jpg|center|80px]]
|-
| [[João Santos Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1950-03-02
| [[Fitxategi:2012 JOAO OLIVEIRA CANDIDATO PREFEITO BA LAURO DE FREITAS TSE (50000036203).jpg|center|80px]]
|-
| [[José Francisco Dourado]]
| [[Bom Jesus da Lapa]]
| 1950-03-03
|
|-
| [[Francisco Batista dos Santos]]
| [[Senhor do Bonfim (Bahia)|Senhor do Bonfim]]
| 1950-03-12
|
|-
| [[Zeca Bahia]]
| [[Bom Jesus da Lapa]]
| 1950-03-19
|
|-
| [[Zé Raimundo Fontes]]
| [[Pojuca]]
| 1950-04-15
| [[Fitxategi:2020 ZÉ RAIMUNDO CANDIDATO PREFEITO BA VITORIA DA CONQUISTA TSE (50001198114).jpg|center|80px]]
|-
| [[Cristina Ortiz]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1950-04-17
|
|-
| [[Maria José Santos Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1950-04-22
|
|-
| [[Wilson Aragão]]
| [[Piritiba]]
| 1950-04-25
|
|-
| [[Jose Paulo Couto]]
| [[São Miguel das Matas]]
| 1950-04-27
|
|-
| [[Irma Lemos dos Santos Andrade]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1950-05-27
|
|-
| [[Cristina Souto Mayor Monção Soares]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1950-05-28
|
|-
| [[Arlete Sampaio]]
| [[Itagibá]]
| 1950-06-28
| [[Fitxategi:Arlete Sampaio.jpg|center|80px]]
|-
| [[Manoel de Oliveira Mota]]
| [[Remanso]]
| 1950-07-08
|
|-
| [[Jorgeanete Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1950-07-18
|
|-
| [[Ademar Delgado Das Chagas]]
| [[Ibotirama]]
| 1950-07-24
|
|-
| [[Paulo Lemos Ferreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1950-07-28
|
|-
| [[Xulio G. Sequeiros Tizón]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1950-08-18
|
|-
| [[Deraldo de Jesus Damasceno]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1950-08-31
| [[Fitxategi:Deraldo Damasceno.jpg|center|80px]]
|-
| [[Margarida Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1950-09-09
| [[Fitxategi:Margarida-Oliveira-29-8-1990.jpg|center|80px]]
|-
| [[Tourinho Dantas]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1950-09-27
| [[Fitxategi:SergioTDantas 73872 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Humberto Cedraz]]
| [[Valente (Bahia)|Valente]]
| 1950-10-02
|
|-
| [[Filadelfo Pinto Meireles Neto]]
| [[Entre Rios (Bahia)|Entre Rios]]
| 1950-12-03
|
|-
| [[Paulo Sérgio Passos]]
| [[Muritiba]]
| 1950-12-13
| [[Fitxategi:Paulo Sérgio Passos.jpg|center|80px]]
|-
| [[Nelson Tanure]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1951
|
|-
| [[Eliana Boaventura]]
| [[Feira de Santana]]
| 1951-01-12
| [[Fitxategi:Eliana Boaventura (CROPPED).jpg|center|80px]]
|-
| [[Aroldo Cedraz]]
| [[Valente (Bahia)|Valente]]
| 1951-02-26
| [[Fitxategi:Aroldo Cedraz3.jpg|center|80px]]
|-
| [[Seu Jonas]]
| [[Campo Alegre de Lourdes]]
| 1951-03-29
|
|-
| [[Roberto Britto]]
| [[Jequié]]
| 1951-04-03
| [[Fitxategi:Roberto britto.jpg|center|80px]]
|-
| [[Otoniel Campo Barreto]]
| [[Brotas de Macaúbas]]
| 1951-04-11
| [[Fitxategi:Otoniel Campo Barreto - CNV-SP.jpg|center|80px]]
|-
| [[Hyldon]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1951-04-17
|
|-
| [[Armando Guimarães Alves Dias]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1951-05-10
|
|-
| [[Ribeiro Tavares]]
| [[Candeal]]
| 1951-05-13
| [[Fitxategi:2008 Ribeiro Tavares BA TSE 1442231805.jpg|center|80px]]
|-
| [[Dinha do Acarajé]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1951-05-20
|
|-
| [[Sérgio Landulfo Furtado]]
| [[Serrinha (Bahia)|Serrinha]]
| 1951-05-24
| [[Fitxategi:Sérgio Landulfo Furtado.png|center|80px]]
|-
| [[Odiosvaldo Vigas]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1951-06-08
| [[Fitxategi:FBA50000037210 div Odiosvaldo Vigas.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antonio da Conceição]]
| [[Camamu]]
| 1951-06-13
|
|-
| [[José Carlos Batista Reis]]
| [[Serrinha (Bahia)|Serrinha]]
| 1951-06-19
|
|-
| [[Manoel Lopes dos Santos]]
| [[Belo Campo]]
| 1951-07-08
|
|-
| [[Zé Ronaldo]]
| [[Paripiranga]]
| 1951-07-18
| [[Fitxategi:José Ronaldo, político baiano.jpg|center|80px]]
|-
| [[Maria do Carmo Ferreira]]
| [[Itabuna]]
| 1951-07-18
|
|-
| [[Cezar Bonfim Menezes de Queiroz]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1951-08-03
|
|-
| [[Antonio Tiburcio de Souza Caffe]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1951-08-11
|
|-
| [[Marcelo Nova]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1951-08-16
| [[Fitxategi:Marcelonova tvbrasil.jpg|center|80px]]
|-
| [[Clóvis Ferraz]]
| [[Tremedal]]
| 1951-08-20
| [[Fitxategi:FBA50000608001 div ClovisFerraz.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luiz Antonio Figueiredo Vasconcelos]]
| [[Teixeira de Freitas]]
| 1951-09-14
|
|-
| [[Silvio Pero Lopes de Menezes]]
| [[Cipó (Bahia)|Cipó]]
| 1951-09-27
|
|-
| [[André Maurício Vieira de Carvalho]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1951-10-05
|
|-
| [[César Otoniel Lima Brandão]]
| [[Itabuna]]
| 1951-10-26
|
|-
| [[Renato Flores Alves]]
| [[Santana (Bahia)|Santana]]
| 1951-11-03
|
|-
| [[Joaquim Goncalves de Oliveira]]
| [[Pindaí]]
| 1951-11-06
|
|-
| [[Ricardo Pessoa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1951-11-15
|
|-
| [[Carmelita Angela de Sousa Oliveira]]
| [[Firmino Alves]]
| 1951-12-07
|
|-
| [[Carmelita Angela de Souza]]
| [[Ibicaraí]]
| 1951-12-07
|
|-
| [[Luiza Maia]]
| [[Ruy Barbosa (Bahia)|Ruy Barbosa]]
| 1951-12-20
| [[Fitxategi:Luiza Maia.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ivete Sacramento]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1952
|
|-
| [[Vovo do Ile]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1952
| [[Fitxategi:Vovô do Ilê na saída do Ilê Aiyê, carnaval de 2018.jpg|center|80px]]
|-
| [[Galdino dos Santos]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1952
|
|-
| [[Ney Galvão]]
| [[Itabuna]]
| 1952-01-11
|
|-
| [[Carlinhos Oliveira]]
| [[Ipirá]]
| 1952-01-15
|
|-
| [[Elza Alves Pereira e Pereira]]
| [[Candiba]]
| 1952-01-20
|
|-
| [[Pepeu Gomes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1952-02-07
| [[Fitxategi:Pepeugomes.png|center|80px]]
|-
| [[Paulo José dos Santos]]
| [[Caculé]]
| 1952-02-15
|
|-
| [[Renato Matos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1952-03-04
|
|-
| [[Waldeci de Deus Souza]]
| [[Boa Nova]]
| 1952-03-10
|
|-
| [[Jabes Ribeiro]]
| [[Itabuna]]<br/>[[Ilhéus]]
| 1952-03-14
| [[Fitxategi:Recebe em audiência o Prefeito de Ilhéus - BA, Jabes Ribeiro (17080766591 - Jabes Ribeiro) (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Elias Francisco Monteiro]]
| [[Santana (Bahia)|Santana]]
| 1952-03-31
|
|-
| [[Uirassú de Assis Batista]]
| [[Itapicuru (Bahia)|Itapicuru]]
| 1952-04-05
| [[Fitxategi:Uirassú de Assis Batista.png|center|80px]]
|-
| [[Edmilson Muniz Barreto]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1952-04-07
|
|-
| [[Rosa Passos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1952-04-13
| [[Fitxategi:Rosa+Passos.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jose Caetanobispo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1952-04-24
|
|-
| [[José Caetano Bispo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1952-04-24
|
|-
| [[Germino Borges dos Anjos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1952-05-28
|
|-
| [[Paulo Jackson]]
| [[Caetité]]
| 1952-06-08
| [[Fitxategi:Paulo Jackson Vilasboas cropped.png|center|80px]]
|-
| [[João José Reis]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1952-06-24
|
|-
| [[Raimundo Ferreira Ramos]]
| [[Feira de Santana]]
| 1952-07-04
|
|-
| [[Silvio Jose Gomes Santos]]
| [[Alagoinhas]]
| 1952-07-06
|
|-
| [[Ary Dias]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1952-07-11
|
|-
| [[Miguel Sampaio Junior]]
| [[Itagi]]
| 1952-08-04
|
|-
| [[Arnando Lessa Silveira]]
| [[Castro Alves (Bahia)|Castro Alves]]
| 1952-08-07
| [[Fitxategi:FBA50001070215 div Arnando Lessa.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jose Nilton Azevedo Leal]]
| [[Ilhéus]]
| 1952-08-08<br/>1952-08-28
| [[Fitxategi:2020 CAPITÃO AZEVEDO CANDIDATO PREFEITO BA ITABUNA TSE (50000873919).jpg|center|80px]]
|-
| [[Regina Dourado]]
| [[Irecê]]
| 1952-08-22<br/>1953-08-22
| [[Fitxategi:Regina Dourado.jpg|center|80px]]
|-
| [[Colbert Martins Filho]]
| [[Feira de Santana]]
| 1952-09-02
| [[Fitxategi:Deputado Colbert Martins (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Targino Machado]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1952-09-04
| [[Fitxategi:FBA50000608608 div Targino Machado.jpg|center|80px]]
|-
| [[Bell Marques]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1952-09-05
| [[Fitxategi:Bell Marques 2010.jpg|center|80px]]
|-
| [[Albino Martins dos Santos]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1952-09-14
|
|-
| [[Antônio Carlos Magalhães Júnior]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1952-09-24
| [[Fitxategi:Acm jr.jpg|center|80px]]
|-
| [[Valdemar Barreto de Farias]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1952-10-16
|
|-
| [[Carlos Alves de Oliveira]]
| [[Itabuna]]
| 1952-10-25
|
|-
| [[Roberto Mendes]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1952-11-22
|
|-
| [[Maria Zulmira Guimarães Gomes de Souza]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1952-11-26
|
|-
| [[Paulo Magalhães]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1952-11-28
| [[Fitxategi:Paulo Magalhães.jpg|center|80px]]
|-
| [[Francisco de Assis Tavares da Cunha]]
| [[Santana (Bahia)|Santana]]
| 1952-12-14
|
|-
| [[Carlos Alberto Freitas Barreto]]
| [[Biritinga]]
| 1952-12-15
| [[Fitxategi:Carlos Alberto Barreto.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ângela Sousa]]
| [[Ilhéus]]
| 1952-12-15
| [[Fitxategi:FBA50000608008 div Angela Sousa.jpg|center|80px]]
|-
| [[Tonho Dionorina]]
| [[Jussari]]
| 1952-12-15
|
|-
| [[José Simões de Carvalho Júnior]]
| [[Jequié]]
| 1952-12-16
|
|-
| [[José Simoes de Carvalho Junior]]
| [[Jequié]]
| 1952-12-16
|
|-
| [[Raimunda Neire Florencio de Souza]]
| [[Alagoinhas]]
| 1952-12-31
|
|-
| [[Uri Valadão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 20th century
|
|-
| [[João Santana]]
| [[Tucano (Bahia)|Tucano]]
| 1953
|
|-
| [[Professor Alcides]]
| [[Remanso]]
| 1953
| [[Fitxategi:Dep Professor Alcides.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luiz Alberto]]
| [[Maragogipe]]
| 1953-01-13<br/>1953-03-01
| [[Fitxategi:Luiz Alberto (CROPPED).jpg|center|80px]]
|-
| [[Uldurico Pinto]]
| [[Medeiros Neto]]
| 1953-01-14
| [[Fitxategi:2008 BA Uldurico Pinto 1442232504.jpg|center|80px]]
|-
| [[Euvaldo Jorge]]
| [[Amargosa]]
| 1953-01-16
| [[Fitxategi:FBA50000665815 div euvaldo Jorge.jpg|center|80px]]
|-
| [[João Mendes de Jesus]]
| [[Aurelino Leal]]
| 1953-01-27
|
|-
| [[Solange Damasceno]]
| [[Ilhéus]]
| 1953-02-08<br/>1961-02-02
|
|-
| [[Marinalva Pereira da Silva]]
| [[Conceição do Coité]]
| 1953-02-12
|
|-
| [[Eduardo Alencar]]
| [[Ruy Barbosa (Bahia)|Ruy Barbosa]]
| 1953-02-19
| [[Fitxategi:FBA50001607296 div Eduardo Alencar.jpg|center|80px]]
|-
| [[Rafael Schettini Frazão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1953-02-23
|
|-
| [[Alberto Leguelé]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1953-02-28
|
|-
| [[Sérgio Passos]]
| [[Saúde (Bahia)|Saúde]]
| 1953-03-07
| [[Fitxategi:FBA50001086434 div SergioPassos.jpg|center|80px]]
|-
| [[Maria José Rocha]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1953-03-19
| [[Fitxategi:Congressos. Seminários. Palestras (35970423913).jpg|center|80px]]
|-
| [[Eline Silva Sousa Costa]]
| [[Valença (Bahia)|Valença]]
| 1953-03-20
|
|-
| [[Fatima Nunes]]
| [[Paripiranga]]
| 1953-04-11
| [[Fitxategi:Deputada Fátima Nunes 2.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jorge Valença]]
| [[Valença (Bahia)|Valença]]
| 1953-04-19
|
|-
| [[Emério Resedá]]
| [[Conceição do Coité]]
| 1953-04-28
| [[Fitxategi:BA10255 div EmerioReseda.jpg|center|80px]]
|-
| [[Isa Soares]]
| [[Maragogipe]]
| 1953-05-04
|
|-
| [[Antonio Luiz Morais de Andrade]]
| [[São Felipe (Bahia)|São Felipe]]
| 1953-05-12
|
|-
| [[Arlindo Barreto]]
| [[Ilhéus]]
| 1953-05-19
|
|-
| [[Armandinho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1953-05-22
| [[Fitxategi:Armandinho - MinC - Comitê do Patrimônio Mundial (19).jpg|center|80px]]
|-
| [[Dendê]]
| [[Alagoinhas]]
| 1953-05-26
|
|-
| [[Dedé Badaró]]
| [[Candiba]]
| 1953-05-31
|
|-
| [[Gerônimo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1953-06-26
|
|-
| [[Manoel Fonseca Lago]]
| [[Conceição do Almeida]]
| 1953-07-02
|
|-
| [[Edjaime Rosa de Carvalho]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1953-07-05
|
|-
| [[Perivaldo]]
| [[Itabuna]]
| 1953-07-12
|
|-
| [[Gilberto Brito]]
| [[Paramirim]]
| 1953-07-18
| [[Fitxategi:FBA50000932155 div GilbertoBrit.jpg|center|80px]]
|-
| [[Damário Dacruz]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1953-07-27
|
|-
| [[João Bonfim]]
| [[Brumado]]
| 1953-08-05
| [[Fitxategi:BA50000001223 div Joao Bonfim.jpg|center|80px]]
|-
| [[Paulo Chagas]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1953-08-31
|
|-
| [[Elpidio Elio dos Santos]]
| [[Jaguaripe]]
| 1953-09-02
|
|-
| [[Jomar Dantas Pinheiro]]
| [[Jacobina]]
| 1953-09-06
|
|-
| [[Joaquim Caires Rocha]]
| [[Ituaçu]]
| 1953-09-10
|
|-
| [[Valcledes Alves Seara]]
| [[Porto Seguro]]
| 1953-09-23
|
|-
| [[Luiz Alberto de Andrade Freitas]]
| [[Alagoinhas]]
| 1953-09-29
|
|-
| [[Cosme Araujo Santos]]
| [[Ilhéus]]
| 1953-10-10
|
|-
| [[Manoel Carlos dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1953-10-11
|
|-
| [[Gilberto Cunha Santana Filho]]
| [[Itabuna]]
| 1953-10-21
|
|-
| [[Coronel Gilberto Santana]]
| [[Itabuna]]
| 1953-10-21
| [[Fitxategi:BA50000000694 div Coronel Gilberto Santana.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marlene Gomes Brandine]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1953-10-29
|
|-
| [[Geraldo Simoes de Oliveira]]
| [[Itabuna]]
| 1953-11-13
| [[Fitxategi:Geraldo Simões (Cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Antonio Risério]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1953-11-21
|
|-
| [[Jânio Natal]]
| [[Belmonte (Bahia)|Belmonte]]
| 1953-12-25
| [[Fitxategi:Janio Natal 2013 03 2013032213747 20130322 001LB BF.jpg|center|80px]]
|-
| [[Daniel Dantas]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1954
| [[Fitxategi:Daniel Dantas.jpg|center|80px]]
|-
| [[Neguinho do Samba]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1954
|
|-
| [[Olival Freire Jr.]]
| [[Jequié]]
| 1954
|
|-
| [[Albino Rubim]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1954
| [[Fitxategi:Antônio Albino Rubim (4905537402).jpg|center|80px]]
|-
| [[Rubem Dantas]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1954
| [[Fitxategi:El Foro sobre Violencias Urbanas cierra con diez compromisos para la construcción de Ciudades de Paz (13).jpg|center|80px]]
|-
| [[Paulo Costa Lima]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1954<br/>1954-09-26
|
|-
| [[Márcio Meirelles]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1954
| [[Fitxategi:Márcio Meirelles (4863203947).jpg|center|80px]]
|-
| [[Alaim Francisco Felix]]
| [[Senhor do Bonfim (Bahia)|Senhor do Bonfim]]
| 1954-01-06
|
|-
| [[Maria Rosa]]
| [[Riacho de Santana (Bahia)|Riacho de Santana]]
| 1954-01-06
|
|-
| [[Oscar Nascimento Dourado]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1954-02-16
|
|-
| [[Manoel Raimundo do Nascimento]]
| [[Esplanada]]
| 1954-02-25
|
|-
| [[Waldenor Pereira]]
| [[Caculé]]
| 1954-03-08
| [[Fitxategi:Waldenor.png|center|80px]]
|-
| [[Alberto Matos Nery]]
| [[Feira de Santana]]
| 1954-03-21
|
|-
| [[Jose Luiz Teixeira]]
| [[Guaratinga]]
| 1954-04-11
|
|-
| [[Luiz Brasil]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1954-04-21
|
|-
| [[Jorge Augusto Ferreira de Aragão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1954-04-23
|
|-
| [[Walmor Oliveira de Azevedo]]
| [[Cocos (Brasil)|Cocos]]
| 1954-04-26
| [[Fitxategi:Dom Walmor.imagem.jpg|center|80px]]
|-
| [[Maria do Carmo Peixoto Argolo Butt]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1954-04-30
|
|-
| [[Goya Lopes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1954-05-07
| [[Fitxategi:Flickr - Ministério da Cultura - ILÊ AXÉ OPO AFONJÁ (6).jpg|center|80px]]
|-
| [[Evandir Conceição Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1954-05-19
|
|-
| [[João Batista Nunes]]
| [[Feira de Santana]]
| 1954-05-20
| [[Fitxategi:Nunes.JPG|center|80px]]
|-
| [[Rafael Rodrigues Moraes]]
| [[Ribeira do Pombal]]
| 1954-05-25
|
|-
| [[Ademir Abreu Magalhaes]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1954-06-13
|
|-
| [[Valdomira Alcântara]]
| [[Itaparica]]
| 1954-06-23
|
|-
| [[Raimundo Anunciacao Santos]]
| [[Alagoinhas]]
| 1954-06-30
|
|-
| [[Nilda Carvalho Cunha]]
| [[Feira de Santana]]
| 1954-07-05
| [[Fitxategi:Nilda Carvalho Cunha.jpg|center|80px]]
|-
| [[Manoel Delson Pedreira da Cruz]]
| [[Biritinga]]
| 1954-07-10
|
|-
| [[Benício Schettini Frazão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1954-07-13
|
|-
| [[Jose Edesio Cardoso Silva]]
| [[Alagoinhas]]
| 1954-07-14
|
|-
| [[Reco do Bandolim]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1954-07-24
|
|-
| [[Herminio Oliveira Neto]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1954-08-19
|
|-
| [[Mestre Barbudo]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1954-08-28
|
|-
| [[Waldy Freitas Filho]]
| [[Coaraci]]
| 1954-09-02
| [[Fitxategi:2012 WALDY FREITAS CANDIDATO VICE-PREFEITO BA CAMACARI TSE (50000029703).jpg|center|80px]]
|-
| [[Edemilson Chaves da Silva]]
| [[Itapetinga]]
| 1954-09-17
|
|-
| [[Luiz Caetano]]
| [[Central (Bahia)|Central]]
| 1954-09-23
| [[Fitxategi:Caetano2.png|center|80px]]
|-
| [[Ednaldo Rodrigues]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1954-10-04
| [[Fitxategi:30.03.2023 - Apresentação da taça da Copa do Mundo Feminina FIFA Austrália e Nova Zelândia 2023 (52781601696) (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Tia Benildes]]
| [[Ibitiara]]
| 1954-10-26
|
|-
| [[Moa do Katendê]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1954-10-29
|
|-
| [[Benedito Pereira Alves]]
| [[Porto Seguro]]
| 1954-10-29
|
|-
| [[Delmira Marques]]
| [[Remanso]]
| 1954-11-16
|
|-
| [[Carlos Sena de Souza]]
| [[Itapetinga]]
| 1954-11-28
|
|-
| [[Manoel Almeida de Jesus]]
| [[Simões Filho]]<br/>[[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1954-12-24
|
|-
| [[Milton Barbosa]]
| [[Itaberaba]]
| 1954-12-28
| [[Fitxategi:FBA50000608082 div Milton Barbosa 2018.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Carlos Barreto de Santana]]
| [[Feira de Santana]]
| 1955
|
|-
| [[Gil Abelha]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1955
|
|-
| [[Marcelo Nilo]]
| [[Antas (Bahia)|Antas]]
| 1955
| [[Fitxategi:Marcelo Nilo.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antonio Gonçalves de Souza]]
| [[Guaratinga]]
| 1955-01-10
|
|-
| [[Rosa Pereira dos Santos]]
| [[Itamaraju]]
| 1955-01-10
|
|-
| [[Daniel Almeida]]
| [[Mairi]]
| 1955-01-21
| [[Fitxategi:Daniel Almeida - Deputado Federal.jpg|center|80px]]
|-
| [[Anaci Paim]]
| [[Alagoinhas]]
| 1955-03
|
|-
| [[Luís Eduardo Magalhães]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1955-03-16
| [[Fitxategi:Luís Eduardo Magalhães.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marfísia Pereira de Souza Lancelote]]
| [[Brotas de Macaúbas]]
| 1955-03-29
|
|-
| [[Solange Oliveira Farkas]]
| [[Feira de Santana]]
| 1955-04-01
|
|-
| [[Marialva Boaventura Ferreira]]
| [[Ruy Barbosa (Bahia)|Ruy Barbosa]]
| 1955-04-04
|
|-
| [[Eremita Mota de Araujo]]
| [[Castro Alves (Bahia)|Castro Alves]]
| 1955-04-06
|
|-
| [[Raimundo dos Santos Jouguet]]
| [[Canavieiras]]
| 1955-05-31
|
|-
| [[Vando]]
| [[Monte Santo]]
| 1955-06-16
| [[Fitxategi:FBA50000963254 div Vando.jpg|center|80px]]
|-
| [[Roberto Jose Torres de Lima]]
| [[Alagoinhas]]
| 1955-06-22
| [[Fitxategi:2024 ROBERTO TORRES CANDIDATO VICE-PREFEITO BA ALAGOINHAS TSE (50001952349).jpg|center|80px]]
|-
| [[Edvaldo Lima dos Santos]]
| [[Ruy Barbosa (Bahia)|Ruy Barbosa]]
| 1955-06-25
|
|-
| [[Marinalva Mendes Bento]]
| [[Itanhém]]
| 1955-06-29
|
|-
| [[Evilásio Santana Santos]]
| [[Conceição do Almeida]]
| 1955-07-11
|
|-
| [[Tarcízio Pimenta]]
| [[Feira de Santana]]
| 1955-07-14
| [[Fitxategi:2018 TARCIZIO PIMENTA TSE BA 50000608586.jpg|center|80px]]
|-
| [[Tarcizio Suzart Pimenta Junior]]
| [[Feira de Santana]]
| 1955-07-14
|
|-
| [[Maria Santos Freire Souza]]
| [[Condeúba]]
| 1955-08-14
|
|-
| [[Pola Ribeiro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1955-08-30
| [[Fitxategi:Pola Ribeiro, secretário do Audiovisual - 16387332040.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Olívio Paranhos Lima]]
| [[Catu]]
| 1955-09-02
|
|-
| [[Edson Gomes]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1955-09-03
| [[Fitxategi:2011-07-07 Edson Gomes Apresentação em Show.jpg|center|80px]]
|-
| [[Cândido Vaccarezza]]
| [[Senhor do Bonfim (Bahia)|Senhor do Bonfim]]
| 1955-09-26
| [[Fitxategi:Cândido Vaccarezza.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antonio Mangabeira França]]
| [[Senhor do Bonfim (Bahia)|Senhor do Bonfim]]
| 1955-10-03
|
|-
| [[Jutahy Júnior]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1955-10-14
| [[Fitxategi:Jutahy Magalhães Júnior.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Tadeu Carneiro Cardoso]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1955-10-28
| [[Fitxategi:Mestre Camisa - ABADÁ CAPOEIRA.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luiz Alberto Gonçalves de Andrade]]
| [[Ipiaú]]
| 1955-12-08
|
|-
| [[Aldemir Santos Almeida]]
| [[Itaquara]]
| 1955-12-22
|
|-
| [[Arlindo Santos Rebouças]]
| [[Itarantim]]
| 1955-12-29
|
|-
| [[José Silvestre Prado de Oliveira]]
| [[Nova Soure]]
| 1955-12-31
|
|-
| [[Freitas Nascimento]]
| [[Ipirá]]
| 1956
| [[Fitxategi:Freitas Nascimento Artworks 500x500.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcelino Galo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1956
| [[Fitxategi:FBA50001606398 div Marcelino Galo.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marlene da Silva]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1956-01-04
|
|-
| [[Cláudio Menandro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1956-01-21
|
|-
| [[Jose Nazal Pacheco Soub]]
| [[Ilhéus]]
| 1956-01-25
| [[Fitxategi:2016 JOSE NAZAL CANDIDATO VICE-PREFEITO BA ILHEUS TSE (50000038249).jpg|center|80px]]
|-
| [[Carlos Martins]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1956-01-30
| [[Fitxategi:Coletiva Desenbahia - 6761928615.jpg|center|80px]]
|-
| [[Kepler de Souza Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1956-02-16
|
|-
| [[Simone Saback]]
| [[Jacobina]]
| 1956-02-25
| [[Fitxategi:Simone Saback Show da Funarte Brasilia 1978.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Paulo Nascimento Farias]]
| [[Canavieiras]]
| 1956-02-29
|
|-
| [[Adilson Almeida]]
| [[Ilhéus]]
| 1956-03-07
|
|-
| [[Lídice da Mata]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1956-03-12
| [[Fitxategi:Lídice da Mata in 2023.jpg|center|80px]]
|-
| [[Hildécio Meireles]]
| [[Cairu]]
| 1956-03-14
| [[Fitxategi:FBA50000692459 div Hildecio Meireles.jpg|center|80px]]
|-
| [[Doutora Tereza]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1956-03-14
| [[Fitxategi:20162 Doutora Tereza TSE BA 50000036417.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Elísio de Oliveira Sobrinho]]
| [[Camaçari]]
| 1956-04-01
|
|-
| [[Rosemberg Pinto]]
| [[Itororó]]
| 1956-04-14
| [[Fitxategi:04.02.2020- 1ª Sessão ordinária do ano da Assembleia Legislativa da Bahia (ALBA).jpg|center|80px]]
|-
| [[Evilazio Lopes de Magalhaes]]
| [[Caetité]]
| 1956-04-14
|
|-
| [[Alvaro Augusto Cruz]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1956-04-30
|
|-
| [[Aristide Oliveira Mascarenhas]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1956-05-31
| [[Fitxategi:Pai Ari de Ajagunã.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jorge Alberto Paim Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1956-07-03
|
|-
| [[Beto Lélis]]
| [[Ibipeba]]
| 1956-07-19
| [[Fitxategi:2024 Beto Lelis BA TSE 50002328452.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jorge Portugal]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1956-08-05
| [[Fitxategi:Flica 2013. Foto-Tatiana Azeviche.jpg|center|80px]]
|-
| [[Maria Menezes Ferreira Viana]]
| [[Guaratinga]]<br/>[[Eunápolis]]
| 1956-08-05
|
|-
| [[Luís Antônio Cajazeira Ramos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1956-08-12
|
|-
| [[Irza Márcia Soares Luz]]
| [[Barra da Estiva]]
| 1956-08-15
|
|-
| [[Cremildes Lima da Silva]]
| [[Conceição do Coité]]
| 1956-09-03
|
|-
| [[Abel Rebouças São José]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1956-09-04
|
|-
| [[Jorge Fontes Hereda]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1956-09-27
| [[Fitxategi:JorgeHereda 01.jpg|center|80px]]
|-
| [[Rejane Pitanga]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1956-10-01
|
|-
| [[Antonio Carlos de Almeida Matos]]
| [[Mutuípe]]
| 1956-10-07
|
|-
| [[Jonas Batista Alves]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1956-10-15
|
|-
| [[Ricardo de Tadeu Ladeia]]
| [[Caetité]]
| 1956-10-28
| [[Fitxategi:Ricardo de Tadeu Ladeia 2004.jpg|center|80px]]
|-
| [[Nilton Vasconcelos Júnior]]
| [[Guanambi]]
| 1956-11-06
| [[Fitxategi:Nilton Vasconcelos Jr.jpg|center|80px]]
|-
| [[Aladilce Souza]]
| [[Nova Soure]]
| 1956-11-06
| [[Fitxategi:FBA50000029675 div Aladilce.jpg|center|80px]]
|-
| [[Maria Aladilce de Souza]]
| [[Nova Soure]]
| 1956-11-06
|
|-
| [[Nestor Duarte Neto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1956-11-14
| [[Fitxategi:BA50000000918 div NestorDuarteNeto 2010.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Borges de Souza]]
| [[Belmonte (Bahia)|Belmonte]]
| 1956-11-21
|
|-
| [[Pat Medrado]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1956-11-26
|
|-
| [[Cezar Augusto Moreira de Souza]]
| [[Barreiras]]
| 1956-12-01
|
|-
| [[Leila Cordeiro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1956-12-05
|
|-
| [[Carlos Augusto Barbosa Nogueira]]
| [[Barreiras]]
| 1957-01-06
| [[Fitxategi:2012 PAÊ CANDIDATO VICE-PREFEITO BA BARREIRAS TSE (50000015401).jpg|center|80px]]
|-
| [[Amauri Teixeira]]
| [[Jacobina]]
| 1957-01-12
| [[Fitxategi:Img2014121617102461824 Amauri Teixeira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Armando Tavares Filho]]
| [[Ubatã]]
| 1957-01-14
|
|-
| [[Tânia Martins]]
| [[Licínio de Almeida]]
| 1957-01-23
| [[Fitxategi:Tanitani.jpg|center|80px]]
|-
| [[Bel Borba]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1957-01-23
| [[Fitxategi:Exposição de Bel Borba - 6732782007.jpg|center|80px]]
|-
| [[Rui Macedo]]
| [[Andaraí]]
| 1957-01-27
|
|-
| [[Fred Gedeon Iii]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1957-02-02
|
|-
| [[Antônio Cardoso]]
| [[Miguel Calmon]]
| 1957-02-07
|
|-
| [[Joaquim Dias Libarino]]
| [[Anagé]]
| 1957-03-03
|
|-
| [[Marina da Rocha Braga]]
| [[Casa Nova]]
| 1957-03-03
|
|-
| [[Paulo Cezar]]
| [[Alagoinhas]]
| 1957-03-09
|
|-
| [[Osvaldo Pereira dos Santos]]
| [[Belmonte (Bahia)|Belmonte]]
| 1957-03-12
|
|-
| [[Bira Corôa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1957-03-13
| [[Fitxategi:FBA50000607977 div Bira Coroa.jpg|center|80px]]
|-
| [[Sônia Maciel de Almeida]]
| [[Santana (Bahia)|Santana]]
| 1957-03-16
|
|-
| [[Ruy Guilherme Cardoso Matos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1957-03-17<br/>1957-01-01
|
|-
| [[Lazzo Matumbi]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1957-03-24
| [[Fitxategi:Lazzo Matumbi cropped.png|center|80px]]
|-
| [[Sérgia Angélica da Silva]]
| [[Campo Alegre de Lourdes]]
| 1957-04-02
|
|-
| [[Juracy Ferreira da Silva]]
| [[Brumado]]
| 1957-04-14
|
|-
| [[Mestre Dinho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1957-05-15
|
|-
| [[Reginaldo Sodré]]
| [[Uibaí]]
| 1957-05-27
|
|-
| [[Egídio Silva Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1957-06-01
|
|-
| [[Cicero Rodrigues da Silva]]
| [[Anagé]]
| 1957-06-06
|
|-
| [[Alfredo Assis de Santana Neto]]
| [[Valença (Bahia)|Valença]]
| 1957-06-11
|
|-
| [[Nilson Pimenta]]
| [[Caravelas (Bahia)|Caravelas]]
| 1957-06-25
|
|-
| [[Gilvan Santos Florencio]]
| [[Porto Seguro]]
| 1957-07-04
|
|-
| [[Mauro Muiños de Andrade]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1957-07-04
|
|-
| [[Katia Suman]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1957-07-08
|
|-
| [[João Carlos Bacelar Batista]]
| [[Esplanada]]
| 1957-07-09
| [[Fitxategi:João Carlos Bacelar.jpg|center|80px]]
|-
| [[Gérson Sodré]]
| [[Itabuna]]
| 1957-07-14
|
|-
| [[Adalgiso Rodrigues Jardim]]
| [[Jucuruçu]]
| 1957-07-18
|
|-
| [[Luciano Pimentel]]
| [[Brumado]]
| 1957-08-05
|
|-
| [[Carlos Alberto da Silva Lima]]
| [[Ubatã]]
| 1957-08-16
|
|-
| [[Edgar Moreira da Cunha]]
| [[Riachão do Jacuípe]]
| 1957-08-21
|
|-
| [[Jose Lino Gomes]]
| [[Conceição do Coité]]
| 1957-08-22
|
|-
| [[Joseildo Ribeiro Ramos]]
| [[Alagoinhas]]
| 1957-08-23
| [[Fitxategi:Deputado federal plenario joseildo ramos 2019 - Foto Lula Marques.jpg|center|80px]]
|-
| [[Agnaldo Cirino de Oliveira Santos]]
| [[Ilhéus]]
| 1957-08-29
|
|-
| [[Roberto Azevêdo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1957-10-03
| [[Fitxategi:Roberto Azevedo cropped.jpg|center|80px]]
|-
| [[Raimundo Belmiro do Rosario]]
| [[Jaguaquara]]
| 1957-10-06
|
|-
| [[Magno Malta]]
| [[Macarani]]
| 1957-10-16
| [[Fitxategi:Foto oficial de Magno Malta.jpg|center|80px]]
|-
| [[Manoel Gomes Aragão]]
| [[Jequié]]
| 1957-10-22
|
|-
| [[Maria Célia Dias Campos]]
| [[Poções]]
| 1957-11-03
|
|-
| [[Fernando de Fabinho]]
| [[Santa Bárbara (Bahia)|Santa Bárbara]]
| 1957-11-11
| [[Fitxategi:FBA50001268009 div Fernando de Fabinho 2020.jpg|center|80px]]
|-
| [[Maria Augusta Pinto]]
| [[Terra Nova (Bahia)|Terra Nova]]
| 1957-11-19
|
|-
| [[Isabel]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1957-11-19
|
|-
| [[Durval Lélys]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1957-12-06
| [[Fitxategi:Durval.jpg|center|80px]]
|-
| [[Joselino Martins de Jesus]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1957-12-07
|
|-
| [[Sônia Fontes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1957-12-18
|
|-
| [[Inaicyra Falcão dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1958
|
|-
| [[Salvador Busquets i Vila]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1958
| [[Fitxategi:Salvador Busquets i Pilar Barderi, treballadors d'Arrels.jpg|center|80px]]
|-
| [[Lázaro Roberto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1958
|
|-
| [[Ana Lúcia Maron de Magalhães]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1958
|
|-
| [[Ângelo Coronel]]
| [[Coração de Maria]]
| 1958
| [[Fitxategi:Angelo-coronel.jpg|center|80px]]
|-
| [[Edna Henrique]]
| [[Xique-Xique]]
| 1958
|
|-
| [[Valdemar Ferreira Valente Júnior]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1958-01-13
|
|-
| [[Vandineide Cardoso Ribeiro dos Santos]]
| [[Inhambupe]]
| 1958-01-15
|
|-
| [[Tonha Magalhães]]
| [[São Felipe (Bahia)|São Felipe]]
| 1958-01-16
| [[Fitxategi:Tonha-Flatt.png|center|80px]]
|-
| [[Ednael Alves de Almeida]]
| [[Jitaúna]]
| 1958-01-19
|
|-
| [[Antonio das Neves]]
| [[Santana (Bahia)|Santana]]
| 1958-01-20
|
|-
| [[Diana Pequeno]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1958-01-25
| [[Fitxategi:DIANA PEQUENO.png|center|80px]]
|-
| [[Hilda Almeida dos Santos]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1958-02-02
|
|-
| [[Adalberto Cavalcanti]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1958-02-10
| [[Fitxategi:Adalberto Cavalcanti.png|center|80px]]
|-
| [[Nilza]]
| [[Brumado]]
| 1958-02-23
|
|-
| [[José Anterval Costa Souza]]
| [[Taperoá (Bahia)|Taperoá]]
| 1958-03-04
|
|-
| [[Álvaro Assmar]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1958-03-20
|
|-
| [[Aroldo Oliveira Rocha]]
| [[Itambé (Bahia)|Itambé]]
| 1958-03-21
|
|-
| [[Amilton Ferreira Lima]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1958-04-10
|
|-
| [[Antonio Rodrigues Pedreira]]
| [[Feira de Santana]]
| 1958-04-12
|
|-
| [[Djalma Cotinguiba Araujo]]
| [[Livramento de Nossa Senhora]]
| 1958-04-22
|
|-
| [[Francisco Tourinho Corte Imperial Neto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1958-04-30
|
|-
| [[Nenca]]
| [[Araci]]
| 1958-05-06
| [[Fitxategi:2016 Nenca BA TSE 50000024012.jpg|center|80px]]
|-
| [[Nizan Guanaes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1958-05-09
| [[Fitxategi:Nizan e Massa na Fusco.JPG|center|80px]]
|-
| [[Aroldo Alves da Assunção]]
| [[Camaçari]]
| 1958-05-10
|
|-
| [[Yvonilton Gonçalves]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1958-06-22
| [[Fitxategi:2022 Yvonilton TSE BA 50001647056.jpg|center|80px]]
|-
| [[Moema Gramacho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1958-07-04
| [[Fitxategi:CDH - Comissão de Direitos Humanos e Legislação Participativa (26492865413).jpg|center|80px]]
|-
| [[Álvaro Gomes]]
| [[Tapiramutá]]
| 1958-07-08
| [[Fitxategi:Brasil e o deputado Álvaro Gomes.jpg|center|80px]]
|-
| [[Eurico Queiroz Filho]]
| [[Barreiras]]
| 1958-07-08
|
|-
| [[Téo Senna]]
| [[Nazaré (Bahia)|Nazaré]]
| 1958-07-14
| [[Fitxategi:FBA50000665798 div Téo Senna.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jânio José Ferreira Soares]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1958-07-21
|
|-
| [[Janio Ferreira Soares]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1958-07-21
|
|-
| [[Monique Gardenberg]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1958-07-27
|
|-
| [[Acacia Gomes Pinho]]
| [[Itabuna]]
| 1958-07-27
|
|-
| [[Isaac Cunha]]
| [[Itapetinga]]
| 1958-08-08
| [[Fitxategi:BA50000001217 div IsaacCunha.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jose Pereira de Souza]]
| [[Ilhéus]]
| 1958-08-21
|
|-
| [[Everaldo Augusto]]
| [[Brumado]]
| 1958-10-16
| [[Fitxategi:FBA50001037250 div Everaldo Augusto.jpg|center|80px]]
|-
| [[Adolfo Menezes]]
| [[Campo Formoso]]
| 1958-11-04
| [[Fitxategi:Adolfo Menezes-dep estadual.jpg|center|80px]]
|-
| [[Agnelo Queiroz]]
| [[Itapetinga]]
| 1958-11-09
| [[Fitxategi:AgneloQueiroz2010.jpg|center|80px]]
|-
| [[Raimundo Tadeu Sales Cafezeiro]]
| [[Jequié]]
| 1958-11-25
|
|-
| [[Augusto Aras]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1958-12-04
| [[Fitxategi:Solenidade - 200 anos da Independência do Brasil (52343021081) (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Everaldo Silva Oliveira]]
| [[Jequié]]
| 1958-12-18
|
|-
| [[Antonio Mario Nunes Laranjeira da Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1958-12-21
|
|-
| [[Cláudio Manoel]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1958-12-25
| [[Fitxategi:Claudio Manoel.jpg|center|80px]]
|-
| [[Karl Hummel]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1959
|
|-
| [[Hélio Vitor Ramos Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1959
|
|-
| [[Heroilma Tavares]]
| [[Ubatã]]
| 1959
|
|-
| [[Josafá Menezes da Silva]]
| [[Salinas da Margarida]]
| 1959-01-02
|
|-
| [[Laudelino Lau]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1959-01-02
| [[Fitxategi:FBA50001615379 div Laudelino.jpg|center|80px]]
|-
| [[Edigar Mão Branca]]
| [[Macarani]]
| 1959-01-14
| [[Fitxategi:2012 EDIGAR MÃO BRANCA CANDIDATO PREFEITO BA VITORIA DA CONQUISTA TSE (50000031010).jpg|center|80px]]
|-
| [[Jean Charles Oliveira Diniz Serbeto]]
| [[Angical]]
| 1959-01-18
|
|-
| [[Gika Lopes]]
| [[Serrinha (Bahia)|Serrinha]]
| 1959-02-21
| [[Fitxategi:50000000322 Gika Lopes.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Virgílio Leal de Figueiredo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1959-03-04
|
|-
| [[Zé Augusto]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1959-03-07
|
|-
| [[João Carlos Teixeira Gomes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1959-03-09<br/>1936-03-09
| [[Fitxategi:João Carlos Teixeira Gomes.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luiz Santos Lacerda]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1959-03-11
|
|-
| [[Geddel Vieira Lima]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1959-03-18
| [[Fitxategi:Geddel Vieira Lima.jpg|center|80px]]
|-
| [[Kátia Alves]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1959-03-25
|
|-
| [[Kátia Alves]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1959-03-25
| [[Fitxategi:FBA 50001634574 2022 Katia Alves.jpg|center|80px]]
|-
| [[Equimarcílias de Souza Freire]]
| [[Pindaí]]
| 1959-03-28
|
|-
| [[Ismael Ferreira de Oliveira]]
| [[Valente (Bahia)|Valente]]
| 1959-04-08
|
|-
| [[Armando Ramos Tripodi]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1959-04-13
|
|-
| [[Alice Portugal]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1959-05-16
| [[Fitxategi:Jaqueline Goes recebendo o Prêmio Mulheres na Ciência Amélia Império Hamburger (Alice Portugal).jpg|center|80px]]
|-
| [[Josué dos Santos Menezes]]
| [[Ubaíra]]
| 1959-05-18
|
|-
| [[Protógenes Queiroz]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1959-05-20
| [[Fitxategi:Protogenes Queiroz.jpg|center|80px]]
|-
| [[Djalma Bispo dos Santos]]
| [[Alagoinhas]]
| 1959-05-22
|
|-
| [[Walter Pinheiro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1959-05-25
| [[Fitxategi:Foto oficial de Walter Pinheiro.jpg|center|80px]]
|-
| [[Heroilma Soares]]
| [[Ubatã]]
| 1959-06-01
|
|-
| [[Damiao de Almeida Medrado]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1959-06-05
|
|-
| [[Cristóvão Borges]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1959-06-09
| [[Fitxategi:Cristóvão Borges em treino com o Fluminense em 2014 (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Casemiro Neto]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1959-06-10
| [[Fitxategi:Casemiro Neto em debate na TV Aratu, 2010.jpg|center|80px]]
|-
| [[João Henrique Carneiro]]
| [[Feira de Santana]]
| 1959-06-19
| [[Fitxategi:Joãohenrique.JPG|center|80px]]
|-
| [[Marta Rodrigues]]
| [[Aiquara]]
| 1959-06-20
| [[Fitxategi:FBA50001070207 div Marta Rodrigues.jpg|center|80px]]
|-
| [[Juçara Feitosa de Oliveira]]
| [[Ilhéus]]
| 1959-06-28
|
|-
| [[Tia Lu]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1959-07-06
|
|-
| [[José Araripe Cavalcante Jr.]]
| [[Ilhéus]]
| 1959-07-07
|
|-
| [[Aleilton Fonseca]]
| [[Firmino Alves]]
| 1959-07-21
| [[Fitxategi:Aleilton fonseca (1).jpg|center|80px]]
|-
| [[Nadir da Silva]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1959-08-05
|
|-
| [[Joas Meira Cardoso]]
| [[Boa Nova]]
| 1959-08-15
|
|-
| [[Roque Eduardo Cavalcante de Matos]]
| [[Ilhéus]]
| 1959-08-16
|
|-
| [[João Magno Chaves]]
| [[Jequié]]
| 1959-08-31
|
|-
| [[Luciano Simões]]
| [[Itiúba]]
| 1959-09-10
| [[Fitxategi:BA50000000877 div Luciano Simões.jpg|center|80px]]
|-
| [[Joaquim Lacerda Brito]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1959-09-16
|
|-
| [[Edilon Ramos de Oliveira]]
| [[Alagoinhas]]
| 1959-09-19
|
|-
| [[Luciana Tannus]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1959-09-20
| [[Fitxategi:Secretária de Justiça e Direitos Humanos.jpg|center|80px]]
|-
| [[Teobaldo Ribeiro da Silva Neto]]
| [[Camaçari]]
| 1959-09-23
|
|-
| [[Mestra Janja]]
| [[Feira de Santana]]
| 1959-10-04
| [[Fitxategi:MestraJanja.jpg|center|80px]]
|-
| [[Paulo Roberto Carqueija Monteiro]]
| [[Ilhéus]]
| 1959-10-21
|
|-
| [[Milton Dantas Oliveira]]
| [[Pindaí]]
| 1959-11-25
|
|-
| [[Ronaldo Vieira Passos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1959-11-26
|
|-
| [[Denilson das Neves Santos]]
| [[Simões Filho]]
| 1959-11-26
|
|-
| [[Jorge Salles]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1959-11-27
|
|-
| [[Letieres Leite]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1959-12-08
|
|-
| [[Jose Helio Andrade]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1959-12-18
|
|-
| [[Antonio Raimundo dos Santos Matos]]
| [[Feira de Santana]]
| 1959-12-23
|
|-
| [[Gustavo Dourado]]
| [[Ibititá]]
| 1960
| [[Fitxategi:Gustavo Dourado.jpg|center|80px]]
|-
| [[Washington César Santos]]
| [[Valença (Bahia)|Valença]]
| 1960-01-03
| [[Fitxategi:Busto de Washington na sede do Fluminense.jpg|center|80px]]
|-
| [[Israel Andrade]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1960-01-17
|
|-
| [[Sebastião Figueiredo Abreu]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1960-01-20
|
|-
| [[Luiz Augusto]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1960-01-26
| [[Fitxategi:FBA50000000394 Luiz Augusto Gordiano.jpg|center|80px]]
|-
| [[Felipe Pinheiro]]
| [[Conceição do Coité]]
| 1960-01-29<br/>1960-02-01
|
|-
| [[Paulo Sérgio Ferreira Ribeiro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1960-01-30
|
|-
| [[Carlos Brasileiro]]
| [[Senhor do Bonfim (Bahia)|Senhor do Bonfim]]
| 1960-02-04
| [[Fitxategi:FBA50001212865 div Carlos Brasileiro.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marco Antonio Pereira Wense]]
| [[Itabuna]]
| 1960-02-10
|
|-
| [[Carlos Geilson]]
| [[Feira de Santana]]
| 1960-02-21
| [[Fitxategi:FBA50001620016 div Carlos Geilson.jpg|center|80px]]
|-
| [[Nelson Pelegrino]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1960-02-27
| [[Fitxategi:Nelson Pelegrino deputado.jpg|center|80px]]
|-
| [[Glaby Carvalho de Andrade]]
| [[Itabuna]]
| 1960-03-08
|
|-
| [[Roberio Moura Gomes]]
| [[Guaratinga]]
| 1960-04-04
|
|-
| [[Nivaldo Silva Doria]]
| [[Ilhéus]]
| 1960-04-18
|
|-
| [[Elias Natan Moraes Dias]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1960-05-08
|
|-
| [[Adélia de Jesus Almeida]]
| [[Boa Nova]]
| 1960-05-08
|
|-
| [[Jucelino de Castro Rocha]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1960-05-10
|
|-
| [[Zito Barbosa]]
| [[Barreiras]]
| 1960-06-09
| [[Fitxategi:FBA50000679491 div Zito Barbosa 2020.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcos Vinicius Sales Nobrega]]
| [[Jequié]]
| 1960-06-13
|
|-
| [[Damiana de Jesus]]
| [[Irará]]
| 1960-06-16
|
|-
| [[Pedro Adilson Souza Guedes]]
| [[Ipupiara]]
| 1960-06-29
|
|-
| [[Valdemir Ferreira dos Santos]]
| [[Nova Canaã]]
| 1960-06-30
|
|-
| [[Edvaldo Cardoso da Silva]]
| [[Ituaçu]]
| 1960-07-06
|
|-
| [[Waldemir Batista de Oliveira]]
| [[Itanhém]]
| 1960-07-23
|
|-
| [[Domingos Oliveira Donato]]
| [[Itororó]]
| 1960-07-24
|
|-
| [[Wellington Gomes]]
| [[Feira de Santana]]
| 1960-08-02
|
|-
| [[Joselita Cardoso]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1960-08-08
|
|-
| [[Maria da Natividade de Oliveira Morais]]
| [[Conceição do Coité]]
| 1960-08-09
|
|-
| [[Moacir Anselmo dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1960-08-17
|
|-
| [[Nilzelito de Almeida Nobre]]
| [[Porto Seguro]]
| 1960-08-22
|
|-
| [[Luiz Henrique Uaquim da Silva]]
| [[Ilhéus]]
| 1960-10-08
|
|-
| [[Sérgio Carneiro]]
| [[Feira de Santana]]
| 1960-10-14
| [[Fitxategi:Sérgio Barradas Carneiro - 05.jpg|center|80px]]
|-
| [[Afonso Florence]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1960-10-15
| [[Fitxategi:Afonso Florence (cropped).png|center|80px]]
|-
| [[Gilmar Santiago]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1960-10-29
| [[Fitxategi:FBA50001070256 div Gilmar Santiago.jpg|center|80px]]
|-
| [[Manoel Jorge de Almeida Curvelo]]
| [[São Gonçalo dos Campos]]
| 1960-11-04
|
|-
| [[Davidson Magalhães]]
| [[Itabuna]]
| 1960-11-07
| [[Fitxategi:Plenário do Congresso (20877581455).jpg|center|80px]]
|-
| [[José Carlos Lins de Lima]]
| [[Feira de Santana]]
| 1960-11-16
|
|-
| [[Marilene Duarte dos Santos]]
| [[Itororó]]
| 1960-11-25
|
|-
| [[Antonio Carlos Messias Almeida]]
| [[Alagoinhas]]
| 1960-11-27
|
|-
| [[Nerivaldo Silva de Araújo]]
| [[Conceição da Feira]]
| 1960-12-01
|
|-
| [[Luciano Ribeiro]]
| [[Caculé]]
| 1960-12-22
| [[Fitxategi:FBA50001648289 div Luciano Ribeiro.jpg|center|80px]]
|-
| [[Nelson Vicente Portela Pellegrino]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1960-12-27
|
|-
| [[Germano Meneghel]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1961
|
|-
| [[Rafael Sanzio Araújo dos Anjos]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1961
|
|-
| [[Waldo Robatto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1961
|
|-
| [[Alberto Pitta]]
| [[Pirajá]]
| 1961
|
|-
| [[Fernando Guerreiro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1961
| [[Fitxategi:Guerreiro.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ademilton Pereira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1961
|
|-
| [[Jorge Bastos de Lima]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1961-01-01
|
|-
| [[Justiniano Oliveira França]]
| [[Feira de Santana]]
| 1961-01-05
|
|-
| [[Valdeci Alves Lima]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1961-01-06
|
|-
| [[Paulo Luiz da Silva Pereira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1961-01-06
|
|-
| [[Eduardo Fernandes Lopes]]
| [[Jequié]]
| 1961-01-12
|
|-
| [[J. Velloso]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1961-01-16
|
|-
| [[Janival Santos de Castro]]
| [[Ilhéus]]
| 1961-01-22
|
|-
| [[Antonio Alexandre dos Santos]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1961-02-09
|
|-
| [[Leandro Moreira da Silva]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1961-02-10
|
|-
| [[Paulo Rangel de Lima]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1961-03-07
| [[Fitxategi:FBA50001606403 div Paulo Rangel.jpg|center|80px]]
|-
| [[Raimundo Costa]]
| [[Valença (Bahia)|Valença]]
| 1961-03-09
| [[Fitxategi:Raimundo Costa (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Sylvia Patricia]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1961-03-21
|
|-
| [[Lavínia Moura Ferreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1961-03-21
|
|-
| [[Claudio Negri]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1961-03-24
|
|-
| [[Jose Carneiro Rocha]]
| [[Riachão do Jacuípe]]
| 1961-03-25
|
|-
| [[Jorge Solla]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1961-04-11
| [[Fitxategi:Jorge Solla.jpg|center|80px]]
|-
| [[Claudio Rosan dos Santos Falcão]]
| [[Pau Brasil (Bahia)|Pau Brasil]]
| 1961-04-24
|
|-
| [[José Henrique dos Santos]]
| [[Ibiquera]]
| 1961-05-04
|
|-
| [[Osanah Rodrigues Setúval]]
| [[Pilão Arcado]]
| 1961-05-08
|
|-
| [[Capitão Tadeu]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1961-05-21
| [[Fitxategi:FBA50000610882 div Capitão Tadeu.jpg|center|80px]]
|-
| [[Sérgio Brito]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1961-06-08
| [[Fitxategi:FBA50001607223 div Sérgio Brito 2022.jpg|center|80px]]
|-
| [[Andréa Mendonça]]
| [[Itabuna]]
| 1961-06-15
| [[Fitxategi:Andrea Mendonça.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ariston Pinheiro da Costa]]
| [[Guaratinga]]
| 1961-06-19
|
|-
| [[Claudionor Dutra Neto]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1961-06-25
|
|-
| [[Dalva Mercês Barreto]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1961-07-26
|
|-
| [[Raimundinho da JR]]
| [[Ubaitaba]]
| 1961-09-09
| [[Fitxategi:FBA50001609434 div Raimundinho da JR.jpg|center|80px]]
|-
| [[Amelio Cayres]]
| [[Érico Cardoso]]
| 1961-09-10
| [[Fitxategi:Ameliod.jpg|center|80px]]
|-
| [[Daúde Candeal]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1961-09-23
| [[Fitxategi:Daúde - cropped.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ireuda Silva]]
| [[Feira de Santana]]
| 1961-10-01
| [[Fitxategi:FBA50000758380 div Ireuda Silva.jpg|center|80px]]
|-
| [[Decio de Oliveira Costa]]
| [[Eunápolis]]
| 1961-10-02
|
|-
| [[Flaudio Azevedo Limas]]
| [[Piripá]]
| 1961-10-09
|
|-
| [[Orlando Palhinha]]
| [[Muritiba]]
| 1961-10-28
| [[Fitxategi:FBA50000013518 div Orlando Palhinha.jpg|center|80px]]
|-
| [[Milton Santos Gramacho]]
| [[Itabuna]]
| 1961-11-14
|
|-
| [[João Santos Cardoso]]
| [[Dário Meira]]
| 1961-12-03
|
|-
| [[Paulo Affonso Leiro Baqueiro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1961-12-30
|
|-
| [[Cid Guerreiro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1962
|
|-
| [[José Bento]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1962
|
|-
| [[Nira Guerreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1962
|
|-
| [[Pastor Sargento Isidório]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1962
| [[Fitxategi:Pastor Sargento Isidório.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antonio Fernandes de Aquino]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1962-01-04
|
|-
| [[Arão Jose Oliveira Ferreira]]
| [[Conde (Bahia)|Conde]]
| 1962-01-07
|
|-
| [[Compadre Washington]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1962-01-14
| [[Fitxategi:É o Tchan 2020.jpg|center|80px]]
|-
| [[Nubia Ferreira Souza de Araujo]]
| [[Barreiras]]
| 1962-01-19
|
|-
| [[Zanoni Demettino Castro]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1962-01-23
|
|-
| [[José Nadilson Bispo Monteiro]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1962-01-23
|
|-
| [[Edson da União]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1962-01-23
| [[Fitxategi:FBA50000758388 div Edson da Uniao.jpg|center|80px]]
|-
| [[Frank Menezes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1962-02-12
|
|-
| [[Emídio Brasileiro]]
| [[Irará]]
| 1962-02-19
| [[Fitxategi:Emídio Silva Falcão Brasileiro 2012.JPG|center|80px]]
|-
| [[Eleusa Coronel]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1962-02-22
| [[Fitxategi:FBA50000758813 div Eleusa Coronel 2020.jpg|center|80px]]
|-
| [[Paulo César de Jesus França]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1962-03-02
|
|-
| [[José Ionilton Lisboa de Oliveira]]
| [[Araci]]
| 1962-03-09
|
|-
| [[Paulo César de Araújo]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1962-03-14
| [[Fitxategi:Paulo cesar araujo tvbrasil.jpg|center|80px]]
|-
| [[José das Virgens]]
| [[São Gabriel (Bahia)|São Gabriel]]
| 1962-03-16
| [[Fitxategi:FBA50000603955 div ZéDasVirgens.jpg|center|80px]]
|-
| [[Wilson Brito]]
| [[Itapetinga]]
| 1962-03-17
| [[Fitxategi:Novos Secretários - 4494564346.jpg|center|80px]]
|-
| [[Heron José de Santana Gordilho]]
| [[Candeias (Bahia)|Candeias]]
| 1962-03-23
|
|-
| [[Edson Oliveira Maciel]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1962-03-30
|
|-
| [[Jakson Charles Oliveira Diniz Serbeto]]
| [[Angical]]
| 1962-04-04
|
|-
| [[Maria Luiza Barradas]]
| [[Feira de Santana]]
| 1962-04-09
| [[Fitxategi:BA50000000887 div Maria Luiza Barradas.jpg|center|80px]]
|-
| [[Maurício Trindade]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1962-04-10
| [[Fitxategi:Mauricio Trindade (Cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Pastor Bené]]
| [[Porto Seguro]]
| 1962-04-18
| [[Fitxategi:2024 PASTOR BENÉ CANDIDATO VICE-PREFEITO BA EUNAPOLIS TSE (50002175703).jpg|center|80px]]
|-
| [[Roland Lavigne]]
| [[Una (Brasil)|Una]]
| 1962-04-28
| [[Fitxategi:FBA50001634576 div Roland Lavigne 2022.jpg|center|80px]]
|-
| [[Joaquim Neto]]
| [[Alagoinhas]]
| 1962-04-29
| [[Fitxategi:JOAQUIM BELARMINO CARDOSO NETO.png|center|80px]]
|-
| [[Graça Pimenta]]
| [[Feira de Santana]]
| 1962-05-04
| [[Fitxategi:FBA50000658338 div Graça Pimenta.jpg|center|80px]]
|-
| [[João Carlos Salles Pires da Silva]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1962-05-12
| [[Fitxategi:João Carlos Salles Reitor da UFBA.jpeg|center|80px]]
|-
| [[Maria da Conceição dos Santos]]
| [[Jequié]]
| 1962-05-16
|
|-
| [[Ronaldo Luiz de Souza]]
| [[Casa Nova]]
| 1962-06-02
|
|-
| [[Bebeto Galvão]]
| [[Uruçuca]]
| 1962-06-09
| [[Fitxategi:Bebeto Galvão.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antonio Geraldo Ferreira Couto]]
| [[Porto Seguro]]
| 1962-07-04
|
|-
| [[Jorge Luiz Santos]]
| [[Ilhéus]]
| 1962-07-13
|
|-
| [[Oneidi Alves de Sousa]]
| [[Itanhém]]
| 1962-07-21
|
|-
| [[Gilson Froes Prazeres Bastos]]
| [[Dom Macedo Costa]]
| 1962-08-02
|
|-
| [[Eunice de Jesus Silva]]
| [[Conceição do Coité]]
| 1962-08-02
|
|-
| [[Weliton Santos Figueiredo]]
| [[Canavieiras]]
| 1962-09-08
|
|-
| [[Claudevane Moreira Leite]]
| [[Cipó (Bahia)|Cipó]]
| 1962-09-18
| [[Fitxategi:2012 VANE DO RENASCER CANDIDATO PREFEITO BA ITABUNA TSE (50000011780).jpg|center|80px]]
|-
| [[Sérgio Xavier]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1962-10-02
| [[Fitxategi:Sergio Xavier em seu escritório.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antonio Alves Falcão]]
| [[Camaçari]]
| 1962-10-06
|
|-
| [[Manno Well]]
| [[Una (Brasil)|Una]]
| 1962-10-08
|
|-
| [[Margareth Menezes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1962-10-13
| [[Fitxategi:2023-03-08 Margareth Menezes.JPG|center|80px]]
|-
| [[Herbert Barbosa]]
| [[Barreiras]]
| 1962-10-18
| [[Fitxategi:FBA50001648287 div Herbert Barbosa.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcelo Saback]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1962-10-20<br/>1971-10-20
| [[Fitxategi:Marcelo Saback - Roteirista.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ana Rita Tavares Teixeira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1962-10-31
| [[Fitxategi:FBA50001070237 div Ana Rita Tavares.jpg|center|80px]]
|-
| [[Alzimario Belmonte Vieira]]
| [[Ilhéus]]
| 1962-11-11
|
|-
| [[Alzimário Belmonte Vieira]]
| [[Ilhéus]]
| 1962-11-11
|
|-
| [[Lúcio Vieira Lima]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1962-11-19
| [[Fitxategi:Lúcio Vieira Lima.png|center|80px]]
|-
| [[Antonio Lima e Silva]]
| [[Érico Cardoso]]
| 1962-11-19
|
|-
| [[Carlinhos Brown]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1962-11-23
| [[Fitxategi:Carlinhos Brown 2007.07.35 011.jpg|center|80px]]
|-
| [[Bobô]]
| [[Senhor do Bonfim (Bahia)|Senhor do Bonfim]]
| 1962-11-28
| [[Fitxategi:Bobô em Amigos de Neymar vs. Seleção Baiana.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Silva e Santos]]
| [[Ibicaraí]]
| 1962-12-06
|
|-
| [[Antônio Mário]]
| [[Lauro de Freitas]]
| 1962-12-26
| [[Fitxategi:FBA50000673800 div Antonio Mario.jpg|center|80px]]
|-
| [[Paulo Azi]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1963-01-04
| [[Fitxategi:Paulo Azi.png|center|80px]]
|-
| [[Robinson Leão Vinhas]]
| [[Porto Seguro]]
| 1963-01-04
|
|-
| [[Welligton Andrade de Jesus]]
| [[Amargosa]]
| 1963-01-14
|
|-
| [[Rui Costa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1963-01-18
| [[Fitxategi:Rui Costa 2023.jpg|center|80px]]
|-
| [[Hamilton Assis]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1963-01-19
| [[Fitxategi:Hamilton Assis vota 50, eleições 2012.jpg|center|80px]]
|-
| [[Maurício Bacelar]]
| [[Esplanada]]
| 1963-01-28
| [[Fitxategi:Mauriciobacelar.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ceuci Nunes]]
| [[Miguel Calmon]]
| 1963-02-04
| [[Fitxategi:Ceuci - Luta Médica.jpg|center|80px]]
|-
| [[Silvio Humberto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1963-02-27
| [[Fitxategi:Plenário do Senado - Comenda Senador Abdias Nascimento (15811828566).jpg|center|80px]]
|-
| [[Alfredo Jose de Santana Filho]]
| [[Valença (Bahia)|Valença]]
| 1963-03-04
|
|-
| [[Luís Felipe Salomão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1963-03-18
| [[Fitxategi:2024-08-22 DPGF Leonardo Magalhaes na posse do novo Presidente do STJ, Ministro Herman Benjamin e o do novo Vice-Presidente, Ministro Luís Felipe Salomão, 50 (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Neusa Matos de Oliveira]]
| [[Porto Seguro]]
| 1963-03-26
|
|-
| [[Jose Carlos Coelho]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1963-04-05
|
|-
| [[Boaventura Soares]]
| [[Santa Luzia (Bahia)|Santa Luzia]]
| 1963-04-16
|
|-
| [[Maria Messias da Silva Brandao]]
| [[Serra Dourada]]
| 1963-04-24
|
|-
| [[Renan Pereira]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1963-05-10
|
|-
| [[Vera Lucia da Silva Kutianski]]
| [[Itapetinga]]
| 1963-05-19
|
|-
| [[Antonio dos Santos Vargas Filho]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1963-05-23
|
|-
| [[Manoel Nascimento Macedo]]
| [[Barreiras]]
| 1963-05-29
|
|-
| [[Paulo José de Oliveira]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1963-05-29
|
|-
| [[Ricardo Chaves]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1963-06-11
| [[Fitxategi:Bloco o Bicho co Ricardo Chaves no Circuito Dodô em (20.02). Foto- Lucio Tavora - AG. A Tarde (6916642961).jpg|center|80px]]
|-
| [[Luiz Caldas]]
| [[Feira de Santana]]
| 1963-06-24
| [[Fitxategi:Luizcaldastvbrasil.jpg|center|80px]]
|-
| [[Valmir Freitas do Nascimento]]
| [[Itabuna]]
| 1963-07-01
|
|-
| [[Valdemir Souza Braga]]
| [[Jequié]]
| 1963-07-04
|
|-
| [[Tomires Barbosa Monteiro]]
| [[Itanhém]]
| 1963-07-07
|
|-
| [[Jamil Chagouri Ocke]]
| [[Ilhéus]]
| 1963-07-08
|
|-
| [[Jamil Chagouri Ocké]]
| [[Ilhéus]]
| 1963-07-08
|
|-
| [[Valci Vieira dos Santos]]
| [[Medeiros Neto]]
| 1963-07-17
|
|-
| [[Joilson da Cruz Rosa]]
| [[Jequié]]
| 1963-07-25
|
|-
| [[Gerusa Maria Bastos Silva Sampaio]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1963-07-25
|
|-
| [[Darlan Martins Lopes]]
| [[Caravelas (Bahia)|Caravelas]]
| 1963-07-29
|
|-
| [[José Trindade]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1963-08-06
| [[Fitxategi:FBA50000037223 div José Gonçalves Trindade.jpg|center|80px]]
|-
| [[Professora Rosa Neide]]
| [[Amargosa]]
| 1963-08-08
| [[Fitxategi:Rosa Neide (cropped).png|center|80px]]
|-
| [[Roque Pereira do Carmo]]
| [[Feira de Santana]]
| 1963-08-17
|
|-
| [[Milton Rezende dos Santos]]
| [[Ibirapuã]]
| 1963-08-22
|
|-
| [[Mestre Dodô das Caretas de Acupe]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1963-08-28
|
|-
| [[Jose Gilvan dos Santos Nobre]]
| [[Antas (Bahia)|Antas]]
| 1963-09-01
|
|-
| [[Maria Rita]]
| [[Ilhéus]]
| 1963-09-05
|
|-
| [[Elimario Santos Silva]]
| [[Miguel Calmon]]
| 1963-09-09
|
|-
| [[Ilya São Paulo]]
| [[Feira de Santana]]
| 1963-09-13
|
|-
| [[Marcos Antônio dos Santos]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1963-09-15
|
|-
| [[Jose Raimundo Lima Bomfim]]
| [[Ilhéus]]
| 1963-10-03
|
|-
| [[Marcel Alexandre da Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1963-10-03
|
|-
| [[Casé Angatu]]
| [[Ilhéus]]
| 1963-10-20
|
|-
| [[Gilmar Alves de Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1963-10-28
|
|-
| [[Maria de Almeida Silva]]
| [[Porto Seguro]]
| 1963-11-10
|
|-
| [[Dilma Mendes]]
| [[Camaçari]]
| 1963-11-18
| [[Fitxategi:Entrevista com Marcio Matos e Dilma Mendes sobre 1ª Copa Camaçari de Futsal 35-19 screenshot (cropped).png|center|80px]]
|-
| [[Roberto Muniz]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1963-11-23
| [[Fitxategi:CRA - Comissão de Agricultura e Reforma Agrária (28022945780).jpg|center|80px]]
|-
| [[Félix Mendonça Júnior]]
| [[Itabuna]]
| 1963-11-29
| [[Fitxategi:Félix Mendonça Júnior.png|center|80px]]
|-
| [[Ângelo Almeida]]
| [[Feira de Santana]]
| 1963-11-29
| [[Fitxategi:FBA50001605968 div Angelo Almeida.jpg|center|80px]]
|-
| [[Cláudio Cajado]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1963-12-01
| [[Fitxategi:Claudio Cajado cropped.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jose da Costa Correia Filho]]
| [[Feira de Santana]]
| 1963-12-02
|
|-
| [[Ben-Hir Aires de Santana]]
| [[Riachão das Neves]]
| 1963-12-10
|
|-
| [[Edson Pimenta]]
| [[Esplanada]]
| 1963-12-11
| [[Fitxategi:Deputado Edson Pimenta.jpg|center|80px]]
|-
| [[Alisson Ramos Mendonça]]
| [[Ilhéus]]
| 1963-12-15
|
|-
| [[Tarcisio Gama Machado]]
| [[Itabuna]]
| 1963-12-21
|
|-
| [[Tarcísio Gama Machado]]
| [[Itabuna]]
| 1963-12-21
|
|-
| [[David Evangelista Leite Neto]]
| [[Ipirá]]
| 1963-12-29
|
|-
| [[Moisés Rocha]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1963-12-31
| [[Fitxategi:FBA50000029700 div Moises Rocha.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ricardo Castro]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1964
|
|-
| [[Sandra Vidal]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1964
|
|-
| [[Nerival Nascimento Reis]]
| [[Ilhéus]]
| 1964-01-01
|
|-
| [[Marco Lobo]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1964-01-04
|
|-
| [[Alcides José de Santana Neto]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1964-01-06
|
|-
| [[Antônio Tourinho Neto]]
| [[Jequié]]
| 1964-01-09
|
|-
| [[Antonio Jesus da Silva]]
| [[Caravelas (Bahia)|Caravelas]]
| 1964-01-20
|
|-
| [[João Carlos Barbosa Filho]]
| [[Itajuípe]]
| 1964-01-22
|
|-
| [[Reges Pereira da Silva]]
| [[Lafaiete Coutinho]]
| 1964-02-09
|
|-
| [[Virgínia Hagge]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1964-02-10
| [[Fitxategi:BA50000000912 div VirginiaHagge.jpg|center|80px]]
|-
| [[Rubson Santana dos Reis]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1964-02-11
|
|-
| [[Bebeto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1964-02-16
| [[Fitxategi:Bebeto brazil (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Robério Oliveira]]
| [[Prado (Bahia)|Prado]]
| 1964-03-12
| [[Fitxategi:FBA50001150246 div Robério Oliveira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Eudes Oliveira Santos Meira]]
| [[Medeiros Neto]]
| 1964-03-22
|
|-
| [[Roque Levi Santos Tavares]]
| [[Ubatã]]
| 1964-03-24
|
|-
| [[Adalto Marques do Bomfim]]
| [[Santana (Bahia)|Santana]]
| 1964-03-27
|
|-
| [[Zé Neto]]
| [[Feira de Santana]]
| 1964-03-30
| [[Fitxategi:Zé Neto (cropped).png|center|80px]]
|-
| [[Jose Cerqueira de Santana Neto]]
| [[Feira de Santana]]
| 1964-03-30
|
|-
| [[Irmar Haitz Freire]]
| [[Prado (Bahia)|Prado]]
| 1964-04-06
|
|-
| [[Gilson Guimaraes Santos]]
| [[Alagoinhas]]
| 1964-04-07
|
|-
| [[Julio Delfino Honorato Filho]]
| [[Poções]]
| 1964-04-08
|
|-
| [[Dorival Souza Barreto Júnior]]
| [[Jequié]]
| 1964-04-10
| [[Fitxategi:Foto de D. Dorival Souza Barreto Júnior.png|center|80px]]
|-
| [[Jurandi Gomes Leite]]
| [[Eunápolis]]
| 1964-04-12
|
|-
| [[Manoel Neves de Macedo]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1964-04-19
|
|-
| [[Carlos Cortizo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1964-04-23
|
|-
| [[Josefa Pereira dos Santos]]
| [[Cícero Dantas]]
| 1964-05-01
|
|-
| [[Jose Miranda de Oliveira]]
| [[Camacan]]
| 1964-05-03
|
|-
| [[Manoel Messias Moreno da Silva]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1964-05-06
|
|-
| [[Gildevaldo Estevao Bispo]]
| [[Ibicaraí]]
| 1964-05-15
|
|-
| [[Adenildo Braulino dos Santos]]
| [[Ibicaraí]]
| 1964-05-23
|
|-
| [[Dennis Dauttmam]]
| [[Ibicaraí]]
| 1964-05-29
| [[Fitxategi:2012 DENNIS DAUTTMAM CANDIDATO PREFEITO BELFORD ROXO - TSE.jpg|center|80px]]
|-
| [[Washington Fernando Rodrigues]]
| [[Medeiros Neto]]
| 1964-05-30
| [[Fitxategi:Washington Fernando Rodrigues.jpg|center|80px]]
|-
| [[Giovanna Gold]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1964-06-04
|
|-
| [[Lucilene de Araújo Braga]]
| [[Buritirama]]
| 1964-06-09
|
|-
| [[José Carvalho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1964-06-11
| [[Fitxategi:José Carvalho.jpg|center|80px]]
|-
| [[Hernaldo Pinto Farias]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1964-06-24
|
|-
| [[José Guilherme Alves dos Santos]]
| [[Ribeira do Pombal]]
| 1964-06-25
|
|-
| [[Aldemiro Sena dos Santos]]
| [[Ibirataia]]
| 1964-06-26
|
|-
| [[Ronaldo Geraldo dos Santos]]
| [[Itabuna]]
| 1964-07-17
|
|-
| [[Menelaw Sete]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1964-08-01
|
|-
| [[Arthur Maia]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1964-08-17
| [[Fitxategi:Arthur Maia cropped.png|center|80px]]
|-
| [[Carlos Moura Dourado]]
| [[Correntina]]
| 1964-08-17
|
|-
| [[Pai Pece de Oxumare]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1964-08-30
|
|-
| [[Maria de Fátima Pereira Santos de Souza]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1964-08-31
|
|-
| [[Adélia Pinheiro]]
| [[Itabuna]]
| 1964-09-20
| [[Fitxategi:Adelia PInheiro (3).jpg|center|80px]]
|-
| [[Paulo Dagomé]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1964-09-28
|
|-
| [[Jose Wanderley Lopes de Almeida]]
| [[Itororó]]
| 1964-10-02
|
|-
| [[Maria America Almeida Carneiro Chuengue]]
| [[Riachão do Jacuípe]]
| 1964-10-12
|
|-
| [[Gerson Cerqueira de Almeida]]
| [[Santa Bárbara (Bahia)|Santa Bárbara]]
| 1964-10-13
|
|-
| [[Gilson Souza Silva]]
| [[Simões Filho]]
| 1964-10-20
|
|-
| [[Eduardo Rozeno Santos]]
| [[Guaratinga]]
| 1964-10-23
|
|-
| [[Irving São Paulo]]
| [[Feira de Santana]]
| 1964-10-26
|
|-
| [[Suzana Durães Viana]]
| [[Iraquara]]
| 1964-10-31
|
|-
| [[Robério Nunes]]
| [[Macaúbas]]
| 1964-11-03
| [[Fitxategi:FBA50000010516 div Roberrio Nunes 2016.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jocimar Boone Wagner]]
| [[Pindaí]]
| 1964-11-27
|
|-
| [[Judite Ribeiro de Oliveira]]
| [[Nova Canaã]]
| 1964-12-08
|
|-
| [[Tuca Fernandes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1964-12-11
| [[Fitxategi:Tuca Fernandes 2013.jpg|center|80px]]
|-
| [[Valmir Assunção]]
| [[Itamaraju]]
| 1964-12-17
| [[Fitxategi:Valmir Assunção (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Ismael Quirino Trindade Neto]]
| [[Andaraí]]
| 1964-12-20
|
|-
| [[Ivana Bastos]]
| [[Caetité]]
| 1964-12-24
| [[Fitxategi:2022-03-15 Deputada Ivana Bastos (PSD) 04 (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Virginia Rodrigues]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1964-12-31
| [[Fitxategi:Raul de Matos.jpg|center|80px]]
|-
| [[Rogério Ferrari]]
| [[Ipiaú]]
| 1965
| [[Fitxategi:Rogério Ferrari de Souza.jpg|center|80px]]
|-
| [[Edilson Medeiros de Freitas]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1965-01-03
|
|-
| [[Persio Antunes da Silva]]
| [[Campo Alegre de Lourdes]]
| 1965-01-11
|
|-
| [[Rosenaide Carvalho de Brito]]
| [[Catu]]
| 1965-01-20
|
|-
| [[Beto Jamaica]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1965-01-22
| [[Fitxategi:Beto Jamaica.jpg|center|80px]]
|-
| [[Toinho Carolino]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1965-01-24
| [[Fitxategi:FBA50000665925 div Toinho Carolino.jpg|center|80px]]
|-
| [[Claudia di Moura]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1965-01-24
|
|-
| [[Yulo Oiticica]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1965-01-25
| [[Fitxategi:FBA50000029704 div Yulo Oiticica.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jailton de Oliveira Lino]]
| [[Feira de Santana]]
| 1965-01-28
| [[Fitxategi:Dom Jailton de Oliveira Lino.jpg|center|80px]]
|-
| [[Erivelton Santana]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1965-01-29
| [[Fitxategi:Erivelton Santana 2011 06 20110610143347 20110610 003LC DA.jpg|center|80px]]
|-
| [[Abilio Santana]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1965-02-13
| [[Fitxategi:Pr. Abílio Santana.jpg|center|80px]]
|-
| [[Rosa Emília]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1965-02-21
|
|-
| [[Alec Stevens]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1965-02-22
| [[Fitxategi:AlecStevens2018.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcos Mendes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1965-02-28
| [[Fitxategi:Marcos mendes.jpg|center|80px]]
|-
| [[Margarida]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1965-03-03
|
|-
| [[José Carlos Bastos Pereira]]
| [[Jequié]]
| 1965-03-04
|
|-
| [[Luiz Carlos Dórea]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1965-03-07
|
|-
| [[Quintino Barbosa]]
| [[Palmeiras (Bahia)|Palmeiras]]
| 1965-03-15
|
|-
| [[Charles Fernandes]]
| [[Guanambi]]
| 1965-03-15
| [[Fitxategi:Charles Fernandes.jpg|center|80px]]
|-
| [[Robinson Almeida]]
| [[Jequié]]
| 1965-03-16
| [[Fitxategi:Robinson Almeida e Claudia Leitte.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Carlos Conceição dos Anjos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1965-03-20<br/>1965-03-21
|
|-
| [[Jerônimo]]
| [[Aiquara]]
| 1965-04-03
| [[Fitxategi:PGP Bacia do Jacuípe em Capim Grosso (52241179839) (cropped 2).jpg|center|80px]]
|-
| [[Vandick]]
| [[Conceição do Coité]]
| 1965-04-07
|
|-
| [[Wilton Luiz Duque Lyra]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1965-04-08
|
|-
| [[Leobino de Souza Oliveira]]
| [[Serra Dourada]]
| 1965-04-19
|
|-
| [[Osvaldo Mil]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1965-05-13
|
|-
| [[Auterives Maciel Júnior]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1965-05-19
|
|-
| [[Eduardo Salles]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1965-05-29
| [[Fitxategi:Eduardo Salles dep est BA.png|center|80px]]
|-
| [[Jorge Mendes dos Santos]]
| [[Alagoinhas]]
| 1965-05-29
|
|-
| [[Roberto Bosch Nogueras Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1965-05-31
|
|-
| [[Fábio Santana]]
| [[Itabuna]]
| 1965-06-05
| [[Fitxategi:FBA50000026720 div FabioSantana.jpg|center|80px]]
|-
| [[Vilani Sousa Maciel]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1965-06-06
|
|-
| [[Pedro César Santos]]
| [[Jequié]]
| 1965-06-27
|
|-
| [[Gilvandro Gomes Doria]]
| [[Ilhéus]]
| 1965-07-07
|
|-
| [[Jacó]]
| [[Jacobina]]
| 1965-07-17
| [[Fitxategi:FBA50001606414 div Jacó.jpg|center|80px]]
|-
| [[Wilton Espirito Santo da Cruz]]
| [[Camaçari]]
| 1965-07-18
|
|-
| [[Daniela Mercury]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1965-07-28
| [[Fitxategi:Conferencia de prensa por festival Acá Estamos 20 (Daniela Mercury).jpg|center|80px]]
|-
| [[Manoel Farias da Silva]]
| [[Itabuna]]
| 1965-08-06
|
|-
| [[Carlos Amadeu]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1965-09-06
|
|-
| [[Roberval Galego]]
| [[Livramento de Nossa Senhora]]
| 1965-09-11
| [[Fitxategi:2020 Roberval BA TSE 50000914121.jpg|center|80px]]
|-
| [[Péri]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1965-09-14
|
|-
| [[Jose Carlos Barbosa Baiao]]
| [[Porto Seguro]]
| 1965-09-14
|
|-
| [[Edmeiry Matos Lopes]]
| [[Jequié]]
| 1965-09-27
|
|-
| [[Péricles Chamusca]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1965-09-29
| [[Fitxategi:Pericles Chamusca 2012.jpg|center|80px]]
|-
| [[Hélio Ferreira]]
| [[Caldeirão Grande]]
| 1965-10-10
| [[Fitxategi:FBA50001037251 div Helio Ferreira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Valdoeste Sousa]]
| [[Seabra]]
| 1965-10-22
|
|-
| [[Antonio Silva Gomes]]
| [[Nova Viçosa]]
| 1965-10-26
|
|-
| [[Julio César de Andrade Moura]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1965-10-31
| [[Fitxategi:Julinho 2014-3.JPG|center|80px]]
|-
| [[Edson Duarte]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1965-11-02
| [[Fitxategi:CI - Comissão de Serviços de Infraestrutura.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ivo Evangelista dos Santos]]
| [[Ilhéus]]
| 1965-11-09
|
|-
| [[Paulo Barreto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1965-11-19
| [[Fitxategi:PauloBarreto2015.jpg|center|80px]]
|-
| [[Josino de Souza]]
| [[Olindina]]
| 1965-11-20
|
|-
| [[Aldair]]
| [[Ilhéus]]
| 1965-11-30
| [[Fitxategi:Aldair.jpg|center|80px]]
|-
| [[Gilmar Chaves Sodré]]
| [[Ilhéus]]
| 1965-12-01
|
|-
| [[Paulo Pereira de Lima]]
| [[Irecê]]
| 1965-12-12
|
|-
| [[Marcondes Francisco dos Santos]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1965-12-14
| [[Fitxategi:2024 MARCONDES FRANCISCO CANDIDATO PREFEITO BA PAULO AFONSO TSE (50002294819).jpg|center|80px]]
|-
| [[Márcia Freire]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1965-12-20
|
|-
| [[Denise Dalmacchio]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1965-12-27
|
|-
| [[Wellington César Lima e Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1966
| [[Fitxategi:Wellington César Lima e Silva.jpg|center|80px]]
|-
| [[Moisés Bispo dos Santos]]
| [[Ilhéus]]
| 1966-01-01
|
|-
| [[Lucas Robatto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1966-01-07
|
|-
| [[Ozeas Menezes de Souza]]
| [[Alagoinhas]]
| 1966-01-21
|
|-
| [[Adicio Barbosa de Santana]]
| [[Serra Preta]]
| 1966-01-22
|
|-
| [[Osório Ferreira Siqueira]]
| [[Casa Nova]]
| 1966-02-02
|
|-
| [[Nara Gil]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1966-02-22
|
|-
| [[Cleide Vieira]]
| [[Itaberaba]]
| 1966-02-26
| [[Fitxategi:BA50000018885 div Cleide Vieira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Danilo Marcelino]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1966-03-08
|
|-
| [[Radiovaldo Costa]]
| [[Alagoinhas]]
| 1966-03-19
| [[Fitxategi:BA 2022 50001606421.jpg|center|80px]]
|-
| [[Geronisse Luciano dos Santos]]
| [[Biritinga]]
| 1966-03-30
|
|-
| [[Jackson Costa]]
| [[Itabuna]]
| 1966-04-07
|
|-
| [[Reginaldo Andrade]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1966-04-09
|
|-
| [[Cyria Coentro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1966-04-14
|
|-
| [[Roberto Carlos (Q10363269)|Roberto Carlos]]
| [[Uauá]]
| 1966-04-18
| [[Fitxategi:Roberto Carlos, deputado estadual e presidente da Juazeirense, em 2020.jpg|center|80px]]
|-
| [[Rosalvo de Souza Pereira]]
| [[Canápolis (Bahia)|Canápolis]]
| 1966-04-25
|
|-
| [[Lúcio Mauro Vinhas de Souza]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1966-05-10
| [[Fitxategi:Lucio Vinhas de Souza at the Lisbon Council.jpeg|center|80px]]
|-
| [[Orlando Costa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1966-05-13
|
|-
| [[Luiz Almeida Santos]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1966-05-17
|
|-
| [[Zuleide Moreno]]
| [[Ituberá]]
| 1966-05-29
|
|-
| [[Ailson José Sousa]]
| [[Ibicaraí]]
| 1966-06-02
|
|-
| [[João Marcelo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1966-06-14
|
|-
| [[Neucimar Ferreira Fraga]]
| [[Itanhém]]
| 1966-06-26
| [[Fitxategi:Neucimar fraga.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jorginho Baiano]]
| [[Feira de Santana]]
| 1966-07-06
|
|-
| [[Gildeon Farias dos Santos]]
| [[Santa Maria da Vitória]]
| 1966-07-11
|
|-
| [[Netinho]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1966-07-12
| [[Fitxategi:Netinho show.jpg|center|80px]]
|-
| [[Claudilson Leite Pereira]]
| [[Prado (Bahia)|Prado]]
| 1966-07-15
|
|-
| [[João Carlos Rocha]]
| [[Sento Sé]]
| 1966-07-20
|
|-
| [[Lenaldo Simões de Menezes]]
| [[Alagoinhas]]
| 1966-07-22
|
|-
| [[Rui Barbosa da Rocha]]
| [[Valença (Bahia)|Valença]]
| 1966-07-27
|
|-
| [[Gigi]]
| [[Irará]]
| 1966-07-30
| [[Fitxategi:Ernesto de Souza Andrade Júnior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Suzana Ramos]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1966-07-31
| [[Fitxategi:FBA50000708921 div Suzana Ramos 2020.jpg|center|80px]]
|-
| [[Edenisia Fraga de Souza Correia]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1966-07-31
|
|-
| [[Valci Gois Serpa de Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1966-08-17
|
|-
| [[Josivaldo Silva Vilas Boas]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1966-08-18
|
|-
| [[Cátia Guimma]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1966-08-20
|
|-
| [[Almir Zarfeg]]
| [[Itanhém]]
| 1966-08-30
|
|-
| [[Diógenes Tolentino de Oliveira]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1966-09-08
|
|-
| [[Luiz Carlos Suíca]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1966-09-12
| [[Fitxategi:FBA50001070228 div Suíca.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ingra Lyberato]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1966-09-21
| [[Fitxategi:Ingra Liberat cropped.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcelo Chamusca]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1966-10-07
|
|-
| [[Santa Bispo de Oliveira Silva]]
| [[Gongogi]]
| 1966-10-08
|
|-
| [[Joe Gomes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1966-10-09
| [[Fitxategi:Pitty e banda no Coca Cola Vibezone (2007), 10 (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Gildasio Pereira Aranha]]
| [[Várzea do Poço]]
| 1966-10-11
|
|-
| [[Ednaldo Novaes Rebouças]]
| [[Itiruçu]]
| 1966-10-11
|
|-
| [[Luciano Araújo]]
| [[Valente (Bahia)|Valente]]
| 1966-10-18
| [[Fitxategi:FBA50001620001 div Luciano Araujo Oliveira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Cleber Alves de Jesus]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1966-10-28
|
|-
| [[Gil Baiano]]
| [[Tucano (Bahia)|Tucano]]
| 1966-11-03
|
|-
| [[Irmão Lázaro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1966-11-04
| [[Fitxategi:Cantor evangélico Lazáro.JPG|center|80px]]
|-
| [[Cláudio Mendes Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1966-11-17
|
|-
| [[Juarez Almeida Barbosa]]
| [[Ilhéus]]
| 1966-11-18
|
|-
| [[Nilson Cardoso Bezerra]]
| [[Santa Cruz Cabrália]]
| 1966-11-19
|
|-
| [[Diomeneis Andrade Silva]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1966-11-20
|
|-
| [[Reinaldo Alves dos Santos]]
| [[Santa Maria da Vitória]]
| 1966-11-23
|
|-
| [[Jailce Sobral de Andrade]]
| [[Governador Mangabeira]]
| 1966-11-24
|
|-
| [[Anderson Muniz]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1966-11-24
| [[Fitxategi:FBA50000856535 div Anderson Muniz.jpg|center|80px]]
|-
| [[Elmo Vaz]]
| [[Irecê]]
| 1966-11-25
|
|-
| [[Geraldo José dos Reis Souza]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1966-12-05
|
|-
| [[Pedro Oliveira dos Santos]]
| [[Riachão do Jacuípe]]
| 1966-12-18
|
|-
| [[Arildo Gomes Pereira]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1966-12-20
|
|-
| [[Cynara Menezes]]
| [[Ipiaú]]
| 1967
|
|-
| [[Geraldo Cristal]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1967
|
|-
| [[Gonçalo Junior]]
| [[Guanambi]]
| 1967
|
|-
| [[Paulo Roberto Almeida Silveira]]
| [[Itabuna]]
| 1967-01-01
|
|-
| [[José Cláudio Alves de Oliveira]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1967-01-01
|
|-
| [[Janilson Andrade Santana]]
| [[Piritiba]]
| 1967-01-18
|
|-
| [[Ailton Lacerda Ferreira]]
| [[Prado (Bahia)|Prado]]
| 1967-01-23
|
|-
| [[Antonivaldo Rios Gomes]]
| [[Ipirá]]
| 1967-01-31
|
|-
| [[Jonival Lucas Júnior]]
| [[Sapeaçu]]
| 1967-01-31
| [[Fitxategi:FBA50000011782 div Jonival Lucas 2016.jpg|center|80px]]
|-
| [[Gilberto Souza Santos]]
| [[Medeiros Neto]]
| 1967-02-14
| [[Fitxategi:2012 GILBERTO DO SINDICATO CANDIDATO VICE-PREFEITO BA TEIXEIRA DE FREITAS TSE (50000016672).jpg|center|80px]]
|-
| [[Beca]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1967-02-17
| [[Fitxategi:FBA50000816289 div Everaldo Lopes Beca.jpg|center|80px]]
|-
| [[Joselina de Almeida Campos]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1967-02-22
|
|-
| [[Olívia Santana]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1967-03-25
| [[Fitxategi:2023-03-30 Seminário - Cuidar, Verbo Transitivo 06 (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Fábio Vilas-Boas]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1967-03-25
| [[Fitxategi:Fabio Villas Boas.png|center|80px]]
|-
| [[José Abel Souza]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1967-03-28
|
|-
| [[Ordario de Souza Martins]]
| [[Piatã]]
| 1967-03-31
|
|-
| [[Dilmo Batista Santiago]]
| [[Porto Seguro]]
| 1967-04-03
|
|-
| [[Sabá]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1967-04-12
| [[Fitxategi:FBA50000770606 div Sabá.jpg|center|80px]]
|-
| [[Elisalvo Farias dos Santos]]
| [[Alagoinhas]]
| 1967-04-17
|
|-
| [[Valdicinéa]]
| [[Governador Mangabeira]]
| 1967-04-21
|
|-
| [[Vilma Nardes Silva Rodrigues]]
| [[Rio do Pires]]
| 1967-05-27
|
|-
| [[Renato José dos Santos]]
| [[Barreiras]]
| 1967-05-29
|
|-
| [[Vânia Abreu]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1967-05-30
|
|-
| [[Sissi]]
| [[Esplanada]]
| 1967-06-02
|
|-
| [[Cybele Amado de Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1967-06-13
|
|-
| [[Marco Aurélio dos Santos Cardoso]]
| [[Santana (Bahia)|Santana]]
| 1967-06-14
|
|-
| [[Valter Oliveira de Matos]]
| [[Itabuna]]
| 1967-06-22
|
|-
| [[Pedro da Costa Santana]]
| [[Cipó (Bahia)|Cipó]]
| 1967-06-29
|
|-
| [[Pedro Eliodorio de Oliveira Filho]]
| [[Ilhéus]]
| 1967-06-29
|
|-
| [[Everaldo Ferreira Júnior]]
| [[Uauá]]
| 1967-07-06
|
|-
| [[Francisco Martins de Souza Neto]]
| [[Canavieiras]]
| 1967-07-06
|
|-
| [[Gildazio Estevão de Miranda]]
| [[Casa Nova]]
| 1967-07-09
|
|-
| [[Alcyone Gilberto de Brito Vieira]]
| [[Porto Seguro]]
| 1967-07-12
|
|-
| [[Robeci da Silva Lima]]
| [[Riachão do Jacuípe]]
| 1967-07-23
|
|-
| [[José Ruy Gonçalves Lopes]]
| [[Feira de Santana]]
| 1967-08-06
|
|-
| [[Marcio Araponga Paiva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1967-08-09
| [[Fitxategi:2012 DR. MARCIO CANDIDATO PREFEITO BA LAURO DE FREITAS TSE (50000014552).jpg|center|80px]]
|-
| [[Erivaldo Canjirana dos Santos]]
| [[Itaquara]]
| 1967-08-14
|
|-
| [[Valdeni de Jesus Santos]]
| [[Teixeira de Freitas]]
| 1967-09-09
|
|-
| [[Reinaldo Jorge Bastos Mattos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1967-09-09
|
|-
| [[André Sanz]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1967-09-10
|
|-
| [[Demétrio Guerrieri Neto]]
| [[Eunápolis]]
| 1967-09-16
| [[Fitxategi:2024 NETO GUERRIERI CANDIDATO PREFEITO BA EUNAPOLIS TSE (50002285079).jpg|center|80px]]
|-
| [[Demetrio Guerrieri Neto]]
| [[Eunápolis]]
| 1967-09-16
|
|-
| [[Miguel Arcanjo Dias Santos]]
| [[Canavieiras]]
| 1967-09-29
|
|-
| [[Altair Roberto de Lima]]
| [[Irecê]]
| 1967-10-08
|
|-
| [[Erivaldo Costa dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1967-10-18
|
|-
| [[Tia Celina]]
| [[Piritiba]]
| 1967-10-18
|
|-
| [[Escola Municipal Vivaldo da Costa Lima]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1967-10-30
|
|-
| [[Dona Eliene]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1967-10-30
|
|-
| [[Francisco Pereira Franco Junior]]
| [[Lauro de Freitas]]
| 1967-11-03
|
|-
| [[Carla Araújo]]
| [[Jequié]]
| 1967-11-04
|
|-
| [[Josevaldo Viana Machado]]
| [[Ilhéus]]
| 1967-11-05
|
|-
| [[Zó]]
| [[Xique-Xique]]
| 1967-11-11
| [[Fitxategi:FBA50001606432 div Zó.jpg|center|80px]]
|-
| [[Edevaldo Ferreira da Silva]]
| [[Retirolândia]]
| 1967-11-13
|
|-
| [[Gilberto Carlos Nascimento Azevedo]]
| [[Poções]]
| 1967-12-03
|
|-
| [[Euzébio Rodrigues dos Santos]]
| [[Uauá]]
| 1967-12-15
|
|-
| [[Natalino Davi da Silva]]
| [[Dom Basílio]]
| 1967-12-24
|
|-
| [[Manoel Eustáquio Correia Santos]]
| [[Rio de Contas]]
| 1967-12-25
|
|-
| [[Paula Pereira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1967-12-28
|
|-
| [[Kátia Regina Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1967-12-31
|
|-
| [[Paola Berenstein Jacques]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1968
|
|-
| [[Fatima Nascimento]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1968
|
|-
| [[Kátia Borges]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1968
|
|-
| [[Alan Sanches]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1968-01-13
| [[Fitxategi:Alan Sanches.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jucélia Oliveira Freitas]]
| [[Conceição do Jacuípe]]
| 1968-01-19
|
|-
| [[Ianarema Oliveira]]
| [[Ichu]]
| 1968-01-30
|
|-
| [[Ianarema Coutinho Oliveira]]
| [[São Paulo]]<br/>[[Serrinha (Bahia)|Serrinha]]
| 1968-01-30
|
|-
| [[Suzana Rios Araújo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1968-02-19
|
|-
| [[Mara Maravilha]]
| [[Itapetinga]]
| 1968-03-06
| [[Fitxategi:Mara Maravilha.JPG|center|80px]]
|-
| [[Miravaldo Pereira de Almeida]]
| [[Alcobaça (Bahia)|Alcobaça]]
| 1968-03-14
|
|-
| [[Sarajane]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1968-03-18
| [[Fitxategi:Sarajane com Banda Flor de Canela no São João da Bahia 2012.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ademir Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1968-03-28
|
|-
| [[Ricardo Fontes Mendes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1968-03-29
| [[Fitxategi:Ricardo Fontes Mendes.jpg|center|80px]]
|-
| [[Sandra Teschner]]
| [[Itabuna]]
| 1968-03-31
| [[Fitxategi:SandraTeschner.jpg|center|80px]]
|-
| [[Delcio Mascarenhas de Almeida Filho]]
| [[Castro Alves (Bahia)|Castro Alves]]
| 1968-04-08
|
|-
| [[Estevam Santos Silva Filho]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1968-04-10
|
|-
| [[Charles Fabian Figueiredo Santos]]
| [[Itapetinga]]
| 1968-04-12
|
|-
| [[Silma Rocha Alves]]
| [[Barreiras]]
| 1968-04-12
|
|-
| [[Milton Teixeira Santos Filho]]
| [[Floresta Azul]]
| 1968-04-21
|
|-
| [[Franderrak dos Santos Mascarenhas]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1968-04-28
|
|-
| [[Eduardo da Gloria Barbosa Junior]]
| [[Ubaitaba]]
| 1968-05-02
|
|-
| [[Jose Aparecido da Costa Soares]]
| [[Paratinga]]
| 1968-05-06
|
|-
| [[Ricardo Rodrigues]]
| [[Irecê]]
| 1968-05-09
| [[Fitxategi:FBA50001607297 div Ricardo Rodrigues.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcio Teixeira de Andrade]]
| [[Caravelas (Bahia)|Caravelas]]
| 1968-05-10
|
|-
| [[Cícero Custodio de Almeida]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1968-05-16
|
|-
| [[Lan Lan]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1968-05-23
| [[Fitxategi:Lan Lan.jpg|center|80px]]
|-
| [[Catia Rodrigues]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1968-05-27
| [[Fitxategi:FBA50000816264 div Catia Rodrigues.jpg|center|80px]]
|-
| [[Adriano Meireles]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1968-06-03
| [[Fitxategi:FBA50001620027 div Adriano Meireles.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcos Cezar Felix Ferreira]]
| [[Jequié]]
| 1968-06-04
|
|-
| [[Márcia Short]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1968-06-11
|
|-
| [[Vitor Agnaldo de Menezes]]
| [[Curaçá]]
| 1968-06-16
|
|-
| [[Cláudia Oliveira]]
| [[Itabuna]]
| 1968-06-17
| [[Fitxategi:FBA50001607301 div Claudia Oliveira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Levino dos Santos Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1968-06-20
|
|-
| [[Ayrson Heráclito]]
| [[Macaúbas]]
| 1968-06-21
|
|-
| [[Orlando Carvalho de Souza]]
| [[Simões Filho]]
| 1968-06-21
|
|-
| [[Hipolito dos Passos de Deus]]
| [[Cristópolis]]
| 1968-06-25
|
|-
| [[Giulia Maria Silva da Costa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1968-06-25
|
|-
| [[Rudival Sampaio Mendes]]
| [[Itaberaba]]
| 1968-06-30
|
|-
| [[Geraldo Barbosa Coutinho]]
| [[Guajeru]]
| 1968-07-17
|
|-
| [[Jaime Badeca de Oliveira Filho]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1968-07-21
|
|-
| [[David Rios]]
| [[Pé de Serra]]
| 1968-07-22
| [[Fitxategi:2024 DAVID RIOS TSE BA 50002077932.jpg|center|80px]]
|-
| [[David Silva Rios]]
| [[Riachão do Jacuípe]]
| 1968-07-22
|
|-
| [[Manoel de Santana Conceição]]
| [[Maragogipe]]
| 1968-07-23
|
|-
| [[Cláudio Marques da Silva Neto]]
| [[Caculé]]
| 1968-07-24
|
|-
| [[Luisão Pereira]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1968-07-29
|
|-
| [[Erivaldo Santos Oliveira]]
| [[Porto Seguro]]
| 1968-08-12
|
|-
| [[Carolina Moraes Liu]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1968-08-23
|
|-
| [[Ricardo Dantas Xavier]]
| [[Itabuna]]
| 1968-09-07
|
|-
| [[Edmilton Conceição dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1968-09-11
|
|-
| [[Edilson de Souza Silva]]
| [[Caculé]]
| 1968-09-11
|
|-
| [[Paulo Laecio de Oliveira Valentim]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1968-09-12
|
|-
| [[Rommulo Vieira Conceição]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1968-09-13
|
|-
| [[Sálvio Spínola Fagundes Filho]]
| [[Urandi]]
| 1968-09-14
| [[Fitxategi:Sálvio Spínola 2011.jpg|center|80px]]
|-
| [[Sérgio Machado]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1968-09-19
|
|-
| [[Marquinho Viana]]
| [[Barra da Estiva]]
| 1968-09-23
| [[Fitxategi:FBA50001606436 div Marquinho Viana.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jose Wanderley Moura Nery]]
| [[Jequié]]
| 1968-10-01
|
|-
| [[Antonio Teixeira Bispo]]
| [[Feira de Santana]]
| 1968-10-05
|
|-
| [[Gilvan Silva Souza]]
| [[Santa Cruz Cabrália]]
| 1968-10-15
|
|-
| [[Claudia Vilshöfer]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1968-10-16
|
|-
| [[Marcelo Odebrecht]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1968-10-18
| [[Fitxategi:Marcelo Bahia Odebrecht.jpg|center|80px]]
|-
| [[Eduardo Freire]]
| [[Paripiranga]]
| 1968-10-24
|
|-
| [[Jorge Bahiense Borges]]
| [[Lauro de Freitas]]
| 1968-11-10
|
|-
| [[Aldney Bastos Marques]]
| [[Feira de Santana]]
| 1968-11-20
|
|-
| [[Cosme Batista Santos]]
| [[Itajuípe]]
| 1968-11-27
|
|-
| [[Almir Neres de Souza]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1968-11-27
|
|-
| [[James Costa]]
| [[Ilhéus]]
| 1968-11-28
|
|-
| [[Girlândia Pires Pereira]]
| [[Belmonte (Bahia)|Belmonte]]
| 1968-11-28
|
|-
| [[Manoel Pedro da Silva Neto]]
| [[Santa Cruz da Vitória]]
| 1968-12-13
|
|-
| [[Robson de Oliveira Rocha]]
| [[Eunápolis]]
| 1968-12-21
|
|-
| [[Soane Galvão]]
| [[Itapetinga]]
| 1968-12-25
| [[Fitxategi:FBA50001605984 div Soane Galvao.jpg|center|80px]]
|-
| [[Greg]]
| [[Porto Seguro]]
| 1968-12-27
|
|-
| [[Fernando Torres]]
| [[Feira de Santana]]
| 1968-12-28
| [[Fitxategi:FBA50000657407 div FernandoTorr.jpg|center|80px]]
|-
| [[Vilma Reis]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1969
| [[Fitxategi:CDH - Comissão de Direitos Humanos e Legislação Participativa (22725231447) (Vilma Reis).jpg|center|80px]]
|-
| [[Reinaldo Rodriguês dos Santos]]
| [[Ilhéus]]
| 1969-01-06
|
|-
| [[Antonio Brito]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1969-01-17
| [[Fitxategi:Deputado Antonio Brito.png|center|80px]]
|-
| [[Elvio Francisco de Magalhães Júnior]]
| [[Ilhéus]]
| 1969-01-21
|
|-
| [[Tatau]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1969-01-22
|
|-
| [[Val Perré]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1969-02-03
|
|-
| [[Jose Marcelino de Jesus Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1969-02-04
|
|-
| [[Manuelina Oliveira Ferreira]]
| [[Feira de Santana]]
| 1969-02-08
|
|-
| [[Hugulino Alves Ribeiro]]
| [[Condeúba]]
| 1969-02-10
|
|-
| [[Erlita Conceição de Freitas]]
| [[Alcobaça (Bahia)|Alcobaça]]
| 1969-02-11
|
|-
| [[Wildemberg Soares Guerra]]
| [[Buerarema]]
| 1969-02-19
|
|-
| [[Paulo Sergio Souza Vasconcelos]]
| [[Jequié]]
| 1969-02-22
|
|-
| [[André Luís Guimarães Fonseca]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1969-03-04
|
|-
| [[Valtemir Teles de Souza]]
| [[Piritiba]]
| 1969-03-15
|
|-
| [[Rogério Micale]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1969-03-28
| [[Fitxategi:Na véspera da estreia, delegações olímpicas de futebol visitam o Mané Garrincha (28134653923).jpg|center|80px]]
|-
| [[Jose Antonio de Oliveira Cavalcante]]
| [[Itabuna]]
| 1969-04-28
|
|-
| [[Paulão Moreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1969-04-29
|
|-
| [[Paulo Moreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1969-04-29
|
|-
| [[Roberto de Jesus Assis]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1969-05-05
|
|-
| [[Geraldo Junior]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1969-05-07
| [[Fitxategi:Posse do Governador Jerônimo (52599298462) (CROPPED).jpg|center|80px]]
|-
| [[Ubaldo Suzart Gomes]]
| [[Eunápolis]]
| 1969-05-16
|
|-
| [[Ubaldo Suzarte Gomes]]
| [[Eunápolis]]
| 1969-05-16
|
|-
| [[Ailton Santos de Oliveira]]
| [[Itororó]]
| 1969-05-23
|
|-
| [[Hassan Andrade Iossef]]
| [[Jequié]]
| 1969-05-25
|
|-
| [[Hassan de Zé Cocá]]
| [[Jequié]]
| 1969-05-25
| [[Fitxategi:FBA50001647026 div Hassan de Ze Cocá.jpg|center|80px]]
|-
| [[Soldado Prisco]]
| [[Catu]]
| 1969-05-26
| [[Fitxategi:FBA50000000730 Soldado Prisco.jpg|center|80px]]
|-
| [[João Brandão do Nascimento]]
| [[Paratinga]]
| 1969-05-27
|
|-
| [[Aldenes Meira Santos]]
| [[Brumado]]
| 1969-05-29
|
|-
| [[Simone Moreno]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1969-06-06
| [[Fitxategi:Simone-moreno-by-benoit-derrier.jpg|center|80px]]
|-
| [[Leonel Eleutério de Oliveira Filho]]
| [[Canavieiras]]
| 1969-06-08
|
|-
| [[Edileuza Pereira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1969-06-09
|
|-
| [[Cacique Renivaldo]]
| [[Porto Seguro]]
| 1969-06-16
|
|-
| [[João Vicente Silva Cayres]]
| [[Livramento de Nossa Senhora]]
| 1969-06-19
|
|-
| [[Jose Wilson Ferreira Silva]]
| [[Campo Formoso]]
| 1969-06-22
|
|-
| [[Marcos Antonio da Costa Muniz]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1969-07-07
|
|-
| [[Pedro Alves de Lima]]
| [[Jacobina]]
| 1969-07-19
|
|-
| [[Rubival Cabral Britto]]
| [[Jaguaquara]]
| 1969-07-21
| [[Fitxategi:Rubival Cabral Britto.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jose Carlos Conceição]]
| [[Maragogipe]]
| 1969-08-18
|
|-
| [[Valda ACS]]
| [[Guanambi]]
| 1969-08-20
| [[Fitxategi:FBA50000605179 div Valda ACS.jpg|center|80px]]
|-
| [[Rita Santana]]
| [[Ilhéus]]
| 1969-08-22
|
|-
| [[Lucineine Nascimento Lima Neves]]
| [[Itabuna]]
| 1969-08-30
|
|-
| [[Cláudio Tinoco]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1969-09-02
| [[Fitxategi:FBA50000816277 div Claudio Tinoco.jpg|center|80px]]
|-
| [[Hugo Leonardo Evangelista Correia]]
| [[Alagoinhas]]
| 1969-09-06
|
|-
| [[Manoel Raimundo Alves Junior]]
| [[Itabuna]]
| 1969-09-12
|
|-
| [[Manoel Messias de Souza]]
| [[Santana (Bahia)|Santana]]
| 1969-09-13
|
|-
| [[Francisco Ribeiro de Oliveira]]
| [[Alagoinhas]]
| 1969-10-03
|
|-
| [[Francisco de Assis Lima Damasceno]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1969-10-06
|
|-
| [[Ednaldo Gomes Junior Borges]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1969-10-11
|
|-
| [[Ednaldo Gomes Borges]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1969-10-11
|
|-
| [[Joel, o Vendedor de Milho e suas Jornadas]]
| [[Serra Preta]]
| 1969-10-15
|
|-
| [[Ester Barros]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1969-10-27
|
|-
| [[Uadi Lammêgo Bulos]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1969-11-01
|
|-
| [[Valdirlando Soares de Oliveira]]
| [[Itapebi]]
| 1969-11-17
|
|-
| [[Edmundo Nunes Dourado]]
| [[Santa Maria da Vitória]]
| 1969-11-23
|
|-
| [[Nelson Viera Santos]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1969-12-02
|
|-
| [[Paulo Emilio Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1969-12-14
|
|-
| [[Paulo Emílio Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1969-12-14
|
|-
| [[Luís Miranda]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1969-12-15
| [[Fitxategi:Luis Miranda.jpg|center|80px]]
|-
| [[Débora Brasil]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1970
| [[Fitxategi:Débora Brasil.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ethel Baraona]]
| [[San Salvador]]<br/>[[Salvador da Bahia]]
| 1970
| [[Fitxategi:Ethel Baraona Pohl.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marepe]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1970
|
|-
| [[João Miguel Serrano Leonelli]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1970-01-01
| [[Fitxategi:Joao miguel.png|center|80px]]
|-
| [[Egivan Lobo Correia]]
| [[Ubatã]]
| 1970-01-01
|
|-
| [[Rosana de Aleluia]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1970-01-02
|
|-
| [[Reinaldo Soares dos Santos]]
| [[Uruçuca]]
| 1970-01-07
|
|-
| [[Augusto Castro]]
| [[Ibicaraí]]
| 1970-01-18
| [[Fitxategi:FBA50000857715 div Augusto Castro.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcelo Passos de Araújo]]
| [[Conceição do Coité]]
| 1970-01-20
| [[Fitxategi:2024 MARCELO TSE BA 50002083204.jpg|center|80px]]
|-
| [[Wenceslau Augusto dos Santos Júnior]]
| [[Iaçu]]
| 1970-01-25
| [[Fitxategi:2012 WENCESLAU CANDIDATO VICE-PREFEITO BA ITABUNA TSE (50000011781).jpg|center|80px]]
|-
| [[Moisés Alves dos Santos]]
| [[Rio Real (Bahia)|Rio Real]]
| 1970-01-28
|
|-
| [[Jorge de Santana Gonçalves]]
| [[Alagoinhas]]
| 1970-01-31
|
|-
| [[Luciana dos Santos]]
| [[Ilhéus]]
| 1970-02-10
|
|-
| [[Beelzeebubth]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1970-02-11
|
|-
| [[Ana Claudia Siuffo de Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1970-03-01
|
|-
| [[Moacir Oliveira de Souza]]
| [[Ilhéus]]
| 1970-03-02
|
|-
| [[Fábio Lago]]
| [[Ilhéus]]
| 1970-03-13
| [[Fitxategi:Fabiolago tvbrasil.jpg|center|80px]]
|-
| [[Júnior Baiano]]
| [[Feira de Santana]]
| 1970-03-14
| [[Fitxategi:Junior-Baiano-2008.jpg|center|80px]]
|-
| [[Nelson Leal]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1970-03-15
| [[Fitxategi:FBA50001647023 div Nelson Leal.jpg|center|80px]]
|-
| [[Renaldo Lopes da Cruz]]
| [[Cotegipe]]
| 1970-03-19
|
|-
| [[Jakson Augusto da Silva]]
| [[Tabocas do Brejo Velho]]
| 1970-04-01
|
|-
| [[Paulo Santos da Anunciação]]
| [[Ilhéus]]
| 1970-04-02
|
|-
| [[Adinilson Nascimento Pereira]]
| [[Itapetinga]]
| 1970-04-06
|
|-
| [[Carlos Muniz]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1970-04-17
| [[Fitxategi:Vereador Carlos Muniz.jpg|center|80px]]
|-
| [[Eliel de Sousa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1970-04-17
| [[Fitxategi:FBA50000666024 div Eliel de Sousa.jpg|center|80px]]
|-
| [[Cleide Barbosa dos Santos Dará]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1970-04-26
|
|-
| [[Florisvaldo Costa Bittencourt]]
| [[São Miguel das Matas]]
| 1970-05-06
|
|-
| [[Gidevaldo Lauro Santos]]
| [[Camacan]]
| 1970-05-13
|
|-
| [[Ronaldo Alves Cordeiro]]
| [[Alcobaça (Bahia)|Alcobaça]]
| 1970-05-15
|
|-
| [[Daniel Boaventura]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1970-05-19
| [[Fitxategi:22 - Daniel Boaventura e esposa (16945336228) (cropped2).jpg|center|80px]]
|-
| [[Genivaldo Ferreira Lima]]
| [[Jacobina]]
| 1970-06-01
|
|-
| [[Joanito Goncalves Barbosa]]
| [[Conceição do Almeida]]
| 1970-06-02
|
|-
| [[Elmar Nascimento]]
| [[Campo Formoso]]
| 1970-07-06
| [[Fitxategi:Elmar Nascimento.png|center|80px]]
|-
| [[Eron Santos Costa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1970-07-07
|
|-
| [[Everton Garcia Lima]]
| [[Simões Filho]]
| 1970-07-08
|
|-
| [[José Damasceno]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1970-07-13
|
|-
| [[Augusto Cesar Porto Ribeiro]]
| [[Maraú]]
| 1970-07-16
|
|-
| [[Jairo Sobrinho]]
| [[São Gonçalo dos Campos]]
| 1970-07-28
|
|-
| [[Marilene José de Brito]]
| [[Eunápolis]]
| 1970-07-29
|
|-
| [[Henrique Carballal]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1970-07-29
| [[Fitxategi:FBA50000720745 div Henrique Carballal.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jonas Pereira Rezende]]
| [[Guaratinga]]
| 1970-07-31
|
|-
| [[Claudê Lopes]]
| [[Itiúba]]
| 1970-08-05
|
|-
| [[Carla Visi]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1970-08-30
|
|-
| [[Antônio Henrique Jr.]]
| [[Itabuna]]
| 1970-08-30
| [[Fitxategi:FBA50001647027 div Antonio Henrique.jpg|center|80px]]
|-
| [[Helio de Jesus Passos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1970-09-12
|
|-
| [[Hélio de Jesus Passos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1970-09-12
|
|-
| [[Lignaldo Vieira Lopes]]
| [[Jequié]]
| 1970-09-13
|
|-
| [[Marcio Jandir da Silva Soares]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1970-09-14
|
|-
| [[Márcio Macêdo]]
| [[Esplanada]]
| 1970-09-18
| [[Fitxategi:02.01.2023 - Posse de Márcio Macêdo, Ministro de Estado da Secretaria-geral da Presidência da República (52625858807) (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Eriverton de Oliveira Nascimento]]
| [[Ilhéus]]
| 1970-09-24
|
|-
| [[Jau]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1970-09-27
|
|-
| [[Jauperi]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1970-09-27
|
|-
| [[Marileide Carvalho de Souza Pinto]]
| [[Barreiras]]
| 1970-09-30
|
|-
| [[Joceval Rodrigues dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1970-10-04
| [[Fitxategi:Vereador Alan Castro.jpg|center|80px]]
|-
| [[Bacerlau Oliveira Santos]]
| [[Andaraí]]
| 1970-10-10
|
|-
| [[Lucas Santtana]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1970-10-18
| [[Fitxategi:Lucas Santtana (9762279841).jpg|center|80px]]
|-
| [[Daniela Falcão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1970-10-30
|
|-
| [[Ana Cecília Costa]]
| [[Jequié]]
| 1970-11-07
| [[Fitxategi:Ana Cecília Costa em 2019 (1).jpg|center|80px]]
|-
| [[Hildo do Candango]]
| [[Condeúba]]
| 1970-12-06
| [[Fitxategi:Prefeito de Águas Lindas de Goiás, Hildo do Candango.png|center|80px]]
|-
| [[Eronilde de Araújo]]
| [[Bom Jesus da Lapa]]
| 1970-12-31
|
|-
| [[Jaridson Valete Pires]]
| [[Itabuna]]
| 1971-01-05
|
|-
| [[Francisco Filho]]
| [[Souto Soares]]
| 1971-01-10
|
|-
| [[Miltom França Crispim]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1971-01-10
|
|-
| [[Vanusia Assis Santos]]
| [[Caetité]]
| 1971-01-11
|
|-
| [[Rosana Jatobá]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1971-01-16
|
|-
| [[Ana Cássia de Queiroz]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1971-01-23
|
|-
| [[Luís Augusto Gouveia]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1971-02-03
|
|-
| [[Ozelito José Benedito]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1971-02-08
|
|-
| [[Elio Brasil dos Santos]]
| [[Porto Seguro]]
| 1971-02-11
|
|-
| [[Karina Costa dos Santos]]
| [[Caravelas (Bahia)|Caravelas]]
| 1971-02-14
|
|-
| [[Alan José Figueiredo]]
| [[Macaúbas]]
| 1971-02-16
|
|-
| [[Dinho]]
| [[Irecê]]
| 1971-03-05
|
|-
| [[Reginaldo Ribeiro Moura]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1971-03-24
|
|-
| [[Cinthya Viviani Merces Leal]]
| [[Jequié]]
| 1971-03-27
|
|-
| [[Robert da Silva Almeida]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1971-04-03
| [[Fitxategi:Robert Almeida.jpg|center|80px]]
|-
| [[Sonia Marli Nogueira de Oliveira]]
| [[Itiruçu]]
| 1971-04-08
|
|-
| [[Maria Magalhães Sobral]]
| [[Itamaraju]]
| 1971-04-16
|
|-
| [[José Angélico de Jesus]]
| [[Sítio do Mato]]
| 1971-04-17
|
|-
| [[Oséas Reis dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1971-05-14
| [[Fitxategi:Oseas jogador.jpg|center|80px]]
|-
| [[Genival Guerra Cerqueira]]
| [[Santa Cruz Cabrália]]
| 1971-05-17<br/>1971-05-16
|
|-
| [[Doutor Alan]]
| [[Ibiassucê]]
| 1971-05-20
| [[Fitxategi:2024 DR ALAN CANDIDATO VICE-PREFEITO BA VITORIA DA CONQUISTA TSE (50001884817).jpg|center|80px]]
|-
| [[Felizberto Tavares]]
| [[Cristópolis]]
| 1971-05-24
| [[Fitxategi:Felizberto Tavares.jpg|center|80px]]
|-
| [[Orlando Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1971-05-27
| [[Fitxategi:Orlandosilva19122006.jpg|center|80px]]
|-
| [[Eliezer Pereira da Silva Filho]]
| [[Jequié]]
| 1971-05-31
|
|-
| [[Maria Betivânia (Keinha)]]
| [[Araci]]
| 1971-06-08
| [[Fitxategi:São João 2024 em Araci 27.jpg|center|80px]]
|-
| [[George Hilton]]
| [[Alagoinhas]]
| 1971-06-11
| [[Fitxategi:George Hilton Homenagem Min Esporte.jpg|center|80px]]
|-
| [[Dr. Giovanni]]
| [[Feira de Santana]]
| 1971-06-12
| [[Fitxategi:FBA50000043411 div Dr Giovanni.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcos Saback]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1971-06-17
| [[Fitxategi:Marcos Saback in Berlin.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jose Carlos Dantas de Menezes]]
| [[Aporá]]
| 1971-06-17
|
|-
| [[Hilton Coelho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1971-06-22
| [[Fitxategi:Hilton Coelho 2012.jpg|center|80px]]
|-
| [[Altemir dos Santos Dias]]
| [[Cruz das Almas]]
| 1971-07-04
|
|-
| [[Alex Alemão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1971-07-25
| [[Fitxategi:2024 ALEX ALEMAO TSE BA 50001935839.jpg|center|80px]]
|-
| [[Maria Aparecida Pereira de Castro Augusto]]
| [[Tucano (Bahia)|Tucano]]
| 1971-08-07
|
|-
| [[Evai Fonseca Brito]]
| [[Ipecaetá]]
| 1971-08-15
|
|-
| [[Belô Velloso]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1971-08-19
|
|-
| [[Alexandre Leão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1971-09-01
|
|-
| [[Edílson da Silva Ferreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1971-09-17<br/>1970-09-17
|
|-
| [[Nilson Ribeiro Santos]]
| [[Alagoinhas]]
| 1971-10-02
|
|-
| [[Mozimeire Pereira de Souza Costa]]
| [[Ibirapuã]]
| 1971-10-09
|
|-
| [[Joilson Cardoso dos Santos]]
| [[Medeiros Neto]]
| 1971-10-15
|
|-
| [[Ronaldo Alves Campina]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1971-10-17
|
|-
| [[Alex Mesquita]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1971-10-22
|
|-
| [[Beldes Luis Pereira Ramos]]
| [[Feira de Santana]]
| 1971-10-28
|
|-
| [[Karlucia Macedo]]
| [[Barreiras]]
| 1971-11-03
| [[Fitxategi:FBA50001614696 div Karlucia 2022.jpg|center|80px]]
|-
| [[Reinaldo Pamponet]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1971-11-07
|
|-
| [[Alexey Dodsworth]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1971-11-08
|
|-
| [[Luis Fabiano Prado Freitas]]
| [[Itabuna]]
| 1971-11-09
|
|-
| [[Manno Góes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1971-11-16
| [[Fitxategi:Manno Góes (cropped).png|center|80px]]
|-
| [[Mirian Prazeres da Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1971-11-17
|
|-
| [[Antonio Elinaldo Araujo da Silva]]
| [[Mata de São João]]
| 1971-11-19
| [[Fitxategi:2020 ELINALDO CANDIDATO PREFEITO BA CAMACARI TSE (50000708248).jpg|center|80px]]
|-
| [[Lindomar Rocha Mota]]
| [[Arataca]]
| 1971-11-20
| [[Fitxategi:DLindomar.jpg|center|80px]]
|-
| [[Állex Leilla]]
| [[Bom Jesus da Lapa]]
| 1971-11-21
| [[Fitxategi:AllexLeilla.jpg|center|80px]]
|-
| [[Cristiano Conceição de Sena]]
| [[Feira de Santana]]
| 1971-11-29
|
|-
| [[Dr. José Antonio]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1971-11-29
| [[Fitxategi:FBA50000816144 div Dr Jose Antonio.jpg|center|80px]]
|-
| [[Pedro Cordier]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1971-12-07
| [[Fitxategi:Pedro Cordier - CEO Equilibra Digital.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jocileide Barros Cardoso]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1971-12-08
|
|-
| [[Admilson Nascimento Santos]]
| [[Jequié]]
| 1971-12-12
|
|-
| [[Cezar Santos Pereira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1971-12-13
|
|-
| [[Cassio Santos Machado]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1971-12-24
|
|-
| [[Miguel Mates Santos]]
| [[Itapebi]]
| 1971-12-28
|
|-
| [[Denice Santiago]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1972
| [[Fitxategi:Presidência do Senado (32511055873) (Denice Santiago).jpg|center|80px]]
|-
| [[Damaris Moura]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1972
|
|-
| [[Sandro Moreira Gonçalves]]
| [[Candeias (Bahia)|Candeias]]
| 1972-01-04
|
|-
| [[Claudio Dutra Barros]]
| [[Condeúba]]
| 1972-01-04
|
|-
| [[Euvaldo Reis dos Santos]]
| [[Amargosa]]
| 1972-01-05
|
|-
| [[Antonio Ricardo Pereira dos Santos]]
| [[Medeiros Neto]]
| 1972-01-13
|
|-
| [[Sandro Bahiense]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1972-01-13
| [[Fitxategi:FBA50000633869 div Sergio Bahiense.jpg|center|80px]]
|-
| [[Eduardo Padua Soares Jardim]]
| [[Barra da Estiva]]
| 1972-02-02
|
|-
| [[André Moura]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1972-02-23
| [[Fitxategi:Andre Moura.jpg|center|80px]]
|-
| [[Edson Pereira Das Neves Junior]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1972-02-23
|
|-
| [[José Ivam Damasceno Flores]]
| [[Alagoinhas]]
| 1972-03-09
|
|-
| [[Mario Alexandre Correa de Sousa]]
| [[Ilhéus]]
| 1972-03-11
| [[Fitxategi:FBA50000983369 div Marão 2020.jpg|center|80px]]
|-
| [[Edmilson Gonçalves de Sousa]]
| [[Itanhém]]
| 1972-03-23
|
|-
| [[Constança Scofield]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1972-03-28
|
|-
| [[Andrea Dickie de Almeida Nogueira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1972-04-05
|
|-
| [[Osildo Alves da Silva]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1972-04-10
|
|-
| [[Joelson Alves dos Santos]]
| [[Morro do Chapéu]]
| 1972-04-16
|
|-
| [[Alecssandre Rodrigues Tanuri]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1972-04-16
|
|-
| [[Ueslei Raimundo Pereira da Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1972-04-19
|
|-
| [[Mara Viana]]
| [[Porto Seguro]]
| 1972-05-12
|
|-
| [[Edmo Ferreira Pinto]]
| [[Guaratinga]]
| 1972-05-21
|
|-
| [[Ivete Sangalo]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1972-05-27
| [[Fitxategi:Ivete Sangalo - Troféu Dodô & Osmar 2011-2.jpg|center|80px]]
|-
| [[Tia Eron]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1972-06-02
| [[Fitxategi:Sessão Solene em homenagem à criação do Estado de Israel (27172377031).jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcelo Maia]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1972-06-06
| [[Fitxategi:FBA50000758918 div Marcelo Maia.jpg|center|80px]]
|-
| [[Joyce Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1972-06-10
|
|-
| [[Alexandro Vieira Santos]]
| [[Itabuna]]
| 1972-06-14
|
|-
| [[Almir Sizenando Santos Filhos]]
| [[Itabuna]]
| 1972-06-15
|
|-
| [[Roberto Jose da Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1972-06-17
|
|-
| [[Adriano Amorim Bastos]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1972-06-17
|
|-
| [[Alex Santana]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1972-06-22
| [[Fitxategi:Alex Santana (1).jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcus Vinícius de Santana Santos]]
| [[Feira de Santana]]
| 1972-06-26
|
|-
| [[Sheila Lemos]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1972-06-29
| [[Fitxategi:2024 SHEILA LEMOS CANDIDATO PREFEITO BA VITORIA DA CONQUISTA TSE (50001884816).jpg|center|80px]]
|-
| [[Paulo Sergio Brasil dos Santos]]
| [[Eunápolis]]
| 1972-06-30
|
|-
| [[Edson Cardoso]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1972-07-21
|
|-
| [[Vera Lúcia Barbosa]]
| [[Eunápolis]]
| 1972-07-28
| [[Fitxategi:FBA50001606399 div Lucinha do MST 2022.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ernandes Oliveira dos Santos]]
| [[Malhada]]
| 1972-08-09
|
|-
| [[Miguel Bahiense]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1972-08-24
|
|-
| [[Anderson Cunha]]
| [[Bom Jesus da Lapa]]
| 1972-08-28
| [[Fitxategi:Anderson Cunha cropped to Sertanília por Léo Monteiro (3) - Divulgação.png|center|80px]]
|-
| [[George Gordinho da Favela]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1972-09-04
| [[Fitxategi:FBA50001038242 div Gorge gordinho da favela.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ivoneide Caetano]]
| [[Biritinga]]
| 1972-09-10
| [[Fitxategi:Dep. Ivoneide Caetano.jpg|center|80px]]
|-
| [[Neilton Jose da Silva]]
| [[Camaçari]]
| 1972-09-11
|
|-
| [[Neilton José da Silva]]
| [[Camaçari]]
| 1972-09-11
|
|-
| [[Isabella Bastos de Quadros]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1972-09-24
|
|-
| [[Edilson Ferreira Lima]]
| [[Alagoinhas]]
| 1972-09-25
|
|-
| [[João Carlos Bacelar Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1972-10-08
| [[Fitxategi:João Carlos Bacelar (PR-BA) (16938263092).jpg|center|80px]]
|-
| [[Del Feliz]]
| [[Riachão do Jacuípe]]
| 1972-10-12
| [[Fitxategi:Del Feliz São João Pelô - Foto- Tereza Torres -Setur - 14504511233.jpg|center|80px]]
|-
| [[Sinai Sganzerla]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1972-10-25
|
|-
| [[Ivan de Oliveira Santos]]
| [[Jequié]]
| 1972-10-30
|
|-
| [[Ademario da Silva Oliveira]]
| [[Riachão do Jacuípe]]
| 1972-11-03
|
|-
| [[Paulo Câmara]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1972-11-07
| [[Fitxategi:Paulo Câmara - Presidente da Câmara Municipal de Salvador (2013 - 2014).jpg|center|80px]]
|-
| [[Paulo Sergio de Sá Bittencourt Câmara]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1972-11-07
|
|-
| [[Dalmir Florencio Pedra]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1972-11-09
|
|-
| [[Maria Estela dos Santos Morais]]
| [[Itajuípe]]
| 1972-11-12
|
|-
| [[Márcio dos Reis Santos]]
| [[Alagoinhas]]
| 1972-11-19
|
|-
| [[Moreno Veloso]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1972-11-22
| [[Fitxategi:Moreno veloso tvbrasil.png|center|80px]]
|-
| [[Coriolano Ferreira de Moraes Neto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1972-11-22
|
|-
| [[Ricardo Almeida]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1972-11-23
| [[Fitxategi:FBA50000673812 div Ricardo Almeida.jpg|center|80px]]
|-
| [[Sandro Régis]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1972-12-22
| [[Fitxategi:FBA50001648297 div Sandro Regis.jpg|center|80px]]
|-
| [[Mãe Bárbara de Cajaíba]]
| [[Valença (Bahia)|Valença]]
| 1973
| [[Fitxategi:FOTO ANTIGA, DE MÃE BÁRABARA.jpg|center|80px]]
|-
| [[Hélcio Rogério]]
| [[Feira de Santana]]
| 1973
|
|-
| [[Maurício Baia]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1973
|
|-
| [[Alan Frank]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1973
| [[Fitxategi:Alan Frank.jpg|center|80px]]
|-
| [[Duda Kertesz]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1973
|
|-
| [[Eures Pereira]]
| [[Bom Jesus da Lapa]]
| 1973
| [[Fitxategi:Eures Ribeiro .jpg|center|80px]]
|-
| [[Luciano Sérgio de Jesus Santos]]
| [[Alagoinhas]]<br/>[[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1973-01-12
| [[Fitxategi:2024 LUCIANO SERGIO CANDIDATO VICE-PREFEITO BA ALAGOINHAS TSE (50001908716).jpg|center|80px]]
|-
| [[Ubiratan Lucas Rocha Matos]]
| [[Itabuna]]
| 1973-01-13
|
|-
| [[Uberdan Cardoso dos Santos]]
| [[Nazaré (Bahia)|Nazaré]]
| 1973-01-17
|
|-
| [[Fábio Souto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1973-01-18
| [[Fitxategi:Fabio Souto.jpg|center|80px]]
|-
| [[Almery Messias da Silveira]]
| [[São Desidério]]
| 1973-01-25
|
|-
| [[Abimael Ferraz Gomes]]
| [[Medeiros Neto]]
| 1973-01-25
|
|-
| [[Virgínia de Medeiros]]
| [[Feira de Santana]]
| 1973-02-02
|
|-
| [[Felipe Duarte]]
| [[Guanambi]]
| 1973-02-15
| [[Fitxategi:FBA50001647074 div Felipe Duarte.jpg|center|80px]]
|-
| [[Cibele Carvalho]]
| [[Itapetinga]]
| 1973-02-18
| [[Fitxategi:FBA50000920934 div Cibele Carvalho 2020.jpg|center|80px]]
|-
| [[Devaldo Soares de Souza]]
| [[Simões Filho]]
| 1973-02-20
|
|-
| [[Cleonice da Silva Souza]]
| [[Porto Seguro]]
| 1973-02-24
|
|-
| [[Fábio Limma]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1973-03-19
|
|-
| [[Jerbson Almeida Moraes]]
| [[Ibicaraí]]
| 1973-04-03
|
|-
| [[Jairo Araujo dos Santos]]
| [[Camacan]]
| 1973-04-11
|
|-
| [[Eduardo Carlos Rodrigues da Silva]]
| [[Anguera]]
| 1973-04-12
|
|-
| [[Adailton dos Santos]]
| [[Caatiba]]
| 1973-04-18
|
|-
| [[Jose Carlos Medeiros dos Santos]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1973-04-21
|
|-
| [[Jorge Maécio Pires Almeida]]
| [[Itabuna]]
| 1973-04-28
|
|-
| [[Leandro Guerrilha]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1973-05-01
| [[Fitxategi:FBA50000759372 div Leandro Guerrilha.jpg|center|80px]]
|-
| [[Fabya Reis]]
| [[Itamaraju]]
| 1973-05-03
| [[Fitxategi:Aovivo - Lançamento dos cadernos de Igualdade Racial do NAPP (com a participação de Fabya Reis) (cropped).png|center|80px]]
|-
| [[Tarcisio Santos da Paixao]]
| [[Ilhéus]]
| 1973-05-10
|
|-
| [[Tarcisio Santos da Paixão]]
| [[Ilhéus]]
| 1973-05-10
|
|-
| [[Alessandro Cambalhota]]
| [[Teixeira de Freitas]]
| 1973-05-27
|
|-
| [[Noberto Alves Moita]]
| [[Alagoinhas]]
| 1973-06-08
|
|-
| [[Marcio Petencostes de Sousa]]
| [[Itapetinga]]
| 1973-06-10
|
|-
| [[Emerson Penalva]]
| [[Esplanada]]
| 1973-06-14
| [[Fitxategi:FBA50000665895 div Emerson Penalva.jpg|center|80px]]
|-
| [[Alan Castro]]
| [[Cruz das Almas]]
| 1973-06-16
| [[Fitxategi:Vereador Joceval Rodrigues.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jenílson Ângelo de Souza]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1973-06-20
| [[Fitxategi:Jenílson Ângelo de Souza (Júnior) 02.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcelo Ramos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1973-06-25
| [[Fitxategi:Marcelo Ramos (MR9).png|center|80px]]
|-
| [[Wanessa Gedeon]]
| [[Ubatã]]
| 1973-07-03
| [[Fitxategi:2024 WANESSA GEDEON CANDIDATO VICE-PREFEITO BA ILHEUS TSE (50002063292).jpg|center|80px]]
|-
| [[Luis Augusto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1973-07-07
|
|-
| [[Lucio Carlos de Souza Ferreira]]
| [[Formosa do Rio Preto]]
| 1973-07-11
|
|-
| [[Lorena Brandão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1973-07-25
| [[Fitxategi:FBA50000014539 div Lorena Brandão.jpg|center|80px]]
|-
| [[Evandro Guimarães]]
| [[Itabuna]]
| 1973-07-30
|
|-
| [[Juracy Ferreira do Nascimento]]
| [[Alagoinhas]]
| 1973-08-06
|
|-
| [[Penélope Nova]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1973-08-19
| [[Fitxategi:Penélope Nova.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jurema Paes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1973-08-21
|
|-
| [[Adelson Cirilo dos Santos]]
| [[Eunápolis]]<br/>[[Porto Seguro]]
| 1973-08-29
|
|-
| [[Elisangela dos Santos Araújo]]
| [[Valente (Bahia)|Valente]]
| 1973-08-29
| [[Fitxategi:FBA50001605364 div Elisangela 2022.jpg|center|80px]]
|-
| [[Cristina Bestetti Costa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1973-08-31
|
|-
| [[Edilson Ferreira de Jesus]]
| [[Feira de Santana]]
| 1973-09-02
|
|-
| [[Jean Charles Gomes dos Santos]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1973-09-08
|
|-
| [[Leonardo Lima Dias Meira]]
| [[Brumado]]
| 1973-09-11
|
|-
| [[Lívia Lima de Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1973-09-20
|
|-
| [[Helio Pinheiro de Araujo]]
| [[Alcobaça (Bahia)|Alcobaça]]
| 1973-10-06
|
|-
| [[Dida]]
| [[Irará]]
| 1973-10-07
| [[Fitxategi:Dida-wikipedia (cropped 2).png|center|80px]]
|-
| [[Isolda Vasconcelos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1973-10-14
|
|-
| [[Joel Luiz Andrade Cerqueira]]
| [[Simões Filho]]
| 1973-10-16
|
|-
| [[Alex Sandro Santana de Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1973-10-30<br/>1973-10-03
|
|-
| [[Baianinho de Mauá]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1973-11-11
| [[Fitxategi:Baianinho de Mauá.jpg|center|80px]]
|-
| [[Josafá Marinho]]
| [[Presidente Jânio Quadros]]
| 1973-11-19
| [[Fitxategi:FBA50001610375 div Josafa Marinho.jpg|center|80px]]
|-
| [[Nilvane Ramos Morais]]
| [[Conceição do Jacuípe]]
| 1973-11-25
|
|-
| [[Jailson Soares Bispo]]
| [[Salvador da Bahia]]<br/>[[Simões Filho]]
| 1973-12-06
|
|-
| [[Simone Marques de Oliveira Alves]]
| [[João Dourado]]
| 1973-12-06
|
|-
| [[Osni Cardoso]]
| [[Serrinha (Bahia)|Serrinha]]
| 1973-12-09
| [[Fitxategi:FBA50001606428 div.jpg|center|80px]]
|-
| [[Cezinha de Madureira]]
| [[Ipiaú]]
| 1973-12-12
| [[Fitxategi:Cezinha de Madureira1.jpg|center|80px]]
|-
| [[Katia Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1973-12-12
| [[Fitxategi:FBA50001648299 div Katia Oliveira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Gilka Farias dos Santos]]
| [[Brotas de Macaúbas]]
| 1973-12-12
|
|-
| [[Gustavo Mello]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1974
| [[Fitxategi:Gustavo Mello by Savarese.jpg|center|80px]]
|-
| [[Milene Maria da Silva]]
| [[Feira de Santana]]
| 1974
|
|-
| [[Paulo Bengtson]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1974
|
|-
| [[Paulo Eduardo Maestri Bengtson]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1974-01-06
|
|-
| [[Joel Santana de Souza]]
| [[Itabuna]]
| 1974-01-15
|
|-
| [[Jaciara Simas]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1974-02-02
|
|-
| [[Júlio César dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1974-02-08
|
|-
| [[Jean Roubert Felix Netto]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1974-02-10
|
|-
| [[Luciano da Silva Almeida]]
| [[Simões Filho]]
| 1974-02-12
|
|-
| [[Pena]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1974-02-19
| [[Fitxategi:RePena.jpg|center|80px]]
|-
| [[Louise Wischermann]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1974-02-25
|
|-
| [[Alex da Piatã]]
| [[Conceição do Coité]]
| 1974-03-03
| [[Fitxategi:FBA50001607306 div Alex da Piata.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jean Wyllys]]
| [[Alagoinhas]]
| 1974-03-10
| [[Fitxategi:Jean Wyllys, 2015 (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Vampeta]]
| [[Nazaré (Bahia)|Nazaré]]
| 1974-03-13
| [[Fitxategi:Vampeta (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[José Raimundo Barbosa Lima]]
| [[Teofilândia]]
| 1974-03-15
|
|-
| [[Jair Francisco dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1974-03-24
|
|-
| [[Joao Afranio Pimentel]]
| [[Barreiras]]
| 1974-03-25
|
|-
| [[Kim Sasabone]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1974-04-01
| [[Fitxategi:Kim Sasabone 2.jpg|center|80px]]
|-
| [[Carlos Jose da Silva Nascimento]]
| [[Livramento de Nossa Senhora]]
| 1974-04-10
|
|-
| [[Cezar Leite]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1974-04-13
| [[Fitxategi:FBA50000004784 div Cezar Leite.jpg|center|80px]]
|-
| [[Juninho da Silva]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1974-04-15
| [[Fitxategi:Juninho Rochester Rhinos.jpg|center|80px]]
|-
| [[Cicero Bezerra de Andrade]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1974-04-15
|
|-
| [[Graziela Matos Paraguassu]]
| [[Mucugê]]
| 1974-04-19
|
|-
| [[Raimundo Alves dos Santos]]
| [[Alagoinhas]]
| 1974-04-20
|
|-
| [[Daniel Rios]]
| [[Riachão do Jacuípe]]
| 1974-05-06
| [[Fitxategi:FBA50000633867 div Daniel Rios.jpg|center|80px]]
|-
| [[Alexandro Fabiano da Silva]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1974-05-19
|
|-
| [[Jose Maria de Oliveira Souza]]
| [[Santana (Bahia)|Santana]]
| 1974-05-19
|
|-
| [[Karina Buhr]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1974-05-20
| [[Fitxategi:Karinabuhr.jpg|center|80px]]
|-
| [[Júlio Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1974-05-21
| [[Fitxategi:FBA50000758339 div Julio Santos.jpg|center|80px]]
|-
| [[Sérgio Ricardo Messias Neves]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1974-05-22
|
|-
| [[Aurora Souza]]
| [[Guaratinga]]
| 1974-05-26
|
|-
| [[Lucci Ferreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1974-05-28<br/>1960-03-26
|
|-
| [[Wesley Carvalho]]
| [[Itapetinga]]
| 1974-06-04
|
|-
| [[Everaldo Batista]]
| [[Camaçari]]
| 1974-06-07
|
|-
| [[Glêdston Gomes de Araújo]]
| [[Teixeira de Freitas]]
| 1974-06-09
|
|-
| [[Gledston Gomes de Araújo]]
| [[Teixeira de Freitas]]
| 1974-06-09
|
|-
| [[Antonio Marques Ferreira da Silva]]
| [[Porto Seguro]]
| 1974-06-13
|
|-
| [[Antonio Nobre Ramos]]
| [[Bom Jesus da Lapa]]
| 1974-06-13
|
|-
| [[Marco Haurélio]]
| [[Riacho de Santana (Bahia)|Riacho de Santana]]
| 1974-07-05
| [[Fitxategi:Marco Haurélio durante evento em São Paulo.png|center|80px]]
|-
| [[Minéia Miranda Santos de Oliveira]]
| [[Belmonte (Bahia)|Belmonte]]
| 1974-07-17
|
|-
| [[Paulo Sérgio de Jesus Santos]]
| [[Amargosa]]
| 1974-08-04
|
|-
| [[Alcione Rodrigues de Macedo]]
| [[Catolândia]]
| 1974-08-24
|
|-
| [[Solange Almeida]]
| [[Alagoinhas]]
| 1974-08-29
|
|-
| [[Claudiney Santos Cerqueira]]
| [[Amargosa]]
| 1974-09-01
|
|-
| [[Jair Xavier de Brito]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1974-09-07
|
|-
| [[Darlan Lucena de Oliveira]]
| [[Alagoinhas]]
| 1974-09-09
|
|-
| [[Cordelia Torres de Almeida]]
| [[Eunápolis]]
| 1974-09-12
| [[Fitxategi:2020 CORDÉLIA TORRES CANDIDATO PREFEITO BA EUNAPOLIS TSE (50001149697).jpg|center|80px]]
|-
| [[José Conceição Costa]]
| [[Macaúbas]]
| 1974-09-13
|
|-
| [[Fredie Souza Didier Júnior]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1974-09-13
|
|-
| [[Luciano Marcio Santos Almeida]]
| [[Alagoinhas]]
| 1974-09-22
|
|-
| [[Samuel José da Silva Vieira]]
| [[Coração de Maria]]
| 1974-10-14
|
|-
| [[Leidivaldo Santos de Jesus]]
| [[Porto Seguro]]
| 1974-10-20
|
|-
| [[Elismaura Pereira dos Santos]]
| [[Santa Bárbara (Bahia)|Santa Bárbara]]
| 1974-10-28
|
|-
| [[Maria Estela Lage Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1974-11-03
|
|-
| [[Climéria Santos Cordeiro]]
| [[Macarani]]
| 1974-11-05
|
|-
| [[Narcizinho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1974-11-06
| [[Fitxategi:Narcizinho.jpg|center|80px]]
|-
| [[Valdemir Pereira]]
| [[Cruz das Almas]]
| 1974-11-15
|
|-
| [[Kiki Bispo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1974-11-29
| [[Fitxategi:FBA50000816285 div Kiki Bispo.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Bispo dos Santos]]
| [[Itapetinga]]
| 1974-12-08
|
|-
| [[Aloísio da Silva Filho]]
| [[Rio Real (Bahia)|Rio Real]]
| 1974-12-09
| [[Fitxategi:Alesio.JPG|center|80px]]
|-
| [[Marlos Luiz de Araujo Costa]]
| [[Santaluz]]
| 1974-12-09
|
|-
| [[Paulo Magalhães Júnior]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1974-12-09
| [[Fitxategi:FBA50000816247 div Paulo Magalhães Junior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Daniela Lavender]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1974-12-14
|
|-
| [[Alexandro Alves do Nascimento]]
| [[Campo Formoso]]
| 1974-12-30
|
|-
| [[Tony Kanaan]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1974-12-31
| [[Fitxategi:Tony kanaan (28588391848) (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Daniela Santos Carneiro-Torres]]
| [[Feira de Santana]]
| 1975
|
|-
| [[Reyjane Patricia de Oliveira]]
| [[Retirolândia]]
| 1975
|
|-
| [[Jairon Neves]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1975
|
|-
| [[Marcos Franco]]
| [[Feira de Santana]]
| 1975
|
|-
| [[Valter Silva do Nascimento]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1975<br/>1975-01-24
|
|-
| [[Alexandre Schumacher]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1975-01-05<br/>1971-06-05
|
|-
| [[Ricardo Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1975-01-06
| [[Fitxategi:Ricardo Santos at Patria Direct Open 2012.JPG|center|80px]]
|-
| [[Pastor Tom]]
| [[Feira de Santana]]
| 1975-01-06
| [[Fitxategi:FBA50000607729 div Pastor Tom.jpg|center|80px]]
|-
| [[Lindolfo Ricardo Xavier Pina]]
| [[Piatã]]
| 1975-01-07
|
|-
| [[Francisco Gonçalves Souza Neto]]
| [[Jequié]]
| 1975-01-08
|
|-
| [[Danilo Couto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1975-01-23
|
|-
| [[Marcelo Duarte]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1975-02-07
|
|-
| [[João Filho]]
| [[Bom Jesus da Lapa]]
| 1975-02-12
|
|-
| [[Alex Alves de Melo]]
| [[Itabuna]]
| 1975-03-01
|
|-
| [[Rosalvo Peixinho da Cruz]]
| [[Heliópolis (Bahia)|Heliópolis]]
| 1975-03-01
|
|-
| [[Bebeto Campos]]
| [[Almadina]]
| 1975-03-11
|
|-
| [[Maria José de Santana Souza]]
| [[Ribeira do Pombal]]
| 1975-03-14
|
|-
| [[José Carlos Santos da Silva]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1975-03-19
|
|-
| [[Flávio Tanajura]]
| [[Jequié]]
| 1975-03-21
|
|-
| [[Livia Santos da Silva]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1975-03-23
|
|-
| [[Antonio Marcos Araujo Lessa]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1975-04-01
|
|-
| [[Mateus da Costa Meira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1975-04-04
|
|-
| [[Flávio Henrique Magalhães Lima]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1975-04-04
| [[Fitxategi:2020 FLÁVIO HENRIQUE CANDIDATO VICE-PREFEITO BA PAULO AFONSO TSE (50000699548).jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio Ederaldo de Santana]]
| [[Olindina]]
| 1975-04-16
|
|-
| [[Nilton César dos Santos]]
| [[Camaçari]]
| 1975-04-17
|
|-
| [[Carla Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1975-04-20
|
|-
| [[Fábio Baiano]]
| [[Feira de Santana]]
| 1975-04-22
| [[Fitxategi:Fabio-Baiano-2008.jpg|center|80px]]
|-
| [[Elivandro Ramos Chagas]]
| [[Itabuna]]
| 1975-04-26
|
|-
| [[Verônica Almeida]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1975-05-15
| [[Fitxategi:2018-04-02 Fórum de Mulheres no Esporte, 10.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jonilson Veloso]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1975-05-30
|
|-
| [[Emerson Cardoso]]
| [[Senhor do Bonfim (Bahia)|Senhor do Bonfim]]
| 1975-06-05
| [[Fitxategi:2024 EMERSON CANDIDATO VICE-PREFEITO BA BARREIRAS TSE (50002011729).jpg|center|80px]]
|-
| [[Gustavo Augusto de Souza Carmo]]
| [[Alagoinhas]]
| 1975-07-02
| [[Fitxategi:2024 GUSTAVO CARMO CANDIDATO PREFEITO BA ALAGOINHAS TSE (50001908717).jpg|center|80px]]
|-
| [[Francinalvo Leopoldo do Carmo]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1975-07-08
|
|-
| [[Fausto Franco]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1975-07-17
|
|-
| [[Carlos Alberto Nascimento Souza]]
| [[Jequié]]
| 1975-07-19
|
|-
| [[Adonita Maria de Jesus]]
| [[Wanderley (Bahia)|Wanderley]]
| 1975-08-03
|
|-
| [[Angelo Maximo]]
| [[São Gabriel (Bahia)|São Gabriel]]
| 1975-08-12
| [[Fitxategi:Angelo Máximo em 2011.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ricardo Maia]]
| [[Ribeira do Pombal]]
| 1975-08-26
| [[Fitxategi:Depricardomaia.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jurailton Santos]]
| [[Vera Cruz (Bahia)|Vera Cruz]]
| 1975-08-27
| [[Fitxategi:FBA50001619298 div Jurailton Santos.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jose Wellington Alves dos Santos]]
| [[Camaçari]]
| 1975-09-08
|
|-
| [[Everaldo Barbosa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1975-09-12
|
|-
| [[Gilmelândia]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1975-09-20
| [[Fitxategi:Gilmelândia 2016.png|center|80px]]
|-
| [[Acelino Freitas]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1975-09-21
| [[Fitxategi:Popó.png|center|80px]]
|-
| [[Pastora Déa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1975-09-28
| [[Fitxategi:2024 PASTORA DÉA CANDIDATO VICE-PREFEITO BA CAMACARI TSE (50002377704).jpg|center|80px]]
|-
| [[Gildásio Penedo Filho]]
| [[Tucano (Bahia)|Tucano]]
| 1975-10-04
| [[Fitxategi:BA50000000032 div Gildasio Penedo Filho.jpg|center|80px]]
|-
| [[Valter de Jesus Araújo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1975-10-06
|
|-
| [[Isaias dos Santos]]
| [[Feira de Santana]]
| 1975-10-17
|
|-
| [[Reinaldo Miranda Vieira Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1975-10-17
|
|-
| [[Joselane Ferreira da Silva]]
| [[Jequié]]
| 1975-10-20
|
|-
| [[Fabrício Falcão]]
| [[Feira de Santana]]
| 1975-10-22
| [[Fitxategi:FBA50001606408 div Fabricio Falcao.jpg|center|80px]]
|-
| [[J. Carlos Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1975-11-01
| [[Fitxategi:FBA50000014660 div J Carlos Filho.jpg|center|80px]]
|-
| [[Paulo Alcântara]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1975-11-07
|
|-
| [[Alberio Faustino Farias]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1975-12-26
|
|-
| [[Albério Faustino Farias]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1975-12-26
|
|-
| [[Luciano Gomes Lisboa]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1975-12-29
|
|-
| [[Nara Costa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1975-12-29
|
|-
| [[Adriano Lima]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1975-12-30
| [[Fitxategi:2020 Adriano Lima BA TSE 50001034470.jpg|center|80px]]
|-
| [[Adilva de Souza Conceição]]
| [[Feira de Santana]]
| 1976
|
|-
| [[Anilton Clementino dos Santos]]
| [[Senhor do Bonfim (Bahia)|Senhor do Bonfim]]
| 1976
|
|-
| [[Israel Santos Borges]]
| [[Feira de Santana]]
| 1976-01-09
|
|-
| [[Maria Gal]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1976-01-10
|
|-
| [[Magno Alves]]
| [[Aporá]]
| 1976-01-13
| [[Fitxategi:Magno Alves 2016.jpg|center|80px]]
|-
| [[Maria Marighella]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1976-01-16
| [[Fitxategi:FBA50001070240 div Maria Marighella.jpg|center|80px]]
|-
| [[Sirlene Pinho]]
| [[Santaluz]]
| 1976-01-18
| [[Fitxategi:Sielene Pinho (CROPPED).jpg|center|80px]]
|-
| [[Saney Sampaio]]
| [[Cruz das Almas]]
| 1976-01-24
|
|-
| [[Pedro Tavares]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1976-01-25
| [[Fitxategi:FBA50001648327 div Pedro Tavares.jpg|center|80px]]
|-
| [[Tico Mineiro]]
| [[Belmonte (Bahia)|Belmonte]]
| 1976-01-26
|
|-
| [[Dedimar Souza Lima]]
| [[Irecê]]
| 1976-01-27
|
|-
| [[Sérgio da Gameleira]]
| [[Jequié]]
| 1976-01-31
| [[Fitxategi:2016 SÉRGIO DA GAMELEIRA CANDIDATO PREFEITO BA JEQUIE TSE (50000032145).jpg|center|80px]]
|-
| [[Adroaldo Mendes de Almeida]]
| [[Floresta Azul]]
| 1976-01-31
|
|-
| [[Adeneilson Oliveira dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1976-02-06
|
|-
| [[Adeildo da Conceição Lacerda]]
| [[Porto Seguro]]
| 1976-02-29
|
|-
| [[Dé]]
| [[Porto Seguro]]
| 1976-02-29
|
|-
| [[Marcelo de Oliveira Guimarães Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1976-03-01
| [[Fitxategi:Marcelo de Oliveira Guimarães Filho (2011).jpg|center|80px]]
|-
| [[Ronildo Vinhas Alves]]
| [[Porto Seguro]]
| 1976-03-10
|
|-
| [[Charliane Sousa da Silva]]
| [[Itabuna]]
| 1976-03-13
|
|-
| [[Evanildo Lima da Silva]]
| [[Camaçari]]
| 1976-03-14
|
|-
| [[Juvenal Almeida Teles Neto]]
| [[Jequié]]
| 1976-03-28
|
|-
| [[Silvio Mendes]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]<br/>[[Salvador da Bahia]]
| 1976-04-02
|
|-
| [[Tom Araújo]]
| [[Conceição do Coité]]
| 1976-04-04
| [[Fitxategi:FBA50000608587 div Tom Araujo.jpg|center|80px]]
|-
| [[Evanir Bispo do Santos Costa]]
| [[Itaju do Colônia]]
| 1976-04-04
|
|-
| [[Marcelino Francisco de Souza]]
| [[Várzea Nova]]
| 1976-04-07
|
|-
| [[Ana Paula Farias]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1976-04-20
|
|-
| [[Zé Cocá]]
| [[Itiruçu]]
| 1976-04-24
| [[Fitxategi:FBA50000605234 div Ze Coca.jpg|center|80px]]
|-
| [[Fernando Bisan]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1976-04-26
|
|-
| [[Juvenal Teixeira dos Santos]]
| [[Glória (Bahia)|Glória]]
| 1976-05-20
|
|-
| [[Regina Santos de Caldas]]
| [[Ibirataia]]
| 1976-05-22
|
|-
| [[Juvêncio Gonçalves Amaral]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1976-05-31
|
|-
| [[Antônio Rodrigo Nogueira]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1976-06-02
| [[Fitxategi:Sessão Solene em homenagem ao Dia Estadual do MMA - 12.11.2015 (22957902296) CROPPED.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio Rogério Nogueira]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1976-06-02
|
|-
| [[Martin Mendonça]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1976-06-03
| [[Fitxategi:2024-02-11 Carnaval de Olinda 2024, Polo Erasto Vasconcelos (53539983570) (Martin Mendonça).jpg|center|80px]]
|-
| [[Duda Machado]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1976-06-11
|
|-
| [[Abraão Oliveira dos Santos]]
| [[Ilhéus]]
| 1976-06-11
|
|-
| [[José Fábio Alves Azevedo]]
| [[Vera Cruz (Bahia)|Vera Cruz]]
| 1976-06-15
|
|-
| [[Aldinelia Oliveira dos Santos]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1976-06-26
|
|-
| [[Wagner Moura]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1976-06-27
| [[Fitxategi:By Carlos Barretta stk 001938 (11015853336) (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Jackson dos Santos Josue]]
| [[Camaçari]]
| 1976-07-03
|
|-
| [[Jackson dos Santos Josué]]
| [[Pojuca]]
| 1976-07-03
|
|-
| [[Potyra Tupinambá]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1976-07-14
|
|-
| [[Emanuelle Araújo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1976-07-21
| [[Fitxategi:Emanuelle Araújo cropped.jpg|center|80px]]
|-
| [[Gilvan Souza Santana]]
| [[Jequié]]
| 1976-08-05
|
|-
| [[Manoel Messias Donato Bezerra]]
| [[Itororó]]
| 1976-08-06
|
|-
| [[Rogério Andrade]]
| [[Elísio Medrado]]
| 1976-08-19
| [[Fitxategi:FBA50001614699 div Rogerio Andrade.jpg|center|80px]]
|-
| [[Suely Santana da Silva]]
| [[Ilhéus]]
| 1976-08-26
|
|-
| [[José Augusto de Aguiar Brito Filho]]
| [[Jequié]]
| 1976-08-26
|
|-
| [[Denilson Martins Nascimento]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1976-09-04
| [[Fitxategi:Denilson Martins Nascimento.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jailton Reis dos Santos]]
| [[Ipiaú]]
| 1976-09-10
|
|-
| [[Jefferson Bellaguarda]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1976-09-12
| [[Fitxategi:Grand Slam Moscow 2011, Set 2 - 036.jpg|center|80px]]
|-
| [[Deyvison Errico Austregesilo Batista]]
| [[Jequié]]
| 1976-09-12
|
|-
| [[Jose Bernardo Gomes Cabral]]
| [[Porto Seguro]]
| 1976-10-14
|
|-
| [[Bruno Caliman]]
| [[Itamaraju]]
| 1976-10-15
| [[Fitxategi:Bruno Caliman.jpg|center|80px]]
|-
| [[Padre Kelmon]]
| [[Acajutiba]]
| 1976-10-21
| [[Fitxategi:Padre Kelmon vota em Salvador.png|center|80px]]
|-
| [[Fábio Rodamilans Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1976-10-24
| [[Fitxategi:FBA38490 00454 div Fabio Rodamilans 2004.jpg|center|80px]]
|-
| [[Makrisi Angeli de Sa]]
| [[Jaguaquara]]
| 1976-10-25
|
|-
| [[Leur Lomanto Júnior]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1976-10-28
| [[Fitxategi:Leur Júnior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Tito Cordeiro]]
| [[Santa Maria da Vitória]]
| 1976-11-17
| [[Fitxategi:Tito Cordeiro.jpg|center|80px]]
|-
| [[Heriberto Gregório dos Santos]]
| [[Saubara]]
| 1976-11-17
|
|-
| [[Jeane da Silva Dias]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1976-11-27
|
|-
| [[Franco Levine]]
| [[Macaúbas]]
| 1976-11-28
|
|-
| [[Joílson Rodrigues da Silva]]
| [[Arataca]]
| 1976-12-08
|
|-
| [[Luciano Baiano]]
| [[Valença (Bahia)|Valença]]
| 1976-12-09
|
|-
| [[Pablo Barrozo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1976-12-09
| [[Fitxategi:FBA50001613914 div Pablo Barrozo.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jorene Soares Barbosa Rocha]]
| [[Campo Alegre de Lourdes]]
| 1976-12-17
|
|-
| [[Jakson Roberto Rocha Souza]]
| [[Jequié]]
| 1976-12-21
|
|-
| [[Dilson Vasconcelos Soares]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1976-12-29
|
|-
| [[Karina Rabinovitz]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1977
|
|-
| [[Guilherme Bellintani]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1977
| [[Fitxategi:Guilherme Bellintani.jpg|center|80px]]
|-
| [[Josemir Valverde]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1977
|
|-
| [[Ronaldo Bento]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1977
| [[Fitxategi:Ronaldo Vieira Bento, 2022 Solenidade de Posse e Despedida de Ministros de Estado - 51973960176 (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Fábio Pereira de Azevedo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1977-01-01
|
|-
| [[Major Vitor Hugo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1977
| [[Fitxategi:Major Vitor Hugo (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Luciano Andrade Rissutt]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1977-01-22
|
|-
| [[Hildo Aniceto Pereira]]
| [[Malhada]]
| 1977-01-22
|
|-
| [[Jaciara Dias]]
| [[Feira de Santana]]
| 1977-01-29
|
|-
| [[Givanildo da Silva]]
| [[Camaçari]]
| 1977-02-08
|
|-
| [[Fabio Souza]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1977-02-08
| [[Fitxategi:FBA50000952011 div Fabio Souza.jpg|center|80px]]
|-
| [[Zéu Britto]]
| [[Jequié]]
| 1977-02-19
|
|-
| [[Evilasio Lima Valverde Filho]]
| [[Ilhéus]]
| 1977-02-25
|
|-
| [[Jose Cleto dos Santos Filho]]
| [[Alagoinhas]]
| 1977-03-03
|
|-
| [[Marcelo Belitardo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1977-03-17
| [[Fitxategi:2024 DOUTOR MARCELO BELITARDO CANDIDATO PREFEITO BA TEIXEIRA DE FREITAS TSE (50001885907).jpg|center|80px]]
|-
| [[Fábio Lopes Alcântara]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1977-03-24
| [[Fitxategi:Fábio Lopes Alcântara.JPG|center|80px]]
|-
| [[Lazaro Souza Lopes]]
| [[Belmonte (Bahia)|Belmonte]]
| 1977-03-27
|
|-
| [[Rafael Mendonça Albuquerque Benevides]]
| [[Ilhéus]]
| 1977-04-02
|
|-
| [[Oziel Araújo]]
| [[Camaçari]]
| 1977-04-04
| [[Fitxategi:Oziel Araújo.jpg|center|80px]]
|-
| [[Geraldo Barbosa da Rocha Neto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1977-04-05
|
|-
| [[Cris Lima]]
| [[Eunápolis]]
| 1977-04-08
| [[Fitxategi:Cris Lima Cheirosa.jpg|center|80px]]
|-
| [[Manuela Dias]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1977-04-11
|
|-
| [[Gilvan Santos Souza]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1977-04-20
|
|-
| [[Renata da Silva Massena]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1977-04-21
|
|-
| [[Carla Cristina]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1977-05-02
|
|-
| [[Cintia Daltro Machado]]
| [[Feira de Santana]]
| 1977-05-04
|
|-
| [[Nilson Araújo da Silva]]
| [[Santana (Bahia)|Santana]]
| 1977-05-06
|
|-
| [[Débora Santana]]
| [[Olindina]]
| 1977-06-04
| [[Fitxategi:FBA50000642713 div Debora Santana.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcos Antonio dos Santos Lima]]
| [[Feira de Santana]]
| 1977-06-06
|
|-
| [[Luizinho Sobral]]
| [[Irecê]]
| 1977-06-08
| [[Fitxategi:FBA50001143393 div Luizinho Sobral.jpg|center|80px]]
|-
| [[Juliana Sa Silva]]
| [[Ipiaú]]
| 1977-06-10
|
|-
| [[Aldri Anunciação]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1977-06-17
| [[Fitxategi:Aldri Anunciacao.jpg|center|80px]]
|-
| [[Fredison Costa]]
| [[Riachão do Jacuípe]]
| 1977-06-18
| [[Fitxategi:Fredison Costa on Greenpont Av in 2019 NYCM jeh.jpg|center|80px]]
|-
| [[Fabio Luiz de Oliveira Silva]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1977-06-19
|
|-
| [[George Miranda dos Santos]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1977-06-24
|
|-
| [[Otto Alencar Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1977-07-07
| [[Fitxategi:Otto Alencar Filho.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcos Paulo Duarte]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1977-07-18
|
|-
| [[Otoniel Nascimento Teixeira]]
| [[Barreiras]]
| 1977-07-21
| [[Fitxategi:2024 OTONIEL CANDIDATO PREFEITO BA BARREIRAS TSE (50002071734).jpg|center|80px]]
|-
| [[Peu Sousa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1977-07-22
|
|-
| [[José Guimarães]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1977-07-27
| [[Fitxategi:JoseGuimaraes 130654 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Nelson Veras]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1977-08-06
| [[Fitxategi:Nelson Veras, La Gaude 2015.JPG|center|80px]]
|-
| [[Saulo Fernandes]]
| [[Barreiras]]
| 1977-09-09
| [[Fitxategi:Saulo Fernandes.jpg|center|80px]]
|-
| [[Mateus Fonseca de Almeida]]
| [[Itabuna]]
| 1977-09-13
|
|-
| [[Carlos Alberto Carvalho dos Anjos Junior]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1977-09-15
| [[Fitxategi:Juninho Kawasaki Frontale.jpg|center|80px]]
|-
| [[Pedro Lopes Ribeiro]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1977-09-15
|
|-
| [[Eduardo Lima]]
| [[Capim Grosso]]
| 1977-09-16
| [[Fitxategi:Eduardo lima art.jpg|center|80px]]
|-
| [[Aline Lima de Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1977-09-20
|
|-
| [[Rodrigo Borges de Souza]]
| [[Porto Seguro]]
| 1977-09-24
|
|-
| [[Pitty]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1977-10-07
| [[Fitxategi:2024-02-11 Carnaval de Olinda 2024, Polo Erasto Vasconcelos (53539742853) (Pitty).jpg|center|80px]]
|-
| [[João Batista Alves Pereira]]
| [[Guaratinga]]
| 1977-10-10
|
|-
| [[Cleudia Ferreira de França Lacerda]]
| [[Itamaraju]]
| 1977-10-14
|
|-
| [[Fernando Schueler Brito]]
| [[Santa Luzia (Bahia)|Santa Luzia]]
| 1977-11-01
|
|-
| [[Ana Paula Matos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1977-11-11
| [[Fitxategi:Anacarnaval.jpg|center|80px]]
|-
| [[Carla Perez]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1977-11-16
| [[Fitxategi:Carla Perez 01.jpg|center|80px]]
|-
| [[Binho Galinha]]
| [[Milagres (Bahia)|Milagres]]
| 1977-11-17
| [[Fitxategi:FBA50001610379 div Binho Galinha.jpg|center|80px]]
|-
| [[Carlos Cardoso dos Santos]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1977-11-20
|
|-
| [[Lateef Crowder Dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1977-11-23
| [[Fitxategi:Lateef Crowder Dos Santos.jpg|center|80px]]
|-
| [[Fábio Costa]]
| [[Camaçari]]
| 1977-11-27
| [[Fitxategi:Fabiocosta.jpg|center|80px]]
|-
| [[Liédson]]
| [[Cairu]]
| 1977-12-17
| [[Fitxategi:Liédson.jpg|center|80px]]
|-
| [[Mario Sergio Aumarante Santana]]
| [[Adustina]]
| 1977-12-30
|
|-
| [[Wagner Santos Lago]]
| [[Ilhéus]]
| 1978-01-01
|
|-
| [[Geraldo Guimarães]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-01-03
|
|-
| [[Serginho Baiano]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-01-05<br/>1978-05-01
|
|-
| [[Carlos Gomes da Silva]]
| [[Porto Seguro]]
| 1978-01-08
|
|-
| [[Fabiana Andrade]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-01-16
| [[Fitxategi:Carnaval 2002-Império Serrano (48138205067).jpg|center|80px]]
|-
| [[José Jackson Silva Barbosa]]
| [[Santana (Bahia)|Santana]]
| 1978-02-01
|
|-
| [[Manoel da Silva Filho]]
| [[Feira de Santana]]
| 1978-02-02
|
|-
| [[Cleberson Souza Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-02-10
|
|-
| [[Laila Garin]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-02-17
| [[Fitxategi:Laila Garin 2016.jpg|center|80px]]
|-
| [[Mauricio Salles]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-03-01
| [[Fitxategi:Mauricio-Salles.jpg|center|80px]]
|-
| [[Formiga]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-03-03
| [[Fitxategi:Formiga na NBR, preparação Rio 2016.png|center|80px]]
|-
| [[Alysson Ramos da Silva]]
| [[Serrinha (Bahia)|Serrinha]]
| 1978-03-06
|
|-
| [[Bruno Dantas Nascimento]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-03-06
| [[Fitxategi:Bruno Dantas Nascimento.jpg|center|80px]]
|-
| [[Agnaldo Novaes dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-03-07
|
|-
| [[Sidney Serra Santana]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-03-07
|
|-
| [[Paulo Musse]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-03-11
|
|-
| [[Fabio Ferreira Menezes]]
| [[Ilhéus]]
| 1978-03-11
|
|-
| [[Júnior Magalhães]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1978-03-11
| [[Fitxategi:FTBA10263 div Junior Magalhaes.jpg|center|80px]]
|-
| [[Geovani Pereira da Cruz]]
| [[Lençóis]]
| 1978-03-18
|
|-
| [[Erasmo Carlos Oliveira da Silva]]
| [[Brumado]]
| 1978-03-25
|
|-
| [[Marcone Amaral Costa]]
| [[Poções]]
| 1978-04-05
|
|-
| [[Leo Prates]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-04-05
| [[Fitxategi:Leo Pates-2.jpg|center|80px]]
|-
| [[Carlos Machado de Andrade Filho]]
| [[Ilhéus]]
| 1978-04-06
| [[Fitxategi:2020 CACÁ CANDIDATO PREFEITO BA ILHEUS TSE (50000792968).jpg|center|80px]]
|-
| [[Emanuel Messias da Silva Ayres]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1978-04-07
|
|-
| [[Edvaldo Valério]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-04-20
|
|-
| [[Varneci Nascimento]]
| [[Banzaê]]
| 1978-04-24
| [[Fitxategi:VarneciNascimento.jpg|center|80px]]
|-
| [[Gilney]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1978-05-02
|
|-
| [[Mariene de Castro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-05-12
| [[Fitxategi:26 Prêmio da Música Brasileira (18708900905).jpg|center|80px]]
|-
| [[Tays]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-05-23
|
|-
| [[Lyoto Machida]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-05-30
| [[Fitxategi:Lyoto Machida by Marcos Joel Reis.jpg|center|80px]]
|-
| [[Iranildo Silva de Oliveira]]
| [[Miguel Calmon]]
| 1978-06
|
|-
| [[Fernando Almeida de Oliveira]]
| [[Mairi]]
| 1978-06-18
|
|-
| [[Evanildo Santos Lage]]
| [[Porto Seguro]]
| 1978-06-20
|
|-
| [[Dermival Almeida Lima]]
| [[Capim Grosso]]
| 1978-06-28
| [[Fitxategi:Baiano gama flickr.jpg|center|80px]]
|-
| [[Nei Oliveira Lima]]
| [[Santana (Bahia)|Santana]]
| 1978-07-02
|
|-
| [[Maria Quitéria]]
| [[Cardeal da Silva]]
| 1978-07-05
| [[Fitxategi:Maria Quitéria (prefeita).png|center|80px]]
|-
| [[Uilson Almeida de Campos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-07-15
|
|-
| [[Fernando Sampaio]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-07-21
| [[Fitxategi:Fernando Sampaio1.jpg|center|80px]]
|-
| [[Tiana Vilar Lins]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-07-21
|
|-
| [[Cris Correia]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-07-22
| [[Fitxategi:FBA50000665824 div Cris Correa.jpg|center|80px]]
|-
| [[Daniel Almeida de Lima]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-08-03
|
|-
| [[Adriano Brito]]
| [[Paratinga]]
| 1978-08-04
| [[Fitxategi:Adriano Brito Martins.jpg|center|80px]]
|-
| [[Adailton de Jesus]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-08-09
|
|-
| [[Emerson Leal]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-08-17
| [[Fitxategi:Emerson leal.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luiz Carlos Silva de Jesus]]
| [[Eunápolis]]
| 1978-08-25
|
|-
| [[Nelma Rocha Santos]]
| [[Ruy Barbosa (Bahia)|Ruy Barbosa]]
| 1978-08-27
|
|-
| [[Marcell Moraes]]
| [[Ruy Barbosa (Bahia)|Ruy Barbosa]]
| 1978-08-29
| [[Fitxategi:FBA50000000528 Marcell Moraes.jpg|center|80px]]
|-
| [[Gilmar Batista de Oliveira]]
| [[Itaberaba]]
| 1978-08-30
|
|-
| [[Joselia Aguiar]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-09
|
|-
| [[Carlos de Oliveira Ramos]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1978-09-01
|
|-
| [[Liliane Reis]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-09-03
| [[Fitxategi:Liliane reis tv brasil.jpg|center|80px]]
|-
| [[Clébson Moreira dos Santos]]
| [[Itiúba]]
| 1978-09-04
|
|-
| [[Fábio Costa de Brito]]
| [[Vera Cruz (Bahia)|Vera Cruz]]<br/>[[Veracruz (hiria)|Veracruz]]
| 1978-09-12
|
|-
| [[Leonardo Bandeira]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1978-09-19
| [[Fitxategi:Leonardo Bandreira (CROPPED).jpg|center|80px]]
|-
| [[Gilmara de Dande]]
| [[Araci]]
| 1978-09-21
| [[Fitxategi:2020 Gilmara BA TSE 50000667405.jpg|center|80px]]
|-
| [[Patricia Santos Oliveira]]
| [[Feira de Santana]]
| 1978-09-24
|
|-
| [[Robério Franco de Carvalho]]
| [[Lauro de Freitas]]
| 1978-10-08
| [[Fitxategi:2012 BEBEL CARVALHO CANDIDATO VICE-PREFEITO BA LAURO DE FREITAS TSE (50000014553).jpg|center|80px]]
|-
| [[Lázaro Ramos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-11-01
| [[Fitxategi:Lázaro Ramos 01.jpg|center|80px]]
|-
| [[Cleiton Conceição]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1978-11-01
|
|-
| [[Jorge Wagner]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-11-17
| [[Fitxategi:Jorge Wagner (2010).JPG|center|80px]]
|-
| [[Walter Cedro]]
| [[Jacobina]]
| 1978-11-19
|
|-
| [[Márcia Castro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1978-12-07
| [[Fitxategi:Virada SP 2022 em Votuporanga, Márcia Castro 01.jpg|center|80px]]
|-
| [[Justiniano Felix dos Santos Filho]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1978-12-10
|
|-
| [[Tiano Felix]]
| [[Xique-Xique]]
| 1978-12-10
| [[Fitxategi:2024 Tiano Felix BA TSE 50002368923.jpg|center|80px]]
|-
| [[Livia Cardoso Nascimento]]
| [[Eunápolis]]
| 1978-12-17
|
|-
| [[Daniela Cytryn]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979
|
|-
| [[Lívia Natália]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979
|
|-
| [[Cecília Oliveira de Azevedo]]
| [[Feira de Santana]]
| 1979
|
|-
| [[Juvenal Etelvina Laureano]]
| [[Teixeira de Freitas]]
| 1979-01-01
|
|-
| [[Candice Pascoal]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1979-01-15
| [[Fitxategi:Candice pascoal.jpg|center|80px]]
|-
| [[Cristiane Britto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979-01-25
| [[Fitxategi:Cristiane Britto (cropped).png|center|80px]]
|-
| [[ACM Neto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979-01-26
| [[Fitxategi:ACM Neto.jpg|center|80px]]
|-
| [[Mirela Macedo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979-01-31
| [[Fitxategi:FBA50001648320 div Mirela Macedo.jpg|center|80px]]
|-
| [[Valdomiro Duarte de Macedo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979-02-06<br/>1979-12-06
|
|-
| [[Carolina Magalhães]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979-02-07
|
|-
| [[Alexsandro Pereira de Jesus]]
| [[Feira de Santana]]
| 1979-02-10
|
|-
| [[Carolina Pacheco dos Santos]]
| [[Ilhéus]]
| 1979-02-15
|
|-
| [[Franklin Willler]]
| [[Ruy Barbosa (Bahia)|Ruy Barbosa]]
| 1979-02-17
| [[Fitxategi:2024 FRANKLIN WILLER CANDIDATO VICE-PREFEITO BA LUIS EDUARDO MAGALHAES TSE (50001940881).jpg|center|80px]]
|-
| [[Aly Muritiba]]
| [[Mairi]]
| 1979-02-20
|
|-
| [[Danilo Cruz]]
| [[Cruz das Almas]]
| 1979-02-25
|
|-
| [[Robson Santos Sá]]
| [[Ilhéus]]
| 1979-03-01
|
|-
| [[Érico Brás]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979-03-05
| [[Fitxategi:Ministério da Cultura - Cerimônia de Abertura do II Encontro Afro Latino (10).jpg|center|80px]]
|-
| [[Edson Bindilatti]]
| [[Camamu]]
| 1979-03-13
| [[Fitxategi:Edson Bindilatti.jpg|center|80px]]
|-
| [[Matheus Rocha]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979-03-13
|
|-
| [[Édson Andrade Almeida]]
| [[Jacobina]]
| 1979-03-14
|
|-
| [[Dal]]
| [[Amargosa]]
| 1979-03-16
| [[Fitxategi:FBA50001634594 div Adalberto Dal.jpg|center|80px]]
|-
| [[Rodrigo Cardoso dos Santos]]
| [[Mascote (Bahia)|Mascote]]
| 1979-03-16
|
|-
| [[Lourenço Andrade de Souza]]
| [[Porto Seguro]]
| 1979-03-19
|
|-
| [[Faustino de Castro e Silva Neto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979-03-21
|
|-
| [[José Luís Santos da Visitação]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979-03-23
|
|-
| [[Pedro Arthur Ferreira]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1979-03-30
|
|-
| [[Carolina Lima]]
| [[Itabuna]]
| 1979-03-31
|
|-
| [[Edinaldo Rezende dos Santos]]
| [[Teixeira de Freitas]]
| 1979-04-01
|
|-
| [[Marcos Gusmão Pontes Belitardo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979-04-09
|
|-
| [[Samuel Junior]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979-04-17
| [[Fitxategi:FBA50001619261 div Samuel Junior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Vitor Azevedo]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1979-05-05
| [[Fitxategi:FBA50001609449 div Vitor Azevedo.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jumária Barbosa de Santana]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979-05-08
|
|-
| [[Kleber Orgulho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979-05-18<br/>1987-12-21
|
|-
| [[Rita Batista]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979-05-22
| [[Fitxategi:Ministério da Cultura - Cerimônia de Abertura do II Encontro Afro Latino (11) (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Igor Souza]]
| [[Jequié]]
| 1979-05-27
|
|-
| [[Antonio Rosalvo Batista Neto]]
| [[Maragogipe]]
| 1979-05-27
|
|-
| [[Roberto Carlos Brito da Purificação]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979-05-28
|
|-
| [[Junival de Souza Machado]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1979-05-30
|
|-
| [[Andreson Ribeiro Alves]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1979-06-05
|
|-
| [[Rodrigo Moreira Cardenas Marin]]
| [[Santana (Bahia)|Santana]]
| 1979-06-08
|
|-
| [[Xandy]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979-06-12
| [[Fitxategi:Xanddy.JPG|center|80px]]
|-
| [[Manoel Soares]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979-06-18
|
|-
| [[Perivaldo Oliveira Santana]]
| [[Castro Alves (Bahia)|Castro Alves]]
| 1979-06-29
|
|-
| [[José Batista Leite da Silva]]
| [[Anguera]]
| 1979-07-12
|
|-
| [[Cosme Santos de Araújo]]
| [[Itabuna]]
| 1979-07-31
|
|-
| [[Itamar Vieira Junior]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979-08-06
|
|-
| [[Débora Soares Beirão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979-08-17
|
|-
| [[Laodicéia Dourado Rocha]]
| [[Irecê]]
| 1979-09-03
|
|-
| [[Vicente de Paula Neto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979-09-10
|
|-
| [[Alan Osório da Costa Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979-09-19
|
|-
| [[Fernando Vasconcelos Silva]]
| [[Poções]]
| 1979-09-23
|
|-
| [[Márcio Victor]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979-09-25
| [[Fitxategi:Psirico singer.png|center|80px]]
|-
| [[Francisco Jose Carmo dos Reis]]
| [[Itabuna]]
| 1979-10-04
|
|-
| [[Francisco Jose do Carmo Reis]]
| [[Itabuna]]
| 1979-10-04
|
|-
| [[Anderson Pinheiro Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979-10-10
|
|-
| [[Cafú Barreto]]
| [[Irecê]]
| 1979-10-22
| [[Fitxategi:FBA50001607305 div Cafu Barreto.jpg|center|80px]]
|-
| [[Eliete Paraguassu]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979-10-31
| [[Fitxategi:2024 ELIETE PARAGUASSU TSE BA 50002179470.jpg|center|80px]]
|-
| [[Carlos Felipe Vazquez de Souza Leão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979-11-03
| [[Fitxategi:Cacá Leão.png|center|80px]]
|-
| [[Jean Narde]]
| [[Feira de Santana]]
| 1979-11-18
|
|-
| [[Tiago Correia]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1979-11-20
| [[Fitxategi:FBA50000004818 div Tiago Brandão Correia.jpg|center|80px]]
|-
| [[Cleiton Oliveira Pinto]]
| [[Barreiras]]
| 1979-12-21
|
|-
| [[Daniel Carlos Silva Anjos]]
| [[Feira de Santana]]
| 1979-12-23<br/>1979-11-23
|
|-
| [[Adaílton da Silva Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1979-12-26
|
|-
| [[Silvanno Salles]]
| [[Lauro de Freitas]]
| 1980-01-09
|
|-
| [[Elisângelo Lobo de Barros]]
| [[Brumado]]
| 1980-01-15
|
|-
| [[Anderson Conceição Xavier]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1980-01-22
| [[Fitxategi:Anderson Conceição Xavier.JPG|center|80px]]
|-
| [[Flavio Marcus de Azevedo Reis]]
| [[Camaçari]]
| 1980-02-01
|
|-
| [[Everaldo de Jesus Pereira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1980-02-19
| [[Fitxategi:Cabore 2011.jpg|center|80px]]
|-
| [[Gina Anjos]]
| [[Anagé]]
| 1980-02-21
| [[Fitxategi:Gina Anjos (2011).jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcinho Oliveira]]
| [[Santaluz]]
| 1980-02-25
| [[Fitxategi:FBA50001648293 div Marcinho Oliveira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Junior Muniz]]
| [[Jacobina]]
| 1980-03-10
| [[Fitxategi:FBA50001606416 div Junior Muniz.jpg|center|80px]]
|-
| [[Francisco Gomes de Andrade Junior]]
| [[Feira de Santana]]
| 1980-03-13
| [[Fitxategi:Chiquinho.jpg|center|80px]]
|-
| [[Wagner Batista Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1980-03-18
|
|-
| [[Lukas Pinheiro Paiva]]
| [[Ilhéus]]
| 1980-04-11
|
|-
| [[Capitão Alden]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1980-04-19
| [[Fitxategi:Deputado Capitão Alden.jpg|center|80px]]
|-
| [[Carla Akotirene]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1980-04-30
| [[Fitxategi:Ilustração de Carla Akotirene.jpg|center|80px]]
|-
| [[Roberta Roma]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1980-05-11
| [[Fitxategi:Img20190814203741722MED.jpg|center|80px]]
|-
| [[Sérgio Simões de Jesus]]
| [[Itabuna]]
| 1980-05-20
|
|-
| [[Ludmilla Fiscina]]
| [[Alagoinhas]]
| 1980-05-30
| [[Fitxategi:FBA50001606389 div Luciana Fiscina.jpg|center|80px]]
|-
| [[Eugenio de Araujo Fernandes]]
| [[Wanderley (Bahia)|Wanderley]]
| 1980-06-01
|
|-
| [[Anderson Ninho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1980-06-04
| [[Fitxategi:FBA50000720754 div Anderson Ninho.jpg|center|80px]]
|-
| [[Vilma Brito Marinho]]
| [[Santa Cruz Cabrália]]
| 1980-06-12
|
|-
| [[Pablo Roberto]]
| [[Feira de Santana]]
| 1980-06-17
| [[Fitxategi:FBA50001613913 div Pablo Roberto.jpg|center|80px]]
|-
| [[Nivaldo Batista Santana]]
| [[Feira de Santana]]
| 1980-06-23
|
|-
| [[Luiz Argolo]]
| [[Entre Rios (Bahia)|Entre Rios]]
| 1980-06-23
| [[Fitxategi:Img20141216147435086371 luiz argolo (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Joanilton Rodrigues dos Santos]]
| [[Itanhém]]
| 1980-06-30
|
|-
| [[Itaparica]]
| [[Itaparica]]
| 1980-07-08
| [[Fitxategi:Manoel dos Santos Filho (Itaparica).JPG|center|80px]]
|-
| [[Leonardo Ferreira da Silva]]
| [[Campinas]]<br/>[[Alagoinhas]]
| 1980-07-19
| [[Fitxategi:Leonardo Ferreiro da Silva - SV Grödig.jpg|center|80px]]
|-
| [[Aleandro Santos Silva]]
| [[Itapetinga]]
| 1980-07-25
|
|-
| [[Tácio Caetano Cruz Queiroz]]
| [[Valença (Bahia)|Valença]]
| 1980-08-07
|
|-
| [[Everaldo da Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1980-08-12
|
|-
| [[Ricardo Funch]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1980-08-14
|
|-
| [[Raniere Silva dos Santos]]
| [[Itanhém]]
| 1980-08-16
|
|-
| [[Ariana Fehlberg]]
| [[Porto Seguro]]
| 1980-08-17
|
|-
| [[Geronimo dos Santos]]
| [[Feira de Santana]]
| 1980-08-18
|
|-
| [[Elivandro Paraguaçu]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1980-08-18
|
|-
| [[Mário Negromonte Júnior]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1980-08-31
| [[Fitxategi:Mário Negromonte Júnior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Tiago Ferreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1980-09-03
| [[Fitxategi:FBA50001070250 div Tiago Ferreira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ricardo Santos Lago]]
| [[Ilhéus]]
| 1980-09-13
| [[Fitxategi:RicardoLago.jpg|center|80px]]
|-
| [[Humberlito Borges]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1980-10-05
| [[Fitxategi:Humberlito Borges Teixeira 01.jpg|center|80px]]
|-
| [[Pedro Bezerra]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1980-10-11
| [[Fitxategi:Dep Pedro Bezerra.jpg|center|80px]]
|-
| [[Flavio dos Santos]]
| [[Itagimirim]]
| 1980-10-12
| [[Fitxategi:Flávio Cardoso.jpg|center|80px]]
|-
| [[Graciete Santana]]
| [[Serra Preta]]
| 1980-10-12<br/>1980-09-12
| [[Fitxategi:Graciete Santana Rio2016.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ueliton Moraes Oliveira]]
| [[Camacan]]
| 1980-10-14
|
|-
| [[Arivaldo Alves dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1980-11-19
|
|-
| [[Joelson Santos Silva]]
| [[Uruçuca]]
| 1980-11-19<br/>1980-11-20
|
|-
| [[Ney Costa]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1980-11-20
|
|-
| [[Ticiana Villas Boas]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1980-11-22
| [[Fitxategi:Ticiana Villas Boas 01 cropped.jpg|center|80px]]
|-
| [[Anderson Cesar Baqueiro da Silva]]
| [[Alagoinhas]]
| 1980-12-26
|
|-
| [[Adauto Neto]]
| [[Itabuna]]
| 1980-12-31
|
|-
| [[Jose Vivaldo Mendonça]]
| [[Ilhéus]]
| 1981
| [[Fitxategi:CDR - Comissão de Desenvolvimento Regional e Turismo (40051018745).jpg|center|80px]]
|-
| [[Mateus Reis]]
| [[Itabuna]]
| 1981-01-05
| [[Fitxategi:2024 MATEUS REIS CANDIDATO VICE-PREFEITO BA LAURO DE FREITAS TSE (50001881073).jpg|center|80px]]
|-
| [[Wilson Deodato da Silva]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1981-01-10
|
|-
| [[Pedro Alcântara]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1981-01-15
|
|-
| [[Erison da Silva Santos]]
| [[Feira de Santana]]
| 1981-01-19
| [[Fitxategi:Bayano.jpg|center|80px]]
|-
| [[Adolfo Viana]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1981-02-02
| [[Fitxategi:Deputado Adolfo Viana Bahia 2019.jpg|center|80px]]
|-
| [[Moisés Viana]]
| [[Itapetinga]]
| 1981-02-02
|
|-
| [[Marcio Oliveira Melo]]
| [[Jequié]]
| 1981-02-23
|
|-
| [[Robert de Pinho de Souza]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1981-02-27
| [[Fitxategi:Pepino and Robert de Pinho.jpg|center|80px]]
|-
| [[Etto]]
| [[Valente (Bahia)|Valente]]
| 1981-03-08
| [[Fitxategi:Oelilton Araujo dos Santos Etto 2009.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luciano Bebê]]
| [[Riachão do Jacuípe]]
| 1981-03-11
|
|-
| [[Adailton Santos de Andrade]]
| [[Camaçari]]
| 1981-03-17
|
|-
| [[Ângela Guimarães]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1981-03-21
| [[Fitxategi:CDH - Comissão de Direitos Humanos e Legislação Participativa (23526807401).jpg|center|80px]]
|-
| [[Alinne Rosa]]
| [[Itabuna]]
| 1981-03-22
| [[Fitxategi:Alinne Rosa 01.jpg|center|80px]]
|-
| [[Carlos Eduardo Barreto]]
| [[Irecê]]
| 1981-03-28
|
|-
| [[Danildo José São Pedro Accioly Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1981-03-30
|
|-
| [[Val Baiano]]
| [[Jequié]]
| 1981-04-07
|
|-
| [[Fernando Alves Santa Clara]]
| [[Ilhéus]]
| 1981-04-16
| [[Fitxategi:Fernandinho futebolista.jpg|center|80px]]
|-
| [[Augusto Vasconcelos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1981-04-19
| [[Fitxategi:Augustovasconcelos.jpg|center|80px]]
|-
| [[Paulo Almeida]]
| [[Itarantim]]
| 1981-04-20
|
|-
| [[Jose Roberto da Silva]]
| [[Itabuna]]
| 1981-04-28
|
|-
| [[José Roberto da Silva]]
| [[Itabuna]]
| 1981-04-28
|
|-
| [[Lenílson Batista de Souza]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1981-05-01
|
|-
| [[Carciano de Jesus Acácio]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1981-05-13
|
|-
| [[Adson Santana Lima]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1981-05-18
|
|-
| [[Niltinho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1981-05-25
| [[Fitxategi:FBA50001647048 div Niltinho.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Ramos Neto Filho]]
| [[Eunápolis]]
| 1981-05-25
|
|-
| [[Jose Ramos Neto Filho]]
| [[Eunápolis]]
| 1981-05-25
|
|-
| [[Nestor José Maria Neto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1981-06-10
| [[Fitxategi:Nestor Neto.jpg|center|80px]]
|-
| [[Adriana Lima]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1981-06-12
| [[Fitxategi:Adriana Lima 2019 by Glenn Francis (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Ângelo Mariano de Almeida]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1981-06-12
|
|-
| [[Túlio Viana]]
| [[Barreiras]]
| 1981-06-15
| [[Fitxategi:2024 TULIO CANDIDATO VICE-PREFEITO BA BARREIRAS TSE (50002071735).jpg|center|80px]]
|-
| [[Gildair da Silva Almeida]]
| [[Eunápolis]]
| 1981-06-23
|
|-
| [[Augusto Leite de Araújo Júnior]]
| [[Ilhéus]]
| 1981-07-03
|
|-
| [[Silva Neto]]
| [[Araci]]
| 1981-07-05
| [[Fitxategi:2024 Silva Neto BA TSE 50001620935.jpg|center|80px]]
|-
| [[Edilson Pereira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1981-07-11
|
|-
| [[Gideon Paulo da Silva]]
| [[Jacobina]]
| 1981-07-16
|
|-
| [[Lucélia Borges]]
| [[Bom Jesus da Lapa]]
| 1981-07-19
|
|-
| [[Sidny Feitosa dos Santos]]
| [[Xique-Xique]]
| 1981-07-21
|
|-
| [[Vitor Bonfim]]
| [[Ibotirama]]
| 1981-07-25
| [[Fitxategi:Vitor.bonfim-.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Paulo Costa Neves]]
| [[Rio do Pires]]
| 1981-07-26
|
|-
| [[Alberto Braga]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1981-08-05
| [[Fitxategi:FBA50000758384 div Andre Fraga.jpg|center|80px]]
|-
| [[Demetrin Veal]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1981-08-11
|
|-
| [[Amílton Jesus dos Santos]]
| [[Jequié]]
| 1981-08-13
|
|-
| [[Roque da Silva]]
| [[Jaguaquara]]
| 1981-08-16
|
|-
| [[Nilvan Fernandes Silva]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1981-08-19
|
|-
| [[Rodrigo Gonçalves de Castro e Sá]]
| [[Barreiras]]
| 1981-08-31
|
|-
| [[Valnei Souza dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1981-09-01
|
|-
| [[Cássio Andrade]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1981-09-12
| [[Fitxategi:Deputado Cássio Andrade.jpg|center|80px]]
|-
| [[Wendel Santana Pereira Santos]]
| [[Itapetinga]]
| 1981-10-08
|
|-
| [[Edvan Rodrigues de Souza]]
| [[Caetité]]
| 1981-10-09
| [[Fitxategi:Edvan Rodrigues de Souza (Buiu) em Caetité 2017 (cropped).png|center|80px]]
|-
| [[Danilo Gomes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1981-10-15
|
|-
| [[Bruno Capinan]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1981-10-18
| [[Fitxategi:Bruno Capinan em Toronto, Canada, 2015.jpg|center|80px]]
|-
| [[Adriana Araújo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1981-11-04
| [[Fitxategi:Adriana Araújo.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcel Ferreira Rodeiro]]
| [[Jequié]]
| 1981-11-15
|
|-
| [[Angelo Coronel Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1981-11-18
| [[Fitxategi:Angelo Coronel Filho 2.jpg|center|80px]]
|-
| [[Leandro de Jesus]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1981-11-19
| [[Fitxategi:FBA50001609456 div Leandro de Jesus.jpg|center|80px]]
|-
| [[Danilo Silva Barbosa]]
| [[Itabuna]]
| 1981-12-06
|
|-
| [[Daniel Alves]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1981-12-09
| [[Fitxategi:FBA50000665813 div Daniel Alves.jpg|center|80px]]
|-
| [[Egili Oliveira]]
| [[Feira de Santana]]
| 1981-12-10
|
|-
| [[Anderson Santos Silva]]
| [[Tapiramutá]]
| 1981-12-14
|
|-
| [[Huỳnh Kesley Alves]]
| [[Palmeiras (Bahia)|Palmeiras]]
| 1981-12-23
|
|-
| [[Diego Sarza]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982
| [[Fitxategi:09 03 2020 Cerimônia de Lançamento da CNN Brasil (49641964078) (Diego Sarza).jpg|center|80px]]
|-
| [[Genisson Fabricio Boliveira Pereira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982
|
|-
| [[Glicéria Tupinambá]]
| [[Olivença]]
| 1982
| [[Fitxategi:GlicériaTupinambá.jpg|center|80px]]
|-
| [[Edilúcio de Souza Rocha]]
| [[Guanambi]]
| 1982-01-01
|
|-
| [[Daniel Leb Sasaki]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982
|
|-
| [[Jefthon]]
| [[Itabuna]]
| 1982-01-03
| [[Fitxategi:Jefthon.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Barbosa Pires Junior]]
| [[Itaberaba]]
| 1982-01-05
|
|-
| [[Daniel Lopez Cruz]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982-01-06<br/>1982-06-01
|
|-
| [[Marcos Reis Macedo Ramos]]
| [[Barreiras]]
| 1982-01-06
|
|-
| [[Marinez Vieira de Araujo Lima]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1982-01-15
|
|-
| [[Misael Neto]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1982-01-16
| [[Fitxategi:BA50000000043 div MisaelNeto.jpg|center|80px]]
|-
| [[Lucas Pierre Santos Oliveira]]
| [[Itororó]]
| 1982-01-19
| [[Fitxategi:Lucas Pierre Santos Oliveira em 2016.jpg|center|80px]]
|-
| [[Nádson Rodrigues de Souza]]
| [[Serrinha (Bahia)|Serrinha]]
| 1982-01-30
|
|-
| [[Leandro de Oliveira]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1982-02-02
|
|-
| [[Ybere Gomes Camargo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982-02-17
|
|-
| [[Jair Borges dos Santos]]
| [[Itaparica]]
| 1982-02-19
|
|-
| [[Adriano Azevedo Souza]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982-02-19
|
|-
| [[Claudio Roberto de Jesus]]
| [[Barreiras]]
| 1982-02-20
|
|-
| [[Kel Torres]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982-02-21
| [[Fitxategi:2024 KEL TORRES TSE BA 50001899089.jpg|center|80px]]
|-
| [[Mirian (footballer)]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982-02-25
|
|-
| [[Patrick Lopes]]
| [[Jequié]]
| 1982-02-26
| [[Fitxategi:FBA50001603011 div Patrick Lopes.jpg|center|80px]]
|-
| [[Leilton]]
| [[Itabuna]]
| 1982-03-07
| [[Fitxategi:Leilton 5143.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcos Fabricio Oliveira Nascimento]]
| [[Ilhéus]]
| 1982-03-25
|
|-
| [[Adriano Pereira da Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982-04-03
|
|-
| [[Adriano Pererira da Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982-04-03
|
|-
| [[Fabrício Boliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982-04-26
| [[Fitxategi:Natalialage fabricioboliveira tvbrasil.jpg|center|80px]]
|-
| [[Fábio Maciel da Silva]]
| [[Retirolândia]]
| 1982-05-06
|
|-
| [[Gustavo Veronesi]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1982-05-07
|
|-
| [[Marielson Alves Silva]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1982-05-14
|
|-
| [[Kempes Neville Simoes Rosa]]
| [[Itabuna]]
| 1982-06-02
|
|-
| [[Welington Dantas de Jesus]]
| [[Itabuna]]
| 1982-06-09
|
|-
| [[Simaria Mendes]]
| [[Uibaí]]
| 1982-06-16
| [[Fitxategi:Simaria Mendes.png|center|80px]]
|-
| [[Apolônio Morais da Paixão Neto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982-06-19
|
|-
| [[Edvaldo Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982-06-25
|
|-
| [[Débora Regis]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982-06-29
| [[Fitxategi:2024 DÉBORA REGIS DEBINHA CANDIDATO PREFEITO BA LAURO DE FREITAS TSE (50001881072).jpg|center|80px]]
|-
| [[Gilson Rodrigues de Souza]]
| [[Barreiras]]
| 1982-07-25
|
|-
| [[Wilma Lima de Oliveira]]
| [[Valente (Bahia)|Valente]]
| 1982-08-01
|
|-
| [[Francisco Eduardo Torres Cancela]]
| [[Porto Seguro]]
| 1982-08-03
|
|-
| [[Robson Souza dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982-08-19
|
|-
| [[Carlos Sobral da Silva (Mestre Dundim)]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982-08-22
|
|-
| [[Adriano Alves dos Santos]]
| [[Jequié]]
| 1982-09-05
|
|-
| [[Edmílson dos Santos Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982-09-15
| [[Fitxategi:Edmilson dos Santos Silva 2011.jpg|center|80px]]
|-
| [[Neto Baiano]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982-09-17
| [[Fitxategi:Sport 0X0 Náutico Pernmabucano BetNacional 2024 Final (53637313489) (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Hugo Viana]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982-09-26
|
|-
| [[Matheus Von Krüger]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982-09-30
|
|-
| [[Ildi Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982-10-08
| [[Fitxategi:Ildi Silva 01.jpg|center|80px]]
|-
| [[Felipe Lucas]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982-10-12
| [[Fitxategi:FBA50000011965 div Felipe Lucas.jpg|center|80px]]
|-
| [[Vanderlei Mascarenhas dos Santos]]
| [[Iaçu]]
| 1982-10-19
|
|-
| [[Elaine Estrela Moura]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982-11-01
| [[Fitxategi:Elaine Estrela Moura 2012.jpg|center|80px]]
|-
| [[Tomate (Q10383007)|Tomate]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982-11-18
| [[Fitxategi:Tomate em Limoeiro do Norte.jpg|center|80px]]
|-
| [[Nalanda]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982-11-22
|
|-
| [[Adson Alves da Silva]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1982-11-24
|
|-
| [[Luena Maria Ferreira dos Santos]]
| [[Porto Seguro]]
| 1982-11-25
|
|-
| [[Jose Antonio Almeida de Jesus]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982-11-29
|
|-
| [[Walmório André Monteiro do Rosário]]
| [[Nilo Peçanha (Bahia)|Nilo Peçanha]]
| 1982-12-18
|
|-
| [[Ivonise Nascimento Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982-12-22
|
|-
| [[Tiganá Santana]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1982-12-29
|
|-
| [[Arissana Pataxó]]
| [[Porto Seguro]]
| 1983
|
|-
| [[Ian Fraser Lima]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1983
|
|-
| [[Russo Passapusso]]
| [[Feira de Santana]]
| 1983
| [[Fitxategi:BAIANASYSTEM.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcelo Nicácio]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1983-01-05
| [[Fitxategi:Marcelo Nicácio.JPG|center|80px]]
|-
| [[Joaldo Almeida dos Santos]]
| [[Alagoinhas]]
| 1983-01-12
|
|-
| [[Alan Bahia]]
| [[Itabuna]]
| 1983-01-14
|
|-
| [[Diego Coronel]]
| [[Coração de Maria]]
| 1983-01-22
| [[Fitxategi:FBA50001607221 div Diego Coronel.jpg|center|80px]]
|-
| [[Alexandre Aleluia]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1983-01-22
| [[Fitxategi:FBA50000816248 div Alexandre Aleluia.jpg|center|80px]]
|-
| [[Manuel de Brito Filho]]
| [[Vera Cruz (Bahia)|Vera Cruz]]
| 1983-01-31
| [[Fitxategi:Obina.jpg|center|80px]]
|-
| [[Alessandro de Oliveira Ferraz]]
| [[Itapetinga]]
| 1983-02-06
|
|-
| [[Antonio Barreto Nogueira Neto]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1983-02-10
|
|-
| [[Priscila Fantin]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1983-02-18
| [[Fitxategi:Priscila Fantin 01 cropped.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luciano Simões Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1983-03-02
| [[Fitxategi:FBA50001648313 div Luciano Simoes Filho.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jô Menezes]]
| [[Eunápolis]]
| 1983-03-23
|
|-
| [[Jerton Miranda Sodre]]
| [[Barra do Mendes]]
| 1983-04-12
|
|-
| [[Rafael Leite Fonseca]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1983-04-15
|
|-
| [[Dani Alves]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1983-05-06
| [[Fitxategi:07 07 2019 Final da Copa América 2019 (48226649586) (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Igor Lemos Cajuhy]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1983-05-14
|
|-
| [[Adriana Ferreyr]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1983-05-18
| [[Fitxategi:Adriana ferreyr casahogar.jpg|center|80px]]
|-
| [[Érica Matos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1983-05-24
|
|-
| [[Marcos António Elias Santos]]
| [[Alagoinhas]]
| 1983-05-25
| [[Fitxategi:Marcos Antonio FCN 2013.jpg|center|80px]]
|-
| [[Helder Fonseca Braga]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1983-05-26
|
|-
| [[Siumar Ferreira Nazaré]]
| [[Eunápolis]]
| 1983-06-07
|
|-
| [[Jéssica Senra]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1983-06-12
|
|-
| [[Jhonatas Lima Monteiro]]
| [[Feira de Santana]]
| 1983-06-15
|
|-
| [[João Isidoro Almeida]]
| [[Brumado]]
| 1983-06-21
|
|-
| [[Vinícius Rodrigues Almeida]]
| [[Dias d'Ávila]]
| 1983-06-23
|
|-
| [[Heber Santana]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1983-06-25
| [[Fitxategi:FBA50000014511 div Heber Santana.jpg|center|80px]]
|-
| [[Pedro Lima]]
| [[Riachão do Jacuípe]]
| 1983-06-29
| [[Fitxategi:Pedro Lima.jpg|center|80px]]
|-
| [[Alex Lima]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1983-06-30
| [[Fitxategi:FBA50000000761 Alex Lima.jpg|center|80px]]
|-
| [[Kênio Resende]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1983-07-15
| [[Fitxategi:2024 KENIO REZENDE TSE BA 50002077982.jpg|center|80px]]
|-
| [[Gabriel Nunes]]
| [[Euclides da Cunha (Bahia)|Euclides da Cunha]]
| 1983-07-23
| [[Fitxategi:Img20230927174143147 Gabriel Duarte.jpg|center|80px]]
|-
| [[Zé Soares]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1983-07-27
| [[Fitxategi:Жозе Соарес.jpg|center|80px]]
|-
| [[Sidnei de Santana Lima]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1983-07-27
|
|-
| [[Jordã Lima Rodrigues]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1983-08-10
|
|-
| [[Clara Albuquerque]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1983-08-18
|
|-
| [[Leandro Domingues]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1983-08-24
|
|-
| [[Paulo Roberto Sobrinho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1983-08-24
|
|-
| [[José Carlos Pereira Santos]]
| [[Canudos]]
| 1983-09-07
|
|-
| [[Jon Martin]]
| [[Serrinha (Bahia)|Serrinha]]
| 1983-09-29
|
|-
| [[Luciano Pereira Mendes]]
| [[Santa Maria da Vitória]]
| 1983-10-15
| [[Fitxategi:Luciano Pereira - Sepahan vs Persepolis.jpg|center|80px]]
|-
| [[Dante]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1983-10-18
| [[Fitxategi:Dante 2013.jpg|center|80px]]
|-
| [[Fábio Bahia]]
| [[Senhor do Bonfim (Bahia)|Senhor do Bonfim]]
| 1983-11-02
|
|-
| [[Telmário de Araújo Sacramento]]
| [[São Domingos (Bahia)|São Domingos]]
| 1983-11-11
|
|-
| [[Luís Alberto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1983-11-17
|
|-
| [[Otaviano Oliveira Maia Neto]]
| [[Ruy Barbosa (Bahia)|Ruy Barbosa]]
| 1983-11-21
|
|-
| [[Leandro da Silva Souza Batista]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1983-12-09
|
|-
| [[Léo Kret]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1983-12-09
| [[Fitxategi:Léo Kret (2010).jpg|center|80px]]
|-
| [[Adriano Santos Souza]]
| [[Ipiaú]]
| 1983-12-12
|
|-
| [[Manuel Rocha]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1983-12-27
| [[Fitxategi:FBA50001648303 div Manuel Rocha.jpg|center|80px]]
|-
| [[Sahatsa Jauregi]]
| [[Itaparica]]
| 1984
| [[Fitxategi:Sahatsa Jauregi 2020.jpg|center|80px]]
|-
| [[Tagore Trajano]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1984
| [[Fitxategi:Tagore Trajano.jpg|center|80px]]
|-
| [[Preta Ferreira]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1984
|
|-
| [[Paulete Furacão]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1984
| [[Fitxategi:Paulete Furacão, Carnaval 2016.jpg|center|80px]]
|-
| [[Leandro Bonfim]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1984-01-08<br/>1984-06-08
|
|-
| [[Lourival Assis]]
| [[Nova Viçosa]]
| 1984-02-03
| [[Fitxategi:Assis 2012.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jackson Santos Azevedo]]
| [[Camaçari]]
| 1984-02-03
|
|-
| [[Ivonildo Andrade da Hora]]
| [[Barra do Rocha]]
| 1984-02-10
|
|-
| [[Ednaldo Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1984-02-19
|
|-
| [[Dorival Gerônimo de Oliveira Júnior]]
| [[Jequié]]
| 1984-03-01
|
|-
| [[Dorival Geronimo de Oliveira Junior]]
| [[Jequié]]
| 1984-03-01
|
|-
| [[Gilmar Silva]]
| [[Ubatã]]
| 1984-03-09
|
|-
| [[Ronaille Calheira]]
| [[Itabuna]]
| 1984-03-13<br/>1984-03-23
|
|-
| [[Larissa Moraes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1984-03-16
| [[Fitxategi:FBA50000011986 div Lariisa 2016.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jean Carlos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1984-03-17
| [[Fitxategi:JC-Amkar.JPG|center|80px]]
|-
| [[Denyson de Santana Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1984-03-20
|
|-
| [[Moisés Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1984-04-13
|
|-
| [[Adaílton José dos Santos Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1984-04-16<br/>1983-04-16
|
|-
| [[Gleidson Souza]]
| [[Sobradinho (Bahia)|Sobradinho]]
| 1984-04-17
|
|-
| [[Marconi Daniel Melo Alencar]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1984-04-17
|
|-
| [[Daubti Rocha Guimaraes]]
| [[Jequié]]
| 1984-04-22
|
|-
| [[Daubti Rocha Guimarães]]
| [[Jequié]]
| 1984-04-22
|
|-
| [[Guga de Paula]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1984-05-02
| [[Fitxategi:Guga de Paula 2011.png|center|80px]]
|-
| [[António Eduardo Pereira dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1984-05-13<br/>1984-05-03<br/>1985-05-03<br/>1984-03-03
|
|-
| [[Fabrício Lopes Alcântara]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1984-05-18
| [[Fitxategi:Fabrício Lopes Alcântara.jpg|center|80px]]
|-
| [[Simone Mendes]]
| [[Uibaí]]
| 1984-05-24
| [[Fitxategi:Simone in Lady Night.jpg|center|80px]]
|-
| [[Adriana Loiola Bruni]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1984-06-01
|
|-
| [[Rodrigo Amaral]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1984-06-06
| [[Fitxategi:2024 RODRIGO AMARAL TSE BA 50001884214.jpg|center|80px]]
|-
| [[Nayara Ribeiro]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1984-06-27
|
|-
| [[Anamara Barreira]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1984-07-13
| [[Fitxategi:Anamara Barreira 03.jpg|center|80px]]
|-
| [[July B]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1984-07-29
|
|-
| [[Cosme Gomes de Carvalho]]
| [[Santa Luzia (Bahia)|Santa Luzia]]
| 1984-07-31
|
|-
| [[Bida]]
| [[Itajuípe]]
| 1984-08-02
|
|-
| [[Doglas Dilman Alves Correia]]
| [[Santana (Bahia)|Santana]]
| 1984-08-06
|
|-
| [[Joallan Cardim Rocha]]
| [[Ipiaú]]
| 1984-08-24
|
|-
| [[Lucas António Silva de Oliveira]]
| [[Miguel Calmon]]
| 1984-08-26
| [[Fitxategi:Lucas Silva.jpg|center|80px]]
|-
| [[Gabriel Pardal]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1984-08-30
|
|-
| [[Felipe Pezzoni]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1984-09-09
| [[Fitxategi:00 felipe pezzoni eva bsb.jpg|center|80px]]
|-
| [[Andre Silva Carvalho]]
| [[Itabuna]]
| 1984-09-18
|
|-
| [[Rogério dos Santos Conceição]]
| [[Camacan]]
| 1984-09-20
|
|-
| [[Joseilson Batista dos Santos]]
| [[Amargosa]]
| 1984-09-24
|
|-
| [[Daniele Franciane Celestino Simões Santos]]
| [[Itabuna]]
| 1984-10-03
|
|-
| [[Vitor Facchinetti]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1984-10-13
|
|-
| [[Kevin Souza]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1984-10-17
|
|-
| [[Andrei da CAIXA]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1984-10-17
| [[Fitxategi:2024 ANDREI CANDIDATO PREFEITO BA JUAZEIRO TSE (50002368924).jpg|center|80px]]
|-
| [[José Nadson Ferreira]]
| [[Ubaitaba]]
| 1984-10-18<br/>1985-10-10
| [[Fitxategi:José Nadson Ferreira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Artur Barbosa de Oliveira]]
| [[Ibititá]]
| 1984-10-22
|
|-
| [[Edmilson Cabral de Santana Junior]]
| [[Itabuna]]
| 1984-10-30
|
|-
| [[Juninho Rodrigues]]
| [[Guaratinga]]
| 1984-11-08
|
|-
| [[Anne Midori]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1984-11-09
|
|-
| [[Igor Kannário]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1984-11-29
| [[Fitxategi:Igor Kannário.jpg|center|80px]]
|-
| [[Tatu]]
| [[Guanambi]]
| 1984-12-05
|
|-
| [[Aldo Vital Queiroz]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1984-12-06
|
|-
| [[Randerson Leal]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1984-12-26
| [[Fitxategi:2024 RANDERSON LEAL TSE BA 50001880930.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ananda Nahu]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1985
|
|-
| [[Gerson Pereira da Silva]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1985-01-02
|
|-
| [[Arnaldo Ribeiro Souza Junior]]
| [[Bom Jesus da Lapa]]
| 1985-01-10
|
|-
| [[Romeu Pereira dos Santos]]
| [[Itamaraju]]
| 1985-02-13
|
|-
| [[Leandro dos Santos de Jesus]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1985-02-26
|
|-
| [[Thadeu Gomes Muniz]]
| [[Ilhéus]]
| 1985-03-12
|
|-
| [[Daniel Araújo Queiroz]]
| [[Itapebi]]
| 1985-03-29
|
|-
| [[Erasmo Viana]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1985-03-29
|
|-
| [[Ricardo Dal Moro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1985-04-08
|
|-
| [[Carol Peixinho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1985-04-12
| [[Fitxategi:Carol Peixinho in 2020.png|center|80px]]
|-
| [[Andreson Dourado Ribas]]
| [[Miguel Calmon]]
| 1985-04-23
|
|-
| [[Ramon Andrade Fernandes]]
| [[Jequié]]
| 1985-04-26
|
|-
| [[J-Son]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1985-04-27
|
|-
| [[Lusilene dos Santos Farias]]
| [[Xique-Xique]]
| 1985-05-02
|
|-
| [[Rodrigo dos Santos de Sousa]]
| [[Mutuípe]]
| 1985-05-08
|
|-
| [[Anderson Ferreira]]
| [[Itabuna]]
| 1985-05-09
|
|-
| [[Edcarlos]]
| [[Lauro de Freitas]]
| 1985-05-10
| [[Fitxategi:Edcarlos Conceicao Santos.jpg|center|80px]]
|-
| [[Daniella Coutinho Pinto]]
| [[Feira de Santana]]
| 1985-05-27
|
|-
| [[Sidninho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1985-06-13
| [[Fitxategi:FBA50000665919 div Sidninho.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jonatas Thiago de Souza]]
| [[Itabuna]]
| 1985-06-16
|
|-
| [[Daniel Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1985-07-12
| [[Fitxategi:DanielOliveira.JPG|center|80px]]
|-
| [[Josuilson Soares da Silva]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1985-07-21
|
|-
| [[Élton Rodrigues Brandão]]
| [[Iramaia]]
| 1985-08-01
| [[Fitxategi:Elton Rodrigues.jpg|center|80px]]
|-
| [[Lucas de Barros Flores]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1985-08-22
|
|-
| [[Benedito Lima Santos]]
| [[Porto Seguro]]
| 1985-09-08
|
|-
| [[Marcos Assis Santana]]
| [[Camaçari]]
| 1985-09-25
| [[Fitxategi:Marcão atacante.jpg|center|80px]]
|-
| [[Elton Luiz Santos Cardoso]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1985-09-30
|
|-
| [[Emanuel Campos Silva]]
| [[Jequié]]
| 1985-10-04
|
|-
| [[Pablo]]
| [[Candeias (Bahia)|Candeias]]
| 1985-10-14
| [[Fitxategi:Pablo do arrocha.jpg|center|80px]]
|-
| [[Rafael Barreto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1985-10-21
| [[Fitxategi:Rafael Barreto (Carnaval 2011).jpg|center|80px]]
|-
| [[Joao Henrique de Jesus Meireles Paolilo]]
| [[Alagoinhas]]
| 1985-11-03
|
|-
| [[Gleane de Jesus Cruz]]
| [[Jaguarari]]
| 1985-11-05
|
|-
| [[Joao Pereira da Cunha Neto]]
| [[Jequié]]
| 1985-11-16
|
|-
| [[Ju Moraes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1985-11-21
| [[Fitxategi:Ju Moraes 01.jpg|center|80px]]
|-
| [[Kenny Ray]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1985-11-27
| [[Fitxategi:Kenny Ray.jpg|center|80px]]
|-
| [[João Cláudio Bacelar]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1985-12-09
| [[Fitxategi:2024 JOAO CLAUDIO BACELAR TSE BA 50001880939.jpg|center|80px]]
|-
| [[Domingos Nascimento dos Santos Filho]]
| [[Nazaré (Bahia)|Nazaré]]
| 1985-12-12
| [[Fitxategi:Ali Mejbel and Domingos Nascimento 2012 (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Keilley Lee Marques]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1985-12-13
|
|-
| [[Natanael de Souza Santos Junior]]
| [[Mortugaba]]
| 1985-12-25
|
|-
| [[Diogo dos Santos Lima]]
| [[Itabuna]]
| 1985-12-27
|
|-
| [[Viviane Ferreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1986
| [[Fitxategi:Viviane Ferreira.png|center|80px]]
|-
| [[Sauanne Bispo]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1986
|
|-
| [[Celismar dos Santos Marins]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1986-01-01
|
|-
| [[George Santos Silva]]
| [[Ilhéus]]
| 1986-01-07
|
|-
| [[Leonardo Matos de Oliveira]]
| [[Ibirapuã]]
| 1986-01-07
|
|-
| [[Mário Galinho]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1986-01-14
| [[Fitxategi:2024 MARIO GALINHO CANDIDATO PREFEITO BA PAULO AFONSO TSE (50001881270).jpg|center|80px]]
|-
| [[Alejandro Aragao Da Cruz]]
| [[Gandu]]
| 1986-01-28
|
|-
| [[Dayane Pimentel]]
| [[Feira de Santana]]
| 1986-01-30
| [[Fitxategi:ProfessoraDayanePimentel.jpg|center|80px]]
|-
| [[Dinélson]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1986-02-04
|
|-
| [[Glauver Aranha Pinheiro]]
| [[Itabuna]]
| 1986-02-10
|
|-
| [[Paulo Marcos de Jesus Ribeiro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1986-02-25
| [[Fitxategi:PaulaoInter2016.jpg|center|80px]]
|-
| [[Paulo Carvalho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1986-02-26
| [[Fitxategi:Paulo Carvalho 2015.jpg|center|80px]]
|-
| [[Xênia França]]
| [[Candeias (Bahia)|Candeias]]
| 1986-02-27
| [[Fitxategi:Xênia França.jpg|center|80px]]
|-
| [[Mariana Armentano]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1986-03-01
| [[Fitxategi:Mariana Armentano, apresentador do Gazeta News, programa da TV Gazeta. .jpg|center|80px]]
|-
| [[Jaqueline Bastos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1986-03-07
|
|-
| [[Sandro Jose Ferreira da Silva]]
| [[Iaçu]]
| 1986-03-19
| [[Fitxategi:Sandro Jose Ferreira da Silva.jpg|center|80px]]
|-
| [[Emiliano D'Avila]]
| [[Feira de Santana]]
| 1986-03-27
|
|-
| [[Osni Oliveira Noberto da Silva]]
| [[Jacobina]]
| 1986-04-18
| [[Fitxategi:Osni Oliveira Noberto da Silva.jpg|center|80px]]
|-
| [[Roniere Jose Da Silva Filho]]
| [[Cansanção]]
| 1986-04-23
|
|-
| [[Cauê Santos da Mata]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1986-05-01
|
|-
| [[Herzem Costa Rodrigues]]
| [[Itabuna]]
| 1986-05-01
|
|-
| [[Ialisson César Mello de Amorin]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1986-05-06
|
|-
| [[Eliane Novais]]
| [[Itiruçu]]
| 1986-05-12
|
|-
| [[Henrique Loureiro dos Santos]]
| [[Itabuna]]
| 1986-05-13
|
|-
| [[Tayrone]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1986-06-05
|
|-
| [[Marcela Oliveira Menezes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1986-06-08
|
|-
| [[Gunther Kunze]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1986-06-09
|
|-
| [[Hugo Canuto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1986-06-11
|
|-
| [[Janderson Rodrigues Bahia]]
| [[Belmonte (Bahia)|Belmonte]]
| 1986-06-15
|
|-
| [[Advaldo]]
| [[Mascote (Bahia)|Mascote]]
| 1986-06-15
|
|-
| [[Lorena Mercês]]
| [[Valença (Bahia)|Valença]]
| 1986-07-13
| [[Fitxategi:2024 Lorena Merces BA TSE 50002008228jpg.jpg|center|80px]]
|-
| [[Yrius Carboni]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1986-07-22
|
|-
| [[Fred Nelson de Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1986-07-22
|
|-
| [[Catiele Luzbet]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1986-07-27
|
|-
| [[Hernane Vidal de Souza]]
| [[Bom Jesus da Lapa]]
| 1986-08-04<br/>1986-04-08
| [[Fitxategi:Hernane Brocador.jpg|center|80px]]
|-
| [[Diego Pombo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1986-08-07
| [[Fitxategi:Diego Pombo.jpg|center|80px]]
|-
| [[Fabiano Santacroce]]
| [[Camaçari]]
| 1986-08-24
| [[Fitxategi:Fabiano Santacroce - SSC Neapel (2).jpg|center|80px]]
|-
| [[Lucas Fox]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1986-08-27
|
|-
| [[Diego Higino]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1986-09-14
| [[Fitxategi:Diego Higino Nascimento.jpg|center|80px]]
|-
| [[Glelberson Luís Leopoldino Bertante]]
| [[Cotegipe]]
| 1986-09-14
|
|-
| [[Ronaldo da Boa Morte Conceição]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1986-09-19
|
|-
| [[Hélio Menezes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1986-09-30
|
|-
| [[Silvia Novais]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1986-10-13
|
|-
| [[Lucas Vargas Terra]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1986-10-20
|
|-
| [[Franklin David]]
| [[Botuporã]]
| 1986-11-13
|
|-
| [[Fernando]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1986-11-14
| [[Fitxategi:Fernando Augusto Azevedo Pedreira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Junior Nascimento]]
| [[Campo Formoso]]
| 1986-12-13
| [[Fitxategi:FBA50001648300 div Junior Nascimento.jpg|center|80px]]
|-
| [[Júnior Negrão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1986-12-30
| [[Fitxategi:AFC Champions League Final 2020, 19 December 2020, Persepolis vs Ulsan Hyundai (1-2) (26).jpg|center|80px]]
|-
| [[Jailma de Lima]]
| [[Taperoá (Bahia)|Taperoá]]
| 1986-12-31
| [[Fitxategi:Jaílma de Lima - Rio 2016.jpg|center|80px]]
|-
| [[Uiara Catharina Soares e Silva]]
| [[Feira de Santana]]
| 1987
|
|-
| [[Dani Mangá]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1987-01-01
|
|-
| [[Origi]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1987-01-08
|
|-
| [[Caíque Silva Rocha]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1987-01-10
|
|-
| [[Laina Pretas por Salvador]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1987-01-16
| [[Fitxategi:FBA50001247599 div Laina Crisostomo.jpg|center|80px]]
|-
| [[Carlos Andrade Souza]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1987-01-23
| [[Fitxategi:Carlinhos fluminense (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Vitor Cruz de Jesus]]
| [[Vera Cruz (Bahia)|Vera Cruz]]
| 1987-02-01
|
|-
| [[Neto Coruja]]
| [[Baixa Grande]]
| 1987-02-07
|
|-
| [[Ricardo Nascimento]]
| [[Ilhéus]]
| 1987-02-07
|
|-
| [[Carlos André]]
| [[Mutuípe]]
| 1987-02-07
|
|-
| [[Diego Oliveira]]
| [[Camacan]]
| 1987-02-11
|
|-
| [[Adilson dos Santos Souza]]
| [[Barra do Rocha]]
| 1987-02-18
|
|-
| [[Wanderson Souza Carneiro]]
| [[Correntina]]
| 1987-02-23
| [[Fitxategi:Wanderson Souza Carneiro.jpg|center|80px]]
|-
| [[Almir de Souza Moreira Júnior]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1987-03-12
|
|-
| [[Gustavo Maccarone]]
| [[Itaju do Colônia]]
| 1987-03-17
|
|-
| [[Luís Cláudio Carvalho da Silva]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1987-03-27
| [[Fitxategi:LuisClaudioCarvalhoDaSilvaKhonKaenFC15March.jpg|center|80px]]
|-
| [[Fernando Lopes Alcântara]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1987-03-28
| [[Fitxategi:FernandoLopesDhofar.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcelo Oliveira Ferreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1987-03-29
| [[Fitxategi:Marcelo Oliveira Ferreira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Eliézio Santos Santana]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1987-03-31
|
|-
| [[Uiliam Santos Almeida]]
| [[Jequié]]
| 1987-04-14
|
|-
| [[Sammir]]
| [[Itabuna]]
| 1987-04-23
| [[Fitxategi:Jorge Sammir Cruz Campos 2008.jpg|center|80px]]
|-
| [[Danne Dahlin]]
| [[Itabuna]]
| 1987-04-23
|
|-
| [[Renan Motta]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1987-05-14
|
|-
| [[Larissa Luz]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1987-05-15
| [[Fitxategi:Larissa Luz.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luedji Luna]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1987-05-25
| [[Fitxategi:Luedji Luna en el acto de cierre del MICA 2023.jpg|center|80px]]
|-
| [[Adriano Souza de Jesus]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]<br/>[[Santa Cruz Cabrália]]
| 1987-05-29
|
|-
| [[Adriano Pardal]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1987-06-13
|
|-
| [[Luís Carlos Lima]]
| [[Itaberaba]]
| 1987-06-15
| [[Fitxategi:Luis Carlos 2014.jpg|center|80px]]
|-
| [[Wilker Pereira dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1987-06-16
|
|-
| [[Laíne Kelve Sales Sousa Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1987-06-17
|
|-
| [[Valderico Júnior]]
| [[Ilhéus]]
| 1987-06-20
| [[Fitxategi:2024 VALDERICO JÚNIOR CANDIDATO PREFEITO BA ILHEUS TSE (50002063291).jpg|center|80px]]
|-
| [[Gabriel Valango da Silva]]
| [[Camaçari]]
| 1987-06-30
|
|-
| [[Flávio Boaventura]]
| [[Feira de Santana]]
| 1987-07-12
|
|-
| [[Bruno Santos Carioca]]
| [[Lauro de Freitas]]
| 1987-07-17
| [[Fitxategi:Brunod.jpg|center|80px]]
|-
| [[Bruno Batista]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1987-07-19
|
|-
| [[Robson de Jesus Reis]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1987-07-28
|
|-
| [[Rafael Costa Silva Sandes]]
| [[Itabuna]]
| 1987-08-05
|
|-
| [[Elison Fagundes dos Santos]]
| [[Itacaré]]
| 1987-08-21
|
|-
| [[Marcel Sacramento]]
| [[Vera Cruz (Bahia)|Vera Cruz]]
| 1987-08-24
|
|-
| [[Larissa Reis]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1987-08-27
|
|-
| [[Verena Batista]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1987-09-10
|
|-
| [[Lins Lima de Brito]]
| [[Camaçari]]
| 1987-09-11
| [[Fitxategi:Lins Lima 2015.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcone Cena]]
| [[Itabuna]]
| 1987-09-12
|
|-
| [[Roni Souza]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1987-09-16
|
|-
| [[Jackson Borges]]
| [[Itabuna]]
| 1987-09-16
|
|-
| [[Rubenilson dos Santos da Rocha]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1987-09-23
| [[Fitxategi:Kanu (RSCA).jpg|center|80px]]
|-
| [[Robenílson Vieira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1987-09-24
| [[Fitxategi:Robenílson de Jesus 2016.jpg|center|80px]]
|-
| [[Carlos Adriano Sousa Cruz]]
| [[Valença (Bahia)|Valença]]
| 1987-09-28
| [[Fitxategi:2020 FC Seoul profile shoot with Adriano 21s.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Jorge Sousa dos Santos Júnior]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1987-10-17
|
|-
| [[Aluan Ricciardi]]
| [[Vera Cruz (Bahia)|Vera Cruz]]
| 1987-10-26
|
|-
| [[Neto Berola]]
| [[Buerarema]]
| 1987-11-18
| [[Fitxategi:Neto Berola vs Sao Bernardo-30 01 16.jpg|center|80px]]
|-
| [[Washington Ramirez Cruz Santos]]
| [[Ribeira do Pombal]]
| 1987-11-22
|
|-
| [[Juliana Cunha]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1987-12-22
| [[Fitxategi:Juliana-Cunha.png|center|80px]]
|-
| [[Wallace Reis Silva]]
| [[Conceição do Coité]]
| 1987-12-26
| [[Fitxategi:Wallacereis (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Luiz Arapiraca]]
| [[Feira de Santana]]
| 1987-12-26
|
|-
| [[Djavan da Silva Ferreira]]
| [[Serrinha]]
| 1987-12-31
| [[Fitxategi:Braga tren (4).jpg|center|80px]]
|-
| [[Nélson Barbosa Conceição]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1988-01-01
|
|-
| [[Bela Gil]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1988-01-03
| [[Fitxategi:Carnaval da Bahia de 2012, 22.jpg|center|80px]]
|-
| [[Guilherme Santos]]
| [[Jequié]]
| 1988-02-05
|
|-
| [[Bruno Santana]]
| [[Conde (Bahia)|Conde]]
| 1988-02-22
|
|-
| [[Cezar Black]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1988-02-24
| [[Fitxategi:Cezar Black - BBB A Eliminação 2023.png|center|80px]]
|-
| [[Fabiano Ribeiro de Freitas]]
| [[Mundo Novo (Bahia)|Mundo Novo]]
| 1988-02-29
| [[Fitxategi:OM - FC Porto - Valais Cup 2013 - Fabiano Ribeiro de Freitas.jpg|center|80px]]
|-
| [[Murilo França]]
| [[Irecê]]
| 1988-03-09
| [[Fitxategi:2024 Murilo França TSE BA 50001941975.jpg|center|80px]]
|-
| [[Cristiano Teixeira]]
| [[Feira de Santana]]
| 1988-03-15
|
|-
| [[Eliomar Correia Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1988-03-16
|
|-
| [[Alan Costa Cerqueira]]
| [[Camaçari]]
| 1988-03-24
|
|-
| [[Claudemir de Souza]]
| [[Macaúbas]]
| 1988-03-27
| [[Fitxategi:Claudemir de Souza.JPG|center|80px]]
|-
| [[Kleiton Domingues]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1988-04-02
|
|-
| [[Jhulliam Bonfim]]
| [[Vera Cruz (Bahia)|Vera Cruz]]
| 1988-04-04
|
|-
| [[Stefan Pereira]]
| [[Brumado]]
| 1988-04-16
| [[Fitxategi:Stefan Figueiredo Pereira.JPG|center|80px]]
|-
| [[Léo Santana]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1988-04-22
| [[Fitxategi:Léo Santanna.jpg|center|80px]]
|-
| [[Roberto Andrade Silva]]
| [[Tucano (Bahia)|Tucano]]
| 1988-04-24
|
|-
| [[Tatiane de Moura Bastos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1988-05-05
|
|-
| [[Ligger Moreira Malaquias]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1988-05-18
|
|-
| [[Magno Cruz]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1988-05-20
| [[Fitxategi:Magno Cruz lors de l'entraînement avec l'EST.jpg|center|80px]]
|-
| [[Amanda Nunes]]
| [[Pojuca]]
| 1988-05-30
| [[Fitxategi:Ceremonial weigh ins - Amanda Nunes vs Julianna Peña UFC 269 (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Virna Jandiroba]]
| [[Serrinha (Bahia)|Serrinha]]
| 1988-05-30
|
|-
| [[Danilo Rios]]
| [[Jacobina]]
| 1988-06-09
|
|-
| [[Marconi Ribeiro Souza]]
| [[Teixeira de Freitas]]
| 1988-06-22
|
|-
| [[Anselmo Ramon]]
| [[Camaçari]]
| 1988-06-23<br/>1988-02-12
|
|-
| [[Alex Cazumba]]
| [[Amélia Rodrigues (Bahia)|Amélia Rodrigues]]
| 1988-06-30
| [[Fitxategi:Alex Cazumba.JPG|center|80px]]
|-
| [[Jefferson Nascimento]]
| [[Campo Formoso]]
| 1988-07-05
| [[Fitxategi:Michael Jefferson Nascimento-cropped.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jander Ribeiro Santana]]
| [[Feira de Santana]]
| 1988-07-08
|
|-
| [[Adriano Apodi]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1988-07-19
| [[Fitxategi:Adriano Apodi.jpg|center|80px]]
|-
| [[Eduardo Bastos]]
| [[Itabuna]]
| 1988-07-21
|
|-
| [[Éverton Lopes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1988-08-08
|
|-
| [[Edivânia]]
| [[Ribeira do Amparo]]
| 1988-08-10
|
|-
| [[Vaneza Oliveira]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1988-08-12
| [[Fitxategi:Vaneza Oliveira during an interview in November 2016 01.png|center|80px]]
|-
| [[Lázaro Barbosa de Souza]]
| [[Barra do Mendes]]
| 1988-08-27
|
|-
| [[Marcelinho Veiga]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1988-09-16
| [[Fitxategi:FBA50001648309 div Marcelinho Veiga.jpg|center|80px]]
|-
| [[Adriano Vasconcelos Rego]]
| [[Itabuna]]
| 1988-09-18
|
|-
| [[Thiago Almasy]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1988-09-21
| [[Fitxategi:Thiago Almasy como Júnior (Na rédea curta).jpg|center|80px]]
|-
| [[Moisés Baiano]]
| [[Feira de Santana]]
| 1988-09-25
|
|-
| [[Douglas Augusto Mendes dos Santos]]
| [[Paulo Afonso]]
| 1988-10-04<br/>1988-04-10
|
|-
| [[Gilberto dos Santos Souza Júnior]]
| [[Serrinha (Bahia)|Serrinha]]
| 1988-10-20
| [[Fitxategi:Gilberto dos Santos Sac Republic.jpeg|center|80px]]
|-
| [[Eduardo Neto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1988-10-24
| [[Fitxategi:Eduardo Neto.jpg|center|80px]]
|-
| [[Robson Conceição]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1988-10-25
| [[Fitxategi:RobsonConceicao.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luiza Monteiro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1988-11-21
|
|-
| [[Thomas Medeiros]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1988-12-27
| [[Fitxategi:Thomas Medeiros2.jpg|center|80px]]
|-
| [[Paulo Henrique de Lima]]
| [[Jacobina]]
| 1989
|
|-
| [[Jéssica Smetak]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1989
|
|-
| [[Marcelo Lima]]
| [[Feira de Santana]]
| 1989
|
|-
| [[Isa Isaac Silva]]
| [[Barreiras]]
| 1989
|
|-
| [[Tierry]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1989
|
|-
| [[Diego Andrade Silva Bispo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1989-01-05
|
|-
| [[Emerson Monteiro]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1989-01-05
|
|-
| [[Samuel de Oliveira Pires]]
| [[Coaraci]]
| 1989-01-17
|
|-
| [[Uilliams Bomfim Souza]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1989-01-17
|
|-
| [[Joedson Santos Almeida]]
| [[Feira de Santana]]
| 1989-01-18
|
|-
| [[Alex Costa dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1989-01-29
|
|-
| [[Omarzinho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1989-02-10
| [[Fitxategi:2024 OMARZINHO TSE BA 50001921919.jpg|center|80px]]
|-
| [[Arthur Mendonça da Silva]]
| [[Eunápolis]]
| 1989-02-13
|
|-
| [[Raphael Macena]]
| [[Ipiaú]]
| 1989-02-25
|
|-
| [[Sofia Quiroga]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1989-03-13
|
|-
| [[Luiz Razia]]
| [[Barreiras]]
| 1989-04-04
| [[Fitxategi:Luiz Razia 2011.JPG|center|80px]]
|-
| [[Diego Ivo]]
| [[Teixeira de Freitas]]
| 1989-04-06
|
|-
| [[Reniê]]
| [[Feira de Santana]]
| 1989-04-10
|
|-
| [[Luiza Caspary]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1989-04-12
|
|-
| [[José Mendes Almeida da Cruz]]
| [[Caravelas (Bahia)|Caravelas]]
| 1989-04-26
|
|-
| [[Victor]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1989-05-05
| [[Fitxategi:Victor-ramos-palmeiras-2015.jpg|center|80px]]
|-
| [[Átila do Congo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1989-05-07
| [[Fitxategi:FBA50000633861 div Atila do Congo.jpg|center|80px]]
|-
| [[Cássio Lopes dos Reis]]
| [[Ituberá]]
| 1989-05-15
|
|-
| [[Petros Matheus dos Santos Araujo]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1989-05-29
|
|-
| [[Marclei Santos]]
| [[Alagoinhas]]
| 1989-06-08<br/>1989-06-18
| [[Fitxategi:Marclei Santos 20180318.jpg|center|80px]]
|-
| [[Samira Brito]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1989-06-08
|
|-
| [[Rayllan]]
| [[Aiquara]]
| 1989-06-10
|
|-
| [[Joris Bento Xavier]]
| [[Teixeira de Freitas]]
| 1989-06-27
|
|-
| [[Gerônimo dos Santos Oliveira]]
| [[Riachão do Jacuípe]]
| 1989-07-01
|
|-
| [[Vladimir Orlando Cardoso de Araújo Filho]]
| [[Ipiaú]]
| 1989-07-16
| [[Fitxategi:Santos vs Palmeiras - Vladimir.png|center|80px]]
|-
| [[Lazaro Rocha Oliveira]]
| [[Presidente Dutra (Bahia)|Presidente Dutra]]
| 1989-07-19
|
|-
| [[Erico Constantino Da Silva]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1989-07-20
|
|-
| [[Elton Constantino da Silva]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1989-07-20
|
|-
| [[Nádson da Silva Almeida]]
| [[Lauro de Freitas]]
| 1989-07-22
|
|-
| [[Marcos Martins dos Anjos]]
| [[Souto Soares]]
| 1989-07-24
|
|-
| [[Allan do Carmo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1989-08-03
| [[Fitxategi:Allan do Carmo.jpg|center|80px]]
|-
| [[Fabiana da Silva Simões]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1989-08-04
| [[Fitxategi:Ty89 Fabiana da Silva Simoes 4327.jpg|center|80px]]
|-
| [[Gabriela Flor]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1989-08-18
|
|-
| [[Filipe Estevez]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1989-09-02
|
|-
| [[Sérgio Manoel Barbosa Santos]]
| [[Xique-Xique]]
| 1989-09-08<br/>1989
|
|-
| [[Jefinho]]
| [[Candeias (Bahia)|Candeias]]
| 1989-10-05
|
|-
| [[Synthya Torquato dos Reis]]
| [[Itabuna]]
| 1989-10-07
|
|-
| [[Matteus Oliveira Santos]]
| [[Ubaitaba]]
| 1989-10-11
|
|-
| [[Marcos Antônio da Silva Gonçalves]]
| [[Prado (Bahia)|Prado]]
| 1989-10-17<br/>1989-10-19
| [[Fitxategi:Marquinhos 2012.jpg|center|80px]]
|-
| [[Anderson Conceição]]
| [[Caravelas (Bahia)|Caravelas]]
| 1989-10-24
|
|-
| [[Leonardo Passos Alves]]
| [[Jacobina]]
| 1989-11-29
|
|-
| [[Antonio Neto]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1989-12-07
|
|-
| [[Pedro Mamerto Silva Botelho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1989-12-14
| [[Fitxategi:Pedro Botelho Llevant.jpg|center|80px]]
|-
| [[Morgana Moreno]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1990
|
|-
| [[Gabriel Lago]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1990
|
|-
| [[Gabriel Santana Pinto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1990-01-06
| [[Fitxategi:BAHIA X SP FOTO MAX HAACK (18) - Gabriel Santana.jpg|center|80px]]
|-
| [[Evanildo Borges Barbosa Júnior]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1990-01-11
| [[Fitxategi:Juninho-palmeiras-out2013.png|center|80px]]
|-
| [[Bruno Costa de Souza]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1990-02-06
|
|-
| [[Rafael Batatinha]]
| [[Senhor do Bonfim (Bahia)|Senhor do Bonfim]]
| 1990-02-09
|
|-
| [[Alex Ricardo Santos Barbosa]]
| [[Camacan]]
| 1990-02-09
|
|-
| [[Matheus Andrade]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1990-02-22
|
|-
| [[Edson dos Santos Reis]]
| [[Conceição do Jacuípe]]
| 1990-02-26
|
|-
| [[Fabio da Conceicao Amorim]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1990-02-28
|
|-
| [[Neivison Silva Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1990-03-06
|
|-
| [[Ramon Carvalho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1990-03-06
|
|-
| [[Marcos Renan Oliveira Santana]]
| [[Itarantim]]
| 1990-03-07<br/>1990-04-07
|
|-
| [[Alanna Larissa Santana de Carvalho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1990-03-10
|
|-
| [[Allan Fayan]]
| [[Jacobina]]
| 1990-03-20
|
|-
| [[Dija Baiano]]
| [[Feira de Santana]]
| 1990-04-05
|
|-
| [[Vander Luiz Silva Souza]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1990-04-17
| [[Fitxategi:Vander Luiz Silva Souza 20180316.jpg|center|80px]]
|-
| [[Larissa Marques]]
| [[Irecê]]
| 1990-05-04
| [[Fitxategi:Larissa Marques ao vivo em Angra dos Reis (01.Jan.2023) 02.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marinaldo dos Santos Oliveira]]
| [[Maetinga]]
| 1990-05-13
|
|-
| [[Pink]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1990-05-18
|
|-
| [[Alex dos Santos Gonçalves]]
| [[Teixeira de Freitas]]
| 1990-05-20
|
|-
| [[Jucimar José Teixeira]]
| [[Oliveira dos Brejinhos]]
| 1990-05-20
| [[Fitxategi:AlemaoInter2017.jpg|center|80px]]
|-
| [[Cléber Santana]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1990-05-26
|
|-
| [[Bruno Oliveira de Matos]]
| [[Barra (Bahia)|Barra]]
| 1990-06-05
|
|-
| [[Thiago Fonseca de Andrade]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1990-06-19
| [[Fitxategi:Discoveries Match (Andrade).jpg|center|80px]]
|-
| [[Duda Sanches]]
| [[Feira de Santana]]
| 1990-06-20
| [[Fitxategi:FBA50000816235 div.jpg|center|80px]]
|-
| [[Gabriel Pimba]]
| [[Mansidão]]
| 1990-07-04
|
|-
| [[Ednei Barbosa de Souza]]
| [[Senhor do Bonfim (Bahia)|Senhor do Bonfim]]
| 1990-07-05
|
|-
| [[Katia Cardoso]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1990-07-15
|
|-
| [[Norberto Pereira Marinho Neto]]
| [[Brumado]]
| 1990-07-19
|
|-
| [[Corel (artist)]]
| [[Jequié]]
| 1990-07-19
| [[Fitxategi:Coral Jequié.jpg|center|80px]]
|-
| [[Cristovam]]
| [[Feira de Santana]]
| 1990-07-25
|
|-
| [[Ramón Rodríguez da Silva]]
| [[Ipiaú]]
| 1990-08-22
| [[Fitxategi:Ramon rodriguez da silva.jpg|center|80px]]
|-
| [[Rafael Feital da Silva]]
| [[Feira de Santana]]
| 1990-10-08
|
|-
| [[João Pimenta]]
| [[Pojuca]]
| 1990-10-09
|
|-
| [[Natan Carneiro de Lima]]
| [[Pé de Serra]]
| 1990-11-08
|
|-
| [[Júnior Timbó]]
| [[Feira de Santana]]
| 1990-11-14
|
|-
| [[Fernando Cardoso]]
| [[Ilhéus]]<br/>[[Brasil]]
| 1990-11-20
|
|-
| [[Cleber Janderson Pereira Reis]]
| [[São Francisco do Conde]]
| 1990-12-05
| [[Fitxategi:Cléber Reis.jpg|center|80px]]
|-
| [[Adaílton dos Santos da Silva]]
| [[Camaçari]]
| 1990-12-06
|
|-
| [[Evson Patrício]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1990-12-09
| [[Fitxategi:Chiangmai Utd Evson Patricio 20mar21.jpg|center|80px]]
|-
| [[Safira Moreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1991
|
|-
| [[Marcos Antonio Almeida Silva]]
| [[Riacho de Santana (Bahia)|Riacho de Santana]]
| 1991-01-14
|
|-
| [[Geison Araújo dos Santos]]
| [[Jequié]]
| 1991-01-22
|
|-
| [[Alline Souza Barbosa]]
| [[Serrinha (Bahia)|Serrinha]]
| 1991-01-28
|
|-
| [[Rogério Conceição do Rosário]]
| [[Cairu]]
| 1991-02-01
|
|-
| [[Bruno dos Santos Dias]]
| [[Itabuna]]
| 1991-02-02
|
|-
| [[Wanderson Santos Pereira]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1991-02-07
|
|-
| [[Lucas Pereira Mendes]]
| [[Feira de Santana]]
| 1991-02-28
|
|-
| [[Moisés Ribeiro Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1991-03-03
|
|-
| [[Alex Reinaldo]]
| [[Jacobina]]
| 1991-03-08
| [[Fitxategi:Alex Reinaldo 2022-05.jpg|center|80px]]
|-
| [[Pedro Henrique de Santana Almeida]]
| [[Jequié]]
| 1991-03-28
|
|-
| [[Ismael Ressureição]]
| [[Feira de Santana]]
| 1991-04-03
|
|-
| [[Danilo Almeida Alves]]
| [[Baixa Grande]]
| 1991-04-11
|
|-
| [[Gil]]
| [[Irecê]]
| 1991-04-13
|
|-
| [[Lumena Aleluia]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1991-04-18
| [[Fitxategi:Lumena-aleluia1.jpg|center|80px]]
|-
| [[Alan Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1991-04-24
|
|-
| [[Evaldo Macarrão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1991-04-29
|
|-
| [[Carol Couto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1991-06-13
|
|-
| [[Rafaelle Souza]]
| [[Cipó (Bahia)|Cipó]]
| 1991-06-18
| [[Fitxategi:Rafaelle Souza - Rio 2016.jpg|center|80px]]
|-
| [[Victor Araujo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1991-06-25
|
|-
| [[Jailton Almeida]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1991-06-28
| [[Fitxategi:Almeida 2023.png|center|80px]]
|-
| [[Sinho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1991-07-08
|
|-
| [[Ana Lúcia Nascimento dos Santos]]
| [[Simões Filho]]
| 1991-07-22
|
|-
| [[Rafael de Jesus Bonfim]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1991-07-24
|
|-
| [[Jadson de Brito Lima]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1991-08-22
|
|-
| [[Marion Silva Fernandes]]
| [[Teixeira de Freitas]]
| 1991-09-07
|
|-
| [[Marcos da Silva França]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1991-09-10<br/>1989-09-10
| [[Fitxategi:KenoPalmeiras2018.jpg|center|80px]]
|-
| [[Renato Neto]]
| [[Camacan]]
| 1991-09-27
| [[Fitxategi:Renato Neto - Zenit-Gent (2015).jpg|center|80px]]
|-
| [[Leonardo Moreira Morais]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1991-10-03
| [[Fitxategi:Internacional-2015 (7).jpg|center|80px]]
|-
| [[Caio Icaro Silva Ramos]]
| [[Alagoinhas]]
| 1991-10-19
|
|-
| [[Marianna Dias]]
| [[Feira de Santana]]
| 1991-12-11
| [[Fitxategi:Por Lula em Porto Alegre, 22 01 2018. (39845821481).jpg|center|80px]]
|-
| [[Jorbison Reis dos Santos]]
| [[Camaçari]]
| 1991-12-30<br/>1989-10-23
|
|-
| [[Henrique Santos Castro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1992-01-01
|
|-
| [[Jonatan]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1992-01-04
|
|-
| [[Mádson]]
| [[Itaparica]]
| 1992-01-13
| [[Fitxategi:Madson Ferreira, 19 anos, lateral direito (5396260335).jpg|center|80px]]
|-
| [[Victor Colonese]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1992-01-16
| [[Fitxategi:Victor Colonese em 2021.jpg|center|80px]]
|-
| [[Weslley Silva Santos Rodrigues]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1992-01-16
|
|-
| [[Mario Sérgio]]
| [[Baixa Grande]]
| 1992-01-19
|
|-
| [[Pastor Isidório Filho]]
| [[Candeias (Bahia)|Candeias]]
| 1992-01-26
| [[Fitxategi:50000033732 Joao Isidorio.jpg|center|80px]]
|-
| [[Gabriel Araújo Carvalho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1992-01-29
|
|-
| [[Marquinhos de Renato]]
| [[Conceição do Coité]]
| 1992-02-15
| [[Fitxategi:2024 MARQUINHOS TSE BA 50002083205.jpg|center|80px]]
|-
| [[Victor Braga]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1992-02-17
|
|-
| [[Nádson Alves Viana]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1992-02-21
|
|-
| [[Danilo Mesquita]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1992-02-26
| [[Fitxategi:Danilo Mesquita.jpg|center|80px]]
|-
| [[Gilmerson dos Santos Mota]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1992-02-27
|
|-
| [[Emerson Gustavo Pinto dos Santos]]
| [[Feira de Santana]]
| 1992-02-27
|
|-
| [[Marcos Miranda]]
| [[Itabuna]]
| 1992-03-06
|
|-
| [[Jean Batista]]
| [[Itabuna]]
| 1992-03-06
|
|-
| [[Adenilson Martins do Carmo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1992-03-09
|
|-
| [[Jussandro]]
| [[Ibititá]]
| 1992-03-11
|
|-
| [[Ana Marcela Cunha]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1992-03-23
| [[Fitxategi:Ana Marcela Cunha em 2021.jpg|center|80px]]
|-
| [[João Felipe de Melo Lacerda]]
| [[Barreiras]]
| 1992-03-31
|
|-
| [[René Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1992-04-21
|
|-
| [[Judson Augusto do Bonfim Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1992-05-06
|
|-
| [[Robert William De Souza Ribeiro]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1992-05-09
|
|-
| [[Robert De Souza Ribeiro]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1992-05-09
|
|-
| [[Jerlane Santos Matos Brito]]
| [[Jequié]]
| 1992-05-09
|
|-
| [[Alan Pinheiro]]
| [[Brumado]]
| 1992-05-13
|
|-
| [[Caíque Silva Sá]]
| [[Riachão do Jacuípe]]
| 1992-05-23
|
|-
| [[Laerte do Vando]]
| [[Monte Santo]]
| 1992-05-23
| [[Fitxategi:FBA50001604617 div Laerte do Vando.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jeferson Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1992-05-28
|
|-
| [[Sebá]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1992-06-08
|
|-
| [[Marcelle Moraes]]
| [[Amargosa]]
| 1992-06-12
| [[Fitxategi:FBA50000816236 div.jpg|center|80px]]
|-
| [[Fabrício Baiano]]
| [[Camacan]]
| 1992-06-13
|
|-
| [[Ricardo Burgos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1992-06-16
| [[Fitxategi:Ricardo-burgos-vitoria-cine-video-depois-da-chuva.jpg|center|80px]]
|-
| [[Maycon de Jesús Santana]]
| [[Adustina]]
| 1992-07-11
|
|-
| [[Erick Luis]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1992-07-16
|
|-
| [[Nixon Darlanio Reis Cardoso]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1992-07-20
|
|-
| [[Zé Uilton]]
| [[Itapitanga]]
| 1992-07-25
|
|-
| [[Tatiana Regina De Jesus Chagas]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1992-07-25
|
|-
| [[Andemberg Nonato Menezes de Souza]]
| [[Alagoinhas]]
| 1992-08-10
|
|-
| [[Vanessa Meneses dos Santos]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1992-08-13
|
|-
| [[Nabiyah Be]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1992-08-15
| [[Fitxategi:Nabiyah Be.jpg|center|80px]]
|-
| [[Júlia]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1992-08-18
|
|-
| [[Jemerson]]
| [[Jeremoabo]]
| 1992-08-24
| [[Fitxategi:399036 sPICT.jpg|center|80px]]
|-
| [[Bruno Alves de Souza]]
| [[Seabra]]
| 1992-09-13
|
|-
| [[Bruno Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1992-09-14
|
|-
| [[Diego Castro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1992-09-14
| [[Fitxategi:FBA50001609451 div Diego Castro.jpg|center|80px]]
|-
| [[Gilvan Junior]]
| [[Ribeira do Pombal]]
| 1992-09-20
|
|-
| [[Adilson Bahia]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1992-09-27
|
|-
| [[Fábio Gama]]
| [[Ribeira do Pombal]]
| 1992-10-02
|
|-
| [[Francine]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1992-10-08
|
|-
| [[Brendon Eric de Souza Silva]]
| [[Jequié]]
| 1992-10-26<br/>1992-10-28
| [[Fitxategi:Brandon Williams.jpg|center|80px]]
|-
| [[Felipe Santana]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1992-11-06
| [[Fitxategi:2024 FELIPE SANTANA TSE BA 50002054460.jpg|center|80px]]
|-
| [[Capa]]
| [[Serrinha (Bahia)|Serrinha]]
| 1992-12-07
|
|-
| [[Beatriz Ferreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1992-12-09
| [[Fitxategi:Sargento Beatriz Ferreira, atleta de boxe da Marinha, conquista medalha de ouro nos 60Kg nos jogos pan-americanos de Santiago - 2023 (53328245057).jpg|center|80px]]
|-
| [[Robert Santos Gomes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1992-12-27
|
|-
| [[Anderson Dias]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1993
| [[Fitxategi:Anderson Dias.jpg|center|80px]]
|-
| [[Sponja]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1993
|
|-
| [[Lorena Improta]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1993
| [[Fitxategi:Lore Improta.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ventura Profana]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1993
|
|-
| [[Geilane de Oliveira]]
| [[São José do Jacuípe]]
| 1993-01-01
|
|-
| [[Yacuna Tuxa]]
| [[Rodelas]]
| 1993
|
|-
| [[Givanildo]]
| [[Cachoeira (Bahia)|Cachoeira]]
| 1993-01-03
|
|-
| [[Alex Flávio Santos Luz]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1993-01-21
|
|-
| [[Agdon Menezes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1993-01-26
|
|-
| [[Táscitha Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1993-01-30
|
|-
| [[Thiago Santana]]
| [[Serrinha (Bahia)|Serrinha]]
| 1993-02-04
|
|-
| [[Reginaldo Lopes de Jesus]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1993-02-22
|
|-
| [[Ryder Matos]]
| [[Seabra]]
| 1993-02-27
|
|-
| [[Mauri Franco Barbosa da Silva]]
| [[Catu]]
| 1993-03-06
|
|-
| [[Júnior Batista]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1993-04-11
|
|-
| [[Sulivã Bispo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1993-04-23
| [[Fitxategi:Sulivã Bispo como Mainha (Na rédea curta).jpg|center|80px]]
|-
| [[Nuno Cavalcante]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1993-04-24
|
|-
| [[Willie]]
| [[Caravelas (Bahia)|Caravelas]]
| 1993-05-15
|
|-
| [[Mateus Guerra]]
| [[Teixeira de Freitas]]
| 1993-05-19
| [[Fitxategi:2024 MATEUS GUERRA CANDIDATO VICE-PREFEITO BA TEIXEIRA DE FREITAS TSE (50001885906).jpg|center|80px]]
|-
| [[Enderson Bruno dos Santos]]
| [[Itabuna]]
| 1993-06-09
|
|-
| [[Yuri Takao Shinozaki]]
| [[Teixeira de Freitas]]
| 1993-06-16
|
|-
| [[Pedrinho]]
| [[Barreiras]]
| 1993-06-18
|
|-
| [[Gilberto Trindade de Souza Neto]]
| [[Gandu]]
| 1993-06-26<br/>1993-06-28
|
|-
| [[Adílio]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1993-07-05
|
|-
| [[William Cordeiro Melo]]
| [[Itabuna]]
| 1993-07-15
|
|-
| [[Rodrigo Lobão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1993-07-17
|
|-
| [[Priscila dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1993-07-18
|
|-
| [[Uirá Marques]]
| [[Camaçari]]
| 1993-07-22
|
|-
| [[Filipe Augusto]]
| [[Itambé (Bahia)|Itambé]]
| 1993-08-12
| [[Fitxategi:Filipe Augusto - Braga tren (2016).jpg|center|80px]]
|-
| [[Josenildo Brito da Silva]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1993-08-23
|
|-
| [[Wilza Santos de Oliveira]]
| [[Oliveira dos Brejinhos]]
| 1993-08-24
|
|-
| [[Alef Vieira Santos]]
| [[Itabuna]]
| 1993-09-10
|
|-
| [[José Roberto Assunção de Araújo Filho]]
| [[Teixeira de Freitas]]
| 1993-09-14
|
|-
| [[Sabrina Castro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1993-09-29
|
|-
| [[Guilherme]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1993-10-10
|
|-
| [[Rodrigo Gomes dos Santos]]
| [[Belmonte (Bahia)|Belmonte]]
| 1993-10-13
| [[Fitxategi:Rodrigao 2016.png|center|80px]]
|-
| [[Rob Phillips]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1993-10-17
|
|-
| [[Joao Inacio de Jesus Cerqueria]]
| [[Feira de Santana]]
| 1993-11-04
|
|-
| [[Geremias Ribeiro Júnior]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1993-12-13
|
|-
| [[Romário da Silva Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1993-12-18
|
|-
| [[Jordávio Ramos]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1993-12-24
| [[Fitxategi:FBA50001613908 div Jordavio Ramos.jpg|center|80px]]
|-
| [[Janaron Uhãy]]
| [[Santa Cruz Cabrália]]
| 1994
|
|-
| [[Monique Evelle]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1994
|
|-
| [[Jerry Smith]]
| [[Una (Brasil)|Una]]
| 1994
| [[Fitxategi:Jerry Smith.png|center|80px]]
|-
| [[Isaquias Queiroz]]
| [[Ubaitaba]]
| 1994-01-03
| [[Fitxategi:Isaquias Queiroz 2016.jpg|center|80px]]
|-
| [[Glelany Cavalcante]]
| [[Feira de Santana]]
| 1994-01-20
|
|-
| [[Isabela Ramona]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1994-01-23
| [[Fitxategi:Pré-Olímpico das Américas Feminino - 2019 (49062500202).jpg|center|80px]]
|-
| [[Joedison Teixeira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1994-01-28
| [[Fitxategi:Joedson.jpg|center|80px]]
|-
| [[Talisca]]
| [[Feira de Santana]]
| 1994-02-01
| [[Fitxategi:Anderson talisca-1527276212 (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Mari Gonzalez]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1994-02-16
| [[Fitxategi:Mari Gonzalez - Mesacast BBB 2024 (1).png|center|80px]]
|-
| [[Willyan da Silva Barbosa]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1994-02-17
| [[Fitxategi:240626 FC 서울 vs 강원 (Willyan).jpg|center|80px]]
|-
| [[Guido Menezes Barreto de Andrade]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1994-02-18
|
|-
| [[Jairo Pinheiro Palmeira Neto]]
| [[Camaçari]]
| 1994-03-04
|
|-
| [[Stanly]]
| [[Santa Rita de Cássia (Bahia)|Santa Rita de Cássia]]
| 1994-03-23
|
|-
| [[Samuel Portugal]]
| [[Teixeira de Freitas]]
| 1994-03-29
|
|-
| [[Naura Almeida]]
| [[Paratinga]]
| 1994-04-03
| [[Fitxategi:Show de Naura Almeida em Paratinga, julho de 2024 (1).jpg|center|80px]]
|-
| [[Antonio Felipe Gonzaga de Aquino]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1994-04-08
|
|-
| [[Feijão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1994-04-08
|
|-
| [[Maracás]]
| [[Itiruçu]]
| 1994-04-27
|
|-
| [[Uilson Pedruzzi de Oliveira]]
| [[Mucuri]]
| 1994-04-28
| [[Fitxategi:Uilsonpedruzzideoliveira.jpg|center|80px]]
|-
| [[Lucas Silva de Oliveira]]
| [[Saubara]]
| 1994-04-28
|
|-
| [[Marcelo Machado dos Santos]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
| 1994-04-29<br/>1994-05-29
|
|-
| [[Geferson]]
| [[Lauro de Freitas]]
| 1994-05-13
| [[Fitxategi:InterCruzeiro2016Geferson.jpg|center|80px]]
|-
| [[Spartakus Santiago]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1994-05-15
| [[Fitxategi:TEDxSaoPaulo, November 2020, Spartakus Santiago 19.jpg|center|80px]]
|-
| [[Flavinho Santana]]
| [[Itaberaba]]
| 1994-05-25
| [[Fitxategi:2024 FLAVINHO SANTANA CANDIDATO VICE-PREFEITO BA JEQUIE TSE (50001907561).jpg|center|80px]]
|-
| [[Carlos Vinícius Santos de Jesus]]
| [[Camacan]]
| 1994-06-22<br/>1990-01-16
| [[Fitxategi:Metallist-Bayer-04 (1).jpg|center|80px]]
|-
| [[Valter Bitencourt Júnior]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1994-06-25
| [[Fitxategi:Valter B. Júnior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Vítor Costa de Brito]]
| [[Valente (Bahia)|Valente]]
| 1994-07-01
| [[Fitxategi:Entraînement RC Lens - 2 juillet 2019 69.jpg|center|80px]]
|-
| [[Patric Calmon]]
| [[Madre de Deus (Bahia)|Madre de Deus]]
| 1994-07-05
|
|-
| [[Darlan Bispo Damasceno]]
| [[Irará]]
| 1994-07-21
|
|-
| [[Halef Pitbull]]
| [[Potiraguá]]
| 1994-08-20
|
|-
| [[Kevi Jonny]]
| [[Senhor do Bonfim (Bahia)|Senhor do Bonfim]]
| 1994-09-04
|
|-
| [[Railan dos Santos Reis]]
| [[Araci]]
| 1994-09-06
|
|-
| [[Gustavo Blanco]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1994-10-03
|
|-
| [[Júnior Santos]]
| [[Conceição do Jacuípe]]
| 1994-10-11
| [[Fitxategi:Júnior Santos-2019.jpg|center|80px]]
|-
| [[Allef de Andrade Rodrigues]]
| [[Sento Sé]]
| 1994-11-04
| [[Fitxategi:Аллеф, футболист (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Leo Bahia]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1994-11-04
|
|-
| [[Fabiano Alves]]
| [[São Felipe (Bahia)|São Felipe]]
| 1994-12-01
|
|-
| [[Big Mike]]
| [[Ubaitaba]]
| 1994-12-28
| [[Fitxategi:LuanAlmeida.jpg|center|80px]]
|-
| [[Talita Coling]]
| [[Mucugê]]
| 1995
| [[Fitxategi:Talita Coling em estreia de Divaldo no JK Iguatemi.jpg|center|80px]]
|-
| [[Brandao de Souza]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1995<br/>1995-11-01
|
|-
| [[Tays Reis]]
| [[Ilhéus]]
| 1995-01-13
|
|-
| [[João Carlos Cardoso Santo]]
| [[Coaraci]]
| 1995-03-01
|
|-
| [[Ailton Ferreira Silva]]
| [[Lauro de Freitas]]
| 1995-03-16<br/>1995-05-16
| [[Fitxategi:Ailton ferreira silva.jpg|center|80px]]
|-
| [[Walace Souza Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1995-04-04
| [[Fitxategi:Walace Souza Silva - Rio 2016.jpg|center|80px]]
|-
| [[Ramon Menezes Roma]]
| [[Riachão do Jacuípe]]
| 1995-05-03
|
|-
| [[Jefferson Baiano]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1995-05-10
|
|-
| [[Rodrigo de Oliveira Ramos]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1995-05-24
|
|-
| [[Maria São Pedro Dias de Jesus]]
| [[Ipirá]]
| 1995-06-29
|
|-
| [[Raíssa Santana]]
| [[Itaberaba]]
| 1995-07-06
| [[Fitxategi:Miss Universe 2016 - Miss Brazil (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Wanderson de Jesus Martins]]
| [[Irecê]]
| 1995-07-17
| [[Fitxategi:Santos vs Sport - Caju.png|center|80px]]
|-
| [[Andreza Delgado]]
| [[Ilhéus]]
| 1995-08-03
|
|-
| [[Lenny Leone]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1995-08-22
|
|-
| [[Cauly Oliveira Souza]]
| [[Porto Seguro]]
| 1995-09-15
|
|-
| [[Yan Victor]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1995-09-18
|
|-
| [[Verena Amorim Dias]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1995-09-19
|
|-
| [[Hayner William Monjardim Cordeiro]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1995-10-02
|
|-
| [[Majur]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1995-10-21
| [[Fitxategi:Majur 2022.png|center|80px]]
|-
| [[Jean Paulo Fernandes Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1995-10-26
| [[Fitxategi:Jean Paulo Fernandes Filho.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jessi Alves]]
| [[Bom Jesus da Lapa]]
| 1995-11-28
| [[Fitxategi:JessilaneAlves2.jpg|center|80px]]
|-
| [[Nixon Guylherme]]
| [[Feira de Santana]]
| 1995-12-26
|
|-
| [[Luis Cajaiba]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 1996
|
|-
| [[Raniele]]
| [[Baixa Grande]]
| 1996
| [[Fitxategi:Raniele 2020.png|center|80px]]
|-
| [[Ítalo]]
| [[Teixeira de Freitas]]
| 1996-01-10
|
|-
| [[Baco Exu do Blues]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1996-01-11
| [[Fitxategi:Baco Exu do Blues (52194422697) (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Rodrigo Becão]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1996-01-19
| [[Fitxategi:Rodrigo Nascimento França.jpg|center|80px]]
|-
| [[Inácio Carneiro dos Santos]]
| [[Conceição do Coité]]
| 1996-01-29
|
|-
| [[Joanderson de Jesus Assis]]
| [[Jequié]]
| 1996-02-16
|
|-
| [[Matheus de Jesus Cardoso]]
| [[Porto Seguro]]
| 1996-02-22
|
|-
| [[Danilo Barbosa]]
| [[Simões Filho]]
| 1996-02-28
| [[Fitxategi:RC Lens - OGC Nice (10-04-2022) 33.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Artur de Lima Junior]]
| [[Brumado]]
| 1996-03-11
| [[Fitxategi:Artur 2017-06-14 (35655458762) (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Lais Araujo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1996-03-16
| [[Fitxategi:Lais Araujo Adelaide United 2019-12-22 (49258072421) (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Paulo Victor]]
| [[Itanhém]]
| 1996-03-22<br/>1993-03-22
| [[Fitxategi:SC Wiener Neustadt vs. SC Austria Lustenau 2018-04-24 (024).jpg|center|80px]]
|-
| [[Devid De Santana Silva]]
| [[Alagoinhas]]
| 1996-03-28
|
|-
| [[Sávio Roberto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1996-04-30
|
|-
| [[Raíssa Rocha Machado]]
| [[Ibipeba]]
| 1996-05-17
| [[Fitxategi:Raissa Machado em Tóquio 2020 (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Neto Carletto]]
| [[Itamaraju]]
| 1996-05-28
| [[Fitxategi:Depnetocarletto.jpg|center|80px]]
|-
| [[Isabela Sousa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1996-06-02
| [[Fitxategi:2020 ISABELA SOUSATSE BA 50000759192.jpg|center|80px]]
|-
| [[Erika Canela]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1996-07-04
|
|-
| [[Gabriel Torres]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1996-08-01
| [[Fitxategi:HFDvPGH 2021-05-15 - Gabriel Torres (51181151237) (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Augusto Neto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1996-08-02
|
|-
| [[Bryan Borges Mascarenhas]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1996-08-03
|
|-
| [[Taty]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1996-08-11
|
|-
| [[Ronaldo de Oliveira Strada]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1996-08-22
|
|-
| [[Ruster]]
| [[Porto Seguro]]
| 1996-08-24
|
|-
| [[Neto Borges]]
| [[Saubara]]
| 1996-09-13
| [[Fitxategi:Hammarby-Djurgården-63.jpg|center|80px]]
|-
| [[Roger Guedes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1996-10-02
| [[Fitxategi:RogerGuedesAtletico2018.jpg|center|80px]]
|-
| [[Cléber]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1996-10-22
|
|-
| [[Bruno Santos]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 1996-11-18
|
|-
| [[Gilberto Jesus dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1997-02-14<br/>1997-02-17
|
|-
| [[Zeca]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1997-03-10
|
|-
| [[Bremer]]
| [[Itapitanga]]
| 1997-03-18
|
|-
| [[Murilo Cerqueira]]
| [[São Gonçalo dos Campos]]
| 1997-03-27
| [[Fitxategi:ATL-Madrid-Lokomotiv-Murilo-Morata.jpg|center|80px]]
|-
| [[Matheus Jesus]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1997-04-10
| [[Fitxategi:Premiação Série A2 2023 - 52816894228 - Matheus Jesus.jpg|center|80px]]
|-
| [[Michel]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1997-05-12
|
|-
| [[Jean Patric]]
| [[Itaparica Island]]
| 1997-05-14
|
|-
| [[Everson Bispo Pereira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1997-07-24
|
|-
| [[Caíque Luiz Santos da Purificação]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1997-07-31
| [[Fitxategi:Caíque Luiz Santos da Purificação 2017.jpg|center|80px]]
|-
| [[Nickson Kleber Cordeiro de Almeida]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1997-08-06
|
|-
| [[Carlos Eduardo Lopes Cruz]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1997-08-08
|
|-
| [[Rogério Andrade Filho]]
| [[Santo Antônio de Jesus]]
| 1997-08-10
| [[Fitxategi:FBA50000607999 div Rogerio Andrade Filho.jpg|center|80px]]
|-
| [[Luiz Henrique dos Santos Júnior]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1998-01-17
|
|-
| [[Franciele Purcina do Nascimento]]
| [[Ubaíra]]
| 1998-01-27
|
|-
| [[Ilson Cedric Borges de Acácio Lima]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1998-02-14
|
|-
| [[Wellissol]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1998-02-16
|
|-
| [[Hebert Conceição]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1998-02-28
| [[Fitxategi:Medalha Hebert Conceição.jpg|center|80px]]
|-
| [[Tiago Santana]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1998-04-14
|
|-
| [[Samile Bermannelli]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1998-05-22
|
|-
| [[Geovane]]
| [[Jacobina]]
| 1998-06-15
|
|-
| [[Rodrigo Freitas]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1998-06-17
|
|-
| [[Matheus José]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
| 1998-07-18
|
|-
| [[Lucas Arcanjo]]
| [[Piritiba]]
| 1998-08-05
|
|-
| [[Araujo]]
| [[São José do Jacuípe]]
| 1998-08-07
|
|-
| [[Yan Matheus]]
| [[Alagoinhas]]
| 1998-09-04
| [[Fitxategi:Yokohama F. Marinos - Manchester City (3-5) - 53075486335 (Yan Matheus).jpg|center|80px]]
|-
| [[Nàssi]]
| [[Feira de Santana]]
| 1998-09-05
|
|-
| [[Jamerson Bahia]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1998-09-09
|
|-
| [[Ruan]]
| [[São Francisco do Conde]]
| 1998-10-21
|
|-
| [[Jeferson Hiller]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1998-11-30
|
|-
| [[Pedro]]
| [[Itabuna]]
| 1999
|
|-
| [[Geovane da Silva de Souza]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1999<br/>1999-03-21
|
|-
| [[Marina Nóbrega Gonçalves]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1999-01-20
|
|-
| [[Matheus de Geraldo Júnior]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1999-01-27
| [[Fitxategi:FBA50001614689 div Matheus de Geraldo Junior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Talys]]
| [[Itabuna]]
| 1999-02-10
|
|-
| [[Breno Correia]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1999-02-19
|
|-
| [[Luan Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1999-02-26
|
|-
| [[Janderson Santos de Souza]]
| [[Barreiras]]
| 1999-02-26
|
|-
| [[Wesley]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1999-03-30
| [[Fitxategi:Wesley-palmeiras-wikipedia-jan2020.png|center|80px]]
|-
| [[Jacky Godmann]]
| [[Itacaré]]
| 1999-04-14
| [[Fitxategi:Jacky Godmann em 2021 (crop).jpg|center|80px]]
|-
| [[Júnior Brumado]]
| [[Brumado]]
| 1999-05-15
|
|-
| [[Emerson Deocleciano]]
| [[Itamaraju]]
| 1999-07-27
|
|-
| [[Matheus Bahia Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1999-08-11
|
|-
| [[Paola Reis]]
| [[Lauro de Freitas]]
| 1999-08-15
|
|-
| [[Iago Mendonça]]
| [[Barreiras]]
| 1999-08-16
|
|-
| [[Sthefane Matos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 1999-10-29
|
|-
| [[Alix Vinicius]]
| [[Simões Filho]]
| 1999-11-06
|
|-
| [[Noah Alef]]
| [[Jequié]]
| 1999-12-13
|
|-
| [[Tukumã Pataxó]]
| [[Porto Seguro]]
| 2000
|
|-
| [[Adriana Nunes]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 20th century
|
|-
| [[David]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 2000-01-09
|
|-
| [[Wesley Gasolina]]
| [[Retirolândia]]
| 2000-03-13
|
|-
| [[Sidney Silva Santos]]
| [[Jacobina]]
| 2000-03-15
|
|-
| [[Duquesa (cantora)]]
| [[Feira de Santana]]
| 2000-05-01
|
|-
| [[Robson Reis]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 2000-05-21
| [[Fitxategi:Robson Reis - Campeonato Paulista Sub20- São Caetano 2 x 1 Santos FC - 48105549001 (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Marcos Bahia]]
| [[Poções]]
| 2000-06-13
| [[Fitxategi:Marcos Antônio Silva Santos 2019 (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Rafael Tavares]]
| [[Porto Seguro]]
| 2000-06-26
| [[Fitxategi:Rafael Tavares before match Spartak Trnava - AS Trenčín.jpg|center|80px]]
|-
| [[Maicom David]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 2000-07-09
|
|-
| [[Keno Machado]]
| [[Sapeaçu]]
| 2000-07-11
| [[Fitxategi:Men's Middle (75kg) Victory Ceremony 01 (Keno Machado).jpg|center|80px]]
|-
| [[Caique de Jesus da Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 2000-07-18
|
|-
| [[Eric Ramires]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 2000-08-10
|
|-
| [[Rafael Matheus Costa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 2000-11-15
|
|-
| [[Welves]]
| [[Poções]]
| 2000-11-24
|
|-
| [[Yuri Sena]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 2001-01-03
|
|-
| [[Ivana Fuso]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 2001-03-12
| [[Fitxategi:Ivana Fuso 20181209.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jeferson Douglas]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 2001-03-19
|
|-
| [[Danilo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 2001-04-29
| [[Fitxategi:Danilo-palmeiras-2022.png|center|80px]]
|-
| [[Eduardo Melo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 2001-05-13
|
|-
| [[Alice Pataxó]]
| [[Prado (Bahia)|Prado]]
| 2001-06-07
|
|-
| [[André Trindade]]
| [[Algodões]]
| 2001-07-16
| [[Fitxategi:Andre Fluminense vs Vila Nova 2022 (cropped).png|center|80px]]
|-
| [[Geovane Jesus]]
| [[Riacho de Santana (Bahia)|Riacho de Santana]]
| 2001-07-31
|
|-
| [[Luva de Pedreiro]]
| [[Quijingue]]
| 2001-08-15
|
|-
| [[Mariana Regis Flores]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 2001-10-17
|
|-
| [[André Henrique]]
| [[Guanambi]]
| 2001-12-17
|
|-
| [[Arícia Pérée]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 2001-12-19
| [[Fitxategi:AriciaPeree.jpg|center|80px]]
|-
| [[Lucas Pizane]]
| [[Itaparica]]
| 2001-12-21
| [[Fitxategi:Lucas Pizane - BBB 24 A Eliminação.png|center|80px]]
|-
| [[Fabrine Andrade]]
| [[Brejões]]
| 2002-01-02
|
|-
| [[Caio Roque]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 2002-01-09
|
|-
| [[Ítalo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 2002-02-18
| [[Fitxategi:Ítalo Fernando Assis Gonçalves (cropped).jpg|center|80px]]
|-
| [[Rebeca de Souza Muniz]]
| [[Camaçari]]
| 2002-02-19
|
|-
| [[Rian Simoes da Silva]]
| [[Entre Rios (Bahia)|Entre Rios]]
| 2002-03-09
|
|-
| [[Douglas Borel]]
| [[Camaçari]]
| 2002-03-30
|
|-
| [[Agnes Nunes]]
| [[Feira de Santana]]
| 2002-04-05
| [[Fitxategi:Agnes Nunes no Festival Sensacional 2022 - 11.jpeg|center|80px]]
|-
| [[Jailane Santos]]
| [[Brejões]]
| 2002-04-17
|
|-
| [[Geovana Guedes]]
| [[Brejões]]
| 2002-04-29
|
|-
| [[Tainara de Valias]]
| [[Brejões]]
| 2002-05-01
|
|-
| [[Talisson de Almeida]]
| [[Abaré]]
| 2002-05-21
|
|-
| [[Cleber Leonardo]]
| [[Jequié]]
| 2002-06-21
|
|-
| [[Letícia dos Santos]]
| [[Jequié]]
| 2002-07-08
|
|-
| [[Pedro Henrique Azevedo Pereira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 2002-07-11
|
|-
| [[Polianna]]
| [[Feira de Santana]]
| 2002-08-12
|
|-
| [[Laíne Almeida]]
| [[Brejões]]
| 2002-08-15
|
|-
| [[Davi Brito]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 2002-08-24
| [[Fitxategi:Davi Brito - BBB 24 O Reencontro.png|center|80px]]
|-
| [[Sandry Roberto]]
| [[Itabuna]]
| 2002-08-30
| [[Fitxategi:Sandry - Palmeiras-Santos-Campeonato-Paulista-2022.png|center|80px]]
|-
| [[Vanderlan]]
| [[Brumado]]
| 2002-09-07
| [[Fitxategi:Vanderlan-Palmeiras-Liverpool-abr24.jpg|center|80px]]
|-
| [[Neto]]
| [[Guanambi]]
| 2002-09-11
|
|-
| [[Ana Clara Santos]]
| [[Milagres (Bahia)|Milagres]]
| 2002-09-30
|
|-
| [[Diego Rosa]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 2002-10-12
|
|-
| [[Bruna Gomes]]
| [[Brejões]]
| 2002-11-13
|
|-
| [[Joao Victor Neves Maia]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 2002-11-15
|
|-
| [[Juliana Melo]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 2002-11-27
|
|-
| [[André Dhominique]]
| [[Vera Cruz (Bahia)|Vera Cruz]]
| 2003
|
|-
| [[Alana Almeida]]
| [[Brejões]]
| 2003-01-05
|
|-
| [[Anna Catarina]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 2003-02-27
|
|-
| [[Renata da Silva]]
| [[Brejões]]
| 2003-02-27
|
|-
| [[Guilherme Caribé]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 2003-03-01
|
|-
| [[Daniel Silva Caires]]
| [[Vitória da Conquista]]
| 2003-03-27
|
|-
| [[Cleiton Santana]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 2003-04-25
|
|-
| [[Marcos Leonardo]]
| [[Itapetinga]]
| 2003-05-02
| [[Fitxategi:Marcos-Leonardo-Santos-jul-2022.jpg|center|80px]]
|-
| [[João Neto]]
| [[Livramento de Nossa Senhora]]
| 2003-07-10
|
|-
| [[Alysson]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 2004-04-15
|
|-
| [[Pedro Henrique Borges Dantas]]
| [[Ribeira do Pombal]]
| 2004-06-09
|
|-
| [[Marcelo Guimarães Neto]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 2004-07-09
| [[Fitxategi:2024 MARCELO GUIMARAES NETO TSE BA 50001955091.jpg|center|80px]]
|-
| [[Sandro Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 2005-08-06
| [[Fitxategi:Sandro Filho.png|center|80px]]
|-
| [[Vini]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 2008-02-01
|
|-
| [[Rayne Almeida]]
| [[Ituaçu]]
| 2011-02-08
|
|-
| [[Ticiana Nogueira]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 2019-05-23
|
|-
| [[Adriano]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
| 2019-11-01
|
|-
| [[Francisco]]
| [[Camaçari]]
| 2019-11-01
|
|-
| [[Cathy Vasconcelos]]
| [[Salvador da Bahia]]
| 2019-11-01
|
|-
| [[Pedro Ingber]]
| [[Maraú]]
| 2019-11-01
|
|-
| [[Gutemberg Duarte Palumbo]]
| [[Maraú]]
| 2019-11-01
|
|-
| [[Reis]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Amen Santo]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
|
|
|-
| [[Lili Rocha]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
|
|
|-
| [[Marcelo Cerqueira]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
| [[Fitxategi:Marcelo Cerqueira cropped 1.jpg|center|80px]]
|-
| [[Marta Santos Ferreira]]
| [[Ipiaú]]
|
|
|-
| [[Afonso Rui de Souza]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Aldo Machado]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Caetano de Melo de Jesus]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Carlito Palmeira]]
| [[Ilhéus]]
|
|
|-
| [[Carlos de Cerqueira Pinto]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
|
|
|-
| [[Correia de Brito]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Cyana Leahy-Dios]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Cyro Persiano de Almeida Vellozo]]
| [[Caravelas (Bahia)|Caravelas]]
|
|
|-
| [[Dionísia Francisca Régis]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Emílio Alves Odebrecht]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
| [[Fitxategi:Reunião no gabinete do Governador Wagner para tratar da comemoração dos 200 anos da Associação Comercial da Bahia. (5331495524) - cropped.jpg|center|80px]]
|-
| [[Eufrásio José da Cunha]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
|
|
|-
| [[Frutuoso Pinto da Costa]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
|
|
|-
| [[Gabriel Póvoas]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Gláucia Lemos]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
| [[Fitxategi:Glaucia-Foto-01.jpg|center|80px]]
|-
| [[Godofredo Filho]]
| [[Feira de Santana]]
|
|
|-
| [[Israel Dias Machado]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[J.J. Calmon de Passos]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Joaquim José Pacheco]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Jorginho Gomes]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[José Araripe Jr]]
| [[Ilhéus]]
|
|
|-
| [[José Carlos Pereira]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
| [[Fitxategi:Brigadeiro José Carlos Pereira.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Muniz Cordeiro Gitahy]]
| [[Caravelas (Bahia)|Caravelas]]
|
|
|-
| [[João Abuck de Oxóssi]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
|
| [[Fitxategi:João de abuque.jpg|center|80px]]
|-
| [[Jônatas Abbott Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Júlio Braga]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Lafayette Pondé]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Luciano Calazans]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Mabel Veloso]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
|
|
|-
| [[Manuel Ferreira de Araújo Guimarães]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
|
|
|-
| [[Maria Deolinda dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
| [[Fitxategi:Maria Deolinda dos Santos.png|center|80px]]
|-
| [[Maria Júlia Figueiredo]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Maria Olívia Rebouças Cavalcanti]]
| [[Itabuna]]
|
|
|-
| [[Maria Rufino Duarte]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Marieta Vitória Cardoso]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Maximiana Maria da Conceição]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Monsenhor Fagundes]]
| [[São Felipe (Bahia)|São Felipe]]
|
|
|-
| [[Mãe Bida de Iemanjá]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Ordálvio Souza Guimarães]]
| [[Ituaçu]]
|
|
|-
| [[Osvaldo Baraúna]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Pedro Cabral]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Pedro Ribeiro de Araújo Bittencourt]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Raimundo Mendes de Brito]]
| [[Acajutiba]]
|
|
|-
| [[Reginaldo Sant'Anna]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Samuel Celestino]]
| [[Itabuna]]
|
|
|-
| [[Tata Fomotinho]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Tina Bee]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Viviane Tripodi]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
| [[Fitxategi:21 - 2014 02 28 Sex - Carnaval SSA - Circuito Dodô - Trio Independente Viviane Tripodi - Foto João Ramos - Bahiatursa (12859193294).jpg|center|80px]]
|-
| [[Elisete]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
|
| [[Fitxategi:Elisete in a show with a blue dress.jpg|center|80px]]
|-
| [[Andrea Ferrer]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Antônio Augusto Cardoso de Castro]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
| [[Fitxategi:Antonio Augusto Cardoso de Castro.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio Carlos Ramos Pereira]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Antônio Luís Machado Neto]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Arnaldo Babaribô]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
|
|
|-
| [[Arnon de Andrade]]
| [[Ibicaraí]]
|
| [[Fitxategi:Arnon de andrade.jpg|center|80px]]
|-
| [[Bettina Orrico]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Alexandre da Silva Pedrosa Guimarães]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
|
| [[Fitxategi:D. Alexandre da Silva Pedrosa Guimarães, século XVIII, Museu do Oriente 02.jpg|center|80px]]
|-
| [[Cassiano Manuel Lima]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Maria da Purificação Lopes]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Francisco José da Rocha]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
|
|
|-
| [[Israel Kislansky]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Carlos Villela]]
| [[Bom Jesus da Lapa]]
|
|
|-
| [[Carmem Mettig]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Jorge Wicks Côrte Real]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
| [[Fitxategi:Jorge Côrte Real em junho de 2015.jpg|center|80px]]
|-
| [[José Ribeiro Soares da Rocha]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
|
|
|-
| [[Gutemberg Cruz]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Hélvio Sodré]]
| [[Itabuna]]
|
|
|-
| [[J. Luna]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
|
|
|-
| [[Madre Maria da Conceição]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Urbano de Almeida Neto]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
|
|
|-
| [[Vevé Calasans]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Maria do Nascimento Pereira]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Vitorino Campos]]
| [[Feira de Santana]]
|
|
|-
| [[Xavier Pinheiro]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Inha Bastos]]
| [[Itabuna]]
|
|
|-
| [[Marcelo Santos]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
|
|
|-
| [[Viviane dos Santos Barbosa]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Antonio Luciano de Andrade Tosta]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Madalena Caramuru]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
|
|
|-
| [[Mary de Aguiar Silva]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
| [[Fitxategi:Mary de Aguiar Silva.jpg|center|80px]]
|-
| [[Arany Santana]]
| [[Amargosa]]
|
| [[Fitxategi:Lançamento do sistema de registro de violação contra crianças e adolecentes (5190787996).jpg|center|80px]]
|-
| [[Carlos José da Costa Pereira]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
|
|
|-
| [[Wilson Pires Neves]]
| [[Itambé (Bahia)|Itambé]]
|
|
|-
| [[João Carlos Oliveira da Silva]]
| [[Mutuípe]]
|
| [[Fitxategi:I FÓRUM BRASILEIRO DE CIÊNCIA TECNOLOGIA E INOVAÇÃO PARA OS OCEANOS (2) (47942347392).jpg|center|80px]]
|-
| [[Thais Lago]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Márcia Magno]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Jean Pedro]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Mário Mendonça de Oliveira]]
| [[Itiúba]]
|
|
|-
| [[Toni Duarte]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Rita de Cássia Oliveira]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Wilson Café]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Antônio José Moreira]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Clenício da Silva Duarte]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
|
|
|-
| [[João Batista de Castro Rebelo]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Joaquim Macedo de Castro Rebelo]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Nivaldo Vieira de Andrade Júnior]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[António Cavalcanti de Albuquerque]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Josefa Pereira]]
| [[Sé]]
|
|
|-
| [[Francisca de Uzeda]]
| [[Nossa Senhora do Rosário]]
|
|
|-
| [[Bárbara Barbosa]]
| [[Nossa Senhora do Rosário]]
|
|
|-
| [[Isabel de Jesus]]
| [[Sé]]
|
|
|-
| [[Ana da Lagem]]
| [[Sé]]
|
|
|-
| [[António da Glória]]
| [[Nossa Senhora do Rosário]]
|
|
|-
| [[Maria de Góis]]
| [[Nossa Senhora do Rosário]]
|
|
|-
| [[Loremil Machado]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Pedro Duarte]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Genilson Coutinho]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
|
|
|-
| [[Marcos Mello]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
|
|
|-
| [[Valerie O'Hara]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
|
|
|-
| [[Nelson Pretto]]
| [[Irecê]]
|
|
|-
| [[Augusto Soledade]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Antônio Duarte Meira]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[José Albano de Carvalho da Nova Monteiro]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Cícero de Almeida]]
| [[Alagoinhas]]
|
|
|-
| [[Escola Municipal Pedro Veloso Gordilho]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Valmir Cerqueira]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Remídio Costa Soares]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Berenice Santos de Souza]]
| [[Boquira]]
|
|
|-
| [[Jildete Nascimento de Menezes]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
|
|
|-
| [[Jaiminho]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
|
|
|-
| [[Jan Balanco]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Arnaldo dos Santos Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Marli]]
| [[Riachão do Jacuípe]]
|
|
|-
| [[Thawane]]
| [[Várzea do Poço]]
|
|
|-
| [[Daniel Amaro da Silva]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
|
|
|-
| [[Dona Flor]]
| [[Boa Vista do Tupim]]
|
|
|-
| [[Jechonias Alves Peixinho]]
| [[Monte Santo]]
|
|
|-
| [[Lucido]]
| [[Vitória da Conquista]]
|
|
|-
| [[Cristiane Santos Matos]]
| [[Ibicoara]]
|
|
|-
| [[Nonato de Sousa Lima]]
| [[Esplanada]]
|
|
|-
| [[Regina]]
| [[Piatã]]
|
|
|-
| [[Miracy Pamponet da Silva]]
| [[Macajuba]]
|
|
|-
| [[Roseli dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Dona Joana]]
| [[Água Fria (Bahia)|Água Fria]]
|
|
|-
| [[Ana Gabryele Moreira dos Santos]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Francisco Dias d'Ávila]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
|
|
|-
| [[Jaciane Oliveira]]
| [[Sátiro Dias]]
|
|
|-
| [[Sônia Gumes Andrade]]
| [[Caetité]]
|
|
|-
| [[MC Beijinho]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Messias Donato]]
| [[Itororó]]
|
|
|-
| [[Tontêi]]
| [[Catu]]
|
|
|-
| [[Andressa Monique]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Josyara]]
| [[Juazeiro (Bahia)|Juazeiro]]
|
|
|-
| [[Pedro Tourinho]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[João Xavier Nunes Filho]]
| [[Miguel Calmon]]
|
|
|-
| [[Lázaro Jezler Filho]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Waldir Serrão]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Paulo Costta]]
| [[Santo Amaro (Bahia)|Santo Amaro]]
|
|
|-
| [[Possidônio da Silveira Sales]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Patrick Gonçalves]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
| [[Fitxategi:Patrick Goncalves.jpg|center|80px]]
|-
| [[Felipe Freitas]]
| [[Feira de Santana]]
|
| [[Fitxategi:Plenário do Senado (31073790272).jpg|center|80px]]
|-
| [[Lucas Costa]]
| [[Itapetinga]]
|
| [[Fitxategi:Lucas Costa 1.jpg|center|80px]]
|-
| [[Paulo Cezar Lisboa]]
| [[Santa Maria da Vitória]]
|
| [[Fitxategi:Bahia na Rio + 20 - 6266089409.jpg|center|80px]]
|-
| [[Antônio Alberto Valença]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
| [[Fitxategi:Novos Secretários de Jaques Wagner (segundo governo).jpg|center|80px]]
|-
| [[Washington Couto]]
| [[Vitória da Conquista]]
|
| [[Fitxategi:Primeiro Workshop Administrativo do HGRS.jpg|center|80px]]
|-
| [[Josefa Pereira]]
| [[Bahia|Bahiako estatua]]
|
|
|-
| [[Thiago Nascimento Krause]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Laerte Rimoli]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
| [[Fitxategi:CMMPV - Comissões Mistas Medidas Provisórias (30847430710).jpg|center|80px]]
|-
| [[Pepe Moreno]]
| [[Macaúbas]]
|
|
|-
| [[Lucas Leto]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
|
|-
| [[Cândido Eugênio Domingues de Souza]]
| [[Utinga (Bahia)|Utinga]]
|
|
|-
| [[Dona Cabeluda]]
| [[Itabuna]]
|
|
|-
| [[Augusto Viana]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
| [[Fitxategi:Augusto Viana 130414 jpgmaior.jpg|center|80px]]
|-
| [[Roberta Santana]]
| [[Feira de Santana]]
|
|
|-
| [[Tereza Mata Pires]]
| [[Salvador da Bahia]]
|
| [[Fitxategi:Tereza Matta Pires.jpg|center|80px]]
|-
| [[Edílson Freire]]
| [[Maracás]]
|
|
|-
| [[José Leal]]
| [[Ilhéus]]
|
|
|-
| [[Daniel Ramos]]
| [[Araci]]
|
|
|-
| [[Olympio Barbosa]]
| [[Palmeiras (Bahia)|Palmeiras]]
|
|
|}
{{wikidata list end}}
[[Kategoria:Bahia estatuko jendea]]
4f0uleevqk5wqheg5v644ljzm2uw0qn
Kategoria:Tretiakov Galeria
14
849873
10005801
9772721
2024-12-20T12:43:27Z
Luistxo
1519
[[Kategoria:Arte-galeriak]] gehitua [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10005801
wikitext
text/x-wiki
{{CatAutoTOC}}
{{Nagusia}}
{{commonskat}}
[[Kategoria:Errusiako arte-museoak]]
[[Kategoria:Moskuko eraikinak]]
[[Kategoria:1904an amaitutako eraikinak]]
[[Kategoria:Arte-galeriak]]
9cy4rwrjr3f6gb5jqhgdtzlxqro11t8
Txikipedia:Giza eboluzioa
104
853413
10005918
9988398
2024-12-20T15:32:19Z
Koldo Biguri
7388
/* Australopitezinoak */
10005918
wikitext
text/x-wiki
{{PAGEBANNER:Female human evolution 2.png|origin=0,0}}
[[Fitxategi:Zientzia Astea - Giza eboluzioa.webm|thumbnail|450px|<center>Giza eboluzioan izandako espezie batzuen buruhezurrei buruzko azalpena.]]
'''Giza eboluzioa''' {{Txp|Gizakia|gizakien}} jatorria eta bilakaera azaltzen dituen gertaera da. Lehen gizakiak nondik datozen, noiz bizi izan ziren eta nola bizi izan ziren azaltzen du. Gizakien jatorriari buruzko uste desberdinak daude, baina zientzialariak bat datoz esatean {{txp|Tximino|tximinoekin}} nolabaiteko harremana zuten arbaso zahar batzuengandik eboluzionatu zutela hainbat milioi urtetan zehar. Izaki mota batengandik hasita beste izaki mota bat bilakatuz joateko prozesuari deitzen zaio eboluzioa.
Gizaki modernoak hainbat arbasorengandik eboluzionatu zuten, hainbat etapa edo pausotan. Arbaso horien gorputza eta ezaugarriak aldatuz joan ziren denborarekin; adibidez, haien {{txp|Burmuin|burmuina}} handitu egin zen, {{txp|Masailezur|masailezurrak}} eta {{txp|Hortz|hortzak}} txikiagoak bihurtu ziren. Noizbait, gizakien arbasoak zutik ibiltzen hasi ziren eta tresnak eta erremintak erabiltzen ere bai. Horren eraginez, haien {{txp|Hanka|hanka}}, {{txp|Oin|oin}}, {{txp|Esku|esku}} eta beste gorputz-atal asko ere aldatu egin ziren.
Zientzialariek proba asko dituzte gizakien jatorria nolakoa izan zen ulertzeko. Haietako asko, gizaki haiek utzitako {{txp|Fosil|fosilak}} dira; hau da, lurpean kontserbatutako hondakinak, {{txp|Hezur|hezurrak}} batez ere. Fosilak aztertzen dituen zientziari {{txp|paleontologia}} deitzen zaio. Zientzialariek duela ehunka mila urte bizi izandako hainbat gizakiren fosilak eta tresnak dituzte, eta etangabe aurkitzen dira berriak. Aurkikuntza horiengatik, askotan, zientzialariek teoria desberdinak izan dituzte gizakien jatorriari eta eboluzioari buruz.
==Gizakiak tximinoengandik datoz?==
[[Fitxategi:Azalaren kolorea, eboluzioaren margoa.webm|thumb|350px|left|<center>Eboluzioa eta giza azalaren kolorea.]]
Hori askotan esaten den arren, zientzialariek diote bai tximinoak eta bai gizakiak arbaso komun batengandik eboluzionatu zutela. Baina tximinoak eta lehen gizakiak duela 8 eta 5 bitarte miloi urte hasi ziren bereizten arbaso komun horrengandik hasita. Horren ondoren, haietako bakoitza bere modura eboluzionatuz joan zen.
Hala ere, gizakiok eta tximinoek elkarrekiko harreman handia dute. Zientzialari askoren ustez, tximino handienak ({{txp|Txinpantze|txinpantzeak}}, {{txp|Bonobo|bonoboak}}, {{txp|Gorila|gorilak}} eta {{txp|orangutan|orangutanak}}) eta gizakiak familia zientifiko bereko kideak dira. Baina, jakina, diferentzia oso handiak daude gizakien eta tximinoen artean. Horregatik, zientzialariek talde txikiagoetan banatu dute familia hori. Horrela, orangutanak Ponginae izeneko leinu edo talde bateko kideak dira; gorilak, txinpantzeak eta bonoboak, aldiz, Gorillinoen leinu kideak dira. Eta gizakiak Homininoen leinukoak. Homininoen leinua, beraz, gizakiak eta haren arbaso guztiak biltzen dituen leinua da, gizakien lehen arbasoak tximinoekin zuten arbaso komun horrengandik banatzen eta bereizten hasi zirenetik aurrera.
==Homininoak==
Gaur egun, hominino leinuko {{Txp|Espezie|espezie}} edo mota bakarra dago bizirik: gizaki modernoa. Iragan urrunean, bi hominino espezie edo gehiago bizi izan omen ziren aldi berean. Zientzialariak ez daude beti ados esateko zein espezie diren beste espezie baten zuzeneko arbasoak. Baina hominino guztiak oso estuki loturik daude.
===Australopitezinoak===
Homininoen leinuko arbasorik zaharrenetako batzuk dira. Hainbat espezie desberdin zeuden. Fosilengatik dakigu {{txp|Afrika|Afrikan}} bizi izan zirela duela 4 eta 2,5 bitarte milioi urte. Fosil ospetsuenetako bat "Lucy" izenekoa da, Etiopiako lurrean aurkitutako {{txp|Hezurdura|eskeleto}} partzial (osorik ez dagoena) bat. Lucyren hezurrek 3 milioi urte inguru dituzte.
Australopitezinoek tximinoekin partekaturiko ezaugarriak zituzten; adibidez, gaurko gizakionak baino burmuin txikiagoak. Gainera, erraztasun handia zuten zuhaitzetara igoteko. Baina, gizakiak bezala, bi oinen gainean ibil zitezkeen. Haien hanka, oin, {{txp|belaun}} eta {{txp|pelbis}} hezurrak aztertuz dakite hori zientzialariek. Bestetik, espezie horrek utzitako oin-aztarna batzuk ere aurkitu izan dira Tanzanian.
===Gizakiak===
Lehen gizaki-espezie edo forma batzuk bizi izan ziren duela 2 eta 1,5 bitarte milioi urte. Gizaki-espezie guztiak dira Homo zientzia-izena duen talde bateko partaide. Giza espezie guztien zientzia-izenak ''Homo'' hitzarekin hasten dira denak.
Lehen gizaki haiek australopitezinoak baino burmuin handiagoak eta masailezur eta hortz txikiagoak zituzten. Haien portaera, seguru aski, gaur egungo gizakienaren antzekoagoa ere ba omen zen. Esate baterako, ''Homo habilis'' izeneko espezie zaharreko kideak harrizko tresnak erabiltzen hasi ziren animalien haragia ebakitzeko. Beranduagokoak dira beste espezie batzuk: ''Homo erectus'' eta ''Homo heidelbergensis'' direlakoak. Zientzialariek uste dute espezie horiek bazekitela sua erabiltzen janaria prestatzeko.
{{txp|Neandertal}} ('''''Homo neanderthalensis''''') espezieko gizakiak, dirudienez, gizaki modernoekin batera bizi izan zen, aldi berean edo beretsuan. Baina duela 28.000 urte inguru desagertu egin ziren. Oso lotura handia zuten gizaki modernoekin; baina zientzialari gehienek uste dute neandertalak ez direla gizaki modernoen zuzeneko arbasoak.
Seguruenik, gizaki modernoak duela 200.000 eta 100.000 bitarte inguru garatu ziren. Espezie honen zientzia-izena ''{{Txp|Homo sapiens}}'' da. Zientzialari askoren ustez, lehen gizaki moderno hauek Afrikan eboluzionatu zuten eta gero {{txp|Europa}} eta {{txp|Asia|Asiara}} zabaldu ziren, eta ondoren {{txp|Amerika}} eta {{txp|Ozeania|Ozeaniara}}. Gizaki modernoak zehazki nola sortu ziren, zientzialariak oraindik aztertzen ari diren kontua da.
==Ikus, gainera==
*{{txp|Hominizazio-prozesua}}
==Irudiak==
<center><gallery widths="200px" heights="200px" perrow="5">
|Australopithecus afarensis
|Homo habilis
|Homo erectus
|Homo heidelbergensis
Irudi:NHM - Neandertaler Modell 1.jpg|Neandertal gizakiak
</gallery></center>
{{Txikipedia interwiki}}
[[Kategoria:Txikipedia]]
[[Kategoria:Txikipedia:Giza eboluzioa]]
[[Kategoria:Teknopolisen bideoak dituzten artikuluak]]
3yv1z0cj1ncnpe6b58mdq7937phpfhq
Txikipedia:Eboluzio
104
853444
10005914
9855475
2024-12-20T15:30:54Z
Koldo Biguri
7388
/* Nola funtzionatzen du eboluzioak? */
10005914
wikitext
text/x-wiki
{{Pagebanner:Darwin panel.jpg}}
[[Fitxategi:Ancestors 2.gif|thumb|500px|<center>Eboluzioaren bidaia.]]
'''Eboluzio''' hitzak "bilakaera" esan nahi du, eta izen hori du Lurreko {{txp|Izaki bizidun|izaki bizidunen}} bilakaerari buruz dagoen teoriak edo azalpen zientifikoak. Teoria horren arabera, {{txp|Lurra|Lurreko}} izaki bizidun guztiak bilakatu dira edo eboluzionatu dute lehenagoko beste izaki bizidun batzuengandik; eta haien arteko desberdintasunak denboran zehar izandako aldaketen ondorio dira.
Eboluzioak azaltzen du zergatik dauden {{txp|Landare|landare}} eta {{txp|Animalia|animalia}} desberdinak munduan. Guzti-guztiak, lehenago existitutako izaki sinpleagoetatik eratorriak dira. Dirudienez, lehendabiziko bizi-formarik sinpleenak duela gutxienez 3,5 milioi urte sortu ziren, eta haietatik atera dira munduan izan diren izaki bizidun guztiak.
==Eboluzioaren teoriaren historia==
Gaur egun, zientzialari guztiek onartzen dute eboluzioaren teoria. Bizitzari buruzko azalpen hau oinarri-oinarrizkoa da gaur egungo {{txp|Biologia|biologian}}. Teoria hori egiaztatu duten hainbat eta hainbat froga eman ditu zientziak, esparru askotatik. Froga-iturri bat {{txp|Fosil|fosilak}} dira, hau da, aspaldi bizi izandako izaki bizidunen hondakinak, lurpean edo urpean gordeta geratu direnak. Fosilek argi eta garbi erakusten digute aspaldiko garai urrun haietan bizi izandako {{txp|Espezie|espezie}} askok ez dituztela gaur egun bizirik dauden espezieen ezaugarri berdinak. {{txp|Dinosauro|Dinosauroak}} dira horren adibide ezagun bat.
Fosilek, gainera, izaki bizidunak denboran zehar aldatu egin direla ere erakusten digute. Esate baterako, duela 50 milioi urteko {{txp|Zaldi|zaldien}} hezurrek erakusten digute zaldi haiek gaur egungo {{txp|Zakur|zakurren}} tamainakoak zirela. Geroagoko garaietan bizi izandako beste zaldi batzuen {{txp|Hezur|hezurrek}}, berriz, denboran zehar haien tamaina handituz joan zirela erakusten dute.
Teoria honen aurretik, jendeak ez zekien mundua eta izaki bizidunak nola sortuak ziren. Azalpen {{txp|Erlijio|erlijiosoak}} baino ez zeuden: jende askok uste zuen jainko batek sortuak zirela bai mundua eta bai izaki bizidun guztiak ere, {{txp|Biblia|Biblian}} esaten den bezala.
Baina XIX. mendean, ideia berri batzuk hasi ziren zabaltzen biziaren jatorriari buruz, eboluzioaren teoria, hain zuzen ere. {{txp|Charles Darwin}} izeneko zientzialari ingeles batek zabaldu zuen teoria hori; "''Espezieen jatorriaz Hautespen naturalaren bidez''" izenburuko liburua argitaratu zuen 1859an.
Hasieran eta denbora luzez, jende asko egon zen teoria horren aurka, azalpen erlijiosoan bakarrik sinesten zutelako. Batez ere, ez zuten sinetsi nahi gizakia bera ere aboluzioaren ondorio dela eta, beraz, izaki sinplego batzuengandik datorrela; are gutxiago, garai hartan esaten zen bezala, "{{txp|Tximino|tximinoengandik}}" datorrela. Gaur egun oraindik ere badira teoria hori sinetsi nahi ez dutenak, Bibliari sinestea nahiago dutenak.
==Nola funtzionatzen du eboluzioak?==
[[Fitxategi:Homology vertebrates-en.svg|thumb|330px|left|<center>Hezur berbera, lau {{txp|Ornodun|ornodun}} desberdinengan. Hezurra nola egokitu duen ulertzeko.]]
Adibidez, animalia batek kume bat duenean, kume horrek gurasoen antzeko ezaugarriak izaten ditu. Esate baterako, {{txp|Jirafa|jirafa}} guztiek lepo luzea dute, gurasoek ere lepo luzea dutelako. Bai, baina zergatik dute lepo luzea jirafek?
Bada, lepo laburragoa zuten animalia batzuengandik eboluzionatu dutelako. Izan ere, zenbat eta lepo luzeagoa izan, jirafek errazago zuten zuhaitzetako hosto altuetara ere iristea, haiek jateko. Horrela, lepo laburreko jirafek baino aukera hobeagoa zuten elikadura lortzeko eta, ondorioz, errazagoa da lepo laburragokoak gosez hiltzea eta, beraz, umerik eduki ezin izatea. Aldiz, jirafa lepoluzeek aukera gehiago zuten bizirik jarraitzeko eta, beraz, kumeak edukitzen jarraitzeko. Eta kume horiek ere lepo luzea izango zuten, gurasoek bezala.
Bilakaera hauen ondorioz, lepo laburreko jirafarik ez da existitzen gaur egun. Prozesu horri "{{Txp|hautespen natural|hautespen naturala}}" deitu zion Darwinek: alegia, nolabait naturak "hautatu" egiten du zein animaliak jarraituko duen bizirik eta zein ez, bere ingurunera egokitzeko duen ahalmenari esker. Horrela, halako ezaugarri jakin bat duten animaliek (jirafa lepoluzeek, adibidez) bizirik jarraitu ahalko dute, zuhaitzetako hostorik altuenak ere jateko egokitu direlako; ezaugarri hori ez dutenek, hau da, ingurunera egokitu ez diren animaliek, berriz, ez.
==Ikus, gainera==
* {{txp|Giza eboluzioa}}
{{Txikipedia interwiki}}
[[Kategoria:Txikipedia]]
[[Kategoria:Txikipedia:Biologia]]
ecs33ey4t7mjqg3ziwr6iijk3awavko
Bigarren Mundu Gerraren ondorioak
0
871084
10006447
9336162
2024-12-21T11:28:22Z
Demonocrazy
1830
/* Geopolitika */ Ikusgelako bideoa gehitzea.
10006447
wikitext
text/x-wiki
{{HezkuntzaPrograma|Geografia eta Historia}}
[[Fitxategi:FilipinoChildrenWW2.gif|thumb|273x273px|Bigarren Mundu Gerrako sarraskiek mundua eta kontzientzia kolektiboa astindu zituzten.]]
[[Bigarren Mundu Gerra]] historiako konflikto armatu ikaragarriena izan zen, eta bere [[Izaera total|gerra total]] edo absolutu izaerak ondorio latzak ekarri zituen mundu mailan. Honen suntsipenaren eskala beste edozein gerrak izandakoa baino handiagoa izan zen, bai galera pertsonalei eta materialei dagokienez, bai kultural eta sozialei dagokienez.
Gerran gertatutako izuak mundua astindu zuen, eta guztien buruan geratu ziren sarraskien irudiak. [[Holokaustoa]]<nowiki/>ren oihartzuna ikaragarria izan zen, eta gerrako bestelako gertakariekin batera, nazioarteko erlazioak hobetzeko bideak irekiarazi zituzten. Horretaz gain, [[Hiroshima]] eta [[Nagasaki]]<nowiki/>n botatako [[bonba atomiko]]<nowiki/>ek gizakiaren suntsipen ahalmena erakutsi zuten, eta beste guda baten beldurra zabaldu zen.
== Hildakoak ==
[[Bigarren Mundu Gerra]] lehen konflikto militar modernoa kontsidera daiteke; bertan erabilitako teknika eta tresna berrien kantitate eta garrantzia dela eta, hilkortasun maila izugarria izan zen. Horretaz gain, [[gerra total]] izaera dela eta herrialde osoa zen parte, ez soilik militarrak. Izan ere, hildako gehienak zibilak izan ziren. Bi arrazoi hauek direla eta, konflikto honen hildakoak beste edozein gerran baino gehiago izan ziren.
Hildakoen zenbaki zehatza jakitea ezinezkoa bada ere<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=ES|izenburua=Historia del siglo XX|urtea=2012|abizena=Hobsbawm|izena=Eric|orrialdeak=|orrialdea=51|argitaletxea=Crítica|ISBN=9788498925012}}</ref>, ikertzaileek estimazioak egin dituzte, eta gehienak 55 eta 60 milioi pertsona artean kokatzen dituzte<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Anexo:Víctimas de la Segunda Guerra Mundial|hizkuntza=es|data=2019-02-09|url=https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Anexo:V%C3%ADctimas_de_la_Segunda_Guerra_Mundial&oldid=113835831|sartze-data=2019-02-10|encyclopedia=Wikipedia, la enciclopedia libre}}</ref>. Zenbakia gehiago zehaztu ezinaren arrazoiak anitzak dira; herrialde batzuen momentu hartako datuak biltzeko ezintasuna, hildakoen kopuru eta izaera anitza, ikertzaileen barne hartu ezinezko bilaketa, datu fidagarritasuna, estatu batzuen "zifra makillajea"...
== Geopolitika ==
[[Fitxategi:Ikusgela-Berlingo_Harresia.webm|start=0|thumbtime=441|thumb|{{ikusgela}}[[Berlingo harresia|Berlingo Harresiaren]] historia laburtzen duen bideoa.]]
Gudaren krudeltasuna ikusita, herrialdeen arteko komunikazioa hobetzea ezinbestekoa zela ikusi zuten potentzia nagusiek. Jada gerran zehar, herrialdeen arteko hitzarmenak sortzen saiatu ziren (besteak beste [[Jaltako Batzarra|Jaltako Batzarrean]]), baina argi zegoen nazioz gaindiko erakunde baten sorrera beharrezkoa zela horrelako konfliktoak errepikatzea saihesteko. Horrela, 1945eko Urriaren 24ean [[Nazio Batuen Erakundea|Nazio Batuen Elkartea]] sortu zen. Elkarrizketa-fase honetan hainbat hitzarmen eta batzar egiten jarraitu ziren potentzia nagusien eta baita bestelako herrialdeen artean, erlazio internazionalak hobetzeko helburuarekin.
Hitzarmen hauetan orden mundial berria ikusi ahal izan zen; Lehenik eta behin [[Britainia Handia|Britania Handiak]] jada [[Lehen Mundu Gerra]]<nowiki/>ren ostean dudan jarritako munduko buruzagitza galdu zuen [[Ameriketako Estatu Batuak|Amerikako Estatu Batu]]<nowiki/>en faborean. Baita, potentzia ekonomiko izateaz gain gerran izandako pisua zela eta, [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|SESB]]<nowiki/>k hitzarmenetan nagusitasuna erakutsi zuen. Bi herrialde nagusi hauen artean horrela, norgehiagoka bat sortzen joan zen, bi sistema ekonomikoen arteko norgehiagoka bihurtu zena: [[Gerra Hotza]].
Tentsioak gora egiten zuen gerra osteko egoeran, eta ikusgarri egin zen muga-arazoen auzian. Gehienbat Berlingo kasuan egin zen nabari, non [[Altzairuzko oihala|Altzairuzko Oihala]] altxatu behar izan zen. Bi potentzia berriek, [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]] eta [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|SESB]] beren aldeko indar gehiago lortzeko, desegiten ari ziren [[Inperio kolonial|Inperio Kolonial]]<nowiki/>etatik jaiotako herrialdeak laguntzen zituzten, haien aldera pasa zitezen. Mundu berri hartan bi alde bakarrik existitzen ziren. Tentsio hartan [[Status quo|''status quo'']] mantentzea zen helburua, hau aldatzeak gerra bat sortaraziko zuen beldurra zela eta.
== Gizartea ==
[[Fitxategi:World War II woman aircraft worker, Vega Aircraft Corporation, Burbank, California 1942.jpg|thumb|213x213px|Emakumeek gerran izandako paperak hauen posizioa gizartean aldatu zuen.]]
Guda hain krudel baten ondorio sozialak ere ankerrak izan ziren oso. Familia ikaragarri suntsitu ziren, muga aldaketak zirela eta populazio mugimendu ikaragarriak gertatu ziren, herri ugari desagertarazi ziren bonbardaketen bidez... Honek guztiak mendebaldeko moralitatean desoreka handiak eragin zituen, lan filosofikoetan eta artearen munduan ikus daitezkelarik.
[[Gerra total]] honetan, gizon gehienak frontean zeuden bitartean, herrialde askok (adibide onena [[Alemania]] izanik) [[Gerra-ekonomia|gerra ekonomia]] jarri zuten martxan, herrialdearen ekonomia-indar guztia gerrara bideratuz. Ekonomia horretan lanesku kualifikatuaren falta betetzeko (gizon falta zela eta), emakume asko lan-mundura sartu ziren. [[Bigarren Mundu Gerra]] amaitzean, emakume asko lan munduan murgilduta jarraitu zuten, hauen irudia gizartean aldatuz, emantzipazio ekonomikoak ahaltsuago egiten baitzituen.
== Ekonomia ==
Ekonomia aldetik ere hondamendia handia izan zen. Bonbardaketek ehun-ekonomikoa suntsitu zuten; enpresa, errepide, trenbide, herri, baratze eta bestelako egitura ekonomiko mordoa desagerrarazi ziren. Horrela krisi ekonomikoa zabaldu zen gehienbat [[Europa]] erdialdean (bertan zentratu baitzen guda).
Indarberritzean modelo kapitalistaren alde egin zezaten, [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]]<nowiki/>ek diru fluxu handi bat sartu zuen [[Europa]]n: [[Marshall Plana|Marshall plana]]. Horrela, herrialde aliatuen suspertze ekonomikoa ahalbidetzeaz gain, galtzaileek hauen gerra-ordainak pagatzeko aukera ematen zien, diru mugimenduak ekonomian duen onura ikusiz; [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]]<nowiki/>ek [[Alemania]]<nowiki/>ri emandako dirua, hauek [[Erresuma Batua]]<nowiki/>ri gerra-ordainak pagatzeko erabiliko ziren, eta era berean britaniarrek [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]]<nowiki/>ei gerra-maileguak bueltatzeko erabiliko zuten.
== Bibliografia ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Bigarren Mundu Gerra]]
[[Kategoria:Bigarren Mundu Gerraren ondorioak]]
[[Kategoria:Gerren ondorioak]]
lekbvgmx3h4bcgwd2qwjcluyzxuddh4
Albertine Necker de Saussure
0
881631
10006433
8323712
2024-12-21T11:17:42Z
Eliatxo
96586
/* Ikus, gainera */
10006433
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Albertine Adrienne Necker de Saussure''' ([[Geneva]], [[1766]]ko [[apirilaren 9]]a - [[Monnetier-Mornex|Mornex]], [[1841]]ko [[apirilaren 13]]a<ref>[http://www.hls-dhs-dss.ch/textes/f/F9048.php Suitzako historia historiografikoa]</ref> edo [[apirilaren 20|20a]]<ref>{{en}} [https://www.britannica.com/biography/Albertine-Adrienne-Necker-de-Saussure Biografia] [[Encyclopædia Britannica]]n</ref>) [[Geneva kantonamendua|Genevar]] eta ondoren [[Suitza]]r idazle eta [[Hezkuntza|irakaslea]]; [[emakumeen hezkuntza]]ren defendatzaile goiztiarra.
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Ikus, gainera ==
* [[Geneva kantonamendua]]
* [[Emakumeak literaturan]]
{{Biografia zirriborroa|Suitza}}
{{bizialdia|1766ko|1841eko|Necker de Saussure, Albertine}}
[[Kategoria:Genevatarrak]]
[[Kategoria:Suitzako idazleak]]
[[Kategoria:XIX. mendeko emakume idazleak]]
[[Kategoria:Frantsesezko idazleak]]
6q3ilafq67n1362k6h28yp9dxglqbb5
Txikipedia:Mineral
104
897542
10006417
9409340
2024-12-21T11:12:29Z
Koldo Biguri
7388
/* Mineralen ezaugarriak */
10006417
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Different_minerals.jpg}}
'''Mineralak''' {{txp|solido}} naturalak dira; eta, normalean, presio eta tenperatura altuak izaten dituzten prozesu geologiko askoren bidez sortzen dira. Minerala izateko, {{txp|kristal}} egitura, eta elementu fisiko uniformeak (momentu oro) izan behar ditu substantzia batek. Mineralek {{txp|formula kimiko}} zehatza daukate; eta elementu puruak, gatzak, zein {{txp|silikato}} konplexuak izan daitezke.
Arrokak, ostera, mineralez edota mineralen aleazioz daude osatuta, eta ez dute konposizio kimiko zehatzik. Lurrazaleko arrokarik gehienetan, mineral hauek agertzen dira: kuartzoa, feldespatoa, mika, klorita, kaolina, kaltzita, epidota, olibinoa, augita, hornblenda, magnetita, hematitea, limonita eta beste mineral gutxi batzuk.
Gainera, kuartzoak, mikak edo feldespatoak munduko leku askotan daude modu arruntean. Beste batzuk, ostera, munduko leku gutxi eta zehatz batzuetan baino ezin ditugu aurkitu.
Bestalde, Lurrean gehien agertzen den mineral taldea silikatoa da. Silikatoa, gehienbat, silizioz eta oxigenoz dago osatuta. Arroka gehienetan, % 95 baino gehiago silikatoa da, eta gainontzekoa aluminio, magnesio, burdina, kaltzio eta bestelako metalen ioiak ere izan daitezke.
== Mineralen ezaugarriak ==
Hauek dira mineralen zenbait ezaugarri:
* '''Solidoak dira''': mineral guztiak solidoak dira Lurrean tenperatura normalean.
* '''Naturalak dira''': mineralak naturan aurkitzen dira. Laboterategi kimiko batean sortzen diren elementu solidoak ez dira mineralak.
* '''Inorganikoak dira''': mineralen jatorria ez dago landareetan, animalietan edo bizirik dauden beste organismo batzuetan.
* '''Egitura kimiko finkoa''': mineralek beti dute formula kimiko bera eta elementu konbinaketa bera.
== Mineral motak ==
Mineral mota asko daude, baina askotan bi taldetan banatzen dira: silikatoak eta ez silikatoak. Silikatoak silizioa eta oxigenoa duten mineralak dira. Lurrazalaren %90 baino gehiago silikatoz osatuta dago. Gainontzeko mineralak ez silikatoak deituriko talde batean batzen dira.
== Zertarako balio dute? ==
Jendeak mineralak erabiltzen ditu eraikinak, makinak, tresnak, garbiketa produktuak, kosmetikoak, bitxiak eta beste artikulu batzuk egiteko ere. Baliagarriak diren mineralak Lurretik ateratzearen prozesuari meatzaritza deritzo.
{{Txikipedia interwiki}}
[[Kategoria:Txikipedia]]
[[Kategoria:Txikipedia:Mineralak]]
2gaombfd85jp257swkiarpj9qhruks9
10006418
10006417
2024-12-21T11:12:46Z
Koldo Biguri
7388
/* Mineral motak */
10006418
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Different_minerals.jpg}}
'''Mineralak''' {{txp|solido}} naturalak dira; eta, normalean, presio eta tenperatura altuak izaten dituzten prozesu geologiko askoren bidez sortzen dira. Minerala izateko, {{txp|kristal}} egitura, eta elementu fisiko uniformeak (momentu oro) izan behar ditu substantzia batek. Mineralek {{txp|formula kimiko}} zehatza daukate; eta elementu puruak, gatzak, zein {{txp|silikato}} konplexuak izan daitezke.
Arrokak, ostera, mineralez edota mineralen aleazioz daude osatuta, eta ez dute konposizio kimiko zehatzik. Lurrazaleko arrokarik gehienetan, mineral hauek agertzen dira: kuartzoa, feldespatoa, mika, klorita, kaolina, kaltzita, epidota, olibinoa, augita, hornblenda, magnetita, hematitea, limonita eta beste mineral gutxi batzuk.
Gainera, kuartzoak, mikak edo feldespatoak munduko leku askotan daude modu arruntean. Beste batzuk, ostera, munduko leku gutxi eta zehatz batzuetan baino ezin ditugu aurkitu.
Bestalde, Lurrean gehien agertzen den mineral taldea silikatoa da. Silikatoa, gehienbat, silizioz eta oxigenoz dago osatuta. Arroka gehienetan, % 95 baino gehiago silikatoa da, eta gainontzekoa aluminio, magnesio, burdina, kaltzio eta bestelako metalen ioiak ere izan daitezke.
== Mineralen ezaugarriak ==
Hauek dira mineralen zenbait ezaugarri:
* '''Solidoak dira''': mineral guztiak solidoak dira Lurrean tenperatura normalean.
* '''Naturalak dira''': mineralak naturan aurkitzen dira. Laboterategi kimiko batean sortzen diren elementu solidoak ez dira mineralak.
* '''Inorganikoak dira''': mineralen jatorria ez dago landareetan, animalietan edo bizirik dauden beste organismo batzuetan.
* '''Egitura kimiko finkoa''': mineralek beti dute formula kimiko bera eta elementu konbinaketa bera.
== Mineral motak ==
Mineral mota asko daude, baina askotan bi taldetan banatzen dira: silikatoak eta ez silikatoak. Silikatoak silizioa eta oxigenoa duten mineralak dira. Lurrazalaren % 90 baino gehiago silikatoz osatuta dago. Gainontzeko mineralak ez-silikatoak deituriko talde batean batzen dira.
== Zertarako balio dute? ==
Jendeak mineralak erabiltzen ditu eraikinak, makinak, tresnak, garbiketa produktuak, kosmetikoak, bitxiak eta beste artikulu batzuk egiteko ere. Baliagarriak diren mineralak Lurretik ateratzearen prozesuari meatzaritza deritzo.
{{Txikipedia interwiki}}
[[Kategoria:Txikipedia]]
[[Kategoria:Txikipedia:Mineralak]]
hdbfrs1uzxf01z87h6sfv5qg7moqfe7
10006419
10006418
2024-12-21T11:13:17Z
Koldo Biguri
7388
/* Zertarako balio dute? */
10006419
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Different_minerals.jpg}}
'''Mineralak''' {{txp|solido}} naturalak dira; eta, normalean, presio eta tenperatura altuak izaten dituzten prozesu geologiko askoren bidez sortzen dira. Minerala izateko, {{txp|kristal}} egitura, eta elementu fisiko uniformeak (momentu oro) izan behar ditu substantzia batek. Mineralek {{txp|formula kimiko}} zehatza daukate; eta elementu puruak, gatzak, zein {{txp|silikato}} konplexuak izan daitezke.
Arrokak, ostera, mineralez edota mineralen aleazioz daude osatuta, eta ez dute konposizio kimiko zehatzik. Lurrazaleko arrokarik gehienetan, mineral hauek agertzen dira: kuartzoa, feldespatoa, mika, klorita, kaolina, kaltzita, epidota, olibinoa, augita, hornblenda, magnetita, hematitea, limonita eta beste mineral gutxi batzuk.
Gainera, kuartzoak, mikak edo feldespatoak munduko leku askotan daude modu arruntean. Beste batzuk, ostera, munduko leku gutxi eta zehatz batzuetan baino ezin ditugu aurkitu.
Bestalde, Lurrean gehien agertzen den mineral taldea silikatoa da. Silikatoa, gehienbat, silizioz eta oxigenoz dago osatuta. Arroka gehienetan, % 95 baino gehiago silikatoa da, eta gainontzekoa aluminio, magnesio, burdina, kaltzio eta bestelako metalen ioiak ere izan daitezke.
== Mineralen ezaugarriak ==
Hauek dira mineralen zenbait ezaugarri:
* '''Solidoak dira''': mineral guztiak solidoak dira Lurrean tenperatura normalean.
* '''Naturalak dira''': mineralak naturan aurkitzen dira. Laboterategi kimiko batean sortzen diren elementu solidoak ez dira mineralak.
* '''Inorganikoak dira''': mineralen jatorria ez dago landareetan, animalietan edo bizirik dauden beste organismo batzuetan.
* '''Egitura kimiko finkoa''': mineralek beti dute formula kimiko bera eta elementu konbinaketa bera.
== Mineral motak ==
Mineral mota asko daude, baina askotan bi taldetan banatzen dira: silikatoak eta ez silikatoak. Silikatoak silizioa eta oxigenoa duten mineralak dira. Lurrazalaren % 90 baino gehiago silikatoz osatuta dago. Gainontzeko mineralak ez-silikatoak deituriko talde batean batzen dira.
== Zertarako balio dute? ==
Jendeak mineralak erabiltzen ditu eraikinak, makinak, tresnak, garbiketa produktuak, kosmetikoak, bitxiak eta beste artikulu batzuk ere egiteko. Baliagarriak diren mineralak Lurretik ateratzearen prozesuari {{Txp|meatzaritza}} deritzo.
{{Txikipedia interwiki}}
[[Kategoria:Txikipedia]]
[[Kategoria:Txikipedia:Mineralak]]
99ftohqmoy0xw65s2yt940ywkeuasgn
10006421
10006419
2024-12-21T11:13:35Z
Koldo Biguri
7388
/* Mineralen ezaugarriak */
10006421
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Different_minerals.jpg}}
'''Mineralak''' {{txp|solido}} naturalak dira; eta, normalean, presio eta tenperatura altuak izaten dituzten prozesu geologiko askoren bidez sortzen dira. Minerala izateko, {{txp|kristal}} egitura, eta elementu fisiko uniformeak (momentu oro) izan behar ditu substantzia batek. Mineralek {{txp|formula kimiko}} zehatza daukate; eta elementu puruak, gatzak, zein {{txp|silikato}} konplexuak izan daitezke.
Arrokak, ostera, mineralez edota mineralen aleazioz daude osatuta, eta ez dute konposizio kimiko zehatzik. Lurrazaleko arrokarik gehienetan, mineral hauek agertzen dira: kuartzoa, feldespatoa, mika, klorita, kaolina, kaltzita, epidota, olibinoa, augita, hornblenda, magnetita, hematitea, limonita eta beste mineral gutxi batzuk.
Gainera, kuartzoak, mikak edo feldespatoak munduko leku askotan daude modu arruntean. Beste batzuk, ostera, munduko leku gutxi eta zehatz batzuetan baino ezin ditugu aurkitu.
Bestalde, Lurrean gehien agertzen den mineral taldea silikatoa da. Silikatoa, gehienbat, silizioz eta oxigenoz dago osatuta. Arroka gehienetan, % 95 baino gehiago silikatoa da, eta gainontzekoa aluminio, magnesio, burdina, kaltzio eta bestelako metalen ioiak ere izan daitezke.
== Mineralen ezaugarriak ==
Hauek dira mineralen zenbait ezaugarri:
* '''Solidoak dira''': mineral guztiak solidoak dira Lurrean tenperatura normalean.
* '''Naturalak dira''': mineralak naturan aurkitzen dira. Laborategi kimiko batean sortzen diren elementu solidoak ez dira mineralak.
* '''Inorganikoak dira''': mineralen jatorria ez dago landareetan, animalietan edo bizirik dauden beste organismo batzuetan.
* '''Egitura kimiko finkoa''': mineralek beti dute formula kimiko bera eta elementu konbinaketa bera.
== Mineral motak ==
Mineral mota asko daude, baina askotan bi taldetan banatzen dira: silikatoak eta ez silikatoak. Silikatoak silizioa eta oxigenoa duten mineralak dira. Lurrazalaren % 90 baino gehiago silikatoz osatuta dago. Gainontzeko mineralak ez-silikatoak deituriko talde batean batzen dira.
== Zertarako balio dute? ==
Jendeak mineralak erabiltzen ditu eraikinak, makinak, tresnak, garbiketa produktuak, kosmetikoak, bitxiak eta beste artikulu batzuk ere egiteko. Baliagarriak diren mineralak Lurretik ateratzearen prozesuari {{Txp|meatzaritza}} deritzo.
{{Txikipedia interwiki}}
[[Kategoria:Txikipedia]]
[[Kategoria:Txikipedia:Mineralak]]
pr3ly67k4hg6gj3qz5dsf74xm0f5or7
10006422
10006421
2024-12-21T11:14:11Z
Koldo Biguri
7388
10006422
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Different_minerals.jpg}}
'''Mineralak''' {{txp|solido}} naturalak dira; eta, normalean, presio eta tenperatura altuak izaten dituzten prozesu geologiko askoren bidez sortzen dira. Minerala izateko, {{txp|kristal}} egitura, eta elementu fisiko uniformeak (momentu oro) izan behar ditu substantzia batek. Mineralek {{txp|formula kimiko}} zehatza daukate; eta elementu puruak, gatzak, zein {{txp|silikato}} konplexuak izan daitezke.
Arrokak, ostera, mineralez edota mineralen aleazioz daude osatuta, eta ez dute konposizio kimiko zehatzik. {{Txp|Lurrazal|Lurrazaleko}} arrokarik gehienetan, mineral hauek agertzen dira: kuartzoa, feldespatoa, mika, klorita, kaolina, kaltzita, epidota, olibinoa, augita, hornblenda, magnetita, hematitea, limonita eta beste mineral gutxi batzuk.
Gainera, kuartzoak, mikak edo feldespatoak munduko leku askotan daude modu arruntean. Beste batzuk, ostera, munduko leku gutxi eta zehatz batzuetan baino ezin ditugu aurkitu.
Bestalde, Lurrean gehien agertzen den mineral taldea silikatoa da. Silikatoa, gehienbat, silizioz eta oxigenoz dago osatuta. Arroka gehienetan, % 95 baino gehiago silikatoa da, eta gainontzekoa aluminio, magnesio, burdina, kaltzio eta bestelako metalen ioiak ere izan daitezke.
== Mineralen ezaugarriak ==
Hauek dira mineralen zenbait ezaugarri:
* '''Solidoak dira''': mineral guztiak solidoak dira Lurrean tenperatura normalean.
* '''Naturalak dira''': mineralak naturan aurkitzen dira. Laborategi kimiko batean sortzen diren elementu solidoak ez dira mineralak.
* '''Inorganikoak dira''': mineralen jatorria ez dago landareetan, animalietan edo bizirik dauden beste organismo batzuetan.
* '''Egitura kimiko finkoa''': mineralek beti dute formula kimiko bera eta elementu konbinaketa bera.
== Mineral motak ==
Mineral mota asko daude, baina askotan bi taldetan banatzen dira: silikatoak eta ez silikatoak. Silikatoak silizioa eta oxigenoa duten mineralak dira. Lurrazalaren % 90 baino gehiago silikatoz osatuta dago. Gainontzeko mineralak ez-silikatoak deituriko talde batean batzen dira.
== Zertarako balio dute? ==
Jendeak mineralak erabiltzen ditu eraikinak, makinak, tresnak, garbiketa produktuak, kosmetikoak, bitxiak eta beste artikulu batzuk ere egiteko. Baliagarriak diren mineralak Lurretik ateratzearen prozesuari {{Txp|meatzaritza}} deritzo.
{{Txikipedia interwiki}}
[[Kategoria:Txikipedia]]
[[Kategoria:Txikipedia:Mineralak]]
5uvarnad14ofl3ne6wczccob2rxs2hr
10006435
10006422
2024-12-21T11:18:54Z
Koldo Biguri
7388
10006435
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Different_minerals.jpg}}
'''Mineralak''' {{txp|solido}} naturalak dira; eta, normalean, presio eta tenperatura altuak izaten dituzten prozesu geologiko askoren bidez sortzen dira. Minerala izateko, {{txp|kristal}} egitura, eta elementu fisiko uniformeak (momentu oro) izan behar ditu substantzia batek. Mineralek {{txp|formula kimiko}} zehatza daukate; eta elementu puruak, gatzak, zein {{txp|silikato}} konplexuak izan daitezke.
Mineralak ez dira {{Txp|arroka}} deitzen ditugunekin nahastu behar. Arrokak, izan ere, mineralez edota mineralen aleazioz daude osatuta, eta ez dute konposizio kimiko zehatzik. {{Txp|Lurrazal|Lurrazaleko}} arrokarik gehienetan, mineral hauek agertzen dira: kuartzoa, feldespatoa, mika, klorita, kaolina, kaltzita, epidota, olibinoa, augita, hornblenda, magnetita, hematitea, limonita eta beste mineral gutxi batzuk.
Gainera, kuartzoak, mikak edo feldespatoak munduko leku askotan daude modu arruntean. Beste batzuk, ostera, munduko leku gutxi eta zehatz batzuetan baino ezin ditugu aurkitu.
Bestalde, Lurrean gehien agertzen den mineral taldea silikatoa da. Silikatoa, gehienbat, silizioz eta oxigenoz dago osatuta. Arroka gehienetan, % 95 baino gehiago silikatoa da, eta gainontzekoa aluminio, magnesio, burdina, kaltzio eta bestelako metalen ioiak ere izan daitezke.
== Mineralen ezaugarriak ==
Hauek dira mineralen zenbait ezaugarri:
* '''Solidoak dira''': mineral guztiak solidoak dira Lurrean tenperatura normalean.
* '''Naturalak dira''': mineralak naturan aurkitzen dira. Laborategi kimiko batean sortzen diren elementu solidoak ez dira mineralak.
* '''Inorganikoak dira''': mineralen jatorria ez dago landareetan, animalietan edo bizirik dauden beste organismo batzuetan.
* '''Egitura kimiko finkoa''': mineralek beti dute formula kimiko bera eta elementu konbinaketa bera.
== Mineral motak ==
Mineral mota asko daude, baina askotan bi taldetan banatzen dira: silikatoak eta ez silikatoak. Silikatoak silizioa eta oxigenoa duten mineralak dira. Lurrazalaren % 90 baino gehiago silikatoz osatuta dago. Gainontzeko mineralak ez-silikatoak deituriko talde batean batzen dira.
== Zertarako balio dute? ==
Jendeak mineralak erabiltzen ditu eraikinak, makinak, tresnak, garbiketa produktuak, kosmetikoak, bitxiak eta beste artikulu batzuk ere egiteko. Baliagarriak diren mineralak Lurretik ateratzearen prozesuari {{Txp|meatzaritza}} deritzo.
{{Txikipedia interwiki}}
[[Kategoria:Txikipedia]]
[[Kategoria:Txikipedia:Mineralak]]
5bbd9xfpksodiy0xig11u5w35783lgc
Wikiproiektu:WikiEmakumeok/WikiDurangaldea
102
907137
10006005
10005180
2024-12-20T16:26:43Z
Aonandi
156348
/* Berriak 2024 (abendua) */
10006005
wikitext
text/x-wiki
'''''WikiDurangaldea | Durangaldean egiten diren lanaldietako wikilekua '''''
[[Fitxategi:WikiEmakumeok Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak.jpg|thumb|WikiEmakumeok, Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak. Azaroak 1 2019, Durangon]]
[[File:5.555 biografia 2024 martxoa.png|thumb|200px|2024.03.08]]
[[File:Durangoko wikilariok 5.000 biografia.png|thumb|200px|2023.12.31]]
[[File:Durangoko wikilariak 2023.jpg|thumb|200px|2023.07.07]]
[[File:WikiEmakumok 3000.jpg|thumb|200px|2023ko otsaila]]
[[File:Wikiemakumeok Durango Abendua 2022.jpg|thumb|200px|2022ko abenduaren 1a]]
[[Fitxategi:Wikiemakumeok Durango.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko iraila]]
[[Fitxategi:Durangoko wikilariak 1500.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko ekaina]]
[[Fitxategi:Durangoko Wikilariak.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko apirila]]
== [[Fitxategi:Im-jabber.svg|30px|]] Wikiproiektu honen helburuak ==
* Emakumeen biografia berriak sortzea euskaraz.
* Wikipedian beste hizkuntza batzuetan badauden emakumeen biografiak euskarara ekartzea.
* Emakumezko editore euskaldunen kopurua handitzea.
* Euskal Wikipedian genero-ikuspegia txertatzea.
* Historian zehar izandako emakumeen ekarpenak eta ezagutzak Euskal Wikipedian biltzea.
== [[File:La mujer que nunca conociste logo 2017.jpg|30px]] Emakumeen zerrenda [https://es.wikipedia.org/wiki/Wikiproyecto:Mujeres/Wikimujeres/WikiEmakumeok/Durango >>> erderaz]==
=== EGITEN ===
# [[Tilly_Edinger]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tilly_Edinger (Lurdes)
# [[Anna_Coleman_Ladd]] https://es.wikipedia.org/wiki/Anna_Coleman_Ladd (Lurdes)
# Kontxa Laspiur (Eibar) (Marisa)
'''Ingelesetik itzultzeko'''
# [[Katrina Ely Tiffany]] https://en.wikipedia.org/wiki/Katrina_Ely_Tiffany
# [[Margaret Hayden Rorke]] https://en.wikipedia.org/wiki/Margaret_Hayden_Rorke
# [[Ruth Logan Roberts]] https://en.wikipedia.org/wiki/Ruth_Logan_Roberts
# [[Eugénie M. Rayé-Smith]] https://en.wikipedia.org/wiki/Eug%C3%A9nie_M._Ray%C3%A9-Smith
#[[Mathilde Fibiger]] https://en.wikipedia.org/wiki/Mathilde_Fibiger
# [[Mithu Sanyal]] https://en.wikipedia.org/wiki/Mithu_Sanyal (Leire Mi)
Catharine Waugh McCulloch - Wikipedia # [[Catharine Waugh McCulloch]] sufragista (AEB 1862-1945)
Grandma Gatewood - Wikipedia # [[Granma Gatewood McCulloch]] ultrarail mendi-ibileran aitzindaria (AEB 1887-1973)
'''Frantsesetik itzultzeko'''
# [[Émilie Carles]] https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89milie_Carles
# [[Victoria Mas]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Victoria_Mas
# [[Jeanne Humbert]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Jeanne_Humbert
# [[Anna Mahé]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Anna_Mah%C3%A9
# [[Capucine Motte]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Capucine_Motte
'''SORTZEKO'''
# [[Uxue Rey Gorraiz]] idzlea, kazetaria
# [[Lola Lopez de Lacalle]] idazlea (Zornotza)
# [[Ignacia Altolagirre Camarero]] (h.2023.07.22)
# [[Naia Laka]] (Ispaster) https://www.eitb.eus/es/cultura/cine/festival-san-sebastian/videos/detalle/9589117/video-zortzitik-infinitura-recorrido-por-historia-del-cine-vasco-de-mano-de-benito-ansola/
# [[Annette Gonzalez-Etxabarri]] https://www.naiz.eus/es/info/noticia/20230508/annette-gonzalez-etxabarri-zumaiarra-txapeldun-europako-junior-txapelketan
# [[Madalen Etxegarai]] pilotaria. https://goiena.eus/oinati/1727423962644-madalen-etxegarai-haurra-nintzenean-nuen-ametsa-betetzen-nabil
# [[Sylvia Lefanu]] zinemagilea. https://www.berria.eus/kultura/zinemaldia/berria-eus_2130955_102.html
# [[Nagore Urdapilleta]] Errio dokumentalaren aurkezlea. https://ataria.eus/komunitatea/berria/1727420302628-bere-txikitasunean-orio-zeinen-handia-den-erakutsi-nahi-izan-dugu
# [[Maite Ubiria]] kazetaria. https://www.berria.eus/euskal-herria/iparrari-hegoak-ematen_2129951_102.html
# [[Pancracia Ollo de la Mata]] Zumalakarregiren emaztea
# [[Ainhoa Aldazabal Gallastegi]]
# [[Uxua Azpiroz]] hezitzailea https://www.berria.eus/bizigiro/beharrezkoa-da-bizikidetza-oinarri-duten-proiektuak-garatzea-ikastetxeetan_2128805_102.html
# [[Heza Sengal]]. emakume yazikia. https://www.berria.eus/mundua/eiren-gustukoak-baginen-erosi-egiten-gintuzten-merkantzia-hutsa-bagina-bezala_2128867_102.html
# [[Miren Berasategi Zeberio]] Ikertzailea. https://www.berria.eus/euskal-herria/gizon-gazteek-kontserbadurismorako-joera-dute_2128223_102.html
'''Zinegileak - Donostiako Giza Eskubideen Zinemaldian sarituak'''
# [[Kim Longinotto]] https://es.wikipedia.org/wiki/Kim_Longinotto
# [[Lourdes Portillo]] https://es.wikipedia.org/wiki/Lourdes_Portillo
# [[Deepa Mehta]] https://es.wikipedia.org/wiki/Deepa_Mehta
'''Espainiako Gerra Zibileko emakumeak'''
# [[Sofia Da Blasco]] https://es.wikipedia.org/wiki/Sof%C3%ADa_Blasco
# [[Carolina_Bunjes-Rosenthal]] https://es.wikipedia.org/wiki/Carolina_Bunjes-Rosenthal
# [[Isabel Alonso]] https://es.wikipedia.org/wiki/Isabel_Alonso
'''Emakume interesgarriak'''
# [[Jekaterina Samutsevitx]] https://es.wikipedia.org/wiki/Yekaterina_Samuts%C3%A9vich
# [[Nadezhda Popova]] https://es.wikipedia.org/wiki/Nadezhda_Popova
'''Heroínas de la Unión Soviética''' https://es.wikipedia.org/wiki/Anexo:Hero%C3%ADnas_de_la_Uni%C3%B3n_Sovi%C3%A9tica
'''Emakumeak eta itsasoa'''
https://www.naiz.eus/eu/info/noticia/20210924/las-mujeres-ilustres-de-la-historia-naval-en-el-itsasmuseum-de-bilbo-a-traves-del-arte
#
'''EMAKUME ITZULTZAILEAK'''
# [[Malika Embarek]] https://es.wikipedia.org/wiki/Malika_Embarek
# [[Concha Fernández-Luna Sánchez]] https://es.wikipedia.org/wiki/Concha_Fern%C3%A1ndez-Luna_S%C3%A1nchez
# [[Laura García Corella]] https://es.wikipedia.org/wiki/Laura_Garc%C3%ADa_Corella
'''EMAKUME AKTIBISTAK'''
# https://es.wikipedia.org/wiki/Categor%C3%ADa:Mujeres_activistas
# [[María Dimádi]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Mar%C3%ADa_Dim%C3%A1di (Leire)
# [[Paste Up Morras]], aktibista https://es.wikipedia.org/wiki/Paste_Up_Morras
# [[Elizabeth Wathuti]] aktibista https://es.wikipedia.org/wiki/Elizabeth_Wathuti (Oiber)
# [[Tosia Altman]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tosia_Altman
# https://es.wikipedia.org/wiki/V%C3%B5_Th%E1%BB%8B_Th%E1%BA%AFng
# [[Maria Spiridonova]] https://es.wikipedia.org/wiki/Mariya_Spirid%C3%B3nova
# [[Yusra Al Barbar]] https://es.wikipedia.org/wiki/Yusra_al-Barbari palestinarra
'''EMAKUME ILUSTRATZAILEAK''' https://es.wikipedia.org/wiki/Categor%C3%ADa:Ilustradoras
# [[Mitzy Reyes Juárez]] https://es.wikipedia.org/wiki/Mitzy_Reyes_Ju%C3%A1rez
# [[Ellen Robbins]] https://es.wikipedia.org/wiki/Ellen_Robbins
# [[Retta aktibisten zerrendan Scott]] https://es.wikipedia.org/wiki/Retta_Scott
# [[Bahia Shehab]] https://es.wikipedia.org/wiki/Bahia_Shehab
# [[Posy Simmonds]] https://es.wikipedia.org/wiki/Posy_Simmonds
'''EMAKUME IDAZLEAK - POETAK'''
# [[Olga Rivero]] https://es.wikipedia.org/wiki/Olga_Rivero_Jord%C3%A1n
'''EMAKUMEAK ZIENTZIAN'''
# [[Gloria Long Anderson]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Gloria_Long_Anderson
# [[Clémence Royer]] https://es.wikipedia.org/wiki/Cl%C3%A9mence_Royer
# [[Tilly Edinger]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tilly_Edinger
# [[Isabel Clifton Cookson]] https://es.wikipedia.org/wiki/Isabel_Clifton_Cookson
# [[Cécile DeWitt Morette]] https://es.wikipedia.org/wiki/C%C3%A9cile_DeWitt-Morette
# [[Wrexie Leonard]] https://es.wikipedia.org/wiki/Wrexie_Leonard
# [[Marjorie Lee Browne]] https://es.wikipedia.org/wiki/Marjorie_Lee_Browne
'''DENETARIK'''
# [[Victorine Brocher]] https://en.wikipedia.org/wiki/Victorine_Brocher (LEIRE MENDIBURU)
# [[Esther Afus Ocloo]] aitzindaria (Ghana) https://es.wikipedia.org/wiki/Esther_Afua_Ocloo
# [[Margaret A. Wilcox]] https://en.wikipedia.org/wiki/Margaret_A._Wilcox
# [[Amineh Kakabaveh]] https://en.wikipedia.org/wiki/Amineh_Kakabaveh
# [[Trio Artio]] https://www.musicexport.at/artist/trio-artio/ + Berria egunkaria
# [[Fabiola Letelier]] abokatua eta giza eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Ana Belén Montes]] espioia. https://es.wikipedia.org/wiki/Ana_Bel%C3%A9n_Montes
# [[Dorothy Levitt]] asmatzailea eta kotxe lasterketetan aitzindaria https://es.wikipedia.org/wiki/Dorothy_Levitt
== BERRIAK ==
==='''Berriak 2024''' ('''abendua''')===
<nowiki>{{zutabeak|kopurua=3|</nowiki>
# [[Alaitz Melgar Agirre]] '''SORTUA''' euskara irakaslea eta idazlea (Barakaldo, 1984)
# [[Irati Bazeta Agirre]] '''SORTUA''' ilustratzailea (Abadiño, 1999)
# [[Maritxu Sorabilla]] '''SORTUA''' mendizale aitzindaria (Iruñea, 1927)
# [[Irati Bereau Baleztena]] '''SORTUA''' itzultzailea (Irun 1978)
# [[Elordi García Insausti|Elordi Garcia Intxausti]] '''SORTUA''' kazetaria eta idazlea ((Lazkao, 1977)
# [[Txaro Iturralde Sáenz de Vicuña|Txaro Iturralde Sáenz]] '''SORTUA''' jostuna (Gasteiz, 1952)
# [[Itziar Otegi Aranburu]] '''SORTUA''' itzultzailea eta idazlea (Oiartzun, 1972)
# [[Sara Ayesa]] '''SORTUA''' artista (Donostia, 1997)
# [[Ane Laskurain]] '''SORTUA''' artista (Bergara, 1999)
# [[Sagrario Merodio Hoyos]] '''SORTUA''' Saturrarango emakumeen kartzelan egondakoa (Panes, 1918-Mutriku, 2019)
# [[Maria Esquivel Vizuete]] '''SORTUA''' gerrilari fusilatua (Badajoz, 1911-Sevila, 1938)
# [[Goiuri Zabaleta]] '''SORTUA''' pilotaria (Leitza, 2009)
# [[Nikolasa Agirrezabalaga|Nikolasa Agirrezabalaga Amutxastegi]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Mutriku, 1914-Zaragoza, 1937)
# [[Ana Maestrojuán]] '''SORTUA''' antzerki zuzendaria (Iruñea, 1976)
# [[Edurne Alegria Aierdi]] '''SORTUA''' itzultzailea (Caracas, 1949)
# [[Maud Younger]] sufragista (AEB 1870-1936)
# [[Margalida Roig Colomar]] sindikalista (Eivissa, 1908-1966)
#[[Luisa Riera Muñiz]] maistra errepresaliatua (Villaviciosa, 1884-Zornotzako Emakumeen Kartzela, 1944)
#[[Maria Marí Guasch]] errepublikar militantea (Sant Llorenç de Balàfia, [[1909]] - [[Eivissa]], [[2001]])
# [[Efua Sutherland]] idazlea (Ghana 1924-1996)
# [[Concepción Loring]] 1. emakume politikaria, 1.a Diputatuen kongresuan hitz egiten (Malaga 1868-Madril 1935)
# [[Amalia Heredia Livermore]] bildumagilea, ikertzailea (Malaga 1830-1902)
# [[Carmen Cuesta del Muro]] abokatua, zuzenbidean Espainiako 1. emakume doktorea (Palentzia 1890-Madril 1968)
# [[Natividad Domínguez Atalaya]] pedagogoa, politikaria ( Madril 1888-Valentzia 1932)
# [[Teresa Luzzatti]] politikaria, sufragista (Lugo 1889-Madril 1942)
# [[María López de Sagredo Andreo]] politikaria (Kuba/Bartzelona 1881-Hondarribia 1953)
# [[Micaela Díaz Rabaneda]] maistra, politikaria (Nafarroa 1878-? XX. mendea)
# [[Trinidad von Scholtz Hermensdorff]] bildumagilea, politikaria (Malaga 1857-Austria 1937)
# [[Marisol Nichols]] aktorea (AEB 1973)
# [[Mackenzie Phillips]] aktorea, abeslaria (AEB 1959)
# [[Emma Lucy Braun]] botanikaria (AEB, 1889-1971)
# [[Elizabeth Lowe Watson]] idazlea, sufragista, hizlaria (AEB 1842-1927)
# [[Pilar Benejam Arguimbau]] pedagogoa, geografoa (Menorca 1937)
# [[Francisca Bohigas Gavilanes]] maistra, ikuskatzailea, idazlea (Bartzelona 1892-Madril 1973)
# [[Fernande Barrey]] prostituta, modeloa eta margolaria (frantzia, 1893-1974)
# [[Anna Pirozzi]] opera sopranoa (Napoli, 1975)
# [[Mariella Devia]] opera abeslaria (Liguria, 1948)
# [[Yusra al-Barbari]] politikaria eta ekintzailea (Palestina, 1923-2009)
# [[Park Kyung-Ri]] eleberrigilea (Hego Korea 1926-2008)
# [[Aurora Sampedro Pi%C3%B1eiro]] kimikaria (Galizia, 1913-1996)
# [[Dorothy Allison]] idazlea
# [[Nicole Ferroni]] umoregilea
# [[Edith Ainge]] sufragista (AEB, 1873-1948)
# [[Sonia Vaccaro]] psikologoa (Argentina/Espainia XX. mendea)
# [[Raychelle Burks]] zientzia dibulgatzailea (AEB XX. mendea)
# [[Kelly Frye]] aktorea (AEB 1984)
# [[Amy Madigan]] aktorea (AEB 1950)
# [[Amber Stevens]] aktorea, modeloa (AEB 1986)
# [[Juana Francés]] margolaria (Alacant 1924-Madril 1990)
# [[Njideka Akunyili Crosby]] artista bisuala (Nigeria/AEB 1983)
# [[Martha Diamond]] margolaria (AEB 1944-2023)
# [[Joan Mitchell]] margolaria (AEB 1925-Paris 1992)
# [[Toyin Ojih Odutola]] marrazkilaria (Nigeria/AEB 1985)
# [[Fe del Mundo]] pediatra (Filipinak, 1911-2011)
# [[Isabel Garbayo]] Villa Teresitako sortzailea (Iruñea, 1905-2011)
# [[Elvira Siurana]] feminista, idazlea (LLeida 1952)
# [[Lourdes Ciuró]] abokatua, politikaria (Tarragona 1971)
# [[Helena Solà Tàrraga]] maistra, politikaria (Bartzelona 1976)
# [[Amanda Righetti]] aktorea (AEB 1983)
# [[Luna Ki]] abeslaria, DJa (Bartzelona 1999)
# [[Katharina Konradi]] opera sopranoa (Kirgizistan/Alemania 1988)
# [[Babi (abeslaria)]] (Madril 1999)
# [[Klesie Kelly]] sopranoa (AEB XX. mendea)
# [[Montserrat Martínez Parera]] ekonomialaria (Bartzelona 1975)
# [[Lesley-Ann Jones]] kazetaria, idazlea (EB 1956)
# [[Orra White Hitchcock]] ilustratzailea (AEB, 1796-1863)
# [[Margaret Chanler Aldrich]] filantropoa, erizaina eta idazlea (AEB, 1870-1963)
# [[Dorothy Allison]] idazlea (AEB, 1949-2024)
# [[Nicole Ferroni]] umoregilea (Maroko, 1982)
# [[Ann Preston]] medikua, ekintzailea (AEB, 1813-1872)
# [[Nicole Claveloux]] margolari, ilustratzaile eta komikigilea (Frantzia, 1940-__ )
# [[Maria Bellido|Maria Belido]] espainiar heroi mitikoa (1755-1809)
# [[Sofía Esparza Jauregi|Sofia Esparza Jauregi]] sopranoa (Iruñea, 1994)
# [[Isabel Azcárate Ristori]] irakasle ikertzailea (Cádiz 1923-Madril 2016)
# [[Ana López Navajas]] irakaslea, ikertzailea ( Valentzia 1962)
# [[Erika Leiva]] kopla abeslaria (Tarragona/Cádiz 1984)
# [[Joana Jiménez]] abeslaria, dantzaria (Sevilla 1977)
# [[Carmen Conesa]] aktorea (Bartzelona 1960)
# [[Diana Peñalver]] aktorea (Sevilla 1965)
# [[Rosa Mariscal]] aktorea (Sevilla 1970-2022)
# [[Pilar Punzano]] aktorea, pedagogoa (Madril 1980)
# [[Irene Visedo]] aktorea (Madril 1978)
# [[Manane Rodríguez]] film zuzendaria (Uruguai/Espainia 1954)
# [[Sonia Sebastián]] film zuzendaria (Espainia 1984)
# [[Yusra al-Barbari]] politikaria eta ekintzailea (Gaza, 1923-2009)
# [[Ann Allebach]] artzain mennorita (AEB, 1874-1918)
# [[Jennifer Radloff]] feminista, ekintzailea (Hegoafrika 1961)
# [[Grunya Sukhareva]] haur psikiatra (Ukraina, 1891-1981)
# [[Josefa Martin Luengo]] pedagogoa (Salamnca 1944-2009)
# [[Lucía Asué Mbomio Rubio]] kazetari feminista (Alcorcón, 1981)
# [[Paige L. Sweet ]] soziologoa (AEB 1987)
# [[Caroline Lexow Babcock]] bakegilea eta sufragista (AEB, 1882-1980)
# [[Evin Ahmad]] aktorea (Suedia, 1990)
# [[Rabia al Adawiyya]] santua, filosofoa (Irak 717-801)
# [[Fatma Girik]] aktorea, politikaria (Turkia 1943-2022)
# [[María Cristina Masaveu Peterson]] enpresaburua (Asturias 1937-2006)
# [[Lorena García de las Bayonas]] aktore-maistra (Madril 1966)
# [[Katrina Bayonas]] casting zuzendaria (EB 1941)
# [[Natalia Menéndez]] eszena zuzendaria (Madril 19)67
# [[Amaranta Osorio]] antzerkigilea (Mexiko/Espainia 1978)
# [[Itziar Pascual Ortiz]] antzerkigilea (Madril 1967)
# [[Judith Fernández]] aktorea, abeslaria, dantzaria (Coruña 2001)
# [[Marie Noëlle]] film zuzendaria, gidoilaria (Frantzia XX. mendea)
# [[Paideia Eskola Librea]] (Merida 1978)
# [[Barbara Pravi]] abeslaria (Narbona 1993
# [[Baya Mahieddine]] margolaria (Aljeria 1931-1998)
# [[Jacqueline Held]] Frantziako gazte-literaturako idazlea eta poeta (Poitiers, 1936)
# [[Marian Diamond]] neurozientzialaria (AEB, 1926-2017)
# [[Juanita Breckenridge Bates]] minista (AEB, 1860-1946)
# [[Emily M. Bishop]] hizlaria, instruktorea (AEB, 1858-1916)
# [[Tam O%27Shaughnessy]] hezitzailea, zientzia-idazlea (AEB, 1952)
# [[Adriana Guzmán Arroyo]] idazlea, ekintzailea, feminista (Bolivia, XX. mendearen 2. zatia)
# [[Helen Archdale]] sufragista (EB 1876-1949)
# [[Charlotte Despard]] sufragista (EB 1844-1939)
# [[Wanda Quilhot]] biologoa (Txile, 1929-2023)
# [[Maria José Aguiar]] margolaria (Portugal, )
# [[Maria Luisa Pacheco]] margolaria (Bolivia
# [[Beatriz Aurora]] margolaria, (Txile,
# [[Mary Gove Nichols]] aktibista, idazlea (AEB, 1810-1884)
# [[Minta Bosley Allen Trotman]] sufragista, ekintzailea (AEB,
#[[Vira Boarman Whitehouse]] sufragista (AEB, 1875-1957)
#[[Dina Kathelyn]] idazle eta ilustratzaile belgikarra (Uccle, 1934-2024)
# [[Tsai-Fan Yu]] medikua, ikertzailea (Txina-AEB, 1911-2007)
# [[Adelaide Underhill]] liburuzaina (AEB, 1860-1936)
# [[Mary Buckland]] paleontologoa, ilustratzailea (Erresuma Batua, 1797-1857)
# [[Safia El Aaddam]] idazlea, aktibista (Tarragona 1995)
# [[Chana Orloff]] eskultorea (Ukraina 1888-Israel 1962)
# [[Jeanne Hébuterne]] margolaria, musa (Fratzia 1898-1920)
# [[Carla Campra]] aktorea, modeloa (Bartzelona 1999)
# [[Amelia Ochandiano]] antzerki eszena-zuzendaria (Madril XX. mendea)
# [[Diana Soviero]] sopranoa (AEB 1949)
# [[Sondra Radvanovsky]] sopranoa (AEB 1969)
# [[Kate Jackson]] aktorea (AEB 1948)
# [[Lalachus]] aktorea, komediantea (Madril 1990)
# [[Laura Arcos Terán]] genetikalaria, ikertzailea (Ekuador 1938)
<nowiki>}}</nowiki>
==='''Berriak 2024''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Janire Etxabe]] '''SORTUA''' dantzaria da, dantza bertikalean aditua. (Arrankudiaga, Bizkaia, 1979)
# [[Celia Santos]] '''SORTUA''' idazlea (Bergara, 1972)
# [[Tamara García Iglesias]] '''SORTUA''' zinemagilea eta komisarioa (Lasarte, 1978)
# [[Warisha Moradi]] '''SORTUA''' heriotz epaia duen militante kurdua (Kurdistan, XX. mendea)
# [[Carmina Merodio Hoyos|Carmina Herodio]] '''SORTUA''' Saturrarango kartzelan egon zen 6 urtez (Panes, 1920-2006)
# [[Parvaneh Kazemi]] '''SORTUA''' matematikaria, mendizale eta mendi gidaria (Teheran, 1970)
# [[Mari Campos Roldán]] '''SORTUA''' Saturrarango kartzelan egon zen umetan (Madril, 1938)
# [[Encarna Furundarena Goenaga]] '''SORTUA''' Saturrango kartzelara joaten zen janaria eramatera (Mutriku, 1919-2014)
# [[Nai Barghouti]] '''SORTUA''' abeslari eta konposiore (Palestina, 1996)
# [[Maria Sanchez Madoz]] '''SORTUA''' pilota epaile profesionala (Laudio, 1996
# [[Araceli González Carballo]] espioia, erizaina (Lugo 1914-Madril 1990)
# [[Margarita Ruiz de Lihory]] margolaria, espioia (Valentzia 1889-Albacete 1968)
# [[Isona Passola]] film zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Bartzelona 1953)
# [[Cristina Martín-Prieto]] futbolaria (Sevilla 1993)
# [[Melania Olcina]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona 1982)
# [[Rafaela Carrasco]] dantzaria, koreografoa (Sevilla 1972)
# [[Lisi Estaràs]] dantzaria, koreografoa (Argentina 1971)
# [[Lorena Nogal]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona 1984)
# [[Luz Arcas]] dantzaria (Malaga 1983)
# [[Manuela Carrasco]] flamenko dantzari ijitoa (Sevilla 1958)
# [[Lynda Barry]] komikigile eta irakasle estatubatuarra (Wisconsin, 1956)
# [[Maria Antónia Palla]] kazetaria eta feminista (Portugal, 1933)
# [[Mary Adamson Anderson Marshall]] medikua Edinburgoko 7ak taldekoa (1837-1910)
# [[Sara González Lolo]] patin hockey jokalaria (Asturias 1992)
# [[Natasha Lee]] patin hockey jokalaria, entrenatzailea (Malaysia/Asturias 1992)
# [[María Díez Busqué]] patin hockey jokalaria (Bartzelona 1989)
# [[Anna Casarramona Vivas]] patin hockey jokalaria (Bartzelona 1994)
# [[Anna Serra]] triatleta (Bartzelona 1968)
# [[Mathilde Ollivier]] aktorea, modeloa (Frantzia 1994)
# [[Gimena Llamedo]] psikologoa, politikaria (Asturias 1981)
# [[Mikey Madison]] aktorea (AEB 1999)
# [[Julia Butters]] aktorea (AEB 2009)
# [[Samantha Robinson]] aktorea (AEB 1991)
# [[Irene Flunser Pimentel]] historialaria (Lisboa, 1950)
# [[Cósima Wagner|Cosima Wagner]], Richard Wagner musikagilearen 2. emaztea (Bellagio, 1837 - Bayreuth, 1930)
# [[Verena Wagner]] musikagilea (Alemania, Bayreuth, 1920- Überlingen, 2019)
# [[Eva von Bülow]] Cosima Liszt eta Richard Wagnerren alaba (Tribschen, 1867 - Bayreuth, 1942),
# [[Anne Rearick]] argazkilari estatubatuarra (Idaho, AEB, 1960)
# [[Pauline Harmange]] idazlea eta feminista (Lille, 1994)
# [[Bertha Hirsch Baruch]] poeta, idazle eta sufragista (AEB)
# [[Minora Kibbe]] gizarte erreformatzaile eta sufragista (AEB)
# [[Emily Bovell|Emily Bowel]] medikua (Londres, 1841-1845)
# [[Honor Frost]] urpeko arkeologoa (Erresuma Batua, 1917-2010)
# [[Susan Atkins]] kriminala (AEB 1948-2009)
# [[Abigail Folger]] oinordeko eraila (AEB 1943-1969)
# [[Eva Saldaña]] ekologo aktibista (Madril 1977)
# [[Rosalie Varda]] jantzi diseinatzailea (Frantzia 1958)
# [[Manuela Fernández Pérez]] artista (Madril 1927-2017)
# [[Manuela Saborido Muñoz]] artista (Cadiz 1943)
# [[Sofia Crespo]] artista bisuala (Argentina 1991)
# [[Mercedes Doménech]] irrati esataria (Asturias 1922-Granada 2002)
# [[Barbara Steele]] aktorea (EB 1937)
# [[Arantza Toledo]] piraguista (Cuenca 1999)
# [[Alice Coffin]] kazetaria eta feminista (Tolosa, Ozitania, 1978)
# [[Clara Elizabeth Chan Lee]]
# [[Emily Sturge]]
# [[Gulielma Lister]] botanikaria (Ingalaterra, 1860-1949)
# [[Katharina Wagner]] eszena zuzendaria da. Bayreutheko Jaialdiaren zuzendaria. (Bayreuth, Alemania, 1978)
# [[Isolde Wagner]] Hans von Bülow edo Richard Wagner eta Cosima Wagner-en alaba (Alemania, 1865 - 1919)
# [[Blandine von Bülow]] Hans von Bülow eta Cosima Liszten alaba zen, (Alemania, 1863-1941)
# [[Daniela von Bülow]] piano-jotzailea (Berlin, 1860 - Bayreuth, 1940)
# [[Minna Wagner|Minna Wagner,]] aklorea (Saxonia, 1809- Dresden, 1866)
# [[Eva Wagner-Pasquier]]antzerki-enpresaburu da ( Alemania, 1945)
# [[Yang Huanyi]] nushuaren azken hiztuna (Txina 1906-2004)
# [[Carme Sansa]] aktorea, ekintzailea (Bartzelona 1943)
# [[Ana Romero Galán]] kazetaria, idazlea (Cádiz 1966)
# [[Aimée de Heeren]] socialitatea ( Brasil 1903-AEB 2006)
# [[Rocío Márquez]] flamenko kantaria (Huelva 1985)
# [[Carola Ortiz]] musikagilea, abeslaria, klarinete jolea (Bartzelona 1986)
# [[Isabel de Solís]] esklabu kristaua, Granadako Muley Hacén sultan nazariaren ohaidea (? XV. mendea- Sevilla ?)
# [[Nani Jiménez]] aktorea, modeloa (Valentzia 1981)
# [[Alejandra Herranz]] kazetaria (Bartzelona 1972)
# [[Mar Cabra]] ikerketa kazetaria (Madril 1983)
# [[Marianne Grunberg-Manago]] biokimikaria (Frantzia, 1921-2013)
# [[Angela Becerra]] idazlea (Kolonbia, 1957 )
# [[Codou Bop]] soziologoa, kazetaria, feminista (Senegal, ?)
# [[Ana Gomes]] portugaldar diplomazialari eta politikaria (Lisboa, 1954)
# [[Maria Filomena Mónica]] portugaldar soziologoa (Lisboa, São Mamede, 1943)
# [[Ayşe Sultan]] otomandar printzesa (1608-1656)
# [[Mara Santos]] kanoalaria (Palentzia 1969)
# [[María José Campos]] xakelaria (Argentina 1999)
# [[Fatma Hatun]] Ahmed I.aren 3. ezkontidea (?Bosnia 1590-Istanbul 1660)
# [[Mahfiruz Hatice Hatun]] esklaboa, Ahmed I.a sultanaren 1. ezkontidea (Kaukaso 1590-Istanbul 1620)
# [[Hanzade Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1609-Edirne 1650)
# [[Gevherhan Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1605- c.1631)
# [[Atike Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul 1614-1674)
# [[Abide Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul 1618-1648)
# [[Fatma Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1607-c.1671)
# [[Ida Finney Mackrille]] sufragista, politikaria eta hizlaria(AEB, 1867-1960)
# [[Luella Johnston]] Enpresaria (AEB, 1958)
# [[Elizabeth Thacher Kent]] idazlea (AEB, 1868-1952)
# [[Blandine Le Callet]] idazle eta irakasle frantsesa (Frantzia, 1969)
# [[Rosa Maria Gilart Jiménez]] brodatzailea (Mallorca 1810-Madril 880)
# [[Eugenia Kalnay]] metereologoa (Argentina 1942)
# [[Judeline]] abeslaria (Cádiz 2003)
# [[Claude Pompidou]] politikaria, 1. dama (Frantzia 1942-2007)
# [[Handan Sultan]] otomandar ezkontidea (Bosnia 1565-Istanbul 1605)
# [[Halime Sultan]] otomandar ezkontidea (Abkhazia 1576-Istanbul 1623)
# [[Safiye Sultan]] otomandar ezkontidea (Albania 1550-Istanbul 1618)
# [[Telli Hümaşah Sultan]] otomandar ezkontidea (¿ c.1630-c.1676)
# [[Turhan Hatice Sultan]] otomandar ezkontidea eta erregeordea (Rutenia 1627-Edirne 1683)
# [[Ana Lena Rivera]] idazlea (Asturias 1972)
# [[Emma Maria Harrington]] sufragista (Dinamarka 1881-AEB ?)
# [[Ángela Cenarro Lagunas]] feminista eta historialaria (Zaragoza, 1965)
# [[Aurélie Valognes]] eleberrigilea (Frantzia, 1983)
# [[Sandra Myrna D%C3%ADaz]] biologoa (Argentina, 1961)
# [[Maria Grazia Cutuli]] kazetaria (Italia 1963-2001)
# [[Babe Paley]] socialitatea, editorea (AEB 1915-1978)
# [[Nona Sobo]] aktorea, modeloa (Tailandia/Bartzelona 2000)
# [[Laura Ramos]] aktorea (Kuba 1978)
# [[Araceli González Campa]] kazetaria (Madril XX. mendea)
# [[Paloma Chamorro]] kazetaria (Madril 1949-2017)
# [[María Josefa Pimentel Téllez-Girón]] aristokrata (Madril 1752-1834)
# [[Ann Hui]] aktorea, film zuzendaria (Txina 1947)
# [[Sylvia Chang]] film zuzendaria, idazlea (Txina 1953)
# [[Ángela Rodicio]] kazetaria, idazlea (Ourense 1963)
# [[Laura de Force Gordon]] hizlaria, kazetaria, sufragista (AEB)
# [[Stella Wynne Herron]] idazlea, sufragista (AEB)
# [[Taneko Suzuki]] zientzilaria eta ikertzailea (Japonia, 1926-2020)
# [[Gülistan Sönük]] politikaria (Kurdistan, 1993)
# [[Margarita Torres]] historialaria (León 1969)
# [[Hai Yan]] ekintzailea, idazlea (Txina 1954)
# [[Maria Pilar Perea Sabater]] filologoa (Bartzelona 1960)
# [[Melani García]] abeslaria (Valentzia 2007)
# [[María Luisa Cava de Llano Carrió]] legelaria, politikaria (Bartzelona 1948)
# [[Azahara Palomeque Recio]] kazetaria, idazlea, poeta (Kordoba 1986)
# [[Mirela]] abeslaria (Madril 1990)
# [[Alejandra Kindelán]] ekonomialaria (Venezuela 1971)
# [[Zina%C3%ADda Ierm%C3%B3lieva]] mikrobiologoa (Errusia, 1898-1974)
# [[Marie Pascale Osterrieth|Marie-Pascale Osterrieth]] Belgikako antzerki- eta zinema-zuzendari eta produktorea (Basoko, 1956)
# [[Charo Garaigorta]] artista (Coruña 1961)
# [[Anna Caballé Masforroll]] idazlea (Bartzelona 1954)
# [[Lydia Flood Jackson]] enpresaburua, sufragista (AEB 1862-1963)
# [[Mar%C3%ADa de los %C3%81ngeles Cardona Florit]] botanikaria (Menorca-Bartzelona, 1940-1991)
# [[Pacita Abad]] margolaria (Filipinas, 1946-2004)
# [[Lida Abdul]] artista (Afganisgtan, 1973)
# [[María Izquierdo (margolaria)|Maria Izquierdo (margolaria)]] (Mexiko, 1902-1955)
# [[Aina Garcia-Carbó]] poeta (Castelló, 1993)
# [[Kathleen Norris]] eleberrigilea, aktibista, (AEB )
# [[Emily Arnesen]] zoologoa (Norvegia, 1867- 1928)
# [[Laura Marling]] folk abeslaria (Erresuma Batua, 1990)
# [[Amalia Eriksson]] merkataria, asmatzailea (Suedia 1824- 1923)
# [[Ada Kariakoa]] satrapa (Turkia, K.a IV. Mendea-K.a 326)
# [[Artemisia II.a Kariakoa]] satrapa (TurkiaK.a 410-K.a)
# [[Linda Kasabian]] Manson familiakoa (AEB 1949-2023)
# [[Patricia Krenwinkel]] hiltzailea, Manson familiakoa (AEB 1947)
# [[Mary Brunner]] hiltzaile kidea, Manson familiakoa (AEB 1943)
# [[Rosa Navarro Durán]] filologoa, idazlea, irakaslea (Girona 1947)
# [[Young Miko]] rap abeslaria, futbolari ohia (Puerto Rico 1997)
# [[Brequette Cassie]] abeslaria, dantzaria (Hegoafrika/Madril 1984)
# [[Lorena Gómez (abeslaria)]] (Lleida 1986)
# [[Ruth Lorenzo]] abeslaria (Murtzia 1982)
# [[Roser Batlle]] Catalunyako pedagogoa (Bartzelona 1954)
# [[Henriette Delamarre de Monchaux]] geologoa, paleontologoa (Frantzia, 1854-1911)
# [[Jessica Gallagher]] paralinpiar eskiatzailea, atleta, txirrindularia (Australia 1986)
# [[Claire Keefer]] atleta paralinpiarra (Australia 1995)
# [[Madeleine Hogan]] paralinpiar xabalinlaria (Australia 1988)
# [[Hollie Arnold]] paralinpiar xabalinlaria (EB 1994)
# [[Donna Smith (atleta)]] paralinpiar xabalinlaria, gsaskibaloi jokalaria (Australia 1965-1999)
# [[Julie Russell]] paralinpiar pisu jasotzailea, saskibaloi jokalaria (Australia 1951)
# [[Grace Anozie]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1977)
# [[Lucy Ejike]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1977)
# [[Fatma Omar]] paralinpiar pisu jasotzailea (Egipto 1973)
# [[Josephine Orji]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1979)
# [[Georgianna Offutt]] sufragista eta medikua (AEB)
# [[Sarah Massey Overton]] emakumeen eskubideen aldeko emintzailea (AEB)
# [[Stacey Gillian Abe]] artista garaikidea
# [[Tomie Ohtake]] artista bisuala (Japonia/Brasil 1913-2015)
# [[Maryní Callejo]] musika ekoizle aitzindaria, moldatzailea, piano-jolea, abeslaria (Madril 1944)
# [[Özlem Becerikli]] paralinpiar pisu jasotzailea (Turkia 1980)
# [[Amalia Pérez]] paralinpiar pisu jasotzailea (Mexiko 1977)
# [[Olivia Breen]] paralinpiar atleta (Gales 1996)
# [[Sophie Hahn]] paralinpiar atleta (EB 1997)
# [[Verônica Hipólito]] paraliniar lasterkaria (Brasil 1996)
# [[Tara (abeslaria)]] (Coruña 1950)
# [[Ángela Carrasco]] abeslaria (Dominikar Errepublika 1951)
# [[La Dama]] abeslaria (Sevilla 1986)
# [[Mónica Naranjo]] abeslaria (Girona 1974)
# [[Virgínia Leone Bicudo]] soziologoa, psikoanalista (Brasil 1910-2003)
# [[Katherine Reed Balentine]] sufragista (AEB,1875-1934)
# [[Anna M. Morrison Reed]] egunkari eta aldizkaria fundatzailea (AEB, 1849-1921)
# [[Albertine Sarrazin]] idazlea (Frantzia,
# [[Isabelle Anguelovski]] ekologoa, ikertzailea (REims, 1978)
# [[Aina Garcia-Carbó]] poeta (Castelló de la Plana, 1993)
# [[Amalia de Llano]] idazle eta aristokrata (Espainia, 1822-1874)
# [[Edith Farkas]] meteorologoa, ikertzailea (Hungaria-Zeelanda Berria, 1921-1993)
# [[Kimberlé Williams Crenshaw]] abokatua, irakaslea, feminista (AEB 1959)
# [[Beatrice Duodu Owusu]] kazetaria (Ghana 1964)
# [[Agnes Sj%C3%B6berg]] albaitaria (Finlandia, 1888-1964)
# [[Olga Rodriguez]] kazetaria (León 1975)
# [[Jessica Abel]] komikigilea (AEB 1969)
# [[Zillah Branco]] aktibista ( Brasil 1936)
# [[Jaldia Abubakra]] ekintzailea (Palestina/Espainia 1967)
# [[Mònica Bernabé Fernández]] kazetaria (Bartzelona 1972)
# [[Pilar Albajar]] argazkilaria (Huesca 1948)
# [[Selina Solomons]] sufragista (AEB 1862- 1942)
# [[Ellen Clark Sargent]] sufragista (AEB 1826-1911)
# [[Pepa Aurora]] idazlea (Kanariak, 1946)
# [[Pino Betancor Alvarez]] idazlea (Kanariak, 1928-2063)
# [[Andrea Abreu]] idazlea (Kanariak, 1995)
# [[Casilda Rodrigáñez]] idazlea (Madril 1945)
# [[Miryan Rivera]] zientzialaria (Ekuador XX. mendea)
# [[Ana Estrella Santos]] dialektologoa (Ekuador XX.mendea)
# [[Kristina Suediakoa (1943)]] printzesa
# [[Nathalie Sayn-Wittgenstein-Berleburg]] printzesa, zaldi-doman aditua (Danimarka 1975)
# [[Marleen Haboud]] hizkuntza ikerlaria (Ekuador 1954)
# [[Gilda Guerrero Salgado]] kazetaria (Ekuador XX. mendea)
# [[María Carbonell Sánchez]] pedagogoa (Valentzia 1852-1926)
# [[Loren MacIver]] margolaria (AEB 1909-1998)
# [[Carin Bondar]] biologoa (Kanada 1975)
# [[Kamal Ranadive]] ikertzaile biomedikoa (India, 1917-2001)
# [[Mary Wood Swift]] sufragista (AEB 1841-1927)
# [[Naomi Anderson]] sufragista (AEB 1843-1899)
# [[Elvire De Cock]] ilustratzailea eta komikigilea (Belgika, 1979)
# [[La Galera kartzela]] emakumeen espetxea (Alcala de Henares, XX. - XXI. mendea)
# [[Malagako emakumeen kartzela zaharra]] (Malaga, 1937-1954)
# [[Can Salesko kartzela]] emakumeen kartzela (Palma, 1936-1943)
# [[Joan Feynman]] astrofisikaria (AEB, 1927-2020)
# [[Catherine Beaunez]] Frantziako prentsa-marrazkilaria eta komikigilea (Juigné-sur-Sarthe, 1953)
# [[Maria Vaquer Moll]] jostuna eta feminista espetxeratua (Eivissa, 1902-1982)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''urria''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Beatriz Akizu Aizpiri]] '''SORTUA''' Eusko Ikaskuntzako arlo sozio-politiko, dibertsitate eta kohesioko koordinatzailea (Soraluze, 1969)
# [[Onintze Villanueva Goikoetxea]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea, dantzazalea, dantza-irakaslea (Mexiko, 1955)
# [[Belen Urutxurtu]] ef-- '''SORTUA''' txistularia, eskultorea eta Arte irakaslea (Berriz, 1960)
# [[Julene Etxenike]] --ef '''SORTUA''' mendizale aitzindaria (Irun, 1943-2023)
# [[Beatriz Gámiz Mata]] ----'''SORTUA''' kriminologoa, politikaria eta alkatea (Ermua, 1983)
# [[Resurrección Martínez Sánchez]] efef '''SORTUA''' 36ko gerran eraildako maistra (Errioxa, 1898-1936)
# [[Consolación Martínez Sánchez]] '''SORTUA''' 36ko gerran eraildako maistra (Errioxa, 1896-1936)
# [[Teresa Velasco Soto]] '''SORTUA''' zigarrogilea, politikaria (Errioxa, 1902-?)
# [[Felisa Vidorreta Miruri]] '''SORTUA''' maistra fusilatua (Errioxa, 1890-1936)
# [[Mercedes López Cotarelo]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Irun, 1914 - Lesaka, 1936)
# [[Leire Retegi Fernández]] '''SORTUA''' txistularia eta txistu irakaslea da (Leitza, 2002)
# [[Luciana Larreategi Arizaga]] '''SORTUA''' (Eibar, Gipuzkoa, 1912-2003)
# [[Lloy Galpin]] sufragista, idazlea (AEB, 1877-1935)
# [[Ana María Cuervo]] biokimikaria (Bartzelona 1966)
# [[Marta Pujol Ferrusola]] arkitektoa (Bartzelona 1959)
# [[Glenna Cabello]] politologoa, kontsul (Venezuela 1959)
# [[Margaret Leahy]] aktorea (EB 1902-AEB 1967)
# [[Norma Talmadge]] aktorea (AEB 1894-1957)
# [[Constance Talmadge]] aktorea (AEB 1898-1973)
# [[Natalie Talmadge]] aktorea, gidoilaria (AEB 1996-1969)
# [[Cátia Montes]] gizarte hezitzailea, suhiltzailea, ijitoa (Portugal ?)
# [[Toya Prudêncio]] hezitzailea, aktibista, ijitoa (Portugal ?)
# [[Maria Gil]] aktore, aktibista, ijitoa (Portugal 1972)
# [[Estelle Faye]] idazle eta aktore frantsesa (1978)
# [[Rose Morgan French]] sufragista (AEB, 1859-1929)
# [[Ana María Pascual-Leone]] zientzialaria eta farmazialaria (Valentzia, 1930)
# [[Nellie Blessing Eyster]] irakaslea, kazetaria, idazlea (AEB, 1836-1922)
# [[Eileen Chang]] idazlea (Txina 1920-AEB 1995)
# [[Ascensión Marcos]] farmazialaria, ikertzailea (Espainia XX. mendea)
# [[Mririda n'Ait Attik]] poeta amazigea (Maroko 1900-1940)
# [[Maisie Peters]] kantautorea (EB 2000)
# [[Rachel Brosnahan]] aktorea (AEB 1990)
# [[Elaine May]] aktorea (AEB 1932)
# [[Carla Quílez]] aktorea (Bartzelona 2008)
# [[Tita Parra]] kantautorea (Txile 1956)
# [[Alexia Greziakoa]] printzesa (Grezia 1965)
# [[Teodora Greziakoa]] aktorea, printzesa (EB 1983)
# [[Olinpia Greziakoa]] modeloa, printzesa (AEB 1996)
# [[Marie-Chantal Greziakoa]] diseinatzailea, enpresaburua, printzesa (EB 1968)
# [[Marthe Gautier]] pediatra, ikertzailea (Frantzia, 1925-2022)
# [[Mar%C3%ADa Mullerat i Bassedas]] maistra, hezkuntza berezian espezializatua (Catalunya 1903 - 1993)
# [[Rita Harradence]] biokimikaria (Australia, 1915-2012)
# [[Nora Stanton Blatch Barney]] ingeniari zibila (AEB, 1883-1971)
# [[Flora Wambaugh Patterson]] mikologoa (AEB, 1847-1928)
# [[Jhamak Ghimire]] idazlea (Nepal, 1980)
# [[Mireille Havet]] idazlea (Frantzia, 1898-1932)
# [[Montserrat Villar Gonzalez]] idazlea (Ourense 1969)
# [[Regina Orozco]] aktorea (Mexiko, 1964)
# [[Jesusa Rodríguez|Jesusa Rodriguez]] aktorea, antzerki zuzendaria (Mexiko, 1955)
# [[Astrid Hadad]] aktorea (Mexiko, 1957)
# [[Julieta Egurrola]] aktorea (Mexiko, 1953)
# [[Elisa Izaurralde|Elisa_Izaurralde]] biokimikaria molekularra (Uruguai,
# [[Céline Bessière]] soziologoa (Frantzia, 1977)
# [[Cristina Pacheco]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1941-2023)
# [[Susana Chavez-Silverman]] idazlea (AEB, ?)
# [[Cristina Lafont]] filosofoa (Valentzia, 1963)
# [[Fumiko Enchi]] idazlea (Japonia 1905-1986)
# [[Pilar Roig Picazo]] ikertzailea (Valentzia 1949)
# [[Isabella Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 2007)
# [[Josephine Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 2011)
# [[Irene Greziakoa]] printzesa (Hegoafrika/ Espainia 1942)
# [[Pia Getty]] film ekoizlea, zuzendaria (AEB 1966)
# [[Benedikte Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 1944)
# [[Alexandrine Danimarkakoa]] erregina (Alemania 1879- Danimarka 1952)
# [[Carolina Matilde Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 1912-1995)
# [[Viktoria Luise Prusiakoa]] printzesa (Alemania 1892-1980)
# [[Rocío Muñoz Morales]] aktorea, aurkezle, modeloa (Madril 1988)
# [[Mary Prince]] idazlea eta esklabua (Bermudak...)
# [[Edith M. Flanigen]] kimikaria (AEB, 1929)
# [[Margaret Fulton]] kazetari gastronomikoa (1924-2009)
# [[Claudia Actea]] esklaboa (Anatolia 40-I. mendea)
# [[Cándida Jiménez Huelva]] esklabo askatua (Angola, 1845 Huelva, 1951)
# [[Rosalia Gómez]] esklabo askatua (Tenerife, 1801-1874)
# [[Elena Conti]] biokimikaria eta biologoa (Italia, 1967)
# [[Edith Pechey]] medikua (EB 1845-1908)
# [[Catherine Raisin]] geologoa (Erresuma Batua, 1855-1945)
# [[Winifred Starr Dobyns]] sufragista (AEB, 1886-1963)
# [[Mary Roberts Coolidge]] sufragista (AEB, 1860-1945)
# [[María Bueno Castellano]] artista (Malaga, 1976)
# [[Rukhmabai]] medikua (India 1864-1955)
# [[Valérie Mangin]] Frantziako komiki-gidoilaria (Nancy, 1973)
# [[Kamala Sohonie]] biokimikaria (India, 1911-1998)
# [[Cy Jung]] idazlea (Frantzia,
# [[Elula Perrin]] idazlea (Frantzia
# [[Anandi Gopal Joshi]] Indiako 1. medikuetako bat (1865-1887)
# [[Agnieszka Osiecka]] poeta, kazetaria (Polonia 1936-1007)
# [[Jeanette Winterson]] idazlea (EB 1959)
# [[Shelagh Delaney]] antzerkigilea, gidoilaria (EB 1938-2011)
# [[Madeleine Suediakoa]] printzesa (Suedia 1982)
# [[Carina Axelsson]] printzesa, modeloa, idazlea (AEB Aguil1968)
# [[Ingeborg Danimarkakoa (1878-1958)]] printzesa (Danimarka 1878-Suedia 1958)
# [[Susie Orbach]] psikoanalista, idazlea (EB 1946)
# [[Doris Duke]] filantropoa , baratzezaina, arte bildumagilea (AEB 1912-1993)
# [[Silvia Laplana]] metereologoa (Bartzelona 1984)
# [[Eva Cosculluela]] kultur kazetaria (Zaragoza 1972)
# [[Pilar Sanjurjo]] metereologoa (Coruña 1942-2022)
# [[Fanny Dalle-Rive]] Frantziako komikigilea (1976)
# [[Emma_Lira]] kazetaria, idazlea eta bidaiaria (Madril 1971)
# [[Mariana Álvarez Bollo Carretero]] pedagogoa eta idazle espainiarra (Zamora, 1866 - 1946)
# [[Margherita Piazzola Beloch]] matematikaria (Italia, 1879-1976)
# [[Mary Ryerson Butin]] medikua (AEB, 1857-1944)
# [[Zabel Yesayan]] idazlea (Armenia 1878-1943)
# [[Eva Carter Buckner]] sufragista, poeta eta konpositorea (1861-1946)
# [[Hélia Correia]] idazlea (Portugal, 1949)
# [[Isabela Figueiredo]] idazlea (Portugal, 1963)
# [[Teresa Imízcoz Beunza|Teresa Imizcoz Beunza]] idazlea (Iruñea, 1965)
# [[Oriana Méndez|Oriana Mendez]] idazlea (Vigo, 1974)
# [[Esperanza Aguilà Ducet|Esperanza Aguila Ducet]] idazlea (Bartzelona, 1951)
# [[Maud Ankaoua]] enpresa kudeatzailea (Frantzia, 1971)
# [[Lucia Pietrelli]] idazlea (Italia/Mallorca 1984)
# [[María Jaén]] idazlea, gidoilaria (Sevilla 1962)
# [[Antonia Bardolet]] idazlea (Bartzelona 1877- 1956)
# [[Dolors Miquel]] idazlea (LLeida 1960)
# [[Míriam Ferradáns]] idazlea (Pontevedra 1960)
# [[Rosa Fabregat]] idazlea (LLeida 1933)
# [[Ingrid Guardiola Sánchez]] film zuzendaria, saiakeragilea (Girona 1980)
# [[Almudena Arteaga]] idazlea (Madril 1967)
# [[Alana S. Portero]] idazlea (Madril 1967)
# [[Maria Antònia Salvà]] poeta (Mallorca 1869-1958)
# [[Maribel Medina]] idazlea eta kultura kudeatzailea (Iruñea, 1969)
# [[Gabrielle Réval]] idazlea (Frantzia,
# [[Martine Roffinella]] idazlea (Frantzia,
# [[Bertha Hernández]] idazlea, politikaria, 1. dama (Kolonbia 1907-1993)
# [[May Borraz]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1966)
# [[Eva Yárnoz]] poeta, artista (Iruñea 1975)
# [[Emilia Salvador]] ikertzailea, idazlea (Zaragoza 1938)
# [[Beatriz Giménez de Ory]] poeta (Madril 1972)
# [[Gema Nieto]] idazlea (Madril 1981)
# [[Mariona Cabassa]] ilustratzailea (Bartzelona 1977)
# [[Mada Carreño]] idazlea, kazetaria (Zamora 1914- Mexiko 2000)
# [[Nicolasa Helguero Alvarado]] poeta, moja, noblea (Palentzia 1719- Burgos 1805)
# [[Sheila Elorza]] futbolaria (Zaratamo 1996)
# [[Suceso Luengo]] maistra, idazlea (Zamora 1884-? 1931)
# [[Yvonne Blake]] jantzi-diseinatzailea (EB 1940-Madril 2018)
# [[Ruth Chepngetich]] atleta, maratoilaria (Kenya 1994)
# [[Salome Lang]] atleta, gorako jauzilaria (Suitza 1997)
# [[Salomé Kora]] atleta, 100m (Suitza 1994)
# [[Vicky Calavia]] zinegilea (Zaragoza 1971)
# [[Marisol Aznar]] aktorea, gidoilaria, abeslaria (Zaragoza 1972)
# [[Emilia Baylo]] dantzaria, koreografoa, irakaslea (Lleida 1946-Zaragoza 2022)
# [[Natividad Zaro]] aktorea, gidoilaria (Zaragoza 1901-Madril 1978)
# [[Marta Marín-Dòmine]] idazlea, dokumetalgilea (Bartzelona 1959)
# [[Uliana Semionova]] saskibaloi jokalaria (Letonia 1952)
# [[Maria do Rosário Pedreira]] idazlea (Portugal 1959)
# [[Reyes Calderon]] idazlea, ekonomialaria, irakaslea (Valladolid 1961)
# [[Paloma Sánchez-Garnica]] idazlea (Madril, 1962)
# [[Ann Scott]] idazlea (Frantzia, 1965)
# [[Chiquinha Gonzaga]] musikaria, konpositore, pianista eta orkestra zuzendaria (Brasil, 1847 - 1935)
# [[Giannina Arangi-Lombardi]] sopranoa (Italia, 1891-1951)
# [[Gilda dalla Rizza]] sopranoa (Italia, 1892-1975)
# [[Magda Olivero]] sopranoa (Italia 1910-2014)
# [[Lucy Tejada]] artista, margolaria (Kolonbia 1920-2011)
# [[Claudia Muzio]] sopranoa (Italia, 1889-1936)
# [[Toti Dal Monte]] sopranoa (Italia, 1893-1975)
# [[Maria Caniglia]] sopranoa (Italia, 1905-1979)
# [[Ebe Stignani]] mezzosopranoa (Italia, 1903-1974)
# [[Violet King Henry]] abokatua (Kanada, 1929-1982)
# [[Tòni Escala]] idazlea (Lleida 1961)
# [[Teresa Azpiazu Paul]] idazlea, irakaslea, politikaria (Cádiz 1862-Málaga 1949)
# [[Luisa Josefina Hernández]] idazlea, irakaslea (Mexiko 1928-2023)
# [[María Asúnsolo]] mezenas, galerista, modelo (AEB 1904-Mexiko 1999)
# [[María Jose Escrivà]] idazlea, poeta (Valentzia 1968)
# [[Meritxell Gené]] kantautorea, poeta (Lleida 1986)
# [[Marià Manent]] poeta, memorialista (Bartzelona 1898-1988)
# [[Marysa Navarro Aranguren]] idazlea, historilaria (Nafarroa 1934)
# [[Esther Novalgos Laso]] idazlea (Errioxa 1942)
# [[Susi Alvarado]] idazlea, antzerki zuzendaria (Kanariak 1960)
# [[Anna Tsing]] antropologoa (AEB, 1950)
# [[Ana Bernal Triviño]] kazetaria eta ikertzailea (Malaga, 1980)
# [[María Francisca Díaz-Carralero Rodelgo]] poeta itsu inprobisatzailea (Ciudad Real 1818-1894)
# [[Sanmao]] idazlea (Txina 1943-1991)
# [[Ana Cristina Herreros Ferreira]] idazlea, ahozko kontalaria (Leon 1965)
# [[Monika Zgustová]] idazlea, itzultzailea (Txekia 1957)
# [[Juana Dolores]] abeslaria, aktorea (Bartzelona 1992)
# [[Valeria Castro (abeslaria)]] kantautorea (Kanariak 1999)
# [[Maria Morera Colomer]] aktorea, abeslaria Girona 2003)
# [[Laura Jou]] antzerki irakaslea, film zuzendaria (Batzelona 1969)
# [[Emakumeen Ospearen Aretoa Coloradon]] aretoa eta saria (Colorado 1965)
# [[Frederika Hannoverkoa]] Greziako erregina ezkontidea (Alemania 1917 – Madril 1981)
# [[Isabel Stilwell]] kazetaria eta idazlea (Portugal)
# [[Maria Xosé Queizán]] idazlea (Galizia, 1939)
# [[Liliana Felipe]] abeslaria, sopranoa (Agentina-Mexiko, 1954)
# [[Zinka Milanov]] sopranoa (1906-1989)
# [[Rosa Ponselle]] sopranoa (AEB, 1897-1981)
# [[Milka Ternina]] sopranoa (Kroazia, 1863-1941)
# [[Geraldine Farrar]] sopranoa (Alemania, 1882-1967)
# [[Lilli Lehmann]] sopranoa (Alemania, 1848 - Berlin, 1929)
# [[Olive Fremstad]] mezzosoprano (Suedia , 1871-AEB,1951)
# [[María Jesús Jabato]] idazlea (Burgos, 1959)
# [[Brenda Navarro]] idazlea (Mexiko, 19982)
# [[Maud Tabachnik]] idazlea (Frantzia, 1938)
# [[Alejandrina_Gessler]] Andaluziako margolaria (Cadiz, 1831 - Paris, 1907)
# [[Rita Ferro]] Portugaleko idazlea (Lisboa, 1955)
# [[Dolors Marín Silvestre]] Kataluniako historialaria (Hospitalet de Llobregat, 1957)
# [[Almudena Campuzano Jimenez de Aldasoro]] idazlea (Santander, 1996)
# [[Dora Vázquez]] idazlea (Ourense, 1913.2010)
# [[Ana Acuña]] idazlea eta ikertzalea (Marin, 1971)
# [[Josefina Cardona i Bosch]] poeta (Valentzia,1957-2022)
# [[Joan Beauchamp Procter]] zoologoa (Erresuma Batua, 1897-1931)
# [[Adela Figueroa]] biologoa, aktibista eta idazle galiziarra (Lugo, 1948)
# [[Mary Blair]] artista, ilustratzailea, (AEB, 1911-1978)
# [[Rita Taborda Duarte]] Portugaldar idazle eta irakaslea (Lisboa, 1973)
# [[Fedora Barbieri]] mezzosopranoa (Trieste, 1920ko- Florentzia, 2003)
# [[Anita Cerquetti]] soprano (Montecosaro, 1931ko apirilaren 13a - Perugia, 2014ko urriaren 11) Italiako soprano dramatiko
# [[Leyla Gencer]] sopranoa (Istanbul, 1928ko- Milan, 2008ko)
# [[Maria Stader]] sopranoa (Budapest, 1911- Zurich, 1999ko)
# [[Tereska Torrès]] idazlea (Paris, 1920-2012)
# [[Marta G. Franco]] kazetari eta ekintzailea (Espainia, )
# [[Josefa Alfaro de Ocampo]] kazetaria, idazlea eta atzerkigilea (Sevilla, XIX-XX)
# [[Milagros Duque Vallejo]] alkatea (Berantevilla, 1941)
# [[Maria Perpinyà i Sais]] idazlea (Katalunia, 1901-1994)
# [[Mercè Vila i Reventós]] idazlea ([[Bartzelona]], [[1902]] - ?)
# [[Arancha Nogueira]] poeta ([[Ourense]], [[1989|1989ko]]
# [[Geneviève Pastre]] idazle, poeta, militantea
# [[Élodie Petit]] poeta eta performena
# [[Narcisa Freixas|Narcisa Freixas i Cruells]] margolaria, eskultorea eta konpositorea (Sabadell – 1859 – Bartzelona, 1926)
# [[Rexina Vega|Rexina Rodriguez Vega]] literatura idazlea, itzultzailea eta ikertzailea da. (Vigo, 1966)
# [[Eva Balaguer-Cortés López]] idazlea (Zaragoza, 1965)
# [[Rita Taborda Duarte]] idazlea (Lisboa, 1973)
# [[Cristina Carvalho]] idazlea (Portugal, 1949)
# [[An Alfaya]] idazlea (Galizia, 1964)
# [[San Luisko kondesa]] idazlea (Murtzia, 1884-Madril, 1929)
# [[Montserrat Aguer Teixidor]] filologoa eta idazlea (Figueres, 1963)
# [[María Rosa de Madariaga]] historialaria (Madril, 1937-2022)
# [[Asima Chatterjee]] botanikaria, kimikaria (India, 1917-2006)
# [[Alicia Fernández Rodríguez]] poeta (Galizia, 1987)
# [[Coloma Rosselló i Miralles]] idazlea (Palma, 1871 - i1955)
# [[Walda Pla i Rosés]] eleberrigilea (Maresme, 1913ko- Badalona, 2014)
# [[Maria Fullana i Montoro]] idazlea(Valentzia, 1958) poeta, narratzaile, itzultzaile eta irakasle ohia
# [[Susana Prieto]] idazlea eta gidoigilea (Puebla de Sanabria, Zamora, 1962)
# [[Isabel Thorne]] medikua, emakumeen eskubideen aldeko ekinzailea (Londres, 1834-1910)
# [[María Gertrudis Hore|Maria Gertrudis Hore]] poeta (Cadiz, 1742 -1801) eko abuztuaren 9a)
# [[Katherine Esau]] botanikaria (Ukrania-AEB, 1898-1997)
# [[Elizabeth Stern]] patologoa (Kanada-AEB, 1915-1980)
# [[Josefina Solsona i Querol]] idazlea (Bartzelona, 1907-1960)
# [[Tamara Andrés]] idazlea (Pontevedra, 1992)
# [[Enriqueta Muñiz]] idazlea, kazetaria eta itzultzailea (Madril, 1934– Buenos Aires, 2013)
# [[Blanca Mira]] eleberrigilea (Jumilla, Murtzia, 1989)
# [[Kei Okami]], medikua (Japonia, 1859 - 1941)
# [[Edinburgoko zazpiak]]
# [[Diana Maff%C3%ADa]] filosofoa eta aktibista (Argentina, 1953)
# [[Carmen Moreno Pérez|Carmen Moreno]] idazlea (Cádiz, 1974)
# [[Marie-Hélène Lafon]] irakasle atxikia eta idazlea (Aurillac, Cantal, Frantzia, 1962) irakasle atxikia eta idazlea
# [[Gaëlle Heureux]] idazlea eta irratiko kronista (Bourg-en-Bresse, Frantzia, 1970)
# [[Matilda Chaplin Ayrton]] medikua (Honfleur, Frantzia, 1846 - 1883ko uztailaren 19a)
# [[Carolina Amaya]] kazetaria (El Salvador)
# [[Isabella W. Blaney]] aktibista, sufragista (AEB)
# [[Fatima Ouassak]] saiakeragilea, hizlaria, politika publikoetako aholkularia eta militante ekologista, feminista eta arrazakeriaren aurkakoa ((Rif, Maroko, 1976)
# [[Helen Evans]] medikua (Irlanda, 1833-1903)
# [[Shin Saimdang]] artista, idazle, kaligrafo eta poeta (Korea, 1504-1551)
}}
'''Berriak 2024''' ('''iraila''')
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[María Fernández García]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (León,1884-Derio,1937)
# [[Juana Abascal Nicolás]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Castro Urdiales, 1908-Derio, 1938)
# [[Elvira Martínez Porres]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Santurtzi, 1883-Derio, 1937)
# [[Conchita Portu Etxeberria|Conchita Portu Exeberria]] '''SORTUA''' irakaslea, zinegotzia, historialaria (Hondarribia, 1943-2017)
# [[Severina Sagarzazu Martínez|Severina Sagarzazu]] '''SORTUA''' arrain-saltzailea (Hondarribia, 1911-1994)
# [[Joxepa Darceles Bengoetxea]] '''SORTUA''' emagina (Hondarribia, 1888-1972)
# [[Merche Gallardo Carrillo]] '''SORTUA''' Saturrarango emakumeen kartzelan jaioa (Mutriku, 1940)
# [[Loli Prieto Arana|Loli Prieto]] '''SORTUA'''kirolaria (Hondarribia, 1943-2019)
# [[Lupe Artola Cornú]] '''SORTUA''' frantses eta euskara irakaslea (Hondarribia, 1945)
# [[Nieves Alza Castillo]] '''SORTUA''' saskibaloi joka laria eta bultzatzailea (Hondarribia, 1954)
# [[Ixabel Alkain Etxeberria|Isabel Alkain]] '''SORTUA''' irakaslea, alardeko kapitaina, bidaiaria (Hondarribia, 1961)
# [[Arantza Mariskal Balerdi]] '''SORTUA''' Dokumentazio eta liburutegi arduraduna (Hondarribia, 1967)
# [[Teresa Gorria Arrizabalaga]] '''SORTUA''' maistra (Hondarribia, 1836-1905)
# [[Jasone Miranda-Bilbao]] '''SORTUA''' artista (Bilbo, 1964)
# [[Rafaela Baigorri Ibañez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran Madril Ventas espetxean hila (Mañeru, 1892-Madril, 1943)
# [[Rufina Chocarro Villar]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Allo, 1891-Erreniega, 1936)
# [[Amada Morentín Roldán]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Lodosa, 1910-Deierri, 1936)
# [[Felipa del Pueyo Ruiz]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Tarazona, 1897-Ausejo, 1936)
# [[Bea Lema]] '''SORTUA''' artista, ilustratzaile (Coruña, 1985)
# [[Herminia Domínguez Martínez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran borrokan eraila (Buñuel, 1917-Donostia, 1936)
# [[Esperanza Escribano Martínez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Calahorra, 1881-Azkoien, 1936)
# [[Marian Fernández]] '''SORTUA''' zinemagilea (Iruñea, 1974)
# [[Pilar Fernández Rodríguez]] '''SORTUA''' langilea, 36ko gerran fusilatua (Tudelilla, 1891-Azkoien, 1936)
# [[Carmen Gurrea Fernández]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Alfaro, 1921- Azkoien, 1936)
# [[Dolores Gurrea Fernández]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Alfaro, 1919- Azkoien, 1936)
# [[Gabriela Lorente Sáenz]] '''SORTUA''' etxekoandrea 36ko gerran fusilatua (Calahorra, 1878-Azkoien, 1936)
# [[Lucia Maeso Bergé]] '''SORTUA''' futbol-atezaina (Palentzia 2006)
# [[María Castejón Leorza]] '''SORTUA''' historialaria, zinema-kritikaria (Lizarra, 1975)
# [[Luisa Lasheras Royo]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Cortes, 1912-Gallur,1936)
# [[Nicomedes Marañon Orio|Nicomedes Marañón Orio]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Viana, 1898-Logroño, 1936)
# [[Martina Martínez Bueno]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Buñuel, 1873-Magallón, 1936)
# [[Rosa Zufia Sanz]] '''SORTUA''' kazetaria eta zinemagilea (Tutera, 1958)
# [[Meg Connery]] sufragista (Irlanda, 1879-1958)
# [[Rebekka Haase]] 2024ko Udako Olinpia r Jokoetako dominaduna (Alemania, 1993)
# [[Salwa Eid Naser]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Nigeria, 1998)
# [[Gina Lückenkemper]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Alemania, 1996)
# [[Fatima Surayya Bajia]] idazlea (Pakistan, 1930-2016)
# [[Phoebe Starfield Leboy]] biokimikaria, aktibista (AEB, 1936-2012)
# [[Muriel Barbery]] idazlea (Maroko, 1969)
# [[Ruperta Bautista]] idazle tzotzila (Mexiko, 1975)
# [[Anna Thynne]] itsas zoologoa (Erresuma Batua, 1806-1866)
# [[Loung Ung]] idazlea eta ekintzailea (Kanbodia, 1970)
# [[Elena Cánovas]] antzerkigilea, antzerki zuzendaria, gizarte laguntzailea (Madril 1955)
# [[María Luisa Moneró]] aktorea, kupletista (Madril 1889-1982)
# [[María Jesús Valdés]] aktorea, ahots aktorea (Madril 1927-2011)
# [[Nuria Torray]] aktorea (Bartzelona 1934-Madril 2004)
# [[Alejandra Torray]] aktorea, ahots-aktorea (Madril 1968)
# [[Mercedes Barranco]] aktorea (Bartzelona 1899-Madril 1957)
# [[Julia Martínez]] aktorea (Santander 1931)
# [[María Massip]] aktorea (Albacete 1942- Madril 2002)
# [[Queta Claver]] aktorea (Valentzia 1932- Madril 2003)
# [[Anita Martos]] aktorea, irakaslea (Uruguai 1893- Madril 1953)
# [[Debbie_Brill]] atleta (Kanada, 1953)
# [[Aya Kōda]] eleberrigilea eta saiakeragilea (Japonia, 1904-1990)
# [[Vera de Spinadel|Vera de Spinabel]] matematikaria (Argentina, 1929-2017)
# [[Laetitia Colombani]] idazlea (Frantzia, 1975)
# [[Gloria González Aseguinolaza]] biologoa
# [[Ángeles Mora]] idazlea (Kordoba 1952)
# [[Olive Oatman]] esploratzaile bahitua (AEB 1837-1903)
# [[Rebecca Cheptegei]] atleta (Uganda 1991-2024)
# [[Betty Harris (zientzialaria)]] kimikaria (AEB 1940)
# [[Marie-Béatrice de Baye]] poeta (Frantzia 1859-1928)
# [[Nelly Alard]] aktorea, gidoilaria (Frantzia 1960)
# [[María Topete]] espetxe-funtzionarioa (Espainia 1900-2000)
# [[Constance Reid]] idazlea, matematika dibulgatzailea (AEB, 1918-2010)
# [[Flossie Wong-Staal]] birologoa (Txina-AEB, 1947-2020)
# [[Lucía Caram]] moja aktibista (Argentina/Katalunia 1966)
# [[Magda Roger]] aktorea (Espainia XX. mendea)
# [[Patricia H. Clarke]] kimikaria (EB 1919-2010)
# [[Lila Azam Zanganeh]] idazlea (Paris 1976)
# [[Brigitte Aubert]] idazlea (Cannes 1956)
# [[Simone de Saint-Exupéry]] idazlea (Frantzia 1898-1978)
# [[Marie-Madeleine de Saint-Exupéry]] idazlea (Fratzia 1897-1926)
# [[Teresa Herrera]] filantropoa (Coruña 1712-1791)
# [[Stephanie Beacham]] aktorea (EB 1947)
# [[Ana Maria Vidal]] aktorea (Madril 1944)
# [[Tina Sainz]] aktorea (Madril 1945)
# [[Mari Carmen Yepes]] aktorea (Bartzelona 1942-Madril 2015)
# [[Laly Soldevila]] aktorea (Bartzelona 1933-Madril 1979)
# [[Ángeles Martín]] aktorea, aurkezlea (Madril 1968)
# [[Luisa Rodrigo]] aktorea (Madril 1901-1986)
# [[Mariam Budia]] idazlea, antzerkigilea (Errioxa 1970)
# [[Casey Wilson]] aktorea, komediantea (AEB 1980)
# [[Violetta Villas|Violeta Villas]] abeslaria (Polonia, 1938-2011)
# [[Feliza Bursztyn]] eskultorea (Kolonbia 1933- Paris 1982)
# [[Maria Barrientos]] sopranoa (Bartzelona 1884- Lapurdi 1946)
# [[Eileen Kramer]] dantzaria, koreografoa (Australia 1914)
# [[Antisa Khvichava]] 132 urte bizi izanaren erreklamatzailea (Georgia 1880-2012)
# [[Besse Cooper]] ehun urteduna, maistra, sufragista (AEB 1879-2009)
# [[Sahan Dosova]] ehun urteduna (Kazakhstan 1879?-2009)
# [[Maria Olivia da Silva]] ehun urteduna (Brasil 1880?-2010)
# [[Tomiko Itooka]] ehun urteduna, zaharrena (Japonia 1908-)
# [[Fusa Tatsumi]] ehun urteduna, zaharrena (Japonia 1907-2023)
# [[Pilar Serra]] erakusketa-komisarioa (Zaragoza, XX. mendea)
# [[Concha García (artista)]] eskultorea (Santander 1960)
# [[Susanna Rafart]] idazlea (Girona 1962)
# [[Florence Hedges]] botanikaria (AEB, 1878-1956)
# [[Jeanne Loiseau]] idazlea (Frantzia 1854-1921) Leire
# [[Tahia Halim]] margolaria (Egipto 1919-2003) Isabel
# [[Mercedes Barcha Pardo]] musa, zaintzailea (Kolonbia 1932-2020)
# [[Fanny Mikey]] aktorea, antzerki-zuzendaria (Argentina 1930-Kolonbia 2008)
# [[Nadia Battocletti]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Italia, 2000)
# [[Andreja Leški]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Eslovenia, 1997)
# [[Alice Bellandi]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Italia, 1998)
# [[Mathilda Hodgkins-Byrne]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Londres, 1994)
# [[Gloria Zea]] filosofoa, arte sustatzailea (Kolonbia 1935-2019)
# [[Elena Congost]] atleta paralinpikoa (Bartzelona 1987)
# [[Marta Fernández Infante]] igerilari paralinpikoa (Burgos 1994)
# [[Nuria Marqués ]] igerilari paralinpikoa (Bartzelona 1999)
# [[Virginia Feito]] idazlea (Madril 1988)
# [[María Manjavacas]] kazetaria (Ciudad Real, XX. mendea)
# [[Marta Fernández Vázquez]] kazetaria, idazlea (Madril 1973)
# [[Inmaculada Galván]] kazetaria (Madril 1963)
# [[Marta Reyero]] kazetaria (León 1965)
# [[Fawzia Koofi]] politikaria, aktibista (Afganistan 1975)
# [[Saba Sahar]] film zuzendaria, aktibista (Afganistan 1975)
# [[Blanca Estrella Ruiz Ungo]] maistra eta Clara Campoamor elkartearen sortzaile eta presidentea (1944-2024)
# [[Mayana Itoiz]] ilustratzaile eta komikigile baionarra (1978)
# [[Claire Etcherelli]] idazlea (Frantzia 1941-2023)
# [[Maylis Adhémar]] idazlea, kazetaria (Frantzia 1985)
# [[Françoise Mézières]] fisioterapeuta (Frantzia 1909-1991)
# [[Daisy Roulland-Dussoix]] mikrobiologo molekularra (Suitza 1936– 2014)
# [[Brenda Milner]] neuropsikologoa (Erresuma Batua-Kanada 1918)
# [[Michaela DePrince]] dantzaria (Sierra Leona, 1995-AEB, 2024)
# [[María Ruiz de Burton]] idazlea (Mexiko 1832-AEB 1895)
# [[Blanca Oteyza]] aktorea (Madril 1965)
# [[Rosa Maria Oriol Porta]] bitxigilea, enpresaburua (Bartzelona 1946)
# [[Rocío Delgado]] kazetaria (Pontevedra 1985)
# [[Purificación García]] moda diseinatzailea (Ourense 1952)
# [[Victoria Alonso]] film ekoizlea (Argentina/AEB 1965)
# [[Anna Teixidor Colomer]] kazetaria, historialaria (Girona 1978)
# [[Sara Sorribes]] binaka tenislari brontze olinpikoa (Castelló 1996)
# [[Cristina Bucșa]] binaka tenislari brontze olinpikoa (Moldavia/Kantabria 1998)
# [[Sara Andrés Barrio]] atleta paralinpikoa (Madril 1986)
# [[María Isabel Perelló Doménech]] epailea, Auzitegi Goreneko presidentea (Bartzelona/Coruña 1958)
# [[Mariana Mazzucato]] ekonomialaria (Italia/AEB 1968)
# [[Clara Martínez de Careaga]] magistratua (Madril 1959)
# [[Roser Bach]] epailea (Bartzelona 1964)
# [[Ana Ferrer]] epailea (Madril 1959)
# [[Olga Sánchez Cordero]] epailea (Mexiko 1947)
# [[Margarita Cabello Blanco]] epailea (Kolonbia 1957)
# [[Andrea Muñoz Sánchez]] epailea (Txile 1957)
# [[Zarela Villanueva Monge]] epailea (Costa Rica 1952)
# [[Sue Gray (funtzionarioa)]] politikaria, goi funtzionarioa (EB 1957)
# [[Rocío Sagaón]] aktorea (Mexiko, 1933-2015)
# [[Ana Mérida]] koreografoa (Mexiko, 1922-1991)
# [[Guillermina Bravo]] dantzaria eta koreografoa (1920-2013)
# [[Anna Sokolow]] dantzaria eta koreografoa (1910-2000)
# [[Carmen Herrero Ayllón]] kimikaria, irakaslea (Madril, 1913-1997)
# [[Marie-Michèle Beaufils]] idazlea (Frantzia 1949-2014)
# [[Marie Cosnay]] idazlea (Frantzia 1965)
# [[Columba Dominguez]] aktorea, abeslaria (Mexiko 1929-2014)
# [[Silvia Lemus]] kazetaria (Galizia/Mexiko 1945)
# [[Camila Cañeque]] artista (Bartzelona, 1984-2024)
# [[Carlota Rodr%C3%ADguez de Robles]] kimikaria, irakaslea (Zamora, 1907-1990)
# [[Adela Barn%C3%A9s Gonz%C3%A1lez]] kimikaria, irakaslea (Ávila/Mexiko, 1908-2011)
# [[Élisabeth Badinter]] filosofoa, idazlea (Frantzia 1944)
# [[Lola González Ruiz]] abokatua (León 1946-Madril 2015)
# [[Elisabet Casanovas]] aktorea (Bartzelona 1994)
# [[Aixa Villagrán]] aktorea (Sevilla 1978)
# [[Celia Freijeiro]] ekoizlea, aktorea (Pontevedra 1983)
# [[Patricia Reyes Spíndola]] aktorea, zuzendaria, ekoizlea (Mexiko 1953)
# [[Paula Usero]] aktorea (Valentzia 1991)
# [[Carol Rodríguez Colás]] film zuzedaria (Bartzelona 1982)
# [[Paula Anta]] artista, argazkilaria (Madril 1977)
# [[Meritxell Calvo]] aktorea (Bartzelona 1986)
# [[Raquel Peláez]] aktorea (León 1978)
# [[Edith Marion Patch]] entologoa, idazlea (AEB, 1876-1954)
# [[Petra Barnés González]] kimikaria, farmazialaria (Madril/Mexiko, 1908-1992)
# [[Isabelle Rimbaud]] idazlea (Frantzia 1860-1017)
# [[Jeanne Puchol]] komikigile eta ilustratzaile frantziarra (1957)
# [[Michiyo Tsujimura]] biokimikaria (Japonia, 1888-1969)
# [[Matilde Landeta]] film gidoilaria eta zuzendaria (Mexiko, 1910-1999)
# [[Susana Martín Gijón]] idazlea, nobela beltza (Sevilla 1981)
# [[Carlota Pérez]] ekonomialaria (Venezuela 1939)
# [[Pepa Roma]] kazetaria, argazkilaria, eleberrigilea (Lleida XX. mendea)
# [[Florence Cassez]] Mexikon zigortua (Frantzia 1994)
# [[Denise Maerker]] abokatua, kazetaria (Mexiko 1965)
# [[Cristina Álvarez Rodríguez]] arkitektoa, politikaria (Argentina 1967)
# [[Roser Tapias]] aktorea, modeloa (Bartzelona 1989)
# [[Ángela Cervantes]] aktorea (Bartzelona 1993)
# [[Lurdes Barba Rodríguez]] aktorea, antzerki-zuzendaria (Bartzelona 1949)
# [[Marta Frías Acedo]] futbol-arbitro aitzindaria (Cáceres 1980)
# [[Mabel Purefoy FitzGerald]] fisiologo, patologo klinikoa (Erresuma Batua, 1872-1973)
# [[Anne Baraou]] Frantziako komikigilea (1965)
# [[Claire Chazal]] kazetaria (Frantzia 1956)
# [[Hélène Gordon-Lazareff]] kazetaria (Frantzia 1909-1988)
# [[Mary Winearls Porter]] kristalografoa (Erresuma Batua, 1886-1980)
# [[Agnès Martin-Lugand]] idazlea (Frantzia 1979)
# [[Cécile Bailly]] idazlea (Frantzia 1968)
# [[Mireille Best]] idazlea (Frantzia 1943-2005)
# [[María Zamora]] film ekoizlea (Valentzia 1976)
# [[Ada Wells]] sufragista (EB 1863-Zeelanda Berria 1933)
# [[Carol Rovira]] aktorea, abeslaria (Tarragona 1989)
# [[Mary Ruiz]] aktorea (Madril 1980)
# [[Ángela Cremonte]] aktorea (Madril 1982)
# [[Belinda Washington]] aurkezlea, aktorea (Londres/Espainia 1963)
# [[Blanca Marsillach]] aktorea (Bartzelona 1966)
# [[Cristina Marsillach]] aktorea (Madril 1963)
# [[Mónica Portillo]] aktorea, dantzaria (Bartzelona 1989)
# [[Lucía Veiga]] aktorea, bakarrizketagilea (Coruña 1979)
# [[Mireia Oriol]] modeloa, aktorea (Bartzelona 1996)
# [[María Luisa Oyarzábal Fernández]] enpresaria, irakaslea (Bilbo 1933-2022)
# [[Olga Duque de Ospina]] abokatu, politikaria (Kolonbia 1930-2019)
# [[Beatriz Sanchis]] film-zuzendaria (Valentzia 1976)
# [[Marta Nieto]] aktorea (Murtzia 1982)
# [[Mabel Purefoy FitzGerald]] patologo klinikoa (Erresuma Batua, 1872-1973)
# [[Vera Popova]] kimikaria (Errusia, 1867-1896)
# [[Elena Paunero Ruiz]] botanikaria (Valladolid/Madril, 1906-2009)
# [[Fatima Daas]] idazlea (Frantzia 1995)
# [[Constance Debré]] abokatua, eleberrigilea (Paris 1972)
# [[Jeanne Galzy]] idazlea (Frantzia 1883-1977)
# [[Arati Saha]] igerilaria (Kalkuta 1940-1994)
# [[Caryl Churchill]] antzerkigilea (EB 1938)
# [[Carmen Salinas]] aktorea, imitatzailea (Mexiko 1939-2021)
# [[Malena Narvay]] aktorea, abeslaria (Argentina 1997)
# [[Elisa Mouliaá]] aktorea (Madril 1989)
# [[Rosa Villacastín]] kazetaria (Avila 1947)
# [[Leila Guerriero]] kazetaria (Argentina 1967)
# [[Laura Sisteró]] film-zuzendaria (Bartzelona 1986)
# [[Carmen Rigalt]] kazetaria (Lleida 1949)
# [[Alejandra Meco]] aktorea (Madril 1990)
# [[Azara García de los Salmones Marcano]] ultramaratoilaria (Kantabria 1983)
# [[Elsa y Elmar]] abeslaria (Kolonbia, 1993)
# [[Nancy Peña]] komikigile eta ilustratzaile frantsesa (Tolosa, 1979)
# [[Nadezhda Tolokonnikova]] ekintzaile eta performance artista (Errusia 1989)
# [[Heidi Watney]] kazetaria (Kalifornia, 1981)
# [[Lola Arias]] idazlea, aktorea, zuzendaria (Argentina 1976)
# [[Sarah Rector]] petrolio-handiki afroamerikarra umetatik (AEB, 1902+1967)
# [[Carmen Abela y Espinosa de los Monteros]] maistra eta pedagogoa (Cadiz 1897, Guadalajara 1962)
# [[Carme Bravo Roy]] pianu-jole eta pedagogoa (Bartzelona, 1919-2007)
# [[Gemma Humet]] abeslaria (Bartzelona 1988)
# [[Sara Miquel]] aktorea (Girona 1984)
# [[Nuria Giménez Lorang]] film-zuzendaria (Bartzelona 1976)
# [[Laura Galán]] aktorea (Guadalajara 1986)
# [[María José Rubio]] medikua, politikaria (Coruña 1956)
# [[Virginia García del Pino]] film-zuzendaria (Bartzelona 1966)
# [[Sara Vítores]] kazetaria (Avila 1972-Madril 2024)
# [[Pilar Farjas]] medikua, politikaria (Teruel/Galizia 1956)
# [[Rocío Mosquera]] medikua, politikaria (Ourense 1956)
# [[Marta Molist Codina]] mendi lasterkaria (Bartzelona 1982)
# [[Marianne Jean-Baptiste]] aktorea (Londres, 1967)
# [[Anne Pouget-Tolu]] frantziar idazlea (Sardinia, 1955)
# [[Hilde Mangold]] enbriologoa (Alemania,1898-1924)
# [[Idelisa Bonnelly]] itsas biologoa (Dominikar Errepublika,1931-2022)
# [[Blanca Calvo Moraza]] maistra, kazetaria eta idazlea (Ourense,xxx -1939)
# [[Gertrud Bodenwieser]] dantzaria, koreografoa (Viena, 1890-1959)
# [[Dolly Nazir]] igerilaria (India, 1935-2012)
# [[Lourdes Reparaz]] igerilaria (Gasteiz 1948- 1999)
# [[Sara Barquinero]] filosofoa eta idazlea (Zaragoza, 1994)
# [[Laura Loomer]] aktibista politikoa (AEB 1993)
# [[Irene Villa]] kazetaria, psikologoa, kirolari paralinpikoa (Madril 1978)
# [[Esther Peris]] paralinpiar eskiatzailea (Espainnia XX. mendea)
# [[Nathalie Carpanedo]] paralinpiar eskiatzailea (Madril XX. mendea)
# [[Beatriz Rodríguez]] idazlea (Sevilla 1980)
# [[María Sanjurjo]] patin-hockey jokalaria (Coruña 2000)
# [[Masta Quba]] rap abeslaria, aktibista (Mexiko 1988)
# [[Lucia Riaño]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1975)
# [[Rachida Dati]] politikaria (Frantzia 1965)
# [[Sahra Wagenknecht]] politikaria, kazetaria (Alemania 1969)
# [[Carme Aymerich i Barbany]] Catalunyako irakaslea eta pedagogoa (Bartzelona 1915 - 2001)
# [[Rosa Arj%C3%B3 P%C3%A9rez]] Aragoiko maistra (Zaragoza 1885 - 1918)
# [[Gloria Velat]] xakelaria (Bartzelona 1915-1988)
# [[Maria Luisa Gutiérrez]] xakelaria (Menorca 1930)
# [[Sofía Ruiz ]] xakelaria (Bartzelona?- ? 1968)
# [[Eileen Betsy Tranmer]] xakelaria (EB 1910-1983)
# [[Chantal Chaudé de Silans]] xakelaria (Frantzia 1919-2001)
# [[Ana Paula Arósio]] aktorea, modeloa (Brasil 1975)
# [[Alba Planas]] aktorea (Madril 2000)
# [[Leticia Sánchez Ruiz]] idazlea, kazetaria (Asturias 1980)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''abuztua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ania Sáenz de Buruaga]] ----'''SORTUA''' ilustratzailea (Gasteiz, 1988)
# [[Cristina Larrea]] ef-- '''SORTUA''' atleta (Eibar, 1966)
# [[Estefania Etxebeste Giraldo]] ef-- '''SORTUA''' harri-jasotzailea (Ituren, 2002)
# [[Maria Jesus Berrotaran Etxeberria|Maria Jesus Berrotaran]] ----'''SORTUA''' aguazila, mazularia, feminista (Hondarribia, 1949)
# [[Miren Izaskun Asua]] ef-- '''SORTUA''' aktorea eta antzerki zuzendaria (Elorrio, 1963)
# [[Adriana Ruano Oliva]] urrezko domina tiroan 2024 (Guatemala, 1955)
# [[Alba Sidera]] kazetaria (Girona 1979)
# [[Aleksandra Jarecka]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1995)
# [[Alena Olsen]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1995)
# [[Alev Kelter ]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Alex Sedrick]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Alexandra Louis-Marie]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1996)
# [[Alice Schwarzer]] kazetari aktibista (Alemania 1942)
# [[Alicja Klasik]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 2004)
# [[Ally Wollaston]] txirrindularia, omniumean brontze olinpikoa, talde jazarpenean zilarra (Zeelanda Berria 2001)
# [[Altina Schinasi]] artista, asmatzailea (AEB 1907-1999)
# [[Alysha Corrigan]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1997)
# [[Alysha Newman]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1994)
# [[Amanda Donohoe]] aktorea (EB 1962)
# [[Amber Anning]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 2000)
# [[An Qixuan]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Txina, 2000)
# [[Ana Bokesa]] aktorea (Madril, ?)
# [[Ana Patrícia Ramos|Ana Patricia Ramos]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Brasil, 1997)
# [[Anna Cockrell]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 1997)
# [[Anna Dorothea Therbusch]] margolaria (Prusia 1721-1782)
# [[Anna Mahler]] eskultorea (Austria 1904-EB 1988)
# [[Anna Morris]] txirrindularia, taldekako jazarpen brontze olinpikoa (EB 1995)
# [[Anna R. Figueiredo]] idazlea (Ourense 1963)
# [[Anna Short Harrington]] modeloa, sukaldaria (AEB 1897-1955)
# [[Annette Echikunwoke|Annete Echikunwoke]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1996)
# [[Antsa Proventzakoa]] Frantziako printzesa, Gaztelako infanta (1225-1261)
# [[Ariana Ramsey]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 2000)
# [[Arlen Siú]] abeslari eta poeta sandta (Nikaragua, 1955-1975)
# [[Asia Hogan-Rochester]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1999)
# [[Audrey Mestre]] urpekaria (Frantzia, 1974-2002)
# [[Aunt Jemima]] pertsonaia (AEB 1893)
# [[Barbiturikills]] kaleko artista (Valentzia 1972)
# [[Bavuudorzhiin Baasanjüü]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Mongolia,1999)
# [[Beatriz de Palacios]] soldadua (Andaluzia/Mexiko XVI. mendea)
# [[Beatriz Proventzakoa]] Frantziako printzesa, erregina ezkontidea, latindar enperatriza (1229- Italia1267)
# [[Beatriz Souza]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Brasil, 1998)
# [[Beatriz Suabiakoa]] Gaztela eta Leongo erregina ezkontidea (Germania 1205-Zamora 1235)
# [[Becky Wilde]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (Erresuma batua, 1997)
# [[Bertha Badt-Strauss]] kazetaria, judua (Prusia 1885-1970)
# [[Blanca Eekhout]] politikaria (Venezuela, 1968)
# [[Blanka Frantziakoa]] printzesa, Gaztelako infanta (Jaffa 1253-Paris 1320)
# [[Boryana Kaleyn]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Bulgaria, 2000)
# [[Brittany Brown]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1995)
# [[Bryony Botha]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1997)
# [[Camryn Rogers|Camaryn Rogers]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1999)
# [[Cari Champion]] kazetaria (AEB 1978)
# [[Carissa Norsten]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Carmen Bernardos]] aktorea (Madril 1927-2021)
# [[Carmen Verlichak]] idazlea (Madril/Argentina/Kroazia XX. mendea)
# [[Carola Stern]] kazetaria, idazlea (Alemania 1925-2006)
# [[Catherine Lacey]] idazlea (AEB, 1985)
# [[Charity Williams]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1996)
# [[Chiara Consonni]] txirrindularia, madison urre olinpikoa (Italia 1999)
# [[Chloe Daniels]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Cierra Burdick]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Coraline Vitalis]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1995)
# [[Cristina Sánchez-Andrade]] idazlea (Coruña 1968)
# [[Cuca Escribano]] aktorea (Madril, 1973)
# [[Cyréna Samba-Mayela]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 2000)
# [[Daisy eta Violet Hilton]] biki pikopagoak, zirkuko musikariak (EB 1908-AEB 1969)
# [[Daria Pikulik]] txirrindularia, omniemean zilar olinpikoa (Polonia 1997)
# [[Darja Varfolomeev|Darja Varfolomeew]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Errusia,2006)
# [[Dearica Hamby]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Deng Yawen]] txirrindularia, BMX librean urre olinpikoa (Txina 2005)
# [[Ding Xinyi]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2004)
# [[Dolores Vilavedra]] idazlea, literatura kritikaria (Pontevedra 1963)
# [[Dora Lush]] bakteriologoa (Australia, 1910-1943)
# [[Dorothea Veit]] idazlea (Alemania 1764-1839)
# [[Dorothy Miles]] idazle gorra, keinu hizkuntzan aitzindaria (EB 1931-1993)
# [[Eleanor Patterson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Australia, 1996)
# [[Elisa Mevius]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2004)
# [[Elise Reimarus]] idazlea, hezitzailea (Alemania 1735-1805)
# [[Elsie Inglis]] medikua, aktibista (Eskozia, 1864-1917)
# [[Emily Shearman]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1999)
# [[Emma Ann Reynolds]] erizain, medikua (AEB, 1862-1917)
# [[Emma Finucane]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 2002)
# [[Esther Bendahan]] idazle sefardia (Tetuan 1964)
# [[Esther Vilar]] idazlea, soziologoa, medikua (Argentina 1935)
# [[Eva Canel]] idazlea, hizlaria, (Asturias, 1857-Habana, 1932)
# [[Faith Cherotich]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kenia, 2004)
# [[Fancy Bermudez]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2002)
# [[Fanny Lewald ]] idazlea (Prusia 1811- Alemania 1889)
# [[Farah Nabulsi]] giza eskubideen aldeko zinemagilea (Londres 1978)
# [[Feng Bin]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txina, 1994)
# [[Florence Symonds]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2002)
# [[Georgia Bell]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Erresuma Batua, 1993)
# [[Georgia Hale]] zinema mutuko aktorea (AEB 1905-1985)
# [[Georgina Hale]] aktorea ( EB 1943-2024)
# [[Gertrud Kornfeld]] kimikaria (Alemania, 1891-1955)
# [[Giulia Rizzi]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Italia, 1989)
# [[Greta Scacchi]] aktorea (Italia/Australia 1960)
# [[Guo Qiqi]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1998)
# [[Hailey Van Lith]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 2001)
# [[Haley Batten]] txirrindularia, mendian zilar olinpikoa (AEB 1998)
# [[Hao Ting]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2001)
# [[Harriet Boyd Hawes]] arkeologoa (AEB, 1871-1945)
# [[Haruka Funakubo]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Japonia, 1998)
# [[Haruka Kitaguchi]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Japonia, 1998)
# [[Helena Villar Janeiro]] idazlea (Lugo 1940)
# [[Henriette Herz]] idazlea, hezitzailea (Alemania 1764-1847)
# [[Hetty van de Wouw]] txirrindularia, keirinean zilar olinpikoa (Herbehereak 1998)
# [[Hezly Rivera]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2008)
# [[Hina Hayata]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna(Japonia, 2000)
# [[Huang Zhangjiayang]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2000)
# [[Huh Mi-mi]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Korea,2002)
# [[Ida Hahn-Hahn]] idazlea (Alemania 1805-1880)
# [[Ilona Maher]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1996)
# [[Inés de Guevara]] infanta (?- 1265)
# [[Inma López Silva]] idazlea (Coruña 1968)
# [[Ioana Vrinceanu]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Errumania, 1994)
# [[Irene Alba]] aktorea (Madril 1867-Bartzelona 1930)
# [[Irene Angelo]] erregina ezkontidea (Konstantinopla 1181-Alemania 1208)
# [[Irene Caba Alba]] aktorea (Argentina 1899-Madril 1957)
# [[Iryna Herashchenko|Iryma Herashchenko]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Ukraina, 1995)
# [[Jasmine Martin]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Hegoafrika, 2000)
# [[Jasmine Moore]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2001)
# [[Jemima Montag]] Atleta. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (Australia, 1998)
# [[Jenny Rissveds ]] txirrindularia, mendian briontze olinpikoa (Suedia 1994)
# [[Jeon Hun-young]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 1994)
# [[Jessica Hull]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Australia, 1996)
# [[Jessica Roberts]] txirrindularia, taldekako jazarpen brontze olinpikoa (EB 1999)
# [[Juana Camilión]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 19)
# [[Julia Caba Alba]] aktorea (Madril1902-1988 19)
# [[Julia Trujillo]] aktorea (Madril 1932-2013)
# [[Julien Alfred]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Santa Luzia, 2001)
# [[June Sutor]] kristalografoa (Zeelanda Berria-1929 Londres)
# [[Katarina Johnson-Thompson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Erresuma Batua, 1993)
# [[Katy Marchant]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 1993)
# [[Kayla Canett]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Kaylia Nemour]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 2006)
# [[Kaylyn Brown]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2004)
# [[Kelsey Teneti]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Keyara Wardley]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2000)
# [[Kim Kum-yong|Kimkum-young]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ipar Korea, 2001)
# [[Krissy Scurfield]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Kristen Thomas]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Kristi Kirshe]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1994)
# [[Kristina Norvegiakoa]] printzesa, Gaztelako infanta (Norvegia 1234- Sevilla 1262)
# [[Laura Mart%C3%ADnez de Carvajal]] medikua (Kuba, 1869-1941)
# [[Lauren Doyle]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Laviai Nielsen|Laviani Nielsen]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 1996)
# [[Leocadia Alba]] sopranoa, aktorea (Valentzia 1866-Madril 1952)
# [[Leonor Rodríguez de Castro]] Gaztelako infanta (?- Burgos 1275)
# [[Li Jiaman]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Txina, 1997)
# [[Lilian Suzette Gibbs]] botanikaria (Erresuma Batua, 1870-1925)
# [[Lim Si-hyeon]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 2003)
# [[Linda Richards]] erizaina (AEB, 1841-1930)
# [[Lisa Mayer]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Alemania, 1996)
# [[Lisa van Belle]] txirrindularia, madison brontze olinpikoa (Herbehereak 2001)
# [[Louise Blanchard Bethune]] arkitektoa (AEB, 1856-1913)
# [[Lu Gwei-djen]] biokimikaria (Txina, 1904-1991)
# [[Luana Márton]] taekwondo jokalaria (Tenerife, 2006)
# [[Lucía Galán]] abeslaria, aktorea (Argentina 1961)
# [[Lucia Yépez Guzmán]] borrokalaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ekuador, 2001)
# [[Lydia Rabinowitsch-Kempner]] bakteriologoa (Lituania-Alemania, 1871-1935)
# [[Maddi Wesche]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Zelanda Berria, 1999)
# [[Mahina Paul]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Maike van der Duin]] txirrindularia, madison brontze olinpikoa (Herbehereak 2001)
# [[Manon Veenstra]] txirrindularia, BMX lasterketan zilar olinpikoa (Herbehereak 1998
# [[Mar%C3%ADa Teresa Murillo]] botanikaria (Kolonbia, 1929-2017)
# [[Margaret Floy Washburn]] psikologoa (AEB, 1871-1939)
# [[Margarita Proventzakoa]] infanta, Frantziako erregina (Frantzia 1221-1295)
# [[Margarita Skulesdatter]] erregina (Norvegia 1208-1270)
# [[Margit Nordin]] gizonezkoekin lehiatu zen 1. emakume eskiatzailea (Suedia 1897-1982)
# [[María Belón]] medikua (Madril 1965)
# [[Maria Berta Rohangoa]] noblea (Austrohungariar Inperioa, 1868 – Viena, 1945)
# [[Maria Dimádi|Maria Dimadi]] erresistente exekutatua (Grezia, 1907-1944)
# [[María Liñeira]] literatura teorialaria (Coruña 1979)
# [[María Xosé Porteiro]] idazlea (Madril/Vigo 1952)
# [[Marie Lebour]] biologoa (Erresuma Batua, 1876-1971)
# [[Marie Luise Kaschnitz]] idazlea (Alemania 1901-Italia 1974)
# [[Marie Reichert]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2001)
# [[Marie-Florence Candassamy]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1991)
# [[Marion Dönhoff]] kazetaria, idazlea, kondesa (Prusia 1909-Alemania 2002)
# [[Marion J. Lamb]] biologoa (Erresuma BAtua, 1939-2021)
# [[Marion Walter]] matematikaria (Berlin 1928-AEB 2021)
# [[Marta Maggetti|Marta Maggeti]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Italia, 1996)
# [[Martyna Swatowska-Wenglarczyk]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1994)
# [[Mary Moraa]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kenia, 2000)
# [[Mary Vaux Walcott]] botanikaria, ilustratazilea (AEB, 1860-1940)
# [[Matilda Smith]] botanikaria, ilustratzailea (Mumbai 1854- Londres 1926-1990)
# [[Melissa Jefferson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Hego Carolina, 2001)
# [[Michele Greene]] aktorea (AEB 1962)
# [[Montse Dopico]] kazetaria (Lugo 1977)
# [[Montse Pena]] idazlea, literatura kritikaria (Coruña 1981)
# [[Muthulakshmi Reddy]] medikua eta legelaria (India, 1886-1968)
# [[Nam Su-hyeon]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 2005)
# [[Nancy Green]] esklabo ohia, modeloa (AEB 1834-1923)
# [[Nancy Rourke]] margolari gorra (Kalifornia, 1957)
# [[Natalya Diehm]] txirrindularia, BMX librean brontze olinpikoa (Australia 1997)
# [[Naya Tapper]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1994)
# [[Nicole Heavirland]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1995)
# [[Nicole Shields]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1999)
# [[Nicole Yeargin]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1997)
# [[Nikola Ogrodníková|Nikola Ogrodikova]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txekia, 1990)
# [[Niuta Tajtelbaum]] Varsoviako ghetto altxatzean aktibista eta soldadua (Polonia, 1917-1943)
# [[Noor Vidts]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna Belgika, 1996)
# [[Oi Ye-Jin]] tiratzailea, 10 m-urre olinpikoa (Hego Korea 2005)
# [[Olivia Apps]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1998)
# [[Pauline Ferrand-Prévot]] txirrindularia, mendian urre olinpika (Frantzia 1992)
# [[Pauline Grabosch]] txirrindularia, taldean brontze olinpikoa (Alemania 1998)
# [[Pauline Rifer de Courcelles]] artista (Paris, 1781-1851)
# [[Perris Benegas]] txirrindularia, BMX librean zilar olinpikoa (AEB 1995)
# [[Piper Logan]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2001)
# [[Prisca Awiti Alcaraz]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Londres, 1996)
# [[Rachael Blake]] aktorea (Australia 1971)
# [[Rebecca Petch]] txirrindularia, taldean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1998)
# [[Renata Knapik-Miazga]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1988)
# [[Rhyne Howard]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 2000)
# [[Rosalia Fernández Rial]] poeta (Coruña 1988)
# [[Rosita Yarza]] aktorea (Madril 1922-1996)
# [[Rutka Laskier]] nerabe judua, egunerokogilea (Polonia 1929-Auschwich 1943)
# [[Sammy Sullivan]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Sandra Ygueravide]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 1984)
# [[Sarah Levy (errugbi jokalaria)]] Zazpiko brontze olinpikoa (Hegoafrika/Israel/AEB 1995)
# [[Sarah Stewart]] birologoa (Mexiko-AEB, 1905-1976
# [[Sarah Wynter]] aktorea (Australia 1973)
# [[Saya Sakakibara]] txirrindularia, BMX lasterketan urre olipikoa (Australia 1999)
# [[Shaane Fulton]] txirrindularia,taldean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 2000)
# [[Shanieka Ricketts]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Jamaika, 1992)
# [[Shin Yu-Bin]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ipar Korea, 2004)
# [[Sofia Raffaeli|Sofia Raffali]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Italia, 2004)
# [[Song Jiayuan]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1997)
# [[Sonja Greinacher]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 1992)
# [[Sophiane Méthot]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1998)
# [[Sophie Capewell]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 1998)
# [[Stephanie Rovetti]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Susana Rodríguez Navarro]] genetikalaria, ikertzailea (Murtzia 1972)
# [[Svenja Brunckhorst]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2001)
# [[Tara Davis-Woodhall]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 1999)
# [[Taylor Perry (errugbi jokalaria)]] Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2000)
# [[Tenika Willison]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Teresa Alonso Otero]] Gerra Zibileko errepresaliatua (Madril, 1916- 1995)
# [[Thea LaFond]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Dominika, 1994)
# [[Tota Alba]] aktorea (Argentina 1914-Madril 1983)
# [[Tysha Ikenasio]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 1997)
# [[Ursula Bellugi]] psikologoa (AEB, 1931-2022)
# [[Vega Gimeno]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 19)
# [[Věra Kohnová]] nerabe judua, egunerokogilea (Txekoslovakia 1929-Izbica Ghettoa 1942)
# [[Veronica Codesal]] abeslaria (Belgika 1977)
# [[Victoria Ohuruogu]] atleta. 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 1993)
# [[Viktorija Senkutė]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (:ituania, 1996)
# [[Vinesh Phogat]] borrokalaria (India, 1994)
# [[Violante Aragoikoa]] erregina ezkontidea (Zaragoza 1236- Orreaga 1256)
# [[Violante Hungariakoa]] Aragoiko erregina ezkontidea (1215-Huesca 1251)
# [[Virginia Cherrill]] aktorea (AEB 1908-1996)
# [[Vittoria Guazzini]] txirrindularia, madison urre olinpikoa (Italia 2000)
# [[Viviana Márton|Viviana Martón]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Tenerife, 2006)
# [[Wang Lanjing]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2005)
# [[Yang Jiayu|Yang Jiagu]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1996)
# [[Yemisi Ogunleye|Yamesi Ogunleye]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Alemania, 1998)
# [[Zhang Shan]] urrezko domina tiroan 1992 (Txina, 1968)
# [[Zhao Jie]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txina, 2002)
# [[Zoé Claessens]] txirrindularia, BMX lasterketan brontze olinpikoa (Suitza 2001)
# [[Zonia Baber]] geografo, geologo, irakaslea (AEB, 1862-1956)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''uztaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Berta Peña Parras]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Valladolid, 1889-Bilbo, 1938)
# [[Beatrice Salvioni]] '''SORTUA''' filologoa eta idazlea (Italia, 1995)
# [[Natalia Ortiz Ceberio]] '''SORTUA''' Marta planaren aurkitzailea (Donosti, ?)
# [[Olatz Osa Zubia|Olatz Osa]] '''SORTUA''' pedagogoa, kudeatzailea (Oñati, 1970)
# [[Maria Cueto]] '''SORTUA''' artista (Avilés, 1960)
# [[Feliciana Etxabe Artola]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Zeberio, 1897-Bilbo, 1938)
# [[Alaine Arruti Lejarzegi]] '''SORTUA''' psikologoa (Gernika, 1983)
# [[Clara Maass]] erizaina (AEB, 1876-1901)
# [[Deborah Sampson]] soldadua (AEB 1760-1827)
# [[Anna Maria Lane]] soldadua (AEB 1755-1810)
# [[Sally St. Clair]] soldadua (AEB ?-1782)
# [[Eleonore Prochaska]] soldadua (Alemania 1785-1813)
# [[Margaret Corbin]] erizaina, soldadua (AEB 1723-1792)
# [[Hannah Snell]] soldadua (EB 1723-1792)
# [[Carme Contreras Verdiales]] aktorea (Zaragoza 1932-2020)
# [[Asunción Sancho]] aktorea (Madril 1930-2018)
# [[Cándida Losada]] aktorea (Argentina 1915-Madril 1922)
# [[Carola Fernán Gómez]] aktorea (Madril 1899-1967)
# [[Françoiz Breut]] abeslaria eta ilustrailea (Frantzia, 1969)
# [[Sankie Mthembi-Mahanyele]] politikaria, aktibista (Hegoafrika 1951)
# [[Nadezhda Alilúyeva]] Stalinen 2. emaztea (Errusia 1901-1932)
# [[Colette Capdevielle]] politikaria (Frantzia, 1958)
# [[Mariana Travacio]] idazlea (Argentina, 1967)
# [[Coccinelle (artista)]] artista, dantzaria, abeslaria eta aktore transgeneroa (Paris, 1931-2006)
# [[Rosaura Ruiz Gutiérrez]] biologoa, idazlea (Mexiko, 1950)
# [[Marie-Andrée Schwindenhammer]] trans ekintzailea (La Neuveville-lès-Raon, Vosges, 1909 - Chartres, Eure-et-Loir, 1981)
# [[Herminia Álvarez Herrera]] iraultzailea, hezitzailea (Mexiko 1888-1955)
# [[Dolores Bolio Cantarell]] idazlea (Mexiko 1880-1950)
# [[Gertrudis Tenorio Zavala]] poeta, hezitzailea (Mexiko 1843-1926)
# [[Elena Sánchez Valenzuela]] aktorea, kazetaria, artxibozaina (Mexiko 1900-1950)
# [[Irene López Heredia]] aktorea (Murtzia 1898-Madril 1962)
# [[Mari Paz Molinero]] aktorea (Txile 1914-Madril 2004)
# [[Carmen Díaz]] aktorea (Sevilla 1896-1979)
# [[Lola Pons Rodríguez]] filologoa, irakaslea (Bartzelona 1976)
# [[Cristina Farfán]] maistra, idazlea (Mexiko 1846-1880)
# [[Natalia Serdán Alatriste]] iraultzailea, aitzindaria (Mexiko 1875-1938)
# [[Chantal Montellier]] Frantziako idazle eta komikigilea (Bouthéon, 19472.1943)
# [[May Ayim]] ekintzaile afroalemaniarra (Alemania, 1960-1996)
# [[Maria Rosaria Omaggio]] aktorea (Italia, 1959-2024)
# [[Clarisa Navas]] zinemagilea (Argentina, 1989)
# [[Jacqueline Harpman]] psikoanalista (Belgika, 1929-2012)
# [[Ana Figuero]] feminista, sufragista (Txile, 1907-1970)
# [[Sara Ahmed]] filosofo angroaustraliarra (Erresuma Batua, 1969)
# [[Katherine Dunn]] eleberrigile, poeta eta kirol-kazetaria (AEB, 1945-2016)
# [[Marianne Baum]] anfifaxista gillotinatua (Alemania, 1912-1942)
# [[Marie-Hélène Schwartz]] matematikaria (Frantzia, 1913-2013)
# [[Victoria Raquel Bajar Simsolo]] zientzialaria (Argentina, 1942-2016)
# [[Juana Manso]] idazle, kazetari, hezitzaile (Argentina, 1819-1875)
# [[Isabel de Liaño]] idazlea (Valladolid, XVI. mendea)
# [[Louise-Victorine Ackermann]] poeta (Frantzia, 1813-1890)
# [[Valentina Pinelo]] moja, poeta (Sevilla, XVI. mendea- 1629?)
# [[Pilar Primo de Rivera]] Sección Femeninako zuzendaria (Madril, 1907-1991)
# [[Basauriko 11k]] Epaiketaren prozesua
# [[Angela Peralta]] sopranoa, konpositorea (Mexiko 1845-1883)
# [[Alicia Arévalo (kazetaria)]] 1. emakumea futbol partida kontatzen ( Bartzelona 1978)
# [[Sara Giménez León]] kirol kazetaria (Girona 1991)
# [[Patricia Campos Doménech]] armadako pilotua, futbol-entrenatzailea (Castelló 1977)
# [[Niní Montiám]] aktorea (Madril 1917-1986)
# [[Ana Adamuz]] aktorea (Jaén 1886-Madril 1971)
# [[Pepita Serrador]] aktorea (Argentina 1913-1964)
# [[Teresa Serrador]] aktorea (Bolivia 1899-Argentina 1982)
# [[Amparo Martí]] aktorea (Valentzia 1903-Madril 1973)
# [[María Mayor]] aktorea (?- Madril 1939)
# [[Rosa Torre González]] maistra, politikaria (Mexiko 1890-1973)
# [[Nadezhda Zabela - Vrubel]] abeslaria (Errusia, 1868-1913)
# [[H%C3%A9l%C3%A8ne Metzger]] zientzia filosofoa (Frantzia, 1889-1944)
# [[Inez Clare Verdoorn]] botanikaria (Hegoafrika, 1896-1989)
# [[Edith Quimby]] medikuntzan eta fisikan ikertzailea (AEB, 1891-1982)
# [[Maria Poumier]] irakasle frantsesa (Cannes, 1950)
# [[Marie-Jo Bonnet]] Frantziako historialaria eta feminista (Deauville, 1949)
# [[Julia Rodríguez-Maribona]] fregonaren asmatzailea (Asturias 1923-Suitza 2005)
# [[Julia Montoussé Fargues]] fregonaren asmatzailea (?-Asturias 1971)
# [[Esperanza Grases]] aktorea (Bartzelona 1920-1995)
# [[Alexandra Trusova]] patinatzailea (Errusia 2004)
# [[Jéssica Bouzas Maneiro]] tenislaria (Pontevedra 2002)
# [[Claudia Fernández Sánchez]] padel jokalaria (Madril 2006)
# [[Gemma Triay]] padel jokalaria (Menorca 1992)
# [[Lucía Sainz]] padel jokalaria (Bartzelona 1984)
# [[Marta Ortega Gallego]] padel jokalaria (Madril 1997)
# [[Alicia Arévalo González]] arkeologoa (Madril 1965)
# [[Manuela Barreiro]] farmazialaria (Galizia, 1877-1953)
# [[Martha Aliaga]] estatistika hezitzailea (Argentina, 1937-2011)
# [[Matilde Carranza]] akademikoa (Costa Rica, 1892-1981)
# [[Erin Andrews]] kirol-kazetaria (AEB, 1978)
# [[Helen Alma Newton Turner]] genetista, estatistikaria (Australia, 1908-1995)
# [[Violet Jessop]] Titanic ontziko zerbitzaria (Argentina 1887-1971)
# [[Celia Giraldo]] zinemagilea (Bartzelona 1995)
# [[Luz Rello Sánchez]] asmatzailea, dislexia- aplikazioa ( 1984)
# [[Fermina Orduña]] asmatzailea, esne zalgurdia (Espainia XIX. mendea)
# [[Gladys West]] matematikari asmatzailea, GPSrako garrantzitsua (AEB 1930)
# [[Ariana Sánchez]] padel jokalaria (Tarragona 1997)
# [[Marta Marrero]] padel jokalaria (Kanariak 1983)
# [[Bea González]] padel jokalaria (Malaga 2001)
# [[Marie Van Brittan Brown]] asmatzailea, telebista zirkuitu itxia (AEB 1922-1999)
# [[Miriam Benjamin]] asmatzailea, seinale aulkia (AEB 1861-1947)
# [[Sarah Boone]] asmatzailea, mahukak eta lisatzeko taula (AEB 1832-1904)
# [[Nancy Johnson (asmatzailea)]] izozkailu artifiziala (AEB 1794-1890)
# [[Victoria Reyes-García]] antropologoa (Bartzelona 1971)
# [[Amaia Yoldi ]] gidoilaria, film-zuzendaria (Iruñea 1973)
# [[Julie Donaldson]] kirol-kazetaria (AEB, 1978)
# [[Faustina Sáez de Melgar]] idazlea (Madril, 1834-1895)
# [[Gloria Melgar |Gloria Melgar Sáez]] margolaria eta musikagilea (Madril, 1859-1938)
# [[Julia de Asensi]] idazlea (Madril, 1849-1921)
# [[María del Pilar Sinués]] idazlea (Zaragoza, 1838 - Madril, 1893)
# [[Margaret Crane]] Predictor-aren asmatzailea (AEB 1941)
# [[Emily Cummins]] asmatzailea, ur-eramaile iraunkorra (EB 1987)
# [[Evelyn Miralles]] NASAko ingeniaria, asmatzailea, ilargirako etxea (Venezuela/AEB 1967)
# [[Janet Emerson Bashen]] asmatzailea, software aplikazioa (AEB 1957)
# [[Jeanne Bertrand]] argazkilaria (Frantzia 1880-1957)
# [[Maral Yazarloo-Pattrick]] motoziklismo ekintzailea, diseinatzailea (Iran 1981)
# [[María del Carmen Ortiz de Arce]] asmatzailea, itsuentzako idazkailua (Espainia ?-1932)
# [[Martine Bertereau]] geologo aitzindaria (Frantzia 1590-1642)
# [[Margarete Steiff]] jostuna, jostaiu diseinatzailea (Alemania 1847-1909)
# [[Heike Makatsch]] aktorea (Alemania 1971)
# [[Leena Peltonen-Palotie]] genetista (Finlandia, 1952-2010)
# [[Gertrude Scharff Goldhaber]] fisikari nuklearra (Alemania-AEB, 1911-1998)
# [[Jackie MacMullan]] kazetaria (AEB, 1960)
# [[María Teresa de Filippis]] 1 Formulako lehen emakume gidaria (Italia 1926-2016)
# [[Suzanne von Borsody]] aktorea (Alemania 1957)
# [[Rosemarie Fendel]] aktorea (Alemania 1927-2013)
# [[Gemma Jones]] aktorea (EB 1942)
# [[Anna Chancellor]] aktorea (EB 1965)
# [[Sienna Guillory]] aktorea (EB 1975)
# [[Jana Pallaske]] aktorea, rock abeslaria (Alemania 1979)
# [[Alysson Paradis]] aktorea (Paris 1984)
# [[Sophie Nélisse]] aktorea (Kanada 2000)
# [[Isabelle Nélisse]] aktorea (Kanada 2003)
# [[Rebeca Gerschman]] biologo, fisiologoa (Argentina, 1903-1986)
# [[Zarina (artista)]] artista (India 1937-Londres 2020)
# [[Marta Pan]] eskultore hungariar eta frantziarra (1923-2008)
# [[Sonia Cotelle]] fisikari, kimikaria (Polonia, 1896-1945)
# [[Anna Barbara Reinhart]] matematikaria (Suitza, 1730-1796)
# [[Helene Weigel]] aktorea (Austria 1900-Alemania 1971)
# [[Marieluise Fleißer]] antzerkigilea (Alemania 1901-1971)
# [[Monica Bleibtreu]] aktorea (Austria 1944-2009)
# [[Hedwig Bleibtreu]] aktorea (Austria 1868-1958)
# [[Martine McCutcheon]] aktorea, abeslaria (EB 1976)
# [[Lyn St. James]] auto gidaria (AEB 1947)
# [[Cathy Muller]] auto gidaria (Frantzia 1962)
# [[Giovanna Amati]] 1 Formulako gidaria (Italia 1959)
# [[Desiré Wilson]] 1 Formulako gidaria (Hegoafrika 1953)
# [[Divina Galica]] atleta, 1 Formulako gidaria (EB 1944)
# [[Patricia Font]] zinema zuzendaria (Bartzelona, 1978)
# [[Sheila Heti]] idazlea (Kanada, 1976)
# [[Judy W. Reed]] asmatzailea (AEB 1826-1905ç)
# [[June Downey]] psikologoa (AEB, 1875-1932)
# [[Else Lasker-Schüler]] judua, poeta, marrazkilaria (Alemania 1869- Palestina1945)
# [[Maria Koppenhöfer]] aktorea (Alemania 1901-2009)
# [[Sibylle Lewitscharoff]] idazlea (Alemania 1954-2023)
# [[Geraldine McEwan]] aktorea (EB 1932-2015)
# [[Emily Beecham]] aktorea (EB/AEB 1984)
# [[Linda Bassett]] aktorea (EB 1950)
# [[Jacqueline McKenzie]] aktorea (Australia 1967)
# [[Susan Prior]] aktorea (Australia 1972)
# [[Hanne Wieder]] aktorea (Alemania 1925-1990)
# [[Mascha Kaléko]] poeta judua (Polonia zaharra 1907-Suitza 1975)
# [[Madge Addy]] ileapaintzaile, erizain eta espia (Erresuma Batua, 1904-1970)
# [[Balamani Amma]] idazle poeta indiarra (India, 1909-2004)
# [[Sybilla Righton Masters]] asmatzailea (AEB 1676-1720)
# [[Lenka Franulic]] kazetaria (Txile 1908-1961)
# [[Ana Ramírez Cañil]] kazetaria (Madril, 1958)
# [[Samantha Bailly]] idazle, gidoilari eta bideogilea (Frantzia, 1988)
# [[Malak Mattar]] margolaria, ilustratzailea (Palestina, 1999)
# [[Sophie Opel]] enpresaburua, ekintzailea, aitzindaria (Alemania 1840-1913)
# [[Joanne Simpson]] meteorologoa (AEB, 1923-2010)
# [[Laura Knight]] artista (Erresuma Batua, 1877-1970)
# [[Myrtelle Canavan]] medikua, ikertzailea (AEB, 1879-1953)
# [[Teresa San Román Espinosa]] antropologoa (Pontevedra 1940- ? 2024)
# [[Phyllis Kaberry]] antropologo aitzindaria (AEB/Australia 1910- Londres 1977)
# [[Dorothea Mackellar]] idazlea (Australia 1885-1968)
# [[Berta Luisi]] margolaria (Uruguai 1924-2008)
# [[Rachel Nichols (kazetaria)]] (AEB 1973)
# [[Yolanda Soler]] judoka eta entrenatzailea (Madril, 1971)
# [[Ariane Toro|Arianne Toro]] Judoka. olinpikoa (Bilbo, 2003)
# [[Gloria Gordon Bolotsky]] informatikaria (AEB, 1921-2009)
# [[Mavis Batey]] kriptoanalista (Erresuma Batua, 1921-2013)
# [[Gertrude Elles]] geologoa, paleontologoa (Erresuma Batua, 1872-1960)
# [[María Assumpción Raventós]] margolaria (Katalunia, 1930)
# [[Jemele Hill]] kirol kazetaria (AEB 1975)
# [[Özlem Türeci]] ikertzailea, inmunologoa (Alemania 1967)
# [[Ai Tsunoda]] judoka (LLeida 2002)
# [[Telma Monteiro]] judoka (Portugal 1985)
# [[Monika Buch]] diseinatzailea (Valentzia/Herbehereak 1936)
# [[Pati Nuñez]] diseinatzaile grafikoa (Girona 1959)
# [[Clara Montagut]] diseinatzaile grafikoa (Madril 1975)
# [[Ena Cardenal de la Nuez]] diseinatzaile grafikoa (Kanariak 1968)
# [[Laura Meseguer]] tipografoa (Bartzelona 1968)
# [[Teresa Wilms Montt]] idazlea (Txile 1893-Paris 1921)
# [[Tatiana Gaviola]] film zuzendaria (Txile 1956)
# [[Mísia]] abeslaria (Portugal 1955-2024)
# [[Maria L. de Hernández]] aktibista (Mexiko 1896-1986)
# [[Saloua Raouda Choucair]] margolaria, eskultorea (Libano 1916-2017)
# [[Françoise Collin]] feminista, filosofoa, idazlea (Belgika 1928-2012)
# [[Ethel Shakespear]] geologoa (Erresuma Batua, 1871-1946)
# [[Eva Lefever]] margolaria (Txile 1955)
# [[Carmen Meneses]] ikertzailea, antropologoa (Madril, 1966)
# [[Henrietta Skelton]] idazlea (AEB, 1839-1900)
# [[Anne Fausto-Sterling]] biologo, sexologo, feminista (AEB, 1944)
# [[Cécile Biéler|Cécile Biéter]] ingeniaria (Suitza, 1884-1966)
# [[Isabelle Gatti de Gamond]] hezitzailea, ekintzaile aitzindaria (Frantzia 1839- Belgika 1905)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''ekaina''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Adela Campaña Ortiz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sause, 1886-Izko, 1936)
# [[Adelina Fernández Pérez|Adelina Fernández Perez]] efe- '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Portugal, 1889-Bilbo, 1938)
# [[Ana Naranjo Marín]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sevilla, 1883 - Bilbo, 1937)
# [[Antonia Caballé]] efe- '''SORTUA''' Frankismoaren biktima (Ziritza, 1873 - Argelès sur Mer, 1945)
# [[Araceli Álvarez Calvo|Araceli Alvarez Calvo]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean bere buruaz beste egin zuen (Iruñea, 1894-Huesca, 1936)
# [[Araceli Oñate]] ----'''SORTUA''' unibertsitateko irakaslea (Valladolid)
# [[Asunción Campaña Ortiz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sause, 1869-Izko, 1936)
# [[Cecilia Álvarez Calvo|Cecilia Älvarez Calvo]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean bere buruaz beste egin zuen (Iruñea, 1897-Huesca, 1936)
# [[Cecilia Idirin Garabieta]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Lezama, 1913-Bilbo, 1937)
# [[Dominica Azparren Gil]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua ((Oibar, 1884 - Nardoze Alduate, Urraulbeiti, 1936)
# [[Elizabeth Casillas Valbuena]] e--- '''SORTUA''' kazetaria eta komiki gidoilaria (Bilbo, 1986)
# [[Eloína Linares]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea (Santander 1948)
# [[Emilia Arraiza Garín]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Zirauki, 1894 - Erreniega, 1936)
# [[Enolasca Vela Salvador]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Cortes, 1904 - 1936)
# [[Escolástica Antonia Martina Astibia Iturbe|Escolástica Astibia Iturbe]] efef '''SORTUA''' Durangoko bonbarketan erailda moja (Narvarte, 1881-Durango, 1936)
# [[Eskolastika Mendizabal Imatz]] efef '''SORTUA''' Bizkaiko amama (Bermeo, 1863-1969)
# [[Felisa Aguado Sainz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Murchante, 1872-Valdierra, 1936)
# [[Felisa Argiñano Arzoz|Felisa Argiñano]] efef '''SORTUA''' Espainiako Gerra Zibilean Ventasko kartelan hildakoa (Zudaire, 1903-Madril, 1939)
# [[Francisca Alonso Prado]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua. (Azagra, 1896 - Rincón de Soto, 1936
# [[Jessica Ruiz Pérez|Jesica Ruiz]] ef-- '''SORTUA''' kimikaria eta politikaria (Durango, 1983)
# [[Josefa Bueno Algárate]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Morata de Jiloca, 1907 - Tutera, 1936)
# [[Josi Sierra Orrantia]] ef-- '''SORTUA''' irakaslea, dokumentalgia eta wikilaria (Bilbo, 1959)
# [[Juana Tomasa Charela Vidas]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Tutera, 1881 - 1936)
# [[Kontxita Martinez de Lezea]] e-ef '''SORTUA''' maistra, ikastola bultzatzailea (Tolosa, 1949-2023)
# [[Laida Arbizu Agirre]] e--- '''SORTUA''' ikertzailea (Ordizia, 2000)
# [[Maite Etxeberria]] e--- '''SORTUA''' Ozazeko auzapeza (Biarritz, 1956)
# [[Maite Rosende Gutierrez]] e--- '''SORTUA''' ilustratzailea (Donostia, 1991)
# [[Maritxu Egiguren]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Zaldibar, 1921 - Bartzelona, 1981)
# [[Misericordia Abad Alcega]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Zaragoza, 1905-Cortes, 1936)
# [[Nerea Ariznabarreta Izkue]] ef-- '''SORTUA''' narratzailea eta antzergilea (Eibar, 1981)
# [[Simona Calleja Aguado]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua. (Cabanillas, 1918-Valtierra, 1936)
# [[Sotera Novia de Salcedo]] --ef '''SORTUA''' Boliviako esploratzaile eta idazlea (Bilbo, XIX. mendea)
# [[Teresa Chiches Ledesma]] e-ef '''SORTUA''' (León, 1911 - Bilbo, 1937)
# [[Xole Aire]] ef--'''SORTUA''' auzapeza eta artzaina (Urepel, 1973)
# [[Ada Martí Vall]] kazetaria, idazlea (Katalunia 1914-Frantzia 1960)
# [[Adelitak]] Mexikoko iraultzako emakume soldaduak,laguntzaileak (1910-1917)
# [[Aída Parada ]] sufragista (Txile 1903-1983)
# [[Alba Rico]] aktorea, abeslaria (Murtzia 1989)
# [[Alice Bolingbroke Woodward]] ilustratzailea (Londres, 1862-1951)
# [[Alicia Asín]] adimen artifizialean aditua (Zaragoza 1982)
# [[Amanda Labarca]] irakaslea, feminista (Txile 1886-1975)
# [[Amy Bailey]] hezitzailea, sufragista (Jamaika, 1875-1990)
# [[Ana Esmeralda]] aktorea, dantzaria (Tetuan 1931-Brasil 2022)
# [[Ana Mar%C3%ADa Zeno]] mediku, sexologo (Argentina, 1922-2011)
# [[Ana Rosa Chacon]] politikaria eta sufragista (Costa Rica, 1889-1985)
# [[Ángela Mazzini Bricala]] idazlea (Cádiz, 1809-Santa Cruz Tenerifekoa, 1894)
# [[Àngels Margarit ]] dantzaria, koreografoa, pedagogoa (Bartzelona 1960)
# [[Anita Brenner]] historialaria, idazlea (Mexiko 1889-1973)
# [[Anita Bryant]] folk-, gospel- abeslaria (AEB 1940)
# [[Anna Gunn]] aktoreak (AEB 1968)
# [[Anna Maria Mozzoni]] kazetaria, politikaria, sufragista (Italia 1837-1920)
# [[Anne Nelson]] antzerkilea (AEB, 1954)
# [[Annette Beveridge]] itzultzailea (EB 1842-1929)
# [[Annie Pardo Cemo]] biologo zelularra (Mexiko 1941)
# [[Antonia Varela Pérez]] astrofisikaria (Kanariak 1965)
# [[Aurélia de Sousa]] margolaria (Txile/Portugal 1866-1922)
# [[Aurora Reyes]] margolaria (Mexiko 1908-1985)
# [[Beau Garrett]] aktorea, modeloa (AEB 1982)
# [[Bega Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1511-1582)
# [[Begoña Villacís]] abokatua, politikaria (Madril 1977)
# [[Belén Funes]] film zuzendaria, gidoilaria (Bartzelona 1984)
# [[Blanca Álvarez Mantilla]] kazetaria (Madril 1931-2000)
# [[Blanca Catal%C3%A1n de Oc%C3%B3n y Gayol%C3%A1]] botanikaria (Aragoi, 1860-1904)
# [[Brittany Brewer]] saskibaloi-jokalaria (AEB 1997)
# [[Calypso Botez]] idazlea (Errumania, 1880-1933)
# [[Carlota Rosales]] margolaria (Madril 1872-1958)
# [[Carmen Caamaño Díaz]] ekintzaile politikoa (Madril 1909-2006)
# [[Carmen Santonja]] kantautorea, idazea, margolaria (Madril 1934-2000)
# [[Carmen Werner Vallejo]] dantzaria, koreografoa (Madril 1953)
# [[Carmina Virgili]] geologoa, politikaria (Bartzelona, 1927-2014)
# [[Cathay Williams]] esklaboa, militarra (AEB 1844-1893)
# [[Cecilia Álvarez Correa]] ingeniari industriala, politikaria (Kolonbia 1953)
# [[Charlotte de Turckheim]] aktorea, umoregilea (Frantzia 1955)
# [[Charlotte Scott]] matematikaria (Erresuma Batua, 1858-1931)
# [[Chékéba Hachemi]] aktibista, idazlea, 1. emakume diplomazialaria (Afganistan 1974)
# [[Christine Brennan]] kirol kazetaria (AEB, 1958)
# [[Christine Jorgensen ]] aktorea, aktibista (AEB 1926-1989)
# [[Claire Voisin]] matematikaria (Frantzia 1962)
# [[Clara Che Tórtola]] saskibaloi jokalaria (Valentzia 1997)
# [[Clara Isabel Francia]] kazetaria (Errioxa 1940)
# [[Clotilde Catal%C3%A1n de Oc%C3%B3n y Gayol%C3%A1]] entomologoa, poeta (Aragoi, 1863-1946)
# [[Concha Caballero]] politikaria (Baena, 1956 - Sevilla, 2015)
# [[Concha Michel]] abeslaria, ikertzailea (Mexico 1899-1990)
# [[Conchita Goyanes]] aktorea (Malaga 1946-Madril 2016)
# [[Conchita Montes]] aktorea (Sevilla 1914- Portugal 1994)
# [[Dámasa Cabezón]] pedagogo eta hezitzailea (Argentina, 1792 -Txile, 1861)
# [[Desirée de Fez]] kazetaria, idazlea, zinema kritikaria (Bartzeloa 1977)
# [[Diana Navarro]] abeslaria (Malaga 1978)
# [[Dilras Banu Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1622-1657)
# [[Dodo (komikigilea)|Dodo]] Frantziako komikigilea (Rabat, 1955)
# [[Dolores Correa Zapata]] idazlea (Mexiko 1853-1924)
# [[Dolores Jiménez Muro]] hezitzailea, iraultzailea (Mexiko 1848-1925)
# [[Édith Grattery]] Frantziako ilustratzaile eta komikigilea (Marseilla, 1960)
# [[Edith Lederer]] nazioarteko kazetaria (AEB, 1943)
# [[Elena Arizmendi Mejia]] idazle feminista (Mexiko, 1884-1949)
# [[Elena Martín Ortega]] psikologa eta irakaslea (Espainia 195??)
# [[Elena Santonja]] tb aurkezlea (Madril 1932-2016)
# [[Elena Torres Cuéllar]] lider iraultzailea (Mexiko 1893-1970)
# [[Elizabeth Bugie]] biokimikaria (AEB, 1920-2001)
# [[Elsa von Freytag-Loringhoven|lsa von Freytag-Loringhoven]] Artista (Alemania, 1874-1927)
# [[Emily Bisharat]] legelaria (Jordania, 1913-2004)
# [[Encarnación Cubas Báez]]
# [[Enriqueta Morales]] hezitzailea eta erizain feminista (APanama, 1891-1986)
# [[Estelle Ramey]] endokrinologo, feminista (AEB, 1917-2006)
# [[Ethel Arnold]] kazetari, idazle eta hizlari, emakumeen sufragioaren aldeko aktibista (Britainia Handia 1865- 1930)
# [[Eugénie Brazier]] sukaldaria (Frantzia 1895-1977)
# [[Eunice Odio]] poeta (Costa Rica 1919- exiko 1974)
# [[Fatoumata K%C3%A9b%C3%A9]] astrofisikaria, hezitzailea (Frantzia, 1985)
# [[Fereshteh Ahmadi]] eleberrigilea (Iran 1972)
# [[Florence Cestac]] Frantziako komikigilea
# [[Florence Farmborough]] argazkilaria , idazlea (Britainia, 1887-1978)
# [[Florencia Serranía Soto]] ingeniari mekanikoa (Mexiko 1963)
# [[Franca Rame]] aktorea, idazlea, politikaria (Italia 1929-2013)
# [[Frances Jolliffe]] aktorea (AEB, 1873 – 1925)
# [[Gemma Cuervo]] aktorea (Bartzelona 1934)
# [[Gertrude Mary Woodward]] ilustratzailea (Britainia, 1854-1939)
# [[Greta Fernández]] aktorea (Bartzelona 1995)
# [[Gulbadan Begum]] biografoa, poeta, printzesa (Mogol Inperioa 1523-1603)
# [[Hamida Banu Begum]] enperatriza (Mogol inperioa 1527-1604)
# [[Hedwig Bleuler-Waser]] sufragista (Zurich, 1869 - Zollikon, 1940)
# [[Hiromi Uehara]] piano-jolea (Japonia 1979)
# [[Ifigenia Martinez]] ekonomialaria, politikaria (Mexiko 1930)
# [[Ingibjörg H. Bjarnason]] sufragista, irakaslea, artista eta politikaria (Islandia, 1867-1941)
# [[Inma Serrano]] kantautorea (Alacant 1968)
# [[Isa Duque]] psikologoa, sexologoa (Zaragoza, 1985)
# [[Isabel Andreu de Aguilar]] sufragista,ekintzailea (Puerto Rico, 1887-1948)
# [[Isabel Tenaille]] tb aurkezlea (Madril 1951)
# [[Isabella Mamani|Isabella Brunilda Mamani]] iamara abokatua eta politikaria (Txile, 1988)
# [[Itelvina Massioli]] pedagogo feminista (Brazil, XX. mendea)
# [[Jahanara Begum]] printzesa, poeta (Mogol Inperioa 1614-1681)
# [[Jahanzeb Banu Begum]] printzesa (Mogol Inperioa 1649-1705)
# [[Jan Goodwin]] idazlea eta ikerketa kazetaria (AEB, 1948)
# [[Jane Brigode]] politikaria (Belgika, 1870-1952)
# [[Janeane Garofalo]] komediantea, aktorea (AEB 1964)
# [[Jeanne Córdova]] idazlea, lesbiana aitzindaria (Alemania/AEB 1948-2016)
# [[Jojo Moyes]] kazetaria, idazlea (EB 1969)
# [[Juana Belén Gutiérrez de Mendoza]] hezitzailea, sufragista (Mexiko 1875- 1942)
# [[Julia Piaton]] aktorea (Frantzia 1985)
# [[June Carmona]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 2005)
# [[Karla Jay]] idazlea, ikertzailea (AEB 1947)
# [[Kathryn Bertine]] kirolaria, aktibista eta idazlea (AEB, 1975)
# [[Kelly McEvers]] kazetaria, gerrako korrespontsala (AEB, 1970)
# [[La Niña de La Puebla]] abeslaria (Sevilla 1908-Malaga 1999)
# [[Laia Raventós Roig]]saskibaloi jokalaria (Bartzelona 1997)
# [[Laura Aliaga]] saskibaloi jokalaria (Alacant 1994)
# [[Laura Granados]] kantautorea (Cádiz 1966)
# [[Laura Juliana Ramírez Ruiz]] ilustratzailea, komunikatzalea eta sortzailea (Mexiko...)
# [[Lila Clunas]] sufragisa (Eskozia, 1875-1968)
# [[Lisa Gherardini]] noblea, Mona Lisa (Florentzia 1479-1542)
# [[Louise Weiss]] idazlea, politikaria (Frantzia 1893-1983)
# [[Lucía Gil]] abeslaria, aktorea (Madril 1998)
# [[Luz Vidal]] Sindikalista, politikaria, maputxea (Txile, 1973)
# [[Maite Cazorla]] saskibaloi jokalaria (Kanariak 1997)
# [[Malagako emakumeen kartzela zaharra]] (1937-1954)
# [[Manolita Piña]] artista (Uruguai, 1883-1994)
# [[Mara Goyanes]] aktorea (Madril 1942-2006)
# [[Margaret Ogola]] pediatra, idazlea (Kenya, 1958-2011)
# [[Maria Angela Ardinghelli]] Itzultzailea, matematikaria, fisikaria (Italia, 1728-1825)
# [[Maria Cederschiöld]] kazetaria eta sufragista (Suedia, 1856-1935)
# [[María del Refugio García]] maistra, sufragista (Mexiko 1889-1973)
# [[María Dolores Medina]] kristau erlijiososa (Mexiko 1860- 1925)
# [[María José Goyanes]] aktorea (Madril 1948-)
# [[María Luisa Ponte]] aktorea (Valladolis 1918-Madril 1996)
# [[María Parrado]] abeslaria (Cádiz 2001)
# [[María San Juan]] kazetaria (Asturias 1963)
# [[María Villalón]] abeslaria (Malaga 1989)
# [[Marie Ange Guillaume]] kazetari, idazle eta gidoilaria (Frantzia, 1945)
# [[Marjory Warren]] geriatra (Erresuma Batua, 1897-1960)
# [[Marta Hermida]] saskibaloi jokalaria (Madril 1997)
# [[Martha Jungwirth]] margolaria (Austria 1940)
# [[Maruja Callaved]] tb aurkezlea (Huesca 1921-Madril 2018)
# [[Mary Fields]] esklaboa, 1. postari afroamerikarra (AEB 1832-1914)
# [[Mary Garden]] opera abeslaria (Eskozia, 1874-1967)
# [[Mary J. Rathbun]] zoologoa (AEB, 1860-1943)
# [[Mazie E. Clemens]] Lehen Mundu Gerrako korresponsala (AEB, 1890-1952)
# [[Mélanie Auffret]] film zuzendaria, gidoilaria Frantzia, XX. mendea)
# [[Mercedes Gómez Otero]] preso komunista (Madril 1915-?)
# [[Meredith Monroe]] aktorea (AEB 1969)
# [[Mimí Muñoz]] aktorea (Espainia 1914-1987)
# [[Mireia Hernández]] igeriketa sinkronizatuko kirolaria (Espainia 2002)
# [[Modesta Sanginés Uriarte]] idazle eta musikagilea (Bolivia, 1832-1887)
# [[Mumtaz Mahal]] enperatriza (Mogol Inperioa 1593-1631)
# [[Nadira Banu Begum]] printzesa (India 1618-Pakistan 1659)
# [[Nathalie Roques]] Frantziako idazlea eta komikigilea
# [[Nika Shakarami]] manifestari desagertu eta hila (Iran 2005-2022)
# [[Nina Stemme]] sopranoa (Suedia 1963)
# [[Niña de Antequera]] abeslaria (Malaga 1921-Sevilla 1972)
# [[Noora Niasari]] zinema zuzendari eta gidoilaria (Teheran)
# [[Nur Jehan]] enperatriza, poeta (Kandahar 1577-Lahore 1645)
# [[Olga Bancic]] ekintzaile komunista judua (Errumania 1912- Alemnia 1944)
# [[Olga Skorojodova]] zientzialaria, hezitzailea (SESB, 1911-1982)
# [[Paquita Rico]] aktorea (Sevilla 1929-2017)
# [[Park Wan Suh|Park Wan Sun]] idazlea (Korea, 1981-2011)
# [[Pasión Vega]] abeslaria (Madril 1976)
# [[Paula Cons]] dokumental- eta film zuzendaria (Coruña 1976)
# [[Paula Dalli]] abeslaria, aktorea, idazlea (Alacant 1993)
# [[Petra Herrera]] gizon gudari mozorrotua (Mexiko 1887-1917)
# [[Petronila Riquelme]] Bernardo O'Higgins.en alaba mestizoa (Los Angeles, Txile, 1808? - Valparaiso, 1870)
# [[Piedad Bonnett]] idazlea, poeta (Kolonbia, 1951)
# [[Piedad de la Cierva]] zientzialaria (Murtzia, 1913-2007)
# [[Pilar Muñoz]] aktorea (Madril 1911-1980)
# [[Randi Blehr]] sufragista (Norvegia, 1851-1928)
# [[Rhea Durham]] modeloa (AEB 1978)
# [[Roberta Cowell]] lasterketa- eta borroka-pilotua, 1. Emakume trans britainiarra (EB 1918-2011)
# [[Rocío Molina Cruz]] dantzaria, koreografoa (Malaga 1984)
# [[Rosario Robles]] politikaria (Mexiko 1956)
# [[Rose Mbowa]] idazlea, feminista (Uganda 1943-1999)
# [[Roshanara Begum]] printzesa, poeta (Mogol Inperioa 1617-1671)
# [[Ruja Ignatova]] iruzurgilea (Bulgaria/Alemania 1980)
# [[Ruqaiya Sultan Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1542-1626)
# [[Ruth Sager]] genetista (AEB, 1918-1997)
# [[Sadie Kneller Miller]] kazetaria (AEB, 1867-1920)
# [[Salima Sultan Begum]] poeta, enperatriza (India 1539- Mogol Inperioa 1612)
# [[Sálvorako emakume heroiak]] erreskatea, Galizia 1921.01.02
# [[Samantha Gilabert]] abeslaria (Alacant 1994)
# [[Sarah Moon]] argazkilaria (Frantzia, 1941)
# [[Sarina Esmailzadeh]] manifestari nerabe erahila (Iran 2006-2022)
# [[Segoviako kartzela zaharra]] emakumeen kartzela (1946-1956)
# [[Soledad Miranda]] aktorea, abeslaria (Sevilla 1943-Portugal 1970)
# [[Sonia Montecino|Sonia Montecinco]] aimara ikertzaile, antropologoa, idazlea (Txile, 1954)
# [[Sophia Delza]] dantzaria, idazlea (AEB, 1903-1996)
# [[Stacey Kent]] abeslaria (AEB 1968)
# [[Suzanne Corkin]] neurozientzialaria (AEB, 1937-2016)
# [[Svetlana Mojsov]] biokimikaria (Jugoslavia 1947)
# [[Tebello Nyokong]] Kimikaria (Hegoafrika, 1951)
# [[Teresa Nieto]] dantzaria, koreografoa (Tanger 1953)
# [[Thea Sharrock]] antzerki eta film zuzendaria (EB 1976)
# [[Vainica Doble]] musika bikotea (1971-2000)
# [[Van Buren ahizpak]] moto bidaiariak, AEB 1916
# [[Vera Peters]] onkologoa (Kanada, 1911-1993)
# [[Vicky Lagos]] aktorea (Madril 1938)
# [[Victoria Teijeiro]] aktorea, irakaslea (Coruña 1974)
# [[Victorina Bridoux]] poeta eta eleberrigilea (Manchester, 1835-San Cruz Tenerifekoa, 1862)
# [[Virginia Grütter]] poeta, aktorea (Costa Rica 1929-2000)
# [[Yolanda Retter]] liburuzaina, idazlea (AEB 1948-2007)
# [[Zeb-un-Nisa Begum]] printzesa poeta (Mogol Inperioa 1638-1702)
# [[Zena Tooze]] biologo, ekologista (Kanada, 1955)
# [[Zenana]] emakumeen etxe zatia (India XII. mendea)
# [[Zoe Ducós]] aktorea, gidoilaria (Argentina 1928-Venezuela 2002)
# [[Zulma Brandoni de Gasparini]] paleontologoa (Argentina, 1944)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''maiatza''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Ormatza Imatz]] '''SORTUA''' sexologoa (Bakio, 1967)
# [[Aitziber González García]] '''SORTUA''' arkeologoa, ikertzailea (Gasteiz 1991)
# [[Alaitz Arenzana]] ----'''SORTUA''' artista eta zinemagilea (Bilbo, 1976)
# [[Amaia Barrena García]] ----'''SORTUA'''idazlea, poeta (Basauri, 1989)
# [[Esti Ansotegi Guruziaga]] ----'''SORTUA''' psikologoa (Zornotza, 1976)
# [[Itziar Sapsootham]] '''SORTUA''' geografoa eta ikertzailea (Eibar, 1986)
# [[Lucia Arrube]] '''SORTUA'''erraketista (Iurreta, 1923 - Zornotza, 2012)
# [[Margarita Unzalu Arana]] ----'''SORTUA''' idazlea (Durango, 1892-1973)
# [[Rosa Hernández (artista)]] ----'''SORTUA''' eskultorea eta margolaria (Tenerife, 1955)
# [[Sama Bilbao]] '''SORTUA''' ingeniari industriala eta irakaslea (Bilbo 1961)
# [[Agnes Baden-Powell]] Nesken eskaut talde sortzailea (Ingalaterra 1858-1945)
# [[Aim%C3%A9e Antoinette Camus]] botanikaria (Frantzia, 1879-1965)
# [[Alejandra Rodríguez]] kazetaria, abokatua, 60 urteko Miss Buenos Aires 2024 (Argentina 1963)
# [[Alice Recoque]] informatikaria (Aljeria 1929- Frantzia 2021)
# [[Alicia Machado]] aktorea, Miss Unibertso 1996 (Venezuela 1976)
# [[Alison Hargreaves]] alpinista (EB, 1962-K2, 1992)
# [[Amalia Miranzo]] politikaria eta irakaslea (Cuenca, 1939-2014)
# [[Amelia Vega]] abeslaria, enpresaburua, Miss Unibertso 2003 (Dominikar Errepublika 1984)
# [[Ana de Mendoza de la Vega]] noblea (Valladolid 1554-Guadalajara 1633)
# [[Ana García Carías]] abokatua, lehen dama (Honduras 1968)
# [[Ana Sofía Henao]] modeloa, idazlea, ilustratzailea (Kolonbia, 1982)
# [[Andrea Meza]] Miss Unibertso 2020 (Mexiko 1994)
# [[Anita Conti]] ozeanografoa (Frantzia, 1899-1997)
# [[Anna Cruz]] saskibalioi jokalaria (Bartzelona 1986)
# [[Anna Montañana]] saskibaloi jokalari ohia, entrantzailea (Valentzia 1980)
# [[Anna Pazos]] idazlea (Bartzelona 1991)
# [[Anna Roig Serra]] fisikaria (Katalunia, 1962)
# [[Anne Marie Braafheid]] Miss Unibertsoko 1. Finalista beltza (Surinam 1947)
# [[Anne-Laure Folly]] zinema zuzendaria (Togo, 1954)
# [[Annie Fratellini]] aktorea, pailazoa (Frantzia, 1932-1997)
# [[Ánxela Loureiro]] poeta, idazlea eta abeslaria (Ferrol, 1956)
# [[Barbara May Cameron]] argazkilaria, poeta, idazlea eta giza eskubideen aldeko ekintzailea (AEB, 1954 - 2002ko)
# [[Barbara Sepúlveda|Barbara Sepulveda]] feminista abokatua (Santiago, 1985)
# [[Beatriz Bernal]] Espainiako 1. emakume idazlea (Valladolid 1501/1504- 1562/1586)
# [[Beatriz Domínguez-Gil]] medikua, nefrologoa (Coruña 1971)
# [[Beatriz Sarlo]] idazlea (Argentina, 1942)
# [[Begoña Etayo Ereña]] Euskal Herriko feminista (Bilbo, 1958)
# [[Betty Molesworth]] botanikaria (Zeelanda Berria, 1913-2002)
# [[Bolette Berg]] argazkilaria (Norvegia, 1872-1944)
# [[Brook Lee]] modeloa, Miss Unibertso 1997 (AEB 1971)
# [[Camila Kater]] film zuzendaria (Brasil 1990)
# [[Carla Nieto]] aktorea (Girona 1983)
# [[Carmen Díez de Rivera]] politikaria (Madril 1942-1999)
# [[Carmen Villalobos]] aktorea (Kolonbia 1983)
# [[Carolyn Steel]] arkitektoa, idazlea, ikertzailea eta unibertsitateko irakasle ingelesa (Londres ?)
# [[Catalina de Mendoza y Sandoval]] noblea (Granada 1916-1686)
# [[Catherine Peñán]] patinatzailea (Santiago, 1989)
# [[Catriona Gray]] Miss Unibertso 2018 (Australia 1994)
# [[Cecil Dorrian]] gerrako korrespontsala (AEB, 1882-1926)
# [[Cg'ose Ntcox'o]] artista (Botswana, 1950-2013)
# [[Chefa Alonso]] musikagilea (Coruña 1955)
# [[Clara Roquet]] zinema zuzendaria eta gidoilaria (1988)
# [[Clara Stauffer]] espioia, falangekoa (Madril 1904-984)
# [[Concepción Dancausa]] politikaria, funtzionarioa (Burgos 1952)
# [[Corina Smith]] abeslaria, aktorea (Venezuela 1991)
# [[Cristina Ruiz Ortega]] exekutiboa (Espainia 1970)
# [[Cynthia Elbaum]] fotokazetaria (AEB, 1966-1994)
# [[Dana Randall]] informatikaria (AEB 1968)
# [[Da'Vine Joy Randolph]] aktorea, kantaria (AEB 1986)
# [[Demi-Leigh Nel-Peters]] enpresaburua, Miss Unibertso 2017 (Hegoafrika 1995)
# [[Denise Ferreira da Silva]] filosofoa eta artista (Brasil, 1963)
# [[Denise Quiñones]] aktorea, Mis Unibertso 2001 (Puerto Rico 1977)
# [[Dominga Neculmán]] zeramikagilea (Walmapu, 1937-2022)
# [[Dorothy Liddell]] arkeologoa (Erresuma Batua, 1890-1938)
# [[Eden Golan]] abeslaria (Errusia/Israel 2003)
# [[Ekaterina Zelenko]] hegazkinlari militarra (Errusia 1916-1941)
# [[Elisa Aguilar]] saskibaloi jokalaria (Madril,1976)
# [[Elisabeth Ohlson Wallin]] argazkilaria (Suedia 1961)
# [[Eliza Ruhamah Scidmore]] idazlea, argazkilaria (AEB 1856-1928)
# [[Elizabeth Gould Bell]] medikua eta sufragista (Erresumna Batua, 1862-1934)
# [[Elizabeth McCombs]] 1. emakume parlamentaria (Zeelanda Berria 1873-1935)
# [[Elsa Donaire Malagelada]] saskibaloi jokalaria (Girona, 1979)
# [[Emily Stowe]] medikua (Kanada, 1831-1903)
# [[Encarnación Alzona]] historilaria eta sufragista (Filipinak, 1895-2001)
# [[Enriqueta_Sèculi]] pedagoga, kirolaria eta feminista (Bartzelona, 1897-1976)
# [[Ericka Ñanco]] ekintzailea eta politikari maputxea nén (Walmapu, 1992)
# [[Esther Hill]] arkitektoa (Kanada, 1895-1985)
# [[Eugenie Clark]] iktiologoa (AEB, 1922-2015)
# [[Evaluna Montaner]] aktorea, kantaria (Venezuela 1997)
# [[Felisa Rincón de Gautier]] politikaria (Ameriketako Estatu Batuak, 1897-1994)
# [[Fernanda García Lao]] idazlea (Argentin/ Espainia 1966)
# [[Francisca Linconao]] lider maputxea (Walmapu, 1958)
# [[Fuencisla Clemares]] exekutiboa (Madril 1974)
# [[Gabriela Isler]] modeloa, Miss Unibertso 2013 (Venezuela 1988)
# [[Gabriela Mandujano]] sufragista, politikaria (Txile 1902-1984)
# [[Gidaritza]] neskato-eskaut taldeen mugimendua
# [[Gloria Diaz]] modeloa, Miss Unibertso 1969 (Filipinak 1951)
# [[Grettell Valdez]] aktorea (Mexiko 1976)
# [[Gwendolyn Lizarraga]] ekintzailea, politikaria eta enpresa burua (Belize, 1901-1975)
# [[Hanna Sheehy-Skeffington]] sufragista eta nazionalista (Irlanda, 1877-1946)
# [[Harnaaz Sandhu]] Miss Unibertso 2021 (India 2000)
# [[Harriet Chalmers Adams]] esploratzailea, argazkilaria (AEB 1875-Frantzia 1937)
# [[He Zehui]] fisikari nuklearra (Txina, 1914-2011)
# [[Herminia Aburto Colihueque|Herminia Aburto]] lider maputxea
# [[Huda Akil]] neurozientzialaria (Siria-AEB, 1945)
# [[Inma Rubiales]] idazlea (Badajoz 2002)
# [[Inmaculada Rodríguez-Piñero]] politikaria (Madril 1958)
# [[Iris Mittenaere]] modeloa, Miss Unibertso 2016 (Frantzia 1993)
# [[Iris van Herpen]] moda diseinatzailea (Herbehereak 1984)
# [[Isabel de Liaño]] idazlea (Valladolid XVI. Mendea-XVII. mendea)
# [[Isabel dos Santos]] ekonomialaria, aberatsa (Errusia/Angola 1973)
# [[Isabel Millé Giménez]] ikertzailea, liburuzaina, poeta (Almeria 1894- 1990)
# [[Isabel Ov%C3%ADn Camps]] kimikaria, irakaslea (Sevilla, 1887-1972)
# [[Ivette María Tato]] igerilaria (Bartzelona 1975)
# [[Janet Rowley]] genetikaria (AEB, 1925-2013)
# [[Jayne Atkinson]] aktorea (EB/AEB 1959)
# [[Jennifer Hawkins]] modeloa, Miss Unibertso 2004 (Australia 1983)
# [[Joanna Haigh]] fisikaria (Erresuma Batua, 1954)
# [[Josefa Tito Recalde]] enpresaburua (Donostia, 1802-1858)
# [[Josephine Cecilia Diebitsch Peary]] esploratzaile aitzindaria (AEB 1863-1955)
# [[Júlia Bacardit]] idazlea (Bartzelona 1991)
# [[Juliane Koepcke]] zoologoa (Peru-Alemania, 1954)
# [[Juliette Gordon Low]] Espainian eta Kuban neska eskaut taldeen sortzailea (AEB 1860-1927)
# [[Justine Pasek]] artista, 2. Miss Unibertso 2002 (SESB/Panama 1979)
# [[Karina Riquelme Viveros]] abokatu maputxea (Walmapu, 1981)
# [[Kate Sessions]] botanikaria (AEB, 1857-1940)
# [[Kate Swift]] idazlea, editorea (AEB 1923-2011)
# [[Katharine Blunt]] kimikaria, nutrizionista (AEB, 1876-1954)
# [[Kathleen Cruise O'Brien]] sufragista eta irakaslea (Irlanda, 1886-1938)
# [[Kimberley Tell]] aktorea, abeslaria (Lanzarote 1989)
# [[Kimberly Dozier]] kazetaria, gerrako korrespontsala (AEB,1966)
# [[Kimera (abeslaria)]] (Hego Korea 1954)
# [[Kirsten Vangsness]] aktorea, gidoilaria (AEB 1971)
# [[Laia Palau]] saskibaloi jokalaria (Bartzelona 1979)
# [[Laura Aguilar]] argazkilaria (AEB, 1958-2018)
# [[Laura Gil]] saskibaloi jokalaria (Murtzia 1992)
# [[Lauren Groff]] idazlea (AEB 1962)
# [[Lea Gabrielle]] kazetaria, diplomatiko ohia, hegazkinlaria (AEB,1975)
# [[Lidia Lopujova]] dantzaria (Errusia, 1892-1981)
# [[Liliana Ancalao]] poeta, irakasle maputxea (Walmapu, 1961)
# [[Lisa Randall]] fisikaria (AEB 1962)
# [[Liubov Sóbol]] apolitikaria, ekintzailea (Errusia 1987)
# [[Lola Glaudini ]] aktorea (AEB 1971)
# [[Louise Gavan Duffy]] sufragista eta nazionalista (Niza, 1884 - Dublin, 1969)
# [[Luisa Mendoza y Mendoza]] noblea (1582-Nadril 1619)
# [[Luna Pamies]] aktorea (Alacant, 2003)
# [[Lydia Davis]] idazlea (AEB, 1947)
# [[Małgorzata Szumowska]] film zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Polonia 1973)
# [[María Abrisqueta de Zulueta]] Espainian eta Kuban neska-eskaut taldeen sortzailea (Donostia 1911-1992)
# [[Maria Bellido]] heroia (Jaen 1755-1809)
# [[María Catrileo|Maria Catrileo]] hizkuntzalari maputxea (Walmapu, 1944)
# [[María de Mendoza y Fonseca]] noblea, arte-bildumagilea (Espainia 1516-1580)
# [[María Dolores Dancausa]] bankaria, exekutiboa (Burgos 1959)
# [[María Gómez de Sandoval y Torres de Navarra]] noblea (?- 19)
# [[María José García Beato]] legelaria, bankaria, exekutiboa (Kordoba 1965)
# [[Maria Koepcke]] ornitologoa (Alemania-Peru, 1924- 1971)
# [[María La Ribot]] koreografoa (Madril 1962)
# [[María Martinón Torres]] Medikua, antropologoa (Orense, 1974)
# [[Maria Rúbies]] maistra eta politikaria (Leida, 1932-1983)
# [[Maria Tereza Jorge P%C3%A1dua]] ekologoa (Brasil, 1943)
# [[Marie Høeg]] sufragista eta argazkilaria (1866-1949)
# [[Marie Pape-Carpantier]] pedagoga eta feminista frantziarra (Frantzia 1815 - 1878)
# [[Marina Geli]] medikua, politikaria (Girona 1958)
# [[Marta Alonso]] onkologo ikertzailea (Lodosa 1974)
# [[Marta Fernández (saskibaloi-jokalaria)]] (Bartzelona,1981 19)
# [[Marta Vergara]] sufragista, idazlea (Txile 1898- 1995)
# [[Marta Xargay]] saskibaloi jokalaria (Girona 1990)
# [[Martha Vasconcellos]] modeloa, Miss Unibertso 1968 (Brasil 1948)
# [[Mary Lowndes]] artista eta sufragista (Dorset, 1856 - Londres, 1929)
# [[Maud Bonneaud]] margolaria (Limoges, 1921-Madril, 1991)
# [[Maya Moore]] saskibaloi jokalaria (AEB 1989)
# [[Melba Roy Mouton]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1929-1990)
# [[Mélodie Nakachian]] ume bahitua, psikologoa (AEB 1982)
# [[Mencía de Mendoza]] noblea, arte-bildumagilea (Guadalajara 1508-Valentzia 1554)
# [[Mercè Arànega]] aktorea (Agentina/Katalunia 1957)
# [[Meri Te Tai Mangakāhia]] sufragista (Zeelanda Berria, 1868-1920)
# [[Mónica López (aktorea)]] (Kanariak 1969)
# [[Mpule Kwelagobe]] aktibista, Miss Unibertso 1999 (Bostwana 1979)
# [[Nabila Espanioly]] aktibista, pedagogoa, feminista (Israel 1955)
# [[Nandipha Mntambo]] eskultorea eta artista (Hegoafrika, 1982)
# [[Nanna Aakjær|Nanna Aakjaer]] eskultorea eta sufragista (Danimarka, 1874-1962)
# [[Natalia Torrente]] kirol kazetaria (Madril 1984)
# [[Natividad Almeda-López|Natividad Almeda Lopez]] legelaria (Filipinak, 1892-1977)
# [[Natividad Llanquileo]] Abokatua eta politikari maputxea (Walmapu, 1984)
# [[Neri Oxman]] arkitektoa, diseinatzailea, irakaslea (Israel/AEB 1976)
# [[Nettie Honeyball]] futbolaria (Londres 1871- Argentina XX. mendea))
# [[Oksana Fiodorova]] abeslaria, polizia, Miss Unibertso 2002 (Errusia 1977)
# [[Olga Poblete]] irakaslea, gizarte buruzagia (Txile 1908-1999)
# [[Olha Kobylianska]] idazlea (Ukraina 1863-Errumania 1942)
# [[Olivia Culpo]] influencerra, Miss Unibertso 2012 (AEB 1992)
# [[Oracene Price]] tenis entrenatzailea (AEB 1952)
# [[Orna Grumberg]] informatikaria (Israel 1952)
# [[Paget Brewster]] aktorea (AEB 1969)
# [[Patricia Dauder]] artista (Bartzelona, 1973)
# [[Patricia Goldman-Rakic]] neurologoa (AEB, 1937-2003)
# [[Patricia Manterola]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1972)
# [[Patsy Adam-Smith]] idazlea, historialaria (Australia 1924-2001)
# [[Paula Painén Calfumán|Paula Paiñén Calfuman]] Kultura maputxearen ordezkaria (Walmapu, 1931)
# [[Paulina Vega]] enpresaburua, Miss Unibertso 2014 (Kolonbia 1993)
# [[Pia Wurtzbach]] enpresaburua, Miss Unibertso 2015 (Alemania/Filipinak 1989)
# [[Pilar Belzunce de Carlos]] mezenasa (Filipinak, 1925-Donostia, 2015)
# [[Pilar Martín Gila]] idazlea (Segovia 1962)
# [[Queralt Casas]] sakibaloi jokalaria (Girona 1992)
# [[Ramona Reyes]] emagin eta politikari maputxea (Txile, 1967)
# [[R'Bonney Gabriel]] Miss Unibertso 2022 (AEB 1994)
# [[Rebeca Jiménez]] abeslaria (Segovia 1975)
# [[Rivka Oxman]] arkitekto, ikertzailea, irakaslea (Israel 1950)
# [[Robyn Davidson]] idazlea (Australia 1950)
# [[Rochelle Aytes]] aktorea, modeloa (AEB 1976)
# [[Rosa Serra]] eskultorea (Vic, 1944)
# [[Rosa Smith Eigenmann]] iktiologoa (AEB, 1858-1947)
# [[Rose Kennedy|Rose Kenedy]] filantropoa (AEB, 1890-1995)
# [[Rosita Ferrer]] Kopla kantaria eta egilea (Bartzelona,1935)
# [[Safi Faye]] zinema zuzendaria (Senegal, 1934-2023)
# [[Samara de Córdova]] aktore eta idazlea (Guatemala, 1923-2015)
# [[Sasha Waltz ]] dantzaria, koreografoa (Alemania 1963)
# [[Semiha Berksoy]] opera abeslaria (Turkia, 1910-2004)
# [[Séverine Vidal]] idazlea (Frantzia, 1969)
# [[Sheynnis Palacios]] kazetaria, Miss Unibertso 2023 (Nikaragua 2000)
# [[Silvia Palumbo]] kantautorea (Argentina 1961)
# [[Soledad Bacarreza]] psikologo eta kirol kazetaria (Santiago, 1969)
# [[Sonsoles de Icaza]] aristokrata, Balentziagaren musa (Avila 1914- Madril 1996)
# [[Valentina Pinelo]] moja idazlea (Sevilla XVI. Mendea-XVII. mendea)
# [[Vanisha Mittal]] aberatsa, enpresaburua (India 1980)
# [[Verónica Figueroa Huencho|Veronica Figueroa Huencho]] irakasle eta politikari maputxea (Santiago, 1974)
# [[Virginia Cowles]] gerrako idazlea eta kazetaria (1910-1983)
# [[Yehni Djidji|Yenni Djidji]] idazlea eta blogaria (Boli Kosta, 1988)
# [[Yuri Kochiyama]] ekintzailea (AEB 1921-2014)
# [[Zofia Stryjeńska]] margolaria (Krakovia 1891-Geneva 1976)
# [[Zozibini Tunzi]] Miss Unibertso 2019 (Hegoafrika 1993)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''Apirila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Irati Cuadrado Noain]] ef--'''SORTUA''' iraupen eskalatzailea (Burlata, 2001)
# [[Juana Cortés Amunarriz]] ----'''SORTUA''' idazlea (Hondarribia, 1966)
# [[Nerea Intxausti Castiñeira]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Pasai Donibane, 2000)
# [[Abigail eta Brittany Hensel]] maistrak, biki siamdar bizefalikoak (AEB 1990)
# [[Adelaida Avagyan]] medikua, ikertzailea (Armenia-AEB, 1924-2000)
# [[Adelina Jiménez Jiménez]] maistra ijitoa (1945)
# [[Adriana Hoffmann]] biologoa (Txile 1940)
# [[Agnès McLaren]] medikua, sufragista (EB 1837-Frantzia 1913)
# [[Aida Fern%C3%A1ndez R%C3%ADos]] biologoa, ozeanografoa (Galizia, 1947-2015)
# [[Akiko Kojima]] modeloa, Miss Unibertso 1959 (Japonia 1936)
# [[Amelia Cuñat Monleon]] marrazkilaria, zeramikaria (Valentzia 1878-1946)
# [[Amparo Muñoz]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso (Malaga 1954-2011)
# [[Amparo Navarro Giner]] maistra (Valentzia, 1900-1986)
# [[Ana Jaren]] ilustratzailea (Sevilla 1985)
# [[Ane Campos]] futbolaria (Getaria, 1999)
# [[Angela Marinescu]] poeta (Errumania 1941-2023)
# [[Anna Callender Brackett]] filosofa eta feminista estatubatuarra (EEUUko Bostonen, 1836-1911)
# [[Anna Güell Torne]] aktorea (Katalunia 1961)
# [[Anna Kolbrún Árnadóttir|Anna Kolbrún]] maistra eta politikaria (1970-2023)
# [[Anna Munro]] sufragista (EB 1881-1962)
# [[Anna Turbau]] argazkilaria (Bartzelona 1949)
# [[Anne Knight]] sufragista (BH 1786-1862)
# [[Anne Marie Pohtamo]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso (Finlandia 1955)
# [[Apasra Hongsakula]] modeloa, Miss Unibertso 1965 (Thailandia 1947)
# [[Armi Kuusela]] filantropoa, 1. Miss Unibertso (Finlandia 1934)
# [[Axelle Kabou]] idazlea (Kamerun, 1955)
# [[Aya Nakamura]] abeslaria (Frantzia, 1995)
# [[Barbara Blomberg]] dama, Karlos I.aren maitalea, Joan Austriakoaren ama (Alemania 1527-Kantabria 1597)
# [[Barbara Canepa]] Italiako komikigilea (Genoa, 1969)
# [[Barbara Foxley]] pedagogoa, sufragista (EB 1860-1958)
# [[Bárbara Palacios]] idazlea, Miss Unibertso 1986 (Madril/Venezuela 1963)
# [[Beatriz Iribarne Sánchez]] maistra eta ekintzailea (Almeria, 1942)
# [[Begoña Muruaga Laca]] filologoa, euskara teknikaria (Bermeo 1953)
# [[Bernadette Sanou Dao]] idazlea (Burkina Faso)
# [[Berry Berenson]] argazkilaria, aktorea (AEB 19)
# [[Bertha Gxowa]] politikaria eta ekintzailea (Hegoafrika, 1934-2010)
# [[Betty Lou Raskin]] kimikaria (AEB, 1924-2010)
# [[Bienvenida Sarmiento]] maistra (Argentina, 1804-1900)
# [[Camille Paglia]] kritikari soziala, idazlea (AEB 1947)
# [[Cándida Antonia Bueno Iso|Cándida Antonia Bueno]] maistra fusilatua (Zaragoza, 1912-1936)
# [[Carme Giralt Roses]] hezitzailea (Bartzelona 1940-2022)
# [[Carmen Delgado Vicente|Carmen Delgado]] Maistra eraila (Salamanca, 1899-1936)
# [[Carmen Guillén Lorente]] historialaria, ikertzailea, irakaslea (Murtzia 1988)
# [[Carmen Mola]] idazle taldea (Espainia, 2018)
# [[Carol Morris]] modeloa, Miss Unibertso 1956 (AEB 1936)
# [[Carroll Baker]] aktorea (AEB 1931)
# [[Cecilia Bolocco]] aurkezlea, Miss Unibertso 1987 (Txile 1965)
# [[Chantal van den Heuvel]] Belgikako idazlea
# [[Christiane Martel]] aktorea, Miss Unibertso 1953 (Frantzia 1935)
# [[Cirila Ubaldina García Díaz]] maistra eraila (Salamanca, 1893-1936)
# [[Clara Ragaz]] maistra, feminista (Suitza, 1894-1957)
# [[Clementia Taylor]] sufragista (EB 1810-1908)
# [[Corinna Tsopei]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1964 (Grezia 1944)
# [[Dayanara Torres]] idazle, abeslari, modeloa, Miss Unibertso 1993 (Puerto Rico 1974)
# [[Deborah Carthy-Deu]] modeloa, enpresaburua, Miss 1985 (Puerto Rico 1966)
# [[Debra Lafave]] maistra, estuproz kondenatua (AEB 1980)
# [[Delia Zapata Olivella]] dantzaria, irakaslea (Kolonbia 1926-2001)
# [[Denise Affonço]] idazlea (Kanbodia, 1944)
# [[Dia Mirza]] modeloa, aktorea, ekoizlea (India 1981)
# [[Djaili Amadou Amal]] idazlea (Kamerun, 1975)
# [[Dorothea Pertz]] botanikaria (EB 1859-1939)
# [[Duygu Asena]] idazlea (Turkia 1946-2006)
# [[Edith Ayrton]] idazlea, sufragista (EB 1879-1945)
# [[Edith Picton-Turbervill]] sufragista (EB 1872-1960)
# [[Edith Rebecca Saunders]] genetista (EB 1865-1945)
# [[Ela Gandhi]] politikaria (Hegoafrika, 1940)
# [[Eleanor Coppola]] dokumentalgilea, idazlea (AEB, 1936-2024)
# [[Elena Mendoza]] musikagilea (Sevilla 1973)
# [[Elisabetta Gnone]] idazle eta kazetari italiarra (Genova, 1965)
# [[Elizabeth Pease Nichol]] sufragista (EB 1807-1897)
# [[Emmeline Pethick-Lawrence]] sufragista (EB 1867- 1954)
# [[Estée Lauder]] kosmetika-enpresaburua (AEB 1906-2004)
# [[Esther Afua Ocloo]] ekintzailea (Ghana 1919-2002)
# [[Esther Pineda G]] idazlea, ikertzailea (Venezuela 1985)
# [[Ethel Ayres Purdie]] sufragista (EB 1874-1923)
# [[Ethel Lilian Voynich]] idazlea eta musikaria (Ballintemple, 1864 - New York, 1960)
# [[Eulalia Guzmán Barrón|Eulalia Guzmán Barrón]] maistra eta arkeologa mexikarra (Mexiko, 1890 - 1985)
# [[Eva Guillamon]] artista, dramagilea (Albacete 1978)
# [[Fannie Flagg]] aktorea, idazlea (AEB 1944)
# [[Fatou Keïta]] idazle (Boli Kosta, 1965)
# [[Frances Ames]] neurologo, aktibista (Hegoafrika, 1920-2002)
# [[Frances Power Cobbe]] sufragista, idazlea ekintzailea (BH 1822-1904)
# [[Francisca de Asís Sanchis Ferrer]] 2.Errepublikako maistra (1896-1982)
# [[Françoise Bettencourt Meyers]] munduko emakume aberatsena (Frantzia 1953)
# [[Georgina Rizk]] modeloa, Miss Unibertso 1971 (Libano 1953
# [[Gladys Zender]] modeloa, Miss Unibertso 1957 (Peru 1939)
# [[Guillenako 17 arrosak]] emakume fusilatuak (Sevilla, 1937)
# [[Hannah Glasse]] idazlea (BH 1708-1770)
# [[Hanni Wenzel]] eskiatzailea (Liechtenstein 1956)
# [[Hema Malini]] aktorea, dantzaria (India 1948)
# [[Hemley Boum ]] idazlea (Kamerun, 1973)
# [[Herminia Gomez Serra]] sopranoa (Castelló 1891-Italia 1977)
# [[Hillevi Rombin]] modeloa, Miss Unibertso 1955 (Suedia 1933- AEB 1996)
# [[Holloway papar-orratza]] kartzelaratutako sufragisten saria
# [[Ieda Maria Vargas]] modeloa, Miss Unibertso 1963 (Brasil 1944)
# [[Irene Sáez]] politikaria, Miss Unibertso 1981 (Venezuela 1961)
# [[Irina Belova]] atleta, heptatloilaria (Errusia 1968)
# [[Iris Chang]] idazlea (AEB 1968-2004)
# [[Itxaso Mardones]] kazetaria (Gasteiz 1979-2024)
# [[Itzel Arcos]] komediantea (Mexiko, 1988)
# [[Janelle Commissiong]] enpresaburua, politikaria, Miss Unibertso 1977 (Trinidad eta Tobago 1953)
# [[Jeanneth Beltran]] etxeko langileen eskubideen sinboloa (Nikaragua 1984- Toledo 2014)
# [[Jerrie Mock]] airez mundu-bira egindako 1. emakumea (AEB 1925-2014)
# [[Joanne Harris]] idazlea (EB 1964)
# [[Joênia Wapichana]] abokatu indigena (Brasil 1974)
# [[Josette Abondio]] irakaslea eta idazlea (Boli Kosta, 1932)
# [[Karen Dianne Baldwin]] gidoilaria, Miss Unibertso 1982 (Kanada 1963)
# [[Kartini]] heroia (Ekialdeko Herbeherear Indiak 1879-1904)
# [[Kate Campbell Hurd-Mead]] feminista, ginekologoa (Kanada-AEB, 1867-1941)
# [[Katharine Murray Lyell]] botanikaria (EB 1817-1915)
# [[Kay Beauchamp]] sufragista (EB 1899-1992)
# [[Kerry Anne Wells]] tb aurkezlea, Miss Unibertso (Australia 1951)
# [[Laia Abril]] artista, argazkilaria (Bartzelona 1986)
# [[Laura Geraldine Lennox]] sufragista (Irlanda, 1883-1958)
# [[Lee Israel]] idazlea, faltsifikatzailea (AEB 1939-2014)
# [[Lettice Fisher]] sufragista (EB 1875-1956)
# [[Liliana Năstase]] atleta, heptatloilaria (Errumania 1962)
# [[Lina Cavalieri]] sopranoa (Italia, 1874-1944)
# [[Linda Bement]] modeloa, Miss Unibertso 1960 (AEB 1941-2018)
# [[Lis Vega]] abeslaria (Kuba 1977)
# [[Livia Veloz]] maistra eta poeta (Santo Domingo, 1889-1980)
# [[Lorraine Downes]] modelo dantzaria, Miss Unibertso 1983 (Zeelanda Berria 1964)
# [[Louie Bennett]] sufragista (Irlanda 1870-1956)
# [[Louise Aitken-Walker]] rally pilotua (Eskozia 1960)
# [[Lucia Perotti]] maistra (Italia, 1586-1641)
# [[Luigia Mandolini]] maistra eta sufragista (1866-1939)
# [[Lupita Jones]] enpresaburu, Miss Unibertso 1991 (Mexiko 1967)
# [[Luz Marina Zuluaga]] modeloa, Miss Unibertso 1958 (Kolonbia 1938-2015)
# [[Luzdivina Megido]] 2. errepublikako maistra erbesteratua (Asturias, 1916-1984)
# [[Mª Luz Montesinos Gutiérrez]] neurozientzialaria, ikertzailea (Sevilla 1969)
# [[Madison Chock]] patinatzaile artistikoa (AEB 1992)
# [[Magdalena de Ulloa]] noblea (Zamora 1525-Valladolid 1598)
# [[Manola Brunet]] klimatologoa (Cariñena, 1955)
# [[Mar Galceran]] Down sindromedun 1.diputatua Espainian (Valentzia 1977)
# [[Mar Regueras]] aktorea, gimnasia erritmoko entrenatzailea (Bartzelona 1970)
# [[Margaret Cousins]] sufragista (Irlanda 1878 -India 1954)
# [[Margaret Gardiner]] kazetaria, modeloa, Miss Unibertso 1978 (Hegoafrika 1959)
# [[Margareta Arvidsson]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1966 (Suedia 1947)
# [[Margie Moran]] modeloa, Miss Unibertso (Filipinak 1973)
# [[Margot Moles]] kirolaria (Bartzelona, 1910-Madril, 1987)
# [[Mari Carmen Díez Navarro]] maistra (Alicante, 1949)
# [[Maria Alharilla]] futbolaria, 1. amatasun baja (Jaen 1990)
# [[María Arias Bernal]] maistra eta iraultzailea (Mexiko, 1884-1923)
# [[Maria de la Encarnacion Rigada Ramon]] matematikaria (Cadiz 1863- Madril? 1930)
# [[Maria Dolores Ocaña Madrid]] abokatua, 1. emakumea Letizia erreginaren idazkaritza pribatua zuzentzen (Madril 1973)
# [[María Luisa Navarro Margati]] maistra, pedagogo eta psikologo errepublikar erbesteratua (Fantzia, 1890-Argentina, 1947)
# [[María Xesús Lama]] filologoa, idazlea, saiakeragilea (Lugo 1964)
# [[Marifé Arroyo]] maistra (Valentzia, 1946)
# [[Marion Ross]] aktorea (AEB 1928)
# [[Marisa Belaustegigoitia]] idazlea, ikertzailea eta feminista (Mexiko, 1969)
# [[Marisa Berenson]] modeloa, aktorea (AEB 1947)
# [[Marisol Malaret]] modeloa, Miss Unibertso 1970 (Puerto Rico 1949-2023)
# [[Maritza Sayalero]] modeloa, Miss Unibertso 1979 (Venezuela 1961)
# [[Marlene Schmidt]] aktore, ekoizle, modelo, Miss Unibertso 1961 (Alemania 1937)
# [[Marta Segarra]] filologoa, ikertzailea (Bartzelona 1963)
# [[Marthe Ekemeyong Moumié]] idazle eraila (Kamerun, 1931-2009)
# [[Mary Anne Rawson]] abolizionista (BH 1801-1887)
# [[Mary Bennett (pedagogoa)]] (EB 1913-2005)
# [[Mary Corinna Putnam Jacobi]] mediku, idazle, sufragista (AEB, 1842-1906)
# [[Mary Emilie Holmes]] geologoa, irakaslea (AEB, 1850-1906)
# [[Mary Estlin]] aktibista (EB1820-1902)
# [[Mary Horner Lyell]] geologoa (EB 1808-1873)
# [[Mary Kay Letourneau]] maistra, estuproz kondenatua (AEB 1962-2020)
# [[Mary MacSwiney]] ekintzaile independentista, emakume politikari errepublikar irlandarra eta feminista. (Londres, 1872 - Cork, 1942)
# [[Matilde Escuder Vicente]]2. errepublikako maistra (Valentzia, 1913-Frantzia, 2006)
# [[Mercedes Tella]] pedagogoa, idazlea (Coruña 1868-Leon 1934)
# [[Michelle McLean]] modeloa, idazlea, Miss Unibertso 1992 (Namibia 1972)
# [[Millicent Mackenzie]] sufragista (EB 1863-1942)
# [[Miriam Stevenson]] modeloa, Miss Unibertso 1954 (AEB 1933)
# [[Mona Grudt]] kazetaria, Miss Unibertso 1990 (Norvegia 1971)
# [[Monique Ilboudo]] idazlea (Burkina Faso, 1959)
# [[Montserrat Señaba]] maistra eta politikaria (Ekuatore Ginea, 1918-1980)
# [[Morayma Ofir Carvajal]] maistra (Ekuador, 1915-1951)
# [[Naomi Wolf]] idazlea, aktibista (AEB 1962)
# [[Natalie Glebova]] idazlea, modeloa, Miss Unibertso 2005 (Errusia/Kanada 1981)
# [[Nina Jacqmin]] Belgikako komikigilea (Brusela, 1989)
# [[Noralma Vera]] ballet dantzaria eta maistra (Ekuador, 1936)
# [[Norma Nolan]] modeloa, Miss Unibertso 1962 (Argentina 1938)
# [[Novera Ahmed]] artista (Bangladesh, 1939)
# [[Nuria Hosta Pascual]] aktorea (Katalunia, XX. mendea)
# [[Nuria Nuñez Hierro]] musikagilea (Cádiz 1980)
# [[Pascuala Campos de Michelena]] arkitektoa (Jaen/Galizia 1938)
# [[Pauline Dy Phon]] idazlea eta botanikaria (Kanbodia, 1933)
# [[Pauline Peyraud-Magnin]] futbolaria (Frantzia, 1992)
# [[Paz Moreno Feliu]] antropologoa, ikertzailea (Coruña 1956)
# [[Pilar Aymerich Puig]] argazkilaria (Bartzelona 1943)
# [[Pilar Cuartero]] maistra (Zaragoza, 1906-1995)
# [[Pilar Parcerisas]] arte-kritikaria, -historialaria (Bartzelona 1957)
# [[Porntip Nakhirunkanok]] filantropoa, modeloa, Miss 1988 (Thailandia 1969)
# [[Priscilla Bright McLaren]] sufragista (EB 1815-1906)
# [[Purdah]] ohitura
# [[Rafaela Rimbau]] aktorea (Espainia 1819-Valentzia 1896)
# [[Rahel Varnhagen von Ense]] idazlea (Berlin, 1771-1832)
# [[Rebeca Atencia]] primatologoa (Coruña 1977)
# [[Rebecca Saunders]] musikagilea (EB 1967)
# [[Regina Blandón|Regina Blandon]] aktorea (Mexiko, 1990)
# [[Remei Sipi]] hezitzailea, idazlea eta editorea (Rebola - Ginea 1952)
# [[Remigia Nazaroviene]] atleta (Turkmekistan/Lituania 1967)
# [[Renate Mayntz]] soziologoa (Berlin 1929)
# [[Rina Mor]] abokatua, Miss Unibertso 1976 (Israel 1956)
# [[Rita Mae Brown]] idazlea, aktibista (AEB 1944)
# [[Riyo Mori]] Miss Unibertso 2007 (Japonia 1986)
# [[Rosa Garcia Alcon]] ekintzaile antifrankista (Madril 1957)
# [[Rosa May Billinghurst]] sufragista (BH 1875-1953)
# [[Rosalind Pitt-Rivers]] biokimikaria (Erresuma Batua, 1907-1990)
# [[Rosana Alonso]] maistra eta politikaria (Santander, 1970)
# [[Ruth Hubbard]] biokimikaria (Austria-AEB, 1924-2016)
# [[Sabrina Calvo]] Frantziako idazlea (Marseilla, 1974)
# [[Samanta Schweblin]] idazlea (Argentina 1978)
# [[Sandra Pierrette Kanzie|Sandra Pierrete Kanzie]] idazlea (Burkina Faso)
# [[Sarah Bouyain]] idazle eta zinema-zuzendaria (Reims, 1968)
# [[Sarah Jane Baines]] sufragista (EB 1866-1951)
# [[Sarah Winstedt]] medikua, zirujaua eta sufragista irlandarra (Sixmilebridge, 1886- Havant, 1972)
# [[Shawn Weatherly]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso 1980 (AEB 1961)
# [[Shazia Ilmi]] kazetaria, aktibista (India 1970)
# [[Shirley Jackson]] idazlea (AEB 1916-1965)
# [[Silvia Caballol]] psikologoa, idazlea (Bartzelona 1983)
# [[Sofia Alaoui]] film zuzendaria (Maroko 1990)
# [[Sonia Megias]] musikagilea, artista (Albacete 1982)
# [[Sonja Sekula]] artista (Suitza 1918-1963)
# [[Sophie Alour]] saxofoi-jotzailea (Bretainia, 1974)
# [[Sunita Narain]] ekologista (India 1961)
# [[Svetlana Buraga]] atleta (Bielorrusia 1965)
# [[Sylvia Hitchcock]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1967 (AEB 1946-2015)
# [[Tanella Boni]] idazlea (Boli Kosta, 1954)
# [[Teresa Billington-Greig]] sufragista (BH 1877-1964)
# [[Teté Caturla]] abeslari eta maestra (Kuba, 1937-2023)
# [[Tina Thörner]] rally ingeniaria, kopilotoa (Suedia 1966)
# [[Tina Weirather]] eskiatzailea (Liechtenstein 1989)
# [[Touza ahizpak]] giza eskubideen aldeko aktibistak (Ourense, XX. mendea-XX. mendea)
# [[Uemura Shōen]] margolaria (Japonia 1875-1949) ISA
# [[Vennira Aadai Nirmala]] aktore, dantzaria (India 1948)
# [[Vera Danchakoff]] anatomista, enbriologoa (Errusia, 1879-1950)
# [[Victoria Lidiard]] sufragista (BH 1889-1992)
# [[Violeta Denou]] ilustratzailea taldea (Katalunia 1977)
# [[Wendy Fitzwilliam]] abokatua, Miss Unibertso 1998 ( Trinidad eta Tobago 1972)
# [[Werewere Liking]] idazlea eta dantzaria (Kamarun, 1950)
# [[Winifred Coombe Tennant]] sufragista, politikaria (EB 1874-1956)
# [[Xaro Nomdedeu Moreno]] matematikaria (Castelló de la Plana, 1948)
# [[Yvonne Ryding]] modeloa, Miss Unibertso 1984 (Suedia 1962)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''martxoa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainara Agerre Lako]] ---- '''SORTUA''' maskaradako kabana (Jutsi, 2001)
# [[Ainhoa Azurmendi Etxegaray|Ainhoa Azumendi Etxegaray]] ---- '''SORTUA''' Kirolari ohia, unibertsitateko irakasle eta ikertzailea (Hernani, 1978)
# [[Alba Matilla]] ---- '''SORTUA''' artista (Avilés, 1998)
# [[Amany Al-Ali]] ---- '''SORTUA''' karikaturagilea (Siria, 1984)
# [[Arrate Gisasola]] ef-- '''SORTUA''' kirolaria, bertsolaria (Soraluze, 1979)
# [[Catalina Bustamante]] ---- '''SORTUA''' konkistatzailea (Espainia, XV. mendea, Espainia Berria, XVI. mendea)
# [[Esther Galarza]] ef-- '''SORTUA''' margoalaria (Eibar, 1956)
# [[Felisa Basauri Larrañaga]] -- ef '''SORTUA''' baserritarra, esne-saltzailea (Elgeta, 1928-2018)
# [[Josefa Cruz de Gassier]] efef '''SORTUA''' sopranoa (Bilbo, 1821 + Madril, 1870)
# [[Josefina Guerendiain Caro|Josefina Guerendain]] efef '''SORTUA''' frankismoaren biktima(Iruñea, 1918-2011)
# [[Julia Bea Soto]] efef '''SORTUA''' ekintzaile komunista frankismoaren biktima(Sesma, 1912-Iruñea, 1989)
# [[Kontxi Barturen Uriarte]] ---- '''SORTUA''' nekazaria (Bakio 1922)
# [[Laida Martinez Navarro]] ---- '''SORTUA''' idazlea (Bilbo, 1965)
# [[Lourdes Fernández Fernández]] ---- '''SORTUA''' arte kudeatzailea (Donostia, 1961)
# [[Mª Carmen Húder Carlosena|Maria Carmen Húder Carlosena]] ---- '''SORTUA''' ekintzailea frankismoaren biktima (Iruñea, 1897-1987)
# [[Maite Guevara]] ef-- '''SORTUA''' aktorea, klow (Gasteiz, 1981)
# [[Margarita Araneta Urrutia]] ---- '''SORTUA''' ekintzailea, komunista (Hondarribia 1909-2001)
# [[Maria de las Mercedes Isasi]] efef '''SORTUA''' moja (Iurreta, 1900-Berriz,1973)
# [[María Dolores Aldama Alfonso]] efef '''SORTUA''' esklabuen-jabea (Kuba, XIX. mendea)
# [[Maritxu Muñoz Ugartemendia]] ----'''SORTUA''' ekintzailea, saltzailea (Hondarribia 1914-1997)
# [[Maritxu Roteta]] ef-- '''SORTUA''' sopranoa eta abesbatza zuzendaria (Alkiza, 1948)
# [[Matilde Orbegozo]] efef '''SORTUA''' poeta (Bilbo, 1837-1891)
# [[Matilde Urdangarin Palacio]] ---- '''SORTUA''' margolaria (Zaragoza, 1939)
# [[Milagros Txurruka]] ef-- '''SORTUA''' dantzaria (Mallabia 1927)
# [[Nemesia Baztan Turrau]] ---- '''SORTUA''' Ekintzailea, frankismoaren biktima (Nafarroa
# [[Rachita Taneja]] ---- '''SORTUA''' karikaturagilea (India, ?)
# [[Ramona Zapatero Zapatel]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea frankismoaren biktima(Nafarroa, 1898--?
# [[Sonia Rueda]] ---- '''SORTUA''' artista (Bilbo, 1964)
# [[Tere Guenetxea]] ef-- '''SORTUA''' artista (Soraluze, 1953)
# [[Adriana Amado Suárez]] irakasle, ikertzailea (Buenos Aires, 1966)
# [[Alba Lago]] aurkezlea, idazlea (Galizia, 1985)
# [[Alicia Gimenez Bartlett]] idazlea ( Albacete 1951)
# [[Almudena Carracedo]] dokumentalgilea (Madril 1972)
# [[Amaia Peña]] futbolaria (Getxo 1998)
# [[Amparo Sard]] artista (Mallorca 1973)
# [[Amy Bull]] maistra eta sufragista (Erresuma Batua, 1877-1953)
# [[Ana Arzoumanian]] abokatu, idazle eta poeta (Argentina, 1962)
# [[Ana Barbara]] abeslaria (Mexiko 1971)
# [[Ana Flecha Marco]] itzultzaile, idazlea (Leon, 1986)
# [[Ana Romani]] poeta, kazetari kulturala (Coruña 1962)
# [[Andrea Dworkin]] idazlea, feminista erradikala (AEB 1946-2005)
# [[Angelina Pollak]] antropologoa (Austria/Venezuela 1932-2016)
# [[Anna Alma-Tadema]] artista, sufragista (Londres 1867-1943)
# [[Anna Fiske|Anna Fisc]] ilustratzailea, idazlea (Norvegia, 1964)
# [[Anna Starobinets]] idazlea (Errusia 1978)
# [[Anne Isabella Noel Byron]] matematikaria, aktibista (EB 1792-1860)
# [[Antonia Jiménez|Antonia Jimenez]] gitarra jolea (Puerto de Santa Maria, 1972)
# [[Arancha de Benito]] tb aurkezlea (Madril 1969)
# [[Arancha del Sol]] modeloa, aktorea, tb aurkezlea (Asturias 1972)
# [[Asja Lācis]] antzerkilaria (Estonia, 1891-179)
# [[Assumpcio Estivill]] liburuzaina, irakaslea (Tarragona 1949)
# [[Assumpta Montella]] historialaria, idazlea (Bartzelona 1958)
# [[Aurélie Neyret]] Frantziako komikigilea (Lyon, 1983)
# [[Aurora Alonso de Rocha]] idazlea, irakaslea eta ikertzailea (Buenos Aires, 1937-2021)
# [[Barbara Ayrton-Gould]] sufragista (EB 1886-1950)
# [[Beatriz Ariño]] kazetaria (Huesca 1963)
# [[Begoña Alfaro García]] politikaria (Bartzelona/Nafarroa 1982)
# [[Begoña Caamaño]] idazlea (Galizia 1964-2014)
# [[Bel%C3%A9n Garijo]] Almansako medikua (Albacete 1960)
# [[Belen Feliu]] idazlea (Galizia 1961-1997)
# [[Belen Toimil]] atleta (Coruña 1994)
# [[Bessie Blount Griffin]] fisioterapeuta, asmatzailea (AEB, 1914-2019)
# [[Blanca de la Torre]] arte-komisarioa (Leon 1977)
# [[Blanca Manchon]] estropadalaria (Sevilla 1987)
# [[Carmen Ramos Vellon]] atleta (Valentzia 1998)
# [[Carmen Ruiz]] aktorea (Madril 1974)
# [[Carolina de Cepeda]] sopranoa (Coruña 1847-Madril 1910)
# [[Carolina Robles]] atleta (Sevilla 1991)
# [[Caroline Polachek]] kantaria (AEB 1985)
# [[Cassandra Ciangherotti]] aktorea (Mexiko 1987)
# [[Catherine Cesarsky]] astronomoa (Frantzia-Venezuela, 1943)
# [[Cecile McLorin Salvant]] jazz abeslaria (AEB 1989)
# [[Charlotte Marsh]] sufragista (Britainia,
# [[Chloé Cruchaudet]] Frantziako komikigilea (Lyon, 1976)
# [[Chuny Anzorreguy]] idazlea (Buenos Aires, XX.mendea)
# [[Claudia Mori]] aktore, abeslari (Italia 1944)
# [[Concepcion Cascajosa]] ikertzailea, irakaslea (Bartzelona 1979)
# [[Concepcion Garcia Lorca]] errepublikar erbesteratua (Granada 1903-1962)
# [[Concha Hernandez ]] kultur kudeatzailea (Avila 1958)
# [[Danna Paola]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1995)
# [[Deborah Charlesworth]] biologoa (Erresuma Batua, 1943)
# [[Dolores Sanchez Palomino]] filologoa (Kantabria 1961)
# [[Doreen Allen]] sufragista (EB 1879-1663)
# [[Dorothy Height]] aktibista (AEB 1912-2010)
# [[Eagle Woman]] lakota indigena liderra (AEB 1820-1888)
# [[Elena Caffarena]] legelaria (Txile 1903-2003)
# [[Elena Guerra]] erlijiosoa, beatoa (Italia 1835-1914)
# [[Eli Bartra]] filosofia (Mexiko, 1947)
# [[Elisabeth Plainacher]] sorgintzat hartua (Austria, 1513-1583)
# [[Elizabeth Inglis]] aktorea (BH 1913- AEB 2007)
# [[Elizabeth Jagger]] modeloa, aktorea (AEB/EB 1984)
# [[Ellen Hutchins]] botanikaria (Irlanda, 1785-1815)
# [[Elnako amaetxea]] Elisabeth Eidenbenz erizain suitzarrak Frantzian sortutako erakundea (1939-1944)
# [[Emilia Currás]] kimikaria, dokumentalista (Madril 1927-2020)
# [[Ende (argitzailea)]] (X.mendea, Leon)
# [[Ester Bonet]] hizkuntzalaria (Bartzelona 1950)
# [[Esther Acebo]] aktorea (Madril 1983)
# [[Esther Corral Diaz]] filologoa (Lugo 1961)
# [[Esther Jaen]] kazetaria (Bartzelona 1968)
# [[Esther Pak]] medikua (Hego Korea, 1877-1910)
# [[Esther Palomera]] kazetaria (Madril 1968)
# [[Esther Peña Camarero]] soziologoa, politikaria (Burgos 1980)
# [[Esther Vaquero]] kazetaria (Salamanca 1982)
# [[Estibaliz Espinosa]] idazlea (Coruña 1974)
# [[Estrella Abecassis de Laredo]] fisikaria (Venezuela, 1940)
# [[Eugenia Osterberger]] musikagilea, piano-jolea (Coruña 1852-Niza 1932 19)
# [[Fabrizia Pons]] auto-pilotua, kopilotua (Italia 1955)
# [[Fatima Anllo Vento]] kultura ikertzailea (Madril 1958)
# [[Fatima Meer]] idazlea eta apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, 1928-2010)
# [[Faye Webster]] abeslaria (AEB 1997)
# [[Florence Haig]] sufragista (Erresuma Batua, 1856-1952)
# [[Florence Mkhize]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika 1932-1999)
# [[Frances Parker]] sufragista (Erresuma Batua, 1875-1924)
# [[Francine Galvez]] kazetaria (Kamerun 1966)
# [[Frieda Hughes]] poeta eta margolaria (Londres, 1960)
# [[Ghislaine Maxwell]] sexu-trafikatzailea (Frantzia 1961)
# [[Greta Lee]] aktorea (AEB 1983)
# [[Habiba Gribi]] kirolaria (Tunisia, 1984)
# [[Hafsa bint al-Hayy al-Rakuniyya]] Al-Andaluseko poeta (Granada 1135-1191)
# [[Harmonia Rosales]] artista afrokubarra (Chicago, 1984)
# [[Helen Joseph]] aktorea, edertasunaren erregina (Plymouth, 1942)
# [[Helen Tolson]] sufragista (Britania, 1888-1955)
# [[Helene Legrais]] historialaria, idazlea (Frantzia 1961)
# [[Henar Alvarez]] kazetaria, umorista (Madril 1984)
# [[Hengameh Ghaziani]] aktorea (Iran, 1970)
# [[Hilda Cid]] zientzialaria (Txile, 1933)
# [[Imma Prieto]] arte-komisarioa (Bartzelona 1975)
# [[Imogen Holst]] konpositorea (EB 1907-1984)
# [[Inger Christensen]] poeta (Danimarca 1935-2009)
# [[Isabel Mijares]] enologoa (Badajoz 1942-Madril 2024)
# [[Isabel Rodríguez (Mexikoko konkista)]] erizain militarra (Espainia, 1480-?)
# [[Jaël Bestué]] atleta (Bartzelona 2000)
# [[Jagmati Sangwan]] kirolaria, aktibista, politikaria (India 1960)
# [[Jane Joseph]] musikagilea (Londres 1894-1929)
# [[Jerry Hall]] modeloa, aktorea (AEB 1956)
# [[Jessica Cediel]] kazetaria, modeloa (Kolonbia 1982)
# [[Josephine St. Pierre Ruffin]] Sufragista (1842-1924)
# [[Jul' Maroh]] komikigile frantsesa (Lens, 1985)
# [[Julia Navalnaia]] ekonomialaria, politikaria (Errusia 1976)
# [[Kathleen Ferrier]] kontraltoa (EB 1912-1953)
# [[Kathleen March]] itzultzailea (AEB 1949)
# [[Kawtar Boulaid]] atleta (Maroko 1989)
# [[Kim Gordon]] rock musikaria, idazlea (AEB 1953)
# [[Kitty O'Neil]] zinemako espezialista (AEB 1946-2018)
# [[La Tortajada]] dantzari eta abeslaria (Granada, 1877-1957)
# [[Lætitia Sadier]] abeslaria (Frantzia, 1968)
# [[Laura Ainsworth]] sufragista (EB 1885-1958)
# [[Laura Baena]] influencerra, ekintzailea (Malaga 1981)
# [[Laura Garcia Lorca]] museo zuzendaria (AEB 1953)
# [[Laura Vilagra]] politikaria (Bartzelona 1976)
# [[Leelah Alcorn]] gazte trans suizidatua (AEB 1997-2014)
# [[Leila Arab]] musikaria (Irain jatorriko britainiarra, 1971)
# [[Lillian Ngoyi]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika 1911-1980)
# [[Lina Sandell]] poeta, gospel ereserkigilea (Suedia 1832-1903)
# [[Lisa Mandel]] komikigile frantsesa (Marseilla, 1977)
# [[Loles Vives]] atleta (Bartzelona 1957)
# [[Lorena Peña]] politikaria, gerrillari ohia (Salvador 1955)
# [[Louisa Atkinson]] botanikari, ilustratzaile, idazle (Australia, 1834-1872)
# [[Louise Pearce]] patologoa (AEB, 1885-1959)
# [[Lourdes Muñoz]] ingeniaria, politikaria (Bartzelona 1969)
# [[Lucia Koch]] argazkilaria, artista garaikidea (Brasil, 1966)
# [[Luisa Villalta Gomez]] idazlea (Coruña 1957)
# [[Mabel Balfour]] sindikalista eta apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, XX. mendea)
# [[Manuela Igartua Olaechea]] farmazian doktorea (Irura, 1970)
# [[Mar%C3%ADa Luisa L%C3%B3pez Fern%C3%A1ndez]] botanikaria (Madrid 1940)
# [[Marcela Iacub]] abokatua, idazlea eta ikertzaile feminista (Buenos Aires, 1964)
# [[Margaret Aldersley]] sufragista, feminista (1851-1940)
# [[Margarita Borja]] poeta, dramagilea (Alacant 1942)
# [[Margarita Ledo Andion]] idazlea, zinemagilea (Lugo 1951)
# [[Mari Pau Dominguez]] kazetaria, idazlea ( Bartzelona 1963)
# [[Maria Amelia Braganzakoa]] Brasilgo printzesa (Paris 1831-Madeira 1853)
# [[Maria Antonia Massanet Mayol]] poeta (Mallorca 1980)
# [[Maria Antonia Sanchez Escalona]] artista (Madril 1941)
# [[María Belén Morales]] eskultorea eta margolaria (Tenerife, 1928-2016)
# [[Maria Castellano Arroyo]] medikua (Jaen 1948)
# [[María de la Candelaria]] Tzeltalko Matxinadaren buruzagia (Mexiko, 1698-1716)
# [[Maria de Nati]] aktorea (Madril 1997)
# [[Maria Denis]] aktorea (Argentina 1916- Italia 2004)
# [[Maria Elvira Pombo Holguin]] diplomazialaria (Kolonbia 1960)
# [[Maria Eugenia Rito]] vedettea (Argentina 1975)
# [[María Fernanda Campa Uranga]] geologoa, aktibista (Mexiko, 1940-2019)
# [[María Gainza]] idazlea (Buenos Aires, 1975)
# [[Maria Jose Saez Carrasco]] kazetaria (Madril 1965)
# [[Maria Lionza]] jainkosa (Venezuela 1802)
# [[Maria Lopez Sandez]] filologoa, idazlea (Lugo 1973)
# [[Maria Luisa Prada Sarasua]] idazlea (Asturias XX. mendea)
# [[Maria Marchant]] hezitzailea, politikaria (Txile 1904-1990)
# [[Maria Nikolaevna O’Rourke]] presoa, hilketa eragilea (Errusia 1877-Argentina 1949)
# [[Maria Nikolaievna Romanova (1899-1918)]] Dukesa Handia (Errusiar Inperioa)
# [[Maria Rosa Fugazot]] aktorea (Argentina 1942)
# [[Maria Rosa Yorio]] rock kantautorea (Argentina 1954)
# [[Maria Thereza Alves]] artista (Brasil, 1961)
# [[Maria Vicente]] atleta (Bartzelona 2001)
# [[Mariam Hernandez]] aktorea (Fuerteventura 1981)
# [[Mariam Shahriar]] film zuzendaria (Iran XX. mendea)
# [[Marta Aledo]] aktorea (Madril 1978)
# [[Marta Galimany]] atleta (Tarragona 1985)
# [[Mary Ann Aldham]] sufragista (Erresuma Batua, 1858-1940)
# [[Mary Carson Breckinridge]] erizaina, emagina (AEB, 1881-1965)
# [[Mary Gawthorpe]] sufragista (Erresuma Batua, 1881-1973)
# [[Mary Sophia Allen]] sufragista, policia (Britainia, 1878-1964)
# [[Maya Erskine]] aktorea (AEB 1987)
# [[Maya Mihindou]] Gabongo ilustratzaile, argazkilari eta kazetaria (Libreville, 1984)
# [[Michela Belmonte]] aktorea (Italia 1925- Alacant 1978)
# [[Michele Mouton]] rally pilotua (Frantzia 1951)
# [[Milena Busquets]] idazlea eta kazetaria (Bartzelona, 1972)
# [[Miri Perez-Cabrero]] aktorea, sukaldaria ( Bartzelna 1993)
# [[Mischa Bredewold ]] txirrindularia (Herbehereak 2000)
# [[Mónica Mayer]] artista eta arte krikikaria (Mexiko, 1954)
# [[Montserrat del Amo]] idazlea (Madril 1927-2015)
# [[Nancy Astor]] lehen emakumea parlamentu britainiarrean (1879-1964)
# [[Natalia Rodriguez (aktorea)]] (Madril 1992)
# [[Natascha Kampusch]] ume bahitua (Austria 1998)
# [[Nazhūn bint al-Qalā'iyya]] poeta (Al-andalus XII. mendea)
# [[Nelly Kaplan]] idazlea (Buenos Aires, 1931-Suitza, 2020)
# [[Neus Aguado]] poeta, kazetaria, literatura kritikaria (Argentina, 1955)
# [[Nicolasa Montt de Marambio]] poeta (Txile 1857-1924)
# [[Nuria Amat]] idazlea ( Bartzelona 1950)
# [[Nuria Montserrat Pulido]] bioingeniaria (Bartzelona 1978)
# [[Oda Krohg]] margolaria (Norvegia 1860-1935)
# [[Paola Cortellesi]] aktorea (Italia 1973)
# [[Paola Rojas]] kazetaria (Mexiko 1976)
# [[Paz Márquez Benítez]] idazlea (Filipinak,
# [[Petra Delicado]] literatura pertsonaia, inspektorea
# [[Phyllis Smith]] aktorea (AEB 1952)
# [[Pilar Carbonero Zalduegi]] ikertzailea (Marokoko protektoratua, 1942)
# [[Pilar de Francisco]] kazetaria, umorista (Madril XX. mendea)
# [[Qiu Zhu]] margolaria (Ming dinastiako txinatarra)
# [[Rachel Reeves]] politikaria (EB 1979)
# [[Rahima Moosa|Rahina Moosa]] apartheidaren aurkako politikaria (Hegoafrika, 1922-1993)
# [[Raisa Smetanina]] iraupen-eskiatzailea (Errusia 1952)
# [[Rekha]] aktorea (India 1954)
# [[Rocio Madrid]] aktore, tb aurkezlea (Malaga 1978)
# [[Rocio San Miguel]] abokatua, aktibista desagertua (Venezuela 1966)
# [[Rocio Santa Cruz]] kultur kudeatzailea (Coruña 1967)
# [[Rocio Vieitez Ferro]] itzultzailea (Pontevedra 1975)
# [[Rosalind Eleazar]] aktorea (EB 1982)
# [[Rosalind Fox Solomon]] argazkilaria (AEB 1930)
# [[Rosalinda Celentano]] aktorea (Italia 1968)
# [[Rosario Valcárcel]] poeta, eleberrigilea (Kananaria Handiko las Palmas, 1949)
# [[Rose Frisch]] zientzialari aitzindaria ( AEB 1918-201519)
# [[Rozenn Milin]] kazetaria (Frantzia, 1960)
# [[Sabina Puertolas]] sopranoa (Zaragoza 1973)
# [[Sahraa Karimi]] dokumentalgilea (Iran/Afganistan 1983)
# [[Sandra Golpe]] kazetaria (Cádiz 1974)
# [[Saridjah Niung]] musikaria, artista (Indonesia 1908-1993)
# [[Selina Cooper]] sufragista (Britainia
# [[Shobhaa De]] idazlea (India 1948)
# [[Shygirl]] DJ (EB 1992)
# [[Silvia Orriols]] politikaria (Girona 1984)
# [[Simona Izzo]] film zuzendaria (Italia 1953)
# [[Sira Rego]] politikaria (Vañentzia 1973)
# [[Sophia Williams-De Bruyn|Sophia Williams de Bruyn]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, 1938)
# [[Susana Gomez Castaño]] musikaria, ekintzailea (Kolonbia 1984)
# [[Sushmita Sen]] aktorea, Miss Unibertso (India 1975)
# [[Susie Porter]] aktorea (Australia 1971)
# [[Suzanne Lacy]] artista (AEB, 1945)
# [[Teresa Rivero]] 1. Emakume-presidente futbolean (Cádiz 1935)
# [[Teresa Shaw]] Idazle, itzultzaile (Uruguai-Bartzelona, 1951)
# [[Theresa Garnett]] ekintzaile sufragista (Erresuna Batua, 1888-1966)
# [[Valentine Penrose]] idazle eta margolaria (Frantzia, 1898-1978)
# [[Vicenta Fernandez-Montesinos]] idazlea (Granada 1930-Madril 2023)
# [[Vicky Luengo]] aktorea (Mallorca 1990)
# [[Victoria Lomasko]] marrazkilaria (Errusia, 1978)
# [[Vidya Balan]] aktorea, abeslaria (India 1979)
# [[Violet Aitken]] sufragista (Erresuma Batua, 1886-1987)
# [[Virginia Giuffre]] sexu-biktima (AEB/Australia 1983)
# [[Virginie Ancelot]] idazlea eta pintorea (Dijon, 1792-Paris, 1875)
# [[Wilma Labate]] film zuzendaria, gidoilaria (Italia 1949)
# [[Zheng Qinwen]] tenislaria (Txina 2002)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''otsaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Casilda Ampuero]] '''SORTUA''' Fronte eta Ospitaleen zuzendaria (San Vicente de la Barquera, 1906-1978)
# [[Conchita Bustinduy]] '''SORTUA''' erraketista (Berriatua, 1927)
# [[Mercedes Herrán]] '''SORTUA''' haur saltzailea (?-Bilbo, 2002)
# [[Aurora Gómez Urrutia]] '''SORTUA''' ekintzaile errepublikarra (Obanos, 1914-Iruñea, 1975)
# [[Adela Tarifa Fernández]] historialaria, ikertzailea (Granada 1949)
# [[Africa Fanlo]] ilustratzailea (Bartzelona, 1972)
# [[Agnes Arber]] botanikaria (Erresuma Batua, 1879-1960)
# [[Ai Yazawa]] mangaka japoniarra (Osaka, 1967)
# [[Alice Henry]] sufrafista (Australia, 1857-1943)
# [[Alicia Dickenstein]] matematikaria (Argentina, 1955)
# [[Aliya Moldagulova]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1925-1944)
# [[Amanda Marsalis]] argazkilaria, film zuzendaria (AEB, XX. mendea)
# [[Ana Bustelo]] editorea eta itzultzailea (Paris, 1964)
# [[Ana de la Cueva]] ekonomialaria (Madril 1966)
# [[Ana María Bejarano Escanilla]] itzultzailea (Salamanca, 1959)
# [[Ana María Campos]] heroia ( Venezuela 1796-1828)
# [[Ana Miralles|Ana Mirelles]] komikigilea eta ilustratzailea (Madril, 1959)
# [[Ana Requena]] kazetaria, blogaria (Madril 1984)
# [[Anabel Flores Salazar]] kazetaria (Mexiko 1984-2016)
# [[Andrea Motis]] musikagilea, tronpeta jolea, jazz kantaria (Bartzelona 1995)
# [[Angeles Mastretta]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1949)
# [[Ann Chapman]] limnologoa (Zeelanda Berria, 1937-2009)
# [[Anna Cardús Flaqué]] saskibaloi arbitroa (Bartzelona 1970)
# [[Anna Casanovas|Anna Casanova]] idazlea (Bartzelona, 1975)
# [[Anna Petronella van Heerden]] ginekologoa, sufragista (Hegoafrika 1887- 1975)
# [[Anne Teuf]] ilustratzaile eta komikigile frantsesa (Aspach-le-Haut, 1964)
# [[Annie MacDonald Langstaff]] legelaria, (Kanada,
# [[Antoinette Blackwell]] idazlea eta gizarte ekintzailea (AEB, 1825-1921)
# [[Arantxa Aguirre Carballeira]] dokumentalgilea, gidoilaria (Madril 1958)
# [[Arca (abeslaria)]] (Venezuela/Bartzelona 1989)
# [[Arcelia Ramirez]] aktorea (Mexiko 1967)
# [[Arja Kajermo|Arja Kajerno]] komikigilea (1949)
# [[Arlene Harris]] aktorea (Kanada 1896-AEB 1976)
# [[Arlene Harris]] enpresaburua, asmatzailea (AEB 1948)
# [[Åsa Grennvall|Assa Grennavall]] komikilaria (Suedia, 1973)
# [[Barbara Morgenstern]] elektronika-abeslaria, ekoizlea (Alemania 1946)
# [[Barbara Saavedra]] biologoa (Txile 1967)
# [[Begoña Lolo]] musikologoa (Madril 1958)
# [[Begoña San Jose ]] sindikalista (Segovia 1949)
# [[Begoña Torres]] kultur kudeatzailea (Madril XX. mendea)
# [[Belen Atienza Azcona]] film ekoizlea (Madril 1970)
# [[Bella Guerin]] sufragista eta ekintzaile (Australia, 1858-1923)
# [[Bibi Bourelly]] egile abeslaria (Berlin/AEB 1994)
# [[Blanche Feillet-Hennebutte]] margolaria eta litografoa (1815-1886)
# [[Bodil Schmidt-Nielsen]] fisiologoa (Danimarka-AEB, 1918-2015)
# [[Bríet Bjarnhéðinsdóttir]] politikaria (Islandia, 1856-1940)
# [[Carlota Guerrero]] argazkilaria, zinemagilea (Bartzelona 1989)
# [[Carmen Armendariz]] ekoizlea (Mexiko 1946)
# [[Carolina_Caycedo]] diziplina anitzeko artista (London, 1978)
# [[Catherine Helen Spence]] idazlea, kazetaria, sufragista (Australia, 1829-1910)
# [[Chus Tudelilla]] arte-kudeatzailea (Logroño 1961)
# [[Claire Tomalin]] kazetaria, biografoa (Londres 1933)
# [[Clara Giveen]] sufragista (Irlanda, 1887-1967)
# [[Clara Segura]] aktorea (Bartzelona 1974)
# [[Claudia Malagelada]] aktorea, dantzaria (Bartzelona 2007)
# [[Cristina Gutiérrez (pilotua)]] (Burgos 1991)
# [[Cristina Huete (ekoizlea)]] (Brasil/Espainia XX. mendea)
# [[Diana Athill]] editore, idazle, nobelagile (Londres, 1917-2019)
# [[Doaa el-Adl]] karikaturegilea (Egipto, 1979)
# [[Dolores Hayden]] arkitektoa, historialaria, poeta (AEB, 1945)
# [[Dorothe Engelbretsdotter]] poeta (Norvegia, 1634-1716)
# [[Draga Ljo%C4%8Di%C4%87]] medikua, feminista (Serbia, 1855-1926)
# [[Edwidge Danticat]] idazlea (Haiti/AEB 1969)
# [[Eileen Mary Casey]] sufragista (Australia 1881- 1972)
# [[Elin Wallin|Elin Walin]] artista (Suedia, 1884-1969)
# [[Eliza Ritchie|Eliza Ritche]] sufragista eta filosofoa (Kanada, 1856-1933)
# [[Elizabeth Avery Meriwether]] idazle, sufragista (AEB, 1824-1916-)
# [[Ellen Allien]] DJ (Alemania 1968)
# [[Ellen Ternan]] aktorea (EB 191839-1914)
# [[Elvira Sastre]] poeta, itzultzailea (Segovia 1992)
# [[Emma Miller]] sufragista (EB 1839-Australia 1927)
# [[Esperanza Mendoza Holgado]] saskibaloi arbitroa (Caceres 1983)
# [[Ethel Sargant]] botanikaria (Erresuma Batua, 1863-1918)
# [[Eva Valiño]] soinu teknikaria (Bartzelona 1969)
# [[Fanny Brice]] aktorea ( AEB 1891-1951)
# [[Fatimah Tuggar ]] artista (Nigeria 1967)
# [[Flora de Pablo]] medikua, ikertzailea (Salamanca, 1952)
# [[Florence Lawrence]] aktorea, asmatzailea (Kanada-AEB, 1886-1938)
# [[Fran%C3%A7oise Brauner]] medikua (Austria-Frantzia, 1911-2000)
# [[Františka Plamínková]] kazetaria, feminista, politikaria (Txekia, 1875-1942)
# [[Gabriela Gonz%C3%A1lez]] fisikaria (Argentina, 1965)
# [[Gabriele Schor]] publizista, bildumagilea (Austria 1961)
# [[Garcia Botikaria]] zientzia dibulgatzailea (Cuenca 1995)
# [[Geneviève Thiroux d'Arconville]] idazlea, zientzialaria (Frantzia 1720-1805)
# [[Gertrude Blanch]] matematikaria (Polonia-AEB, 1897-1996)
# [[Gertrude Caton Thompson]] arkeologoa (Britainia Handia, 1888-1985)
# [[Giorgia Marras]] Komikigile eta ilustratzaile franko-italiarra (Genova, 1988)
# [[Giulia Tamayo Leon]] abokatua, aktibista (Peru 1958- Uruguai 2014)
# [[Griselda Pascual i Xufré]] matematikaria (Bartzelona, 1926-2001)
# [[Hedwig Dohm]] idazlea (Alemania 1831-1919)
# [[Helen Frankenthaler]] margolaria (AEB, 1928-2011)
# [[Helene Funke]] margolaria (Alemania,1869-1957)
# [[Henrietta Dugdale]] sufragista (Londres 1827- Australia 1918)
# [[Hiromu Arakawa]] mangaka japoniarra (Tokachi, 1973)
# [[Irene Manton]] botanikaria (Erresuma Batua, 1904-1988)
# [[Irene Stegun]] matematikaria (AEB, 1919-2008)
# [[Irma Thomas]] soul abeslaria (AEB 19)41
# [[Irma Wyman]] ingeniari informatikoa (AEB, 1928-2015)
# [[Isabel Muñoz (argazkilaria)]] (Bartzelona/Madril 1951)
# [[Isabel Tajahuerce Ángel]] irakaslea, ikertzailea (Soria 1960)
# [[Jantina Tammes]] botanikaria (Herbehereak, 1871-1947)
# [[Jeanne Demessieux]] piano-jotzaile, organo-jotzailea (Frantzia, 1921-1968)
# [[Jenny Saville]] margolaria (Britainia, 1970)
# [[Jessica Bennett]] kazetaria, blogaria (AEB 1981)
# [[Jorja Smith]] kantautorea (EB 1997)
# [[Josiane Balasko]] aktorea, zuzendaria, gidoigilea (1950)
# [[Judi Chamberlin]] aktibista (AEB 1944-2010)
# [[Judith Scott (artista)|Judith Scott]] artista (Ohio, 1943-2005)
# [[Kali Uchis]] kantautorea (AEB 1994)
# [[Karo Moret Miranda]] historialaria, ikertzailea (Kuba,...)
# [[Kate Lilley]] poeta (Australia, 1960)
# [[Kate Perugini]] margolaria (EB 1839-1929)
# [[Kehlani]] egile abeslaria (AEB 1995)
# [[Kenia Os]] abeslaria, youtuberra (Mexiko 1999)
# [[Lais Korintokoa]] hetera (Grezia K.a V. mendea- K.a. IV. mendea)
# [[Lala Huete]] figuringilea (Brasil/Espainia 1957)
# [[Laura Lechuga]] kimikaria, ikerlaria (Sevilla 1962)
# [[Lilli Hornig]] kimikaria (Txekoslovakia-AEB, 1921-2017)
# [[Liv Strömquist]] komikigilea (Suedia, 1978)
# [[Louisa Lawson]] idazlea, poeta, sufragista (Australia, 1848-1920)
# [[Louise Brealey]] aktorea (EB 1979)
# [[Ludwika Paleta]] aktorea (Polonia/Mexiko 1978)
# [[Lulu Roman]] komediantea, abeslaria (AEB 1946)
# [[Lynn Fontanne]] aktorea (EB 1887- AEB 1983)
# [[Mabel Sharman Crawford]] abenturazale eta idazlea (Irlanda, 1820-1912)
# [[Madhuri Dixit]] zinema aktorea (India, 1967)
# [[Maevia Noemí Correa]] botanikaria (Argentina, 1914-2005)
# [[Manuela Sambo]] artista (Angola/Alemania 1964)
# [[Margarida Castells]] itzultzailea (Bartzelona, 1962)
# [[Margie Sudre]] Frantziako politikaria (Vinh, 1943)
# [[Marguerite Jeanne Carpentier]] eskultorea (Paris 1886-1965)
# [[Maria Angeles Querol]] historialaria (Badajoz 1948)
# [[María Calcaño]] poeta (Venezuela 1906-1956)
# [[María Eduarda Barjona de Freitas]] kazetaria, kritikaria (Portugal 1882-1952)
# [[Maria Fyodorovna Zibold]] medikua (Serbia, 1849-1939)
# [[Maria Jose Toro Nozal]] zientzialaria (Zamora 1957)
# [[Maria Pia Timon]] etnologoa (Cáceres 1954)
# [[Maria Polivanova]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1922-1942)
# [[María Rosa Urraca Pastor]] karlista eta falangista (Madril, 1900-Bartzelona, 1984)
# [[Maria Sainz Martin]] medikua (Badajoz 1953)
# [[Maria Schwarz]] arkitektoa (Alemania 1956)
# [[Maria Silva]] aktorea (Palentzia 1941-Madril 2023)
# [[Maria Tena]] idazlea, kultur kudeatzailea (Madril 1953)
# [[Maria Teresa Salazar Bermudez]] kimikari aitzindaria (Badajoz 1909-Madril 1982)
# [[Maria Vazquez]] aktorea (Galizia 1979)
# [[María Vinyals|Marina Vinyals]] idazlea eta artikulugilea (Galizia, 1875-1942)
# [[Maria von Linden]] bakteriologo, zoologo (Alemania, 1869-1936)
# [[Maribel Domenech]] artista (Valentzia 1951)
# [[Marilou Berry]] aktorea (Frantzia, 1973)
# [[Marina Picasso]] idazlea (Frantzia, 1950)
# [[Marina Raskova]] pilotua (Sobiet Batasuna, 1912-1943)
# [[Marjorie Courtenay-Latimer]] naturalista (Hegoafrika, 1907-2004)
# [[Marjorie Hasler]] sufragista (Irlanda, 1887-1913)
# [[Marlene Engelhorn]] aktibista, filantropoa (Austria 1992)
# [[Marta Carazo]] kazetaria ( Madril 1973)
# [[Martha Carrillo]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1966)
# [[Mary Ann Hilliard]] erizaina eta sufragista (Irlanda, 1860-1912)
# [[Mary Galway]] sufragista eta sindikalista (Irlanda, 1864-1928)
# [[Mary J. Blige]] abeslaria (AEB 1984)
# [[Mary Lee]] sufragista (Australia, 1821-1909)
# [[Mary Martin]] aktorea (AEB 1913-1990)
# [[Mary Richardson]] sufragista (Kanada, 1889-1961)
# [[Mary-Dell Chilton]] biologoa (AEB, 1939)
# [[Mati Diop]] aktore eta zuzendaria (Paris, 1982)
# [[Maya Zankoul]] artista bisuala, blogaria (Libano, 1986)
# [[Maybanke Anderson]] sufragista (Australia, 1845-1927)
# [[Merce Paloma]] jantzi diseinatzailea (Bartzelona 1964)
# [[Mercedes Valdivieso]] idazlea (Txile 1924-1993)
# [[Mihri Müşfik Hanım]] margolaria (Turkia, 1886-1954)
# [[Miluca Sanz]] musikaria, artista (Segovia 1956)
# [[Minna Sundberg]] ilustratzailea (Suedia, 1990)
# [[Miss Kittin]] DJ (Frantzia 1973)
# [[Mónica Oriol Icaza]] enpresaria (Madril, 1961))
# [[Muriel Douru]] komikigile, idazle eta ekintzaile frantsesa (1976)
# [[Muriel Matters]] kazetaria, sufragista (Australia, 1817-1969)
# [[Nadia Khiari]] komikigilea eta irakaslea (Tunisia, 1973)
# [[Natalia Carbajosa]] idazlea eta itzultzailea (Puerto de Santa Maria, 1971)
# [[Natalia Kovxova|Natalia Kovxva]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1920-1942)
# [[Natalka Bilotserkivets]] poeta eta iraultzailea (Ukraina, 1954)
# [[Nh. Dini]] idazle feminista (Indonesia 1936-2018)
# [[Nieves López Martínez]] paleontologoa (Burgos, 1949-2010)
# [[Ninnan Santesson]] eskultoregilea (Suedia, 1891-1969)
# [[Noemí Zaritzky]] ingeniari kimikoa (Argentina, 1951)
# [[Norio Sakurai]] mangaka(Japonia)
# [[Núria Tamarit Castro]] irudigilea (Castelló 1993)
# [[Odile Schweisguth]] medikua (Frantzia 1913-2002)
# [[Olivia Mandle]] ingurumen aktibista (Bartzelona 2007)
# [[Pati Chapoy]] kazetaria (Mexiko 1949)
# [[Peggy McCay]] aktorea (AEB 1927-2018)
# [[Pilar Landeira Guerrero]] saskibaloi arbitroa (Madril 1959)
# [[Polina Osipenko]] hegazkinlari heroia (Sobietar Batasuna, 1907-1939)
# [[Power Paola]] komikigilea (Ekuador, 1977)
# [[Ptazeta]] rap kantugilea (Kanariak 1996)
# [[Regina Silveira]] artista eta unibertsitateko irakaslea (Brasil, 1939)
# [[Remedios Sanchez]] idazlea, ikertzailea (Bartzelona 1975)
# [[Rita Payes]] musikagilea, tronboi jolea, jazz kantaria (Bartzelona 1999)
# [[Roser Berdagué]] itzultzailea (Katalunia, 1929)
# [[Rosina Gomez Baeza]] kultur kudeatzailea (Asturias 1941)
# [[Safia Farhat]] artista (Tunisia, 1924-2004)
# [[Sara Becker (aktorea)]] (Txile 2002)
# [[Sara Fratini]] ilustratzailea (Venezuela, 1985)
# [[Semiramis Gonzalez]] historialaria (Asturias 1988)
# [[Serena Lake]] predikatzailea, sufragista (Australia, 1842-1920)
# [[Sheila Tobias]] administratzaile, idazle (AEB, 1935-2021)
# [[Sita Abellan]] DJ, modeloa (Murtzia 1993)
# [[Sofia Coll]] kantari, dantzari, aktorea (Bartzelona 1999)
# [[Sophie Bryant]] matematikaria (Erresuma Batua, 1850-1922)
# [[Sybille Bedford]] idazlea, kazetaria (Alemania 1911-EB 2006)
# [[Sylvia Earle]] ozeanografoa (AEB 1935)
# [[Tatiana Proskouriakoff]] arkeologo, etnologo (Errusia-AEB, 1909-1985)
# [[Teyana Taylor]] abeslaria, dantzaria, aktorea (AEB 1990)
# [[Tomasa Tito Condemayta]] independentziaren aitzindaria, heroia (Peru 1740-1781)
# [[Tracey Rose]] artista (Hegoafrika 1974)
# [[Valentina Borok]] matematikaria (Ukraina, 1931-2004)
# [[Valentina Grizodubova]] hegazkinlari heroiak (Sobietar Batasuna, 1909-1993)
# [[Vanessa Ciangherotti]] aktorea (Mexiko 1974)
# [[Vanessa Nakate]] klima-aktibista (Uganda, 1996)
# [[Vinciane Despret]] filosofoa (Belgika 1959)
# [[Wangechi Mutu]] artista (Kenya/AEB 1972)
# [[Whitney Wolfe Herd]] enpresaburua, ekintzailea (AEB 1989)
# [[Xulia Vicente]] irudigilea (Coruña 1993)
# [[Yasmina Alcaraz Moreno]] saskibaloi arbitroa (Girona 1989)
# [[Yelizaveta Chaikina]] partisanoa (Sobiet Batasuna, 1918-1941)
# [[Yevdokia Bershanskaia]] hegazkinlaria (Sobietar Batasuna, 1913-1982)
# [[Yvonne Sylvain]] medikua (Haiti, 1907-1989)
# [[Zdenka Braunerová]] margolaria (Txekia, 1858-1934)
# [[Zeina Abirached]] komikigilea, ilustratzailea (Beirut, 1981)
# [[Ziba Ganiyeva]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1923-2010)
# [[Alice Abadam]] sufragista (GAles, 1856-1940)
# [[Lila Avilés|Lila Aviles]] zinema zuzendaria (Mexiko, 1982)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''urtarrila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aintzane Uria]] ef--'''SORTUA''' abeslaria, soinularia (Durango, 1979)
# [[Fatmana Binta]] ----'''SORTUA''' sukaldaria (Sierra Leona, 1984)
# [[Izaro Oliveira]] ef--'''SORTUA''' txirrindularia (Ermua 2005)
# [[Mari Carmen Montoya Azkuna]] --ef'''SORTUA''' farmazialaria (1926-2024)
# [[Gloria Zuazola]] --ef'''SORTUA''' (Uruguai, 1966-2024)
# [[Itsaso Gangoitia]] ----'''SORTUA''' lasterkaria, euskara teknikaria (Abadiño 1988)
# [[Paquita Bretos Andueza]] ----'''SORTUA''' mendizalea, ateoa, komunista (Pasaia, 1927)
# [[Larraitz Amezaga del Fango]] ----'''SORTUA''' endometrosiaren buruzko liburuaren egilea (Donostia, 1990
# [[Erkuden Txokarro]] ----'''SORTUA''' (Iruñea, 1974)
# [[Ru´a Zimawi|Ru´a Rimawi]] ----'''SORTUA''' (Zisjordania, 1998)
# [[Nora Botero]] ----'''SORTUA''' irakaslea, ikertzailea (Kolonbia , ?)
# [[Auxi Díaz]] ef--'''SORTUA''' magistratua (Kanaria Handia 1967)
# [[María Isabel Gutiérrez Velasco]] --ef'''SORTUA''' prostituta (Santander, ? - Basauriko espetxea, 1977))
# [[Begoña Vesga]] ef--'''SORTUA''' ekintzaile, feminista, politikaria (Burgos, Ermua, 1951)
# [[Beatriz Arizaga Bolunburu]] ef--'''SORTUA''' historialaria (Eibar, 1951)
# [[Maialen Etxart Salaberri]] ----'''SORTUA''' irakaslea (Isturitze, 1978)
# [[Sara Oceja Salazar]] ef--'''SORTUA''' arkitektua eta politikaria (Durango, 1970)
# [[Paula Bronstein]] fotokazetaria (AEB, XX. mendea)
# [[Edith Hirsch Luchins]] efef matematikaria (Polonia-AEB, 1921-2002)
# [[Annie Montague Alexander]] paleontologo, filantropoa (AEB, 1867-1950)
# [[Carol Guzy]] ef-- argazkilaria (AEB, Pensilvania, 1956)
# [[Ladislava Bakanic]] gimnasta (New York, 1924)
# [[Julia Kavanagh|Julia Kavabagh]] idazlea (Irlanda, 1824-1877)
# [[Nelly Bodenheim|Nelly Bodenneim]] ilustratzailea (Herbehereak, 1874-1951)
# [[Hamideh Kheirabadi]] aktorea (Irlanda, 1924-2010)
# [[Dorothy Cayley]] mikologoa (Sri Lanka, 1874-1955)
# [[Maria Mauban]] aktorea (Marsella, 1924-2014)
# [[Kate Lester]] aktorea (Ingalaterra, 1857-1924)
# [[Dorothea Wolbert]] aktorea (AEB, 1874-1958)
# [[Gré de Jongh]] lasterketaria (Herbehereak, 1924-2002)
# [[Vera Molnár]] artista (Hungaria, 1924-2023)
# [[Elena Cernei]] mezzo-sopranoa (Errumania, 1924-2000)
# [[Hrytsko Hryhorenko]] poeta eta itzultzailea (Ukrainia, 1867-1924)
# [[Claudine Dupuis]] aktorea (Frantzia, 1924-1991)
# [[Annelise Hovmand]] zinema-zuzendaria (Danimarka, 1924-2016)
# [[Conradine Birgitte Dunker]] idazlea (Norvegia, 1780-1866)
# [[Beatrice Chebet]] atleta (Kenya 2000)
# [[Tsigie Gebreselama]] atleta (Etiopia 2000)
# [[Dawit Seyaum]] atleta (Etiopia 1996)
# [[Shannon Rowbury]] atleta (AEB 1984)
# [[Lisa Dobriskey]] atleta (EB 1983)
# [[Adela Pankhurst]] sufragista, aktibista politikoa (EB 1885-Australia 1961)
# [[Minnie Baldock]] sufragista (EB 1864-1954)
# [[Adelaide Knight]] sufragista (EB 1871-1950)
# [[Christian Jollie Smith]] abokatu ekintzailea (Australia 1885-1963)
# [[Margaret Bondfield]] politikaria, aktibista (EB 1873-1953)
# [[Louisa Martindale]] zirujaua (EB 1872-1966)
# [[Louisa Martindale (feminista)]] sufragista, aktibista (EB 1839-1914)
# [[Hilda Martindale]] funtzionarioa, idazlea (EB 1875-1952)
# [[Cicely Hamilton]] dramagilea, aktorea (EB 1872-1933)
# [[Dora Montefiore]] zirujaua (EB 1872-1966)
# [[Kelly Holmes]] atleta (EB 1970)
# [[Mary Rand]] atleta (EB 1940)
# [[Alemitu Tariku]] atleta (Etiopia 2000)
# [[Shelby Houlihan]] atleta (AEB 1993)
# [[Manuela M. Veloso]] irakaslea, robot-ikertzailea (Lisboa 1957)
# [[Lua Ribeira]] argazkilaria (Coruña, 1986)
# [[Cristina de Middel]] argazkilaria (Alacant, 1979)
# [[María Garay]] tango abeslaria (Argentina, 1941)
# [[Anna Gottlieb]] abeslaria (Viena, 1774-1856)
# [[Hou Bo]] argazkilaria (Txina, 1924-2017)
# [[Montserrat Ubach Tarrés]] espeleologoa aitzindaria (Bartzelona XX. mendea)
# [[Rocío Verdejo García]] artista plastikoa, argazkilaria (Granada 1982)
# [[Olinpia Velasco]] artista bisuala, argakilaria ( Granada 1970)
# [[Ana Vaz]] film zuzendaria, artista (Brasil 1982)
# [[Sara Ramo]] artista bisuala (Madril/Brasil 1975)
# [[Ann Packer]] atleta (EB 1942)
# [[Tatiana Tomashova]] atleta (Errusia 1975)
# [[Svetlana Masterkova]] atleta (Errusia 1968)
# [[Denise Lewis]] atleta (EB 1972)
# [[Sally Gunnell]] atleta (EB 1966)
# [[Eladia Blázquez]] abeslaria (Argentina, 1931-2005)
# [[Zanele Muholi]] artista eta aktibista (Hegoafrika, 1972)
# [[Eva Nogales]] biofisikaria (Colmenar Viejo, 1965)
# [[Ana María Muñoz Amilibia]] arkeologoa (Donostia-Madril, 1932-2019)
# [[Farshid Moussavi]] arkitektoa (Iran/Britainia 1965)
# [[Roma Agrawal]] egitura-ingeniaria (India/EB 1983)
# [[Francine Houben]] arkitektoa (Herbehereak 1955)
# [[Beverly Willis]] arkitektoa (AEB 1928-2023)
# [[Jolanda Ceplak]] atleta (Eslovenia 1976)
# [[Hasna Benhasi]] atleta (Maroko 1978)
# [[Fantu Worku]] atleta (Etiopia 1999)
# [[Karissa Schweizer]] atleta (AEB 1996)
# [[Phylis Smith]] atleta (EB 1963)
# [[Pilar Citoler]] dentista, arte bildumagilea (Zaragoza 1937)
# [[Mary Strong Clemens]] botanikaria (AEB, 1873-1968)
# [[Hortense Powdermaker]] antropologoa (AEB,1900-1970)
# [[Charlotte Abramow]] argazkilari eta bideogilea (Brusela, 1993)
# [[Judy Dater]] argazkilari feminista (AEB, 1941)
# [[Germaine Van Parys]] fotokazetaria (Belgika, 1893-1983)
# [[Alexandra Boulat]] fotokazetaria (Frantzia, 1962-2007)
# [[Ina Higgins]] baratzezaina, paisaia-arkitektoa (Irlanda 1860-Australia 1948)
# [[Nettie Palmer]] idazlea, kritikaria ( Australia 1885-1964)
# [[Vicenta Cortés Alonso]] artxibozaina, ikertzailea, irakaslea (Valentzia 1925-2021)
# [[María Eugenia Rodríguez Palop]] legelaria, politikaria ( Badajoz 1970)
# [[Marisa Rodríguez Palop]] kazetaria, korrespontsala (Badajoz 1966)
# [[Janeene Vickers]] atleta (AEB 1968)
# [[Sandra Farmer]] atleta (Jamaika/AEB 1962)
# [[Debra Flintoff-King ]] atleta (Australia 1960)
# [[Tatiana Ledovskaya]] atleta (Errusia 1966)
# [[Sandra Douglass Morgan]] abokatu, kirol-zuzendaria (Las Vegas 1978)
# [[Mary_Elliott_Hill]] kimikaria (AEB, 1907-1969)
# [[Naomi Parker]] langilea, modeloa (AEB, 1921-2018)
# [[Marica Andallón]] heroina (Oviedo, 1764-1848)
# [[Dana Ulery]] informatiba zientifikoa (AEB, 1938)
# [[Mary Cowden Clarke]] idazlea (Londres, 1809-Italia, 1898)
# [[Fili Chillón|Fili Chillon]] idazle eta eskultore (1918-2012)
# [[Claude Cahun|Claude CAhun]] artista (Frantzia, 1894-1954)
# [[Suzanne Malherbe|Susanne Malherbe]] argazkilaria, diseinatzaile (Frantzia, 1892-1972)
# [[Véronique de Viguerie|Veronique de Viguerie]] fotokazetaria (Frantzia, 1978)
# [[María Amelia Baltar]] abeslaria (Buenos Aires, 1940)
# [[Luz María del Castillo Fregoso]] kimikari-biologoa (Mexiko, 1926-1990)
# [[Li Fanghua]] fisikaria (Txina, 1932-2020)
# [[Elise Ottesen-Jensen]] kazetaria (Suedia, 1886-1973)
# [[Dina Vierny]] modeloa, arte-bildumagilea, museo-zuzendaria, erresistentzian ekintzaile (Errumania 1919-Paris 2009)
# [[Nina Kandinski]] mezenasa (Errusia 1896- Suitza 1980)
# [[Lily Pastré ]] filantropoa (Frantzia 1891-1974)
# [[Manuela Beltrán]] heroia (Kolonbia 724-1819)
# [[Marina Stepanova]] atleta (Errusia 1950)
# [[Linda Keough ]] atleta (EB 1963)
# [[Tracy Goddard]] atleta (EB 1969)
# [[Silvia Rieger]] atleta (Alemania1970)
# [[Katharine Merry]] atleta (EB 1974)
# [[Fahrelnissa Zeid]] artista (Turkia 1901-Jordania 1991)
# [[María Josefa Jiménez Cisneros]] arkeologoa (Cádiz. 1916-2002)
# [[Romina Ressia]] argazkilaria (Argentina, 1981)
# [[Emilie Bieber]] argazkilaria (Alemania, 1810-1884)
# [[Hildegard Jäckel]] argazkilaria (Alemania, 1903-1974)
# [[Alicia Márquez]] aktorea, vedetea (Argentina 1932-2004)
# [[Ethel Rojo]] aktorea, vedetea (Argentina, 1937-2012)
# [[Delphine Diallo]] argazkilaria
# [[Martha Cooper]] argazkilaria (AEB 1943)
# [[Lady Pink]] grafitigilea (AEB 1945)
# [[Thérèse Le Prat]] argazkilaria (1895-1966)
# [[Alice Cherki]] Aljeriako psikoanalista eta idazlea (1936)
# [[Carole Thibaut]] Franziako idazle, antzerki zuzendari eta aktorea (1969)
# [[Gerty Dambury]] Guadalupeko antzerkigile, nobelagile eta poeta frantsesa (1957)
# [[Adele Goldstine]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1920-1964)
# [[Marlyn Wescoff Meltzer]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1922-2008)
# [[Séraphine Louis ]] margolari autodidakta (Frantzia 1864-1942)
# [[Araceli Martínez Esteban]] politikaria (Guadalajara 1974)
# [[Natalia Sazanovich]] atleta (Bielorrusia 1973)
# [[Jane Flemming]] atleta ( Australia 1965)
# [[Ghada Shouaa ]] atleta (Siria 1972)
# [[Urszula Włodarczyk]] atleta (Polonia 1965)
# [[Eunice Barber]] atleta (Sierra Leona 1974)
# [[Natalya Roshchupkina]] atleta (Errusia 1978)
# [[Carmen Sarmiento]] Espainiako 1. emakume guerra korrespontsala (Madril 1944)
# [[Elena Projorova]] atleta (Errusia 1978)
# [[Karin Specht-Ertl]] atleta (Alemania 1974)
# [[Tiia Hautala]] atleta (Finlandia 1972)
# [[Süreyya Ayhan]] atleta (Turkia 1978)
# [[Hayley Tullett]] atleta (EB 1973)
# [[Olga Jegorova]] atleta (Errusia 1972)
# [[Bouchra Ghezielle]] atleta (Maroko/Frantzia 19)
# [[Janeth Jepkosgei]] atleta (Kenya 1983)
# [[Margarita Ponomariova]] atleta (Kazakhstan 1993-Errusia 2021)
# [[Olga Nazarova]] atleta (Errusia 1965)
# [[Yeveonde Middleton|Yevonde Middleton]] argazkilaria (Erresuma Batua, 1893-1975)
# [[Lea Ypi]] filosofo (Albania, 1979)
# [[Alicia Márquez]] aktoresa (ARgentina, 1923-2004)
# [[Françoise Demulder|Francoise Demulder]] argazkilaria (Frantzia, 1947-2008)
# [[Nélida Roca]] vedetea (Buenos Aires, 1929-1999)
# [[Catherine Stern]] psikologo, hezitzailea (Alemania-AEB, 1894-1973)
# [[Adrienne Clarke]] botanikaria (Australia, 1938)
# [[Alba Solís]] abeslaria (Argentina, 1927-2016)
# [[Isabel Ellsen]] argazkilaria (Frantzia, 1958-2012)
# [[Kate Barry]] argazkilaria (Britainia Handia, 1967-2013)
# [[Cécile DeWitt-Morette]] fisikaria, matematikaria (Frantzia, 1922-2017)
# [[Coline Serreau]] aktore, zuzendari eta gidoilari frantsesa (1947)
# [[Emilia Broomé|Emilia Broome]] politikari liberala, feminista eta bakearen aldeko aktibista (Suedia, 1866-1925)
# [[Tassin Hangbè]] Dahomeyko erregina-ordea (Benin, XVIII. mendea)
# [[Virginia Norwood]] fisikaria, militarra (AEB, 1927-2023)
# [[Renée Gailhoustet|Renee Gailhoustet]] arkitektoa (1929-2023)
# [[Julia Lermontova]] kimikaria (Errusia, 1847- 1919)
# [[Christine Spengler]] fotokazetaria (Frantzia, 1945)
# [[Dickey Chapelle]] argazkilaria (AEB, 1919-1965)
# [[Susan Meiselas]] argazkilaria (AEB, 1948)
# [[Rafia Zakaria]] feminista musulmana (Pakistan, 1977)
# [[Edna Paisano]] matematikaria, soziologoa (AEB, 1948-2014)
# [[Josepha Weber]] abeslaria, sopranoa (Alemania, 1758-1819)
# [[Aloysia Weber]] opera abeslaria (Alemania 1760-1839)
# [[Constanze Mozart]] abeslaria (Alemania, 1762-1842)
# [[Sophie Weber]] abeslaria (Alemania, 1763-1846)
# [[Cäcilia Weber]] Mozarten amaginerraba (Alemania, 1727-1793)
# [[Beatriz Bermúdez de Velasco]] mexikoko konkistatzailea (Espainia, XVI. mendea)
# [[Klara Dan von Neumann]] matematikaria (Hungaria, 1911-1963)
# [[Anna Murray Vail]] botanikaria (AEB, 1863-1955)
# [[Nieves Fariza]] irakaslea,sindikalista (1911-1975)
# [[Faten Hamama|Faten Hamana]] aktorea (Egipto, 1931-2015)
# [[Fanny Navarro]] aktorea (Argentina, 1920-1971)
# [[Zerrenda:Emakume argazkilariak|Emakume argazkilarien zerrenda]]
# [[Rose Wilder Lane]] kazetaria, idazlea (AEB 1886-1968)
# [[Isabel Paterson]] kazetaria, idazlea, filosofo politikoa (Kanada 1886-AEB 1968)
# [[Dilan Yeşilgöz-Zegerius]] politikaria (Turkia,Herbehereak 1967)
# [[Gema Igual ]] politikaria ( Santander 1973)
# [[Pilar Alegría]] politikaria (Zaragoza 1977)
# [[Maria Pinigina]] atleta (Kirgitistan 1958)
# [[Olga Brizgina]] atleta (Errusia/Ukraina 1963)
# [[Liudmila Dzhigalova]] atleta (Ukraina 1962)
# [[Sherri Howard]] atleta (AEB 1962)
# [[Denean Howard-Hill]] atleta (AEB 1964)
# [[Inga Fischer-Hjalmars]] fisikaria (Suedia, 1918-2008)
# [[Waltraut Seitter]] astronomoa (Alemania, 1930-2007)
# [[Amina (Zazzauko erregina)]] Zazzauko erregina (Nigeria, 1533-1610)
# [[Paulina Urrutia]] aktorea (Txile, 1969)
# [[Melissa Gilbert]] aktorea (AEB 1964)
# [[Sara Gilbert]] aktorea (AEB 1975)
# [[Skye McCole Bartusiak]] aktorea (AEB 1992-2014)
# [[Melissa Sue Anderson]] aktorea (AEB 1962)
# [[Katy Kurtzman]] aktorea (AEB 1965)
# [[Leslie Landon]] aktorea (AEB 1962)
# [[Jennifer Landon]] aktorea (AEB 1983)
# [[Alison Arngrim]] aktorea (AEB 1962)
# [[Charlotte Stewart]] aktorea (AEB 1941)
# [[Melissa Francis]] aktorea, kazetaria (AEB 1972)
# [[Susan Solomon]] kimikari atmosferikoa (AEB, 1956)
# [[Mounia Youssef]] argazkilaria (Libano-Togo, 1988)
# [[Felicia Abban]] argazkilaria (Ganna, 1935-2024)
# [[Emily Jacir]] artista plastikoa (Palestina, 1970)
# [[Sarah Waiswa]] argazkilaria (1980 hamarkada)
# [[Gihan Tubbeh]] argazkilaria (Peru, 1984)
# [[Isadora Romero]] argazkilaria (Ekuador, 1987)
# [[Jane Elizabeth Jones|Jane Elizabeth]] sufragista, abolinionista (AEB, 1813-1886)
# [[Aida Muluneh]] argazkilaria eta artista (Etiopia, 1974)
# [[Taslima Akhter]] argazkilaria (Bangladesh, 1974)
# [[Nezha Alaoui]] enpresaria eta argazkilaria (Maroko, 1982)
# [[Ann Oakley]] soziologoa
# [[Caroline List]] epailea (AEB-Austria 1964)
# [[Idoia Murga Castro]] irakaslea, ikertzailea (Madril 1983)
# [[Mónica García Gómez]] mediku, politikaria (Madril 1974)
# [[Ana Redondo]] legelaria, politikaria (Valladolid 1966)
# [[Lorraine Fenton ]] atleta (Jamaika 1973)
# [[Sabine Busch]] atleta (Alemania 1962)
# [[Kim Batten]] atleta (AEB 1969)
# [[Sandie Richards]] atleta (Jamaika 1968)
# [[Elise Cranny]] atleta (AEB 1996)
# [[Colleen Quigley ]] atleta (AEB 1992)
# [[Marcia Barbosa]] fisikaria (Brasil, 1960)
# [[Maria Matos]] aktorea, dramagilea (Lisboa 1886-1952)
# [[Ofelia Marques]] margolaria ( Lisboa 1902-1952)
# [[Mafalda Mouzinho de Albuquerque]] idazlea (Lisboa 1874-1952)
# [[Shalane Flanagan]] atleta (AEB 1981)
# [[Linet Masai]] atleta (Kenya 1989)
# [[Vivian Cheruiyot]] atletak (Kenya 1983)
# [[Sally Kipyego ]] atleta (Kenya 1985)
# [[Julia Petxonkina]] atleta (Errusia 1978)
# [[Lashinda Demus]] atleta (AEB 1983
# [[Colleen Farrington]] modeloa, abeslaria (AEB 1936-2015)
# [[Edelmira Inés Mórtola]] geologoa (Argentina, 1894-1973)
# [[Boushra Yahya Almutawakel|Bousha Yahya]] argazkilaria (Yemen, 1969)
# [[Nikab]]
# [[Anna Hints]] zinema zuzendaria (Estonia, 1982)
# [[Pia Arke]] argazkilaria (Groenlandia, 1958-2007)
# [[Nina Byers]] fisikaria (AEB, 1930-2014)
# [[Genoveva Dawson]] botanikaria (Argentina, 1918-2012)
# [[Astrid Cleve]] botanikaria, kimikaria (Suedia, 1875-1968)
# [[Audrey_Richards]] Britaniako antropologa (London, 1899-1984)
# [[Anush Babajanyan]] fotokazetaria (Armenia
# [[Louise Abel]] argazkilaria (Norvegia, 1841-1907)
# [[Carolina Henriette Mac Gillavry]] kimikaria (Holanda, 1904-1993)
# [[Hilaria Supa]] indígena, aktibista (Peru 1957)
# [[Maria Sumire]] abokatu, politikaria (Peru 1951)
# [[Claudia Coari]] politikaria (Peru 1967)
# [[Juana Huancahuari]] nekazaria, politikaria (Peru 1969)
# [[Yaneth Cajahuanca]] ingeniaria, politikaria (Peru 1971)
# [[Nancy Obregon]] politikaria (Peru 1970)
# [[Elsa Malpartida]] politikaria (Peru 1961ç-2022)
# [[Karibu]] GKE, Fca Pedraza saria 2023
# [[America Valenzuela]] zientzia-kazetaria (Madril 1977)
# [[Diane Pernet]] moda blogaria, kritikaria (AEB XX. mendea)
# [[Carmen de Icaza]] eleberrigilea eta lider falangista (Madril, 1899-1979)
# [[Margarita Abella Caprile|Margarita Abella Caprile]] poeta, kazetaria (Argentina, 1901-1960)
# [[Amber Bracken]] fotokazetaria (Kanada, 1984)
# [[Marlene Bergamo]] fotokazetaria (Brasil, 1965)
# [[Claire Beck Loos]] idazlea eta fotokazetaria (Txekia, 1904-1942)
# [[Ruth Asawa]] eskultorea (AEB, 1926-2013)
# [[Zofia Kielan-Jaworowska]] paleobiologoa (Polonia, 1925-2015)
# [[Brigida Baltar]] argazkilaria (Brasil,1959)
# [[Lara Baladi]] argazkilaria (Egipto-libanoar, 1969)
# [[Maja Bajević|Maja Bajevi´c]] argazkilaria (Bosnia, 1967)
# [[Damaris Cudworth Masham]] idazle, filosofo (Britainia Handia, 1659-1708)
# [[Kathleen Kenyon]] arkeologoa (Erresuma Batua, 1906-1978)
# [[Anna Maria Colucci]] argazkilaria (Italia, 1938-2015)
# [[Joana Choumali]] argazkilaria (Bolin
# [[Fleur Pellerin]] Frantziako politikari eta enpresaburua (1973)
# [[Pascale Faublas|Pascale Faubas]] artista (Haiti, 1981)
# [[Anabel Colazo]] komikigilea eta ilustratzaile (Eivissa, 1993)
# [[Elizabeth Riddle Graves]] fisikaria (AEB, 1916-1972)
# [[Mignon Talbot]] paleontologoa (AEB, 1869-1950)
# [[Alicia Güemes Fraga]] komikigilea eta ilustrailea (Bartzelona, 1987)
# [[Emma Ríos Maneiro]] istoriotxogilea eta komikigilea (Galizia, 1976)
# [[Caridad Zazo Cardeña]] geologoa (Toledo, 1945)
# [[Caroline Ingalls]] irakaslea, autobiografialaria (AEB 1839-1924)
# [[Mary Ingalls]] idazlea (AEB 1865-1924)
# [[Carrie Ingalls]] zaintzailea (AEB 1870- 1946)
# [[Grace Ingalls]] irakaslea, idazlea (AEB 1877-1941)
# [[Ketty Lester]] aktorea, abeslaria (AEB 1934)
# [[Hersha Parady]] aktorea (AEB 1945-2023)
# [[Bonnie Bartlett]] aktorea (AEB 1929)
}}
== Hobetuak 2024 ==
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Olatz Agorria]] '''ef--''' txirrindularia (Zornotza 1958)
# [[Ane Ibarzabal]] '''ef--''' kazetaria (Durango, 1982)
# [[María Jesús Cava ]] '''ef--''' historialaria (Bilbo 1949)
# [[Amaia Agirre Gonzalez]] '''----''' medikua, alpinista (Urnieta 1992-Patagonia 2023)
# [[Haizea Barcenilla]] '''----''' arte kudeatzailea, ikertzailea (Lezo 1981)
# [[Carmen Valero Omedes]] '''efef''' atleta (Teruel 1955-Sabadell 2024)
# [[Laura Ingalls Wilder]] '''efef''' idazlea (AEB 1867-1957)
# [[Marixa Osés]] '''ef--'''gidoilaria, aktorea (Gasteiz 1969)
# [[Micaela Bastidas]] '''efef''' aitzindaria, heroia, martiria (Peruko Erregeorderria 1744-1781)*
# [[Chanel Terrero]] '''ef--'''abeslari, dantzari, aktorea (Kuba 1991)
# [[Carmen Mijangos]] '''---- ''' kimikaria (Bilbo 1949)
# [[Paula Badosa]] '''ef--'''tenislaria (AEB/Katalunia 1997)
# [[Pilar Arostegi]] '''efef''' artxibozaina (Gasteiz 1944-2006)
# [[Nina Lobkovskaia]] '''ef--'''frankotiratzailea (Errusia 1925)
# [[Maite Dono]] '''ef--'''poeta, abeslaria (Gasteiz/Galizia 1969)
# [[Garazi Sánchez]] '''ef--'''surflari, zinemagilea (Getxo 1992)
# [[Ana Pontón]] '''ef--'''politikaria (Lugo 1977)
# [[Maria Gembero-Ustarrotz]] '''ef--'''historialaria, musikologoa (Nafarroa 1959)
# [[Adela Bazo]] '''ef--'''margolaria (Nafarroa 1905-Argentina 1984)
# [[Mónica Ojeda]] '''ef--'''idazlea (Ekuador 1988)
# [[Celia Amoros ]]'''ef--'''filosofoa, idazlea (Valentzia 1944)
# [[Carolina Yuste]] '''ef--'''aktorea (Badajoz 1991)
# [[Ángeles Caso]] '''ef--'''idazlea (Asturias 1959)
# [[Majida Maayouf]] '''ef--'''atleta (Maroko/Araba 1989)
# [[Camila Sosa Villada]] '''ef--'''idazlea, aktorea, antzerkigilea (Argentina 1982)
# [[Ane Gabarain]] '''ef--'''aktorea (Donostia 1963)
# [[Icíar Bollain]] '''ef--'''film zuzendaria (Madril 1967)
# [[Ann Walker]] '''efef''' filantropoa, 2 emakumeren lehen ezkontza (BH, 1803-1854)
# [[Ana Rioja]] '''ef--'''idazlea, kazetaria (Tudela 1962)
# [[Carmen Laforet]] '''efef''' idazlea (Bartzelona 1921-Madril 2004 19)
# [[Iraide Ibarretxe]] '''ef--'''hizkuntzalaria (Bilbo 1972)
# [[María Luisa Elio]] '''efef''' idazlea, aktorea (Iruñea 1926-Mexiko 2009)
# [[Iris Apfel]] '''efef''' barne-diseinatzailea ( AEB 1921-2024)
# [[Helena Taberna]] '''----''' film zuzendaria (Nafarroa 19..?)
# [[Ana Blanco]] '''ef--''' tb aurkezlea (Bilbo 1960)
# [[Maria Lejarraga]] '''efef''' idazlea (Errioxa 1874-Argentina 1974)
# [[Isabel Alba Rico]] '''ef--''' idazlea, gidoilaria ( Madril 1959)
# [[Sigourney Weaver]] '''ef--'''aktorea (AEB 1949)
# [[Virginia Berasategi]] '''ef--'''triatloilaria (Bilbo 1975)
# [[Aia Kruse]] '''ef--'''aktorea (Donostia 1994)
# [[Jutta Kleinschmidt ]] '''ef--'''rally-pilotua (Alemania 1962)
# [[Clara Bilbao]] '''ef--'''jantzi-deseinatzailea, film zuzendaria (Bilbo 1971)
# [[Martina Gorostitza]]'''--ef'''inprimatzailea, enpresaburua (Gasteiz 1790-1862)
# [[Silvia Tortosa]] '''efef''' aktore, tb aurkezle (Bartzelona 1947-2024)
# [[Sacagawea]] –ef indigena, interpretea, esploratzailea (AEB 1788-1812)
# [[Ángela Ruiz Robles]] '''efef''' asmatzailea (Leon 1895-Ferrol 1975)
# [[Carmen Maura]] '''ef--''' aktorea (Madril 1945)
# [[Chelsi Smith]] ''ef--'' Miss Unibertso 1995 (AEB 1973-2018)
# [[Lara Dutta]] ''ef--'' Miss Unibertso 2000 (India 1978)
# [[Zuleyka Rivera]] ''ef--'' enpresaburua, Miss Unibertso 2006 (Puerto Rico 1987)
# [[Dayana Mendoza]] ''ef--'' Miss Unibertso 2008 (Venezuela 1986)
# [[Stefanía Fernández]] ''ef--'' kazetaria, Miss Unibertso 2009 (Venezuela 1990)
# [[Ximena Navarrete]] ''ef--'' Miss Unibertso 2010 (Mexiko 1988)
# [[Leila Lopes]] ''ef--'' Miss Unibertson 2011 (Angola 1986)
# [[Teresa Castro]] ''ef--'' ilustratzailea (Donostia 1968)
# [[Wilma Rudolph]] ''efef'' atleta (AEB 1940-1994)
# [[Tara Lipinski]] ''ef--'' patinatzailea, aktorea, kirol esataria (AEB 1982)
# [[Isabel Lizarraga]] ''ef--'' ikertzailea, idazlea (Nafarroa 1958)
# [[Jessica Watson]] ''ef--'' nabigatzailea (Australia 1993)
# [[Tamara Karsavina]] '''efef''' dantzaria (Errusia 1885-1978)
# [[Cate Blanchett]] '''ef--''' aktorea (Australia 1969)
# [[Sojourner Truth]] '''--ef''' esklabu abolizionista (AEB 1797-1883)
# [[Serena Williams]] '''ef--''' tenislaria (AEB 1981)
# [[Mary Harris]] '''efef''' amama astintzailea (Irlanda 1837-AEB 1930)
# [[Claudia Sheinbaum]] ef-- Mexikoko 1.emakume presidentea (Mexiko 1962)
# [[Naomi Campbell]] ef-- modeloa (EB 1970)
# [[Rosa María Sardà]] efef aktorea (Bartzelona 1941-2020)
# [[Milagros Rubio]] ef-- politikaria, poeta (Tutera 1952)
# [[Usoa Ostolaza]] ef-- txirrindularia (Zarautz 1998)
# [[Naomie Harris]] ef-- aktorea (EB 1976)
# [[Nerea Barros]] ef-- aktorea, zuzendaria (Coruña 1981)
# [[Nerea Pagaldai]] ef-- biologoa (Arrasate 1993)
# [[Ekhiñe Atorrasagasti]] ---- kazetaria (Gipuzkoa 1982)
# [[Danae Boronat]] ef-- kirol kazetaria (Tarragona 1985)
# [[Idoia Montón]] ef-- margolaria (Donostia 1969)
# [[Lella Lombardi]] efef 1 Formulako gidaria (Italia 1941-1992)
# [[Alma Mahler]] efef musikagilea (Austria 1879-AEB 1964)
# [[Nadia Erostarbe]] ef-- surflaria (Zarautz 2000)
# [[Teresa Forcades]] ef-- moja aktibista, medikua, politikaria (Bartzelona 1966)
# [[Luisa Roldán]] efef eskultorea (Sevilla 1652-Madril 1706)
# [[Rakel Mateo]] ef-- triatleta paralinpikoa (Mungia 1975)
# [[María Teresa Castells]] –ef liburu saltzailea (Busturia 1935- Donostia 2017)
# [[Arantxa Lazkano]] zinema-zuzendaria (Zarautz, 1949)
# [[Emakume Abertzale Batza]]
# [[Elena Irureta]] ef-- aktorea (Zumaia 1955)
# [[Sara Alonso Martinez]] ef-- iraupen lasterkaria (Donostia 1999)
# [[Kate Sheppard]] efef sufragista (EB 1847-Zeelanda Berria 1934)
# [[Amaia Uribe]] ef-- kazetaria, bertsolaria (Forua 19)
# [[Amaia Lizarralde]] ef-- aktorea (Donostia 19)
# [[Jessika Ponchet]] ef-- tenislaria (Baiona 1996)
# [[Miriam Bravo]] ef-- lasterkaria (Deba/Errioxa 1974)
# [[Kate Spade]] efef diseinatzailea (AEB 1962-2018)
# [[Sylvia Fedoruk]] efef fisikaria (Kanada 1927-2012)
# [[Agnès Souret]] efef modeloa, dantzaria, aktorea (Lapurdi 1902-1928)
# [[Valeria Ros]] ef-- aurkezlea, umoregilea (Bizkaia 1986)
# [[Lorea Ibarra]] ef-- aktorea (Gipuzkoa 2002)
# [[Aránzazu Calleja]] e--- musikagilea (Bilbo 1977)
# [[Ana Laura Alaez]] e--- artista, eskultorea (Bilbo 1964)
# [[Han Kang]] ef-- idazlea (Hego Korea 1970)
# [[Annie Leibovitz]] ef-- argazkilaria (AEB 1949)
# [[Arene Altonaga]] ef-- fubolaria (Leioa 1993)
# [[Puy Oria]] zinemagilea (Nafarroa, 1962)
# [[Régine Crespin ]] efef sopranoa (Frantzia 1927-2007)
# [[Pilar García]] ef-- margolaria (Nafarroa 1942)
# [[Inmaculada Pereiro]] ef-- triatleta (Bilbo 1972)
# [[Agnès Varda]] efef argazkilaria, film zuzendaria (Frantzia 1928-2019)
# [[Eukene Lacarra]]efef literatura-kritikaria (Lizarra 1944-? 2023)
# [[Irati Osa]] ef-- piraguista (Zumaia 1997
# [[Benita Ganuza]]e-ef politikaria (Donostia 1930-1985)
# [[Maite Luisa Goikoetxea]] kazetaia (Nafarroa 1946-Bartzelona 1994)
# [[Isabel-Clara Simó]] idazlea, filosofoa (Alacant 1943-Bartzelona 2020)
# [[Artemisia Gentileschi]] margolaria (Italia 1593- 1656)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Ugartemendia Zubeldia]] efef '''SORTUA''' zinegotzi ohia, ekintzailea (Andoain, 1978-Donostia, 2023)
# [[Alazne Intxauspe]] ef-- '''SORTUA''' nekazaria (Andoain, 1984)
# [[Esther Vital]] ---- '''SORTUA''' psikologoa, artista eta zinemazuzendaria (Artaxoa, 1983)
# [[Gema López Las Heras]] ef-- '''SORTUA''' itzultzailea (Azkoitia, 1989)
# [[Intza Olabarria]] ef-- '''SORTUA''' geologoa, artisaua (Elorrio 1994)
# [[Josune Escota Bisbal]] ---- '''SORTUA''' abokatua, politikaria (Durango, 1970)
# [[Maider del Río Larramendi]] eff--'''SORTUA''' psikologoa (Elorrio 1971)
# [[Adela Khanum]] lider kurdua (?- 1924)
# [[Ain Yoon]] pianojolea (Hego Korea 1996)
# [[Aisha Yesufu]] aktibista (Nigeria 1973)
# [[Alice Colonieu]] artista (Frantzia, 1924-2010)
# [[Alice Constance Austin]] arkitektoa (AEB, 1862-1955)
# [[Alicia García-Salcedo González]] 1935ean Asturiasen jardun zuen 1. emakume abokatua (1903-2003)
# [[Alicia Herrera Rivera]] abokatu erbesteratua (Txile 1928-2013)
# [[Amanishajeto]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Amélie Beaury-Saurel]] margolaria (Bartzelona, 1848-Paris, 1924)
# [[Ana Mayayo Salvo]] maistra (Buenos Aires, 1880-Zaragoza, 1968)
# [[Ana Vidovic ]] gitarra jolea (Kroazia/AEB 1980)
# [[Anastassia Virsaladze]] piano jolea, irakaslea (Errusia 883-1952)
# [[Andrea López Chao]] maistra (Mondoñedo, XIX-XX)
# [[Ángela Cerrillos Valledor]] abokatu ekintzailea (?, XX. mendea)
# [[Ángela Contreras]] aktorea (Txile 1971)
# [[Angela Hewitt]] piano jolea (Kanada 1958)
# [[Angie Turner King]] kimikaria, matematikaria (AEB, 1905-2004)
# [[Anita-Pearl Ankor]] margolaria eta muralista (Ghana)
# [[Anja Niedringhaus|Anja Niedringahaus]] fotokazetaria (Alemania, 1965-Afganistan, 2014)
# [[Anna Bunina]] olerkaria (Errusia, 1874-1829)
# [[Anna Hirzel-Langenhan]] piano-jolea, irakaslea (Suitza 1874-1951)
# [[Anna Jesipova]] piano jolea (Errusia 1851-1914)
# [[Anna Palm de Rosa]] margolaria (Suedia, 1859-1924)
# [[Antonia Gutiérrez Bueno]] idazlea, itzultzailea. Madrilgo Libututegian 1 emakume baimendua (Madril 1781-1874)
# [[Argentina Santos]] abeslaria (Portugal,1924-2019)
# [[Beatriz Barral]] artista ( Madril 1978)
# [[Beatriz Maggi]] idazlea (Kuba, 1924-2017)
# [[Bertha Valerius]] argazkilaria, pintorea (Suedia 1824-1895)
# [[Bianca Maria Piccinino|Bianca Maria Piccinio]] kazetaria, idazlea (Italia, 1924)
# [[Blanca Riestra]] idazlea (Coruña 1970)
# [[Brenda Helser|Brenda Elser]] igerilaria (EEBB, 1924)
# [[Carla Cerati]] argazkilaria eta idazlea (Italia, Bergamo, 1926, Milan, 2016)
# [[Carmen López-Cortón|Carmen López Cortón]] maistra (Galizia, 1866-Madril, 1938)
# [[Caroline Quarlls]] esklaboa, askapena lortzeko lurpeko trenbidea erabiliz Wisconsinetik Kanadara bidaiatutako lehen pertsona (AEB 1824- Kanada 1892)
# [[Catherine Chamié]] kimikaria (Frantzia, 1888-1950)
# [[Catherine Tolson]] erizaina, sufragista, aktibista (EB 1890- Errusia 1924)
# [[Cecilia Berdichevski]] programatzailea, informatikan aitzindaria (Polonia 1925- Argentina 2010)
# [[Cheryl Diaz Meyer]] fotokazetari independientea (EE.BB. 1968)
# [[Chikage Awashima]] aktorea (Japonia, 1924-2012)
# [[Chloe Clark Willson]] aitzindaria, irakaslea (AEB 1818-1874)
# [[Christine_Ladd-Franklin]] matematikaria (AEB, 1847-1930)
# [[Cicely Popplewell]] software ingeniaria (Erresuma Batua 1920-1995)
# [[Clara Belle Williams]] maistra, 1. afroamerikar lizentziatua Mexiko Berrian (AEB 1885-1994)
# [[Clara Obligado]] idazlea (Argentina/Espainia 1950)
# [[Claudine Hermann]] fisikaria (Frantzia, 1945-2021)
# [[Cristina Alberdi]] abokatua (Sevilla 1946)
# [[Cristina Cerrada]] idazlea (Madril 1970)
# [[Cristina Fallarás]] kazetaria, idazlea, ekintzailea ( Zaragoza 1968)
# [[Daria Diachenko]] partisanoa (Sobietar Batasuna, 1924-1944)
# [[Diana Agrest]] arkitektoa (Argentina, 1945)
# [[Dolores Gray]] aktorea (EE.BB.1924-2002)
# [[Dolores Martí de Detrell]] maistra eta idazlea (Bartzelona, ? - 1880)
# [[Dora Hitz]] margolaria (Alemania, 1856-1924)
# [[Dorothy Maharam]] matematikaria (AEB, 1917-2014)
# [[Dorothy Pitman Hughes]] feminista, aktibista (Georgia, 1928-Florida, 2022)
# [[Edith Gertrude Schwartz]] botanikaria (AEB, 1877-1971)
# [[Elena O'Callaghan Duch]] pedagogoa, idazlea (Bartzelona 1955)
# [[Elisa Acuña]] Mexikoko irakasle eta kazetari anarkista (1887-1946)
# [[Elisa Maria Reyes Vargas]] maistra (Jaen, 1983)
# [[Elise Hall]] musikaria (EE.BB, 1853-1924)
# [[Elisso Virssaladze]] piano jolea (Georgia 1942)
# [[Elizabeth Cabot Agassiz]] hezitzaile, naturalista (AEB, 1822-1907)
# [[Elspeth Beard]] arkitekto eta motorzalea (Erresuma Batua, 1959)
# [[Émilienne Malfatto]] idazlea eta fotokazetaria (Frantzia, 1989)
# [[Emma Calderón y de Gálvez|Emma Calderon y de Galvez]] kazetaria, maistra eta idazlea (Cádiz, XIX. mendea)
# [[Emma Gramatica]] aktorea (Italia, 1874-1965)
# [[Erzesbet Gulyás Köteles|Erzsébet Gulyás Köteles]] gimnasta (Hungaria, 1924-2019)
# [[Esther García Llovet]] idazlea, itzultzailea ( Malaga 1963)
# [[Ethel Houston]] abokatua, kriptologoa (Albacete/Eskozia 1924-2017)
# [[Eulalia Vicenti]] kazetaria, emakumeen eskubideen aldeko politikaria (Madril 1884 - Porto 1979)
# [[Eva Díaz Riobello]] idazlea (Asturias 1980)
# [[Eva May]] zinema aktorea (Austria, 1902-1924)
# [[Fannie Bloomfield Zeisler]] piano jolea (Austria 1863-AEB 1927)
# [[Fanny Tur Riera ]] historialaria, politikaria ( Eivissa 1961)
# [[Farzana Wahidy]] Fotokazetaria (Agfanistan, 1997)
# [[Fatima Shbair]] fotokazetaria (Palestina, 1997)
# [[Felisa Núñez Cubero]] fisikaria , kimikaria (Valladolid 1924- Madril 2017)
# [[Fifi Mukuna]] karikaturagilea (Kongo,)
# [[Florynce Kennedy|Glorynce Kennedy]] feminista, ekintzailea (EE.BB.1916-2000)
# [[Francisca de Braganza]] aristokrata (Brasil, 1824-1898)
# [[Françoise Adnet|Francoise Adnet]] margolaria (Paris, 1924-2014)
# [[Françoise Blomme]] arkitektoa (Belgika, 1933)
# [[Galina Kmit]] argazkilaria (Errusia, 1921-2019)
# [[Geraldine Doyle]] modeloa, metaleko langilea (EE.BB.1924-2010)
# [[Gina Pellon|Gina Pellón]] artista (Kuba, 1926-Frantzia, 1914)
# [[Gloria Sanchez]] idazlea eta maistra (Villagarcia de Arosa, 1958)
# [[Guadalupe Rivera Marín]] politikaria (Mexiko 1924-2023)
# [[Hannah Marie Wormington]] arkeologoa (AEB, 1914-1994)
# [[Hannie Lips]] telebista aurkezlea (Herbehereak, 1924-2012)
# [[Hazel Brooks]] aktorea (EE.BB. 1924-2002)
# [[Hazel Brooks]] aktorea (Hegoafrika, 1924-EEBB 2002)
# [[Heidi Levine]] fotokazetaria (AEB, 1987)
# [[Hengameh Golestan]] argazkilari konprometitua (Iran, 1952)
# [[Henrietta Muir Edwards]] feminista, ekintzailea (Kanada, 1849-1931)
# [[Isabelle Vengerova]] pialo jolea, irakaslea (Errusia 1877-1956)
# [[JoAnn H. Morgan]] ingeniari aeroespaziala (AEB, 1940)
# [[Johanne Cathrine Krebs]] margolaria (Danimarka, 1848-1924)
# [[Joy Page|Joe Page]] aktorea (EE.BB, 1924-2008)
# [[Julia Slingo]] meteorologoa (Erresuma Batua, 1950)
# [[Julie de Graag]] margolaria (Herbehereak, 1877-1924)
# [[Julie Wilhelmine Hagen-Schwarz|Julie Wilhelmine]] margolaria (Estonia, 1824-1902)
# [[Justyna Mielnikiewicz]] fotokazetaria (Polonia, 1973)
# [[Karen Margrete Harup]] igerilaria (Danimarka, 1924-2009)
# [[Kate Gleason]] ingeniaria (AEB, 1865-1933)
# [[Kuhne Beveridge]] eskultorea, aktorea (AEB 1874-XX. mendea)
# [[La Perla de Cádiz]] flamenko kantaria (Cádiz 1924-1975)
# [[Lallie Charles]] argazkilaria (Irlanda,1869-1919)
# [[Laurence Geai]] Fotokazetaria (Frantzia, 1984)
# [[Lillian Elliott]] aktorea (Kanada, 1814-1959)
# [[Lourdes Vega]] zientzialaria (Badajoz 1965)
# [[Lula Romero]] musikagilea (Palma Mallorcakoa, 1976)
# [[Lys Assia]] abeslaria (Suitza 1924-2018)
# [[Mabel Allington Royds]] artista (EB 1874-941)
# [[Małgorzata Malicka|Malgorzata Malicka]] fotokazetaria, idazlea, poeta (Varsovia, 1959)
# [[Manizha Wafeq ]] ekonomialaria, ekintzailea (Afganistan,?)
# [[Manuela Villa]] kutur kudeatzailea, politikaria (Madril 1976)
# [[Mar Villaespesa]] kultur kudeatzailea, arte kritikaria (Almeria 1953)
# [[Marga López]] aktorea (Mexiko, 1924-2005)
# [[Margaret Boden]] ikerketa-irakaslea (Erresuma Batua, 1936)
# [[Margaret Yorke]] idazlea (Irlanda, 1924-2012)
# [[Margarita de Mayo Izarra]] idazlea, kazetaria eta maistra (Toledo, 1889-Madril,1969)
# [[Marguerite Long]] musikaria eta pedagogoa (Frantzia, 1874-1966)
# [[Marguerite Vogt]] birologoa, biologoa (Alemania 1913-AEB 2007)
# [[Maria Auböck]] arkitektoa (Viena, 1951)
# [[María del Mar Terrones Villanueva|Maria del Mar Terrores Villanueva]] maistra, medikua eta kazetaria (Granada, 1892-1980)
# [[María Durán Febrer]] emakumeen eskubideetan espezializatutako legelari feminista (Mallorca 1953)
# [[María Emilia Casas]] legelaria, Konstituzio Auzitegiko 1. emakume presidentea (León 1950)
# [[Maria Golubnitxaia|Maria Golubnichaya]] atleta (Errusia 1924-2015)
# [[Maria Jose Marques da Silva]] artikektoa (Porto, 1914-1996)
# [[Maria Lainá]] poeta (Grezia, 1947-1923)
# [[María Luz Navarro Mayor|Maria Luz Navarro Mayor]] maistra (Soria, 1918-Madril, 2014)
# [[Maria Sander]] atleta (Alemania, 1924-1999)
# [[Maria Vos]] margolaria (Amsterdan, 1824-1906)
# [[María Zaragoza]] idazlea (Madril 1982)
# [[Maria_Walanda_Maramis]] Indonesiako "heroi nazionala" (Kema, Iparraldeko Minahasa 1872 - 1924)
# [[Marianne Werner]] atleta (Alemania, 1924-2023)
# [[Marie Dorigny]] fotokazetaria (Frantzia, 1959)
# [[Marie Gutheil-Schoder]] opera sopranoa (Alemania, 1874-1935)
# [[Marina Berti|Martina Berti]] (Londres, 1924-Italia, 2002)
# [[Marina Perezagua]] idazlea (Sevilla 1979)
# [[Mariya Yúdina]] piano jolea (Errusia 1899-1970)
# [[Marjorie Boulton|Majorie Boulton]] idazlea, poeta (Erresuma Batua, 1924-1977)
# [[Marlena Fejzo]] genetista (AEB, 1968)
# [[Marta Verde]] artista (Pontevedra 1985)
# [[Marthe Vogt]] neurozientzialaria (Berlin 1903-AEB 2003)
# [[Martina Bacigalupo]] fotokazetaria (Italia, 1978)
# [[Mary Ann Bevan]] erizaina (EB 1874-1933)
# [[Mary Berg]] Varsoviako getto judutik bizitik irtendakoa (Polonia 1924-2013)
# [[Mary Carr]] aktorea (EE.BB, 1874-1973)
# [[Mary Gardiner Horsford]] poeta (AEB 1818-1874)
# [[Mary Helen Wright Greuter]] astronomo, historialaria (AEB, 1914-1997)
# [[Mary Katharine Brandegee]] botanikaria (AEB 1844-1920)
# [[Mary Lee Woods]] matematikaria, programatzailea (Erresuma Batua, 1924-2017)
# [[Maryse Goudreau]] argazkilaria (Kanada, 1980)
# [[Marzieh]] abeslaria (Teheran, 1924-Paris, 2010)
# [[Maxine Singer|Maxime Singer]] biologoa (New York, 1931)
# [[Mercedes Cebrián]] idazlea, itzultzailea (Madril 1971)
# [[Mercedes Vieito]] kazetaria eta maistra (Kuba, 1887-1960)
# [[Meri Torras]] filologoa, saiakeragilea, ikertzailea (Bartzelona 1968)
# [[Minda Ramm]] idazlea (Norvegia, 1859-1924)
# [[Montserrat Pujol Vilarnau]] maistra eta pedagogoa (Galizia, 1941)
# [[Nahirqo]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Nahla El Fatiha Naili]] eskultorea (Aljeria, 1986)
# [[Nana Akua Oppong Birmech]] arkitektoa (Ghana, 1980ko hamarkada)
# [[Naomi Shihab Nye]] poeta, idazlea (AEB-Palestina, 1952)
# [[Natalia Gutman]] piano jolea (Errusia 11877-1952)
# [[Natalia Pozniakovskaia]] piano jola, irakaslea (Errusia 1889-1981)
# [[Nathalie de Vries]] arkitektoa, hirigilea, irakaslea (Herbehereak 1965)
# [[Neda Razavipour]] artista (Iran, 1969)
# [[Oby Ezekwesili]] ekonomia politikan aditua (Nigeria 1963)
# [[Olga Gyarmati]] atleta (Hungaria, 1924-2013)
# [[Olga Kalantarova]] piano jolea, irakaslea (Errusia 1877-1952)
# [[Paloma Pedrero]] dramagilea, irakaslea (Madril 1957)
# [[Paula Lapido]] idazlea (Madril 1975)
# [[Paulete Furacão|Paulete Furacao]] giza eskubideen aldeko ekintzailea (Salvador, 1964)
# [[Paulette Nardal]] Martinikako kazetari, idazle eta feminista frantziarra (Frantzia1896-1985)
# [[Pauline Chaponnière-Chaix]] erizain, sufragista, (Suitza, 1850-1934)
# [[Priscilla Pointer]] aktorea (EE.BB, 1924)
# [[Ragna Nielsen]] politikaria (Norvegia, 1845-1924)
# [[Raquel Lanseros]] poeta, itzultzailea (Cádiz 1973)
# [[Rebeca Guber]] matematikaria, informatikaren aitzindaria (Argentina 1926-2020)
# [[Renée Lafont]] itzultzaile, fotokazetaria (Frantzia, 1876-Kordoba, 1936, gerran eraila)
# [[Rita Martin]] argazkilaria (Irlanda, 1958)
# [[Robin Canup]] astrofisikaria (AEB, 1968)
# [[Rosa Cursach]] filosofoa, teologoa, politikari ekintzailea (Mallorca 1967)
# [[Rosa Smester]] maistra, idazlea (Dominikar Errepublika 1874-1945)
# [[Rosalind Tanner]] matematikaria (Erresuma Batua, 1900-1992)
# [[Rosalyn Tureck]] piano jolea (AEB 1914-2003)
# [[Ruth Robertson]] fotokazetaria eta esploratzailea (EE.BB, 1905-1998)
# [[Sandra Vilardy]] biologoa, politikaria, ekintzaile ekologista (Kolonbia 1977)
# [[Sara Rietti]] Argentinako 1. emakume kimikari nuklearra (1930-2017)
# [[Selene Mahri ]] modeloa (Finlandia 1924- AEB 2020)
# [[Shanakdakhete]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Sharon Isbin]] gitarra jolea (AEB 1980)
# [[Shirin Neshat]] artista, film-zuzendaria (Iran, 1957)
# [[Silvana Estrada]] mexikar musikagilea (Veracruz, 1997)
# [[Silvia Vidal]] eskalatzailea (Bartzelona, 1970)
# [[Sofía Rhei]] idazle, poeta (Madril 1978)
# [[Solmaz Daryani]] fotokazetaria (Iran, 1989)
# [[Soltan Achilova]] fotokazetaria (Turkemistan, 1950?)
# [[Sophie Menter]] piano jolea, musikagilea, irakaslea (Errusia 1846-1918)
# [[Souzana Antonakáki]] arkitektoa (Grezia, 1935-2020)
# [[Stephanie Sinclair]] fotokazetaria (AEB, 1973)
# [[Sue_Hendrickson]] paleontologoa (AEB, 1949)
# [[Susana Vallejo]] fikzio-idazlea ( Madril 1968)
# [[Susanna Amatuni]] musikologoa (Armenia, 1924-2010)
# [[Tara Westover]] historialaria, idazlea (AEB 1986)
# [[Tatiana Nikolayeva]] piano jolea, musikagilea (Errusia 1993)
# [[Tatiana Warsher]] arkeologoa (Errusia 1880- Erroma 1960)
# [[Teresa Carreño]] piano jolea, musikagilea (Venezuela 1853-AEB 1917)
# [[Teresa Peramato Martín]] legelaria, herri-salataria (Salamanca 1962)
# [[Teresa Solà i Vilà|Teresa Solà i Vila]] maistra (Katalunia, 1886-1979)
# [[Themis Emakume Juristen Elkartea]] 1987ko GKEa: abokatu, prokuradore, epaile, magistratu eta legelariak
# [[Valentina Babor]] piano jotzailea (Alemania 1989)
# [[Vanessa Montfort]] idazlea, dramagilea (Bartzelona 1975)
# [[Vithika Yadav]] giza eskubideen aldeko ekintzailea (India 1980)
# [[Widad Hamdi]] aktorea (Egipto 1924-1994)
# [[Xuefei Yang]] gitarra jolea (Pekin 1977)
# [[Yolanda Morató]] irakaslea, itzultzailea (Huelva 1976)
# [[Zahra Kazemi]] argazkilari eraila (Iran, 1948-2003)
# [[Zohra Bensemra]] argazkilaria (Aljeria, 1968)
# [[Zona Gale]] idazlea (EE.BB., 1874-1938)
# [[Zulfiya]] poeta (Uzbekistan 115)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Olaso]] ef-- '''SORTUA''' film zuzendaria, ekintzailea (Durango 1996)
# [[Amets Ormaetxea Ezpeleta]] ---- '''SORTUA''' barne diseinatzailea eta musikaria (Arrasate, 1997)
# [[Ane Lindane]] ef-- '''SORTUA''' aktorea eta umoregilea (Barakaldo, 1988)
# [[Araks Sahakyan]] ---- '''SORTUA''' itzultzailea eta artista (Armenia, 1990)
# [[Ebru Baybara Demir]] ---- '''SORTUA''' sukaldaria (Turkia, 1976)
# [[Elisabeth Luengo]] ---- '''SORTUA''' bide-ingeniaria, arkularia (Durango 1992)
# [[Eneritz Aranburu]] ef-- '''SORTUA''' abeslaria, panderojolea (Mallabia, 1980)
# [[Idoia Telleria Maritxalar]] ---- '''SORTUA''' argazkilaria (Lasarte-Oria, 1977)
# [[Ihitz Iriart Casenave]] ---- '''SORTUA''' abeslaria, gidoilaria (Aloze)
# [[Ione Zuluaga Muxika]] ---- '''SORTUA''' historialari eta ikertzailea (Azkoitia, 1995)
# [[Itziar Irakulis Loitxate]] ---- '''SORTUA''' zientzialaria (Zornotza, 1996)
# [[Itziar Leemans]] ---- '''SORTUA''' euskal zinemagilea (Donibane Lohitzun, 1983)
# [[Jaione Arregi Urizar]] ---- '''SORTUA''' itzultzaile, interpretea (Barakaldo/Zaldibar, 1976)
# [[Jasone Mendizabal Altuna]] ---- '''SORTUA''' topaguneko zuzendaria (Arrasate, 1968)
# [[Josebe Blanco]] ---- '''SORTUA''' artzaina, gaztagilea eta idazlea (Galizia, 1973)
# [[June Baonza Pagaldai]] ef-- '''SORTUA''' diseinatzaile grafikoa (Durango, 1979)
# [[Koro Zumalabe Goenaga]] ---- '''SORTUA''' itzultzailea (Donostia, 1947)
# [[Maria Uriarte Artamendi]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, kontalaria (Elorrio 1966)
# [[Maryse Cachenaut]] ---- '''SORTUA''' laboraria (Itsasu, 1971)
# [[Morgan Ody]] ---- '''SORTUA''' baratzezaina (Frantzia, 1979)
# [[Nati Bilbao Onaindia]] efef '''SORTUA''' pandejolea, tabernaria, sukaldaria (Durango, 1929-2023)
# [[Rosa Moro]] ---- '''SORTUA''' idazlea eta kazetaria (Salamanca, 1969)
# [[Seberi Mardaras]] ef--'''SORTUA''' andereño ohia (Mungia, 1932)
# [[Silvia Bonoli]] ---- '''SORTUA''' astrofisikaria eta ikertzailea (Bolonia, 1979)
# [[Aída Doninelli]] sopranoa (Guatemala, 1898-1996)
# [[Aitziber López Cortajarena ]] irakaslea, ikertzailea (Bilbo 1974)
# [[Alejandra Flores]] sopranoa (Guatemala, 1986)
# [[Alexandra Sophia Handal]] artista, zinemagilea eta entsegugilea ('''Palestina''', 1975)
# [[Alice Catherine Evans]] mikrobiologoa (AEB, 1881-1975)
# [[Alice Eastwood]] botanikaria (Kanada 1859- AEB 1953)
# [[Almudena Alonso-Herrero]] astrofisikaria, ikertzailea (Madril, 1968)
# [[Amparo Alvajar]] idazlea, itzultzailea (Coruña, 1916-Moncano, 1998)
# [[Amparo Amorós]] poeta, saiakeragilea ( Valentzia 1950)
# [[Ana Alcolea]] irakaslea, idazlea (Zaragoza 1962)
# [[Ana de Valle]] poeta (Asturias 1900-Belgika 1984)
# [[Ana Maria Cetto]] fisikaria (Mexiko, 1946)
# [[Ana Pomares Martínez]] idazlea (Alacant, 1991)
# [[Ángeles Blanco]] kazetaria (Badajoz 1972)
# [[Angelina Acuña]] poeta, idazlea (Guatemala, 1905-2006)
# [[Aniela Wolberg]] (Polonia, 1907-Varsovia, 1937)
# [[Anna Verouli]] xabalina jaurtitzailea (Grezia 1956)
# [[Armita Geravanden heriotza]] emakume kurdua, eraila (Teheran, 2006-2023)
# [[Augusta La Torre]] iraultzailea (Peru, 1946)
# [[Aurora Luque]] poeta, itzultzaile. (Almeria, 1962)
# [[Bea Uusma]] idazlea, ikustratzailea eta medikua (Suedia, 1966)
# [[Beata Peters]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1959)
# [[Beate Koch]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1967)
# [[Beatriz Pichi Malen]] abeslari maputxea (Buenos Aires, 1953)
# [[Berta Castañé]] modeloa, aktorea (Bartzelona 2002)
# [[Bessie Pease Gutmann]] artista, ilustratzailea (AEB 1876-1960)
# [[Betsabé Espinal]] aktibista (Kolonbia, 1896-1932)
# [[Camila Loboguerrero]] zinema-zuzendaria (kolonbia, 1941)
# [[Camille Aumont Carnel]] feminista, idazlea, blogaria (Niger, 1996)
# [[Camille Lellouche]] abeslaria, youtuberra (Paris, 1965)
# [[Carmen Pujals ]] botanikaria, ikertzailea (Argentina 1916-2003)
# [[Carmen Soler]] poeta, komunista, irakasle (Paraguai, 1924-1985)
# [[Casta Álvarez]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Aljeria 1786-Zaragoza 1846)
# [[Caty Juan de Corral]] idazlea, margolaria ( Palma 1926-2014)
# [[Cecilia Magni]] Pinochet-en aurkako iraultzailea (Txile, 1956-1988)
# [[Celia de Molina]] aktorea, gidoilaria (Jaen 1983)
# [[Chus Pato]] idazlea (Ourense 1955)
# [[Claudia Losch]] atleta, pisu jaurtitzailea (Alemania 1960)
# [[Claudia Sagastizabal]] matematikaria (ARgentina...?)
# [[Concepción Ramírez]] indigena, ekintzailea (Guatemala, 1942-2021)
# [[Concha Lagos]] poeta (Kordona 1907-Madril 2007)
# [[Conchita Cintrón]] burtzikaria, toreatzailea, aitzindaria (Txile 1922- Portugal 2009)
# [[Cristina Andreu Cuevas]] film zuzendaria (Casablanca 1960)
# [[Cristina Fernández Cubas]] idazlea, kazetaria ( Bartzelona 1945)
# [[Cristina Sánchez]] toreatzailea (Madril 1972)
# [[Débora Arango]] artista politikoa (Kolonbia 1907-2005)
# [[Dima Khatib]] Kazetaria, poeta, blogaria (Siria, 1971)
# [[Dionisia García]] idazlea (Albacete 1929)
# [[Dolores Franco Manera]] irakaslea, idazlea, itzultzailea (Madril 1912-1977)
# [[Dulcinea Bellido]] jostuna, politikaria (Badajoz 1936-Madril 2001)
# [[Elena Iparragirre]] iraultzailea (Peru, 1947)
# [[Elena Martín Vivaldi]] poeta, idazlea, liburuzaina (Granada 1907-1998)
# [[Elena Martínez Fontes]] biologoa, ikertzailea (Argentina 1912-1987)
# [[Elisa Bachofen]] ingeniaria, aktibista (Argentina 1891-1976)
# [[Eliška Junková]] auto-gidaria (Austria-Hungaria 1900-Txekoslovakia 1994)
# [[Elvira López ]] aktorea (Txile 1966)
# [[Esperança Camps Barber]] kazetaria, idazlea, politikaria (Menorca 1964)
# [[Ethelwynn Trewavas]] iktiologoa, zientzialaria (Erresuma Batua, 1900-1993)
# [[Fanny Rubio]] idazlea, ikertzailea (Jaen 1949)
# [[Fatima Whitbread]] xabalina jaurtitzailea (Erresuma Batua 1961)
# [[Felicia Țilea-Moldovan]] xabalina jaurtitzailea (Errumania 1967)
# [[Gracia Morales]] antzerkigilea, poeta (Granada 1973)
# [[Graciela Rodo Boulanger]] artista (Bolivia, 1935)
# [[Guadalupe Muñoz Sampedro]] aktorea, enpresaburua (Madril 1896-1975)
# [[Gudrun Ensslin]] irakaslea, emakumeen aldeko ekintzailea, iraultzailea (Alemania 1940-1977)
# [[Hale Asaf]] margolaria (Turkia, 1906- Paris, 1938)
# [[Haneen Zoabi]] '''palestinar-israeldar''' politikaria (Israel 1969)
# [[Helena González Fernández]] irakaslea, ikertzailea (Pontevedra 1967)
# [[Heli Rantanen]] xabalina jaurtitzailea (Finlandia 1970)
# [[Hind Shoufani]] poeta eta film zuzendari '''palestinarra''' (Libano, 1978)
# [[Huzama Habayeb]] idazlea ('''Palestina,''' 1965)
# [[Iraida Noriega]] abeslaria (Mexiko Hiria, 1971)
# [[Irene Bernasconi]] biologoa, ikertzailea, aitzindaria (Argentina 1896-1989)
# [[Iris Cochón]] itzultzailea, literatura kritikaria (Galizia 1968)
# [[Irmgard Möller]] aktibista politikoa (Alemania 1947)
# [[Isabel de Ocampo]] zinegilea, gidoilaria (Salamanca 1970)
# [[Isabel Echarri]] euskal artista (Bera, 1929-Formentera, 2022)
# [[Isabel Ruiz Lara]] kazetaria (Espainia, XX. mendea)
# [[Isabel Ruiz Ruiz]] artista (Guatemala, 1945-2019)
# [[Isabel Vilallonga]] politikaria (Badajoz 1949)
# [[Jackie Forster]] kazetaria, aktorea, ekintzaile lesbiana (Erresuma Batua, 1926-1998)
# [[Jennifer Lee Carrell]] idazlea (AEB 1962)
# [[Joana Bonet]] kazetaria (Leida, 1966)
# [[Juana Castro Muñoz]] poeta (Kordoba 1945)
# [[Juana Cruz]] toreatzaile aitzindaria (Madril 1917-1981)
# [[Julia Castillo]] antropologoa, poeta (Madril 1956)
# [[Julia Uceda]] poeta (Sevilla 1925)
# [[Karen Forkel ]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1970)
# [[Karimeh Abbud]] argazkilaria eta artista ('''Palestina''' 1896-1940)
# [[Khalida Jarrar]] politikari '''palestinarra''' (Jordania 1963)
# [[Laila Shawa]] artista bisuala ('''Palestina''' 1940-Londres 2002)
# [[Lamia Ziadé]] Libanoko pintore eta komikigilea (Beirut, 1968)
# [[Laura Zambrano Padilla]] hezitzailea eta iraultzailea (Peru, 1945)
# [[Leonor Fernández de Torreblanca]] dama, Cervantesen amama (Kordoba ?-1557)
# [[Lia (abeslaria)]] (Japonia 1981)
# [[Lil Milagro Ramírez]] poeta, gerrillaria (Salvador 1946-1979)
# [[Linda Maria Baros]] hizkuntzalaria, itzultzailea (Errumania 1981)
# [[Linda Sobeh Alí]] diplomazialaria ('''Palestina''' 1968)
# [[Livia Gouverneur]] gerrillaria (Venezuela, 1941-1961)
# [[Lola Lorente]] ilustratzailea (Bigastro, Valentzia, 1980)
# [[Lola Mora]] eskultorea, asmatzailea, aitzindaria (Argentina 1866-1936)
# [[Louise McPaul]] xabalina jaurtitzailea (Australia 1969)
# [[Lucrecia Pérez]] etxeko langilea, arrazismoaren lehenengo biktima aitortua Espainian (Dominikar Errepublika, 1959 - Madril, 1992)
# [[Maider Oleaga]] zinema-zuzendari eta gidoigilea (Bilbo, 1976)
# [[Malika Gaïd]] Aljeriako erizaina eta militante independentista (1933-1958)
# [[Manuela Burló]] film zuzendaria, gidoilaria (Murtzia 1978)
# [[Manuela Sancho]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1783-1863)
# [[Margaluz]] aktorea, abeslaria, dantzaria (Palma 1939-2006)
# [[Margarida Pinto]] aktorea, kazetaria ( Portugal 1966)
# [[Marguerite Buffet]] idazlea (Frantzia, 1620-1680)
# [[María Adela Caría]] bakteriologoa, ikertzailea (Argentina 1915-1989)
# [[María Agustín]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1784-1831)
# [[María Antonia Ortega]] poeta (Madril 1954)
# [[María de la Consolación Azlor]] noblea, Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Girona 1775- Zaragoza 1814)
# [[María de los Reyes Fuentes]] poeta ( Sevilla 1927-2010)
# [[María Forteza]] aitzindaria. Seguraski, Espainiako 1. emakume zinegilea (Mallorca 1913-1961)
# [[María Guerra]] kazetaria, zinema kritikaria (Madril 1965)
# [[Maria Hervás]] aktorea (Madril 1978)
# [[María Isabel Sánchez Vegara]] idazlea...(Bartzelona ?)
# [[Maria Josefa Yzuel Giménez]] fisikaria (Huesca, 1940)
# [[Maria Keil]] artista (Portugal 1914.2012)
# [[María Larrea|Maria Larrea]] zinegilea (Bilbo, 1979)
# [[María Lostal]] heroia ( ?- Zaragoza ç1809)
# [[María Manuela Pignatelli de Aragón Gonzaga]] noblea, Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1753-Madril 1816)
# [[María Martín Barranco]] idazlea, genero ikuspegian aditua (Granada XX. mendea)
# [[Maria Occhipinti]] anarkista eta idazlea (Italia 1921-Erroma 1996)
# [[María Pantoja Sánchez]] soziologoa eta iraultzailea (Peru, 1953)
# [[María Pilar Fumanal]] geomorfologoa (Valentzia 1940-1998)
# [[María Rosal]] poeta, irakaslea (Kordoba 1961)
# [[María Victoria Atencia]] poeta (Malaga 1931)
# [[Marie Sara]] burtzikaria (Frantzia 1964)
# [[Marie-Castille Mention-Schaar]] film zuzendaria, gidoilaria, kazetaria ( Frantzia 1963)
# [[Marisa Soleto]] legelaria (Cáceres 1966)
# [[Mary Montagu]] idazlea (EB 1689-1762)
# [[Matilde Cherner]] idazlea (Salamanca, 1833-Madril 1880)
# [[Matilde Muñoz Sampedro]] aktorea ( Madril 1900-1969)
# [[Mercedes Muñoz Sampedro]] aktorea (Madril 1896-1979)
# [[Mikaela Ingberg ]] xabalina jaurtitzailea (Finlandia 1974)
# [[Mily Possoz]] margolaria (Portugal, 1888-1968)
# [[Mirela Manjani]] xabalina jaurtitzailea (Albania 1976)
# [[Miriam Rothschild]] zientzialaria (Erresuma Batua, 1908-2005)
# [[Miriam Tlali]] emakume beltz eta idazlea (Hego Afrika, 1933-2017)
# [[Montserrat Casas]] fisikaria (Girona 1955-Bartzelona2013)
# [[Nandar]] aktibista feminista (Myanmar, 1995)
# [[Natalia Lisovskaya]] atleta, pisu jaurtitzailea (Errusia 1962)
# [[Natalia Xikolenko]] xabalina jaurtitzailea ( Bielorrusia 1964)
# [[Nathalie Handal]] idazlea (EE.BB. 1969)
# [[Nelly Evans Risco]] iraultzailea (Peru, 1943)
# [[Nicole Girard-Mangin]] medikua (Frantzia, 1878-1919)
# [[Nina Bari]] matematikaria (Errusia, 1901-1961)
# [[Olga Gavrilova]] xabalina jaurtitzailea (Errusia 1957-2022)
# [[Olga Rivero Jordán]] poeta (La Laguna, 1928-2021)
# [[Päivi Alafrantti]] xabalina jaurtitzailea ( Finlandia 1964)
# [[Panmela Castro]] grafitigile, artista, ekintzaile (Brasil, 1981)
# [[Petra Felke]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1959)
# [[Pilar Costa]] abokatua, politikaria (Eivissa 1967)
# [[Pureza Canelo]] poeta (Cáceres 1946)
# [[Quan Zhou Wu]] ilustratzaile eta komikigilea (Algeciras, 1989)
# [[Randa Siniora]] eskubideen aldeko ekintzailea ('''Palestina''' ç1961)
# [[Rauda Morcos]] LGBTIQ ekintzaile (Palestina, 1974)
# [[Raymonde Arcier]] artista, feminista (Frantzia, 1939)
# [[Raymonde Peschard]] Aljeriako gerrako militante nazionalista (1927-1957)
# [[Rebecca Guay]] akuarelista (EE.BB. XX. mendea)
# [[Rita Azevedo Gomes]] zinema zuzendaria (Lisboa, 1952)
# [[Romelia Alarcón Folgar|Rogelia Alarcón]] idazlea, pianista (Guatemala, 1900-1971)
# [[Rosa Chávez]] poeta, aktorea, kultura kudeatzailea (Guatelama, 1980)
# [[Rosa Pereda]] idazlea, kritikaria (Santander 1949)
# [[Rosa Romojaro ]] poeta, ikertzailea (Cádiz 1948)
# [[Rosa Spottorno Topete]] itzultzailea, feminista ( Murtzia 1884-1980)
# [[Rosario Pardo]] aktorea, zuzendaria (Jaen 1959)
# [[Rosaura Álvarez]] poeta, margolaria, irakaslea (Granada 1945)
# [[Roxana Stinchfield Ferris]] botanikaria (AEB 1895-1978)
# [[Ruth Mateu Vinent]] politikaria (Menorca 1976)
# [[Sabine Braun]] heptatloi- atleta (Alemania 1965)
# [[Sara Doke]] belgikar kazetaria, itzultzaile (Frantziar, 1968)
# [[Sara Estela Ramírez]] irakasle, kazetari, feminista ..(Mexiko, 1881-1910)
# [[Sheila Minor]] ikertzailea (EE.BB., 1946)
# [[Silke Renk]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1967)
# [[Sofia Montaner Arnau]] azken trementinairea (Lleida 1908-1996)
# [[Sofía Sakorafa]] greziar-'''palestinar''' politikaria, xabalina-jaurtitzailea (Grezia 1957)
# [[Soledad Ortega Spottorno]] filosofoa, irakaslea, editorea (Madril 1914-2007)
# [[Soledad Varela Ortega]] filologoa, ikertzailea (Madril 1945)
# [[Sonia Nimr]] idazlea ('''Palestina''', 1955)
# [[Sonia Pulido]] ilustratzailea (Bartzelona, 1973)
# [[Steffi Nerius]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1972)
# [[Suheir Hammad]] poeta ('''Jordania''', 1973)
# [[Tatiana Xikolenko]] xabalina jaurtitzailea (Errusia 1968)
# [[Telma Reca]] psikiatra aitzindaria (Argentina 1904-1979)
# [[Teresa Bolaños de Zarco]] idazlea, pianojolea eta margolaria (Guatemala, 1922-1998)
# [[Tiina Lillak ]] xabalina jaurtitzailea ( Finlandia 1961)
# [[Truus Menger-Oversteegen|Truus Menger]] eskultorea, aktibista (Holanda 1923-2016)
# [[Virginia Yagüe]] gidoilaria, idazlea ( Madril 1973)
# [[Ynes Mexia]] botanikaria (Mexiko/AEB 1870-1938)
# [[Zahia Ziouani]] orquestra zuzendaria (Paris 1978)
# [[Zinaída Guipius]] poeta, idazlea (Errusia- Frantzia, 1869-1945)
# [[Ziza Massika]] Aljeriako erizaina eta militante independentista (1934-1959
}}
==='''Berriak 2023''' ('''urria''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Abanda Elustondo]] ----'''SORTUA''' ikertzailea (Donostia, 1989)
# [[Amaia Arranz Mendiguren]] ----'''SORTUA''' biologoa eta ikertzailea (Bilbo 1978)
# [[Andrea Garcia-Santesmases]] ----'''SORTUA''' soziologoa, antropologoa (Madril 1988)
# [[Carmen Albisu]] efef'''SORTUA''' euskaltzailea, euskara irakaslea (Errenteria, 1916-Tutera, 2007)
# [[Irati Gorostidi Agirretxe]] '''SORTUA''' artista, zinemagilea (Egues, 1988)
# [[Itziar Eguren]] ef--'''SORTUA''' erizaina, txistularia (Elorrio 1953)
# [[Izar Zubiaga]] ef--'''SORTUA''' futbolaria (Durango 2006)
# [[Leire Ayala]] ef--'''SORTUA''' abeltzaina (Bilbo/Elorrio 1972)
# [[Maialen Braña]] ----'''SORTUA''' abeslaria, irakaslea (Elizondo, 1998)
# [[María Ángeles Sallé Alonso]] ef--'''SORTUA''' soziologoa, ikertzailea (Panama, 1956)
# [[Maria Pilar Zuriarrain]] ef--'''SORTUA''' txistularia (Zizurkil, 1953)
# [[Marta Rodríguez Fouz]] ef--'''SORTUA''' soziologoa, kazetaria eta futbolaria (Coruña, 1972)
# [[Patricia Tornero]] ----'''SORTUA''' gaztagilea (Valentzia....)
# [[Tatiana Romero Reina]] ----'''SORTUA''' historialaria, aktibista (Mexiko, 1984)
# [[Julia Arévalo]] aktibista, politikaria (Uruguai, 1898-1985)
# [[Abala Bose]] gizarte langilea (Bangladesh, 1864-1951)
# [[Alberta Ferretti ]] diseinatzailea (Italia 1950)
# [[Alessandra Korap]] lider indigena (Brasil, 1958)
# [[Alicia Luna]] gidoilaria, irakaslea (Madril 1963)
# [[Alicia Senovilla ]] aurkezlea (Madril 1969 )
# [[Amna Suleiman]] maistra eta txirrindularia Palestinan (Damasco, 1982)
# [[Amparo Fortuny]] dokumentalgilea, ekoizlea (Valentzia XX. mendea)
# [[Ana García Lozano]] kazetaria (Valentzia 1963)
# [[Ana Iris Simón ]] kazetaria, idazlea (Ciudad Real 1991)
# [[Anita Sirgo]] sindikalista, komunista, ekintzailea (Asturias, 1030)
# [[Anna Lizaran]] aktorea (Bartzelona 1944-2013)
# [[Anna Murià]] idazlea, kazetaria, ekintzaile erbesteratua (Bartzelona, 1904-Tarrasa, 2002)
# [[Annie Baker]] film zuzendaria (AEB 1981)
# [[Antonia Dell'Atte ]] modelo ohia, aurkezlea (Italia 1960)
# [[Anwara Bahar Chowdhury]] idazlea eta ekintzailea (Bangladesh, 1919-1987)
# [[Asma al-Ghul]] kazetaria, feminista (Palestina, 1982)
# [[Asma Tubi]] poeta eta kazetaria (Palestina, 1905-1983)
# [[Assumpció Casals]] aktore erbesteratua (Bartzelona, 1896-1975)
# [[Auguste Deter]] dokumentatutako 1. Alzheimer goiztiar kasua (Alemania 1850-1906)
# [[Beatriz de Bobadilla (Gomerako andrea)]] Tenerifeko konkistatzailea (Medina del Campo, ?-1504)
# [[Beatriz Enríquez de Arana]] Kolonen bikotea eta Fernando Kolonen ama (Kordoba, 1465-1522)
# [[Blanca Padilla]] modeloa, diseinatzailea (Madril 1995)
# [[Bushra al-Tawil ]] kazetaria, aktibista (Palestina 1993)
# [[Carlota Soldevila]] aktorea, irakaslea (Bartzelona 1929-2005)
# [[Carme Ballester|Carmen Ballester]] kataluniar politikari erbesteratua (Bartzelona, 1900-Paris, 1972)
# [[Carme Serrallonga]] pedagogoa, itzultzailea (Bartzelona 1909-1997)
# [[Carmen Alcázar]] wikilaria (Mexiko)
# [[Carmen Domingo]] idazlea, aktibista (Bartzelona 1970)
# [[Carmen Lomana]] enpresaburua, socialitea (Leon 1948)
# [[Carolina Punset]] politikaria (AEB/Katalunia 1971)
# [[Celestina Marrón]] sindikalista (Asturias, 1926-2016)
# [[Chelo García-Cortés]] kazetaria (Ourense 1951)
# [[Clotilde Luisi]] abokatu, dramaturgo, feminista (Uruguai, 1882-1969)
# [[Conchi Arnal Claro]] ekintzaile feminista (Tanger, 1950)
# [[Conxita Herrero]] komik ilustratzailea (Katalunia, 1993)
# [[Daniela Catrileo]] poeta maputxea (Txile, 1987)
# [[Daniela Feixas]] idazlea, aktorea, zuzendaria (Katalunia 1973)
# [[Dolors Oller]] irakaslea, idazlea, literatura kritikaria (Girona 1942)
# [[Eileen O'Shaughnessy]] Britainia Handiko idazlea (1905–1945)
# [[Elisa Coll]] idazlea, ekintzailea, bisexuala (Madril 1992)
# [[Elisabeth Reyes]] modeloa (Malaga 1985)
# [[Elsa Punset]] idazlea ( Londres/Katalunia 1964)
# [[Elvira Espejo Ayca]] artista, poeta, ehulea (Bolivia, 1981)
# [[Eva García Magriñá]] ikertzaile eta idazle (Donostia, 1966)
# [[Eva Hache]] umorista, aurkezlea (Segovia 1971)
# [[Fadila Saâdane]] Aljeriako gerrako zuen militante nazionalista (1938-1960)
# [[Fanny Kemble]] aktore, idazle eta esklabotzaren aurkako abolizionista (Britainia Handia, 1809-1893)
# [[Gema López]] kazetaria (Madril 1971)
# [[Georgette Rizk]] ekintzailea (Palestina 1925-2018)
# [[Hanan Al-Agha]] idazle eta artista (Palestina, 1948-2008)
# [[Helena Béjar]] soziologoa, irakaslea (Madril 1956-2023)
# [[Helga Tawil-Souri]] dokumentalgile, ikertzaile eta idazle (Kuwait, 1969)
# [[Hiba Kamal Abu Nada]] poeta, eleberrigilea, wikilaria (Meka, 1991-Gazako zerrenda, 2023)
# [[Hind al-Husseini]] aktibista, hezitzailea (Palestina, 1916-1994)
# [[Inés Luisi]] medikua (Uruguai, XIX.mendea- 1965)
# [[Irene Bordoy]] margolaria, irudigilea (Mallorca 1940)
# [[Isabel Gemio]] kazetaria (Badajoz 1961)
# [[Isabel González González]] politikaria eta ekintzailea (Tenerife, 1890-1968)
# [[Isabel Pinto de Vidal]] politikaria, aktibista (Uruguai, 1885-1969)
# [[Isabella Eklöf]] zinemagilea (Suedia, 1978)
# [[Islah Jad]] aktibista, ikertzailea, irakaslea (Palestina 1951)
# [[Jackie Salloum ]] artista, film zuzendari palestinarra (AEB XX. mendea)
# [[Jahanara Arzu]] poeta (Bangladesh, 1929)
# [[Jenna Elfman]] aktorea (AEB 1971)
# [[Jimena Menéndez-Pidal|Jimena Menendez Pidal]] pedagogoa (Madril, 1901-1990)
# [[Júlia Coromines]] medikua, psikiatra erbesteratua (Bartzelona 1910-2011)
# [[Julud Daibes]] palestinar arkitektoa eta politikaria (Betleem, 1965)
# [[Jutta Koether]] artista, musikaria eta kritikaria (Alemania, 1958)
# [[Kamilya Jubran]] abeslari palestinarra (Israel, 1962)
# [[Kamini Roy]] poeta eta ekintzailea (Bangladesh, 1864-1933)
# [[Kapitolina Díaz]] soziologoa (Leon, )
# [[Kholoud Faqih|Kholoud Faqin]] epailea (Palestina, XX.mendea)
# [[Laudelina de Campos Melo]] etxeko-langileen aldeko sindikalista (Brasil, 1904-1991)
# [[Laura Caballero]] gidoilaria, zuzendaria (Madril 1978)
# [[Lola Lizaran]] aktorea (Almeria/Bartzelona 1931-2003)
# [[Lucila Gamero]] mediku, zirujau, idazle eta feminista (Honduras, 1873-1964)
# [[Lucy Prebble]] antzerkigilea (Britainia Handia 1981)
# [[Luisa Luisi]] poeta, pedagogoa (Uruguai, 1883-1940)
# [[Lurdes Lekuona Laburu|Lurdes Lekuona]] Zalduondoko alkatea (Gasteiz, 1958)
# [[Magdalena Antonelli Moreno]] politikaria, aktibista (Uruguai, 1877-1955)
# [[Maha Haj]] palestinar jatorriko zinema zuzendari israeldarra (Nazaret, 1970)
# [[Mai Masri]] zinema-zuzendaria (Jordania, 1959)
# [[Maliha Hamidou]] Aljeriako gerrako militante nazionalista (1942-1959)
# [[Mar Coll]] gidoilaria, film zuzendaria (Bartzelona 1981)
# [[Margarida Minguillón]] aktorea, ahots aktorea (Bartzelona 1947)
# [[Maria Dolors Bargalló]] Kataluniar politikari erbesteratua (Bartzelona, 1902-Mexiko,1980)
# [[María España Almendro]] saskibalio-jokalaria (Mallorca 1992)
# [[Maria Majoral]] trementinairea (LLeida 1887-1976)
# [[Maria Mies]] soziologoa (Alemania, 1931-2023)
# [[María Patiño]] kazetaria (Coruña 1971)
# [[María Teresa Josefina Janicki]] hezitzailea (Frantzia-Uruguai, XIX. mendea- ?)
# [[Mariam Barghouti]] amerikar-palestinar kazetari, aktibista (Palestina-AEB, 1993)
# [[Marina Comas]] aktorea (Bartzelona 1996)
# [[Marta Angelat ]] aktorea, ahots aktorea (Bartzelona 1953)
# [[Marta Corredera]] futbolaria (Bartzelona 1991)
# [[Marta Nebot]] kazetaria (Sevilla 1975)
# [[Marta Pérez Sierra]] idazlea, poeta (Bartzelona 1957)
# [[Maruja Lozano]] bolero eta kopla abeslaria (Valentzia 1935 - Malaga 2022)
# [[Mary Al-Atrash]] igerilaria (Palestina 1994)
# [[Mary Ann Shadd]] aktibista abolizionista, kazetaria, irakaslea (AEB, 1823-1893)
# [[Maryse Gargour]] zinemagilea eta kazetaria (Palestina, XX. mendea)
# [[Matilde_Fern%C3%A1ndez]] Politikaria feminista (Madril, 1950)
# [[Mayada Al-Sayad]] alemaniar-palestinar atleta (Berlin, 1992)
# [[Mériem Bouatoura]] Aljeriako gerrako borrokalari independentista (1938-1960)
# [[Meriem Saâdane]] aljeriar erizaina eta militante nazionalista (1932-1958)
# [[Mila Abadia]] kultura kudeatzailea (Zaragoza, 1962)
# [[Miriam Saavedra]] modeloa, aktorea (Peru 1993)
# [[Montse Amenós]] eszenografoa, jantzi-deseinatzailea (Bartzelona 1954)
# [[Montse Guallar]] aktorea, aurkezlea (Bartzelona 1960)
# [[Montserrat Cornet]] idazlea (Bartzelona 1934)
# [[Mrinalini Sen]] idazlea (Bangladesh, 1879-1972)
# [[Nadia Hafid]] ilustratzailea (Katalunia, 1990)
# [[Nancy Meyers]] zuzendari, ekoizle eta gidoilaria (AEB 1947)
# [[Natalia (abeslaria)]] tb aurkezlea (Cádiz 1982)
# [[Natasha Neri]] aktibista, zinema zuzendaria (Brasil, XX. mendea)
# [[Norma Andrade]] ekinzailea (Mexiko)
# [[Noura Erakat]] amerikar-palestinar aktibista, irakaslea (Kalifornia, 1980)
# [[Olatz Arregui]] piraguista (Donostia, 1999)
# [[Paula Hernández (ahots aktorea)]] (Girona 1998)
# [[Paula Hernández ]] aktorea, gidoilaria, zuzendaria (Argentina 1969)
# [[Paulina Luisi]] mediku, sufragista, aktibista feminista (Uruguai, 1875-1950)
# [[Pilar Boyero]] kopla abeslaria, irakaslea (Cáceres 1974)
# [[Reem Frainah]] psikologoa, aktibista (Palestina ?)
# [[Rosa Catrileo|Rosa Castrilleo]] abokatu maputxea (Temuco, Txile, 1981)
# [[Rosa Estiarte]] igerilari olinpikoa (Manresa 1959-1985)
# [[Rosa María Fernández García|Rosa María Fernandez García]] sindikalista (Asturias, 1942-2021)
# [[Rosa Novell ]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1952)
# [[Sahar Jalifa]] idazlea (Palestina, 1942)
# [[Samar Nassar]] igelaria (Libano, 1978)
# [[Samiha Khalil]] politikaria, ekintzailea (Palestina 1923-1999)
# [[Shadia Mansour]] hip-hoparen 1. dama arabiarra (Londres 1985)
# [[Shamim Azad|Shamin Azad]] poeta eta idazlea (Bangladesh, 1952)
# [[Sílvia Quer]] film zuzendaria ( Bartzelona 1962)
# [[Sofía Álvarez Vignoli]] aktibista, politikaria (Uruguai, 1899-1986)
# [[Sònia Moll]] filologoa, poeta, itzultzailea (Bartzelona 1974)
# [[Suad Amiry]] idazle eta arkitektoa (Siria, 1951)
# [[Susanna Barranco]] aktorea, zuzendaria, ekoizlea (Bartzelona 1975)
# [[Tania Safura Adam Mogne]] ikertzaile eta erakusketa komisario (Mozambike, 1979)
# [[Teresa Font]] film-editorea (Bartzelona 1956)
# [[Tina Pérez]] sindikalista, ekintzalea (Asturias, 1929-1965)
# [[Umayya Abu-Hanna]] kazetaria eta idazlea (Palestina-Finlandia, 1961)
# [[Woroud Sawalha]] atleta (Palestina, 1991)
# [[Yamila Abdalá Taha al Shanti]] irakaslea, politikaria (Palestina 1955-2023)
# [[Zaha Hassan]] aktibista, abokatua (Palestina, XX.mendea)
# [[Zulaija Al-Shahabi]] Palestinako feminismoaren ekintzaile aitzindaria (1901-1992)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''iraila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Barrena García]] ----'''SORTUA''' idazlea, poeta (Basauri)
# [[Bego Zubia Gallastegi]] ----'''SORTUA''' ikertzaile (Arrasate, 1965)
# [[Dora Manchado]] --ef'''SORTUA''' Tehueltxeeraren azken hiztuna (Argentina, 1934-2019)
# [[Jaione López]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, misiolaria (Elorrio 1998)
# [[Marta Goikoetxea Luquin]] ef--'''SORTUA''' blogaria (Lizarra, 1984)
# [[Nagore Belastegi Martín|Nagore Belaustegi]] ----'''SORTUA''' (Legazpia, 1987)
# [[Nerea Azkona]] ----'''SORTUA''' antropologoa, idazlea (Sopela, 1982)
# [[Oihane Unzalu]] ef--'''SORTUA''' nutrizionista, kirol monitorea, lasterkaria (Abadiño 1987)
# [[Pantxonerak]] '''SORTUA''' arrain saltzaileak (Laredo 1970 hamarkadara arte)
# [[Presen Zubillaga Auza]] efef'''SORTUA''' feminista, ekintzailea (Iruñea, 1951-2023)
# [[Raquel Esteban Terradillos]] ----'''SORTUA''' ekofisiologoa (Barakaldo, 1982)
# [[Adriana Abenia]] aurkezlea, idazlea (Zaragoza 1984)
# [[Aina Clotet ]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1982ko)
# [[Alexandra Narváez]] aktibista, zientzialaria (Ekuador, XX. mendea)
# [[Alicia de los Ríos Merino|Alicia de los Rios Merino]] ikasle, gerrilari desagertua (Mexiko, 1952)
# [[Amalia Anglés y Mayer]] opera kantaria eta gitarra-jotzailea (Badajoz, 1827-Stuttgart, 1859)
# [[Amèlia Jover Velasco]] sindikalista, anarkista eta feminista (Cullera, 1910-Paris, 1997)
# [[Amelia Quintanal Martínez-Conde]] futbolean Espainiako emakume talde baten 1. entrenatzailea (Kantabria 1937)
# [[Amrita Pritam]] idazlea (Pakistan, 1919-India, 2005)
# [[Ana Alba García]] kazetaria, gerra gatazketan aditua (Bartzelona 1971-2020)
# [[Ana Borges]] futbolaria, aurrelaria (Portugal 1990)
# [[Ana Paris Garcia]] lider sindikalista garrotez eraila (Sevilla, 1898-1938)
# [[Ángeles García-Madrid|Ángeles Garcia-Madrid]] idazlea eta preso politikoa (Torrejón, 1918-Madrid, 2015)
# [[Angustias Lara Sánchez|Maruja Lara Sánchez]] sindikalista (Granada, 1917-Valentzia, 2012)
# [[Anna Cabot Quincy Waterston]] idazlea (AEB 1812-1899)
# [[Anna Gréki]] poeta eta ekintzaile aljeriarra (1931-1936)
# [[Anna Rodríguez Costa]] dramagilea, zuzendaria (Granada 1972)
# [[Anna Stewart (aktibista)]] emakumeen eskubideen aldekoa (Australia 1947-1983)
# [[Annette Frances Braun]] entomologoa (EEBB, 1884-1978)
# [[Antònia Pascual Flaquer]] komunista fusilatua (Capdepera 1911-Porreres,1937)
# [[Assumpció Puigdelloses Vila]] etxekoandre fusilatua (1906 - Sant Adrià de Besòs, 1940)
# [[Aurora Picornell]] komunista fusilatua (Palma, 1912-Manacor, 1937)
# [[Ayo Edebiri]] komediantea, idazlea (AEB1995)
# [[Balbina Gayo Gutiérrez|Balbina Gayo Gutierrez]] maistra errepublikarra (1901-1936)
# [[Begoña Alberdi]] sopranoa (Bartzelona 1964)
# [[Belarmina González Rodríguez]] ekintzaile fusilatua (Palencia, 1914-Porreres, 1937)
# [[Blanca Jeannette Kawas]] aktibista (Honduras, 1946-1995)
# [[Brígida Pardo López]] etxekoandre fusilatua (Granada, 1904-1936)
# [[Carlota Planas Riera]] Espainiako 1. emakume futbolarien ordezkaria (Bartzelona 1992)
# [[Carme Claramunt i Barot]] ekintzaile fusilatua (Tarragona, 1897 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Carme Portaceli]] antzerki-zuzendaria, irakaslea (Valentzia 1957)
# [[Carmen Arrojo]] maistra, memoriaren aldeko ekintzailea (Madril, 1918-2017)
# [[Carmen Arrufat]] aktorea (Castelló 2002)
# [[Carmen del Riego]] kazetaria, 1. emakume-presidentea Madrileko Prentsa Elkartean (Asturias 1960)
# [[Carmen Maria Garcia "García de Saura"|Carmen María Garcia]] idazle eta margolaria ( Molina de Segura)
# [[Carol López ]] dramagilea, aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1969)
# [[Carolina Ferre]] kazetaria (Alacant 1974)
# [[Caroline Rémy de Guebhard]] idazle feminista (Frantzia, 1855-1929)
# [[Catalina Flaquer]] ekintzailea fusilatua (Capdepera, 1876-Porreres,1937)
# [[Catalina Martín López de Bustamante]] gerrillara, alfereza (Espainia ?-XIX. mendea)
# [[Catalina Narváez de Ruiz]] brodatzailea, margolaria (Cádiz 1861- ¿ 1929)
# [[Catherine Cusset]] filosofoa (Frantzia 1963)
# [[Celia Tapias]] Buenos Airesko lehen emakume abokatua (1885-1964)
# [[Chelsea Ashurst]] futbolaria, atezaina (Ingalaterra 1990)
# [[Cinta Sabaté]] eskultorea, margolaria (Tarragona 1946)
# [[Clara Pueyo Jornet]] Errepublikano desagertua (Villanueva eta GEltrú, 1914-1943)
# [[Claudia López Benaiges]] feminista, anarkista eraila (Txileko Santiago, 1972-1998)
# [[Clotilde García del Castillo]] Sorollaren musa eta Sorolla Museoaren sortzailea (Valentzia, 1865-Madril, 1929)
# [[Concepción Caceres|Concepción Cáceres]] emagin fusilatua (Montijo, 1912-1938)
# [[Concha Carretero]] frankismoaren biktima (Madril, 1918-2014)
# [[Concita De Gregorio]] kazetaria, idazlea (Italia 1963)
# [[Coral Bracho]] hizkuntzalaria, poeta (Mexiko 1951)
# [[Courtney Barnett ]] rock abeslaria (Australia 1987)
# [[Cristina Clemente]] idazlea, gidoilaria, zuzendaria( Bartzelona 1977)
# [[Cristina Fernández Pereda]] atezain fusilatua (Leon, 1900 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Diana Nyad]] igerilaria eta kazetaria (New York, 1949)
# [[Djamila Amrane-Minne]] poeta eta historialaria, Aljeriako Independentzia Gerrako ekintzailea (1939-2017)
# [[Dolores Cacuango]] Indigenen aldeko ekintzailea (Ekuador, 1881-1971)
# [[Dolors Feliu]] abokatua, unibertsitateko irakaslea, politikaria (Roda de Ter, 1964)
# [[Dolors Giorla Laribal]] etxekoandre fusilatua (Bartzelona, 1912 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Dolors Prat Coll]] anarkosindikalista (Ripoll, 1905-Tolosa, 2001)
# [[Elena Martín]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1992)
# [[Elina Garanca]] mezozosopranoa (Letonia 1976)
# [[Elionor Malich Salvador]] emakume errepublikano fusilatua (Piorat, 188?- Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Elisa García Sáez]] sindikalista, erizaina, Gerra Zibilean hildako milizianoa (Bartzelona, 1916-Huesca, 1936)
# [[Elizabeth Evatt ]] epailea (Australia 1933)
# [[Emakumezkoen Nazioarteko Zinemaldia (Australia)]] Australia 1975
# [[Emilia Dilke]] idazlea (Erresuma Batua, 1840-1904)
# [[Encarnación Magaña]] antifrankista eraila (Almeria, 1921-1942)
# [[Estefanía Banini]] futbolaria, aurrelaria (Argentina 1990)
# [[Eugenia González Ramos]] sindikalista fusilatua (Bartzelona, 1919 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Eumelia Hernández]] sindikalista eta feminista (Venezuela, 1913-1990)
# [[Eveline Safir Lavalette]] frantses jatorriko ekintzaile aljeriarra (1927-2014)
# [[Evelyn Glennie]] perkusionista gorra (Eskozia 1965)
# [[Fabiana da Silva Simões]] furbolaria (Brasil 1989)
# [[Felicidad Duce]] jostuna, aitzindaria, enpresaburua (Bartzelona 1908-2000)
# [[Flora Sanhueza]] pedagogo anarkista (Txile, 1911-1974)
# [[Florence Ethel Johnson]] sindikalista, maistra (Australia 1884-1934)
# [[Florencia Bonsegundo]] futbolaria (Argentina 1993)
# [[Francisca Senhorinha da Motta Diniz|Francisca Sehorinha]] idazlea (Brasil,1834- ?)
# [[Giovanna Berneri]] anarkista ekintzailea (Italia, 1897-1962)
# [[Hélène Monastier]] aktibista, irakasle (Suitza, 1882-1976)
# [[Hubertine Auclert|Hubertine Auchert]] feminista ekintzailea (Frantzia, 1848-1914)
# [[Inés Jiménez Lumbreras]] errepublikano fusilatua (Madril, 1915-Sant Adrià de Besòs, 1940)
# [[Irene Moray]] argazkilaria, film-zuzendaria (Bartzelona 1992)
# [[Isabel Mesa Delgado]] Sindikalista (Ronda, 1913-Valentzia, 2002)
# [[Jane eta Louise Wilson]] artistak (Ingalaterra 1967)
# [[Jessica Gleeson]] futbolaria, defentsa (Irlanda 1993)
# [[Jessie Street Emakumeen Liburutegi Nazionala]] Australia 1989
# [[Jessie Street]] ekintzailea (Brithis Raj/India 1889-Australia 1970)
# [[Jill Ellis]] futbolari, entrenatzaile ohia (Erresuma Batua 1966)
# [[Joaquina Charro Gómez]] sindikalista fusilatua (Montijo, 1912-1938)
# [[Josephine Shaw Lowell]] aktibista (AEB, 1843-1905)
# [[Juana Aranguren Rica]] abokatu feminista (Bilbo, 1952)
# [[Julia López (artista)]] margolari autodidakta (Mexiko 1936)
# [[Kamilla Seidler ]] sukaldariburua (Danimarka 1983)
# [[Kristine Lilly]] nazioarteko partida gehien jokatutako futbolari ohia (AEB 1971)
# [[Laura Ràfols]] futbolaria, atezaina (Bartzelona 1990)
# [[Leda Rafanelli]] feminista, sufia, idazlea (Italia, 1880-1971)
# [[Leila Ouahabi]] futbolaria, defentsa (Bartzelona 1993)
# [[Leonor Lavado]] imitatzailea, aktorea (Kordoba 1987)
# [[Lesbia Urquía]] aktibista (Honduras, 1967-2016)
# [[Lola Gallardo]] futbolaria, atezaina (Sevilla 1993)
# [[Lucía Alemany]] film-zuzendaria(Castelló 1985)
# [[Lucía Pascual Palomo]] xake-jokalaria (Madril 19)
# [[Luisa Gómez de la Torre|Luisa Gomez de la Torre]] ekintzailea (Quito,1887-1976)
# [[Magdalena Nolla Montseny]] etxekoandre fusilatua (Tarragona, 1904-Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Malena Costa]] modeloa (Mallorca 1989)
# [[Manuela Díaz Cabezas]] ekintzaile antifrankista (Kordoba, 1920-Suitza, 2006)
# [[Margarita Murillo]] aktibista (Honduras, 1958 - 2014)
# [[Margarita Rivière]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1944-2015)
# [[María Angélica Barreda|Maria Angelica Barreda]] Argentinako lehen emakume abokatua (1887-1963)
# [[María Antonia Iglesias]] kazetaria, idazlea (Madril 1945-Pontevedra 2014)
# [[María de la Purificación de la Aldea y Ruiz de Castañeda|Purificación de la Aldea]] emagina, ekintzailea ( Madrid, 1889-1976)
# [[María Escoté]] jostuna, arropa diseinatzailea (Bartzelona 1979)
# [[María Esteve |María Esteve Flores]] aktorea (Argentina, 1974)
# [[María Herrera Magdaleno|Maria Herrera Magdaleno]] Giza eskubideen aldeko aktibista (Mexiko, 1950)
# [[Maria Jiménez]] abeslatia eta aktorea (SEvilla, 1950-2023)
# [[María Joaquina de Viera y Clavijo]] idazlea (Kanariak, 1737-1819)
# [[Maria Jose Pons]] futbolaria, atezaina (Bartzelona 1984)
# [[María Martín López]] memoria historikoaren aldeko borrokalaria, frankismoaren biktima (Avila, 1930-Toledo,2014)
# [[Maria Mies]] alemaniar soziologoa (Steffeln, 1931-2023)
# [[María Moreno]] idazlea eta kazetaria (Buenos Aires, 1947)
# [[Maria Pascual Flaquer]] komunista fusilatua (Capdepera 1911-Porreres,1937)
# [[María Pry]] entrenatzailea, futbolari ohia (Sevilla 1984)
# [[María Victoria Walsh]] kazetaria, borrokan hila (Buenos Aires, 1950-1976)
# [[Marie Louise Berneri]] idazle anarkista (Italia, 1918-Londres, 1949)
# [[Marsia Taha]] boliviar sukaldaritzako chef aitzindaria (Bulgaria 1989)
# [[Marta Lois]] irakaslea, politikaria (Vigo, 1969)
# [[Marta Torrejón]] futbolaria, defentsa (Bartzelona 1990)
# [[Martha Asunción Alonso]] poeta itzultzailea (Madril, 1987)
# [[Mary Cynthia Dickerson]] herpetologoa (AEB 1866-1923)
# [[Maud Nathan]] aktibista, sufragista (AEB, 1862-1946)
# [[Maud Slye]] minbizi ikertzailea (AEB 1879-1954)
# [[Maya Hansen]] moda diseinatzailea (Madril 1978)
# [[Mila Abadia]] kultura kudeatzailea (Zaragoza, 1962)
# [[Milagros Pérez Oliva ]] kazetaria, idazlea, irakaslea (Huesca 1955)
# [[Minnehaha ]] poema bateko fikziozko pertsonaia (AEB 1855)
# [[Míriam Nogueras]] politikaria eta enpresaburua (Bartzelona, 1980)
# [[Montse Germán]] aktorea (Bartzelona 1969)
# [[Natalia Ramos (futbolaria)]] defentsa (Tenerife 1999)
# [[Neus Bonet]] kazetaria, irakaslea (Bartzelona 1959)
# [[Neus Bouza Gil]] CNTko militante fusilatua (Bartzelona, 1916- Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Nieve de Medina]] aktore eta zuzendaria (Madril,1962)
# [[Noelia López ]] modeloa, tb aurkezlea (Sevilla 1986)
# [[Noelia Ramos]] futbolaria, atezaina (Tenerife 1999)
# [[Olga Luzardo]] kazetaria eta ekintzailea (Venezuela, 1916-2016)
# [[Patri Guijarro]] futbolaria, defentsa (Palma Mallorcakoa 1998)
# [[Patricia Ferreira]] gidoilaria, zuzendaria (Granada 1958)
# [[Patricia Rodríguez Barrios]] 1. Gizonezko Futbol talde gerentea (Gipuzkoa 1982)
# [[Pazzis Sureda]] eskultorea, margolaria (Mallorca 1907-1939)
# [[Pepita Laguarda Batet]] anarkista,gerra zibilean eraila (Bartzelona, 1919-1936)
# [[Pepita Patiño Páez]] makien laguntzailea, komunista (Kordoba, 1925-2015)
# [[Piedad Arribas]] ekintzailea, frankismoaren biktima (Toledo, 1920-Madril, 2010)
# [[Pilar Montaner Maturana]] margolaria (Mallorca 1876-196119)
# [[Pilar Prades]] garrotez eraildako neskame pozoitzailea (Valentzia, 1928-1959)
# [[Purificación Pérez Benavent]] sindikalista (Valentzia, 1919-Kanada, 1995)
# [[Ramona Peralba Sala|Ramona Peralta Sala]] langile fusilatua (Gironella, 1904-Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Raquel Cabezón]] futboalari ohia (Bartzelona 1978)
# [[Rianna Jarrett]] futbolaria, aurrelaria (Irlanda 1994)
# [[Rocío García Martínez]] txirrindularia (Madril 1974)
# [[Romina Belluscio]] kazetaria, modeloa ( Argentina 1979)
# [[Sandra Hermida Muñiz]] film-, dokumental ekoizlea (Tarragona 1972)
# [[Sandra Paños]] Futbolaria, atezaina (Alacant 1992)
# [[Sandra Vilanova]] futbolari ohia, erdilaria (Bartzelona 1981)
# [[Sara Nieves Matheu García]] irakaslea, zibersegurtasun ikertzailea (Murtzia 1992)
# [[Sara Ortega (futbolaria)]] , aurrelaria (Errioxa 2005)
# [[Sara Serrat]] futbolaria, idazlea (Huelva 1995)
# [[Sara Suárez Solís]] idazle feminista (Oviedo, 1925-2000)
# [[Sarah Bouhaddi]] futbolaria, atezaina (Frantzia 1986)
# [[Sari Van Veenendaal]] futbolaria, atezaina (Herbehereak 1990)
# [[Sarina Wiegman]] entrenatzailea, futbolari ohia (Herbehereak 1969)
# [[Sayaka Fernández Díaz]] dokumentalgilea (Cáceres 1978)
# [[Sha'Carri Richardson]] atleta (AEB 2000)
# [[Silvia Meseguer]] futbolari ohia, medikua (Teruel 1989)
# [[Soledad Gallego-Díaz]] kazetaria (Madril 1951)
# [[Sonia Bermúdez Tribano]] futbolaria, entrenatzailea, berriemailea (Madril 1984)
# [[Sonia García Galán]] historialaria eta feminista (Aviles, 1981)
# [[Sonia Grande]] cinema-jantzi diseinatzailea (Asturias 1964)
# [[Susana Carro]] Filosofoa irakaslea, femilnista (Mieres, 1971)
# [[Tania Martínez Portugal|Tania Martinez Portugal]] poligologoa, irakaslea,feminista (Etxebarri, 1963)
# [[Toña Is ]] futbolaria, entrenatzailea (Asturias 1966)
# [[Tránsito Amaguaña]] ekintzaile indigena (Ekuador,1909-2009)
# [[Urimare]] kazike (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Urrezko Neskatoak]] Olinpiar Jokoetako gimnasta erritmiko txapeldunak, Atlanta 1996
# [[Valentina Muñoz]] aktibista feminista (Txile, 2002)
# [[Vera Pauw]] bortxatutako futbolaria, entrenatzailea (Hebehereak 1963)
# [[Vicky Losada]] futbolaria (Bartzelona 1991)
# [[Victoria Prego]] kazetaria (Madril 1948)
# [[Viola Calligaris]] futbolaria (Suitza 1996)
# [[Yolanda Flores]] kazetaria, irrati esataria (Madril, 1960)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''abuztua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Goirigolzarri Alegria]] efef'''SORTUA''' abokatua eta aktibist (Gamiz, 1978- Barakaldo, 2023)
# [[Ana Soto]] --ef'''SORTUA''' kazike (Venezuela, 1618-1668)
# [[Awen Iorwerth]] ----'''SORTUA''' medikua, unibertsitateko irakaslea
# [[Erika Arrizabalaga]] ----'''SORTUA''' txistularia (Gasteiz, 2000)
# [[Gentz del Valle]] ef--'''SORTUA''' artista (Lekeitio, 1957)
# [[Orocomay]] ----'''SORTUA''' kazike (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Xochilt Madai|Xochitl Madai]] ----'''SORTUA''' arkitektua eta ekintzailea (Mexiko, 1972)
# [[Ada Liberio]] gimnasta errimikoa (Zaragoza 1974)
# [[Adriana Díaz Enciso]] idazlea (Mexiko, 1964)
# [[Alba González]] idazlea, politikaria (Asturias 1986)
# [[Alice Kellen]] idazlea (Valentzia, 1989)
# [[Amalia Bautista]] poeta (Madril 1962)
# [[Amparo Barayón]] piano-jola eta sindikalista fusilatua (Zamora, 1904-1936)
# [[Ana Bautista]] gimnasta erritmikoa (Kanariak 1972)
# [[Ana Carmona Ruiz]] mutil itxuraz jokatzea lortu zuen futbolaria (Malaga 1908-1940)
# [[Ana María de Foronda|Ana Maria de Foronda]] idazlea eta itzultzailea (1910-1990)
# [[Anna Szatkowska]] idazlea (Polonia, 1928-2015)
# [[Antònia Fontanillas Borràs]] anarko-sindikalista (Bartzelona, 1917-Frantzia, 2014)
# [[Apacuana]] kazikea (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Athenea del Castillo]] futbolaria (Kantabria 2000)
# [[Bathsua Makin]] Proto-Feminista (Londres, 1600-1675)
# [[Beatriz Corredor]] legelaria, politikaria (Madril 1968)
# [[Blanche Stuart Scott]] hegazkinlaria (EEBB. 1884-1970)
# [[Carla Barber]] medikua, modeloa (Kanariak 1990)
# [[Carmen Avilés]] atleta (Madril 2002)
# [[Carmen Herrero Vicent]] medikua, ikertzailea (Castelló, 1986-2023)
# [[Carmen Montes]] itzultzailea (Cádiz 1963)
# [[Cata Coll]] futbolaria (Mallorca 2001)
# [[Cathy Xaudaró]] gimnasta erritmikoa (Filipinak/ Espainia 1960)
# [[Cecilia Domínguez Luis|Cecilia Dominguez]] idazlea (La Orotava, 1948)
# [[Cecilia Pantoja]] abeslaria (Txile, 1943 - 2023)
# [[Celia Flores]] abeslaria (Madril, 1981)
# [[Charlotte Maxeke]] aktibista (Hegoafrika, 1871-1936 )
# [[Charlotte von Ahlefeld|Charlotte von Ahlfeld]] idazlea (Alemania, 1782-1849)
# [[Charlotte von Stein|Charlote Von Stein]] (Alemania, 1742-1822)
# [[Christiane Vulpius]] Goetheren emaztea (Alemania, 1765-1816)
# [[Clara Serra]] feminista, ikertzailea, filosofoa, politikari ohia (Madril 1982)
# [[Concha Monrás]] piano-jotzaile fusilatua (Bartzelona, 1898-Huesca 1936)
# [[Conchi Sánchez ]] Espainiako 1. emakume futbolari profesionala (Madril 1957)
# [[Costanza da Varano]] humanista eta poeta (Italia, 1426-1447)
# [[Covadonga Tomé]] pediatra, politikaria (Asturias 1970)
# [[Cristina Gallo]] kirol kazetaria, idazlea, aktibista (Asturias 1965)
# [[Dahteste]] gerlari, itzultzaile, diplomazialari (1860 - Mexiko Berria, 1955)
# [[Diana Wynne Jones]] idazlea (Londres, 1934-2001)
# [[Dolores Pla Brugat]] historialaria eta ikertzailea (Girona, 1954-2014)
# [[Emakume Indigenen Nazioarteko Eguna]]
# [[Emilia Boneva]] gimnasia erritmikoko entrenatzailea (Bulgaria 1938-2019)
# [[Emma Cabal]] poeta (Asturias 1962)
# [[Enith Salón]] futbolaria ( Valentzia 2001)
# [[Esther González]] futbolaria (Granada 1992)
# [[Etta Federn]] idazle, itzultzaile, pedagogo eta anarkofeminista austriarra (1883 - 1951)
# [[Eva Navarro ]] futbolaria (Murtzia 2001)
# [[Fatima Madrilgoa]] ustezko astronomoa (Al-Andalus XI. mendea)
# [[Francisca Saperas|Francesca Saperas]] anarko-sindikalista (Bartzelona, 1851-1933)
# [[Gala Dalí]] artista eta modeloa (Errusia, 1894-1982)
# [[Hansa Mehta]] aktibista, politikaria (India, 1897-1995)
# [[Irene Guerrero]] futbolaria (Sevilla 1996)
# [[Isabel Medina]] idazlea (Gomera, 1943)
# [[Isabel Mozún]] altuera jauziko atleta (Madril 1960)
# [[Ivana Andrés ]] futbolaria (Valentzia 1994)
# [[Jean Batten]] hegazkinlaria (Zeelanda Berria, 1909-Palma Mallorcakoa, 1982)
# [[Johanna Schopenhauer]] idazlea (Alemania, 1766-1838)
# [[Juana Álvarez Molina|Juana Alvarez]] etxekoandre fusilatua (Medina de Rioseco, 1897-Gijon, 1937)
# [[Juana María de los Dolores de León Smith]] espainiar dama (Badajoz, 1798 – Londres, 1872)
# [[Julia Mayoral Márquez]] maistra eta politikaria (Badajoz, 1902 - 1983)
# [[Julia Santibáñez]] idazlea (Mexiko, 1971)
# [[Kyra Galván]] poeta eta eleberrigilea (Mexiko Hiria, 1956)
# [[La Repompa de Málaga]] abeslaria (Malaga 1937-1959)
# [[Laia Codina]] futbolaria (Girona 2000)
# [[Lara Álvarez]] kazetaria (Asturias 1989)
# [[Laura del Río]] futbolaria, mutilen entrenatzailea (Madril, 1982)
# [[Lola Suárez|Lola Suarez]] idazlea (Lanzarote, 1956)
# [[Malebogo Molefhe]] aktibista (Botswana,1980)
# [[María Bernaldo de Quirós]] hegazkinlaria (Madril, 1898-1983)
# [[Maria da Conceição Moita]] aktibista, hezitzailea (Portugal, 1937-2021)
# [[María Francisca de Sales Portocarrero (Montijoko VI. kondesa)]] (Madril, 1754 – Logroño, 1808)
# [[María Josefa Cerrato Rodríguez]] Espainiako lehen emakume albaitaria (Badajoz, 1897-1981)
# [[María Pérez Rabaza]] futbolaria (Bartzelona 2001)
# [[María Rosa Alonso|Maria Rosa Alonso]] idazlea (Tararonte, 1909-2011)
# [[Mariangiola Criscuolo]] margolaria (Italia, 1548-1630)
# [[Mariona Caldentey]] futbolaria (Mallorca 1996)
# [[Melissa Jiménez (kazetaria)]] (Lieja/Bartzelona 1987)
# [[Mercedes Pinto]] idazlea, kazetaria eta feminista (1889-1976)
# [[Mónica García Prieto]] kazetaria, saiakeragilea (Badajoz 1974)
# [[Montse Martín]] gimnasta erritmiko ohia, ilustratzailea, diseinatzailea, aktorea, dantzaria (LLeida 1974)
# [[Montse Tomé]] futbolari ohia, entrenatzailea (Asturias 1982)
# [[Noemí Casquet]] kazetaria, youtuberra (Sabadell 1992)
# [[Olga Carmona]] futbolaria (Sevilla 2000)
# [[Ona Batlle]] futbolaria (Bartzelona 1999)
# [[Paula Guilló]] Miss eta modeloa (Alacant 1989)
# [[Pepa Caballero]] margolaria (Granada, 1943 - Malaga, 2012)
# [[Raymonde de Laroche]] hegazkinlaria (Paris, 1882-1919)
# [[Rebecca Abe|Rebeca Abe]] idazlea (Alemania, 1967)
# [[Rita Bosaho]] sanitarioa, politikaria. Kongresuko 1. Persona beltza (Ginea/Espainia 1965)
# [[Rocío Gálvez ]] futbolaria (Kordoba 1997)
# [[Salma Paralluelo]] futbolaria, atleta (Zaragoza 2003)
# [[Silvia Yustos]] gimnasta erritmikoa (Valladolid 1971)
# [[Simone Segouin]] partisaua, erresistentziako kidea (Frantzia, 1925-2023)
# [[Sofia Behrs]] idazlea, argazkilaria (Errusia, 1844-1919)
# [[Sofia Castañon]] poeta, politikaria (Asturias 1983)
# [[Susan Haack]] irakasle eta filosogoa (Ingalaterra, 1945)
# [[Sybilla]] diseinatzailea (AEB/Espainia 1963)
# [[Teresa Abelleira]] futbolaria (Pontevedra 2000)
# [[Teresa Helbig]] moda-diseinatzailea (Bartzelona 1963)
# [[Teresa Matilde Revaque]] Bigarren Errepublikako espetxe funtzionario fusilatua (Valladolid, 1897-Madril, 1940)
# [[Teresa Táboas]] arkitekto galiziarra (Mexiko Hiria, 1961)
# [[Thelma Nava]] poeta (Mexiko Hiria, 1932-2019)
# [[Thérèse Peltier]] hegazkinlaria (Frantzia, 1873-1926)
# [[Vicenta García Miranda]] idazlea, poeta (Badajoz, 1816-1877)
# [[Yulianna Avdeeva]] piano-jotzailea (Mosku 1985)
# [[Zofia Kossak-Szczucka]] idazlea (Polonia, 1890-1968)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''uztaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainize Gastaka Martínez]] ----'''SORTUA''' abokatua, Laudioko alkatea (Laudio, 1985)
# [[Rosa Mari Artza Azueta]] efef'''SORTUA''' euskaltzalea eta ekintzailea (Iurreta, 1946-2001)
# [[Guruzne Carrason Torrontegi]] ----'''SORTUA''' ingurumen hezitzailea, Sopelako alkatea (Sopela, 1981)
# [[Deniba Konare]] ----'''SORTUA''' judoka (Mali/Durango 2003)
# [[Sorne Rubio Arano]] ----'''SORTUA''' Mundakako alkatea (Mundaka, 1972)
# [[Itziar Iratzagorria]] ef--'''SORTUA''' Urdulizko alkatea
# [[Maite Ibarra Goti]] ----'''SORTUA''' Arrigorriaga alkatea (Arrigorriaga, 1979)
# [[Elisa Kaltzada]] --ef'''SORTUA''' euskaltzalea eta ekintzailea (Busturia, 1929-2022)
# [[Lorea Perosanz]] ef--'''SORTUA''' diseinatzailea eta ilustratzailea (Ermua, 1976)
# [[Maider Morras Azpiazu]] ----'''SORTUA''' abokatua, unibertsitateko irakaslea, Arrasateko alkatea (Arrasate, 1976)
# [[Olatz Lezeta Urzelai]] ef--'''SORTUA''' mekanikaria, Antzuolako alkatea (Antzuola, 1977)
# [[Kristina Rodriguez Mendikute]] ef--'''SORTUA''' Adunako alkatea (Aduna,1971)
# [[Mari Karmen Arregi Agirre]] ef--'''SORTUA''' Aizarnazabalgo alkatea
# [[Beatriz Unzue Esnaola]] ef--'''SORTUA''' Amasa-Villabonako alkatea
# [[Alba Garmendia Castaños]] ef--'''SORTUA''' ikertzailea, filosofoa eta Ikaztegietako alkatea
# [[Yanire Granero]] --ef'''SORTUA''' diseinatzailea, enpresaburua (Abadiño 1988)
# [[Oihana Amundarain Zubillaga]] ef--'''SORTUA''' Elduaingo alkatea
# [[Gurutze Etxezabal Iturrioz]] ef--'''SORTUA''' Orexako alkatea
# [[Anuska Esnal Oliden]] ef--'''SORTUA''' Orioko alkatea (Orio, 1980)
# [[Izarra Urdalleta Iraola]] ef--'''SORTUA''' Segurako alkatea (Errezil, 1975)
# [[Cristina Tapias]] ef--'''SORTUA''' jostuna, irakaslea, enpresaburua (Bilbo 1960)
# [[Teófila Adrada]] ef--'''SORTUA''' jostuna, irakaslea, enpresaburua, asmatzailea (Toledo 1904- ?)
# [[Naroa Azpitarte]] ----'''SORTUA''' errugbilaria (Durango, 2005)
# [[Rosario Tomasena Alzuri]] ef--'''SORTUA''' kirolaria, igerilaria, triatleta (Urnieta, 1946)
# [[Agurtzane Solaberrieta Mesa]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta Usurbilgo alkatea (Usurbil, 1979)
# [[Maite Amenabar Alkorta]] ----'''SORTUA''' Zirzurbilgo alkatea (Azpeitia)
# [[Nagore Alkorta Elorza|Nagore Alkorta]] ef--'''SORTUA''' Azpeitiko alkatea (Azpeitia, 1978)
# [[Alicia Framis]] artista (Mataró, 1967)
# [[Lorena Llamas]] txirrindulari ohia (Bartzelona 1987)
# [[Daisy Elliott]] politikaria (AEB 1917-2015)
# [[Yolanda García Serrano]] gidoilaria (Madril 1958)
# [[Karina Garantivá ]] aktorea, antzerki zuzendaria (Kolonbia 1980)
# [[ Helena Pimenta]] antzerki-zuzendaria (Salamanca 1955)
# [[Verónica Fernández]] gidoilaria (Soria 1971)
# [[Magüi Mira]] aktorea, zuzendaria (Valentzia 1944)
# [[Clara Sanchis]] aktorea, musikaria (Teruel 1968)
# [[Lola Salvador]] gidoilaria (Bartzelona 1938)
# [[Carmen Balagué]] aktorea (Bartzelona 1952)
# [[Luz Casanova]] ongilea (Asturias, 1873-1949)
# [[Jacqueline Guerroudj]] Militante komunista eta antikolonialista (1919 - 2015)
# [[Sheyla Gutiérrez]] txirrindularia (Errioxa 1994)
# [[Lucía González]] txirrindularia (Asturias 1990)
# [[Alicia González]] txirrindularia (Asturias 1995)
# [[Mavi García]] duatleta, txirrindularia (Mallorca 1984)
# [[María Mercedes Cagigas Amedo]] txirrindularia (Kantabria 1979)
# [[Isabel Martin]] txirrindularia (Valladolid 1999)
# [[Sara Martín]] txirrindularia (Burgos 1996)
# [[Cristina Martínez (txirrindularia)]] (Valentzia 1981)
# [[María Isabel Moreno ]] txirrindularia (Girona 1981)
# [[Belén López (txirrindularia)]] irakaslea (Cádiz 1984)
# [[Mayalen Noriega]] igerilaria, txirrindularia, kirol egokituko gidaria (Mexiko/Espainia 1982)
# [[Josefa Benítez Guzmán]] kirol egokitutako txirrindularia (Bartzelona 1969)
# [[Susana Rodríguez Gacio]] medikua, kirol egokitutako txirrindularia (Vigo 1988)
# [[Aauri Bokesa]] kirolari eta gizarte langilea (Madril, 1988)
# [[Cristina Danimarkakoa]] Italiako aristokrata (Danimarka, 1521-Italia, 1590)
# [[Conceição Matos]] aktibista (Portugal, 1936)
# [[María de Estrada]] konsistatzailea (Espainia-Mexiko, XV.mendea)
# [[Maritza M. Buendía]]
# [[Lozen]] gerlari eta xamana (1840-1889)
# [[Elsy Jacobs]] txirrindularia (Luxenburgo 1933-Bretainia 1998)
# [[Anna Ramírez ]] txirrindularia, aktibista (Bartzelona 1981)
# [[Marta Vilajosana]] txirrindularia (Bartzelona 1975)
# [[Audrey Cordon]] txirrindularia (Bretainia 1989)
# [[Alba Teruel ]] txirrindularia (Valentzia 1996)
# [[Anna Sanchis]] txirrindularia (Valentzia 1987)
# [[Dori Ruano]] txirrindularia, zuzendaria, politikaria, irakaslea (Salamanca 1969)
# [[Gloria Rodríguez Sánchez]] txirrindularia ( Murtzia 1992)
# [[Ariadna Ródenas]] txirrindularia (Alacant 1987
# [[Aida Nuño]] txirrindularia (Asturias 1983)
# [[Karin Herrera]] biologo eta politikaria (Guatemala, 1968)
# [[Sonia Gutiérrez Raguay]] politikaria (GUatemala, 1981)
# [[Txirrindularitza eta feminismoa]]
# [[Jean Purdy]] erizaina, 1. enbriologoa (Erresuma Batua 1945-1985)
# [[Victoria Anna Perea]] Espainiako 1. probeta umea (Bartzelona 1984)
# [[Anna Veiga]] biologoa, Espainiako 1. probeta umearen ‘ama zientifikoa’ (Bartzelona 1956)
# [[Elisa Matilla]] aktorea (Madril 1966)
# [[Dunia Ayaso eta Felix Sabroso]] zine zuzenndariak (Kanariak 1961-2014)
# [[Eva Lesmes]] gidoilaria, zine zuzendaria (Asturias 1961)
# [[Imma Colomer]] aktorea (Bartzelona 1948)
# [[Rosa Gàmiz]] aktorea (Bartzelona 1965)
# [[Carlota Subirós]] antzerki-zuzendari (Bartzelona 1974)
# [[Lluïsa Cunillé ]] idazlea (Katalunia 1961)
# [[Hijas de Cynisca]] kirol-arloko genero-desberdintasuna, dokumentala (2019)
# [[Jessica Vall ]] igerilaria, biologoa (Bartzelona 1988)
# [[Jennifer Pareja]] waterpolo jokalari ohia (Girona 1984)
# [[Carmen Martín]] eskubaloi jokalaria (Almeria 1988)
# [[Vanesa Amorós ]] eskubaloi jokalaria, entrenatzialea (Alacant 1982)
# [[Nuria Benzal ]] eskubaloi jokalaria (Malaga 1985)
# [[Estela Estévez Barreiro]] atleta paralinpiarra (Vigo 1965)
# [[Alba Caride]] gimnasta erritmikoa (Vigo 1980)
# [[Susana Garabatos ]] igerilaria (Vigo 1979)
# [[Julia Vaquero]] galiziar atleta (Frantzia 1970)
# [[Thérèse Clerc]] Frantziako ekintzaile feminista (1927 - 2016)
# [[Suhayr al-Qalamawi]] idazlea eta itzultzailea (Egipto, 1911-1997)
# [[Dolors Vives Rodón|Dolors Vives Rodon]] Kataluniar hegazkinlaria (Valls, 1908-Bartzelona, 2007)
# [[Susana Ferrari Billinghurst]] hegazkinlaria (Argentina, 1914-Italia, 1999)
# [[Yevguenia Shajovskaya|Yevguena Shajovskaya]] hegazkinlaria (Errusia, 1889-1920)
# [[Carola Lorenzini]] hegazkinlaria (Buenos Aires, 1899-1941)
# [[Clara Adams]] hagazkinlaria (EEBB, 1884-1971)
# [[Gloria Cuesta]] hegazkinlaria (Asturias, 1911 - Madril, 1987)
# [[Maria Josep Colomer i Luque]] hegazkinlaria (Bartzelona, 1913 - Inglaterra, 2004)
# [[Alia Twal]] hegazkinlaria (Jordania)
# [[Lotfia ElNadi|Loftia Elnadi]] hegazkinlaria (Egipto, 1907-2002)
# [[Erma Franklin]] abeslaria (EEBB, 1938-2002)
# [[Carolyn Franklin]] abeslaria (EEBB, 1944-1968)
# [[Flor Aguilera]] idazlea (Mexico Hiria, 1971)
# [[María Antonieta Mendivil]] idazlea (Mexiko, 1971)
# [[Anne Kingsbury Wollstonecraft]] ilustratzaile botanikoa (EEBB,1781-Kuba, 1828)
# [[Sara Khadem ]] xake jokalaria (Iran 1997)
# [[Tamara Abalde ]] saskibaloi jokalaria (Ferrol 1989)
# [[Begoña Fernández]] eskubaloi jokalaria (Vigo 1980)
# [[Isabel Herguera]] artista, zuzendaria, irakaslea (Donostia 1961)
# [[Karin Boye]] poeta, itzultzailea (Suedia 1900-1941)
# [[Helene Hanff]] idazlea (AEB 1916-1997)
# [[Sopiko Guramishvili]] xake jokalaria (Georgia 1991)
# [[Carol Thatcher ]] kazetaria (Londres 1953)
# [[Mónica Braun|Monica Braun]] idazlea eta poeta (Mexiko, 1965)
# [[Cristina Rivera Garza]] idazlea (Mexiko, 1964)
# [[Martha Cerda]] idazlea (Mexiko, 1945)
# [[Bibiana Gallego Lancharro]] poeta eta damaturgoa (Badajoz, 1799-Madril, 1867)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''ekaina''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainara Otxotorena]] ef--'''SORTUA''' Mañariko alkatea (Hernani, 1984)
# [[Arantxa Arregi]] ----'''SORTUA''' Doneztebeko alkatea
# [[Asun Agiriano]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta bibliotekaria (Arrasate, 1963)
# [[Begoña Enbeita]] ef--'''SORTUA''' Muxikako alkatea (Muxika, 1985)
# [[Berta Arizkun González]] ef--'''SORTUA''' Burlatako alkatea
# [[Burdinaren emakumeak]] '''SORTUA''' (Bizkaia, XIX-XX. mendea)
# [[Carmen Mendiguren]] efef''SORTUA'''maistra (Zamudio, 1913-2010)
# [[Eider Olazar]] ef--'''SORTUA''' Gazteluko alkatea (Gaztelu...)
# [[Eneritz Agirre]] ef--'''SORTUA''' Atxondoko alkatea (Atxondo, 1983)
# [[Eneritz Azpitarte]] ef--'''SORTUA''' Zaldibarko alkatea (Zaldibar, 1985 )
# [[Erika Letamendi Hurtado]] ef--'''SORTUA''' Donemiliagako alkatea (Gasteiz, 1985)
# [[Igone Amesti]] ef--'''SORTUA'''mezzosopranoa, musika-irakaslea (Mallabia, 1985)
# [[Iruri Altzerreka]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria (Garai, 2000)
# [[Itziar Imaz Artazcoz|Itziar Imaz]] ef--'''SORTUA''' Garesko alkatea (Gares, 1981)
# [[Julene Lazkano]] ef--'''SORTUA''' Elorrioko alkatea (Elorrio, 1985)
# [[Laura Irasuegi Otal]] efef'''SORTUA''' ingeniaria, gerrako umea (Eibar, 1923-Errenteria, 2016)
# [[Malan Alloua]] ----'''SORTUA''' Sanwiko Erresumako ama erregina (Ghana, XIX. mendea)
# [[Maria Sáez de Albéniz Bregaña]] ef--'''SORTUA''' Etxarri Aranazko alkatea (Iruñea, 1966)
# [[Marta Díez Napal]] ef--'''SORTUA''' Antsoaingo alkatea (Antsoain, 1975)
# [[Nadia Nemeh Shomaly]] ----'''SORTUA''' Bermeoko alkatea (Bermeo, 1979)
# [[Noelia Oses]] ef--'''SORTUA''' Matematikaria, ikertzailea (Ermua, 1975)
# [[Oihana Olaberria Jaka]] ef--'''SORTUA''' Arakilgo alkatea (Arakil, 1976
# [[Oihane Irastorza]] ef--''SORTUA''' Izurtzako alkatea (Izurtza, 1981)
# [[Oihane Uribeetxebarria Garmendia]] ef--'''SORTUA''' Lakuntzako alkatea (1979)
# [[Olatz Alberdi Etxeberria]] ef--SORTUA futbolaria, atezaina (Bergara, 1997)
# [[Olatz Irizar Martínez]] ef--'''SORTUA''' Ziordiako alkatea (Ziordia, 1972)
# [[Pilar Arechavaleta]] efef'''SORTUA''' moja (Bilbo, 1880-Madril-1973)
# [[Txelo Auzmendi Jimenez]] ef--'''SORTUA''' Asparrenako alkatea (Araia, 1960)
# [[Olga Mariano]] aktibista ijitoa (Portugal, 1950)
# [[Adriana Caselotti]] ahots aktorea (AEB 1916-1997)
# [[Adrienne Bolland|Adrianne Bolland]] hegazkinlaria (Frantzia, 1895-1975)
# [[Agirre Aristizabal ahizpak]] oroimen memoria babesleak (Lizarra, 1936)
# [[Ahlam Khudr]] aktibista (Sudan)
# [[Aída Bueno Sarduy]] dokumentalgilea (Kuba, ?)
# [[Aida Toledo]] poeta (Guatemala, 1952)
# [[Ainhoa Carbonell Allué ]] zinegotzi ijitoa (?,?)
# [[Alba Cros ]] zinema zuzendaria (Lleida 1991)
# [[Alice Austen]] argazkilaria (AEB 1866-1952)
# [[Alice Pestana]] pedagogoa (Portugal, 1860-Madril, 1929)
# [[Alicja Dorabialska]] kimikaria (Polonia, 1897 – 1975)
# [[Alma Karla Sandoval|Alma Carla Sandoval]] Kazetaria (Mexiko, 1975)
# [[Ana Martínez de Luco]] moja, aktibista (Araba, 1960)
# [[Anaïs Napoleon]] argazkilaria (Narbona, 1831-Bartzelona, 1912)
# [[Ángela de la Cruz (artista)]] artista (Coruña, 1965)
# [[Ángeles Cruz|Angeles Cruz]] aktorea, gidoilaria, zinema zuzendaria (Mexiko, 1969)
# [[Anna-Eva Bergman]] artista (Suedia 1909-Frantzia 1987)
# [[Anoosheh Oskouian]] ingeniaria, CEO-a (Iran/AEB 1964)
# [[Aurèlia Muñoz Ventura]] artista (Bartzelona, 1926-2011)
# [[Barbara Martin Coppola]] telekomunikazio- ingeniaría eta CEO-a (Madril 1977)
# [[Beatriz Corrales]] badminton jokalaria (Madril 1992)
# [[Bernardine Dohrn]] iheslaria, irakaslea (AEB 1942)
# [[Betsy Pecanins]] abeslaria (Mexiko 1954)
# [[Betty Makoni]] Aktibista (Zimbabwe, 1971)
# [[Candida Höfer]] argazkilaria (Alemania, 1944)
# [[Carmen Matute]] idazlea (Guatemala, 1944)
# [[Carol Bove]] artista (Suitza/AEB 1971)
# [[Celia Montoya Montoya]] aktorea, aktibista (Madril, 1971)
# [[Charlotte Posenenske]] artista (Alemania 1930-1985)
# [[Chicks on Speed]] artistak, musika taldea (Alemania 19)
# [[Claude Mossé]] historialaria (Frantzia 1924-2022)
# [[Cristina Álvarez Álvarez]] telekomunikazio ingeniaria (Vigo 1969)
# [[Cristina Cuerno]] aeronautika ingeniaria (Espainia, XX. mendea)
# [[Danielle Michel-Chich]] saiogile, kazetari eta itzultzaile frantsesa (Aljer - 1951)
# [[Daría Vilariño Pintos]] liburuzaina (Galizia 1928-2020)
# [[Djamila Bouazza]] Aljeriako Independentzia Gerrako aktibista (1938 - 2015)
# [[Djamila Bouhired]] Aljeriako ekintzaile politikoa da (Aljer - 1935)
# [[Dulce Muñoz del Rey]] telekominikazio ingeniaria (Badajoz 1978)
# [[Eija-Liisa Ahtila]] artista (Finlandia 1959)
# [[Eileen Power]] historialaria (Erresuma Batua 1889-1940)
# [[Elida Carlés]] hegazkinlaria, artista (Argentina, 1912-1970)
# [[Elisa Hall]] idazlea (Guatemala, 1900-1982)
# [[Eliza Schneider]] ahots aktorea (AEB 1978)
# [[Énia Lipanga]] Poeta, aktibista (Mozambike, 1977)
# [[Erika Groth-Schmachtenberger]] argazkilaria (Alemania 1906-1992)
# [[Ester Partegàs]] artista (La Garriga, 1972)
# [[Esther Paez]] boxeolaria, (Bartzelona 1969)
# [[Eulalia Pérez Sedeño]] ikertzailea (Maroko protektoratua 1954)
# [[Eulàlia Valldosera i Guilera]] artista (Villafranca del Panadés, 1963)
# [[Fátima Tardío Quiroga]] legelaria (Bolivia XX. mendea)
# [[Fernanda Fragateiro]] artista (Portugal 1962)
# [[Gail Bradbrook]] Klima aldaketaren kontrako ekintzailea (Britainiarra)
# [[Grete Stern]] argazkilaria (Alemania 1904-Argentina 1999)
# [[Hannah Collins]] artista (Londres 1956)
# [[Hanne Darboven]] artista (Alemania 1941-2009)
# [[Helga de Alvear Arte Garaikidearen Museoa ]] (Caceres 2021)
# [[Helga de Alvear]] bildumagilea (Alemania/Madril 1936)
# [[Inés Medina]] artista (Caceres 1950)
# [[Inés Peraza]] Kanariar uharteetako andrea (Sevilla, 1424-1503)
# [[Isabel de los Ángeles Ruano]] poeta (Guatemala, 1945)
# [[Isabel Morant Deusa]] historialaria (Valentzia 1947)
# [[Isabel Tolosa Cortés de Moctezuma]] Leonor Cortés Moctezumaren alaba (Mexiko, 1568- ?)
# [[Isatxa Mengíbar]] bikoiztailea ( Espainia 1973)
# [[Janet Maslin ]] kritikaria (AEB 1949)
# [[Joana Pastrana]] boxeolari ohia (Madril 1990)
# [[Jorinde Voigt]] artista (Alemania 1977)
# [[Judith Colell ]] zinema zuzendaria (Bartzelona 1968)
# [[Kadiatu Massaquoi]] aktibista (Sierra Leona, 2002?)
# [[Katalina Lancasterrekoa]] erregina (Hertford, 1373- Valladolid, 1418)
# [[Katharina Fritsch]] eskultorea (Alemania 1956)
# [[Katharina Sieverding]] artista (Alemania 1944)
# [[Kittie Knox]] txirrindularia (AEB 1874-1900)
# [[Laleh Osmany]] aktibista (Afganistan, 1992)
# [[Laura Rius]] zinema zuzendaria (Bartzelona 1991)
# [[Leonor Cortés Moctezuma]] Espainia Berriko Erregeorderriko aristokrata (Mexiko, 1527-1594)
# [[Lidia Zvereva|Lidia Zuéreva]] hegazkinlaria (Errusia, 1890-1916)
# [[Lisa Schwarzbaum]] kritikaria (AEB 1952)
# [[Luz Méndez de la Vega]] poeta eta ikertzaile feminista (Guatemala, 1919-2012)
# [[Mabel Palacín Lahoz]] artista (Bartzelona, 1965)
# [[Maggie Roswell]] ahots aktorea (AEB 1952)
# [[Margarita Carrera]] idazlea (Guatemala, 1929-2018)
# [[María del Carmen Aguayo Torres]] telekomunikazio ingeniaria (Kordoba XX. mendea)
# [[María del Carmen Carrillo Losada]] probintzia hiriburu bateko 1. emakume ziengotzi ijitoa (Madril 1959)
# [[María del Carmen Pallares Méndez]] historialaria (Galizia 1948)
# [[María Jesús Avila Corchero]] museo koordinatzailea (Caceres, 1966)
# [[María Jesús Rosa Reina]] boxeolaria (Madril 1974-2018)
# [[María Luisa Cuerda Arnau]] legelaria (Espainia, XX. mendea)
# [[María Natividad Bermejo Arrieta ]] artista (Logroño 1961)
# [[María Teresa Dalenz Zapata ]] ingeniari zibila (Bolivia, 1958)
# [[María Teresa de Silva]] Albako XIII. dukesa (Madril, 1762-1802)
# [[Marta Verheyen]] zinema zuzendaria, gidoilaria, argazkilaria (Girona 1991)
# [[Mary Bailey (hegazkinlaria)|Mary Bailey]] hegazkilaria (Irlanda, 1890-1960)
# [[Mary Kay Bergman]] ahots aktorea (AEB 1961)
# [[Mary Lynn Rajskub]] aktorea, gidoilaria (AEB 1971)
# [[Mary Taylor Brush]] hegazkinlaria (1866-1949)
# [[Maryse Bastié]] hegazkinlaria (Frantzia, 1898-1952)
# [[Meret Oppenheim]] argazkilaria (Berlin, 1913-Basilia,1985)
# [[Mikaela Loach]] Aktibista (Jamaika, 1998)
# [[Miren Meabe Carro]] Kuartango alkatea (Barakaldo 1986)
# [[Mirtha Luz Pérez]] idazlea, poeta, (Chiapas, Mexiko, 1960)
# [[Mona Simpson (Simpsondarrak)]] pertsonaia (AEB)
# [[Mona Simpson]] idazlea (AEB 1957)
# [[Montserrat Soto]] artista (Bartzelona, 1961)
# [[Nadia Vera]] kazetaria (Mexiko, 1983-2015)
# [[Nancy Cartwright (aktorea)]] ahots aktorea (AEB 1957)Si
# [[Natalia Montellano Durán]] bioteknologoa (Bolivia XX. mendea)
# [[Penelope Lea]] klima-aktibista (Noruega, 2005)
# [[Pilar Heredia Iglesias]] politikari ijitoa (Toledo, 1964)
# [[Pipilotti Rist]] artista (Suitza 1962)
# [[Pocha Lamadrid]] aktibista (Argentina, 1945-2021)
# [[Princy Mangalika]] aktibista (Sri Lanka, XX. mendea)
# [[Rachel Whiteread ]] eskultorea (Londres 1963)
# [[Rafaela Rada]] ilustratzailea
# [[Regina Halmich]] boxeolaria (Alemania 1976)
# [[Régine Pernoud]] historialaria (Frantzia 1909-1998)
# [[Rineke Dijkstra]] argazkilaria (Herbehereak 1965)
# [[Rocío Saiz]] artista (Madril 1991)
# [[Rosa Brun]] artista (Madril 1955)
# [[Rosemarie Trockel]] artista (Alemania 1952)
# [[Salma Kikwete]] aktibista (Tanzania, 1963)
# [[Salomé Cuesta]] artista (Valentzia 1964)
# [[Sandra Baía]] artista(Lisboa 1968)
# [[Sangita Magar]] aktibista (Nepal)
# [[Soleil Moon Frye]] aktorea, gidoilaria, film-zuzendaria (AEB 1976)
# [[Sonia Couoh]] aktorea (Mexiko, 1983)
# [[Susana Solano]] eskultorea (Bartzelona, 1946)
# [[Sylvie Fleury]] artista (Suitza 1961)
# [[Tacita Dean]] artista bisuala (Erresuma Batua 1965)
# [[Tatiana Delgado Yunquera]] bideo-joko garatzailea (Madril 1978)
# [[Tecuelhuetzin Xicohténcatl]] printzesa tlaxcalteka (Mexiko, 1501-Guatemala, 1537)
# [[Tecuichpo Ixcaxochitzin]] inperio aztekaren azken enperatrizea (Mexiko, 1509-1550)
# [[Tiza Mafira]] Ingurumen-aktibista (Indonesia, 1984)
# [[Touria Chaoui|Touria Chaowi]] hegazkinlaria (Fez, 1936-1956)
# [[Tress MacNeille]] ahots aktorea (AEB 1951)
# [[Vanessa Beecroft]] artista (Italia 1969)
# [[Victoria Fonseca González]] fisikaria (Espainia XX. mendea)
# [[Viktória Varga]] halterofilia kirolaria (Hungaria 1981)
# [[Zainab Al Khawaja]] aktibista (Bahrain, 1983)
# [[Zohra Drif]] Aljeriako politikaria, independentzia gerrako mujahida (1934)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''maiatza''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Ortiz]] ----'''SORTUA''' medikua (Getxo, 1964)
# [[Ainara Vera]] ----'''SORTUA''' zinegilea (Iruñea, 1985)
# [[Ana Antúnez]] --ef'''SORTUA''' jostuna, brodatzailea (Sevilla 1836-1896)
# [[Ann Marie Skelton]] ef--'''SORTUA''' Haurren Eskubideen Batzordeko burua (Hegoafrika, ?)
# [[Garazi Sampedro]] ef--'''SORTUA''' korrikalaria (Atxondo 1989)
# [[Itsasne Larruskain]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, futbolaria (Traña-Matiena 1992)
# [[Izaro Ieregi]] ----'''SORTUA''' artista (Algorta, 1987)
# [[Josefa Antúnez]] --ef'''SORTUA''' jostuna, brodatzailea (Sevilla 1833-1904)
# [[Juana María Ruiz de Gámiz]] efef'''SORTUA''' ongilea (Betoño, 1841 -?)
# [[Libe Goitia Artetxe]] ef--'''SORTUA''' idazlea (Errusia, 2001)
# [[Maite Toledo]] ----'''SORTUA''' idazlea (Zaldibia, 1966)
# [[Maite Zelaia]] ef--'''SORTUA''' arkitektoa (Eibar, 1946)
# [[María del Carmen Careaga Salazar]] ef--'''SORTUA''' enpresaburua (Getxo, 1934)
# [[Nagore Legarreta]] ----''SORTUA''' argazkilaria (Hernani, 1981)
# [[Oihana Muga]] ef--'''SORTUA''' pediatra (Donostia, 1981)
# [[Quintina Gelbenzu Piérola]] ef-ef '''SORTUA''' emagina (1877-1950)
# [[Salome Campos Beotegi]] efef'''SORTUA''' Emakume aitzindaria kontserba-enpresetan (Bermio, 1893-1974)
# [[Adela Calva Reyes]] idazlea (Mexiko, 1967-2018)
# [[Adenike Oladosu]] klima aktibista (Nigeria 1994)
# [[Alejandra Hannoverkoa]] printzesa (Austria 1999)
# [[Alicia Martín Villanueva]] artista (Madril, 1964)
# [[Aline Pettersson|Aline Petterson]] idazlea (Mexiko Hiria, 1938)
# [[Alva Belmont]] aktibista aberatsa, sufragista (AEB 1853- Frantzia 1933)
# [[Ana de Roque]] kazetaria ( Madril 1963)
# [[Ana Roldán]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1976)
# [[Anahí de Cárdenas]] modeloa, aktorea (Peru 1983)
# [[Andrea Guasch]] aktore, abeslari, dantzaria (Bartzelona 1990)
# [[Anežka Drahotová]] atleta (Txekia 19)
# [[Aniela Rodriguez]] idazlea (Mexiko, 1992)
# [[Anna Henderson]] txirrindularia (Britainia 1998)
# [[Anna Howard Shaw ]] sufragista, abade metodista (AEB 1847-1919)
# [[Antía Jácome]] kanoalaria (Pontevedra 1999)
# [[Antúnez ahizpak]] brodatzaileak (Sevilla XIX. mendea)
# [[Ascensión Cambrón]] filosofoa (Kordoba 1943)
# [[Aurora Correa]] poeta (Bartzelona, 1930-Mexiko, 2008)
# [[Beatrice Borromeo]] kazetaria, aristokrata (Italia 1985)
# [[Belén Rodríguez (kazetaria)]] (Madril 1966)
# [[Betty Gilpin]] aktorea (AEB 1986)
# [[Carissa Véliz]] filosofoa, irakaslea, ikertzailea (Mexiko 1986)
# [[Carlota Casiraghi]] zaldizalea, kazetaria (Monako 1986)
# [[Carmel Snow]] moda-kazetaria (Irlanda 1887-AEB 1961)
# [[Carolina Bona]] aktorea (Madril 1980)
# [[Carolina Herrera]] enpresaburua, diseinatzailea (Venezuela 1939)
# [[Carolina Parsons]] modeloa, enpresaburua (Txile 1978)
# [[Caroline Link ]] film-zuzendaria (Alemania 1964)
# [[Caroline Schermerhorn Astor]] aristokrata (AEB 1830-1908)
# [[Chari Gómez Miranda ]] kazetaria (Espainia 1930-2011)
# [[Claudina Domingo]] poeta (Mexiko, 1982)
# [[Claudine Picardet]] zientzialaria, itzultzailea (Frantzia 1735-1820)
# [[Consuelo Duval]] aktorea (Mexiko 1969)
# [[Consuelo Trujillo ]] aktorea (Cádiz 1959)
# [[Consuelo Vanderbilt]] filantropoa (AEB 1877- 1964)
# [[Consuelo Yznaga]] aristokrata (AEB 1853-Londres 1909)
# [[Cristina del Valle (abeslaria)]] aktibista (Asturias 1960)
# [[Cristina del Valle (aktorea)]] (Argentina 1942)
# [[Debora Kayembe]] abokatua, aktibista (Kongo- Eskozia, 1975)
# [[Desirée Bela-Lobedde]] idazlea, aktibista (Bartzelona 1978)
# [[Desirée Ndjambo]] kazetaria (Madril 1976)
# [[Diana Vreeland]] moda-editore aitzindaria (Paris 1903 - AEB 1989 )
# [[Djamila Boupacha]] Aljeriako FLNko aktibista (Bologhine 1938)
# [[Dolores Castro]] poeta (Mexiko, 1923-2022)
# [[Edna Woolman Chase]] kazetaria, argitaratzailea (AEB 1887-1957)
# [[Ekaterina Karavelova]] aktibista, hezitzailea (Bulgaria, 1860-1947)
# [[Elia Barceló]] idazlea (Alacant 1957)
# [[Ella baila sola]] musika bikotea (Espainia)
# [[Elsa Cross]] poeta (Mexiko, 1946)
# [[Elsie de Wolfe ]] dekoratzaile aitzindaria (AEB 1865- Frantzia 1950)
# [[Elvira Quintana]] aktorea (Badajoz, 1935-Mexiko Hiria, 1968)
# [[Esperanza Zambrano]] idazlea (Mexiko, 1901-1992)
# [[Esther García Rodríguez]] cinema ekoizpen zuzendari aitzindaria (Segovia 1956)
# [[Esther Mayoko Ortega]], aktibista (Madril, XX.mendea)
# [[Ethel Krauze]] idazlea (Mexiko Hiria, 1954)
# [[Fausta Gantús]] poeta eta historialaria (Mexiko, 1968)
# [[Flora Drummond]] sufragista, aktibista (Erresuma Batua, 1878-1949)
# [[Françoise Seligmann]] Frantziako erresistentziako kidea, kazetaria eta politikaria (1919-2013)
# [[Françoise Vergès]] politologo eta ekintzaile feminista eta dekolonialista frantsesa (Paris, 1952)
# [[Freda Huson]] aktibista (Kanada, 1964)
# [[Gabriela Jauregi]] idazlea, poeta (Mexiko Hiria, 1979)
# [[Glòria Serra ]] kazetaria (Bartzelona 1964)
# [[Hadja Idrissa Bah]] aktibista (Ginea, 1999)
# [[Helena Normanton]] abokatua, aktibista (Erresuma Batua, 1882-1957)
# [[Ilka Chase]] aktorea, esataria, idazlea (AEB 1905-1978)
# [[Irene Hernández de Jesús]] aktibista (Mexiko, 1958-2021)
# [[Irene Hueche Meliqueo]] aktibista (Txile, 1946-2011)
# [[Isabel Garcés]] aktorea (Madril 1901-1908)
# [[Isabel Pardo de Vera Posada]] ingeniaria (Lugo 1975)
# [[Isatou Ceesay]] aktibista (Gambia, 1972)
# [[Izarne Sarasola]] Errealeko futbolaria (Gipuzkoa, 2002)
# [[Jacqueline Auriol]] hegazkinlaria (Frantzia, 1917-2000)
# [[Javiera Contador]] aktorea, aurkezlea (Txile 1974)
# [[Jhoana Patiño]], poeta, aktibista (Kolonbia, 1982)
# [[Josefina Molina]] film-zuzendari atzindaria (Kordoba 1936)
# [[Julia Maura]] idazlea (Madril 1910-1973)
# [[Julia Solomonoff]] film zuzendaria, gidoilaria… (Argentina 1966)
# [[Juliane Köhler ]] aktorea (Alemania 1965)
# [[Katalina D'Erzel|Katalina Dérzel]] poeta (Mexiko Hiria, 1950)
# [[Laura Pérez Granel]] ilustratzailea (Valentzia 1983)
# [[Leila Khaled]] palestinar aktibista politikoa (1944)
# [[Lidia Poët ]] Italiako 1. emakume abokatua, aktibista (1855-1949)
# [[Lidia Tiatirakoa]] Europako 1. Emakume kristaua, santua, enpresaburua (Tiatira I. mendea)
# [[Lisa Henni]] aktorea (Suedia 1982)
# [[Lolita Bosch]] idazlea (Bartzelona 1970)
# [[Lorenza Izzo]] aktorea, modeloa (Txile 1989)
# [[Louise Dahl-Wolfe]] moda-argazkilaria ( AEB 1895- 1989)
# [[Lucrecia Martel]] film zuzendaria, gidoilaria (Argentina 1966)
# [[Lucy Elmina Anthony]] sufragista (AEB 1859 - 1944)
# [[Luz Marina Hache]] Sindikalista, aktibista (Kolonbia, 1955)
# [[Margo Martindale]] aktorea (AEB 1951)
# [[María Duval (aktorea)]] abeslaria (Mexiko 1937)
# [[María Inés Guerra]] abeslaria, aurkezlea (Mexiko 1983)
# [[María José Sanz Sánchez]] biologoa, ikertzailea (Valentzia 1963)
# [[María Pérez García]] atleta (Granada 1996)
# [[María Remedios del Valle]] Argentinako armadan kapitain independentzia garaian (Argentina, 1766-1847)
# [[Mariana Simionescu]] tenislaria (Errumania 1956)
# [[Maricela Guerrero]] poeta (Mexiko Hiria, 1977)
# [[Marilia Andrés ]] kantautorea (Cuenca 1974)
# [[Marina Rossell]] kantautorea (Bartzelona 1954)
# [[Marta Botía]] kantautorea (Madril 1974)
# [[Marta Ferri]] moda diseinatzailea (Italia 1984)
# [[Marta García Gómez]] kazetara, bikoizlea ( Madril 1961-2013)
# [[Marta Jaumandreu]] kazetaria (Madril 1971)
# [[Marta Martínez Alonso]] matematikaria, IBM zuzendari nagusia (Madril 1966)
# [[Marta Suediakoa]] printzesa (Suedia 1901-Norvegia 1954)
# [[Mary Haʻaheo Atcherley]] aktibista (Hawaii, 1874-1933)
# [[Matilde Borromeo]] jauzi-zaldi hazlea, kirolaria, aristokrata (Italia 1983)
# [[Mercedes de Acosta]] idazlea (AEB 1892-1968)
# [[Milena Smit]] aktorea (Valentzia 1996)
# [[Mónica Laguna]] film zuzendaria, gidoilaria (Madril 1964)
# [[Mònica López]] meteorologoa, aurkezlea (Lerida 1975)
# [[Na'Taki Osborne Jelks]] aktibista (AEB, XX. maendea)
# [[Naty Abascal]] modeloa (Sevilla 1943)
# [[Ngụy Thị Khanh]] Ingurumen aktibista (Vietnam, 1976)
# [[Nina Bang]] historialaria, politikaria, ministroa (Danimarka 1866-1928)
# [[Nuria Villazán Martín]] gidoilaria, film zuzendaria (Bartzelona 1968)
# [[Oyèrónkẹ Oyěwùmí]] ikertzaile feminista dekolonial (Nigeria, 1957)
# [[Pepa Pedroche]] aktorea (Madril 1967)
# [[Pilar García Muñiz]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1974)
# [[Pilar Llop ]] magistratua, politikaria (Madril 1973)
# [[Pilar Ulzurrun de Asanza y Peralta]] margolaria (Zaragoza, 1785-Madril, 1864)
# [[Raquel Sánchez Jiménez]] politikaria (Bartzelona 1975)
# [[Rosario Pi]] zinema zuzendaria (Bartzelona, 1899 - Madril, 1967)
# [[Rosita Parsons]] modeloa, enpresaburua (Txile 1970)
# [[Sandra Lorenzano]] idazlea (Argentina, 1960)
# [[Sara Uribe Sánchez|Sara Uribe]] poeta (Mexiko, 1978)
# [[Seloua Luste Boulbina]] Filosofo eta irakasle franko-aljeriarra (1957)
# [[Sheela Patel]], aktibista (India, 1952)
# [[Soledad Sevilla]] margolaria (Valentzia 1944)
# [[Stella Assange]] abokatua, giza eskubideen defendatzailea (Hegoafrika 1983)
# [[Susan Rice]] enbaxadorea (AEB 1964)
# [[Susana Roza]] Kazetaria (Asturias 1965)
# [[Susi Caramelo]] umorista (Bartzelona 1980)
# [[Syrie Barnardo]] barrualdeen diseinatzailea (Ingalaterra 1879-1955)
# [[Tedi López Mills]] poeta (Mexiko Hiria, 1959)
# [[Tuva Novotny]] aktorea (Suedia 1979)
# [[Uta Hagen]] aktorea, maistra (Alemania 1919- AEB 2004)
# [[Vanessa Bryant ]] filantropoa (AEB 1982)
# [[Vanessa Claudio]] modeloa, aktorea, aurkezlea (Puerto Rico 1983)
# [[Vega (abeslaria)]] (Kordoba 1979)
# [[Veronica Ferres]] aktorea (Alemania 1965)
# [[Victoria Rosell]] epailea, politikaria (Murtzia 1968)
# [[Virginia Ruzici ]] tenislari ohia (Errumania 1955)
# [[Yelitza Ruiz]] abokatua eta poeta (Mexiko, 1986)
# [[Yuja Wang]] piano-jolea (Txina 1975)
# [[Yvonne Choquet-Bruhat]] matematikari eta fisikari frantsesa (Lille, 1923)
# [[Zarifa Ghafari]] politikari, aktibista (Afganistan, 1992)
# [[Zonia Palán Tamayo]] aktibista, ekonomialaria (Ekuador, 1954-2003)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''apirila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Irazu]] ----'''SORTUA''' kazetaria, gidoigilea, berdintasun teknikaria (Andoain, 1966)
# [[Eider Conde]] ----'''SORTUA''' Aranzadi elkarteko komunikatzailea (Donostia, 1981)
# [[Elena Martinez Rubio|Elena Martinez]] ----'''SORTUA''' euskal idazlea (Bilbo, 1957)
# [[Felipa Domínguez Taguada]] --ef'''SORTUA''' miliziano (Irun, ?- 2013))
# [[Graciliana Montelongo]] ----'''SORTUA''' artista eta idazlea (Tenerife, 1962)
# [[Iratxe Ormatza]] ----'''SORTUA''' idazlea (Bakio, 1971)
# [[Isabel de Naverán]]----'''SORTUA''' ikertzailea, komisarioa (Getxo, 1976)
# [[Ixabel Millet]] ----'''SORTUA''' ipuin kontalaria (Paris, 1958)
# [[Jasmin_Mara_López]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta zinemagilea (New Orleans xxxx)
# [[Maite Franko]] ----'''SORTUA''' g idazle eta ipuin kontalaria (Irun, 1971)
# [[Maria Rosario de Cruz]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Ermua, 1948)
# [[Marta Von Poroszlay]] ----'''SORTUA''' g margolaria, eskultorea, idazlea (Hungaria, 1952)
# [[Mirari Sagarzazu]] ----'''SORTUA''' ARtisaua, artista, ilustratzailea (Oñati)
# [[Miren Mindegia]] ----'''SORTUA''' g kazetaria, idazlea (Elizondo, 1985)
# [[Silvia Solórzano Foppa]] ef--'''SORTUA''' gerrillari ohia eta politikaria (Guatemala, 1950)
# [[Stella Quan Rossell]] ----'''SORTUA''' antropologoa (Guatemala, 1935-2007)
# [[Adela Guffanti]] hegazkinlaria (Argentina, 1904- ?)
# [[Adelaida O'Dena de Estrada|Adelaida O´Dena de Estrada]] margolaria (Madril, 1823-1853)
# [[Amada García Rodríguez]] exekutatuko komunista (Coruña 1909-1938)
# [[Amandine Gay]] zine-zuzendari, aktore, idazle eta afrofeminista (Frantzia, 1984)
# [[Amina Dahbour]] palestinar aktibista politikoa (1945?)
# [[Amparo Rubiales]] irakaslea, politikaria (Madril 1945)
# [[Anastasia (argitzailea)]] margolaria (Paris XIV-XV. mendea)
# [[Angeles Bravo (kazetaria)]] (?, 1963)
# [[Anna Swenonis]] eskuizkribu argitzailea (Suedia ? - 1527)
# [[Arab Loutfi]] kazetaria, idazlea, film-zuzendaria (Libano 1953)
# [[Arcangela Paladini]] artista eta poeta (1596-1622)
# [[Asunción Crespo de Reigón|Asunción Crespo de Reigon]] margolaria (Madril, 1816.1885)
# [[Beatriz Rico]] aktorea, abeslaria, idazlea (Asturias 1970)
# [[Belén Ortega]] komiki-marrazkilaria (Granada, 1986)
# [[Carmen Calvo (artista)]] eskultorea (Valentzia 1950)
# [[Carmen Rey]] jazz-abeslaria (Galizia ?)
# [[Caterina Cherubini]] margolaria (Erroma, 1730-1811)
# [[Catherine M. Russell]] UNICEFeko zuzendari exekutiboa (AEB, 1961)
# [[Claudia Rueda]] ilustratzailea (Bogota, XX. Mendea)
# [[Cristina Gallach]] kazetaria (Bartzelona 1960)
# [[Cristina Narbona]] polititkaria (Madril 1951)
# [[Daniela Barcellona]] mezzosopranoa (Italia 1969)
# [[Daniela Melchior ]] aktorea (Portugal 1996)
# [[Denisse Buendía]] poeta (Mexiko, 1979)
# [[Elisa Rueda]] maistra, poeta, aktorea (Markina-Xemein, 1959)
# [[Elvira Rodríguez ]] ekonomialaria, politikaria (Madril 1949)
# [[Esperanza Elena Caro]] brodatzailea (Sevilla 1906-1985)
# [[Eva Lootz]] eskultorea (Austria_Espainia 1940)
# [[Farideh Lashai]] margolaria, idazlea (Iran 1944-2013)
# [[Fátima Diame]] jauzietako atleta (Valentzia 1996)
# [[Gabriela Agirre Sánchez]] idazlea, poeta (Mexiko, 1977)
# [[Henrietta H. Fore]] UNICEFeko zuzendari ohia (AEB, 1948)
# [[Hermine Yollo]] aktorea, zuzendaria, idazlea, itzultzailea (Kamerun 1981)
# [[Hermonia Vivarini]] artista (Venezia, XVI.mendea)
# [[Inés Alberdi ]] soziologoa (Sevilla 1948)
# [[Inés Álvarez de Toledo Caro]] aristokrata (Madril 1857-Donostia 1937)
# [[Inés Amor]] galerista (Mexiko 1912-1980)
# [[Ines Artajo Ayesa]] kazetaria (Iruñea 1956)
# [[Inés Edmonson]] aktorea (Argentina 1919-2016)
# [[Inés Fernández-Ordoñez]] hizkuntzalaria (Madril 1961)
# [[Inés Fonseca]] abeslaria, musikagilea, poeta (Santander 1960)
# [[Inés María Calero]] modeloa, aktorea (Venezuela 1969)
# [[Inés Martín Rodrigo]] kazetaria, idazlea (Madril 1983)
# [[Inés París]] film zuzendaria, gidoilaria (Madril 1963)
# [[Inés Saavedra]] abeslaria (Uruguai 1972)
# [[Inés Santé Riveira]] irakaslea, asmatzilea, ikertzailea (Ferrol 1976)
# [[Ines Scaramucci ]] irakaslea (Italia 1908-1990)
# [[Isabel Austriakoa (1501-1526)]] Danimarka, Norvegia, Suediako erregina (Belgika)
# [[Isabel Zapata]] idazlea (Mexiko Hiria, 1984)
# [[Joana Austriakoa]] Portugalgo erregina, Espainiako erregeordea, emakume-jesuita bakarra (Madril 1535-1573)
# [[Josefa Amar Borbón ]] pedagogoa, emakumeen gaitasunaren defendatzailea (Zaragoza 1749-1833)
# [[Josefa Tolrá Abril]] margolaria (Cabrils, 1880-1959)
# [[Juanita Frances]] aktibista (Australia-Erresuma Batua, 1901-1992)
# [[Kaimook Chuto]] eskultorea (Thailandia, 1938-1995)
# [[Klara Bavariakoa]] margolaria (Alemania, 1874-1941)
# [[Lalalimola]] ilustratzailea (Valentzia, 1984)
# [[Lara Siscar]] tb aurkezlea (Valentzia 1977)
# [[Laura Gómez-Lacueva]] aktorea (Zaragoza 1975-2023)
# [[Leonor Austriakoa]] Portugalgo eta Frantziako erregina (Belgika 1498- Badajoz 1558)
# [[Lorenza Cobián]] modeloa (Asturias 1851-Madril 1906)
# [[Lucía Pérez ]] abeslaria (Lugo 1985)
# [[Luisa Rivera]] ilustratzaleak (Santiago-Txile, 1987)
# [[Lynette Yiadom-Boakye]] margolaria, idazlea (Londres 1977)
# [[Mabula Soumahoro]] akademikoa eta ekintzaile afrofeminista (Paris, 1976)
# [[Margarita Alexandre]] zinema zuzendari eta ekoizlea frankismoan (León, 1923 - Madril, 2015)
# [[María Aragoikoa]] Portugalgo erregina (Kordoba 1498- Lisboa 1517)
# [[María Austriakoa]] Germaniako enperatriza (Madril 1528-1603)
# [[Maria Baranda|María Baranda]] poeta (Mexiko, 1962)
# [[María Gámez Gámez ]] politikaria, Guardia Zibilaren 1. Emakume-zuzendaria (Cádiz 1969)
# [[María Gimeno]] artista, ekintzailea (Zamora 1970)
# [[María Gómez (kazetaria)]] (Madrik 1987)
# [[María Gómez González]] 1936an Galiziako emakume alkate bakarra (Kordoba 1905-Lugo 1986)
# [[María Jesús Montero]] medikua, politikaria (Sevilla 1966)
# [[María Silva Cruz]] anarkista (Cadiz 1915-1936)
# [[Marietta Barovier]] artista eta diseinatzailea ( ? - 1496)
# [[Marina Romero]] idazlea (Madril 1908-2001)
# [[Marina Silva]] politikaria, ingurumen aktibista (Brasil 1958)
# [[Marisa Roesset Velasco]] margolaria (Madril 1904-1976)
# [[Marisa Ruiz Trejo]] antropologo feminista (Mexiko, 1984)
# [[Marlène Schiappa]] politikaria, aktibista (Paris 1982)
# [[Mary Jayne Gold ]] iheslarien laguntzailea (AEB 1909-Frantzia 1997)
# [[Mercedes González Fernández]] kazetaria, politikaria (Madril 1975)
# [[Mikiko Otani]] abokatu eta ikertzaile (Japonia, 1964)
# [[Mónica Nepote]] idazlea (Mexiko, 1970)
# [[Myrea Pettit]] ilustratzailea (Britainia Handia, 1970)
# [[Nastasia Zürcher ]] kantautorea, margolaria (Suitza/Galizia 1988)
# [[Nevenka Fernández]] Espainiako ekonomialaria eta Ponferradako zinegotzia
# [[Ninotchka Matute]] Guatemala Hiriko alkatetzari hautagai (Guatemala Hiria, 1967)
# [[Olga Martín-Belloso]] kimikaria, elikaduran aditua (Calahorra 1960)
# [[Paula Fortes]] aktibista, politikaria (Cabo Verde, 1945-2011)
# [[Petronila Guerrero]] politikaria (Cádiz 1953)
# [[Polly Higgins]] abokatua, ingurumen aktibista (1968-2019)
# [[Rashida Obeida]] palestinar aktibista politikoa (XX. mendea)
# [[Reneé Acosta|Renée Acosta]] poeta, filosofoa (Mexiko Hiria, 1976)
# [[Rosario Torres]] politikaria (Malaga 1959)
# [[Solange Fernex]] aktibista (Frantzia, 1934-2006)
# [[Soraya Rodríguez]] politikaria (Valladolid 1963)
# [[Tita Llorens]] igerilaria (Menorca 1968)
# [[Urania Mella]] Saturraranen kartzelaratua (Galizia 1899-1945)
# [[Verónica Gerber Bicecci]] artista, idazlea (Mexiko, 1987)
# [[Vicky Hernández]] aktorea (Kolonbia 1945)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''martxoa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Prudencia Gorrotxategi]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako presoa (Arrankudiaga, ?)
# [[Maria Arriaga]] efef'''SORTUA''' erraketista (Berriz, 1922- Ondarroa, 2014)
# [[Itziar de Blas]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta itzultzailea (Gasteiz, )
# [[Angélica Orue]] ef--'''SORTUA''' albaitaria (Laudio, 1926)
# [[Gemma Orobengoa]] ----'''SORTUA''' argazkilaria (Arrasate, 1985)
# [[Soledad Ruz]] ----'''SORTUA''' flamenko danzaria (Donostia, 1972)
# [[Jennifer Ávila]] ef--'''SORTUA''' kazetaria (Honduras, 1990)
# [[Lur Basterretxea]] ef--'''SORTUA''' eskiatzailea, lasterkaria (Elorrio, 1979)
# [[Maria Eskibel Arratia]] --ef'''SORTUA''' filantropoa (Gasteiz, ? - Valladolid, 1536)
# [[Nieves Cano]] efef'''SORTUA''' filantropoa (Gasteiz, 1847-1899)
# [[María Aranzazu Vélez de Mendizabal]] ----'''SORTUA''' Saturrarango Emakumeen Kartzelako ama nagusia (?)
# [[Magdalena Larrondo]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako zuzendaria (?)
# [[Adriana Bilbao Zarraonandia]] ----'''SORTUA''' flamenko dantzaria (Bilbo, 1988)
# [[Miren Arzak]] ----'''SORTUA''' fisioterapeuta, osteopata, idazlea (Hondarribia, 1966)
# [[Firouzeh Khosrovani]] ----'''SORTUA''' dokumentalgilea (Iran, 1971)
# [[Alba Heredia]] ----'''SORTUA''' flamenko dantzaria (Granada, 1995)
# [[Teodosia Ortega]] efef'''SORTUA''' emagina (Burgos, 1890-Arrigorriaga, 1983)
# [[Assumpta Aierdi]] ----'''SORTUA''' ekintzaile soziala (Donostia, 1972)
# [[Victoriana Herrero Barroso]] efef'''SORTUA''' Saturrarango presoa (Logroño, 1893-1962)
# [[Santa Paula Barbada]] ----'''SORTUA''' emakume santu eta bizarduna (Ávila, ?)
# [[Sara Torres]] ----'''SORTUA''' ikertzailea, idazlea (Gijón, 1991)
# [[Cristina Gutierrez]] ef--'''SORTUA''' ARtista, idazlea, ekintzailea (Bilbo)
# [[Maria Gugelberg von Moos]] botanikaria eta ilustratzailea (Suitza, 1836-1918)
# [[Marika]] ilustratzailea eta komikigilea (Bartzelona, 1949)
# [[Sabrina Van Tassel ]] kazetaria, film-zuzendaria (Frantzia 1975)
# [[Rosie Alfaro]] heriotza zigorraren zain (AEB 1971)
# [[Angelina Rodriguez]] heriotza zigorraren zain (AEB 1968)
# [[Karla Faye Tucker ]] heriotza zigorrez hila (AEB 1959-1998)
# [[Victoria Zárate Zurita]] Bigarren errepublikako maistra eta sindikalista (Madril, 1893-Lisboa, 1964)
# [[Reem Al Numery]] aktibista (Yemen, 1996)
# [[Nimco Ali]] aktibista (Somalia-Ingalaterra, 1983)
# [[Argentina Altobelli]] politikaria, aktibista (Italia, 1866-1942)
# [[Michealene Risley]] amerikar zinegile ekintzailea (Michigan, XX.mendea)
# [[Cindy Amaiza]] aktibista (Kenya, XXI. mendea)
# [[Adjoa Amana]] aktibista (Ghana, XX. mendea)
# [[Florina Alías]] asturiar idazlea (1921-1999)
# [[Lourdes Álvarez García]] asturiar idazlea (Mieres, 1968)
# [[Sharon Olds]] idazlea (Kalifornia, 1942)
# [[Velma Barfield]] serie-hiltzailea (AEB 1932-1984)
# [[Mary Gauthier ]] abeslaria (AEB 1962)
# [[Helen Gibson]] zaldizkoa, especialista (AEB 1892-1977)
# [[Candi Staton]] kantautorea (AEB 1940)
# [[Amy Helm]] kantautorea (AEB 1970)
# [[Bettye LaVette]] soul, blues kantautorea (AEB 1946)
# [[Gemma Escapa]] abokatua, irakaslea (Bizkaia 1965)
# [[Lorina Bulwer]] jostun artista (Ingalaterra 1838-1912)
# [[Lisbeth Añez]] aktibista venezuelarra (Venezuela)
# [[Tchinda Andrade]] trans aktibista (Cabo Verde, 1979)
# [[Yassi Ashki]] osasun-ekintzailea (Iran)
# [[Artearen maistra handiak]] artista-zerrenda
# [[Lucia Anguissola]] margolaria (Italia 1536/38- 1565)
# [[Dorotea de Chopitea]] filantropoa (Txile, 1816- Bartzelona 1891)
# [[Anita Awosusi]] aktibista (Alemania, 1956)
# [[Berta Zúñiga]] aktibista (Honduras, 1990)
# [[Bertha Oliva]] aktibista (Honduras, 1956)
# [[Carmen Castro García]] ekonomialara, aktibista (Valentzia 1967)
# [[Mari Jose Aranguren Querejeta]] ekonomialaria (Gipuzkoa 1969)
# [[Bina Shah ]] kazetaria, idazlea (Pakistan XX. mendea)
# [[Dulce Maria Cardoso]] abokatua, idazlea ( Portugal 1964)
# [[María Franciska Dapena Rico]] margolaria, idazlea (Palentzia 1924-Bilbo 1995)
# [[Laia Soler]] idazlea ( Lleida, 1991)
# [[Remedios Cervantes]] enpresaria, modelo ohia (Malaga 1964)
# [[Isabel Ríos]] sindikalista, ekintzailea (Curtis, Galizia, 1907-1997)
# [[Ana Cano]] Asturierazko idazlea (Somiedo, 1950)
# [[Vanessa Mendoza Cortés]] abortuaren aldeko aktibista (Andorra, 1980)
# [[María Martín Escudero]] dantzaria (Bizkaia XX. mendea)
# [[Mary Treat]] biologoa (AEB 1830-1923)
# [[Sol Panera]] galerista (Bilbo 1946)
# [[Elly Schlein]] Italiako politikaria (Suitza 1985)
# [[Cristina Martín Vega]] kazetaria (Madril 1970)
# [[Maria M. Gosse]] diplomazialaria, enbaxadorea (Alemania 1962)
# [[María del Coro Arizmendi]] ornitologoa ( Mexiko 1963)
# [[Camila Bossa ]] aktorea (Bogota/Galizia 1973)
# [[Karima Baloch]] aktibista (Pakistan-Kanada, 1983-2020)
# [[Marie Inmaculée Ingabire]] feminista, giza-eskubide ekintzailea (Ruanda,?)
# [[Walda Barrios Klee]] soziologoa, aktibista, feminista (Guatemala-Mexiko, 1951-2021)
# [[Ana Lydia Vega]] idazlea (Puerto Rico 1946)
# [[Susana Dans]] aktorea (Coruña 1965)
# [[Maruxa Villanueva]] abeslaria, aktorea (Galizia 1906-1998)
# [[Mabel Rivera]] aktorea (Coruña 1952)
# [[Laura Mañá]] film-zuzendaria, gidoilaria, aktorea (Bartzelona 1962)
# [[Zaza Ceballos]] idazlea (Coruña XX. mendea)
# [[Esther F. Carrodeguas]] dramagilea (Coruña 1979)
# [[María Reimóndez ]] idazlea (Lugo 1759)
# [[Xohana Torres]] idazlea (Galizia 1929-2017)
# [[Erin Mouré]] poeta, itzultzailea (Kanada 1955)
# [[Eva Mejuto]] idazlea (Pontevedra1975)
# [[Nicole Brossard]] poeta (Kanada 1943)
# [[Su Garrido Pombo]] kantautorea ( Galizia1982)
# [[Rosa Sevilla de Alvero]] sufragista, hezitzailea (Filipinak 1879-1954)
# [[Victoria Martín]] umoregilea, gidoilaria (Madril 1989)
# [[Isa Calderón]] umoregilea, gidoilaria ( Madril 1983)
# [[Noemí Sabugal]] idazlea ( Leon, 1979)
# [[Eva Llorach ]] aktorea ( Murtzia 1979)
# [[Alix Payen]] 1871ko Parisko Komunako ambulancière (1842-1903)
# [[Angela Saini]] zientzia-kazetaria (Londres 1980)
# [[Samira Ahmed]] kazetaria, genero diskriminazioagatik BBC salatu eta epaiketaren irabazlea (Londres 1968)
# [[Laura Bates]] idazle feminista, aitzindaria (Oxford 1986)
# [[Caroline Criado Perez]] kazetari ekintzailea (EB 1984)
# [[Deborah Cameron]] hizkuntzalaria (Eskozia 1958)
# [[Teodora Barrio]] idazlea, asturieraz (Marrubio, 1968)
# [[Teresa Cónsul]] idazlea, asturieraz eta gaztelaniaz (?- Oviedo, 1834)
# [[Raquel Fernández Menéndez]] idazlea, asturieraz (Salas, 1993)
# [[Blanca Fernández Quintana]] idazlea, asturieraz (Bimenes, 1994)
# [[Enriqueta González Rubín]] idazlea eta kazetaria, asturieraz (Ribadesella, 1832-Infiesto, 1877)
# [[Nené Losada]] idazlea, asturieraz (Luarca, 1921-2009)
# [[Idoia Rodríguez Buján ]] militarra (Lugo 1983-Afganistan 2007)
# [[Gillian Wearing]] artista (EB 1963)
# [[Cathy Newman]] kazetaria (EB 1974)
# [[Kate Adie ]] kazetaria (EB 1945)
# [[Rebekah Brooks]] kazetaria (EB 1968)
# [[María Teresa González|Maria Teresa Gonzále]] idazlea, asturieraz (Gijón. 1950-1995)
# [[Marta Mori]] idazlea, asturieraz (Gijón, 1965)
# [[María Esther García López]] idazlea, asturieraz (Valdés, 1948)
# [[Esther Prieto]] idazlea, asturieraz (Arenas, Cabrales, 1960)
# [[Helena Trexu]] idazlea, asturieraz (Sama de Langreo, 1945)
# [[Margaret Collins Weitz]] historialaria, Frantziako Erresistentzian aditua (AEB, 1929)
# [[Beatriz Álvarez-Guerra]] aktorea (Madril 1994)
# [[Tina Gascó]] aktorea (Sevilla 1914-Madril 1973)
# [[Zineb Hattab]] sukaldaria (Girona/Suitza 1989)
# [[Rosalía Mera]] jostuna, enpresaburua (Coruña 1944-2013)
# [[Sandra Ortega Mera ]] enpresaburua, filantropoa ( Coruña 1968)
# [[Mey Rahola]] argazkilaria (Leon 1897-Frantzia 1959)
# [[Clara Martínez Alberola]] abokatua (Madrid, 1963)
# [[Elena Vázquez Zendon]] matematikaria (Ourense, 1966)
# [[Elsa Anka]] aurkezlea (Bartzelona 1965)
# [[Paloma Marín]] aurkezlea (?, XX. mendea)
# [[Cristina Urgel]] aurkezlea (Soria 1979)
# [[Kate del Castillo]] aktorea (Mexiko 1972)
# [[Marisa Naranjo]] aurkezlea (Kanariak 1944)
# [[Estela Giménez]] gimnasta (Madril 1979)
# [[Manuela López García]] Maistra, poeta (Cacabelos, 1910-2005)
# [[Jenny Nyström]] ilustratzailea (Suedia, 1854-1946)
# [[Clara Maria Pope]] margolaria (Londres, 1767-1838)
# [[Laurence Suhner]] idazlea eta artista (Geneva, 1968)
# [[Anna Tigerhielm]] margolaria (Suedia, 1832-1906)
# [[Trini Tinturé]] ilustratzailea (Lleida, 1938)
# [[Henar Torinos]] Valladolid, 1985
# [[Elena Francisen kontsultategia]] emakumeentzako irratsaioa (Espainia 1947-1984)
# [[Maruja Fernández]] irrati esataria (Kuba 1925-Bartzelona 2001)
# [[Pepa Fernández]] kazetaria (Lleida 1965)
# [[Mara Torres]] kazetaria, idazlea (Madril 1974)
# [[Macarena Berlín]] kazetaria (Madril 1973)
# [[Florence Rochefort]] historialari frantziarra (Suresnes, 1958)
# [[Giovanna Garzoni]] margolaria (Italia 1960-1970)
# [[Michaelina Wautier]] margolaria (Belgika c.1617-1689)
# [[Louise Moillon]] margolaria (Frantzia 1610-1696)
# [[Maria van Oosterwijck]] margolaria (Herbehereak 1630-1693)
# [[Anne Vallayer-Coster ]] margolaria (Paris 1744-1818)
# [[Marie-Victoire Lemoine]] margolaria (Paris 1754-1820)
# [[Marie Gabrielle Capet]] margolaria (Frantzia 1761-1818)
# [[Constance Mayer]] margolaria ( Frantzia 1775-1821)
# [[Marie-Éléonore Godefroid]] margolaria ( Paris 1778-1849)
# [[Lilly Martin Spencer]] margolaria ( EB1822-AEB 1902)
# [[Clémentine Delait]] emakume bizarduna (Frantzia, 1865-1939)
# [[María Folguera]] idazlea, eszena zuzendaria (Madril, 1984)
# [[AveLina Pérez|Avelina Pérez]] Sortzaile eszenikoa (Oia, 1969)
# [[Raquel García-Tomás]] musikagilea (Bartzelona, 1984)
# [[Lola Blasco]] aktorea, idazlea eta antzerki zuzendaria (Alacant, 1983)
# [[Marta Pazos]] eszena zuzendaria (Pontevedra, 1976)
# [[Helena Tornero]] antzerkigilea (Figueras, 1973)
# [[Helena Antonia]] emakume bizarduna (Lieja, 1550-1595)
# [[Antonietta Gonsalvus]] emakume bizarduna (Frantzia, 1572-?)
# [[Arantza Ozaeta Cortázar]] arkitektoa (Madril 1982)
# [[Victoria Rodríguez]] aktorea (Madril 1931-2020)
# [[Pilar Eyre]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1947)
# [[Teresa Ribera ]] politikaria (Madril 1969)
# [[Carolina Maria de Jesus]] idazlea, poeta, kronista (Brasil 1914-1977)
# [[Jane Barnell]] emakume bizarduna (AEB 1871-1951)
# [[Alice Elizabeth Doherty]] emakume bizarduna ( AEB 1887-1933)
# [[Annie Jones ]] emakume bizarduna ( AEB 1865-1902)
# [[Krao Farini]] emakume bizarduna (Laos 1876-AEB 1926 19)
# [[Josephine Clofullia]] emakume bizarduna (Suitza 1829-1875)
# [[Pilar Pedraza]] idazlea, irakaslea (Toledo 1951)
# [[Carmen Linares]] flamenko-abeslaria (Linares 1951)
# [[María Pagés]] dantzaria, koreografoa (Sevilla 1963)
# [[Ellen MacArthur]] nabigatzailea (EB 1976)
# [[Aurora Vargas]] flamenko-dantzaria, kantaria ( Sevilla 1956)
# [[Bernarda de Utrera]] flamenko-kantaria (Utrera 1927-2009)
# [[Fernanda de Utrera]] flamenko-kantaria (Utrera 1923-2006)
# [[La Serneta]] flamenko kantaria (Cádiz 1837-Utrera 1912)
# [[Caroline van der Plas]] kazetaria, politikaria (Herbehereak 1967)
# [[Marta plana]] Australiara eramandako emakumeak (1960-1963)
# [[Arlette Farge]] historialari frantsesa (Charleville - 1941)
# [[Bibia Pavard]] historialari frantsesa (1980)
# [[Maddalena Casulana]] musikagilea (Italia, 1544-1590)
# [[Lucinda Williams ]] egile abeslaria (AEB 1953)
# [[Ivette Nadal ]] egile abeslaria, poeta (Bartzelona 1988)
# [[Blanca Llum Vidal]] poeta (Bartzelona 1986)
# [[Núria Martínez-Vernis]] poeta (Bartzelona 1976)
# [[Montse Castellà]] egile abeslaria, aktibista (Tarragona 1976)
# [[Rosa Regàs]] idazlea (Bartzelona 1933)
# [[Georgina Regàs]] sukaldaria, idazlea (Bartzelona 1932-Girona 2022)
# [[Carme Canela]] jazz-abeslaria (Bartzelona 1962)
# [[Sheila Jordan]] jazz- abeslaria (AEB 1928)
# [[Galina Balashova]] arkitektoa, diseinatzailea (Errusia 1931)
# [[Urška Djukić]] zinema-zuzendaria, gidoilaria (Eslovenia 1986)
# [[Asha Haji Elmi]] politikaria, aktibista (Somalia, 1962)
# [[Joana Afonso]] diseinatzailea, ilustratzailea (Portugal 1989)
# [[Cani Fernández Vicién]] abokatua (Cartagena 1963)
# [[Mar Sodupe]] aktorea (Kanariak 1972)
# [[Pepa Aniorte]] aktorea, abeslaria (Alacant 1972)
# [[Toni Morillas]] politikaria, feminista (Jaen 1982)
# [[Clementina Díez de Baldeón]] irakaslea, politikaria (Ciudad Real 1953)
# [[Consuelo Rumí]] psikologoa, irakaslea, politikaria (Almeria 1957)
# [[Anita Gutbrod]] igerilaria (Argentina 1903-1967)
# [[Lita Tiraboschi]] igerilaria, irakaslea, idazlea (Argentina 1917-1972)
# [[Pilar Geijo ]] igerilaria (Argentina 1984)
# [[Lilian Harrison]] igerilaria (Argentina 1904-1993)
# [[Enriqueta Agut Armer]] 2. errepublikako(Castelló, 1912-Mexiko, 1998)
# [[Concepción Alfaya]] 2. errepublikako maistra (Madril, 1886-1945)
# [[Elvira Navarro]] idazlea (Huelva, 1978)
# [[Alba Carballal|Alva Carballal]] idazlea (Lugo, 1992)
# [[Marie Equi]] medikua, aktibista (AEB,1872-1952)
# [[Maria Baldó|María Baldó]] 2. Errepublikako maistra (Albacete, 1884-Toulouse, 1964)
# [[María Braña de Diego|Maria Braña de Diego]] 2. Errepublikako maistra (Madril, 1912-2007)
# [[Carmen Castilla Polo]] 2. Errepublikako maistra (Logroño, 1895-Madril, 1979)
# [[Alba Sotorra Clua]] zinema zuzendaria (Reus, 1980)
# [[Carmen Hermosín]] politikaria (Sevilla 1945)
# [[Magdalena Valerio]] legelaria, politikaria (Caceres 1959)
# [[Mar Moreno]] legelaria, politikaria, idazlea (Jaen 1962)
# [[Teresa Jiménez Vílchez]] irakaslea, politikaria (Granada 1962)
# [[Fuensanta Coves]] irakaslea, politikaria (Alacant 1961)
# [[Irene García]] politikaria (Cádiz 1980)
# [[Marina Vega]] espioia, nazi harrapatzailea (Cantabria 1924-Madril 2011)
# [[Braulia Cánovas]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Murtzia 1920- Bartzelona 1993)
# [[Conchita Ramos]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Lleida 1925-Frantzia 2019)
# [[Alfonsina Bueno]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Zaragoza 1904- Frantzia1979)
# [[Margoth Escobar]] Ingurumen eskubideak eta indigenen aldeko aktibista (Ekuador, 1954)
# [[Mercedes Escribano Pérez]] Bigarren Errepublikako maistra (Valdeganga, 1888-Madril, 1958)
# [[Carmen García del Diestro]] Bigarren Errepublikako maistra, pedagogoa (Santander, 1908-Madril, 2001)
# [[Elsa López]] idazlea, poeta (Fernando Poo, 1943)
# [[Elena Gallego Abad|Elena Gallego]] kazetaria, idazlea (Teruel, 1969)
# [[Ana Vanessa Gutiérrez]] asturierazko idazlea (Mieres, 1980)
# [[Elsa Fernández]] galizierazko idazlea (Buenos Aires, 1933-1964)
# [[Avelina Valladares]] galizierazko idazlea (A Estrada 1825.1902)
# [[Violeta Friedman]] aktibista, bizirik atera Auschwitzetik (Errumania 1930- Madril 2000)
# [[Constanza Martínez Prieto]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Madril 1917-Bartzelona 1997))
# [[Laura Seco]] politikaria (Cádiz 1971)
# [[María Teresa Fernández de la Vega]] magistratua, politikaria (Valentzia 1949)
# [[Esperanza Oña]] politikaria (Sevilla 1957)
# [[Nuria Espallargas]] ikertzailea (Bartzelona 1979)
# [[Rosario de Velasco]] margolaria (Madril 1904-Bartzelona 1991)
# [[Marga Gil Roësset]] eskultorea, ilustratzailea, poeta (Madril 1908- 1932)
# [[Ángeles Santos Torroella]] margolaria (Girona 1911- Madril 2013)
# [[Delhy Tejero]] margolaria (Zamora 1904- Madril 1968)
# [[Lauren Bastide]] Frantziako kazetaria eta ekintzaile feminista (Orleans, 1980)
# [[Lima Aafshid]] idazle eta poeta (Afganistan, ?)
# [[Adelaide Estrada]] Mediku, zientzialari eta aktibista (Portugal, 1898-1979)
# [[Martha P. Falconer]] Aktibista, gizarte-langilea (AEB, 1862-1941)
# [[Tamara Alves]] artista, muralista, ilustratzailea, tatuatzailea (Portugal 1983)
# [[Rada Akbar]] artista (Afganistan, 1988)
# [[Maria Lucília Estanco Louro]] irakasle eta aktibista (Portugal, 1922-2018)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''otsaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Toda Likona]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Mari Juan Mezeta]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Maria Perez Larrinaga]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Olatz Urkia]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Donostia, 1986)
# [[Helena Barrenetxea]] ----'''SORTUA''' zestalaria (Durango, 2007)
# [[María Flores]] ----'''SORTUA''' 1824an bere askatasuna lortu zuen esklabua (Eivissa, 1775-?)
# [[Zorione Erezuma]] ----'''SORTUA''' poeta (Bilbo, 1969)
# [[Charo Roquero]] ----'''SORTUA''' historialaria (Donostia)
# [[Maritxu Negelua]] ----'''SORTUA''' idazlea, pastoralgilea (Zuberoa, 1999)
# [[Mari Tere Alberdi]] ef--'''SORTUA''' sukaldaria, tabernaria, aktorea (Berriz)
# [[Fabiola Gutiérrez]] ----'''SORTUA''' idazle (Bolivia, 1989)
# [[Carmen Castro Cardús]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako "zaintzaile" (Huesca, ?-1948)
# [[Maider Galardi]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta ikerlaria (Lasarte-Oria, 1995)
# [[Antoñita La Singla]] dantzaria (Bartzelona 1948)
# [[La Sordita]] dantzaria (Cádiz XIX.mendea-XX.mendea)
# [[Amal Aden]] idazle ekintzailea (1983, Somalia)
# [[Iola Leal Riesco]] ingumenaren aldeko ekintzailea (Lugo, 1977)
# [[Sol León]] dantzaria, koreografoa (Kordoba ç 1919)
# [[Sara Lezana]] dantzaria (Madril 1948)
# [[Cristina Llorente]] dantzaria, abeslaria, aktorea (Valladolid 1985)
# [[Isabel Llull]] dantzaria, maistra (Palma 1946)
# [[Sara Luzita]] dantzaria (Espainia 1922)
# [[Bárbara Lys]] dantzaria (Balearrak 1946)
# [[Claudia Salas]] aktoreak (Madril 1977)
# [[Carlota Pereda]] film-zuzendaria, gidoilaria (Madril 1975)
# [[Esther Cañadas]] modeloa (Albacete 1977)
# [[Joselyn Brea]] kirolaria (Venezuela/Galizia 1994)
# [[Donna Karan]] moda-diseinatzailea (AEB 1948)
# [[Eva Copa]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Bolivia 1987)
# [[Adrienne Avril de Sainte-Croix]] Frantziako filantropo eta feminista (1855 - 1936)
# [[Zahra Mohammadi]] BBCren 100 emakumeak 2022 Kurdinstango irakaslea errepresaliatua (1990)
# [[Layli]] BBCren 100 emakumeak 2022 Irango ekintzaile feminista errepresaliatua (2002)
# [[Wegahta Gebreyohannes Abera]] BBCren 100 emakumeak 2022 Etiopiako langile humanitarioa (xxxx)
# [[Victoria Baptiste]] BBCren 100 emakumeak 2022 Estatu Batuetako erizaina (xxxx)
# [[Velmariri Bambari]] BBCren 100 emakumeak 2022 Indonesiako Sexu-indarkeriaren kontrako ekintzailea (1980)
# [[Tamana Zaryab Paryani]] BBCren 100 emakumeak 2022 Afganistango kazetaria eta youtuberra (1997)
# [[Alice Pataxó]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil, 2001)
# [[Erika Hilton]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil, 1992)
# [[Zahra Joya]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Agfanistan, 1992)
# [[Velia Vidal]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Kolonbia, 1982)
# [[Roza Salih]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Eskozia.1989)
# [[Cecilia Patricia Flores Armenta]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Mexiko XX. mendea)
# [[Mirta Nuñez]] espainaiko gerra zibilaren historialaria (Kuba, 1956)
# [[Mirta Díaz-Balart]] Mirta Nuñezen ama eta Fidel Castroren lehenengo emaztea (Habana, 1928)
# [[Jane Misme]] Kazetari eta feminista frantsesa (1865-1935)
# [[Judith Heumann]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Filadelfia, 1947)
# [[Asonele Kotu]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Hegoafrika, ? )
# [[Nathalie Becquart|Natahalie Becquart]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Frantzia, 1969)
# [[Ida Holz]] informatikaria (Uruguai, 1935)
# [[Simone Tebet]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil 1970)
# [[Ferenice de Rodas]] ama (Grezia, K.a. 396-K.a. V. mendea)
# [[Lashana Lynch]] aktorea (Londres 1987)
# [[Giuseppa Barbapiccola]] filosofoa, poeta, itzultzailea (Italia, 1702-1740)
# [[Taisia Bekbulatova]] kazetaria, BBCren 100 emakumeak 2022 (Errusia, xxxx)
# [[Suvada Selimović]] ekintzailea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Bosnia, 1965)
# [[Shonda Rhimes]] gidoilaria, fil-zuzendaria (AEB 1970)
# [[Beatrice Fihn]] arma-nuklearren aurkako aktibista ( Suedia 1982)
# [[Tania Álvarez Yates]] kanoalaria (Pontevedra 1994)
# [[Tania Fernández García]] kanoalaria (Lugo 1992)
# [[Blanca Paloma]] abeslaria (Alacant 1989)
# [[Alice Wonder]] abeslaria ( Madril 1998)
# [[Olga Xirinacs]] idazlea (Tarragona 1936)
# [[Bikimel]] kantautorea (Bartzelona 1976)
# [[Luján Argüelles]] aurkezlea (Asturias 1977)
# [[Virginia Díaz]] kazetaria (Madril 1974)
# [[Kristina Berdínskikh]] kazetaria, BBCren 100 emakumeak 2022 (Ukraina)
# [[Kadri Keung]] moda-diseinatzailea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Hong Kong)
# [[Leonor Ferrer Girabau]] delineatzailea (Bartzelona, 1894-1953)
# [[Fatima Sheikh]] hezitzailea (India, 1831-1900)
# [[Jana Zinkevytx|Iana Zinkevitx]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Ukraina, 1995)
# [[Chanel Contos]] sexu-erasoen aurkako aktibista BBCren 100 emakumeak 2022 (Australia)
# [[Aye Nyein Thu]] mediku aktibista BBCren 100 emakumeak 2022 (Birmania, 1996)
# [[Judy Kihumba]] zeinu-hizkuntzako interpretea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Kenya)
# [[Paula Púa]] gidoilaria (Valentzia 1992
# [[Minerva Piquero]] kazetaria (Asturias 1967)
# [[Beatriz Pécker]] kazetaria (Madril 1955)
# [[Luisa Alberca]] irrati-nobelagilea (C.Real 1920-Logroño 2006)
# [[Vira Silenti]] aktorea (Italia 1931-2014)
# [[Clementina Albéniz|Clementina Albeniz]] maistra errepublikarra (Madril, 1853-1946)
# [[Ana Canalias Mestres]] maistra errepublikarra (Zaragoza, 1886-1934)
# [[Angelina Colubret]] maistra errepublikarra (Badalona, 1910 -Torroella, 1998)
# [[Isabel Esteban Nieto]] maistra errepublikar eraila (Palentzia, 1893-1936)
# [[Sofia Polo Giménez]] maistra errepublikar eraila (Zaragoza, 1904-Palentzia, 1936)
# [[Cirila Ubaldina García Díaz]] maistra errepublikar eraila (Salamanca, 1893-Palentzia, 1936)
# [[Samara Joy]] jazz abeslaria (AEB 1998)
# [[Sarah Kane]] antzerkigilea (EB 1971-1999)
# [[Toñi Salazar]] abeslaria (Badajoz 1963)
# [[Encarna Salazar]] abeslaria (Badajoz 1961)
# [[Lina Meruane]] Idazlea (Txile 1970)
# [[Nelly Meruane]] aktorea, irakaslea (Txile1927-2018 19)
# [[Teresa Laespada]] ikertzailea (Bilbo 1965)
# [[Ana Santos Aramburo]] liburuzaina (Zaragoza 1957)
# [[Glòria Pérez-Salmerón]] liburuzaina (Bartzelona 1958)
# [[Susana Fortes]] idazlea (Pontevedra 1959)
# [[Ana Belén Fortes]] idazlea (Pontevedra 1967)
# [[Genara Fernández García|Genera Fernández Garcia]] maistra fusilatua (León, 1903-1941)
# [[Josefa García Segret|Josefa Garcia Segret]] maistra errepublikarra (Tui, 1900-Oliveros, 1986}
# [[Gertrudis Ríos Marín|Gertrudis Rios Marín]] torturatu eta exekutatuko maistra (Cádiz, 1901-1936)
# [[Benita Gil]] maistra erbesteratua (Teruel, 1913-Praga, 2015)
# [[Carmen Hombre Ponzoa|Carmen Hombre Pouzoa]] maistra fusilatua (Cádiz, 1898-1936)
# [[Elisa López Velasco]] maistra berritzailea (Málaga, 1884-1936??)
# [[Sirisha Bandla]] BBCren 100 emakumeak 2022, ingeniari aeronautikoa (India 1988)
# [[Nazanin Zaghari-Ratcliffe]] BBCren 100 emakumeak 2022, iraniar-britaniar hiritarra (Tafresh 1978)
# [[Narges Mohammadi]] BBCren 100 emakumeak 2022, eskubideen aldeko ekintzailea (Persia 1972)
# [[Palmira Pla Pechovierto]] maistra, pedagogoa eta polikaria (Teruel, 1914-Castlló, 2007)
# [[Emilia Elias Herrando|Emilia Elias Herrando]] maistra, pedagogoa (Madril, 1898 - Mexiko, 1976)
# [[Veneranda Manzano]] maistra, politikaria, erbesteratua (Asturias, 1893-1992)
# [[Guillermina Medrano]] maistra eta politikaria (Albacete, 1912-Valencia, 2005)
# [[Marguerite Durand (feminista)]] kazetari, aktore, politikari eta feminista frantsesa (1864 - 1936)
# [[Jane Rigby]] BBCren 100 emakumeak 2022 Astrofisika estatubatuarra (EEUU, XXXX)
# [[Iryna Kondratova]] BBCren 100 emakumeak 2022 Anestesiologa eta pediatra (Ukrania, XXXX)
# [[Constance Tipper]] metalurgikaria (Erresuma Batua, 1894-1995)
# [[Johanna Döbereiner]] ingeniari agronomoa (Brasil, 1924-2000)
# [[Txell Alarcón]] saskibaloi jokalaria (Bartzelona 2003)
# [[Maider Castellano]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 2003)
# [[Gregoria Canelo de Paredes]] 'chinato' dialekto hiztuna (Caceres 1861-1917)
# [[Marina Ortiz de Zárate]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 1999)
# [[Chatrice White]] saskibaloi jokalaria (AEB 1996)
# [[Ana Laverón]] aeronautiko ingeniaria(Espainia XX. mendea)
# [[Isaura Clavero]] 1. emakume aeronautiko ingeniaria (Vigo XX. mendea)
# [[Parinoush Saniee]] idazlea (Iran 1949)
# [[Elena Barraquer Compte]] oftalmologoa (Bartzelona 1954)
# [[Jimena Quirós]] 1. emakume ozeonografoa (Almeria 1899-Madril 1983)
# [[Isabelle Junot]] aktorea (AEB 1991)
# [[Tamara Falcó]] moda-diseinatzailea (Madril 1981)
# [[Micaela Navarro]] politikaria (Jaen 1956)
# [[Ibijoke Faborode]] BBCren 100 emakumeak 2022, politikaria (Nigeria XX. mendea)
# [[Gohar Eshghi]] BBCren 100 emakumeak 2022, ekintzailea (Iran 1946-2002)
# [[Fatima Amiri]] BBCren 100 emakumeak 2022, ikaslea (Afganistan, 2005)
# [[Carmen Muñoz Manzano]] Bigarren Errepublikako maistra eta idazlea (Cáceres, 1906-Coruña, 2002)
# [[Carmen García de Castro]] Bigarren Errepublikako maistra eta pedagogoa (Almería, 1886-1969)
# [[Isabel González Turmo]] antropologoa (Espainia XX. mendea)
# [[Elvira Álvarez de Ceballos]] dama (Espainia XIV. mendea -1372)
# [[Difficult Women]] emakume kabareta (Australia)
# [[Mehreen Faruqi]] politikaria (Pakistan 1963)
# [[Katarina Zec]] saskibaloi jokalaria (Serbia 1997)
# [[Mariana Barassi]] film-zuzendaria (Argentina 1977)
# [[Vic Echegoyen]] idazlea (Madril 1969)
# [[Claudia Zapata]] historialaria (Txile 1975)
# [[Christiane Félip Vidal]] idazlea (Frantzia 1950)
# [[Katherine Kurtz]] idazlea (AEB 1944)
# [[Juana Ontañón eta Valiente|Juana Ontañon y Valiente]] Bigarren Errepublikako maistra (Madril, 1886-Mexiko, 1972)
# [[Wally Funk]] astronauta (AEB 1939)
# [[Ida Ørskov]] bakteriologoa (Danimarka 1922- 2007)
# [[Alice Lee]] matematikaria (EB 1858-1939)
# [[Elizabeth Scott]] matematikaria (AEB 1917-1988)
# [[Ainhoa Achutegui]] zuzendari artistikoa ( Venezuela 1978)
# [[Akwaeke Emezi]] idazlea (Nigeria 1987)
# [[Leia Dongue]] saskibalio jokalaria (Mozambike 1991)
# [[Mónica Bruckmann]] soziopolitologoa (Peru XX. mendea)
# [[Claude Ber]] poeta (Frantzai 1948)
# [[Nadia Yala Kisukidi]] filosofoa (Belgika 1978)
# [[Ana Carrique]] musikagilea ( Argentina 1964)
# [[Cristina Montserrat Hendrickse]] abokatua, irakaslea (AEB 1964)
# [[Kristina Higgins]] saskibaloi jokalaria (AEB 1994)
# [[Joy Alexis Brown-Adams]] saskibaloi jokalaria (Guyana 1993)
# [[Dona Tututa]] piano-jolea (Cabo Verde 1919-2014)
# [[Yolanda Morazzo]] poeta (Cabo Verde 1927-Lisboa 2009)
# [[Tuna Mascarenhas]] kimikaria, aktibista, 1. dama (Cabo Verde 1944-2009)
# [[Kate Asabuki]] aktore pornoa (Tokio 1962)
# [[Celina Pereira]] abeslaria, kontalaria (Cabo Verde 1940-Lisboa2020)
# [[Athaliah Molokomme]] fiskala (Botswana 1959)
# [[Constance Cummings-John]] politikaria (Sierra Leona 1918-Londres 2000)
# [[Aspásia Camargo]] politikaria (Brasil, 1946 19)
# [[Rachael Blackmore]] Jokey-a (Irlanda 1989)
# [[Lívia Járóka]] 1. emakumezko ijito eurodiputatua (Hungaria 1974)
# [[Clare Marie Hodges]] AEBko 1. emakumezko basozaina (AEB 1890-1970)
# [[Consuelo González Ramos]] kazetaria, erizaina, feminista (Zamora, 1877-Madril, 1956)
# [[Esperanza Rodríguez Cerdán]] Bigarren Errepublikako maistra erbesteratua (Madril, 1892-Valentzia,1984)
# [[Rosa Roig]] Bigarren Errepublikako maistra (Tarragona, 1890-Bartzelona, 1969)
# [[Pilar Salvo Giménez|Pilar Salvo]] Bigarren Errepublikako maistra fusilatua (Zaragoza, 1889-1936)
# [[Amalia Torrijos]] Bigarren Errepublikako maistra eta alkatea (Sevilla, 1911- ???)
# [[Ekaterina Lermontova]] Paleontologoa (SESB, 1889-1942)
# [[Eva Mameli Calvino]] Botanikaria (Italia, 1886-1978)
# [[Heike Freire]] filosofoa, aktibista (Espainia, ??)
# [[Sabrina Sánchez]] kazetaria, sexu langilea (Mexiko 1981)
# [[Karine Espineira]] soziologoa, trans ekintzailea (Txile 1967)
# [[Nadia Ferreira]] modeloa, enpresaburua (Paraguai 1999)
# [[Elena Sánchez Caballero]] kazetaria (Madril 1957)
# [[Pilar Martín Fernández]] immunologia ikertzailea (Madril 1973)
# [[Maruja Torres]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1943)
# [[Nya de la Rubia]] abeslaria, aktorea (Sevilla 1986)
# [[Aryna Sabalenka]] tenislaria (Bielorrusia 1998)
# [[Aliaksandra Sasnovih]] tenislaria (Bielorrusia 1994)
# [[Lucia Stecher]] ikertzailea (Txile XX. mendea)
# [[Elena Oliva]] soziologoa, ikertzailea (Txile 1982)
# [[Gendengarjaa Baigalimaa]] onkologoa (Mongolia XX. mendea)
# [[Elena Moreno Zaldibar]] saskibaloi jokalaria (Donostia 1959)
# [[Tanaya Mechelle Atkinson]] saskibaloi jokalaria (AEB 1996)
# [[Kinu Nishimura]] ilustratzailea (Japonia 1969)
# [[Asunción Linares]] paleontologoa (Granada, 1921-2005)
# [[Sylvie Denis]] idazlea
# [[Marguerite Durand (hizkuntzalaria)]] hizkuntzalarieta fonetikalari frantziarra (1904)
# [[Jeanne Chauvin]] abokatu eta feminista frantsesa (1862-1926)
# [[Soraya Prieto Fernández]] kimikaria (Gasteiz 1979)
# [[Maimouna Diarra]] saskibaloi jokalaria (Senegal 1991)
# [[Esther Yáñez González - Irun]] Armadako 1. emakumea eta gerra ontzi kapitaina (Cádiz 1971)
# [[María José Escalona]] informatikaria (Sevilla 1976)
# [[Helena Viñes]] ekonomialaria (Espainia, XX. mendea)
# [[María Jesús Almazor]] Telekomunikazio ingeniaria, CEO ( Brtzelona 1970)
# [[Karen Gaines]] ziberdefentsan aditua, CEO (XX. mendea)
# [[Silvia Albert Sopale]] aktore, zuzendari (Donostia 1976)
# [[Midi Achmat]] LGTB aktibista (Hegoafrika, 1964)
# [[Shiva Nazar Ahari]] giza eskubideen aldeko aktibista (Irán, 1984)
# [[Leoncia Gómez Galán]] zerbitzaria, 'vocera' (Caceres 1903-1986)
# [[Irma Estrada Silva]] autodefentsa irakaslea (El Salvador ?)
# [[Anália de Victória Pereira]] politikaria ( Angola 1941-2009)
# [[Belita Palma]] abeslaria (Angola 1932-1988)
# [[Luzia Inglês Van-Dúnem]] politikaria (Angola 1948)
# [[Margarida Rosa da Silva Izata]] diplomazialaria (Angola 1958)
# [[Ana Clara Guerra Marques]] dantzaria (Angola 1962)
# [[Luísa Rogério]] kazetaria (Angola 1967)
# [[Lourdes Van-Dúnem]] musikaria (Angola 1935-2006)
# [[Arlete Leona Chimbinda]] politikaria, irakaslea (Angola 1960)
# [[Silvia Lutucuta]] Kardiologoa, ministroa (Angola 1968)
# [[Josefa Sacko]] agronomoa, enbaxadorea (Angola XX. mendea)
# [[Vera Daves]] ekonomialaria, ministroa (Angola 1984)
# [[Catherine Austin Fitts]] bankaria (AEB 1950)
# [[Marjorie Rice]] matematikaria (AEB, 1923-2017)
# [[Liliana Colanzi]] idazle eta editorea (Bolivia, 1981)
# [[Magela Baudoin]] idazle (Bolivia, 1973)
# [[Trementinaireak]] sendatzeko produktu naturalen saltzaile ibiltariak (Katalunia XIX. mendea-XX. mendea)
# [[Eloísa del Pino Matute]] zientzialari soziala, ikertzailea (Espainia XX. mendea)
# [[María Luisa López Grigera]] filologoa (Coruña 1926)
# [[Paula Dapena Sánchez]] futbolaria (Pontevedra 1996)
# [[ASPEGI elkartea]] emakume profesionalena, enpresariena (Gipuzkoa 1998)
# [[Sari Arponen]] medikua (Finlandia 1977)
# [[Carolina Iglesias]] umoregilea, gidoilaria, youtuberra (Coruña 1993)
# [[Berta Collado]] kazetaria, aurkezlea (Toledo 1979)
# [[Yola Mamani]] komunikatzailea (Bolivia, 1984)
# [[Hélène Dutrieu]] txirrindulari, hegazkinlari (Belgika-Frantzia, 1877-1961)
# [[Virginia Ayllón]] idazle (Bolivia, 1958)
# [[Begonya Pozo]] idazlea (Valentzia 1974)
# [[Carmelina Sánchez-Cutillas]] idazlea (Madril 1921- Valentzia 2009)
# [[Beatriu Civera]] idazlea (Valentzia 1914-1995)
# [[Ana María Ibars]] idazlea, maistra (Valentzia 1892-1965)
# [[Raquel Payá]] pedagogoa (Valentzia 1919-1972)
# [[Alison Spedding]] antropologoa (Ingalaterra/Bolivia, 1962)
# [[Margaret W. Rossiter]] emakumeen historialaria ( AEB 1944)
# [[Maria Beneyto]] idazlea, poeta (Valentzia 1925-2011)
# [[María Villén]] 2. Errepublikako maistra (Burgos 1871-Valentzia 1961)
# [[Lindaura Anzoátegui]] idazle (Bolivia, 1846-1898)
# [[Yolanda Bedregal]] poeta (Bolivia, 1913-1999)
# [[María Virginia Estenssoro]] poeta (Bolivia, 1902-1970)
# [[Hilda Mundy]] poeta (Bolivia, 1912-1980)
# [[Concha Peña Pastor]] bigarren errepublikako maistra eta abokatua (Ciudad Real, 1906-Panama, 1960)
# [[Elpidia Polo Ovejas]] bigarren errepublikako maistra errepresaliatua (Valladolid, 1890-Madrid, 1988)
# [[Carmen Valero Gimeno]] bigarren errepublikako maistra eta pedagogo errepresaliatua (Silla, 1893-1962)
# [[Rosa Menéndez]] zientzialaria, 1. emakumea CSIC burua (Asturias 1956)
# [[Dulceida]] interneteko ospetsua (Bartzelona, 1989)
# [[Juana Macías]] film-zuzendaria, gidoilaria (Madril 1971)
# [[Brisa Fenoy]] musikaria, DJ, modeloa (Cádiz 1991)
# [[María Vargas Montoya]] enologoa (Haro 1971)
# [[María Vargas Fernández]] flamenko abeslaria (Cádiz 1947)
# [[Laura Alonso Cancho]] poeta (Santander 1978)
# [[Dina Abouzeid Sariñena]] badminton entrenatzailea (Zaragoza 1979)
# [[Agostina Burani]] saskibaloi jokalaria ( Argentina 1991)
# [[Carmen Ybarra Careaga]] enpresaburua, markesa (Espainia 1963)
# [[María José Álvarez Mezquíriz]] EULEN enpresaburua (Bilbo 1957)
# [[Margaret H. Wright]] matematikaria (AEB, 1944)
# [[Katharine Way]] fisikaria (AEB, 1902-1995)
# [[Paola Velasco Pinedo]] Boliviako 1. emakume piloto komandantea (1988)
# [[Xian (aktibista)]] LGTB aktibista (Txina, ?)
# [[Laura Hojman]] gidoilaria, film zuzendaria (Sevilla 1981)
# [[Bibisara Assaubayeva]] xake jokalaria (Kazakhstan 2004)
# [[Anne L'Huillier]] fisika atomikoko irakaslea (Frantzia/Suedia 1958)
# [[Tamara Rojo]] datzaria, koreografoa (kanada/Espainia 1974)
# [[Elena S. Sánchez]] kazetaria (Toledo 1979)
# [[Patricia Pardo]] kazetaria (Galizia 1983)
# [[Sonsoles Ónega]]kazetaria, idazlea (Madril 1970)
# [[Cristina Ónega]] kazetaria (Madril 1975)
# [[Tatiana Afanásieva]] matematikari eta fisikaria (Ukraina-Herbereheak, 1876-1964)
# [[Lilli Suburg]] kazetaria (Estonia, 1841-1930)
# [[Esther Szekeres]] matematikaria (Hungaria-Australia, 1910-2005)
# [[Irene Falcón|Irene Falcon]] kazetaria, Dolores Ibarruriren idazkaria (Madril, 1907-1999)
# [[Enriqueta O'Neill|Enriqueta O´Neill]] aktore eta idazlea (Madril, 1909-Bartzelona, 1972)
# [[Encarnación Fuyola Miret]] Bigarren errepublikako maistra (Huesca, 1907-Mexiko, 1982)
# [[Anoka Primrose Abeyrathne]] kontserbazionista, gizarte ekintzailea (Sri Lanka, 1991)
# [[Mar Abad]] kazetaria (Almeria 1972)
# [[Marion Koopmans]] albaitaria, birologoa (Herbehereak 1956)
# [[Carme Valls]] mediku eta politikaria (Bartzelona,' 1945)
# [[Anne Anderson]] ilustratzailea (Eskozia, 1874 - 1930)
# [[Eva Furnari|Eva Furmari]] ilustratzailea (Erroma, 1948)
# [[Matilde Hidalgo]] mediku, poeta, sufragista (Ekuador 1889-1974)
# [[Eva Soriano]] komediantea, aurkezlea (Tarragona 1970)
# [[Cecilia Ansaldo]] idazlea (Ekuador 1949)
# [[Melissa Lucio]] heriotza zigor polemikoan kondenatua (AEB 1968)
# [[Carmen Barbarà]] komikigilea eta irudigilea (Bartzelona, 1933)
# [[Amelia Bauerle|Amelia Banerle]] komikigilea (Londres, 1873-1916)
# [[Pauline Baynes]] liburu ilustratzailea (Sussex, 1922-2008)
# [[ Pamela Adie]] LGBT aktibista (Nigeria, 1984)
# [[ Christine Ahn]] Bakearen aldeko aktibista (Hego Korea, XX. mendea)
# [[Celia Viñas]] poeta, pedagogoa (Lleida-Almeria, 1915-1954)
# [[Chipita Rodriguez]] heriotza zigorrez urkatua eta 100 urtera barkatua (AEB 1799-1863)
# [[Elsa Beskow]] idazlea eta ilustratzailea (Suedia, 1874-1953)
# [[Mary Agnes Chase]] botikaria eta ilustratzailea (EEBB, 1869-1963)
# [[María Conejo]] ilustratzailea (Mexiko, 1958)
# [[Eréndira Derbez]] ilustratzailea, idazlea (Mexiko, 1991)
# [[Kate Greenaway]] ilustratzailea, idazlea (Londres, 1846-1901)
# [[Elizabeth Shippen Green]] ilustratzailea (EEBB, 1871-1954)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''urtarrila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Elorriaga]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Busturia, 1980)
# [[Aiora Zabala]] ----'''SORTUA''' zientzialaria (1982)
# [[Alazne López]] --ef'''SORTUA''' dantzaria (Bilbo, 1993-Alemania, 2015)
# [[Ana Borderas]] ef--''SORTUA''' kazetaria, irrati-esataria (Eibar, 1962)
# [[Anna Fernandez de Paco]] ef--'''SORTUA''' zinemagilea (Bartzelona, 1981)
# [[Belén Balerdi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1937-1982)
# [[Berenice Lopez Reyes]] ef--'''SORTUA''' enpresaburua (Mexiko, 1989)
# [[Bonifacia Zuazola]] efef'''SORTUA''' erraketista (Azkoitia, 1915-2012)
# [[Consuelo Osa]] efef'''SORTUA''' erraketista Mutriku (1922-2015)
# [[Durangoko Emakumeen Kartzela]] '''SORTUA''' (1939-1940)
# [[Eladia Balerdi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1942-1997))
# [[Garbiñe Balerdi]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1935)
# [[Garbiñe Ortega]] ----'''SORTUA''' zinema komisarioa (Gasteiz, 1981)
# [[Gloria Agirrezabalaga]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1922)
# [[Ignacia Idoate Iragui]] efef'''SORTUA''' moja (Orikain, 1900 - Madril, 1975)
# [[Iñasi Illarramendi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Zarautz, 1919-2005)
# [[Josefa Egaña]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1923)
# [[Juncal Alzugaray]] ef--'''SORTUA''' Fisioterateupa eta asmatzailea (Bilbo, 1981)
# [[Justa Domínguez de Vidaurreta e Idoy]] efef'''SORTUA''' moja (Azpeitia, 1975- Madril, 1958)
# [[Koldobike Gezala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Lezo, 1917)
# [[Marcelina Zabala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1923)
# [[Margarita Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1925-Fuengirola, 2019)
# [[Mari Beraza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Anoeta, 1929 -Mexiko, 1986)
# [[Maria Josefa Navascues]] efef'''SORTUA''' erraketista (Errenteria, 1924-2011)
# [[Maria Teresa Egaña]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1925)
# [[Mercedes Agirrezabalaga]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1928)
# [[Mercedes Zubikaray]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1920-1983)
# [[Merche Olabe]] ef--'''SORTUA''' margolaria (Bilbo, 1957)
# [[Milagros Uranga]] efef'''SORTUA''' erraketista (Mutriku, 1918-1992)
# [[Pilar Zabala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1926-1945)
# [[Rafaela Etxaniz]] efef'''SORTUA''' erraketista (Azkoitia, 1926-213)
# [[Saelia Aparicio]] ----'''SORTUA''' artista (Valladolid, 1982)
# [[Victoriana Aizpuru]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Errezil, 1919)
# [[Zornotzako Emakumeen Kartzela]] '''SORTUA''' (1938-1947)
# [[Ada Hitchins]] kimikaria (Ingalaterra, 1891-1972)
# [[Adèle Esquiros]] Frantziako idazle eta kazetari feminista (1819-1886)
# [[Africa González Fernández]] medikua, inmunologoa (Madril 1962)
# [[Agrippina Vagánova]] ballet-maistra (Errusia, 1837-1951)
# [[Aïcha Chenna]] emakume eskubideen aktibista (Maroko 1941-2022)
# [[Aída Gómez]] dantzaria (Madril, 1967)
# [[Aida Pierce]] komediantea (Mexiko, 1956)
# [[Ainhoa Sanz Rodríguez|Ainhoa Sanz]] mendi korrikalaria (Urretxu, 1989)
# [[Alba Gutiérrez]] dantzaria, aktorea ( Madril 1994)
# [[Alice H. Parker]] asmatzailea (EEBB 1895-1920)
# [[Alicia Barrié]] vedettea (Txile 1915- AEB 2002)
# [[Alicia Vignoli]] vedettea (Lima 1911-Argentina 2005)
# [[Almudena Ariza]] korrespontsala (Madril, 1963)
# [[Alyson Eckmann]] aktorea (AEB 1990)
# [[Amalia Iglesias]] idazlea, poeta (Menaza, 1962)
# [[Ana Goya]] dantzaria, aktorea (Iruñea 1962)
# [[Ana José Cancio]] kazetaria (Palentzia 1960)
# [[Ana Orantes]] genero-indarkeriaren biktina (Granada 1937-1997)
# [[Ana Rujas]] aktorea (Madril 1989)
# [[Angela Burdett-Coutts]] filantropoa, pintura-bildumagilea (Londres, 1814-1906)
# [[Ángela T. Leiva Sánchez]] botanikaria (Kuba 1948-2014)
# [[Àngels Ribé]] artista kontzeptuala (Bartzelona 1943)
# [[Anna Jaclard]] Errusiar sozialista eta feminista iraultzailea (1843 - 1887)
# [[Anna Maurizio]] biologoa (Suitza 1900-1993)
# [[Annie Oakley]] tiratzailea (AEB, 1860-1926)
# [[Antonia Gimeno Travesset]] saskibaloi jokalaria eta entrenatzailea (Bartzelona, 1941)
# [[Antonia Torre Yela]] 14. arrosa. Fusilatua (Madril, 1922-1940)
# [[Asha Lul Mohamud Yusuf]] poeta (Somalia, XX. mendea)
# [[Azucena Hernández]] aktorea (Sevilla 1960-Guadalajara 2019)
# [[Barbara Navarro]] legelaria, CEO (Madril 1974)
# [[Bélgica Adela Mirabal]] biziraun zuen Mirabal ahizpa bakarra (Dominikar Errepublika, 1925-2014)
# [[Belle Starr]] Mendebaldeko bidelapurra (AEB, 1848-1889)
# [[Beth (abeslaria)]] (Bartzelona 1981)
# [[Bianca Ceva]] erresistentziaren kidea (Italia, 1897-1982)
# [[Blanche Lefebvre]] 1871ko Parisko Komunako ekintzailea
# [[Carmen Amaya]] dantzaria (Bartzelona, 1918-1963)
# [[Carmen Iglesias]] historialaria (Madril 1942)
# [[Carmen Olmedo Checa]] politikaria (Malaga 1949-2015)
# [[Carmen Ruiz-Tilve]] idazlea (Oviedo 1941)
# [[Carol-Ann Duffy]] poeta (E.B. 1955)
# [[Catherine Allard]] dantzaria (Belgika/Katalunia, 1960)
# [[Cathy Hackl]] futurista teknologikoa ( XX. mendea)
# [[Cecilia Bartolomé]] film-zuzendaria (Alacant 1940)
# [[Celia Correas de Zapata]] idazlea (Argentina 1933-AEB 2022)
# [[Charo (abeslaria)]] dantzaria, aktorea (Murtzia 1941-)
# [[Claire Démar]] kazetari eta feminista frantziarra (1799-1833)
# [[Clara Jiménez Cruz]] kazetaria (Madril 1989)
# [[Claude-Hélène Perrot]] historialaria (Frantzia 1928-2019)
# [[Claudia Piñeiro]] idazlea (Argentina 1960)
# [[Colette Rabaté]] hispanista (Frantzia 1950)
# [[Cristina Olea]] korrespontsala (Vigo, 1982)
# [[Dalila Ennadre]] zinema-zuzendaria (Maroko 1966- Paris 2020)
# [[Dalilah]] dantzaria (Madril 1936-2001)
# [[Danica McKellar]] Matematikaria, aktorea (AEB, 1975)
# [[Daniela Blume]] kazetaria (Mataro 1990)
# [[Daphne Oram]] musikagilea (Erresuma Batua, 1925-2003)
# [[Daria Bertolani Marchetti]] erresistentziaren kidea (Italia, 1919-1994)
# [[Delia del Carril]] margolaria (Argentina, 1884-1989)
# [[Désirée Gay]] kazetari eta feminista frantziarra (1810-1890)
# [[Diana Vishneva]] dantzaria (Errusia, 1976)
# [[Dolores Medio]] idazlea (Oviedo 1911-1996)
# [[Dolors Comas]] antropologoa eta politikaria (Bartzelona, 1951)
# [[Dorothy E. Smith]] antropologoa (E.B 1946-Kanada 2022)
# [[Dorothy Pitman Hughes]] aktibista (AEB 1938-2022)
# [[Drucilla Cornell]] filosofoa (AEB 1950-2022)
# [[Edith Checa]] kazetari, irrati-esatari (Sevilla, 1957-Madril, 2017)
# [[Elda Emma Anderson]] fisikaria (AEB, 1899-1961)
# [[Elena González Iglesias]] dantzaria, aktorea (Asturias 1991)
# [[Elena Quiroga]] idazlea (Santander 1921-Coruña 1995)
# [[Elizabeth Gertrude Britton]] botanikaria, briologoa (AEB, 1858-1934)
# [[Elvira Andrés]] dantzaria (Espainia, 1958)
# [[Elvira Godás]] maistra errepublikarra (Katalunia, 1917-2015)
# [[Elvira Roca Barea]] idazlea (Malaga 1966)
# [[Enedina Alves Marques]] ingeniari zibila (Brasil, 1913-1981)
# [[Erika Martínez]] poeta (Jaen, 1979)
# [[Ernestina Otero]] maistra (Pontevedra 1890-1956)
# [[Eugenia Balcells]] artista bisuala (Bartzelona 1943)
# [[Eva Ortega Paíno]] kimikaria, ikertailea (Madril, 1972)
# [[Felicita Ferrero]] erresistentziaren kidea (Italia, 1899-1984)
# [[Filomena Dato]] poeta, idazlea (Galizia, 1856-1926)
# [[Flor de Torres Porras]] fiskala (Almeria 1961)
# [[Flora Philip]] matematikaria (Erresuma Batua 1865-1943)
# [[Florence Parpart]] asmatzailea (EE.BB. 1856- ?)
# [[Florencia Pérez Padilla]] dantzaria (Sevilla 1918-Madril 2000)
# [[Frances Haugen]] datu-ingeniaria, informatzailea (AEB 1980)
# [[Francesca Gargallo]] filosofoa, idazlea (Italia 1956- Mexiko 2022)
# [[Gabriela Bravo]] fiskala, politikaria (Valentzia 1963)
# [[Gemma Pasqual i Escrivà|Gemma Pasqual i Escrivá]] katalanez idazten duen idazlea (Valentzia, 1967)
# [[Gertrud Woker]] biokimikaria (Suitza, 1878-1968)
# [[Ginetta Sagan]] erresistentziaren kidea (Italia, 1925-2000)
# [[Gloria Leyland]] dantzaria, esataria (Argentina, XX.mendea)
# [[Godeliève Mukasarasi]] gizarte langilea, aktibista (Ruanda 1959)
# [[Grace Nichols]] poeta (Guyab 1950)
# [[Helen Pickett]] koreografoa (AEB,?)
# [[Helena Corbellini]] idazlea (Uruguai 1959)
# [[Helena Cortesina]] dantzaria, zinegile aitzindaria (Valentzia 1903-Buenos Aires 1984)
# [[Ina Grafl]] botanikaria (Suitza 1915-1970)
# [[Irene Rice Pereira]] artista (AEB 1902-Marbella 1971)
# [[Isabel Pérez Montalbán]] poeta (Córdoba, 1964)
# [[Isla Correyero]] idazlea, poeta (Cáceres, 1957)
# [[Jamie Dantzscher]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1982)
# [[Josefina Triguero Agudo]] Espainiako 1.emakume epailea (Madril 1946-2022)
# [[Joyce Lussu]] erresistentziaren kidea (Italia, 1912-1998)
# [[Juana la Macarrona]] dantzaria (Cádiz 1870-Sevilla 1947)
# [[Júlia Creus Garcia]] dantzaria, aktorea (Tarragona 1994)
# [[Julia Manzanal Pérez]] aktibista errepublikanoa (Madril, 1915-2012)
# [[Julia Reichert]] dokumental-zuzendari (AEB 1946-2022)
# [[Kae Tempest]] poeta, abeslaria (Inglaterra, 1985)
# [[Kathryn Woolard]] hizkuntza-antropologoa (AEB 1950)
# [[Kenita Placide]] aktibista (Santa Luzia 1978)
# [[La Chunga]] dantzaria (Marseilla, 1938)
# [[La Malena (dantzaria)]] (Cádiz 1877-Sevilla 1956)
# [[Laura Escanes]] modeloa (Bartzelona 1996)
# [[Laura Palmés]] kazetaria (Bartzelona, 1954-2011)
# [[Laura Pinillos]] vedettea (Espainia 1900-Madril 1970)
# [[Lina Merlin]] erresistentziaren kidea (Italia, 1887-1979)
# [[Lola Greco]] dantzaria, koreogarfoa (Madril 1964)
# [[Louisa Aldrich-Blake]] medikua (Chingford, 1865 – 1925)
# [[Louise Colet]] Frantziako olerkaria (1810-1876)
# [[Lourdes García Campos]] kazetaria (Madril 1975)
# [[Lucero Tena]] dantzaria,kriskitin jotzailea (Mexiko, 1938)
# [[Lucy Weston Pickett]] kimikaria (AEB, 1904-1997)
# [[Luisa Esteso]] aktore komikoa (Valentzia 1906- Madril1986)
# [[Luisa Isabel Álvarez de Toledo]] dukesa eta idazlea (Estoril, 1936-Sanlúcar de Barramenda, 2008)
# [[Lupe Serrano]] dantzaria (Txile, 1930)
# [[Manuela Garín Pinillos]] matemtikaria (Asturias-Mexiko, 1914-2019)
# [[Manuela Manzanares]] arbista, idazlea (Ciudad Real 1910 -AEB 2004)
# [[Margarita García Robayo]] idazlea (Kolonbia 1980)
# [[Marguerite Williams]] geologoa (AEB, 1895-1991)
# [[María Alaniako]] enperatriza (Georgia1050-Bizanzio 1118?)
# [[Maria Branyas Morera]] superehunurtekoak (San Frantzisko/Katalunia 1907)
# [[María Cabrera]] akrobata, lehenengo emakume ijito ezaguna espainian (1467-Guadalajara, 1527)
# [[Maria Cosway]] artista (Italia 1760 -1838)
# [[María Eloy-García|María Eloy-Garcia]] idazle, poeta (Málaga, 1972)
# [[María Ignacia Rodríguez de Velasco]] aktibista (Mexiko, 1778-1850)
# [[María López García]] hockey-jokalaria (Asturias 1990)
# [[María Muñoz]] irrati-esataria (Argentina 1968-2003)
# [[Maria Ossowska]] Filosofoa (Varsovia, 1896-1974)
# [[María Peláe]] kantautorea (Malaga 1990)
# [[María Teresa Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1935-1960)
# [[Marie Guy-Stéphan]] dantzaria (Paris 1818-1873)
# [[Marina Semiónova]] dantzaria (Errusia, 1908-2010)
# [[Mariola Cubells]] kazetaria (Valentzia 1967)
# [[Marjorie Hyams]] jazz musikaria, bibrafonista (AEB 1920-2012)
# [[Marsha Blackburn]] politikaria (AEB 1952)
# [[Marta Agudo]] poeta (Madril, 1971)
# [[Maruchi Fresno]] aktorea (Madril 1916-2003)
# [[Mercedes Ballesteros]] idazlea ( Madril 1913-1995)
# [[Mercedes Gaibrois de Ballesteros]] historialaria (Paris 1891-Madril 1960)
# [[Mercedes Marrero]] saskibaloi jokalaria eta nabigazio kapitaina (San Cruz Tenerifekoa, 1961)
# [[Mercedes Olivera Bustamante]] antropologoa (Mexiko 1934-2022)
# [[Milagros Calvo]] epailea (Valladolid 1947)
# [[Minerva Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1926-1960)
# [[Mireia Sentís]] idazlea (Bartzelona 1947)
# [[Miriam Reyes]] poeta (Ourense, 1974)
# [[Mónica Moro]] publizista, zuzendari-nagusia (Madril, 1974)
# [[Montserrat Domínguez]] kazetaria (Madril 1963)
# [[Montserrat Galcerán]] aktibista (Bartzelona, 1946)
# [[Montserrat Soliva Torrentó]] zientzialaria (Katalunia, 1943-2019)
# [[Nannette Streicher]] musikagilea, piano-jolea (Alemania 1769-Austria1833)
# [[Natalia Bessmértnova]] dantzaria (Mosku 1941-2008)
# [[Natalia LL]] artista (Polonia 1937-2022)
# [[Natalia Makarova]] dantzaria (Errusia, 1940)
# [[Nina Timofeeva]] dantzaria (Errusia 1935-Israel 2014)
# [[Noemí Galera]] OT zuzendaria (Bartzelona 1967)
# [[Noni Benegas]] idazlea (Argentina 1951)
# [[Norma Barbolini]] erresistentziaren kidea (Italia, 1922-1993)
# [[Núria Bendicho Giró|Nuria Bendicho]] idazlea (Bartzelona, 1995)
# [[Nuria Oliver]] telekomunikazio ingeniaria (Alacant 1970)
# [[Odette Roy Fombrun]] sufragista (Haiti 1917-2022)
# [[Olga Lepeshínskaya]] dantzaria (Errusia 1941-2008)
# [[Olga María Ramos]] kupletista, musikagilea (Madril 1947)
# [[Olga Ramos (abeslaria)]] (tenerife, 1932)
# [[Olga Ramos (aktorea)]] kupletista (Badajoz 1918-Madril 2005)
# [[Paloma del Río]] kazetaria (Madril 1960)
# [[Pastora Galván]] dantzaria (Sevilla 1980)
# [[Patria Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1924-1960)
# [[Patricia Guerrero (dantzaria)]] (Granada 1990)
# [[Patrizia Reggiani]] hiltzailea (Italia, 1948)
# [[Pilar de la Oliva]] epailea (Valentzia 1956)
# [[Radhya Al-Mutawakel]] Giza eskubide aktibista (Yemen 1967)
# [[Ramona Maneiro]] aitzindaria (Coruña, 1961)
# [[Rosa Durán]] dantzaria (Cádiz 1922-Madril 1999)
# [[Rosario Guerrero]] dantzaria (Madril XIX. mendea-1960)
# [[Rosemary Radford Ruether]] filosofoa (AEB 1936-2022)
# [[Rossana Rossanda]] erresistentziaren kidea (Italia, 1924-2020)
# [[Sabela Arias Castro]] historietagilea (Lugo, 1969)
# [[Sara Rancaño]] korrespontsala (Bartzelona, 1984)
# [[Sarah Mardini]] igerilaria, errefuxiatuen aldeko aktibista kriminalizatua (Siria, 1995)
# [[Shadi Sadr]] abokatu, aktibista (Iran 1974)
# [[Sharon Presley]] psikologoa (AEB 1943-2022)
# [[Silvia Barrera Ibáñez]] zibersegurtasun aditua, kriminologoa (Madril 1977)
# [[Soledad Antelada Toledano]] hackerra (Argentina 1977)
# [[Soledad Cazorla]] fiskala (Lareche 1955-Madril2015)
# [[Sophie Freud]] psikologoa, idazlea (Austria 1924-AEB 2022)
# [[Stella Cunliffe]] estatistikaria (Erresuma Batua, 1917-2012)
# [[Suzanne Voilquin]] kazetari frantziarra eta saint simonista (1801-1876)
# [[Teresa Burga]] artista (Perú, 1935-2021)
# [[Teresa Freixes]] legelaria (LLeida 1950)
# [[Teresa Perales]] igerilaria (Zaragoza 1975)
# [[Tina Anselmi]] erresistentziaren kidea (Italia, 1927-2016)
# [[Verónica Pascual Boé]] ingeniaria, CEO (Burgos 1979)
# [[Vicky Gómez]] dantzaria (Salamanca 1988)
# [[Victoria Pinillos]] vedettea (Espainia ?- Madril ? )
# [[Victorina Vila Badia]] maistra errepublikarra (Lleida, 1883-1962)
# [[Violeta la Burra]] abeslaria, dantzaria, aitzindaria (Sevilla, 1936-2020)
# [[Virxinia Pereira Renda]] idazlea (Pontevedra 1884-Madril 1969)
# [[Yolanda Ramos]] aktorea (Bartzelona 1968)
# [[Zar Amir Ebrahimi]] aktorea (Iran 1981)
# [[Zeba Islam Seraj]] biologo molekularra (Bangladesh, 1958)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Lourdes Herrasti]] ef--'''SORTUA''' antropologoa (Aretxabaleta, 1958)
# [[Marie-José Basurco]] ----'''SORTUA''' idazlea (Donibane Lohitzune, 1947)
# [[Uxue Kerejeta]] ----'''SORTUA''' musikaria (Zumarraga, 1999)
# [[Felisa Libano]] efef'''SORTUA''' pandero jotzailea (Plentzia, 1917-2000)
# [[Esperanza Nuere]] ----'''SORTUA''' margolaria (Bilbo, 1935)
# [[Nadia Hindi Mediavilla]] ----'''SORTUA''' ikertzailea (Bagdad, 1977)
# [[Betisa Ojanguren]] ----'''SORTUA''' Nafarroako Unibertsitate Publikoko irakaslea (Barakaldo, 1978)
# [[Ainhize Belar]] ef--'''SORTUA''' eskalatzailea (Atxondo, 2006)
# [[Miren Urbieta Vega]] ----'''SORTUA''' abeslaria, musikaria (Donostia, 1983)
# [[Begoña Uriarte]] ----'''SORTUA''' piano-jotzailea (Bilbo, 1937)
# [[Dioni Ardanza]] efef'''SORTUA''' jostuna (Ermua, 1914-Dima, 2005)
# [[Bego Alabazan]] ----'''SORTUA''' ipuin-kontalaria (Bilbo, 1966)
# [[Esperanza López Parada]] poeta (Madril, 1962)
# [[María Vázquez Suárez]] maistra, fusilatua (1874-1936)
# [[Kavita Ramdas]] zientzialaria (India, 1963)
# [[Cécile La Grenade]] politikaria, zientzialaria (Grenada, 1952)
# [[Eva Syková]] neurozientzialaria (Txekia, 1944)
# [[Sikivu Hutchinson]] idazlea, ekintzailea (AEB, 1961)
# [[Soumya Swaminathan]] medikua, pediatra eta zientzilaria (India, 1959)
# [[Victoria Ocampo]] idazle, itzultzaile, filantropoa (Argentina 1890-1979)
# [[Marie-Léonide Charvin "Agar"]] Aktore frantziarra eta communarde (1832-1891)
# [[Lorena Conde]] aktore, poeta (Galizia, 1980)
# [[Francisca Herrera Garrido]] idazlea (Galizia, 1869-1950)
# [[Olga Gallego]] historialaria, artxibozaina, idazlea (Galizia, 1923-2010)
# [[Mercedes Romero Abella]] maistra exekutatua (Coruña, 1907-Aranga, 1936)
# [[Marga do Val|Marga Do Val]] itzultzailea eta aktorea (Vigo, 1964)
# [[Sufia Kamal]] feminista (Banglades, 1911-1999)
# [[Oksana Omeliánchik]] ukraniar-sobietar gimnasta (1985)
# [[Laila Ripoll]] antzerkigilea, zuzendaria (Madril, 1964)
# [[Concha Cuetos]] aktorea (Madril, 1944)
# [[Cristina Torres]] aktorea (Madril, 1963)
# [[Pilar Torres]] aktorea (Madril, 1962)
# [[Elisa Montés]] aktorea (Granada, 1934)
# [[Teresita Silva]] aktorea (Valentzia 1911-Madril 1960)
# [[Analia Gadé]] aktorea (Argentina, 131-Madril 2019)
# [[Marisol Ayuso]] aktorea (Madril, 1943)
# [[Eugenia Roca]] aktorea (Bartzelona, 1928-2010)
# [[Encarna Abad]] aktorea (Espainia,1927)
# [[Mara Recatero]] zuzendaria (Espainia, ?)
# [[Lola Membrives]] kantaria,aktorea (Argentina/Espainia, 1885-1969)
# [[María Lado|Maria Lado]] idazlea (Coruña, 1979)
# [[María de las Mercedes Goicoa Fernández|Maria de las Mercedes Goicoa]] pianista (Coruña, 1928-2022)
# [[Beatriz Hernanz]] poeta (Pontevedra, 1963)
# [[Mar Bosch Oliveras|Mar Boch Oliveras]] idazlea (Girona, 1981)
# [[Elena Alonso Frayle]] idazlea (Bilbo, 1965)
# [[Pilar Cabot]] idazlea (1940-2017)
# [[Sandra Alonso Villar|Sandra Alonso]] maistra, idazlea (Zamora, 1993)
# [[Toni Acosta]] aktorea, umoregilea (Tenerife, 1972)
# [[Begoña Vargas]] aktorea, modeloa, dantzaria (Madril, 1999)
# [[Ivana Baquero]] aktorea, modeloa (Bartzelona, 1994)
# [[Mamen García]] aktorea (Valentzia, 1947)
# [[Nuria Herrero]] aktorea, dantzaria (Valentzia, 1987)
# [[Hurtado ahizpak]] aktore hirukotea (Espainia, 1979-1994)
# [[Paloma Hurtado]] vedettea,aktorea (Madril, 1946)
# [[Fernanda Hurtado]] aktorea (Madril, 1947)
# [[Teresa Hurtado]] aktorea (Madril, 1947)
# [[Mary Carrillo]] aktorea (Toledo, 1919-Madril 2009)
# [[Sara Moro]] gimnasta artistikoa (Mexiko, 1984)
# [[Elisa Herrero Uceda|Elisa Herrero]] poeta (Caceres, 1957-Madril, 2020)
# [[Blanca Andreu]] poeta (Coruña, 1959)
# [[Ana Merino]] poeta, komikigilea (Madril, 1971)
# [[Maria Bassó]] aktorea (Espainia,1901-Madril,1992)
# [[Esperanza Navarro]] aktorea (Espainia, 1928-1978)
# [[Eloísa Muro]] aktorea (Madril, 1894-1979)
# [[María Asquerino]] aktorea (Madril, 1925-2013)
# [[Pilar Millán Astray]] idazlea, espioia (Coruña 1879-Madril 1949)
# [[Mayra Gómez Kemp]] aurkezlea, kantaria, aktorea (Kuba, 1948)
# [[Velia Martínez]] aktorea (AEB, 1920-1993)
# [[María Durán]] aurkezlea, kantaria (Madril, 1946)
# [[Beatriz Escudero]] aktorea, kantaria (Asturias, 1950)
# [[Acuario hirukotea]] pop musikariak (Espainia, 1976-1980)
# [[Marián Flores]] idazkaria, aurkezlea (Madril, 1957)
# [[María Casal]] aurkezlea,aktorea, (Madril, 1958)
# [[Cristina Corral Soilán]] kazetaria, idazlea, irakaslea (Lugo, 1976)
# [[Mary Paz Pondal]] aktorea (Asturias, 1942)
# [[Mercedes Prendes]] aktorea (Asturias,1903-Madril,1981)
# [[Milagros Leal]] aktorea (Madril, 1902-1975)
# [[Ana Mariscal]] aktore, zuzendari, ekoizle (Madril, 1923-1995)
# [[Loreto Prado]] aktorea (Madril, 1863-1943)
# [[Consuelo Berlanga]] kazetaria (Kordoba, 1955)
# [[Irma Soriano]] kazetaria (Jaen, 1963)
# [[María Teresa Campos]] kazetaria (Tetuan/Malaga, 1941)
# [[Paula Malia]] aktorea (Bartzelona, 1990)
# [[Silma Lopez]] aktorea (Madril, 1991)
# [[Teresa Riott]] aktorea (Bartzelona, 1990)
# [[Barbara Mestanza]] zuzendaria (Bartzelona 1990)
# [[Inés de León]] zuzendaria (?, XX.mendea)
# [[Carmen Carbonell]] aktorea (Bartzelona, 1900)
# [[Belen Macias]] gidoilaria, zuzendaria (Tarragona, 1968)
# [[Vicky Peña]] aktorea (Bartzelona, 1954)
# [[Miranda Gas]] aktorea (Madril, 1985)
# [[Anna Maleras]] dantzaria (Bartzelona, 1940)
# [[Carlota Ferrer]] aktorea, korografoa (Madril, 1976)
# [[Emma Maleras]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona, 1919-2017)
# [[Elena Frías de Chávez]] politikaria eta maistra (Venezuela, 1935)
# [[Rita Sargsyan]] maistra (ARmenia, 1962-2020)
# [[María Xosé Agra Romero]] filosofoa (Santiago de Compostela, 1956)
# [[Montse Barderi Palau]] idazlea eta filosofoa (SAbadell, 1969)
# [[María Canosa]] ingeniaria, idazlea, aurkezlea (Galizia, 1978)
# [[Carmen Borrego]] telebista saio-zuzendaria (Malaga, 1966)
# [[Marisa Abad]] aurkezlea (Alacant, 1947)
# [[Nuria Roca]] aktorea, aurkezlea, idazlea (Valentzia, 1972)
# [[Rocío Carrasco]] aurkezlea (Madril, 1977)
# [[Isabel Borondo]] aurkezlea (Madril, 1948)
# [[Lola Martínez (esataria)]] esataria (Murtzia, XX. mendea)
# [[Mónica Randall]] aktore, aurkezlea (Bartzelona, 1942)
# [[Luciana Wolf]] abeslaria (Zaragoza, 1946)
# [[Lola Rodríguez Aragón]] soprano, maistra (Logroño, 1910-Iruñea 1984)
# [[Elisabeth Schumann]] sopranoa, maistra (Alemania 1888-AEB, 1952)
# [[Neus Campillo Iborra]] filosofoa eta idazlea (Valentzia, 1945)
# [[Carolina del Olmo]] filosofoa (Madril, 1974)
# [[Ana Marta González (filosofoa)|Ana Marta Gonzalez]] filosofoa (Ourense, 1969)
# [[Emma Vilarasau]] aktorea (Bartzelona, 1969)
# [[Faustina Pignatelli]] fisikaria, matematikaria (Italia, 1705-1769)
# [[Toshiko Yuasa]] fisikaria (Japonia-Frantzia, 1909-1980)
# [[Ana Higueras]] sopranoa (Madril, 1944)
# [[Marie Fillunger]] sopranoa (Austria, 1850-Suitza 1930)
# [[Eugenie Schumann]] piano-jolea (Alemania, 1851-Suitza 1938)
# [[Rocío Orsi|Rocio Orsi]] filosofoa, saiakeragilea (Madril, 1976-2014)
# [[Clara Ramas]] filosofoa, politikaria (Madril, 1986)
# [[Begoña Roman]] filosofoa (Petrel, 1965)
# [[Teresa Cameselle]] idazlea (Coruña, 1968)
# [[Isabel Penagos]] sopranoa (Santander, 1931)
# [[Petra Martínez]] aktorea, zuzendaria (Jaen, 1944)
# [[Olga Margallo]] aktorea, zuzendaria (Madril, 1970)
# [[Marta Soto]] egile-abeslaria (Huelva, 1996)
# [[Carmen Boza]] egile-abeslaria (Cádiz, 1987)
# [[Ana María Sánchez Navarro]] sopranoa (Alacant, 1959)
# [[Sophie Poirier]] Jostuna eta Parisko Komunako communarde (1830-1879)
# [[Victorine Eudes]] Botikaria eta Parisko Komunako communarde (1848-1881)
# [[Malvina Poulain]] Maistra eta Parisko Komunako communarde (1851-1921)
# [[Rachel Félix]] Frantziako aktore tragikoa (1821-1858)
# [[Natalia Kobrynska]] idazlea eta feminista (Ukraina, 1855-1920)
# [[Mylène Flicka|Mulène Flicka]] blogaria eta feminista (Benin, 1996)
# [[Joye Hummel]] gidoilaria (EEBB, 1924-2021)
# [[Atika Locke]] idazlea (EEBB, 1974)
# [[Carla Cordua]] filosofoa (Txile, 1925)
# [[Mercè Otero Vidal]] filosofoa, feminista (Bartzelona, 1947)
# [[Marie-Pauline Soyer]] grabatzailea (Caen, Frantzia, 1786-1871)
# [[Ana Gertrudis de Urrutia Garchitorena|Ane Gertrudis de Urrutia Garchitorena]] margolaria (Cádiz, 1812-1850)
# [[Esmée Bulnes]] dantzaria (Erresuma Batua, 1900-Italia 1986)
# [[Gema Castillo]] dantzaria (Argentina, 1907-1979)
# [[Yoly Saa]] egile-abeslaria (Pontevedra, 1992)
# [[Aurora de Albornoz]] idazlea, poeta (Luarca, 1926 - Madril, 1990)
# [[Newsha Tavakolian|Newsha TAvakolian]] artista (Teheran, 1981)
# [[Pauleta Pamies]] dantzaria (Bartzelona, 1851-1937)
# [[Teresina Boronat]] dantzaria (Katalunia, 1904-1983)
# [[Maria de Avila]] dantzaria (Bartzelona, 1920-Zaragoza 2014)
# [[Lola de Avila]] dantzaria (Guadalajara, 1949)
# [[Claudia Faci]] dantzaria (Espainia, 1966)
# [[Rosita Segovia]] dantzaria (Bartzelona, 1922-2003)
# [[Ana Laguna]] dantzaria (Zaragoza, 1954)
# [[Arantxa Argüelles]] dantzaria (Zaragoza, 1970)
# [[Rosella Hightower]] dantzaria (AEB,1920- Frantzia,2008)
# [[Violette Verdy]] dantzaria (Frantzia,1933-AEB,2016)
# [[Marcia Brown]] dantzaria (AEB,1918-2015)
# [[Cristina Aranda]] dantzaria (Madril, 1976)
# [[Maria Gordon]] geologo, paleontologoa (Eskozia, 1864-1939)
# [[Francisca Meléndez]] margolaria (1770-1825 Cádiz)
# [[María Elisa Quinteros|Maria Elisa Quinteros]] politikaria (Txile, 1981)
# [[Verona van de Leur]] gimnasta (Herbehereak, 1985)
# [[Ruth Brown]] abeslaria (EEBB, 1928-2006)
# [[Nancy Chodorow]] psikoanalistaa(AEB, 1944)
# [[Liubov Jegorova (dantzaria)]] (Errusia 1880-Paris 1972)
# [[Bronislava Nijinska]] dantzaria (Errusia 1891-AEB 1972)
# [[Margarita Wallmann]] dantzaria (Alemania 1904- Monako 1992)
# [[Victoria Garabato]] dantzaria (Argentina XX. mendea)
# [[Susana Agüero]] dantzaria (Arhentina 1944-2012)
# [[Mercedes Quintana]] dantzaria (Argentina, 1910-1996)
# [[Dora del Grande]] dantzaria (Argentina, 1909-1966)
# [[María Ruanova]] dantzaria (Argentina 1922-2016)
# [[Inés Malinow]] idazlea (Argentina, 1922-1989)
# [[Ana Itelman]] dantzaria (Txile 1927-Argentina, 1989)
# [[Sole Giménez]] abeslaria (Paris/Murtzia, 1963)
# [[Rafaela López Aguado de Rayón]] independentziaren aldeko heroina (Mexiko, 1754-1822)
# [[Rita Pérez de Moreno]] independentziaren aldeko heroina (Mexiko, 1779-1861)
# [[Montserrat Galí Boadella]] historialaria (Mexiko, 1947)
# [[Lida Martinoli]] dantzaria (Argentina 1914-1994)
# [[Yelena Smirnova]] dantzaria (Errusia 1888-Argentina 1934)
# [[Hanya Holm]] dantzaria (Alemania 1893-AEB 1992)
# [[Marilú Marini]] dantzaria (Argentina 1940)
# [[Iris Marga]] dantzaria (Italia 1901-Argentina 1997)
# [[Renate Schottelius]] dantzaria (Alemania 1921-Argentina 21998)
# [[Agnes de Mille]] dantzaria (AEB 1905-1993)
# [[Ana María Stekelman]] dantzaria (Argentina 1944)
# [[Nieves Herrero Cerezo]] kazetaria (Madril 1957)
# [[Inés Ballester]] kazetaria (Castelló 1958)
# [[Edith Ditmas]] liburuzaina, idazlea (Ingalaterra, 1896-1986)
# [[Aurora Bernárdez]] itzultzailea (Argentina 1920-Frantzia 2014)
# [[Edith Aron]] itzultzailea (Alemania 1923-Londres 2020)
# [[Ugné Karvelis]] itzultzalea (Lituania 1935-Paris 2002)
# [[Carol Dunlop]] itzultzailea (AeB 1946, Frantzia 1982)
# [[Elena Garro]] idazlea (Mexiko, 1916-1998)
# [[Amalia Kahana - Carmon]] idazlea (Israel, 1926-2019)
# [[Félicie de Fauveau]] eskultorea (Italia, 1802-1886)
# [[Louise-Joséphine Sarazin de Belmont]] margolaria (Versalles, 1790- Paris, 1870)
# [[Thérèse Eléonore Lingée]] diseinatzailea, grabatzaile (Paris, 1753-1833)
# [[María Josefa Ascargorta y Rivera]] margolaria eta irakaslea (Madril, 1800-1850)
# [[Maria Luisa Marchori]] margolaria (Madril, 1801-1900)
# [[Chellsie Memmel]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1988)
# [[Bárbara María Hueva]] margolaria (Madril, 1733-1772)
# [[María del Olmo Ibáñez|María del Olmo Ibañez]] artxibozaina, idazlea, historialaria (Alacant, 1965)
# [[Amparo Dávila]] idazlea, poeta (Mexiko, 1928-2020)
# [[Maria Bashir]] Afganistaneko 1. emakumezko fiskala (1970)
# [[Christina Lamb]] kazetaria (Londres, 1965)
# [[Nujeen Mustafa]] aktibista errefuxiatua (Siria, 1999)
# [[Cecilia McDowall]] musikaria (Londres, 1951)
# [[Luzmaría Jiménez Faro]] idazlea (Madril, 1937-2015)
# [[Marina de Castarlenas]] idazlea (Bartzelona, 1900-1974)
# [[Clara Corral]] idazlea (Galizia, 1847-1908)
# [[Salomėja Nėris]] idazlea (Lituania, 1904-1945)
# [[Helena Paz Garro]] idazlea (Mexiko, 1939-2014)
# [[Isabela Corona]] aktorea (Mexiko, 1913-1993)
# [[Olivia Teroba]] idazlea (Mexiko, 1988)
# [[Andrea Muriel]] idazlea (Mexiko, 1988)
# [[Misty Copeland]] dantzaria (AEB, 1982
# [[Inmaculada Aguilar]] dantzaria (Kordoba, 1958)
# [[Mercedes Alfonso]] dantzaria (Espainia, ? )
# [[Rocío Aragón]] dantzaria (Cádiz1925-Madril 2018)
# [[Dores André]] dantzaria (Galizia 1958)
# [[Else Granheim]] liburuzaina (Norvegia 1926-1999)
# [[Carmen Magallón]] fisikaria (Aragoi, 1951)
# [[Baya Hocine]] ekintzaile independentista aljeriarra (1940 - 2000)
# [[Houda Benyamina]] film-zuzendari eta gidoilari frantsesa (1980)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Maria Bengoetxea]] efef'''''SORTUA''''' euskaltzalea, hizlaria (Ermua, 1906 - Zornotza, 2006)
# [[Justi Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1919-2000)
# [[Miren Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1915 - 2003)
# [[Ane Elordi]] ef--'''''SORTUA''''' kazetaria, irakaslea, KORRIKAko koordinatzailea (Zornotza, 1991)
# [[Isolina Pliego]] ----'''SORTUA''' maistra (Iruñea, 1886-Lodosa, 1968)
# [[Ángela Alonso|Angela Alonso]] ef--'''SORTUA''' maistra (Lerin, 1899-Iruñea, 1986).
# [[Oskia Ugarte]] ----'''SORTUA''' artearen historialaria eta kudeatzailea (Iruñea, 1978)
# [[Elisa Arteta]] ef--'''SORTUA''' dantzaria eta koreografoa (Iruñea, 1980)
# [[Isabel Aleman Irungarai]] ef--'''SORTUA''' emagina, Amaiurko alkatea (Amaiur, 1968)
# [[Ioar Oteiza]] ef--'''''SORTUA''''' komunikatzailea, Durango Azokako komunikazio arduraduna (Lesaka, 1988)
# [[Juanita Arenaza]] efef'''SORTUA''' errekatista (Arrasate, 1923-Mexiko, 2015)
# [[Raisa Álava]] ----'''SORTUA''' artista (Zuhatza, 1990)
# [[Asun Ibarrondo]] ef--'''SORTUA''' zerbitzaria, ostalaria (Elorrio, 1952)
# [[Maitane Carballo]] ----'''SORTUA''' zinemagilea (Gasteiz, ?)
# [[Idurre Frías]] ef--'''SORTUA''' futbol entrenatzailea (Gasteiz, 1991)
# [[Ana Aguiriano]] ----'''SORTUA''' 1992ko Paralinpiar jokoetako kirolaria (Gasteiz, 1961)
# [[Josefina Añua]] ----'''SORTUA''' Espainiako saskibaloi selekziorako hautatua izan zen lehenengo arabarra (Gasteiz, ?)
# [[Leguncia de Echebarria]] ----'''SORTUA''' Durangoko kondesa (XI.mendea)
# [[Elur Ulibarrena|Elur Ulibarrena Herce]] ----'''SORTUA''' museo kudeatzailea (Denia, 1969)
# [[Kristina Berasain]] ef--'''''SORTUA''''' kazetaria (Lizarra)
# [[Leire Malkorra]] ----'''SORTUA''' arkitektoa eta arkeologo (Tolosa, 1988 )
# [[Tania Reneaum Panszi]] ----'''SORTUA''' Amerikarteko Giza Eskubideen Batzordeko Idazkari Exekutiboa (Mexiko, ?)
# [[Suylen Milanés]] efef'''SORTUA''' abeslaria (Kuba, 1971-2022)
# [[Lynn Milanés]] ----'''SORTUA''' abeslaria (Kuba, 1970)
# [[Ana Zamorano |Ana Zamorano Ruiz]] ----'''SORTUA''' bidaiaria (Sodupe, 1992)
# [[Yaiza Romero]] ----'''SORTUA''' kirolaria, urpeko arrantza (Zornotza,? )
# [[Loren Eguren]] efef'''SORTUA''' ehun urteduna (Elorrio 1920-Zaldibar 2023)
# [[Juliana Saratxaga]] ??--'''SORTUA''' pandero jotzailea, ehun urtekoa (Araia. 1911-2013)
# [[Mireia Elkoroiribe]] ef--'''SORTUA''' politikaria (Abadiño, 1975)
# [[Loiola Canales]] ef--'''SORTUA''' surflaria, irakaslea (Bilbo, 1995)
# [[Susana Brunetti]] aktorea (Argentina, 1941-1974)
# [[Mimí Pons]] vedette eta aktorea (Argentina, 1948)
# [[Norma Pons]] vedette eta aktorea (Argentina, 1943-2014)
# [[Tosca Musk]] zinemagilea (Hegoafrika, 1974)
# [[Maye Musk]] modeloa eta dietista (Kanada, 1948)
# [[Susana Dalmás]] irakaslea, politikaria (Uruguai, 1948-2012)
# [[Francisca Júlia da Silva]] poeta (Brasil, 1871-1920)
# [[Doris Daou]] astronomoa (Kanada, 1964)
# [[Joany Kane]] gidoilaria, Passionflix plataformaren asmatzailea (AEB, XX. mendea)
# [[Alessandra Torre]] Amazoneko maitasun eleberri idazle salduena, blogaria,(AEB, XX. mendea)
# [[Sylvia Day]] idazlea (AEB, 1973)
# [[Raffaella di Girolamo]] psikologoa, sexologoa (Txile, 1978)
# [[Mariana di Girolamo]] aktorea (Txile, 1990)
# [[Amparo Noguera]] aktorea (Txile, 1965)
# [[Emilia Noguera]] aktorea, zuzendaria (Txile, 1983)
# [[Sonja Vasić]] saskibaloi jokalaria (Serbia, 1989)
# [[Thaïs Blume]] aktorea (Bartzelona, 1984)
# [[Agnès Busquets]] aktorea (Tarragona, 1976)
# [[Elena Espejo]] aktorea, ekoizlea (Tanger, 1930)
# [[Marta Grau]] aktorea, antzerki-pedagogoa (Katalunia, 1891-1992)
# [[Catalina Valls]] aktore, zuzendari, idazlea (Mallorca, 1906-1999)
# [[Cristina Valls]] aktorea (Mallorca, 1901-1982)
# [[Aina Villalonga]] antzerki-idazlea (Mallorca, 1883-1961)
# [[Margalida Caimari]] poeta, ongilea (Kuba 1839-Mallorca 1921)
# [[Rebekah Dawson]] astronomoa (AEB)
# [[Julia de León]] astronomoa (Santa Kruz de Tenerife, 1977)
# [[Audrey C. Delsanti]] astronomoa (Frantzia, 1976)
# [[Juana Salabert]] idazlea (Frantzia-Espainia, 1962)
# [[Milena Rudnitska]] ukraniar kazetaria, ekintzailea (1892-1976)
# [[Manuela de los Herreros]] idazlea, administratzailea (Balearrak 1845-1911)
# [[María Cánepa]] aktorea (Italia, 1921-Txile 2006)
# [[Liliana Ross]] aktorea, zuzendaria (Italia-Txile, 1930-2018)
# [[María Elena Duvauchelle]] aktorea (Txile, 1942)
# [[Zinaida_Tusnolobova-Martxenko]] Armada Gorriko medika (Errusia, 1920)
# [[Felipa de Souza]] aktibista portugaldarra (Tavira, 1556-Brasil, 1600)
# [[Victorine Gorget]] Frantziako ikuzlea eta Parisko Komunan militante errepublikanoa (1843-1901)
# [[Joséphine Marchais]] Frantses jornalaria, Komunan parte hartu izana (1837-1874)
# [[Élisabeth Rétiffe]] Frantziako kartoi-fabrikatzailea, sozialista eta Communarde (1834-1882)
# [[Léontine Suétens]] Ikuzlea eta 1871ko Parisko Komunan 'communarde-a' (1846-1891)
# [[Tonka Tomicic]] modeloa eta aurkezlea (Txile, 1976)
# [[Niní Marshall]] aktorea, gidoilaria, komediantea (Argentina, 1903-1996)
# [[Antonella Costa]] aktorea, zuzendaria (Italia-Argentina, 1980)
# [[Samira Negrouche]] idazlea, poeta (Aljeria, 1980)
# [[Carolina Arregui]] aktorea (Txile, 1965)
# [[Mayte Rodríguez]] aktorea, modeloa (Txile, 1989)
# [[Elsie MacGill]] ingeniaria (Kanada, 1905-AEB 1980)
# [[Helen Gregory MacGill]] epailea, kazetaria (Kanada 1864-1947 )
# [[Helen MacGill Hughes]] soziologoa (Kanada, 1903-1992)
# [[Helen Hughes-Brock]] arkeologoa (Kanada, 1938)
# [[Lauretta Ngcobo]] idazlea (Hego Afrika, 1931-2015)
# [[Patricia Simón Carrasco]] kazetaria, idazlea (Malaga, 1983)
# [[Emily Warren Roebling]] ingeniaria (AEB, 1843-1903)
# [[E. Lilian Todd]] asmatzailea (AEB, 1865-1937)
# [[Margaret Olivia Slocum Sage]] irakaslea, filantropoa (AEB, 1828-1918)
# [[Ruth Crocker]] idazlea (AEB, 1946)
# [[Loida Zabala Ollero]] potentzia egokituko kirolaria(Cáceres, 1987)
# [[Maura Healey]] abokatua, politikaria (AEB, 1971)
# [[Felicitas Guerrero]] dirudun dama, tiroz hila (Argentina, 1846-1872)
# [[María Teresa Costantini]] aktorem, film-zuzendaria, gidoilaria (Argentina, 1949)
# [[Alda Merini]] poeta, idazlea (Italia, 1931-2009)
# [[María del Pilar Maspons y Labrós]] idazlea (1841-1907)
# [[Asunción Balaguer]] aktorea (Bartzelona 1925-Madril 2019)
# [[Teresa Rabal]] aktorea, abeslari (Bartzelona,1952)
# [[María Luisa Merlo]] aktorea (Valentzia, 1941)
# [[Rita Irasema]] barietate-artista, musikagile (Kuba, 1954)
# [[Inés Rivadeneira]] mezzosopranoa, irakaslea (Lugo, 1928)
# [[Isabel Pérez Dobarro]] piano-jolea, irakaslea (Coruña, 1992)
# [[María Luisa Solá]] bikoiztaile-aktorea (Bartzelona, 1939)
# [[Ana Diosdado]] idazle, aktore (Argentina, 1938-Madril 2015)
# [[Mirtha Legrand]] aktorea, aurkezlea (Argentina 1927)
# [[Amelia de la Torre]] aktorea (Guadalajara 1905-Madril 1987)
# [[Josefina Díaz de Artigas]] aktorea (Argentina1891-Madril 1976)
# [[Clara González]] abokatu, politikaria eta hezitzailea. (Kolonbia, 1900-1991)
# [[Lynne Karen Deutsch]] astrofisikaria, astronomoa (AEB, 1956-2004)
# [[Teresa Solana]] idazlea (Bartzelona, 1962)
# [[Annemarie Heinrich]] argazkilaria (Alemania-Argentina, 1912-2005)
# [[Alicia D'Amico]] argazkilaria (Argentina, 1933-2001)
# [[María Cristina Orive]] argazkilaria (Guatemala, 1931-2017)
# [[Luz Sánchez-Mellado]] kazetaria, idazlea (Alacant, 1966)
# [[Gretchen Daily]] biologoa, biogeografoa (AEB, 1964)
# [[Nina]] abeslaria, aktorea, enpresaburua (Bartzelona, 1966)
# [[María Moreno (margolaria)|Maria Moreno]] (Madril, 1933-2020)
# [[Fryda Shultz de Mantovani]] idazlea, kritikaria (Argentina, 1912-1978)
# [[Alicia Jurado]] idazlea, akademikoa (Argenti-1948)
# [[Marguerite Moreno]] aktorea (Frantzia-1871-1948
# [[María Rosa Oliver]] idazlea, aktibista (Argentina, 1898-1977)
# [[Leonor Acevedo Suárez]] itzultzailea (Argentina, 1876-1975)
# [[Harriet Shaw Weaver]] kazetaria, editorea (Ingalaterra, 1876-1961)
# [[María Esther Vázquez]] idazlea (Argenti-1937-2017)
# [[Carmen Bravo-Villasante]] itzultzailea, haur literaturan aitzindaria (Madril-1918-1994)
# [[María Luisa Cresta de Leguizamón]] idazlea, irakaslea (Argentina-1918-2008)
# [[Ana Garralón]] idazlea (Madril-1965)
# [[Montse Pla]] aktorea (Madril, 1978)
# [[Sarah Buschmann]] idazlea (Frantzia, 1992)
# [[Montserrat Abelló]] idazlea (Katalunia, 1918-2014)
# [[Lourdes Tello]] idazlea (Madril, 1974)
# [[Maria Cabrera]] poeta, irakaslea (Katalunia)
# [[Pelegrina Pastorino]] moda-erreportaria (Italia 1902-Argentina 1988)
# [[Carmen Gallardo Martín-Gamero]] itzultzailea (Toledo 1874-Madril 1951)
# [[Rosario Lacy]] 1.ginekologoa, zirujaua (Madril1891-1954)
# [[María Mercedes Coroy]] aktorea (Guatemala, 1994)
# [[Malú Gatica]] aktorea (Txile 1922-1997)
# [[Vanessa Miller]] aktorea,idazlea (Txile, 1965)
# [[Pilar Sordo]] psikologoa, idazlea (Txile, 1965)
# [[Hortense Machu]] 1871ko Parisko Komunako kantiniersa (1836-1893)
# [[Béatrix Excoffon]] 1871ko Parisko Komunako kanpaina-ospitaleko erizaina (1849-1916)
# [[Dee Dee Bridgewater]] AEBko jazz-abeslaria (Memphis, 1950)
# [[Anna Gas]] poeta, idazlea (Bartzelona, 1996)
# [[Laia Martínez i López]] idazlea, itzultzailea, musikaria (Katalunia-Mallorca, 1984)
# [[Elsa Astete Millán]] zaintzailea, idazlea (Argentina 1910-2001)
# [[Luz Valdivieso]] aktorea (Txile 1977)
# [[Francisca Lewin]] aktorea (Txile 1980)
# [[Catherine Flon]] jostuna, heroia (Haiti 1772-1831)
# [[Dédée Bazile]] heroia, kaleko saltzailea (Haiti XVIII-XIX. mendea)
# [[Cécile Fatiman]] vudugilea, sacerdotisa (Dominikar Errepublika 1771-1883?)
# [[Josefina de la Torre]] poeta, idazlea, antzezlea, abeslaria (Las Palmas Kanaria Handikoa, 1907-2002)
# [[Maria Luisa Haitikoa]] erregina ezkontidea (Haiti, 1778-Italia ,1851)
# [[Adelina Haitikoa]] enperatriz ezkontidea (Haiti 1820-1878)
# [[Maria Clara Haitikoa]] enperatriz ezkontidea (Haiti 1758-1858)
# [[Erzulie]] buduen maitasun eta edertasunaren jainkosa (Haiti)
# [[Esperanza Parada Pedrosa]] margolaria (1928-2011)
# [[Pino Ojeda]] idazle, margolari (Kanaria Handia, 1916-2002)
# [[Suzy Vernon]] aktorea (Frantzia 1901-1997)
# [[Rita Macedo]] aktorea, jostuna (Mexiko 1902-1991)
# [[Julissa]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1944)
# [[Perpetua Barjau Martín]] jostuna, maistra (Valentzia 1899-Mexiko 1939)
# [[Elena Aub]] idazlea, editorea (Valentzia 1931- Madril 1937)
# [[Estefania Cueto Puertas]] fusilatua, jostuna, komunista (Asturias 1899-1939)
# [[Eladia García Palacios]] fusilatua, maistra, sozialista (Asturias 1904-1937)
# [[Juana Álvarez Molina]] fusilatua, etxekoandrea (Valladolid 1897-Asturias 1937)
# [[Belarmina Suárez Muñiz]] fusilatua, sindikalista (Asturias 1909-1938)
# [[Teresa Santianes Giménez]] fusilatua, etxekoandrea (Asturias 1910-1937)
# [[Anita Vázquez Barrancúa]] fusilatua, nekazaria, espioia, komunista (Asturias 1911-1938)
# [[Maxima Vallinas Fernández]] fusilatua, etxekoandrea (Asturias 1896-1938)
# [[Anita Orejas]] fusilatua, erizaina, sozialista (Asturias 1914-1937)
# [[Gloria Alcahud]] margolaria (Valladolid, 1931)
# [[Angelina Abad Cantavella]] irakaslea, idazlea (Castelló de la Plana, 1893-1965)
# [[Antonieta Sanagustin]] jostuna (Huesca, 1924-2020)
# [[Sarah Walmsley]] jostuna, aktorea, abeslaria (Britainia ?-1798)
# [[Rocío Gutiérrez]] belar-hockey jokalaria (Cadiz, 1985)
# [[Berta Riaza]] aktorea (Madril, 1927-2020)
# [[Fuensanta Nieto]] arkitektoa (Madril, 1957)
# [[Esther Pizarro]] eskultorea (Madril, 1967)
# [[Mónica Domínguez Blanco]] kazetaria (Leon, 1984-2022)
# [[Sara García Alonso]] biologoa, ikertzailea, astronautagaia (Leon, 1988)
# [[Meganne Christian]] zientzialaria, astronautagaia (Britainia, 1987)
# [[Manuela Álvarez Lozano]] filologoa, idazlea (Coruña, 1957)
# [[Ana Arias Saavedra|Ana Arias Saavedra]] idazlea (Lugo, 1951)
# [[Lucía Aldao]] idazlea (Coruña, 1982)
# [[Xiana Arias]] poeta, kazetaria (Lugo, 1983)
# [[Celsa Barja]] idazlea (Orense, 1966)
# [[Pilar Beiro]] poeta (Carnota, 1958)
# [[Emilia Calé |Emilia Calé Torres]] idazlea (Coruña, 1837-1908)
# [[Paula Carballeira]] idazlea (Coruña, 1972)
# [[Helena de Carlos Villamarín|Helena de Carlos]] idazlea (Ourense, 1964)
# [[Valentina Carro]] itzultzaile, diseinatzailea, aktorea (Cambados, 1984)
# [[Mercedes Castro]] idazlea (Ferrol, 1972)
# [[Carmen Aranegui]] arkeologoa (Valentzia, 1945)
# [[Helen Fisher]] antropologoa, biologoa (AEB, 1945)
# [[Maria Toledo]] flamenko kantautore piano-jolea (Toledo, 1983)
# [[Begoña Abad]] idazle, poeta (Burgos, 1952 )
# [[Laia Serra]] abokatua (Bartzelona, 1977)
# [[María Victoria Moreno|Maria Victoria Moreno]] poeta (Valencia de Alcantara, 1939-Pontevedra, 2005)
# [[Juana Teresa Juega López]] poeta(Galizia, 1885-1979)
# [[Lupe Gómez]] idazlea (Coruña, 1972)
# [[Herminia Fariña Cobián]] poeta (S.Compostela, 1904-1966)
# [[Maria Magdalena Domínguez|Maria Magdalena Dominguez]] poeta (Pontevedra, 1922-2021)
# [[María do Cebreiro]] poeta, idazlea (Galizia, 1976)
# [[Alessandra Galloni]] Kazetaria (Italia, 1974)
# [[Paz Esteban López]] Inteligentzia-funtzionarioa (Madril, 1958)
# [[Beatriz Méndez de Vigo]] espioia (Madril, 1958)
# [[Elisabet Benavent]] nobela erromantikoen idazlea (Valentzia, 1984)
# [[Pilar Pallarés|Pilar Pallares]] poeta (Coruña, 1957)
# [[Ánxeles Penas|Ánxeles Peñas]] artista, poeta (Curtis, 1943)
# [[Luz Pichel]] idazlea (Lalin, 1947)
# [[Luz Pozo Garza]] poeta (Ribadeo, 1922-Coruña, 2020)
# [[Carmen Prieto Rouco]] poeta (Villalba, 1901-1977)
# [[Matilde González Palau]] poeta (Almansa, 1912-2002)
# [[Pilar Cibreiro]] poeta, idazlea (Galizia, 1952)
# [[Alba Cid]] poeta, idazlea (Galizia, 1989)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''urria''')===
(Ordena: SORTUAK, IDAZLEAK, ASTRONOMOAK, GAINONTZEKOAK)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Leire Ibarguren]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta irakaslea (Azpeitia, 1979)
# [[Cesarea Garbuno Arizmendi]] efef'''SORTUA''' enpresaburua (Errenteria, 1846-1933)
# [[Izaskun Igoa]] ef--'''SORTUA''' idazlea, pedagogoa, zutabegilea (Ziga, 1995)
# [[Maritxu Errazkin]] --ef'''SORTUA''' autobus-txofer aitzindaria (Azkoitia)
# [[Ainhoa Nadia Douhaibi]] ----'''SORTUA''' ikertzaile eta idazlea (Oñati, 1983)
# [[Aurea Etxaniz]] efef'''SORTUA''' erraketista (Soraluze, 1922 - Caracas, 2019)
# [[Gema Arrugaeta]] ef--'''SORTUA''' argazkilaria (Ordizia, 1969)
# [[Amaia Elizagoien]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria, idazlea, ipuin kontalaria (Baztan, 1994)
# [[Anabel Sanz]] ef--'''SORTUA''' feminista, ekintzailea (Ermua, 1963)
# [[Elena Mendizabal]] ----'''SORTUA''' artista, eskultorea (Donostia, 1960)
# [[Sandra Garaioa]] ef--'''SORTUA''' irudigilea, ilustratzailea (Donostia, 1993)
# [[Amaia Cazenave]] ----'''SORTUA''' kazetaria (Baiona, 1987)
# [[Begoña Durruty]] ef--'''SORTUA''' ilustratzailea, idazlea (Arizkun, 1968)
# [[Pilartxo Etxeberria]] ef--'''SORTUA''' doktorea, euskaltzain urgazlea (Teruel, 1947)
# [[Eneritz Gorrotxategi]] ----'''SORTUA''' kazetaria (Gabiria, 1985)
# [[Jaione Munarriz]] ef--'''SORTUA''' metereologoa (Idiazabal, 1981)
# [[Christine Etchevers]] ef--'''SORTUA''' margolaria (Baiona, 1953)
# [[Nerea Gastón]] ef--'''SORTUA''' arte-historialaria (Durango, 1995)
# [[Usue Egia]] ----'''SORTUA''' ilustratzailea (Durango, 1992)
# [[Elena Moreno Scheredre]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Bilbo)
# [[Leoni Etxebarren]] efef'''SORTUA''' bertso-jartzailea (Urepele, 1924-Donibane Garazi, 2014)
# [[Rosa Arregi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Mallabia, 1922-Valentzia, 2004)
# [[Maria Amatriain]] --ef'''SORTUA''' hezitzailea (Azkoien, 1867-Azagra, 1955)
# [[Carmen Cascante]] efef'''SORTUA''' maistra (Abaigar, 1885-Madril, 1982)
# [[Blasa Morales]] ----'''SORTUA''' maistra (Nafarroa, XIX-XX)
# [[Julita Beraza|Julia Beraza]] efef'''SORTUA''' erraketista
# [[Mariolein Sabarte Belacortu]] ----idazlea '''SORTU''' (Herbehereak, 1944)
# [[Mercedes Diaz Morales]] tren geltokiburua '''SORTU''' (Araba, 1902-1982)
# [[Anna Pavlyk]] '''IDAZLEA''' eta ekintzaile (Ukraina, 1855-1928)
# [[Hanna Arsenych-Baran]] idazlea (Ukraina, 1970-2021)
# [[Hanna Barvinok]] idazlea (Ukraina, 1828-1911)
# [[Klymentyna Popovych-Boiarska]] idazlea (Ukraina, 1863-1945)
# [[Myroslava Sopilka]] idazlea (Ukraina, 1897-1937)
# [[Bushra al-Maqtari]] idazlea, ekintzailea (Yemen, 1979)
# [[Matilde Zapata]] idazlea, (Sevilla-Santander, 1906-1938)
# [[Matilde Elena López]] idazlea (Salvador, 1929-2010)
# [[Aída Cartagena Portalatín]] idazlea (Ukraina, 1828-1911)
# [[Alcira Soust Scaffo]] idazlea (Uruguai, 1924-1997)
# [[Luisa Carnés]] idazlea (Madril, 1905-1964)
# [[Concha Castroviejo]] idazlea (Coruña, ç 1910-1995)
# [[Zaruhi Bahri]] idazlea, gizarte ekintzailea (Armenia, 1880-1958)
# [[Hanna K. Korany]] idazlea (Siria, 1870-1898)
# [[Porochista Khakpour]] elebegilea (Siriar-Estatubatuarra, 1978)
# [[Salma Kuzbari]] idazlea, feminista (Libano, 1923-2006)
# [[Tsehay Melaku]] idazlea (Etiopia, 1952)
# [[Rangina Hamidi]] idazlea, politikaria, ekintzailea (Afganistan, 1978)
# [[Louise Aslanian]] idazlea, ekintzaile komunista (Iran-Frantzia, 1904-1945)
# [[Fatemeh Keshavarz]] idazlea (Iran-AEB, 1952)
# [[Senedu Gebru]] idazlea (Etiopia, 1916-2009)
# [[Hayganuş Mark]] idazlea (Armenia, 1885-1966)
# [[Khosrovidukht]] idazlea, musikagilea (Armenia, VIII. mendea)
# [[María Dolores Masana]] kazetaria, idazlea (Bartzelona, 1936)
# [[Marija Strojnik]] '''astronomoa''' (Eslovenia, 1950)
# [[Linda Spilker]] astronomoa (AEB, 1890-1981)
# [[Constance M. Rockosi]] astronomoa (AEB, 1980)
# [[Julena Steinheider Duncombe]] astronomoa (AEB, 1911-2003)
# [[Marie-Jeanne de Lalande]] astronomoa (1768, 1832)
# [[Rosaly Lopes]] astronomoa (Brasil, 1957)
# [[Nikole Lewis]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Nicole Capitaine]] astronomoa (Frantzia, 1948)
# [[Paulina Lira]] astronomoa (Txile, XX. mendea)
# [[Rachel Mandelbaum]] astronomoa (AEB, 1977)
# [[María Cristina Pineda Suazo]] astronomoa (Honduras, 1954)
# [[Mirjana Povic]] astronomoa (Serbia, 1981)
# [[Muriel Mussells Seyfert]] astronomoa (AEB, 1909-1997)
# [[Isabel Márquez Pérez]] astronomoa (Badajoz, 1967)
# [[Josefa Masegosa Gallego]] astronomoa (Almeria, 1957)
# [[Agnes Mary Clerke]] astronomoa (Irlanda, 1842-1907)
# [[Yuki Okoda]] astronomoa (Japonia, 1990)
# [[Denise C. Stephens]] astronomoa (AEB, 1973?)
# [[Sarah Tuttle]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Chanda Prescod-Weinstein]] astronomoa (AEB, 1982)
# [[Kyongae Chang]] astrofisikaria (Hego Korea, 1946)
# [[Jessie Christiansen]] astrofisikaria (Australia, XX.mendea)
# [[Rachel Somerville]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Susan Jane Cunningham]] matematikaria, astronomoa (AEB, 1842-1921)
# [[Phoebe Waterman Haas]] astronomoa (AEB, 1882-1967)
# [[Luisa Landová-Štychová]] astronomoa (Austria-Hungaria, 1885-1965)
# [[Anna Estelle Glancy]] astronomoa (AEB, 1883-1975)
# [[Margaret Mayall]] astronomoa (AEB, 1902-1995)
# [[Martha P. Haynes]] astronomoa (AEB, 1951)
# [[Ilse Cleeves]] astrofisikaria (AEB, XX. mendea)
# [[Carolin Crawford]] astronomoa (Erresuma Batua, 1963)
# [[Janine Connes]] astronomoa (Frantzia, 1934)
# [[Joy Crisp]] geologoa, astronomoa (AEB, XX.mendea)
# [[Florence Cushman]] astronomoa (AEB, 1860-1940)
# [[Rosina Dafter]] astronomoa (Australia, 1875-1959)
# [[Mary Osborne|Mary Osbone]] Gitarrista (AEB, 1921-1992)
# [[Olga Smirnova]] dantzaria (Errusia, 1991)
# [[Olga Smirnova (borrokalaria)]] borrokalaria (Errusia, 1979)
# [[Conchita Martínez]] tenislaria (Huesca, 1972)
# [[Margaret Lindsay]] aktorea (AEB, 1910-1981)
# [[Cristina Cruz Mínguez]] aktorea (Espainia, 1983)
# [[Mercedes Díaz]] aktorea (Espainia, 1894-1960)
# [[Elise Harmon]] asmatzailea (AEB, 1909-1985)
# [[Ingeborg Hochmair]] asmatzailea (Austria, 1953)
# [[Ada Henry Van Pelt]] asmatzailea (AEB, 1838-1923)
# [[Elizabeth Lee Hazen]] asmatzailea (AEB, 1885-1975)
# [[Ruth Handler]] asmatzailea (AEB, 1916-2002)
# [[Lil Hardin Armstrong]] musikagilea (AEB, 1898-1971)
# [[Ruth Brito]] triatleta (Lanzarote, 1980)
# [[Ana María Alonso Zarza]] geologoa, ikertzailea (Avila, 1962)
# [[Chantal Loïal]] dantzaria eta koreografoa (Guadalupe, Frantzia, 1969)
# [[Melba Liston]] tronboijolea, musikagilea (AEB, 1926-1999)
# [[Alice Coltrane]] pianojolea, musikagilea (AEB, 1937-2007)
# [[Mahsa Amini]] erahila(Iran, 2000-2022)
# [[Mélanie Joly]] politikaria (Kanada, 1979)
# [[Nazanin Boniadi]] aktorea (Iran, 1980)
# [[Roxana Saberi]] kazetari atxilotua Iranen (AEB, 1977)
# [[Lili Reinhart]] aktorea (AEB, 1996)
# [[Kiernan Shipka]] aktorea (AEB,1999)
# [[Wanuri Kahiu]] zine-zuzendaria (Kenya, 1980)
# [[Eduarda Mansilla]] idazlea, musikagilea (Argentina, 1834-1892)
# [[Agustina Ortiz de Rozas]] politikaria, filantropoa (Argentina, 1816-1898)
# [[Pauline de Meulan]] idazlea eta kazetaria (Frantzia, 1773-1827)
# [[Margaret Satterthwaite]] Epaile eta legelarien independentziaren gaineko Kontalari Berezia (AEB)
# [[Miren Arenzana Letamendi|Miren Arenzana Letamendia]] artista, eskultorea (Bilbo, 1965)
# [[María Gay]] mezzosopranoa (Bartzelona 1876-1943)
# [[Isabella Colbran]] mezzosoprano (Madril, 1784 - Bolonia, 1845)
# [[Florence Van de Walle]] jornalari belgikarra, communarde Parisko Komunan (1838 - )
# [[Pétroleuse (Parisko Komunako su-emaileak)]] Parisko Komunako su-emaileak (1871)
# [[Manuela Rosas]] ekintzaile politikoa (Argentina, 1817-1898)
# [[Camila O'Gorman]] maitasunagatik fusilatua (Argentina, 1825-1848)
# [[Blanca Podestá]] aktorea (Argentina, 1889-1967)
# [[María Podestá]] aktorea (Argentina, 1875-1954)
# [[Marianne Beth]] abokatua (Viena, 1889-1984)
# [[Diana Russell]] soziologoa eta ekintzailea (Hego Afrika, 1938-2020)
# [[María Esther Podestá]] aktorea (Argentina, 1896-1954)
# [[Susú Pecoraro]] aktorea (Argentina, 1952)
# [[Mona Maris]] aktorea (Argentina, 1901-1991)
# [[Ana Perichon]] aristokrata frantsesa (1775-1847)
# [[María Luisa Bemberg]] aktorea (Argentina, 1922-1995)
# [[Zully Moreno]] aktorea (Argentina, 1920-1999)
# [[Luz Gabás]] idazlea, politikaria (Huesca, 1968)
# [[Ángela Jeria]] arkeologoa, ??idazlea?? (Txile, 1926-2020)
# [[Biblioteken eguna]]
# [[Luisa de Medrano]] akademikoa, poeta eta filosofoa (1484-1527)
# [[Begum Rokeya]] idazlea eta ekintzaile feminista (Kalkuta, 1880-1932)
# [[María Antinea]] aktorea (Jaen,Argentina, 1915-1991)
# [[Mecha Ortiz]] aktorea (Argentina, 1900-1987)
# [[Orfilia Rico]] aktorea (Uruguai,Argentina, 1871-1936)
# [[Nury Montsé]] aktorea (Argentina, 1917-1971)
# [[Silvana Roth]] aktorea, politikaria (Italia,Argentina, 1923-2010)
# [[Marta Extramiana]] idazlea, ilustratzailea, (Gasteiz, 1964)
# [[Vida Akoto Bamfo]] epailea (Ghana, 1949)
# [[Celma Ribas]] abeslaria (Angola, 1982)
# [[Beatriz Matar]] aktorea (Argentina, 1954)
# [[Lita Stantic]] zine-zuzendaria, gidoilaria (Argentina, 1942)
# [[Graciela Borges]] aktorea (Argentina, 1917-1971)
# [[Esther Borao]] ingeniaria, asmatzailea (Zaragoza, 1988)
# [[Mary Daly]] filosofo feminista (AEB, 1928-2010)
# [[Terry McMillan]] idazlea (AEB, 1951)
# [[Esther Rebato Ochoa]] antropologoa, ikertzailea (Bilbo,1957)
# [[María Herrera]] motoziklista (Toledo, 1996)
# [[Ana Carrasco]] motoziklista (Murtzia, 1997)
# [[Elena Rosell]] motoziklista (Valentzia, 1986)
# [[Juana Viale]] aktorea, aurkezlea (Argentina, 1982)
# [[Manuela Viale]] aktorea (Argentina, 1991)
# [[Silvia Legrand]] aktorea (Argentina, 1927-2020)
# [[Marcela Tinayre]] aurkezlea, enpresaburua (Argentina, 1950)
# [[Dolores Fonzi]] aktorea (Argentina, 1978)
# [[Florencia Raggi]] modeloa, aktorea (Argentina, 1972)
# [[Nilda Raggi]] aktorea, zuzendaria (Argentina, 1938)
# [[Ana Celentano]] aktorea (Argentina, 1969)
# [[Danielle Casanova]] Frantziako militante komunista eta erresistentziako kidea (1909-1943)
# [[Fanny Gallot]] Frantziako historialaria (1981 - )
# [[Eulalie Papavoine]] Parisko Komunako erizaina, ustezko su-eragilea (1846-1875)
# [[Claudia di Girolamo]] aktorea, zuzendaria, aktibista (Txile, 1956)
# [[Adriana Barraza]] aktorea, maistra, zuzendaria (Mexiko, 1956)
# [[Fernanda Mistral]] aktorea (Argentina, 1934)
# [[Big Mama Thornton]] blues abeslaria (AEB, 1926-1984)
# [[Lita de Lázzari]] etxekoandre mediatikoa (Argentina, 1925-2015)
# [[China Zorrilla]] aktorea, zuzendaria (Uruguai, 1922-2014)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''iraila''')===
(Ordena: SORTU, ASTRONOMOAK, BESTELAKOAK)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Arantza San Sebastian]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, hezkuntzako aholkularia (Donostia, 1958)
# [[Izaskun Etxeberria]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta irakaslea (Altsasu, 1964)
# [[Kristina Saralegi]] efef'''SORTUA''' baserritarra, abeltzaina, talogilea (Leitza, 1974-2022)
# [[Gotzone Sestorain]] ef--'''SORTUA''' baserritarra, poeta, irrintzilaria (Leitza, 1965)
# [[Victoria Ariño]] efef'''SORTUA''' filantropoa (Ermua, 1889-1974)
# [[Ines Bengoa]] ef--'''SORTUA''' ipuin kontalaria (Tenerife-Lizarra, 1973)
# [[Jeronima Uriarte Elizalde]] ----'''SORTUA''' filantropoa, ongile (Lizarra, 1855-1929)
# [[Emilia Goyena Arraiza]] ef--'''SORTUA''' idazlea, ekintzaile (Lizarra, 1916-1999)
# [[Garbiñe Basarte]] ef--'''SORTUA''' kale-artista, muralista (Lizarra, 1976)
# [[Libe Agirre]] ef--'''SORTUA''' irrati esataria, kazetaria, (Meñaka)
# [[Irati Martin]] ef--''SORTUA''' futbolaria (Durango, 2003)
# [[Anne-Marie Lagarde]] ----'''SORTUA''' idazlea eta ikertzaile (Zuberoa, 1944)
# [[Edurne Azpitarte]] ef--'''SORTUA''' areto-futbolaria (Garai, 1978)
# [[Carmen Pérez Rodrigo]] ef--'''SORTUA''' Euskal Herriko Medikuntzaren Errege Akademiaren lehenengo emakumezkoa (Alonsotegi, 1960)
# [[Mariela SR Coline Fanon]] '''SORTUA''' Haur lapurtua (Guatemala, 1968)
# [[Felisa Ventura]] ef--'''SORTUA''' erizaina eta emagina (Eibar, 1902-1959)
# [[Ana Belén Pintado]] ef--'''SORTUA''' haur lapurtua (Madril, 1973)
# [[Mariam al-Asturlabi]] '''ASTRONOMOAK''' Alepo astrolabio-egilea (Siria, X. gizaldian)
# [[Nadia Zakamska]] astronomoa (Errusia, 1979)
# [[Idit Zehavi]] astronomoa, ikertzailea (Israel, 1969)
# [[Louise Webster]] astronomoa, fisikaria (Australia, 1941-1990)
# [[Alycia J. Weinberger]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Fiammetta Wilson]] astronomoa (Erresuma Batua, 1864-1920)
# [[Jennifer Wiseman]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Rosemary Wyse]] astronomoa (Erresuma Batua, 1957)
# [[Alice Grace Cook]] astronomoa (Erresuma Batua, 1877-1958)
# [[Priscilla Fairfield Bok]] astronomoa (AEB, 19896-1975)
# [[Shadia Habbal]] astronomoa (Siria, XX. mendea)
# [[Deborah Dultzin Kessler]] astronomoa (Mexiko, 1945)
# [[María Luisa Aguilar]] astronomoa(Jauja Peru 1938)
# [[Claire Armstrong]] astronomo amateurra (Britania)
# [[Emma Vyssotsky]] astronomoa (AEB, 1894-1975)
# [[Julie Vinter Hansen]] astronomoa (Danimarka, 1890-1960)
# [[Gladys Vergara]] astronomoa (Uruguai, 1928-2016)
# [[Esmeralda Mallada]] astronomoa (Uruguai, 1937)
# [[Jacqueline Hewitt]] astronomoa (EEBB, 1958)
# [[Catherine Heymans]] astronomoa (Britainia, XX. mendea)
# [[María Teresa Ruiz]] astronomoa (Txile, 1946)
# [[Silvia Torres Castilleja]] astronomoa (Mexiko, 1940?)
# [[Gloria Suzanne Koenigsberger Horowitz]] astronomoa (Mexiko, XX. mendea)
# [[Silvana Navarro Jiménez]] astronomoa (Mexiko, XX. mendea)
# [[Meg Urry]] astronomoa (AEB, 1945)
# [[Maura Tombelli]] astronomoa (Italia, 1952)
# [[Jana Tichá]] astronomoa (Txekia, 1965)
# [[Alenush Terian]] astronomoa (Iran, 1920-2011)
# [[Bobbie Vaile]] astronomoa (Australia, 1959-1996)
# [[Ann Hornschemeier]] astronomoa (EEBB, XX. mendea)
# [[Svetlana Guerasimenko]] astronomoa (Ukraina, 1945)
# [[Jen Gupta]] astrofisikaria (Britaina, XX. mendea)
# [[Maria Antonella Barucci]] astronomoa (Italia, XX. mendea)
# [[Merieme Chadid]] astronomoa (Maroko, 1969)
# [[Madge Adam]] astronomoa (Erresuma Batua, 1912-2001)
# [[Karlina Leksono Supelli]] astronomoa, filosofoa (Indonesia, 1958)
# [[Annapurni Subramaniam]] astronomoa (India, XX. mendea)
# [[Paris Pişmiş]] astronomoa (Turkia-Mexiko, 1911-1999)
# [[Jane Squire]] astronomoa, idazlea, aktibista (Ingalaterra, 1686-1743)
# [[Maritza Soto]] astronomoa (Txile, 1990)
# [[Sara Seager]] astronomoa (Kanada, 1971)
# [[Caterina Scarpellini]] astronomoa, metereologoa (Italia, 1808-1873)
# [[Lenka Šarounová]] astronomoa (Txekia, 1973)
# [[Anneila Sargent]] astronomoa (Erresuma Batua, 1942)
# [[Carlota de Sajonia-Meiningen]] astronomoa (Alemania, 1751-1827)
# [[Jen Gupta]] astrofikaria (Britainia, XX. mendea)
# [[Pilar Ruiz-Lapuente]] astronomoa (Bartzelona, 1964)
# [[Monica Rubio (astronomoa)]] astronomoa (Txile, 1955)
# [[Claudine Rinner]] astronomoa (Frantzia, 1965)
# [[Julia Riley]] astronomoa (Britainia, XX. mendea)
# [[Mercedes Richards]] astronomoa (Jamaika, 1955-2016)
# [[Gabrielle Renaudot]] astronomoa (Frantzia, 1887-1962)
# [[Hilkka Rantaseppä-Helenius]] astronomoa (Finlandia, 1925-1975)
# [[Zinaída Akséntieva]] astronomoa (Ukraina, 1900-1969)
# [[Mary Proctor]] astronomoa (Erresuma Batua, 1862-1957)
# [[Helen Dodson Prince]] astronomoa (AEB, 1905-2002)
# [[Yelena Pitieva]] astronomoa (Errusia, XX.mendea)
# [[Louise du Pierry]] astronomoa (Frantzia, 1746-1807)
# [[Ľudmila Pajdušáková]] astronomoa (Eslovakia, 1916-1979)
# [[Feryal Özel]] astronomoa (Turkia/AEB, 1975)
# [[Mazlan Othman]] astronomoa (Malaysia, 1951)
# [[Sally Oey]] astronomoa (AEB, 1984)
# [[Janina Ochojska]] astronomoa (Polonia, 1955)
# [[Yaël Nazé]] astronomoa (Belgika, 1955)
# [[Camila Navarrete]] astronomoa (Txile, XX. mendea)
# [[Sultana N. Nahar]] astronomoa (Pakistan, 1990)
# [[Carolyn Porco]] astronomoa (AEB, 1953)
# [[Anne Sewell Young]] astronomoa (AEB)
# [[Margaretha Kirch]] astronomoa (Alemania)
# [[Eva Grebel]] astronomoa (Alemania)
# [[Erika Böhm-Vitense]] astronomoa (Alemania-AEB)
# [[Elizabeth Alexander]] irrati-astronomoa, geologoa, fisikaria (Erresuma Batua, 1908-1958)
# [[Victoria Kaspi]] astrofisikaria (AEB-Kanada, 1967)
# [[Ma Chung-pei]] astronomoa (Txina)
# [[Maud Worcester Makemson]] astronomoa (AEB, 1891-1977)
# [[Ala Masévich]] astronomoa (Georgia, 1918-2008)
# [[Karen Masters]] astronomoa (Erresuma Batua, 1979)
# [[Janet Akyüz Mattei]] astronomoa (Turkia, 1943-2004)
# [[Naomi McClure-Griffiths]] astronomoa (Turkia, 1943-2004)
# [[Susan McKenna-Lawlor]] astronomoa (AEB, 1975)
# [[Karen Jean Meech]] astronomoa (AEB, 1959)
# [[Anja Cetti Andersen]] astronomoa (Danimarka, 1965)
# [[Duília de Mello]] astronomoa (Brasil, 1963)
# [[Ruth Murray-Clay]] astronomoa (AEB, XX.mendea)
# [[Alice Archenhold]] astronomoa (Alemania, 1874-1943)
# [[Anne Archibald]] astronomoa (Kanada- Erresuma Batua, 1976)
# [[Elizabeth Lada]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Nidia Morrell]] astronomoa (Argentina, 1953)
# [[Teresa Lago]] astronomoa (Portugal, 1947)
# [[Gemma Lavender]] astronomoa (Erresuma batua, 1986)
# [[Farzana Aslam]] astronomoa, fisikaria (Pakistan, XX.mendea)
# [[Pauline Barmby]] astronomoa (Kanada, 1972)
# [[Margaret Lindsay Huggins]] astronomoa (Erresuma Batua 1948-1915)
# [[Gemma Lavender]] astronomoa (Erresuma Batua, 1986)
# [[Helen Lines]] astronomoa (AEB, 1918-2001)
# [[Martha Betz Shapley]] astronomoa (AEB, 1890-1981)
# [[Christy A. Tremonti]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Elizabeth Beckley]] argazkilari astronomikoa (Britaina Handia, 1846-1927)
# [[Ewine van Dishoeck]] astronomo eta fisikaria (Herbehereak, 1955)
# [[Kathleen Ollerenshaw]] astronomoa eta matematikaria (Britaina Handia, 1912-2014)
# [[Anna Frebel]] astronomoa (Alemania, 1980)
# [[Alicia M. Soderberg]] astrobomoa (AEB, 1977)
# [[Caroline Furness]] astronomoa (AEB, 1869-1936)
# [[Ethel Bellamy]] astronomo, sismologo (Erresuma Batua, 1981-1960)
# [[Amy Barger]] astronomoa (AEB, 1971)
# [[Yevguenia Bugoslávskaia]] astronomo sobietarra (1899-1960)
# [[Reysa Bernson]] astronomoa (Frantzia, 1904-1944)
# [[Elizabeth Brown]] astronomoa (Erresuma Batua, 1830, 1899)
# [[Miriam Burland]] astronomoa (Kanada, 1902-1996)
# [[María Herreros|Maria Herreros]] ilustratzailea, (Valentzia, 1983)
# [[Yelena Davydova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1961)
# [[Zoja Grancharova]] gimnasta artistikoa (Bulgaria, 1966)
# [[Natalia Kutxinskaia|Natalia Kuchinskaya]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1949)
# [[Larisa Petrik]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1949)
# [[Dörte Thümmler|Dorte Thummler]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1974)
# [[Klaudia Rapp]] gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Jelena Grosheva]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1979)
# [[Lăcrămioara Filip|Lacramioara Filip]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Yun Mi Kang]] gimnasta artistikoa (Korea, 1988)
# [[Isabelle Severino]] gimnasta artistikoa (Paris, 1980)
# [[Mo Huilan|Mo Hullan]] gimnasta artistikoa (Txina, 1979)
# [[Xuan Liu]] gimnasta artistikoa (Txina, 1979)
# [[María Teresa Vera]] musikagilea, gitarra-jolea (Kuba, 1895-1965)
# [[Nadine Heredia]] politikaria, Lehen dama (Peru, 1976)
# [[Carolina Malchair]] gimnasta erritmikoa (Malaga, 1982)
# [[Liliana Vitale]] musikagilea, abeslaria (Argentina, 1959)
# [[Rosario Ustáriz Borra]] poeta (Echo, 1927- Jaca, 2009)
# [[Karin Ohlenschläger|Karin Ohlenschlager]] arte kudeatzailea (Alemania, 1959 + Gijon, 2022)
# [[Elise Ray]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1982)
# [[Noor Jordaniakoa]] arkitektoa, erregina ohia (AEB, 1951)
# [[Joyce DiDonato]] mezzosopranoa (AEB, 1969)
# [[Susan Graham]] mezzosopranoa (AEB, 1960)
# [[Simona Amânar]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Amy Chow]] gimnasta artistikoa (Kaliformia, 1978)
# [[Kristen Maloney]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1981)
# [[Tasha Schwikert]] gimnasta artistikoa (Las Vegas, 1984)
# [[Liudmila Yezhova]] gimnasta artistikoa (Mosku, 1982)
# [[Courtney McCool]] gimasta artistikoa (Kansas, 1988)
# [[Patrizia Ciofi]] mezzosopranoa (Italia, 1967)
# [[Miah Persson]] sopranoa (Suedia, 1969)
# [[Karita Mattila]] sopranoa (Finlandia, 1960)
# [[Anne Sofie von Otter]] mezzosopranoa (Suedia, 1955)
# [[Birgitta von Otter]] kazetaria, idazlea (Hungaria-Suedia, 1939)
# [[Vera Rozsa]] abeslaria, kantu-maistra (Hungaria, 1917)
# [[Ileana Cotrubaş]] abeslaria, kantu-maistra (Errumania, 1939)
# [[Hannah Wilke]] artista, performacelaria (AEB, 1940-1993)
# [[Jelena Dolgopolova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1975)
# [[Rozalia Galiyeva|Rozaliya Galiyeya]] Gimnasta artistikoa (Uzbekistan,1977)
# [[Kim Zmeskal]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1976)
# [[Wendy Bruce]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1992)
# [[Betty Okino]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1975)
# [[Kerri Strug]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1977)
# [[Elena Gómez Servera|Elena Gomez]] gimnasta artistikoa (Manacor, 1985)
# [[Eva Hesse]] eskultorea (Alemania/AEB, 1936-1970)
# [[Yvonne Rainer]] dantzaria, koreografoa (AEB, 1934)
# [[Dorothea Röschmann]] sopranoa (Alemania, 1967)
# [[Teresa Stratas]] sopranoa (Kanada, 1938)
# [[Laura Campos]] gimnasta artistikoa (Merida, 1988)
# [[Barbara Ehrenreich]] saiakeragile eta gizarte ekintzailea (EEBB, 1941-2022)
# [[Silvia Bel]] aktorea (Bartzelona, 1970)
# [[Lucy R. Lippard]] idazlea, arte-kritikaria (AEB, 1937)
# [[Alina Szapocznikow]] eskultorea, holokaustotik bizirik ateratakoa (Polonia, 1926-Frantzia1970)
# [[Nancy Holt]] eskultorea (AEB, 1938-2014)
# [[Beverly Pepper]] eskultorea (AEB, 1922-2020)
# [[Barbara Rose]] arte-kritikaria (AEB, 1936-2020)
# [[Anne Truitt]] eskultorea (AEB, 1921-2004)
# [[Mary Pinchot Meyer]] eskultorea (AEB, 1920-1964)
# [[Lotte Lenya]] abeslaria, aktoreaa (Viena, 1898-1981)
# [[Evelyn Lear]] sopranoa (AEB, 1926-2012)
# [[Gisela May]] aktorea, abeslaria, irakaslea (Alemania, 1924-2016)
# [[Hildegard Knef]] abeslaria, aktorea, idazlea (Alemania, 1925-2002)
# [[Ute Lemper]] aktorea, abeslaria (Alemania, 1963)
# [[Greta Keller]] mezzosopranoa, aktorea (Austria, 1903-1977)
# [[Soile Isokoski]] sopranoa (Finlandia, 1957)
# [[María Cruz Berrocal]] arkeologoa (España. XX. mendea)
# [[Leily Santizo]] abokatua (Guatemala)
# [[Nineth Montenegro]] politikaria (Guatemala, 1957)
# [[Siomara Sosa]] fiskala (Guatemala, 1975)
# [[Lucrecia Hernández Mack]] politikaria (Guatemala, 1973)
# [[Nerea Aresti]] historialaria (Bilbo, 1961)
# [[Ellen Beeman]] idazle, bideojokogilea (AEBo, 1964)
# [[Kathleen Battle]] sopranoa (AEB, 1948)
# [[Zury Ríos]] politikaria (Guatemala, 1968)
# [[Sandra Torres]] politikaria (Guatemala, 1955)
# [[Marta Luxán]] soziologoa (Bilbo, 1970)
# [[Harolyn Blackwell]] sopranoa (AEB, 1955)
# [[Carol Vaness]] sopranoa (AEB, 1952)
# [[Hanna Hammarström]] asmatzailea (tel. kablea) (Suedia, 1829-1914)
# [[Laura Mora]] zinema zuzendaria (Kolonbia, 1981)
# [[Isa Campo]] zinema zuzendaria (Oviedo, 1975)
# [[Susan Tedeschi]] abeslaria (AEB, 1970)
# [[Mary Hallock-Greenewalt]] asmatzailea (siria-AEB, 1871-1950)
# [[Sarah Guppy]] asmatzailea (Britainia, 1770-1852)
# [[Melissa George]] asmatzailea, aktorea (Australia, 1976)
# [[Rachel Blanchard]] aktorea (Kanada, 1976)
# [[Txaro Arrazola]] artista, margolaria (Gasteiz, 1963)
# [[Cristina Lucas]] artista, feminista (Ubeda, 1973)
# [[Laura Mulvey]] zinema feminista teorialaria (Oxford, 1941)
# [[Vi Redd]] jazz abeslaria, saxofoi jolea (AEB, 1928)
# [[Sweet Emma Barrett]] jazz abeslaria, pianojolea (AEB, 1897-1983)
# [[Terin Humphrey]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1986)
# [[Hollie Vise]] gimnasta artistikoa (Texas, 1987)
# [[Renske Endel]] gimnasta artistikoa (Herbereak, 1983)
# [[Dominique Moceanu|Dominique Moceau]] gimnasta artistikoa (Kalifornia, 1981)
# [[Amanda Borden|Amanda Border]] gimnasta artistikoa (Ohio, 1977)
# [[Jaycie Phelps]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1979)
# [[Olesia Dudnik]] gimnasta artistikoa (Ukrania, 1974)
# [[Jadiyetu El Mohtar]] Fronte Polisarioaren Espainiako Ordezkaritzako kidea (Sahara, 1959)
# [[Staša Zajović|Stasa Zajovic]] feminista, giza eskubideen aldeko aktibista (Montenegro, 1953)
# [[Lepa Mladjenovic]] feminista, giza eskubideen aldeko aktibista LGBT (Belgrad, 1954)
# [[Manuela Martelli]] zinema aktore eta zuzendaria (Santiago, Txile, 1983)
# [[Sultana Khaya]] saharar ekintzailea (Sahara ??)
# [[Salma Solaun]] gimnasta erritmikoa (Gasteiz, 2005)
# [[Elena López Riera|Elena Lopez Riera]] zinegilea (Orihuela, 1982)
# [[Martina de Zuricalday]] enpresaburua (Bilbo, 1839-1932)
# [[Isabel Cadenas]] kezetaria, dokumentalista (Basauri, 1982)
# [[Margarita Salaberria Galarraga]] diplomatikoa (Madril?, 1911-2000)
# [[Aline Griffith]] kondesa, espioia (AEB, 1923-2017)
# [[Anne-Marie Ménand]] communarde, Parisko Komunan ibilitako emakumea (Frantzia, 1837- )
# [[Louise Pioger]] communarde, Parisko Komunan ibilitako emakumea (Frantzia, 1848-1920)
# [[Marisa Linton]] Frantziako Iraultzan espezializatutako historiagilea (Erresuma Batua, 1848-1920)
# [[Michèle Riot-Sarcey]] Historia garaikideko eta genero-historiako irakaslea (Frantzia, 1943- )
# [[Emakumeak Parisko Komunan]] (Frantzia, 1871)
}}
=== Hobetuak 2022 ===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Maite Maruri]] opera abeslaria (Plentzia, 1979)
# [[Maria Angeles Mezkiritz|Maria Angeles Mezkiriz]] nafar arkeologoa (Faltzes, 1929)
# [[María Francés]] nafar aktorea (Tutera, 1887-1987)
# [[Violeta Parra]] abeslaria eta musikagilea (Txile, 1917-1967)
# [[Nekane Sarobe]] bikoizlea (Donostia, 1953)
# [[Consuelo Flecha]] pedagogoa (Bilbo, 1948)
# [[Beatriz Martinez de Antoñana]] aktorea (Araba,1975)
# [[Susan B. Anthony]] feminista eta sufragista (EEBB)
# [[Margot Frank]] Holokaustoaren biktima, Ana Franken ahizpa (Alemania,1926-1945)
# [[Elisabeth Larena]] aktorea (Bizkaia, 1989)
# [[Arantza Idiazabal Gorrotxategi]] irakaslea eta euskaltzain urgazlea (Gipuzkoa, 1945)
# [[Maitane Urbieta]] irratiko kirol-kazetaria eta UEFA Europa Leagueko lehen emakume-berriemailea (Gipuzkoa, 1983)
# [[Blanca Vidal]] aktorea (Bilbo, 1885-1962)
# [[Agustina Aragoikoa]] heroia (Katalunia,1786-1857)
# [[Teresa Aranguren]] Kazetaria (Araba, 1944)
# [[Felisa Mary]] aktorea (Bizkaia, 1892-1956)
# [[Fariba Sheikhan]] aktorea eta abeslaria (Bizkaia, 1988)
# [[Isabel Mellén]] arte-historialaria, ikertzailea eta dibulgatzailea (Araba, 1986)
# [[Maria Moliner]] liburuzaina, filologoa eta hiztegigilea (Zaragoza, 1900-1981)
# [[Alice Stone Blackwell]] feminista, giza-eskubideen defendatzailea (AEB, 1857-1950)
# [[Lucy Stone]] Kazetaria, feminista, abolizionista,sufragista (AEB, 1818-1893)
# [[Rosa Bonheur]] animalia-margolaria eta eskuturagilea (Frantzia, 1822-1899)
# [[Maryse Choisy]] Kazetaria, idazlea eta saiakeragilea (Lapurdi, 1903-1979)
# [[Pilar López Júlvez]] dantzaria eta koreografoa (Gipuzkoa, 1912-2008)
# [[Concepción Aleixandre]] mediku, ginekologo, asmatzaile, zientzialari... (Valentzia, 1862-1952)
# [[María Puy Uitzi]] historialaria (Nafarroa, 1915-2008)
# [[Corín Tellado]] maitasun istorio laburren idazlea (Asturias, 1927-2009)
# [[Matilde Huitzi]] maistra, pedagogoa, abokatua, feminista (Nafarroa, 1980-1965)
# [[Concha Espina]] idazlea (Kantabria, 1869-1955)
# [[Izaskun Uranga]] abeslaria (Bizkaia, 1950)
# [[Ixone Sádaba]] argazkilaria (Bilbo, 1977)
# [[Joaquina Eguaras]] Granadako Unibertsitateko 1. irakaslea, hebraista, arabista (Nafarroa-Granada, 1897-1981)
# [[Sara Baras]] flamenko dantzaria eta koreografoa (Cadiz, 1971)
# [[Ainhoa Garai]] aktorea (Gipuzkoa, 1983)
# [[Laura García]] judo jokalari-paralinpikoa (Nafarroa, 1981)
# [[Marina Ginestà]] Kazetaria, itzultzailea, gerra zibileko militante komunista (Katalunia, 1919-2014)
# [[Axun Aierbe]] itzultzailea (Gipuzkoa,1968-2008)
# [[Amaia Osaba]] piraguista (Nafarroa, 1975)
# [[Fatema Mernissi]] idazlea eta soziologoa (Maroko, 1940-2015)
# [[Eva Gonzalès]] margolaria (Frantzia, 1849-1883)
# [[Maria Luisa Ozaita]] musikagilea eta emakumeek egindako hedapenean aitzindaria (Barakaldo, 1939-2017)
# [[Isabel Fernández Reviriego]] musikaria, ekoizlea eta artista grafikoa (Bizkaia,1979)
# [[Teresa Calo]] aktorea, dramagilea eta gidoigilea (Gipuzkoa, 1955)
# [[Cris Lizarraga]] abeslaria, feminsta eta aktibista (Bizkaia, 1992)
# [[Sonia Ruiz de Azua]] psikologoa, ikertzailea, psikiatria-irakaslea (Bizkaia, 1979)
# [[Begoña Bilbao Alboniga]] idazlea, musikagilea eta euskaralaria (Bizkaia, 1932-2005)
# [[Najat El Hachmi]] idazle amazigha (Katalunia,)
# [[Ellen Ochoa]] astronauta (AEB, 1958)
# [[María Luz Morales]] kazetaria, idazlea (Galizia- Bartzelona)
# [[Cristina Petite]] atleta (Bizkaia,1972)
# [[Irene Loizate]] txirrindularia, duatloilaria (Bizkaia, 1995)
# [[Maritxu Housset]] gomazko paleta pelotaria (Lapurdi, 1981)
# [[Eider Hurtado]] kazetaria (Bizkaia, 1981)
# [[Gina Pane]] artista (Lapurdi, 1939-1990)
# [[Ruth Arnon]] biokimikaria (Israel, 1933)
# [[Andere Arriolabengoa]] bertsolaria (Araba, 1982)
# [[Rosa Chacel]] idazlea (Valladolid, 1898-1994)
# [[Dora Maar]] argazkilaria (Frantzia, 1907-1994)
# [[Maribel Forcadas]] medikua (Zaragoza, 1949-2012)
# [[Eneritz Iturriagaetxebarria]] txirrindularia, zuzendaria (Bizkaia, 1980)
# [[Ziortza Isasi]] txirrindularia (Bizkaia, 1995)
# [[Valentina Tereshkova]] espaiora joandako 1. emakumea (Errusia, 1937)
# [[Izaskun Osés]] paralinpiar atleta (Nafarroa, 1984)
# [[Ziortza Villa]] ultrairaupen-txirrindularia (Bizkaia, 1983)
# [[Penelope Barker]] aktibista (Tearen matxinada) (AEB, 1728-1796)
# [[Susan la Flesche Piccotte]] Ipar Amerikako omaharar natiboa eta 1.mediku indigena (AEB, 1865-1915)
# [[Rosana Ubanell]] kazetaria, eleberrigilea (Nafarroa, 1958)
# [[Julia Juániz]] muntatzailea, zine-zuzendaria eta bideo-artista (Nafarroa, 19??)
# [[Carmen Adarraga]] kirolaria (Gipuzkoa, 1921-2004)
# [[Cristina Pardo]] kazetaria, telebista-aurkezlea (Nafarroa, 1977)
# [[Esther Basurto]] boleibol kirolaria (Gipuzkoa, 1978)
# [[Isabel Urkiola]] arabar esploratzailea (Gasteiz, 1854-1911)
# [[Begoña Pro]] kazetaria eta idazlea (Iruñea, 1971)
# [[Itziar Urretabizkaia]] aktorea (Donostia, 1978)
# [[Maria Abbadia-Ürrüstoi]] idazlea, ekintzaile feminista (Paris, 1837-1913)
# [[Simone Veil]] Holokaustotik bizirik irtendako magistratu eta politikaria (Frantzia, 1927-2017)
# [[Igone Arribas]] gimnasta ohia (Barakaldo, 1983)
# [[Vera Rubin]] astronomoa, aitzindaria (AEB, 1928-2016)
# [[Mary Jobe Akeley]] esploratzailea, alpinista eta argazkilaria (AEB, 1878-1966)
# [[Blanca Castilla de Cortázar]] antropologoa eta filosofoa (Gasteiz, 1951)
# [[Elena Martínez de Madina]] filologoa (Gasteiz, 1962)
# [[Maria Weston Chapman]] abolizionista (AEB, 1806-1885)
# [[Leire Apellaniz]] zinema-ekoizlea (Bilbo, 1975)
# [[Maddi Ariztia]] ipuin bildumagilea, aitzindaria (Lapurdi, 1887-1972)
# [[María Teresa Lozano]] matematikaria, aitzindaria (Iruñea, 1946)
# [[Dorotea Barnés]] kimikaria, aitzindaria (Iruñea, 1904-2003)
# [[Eva Amaral]] abeslaria, konpositorea (Zaragoza, 1972)
# [[Amaia Lasa]] idazlea (Getaria, 1948)
# [[Virginia Apgar]] pediatra, Apgar testaren asmatzailea (AEB, 1909-1974)
# [[Anna Mani]] fisikaria, metereologoa (India, 1918-2001)
# [[Georgia O'Keeffe]] margolaria (AEB, 1887-1986)
# [[Anne Lezea]] gimnasta erritmikoa (Zarautz, 2001)
# [[Oiana Blanco]] judoka (Orio, 1983)
# [[Anne Frank]] alemaniar judu idazlea (Alemania, 1929)
# [[Tessa Andonegi]] aktorea (Donostia 1968, 1983)
# [[Loli Albero]] poeta, idazlea (Iruñea, 1962)
# [[Arantxa Aldalur]] poeta (Azkoitia, 1963)
# [[Olivia Newton-John]] abeslaria, aktorea (Cambridge, 1948-2022)
# [[Regina Salcedo]] idazlea, irudigilea, gidoigilea (Iruñea, 1972)
# [[Regina Araluze]] irrintzilaria (Bermio, 1922-2012)
# [[Olga Holtz]] matematikaria (Errusia, 1973)
# [[Phillis Wheatley]] poesia argitaratutako 1. emakume afroamerikar esklaboa (Afrika/AEB, 1753-1784)
# [[Teresa Lopez de Munain]] aktorea, irakaslea (Bilbo, 1963)
# [[Lizar Begoña]] poeta (Sopela, 1997)
# [[Mertxe Rodriguez]] antzezle eta pailazoa (Lasarte-Oria, 19868)
# [[Maite Gonzalez]] idazlea, itzultzailea (Donostia, 1943)
# [[Olatz Beobide]] aktorea, zuzendaria (Sopela, 1964)
# [[Nerea Elustondo]] bertsolaria, irakaslea (Legazpi, 1981)
# [[Sara Carracelas]] igerilari paralinpikoa (Donostia, 1975)
# [[Aranzazu González]] igerilari paralinpikoa (Donostia, 1981)
# [[Marisa González]] multimedia-artista (Bilbo, 1943)
# [[Mari Carmen Rubio]] arkulari paralinpikoa (Iruñea, 1961)
# [[Pilar Goya]] kimikaria (Gasteiz, 1951)
# [[Elizabeth Kenny]] erizaina, polio tratamentua (erizaina, 1880-1952)
# [[Garazi Kamio]] kazetaria, idazlea (Gipuzkoa, 1979)
# [[Patricia Karrikaburu]] errugbi jokalaria (Zuberoa, 1988)
# [[Emma Fursch-Madi]] sopranoa (Baiona, 1847-1894)
# [[Miriam Arrillaga]] pilotaria (Aginaga, 2000)
# [[Concha Espinosa ]] sindikalista (Bilbo, 1954-2008)
# [[Salome Gabunia]] etnologoa, euskaltzain urgazlea (Georgia, 1951)
# [[Gracianne Hastoy]] eleberrigilea (Oloroe-Donamaria, 1968)
# [[Uxue Juárez]]idazlea, arte-zuzendaria (Iruñea1981)
# [[Amalia Galarraga]] idazlea, feminista (Donostia, 1895-1971)
# [[Gloria Alcorta]] idazlea (Lapurdi-Argentina, 1951-2012)
# [[Arantza Ugalde]] sismologoa (Barakaldo, 1966)
# [[Zinaida Serebriakova]] margolaria (Errusia, 1884-1967)
# [[Siofra O´Leary]] Giza Eskubideen Europako Auzitegiko lehenengo emakume lehendakaria (Irlanda, 1968)
# [[Elena Loyo]] atleta, modelo ohia (Araba, 1983)
# [[Ángeles González-Sinde]] politikaria, gidoilaria eta zinema zuzendaria (Madril, 1965)
# [[Maider Segurola]] kazetaria (Lasarte-Oria, 1982)
# [[Leticia Canales]] surflaria (Bilbo, 1995)
# [[Rosa Elizburu]] irakaslea, alkate ohia (Arrasate, 1958)
# [[Amaia Lanbarri]] futbolaria (Arrigorriaga, 1992)
# [[Lola Rodríguez (aktorea)]] modeloa, aktibista (Las Palmas, 1998)
# [[Esti Markez]] abeslaria (Gipuzkoa, 1999)
# [[Clara Schumann]] piano-jolea, musikagilea (Alemania, 1819-1896)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''abuztua''')===
(Ordena alfabetikoan)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Edurne Garitazelaia]] efef'''SORTUA''' euskaltzalea (Zaldibar, 1926-2005)
# [[Irati Fernandez Gabarain|Irati Fernández Gabarain]] ef--'''SORTUA''' ilustratzailea (Iruñea 1983)
# [[Mercedes Lorenzo]] efef'''SORTUA''' bilbotar ospetsua (Lugo 1915- Arrasate 1996)
# [[Albina Shishova]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1966)
# [[Alexandra Georgiana Eremia]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Alexandra Marinescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1982)
# [[Alice Salomon]] erreformista soziala (Alemania, 1872-1948)
# [[Alicia Pietri de Caldera]] museo zuzendaria, Venezuelako 1. dama (Venezuela, 1923-2011)
# [[Ana Luísa Amaral]] poeta, itzultzailea, irakaslea (Portugal, 1956-2022)
# [[Anabell López]] abeslaria (Kuba, 1963)
# [[Anastasiya Kolesnikova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1983)
# [[Andreea Cacovean]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1978)
# [[Andreea Isărescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Andreea Munteanu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1998)
# [[Andreea Raducan]] Ginnasta artistikoa (Errumania, 1983)
# [[Andreea Ulmeanu]] Ginnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Ángela Irene]] abeslaria (Argentina, 1956)
# [[Anna Chepeleva]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1984)
# [[Anna Grudkó|Ana Grudkó]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1990)
# [[Annia Hatch]] Gimnasta artistikoa (Kuba-EEBB, 1978)
# [[Ashley Miles]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1985)
# [[Ashley Postell]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1986)
# [[Astrid Heese]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Atotoztli II]] erregina azteka (Mexiko, xv. mendea)
# [[Aurelia Dobre]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1972)
# [[Azucena Rodríguez]] film-zuzendaria (Madril, 1955)
# [[Betti Schieferdecker]] Gimnasta artistikoa (Alemana, 1968)
# [[Bi Wenjing]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Boriana Stoyanova]] Gimnasta artistikoa (Bulgaria, 1969)
# [[Care Santos]] idazlea (Bartzelona, 1970)
# [[Carly Patterson]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1988)
# [[Carmen Ionescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Cătălina Ponor]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Cecilia Mangini]] Argazkilaria, zinegilea (Erroma, 1927-2021)
# [[Celestina Popa]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1970)
# [[Coco Fusco]] artista bisuala (AEB, 1960)
# [[Corina Ungureanu]] Gimnasta artitikoa (Errumania, 1980)
# [[Courtney Kupets]] gimnasta artistikoa (Texas, 1986)
# [[Cristina Bontaş|Cristina Bontas]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Cristina Elena Grigoras]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1966)
# [[Dagmar Kersten]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1970)
# [[Daniela Maranduca]] Gimnasta artitikoa (Errumania, 1976)
# [[Diana Morawe]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Diane Schuur]] abeslaria, piano-jolea (AEB, 1953)
# [[Dina Kochetkova]] Gimnasta artistikoa (Mosku, 1977)
# [[Dinah Washington]] abeslaria (AEB, 1937-2018)
# [[Dolores García-Negrete Ruiz Zarco]] politikaria frankismoak eraila (Jaén, 1886-1940)
# [[Dominique Dawes]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1976)
# [[Dora García (artista)]] artista (Valladolid, 1965)
# [[Duan Zhou]] Gimnasta artistikoa (Txina XX.mendea)
# [[Ecaterina Szabo]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Elena Espinosa]] ekonomialaria eta politikaria (Ourense, 1960)
# [[Elisabeth Altmann-Gottheiner]] ekonomialaria, irakaslea (Alemania, 1874-1930)
# [[Elvira Altés]] kazetaria, irakaslea, genero ikertzailea (Bartzelona, XX. mendea)
# [[Émilie Lepennec|Emilie Lepennec]] Gimnasta artistikoa (Paris, 1987)
# [[Emme (abeslaria)]] aktorea, abeslaria (Argentina, 1982)
# [[Esther Phillips]] abeslaria (AEB, 1935-1984)
# [[Eugenia Golea]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1971)
# [[Eugenia Popa]] gimnasta artistikoa (Bucarest, 1973)
# [[Fernanda Canales]] arkitektoa (Mexiko, 1974)
# [[Florica Leonida]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Francesca Llopis]] margolaria, bideo-artista (Bartzelona, 1958)
# [[Gabriela Potorac]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Gabriele Faehnrich]] Gimnasta artistikoa (Alemania, 1968)
# [[Germaine Tillion]] etnologoa,erresistentziakoa (Frantzia, 1907-2008)
# [[Gina Gogean]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1977)
# [[Hana Říčná]] Gimnasta artistikoa (Txekia, 1968)
# [[Inga Shkarupa]] Gimnasta artistikoa (Ukaina, 1981)
# [[Ioanna Petrovschi]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Ionela Loaieş]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Irina Baraksanova|Irina BAraksanova]] Gimnasta artistikoa (Uzbekistan, 1969)
# [[Irina Yarotska]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1985)
# [[Jacqueline Lamba]] margolaria (Frantzia, 1910-1993)
# [[Jekaterina Lobazniuk]] Gimnasta artistikoa (Uzbekintan, 1983)
# [[Jelena Piskun]] Gimnasta artistikoa (Bielorrusia, 1978)
# [[Jelena Produnova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1980)
# [[Jelena Zamolodchikova]] Gimnasta artistikoa (Mosku, 1982)
# [[Jessie Tarbox Beals]] argazkilaria, fotokazetaria (AEB, 1870-1942)
# [[Judith Joy Ross]] argazkilaria (AEB, 1946)
# [[Julia Zenko]] abeslaria, aktorea (Argentina, 1958)
# [[Katie Heenan]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1985)
# [[Kim Kwang-suk (gimnasta)]] Gimnasta artistikoa (Ipar Korea, 1976)
# [[Koko Taylor]] Blues abeslaria (AEB, 1928-2009)
# [[Kristina Pravdina]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1990)
# [[Kui Yuanyuan]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Larissa Fontaine]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1977)
# [[Laura Cutina]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Laura Morante]] aktorae, gidoilaria, film-zuzendaria (Italia, 1956)
# [[Lavinia Agache]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Lavinia Miloşovici]] Gimnasta artistikoa (Errumania,1976)
# [[Léonie Duquet]] Argentinako diktaduran desagertu eta hil zuten moja (Frantzia, 1916-1977)
# [[Leopoldina Núñez Lacret]] musikagilea, irakaslea, gitarra-jolea (Kuba, 1918)
# [[Lilia Podkopayeva]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1996)
# [[Ling Jie]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1982)
# [[Liuba María Hevia]] abeslaria, kantautorea (Kuba, 1964)
# [[Liubov Sheremeta|Liubon Sheremeta]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1980)
# [[Liudmila Yezhova]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Loredana Boboc]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Lu Märten]] idazlea, feminista (Alemania, 1879-1970)
# [[Ludivine Furlon]] Gimnasta artistikoa (Nimes, 1980)
# [[Lya Ímber de Coronil]] pediatra (Ukrania-Venezuela, 1914-1981)
# [[María Ángela Nieto]] zientzialaria, ikertzailea (Madril, 1960)
# [[María Eugenia Ibáñez]] kazetaria (Bartzelona, 1946)
# [[Maria Girona i Benet]] margolaria, grabatzailea (Bartzelona, 1923-2015)
# [[María Grever]] musikagilea Mexiko, 1885-1951)
# [[Maria Kriutxkova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1988-2015)
# [[María Luisa Herrera]] arkeologoa (Espainia, 1913-2012)
# [[Maria Mercè Roca]] idazle eta politikaria (Girona, 1958)
# [[Maria Neculita]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[María Soledad Corchón Rodríguez]] Arkeologoa (Santander, 1947)
# [[Marián Farías Gómez]] abeslaria (Argentina, 1944)
# [[Marianela Balbi]] kazetaria (Venezuela, 1963)
# [[Marie Stritt]] aktorea (Austriar Inperioa, 1855-1928)
# [[Martina Jentsch]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1968)
# [[Mary McLeod Bethune]] aktibista (AEB, 1875-1955)
# [[Matilda De Angelis]] abeslaria, aktorea (Italia, 1995)
# [[Maxi Gnauck]] gimnasta artistikoa (Alemania)
# [[Menene Gras]] filosofoa, arte-kritikaria, ikertzailea (Bartzelona, 1957)
# [[Meng Fei]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Mercedes Oliveira Malvar]] filosofoa (Pontevedra, 1957)
# [[Mihaela Stanulet]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Milagros Socorro]] kazetaria (Venezuela, 1960)
# [[Mirela Barbălată|Mirela Barbalata]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Mirela Pasca]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[Mirela Tugurlan]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Mohini Bhardwaj]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1978)
# [[Monica Roșu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Nadia Hategan]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Nancy Wilson (abeslaria)]] abeslaria (AEB, 1937-2018)
# [[Nao Bustamante]] multimedia artista (AEB, 1969)
# [[Natalia Bobrova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1978-2015)
# [[Natalia Ilienko]] gimnasta artistikoa (Kazakhstan, 1967)
# [[Natalia Kalinina]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1973)
# [[Natalia Yurchenko]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1966)
# [[Natalia Ziganshina]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1985)
# [[Nicoleta Daniela Șofronie]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1988)
# [[Oana Ban]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Olga Bicherova]] gimnasta artistikoa (Mosku, 1967)
# [[Olga Mostepanova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1970)
# [[Olga Rashchupkina]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1984)
# [[Olga Teslenko]] Gimnnasta artiistikoa (Ukaina, 1981)
# [[Paula Heredia]] zinemagilea (El Salvador, 1957)
# [[Pegeen Vail Guggenheim]] margolaria (Suitza-AEB, 1925)
# [[Phoebe Mills]] Gimnasta artistikoa (Illinois, 1972)
# [[Polina Miller]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 2000)
# [[Rachel Tidd]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1984)
# [[Raquel Meller]] kupletista (Tarazona, 1888-1962)
# [[Rosa Bustamante Montoro]] arkitektoa (Madril, 1962)
# [[Rosa María Calaf]] kazetaria (Bartzelona, 1945)
# [[Sabina Cojocar]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Samantha Sheehan]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1986)
# [[Sandra Mihanovich]] abeslaria, aktorea (Argentina, 1957)
# [[Sandra Uve]] ilustrattzailea, dibilgatzaile zientifikoa (Bartzelona, 1972)
# [[Sara Bendahan]] medikua (Venezuela, 1906-1946)
# [[Sara González]] abeslaria, kantautorea (Kuba, 1949)
# [[Sarah E. Goode]] asmatzailea (AEB, 1855-1905)
# [[Shannon Miller]] gimnasta artistikoa (Estatu Batuak, 1977)
# [[Shemekia Copeland]] Blues-kantaria (New York, 1979)
# [[Silvia Buabent]] politikaria, berdintasunean espezializatua (Madril, 1973)
# [[Silvia Rau]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Silvia Stroescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Simona Pauca]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1969)
# [[Simona Renciu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Sofía Ímber]] kazetaria, museo-kontserbadorea (Moldavia-Venezuela, 1924-2017)
# [[Soledad Bravo]] abeslaria (Logroño-Venezuela, 1943)
# [[Tatiana Frolova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1967)
# [[Tatiana Lysenko (gimnasta)]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[Tatiana Yarosh]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1981)
# [[Teresa Parodi]] kantautorea, politikaria (Argentina, 1947)
# [[Trinidad Taracena del Piñal]] Arkeologoa (Santander, 1926-Ceuta, 2017)
# [[Ulrike Klotz]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1960)
# [[Vanda Hădărean]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1976)
# [[Vera Kolesnikova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1968)
# [[Verónica Condomí]] abeslaria, konpositorea, gitarra jolea (Argentina, 1960)
# [[Viktoria Karpenko]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1984)
# [[Virginia Amposta Amposta]] sindikalista, frankismoak eraila (Bartzelona, 1903-1939)
# [[Virginia Pereira Álvarez]] mediku ikertzailea (Venezuela, 1888-1947)
# [[Xiomara Laugart]] abeslaria (Kuba, 1960)
# [[Yevgueniya Kuznetsova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1980)
# [[Zoila Gálvez]] sopranoa, irakaslea (Kuba, 1899)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''uztaila''')====
(Ordena alfabetikoan)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Arroyo Sagasta]] ef--'''SORTUA''' Irakaslea eta ikertzailea (Aretxabaleta,1983)
# [[Eba Gaminde Egia]] ef--'''SORTUA''' ikertzailea, euskaltzain urgazlea (Mungia, 1968)
# [[Jone Mitxelena]] ----'''SORTUA''' zientzialaria, irakaslea eta ikertzailea (Barakaldo, 1985)
# [[Lurdes Alkorta]] ef--'''SORTUA''' trikitilaria (Azpeitia, 1973)
# [[Maddi Astigarraga]] ef--'''SORTUA''' ilustratzaile zientifikoa (Deba, 1997)
# [[Maria Meharra]] ----'''SORTUA''' kaskaroten erregina (Lapurdi XIX. mendea)
# [[Mentxu Ramilo Araujo]] ef--'''SORTUA''' Wikiemakumea (Gasteiz, 1978)
# [[Vega Asensio]] ef--'''SORTUA''' biologoa, ilustratzailea, ikertzailea (Durango, 1978)
# [[Abigail Hobbs]] Salemgo sorgin prozesuko nerabea (AEB,1678- ? )
# [[Abigail Williams (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorgin epaiketetan akusatua (AEB, 1680-1697)
# [[Adriana Calcanhotto]] abeslari eta konpositorea (Tarragona, 1966)
# [[Agnes Meyer Driscoll|Agnes Meyer]] Kiptografoa (Estatu Batuak)
# [[Aimée Rapin]] margolaria (Suitza)
# [[Aissa Doumara Ngatansou]] ekintzailea (Kamerun, 1972)
# [[Alice Domon]] Argentinako diktaduran desagertu eta hil zuten moja (Frantzia, 1937-1977)
# [[Alicia Sellés Carot]] liburuzaina eta dokumentalista (Castelló, 1977)
# [[Altamira Gonzalo]] jurista, feminista (Zaragoza)
# [[Amalia Avia]] margolaria (Toledo, 1930-2011)
# [[Anastasía Mýskina]] tenislaria (Sobiet Batasuna, 1981)
# [[Ángela Ramos]] kazetaria, erreportaria (Peru)
# [[Anita Malfatti]] margolaria (Brasil, 1889-1964)
# [[Ann Pudeator]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1621-1692)
# [[Anna Eriksdotter]] sorgintzat jo eta burua moztuta exekutatua (Suedia, 1624-1704)
# [[Anna Gardell-Ericson]] margolaria (Suedia)
# [[Anna Göldin]] Sorginkeria egotzita burua moztuta exekutatua (Suitza)
# [[Anna Maria Bofarull]] zinemagilea (Tarragona,1979)
# [[Anna Rosina de Gasc]] margolaria (Alemania)
# [[Antonia Maymón|Antonia Maymon]] idazlea, feminista, anarkista (Madril)
# [[Aurora Cáceres Moreno]] idazle, feminista, sufragista (Peru)
# [[Barbara W. Tuchman]] idazle eta kazetaria (Amerikako Estatu Batuak, 1912-1989)
# [[Barbara Walters]] kazetaria, idazlea (EEBB, 1929)
# [[Betty Parris]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzailea(AEB, 1682-1760)
# [[Bridget Bishop]] Salemgo sorgin epaiketetan exekutatua (AEB, 1632?-1692)
# [[Brita Zippel]] Sorginkeria egotzita burua moztu eta sutan errea (Suedia, 1676)
# [[Candy (Salemgo epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatutako esklabua (AEB,XVII. mendea ?)
# [[Carmen Martínez Sancho]] matematikaria (Toledo)
# [[Carmen París]] abeslari eta konpositorea (Tarragona, 1966)
# [[Carmina Verdú]] gimnasta ohia (Valentzia, 1983)
# [[Catalina Carlota De la Gardie]] Baztanga txertoaren bultzatzailea (Suedia, 1723-1763)
# [[Christiane Amanpour]] kazetaria (Erresuma Batua, 1958)
# [[Cindy Sherman]] argazkilaria eta zinema-zuzendaria (AEB, 1954)
# [[Concha García Campoy|Concha Garcia Campoy]] Kazetaria (Terrasa, 1958)
# [[Cristina Rota]] aktore, arte-dramatiko irakaslea (Argentina, 1945)
# [[Delmira Agustini]] poeta (Uruguai)
# [[Dorcas Hoar]] sorginkeria egotzita zigortua (Beverly, 1634-1711)
# [[Dorothy Good]] Salemgo sorginkeria prozesuan 4 urteko auzipetua (AEB, 1687?)
# [[Draupadi Murmu]] politikaria, tribu-buruzagia, Indiako 1. emakume presidente tribala (India, 1958)
# [[Eglantyne Jebb]] haurren eskubideen defentsa (Erresuma Batua, 1876-1828)
# [[Elena Arregui Cruz-López]] arkitektoa (Irun-Santiago de Compostela)
# [[Eliane Giardini]] aktorea, zinema-zuzendaria (Tarragona, 1966)
# [[Elizabeth Hubbard (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzaile nagusia (AEB, 1675?-1692etik aurrera)
# [[Elizabeth Jane Gardner]] margolaria (Estatu Batuak-Paris)
# [[Estefanía Chávez Barragán]] arkitektoa, irakaslea (Mexiko)
# [[Esther Koplowitz]] enpresaria (Madril,1950)
# [[Eva Crane]] zientzialaria (Erresuma Batua)
# [[Eva Piquer]] kazetaria eta idazlea (Bartzelona, 1969)
# [[Faith Hill]] abeslaria (EEBB, 1967)
# [[Fanny Elssler]] dantzaria (Austria)
# [[Guirandana de Lay|Guirandina de Lay]] Emagina, sorgintzat jo eta errea (Jaka, 1461)
# [[Haydée Milanés]] abeslaria, konpositorea, moldatzailea eta ekoizlea (Habana, 1980)
# [[Helen Mack Chang]] Myrna Mack Fundazioaren sortzaile (Guatemala)
# [[Helen Vlachos]] kazetaria (Grezia)
# [[India.Arie]] abeslari estatubatuarra (Denver, 1975)
# [[Isabel Azkarate]] argazkilaria, fotokazetaria (Donostia)
# [[Isabel Quintanilla]] margolaria (Madril, 1938-2017)
# [[Jane Wenham (ustezko sorgina)]] emakume akusatua eta askatua (Ingalaterra, ?-1730)
# [[Janet Horne]] Sorginkeria egotzita sutan bizirik errea (Eskozia, 1727)
# [[Jean Adair]] aktorea (Kanada, 1873-1953)
# [[Jeanne Fusier-Gir]] aktorea (Frantzia, 1885-1973)
# [[Juana Martín Manzano]] moda-diseinatzailea (Kordoba, 1974)
# [[Juana Millán|Juana Millan]] inprimatzailea, enpresaburua (Zaragoza)
# [[Juana Mordó]] arte bildumagilea (Tesalonika, 1899-Madril,1984)
# [[Katharina Henot]] posta-burua, sorginkeria egotzita sutan errea (Alemania, 1570-1627)
# [[Laspaulesko sorginkeria prozesua]] 24 emakume urkatuak (Huesca, 1593)
# [[Laura Morera]] ballet dantzaria (Madril, 1977)
# [[Laura Muntz Lyall]] margolaria (Kanada)
# [[Lilia Podkopayeva]] gimnasta (Ukraina, 1978)
# [[Lola Robles]] idazlea eta aktibista (Madril, 1963)
# [[Luciana Aymar]] kirolaria (Argentina, 1977)
# [[Lydia Lunch]] abeslaria, aktorea, idazlea (AEB, 1959)
# [[Margaret Jones]] Emagina, sorginkeria egotzita urkatuz exekutatua (EEBB 1613-1548)
# [[Margaret Scott (Salemgo epaiketak)|Margaret Scott]] Sorginkeria egotzita urkatuz exekutatua (Eskozia, 1615-Salem, 1692)
# [[Margaret Scott Gatty]] botanikaria eta idazlea (Britania Handia, 1809-1873)
# [[Maria Bellonci]] idazlea (Italia, 1902-1986)
# [[María Botto]] aktorea (Argentina, 1974)
# [[María Cabrales]] Kuba independentziaren aldeko protagonista (Kuba)
# [[Maria da Conceição|Maria da Conceicao]] emagina, sorginkeria egotzita sutan errea (Sao Paulo, 1798)
# [[María Eugenia Vaz Ferreira]] irakasle, poeta (Uruguai, 1875-1924)
# [[María Gil Vallejos]] piano-jolea (Alacant, 1892-1981)
# [[María José Gómez Redondo]] artista garaikidea (Valladolig, 1963)
# [[Maria Mercè Cuartiella]] idazlea, antzerkigilea (Katalunia)
# [[Maria Tallchief]] dantzaria (EEBB, 1925-2013)
# [[María Teresa Linares]] musikologoa (Kuba)
# [[Marija Jurić Zagorka|Marija Juric Zagorba]] kazetaria (Kroazia, 1873-1957)
# [[Marta Calamonte]] gimnasta ohia, entrenatzailea, fisioterapeuta (Badajoz,1982)
# [[Martha Corey]] Salemgo sorgin epaiketetan urkatua (AEB, 1619-1672)
# [[Martha Zein]] idazle, narratzaile, zinegile (Alemania, 1962)
# [[Mary Black (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatutako esklabua (AEB,XVII. mendea ?)
# [[Mary Bradbury]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatua (AEB, 1615-1700)
# [[Mary Parker (Salemgo epaiketak)|Mary Parker]] sorginkeria egotzita urkatua (1637-1692)
# [[Mary Pat Gleason]] aktorea eta gidoilaria (AEB, 1950-2020)
# [[Mary Warren]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzaile nagusiena (AEB, 1674?-1693?)
# [[Matteuccia de Francesco]] sorgintza jo eta sutan errea (Italia, 1428 exekutatua)
# [[Maxine Hong Kingston|Maxime Hong Kingston]] idazlea (EEBB, 1940)
# [[Melissa de la Cruz]] idazlea (Manila-AEB, 1971)
# [[Mercedes Ferrer]] egile abeslaria (Madril, 1963)
# [[Merga Bien]] Sorgintzat jo eta sutan errea (Alemania 1560-1603)
# [[Mia Hamm]] futbolaria (AEB, 1972)
# [[Mia Zapata]] abeslaria (AEB, 1965-1993)
# [[Mira Nair]] zinema zuzendaria (India, 1957)
# [[Mónica Alario Gavilán]] filosofoa eta ikertzailea (Madril)
# [[Myrna Mack]] antropologoa (Guatemala)
# [[Nabyla Maan]] egile abeslaria (Maroko, 1987)
# [[Nancy Usero]] gimnasta ohia, entrenatzailea (Zaragoza, ?)
# [[Narbona Dacal]] Emagina, sorgintzat jo eta errea (Zaragoza, 1498)
# [[Nata Moreno]] zine-zuzendaria, aktorea, ekoizlea (Zaragoza, 1979)
# [[Nazanín Armanian]] idazea eta politologoa (Iran, 1961)
# [[Nora Heysen]] margolaria (Australia)
# [[Nur Levi]] aktorea (Madril, 1979)
# [[Olga Román]] abeslaria eta egile-abeslaria (Madril, 1979)
# [[Olga Wisinger-Florian]] margolaria (Austria)
# [[Paisleyko sorginkeria prozesua]] 7 emakume kondenatuak (Eskozia, 1697)
# [[Pascale Petit (aktorea)]] aktorea (Frantzia, 1938-)
# [[Paula Ortiz]] zine-zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Zaragoza, 1979)
# [[Paule Minck]] Parisko Komunako iraultzaile feminista (1839 - 1901)
# [[Pendleko sorginkeria prozesua]] 10 urkatu: 9 emakume eta gizon 1 (Ingalaterra, 1612)
# [[Petronilla de Meath]] sorginkeria egotzita sutan errea (Irlanda)
# [[Rebecca Lemp]] Sorginkeria egotzita sutan errea (Alemania, 1550-1590)
# [[Rebecca Nurse]] Salemgo sorginkeria prozesuan exekutatua(AEB, 1621-1692)
# [[Rebecca Walker]] idazlea, feminista (Mississipi, 1969)
# [[Rocío Vitero Pérez|Rocio Vitero Perez]] gizarte langilea eta politikaria (Gasteiz, 1980)
# [[Romola Garai]] aktore britainiarra (1982)
# [[Ruth Osborne (ustezko sorgina)]] hil zuten emakume eskalea (Ingalaterra, 1680-1700)
# [[Sally Salminen]] nobelagilea (Finlandia,1906-1976)
# [[Samlesburyko sorginkeria prozesua]] 20 bat emakume akusatuak (Ingalaterra, 1612)
# [[Sarah Cloyce]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatua (AEB, 1648-1703)
# [[Sarah Good]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1653-1962)
# [[Sarah Osborne]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatua (AEB, 1643?-1692)
# [[Sarah Wildes]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1627-1692)
# [[Sima Sami Bahous]] NBE Emakumeak-en zuzendaria (Jordania, 1956)
# [[Susana Rinaldi]] aktorea eta tango-abeslaria (Argentina, 1935)
# [[Susannah Sheldon]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatzailea (AEB, 1670?- ?)
# [[Suzana de Moraes]] aktore, zinema-zuzendaria (Brasil, 1940-2015)
# [[Tarsila do Amaral]] margolaria (Brasil, 1886-1973)
# [[Tatiana Bilbao]] arkitektoa (Mexiko)
# [[Tatiana Lióznova]] zinema zuzendaria (Errusia, 1914-2011)
# [[Teresa Duclós]] margolaria (Sevilla, 1934)
# [[Vera Fokina]] ballet dantzaria (1886-1958, Errusia)
# [[Vera Panova]] idazlea eta kazetaria (Errusia, 1905-1973)
# [[Vera Tschechowa]] aktorea, zinemagilea eta ekoizlea (Alemania, 1940)
# [[Victoria Åberg|Victoria Aberg]] margolaria (Finlandia, 1824-1892)
# [[Villanuako sorginak]] Villanuako sorginkeria prozesua (Huesca, XV. mendea)
# [[Wilhelmina Wylie]] igerilaria (Australia, 1984)
# [[Wilmot Redd]] Sorginkeria egotzita urkatua (Salem, 1692)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''ekaina''')====
(ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Colino]] eef--'''SORTUA''' kirolaria, ibiltaria (Durango 2004)
# [[Aitziber Makazaga]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Zerain 1976)
# [[Alazne Etxebarria Urizar]] ef--'''SORTUA''' korrikalaria (Santurtzi 1997)
# [[Ane Maruri]] ef--'''SORTUA''' dantzaria eta irakaslea (Bizkaia 1996)
# [[Begoña Guillen]] ef--'''SORTUA''' argazkilaria (Amurrio 1963)
# [[Bernadette Iratzoki Luro]] ----'''SORTUA''' dantzaria, antzerkilaria eta irakaslea (Azkaine, 1959)
# [[Betzaida Urtaza]] ef--'''SORTUA''' idazlea, itzultzailea, editorea (Donostia-Legorreta 1988)
# [[Gabi Etxebarne]] ----'''SORTUA''' idazlea, feminista, serora ohia (Aldude, Nafarroa Beherea 1932)
# [[Garbiñe Alustiza]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Zerain 1964)
# [[Lurdes Imaz]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, antzerki zuzendaria eta gidoilaria (Segura 1952)
# [[Margarita Olañeta]] ef--'''SORTUA'' ekintzailea (Ermua 1931)
# [[Olga Uribe]] ef--'''SORTUA''' ehulea (Durango 1958)
# [[Oroitz Jauregi]] ef--'''SORTUA''' Euskaltzain urgazlea (Legorreta 1974)
# [[Patxika Erramuzpe]] ----'''SORTUA''' Abeslaria, ekintzailea (Aldunde. Nafarroa Beherea 1943)
# [[Adelaide Anne Procter]] poeta, filantropoa (Ingalaterra)
# [[Adelina Lopes Vieira]] idazlea, dranagilea (Portugal-Brasil)
# [[Agnes Baltsa]] mezzosopranoa (Grezia)
# [[Alice Rey Colaço]] Ilustratzailea, abeslaria. Portugal
# [[Amelia Orleanskoa]] Portugalgo azken erregina (Frantzia-Portugal)
# [[Amélia Rey Colaço]] aktorea, zuzendaria (Portugal)
# [[Ana Castillo]] idazlea (Chicago, EEBB)
# [[Ana de Gonta Colaço]] eskultorea (Portugal)
# [[André Léo]] Frantziako eleberri eta kazetaria, ekintzaile feminista (1824 - 1900)
# [[Ann Putnam, Jr.]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Anna Waser]] margolaria (Suitza)
# [[Anna Zippel]] sorginkeria leporatuta eraila (Suedia)
# [[Anne de Chantraine]] sorginkeria egotzita sutan erretakoa (Lieja)
# [[Annie Londonderry]] munduari bira egindako txirrindularia (AEB)
# [[Assumpta Roura]] kazetaria eta idazlea (Katalunia)
# [[Barbara Ward]] ekonomialaria, kazetaria eta idazlea (Erresuma Batua)
# [[Beatriz Costa]] aktorea, idazlea (Portugal)
# [[Bessie Rayner Parkes]] poeta, kazetaria, feminista (Alemania-AEB)
# [[Blanca Muñoz]] artista, eskultorea eta grabatzailea (Madril)
# [[Branca de Gonta Colaço]] idazlea, errezitatzailea (Portugal)
# [[Carmen Arozena]] artista, margolaria eta grabatzailea (La Palma)
# [[Carmen Laffón]] artista, margolaria eta eskultorea (Sevilla)
# [[Carola García de Vinuesa]] mediku, zientzialari, irakasle (Espainia-Australia)
# [[Carolina Michaëlis de Vasconcelos]] filologoa, idazlea (Alemania-Portugal)
# [[Caroline de Barrau]] feminista, aktibista (Frantzia)
# [[Caroline Haslett]] ingeniari elektrikari aitzindaria (Erresuma Batua)
# [[Charlotte Saunders Cushman]] aktorea (AEB)
# [[Clémentine Hélène Dufau]] margolaria (Frantzia)
# [[Concepción Bona]] hezitzailea eta ekintzailea (Dominikar Errepublika)
# [[Concha de Albornoz]] intelektual feminista (Asturias)
# [[Conchita Supervía]] mezzosopranoa (Bartzelona)
# [[Corina Freire]] abeslaria, aktorea, enpresaburua (Portugal)
# [[Cynthia Germanotta]] filantropoa, ekintzailea, enresaburua (AEB)
# [[Dinah Craik]] idazlea (Ingalaterra)
# [[Dolores González Pérez]] idazlea (Malaga)
# [[Dora Panofsky]] arte historialaria (Alemania-AEB)
# [[Dorothea Tanning]] margolaria (AEB)
# [[Dorothy Hansine Andersen]] medikua (EEUU)
# [[Eduarda Lapa]] margolaria (Portugal)
# [[Eleanor Pairman]] matematikaria, asmatzailea (Eskozia)
# [[Elizabeth Ann Ashurst Bardonneau]] itzultzailea, aktibista (Ingalaterra)
# [[Elsie Widdowson]] nutrizionista (Erresuna Batua)
# [[Emília de Sousa Costa]] idazlea, feminista (Portugal)
# [[Emily Davies]] sufragista, emakumea unibertsitate eskubide-defensatzailea (Ingalaterra)
# [[Emma Stebbins]] eskultorea (AEB)
# [[Eugénie Le Brun]] intelektual feminista (Frantzia-Egipto)
# [[Eugénie Marie Salanson]] margolaria (Frantzia)
# [[Felícia Fuster i Viladecans]] margolaria eta poeta (Bartzelona-Paris)
# [[Felicia Hemans]] poeta (Ingalaterra)
# [[Fiorenza Cossotto]] mezzosopranoa (Italia)
# [[Franceska Mann]] dantzaria (Polonia)
# [[Frederica von Stade]] mezzosopranoa (AEB)
# [[Geraldine Jewsbury]] eleberrigilea eta kritikaria (Ingalaterra)
# [[Ghada Waly]] politikari eta diplomatikoa (Egipto)
# [[Gina Cigna]] sopranoa (Italia)
# [[Guadalupe Marín]] modeloa eta eleberrigilea (Mexiko)
# [[Hariclea Darclée]] sopranoa (Errumania)
# [[Henriette Michaelis]] hizkuntzalaria (Alemania)
# [[Hoylande Young]] kimikaria (AEB)
# [[Huda Sha'arawi]] aktibista feminista (Egipto)
# [[Irina Vladislavovna Bussen]] minerologoa (Errusia)
# [[Izumi Nakamitsu]] Armagabetzeari lotutako gaiei buruzko Nazio Batuen Bulegoko zuzendaria (Japonia)
# [[Josephine Butler]] feminista eta guzarte erreformatzailea (Erresuma Batua)
# [[Juana Alarco de Dammert]] filantropoa, hezitzailea (Peru)
# [[Júlia Lopes de Almeida]] idazlea, kazetaria, feminista (Brasil)
# [[Julie von May]] sufragista, feminista (Suitza)
# [[Katalina Boloniakoa|Katalina Boloniakoa]] margolaria, idazlea, santa (Bolonia)
# [[Kate Marvel]] zientzilaria (New York EEBB)
# [[Kin Yamei]] doktorea, hezitzailea eta nutrizioan aditua (Txina, EEBB)
# [[Letitia Elizabeth Landon]] poeta (Ingalaterra)
# [[Licia Verde]] astronomoa, fisikaria, irakaslea (Italia)
# [[Lidia Blanco]] filologoa (Burgos)
# [[Lilian Baylis]] britainiar antzerki ekoizle eta zuzendaria
# [[Lola Garrido]] arte kritikaria, komisarioa eta bildumagilea (Donostia)
# [[Lucia Valentini Terrani]] mezzosopranoa (Italia)
# [[Madeleine Pelletier]] psikiatra, aktibista (Frantzia)
# [[Malak Hifni Nasif]] idazle, poeta, maistra (Egipto)
# [[Margarida Lopes de Almeida]] poeta, deklamatzailea, eskultorea (Brasil)
# [[Maria Adelaide Lima Cruz]] margolaria (Portugal)
# [[Maria Archer]] idazlea (Portugal)
# [[María Barbeito]] pedagogo, idazlea (Galizia)
# [[Maria da Cunha]] poeta, kazetaria(Portugal-Brasil)
# [[Maria Jane Jewsbury]] eleberrigilea eta kritikaria (Ingalaterra)
# [[Maria Lamas]] idazlea, kazetaria, ekintzaile politikoa (Portugal)
# [[María Luisa Calero Vaquera]] hizkuntzalaria (Badajoz)
# [[Maria Olga de Moraes Sarmento da Silveira]] idazlea, feminista (Portugal)
# [[María Soriano Llorente]] psikologoa (Valentzia)
# [[María Trinidad Sánchez]] ekintzailea, aberriaren ama (Dominikar Errepublika)
# [[Marie Adelaide Belloc Lowndes]] nobelagilea (Ingalaterra)
# [[Marie La Cécilia]] Frantziako maistra, Komunan aktibista errepublikanoa (1839 - 1922)
# [[Marisa de Leza]] aktorea (Madril)
# [[Martha Carrier]] sorginkeria leporatuta eraila (EEBB)
# [[Mary Eastey]] Salemeko sorgin-epaiketan exekutatua (AEB)
# [[Mary Russell Mitford]] idazlea, dramagilea (Ingalaterra)
# [[Mary Walcott]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Matiel Mogannam]] aktibista, nazionalista (Libano-Palestina)
# [[Matilda Hays]] itzultzaile, idazle, kazetari, aktore (Ingalaterra)
# [[Melissa Aldana]] saxofoi-jotzailea (Txile)
# [[Mercedes Llopart]] sopranoa, irakaslea (Bartzelona)
# [[Mercy Lewis]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Minou Tavárez Mirabal]] filologoa, politikaria (Dominikar Errepublika)
# [[Monica Oliphant]] zientzialari, ikertzailea (Ingalaterra-Australia)
# [[Nabawiyya Musa]]irakaslea, nazionalista, feminista (Egipto)
# [[Natali Germanotta]] moda-diseinatzailea, estilista (AEB)
# [[Natalia Kanem]] UNFPAren zuzendaria (Panama)
# [[Nerilie_Abram]] zientzilaria (Australia)
# [[Nísia Floresta (idazlea)]] idazlea, hezitzailea (Brasil)
# [[Paca Blanco]] ekintzailea (Madril)
# [[Patricia Kraus]] abeslaria, musikagilea, ekoizlea (Milan-Espainia)
# [[Regina Lago García]] pedagogo, psikologo (Palentzia)
# [[Renata Scotto]] sopranoa (Italia)
# [[Rosalba Carriera]] margolaria (Italia)
# [[Ruth Rivera Marín]] arkitektoa (Mexiko)
# [[Safia Zaghloul]] aktibista, politikaria (Egipto)
# [[Sonia Vivas]] pedagogoa, politikaria (Bartzelona)
# [[Tarab Abd al-Hadi]] aktibista feminista, politikaria(Palestina-Egipto)
# [[Valentine de Saint-Point]] idazlea (Frantzia)
# [[Verónika Mendoza]] politikaria (Peru)
# [[Victòria Pujolar Amat|Victoria Pujolar Amat]] margolaria (Bartzelona)
# [[Virgínia Quaresma]] kazetaria, aktibista (Portugal)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''maiatza''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Alaitz Biritxinaga]] ef--'''SORTUA''' Txirrindulari epaile eta zuzendaria (Bizkaia 1974)
# [[Angelita Bilbao Bilbao]] efef'''SORTUA''' erizaina, ekintzaile abertzalea (Bilbo 1903-Argentina 1990)
# [[Concha Laca]] efef'''SORTUA''' artisaua, zeramikaria, eskultorea (Madril 1925-Irun 2018)
# [[Estibaliz Urresola Solaguren]] ef--'''SORTUA''' zinema zuzendaria (Laudio 1984)
# [[Haizea Beruete]] efef'''SORTUA''' bertsolaria (Iruñea 1994-2022)
# [[Lina Huarte-Mendikoa]] efef'''SORTUA''' sopranoa (Iruñea 1928-Madril 2017)
# [[Margarita Barainka]] g'''SORTUA''' Gernikako bonbardaketaren lekukoa (Errigoiti 1922)
# [[Acacia Uceta]] poeta (Madril)
# [[Adelaida Abarca Izquierdo]] ekintzailea, kartzelarik ihes egindakoa (Madril)
# [[Adelaida Las Santas]] kazetari eta poeta (Madril)
# [[Alejandra Soler]] maistra errepublikano erbesteratua (Valentzia)
# [[Amanda Jones]] poeta, aktibista, asmatzailea (AEB)
# [[Ana Martínez Collado]] arte estetika eta generoa (Madril)
# [[Ángela García de la Puerta]] Espainiako 1. Fisika eta Kimika katedraduna (Soria)
# [[Ángeles García-Madrid]] idazlea eta presoa (Madril)
# [[Anna Davin]] historialaria, idazlea, feminista( Ingalaterra)
# [[Anna Keichline]] arkitektoa eta asmatzailea (AEB)
# [[Anna Manso Munné]] idazlea, gidoilaria (Bartzelona)
# [[Anna Ruth Fry]] idazlea (Britainia Handia)
# [[Asun Casasola]] genero indarkeriaren aurkako aktibista (Palentzia)
# [[Asunción Bastida]] moda diseinatzailea (Bartzelona)
# [[Aurora Rodríguez Carballeira]] ama eugenesikoa (Galizia)
# [[Barbara Bodichon]] ongilea, eskubideen aldeko aktibista (Erresuma Batua)
# [[Carmen Mir]] moda diseinatzaile (Bartzelona)
# [[Christiana Figueres]] antropologoa, ekonomialaria eta analista(Costa Rica)
# [[Clara Sánchez (idazlea)]] idazlea, Espainaiko zine aditua (Guadalajara)
# [[Concha Alós]] idazlea (Valentzia-Bartzelona)
# [[Consuelo García del Cid Guerra]] idazlea (Bartzelona)
# [[Deepika Kurup]] zientifikoa, asmatzailea (edateko ur garbi 'azkarra') (AEB)
# [[Dorothy Thompson]] kazetaria, idazlea, sufragista, feminista (AEB)
# [[Eldorado Jones]] asmatzailea (hegazkin isilgailua,plantxa elektrikoa)(AEB)
# [[Elena Moncada]] ekintzaile, idazle, prostituzioaren abolizionista (Argentina)
# [[Enriqueta Gallinat]] politikaria, errepresio frankistaren biktima (Bartzelona)
# [[Erna Schneider]] ingenaria, matematikaria eta asmatzailea (AEB)
# [[Ethel Léontine Gabain]] margolaria (Frantzia-Ingalaterra)
# [[Eva Alcón]] errektorea (Castelló)
# [[Flor Cernuda]] preso komunista (Toledo)
# [[Flora Robson]] aktorea (Ingalaterra)
# [[Gema Corredera]] abeslari eta musikagilea (Kuba)
# [[Geneviève de Gaulle-Anthonioz]] Frantziako erresistentziakoa (Frantzia)
# [[Gertrud Bäumer]] aktibista feminista eta politikaria (Alemania)
# [[Gisela Wild]] feminista, kooperatiba-politiketan espezializatua (Argentina)
# [[Gloria Patricia Porras]] abokatu, notario, epaile (Guatemala)
# [[Hannah Slater]] asmatzailea (kotoiaz josteko haria sortzeko metodo berria)(AEB)
# [[Helen Taylor (feminista)]] idazlea, aktorea (Erresuma Batua)
# [[Helen Taylor]] noblea (Ingalaterra)
# [[Helena Lange]] pedagogoa eta emakumeen eskubide defendatzailea (Alemania)
# [[Hilary Wainwright]] kazetaria, ikertzailea, feminista (Ingalaterra)
# [[Hildegart Rodríguez Carballeira]] politikaria, etorkizuneko emakume gisa sortua (Madril)
# [[Ida Henrietta Hyde]] fisiologoa eta asmatzailea (AEB)
# [[Isabel Olesti]] kazetari eta idazlea (Tarragona)
# [[Isabel Risco]] aktorea (Coruña)
# [[Isabel Vicente García|Isabel Vicente Garcia]] ekintzaile komunista (Albacete - Bartzelona)
# [[Jenara Vicenta Arnal Yarza]] 1. Zientzia Kimiko doktorea eta ikertzailea (Zaragoza)
# [[Jessie Boucherett]] emakumeen aldeko aktibista (Ingalaterra)
# [[Joaquina Dorado Pita]] Les Cortseko preso errepublikanoa (Coruña)
# [[Josefa Barba-Gosé Flexner]] zientzialaria (Bartzelona-Filadelfia)
# [[Josefina Amalia Villa]] ekintzailea, preso politikoa (León-Madril)
# [[Joy Mangano]] enpresaria eta asmatzailea (fregona, pertxak) (AEB)
# [[Juana Francisca Rubio]] margolaria eta ilustrailea (Madril)
# [[Judith Malina]] aktorea, ekoizlea eta zuzendaria (Alemania-AEB)
# [[Karen Olsen Beck]] arkitektoa, soziologoa, politikaria eta diplomatikoa (*!)
# [[Laia Berenguer Puget]] Les Cortseko preso sozialista (Bartzelona)
# [[Laura Casielles]] idazlea, poeta (Asturias)
# [[Les Corts emakumeen kartzela]] (Bartzelonako eraikina)
# [[Letizia Battaglia]] kazetari, argazkilari, politikari, editore eta enpresaburua (Italia)
# [[Liane Russell]] genetista, zoologoa (Austria, AEB)
# [[Lidia Guinart]] kazetaria, idazlea eta politikaria (Bartzelona)
# [[Lilí Díaz Rivas]] enpresaburua, idazlea (Galizia)
# [[Lilly Maxwell]] sufragista (Eskozia)
# [[Lina Gálvez]] historialaria, ekonomia feministan aditua (Sevilla)
# [[Lise London]] erresistentzia frantseseko aktibista (Frantzia)
# [[Llum Quiñonero]] kazetaria, ekintzailea, politikaria (Alacant)
# [[Lola Sanjuán]] enpresaburua eta lider feminista (Sevilla)
# [[Magda Bandera]] kazetaria, idazlea(Bartzelona)
# [[Maite Alvarez]] zientzilaria eta ikertzailea (Ermua)
# [[Manolita del Arco]] politikaria, ekintzailea (Bilbo-Madril)
# [[Margarida Abril]] ekintzailea (Katalunia)
# [[María Ángeles Durán]] ikertzailea (Madril)
# [[María Antonia Peña]] errektorea (Cádiz)
# [[María Antonia Zorraquino]] biokimikaria eta ikertzailea (Zaragoza)
# [[Maria Bigordà Montmany]] kataluniar ekintzailea (Ullastre-Tarrasa)
# [[María del Carmen Cuesta Rodríguez|Maria del Carmen Cuesta Rodríguez]]A aktibista (Madril)
# [[Maria Deraismes]] prostituzioaren abolizionista
# [[María Dolores de Pablos]] poeta eta astrologoa (Madril)
# [[Maria Dolors Laffitte]] abeslaria (Bartzelona)
# [[Maria Dolors Renau]] psikologoa, pedagogoa eta politikaria (Bartzelona)
# [[María Elena Moyano]] aktibista (Perú)
# [[María José Figueras]] errektorea (Katalunia)
# [[Maria Lacerda de Moura]] anarkista eta feminista (Brasil)
# [[María Vicenta Mestre Escrivá]] psikologoa, Valentziako Unibertsitateko 1. emakume errektorea (Valentzia)
# [[Marie Killick]] audio-ingeniaria, asmatzailea (gramofonorako zafirozko orratza) (Erresuma Batua)
# [[Marina Vargas]] artista (Granada)
# [[Marisa Mediavilla Herreros]] liburuzaina, dokumentalista, feminsita (Palentzia)
# [[Marjorie Joyner]] asmatzailea (ile kizkur iraunkorrak egiteko makina)(AEB)
# [[Martirio (cantante)|Martirio]] abeslaria (Huelva)
# [[Mary Beale]] margolaria eta erretratista (Ingalaterra)
# [[Mary Dixon Kies]] asmatzailea (kotoiaz josteko haria sortzeko metodo berria) (AEB)
# [[Melania Moscoso]] antropologa, pedagoga, feminista (Bilbo)
# [[Mercedes Fernández-Martorell]] antropologoa (Bartzelona)
# [[Mercedes Núñez Targa]] Las Ventas eta Nazien kontzentrazio-eremuetako preso eta lekukoa (Bartzelona)
# [[Miren Arantza Madariaga Aberasturi]] politikaria eta zuzendari publikoa (Gernika)
# [[Montserrat Minobis]] kazetaria, irakaslea, idazlea eta feminista (Figueras)
# [[Natacha Bustos]] komiki-marrazkilaria (Eivissa)
# [[Nieves Torres]] politikaria, ekintzailea (Madril)
# [[Niña Pastori]] flamenko-kantautorea (Cadiz)
# [[Noeleen Heyzer]] diplomazialaria(Singapur)
# [[Noelia Vera]] kazetaria eta politikaria (Cádiz)
# [[Núria Feliu]] abeslaria eta aktorea (Bartzelona)
# [[Olimpia Altuve]] farmazialaria (Guatemala)
# [[Paz Azzati Cutanda]] Las Ventaseko preso komunista (Valentzia)
# [[Petra Cuevas]] preso komunista (Toledo)
# [[Pilar Aranda Ramírez]] errektorea (Zaragoza)
# [[Pilar López Díez]] maistra, kazetaria, komunikazio eta genero ikertzailea (Asturias)
# [[Rina Lazo]] margolari eta muralista (Guatemala)
# [[Rocio Mora Nieto]] abokatua eta aktibista (Madril)
# [[Rosa Aguilar Chinea]] errektorea (Gomera)
# [[Rosa Aguilar]] politikaria (Kordoba)
# [[Rosa Cremón Parra]] erizaina, ekintzaile antifrankista (Madril)
# [[Rosa Devés]] biokimikaria, akademika eta hezitzailea (Txile)
# [[Sally Alexander]] historialaria, feminista (Ingalaterra)
# [[Sheila Rowbotham ]] historialari feminista sozialista (Erresuma Batua)
# [[Shirley Ann Jackson]] fisikaria, asmatzailea (AEB)
# [[Sofía Moro]] argazkilaria (Madril)
# [[Soledad Murillo]] soziologo feminista, ikertzailea eta politikoa (Madril)
# [[Soledad Real López]] ekintzaile, komunista (Bartzelona)
# [[Susana Blas Brunel]] komisarioa, arte eta feminosmoan aditua (Madril)
# [[Susanna Martín]] ilustratzailea (Bartzelona)
# [[Suzanne Noël]] Zirujau plastikoa (Frantzia)
# [[Teresa Hernández Sagués]] Les Cortseko preso komunista (Avila)
# [[Teresa Rebull]] aktibista politikoa eta kantautorea (Bartzelona)
# [[Teresa Saez Barrao]] aktibista feminista, politikaria (Huesca-Nafarroa)
# [[Trinidad Gallego Prieto]] erizaina, emagina,politikari komunista (Madril)
# [[Valerie Hunter Gordon]] asmatzailea (Erresuma Batua)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''apirila''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Antonia Salaberria]] efef'''SORTU''' erraketista (Eibar, 1906-2000)
# [[Aurelia Elkoro-Iturbe]] efef'''SORTU''' erraketista (Eibar 1012-1977)
# [[Haizea Oses]] ef--'''SORTU''' eskalatzailea (Arrasate, 2004)
# [[Irene Sarrionandia]] ef--'''SORTU''' mendi korrikalaria (Deba 1948)
# [[Joana Lasheras]] ef--'''SORTU''' kazetaria EITBn (Iruñea 1980)
# [[Josefina Markina]] efef'''SORTU''' filantropoa (Mallabia 1889-1972)
# [[Julene Bouzo]] ef--'''SORTU''' atleta (Ermua, 2003)
# [[Julia Guerra Lacunza]] efef'''SORTU''' poeta (Iruñea 1953-2008)
# [[María del Villar Berruezo]] efef'''SORTU''' aktorea, dantzaria eta idazlea (Tafalla 1888-1977)
# [[Martija de Jauregui]] XVI. mendeko sendagilea (Nafarroa) '''SORTU'''
# [[Pantxika Urruti]] ef--'''SORTU''' kantaria eta pastoral errejenta (Zuberoa 1955)
# [[Teresa Izu]] margolaria, ilustratzailea (Tafalla) sortu
# [[Adelita Domingo]] pianista, kopla-kantari eta dantzarien maistra(Sevilla)
# [[Aenne Burda]] argitaratzailea, alemaniar ekonomia-mirariaren ikur bat (Alemania)
# [[Amaya Arzuaga]] diseinatzailea eta enpresaburua (Burgos)
# [[Ana María Rodas]] idazlea (Guatemala
# [[Ana Rosa Diego]] zinema-zuzendaria eta gidoilaria (Sevilla)
# [[Angelina Aspuac]] jantzi maien defendatzailea (Guatemala)
# [[Angelina Beloff]] margolaria, grabatzailea eta arte-irakaslea(Errusia-Mexiko)
# [[Asunción Gómez Pérez]] ikertzailea (Badajoz)
# [[Aurelia Gutiérrez-Cueto Blanchard]] pedagogoa(Santander)
# [[Beatrice Hastings]] idazlea(Ingalaterra)
# [[Belén Maya]] flamenko-dantzaria eta koreografoa ( )
# [[Bella Dutton]] tenislaria (Britainia-Espainia)
# [[Bibiana Candia]] idazlea eta kazetaria (Galizia)
# [[Carlota Gurt]] idazlea eta kazetaria (Bartzelona)
# [[Catherine Bauer Wurster]] arkitektoa, etxebizitza publikoaren defendatzailea (AEB)
# [[Catherine Fahringer]] idazlea, aktibista (Estatu Batuak)
# [[Celia Rivas Casais]] kamioilaria, enpresaburua eta ekintzailea (Galizia)
# [[Ch´umilkaj Curruchiche]] abeslaria (Guatemala)
# [[Chona Madera]] idazle kanariarra
# [[Cilly Aussem]] tenislaria (Alemania)
# [[Concha Méndez]] idazlea, poeta eta gidoilaria (Madril)
# [[Concha Monje]] robotika-ikertzailea (Badajoz)
# [[Elena Catena]] filologoa, editorea eta feminista (Salamanca)
# [[Elena Villamandos]] kanariar idazlea
# [[Elvira Dyangani Ose]] Bartzelonako Arte Garaikidearen Museoaren 1. emakume zuzendaria(Kordoba)
# [[Emma Couceiro]] poeta (Lugo)
# [[Enriqueta Martín Ortiz de la Tabla]] irakaslea eta liburuzaina (Badajoz)
# [[Ernestine Rose]] asmatzailea (Polonia)
# [[Eudoxia Píriz]] Medikua (Salamanca)
# [[Fatoumata Diawara]] Maliko aktore eta egile-abeslaria (1982 - )
# [[Francisca Subirana]] tenislaria (Katalunia)
# [[Genie Espinosa]] artista, ilustratzailea (Bartzelona)
# [[Helena Bayona]] dokumentalgilea (Iruña)
# [[Iris Yassmin Barrios Aguilar]] abokatu eta epailea (Guatemala)
# [[Isa Guerra García]] poeta kanariarra (Kanariar uharteak)
# [[Isabel Expósito Morales]] idazlea (Hierro-Kanariak)
# [[Isabel García Hualde]] idazlea (Zarrakaztelu)
# [[Josane Sigart]] tenislaria (Belgika)
# [[Kajsa Ekis Ekman]] kazetari, idazle, ekintzailea (Suedia)
# [[Karma Peiró]] kazetari digitala Adimen Artifizialean aditua (Bartzelona)
# [[La Niña de los Peines]] Kopla-abeslaria (Sevilla)
# [[Las Ventas emakumeen kartzela]] artikulua da.
# [[Laura Fernández]] Idazlea eta kazetaria (Terrassa)
# [[Lenina Amapola García]] idazlea (Guatemala)
# [[Lilí Álvarez]] kirolaria, kazetaria eta Olinpiar jokoetako 1.emakume espainiarra (Erroma-Madril)
# [[Lourdes Pastor]] Kantaria eta aktibista (Kordoba)
# [[Lydia Becker]] Britainia Handiko sufragista, biologoa eta astronomoa (1827-1890)
# [[Madam C. J. Walker]] asmatzailea eta enpresaburua (AEB)
# [[Maddelin Brizuela]] enbaxadorea Bolivian (El Salvador)
# [[Margarita Ucelay]] filologoa, hispanista eta irakaslea (Madril)staño
# [[Marguerite Broquedis]] tenislaria (Frantzia)
# [[Maria Àngels Anglada]] kazetaria, poeta, eleberrigilea (Katalunia)
# [[María Blanca Ferrer García]] Abokatua, idazlea, poeta (Iruñea)
# [[María Blanchard]] margolaria (Santander)
# [[Maria del Carmen Reina Jiménez]] idazlea kanariarra
# [[María Francisca Ulloa del Castillo]] emagina (Utrera)
# [[Maria Furtwängler]] aktore eta medikua (Alemania)
# [[María Josefa Riba]] tenislaria (Katalunia)
# [[María Laffitte]] arte-kritikaria, idazlea, Emakumeen eskubide defendatzailea(Sevilla)
# [[María Rodrigo]] musikagilea, pianista eta irakaslea(Madril)
# [[María Salas Larrazábal]] idazle eta aktibista (Burgos)
# [[Marian Rojas]] mediku psikiatra eta idazlea (Madril)
# [[Maribel Lacave]] idazle kanariarra
# [[Marie Goegg-Pouchoulin]] Suitzako aktibista feminista eta abolizionista (1826-1899)
# [[Marie Vassilieff]] margolaria (Errusua-Frantzia)
# [[Marifé de Triana]] Kopla-abeslaria eta aktorea (Sevilla)
# [[Matilde Coral]] flamenko dantzaria (Sevilla)
# [[Matilde Landa]] politikaria (Badajoz)
# [[Matilde Ras]] grafologoa, idazlea, itzultzailea(Tarragona)
# [[Matilde Ucelay]] Espainiako tituludun 1.emakume arkitektoa (Madril)
# [[Mayte Martín (idazlea)|Mayte Martín]] Las Palmas (Kanariak)
# [[Mayte Martín]] musikagilea, flamenko-abeslaria (Bartzelona)
# [[Melanie Mayron]] asmatzailea eta aktorea (AEB)
# [[Melissa Farley]] psikologo, feminista (AEB)
# [[Mercedes Rodrigo]] Espainiako tituludun 1.emakume psikologoa (Madril)
# [[Merche Esmeralda]] flamenko-dantzaria (Sevilla)
# [[Milagro Almenara Pérez]] Espainiako Gerra Zibilean eraildako farmazialaria (Santander)
# [[Milagros Mengíbar]] flamenko-dantzaria (Sevilla)
# [[Milagros Nuin Monreal]] itzultzailea. (Erriberri-Nafarroa)
# [[Molla Mallory]] tenislaria (Norvegia-AEB)
# [[Morena Herrera]] abortuaren aldeko ekintzailea (El Salvador)
# [[Myriam Palacios]] aktorea (Txile)
# [[Natalia Sosa Ayala]] kanariar idazlea
# [[Norah Borges]] ilustratzailea (Argentina)
# [[Núria Albó]] poeta (Bartzelona)
# [[Nuria Coronado Sopeña]] kazetaria, feminista, abolizionista (Madril)
# [[Olimpia Valencia]] ginekologoa (Galizia)
# [[Oliva Acosta]] zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (Cádiz)
# [[Omowunmi Sadik]] asmatzailea (Nigeria)
# [[Patricia Ruiz de Irizar]] farmazialaria eta kooperantea (Iruñea)
# [[Paulina Kellogg Wright Davis]] aktibista, hezitzailea (AEB)
# [[Pepa Chávarri]] tenislaria (Madril)
# [[Pilar Aguilar Carrasco]] idazle, zinemako kritikaria, feminista (Jaén)
# [[Pura Maortua]] antzerki-zuzendaria (Kantabria)
# [[Rafaela Pastor]] aktibista (Malaga)
# [[Rebeca Lane]] abeslaria (Guatemala)
# [[Rita Fernández Queimadelos]] arkitektoa (Galizia)
# [[Rosa Barasoain|Rosa Barasoin]] idazlea (Tafalla)
# [[Rosa Torras]] tenislaria (Katalunia)
# [[Rosa Vergés]] zinema-zuzendaria, gidoilaria eta irakaslea (Bartzelona)
# [[Sabina Spielrein]] psikiatra eta psikoanalista (Errusia)
# [[Salima Ikram]] egiptologoa (Pakistan)
# [[Selena Millares]] kanariar poeta
# [[Simone Iribarne]] tenislaria (Lapurdi)
# [[Sofia Quintino]] Portugalgo mediku, feminista eta errepublikanoa (1879-1964)
# [[Sonsoles Echavarren Roselló|Sonsoles Echavarren]] idazlea eta kazetaria (Iruñea)
# [[Sylvia Ratnasamy]] asmatzailea (Belgika)
# [[Taina Bien-Aimé]] abolizionista
# [[Teresa Zabalza Díez]] musikagilea, musikaria eta musika irakaslea (Iruñea)
# [[Trinidad Lucea Ferrer]] idazlea, poeta eta ilustratzailea (Tutera)
# [[Veena Sahajwalla]] asmatzailea (India-Australia)
# [[Victorina Durán]] margolaria, jantzi-eszenografoa eta diseinatzailea (Madril)
# [[Viera Sparza]] ilustratzailea, idazlea eta umorista grafikoa (Zaragoza)
# [[Virginia Laparra]] fiskal oiha (Guatemala)
# [[Yolanda Castaño]] poeta eta literatura kritikaria (Coruña)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''martxoa''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Boni Macarrón]] efef'''SORTU''' martxantera, gozoki saltzailea (Durango)
# [[Carmen Miranda Zubieta]] --ef'''SORTU''' Kultur-ekintzailea (Galdakao)
# [[Elbira Iturri]] ef--'''SORTU''' aktibista (Mundaka)
# [[Eugenia Idoiaga]] efef'''SORTU''' emagina (Forua)
# [[María Ángeles Garai]] efef'''SORTU''' irakaslea, Bizkaiko lehen andereñoa (Bilbo)
# [[Martxelina Lopetegi]] efef'''SORTU''' bertsolaria (Oiartzun 1864-1930)
# [[Tamara Clavería]] ----'''SORTU''' Amuge elkarteko lehendakaria (Bilbo)
# [[Adilia de las Mercedes]] jurista feminista (Guatemala)
# [[Alauda Ruiz de Azúa]] zine-zuzendaria eta gidoilaria (Bizkaia)
# [[Alika Kinan]] Abolizionista (ARgentina)
# [[Almudena Domínguez Arranz]] arkeologoa
# [[Amada López Meneses]] historialari galiziarra
# [[Amalia de Isaura]] aktore komikoa eta kupletista (?)
# [[Amelia Baldeón Iñigo]] arkeologoa (Gasteiz)
# [[Amparo Alonso Betanzos]] adimen artifizialeko ikertzailea(Galizia)
# [[Amparo Cebrián]] pedagogoa (Salamanca)
# [[Ana Delgado Hervás]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Ana María Romero de Campero]] kazetaria, idazlea ekintzailea (Bolivia)
# [[Ángeles Huerta]] zine-zuzendaria (Asturias)
# [[Angelina Vidal]] Portugalgo idazle eta kazetaria (1847-1917)
# [[Anina Ciuciu]] abokatu eta idazle ijitoa (Errumania)
# [[Anne Tyng]] asmatzailea (Txina-AEB)
# [[Anselma de Salces]] Bilbotar ongilea (1815-1885)
# [[Arabako Emakumeen Asanblada]]
# [[Arundhati Bhattacharya]] enpresaburua (India)
# [[Áurea Lucinda Javierre]] artxibozaina eta historialaria (Teruel)
# [[Beatriz Pinheiro]] Portugalgo idazle, poeta, editore eta intelektuala (1871-1922)
# [[Begoña Vila]] astrofisikaria (Galizia)
# [[Berta Wilhelmi]] enpresaburua, hezitzailea, filantropoa eta feminista (Alemania, Granada)
# [[Carla Accardi]] margolari abstraktua (Italia)
# [[Carla Lonzi]] idazlea, arte-kritikaria, feminista (Italia)
# [[Carla Subirana]] zine-zuzendaria (Bartzelona)
# [[Carme Freixa]] kazetaria, feminista, abolizionista (Bartzelona)
# [[Carmen de Zulueta]] idazlea, filosofoa eta irakaslea (Madril)
# [[Carmen García Mateo]] telekomunikazio ingeniaria (Galizia)
# [[Carmen López Alonso|Carmen Lopez Alonso]] historialaria
# [[Carmen Sentandreu Gimeno]] arkeologoa
# [[Carmen Velacoracho de Lara]] Kazetaria (Ciudad Real, 1880-Madril,1960)
# [[Catherine Furbish]] botanikaria (AEB)
# [[Christine Peterson]] estatistikaria, zientzialaria (EEBB)
# [[Chus Gutiérrez]] zine-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea (Granada)
# [[Deema Shehabi]] poeta eta idazlea (Kuwait)
# [[Delia Grigore]] filologo ijitoa (Errumania)
# [[Diana Pey]] piano-jotzailea (Madril)
# [[Dolores Cebrián]] irakaslea (Salamanca)
# [[Domitila de Carvalho]] Portugalgo mediku, irakasle eta politikaria (1871-1966)
# [[Elaine N. Aron]] psikologoa (Kalifornia)
# [[Elena Barulina]] botanikaria, genetista eta ikertzailea (Errusia)
# [[Elena Díaz Ereño]] medikua eta irakaslea (Galdakao)
# [[Elena Fortún]] idazlea, haur eta gazte literatura (Madril)
# [[Elena Hernández Sandoica]] historialaria
# [[Elisa Augusta da Conceição Andrade]] Portugalgo lehen emakume medikua (1855-??)
# [[Elisa Garrido González|Elisa Garrido]] historialaria
# [[Elizabeth J. Tasker]] astrofisikaria, idazle zientifikoa eta irakaslea (Britainia)
# [[Elvira Ontañón Sánchez-Arbós]] idazlea, artikulugilea eta pedagogoa (?)
# [[Elza_Dunkels]] Suediako pedagoga
# [[Emma Ihrer]] feminista eta lider sindikala (Alemania)
# [[Esma Redžepova]] abeslari ijitoa (Mazedonia)
# [[Esther Takeuchi]] asmatzailea (AEB)
# [[Fei-fei Li]] konputazioko irakaslea (Txina-AEB)
# [[Fournierreko emakume kartagileak]] emakume langileak (Gasteiz)
# [[Gloria Cabral]] arkitektoa (Brasil-Paraguai)
# [[Gloria Giner de los Ríos García]] irakaslea(Madril)
# [[Glòria Trías Rubiés]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Guiomar Torresão]] Portugaldar idazlea eta feminista (1844-1898)
# [[Halet Çambel]] arkeologaeta Olinpiar Jokoetan lehiatu zen lehen emakume turkiarra, eskriman
# [[Harriet Williams Russell Strong]] asmatzailea (AEB)
# [[Helena Lopes da Silva]] zirujau eta politikaria (Cabo Verde)
# [[Hélène Rioux]] idazle eta itzultzailea (Kanada)
# [[Helene Stöcker]] bakezalea, feminista eta publizista (Alemania)
# [[Isabel Aguirre]] arkitektoa (Galizia)
# [[Isabel García Lorca]] irakaslea eta idazlea (Granada)
# [[Jennifer Miller]] Feminista, artista, idazlea...(EEBB)
# [[Jordina Sales i Carbonell]] historialaria
# [[Josefina Aldecoa]] idazlea eta pedagogoa (Leon)
# [[Juana Capdevielle]] Gerra Zibilean eraildako pedogogo eta liburuzaina (Madril-Galizia)
# [[Juana Romani|Juani Romani]] italiar-frantziar margolaria
# [[Julia Sánchez Carrilero]] arkeologoa
# [[Julia Vigre García]] maistra (Madril)
# [[Julienne Baseke Nzabandora]] aktibista (Kongo)
# [[Julieta Paredes]] feminista komunitarioa (Bolivia)
# [[Juliette Bonheur]] animalia-margolaria (Frantzia)
# [[Katerina Harvati]] paleontologoa, irakaslea eta ikertzailea (Grezia)
# [[La Argentinita]] dantzaria eta koreografoa (Buenos Aires)
# [[Laura de los Ríos Giner]] irakaslea (Granada)
# [[Laura García Hoppe]] margolaria eta idazlea (Malaga)
# [[Leonor Serrano Pablo]] pedagogoa,legelaria, feminista (Ciudad Real-Madril)
# [[Lily Braun]] idazle eta feminista (Alemania)
# [[Linda Braidwood]] arkeologoa
# [[Lita Cabellut]] margolari ijitoa (Espainia)
# [[Lourdes Girón Anguiozar]] arkeologoa (Cadiz)
# [[Maite Larrauri Gómez]] filosofoa, idazlea eta irakaslea (Valentzia)
# [[Manuela Solís]] ginekologoa, Valentziako 1. medikua (Valentzia)
# [[Mapi León]] futbolaria (Zaragoza)
# [[Margarita Ballester Figueres]] poeta, itzultzailea eta irakaslea (Katalunia)
# [[Margarita Sánchez Romero]] arkeologoa (Madril)
# [[Maria Amália Vaz de Carvalho]] Portugalgo idazle poligrafoa, pedagogoa eta poeta (1847-1921)
# [[María Ángeles Pérez Samper]] arkeologoa (Bartzelona, 1949)
# [[María Antonina Sanjurjo Aranaz]] belar-jockey jokalaria (Galizia)
# [[Maria Benedita Mouzinho de Albuquerque de Faria Pinho]] Portugalgo idazle, aktibista errepublikano eta feminista (1865-1939)
# [[María Blázquez|María Blazquez]] idazlea (Extremadura)
# [[María Buj Luna]] liburuzain terueldarra
# [[Maria Clara Correia Alves]] Portugalgo editore, kazetari eta irakasle feminista (1869-1948)
# [[María Cristina Gonzalo Pintor]] arkitektoa (Santander-Madril)
# [[Maria Eugenia Aubet]] arkeologoa (?)
# [[María José Alonso Fernández]] farmakologoa (Leon)
# [[María Juana Ontañón]] arkitekto kanariarra (Tenerife)
# [[María Lacrampe]] erizaina (Madril)
# [[María Sánchez Arbós]] maistra eta pedagogoa (Huesca-Madril)
# [[María Teresa Miras Portugal]] biokimika (Galizia)
# [[María Victoria Lareu]] ikertzailea, auzitegiko medikua (Galizia)
# [[Mariam Kamara]] arkitekto frantziar-nigeriarra
# [[Mariana Angélica de Andrade]] Poeta portugaldarra (1840-1882)
# [[Marie Joséphine Nicolas]] margolari frantziarra
# [[Marisol Soengas]] mikrobiologoa (Galizia)
# [[Marta Moll de Alba]] piano-jotzailea (Kanariak)
# [[Mary Walton]] ingeniaria eta asmatzailea (AEB)
# [[Massouda Kohistani]] aktibista (Afganistan)
# [[Matilde Cantos]] politikaria (Granada)Mpa
# [[Matilde Moliner Ruiz]] liburuzaina eta institutuko katedraduna(Madril)
# [[Mercedes Vegas]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Mercedes Vilanova Ribas]] historialaria eta ikertzailea (Katalunia)
# [[Miren Roji]] musika irakaslea eta piano-jotzailea (Santurtzi, 1917-2018)
# [[Naama Goren-Inbar]] arkeologoa
# [[Nely Reguera]] zine-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea (Granada)
# [[Nieves Sánchez Carrilero]] arkeologoa
# [[Noemí Trujillo]] poeta eta idazlea (Bartzelona)
# [[Norma Vázquez]] Bilbon bizi den indarkeria matxistan aditua (Mexiko)
# [[Núria Rafel i Fontanals]] arkeologoa katalana
# [[Ofelia Rey Castelao ]] historialaria,idazlea (Galizia)
# [[Olga Vallespín Gómez]] arkeologoa eta Espainiako lehen urpekari profesionala
# [[Olive Dennis]] ingeniaria, tren diseinu-berrikuntzen egilea (AEB)
# [[Patsy O'Connell Sherman]] asmatzailea (AEB)
# [[Peregrina Quintela Estévez]] matematikaria (Galizia)
# [[Pilar Palomero]] zinemagilea eta idazlea (Zaragoza)
# [[Pilar Pérez Solano]]zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (Alacant)
# [[Rachel Zimmerman]] zientzialaria eta asmatzailea (Kanada)
# [[Rilda Paco]] artista, diseinatzailea (Bolivia)
# [[Rita de Morais Sarmento]] Portugalgo lehen emakume ingeniari zibila (1872-1931)
# [[Robin Wall Kimmerer|Robin Wall Kimmerer]] ekologista (EEBB)
# [[Rosa Balaguer Oltra]] Kazetaria (Valentzia)
# [[Rosa María Rodríguez Magda]] filosofoa (Valentzia)
# [[Sally Fox]] asmatzailea (AEB)
# [[Sandra Barrilaro]] argazkilaria eta ekintzailea (Bilbo)
# [[Sandra Sevillano]] mendi korrikalaria (Santurtzi)
# [[Serafina Javierre]] liburuzaina (Tarragona)
# [[Sonia Sánchez]] idazlea, abolizionista (Argentina)
# [[Susan Leeman]] endrokrinologoa (AEB)
# [[Susana Reyes]] dantzari, koreografoa, artista (Ekuador)
# [[Teresa Paneque]] Astronomoa, zientzia-dibulgatzailea (Madril-Txile)
# [[Towanda Rebels]] idazle, komediante, abolizionista, feminista bikotea (Madril)
# [[Vicenta Lorca Romero]] maistra (Granada)
# [[Victoria Cabrera Valdés]] historialaria (Madril)
# [[Violeta Delmonte]] hizkuntzalaria (Argentina-España)
# [[Virginia Auber Noya]] idazlea, itzultzaile (Coruña, 1825-Madril,1897)
# [[Marianne Thyssen]] politikaria (Belgika, 1956)
}}
=== Berriak ===
====Berriak 2022 (Otsaila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Azpitarte]] ef--'''SORTU''' abeslaria, futbolaria eta aktorea (Bizkaia)
# [[Antonia Salaberria]] efef'''SORTU''' Erraketista (Eibar)
# [[Adelaida de la Calle]] biologoa (Madril)
# [[Adriana Kaplan Marcusán]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Argentina)
# [[Agustina Ruiz Dupont]] fikziozko zientzialaria (Granada)
# [[Aissata Kane]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Gambia)
# [[Alfreda Markowska]] Holokaustoa biziraun zuen emakumea, haur ijito, judu eta alemanak bizirauten lagundu zuena (Polonia)
# [[Alicia Estévez]] Zientzialaria (Pontevedra)
# [[Alicia Hermida]] aktorea (Madril)
# [[Almaclara]] emakume-orkestra taldea (Andaluzia)
# [[Amalia Lobato Rosique]] Gerra zibilean eraildako milizianoa (Murtzia)
# [[Aminata Diop]] mutilazio genitalagatiko lehen errefuxiatua eta aktibista (Mali)
# [[Amparo Soler Leal]] aktorea (Madril)
# [[Ana Locking]] moda-diseinatzailea, enpresaburua eta argazkilaria (Toledo)
# [[Ana Mena]] abeslaria eta aktorea (Malaga)
# [[Angéla Kóczé]] Soziologoa feminista ijitoa (Hungaria)
# [[Ángela López Jiménez]] soziologoa eta feminista (Iruñea)
# [[Angelines Fernández]] aktore errepublikanoa (Madril-Mexiko)
# [[Anika Rahman]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Banglades)
# [[Anna Missuna]] Errusiar geologoa
# [[Antonia Plana]] aktorea (Espainia)
# [[Antónia Pusich]] portugaldar idazle, kazetari eta musikagilea (1805-1883)
# [[Balghis Badri]] feminsta eta aktibista (Sudan)
# [[Beatriz González Calderón]] biolontxelojolea eta orkestra-zuzendaria (Andaluzia)
# [[Binta Jammeh-Sidibe]] emakumeen eskubideen aldeko politikoa (Mauritania)
# [[Blanca Lydia Trejo]] idazlea, aktibista, kantzilerra (Mexiko)
# [[Bogaletch_Gebre]] mikrobiologoa, Emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista eta feminista(Etiopia)
# [[Carmela Nieto]] kazetaria eta idazle feminista (Kuba)
# [[Carmen García Mateo]] zientzialaria (Galizia)
# [[Carmen Herrera (margolaria)|Carmen Herrera]] Kuba-EEBB
# [[Carolina Beatriz Ângelo]] Portugaldar medikua eta feminista, herrialde horretan bozkatu zuen lehen emakumea (1878 - 1911)
# [[Caroline Flack]] telebista-aurkezlea eta irrati esataria (Britainia Handia)
# [[Catalina Martin-Chico]] fotokazetaria (Madril)
# [[Cecilia Seghizzi]] musikagilea, biolin-joleaeta pintorea (Italia)
# [[Ceija Stojka]] ijito margolaria (Austria)
# [[Celia Rico Clavellino]] gidoilasria eta zine zuzendaria(Sevilla)
# [[Charline Effah]] idazlea eta maistra (Gabon)
# [[Chou Kung-shin]] idazlea, historialaria... (Taiwan)
# [[Constanza de Ayala]] Arabako dama (Araba)
# [[Consuelo Díez Fernández]] pianista eta musikagilea (Madril)
# [[Coral del Río Otero]] ekonomialaria eta ikertzailea(Vigo)
# [[Delaine Le Bas]] artista ijitoa (Britania Handia)
# [[Dolores Corbella Díaz]] hizkuntzalaria, akademikoa (Tenerifekoa)
# [[Dolores Corella Piquer]] zientifikoa eta ikertzailea (Valentzia)
# [[Dolores Ruiz Berdún]] zientzia historialaria eta ikertzailea (Espainia)
# [[Dolores Serrano]] pianista, musikagilea eta irakaslea (Cadiz)
# [[Dora Barrancos]] soziologo, historialari, feminista (Argentina)
# [[Dorothy_Reed_Mendenhall]] medika estatubatuarra (Columbus 1874- Chester 1964)
# [[Efua Dorkenoo]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Ghana)
# [[Elena Gorolová]] indarrez esterilizatutako emakume ijitoa (Txekia)
# [[Elena María Tejeiro]] aktorea (Murtzia)
# [[Elisabeth Guttenberger]] Auschwitz-Birkenau-tik bizirik atera zen emakume ijitoa. (Alemania)
# [[Elvira Quintillá]] aktorea eta abeslaria (Bartzelona)
# [[Emma Kunz]] sendalaria (Suitza)
# [[Estrellita Castro]] abeslaria eta aktorea (Sevilla)
# [[Ethel Brooks]] Soziologo feminista eta ijitoa (AEB)
# [[Eugenia Zuffoli]] abeslaria eta aktorea (Italia)
# [[Eva Villaver Sobrino]] astrofisikaria eta ikertzailea (Palentzia)
# [[Fàtima Bosch i Tubert]] zientzialaria (Girona)
# [[Fatoumata Coulibaly]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Mali)
# [[Fauziya Kasinga]] emakumeen genital mutilazioa dela eta, AEBko lehen errefuxiatua (Togo)
# [[Florence Price]] orkestra garrantzitsu batek jo zuen lehen musikagile afroamerikarra (AEB)
# [[Fran Hosken]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista ()
# [[Fran Hosken]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (EEBB)
# [[Francisca de Assis Martins Wood]] Lehen aldizkari feministaren argitaratzailea (Lisboa, 1802-1900)
# [[Gavina Viana Viana]]ekintzaile antifaxista (Donostia-Bartzelona)
# [[Gina Ranjičić]] lehenengo ijito idazlea (Serbia)
# [[Gisela Bock ]] historialaria (Alemania)
# [[Hanna Neumann]] matemarikaria (Alemania)
# [[Imperio Argentina]] aktorea, abeslaria eta dantzaria (Argentina)
# [[Inés Núñez de la Parte]] abokatua, kontseilaria eta goi-zuzendaria (Bilbo)
# [[Inna Modja]] ablazioaren kontrako ekintzailea (Mali)
# [[Isabel Parra]] kantautorea eta folklorista (Txile)
# [[Isabel Rodà de Llanza]] epigrafialaria eta arkeologoa (Bartzelona)
# [[Isabelle Stengers]] Bruselako filosofoa (Belgika)
# [[Isatou Touray]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (GAmbia)
# [[Jaha_Dukureh]] giza eskubideen aldeko aktibista (Gambia)
# [[Jane Richardson]] biofisikoa eta Richardson biogramen asmatzailea (AEB)
# [[Javiera Parra]] musikaria eta abeslaria (Txile)
# [[Juana Goizueta Vértiz]] Kontituzio Zuzenbideko irakaslea (Nafarroa)
# [[Julia Lajos]] aktorea (Valladolid)
# [[Julia Robinson]] estatubatuar matematikaria (Misuri)
# [[June Crespo]] artista (Iruñea, 1982)
# [[June Eric-Udorie]] ablazioaren kontrako ekintzailea (Irlanda)
# [[Katarina Taikon]] idazle ijitoa (Suedia)
# [[Laura_Mersini-Houghton]] kosmologa eta fisika teoriko albano-estatubatuarra (Tirana)
# [[Layli Miller-Muro]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (AEB)
# [[Leah Manning]] Politikari britainiarra, giza eskubideen aldeko ekintzailea (Erresuma Batua)
# [[Leena Yadav]] zinema-zuzendaria (India)
# [[Leonore Davidoff]] historialaria, feminista (AEB)
# [[Leyla Hussein]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Somalia)
# [[Lidia Cao]] ilustratzailea eta muralista (Galizia)
# [[Lily van Angeren-Franz]] Auschwitz-Birkenau-tik bizirik atera zen emakume ijitoa. (Alemania)
# [[Loral O'Hara]] ingeniaria eta astronauta NASAn (AEB))
# [[Louise Jopling]] margolaria (Erresuma Batua)
# [[Ma Thida]] Kontzientzia preso ohia eta idazlea (Birmania)
# [[Mae Azango]] Kazetaria eta emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Liberia)
# [[Marcia_Neugebauer]] geofisika estatubatuarra (AEB)
# [[Margaret Bonds]] musikagilea (AEB)
# [[Margarita Comas Camps]] pedagogoa (Menorca-Erresuma Batua)
# [[Mari Carmen Díaz de Mendoza]] aktorea (Madril)
# [[María Banquer]] aktorea (Espainia)
# [[María Bru]] aktorea (Valentzia)
# [[María de Sarmiento y Castilla]] Arabako dama (Araba)
# [[María Dolores Gispert Guart]] bikoizketa aktorea eta irrati esataria (Katalunia)
# [[María Eva Istúriz García|María Eva Istúriz Garcia]] Berdintasunerako teknikaria (Iruñea)
# [[Maria Federici]] komunista, politikaria (Italia)
# [[María Inmaculada Paz-Andrade]] zientzialaria (Galizia)
# [[María Itziar Urrutia San Antón]] arkitektoa eta zuzendari exekutiboa (Malaga)
# [[María Matilde Almendros]] irrati esataria eta aktorea (Katalunia)
# [[María Ripoll]] zinegilea (Bartzelona)
# [[María Ruiz de Gauna]] XV.mendeko emakumea (Gasteiz)
# [[María Teresa Ruiz Cantero]] mediku eta ikertzailea (Melilla)
# [[Maria Veleda]] Portugalgo ekintzaile feminista eta errepublikanoa (1871-1955)
# [[Mary Nash]] historialaria (Irlanda-Katalunia)
# [[Maya Burhanpurkar]] ikertzaile kanadiarra (Ontario)
# [[Melanie Spitta]] zinema zuzendari ijitoa (Belgika)
# [[Mónica Ramos Toro]] antropologoa (Madril)
# [[Nahid Toubia]] Sudaneko lehen emakume-zirujaua eta EGM ikerketan ezpezializatutako aktibista (Sudan)
# [[Najat Maalla M'jid]] NBE Idazkari Nagusiaren Ordezkari Berezia Haurren aurkako Indarkeriari buruzkoa (Maroko)
# [[Nilde Iotti]] politikari komunista (Italia)
# [[Nina Dudarova]] hizkuntzalari ijitoa, erromanieran alfabetatzea (Rusia)
# [[Nitza Margarita Cintron]] medikua (Puerto Rico)
# [[Olayinka Koso-Thomas]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Nigeria)
# [[Panna Cinka]] biolin-jotzailea ijitoa (Hungria)
# [[Pastora Filigrana García]] ijito sindikalista feminista (Sevilla)
# [[Pastora Imperio]] dantzaria (Sevilla)
# [[Pepita de Oliva]] ijito dantzaria, Europan ezaguna (Málaga)
# [[Pratibha Parmar]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Nairobi)
# [[Regina de Lamo]] 98.ko belaunaldiaren idazle anarkista (Jaén)
# [[Rita Montagnana|Rita Montagnama]] Komunista, politikaria (Italia)
# [[Romila Thapar]] historialaria (India)
# [[Rosa Cortés]] 1749ko ijitoen kontrako Sarekada Handian atxilotua (Granada)
# [[Rosa Taikon]] ijito zilargin eta aktorea (Suedia) Gina Ranjičić
# [[Rosario García Ortega]] aktorea (Argentina)
# [[Sagrario Ruiz Elizalde]] maistra eta hezkidetzan erreferentea (Nafarroa)
# [[Saioa Mantzisidor Zilloniz]] nekazaria eta enpresaburua (Bizkaia)
# [[Sandy Powell]] jantzi-diseinatzailea (Britainia Handia)
# [[Shu Otero]] komikigilea (Sunbilla, Nafarroa garaia)
# [[Silvia Agüero]] ijito idazlea, ijitoen memoria berreskuratzen duena (Madril)
# [[Sister Fa]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Senegal)
# [[Sonia Contera]] fisikaria eta nanoteknologoa (Madril)
# [[Soraya Post]] eurodiputatu ijitoa (Suedia)
# [[Tarsy Carballas]] zientzialaria (Galizia)
# [[Teresa Margarida da Silva e Orta]] lehen emakume eleberrigilea portugesez (1711-1793)
# [[Teresa Mattei]] ekintzaile komunista, feminista (Italia, 1921-2013)
# [[Teresa Noce]] italiar politikaria (1900-1980)
# [[Teresa Sánchez de Bilbao]] XV.mendeko emakumea (Gasteiz)
# [[Teresa Vinyoles Vidal]] historialaria (Bartzelona)
# [[Thais_Russomano]] Brasildarra medikuntza aeroespazialean espezializatuta (Porto Alegre)
# [[Vanderlan da Silva Bolzani]] Kimikaria (Brazil)
# [[Věra Bílá]] ijito abeslaria (Txekia)
}}
====Berriak 2022 (Urtarrila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Urrutia]] ----'''SORTU''' Eskalatzailea (Bizkaia)
# [[Alazne Belar]] ef--'''SORTU''' erizaina eta ikerlaria (Atxondo, Bizkaia)
# [[Belén Bengoetxea]] ef--'''SORTU''' Ikertzailea eta EHUko irakaslea (Durango)
# [[Elena Uriz]] ef--'''SORTU''' irakaslea, aktorea, dantzaria, musikaria (Iruñea)
# [[Maixux Rekalde]] efef'''SORTU''' Bakezalea eta euskaltzaile (Oiartzun)
# [[Mercedes Arbaiza]] ----'''SORTU''' Historialaria eta EHUko irakaslea (Bilbo)
# [[Pilar Narbaiza]] efef'''SORTU''' erraketista eta sukaldaria (Mallabia)
# [[Uxue del Río]] ef--'''SORTU''' artista, irudigilea eta diseinatzaile grafikoa (Donostia)
# [[Adelaide Cabete]] Ginekologo feminista, framazona eta errepublikanoa (Portugal, 1867-1935)
# [[Adele Bianchi]] geografoa (Italia)
# [[Aida Peláez de Villa Urrutia]] idazlea,kazetaria, sufragista. (Kuba)
# [[Amalia Mallén|Amalia Mallén de Ostolaza]] saiakeragilea, itzultzailea, sufragista (Kuba)
# [[Ana de Castro Osório]] Portugalgo idazlea, feminista eta militante errepublikanoa(1872-1935)
# [[Ana Maria Lajusticia]] kimikaria, dietetikan eta nutrizioan aitzindaria (Madril)
# [[Ana Revenga]] ekonomialaria (Espainia)
# [[Ángela Molinuevo y Longuebau]] XIX. mendeko karitatea (Gasteiz)
# [[Ángeles Flórez Peón]] bizirik dagoen azken miliziano sozialista (Asturias)
# [[Angélica Morales |Angélica Morales ]] idazlea, aktorea (Teruel, 1970)
# [[Ann Rose Nu Tawng]] bakezalea, erizaina BBC 100 women sariduna (Birmania)
# [[Antonella Picchio]] Ekonomialari feminista (Italia)
# [[Arantxa Rodríguez Álvarez]] ekonomialari feminista (Bilbo)
# [[Arantza Chacón Ormazabal]] ikertzailea, Zehar Errefuxiatuak (Gasteiz)
# [[Asunción Ruiz]] ingurumen teknikaria (Madril)
# [[Aurelia Castillo de González]] idazle eta itzultzailea (Kuba)
# [[Aurora Villar Buceta]] kazetaria (Kuba)
# [[Belén Franch Gras]] zientzialaria (Valentzia)
# [[Belén Frau Uriarte]] ekonomilaria, Espainaiako CEOko eta munduko komunikazioko zuzendaria (Bilbo)
# [[Belén Landáburu]] abokatu eta politikoa (Burgos)
# [[Bianca Maria Meda]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Blanca de los Ríos]] idazlea eta literatura kritikoa (Sevilla)
# [[Camille Kouchner]] Zuzenbide pribatuko irakaslea, abokatua (Frantzia)
# [[Carmen Serdán Alatriste]] iraultzailea (Mexiko)
# [[Catalina Bárcena]] aktore kubatarra (Kantabria)
# [[Consuelo Uranga]] komunista (Mexiko)
# [[Cristina Borderías]] Historialaria (Katalunia)
# [[Cristina Carrasco]] ekonomilari feminista (Txile-Bartzelona)
# [[Cynthia Cockburn]] antimilitarista feminista eta akademikoa (Britania Handia)
# [[Diane Elson]] ekonomilari feminista (Erresuma Batua)
# [[Digna Collazo]] sufragista (Kuba)
# [[Domitila García de Coronado]] editorea, idazlea (Kuba)
# [[Elena Salvador]] aktorea (Madril)
# [[Elisa Garrido Moreno]] ikertzailea, unibertsitateko irakaslea (Valentzia)
# [[Elisa Garrido]] espainiar militante antifaxista (Zaragoza)
# [[Elisa Mújica]] Idazlea (Kolonbia, 1918-2003)
# [[Elisa Soriano Fisher]] mediku-oftalmologoa eta feminista (Madril)
# [[Élisabeth Chaplin]] margolaria (Frantzia, 1890-Italia, 1982)
# [[Ella Fontanals-Cisneros]] enpresaria eta arte-bildumagilea (Kuba)
# [[Elva Raquel Gómez]] kitxua idazlea (Argentina)
# [[Elvira de Hidalgo]] Sopranoa eta kantu-maistra (Teruel)
# [[Erika Aifan]] ustelkeriaren aurkako epailea (Guatemala)
# [[Esperanza Molina Cubillo]] idazlea eta antropologoa (Madril)
# [[Esther Chapa]] sufragista (Mexiko)
# [[Eva Celada]] kazetaria, idazlea eta gastronomoa (Palentzia)
# [[Eva Gancedo]] musikagilea, filmetako soinu-bandetan espezializatua (Madril)
# [[Fanny Garrido]] idazle galiziarra
# [[Fátima Báñez]] legelaria, politikaria eta ekonomilaria (Huelva)
# [[Fatima Singhateh]] Haurren salerosteka eta explotariari buruzko Nazio Batuen Errelatore Berezia (Gambia)
# [[Francia Márquez]] ekintzaile feminista (Kolonbia)
# [[Gisela Vaquero]] bideojokogilea (Girona)
# [[Henriette d'Angeville]] Mont Blanc igo zuen bigarren emakumea (Frantzia)
# [[Hermila Galindo]] politikaria, kazetaria eta ekintzaile feminista (Mexiko)
# [[Hortensia Gelabert]] aktore kubatarra Espainian (Espainia)
# [[Ingrid Robeyns]] filosofo eta ekonomialari feminista (Lovaina, Belgika)
# [[Irene González]] Futbolaria (Coruña, 1909-1928)
# [[Isabel Margarita Ordetx]] idazlea, (Kuba)
# [[Isabel Oyarzábal]] itzultzailea, kazetaria, idazlea, aktorea eta diplomatikoa(Malaga)
# [[Isabella Leonarda]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Jamila Medina Ríos]] idazlea (Kuba)
# [[Josefina Blanco]] aktorea (Leon)
# [[Josefina Gómez Mendoza]] geografo eta idazlea (Madril)
# [[Julia Peguero Sanz]] maistra eta feminista (Zaragoza)
# [[Justa Montero]] aktibista feminista (Bartzelona)
# [[Kate Young]] gizarte-antropologoa (Erresuma Batua)
# [[Laila Haidari]] ekintzailea 100 Women BBC sariduna (Agfanistan)
# [[Leonor Taboada]] kazetaria, idazlea eta ekintzaile feminista
# [[Lourdes Beneria]] ekonomialari feminista (Katalunia)
# [[Lucía López Marco]] albaitaria (Zaragoza)
# [[Manuela Vargas]] flamenko dantzaria (Sevilla, 1941 - Madril, 2007)
# [[Margarita Manso]] 27ko belaunaldiko margolaria (Valladolid, 1908-Madril,1960)
# [[Mari Carmen Martínez Chamorro]] medikua (León)
# [[María Ángeles Pérez López|Maria Ángeles Pérez López]] poeta (Valladolid)
# [[María Cancio]] aktorea (Madril)
# [[María del Adalid]] margolari galiziarra (
# [[María Espinosa de los Monteros]] emakumeen eskubide zibil eta politikoen aldeko aktibista (Malaga)
# [[María Fernanda Ladrón de Guevara]] Aktorea (Madril)
# [[María Guerrero López]] aktorea (Madril)
# [[María Guerrero]] Aktore eta enpresaburua (Madril)
# [[María José Vázquez]] GIB/HIES ekintzailea (Bartzelona)
# [[María Josefa Patricia Muñoz y Jarabeitia]] filantropoa (Bilbo)
# [[María Martos]] Feminista (Madril)
# [[María Muñoz de Quevedo]] piano-jotzailea
# [[Maria Teixidor i Jufresa]] enpresari eta abokatua (Katalunia)
# [[María Teresa Gavarró Castelltort]] pedagogoa(Katalunia)
# [[María Tubau]] aktorea (Madril)
# [[María Villar Buceta]] kazetaria, poeta, ekintzailea (Kuba)
# [[Maria Xaveria Perucona]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Marta Álvarez Guil]] legelaria (Madril)
# [[Matilde de la Torre]] kazetari eta politikaria (Burgos)
# [[Matilde Díez]] aktorea (Madril)
# [[Matilde Rodríguez Cabo]] mediku, psikiatra, idazlea, feminista, sufragista eta aktibista (Mexiko)
# [[Maud de Boer-Buquicchio]] Haurren salerosteka eta explotariari buruzko Nazio Batuen Errelatore Berezi oiha (Herbehereak)
# [[Michelle Perrot]] historialaria (Frantzia)
# [[Natália Pasternak|Natalia Pasternak]] biologoa BBC 100 women sariduna (Brasil)
# [[Négar Djavadi]] eleberrigilea, zinemagilea (Iran/Frantzia)
# [[Nerea Luis]] informatika ingeniaria (Madril)
# [[Nieves Quintana]] Nekazaria (Araba)
# [[Nilofar Bayat]] afganistar abokatua eta saskibaloi jokalaria (Kabul)
# [[Reem Alsalem]] Emakumeen kontrako indarkeriari buruzko Nazio Batuen Errelatorea (Jordania)
# [[Reyna Pastor]] historialaria (Argentina)
# [[Rosa García-Malea López]] lehen emakume kaza-pilotua (Almeria)
# [[Rosika Schwimmer]] kazetaria, idazlea, sufragista (Budapest)
# [[Sabine Weiss]] Argazkilaria (Frantzia)
# [[Sara Baartman]] esklaboa (Afrika)
# [[Serafina Núñez]] idazle kubatarra
# [[Susanna Minguell]] filosofo eta idazlea (Bartzelona)
# [[Tlaleng Mofokeng]] mediku, hizlari, idazle eta emakumeen eskubideen eta sexu eta ugalketa-osasunaren aldeko aktibista BBC 100 women sariduna (Hegoafrika, 1980)
# [[Trinidad Arroyo]] Espainian lan egin zuen lehen oftalmologoa (Palentzia)
# [[Virginia Eubanks]] politologoa (AEB)
# [[Virginia Torrecilla]] futbolaria (Mallorca)
# [[Virginie Demont-Breton]] margolaria (Frantzia, 1859-1935)
# [[Winnaretta Singer]] musika mezenas (Paris)
# [[Zeltia Montes Muñoz]] musikagilea, filmetako soinu-bandetan espezializatua (Madril)
}}
=== Berriak ===
====Berriak 2021 (urria, azaroa, abendua)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Olaizola]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Elgoibar 1974)
# [[Amaia Lejarreta]] ef--'''SORTUA''' artista, makillatzailea (Durango 1983)
# [[Anttoni Etxeberria]] efef'''SORTUA''' tabernaria (Hondarribia 1914-2020)
# [[Begoña Gorospe]]----'''SORTUA''' feminista, zinegilea (Hernani 1942)
# [[Frantxiska Iragorri]] efef'''SORTUA''' Abertzale, ekintzailea (Oiartzun, 1920-2019)
# [[Garbiñe Larrea |Garbiñe Larrea Iturralde]] ef--'''SORTUA''' Naturopata (Urnieta 1976)
# [[Hipolita Ibaibarriaga]] ef--'''SORTUA''' erreketista (Ermua 1914- Bartzelona 1939)
# [[Itziar Ugarte]] ef--'''SORTUA''' Kazetaria eta idazlea (Oñati 1995)
# [[Junkal Guerrero]] ----'''SORTUA''' musikaria (Andoain 1968)
# [[Leire Vargas]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria, idazlea eta itzultzailea (Durango 2002)
# [[Lide Urrestarazu]] ef--'''SORTUA''' mendi lasterkaria (Ordizia 1999)
# [[Maria Angeles Esnaola]] efef'''SORTUA''' Maistra abertzalea (Ormaiztegi 1924-2017)
# [[María Bravo]] ----'''SORTUA''' sopranoa (Portugalete 1952)
# [[María Goiricelaya Burón]] ef--'''SORTUA''' aktorea, antzerki-zuzendaria (Bilbo 1983)
# [[Maria Rosario Arrizabalaga]] efef'''SORTUA''' Mariarro bezala ezagunagoa, feminismoa eta justizia soziala bizi-ardatz izan zituen gizarte-ekintzailea (Ermua 1949- Donostia 2021)
# [[Maribel Aiertza]] ef--'''SORTUA''' euskal idazlea (Etxebarria 1962)
# [[Rosario Zubizarreta]] efef'''SORTUA''' erraketista (Ermua 1918-2002)
# [[Shandra Martínez]] ----'''SORTUA''' artista, ilustratzailea. (Errenteria1977)
# [[Susana Serrano]] ef---'''SORTUA''' Unibertsitateko irakaslea (Elorrio)
# [[Tere Jaio]] efef'''SORTUA''' aktorea, bikoiztailea. (Gernika)
# [[Teresa Murga]] efef'''SORTUA''' (Markina-Xemein 1910-2015)
# [[Abia Akram|Abia Akra]] aktibista (Pakistan)
# [[Aida Lafuente]] politikari ekominista (León)
# [[Al Khadra Mabrook]] Saharar poeta (Sahara)
# [[Alice Neel]] margolari erretratugile estatubatuarra (1900 - 1984)
# [[Amaia Bono]] antzerki aktorea (Gasteiz, 1989)
# [[Amaia Nausia]] historialaria (Iruñea)
# [[Amalia Domingo Soler]] Idazlea, espiritista (Sevilla, 1835-Bartzelona,1909)
# [[Ana Santos Payán]] idazlea, poeta, editorea (Guadalajara, 1972-Almeria, 2014)
# [[Ana Teresa Diego]] Argentinan atxilotu-desagertua (Argentina)
# [[Andrea Ixchíu]] kazetaria (Guatemala)
# [[Antonia Adroher Pascual]] maistra, pedagogoa eta politikaria (Girona)
# [[Araceli Sánchez Urquijo|Araceli Sanchez Urquijo]] bide, ubide eta portuetako ingeniaria (Sestao)
# [[Azucena Villaflor|Azuzena Villaflor]] Maiatzeko plazako ekintzailea (Argentina)
# [[Belén Nevado]] aktorea, feminista (Gasteiz, 1969)
# [[Berta Arocena de Martínez Márquez]] Kazetaria, feminista (Habana, 1901-1956)
# [[Blanca Li]] koreografo, dantzari, zinemagile (Granada)
# [[Buchi Emecheta]] idazle nigeriarra
# [[Carlota Pi]] Ingeniaria eta enpresari katalana
# [[Carme Alemany Gómez]] soziologoa, feminista (Bartzelona)
# [[Carme Karr i Alfonsetti]] Kataluniako kazetari, idazle, musikologo eta publizista feminista eta bakezalea (1865 - 1943)
# [[Carme Montoriol i Puig]] Bartzelonako idazlea, itzultzailea eta piano-jotzailea (1892 - 1966)
# [[Carmen Navarro]] Medikua eta ikertzailea (Madril)
# [[Carmen Salinas Alfonso de Villagómez]] Legelaria
# [[Carole Pateman]] Britainiako feminista eta politologoa (Sussex, Ingalaterra)
# [[Carolina Coronado]] idazlea (Badajoz)
# [[Carolina Escobar Sarti]] Guatemala, 1960 feminista, idazlea,
# [[Clara Peeters]] margolari flamendarra. (1580-1621)
# [[Claudette Colvin]] Afro-amerikarren eskubide zibilen mugimenduaren aitzindaria.
# [[Clotilde Cerdá Bosch]] Aktibista eta goi mailako harpa-jotzailea (Bartzelona, 1861-1926)
# [[Concepción Sierra Ordóñez]] Legelaria
# [[Conchita Balparda]] abeslaria, sopranoa. Portugalete (1942)
# [[Constance Naden]] Idazle, poeta eta filosofo ingelesa
# [[Consuelo Rubio]] opera abeslaria (Madril)
# [[Cristina Durán Costell|Cristina Durán]] ilustratzailea eta marrazkilaria (Valentzia, 1970)
# [[Cristina Spínola]] kazetaria, kirolaria, telebistako kazetaria, idazlea eta Kanarietako Youtuber-a da.
# [[Crystal Bayat]] aktibista (Afganistan)
# [[Diana Pinilla]] txirrindulari kolonbiarra
# [[Dolores Aleu Riera]] Mediku titulua lortzen lehena (Bartzelona 1857-1913)
# [[Dolores Prida]] kazetari eta antzerkigile kubatar estatubatuarra
# [[Dolors Monserdà]] Kataluniako idazle eta ekintzaile feminist (1845-1919)
# [[Dolors Piera]] Kataluniako irakasle sindikalista (1910-2002)
# [[Eider Sánchez]] ingeniaria eta "Naru Intelligence"ren sortzailea (Donostia)
# [[Elena Cipriana Álvarez Durán]] idazle, folklorista (Badajoz)
# [[Elena Maseras Ribera]] Mediku, pedagogo eta irakaslea. Medizina fakultatean lehen emakume matrikulatua (Tarragona, 1853-1905)
# [[Elena Mederos Cabaña]] Feminista,aktibista (Kuba)
# [[Elena Molina]] dokumentalgilea (Madril)
# [[Elisa Fernández de la Vega]] medikua, ikertzailea (Asturias-Zaragoza)
# [[Ellen Churchill Semple|Ellen Churchill]] geografo amerikarra (1863-1932)
# [[Elvia Carrillo Puerto]] Lider feminista, politikoa eta sufragista mexikarra
# [[Emilia Bernal]] Kazetaria, itzultzaile (Kuba, 1884-1964)
# [[Fátima Djarra Sani]] Emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea. (Ginea Bissau)
# [[Fede Galizia]] margolaria (Milan 1578-1630)
# [[Feminismoa Herri Katalanetan]]
# [[Flavita Banana]] ilustratzaile, marrazkilaria (Oviedo)
# [[Francesca Bonnemaison i Farriols]] Bartzelonako pedagogo, idazle eta feminista (1872-1949)
# [[Francisca de Pedraza]] etxekoandrea, genero-indarkeriaren borrokaren aurrekari historikoa
# [[Françoise Gilot|Francoise Gilot]] margolaria (Frantzia)
# [[Georgiana Houghton]] Margolaria (Kanaria Uharteak, 1814-Londres, 1884)
# [[Helen Porter]] britainiar biologoa
# [[Isabel Güell i López]] musikagilea (Bartzelona)
# [[Isabel Villenakoa]] lekaime eta idazle protofeminista (Valentzia, 1430 - 1490)
# [[Janet Watson]] geologo britainiarra (1923-1985)
# [[Jeannette Campbell]] igerilaria (Argentina)
# [[Jerònima Galés]] XVI. mendeko inprimatzaile valentziarra (?? - 1587)
# [[Jimena Alonso]] Feminista, irakaslea, pentsalaria, liburu argitaratzaile. Donostia-Madril
# [[Jimena Fernández de la Vega]] medikua, genetista (Galizia)
# [[Joaquima Santamaria i Ventura]] Kataluniako idazle, folklorista eta itzultzailea (1853 - 1930)
# [[Josefa Ortiz de Domínguez]] Mexikoko independentziaren aldeko aktibista (Mexiko)
# [[Juana Doña]] komunista, militantea, idazlea (Madril-Bartzelona)
# [[Júlia Martí Comas]] ikerlari feminista (Bartzelona)
# [[Kathleen Hanna]] musikaria eta aktibista. (Estatu Batuak)
# [[Leona Vicario]] Mexikar ekintzailea (Mexiko Hiria, 1781-1842)
# [[Lesbia Soravilla]] idazlea, feminista, ekintzailea (Camagüey, 1907-1989)
# [[Lisa Çalan]] zinemagilea (Kurdistán)
# [[Lola Gaos]] aktorea, aktibista (Valentzia)
# [[Lola Rodríguez de Tió]] Kazetaria, iraultzailea (Puerto Rico, 1843 - Habana 1924)
# [[Lucia Ixchíu]] aktibista (Guatemala)
# [[Lucía Lahoz Gutiérrez]] Arte historialaria (Leza-Araba)
# [[Luisa Pérez de Zambrana|Luisa Pérez de Zanbran]] Poeta (Santiago, 1837-Habana, 1922)
# [[Luzmila Chiricente Mahuanca]] Giza eskubideen aldeko ekintzailea (Perú)
# [[Marcelina Bautista]] Etxeko langileen aldeko aktibista (Mexiko, 1966)
# [[Margaret Bullen]] antropologoa (Erresuma Batua- Euskal Herria)
# [[Margarita Porete]] Begina, mistika ((Frantzia)
# [[Marge Piercy]] poeta, eleberrigile eta feminista (AEB)
# [[María Cambrils]] Valentziako idazle sozialista eta feminista (1878 - 1939)
# [[María Collado Romero]] idazlea
# [[Maria del Carme Nicolau Massó]] Kataluniako idazle, itzultzaile eta kazetaria (1901-1990)
# [[Maria Domènech i Escoté]] Kataluniako idazlea (1874 - 1952)
# [[María Eugenia Casinelli de García Irureta Goyena]] giza eskubideen aldeko aktibista (Argentina)
# [[María Isidra de Guzmán y de la Cerda]] Medikua (Madril 1767-1884))
# [[María José Fuster]] UNED-eko irakaslea eta GIB/HIESaren ekintzaile eta ikerlaria (Alicante)
# [[María José Martínez Herrero|Maria José Martinez Herrero]] EHUko irakaslea
# [[María Josefa de Larumbe Goñi]] inprimatzailea eta liburu-saltzailea (Iruña 1700-1757)
# [[Maria Lugones]] filosofo feminista eta deskoloniala (Argentina)
# [[María Pineda]] modelo eta enpresaburua
# [[María Ponce|Maria Ponce]] Maiatzeko plazako ekintzailea (Argentina)
# [[María Telo]] Legelaria, familia-abokatua eta feminista extremadurarra
# [[María Wonenburger]] Matematikan doktorea (Galizia)
# [[Mariana Rodríguez del Toro|Mariana Rodriguez del Toro]] Mexiko independiaren aldeko borrokalaria (1775-1821)
# [[Mariasilvia Spolato]] LGBT eskubideen ekintzailea (Italia)
# [[Mariblanca Sabas Alomá|Mariblanca Sabas Alom]] Feminista, kazetaria, ministroa (Kubako Santiago, 1901-1983)
# [[Marie-Thérèse Walter]] modeloa eta Picassoren amorante (Frantzia)
# [[Marilyn Waring]] ekonomia feministaren sortzaile nagusietako bat(Zeelanda Berria)
# [[Marquesa del Ter]] Noble frantziarra, pianista eta ekintzaile feminista (1864-1936)
# [[Marta Espinós]] Valentziar piano-jotzailea. Valentzia
# [[Marta González Gómez]] El Salvador-eko armadaren eraso batean eraila.
# [[Marta Lozano Molano]] musikagilea (Cáceres, 1985)
# [[Martina Casiano y Mayor|Martina Casiano]] maistra, fisika eta kimikaria
# [[Martina Castells Ballespí]] Medikuntzan doktore-gradua lortzen lehen emakumea (Lleida,1852-1884)
# [[Mercè Capdevila i Gaya]] musikagilea, pedagogoa (Bartzelona)
# [[Mercè Torrents Turmo]] piano-jole eta konpositore katalana
# [[Mertxe de Renobales]] biokimikaria (Bilbo)
# [[Miren Llona]] EHUko irakaslea
# [[Mylene Fernández Pintado]] idazlea (Kuba)
# [[Ochy Curiel]] feminismoaren teorialaria eta aktibista, gizarte-antropologoa (Dominikar Errepublika)
# [[Ofelia Rodríguez Acosta|Ofelia Rodriguez Acosta]] Feminista, kazetaria, idazlea (Habana, 1902-1975)
# [[Olimpia Fulvia Morata]] humanista italiarra
# [[Pamela Yates]] estatubatuar dokumentalista eta giza eskubideen aldeko ekintzailea
# [[Pilar Castillo Sánchez]] pianista (Galizia)
# [[Pretty Yende]] sopranoa (Hego Afrika)
# [[Raquel Calvo Larralde]] kazetaria, dokumentalgilea (Durango)
# [[Rita Cetina Gutiérrez]] maistra, poeta eta feminista mexikarra
# [[Rosario de Acuña|Rosario de Acuña y Villanueva]] idazle, librepentsalari eta kazetaria (Madril)
# [[Roya Sadat]] zinegile eta zinema-zuzendaria (Afganistan)
# [[Salutxu Etxebarria]] Amurriko emakume aurreskulari aitzindaria (1924-2008)
# [[Tomasa Cuevas]] efef militante komunista eta antifrankista (Guadalajara 1917 -Bartzelona 2007)
# [[Ulrike Tillmann]] matematikaria (Alemania)
# [[Vicenta Llorente del Moral]] entomologoa (Algorta)
# [[Wendy Flores]] abokatua eta giza eskubideen aldeko defendatzailea. (Nikaragua)
# [[Zulema de la Cruz]] musikagile, konpositore (Madril)
# [[Zuriñe López de Sabando Sainz]] dokumentalgilea (Gasteiz)
}}
====Berriak 2021 (uztaila, abuztua, iraila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Egidazu]] ef--'''SORTU''' ilustratzailea, biologoa eta idazlea (Durango)
# [[Bea Larrañaga]] ef--'''SORTU''' aktorea (Errenteria)
# [[Begoña Zia]] ef--'''SORTU''' marrazkilaria. (Iruñea 1959-2019)
# [[Dorleta Kortazar]] ef--'''SORTU''' ipuin-kontalaria (Arrasate 1974)
# [[Eider Perez]] ef--'''SORTU''' aktorea, idazlea, bertsozalea eta aurkezlea (Pasaia1995)
# [[Elena Pérez]] efef'''SORTU''' txistularia (Ermua 1968-2021)
# [[Eskarne Aroma]] efef'''SORTU''' irakaslea, aktorea, ekintzailea (Durango 1934-2021)
# [[Esther Gorostiza]] ef--'''SORTU''' pediatra (Atxondo 1953)
# [[Gala Knörr]] ----'''SORTU''' artista (Gasteiz 1984)
# [[Isabel González]] ef--'''SORTU''' liburuzaina, politikaria (Leon-Durango 1974)
# [[Jenni Alvarado]] ef--'''SORTU''' artista (Durango 1981)
# [[Laura Latorre]] ef--'''SORTU''' terapeuta, idazlea (Madril-Huarte 1975)
# [[Maddi Soroa]] ----'''SORTU''' pedagogoa (Lekunberri 1997)
# [[Maitane Azurmendi]] ef--'''SORTU''' artista. (Gernika 1978)
# [[Maria Josefa Aedo]] efef'''SORTU''' lekaimea (Ermua 1786-Compostela 1805)
# [[Marina Lameiro]] ----'''SORTU''' zinemagilea (Iruñea 1986)
# [[Norma Mentxaka]] --ef'''SORTU''' terrorismoaren biktima (Santurtzi 1932-1976)
# [[Rosa Arburua]] ----'''SORTU''' pedagogoa, historia ikertzailea (Irun 1961)
# [[Vanesa Fernández]] ef--'''SORTU''' Zinebiko zuzendaria. (Iurreta 1980)
# [[Agustina González López]] idazle, pentsalari, pintore abangoardista eta politikaria izan zen.(Granada)
# [[Ana Carrillo Domínguez]] Errepublikako Herri Armadako kapitain komunista (1898 - 1974)
# [[Ana María Martínez Sagi]] Kataluniako poeta, sindikalista, kazetaria eta atleta feminista (Bartzelona, 1907-2000)
# [[Anbara Salam Khalidi]] idazle eta itzultzaile feminista (Libano)
# [[Ángela Labordeta]] idazlea (Teruel)
# [[Ángeles Ottein]] sopranoa (Madril)
# [[Angélica Dass]] argazkilaria (Brasil)
# [[Consuelo Zavala]] maistra, feminista (Mexiko)
# [[Esther Bejarano]] musikaria, Auschwitzeko kontzentrazio-eremutik bizirik atera zena (Alemania)
# [[Gertrudis Bocanegra]] Mexikoren indepentziaren aldeko borrokalaria (Mexiko)
# [[Inge Morath]] argazkilaria (Austria- AEB)
# [[Jane Glover]] orkrestra zuzendaria (Erresuma batua)
# [[Mari Luz Cristóbal Caunedo|Mari Luz Cristóbal]] Asturias, 1948. Tonada-kantaria
# [[María "La Jabalina"]] militante anarkista eta miliziano espainiarra (1917 - 1942)
# [[María de Baratta]] musikagilea, piano-jotzailea (El Salvador)
# [[Mariana Pineda]] espainiar liberala (Granada)
# [[Mariela Castro]] politikaria eta sexologoa (Kuba)
# [[Milena Jesenská]] kazetaria, idazlea eta itzultzailea (Txekia)
# [[Olga Bergholz]] Errusiar poeta (1910-1975)
# [[Olga Jojlova]] Ballet dantzaria. Picassoren lehen emaztea. (1891-1955)
# [[Paulina Ódena García]] militante komunista, Espainiako Gerra Zibilean milizianoa (Bartzelona 1911 - Granada 1936)
# [[Peli Romarategui]] misiolari arabarra da, eta egurrez, beiraz eta zeramikaz egindako erlijio-lana egin ditu (Gasteiz)
# [[Sandra Sánchez]] Karateka. Talavera de la Reina (1981)
# [[Shamsia Hassani]] Afganistango grafitigilea.
# [[Silvia Lazarte]] Boliviar-kitxuar politikaria (Bolivia)
# [[Vilma Espín]] iraultzailea, heroia (Kuba)
}}
====Berriak 2021 (apirila, maiatza, ekaina)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Anaje Narbaiza]] ef--'''SORTU''' euskaltzaile eta sindikalista (Bergara 1960)
# [[Delia Lauroba]] --ef'''SORTU''' erresistentea (Donostia 1909-2004)
# [[Estíbaliz Sádaba Murguía]] ----'''SORTU''' artista (Bilbo 1963)
# [[Garazi Arrizabalaga]] ef--'''SORTU''' Durangoko Museoko zuzendaria (Berriz 1984)
# [[Goiuri Aldekoa-Otalora]] ef--'''SORTU''' argazkilaria (Durango 1972)
# [[Idoia Asurmendi]] ef--'''SORTU''' musikaria. (Aramaio 2000)
# [[Idoia Gereñu]] ----'''SORTU''' antzerkigilea (Tolosa 1980)
# [[Jone Guenetxea]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Abadiño 1978)
# [[Jone Novo]] ef--'''SORTU''' kameraria (Durango 1982)
# [[Juanita Ibaibarriaga Literatur Saria|Juanita Ibaibarriaga Literatur saria]] '''SORTU''' (Ermua)
# [[Lucrecia Arana]] efef'''SORTU''' zarzuela abeslaria (Haro 1867- Madril 1927)
# [[Maite Berriozabal]] ef--'''SORTU''' Euskara teknikaria (Berriz 1987)
# [[Mariam Bilbatua]] ef--'''SORTU''' Unibertsitateko irakasle ohia. Durangoko zinegotzia 2019tik (Getxo, 1950)
# [[Miren Lazkano]] ef--'''SORTU''' Piraguista (Donostia 1997)
# [[Sagrario Aranburu]] efef'''SORTU''' dantzaria eta abeslaria (Iruñea 1930-2021)
# [[Veronica Werckmeister]] ef--'''SORTU''' margolaria, muralista (Gasteiz 1972)
# [[Amina Hussein]] kazetaria eta itzultzaile (Kurdistan-Bartzelona)
# [[Amparo Poch y Gascón]] idazle eta mediku antifaxista eta libertarioa (Espainia, 1902-1968)
# [[Ana María Pérez del Campo]] ekintzaile feminista (Madril)
# [[Annie Vivanti]] Londresen jaiotako idazle italiarra
# [[Betsi Cadwaladr]] erizaina (Gales)
# [[Carme Riera]] idazlea (Balear Irlak)
# [[Carmen Salinas Alfonso de Villagómez]] Legelaria
# [[Celia del Palacio]] feminista (Durango-Mexiko)
# [[Colette Maze]] piano-jotzailea (Paris)
# [[Concepción Sierra Ordóñez]] Legelaria
# [[Concha Liaño Gil]] Espainiako ekintzaile anarkista ( Épinay-sur-Seine, Frantzia, 1916-2014)
# [[Emma Roca]] korrikalaria, suhiltzailea (Katalunia)
# [[Herminia Fajardo]] kazetaria, feminista (Kanariak)
# [[Hilda Hilst]] idazlea. (Brasil)
# [[Jane Rule]] idazlea (Kanada)
# [[Josefina Carabias]] kazetaria, idazlea (Avila)
# [[Julia Hermosilla Sagredo]] Anarkosindikalista, milizianoa eta frankismoaren aurkako erresistentea (Sestao, 1916-2009)
# [[Julienne Mathieu]] zinema mutuko aktorea (Frantzia)
# [[Kathleen Winter]] idazlea (Kanada)
# [[Katia Reimberg]] etorkin ekintzailea, feminista (Brasil-Donostia)
# [[Leticia Gaspar]] artista. (Bilbo)
# [[Llibertat Ródenas Rodriguez]] Valentziako anarko-sindikalista, milizianoa eta Mujeres Libres taldearen kidea (1892-1970)
# [[Lola Iturbe]] Espainiar anarko-sindikalista (Bartzelona, 1902-1990)
# [[Mahasweta Devi]] Bengalkiar-indiar idazle eta aktibista
# [[Margarita Xirgu]] Aktorea (Katalunia)
# [[María Asunción Català]] matematikaria, astronomoa (Bartzelona)
# [[María Bruguera Pérez]] (Extremadurako militante libertarioa eta feminista) (1913-1992)
# [[María del Carmen de Lara]] zinemagile feminista (Mexiko)
# [[María Dueñas (biolin-jotzailea)]] Granada 2002
# [[María Elena Walsh]] poeta, kantautorea, eleberrigilea, antzerkigilea (Argentina)
# [[María Teresa Rodríguez Sáinz-Rozas|María Teresa Rodríguez Sainz-Rozas]] enpresaburua (Palentzia)
# [[Mercedes Prieto]] Astronomoa (Huelva)
# [[Penelope Fitzgerald]] idazlea (Erresuma Batua)
# [[Pepita Carpeña]] Espainiar feminista eta anarkosindikalista (Bartzelona, 1919-2005)
# [[Sara Facio]] argazkilaria. (Argentina)
# [[Soledad Estorach Esterri]] Espainiako ekintzaile anarkista (Lleida, 1915-1993)
# [[Teresa Aldamiz]] poeta, kazetaria, itzultzailea. (Filipinas-Bilbo)
# [[Teresa Jordá Vitó]] Akuarelista, margolaria (Bartzelona)
# [[Teresa Lanceta]] Artista (Bartzelona)
# [[Vera Mantero]] dantzaria (Portugal)
# [[Xela Arias]] idazlea (Galizia)
}}
====Berriak 2021 (urtarrila, otsaila, martxoa)====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Andereak Elkartea|Andereak Elkartea]] '''SORTU''' (Durango 2005)
# [[Amaia Lopez de Munain]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Gasteiz 1972)
# [[Antxone Telleria Mendia]] ef--'''SORTU''' irakaslea (Lekeitio 1956)
# [[Bakarne Altonaga]] ef--'''SORTU''' historialaria (Bilbo 1988)
# [[Bittori Etxeberria]] --ef'''SORTU''' Emakume Abertzale Batza. Erresistentziako kidea (Baztan 1908-1997)
# [[Capitolina Bustince Larrondo]] efef'''SORTU''' irakasle, idazlea (Ujué 1864- Segovia 1934)
# [[Carmen Artaza]] ----'''SORTU''' abeslaria (Donostia 1995)
# [[Eladia Zubizarreta]] efef'''SORTU''' erreketista (Ermua 1923-2020)
# [[Elena Ziordia]] ef--'''SORTU''' ilustratzailea (Bizkaia 1964)
# [[Filomena Baldezate]] efef'''SORTU''' erizaina eta emagina (Valladolid-Bilbo 1895- Miranda de Ebro 1980)
# [[Garazi Mugarza]] ef--'''SORTU''' Margolaria, idazlea eta erizana (Mallabia 1995)
# [[Elvira Iñurrieta]] efef'''SORTU''' emagina (Elorrio 1895-1980)
# [[Haizea Martiartu]] ef--'''SORTU''' saxofoi-jotzailea (Markina 1991)
# [[Irantzu Mendia Azkue]] ----'''SORTU''' irakaslea eta ekintzailea (Gasteiz 1976)
# [[Irati Idiakez]] ef--'''SORTU''' snowboarderra (Getaria 1996)
# [[Isabel Lobiano]] efef'''SORTU''' (Ermua 1583-1673)
# [[Izaro Lasa]] ef--'''SORTU''' txirrindulari ohia eta idazlea (Zumarraga 1987)
# [[Kari Alberdi]] ----'''SORTU''' kimikaria, komunikazio zientifikoan aditua (Azkoitia 1996)
# [[Lilatoia]] '''SORTU'''Donostia
# [[Lorea Zulaika]] ef--'''SORTU''' musikaria (Ziortza-Bolibar 1996)
# [[Lucia Urrutia]] ----'''SORTU''' meteorologoa (Erroibarra 1932)
# [[Maider Mendizabal]] ef--'''SORTU''' pilotaria (Zizurkil 1977)
# [[Maite Axiari]] --ef'''SORTU''' feminista, euskaltzale (Ezpeleta 1949-2021)
# [[Maite Gorrotxategi]] ef--'''SORTU''' erraketista (Ermua 1926)
# [[Mari Carmen Díaz de Lezana]] ----'''SORTU''' txirrindularia (Urduña 1943)
# [[Marta Olazabal]] ----'''SORTU''' ikertzailea (Bilbo 1981)
# [[Matilde Isasi-Isasmendi]] ef--'''SORTU''' emagina (Iurreta 1933)
# [[Mentxu Alkorta]] ef--'''SORTU''' dantzari eta trikitilaria (Donostia 1947)
# [[Miren Begoña Ereñaga]] efef'''SORTU''' erraketista (Durango 1927-2015)
# [[Nahia Zubeldia]] ----'''SORTU''' itzultzaile, musikaria, idazlea (Lapurdi 1982)
# [[Nerea del Campo Aguirre]] ef--'''SORTU''' filologoa (Eibar 1971)
# [[Nicasia Madariaga]] efef'''SORTU''' margolaria (Bilbo 1874-1970)
# [[Sara Estévez]] ----'''SORTU''' kazetaria (Bilbo 1925)
# [[Tere Verdes]] efef'''SORTU''' Emakume Abertzale Batza. Erresistentziako kidea (Bilbo 1907-1959)
# [[Victoria Mallabiabarrena]] efef'''SORTU'''soprano lirikoa (Mallabia 1867-1960)
# [[Adelina Zendejas Gómez]] irakasle, kazetari, aktibista (Mexiko)
# [[Aimé Painé]] abeslari maputxea (Argentina)
# [[Alaíde Foppa]] poeta, itzultzailea, ekintzailea (Bartzelona-Guatemala)
# [[Alice Stewart]] epidemiologa (Erresuma batua)
# [[Amelina Ermeline Devant-Le Gallena]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Ana María Moix]] poeta, idazlea (Bartzelona)
# [[Andrea Khalfaoui]] 1. ijito doktorea
# [[Bartolina Sisa]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Benita Galeana]] sindikalista, ekintzailea (Mexiko)
# [[Boliviako Cholitas escaladoras]] Bolivia
# [[Carmen Ballvé]] argazkilaria (Madril)
# [[Carmen Orellana Illescas]] ingurumen agentea, basozaina (Balear Uharteak)
# [[Cira Crespo]] historialaria, idazlea (Katalunia)
# [[Conxa Pérez Collado]] Ekintzaile anarko-feminista eta milizianoa (Katalunia, 1915-2014)
# [[Cora Sadosky]]. Matematikaria (Argentina)
# [[Coraline Labourdette]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Cristina López Barrio]] abokatu, idazlea (Madril)
# [[Diana Trujillo]] ingeniari aeroespaziala (Kolonbia)
# [[Domitila Barrios de Chungara]] Boliviar feminista
# [[Edith Pretty]] lurjabea eta filantropoa. (Erresuma Batua)
# [[Esperanza d'Ors|Esperanza D'ors]] eskutorea (Madril)
# [[Ewy Rosqvist-von Korff]] rally pilotua (Suedia)
# [[Fanny Blankers-Koen]] atleta (Herbehereak)
# [[Flora Sandes]] soldadua (Britainia Handia)
# [[Gilka Machado]] poeta (Brasil)
# [[Gregoria Apaza]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Guadalupe Grande]] idazlea, poeta (Madril)
# [[Guillermina Uribe Bone]] ingeniari zibila (Kolonbia)
# [[Hedina Sijerčić]] idazle, kazetari, poeta (Sarajevo)
# [[Helena Janeczek]] idazlea, kazetaria (Italia)
# [[Hella Haasse]] idazlea (Herbehereak)
# [[Idoia Hernández]] HATXE, piano-jotzailea (Errenteria)
# [[Irene Polo]] kazetaria (Katalunia)
# [[Irina Antónova]] Arte kritikaria (Mosku)
# [[Isabella Karle]] X izpien ikertzailea. EEBB
# [[Jacqueline Bidegorri]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Joy Adamson]] naturalista (Austria)
# [[Juana Rouco Buela]] anarkista (Argentina)
# [[Katharine Burr Blodgett]] fisikaria eta asmatzailea (Estatu Batuak)
# [[Kalam Kunde|Kalam Kunda]] Kunde-jotzailea (Burkina Faso)
# [[La Voz de la Mujer]] Argentinako aldizkari anarko-feminista. itzulpena
# [[Letitia Mumford Geer]] erizaina eta asmatzailea (Estatu Batuak)
# [[Louisa Garrett Anderson|Louisa Garret]] Medikua eta sufragista (Britainia Handia)
# [[Lucía Sánchez Saornil]] Ekintzaile anarko-feminista eta poeta. Mujeres Libres-en sortzailea (Espainia, 1895-1970).
# [[Lucy Parsons]] anarkista, komunista (EEBB)
# [[Mamen Moreu]] ilustratzaile, komikigile (Huesca)
# [[Manuela León]] Emakume ekintzailea (Ekuador)
# [[Malva Flores]] idazlea (Mexiko)
# [[Marcela Delpastre]] idazlea (Frantzia)
# [[Margaret Roundtree]] Saskibaloi jokalaria (Estatu Batuak)
# [[Margarita del Val]] birologoa (Madril)
# [[Margarita García Flores]] feminista, abokatua (Nexiko)
# [[Marie Langer]] Medikua, psikologoa (Austro-Argentinarra)
# [[Mary Moffat Livingstone]] esploratzailea (Hegoafrika)
# [[Maria Clemencia Herrera]] Lideresa, ekintzailea (Kolonbia)
# [[María Cinta Balagué]] irrati esataria (Bartzelona)
# [[María Collazo]] Argentinako anarko-feminista. itzulpena
# [[Maria del Mar Lozano]] RAEx-eko zuzendaria (Iruñea)
# [[Maria Josefa Saavedra]] abokatua (Bolivia)
# [[María Lorena Ramírez]] korrikalaria (Mexiko)
# [[Maria Paz Jiménez Escudero]] margolaria (Donostia)
# [[Maria Soledad Moral Santa Cruz]] arrain saltzailea, ekintzailea (Portugalete)
# [[Marina Núñez]] artista (Palentzia)
# [[Marta Lamas]] idazlea, feminista, antropologoa (Mexiko)
# [[Maxine Molyneux]] soziologoa, feminista (Pakistan)
# [[Mercedes Ateca]] Txirrindularia (Laredo-Kantabria)
# [[Mujeres Libres]] 36ko Espainiako Gerra garaiko erakunde anarko-feminista. itzulpena
# [[Mujeres Libres (aldizkaria)]] Aurrekoaren aldizkaria. itzulpena
# [[Nancy Porsia]] Kazetaria (Italia)
# [[Nell Leyshon]] idazlea (Erresuma Batua)
# [[Nuria Ruiz de Viñaspre]] poeta (Logroño)
# [[Olvido García Valdés]] poeta (Pravia-Asturias)
# [[Petrona Eyle]] Medikua, feminista (Argentina)
# [[Rebeca Uribe]] poeta, (Mexiko)
# [[Rebeca Uribe Bone]] ingeniari kimikoa (Kolonbia]]
# [[Rosario Pino]] antzezlea (Málaga)
# [[Sara Berenguer Laosa]] Ekintzaile anarko-feminista (Katalunia, 1919-2010)
# [[Shadi Ghadirian]] argazkilaria (Iran)
# [[Simona Manzaneda]] itzultzailea (Bolivia)
# [[Solveig Nordström]] arkeologoa (Suedia)
# [[Úrsula Goyzueta]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Vicenta Juaristi Eguino]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Victoria Aguirre Anchorena]] margolaria (Buenos Aires)
# [[Virginia Bolten]] anarkista, kazetaria (Argentina)
# [[Whina Cooper]] ekintzailea (Zeelanda Berria)
}}
=== Hobetuak 2021 ===
# [[Alicia Iturrioz]] margolaria (Eibar)
# [[Louise Michel]] Frantziako anarkista. Parisko Komunan kiderik garrantzitsuenetakoa.
# [[Luz Zalduegi]] Albaitaria. (Mallabia)
# [[Felisa Areitioaurtena|Felisa Areitioartena]] Antzezlea (Zaldibar)
# [[Maria Magunazelaia]] Txirrindulari aitzindaria (Ermua)
# [[Anna Sundström]] kimikaria (Suedia)
# [[Mariñe Arbeo]] ilustrailea
# [[Mercedes Careaga]] Ekintzailea (Eibar)
# [[Iratxe Ansa]] dantzaria. (Donostia)
====Berriak 2020 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Adela Andikoetxea]] ----'''SORTU''' nekazaria (Urduliz 1954)
# [[Ainhoa Urien]] ef--'''SORTU''' idazlea. (Abadiño 1997)
# [[Amaia Gabantxo]] ef--'''SORTU''' idazlea itzultzailea (Bermeo1973)
# [[Ana Mari Marin]] efef'''SORTU''' margolaria (Elizondo 1933- Iruñea 2020)
# [[Andragunea]] '''SORTU''' Durango
# [[Aroa Uharte]] ----'''SORTU''' itzultzailea (Leitza 1984)
# [[Arrate Hidalgo]] ----'''SORTU''' idazlea, itzultzaile (Bilbo 1987)
# [[Arrate Mardaras]] ef--'''SORTU''' idazlea (Abadiño 1960)
# [[Askoa Etxebarrieta]] ef--'''SORTU''' flamenko dantzaria (Gasteiz 1976)
# [[Dorita Ruiz]] '''SORTU''' Hezkuntza bereziko irakaslea aintzindaria (Burgos-Durango-Euba1944)
# [[Erlea Maneros]] ef--'''SORTU''' Artista. Margolaria. (Bilbo 1977)
# [[Esther Cruz]] ----'''SORTU''' eskalatzailea. (Murtzia-Euskal Herria 1976)
# [[Irati Bilbao]] ef--'''SORTU''' jazz abeslaria. (Durango 1992)
# [[Iratxe Mediavilla]] ef--'''SORTU''' zinegilea (Elorrio 1885)
# [[Eva Guerrero]] ef--'''SOefefRTU''' dantzaria, koreografoa (Bilbo 1982)
# [[Felisa Areitioaurtena]] '''SORTU''' antzezlea (Zaldibar 1902- Donostia 1990)
# [[Garazi López de Armentia]] ef--'''SORTU''' dantzaria eta koreografoa (Gasteiz 1984)
# [[Garbiñe Elizegi]] ef--'''SORTU''' erizaina, feminista (Baztan 1975)
# [[Gemma Sanginés]] ef--'''SORTU''' psikologoa (Bilbo 1970)
# [[Ines Olza]] ef--'''SORTU''' ikertzailea (Nafarroa 1982)
# [[Isabel Sola]] ef--'''SORTU''' Birologoa (Nafarroa 1967)
# [[Ixone Aroma]] ef--'''SORTU''' dantzaria (Durango 1982)
# [[Izaro Zubiria]] ef--'''SORTU''' zientzilaria (Gaztelu 1989)
# [[Izaskun Ayestaran]] ----'''SORTU''' erreketista (Ibarra 1941)
# [[Jaione Camborda]] ef--'''SORTU''' zinegilea (Donostia 1983)
# [[Joana Olasagasti]] ----'''SORTU''' dantzaria (Baiona 1990)
# [[Jone Elorriaga]] ef--'''SORTU''' artista (Durango 1993)
# [[Jone Martinez Palacios]] ef--'''SORTU''' irakaslea, feminista (Bizkaia 1995)
# [[Josune Ilundain]] ef--'''SORTU''' sortzailea, ekintzaile, idazlea. (Nafarroa 1990)
# [[Judit Muñoz]] ef--'''SORTU''' matematikaria eta ikertzailea (Abadiño 1991)
# [[Juana Arrillaga|Juana "Juanita" Arrillaga]] efef'''SORTU''' erraketista (Elgoibar 1925- Mexiko 2022)
# [[Juanita Gorroño]] efef'''SORTU''' panderojolea (Muxika 1913-Zornotza1991)
# [[Juliana Zubizarreta]] efef'''SORTU''' panderojolea (Elgoibar1910-2006)
# [[Julie Adrienne Karrikaburu]] efef'''SORTU''' musikologoa (Zuberoa1827-1898)
# [[Karmele Gisasola]] ef--'''SORTU''' Herri kirolak (Mallabia1994)
# [[Karmele Mitxelena]] ef--'''SORTU''' Idazlea eta iralkaslea (Oiartzun1988)
# [[Larraitz Ariznabarreta]] ----'''SORTU''' antropologoa (Bilbo1968)
# [[Leyre Arrieta |Leyre Arrieta Alberdi]] ef--'''SORTU''' historialaria (Mutriku1971)
# [[Leire Elustondo Quiñones]] ef--'''SORTU''' Abeslaria, kazetaria (Ermua1993)
# [[Lide Arana]] ----'''SORTU''' zientzialaria (Donostia1984)
# [[Lurdes Huizi]] --ef'''SORTU''' irakaslea, (Goizueta1958-2020)
# [[Luzia Sagastasoloa]] efef'''SORTU''' maistra, irakaslea, moja (Mallabia1912-Gasteiz1999)
# [[Maialen Arregi]] ef--'''SORTU''' Arkitektoa (Elorrio1986)
# [[Mabel Cañada Zorrilla]] ----'''SORTU''' feminista, ekintzailea (Bilbo1952)
# [[Mabi Revuelta]] ef--'''SORTU''' artista plastikoa (Bilbo1967)
# [[Maddi Ane Txoperena]] ef--'''SORTU'''bertsolaria, kazetaria eta feminista (Hendaia1994)
# [[Maiana Bidegain]] ----'''SORTU''' zinegilea (Lapurdi1977)
# [[Maite Lephaille]] ----'''SORTU''' irrati-esataria (Zuberoa1957)
# [[Maite López]] ef--'''SORTU''' idazlea, itzultzailea (Azkoitia1985)
# [[Mari Cruz Guruzeta]] efef'''SORTU''' ekintzailea (Aramaio1871-Areatza1934)
# [[Mari Jose Kerejeta]] ----'''SORTU''' idazlea (Zegama1961)
# [[Mari Karmen Goñi]] ----'''SORTU''' irakasle aitzindaria (Baztan ?)
# [[María Jesús Cueto]] ef--'''SORTU''' artista. (Santander-Bilbo1951)
# [[Maria González Gorosarri]] ef--'''SORTU''' Kazetaria, idazlea (Durango1978)
# [[Maria Dolores Larramendi]] efef'''SORTU''' erraketista (Pasaia1926-2023)
# [[Maria Mentxaka]] ef--'''SORTU''' kirol argazkilaria (Mungia1976)
# [[Maria Merino]] ef--'''SORTU''' matematikaria (Bilbo1976)
# [[Maria Txurruka]] efef'''SORTU''' erraketista (Elgoibar1923-2000)
# [[Mari Carmen Ruiz]] ----'''SORTU''' aktore ohia (Bilbo1944)
# [[Marijo Deogracias]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Antzuola1973)
# [[Miren Larrea]] ef--'''SORTU''' antzezlea. (Zornotza1981)
# [[Myriam Cameros Sierra|Myriam Cameros]] ef--'''SORTU''' Ilustratzailea (Iruña1978)
# [[Nerea Irastorza]] ----'''SORTU''' zientzialaria (?, 1991)
# [[Nerea Loiola Pikaza|Nerea Loiola]] ef--'''SORTU''' idazlea (Deba1985)
# [[Olga Cazalis]] --ef'''SORTU''' erraketista (Markina-Xemein1925-Tenerife2018)
# [[Pilar Claver]] ----'''SORTU''' aktibista (Izaba1918-2000)
# [[Uxune Martinez Mazaga]] ef--'''SORTU''' Zabalkunde zientifikorako arduraduna (Garai1969)
# [[Udane Ostolaza]] ef--'''SORTU''' Harri-jasotzailea (Orio2005)
# [[Yolanda Mazkiaran]] '''SORTU''' dokumentalgilea (Altsasu1963)
# [[Zaloa Fuertes]] ef--'''SORTU''' Argazkilaria (Mexiko-Abadiño1983)
# [[Zuriñe del Cerro]] efef'''SORTU''' feminista historikoa (Bilbo1956-2020)
# [[Katalin Karikó]] Biokimikaria (Hungaria)
# [[Adela Cortina]] filosofoa (Valentzia) itzulpena
# [[Adelina Gutiérrez]] astrofisikaria (Txile)
# [[Alda Lara]] idazlea. (Angola). itzulpena
# [[Alicia Miyares]] Filosofoa, feminista (Asturias) itzulpena
# [[Alexandra David-Néel]] bidaiaria, idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Alexandra Olaya]] zientzialaria. Kolonbiarra. Itzulpena
# [[Ama Ata Aidoo]] idazle afrikarra. Itzulpena
# [[Amancay Gaztañaga]] abeslaria (Mexiko)
# [[Amelia Opie]] idazlea ingelesa
# [[Aminata Sow Fall]] idazlea (Senegal) itzulpena
# [[Amparo Sánchez]] abeslaria (SEvilla)
# [[Ana de Miguel]] filosofoa, feministra (SAntander) itzulpena
# [[Ana Kiro]] galiziar abeslaria. itzulpena
# [[Ana María Crespo de las Casas]] farmazialaria. (Tenerife) itzulpena
# [[Andrée de Jongh]] belgika erresistentziako kidea
# [[Ángeles López de Ayala]] kazetaria, politikaria, dramaturgoa (Sevilla)
# [[Anna Burns]] idazlea (Belfast)itzulpena
# [[Anna Surinyach]] fotokazetaria (Katalunia)
# [[Anne Carson]] Poeta (Kanada) itzulpena
# [[Anne Palles]] Sorgintzat errea (Danimarka)
# [[Anoushka Shankar]] musikagilea itzulpena
# [[Antonia Ferrín Moreiras]] Matematikaria, astronomoa (Galizia)
# [[Ariane Lopez-Huici]] argazkilaria. Itzulpena
# [[Asha Ismail]] mutilazioaren aurkako ekintzailea (Kenya)
# [[Atala Apodaca]] feminista, iraultzailea (Mexiko)
# [[Aziza Brahim]] abeslari sahararra (Itzulpena)
# [[Beatrice Shilling]] asmatzailea (Ingalaterra) itzulpena
# [[Becky Siegel]] dantzaria, koreografoa, zuzendaria (EEBB) Iruñea
# [[Bel Zaballa]] kazetaria, idazlea (Katalunia)
# [[Belén Bermejo]] idazlea, argazkilaria eta editorea (Madril)
# [[Belén de Sárraga]] kazetaria, ekintzailea (Valladolid-Mexiko
# [[Beryl Markham]] hegazkinlaria, idazlea (Ingalaterra-Kenya) itzulpena
# [[Bertha Benz]] asmatzailea
# [[Bertha Lutz]] Brasilgo urbanista eta feminista.
# [[Blanca Silveira]] astronomoa (Venezuela) itzulpena
# [[Beulah Louise Henry]] asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Carme Alvariño]] historialaria (Galizia) itzulpena
# [[Carla Simón]] zinegilea (Katalunia)
# [[Carmen Castillo (zinegilea)|Carmen Castillo]] zinegilea (Txile). itzulpena
# [[Carmen de Burgos]] poeta eta kazetaria (Almeria) itzulpena
# [[Carmen Gil Martinez]] idazlea. (Cadiz)
# [[Carmen Portinho]] (itzulpena) (Brasil)
# [[Catherine Destivelle]] eskalatzailea (Frantzia)
# [[Cécile Rol-Tanguy|Cécile Rol]] Erresistentea. Frantzia. Itzulpena
# [[Celinda Arregui]] politikaria, feminista (Txile)
# [[Claire Goll]] kazetaria, idazlea bakearen aldeko altibista (Alemania-Frantzia)
# [[Claudia Paz y Paz]] giza eskubideen defentzailea
# [[Consuelo Álvarez Pool]] idazlea (Katalunia)
# [[Cony Carranza Castro]] feminista, hezitzailea (El Salvador)
# [[Cora Ratto de Sadosky]] matematikaria eta ekintzailea (ARgentina)
# [[Dacia Maraini]] eleberrigilea (Italia)
# [[Diane di Prima]] Poeta (EEBB) itzulpena
# [[Dilhan Eryurt]] astronomoa, astrofisikaria (Turkia)
# [[Dora Alonso]] Kazetaria eta idazlea (Kuba) itzulpena
# [[Dorothea Klumpke]] astronomoa. EEBB
# [[Dorothee Sölle]] Poeta eta teologoa. Itzulpena
# [[Dulce Chacón (idazlea)|Dulce Chacón (Idazlea)]] Zafra. Itzulpena
# [[Ebru Timtik]] abokatu kurdua. (Istambul)
# [[Elena García Armada]]ingeniaria, asmatzailea (Santander)
# [[Elodia Zaragoza-Turki]] idazlea,poeta,editorea
# [[Emilie Flöge]] jostuna
# [[Emma Chacón i Lausaca]] musikagilea (Bartzelona) itzulpena
# [[Emma Lehmer]] matematikaria (Estatu Batuak) itzulpena
# [[Encarnación Cabré]] arkeologoa (Madril) itzulpena
# [[Eugenia Sacerdote de Lustig]] zientzilaria (Turin-Buenos Aires) (Itzulpena)
# [[Eva Gonzalès]] margolaria (Paris) (Itzulpena)
# [[Fanny Bullock Workman]] bidaiaria, idazlea, itzulpena
# [[Filipa César|Filipa Cesar]] zinema zuzendaria (Portugal) itzulpena
# [[Florence Rena Sabin]] zientzialaria. (EEBB) itzulpena
# [[Francisca Vives]] historialaria (Cadiz) itzulpena
# [[Gabrielle Roy]] Kanadar idazlea. (Kanada)
# [[Gertrude Jekyll]] Lorezaina (Erresuma Batua)
# [[Gloria Anzaldúa]] idazlea. aktibista (EEBB) itzulpena
# [[Guadi Galego]] abeslaria (Galizia) (Itzulpena)
# [[Hayley Westenra]] abeslaria (Zeelanda Berria) itzulpena
# [[Helin Bölek]] abeslaria (Turkia)
# [[Helena Maleno]] aktibista (El Ejido) Itzulpena
# [[Ida Vitale]] idazlea. (Uruguai) itzulpena
# [[Idea Vilariño]] idazlea. itzulpena
# [[Inma Chacón]] idazlea (Zafra) itzulpena
# [[Irene Solà]] idazlea, artista (Katalunia)
# [[Irene Vallejo Moreu]] filologa eta idazlea (Zaragoza)
# [[Irma Alicia Velásquez Nimatuj|Irma Alicia Velásques Nimatuj]]Guatemala, kazetaria eta antropologoa
# [[Isabella Bird]] bidaiaria. idazlea (itzulpena)
# [[Isabel Bono]] poeta, (Malaga) itzulpena
# [[Jacinta Ortiz]] poeta (Granada)
# [[Jennifer Doudna]] biokimikaria (EEBB) itzulpena
# [[Jessie Fauset]] Poeta amerikarra itzulpena
# [[Jessica Anderson]] idazle Australiarra. itzulpena
# [[Jineth Bedoya]] Kazetaria. (Kolonbia) itzulpena
# [[Joan Jara]] dantzaria (Txile) Victor Jararen bikotea
# [[Joanne Chory]] biologoa. EEBB itzulpena
# [[Josefa Llanes Escoda]] sugrafista (Filipinas) itzulpena
# [[Judith Wright]] idazlea (Australia) itzulpena
# [[Julia Antivilo]] artista (Txile)
# [[Julie-Victoire Daubié]] idazle franziarra. itzulpena
# [[Katharine Tynan]] idazle, Irlanda, itzulpena
# [[Kenojuak Ashevak|Kenojuak Ashevah]]margolaria (Kanada)
# [[La Yegros]] abeslaria (ARgentina-Okzitania
# [[Laura Freixas]] idazlea (Bartzelona) (Itzulpena)
# [[Leda Valladares]] abeslaria,(Argentina) (itzulpena)
# [[Leila Aboulela]] sudandar idazlea (Itzulpena)
# [[Leona Chalmers]] aktorea eta asmatzailea. EEBB. itzulpena
# [[Leonor Orosa]] Koreografoa (Filipinak)
# [[Lian Monserrate]] Muralgilea (Estatu Batuak)
# [[Elizabeth Magie]] asmatzailea. (EEBB). Itzulpena
# [[Lucía Garibaldi]] Zinegilea (Uruguai) Itzulpena
# [[Luisa Capetillo]] anarkista, sindikalista, faminista (Puerto Rico) itzulpena
# [[Magda Szabó|Magda Szabo]]idazlea (Hungaria)
# [[María Andresa Casamayor]] matematikaria (Zaragoza) itzulpena
# [[Maria Aurèlia Capmany]] eleberrigile, antzerkigile (Katalunia) itzulpena
# [[Maria Isabel Barreno]] idazlea (Portugal) itzulpena
# [[Maria Beasley]]. Asmaztzailea. (EEBB)
# [[María Cumplido]] matematikaria. (itzulpena)
# [[María Malla]] idazlea, katalana. itzulpena
# [[María Mariño]] idazlea. (Galizia). itzulpena
# [[Maria Pereira]] Asmatzailea (Portugal)
# [[María Salvo]] Antifrankisgta (Bartzelona) itzulpena
# [[Maria Teresa Horta]] idazlea (Portugal) itzulpena
# [[María Teresa León]] idazlea (Errioxa) itzulpena
# [[María Vallet Regí|María Vallet Regi]] Kimikaria (Kanaria)
# [[María Y. Orosa|Maria Y. Orosa]] Medikua eta ikertzailea
# [[Mariama Bâ]] idazlea (SEnegal)
# [[Marica Campo]] idazlea (GAlizia)
# [[Marie Hankel]] Esperanto idazlea, sufragista (Alemania) itzulpena
# [[Marie Paradis]] alpinista Suitzarra. Itzulpena
# [[Marie Under]] idazlea (Estonia) itzulpena
# [[Marion Donovan]] asmaitzailea. EEBB. itzulpena
# [[Mariví Ibarrola]] argazkilaria. (Naiara). itzulpena
# [[Marivi Iturbe Etxeberria]] gizarte laguntzailea. Etxebarri. itzulpena
# [[Margaret Harwood|Margaret Harwook]] Astronomoa (Estatu Batuak) itzulpena
# [[Margaret Burbidge]] Astronomoa. (Inglaterra) itzulpena
# [[Margarida Borràs]] Transexuala (Valentzia)
# [[Margarita Michelena]] poeta (Mexiko)
# [[Margarita Parra Álvarez]] Kimikaria, (Valentzia)
# [[Martha Coston]]asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Marta Elena Casaús Arzú]] historialaria eta idazlea.(Guatemala)
# [[Maruja Mallo]] margolaria (Galizia) itzulpena
# [[Melitta Bentz]] asmatzailea alemaniarra itzulpena
# [[Mercè Company]] idazlea (Katalunia) itzulpena
# [[Mercè Ibarz]] idazlea (ARagoi)
# [[Mikeas Sánchez]] poeta, irakaslea, idazlea (Mexiko)
# [[Mónica Cahen D'Anvers]] kazetaria (Argentina) itzulpena
# [[Montserrat Gudiol]] margolaria, (Bartzelona) itzulpena
# [[Montserrat Torrent i Serra]] organojolea. (Bartzelona) itzulpena
# [[Nella Larsen]] idazlea Afrikar-amerikarra. Itzulpena
# [[Nellie Campobello]] idazlea eta dantzaria (Durango-Mexiko) itzulpena
# [[Nerea Irigoyen]] zientzialaria. Zaragoza
# [[Ngaio Marsh|Ngaio Marsh]] idazle, antzerlea. itzulpena
# [[Olga Orozco]] poeta (Agentina) Itzulpena
# [[Orsola Casagrande]] (Italia)
# [[Pamela Hinkson]] idazle anglo irlandarra
# [[Patricia Bath|Patricia Bath]] Medikua. itzulpena
# [[Paula Nenette Pepín]] musikaria.
# [[Paula Wiesinger]] eskiatzaile italiarra (Izulpena)
# [[Paulina Chiziane]] idazle Monzambike. Itzulpena
# [[Pilar del Río|Pilar del Rio]] kazetaria eta itzultzailea.(Granada). (itzulpena)
# [[Pilar Alonso Ibañez]] etnografoa, historialaria (Markiz, Araba) itzulpena
# [[Pilar Bellver]] idazlea, feminista (Jaen) itzulpena
# [[Policarpa Salabarrieta]] ekintzalea (Kolonbia)(Itzulpena)
# [[Raina Telgemeier]] komikigilea. (EEBB) itzulpena
# [[Rosalinda L. Orosa]] Idazlea (Filipinak)
# [[Saiza Nabarawi]] idazlea, feminista (Egipto) (Itzulpena)
# [[Sagrario Vera Gordo]] Gerrillaria. (Badajoz)
# [[Sandra Morán]] abeslaria, politikaria (Guatemala) itzulpena
# [[Sara Curruchich]] abeslaria. Guatemala. itzulpena
# [[Sarah Mather]] asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Severina Luna de Orosa]] medikua eta idazlea (Filipinak)
# [[Silvia Cuevas Morales|Silvia Cuevas]] idazlea Txile. itzulpena
# [[Stefi Troguet]] Alpinista (Andorra)
# [[Susana Malón]] astronomoa (Zaragoza) Itzulpena
# [[Susana Thénon]] itzultzaile, poeta (ARgentina). Itzulpena
# [[Susana Vera]] argakilari-kazetaria (Iruñea) itzulpena
# [[Suceso Portales]] jostuna eta anarko-sindikalista (Extremadura)
# [[Syra Alonso]] idazlea, (Galizia). itzulpena
# [[Teresa Eguibar]] eskulturea (Madril). itzulpena
# [[Teresa Flores]] Feminista, ekintzailea (Txile)
# [[Teresa Meana]] ekintzaile feminista (Gijón)
# [[Vandana Shiva]] Idazlea. (India) (Itzulpena)
# [[Violette Leduc]] Idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Violette Szabo]] Espia (Erresuma Batua)
# [[Yaa Gyasi]] idazle afroamerikarra.(Ghana) itzulpena
# [[Yasmina Reza]] idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Zenobia Camprubí]] idazlea eta itzultzailea itzulpena
}}
====2018-2019====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agustina Otaola]] ----'''SORTUA''' Erraketista (Errenteria)
# [[Alaitz Muro]] ef-- '''SORTUA''' ipuin kontalaria eta margolaria (Durango)
# [[Amaia Aroma Lejarreta]] ef-- '''SORTU''' Txistularia (Abadiño)
# [[Ainhoa Zuazua]] ef-- '''SORTUA''' Abeslaria (Ermua)
# [[Angelita Alberdi]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Arantzazu Ametzaga]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea
# [[Ascensión Badiola]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea(Bilbo)
# [[Aurora Abasolo]] efef '''SORTUA''' Abeslaria (Durango)
# [[Begoña Sopelana]] efef '''SORTUA''' Kooperantea, soziologoa (Iurreta)
# [[Benita Uribarrena]] efef '''SORTUA''' Ekintzailea antifaxista (Durango)
# [[Damaris Pan]] ef--'''SORTUA''' artista (Mallabia)
# [[Digna Garitaonandia]] efef '''SORTUA''' Erraketista
# [[Dina Bilbao]] efef '''SORTUA''' Kirolaria (Ondarroa))
# [[Eladia Altuna]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Irura)
# [[Elena Olabe]] ef-- '''SORTU''' Poeta (Durango)
# [[Elena Solatxi]] ef--'''SORTUA''' Eskultorea (Bilbo)
# [[Elena Orobiogoikoetxea]] ----'''SORTUA''' Piano jolea (Durango)
# [[Emilia Gomez]] ----'''SORTUA''' Erraketistan. (Valentzia)
# [[Estibalitz González]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea (Ermua)
# [[Eugenia Iriondo]] efef '''SORTUA'''Erraketista (Eibar)
# [[Gloria Agirre]] ef-- '''SORTUA'''Erraketista (Asteasu)
# [[Gloria Zubia]] efef '''SORTU''' ekintzailea (Durango)
# [[Ines Etxegibel]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Durango)
# [[Irati Eguren]] ef-- '''SORTUA''' Arkitektoa, ilustratzailea (Durango)
# [[Irene Ibaibarriaga]] efef'''SORTU''' Erraketista (Ermua)
# [[Jesusa Garitaonandia]] efef '''SORTU''' Erraketista (Mallabia)
# [[Juana Elgezabal]] efef '''SORTUA'''Enpresaria (Derio)
# [[Juanita Ibaibarriaga]] efef '''SORTUA''' Ekintzailea (Ermua)
# [[Juanita Mir]] efef '''SORTUA''' Kazetaria, idazlea (Iruñea)
# [[Juanita Unzueta]] efef '''SORTUA''' Dantzaria (Eibar)
# [[Julia Klaudia Gabilondo]] efef '''SORTUA''' Idazlea (Mungia)
# [[June Arbeo]] ef-- '''SORTUA'' Atleta (Durango)
# [[Kattalin Agirre]] efef '''SORTUA''' Mugalaria, Frantziako erresistentziako kide (Sara)
# [[Koro Benito]] ef-- '''SORTUA''' Poeta (Lumbrales)
# [[Lara Izagirre]] ef-- '''SORTUA''' Zinegilea (Zornotza)
# [[Libe Goñi]] ef-- '''SORTUA''' Irakaslea (Oteitza)
# [[Lidia Cañete]] ef-- '''SORTUA''' kirolaria (Durango)
# [[Lourdes Munitxa]] efef '''SORTUA''' Euskaltzalea (Zornotza)
# [[Lucia Areitioaurtena]] efef '''SORTUA'''Erraketista (Ermua)
# [[Luz Zalduegi]] efef '''SORTUA''' Albaitaria (Mallabia)
# [[Maddi Barber]] ef-- '''SORTUA''' Zinegilea (Lakabe)
# [[Maitane Alonso]] ef-- '''SORTU''' Ikertzailea,asmatzailea (Sodupe)
# [[Maria Ana Bidegaray]] ---- '''SORTU''' Idazlea, feminista (Hazparne - Lapurdi)
# [[Maria Arrillaga]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Elgoibar)
# [[Maria Camino Oskoz]] efef '''SORTUA''' Maistra. (Iruñea)
# [[Mari Carmen Lasagabaster]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Mari Carmen Madariaga]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Igorre)
# [[Maria Antonia Uzkudun]] --ef'''SORTUA''' Erraketista (Anoeta)
# [[Maria Luisa Alberdi]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Maria Luisa Senar]] --ef'''SORTUA'''Erraketista (Pasaia)
# [[Maria Pilar Urriza]] ef--'''SORTUA''' Dantzaria (Lantz)
# [[Maria San Juan de Garonda]] ---- '''SORTUA'' emagina. inkisizioa sutan erre zuen (Mungia)
# [[Maribi Unamuno]] ---- '''SORTUA''' Filologoa. (Aulesti)
# [[Meritxel Relaño]] ef-- '''SORTUA''' Unicefeko arduradun nagusia Yemenen (Durango)
# [[Mila Salterain]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea (Durango)
# [[Miren Alazne Iruretagoiena]] ef-- '''SORTU''' ekintzailea (Zarautz)
# [[Miren Maortua]] efef '''SORTUA''' Idazlea (Zaldibar)
# [[Miren Uzkudun]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Asteasu 1922-)
# [[Nerea Etxegibel]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Durango 1964- )
# [[Oihana Azkorbebeitia]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Abadiño 1981- )
# [[Paula Lamarain]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Eibar 1924-2018)
# [[Rosa Soroa]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Elduaien 1945- )
# [[Rosario Aranburu]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Eibar 1921-2015)
# [[Silvia Trigueros]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Abadiño 1976)
# [[Teri Ibarrola]] ---- '''SORTUA''' Ipuin kontalaria (Aulesti)
# [[Vanessa Goikoetxea]] ef-- '''SORTU''' abeslaria (Florida 1980- )
# [[Zoila Askasibar]] ef-- '''SORTUA''' inprimatzailea (Elgeta 1877-1945)
# [[Shakuntala Devi]] efef Idazlea (India) (Itzulpena)
# [[Almudena Hernando]] ---- arkeologoa (Madril 1959)(itzulpena)
# [[Gisella Perl]] efef Ginekologoa judua (Hungaria 1907-1988) (itzulpena)
# [[Luna Miguel]] ef-- idazlea (Alcalá de Henares 1990- ) (itzulpena)
# [[Mae Jemison]] ef-- ingeniari (Alabama 1956- ) (Itzulpena)
# [[Maria Antonia Canals]] ef-- matematikaria (Bartzelona) (Itzulpena)
# [[Mercedes Colás]] efef Maiatzeko plazako amak (Argentina 1925-2021) (Itzulpena)
}}
=== [[Fitxategi:Gnome-colors-alacarte2.svg|30px]] Hobetuak ===
==== 2020 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Elorriaga]] (Iurreta)
# [[Ana Diez]] zinemagilea (Tutera)
# [[Amaia Iturbide]] idazlea (Bilbo-Getxo)
# [[Ariane Lopez-Huici|Ariane López Huici]] argazkilari lapurtarra.
# [[Erika Lagoma]] Bertsolaria, feminista (Lesaka-Durango)
# [[Gurutzi Arregi]] etnografoa (Durango)
# [[Iñaxi Etxabe]] Bertsolaria, (Zumaia-Zarautz)
# [[Isabel Coixet]] zinegilea (Katalunia)
# [[Itziar Mendizabal]] Dantzaria (Gipuzkoa
# [[Luzia Goñi]] bertsolaria (Basaburua)
# [[Maider Fernandez]] zinegilea (Donostia)
# [[Maria Zambrano]] idazlea (Madril)
# [[Martina Ibaibarriaga]] gerrillaria (Berriz)
# [[Matxalen Ziarsolo]] saskibaloi jokalaria (Ermua)
# [[Oihana Alkorta]] musikaria (Orio-Zarautz)
# [[Primi Erostarbe]] panderojolea eta irrintzilaria (Oñati)
# [[Teodora Zuloaga]] zeramikaria (Madril-Segovia)
# [[Trota Salernokoa]] ginekoloagoa(Italia)
# [[Alfonsina Strada]] txirrindulari argentinarra (Mototsa)
}}
==== 2018-2019 ====
# [[Balendiñe Albizu]] efef Idazlea (Zumaia)
# [[Gurutze Frades]] ef-- Kirolaria (Durango-Iurreta)
# [[Lourdes Unzueta]] ef-- Idazlea (Durango)
# [[Uri Ruiz Bikandi]] efef Idazlea (Durango)
== HOBETUAK ==
=== Hobetuak 2023 ===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Sonia Etxezarreta]] '''--ef'''mahai-tenislaria (Irun 1968?- 2011)
# [[Yusra Mardini]] '''ef--'''igerilaria, errefuxiatua (Siria 1998)
# [[Olatz González]] '''ef--'''antropologoa (Bilbo 1973)
# [[Eider Cardeñosa]] '''ef--'''karateka (Gasteiz 1995)
# [[Graziana Barrenetxea]] '''----'''sorginkeriaren biktima (Zugarramurdi 1540-Logroño 1610)
# [[Ainara Elbusto]] '''ef--'''txirrindularia (Nafarroa 1992)
# [[Patricia López Arnaiz]] '''ef--''' (Gasteiz 1981)
# [[Sofia Otero]] '''ef--'''aktorea (Basauri 2013)
# [[Estibaliz Urresola Solaguren]] '''ef--'''film zuzendaria, gidoilaria (Laudio 1984)
# [[Kim Ju-ae]] '''ef--'''Kim dinastiako kidea (Ipar Korea 2013)
# [[Barbara Stanwyck]] '''efef'''aktorea (AEB 1907-1990)
# [[Glenn Close ]] '''ef--'''aktorea (AEB 1947)
# [[Lola Baldrich]] '''ef--'''aktorea (Toledo 1967)
# [[Lola Herrera]] '''ef--'''aktorea (Valladolid 1935)
# [[Federica Montseny]] '''efef'''anarkista, idazlea (Madril 1905-Frantzia 1994)
# [[Céline Laguarde]] '''efef'''argazkilaria (Lapurdi 1961)
# [[Aroa Gorostiza]] '''ef--'''txirrindularia (Elorrio 2002)
# [[Anna Muzytxuk ]] '''ef--'''xake-jokalaria, aktibista (Ukraina 1990)
# [[Clara Azurmendi]] '''ef--'''badminton kirolaria (Donostia 1998)
# [[Irene Papas]] '''efef'''aktorea, abeslaria (Grezia 1926-2022)
# [[Uxue Apaolaza]] '''ef--'''idazlea (Hernani 1981)
# [[Hélène Carrère d'Encausse]] '''efef'''historialaria (Paris 1929)
# [[Lisa Simpson]] marrazkietako pertsonaia (AEB 1987)
# [[Maggie Simpson]] marrazkietako pertsonaia (AEB 1987)
# [[Emakumearen historia]] emakumearen eginkizuna historian zehar
# [[Oihana Azkorbebeitia]] '''ef--'''korrikalaria (Abadiño 1981)
# [[Ione Irazabal]] '''ef--'''aktorea (Elorrio 1963)
# [[Hürrem Sultan]] haseki sultan (Poloniako Erresuma,?-Otomandar Inperioa,1558)
# [[Irene Atenaskoa]] '''--ef'''enperatrizea (Atenas,752-Lesbos,803)
# [[Angelique du Coudray]] '''--ef'''emagina (Frantzia, 1712-1794)
# [[Enara López]] '''ef--'''txirrindularia (Bilbo 1997)
# [[Genero-rol]]
# [[Genero-desparekotasun]]
# [[Louise Joy Brown]] '''ef--'''1. probeta umea (Erresuma Batua 1978)
# [[Marije Fullaondo]] '''ef--'''politikaria (Getxo, 1964)
# [[Francisca Pizarro Yupanqui]]'''ef--'' Quispe Sisa eta Francisco Pizarroren alaba (Peru,1534-Cáceres,1598)
# [[Hassiba Ben Bouali]] '''efef''Aljeriako Independentzia Gerrako gudaria (1938 - 1957)
# [[Irene Paredes]] '''ef--'''futbolaria (Legazpi 1991)
# [[Oihane Hernandez]] '''ef--'''futbolaria, defentsa (Sopela 2000)
# [[Misa Rodríguez]] '''ef--'''futbolaria, atezaina (Kanariak 1999)
# [[Filipa Moniz]] '''ef--'''Kristobal Kolonen emaztea (Portugal, 1455-1485)
# [[Agatha Barbara]] '''efef'''presidentea, aitzindaria (Malta 1923-2002)
# [[Elena Furiase]] '''ef--'''aktorea, idazlea (Madril 1988)
# [[Itsaso Arana]] '''ef--'''ktorea, zuzendaria (Nafarroa 1985)
# [[Ane Santesteban]] '''ef--'''txirrindularia (Errenteria 1990)
# [[Maite Ruiz de Larramendi]] '''ef--'''pilotari ohia (Beasain 1973)
# [[Claudia Zornoza]] '''ef--'''futbolaria, erdilaria (Madril 1990)
# [[Alexia Putellas]] '''ef--'''futbolaria, erdilaria (Bartzelona 19)
# [[Susana Zapke]] '''ef--'''musikologoa (Gipuzkoa 1965)
# [[Maite Agirre ]] '''ef--'''aktore, antzerkigilea (Zarautz 1955)
# [[Noe Itō]] '''efef'''aktibista, eraila (Japonia 1895-1923)
# [[Edmonia Lewis]] '''efef'''eskultorea (AEB 1844-Londres 1907)
# [[Libe Mimenza]] '''ef--'''kazetaria, ikertzailea (Elorrio 1988 19)
# [[Maddalen Dorronsoro Amiano]] '''ef--'''abesbatza zuzendaria (Lezo 1987)
# [[Aintzane Encinas]] '''ef--'''futbolaria ohia, entrenatzailea (Donostia 1988)
# [[Alba Redondo]] '''ef--'''futbolaria, aurrelaria (Albacete 1996)
# [[Jennifer Hermoso]] '''ef--'''futbolari aurrelaria eta erdilaria (Madril 1990)
# [[Ainhoa Cantalapiedra]] '''ef--'''abeslaria (Galdakao, 1980)
# [[Zoleka Mandela]] '''efef'''aktibista (Hegoafrika, 1980-2023)
# [[Ana Terradillos]] '''ef--'''kazetaria (Donostia 1973)
# [[Lidia Valentín ]] '''ef--'''pisu-jasotzailea (Leon 1985)
# [[Maite Oroz]] '''ef--'''futbolaria (Nafarroa 1998)
# [[Adania Shibli]] '''e---'''idazlea (Palestina, 1974)
# [[Rafeef Ziadah]] '''e---'''poeta (Libano, 1979)
# [[Yolanda Alzola]] '''ef--'''telebista aurkezlea (Bizkaia, 1970)
# [[Silvia Intxaurrondo]] '''ef--'''kazetaria (Barakaldo, 1979)
# [[Miren Arzallus]] '''----'''moda historialaria, ikertzailea (Bilbo 1978)
# [[June Ansoleaga]] '''ef--'''kazetaria (Sopela 1987)
# [[Zuriñe Zulaika]] '''----'''metereologoa, fisikaria (?, ?)
# [[Maria Eugenia Luc]] '''ef--'''musikagilea ( Argentina/Euskal Herria 1958)
# [[Yurena]] '''ef--'''abeslaria (Santurtzi 1969)
# [[Amanirenas]] '''e-e-'''erregina eta gobernadorea (Kuxeko Erresuma, K.a.57 - K.a.10)
# [[Gabriela Silang]] '''efef'''Filipinetako heroia (Filipinak, 1731-1763)
# [[Bene Bergado]] '''----'''artista, eskultorea (Salamanca/Bizkaia 1963)
# [[Margarita López Maturana]] '''efef''' moja beatoa, Berrizko Mesedeetako Misiolarien sortzailea (Bilbo 1884-Donostia 1934)
# [[Diana Krall]] '''ef--''' piano-jotzailea eta jazz abeslaria (Kanada 1964)
# [[Maria Gebara]] ---- idazlea (Valladolid, ? - ? ,1683)
# [[Janire Gonzalez Etxabarri]] ef-- surflaria (Zumaia 2005)
}}
== [[Fitxategi:Gnome-system-users.svg |30px|]] Wikilariok ==
(Zure izena gehitu dezakezu iturburu kodea aldatu eta 4 bider ALT Gr + 4 sakatuta (4 aldiz "~" agertuko da)
# [[Lankide:Wikimaribarre|Wikimaribarre]] ([[Lankide eztabaida:Wikimaribarre|eztabaida]]) 18:22, 13 ekaina 2018 (CET)
# [[Lankide:Lurdeswiki|Lurdeswiki]] ([[Lankide eztabaida:Lurdeswiki|eztabaida]]) 18:17, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:Larrauri|Larrauri]] ([[Lankide eztabaida:Larrauri|eztabaida]]) 18:18, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:OrtuUrti|OrtuUrti]] ([[Lankide eztabaida:OrtuUrti|eztabaida]]) 18:22, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:Mototsa|Mototsa]] ([[Lankide eztabaida:Mototsa|eztabaida]]) 11:20, 22 uztaila 2020 (CET)
# [[Lankide:Joseintx|Joseintx]] ([[Lankide eztabaida:Joseintx|eztabaida]]) 18:22, 9 urria 2020 (CET)
# [[Lankide:Isabeliraurgi|Isabeliraurgi]] ([[Lankide eztabaida:Isabeliraurgi|eztabaida]]) 17:48, 16 urria 2020
# [[Lankide:Mgaraizabal|Mgaraizabal]] ([[Lankide eztabaida:Mgaraizabal|eztabaida]]) 18:00, 5 azaroa 2021 (CET)
# [[Lankide:josi|Josi]] ([[Lankide eztabaida:Josi|eztabaida]]) 18:00, 5 azaroa 2021 (CET)
# [[Lankide:Andremendea|Andremendea]] ([[Lankide eztabaida:Andremendea|eztabaida]]) 16:43, 15 azaroa 2024 (CET)
# [[Lankide:JULEBAR|JULEBAR]] ([[Lankide eztabaida:JULEBAR|eztabaida]]) 16:48, 15 azaroa 2024 (CET)
== Wikilaguntza ==
* [https://eu.wikipedia.org/wiki/Laguntza:Gida_arina Gida Arina]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:C%C3%B3mo_subir_imagen_con_la_app_de_Wikimedia_Commons.pdf Cómo subir una imagen con la app de Wikimedia Commons]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ejemplo_de_subida_de_imagen_a_Commons,_introduciendo_geolocalizaci%C3%B3n.webm Ejemplo de subida de imagen a Commons, introduciendo geolocalización]
== [[Fitxategi:Gnome-web-browser.svg|30px]] Kanpo estekak ==
* Nola igo argazkiak Commons-era? [[c:File:Ejemplo_de_subida_de_imagen_a_Commons,_introduciendo_geolocalización.webm|Ordenagailutik (bideoa)]] | [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/89/C%C3%B3mo_subir_imagen_con_la_app_de_Wikimedia_Commons.pdf App-etik (PDF)] | [[:es:Wikipedia:Encuentros/Wiki_Takes_Vitoria-Gasteiz/Ayuda|Ideia gehiago...]]
* [https://anboto.org/durango/1583310345667-wikipedia-erreminta-ona-dela-uste-dugu-emakumeek-erreferentzialtasuna-lortzeko Wikipedia erramienta ona dela uste dugu emakumeek erreferialtsuna lortzeko]Anboto 2020/03/04
* [https://www.elcorreo.com/bizkaia/duranguesado/durangaldeko-andren-ekarpenak-20200122193350-nt.html?edtn=bizkaia&fbclid=IwAR1hHPcQJaQM-WaIU7mYeNetsB89jEH2-BWSA0fPGjbTgTkHpqtKRT9BnCc#vca=fixed-btn&vso=rrss&vmc=fb&vli=Duranguesado Durangaldeko andren ekarpenak bistaratzera dator WikiEmakumeok] El Correo 2020/01/21
* [https://anboto.org/durango/1579696765085-wikikedada-egingo-dute-durangon-wikipedian-dagoen-genero-arrakala-aldatzeko 'Wikikedada' egingo dute Durangon, Wikipedian dagoen "genero arrakala" aldatzeko], Anboto Durango 2020/01/22
* [https://dotb.eus/dotb-eus-emakumeen-biografia-berriak-sortzeko-wikikedada-antolatu-da-durangon/ Emakumeen biografia berriak sortzeko ‘Wikikedada’ antolatu da Durangon] Dotb.eus 2020/01/23
* [http://www.azkuefundazioarenegunkaria.eus/wikikedada-wikiemakumeokwikidurango/ Wikikedada: WikiEmakumeok/WikiDurango | Azkue Fundazioaren Egunkaria] 2020/01/21
* [https://halabedi.eus/es/marisa-barrena-wikiemakumeok-gizarteko-beste-arloetan-lez-emakumeak-ia-ikusezinak-gara-wikipedian-ere/?fbclid=IwAR2pUHHzwsNx8kzKAyc3dlTpZc4p4mx8duIC0PeKHEj01G3yXoFKxXlBBlc Marisa Barrena (Wikiemakumeok): "Gizarteko beste arloetan lez, emakumeak ia ikusezinak gara wikipedian ere" - Halabedi] 2020/02/06
* [https://www.youtube.com/watch?v=eH-JkwLAa6Q&feature=youtu.be [Bideoa] Data zaharrak bilatzen], Estibalitz González Solozabal Durangon #Wikiemakumeok mintegian data zaharrak zelan bilatzen diren azaltzen dau, Josi Sierra-ri esker.
* [https://amp.eitb.eus/eu/irratia/euskadi-irratia/programak/amarauna/osoa/7892080/magikoa-da-andre-baten-biografia-mundura-zabaltzea/ "Magikoa da andre baten biografia mundura zabaltzea"], EITB - 2021/03/08
* https://www.youtube.com/watch?v=r2Z5CFSLSf8 Lurdes Totorikaguena eta Marisa Barrena Laixiar irratian
* [https://mugakultura.eus/2023/11/10/wikiemakumeok-dokumentala-zinebin-estreinatzea-zorte-ikaragarria-da-bozgorailu-potentea-baita/?fbclid=IwAR2YDcgxq21VEdyB3vM1pju0fA9vtxobJH8n6i2sfPmyLhVQJr9Ys2vCTlw/ Bilbon, Zinebin estrenatzea zorte ikaragarria da, bozgorailu potentea baita. Mugalari 2023ko azaroa. ]
tny49c0v5qssls0nlhabg2tb12iojhk
10006023
10006005
2024-12-20T16:33:43Z
Wikimaribarre
88969
10006023
wikitext
text/x-wiki
'''''WikiDurangaldea | Durangaldean egiten diren lanaldietako wikilekua '''''
[[Fitxategi:WikiEmakumeok Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak.jpg|thumb|WikiEmakumeok, Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak. Azaroak 1 2019, Durangon]]
[[File:5.555 biografia 2024 martxoa.png|thumb|200px|2024.03.08]]
[[File:Durangoko wikilariok 5.000 biografia.png|thumb|200px|2023.12.31]]
[[File:Durangoko wikilariak 2023.jpg|thumb|200px|2023.07.07]]
[[File:WikiEmakumok 3000.jpg|thumb|200px|2023ko otsaila]]
[[File:Wikiemakumeok Durango Abendua 2022.jpg|thumb|200px|2022ko abenduaren 1a]]
[[Fitxategi:Wikiemakumeok Durango.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko iraila]]
[[Fitxategi:Durangoko wikilariak 1500.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko ekaina]]
[[Fitxategi:Durangoko Wikilariak.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko apirila]]
== [[Fitxategi:Im-jabber.svg|30px|]] Wikiproiektu honen helburuak ==
* Emakumeen biografia berriak sortzea euskaraz.
* Wikipedian beste hizkuntza batzuetan badauden emakumeen biografiak euskarara ekartzea.
* Emakumezko editore euskaldunen kopurua handitzea.
* Euskal Wikipedian genero-ikuspegia txertatzea.
* Historian zehar izandako emakumeen ekarpenak eta ezagutzak Euskal Wikipedian biltzea.
== [[File:La mujer que nunca conociste logo 2017.jpg|30px]] Emakumeen zerrenda [https://es.wikipedia.org/wiki/Wikiproyecto:Mujeres/Wikimujeres/WikiEmakumeok/Durango >>> erderaz]==
=== EGITEN ===
# [[Tilly_Edinger]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tilly_Edinger (Lurdes)
# [[Anna_Coleman_Ladd]] https://es.wikipedia.org/wiki/Anna_Coleman_Ladd (Lurdes)
# Kontxa Laspiur (Eibar) (Marisa)
'''Ingelesetik itzultzeko'''
# [[Margaret Hayden Rorke]] https://en.wikipedia.org/wiki/Margaret_Hayden_Rorke
# [[Ruth Logan Roberts]] https://en.wikipedia.org/wiki/Ruth_Logan_Roberts
# [[Eugénie M. Rayé-Smith]] https://en.wikipedia.org/wiki/Eug%C3%A9nie_M._Ray%C3%A9-Smith
#[[Mathilde Fibiger]] https://en.wikipedia.org/wiki/Mathilde_Fibiger
# [[Mithu Sanyal]] https://en.wikipedia.org/wiki/Mithu_Sanyal (Leire Mi)
Catharine Waugh McCulloch - Wikipedia # [[Catharine Waugh McCulloch]] sufragista (AEB 1862-1945)
Grandma Gatewood - Wikipedia # [[Granma Gatewood McCulloch]] ultrarail mendi-ibileran aitzindaria (AEB 1887-1973)
'''Frantsesetik itzultzeko'''
# [[Émilie Carles]] https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89milie_Carles
# [[Victoria Mas]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Victoria_Mas
# [[Jeanne Humbert]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Jeanne_Humbert
# [[Anna Mahé]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Anna_Mah%C3%A9
# [[Capucine Motte]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Capucine_Motte
'''SORTZEKO'''
# [[Uxue Rey Gorraiz]] idzlea, kazetaria
# [[Lola Lopez de Lacalle]] idazlea (Zornotza)
# [[Ignacia Altolagirre Camarero]] (h.2023.07.22)
# [[Naia Laka]] (Ispaster) https://www.eitb.eus/es/cultura/cine/festival-san-sebastian/videos/detalle/9589117/video-zortzitik-infinitura-recorrido-por-historia-del-cine-vasco-de-mano-de-benito-ansola/
# [[Annette Gonzalez-Etxabarri]] https://www.naiz.eus/es/info/noticia/20230508/annette-gonzalez-etxabarri-zumaiarra-txapeldun-europako-junior-txapelketan
# [[Madalen Etxegarai]] pilotaria. https://goiena.eus/oinati/1727423962644-madalen-etxegarai-haurra-nintzenean-nuen-ametsa-betetzen-nabil
# [[Sylvia Lefanu]] zinemagilea. https://www.berria.eus/kultura/zinemaldia/berria-eus_2130955_102.html
# [[Nagore Urdapilleta]] Errio dokumentalaren aurkezlea. https://ataria.eus/komunitatea/berria/1727420302628-bere-txikitasunean-orio-zeinen-handia-den-erakutsi-nahi-izan-dugu
# [[Maite Ubiria]] kazetaria. https://www.berria.eus/euskal-herria/iparrari-hegoak-ematen_2129951_102.html
# [[Pancracia Ollo de la Mata]] Zumalakarregiren emaztea
# [[Ainhoa Aldazabal Gallastegi]]
# [[Uxua Azpiroz]] hezitzailea https://www.berria.eus/bizigiro/beharrezkoa-da-bizikidetza-oinarri-duten-proiektuak-garatzea-ikastetxeetan_2128805_102.html
# [[Heza Sengal]]. emakume yazikia. https://www.berria.eus/mundua/eiren-gustukoak-baginen-erosi-egiten-gintuzten-merkantzia-hutsa-bagina-bezala_2128867_102.html
# [[Miren Berasategi Zeberio]] Ikertzailea. https://www.berria.eus/euskal-herria/gizon-gazteek-kontserbadurismorako-joera-dute_2128223_102.html
'''Zinegileak - Donostiako Giza Eskubideen Zinemaldian sarituak'''
# [[Kim Longinotto]] https://es.wikipedia.org/wiki/Kim_Longinotto
# [[Lourdes Portillo]] https://es.wikipedia.org/wiki/Lourdes_Portillo
# [[Deepa Mehta]] https://es.wikipedia.org/wiki/Deepa_Mehta
'''Espainiako Gerra Zibileko emakumeak'''
# [[Sofia Da Blasco]] https://es.wikipedia.org/wiki/Sof%C3%ADa_Blasco
# [[Carolina_Bunjes-Rosenthal]] https://es.wikipedia.org/wiki/Carolina_Bunjes-Rosenthal
# [[Isabel Alonso]] https://es.wikipedia.org/wiki/Isabel_Alonso
'''Emakume interesgarriak'''
# [[Jekaterina Samutsevitx]] https://es.wikipedia.org/wiki/Yekaterina_Samuts%C3%A9vich
# [[Nadezhda Popova]] https://es.wikipedia.org/wiki/Nadezhda_Popova
'''Heroínas de la Unión Soviética''' https://es.wikipedia.org/wiki/Anexo:Hero%C3%ADnas_de_la_Uni%C3%B3n_Sovi%C3%A9tica
'''Emakumeak eta itsasoa'''
https://www.naiz.eus/eu/info/noticia/20210924/las-mujeres-ilustres-de-la-historia-naval-en-el-itsasmuseum-de-bilbo-a-traves-del-arte
#
'''EMAKUME ITZULTZAILEAK'''
# [[Malika Embarek]] https://es.wikipedia.org/wiki/Malika_Embarek
# [[Concha Fernández-Luna Sánchez]] https://es.wikipedia.org/wiki/Concha_Fern%C3%A1ndez-Luna_S%C3%A1nchez
# [[Laura García Corella]] https://es.wikipedia.org/wiki/Laura_Garc%C3%ADa_Corella
'''EMAKUME AKTIBISTAK'''
# https://es.wikipedia.org/wiki/Categor%C3%ADa:Mujeres_activistas
# [[María Dimádi]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Mar%C3%ADa_Dim%C3%A1di (Leire)
# [[Paste Up Morras]], aktibista https://es.wikipedia.org/wiki/Paste_Up_Morras
# [[Elizabeth Wathuti]] aktibista https://es.wikipedia.org/wiki/Elizabeth_Wathuti (Oiber)
# [[Tosia Altman]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tosia_Altman
# https://es.wikipedia.org/wiki/V%C3%B5_Th%E1%BB%8B_Th%E1%BA%AFng
# [[Maria Spiridonova]] https://es.wikipedia.org/wiki/Mariya_Spirid%C3%B3nova
# [[Yusra Al Barbar]] https://es.wikipedia.org/wiki/Yusra_al-Barbari palestinarra
'''EMAKUME ILUSTRATZAILEAK''' https://es.wikipedia.org/wiki/Categor%C3%ADa:Ilustradoras
# [[Mitzy Reyes Juárez]] https://es.wikipedia.org/wiki/Mitzy_Reyes_Ju%C3%A1rez
# [[Ellen Robbins]] https://es.wikipedia.org/wiki/Ellen_Robbins
# [[Retta aktibisten zerrendan Scott]] https://es.wikipedia.org/wiki/Retta_Scott
# [[Bahia Shehab]] https://es.wikipedia.org/wiki/Bahia_Shehab
# [[Posy Simmonds]] https://es.wikipedia.org/wiki/Posy_Simmonds
'''EMAKUME IDAZLEAK - POETAK'''
# [[Olga Rivero]] https://es.wikipedia.org/wiki/Olga_Rivero_Jord%C3%A1n
'''EMAKUMEAK ZIENTZIAN'''
# [[Gloria Long Anderson]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Gloria_Long_Anderson
# [[Clémence Royer]] https://es.wikipedia.org/wiki/Cl%C3%A9mence_Royer
# [[Tilly Edinger]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tilly_Edinger
# [[Isabel Clifton Cookson]] https://es.wikipedia.org/wiki/Isabel_Clifton_Cookson
# [[Cécile DeWitt Morette]] https://es.wikipedia.org/wiki/C%C3%A9cile_DeWitt-Morette
# [[Wrexie Leonard]] https://es.wikipedia.org/wiki/Wrexie_Leonard
# [[Marjorie Lee Browne]] https://es.wikipedia.org/wiki/Marjorie_Lee_Browne
'''DENETARIK'''
# [[Victorine Brocher]] https://en.wikipedia.org/wiki/Victorine_Brocher (LEIRE MENDIBURU)
# [[Esther Afus Ocloo]] aitzindaria (Ghana) https://es.wikipedia.org/wiki/Esther_Afua_Ocloo
# [[Margaret A. Wilcox]] https://en.wikipedia.org/wiki/Margaret_A._Wilcox
# [[Amineh Kakabaveh]] https://en.wikipedia.org/wiki/Amineh_Kakabaveh
# [[Trio Artio]] https://www.musicexport.at/artist/trio-artio/ + Berria egunkaria
# [[Fabiola Letelier]] abokatua eta giza eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Ana Belén Montes]] espioia. https://es.wikipedia.org/wiki/Ana_Bel%C3%A9n_Montes
# [[Dorothy Levitt]] asmatzailea eta kotxe lasterketetan aitzindaria https://es.wikipedia.org/wiki/Dorothy_Levitt
== BERRIAK ==
==='''Berriak 2024''' ('''abendua''')===
<nowiki>{{zutabeak|kopurua=3|</nowiki>
# [[Alaitz Melgar Agirre]] '''SORTUA''' euskara irakaslea eta idazlea (Barakaldo, 1984)
# [[Irati Bazeta Agirre]] '''SORTUA''' ilustratzailea (Abadiño, 1999)
# [[Maritxu Sorabilla]] '''SORTUA''' mendizale aitzindaria (Iruñea, 1927)
# [[Irati Bereau Baleztena]] '''SORTUA''' itzultzailea (Irun 1978)
# [[Elordi García Insausti|Elordi Garcia Intxausti]] '''SORTUA''' kazetaria eta idazlea ((Lazkao, 1977)
# [[Txaro Iturralde Sáenz de Vicuña|Txaro Iturralde Sáenz]] '''SORTUA''' jostuna (Gasteiz, 1952)
# [[Itziar Otegi Aranburu]] '''SORTUA''' itzultzailea eta idazlea (Oiartzun, 1972)
# [[Sara Ayesa]] '''SORTUA''' artista (Donostia, 1997)
# [[Ane Laskurain]] '''SORTUA''' artista (Bergara, 1999)
# [[Sagrario Merodio Hoyos]] '''SORTUA''' Saturrarango emakumeen kartzelan egondakoa (Panes, 1918-Mutriku, 2019)
# [[Maria Esquivel Vizuete]] '''SORTUA''' gerrilari fusilatua (Badajoz, 1911-Sevila, 1938)
# [[Goiuri Zabaleta]] '''SORTUA''' pilotaria (Leitza, 2009)
# [[Nikolasa Agirrezabalaga|Nikolasa Agirrezabalaga Amutxastegi]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Mutriku, 1914-Zaragoza, 1937)
# [[Ana Maestrojuán]] '''SORTUA''' antzerki zuzendaria (Iruñea, 1976)
# [[Edurne Alegria Aierdi]] '''SORTUA''' itzultzailea (Caracas, 1949)
# [[Maud Younger]] sufragista (AEB 1870-1936)
# [[Margalida Roig Colomar]] sindikalista (Eivissa, 1908-1966)
#[[Luisa Riera Muñiz]] maistra errepresaliatua (Villaviciosa, 1884-Zornotzako Emakumeen Kartzela, 1944)
#[[Maria Marí Guasch]] errepublikar militantea (Sant Llorenç de Balàfia, [[1909]] - [[Eivissa]], [[2001]])
# [[Efua Sutherland]] idazlea (Ghana 1924-1996)
# [[Concepción Loring]] 1. emakume politikaria, 1.a Diputatuen kongresuan hitz egiten (Malaga 1868-Madril 1935)
# [[Amalia Heredia Livermore]] bildumagilea, ikertzailea (Malaga 1830-1902)
# [[Carmen Cuesta del Muro]] abokatua, zuzenbidean Espainiako 1. emakume doktorea (Palentzia 1890-Madril 1968)
# [[Natividad Domínguez Atalaya]] pedagogoa, politikaria ( Madril 1888-Valentzia 1932)
# [[Teresa Luzzatti]] politikaria, sufragista (Lugo 1889-Madril 1942)
# [[María López de Sagredo Andreo]] politikaria (Kuba/Bartzelona 1881-Hondarribia 1953)
# [[Micaela Díaz Rabaneda]] maistra, politikaria (Nafarroa 1878-? XX. mendea)
# [[Trinidad von Scholtz Hermensdorff]] bildumagilea, politikaria (Malaga 1857-Austria 1937)
# [[Marisol Nichols]] aktorea (AEB 1973)
# [[Mackenzie Phillips]] aktorea, abeslaria (AEB 1959)
# [[Emma Lucy Braun]] botanikaria (AEB, 1889-1971)
# [[Elizabeth Lowe Watson]] idazlea, sufragista, hizlaria (AEB 1842-1927)
# [[Pilar Benejam Arguimbau]] pedagogoa, geografoa (Menorca 1937)
# [[Francisca Bohigas Gavilanes]] maistra, ikuskatzailea, idazlea (Bartzelona 1892-Madril 1973)
# [[Fernande Barrey]] prostituta, modeloa eta margolaria (frantzia, 1893-1974)
# [[Anna Pirozzi]] opera sopranoa (Napoli, 1975)
# [[Mariella Devia]] opera abeslaria (Liguria, 1948)
# [[Yusra al-Barbari]] politikaria eta ekintzailea (Palestina, 1923-2009)
# [[Park Kyung-Ri]] eleberrigilea (Hego Korea 1926-2008)
# [[Aurora Sampedro Pi%C3%B1eiro]] kimikaria (Galizia, 1913-1996)
# [[Dorothy Allison]] idazlea
# [[Nicole Ferroni]] umoregilea
# [[Edith Ainge]] sufragista (AEB, 1873-1948)
# [[Sonia Vaccaro]] psikologoa (Argentina/Espainia XX. mendea)
# [[Raychelle Burks]] zientzia dibulgatzailea (AEB XX. mendea)
# [[Kelly Frye]] aktorea (AEB 1984)
# [[Amy Madigan]] aktorea (AEB 1950)
# [[Amber Stevens]] aktorea, modeloa (AEB 1986)
# [[Juana Francés]] margolaria (Alacant 1924-Madril 1990)
# [[Njideka Akunyili Crosby]] artista bisuala (Nigeria/AEB 1983)
# [[Martha Diamond]] margolaria (AEB 1944-2023)
# [[Joan Mitchell]] margolaria (AEB 1925-Paris 1992)
# [[Toyin Ojih Odutola]] marrazkilaria (Nigeria/AEB 1985)
# [[Fe del Mundo]] pediatra (Filipinak, 1911-2011)
# [[Isabel Garbayo]] Villa Teresitako sortzailea (Iruñea, 1905-2011)
# [[Elvira Siurana]] feminista, idazlea (LLeida 1952)
# [[Lourdes Ciuró]] abokatua, politikaria (Tarragona 1971)
# [[Helena Solà Tàrraga]] maistra, politikaria (Bartzelona 1976)
# [[Amanda Righetti]] aktorea (AEB 1983)
# [[Luna Ki]] abeslaria, DJa (Bartzelona 1999)
# [[Katharina Konradi]] opera sopranoa (Kirgizistan/Alemania 1988)
# [[Babi (abeslaria)]] (Madril 1999)
# [[Klesie Kelly]] sopranoa (AEB XX. mendea)
# [[Montserrat Martínez Parera]] ekonomialaria (Bartzelona 1975)
# [[Lesley-Ann Jones]] kazetaria, idazlea (EB 1956)
# [[Orra White Hitchcock]] ilustratzailea (AEB, 1796-1863)
# [[Margaret Chanler Aldrich]] filantropoa, erizaina eta idazlea (AEB, 1870-1963)
# [[Dorothy Allison]] idazlea (AEB, 1949-2024)
# [[Nicole Ferroni]] umoregilea (Maroko, 1982)
# [[Ann Preston]] medikua, ekintzailea (AEB, 1813-1872)
# [[Nicole Claveloux]] margolari, ilustratzaile eta komikigilea (Frantzia, 1940-__ )
# [[Maria Bellido|Maria Belido]] espainiar heroi mitikoa (1755-1809)
# [[Sofía Esparza Jauregi|Sofia Esparza Jauregi]] sopranoa (Iruñea, 1994)
# [[Isabel Azcárate Ristori]] irakasle ikertzailea (Cádiz 1923-Madril 2016)
# [[Ana López Navajas]] irakaslea, ikertzailea ( Valentzia 1962)
# [[Erika Leiva]] kopla abeslaria (Tarragona/Cádiz 1984)
# [[Joana Jiménez]] abeslaria, dantzaria (Sevilla 1977)
# [[Carmen Conesa]] aktorea (Bartzelona 1960)
# [[Diana Peñalver]] aktorea (Sevilla 1965)
# [[Rosa Mariscal]] aktorea (Sevilla 1970-2022)
# [[Pilar Punzano]] aktorea, pedagogoa (Madril 1980)
# [[Irene Visedo]] aktorea (Madril 1978)
# [[Manane Rodríguez]] film zuzendaria (Uruguai/Espainia 1954)
# [[Sonia Sebastián]] film zuzendaria (Espainia 1984)
# [[Yusra al-Barbari]] politikaria eta ekintzailea (Gaza, 1923-2009)
# [[Ann Allebach]] artzain mennorita (AEB, 1874-1918)
# [[Jennifer Radloff]] feminista, ekintzailea (Hegoafrika 1961)
# [[Grunya Sukhareva]] haur psikiatra (Ukraina, 1891-1981)
# [[Josefa Martin Luengo]] pedagogoa (Salamnca 1944-2009)
# [[Lucía Asué Mbomio Rubio]] kazetari feminista (Alcorcón, 1981)
# [[Paige L. Sweet ]] soziologoa (AEB 1987)
# [[Caroline Lexow Babcock]] bakegilea eta sufragista (AEB, 1882-1980)
# [[Evin Ahmad]] aktorea (Suedia, 1990)
# [[Rabia al Adawiyya]] santua, filosofoa (Irak 717-801)
# [[Fatma Girik]] aktorea, politikaria (Turkia 1943-2022)
# [[María Cristina Masaveu Peterson]] enpresaburua (Asturias 1937-2006)
# [[Lorena García de las Bayonas]] aktore-maistra (Madril 1966)
# [[Katrina Bayonas]] casting zuzendaria (EB 1941)
# [[Natalia Menéndez]] eszena zuzendaria (Madril 19)67
# [[Amaranta Osorio]] antzerkigilea (Mexiko/Espainia 1978)
# [[Itziar Pascual Ortiz]] antzerkigilea (Madril 1967)
# [[Judith Fernández]] aktorea, abeslaria, dantzaria (Coruña 2001)
# [[Marie Noëlle]] film zuzendaria, gidoilaria (Frantzia XX. mendea)
# [[Paideia Eskola Librea]] (Merida 1978)
# [[Barbara Pravi]] abeslaria (Narbona 1993
# [[Baya Mahieddine]] margolaria (Aljeria 1931-1998)
# [[Jacqueline Held]] Frantziako gazte-literaturako idazlea eta poeta (Poitiers, 1936)
# [[Marian Diamond]] neurozientzialaria (AEB, 1926-2017)
# [[Juanita Breckenridge Bates]] minista (AEB, 1860-1946)
# [[Emily M. Bishop]] hizlaria, instruktorea (AEB, 1858-1916)
# [[Tam O%27Shaughnessy]] hezitzailea, zientzia-idazlea (AEB, 1952)
# [[Adriana Guzmán Arroyo]] idazlea, ekintzailea, feminista (Bolivia, XX. mendearen 2. zatia)
# [[Helen Archdale]] sufragista (EB 1876-1949)
# [[Charlotte Despard]] sufragista (EB 1844-1939)
# [[Wanda Quilhot]] biologoa (Txile, 1929-2023)
# [[Maria José Aguiar]] margolaria (Portugal, )
# [[Maria Luisa Pacheco]] margolaria (Bolivia
# [[Beatriz Aurora]] margolaria, (Txile,
# [[Mary Gove Nichols]] aktibista, idazlea (AEB, 1810-1884)
# [[Minta Bosley Allen Trotman]] sufragista, ekintzailea (AEB,
#[[Vira Boarman Whitehouse]] sufragista (AEB, 1875-1957)
#[[Dina Kathelyn]] idazle eta ilustratzaile belgikarra (Uccle, 1934-2024)
# [[Tsai-Fan Yu]] medikua, ikertzailea (Txina-AEB, 1911-2007)
# [[Adelaide Underhill]] liburuzaina (AEB, 1860-1936)
# [[Mary Buckland]] paleontologoa, ilustratzailea (Erresuma Batua, 1797-1857)
# [[Safia El Aaddam]] idazlea, aktibista (Tarragona 1995)
# [[Chana Orloff]] eskultorea (Ukraina 1888-Israel 1962)
# [[Jeanne Hébuterne]] margolaria, musa (Fratzia 1898-1920)
# [[Carla Campra]] aktorea, modeloa (Bartzelona 1999)
# [[Amelia Ochandiano]] antzerki eszena-zuzendaria (Madril XX. mendea)
# [[Diana Soviero]] sopranoa (AEB 1949)
# [[Sondra Radvanovsky]] sopranoa (AEB 1969)
# [[Kate Jackson]] aktorea (AEB 1948)
# [[Lalachus]] aktorea, komediantea (Madril 1990)
# [[Laura Arcos Terán]] genetikalaria, ikertzailea (Ekuador 1938)
# [[Katrina Ely Tiffany]] Sufragista (AEB,
<nowiki>}}</nowiki>
==='''Berriak 2024''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Janire Etxabe]] '''SORTUA''' dantzaria da, dantza bertikalean aditua. (Arrankudiaga, Bizkaia, 1979)
# [[Celia Santos]] '''SORTUA''' idazlea (Bergara, 1972)
# [[Tamara García Iglesias]] '''SORTUA''' zinemagilea eta komisarioa (Lasarte, 1978)
# [[Warisha Moradi]] '''SORTUA''' heriotz epaia duen militante kurdua (Kurdistan, XX. mendea)
# [[Carmina Merodio Hoyos|Carmina Herodio]] '''SORTUA''' Saturrarango kartzelan egon zen 6 urtez (Panes, 1920-2006)
# [[Parvaneh Kazemi]] '''SORTUA''' matematikaria, mendizale eta mendi gidaria (Teheran, 1970)
# [[Mari Campos Roldán]] '''SORTUA''' Saturrarango kartzelan egon zen umetan (Madril, 1938)
# [[Encarna Furundarena Goenaga]] '''SORTUA''' Saturrango kartzelara joaten zen janaria eramatera (Mutriku, 1919-2014)
# [[Nai Barghouti]] '''SORTUA''' abeslari eta konposiore (Palestina, 1996)
# [[Maria Sanchez Madoz]] '''SORTUA''' pilota epaile profesionala (Laudio, 1996
# [[Araceli González Carballo]] espioia, erizaina (Lugo 1914-Madril 1990)
# [[Margarita Ruiz de Lihory]] margolaria, espioia (Valentzia 1889-Albacete 1968)
# [[Isona Passola]] film zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Bartzelona 1953)
# [[Cristina Martín-Prieto]] futbolaria (Sevilla 1993)
# [[Melania Olcina]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona 1982)
# [[Rafaela Carrasco]] dantzaria, koreografoa (Sevilla 1972)
# [[Lisi Estaràs]] dantzaria, koreografoa (Argentina 1971)
# [[Lorena Nogal]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona 1984)
# [[Luz Arcas]] dantzaria (Malaga 1983)
# [[Manuela Carrasco]] flamenko dantzari ijitoa (Sevilla 1958)
# [[Lynda Barry]] komikigile eta irakasle estatubatuarra (Wisconsin, 1956)
# [[Maria Antónia Palla]] kazetaria eta feminista (Portugal, 1933)
# [[Mary Adamson Anderson Marshall]] medikua Edinburgoko 7ak taldekoa (1837-1910)
# [[Sara González Lolo]] patin hockey jokalaria (Asturias 1992)
# [[Natasha Lee]] patin hockey jokalaria, entrenatzailea (Malaysia/Asturias 1992)
# [[María Díez Busqué]] patin hockey jokalaria (Bartzelona 1989)
# [[Anna Casarramona Vivas]] patin hockey jokalaria (Bartzelona 1994)
# [[Anna Serra]] triatleta (Bartzelona 1968)
# [[Mathilde Ollivier]] aktorea, modeloa (Frantzia 1994)
# [[Gimena Llamedo]] psikologoa, politikaria (Asturias 1981)
# [[Mikey Madison]] aktorea (AEB 1999)
# [[Julia Butters]] aktorea (AEB 2009)
# [[Samantha Robinson]] aktorea (AEB 1991)
# [[Irene Flunser Pimentel]] historialaria (Lisboa, 1950)
# [[Cósima Wagner|Cosima Wagner]], Richard Wagner musikagilearen 2. emaztea (Bellagio, 1837 - Bayreuth, 1930)
# [[Verena Wagner]] musikagilea (Alemania, Bayreuth, 1920- Überlingen, 2019)
# [[Eva von Bülow]] Cosima Liszt eta Richard Wagnerren alaba (Tribschen, 1867 - Bayreuth, 1942),
# [[Anne Rearick]] argazkilari estatubatuarra (Idaho, AEB, 1960)
# [[Pauline Harmange]] idazlea eta feminista (Lille, 1994)
# [[Bertha Hirsch Baruch]] poeta, idazle eta sufragista (AEB)
# [[Minora Kibbe]] gizarte erreformatzaile eta sufragista (AEB)
# [[Emily Bovell|Emily Bowel]] medikua (Londres, 1841-1845)
# [[Honor Frost]] urpeko arkeologoa (Erresuma Batua, 1917-2010)
# [[Susan Atkins]] kriminala (AEB 1948-2009)
# [[Abigail Folger]] oinordeko eraila (AEB 1943-1969)
# [[Eva Saldaña]] ekologo aktibista (Madril 1977)
# [[Rosalie Varda]] jantzi diseinatzailea (Frantzia 1958)
# [[Manuela Fernández Pérez]] artista (Madril 1927-2017)
# [[Manuela Saborido Muñoz]] artista (Cadiz 1943)
# [[Sofia Crespo]] artista bisuala (Argentina 1991)
# [[Mercedes Doménech]] irrati esataria (Asturias 1922-Granada 2002)
# [[Barbara Steele]] aktorea (EB 1937)
# [[Arantza Toledo]] piraguista (Cuenca 1999)
# [[Alice Coffin]] kazetaria eta feminista (Tolosa, Ozitania, 1978)
# [[Clara Elizabeth Chan Lee]]
# [[Emily Sturge]]
# [[Gulielma Lister]] botanikaria (Ingalaterra, 1860-1949)
# [[Katharina Wagner]] eszena zuzendaria da. Bayreutheko Jaialdiaren zuzendaria. (Bayreuth, Alemania, 1978)
# [[Isolde Wagner]] Hans von Bülow edo Richard Wagner eta Cosima Wagner-en alaba (Alemania, 1865 - 1919)
# [[Blandine von Bülow]] Hans von Bülow eta Cosima Liszten alaba zen, (Alemania, 1863-1941)
# [[Daniela von Bülow]] piano-jotzailea (Berlin, 1860 - Bayreuth, 1940)
# [[Minna Wagner|Minna Wagner,]] aklorea (Saxonia, 1809- Dresden, 1866)
# [[Eva Wagner-Pasquier]]antzerki-enpresaburu da ( Alemania, 1945)
# [[Yang Huanyi]] nushuaren azken hiztuna (Txina 1906-2004)
# [[Carme Sansa]] aktorea, ekintzailea (Bartzelona 1943)
# [[Ana Romero Galán]] kazetaria, idazlea (Cádiz 1966)
# [[Aimée de Heeren]] socialitatea ( Brasil 1903-AEB 2006)
# [[Rocío Márquez]] flamenko kantaria (Huelva 1985)
# [[Carola Ortiz]] musikagilea, abeslaria, klarinete jolea (Bartzelona 1986)
# [[Isabel de Solís]] esklabu kristaua, Granadako Muley Hacén sultan nazariaren ohaidea (? XV. mendea- Sevilla ?)
# [[Nani Jiménez]] aktorea, modeloa (Valentzia 1981)
# [[Alejandra Herranz]] kazetaria (Bartzelona 1972)
# [[Mar Cabra]] ikerketa kazetaria (Madril 1983)
# [[Marianne Grunberg-Manago]] biokimikaria (Frantzia, 1921-2013)
# [[Angela Becerra]] idazlea (Kolonbia, 1957 )
# [[Codou Bop]] soziologoa, kazetaria, feminista (Senegal, ?)
# [[Ana Gomes]] portugaldar diplomazialari eta politikaria (Lisboa, 1954)
# [[Maria Filomena Mónica]] portugaldar soziologoa (Lisboa, São Mamede, 1943)
# [[Ayşe Sultan]] otomandar printzesa (1608-1656)
# [[Mara Santos]] kanoalaria (Palentzia 1969)
# [[María José Campos]] xakelaria (Argentina 1999)
# [[Fatma Hatun]] Ahmed I.aren 3. ezkontidea (?Bosnia 1590-Istanbul 1660)
# [[Mahfiruz Hatice Hatun]] esklaboa, Ahmed I.a sultanaren 1. ezkontidea (Kaukaso 1590-Istanbul 1620)
# [[Hanzade Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1609-Edirne 1650)
# [[Gevherhan Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1605- c.1631)
# [[Atike Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul 1614-1674)
# [[Abide Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul 1618-1648)
# [[Fatma Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1607-c.1671)
# [[Ida Finney Mackrille]] sufragista, politikaria eta hizlaria(AEB, 1867-1960)
# [[Luella Johnston]] Enpresaria (AEB, 1958)
# [[Elizabeth Thacher Kent]] idazlea (AEB, 1868-1952)
# [[Blandine Le Callet]] idazle eta irakasle frantsesa (Frantzia, 1969)
# [[Rosa Maria Gilart Jiménez]] brodatzailea (Mallorca 1810-Madril 880)
# [[Eugenia Kalnay]] metereologoa (Argentina 1942)
# [[Judeline]] abeslaria (Cádiz 2003)
# [[Claude Pompidou]] politikaria, 1. dama (Frantzia 1942-2007)
# [[Handan Sultan]] otomandar ezkontidea (Bosnia 1565-Istanbul 1605)
# [[Halime Sultan]] otomandar ezkontidea (Abkhazia 1576-Istanbul 1623)
# [[Safiye Sultan]] otomandar ezkontidea (Albania 1550-Istanbul 1618)
# [[Telli Hümaşah Sultan]] otomandar ezkontidea (¿ c.1630-c.1676)
# [[Turhan Hatice Sultan]] otomandar ezkontidea eta erregeordea (Rutenia 1627-Edirne 1683)
# [[Ana Lena Rivera]] idazlea (Asturias 1972)
# [[Emma Maria Harrington]] sufragista (Dinamarka 1881-AEB ?)
# [[Ángela Cenarro Lagunas]] feminista eta historialaria (Zaragoza, 1965)
# [[Aurélie Valognes]] eleberrigilea (Frantzia, 1983)
# [[Sandra Myrna D%C3%ADaz]] biologoa (Argentina, 1961)
# [[Maria Grazia Cutuli]] kazetaria (Italia 1963-2001)
# [[Babe Paley]] socialitatea, editorea (AEB 1915-1978)
# [[Nona Sobo]] aktorea, modeloa (Tailandia/Bartzelona 2000)
# [[Laura Ramos]] aktorea (Kuba 1978)
# [[Araceli González Campa]] kazetaria (Madril XX. mendea)
# [[Paloma Chamorro]] kazetaria (Madril 1949-2017)
# [[María Josefa Pimentel Téllez-Girón]] aristokrata (Madril 1752-1834)
# [[Ann Hui]] aktorea, film zuzendaria (Txina 1947)
# [[Sylvia Chang]] film zuzendaria, idazlea (Txina 1953)
# [[Ángela Rodicio]] kazetaria, idazlea (Ourense 1963)
# [[Laura de Force Gordon]] hizlaria, kazetaria, sufragista (AEB)
# [[Stella Wynne Herron]] idazlea, sufragista (AEB)
# [[Taneko Suzuki]] zientzilaria eta ikertzailea (Japonia, 1926-2020)
# [[Gülistan Sönük]] politikaria (Kurdistan, 1993)
# [[Margarita Torres]] historialaria (León 1969)
# [[Hai Yan]] ekintzailea, idazlea (Txina 1954)
# [[Maria Pilar Perea Sabater]] filologoa (Bartzelona 1960)
# [[Melani García]] abeslaria (Valentzia 2007)
# [[María Luisa Cava de Llano Carrió]] legelaria, politikaria (Bartzelona 1948)
# [[Azahara Palomeque Recio]] kazetaria, idazlea, poeta (Kordoba 1986)
# [[Mirela]] abeslaria (Madril 1990)
# [[Alejandra Kindelán]] ekonomialaria (Venezuela 1971)
# [[Zina%C3%ADda Ierm%C3%B3lieva]] mikrobiologoa (Errusia, 1898-1974)
# [[Marie Pascale Osterrieth|Marie-Pascale Osterrieth]] Belgikako antzerki- eta zinema-zuzendari eta produktorea (Basoko, 1956)
# [[Charo Garaigorta]] artista (Coruña 1961)
# [[Anna Caballé Masforroll]] idazlea (Bartzelona 1954)
# [[Lydia Flood Jackson]] enpresaburua, sufragista (AEB 1862-1963)
# [[Mar%C3%ADa de los %C3%81ngeles Cardona Florit]] botanikaria (Menorca-Bartzelona, 1940-1991)
# [[Pacita Abad]] margolaria (Filipinas, 1946-2004)
# [[Lida Abdul]] artista (Afganisgtan, 1973)
# [[María Izquierdo (margolaria)|Maria Izquierdo (margolaria)]] (Mexiko, 1902-1955)
# [[Aina Garcia-Carbó]] poeta (Castelló, 1993)
# [[Kathleen Norris]] eleberrigilea, aktibista, (AEB )
# [[Emily Arnesen]] zoologoa (Norvegia, 1867- 1928)
# [[Laura Marling]] folk abeslaria (Erresuma Batua, 1990)
# [[Amalia Eriksson]] merkataria, asmatzailea (Suedia 1824- 1923)
# [[Ada Kariakoa]] satrapa (Turkia, K.a IV. Mendea-K.a 326)
# [[Artemisia II.a Kariakoa]] satrapa (TurkiaK.a 410-K.a)
# [[Linda Kasabian]] Manson familiakoa (AEB 1949-2023)
# [[Patricia Krenwinkel]] hiltzailea, Manson familiakoa (AEB 1947)
# [[Mary Brunner]] hiltzaile kidea, Manson familiakoa (AEB 1943)
# [[Rosa Navarro Durán]] filologoa, idazlea, irakaslea (Girona 1947)
# [[Young Miko]] rap abeslaria, futbolari ohia (Puerto Rico 1997)
# [[Brequette Cassie]] abeslaria, dantzaria (Hegoafrika/Madril 1984)
# [[Lorena Gómez (abeslaria)]] (Lleida 1986)
# [[Ruth Lorenzo]] abeslaria (Murtzia 1982)
# [[Roser Batlle]] Catalunyako pedagogoa (Bartzelona 1954)
# [[Henriette Delamarre de Monchaux]] geologoa, paleontologoa (Frantzia, 1854-1911)
# [[Jessica Gallagher]] paralinpiar eskiatzailea, atleta, txirrindularia (Australia 1986)
# [[Claire Keefer]] atleta paralinpiarra (Australia 1995)
# [[Madeleine Hogan]] paralinpiar xabalinlaria (Australia 1988)
# [[Hollie Arnold]] paralinpiar xabalinlaria (EB 1994)
# [[Donna Smith (atleta)]] paralinpiar xabalinlaria, gsaskibaloi jokalaria (Australia 1965-1999)
# [[Julie Russell]] paralinpiar pisu jasotzailea, saskibaloi jokalaria (Australia 1951)
# [[Grace Anozie]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1977)
# [[Lucy Ejike]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1977)
# [[Fatma Omar]] paralinpiar pisu jasotzailea (Egipto 1973)
# [[Josephine Orji]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1979)
# [[Georgianna Offutt]] sufragista eta medikua (AEB)
# [[Sarah Massey Overton]] emakumeen eskubideen aldeko emintzailea (AEB)
# [[Stacey Gillian Abe]] artista garaikidea
# [[Tomie Ohtake]] artista bisuala (Japonia/Brasil 1913-2015)
# [[Maryní Callejo]] musika ekoizle aitzindaria, moldatzailea, piano-jolea, abeslaria (Madril 1944)
# [[Özlem Becerikli]] paralinpiar pisu jasotzailea (Turkia 1980)
# [[Amalia Pérez]] paralinpiar pisu jasotzailea (Mexiko 1977)
# [[Olivia Breen]] paralinpiar atleta (Gales 1996)
# [[Sophie Hahn]] paralinpiar atleta (EB 1997)
# [[Verônica Hipólito]] paraliniar lasterkaria (Brasil 1996)
# [[Tara (abeslaria)]] (Coruña 1950)
# [[Ángela Carrasco]] abeslaria (Dominikar Errepublika 1951)
# [[La Dama]] abeslaria (Sevilla 1986)
# [[Mónica Naranjo]] abeslaria (Girona 1974)
# [[Virgínia Leone Bicudo]] soziologoa, psikoanalista (Brasil 1910-2003)
# [[Katherine Reed Balentine]] sufragista (AEB,1875-1934)
# [[Anna M. Morrison Reed]] egunkari eta aldizkaria fundatzailea (AEB, 1849-1921)
# [[Albertine Sarrazin]] idazlea (Frantzia,
# [[Isabelle Anguelovski]] ekologoa, ikertzailea (REims, 1978)
# [[Aina Garcia-Carbó]] poeta (Castelló de la Plana, 1993)
# [[Amalia de Llano]] idazle eta aristokrata (Espainia, 1822-1874)
# [[Edith Farkas]] meteorologoa, ikertzailea (Hungaria-Zeelanda Berria, 1921-1993)
# [[Kimberlé Williams Crenshaw]] abokatua, irakaslea, feminista (AEB 1959)
# [[Beatrice Duodu Owusu]] kazetaria (Ghana 1964)
# [[Agnes Sj%C3%B6berg]] albaitaria (Finlandia, 1888-1964)
# [[Olga Rodriguez]] kazetaria (León 1975)
# [[Jessica Abel]] komikigilea (AEB 1969)
# [[Zillah Branco]] aktibista ( Brasil 1936)
# [[Jaldia Abubakra]] ekintzailea (Palestina/Espainia 1967)
# [[Mònica Bernabé Fernández]] kazetaria (Bartzelona 1972)
# [[Pilar Albajar]] argazkilaria (Huesca 1948)
# [[Selina Solomons]] sufragista (AEB 1862- 1942)
# [[Ellen Clark Sargent]] sufragista (AEB 1826-1911)
# [[Pepa Aurora]] idazlea (Kanariak, 1946)
# [[Pino Betancor Alvarez]] idazlea (Kanariak, 1928-2063)
# [[Andrea Abreu]] idazlea (Kanariak, 1995)
# [[Casilda Rodrigáñez]] idazlea (Madril 1945)
# [[Miryan Rivera]] zientzialaria (Ekuador XX. mendea)
# [[Ana Estrella Santos]] dialektologoa (Ekuador XX.mendea)
# [[Kristina Suediakoa (1943)]] printzesa
# [[Nathalie Sayn-Wittgenstein-Berleburg]] printzesa, zaldi-doman aditua (Danimarka 1975)
# [[Marleen Haboud]] hizkuntza ikerlaria (Ekuador 1954)
# [[Gilda Guerrero Salgado]] kazetaria (Ekuador XX. mendea)
# [[María Carbonell Sánchez]] pedagogoa (Valentzia 1852-1926)
# [[Loren MacIver]] margolaria (AEB 1909-1998)
# [[Carin Bondar]] biologoa (Kanada 1975)
# [[Kamal Ranadive]] ikertzaile biomedikoa (India, 1917-2001)
# [[Mary Wood Swift]] sufragista (AEB 1841-1927)
# [[Naomi Anderson]] sufragista (AEB 1843-1899)
# [[Elvire De Cock]] ilustratzailea eta komikigilea (Belgika, 1979)
# [[La Galera kartzela]] emakumeen espetxea (Alcala de Henares, XX. - XXI. mendea)
# [[Malagako emakumeen kartzela zaharra]] (Malaga, 1937-1954)
# [[Can Salesko kartzela]] emakumeen kartzela (Palma, 1936-1943)
# [[Joan Feynman]] astrofisikaria (AEB, 1927-2020)
# [[Catherine Beaunez]] Frantziako prentsa-marrazkilaria eta komikigilea (Juigné-sur-Sarthe, 1953)
# [[Maria Vaquer Moll]] jostuna eta feminista espetxeratua (Eivissa, 1902-1982)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''urria''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Beatriz Akizu Aizpiri]] '''SORTUA''' Eusko Ikaskuntzako arlo sozio-politiko, dibertsitate eta kohesioko koordinatzailea (Soraluze, 1969)
# [[Onintze Villanueva Goikoetxea]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea, dantzazalea, dantza-irakaslea (Mexiko, 1955)
# [[Belen Urutxurtu]] ef-- '''SORTUA''' txistularia, eskultorea eta Arte irakaslea (Berriz, 1960)
# [[Julene Etxenike]] --ef '''SORTUA''' mendizale aitzindaria (Irun, 1943-2023)
# [[Beatriz Gámiz Mata]] ----'''SORTUA''' kriminologoa, politikaria eta alkatea (Ermua, 1983)
# [[Resurrección Martínez Sánchez]] efef '''SORTUA''' 36ko gerran eraildako maistra (Errioxa, 1898-1936)
# [[Consolación Martínez Sánchez]] '''SORTUA''' 36ko gerran eraildako maistra (Errioxa, 1896-1936)
# [[Teresa Velasco Soto]] '''SORTUA''' zigarrogilea, politikaria (Errioxa, 1902-?)
# [[Felisa Vidorreta Miruri]] '''SORTUA''' maistra fusilatua (Errioxa, 1890-1936)
# [[Mercedes López Cotarelo]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Irun, 1914 - Lesaka, 1936)
# [[Leire Retegi Fernández]] '''SORTUA''' txistularia eta txistu irakaslea da (Leitza, 2002)
# [[Luciana Larreategi Arizaga]] '''SORTUA''' (Eibar, Gipuzkoa, 1912-2003)
# [[Lloy Galpin]] sufragista, idazlea (AEB, 1877-1935)
# [[Ana María Cuervo]] biokimikaria (Bartzelona 1966)
# [[Marta Pujol Ferrusola]] arkitektoa (Bartzelona 1959)
# [[Glenna Cabello]] politologoa, kontsul (Venezuela 1959)
# [[Margaret Leahy]] aktorea (EB 1902-AEB 1967)
# [[Norma Talmadge]] aktorea (AEB 1894-1957)
# [[Constance Talmadge]] aktorea (AEB 1898-1973)
# [[Natalie Talmadge]] aktorea, gidoilaria (AEB 1996-1969)
# [[Cátia Montes]] gizarte hezitzailea, suhiltzailea, ijitoa (Portugal ?)
# [[Toya Prudêncio]] hezitzailea, aktibista, ijitoa (Portugal ?)
# [[Maria Gil]] aktore, aktibista, ijitoa (Portugal 1972)
# [[Estelle Faye]] idazle eta aktore frantsesa (1978)
# [[Rose Morgan French]] sufragista (AEB, 1859-1929)
# [[Ana María Pascual-Leone]] zientzialaria eta farmazialaria (Valentzia, 1930)
# [[Nellie Blessing Eyster]] irakaslea, kazetaria, idazlea (AEB, 1836-1922)
# [[Eileen Chang]] idazlea (Txina 1920-AEB 1995)
# [[Ascensión Marcos]] farmazialaria, ikertzailea (Espainia XX. mendea)
# [[Mririda n'Ait Attik]] poeta amazigea (Maroko 1900-1940)
# [[Maisie Peters]] kantautorea (EB 2000)
# [[Rachel Brosnahan]] aktorea (AEB 1990)
# [[Elaine May]] aktorea (AEB 1932)
# [[Carla Quílez]] aktorea (Bartzelona 2008)
# [[Tita Parra]] kantautorea (Txile 1956)
# [[Alexia Greziakoa]] printzesa (Grezia 1965)
# [[Teodora Greziakoa]] aktorea, printzesa (EB 1983)
# [[Olinpia Greziakoa]] modeloa, printzesa (AEB 1996)
# [[Marie-Chantal Greziakoa]] diseinatzailea, enpresaburua, printzesa (EB 1968)
# [[Marthe Gautier]] pediatra, ikertzailea (Frantzia, 1925-2022)
# [[Mar%C3%ADa Mullerat i Bassedas]] maistra, hezkuntza berezian espezializatua (Catalunya 1903 - 1993)
# [[Rita Harradence]] biokimikaria (Australia, 1915-2012)
# [[Nora Stanton Blatch Barney]] ingeniari zibila (AEB, 1883-1971)
# [[Flora Wambaugh Patterson]] mikologoa (AEB, 1847-1928)
# [[Jhamak Ghimire]] idazlea (Nepal, 1980)
# [[Mireille Havet]] idazlea (Frantzia, 1898-1932)
# [[Montserrat Villar Gonzalez]] idazlea (Ourense 1969)
# [[Regina Orozco]] aktorea (Mexiko, 1964)
# [[Jesusa Rodríguez|Jesusa Rodriguez]] aktorea, antzerki zuzendaria (Mexiko, 1955)
# [[Astrid Hadad]] aktorea (Mexiko, 1957)
# [[Julieta Egurrola]] aktorea (Mexiko, 1953)
# [[Elisa Izaurralde|Elisa_Izaurralde]] biokimikaria molekularra (Uruguai,
# [[Céline Bessière]] soziologoa (Frantzia, 1977)
# [[Cristina Pacheco]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1941-2023)
# [[Susana Chavez-Silverman]] idazlea (AEB, ?)
# [[Cristina Lafont]] filosofoa (Valentzia, 1963)
# [[Fumiko Enchi]] idazlea (Japonia 1905-1986)
# [[Pilar Roig Picazo]] ikertzailea (Valentzia 1949)
# [[Isabella Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 2007)
# [[Josephine Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 2011)
# [[Irene Greziakoa]] printzesa (Hegoafrika/ Espainia 1942)
# [[Pia Getty]] film ekoizlea, zuzendaria (AEB 1966)
# [[Benedikte Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 1944)
# [[Alexandrine Danimarkakoa]] erregina (Alemania 1879- Danimarka 1952)
# [[Carolina Matilde Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 1912-1995)
# [[Viktoria Luise Prusiakoa]] printzesa (Alemania 1892-1980)
# [[Rocío Muñoz Morales]] aktorea, aurkezle, modeloa (Madril 1988)
# [[Mary Prince]] idazlea eta esklabua (Bermudak...)
# [[Edith M. Flanigen]] kimikaria (AEB, 1929)
# [[Margaret Fulton]] kazetari gastronomikoa (1924-2009)
# [[Claudia Actea]] esklaboa (Anatolia 40-I. mendea)
# [[Cándida Jiménez Huelva]] esklabo askatua (Angola, 1845 Huelva, 1951)
# [[Rosalia Gómez]] esklabo askatua (Tenerife, 1801-1874)
# [[Elena Conti]] biokimikaria eta biologoa (Italia, 1967)
# [[Edith Pechey]] medikua (EB 1845-1908)
# [[Catherine Raisin]] geologoa (Erresuma Batua, 1855-1945)
# [[Winifred Starr Dobyns]] sufragista (AEB, 1886-1963)
# [[Mary Roberts Coolidge]] sufragista (AEB, 1860-1945)
# [[María Bueno Castellano]] artista (Malaga, 1976)
# [[Rukhmabai]] medikua (India 1864-1955)
# [[Valérie Mangin]] Frantziako komiki-gidoilaria (Nancy, 1973)
# [[Kamala Sohonie]] biokimikaria (India, 1911-1998)
# [[Cy Jung]] idazlea (Frantzia,
# [[Elula Perrin]] idazlea (Frantzia
# [[Anandi Gopal Joshi]] Indiako 1. medikuetako bat (1865-1887)
# [[Agnieszka Osiecka]] poeta, kazetaria (Polonia 1936-1007)
# [[Jeanette Winterson]] idazlea (EB 1959)
# [[Shelagh Delaney]] antzerkigilea, gidoilaria (EB 1938-2011)
# [[Madeleine Suediakoa]] printzesa (Suedia 1982)
# [[Carina Axelsson]] printzesa, modeloa, idazlea (AEB Aguil1968)
# [[Ingeborg Danimarkakoa (1878-1958)]] printzesa (Danimarka 1878-Suedia 1958)
# [[Susie Orbach]] psikoanalista, idazlea (EB 1946)
# [[Doris Duke]] filantropoa , baratzezaina, arte bildumagilea (AEB 1912-1993)
# [[Silvia Laplana]] metereologoa (Bartzelona 1984)
# [[Eva Cosculluela]] kultur kazetaria (Zaragoza 1972)
# [[Pilar Sanjurjo]] metereologoa (Coruña 1942-2022)
# [[Fanny Dalle-Rive]] Frantziako komikigilea (1976)
# [[Emma_Lira]] kazetaria, idazlea eta bidaiaria (Madril 1971)
# [[Mariana Álvarez Bollo Carretero]] pedagogoa eta idazle espainiarra (Zamora, 1866 - 1946)
# [[Margherita Piazzola Beloch]] matematikaria (Italia, 1879-1976)
# [[Mary Ryerson Butin]] medikua (AEB, 1857-1944)
# [[Zabel Yesayan]] idazlea (Armenia 1878-1943)
# [[Eva Carter Buckner]] sufragista, poeta eta konpositorea (1861-1946)
# [[Hélia Correia]] idazlea (Portugal, 1949)
# [[Isabela Figueiredo]] idazlea (Portugal, 1963)
# [[Teresa Imízcoz Beunza|Teresa Imizcoz Beunza]] idazlea (Iruñea, 1965)
# [[Oriana Méndez|Oriana Mendez]] idazlea (Vigo, 1974)
# [[Esperanza Aguilà Ducet|Esperanza Aguila Ducet]] idazlea (Bartzelona, 1951)
# [[Maud Ankaoua]] enpresa kudeatzailea (Frantzia, 1971)
# [[Lucia Pietrelli]] idazlea (Italia/Mallorca 1984)
# [[María Jaén]] idazlea, gidoilaria (Sevilla 1962)
# [[Antonia Bardolet]] idazlea (Bartzelona 1877- 1956)
# [[Dolors Miquel]] idazlea (LLeida 1960)
# [[Míriam Ferradáns]] idazlea (Pontevedra 1960)
# [[Rosa Fabregat]] idazlea (LLeida 1933)
# [[Ingrid Guardiola Sánchez]] film zuzendaria, saiakeragilea (Girona 1980)
# [[Almudena Arteaga]] idazlea (Madril 1967)
# [[Alana S. Portero]] idazlea (Madril 1967)
# [[Maria Antònia Salvà]] poeta (Mallorca 1869-1958)
# [[Maribel Medina]] idazlea eta kultura kudeatzailea (Iruñea, 1969)
# [[Gabrielle Réval]] idazlea (Frantzia,
# [[Martine Roffinella]] idazlea (Frantzia,
# [[Bertha Hernández]] idazlea, politikaria, 1. dama (Kolonbia 1907-1993)
# [[May Borraz]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1966)
# [[Eva Yárnoz]] poeta, artista (Iruñea 1975)
# [[Emilia Salvador]] ikertzailea, idazlea (Zaragoza 1938)
# [[Beatriz Giménez de Ory]] poeta (Madril 1972)
# [[Gema Nieto]] idazlea (Madril 1981)
# [[Mariona Cabassa]] ilustratzailea (Bartzelona 1977)
# [[Mada Carreño]] idazlea, kazetaria (Zamora 1914- Mexiko 2000)
# [[Nicolasa Helguero Alvarado]] poeta, moja, noblea (Palentzia 1719- Burgos 1805)
# [[Sheila Elorza]] futbolaria (Zaratamo 1996)
# [[Suceso Luengo]] maistra, idazlea (Zamora 1884-? 1931)
# [[Yvonne Blake]] jantzi-diseinatzailea (EB 1940-Madril 2018)
# [[Ruth Chepngetich]] atleta, maratoilaria (Kenya 1994)
# [[Salome Lang]] atleta, gorako jauzilaria (Suitza 1997)
# [[Salomé Kora]] atleta, 100m (Suitza 1994)
# [[Vicky Calavia]] zinegilea (Zaragoza 1971)
# [[Marisol Aznar]] aktorea, gidoilaria, abeslaria (Zaragoza 1972)
# [[Emilia Baylo]] dantzaria, koreografoa, irakaslea (Lleida 1946-Zaragoza 2022)
# [[Natividad Zaro]] aktorea, gidoilaria (Zaragoza 1901-Madril 1978)
# [[Marta Marín-Dòmine]] idazlea, dokumetalgilea (Bartzelona 1959)
# [[Uliana Semionova]] saskibaloi jokalaria (Letonia 1952)
# [[Maria do Rosário Pedreira]] idazlea (Portugal 1959)
# [[Reyes Calderon]] idazlea, ekonomialaria, irakaslea (Valladolid 1961)
# [[Paloma Sánchez-Garnica]] idazlea (Madril, 1962)
# [[Ann Scott]] idazlea (Frantzia, 1965)
# [[Chiquinha Gonzaga]] musikaria, konpositore, pianista eta orkestra zuzendaria (Brasil, 1847 - 1935)
# [[Giannina Arangi-Lombardi]] sopranoa (Italia, 1891-1951)
# [[Gilda dalla Rizza]] sopranoa (Italia, 1892-1975)
# [[Magda Olivero]] sopranoa (Italia 1910-2014)
# [[Lucy Tejada]] artista, margolaria (Kolonbia 1920-2011)
# [[Claudia Muzio]] sopranoa (Italia, 1889-1936)
# [[Toti Dal Monte]] sopranoa (Italia, 1893-1975)
# [[Maria Caniglia]] sopranoa (Italia, 1905-1979)
# [[Ebe Stignani]] mezzosopranoa (Italia, 1903-1974)
# [[Violet King Henry]] abokatua (Kanada, 1929-1982)
# [[Tòni Escala]] idazlea (Lleida 1961)
# [[Teresa Azpiazu Paul]] idazlea, irakaslea, politikaria (Cádiz 1862-Málaga 1949)
# [[Luisa Josefina Hernández]] idazlea, irakaslea (Mexiko 1928-2023)
# [[María Asúnsolo]] mezenas, galerista, modelo (AEB 1904-Mexiko 1999)
# [[María Jose Escrivà]] idazlea, poeta (Valentzia 1968)
# [[Meritxell Gené]] kantautorea, poeta (Lleida 1986)
# [[Marià Manent]] poeta, memorialista (Bartzelona 1898-1988)
# [[Marysa Navarro Aranguren]] idazlea, historilaria (Nafarroa 1934)
# [[Esther Novalgos Laso]] idazlea (Errioxa 1942)
# [[Susi Alvarado]] idazlea, antzerki zuzendaria (Kanariak 1960)
# [[Anna Tsing]] antropologoa (AEB, 1950)
# [[Ana Bernal Triviño]] kazetaria eta ikertzailea (Malaga, 1980)
# [[María Francisca Díaz-Carralero Rodelgo]] poeta itsu inprobisatzailea (Ciudad Real 1818-1894)
# [[Sanmao]] idazlea (Txina 1943-1991)
# [[Ana Cristina Herreros Ferreira]] idazlea, ahozko kontalaria (Leon 1965)
# [[Monika Zgustová]] idazlea, itzultzailea (Txekia 1957)
# [[Juana Dolores]] abeslaria, aktorea (Bartzelona 1992)
# [[Valeria Castro (abeslaria)]] kantautorea (Kanariak 1999)
# [[Maria Morera Colomer]] aktorea, abeslaria Girona 2003)
# [[Laura Jou]] antzerki irakaslea, film zuzendaria (Batzelona 1969)
# [[Emakumeen Ospearen Aretoa Coloradon]] aretoa eta saria (Colorado 1965)
# [[Frederika Hannoverkoa]] Greziako erregina ezkontidea (Alemania 1917 – Madril 1981)
# [[Isabel Stilwell]] kazetaria eta idazlea (Portugal)
# [[Maria Xosé Queizán]] idazlea (Galizia, 1939)
# [[Liliana Felipe]] abeslaria, sopranoa (Agentina-Mexiko, 1954)
# [[Zinka Milanov]] sopranoa (1906-1989)
# [[Rosa Ponselle]] sopranoa (AEB, 1897-1981)
# [[Milka Ternina]] sopranoa (Kroazia, 1863-1941)
# [[Geraldine Farrar]] sopranoa (Alemania, 1882-1967)
# [[Lilli Lehmann]] sopranoa (Alemania, 1848 - Berlin, 1929)
# [[Olive Fremstad]] mezzosoprano (Suedia , 1871-AEB,1951)
# [[María Jesús Jabato]] idazlea (Burgos, 1959)
# [[Brenda Navarro]] idazlea (Mexiko, 19982)
# [[Maud Tabachnik]] idazlea (Frantzia, 1938)
# [[Alejandrina_Gessler]] Andaluziako margolaria (Cadiz, 1831 - Paris, 1907)
# [[Rita Ferro]] Portugaleko idazlea (Lisboa, 1955)
# [[Dolors Marín Silvestre]] Kataluniako historialaria (Hospitalet de Llobregat, 1957)
# [[Almudena Campuzano Jimenez de Aldasoro]] idazlea (Santander, 1996)
# [[Dora Vázquez]] idazlea (Ourense, 1913.2010)
# [[Ana Acuña]] idazlea eta ikertzalea (Marin, 1971)
# [[Josefina Cardona i Bosch]] poeta (Valentzia,1957-2022)
# [[Joan Beauchamp Procter]] zoologoa (Erresuma Batua, 1897-1931)
# [[Adela Figueroa]] biologoa, aktibista eta idazle galiziarra (Lugo, 1948)
# [[Mary Blair]] artista, ilustratzailea, (AEB, 1911-1978)
# [[Rita Taborda Duarte]] Portugaldar idazle eta irakaslea (Lisboa, 1973)
# [[Fedora Barbieri]] mezzosopranoa (Trieste, 1920ko- Florentzia, 2003)
# [[Anita Cerquetti]] soprano (Montecosaro, 1931ko apirilaren 13a - Perugia, 2014ko urriaren 11) Italiako soprano dramatiko
# [[Leyla Gencer]] sopranoa (Istanbul, 1928ko- Milan, 2008ko)
# [[Maria Stader]] sopranoa (Budapest, 1911- Zurich, 1999ko)
# [[Tereska Torrès]] idazlea (Paris, 1920-2012)
# [[Marta G. Franco]] kazetari eta ekintzailea (Espainia, )
# [[Josefa Alfaro de Ocampo]] kazetaria, idazlea eta atzerkigilea (Sevilla, XIX-XX)
# [[Milagros Duque Vallejo]] alkatea (Berantevilla, 1941)
# [[Maria Perpinyà i Sais]] idazlea (Katalunia, 1901-1994)
# [[Mercè Vila i Reventós]] idazlea ([[Bartzelona]], [[1902]] - ?)
# [[Arancha Nogueira]] poeta ([[Ourense]], [[1989|1989ko]]
# [[Geneviève Pastre]] idazle, poeta, militantea
# [[Élodie Petit]] poeta eta performena
# [[Narcisa Freixas|Narcisa Freixas i Cruells]] margolaria, eskultorea eta konpositorea (Sabadell – 1859 – Bartzelona, 1926)
# [[Rexina Vega|Rexina Rodriguez Vega]] literatura idazlea, itzultzailea eta ikertzailea da. (Vigo, 1966)
# [[Eva Balaguer-Cortés López]] idazlea (Zaragoza, 1965)
# [[Rita Taborda Duarte]] idazlea (Lisboa, 1973)
# [[Cristina Carvalho]] idazlea (Portugal, 1949)
# [[An Alfaya]] idazlea (Galizia, 1964)
# [[San Luisko kondesa]] idazlea (Murtzia, 1884-Madril, 1929)
# [[Montserrat Aguer Teixidor]] filologoa eta idazlea (Figueres, 1963)
# [[María Rosa de Madariaga]] historialaria (Madril, 1937-2022)
# [[Asima Chatterjee]] botanikaria, kimikaria (India, 1917-2006)
# [[Alicia Fernández Rodríguez]] poeta (Galizia, 1987)
# [[Coloma Rosselló i Miralles]] idazlea (Palma, 1871 - i1955)
# [[Walda Pla i Rosés]] eleberrigilea (Maresme, 1913ko- Badalona, 2014)
# [[Maria Fullana i Montoro]] idazlea(Valentzia, 1958) poeta, narratzaile, itzultzaile eta irakasle ohia
# [[Susana Prieto]] idazlea eta gidoigilea (Puebla de Sanabria, Zamora, 1962)
# [[Isabel Thorne]] medikua, emakumeen eskubideen aldeko ekinzailea (Londres, 1834-1910)
# [[María Gertrudis Hore|Maria Gertrudis Hore]] poeta (Cadiz, 1742 -1801) eko abuztuaren 9a)
# [[Katherine Esau]] botanikaria (Ukrania-AEB, 1898-1997)
# [[Elizabeth Stern]] patologoa (Kanada-AEB, 1915-1980)
# [[Josefina Solsona i Querol]] idazlea (Bartzelona, 1907-1960)
# [[Tamara Andrés]] idazlea (Pontevedra, 1992)
# [[Enriqueta Muñiz]] idazlea, kazetaria eta itzultzailea (Madril, 1934– Buenos Aires, 2013)
# [[Blanca Mira]] eleberrigilea (Jumilla, Murtzia, 1989)
# [[Kei Okami]], medikua (Japonia, 1859 - 1941)
# [[Edinburgoko zazpiak]]
# [[Diana Maff%C3%ADa]] filosofoa eta aktibista (Argentina, 1953)
# [[Carmen Moreno Pérez|Carmen Moreno]] idazlea (Cádiz, 1974)
# [[Marie-Hélène Lafon]] irakasle atxikia eta idazlea (Aurillac, Cantal, Frantzia, 1962) irakasle atxikia eta idazlea
# [[Gaëlle Heureux]] idazlea eta irratiko kronista (Bourg-en-Bresse, Frantzia, 1970)
# [[Matilda Chaplin Ayrton]] medikua (Honfleur, Frantzia, 1846 - 1883ko uztailaren 19a)
# [[Carolina Amaya]] kazetaria (El Salvador)
# [[Isabella W. Blaney]] aktibista, sufragista (AEB)
# [[Fatima Ouassak]] saiakeragilea, hizlaria, politika publikoetako aholkularia eta militante ekologista, feminista eta arrazakeriaren aurkakoa ((Rif, Maroko, 1976)
# [[Helen Evans]] medikua (Irlanda, 1833-1903)
# [[Shin Saimdang]] artista, idazle, kaligrafo eta poeta (Korea, 1504-1551)
}}
'''Berriak 2024''' ('''iraila''')
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[María Fernández García]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (León,1884-Derio,1937)
# [[Juana Abascal Nicolás]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Castro Urdiales, 1908-Derio, 1938)
# [[Elvira Martínez Porres]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Santurtzi, 1883-Derio, 1937)
# [[Conchita Portu Etxeberria|Conchita Portu Exeberria]] '''SORTUA''' irakaslea, zinegotzia, historialaria (Hondarribia, 1943-2017)
# [[Severina Sagarzazu Martínez|Severina Sagarzazu]] '''SORTUA''' arrain-saltzailea (Hondarribia, 1911-1994)
# [[Joxepa Darceles Bengoetxea]] '''SORTUA''' emagina (Hondarribia, 1888-1972)
# [[Merche Gallardo Carrillo]] '''SORTUA''' Saturrarango emakumeen kartzelan jaioa (Mutriku, 1940)
# [[Loli Prieto Arana|Loli Prieto]] '''SORTUA'''kirolaria (Hondarribia, 1943-2019)
# [[Lupe Artola Cornú]] '''SORTUA''' frantses eta euskara irakaslea (Hondarribia, 1945)
# [[Nieves Alza Castillo]] '''SORTUA''' saskibaloi joka laria eta bultzatzailea (Hondarribia, 1954)
# [[Ixabel Alkain Etxeberria|Isabel Alkain]] '''SORTUA''' irakaslea, alardeko kapitaina, bidaiaria (Hondarribia, 1961)
# [[Arantza Mariskal Balerdi]] '''SORTUA''' Dokumentazio eta liburutegi arduraduna (Hondarribia, 1967)
# [[Teresa Gorria Arrizabalaga]] '''SORTUA''' maistra (Hondarribia, 1836-1905)
# [[Jasone Miranda-Bilbao]] '''SORTUA''' artista (Bilbo, 1964)
# [[Rafaela Baigorri Ibañez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran Madril Ventas espetxean hila (Mañeru, 1892-Madril, 1943)
# [[Rufina Chocarro Villar]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Allo, 1891-Erreniega, 1936)
# [[Amada Morentín Roldán]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Lodosa, 1910-Deierri, 1936)
# [[Felipa del Pueyo Ruiz]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Tarazona, 1897-Ausejo, 1936)
# [[Bea Lema]] '''SORTUA''' artista, ilustratzaile (Coruña, 1985)
# [[Herminia Domínguez Martínez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran borrokan eraila (Buñuel, 1917-Donostia, 1936)
# [[Esperanza Escribano Martínez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Calahorra, 1881-Azkoien, 1936)
# [[Marian Fernández]] '''SORTUA''' zinemagilea (Iruñea, 1974)
# [[Pilar Fernández Rodríguez]] '''SORTUA''' langilea, 36ko gerran fusilatua (Tudelilla, 1891-Azkoien, 1936)
# [[Carmen Gurrea Fernández]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Alfaro, 1921- Azkoien, 1936)
# [[Dolores Gurrea Fernández]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Alfaro, 1919- Azkoien, 1936)
# [[Gabriela Lorente Sáenz]] '''SORTUA''' etxekoandrea 36ko gerran fusilatua (Calahorra, 1878-Azkoien, 1936)
# [[Lucia Maeso Bergé]] '''SORTUA''' futbol-atezaina (Palentzia 2006)
# [[María Castejón Leorza]] '''SORTUA''' historialaria, zinema-kritikaria (Lizarra, 1975)
# [[Luisa Lasheras Royo]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Cortes, 1912-Gallur,1936)
# [[Nicomedes Marañon Orio|Nicomedes Marañón Orio]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Viana, 1898-Logroño, 1936)
# [[Martina Martínez Bueno]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Buñuel, 1873-Magallón, 1936)
# [[Rosa Zufia Sanz]] '''SORTUA''' kazetaria eta zinemagilea (Tutera, 1958)
# [[Meg Connery]] sufragista (Irlanda, 1879-1958)
# [[Rebekka Haase]] 2024ko Udako Olinpia r Jokoetako dominaduna (Alemania, 1993)
# [[Salwa Eid Naser]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Nigeria, 1998)
# [[Gina Lückenkemper]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Alemania, 1996)
# [[Fatima Surayya Bajia]] idazlea (Pakistan, 1930-2016)
# [[Phoebe Starfield Leboy]] biokimikaria, aktibista (AEB, 1936-2012)
# [[Muriel Barbery]] idazlea (Maroko, 1969)
# [[Ruperta Bautista]] idazle tzotzila (Mexiko, 1975)
# [[Anna Thynne]] itsas zoologoa (Erresuma Batua, 1806-1866)
# [[Loung Ung]] idazlea eta ekintzailea (Kanbodia, 1970)
# [[Elena Cánovas]] antzerkigilea, antzerki zuzendaria, gizarte laguntzailea (Madril 1955)
# [[María Luisa Moneró]] aktorea, kupletista (Madril 1889-1982)
# [[María Jesús Valdés]] aktorea, ahots aktorea (Madril 1927-2011)
# [[Nuria Torray]] aktorea (Bartzelona 1934-Madril 2004)
# [[Alejandra Torray]] aktorea, ahots-aktorea (Madril 1968)
# [[Mercedes Barranco]] aktorea (Bartzelona 1899-Madril 1957)
# [[Julia Martínez]] aktorea (Santander 1931)
# [[María Massip]] aktorea (Albacete 1942- Madril 2002)
# [[Queta Claver]] aktorea (Valentzia 1932- Madril 2003)
# [[Anita Martos]] aktorea, irakaslea (Uruguai 1893- Madril 1953)
# [[Debbie_Brill]] atleta (Kanada, 1953)
# [[Aya Kōda]] eleberrigilea eta saiakeragilea (Japonia, 1904-1990)
# [[Vera de Spinadel|Vera de Spinabel]] matematikaria (Argentina, 1929-2017)
# [[Laetitia Colombani]] idazlea (Frantzia, 1975)
# [[Gloria González Aseguinolaza]] biologoa
# [[Ángeles Mora]] idazlea (Kordoba 1952)
# [[Olive Oatman]] esploratzaile bahitua (AEB 1837-1903)
# [[Rebecca Cheptegei]] atleta (Uganda 1991-2024)
# [[Betty Harris (zientzialaria)]] kimikaria (AEB 1940)
# [[Marie-Béatrice de Baye]] poeta (Frantzia 1859-1928)
# [[Nelly Alard]] aktorea, gidoilaria (Frantzia 1960)
# [[María Topete]] espetxe-funtzionarioa (Espainia 1900-2000)
# [[Constance Reid]] idazlea, matematika dibulgatzailea (AEB, 1918-2010)
# [[Flossie Wong-Staal]] birologoa (Txina-AEB, 1947-2020)
# [[Lucía Caram]] moja aktibista (Argentina/Katalunia 1966)
# [[Magda Roger]] aktorea (Espainia XX. mendea)
# [[Patricia H. Clarke]] kimikaria (EB 1919-2010)
# [[Lila Azam Zanganeh]] idazlea (Paris 1976)
# [[Brigitte Aubert]] idazlea (Cannes 1956)
# [[Simone de Saint-Exupéry]] idazlea (Frantzia 1898-1978)
# [[Marie-Madeleine de Saint-Exupéry]] idazlea (Fratzia 1897-1926)
# [[Teresa Herrera]] filantropoa (Coruña 1712-1791)
# [[Stephanie Beacham]] aktorea (EB 1947)
# [[Ana Maria Vidal]] aktorea (Madril 1944)
# [[Tina Sainz]] aktorea (Madril 1945)
# [[Mari Carmen Yepes]] aktorea (Bartzelona 1942-Madril 2015)
# [[Laly Soldevila]] aktorea (Bartzelona 1933-Madril 1979)
# [[Ángeles Martín]] aktorea, aurkezlea (Madril 1968)
# [[Luisa Rodrigo]] aktorea (Madril 1901-1986)
# [[Mariam Budia]] idazlea, antzerkigilea (Errioxa 1970)
# [[Casey Wilson]] aktorea, komediantea (AEB 1980)
# [[Violetta Villas|Violeta Villas]] abeslaria (Polonia, 1938-2011)
# [[Feliza Bursztyn]] eskultorea (Kolonbia 1933- Paris 1982)
# [[Maria Barrientos]] sopranoa (Bartzelona 1884- Lapurdi 1946)
# [[Eileen Kramer]] dantzaria, koreografoa (Australia 1914)
# [[Antisa Khvichava]] 132 urte bizi izanaren erreklamatzailea (Georgia 1880-2012)
# [[Besse Cooper]] ehun urteduna, maistra, sufragista (AEB 1879-2009)
# [[Sahan Dosova]] ehun urteduna (Kazakhstan 1879?-2009)
# [[Maria Olivia da Silva]] ehun urteduna (Brasil 1880?-2010)
# [[Tomiko Itooka]] ehun urteduna, zaharrena (Japonia 1908-)
# [[Fusa Tatsumi]] ehun urteduna, zaharrena (Japonia 1907-2023)
# [[Pilar Serra]] erakusketa-komisarioa (Zaragoza, XX. mendea)
# [[Concha García (artista)]] eskultorea (Santander 1960)
# [[Susanna Rafart]] idazlea (Girona 1962)
# [[Florence Hedges]] botanikaria (AEB, 1878-1956)
# [[Jeanne Loiseau]] idazlea (Frantzia 1854-1921) Leire
# [[Tahia Halim]] margolaria (Egipto 1919-2003) Isabel
# [[Mercedes Barcha Pardo]] musa, zaintzailea (Kolonbia 1932-2020)
# [[Fanny Mikey]] aktorea, antzerki-zuzendaria (Argentina 1930-Kolonbia 2008)
# [[Nadia Battocletti]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Italia, 2000)
# [[Andreja Leški]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Eslovenia, 1997)
# [[Alice Bellandi]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Italia, 1998)
# [[Mathilda Hodgkins-Byrne]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Londres, 1994)
# [[Gloria Zea]] filosofoa, arte sustatzailea (Kolonbia 1935-2019)
# [[Elena Congost]] atleta paralinpikoa (Bartzelona 1987)
# [[Marta Fernández Infante]] igerilari paralinpikoa (Burgos 1994)
# [[Nuria Marqués ]] igerilari paralinpikoa (Bartzelona 1999)
# [[Virginia Feito]] idazlea (Madril 1988)
# [[María Manjavacas]] kazetaria (Ciudad Real, XX. mendea)
# [[Marta Fernández Vázquez]] kazetaria, idazlea (Madril 1973)
# [[Inmaculada Galván]] kazetaria (Madril 1963)
# [[Marta Reyero]] kazetaria (León 1965)
# [[Fawzia Koofi]] politikaria, aktibista (Afganistan 1975)
# [[Saba Sahar]] film zuzendaria, aktibista (Afganistan 1975)
# [[Blanca Estrella Ruiz Ungo]] maistra eta Clara Campoamor elkartearen sortzaile eta presidentea (1944-2024)
# [[Mayana Itoiz]] ilustratzaile eta komikigile baionarra (1978)
# [[Claire Etcherelli]] idazlea (Frantzia 1941-2023)
# [[Maylis Adhémar]] idazlea, kazetaria (Frantzia 1985)
# [[Françoise Mézières]] fisioterapeuta (Frantzia 1909-1991)
# [[Daisy Roulland-Dussoix]] mikrobiologo molekularra (Suitza 1936– 2014)
# [[Brenda Milner]] neuropsikologoa (Erresuma Batua-Kanada 1918)
# [[Michaela DePrince]] dantzaria (Sierra Leona, 1995-AEB, 2024)
# [[María Ruiz de Burton]] idazlea (Mexiko 1832-AEB 1895)
# [[Blanca Oteyza]] aktorea (Madril 1965)
# [[Rosa Maria Oriol Porta]] bitxigilea, enpresaburua (Bartzelona 1946)
# [[Rocío Delgado]] kazetaria (Pontevedra 1985)
# [[Purificación García]] moda diseinatzailea (Ourense 1952)
# [[Victoria Alonso]] film ekoizlea (Argentina/AEB 1965)
# [[Anna Teixidor Colomer]] kazetaria, historialaria (Girona 1978)
# [[Sara Sorribes]] binaka tenislari brontze olinpikoa (Castelló 1996)
# [[Cristina Bucșa]] binaka tenislari brontze olinpikoa (Moldavia/Kantabria 1998)
# [[Sara Andrés Barrio]] atleta paralinpikoa (Madril 1986)
# [[María Isabel Perelló Doménech]] epailea, Auzitegi Goreneko presidentea (Bartzelona/Coruña 1958)
# [[Mariana Mazzucato]] ekonomialaria (Italia/AEB 1968)
# [[Clara Martínez de Careaga]] magistratua (Madril 1959)
# [[Roser Bach]] epailea (Bartzelona 1964)
# [[Ana Ferrer]] epailea (Madril 1959)
# [[Olga Sánchez Cordero]] epailea (Mexiko 1947)
# [[Margarita Cabello Blanco]] epailea (Kolonbia 1957)
# [[Andrea Muñoz Sánchez]] epailea (Txile 1957)
# [[Zarela Villanueva Monge]] epailea (Costa Rica 1952)
# [[Sue Gray (funtzionarioa)]] politikaria, goi funtzionarioa (EB 1957)
# [[Rocío Sagaón]] aktorea (Mexiko, 1933-2015)
# [[Ana Mérida]] koreografoa (Mexiko, 1922-1991)
# [[Guillermina Bravo]] dantzaria eta koreografoa (1920-2013)
# [[Anna Sokolow]] dantzaria eta koreografoa (1910-2000)
# [[Carmen Herrero Ayllón]] kimikaria, irakaslea (Madril, 1913-1997)
# [[Marie-Michèle Beaufils]] idazlea (Frantzia 1949-2014)
# [[Marie Cosnay]] idazlea (Frantzia 1965)
# [[Columba Dominguez]] aktorea, abeslaria (Mexiko 1929-2014)
# [[Silvia Lemus]] kazetaria (Galizia/Mexiko 1945)
# [[Camila Cañeque]] artista (Bartzelona, 1984-2024)
# [[Carlota Rodr%C3%ADguez de Robles]] kimikaria, irakaslea (Zamora, 1907-1990)
# [[Adela Barn%C3%A9s Gonz%C3%A1lez]] kimikaria, irakaslea (Ávila/Mexiko, 1908-2011)
# [[Élisabeth Badinter]] filosofoa, idazlea (Frantzia 1944)
# [[Lola González Ruiz]] abokatua (León 1946-Madril 2015)
# [[Elisabet Casanovas]] aktorea (Bartzelona 1994)
# [[Aixa Villagrán]] aktorea (Sevilla 1978)
# [[Celia Freijeiro]] ekoizlea, aktorea (Pontevedra 1983)
# [[Patricia Reyes Spíndola]] aktorea, zuzendaria, ekoizlea (Mexiko 1953)
# [[Paula Usero]] aktorea (Valentzia 1991)
# [[Carol Rodríguez Colás]] film zuzedaria (Bartzelona 1982)
# [[Paula Anta]] artista, argazkilaria (Madril 1977)
# [[Meritxell Calvo]] aktorea (Bartzelona 1986)
# [[Raquel Peláez]] aktorea (León 1978)
# [[Edith Marion Patch]] entologoa, idazlea (AEB, 1876-1954)
# [[Petra Barnés González]] kimikaria, farmazialaria (Madril/Mexiko, 1908-1992)
# [[Isabelle Rimbaud]] idazlea (Frantzia 1860-1017)
# [[Jeanne Puchol]] komikigile eta ilustratzaile frantziarra (1957)
# [[Michiyo Tsujimura]] biokimikaria (Japonia, 1888-1969)
# [[Matilde Landeta]] film gidoilaria eta zuzendaria (Mexiko, 1910-1999)
# [[Susana Martín Gijón]] idazlea, nobela beltza (Sevilla 1981)
# [[Carlota Pérez]] ekonomialaria (Venezuela 1939)
# [[Pepa Roma]] kazetaria, argazkilaria, eleberrigilea (Lleida XX. mendea)
# [[Florence Cassez]] Mexikon zigortua (Frantzia 1994)
# [[Denise Maerker]] abokatua, kazetaria (Mexiko 1965)
# [[Cristina Álvarez Rodríguez]] arkitektoa, politikaria (Argentina 1967)
# [[Roser Tapias]] aktorea, modeloa (Bartzelona 1989)
# [[Ángela Cervantes]] aktorea (Bartzelona 1993)
# [[Lurdes Barba Rodríguez]] aktorea, antzerki-zuzendaria (Bartzelona 1949)
# [[Marta Frías Acedo]] futbol-arbitro aitzindaria (Cáceres 1980)
# [[Mabel Purefoy FitzGerald]] fisiologo, patologo klinikoa (Erresuma Batua, 1872-1973)
# [[Anne Baraou]] Frantziako komikigilea (1965)
# [[Claire Chazal]] kazetaria (Frantzia 1956)
# [[Hélène Gordon-Lazareff]] kazetaria (Frantzia 1909-1988)
# [[Mary Winearls Porter]] kristalografoa (Erresuma Batua, 1886-1980)
# [[Agnès Martin-Lugand]] idazlea (Frantzia 1979)
# [[Cécile Bailly]] idazlea (Frantzia 1968)
# [[Mireille Best]] idazlea (Frantzia 1943-2005)
# [[María Zamora]] film ekoizlea (Valentzia 1976)
# [[Ada Wells]] sufragista (EB 1863-Zeelanda Berria 1933)
# [[Carol Rovira]] aktorea, abeslaria (Tarragona 1989)
# [[Mary Ruiz]] aktorea (Madril 1980)
# [[Ángela Cremonte]] aktorea (Madril 1982)
# [[Belinda Washington]] aurkezlea, aktorea (Londres/Espainia 1963)
# [[Blanca Marsillach]] aktorea (Bartzelona 1966)
# [[Cristina Marsillach]] aktorea (Madril 1963)
# [[Mónica Portillo]] aktorea, dantzaria (Bartzelona 1989)
# [[Lucía Veiga]] aktorea, bakarrizketagilea (Coruña 1979)
# [[Mireia Oriol]] modeloa, aktorea (Bartzelona 1996)
# [[María Luisa Oyarzábal Fernández]] enpresaria, irakaslea (Bilbo 1933-2022)
# [[Olga Duque de Ospina]] abokatu, politikaria (Kolonbia 1930-2019)
# [[Beatriz Sanchis]] film-zuzendaria (Valentzia 1976)
# [[Marta Nieto]] aktorea (Murtzia 1982)
# [[Mabel Purefoy FitzGerald]] patologo klinikoa (Erresuma Batua, 1872-1973)
# [[Vera Popova]] kimikaria (Errusia, 1867-1896)
# [[Elena Paunero Ruiz]] botanikaria (Valladolid/Madril, 1906-2009)
# [[Fatima Daas]] idazlea (Frantzia 1995)
# [[Constance Debré]] abokatua, eleberrigilea (Paris 1972)
# [[Jeanne Galzy]] idazlea (Frantzia 1883-1977)
# [[Arati Saha]] igerilaria (Kalkuta 1940-1994)
# [[Caryl Churchill]] antzerkigilea (EB 1938)
# [[Carmen Salinas]] aktorea, imitatzailea (Mexiko 1939-2021)
# [[Malena Narvay]] aktorea, abeslaria (Argentina 1997)
# [[Elisa Mouliaá]] aktorea (Madril 1989)
# [[Rosa Villacastín]] kazetaria (Avila 1947)
# [[Leila Guerriero]] kazetaria (Argentina 1967)
# [[Laura Sisteró]] film-zuzendaria (Bartzelona 1986)
# [[Carmen Rigalt]] kazetaria (Lleida 1949)
# [[Alejandra Meco]] aktorea (Madril 1990)
# [[Azara García de los Salmones Marcano]] ultramaratoilaria (Kantabria 1983)
# [[Elsa y Elmar]] abeslaria (Kolonbia, 1993)
# [[Nancy Peña]] komikigile eta ilustratzaile frantsesa (Tolosa, 1979)
# [[Nadezhda Tolokonnikova]] ekintzaile eta performance artista (Errusia 1989)
# [[Heidi Watney]] kazetaria (Kalifornia, 1981)
# [[Lola Arias]] idazlea, aktorea, zuzendaria (Argentina 1976)
# [[Sarah Rector]] petrolio-handiki afroamerikarra umetatik (AEB, 1902+1967)
# [[Carmen Abela y Espinosa de los Monteros]] maistra eta pedagogoa (Cadiz 1897, Guadalajara 1962)
# [[Carme Bravo Roy]] pianu-jole eta pedagogoa (Bartzelona, 1919-2007)
# [[Gemma Humet]] abeslaria (Bartzelona 1988)
# [[Sara Miquel]] aktorea (Girona 1984)
# [[Nuria Giménez Lorang]] film-zuzendaria (Bartzelona 1976)
# [[Laura Galán]] aktorea (Guadalajara 1986)
# [[María José Rubio]] medikua, politikaria (Coruña 1956)
# [[Virginia García del Pino]] film-zuzendaria (Bartzelona 1966)
# [[Sara Vítores]] kazetaria (Avila 1972-Madril 2024)
# [[Pilar Farjas]] medikua, politikaria (Teruel/Galizia 1956)
# [[Rocío Mosquera]] medikua, politikaria (Ourense 1956)
# [[Marta Molist Codina]] mendi lasterkaria (Bartzelona 1982)
# [[Marianne Jean-Baptiste]] aktorea (Londres, 1967)
# [[Anne Pouget-Tolu]] frantziar idazlea (Sardinia, 1955)
# [[Hilde Mangold]] enbriologoa (Alemania,1898-1924)
# [[Idelisa Bonnelly]] itsas biologoa (Dominikar Errepublika,1931-2022)
# [[Blanca Calvo Moraza]] maistra, kazetaria eta idazlea (Ourense,xxx -1939)
# [[Gertrud Bodenwieser]] dantzaria, koreografoa (Viena, 1890-1959)
# [[Dolly Nazir]] igerilaria (India, 1935-2012)
# [[Lourdes Reparaz]] igerilaria (Gasteiz 1948- 1999)
# [[Sara Barquinero]] filosofoa eta idazlea (Zaragoza, 1994)
# [[Laura Loomer]] aktibista politikoa (AEB 1993)
# [[Irene Villa]] kazetaria, psikologoa, kirolari paralinpikoa (Madril 1978)
# [[Esther Peris]] paralinpiar eskiatzailea (Espainnia XX. mendea)
# [[Nathalie Carpanedo]] paralinpiar eskiatzailea (Madril XX. mendea)
# [[Beatriz Rodríguez]] idazlea (Sevilla 1980)
# [[María Sanjurjo]] patin-hockey jokalaria (Coruña 2000)
# [[Masta Quba]] rap abeslaria, aktibista (Mexiko 1988)
# [[Lucia Riaño]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1975)
# [[Rachida Dati]] politikaria (Frantzia 1965)
# [[Sahra Wagenknecht]] politikaria, kazetaria (Alemania 1969)
# [[Carme Aymerich i Barbany]] Catalunyako irakaslea eta pedagogoa (Bartzelona 1915 - 2001)
# [[Rosa Arj%C3%B3 P%C3%A9rez]] Aragoiko maistra (Zaragoza 1885 - 1918)
# [[Gloria Velat]] xakelaria (Bartzelona 1915-1988)
# [[Maria Luisa Gutiérrez]] xakelaria (Menorca 1930)
# [[Sofía Ruiz ]] xakelaria (Bartzelona?- ? 1968)
# [[Eileen Betsy Tranmer]] xakelaria (EB 1910-1983)
# [[Chantal Chaudé de Silans]] xakelaria (Frantzia 1919-2001)
# [[Ana Paula Arósio]] aktorea, modeloa (Brasil 1975)
# [[Alba Planas]] aktorea (Madril 2000)
# [[Leticia Sánchez Ruiz]] idazlea, kazetaria (Asturias 1980)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''abuztua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ania Sáenz de Buruaga]] ----'''SORTUA''' ilustratzailea (Gasteiz, 1988)
# [[Cristina Larrea]] ef-- '''SORTUA''' atleta (Eibar, 1966)
# [[Estefania Etxebeste Giraldo]] ef-- '''SORTUA''' harri-jasotzailea (Ituren, 2002)
# [[Maria Jesus Berrotaran Etxeberria|Maria Jesus Berrotaran]] ----'''SORTUA''' aguazila, mazularia, feminista (Hondarribia, 1949)
# [[Miren Izaskun Asua]] ef-- '''SORTUA''' aktorea eta antzerki zuzendaria (Elorrio, 1963)
# [[Adriana Ruano Oliva]] urrezko domina tiroan 2024 (Guatemala, 1955)
# [[Alba Sidera]] kazetaria (Girona 1979)
# [[Aleksandra Jarecka]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1995)
# [[Alena Olsen]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1995)
# [[Alev Kelter ]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Alex Sedrick]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Alexandra Louis-Marie]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1996)
# [[Alice Schwarzer]] kazetari aktibista (Alemania 1942)
# [[Alicja Klasik]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 2004)
# [[Ally Wollaston]] txirrindularia, omniumean brontze olinpikoa, talde jazarpenean zilarra (Zeelanda Berria 2001)
# [[Altina Schinasi]] artista, asmatzailea (AEB 1907-1999)
# [[Alysha Corrigan]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1997)
# [[Alysha Newman]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1994)
# [[Amanda Donohoe]] aktorea (EB 1962)
# [[Amber Anning]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 2000)
# [[An Qixuan]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Txina, 2000)
# [[Ana Bokesa]] aktorea (Madril, ?)
# [[Ana Patrícia Ramos|Ana Patricia Ramos]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Brasil, 1997)
# [[Anna Cockrell]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 1997)
# [[Anna Dorothea Therbusch]] margolaria (Prusia 1721-1782)
# [[Anna Mahler]] eskultorea (Austria 1904-EB 1988)
# [[Anna Morris]] txirrindularia, taldekako jazarpen brontze olinpikoa (EB 1995)
# [[Anna R. Figueiredo]] idazlea (Ourense 1963)
# [[Anna Short Harrington]] modeloa, sukaldaria (AEB 1897-1955)
# [[Annette Echikunwoke|Annete Echikunwoke]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1996)
# [[Antsa Proventzakoa]] Frantziako printzesa, Gaztelako infanta (1225-1261)
# [[Ariana Ramsey]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 2000)
# [[Arlen Siú]] abeslari eta poeta sandta (Nikaragua, 1955-1975)
# [[Asia Hogan-Rochester]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1999)
# [[Audrey Mestre]] urpekaria (Frantzia, 1974-2002)
# [[Aunt Jemima]] pertsonaia (AEB 1893)
# [[Barbiturikills]] kaleko artista (Valentzia 1972)
# [[Bavuudorzhiin Baasanjüü]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Mongolia,1999)
# [[Beatriz de Palacios]] soldadua (Andaluzia/Mexiko XVI. mendea)
# [[Beatriz Proventzakoa]] Frantziako printzesa, erregina ezkontidea, latindar enperatriza (1229- Italia1267)
# [[Beatriz Souza]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Brasil, 1998)
# [[Beatriz Suabiakoa]] Gaztela eta Leongo erregina ezkontidea (Germania 1205-Zamora 1235)
# [[Becky Wilde]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (Erresuma batua, 1997)
# [[Bertha Badt-Strauss]] kazetaria, judua (Prusia 1885-1970)
# [[Blanca Eekhout]] politikaria (Venezuela, 1968)
# [[Blanka Frantziakoa]] printzesa, Gaztelako infanta (Jaffa 1253-Paris 1320)
# [[Boryana Kaleyn]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Bulgaria, 2000)
# [[Brittany Brown]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1995)
# [[Bryony Botha]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1997)
# [[Camryn Rogers|Camaryn Rogers]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1999)
# [[Cari Champion]] kazetaria (AEB 1978)
# [[Carissa Norsten]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Carmen Bernardos]] aktorea (Madril 1927-2021)
# [[Carmen Verlichak]] idazlea (Madril/Argentina/Kroazia XX. mendea)
# [[Carola Stern]] kazetaria, idazlea (Alemania 1925-2006)
# [[Catherine Lacey]] idazlea (AEB, 1985)
# [[Charity Williams]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1996)
# [[Chiara Consonni]] txirrindularia, madison urre olinpikoa (Italia 1999)
# [[Chloe Daniels]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Cierra Burdick]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Coraline Vitalis]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1995)
# [[Cristina Sánchez-Andrade]] idazlea (Coruña 1968)
# [[Cuca Escribano]] aktorea (Madril, 1973)
# [[Cyréna Samba-Mayela]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 2000)
# [[Daisy eta Violet Hilton]] biki pikopagoak, zirkuko musikariak (EB 1908-AEB 1969)
# [[Daria Pikulik]] txirrindularia, omniemean zilar olinpikoa (Polonia 1997)
# [[Darja Varfolomeev|Darja Varfolomeew]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Errusia,2006)
# [[Dearica Hamby]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Deng Yawen]] txirrindularia, BMX librean urre olinpikoa (Txina 2005)
# [[Ding Xinyi]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2004)
# [[Dolores Vilavedra]] idazlea, literatura kritikaria (Pontevedra 1963)
# [[Dora Lush]] bakteriologoa (Australia, 1910-1943)
# [[Dorothea Veit]] idazlea (Alemania 1764-1839)
# [[Dorothy Miles]] idazle gorra, keinu hizkuntzan aitzindaria (EB 1931-1993)
# [[Eleanor Patterson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Australia, 1996)
# [[Elisa Mevius]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2004)
# [[Elise Reimarus]] idazlea, hezitzailea (Alemania 1735-1805)
# [[Elsie Inglis]] medikua, aktibista (Eskozia, 1864-1917)
# [[Emily Shearman]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1999)
# [[Emma Ann Reynolds]] erizain, medikua (AEB, 1862-1917)
# [[Emma Finucane]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 2002)
# [[Esther Bendahan]] idazle sefardia (Tetuan 1964)
# [[Esther Vilar]] idazlea, soziologoa, medikua (Argentina 1935)
# [[Eva Canel]] idazlea, hizlaria, (Asturias, 1857-Habana, 1932)
# [[Faith Cherotich]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kenia, 2004)
# [[Fancy Bermudez]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2002)
# [[Fanny Lewald ]] idazlea (Prusia 1811- Alemania 1889)
# [[Farah Nabulsi]] giza eskubideen aldeko zinemagilea (Londres 1978)
# [[Feng Bin]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txina, 1994)
# [[Florence Symonds]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2002)
# [[Georgia Bell]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Erresuma Batua, 1993)
# [[Georgia Hale]] zinema mutuko aktorea (AEB 1905-1985)
# [[Georgina Hale]] aktorea ( EB 1943-2024)
# [[Gertrud Kornfeld]] kimikaria (Alemania, 1891-1955)
# [[Giulia Rizzi]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Italia, 1989)
# [[Greta Scacchi]] aktorea (Italia/Australia 1960)
# [[Guo Qiqi]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1998)
# [[Hailey Van Lith]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 2001)
# [[Haley Batten]] txirrindularia, mendian zilar olinpikoa (AEB 1998)
# [[Hao Ting]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2001)
# [[Harriet Boyd Hawes]] arkeologoa (AEB, 1871-1945)
# [[Haruka Funakubo]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Japonia, 1998)
# [[Haruka Kitaguchi]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Japonia, 1998)
# [[Helena Villar Janeiro]] idazlea (Lugo 1940)
# [[Henriette Herz]] idazlea, hezitzailea (Alemania 1764-1847)
# [[Hetty van de Wouw]] txirrindularia, keirinean zilar olinpikoa (Herbehereak 1998)
# [[Hezly Rivera]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2008)
# [[Hina Hayata]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna(Japonia, 2000)
# [[Huang Zhangjiayang]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2000)
# [[Huh Mi-mi]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Korea,2002)
# [[Ida Hahn-Hahn]] idazlea (Alemania 1805-1880)
# [[Ilona Maher]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1996)
# [[Inés de Guevara]] infanta (?- 1265)
# [[Inma López Silva]] idazlea (Coruña 1968)
# [[Ioana Vrinceanu]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Errumania, 1994)
# [[Irene Alba]] aktorea (Madril 1867-Bartzelona 1930)
# [[Irene Angelo]] erregina ezkontidea (Konstantinopla 1181-Alemania 1208)
# [[Irene Caba Alba]] aktorea (Argentina 1899-Madril 1957)
# [[Iryna Herashchenko|Iryma Herashchenko]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Ukraina, 1995)
# [[Jasmine Martin]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Hegoafrika, 2000)
# [[Jasmine Moore]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2001)
# [[Jemima Montag]] Atleta. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (Australia, 1998)
# [[Jenny Rissveds ]] txirrindularia, mendian briontze olinpikoa (Suedia 1994)
# [[Jeon Hun-young]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 1994)
# [[Jessica Hull]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Australia, 1996)
# [[Jessica Roberts]] txirrindularia, taldekako jazarpen brontze olinpikoa (EB 1999)
# [[Juana Camilión]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 19)
# [[Julia Caba Alba]] aktorea (Madril1902-1988 19)
# [[Julia Trujillo]] aktorea (Madril 1932-2013)
# [[Julien Alfred]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Santa Luzia, 2001)
# [[June Sutor]] kristalografoa (Zeelanda Berria-1929 Londres)
# [[Katarina Johnson-Thompson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Erresuma Batua, 1993)
# [[Katy Marchant]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 1993)
# [[Kayla Canett]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Kaylia Nemour]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 2006)
# [[Kaylyn Brown]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2004)
# [[Kelsey Teneti]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Keyara Wardley]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2000)
# [[Kim Kum-yong|Kimkum-young]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ipar Korea, 2001)
# [[Krissy Scurfield]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Kristen Thomas]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Kristi Kirshe]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1994)
# [[Kristina Norvegiakoa]] printzesa, Gaztelako infanta (Norvegia 1234- Sevilla 1262)
# [[Laura Mart%C3%ADnez de Carvajal]] medikua (Kuba, 1869-1941)
# [[Lauren Doyle]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Laviai Nielsen|Laviani Nielsen]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 1996)
# [[Leocadia Alba]] sopranoa, aktorea (Valentzia 1866-Madril 1952)
# [[Leonor Rodríguez de Castro]] Gaztelako infanta (?- Burgos 1275)
# [[Li Jiaman]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Txina, 1997)
# [[Lilian Suzette Gibbs]] botanikaria (Erresuma Batua, 1870-1925)
# [[Lim Si-hyeon]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 2003)
# [[Linda Richards]] erizaina (AEB, 1841-1930)
# [[Lisa Mayer]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Alemania, 1996)
# [[Lisa van Belle]] txirrindularia, madison brontze olinpikoa (Herbehereak 2001)
# [[Louise Blanchard Bethune]] arkitektoa (AEB, 1856-1913)
# [[Lu Gwei-djen]] biokimikaria (Txina, 1904-1991)
# [[Luana Márton]] taekwondo jokalaria (Tenerife, 2006)
# [[Lucía Galán]] abeslaria, aktorea (Argentina 1961)
# [[Lucia Yépez Guzmán]] borrokalaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ekuador, 2001)
# [[Lydia Rabinowitsch-Kempner]] bakteriologoa (Lituania-Alemania, 1871-1935)
# [[Maddi Wesche]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Zelanda Berria, 1999)
# [[Mahina Paul]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Maike van der Duin]] txirrindularia, madison brontze olinpikoa (Herbehereak 2001)
# [[Manon Veenstra]] txirrindularia, BMX lasterketan zilar olinpikoa (Herbehereak 1998
# [[Mar%C3%ADa Teresa Murillo]] botanikaria (Kolonbia, 1929-2017)
# [[Margaret Floy Washburn]] psikologoa (AEB, 1871-1939)
# [[Margarita Proventzakoa]] infanta, Frantziako erregina (Frantzia 1221-1295)
# [[Margarita Skulesdatter]] erregina (Norvegia 1208-1270)
# [[Margit Nordin]] gizonezkoekin lehiatu zen 1. emakume eskiatzailea (Suedia 1897-1982)
# [[María Belón]] medikua (Madril 1965)
# [[Maria Berta Rohangoa]] noblea (Austrohungariar Inperioa, 1868 – Viena, 1945)
# [[Maria Dimádi|Maria Dimadi]] erresistente exekutatua (Grezia, 1907-1944)
# [[María Liñeira]] literatura teorialaria (Coruña 1979)
# [[María Xosé Porteiro]] idazlea (Madril/Vigo 1952)
# [[Marie Lebour]] biologoa (Erresuma Batua, 1876-1971)
# [[Marie Luise Kaschnitz]] idazlea (Alemania 1901-Italia 1974)
# [[Marie Reichert]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2001)
# [[Marie-Florence Candassamy]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1991)
# [[Marion Dönhoff]] kazetaria, idazlea, kondesa (Prusia 1909-Alemania 2002)
# [[Marion J. Lamb]] biologoa (Erresuma BAtua, 1939-2021)
# [[Marion Walter]] matematikaria (Berlin 1928-AEB 2021)
# [[Marta Maggetti|Marta Maggeti]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Italia, 1996)
# [[Martyna Swatowska-Wenglarczyk]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1994)
# [[Mary Moraa]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kenia, 2000)
# [[Mary Vaux Walcott]] botanikaria, ilustratazilea (AEB, 1860-1940)
# [[Matilda Smith]] botanikaria, ilustratzailea (Mumbai 1854- Londres 1926-1990)
# [[Melissa Jefferson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Hego Carolina, 2001)
# [[Michele Greene]] aktorea (AEB 1962)
# [[Montse Dopico]] kazetaria (Lugo 1977)
# [[Montse Pena]] idazlea, literatura kritikaria (Coruña 1981)
# [[Muthulakshmi Reddy]] medikua eta legelaria (India, 1886-1968)
# [[Nam Su-hyeon]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 2005)
# [[Nancy Green]] esklabo ohia, modeloa (AEB 1834-1923)
# [[Nancy Rourke]] margolari gorra (Kalifornia, 1957)
# [[Natalya Diehm]] txirrindularia, BMX librean brontze olinpikoa (Australia 1997)
# [[Naya Tapper]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1994)
# [[Nicole Heavirland]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1995)
# [[Nicole Shields]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1999)
# [[Nicole Yeargin]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1997)
# [[Nikola Ogrodníková|Nikola Ogrodikova]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txekia, 1990)
# [[Niuta Tajtelbaum]] Varsoviako ghetto altxatzean aktibista eta soldadua (Polonia, 1917-1943)
# [[Noor Vidts]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna Belgika, 1996)
# [[Oi Ye-Jin]] tiratzailea, 10 m-urre olinpikoa (Hego Korea 2005)
# [[Olivia Apps]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1998)
# [[Pauline Ferrand-Prévot]] txirrindularia, mendian urre olinpika (Frantzia 1992)
# [[Pauline Grabosch]] txirrindularia, taldean brontze olinpikoa (Alemania 1998)
# [[Pauline Rifer de Courcelles]] artista (Paris, 1781-1851)
# [[Perris Benegas]] txirrindularia, BMX librean zilar olinpikoa (AEB 1995)
# [[Piper Logan]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2001)
# [[Prisca Awiti Alcaraz]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Londres, 1996)
# [[Rachael Blake]] aktorea (Australia 1971)
# [[Rebecca Petch]] txirrindularia, taldean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1998)
# [[Renata Knapik-Miazga]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1988)
# [[Rhyne Howard]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 2000)
# [[Rosalia Fernández Rial]] poeta (Coruña 1988)
# [[Rosita Yarza]] aktorea (Madril 1922-1996)
# [[Rutka Laskier]] nerabe judua, egunerokogilea (Polonia 1929-Auschwich 1943)
# [[Sammy Sullivan]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Sandra Ygueravide]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 1984)
# [[Sarah Levy (errugbi jokalaria)]] Zazpiko brontze olinpikoa (Hegoafrika/Israel/AEB 1995)
# [[Sarah Stewart]] birologoa (Mexiko-AEB, 1905-1976
# [[Sarah Wynter]] aktorea (Australia 1973)
# [[Saya Sakakibara]] txirrindularia, BMX lasterketan urre olipikoa (Australia 1999)
# [[Shaane Fulton]] txirrindularia,taldean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 2000)
# [[Shanieka Ricketts]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Jamaika, 1992)
# [[Shin Yu-Bin]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ipar Korea, 2004)
# [[Sofia Raffaeli|Sofia Raffali]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Italia, 2004)
# [[Song Jiayuan]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1997)
# [[Sonja Greinacher]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 1992)
# [[Sophiane Méthot]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1998)
# [[Sophie Capewell]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 1998)
# [[Stephanie Rovetti]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Susana Rodríguez Navarro]] genetikalaria, ikertzailea (Murtzia 1972)
# [[Svenja Brunckhorst]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2001)
# [[Tara Davis-Woodhall]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 1999)
# [[Taylor Perry (errugbi jokalaria)]] Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2000)
# [[Tenika Willison]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Teresa Alonso Otero]] Gerra Zibileko errepresaliatua (Madril, 1916- 1995)
# [[Thea LaFond]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Dominika, 1994)
# [[Tota Alba]] aktorea (Argentina 1914-Madril 1983)
# [[Tysha Ikenasio]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 1997)
# [[Ursula Bellugi]] psikologoa (AEB, 1931-2022)
# [[Vega Gimeno]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 19)
# [[Věra Kohnová]] nerabe judua, egunerokogilea (Txekoslovakia 1929-Izbica Ghettoa 1942)
# [[Veronica Codesal]] abeslaria (Belgika 1977)
# [[Victoria Ohuruogu]] atleta. 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 1993)
# [[Viktorija Senkutė]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (:ituania, 1996)
# [[Vinesh Phogat]] borrokalaria (India, 1994)
# [[Violante Aragoikoa]] erregina ezkontidea (Zaragoza 1236- Orreaga 1256)
# [[Violante Hungariakoa]] Aragoiko erregina ezkontidea (1215-Huesca 1251)
# [[Virginia Cherrill]] aktorea (AEB 1908-1996)
# [[Vittoria Guazzini]] txirrindularia, madison urre olinpikoa (Italia 2000)
# [[Viviana Márton|Viviana Martón]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Tenerife, 2006)
# [[Wang Lanjing]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2005)
# [[Yang Jiayu|Yang Jiagu]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1996)
# [[Yemisi Ogunleye|Yamesi Ogunleye]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Alemania, 1998)
# [[Zhang Shan]] urrezko domina tiroan 1992 (Txina, 1968)
# [[Zhao Jie]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txina, 2002)
# [[Zoé Claessens]] txirrindularia, BMX lasterketan brontze olinpikoa (Suitza 2001)
# [[Zonia Baber]] geografo, geologo, irakaslea (AEB, 1862-1956)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''uztaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Berta Peña Parras]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Valladolid, 1889-Bilbo, 1938)
# [[Beatrice Salvioni]] '''SORTUA''' filologoa eta idazlea (Italia, 1995)
# [[Natalia Ortiz Ceberio]] '''SORTUA''' Marta planaren aurkitzailea (Donosti, ?)
# [[Olatz Osa Zubia|Olatz Osa]] '''SORTUA''' pedagogoa, kudeatzailea (Oñati, 1970)
# [[Maria Cueto]] '''SORTUA''' artista (Avilés, 1960)
# [[Feliciana Etxabe Artola]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Zeberio, 1897-Bilbo, 1938)
# [[Alaine Arruti Lejarzegi]] '''SORTUA''' psikologoa (Gernika, 1983)
# [[Clara Maass]] erizaina (AEB, 1876-1901)
# [[Deborah Sampson]] soldadua (AEB 1760-1827)
# [[Anna Maria Lane]] soldadua (AEB 1755-1810)
# [[Sally St. Clair]] soldadua (AEB ?-1782)
# [[Eleonore Prochaska]] soldadua (Alemania 1785-1813)
# [[Margaret Corbin]] erizaina, soldadua (AEB 1723-1792)
# [[Hannah Snell]] soldadua (EB 1723-1792)
# [[Carme Contreras Verdiales]] aktorea (Zaragoza 1932-2020)
# [[Asunción Sancho]] aktorea (Madril 1930-2018)
# [[Cándida Losada]] aktorea (Argentina 1915-Madril 1922)
# [[Carola Fernán Gómez]] aktorea (Madril 1899-1967)
# [[Françoiz Breut]] abeslaria eta ilustrailea (Frantzia, 1969)
# [[Sankie Mthembi-Mahanyele]] politikaria, aktibista (Hegoafrika 1951)
# [[Nadezhda Alilúyeva]] Stalinen 2. emaztea (Errusia 1901-1932)
# [[Colette Capdevielle]] politikaria (Frantzia, 1958)
# [[Mariana Travacio]] idazlea (Argentina, 1967)
# [[Coccinelle (artista)]] artista, dantzaria, abeslaria eta aktore transgeneroa (Paris, 1931-2006)
# [[Rosaura Ruiz Gutiérrez]] biologoa, idazlea (Mexiko, 1950)
# [[Marie-Andrée Schwindenhammer]] trans ekintzailea (La Neuveville-lès-Raon, Vosges, 1909 - Chartres, Eure-et-Loir, 1981)
# [[Herminia Álvarez Herrera]] iraultzailea, hezitzailea (Mexiko 1888-1955)
# [[Dolores Bolio Cantarell]] idazlea (Mexiko 1880-1950)
# [[Gertrudis Tenorio Zavala]] poeta, hezitzailea (Mexiko 1843-1926)
# [[Elena Sánchez Valenzuela]] aktorea, kazetaria, artxibozaina (Mexiko 1900-1950)
# [[Irene López Heredia]] aktorea (Murtzia 1898-Madril 1962)
# [[Mari Paz Molinero]] aktorea (Txile 1914-Madril 2004)
# [[Carmen Díaz]] aktorea (Sevilla 1896-1979)
# [[Lola Pons Rodríguez]] filologoa, irakaslea (Bartzelona 1976)
# [[Cristina Farfán]] maistra, idazlea (Mexiko 1846-1880)
# [[Natalia Serdán Alatriste]] iraultzailea, aitzindaria (Mexiko 1875-1938)
# [[Chantal Montellier]] Frantziako idazle eta komikigilea (Bouthéon, 19472.1943)
# [[May Ayim]] ekintzaile afroalemaniarra (Alemania, 1960-1996)
# [[Maria Rosaria Omaggio]] aktorea (Italia, 1959-2024)
# [[Clarisa Navas]] zinemagilea (Argentina, 1989)
# [[Jacqueline Harpman]] psikoanalista (Belgika, 1929-2012)
# [[Ana Figuero]] feminista, sufragista (Txile, 1907-1970)
# [[Sara Ahmed]] filosofo angroaustraliarra (Erresuma Batua, 1969)
# [[Katherine Dunn]] eleberrigile, poeta eta kirol-kazetaria (AEB, 1945-2016)
# [[Marianne Baum]] anfifaxista gillotinatua (Alemania, 1912-1942)
# [[Marie-Hélène Schwartz]] matematikaria (Frantzia, 1913-2013)
# [[Victoria Raquel Bajar Simsolo]] zientzialaria (Argentina, 1942-2016)
# [[Juana Manso]] idazle, kazetari, hezitzaile (Argentina, 1819-1875)
# [[Isabel de Liaño]] idazlea (Valladolid, XVI. mendea)
# [[Louise-Victorine Ackermann]] poeta (Frantzia, 1813-1890)
# [[Valentina Pinelo]] moja, poeta (Sevilla, XVI. mendea- 1629?)
# [[Pilar Primo de Rivera]] Sección Femeninako zuzendaria (Madril, 1907-1991)
# [[Basauriko 11k]] Epaiketaren prozesua
# [[Angela Peralta]] sopranoa, konpositorea (Mexiko 1845-1883)
# [[Alicia Arévalo (kazetaria)]] 1. emakumea futbol partida kontatzen ( Bartzelona 1978)
# [[Sara Giménez León]] kirol kazetaria (Girona 1991)
# [[Patricia Campos Doménech]] armadako pilotua, futbol-entrenatzailea (Castelló 1977)
# [[Niní Montiám]] aktorea (Madril 1917-1986)
# [[Ana Adamuz]] aktorea (Jaén 1886-Madril 1971)
# [[Pepita Serrador]] aktorea (Argentina 1913-1964)
# [[Teresa Serrador]] aktorea (Bolivia 1899-Argentina 1982)
# [[Amparo Martí]] aktorea (Valentzia 1903-Madril 1973)
# [[María Mayor]] aktorea (?- Madril 1939)
# [[Rosa Torre González]] maistra, politikaria (Mexiko 1890-1973)
# [[Nadezhda Zabela - Vrubel]] abeslaria (Errusia, 1868-1913)
# [[H%C3%A9l%C3%A8ne Metzger]] zientzia filosofoa (Frantzia, 1889-1944)
# [[Inez Clare Verdoorn]] botanikaria (Hegoafrika, 1896-1989)
# [[Edith Quimby]] medikuntzan eta fisikan ikertzailea (AEB, 1891-1982)
# [[Maria Poumier]] irakasle frantsesa (Cannes, 1950)
# [[Marie-Jo Bonnet]] Frantziako historialaria eta feminista (Deauville, 1949)
# [[Julia Rodríguez-Maribona]] fregonaren asmatzailea (Asturias 1923-Suitza 2005)
# [[Julia Montoussé Fargues]] fregonaren asmatzailea (?-Asturias 1971)
# [[Esperanza Grases]] aktorea (Bartzelona 1920-1995)
# [[Alexandra Trusova]] patinatzailea (Errusia 2004)
# [[Jéssica Bouzas Maneiro]] tenislaria (Pontevedra 2002)
# [[Claudia Fernández Sánchez]] padel jokalaria (Madril 2006)
# [[Gemma Triay]] padel jokalaria (Menorca 1992)
# [[Lucía Sainz]] padel jokalaria (Bartzelona 1984)
# [[Marta Ortega Gallego]] padel jokalaria (Madril 1997)
# [[Alicia Arévalo González]] arkeologoa (Madril 1965)
# [[Manuela Barreiro]] farmazialaria (Galizia, 1877-1953)
# [[Martha Aliaga]] estatistika hezitzailea (Argentina, 1937-2011)
# [[Matilde Carranza]] akademikoa (Costa Rica, 1892-1981)
# [[Erin Andrews]] kirol-kazetaria (AEB, 1978)
# [[Helen Alma Newton Turner]] genetista, estatistikaria (Australia, 1908-1995)
# [[Violet Jessop]] Titanic ontziko zerbitzaria (Argentina 1887-1971)
# [[Celia Giraldo]] zinemagilea (Bartzelona 1995)
# [[Luz Rello Sánchez]] asmatzailea, dislexia- aplikazioa ( 1984)
# [[Fermina Orduña]] asmatzailea, esne zalgurdia (Espainia XIX. mendea)
# [[Gladys West]] matematikari asmatzailea, GPSrako garrantzitsua (AEB 1930)
# [[Ariana Sánchez]] padel jokalaria (Tarragona 1997)
# [[Marta Marrero]] padel jokalaria (Kanariak 1983)
# [[Bea González]] padel jokalaria (Malaga 2001)
# [[Marie Van Brittan Brown]] asmatzailea, telebista zirkuitu itxia (AEB 1922-1999)
# [[Miriam Benjamin]] asmatzailea, seinale aulkia (AEB 1861-1947)
# [[Sarah Boone]] asmatzailea, mahukak eta lisatzeko taula (AEB 1832-1904)
# [[Nancy Johnson (asmatzailea)]] izozkailu artifiziala (AEB 1794-1890)
# [[Victoria Reyes-García]] antropologoa (Bartzelona 1971)
# [[Amaia Yoldi ]] gidoilaria, film-zuzendaria (Iruñea 1973)
# [[Julie Donaldson]] kirol-kazetaria (AEB, 1978)
# [[Faustina Sáez de Melgar]] idazlea (Madril, 1834-1895)
# [[Gloria Melgar |Gloria Melgar Sáez]] margolaria eta musikagilea (Madril, 1859-1938)
# [[Julia de Asensi]] idazlea (Madril, 1849-1921)
# [[María del Pilar Sinués]] idazlea (Zaragoza, 1838 - Madril, 1893)
# [[Margaret Crane]] Predictor-aren asmatzailea (AEB 1941)
# [[Emily Cummins]] asmatzailea, ur-eramaile iraunkorra (EB 1987)
# [[Evelyn Miralles]] NASAko ingeniaria, asmatzailea, ilargirako etxea (Venezuela/AEB 1967)
# [[Janet Emerson Bashen]] asmatzailea, software aplikazioa (AEB 1957)
# [[Jeanne Bertrand]] argazkilaria (Frantzia 1880-1957)
# [[Maral Yazarloo-Pattrick]] motoziklismo ekintzailea, diseinatzailea (Iran 1981)
# [[María del Carmen Ortiz de Arce]] asmatzailea, itsuentzako idazkailua (Espainia ?-1932)
# [[Martine Bertereau]] geologo aitzindaria (Frantzia 1590-1642)
# [[Margarete Steiff]] jostuna, jostaiu diseinatzailea (Alemania 1847-1909)
# [[Heike Makatsch]] aktorea (Alemania 1971)
# [[Leena Peltonen-Palotie]] genetista (Finlandia, 1952-2010)
# [[Gertrude Scharff Goldhaber]] fisikari nuklearra (Alemania-AEB, 1911-1998)
# [[Jackie MacMullan]] kazetaria (AEB, 1960)
# [[María Teresa de Filippis]] 1 Formulako lehen emakume gidaria (Italia 1926-2016)
# [[Suzanne von Borsody]] aktorea (Alemania 1957)
# [[Rosemarie Fendel]] aktorea (Alemania 1927-2013)
# [[Gemma Jones]] aktorea (EB 1942)
# [[Anna Chancellor]] aktorea (EB 1965)
# [[Sienna Guillory]] aktorea (EB 1975)
# [[Jana Pallaske]] aktorea, rock abeslaria (Alemania 1979)
# [[Alysson Paradis]] aktorea (Paris 1984)
# [[Sophie Nélisse]] aktorea (Kanada 2000)
# [[Isabelle Nélisse]] aktorea (Kanada 2003)
# [[Rebeca Gerschman]] biologo, fisiologoa (Argentina, 1903-1986)
# [[Zarina (artista)]] artista (India 1937-Londres 2020)
# [[Marta Pan]] eskultore hungariar eta frantziarra (1923-2008)
# [[Sonia Cotelle]] fisikari, kimikaria (Polonia, 1896-1945)
# [[Anna Barbara Reinhart]] matematikaria (Suitza, 1730-1796)
# [[Helene Weigel]] aktorea (Austria 1900-Alemania 1971)
# [[Marieluise Fleißer]] antzerkigilea (Alemania 1901-1971)
# [[Monica Bleibtreu]] aktorea (Austria 1944-2009)
# [[Hedwig Bleibtreu]] aktorea (Austria 1868-1958)
# [[Martine McCutcheon]] aktorea, abeslaria (EB 1976)
# [[Lyn St. James]] auto gidaria (AEB 1947)
# [[Cathy Muller]] auto gidaria (Frantzia 1962)
# [[Giovanna Amati]] 1 Formulako gidaria (Italia 1959)
# [[Desiré Wilson]] 1 Formulako gidaria (Hegoafrika 1953)
# [[Divina Galica]] atleta, 1 Formulako gidaria (EB 1944)
# [[Patricia Font]] zinema zuzendaria (Bartzelona, 1978)
# [[Sheila Heti]] idazlea (Kanada, 1976)
# [[Judy W. Reed]] asmatzailea (AEB 1826-1905ç)
# [[June Downey]] psikologoa (AEB, 1875-1932)
# [[Else Lasker-Schüler]] judua, poeta, marrazkilaria (Alemania 1869- Palestina1945)
# [[Maria Koppenhöfer]] aktorea (Alemania 1901-2009)
# [[Sibylle Lewitscharoff]] idazlea (Alemania 1954-2023)
# [[Geraldine McEwan]] aktorea (EB 1932-2015)
# [[Emily Beecham]] aktorea (EB/AEB 1984)
# [[Linda Bassett]] aktorea (EB 1950)
# [[Jacqueline McKenzie]] aktorea (Australia 1967)
# [[Susan Prior]] aktorea (Australia 1972)
# [[Hanne Wieder]] aktorea (Alemania 1925-1990)
# [[Mascha Kaléko]] poeta judua (Polonia zaharra 1907-Suitza 1975)
# [[Madge Addy]] ileapaintzaile, erizain eta espia (Erresuma Batua, 1904-1970)
# [[Balamani Amma]] idazle poeta indiarra (India, 1909-2004)
# [[Sybilla Righton Masters]] asmatzailea (AEB 1676-1720)
# [[Lenka Franulic]] kazetaria (Txile 1908-1961)
# [[Ana Ramírez Cañil]] kazetaria (Madril, 1958)
# [[Samantha Bailly]] idazle, gidoilari eta bideogilea (Frantzia, 1988)
# [[Malak Mattar]] margolaria, ilustratzailea (Palestina, 1999)
# [[Sophie Opel]] enpresaburua, ekintzailea, aitzindaria (Alemania 1840-1913)
# [[Joanne Simpson]] meteorologoa (AEB, 1923-2010)
# [[Laura Knight]] artista (Erresuma Batua, 1877-1970)
# [[Myrtelle Canavan]] medikua, ikertzailea (AEB, 1879-1953)
# [[Teresa San Román Espinosa]] antropologoa (Pontevedra 1940- ? 2024)
# [[Phyllis Kaberry]] antropologo aitzindaria (AEB/Australia 1910- Londres 1977)
# [[Dorothea Mackellar]] idazlea (Australia 1885-1968)
# [[Berta Luisi]] margolaria (Uruguai 1924-2008)
# [[Rachel Nichols (kazetaria)]] (AEB 1973)
# [[Yolanda Soler]] judoka eta entrenatzailea (Madril, 1971)
# [[Ariane Toro|Arianne Toro]] Judoka. olinpikoa (Bilbo, 2003)
# [[Gloria Gordon Bolotsky]] informatikaria (AEB, 1921-2009)
# [[Mavis Batey]] kriptoanalista (Erresuma Batua, 1921-2013)
# [[Gertrude Elles]] geologoa, paleontologoa (Erresuma Batua, 1872-1960)
# [[María Assumpción Raventós]] margolaria (Katalunia, 1930)
# [[Jemele Hill]] kirol kazetaria (AEB 1975)
# [[Özlem Türeci]] ikertzailea, inmunologoa (Alemania 1967)
# [[Ai Tsunoda]] judoka (LLeida 2002)
# [[Telma Monteiro]] judoka (Portugal 1985)
# [[Monika Buch]] diseinatzailea (Valentzia/Herbehereak 1936)
# [[Pati Nuñez]] diseinatzaile grafikoa (Girona 1959)
# [[Clara Montagut]] diseinatzaile grafikoa (Madril 1975)
# [[Ena Cardenal de la Nuez]] diseinatzaile grafikoa (Kanariak 1968)
# [[Laura Meseguer]] tipografoa (Bartzelona 1968)
# [[Teresa Wilms Montt]] idazlea (Txile 1893-Paris 1921)
# [[Tatiana Gaviola]] film zuzendaria (Txile 1956)
# [[Mísia]] abeslaria (Portugal 1955-2024)
# [[Maria L. de Hernández]] aktibista (Mexiko 1896-1986)
# [[Saloua Raouda Choucair]] margolaria, eskultorea (Libano 1916-2017)
# [[Françoise Collin]] feminista, filosofoa, idazlea (Belgika 1928-2012)
# [[Ethel Shakespear]] geologoa (Erresuma Batua, 1871-1946)
# [[Eva Lefever]] margolaria (Txile 1955)
# [[Carmen Meneses]] ikertzailea, antropologoa (Madril, 1966)
# [[Henrietta Skelton]] idazlea (AEB, 1839-1900)
# [[Anne Fausto-Sterling]] biologo, sexologo, feminista (AEB, 1944)
# [[Cécile Biéler|Cécile Biéter]] ingeniaria (Suitza, 1884-1966)
# [[Isabelle Gatti de Gamond]] hezitzailea, ekintzaile aitzindaria (Frantzia 1839- Belgika 1905)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''ekaina''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Adela Campaña Ortiz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sause, 1886-Izko, 1936)
# [[Adelina Fernández Pérez|Adelina Fernández Perez]] efe- '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Portugal, 1889-Bilbo, 1938)
# [[Ana Naranjo Marín]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sevilla, 1883 - Bilbo, 1937)
# [[Antonia Caballé]] efe- '''SORTUA''' Frankismoaren biktima (Ziritza, 1873 - Argelès sur Mer, 1945)
# [[Araceli Álvarez Calvo|Araceli Alvarez Calvo]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean bere buruaz beste egin zuen (Iruñea, 1894-Huesca, 1936)
# [[Araceli Oñate]] ----'''SORTUA''' unibertsitateko irakaslea (Valladolid)
# [[Asunción Campaña Ortiz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sause, 1869-Izko, 1936)
# [[Cecilia Álvarez Calvo|Cecilia Älvarez Calvo]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean bere buruaz beste egin zuen (Iruñea, 1897-Huesca, 1936)
# [[Cecilia Idirin Garabieta]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Lezama, 1913-Bilbo, 1937)
# [[Dominica Azparren Gil]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua ((Oibar, 1884 - Nardoze Alduate, Urraulbeiti, 1936)
# [[Elizabeth Casillas Valbuena]] e--- '''SORTUA''' kazetaria eta komiki gidoilaria (Bilbo, 1986)
# [[Eloína Linares]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea (Santander 1948)
# [[Emilia Arraiza Garín]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Zirauki, 1894 - Erreniega, 1936)
# [[Enolasca Vela Salvador]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Cortes, 1904 - 1936)
# [[Escolástica Antonia Martina Astibia Iturbe|Escolástica Astibia Iturbe]] efef '''SORTUA''' Durangoko bonbarketan erailda moja (Narvarte, 1881-Durango, 1936)
# [[Eskolastika Mendizabal Imatz]] efef '''SORTUA''' Bizkaiko amama (Bermeo, 1863-1969)
# [[Felisa Aguado Sainz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Murchante, 1872-Valdierra, 1936)
# [[Felisa Argiñano Arzoz|Felisa Argiñano]] efef '''SORTUA''' Espainiako Gerra Zibilean Ventasko kartelan hildakoa (Zudaire, 1903-Madril, 1939)
# [[Francisca Alonso Prado]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua. (Azagra, 1896 - Rincón de Soto, 1936
# [[Jessica Ruiz Pérez|Jesica Ruiz]] ef-- '''SORTUA''' kimikaria eta politikaria (Durango, 1983)
# [[Josefa Bueno Algárate]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Morata de Jiloca, 1907 - Tutera, 1936)
# [[Josi Sierra Orrantia]] ef-- '''SORTUA''' irakaslea, dokumentalgia eta wikilaria (Bilbo, 1959)
# [[Juana Tomasa Charela Vidas]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Tutera, 1881 - 1936)
# [[Kontxita Martinez de Lezea]] e-ef '''SORTUA''' maistra, ikastola bultzatzailea (Tolosa, 1949-2023)
# [[Laida Arbizu Agirre]] e--- '''SORTUA''' ikertzailea (Ordizia, 2000)
# [[Maite Etxeberria]] e--- '''SORTUA''' Ozazeko auzapeza (Biarritz, 1956)
# [[Maite Rosende Gutierrez]] e--- '''SORTUA''' ilustratzailea (Donostia, 1991)
# [[Maritxu Egiguren]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Zaldibar, 1921 - Bartzelona, 1981)
# [[Misericordia Abad Alcega]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Zaragoza, 1905-Cortes, 1936)
# [[Nerea Ariznabarreta Izkue]] ef-- '''SORTUA''' narratzailea eta antzergilea (Eibar, 1981)
# [[Simona Calleja Aguado]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua. (Cabanillas, 1918-Valtierra, 1936)
# [[Sotera Novia de Salcedo]] --ef '''SORTUA''' Boliviako esploratzaile eta idazlea (Bilbo, XIX. mendea)
# [[Teresa Chiches Ledesma]] e-ef '''SORTUA''' (León, 1911 - Bilbo, 1937)
# [[Xole Aire]] ef--'''SORTUA''' auzapeza eta artzaina (Urepel, 1973)
# [[Ada Martí Vall]] kazetaria, idazlea (Katalunia 1914-Frantzia 1960)
# [[Adelitak]] Mexikoko iraultzako emakume soldaduak,laguntzaileak (1910-1917)
# [[Aída Parada ]] sufragista (Txile 1903-1983)
# [[Alba Rico]] aktorea, abeslaria (Murtzia 1989)
# [[Alice Bolingbroke Woodward]] ilustratzailea (Londres, 1862-1951)
# [[Alicia Asín]] adimen artifizialean aditua (Zaragoza 1982)
# [[Amanda Labarca]] irakaslea, feminista (Txile 1886-1975)
# [[Amy Bailey]] hezitzailea, sufragista (Jamaika, 1875-1990)
# [[Ana Esmeralda]] aktorea, dantzaria (Tetuan 1931-Brasil 2022)
# [[Ana Mar%C3%ADa Zeno]] mediku, sexologo (Argentina, 1922-2011)
# [[Ana Rosa Chacon]] politikaria eta sufragista (Costa Rica, 1889-1985)
# [[Ángela Mazzini Bricala]] idazlea (Cádiz, 1809-Santa Cruz Tenerifekoa, 1894)
# [[Àngels Margarit ]] dantzaria, koreografoa, pedagogoa (Bartzelona 1960)
# [[Anita Brenner]] historialaria, idazlea (Mexiko 1889-1973)
# [[Anita Bryant]] folk-, gospel- abeslaria (AEB 1940)
# [[Anna Gunn]] aktoreak (AEB 1968)
# [[Anna Maria Mozzoni]] kazetaria, politikaria, sufragista (Italia 1837-1920)
# [[Anne Nelson]] antzerkilea (AEB, 1954)
# [[Annette Beveridge]] itzultzailea (EB 1842-1929)
# [[Annie Pardo Cemo]] biologo zelularra (Mexiko 1941)
# [[Antonia Varela Pérez]] astrofisikaria (Kanariak 1965)
# [[Aurélia de Sousa]] margolaria (Txile/Portugal 1866-1922)
# [[Aurora Reyes]] margolaria (Mexiko 1908-1985)
# [[Beau Garrett]] aktorea, modeloa (AEB 1982)
# [[Bega Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1511-1582)
# [[Begoña Villacís]] abokatua, politikaria (Madril 1977)
# [[Belén Funes]] film zuzendaria, gidoilaria (Bartzelona 1984)
# [[Blanca Álvarez Mantilla]] kazetaria (Madril 1931-2000)
# [[Blanca Catal%C3%A1n de Oc%C3%B3n y Gayol%C3%A1]] botanikaria (Aragoi, 1860-1904)
# [[Brittany Brewer]] saskibaloi-jokalaria (AEB 1997)
# [[Calypso Botez]] idazlea (Errumania, 1880-1933)
# [[Carlota Rosales]] margolaria (Madril 1872-1958)
# [[Carmen Caamaño Díaz]] ekintzaile politikoa (Madril 1909-2006)
# [[Carmen Santonja]] kantautorea, idazea, margolaria (Madril 1934-2000)
# [[Carmen Werner Vallejo]] dantzaria, koreografoa (Madril 1953)
# [[Carmina Virgili]] geologoa, politikaria (Bartzelona, 1927-2014)
# [[Cathay Williams]] esklaboa, militarra (AEB 1844-1893)
# [[Cecilia Álvarez Correa]] ingeniari industriala, politikaria (Kolonbia 1953)
# [[Charlotte de Turckheim]] aktorea, umoregilea (Frantzia 1955)
# [[Charlotte Scott]] matematikaria (Erresuma Batua, 1858-1931)
# [[Chékéba Hachemi]] aktibista, idazlea, 1. emakume diplomazialaria (Afganistan 1974)
# [[Christine Brennan]] kirol kazetaria (AEB, 1958)
# [[Christine Jorgensen ]] aktorea, aktibista (AEB 1926-1989)
# [[Claire Voisin]] matematikaria (Frantzia 1962)
# [[Clara Che Tórtola]] saskibaloi jokalaria (Valentzia 1997)
# [[Clara Isabel Francia]] kazetaria (Errioxa 1940)
# [[Clotilde Catal%C3%A1n de Oc%C3%B3n y Gayol%C3%A1]] entomologoa, poeta (Aragoi, 1863-1946)
# [[Concha Caballero]] politikaria (Baena, 1956 - Sevilla, 2015)
# [[Concha Michel]] abeslaria, ikertzailea (Mexico 1899-1990)
# [[Conchita Goyanes]] aktorea (Malaga 1946-Madril 2016)
# [[Conchita Montes]] aktorea (Sevilla 1914- Portugal 1994)
# [[Dámasa Cabezón]] pedagogo eta hezitzailea (Argentina, 1792 -Txile, 1861)
# [[Desirée de Fez]] kazetaria, idazlea, zinema kritikaria (Bartzeloa 1977)
# [[Diana Navarro]] abeslaria (Malaga 1978)
# [[Dilras Banu Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1622-1657)
# [[Dodo (komikigilea)|Dodo]] Frantziako komikigilea (Rabat, 1955)
# [[Dolores Correa Zapata]] idazlea (Mexiko 1853-1924)
# [[Dolores Jiménez Muro]] hezitzailea, iraultzailea (Mexiko 1848-1925)
# [[Édith Grattery]] Frantziako ilustratzaile eta komikigilea (Marseilla, 1960)
# [[Edith Lederer]] nazioarteko kazetaria (AEB, 1943)
# [[Elena Arizmendi Mejia]] idazle feminista (Mexiko, 1884-1949)
# [[Elena Martín Ortega]] psikologa eta irakaslea (Espainia 195??)
# [[Elena Santonja]] tb aurkezlea (Madril 1932-2016)
# [[Elena Torres Cuéllar]] lider iraultzailea (Mexiko 1893-1970)
# [[Elizabeth Bugie]] biokimikaria (AEB, 1920-2001)
# [[Elsa von Freytag-Loringhoven|lsa von Freytag-Loringhoven]] Artista (Alemania, 1874-1927)
# [[Emily Bisharat]] legelaria (Jordania, 1913-2004)
# [[Encarnación Cubas Báez]]
# [[Enriqueta Morales]] hezitzailea eta erizain feminista (APanama, 1891-1986)
# [[Estelle Ramey]] endokrinologo, feminista (AEB, 1917-2006)
# [[Ethel Arnold]] kazetari, idazle eta hizlari, emakumeen sufragioaren aldeko aktibista (Britainia Handia 1865- 1930)
# [[Eugénie Brazier]] sukaldaria (Frantzia 1895-1977)
# [[Eunice Odio]] poeta (Costa Rica 1919- exiko 1974)
# [[Fatoumata K%C3%A9b%C3%A9]] astrofisikaria, hezitzailea (Frantzia, 1985)
# [[Fereshteh Ahmadi]] eleberrigilea (Iran 1972)
# [[Florence Cestac]] Frantziako komikigilea
# [[Florence Farmborough]] argazkilaria , idazlea (Britainia, 1887-1978)
# [[Florencia Serranía Soto]] ingeniari mekanikoa (Mexiko 1963)
# [[Franca Rame]] aktorea, idazlea, politikaria (Italia 1929-2013)
# [[Frances Jolliffe]] aktorea (AEB, 1873 – 1925)
# [[Gemma Cuervo]] aktorea (Bartzelona 1934)
# [[Gertrude Mary Woodward]] ilustratzailea (Britainia, 1854-1939)
# [[Greta Fernández]] aktorea (Bartzelona 1995)
# [[Gulbadan Begum]] biografoa, poeta, printzesa (Mogol Inperioa 1523-1603)
# [[Hamida Banu Begum]] enperatriza (Mogol inperioa 1527-1604)
# [[Hedwig Bleuler-Waser]] sufragista (Zurich, 1869 - Zollikon, 1940)
# [[Hiromi Uehara]] piano-jolea (Japonia 1979)
# [[Ifigenia Martinez]] ekonomialaria, politikaria (Mexiko 1930)
# [[Ingibjörg H. Bjarnason]] sufragista, irakaslea, artista eta politikaria (Islandia, 1867-1941)
# [[Inma Serrano]] kantautorea (Alacant 1968)
# [[Isa Duque]] psikologoa, sexologoa (Zaragoza, 1985)
# [[Isabel Andreu de Aguilar]] sufragista,ekintzailea (Puerto Rico, 1887-1948)
# [[Isabel Tenaille]] tb aurkezlea (Madril 1951)
# [[Isabella Mamani|Isabella Brunilda Mamani]] iamara abokatua eta politikaria (Txile, 1988)
# [[Itelvina Massioli]] pedagogo feminista (Brazil, XX. mendea)
# [[Jahanara Begum]] printzesa, poeta (Mogol Inperioa 1614-1681)
# [[Jahanzeb Banu Begum]] printzesa (Mogol Inperioa 1649-1705)
# [[Jan Goodwin]] idazlea eta ikerketa kazetaria (AEB, 1948)
# [[Jane Brigode]] politikaria (Belgika, 1870-1952)
# [[Janeane Garofalo]] komediantea, aktorea (AEB 1964)
# [[Jeanne Córdova]] idazlea, lesbiana aitzindaria (Alemania/AEB 1948-2016)
# [[Jojo Moyes]] kazetaria, idazlea (EB 1969)
# [[Juana Belén Gutiérrez de Mendoza]] hezitzailea, sufragista (Mexiko 1875- 1942)
# [[Julia Piaton]] aktorea (Frantzia 1985)
# [[June Carmona]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 2005)
# [[Karla Jay]] idazlea, ikertzailea (AEB 1947)
# [[Kathryn Bertine]] kirolaria, aktibista eta idazlea (AEB, 1975)
# [[Kelly McEvers]] kazetaria, gerrako korrespontsala (AEB, 1970)
# [[La Niña de La Puebla]] abeslaria (Sevilla 1908-Malaga 1999)
# [[Laia Raventós Roig]]saskibaloi jokalaria (Bartzelona 1997)
# [[Laura Aliaga]] saskibaloi jokalaria (Alacant 1994)
# [[Laura Granados]] kantautorea (Cádiz 1966)
# [[Laura Juliana Ramírez Ruiz]] ilustratzailea, komunikatzalea eta sortzailea (Mexiko...)
# [[Lila Clunas]] sufragisa (Eskozia, 1875-1968)
# [[Lisa Gherardini]] noblea, Mona Lisa (Florentzia 1479-1542)
# [[Louise Weiss]] idazlea, politikaria (Frantzia 1893-1983)
# [[Lucía Gil]] abeslaria, aktorea (Madril 1998)
# [[Luz Vidal]] Sindikalista, politikaria, maputxea (Txile, 1973)
# [[Maite Cazorla]] saskibaloi jokalaria (Kanariak 1997)
# [[Malagako emakumeen kartzela zaharra]] (1937-1954)
# [[Manolita Piña]] artista (Uruguai, 1883-1994)
# [[Mara Goyanes]] aktorea (Madril 1942-2006)
# [[Margaret Ogola]] pediatra, idazlea (Kenya, 1958-2011)
# [[Maria Angela Ardinghelli]] Itzultzailea, matematikaria, fisikaria (Italia, 1728-1825)
# [[Maria Cederschiöld]] kazetaria eta sufragista (Suedia, 1856-1935)
# [[María del Refugio García]] maistra, sufragista (Mexiko 1889-1973)
# [[María Dolores Medina]] kristau erlijiososa (Mexiko 1860- 1925)
# [[María José Goyanes]] aktorea (Madril 1948-)
# [[María Luisa Ponte]] aktorea (Valladolis 1918-Madril 1996)
# [[María Parrado]] abeslaria (Cádiz 2001)
# [[María San Juan]] kazetaria (Asturias 1963)
# [[María Villalón]] abeslaria (Malaga 1989)
# [[Marie Ange Guillaume]] kazetari, idazle eta gidoilaria (Frantzia, 1945)
# [[Marjory Warren]] geriatra (Erresuma Batua, 1897-1960)
# [[Marta Hermida]] saskibaloi jokalaria (Madril 1997)
# [[Martha Jungwirth]] margolaria (Austria 1940)
# [[Maruja Callaved]] tb aurkezlea (Huesca 1921-Madril 2018)
# [[Mary Fields]] esklaboa, 1. postari afroamerikarra (AEB 1832-1914)
# [[Mary Garden]] opera abeslaria (Eskozia, 1874-1967)
# [[Mary J. Rathbun]] zoologoa (AEB, 1860-1943)
# [[Mazie E. Clemens]] Lehen Mundu Gerrako korresponsala (AEB, 1890-1952)
# [[Mélanie Auffret]] film zuzendaria, gidoilaria Frantzia, XX. mendea)
# [[Mercedes Gómez Otero]] preso komunista (Madril 1915-?)
# [[Meredith Monroe]] aktorea (AEB 1969)
# [[Mimí Muñoz]] aktorea (Espainia 1914-1987)
# [[Mireia Hernández]] igeriketa sinkronizatuko kirolaria (Espainia 2002)
# [[Modesta Sanginés Uriarte]] idazle eta musikagilea (Bolivia, 1832-1887)
# [[Mumtaz Mahal]] enperatriza (Mogol Inperioa 1593-1631)
# [[Nadira Banu Begum]] printzesa (India 1618-Pakistan 1659)
# [[Nathalie Roques]] Frantziako idazlea eta komikigilea
# [[Nika Shakarami]] manifestari desagertu eta hila (Iran 2005-2022)
# [[Nina Stemme]] sopranoa (Suedia 1963)
# [[Niña de Antequera]] abeslaria (Malaga 1921-Sevilla 1972)
# [[Noora Niasari]] zinema zuzendari eta gidoilaria (Teheran)
# [[Nur Jehan]] enperatriza, poeta (Kandahar 1577-Lahore 1645)
# [[Olga Bancic]] ekintzaile komunista judua (Errumania 1912- Alemnia 1944)
# [[Olga Skorojodova]] zientzialaria, hezitzailea (SESB, 1911-1982)
# [[Paquita Rico]] aktorea (Sevilla 1929-2017)
# [[Park Wan Suh|Park Wan Sun]] idazlea (Korea, 1981-2011)
# [[Pasión Vega]] abeslaria (Madril 1976)
# [[Paula Cons]] dokumental- eta film zuzendaria (Coruña 1976)
# [[Paula Dalli]] abeslaria, aktorea, idazlea (Alacant 1993)
# [[Petra Herrera]] gizon gudari mozorrotua (Mexiko 1887-1917)
# [[Petronila Riquelme]] Bernardo O'Higgins.en alaba mestizoa (Los Angeles, Txile, 1808? - Valparaiso, 1870)
# [[Piedad Bonnett]] idazlea, poeta (Kolonbia, 1951)
# [[Piedad de la Cierva]] zientzialaria (Murtzia, 1913-2007)
# [[Pilar Muñoz]] aktorea (Madril 1911-1980)
# [[Randi Blehr]] sufragista (Norvegia, 1851-1928)
# [[Rhea Durham]] modeloa (AEB 1978)
# [[Roberta Cowell]] lasterketa- eta borroka-pilotua, 1. Emakume trans britainiarra (EB 1918-2011)
# [[Rocío Molina Cruz]] dantzaria, koreografoa (Malaga 1984)
# [[Rosario Robles]] politikaria (Mexiko 1956)
# [[Rose Mbowa]] idazlea, feminista (Uganda 1943-1999)
# [[Roshanara Begum]] printzesa, poeta (Mogol Inperioa 1617-1671)
# [[Ruja Ignatova]] iruzurgilea (Bulgaria/Alemania 1980)
# [[Ruqaiya Sultan Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1542-1626)
# [[Ruth Sager]] genetista (AEB, 1918-1997)
# [[Sadie Kneller Miller]] kazetaria (AEB, 1867-1920)
# [[Salima Sultan Begum]] poeta, enperatriza (India 1539- Mogol Inperioa 1612)
# [[Sálvorako emakume heroiak]] erreskatea, Galizia 1921.01.02
# [[Samantha Gilabert]] abeslaria (Alacant 1994)
# [[Sarah Moon]] argazkilaria (Frantzia, 1941)
# [[Sarina Esmailzadeh]] manifestari nerabe erahila (Iran 2006-2022)
# [[Segoviako kartzela zaharra]] emakumeen kartzela (1946-1956)
# [[Soledad Miranda]] aktorea, abeslaria (Sevilla 1943-Portugal 1970)
# [[Sonia Montecino|Sonia Montecinco]] aimara ikertzaile, antropologoa, idazlea (Txile, 1954)
# [[Sophia Delza]] dantzaria, idazlea (AEB, 1903-1996)
# [[Stacey Kent]] abeslaria (AEB 1968)
# [[Suzanne Corkin]] neurozientzialaria (AEB, 1937-2016)
# [[Svetlana Mojsov]] biokimikaria (Jugoslavia 1947)
# [[Tebello Nyokong]] Kimikaria (Hegoafrika, 1951)
# [[Teresa Nieto]] dantzaria, koreografoa (Tanger 1953)
# [[Thea Sharrock]] antzerki eta film zuzendaria (EB 1976)
# [[Vainica Doble]] musika bikotea (1971-2000)
# [[Van Buren ahizpak]] moto bidaiariak, AEB 1916
# [[Vera Peters]] onkologoa (Kanada, 1911-1993)
# [[Vicky Lagos]] aktorea (Madril 1938)
# [[Victoria Teijeiro]] aktorea, irakaslea (Coruña 1974)
# [[Victorina Bridoux]] poeta eta eleberrigilea (Manchester, 1835-San Cruz Tenerifekoa, 1862)
# [[Virginia Grütter]] poeta, aktorea (Costa Rica 1929-2000)
# [[Yolanda Retter]] liburuzaina, idazlea (AEB 1948-2007)
# [[Zeb-un-Nisa Begum]] printzesa poeta (Mogol Inperioa 1638-1702)
# [[Zena Tooze]] biologo, ekologista (Kanada, 1955)
# [[Zenana]] emakumeen etxe zatia (India XII. mendea)
# [[Zoe Ducós]] aktorea, gidoilaria (Argentina 1928-Venezuela 2002)
# [[Zulma Brandoni de Gasparini]] paleontologoa (Argentina, 1944)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''maiatza''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Ormatza Imatz]] '''SORTUA''' sexologoa (Bakio, 1967)
# [[Aitziber González García]] '''SORTUA''' arkeologoa, ikertzailea (Gasteiz 1991)
# [[Alaitz Arenzana]] ----'''SORTUA''' artista eta zinemagilea (Bilbo, 1976)
# [[Amaia Barrena García]] ----'''SORTUA'''idazlea, poeta (Basauri, 1989)
# [[Esti Ansotegi Guruziaga]] ----'''SORTUA''' psikologoa (Zornotza, 1976)
# [[Itziar Sapsootham]] '''SORTUA''' geografoa eta ikertzailea (Eibar, 1986)
# [[Lucia Arrube]] '''SORTUA'''erraketista (Iurreta, 1923 - Zornotza, 2012)
# [[Margarita Unzalu Arana]] ----'''SORTUA''' idazlea (Durango, 1892-1973)
# [[Rosa Hernández (artista)]] ----'''SORTUA''' eskultorea eta margolaria (Tenerife, 1955)
# [[Sama Bilbao]] '''SORTUA''' ingeniari industriala eta irakaslea (Bilbo 1961)
# [[Agnes Baden-Powell]] Nesken eskaut talde sortzailea (Ingalaterra 1858-1945)
# [[Aim%C3%A9e Antoinette Camus]] botanikaria (Frantzia, 1879-1965)
# [[Alejandra Rodríguez]] kazetaria, abokatua, 60 urteko Miss Buenos Aires 2024 (Argentina 1963)
# [[Alice Recoque]] informatikaria (Aljeria 1929- Frantzia 2021)
# [[Alicia Machado]] aktorea, Miss Unibertso 1996 (Venezuela 1976)
# [[Alison Hargreaves]] alpinista (EB, 1962-K2, 1992)
# [[Amalia Miranzo]] politikaria eta irakaslea (Cuenca, 1939-2014)
# [[Amelia Vega]] abeslaria, enpresaburua, Miss Unibertso 2003 (Dominikar Errepublika 1984)
# [[Ana de Mendoza de la Vega]] noblea (Valladolid 1554-Guadalajara 1633)
# [[Ana García Carías]] abokatua, lehen dama (Honduras 1968)
# [[Ana Sofía Henao]] modeloa, idazlea, ilustratzailea (Kolonbia, 1982)
# [[Andrea Meza]] Miss Unibertso 2020 (Mexiko 1994)
# [[Anita Conti]] ozeanografoa (Frantzia, 1899-1997)
# [[Anna Cruz]] saskibalioi jokalaria (Bartzelona 1986)
# [[Anna Montañana]] saskibaloi jokalari ohia, entrantzailea (Valentzia 1980)
# [[Anna Pazos]] idazlea (Bartzelona 1991)
# [[Anna Roig Serra]] fisikaria (Katalunia, 1962)
# [[Anne Marie Braafheid]] Miss Unibertsoko 1. Finalista beltza (Surinam 1947)
# [[Anne-Laure Folly]] zinema zuzendaria (Togo, 1954)
# [[Annie Fratellini]] aktorea, pailazoa (Frantzia, 1932-1997)
# [[Ánxela Loureiro]] poeta, idazlea eta abeslaria (Ferrol, 1956)
# [[Barbara May Cameron]] argazkilaria, poeta, idazlea eta giza eskubideen aldeko ekintzailea (AEB, 1954 - 2002ko)
# [[Barbara Sepúlveda|Barbara Sepulveda]] feminista abokatua (Santiago, 1985)
# [[Beatriz Bernal]] Espainiako 1. emakume idazlea (Valladolid 1501/1504- 1562/1586)
# [[Beatriz Domínguez-Gil]] medikua, nefrologoa (Coruña 1971)
# [[Beatriz Sarlo]] idazlea (Argentina, 1942)
# [[Begoña Etayo Ereña]] Euskal Herriko feminista (Bilbo, 1958)
# [[Betty Molesworth]] botanikaria (Zeelanda Berria, 1913-2002)
# [[Bolette Berg]] argazkilaria (Norvegia, 1872-1944)
# [[Brook Lee]] modeloa, Miss Unibertso 1997 (AEB 1971)
# [[Camila Kater]] film zuzendaria (Brasil 1990)
# [[Carla Nieto]] aktorea (Girona 1983)
# [[Carmen Díez de Rivera]] politikaria (Madril 1942-1999)
# [[Carmen Villalobos]] aktorea (Kolonbia 1983)
# [[Carolyn Steel]] arkitektoa, idazlea, ikertzailea eta unibertsitateko irakasle ingelesa (Londres ?)
# [[Catalina de Mendoza y Sandoval]] noblea (Granada 1916-1686)
# [[Catherine Peñán]] patinatzailea (Santiago, 1989)
# [[Catriona Gray]] Miss Unibertso 2018 (Australia 1994)
# [[Cecil Dorrian]] gerrako korrespontsala (AEB, 1882-1926)
# [[Cg'ose Ntcox'o]] artista (Botswana, 1950-2013)
# [[Chefa Alonso]] musikagilea (Coruña 1955)
# [[Clara Roquet]] zinema zuzendaria eta gidoilaria (1988)
# [[Clara Stauffer]] espioia, falangekoa (Madril 1904-984)
# [[Concepción Dancausa]] politikaria, funtzionarioa (Burgos 1952)
# [[Corina Smith]] abeslaria, aktorea (Venezuela 1991)
# [[Cristina Ruiz Ortega]] exekutiboa (Espainia 1970)
# [[Cynthia Elbaum]] fotokazetaria (AEB, 1966-1994)
# [[Dana Randall]] informatikaria (AEB 1968)
# [[Da'Vine Joy Randolph]] aktorea, kantaria (AEB 1986)
# [[Demi-Leigh Nel-Peters]] enpresaburua, Miss Unibertso 2017 (Hegoafrika 1995)
# [[Denise Ferreira da Silva]] filosofoa eta artista (Brasil, 1963)
# [[Denise Quiñones]] aktorea, Mis Unibertso 2001 (Puerto Rico 1977)
# [[Dominga Neculmán]] zeramikagilea (Walmapu, 1937-2022)
# [[Dorothy Liddell]] arkeologoa (Erresuma Batua, 1890-1938)
# [[Eden Golan]] abeslaria (Errusia/Israel 2003)
# [[Ekaterina Zelenko]] hegazkinlari militarra (Errusia 1916-1941)
# [[Elisa Aguilar]] saskibaloi jokalaria (Madril,1976)
# [[Elisabeth Ohlson Wallin]] argazkilaria (Suedia 1961)
# [[Eliza Ruhamah Scidmore]] idazlea, argazkilaria (AEB 1856-1928)
# [[Elizabeth Gould Bell]] medikua eta sufragista (Erresumna Batua, 1862-1934)
# [[Elizabeth McCombs]] 1. emakume parlamentaria (Zeelanda Berria 1873-1935)
# [[Elsa Donaire Malagelada]] saskibaloi jokalaria (Girona, 1979)
# [[Emily Stowe]] medikua (Kanada, 1831-1903)
# [[Encarnación Alzona]] historilaria eta sufragista (Filipinak, 1895-2001)
# [[Enriqueta_Sèculi]] pedagoga, kirolaria eta feminista (Bartzelona, 1897-1976)
# [[Ericka Ñanco]] ekintzailea eta politikari maputxea nén (Walmapu, 1992)
# [[Esther Hill]] arkitektoa (Kanada, 1895-1985)
# [[Eugenie Clark]] iktiologoa (AEB, 1922-2015)
# [[Evaluna Montaner]] aktorea, kantaria (Venezuela 1997)
# [[Felisa Rincón de Gautier]] politikaria (Ameriketako Estatu Batuak, 1897-1994)
# [[Fernanda García Lao]] idazlea (Argentin/ Espainia 1966)
# [[Francisca Linconao]] lider maputxea (Walmapu, 1958)
# [[Fuencisla Clemares]] exekutiboa (Madril 1974)
# [[Gabriela Isler]] modeloa, Miss Unibertso 2013 (Venezuela 1988)
# [[Gabriela Mandujano]] sufragista, politikaria (Txile 1902-1984)
# [[Gidaritza]] neskato-eskaut taldeen mugimendua
# [[Gloria Diaz]] modeloa, Miss Unibertso 1969 (Filipinak 1951)
# [[Grettell Valdez]] aktorea (Mexiko 1976)
# [[Gwendolyn Lizarraga]] ekintzailea, politikaria eta enpresa burua (Belize, 1901-1975)
# [[Hanna Sheehy-Skeffington]] sufragista eta nazionalista (Irlanda, 1877-1946)
# [[Harnaaz Sandhu]] Miss Unibertso 2021 (India 2000)
# [[Harriet Chalmers Adams]] esploratzailea, argazkilaria (AEB 1875-Frantzia 1937)
# [[He Zehui]] fisikari nuklearra (Txina, 1914-2011)
# [[Herminia Aburto Colihueque|Herminia Aburto]] lider maputxea
# [[Huda Akil]] neurozientzialaria (Siria-AEB, 1945)
# [[Inma Rubiales]] idazlea (Badajoz 2002)
# [[Inmaculada Rodríguez-Piñero]] politikaria (Madril 1958)
# [[Iris Mittenaere]] modeloa, Miss Unibertso 2016 (Frantzia 1993)
# [[Iris van Herpen]] moda diseinatzailea (Herbehereak 1984)
# [[Isabel de Liaño]] idazlea (Valladolid XVI. Mendea-XVII. mendea)
# [[Isabel dos Santos]] ekonomialaria, aberatsa (Errusia/Angola 1973)
# [[Isabel Millé Giménez]] ikertzailea, liburuzaina, poeta (Almeria 1894- 1990)
# [[Isabel Ov%C3%ADn Camps]] kimikaria, irakaslea (Sevilla, 1887-1972)
# [[Ivette María Tato]] igerilaria (Bartzelona 1975)
# [[Janet Rowley]] genetikaria (AEB, 1925-2013)
# [[Jayne Atkinson]] aktorea (EB/AEB 1959)
# [[Jennifer Hawkins]] modeloa, Miss Unibertso 2004 (Australia 1983)
# [[Joanna Haigh]] fisikaria (Erresuma Batua, 1954)
# [[Josefa Tito Recalde]] enpresaburua (Donostia, 1802-1858)
# [[Josephine Cecilia Diebitsch Peary]] esploratzaile aitzindaria (AEB 1863-1955)
# [[Júlia Bacardit]] idazlea (Bartzelona 1991)
# [[Juliane Koepcke]] zoologoa (Peru-Alemania, 1954)
# [[Juliette Gordon Low]] Espainian eta Kuban neska eskaut taldeen sortzailea (AEB 1860-1927)
# [[Justine Pasek]] artista, 2. Miss Unibertso 2002 (SESB/Panama 1979)
# [[Karina Riquelme Viveros]] abokatu maputxea (Walmapu, 1981)
# [[Kate Sessions]] botanikaria (AEB, 1857-1940)
# [[Kate Swift]] idazlea, editorea (AEB 1923-2011)
# [[Katharine Blunt]] kimikaria, nutrizionista (AEB, 1876-1954)
# [[Kathleen Cruise O'Brien]] sufragista eta irakaslea (Irlanda, 1886-1938)
# [[Kimberley Tell]] aktorea, abeslaria (Lanzarote 1989)
# [[Kimberly Dozier]] kazetaria, gerrako korrespontsala (AEB,1966)
# [[Kimera (abeslaria)]] (Hego Korea 1954)
# [[Kirsten Vangsness]] aktorea, gidoilaria (AEB 1971)
# [[Laia Palau]] saskibaloi jokalaria (Bartzelona 1979)
# [[Laura Aguilar]] argazkilaria (AEB, 1958-2018)
# [[Laura Gil]] saskibaloi jokalaria (Murtzia 1992)
# [[Lauren Groff]] idazlea (AEB 1962)
# [[Lea Gabrielle]] kazetaria, diplomatiko ohia, hegazkinlaria (AEB,1975)
# [[Lidia Lopujova]] dantzaria (Errusia, 1892-1981)
# [[Liliana Ancalao]] poeta, irakasle maputxea (Walmapu, 1961)
# [[Lisa Randall]] fisikaria (AEB 1962)
# [[Liubov Sóbol]] apolitikaria, ekintzailea (Errusia 1987)
# [[Lola Glaudini ]] aktorea (AEB 1971)
# [[Louise Gavan Duffy]] sufragista eta nazionalista (Niza, 1884 - Dublin, 1969)
# [[Luisa Mendoza y Mendoza]] noblea (1582-Nadril 1619)
# [[Luna Pamies]] aktorea (Alacant, 2003)
# [[Lydia Davis]] idazlea (AEB, 1947)
# [[Małgorzata Szumowska]] film zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Polonia 1973)
# [[María Abrisqueta de Zulueta]] Espainian eta Kuban neska-eskaut taldeen sortzailea (Donostia 1911-1992)
# [[Maria Bellido]] heroia (Jaen 1755-1809)
# [[María Catrileo|Maria Catrileo]] hizkuntzalari maputxea (Walmapu, 1944)
# [[María de Mendoza y Fonseca]] noblea, arte-bildumagilea (Espainia 1516-1580)
# [[María Dolores Dancausa]] bankaria, exekutiboa (Burgos 1959)
# [[María Gómez de Sandoval y Torres de Navarra]] noblea (?- 19)
# [[María José García Beato]] legelaria, bankaria, exekutiboa (Kordoba 1965)
# [[Maria Koepcke]] ornitologoa (Alemania-Peru, 1924- 1971)
# [[María La Ribot]] koreografoa (Madril 1962)
# [[María Martinón Torres]] Medikua, antropologoa (Orense, 1974)
# [[Maria Rúbies]] maistra eta politikaria (Leida, 1932-1983)
# [[Maria Tereza Jorge P%C3%A1dua]] ekologoa (Brasil, 1943)
# [[Marie Høeg]] sufragista eta argazkilaria (1866-1949)
# [[Marie Pape-Carpantier]] pedagoga eta feminista frantziarra (Frantzia 1815 - 1878)
# [[Marina Geli]] medikua, politikaria (Girona 1958)
# [[Marta Alonso]] onkologo ikertzailea (Lodosa 1974)
# [[Marta Fernández (saskibaloi-jokalaria)]] (Bartzelona,1981 19)
# [[Marta Vergara]] sufragista, idazlea (Txile 1898- 1995)
# [[Marta Xargay]] saskibaloi jokalaria (Girona 1990)
# [[Martha Vasconcellos]] modeloa, Miss Unibertso 1968 (Brasil 1948)
# [[Mary Lowndes]] artista eta sufragista (Dorset, 1856 - Londres, 1929)
# [[Maud Bonneaud]] margolaria (Limoges, 1921-Madril, 1991)
# [[Maya Moore]] saskibaloi jokalaria (AEB 1989)
# [[Melba Roy Mouton]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1929-1990)
# [[Mélodie Nakachian]] ume bahitua, psikologoa (AEB 1982)
# [[Mencía de Mendoza]] noblea, arte-bildumagilea (Guadalajara 1508-Valentzia 1554)
# [[Mercè Arànega]] aktorea (Agentina/Katalunia 1957)
# [[Meri Te Tai Mangakāhia]] sufragista (Zeelanda Berria, 1868-1920)
# [[Mónica López (aktorea)]] (Kanariak 1969)
# [[Mpule Kwelagobe]] aktibista, Miss Unibertso 1999 (Bostwana 1979)
# [[Nabila Espanioly]] aktibista, pedagogoa, feminista (Israel 1955)
# [[Nandipha Mntambo]] eskultorea eta artista (Hegoafrika, 1982)
# [[Nanna Aakjær|Nanna Aakjaer]] eskultorea eta sufragista (Danimarka, 1874-1962)
# [[Natalia Torrente]] kirol kazetaria (Madril 1984)
# [[Natividad Almeda-López|Natividad Almeda Lopez]] legelaria (Filipinak, 1892-1977)
# [[Natividad Llanquileo]] Abokatua eta politikari maputxea (Walmapu, 1984)
# [[Neri Oxman]] arkitektoa, diseinatzailea, irakaslea (Israel/AEB 1976)
# [[Nettie Honeyball]] futbolaria (Londres 1871- Argentina XX. mendea))
# [[Oksana Fiodorova]] abeslaria, polizia, Miss Unibertso 2002 (Errusia 1977)
# [[Olga Poblete]] irakaslea, gizarte buruzagia (Txile 1908-1999)
# [[Olha Kobylianska]] idazlea (Ukraina 1863-Errumania 1942)
# [[Olivia Culpo]] influencerra, Miss Unibertso 2012 (AEB 1992)
# [[Oracene Price]] tenis entrenatzailea (AEB 1952)
# [[Orna Grumberg]] informatikaria (Israel 1952)
# [[Paget Brewster]] aktorea (AEB 1969)
# [[Patricia Dauder]] artista (Bartzelona, 1973)
# [[Patricia Goldman-Rakic]] neurologoa (AEB, 1937-2003)
# [[Patricia Manterola]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1972)
# [[Patsy Adam-Smith]] idazlea, historialaria (Australia 1924-2001)
# [[Paula Painén Calfumán|Paula Paiñén Calfuman]] Kultura maputxearen ordezkaria (Walmapu, 1931)
# [[Paulina Vega]] enpresaburua, Miss Unibertso 2014 (Kolonbia 1993)
# [[Pia Wurtzbach]] enpresaburua, Miss Unibertso 2015 (Alemania/Filipinak 1989)
# [[Pilar Belzunce de Carlos]] mezenasa (Filipinak, 1925-Donostia, 2015)
# [[Pilar Martín Gila]] idazlea (Segovia 1962)
# [[Queralt Casas]] sakibaloi jokalaria (Girona 1992)
# [[Ramona Reyes]] emagin eta politikari maputxea (Txile, 1967)
# [[R'Bonney Gabriel]] Miss Unibertso 2022 (AEB 1994)
# [[Rebeca Jiménez]] abeslaria (Segovia 1975)
# [[Rivka Oxman]] arkitekto, ikertzailea, irakaslea (Israel 1950)
# [[Robyn Davidson]] idazlea (Australia 1950)
# [[Rochelle Aytes]] aktorea, modeloa (AEB 1976)
# [[Rosa Serra]] eskultorea (Vic, 1944)
# [[Rosa Smith Eigenmann]] iktiologoa (AEB, 1858-1947)
# [[Rose Kennedy|Rose Kenedy]] filantropoa (AEB, 1890-1995)
# [[Rosita Ferrer]] Kopla kantaria eta egilea (Bartzelona,1935)
# [[Safi Faye]] zinema zuzendaria (Senegal, 1934-2023)
# [[Samara de Córdova]] aktore eta idazlea (Guatemala, 1923-2015)
# [[Sasha Waltz ]] dantzaria, koreografoa (Alemania 1963)
# [[Semiha Berksoy]] opera abeslaria (Turkia, 1910-2004)
# [[Séverine Vidal]] idazlea (Frantzia, 1969)
# [[Sheynnis Palacios]] kazetaria, Miss Unibertso 2023 (Nikaragua 2000)
# [[Silvia Palumbo]] kantautorea (Argentina 1961)
# [[Soledad Bacarreza]] psikologo eta kirol kazetaria (Santiago, 1969)
# [[Sonsoles de Icaza]] aristokrata, Balentziagaren musa (Avila 1914- Madril 1996)
# [[Valentina Pinelo]] moja idazlea (Sevilla XVI. Mendea-XVII. mendea)
# [[Vanisha Mittal]] aberatsa, enpresaburua (India 1980)
# [[Verónica Figueroa Huencho|Veronica Figueroa Huencho]] irakasle eta politikari maputxea (Santiago, 1974)
# [[Virginia Cowles]] gerrako idazlea eta kazetaria (1910-1983)
# [[Yehni Djidji|Yenni Djidji]] idazlea eta blogaria (Boli Kosta, 1988)
# [[Yuri Kochiyama]] ekintzailea (AEB 1921-2014)
# [[Zofia Stryjeńska]] margolaria (Krakovia 1891-Geneva 1976)
# [[Zozibini Tunzi]] Miss Unibertso 2019 (Hegoafrika 1993)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''Apirila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Irati Cuadrado Noain]] ef--'''SORTUA''' iraupen eskalatzailea (Burlata, 2001)
# [[Juana Cortés Amunarriz]] ----'''SORTUA''' idazlea (Hondarribia, 1966)
# [[Nerea Intxausti Castiñeira]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Pasai Donibane, 2000)
# [[Abigail eta Brittany Hensel]] maistrak, biki siamdar bizefalikoak (AEB 1990)
# [[Adelaida Avagyan]] medikua, ikertzailea (Armenia-AEB, 1924-2000)
# [[Adelina Jiménez Jiménez]] maistra ijitoa (1945)
# [[Adriana Hoffmann]] biologoa (Txile 1940)
# [[Agnès McLaren]] medikua, sufragista (EB 1837-Frantzia 1913)
# [[Aida Fern%C3%A1ndez R%C3%ADos]] biologoa, ozeanografoa (Galizia, 1947-2015)
# [[Akiko Kojima]] modeloa, Miss Unibertso 1959 (Japonia 1936)
# [[Amelia Cuñat Monleon]] marrazkilaria, zeramikaria (Valentzia 1878-1946)
# [[Amparo Muñoz]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso (Malaga 1954-2011)
# [[Amparo Navarro Giner]] maistra (Valentzia, 1900-1986)
# [[Ana Jaren]] ilustratzailea (Sevilla 1985)
# [[Ane Campos]] futbolaria (Getaria, 1999)
# [[Angela Marinescu]] poeta (Errumania 1941-2023)
# [[Anna Callender Brackett]] filosofa eta feminista estatubatuarra (EEUUko Bostonen, 1836-1911)
# [[Anna Güell Torne]] aktorea (Katalunia 1961)
# [[Anna Kolbrún Árnadóttir|Anna Kolbrún]] maistra eta politikaria (1970-2023)
# [[Anna Munro]] sufragista (EB 1881-1962)
# [[Anna Turbau]] argazkilaria (Bartzelona 1949)
# [[Anne Knight]] sufragista (BH 1786-1862)
# [[Anne Marie Pohtamo]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso (Finlandia 1955)
# [[Apasra Hongsakula]] modeloa, Miss Unibertso 1965 (Thailandia 1947)
# [[Armi Kuusela]] filantropoa, 1. Miss Unibertso (Finlandia 1934)
# [[Axelle Kabou]] idazlea (Kamerun, 1955)
# [[Aya Nakamura]] abeslaria (Frantzia, 1995)
# [[Barbara Blomberg]] dama, Karlos I.aren maitalea, Joan Austriakoaren ama (Alemania 1527-Kantabria 1597)
# [[Barbara Canepa]] Italiako komikigilea (Genoa, 1969)
# [[Barbara Foxley]] pedagogoa, sufragista (EB 1860-1958)
# [[Bárbara Palacios]] idazlea, Miss Unibertso 1986 (Madril/Venezuela 1963)
# [[Beatriz Iribarne Sánchez]] maistra eta ekintzailea (Almeria, 1942)
# [[Begoña Muruaga Laca]] filologoa, euskara teknikaria (Bermeo 1953)
# [[Bernadette Sanou Dao]] idazlea (Burkina Faso)
# [[Berry Berenson]] argazkilaria, aktorea (AEB 19)
# [[Bertha Gxowa]] politikaria eta ekintzailea (Hegoafrika, 1934-2010)
# [[Betty Lou Raskin]] kimikaria (AEB, 1924-2010)
# [[Bienvenida Sarmiento]] maistra (Argentina, 1804-1900)
# [[Camille Paglia]] kritikari soziala, idazlea (AEB 1947)
# [[Cándida Antonia Bueno Iso|Cándida Antonia Bueno]] maistra fusilatua (Zaragoza, 1912-1936)
# [[Carme Giralt Roses]] hezitzailea (Bartzelona 1940-2022)
# [[Carmen Delgado Vicente|Carmen Delgado]] Maistra eraila (Salamanca, 1899-1936)
# [[Carmen Guillén Lorente]] historialaria, ikertzailea, irakaslea (Murtzia 1988)
# [[Carmen Mola]] idazle taldea (Espainia, 2018)
# [[Carol Morris]] modeloa, Miss Unibertso 1956 (AEB 1936)
# [[Carroll Baker]] aktorea (AEB 1931)
# [[Cecilia Bolocco]] aurkezlea, Miss Unibertso 1987 (Txile 1965)
# [[Chantal van den Heuvel]] Belgikako idazlea
# [[Christiane Martel]] aktorea, Miss Unibertso 1953 (Frantzia 1935)
# [[Cirila Ubaldina García Díaz]] maistra eraila (Salamanca, 1893-1936)
# [[Clara Ragaz]] maistra, feminista (Suitza, 1894-1957)
# [[Clementia Taylor]] sufragista (EB 1810-1908)
# [[Corinna Tsopei]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1964 (Grezia 1944)
# [[Dayanara Torres]] idazle, abeslari, modeloa, Miss Unibertso 1993 (Puerto Rico 1974)
# [[Deborah Carthy-Deu]] modeloa, enpresaburua, Miss 1985 (Puerto Rico 1966)
# [[Debra Lafave]] maistra, estuproz kondenatua (AEB 1980)
# [[Delia Zapata Olivella]] dantzaria, irakaslea (Kolonbia 1926-2001)
# [[Denise Affonço]] idazlea (Kanbodia, 1944)
# [[Dia Mirza]] modeloa, aktorea, ekoizlea (India 1981)
# [[Djaili Amadou Amal]] idazlea (Kamerun, 1975)
# [[Dorothea Pertz]] botanikaria (EB 1859-1939)
# [[Duygu Asena]] idazlea (Turkia 1946-2006)
# [[Edith Ayrton]] idazlea, sufragista (EB 1879-1945)
# [[Edith Picton-Turbervill]] sufragista (EB 1872-1960)
# [[Edith Rebecca Saunders]] genetista (EB 1865-1945)
# [[Ela Gandhi]] politikaria (Hegoafrika, 1940)
# [[Eleanor Coppola]] dokumentalgilea, idazlea (AEB, 1936-2024)
# [[Elena Mendoza]] musikagilea (Sevilla 1973)
# [[Elisabetta Gnone]] idazle eta kazetari italiarra (Genova, 1965)
# [[Elizabeth Pease Nichol]] sufragista (EB 1807-1897)
# [[Emmeline Pethick-Lawrence]] sufragista (EB 1867- 1954)
# [[Estée Lauder]] kosmetika-enpresaburua (AEB 1906-2004)
# [[Esther Afua Ocloo]] ekintzailea (Ghana 1919-2002)
# [[Esther Pineda G]] idazlea, ikertzailea (Venezuela 1985)
# [[Ethel Ayres Purdie]] sufragista (EB 1874-1923)
# [[Ethel Lilian Voynich]] idazlea eta musikaria (Ballintemple, 1864 - New York, 1960)
# [[Eulalia Guzmán Barrón|Eulalia Guzmán Barrón]] maistra eta arkeologa mexikarra (Mexiko, 1890 - 1985)
# [[Eva Guillamon]] artista, dramagilea (Albacete 1978)
# [[Fannie Flagg]] aktorea, idazlea (AEB 1944)
# [[Fatou Keïta]] idazle (Boli Kosta, 1965)
# [[Frances Ames]] neurologo, aktibista (Hegoafrika, 1920-2002)
# [[Frances Power Cobbe]] sufragista, idazlea ekintzailea (BH 1822-1904)
# [[Francisca de Asís Sanchis Ferrer]] 2.Errepublikako maistra (1896-1982)
# [[Françoise Bettencourt Meyers]] munduko emakume aberatsena (Frantzia 1953)
# [[Georgina Rizk]] modeloa, Miss Unibertso 1971 (Libano 1953
# [[Gladys Zender]] modeloa, Miss Unibertso 1957 (Peru 1939)
# [[Guillenako 17 arrosak]] emakume fusilatuak (Sevilla, 1937)
# [[Hannah Glasse]] idazlea (BH 1708-1770)
# [[Hanni Wenzel]] eskiatzailea (Liechtenstein 1956)
# [[Hema Malini]] aktorea, dantzaria (India 1948)
# [[Hemley Boum ]] idazlea (Kamerun, 1973)
# [[Herminia Gomez Serra]] sopranoa (Castelló 1891-Italia 1977)
# [[Hillevi Rombin]] modeloa, Miss Unibertso 1955 (Suedia 1933- AEB 1996)
# [[Holloway papar-orratza]] kartzelaratutako sufragisten saria
# [[Ieda Maria Vargas]] modeloa, Miss Unibertso 1963 (Brasil 1944)
# [[Irene Sáez]] politikaria, Miss Unibertso 1981 (Venezuela 1961)
# [[Irina Belova]] atleta, heptatloilaria (Errusia 1968)
# [[Iris Chang]] idazlea (AEB 1968-2004)
# [[Itxaso Mardones]] kazetaria (Gasteiz 1979-2024)
# [[Itzel Arcos]] komediantea (Mexiko, 1988)
# [[Janelle Commissiong]] enpresaburua, politikaria, Miss Unibertso 1977 (Trinidad eta Tobago 1953)
# [[Jeanneth Beltran]] etxeko langileen eskubideen sinboloa (Nikaragua 1984- Toledo 2014)
# [[Jerrie Mock]] airez mundu-bira egindako 1. emakumea (AEB 1925-2014)
# [[Joanne Harris]] idazlea (EB 1964)
# [[Joênia Wapichana]] abokatu indigena (Brasil 1974)
# [[Josette Abondio]] irakaslea eta idazlea (Boli Kosta, 1932)
# [[Karen Dianne Baldwin]] gidoilaria, Miss Unibertso 1982 (Kanada 1963)
# [[Kartini]] heroia (Ekialdeko Herbeherear Indiak 1879-1904)
# [[Kate Campbell Hurd-Mead]] feminista, ginekologoa (Kanada-AEB, 1867-1941)
# [[Katharine Murray Lyell]] botanikaria (EB 1817-1915)
# [[Kay Beauchamp]] sufragista (EB 1899-1992)
# [[Kerry Anne Wells]] tb aurkezlea, Miss Unibertso (Australia 1951)
# [[Laia Abril]] artista, argazkilaria (Bartzelona 1986)
# [[Laura Geraldine Lennox]] sufragista (Irlanda, 1883-1958)
# [[Lee Israel]] idazlea, faltsifikatzailea (AEB 1939-2014)
# [[Lettice Fisher]] sufragista (EB 1875-1956)
# [[Liliana Năstase]] atleta, heptatloilaria (Errumania 1962)
# [[Lina Cavalieri]] sopranoa (Italia, 1874-1944)
# [[Linda Bement]] modeloa, Miss Unibertso 1960 (AEB 1941-2018)
# [[Lis Vega]] abeslaria (Kuba 1977)
# [[Livia Veloz]] maistra eta poeta (Santo Domingo, 1889-1980)
# [[Lorraine Downes]] modelo dantzaria, Miss Unibertso 1983 (Zeelanda Berria 1964)
# [[Louie Bennett]] sufragista (Irlanda 1870-1956)
# [[Louise Aitken-Walker]] rally pilotua (Eskozia 1960)
# [[Lucia Perotti]] maistra (Italia, 1586-1641)
# [[Luigia Mandolini]] maistra eta sufragista (1866-1939)
# [[Lupita Jones]] enpresaburu, Miss Unibertso 1991 (Mexiko 1967)
# [[Luz Marina Zuluaga]] modeloa, Miss Unibertso 1958 (Kolonbia 1938-2015)
# [[Luzdivina Megido]] 2. errepublikako maistra erbesteratua (Asturias, 1916-1984)
# [[Mª Luz Montesinos Gutiérrez]] neurozientzialaria, ikertzailea (Sevilla 1969)
# [[Madison Chock]] patinatzaile artistikoa (AEB 1992)
# [[Magdalena de Ulloa]] noblea (Zamora 1525-Valladolid 1598)
# [[Manola Brunet]] klimatologoa (Cariñena, 1955)
# [[Mar Galceran]] Down sindromedun 1.diputatua Espainian (Valentzia 1977)
# [[Mar Regueras]] aktorea, gimnasia erritmoko entrenatzailea (Bartzelona 1970)
# [[Margaret Cousins]] sufragista (Irlanda 1878 -India 1954)
# [[Margaret Gardiner]] kazetaria, modeloa, Miss Unibertso 1978 (Hegoafrika 1959)
# [[Margareta Arvidsson]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1966 (Suedia 1947)
# [[Margie Moran]] modeloa, Miss Unibertso (Filipinak 1973)
# [[Margot Moles]] kirolaria (Bartzelona, 1910-Madril, 1987)
# [[Mari Carmen Díez Navarro]] maistra (Alicante, 1949)
# [[Maria Alharilla]] futbolaria, 1. amatasun baja (Jaen 1990)
# [[María Arias Bernal]] maistra eta iraultzailea (Mexiko, 1884-1923)
# [[Maria de la Encarnacion Rigada Ramon]] matematikaria (Cadiz 1863- Madril? 1930)
# [[Maria Dolores Ocaña Madrid]] abokatua, 1. emakumea Letizia erreginaren idazkaritza pribatua zuzentzen (Madril 1973)
# [[María Luisa Navarro Margati]] maistra, pedagogo eta psikologo errepublikar erbesteratua (Fantzia, 1890-Argentina, 1947)
# [[María Xesús Lama]] filologoa, idazlea, saiakeragilea (Lugo 1964)
# [[Marifé Arroyo]] maistra (Valentzia, 1946)
# [[Marion Ross]] aktorea (AEB 1928)
# [[Marisa Belaustegigoitia]] idazlea, ikertzailea eta feminista (Mexiko, 1969)
# [[Marisa Berenson]] modeloa, aktorea (AEB 1947)
# [[Marisol Malaret]] modeloa, Miss Unibertso 1970 (Puerto Rico 1949-2023)
# [[Maritza Sayalero]] modeloa, Miss Unibertso 1979 (Venezuela 1961)
# [[Marlene Schmidt]] aktore, ekoizle, modelo, Miss Unibertso 1961 (Alemania 1937)
# [[Marta Segarra]] filologoa, ikertzailea (Bartzelona 1963)
# [[Marthe Ekemeyong Moumié]] idazle eraila (Kamerun, 1931-2009)
# [[Mary Anne Rawson]] abolizionista (BH 1801-1887)
# [[Mary Bennett (pedagogoa)]] (EB 1913-2005)
# [[Mary Corinna Putnam Jacobi]] mediku, idazle, sufragista (AEB, 1842-1906)
# [[Mary Emilie Holmes]] geologoa, irakaslea (AEB, 1850-1906)
# [[Mary Estlin]] aktibista (EB1820-1902)
# [[Mary Horner Lyell]] geologoa (EB 1808-1873)
# [[Mary Kay Letourneau]] maistra, estuproz kondenatua (AEB 1962-2020)
# [[Mary MacSwiney]] ekintzaile independentista, emakume politikari errepublikar irlandarra eta feminista. (Londres, 1872 - Cork, 1942)
# [[Matilde Escuder Vicente]]2. errepublikako maistra (Valentzia, 1913-Frantzia, 2006)
# [[Mercedes Tella]] pedagogoa, idazlea (Coruña 1868-Leon 1934)
# [[Michelle McLean]] modeloa, idazlea, Miss Unibertso 1992 (Namibia 1972)
# [[Millicent Mackenzie]] sufragista (EB 1863-1942)
# [[Miriam Stevenson]] modeloa, Miss Unibertso 1954 (AEB 1933)
# [[Mona Grudt]] kazetaria, Miss Unibertso 1990 (Norvegia 1971)
# [[Monique Ilboudo]] idazlea (Burkina Faso, 1959)
# [[Montserrat Señaba]] maistra eta politikaria (Ekuatore Ginea, 1918-1980)
# [[Morayma Ofir Carvajal]] maistra (Ekuador, 1915-1951)
# [[Naomi Wolf]] idazlea, aktibista (AEB 1962)
# [[Natalie Glebova]] idazlea, modeloa, Miss Unibertso 2005 (Errusia/Kanada 1981)
# [[Nina Jacqmin]] Belgikako komikigilea (Brusela, 1989)
# [[Noralma Vera]] ballet dantzaria eta maistra (Ekuador, 1936)
# [[Norma Nolan]] modeloa, Miss Unibertso 1962 (Argentina 1938)
# [[Novera Ahmed]] artista (Bangladesh, 1939)
# [[Nuria Hosta Pascual]] aktorea (Katalunia, XX. mendea)
# [[Nuria Nuñez Hierro]] musikagilea (Cádiz 1980)
# [[Pascuala Campos de Michelena]] arkitektoa (Jaen/Galizia 1938)
# [[Pauline Dy Phon]] idazlea eta botanikaria (Kanbodia, 1933)
# [[Pauline Peyraud-Magnin]] futbolaria (Frantzia, 1992)
# [[Paz Moreno Feliu]] antropologoa, ikertzailea (Coruña 1956)
# [[Pilar Aymerich Puig]] argazkilaria (Bartzelona 1943)
# [[Pilar Cuartero]] maistra (Zaragoza, 1906-1995)
# [[Pilar Parcerisas]] arte-kritikaria, -historialaria (Bartzelona 1957)
# [[Porntip Nakhirunkanok]] filantropoa, modeloa, Miss 1988 (Thailandia 1969)
# [[Priscilla Bright McLaren]] sufragista (EB 1815-1906)
# [[Purdah]] ohitura
# [[Rafaela Rimbau]] aktorea (Espainia 1819-Valentzia 1896)
# [[Rahel Varnhagen von Ense]] idazlea (Berlin, 1771-1832)
# [[Rebeca Atencia]] primatologoa (Coruña 1977)
# [[Rebecca Saunders]] musikagilea (EB 1967)
# [[Regina Blandón|Regina Blandon]] aktorea (Mexiko, 1990)
# [[Remei Sipi]] hezitzailea, idazlea eta editorea (Rebola - Ginea 1952)
# [[Remigia Nazaroviene]] atleta (Turkmekistan/Lituania 1967)
# [[Renate Mayntz]] soziologoa (Berlin 1929)
# [[Rina Mor]] abokatua, Miss Unibertso 1976 (Israel 1956)
# [[Rita Mae Brown]] idazlea, aktibista (AEB 1944)
# [[Riyo Mori]] Miss Unibertso 2007 (Japonia 1986)
# [[Rosa Garcia Alcon]] ekintzaile antifrankista (Madril 1957)
# [[Rosa May Billinghurst]] sufragista (BH 1875-1953)
# [[Rosalind Pitt-Rivers]] biokimikaria (Erresuma Batua, 1907-1990)
# [[Rosana Alonso]] maistra eta politikaria (Santander, 1970)
# [[Ruth Hubbard]] biokimikaria (Austria-AEB, 1924-2016)
# [[Sabrina Calvo]] Frantziako idazlea (Marseilla, 1974)
# [[Samanta Schweblin]] idazlea (Argentina 1978)
# [[Sandra Pierrette Kanzie|Sandra Pierrete Kanzie]] idazlea (Burkina Faso)
# [[Sarah Bouyain]] idazle eta zinema-zuzendaria (Reims, 1968)
# [[Sarah Jane Baines]] sufragista (EB 1866-1951)
# [[Sarah Winstedt]] medikua, zirujaua eta sufragista irlandarra (Sixmilebridge, 1886- Havant, 1972)
# [[Shawn Weatherly]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso 1980 (AEB 1961)
# [[Shazia Ilmi]] kazetaria, aktibista (India 1970)
# [[Shirley Jackson]] idazlea (AEB 1916-1965)
# [[Silvia Caballol]] psikologoa, idazlea (Bartzelona 1983)
# [[Sofia Alaoui]] film zuzendaria (Maroko 1990)
# [[Sonia Megias]] musikagilea, artista (Albacete 1982)
# [[Sonja Sekula]] artista (Suitza 1918-1963)
# [[Sophie Alour]] saxofoi-jotzailea (Bretainia, 1974)
# [[Sunita Narain]] ekologista (India 1961)
# [[Svetlana Buraga]] atleta (Bielorrusia 1965)
# [[Sylvia Hitchcock]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1967 (AEB 1946-2015)
# [[Tanella Boni]] idazlea (Boli Kosta, 1954)
# [[Teresa Billington-Greig]] sufragista (BH 1877-1964)
# [[Teté Caturla]] abeslari eta maestra (Kuba, 1937-2023)
# [[Tina Thörner]] rally ingeniaria, kopilotoa (Suedia 1966)
# [[Tina Weirather]] eskiatzailea (Liechtenstein 1989)
# [[Touza ahizpak]] giza eskubideen aldeko aktibistak (Ourense, XX. mendea-XX. mendea)
# [[Uemura Shōen]] margolaria (Japonia 1875-1949) ISA
# [[Vennira Aadai Nirmala]] aktore, dantzaria (India 1948)
# [[Vera Danchakoff]] anatomista, enbriologoa (Errusia, 1879-1950)
# [[Victoria Lidiard]] sufragista (BH 1889-1992)
# [[Violeta Denou]] ilustratzailea taldea (Katalunia 1977)
# [[Wendy Fitzwilliam]] abokatua, Miss Unibertso 1998 ( Trinidad eta Tobago 1972)
# [[Werewere Liking]] idazlea eta dantzaria (Kamarun, 1950)
# [[Winifred Coombe Tennant]] sufragista, politikaria (EB 1874-1956)
# [[Xaro Nomdedeu Moreno]] matematikaria (Castelló de la Plana, 1948)
# [[Yvonne Ryding]] modeloa, Miss Unibertso 1984 (Suedia 1962)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''martxoa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainara Agerre Lako]] ---- '''SORTUA''' maskaradako kabana (Jutsi, 2001)
# [[Ainhoa Azurmendi Etxegaray|Ainhoa Azumendi Etxegaray]] ---- '''SORTUA''' Kirolari ohia, unibertsitateko irakasle eta ikertzailea (Hernani, 1978)
# [[Alba Matilla]] ---- '''SORTUA''' artista (Avilés, 1998)
# [[Amany Al-Ali]] ---- '''SORTUA''' karikaturagilea (Siria, 1984)
# [[Arrate Gisasola]] ef-- '''SORTUA''' kirolaria, bertsolaria (Soraluze, 1979)
# [[Catalina Bustamante]] ---- '''SORTUA''' konkistatzailea (Espainia, XV. mendea, Espainia Berria, XVI. mendea)
# [[Esther Galarza]] ef-- '''SORTUA''' margoalaria (Eibar, 1956)
# [[Felisa Basauri Larrañaga]] -- ef '''SORTUA''' baserritarra, esne-saltzailea (Elgeta, 1928-2018)
# [[Josefa Cruz de Gassier]] efef '''SORTUA''' sopranoa (Bilbo, 1821 + Madril, 1870)
# [[Josefina Guerendiain Caro|Josefina Guerendain]] efef '''SORTUA''' frankismoaren biktima(Iruñea, 1918-2011)
# [[Julia Bea Soto]] efef '''SORTUA''' ekintzaile komunista frankismoaren biktima(Sesma, 1912-Iruñea, 1989)
# [[Kontxi Barturen Uriarte]] ---- '''SORTUA''' nekazaria (Bakio 1922)
# [[Laida Martinez Navarro]] ---- '''SORTUA''' idazlea (Bilbo, 1965)
# [[Lourdes Fernández Fernández]] ---- '''SORTUA''' arte kudeatzailea (Donostia, 1961)
# [[Mª Carmen Húder Carlosena|Maria Carmen Húder Carlosena]] ---- '''SORTUA''' ekintzailea frankismoaren biktima (Iruñea, 1897-1987)
# [[Maite Guevara]] ef-- '''SORTUA''' aktorea, klow (Gasteiz, 1981)
# [[Margarita Araneta Urrutia]] ---- '''SORTUA''' ekintzailea, komunista (Hondarribia 1909-2001)
# [[Maria de las Mercedes Isasi]] efef '''SORTUA''' moja (Iurreta, 1900-Berriz,1973)
# [[María Dolores Aldama Alfonso]] efef '''SORTUA''' esklabuen-jabea (Kuba, XIX. mendea)
# [[Maritxu Muñoz Ugartemendia]] ----'''SORTUA''' ekintzailea, saltzailea (Hondarribia 1914-1997)
# [[Maritxu Roteta]] ef-- '''SORTUA''' sopranoa eta abesbatza zuzendaria (Alkiza, 1948)
# [[Matilde Orbegozo]] efef '''SORTUA''' poeta (Bilbo, 1837-1891)
# [[Matilde Urdangarin Palacio]] ---- '''SORTUA''' margolaria (Zaragoza, 1939)
# [[Milagros Txurruka]] ef-- '''SORTUA''' dantzaria (Mallabia 1927)
# [[Nemesia Baztan Turrau]] ---- '''SORTUA''' Ekintzailea, frankismoaren biktima (Nafarroa
# [[Rachita Taneja]] ---- '''SORTUA''' karikaturagilea (India, ?)
# [[Ramona Zapatero Zapatel]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea frankismoaren biktima(Nafarroa, 1898--?
# [[Sonia Rueda]] ---- '''SORTUA''' artista (Bilbo, 1964)
# [[Tere Guenetxea]] ef-- '''SORTUA''' artista (Soraluze, 1953)
# [[Adriana Amado Suárez]] irakasle, ikertzailea (Buenos Aires, 1966)
# [[Alba Lago]] aurkezlea, idazlea (Galizia, 1985)
# [[Alicia Gimenez Bartlett]] idazlea ( Albacete 1951)
# [[Almudena Carracedo]] dokumentalgilea (Madril 1972)
# [[Amaia Peña]] futbolaria (Getxo 1998)
# [[Amparo Sard]] artista (Mallorca 1973)
# [[Amy Bull]] maistra eta sufragista (Erresuma Batua, 1877-1953)
# [[Ana Arzoumanian]] abokatu, idazle eta poeta (Argentina, 1962)
# [[Ana Barbara]] abeslaria (Mexiko 1971)
# [[Ana Flecha Marco]] itzultzaile, idazlea (Leon, 1986)
# [[Ana Romani]] poeta, kazetari kulturala (Coruña 1962)
# [[Andrea Dworkin]] idazlea, feminista erradikala (AEB 1946-2005)
# [[Angelina Pollak]] antropologoa (Austria/Venezuela 1932-2016)
# [[Anna Alma-Tadema]] artista, sufragista (Londres 1867-1943)
# [[Anna Fiske|Anna Fisc]] ilustratzailea, idazlea (Norvegia, 1964)
# [[Anna Starobinets]] idazlea (Errusia 1978)
# [[Anne Isabella Noel Byron]] matematikaria, aktibista (EB 1792-1860)
# [[Antonia Jiménez|Antonia Jimenez]] gitarra jolea (Puerto de Santa Maria, 1972)
# [[Arancha de Benito]] tb aurkezlea (Madril 1969)
# [[Arancha del Sol]] modeloa, aktorea, tb aurkezlea (Asturias 1972)
# [[Asja Lācis]] antzerkilaria (Estonia, 1891-179)
# [[Assumpcio Estivill]] liburuzaina, irakaslea (Tarragona 1949)
# [[Assumpta Montella]] historialaria, idazlea (Bartzelona 1958)
# [[Aurélie Neyret]] Frantziako komikigilea (Lyon, 1983)
# [[Aurora Alonso de Rocha]] idazlea, irakaslea eta ikertzailea (Buenos Aires, 1937-2021)
# [[Barbara Ayrton-Gould]] sufragista (EB 1886-1950)
# [[Beatriz Ariño]] kazetaria (Huesca 1963)
# [[Begoña Alfaro García]] politikaria (Bartzelona/Nafarroa 1982)
# [[Begoña Caamaño]] idazlea (Galizia 1964-2014)
# [[Bel%C3%A9n Garijo]] Almansako medikua (Albacete 1960)
# [[Belen Feliu]] idazlea (Galizia 1961-1997)
# [[Belen Toimil]] atleta (Coruña 1994)
# [[Bessie Blount Griffin]] fisioterapeuta, asmatzailea (AEB, 1914-2019)
# [[Blanca de la Torre]] arte-komisarioa (Leon 1977)
# [[Blanca Manchon]] estropadalaria (Sevilla 1987)
# [[Carmen Ramos Vellon]] atleta (Valentzia 1998)
# [[Carmen Ruiz]] aktorea (Madril 1974)
# [[Carolina de Cepeda]] sopranoa (Coruña 1847-Madril 1910)
# [[Carolina Robles]] atleta (Sevilla 1991)
# [[Caroline Polachek]] kantaria (AEB 1985)
# [[Cassandra Ciangherotti]] aktorea (Mexiko 1987)
# [[Catherine Cesarsky]] astronomoa (Frantzia-Venezuela, 1943)
# [[Cecile McLorin Salvant]] jazz abeslaria (AEB 1989)
# [[Charlotte Marsh]] sufragista (Britainia,
# [[Chloé Cruchaudet]] Frantziako komikigilea (Lyon, 1976)
# [[Chuny Anzorreguy]] idazlea (Buenos Aires, XX.mendea)
# [[Claudia Mori]] aktore, abeslari (Italia 1944)
# [[Concepcion Cascajosa]] ikertzailea, irakaslea (Bartzelona 1979)
# [[Concepcion Garcia Lorca]] errepublikar erbesteratua (Granada 1903-1962)
# [[Concha Hernandez ]] kultur kudeatzailea (Avila 1958)
# [[Danna Paola]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1995)
# [[Deborah Charlesworth]] biologoa (Erresuma Batua, 1943)
# [[Dolores Sanchez Palomino]] filologoa (Kantabria 1961)
# [[Doreen Allen]] sufragista (EB 1879-1663)
# [[Dorothy Height]] aktibista (AEB 1912-2010)
# [[Eagle Woman]] lakota indigena liderra (AEB 1820-1888)
# [[Elena Caffarena]] legelaria (Txile 1903-2003)
# [[Elena Guerra]] erlijiosoa, beatoa (Italia 1835-1914)
# [[Eli Bartra]] filosofia (Mexiko, 1947)
# [[Elisabeth Plainacher]] sorgintzat hartua (Austria, 1513-1583)
# [[Elizabeth Inglis]] aktorea (BH 1913- AEB 2007)
# [[Elizabeth Jagger]] modeloa, aktorea (AEB/EB 1984)
# [[Ellen Hutchins]] botanikaria (Irlanda, 1785-1815)
# [[Elnako amaetxea]] Elisabeth Eidenbenz erizain suitzarrak Frantzian sortutako erakundea (1939-1944)
# [[Emilia Currás]] kimikaria, dokumentalista (Madril 1927-2020)
# [[Ende (argitzailea)]] (X.mendea, Leon)
# [[Ester Bonet]] hizkuntzalaria (Bartzelona 1950)
# [[Esther Acebo]] aktorea (Madril 1983)
# [[Esther Corral Diaz]] filologoa (Lugo 1961)
# [[Esther Jaen]] kazetaria (Bartzelona 1968)
# [[Esther Pak]] medikua (Hego Korea, 1877-1910)
# [[Esther Palomera]] kazetaria (Madril 1968)
# [[Esther Peña Camarero]] soziologoa, politikaria (Burgos 1980)
# [[Esther Vaquero]] kazetaria (Salamanca 1982)
# [[Estibaliz Espinosa]] idazlea (Coruña 1974)
# [[Estrella Abecassis de Laredo]] fisikaria (Venezuela, 1940)
# [[Eugenia Osterberger]] musikagilea, piano-jolea (Coruña 1852-Niza 1932 19)
# [[Fabrizia Pons]] auto-pilotua, kopilotua (Italia 1955)
# [[Fatima Anllo Vento]] kultura ikertzailea (Madril 1958)
# [[Fatima Meer]] idazlea eta apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, 1928-2010)
# [[Faye Webster]] abeslaria (AEB 1997)
# [[Florence Haig]] sufragista (Erresuma Batua, 1856-1952)
# [[Florence Mkhize]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika 1932-1999)
# [[Frances Parker]] sufragista (Erresuma Batua, 1875-1924)
# [[Francine Galvez]] kazetaria (Kamerun 1966)
# [[Frieda Hughes]] poeta eta margolaria (Londres, 1960)
# [[Ghislaine Maxwell]] sexu-trafikatzailea (Frantzia 1961)
# [[Greta Lee]] aktorea (AEB 1983)
# [[Habiba Gribi]] kirolaria (Tunisia, 1984)
# [[Hafsa bint al-Hayy al-Rakuniyya]] Al-Andaluseko poeta (Granada 1135-1191)
# [[Harmonia Rosales]] artista afrokubarra (Chicago, 1984)
# [[Helen Joseph]] aktorea, edertasunaren erregina (Plymouth, 1942)
# [[Helen Tolson]] sufragista (Britania, 1888-1955)
# [[Helene Legrais]] historialaria, idazlea (Frantzia 1961)
# [[Henar Alvarez]] kazetaria, umorista (Madril 1984)
# [[Hengameh Ghaziani]] aktorea (Iran, 1970)
# [[Hilda Cid]] zientzialaria (Txile, 1933)
# [[Imma Prieto]] arte-komisarioa (Bartzelona 1975)
# [[Imogen Holst]] konpositorea (EB 1907-1984)
# [[Inger Christensen]] poeta (Danimarca 1935-2009)
# [[Isabel Mijares]] enologoa (Badajoz 1942-Madril 2024)
# [[Isabel Rodríguez (Mexikoko konkista)]] erizain militarra (Espainia, 1480-?)
# [[Jaël Bestué]] atleta (Bartzelona 2000)
# [[Jagmati Sangwan]] kirolaria, aktibista, politikaria (India 1960)
# [[Jane Joseph]] musikagilea (Londres 1894-1929)
# [[Jerry Hall]] modeloa, aktorea (AEB 1956)
# [[Jessica Cediel]] kazetaria, modeloa (Kolonbia 1982)
# [[Josephine St. Pierre Ruffin]] Sufragista (1842-1924)
# [[Jul' Maroh]] komikigile frantsesa (Lens, 1985)
# [[Julia Navalnaia]] ekonomialaria, politikaria (Errusia 1976)
# [[Kathleen Ferrier]] kontraltoa (EB 1912-1953)
# [[Kathleen March]] itzultzailea (AEB 1949)
# [[Kawtar Boulaid]] atleta (Maroko 1989)
# [[Kim Gordon]] rock musikaria, idazlea (AEB 1953)
# [[Kitty O'Neil]] zinemako espezialista (AEB 1946-2018)
# [[La Tortajada]] dantzari eta abeslaria (Granada, 1877-1957)
# [[Lætitia Sadier]] abeslaria (Frantzia, 1968)
# [[Laura Ainsworth]] sufragista (EB 1885-1958)
# [[Laura Baena]] influencerra, ekintzailea (Malaga 1981)
# [[Laura Garcia Lorca]] museo zuzendaria (AEB 1953)
# [[Laura Vilagra]] politikaria (Bartzelona 1976)
# [[Leelah Alcorn]] gazte trans suizidatua (AEB 1997-2014)
# [[Leila Arab]] musikaria (Irain jatorriko britainiarra, 1971)
# [[Lillian Ngoyi]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika 1911-1980)
# [[Lina Sandell]] poeta, gospel ereserkigilea (Suedia 1832-1903)
# [[Lisa Mandel]] komikigile frantsesa (Marseilla, 1977)
# [[Loles Vives]] atleta (Bartzelona 1957)
# [[Lorena Peña]] politikaria, gerrillari ohia (Salvador 1955)
# [[Louisa Atkinson]] botanikari, ilustratzaile, idazle (Australia, 1834-1872)
# [[Louise Pearce]] patologoa (AEB, 1885-1959)
# [[Lourdes Muñoz]] ingeniaria, politikaria (Bartzelona 1969)
# [[Lucia Koch]] argazkilaria, artista garaikidea (Brasil, 1966)
# [[Luisa Villalta Gomez]] idazlea (Coruña 1957)
# [[Mabel Balfour]] sindikalista eta apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, XX. mendea)
# [[Manuela Igartua Olaechea]] farmazian doktorea (Irura, 1970)
# [[Mar%C3%ADa Luisa L%C3%B3pez Fern%C3%A1ndez]] botanikaria (Madrid 1940)
# [[Marcela Iacub]] abokatua, idazlea eta ikertzaile feminista (Buenos Aires, 1964)
# [[Margaret Aldersley]] sufragista, feminista (1851-1940)
# [[Margarita Borja]] poeta, dramagilea (Alacant 1942)
# [[Margarita Ledo Andion]] idazlea, zinemagilea (Lugo 1951)
# [[Mari Pau Dominguez]] kazetaria, idazlea ( Bartzelona 1963)
# [[Maria Amelia Braganzakoa]] Brasilgo printzesa (Paris 1831-Madeira 1853)
# [[Maria Antonia Massanet Mayol]] poeta (Mallorca 1980)
# [[Maria Antonia Sanchez Escalona]] artista (Madril 1941)
# [[María Belén Morales]] eskultorea eta margolaria (Tenerife, 1928-2016)
# [[Maria Castellano Arroyo]] medikua (Jaen 1948)
# [[María de la Candelaria]] Tzeltalko Matxinadaren buruzagia (Mexiko, 1698-1716)
# [[Maria de Nati]] aktorea (Madril 1997)
# [[Maria Denis]] aktorea (Argentina 1916- Italia 2004)
# [[Maria Elvira Pombo Holguin]] diplomazialaria (Kolonbia 1960)
# [[Maria Eugenia Rito]] vedettea (Argentina 1975)
# [[María Fernanda Campa Uranga]] geologoa, aktibista (Mexiko, 1940-2019)
# [[María Gainza]] idazlea (Buenos Aires, 1975)
# [[Maria Jose Saez Carrasco]] kazetaria (Madril 1965)
# [[Maria Lionza]] jainkosa (Venezuela 1802)
# [[Maria Lopez Sandez]] filologoa, idazlea (Lugo 1973)
# [[Maria Luisa Prada Sarasua]] idazlea (Asturias XX. mendea)
# [[Maria Marchant]] hezitzailea, politikaria (Txile 1904-1990)
# [[Maria Nikolaevna O’Rourke]] presoa, hilketa eragilea (Errusia 1877-Argentina 1949)
# [[Maria Nikolaievna Romanova (1899-1918)]] Dukesa Handia (Errusiar Inperioa)
# [[Maria Rosa Fugazot]] aktorea (Argentina 1942)
# [[Maria Rosa Yorio]] rock kantautorea (Argentina 1954)
# [[Maria Thereza Alves]] artista (Brasil, 1961)
# [[Maria Vicente]] atleta (Bartzelona 2001)
# [[Mariam Hernandez]] aktorea (Fuerteventura 1981)
# [[Mariam Shahriar]] film zuzendaria (Iran XX. mendea)
# [[Marta Aledo]] aktorea (Madril 1978)
# [[Marta Galimany]] atleta (Tarragona 1985)
# [[Mary Ann Aldham]] sufragista (Erresuma Batua, 1858-1940)
# [[Mary Carson Breckinridge]] erizaina, emagina (AEB, 1881-1965)
# [[Mary Gawthorpe]] sufragista (Erresuma Batua, 1881-1973)
# [[Mary Sophia Allen]] sufragista, policia (Britainia, 1878-1964)
# [[Maya Erskine]] aktorea (AEB 1987)
# [[Maya Mihindou]] Gabongo ilustratzaile, argazkilari eta kazetaria (Libreville, 1984)
# [[Michela Belmonte]] aktorea (Italia 1925- Alacant 1978)
# [[Michele Mouton]] rally pilotua (Frantzia 1951)
# [[Milena Busquets]] idazlea eta kazetaria (Bartzelona, 1972)
# [[Miri Perez-Cabrero]] aktorea, sukaldaria ( Bartzelna 1993)
# [[Mischa Bredewold ]] txirrindularia (Herbehereak 2000)
# [[Mónica Mayer]] artista eta arte krikikaria (Mexiko, 1954)
# [[Montserrat del Amo]] idazlea (Madril 1927-2015)
# [[Nancy Astor]] lehen emakumea parlamentu britainiarrean (1879-1964)
# [[Natalia Rodriguez (aktorea)]] (Madril 1992)
# [[Natascha Kampusch]] ume bahitua (Austria 1998)
# [[Nazhūn bint al-Qalā'iyya]] poeta (Al-andalus XII. mendea)
# [[Nelly Kaplan]] idazlea (Buenos Aires, 1931-Suitza, 2020)
# [[Neus Aguado]] poeta, kazetaria, literatura kritikaria (Argentina, 1955)
# [[Nicolasa Montt de Marambio]] poeta (Txile 1857-1924)
# [[Nuria Amat]] idazlea ( Bartzelona 1950)
# [[Nuria Montserrat Pulido]] bioingeniaria (Bartzelona 1978)
# [[Oda Krohg]] margolaria (Norvegia 1860-1935)
# [[Paola Cortellesi]] aktorea (Italia 1973)
# [[Paola Rojas]] kazetaria (Mexiko 1976)
# [[Paz Márquez Benítez]] idazlea (Filipinak,
# [[Petra Delicado]] literatura pertsonaia, inspektorea
# [[Phyllis Smith]] aktorea (AEB 1952)
# [[Pilar Carbonero Zalduegi]] ikertzailea (Marokoko protektoratua, 1942)
# [[Pilar de Francisco]] kazetaria, umorista (Madril XX. mendea)
# [[Qiu Zhu]] margolaria (Ming dinastiako txinatarra)
# [[Rachel Reeves]] politikaria (EB 1979)
# [[Rahima Moosa|Rahina Moosa]] apartheidaren aurkako politikaria (Hegoafrika, 1922-1993)
# [[Raisa Smetanina]] iraupen-eskiatzailea (Errusia 1952)
# [[Rekha]] aktorea (India 1954)
# [[Rocio Madrid]] aktore, tb aurkezlea (Malaga 1978)
# [[Rocio San Miguel]] abokatua, aktibista desagertua (Venezuela 1966)
# [[Rocio Santa Cruz]] kultur kudeatzailea (Coruña 1967)
# [[Rocio Vieitez Ferro]] itzultzailea (Pontevedra 1975)
# [[Rosalind Eleazar]] aktorea (EB 1982)
# [[Rosalind Fox Solomon]] argazkilaria (AEB 1930)
# [[Rosalinda Celentano]] aktorea (Italia 1968)
# [[Rosario Valcárcel]] poeta, eleberrigilea (Kananaria Handiko las Palmas, 1949)
# [[Rose Frisch]] zientzialari aitzindaria ( AEB 1918-201519)
# [[Rozenn Milin]] kazetaria (Frantzia, 1960)
# [[Sabina Puertolas]] sopranoa (Zaragoza 1973)
# [[Sahraa Karimi]] dokumentalgilea (Iran/Afganistan 1983)
# [[Sandra Golpe]] kazetaria (Cádiz 1974)
# [[Saridjah Niung]] musikaria, artista (Indonesia 1908-1993)
# [[Selina Cooper]] sufragista (Britainia
# [[Shobhaa De]] idazlea (India 1948)
# [[Shygirl]] DJ (EB 1992)
# [[Silvia Orriols]] politikaria (Girona 1984)
# [[Simona Izzo]] film zuzendaria (Italia 1953)
# [[Sira Rego]] politikaria (Vañentzia 1973)
# [[Sophia Williams-De Bruyn|Sophia Williams de Bruyn]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, 1938)
# [[Susana Gomez Castaño]] musikaria, ekintzailea (Kolonbia 1984)
# [[Sushmita Sen]] aktorea, Miss Unibertso (India 1975)
# [[Susie Porter]] aktorea (Australia 1971)
# [[Suzanne Lacy]] artista (AEB, 1945)
# [[Teresa Rivero]] 1. Emakume-presidente futbolean (Cádiz 1935)
# [[Teresa Shaw]] Idazle, itzultzaile (Uruguai-Bartzelona, 1951)
# [[Theresa Garnett]] ekintzaile sufragista (Erresuna Batua, 1888-1966)
# [[Valentine Penrose]] idazle eta margolaria (Frantzia, 1898-1978)
# [[Vicenta Fernandez-Montesinos]] idazlea (Granada 1930-Madril 2023)
# [[Vicky Luengo]] aktorea (Mallorca 1990)
# [[Victoria Lomasko]] marrazkilaria (Errusia, 1978)
# [[Vidya Balan]] aktorea, abeslaria (India 1979)
# [[Violet Aitken]] sufragista (Erresuma Batua, 1886-1987)
# [[Virginia Giuffre]] sexu-biktima (AEB/Australia 1983)
# [[Virginie Ancelot]] idazlea eta pintorea (Dijon, 1792-Paris, 1875)
# [[Wilma Labate]] film zuzendaria, gidoilaria (Italia 1949)
# [[Zheng Qinwen]] tenislaria (Txina 2002)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''otsaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Casilda Ampuero]] '''SORTUA''' Fronte eta Ospitaleen zuzendaria (San Vicente de la Barquera, 1906-1978)
# [[Conchita Bustinduy]] '''SORTUA''' erraketista (Berriatua, 1927)
# [[Mercedes Herrán]] '''SORTUA''' haur saltzailea (?-Bilbo, 2002)
# [[Aurora Gómez Urrutia]] '''SORTUA''' ekintzaile errepublikarra (Obanos, 1914-Iruñea, 1975)
# [[Adela Tarifa Fernández]] historialaria, ikertzailea (Granada 1949)
# [[Africa Fanlo]] ilustratzailea (Bartzelona, 1972)
# [[Agnes Arber]] botanikaria (Erresuma Batua, 1879-1960)
# [[Ai Yazawa]] mangaka japoniarra (Osaka, 1967)
# [[Alice Henry]] sufrafista (Australia, 1857-1943)
# [[Alicia Dickenstein]] matematikaria (Argentina, 1955)
# [[Aliya Moldagulova]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1925-1944)
# [[Amanda Marsalis]] argazkilaria, film zuzendaria (AEB, XX. mendea)
# [[Ana Bustelo]] editorea eta itzultzailea (Paris, 1964)
# [[Ana de la Cueva]] ekonomialaria (Madril 1966)
# [[Ana María Bejarano Escanilla]] itzultzailea (Salamanca, 1959)
# [[Ana María Campos]] heroia ( Venezuela 1796-1828)
# [[Ana Miralles|Ana Mirelles]] komikigilea eta ilustratzailea (Madril, 1959)
# [[Ana Requena]] kazetaria, blogaria (Madril 1984)
# [[Anabel Flores Salazar]] kazetaria (Mexiko 1984-2016)
# [[Andrea Motis]] musikagilea, tronpeta jolea, jazz kantaria (Bartzelona 1995)
# [[Angeles Mastretta]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1949)
# [[Ann Chapman]] limnologoa (Zeelanda Berria, 1937-2009)
# [[Anna Cardús Flaqué]] saskibaloi arbitroa (Bartzelona 1970)
# [[Anna Casanovas|Anna Casanova]] idazlea (Bartzelona, 1975)
# [[Anna Petronella van Heerden]] ginekologoa, sufragista (Hegoafrika 1887- 1975)
# [[Anne Teuf]] ilustratzaile eta komikigile frantsesa (Aspach-le-Haut, 1964)
# [[Annie MacDonald Langstaff]] legelaria, (Kanada,
# [[Antoinette Blackwell]] idazlea eta gizarte ekintzailea (AEB, 1825-1921)
# [[Arantxa Aguirre Carballeira]] dokumentalgilea, gidoilaria (Madril 1958)
# [[Arca (abeslaria)]] (Venezuela/Bartzelona 1989)
# [[Arcelia Ramirez]] aktorea (Mexiko 1967)
# [[Arja Kajermo|Arja Kajerno]] komikigilea (1949)
# [[Arlene Harris]] aktorea (Kanada 1896-AEB 1976)
# [[Arlene Harris]] enpresaburua, asmatzailea (AEB 1948)
# [[Åsa Grennvall|Assa Grennavall]] komikilaria (Suedia, 1973)
# [[Barbara Morgenstern]] elektronika-abeslaria, ekoizlea (Alemania 1946)
# [[Barbara Saavedra]] biologoa (Txile 1967)
# [[Begoña Lolo]] musikologoa (Madril 1958)
# [[Begoña San Jose ]] sindikalista (Segovia 1949)
# [[Begoña Torres]] kultur kudeatzailea (Madril XX. mendea)
# [[Belen Atienza Azcona]] film ekoizlea (Madril 1970)
# [[Bella Guerin]] sufragista eta ekintzaile (Australia, 1858-1923)
# [[Bibi Bourelly]] egile abeslaria (Berlin/AEB 1994)
# [[Blanche Feillet-Hennebutte]] margolaria eta litografoa (1815-1886)
# [[Bodil Schmidt-Nielsen]] fisiologoa (Danimarka-AEB, 1918-2015)
# [[Bríet Bjarnhéðinsdóttir]] politikaria (Islandia, 1856-1940)
# [[Carlota Guerrero]] argazkilaria, zinemagilea (Bartzelona 1989)
# [[Carmen Armendariz]] ekoizlea (Mexiko 1946)
# [[Carolina_Caycedo]] diziplina anitzeko artista (London, 1978)
# [[Catherine Helen Spence]] idazlea, kazetaria, sufragista (Australia, 1829-1910)
# [[Chus Tudelilla]] arte-kudeatzailea (Logroño 1961)
# [[Claire Tomalin]] kazetaria, biografoa (Londres 1933)
# [[Clara Giveen]] sufragista (Irlanda, 1887-1967)
# [[Clara Segura]] aktorea (Bartzelona 1974)
# [[Claudia Malagelada]] aktorea, dantzaria (Bartzelona 2007)
# [[Cristina Gutiérrez (pilotua)]] (Burgos 1991)
# [[Cristina Huete (ekoizlea)]] (Brasil/Espainia XX. mendea)
# [[Diana Athill]] editore, idazle, nobelagile (Londres, 1917-2019)
# [[Doaa el-Adl]] karikaturegilea (Egipto, 1979)
# [[Dolores Hayden]] arkitektoa, historialaria, poeta (AEB, 1945)
# [[Dorothe Engelbretsdotter]] poeta (Norvegia, 1634-1716)
# [[Draga Ljo%C4%8Di%C4%87]] medikua, feminista (Serbia, 1855-1926)
# [[Edwidge Danticat]] idazlea (Haiti/AEB 1969)
# [[Eileen Mary Casey]] sufragista (Australia 1881- 1972)
# [[Elin Wallin|Elin Walin]] artista (Suedia, 1884-1969)
# [[Eliza Ritchie|Eliza Ritche]] sufragista eta filosofoa (Kanada, 1856-1933)
# [[Elizabeth Avery Meriwether]] idazle, sufragista (AEB, 1824-1916-)
# [[Ellen Allien]] DJ (Alemania 1968)
# [[Ellen Ternan]] aktorea (EB 191839-1914)
# [[Elvira Sastre]] poeta, itzultzailea (Segovia 1992)
# [[Emma Miller]] sufragista (EB 1839-Australia 1927)
# [[Esperanza Mendoza Holgado]] saskibaloi arbitroa (Caceres 1983)
# [[Ethel Sargant]] botanikaria (Erresuma Batua, 1863-1918)
# [[Eva Valiño]] soinu teknikaria (Bartzelona 1969)
# [[Fanny Brice]] aktorea ( AEB 1891-1951)
# [[Fatimah Tuggar ]] artista (Nigeria 1967)
# [[Flora de Pablo]] medikua, ikertzailea (Salamanca, 1952)
# [[Florence Lawrence]] aktorea, asmatzailea (Kanada-AEB, 1886-1938)
# [[Fran%C3%A7oise Brauner]] medikua (Austria-Frantzia, 1911-2000)
# [[Františka Plamínková]] kazetaria, feminista, politikaria (Txekia, 1875-1942)
# [[Gabriela Gonz%C3%A1lez]] fisikaria (Argentina, 1965)
# [[Gabriele Schor]] publizista, bildumagilea (Austria 1961)
# [[Garcia Botikaria]] zientzia dibulgatzailea (Cuenca 1995)
# [[Geneviève Thiroux d'Arconville]] idazlea, zientzialaria (Frantzia 1720-1805)
# [[Gertrude Blanch]] matematikaria (Polonia-AEB, 1897-1996)
# [[Gertrude Caton Thompson]] arkeologoa (Britainia Handia, 1888-1985)
# [[Giorgia Marras]] Komikigile eta ilustratzaile franko-italiarra (Genova, 1988)
# [[Giulia Tamayo Leon]] abokatua, aktibista (Peru 1958- Uruguai 2014)
# [[Griselda Pascual i Xufré]] matematikaria (Bartzelona, 1926-2001)
# [[Hedwig Dohm]] idazlea (Alemania 1831-1919)
# [[Helen Frankenthaler]] margolaria (AEB, 1928-2011)
# [[Helene Funke]] margolaria (Alemania,1869-1957)
# [[Henrietta Dugdale]] sufragista (Londres 1827- Australia 1918)
# [[Hiromu Arakawa]] mangaka japoniarra (Tokachi, 1973)
# [[Irene Manton]] botanikaria (Erresuma Batua, 1904-1988)
# [[Irene Stegun]] matematikaria (AEB, 1919-2008)
# [[Irma Thomas]] soul abeslaria (AEB 19)41
# [[Irma Wyman]] ingeniari informatikoa (AEB, 1928-2015)
# [[Isabel Muñoz (argazkilaria)]] (Bartzelona/Madril 1951)
# [[Isabel Tajahuerce Ángel]] irakaslea, ikertzailea (Soria 1960)
# [[Jantina Tammes]] botanikaria (Herbehereak, 1871-1947)
# [[Jeanne Demessieux]] piano-jotzaile, organo-jotzailea (Frantzia, 1921-1968)
# [[Jenny Saville]] margolaria (Britainia, 1970)
# [[Jessica Bennett]] kazetaria, blogaria (AEB 1981)
# [[Jorja Smith]] kantautorea (EB 1997)
# [[Josiane Balasko]] aktorea, zuzendaria, gidoigilea (1950)
# [[Judi Chamberlin]] aktibista (AEB 1944-2010)
# [[Judith Scott (artista)|Judith Scott]] artista (Ohio, 1943-2005)
# [[Kali Uchis]] kantautorea (AEB 1994)
# [[Karo Moret Miranda]] historialaria, ikertzailea (Kuba,...)
# [[Kate Lilley]] poeta (Australia, 1960)
# [[Kate Perugini]] margolaria (EB 1839-1929)
# [[Kehlani]] egile abeslaria (AEB 1995)
# [[Kenia Os]] abeslaria, youtuberra (Mexiko 1999)
# [[Lais Korintokoa]] hetera (Grezia K.a V. mendea- K.a. IV. mendea)
# [[Lala Huete]] figuringilea (Brasil/Espainia 1957)
# [[Laura Lechuga]] kimikaria, ikerlaria (Sevilla 1962)
# [[Lilli Hornig]] kimikaria (Txekoslovakia-AEB, 1921-2017)
# [[Liv Strömquist]] komikigilea (Suedia, 1978)
# [[Louisa Lawson]] idazlea, poeta, sufragista (Australia, 1848-1920)
# [[Louise Brealey]] aktorea (EB 1979)
# [[Ludwika Paleta]] aktorea (Polonia/Mexiko 1978)
# [[Lulu Roman]] komediantea, abeslaria (AEB 1946)
# [[Lynn Fontanne]] aktorea (EB 1887- AEB 1983)
# [[Mabel Sharman Crawford]] abenturazale eta idazlea (Irlanda, 1820-1912)
# [[Madhuri Dixit]] zinema aktorea (India, 1967)
# [[Maevia Noemí Correa]] botanikaria (Argentina, 1914-2005)
# [[Manuela Sambo]] artista (Angola/Alemania 1964)
# [[Margarida Castells]] itzultzailea (Bartzelona, 1962)
# [[Margie Sudre]] Frantziako politikaria (Vinh, 1943)
# [[Marguerite Jeanne Carpentier]] eskultorea (Paris 1886-1965)
# [[Maria Angeles Querol]] historialaria (Badajoz 1948)
# [[María Calcaño]] poeta (Venezuela 1906-1956)
# [[María Eduarda Barjona de Freitas]] kazetaria, kritikaria (Portugal 1882-1952)
# [[Maria Fyodorovna Zibold]] medikua (Serbia, 1849-1939)
# [[Maria Jose Toro Nozal]] zientzialaria (Zamora 1957)
# [[Maria Pia Timon]] etnologoa (Cáceres 1954)
# [[Maria Polivanova]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1922-1942)
# [[María Rosa Urraca Pastor]] karlista eta falangista (Madril, 1900-Bartzelona, 1984)
# [[Maria Sainz Martin]] medikua (Badajoz 1953)
# [[Maria Schwarz]] arkitektoa (Alemania 1956)
# [[Maria Silva]] aktorea (Palentzia 1941-Madril 2023)
# [[Maria Tena]] idazlea, kultur kudeatzailea (Madril 1953)
# [[Maria Teresa Salazar Bermudez]] kimikari aitzindaria (Badajoz 1909-Madril 1982)
# [[Maria Vazquez]] aktorea (Galizia 1979)
# [[María Vinyals|Marina Vinyals]] idazlea eta artikulugilea (Galizia, 1875-1942)
# [[Maria von Linden]] bakteriologo, zoologo (Alemania, 1869-1936)
# [[Maribel Domenech]] artista (Valentzia 1951)
# [[Marilou Berry]] aktorea (Frantzia, 1973)
# [[Marina Picasso]] idazlea (Frantzia, 1950)
# [[Marina Raskova]] pilotua (Sobiet Batasuna, 1912-1943)
# [[Marjorie Courtenay-Latimer]] naturalista (Hegoafrika, 1907-2004)
# [[Marjorie Hasler]] sufragista (Irlanda, 1887-1913)
# [[Marlene Engelhorn]] aktibista, filantropoa (Austria 1992)
# [[Marta Carazo]] kazetaria ( Madril 1973)
# [[Martha Carrillo]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1966)
# [[Mary Ann Hilliard]] erizaina eta sufragista (Irlanda, 1860-1912)
# [[Mary Galway]] sufragista eta sindikalista (Irlanda, 1864-1928)
# [[Mary J. Blige]] abeslaria (AEB 1984)
# [[Mary Lee]] sufragista (Australia, 1821-1909)
# [[Mary Martin]] aktorea (AEB 1913-1990)
# [[Mary Richardson]] sufragista (Kanada, 1889-1961)
# [[Mary-Dell Chilton]] biologoa (AEB, 1939)
# [[Mati Diop]] aktore eta zuzendaria (Paris, 1982)
# [[Maya Zankoul]] artista bisuala, blogaria (Libano, 1986)
# [[Maybanke Anderson]] sufragista (Australia, 1845-1927)
# [[Merce Paloma]] jantzi diseinatzailea (Bartzelona 1964)
# [[Mercedes Valdivieso]] idazlea (Txile 1924-1993)
# [[Mihri Müşfik Hanım]] margolaria (Turkia, 1886-1954)
# [[Miluca Sanz]] musikaria, artista (Segovia 1956)
# [[Minna Sundberg]] ilustratzailea (Suedia, 1990)
# [[Miss Kittin]] DJ (Frantzia 1973)
# [[Mónica Oriol Icaza]] enpresaria (Madril, 1961))
# [[Muriel Douru]] komikigile, idazle eta ekintzaile frantsesa (1976)
# [[Muriel Matters]] kazetaria, sufragista (Australia, 1817-1969)
# [[Nadia Khiari]] komikigilea eta irakaslea (Tunisia, 1973)
# [[Natalia Carbajosa]] idazlea eta itzultzailea (Puerto de Santa Maria, 1971)
# [[Natalia Kovxova|Natalia Kovxva]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1920-1942)
# [[Natalka Bilotserkivets]] poeta eta iraultzailea (Ukraina, 1954)
# [[Nh. Dini]] idazle feminista (Indonesia 1936-2018)
# [[Nieves López Martínez]] paleontologoa (Burgos, 1949-2010)
# [[Ninnan Santesson]] eskultoregilea (Suedia, 1891-1969)
# [[Noemí Zaritzky]] ingeniari kimikoa (Argentina, 1951)
# [[Norio Sakurai]] mangaka(Japonia)
# [[Núria Tamarit Castro]] irudigilea (Castelló 1993)
# [[Odile Schweisguth]] medikua (Frantzia 1913-2002)
# [[Olivia Mandle]] ingurumen aktibista (Bartzelona 2007)
# [[Pati Chapoy]] kazetaria (Mexiko 1949)
# [[Peggy McCay]] aktorea (AEB 1927-2018)
# [[Pilar Landeira Guerrero]] saskibaloi arbitroa (Madril 1959)
# [[Polina Osipenko]] hegazkinlari heroia (Sobietar Batasuna, 1907-1939)
# [[Power Paola]] komikigilea (Ekuador, 1977)
# [[Ptazeta]] rap kantugilea (Kanariak 1996)
# [[Regina Silveira]] artista eta unibertsitateko irakaslea (Brasil, 1939)
# [[Remedios Sanchez]] idazlea, ikertzailea (Bartzelona 1975)
# [[Rita Payes]] musikagilea, tronboi jolea, jazz kantaria (Bartzelona 1999)
# [[Roser Berdagué]] itzultzailea (Katalunia, 1929)
# [[Rosina Gomez Baeza]] kultur kudeatzailea (Asturias 1941)
# [[Safia Farhat]] artista (Tunisia, 1924-2004)
# [[Sara Becker (aktorea)]] (Txile 2002)
# [[Sara Fratini]] ilustratzailea (Venezuela, 1985)
# [[Semiramis Gonzalez]] historialaria (Asturias 1988)
# [[Serena Lake]] predikatzailea, sufragista (Australia, 1842-1920)
# [[Sheila Tobias]] administratzaile, idazle (AEB, 1935-2021)
# [[Sita Abellan]] DJ, modeloa (Murtzia 1993)
# [[Sofia Coll]] kantari, dantzari, aktorea (Bartzelona 1999)
# [[Sophie Bryant]] matematikaria (Erresuma Batua, 1850-1922)
# [[Sybille Bedford]] idazlea, kazetaria (Alemania 1911-EB 2006)
# [[Sylvia Earle]] ozeanografoa (AEB 1935)
# [[Tatiana Proskouriakoff]] arkeologo, etnologo (Errusia-AEB, 1909-1985)
# [[Teyana Taylor]] abeslaria, dantzaria, aktorea (AEB 1990)
# [[Tomasa Tito Condemayta]] independentziaren aitzindaria, heroia (Peru 1740-1781)
# [[Tracey Rose]] artista (Hegoafrika 1974)
# [[Valentina Borok]] matematikaria (Ukraina, 1931-2004)
# [[Valentina Grizodubova]] hegazkinlari heroiak (Sobietar Batasuna, 1909-1993)
# [[Vanessa Ciangherotti]] aktorea (Mexiko 1974)
# [[Vanessa Nakate]] klima-aktibista (Uganda, 1996)
# [[Vinciane Despret]] filosofoa (Belgika 1959)
# [[Wangechi Mutu]] artista (Kenya/AEB 1972)
# [[Whitney Wolfe Herd]] enpresaburua, ekintzailea (AEB 1989)
# [[Xulia Vicente]] irudigilea (Coruña 1993)
# [[Yasmina Alcaraz Moreno]] saskibaloi arbitroa (Girona 1989)
# [[Yelizaveta Chaikina]] partisanoa (Sobiet Batasuna, 1918-1941)
# [[Yevdokia Bershanskaia]] hegazkinlaria (Sobietar Batasuna, 1913-1982)
# [[Yvonne Sylvain]] medikua (Haiti, 1907-1989)
# [[Zdenka Braunerová]] margolaria (Txekia, 1858-1934)
# [[Zeina Abirached]] komikigilea, ilustratzailea (Beirut, 1981)
# [[Ziba Ganiyeva]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1923-2010)
# [[Alice Abadam]] sufragista (GAles, 1856-1940)
# [[Lila Avilés|Lila Aviles]] zinema zuzendaria (Mexiko, 1982)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''urtarrila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aintzane Uria]] ef--'''SORTUA''' abeslaria, soinularia (Durango, 1979)
# [[Fatmana Binta]] ----'''SORTUA''' sukaldaria (Sierra Leona, 1984)
# [[Izaro Oliveira]] ef--'''SORTUA''' txirrindularia (Ermua 2005)
# [[Mari Carmen Montoya Azkuna]] --ef'''SORTUA''' farmazialaria (1926-2024)
# [[Gloria Zuazola]] --ef'''SORTUA''' (Uruguai, 1966-2024)
# [[Itsaso Gangoitia]] ----'''SORTUA''' lasterkaria, euskara teknikaria (Abadiño 1988)
# [[Paquita Bretos Andueza]] ----'''SORTUA''' mendizalea, ateoa, komunista (Pasaia, 1927)
# [[Larraitz Amezaga del Fango]] ----'''SORTUA''' endometrosiaren buruzko liburuaren egilea (Donostia, 1990
# [[Erkuden Txokarro]] ----'''SORTUA''' (Iruñea, 1974)
# [[Ru´a Zimawi|Ru´a Rimawi]] ----'''SORTUA''' (Zisjordania, 1998)
# [[Nora Botero]] ----'''SORTUA''' irakaslea, ikertzailea (Kolonbia , ?)
# [[Auxi Díaz]] ef--'''SORTUA''' magistratua (Kanaria Handia 1967)
# [[María Isabel Gutiérrez Velasco]] --ef'''SORTUA''' prostituta (Santander, ? - Basauriko espetxea, 1977))
# [[Begoña Vesga]] ef--'''SORTUA''' ekintzaile, feminista, politikaria (Burgos, Ermua, 1951)
# [[Beatriz Arizaga Bolunburu]] ef--'''SORTUA''' historialaria (Eibar, 1951)
# [[Maialen Etxart Salaberri]] ----'''SORTUA''' irakaslea (Isturitze, 1978)
# [[Sara Oceja Salazar]] ef--'''SORTUA''' arkitektua eta politikaria (Durango, 1970)
# [[Paula Bronstein]] fotokazetaria (AEB, XX. mendea)
# [[Edith Hirsch Luchins]] efef matematikaria (Polonia-AEB, 1921-2002)
# [[Annie Montague Alexander]] paleontologo, filantropoa (AEB, 1867-1950)
# [[Carol Guzy]] ef-- argazkilaria (AEB, Pensilvania, 1956)
# [[Ladislava Bakanic]] gimnasta (New York, 1924)
# [[Julia Kavanagh|Julia Kavabagh]] idazlea (Irlanda, 1824-1877)
# [[Nelly Bodenheim|Nelly Bodenneim]] ilustratzailea (Herbehereak, 1874-1951)
# [[Hamideh Kheirabadi]] aktorea (Irlanda, 1924-2010)
# [[Dorothy Cayley]] mikologoa (Sri Lanka, 1874-1955)
# [[Maria Mauban]] aktorea (Marsella, 1924-2014)
# [[Kate Lester]] aktorea (Ingalaterra, 1857-1924)
# [[Dorothea Wolbert]] aktorea (AEB, 1874-1958)
# [[Gré de Jongh]] lasterketaria (Herbehereak, 1924-2002)
# [[Vera Molnár]] artista (Hungaria, 1924-2023)
# [[Elena Cernei]] mezzo-sopranoa (Errumania, 1924-2000)
# [[Hrytsko Hryhorenko]] poeta eta itzultzailea (Ukrainia, 1867-1924)
# [[Claudine Dupuis]] aktorea (Frantzia, 1924-1991)
# [[Annelise Hovmand]] zinema-zuzendaria (Danimarka, 1924-2016)
# [[Conradine Birgitte Dunker]] idazlea (Norvegia, 1780-1866)
# [[Beatrice Chebet]] atleta (Kenya 2000)
# [[Tsigie Gebreselama]] atleta (Etiopia 2000)
# [[Dawit Seyaum]] atleta (Etiopia 1996)
# [[Shannon Rowbury]] atleta (AEB 1984)
# [[Lisa Dobriskey]] atleta (EB 1983)
# [[Adela Pankhurst]] sufragista, aktibista politikoa (EB 1885-Australia 1961)
# [[Minnie Baldock]] sufragista (EB 1864-1954)
# [[Adelaide Knight]] sufragista (EB 1871-1950)
# [[Christian Jollie Smith]] abokatu ekintzailea (Australia 1885-1963)
# [[Margaret Bondfield]] politikaria, aktibista (EB 1873-1953)
# [[Louisa Martindale]] zirujaua (EB 1872-1966)
# [[Louisa Martindale (feminista)]] sufragista, aktibista (EB 1839-1914)
# [[Hilda Martindale]] funtzionarioa, idazlea (EB 1875-1952)
# [[Cicely Hamilton]] dramagilea, aktorea (EB 1872-1933)
# [[Dora Montefiore]] zirujaua (EB 1872-1966)
# [[Kelly Holmes]] atleta (EB 1970)
# [[Mary Rand]] atleta (EB 1940)
# [[Alemitu Tariku]] atleta (Etiopia 2000)
# [[Shelby Houlihan]] atleta (AEB 1993)
# [[Manuela M. Veloso]] irakaslea, robot-ikertzailea (Lisboa 1957)
# [[Lua Ribeira]] argazkilaria (Coruña, 1986)
# [[Cristina de Middel]] argazkilaria (Alacant, 1979)
# [[María Garay]] tango abeslaria (Argentina, 1941)
# [[Anna Gottlieb]] abeslaria (Viena, 1774-1856)
# [[Hou Bo]] argazkilaria (Txina, 1924-2017)
# [[Montserrat Ubach Tarrés]] espeleologoa aitzindaria (Bartzelona XX. mendea)
# [[Rocío Verdejo García]] artista plastikoa, argazkilaria (Granada 1982)
# [[Olinpia Velasco]] artista bisuala, argakilaria ( Granada 1970)
# [[Ana Vaz]] film zuzendaria, artista (Brasil 1982)
# [[Sara Ramo]] artista bisuala (Madril/Brasil 1975)
# [[Ann Packer]] atleta (EB 1942)
# [[Tatiana Tomashova]] atleta (Errusia 1975)
# [[Svetlana Masterkova]] atleta (Errusia 1968)
# [[Denise Lewis]] atleta (EB 1972)
# [[Sally Gunnell]] atleta (EB 1966)
# [[Eladia Blázquez]] abeslaria (Argentina, 1931-2005)
# [[Zanele Muholi]] artista eta aktibista (Hegoafrika, 1972)
# [[Eva Nogales]] biofisikaria (Colmenar Viejo, 1965)
# [[Ana María Muñoz Amilibia]] arkeologoa (Donostia-Madril, 1932-2019)
# [[Farshid Moussavi]] arkitektoa (Iran/Britainia 1965)
# [[Roma Agrawal]] egitura-ingeniaria (India/EB 1983)
# [[Francine Houben]] arkitektoa (Herbehereak 1955)
# [[Beverly Willis]] arkitektoa (AEB 1928-2023)
# [[Jolanda Ceplak]] atleta (Eslovenia 1976)
# [[Hasna Benhasi]] atleta (Maroko 1978)
# [[Fantu Worku]] atleta (Etiopia 1999)
# [[Karissa Schweizer]] atleta (AEB 1996)
# [[Phylis Smith]] atleta (EB 1963)
# [[Pilar Citoler]] dentista, arte bildumagilea (Zaragoza 1937)
# [[Mary Strong Clemens]] botanikaria (AEB, 1873-1968)
# [[Hortense Powdermaker]] antropologoa (AEB,1900-1970)
# [[Charlotte Abramow]] argazkilari eta bideogilea (Brusela, 1993)
# [[Judy Dater]] argazkilari feminista (AEB, 1941)
# [[Germaine Van Parys]] fotokazetaria (Belgika, 1893-1983)
# [[Alexandra Boulat]] fotokazetaria (Frantzia, 1962-2007)
# [[Ina Higgins]] baratzezaina, paisaia-arkitektoa (Irlanda 1860-Australia 1948)
# [[Nettie Palmer]] idazlea, kritikaria ( Australia 1885-1964)
# [[Vicenta Cortés Alonso]] artxibozaina, ikertzailea, irakaslea (Valentzia 1925-2021)
# [[María Eugenia Rodríguez Palop]] legelaria, politikaria ( Badajoz 1970)
# [[Marisa Rodríguez Palop]] kazetaria, korrespontsala (Badajoz 1966)
# [[Janeene Vickers]] atleta (AEB 1968)
# [[Sandra Farmer]] atleta (Jamaika/AEB 1962)
# [[Debra Flintoff-King ]] atleta (Australia 1960)
# [[Tatiana Ledovskaya]] atleta (Errusia 1966)
# [[Sandra Douglass Morgan]] abokatu, kirol-zuzendaria (Las Vegas 1978)
# [[Mary_Elliott_Hill]] kimikaria (AEB, 1907-1969)
# [[Naomi Parker]] langilea, modeloa (AEB, 1921-2018)
# [[Marica Andallón]] heroina (Oviedo, 1764-1848)
# [[Dana Ulery]] informatiba zientifikoa (AEB, 1938)
# [[Mary Cowden Clarke]] idazlea (Londres, 1809-Italia, 1898)
# [[Fili Chillón|Fili Chillon]] idazle eta eskultore (1918-2012)
# [[Claude Cahun|Claude CAhun]] artista (Frantzia, 1894-1954)
# [[Suzanne Malherbe|Susanne Malherbe]] argazkilaria, diseinatzaile (Frantzia, 1892-1972)
# [[Véronique de Viguerie|Veronique de Viguerie]] fotokazetaria (Frantzia, 1978)
# [[María Amelia Baltar]] abeslaria (Buenos Aires, 1940)
# [[Luz María del Castillo Fregoso]] kimikari-biologoa (Mexiko, 1926-1990)
# [[Li Fanghua]] fisikaria (Txina, 1932-2020)
# [[Elise Ottesen-Jensen]] kazetaria (Suedia, 1886-1973)
# [[Dina Vierny]] modeloa, arte-bildumagilea, museo-zuzendaria, erresistentzian ekintzaile (Errumania 1919-Paris 2009)
# [[Nina Kandinski]] mezenasa (Errusia 1896- Suitza 1980)
# [[Lily Pastré ]] filantropoa (Frantzia 1891-1974)
# [[Manuela Beltrán]] heroia (Kolonbia 724-1819)
# [[Marina Stepanova]] atleta (Errusia 1950)
# [[Linda Keough ]] atleta (EB 1963)
# [[Tracy Goddard]] atleta (EB 1969)
# [[Silvia Rieger]] atleta (Alemania1970)
# [[Katharine Merry]] atleta (EB 1974)
# [[Fahrelnissa Zeid]] artista (Turkia 1901-Jordania 1991)
# [[María Josefa Jiménez Cisneros]] arkeologoa (Cádiz. 1916-2002)
# [[Romina Ressia]] argazkilaria (Argentina, 1981)
# [[Emilie Bieber]] argazkilaria (Alemania, 1810-1884)
# [[Hildegard Jäckel]] argazkilaria (Alemania, 1903-1974)
# [[Alicia Márquez]] aktorea, vedetea (Argentina 1932-2004)
# [[Ethel Rojo]] aktorea, vedetea (Argentina, 1937-2012)
# [[Delphine Diallo]] argazkilaria
# [[Martha Cooper]] argazkilaria (AEB 1943)
# [[Lady Pink]] grafitigilea (AEB 1945)
# [[Thérèse Le Prat]] argazkilaria (1895-1966)
# [[Alice Cherki]] Aljeriako psikoanalista eta idazlea (1936)
# [[Carole Thibaut]] Franziako idazle, antzerki zuzendari eta aktorea (1969)
# [[Gerty Dambury]] Guadalupeko antzerkigile, nobelagile eta poeta frantsesa (1957)
# [[Adele Goldstine]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1920-1964)
# [[Marlyn Wescoff Meltzer]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1922-2008)
# [[Séraphine Louis ]] margolari autodidakta (Frantzia 1864-1942)
# [[Araceli Martínez Esteban]] politikaria (Guadalajara 1974)
# [[Natalia Sazanovich]] atleta (Bielorrusia 1973)
# [[Jane Flemming]] atleta ( Australia 1965)
# [[Ghada Shouaa ]] atleta (Siria 1972)
# [[Urszula Włodarczyk]] atleta (Polonia 1965)
# [[Eunice Barber]] atleta (Sierra Leona 1974)
# [[Natalya Roshchupkina]] atleta (Errusia 1978)
# [[Carmen Sarmiento]] Espainiako 1. emakume guerra korrespontsala (Madril 1944)
# [[Elena Projorova]] atleta (Errusia 1978)
# [[Karin Specht-Ertl]] atleta (Alemania 1974)
# [[Tiia Hautala]] atleta (Finlandia 1972)
# [[Süreyya Ayhan]] atleta (Turkia 1978)
# [[Hayley Tullett]] atleta (EB 1973)
# [[Olga Jegorova]] atleta (Errusia 1972)
# [[Bouchra Ghezielle]] atleta (Maroko/Frantzia 19)
# [[Janeth Jepkosgei]] atleta (Kenya 1983)
# [[Margarita Ponomariova]] atleta (Kazakhstan 1993-Errusia 2021)
# [[Olga Nazarova]] atleta (Errusia 1965)
# [[Yeveonde Middleton|Yevonde Middleton]] argazkilaria (Erresuma Batua, 1893-1975)
# [[Lea Ypi]] filosofo (Albania, 1979)
# [[Alicia Márquez]] aktoresa (ARgentina, 1923-2004)
# [[Françoise Demulder|Francoise Demulder]] argazkilaria (Frantzia, 1947-2008)
# [[Nélida Roca]] vedetea (Buenos Aires, 1929-1999)
# [[Catherine Stern]] psikologo, hezitzailea (Alemania-AEB, 1894-1973)
# [[Adrienne Clarke]] botanikaria (Australia, 1938)
# [[Alba Solís]] abeslaria (Argentina, 1927-2016)
# [[Isabel Ellsen]] argazkilaria (Frantzia, 1958-2012)
# [[Kate Barry]] argazkilaria (Britainia Handia, 1967-2013)
# [[Cécile DeWitt-Morette]] fisikaria, matematikaria (Frantzia, 1922-2017)
# [[Coline Serreau]] aktore, zuzendari eta gidoilari frantsesa (1947)
# [[Emilia Broomé|Emilia Broome]] politikari liberala, feminista eta bakearen aldeko aktibista (Suedia, 1866-1925)
# [[Tassin Hangbè]] Dahomeyko erregina-ordea (Benin, XVIII. mendea)
# [[Virginia Norwood]] fisikaria, militarra (AEB, 1927-2023)
# [[Renée Gailhoustet|Renee Gailhoustet]] arkitektoa (1929-2023)
# [[Julia Lermontova]] kimikaria (Errusia, 1847- 1919)
# [[Christine Spengler]] fotokazetaria (Frantzia, 1945)
# [[Dickey Chapelle]] argazkilaria (AEB, 1919-1965)
# [[Susan Meiselas]] argazkilaria (AEB, 1948)
# [[Rafia Zakaria]] feminista musulmana (Pakistan, 1977)
# [[Edna Paisano]] matematikaria, soziologoa (AEB, 1948-2014)
# [[Josepha Weber]] abeslaria, sopranoa (Alemania, 1758-1819)
# [[Aloysia Weber]] opera abeslaria (Alemania 1760-1839)
# [[Constanze Mozart]] abeslaria (Alemania, 1762-1842)
# [[Sophie Weber]] abeslaria (Alemania, 1763-1846)
# [[Cäcilia Weber]] Mozarten amaginerraba (Alemania, 1727-1793)
# [[Beatriz Bermúdez de Velasco]] mexikoko konkistatzailea (Espainia, XVI. mendea)
# [[Klara Dan von Neumann]] matematikaria (Hungaria, 1911-1963)
# [[Anna Murray Vail]] botanikaria (AEB, 1863-1955)
# [[Nieves Fariza]] irakaslea,sindikalista (1911-1975)
# [[Faten Hamama|Faten Hamana]] aktorea (Egipto, 1931-2015)
# [[Fanny Navarro]] aktorea (Argentina, 1920-1971)
# [[Zerrenda:Emakume argazkilariak|Emakume argazkilarien zerrenda]]
# [[Rose Wilder Lane]] kazetaria, idazlea (AEB 1886-1968)
# [[Isabel Paterson]] kazetaria, idazlea, filosofo politikoa (Kanada 1886-AEB 1968)
# [[Dilan Yeşilgöz-Zegerius]] politikaria (Turkia,Herbehereak 1967)
# [[Gema Igual ]] politikaria ( Santander 1973)
# [[Pilar Alegría]] politikaria (Zaragoza 1977)
# [[Maria Pinigina]] atleta (Kirgitistan 1958)
# [[Olga Brizgina]] atleta (Errusia/Ukraina 1963)
# [[Liudmila Dzhigalova]] atleta (Ukraina 1962)
# [[Sherri Howard]] atleta (AEB 1962)
# [[Denean Howard-Hill]] atleta (AEB 1964)
# [[Inga Fischer-Hjalmars]] fisikaria (Suedia, 1918-2008)
# [[Waltraut Seitter]] astronomoa (Alemania, 1930-2007)
# [[Amina (Zazzauko erregina)]] Zazzauko erregina (Nigeria, 1533-1610)
# [[Paulina Urrutia]] aktorea (Txile, 1969)
# [[Melissa Gilbert]] aktorea (AEB 1964)
# [[Sara Gilbert]] aktorea (AEB 1975)
# [[Skye McCole Bartusiak]] aktorea (AEB 1992-2014)
# [[Melissa Sue Anderson]] aktorea (AEB 1962)
# [[Katy Kurtzman]] aktorea (AEB 1965)
# [[Leslie Landon]] aktorea (AEB 1962)
# [[Jennifer Landon]] aktorea (AEB 1983)
# [[Alison Arngrim]] aktorea (AEB 1962)
# [[Charlotte Stewart]] aktorea (AEB 1941)
# [[Melissa Francis]] aktorea, kazetaria (AEB 1972)
# [[Susan Solomon]] kimikari atmosferikoa (AEB, 1956)
# [[Mounia Youssef]] argazkilaria (Libano-Togo, 1988)
# [[Felicia Abban]] argazkilaria (Ganna, 1935-2024)
# [[Emily Jacir]] artista plastikoa (Palestina, 1970)
# [[Sarah Waiswa]] argazkilaria (1980 hamarkada)
# [[Gihan Tubbeh]] argazkilaria (Peru, 1984)
# [[Isadora Romero]] argazkilaria (Ekuador, 1987)
# [[Jane Elizabeth Jones|Jane Elizabeth]] sufragista, abolinionista (AEB, 1813-1886)
# [[Aida Muluneh]] argazkilaria eta artista (Etiopia, 1974)
# [[Taslima Akhter]] argazkilaria (Bangladesh, 1974)
# [[Nezha Alaoui]] enpresaria eta argazkilaria (Maroko, 1982)
# [[Ann Oakley]] soziologoa
# [[Caroline List]] epailea (AEB-Austria 1964)
# [[Idoia Murga Castro]] irakaslea, ikertzailea (Madril 1983)
# [[Mónica García Gómez]] mediku, politikaria (Madril 1974)
# [[Ana Redondo]] legelaria, politikaria (Valladolid 1966)
# [[Lorraine Fenton ]] atleta (Jamaika 1973)
# [[Sabine Busch]] atleta (Alemania 1962)
# [[Kim Batten]] atleta (AEB 1969)
# [[Sandie Richards]] atleta (Jamaika 1968)
# [[Elise Cranny]] atleta (AEB 1996)
# [[Colleen Quigley ]] atleta (AEB 1992)
# [[Marcia Barbosa]] fisikaria (Brasil, 1960)
# [[Maria Matos]] aktorea, dramagilea (Lisboa 1886-1952)
# [[Ofelia Marques]] margolaria ( Lisboa 1902-1952)
# [[Mafalda Mouzinho de Albuquerque]] idazlea (Lisboa 1874-1952)
# [[Shalane Flanagan]] atleta (AEB 1981)
# [[Linet Masai]] atleta (Kenya 1989)
# [[Vivian Cheruiyot]] atletak (Kenya 1983)
# [[Sally Kipyego ]] atleta (Kenya 1985)
# [[Julia Petxonkina]] atleta (Errusia 1978)
# [[Lashinda Demus]] atleta (AEB 1983
# [[Colleen Farrington]] modeloa, abeslaria (AEB 1936-2015)
# [[Edelmira Inés Mórtola]] geologoa (Argentina, 1894-1973)
# [[Boushra Yahya Almutawakel|Bousha Yahya]] argazkilaria (Yemen, 1969)
# [[Nikab]]
# [[Anna Hints]] zinema zuzendaria (Estonia, 1982)
# [[Pia Arke]] argazkilaria (Groenlandia, 1958-2007)
# [[Nina Byers]] fisikaria (AEB, 1930-2014)
# [[Genoveva Dawson]] botanikaria (Argentina, 1918-2012)
# [[Astrid Cleve]] botanikaria, kimikaria (Suedia, 1875-1968)
# [[Audrey_Richards]] Britaniako antropologa (London, 1899-1984)
# [[Anush Babajanyan]] fotokazetaria (Armenia
# [[Louise Abel]] argazkilaria (Norvegia, 1841-1907)
# [[Carolina Henriette Mac Gillavry]] kimikaria (Holanda, 1904-1993)
# [[Hilaria Supa]] indígena, aktibista (Peru 1957)
# [[Maria Sumire]] abokatu, politikaria (Peru 1951)
# [[Claudia Coari]] politikaria (Peru 1967)
# [[Juana Huancahuari]] nekazaria, politikaria (Peru 1969)
# [[Yaneth Cajahuanca]] ingeniaria, politikaria (Peru 1971)
# [[Nancy Obregon]] politikaria (Peru 1970)
# [[Elsa Malpartida]] politikaria (Peru 1961ç-2022)
# [[Karibu]] GKE, Fca Pedraza saria 2023
# [[America Valenzuela]] zientzia-kazetaria (Madril 1977)
# [[Diane Pernet]] moda blogaria, kritikaria (AEB XX. mendea)
# [[Carmen de Icaza]] eleberrigilea eta lider falangista (Madril, 1899-1979)
# [[Margarita Abella Caprile|Margarita Abella Caprile]] poeta, kazetaria (Argentina, 1901-1960)
# [[Amber Bracken]] fotokazetaria (Kanada, 1984)
# [[Marlene Bergamo]] fotokazetaria (Brasil, 1965)
# [[Claire Beck Loos]] idazlea eta fotokazetaria (Txekia, 1904-1942)
# [[Ruth Asawa]] eskultorea (AEB, 1926-2013)
# [[Zofia Kielan-Jaworowska]] paleobiologoa (Polonia, 1925-2015)
# [[Brigida Baltar]] argazkilaria (Brasil,1959)
# [[Lara Baladi]] argazkilaria (Egipto-libanoar, 1969)
# [[Maja Bajević|Maja Bajevi´c]] argazkilaria (Bosnia, 1967)
# [[Damaris Cudworth Masham]] idazle, filosofo (Britainia Handia, 1659-1708)
# [[Kathleen Kenyon]] arkeologoa (Erresuma Batua, 1906-1978)
# [[Anna Maria Colucci]] argazkilaria (Italia, 1938-2015)
# [[Joana Choumali]] argazkilaria (Bolin
# [[Fleur Pellerin]] Frantziako politikari eta enpresaburua (1973)
# [[Pascale Faublas|Pascale Faubas]] artista (Haiti, 1981)
# [[Anabel Colazo]] komikigilea eta ilustratzaile (Eivissa, 1993)
# [[Elizabeth Riddle Graves]] fisikaria (AEB, 1916-1972)
# [[Mignon Talbot]] paleontologoa (AEB, 1869-1950)
# [[Alicia Güemes Fraga]] komikigilea eta ilustrailea (Bartzelona, 1987)
# [[Emma Ríos Maneiro]] istoriotxogilea eta komikigilea (Galizia, 1976)
# [[Caridad Zazo Cardeña]] geologoa (Toledo, 1945)
# [[Caroline Ingalls]] irakaslea, autobiografialaria (AEB 1839-1924)
# [[Mary Ingalls]] idazlea (AEB 1865-1924)
# [[Carrie Ingalls]] zaintzailea (AEB 1870- 1946)
# [[Grace Ingalls]] irakaslea, idazlea (AEB 1877-1941)
# [[Ketty Lester]] aktorea, abeslaria (AEB 1934)
# [[Hersha Parady]] aktorea (AEB 1945-2023)
# [[Bonnie Bartlett]] aktorea (AEB 1929)
}}
== Hobetuak 2024 ==
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Olatz Agorria]] '''ef--''' txirrindularia (Zornotza 1958)
# [[Ane Ibarzabal]] '''ef--''' kazetaria (Durango, 1982)
# [[María Jesús Cava ]] '''ef--''' historialaria (Bilbo 1949)
# [[Amaia Agirre Gonzalez]] '''----''' medikua, alpinista (Urnieta 1992-Patagonia 2023)
# [[Haizea Barcenilla]] '''----''' arte kudeatzailea, ikertzailea (Lezo 1981)
# [[Carmen Valero Omedes]] '''efef''' atleta (Teruel 1955-Sabadell 2024)
# [[Laura Ingalls Wilder]] '''efef''' idazlea (AEB 1867-1957)
# [[Marixa Osés]] '''ef--'''gidoilaria, aktorea (Gasteiz 1969)
# [[Micaela Bastidas]] '''efef''' aitzindaria, heroia, martiria (Peruko Erregeorderria 1744-1781)*
# [[Chanel Terrero]] '''ef--'''abeslari, dantzari, aktorea (Kuba 1991)
# [[Carmen Mijangos]] '''---- ''' kimikaria (Bilbo 1949)
# [[Paula Badosa]] '''ef--'''tenislaria (AEB/Katalunia 1997)
# [[Pilar Arostegi]] '''efef''' artxibozaina (Gasteiz 1944-2006)
# [[Nina Lobkovskaia]] '''ef--'''frankotiratzailea (Errusia 1925)
# [[Maite Dono]] '''ef--'''poeta, abeslaria (Gasteiz/Galizia 1969)
# [[Garazi Sánchez]] '''ef--'''surflari, zinemagilea (Getxo 1992)
# [[Ana Pontón]] '''ef--'''politikaria (Lugo 1977)
# [[Maria Gembero-Ustarrotz]] '''ef--'''historialaria, musikologoa (Nafarroa 1959)
# [[Adela Bazo]] '''ef--'''margolaria (Nafarroa 1905-Argentina 1984)
# [[Mónica Ojeda]] '''ef--'''idazlea (Ekuador 1988)
# [[Celia Amoros ]]'''ef--'''filosofoa, idazlea (Valentzia 1944)
# [[Carolina Yuste]] '''ef--'''aktorea (Badajoz 1991)
# [[Ángeles Caso]] '''ef--'''idazlea (Asturias 1959)
# [[Majida Maayouf]] '''ef--'''atleta (Maroko/Araba 1989)
# [[Camila Sosa Villada]] '''ef--'''idazlea, aktorea, antzerkigilea (Argentina 1982)
# [[Ane Gabarain]] '''ef--'''aktorea (Donostia 1963)
# [[Icíar Bollain]] '''ef--'''film zuzendaria (Madril 1967)
# [[Ann Walker]] '''efef''' filantropoa, 2 emakumeren lehen ezkontza (BH, 1803-1854)
# [[Ana Rioja]] '''ef--'''idazlea, kazetaria (Tudela 1962)
# [[Carmen Laforet]] '''efef''' idazlea (Bartzelona 1921-Madril 2004 19)
# [[Iraide Ibarretxe]] '''ef--'''hizkuntzalaria (Bilbo 1972)
# [[María Luisa Elio]] '''efef''' idazlea, aktorea (Iruñea 1926-Mexiko 2009)
# [[Iris Apfel]] '''efef''' barne-diseinatzailea ( AEB 1921-2024)
# [[Helena Taberna]] '''----''' film zuzendaria (Nafarroa 19..?)
# [[Ana Blanco]] '''ef--''' tb aurkezlea (Bilbo 1960)
# [[Maria Lejarraga]] '''efef''' idazlea (Errioxa 1874-Argentina 1974)
# [[Isabel Alba Rico]] '''ef--''' idazlea, gidoilaria ( Madril 1959)
# [[Sigourney Weaver]] '''ef--'''aktorea (AEB 1949)
# [[Virginia Berasategi]] '''ef--'''triatloilaria (Bilbo 1975)
# [[Aia Kruse]] '''ef--'''aktorea (Donostia 1994)
# [[Jutta Kleinschmidt ]] '''ef--'''rally-pilotua (Alemania 1962)
# [[Clara Bilbao]] '''ef--'''jantzi-deseinatzailea, film zuzendaria (Bilbo 1971)
# [[Martina Gorostitza]]'''--ef'''inprimatzailea, enpresaburua (Gasteiz 1790-1862)
# [[Silvia Tortosa]] '''efef''' aktore, tb aurkezle (Bartzelona 1947-2024)
# [[Sacagawea]] –ef indigena, interpretea, esploratzailea (AEB 1788-1812)
# [[Ángela Ruiz Robles]] '''efef''' asmatzailea (Leon 1895-Ferrol 1975)
# [[Carmen Maura]] '''ef--''' aktorea (Madril 1945)
# [[Chelsi Smith]] ''ef--'' Miss Unibertso 1995 (AEB 1973-2018)
# [[Lara Dutta]] ''ef--'' Miss Unibertso 2000 (India 1978)
# [[Zuleyka Rivera]] ''ef--'' enpresaburua, Miss Unibertso 2006 (Puerto Rico 1987)
# [[Dayana Mendoza]] ''ef--'' Miss Unibertso 2008 (Venezuela 1986)
# [[Stefanía Fernández]] ''ef--'' kazetaria, Miss Unibertso 2009 (Venezuela 1990)
# [[Ximena Navarrete]] ''ef--'' Miss Unibertso 2010 (Mexiko 1988)
# [[Leila Lopes]] ''ef--'' Miss Unibertson 2011 (Angola 1986)
# [[Teresa Castro]] ''ef--'' ilustratzailea (Donostia 1968)
# [[Wilma Rudolph]] ''efef'' atleta (AEB 1940-1994)
# [[Tara Lipinski]] ''ef--'' patinatzailea, aktorea, kirol esataria (AEB 1982)
# [[Isabel Lizarraga]] ''ef--'' ikertzailea, idazlea (Nafarroa 1958)
# [[Jessica Watson]] ''ef--'' nabigatzailea (Australia 1993)
# [[Tamara Karsavina]] '''efef''' dantzaria (Errusia 1885-1978)
# [[Cate Blanchett]] '''ef--''' aktorea (Australia 1969)
# [[Sojourner Truth]] '''--ef''' esklabu abolizionista (AEB 1797-1883)
# [[Serena Williams]] '''ef--''' tenislaria (AEB 1981)
# [[Mary Harris]] '''efef''' amama astintzailea (Irlanda 1837-AEB 1930)
# [[Claudia Sheinbaum]] ef-- Mexikoko 1.emakume presidentea (Mexiko 1962)
# [[Naomi Campbell]] ef-- modeloa (EB 1970)
# [[Rosa María Sardà]] efef aktorea (Bartzelona 1941-2020)
# [[Milagros Rubio]] ef-- politikaria, poeta (Tutera 1952)
# [[Usoa Ostolaza]] ef-- txirrindularia (Zarautz 1998)
# [[Naomie Harris]] ef-- aktorea (EB 1976)
# [[Nerea Barros]] ef-- aktorea, zuzendaria (Coruña 1981)
# [[Nerea Pagaldai]] ef-- biologoa (Arrasate 1993)
# [[Ekhiñe Atorrasagasti]] ---- kazetaria (Gipuzkoa 1982)
# [[Danae Boronat]] ef-- kirol kazetaria (Tarragona 1985)
# [[Idoia Montón]] ef-- margolaria (Donostia 1969)
# [[Lella Lombardi]] efef 1 Formulako gidaria (Italia 1941-1992)
# [[Alma Mahler]] efef musikagilea (Austria 1879-AEB 1964)
# [[Nadia Erostarbe]] ef-- surflaria (Zarautz 2000)
# [[Teresa Forcades]] ef-- moja aktibista, medikua, politikaria (Bartzelona 1966)
# [[Luisa Roldán]] efef eskultorea (Sevilla 1652-Madril 1706)
# [[Rakel Mateo]] ef-- triatleta paralinpikoa (Mungia 1975)
# [[María Teresa Castells]] –ef liburu saltzailea (Busturia 1935- Donostia 2017)
# [[Arantxa Lazkano]] zinema-zuzendaria (Zarautz, 1949)
# [[Emakume Abertzale Batza]]
# [[Elena Irureta]] ef-- aktorea (Zumaia 1955)
# [[Sara Alonso Martinez]] ef-- iraupen lasterkaria (Donostia 1999)
# [[Kate Sheppard]] efef sufragista (EB 1847-Zeelanda Berria 1934)
# [[Amaia Uribe]] ef-- kazetaria, bertsolaria (Forua 19)
# [[Amaia Lizarralde]] ef-- aktorea (Donostia 19)
# [[Jessika Ponchet]] ef-- tenislaria (Baiona 1996)
# [[Miriam Bravo]] ef-- lasterkaria (Deba/Errioxa 1974)
# [[Kate Spade]] efef diseinatzailea (AEB 1962-2018)
# [[Sylvia Fedoruk]] efef fisikaria (Kanada 1927-2012)
# [[Agnès Souret]] efef modeloa, dantzaria, aktorea (Lapurdi 1902-1928)
# [[Valeria Ros]] ef-- aurkezlea, umoregilea (Bizkaia 1986)
# [[Lorea Ibarra]] ef-- aktorea (Gipuzkoa 2002)
# [[Aránzazu Calleja]] e--- musikagilea (Bilbo 1977)
# [[Ana Laura Alaez]] e--- artista, eskultorea (Bilbo 1964)
# [[Han Kang]] ef-- idazlea (Hego Korea 1970)
# [[Annie Leibovitz]] ef-- argazkilaria (AEB 1949)
# [[Arene Altonaga]] ef-- fubolaria (Leioa 1993)
# [[Puy Oria]] zinemagilea (Nafarroa, 1962)
# [[Régine Crespin ]] efef sopranoa (Frantzia 1927-2007)
# [[Pilar García]] ef-- margolaria (Nafarroa 1942)
# [[Inmaculada Pereiro]] ef-- triatleta (Bilbo 1972)
# [[Agnès Varda]] efef argazkilaria, film zuzendaria (Frantzia 1928-2019)
# [[Eukene Lacarra]]efef literatura-kritikaria (Lizarra 1944-? 2023)
# [[Irati Osa]] ef-- piraguista (Zumaia 1997
# [[Benita Ganuza]]e-ef politikaria (Donostia 1930-1985)
# [[Maite Luisa Goikoetxea]] kazetaia (Nafarroa 1946-Bartzelona 1994)
# [[Isabel-Clara Simó]] idazlea, filosofoa (Alacant 1943-Bartzelona 2020)
# [[Artemisia Gentileschi]] margolaria (Italia 1593- 1656)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Ugartemendia Zubeldia]] efef '''SORTUA''' zinegotzi ohia, ekintzailea (Andoain, 1978-Donostia, 2023)
# [[Alazne Intxauspe]] ef-- '''SORTUA''' nekazaria (Andoain, 1984)
# [[Esther Vital]] ---- '''SORTUA''' psikologoa, artista eta zinemazuzendaria (Artaxoa, 1983)
# [[Gema López Las Heras]] ef-- '''SORTUA''' itzultzailea (Azkoitia, 1989)
# [[Intza Olabarria]] ef-- '''SORTUA''' geologoa, artisaua (Elorrio 1994)
# [[Josune Escota Bisbal]] ---- '''SORTUA''' abokatua, politikaria (Durango, 1970)
# [[Maider del Río Larramendi]] eff--'''SORTUA''' psikologoa (Elorrio 1971)
# [[Adela Khanum]] lider kurdua (?- 1924)
# [[Ain Yoon]] pianojolea (Hego Korea 1996)
# [[Aisha Yesufu]] aktibista (Nigeria 1973)
# [[Alice Colonieu]] artista (Frantzia, 1924-2010)
# [[Alice Constance Austin]] arkitektoa (AEB, 1862-1955)
# [[Alicia García-Salcedo González]] 1935ean Asturiasen jardun zuen 1. emakume abokatua (1903-2003)
# [[Alicia Herrera Rivera]] abokatu erbesteratua (Txile 1928-2013)
# [[Amanishajeto]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Amélie Beaury-Saurel]] margolaria (Bartzelona, 1848-Paris, 1924)
# [[Ana Mayayo Salvo]] maistra (Buenos Aires, 1880-Zaragoza, 1968)
# [[Ana Vidovic ]] gitarra jolea (Kroazia/AEB 1980)
# [[Anastassia Virsaladze]] piano jolea, irakaslea (Errusia 883-1952)
# [[Andrea López Chao]] maistra (Mondoñedo, XIX-XX)
# [[Ángela Cerrillos Valledor]] abokatu ekintzailea (?, XX. mendea)
# [[Ángela Contreras]] aktorea (Txile 1971)
# [[Angela Hewitt]] piano jolea (Kanada 1958)
# [[Angie Turner King]] kimikaria, matematikaria (AEB, 1905-2004)
# [[Anita-Pearl Ankor]] margolaria eta muralista (Ghana)
# [[Anja Niedringhaus|Anja Niedringahaus]] fotokazetaria (Alemania, 1965-Afganistan, 2014)
# [[Anna Bunina]] olerkaria (Errusia, 1874-1829)
# [[Anna Hirzel-Langenhan]] piano-jolea, irakaslea (Suitza 1874-1951)
# [[Anna Jesipova]] piano jolea (Errusia 1851-1914)
# [[Anna Palm de Rosa]] margolaria (Suedia, 1859-1924)
# [[Antonia Gutiérrez Bueno]] idazlea, itzultzailea. Madrilgo Libututegian 1 emakume baimendua (Madril 1781-1874)
# [[Argentina Santos]] abeslaria (Portugal,1924-2019)
# [[Beatriz Barral]] artista ( Madril 1978)
# [[Beatriz Maggi]] idazlea (Kuba, 1924-2017)
# [[Bertha Valerius]] argazkilaria, pintorea (Suedia 1824-1895)
# [[Bianca Maria Piccinino|Bianca Maria Piccinio]] kazetaria, idazlea (Italia, 1924)
# [[Blanca Riestra]] idazlea (Coruña 1970)
# [[Brenda Helser|Brenda Elser]] igerilaria (EEBB, 1924)
# [[Carla Cerati]] argazkilaria eta idazlea (Italia, Bergamo, 1926, Milan, 2016)
# [[Carmen López-Cortón|Carmen López Cortón]] maistra (Galizia, 1866-Madril, 1938)
# [[Caroline Quarlls]] esklaboa, askapena lortzeko lurpeko trenbidea erabiliz Wisconsinetik Kanadara bidaiatutako lehen pertsona (AEB 1824- Kanada 1892)
# [[Catherine Chamié]] kimikaria (Frantzia, 1888-1950)
# [[Catherine Tolson]] erizaina, sufragista, aktibista (EB 1890- Errusia 1924)
# [[Cecilia Berdichevski]] programatzailea, informatikan aitzindaria (Polonia 1925- Argentina 2010)
# [[Cheryl Diaz Meyer]] fotokazetari independientea (EE.BB. 1968)
# [[Chikage Awashima]] aktorea (Japonia, 1924-2012)
# [[Chloe Clark Willson]] aitzindaria, irakaslea (AEB 1818-1874)
# [[Christine_Ladd-Franklin]] matematikaria (AEB, 1847-1930)
# [[Cicely Popplewell]] software ingeniaria (Erresuma Batua 1920-1995)
# [[Clara Belle Williams]] maistra, 1. afroamerikar lizentziatua Mexiko Berrian (AEB 1885-1994)
# [[Clara Obligado]] idazlea (Argentina/Espainia 1950)
# [[Claudine Hermann]] fisikaria (Frantzia, 1945-2021)
# [[Cristina Alberdi]] abokatua (Sevilla 1946)
# [[Cristina Cerrada]] idazlea (Madril 1970)
# [[Cristina Fallarás]] kazetaria, idazlea, ekintzailea ( Zaragoza 1968)
# [[Daria Diachenko]] partisanoa (Sobietar Batasuna, 1924-1944)
# [[Diana Agrest]] arkitektoa (Argentina, 1945)
# [[Dolores Gray]] aktorea (EE.BB.1924-2002)
# [[Dolores Martí de Detrell]] maistra eta idazlea (Bartzelona, ? - 1880)
# [[Dora Hitz]] margolaria (Alemania, 1856-1924)
# [[Dorothy Maharam]] matematikaria (AEB, 1917-2014)
# [[Dorothy Pitman Hughes]] feminista, aktibista (Georgia, 1928-Florida, 2022)
# [[Edith Gertrude Schwartz]] botanikaria (AEB, 1877-1971)
# [[Elena O'Callaghan Duch]] pedagogoa, idazlea (Bartzelona 1955)
# [[Elisa Acuña]] Mexikoko irakasle eta kazetari anarkista (1887-1946)
# [[Elisa Maria Reyes Vargas]] maistra (Jaen, 1983)
# [[Elise Hall]] musikaria (EE.BB, 1853-1924)
# [[Elisso Virssaladze]] piano jolea (Georgia 1942)
# [[Elizabeth Cabot Agassiz]] hezitzaile, naturalista (AEB, 1822-1907)
# [[Elspeth Beard]] arkitekto eta motorzalea (Erresuma Batua, 1959)
# [[Émilienne Malfatto]] idazlea eta fotokazetaria (Frantzia, 1989)
# [[Emma Calderón y de Gálvez|Emma Calderon y de Galvez]] kazetaria, maistra eta idazlea (Cádiz, XIX. mendea)
# [[Emma Gramatica]] aktorea (Italia, 1874-1965)
# [[Erzesbet Gulyás Köteles|Erzsébet Gulyás Köteles]] gimnasta (Hungaria, 1924-2019)
# [[Esther García Llovet]] idazlea, itzultzailea ( Malaga 1963)
# [[Ethel Houston]] abokatua, kriptologoa (Albacete/Eskozia 1924-2017)
# [[Eulalia Vicenti]] kazetaria, emakumeen eskubideen aldeko politikaria (Madril 1884 - Porto 1979)
# [[Eva Díaz Riobello]] idazlea (Asturias 1980)
# [[Eva May]] zinema aktorea (Austria, 1902-1924)
# [[Fannie Bloomfield Zeisler]] piano jolea (Austria 1863-AEB 1927)
# [[Fanny Tur Riera ]] historialaria, politikaria ( Eivissa 1961)
# [[Farzana Wahidy]] Fotokazetaria (Agfanistan, 1997)
# [[Fatima Shbair]] fotokazetaria (Palestina, 1997)
# [[Felisa Núñez Cubero]] fisikaria , kimikaria (Valladolid 1924- Madril 2017)
# [[Fifi Mukuna]] karikaturagilea (Kongo,)
# [[Florynce Kennedy|Glorynce Kennedy]] feminista, ekintzailea (EE.BB.1916-2000)
# [[Francisca de Braganza]] aristokrata (Brasil, 1824-1898)
# [[Françoise Adnet|Francoise Adnet]] margolaria (Paris, 1924-2014)
# [[Françoise Blomme]] arkitektoa (Belgika, 1933)
# [[Galina Kmit]] argazkilaria (Errusia, 1921-2019)
# [[Geraldine Doyle]] modeloa, metaleko langilea (EE.BB.1924-2010)
# [[Gina Pellon|Gina Pellón]] artista (Kuba, 1926-Frantzia, 1914)
# [[Gloria Sanchez]] idazlea eta maistra (Villagarcia de Arosa, 1958)
# [[Guadalupe Rivera Marín]] politikaria (Mexiko 1924-2023)
# [[Hannah Marie Wormington]] arkeologoa (AEB, 1914-1994)
# [[Hannie Lips]] telebista aurkezlea (Herbehereak, 1924-2012)
# [[Hazel Brooks]] aktorea (EE.BB. 1924-2002)
# [[Hazel Brooks]] aktorea (Hegoafrika, 1924-EEBB 2002)
# [[Heidi Levine]] fotokazetaria (AEB, 1987)
# [[Hengameh Golestan]] argazkilari konprometitua (Iran, 1952)
# [[Henrietta Muir Edwards]] feminista, ekintzailea (Kanada, 1849-1931)
# [[Isabelle Vengerova]] pialo jolea, irakaslea (Errusia 1877-1956)
# [[JoAnn H. Morgan]] ingeniari aeroespaziala (AEB, 1940)
# [[Johanne Cathrine Krebs]] margolaria (Danimarka, 1848-1924)
# [[Joy Page|Joe Page]] aktorea (EE.BB, 1924-2008)
# [[Julia Slingo]] meteorologoa (Erresuma Batua, 1950)
# [[Julie de Graag]] margolaria (Herbehereak, 1877-1924)
# [[Julie Wilhelmine Hagen-Schwarz|Julie Wilhelmine]] margolaria (Estonia, 1824-1902)
# [[Justyna Mielnikiewicz]] fotokazetaria (Polonia, 1973)
# [[Karen Margrete Harup]] igerilaria (Danimarka, 1924-2009)
# [[Kate Gleason]] ingeniaria (AEB, 1865-1933)
# [[Kuhne Beveridge]] eskultorea, aktorea (AEB 1874-XX. mendea)
# [[La Perla de Cádiz]] flamenko kantaria (Cádiz 1924-1975)
# [[Lallie Charles]] argazkilaria (Irlanda,1869-1919)
# [[Laurence Geai]] Fotokazetaria (Frantzia, 1984)
# [[Lillian Elliott]] aktorea (Kanada, 1814-1959)
# [[Lourdes Vega]] zientzialaria (Badajoz 1965)
# [[Lula Romero]] musikagilea (Palma Mallorcakoa, 1976)
# [[Lys Assia]] abeslaria (Suitza 1924-2018)
# [[Mabel Allington Royds]] artista (EB 1874-941)
# [[Małgorzata Malicka|Malgorzata Malicka]] fotokazetaria, idazlea, poeta (Varsovia, 1959)
# [[Manizha Wafeq ]] ekonomialaria, ekintzailea (Afganistan,?)
# [[Manuela Villa]] kutur kudeatzailea, politikaria (Madril 1976)
# [[Mar Villaespesa]] kultur kudeatzailea, arte kritikaria (Almeria 1953)
# [[Marga López]] aktorea (Mexiko, 1924-2005)
# [[Margaret Boden]] ikerketa-irakaslea (Erresuma Batua, 1936)
# [[Margaret Yorke]] idazlea (Irlanda, 1924-2012)
# [[Margarita de Mayo Izarra]] idazlea, kazetaria eta maistra (Toledo, 1889-Madril,1969)
# [[Marguerite Long]] musikaria eta pedagogoa (Frantzia, 1874-1966)
# [[Marguerite Vogt]] birologoa, biologoa (Alemania 1913-AEB 2007)
# [[Maria Auböck]] arkitektoa (Viena, 1951)
# [[María del Mar Terrones Villanueva|Maria del Mar Terrores Villanueva]] maistra, medikua eta kazetaria (Granada, 1892-1980)
# [[María Durán Febrer]] emakumeen eskubideetan espezializatutako legelari feminista (Mallorca 1953)
# [[María Emilia Casas]] legelaria, Konstituzio Auzitegiko 1. emakume presidentea (León 1950)
# [[Maria Golubnitxaia|Maria Golubnichaya]] atleta (Errusia 1924-2015)
# [[Maria Jose Marques da Silva]] artikektoa (Porto, 1914-1996)
# [[Maria Lainá]] poeta (Grezia, 1947-1923)
# [[María Luz Navarro Mayor|Maria Luz Navarro Mayor]] maistra (Soria, 1918-Madril, 2014)
# [[Maria Sander]] atleta (Alemania, 1924-1999)
# [[Maria Vos]] margolaria (Amsterdan, 1824-1906)
# [[María Zaragoza]] idazlea (Madril 1982)
# [[Maria_Walanda_Maramis]] Indonesiako "heroi nazionala" (Kema, Iparraldeko Minahasa 1872 - 1924)
# [[Marianne Werner]] atleta (Alemania, 1924-2023)
# [[Marie Dorigny]] fotokazetaria (Frantzia, 1959)
# [[Marie Gutheil-Schoder]] opera sopranoa (Alemania, 1874-1935)
# [[Marina Berti|Martina Berti]] (Londres, 1924-Italia, 2002)
# [[Marina Perezagua]] idazlea (Sevilla 1979)
# [[Mariya Yúdina]] piano jolea (Errusia 1899-1970)
# [[Marjorie Boulton|Majorie Boulton]] idazlea, poeta (Erresuma Batua, 1924-1977)
# [[Marlena Fejzo]] genetista (AEB, 1968)
# [[Marta Verde]] artista (Pontevedra 1985)
# [[Marthe Vogt]] neurozientzialaria (Berlin 1903-AEB 2003)
# [[Martina Bacigalupo]] fotokazetaria (Italia, 1978)
# [[Mary Ann Bevan]] erizaina (EB 1874-1933)
# [[Mary Berg]] Varsoviako getto judutik bizitik irtendakoa (Polonia 1924-2013)
# [[Mary Carr]] aktorea (EE.BB, 1874-1973)
# [[Mary Gardiner Horsford]] poeta (AEB 1818-1874)
# [[Mary Helen Wright Greuter]] astronomo, historialaria (AEB, 1914-1997)
# [[Mary Katharine Brandegee]] botanikaria (AEB 1844-1920)
# [[Mary Lee Woods]] matematikaria, programatzailea (Erresuma Batua, 1924-2017)
# [[Maryse Goudreau]] argazkilaria (Kanada, 1980)
# [[Marzieh]] abeslaria (Teheran, 1924-Paris, 2010)
# [[Maxine Singer|Maxime Singer]] biologoa (New York, 1931)
# [[Mercedes Cebrián]] idazlea, itzultzailea (Madril 1971)
# [[Mercedes Vieito]] kazetaria eta maistra (Kuba, 1887-1960)
# [[Meri Torras]] filologoa, saiakeragilea, ikertzailea (Bartzelona 1968)
# [[Minda Ramm]] idazlea (Norvegia, 1859-1924)
# [[Montserrat Pujol Vilarnau]] maistra eta pedagogoa (Galizia, 1941)
# [[Nahirqo]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Nahla El Fatiha Naili]] eskultorea (Aljeria, 1986)
# [[Nana Akua Oppong Birmech]] arkitektoa (Ghana, 1980ko hamarkada)
# [[Naomi Shihab Nye]] poeta, idazlea (AEB-Palestina, 1952)
# [[Natalia Gutman]] piano jolea (Errusia 11877-1952)
# [[Natalia Pozniakovskaia]] piano jola, irakaslea (Errusia 1889-1981)
# [[Nathalie de Vries]] arkitektoa, hirigilea, irakaslea (Herbehereak 1965)
# [[Neda Razavipour]] artista (Iran, 1969)
# [[Oby Ezekwesili]] ekonomia politikan aditua (Nigeria 1963)
# [[Olga Gyarmati]] atleta (Hungaria, 1924-2013)
# [[Olga Kalantarova]] piano jolea, irakaslea (Errusia 1877-1952)
# [[Paloma Pedrero]] dramagilea, irakaslea (Madril 1957)
# [[Paula Lapido]] idazlea (Madril 1975)
# [[Paulete Furacão|Paulete Furacao]] giza eskubideen aldeko ekintzailea (Salvador, 1964)
# [[Paulette Nardal]] Martinikako kazetari, idazle eta feminista frantziarra (Frantzia1896-1985)
# [[Pauline Chaponnière-Chaix]] erizain, sufragista, (Suitza, 1850-1934)
# [[Priscilla Pointer]] aktorea (EE.BB, 1924)
# [[Ragna Nielsen]] politikaria (Norvegia, 1845-1924)
# [[Raquel Lanseros]] poeta, itzultzailea (Cádiz 1973)
# [[Rebeca Guber]] matematikaria, informatikaren aitzindaria (Argentina 1926-2020)
# [[Renée Lafont]] itzultzaile, fotokazetaria (Frantzia, 1876-Kordoba, 1936, gerran eraila)
# [[Rita Martin]] argazkilaria (Irlanda, 1958)
# [[Robin Canup]] astrofisikaria (AEB, 1968)
# [[Rosa Cursach]] filosofoa, teologoa, politikari ekintzailea (Mallorca 1967)
# [[Rosa Smester]] maistra, idazlea (Dominikar Errepublika 1874-1945)
# [[Rosalind Tanner]] matematikaria (Erresuma Batua, 1900-1992)
# [[Rosalyn Tureck]] piano jolea (AEB 1914-2003)
# [[Ruth Robertson]] fotokazetaria eta esploratzailea (EE.BB, 1905-1998)
# [[Sandra Vilardy]] biologoa, politikaria, ekintzaile ekologista (Kolonbia 1977)
# [[Sara Rietti]] Argentinako 1. emakume kimikari nuklearra (1930-2017)
# [[Selene Mahri ]] modeloa (Finlandia 1924- AEB 2020)
# [[Shanakdakhete]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Sharon Isbin]] gitarra jolea (AEB 1980)
# [[Shirin Neshat]] artista, film-zuzendaria (Iran, 1957)
# [[Silvana Estrada]] mexikar musikagilea (Veracruz, 1997)
# [[Silvia Vidal]] eskalatzailea (Bartzelona, 1970)
# [[Sofía Rhei]] idazle, poeta (Madril 1978)
# [[Solmaz Daryani]] fotokazetaria (Iran, 1989)
# [[Soltan Achilova]] fotokazetaria (Turkemistan, 1950?)
# [[Sophie Menter]] piano jolea, musikagilea, irakaslea (Errusia 1846-1918)
# [[Souzana Antonakáki]] arkitektoa (Grezia, 1935-2020)
# [[Stephanie Sinclair]] fotokazetaria (AEB, 1973)
# [[Sue_Hendrickson]] paleontologoa (AEB, 1949)
# [[Susana Vallejo]] fikzio-idazlea ( Madril 1968)
# [[Susanna Amatuni]] musikologoa (Armenia, 1924-2010)
# [[Tara Westover]] historialaria, idazlea (AEB 1986)
# [[Tatiana Nikolayeva]] piano jolea, musikagilea (Errusia 1993)
# [[Tatiana Warsher]] arkeologoa (Errusia 1880- Erroma 1960)
# [[Teresa Carreño]] piano jolea, musikagilea (Venezuela 1853-AEB 1917)
# [[Teresa Peramato Martín]] legelaria, herri-salataria (Salamanca 1962)
# [[Teresa Solà i Vilà|Teresa Solà i Vila]] maistra (Katalunia, 1886-1979)
# [[Themis Emakume Juristen Elkartea]] 1987ko GKEa: abokatu, prokuradore, epaile, magistratu eta legelariak
# [[Valentina Babor]] piano jotzailea (Alemania 1989)
# [[Vanessa Montfort]] idazlea, dramagilea (Bartzelona 1975)
# [[Vithika Yadav]] giza eskubideen aldeko ekintzailea (India 1980)
# [[Widad Hamdi]] aktorea (Egipto 1924-1994)
# [[Xuefei Yang]] gitarra jolea (Pekin 1977)
# [[Yolanda Morató]] irakaslea, itzultzailea (Huelva 1976)
# [[Zahra Kazemi]] argazkilari eraila (Iran, 1948-2003)
# [[Zohra Bensemra]] argazkilaria (Aljeria, 1968)
# [[Zona Gale]] idazlea (EE.BB., 1874-1938)
# [[Zulfiya]] poeta (Uzbekistan 115)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Olaso]] ef-- '''SORTUA''' film zuzendaria, ekintzailea (Durango 1996)
# [[Amets Ormaetxea Ezpeleta]] ---- '''SORTUA''' barne diseinatzailea eta musikaria (Arrasate, 1997)
# [[Ane Lindane]] ef-- '''SORTUA''' aktorea eta umoregilea (Barakaldo, 1988)
# [[Araks Sahakyan]] ---- '''SORTUA''' itzultzailea eta artista (Armenia, 1990)
# [[Ebru Baybara Demir]] ---- '''SORTUA''' sukaldaria (Turkia, 1976)
# [[Elisabeth Luengo]] ---- '''SORTUA''' bide-ingeniaria, arkularia (Durango 1992)
# [[Eneritz Aranburu]] ef-- '''SORTUA''' abeslaria, panderojolea (Mallabia, 1980)
# [[Idoia Telleria Maritxalar]] ---- '''SORTUA''' argazkilaria (Lasarte-Oria, 1977)
# [[Ihitz Iriart Casenave]] ---- '''SORTUA''' abeslaria, gidoilaria (Aloze)
# [[Ione Zuluaga Muxika]] ---- '''SORTUA''' historialari eta ikertzailea (Azkoitia, 1995)
# [[Itziar Irakulis Loitxate]] ---- '''SORTUA''' zientzialaria (Zornotza, 1996)
# [[Itziar Leemans]] ---- '''SORTUA''' euskal zinemagilea (Donibane Lohitzun, 1983)
# [[Jaione Arregi Urizar]] ---- '''SORTUA''' itzultzaile, interpretea (Barakaldo/Zaldibar, 1976)
# [[Jasone Mendizabal Altuna]] ---- '''SORTUA''' topaguneko zuzendaria (Arrasate, 1968)
# [[Josebe Blanco]] ---- '''SORTUA''' artzaina, gaztagilea eta idazlea (Galizia, 1973)
# [[June Baonza Pagaldai]] ef-- '''SORTUA''' diseinatzaile grafikoa (Durango, 1979)
# [[Koro Zumalabe Goenaga]] ---- '''SORTUA''' itzultzailea (Donostia, 1947)
# [[Maria Uriarte Artamendi]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, kontalaria (Elorrio 1966)
# [[Maryse Cachenaut]] ---- '''SORTUA''' laboraria (Itsasu, 1971)
# [[Morgan Ody]] ---- '''SORTUA''' baratzezaina (Frantzia, 1979)
# [[Nati Bilbao Onaindia]] efef '''SORTUA''' pandejolea, tabernaria, sukaldaria (Durango, 1929-2023)
# [[Rosa Moro]] ---- '''SORTUA''' idazlea eta kazetaria (Salamanca, 1969)
# [[Seberi Mardaras]] ef--'''SORTUA''' andereño ohia (Mungia, 1932)
# [[Silvia Bonoli]] ---- '''SORTUA''' astrofisikaria eta ikertzailea (Bolonia, 1979)
# [[Aída Doninelli]] sopranoa (Guatemala, 1898-1996)
# [[Aitziber López Cortajarena ]] irakaslea, ikertzailea (Bilbo 1974)
# [[Alejandra Flores]] sopranoa (Guatemala, 1986)
# [[Alexandra Sophia Handal]] artista, zinemagilea eta entsegugilea ('''Palestina''', 1975)
# [[Alice Catherine Evans]] mikrobiologoa (AEB, 1881-1975)
# [[Alice Eastwood]] botanikaria (Kanada 1859- AEB 1953)
# [[Almudena Alonso-Herrero]] astrofisikaria, ikertzailea (Madril, 1968)
# [[Amparo Alvajar]] idazlea, itzultzailea (Coruña, 1916-Moncano, 1998)
# [[Amparo Amorós]] poeta, saiakeragilea ( Valentzia 1950)
# [[Ana Alcolea]] irakaslea, idazlea (Zaragoza 1962)
# [[Ana de Valle]] poeta (Asturias 1900-Belgika 1984)
# [[Ana Maria Cetto]] fisikaria (Mexiko, 1946)
# [[Ana Pomares Martínez]] idazlea (Alacant, 1991)
# [[Ángeles Blanco]] kazetaria (Badajoz 1972)
# [[Angelina Acuña]] poeta, idazlea (Guatemala, 1905-2006)
# [[Aniela Wolberg]] (Polonia, 1907-Varsovia, 1937)
# [[Anna Verouli]] xabalina jaurtitzailea (Grezia 1956)
# [[Armita Geravanden heriotza]] emakume kurdua, eraila (Teheran, 2006-2023)
# [[Augusta La Torre]] iraultzailea (Peru, 1946)
# [[Aurora Luque]] poeta, itzultzaile. (Almeria, 1962)
# [[Bea Uusma]] idazlea, ikustratzailea eta medikua (Suedia, 1966)
# [[Beata Peters]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1959)
# [[Beate Koch]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1967)
# [[Beatriz Pichi Malen]] abeslari maputxea (Buenos Aires, 1953)
# [[Berta Castañé]] modeloa, aktorea (Bartzelona 2002)
# [[Bessie Pease Gutmann]] artista, ilustratzailea (AEB 1876-1960)
# [[Betsabé Espinal]] aktibista (Kolonbia, 1896-1932)
# [[Camila Loboguerrero]] zinema-zuzendaria (kolonbia, 1941)
# [[Camille Aumont Carnel]] feminista, idazlea, blogaria (Niger, 1996)
# [[Camille Lellouche]] abeslaria, youtuberra (Paris, 1965)
# [[Carmen Pujals ]] botanikaria, ikertzailea (Argentina 1916-2003)
# [[Carmen Soler]] poeta, komunista, irakasle (Paraguai, 1924-1985)
# [[Casta Álvarez]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Aljeria 1786-Zaragoza 1846)
# [[Caty Juan de Corral]] idazlea, margolaria ( Palma 1926-2014)
# [[Cecilia Magni]] Pinochet-en aurkako iraultzailea (Txile, 1956-1988)
# [[Celia de Molina]] aktorea, gidoilaria (Jaen 1983)
# [[Chus Pato]] idazlea (Ourense 1955)
# [[Claudia Losch]] atleta, pisu jaurtitzailea (Alemania 1960)
# [[Claudia Sagastizabal]] matematikaria (ARgentina...?)
# [[Concepción Ramírez]] indigena, ekintzailea (Guatemala, 1942-2021)
# [[Concha Lagos]] poeta (Kordona 1907-Madril 2007)
# [[Conchita Cintrón]] burtzikaria, toreatzailea, aitzindaria (Txile 1922- Portugal 2009)
# [[Cristina Andreu Cuevas]] film zuzendaria (Casablanca 1960)
# [[Cristina Fernández Cubas]] idazlea, kazetaria ( Bartzelona 1945)
# [[Cristina Sánchez]] toreatzailea (Madril 1972)
# [[Débora Arango]] artista politikoa (Kolonbia 1907-2005)
# [[Dima Khatib]] Kazetaria, poeta, blogaria (Siria, 1971)
# [[Dionisia García]] idazlea (Albacete 1929)
# [[Dolores Franco Manera]] irakaslea, idazlea, itzultzailea (Madril 1912-1977)
# [[Dulcinea Bellido]] jostuna, politikaria (Badajoz 1936-Madril 2001)
# [[Elena Iparragirre]] iraultzailea (Peru, 1947)
# [[Elena Martín Vivaldi]] poeta, idazlea, liburuzaina (Granada 1907-1998)
# [[Elena Martínez Fontes]] biologoa, ikertzailea (Argentina 1912-1987)
# [[Elisa Bachofen]] ingeniaria, aktibista (Argentina 1891-1976)
# [[Eliška Junková]] auto-gidaria (Austria-Hungaria 1900-Txekoslovakia 1994)
# [[Elvira López ]] aktorea (Txile 1966)
# [[Esperança Camps Barber]] kazetaria, idazlea, politikaria (Menorca 1964)
# [[Ethelwynn Trewavas]] iktiologoa, zientzialaria (Erresuma Batua, 1900-1993)
# [[Fanny Rubio]] idazlea, ikertzailea (Jaen 1949)
# [[Fatima Whitbread]] xabalina jaurtitzailea (Erresuma Batua 1961)
# [[Felicia Țilea-Moldovan]] xabalina jaurtitzailea (Errumania 1967)
# [[Gracia Morales]] antzerkigilea, poeta (Granada 1973)
# [[Graciela Rodo Boulanger]] artista (Bolivia, 1935)
# [[Guadalupe Muñoz Sampedro]] aktorea, enpresaburua (Madril 1896-1975)
# [[Gudrun Ensslin]] irakaslea, emakumeen aldeko ekintzailea, iraultzailea (Alemania 1940-1977)
# [[Hale Asaf]] margolaria (Turkia, 1906- Paris, 1938)
# [[Haneen Zoabi]] '''palestinar-israeldar''' politikaria (Israel 1969)
# [[Helena González Fernández]] irakaslea, ikertzailea (Pontevedra 1967)
# [[Heli Rantanen]] xabalina jaurtitzailea (Finlandia 1970)
# [[Hind Shoufani]] poeta eta film zuzendari '''palestinarra''' (Libano, 1978)
# [[Huzama Habayeb]] idazlea ('''Palestina,''' 1965)
# [[Iraida Noriega]] abeslaria (Mexiko Hiria, 1971)
# [[Irene Bernasconi]] biologoa, ikertzailea, aitzindaria (Argentina 1896-1989)
# [[Iris Cochón]] itzultzailea, literatura kritikaria (Galizia 1968)
# [[Irmgard Möller]] aktibista politikoa (Alemania 1947)
# [[Isabel de Ocampo]] zinegilea, gidoilaria (Salamanca 1970)
# [[Isabel Echarri]] euskal artista (Bera, 1929-Formentera, 2022)
# [[Isabel Ruiz Lara]] kazetaria (Espainia, XX. mendea)
# [[Isabel Ruiz Ruiz]] artista (Guatemala, 1945-2019)
# [[Isabel Vilallonga]] politikaria (Badajoz 1949)
# [[Jackie Forster]] kazetaria, aktorea, ekintzaile lesbiana (Erresuma Batua, 1926-1998)
# [[Jennifer Lee Carrell]] idazlea (AEB 1962)
# [[Joana Bonet]] kazetaria (Leida, 1966)
# [[Juana Castro Muñoz]] poeta (Kordoba 1945)
# [[Juana Cruz]] toreatzaile aitzindaria (Madril 1917-1981)
# [[Julia Castillo]] antropologoa, poeta (Madril 1956)
# [[Julia Uceda]] poeta (Sevilla 1925)
# [[Karen Forkel ]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1970)
# [[Karimeh Abbud]] argazkilaria eta artista ('''Palestina''' 1896-1940)
# [[Khalida Jarrar]] politikari '''palestinarra''' (Jordania 1963)
# [[Laila Shawa]] artista bisuala ('''Palestina''' 1940-Londres 2002)
# [[Lamia Ziadé]] Libanoko pintore eta komikigilea (Beirut, 1968)
# [[Laura Zambrano Padilla]] hezitzailea eta iraultzailea (Peru, 1945)
# [[Leonor Fernández de Torreblanca]] dama, Cervantesen amama (Kordoba ?-1557)
# [[Lia (abeslaria)]] (Japonia 1981)
# [[Lil Milagro Ramírez]] poeta, gerrillaria (Salvador 1946-1979)
# [[Linda Maria Baros]] hizkuntzalaria, itzultzailea (Errumania 1981)
# [[Linda Sobeh Alí]] diplomazialaria ('''Palestina''' 1968)
# [[Livia Gouverneur]] gerrillaria (Venezuela, 1941-1961)
# [[Lola Lorente]] ilustratzailea (Bigastro, Valentzia, 1980)
# [[Lola Mora]] eskultorea, asmatzailea, aitzindaria (Argentina 1866-1936)
# [[Louise McPaul]] xabalina jaurtitzailea (Australia 1969)
# [[Lucrecia Pérez]] etxeko langilea, arrazismoaren lehenengo biktima aitortua Espainian (Dominikar Errepublika, 1959 - Madril, 1992)
# [[Maider Oleaga]] zinema-zuzendari eta gidoigilea (Bilbo, 1976)
# [[Malika Gaïd]] Aljeriako erizaina eta militante independentista (1933-1958)
# [[Manuela Burló]] film zuzendaria, gidoilaria (Murtzia 1978)
# [[Manuela Sancho]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1783-1863)
# [[Margaluz]] aktorea, abeslaria, dantzaria (Palma 1939-2006)
# [[Margarida Pinto]] aktorea, kazetaria ( Portugal 1966)
# [[Marguerite Buffet]] idazlea (Frantzia, 1620-1680)
# [[María Adela Caría]] bakteriologoa, ikertzailea (Argentina 1915-1989)
# [[María Agustín]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1784-1831)
# [[María Antonia Ortega]] poeta (Madril 1954)
# [[María de la Consolación Azlor]] noblea, Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Girona 1775- Zaragoza 1814)
# [[María de los Reyes Fuentes]] poeta ( Sevilla 1927-2010)
# [[María Forteza]] aitzindaria. Seguraski, Espainiako 1. emakume zinegilea (Mallorca 1913-1961)
# [[María Guerra]] kazetaria, zinema kritikaria (Madril 1965)
# [[Maria Hervás]] aktorea (Madril 1978)
# [[María Isabel Sánchez Vegara]] idazlea...(Bartzelona ?)
# [[Maria Josefa Yzuel Giménez]] fisikaria (Huesca, 1940)
# [[Maria Keil]] artista (Portugal 1914.2012)
# [[María Larrea|Maria Larrea]] zinegilea (Bilbo, 1979)
# [[María Lostal]] heroia ( ?- Zaragoza ç1809)
# [[María Manuela Pignatelli de Aragón Gonzaga]] noblea, Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1753-Madril 1816)
# [[María Martín Barranco]] idazlea, genero ikuspegian aditua (Granada XX. mendea)
# [[Maria Occhipinti]] anarkista eta idazlea (Italia 1921-Erroma 1996)
# [[María Pantoja Sánchez]] soziologoa eta iraultzailea (Peru, 1953)
# [[María Pilar Fumanal]] geomorfologoa (Valentzia 1940-1998)
# [[María Rosal]] poeta, irakaslea (Kordoba 1961)
# [[María Victoria Atencia]] poeta (Malaga 1931)
# [[Marie Sara]] burtzikaria (Frantzia 1964)
# [[Marie-Castille Mention-Schaar]] film zuzendaria, gidoilaria, kazetaria ( Frantzia 1963)
# [[Marisa Soleto]] legelaria (Cáceres 1966)
# [[Mary Montagu]] idazlea (EB 1689-1762)
# [[Matilde Cherner]] idazlea (Salamanca, 1833-Madril 1880)
# [[Matilde Muñoz Sampedro]] aktorea ( Madril 1900-1969)
# [[Mercedes Muñoz Sampedro]] aktorea (Madril 1896-1979)
# [[Mikaela Ingberg ]] xabalina jaurtitzailea (Finlandia 1974)
# [[Mily Possoz]] margolaria (Portugal, 1888-1968)
# [[Mirela Manjani]] xabalina jaurtitzailea (Albania 1976)
# [[Miriam Rothschild]] zientzialaria (Erresuma Batua, 1908-2005)
# [[Miriam Tlali]] emakume beltz eta idazlea (Hego Afrika, 1933-2017)
# [[Montserrat Casas]] fisikaria (Girona 1955-Bartzelona2013)
# [[Nandar]] aktibista feminista (Myanmar, 1995)
# [[Natalia Lisovskaya]] atleta, pisu jaurtitzailea (Errusia 1962)
# [[Natalia Xikolenko]] xabalina jaurtitzailea ( Bielorrusia 1964)
# [[Nathalie Handal]] idazlea (EE.BB. 1969)
# [[Nelly Evans Risco]] iraultzailea (Peru, 1943)
# [[Nicole Girard-Mangin]] medikua (Frantzia, 1878-1919)
# [[Nina Bari]] matematikaria (Errusia, 1901-1961)
# [[Olga Gavrilova]] xabalina jaurtitzailea (Errusia 1957-2022)
# [[Olga Rivero Jordán]] poeta (La Laguna, 1928-2021)
# [[Päivi Alafrantti]] xabalina jaurtitzailea ( Finlandia 1964)
# [[Panmela Castro]] grafitigile, artista, ekintzaile (Brasil, 1981)
# [[Petra Felke]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1959)
# [[Pilar Costa]] abokatua, politikaria (Eivissa 1967)
# [[Pureza Canelo]] poeta (Cáceres 1946)
# [[Quan Zhou Wu]] ilustratzaile eta komikigilea (Algeciras, 1989)
# [[Randa Siniora]] eskubideen aldeko ekintzailea ('''Palestina''' ç1961)
# [[Rauda Morcos]] LGBTIQ ekintzaile (Palestina, 1974)
# [[Raymonde Arcier]] artista, feminista (Frantzia, 1939)
# [[Raymonde Peschard]] Aljeriako gerrako militante nazionalista (1927-1957)
# [[Rebecca Guay]] akuarelista (EE.BB. XX. mendea)
# [[Rita Azevedo Gomes]] zinema zuzendaria (Lisboa, 1952)
# [[Romelia Alarcón Folgar|Rogelia Alarcón]] idazlea, pianista (Guatemala, 1900-1971)
# [[Rosa Chávez]] poeta, aktorea, kultura kudeatzailea (Guatelama, 1980)
# [[Rosa Pereda]] idazlea, kritikaria (Santander 1949)
# [[Rosa Romojaro ]] poeta, ikertzailea (Cádiz 1948)
# [[Rosa Spottorno Topete]] itzultzailea, feminista ( Murtzia 1884-1980)
# [[Rosario Pardo]] aktorea, zuzendaria (Jaen 1959)
# [[Rosaura Álvarez]] poeta, margolaria, irakaslea (Granada 1945)
# [[Roxana Stinchfield Ferris]] botanikaria (AEB 1895-1978)
# [[Ruth Mateu Vinent]] politikaria (Menorca 1976)
# [[Sabine Braun]] heptatloi- atleta (Alemania 1965)
# [[Sara Doke]] belgikar kazetaria, itzultzaile (Frantziar, 1968)
# [[Sara Estela Ramírez]] irakasle, kazetari, feminista ..(Mexiko, 1881-1910)
# [[Sheila Minor]] ikertzailea (EE.BB., 1946)
# [[Silke Renk]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1967)
# [[Sofia Montaner Arnau]] azken trementinairea (Lleida 1908-1996)
# [[Sofía Sakorafa]] greziar-'''palestinar''' politikaria, xabalina-jaurtitzailea (Grezia 1957)
# [[Soledad Ortega Spottorno]] filosofoa, irakaslea, editorea (Madril 1914-2007)
# [[Soledad Varela Ortega]] filologoa, ikertzailea (Madril 1945)
# [[Sonia Nimr]] idazlea ('''Palestina''', 1955)
# [[Sonia Pulido]] ilustratzailea (Bartzelona, 1973)
# [[Steffi Nerius]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1972)
# [[Suheir Hammad]] poeta ('''Jordania''', 1973)
# [[Tatiana Xikolenko]] xabalina jaurtitzailea (Errusia 1968)
# [[Telma Reca]] psikiatra aitzindaria (Argentina 1904-1979)
# [[Teresa Bolaños de Zarco]] idazlea, pianojolea eta margolaria (Guatemala, 1922-1998)
# [[Tiina Lillak ]] xabalina jaurtitzailea ( Finlandia 1961)
# [[Truus Menger-Oversteegen|Truus Menger]] eskultorea, aktibista (Holanda 1923-2016)
# [[Virginia Yagüe]] gidoilaria, idazlea ( Madril 1973)
# [[Ynes Mexia]] botanikaria (Mexiko/AEB 1870-1938)
# [[Zahia Ziouani]] orquestra zuzendaria (Paris 1978)
# [[Zinaída Guipius]] poeta, idazlea (Errusia- Frantzia, 1869-1945)
# [[Ziza Massika]] Aljeriako erizaina eta militante independentista (1934-1959
}}
==='''Berriak 2023''' ('''urria''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Abanda Elustondo]] ----'''SORTUA''' ikertzailea (Donostia, 1989)
# [[Amaia Arranz Mendiguren]] ----'''SORTUA''' biologoa eta ikertzailea (Bilbo 1978)
# [[Andrea Garcia-Santesmases]] ----'''SORTUA''' soziologoa, antropologoa (Madril 1988)
# [[Carmen Albisu]] efef'''SORTUA''' euskaltzailea, euskara irakaslea (Errenteria, 1916-Tutera, 2007)
# [[Irati Gorostidi Agirretxe]] '''SORTUA''' artista, zinemagilea (Egues, 1988)
# [[Itziar Eguren]] ef--'''SORTUA''' erizaina, txistularia (Elorrio 1953)
# [[Izar Zubiaga]] ef--'''SORTUA''' futbolaria (Durango 2006)
# [[Leire Ayala]] ef--'''SORTUA''' abeltzaina (Bilbo/Elorrio 1972)
# [[Maialen Braña]] ----'''SORTUA''' abeslaria, irakaslea (Elizondo, 1998)
# [[María Ángeles Sallé Alonso]] ef--'''SORTUA''' soziologoa, ikertzailea (Panama, 1956)
# [[Maria Pilar Zuriarrain]] ef--'''SORTUA''' txistularia (Zizurkil, 1953)
# [[Marta Rodríguez Fouz]] ef--'''SORTUA''' soziologoa, kazetaria eta futbolaria (Coruña, 1972)
# [[Patricia Tornero]] ----'''SORTUA''' gaztagilea (Valentzia....)
# [[Tatiana Romero Reina]] ----'''SORTUA''' historialaria, aktibista (Mexiko, 1984)
# [[Julia Arévalo]] aktibista, politikaria (Uruguai, 1898-1985)
# [[Abala Bose]] gizarte langilea (Bangladesh, 1864-1951)
# [[Alberta Ferretti ]] diseinatzailea (Italia 1950)
# [[Alessandra Korap]] lider indigena (Brasil, 1958)
# [[Alicia Luna]] gidoilaria, irakaslea (Madril 1963)
# [[Alicia Senovilla ]] aurkezlea (Madril 1969 )
# [[Amna Suleiman]] maistra eta txirrindularia Palestinan (Damasco, 1982)
# [[Amparo Fortuny]] dokumentalgilea, ekoizlea (Valentzia XX. mendea)
# [[Ana García Lozano]] kazetaria (Valentzia 1963)
# [[Ana Iris Simón ]] kazetaria, idazlea (Ciudad Real 1991)
# [[Anita Sirgo]] sindikalista, komunista, ekintzailea (Asturias, 1030)
# [[Anna Lizaran]] aktorea (Bartzelona 1944-2013)
# [[Anna Murià]] idazlea, kazetaria, ekintzaile erbesteratua (Bartzelona, 1904-Tarrasa, 2002)
# [[Annie Baker]] film zuzendaria (AEB 1981)
# [[Antonia Dell'Atte ]] modelo ohia, aurkezlea (Italia 1960)
# [[Anwara Bahar Chowdhury]] idazlea eta ekintzailea (Bangladesh, 1919-1987)
# [[Asma al-Ghul]] kazetaria, feminista (Palestina, 1982)
# [[Asma Tubi]] poeta eta kazetaria (Palestina, 1905-1983)
# [[Assumpció Casals]] aktore erbesteratua (Bartzelona, 1896-1975)
# [[Auguste Deter]] dokumentatutako 1. Alzheimer goiztiar kasua (Alemania 1850-1906)
# [[Beatriz de Bobadilla (Gomerako andrea)]] Tenerifeko konkistatzailea (Medina del Campo, ?-1504)
# [[Beatriz Enríquez de Arana]] Kolonen bikotea eta Fernando Kolonen ama (Kordoba, 1465-1522)
# [[Blanca Padilla]] modeloa, diseinatzailea (Madril 1995)
# [[Bushra al-Tawil ]] kazetaria, aktibista (Palestina 1993)
# [[Carlota Soldevila]] aktorea, irakaslea (Bartzelona 1929-2005)
# [[Carme Ballester|Carmen Ballester]] kataluniar politikari erbesteratua (Bartzelona, 1900-Paris, 1972)
# [[Carme Serrallonga]] pedagogoa, itzultzailea (Bartzelona 1909-1997)
# [[Carmen Alcázar]] wikilaria (Mexiko)
# [[Carmen Domingo]] idazlea, aktibista (Bartzelona 1970)
# [[Carmen Lomana]] enpresaburua, socialitea (Leon 1948)
# [[Carolina Punset]] politikaria (AEB/Katalunia 1971)
# [[Celestina Marrón]] sindikalista (Asturias, 1926-2016)
# [[Chelo García-Cortés]] kazetaria (Ourense 1951)
# [[Clotilde Luisi]] abokatu, dramaturgo, feminista (Uruguai, 1882-1969)
# [[Conchi Arnal Claro]] ekintzaile feminista (Tanger, 1950)
# [[Conxita Herrero]] komik ilustratzailea (Katalunia, 1993)
# [[Daniela Catrileo]] poeta maputxea (Txile, 1987)
# [[Daniela Feixas]] idazlea, aktorea, zuzendaria (Katalunia 1973)
# [[Dolors Oller]] irakaslea, idazlea, literatura kritikaria (Girona 1942)
# [[Eileen O'Shaughnessy]] Britainia Handiko idazlea (1905–1945)
# [[Elisa Coll]] idazlea, ekintzailea, bisexuala (Madril 1992)
# [[Elisabeth Reyes]] modeloa (Malaga 1985)
# [[Elsa Punset]] idazlea ( Londres/Katalunia 1964)
# [[Elvira Espejo Ayca]] artista, poeta, ehulea (Bolivia, 1981)
# [[Eva García Magriñá]] ikertzaile eta idazle (Donostia, 1966)
# [[Eva Hache]] umorista, aurkezlea (Segovia 1971)
# [[Fadila Saâdane]] Aljeriako gerrako zuen militante nazionalista (1938-1960)
# [[Fanny Kemble]] aktore, idazle eta esklabotzaren aurkako abolizionista (Britainia Handia, 1809-1893)
# [[Gema López]] kazetaria (Madril 1971)
# [[Georgette Rizk]] ekintzailea (Palestina 1925-2018)
# [[Hanan Al-Agha]] idazle eta artista (Palestina, 1948-2008)
# [[Helena Béjar]] soziologoa, irakaslea (Madril 1956-2023)
# [[Helga Tawil-Souri]] dokumentalgile, ikertzaile eta idazle (Kuwait, 1969)
# [[Hiba Kamal Abu Nada]] poeta, eleberrigilea, wikilaria (Meka, 1991-Gazako zerrenda, 2023)
# [[Hind al-Husseini]] aktibista, hezitzailea (Palestina, 1916-1994)
# [[Inés Luisi]] medikua (Uruguai, XIX.mendea- 1965)
# [[Irene Bordoy]] margolaria, irudigilea (Mallorca 1940)
# [[Isabel Gemio]] kazetaria (Badajoz 1961)
# [[Isabel González González]] politikaria eta ekintzailea (Tenerife, 1890-1968)
# [[Isabel Pinto de Vidal]] politikaria, aktibista (Uruguai, 1885-1969)
# [[Isabella Eklöf]] zinemagilea (Suedia, 1978)
# [[Islah Jad]] aktibista, ikertzailea, irakaslea (Palestina 1951)
# [[Jackie Salloum ]] artista, film zuzendari palestinarra (AEB XX. mendea)
# [[Jahanara Arzu]] poeta (Bangladesh, 1929)
# [[Jenna Elfman]] aktorea (AEB 1971)
# [[Jimena Menéndez-Pidal|Jimena Menendez Pidal]] pedagogoa (Madril, 1901-1990)
# [[Júlia Coromines]] medikua, psikiatra erbesteratua (Bartzelona 1910-2011)
# [[Julud Daibes]] palestinar arkitektoa eta politikaria (Betleem, 1965)
# [[Jutta Koether]] artista, musikaria eta kritikaria (Alemania, 1958)
# [[Kamilya Jubran]] abeslari palestinarra (Israel, 1962)
# [[Kamini Roy]] poeta eta ekintzailea (Bangladesh, 1864-1933)
# [[Kapitolina Díaz]] soziologoa (Leon, )
# [[Kholoud Faqih|Kholoud Faqin]] epailea (Palestina, XX.mendea)
# [[Laudelina de Campos Melo]] etxeko-langileen aldeko sindikalista (Brasil, 1904-1991)
# [[Laura Caballero]] gidoilaria, zuzendaria (Madril 1978)
# [[Lola Lizaran]] aktorea (Almeria/Bartzelona 1931-2003)
# [[Lucila Gamero]] mediku, zirujau, idazle eta feminista (Honduras, 1873-1964)
# [[Lucy Prebble]] antzerkigilea (Britainia Handia 1981)
# [[Luisa Luisi]] poeta, pedagogoa (Uruguai, 1883-1940)
# [[Lurdes Lekuona Laburu|Lurdes Lekuona]] Zalduondoko alkatea (Gasteiz, 1958)
# [[Magdalena Antonelli Moreno]] politikaria, aktibista (Uruguai, 1877-1955)
# [[Maha Haj]] palestinar jatorriko zinema zuzendari israeldarra (Nazaret, 1970)
# [[Mai Masri]] zinema-zuzendaria (Jordania, 1959)
# [[Maliha Hamidou]] Aljeriako gerrako militante nazionalista (1942-1959)
# [[Mar Coll]] gidoilaria, film zuzendaria (Bartzelona 1981)
# [[Margarida Minguillón]] aktorea, ahots aktorea (Bartzelona 1947)
# [[Maria Dolors Bargalló]] Kataluniar politikari erbesteratua (Bartzelona, 1902-Mexiko,1980)
# [[María España Almendro]] saskibalio-jokalaria (Mallorca 1992)
# [[Maria Majoral]] trementinairea (LLeida 1887-1976)
# [[Maria Mies]] soziologoa (Alemania, 1931-2023)
# [[María Patiño]] kazetaria (Coruña 1971)
# [[María Teresa Josefina Janicki]] hezitzailea (Frantzia-Uruguai, XIX. mendea- ?)
# [[Mariam Barghouti]] amerikar-palestinar kazetari, aktibista (Palestina-AEB, 1993)
# [[Marina Comas]] aktorea (Bartzelona 1996)
# [[Marta Angelat ]] aktorea, ahots aktorea (Bartzelona 1953)
# [[Marta Corredera]] futbolaria (Bartzelona 1991)
# [[Marta Nebot]] kazetaria (Sevilla 1975)
# [[Marta Pérez Sierra]] idazlea, poeta (Bartzelona 1957)
# [[Maruja Lozano]] bolero eta kopla abeslaria (Valentzia 1935 - Malaga 2022)
# [[Mary Al-Atrash]] igerilaria (Palestina 1994)
# [[Mary Ann Shadd]] aktibista abolizionista, kazetaria, irakaslea (AEB, 1823-1893)
# [[Maryse Gargour]] zinemagilea eta kazetaria (Palestina, XX. mendea)
# [[Matilde_Fern%C3%A1ndez]] Politikaria feminista (Madril, 1950)
# [[Mayada Al-Sayad]] alemaniar-palestinar atleta (Berlin, 1992)
# [[Mériem Bouatoura]] Aljeriako gerrako borrokalari independentista (1938-1960)
# [[Meriem Saâdane]] aljeriar erizaina eta militante nazionalista (1932-1958)
# [[Mila Abadia]] kultura kudeatzailea (Zaragoza, 1962)
# [[Miriam Saavedra]] modeloa, aktorea (Peru 1993)
# [[Montse Amenós]] eszenografoa, jantzi-deseinatzailea (Bartzelona 1954)
# [[Montse Guallar]] aktorea, aurkezlea (Bartzelona 1960)
# [[Montserrat Cornet]] idazlea (Bartzelona 1934)
# [[Mrinalini Sen]] idazlea (Bangladesh, 1879-1972)
# [[Nadia Hafid]] ilustratzailea (Katalunia, 1990)
# [[Nancy Meyers]] zuzendari, ekoizle eta gidoilaria (AEB 1947)
# [[Natalia (abeslaria)]] tb aurkezlea (Cádiz 1982)
# [[Natasha Neri]] aktibista, zinema zuzendaria (Brasil, XX. mendea)
# [[Norma Andrade]] ekinzailea (Mexiko)
# [[Noura Erakat]] amerikar-palestinar aktibista, irakaslea (Kalifornia, 1980)
# [[Olatz Arregui]] piraguista (Donostia, 1999)
# [[Paula Hernández (ahots aktorea)]] (Girona 1998)
# [[Paula Hernández ]] aktorea, gidoilaria, zuzendaria (Argentina 1969)
# [[Paulina Luisi]] mediku, sufragista, aktibista feminista (Uruguai, 1875-1950)
# [[Pilar Boyero]] kopla abeslaria, irakaslea (Cáceres 1974)
# [[Reem Frainah]] psikologoa, aktibista (Palestina ?)
# [[Rosa Catrileo|Rosa Castrilleo]] abokatu maputxea (Temuco, Txile, 1981)
# [[Rosa Estiarte]] igerilari olinpikoa (Manresa 1959-1985)
# [[Rosa María Fernández García|Rosa María Fernandez García]] sindikalista (Asturias, 1942-2021)
# [[Rosa Novell ]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1952)
# [[Sahar Jalifa]] idazlea (Palestina, 1942)
# [[Samar Nassar]] igelaria (Libano, 1978)
# [[Samiha Khalil]] politikaria, ekintzailea (Palestina 1923-1999)
# [[Shadia Mansour]] hip-hoparen 1. dama arabiarra (Londres 1985)
# [[Shamim Azad|Shamin Azad]] poeta eta idazlea (Bangladesh, 1952)
# [[Sílvia Quer]] film zuzendaria ( Bartzelona 1962)
# [[Sofía Álvarez Vignoli]] aktibista, politikaria (Uruguai, 1899-1986)
# [[Sònia Moll]] filologoa, poeta, itzultzailea (Bartzelona 1974)
# [[Suad Amiry]] idazle eta arkitektoa (Siria, 1951)
# [[Susanna Barranco]] aktorea, zuzendaria, ekoizlea (Bartzelona 1975)
# [[Tania Safura Adam Mogne]] ikertzaile eta erakusketa komisario (Mozambike, 1979)
# [[Teresa Font]] film-editorea (Bartzelona 1956)
# [[Tina Pérez]] sindikalista, ekintzalea (Asturias, 1929-1965)
# [[Umayya Abu-Hanna]] kazetaria eta idazlea (Palestina-Finlandia, 1961)
# [[Woroud Sawalha]] atleta (Palestina, 1991)
# [[Yamila Abdalá Taha al Shanti]] irakaslea, politikaria (Palestina 1955-2023)
# [[Zaha Hassan]] aktibista, abokatua (Palestina, XX.mendea)
# [[Zulaija Al-Shahabi]] Palestinako feminismoaren ekintzaile aitzindaria (1901-1992)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''iraila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Barrena García]] ----'''SORTUA''' idazlea, poeta (Basauri)
# [[Bego Zubia Gallastegi]] ----'''SORTUA''' ikertzaile (Arrasate, 1965)
# [[Dora Manchado]] --ef'''SORTUA''' Tehueltxeeraren azken hiztuna (Argentina, 1934-2019)
# [[Jaione López]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, misiolaria (Elorrio 1998)
# [[Marta Goikoetxea Luquin]] ef--'''SORTUA''' blogaria (Lizarra, 1984)
# [[Nagore Belastegi Martín|Nagore Belaustegi]] ----'''SORTUA''' (Legazpia, 1987)
# [[Nerea Azkona]] ----'''SORTUA''' antropologoa, idazlea (Sopela, 1982)
# [[Oihane Unzalu]] ef--'''SORTUA''' nutrizionista, kirol monitorea, lasterkaria (Abadiño 1987)
# [[Pantxonerak]] '''SORTUA''' arrain saltzaileak (Laredo 1970 hamarkadara arte)
# [[Presen Zubillaga Auza]] efef'''SORTUA''' feminista, ekintzailea (Iruñea, 1951-2023)
# [[Raquel Esteban Terradillos]] ----'''SORTUA''' ekofisiologoa (Barakaldo, 1982)
# [[Adriana Abenia]] aurkezlea, idazlea (Zaragoza 1984)
# [[Aina Clotet ]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1982ko)
# [[Alexandra Narváez]] aktibista, zientzialaria (Ekuador, XX. mendea)
# [[Alicia de los Ríos Merino|Alicia de los Rios Merino]] ikasle, gerrilari desagertua (Mexiko, 1952)
# [[Amalia Anglés y Mayer]] opera kantaria eta gitarra-jotzailea (Badajoz, 1827-Stuttgart, 1859)
# [[Amèlia Jover Velasco]] sindikalista, anarkista eta feminista (Cullera, 1910-Paris, 1997)
# [[Amelia Quintanal Martínez-Conde]] futbolean Espainiako emakume talde baten 1. entrenatzailea (Kantabria 1937)
# [[Amrita Pritam]] idazlea (Pakistan, 1919-India, 2005)
# [[Ana Alba García]] kazetaria, gerra gatazketan aditua (Bartzelona 1971-2020)
# [[Ana Borges]] futbolaria, aurrelaria (Portugal 1990)
# [[Ana Paris Garcia]] lider sindikalista garrotez eraila (Sevilla, 1898-1938)
# [[Ángeles García-Madrid|Ángeles Garcia-Madrid]] idazlea eta preso politikoa (Torrejón, 1918-Madrid, 2015)
# [[Angustias Lara Sánchez|Maruja Lara Sánchez]] sindikalista (Granada, 1917-Valentzia, 2012)
# [[Anna Cabot Quincy Waterston]] idazlea (AEB 1812-1899)
# [[Anna Gréki]] poeta eta ekintzaile aljeriarra (1931-1936)
# [[Anna Rodríguez Costa]] dramagilea, zuzendaria (Granada 1972)
# [[Anna Stewart (aktibista)]] emakumeen eskubideen aldekoa (Australia 1947-1983)
# [[Annette Frances Braun]] entomologoa (EEBB, 1884-1978)
# [[Antònia Pascual Flaquer]] komunista fusilatua (Capdepera 1911-Porreres,1937)
# [[Assumpció Puigdelloses Vila]] etxekoandre fusilatua (1906 - Sant Adrià de Besòs, 1940)
# [[Aurora Picornell]] komunista fusilatua (Palma, 1912-Manacor, 1937)
# [[Ayo Edebiri]] komediantea, idazlea (AEB1995)
# [[Balbina Gayo Gutiérrez|Balbina Gayo Gutierrez]] maistra errepublikarra (1901-1936)
# [[Begoña Alberdi]] sopranoa (Bartzelona 1964)
# [[Belarmina González Rodríguez]] ekintzaile fusilatua (Palencia, 1914-Porreres, 1937)
# [[Blanca Jeannette Kawas]] aktibista (Honduras, 1946-1995)
# [[Brígida Pardo López]] etxekoandre fusilatua (Granada, 1904-1936)
# [[Carlota Planas Riera]] Espainiako 1. emakume futbolarien ordezkaria (Bartzelona 1992)
# [[Carme Claramunt i Barot]] ekintzaile fusilatua (Tarragona, 1897 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Carme Portaceli]] antzerki-zuzendaria, irakaslea (Valentzia 1957)
# [[Carmen Arrojo]] maistra, memoriaren aldeko ekintzailea (Madril, 1918-2017)
# [[Carmen Arrufat]] aktorea (Castelló 2002)
# [[Carmen del Riego]] kazetaria, 1. emakume-presidentea Madrileko Prentsa Elkartean (Asturias 1960)
# [[Carmen Maria Garcia "García de Saura"|Carmen María Garcia]] idazle eta margolaria ( Molina de Segura)
# [[Carol López ]] dramagilea, aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1969)
# [[Carolina Ferre]] kazetaria (Alacant 1974)
# [[Caroline Rémy de Guebhard]] idazle feminista (Frantzia, 1855-1929)
# [[Catalina Flaquer]] ekintzailea fusilatua (Capdepera, 1876-Porreres,1937)
# [[Catalina Martín López de Bustamante]] gerrillara, alfereza (Espainia ?-XIX. mendea)
# [[Catalina Narváez de Ruiz]] brodatzailea, margolaria (Cádiz 1861- ¿ 1929)
# [[Catherine Cusset]] filosofoa (Frantzia 1963)
# [[Celia Tapias]] Buenos Airesko lehen emakume abokatua (1885-1964)
# [[Chelsea Ashurst]] futbolaria, atezaina (Ingalaterra 1990)
# [[Cinta Sabaté]] eskultorea, margolaria (Tarragona 1946)
# [[Clara Pueyo Jornet]] Errepublikano desagertua (Villanueva eta GEltrú, 1914-1943)
# [[Claudia López Benaiges]] feminista, anarkista eraila (Txileko Santiago, 1972-1998)
# [[Clotilde García del Castillo]] Sorollaren musa eta Sorolla Museoaren sortzailea (Valentzia, 1865-Madril, 1929)
# [[Concepción Caceres|Concepción Cáceres]] emagin fusilatua (Montijo, 1912-1938)
# [[Concha Carretero]] frankismoaren biktima (Madril, 1918-2014)
# [[Concita De Gregorio]] kazetaria, idazlea (Italia 1963)
# [[Coral Bracho]] hizkuntzalaria, poeta (Mexiko 1951)
# [[Courtney Barnett ]] rock abeslaria (Australia 1987)
# [[Cristina Clemente]] idazlea, gidoilaria, zuzendaria( Bartzelona 1977)
# [[Cristina Fernández Pereda]] atezain fusilatua (Leon, 1900 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Diana Nyad]] igerilaria eta kazetaria (New York, 1949)
# [[Djamila Amrane-Minne]] poeta eta historialaria, Aljeriako Independentzia Gerrako ekintzailea (1939-2017)
# [[Dolores Cacuango]] Indigenen aldeko ekintzailea (Ekuador, 1881-1971)
# [[Dolors Feliu]] abokatua, unibertsitateko irakaslea, politikaria (Roda de Ter, 1964)
# [[Dolors Giorla Laribal]] etxekoandre fusilatua (Bartzelona, 1912 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Dolors Prat Coll]] anarkosindikalista (Ripoll, 1905-Tolosa, 2001)
# [[Elena Martín]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1992)
# [[Elina Garanca]] mezozosopranoa (Letonia 1976)
# [[Elionor Malich Salvador]] emakume errepublikano fusilatua (Piorat, 188?- Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Elisa García Sáez]] sindikalista, erizaina, Gerra Zibilean hildako milizianoa (Bartzelona, 1916-Huesca, 1936)
# [[Elizabeth Evatt ]] epailea (Australia 1933)
# [[Emakumezkoen Nazioarteko Zinemaldia (Australia)]] Australia 1975
# [[Emilia Dilke]] idazlea (Erresuma Batua, 1840-1904)
# [[Encarnación Magaña]] antifrankista eraila (Almeria, 1921-1942)
# [[Estefanía Banini]] futbolaria, aurrelaria (Argentina 1990)
# [[Eugenia González Ramos]] sindikalista fusilatua (Bartzelona, 1919 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Eumelia Hernández]] sindikalista eta feminista (Venezuela, 1913-1990)
# [[Eveline Safir Lavalette]] frantses jatorriko ekintzaile aljeriarra (1927-2014)
# [[Evelyn Glennie]] perkusionista gorra (Eskozia 1965)
# [[Fabiana da Silva Simões]] furbolaria (Brasil 1989)
# [[Felicidad Duce]] jostuna, aitzindaria, enpresaburua (Bartzelona 1908-2000)
# [[Flora Sanhueza]] pedagogo anarkista (Txile, 1911-1974)
# [[Florence Ethel Johnson]] sindikalista, maistra (Australia 1884-1934)
# [[Florencia Bonsegundo]] futbolaria (Argentina 1993)
# [[Francisca Senhorinha da Motta Diniz|Francisca Sehorinha]] idazlea (Brasil,1834- ?)
# [[Giovanna Berneri]] anarkista ekintzailea (Italia, 1897-1962)
# [[Hélène Monastier]] aktibista, irakasle (Suitza, 1882-1976)
# [[Hubertine Auclert|Hubertine Auchert]] feminista ekintzailea (Frantzia, 1848-1914)
# [[Inés Jiménez Lumbreras]] errepublikano fusilatua (Madril, 1915-Sant Adrià de Besòs, 1940)
# [[Irene Moray]] argazkilaria, film-zuzendaria (Bartzelona 1992)
# [[Isabel Mesa Delgado]] Sindikalista (Ronda, 1913-Valentzia, 2002)
# [[Jane eta Louise Wilson]] artistak (Ingalaterra 1967)
# [[Jessica Gleeson]] futbolaria, defentsa (Irlanda 1993)
# [[Jessie Street Emakumeen Liburutegi Nazionala]] Australia 1989
# [[Jessie Street]] ekintzailea (Brithis Raj/India 1889-Australia 1970)
# [[Jill Ellis]] futbolari, entrenatzaile ohia (Erresuma Batua 1966)
# [[Joaquina Charro Gómez]] sindikalista fusilatua (Montijo, 1912-1938)
# [[Josephine Shaw Lowell]] aktibista (AEB, 1843-1905)
# [[Juana Aranguren Rica]] abokatu feminista (Bilbo, 1952)
# [[Julia López (artista)]] margolari autodidakta (Mexiko 1936)
# [[Kamilla Seidler ]] sukaldariburua (Danimarka 1983)
# [[Kristine Lilly]] nazioarteko partida gehien jokatutako futbolari ohia (AEB 1971)
# [[Laura Ràfols]] futbolaria, atezaina (Bartzelona 1990)
# [[Leda Rafanelli]] feminista, sufia, idazlea (Italia, 1880-1971)
# [[Leila Ouahabi]] futbolaria, defentsa (Bartzelona 1993)
# [[Leonor Lavado]] imitatzailea, aktorea (Kordoba 1987)
# [[Lesbia Urquía]] aktibista (Honduras, 1967-2016)
# [[Lola Gallardo]] futbolaria, atezaina (Sevilla 1993)
# [[Lucía Alemany]] film-zuzendaria(Castelló 1985)
# [[Lucía Pascual Palomo]] xake-jokalaria (Madril 19)
# [[Luisa Gómez de la Torre|Luisa Gomez de la Torre]] ekintzailea (Quito,1887-1976)
# [[Magdalena Nolla Montseny]] etxekoandre fusilatua (Tarragona, 1904-Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Malena Costa]] modeloa (Mallorca 1989)
# [[Manuela Díaz Cabezas]] ekintzaile antifrankista (Kordoba, 1920-Suitza, 2006)
# [[Margarita Murillo]] aktibista (Honduras, 1958 - 2014)
# [[Margarita Rivière]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1944-2015)
# [[María Angélica Barreda|Maria Angelica Barreda]] Argentinako lehen emakume abokatua (1887-1963)
# [[María Antonia Iglesias]] kazetaria, idazlea (Madril 1945-Pontevedra 2014)
# [[María de la Purificación de la Aldea y Ruiz de Castañeda|Purificación de la Aldea]] emagina, ekintzailea ( Madrid, 1889-1976)
# [[María Escoté]] jostuna, arropa diseinatzailea (Bartzelona 1979)
# [[María Esteve |María Esteve Flores]] aktorea (Argentina, 1974)
# [[María Herrera Magdaleno|Maria Herrera Magdaleno]] Giza eskubideen aldeko aktibista (Mexiko, 1950)
# [[Maria Jiménez]] abeslatia eta aktorea (SEvilla, 1950-2023)
# [[María Joaquina de Viera y Clavijo]] idazlea (Kanariak, 1737-1819)
# [[Maria Jose Pons]] futbolaria, atezaina (Bartzelona 1984)
# [[María Martín López]] memoria historikoaren aldeko borrokalaria, frankismoaren biktima (Avila, 1930-Toledo,2014)
# [[Maria Mies]] alemaniar soziologoa (Steffeln, 1931-2023)
# [[María Moreno]] idazlea eta kazetaria (Buenos Aires, 1947)
# [[Maria Pascual Flaquer]] komunista fusilatua (Capdepera 1911-Porreres,1937)
# [[María Pry]] entrenatzailea, futbolari ohia (Sevilla 1984)
# [[María Victoria Walsh]] kazetaria, borrokan hila (Buenos Aires, 1950-1976)
# [[Marie Louise Berneri]] idazle anarkista (Italia, 1918-Londres, 1949)
# [[Marsia Taha]] boliviar sukaldaritzako chef aitzindaria (Bulgaria 1989)
# [[Marta Lois]] irakaslea, politikaria (Vigo, 1969)
# [[Marta Torrejón]] futbolaria, defentsa (Bartzelona 1990)
# [[Martha Asunción Alonso]] poeta itzultzailea (Madril, 1987)
# [[Mary Cynthia Dickerson]] herpetologoa (AEB 1866-1923)
# [[Maud Nathan]] aktibista, sufragista (AEB, 1862-1946)
# [[Maud Slye]] minbizi ikertzailea (AEB 1879-1954)
# [[Maya Hansen]] moda diseinatzailea (Madril 1978)
# [[Mila Abadia]] kultura kudeatzailea (Zaragoza, 1962)
# [[Milagros Pérez Oliva ]] kazetaria, idazlea, irakaslea (Huesca 1955)
# [[Minnehaha ]] poema bateko fikziozko pertsonaia (AEB 1855)
# [[Míriam Nogueras]] politikaria eta enpresaburua (Bartzelona, 1980)
# [[Montse Germán]] aktorea (Bartzelona 1969)
# [[Natalia Ramos (futbolaria)]] defentsa (Tenerife 1999)
# [[Neus Bonet]] kazetaria, irakaslea (Bartzelona 1959)
# [[Neus Bouza Gil]] CNTko militante fusilatua (Bartzelona, 1916- Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Nieve de Medina]] aktore eta zuzendaria (Madril,1962)
# [[Noelia López ]] modeloa, tb aurkezlea (Sevilla 1986)
# [[Noelia Ramos]] futbolaria, atezaina (Tenerife 1999)
# [[Olga Luzardo]] kazetaria eta ekintzailea (Venezuela, 1916-2016)
# [[Patri Guijarro]] futbolaria, defentsa (Palma Mallorcakoa 1998)
# [[Patricia Ferreira]] gidoilaria, zuzendaria (Granada 1958)
# [[Patricia Rodríguez Barrios]] 1. Gizonezko Futbol talde gerentea (Gipuzkoa 1982)
# [[Pazzis Sureda]] eskultorea, margolaria (Mallorca 1907-1939)
# [[Pepita Laguarda Batet]] anarkista,gerra zibilean eraila (Bartzelona, 1919-1936)
# [[Pepita Patiño Páez]] makien laguntzailea, komunista (Kordoba, 1925-2015)
# [[Piedad Arribas]] ekintzailea, frankismoaren biktima (Toledo, 1920-Madril, 2010)
# [[Pilar Montaner Maturana]] margolaria (Mallorca 1876-196119)
# [[Pilar Prades]] garrotez eraildako neskame pozoitzailea (Valentzia, 1928-1959)
# [[Purificación Pérez Benavent]] sindikalista (Valentzia, 1919-Kanada, 1995)
# [[Ramona Peralba Sala|Ramona Peralta Sala]] langile fusilatua (Gironella, 1904-Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Raquel Cabezón]] futboalari ohia (Bartzelona 1978)
# [[Rianna Jarrett]] futbolaria, aurrelaria (Irlanda 1994)
# [[Rocío García Martínez]] txirrindularia (Madril 1974)
# [[Romina Belluscio]] kazetaria, modeloa ( Argentina 1979)
# [[Sandra Hermida Muñiz]] film-, dokumental ekoizlea (Tarragona 1972)
# [[Sandra Paños]] Futbolaria, atezaina (Alacant 1992)
# [[Sandra Vilanova]] futbolari ohia, erdilaria (Bartzelona 1981)
# [[Sara Nieves Matheu García]] irakaslea, zibersegurtasun ikertzailea (Murtzia 1992)
# [[Sara Ortega (futbolaria)]] , aurrelaria (Errioxa 2005)
# [[Sara Serrat]] futbolaria, idazlea (Huelva 1995)
# [[Sara Suárez Solís]] idazle feminista (Oviedo, 1925-2000)
# [[Sarah Bouhaddi]] futbolaria, atezaina (Frantzia 1986)
# [[Sari Van Veenendaal]] futbolaria, atezaina (Herbehereak 1990)
# [[Sarina Wiegman]] entrenatzailea, futbolari ohia (Herbehereak 1969)
# [[Sayaka Fernández Díaz]] dokumentalgilea (Cáceres 1978)
# [[Sha'Carri Richardson]] atleta (AEB 2000)
# [[Silvia Meseguer]] futbolari ohia, medikua (Teruel 1989)
# [[Soledad Gallego-Díaz]] kazetaria (Madril 1951)
# [[Sonia Bermúdez Tribano]] futbolaria, entrenatzailea, berriemailea (Madril 1984)
# [[Sonia García Galán]] historialaria eta feminista (Aviles, 1981)
# [[Sonia Grande]] cinema-jantzi diseinatzailea (Asturias 1964)
# [[Susana Carro]] Filosofoa irakaslea, femilnista (Mieres, 1971)
# [[Tania Martínez Portugal|Tania Martinez Portugal]] poligologoa, irakaslea,feminista (Etxebarri, 1963)
# [[Toña Is ]] futbolaria, entrenatzailea (Asturias 1966)
# [[Tránsito Amaguaña]] ekintzaile indigena (Ekuador,1909-2009)
# [[Urimare]] kazike (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Urrezko Neskatoak]] Olinpiar Jokoetako gimnasta erritmiko txapeldunak, Atlanta 1996
# [[Valentina Muñoz]] aktibista feminista (Txile, 2002)
# [[Vera Pauw]] bortxatutako futbolaria, entrenatzailea (Hebehereak 1963)
# [[Vicky Losada]] futbolaria (Bartzelona 1991)
# [[Victoria Prego]] kazetaria (Madril 1948)
# [[Viola Calligaris]] futbolaria (Suitza 1996)
# [[Yolanda Flores]] kazetaria, irrati esataria (Madril, 1960)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''abuztua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Goirigolzarri Alegria]] efef'''SORTUA''' abokatua eta aktibist (Gamiz, 1978- Barakaldo, 2023)
# [[Ana Soto]] --ef'''SORTUA''' kazike (Venezuela, 1618-1668)
# [[Awen Iorwerth]] ----'''SORTUA''' medikua, unibertsitateko irakaslea
# [[Erika Arrizabalaga]] ----'''SORTUA''' txistularia (Gasteiz, 2000)
# [[Gentz del Valle]] ef--'''SORTUA''' artista (Lekeitio, 1957)
# [[Orocomay]] ----'''SORTUA''' kazike (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Xochilt Madai|Xochitl Madai]] ----'''SORTUA''' arkitektua eta ekintzailea (Mexiko, 1972)
# [[Ada Liberio]] gimnasta errimikoa (Zaragoza 1974)
# [[Adriana Díaz Enciso]] idazlea (Mexiko, 1964)
# [[Alba González]] idazlea, politikaria (Asturias 1986)
# [[Alice Kellen]] idazlea (Valentzia, 1989)
# [[Amalia Bautista]] poeta (Madril 1962)
# [[Amparo Barayón]] piano-jola eta sindikalista fusilatua (Zamora, 1904-1936)
# [[Ana Bautista]] gimnasta erritmikoa (Kanariak 1972)
# [[Ana Carmona Ruiz]] mutil itxuraz jokatzea lortu zuen futbolaria (Malaga 1908-1940)
# [[Ana María de Foronda|Ana Maria de Foronda]] idazlea eta itzultzailea (1910-1990)
# [[Anna Szatkowska]] idazlea (Polonia, 1928-2015)
# [[Antònia Fontanillas Borràs]] anarko-sindikalista (Bartzelona, 1917-Frantzia, 2014)
# [[Apacuana]] kazikea (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Athenea del Castillo]] futbolaria (Kantabria 2000)
# [[Bathsua Makin]] Proto-Feminista (Londres, 1600-1675)
# [[Beatriz Corredor]] legelaria, politikaria (Madril 1968)
# [[Blanche Stuart Scott]] hegazkinlaria (EEBB. 1884-1970)
# [[Carla Barber]] medikua, modeloa (Kanariak 1990)
# [[Carmen Avilés]] atleta (Madril 2002)
# [[Carmen Herrero Vicent]] medikua, ikertzailea (Castelló, 1986-2023)
# [[Carmen Montes]] itzultzailea (Cádiz 1963)
# [[Cata Coll]] futbolaria (Mallorca 2001)
# [[Cathy Xaudaró]] gimnasta erritmikoa (Filipinak/ Espainia 1960)
# [[Cecilia Domínguez Luis|Cecilia Dominguez]] idazlea (La Orotava, 1948)
# [[Cecilia Pantoja]] abeslaria (Txile, 1943 - 2023)
# [[Celia Flores]] abeslaria (Madril, 1981)
# [[Charlotte Maxeke]] aktibista (Hegoafrika, 1871-1936 )
# [[Charlotte von Ahlefeld|Charlotte von Ahlfeld]] idazlea (Alemania, 1782-1849)
# [[Charlotte von Stein|Charlote Von Stein]] (Alemania, 1742-1822)
# [[Christiane Vulpius]] Goetheren emaztea (Alemania, 1765-1816)
# [[Clara Serra]] feminista, ikertzailea, filosofoa, politikari ohia (Madril 1982)
# [[Concha Monrás]] piano-jotzaile fusilatua (Bartzelona, 1898-Huesca 1936)
# [[Conchi Sánchez ]] Espainiako 1. emakume futbolari profesionala (Madril 1957)
# [[Costanza da Varano]] humanista eta poeta (Italia, 1426-1447)
# [[Covadonga Tomé]] pediatra, politikaria (Asturias 1970)
# [[Cristina Gallo]] kirol kazetaria, idazlea, aktibista (Asturias 1965)
# [[Dahteste]] gerlari, itzultzaile, diplomazialari (1860 - Mexiko Berria, 1955)
# [[Diana Wynne Jones]] idazlea (Londres, 1934-2001)
# [[Dolores Pla Brugat]] historialaria eta ikertzailea (Girona, 1954-2014)
# [[Emakume Indigenen Nazioarteko Eguna]]
# [[Emilia Boneva]] gimnasia erritmikoko entrenatzailea (Bulgaria 1938-2019)
# [[Emma Cabal]] poeta (Asturias 1962)
# [[Enith Salón]] futbolaria ( Valentzia 2001)
# [[Esther González]] futbolaria (Granada 1992)
# [[Etta Federn]] idazle, itzultzaile, pedagogo eta anarkofeminista austriarra (1883 - 1951)
# [[Eva Navarro ]] futbolaria (Murtzia 2001)
# [[Fatima Madrilgoa]] ustezko astronomoa (Al-Andalus XI. mendea)
# [[Francisca Saperas|Francesca Saperas]] anarko-sindikalista (Bartzelona, 1851-1933)
# [[Gala Dalí]] artista eta modeloa (Errusia, 1894-1982)
# [[Hansa Mehta]] aktibista, politikaria (India, 1897-1995)
# [[Irene Guerrero]] futbolaria (Sevilla 1996)
# [[Isabel Medina]] idazlea (Gomera, 1943)
# [[Isabel Mozún]] altuera jauziko atleta (Madril 1960)
# [[Ivana Andrés ]] futbolaria (Valentzia 1994)
# [[Jean Batten]] hegazkinlaria (Zeelanda Berria, 1909-Palma Mallorcakoa, 1982)
# [[Johanna Schopenhauer]] idazlea (Alemania, 1766-1838)
# [[Juana Álvarez Molina|Juana Alvarez]] etxekoandre fusilatua (Medina de Rioseco, 1897-Gijon, 1937)
# [[Juana María de los Dolores de León Smith]] espainiar dama (Badajoz, 1798 – Londres, 1872)
# [[Julia Mayoral Márquez]] maistra eta politikaria (Badajoz, 1902 - 1983)
# [[Julia Santibáñez]] idazlea (Mexiko, 1971)
# [[Kyra Galván]] poeta eta eleberrigilea (Mexiko Hiria, 1956)
# [[La Repompa de Málaga]] abeslaria (Malaga 1937-1959)
# [[Laia Codina]] futbolaria (Girona 2000)
# [[Lara Álvarez]] kazetaria (Asturias 1989)
# [[Laura del Río]] futbolaria, mutilen entrenatzailea (Madril, 1982)
# [[Lola Suárez|Lola Suarez]] idazlea (Lanzarote, 1956)
# [[Malebogo Molefhe]] aktibista (Botswana,1980)
# [[María Bernaldo de Quirós]] hegazkinlaria (Madril, 1898-1983)
# [[Maria da Conceição Moita]] aktibista, hezitzailea (Portugal, 1937-2021)
# [[María Francisca de Sales Portocarrero (Montijoko VI. kondesa)]] (Madril, 1754 – Logroño, 1808)
# [[María Josefa Cerrato Rodríguez]] Espainiako lehen emakume albaitaria (Badajoz, 1897-1981)
# [[María Pérez Rabaza]] futbolaria (Bartzelona 2001)
# [[María Rosa Alonso|Maria Rosa Alonso]] idazlea (Tararonte, 1909-2011)
# [[Mariangiola Criscuolo]] margolaria (Italia, 1548-1630)
# [[Mariona Caldentey]] futbolaria (Mallorca 1996)
# [[Melissa Jiménez (kazetaria)]] (Lieja/Bartzelona 1987)
# [[Mercedes Pinto]] idazlea, kazetaria eta feminista (1889-1976)
# [[Mónica García Prieto]] kazetaria, saiakeragilea (Badajoz 1974)
# [[Montse Martín]] gimnasta erritmiko ohia, ilustratzailea, diseinatzailea, aktorea, dantzaria (LLeida 1974)
# [[Montse Tomé]] futbolari ohia, entrenatzailea (Asturias 1982)
# [[Noemí Casquet]] kazetaria, youtuberra (Sabadell 1992)
# [[Olga Carmona]] futbolaria (Sevilla 2000)
# [[Ona Batlle]] futbolaria (Bartzelona 1999)
# [[Paula Guilló]] Miss eta modeloa (Alacant 1989)
# [[Pepa Caballero]] margolaria (Granada, 1943 - Malaga, 2012)
# [[Raymonde de Laroche]] hegazkinlaria (Paris, 1882-1919)
# [[Rebecca Abe|Rebeca Abe]] idazlea (Alemania, 1967)
# [[Rita Bosaho]] sanitarioa, politikaria. Kongresuko 1. Persona beltza (Ginea/Espainia 1965)
# [[Rocío Gálvez ]] futbolaria (Kordoba 1997)
# [[Salma Paralluelo]] futbolaria, atleta (Zaragoza 2003)
# [[Silvia Yustos]] gimnasta erritmikoa (Valladolid 1971)
# [[Simone Segouin]] partisaua, erresistentziako kidea (Frantzia, 1925-2023)
# [[Sofia Behrs]] idazlea, argazkilaria (Errusia, 1844-1919)
# [[Sofia Castañon]] poeta, politikaria (Asturias 1983)
# [[Susan Haack]] irakasle eta filosogoa (Ingalaterra, 1945)
# [[Sybilla]] diseinatzailea (AEB/Espainia 1963)
# [[Teresa Abelleira]] futbolaria (Pontevedra 2000)
# [[Teresa Helbig]] moda-diseinatzailea (Bartzelona 1963)
# [[Teresa Matilde Revaque]] Bigarren Errepublikako espetxe funtzionario fusilatua (Valladolid, 1897-Madril, 1940)
# [[Teresa Táboas]] arkitekto galiziarra (Mexiko Hiria, 1961)
# [[Thelma Nava]] poeta (Mexiko Hiria, 1932-2019)
# [[Thérèse Peltier]] hegazkinlaria (Frantzia, 1873-1926)
# [[Vicenta García Miranda]] idazlea, poeta (Badajoz, 1816-1877)
# [[Yulianna Avdeeva]] piano-jotzailea (Mosku 1985)
# [[Zofia Kossak-Szczucka]] idazlea (Polonia, 1890-1968)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''uztaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainize Gastaka Martínez]] ----'''SORTUA''' abokatua, Laudioko alkatea (Laudio, 1985)
# [[Rosa Mari Artza Azueta]] efef'''SORTUA''' euskaltzalea eta ekintzailea (Iurreta, 1946-2001)
# [[Guruzne Carrason Torrontegi]] ----'''SORTUA''' ingurumen hezitzailea, Sopelako alkatea (Sopela, 1981)
# [[Deniba Konare]] ----'''SORTUA''' judoka (Mali/Durango 2003)
# [[Sorne Rubio Arano]] ----'''SORTUA''' Mundakako alkatea (Mundaka, 1972)
# [[Itziar Iratzagorria]] ef--'''SORTUA''' Urdulizko alkatea
# [[Maite Ibarra Goti]] ----'''SORTUA''' Arrigorriaga alkatea (Arrigorriaga, 1979)
# [[Elisa Kaltzada]] --ef'''SORTUA''' euskaltzalea eta ekintzailea (Busturia, 1929-2022)
# [[Lorea Perosanz]] ef--'''SORTUA''' diseinatzailea eta ilustratzailea (Ermua, 1976)
# [[Maider Morras Azpiazu]] ----'''SORTUA''' abokatua, unibertsitateko irakaslea, Arrasateko alkatea (Arrasate, 1976)
# [[Olatz Lezeta Urzelai]] ef--'''SORTUA''' mekanikaria, Antzuolako alkatea (Antzuola, 1977)
# [[Kristina Rodriguez Mendikute]] ef--'''SORTUA''' Adunako alkatea (Aduna,1971)
# [[Mari Karmen Arregi Agirre]] ef--'''SORTUA''' Aizarnazabalgo alkatea
# [[Beatriz Unzue Esnaola]] ef--'''SORTUA''' Amasa-Villabonako alkatea
# [[Alba Garmendia Castaños]] ef--'''SORTUA''' ikertzailea, filosofoa eta Ikaztegietako alkatea
# [[Yanire Granero]] --ef'''SORTUA''' diseinatzailea, enpresaburua (Abadiño 1988)
# [[Oihana Amundarain Zubillaga]] ef--'''SORTUA''' Elduaingo alkatea
# [[Gurutze Etxezabal Iturrioz]] ef--'''SORTUA''' Orexako alkatea
# [[Anuska Esnal Oliden]] ef--'''SORTUA''' Orioko alkatea (Orio, 1980)
# [[Izarra Urdalleta Iraola]] ef--'''SORTUA''' Segurako alkatea (Errezil, 1975)
# [[Cristina Tapias]] ef--'''SORTUA''' jostuna, irakaslea, enpresaburua (Bilbo 1960)
# [[Teófila Adrada]] ef--'''SORTUA''' jostuna, irakaslea, enpresaburua, asmatzailea (Toledo 1904- ?)
# [[Naroa Azpitarte]] ----'''SORTUA''' errugbilaria (Durango, 2005)
# [[Rosario Tomasena Alzuri]] ef--'''SORTUA''' kirolaria, igerilaria, triatleta (Urnieta, 1946)
# [[Agurtzane Solaberrieta Mesa]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta Usurbilgo alkatea (Usurbil, 1979)
# [[Maite Amenabar Alkorta]] ----'''SORTUA''' Zirzurbilgo alkatea (Azpeitia)
# [[Nagore Alkorta Elorza|Nagore Alkorta]] ef--'''SORTUA''' Azpeitiko alkatea (Azpeitia, 1978)
# [[Alicia Framis]] artista (Mataró, 1967)
# [[Lorena Llamas]] txirrindulari ohia (Bartzelona 1987)
# [[Daisy Elliott]] politikaria (AEB 1917-2015)
# [[Yolanda García Serrano]] gidoilaria (Madril 1958)
# [[Karina Garantivá ]] aktorea, antzerki zuzendaria (Kolonbia 1980)
# [[ Helena Pimenta]] antzerki-zuzendaria (Salamanca 1955)
# [[Verónica Fernández]] gidoilaria (Soria 1971)
# [[Magüi Mira]] aktorea, zuzendaria (Valentzia 1944)
# [[Clara Sanchis]] aktorea, musikaria (Teruel 1968)
# [[Lola Salvador]] gidoilaria (Bartzelona 1938)
# [[Carmen Balagué]] aktorea (Bartzelona 1952)
# [[Luz Casanova]] ongilea (Asturias, 1873-1949)
# [[Jacqueline Guerroudj]] Militante komunista eta antikolonialista (1919 - 2015)
# [[Sheyla Gutiérrez]] txirrindularia (Errioxa 1994)
# [[Lucía González]] txirrindularia (Asturias 1990)
# [[Alicia González]] txirrindularia (Asturias 1995)
# [[Mavi García]] duatleta, txirrindularia (Mallorca 1984)
# [[María Mercedes Cagigas Amedo]] txirrindularia (Kantabria 1979)
# [[Isabel Martin]] txirrindularia (Valladolid 1999)
# [[Sara Martín]] txirrindularia (Burgos 1996)
# [[Cristina Martínez (txirrindularia)]] (Valentzia 1981)
# [[María Isabel Moreno ]] txirrindularia (Girona 1981)
# [[Belén López (txirrindularia)]] irakaslea (Cádiz 1984)
# [[Mayalen Noriega]] igerilaria, txirrindularia, kirol egokituko gidaria (Mexiko/Espainia 1982)
# [[Josefa Benítez Guzmán]] kirol egokitutako txirrindularia (Bartzelona 1969)
# [[Susana Rodríguez Gacio]] medikua, kirol egokitutako txirrindularia (Vigo 1988)
# [[Aauri Bokesa]] kirolari eta gizarte langilea (Madril, 1988)
# [[Cristina Danimarkakoa]] Italiako aristokrata (Danimarka, 1521-Italia, 1590)
# [[Conceição Matos]] aktibista (Portugal, 1936)
# [[María de Estrada]] konsistatzailea (Espainia-Mexiko, XV.mendea)
# [[Maritza M. Buendía]]
# [[Lozen]] gerlari eta xamana (1840-1889)
# [[Elsy Jacobs]] txirrindularia (Luxenburgo 1933-Bretainia 1998)
# [[Anna Ramírez ]] txirrindularia, aktibista (Bartzelona 1981)
# [[Marta Vilajosana]] txirrindularia (Bartzelona 1975)
# [[Audrey Cordon]] txirrindularia (Bretainia 1989)
# [[Alba Teruel ]] txirrindularia (Valentzia 1996)
# [[Anna Sanchis]] txirrindularia (Valentzia 1987)
# [[Dori Ruano]] txirrindularia, zuzendaria, politikaria, irakaslea (Salamanca 1969)
# [[Gloria Rodríguez Sánchez]] txirrindularia ( Murtzia 1992)
# [[Ariadna Ródenas]] txirrindularia (Alacant 1987
# [[Aida Nuño]] txirrindularia (Asturias 1983)
# [[Karin Herrera]] biologo eta politikaria (Guatemala, 1968)
# [[Sonia Gutiérrez Raguay]] politikaria (GUatemala, 1981)
# [[Txirrindularitza eta feminismoa]]
# [[Jean Purdy]] erizaina, 1. enbriologoa (Erresuma Batua 1945-1985)
# [[Victoria Anna Perea]] Espainiako 1. probeta umea (Bartzelona 1984)
# [[Anna Veiga]] biologoa, Espainiako 1. probeta umearen ‘ama zientifikoa’ (Bartzelona 1956)
# [[Elisa Matilla]] aktorea (Madril 1966)
# [[Dunia Ayaso eta Felix Sabroso]] zine zuzenndariak (Kanariak 1961-2014)
# [[Eva Lesmes]] gidoilaria, zine zuzendaria (Asturias 1961)
# [[Imma Colomer]] aktorea (Bartzelona 1948)
# [[Rosa Gàmiz]] aktorea (Bartzelona 1965)
# [[Carlota Subirós]] antzerki-zuzendari (Bartzelona 1974)
# [[Lluïsa Cunillé ]] idazlea (Katalunia 1961)
# [[Hijas de Cynisca]] kirol-arloko genero-desberdintasuna, dokumentala (2019)
# [[Jessica Vall ]] igerilaria, biologoa (Bartzelona 1988)
# [[Jennifer Pareja]] waterpolo jokalari ohia (Girona 1984)
# [[Carmen Martín]] eskubaloi jokalaria (Almeria 1988)
# [[Vanesa Amorós ]] eskubaloi jokalaria, entrenatzialea (Alacant 1982)
# [[Nuria Benzal ]] eskubaloi jokalaria (Malaga 1985)
# [[Estela Estévez Barreiro]] atleta paralinpiarra (Vigo 1965)
# [[Alba Caride]] gimnasta erritmikoa (Vigo 1980)
# [[Susana Garabatos ]] igerilaria (Vigo 1979)
# [[Julia Vaquero]] galiziar atleta (Frantzia 1970)
# [[Thérèse Clerc]] Frantziako ekintzaile feminista (1927 - 2016)
# [[Suhayr al-Qalamawi]] idazlea eta itzultzailea (Egipto, 1911-1997)
# [[Dolors Vives Rodón|Dolors Vives Rodon]] Kataluniar hegazkinlaria (Valls, 1908-Bartzelona, 2007)
# [[Susana Ferrari Billinghurst]] hegazkinlaria (Argentina, 1914-Italia, 1999)
# [[Yevguenia Shajovskaya|Yevguena Shajovskaya]] hegazkinlaria (Errusia, 1889-1920)
# [[Carola Lorenzini]] hegazkinlaria (Buenos Aires, 1899-1941)
# [[Clara Adams]] hagazkinlaria (EEBB, 1884-1971)
# [[Gloria Cuesta]] hegazkinlaria (Asturias, 1911 - Madril, 1987)
# [[Maria Josep Colomer i Luque]] hegazkinlaria (Bartzelona, 1913 - Inglaterra, 2004)
# [[Alia Twal]] hegazkinlaria (Jordania)
# [[Lotfia ElNadi|Loftia Elnadi]] hegazkinlaria (Egipto, 1907-2002)
# [[Erma Franklin]] abeslaria (EEBB, 1938-2002)
# [[Carolyn Franklin]] abeslaria (EEBB, 1944-1968)
# [[Flor Aguilera]] idazlea (Mexico Hiria, 1971)
# [[María Antonieta Mendivil]] idazlea (Mexiko, 1971)
# [[Anne Kingsbury Wollstonecraft]] ilustratzaile botanikoa (EEBB,1781-Kuba, 1828)
# [[Sara Khadem ]] xake jokalaria (Iran 1997)
# [[Tamara Abalde ]] saskibaloi jokalaria (Ferrol 1989)
# [[Begoña Fernández]] eskubaloi jokalaria (Vigo 1980)
# [[Isabel Herguera]] artista, zuzendaria, irakaslea (Donostia 1961)
# [[Karin Boye]] poeta, itzultzailea (Suedia 1900-1941)
# [[Helene Hanff]] idazlea (AEB 1916-1997)
# [[Sopiko Guramishvili]] xake jokalaria (Georgia 1991)
# [[Carol Thatcher ]] kazetaria (Londres 1953)
# [[Mónica Braun|Monica Braun]] idazlea eta poeta (Mexiko, 1965)
# [[Cristina Rivera Garza]] idazlea (Mexiko, 1964)
# [[Martha Cerda]] idazlea (Mexiko, 1945)
# [[Bibiana Gallego Lancharro]] poeta eta damaturgoa (Badajoz, 1799-Madril, 1867)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''ekaina''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainara Otxotorena]] ef--'''SORTUA''' Mañariko alkatea (Hernani, 1984)
# [[Arantxa Arregi]] ----'''SORTUA''' Doneztebeko alkatea
# [[Asun Agiriano]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta bibliotekaria (Arrasate, 1963)
# [[Begoña Enbeita]] ef--'''SORTUA''' Muxikako alkatea (Muxika, 1985)
# [[Berta Arizkun González]] ef--'''SORTUA''' Burlatako alkatea
# [[Burdinaren emakumeak]] '''SORTUA''' (Bizkaia, XIX-XX. mendea)
# [[Carmen Mendiguren]] efef''SORTUA'''maistra (Zamudio, 1913-2010)
# [[Eider Olazar]] ef--'''SORTUA''' Gazteluko alkatea (Gaztelu...)
# [[Eneritz Agirre]] ef--'''SORTUA''' Atxondoko alkatea (Atxondo, 1983)
# [[Eneritz Azpitarte]] ef--'''SORTUA''' Zaldibarko alkatea (Zaldibar, 1985 )
# [[Erika Letamendi Hurtado]] ef--'''SORTUA''' Donemiliagako alkatea (Gasteiz, 1985)
# [[Igone Amesti]] ef--'''SORTUA'''mezzosopranoa, musika-irakaslea (Mallabia, 1985)
# [[Iruri Altzerreka]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria (Garai, 2000)
# [[Itziar Imaz Artazcoz|Itziar Imaz]] ef--'''SORTUA''' Garesko alkatea (Gares, 1981)
# [[Julene Lazkano]] ef--'''SORTUA''' Elorrioko alkatea (Elorrio, 1985)
# [[Laura Irasuegi Otal]] efef'''SORTUA''' ingeniaria, gerrako umea (Eibar, 1923-Errenteria, 2016)
# [[Malan Alloua]] ----'''SORTUA''' Sanwiko Erresumako ama erregina (Ghana, XIX. mendea)
# [[Maria Sáez de Albéniz Bregaña]] ef--'''SORTUA''' Etxarri Aranazko alkatea (Iruñea, 1966)
# [[Marta Díez Napal]] ef--'''SORTUA''' Antsoaingo alkatea (Antsoain, 1975)
# [[Nadia Nemeh Shomaly]] ----'''SORTUA''' Bermeoko alkatea (Bermeo, 1979)
# [[Noelia Oses]] ef--'''SORTUA''' Matematikaria, ikertzailea (Ermua, 1975)
# [[Oihana Olaberria Jaka]] ef--'''SORTUA''' Arakilgo alkatea (Arakil, 1976
# [[Oihane Irastorza]] ef--''SORTUA''' Izurtzako alkatea (Izurtza, 1981)
# [[Oihane Uribeetxebarria Garmendia]] ef--'''SORTUA''' Lakuntzako alkatea (1979)
# [[Olatz Alberdi Etxeberria]] ef--SORTUA futbolaria, atezaina (Bergara, 1997)
# [[Olatz Irizar Martínez]] ef--'''SORTUA''' Ziordiako alkatea (Ziordia, 1972)
# [[Pilar Arechavaleta]] efef'''SORTUA''' moja (Bilbo, 1880-Madril-1973)
# [[Txelo Auzmendi Jimenez]] ef--'''SORTUA''' Asparrenako alkatea (Araia, 1960)
# [[Olga Mariano]] aktibista ijitoa (Portugal, 1950)
# [[Adriana Caselotti]] ahots aktorea (AEB 1916-1997)
# [[Adrienne Bolland|Adrianne Bolland]] hegazkinlaria (Frantzia, 1895-1975)
# [[Agirre Aristizabal ahizpak]] oroimen memoria babesleak (Lizarra, 1936)
# [[Ahlam Khudr]] aktibista (Sudan)
# [[Aída Bueno Sarduy]] dokumentalgilea (Kuba, ?)
# [[Aida Toledo]] poeta (Guatemala, 1952)
# [[Ainhoa Carbonell Allué ]] zinegotzi ijitoa (?,?)
# [[Alba Cros ]] zinema zuzendaria (Lleida 1991)
# [[Alice Austen]] argazkilaria (AEB 1866-1952)
# [[Alice Pestana]] pedagogoa (Portugal, 1860-Madril, 1929)
# [[Alicja Dorabialska]] kimikaria (Polonia, 1897 – 1975)
# [[Alma Karla Sandoval|Alma Carla Sandoval]] Kazetaria (Mexiko, 1975)
# [[Ana Martínez de Luco]] moja, aktibista (Araba, 1960)
# [[Anaïs Napoleon]] argazkilaria (Narbona, 1831-Bartzelona, 1912)
# [[Ángela de la Cruz (artista)]] artista (Coruña, 1965)
# [[Ángeles Cruz|Angeles Cruz]] aktorea, gidoilaria, zinema zuzendaria (Mexiko, 1969)
# [[Anna-Eva Bergman]] artista (Suedia 1909-Frantzia 1987)
# [[Anoosheh Oskouian]] ingeniaria, CEO-a (Iran/AEB 1964)
# [[Aurèlia Muñoz Ventura]] artista (Bartzelona, 1926-2011)
# [[Barbara Martin Coppola]] telekomunikazio- ingeniaría eta CEO-a (Madril 1977)
# [[Beatriz Corrales]] badminton jokalaria (Madril 1992)
# [[Bernardine Dohrn]] iheslaria, irakaslea (AEB 1942)
# [[Betsy Pecanins]] abeslaria (Mexiko 1954)
# [[Betty Makoni]] Aktibista (Zimbabwe, 1971)
# [[Candida Höfer]] argazkilaria (Alemania, 1944)
# [[Carmen Matute]] idazlea (Guatemala, 1944)
# [[Carol Bove]] artista (Suitza/AEB 1971)
# [[Celia Montoya Montoya]] aktorea, aktibista (Madril, 1971)
# [[Charlotte Posenenske]] artista (Alemania 1930-1985)
# [[Chicks on Speed]] artistak, musika taldea (Alemania 19)
# [[Claude Mossé]] historialaria (Frantzia 1924-2022)
# [[Cristina Álvarez Álvarez]] telekomunikazio ingeniaria (Vigo 1969)
# [[Cristina Cuerno]] aeronautika ingeniaria (Espainia, XX. mendea)
# [[Danielle Michel-Chich]] saiogile, kazetari eta itzultzaile frantsesa (Aljer - 1951)
# [[Daría Vilariño Pintos]] liburuzaina (Galizia 1928-2020)
# [[Djamila Bouazza]] Aljeriako Independentzia Gerrako aktibista (1938 - 2015)
# [[Djamila Bouhired]] Aljeriako ekintzaile politikoa da (Aljer - 1935)
# [[Dulce Muñoz del Rey]] telekominikazio ingeniaria (Badajoz 1978)
# [[Eija-Liisa Ahtila]] artista (Finlandia 1959)
# [[Eileen Power]] historialaria (Erresuma Batua 1889-1940)
# [[Elida Carlés]] hegazkinlaria, artista (Argentina, 1912-1970)
# [[Elisa Hall]] idazlea (Guatemala, 1900-1982)
# [[Eliza Schneider]] ahots aktorea (AEB 1978)
# [[Énia Lipanga]] Poeta, aktibista (Mozambike, 1977)
# [[Erika Groth-Schmachtenberger]] argazkilaria (Alemania 1906-1992)
# [[Ester Partegàs]] artista (La Garriga, 1972)
# [[Esther Paez]] boxeolaria, (Bartzelona 1969)
# [[Eulalia Pérez Sedeño]] ikertzailea (Maroko protektoratua 1954)
# [[Eulàlia Valldosera i Guilera]] artista (Villafranca del Panadés, 1963)
# [[Fátima Tardío Quiroga]] legelaria (Bolivia XX. mendea)
# [[Fernanda Fragateiro]] artista (Portugal 1962)
# [[Gail Bradbrook]] Klima aldaketaren kontrako ekintzailea (Britainiarra)
# [[Grete Stern]] argazkilaria (Alemania 1904-Argentina 1999)
# [[Hannah Collins]] artista (Londres 1956)
# [[Hanne Darboven]] artista (Alemania 1941-2009)
# [[Helga de Alvear Arte Garaikidearen Museoa ]] (Caceres 2021)
# [[Helga de Alvear]] bildumagilea (Alemania/Madril 1936)
# [[Inés Medina]] artista (Caceres 1950)
# [[Inés Peraza]] Kanariar uharteetako andrea (Sevilla, 1424-1503)
# [[Isabel de los Ángeles Ruano]] poeta (Guatemala, 1945)
# [[Isabel Morant Deusa]] historialaria (Valentzia 1947)
# [[Isabel Tolosa Cortés de Moctezuma]] Leonor Cortés Moctezumaren alaba (Mexiko, 1568- ?)
# [[Isatxa Mengíbar]] bikoiztailea ( Espainia 1973)
# [[Janet Maslin ]] kritikaria (AEB 1949)
# [[Joana Pastrana]] boxeolari ohia (Madril 1990)
# [[Jorinde Voigt]] artista (Alemania 1977)
# [[Judith Colell ]] zinema zuzendaria (Bartzelona 1968)
# [[Kadiatu Massaquoi]] aktibista (Sierra Leona, 2002?)
# [[Katalina Lancasterrekoa]] erregina (Hertford, 1373- Valladolid, 1418)
# [[Katharina Fritsch]] eskultorea (Alemania 1956)
# [[Katharina Sieverding]] artista (Alemania 1944)
# [[Kittie Knox]] txirrindularia (AEB 1874-1900)
# [[Laleh Osmany]] aktibista (Afganistan, 1992)
# [[Laura Rius]] zinema zuzendaria (Bartzelona 1991)
# [[Leonor Cortés Moctezuma]] Espainia Berriko Erregeorderriko aristokrata (Mexiko, 1527-1594)
# [[Lidia Zvereva|Lidia Zuéreva]] hegazkinlaria (Errusia, 1890-1916)
# [[Lisa Schwarzbaum]] kritikaria (AEB 1952)
# [[Luz Méndez de la Vega]] poeta eta ikertzaile feminista (Guatemala, 1919-2012)
# [[Mabel Palacín Lahoz]] artista (Bartzelona, 1965)
# [[Maggie Roswell]] ahots aktorea (AEB 1952)
# [[Margarita Carrera]] idazlea (Guatemala, 1929-2018)
# [[María del Carmen Aguayo Torres]] telekomunikazio ingeniaria (Kordoba XX. mendea)
# [[María del Carmen Carrillo Losada]] probintzia hiriburu bateko 1. emakume ziengotzi ijitoa (Madril 1959)
# [[María del Carmen Pallares Méndez]] historialaria (Galizia 1948)
# [[María Jesús Avila Corchero]] museo koordinatzailea (Caceres, 1966)
# [[María Jesús Rosa Reina]] boxeolaria (Madril 1974-2018)
# [[María Luisa Cuerda Arnau]] legelaria (Espainia, XX. mendea)
# [[María Natividad Bermejo Arrieta ]] artista (Logroño 1961)
# [[María Teresa Dalenz Zapata ]] ingeniari zibila (Bolivia, 1958)
# [[María Teresa de Silva]] Albako XIII. dukesa (Madril, 1762-1802)
# [[Marta Verheyen]] zinema zuzendaria, gidoilaria, argazkilaria (Girona 1991)
# [[Mary Bailey (hegazkinlaria)|Mary Bailey]] hegazkilaria (Irlanda, 1890-1960)
# [[Mary Kay Bergman]] ahots aktorea (AEB 1961)
# [[Mary Lynn Rajskub]] aktorea, gidoilaria (AEB 1971)
# [[Mary Taylor Brush]] hegazkinlaria (1866-1949)
# [[Maryse Bastié]] hegazkinlaria (Frantzia, 1898-1952)
# [[Meret Oppenheim]] argazkilaria (Berlin, 1913-Basilia,1985)
# [[Mikaela Loach]] Aktibista (Jamaika, 1998)
# [[Miren Meabe Carro]] Kuartango alkatea (Barakaldo 1986)
# [[Mirtha Luz Pérez]] idazlea, poeta, (Chiapas, Mexiko, 1960)
# [[Mona Simpson (Simpsondarrak)]] pertsonaia (AEB)
# [[Mona Simpson]] idazlea (AEB 1957)
# [[Montserrat Soto]] artista (Bartzelona, 1961)
# [[Nadia Vera]] kazetaria (Mexiko, 1983-2015)
# [[Nancy Cartwright (aktorea)]] ahots aktorea (AEB 1957)Si
# [[Natalia Montellano Durán]] bioteknologoa (Bolivia XX. mendea)
# [[Penelope Lea]] klima-aktibista (Noruega, 2005)
# [[Pilar Heredia Iglesias]] politikari ijitoa (Toledo, 1964)
# [[Pipilotti Rist]] artista (Suitza 1962)
# [[Pocha Lamadrid]] aktibista (Argentina, 1945-2021)
# [[Princy Mangalika]] aktibista (Sri Lanka, XX. mendea)
# [[Rachel Whiteread ]] eskultorea (Londres 1963)
# [[Rafaela Rada]] ilustratzailea
# [[Regina Halmich]] boxeolaria (Alemania 1976)
# [[Régine Pernoud]] historialaria (Frantzia 1909-1998)
# [[Rineke Dijkstra]] argazkilaria (Herbehereak 1965)
# [[Rocío Saiz]] artista (Madril 1991)
# [[Rosa Brun]] artista (Madril 1955)
# [[Rosemarie Trockel]] artista (Alemania 1952)
# [[Salma Kikwete]] aktibista (Tanzania, 1963)
# [[Salomé Cuesta]] artista (Valentzia 1964)
# [[Sandra Baía]] artista(Lisboa 1968)
# [[Sangita Magar]] aktibista (Nepal)
# [[Soleil Moon Frye]] aktorea, gidoilaria, film-zuzendaria (AEB 1976)
# [[Sonia Couoh]] aktorea (Mexiko, 1983)
# [[Susana Solano]] eskultorea (Bartzelona, 1946)
# [[Sylvie Fleury]] artista (Suitza 1961)
# [[Tacita Dean]] artista bisuala (Erresuma Batua 1965)
# [[Tatiana Delgado Yunquera]] bideo-joko garatzailea (Madril 1978)
# [[Tecuelhuetzin Xicohténcatl]] printzesa tlaxcalteka (Mexiko, 1501-Guatemala, 1537)
# [[Tecuichpo Ixcaxochitzin]] inperio aztekaren azken enperatrizea (Mexiko, 1509-1550)
# [[Tiza Mafira]] Ingurumen-aktibista (Indonesia, 1984)
# [[Touria Chaoui|Touria Chaowi]] hegazkinlaria (Fez, 1936-1956)
# [[Tress MacNeille]] ahots aktorea (AEB 1951)
# [[Vanessa Beecroft]] artista (Italia 1969)
# [[Victoria Fonseca González]] fisikaria (Espainia XX. mendea)
# [[Viktória Varga]] halterofilia kirolaria (Hungaria 1981)
# [[Zainab Al Khawaja]] aktibista (Bahrain, 1983)
# [[Zohra Drif]] Aljeriako politikaria, independentzia gerrako mujahida (1934)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''maiatza''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Ortiz]] ----'''SORTUA''' medikua (Getxo, 1964)
# [[Ainara Vera]] ----'''SORTUA''' zinegilea (Iruñea, 1985)
# [[Ana Antúnez]] --ef'''SORTUA''' jostuna, brodatzailea (Sevilla 1836-1896)
# [[Ann Marie Skelton]] ef--'''SORTUA''' Haurren Eskubideen Batzordeko burua (Hegoafrika, ?)
# [[Garazi Sampedro]] ef--'''SORTUA''' korrikalaria (Atxondo 1989)
# [[Itsasne Larruskain]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, futbolaria (Traña-Matiena 1992)
# [[Izaro Ieregi]] ----'''SORTUA''' artista (Algorta, 1987)
# [[Josefa Antúnez]] --ef'''SORTUA''' jostuna, brodatzailea (Sevilla 1833-1904)
# [[Juana María Ruiz de Gámiz]] efef'''SORTUA''' ongilea (Betoño, 1841 -?)
# [[Libe Goitia Artetxe]] ef--'''SORTUA''' idazlea (Errusia, 2001)
# [[Maite Toledo]] ----'''SORTUA''' idazlea (Zaldibia, 1966)
# [[Maite Zelaia]] ef--'''SORTUA''' arkitektoa (Eibar, 1946)
# [[María del Carmen Careaga Salazar]] ef--'''SORTUA''' enpresaburua (Getxo, 1934)
# [[Nagore Legarreta]] ----''SORTUA''' argazkilaria (Hernani, 1981)
# [[Oihana Muga]] ef--'''SORTUA''' pediatra (Donostia, 1981)
# [[Quintina Gelbenzu Piérola]] ef-ef '''SORTUA''' emagina (1877-1950)
# [[Salome Campos Beotegi]] efef'''SORTUA''' Emakume aitzindaria kontserba-enpresetan (Bermio, 1893-1974)
# [[Adela Calva Reyes]] idazlea (Mexiko, 1967-2018)
# [[Adenike Oladosu]] klima aktibista (Nigeria 1994)
# [[Alejandra Hannoverkoa]] printzesa (Austria 1999)
# [[Alicia Martín Villanueva]] artista (Madril, 1964)
# [[Aline Pettersson|Aline Petterson]] idazlea (Mexiko Hiria, 1938)
# [[Alva Belmont]] aktibista aberatsa, sufragista (AEB 1853- Frantzia 1933)
# [[Ana de Roque]] kazetaria ( Madril 1963)
# [[Ana Roldán]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1976)
# [[Anahí de Cárdenas]] modeloa, aktorea (Peru 1983)
# [[Andrea Guasch]] aktore, abeslari, dantzaria (Bartzelona 1990)
# [[Anežka Drahotová]] atleta (Txekia 19)
# [[Aniela Rodriguez]] idazlea (Mexiko, 1992)
# [[Anna Henderson]] txirrindularia (Britainia 1998)
# [[Anna Howard Shaw ]] sufragista, abade metodista (AEB 1847-1919)
# [[Antía Jácome]] kanoalaria (Pontevedra 1999)
# [[Antúnez ahizpak]] brodatzaileak (Sevilla XIX. mendea)
# [[Ascensión Cambrón]] filosofoa (Kordoba 1943)
# [[Aurora Correa]] poeta (Bartzelona, 1930-Mexiko, 2008)
# [[Beatrice Borromeo]] kazetaria, aristokrata (Italia 1985)
# [[Belén Rodríguez (kazetaria)]] (Madril 1966)
# [[Betty Gilpin]] aktorea (AEB 1986)
# [[Carissa Véliz]] filosofoa, irakaslea, ikertzailea (Mexiko 1986)
# [[Carlota Casiraghi]] zaldizalea, kazetaria (Monako 1986)
# [[Carmel Snow]] moda-kazetaria (Irlanda 1887-AEB 1961)
# [[Carolina Bona]] aktorea (Madril 1980)
# [[Carolina Herrera]] enpresaburua, diseinatzailea (Venezuela 1939)
# [[Carolina Parsons]] modeloa, enpresaburua (Txile 1978)
# [[Caroline Link ]] film-zuzendaria (Alemania 1964)
# [[Caroline Schermerhorn Astor]] aristokrata (AEB 1830-1908)
# [[Chari Gómez Miranda ]] kazetaria (Espainia 1930-2011)
# [[Claudina Domingo]] poeta (Mexiko, 1982)
# [[Claudine Picardet]] zientzialaria, itzultzailea (Frantzia 1735-1820)
# [[Consuelo Duval]] aktorea (Mexiko 1969)
# [[Consuelo Trujillo ]] aktorea (Cádiz 1959)
# [[Consuelo Vanderbilt]] filantropoa (AEB 1877- 1964)
# [[Consuelo Yznaga]] aristokrata (AEB 1853-Londres 1909)
# [[Cristina del Valle (abeslaria)]] aktibista (Asturias 1960)
# [[Cristina del Valle (aktorea)]] (Argentina 1942)
# [[Debora Kayembe]] abokatua, aktibista (Kongo- Eskozia, 1975)
# [[Desirée Bela-Lobedde]] idazlea, aktibista (Bartzelona 1978)
# [[Desirée Ndjambo]] kazetaria (Madril 1976)
# [[Diana Vreeland]] moda-editore aitzindaria (Paris 1903 - AEB 1989 )
# [[Djamila Boupacha]] Aljeriako FLNko aktibista (Bologhine 1938)
# [[Dolores Castro]] poeta (Mexiko, 1923-2022)
# [[Edna Woolman Chase]] kazetaria, argitaratzailea (AEB 1887-1957)
# [[Ekaterina Karavelova]] aktibista, hezitzailea (Bulgaria, 1860-1947)
# [[Elia Barceló]] idazlea (Alacant 1957)
# [[Ella baila sola]] musika bikotea (Espainia)
# [[Elsa Cross]] poeta (Mexiko, 1946)
# [[Elsie de Wolfe ]] dekoratzaile aitzindaria (AEB 1865- Frantzia 1950)
# [[Elvira Quintana]] aktorea (Badajoz, 1935-Mexiko Hiria, 1968)
# [[Esperanza Zambrano]] idazlea (Mexiko, 1901-1992)
# [[Esther García Rodríguez]] cinema ekoizpen zuzendari aitzindaria (Segovia 1956)
# [[Esther Mayoko Ortega]], aktibista (Madril, XX.mendea)
# [[Ethel Krauze]] idazlea (Mexiko Hiria, 1954)
# [[Fausta Gantús]] poeta eta historialaria (Mexiko, 1968)
# [[Flora Drummond]] sufragista, aktibista (Erresuma Batua, 1878-1949)
# [[Françoise Seligmann]] Frantziako erresistentziako kidea, kazetaria eta politikaria (1919-2013)
# [[Françoise Vergès]] politologo eta ekintzaile feminista eta dekolonialista frantsesa (Paris, 1952)
# [[Freda Huson]] aktibista (Kanada, 1964)
# [[Gabriela Jauregi]] idazlea, poeta (Mexiko Hiria, 1979)
# [[Glòria Serra ]] kazetaria (Bartzelona 1964)
# [[Hadja Idrissa Bah]] aktibista (Ginea, 1999)
# [[Helena Normanton]] abokatua, aktibista (Erresuma Batua, 1882-1957)
# [[Ilka Chase]] aktorea, esataria, idazlea (AEB 1905-1978)
# [[Irene Hernández de Jesús]] aktibista (Mexiko, 1958-2021)
# [[Irene Hueche Meliqueo]] aktibista (Txile, 1946-2011)
# [[Isabel Garcés]] aktorea (Madril 1901-1908)
# [[Isabel Pardo de Vera Posada]] ingeniaria (Lugo 1975)
# [[Isatou Ceesay]] aktibista (Gambia, 1972)
# [[Izarne Sarasola]] Errealeko futbolaria (Gipuzkoa, 2002)
# [[Jacqueline Auriol]] hegazkinlaria (Frantzia, 1917-2000)
# [[Javiera Contador]] aktorea, aurkezlea (Txile 1974)
# [[Jhoana Patiño]], poeta, aktibista (Kolonbia, 1982)
# [[Josefina Molina]] film-zuzendari atzindaria (Kordoba 1936)
# [[Julia Maura]] idazlea (Madril 1910-1973)
# [[Julia Solomonoff]] film zuzendaria, gidoilaria… (Argentina 1966)
# [[Juliane Köhler ]] aktorea (Alemania 1965)
# [[Katalina D'Erzel|Katalina Dérzel]] poeta (Mexiko Hiria, 1950)
# [[Laura Pérez Granel]] ilustratzailea (Valentzia 1983)
# [[Leila Khaled]] palestinar aktibista politikoa (1944)
# [[Lidia Poët ]] Italiako 1. emakume abokatua, aktibista (1855-1949)
# [[Lidia Tiatirakoa]] Europako 1. Emakume kristaua, santua, enpresaburua (Tiatira I. mendea)
# [[Lisa Henni]] aktorea (Suedia 1982)
# [[Lolita Bosch]] idazlea (Bartzelona 1970)
# [[Lorenza Izzo]] aktorea, modeloa (Txile 1989)
# [[Louise Dahl-Wolfe]] moda-argazkilaria ( AEB 1895- 1989)
# [[Lucrecia Martel]] film zuzendaria, gidoilaria (Argentina 1966)
# [[Lucy Elmina Anthony]] sufragista (AEB 1859 - 1944)
# [[Luz Marina Hache]] Sindikalista, aktibista (Kolonbia, 1955)
# [[Margo Martindale]] aktorea (AEB 1951)
# [[María Duval (aktorea)]] abeslaria (Mexiko 1937)
# [[María Inés Guerra]] abeslaria, aurkezlea (Mexiko 1983)
# [[María José Sanz Sánchez]] biologoa, ikertzailea (Valentzia 1963)
# [[María Pérez García]] atleta (Granada 1996)
# [[María Remedios del Valle]] Argentinako armadan kapitain independentzia garaian (Argentina, 1766-1847)
# [[Mariana Simionescu]] tenislaria (Errumania 1956)
# [[Maricela Guerrero]] poeta (Mexiko Hiria, 1977)
# [[Marilia Andrés ]] kantautorea (Cuenca 1974)
# [[Marina Rossell]] kantautorea (Bartzelona 1954)
# [[Marta Botía]] kantautorea (Madril 1974)
# [[Marta Ferri]] moda diseinatzailea (Italia 1984)
# [[Marta García Gómez]] kazetara, bikoizlea ( Madril 1961-2013)
# [[Marta Jaumandreu]] kazetaria (Madril 1971)
# [[Marta Martínez Alonso]] matematikaria, IBM zuzendari nagusia (Madril 1966)
# [[Marta Suediakoa]] printzesa (Suedia 1901-Norvegia 1954)
# [[Mary Haʻaheo Atcherley]] aktibista (Hawaii, 1874-1933)
# [[Matilde Borromeo]] jauzi-zaldi hazlea, kirolaria, aristokrata (Italia 1983)
# [[Mercedes de Acosta]] idazlea (AEB 1892-1968)
# [[Milena Smit]] aktorea (Valentzia 1996)
# [[Mónica Laguna]] film zuzendaria, gidoilaria (Madril 1964)
# [[Mònica López]] meteorologoa, aurkezlea (Lerida 1975)
# [[Na'Taki Osborne Jelks]] aktibista (AEB, XX. maendea)
# [[Naty Abascal]] modeloa (Sevilla 1943)
# [[Ngụy Thị Khanh]] Ingurumen aktibista (Vietnam, 1976)
# [[Nina Bang]] historialaria, politikaria, ministroa (Danimarka 1866-1928)
# [[Nuria Villazán Martín]] gidoilaria, film zuzendaria (Bartzelona 1968)
# [[Oyèrónkẹ Oyěwùmí]] ikertzaile feminista dekolonial (Nigeria, 1957)
# [[Pepa Pedroche]] aktorea (Madril 1967)
# [[Pilar García Muñiz]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1974)
# [[Pilar Llop ]] magistratua, politikaria (Madril 1973)
# [[Pilar Ulzurrun de Asanza y Peralta]] margolaria (Zaragoza, 1785-Madril, 1864)
# [[Raquel Sánchez Jiménez]] politikaria (Bartzelona 1975)
# [[Rosario Pi]] zinema zuzendaria (Bartzelona, 1899 - Madril, 1967)
# [[Rosita Parsons]] modeloa, enpresaburua (Txile 1970)
# [[Sandra Lorenzano]] idazlea (Argentina, 1960)
# [[Sara Uribe Sánchez|Sara Uribe]] poeta (Mexiko, 1978)
# [[Seloua Luste Boulbina]] Filosofo eta irakasle franko-aljeriarra (1957)
# [[Sheela Patel]], aktibista (India, 1952)
# [[Soledad Sevilla]] margolaria (Valentzia 1944)
# [[Stella Assange]] abokatua, giza eskubideen defendatzailea (Hegoafrika 1983)
# [[Susan Rice]] enbaxadorea (AEB 1964)
# [[Susana Roza]] Kazetaria (Asturias 1965)
# [[Susi Caramelo]] umorista (Bartzelona 1980)
# [[Syrie Barnardo]] barrualdeen diseinatzailea (Ingalaterra 1879-1955)
# [[Tedi López Mills]] poeta (Mexiko Hiria, 1959)
# [[Tuva Novotny]] aktorea (Suedia 1979)
# [[Uta Hagen]] aktorea, maistra (Alemania 1919- AEB 2004)
# [[Vanessa Bryant ]] filantropoa (AEB 1982)
# [[Vanessa Claudio]] modeloa, aktorea, aurkezlea (Puerto Rico 1983)
# [[Vega (abeslaria)]] (Kordoba 1979)
# [[Veronica Ferres]] aktorea (Alemania 1965)
# [[Victoria Rosell]] epailea, politikaria (Murtzia 1968)
# [[Virginia Ruzici ]] tenislari ohia (Errumania 1955)
# [[Yelitza Ruiz]] abokatua eta poeta (Mexiko, 1986)
# [[Yuja Wang]] piano-jolea (Txina 1975)
# [[Yvonne Choquet-Bruhat]] matematikari eta fisikari frantsesa (Lille, 1923)
# [[Zarifa Ghafari]] politikari, aktibista (Afganistan, 1992)
# [[Zonia Palán Tamayo]] aktibista, ekonomialaria (Ekuador, 1954-2003)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''apirila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Irazu]] ----'''SORTUA''' kazetaria, gidoigilea, berdintasun teknikaria (Andoain, 1966)
# [[Eider Conde]] ----'''SORTUA''' Aranzadi elkarteko komunikatzailea (Donostia, 1981)
# [[Elena Martinez Rubio|Elena Martinez]] ----'''SORTUA''' euskal idazlea (Bilbo, 1957)
# [[Felipa Domínguez Taguada]] --ef'''SORTUA''' miliziano (Irun, ?- 2013))
# [[Graciliana Montelongo]] ----'''SORTUA''' artista eta idazlea (Tenerife, 1962)
# [[Iratxe Ormatza]] ----'''SORTUA''' idazlea (Bakio, 1971)
# [[Isabel de Naverán]]----'''SORTUA''' ikertzailea, komisarioa (Getxo, 1976)
# [[Ixabel Millet]] ----'''SORTUA''' ipuin kontalaria (Paris, 1958)
# [[Jasmin_Mara_López]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta zinemagilea (New Orleans xxxx)
# [[Maite Franko]] ----'''SORTUA''' g idazle eta ipuin kontalaria (Irun, 1971)
# [[Maria Rosario de Cruz]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Ermua, 1948)
# [[Marta Von Poroszlay]] ----'''SORTUA''' g margolaria, eskultorea, idazlea (Hungaria, 1952)
# [[Mirari Sagarzazu]] ----'''SORTUA''' ARtisaua, artista, ilustratzailea (Oñati)
# [[Miren Mindegia]] ----'''SORTUA''' g kazetaria, idazlea (Elizondo, 1985)
# [[Silvia Solórzano Foppa]] ef--'''SORTUA''' gerrillari ohia eta politikaria (Guatemala, 1950)
# [[Stella Quan Rossell]] ----'''SORTUA''' antropologoa (Guatemala, 1935-2007)
# [[Adela Guffanti]] hegazkinlaria (Argentina, 1904- ?)
# [[Adelaida O'Dena de Estrada|Adelaida O´Dena de Estrada]] margolaria (Madril, 1823-1853)
# [[Amada García Rodríguez]] exekutatuko komunista (Coruña 1909-1938)
# [[Amandine Gay]] zine-zuzendari, aktore, idazle eta afrofeminista (Frantzia, 1984)
# [[Amina Dahbour]] palestinar aktibista politikoa (1945?)
# [[Amparo Rubiales]] irakaslea, politikaria (Madril 1945)
# [[Anastasia (argitzailea)]] margolaria (Paris XIV-XV. mendea)
# [[Angeles Bravo (kazetaria)]] (?, 1963)
# [[Anna Swenonis]] eskuizkribu argitzailea (Suedia ? - 1527)
# [[Arab Loutfi]] kazetaria, idazlea, film-zuzendaria (Libano 1953)
# [[Arcangela Paladini]] artista eta poeta (1596-1622)
# [[Asunción Crespo de Reigón|Asunción Crespo de Reigon]] margolaria (Madril, 1816.1885)
# [[Beatriz Rico]] aktorea, abeslaria, idazlea (Asturias 1970)
# [[Belén Ortega]] komiki-marrazkilaria (Granada, 1986)
# [[Carmen Calvo (artista)]] eskultorea (Valentzia 1950)
# [[Carmen Rey]] jazz-abeslaria (Galizia ?)
# [[Caterina Cherubini]] margolaria (Erroma, 1730-1811)
# [[Catherine M. Russell]] UNICEFeko zuzendari exekutiboa (AEB, 1961)
# [[Claudia Rueda]] ilustratzailea (Bogota, XX. Mendea)
# [[Cristina Gallach]] kazetaria (Bartzelona 1960)
# [[Cristina Narbona]] polititkaria (Madril 1951)
# [[Daniela Barcellona]] mezzosopranoa (Italia 1969)
# [[Daniela Melchior ]] aktorea (Portugal 1996)
# [[Denisse Buendía]] poeta (Mexiko, 1979)
# [[Elisa Rueda]] maistra, poeta, aktorea (Markina-Xemein, 1959)
# [[Elvira Rodríguez ]] ekonomialaria, politikaria (Madril 1949)
# [[Esperanza Elena Caro]] brodatzailea (Sevilla 1906-1985)
# [[Eva Lootz]] eskultorea (Austria_Espainia 1940)
# [[Farideh Lashai]] margolaria, idazlea (Iran 1944-2013)
# [[Fátima Diame]] jauzietako atleta (Valentzia 1996)
# [[Gabriela Agirre Sánchez]] idazlea, poeta (Mexiko, 1977)
# [[Henrietta H. Fore]] UNICEFeko zuzendari ohia (AEB, 1948)
# [[Hermine Yollo]] aktorea, zuzendaria, idazlea, itzultzailea (Kamerun 1981)
# [[Hermonia Vivarini]] artista (Venezia, XVI.mendea)
# [[Inés Alberdi ]] soziologoa (Sevilla 1948)
# [[Inés Álvarez de Toledo Caro]] aristokrata (Madril 1857-Donostia 1937)
# [[Inés Amor]] galerista (Mexiko 1912-1980)
# [[Ines Artajo Ayesa]] kazetaria (Iruñea 1956)
# [[Inés Edmonson]] aktorea (Argentina 1919-2016)
# [[Inés Fernández-Ordoñez]] hizkuntzalaria (Madril 1961)
# [[Inés Fonseca]] abeslaria, musikagilea, poeta (Santander 1960)
# [[Inés María Calero]] modeloa, aktorea (Venezuela 1969)
# [[Inés Martín Rodrigo]] kazetaria, idazlea (Madril 1983)
# [[Inés París]] film zuzendaria, gidoilaria (Madril 1963)
# [[Inés Saavedra]] abeslaria (Uruguai 1972)
# [[Inés Santé Riveira]] irakaslea, asmatzilea, ikertzailea (Ferrol 1976)
# [[Ines Scaramucci ]] irakaslea (Italia 1908-1990)
# [[Isabel Austriakoa (1501-1526)]] Danimarka, Norvegia, Suediako erregina (Belgika)
# [[Isabel Zapata]] idazlea (Mexiko Hiria, 1984)
# [[Joana Austriakoa]] Portugalgo erregina, Espainiako erregeordea, emakume-jesuita bakarra (Madril 1535-1573)
# [[Josefa Amar Borbón ]] pedagogoa, emakumeen gaitasunaren defendatzailea (Zaragoza 1749-1833)
# [[Josefa Tolrá Abril]] margolaria (Cabrils, 1880-1959)
# [[Juanita Frances]] aktibista (Australia-Erresuma Batua, 1901-1992)
# [[Kaimook Chuto]] eskultorea (Thailandia, 1938-1995)
# [[Klara Bavariakoa]] margolaria (Alemania, 1874-1941)
# [[Lalalimola]] ilustratzailea (Valentzia, 1984)
# [[Lara Siscar]] tb aurkezlea (Valentzia 1977)
# [[Laura Gómez-Lacueva]] aktorea (Zaragoza 1975-2023)
# [[Leonor Austriakoa]] Portugalgo eta Frantziako erregina (Belgika 1498- Badajoz 1558)
# [[Lorenza Cobián]] modeloa (Asturias 1851-Madril 1906)
# [[Lucía Pérez ]] abeslaria (Lugo 1985)
# [[Luisa Rivera]] ilustratzaleak (Santiago-Txile, 1987)
# [[Lynette Yiadom-Boakye]] margolaria, idazlea (Londres 1977)
# [[Mabula Soumahoro]] akademikoa eta ekintzaile afrofeminista (Paris, 1976)
# [[Margarita Alexandre]] zinema zuzendari eta ekoizlea frankismoan (León, 1923 - Madril, 2015)
# [[María Aragoikoa]] Portugalgo erregina (Kordoba 1498- Lisboa 1517)
# [[María Austriakoa]] Germaniako enperatriza (Madril 1528-1603)
# [[Maria Baranda|María Baranda]] poeta (Mexiko, 1962)
# [[María Gámez Gámez ]] politikaria, Guardia Zibilaren 1. Emakume-zuzendaria (Cádiz 1969)
# [[María Gimeno]] artista, ekintzailea (Zamora 1970)
# [[María Gómez (kazetaria)]] (Madrik 1987)
# [[María Gómez González]] 1936an Galiziako emakume alkate bakarra (Kordoba 1905-Lugo 1986)
# [[María Jesús Montero]] medikua, politikaria (Sevilla 1966)
# [[María Silva Cruz]] anarkista (Cadiz 1915-1936)
# [[Marietta Barovier]] artista eta diseinatzailea ( ? - 1496)
# [[Marina Romero]] idazlea (Madril 1908-2001)
# [[Marina Silva]] politikaria, ingurumen aktibista (Brasil 1958)
# [[Marisa Roesset Velasco]] margolaria (Madril 1904-1976)
# [[Marisa Ruiz Trejo]] antropologo feminista (Mexiko, 1984)
# [[Marlène Schiappa]] politikaria, aktibista (Paris 1982)
# [[Mary Jayne Gold ]] iheslarien laguntzailea (AEB 1909-Frantzia 1997)
# [[Mercedes González Fernández]] kazetaria, politikaria (Madril 1975)
# [[Mikiko Otani]] abokatu eta ikertzaile (Japonia, 1964)
# [[Mónica Nepote]] idazlea (Mexiko, 1970)
# [[Myrea Pettit]] ilustratzailea (Britainia Handia, 1970)
# [[Nastasia Zürcher ]] kantautorea, margolaria (Suitza/Galizia 1988)
# [[Nevenka Fernández]] Espainiako ekonomialaria eta Ponferradako zinegotzia
# [[Ninotchka Matute]] Guatemala Hiriko alkatetzari hautagai (Guatemala Hiria, 1967)
# [[Olga Martín-Belloso]] kimikaria, elikaduran aditua (Calahorra 1960)
# [[Paula Fortes]] aktibista, politikaria (Cabo Verde, 1945-2011)
# [[Petronila Guerrero]] politikaria (Cádiz 1953)
# [[Polly Higgins]] abokatua, ingurumen aktibista (1968-2019)
# [[Rashida Obeida]] palestinar aktibista politikoa (XX. mendea)
# [[Reneé Acosta|Renée Acosta]] poeta, filosofoa (Mexiko Hiria, 1976)
# [[Rosario Torres]] politikaria (Malaga 1959)
# [[Solange Fernex]] aktibista (Frantzia, 1934-2006)
# [[Soraya Rodríguez]] politikaria (Valladolid 1963)
# [[Tita Llorens]] igerilaria (Menorca 1968)
# [[Urania Mella]] Saturraranen kartzelaratua (Galizia 1899-1945)
# [[Verónica Gerber Bicecci]] artista, idazlea (Mexiko, 1987)
# [[Vicky Hernández]] aktorea (Kolonbia 1945)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''martxoa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Prudencia Gorrotxategi]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako presoa (Arrankudiaga, ?)
# [[Maria Arriaga]] efef'''SORTUA''' erraketista (Berriz, 1922- Ondarroa, 2014)
# [[Itziar de Blas]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta itzultzailea (Gasteiz, )
# [[Angélica Orue]] ef--'''SORTUA''' albaitaria (Laudio, 1926)
# [[Gemma Orobengoa]] ----'''SORTUA''' argazkilaria (Arrasate, 1985)
# [[Soledad Ruz]] ----'''SORTUA''' flamenko danzaria (Donostia, 1972)
# [[Jennifer Ávila]] ef--'''SORTUA''' kazetaria (Honduras, 1990)
# [[Lur Basterretxea]] ef--'''SORTUA''' eskiatzailea, lasterkaria (Elorrio, 1979)
# [[Maria Eskibel Arratia]] --ef'''SORTUA''' filantropoa (Gasteiz, ? - Valladolid, 1536)
# [[Nieves Cano]] efef'''SORTUA''' filantropoa (Gasteiz, 1847-1899)
# [[María Aranzazu Vélez de Mendizabal]] ----'''SORTUA''' Saturrarango Emakumeen Kartzelako ama nagusia (?)
# [[Magdalena Larrondo]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako zuzendaria (?)
# [[Adriana Bilbao Zarraonandia]] ----'''SORTUA''' flamenko dantzaria (Bilbo, 1988)
# [[Miren Arzak]] ----'''SORTUA''' fisioterapeuta, osteopata, idazlea (Hondarribia, 1966)
# [[Firouzeh Khosrovani]] ----'''SORTUA''' dokumentalgilea (Iran, 1971)
# [[Alba Heredia]] ----'''SORTUA''' flamenko dantzaria (Granada, 1995)
# [[Teodosia Ortega]] efef'''SORTUA''' emagina (Burgos, 1890-Arrigorriaga, 1983)
# [[Assumpta Aierdi]] ----'''SORTUA''' ekintzaile soziala (Donostia, 1972)
# [[Victoriana Herrero Barroso]] efef'''SORTUA''' Saturrarango presoa (Logroño, 1893-1962)
# [[Santa Paula Barbada]] ----'''SORTUA''' emakume santu eta bizarduna (Ávila, ?)
# [[Sara Torres]] ----'''SORTUA''' ikertzailea, idazlea (Gijón, 1991)
# [[Cristina Gutierrez]] ef--'''SORTUA''' ARtista, idazlea, ekintzailea (Bilbo)
# [[Maria Gugelberg von Moos]] botanikaria eta ilustratzailea (Suitza, 1836-1918)
# [[Marika]] ilustratzailea eta komikigilea (Bartzelona, 1949)
# [[Sabrina Van Tassel ]] kazetaria, film-zuzendaria (Frantzia 1975)
# [[Rosie Alfaro]] heriotza zigorraren zain (AEB 1971)
# [[Angelina Rodriguez]] heriotza zigorraren zain (AEB 1968)
# [[Karla Faye Tucker ]] heriotza zigorrez hila (AEB 1959-1998)
# [[Victoria Zárate Zurita]] Bigarren errepublikako maistra eta sindikalista (Madril, 1893-Lisboa, 1964)
# [[Reem Al Numery]] aktibista (Yemen, 1996)
# [[Nimco Ali]] aktibista (Somalia-Ingalaterra, 1983)
# [[Argentina Altobelli]] politikaria, aktibista (Italia, 1866-1942)
# [[Michealene Risley]] amerikar zinegile ekintzailea (Michigan, XX.mendea)
# [[Cindy Amaiza]] aktibista (Kenya, XXI. mendea)
# [[Adjoa Amana]] aktibista (Ghana, XX. mendea)
# [[Florina Alías]] asturiar idazlea (1921-1999)
# [[Lourdes Álvarez García]] asturiar idazlea (Mieres, 1968)
# [[Sharon Olds]] idazlea (Kalifornia, 1942)
# [[Velma Barfield]] serie-hiltzailea (AEB 1932-1984)
# [[Mary Gauthier ]] abeslaria (AEB 1962)
# [[Helen Gibson]] zaldizkoa, especialista (AEB 1892-1977)
# [[Candi Staton]] kantautorea (AEB 1940)
# [[Amy Helm]] kantautorea (AEB 1970)
# [[Bettye LaVette]] soul, blues kantautorea (AEB 1946)
# [[Gemma Escapa]] abokatua, irakaslea (Bizkaia 1965)
# [[Lorina Bulwer]] jostun artista (Ingalaterra 1838-1912)
# [[Lisbeth Añez]] aktibista venezuelarra (Venezuela)
# [[Tchinda Andrade]] trans aktibista (Cabo Verde, 1979)
# [[Yassi Ashki]] osasun-ekintzailea (Iran)
# [[Artearen maistra handiak]] artista-zerrenda
# [[Lucia Anguissola]] margolaria (Italia 1536/38- 1565)
# [[Dorotea de Chopitea]] filantropoa (Txile, 1816- Bartzelona 1891)
# [[Anita Awosusi]] aktibista (Alemania, 1956)
# [[Berta Zúñiga]] aktibista (Honduras, 1990)
# [[Bertha Oliva]] aktibista (Honduras, 1956)
# [[Carmen Castro García]] ekonomialara, aktibista (Valentzia 1967)
# [[Mari Jose Aranguren Querejeta]] ekonomialaria (Gipuzkoa 1969)
# [[Bina Shah ]] kazetaria, idazlea (Pakistan XX. mendea)
# [[Dulce Maria Cardoso]] abokatua, idazlea ( Portugal 1964)
# [[María Franciska Dapena Rico]] margolaria, idazlea (Palentzia 1924-Bilbo 1995)
# [[Laia Soler]] idazlea ( Lleida, 1991)
# [[Remedios Cervantes]] enpresaria, modelo ohia (Malaga 1964)
# [[Isabel Ríos]] sindikalista, ekintzailea (Curtis, Galizia, 1907-1997)
# [[Ana Cano]] Asturierazko idazlea (Somiedo, 1950)
# [[Vanessa Mendoza Cortés]] abortuaren aldeko aktibista (Andorra, 1980)
# [[María Martín Escudero]] dantzaria (Bizkaia XX. mendea)
# [[Mary Treat]] biologoa (AEB 1830-1923)
# [[Sol Panera]] galerista (Bilbo 1946)
# [[Elly Schlein]] Italiako politikaria (Suitza 1985)
# [[Cristina Martín Vega]] kazetaria (Madril 1970)
# [[Maria M. Gosse]] diplomazialaria, enbaxadorea (Alemania 1962)
# [[María del Coro Arizmendi]] ornitologoa ( Mexiko 1963)
# [[Camila Bossa ]] aktorea (Bogota/Galizia 1973)
# [[Karima Baloch]] aktibista (Pakistan-Kanada, 1983-2020)
# [[Marie Inmaculée Ingabire]] feminista, giza-eskubide ekintzailea (Ruanda,?)
# [[Walda Barrios Klee]] soziologoa, aktibista, feminista (Guatemala-Mexiko, 1951-2021)
# [[Ana Lydia Vega]] idazlea (Puerto Rico 1946)
# [[Susana Dans]] aktorea (Coruña 1965)
# [[Maruxa Villanueva]] abeslaria, aktorea (Galizia 1906-1998)
# [[Mabel Rivera]] aktorea (Coruña 1952)
# [[Laura Mañá]] film-zuzendaria, gidoilaria, aktorea (Bartzelona 1962)
# [[Zaza Ceballos]] idazlea (Coruña XX. mendea)
# [[Esther F. Carrodeguas]] dramagilea (Coruña 1979)
# [[María Reimóndez ]] idazlea (Lugo 1759)
# [[Xohana Torres]] idazlea (Galizia 1929-2017)
# [[Erin Mouré]] poeta, itzultzailea (Kanada 1955)
# [[Eva Mejuto]] idazlea (Pontevedra1975)
# [[Nicole Brossard]] poeta (Kanada 1943)
# [[Su Garrido Pombo]] kantautorea ( Galizia1982)
# [[Rosa Sevilla de Alvero]] sufragista, hezitzailea (Filipinak 1879-1954)
# [[Victoria Martín]] umoregilea, gidoilaria (Madril 1989)
# [[Isa Calderón]] umoregilea, gidoilaria ( Madril 1983)
# [[Noemí Sabugal]] idazlea ( Leon, 1979)
# [[Eva Llorach ]] aktorea ( Murtzia 1979)
# [[Alix Payen]] 1871ko Parisko Komunako ambulancière (1842-1903)
# [[Angela Saini]] zientzia-kazetaria (Londres 1980)
# [[Samira Ahmed]] kazetaria, genero diskriminazioagatik BBC salatu eta epaiketaren irabazlea (Londres 1968)
# [[Laura Bates]] idazle feminista, aitzindaria (Oxford 1986)
# [[Caroline Criado Perez]] kazetari ekintzailea (EB 1984)
# [[Deborah Cameron]] hizkuntzalaria (Eskozia 1958)
# [[Teodora Barrio]] idazlea, asturieraz (Marrubio, 1968)
# [[Teresa Cónsul]] idazlea, asturieraz eta gaztelaniaz (?- Oviedo, 1834)
# [[Raquel Fernández Menéndez]] idazlea, asturieraz (Salas, 1993)
# [[Blanca Fernández Quintana]] idazlea, asturieraz (Bimenes, 1994)
# [[Enriqueta González Rubín]] idazlea eta kazetaria, asturieraz (Ribadesella, 1832-Infiesto, 1877)
# [[Nené Losada]] idazlea, asturieraz (Luarca, 1921-2009)
# [[Idoia Rodríguez Buján ]] militarra (Lugo 1983-Afganistan 2007)
# [[Gillian Wearing]] artista (EB 1963)
# [[Cathy Newman]] kazetaria (EB 1974)
# [[Kate Adie ]] kazetaria (EB 1945)
# [[Rebekah Brooks]] kazetaria (EB 1968)
# [[María Teresa González|Maria Teresa Gonzále]] idazlea, asturieraz (Gijón. 1950-1995)
# [[Marta Mori]] idazlea, asturieraz (Gijón, 1965)
# [[María Esther García López]] idazlea, asturieraz (Valdés, 1948)
# [[Esther Prieto]] idazlea, asturieraz (Arenas, Cabrales, 1960)
# [[Helena Trexu]] idazlea, asturieraz (Sama de Langreo, 1945)
# [[Margaret Collins Weitz]] historialaria, Frantziako Erresistentzian aditua (AEB, 1929)
# [[Beatriz Álvarez-Guerra]] aktorea (Madril 1994)
# [[Tina Gascó]] aktorea (Sevilla 1914-Madril 1973)
# [[Zineb Hattab]] sukaldaria (Girona/Suitza 1989)
# [[Rosalía Mera]] jostuna, enpresaburua (Coruña 1944-2013)
# [[Sandra Ortega Mera ]] enpresaburua, filantropoa ( Coruña 1968)
# [[Mey Rahola]] argazkilaria (Leon 1897-Frantzia 1959)
# [[Clara Martínez Alberola]] abokatua (Madrid, 1963)
# [[Elena Vázquez Zendon]] matematikaria (Ourense, 1966)
# [[Elsa Anka]] aurkezlea (Bartzelona 1965)
# [[Paloma Marín]] aurkezlea (?, XX. mendea)
# [[Cristina Urgel]] aurkezlea (Soria 1979)
# [[Kate del Castillo]] aktorea (Mexiko 1972)
# [[Marisa Naranjo]] aurkezlea (Kanariak 1944)
# [[Estela Giménez]] gimnasta (Madril 1979)
# [[Manuela López García]] Maistra, poeta (Cacabelos, 1910-2005)
# [[Jenny Nyström]] ilustratzailea (Suedia, 1854-1946)
# [[Clara Maria Pope]] margolaria (Londres, 1767-1838)
# [[Laurence Suhner]] idazlea eta artista (Geneva, 1968)
# [[Anna Tigerhielm]] margolaria (Suedia, 1832-1906)
# [[Trini Tinturé]] ilustratzailea (Lleida, 1938)
# [[Henar Torinos]] Valladolid, 1985
# [[Elena Francisen kontsultategia]] emakumeentzako irratsaioa (Espainia 1947-1984)
# [[Maruja Fernández]] irrati esataria (Kuba 1925-Bartzelona 2001)
# [[Pepa Fernández]] kazetaria (Lleida 1965)
# [[Mara Torres]] kazetaria, idazlea (Madril 1974)
# [[Macarena Berlín]] kazetaria (Madril 1973)
# [[Florence Rochefort]] historialari frantziarra (Suresnes, 1958)
# [[Giovanna Garzoni]] margolaria (Italia 1960-1970)
# [[Michaelina Wautier]] margolaria (Belgika c.1617-1689)
# [[Louise Moillon]] margolaria (Frantzia 1610-1696)
# [[Maria van Oosterwijck]] margolaria (Herbehereak 1630-1693)
# [[Anne Vallayer-Coster ]] margolaria (Paris 1744-1818)
# [[Marie-Victoire Lemoine]] margolaria (Paris 1754-1820)
# [[Marie Gabrielle Capet]] margolaria (Frantzia 1761-1818)
# [[Constance Mayer]] margolaria ( Frantzia 1775-1821)
# [[Marie-Éléonore Godefroid]] margolaria ( Paris 1778-1849)
# [[Lilly Martin Spencer]] margolaria ( EB1822-AEB 1902)
# [[Clémentine Delait]] emakume bizarduna (Frantzia, 1865-1939)
# [[María Folguera]] idazlea, eszena zuzendaria (Madril, 1984)
# [[AveLina Pérez|Avelina Pérez]] Sortzaile eszenikoa (Oia, 1969)
# [[Raquel García-Tomás]] musikagilea (Bartzelona, 1984)
# [[Lola Blasco]] aktorea, idazlea eta antzerki zuzendaria (Alacant, 1983)
# [[Marta Pazos]] eszena zuzendaria (Pontevedra, 1976)
# [[Helena Tornero]] antzerkigilea (Figueras, 1973)
# [[Helena Antonia]] emakume bizarduna (Lieja, 1550-1595)
# [[Antonietta Gonsalvus]] emakume bizarduna (Frantzia, 1572-?)
# [[Arantza Ozaeta Cortázar]] arkitektoa (Madril 1982)
# [[Victoria Rodríguez]] aktorea (Madril 1931-2020)
# [[Pilar Eyre]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1947)
# [[Teresa Ribera ]] politikaria (Madril 1969)
# [[Carolina Maria de Jesus]] idazlea, poeta, kronista (Brasil 1914-1977)
# [[Jane Barnell]] emakume bizarduna (AEB 1871-1951)
# [[Alice Elizabeth Doherty]] emakume bizarduna ( AEB 1887-1933)
# [[Annie Jones ]] emakume bizarduna ( AEB 1865-1902)
# [[Krao Farini]] emakume bizarduna (Laos 1876-AEB 1926 19)
# [[Josephine Clofullia]] emakume bizarduna (Suitza 1829-1875)
# [[Pilar Pedraza]] idazlea, irakaslea (Toledo 1951)
# [[Carmen Linares]] flamenko-abeslaria (Linares 1951)
# [[María Pagés]] dantzaria, koreografoa (Sevilla 1963)
# [[Ellen MacArthur]] nabigatzailea (EB 1976)
# [[Aurora Vargas]] flamenko-dantzaria, kantaria ( Sevilla 1956)
# [[Bernarda de Utrera]] flamenko-kantaria (Utrera 1927-2009)
# [[Fernanda de Utrera]] flamenko-kantaria (Utrera 1923-2006)
# [[La Serneta]] flamenko kantaria (Cádiz 1837-Utrera 1912)
# [[Caroline van der Plas]] kazetaria, politikaria (Herbehereak 1967)
# [[Marta plana]] Australiara eramandako emakumeak (1960-1963)
# [[Arlette Farge]] historialari frantsesa (Charleville - 1941)
# [[Bibia Pavard]] historialari frantsesa (1980)
# [[Maddalena Casulana]] musikagilea (Italia, 1544-1590)
# [[Lucinda Williams ]] egile abeslaria (AEB 1953)
# [[Ivette Nadal ]] egile abeslaria, poeta (Bartzelona 1988)
# [[Blanca Llum Vidal]] poeta (Bartzelona 1986)
# [[Núria Martínez-Vernis]] poeta (Bartzelona 1976)
# [[Montse Castellà]] egile abeslaria, aktibista (Tarragona 1976)
# [[Rosa Regàs]] idazlea (Bartzelona 1933)
# [[Georgina Regàs]] sukaldaria, idazlea (Bartzelona 1932-Girona 2022)
# [[Carme Canela]] jazz-abeslaria (Bartzelona 1962)
# [[Sheila Jordan]] jazz- abeslaria (AEB 1928)
# [[Galina Balashova]] arkitektoa, diseinatzailea (Errusia 1931)
# [[Urška Djukić]] zinema-zuzendaria, gidoilaria (Eslovenia 1986)
# [[Asha Haji Elmi]] politikaria, aktibista (Somalia, 1962)
# [[Joana Afonso]] diseinatzailea, ilustratzailea (Portugal 1989)
# [[Cani Fernández Vicién]] abokatua (Cartagena 1963)
# [[Mar Sodupe]] aktorea (Kanariak 1972)
# [[Pepa Aniorte]] aktorea, abeslaria (Alacant 1972)
# [[Toni Morillas]] politikaria, feminista (Jaen 1982)
# [[Clementina Díez de Baldeón]] irakaslea, politikaria (Ciudad Real 1953)
# [[Consuelo Rumí]] psikologoa, irakaslea, politikaria (Almeria 1957)
# [[Anita Gutbrod]] igerilaria (Argentina 1903-1967)
# [[Lita Tiraboschi]] igerilaria, irakaslea, idazlea (Argentina 1917-1972)
# [[Pilar Geijo ]] igerilaria (Argentina 1984)
# [[Lilian Harrison]] igerilaria (Argentina 1904-1993)
# [[Enriqueta Agut Armer]] 2. errepublikako(Castelló, 1912-Mexiko, 1998)
# [[Concepción Alfaya]] 2. errepublikako maistra (Madril, 1886-1945)
# [[Elvira Navarro]] idazlea (Huelva, 1978)
# [[Alba Carballal|Alva Carballal]] idazlea (Lugo, 1992)
# [[Marie Equi]] medikua, aktibista (AEB,1872-1952)
# [[Maria Baldó|María Baldó]] 2. Errepublikako maistra (Albacete, 1884-Toulouse, 1964)
# [[María Braña de Diego|Maria Braña de Diego]] 2. Errepublikako maistra (Madril, 1912-2007)
# [[Carmen Castilla Polo]] 2. Errepublikako maistra (Logroño, 1895-Madril, 1979)
# [[Alba Sotorra Clua]] zinema zuzendaria (Reus, 1980)
# [[Carmen Hermosín]] politikaria (Sevilla 1945)
# [[Magdalena Valerio]] legelaria, politikaria (Caceres 1959)
# [[Mar Moreno]] legelaria, politikaria, idazlea (Jaen 1962)
# [[Teresa Jiménez Vílchez]] irakaslea, politikaria (Granada 1962)
# [[Fuensanta Coves]] irakaslea, politikaria (Alacant 1961)
# [[Irene García]] politikaria (Cádiz 1980)
# [[Marina Vega]] espioia, nazi harrapatzailea (Cantabria 1924-Madril 2011)
# [[Braulia Cánovas]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Murtzia 1920- Bartzelona 1993)
# [[Conchita Ramos]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Lleida 1925-Frantzia 2019)
# [[Alfonsina Bueno]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Zaragoza 1904- Frantzia1979)
# [[Margoth Escobar]] Ingurumen eskubideak eta indigenen aldeko aktibista (Ekuador, 1954)
# [[Mercedes Escribano Pérez]] Bigarren Errepublikako maistra (Valdeganga, 1888-Madril, 1958)
# [[Carmen García del Diestro]] Bigarren Errepublikako maistra, pedagogoa (Santander, 1908-Madril, 2001)
# [[Elsa López]] idazlea, poeta (Fernando Poo, 1943)
# [[Elena Gallego Abad|Elena Gallego]] kazetaria, idazlea (Teruel, 1969)
# [[Ana Vanessa Gutiérrez]] asturierazko idazlea (Mieres, 1980)
# [[Elsa Fernández]] galizierazko idazlea (Buenos Aires, 1933-1964)
# [[Avelina Valladares]] galizierazko idazlea (A Estrada 1825.1902)
# [[Violeta Friedman]] aktibista, bizirik atera Auschwitzetik (Errumania 1930- Madril 2000)
# [[Constanza Martínez Prieto]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Madril 1917-Bartzelona 1997))
# [[Laura Seco]] politikaria (Cádiz 1971)
# [[María Teresa Fernández de la Vega]] magistratua, politikaria (Valentzia 1949)
# [[Esperanza Oña]] politikaria (Sevilla 1957)
# [[Nuria Espallargas]] ikertzailea (Bartzelona 1979)
# [[Rosario de Velasco]] margolaria (Madril 1904-Bartzelona 1991)
# [[Marga Gil Roësset]] eskultorea, ilustratzailea, poeta (Madril 1908- 1932)
# [[Ángeles Santos Torroella]] margolaria (Girona 1911- Madril 2013)
# [[Delhy Tejero]] margolaria (Zamora 1904- Madril 1968)
# [[Lauren Bastide]] Frantziako kazetaria eta ekintzaile feminista (Orleans, 1980)
# [[Lima Aafshid]] idazle eta poeta (Afganistan, ?)
# [[Adelaide Estrada]] Mediku, zientzialari eta aktibista (Portugal, 1898-1979)
# [[Martha P. Falconer]] Aktibista, gizarte-langilea (AEB, 1862-1941)
# [[Tamara Alves]] artista, muralista, ilustratzailea, tatuatzailea (Portugal 1983)
# [[Rada Akbar]] artista (Afganistan, 1988)
# [[Maria Lucília Estanco Louro]] irakasle eta aktibista (Portugal, 1922-2018)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''otsaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Toda Likona]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Mari Juan Mezeta]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Maria Perez Larrinaga]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Olatz Urkia]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Donostia, 1986)
# [[Helena Barrenetxea]] ----'''SORTUA''' zestalaria (Durango, 2007)
# [[María Flores]] ----'''SORTUA''' 1824an bere askatasuna lortu zuen esklabua (Eivissa, 1775-?)
# [[Zorione Erezuma]] ----'''SORTUA''' poeta (Bilbo, 1969)
# [[Charo Roquero]] ----'''SORTUA''' historialaria (Donostia)
# [[Maritxu Negelua]] ----'''SORTUA''' idazlea, pastoralgilea (Zuberoa, 1999)
# [[Mari Tere Alberdi]] ef--'''SORTUA''' sukaldaria, tabernaria, aktorea (Berriz)
# [[Fabiola Gutiérrez]] ----'''SORTUA''' idazle (Bolivia, 1989)
# [[Carmen Castro Cardús]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako "zaintzaile" (Huesca, ?-1948)
# [[Maider Galardi]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta ikerlaria (Lasarte-Oria, 1995)
# [[Antoñita La Singla]] dantzaria (Bartzelona 1948)
# [[La Sordita]] dantzaria (Cádiz XIX.mendea-XX.mendea)
# [[Amal Aden]] idazle ekintzailea (1983, Somalia)
# [[Iola Leal Riesco]] ingumenaren aldeko ekintzailea (Lugo, 1977)
# [[Sol León]] dantzaria, koreografoa (Kordoba ç 1919)
# [[Sara Lezana]] dantzaria (Madril 1948)
# [[Cristina Llorente]] dantzaria, abeslaria, aktorea (Valladolid 1985)
# [[Isabel Llull]] dantzaria, maistra (Palma 1946)
# [[Sara Luzita]] dantzaria (Espainia 1922)
# [[Bárbara Lys]] dantzaria (Balearrak 1946)
# [[Claudia Salas]] aktoreak (Madril 1977)
# [[Carlota Pereda]] film-zuzendaria, gidoilaria (Madril 1975)
# [[Esther Cañadas]] modeloa (Albacete 1977)
# [[Joselyn Brea]] kirolaria (Venezuela/Galizia 1994)
# [[Donna Karan]] moda-diseinatzailea (AEB 1948)
# [[Eva Copa]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Bolivia 1987)
# [[Adrienne Avril de Sainte-Croix]] Frantziako filantropo eta feminista (1855 - 1936)
# [[Zahra Mohammadi]] BBCren 100 emakumeak 2022 Kurdinstango irakaslea errepresaliatua (1990)
# [[Layli]] BBCren 100 emakumeak 2022 Irango ekintzaile feminista errepresaliatua (2002)
# [[Wegahta Gebreyohannes Abera]] BBCren 100 emakumeak 2022 Etiopiako langile humanitarioa (xxxx)
# [[Victoria Baptiste]] BBCren 100 emakumeak 2022 Estatu Batuetako erizaina (xxxx)
# [[Velmariri Bambari]] BBCren 100 emakumeak 2022 Indonesiako Sexu-indarkeriaren kontrako ekintzailea (1980)
# [[Tamana Zaryab Paryani]] BBCren 100 emakumeak 2022 Afganistango kazetaria eta youtuberra (1997)
# [[Alice Pataxó]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil, 2001)
# [[Erika Hilton]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil, 1992)
# [[Zahra Joya]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Agfanistan, 1992)
# [[Velia Vidal]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Kolonbia, 1982)
# [[Roza Salih]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Eskozia.1989)
# [[Cecilia Patricia Flores Armenta]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Mexiko XX. mendea)
# [[Mirta Nuñez]] espainaiko gerra zibilaren historialaria (Kuba, 1956)
# [[Mirta Díaz-Balart]] Mirta Nuñezen ama eta Fidel Castroren lehenengo emaztea (Habana, 1928)
# [[Jane Misme]] Kazetari eta feminista frantsesa (1865-1935)
# [[Judith Heumann]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Filadelfia, 1947)
# [[Asonele Kotu]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Hegoafrika, ? )
# [[Nathalie Becquart|Natahalie Becquart]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Frantzia, 1969)
# [[Ida Holz]] informatikaria (Uruguai, 1935)
# [[Simone Tebet]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil 1970)
# [[Ferenice de Rodas]] ama (Grezia, K.a. 396-K.a. V. mendea)
# [[Lashana Lynch]] aktorea (Londres 1987)
# [[Giuseppa Barbapiccola]] filosofoa, poeta, itzultzailea (Italia, 1702-1740)
# [[Taisia Bekbulatova]] kazetaria, BBCren 100 emakumeak 2022 (Errusia, xxxx)
# [[Suvada Selimović]] ekintzailea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Bosnia, 1965)
# [[Shonda Rhimes]] gidoilaria, fil-zuzendaria (AEB 1970)
# [[Beatrice Fihn]] arma-nuklearren aurkako aktibista ( Suedia 1982)
# [[Tania Álvarez Yates]] kanoalaria (Pontevedra 1994)
# [[Tania Fernández García]] kanoalaria (Lugo 1992)
# [[Blanca Paloma]] abeslaria (Alacant 1989)
# [[Alice Wonder]] abeslaria ( Madril 1998)
# [[Olga Xirinacs]] idazlea (Tarragona 1936)
# [[Bikimel]] kantautorea (Bartzelona 1976)
# [[Luján Argüelles]] aurkezlea (Asturias 1977)
# [[Virginia Díaz]] kazetaria (Madril 1974)
# [[Kristina Berdínskikh]] kazetaria, BBCren 100 emakumeak 2022 (Ukraina)
# [[Kadri Keung]] moda-diseinatzailea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Hong Kong)
# [[Leonor Ferrer Girabau]] delineatzailea (Bartzelona, 1894-1953)
# [[Fatima Sheikh]] hezitzailea (India, 1831-1900)
# [[Jana Zinkevytx|Iana Zinkevitx]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Ukraina, 1995)
# [[Chanel Contos]] sexu-erasoen aurkako aktibista BBCren 100 emakumeak 2022 (Australia)
# [[Aye Nyein Thu]] mediku aktibista BBCren 100 emakumeak 2022 (Birmania, 1996)
# [[Judy Kihumba]] zeinu-hizkuntzako interpretea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Kenya)
# [[Paula Púa]] gidoilaria (Valentzia 1992
# [[Minerva Piquero]] kazetaria (Asturias 1967)
# [[Beatriz Pécker]] kazetaria (Madril 1955)
# [[Luisa Alberca]] irrati-nobelagilea (C.Real 1920-Logroño 2006)
# [[Vira Silenti]] aktorea (Italia 1931-2014)
# [[Clementina Albéniz|Clementina Albeniz]] maistra errepublikarra (Madril, 1853-1946)
# [[Ana Canalias Mestres]] maistra errepublikarra (Zaragoza, 1886-1934)
# [[Angelina Colubret]] maistra errepublikarra (Badalona, 1910 -Torroella, 1998)
# [[Isabel Esteban Nieto]] maistra errepublikar eraila (Palentzia, 1893-1936)
# [[Sofia Polo Giménez]] maistra errepublikar eraila (Zaragoza, 1904-Palentzia, 1936)
# [[Cirila Ubaldina García Díaz]] maistra errepublikar eraila (Salamanca, 1893-Palentzia, 1936)
# [[Samara Joy]] jazz abeslaria (AEB 1998)
# [[Sarah Kane]] antzerkigilea (EB 1971-1999)
# [[Toñi Salazar]] abeslaria (Badajoz 1963)
# [[Encarna Salazar]] abeslaria (Badajoz 1961)
# [[Lina Meruane]] Idazlea (Txile 1970)
# [[Nelly Meruane]] aktorea, irakaslea (Txile1927-2018 19)
# [[Teresa Laespada]] ikertzailea (Bilbo 1965)
# [[Ana Santos Aramburo]] liburuzaina (Zaragoza 1957)
# [[Glòria Pérez-Salmerón]] liburuzaina (Bartzelona 1958)
# [[Susana Fortes]] idazlea (Pontevedra 1959)
# [[Ana Belén Fortes]] idazlea (Pontevedra 1967)
# [[Genara Fernández García|Genera Fernández Garcia]] maistra fusilatua (León, 1903-1941)
# [[Josefa García Segret|Josefa Garcia Segret]] maistra errepublikarra (Tui, 1900-Oliveros, 1986}
# [[Gertrudis Ríos Marín|Gertrudis Rios Marín]] torturatu eta exekutatuko maistra (Cádiz, 1901-1936)
# [[Benita Gil]] maistra erbesteratua (Teruel, 1913-Praga, 2015)
# [[Carmen Hombre Ponzoa|Carmen Hombre Pouzoa]] maistra fusilatua (Cádiz, 1898-1936)
# [[Elisa López Velasco]] maistra berritzailea (Málaga, 1884-1936??)
# [[Sirisha Bandla]] BBCren 100 emakumeak 2022, ingeniari aeronautikoa (India 1988)
# [[Nazanin Zaghari-Ratcliffe]] BBCren 100 emakumeak 2022, iraniar-britaniar hiritarra (Tafresh 1978)
# [[Narges Mohammadi]] BBCren 100 emakumeak 2022, eskubideen aldeko ekintzailea (Persia 1972)
# [[Palmira Pla Pechovierto]] maistra, pedagogoa eta polikaria (Teruel, 1914-Castlló, 2007)
# [[Emilia Elias Herrando|Emilia Elias Herrando]] maistra, pedagogoa (Madril, 1898 - Mexiko, 1976)
# [[Veneranda Manzano]] maistra, politikaria, erbesteratua (Asturias, 1893-1992)
# [[Guillermina Medrano]] maistra eta politikaria (Albacete, 1912-Valencia, 2005)
# [[Marguerite Durand (feminista)]] kazetari, aktore, politikari eta feminista frantsesa (1864 - 1936)
# [[Jane Rigby]] BBCren 100 emakumeak 2022 Astrofisika estatubatuarra (EEUU, XXXX)
# [[Iryna Kondratova]] BBCren 100 emakumeak 2022 Anestesiologa eta pediatra (Ukrania, XXXX)
# [[Constance Tipper]] metalurgikaria (Erresuma Batua, 1894-1995)
# [[Johanna Döbereiner]] ingeniari agronomoa (Brasil, 1924-2000)
# [[Txell Alarcón]] saskibaloi jokalaria (Bartzelona 2003)
# [[Maider Castellano]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 2003)
# [[Gregoria Canelo de Paredes]] 'chinato' dialekto hiztuna (Caceres 1861-1917)
# [[Marina Ortiz de Zárate]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 1999)
# [[Chatrice White]] saskibaloi jokalaria (AEB 1996)
# [[Ana Laverón]] aeronautiko ingeniaria(Espainia XX. mendea)
# [[Isaura Clavero]] 1. emakume aeronautiko ingeniaria (Vigo XX. mendea)
# [[Parinoush Saniee]] idazlea (Iran 1949)
# [[Elena Barraquer Compte]] oftalmologoa (Bartzelona 1954)
# [[Jimena Quirós]] 1. emakume ozeonografoa (Almeria 1899-Madril 1983)
# [[Isabelle Junot]] aktorea (AEB 1991)
# [[Tamara Falcó]] moda-diseinatzailea (Madril 1981)
# [[Micaela Navarro]] politikaria (Jaen 1956)
# [[Ibijoke Faborode]] BBCren 100 emakumeak 2022, politikaria (Nigeria XX. mendea)
# [[Gohar Eshghi]] BBCren 100 emakumeak 2022, ekintzailea (Iran 1946-2002)
# [[Fatima Amiri]] BBCren 100 emakumeak 2022, ikaslea (Afganistan, 2005)
# [[Carmen Muñoz Manzano]] Bigarren Errepublikako maistra eta idazlea (Cáceres, 1906-Coruña, 2002)
# [[Carmen García de Castro]] Bigarren Errepublikako maistra eta pedagogoa (Almería, 1886-1969)
# [[Isabel González Turmo]] antropologoa (Espainia XX. mendea)
# [[Elvira Álvarez de Ceballos]] dama (Espainia XIV. mendea -1372)
# [[Difficult Women]] emakume kabareta (Australia)
# [[Mehreen Faruqi]] politikaria (Pakistan 1963)
# [[Katarina Zec]] saskibaloi jokalaria (Serbia 1997)
# [[Mariana Barassi]] film-zuzendaria (Argentina 1977)
# [[Vic Echegoyen]] idazlea (Madril 1969)
# [[Claudia Zapata]] historialaria (Txile 1975)
# [[Christiane Félip Vidal]] idazlea (Frantzia 1950)
# [[Katherine Kurtz]] idazlea (AEB 1944)
# [[Juana Ontañón eta Valiente|Juana Ontañon y Valiente]] Bigarren Errepublikako maistra (Madril, 1886-Mexiko, 1972)
# [[Wally Funk]] astronauta (AEB 1939)
# [[Ida Ørskov]] bakteriologoa (Danimarka 1922- 2007)
# [[Alice Lee]] matematikaria (EB 1858-1939)
# [[Elizabeth Scott]] matematikaria (AEB 1917-1988)
# [[Ainhoa Achutegui]] zuzendari artistikoa ( Venezuela 1978)
# [[Akwaeke Emezi]] idazlea (Nigeria 1987)
# [[Leia Dongue]] saskibalio jokalaria (Mozambike 1991)
# [[Mónica Bruckmann]] soziopolitologoa (Peru XX. mendea)
# [[Claude Ber]] poeta (Frantzai 1948)
# [[Nadia Yala Kisukidi]] filosofoa (Belgika 1978)
# [[Ana Carrique]] musikagilea ( Argentina 1964)
# [[Cristina Montserrat Hendrickse]] abokatua, irakaslea (AEB 1964)
# [[Kristina Higgins]] saskibaloi jokalaria (AEB 1994)
# [[Joy Alexis Brown-Adams]] saskibaloi jokalaria (Guyana 1993)
# [[Dona Tututa]] piano-jolea (Cabo Verde 1919-2014)
# [[Yolanda Morazzo]] poeta (Cabo Verde 1927-Lisboa 2009)
# [[Tuna Mascarenhas]] kimikaria, aktibista, 1. dama (Cabo Verde 1944-2009)
# [[Kate Asabuki]] aktore pornoa (Tokio 1962)
# [[Celina Pereira]] abeslaria, kontalaria (Cabo Verde 1940-Lisboa2020)
# [[Athaliah Molokomme]] fiskala (Botswana 1959)
# [[Constance Cummings-John]] politikaria (Sierra Leona 1918-Londres 2000)
# [[Aspásia Camargo]] politikaria (Brasil, 1946 19)
# [[Rachael Blackmore]] Jokey-a (Irlanda 1989)
# [[Lívia Járóka]] 1. emakumezko ijito eurodiputatua (Hungaria 1974)
# [[Clare Marie Hodges]] AEBko 1. emakumezko basozaina (AEB 1890-1970)
# [[Consuelo González Ramos]] kazetaria, erizaina, feminista (Zamora, 1877-Madril, 1956)
# [[Esperanza Rodríguez Cerdán]] Bigarren Errepublikako maistra erbesteratua (Madril, 1892-Valentzia,1984)
# [[Rosa Roig]] Bigarren Errepublikako maistra (Tarragona, 1890-Bartzelona, 1969)
# [[Pilar Salvo Giménez|Pilar Salvo]] Bigarren Errepublikako maistra fusilatua (Zaragoza, 1889-1936)
# [[Amalia Torrijos]] Bigarren Errepublikako maistra eta alkatea (Sevilla, 1911- ???)
# [[Ekaterina Lermontova]] Paleontologoa (SESB, 1889-1942)
# [[Eva Mameli Calvino]] Botanikaria (Italia, 1886-1978)
# [[Heike Freire]] filosofoa, aktibista (Espainia, ??)
# [[Sabrina Sánchez]] kazetaria, sexu langilea (Mexiko 1981)
# [[Karine Espineira]] soziologoa, trans ekintzailea (Txile 1967)
# [[Nadia Ferreira]] modeloa, enpresaburua (Paraguai 1999)
# [[Elena Sánchez Caballero]] kazetaria (Madril 1957)
# [[Pilar Martín Fernández]] immunologia ikertzailea (Madril 1973)
# [[Maruja Torres]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1943)
# [[Nya de la Rubia]] abeslaria, aktorea (Sevilla 1986)
# [[Aryna Sabalenka]] tenislaria (Bielorrusia 1998)
# [[Aliaksandra Sasnovih]] tenislaria (Bielorrusia 1994)
# [[Lucia Stecher]] ikertzailea (Txile XX. mendea)
# [[Elena Oliva]] soziologoa, ikertzailea (Txile 1982)
# [[Gendengarjaa Baigalimaa]] onkologoa (Mongolia XX. mendea)
# [[Elena Moreno Zaldibar]] saskibaloi jokalaria (Donostia 1959)
# [[Tanaya Mechelle Atkinson]] saskibaloi jokalaria (AEB 1996)
# [[Kinu Nishimura]] ilustratzailea (Japonia 1969)
# [[Asunción Linares]] paleontologoa (Granada, 1921-2005)
# [[Sylvie Denis]] idazlea
# [[Marguerite Durand (hizkuntzalaria)]] hizkuntzalarieta fonetikalari frantziarra (1904)
# [[Jeanne Chauvin]] abokatu eta feminista frantsesa (1862-1926)
# [[Soraya Prieto Fernández]] kimikaria (Gasteiz 1979)
# [[Maimouna Diarra]] saskibaloi jokalaria (Senegal 1991)
# [[Esther Yáñez González - Irun]] Armadako 1. emakumea eta gerra ontzi kapitaina (Cádiz 1971)
# [[María José Escalona]] informatikaria (Sevilla 1976)
# [[Helena Viñes]] ekonomialaria (Espainia, XX. mendea)
# [[María Jesús Almazor]] Telekomunikazio ingeniaria, CEO ( Brtzelona 1970)
# [[Karen Gaines]] ziberdefentsan aditua, CEO (XX. mendea)
# [[Silvia Albert Sopale]] aktore, zuzendari (Donostia 1976)
# [[Midi Achmat]] LGTB aktibista (Hegoafrika, 1964)
# [[Shiva Nazar Ahari]] giza eskubideen aldeko aktibista (Irán, 1984)
# [[Leoncia Gómez Galán]] zerbitzaria, 'vocera' (Caceres 1903-1986)
# [[Irma Estrada Silva]] autodefentsa irakaslea (El Salvador ?)
# [[Anália de Victória Pereira]] politikaria ( Angola 1941-2009)
# [[Belita Palma]] abeslaria (Angola 1932-1988)
# [[Luzia Inglês Van-Dúnem]] politikaria (Angola 1948)
# [[Margarida Rosa da Silva Izata]] diplomazialaria (Angola 1958)
# [[Ana Clara Guerra Marques]] dantzaria (Angola 1962)
# [[Luísa Rogério]] kazetaria (Angola 1967)
# [[Lourdes Van-Dúnem]] musikaria (Angola 1935-2006)
# [[Arlete Leona Chimbinda]] politikaria, irakaslea (Angola 1960)
# [[Silvia Lutucuta]] Kardiologoa, ministroa (Angola 1968)
# [[Josefa Sacko]] agronomoa, enbaxadorea (Angola XX. mendea)
# [[Vera Daves]] ekonomialaria, ministroa (Angola 1984)
# [[Catherine Austin Fitts]] bankaria (AEB 1950)
# [[Marjorie Rice]] matematikaria (AEB, 1923-2017)
# [[Liliana Colanzi]] idazle eta editorea (Bolivia, 1981)
# [[Magela Baudoin]] idazle (Bolivia, 1973)
# [[Trementinaireak]] sendatzeko produktu naturalen saltzaile ibiltariak (Katalunia XIX. mendea-XX. mendea)
# [[Eloísa del Pino Matute]] zientzialari soziala, ikertzailea (Espainia XX. mendea)
# [[María Luisa López Grigera]] filologoa (Coruña 1926)
# [[Paula Dapena Sánchez]] futbolaria (Pontevedra 1996)
# [[ASPEGI elkartea]] emakume profesionalena, enpresariena (Gipuzkoa 1998)
# [[Sari Arponen]] medikua (Finlandia 1977)
# [[Carolina Iglesias]] umoregilea, gidoilaria, youtuberra (Coruña 1993)
# [[Berta Collado]] kazetaria, aurkezlea (Toledo 1979)
# [[Yola Mamani]] komunikatzailea (Bolivia, 1984)
# [[Hélène Dutrieu]] txirrindulari, hegazkinlari (Belgika-Frantzia, 1877-1961)
# [[Virginia Ayllón]] idazle (Bolivia, 1958)
# [[Begonya Pozo]] idazlea (Valentzia 1974)
# [[Carmelina Sánchez-Cutillas]] idazlea (Madril 1921- Valentzia 2009)
# [[Beatriu Civera]] idazlea (Valentzia 1914-1995)
# [[Ana María Ibars]] idazlea, maistra (Valentzia 1892-1965)
# [[Raquel Payá]] pedagogoa (Valentzia 1919-1972)
# [[Alison Spedding]] antropologoa (Ingalaterra/Bolivia, 1962)
# [[Margaret W. Rossiter]] emakumeen historialaria ( AEB 1944)
# [[Maria Beneyto]] idazlea, poeta (Valentzia 1925-2011)
# [[María Villén]] 2. Errepublikako maistra (Burgos 1871-Valentzia 1961)
# [[Lindaura Anzoátegui]] idazle (Bolivia, 1846-1898)
# [[Yolanda Bedregal]] poeta (Bolivia, 1913-1999)
# [[María Virginia Estenssoro]] poeta (Bolivia, 1902-1970)
# [[Hilda Mundy]] poeta (Bolivia, 1912-1980)
# [[Concha Peña Pastor]] bigarren errepublikako maistra eta abokatua (Ciudad Real, 1906-Panama, 1960)
# [[Elpidia Polo Ovejas]] bigarren errepublikako maistra errepresaliatua (Valladolid, 1890-Madrid, 1988)
# [[Carmen Valero Gimeno]] bigarren errepublikako maistra eta pedagogo errepresaliatua (Silla, 1893-1962)
# [[Rosa Menéndez]] zientzialaria, 1. emakumea CSIC burua (Asturias 1956)
# [[Dulceida]] interneteko ospetsua (Bartzelona, 1989)
# [[Juana Macías]] film-zuzendaria, gidoilaria (Madril 1971)
# [[Brisa Fenoy]] musikaria, DJ, modeloa (Cádiz 1991)
# [[María Vargas Montoya]] enologoa (Haro 1971)
# [[María Vargas Fernández]] flamenko abeslaria (Cádiz 1947)
# [[Laura Alonso Cancho]] poeta (Santander 1978)
# [[Dina Abouzeid Sariñena]] badminton entrenatzailea (Zaragoza 1979)
# [[Agostina Burani]] saskibaloi jokalaria ( Argentina 1991)
# [[Carmen Ybarra Careaga]] enpresaburua, markesa (Espainia 1963)
# [[María José Álvarez Mezquíriz]] EULEN enpresaburua (Bilbo 1957)
# [[Margaret H. Wright]] matematikaria (AEB, 1944)
# [[Katharine Way]] fisikaria (AEB, 1902-1995)
# [[Paola Velasco Pinedo]] Boliviako 1. emakume piloto komandantea (1988)
# [[Xian (aktibista)]] LGTB aktibista (Txina, ?)
# [[Laura Hojman]] gidoilaria, film zuzendaria (Sevilla 1981)
# [[Bibisara Assaubayeva]] xake jokalaria (Kazakhstan 2004)
# [[Anne L'Huillier]] fisika atomikoko irakaslea (Frantzia/Suedia 1958)
# [[Tamara Rojo]] datzaria, koreografoa (kanada/Espainia 1974)
# [[Elena S. Sánchez]] kazetaria (Toledo 1979)
# [[Patricia Pardo]] kazetaria (Galizia 1983)
# [[Sonsoles Ónega]]kazetaria, idazlea (Madril 1970)
# [[Cristina Ónega]] kazetaria (Madril 1975)
# [[Tatiana Afanásieva]] matematikari eta fisikaria (Ukraina-Herbereheak, 1876-1964)
# [[Lilli Suburg]] kazetaria (Estonia, 1841-1930)
# [[Esther Szekeres]] matematikaria (Hungaria-Australia, 1910-2005)
# [[Irene Falcón|Irene Falcon]] kazetaria, Dolores Ibarruriren idazkaria (Madril, 1907-1999)
# [[Enriqueta O'Neill|Enriqueta O´Neill]] aktore eta idazlea (Madril, 1909-Bartzelona, 1972)
# [[Encarnación Fuyola Miret]] Bigarren errepublikako maistra (Huesca, 1907-Mexiko, 1982)
# [[Anoka Primrose Abeyrathne]] kontserbazionista, gizarte ekintzailea (Sri Lanka, 1991)
# [[Mar Abad]] kazetaria (Almeria 1972)
# [[Marion Koopmans]] albaitaria, birologoa (Herbehereak 1956)
# [[Carme Valls]] mediku eta politikaria (Bartzelona,' 1945)
# [[Anne Anderson]] ilustratzailea (Eskozia, 1874 - 1930)
# [[Eva Furnari|Eva Furmari]] ilustratzailea (Erroma, 1948)
# [[Matilde Hidalgo]] mediku, poeta, sufragista (Ekuador 1889-1974)
# [[Eva Soriano]] komediantea, aurkezlea (Tarragona 1970)
# [[Cecilia Ansaldo]] idazlea (Ekuador 1949)
# [[Melissa Lucio]] heriotza zigor polemikoan kondenatua (AEB 1968)
# [[Carmen Barbarà]] komikigilea eta irudigilea (Bartzelona, 1933)
# [[Amelia Bauerle|Amelia Banerle]] komikigilea (Londres, 1873-1916)
# [[Pauline Baynes]] liburu ilustratzailea (Sussex, 1922-2008)
# [[ Pamela Adie]] LGBT aktibista (Nigeria, 1984)
# [[ Christine Ahn]] Bakearen aldeko aktibista (Hego Korea, XX. mendea)
# [[Celia Viñas]] poeta, pedagogoa (Lleida-Almeria, 1915-1954)
# [[Chipita Rodriguez]] heriotza zigorrez urkatua eta 100 urtera barkatua (AEB 1799-1863)
# [[Elsa Beskow]] idazlea eta ilustratzailea (Suedia, 1874-1953)
# [[Mary Agnes Chase]] botikaria eta ilustratzailea (EEBB, 1869-1963)
# [[María Conejo]] ilustratzailea (Mexiko, 1958)
# [[Eréndira Derbez]] ilustratzailea, idazlea (Mexiko, 1991)
# [[Kate Greenaway]] ilustratzailea, idazlea (Londres, 1846-1901)
# [[Elizabeth Shippen Green]] ilustratzailea (EEBB, 1871-1954)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''urtarrila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Elorriaga]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Busturia, 1980)
# [[Aiora Zabala]] ----'''SORTUA''' zientzialaria (1982)
# [[Alazne López]] --ef'''SORTUA''' dantzaria (Bilbo, 1993-Alemania, 2015)
# [[Ana Borderas]] ef--''SORTUA''' kazetaria, irrati-esataria (Eibar, 1962)
# [[Anna Fernandez de Paco]] ef--'''SORTUA''' zinemagilea (Bartzelona, 1981)
# [[Belén Balerdi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1937-1982)
# [[Berenice Lopez Reyes]] ef--'''SORTUA''' enpresaburua (Mexiko, 1989)
# [[Bonifacia Zuazola]] efef'''SORTUA''' erraketista (Azkoitia, 1915-2012)
# [[Consuelo Osa]] efef'''SORTUA''' erraketista Mutriku (1922-2015)
# [[Durangoko Emakumeen Kartzela]] '''SORTUA''' (1939-1940)
# [[Eladia Balerdi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1942-1997))
# [[Garbiñe Balerdi]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1935)
# [[Garbiñe Ortega]] ----'''SORTUA''' zinema komisarioa (Gasteiz, 1981)
# [[Gloria Agirrezabalaga]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1922)
# [[Ignacia Idoate Iragui]] efef'''SORTUA''' moja (Orikain, 1900 - Madril, 1975)
# [[Iñasi Illarramendi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Zarautz, 1919-2005)
# [[Josefa Egaña]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1923)
# [[Juncal Alzugaray]] ef--'''SORTUA''' Fisioterateupa eta asmatzailea (Bilbo, 1981)
# [[Justa Domínguez de Vidaurreta e Idoy]] efef'''SORTUA''' moja (Azpeitia, 1975- Madril, 1958)
# [[Koldobike Gezala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Lezo, 1917)
# [[Marcelina Zabala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1923)
# [[Margarita Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1925-Fuengirola, 2019)
# [[Mari Beraza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Anoeta, 1929 -Mexiko, 1986)
# [[Maria Josefa Navascues]] efef'''SORTUA''' erraketista (Errenteria, 1924-2011)
# [[Maria Teresa Egaña]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1925)
# [[Mercedes Agirrezabalaga]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1928)
# [[Mercedes Zubikaray]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1920-1983)
# [[Merche Olabe]] ef--'''SORTUA''' margolaria (Bilbo, 1957)
# [[Milagros Uranga]] efef'''SORTUA''' erraketista (Mutriku, 1918-1992)
# [[Pilar Zabala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1926-1945)
# [[Rafaela Etxaniz]] efef'''SORTUA''' erraketista (Azkoitia, 1926-213)
# [[Saelia Aparicio]] ----'''SORTUA''' artista (Valladolid, 1982)
# [[Victoriana Aizpuru]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Errezil, 1919)
# [[Zornotzako Emakumeen Kartzela]] '''SORTUA''' (1938-1947)
# [[Ada Hitchins]] kimikaria (Ingalaterra, 1891-1972)
# [[Adèle Esquiros]] Frantziako idazle eta kazetari feminista (1819-1886)
# [[Africa González Fernández]] medikua, inmunologoa (Madril 1962)
# [[Agrippina Vagánova]] ballet-maistra (Errusia, 1837-1951)
# [[Aïcha Chenna]] emakume eskubideen aktibista (Maroko 1941-2022)
# [[Aída Gómez]] dantzaria (Madril, 1967)
# [[Aida Pierce]] komediantea (Mexiko, 1956)
# [[Ainhoa Sanz Rodríguez|Ainhoa Sanz]] mendi korrikalaria (Urretxu, 1989)
# [[Alba Gutiérrez]] dantzaria, aktorea ( Madril 1994)
# [[Alice H. Parker]] asmatzailea (EEBB 1895-1920)
# [[Alicia Barrié]] vedettea (Txile 1915- AEB 2002)
# [[Alicia Vignoli]] vedettea (Lima 1911-Argentina 2005)
# [[Almudena Ariza]] korrespontsala (Madril, 1963)
# [[Alyson Eckmann]] aktorea (AEB 1990)
# [[Amalia Iglesias]] idazlea, poeta (Menaza, 1962)
# [[Ana Goya]] dantzaria, aktorea (Iruñea 1962)
# [[Ana José Cancio]] kazetaria (Palentzia 1960)
# [[Ana Orantes]] genero-indarkeriaren biktina (Granada 1937-1997)
# [[Ana Rujas]] aktorea (Madril 1989)
# [[Angela Burdett-Coutts]] filantropoa, pintura-bildumagilea (Londres, 1814-1906)
# [[Ángela T. Leiva Sánchez]] botanikaria (Kuba 1948-2014)
# [[Àngels Ribé]] artista kontzeptuala (Bartzelona 1943)
# [[Anna Jaclard]] Errusiar sozialista eta feminista iraultzailea (1843 - 1887)
# [[Anna Maurizio]] biologoa (Suitza 1900-1993)
# [[Annie Oakley]] tiratzailea (AEB, 1860-1926)
# [[Antonia Gimeno Travesset]] saskibaloi jokalaria eta entrenatzailea (Bartzelona, 1941)
# [[Antonia Torre Yela]] 14. arrosa. Fusilatua (Madril, 1922-1940)
# [[Asha Lul Mohamud Yusuf]] poeta (Somalia, XX. mendea)
# [[Azucena Hernández]] aktorea (Sevilla 1960-Guadalajara 2019)
# [[Barbara Navarro]] legelaria, CEO (Madril 1974)
# [[Bélgica Adela Mirabal]] biziraun zuen Mirabal ahizpa bakarra (Dominikar Errepublika, 1925-2014)
# [[Belle Starr]] Mendebaldeko bidelapurra (AEB, 1848-1889)
# [[Beth (abeslaria)]] (Bartzelona 1981)
# [[Bianca Ceva]] erresistentziaren kidea (Italia, 1897-1982)
# [[Blanche Lefebvre]] 1871ko Parisko Komunako ekintzailea
# [[Carmen Amaya]] dantzaria (Bartzelona, 1918-1963)
# [[Carmen Iglesias]] historialaria (Madril 1942)
# [[Carmen Olmedo Checa]] politikaria (Malaga 1949-2015)
# [[Carmen Ruiz-Tilve]] idazlea (Oviedo 1941)
# [[Carol-Ann Duffy]] poeta (E.B. 1955)
# [[Catherine Allard]] dantzaria (Belgika/Katalunia, 1960)
# [[Cathy Hackl]] futurista teknologikoa ( XX. mendea)
# [[Cecilia Bartolomé]] film-zuzendaria (Alacant 1940)
# [[Celia Correas de Zapata]] idazlea (Argentina 1933-AEB 2022)
# [[Charo (abeslaria)]] dantzaria, aktorea (Murtzia 1941-)
# [[Claire Démar]] kazetari eta feminista frantziarra (1799-1833)
# [[Clara Jiménez Cruz]] kazetaria (Madril 1989)
# [[Claude-Hélène Perrot]] historialaria (Frantzia 1928-2019)
# [[Claudia Piñeiro]] idazlea (Argentina 1960)
# [[Colette Rabaté]] hispanista (Frantzia 1950)
# [[Cristina Olea]] korrespontsala (Vigo, 1982)
# [[Dalila Ennadre]] zinema-zuzendaria (Maroko 1966- Paris 2020)
# [[Dalilah]] dantzaria (Madril 1936-2001)
# [[Danica McKellar]] Matematikaria, aktorea (AEB, 1975)
# [[Daniela Blume]] kazetaria (Mataro 1990)
# [[Daphne Oram]] musikagilea (Erresuma Batua, 1925-2003)
# [[Daria Bertolani Marchetti]] erresistentziaren kidea (Italia, 1919-1994)
# [[Delia del Carril]] margolaria (Argentina, 1884-1989)
# [[Désirée Gay]] kazetari eta feminista frantziarra (1810-1890)
# [[Diana Vishneva]] dantzaria (Errusia, 1976)
# [[Dolores Medio]] idazlea (Oviedo 1911-1996)
# [[Dolors Comas]] antropologoa eta politikaria (Bartzelona, 1951)
# [[Dorothy E. Smith]] antropologoa (E.B 1946-Kanada 2022)
# [[Dorothy Pitman Hughes]] aktibista (AEB 1938-2022)
# [[Drucilla Cornell]] filosofoa (AEB 1950-2022)
# [[Edith Checa]] kazetari, irrati-esatari (Sevilla, 1957-Madril, 2017)
# [[Elda Emma Anderson]] fisikaria (AEB, 1899-1961)
# [[Elena González Iglesias]] dantzaria, aktorea (Asturias 1991)
# [[Elena Quiroga]] idazlea (Santander 1921-Coruña 1995)
# [[Elizabeth Gertrude Britton]] botanikaria, briologoa (AEB, 1858-1934)
# [[Elvira Andrés]] dantzaria (Espainia, 1958)
# [[Elvira Godás]] maistra errepublikarra (Katalunia, 1917-2015)
# [[Elvira Roca Barea]] idazlea (Malaga 1966)
# [[Enedina Alves Marques]] ingeniari zibila (Brasil, 1913-1981)
# [[Erika Martínez]] poeta (Jaen, 1979)
# [[Ernestina Otero]] maistra (Pontevedra 1890-1956)
# [[Eugenia Balcells]] artista bisuala (Bartzelona 1943)
# [[Eva Ortega Paíno]] kimikaria, ikertailea (Madril, 1972)
# [[Felicita Ferrero]] erresistentziaren kidea (Italia, 1899-1984)
# [[Filomena Dato]] poeta, idazlea (Galizia, 1856-1926)
# [[Flor de Torres Porras]] fiskala (Almeria 1961)
# [[Flora Philip]] matematikaria (Erresuma Batua 1865-1943)
# [[Florence Parpart]] asmatzailea (EE.BB. 1856- ?)
# [[Florencia Pérez Padilla]] dantzaria (Sevilla 1918-Madril 2000)
# [[Frances Haugen]] datu-ingeniaria, informatzailea (AEB 1980)
# [[Francesca Gargallo]] filosofoa, idazlea (Italia 1956- Mexiko 2022)
# [[Gabriela Bravo]] fiskala, politikaria (Valentzia 1963)
# [[Gemma Pasqual i Escrivà|Gemma Pasqual i Escrivá]] katalanez idazten duen idazlea (Valentzia, 1967)
# [[Gertrud Woker]] biokimikaria (Suitza, 1878-1968)
# [[Ginetta Sagan]] erresistentziaren kidea (Italia, 1925-2000)
# [[Gloria Leyland]] dantzaria, esataria (Argentina, XX.mendea)
# [[Godeliève Mukasarasi]] gizarte langilea, aktibista (Ruanda 1959)
# [[Grace Nichols]] poeta (Guyab 1950)
# [[Helen Pickett]] koreografoa (AEB,?)
# [[Helena Corbellini]] idazlea (Uruguai 1959)
# [[Helena Cortesina]] dantzaria, zinegile aitzindaria (Valentzia 1903-Buenos Aires 1984)
# [[Ina Grafl]] botanikaria (Suitza 1915-1970)
# [[Irene Rice Pereira]] artista (AEB 1902-Marbella 1971)
# [[Isabel Pérez Montalbán]] poeta (Córdoba, 1964)
# [[Isla Correyero]] idazlea, poeta (Cáceres, 1957)
# [[Jamie Dantzscher]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1982)
# [[Josefina Triguero Agudo]] Espainiako 1.emakume epailea (Madril 1946-2022)
# [[Joyce Lussu]] erresistentziaren kidea (Italia, 1912-1998)
# [[Juana la Macarrona]] dantzaria (Cádiz 1870-Sevilla 1947)
# [[Júlia Creus Garcia]] dantzaria, aktorea (Tarragona 1994)
# [[Julia Manzanal Pérez]] aktibista errepublikanoa (Madril, 1915-2012)
# [[Julia Reichert]] dokumental-zuzendari (AEB 1946-2022)
# [[Kae Tempest]] poeta, abeslaria (Inglaterra, 1985)
# [[Kathryn Woolard]] hizkuntza-antropologoa (AEB 1950)
# [[Kenita Placide]] aktibista (Santa Luzia 1978)
# [[La Chunga]] dantzaria (Marseilla, 1938)
# [[La Malena (dantzaria)]] (Cádiz 1877-Sevilla 1956)
# [[Laura Escanes]] modeloa (Bartzelona 1996)
# [[Laura Palmés]] kazetaria (Bartzelona, 1954-2011)
# [[Laura Pinillos]] vedettea (Espainia 1900-Madril 1970)
# [[Lina Merlin]] erresistentziaren kidea (Italia, 1887-1979)
# [[Lola Greco]] dantzaria, koreogarfoa (Madril 1964)
# [[Louisa Aldrich-Blake]] medikua (Chingford, 1865 – 1925)
# [[Louise Colet]] Frantziako olerkaria (1810-1876)
# [[Lourdes García Campos]] kazetaria (Madril 1975)
# [[Lucero Tena]] dantzaria,kriskitin jotzailea (Mexiko, 1938)
# [[Lucy Weston Pickett]] kimikaria (AEB, 1904-1997)
# [[Luisa Esteso]] aktore komikoa (Valentzia 1906- Madril1986)
# [[Luisa Isabel Álvarez de Toledo]] dukesa eta idazlea (Estoril, 1936-Sanlúcar de Barramenda, 2008)
# [[Lupe Serrano]] dantzaria (Txile, 1930)
# [[Manuela Garín Pinillos]] matemtikaria (Asturias-Mexiko, 1914-2019)
# [[Manuela Manzanares]] arbista, idazlea (Ciudad Real 1910 -AEB 2004)
# [[Margarita García Robayo]] idazlea (Kolonbia 1980)
# [[Marguerite Williams]] geologoa (AEB, 1895-1991)
# [[María Alaniako]] enperatriza (Georgia1050-Bizanzio 1118?)
# [[Maria Branyas Morera]] superehunurtekoak (San Frantzisko/Katalunia 1907)
# [[María Cabrera]] akrobata, lehenengo emakume ijito ezaguna espainian (1467-Guadalajara, 1527)
# [[Maria Cosway]] artista (Italia 1760 -1838)
# [[María Eloy-García|María Eloy-Garcia]] idazle, poeta (Málaga, 1972)
# [[María Ignacia Rodríguez de Velasco]] aktibista (Mexiko, 1778-1850)
# [[María López García]] hockey-jokalaria (Asturias 1990)
# [[María Muñoz]] irrati-esataria (Argentina 1968-2003)
# [[Maria Ossowska]] Filosofoa (Varsovia, 1896-1974)
# [[María Peláe]] kantautorea (Malaga 1990)
# [[María Teresa Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1935-1960)
# [[Marie Guy-Stéphan]] dantzaria (Paris 1818-1873)
# [[Marina Semiónova]] dantzaria (Errusia, 1908-2010)
# [[Mariola Cubells]] kazetaria (Valentzia 1967)
# [[Marjorie Hyams]] jazz musikaria, bibrafonista (AEB 1920-2012)
# [[Marsha Blackburn]] politikaria (AEB 1952)
# [[Marta Agudo]] poeta (Madril, 1971)
# [[Maruchi Fresno]] aktorea (Madril 1916-2003)
# [[Mercedes Ballesteros]] idazlea ( Madril 1913-1995)
# [[Mercedes Gaibrois de Ballesteros]] historialaria (Paris 1891-Madril 1960)
# [[Mercedes Marrero]] saskibaloi jokalaria eta nabigazio kapitaina (San Cruz Tenerifekoa, 1961)
# [[Mercedes Olivera Bustamante]] antropologoa (Mexiko 1934-2022)
# [[Milagros Calvo]] epailea (Valladolid 1947)
# [[Minerva Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1926-1960)
# [[Mireia Sentís]] idazlea (Bartzelona 1947)
# [[Miriam Reyes]] poeta (Ourense, 1974)
# [[Mónica Moro]] publizista, zuzendari-nagusia (Madril, 1974)
# [[Montserrat Domínguez]] kazetaria (Madril 1963)
# [[Montserrat Galcerán]] aktibista (Bartzelona, 1946)
# [[Montserrat Soliva Torrentó]] zientzialaria (Katalunia, 1943-2019)
# [[Nannette Streicher]] musikagilea, piano-jolea (Alemania 1769-Austria1833)
# [[Natalia Bessmértnova]] dantzaria (Mosku 1941-2008)
# [[Natalia LL]] artista (Polonia 1937-2022)
# [[Natalia Makarova]] dantzaria (Errusia, 1940)
# [[Nina Timofeeva]] dantzaria (Errusia 1935-Israel 2014)
# [[Noemí Galera]] OT zuzendaria (Bartzelona 1967)
# [[Noni Benegas]] idazlea (Argentina 1951)
# [[Norma Barbolini]] erresistentziaren kidea (Italia, 1922-1993)
# [[Núria Bendicho Giró|Nuria Bendicho]] idazlea (Bartzelona, 1995)
# [[Nuria Oliver]] telekomunikazio ingeniaria (Alacant 1970)
# [[Odette Roy Fombrun]] sufragista (Haiti 1917-2022)
# [[Olga Lepeshínskaya]] dantzaria (Errusia 1941-2008)
# [[Olga María Ramos]] kupletista, musikagilea (Madril 1947)
# [[Olga Ramos (abeslaria)]] (tenerife, 1932)
# [[Olga Ramos (aktorea)]] kupletista (Badajoz 1918-Madril 2005)
# [[Paloma del Río]] kazetaria (Madril 1960)
# [[Pastora Galván]] dantzaria (Sevilla 1980)
# [[Patria Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1924-1960)
# [[Patricia Guerrero (dantzaria)]] (Granada 1990)
# [[Patrizia Reggiani]] hiltzailea (Italia, 1948)
# [[Pilar de la Oliva]] epailea (Valentzia 1956)
# [[Radhya Al-Mutawakel]] Giza eskubide aktibista (Yemen 1967)
# [[Ramona Maneiro]] aitzindaria (Coruña, 1961)
# [[Rosa Durán]] dantzaria (Cádiz 1922-Madril 1999)
# [[Rosario Guerrero]] dantzaria (Madril XIX. mendea-1960)
# [[Rosemary Radford Ruether]] filosofoa (AEB 1936-2022)
# [[Rossana Rossanda]] erresistentziaren kidea (Italia, 1924-2020)
# [[Sabela Arias Castro]] historietagilea (Lugo, 1969)
# [[Sara Rancaño]] korrespontsala (Bartzelona, 1984)
# [[Sarah Mardini]] igerilaria, errefuxiatuen aldeko aktibista kriminalizatua (Siria, 1995)
# [[Shadi Sadr]] abokatu, aktibista (Iran 1974)
# [[Sharon Presley]] psikologoa (AEB 1943-2022)
# [[Silvia Barrera Ibáñez]] zibersegurtasun aditua, kriminologoa (Madril 1977)
# [[Soledad Antelada Toledano]] hackerra (Argentina 1977)
# [[Soledad Cazorla]] fiskala (Lareche 1955-Madril2015)
# [[Sophie Freud]] psikologoa, idazlea (Austria 1924-AEB 2022)
# [[Stella Cunliffe]] estatistikaria (Erresuma Batua, 1917-2012)
# [[Suzanne Voilquin]] kazetari frantziarra eta saint simonista (1801-1876)
# [[Teresa Burga]] artista (Perú, 1935-2021)
# [[Teresa Freixes]] legelaria (LLeida 1950)
# [[Teresa Perales]] igerilaria (Zaragoza 1975)
# [[Tina Anselmi]] erresistentziaren kidea (Italia, 1927-2016)
# [[Verónica Pascual Boé]] ingeniaria, CEO (Burgos 1979)
# [[Vicky Gómez]] dantzaria (Salamanca 1988)
# [[Victoria Pinillos]] vedettea (Espainia ?- Madril ? )
# [[Victorina Vila Badia]] maistra errepublikarra (Lleida, 1883-1962)
# [[Violeta la Burra]] abeslaria, dantzaria, aitzindaria (Sevilla, 1936-2020)
# [[Virxinia Pereira Renda]] idazlea (Pontevedra 1884-Madril 1969)
# [[Yolanda Ramos]] aktorea (Bartzelona 1968)
# [[Zar Amir Ebrahimi]] aktorea (Iran 1981)
# [[Zeba Islam Seraj]] biologo molekularra (Bangladesh, 1958)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Lourdes Herrasti]] ef--'''SORTUA''' antropologoa (Aretxabaleta, 1958)
# [[Marie-José Basurco]] ----'''SORTUA''' idazlea (Donibane Lohitzune, 1947)
# [[Uxue Kerejeta]] ----'''SORTUA''' musikaria (Zumarraga, 1999)
# [[Felisa Libano]] efef'''SORTUA''' pandero jotzailea (Plentzia, 1917-2000)
# [[Esperanza Nuere]] ----'''SORTUA''' margolaria (Bilbo, 1935)
# [[Nadia Hindi Mediavilla]] ----'''SORTUA''' ikertzailea (Bagdad, 1977)
# [[Betisa Ojanguren]] ----'''SORTUA''' Nafarroako Unibertsitate Publikoko irakaslea (Barakaldo, 1978)
# [[Ainhize Belar]] ef--'''SORTUA''' eskalatzailea (Atxondo, 2006)
# [[Miren Urbieta Vega]] ----'''SORTUA''' abeslaria, musikaria (Donostia, 1983)
# [[Begoña Uriarte]] ----'''SORTUA''' piano-jotzailea (Bilbo, 1937)
# [[Dioni Ardanza]] efef'''SORTUA''' jostuna (Ermua, 1914-Dima, 2005)
# [[Bego Alabazan]] ----'''SORTUA''' ipuin-kontalaria (Bilbo, 1966)
# [[Esperanza López Parada]] poeta (Madril, 1962)
# [[María Vázquez Suárez]] maistra, fusilatua (1874-1936)
# [[Kavita Ramdas]] zientzialaria (India, 1963)
# [[Cécile La Grenade]] politikaria, zientzialaria (Grenada, 1952)
# [[Eva Syková]] neurozientzialaria (Txekia, 1944)
# [[Sikivu Hutchinson]] idazlea, ekintzailea (AEB, 1961)
# [[Soumya Swaminathan]] medikua, pediatra eta zientzilaria (India, 1959)
# [[Victoria Ocampo]] idazle, itzultzaile, filantropoa (Argentina 1890-1979)
# [[Marie-Léonide Charvin "Agar"]] Aktore frantziarra eta communarde (1832-1891)
# [[Lorena Conde]] aktore, poeta (Galizia, 1980)
# [[Francisca Herrera Garrido]] idazlea (Galizia, 1869-1950)
# [[Olga Gallego]] historialaria, artxibozaina, idazlea (Galizia, 1923-2010)
# [[Mercedes Romero Abella]] maistra exekutatua (Coruña, 1907-Aranga, 1936)
# [[Marga do Val|Marga Do Val]] itzultzailea eta aktorea (Vigo, 1964)
# [[Sufia Kamal]] feminista (Banglades, 1911-1999)
# [[Oksana Omeliánchik]] ukraniar-sobietar gimnasta (1985)
# [[Laila Ripoll]] antzerkigilea, zuzendaria (Madril, 1964)
# [[Concha Cuetos]] aktorea (Madril, 1944)
# [[Cristina Torres]] aktorea (Madril, 1963)
# [[Pilar Torres]] aktorea (Madril, 1962)
# [[Elisa Montés]] aktorea (Granada, 1934)
# [[Teresita Silva]] aktorea (Valentzia 1911-Madril 1960)
# [[Analia Gadé]] aktorea (Argentina, 131-Madril 2019)
# [[Marisol Ayuso]] aktorea (Madril, 1943)
# [[Eugenia Roca]] aktorea (Bartzelona, 1928-2010)
# [[Encarna Abad]] aktorea (Espainia,1927)
# [[Mara Recatero]] zuzendaria (Espainia, ?)
# [[Lola Membrives]] kantaria,aktorea (Argentina/Espainia, 1885-1969)
# [[María Lado|Maria Lado]] idazlea (Coruña, 1979)
# [[María de las Mercedes Goicoa Fernández|Maria de las Mercedes Goicoa]] pianista (Coruña, 1928-2022)
# [[Beatriz Hernanz]] poeta (Pontevedra, 1963)
# [[Mar Bosch Oliveras|Mar Boch Oliveras]] idazlea (Girona, 1981)
# [[Elena Alonso Frayle]] idazlea (Bilbo, 1965)
# [[Pilar Cabot]] idazlea (1940-2017)
# [[Sandra Alonso Villar|Sandra Alonso]] maistra, idazlea (Zamora, 1993)
# [[Toni Acosta]] aktorea, umoregilea (Tenerife, 1972)
# [[Begoña Vargas]] aktorea, modeloa, dantzaria (Madril, 1999)
# [[Ivana Baquero]] aktorea, modeloa (Bartzelona, 1994)
# [[Mamen García]] aktorea (Valentzia, 1947)
# [[Nuria Herrero]] aktorea, dantzaria (Valentzia, 1987)
# [[Hurtado ahizpak]] aktore hirukotea (Espainia, 1979-1994)
# [[Paloma Hurtado]] vedettea,aktorea (Madril, 1946)
# [[Fernanda Hurtado]] aktorea (Madril, 1947)
# [[Teresa Hurtado]] aktorea (Madril, 1947)
# [[Mary Carrillo]] aktorea (Toledo, 1919-Madril 2009)
# [[Sara Moro]] gimnasta artistikoa (Mexiko, 1984)
# [[Elisa Herrero Uceda|Elisa Herrero]] poeta (Caceres, 1957-Madril, 2020)
# [[Blanca Andreu]] poeta (Coruña, 1959)
# [[Ana Merino]] poeta, komikigilea (Madril, 1971)
# [[Maria Bassó]] aktorea (Espainia,1901-Madril,1992)
# [[Esperanza Navarro]] aktorea (Espainia, 1928-1978)
# [[Eloísa Muro]] aktorea (Madril, 1894-1979)
# [[María Asquerino]] aktorea (Madril, 1925-2013)
# [[Pilar Millán Astray]] idazlea, espioia (Coruña 1879-Madril 1949)
# [[Mayra Gómez Kemp]] aurkezlea, kantaria, aktorea (Kuba, 1948)
# [[Velia Martínez]] aktorea (AEB, 1920-1993)
# [[María Durán]] aurkezlea, kantaria (Madril, 1946)
# [[Beatriz Escudero]] aktorea, kantaria (Asturias, 1950)
# [[Acuario hirukotea]] pop musikariak (Espainia, 1976-1980)
# [[Marián Flores]] idazkaria, aurkezlea (Madril, 1957)
# [[María Casal]] aurkezlea,aktorea, (Madril, 1958)
# [[Cristina Corral Soilán]] kazetaria, idazlea, irakaslea (Lugo, 1976)
# [[Mary Paz Pondal]] aktorea (Asturias, 1942)
# [[Mercedes Prendes]] aktorea (Asturias,1903-Madril,1981)
# [[Milagros Leal]] aktorea (Madril, 1902-1975)
# [[Ana Mariscal]] aktore, zuzendari, ekoizle (Madril, 1923-1995)
# [[Loreto Prado]] aktorea (Madril, 1863-1943)
# [[Consuelo Berlanga]] kazetaria (Kordoba, 1955)
# [[Irma Soriano]] kazetaria (Jaen, 1963)
# [[María Teresa Campos]] kazetaria (Tetuan/Malaga, 1941)
# [[Paula Malia]] aktorea (Bartzelona, 1990)
# [[Silma Lopez]] aktorea (Madril, 1991)
# [[Teresa Riott]] aktorea (Bartzelona, 1990)
# [[Barbara Mestanza]] zuzendaria (Bartzelona 1990)
# [[Inés de León]] zuzendaria (?, XX.mendea)
# [[Carmen Carbonell]] aktorea (Bartzelona, 1900)
# [[Belen Macias]] gidoilaria, zuzendaria (Tarragona, 1968)
# [[Vicky Peña]] aktorea (Bartzelona, 1954)
# [[Miranda Gas]] aktorea (Madril, 1985)
# [[Anna Maleras]] dantzaria (Bartzelona, 1940)
# [[Carlota Ferrer]] aktorea, korografoa (Madril, 1976)
# [[Emma Maleras]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona, 1919-2017)
# [[Elena Frías de Chávez]] politikaria eta maistra (Venezuela, 1935)
# [[Rita Sargsyan]] maistra (ARmenia, 1962-2020)
# [[María Xosé Agra Romero]] filosofoa (Santiago de Compostela, 1956)
# [[Montse Barderi Palau]] idazlea eta filosofoa (SAbadell, 1969)
# [[María Canosa]] ingeniaria, idazlea, aurkezlea (Galizia, 1978)
# [[Carmen Borrego]] telebista saio-zuzendaria (Malaga, 1966)
# [[Marisa Abad]] aurkezlea (Alacant, 1947)
# [[Nuria Roca]] aktorea, aurkezlea, idazlea (Valentzia, 1972)
# [[Rocío Carrasco]] aurkezlea (Madril, 1977)
# [[Isabel Borondo]] aurkezlea (Madril, 1948)
# [[Lola Martínez (esataria)]] esataria (Murtzia, XX. mendea)
# [[Mónica Randall]] aktore, aurkezlea (Bartzelona, 1942)
# [[Luciana Wolf]] abeslaria (Zaragoza, 1946)
# [[Lola Rodríguez Aragón]] soprano, maistra (Logroño, 1910-Iruñea 1984)
# [[Elisabeth Schumann]] sopranoa, maistra (Alemania 1888-AEB, 1952)
# [[Neus Campillo Iborra]] filosofoa eta idazlea (Valentzia, 1945)
# [[Carolina del Olmo]] filosofoa (Madril, 1974)
# [[Ana Marta González (filosofoa)|Ana Marta Gonzalez]] filosofoa (Ourense, 1969)
# [[Emma Vilarasau]] aktorea (Bartzelona, 1969)
# [[Faustina Pignatelli]] fisikaria, matematikaria (Italia, 1705-1769)
# [[Toshiko Yuasa]] fisikaria (Japonia-Frantzia, 1909-1980)
# [[Ana Higueras]] sopranoa (Madril, 1944)
# [[Marie Fillunger]] sopranoa (Austria, 1850-Suitza 1930)
# [[Eugenie Schumann]] piano-jolea (Alemania, 1851-Suitza 1938)
# [[Rocío Orsi|Rocio Orsi]] filosofoa, saiakeragilea (Madril, 1976-2014)
# [[Clara Ramas]] filosofoa, politikaria (Madril, 1986)
# [[Begoña Roman]] filosofoa (Petrel, 1965)
# [[Teresa Cameselle]] idazlea (Coruña, 1968)
# [[Isabel Penagos]] sopranoa (Santander, 1931)
# [[Petra Martínez]] aktorea, zuzendaria (Jaen, 1944)
# [[Olga Margallo]] aktorea, zuzendaria (Madril, 1970)
# [[Marta Soto]] egile-abeslaria (Huelva, 1996)
# [[Carmen Boza]] egile-abeslaria (Cádiz, 1987)
# [[Ana María Sánchez Navarro]] sopranoa (Alacant, 1959)
# [[Sophie Poirier]] Jostuna eta Parisko Komunako communarde (1830-1879)
# [[Victorine Eudes]] Botikaria eta Parisko Komunako communarde (1848-1881)
# [[Malvina Poulain]] Maistra eta Parisko Komunako communarde (1851-1921)
# [[Rachel Félix]] Frantziako aktore tragikoa (1821-1858)
# [[Natalia Kobrynska]] idazlea eta feminista (Ukraina, 1855-1920)
# [[Mylène Flicka|Mulène Flicka]] blogaria eta feminista (Benin, 1996)
# [[Joye Hummel]] gidoilaria (EEBB, 1924-2021)
# [[Atika Locke]] idazlea (EEBB, 1974)
# [[Carla Cordua]] filosofoa (Txile, 1925)
# [[Mercè Otero Vidal]] filosofoa, feminista (Bartzelona, 1947)
# [[Marie-Pauline Soyer]] grabatzailea (Caen, Frantzia, 1786-1871)
# [[Ana Gertrudis de Urrutia Garchitorena|Ane Gertrudis de Urrutia Garchitorena]] margolaria (Cádiz, 1812-1850)
# [[Esmée Bulnes]] dantzaria (Erresuma Batua, 1900-Italia 1986)
# [[Gema Castillo]] dantzaria (Argentina, 1907-1979)
# [[Yoly Saa]] egile-abeslaria (Pontevedra, 1992)
# [[Aurora de Albornoz]] idazlea, poeta (Luarca, 1926 - Madril, 1990)
# [[Newsha Tavakolian|Newsha TAvakolian]] artista (Teheran, 1981)
# [[Pauleta Pamies]] dantzaria (Bartzelona, 1851-1937)
# [[Teresina Boronat]] dantzaria (Katalunia, 1904-1983)
# [[Maria de Avila]] dantzaria (Bartzelona, 1920-Zaragoza 2014)
# [[Lola de Avila]] dantzaria (Guadalajara, 1949)
# [[Claudia Faci]] dantzaria (Espainia, 1966)
# [[Rosita Segovia]] dantzaria (Bartzelona, 1922-2003)
# [[Ana Laguna]] dantzaria (Zaragoza, 1954)
# [[Arantxa Argüelles]] dantzaria (Zaragoza, 1970)
# [[Rosella Hightower]] dantzaria (AEB,1920- Frantzia,2008)
# [[Violette Verdy]] dantzaria (Frantzia,1933-AEB,2016)
# [[Marcia Brown]] dantzaria (AEB,1918-2015)
# [[Cristina Aranda]] dantzaria (Madril, 1976)
# [[Maria Gordon]] geologo, paleontologoa (Eskozia, 1864-1939)
# [[Francisca Meléndez]] margolaria (1770-1825 Cádiz)
# [[María Elisa Quinteros|Maria Elisa Quinteros]] politikaria (Txile, 1981)
# [[Verona van de Leur]] gimnasta (Herbehereak, 1985)
# [[Ruth Brown]] abeslaria (EEBB, 1928-2006)
# [[Nancy Chodorow]] psikoanalistaa(AEB, 1944)
# [[Liubov Jegorova (dantzaria)]] (Errusia 1880-Paris 1972)
# [[Bronislava Nijinska]] dantzaria (Errusia 1891-AEB 1972)
# [[Margarita Wallmann]] dantzaria (Alemania 1904- Monako 1992)
# [[Victoria Garabato]] dantzaria (Argentina XX. mendea)
# [[Susana Agüero]] dantzaria (Arhentina 1944-2012)
# [[Mercedes Quintana]] dantzaria (Argentina, 1910-1996)
# [[Dora del Grande]] dantzaria (Argentina, 1909-1966)
# [[María Ruanova]] dantzaria (Argentina 1922-2016)
# [[Inés Malinow]] idazlea (Argentina, 1922-1989)
# [[Ana Itelman]] dantzaria (Txile 1927-Argentina, 1989)
# [[Sole Giménez]] abeslaria (Paris/Murtzia, 1963)
# [[Rafaela López Aguado de Rayón]] independentziaren aldeko heroina (Mexiko, 1754-1822)
# [[Rita Pérez de Moreno]] independentziaren aldeko heroina (Mexiko, 1779-1861)
# [[Montserrat Galí Boadella]] historialaria (Mexiko, 1947)
# [[Lida Martinoli]] dantzaria (Argentina 1914-1994)
# [[Yelena Smirnova]] dantzaria (Errusia 1888-Argentina 1934)
# [[Hanya Holm]] dantzaria (Alemania 1893-AEB 1992)
# [[Marilú Marini]] dantzaria (Argentina 1940)
# [[Iris Marga]] dantzaria (Italia 1901-Argentina 1997)
# [[Renate Schottelius]] dantzaria (Alemania 1921-Argentina 21998)
# [[Agnes de Mille]] dantzaria (AEB 1905-1993)
# [[Ana María Stekelman]] dantzaria (Argentina 1944)
# [[Nieves Herrero Cerezo]] kazetaria (Madril 1957)
# [[Inés Ballester]] kazetaria (Castelló 1958)
# [[Edith Ditmas]] liburuzaina, idazlea (Ingalaterra, 1896-1986)
# [[Aurora Bernárdez]] itzultzailea (Argentina 1920-Frantzia 2014)
# [[Edith Aron]] itzultzailea (Alemania 1923-Londres 2020)
# [[Ugné Karvelis]] itzultzalea (Lituania 1935-Paris 2002)
# [[Carol Dunlop]] itzultzailea (AeB 1946, Frantzia 1982)
# [[Elena Garro]] idazlea (Mexiko, 1916-1998)
# [[Amalia Kahana - Carmon]] idazlea (Israel, 1926-2019)
# [[Félicie de Fauveau]] eskultorea (Italia, 1802-1886)
# [[Louise-Joséphine Sarazin de Belmont]] margolaria (Versalles, 1790- Paris, 1870)
# [[Thérèse Eléonore Lingée]] diseinatzailea, grabatzaile (Paris, 1753-1833)
# [[María Josefa Ascargorta y Rivera]] margolaria eta irakaslea (Madril, 1800-1850)
# [[Maria Luisa Marchori]] margolaria (Madril, 1801-1900)
# [[Chellsie Memmel]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1988)
# [[Bárbara María Hueva]] margolaria (Madril, 1733-1772)
# [[María del Olmo Ibáñez|María del Olmo Ibañez]] artxibozaina, idazlea, historialaria (Alacant, 1965)
# [[Amparo Dávila]] idazlea, poeta (Mexiko, 1928-2020)
# [[Maria Bashir]] Afganistaneko 1. emakumezko fiskala (1970)
# [[Christina Lamb]] kazetaria (Londres, 1965)
# [[Nujeen Mustafa]] aktibista errefuxiatua (Siria, 1999)
# [[Cecilia McDowall]] musikaria (Londres, 1951)
# [[Luzmaría Jiménez Faro]] idazlea (Madril, 1937-2015)
# [[Marina de Castarlenas]] idazlea (Bartzelona, 1900-1974)
# [[Clara Corral]] idazlea (Galizia, 1847-1908)
# [[Salomėja Nėris]] idazlea (Lituania, 1904-1945)
# [[Helena Paz Garro]] idazlea (Mexiko, 1939-2014)
# [[Isabela Corona]] aktorea (Mexiko, 1913-1993)
# [[Olivia Teroba]] idazlea (Mexiko, 1988)
# [[Andrea Muriel]] idazlea (Mexiko, 1988)
# [[Misty Copeland]] dantzaria (AEB, 1982
# [[Inmaculada Aguilar]] dantzaria (Kordoba, 1958)
# [[Mercedes Alfonso]] dantzaria (Espainia, ? )
# [[Rocío Aragón]] dantzaria (Cádiz1925-Madril 2018)
# [[Dores André]] dantzaria (Galizia 1958)
# [[Else Granheim]] liburuzaina (Norvegia 1926-1999)
# [[Carmen Magallón]] fisikaria (Aragoi, 1951)
# [[Baya Hocine]] ekintzaile independentista aljeriarra (1940 - 2000)
# [[Houda Benyamina]] film-zuzendari eta gidoilari frantsesa (1980)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Maria Bengoetxea]] efef'''''SORTUA''''' euskaltzalea, hizlaria (Ermua, 1906 - Zornotza, 2006)
# [[Justi Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1919-2000)
# [[Miren Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1915 - 2003)
# [[Ane Elordi]] ef--'''''SORTUA''''' kazetaria, irakaslea, KORRIKAko koordinatzailea (Zornotza, 1991)
# [[Isolina Pliego]] ----'''SORTUA''' maistra (Iruñea, 1886-Lodosa, 1968)
# [[Ángela Alonso|Angela Alonso]] ef--'''SORTUA''' maistra (Lerin, 1899-Iruñea, 1986).
# [[Oskia Ugarte]] ----'''SORTUA''' artearen historialaria eta kudeatzailea (Iruñea, 1978)
# [[Elisa Arteta]] ef--'''SORTUA''' dantzaria eta koreografoa (Iruñea, 1980)
# [[Isabel Aleman Irungarai]] ef--'''SORTUA''' emagina, Amaiurko alkatea (Amaiur, 1968)
# [[Ioar Oteiza]] ef--'''''SORTUA''''' komunikatzailea, Durango Azokako komunikazio arduraduna (Lesaka, 1988)
# [[Juanita Arenaza]] efef'''SORTUA''' errekatista (Arrasate, 1923-Mexiko, 2015)
# [[Raisa Álava]] ----'''SORTUA''' artista (Zuhatza, 1990)
# [[Asun Ibarrondo]] ef--'''SORTUA''' zerbitzaria, ostalaria (Elorrio, 1952)
# [[Maitane Carballo]] ----'''SORTUA''' zinemagilea (Gasteiz, ?)
# [[Idurre Frías]] ef--'''SORTUA''' futbol entrenatzailea (Gasteiz, 1991)
# [[Ana Aguiriano]] ----'''SORTUA''' 1992ko Paralinpiar jokoetako kirolaria (Gasteiz, 1961)
# [[Josefina Añua]] ----'''SORTUA''' Espainiako saskibaloi selekziorako hautatua izan zen lehenengo arabarra (Gasteiz, ?)
# [[Leguncia de Echebarria]] ----'''SORTUA''' Durangoko kondesa (XI.mendea)
# [[Elur Ulibarrena|Elur Ulibarrena Herce]] ----'''SORTUA''' museo kudeatzailea (Denia, 1969)
# [[Kristina Berasain]] ef--'''''SORTUA''''' kazetaria (Lizarra)
# [[Leire Malkorra]] ----'''SORTUA''' arkitektoa eta arkeologo (Tolosa, 1988 )
# [[Tania Reneaum Panszi]] ----'''SORTUA''' Amerikarteko Giza Eskubideen Batzordeko Idazkari Exekutiboa (Mexiko, ?)
# [[Suylen Milanés]] efef'''SORTUA''' abeslaria (Kuba, 1971-2022)
# [[Lynn Milanés]] ----'''SORTUA''' abeslaria (Kuba, 1970)
# [[Ana Zamorano |Ana Zamorano Ruiz]] ----'''SORTUA''' bidaiaria (Sodupe, 1992)
# [[Yaiza Romero]] ----'''SORTUA''' kirolaria, urpeko arrantza (Zornotza,? )
# [[Loren Eguren]] efef'''SORTUA''' ehun urteduna (Elorrio 1920-Zaldibar 2023)
# [[Juliana Saratxaga]] ??--'''SORTUA''' pandero jotzailea, ehun urtekoa (Araia. 1911-2013)
# [[Mireia Elkoroiribe]] ef--'''SORTUA''' politikaria (Abadiño, 1975)
# [[Loiola Canales]] ef--'''SORTUA''' surflaria, irakaslea (Bilbo, 1995)
# [[Susana Brunetti]] aktorea (Argentina, 1941-1974)
# [[Mimí Pons]] vedette eta aktorea (Argentina, 1948)
# [[Norma Pons]] vedette eta aktorea (Argentina, 1943-2014)
# [[Tosca Musk]] zinemagilea (Hegoafrika, 1974)
# [[Maye Musk]] modeloa eta dietista (Kanada, 1948)
# [[Susana Dalmás]] irakaslea, politikaria (Uruguai, 1948-2012)
# [[Francisca Júlia da Silva]] poeta (Brasil, 1871-1920)
# [[Doris Daou]] astronomoa (Kanada, 1964)
# [[Joany Kane]] gidoilaria, Passionflix plataformaren asmatzailea (AEB, XX. mendea)
# [[Alessandra Torre]] Amazoneko maitasun eleberri idazle salduena, blogaria,(AEB, XX. mendea)
# [[Sylvia Day]] idazlea (AEB, 1973)
# [[Raffaella di Girolamo]] psikologoa, sexologoa (Txile, 1978)
# [[Mariana di Girolamo]] aktorea (Txile, 1990)
# [[Amparo Noguera]] aktorea (Txile, 1965)
# [[Emilia Noguera]] aktorea, zuzendaria (Txile, 1983)
# [[Sonja Vasić]] saskibaloi jokalaria (Serbia, 1989)
# [[Thaïs Blume]] aktorea (Bartzelona, 1984)
# [[Agnès Busquets]] aktorea (Tarragona, 1976)
# [[Elena Espejo]] aktorea, ekoizlea (Tanger, 1930)
# [[Marta Grau]] aktorea, antzerki-pedagogoa (Katalunia, 1891-1992)
# [[Catalina Valls]] aktore, zuzendari, idazlea (Mallorca, 1906-1999)
# [[Cristina Valls]] aktorea (Mallorca, 1901-1982)
# [[Aina Villalonga]] antzerki-idazlea (Mallorca, 1883-1961)
# [[Margalida Caimari]] poeta, ongilea (Kuba 1839-Mallorca 1921)
# [[Rebekah Dawson]] astronomoa (AEB)
# [[Julia de León]] astronomoa (Santa Kruz de Tenerife, 1977)
# [[Audrey C. Delsanti]] astronomoa (Frantzia, 1976)
# [[Juana Salabert]] idazlea (Frantzia-Espainia, 1962)
# [[Milena Rudnitska]] ukraniar kazetaria, ekintzailea (1892-1976)
# [[Manuela de los Herreros]] idazlea, administratzailea (Balearrak 1845-1911)
# [[María Cánepa]] aktorea (Italia, 1921-Txile 2006)
# [[Liliana Ross]] aktorea, zuzendaria (Italia-Txile, 1930-2018)
# [[María Elena Duvauchelle]] aktorea (Txile, 1942)
# [[Zinaida_Tusnolobova-Martxenko]] Armada Gorriko medika (Errusia, 1920)
# [[Felipa de Souza]] aktibista portugaldarra (Tavira, 1556-Brasil, 1600)
# [[Victorine Gorget]] Frantziako ikuzlea eta Parisko Komunan militante errepublikanoa (1843-1901)
# [[Joséphine Marchais]] Frantses jornalaria, Komunan parte hartu izana (1837-1874)
# [[Élisabeth Rétiffe]] Frantziako kartoi-fabrikatzailea, sozialista eta Communarde (1834-1882)
# [[Léontine Suétens]] Ikuzlea eta 1871ko Parisko Komunan 'communarde-a' (1846-1891)
# [[Tonka Tomicic]] modeloa eta aurkezlea (Txile, 1976)
# [[Niní Marshall]] aktorea, gidoilaria, komediantea (Argentina, 1903-1996)
# [[Antonella Costa]] aktorea, zuzendaria (Italia-Argentina, 1980)
# [[Samira Negrouche]] idazlea, poeta (Aljeria, 1980)
# [[Carolina Arregui]] aktorea (Txile, 1965)
# [[Mayte Rodríguez]] aktorea, modeloa (Txile, 1989)
# [[Elsie MacGill]] ingeniaria (Kanada, 1905-AEB 1980)
# [[Helen Gregory MacGill]] epailea, kazetaria (Kanada 1864-1947 )
# [[Helen MacGill Hughes]] soziologoa (Kanada, 1903-1992)
# [[Helen Hughes-Brock]] arkeologoa (Kanada, 1938)
# [[Lauretta Ngcobo]] idazlea (Hego Afrika, 1931-2015)
# [[Patricia Simón Carrasco]] kazetaria, idazlea (Malaga, 1983)
# [[Emily Warren Roebling]] ingeniaria (AEB, 1843-1903)
# [[E. Lilian Todd]] asmatzailea (AEB, 1865-1937)
# [[Margaret Olivia Slocum Sage]] irakaslea, filantropoa (AEB, 1828-1918)
# [[Ruth Crocker]] idazlea (AEB, 1946)
# [[Loida Zabala Ollero]] potentzia egokituko kirolaria(Cáceres, 1987)
# [[Maura Healey]] abokatua, politikaria (AEB, 1971)
# [[Felicitas Guerrero]] dirudun dama, tiroz hila (Argentina, 1846-1872)
# [[María Teresa Costantini]] aktorem, film-zuzendaria, gidoilaria (Argentina, 1949)
# [[Alda Merini]] poeta, idazlea (Italia, 1931-2009)
# [[María del Pilar Maspons y Labrós]] idazlea (1841-1907)
# [[Asunción Balaguer]] aktorea (Bartzelona 1925-Madril 2019)
# [[Teresa Rabal]] aktorea, abeslari (Bartzelona,1952)
# [[María Luisa Merlo]] aktorea (Valentzia, 1941)
# [[Rita Irasema]] barietate-artista, musikagile (Kuba, 1954)
# [[Inés Rivadeneira]] mezzosopranoa, irakaslea (Lugo, 1928)
# [[Isabel Pérez Dobarro]] piano-jolea, irakaslea (Coruña, 1992)
# [[María Luisa Solá]] bikoiztaile-aktorea (Bartzelona, 1939)
# [[Ana Diosdado]] idazle, aktore (Argentina, 1938-Madril 2015)
# [[Mirtha Legrand]] aktorea, aurkezlea (Argentina 1927)
# [[Amelia de la Torre]] aktorea (Guadalajara 1905-Madril 1987)
# [[Josefina Díaz de Artigas]] aktorea (Argentina1891-Madril 1976)
# [[Clara González]] abokatu, politikaria eta hezitzailea. (Kolonbia, 1900-1991)
# [[Lynne Karen Deutsch]] astrofisikaria, astronomoa (AEB, 1956-2004)
# [[Teresa Solana]] idazlea (Bartzelona, 1962)
# [[Annemarie Heinrich]] argazkilaria (Alemania-Argentina, 1912-2005)
# [[Alicia D'Amico]] argazkilaria (Argentina, 1933-2001)
# [[María Cristina Orive]] argazkilaria (Guatemala, 1931-2017)
# [[Luz Sánchez-Mellado]] kazetaria, idazlea (Alacant, 1966)
# [[Gretchen Daily]] biologoa, biogeografoa (AEB, 1964)
# [[Nina]] abeslaria, aktorea, enpresaburua (Bartzelona, 1966)
# [[María Moreno (margolaria)|Maria Moreno]] (Madril, 1933-2020)
# [[Fryda Shultz de Mantovani]] idazlea, kritikaria (Argentina, 1912-1978)
# [[Alicia Jurado]] idazlea, akademikoa (Argenti-1948)
# [[Marguerite Moreno]] aktorea (Frantzia-1871-1948
# [[María Rosa Oliver]] idazlea, aktibista (Argentina, 1898-1977)
# [[Leonor Acevedo Suárez]] itzultzailea (Argentina, 1876-1975)
# [[Harriet Shaw Weaver]] kazetaria, editorea (Ingalaterra, 1876-1961)
# [[María Esther Vázquez]] idazlea (Argenti-1937-2017)
# [[Carmen Bravo-Villasante]] itzultzailea, haur literaturan aitzindaria (Madril-1918-1994)
# [[María Luisa Cresta de Leguizamón]] idazlea, irakaslea (Argentina-1918-2008)
# [[Ana Garralón]] idazlea (Madril-1965)
# [[Montse Pla]] aktorea (Madril, 1978)
# [[Sarah Buschmann]] idazlea (Frantzia, 1992)
# [[Montserrat Abelló]] idazlea (Katalunia, 1918-2014)
# [[Lourdes Tello]] idazlea (Madril, 1974)
# [[Maria Cabrera]] poeta, irakaslea (Katalunia)
# [[Pelegrina Pastorino]] moda-erreportaria (Italia 1902-Argentina 1988)
# [[Carmen Gallardo Martín-Gamero]] itzultzailea (Toledo 1874-Madril 1951)
# [[Rosario Lacy]] 1.ginekologoa, zirujaua (Madril1891-1954)
# [[María Mercedes Coroy]] aktorea (Guatemala, 1994)
# [[Malú Gatica]] aktorea (Txile 1922-1997)
# [[Vanessa Miller]] aktorea,idazlea (Txile, 1965)
# [[Pilar Sordo]] psikologoa, idazlea (Txile, 1965)
# [[Hortense Machu]] 1871ko Parisko Komunako kantiniersa (1836-1893)
# [[Béatrix Excoffon]] 1871ko Parisko Komunako kanpaina-ospitaleko erizaina (1849-1916)
# [[Dee Dee Bridgewater]] AEBko jazz-abeslaria (Memphis, 1950)
# [[Anna Gas]] poeta, idazlea (Bartzelona, 1996)
# [[Laia Martínez i López]] idazlea, itzultzailea, musikaria (Katalunia-Mallorca, 1984)
# [[Elsa Astete Millán]] zaintzailea, idazlea (Argentina 1910-2001)
# [[Luz Valdivieso]] aktorea (Txile 1977)
# [[Francisca Lewin]] aktorea (Txile 1980)
# [[Catherine Flon]] jostuna, heroia (Haiti 1772-1831)
# [[Dédée Bazile]] heroia, kaleko saltzailea (Haiti XVIII-XIX. mendea)
# [[Cécile Fatiman]] vudugilea, sacerdotisa (Dominikar Errepublika 1771-1883?)
# [[Josefina de la Torre]] poeta, idazlea, antzezlea, abeslaria (Las Palmas Kanaria Handikoa, 1907-2002)
# [[Maria Luisa Haitikoa]] erregina ezkontidea (Haiti, 1778-Italia ,1851)
# [[Adelina Haitikoa]] enperatriz ezkontidea (Haiti 1820-1878)
# [[Maria Clara Haitikoa]] enperatriz ezkontidea (Haiti 1758-1858)
# [[Erzulie]] buduen maitasun eta edertasunaren jainkosa (Haiti)
# [[Esperanza Parada Pedrosa]] margolaria (1928-2011)
# [[Pino Ojeda]] idazle, margolari (Kanaria Handia, 1916-2002)
# [[Suzy Vernon]] aktorea (Frantzia 1901-1997)
# [[Rita Macedo]] aktorea, jostuna (Mexiko 1902-1991)
# [[Julissa]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1944)
# [[Perpetua Barjau Martín]] jostuna, maistra (Valentzia 1899-Mexiko 1939)
# [[Elena Aub]] idazlea, editorea (Valentzia 1931- Madril 1937)
# [[Estefania Cueto Puertas]] fusilatua, jostuna, komunista (Asturias 1899-1939)
# [[Eladia García Palacios]] fusilatua, maistra, sozialista (Asturias 1904-1937)
# [[Juana Álvarez Molina]] fusilatua, etxekoandrea (Valladolid 1897-Asturias 1937)
# [[Belarmina Suárez Muñiz]] fusilatua, sindikalista (Asturias 1909-1938)
# [[Teresa Santianes Giménez]] fusilatua, etxekoandrea (Asturias 1910-1937)
# [[Anita Vázquez Barrancúa]] fusilatua, nekazaria, espioia, komunista (Asturias 1911-1938)
# [[Maxima Vallinas Fernández]] fusilatua, etxekoandrea (Asturias 1896-1938)
# [[Anita Orejas]] fusilatua, erizaina, sozialista (Asturias 1914-1937)
# [[Gloria Alcahud]] margolaria (Valladolid, 1931)
# [[Angelina Abad Cantavella]] irakaslea, idazlea (Castelló de la Plana, 1893-1965)
# [[Antonieta Sanagustin]] jostuna (Huesca, 1924-2020)
# [[Sarah Walmsley]] jostuna, aktorea, abeslaria (Britainia ?-1798)
# [[Rocío Gutiérrez]] belar-hockey jokalaria (Cadiz, 1985)
# [[Berta Riaza]] aktorea (Madril, 1927-2020)
# [[Fuensanta Nieto]] arkitektoa (Madril, 1957)
# [[Esther Pizarro]] eskultorea (Madril, 1967)
# [[Mónica Domínguez Blanco]] kazetaria (Leon, 1984-2022)
# [[Sara García Alonso]] biologoa, ikertzailea, astronautagaia (Leon, 1988)
# [[Meganne Christian]] zientzialaria, astronautagaia (Britainia, 1987)
# [[Manuela Álvarez Lozano]] filologoa, idazlea (Coruña, 1957)
# [[Ana Arias Saavedra|Ana Arias Saavedra]] idazlea (Lugo, 1951)
# [[Lucía Aldao]] idazlea (Coruña, 1982)
# [[Xiana Arias]] poeta, kazetaria (Lugo, 1983)
# [[Celsa Barja]] idazlea (Orense, 1966)
# [[Pilar Beiro]] poeta (Carnota, 1958)
# [[Emilia Calé |Emilia Calé Torres]] idazlea (Coruña, 1837-1908)
# [[Paula Carballeira]] idazlea (Coruña, 1972)
# [[Helena de Carlos Villamarín|Helena de Carlos]] idazlea (Ourense, 1964)
# [[Valentina Carro]] itzultzaile, diseinatzailea, aktorea (Cambados, 1984)
# [[Mercedes Castro]] idazlea (Ferrol, 1972)
# [[Carmen Aranegui]] arkeologoa (Valentzia, 1945)
# [[Helen Fisher]] antropologoa, biologoa (AEB, 1945)
# [[Maria Toledo]] flamenko kantautore piano-jolea (Toledo, 1983)
# [[Begoña Abad]] idazle, poeta (Burgos, 1952 )
# [[Laia Serra]] abokatua (Bartzelona, 1977)
# [[María Victoria Moreno|Maria Victoria Moreno]] poeta (Valencia de Alcantara, 1939-Pontevedra, 2005)
# [[Juana Teresa Juega López]] poeta(Galizia, 1885-1979)
# [[Lupe Gómez]] idazlea (Coruña, 1972)
# [[Herminia Fariña Cobián]] poeta (S.Compostela, 1904-1966)
# [[Maria Magdalena Domínguez|Maria Magdalena Dominguez]] poeta (Pontevedra, 1922-2021)
# [[María do Cebreiro]] poeta, idazlea (Galizia, 1976)
# [[Alessandra Galloni]] Kazetaria (Italia, 1974)
# [[Paz Esteban López]] Inteligentzia-funtzionarioa (Madril, 1958)
# [[Beatriz Méndez de Vigo]] espioia (Madril, 1958)
# [[Elisabet Benavent]] nobela erromantikoen idazlea (Valentzia, 1984)
# [[Pilar Pallarés|Pilar Pallares]] poeta (Coruña, 1957)
# [[Ánxeles Penas|Ánxeles Peñas]] artista, poeta (Curtis, 1943)
# [[Luz Pichel]] idazlea (Lalin, 1947)
# [[Luz Pozo Garza]] poeta (Ribadeo, 1922-Coruña, 2020)
# [[Carmen Prieto Rouco]] poeta (Villalba, 1901-1977)
# [[Matilde González Palau]] poeta (Almansa, 1912-2002)
# [[Pilar Cibreiro]] poeta, idazlea (Galizia, 1952)
# [[Alba Cid]] poeta, idazlea (Galizia, 1989)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''urria''')===
(Ordena: SORTUAK, IDAZLEAK, ASTRONOMOAK, GAINONTZEKOAK)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Leire Ibarguren]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta irakaslea (Azpeitia, 1979)
# [[Cesarea Garbuno Arizmendi]] efef'''SORTUA''' enpresaburua (Errenteria, 1846-1933)
# [[Izaskun Igoa]] ef--'''SORTUA''' idazlea, pedagogoa, zutabegilea (Ziga, 1995)
# [[Maritxu Errazkin]] --ef'''SORTUA''' autobus-txofer aitzindaria (Azkoitia)
# [[Ainhoa Nadia Douhaibi]] ----'''SORTUA''' ikertzaile eta idazlea (Oñati, 1983)
# [[Aurea Etxaniz]] efef'''SORTUA''' erraketista (Soraluze, 1922 - Caracas, 2019)
# [[Gema Arrugaeta]] ef--'''SORTUA''' argazkilaria (Ordizia, 1969)
# [[Amaia Elizagoien]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria, idazlea, ipuin kontalaria (Baztan, 1994)
# [[Anabel Sanz]] ef--'''SORTUA''' feminista, ekintzailea (Ermua, 1963)
# [[Elena Mendizabal]] ----'''SORTUA''' artista, eskultorea (Donostia, 1960)
# [[Sandra Garaioa]] ef--'''SORTUA''' irudigilea, ilustratzailea (Donostia, 1993)
# [[Amaia Cazenave]] ----'''SORTUA''' kazetaria (Baiona, 1987)
# [[Begoña Durruty]] ef--'''SORTUA''' ilustratzailea, idazlea (Arizkun, 1968)
# [[Pilartxo Etxeberria]] ef--'''SORTUA''' doktorea, euskaltzain urgazlea (Teruel, 1947)
# [[Eneritz Gorrotxategi]] ----'''SORTUA''' kazetaria (Gabiria, 1985)
# [[Jaione Munarriz]] ef--'''SORTUA''' metereologoa (Idiazabal, 1981)
# [[Christine Etchevers]] ef--'''SORTUA''' margolaria (Baiona, 1953)
# [[Nerea Gastón]] ef--'''SORTUA''' arte-historialaria (Durango, 1995)
# [[Usue Egia]] ----'''SORTUA''' ilustratzailea (Durango, 1992)
# [[Elena Moreno Scheredre]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Bilbo)
# [[Leoni Etxebarren]] efef'''SORTUA''' bertso-jartzailea (Urepele, 1924-Donibane Garazi, 2014)
# [[Rosa Arregi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Mallabia, 1922-Valentzia, 2004)
# [[Maria Amatriain]] --ef'''SORTUA''' hezitzailea (Azkoien, 1867-Azagra, 1955)
# [[Carmen Cascante]] efef'''SORTUA''' maistra (Abaigar, 1885-Madril, 1982)
# [[Blasa Morales]] ----'''SORTUA''' maistra (Nafarroa, XIX-XX)
# [[Julita Beraza|Julia Beraza]] efef'''SORTUA''' erraketista
# [[Mariolein Sabarte Belacortu]] ----idazlea '''SORTU''' (Herbehereak, 1944)
# [[Mercedes Diaz Morales]] tren geltokiburua '''SORTU''' (Araba, 1902-1982)
# [[Anna Pavlyk]] '''IDAZLEA''' eta ekintzaile (Ukraina, 1855-1928)
# [[Hanna Arsenych-Baran]] idazlea (Ukraina, 1970-2021)
# [[Hanna Barvinok]] idazlea (Ukraina, 1828-1911)
# [[Klymentyna Popovych-Boiarska]] idazlea (Ukraina, 1863-1945)
# [[Myroslava Sopilka]] idazlea (Ukraina, 1897-1937)
# [[Bushra al-Maqtari]] idazlea, ekintzailea (Yemen, 1979)
# [[Matilde Zapata]] idazlea, (Sevilla-Santander, 1906-1938)
# [[Matilde Elena López]] idazlea (Salvador, 1929-2010)
# [[Aída Cartagena Portalatín]] idazlea (Ukraina, 1828-1911)
# [[Alcira Soust Scaffo]] idazlea (Uruguai, 1924-1997)
# [[Luisa Carnés]] idazlea (Madril, 1905-1964)
# [[Concha Castroviejo]] idazlea (Coruña, ç 1910-1995)
# [[Zaruhi Bahri]] idazlea, gizarte ekintzailea (Armenia, 1880-1958)
# [[Hanna K. Korany]] idazlea (Siria, 1870-1898)
# [[Porochista Khakpour]] elebegilea (Siriar-Estatubatuarra, 1978)
# [[Salma Kuzbari]] idazlea, feminista (Libano, 1923-2006)
# [[Tsehay Melaku]] idazlea (Etiopia, 1952)
# [[Rangina Hamidi]] idazlea, politikaria, ekintzailea (Afganistan, 1978)
# [[Louise Aslanian]] idazlea, ekintzaile komunista (Iran-Frantzia, 1904-1945)
# [[Fatemeh Keshavarz]] idazlea (Iran-AEB, 1952)
# [[Senedu Gebru]] idazlea (Etiopia, 1916-2009)
# [[Hayganuş Mark]] idazlea (Armenia, 1885-1966)
# [[Khosrovidukht]] idazlea, musikagilea (Armenia, VIII. mendea)
# [[María Dolores Masana]] kazetaria, idazlea (Bartzelona, 1936)
# [[Marija Strojnik]] '''astronomoa''' (Eslovenia, 1950)
# [[Linda Spilker]] astronomoa (AEB, 1890-1981)
# [[Constance M. Rockosi]] astronomoa (AEB, 1980)
# [[Julena Steinheider Duncombe]] astronomoa (AEB, 1911-2003)
# [[Marie-Jeanne de Lalande]] astronomoa (1768, 1832)
# [[Rosaly Lopes]] astronomoa (Brasil, 1957)
# [[Nikole Lewis]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Nicole Capitaine]] astronomoa (Frantzia, 1948)
# [[Paulina Lira]] astronomoa (Txile, XX. mendea)
# [[Rachel Mandelbaum]] astronomoa (AEB, 1977)
# [[María Cristina Pineda Suazo]] astronomoa (Honduras, 1954)
# [[Mirjana Povic]] astronomoa (Serbia, 1981)
# [[Muriel Mussells Seyfert]] astronomoa (AEB, 1909-1997)
# [[Isabel Márquez Pérez]] astronomoa (Badajoz, 1967)
# [[Josefa Masegosa Gallego]] astronomoa (Almeria, 1957)
# [[Agnes Mary Clerke]] astronomoa (Irlanda, 1842-1907)
# [[Yuki Okoda]] astronomoa (Japonia, 1990)
# [[Denise C. Stephens]] astronomoa (AEB, 1973?)
# [[Sarah Tuttle]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Chanda Prescod-Weinstein]] astronomoa (AEB, 1982)
# [[Kyongae Chang]] astrofisikaria (Hego Korea, 1946)
# [[Jessie Christiansen]] astrofisikaria (Australia, XX.mendea)
# [[Rachel Somerville]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Susan Jane Cunningham]] matematikaria, astronomoa (AEB, 1842-1921)
# [[Phoebe Waterman Haas]] astronomoa (AEB, 1882-1967)
# [[Luisa Landová-Štychová]] astronomoa (Austria-Hungaria, 1885-1965)
# [[Anna Estelle Glancy]] astronomoa (AEB, 1883-1975)
# [[Margaret Mayall]] astronomoa (AEB, 1902-1995)
# [[Martha P. Haynes]] astronomoa (AEB, 1951)
# [[Ilse Cleeves]] astrofisikaria (AEB, XX. mendea)
# [[Carolin Crawford]] astronomoa (Erresuma Batua, 1963)
# [[Janine Connes]] astronomoa (Frantzia, 1934)
# [[Joy Crisp]] geologoa, astronomoa (AEB, XX.mendea)
# [[Florence Cushman]] astronomoa (AEB, 1860-1940)
# [[Rosina Dafter]] astronomoa (Australia, 1875-1959)
# [[Mary Osborne|Mary Osbone]] Gitarrista (AEB, 1921-1992)
# [[Olga Smirnova]] dantzaria (Errusia, 1991)
# [[Olga Smirnova (borrokalaria)]] borrokalaria (Errusia, 1979)
# [[Conchita Martínez]] tenislaria (Huesca, 1972)
# [[Margaret Lindsay]] aktorea (AEB, 1910-1981)
# [[Cristina Cruz Mínguez]] aktorea (Espainia, 1983)
# [[Mercedes Díaz]] aktorea (Espainia, 1894-1960)
# [[Elise Harmon]] asmatzailea (AEB, 1909-1985)
# [[Ingeborg Hochmair]] asmatzailea (Austria, 1953)
# [[Ada Henry Van Pelt]] asmatzailea (AEB, 1838-1923)
# [[Elizabeth Lee Hazen]] asmatzailea (AEB, 1885-1975)
# [[Ruth Handler]] asmatzailea (AEB, 1916-2002)
# [[Lil Hardin Armstrong]] musikagilea (AEB, 1898-1971)
# [[Ruth Brito]] triatleta (Lanzarote, 1980)
# [[Ana María Alonso Zarza]] geologoa, ikertzailea (Avila, 1962)
# [[Chantal Loïal]] dantzaria eta koreografoa (Guadalupe, Frantzia, 1969)
# [[Melba Liston]] tronboijolea, musikagilea (AEB, 1926-1999)
# [[Alice Coltrane]] pianojolea, musikagilea (AEB, 1937-2007)
# [[Mahsa Amini]] erahila(Iran, 2000-2022)
# [[Mélanie Joly]] politikaria (Kanada, 1979)
# [[Nazanin Boniadi]] aktorea (Iran, 1980)
# [[Roxana Saberi]] kazetari atxilotua Iranen (AEB, 1977)
# [[Lili Reinhart]] aktorea (AEB, 1996)
# [[Kiernan Shipka]] aktorea (AEB,1999)
# [[Wanuri Kahiu]] zine-zuzendaria (Kenya, 1980)
# [[Eduarda Mansilla]] idazlea, musikagilea (Argentina, 1834-1892)
# [[Agustina Ortiz de Rozas]] politikaria, filantropoa (Argentina, 1816-1898)
# [[Pauline de Meulan]] idazlea eta kazetaria (Frantzia, 1773-1827)
# [[Margaret Satterthwaite]] Epaile eta legelarien independentziaren gaineko Kontalari Berezia (AEB)
# [[Miren Arenzana Letamendi|Miren Arenzana Letamendia]] artista, eskultorea (Bilbo, 1965)
# [[María Gay]] mezzosopranoa (Bartzelona 1876-1943)
# [[Isabella Colbran]] mezzosoprano (Madril, 1784 - Bolonia, 1845)
# [[Florence Van de Walle]] jornalari belgikarra, communarde Parisko Komunan (1838 - )
# [[Pétroleuse (Parisko Komunako su-emaileak)]] Parisko Komunako su-emaileak (1871)
# [[Manuela Rosas]] ekintzaile politikoa (Argentina, 1817-1898)
# [[Camila O'Gorman]] maitasunagatik fusilatua (Argentina, 1825-1848)
# [[Blanca Podestá]] aktorea (Argentina, 1889-1967)
# [[María Podestá]] aktorea (Argentina, 1875-1954)
# [[Marianne Beth]] abokatua (Viena, 1889-1984)
# [[Diana Russell]] soziologoa eta ekintzailea (Hego Afrika, 1938-2020)
# [[María Esther Podestá]] aktorea (Argentina, 1896-1954)
# [[Susú Pecoraro]] aktorea (Argentina, 1952)
# [[Mona Maris]] aktorea (Argentina, 1901-1991)
# [[Ana Perichon]] aristokrata frantsesa (1775-1847)
# [[María Luisa Bemberg]] aktorea (Argentina, 1922-1995)
# [[Zully Moreno]] aktorea (Argentina, 1920-1999)
# [[Luz Gabás]] idazlea, politikaria (Huesca, 1968)
# [[Ángela Jeria]] arkeologoa, ??idazlea?? (Txile, 1926-2020)
# [[Biblioteken eguna]]
# [[Luisa de Medrano]] akademikoa, poeta eta filosofoa (1484-1527)
# [[Begum Rokeya]] idazlea eta ekintzaile feminista (Kalkuta, 1880-1932)
# [[María Antinea]] aktorea (Jaen,Argentina, 1915-1991)
# [[Mecha Ortiz]] aktorea (Argentina, 1900-1987)
# [[Orfilia Rico]] aktorea (Uruguai,Argentina, 1871-1936)
# [[Nury Montsé]] aktorea (Argentina, 1917-1971)
# [[Silvana Roth]] aktorea, politikaria (Italia,Argentina, 1923-2010)
# [[Marta Extramiana]] idazlea, ilustratzailea, (Gasteiz, 1964)
# [[Vida Akoto Bamfo]] epailea (Ghana, 1949)
# [[Celma Ribas]] abeslaria (Angola, 1982)
# [[Beatriz Matar]] aktorea (Argentina, 1954)
# [[Lita Stantic]] zine-zuzendaria, gidoilaria (Argentina, 1942)
# [[Graciela Borges]] aktorea (Argentina, 1917-1971)
# [[Esther Borao]] ingeniaria, asmatzailea (Zaragoza, 1988)
# [[Mary Daly]] filosofo feminista (AEB, 1928-2010)
# [[Terry McMillan]] idazlea (AEB, 1951)
# [[Esther Rebato Ochoa]] antropologoa, ikertzailea (Bilbo,1957)
# [[María Herrera]] motoziklista (Toledo, 1996)
# [[Ana Carrasco]] motoziklista (Murtzia, 1997)
# [[Elena Rosell]] motoziklista (Valentzia, 1986)
# [[Juana Viale]] aktorea, aurkezlea (Argentina, 1982)
# [[Manuela Viale]] aktorea (Argentina, 1991)
# [[Silvia Legrand]] aktorea (Argentina, 1927-2020)
# [[Marcela Tinayre]] aurkezlea, enpresaburua (Argentina, 1950)
# [[Dolores Fonzi]] aktorea (Argentina, 1978)
# [[Florencia Raggi]] modeloa, aktorea (Argentina, 1972)
# [[Nilda Raggi]] aktorea, zuzendaria (Argentina, 1938)
# [[Ana Celentano]] aktorea (Argentina, 1969)
# [[Danielle Casanova]] Frantziako militante komunista eta erresistentziako kidea (1909-1943)
# [[Fanny Gallot]] Frantziako historialaria (1981 - )
# [[Eulalie Papavoine]] Parisko Komunako erizaina, ustezko su-eragilea (1846-1875)
# [[Claudia di Girolamo]] aktorea, zuzendaria, aktibista (Txile, 1956)
# [[Adriana Barraza]] aktorea, maistra, zuzendaria (Mexiko, 1956)
# [[Fernanda Mistral]] aktorea (Argentina, 1934)
# [[Big Mama Thornton]] blues abeslaria (AEB, 1926-1984)
# [[Lita de Lázzari]] etxekoandre mediatikoa (Argentina, 1925-2015)
# [[China Zorrilla]] aktorea, zuzendaria (Uruguai, 1922-2014)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''iraila''')===
(Ordena: SORTU, ASTRONOMOAK, BESTELAKOAK)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Arantza San Sebastian]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, hezkuntzako aholkularia (Donostia, 1958)
# [[Izaskun Etxeberria]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta irakaslea (Altsasu, 1964)
# [[Kristina Saralegi]] efef'''SORTUA''' baserritarra, abeltzaina, talogilea (Leitza, 1974-2022)
# [[Gotzone Sestorain]] ef--'''SORTUA''' baserritarra, poeta, irrintzilaria (Leitza, 1965)
# [[Victoria Ariño]] efef'''SORTUA''' filantropoa (Ermua, 1889-1974)
# [[Ines Bengoa]] ef--'''SORTUA''' ipuin kontalaria (Tenerife-Lizarra, 1973)
# [[Jeronima Uriarte Elizalde]] ----'''SORTUA''' filantropoa, ongile (Lizarra, 1855-1929)
# [[Emilia Goyena Arraiza]] ef--'''SORTUA''' idazlea, ekintzaile (Lizarra, 1916-1999)
# [[Garbiñe Basarte]] ef--'''SORTUA''' kale-artista, muralista (Lizarra, 1976)
# [[Libe Agirre]] ef--'''SORTUA''' irrati esataria, kazetaria, (Meñaka)
# [[Irati Martin]] ef--''SORTUA''' futbolaria (Durango, 2003)
# [[Anne-Marie Lagarde]] ----'''SORTUA''' idazlea eta ikertzaile (Zuberoa, 1944)
# [[Edurne Azpitarte]] ef--'''SORTUA''' areto-futbolaria (Garai, 1978)
# [[Carmen Pérez Rodrigo]] ef--'''SORTUA''' Euskal Herriko Medikuntzaren Errege Akademiaren lehenengo emakumezkoa (Alonsotegi, 1960)
# [[Mariela SR Coline Fanon]] '''SORTUA''' Haur lapurtua (Guatemala, 1968)
# [[Felisa Ventura]] ef--'''SORTUA''' erizaina eta emagina (Eibar, 1902-1959)
# [[Ana Belén Pintado]] ef--'''SORTUA''' haur lapurtua (Madril, 1973)
# [[Mariam al-Asturlabi]] '''ASTRONOMOAK''' Alepo astrolabio-egilea (Siria, X. gizaldian)
# [[Nadia Zakamska]] astronomoa (Errusia, 1979)
# [[Idit Zehavi]] astronomoa, ikertzailea (Israel, 1969)
# [[Louise Webster]] astronomoa, fisikaria (Australia, 1941-1990)
# [[Alycia J. Weinberger]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Fiammetta Wilson]] astronomoa (Erresuma Batua, 1864-1920)
# [[Jennifer Wiseman]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Rosemary Wyse]] astronomoa (Erresuma Batua, 1957)
# [[Alice Grace Cook]] astronomoa (Erresuma Batua, 1877-1958)
# [[Priscilla Fairfield Bok]] astronomoa (AEB, 19896-1975)
# [[Shadia Habbal]] astronomoa (Siria, XX. mendea)
# [[Deborah Dultzin Kessler]] astronomoa (Mexiko, 1945)
# [[María Luisa Aguilar]] astronomoa(Jauja Peru 1938)
# [[Claire Armstrong]] astronomo amateurra (Britania)
# [[Emma Vyssotsky]] astronomoa (AEB, 1894-1975)
# [[Julie Vinter Hansen]] astronomoa (Danimarka, 1890-1960)
# [[Gladys Vergara]] astronomoa (Uruguai, 1928-2016)
# [[Esmeralda Mallada]] astronomoa (Uruguai, 1937)
# [[Jacqueline Hewitt]] astronomoa (EEBB, 1958)
# [[Catherine Heymans]] astronomoa (Britainia, XX. mendea)
# [[María Teresa Ruiz]] astronomoa (Txile, 1946)
# [[Silvia Torres Castilleja]] astronomoa (Mexiko, 1940?)
# [[Gloria Suzanne Koenigsberger Horowitz]] astronomoa (Mexiko, XX. mendea)
# [[Silvana Navarro Jiménez]] astronomoa (Mexiko, XX. mendea)
# [[Meg Urry]] astronomoa (AEB, 1945)
# [[Maura Tombelli]] astronomoa (Italia, 1952)
# [[Jana Tichá]] astronomoa (Txekia, 1965)
# [[Alenush Terian]] astronomoa (Iran, 1920-2011)
# [[Bobbie Vaile]] astronomoa (Australia, 1959-1996)
# [[Ann Hornschemeier]] astronomoa (EEBB, XX. mendea)
# [[Svetlana Guerasimenko]] astronomoa (Ukraina, 1945)
# [[Jen Gupta]] astrofisikaria (Britaina, XX. mendea)
# [[Maria Antonella Barucci]] astronomoa (Italia, XX. mendea)
# [[Merieme Chadid]] astronomoa (Maroko, 1969)
# [[Madge Adam]] astronomoa (Erresuma Batua, 1912-2001)
# [[Karlina Leksono Supelli]] astronomoa, filosofoa (Indonesia, 1958)
# [[Annapurni Subramaniam]] astronomoa (India, XX. mendea)
# [[Paris Pişmiş]] astronomoa (Turkia-Mexiko, 1911-1999)
# [[Jane Squire]] astronomoa, idazlea, aktibista (Ingalaterra, 1686-1743)
# [[Maritza Soto]] astronomoa (Txile, 1990)
# [[Sara Seager]] astronomoa (Kanada, 1971)
# [[Caterina Scarpellini]] astronomoa, metereologoa (Italia, 1808-1873)
# [[Lenka Šarounová]] astronomoa (Txekia, 1973)
# [[Anneila Sargent]] astronomoa (Erresuma Batua, 1942)
# [[Carlota de Sajonia-Meiningen]] astronomoa (Alemania, 1751-1827)
# [[Jen Gupta]] astrofikaria (Britainia, XX. mendea)
# [[Pilar Ruiz-Lapuente]] astronomoa (Bartzelona, 1964)
# [[Monica Rubio (astronomoa)]] astronomoa (Txile, 1955)
# [[Claudine Rinner]] astronomoa (Frantzia, 1965)
# [[Julia Riley]] astronomoa (Britainia, XX. mendea)
# [[Mercedes Richards]] astronomoa (Jamaika, 1955-2016)
# [[Gabrielle Renaudot]] astronomoa (Frantzia, 1887-1962)
# [[Hilkka Rantaseppä-Helenius]] astronomoa (Finlandia, 1925-1975)
# [[Zinaída Akséntieva]] astronomoa (Ukraina, 1900-1969)
# [[Mary Proctor]] astronomoa (Erresuma Batua, 1862-1957)
# [[Helen Dodson Prince]] astronomoa (AEB, 1905-2002)
# [[Yelena Pitieva]] astronomoa (Errusia, XX.mendea)
# [[Louise du Pierry]] astronomoa (Frantzia, 1746-1807)
# [[Ľudmila Pajdušáková]] astronomoa (Eslovakia, 1916-1979)
# [[Feryal Özel]] astronomoa (Turkia/AEB, 1975)
# [[Mazlan Othman]] astronomoa (Malaysia, 1951)
# [[Sally Oey]] astronomoa (AEB, 1984)
# [[Janina Ochojska]] astronomoa (Polonia, 1955)
# [[Yaël Nazé]] astronomoa (Belgika, 1955)
# [[Camila Navarrete]] astronomoa (Txile, XX. mendea)
# [[Sultana N. Nahar]] astronomoa (Pakistan, 1990)
# [[Carolyn Porco]] astronomoa (AEB, 1953)
# [[Anne Sewell Young]] astronomoa (AEB)
# [[Margaretha Kirch]] astronomoa (Alemania)
# [[Eva Grebel]] astronomoa (Alemania)
# [[Erika Böhm-Vitense]] astronomoa (Alemania-AEB)
# [[Elizabeth Alexander]] irrati-astronomoa, geologoa, fisikaria (Erresuma Batua, 1908-1958)
# [[Victoria Kaspi]] astrofisikaria (AEB-Kanada, 1967)
# [[Ma Chung-pei]] astronomoa (Txina)
# [[Maud Worcester Makemson]] astronomoa (AEB, 1891-1977)
# [[Ala Masévich]] astronomoa (Georgia, 1918-2008)
# [[Karen Masters]] astronomoa (Erresuma Batua, 1979)
# [[Janet Akyüz Mattei]] astronomoa (Turkia, 1943-2004)
# [[Naomi McClure-Griffiths]] astronomoa (Turkia, 1943-2004)
# [[Susan McKenna-Lawlor]] astronomoa (AEB, 1975)
# [[Karen Jean Meech]] astronomoa (AEB, 1959)
# [[Anja Cetti Andersen]] astronomoa (Danimarka, 1965)
# [[Duília de Mello]] astronomoa (Brasil, 1963)
# [[Ruth Murray-Clay]] astronomoa (AEB, XX.mendea)
# [[Alice Archenhold]] astronomoa (Alemania, 1874-1943)
# [[Anne Archibald]] astronomoa (Kanada- Erresuma Batua, 1976)
# [[Elizabeth Lada]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Nidia Morrell]] astronomoa (Argentina, 1953)
# [[Teresa Lago]] astronomoa (Portugal, 1947)
# [[Gemma Lavender]] astronomoa (Erresuma batua, 1986)
# [[Farzana Aslam]] astronomoa, fisikaria (Pakistan, XX.mendea)
# [[Pauline Barmby]] astronomoa (Kanada, 1972)
# [[Margaret Lindsay Huggins]] astronomoa (Erresuma Batua 1948-1915)
# [[Gemma Lavender]] astronomoa (Erresuma Batua, 1986)
# [[Helen Lines]] astronomoa (AEB, 1918-2001)
# [[Martha Betz Shapley]] astronomoa (AEB, 1890-1981)
# [[Christy A. Tremonti]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Elizabeth Beckley]] argazkilari astronomikoa (Britaina Handia, 1846-1927)
# [[Ewine van Dishoeck]] astronomo eta fisikaria (Herbehereak, 1955)
# [[Kathleen Ollerenshaw]] astronomoa eta matematikaria (Britaina Handia, 1912-2014)
# [[Anna Frebel]] astronomoa (Alemania, 1980)
# [[Alicia M. Soderberg]] astrobomoa (AEB, 1977)
# [[Caroline Furness]] astronomoa (AEB, 1869-1936)
# [[Ethel Bellamy]] astronomo, sismologo (Erresuma Batua, 1981-1960)
# [[Amy Barger]] astronomoa (AEB, 1971)
# [[Yevguenia Bugoslávskaia]] astronomo sobietarra (1899-1960)
# [[Reysa Bernson]] astronomoa (Frantzia, 1904-1944)
# [[Elizabeth Brown]] astronomoa (Erresuma Batua, 1830, 1899)
# [[Miriam Burland]] astronomoa (Kanada, 1902-1996)
# [[María Herreros|Maria Herreros]] ilustratzailea, (Valentzia, 1983)
# [[Yelena Davydova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1961)
# [[Zoja Grancharova]] gimnasta artistikoa (Bulgaria, 1966)
# [[Natalia Kutxinskaia|Natalia Kuchinskaya]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1949)
# [[Larisa Petrik]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1949)
# [[Dörte Thümmler|Dorte Thummler]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1974)
# [[Klaudia Rapp]] gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Jelena Grosheva]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1979)
# [[Lăcrămioara Filip|Lacramioara Filip]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Yun Mi Kang]] gimnasta artistikoa (Korea, 1988)
# [[Isabelle Severino]] gimnasta artistikoa (Paris, 1980)
# [[Mo Huilan|Mo Hullan]] gimnasta artistikoa (Txina, 1979)
# [[Xuan Liu]] gimnasta artistikoa (Txina, 1979)
# [[María Teresa Vera]] musikagilea, gitarra-jolea (Kuba, 1895-1965)
# [[Nadine Heredia]] politikaria, Lehen dama (Peru, 1976)
# [[Carolina Malchair]] gimnasta erritmikoa (Malaga, 1982)
# [[Liliana Vitale]] musikagilea, abeslaria (Argentina, 1959)
# [[Rosario Ustáriz Borra]] poeta (Echo, 1927- Jaca, 2009)
# [[Karin Ohlenschläger|Karin Ohlenschlager]] arte kudeatzailea (Alemania, 1959 + Gijon, 2022)
# [[Elise Ray]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1982)
# [[Noor Jordaniakoa]] arkitektoa, erregina ohia (AEB, 1951)
# [[Joyce DiDonato]] mezzosopranoa (AEB, 1969)
# [[Susan Graham]] mezzosopranoa (AEB, 1960)
# [[Simona Amânar]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Amy Chow]] gimnasta artistikoa (Kaliformia, 1978)
# [[Kristen Maloney]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1981)
# [[Tasha Schwikert]] gimnasta artistikoa (Las Vegas, 1984)
# [[Liudmila Yezhova]] gimnasta artistikoa (Mosku, 1982)
# [[Courtney McCool]] gimasta artistikoa (Kansas, 1988)
# [[Patrizia Ciofi]] mezzosopranoa (Italia, 1967)
# [[Miah Persson]] sopranoa (Suedia, 1969)
# [[Karita Mattila]] sopranoa (Finlandia, 1960)
# [[Anne Sofie von Otter]] mezzosopranoa (Suedia, 1955)
# [[Birgitta von Otter]] kazetaria, idazlea (Hungaria-Suedia, 1939)
# [[Vera Rozsa]] abeslaria, kantu-maistra (Hungaria, 1917)
# [[Ileana Cotrubaş]] abeslaria, kantu-maistra (Errumania, 1939)
# [[Hannah Wilke]] artista, performacelaria (AEB, 1940-1993)
# [[Jelena Dolgopolova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1975)
# [[Rozalia Galiyeva|Rozaliya Galiyeya]] Gimnasta artistikoa (Uzbekistan,1977)
# [[Kim Zmeskal]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1976)
# [[Wendy Bruce]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1992)
# [[Betty Okino]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1975)
# [[Kerri Strug]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1977)
# [[Elena Gómez Servera|Elena Gomez]] gimnasta artistikoa (Manacor, 1985)
# [[Eva Hesse]] eskultorea (Alemania/AEB, 1936-1970)
# [[Yvonne Rainer]] dantzaria, koreografoa (AEB, 1934)
# [[Dorothea Röschmann]] sopranoa (Alemania, 1967)
# [[Teresa Stratas]] sopranoa (Kanada, 1938)
# [[Laura Campos]] gimnasta artistikoa (Merida, 1988)
# [[Barbara Ehrenreich]] saiakeragile eta gizarte ekintzailea (EEBB, 1941-2022)
# [[Silvia Bel]] aktorea (Bartzelona, 1970)
# [[Lucy R. Lippard]] idazlea, arte-kritikaria (AEB, 1937)
# [[Alina Szapocznikow]] eskultorea, holokaustotik bizirik ateratakoa (Polonia, 1926-Frantzia1970)
# [[Nancy Holt]] eskultorea (AEB, 1938-2014)
# [[Beverly Pepper]] eskultorea (AEB, 1922-2020)
# [[Barbara Rose]] arte-kritikaria (AEB, 1936-2020)
# [[Anne Truitt]] eskultorea (AEB, 1921-2004)
# [[Mary Pinchot Meyer]] eskultorea (AEB, 1920-1964)
# [[Lotte Lenya]] abeslaria, aktoreaa (Viena, 1898-1981)
# [[Evelyn Lear]] sopranoa (AEB, 1926-2012)
# [[Gisela May]] aktorea, abeslaria, irakaslea (Alemania, 1924-2016)
# [[Hildegard Knef]] abeslaria, aktorea, idazlea (Alemania, 1925-2002)
# [[Ute Lemper]] aktorea, abeslaria (Alemania, 1963)
# [[Greta Keller]] mezzosopranoa, aktorea (Austria, 1903-1977)
# [[Soile Isokoski]] sopranoa (Finlandia, 1957)
# [[María Cruz Berrocal]] arkeologoa (España. XX. mendea)
# [[Leily Santizo]] abokatua (Guatemala)
# [[Nineth Montenegro]] politikaria (Guatemala, 1957)
# [[Siomara Sosa]] fiskala (Guatemala, 1975)
# [[Lucrecia Hernández Mack]] politikaria (Guatemala, 1973)
# [[Nerea Aresti]] historialaria (Bilbo, 1961)
# [[Ellen Beeman]] idazle, bideojokogilea (AEBo, 1964)
# [[Kathleen Battle]] sopranoa (AEB, 1948)
# [[Zury Ríos]] politikaria (Guatemala, 1968)
# [[Sandra Torres]] politikaria (Guatemala, 1955)
# [[Marta Luxán]] soziologoa (Bilbo, 1970)
# [[Harolyn Blackwell]] sopranoa (AEB, 1955)
# [[Carol Vaness]] sopranoa (AEB, 1952)
# [[Hanna Hammarström]] asmatzailea (tel. kablea) (Suedia, 1829-1914)
# [[Laura Mora]] zinema zuzendaria (Kolonbia, 1981)
# [[Isa Campo]] zinema zuzendaria (Oviedo, 1975)
# [[Susan Tedeschi]] abeslaria (AEB, 1970)
# [[Mary Hallock-Greenewalt]] asmatzailea (siria-AEB, 1871-1950)
# [[Sarah Guppy]] asmatzailea (Britainia, 1770-1852)
# [[Melissa George]] asmatzailea, aktorea (Australia, 1976)
# [[Rachel Blanchard]] aktorea (Kanada, 1976)
# [[Txaro Arrazola]] artista, margolaria (Gasteiz, 1963)
# [[Cristina Lucas]] artista, feminista (Ubeda, 1973)
# [[Laura Mulvey]] zinema feminista teorialaria (Oxford, 1941)
# [[Vi Redd]] jazz abeslaria, saxofoi jolea (AEB, 1928)
# [[Sweet Emma Barrett]] jazz abeslaria, pianojolea (AEB, 1897-1983)
# [[Terin Humphrey]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1986)
# [[Hollie Vise]] gimnasta artistikoa (Texas, 1987)
# [[Renske Endel]] gimnasta artistikoa (Herbereak, 1983)
# [[Dominique Moceanu|Dominique Moceau]] gimnasta artistikoa (Kalifornia, 1981)
# [[Amanda Borden|Amanda Border]] gimnasta artistikoa (Ohio, 1977)
# [[Jaycie Phelps]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1979)
# [[Olesia Dudnik]] gimnasta artistikoa (Ukrania, 1974)
# [[Jadiyetu El Mohtar]] Fronte Polisarioaren Espainiako Ordezkaritzako kidea (Sahara, 1959)
# [[Staša Zajović|Stasa Zajovic]] feminista, giza eskubideen aldeko aktibista (Montenegro, 1953)
# [[Lepa Mladjenovic]] feminista, giza eskubideen aldeko aktibista LGBT (Belgrad, 1954)
# [[Manuela Martelli]] zinema aktore eta zuzendaria (Santiago, Txile, 1983)
# [[Sultana Khaya]] saharar ekintzailea (Sahara ??)
# [[Salma Solaun]] gimnasta erritmikoa (Gasteiz, 2005)
# [[Elena López Riera|Elena Lopez Riera]] zinegilea (Orihuela, 1982)
# [[Martina de Zuricalday]] enpresaburua (Bilbo, 1839-1932)
# [[Isabel Cadenas]] kezetaria, dokumentalista (Basauri, 1982)
# [[Margarita Salaberria Galarraga]] diplomatikoa (Madril?, 1911-2000)
# [[Aline Griffith]] kondesa, espioia (AEB, 1923-2017)
# [[Anne-Marie Ménand]] communarde, Parisko Komunan ibilitako emakumea (Frantzia, 1837- )
# [[Louise Pioger]] communarde, Parisko Komunan ibilitako emakumea (Frantzia, 1848-1920)
# [[Marisa Linton]] Frantziako Iraultzan espezializatutako historiagilea (Erresuma Batua, 1848-1920)
# [[Michèle Riot-Sarcey]] Historia garaikideko eta genero-historiako irakaslea (Frantzia, 1943- )
# [[Emakumeak Parisko Komunan]] (Frantzia, 1871)
}}
=== Hobetuak 2022 ===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Maite Maruri]] opera abeslaria (Plentzia, 1979)
# [[Maria Angeles Mezkiritz|Maria Angeles Mezkiriz]] nafar arkeologoa (Faltzes, 1929)
# [[María Francés]] nafar aktorea (Tutera, 1887-1987)
# [[Violeta Parra]] abeslaria eta musikagilea (Txile, 1917-1967)
# [[Nekane Sarobe]] bikoizlea (Donostia, 1953)
# [[Consuelo Flecha]] pedagogoa (Bilbo, 1948)
# [[Beatriz Martinez de Antoñana]] aktorea (Araba,1975)
# [[Susan B. Anthony]] feminista eta sufragista (EEBB)
# [[Margot Frank]] Holokaustoaren biktima, Ana Franken ahizpa (Alemania,1926-1945)
# [[Elisabeth Larena]] aktorea (Bizkaia, 1989)
# [[Arantza Idiazabal Gorrotxategi]] irakaslea eta euskaltzain urgazlea (Gipuzkoa, 1945)
# [[Maitane Urbieta]] irratiko kirol-kazetaria eta UEFA Europa Leagueko lehen emakume-berriemailea (Gipuzkoa, 1983)
# [[Blanca Vidal]] aktorea (Bilbo, 1885-1962)
# [[Agustina Aragoikoa]] heroia (Katalunia,1786-1857)
# [[Teresa Aranguren]] Kazetaria (Araba, 1944)
# [[Felisa Mary]] aktorea (Bizkaia, 1892-1956)
# [[Fariba Sheikhan]] aktorea eta abeslaria (Bizkaia, 1988)
# [[Isabel Mellén]] arte-historialaria, ikertzailea eta dibulgatzailea (Araba, 1986)
# [[Maria Moliner]] liburuzaina, filologoa eta hiztegigilea (Zaragoza, 1900-1981)
# [[Alice Stone Blackwell]] feminista, giza-eskubideen defendatzailea (AEB, 1857-1950)
# [[Lucy Stone]] Kazetaria, feminista, abolizionista,sufragista (AEB, 1818-1893)
# [[Rosa Bonheur]] animalia-margolaria eta eskuturagilea (Frantzia, 1822-1899)
# [[Maryse Choisy]] Kazetaria, idazlea eta saiakeragilea (Lapurdi, 1903-1979)
# [[Pilar López Júlvez]] dantzaria eta koreografoa (Gipuzkoa, 1912-2008)
# [[Concepción Aleixandre]] mediku, ginekologo, asmatzaile, zientzialari... (Valentzia, 1862-1952)
# [[María Puy Uitzi]] historialaria (Nafarroa, 1915-2008)
# [[Corín Tellado]] maitasun istorio laburren idazlea (Asturias, 1927-2009)
# [[Matilde Huitzi]] maistra, pedagogoa, abokatua, feminista (Nafarroa, 1980-1965)
# [[Concha Espina]] idazlea (Kantabria, 1869-1955)
# [[Izaskun Uranga]] abeslaria (Bizkaia, 1950)
# [[Ixone Sádaba]] argazkilaria (Bilbo, 1977)
# [[Joaquina Eguaras]] Granadako Unibertsitateko 1. irakaslea, hebraista, arabista (Nafarroa-Granada, 1897-1981)
# [[Sara Baras]] flamenko dantzaria eta koreografoa (Cadiz, 1971)
# [[Ainhoa Garai]] aktorea (Gipuzkoa, 1983)
# [[Laura García]] judo jokalari-paralinpikoa (Nafarroa, 1981)
# [[Marina Ginestà]] Kazetaria, itzultzailea, gerra zibileko militante komunista (Katalunia, 1919-2014)
# [[Axun Aierbe]] itzultzailea (Gipuzkoa,1968-2008)
# [[Amaia Osaba]] piraguista (Nafarroa, 1975)
# [[Fatema Mernissi]] idazlea eta soziologoa (Maroko, 1940-2015)
# [[Eva Gonzalès]] margolaria (Frantzia, 1849-1883)
# [[Maria Luisa Ozaita]] musikagilea eta emakumeek egindako hedapenean aitzindaria (Barakaldo, 1939-2017)
# [[Isabel Fernández Reviriego]] musikaria, ekoizlea eta artista grafikoa (Bizkaia,1979)
# [[Teresa Calo]] aktorea, dramagilea eta gidoigilea (Gipuzkoa, 1955)
# [[Cris Lizarraga]] abeslaria, feminsta eta aktibista (Bizkaia, 1992)
# [[Sonia Ruiz de Azua]] psikologoa, ikertzailea, psikiatria-irakaslea (Bizkaia, 1979)
# [[Begoña Bilbao Alboniga]] idazlea, musikagilea eta euskaralaria (Bizkaia, 1932-2005)
# [[Najat El Hachmi]] idazle amazigha (Katalunia,)
# [[Ellen Ochoa]] astronauta (AEB, 1958)
# [[María Luz Morales]] kazetaria, idazlea (Galizia- Bartzelona)
# [[Cristina Petite]] atleta (Bizkaia,1972)
# [[Irene Loizate]] txirrindularia, duatloilaria (Bizkaia, 1995)
# [[Maritxu Housset]] gomazko paleta pelotaria (Lapurdi, 1981)
# [[Eider Hurtado]] kazetaria (Bizkaia, 1981)
# [[Gina Pane]] artista (Lapurdi, 1939-1990)
# [[Ruth Arnon]] biokimikaria (Israel, 1933)
# [[Andere Arriolabengoa]] bertsolaria (Araba, 1982)
# [[Rosa Chacel]] idazlea (Valladolid, 1898-1994)
# [[Dora Maar]] argazkilaria (Frantzia, 1907-1994)
# [[Maribel Forcadas]] medikua (Zaragoza, 1949-2012)
# [[Eneritz Iturriagaetxebarria]] txirrindularia, zuzendaria (Bizkaia, 1980)
# [[Ziortza Isasi]] txirrindularia (Bizkaia, 1995)
# [[Valentina Tereshkova]] espaiora joandako 1. emakumea (Errusia, 1937)
# [[Izaskun Osés]] paralinpiar atleta (Nafarroa, 1984)
# [[Ziortza Villa]] ultrairaupen-txirrindularia (Bizkaia, 1983)
# [[Penelope Barker]] aktibista (Tearen matxinada) (AEB, 1728-1796)
# [[Susan la Flesche Piccotte]] Ipar Amerikako omaharar natiboa eta 1.mediku indigena (AEB, 1865-1915)
# [[Rosana Ubanell]] kazetaria, eleberrigilea (Nafarroa, 1958)
# [[Julia Juániz]] muntatzailea, zine-zuzendaria eta bideo-artista (Nafarroa, 19??)
# [[Carmen Adarraga]] kirolaria (Gipuzkoa, 1921-2004)
# [[Cristina Pardo]] kazetaria, telebista-aurkezlea (Nafarroa, 1977)
# [[Esther Basurto]] boleibol kirolaria (Gipuzkoa, 1978)
# [[Isabel Urkiola]] arabar esploratzailea (Gasteiz, 1854-1911)
# [[Begoña Pro]] kazetaria eta idazlea (Iruñea, 1971)
# [[Itziar Urretabizkaia]] aktorea (Donostia, 1978)
# [[Maria Abbadia-Ürrüstoi]] idazlea, ekintzaile feminista (Paris, 1837-1913)
# [[Simone Veil]] Holokaustotik bizirik irtendako magistratu eta politikaria (Frantzia, 1927-2017)
# [[Igone Arribas]] gimnasta ohia (Barakaldo, 1983)
# [[Vera Rubin]] astronomoa, aitzindaria (AEB, 1928-2016)
# [[Mary Jobe Akeley]] esploratzailea, alpinista eta argazkilaria (AEB, 1878-1966)
# [[Blanca Castilla de Cortázar]] antropologoa eta filosofoa (Gasteiz, 1951)
# [[Elena Martínez de Madina]] filologoa (Gasteiz, 1962)
# [[Maria Weston Chapman]] abolizionista (AEB, 1806-1885)
# [[Leire Apellaniz]] zinema-ekoizlea (Bilbo, 1975)
# [[Maddi Ariztia]] ipuin bildumagilea, aitzindaria (Lapurdi, 1887-1972)
# [[María Teresa Lozano]] matematikaria, aitzindaria (Iruñea, 1946)
# [[Dorotea Barnés]] kimikaria, aitzindaria (Iruñea, 1904-2003)
# [[Eva Amaral]] abeslaria, konpositorea (Zaragoza, 1972)
# [[Amaia Lasa]] idazlea (Getaria, 1948)
# [[Virginia Apgar]] pediatra, Apgar testaren asmatzailea (AEB, 1909-1974)
# [[Anna Mani]] fisikaria, metereologoa (India, 1918-2001)
# [[Georgia O'Keeffe]] margolaria (AEB, 1887-1986)
# [[Anne Lezea]] gimnasta erritmikoa (Zarautz, 2001)
# [[Oiana Blanco]] judoka (Orio, 1983)
# [[Anne Frank]] alemaniar judu idazlea (Alemania, 1929)
# [[Tessa Andonegi]] aktorea (Donostia 1968, 1983)
# [[Loli Albero]] poeta, idazlea (Iruñea, 1962)
# [[Arantxa Aldalur]] poeta (Azkoitia, 1963)
# [[Olivia Newton-John]] abeslaria, aktorea (Cambridge, 1948-2022)
# [[Regina Salcedo]] idazlea, irudigilea, gidoigilea (Iruñea, 1972)
# [[Regina Araluze]] irrintzilaria (Bermio, 1922-2012)
# [[Olga Holtz]] matematikaria (Errusia, 1973)
# [[Phillis Wheatley]] poesia argitaratutako 1. emakume afroamerikar esklaboa (Afrika/AEB, 1753-1784)
# [[Teresa Lopez de Munain]] aktorea, irakaslea (Bilbo, 1963)
# [[Lizar Begoña]] poeta (Sopela, 1997)
# [[Mertxe Rodriguez]] antzezle eta pailazoa (Lasarte-Oria, 19868)
# [[Maite Gonzalez]] idazlea, itzultzailea (Donostia, 1943)
# [[Olatz Beobide]] aktorea, zuzendaria (Sopela, 1964)
# [[Nerea Elustondo]] bertsolaria, irakaslea (Legazpi, 1981)
# [[Sara Carracelas]] igerilari paralinpikoa (Donostia, 1975)
# [[Aranzazu González]] igerilari paralinpikoa (Donostia, 1981)
# [[Marisa González]] multimedia-artista (Bilbo, 1943)
# [[Mari Carmen Rubio]] arkulari paralinpikoa (Iruñea, 1961)
# [[Pilar Goya]] kimikaria (Gasteiz, 1951)
# [[Elizabeth Kenny]] erizaina, polio tratamentua (erizaina, 1880-1952)
# [[Garazi Kamio]] kazetaria, idazlea (Gipuzkoa, 1979)
# [[Patricia Karrikaburu]] errugbi jokalaria (Zuberoa, 1988)
# [[Emma Fursch-Madi]] sopranoa (Baiona, 1847-1894)
# [[Miriam Arrillaga]] pilotaria (Aginaga, 2000)
# [[Concha Espinosa ]] sindikalista (Bilbo, 1954-2008)
# [[Salome Gabunia]] etnologoa, euskaltzain urgazlea (Georgia, 1951)
# [[Gracianne Hastoy]] eleberrigilea (Oloroe-Donamaria, 1968)
# [[Uxue Juárez]]idazlea, arte-zuzendaria (Iruñea1981)
# [[Amalia Galarraga]] idazlea, feminista (Donostia, 1895-1971)
# [[Gloria Alcorta]] idazlea (Lapurdi-Argentina, 1951-2012)
# [[Arantza Ugalde]] sismologoa (Barakaldo, 1966)
# [[Zinaida Serebriakova]] margolaria (Errusia, 1884-1967)
# [[Siofra O´Leary]] Giza Eskubideen Europako Auzitegiko lehenengo emakume lehendakaria (Irlanda, 1968)
# [[Elena Loyo]] atleta, modelo ohia (Araba, 1983)
# [[Ángeles González-Sinde]] politikaria, gidoilaria eta zinema zuzendaria (Madril, 1965)
# [[Maider Segurola]] kazetaria (Lasarte-Oria, 1982)
# [[Leticia Canales]] surflaria (Bilbo, 1995)
# [[Rosa Elizburu]] irakaslea, alkate ohia (Arrasate, 1958)
# [[Amaia Lanbarri]] futbolaria (Arrigorriaga, 1992)
# [[Lola Rodríguez (aktorea)]] modeloa, aktibista (Las Palmas, 1998)
# [[Esti Markez]] abeslaria (Gipuzkoa, 1999)
# [[Clara Schumann]] piano-jolea, musikagilea (Alemania, 1819-1896)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''abuztua''')===
(Ordena alfabetikoan)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Edurne Garitazelaia]] efef'''SORTUA''' euskaltzalea (Zaldibar, 1926-2005)
# [[Irati Fernandez Gabarain|Irati Fernández Gabarain]] ef--'''SORTUA''' ilustratzailea (Iruñea 1983)
# [[Mercedes Lorenzo]] efef'''SORTUA''' bilbotar ospetsua (Lugo 1915- Arrasate 1996)
# [[Albina Shishova]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1966)
# [[Alexandra Georgiana Eremia]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Alexandra Marinescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1982)
# [[Alice Salomon]] erreformista soziala (Alemania, 1872-1948)
# [[Alicia Pietri de Caldera]] museo zuzendaria, Venezuelako 1. dama (Venezuela, 1923-2011)
# [[Ana Luísa Amaral]] poeta, itzultzailea, irakaslea (Portugal, 1956-2022)
# [[Anabell López]] abeslaria (Kuba, 1963)
# [[Anastasiya Kolesnikova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1983)
# [[Andreea Cacovean]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1978)
# [[Andreea Isărescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Andreea Munteanu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1998)
# [[Andreea Raducan]] Ginnasta artistikoa (Errumania, 1983)
# [[Andreea Ulmeanu]] Ginnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Ángela Irene]] abeslaria (Argentina, 1956)
# [[Anna Chepeleva]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1984)
# [[Anna Grudkó|Ana Grudkó]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1990)
# [[Annia Hatch]] Gimnasta artistikoa (Kuba-EEBB, 1978)
# [[Ashley Miles]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1985)
# [[Ashley Postell]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1986)
# [[Astrid Heese]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Atotoztli II]] erregina azteka (Mexiko, xv. mendea)
# [[Aurelia Dobre]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1972)
# [[Azucena Rodríguez]] film-zuzendaria (Madril, 1955)
# [[Betti Schieferdecker]] Gimnasta artistikoa (Alemana, 1968)
# [[Bi Wenjing]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Boriana Stoyanova]] Gimnasta artistikoa (Bulgaria, 1969)
# [[Care Santos]] idazlea (Bartzelona, 1970)
# [[Carly Patterson]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1988)
# [[Carmen Ionescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Cătălina Ponor]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Cecilia Mangini]] Argazkilaria, zinegilea (Erroma, 1927-2021)
# [[Celestina Popa]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1970)
# [[Coco Fusco]] artista bisuala (AEB, 1960)
# [[Corina Ungureanu]] Gimnasta artitikoa (Errumania, 1980)
# [[Courtney Kupets]] gimnasta artistikoa (Texas, 1986)
# [[Cristina Bontaş|Cristina Bontas]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Cristina Elena Grigoras]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1966)
# [[Dagmar Kersten]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1970)
# [[Daniela Maranduca]] Gimnasta artitikoa (Errumania, 1976)
# [[Diana Morawe]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Diane Schuur]] abeslaria, piano-jolea (AEB, 1953)
# [[Dina Kochetkova]] Gimnasta artistikoa (Mosku, 1977)
# [[Dinah Washington]] abeslaria (AEB, 1937-2018)
# [[Dolores García-Negrete Ruiz Zarco]] politikaria frankismoak eraila (Jaén, 1886-1940)
# [[Dominique Dawes]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1976)
# [[Dora García (artista)]] artista (Valladolid, 1965)
# [[Duan Zhou]] Gimnasta artistikoa (Txina XX.mendea)
# [[Ecaterina Szabo]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Elena Espinosa]] ekonomialaria eta politikaria (Ourense, 1960)
# [[Elisabeth Altmann-Gottheiner]] ekonomialaria, irakaslea (Alemania, 1874-1930)
# [[Elvira Altés]] kazetaria, irakaslea, genero ikertzailea (Bartzelona, XX. mendea)
# [[Émilie Lepennec|Emilie Lepennec]] Gimnasta artistikoa (Paris, 1987)
# [[Emme (abeslaria)]] aktorea, abeslaria (Argentina, 1982)
# [[Esther Phillips]] abeslaria (AEB, 1935-1984)
# [[Eugenia Golea]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1971)
# [[Eugenia Popa]] gimnasta artistikoa (Bucarest, 1973)
# [[Fernanda Canales]] arkitektoa (Mexiko, 1974)
# [[Florica Leonida]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Francesca Llopis]] margolaria, bideo-artista (Bartzelona, 1958)
# [[Gabriela Potorac]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Gabriele Faehnrich]] Gimnasta artistikoa (Alemania, 1968)
# [[Germaine Tillion]] etnologoa,erresistentziakoa (Frantzia, 1907-2008)
# [[Gina Gogean]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1977)
# [[Hana Říčná]] Gimnasta artistikoa (Txekia, 1968)
# [[Inga Shkarupa]] Gimnasta artistikoa (Ukaina, 1981)
# [[Ioanna Petrovschi]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Ionela Loaieş]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Irina Baraksanova|Irina BAraksanova]] Gimnasta artistikoa (Uzbekistan, 1969)
# [[Irina Yarotska]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1985)
# [[Jacqueline Lamba]] margolaria (Frantzia, 1910-1993)
# [[Jekaterina Lobazniuk]] Gimnasta artistikoa (Uzbekintan, 1983)
# [[Jelena Piskun]] Gimnasta artistikoa (Bielorrusia, 1978)
# [[Jelena Produnova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1980)
# [[Jelena Zamolodchikova]] Gimnasta artistikoa (Mosku, 1982)
# [[Jessie Tarbox Beals]] argazkilaria, fotokazetaria (AEB, 1870-1942)
# [[Judith Joy Ross]] argazkilaria (AEB, 1946)
# [[Julia Zenko]] abeslaria, aktorea (Argentina, 1958)
# [[Katie Heenan]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1985)
# [[Kim Kwang-suk (gimnasta)]] Gimnasta artistikoa (Ipar Korea, 1976)
# [[Koko Taylor]] Blues abeslaria (AEB, 1928-2009)
# [[Kristina Pravdina]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1990)
# [[Kui Yuanyuan]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Larissa Fontaine]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1977)
# [[Laura Cutina]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Laura Morante]] aktorae, gidoilaria, film-zuzendaria (Italia, 1956)
# [[Lavinia Agache]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Lavinia Miloşovici]] Gimnasta artistikoa (Errumania,1976)
# [[Léonie Duquet]] Argentinako diktaduran desagertu eta hil zuten moja (Frantzia, 1916-1977)
# [[Leopoldina Núñez Lacret]] musikagilea, irakaslea, gitarra-jolea (Kuba, 1918)
# [[Lilia Podkopayeva]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1996)
# [[Ling Jie]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1982)
# [[Liuba María Hevia]] abeslaria, kantautorea (Kuba, 1964)
# [[Liubov Sheremeta|Liubon Sheremeta]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1980)
# [[Liudmila Yezhova]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Loredana Boboc]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Lu Märten]] idazlea, feminista (Alemania, 1879-1970)
# [[Ludivine Furlon]] Gimnasta artistikoa (Nimes, 1980)
# [[Lya Ímber de Coronil]] pediatra (Ukrania-Venezuela, 1914-1981)
# [[María Ángela Nieto]] zientzialaria, ikertzailea (Madril, 1960)
# [[María Eugenia Ibáñez]] kazetaria (Bartzelona, 1946)
# [[Maria Girona i Benet]] margolaria, grabatzailea (Bartzelona, 1923-2015)
# [[María Grever]] musikagilea Mexiko, 1885-1951)
# [[Maria Kriutxkova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1988-2015)
# [[María Luisa Herrera]] arkeologoa (Espainia, 1913-2012)
# [[Maria Mercè Roca]] idazle eta politikaria (Girona, 1958)
# [[Maria Neculita]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[María Soledad Corchón Rodríguez]] Arkeologoa (Santander, 1947)
# [[Marián Farías Gómez]] abeslaria (Argentina, 1944)
# [[Marianela Balbi]] kazetaria (Venezuela, 1963)
# [[Marie Stritt]] aktorea (Austriar Inperioa, 1855-1928)
# [[Martina Jentsch]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1968)
# [[Mary McLeod Bethune]] aktibista (AEB, 1875-1955)
# [[Matilda De Angelis]] abeslaria, aktorea (Italia, 1995)
# [[Maxi Gnauck]] gimnasta artistikoa (Alemania)
# [[Menene Gras]] filosofoa, arte-kritikaria, ikertzailea (Bartzelona, 1957)
# [[Meng Fei]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Mercedes Oliveira Malvar]] filosofoa (Pontevedra, 1957)
# [[Mihaela Stanulet]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Milagros Socorro]] kazetaria (Venezuela, 1960)
# [[Mirela Barbălată|Mirela Barbalata]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Mirela Pasca]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[Mirela Tugurlan]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Mohini Bhardwaj]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1978)
# [[Monica Roșu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Nadia Hategan]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Nancy Wilson (abeslaria)]] abeslaria (AEB, 1937-2018)
# [[Nao Bustamante]] multimedia artista (AEB, 1969)
# [[Natalia Bobrova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1978-2015)
# [[Natalia Ilienko]] gimnasta artistikoa (Kazakhstan, 1967)
# [[Natalia Kalinina]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1973)
# [[Natalia Yurchenko]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1966)
# [[Natalia Ziganshina]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1985)
# [[Nicoleta Daniela Șofronie]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1988)
# [[Oana Ban]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Olga Bicherova]] gimnasta artistikoa (Mosku, 1967)
# [[Olga Mostepanova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1970)
# [[Olga Rashchupkina]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1984)
# [[Olga Teslenko]] Gimnnasta artiistikoa (Ukaina, 1981)
# [[Paula Heredia]] zinemagilea (El Salvador, 1957)
# [[Pegeen Vail Guggenheim]] margolaria (Suitza-AEB, 1925)
# [[Phoebe Mills]] Gimnasta artistikoa (Illinois, 1972)
# [[Polina Miller]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 2000)
# [[Rachel Tidd]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1984)
# [[Raquel Meller]] kupletista (Tarazona, 1888-1962)
# [[Rosa Bustamante Montoro]] arkitektoa (Madril, 1962)
# [[Rosa María Calaf]] kazetaria (Bartzelona, 1945)
# [[Sabina Cojocar]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Samantha Sheehan]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1986)
# [[Sandra Mihanovich]] abeslaria, aktorea (Argentina, 1957)
# [[Sandra Uve]] ilustrattzailea, dibilgatzaile zientifikoa (Bartzelona, 1972)
# [[Sara Bendahan]] medikua (Venezuela, 1906-1946)
# [[Sara González]] abeslaria, kantautorea (Kuba, 1949)
# [[Sarah E. Goode]] asmatzailea (AEB, 1855-1905)
# [[Shannon Miller]] gimnasta artistikoa (Estatu Batuak, 1977)
# [[Shemekia Copeland]] Blues-kantaria (New York, 1979)
# [[Silvia Buabent]] politikaria, berdintasunean espezializatua (Madril, 1973)
# [[Silvia Rau]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Silvia Stroescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Simona Pauca]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1969)
# [[Simona Renciu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Sofía Ímber]] kazetaria, museo-kontserbadorea (Moldavia-Venezuela, 1924-2017)
# [[Soledad Bravo]] abeslaria (Logroño-Venezuela, 1943)
# [[Tatiana Frolova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1967)
# [[Tatiana Lysenko (gimnasta)]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[Tatiana Yarosh]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1981)
# [[Teresa Parodi]] kantautorea, politikaria (Argentina, 1947)
# [[Trinidad Taracena del Piñal]] Arkeologoa (Santander, 1926-Ceuta, 2017)
# [[Ulrike Klotz]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1960)
# [[Vanda Hădărean]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1976)
# [[Vera Kolesnikova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1968)
# [[Verónica Condomí]] abeslaria, konpositorea, gitarra jolea (Argentina, 1960)
# [[Viktoria Karpenko]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1984)
# [[Virginia Amposta Amposta]] sindikalista, frankismoak eraila (Bartzelona, 1903-1939)
# [[Virginia Pereira Álvarez]] mediku ikertzailea (Venezuela, 1888-1947)
# [[Xiomara Laugart]] abeslaria (Kuba, 1960)
# [[Yevgueniya Kuznetsova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1980)
# [[Zoila Gálvez]] sopranoa, irakaslea (Kuba, 1899)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''uztaila''')====
(Ordena alfabetikoan)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Arroyo Sagasta]] ef--'''SORTUA''' Irakaslea eta ikertzailea (Aretxabaleta,1983)
# [[Eba Gaminde Egia]] ef--'''SORTUA''' ikertzailea, euskaltzain urgazlea (Mungia, 1968)
# [[Jone Mitxelena]] ----'''SORTUA''' zientzialaria, irakaslea eta ikertzailea (Barakaldo, 1985)
# [[Lurdes Alkorta]] ef--'''SORTUA''' trikitilaria (Azpeitia, 1973)
# [[Maddi Astigarraga]] ef--'''SORTUA''' ilustratzaile zientifikoa (Deba, 1997)
# [[Maria Meharra]] ----'''SORTUA''' kaskaroten erregina (Lapurdi XIX. mendea)
# [[Mentxu Ramilo Araujo]] ef--'''SORTUA''' Wikiemakumea (Gasteiz, 1978)
# [[Vega Asensio]] ef--'''SORTUA''' biologoa, ilustratzailea, ikertzailea (Durango, 1978)
# [[Abigail Hobbs]] Salemgo sorgin prozesuko nerabea (AEB,1678- ? )
# [[Abigail Williams (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorgin epaiketetan akusatua (AEB, 1680-1697)
# [[Adriana Calcanhotto]] abeslari eta konpositorea (Tarragona, 1966)
# [[Agnes Meyer Driscoll|Agnes Meyer]] Kiptografoa (Estatu Batuak)
# [[Aimée Rapin]] margolaria (Suitza)
# [[Aissa Doumara Ngatansou]] ekintzailea (Kamerun, 1972)
# [[Alice Domon]] Argentinako diktaduran desagertu eta hil zuten moja (Frantzia, 1937-1977)
# [[Alicia Sellés Carot]] liburuzaina eta dokumentalista (Castelló, 1977)
# [[Altamira Gonzalo]] jurista, feminista (Zaragoza)
# [[Amalia Avia]] margolaria (Toledo, 1930-2011)
# [[Anastasía Mýskina]] tenislaria (Sobiet Batasuna, 1981)
# [[Ángela Ramos]] kazetaria, erreportaria (Peru)
# [[Anita Malfatti]] margolaria (Brasil, 1889-1964)
# [[Ann Pudeator]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1621-1692)
# [[Anna Eriksdotter]] sorgintzat jo eta burua moztuta exekutatua (Suedia, 1624-1704)
# [[Anna Gardell-Ericson]] margolaria (Suedia)
# [[Anna Göldin]] Sorginkeria egotzita burua moztuta exekutatua (Suitza)
# [[Anna Maria Bofarull]] zinemagilea (Tarragona,1979)
# [[Anna Rosina de Gasc]] margolaria (Alemania)
# [[Antonia Maymón|Antonia Maymon]] idazlea, feminista, anarkista (Madril)
# [[Aurora Cáceres Moreno]] idazle, feminista, sufragista (Peru)
# [[Barbara W. Tuchman]] idazle eta kazetaria (Amerikako Estatu Batuak, 1912-1989)
# [[Barbara Walters]] kazetaria, idazlea (EEBB, 1929)
# [[Betty Parris]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzailea(AEB, 1682-1760)
# [[Bridget Bishop]] Salemgo sorgin epaiketetan exekutatua (AEB, 1632?-1692)
# [[Brita Zippel]] Sorginkeria egotzita burua moztu eta sutan errea (Suedia, 1676)
# [[Candy (Salemgo epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatutako esklabua (AEB,XVII. mendea ?)
# [[Carmen Martínez Sancho]] matematikaria (Toledo)
# [[Carmen París]] abeslari eta konpositorea (Tarragona, 1966)
# [[Carmina Verdú]] gimnasta ohia (Valentzia, 1983)
# [[Catalina Carlota De la Gardie]] Baztanga txertoaren bultzatzailea (Suedia, 1723-1763)
# [[Christiane Amanpour]] kazetaria (Erresuma Batua, 1958)
# [[Cindy Sherman]] argazkilaria eta zinema-zuzendaria (AEB, 1954)
# [[Concha García Campoy|Concha Garcia Campoy]] Kazetaria (Terrasa, 1958)
# [[Cristina Rota]] aktore, arte-dramatiko irakaslea (Argentina, 1945)
# [[Delmira Agustini]] poeta (Uruguai)
# [[Dorcas Hoar]] sorginkeria egotzita zigortua (Beverly, 1634-1711)
# [[Dorothy Good]] Salemgo sorginkeria prozesuan 4 urteko auzipetua (AEB, 1687?)
# [[Draupadi Murmu]] politikaria, tribu-buruzagia, Indiako 1. emakume presidente tribala (India, 1958)
# [[Eglantyne Jebb]] haurren eskubideen defentsa (Erresuma Batua, 1876-1828)
# [[Elena Arregui Cruz-López]] arkitektoa (Irun-Santiago de Compostela)
# [[Eliane Giardini]] aktorea, zinema-zuzendaria (Tarragona, 1966)
# [[Elizabeth Hubbard (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzaile nagusia (AEB, 1675?-1692etik aurrera)
# [[Elizabeth Jane Gardner]] margolaria (Estatu Batuak-Paris)
# [[Estefanía Chávez Barragán]] arkitektoa, irakaslea (Mexiko)
# [[Esther Koplowitz]] enpresaria (Madril,1950)
# [[Eva Crane]] zientzialaria (Erresuma Batua)
# [[Eva Piquer]] kazetaria eta idazlea (Bartzelona, 1969)
# [[Faith Hill]] abeslaria (EEBB, 1967)
# [[Fanny Elssler]] dantzaria (Austria)
# [[Guirandana de Lay|Guirandina de Lay]] Emagina, sorgintzat jo eta errea (Jaka, 1461)
# [[Haydée Milanés]] abeslaria, konpositorea, moldatzailea eta ekoizlea (Habana, 1980)
# [[Helen Mack Chang]] Myrna Mack Fundazioaren sortzaile (Guatemala)
# [[Helen Vlachos]] kazetaria (Grezia)
# [[India.Arie]] abeslari estatubatuarra (Denver, 1975)
# [[Isabel Azkarate]] argazkilaria, fotokazetaria (Donostia)
# [[Isabel Quintanilla]] margolaria (Madril, 1938-2017)
# [[Jane Wenham (ustezko sorgina)]] emakume akusatua eta askatua (Ingalaterra, ?-1730)
# [[Janet Horne]] Sorginkeria egotzita sutan bizirik errea (Eskozia, 1727)
# [[Jean Adair]] aktorea (Kanada, 1873-1953)
# [[Jeanne Fusier-Gir]] aktorea (Frantzia, 1885-1973)
# [[Juana Martín Manzano]] moda-diseinatzailea (Kordoba, 1974)
# [[Juana Millán|Juana Millan]] inprimatzailea, enpresaburua (Zaragoza)
# [[Juana Mordó]] arte bildumagilea (Tesalonika, 1899-Madril,1984)
# [[Katharina Henot]] posta-burua, sorginkeria egotzita sutan errea (Alemania, 1570-1627)
# [[Laspaulesko sorginkeria prozesua]] 24 emakume urkatuak (Huesca, 1593)
# [[Laura Morera]] ballet dantzaria (Madril, 1977)
# [[Laura Muntz Lyall]] margolaria (Kanada)
# [[Lilia Podkopayeva]] gimnasta (Ukraina, 1978)
# [[Lola Robles]] idazlea eta aktibista (Madril, 1963)
# [[Luciana Aymar]] kirolaria (Argentina, 1977)
# [[Lydia Lunch]] abeslaria, aktorea, idazlea (AEB, 1959)
# [[Margaret Jones]] Emagina, sorginkeria egotzita urkatuz exekutatua (EEBB 1613-1548)
# [[Margaret Scott (Salemgo epaiketak)|Margaret Scott]] Sorginkeria egotzita urkatuz exekutatua (Eskozia, 1615-Salem, 1692)
# [[Margaret Scott Gatty]] botanikaria eta idazlea (Britania Handia, 1809-1873)
# [[Maria Bellonci]] idazlea (Italia, 1902-1986)
# [[María Botto]] aktorea (Argentina, 1974)
# [[María Cabrales]] Kuba independentziaren aldeko protagonista (Kuba)
# [[Maria da Conceição|Maria da Conceicao]] emagina, sorginkeria egotzita sutan errea (Sao Paulo, 1798)
# [[María Eugenia Vaz Ferreira]] irakasle, poeta (Uruguai, 1875-1924)
# [[María Gil Vallejos]] piano-jolea (Alacant, 1892-1981)
# [[María José Gómez Redondo]] artista garaikidea (Valladolig, 1963)
# [[Maria Mercè Cuartiella]] idazlea, antzerkigilea (Katalunia)
# [[Maria Tallchief]] dantzaria (EEBB, 1925-2013)
# [[María Teresa Linares]] musikologoa (Kuba)
# [[Marija Jurić Zagorka|Marija Juric Zagorba]] kazetaria (Kroazia, 1873-1957)
# [[Marta Calamonte]] gimnasta ohia, entrenatzailea, fisioterapeuta (Badajoz,1982)
# [[Martha Corey]] Salemgo sorgin epaiketetan urkatua (AEB, 1619-1672)
# [[Martha Zein]] idazle, narratzaile, zinegile (Alemania, 1962)
# [[Mary Black (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatutako esklabua (AEB,XVII. mendea ?)
# [[Mary Bradbury]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatua (AEB, 1615-1700)
# [[Mary Parker (Salemgo epaiketak)|Mary Parker]] sorginkeria egotzita urkatua (1637-1692)
# [[Mary Pat Gleason]] aktorea eta gidoilaria (AEB, 1950-2020)
# [[Mary Warren]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzaile nagusiena (AEB, 1674?-1693?)
# [[Matteuccia de Francesco]] sorgintza jo eta sutan errea (Italia, 1428 exekutatua)
# [[Maxine Hong Kingston|Maxime Hong Kingston]] idazlea (EEBB, 1940)
# [[Melissa de la Cruz]] idazlea (Manila-AEB, 1971)
# [[Mercedes Ferrer]] egile abeslaria (Madril, 1963)
# [[Merga Bien]] Sorgintzat jo eta sutan errea (Alemania 1560-1603)
# [[Mia Hamm]] futbolaria (AEB, 1972)
# [[Mia Zapata]] abeslaria (AEB, 1965-1993)
# [[Mira Nair]] zinema zuzendaria (India, 1957)
# [[Mónica Alario Gavilán]] filosofoa eta ikertzailea (Madril)
# [[Myrna Mack]] antropologoa (Guatemala)
# [[Nabyla Maan]] egile abeslaria (Maroko, 1987)
# [[Nancy Usero]] gimnasta ohia, entrenatzailea (Zaragoza, ?)
# [[Narbona Dacal]] Emagina, sorgintzat jo eta errea (Zaragoza, 1498)
# [[Nata Moreno]] zine-zuzendaria, aktorea, ekoizlea (Zaragoza, 1979)
# [[Nazanín Armanian]] idazea eta politologoa (Iran, 1961)
# [[Nora Heysen]] margolaria (Australia)
# [[Nur Levi]] aktorea (Madril, 1979)
# [[Olga Román]] abeslaria eta egile-abeslaria (Madril, 1979)
# [[Olga Wisinger-Florian]] margolaria (Austria)
# [[Paisleyko sorginkeria prozesua]] 7 emakume kondenatuak (Eskozia, 1697)
# [[Pascale Petit (aktorea)]] aktorea (Frantzia, 1938-)
# [[Paula Ortiz]] zine-zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Zaragoza, 1979)
# [[Paule Minck]] Parisko Komunako iraultzaile feminista (1839 - 1901)
# [[Pendleko sorginkeria prozesua]] 10 urkatu: 9 emakume eta gizon 1 (Ingalaterra, 1612)
# [[Petronilla de Meath]] sorginkeria egotzita sutan errea (Irlanda)
# [[Rebecca Lemp]] Sorginkeria egotzita sutan errea (Alemania, 1550-1590)
# [[Rebecca Nurse]] Salemgo sorginkeria prozesuan exekutatua(AEB, 1621-1692)
# [[Rebecca Walker]] idazlea, feminista (Mississipi, 1969)
# [[Rocío Vitero Pérez|Rocio Vitero Perez]] gizarte langilea eta politikaria (Gasteiz, 1980)
# [[Romola Garai]] aktore britainiarra (1982)
# [[Ruth Osborne (ustezko sorgina)]] hil zuten emakume eskalea (Ingalaterra, 1680-1700)
# [[Sally Salminen]] nobelagilea (Finlandia,1906-1976)
# [[Samlesburyko sorginkeria prozesua]] 20 bat emakume akusatuak (Ingalaterra, 1612)
# [[Sarah Cloyce]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatua (AEB, 1648-1703)
# [[Sarah Good]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1653-1962)
# [[Sarah Osborne]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatua (AEB, 1643?-1692)
# [[Sarah Wildes]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1627-1692)
# [[Sima Sami Bahous]] NBE Emakumeak-en zuzendaria (Jordania, 1956)
# [[Susana Rinaldi]] aktorea eta tango-abeslaria (Argentina, 1935)
# [[Susannah Sheldon]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatzailea (AEB, 1670?- ?)
# [[Suzana de Moraes]] aktore, zinema-zuzendaria (Brasil, 1940-2015)
# [[Tarsila do Amaral]] margolaria (Brasil, 1886-1973)
# [[Tatiana Bilbao]] arkitektoa (Mexiko)
# [[Tatiana Lióznova]] zinema zuzendaria (Errusia, 1914-2011)
# [[Teresa Duclós]] margolaria (Sevilla, 1934)
# [[Vera Fokina]] ballet dantzaria (1886-1958, Errusia)
# [[Vera Panova]] idazlea eta kazetaria (Errusia, 1905-1973)
# [[Vera Tschechowa]] aktorea, zinemagilea eta ekoizlea (Alemania, 1940)
# [[Victoria Åberg|Victoria Aberg]] margolaria (Finlandia, 1824-1892)
# [[Villanuako sorginak]] Villanuako sorginkeria prozesua (Huesca, XV. mendea)
# [[Wilhelmina Wylie]] igerilaria (Australia, 1984)
# [[Wilmot Redd]] Sorginkeria egotzita urkatua (Salem, 1692)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''ekaina''')====
(ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Colino]] eef--'''SORTUA''' kirolaria, ibiltaria (Durango 2004)
# [[Aitziber Makazaga]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Zerain 1976)
# [[Alazne Etxebarria Urizar]] ef--'''SORTUA''' korrikalaria (Santurtzi 1997)
# [[Ane Maruri]] ef--'''SORTUA''' dantzaria eta irakaslea (Bizkaia 1996)
# [[Begoña Guillen]] ef--'''SORTUA''' argazkilaria (Amurrio 1963)
# [[Bernadette Iratzoki Luro]] ----'''SORTUA''' dantzaria, antzerkilaria eta irakaslea (Azkaine, 1959)
# [[Betzaida Urtaza]] ef--'''SORTUA''' idazlea, itzultzailea, editorea (Donostia-Legorreta 1988)
# [[Gabi Etxebarne]] ----'''SORTUA''' idazlea, feminista, serora ohia (Aldude, Nafarroa Beherea 1932)
# [[Garbiñe Alustiza]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Zerain 1964)
# [[Lurdes Imaz]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, antzerki zuzendaria eta gidoilaria (Segura 1952)
# [[Margarita Olañeta]] ef--'''SORTUA'' ekintzailea (Ermua 1931)
# [[Olga Uribe]] ef--'''SORTUA''' ehulea (Durango 1958)
# [[Oroitz Jauregi]] ef--'''SORTUA''' Euskaltzain urgazlea (Legorreta 1974)
# [[Patxika Erramuzpe]] ----'''SORTUA''' Abeslaria, ekintzailea (Aldunde. Nafarroa Beherea 1943)
# [[Adelaide Anne Procter]] poeta, filantropoa (Ingalaterra)
# [[Adelina Lopes Vieira]] idazlea, dranagilea (Portugal-Brasil)
# [[Agnes Baltsa]] mezzosopranoa (Grezia)
# [[Alice Rey Colaço]] Ilustratzailea, abeslaria. Portugal
# [[Amelia Orleanskoa]] Portugalgo azken erregina (Frantzia-Portugal)
# [[Amélia Rey Colaço]] aktorea, zuzendaria (Portugal)
# [[Ana Castillo]] idazlea (Chicago, EEBB)
# [[Ana de Gonta Colaço]] eskultorea (Portugal)
# [[André Léo]] Frantziako eleberri eta kazetaria, ekintzaile feminista (1824 - 1900)
# [[Ann Putnam, Jr.]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Anna Waser]] margolaria (Suitza)
# [[Anna Zippel]] sorginkeria leporatuta eraila (Suedia)
# [[Anne de Chantraine]] sorginkeria egotzita sutan erretakoa (Lieja)
# [[Annie Londonderry]] munduari bira egindako txirrindularia (AEB)
# [[Assumpta Roura]] kazetaria eta idazlea (Katalunia)
# [[Barbara Ward]] ekonomialaria, kazetaria eta idazlea (Erresuma Batua)
# [[Beatriz Costa]] aktorea, idazlea (Portugal)
# [[Bessie Rayner Parkes]] poeta, kazetaria, feminista (Alemania-AEB)
# [[Blanca Muñoz]] artista, eskultorea eta grabatzailea (Madril)
# [[Branca de Gonta Colaço]] idazlea, errezitatzailea (Portugal)
# [[Carmen Arozena]] artista, margolaria eta grabatzailea (La Palma)
# [[Carmen Laffón]] artista, margolaria eta eskultorea (Sevilla)
# [[Carola García de Vinuesa]] mediku, zientzialari, irakasle (Espainia-Australia)
# [[Carolina Michaëlis de Vasconcelos]] filologoa, idazlea (Alemania-Portugal)
# [[Caroline de Barrau]] feminista, aktibista (Frantzia)
# [[Caroline Haslett]] ingeniari elektrikari aitzindaria (Erresuma Batua)
# [[Charlotte Saunders Cushman]] aktorea (AEB)
# [[Clémentine Hélène Dufau]] margolaria (Frantzia)
# [[Concepción Bona]] hezitzailea eta ekintzailea (Dominikar Errepublika)
# [[Concha de Albornoz]] intelektual feminista (Asturias)
# [[Conchita Supervía]] mezzosopranoa (Bartzelona)
# [[Corina Freire]] abeslaria, aktorea, enpresaburua (Portugal)
# [[Cynthia Germanotta]] filantropoa, ekintzailea, enresaburua (AEB)
# [[Dinah Craik]] idazlea (Ingalaterra)
# [[Dolores González Pérez]] idazlea (Malaga)
# [[Dora Panofsky]] arte historialaria (Alemania-AEB)
# [[Dorothea Tanning]] margolaria (AEB)
# [[Dorothy Hansine Andersen]] medikua (EEUU)
# [[Eduarda Lapa]] margolaria (Portugal)
# [[Eleanor Pairman]] matematikaria, asmatzailea (Eskozia)
# [[Elizabeth Ann Ashurst Bardonneau]] itzultzailea, aktibista (Ingalaterra)
# [[Elsie Widdowson]] nutrizionista (Erresuna Batua)
# [[Emília de Sousa Costa]] idazlea, feminista (Portugal)
# [[Emily Davies]] sufragista, emakumea unibertsitate eskubide-defensatzailea (Ingalaterra)
# [[Emma Stebbins]] eskultorea (AEB)
# [[Eugénie Le Brun]] intelektual feminista (Frantzia-Egipto)
# [[Eugénie Marie Salanson]] margolaria (Frantzia)
# [[Felícia Fuster i Viladecans]] margolaria eta poeta (Bartzelona-Paris)
# [[Felicia Hemans]] poeta (Ingalaterra)
# [[Fiorenza Cossotto]] mezzosopranoa (Italia)
# [[Franceska Mann]] dantzaria (Polonia)
# [[Frederica von Stade]] mezzosopranoa (AEB)
# [[Geraldine Jewsbury]] eleberrigilea eta kritikaria (Ingalaterra)
# [[Ghada Waly]] politikari eta diplomatikoa (Egipto)
# [[Gina Cigna]] sopranoa (Italia)
# [[Guadalupe Marín]] modeloa eta eleberrigilea (Mexiko)
# [[Hariclea Darclée]] sopranoa (Errumania)
# [[Henriette Michaelis]] hizkuntzalaria (Alemania)
# [[Hoylande Young]] kimikaria (AEB)
# [[Huda Sha'arawi]] aktibista feminista (Egipto)
# [[Irina Vladislavovna Bussen]] minerologoa (Errusia)
# [[Izumi Nakamitsu]] Armagabetzeari lotutako gaiei buruzko Nazio Batuen Bulegoko zuzendaria (Japonia)
# [[Josephine Butler]] feminista eta guzarte erreformatzailea (Erresuma Batua)
# [[Juana Alarco de Dammert]] filantropoa, hezitzailea (Peru)
# [[Júlia Lopes de Almeida]] idazlea, kazetaria, feminista (Brasil)
# [[Julie von May]] sufragista, feminista (Suitza)
# [[Katalina Boloniakoa|Katalina Boloniakoa]] margolaria, idazlea, santa (Bolonia)
# [[Kate Marvel]] zientzilaria (New York EEBB)
# [[Kin Yamei]] doktorea, hezitzailea eta nutrizioan aditua (Txina, EEBB)
# [[Letitia Elizabeth Landon]] poeta (Ingalaterra)
# [[Licia Verde]] astronomoa, fisikaria, irakaslea (Italia)
# [[Lidia Blanco]] filologoa (Burgos)
# [[Lilian Baylis]] britainiar antzerki ekoizle eta zuzendaria
# [[Lola Garrido]] arte kritikaria, komisarioa eta bildumagilea (Donostia)
# [[Lucia Valentini Terrani]] mezzosopranoa (Italia)
# [[Madeleine Pelletier]] psikiatra, aktibista (Frantzia)
# [[Malak Hifni Nasif]] idazle, poeta, maistra (Egipto)
# [[Margarida Lopes de Almeida]] poeta, deklamatzailea, eskultorea (Brasil)
# [[Maria Adelaide Lima Cruz]] margolaria (Portugal)
# [[Maria Archer]] idazlea (Portugal)
# [[María Barbeito]] pedagogo, idazlea (Galizia)
# [[Maria da Cunha]] poeta, kazetaria(Portugal-Brasil)
# [[Maria Jane Jewsbury]] eleberrigilea eta kritikaria (Ingalaterra)
# [[Maria Lamas]] idazlea, kazetaria, ekintzaile politikoa (Portugal)
# [[María Luisa Calero Vaquera]] hizkuntzalaria (Badajoz)
# [[Maria Olga de Moraes Sarmento da Silveira]] idazlea, feminista (Portugal)
# [[María Soriano Llorente]] psikologoa (Valentzia)
# [[María Trinidad Sánchez]] ekintzailea, aberriaren ama (Dominikar Errepublika)
# [[Marie Adelaide Belloc Lowndes]] nobelagilea (Ingalaterra)
# [[Marie La Cécilia]] Frantziako maistra, Komunan aktibista errepublikanoa (1839 - 1922)
# [[Marisa de Leza]] aktorea (Madril)
# [[Martha Carrier]] sorginkeria leporatuta eraila (EEBB)
# [[Mary Eastey]] Salemeko sorgin-epaiketan exekutatua (AEB)
# [[Mary Russell Mitford]] idazlea, dramagilea (Ingalaterra)
# [[Mary Walcott]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Matiel Mogannam]] aktibista, nazionalista (Libano-Palestina)
# [[Matilda Hays]] itzultzaile, idazle, kazetari, aktore (Ingalaterra)
# [[Melissa Aldana]] saxofoi-jotzailea (Txile)
# [[Mercedes Llopart]] sopranoa, irakaslea (Bartzelona)
# [[Mercy Lewis]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Minou Tavárez Mirabal]] filologoa, politikaria (Dominikar Errepublika)
# [[Monica Oliphant]] zientzialari, ikertzailea (Ingalaterra-Australia)
# [[Nabawiyya Musa]]irakaslea, nazionalista, feminista (Egipto)
# [[Natali Germanotta]] moda-diseinatzailea, estilista (AEB)
# [[Natalia Kanem]] UNFPAren zuzendaria (Panama)
# [[Nerilie_Abram]] zientzilaria (Australia)
# [[Nísia Floresta (idazlea)]] idazlea, hezitzailea (Brasil)
# [[Paca Blanco]] ekintzailea (Madril)
# [[Patricia Kraus]] abeslaria, musikagilea, ekoizlea (Milan-Espainia)
# [[Regina Lago García]] pedagogo, psikologo (Palentzia)
# [[Renata Scotto]] sopranoa (Italia)
# [[Rosalba Carriera]] margolaria (Italia)
# [[Ruth Rivera Marín]] arkitektoa (Mexiko)
# [[Safia Zaghloul]] aktibista, politikaria (Egipto)
# [[Sonia Vivas]] pedagogoa, politikaria (Bartzelona)
# [[Tarab Abd al-Hadi]] aktibista feminista, politikaria(Palestina-Egipto)
# [[Valentine de Saint-Point]] idazlea (Frantzia)
# [[Verónika Mendoza]] politikaria (Peru)
# [[Victòria Pujolar Amat|Victoria Pujolar Amat]] margolaria (Bartzelona)
# [[Virgínia Quaresma]] kazetaria, aktibista (Portugal)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''maiatza''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Alaitz Biritxinaga]] ef--'''SORTUA''' Txirrindulari epaile eta zuzendaria (Bizkaia 1974)
# [[Angelita Bilbao Bilbao]] efef'''SORTUA''' erizaina, ekintzaile abertzalea (Bilbo 1903-Argentina 1990)
# [[Concha Laca]] efef'''SORTUA''' artisaua, zeramikaria, eskultorea (Madril 1925-Irun 2018)
# [[Estibaliz Urresola Solaguren]] ef--'''SORTUA''' zinema zuzendaria (Laudio 1984)
# [[Haizea Beruete]] efef'''SORTUA''' bertsolaria (Iruñea 1994-2022)
# [[Lina Huarte-Mendikoa]] efef'''SORTUA''' sopranoa (Iruñea 1928-Madril 2017)
# [[Margarita Barainka]] g'''SORTUA''' Gernikako bonbardaketaren lekukoa (Errigoiti 1922)
# [[Acacia Uceta]] poeta (Madril)
# [[Adelaida Abarca Izquierdo]] ekintzailea, kartzelarik ihes egindakoa (Madril)
# [[Adelaida Las Santas]] kazetari eta poeta (Madril)
# [[Alejandra Soler]] maistra errepublikano erbesteratua (Valentzia)
# [[Amanda Jones]] poeta, aktibista, asmatzailea (AEB)
# [[Ana Martínez Collado]] arte estetika eta generoa (Madril)
# [[Ángela García de la Puerta]] Espainiako 1. Fisika eta Kimika katedraduna (Soria)
# [[Ángeles García-Madrid]] idazlea eta presoa (Madril)
# [[Anna Davin]] historialaria, idazlea, feminista( Ingalaterra)
# [[Anna Keichline]] arkitektoa eta asmatzailea (AEB)
# [[Anna Manso Munné]] idazlea, gidoilaria (Bartzelona)
# [[Anna Ruth Fry]] idazlea (Britainia Handia)
# [[Asun Casasola]] genero indarkeriaren aurkako aktibista (Palentzia)
# [[Asunción Bastida]] moda diseinatzailea (Bartzelona)
# [[Aurora Rodríguez Carballeira]] ama eugenesikoa (Galizia)
# [[Barbara Bodichon]] ongilea, eskubideen aldeko aktibista (Erresuma Batua)
# [[Carmen Mir]] moda diseinatzaile (Bartzelona)
# [[Christiana Figueres]] antropologoa, ekonomialaria eta analista(Costa Rica)
# [[Clara Sánchez (idazlea)]] idazlea, Espainaiko zine aditua (Guadalajara)
# [[Concha Alós]] idazlea (Valentzia-Bartzelona)
# [[Consuelo García del Cid Guerra]] idazlea (Bartzelona)
# [[Deepika Kurup]] zientifikoa, asmatzailea (edateko ur garbi 'azkarra') (AEB)
# [[Dorothy Thompson]] kazetaria, idazlea, sufragista, feminista (AEB)
# [[Eldorado Jones]] asmatzailea (hegazkin isilgailua,plantxa elektrikoa)(AEB)
# [[Elena Moncada]] ekintzaile, idazle, prostituzioaren abolizionista (Argentina)
# [[Enriqueta Gallinat]] politikaria, errepresio frankistaren biktima (Bartzelona)
# [[Erna Schneider]] ingenaria, matematikaria eta asmatzailea (AEB)
# [[Ethel Léontine Gabain]] margolaria (Frantzia-Ingalaterra)
# [[Eva Alcón]] errektorea (Castelló)
# [[Flor Cernuda]] preso komunista (Toledo)
# [[Flora Robson]] aktorea (Ingalaterra)
# [[Gema Corredera]] abeslari eta musikagilea (Kuba)
# [[Geneviève de Gaulle-Anthonioz]] Frantziako erresistentziakoa (Frantzia)
# [[Gertrud Bäumer]] aktibista feminista eta politikaria (Alemania)
# [[Gisela Wild]] feminista, kooperatiba-politiketan espezializatua (Argentina)
# [[Gloria Patricia Porras]] abokatu, notario, epaile (Guatemala)
# [[Hannah Slater]] asmatzailea (kotoiaz josteko haria sortzeko metodo berria)(AEB)
# [[Helen Taylor (feminista)]] idazlea, aktorea (Erresuma Batua)
# [[Helen Taylor]] noblea (Ingalaterra)
# [[Helena Lange]] pedagogoa eta emakumeen eskubide defendatzailea (Alemania)
# [[Hilary Wainwright]] kazetaria, ikertzailea, feminista (Ingalaterra)
# [[Hildegart Rodríguez Carballeira]] politikaria, etorkizuneko emakume gisa sortua (Madril)
# [[Ida Henrietta Hyde]] fisiologoa eta asmatzailea (AEB)
# [[Isabel Olesti]] kazetari eta idazlea (Tarragona)
# [[Isabel Risco]] aktorea (Coruña)
# [[Isabel Vicente García|Isabel Vicente Garcia]] ekintzaile komunista (Albacete - Bartzelona)
# [[Jenara Vicenta Arnal Yarza]] 1. Zientzia Kimiko doktorea eta ikertzailea (Zaragoza)
# [[Jessie Boucherett]] emakumeen aldeko aktibista (Ingalaterra)
# [[Joaquina Dorado Pita]] Les Cortseko preso errepublikanoa (Coruña)
# [[Josefa Barba-Gosé Flexner]] zientzialaria (Bartzelona-Filadelfia)
# [[Josefina Amalia Villa]] ekintzailea, preso politikoa (León-Madril)
# [[Joy Mangano]] enpresaria eta asmatzailea (fregona, pertxak) (AEB)
# [[Juana Francisca Rubio]] margolaria eta ilustrailea (Madril)
# [[Judith Malina]] aktorea, ekoizlea eta zuzendaria (Alemania-AEB)
# [[Karen Olsen Beck]] arkitektoa, soziologoa, politikaria eta diplomatikoa (*!)
# [[Laia Berenguer Puget]] Les Cortseko preso sozialista (Bartzelona)
# [[Laura Casielles]] idazlea, poeta (Asturias)
# [[Les Corts emakumeen kartzela]] (Bartzelonako eraikina)
# [[Letizia Battaglia]] kazetari, argazkilari, politikari, editore eta enpresaburua (Italia)
# [[Liane Russell]] genetista, zoologoa (Austria, AEB)
# [[Lidia Guinart]] kazetaria, idazlea eta politikaria (Bartzelona)
# [[Lilí Díaz Rivas]] enpresaburua, idazlea (Galizia)
# [[Lilly Maxwell]] sufragista (Eskozia)
# [[Lina Gálvez]] historialaria, ekonomia feministan aditua (Sevilla)
# [[Lise London]] erresistentzia frantseseko aktibista (Frantzia)
# [[Llum Quiñonero]] kazetaria, ekintzailea, politikaria (Alacant)
# [[Lola Sanjuán]] enpresaburua eta lider feminista (Sevilla)
# [[Magda Bandera]] kazetaria, idazlea(Bartzelona)
# [[Maite Alvarez]] zientzilaria eta ikertzailea (Ermua)
# [[Manolita del Arco]] politikaria, ekintzailea (Bilbo-Madril)
# [[Margarida Abril]] ekintzailea (Katalunia)
# [[María Ángeles Durán]] ikertzailea (Madril)
# [[María Antonia Peña]] errektorea (Cádiz)
# [[María Antonia Zorraquino]] biokimikaria eta ikertzailea (Zaragoza)
# [[Maria Bigordà Montmany]] kataluniar ekintzailea (Ullastre-Tarrasa)
# [[María del Carmen Cuesta Rodríguez|Maria del Carmen Cuesta Rodríguez]]A aktibista (Madril)
# [[Maria Deraismes]] prostituzioaren abolizionista
# [[María Dolores de Pablos]] poeta eta astrologoa (Madril)
# [[Maria Dolors Laffitte]] abeslaria (Bartzelona)
# [[Maria Dolors Renau]] psikologoa, pedagogoa eta politikaria (Bartzelona)
# [[María Elena Moyano]] aktibista (Perú)
# [[María José Figueras]] errektorea (Katalunia)
# [[Maria Lacerda de Moura]] anarkista eta feminista (Brasil)
# [[María Vicenta Mestre Escrivá]] psikologoa, Valentziako Unibertsitateko 1. emakume errektorea (Valentzia)
# [[Marie Killick]] audio-ingeniaria, asmatzailea (gramofonorako zafirozko orratza) (Erresuma Batua)
# [[Marina Vargas]] artista (Granada)
# [[Marisa Mediavilla Herreros]] liburuzaina, dokumentalista, feminsita (Palentzia)
# [[Marjorie Joyner]] asmatzailea (ile kizkur iraunkorrak egiteko makina)(AEB)
# [[Martirio (cantante)|Martirio]] abeslaria (Huelva)
# [[Mary Beale]] margolaria eta erretratista (Ingalaterra)
# [[Mary Dixon Kies]] asmatzailea (kotoiaz josteko haria sortzeko metodo berria) (AEB)
# [[Melania Moscoso]] antropologa, pedagoga, feminista (Bilbo)
# [[Mercedes Fernández-Martorell]] antropologoa (Bartzelona)
# [[Mercedes Núñez Targa]] Las Ventas eta Nazien kontzentrazio-eremuetako preso eta lekukoa (Bartzelona)
# [[Miren Arantza Madariaga Aberasturi]] politikaria eta zuzendari publikoa (Gernika)
# [[Montserrat Minobis]] kazetaria, irakaslea, idazlea eta feminista (Figueras)
# [[Natacha Bustos]] komiki-marrazkilaria (Eivissa)
# [[Nieves Torres]] politikaria, ekintzailea (Madril)
# [[Niña Pastori]] flamenko-kantautorea (Cadiz)
# [[Noeleen Heyzer]] diplomazialaria(Singapur)
# [[Noelia Vera]] kazetaria eta politikaria (Cádiz)
# [[Núria Feliu]] abeslaria eta aktorea (Bartzelona)
# [[Olimpia Altuve]] farmazialaria (Guatemala)
# [[Paz Azzati Cutanda]] Las Ventaseko preso komunista (Valentzia)
# [[Petra Cuevas]] preso komunista (Toledo)
# [[Pilar Aranda Ramírez]] errektorea (Zaragoza)
# [[Pilar López Díez]] maistra, kazetaria, komunikazio eta genero ikertzailea (Asturias)
# [[Rina Lazo]] margolari eta muralista (Guatemala)
# [[Rocio Mora Nieto]] abokatua eta aktibista (Madril)
# [[Rosa Aguilar Chinea]] errektorea (Gomera)
# [[Rosa Aguilar]] politikaria (Kordoba)
# [[Rosa Cremón Parra]] erizaina, ekintzaile antifrankista (Madril)
# [[Rosa Devés]] biokimikaria, akademika eta hezitzailea (Txile)
# [[Sally Alexander]] historialaria, feminista (Ingalaterra)
# [[Sheila Rowbotham ]] historialari feminista sozialista (Erresuma Batua)
# [[Shirley Ann Jackson]] fisikaria, asmatzailea (AEB)
# [[Sofía Moro]] argazkilaria (Madril)
# [[Soledad Murillo]] soziologo feminista, ikertzailea eta politikoa (Madril)
# [[Soledad Real López]] ekintzaile, komunista (Bartzelona)
# [[Susana Blas Brunel]] komisarioa, arte eta feminosmoan aditua (Madril)
# [[Susanna Martín]] ilustratzailea (Bartzelona)
# [[Suzanne Noël]] Zirujau plastikoa (Frantzia)
# [[Teresa Hernández Sagués]] Les Cortseko preso komunista (Avila)
# [[Teresa Rebull]] aktibista politikoa eta kantautorea (Bartzelona)
# [[Teresa Saez Barrao]] aktibista feminista, politikaria (Huesca-Nafarroa)
# [[Trinidad Gallego Prieto]] erizaina, emagina,politikari komunista (Madril)
# [[Valerie Hunter Gordon]] asmatzailea (Erresuma Batua)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''apirila''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Antonia Salaberria]] efef'''SORTU''' erraketista (Eibar, 1906-2000)
# [[Aurelia Elkoro-Iturbe]] efef'''SORTU''' erraketista (Eibar 1012-1977)
# [[Haizea Oses]] ef--'''SORTU''' eskalatzailea (Arrasate, 2004)
# [[Irene Sarrionandia]] ef--'''SORTU''' mendi korrikalaria (Deba 1948)
# [[Joana Lasheras]] ef--'''SORTU''' kazetaria EITBn (Iruñea 1980)
# [[Josefina Markina]] efef'''SORTU''' filantropoa (Mallabia 1889-1972)
# [[Julene Bouzo]] ef--'''SORTU''' atleta (Ermua, 2003)
# [[Julia Guerra Lacunza]] efef'''SORTU''' poeta (Iruñea 1953-2008)
# [[María del Villar Berruezo]] efef'''SORTU''' aktorea, dantzaria eta idazlea (Tafalla 1888-1977)
# [[Martija de Jauregui]] XVI. mendeko sendagilea (Nafarroa) '''SORTU'''
# [[Pantxika Urruti]] ef--'''SORTU''' kantaria eta pastoral errejenta (Zuberoa 1955)
# [[Teresa Izu]] margolaria, ilustratzailea (Tafalla) sortu
# [[Adelita Domingo]] pianista, kopla-kantari eta dantzarien maistra(Sevilla)
# [[Aenne Burda]] argitaratzailea, alemaniar ekonomia-mirariaren ikur bat (Alemania)
# [[Amaya Arzuaga]] diseinatzailea eta enpresaburua (Burgos)
# [[Ana María Rodas]] idazlea (Guatemala
# [[Ana Rosa Diego]] zinema-zuzendaria eta gidoilaria (Sevilla)
# [[Angelina Aspuac]] jantzi maien defendatzailea (Guatemala)
# [[Angelina Beloff]] margolaria, grabatzailea eta arte-irakaslea(Errusia-Mexiko)
# [[Asunción Gómez Pérez]] ikertzailea (Badajoz)
# [[Aurelia Gutiérrez-Cueto Blanchard]] pedagogoa(Santander)
# [[Beatrice Hastings]] idazlea(Ingalaterra)
# [[Belén Maya]] flamenko-dantzaria eta koreografoa ( )
# [[Bella Dutton]] tenislaria (Britainia-Espainia)
# [[Bibiana Candia]] idazlea eta kazetaria (Galizia)
# [[Carlota Gurt]] idazlea eta kazetaria (Bartzelona)
# [[Catherine Bauer Wurster]] arkitektoa, etxebizitza publikoaren defendatzailea (AEB)
# [[Catherine Fahringer]] idazlea, aktibista (Estatu Batuak)
# [[Celia Rivas Casais]] kamioilaria, enpresaburua eta ekintzailea (Galizia)
# [[Ch´umilkaj Curruchiche]] abeslaria (Guatemala)
# [[Chona Madera]] idazle kanariarra
# [[Cilly Aussem]] tenislaria (Alemania)
# [[Concha Méndez]] idazlea, poeta eta gidoilaria (Madril)
# [[Concha Monje]] robotika-ikertzailea (Badajoz)
# [[Elena Catena]] filologoa, editorea eta feminista (Salamanca)
# [[Elena Villamandos]] kanariar idazlea
# [[Elvira Dyangani Ose]] Bartzelonako Arte Garaikidearen Museoaren 1. emakume zuzendaria(Kordoba)
# [[Emma Couceiro]] poeta (Lugo)
# [[Enriqueta Martín Ortiz de la Tabla]] irakaslea eta liburuzaina (Badajoz)
# [[Ernestine Rose]] asmatzailea (Polonia)
# [[Eudoxia Píriz]] Medikua (Salamanca)
# [[Fatoumata Diawara]] Maliko aktore eta egile-abeslaria (1982 - )
# [[Francisca Subirana]] tenislaria (Katalunia)
# [[Genie Espinosa]] artista, ilustratzailea (Bartzelona)
# [[Helena Bayona]] dokumentalgilea (Iruña)
# [[Iris Yassmin Barrios Aguilar]] abokatu eta epailea (Guatemala)
# [[Isa Guerra García]] poeta kanariarra (Kanariar uharteak)
# [[Isabel Expósito Morales]] idazlea (Hierro-Kanariak)
# [[Isabel García Hualde]] idazlea (Zarrakaztelu)
# [[Josane Sigart]] tenislaria (Belgika)
# [[Kajsa Ekis Ekman]] kazetari, idazle, ekintzailea (Suedia)
# [[Karma Peiró]] kazetari digitala Adimen Artifizialean aditua (Bartzelona)
# [[La Niña de los Peines]] Kopla-abeslaria (Sevilla)
# [[Las Ventas emakumeen kartzela]] artikulua da.
# [[Laura Fernández]] Idazlea eta kazetaria (Terrassa)
# [[Lenina Amapola García]] idazlea (Guatemala)
# [[Lilí Álvarez]] kirolaria, kazetaria eta Olinpiar jokoetako 1.emakume espainiarra (Erroma-Madril)
# [[Lourdes Pastor]] Kantaria eta aktibista (Kordoba)
# [[Lydia Becker]] Britainia Handiko sufragista, biologoa eta astronomoa (1827-1890)
# [[Madam C. J. Walker]] asmatzailea eta enpresaburua (AEB)
# [[Maddelin Brizuela]] enbaxadorea Bolivian (El Salvador)
# [[Margarita Ucelay]] filologoa, hispanista eta irakaslea (Madril)staño
# [[Marguerite Broquedis]] tenislaria (Frantzia)
# [[Maria Àngels Anglada]] kazetaria, poeta, eleberrigilea (Katalunia)
# [[María Blanca Ferrer García]] Abokatua, idazlea, poeta (Iruñea)
# [[María Blanchard]] margolaria (Santander)
# [[Maria del Carmen Reina Jiménez]] idazlea kanariarra
# [[María Francisca Ulloa del Castillo]] emagina (Utrera)
# [[Maria Furtwängler]] aktore eta medikua (Alemania)
# [[María Josefa Riba]] tenislaria (Katalunia)
# [[María Laffitte]] arte-kritikaria, idazlea, Emakumeen eskubide defendatzailea(Sevilla)
# [[María Rodrigo]] musikagilea, pianista eta irakaslea(Madril)
# [[María Salas Larrazábal]] idazle eta aktibista (Burgos)
# [[Marian Rojas]] mediku psikiatra eta idazlea (Madril)
# [[Maribel Lacave]] idazle kanariarra
# [[Marie Goegg-Pouchoulin]] Suitzako aktibista feminista eta abolizionista (1826-1899)
# [[Marie Vassilieff]] margolaria (Errusua-Frantzia)
# [[Marifé de Triana]] Kopla-abeslaria eta aktorea (Sevilla)
# [[Matilde Coral]] flamenko dantzaria (Sevilla)
# [[Matilde Landa]] politikaria (Badajoz)
# [[Matilde Ras]] grafologoa, idazlea, itzultzailea(Tarragona)
# [[Matilde Ucelay]] Espainiako tituludun 1.emakume arkitektoa (Madril)
# [[Mayte Martín (idazlea)|Mayte Martín]] Las Palmas (Kanariak)
# [[Mayte Martín]] musikagilea, flamenko-abeslaria (Bartzelona)
# [[Melanie Mayron]] asmatzailea eta aktorea (AEB)
# [[Melissa Farley]] psikologo, feminista (AEB)
# [[Mercedes Rodrigo]] Espainiako tituludun 1.emakume psikologoa (Madril)
# [[Merche Esmeralda]] flamenko-dantzaria (Sevilla)
# [[Milagro Almenara Pérez]] Espainiako Gerra Zibilean eraildako farmazialaria (Santander)
# [[Milagros Mengíbar]] flamenko-dantzaria (Sevilla)
# [[Milagros Nuin Monreal]] itzultzailea. (Erriberri-Nafarroa)
# [[Molla Mallory]] tenislaria (Norvegia-AEB)
# [[Morena Herrera]] abortuaren aldeko ekintzailea (El Salvador)
# [[Myriam Palacios]] aktorea (Txile)
# [[Natalia Sosa Ayala]] kanariar idazlea
# [[Norah Borges]] ilustratzailea (Argentina)
# [[Núria Albó]] poeta (Bartzelona)
# [[Nuria Coronado Sopeña]] kazetaria, feminista, abolizionista (Madril)
# [[Olimpia Valencia]] ginekologoa (Galizia)
# [[Oliva Acosta]] zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (Cádiz)
# [[Omowunmi Sadik]] asmatzailea (Nigeria)
# [[Patricia Ruiz de Irizar]] farmazialaria eta kooperantea (Iruñea)
# [[Paulina Kellogg Wright Davis]] aktibista, hezitzailea (AEB)
# [[Pepa Chávarri]] tenislaria (Madril)
# [[Pilar Aguilar Carrasco]] idazle, zinemako kritikaria, feminista (Jaén)
# [[Pura Maortua]] antzerki-zuzendaria (Kantabria)
# [[Rafaela Pastor]] aktibista (Malaga)
# [[Rebeca Lane]] abeslaria (Guatemala)
# [[Rita Fernández Queimadelos]] arkitektoa (Galizia)
# [[Rosa Barasoain|Rosa Barasoin]] idazlea (Tafalla)
# [[Rosa Torras]] tenislaria (Katalunia)
# [[Rosa Vergés]] zinema-zuzendaria, gidoilaria eta irakaslea (Bartzelona)
# [[Sabina Spielrein]] psikiatra eta psikoanalista (Errusia)
# [[Salima Ikram]] egiptologoa (Pakistan)
# [[Selena Millares]] kanariar poeta
# [[Simone Iribarne]] tenislaria (Lapurdi)
# [[Sofia Quintino]] Portugalgo mediku, feminista eta errepublikanoa (1879-1964)
# [[Sonsoles Echavarren Roselló|Sonsoles Echavarren]] idazlea eta kazetaria (Iruñea)
# [[Sylvia Ratnasamy]] asmatzailea (Belgika)
# [[Taina Bien-Aimé]] abolizionista
# [[Teresa Zabalza Díez]] musikagilea, musikaria eta musika irakaslea (Iruñea)
# [[Trinidad Lucea Ferrer]] idazlea, poeta eta ilustratzailea (Tutera)
# [[Veena Sahajwalla]] asmatzailea (India-Australia)
# [[Victorina Durán]] margolaria, jantzi-eszenografoa eta diseinatzailea (Madril)
# [[Viera Sparza]] ilustratzailea, idazlea eta umorista grafikoa (Zaragoza)
# [[Virginia Laparra]] fiskal oiha (Guatemala)
# [[Yolanda Castaño]] poeta eta literatura kritikaria (Coruña)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''martxoa''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Boni Macarrón]] efef'''SORTU''' martxantera, gozoki saltzailea (Durango)
# [[Carmen Miranda Zubieta]] --ef'''SORTU''' Kultur-ekintzailea (Galdakao)
# [[Elbira Iturri]] ef--'''SORTU''' aktibista (Mundaka)
# [[Eugenia Idoiaga]] efef'''SORTU''' emagina (Forua)
# [[María Ángeles Garai]] efef'''SORTU''' irakaslea, Bizkaiko lehen andereñoa (Bilbo)
# [[Martxelina Lopetegi]] efef'''SORTU''' bertsolaria (Oiartzun 1864-1930)
# [[Tamara Clavería]] ----'''SORTU''' Amuge elkarteko lehendakaria (Bilbo)
# [[Adilia de las Mercedes]] jurista feminista (Guatemala)
# [[Alauda Ruiz de Azúa]] zine-zuzendaria eta gidoilaria (Bizkaia)
# [[Alika Kinan]] Abolizionista (ARgentina)
# [[Almudena Domínguez Arranz]] arkeologoa
# [[Amada López Meneses]] historialari galiziarra
# [[Amalia de Isaura]] aktore komikoa eta kupletista (?)
# [[Amelia Baldeón Iñigo]] arkeologoa (Gasteiz)
# [[Amparo Alonso Betanzos]] adimen artifizialeko ikertzailea(Galizia)
# [[Amparo Cebrián]] pedagogoa (Salamanca)
# [[Ana Delgado Hervás]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Ana María Romero de Campero]] kazetaria, idazlea ekintzailea (Bolivia)
# [[Ángeles Huerta]] zine-zuzendaria (Asturias)
# [[Angelina Vidal]] Portugalgo idazle eta kazetaria (1847-1917)
# [[Anina Ciuciu]] abokatu eta idazle ijitoa (Errumania)
# [[Anne Tyng]] asmatzailea (Txina-AEB)
# [[Anselma de Salces]] Bilbotar ongilea (1815-1885)
# [[Arabako Emakumeen Asanblada]]
# [[Arundhati Bhattacharya]] enpresaburua (India)
# [[Áurea Lucinda Javierre]] artxibozaina eta historialaria (Teruel)
# [[Beatriz Pinheiro]] Portugalgo idazle, poeta, editore eta intelektuala (1871-1922)
# [[Begoña Vila]] astrofisikaria (Galizia)
# [[Berta Wilhelmi]] enpresaburua, hezitzailea, filantropoa eta feminista (Alemania, Granada)
# [[Carla Accardi]] margolari abstraktua (Italia)
# [[Carla Lonzi]] idazlea, arte-kritikaria, feminista (Italia)
# [[Carla Subirana]] zine-zuzendaria (Bartzelona)
# [[Carme Freixa]] kazetaria, feminista, abolizionista (Bartzelona)
# [[Carmen de Zulueta]] idazlea, filosofoa eta irakaslea (Madril)
# [[Carmen García Mateo]] telekomunikazio ingeniaria (Galizia)
# [[Carmen López Alonso|Carmen Lopez Alonso]] historialaria
# [[Carmen Sentandreu Gimeno]] arkeologoa
# [[Carmen Velacoracho de Lara]] Kazetaria (Ciudad Real, 1880-Madril,1960)
# [[Catherine Furbish]] botanikaria (AEB)
# [[Christine Peterson]] estatistikaria, zientzialaria (EEBB)
# [[Chus Gutiérrez]] zine-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea (Granada)
# [[Deema Shehabi]] poeta eta idazlea (Kuwait)
# [[Delia Grigore]] filologo ijitoa (Errumania)
# [[Diana Pey]] piano-jotzailea (Madril)
# [[Dolores Cebrián]] irakaslea (Salamanca)
# [[Domitila de Carvalho]] Portugalgo mediku, irakasle eta politikaria (1871-1966)
# [[Elaine N. Aron]] psikologoa (Kalifornia)
# [[Elena Barulina]] botanikaria, genetista eta ikertzailea (Errusia)
# [[Elena Díaz Ereño]] medikua eta irakaslea (Galdakao)
# [[Elena Fortún]] idazlea, haur eta gazte literatura (Madril)
# [[Elena Hernández Sandoica]] historialaria
# [[Elisa Augusta da Conceição Andrade]] Portugalgo lehen emakume medikua (1855-??)
# [[Elisa Garrido González|Elisa Garrido]] historialaria
# [[Elizabeth J. Tasker]] astrofisikaria, idazle zientifikoa eta irakaslea (Britainia)
# [[Elvira Ontañón Sánchez-Arbós]] idazlea, artikulugilea eta pedagogoa (?)
# [[Elza_Dunkels]] Suediako pedagoga
# [[Emma Ihrer]] feminista eta lider sindikala (Alemania)
# [[Esma Redžepova]] abeslari ijitoa (Mazedonia)
# [[Esther Takeuchi]] asmatzailea (AEB)
# [[Fei-fei Li]] konputazioko irakaslea (Txina-AEB)
# [[Fournierreko emakume kartagileak]] emakume langileak (Gasteiz)
# [[Gloria Cabral]] arkitektoa (Brasil-Paraguai)
# [[Gloria Giner de los Ríos García]] irakaslea(Madril)
# [[Glòria Trías Rubiés]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Guiomar Torresão]] Portugaldar idazlea eta feminista (1844-1898)
# [[Halet Çambel]] arkeologaeta Olinpiar Jokoetan lehiatu zen lehen emakume turkiarra, eskriman
# [[Harriet Williams Russell Strong]] asmatzailea (AEB)
# [[Helena Lopes da Silva]] zirujau eta politikaria (Cabo Verde)
# [[Hélène Rioux]] idazle eta itzultzailea (Kanada)
# [[Helene Stöcker]] bakezalea, feminista eta publizista (Alemania)
# [[Isabel Aguirre]] arkitektoa (Galizia)
# [[Isabel García Lorca]] irakaslea eta idazlea (Granada)
# [[Jennifer Miller]] Feminista, artista, idazlea...(EEBB)
# [[Jordina Sales i Carbonell]] historialaria
# [[Josefina Aldecoa]] idazlea eta pedagogoa (Leon)
# [[Juana Capdevielle]] Gerra Zibilean eraildako pedogogo eta liburuzaina (Madril-Galizia)
# [[Juana Romani|Juani Romani]] italiar-frantziar margolaria
# [[Julia Sánchez Carrilero]] arkeologoa
# [[Julia Vigre García]] maistra (Madril)
# [[Julienne Baseke Nzabandora]] aktibista (Kongo)
# [[Julieta Paredes]] feminista komunitarioa (Bolivia)
# [[Juliette Bonheur]] animalia-margolaria (Frantzia)
# [[Katerina Harvati]] paleontologoa, irakaslea eta ikertzailea (Grezia)
# [[La Argentinita]] dantzaria eta koreografoa (Buenos Aires)
# [[Laura de los Ríos Giner]] irakaslea (Granada)
# [[Laura García Hoppe]] margolaria eta idazlea (Malaga)
# [[Leonor Serrano Pablo]] pedagogoa,legelaria, feminista (Ciudad Real-Madril)
# [[Lily Braun]] idazle eta feminista (Alemania)
# [[Linda Braidwood]] arkeologoa
# [[Lita Cabellut]] margolari ijitoa (Espainia)
# [[Lourdes Girón Anguiozar]] arkeologoa (Cadiz)
# [[Maite Larrauri Gómez]] filosofoa, idazlea eta irakaslea (Valentzia)
# [[Manuela Solís]] ginekologoa, Valentziako 1. medikua (Valentzia)
# [[Mapi León]] futbolaria (Zaragoza)
# [[Margarita Ballester Figueres]] poeta, itzultzailea eta irakaslea (Katalunia)
# [[Margarita Sánchez Romero]] arkeologoa (Madril)
# [[Maria Amália Vaz de Carvalho]] Portugalgo idazle poligrafoa, pedagogoa eta poeta (1847-1921)
# [[María Ángeles Pérez Samper]] arkeologoa (Bartzelona, 1949)
# [[María Antonina Sanjurjo Aranaz]] belar-jockey jokalaria (Galizia)
# [[Maria Benedita Mouzinho de Albuquerque de Faria Pinho]] Portugalgo idazle, aktibista errepublikano eta feminista (1865-1939)
# [[María Blázquez|María Blazquez]] idazlea (Extremadura)
# [[María Buj Luna]] liburuzain terueldarra
# [[Maria Clara Correia Alves]] Portugalgo editore, kazetari eta irakasle feminista (1869-1948)
# [[María Cristina Gonzalo Pintor]] arkitektoa (Santander-Madril)
# [[Maria Eugenia Aubet]] arkeologoa (?)
# [[María José Alonso Fernández]] farmakologoa (Leon)
# [[María Juana Ontañón]] arkitekto kanariarra (Tenerife)
# [[María Lacrampe]] erizaina (Madril)
# [[María Sánchez Arbós]] maistra eta pedagogoa (Huesca-Madril)
# [[María Teresa Miras Portugal]] biokimika (Galizia)
# [[María Victoria Lareu]] ikertzailea, auzitegiko medikua (Galizia)
# [[Mariam Kamara]] arkitekto frantziar-nigeriarra
# [[Mariana Angélica de Andrade]] Poeta portugaldarra (1840-1882)
# [[Marie Joséphine Nicolas]] margolari frantziarra
# [[Marisol Soengas]] mikrobiologoa (Galizia)
# [[Marta Moll de Alba]] piano-jotzailea (Kanariak)
# [[Mary Walton]] ingeniaria eta asmatzailea (AEB)
# [[Massouda Kohistani]] aktibista (Afganistan)
# [[Matilde Cantos]] politikaria (Granada)Mpa
# [[Matilde Moliner Ruiz]] liburuzaina eta institutuko katedraduna(Madril)
# [[Mercedes Vegas]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Mercedes Vilanova Ribas]] historialaria eta ikertzailea (Katalunia)
# [[Miren Roji]] musika irakaslea eta piano-jotzailea (Santurtzi, 1917-2018)
# [[Naama Goren-Inbar]] arkeologoa
# [[Nely Reguera]] zine-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea (Granada)
# [[Nieves Sánchez Carrilero]] arkeologoa
# [[Noemí Trujillo]] poeta eta idazlea (Bartzelona)
# [[Norma Vázquez]] Bilbon bizi den indarkeria matxistan aditua (Mexiko)
# [[Núria Rafel i Fontanals]] arkeologoa katalana
# [[Ofelia Rey Castelao ]] historialaria,idazlea (Galizia)
# [[Olga Vallespín Gómez]] arkeologoa eta Espainiako lehen urpekari profesionala
# [[Olive Dennis]] ingeniaria, tren diseinu-berrikuntzen egilea (AEB)
# [[Patsy O'Connell Sherman]] asmatzailea (AEB)
# [[Peregrina Quintela Estévez]] matematikaria (Galizia)
# [[Pilar Palomero]] zinemagilea eta idazlea (Zaragoza)
# [[Pilar Pérez Solano]]zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (Alacant)
# [[Rachel Zimmerman]] zientzialaria eta asmatzailea (Kanada)
# [[Rilda Paco]] artista, diseinatzailea (Bolivia)
# [[Rita de Morais Sarmento]] Portugalgo lehen emakume ingeniari zibila (1872-1931)
# [[Robin Wall Kimmerer|Robin Wall Kimmerer]] ekologista (EEBB)
# [[Rosa Balaguer Oltra]] Kazetaria (Valentzia)
# [[Rosa María Rodríguez Magda]] filosofoa (Valentzia)
# [[Sally Fox]] asmatzailea (AEB)
# [[Sandra Barrilaro]] argazkilaria eta ekintzailea (Bilbo)
# [[Sandra Sevillano]] mendi korrikalaria (Santurtzi)
# [[Serafina Javierre]] liburuzaina (Tarragona)
# [[Sonia Sánchez]] idazlea, abolizionista (Argentina)
# [[Susan Leeman]] endrokrinologoa (AEB)
# [[Susana Reyes]] dantzari, koreografoa, artista (Ekuador)
# [[Teresa Paneque]] Astronomoa, zientzia-dibulgatzailea (Madril-Txile)
# [[Towanda Rebels]] idazle, komediante, abolizionista, feminista bikotea (Madril)
# [[Vicenta Lorca Romero]] maistra (Granada)
# [[Victoria Cabrera Valdés]] historialaria (Madril)
# [[Violeta Delmonte]] hizkuntzalaria (Argentina-España)
# [[Virginia Auber Noya]] idazlea, itzultzaile (Coruña, 1825-Madril,1897)
# [[Marianne Thyssen]] politikaria (Belgika, 1956)
}}
=== Berriak ===
====Berriak 2022 (Otsaila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Azpitarte]] ef--'''SORTU''' abeslaria, futbolaria eta aktorea (Bizkaia)
# [[Antonia Salaberria]] efef'''SORTU''' Erraketista (Eibar)
# [[Adelaida de la Calle]] biologoa (Madril)
# [[Adriana Kaplan Marcusán]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Argentina)
# [[Agustina Ruiz Dupont]] fikziozko zientzialaria (Granada)
# [[Aissata Kane]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Gambia)
# [[Alfreda Markowska]] Holokaustoa biziraun zuen emakumea, haur ijito, judu eta alemanak bizirauten lagundu zuena (Polonia)
# [[Alicia Estévez]] Zientzialaria (Pontevedra)
# [[Alicia Hermida]] aktorea (Madril)
# [[Almaclara]] emakume-orkestra taldea (Andaluzia)
# [[Amalia Lobato Rosique]] Gerra zibilean eraildako milizianoa (Murtzia)
# [[Aminata Diop]] mutilazio genitalagatiko lehen errefuxiatua eta aktibista (Mali)
# [[Amparo Soler Leal]] aktorea (Madril)
# [[Ana Locking]] moda-diseinatzailea, enpresaburua eta argazkilaria (Toledo)
# [[Ana Mena]] abeslaria eta aktorea (Malaga)
# [[Angéla Kóczé]] Soziologoa feminista ijitoa (Hungaria)
# [[Ángela López Jiménez]] soziologoa eta feminista (Iruñea)
# [[Angelines Fernández]] aktore errepublikanoa (Madril-Mexiko)
# [[Anika Rahman]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Banglades)
# [[Anna Missuna]] Errusiar geologoa
# [[Antonia Plana]] aktorea (Espainia)
# [[Antónia Pusich]] portugaldar idazle, kazetari eta musikagilea (1805-1883)
# [[Balghis Badri]] feminsta eta aktibista (Sudan)
# [[Beatriz González Calderón]] biolontxelojolea eta orkestra-zuzendaria (Andaluzia)
# [[Binta Jammeh-Sidibe]] emakumeen eskubideen aldeko politikoa (Mauritania)
# [[Blanca Lydia Trejo]] idazlea, aktibista, kantzilerra (Mexiko)
# [[Bogaletch_Gebre]] mikrobiologoa, Emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista eta feminista(Etiopia)
# [[Carmela Nieto]] kazetaria eta idazle feminista (Kuba)
# [[Carmen García Mateo]] zientzialaria (Galizia)
# [[Carmen Herrera (margolaria)|Carmen Herrera]] Kuba-EEBB
# [[Carolina Beatriz Ângelo]] Portugaldar medikua eta feminista, herrialde horretan bozkatu zuen lehen emakumea (1878 - 1911)
# [[Caroline Flack]] telebista-aurkezlea eta irrati esataria (Britainia Handia)
# [[Catalina Martin-Chico]] fotokazetaria (Madril)
# [[Cecilia Seghizzi]] musikagilea, biolin-joleaeta pintorea (Italia)
# [[Ceija Stojka]] ijito margolaria (Austria)
# [[Celia Rico Clavellino]] gidoilasria eta zine zuzendaria(Sevilla)
# [[Charline Effah]] idazlea eta maistra (Gabon)
# [[Chou Kung-shin]] idazlea, historialaria... (Taiwan)
# [[Constanza de Ayala]] Arabako dama (Araba)
# [[Consuelo Díez Fernández]] pianista eta musikagilea (Madril)
# [[Coral del Río Otero]] ekonomialaria eta ikertzailea(Vigo)
# [[Delaine Le Bas]] artista ijitoa (Britania Handia)
# [[Dolores Corbella Díaz]] hizkuntzalaria, akademikoa (Tenerifekoa)
# [[Dolores Corella Piquer]] zientifikoa eta ikertzailea (Valentzia)
# [[Dolores Ruiz Berdún]] zientzia historialaria eta ikertzailea (Espainia)
# [[Dolores Serrano]] pianista, musikagilea eta irakaslea (Cadiz)
# [[Dora Barrancos]] soziologo, historialari, feminista (Argentina)
# [[Dorothy_Reed_Mendenhall]] medika estatubatuarra (Columbus 1874- Chester 1964)
# [[Efua Dorkenoo]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Ghana)
# [[Elena Gorolová]] indarrez esterilizatutako emakume ijitoa (Txekia)
# [[Elena María Tejeiro]] aktorea (Murtzia)
# [[Elisabeth Guttenberger]] Auschwitz-Birkenau-tik bizirik atera zen emakume ijitoa. (Alemania)
# [[Elvira Quintillá]] aktorea eta abeslaria (Bartzelona)
# [[Emma Kunz]] sendalaria (Suitza)
# [[Estrellita Castro]] abeslaria eta aktorea (Sevilla)
# [[Ethel Brooks]] Soziologo feminista eta ijitoa (AEB)
# [[Eugenia Zuffoli]] abeslaria eta aktorea (Italia)
# [[Eva Villaver Sobrino]] astrofisikaria eta ikertzailea (Palentzia)
# [[Fàtima Bosch i Tubert]] zientzialaria (Girona)
# [[Fatoumata Coulibaly]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Mali)
# [[Fauziya Kasinga]] emakumeen genital mutilazioa dela eta, AEBko lehen errefuxiatua (Togo)
# [[Florence Price]] orkestra garrantzitsu batek jo zuen lehen musikagile afroamerikarra (AEB)
# [[Fran Hosken]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista ()
# [[Fran Hosken]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (EEBB)
# [[Francisca de Assis Martins Wood]] Lehen aldizkari feministaren argitaratzailea (Lisboa, 1802-1900)
# [[Gavina Viana Viana]]ekintzaile antifaxista (Donostia-Bartzelona)
# [[Gina Ranjičić]] lehenengo ijito idazlea (Serbia)
# [[Gisela Bock ]] historialaria (Alemania)
# [[Hanna Neumann]] matemarikaria (Alemania)
# [[Imperio Argentina]] aktorea, abeslaria eta dantzaria (Argentina)
# [[Inés Núñez de la Parte]] abokatua, kontseilaria eta goi-zuzendaria (Bilbo)
# [[Inna Modja]] ablazioaren kontrako ekintzailea (Mali)
# [[Isabel Parra]] kantautorea eta folklorista (Txile)
# [[Isabel Rodà de Llanza]] epigrafialaria eta arkeologoa (Bartzelona)
# [[Isabelle Stengers]] Bruselako filosofoa (Belgika)
# [[Isatou Touray]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (GAmbia)
# [[Jaha_Dukureh]] giza eskubideen aldeko aktibista (Gambia)
# [[Jane Richardson]] biofisikoa eta Richardson biogramen asmatzailea (AEB)
# [[Javiera Parra]] musikaria eta abeslaria (Txile)
# [[Juana Goizueta Vértiz]] Kontituzio Zuzenbideko irakaslea (Nafarroa)
# [[Julia Lajos]] aktorea (Valladolid)
# [[Julia Robinson]] estatubatuar matematikaria (Misuri)
# [[June Crespo]] artista (Iruñea, 1982)
# [[June Eric-Udorie]] ablazioaren kontrako ekintzailea (Irlanda)
# [[Katarina Taikon]] idazle ijitoa (Suedia)
# [[Laura_Mersini-Houghton]] kosmologa eta fisika teoriko albano-estatubatuarra (Tirana)
# [[Layli Miller-Muro]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (AEB)
# [[Leah Manning]] Politikari britainiarra, giza eskubideen aldeko ekintzailea (Erresuma Batua)
# [[Leena Yadav]] zinema-zuzendaria (India)
# [[Leonore Davidoff]] historialaria, feminista (AEB)
# [[Leyla Hussein]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Somalia)
# [[Lidia Cao]] ilustratzailea eta muralista (Galizia)
# [[Lily van Angeren-Franz]] Auschwitz-Birkenau-tik bizirik atera zen emakume ijitoa. (Alemania)
# [[Loral O'Hara]] ingeniaria eta astronauta NASAn (AEB))
# [[Louise Jopling]] margolaria (Erresuma Batua)
# [[Ma Thida]] Kontzientzia preso ohia eta idazlea (Birmania)
# [[Mae Azango]] Kazetaria eta emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Liberia)
# [[Marcia_Neugebauer]] geofisika estatubatuarra (AEB)
# [[Margaret Bonds]] musikagilea (AEB)
# [[Margarita Comas Camps]] pedagogoa (Menorca-Erresuma Batua)
# [[Mari Carmen Díaz de Mendoza]] aktorea (Madril)
# [[María Banquer]] aktorea (Espainia)
# [[María Bru]] aktorea (Valentzia)
# [[María de Sarmiento y Castilla]] Arabako dama (Araba)
# [[María Dolores Gispert Guart]] bikoizketa aktorea eta irrati esataria (Katalunia)
# [[María Eva Istúriz García|María Eva Istúriz Garcia]] Berdintasunerako teknikaria (Iruñea)
# [[Maria Federici]] komunista, politikaria (Italia)
# [[María Inmaculada Paz-Andrade]] zientzialaria (Galizia)
# [[María Itziar Urrutia San Antón]] arkitektoa eta zuzendari exekutiboa (Malaga)
# [[María Matilde Almendros]] irrati esataria eta aktorea (Katalunia)
# [[María Ripoll]] zinegilea (Bartzelona)
# [[María Ruiz de Gauna]] XV.mendeko emakumea (Gasteiz)
# [[María Teresa Ruiz Cantero]] mediku eta ikertzailea (Melilla)
# [[Maria Veleda]] Portugalgo ekintzaile feminista eta errepublikanoa (1871-1955)
# [[Mary Nash]] historialaria (Irlanda-Katalunia)
# [[Maya Burhanpurkar]] ikertzaile kanadiarra (Ontario)
# [[Melanie Spitta]] zinema zuzendari ijitoa (Belgika)
# [[Mónica Ramos Toro]] antropologoa (Madril)
# [[Nahid Toubia]] Sudaneko lehen emakume-zirujaua eta EGM ikerketan ezpezializatutako aktibista (Sudan)
# [[Najat Maalla M'jid]] NBE Idazkari Nagusiaren Ordezkari Berezia Haurren aurkako Indarkeriari buruzkoa (Maroko)
# [[Nilde Iotti]] politikari komunista (Italia)
# [[Nina Dudarova]] hizkuntzalari ijitoa, erromanieran alfabetatzea (Rusia)
# [[Nitza Margarita Cintron]] medikua (Puerto Rico)
# [[Olayinka Koso-Thomas]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Nigeria)
# [[Panna Cinka]] biolin-jotzailea ijitoa (Hungria)
# [[Pastora Filigrana García]] ijito sindikalista feminista (Sevilla)
# [[Pastora Imperio]] dantzaria (Sevilla)
# [[Pepita de Oliva]] ijito dantzaria, Europan ezaguna (Málaga)
# [[Pratibha Parmar]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Nairobi)
# [[Regina de Lamo]] 98.ko belaunaldiaren idazle anarkista (Jaén)
# [[Rita Montagnana|Rita Montagnama]] Komunista, politikaria (Italia)
# [[Romila Thapar]] historialaria (India)
# [[Rosa Cortés]] 1749ko ijitoen kontrako Sarekada Handian atxilotua (Granada)
# [[Rosa Taikon]] ijito zilargin eta aktorea (Suedia) Gina Ranjičić
# [[Rosario García Ortega]] aktorea (Argentina)
# [[Sagrario Ruiz Elizalde]] maistra eta hezkidetzan erreferentea (Nafarroa)
# [[Saioa Mantzisidor Zilloniz]] nekazaria eta enpresaburua (Bizkaia)
# [[Sandy Powell]] jantzi-diseinatzailea (Britainia Handia)
# [[Shu Otero]] komikigilea (Sunbilla, Nafarroa garaia)
# [[Silvia Agüero]] ijito idazlea, ijitoen memoria berreskuratzen duena (Madril)
# [[Sister Fa]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Senegal)
# [[Sonia Contera]] fisikaria eta nanoteknologoa (Madril)
# [[Soraya Post]] eurodiputatu ijitoa (Suedia)
# [[Tarsy Carballas]] zientzialaria (Galizia)
# [[Teresa Margarida da Silva e Orta]] lehen emakume eleberrigilea portugesez (1711-1793)
# [[Teresa Mattei]] ekintzaile komunista, feminista (Italia, 1921-2013)
# [[Teresa Noce]] italiar politikaria (1900-1980)
# [[Teresa Sánchez de Bilbao]] XV.mendeko emakumea (Gasteiz)
# [[Teresa Vinyoles Vidal]] historialaria (Bartzelona)
# [[Thais_Russomano]] Brasildarra medikuntza aeroespazialean espezializatuta (Porto Alegre)
# [[Vanderlan da Silva Bolzani]] Kimikaria (Brazil)
# [[Věra Bílá]] ijito abeslaria (Txekia)
}}
====Berriak 2022 (Urtarrila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Urrutia]] ----'''SORTU''' Eskalatzailea (Bizkaia)
# [[Alazne Belar]] ef--'''SORTU''' erizaina eta ikerlaria (Atxondo, Bizkaia)
# [[Belén Bengoetxea]] ef--'''SORTU''' Ikertzailea eta EHUko irakaslea (Durango)
# [[Elena Uriz]] ef--'''SORTU''' irakaslea, aktorea, dantzaria, musikaria (Iruñea)
# [[Maixux Rekalde]] efef'''SORTU''' Bakezalea eta euskaltzaile (Oiartzun)
# [[Mercedes Arbaiza]] ----'''SORTU''' Historialaria eta EHUko irakaslea (Bilbo)
# [[Pilar Narbaiza]] efef'''SORTU''' erraketista eta sukaldaria (Mallabia)
# [[Uxue del Río]] ef--'''SORTU''' artista, irudigilea eta diseinatzaile grafikoa (Donostia)
# [[Adelaide Cabete]] Ginekologo feminista, framazona eta errepublikanoa (Portugal, 1867-1935)
# [[Adele Bianchi]] geografoa (Italia)
# [[Aida Peláez de Villa Urrutia]] idazlea,kazetaria, sufragista. (Kuba)
# [[Amalia Mallén|Amalia Mallén de Ostolaza]] saiakeragilea, itzultzailea, sufragista (Kuba)
# [[Ana de Castro Osório]] Portugalgo idazlea, feminista eta militante errepublikanoa(1872-1935)
# [[Ana Maria Lajusticia]] kimikaria, dietetikan eta nutrizioan aitzindaria (Madril)
# [[Ana Revenga]] ekonomialaria (Espainia)
# [[Ángela Molinuevo y Longuebau]] XIX. mendeko karitatea (Gasteiz)
# [[Ángeles Flórez Peón]] bizirik dagoen azken miliziano sozialista (Asturias)
# [[Angélica Morales |Angélica Morales ]] idazlea, aktorea (Teruel, 1970)
# [[Ann Rose Nu Tawng]] bakezalea, erizaina BBC 100 women sariduna (Birmania)
# [[Antonella Picchio]] Ekonomialari feminista (Italia)
# [[Arantxa Rodríguez Álvarez]] ekonomialari feminista (Bilbo)
# [[Arantza Chacón Ormazabal]] ikertzailea, Zehar Errefuxiatuak (Gasteiz)
# [[Asunción Ruiz]] ingurumen teknikaria (Madril)
# [[Aurelia Castillo de González]] idazle eta itzultzailea (Kuba)
# [[Aurora Villar Buceta]] kazetaria (Kuba)
# [[Belén Franch Gras]] zientzialaria (Valentzia)
# [[Belén Frau Uriarte]] ekonomilaria, Espainaiako CEOko eta munduko komunikazioko zuzendaria (Bilbo)
# [[Belén Landáburu]] abokatu eta politikoa (Burgos)
# [[Bianca Maria Meda]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Blanca de los Ríos]] idazlea eta literatura kritikoa (Sevilla)
# [[Camille Kouchner]] Zuzenbide pribatuko irakaslea, abokatua (Frantzia)
# [[Carmen Serdán Alatriste]] iraultzailea (Mexiko)
# [[Catalina Bárcena]] aktore kubatarra (Kantabria)
# [[Consuelo Uranga]] komunista (Mexiko)
# [[Cristina Borderías]] Historialaria (Katalunia)
# [[Cristina Carrasco]] ekonomilari feminista (Txile-Bartzelona)
# [[Cynthia Cockburn]] antimilitarista feminista eta akademikoa (Britania Handia)
# [[Diane Elson]] ekonomilari feminista (Erresuma Batua)
# [[Digna Collazo]] sufragista (Kuba)
# [[Domitila García de Coronado]] editorea, idazlea (Kuba)
# [[Elena Salvador]] aktorea (Madril)
# [[Elisa Garrido Moreno]] ikertzailea, unibertsitateko irakaslea (Valentzia)
# [[Elisa Garrido]] espainiar militante antifaxista (Zaragoza)
# [[Elisa Mújica]] Idazlea (Kolonbia, 1918-2003)
# [[Elisa Soriano Fisher]] mediku-oftalmologoa eta feminista (Madril)
# [[Élisabeth Chaplin]] margolaria (Frantzia, 1890-Italia, 1982)
# [[Ella Fontanals-Cisneros]] enpresaria eta arte-bildumagilea (Kuba)
# [[Elva Raquel Gómez]] kitxua idazlea (Argentina)
# [[Elvira de Hidalgo]] Sopranoa eta kantu-maistra (Teruel)
# [[Erika Aifan]] ustelkeriaren aurkako epailea (Guatemala)
# [[Esperanza Molina Cubillo]] idazlea eta antropologoa (Madril)
# [[Esther Chapa]] sufragista (Mexiko)
# [[Eva Celada]] kazetaria, idazlea eta gastronomoa (Palentzia)
# [[Eva Gancedo]] musikagilea, filmetako soinu-bandetan espezializatua (Madril)
# [[Fanny Garrido]] idazle galiziarra
# [[Fátima Báñez]] legelaria, politikaria eta ekonomilaria (Huelva)
# [[Fatima Singhateh]] Haurren salerosteka eta explotariari buruzko Nazio Batuen Errelatore Berezia (Gambia)
# [[Francia Márquez]] ekintzaile feminista (Kolonbia)
# [[Gisela Vaquero]] bideojokogilea (Girona)
# [[Henriette d'Angeville]] Mont Blanc igo zuen bigarren emakumea (Frantzia)
# [[Hermila Galindo]] politikaria, kazetaria eta ekintzaile feminista (Mexiko)
# [[Hortensia Gelabert]] aktore kubatarra Espainian (Espainia)
# [[Ingrid Robeyns]] filosofo eta ekonomialari feminista (Lovaina, Belgika)
# [[Irene González]] Futbolaria (Coruña, 1909-1928)
# [[Isabel Margarita Ordetx]] idazlea, (Kuba)
# [[Isabel Oyarzábal]] itzultzailea, kazetaria, idazlea, aktorea eta diplomatikoa(Malaga)
# [[Isabella Leonarda]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Jamila Medina Ríos]] idazlea (Kuba)
# [[Josefina Blanco]] aktorea (Leon)
# [[Josefina Gómez Mendoza]] geografo eta idazlea (Madril)
# [[Julia Peguero Sanz]] maistra eta feminista (Zaragoza)
# [[Justa Montero]] aktibista feminista (Bartzelona)
# [[Kate Young]] gizarte-antropologoa (Erresuma Batua)
# [[Laila Haidari]] ekintzailea 100 Women BBC sariduna (Agfanistan)
# [[Leonor Taboada]] kazetaria, idazlea eta ekintzaile feminista
# [[Lourdes Beneria]] ekonomialari feminista (Katalunia)
# [[Lucía López Marco]] albaitaria (Zaragoza)
# [[Manuela Vargas]] flamenko dantzaria (Sevilla, 1941 - Madril, 2007)
# [[Margarita Manso]] 27ko belaunaldiko margolaria (Valladolid, 1908-Madril,1960)
# [[Mari Carmen Martínez Chamorro]] medikua (León)
# [[María Ángeles Pérez López|Maria Ángeles Pérez López]] poeta (Valladolid)
# [[María Cancio]] aktorea (Madril)
# [[María del Adalid]] margolari galiziarra (
# [[María Espinosa de los Monteros]] emakumeen eskubide zibil eta politikoen aldeko aktibista (Malaga)
# [[María Fernanda Ladrón de Guevara]] Aktorea (Madril)
# [[María Guerrero López]] aktorea (Madril)
# [[María Guerrero]] Aktore eta enpresaburua (Madril)
# [[María José Vázquez]] GIB/HIES ekintzailea (Bartzelona)
# [[María Josefa Patricia Muñoz y Jarabeitia]] filantropoa (Bilbo)
# [[María Martos]] Feminista (Madril)
# [[María Muñoz de Quevedo]] piano-jotzailea
# [[Maria Teixidor i Jufresa]] enpresari eta abokatua (Katalunia)
# [[María Teresa Gavarró Castelltort]] pedagogoa(Katalunia)
# [[María Tubau]] aktorea (Madril)
# [[María Villar Buceta]] kazetaria, poeta, ekintzailea (Kuba)
# [[Maria Xaveria Perucona]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Marta Álvarez Guil]] legelaria (Madril)
# [[Matilde de la Torre]] kazetari eta politikaria (Burgos)
# [[Matilde Díez]] aktorea (Madril)
# [[Matilde Rodríguez Cabo]] mediku, psikiatra, idazlea, feminista, sufragista eta aktibista (Mexiko)
# [[Maud de Boer-Buquicchio]] Haurren salerosteka eta explotariari buruzko Nazio Batuen Errelatore Berezi oiha (Herbehereak)
# [[Michelle Perrot]] historialaria (Frantzia)
# [[Natália Pasternak|Natalia Pasternak]] biologoa BBC 100 women sariduna (Brasil)
# [[Négar Djavadi]] eleberrigilea, zinemagilea (Iran/Frantzia)
# [[Nerea Luis]] informatika ingeniaria (Madril)
# [[Nieves Quintana]] Nekazaria (Araba)
# [[Nilofar Bayat]] afganistar abokatua eta saskibaloi jokalaria (Kabul)
# [[Reem Alsalem]] Emakumeen kontrako indarkeriari buruzko Nazio Batuen Errelatorea (Jordania)
# [[Reyna Pastor]] historialaria (Argentina)
# [[Rosa García-Malea López]] lehen emakume kaza-pilotua (Almeria)
# [[Rosika Schwimmer]] kazetaria, idazlea, sufragista (Budapest)
# [[Sabine Weiss]] Argazkilaria (Frantzia)
# [[Sara Baartman]] esklaboa (Afrika)
# [[Serafina Núñez]] idazle kubatarra
# [[Susanna Minguell]] filosofo eta idazlea (Bartzelona)
# [[Tlaleng Mofokeng]] mediku, hizlari, idazle eta emakumeen eskubideen eta sexu eta ugalketa-osasunaren aldeko aktibista BBC 100 women sariduna (Hegoafrika, 1980)
# [[Trinidad Arroyo]] Espainian lan egin zuen lehen oftalmologoa (Palentzia)
# [[Virginia Eubanks]] politologoa (AEB)
# [[Virginia Torrecilla]] futbolaria (Mallorca)
# [[Virginie Demont-Breton]] margolaria (Frantzia, 1859-1935)
# [[Winnaretta Singer]] musika mezenas (Paris)
# [[Zeltia Montes Muñoz]] musikagilea, filmetako soinu-bandetan espezializatua (Madril)
}}
=== Berriak ===
====Berriak 2021 (urria, azaroa, abendua)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Olaizola]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Elgoibar 1974)
# [[Amaia Lejarreta]] ef--'''SORTUA''' artista, makillatzailea (Durango 1983)
# [[Anttoni Etxeberria]] efef'''SORTUA''' tabernaria (Hondarribia 1914-2020)
# [[Begoña Gorospe]]----'''SORTUA''' feminista, zinegilea (Hernani 1942)
# [[Frantxiska Iragorri]] efef'''SORTUA''' Abertzale, ekintzailea (Oiartzun, 1920-2019)
# [[Garbiñe Larrea |Garbiñe Larrea Iturralde]] ef--'''SORTUA''' Naturopata (Urnieta 1976)
# [[Hipolita Ibaibarriaga]] ef--'''SORTUA''' erreketista (Ermua 1914- Bartzelona 1939)
# [[Itziar Ugarte]] ef--'''SORTUA''' Kazetaria eta idazlea (Oñati 1995)
# [[Junkal Guerrero]] ----'''SORTUA''' musikaria (Andoain 1968)
# [[Leire Vargas]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria, idazlea eta itzultzailea (Durango 2002)
# [[Lide Urrestarazu]] ef--'''SORTUA''' mendi lasterkaria (Ordizia 1999)
# [[Maria Angeles Esnaola]] efef'''SORTUA''' Maistra abertzalea (Ormaiztegi 1924-2017)
# [[María Bravo]] ----'''SORTUA''' sopranoa (Portugalete 1952)
# [[María Goiricelaya Burón]] ef--'''SORTUA''' aktorea, antzerki-zuzendaria (Bilbo 1983)
# [[Maria Rosario Arrizabalaga]] efef'''SORTUA''' Mariarro bezala ezagunagoa, feminismoa eta justizia soziala bizi-ardatz izan zituen gizarte-ekintzailea (Ermua 1949- Donostia 2021)
# [[Maribel Aiertza]] ef--'''SORTUA''' euskal idazlea (Etxebarria 1962)
# [[Rosario Zubizarreta]] efef'''SORTUA''' erraketista (Ermua 1918-2002)
# [[Shandra Martínez]] ----'''SORTUA''' artista, ilustratzailea. (Errenteria1977)
# [[Susana Serrano]] ef---'''SORTUA''' Unibertsitateko irakaslea (Elorrio)
# [[Tere Jaio]] efef'''SORTUA''' aktorea, bikoiztailea. (Gernika)
# [[Teresa Murga]] efef'''SORTUA''' (Markina-Xemein 1910-2015)
# [[Abia Akram|Abia Akra]] aktibista (Pakistan)
# [[Aida Lafuente]] politikari ekominista (León)
# [[Al Khadra Mabrook]] Saharar poeta (Sahara)
# [[Alice Neel]] margolari erretratugile estatubatuarra (1900 - 1984)
# [[Amaia Bono]] antzerki aktorea (Gasteiz, 1989)
# [[Amaia Nausia]] historialaria (Iruñea)
# [[Amalia Domingo Soler]] Idazlea, espiritista (Sevilla, 1835-Bartzelona,1909)
# [[Ana Santos Payán]] idazlea, poeta, editorea (Guadalajara, 1972-Almeria, 2014)
# [[Ana Teresa Diego]] Argentinan atxilotu-desagertua (Argentina)
# [[Andrea Ixchíu]] kazetaria (Guatemala)
# [[Antonia Adroher Pascual]] maistra, pedagogoa eta politikaria (Girona)
# [[Araceli Sánchez Urquijo|Araceli Sanchez Urquijo]] bide, ubide eta portuetako ingeniaria (Sestao)
# [[Azucena Villaflor|Azuzena Villaflor]] Maiatzeko plazako ekintzailea (Argentina)
# [[Belén Nevado]] aktorea, feminista (Gasteiz, 1969)
# [[Berta Arocena de Martínez Márquez]] Kazetaria, feminista (Habana, 1901-1956)
# [[Blanca Li]] koreografo, dantzari, zinemagile (Granada)
# [[Buchi Emecheta]] idazle nigeriarra
# [[Carlota Pi]] Ingeniaria eta enpresari katalana
# [[Carme Alemany Gómez]] soziologoa, feminista (Bartzelona)
# [[Carme Karr i Alfonsetti]] Kataluniako kazetari, idazle, musikologo eta publizista feminista eta bakezalea (1865 - 1943)
# [[Carme Montoriol i Puig]] Bartzelonako idazlea, itzultzailea eta piano-jotzailea (1892 - 1966)
# [[Carmen Navarro]] Medikua eta ikertzailea (Madril)
# [[Carmen Salinas Alfonso de Villagómez]] Legelaria
# [[Carole Pateman]] Britainiako feminista eta politologoa (Sussex, Ingalaterra)
# [[Carolina Coronado]] idazlea (Badajoz)
# [[Carolina Escobar Sarti]] Guatemala, 1960 feminista, idazlea,
# [[Clara Peeters]] margolari flamendarra. (1580-1621)
# [[Claudette Colvin]] Afro-amerikarren eskubide zibilen mugimenduaren aitzindaria.
# [[Clotilde Cerdá Bosch]] Aktibista eta goi mailako harpa-jotzailea (Bartzelona, 1861-1926)
# [[Concepción Sierra Ordóñez]] Legelaria
# [[Conchita Balparda]] abeslaria, sopranoa. Portugalete (1942)
# [[Constance Naden]] Idazle, poeta eta filosofo ingelesa
# [[Consuelo Rubio]] opera abeslaria (Madril)
# [[Cristina Durán Costell|Cristina Durán]] ilustratzailea eta marrazkilaria (Valentzia, 1970)
# [[Cristina Spínola]] kazetaria, kirolaria, telebistako kazetaria, idazlea eta Kanarietako Youtuber-a da.
# [[Crystal Bayat]] aktibista (Afganistan)
# [[Diana Pinilla]] txirrindulari kolonbiarra
# [[Dolores Aleu Riera]] Mediku titulua lortzen lehena (Bartzelona 1857-1913)
# [[Dolores Prida]] kazetari eta antzerkigile kubatar estatubatuarra
# [[Dolors Monserdà]] Kataluniako idazle eta ekintzaile feminist (1845-1919)
# [[Dolors Piera]] Kataluniako irakasle sindikalista (1910-2002)
# [[Eider Sánchez]] ingeniaria eta "Naru Intelligence"ren sortzailea (Donostia)
# [[Elena Cipriana Álvarez Durán]] idazle, folklorista (Badajoz)
# [[Elena Maseras Ribera]] Mediku, pedagogo eta irakaslea. Medizina fakultatean lehen emakume matrikulatua (Tarragona, 1853-1905)
# [[Elena Mederos Cabaña]] Feminista,aktibista (Kuba)
# [[Elena Molina]] dokumentalgilea (Madril)
# [[Elisa Fernández de la Vega]] medikua, ikertzailea (Asturias-Zaragoza)
# [[Ellen Churchill Semple|Ellen Churchill]] geografo amerikarra (1863-1932)
# [[Elvia Carrillo Puerto]] Lider feminista, politikoa eta sufragista mexikarra
# [[Emilia Bernal]] Kazetaria, itzultzaile (Kuba, 1884-1964)
# [[Fátima Djarra Sani]] Emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea. (Ginea Bissau)
# [[Fede Galizia]] margolaria (Milan 1578-1630)
# [[Feminismoa Herri Katalanetan]]
# [[Flavita Banana]] ilustratzaile, marrazkilaria (Oviedo)
# [[Francesca Bonnemaison i Farriols]] Bartzelonako pedagogo, idazle eta feminista (1872-1949)
# [[Francisca de Pedraza]] etxekoandrea, genero-indarkeriaren borrokaren aurrekari historikoa
# [[Françoise Gilot|Francoise Gilot]] margolaria (Frantzia)
# [[Georgiana Houghton]] Margolaria (Kanaria Uharteak, 1814-Londres, 1884)
# [[Helen Porter]] britainiar biologoa
# [[Isabel Güell i López]] musikagilea (Bartzelona)
# [[Isabel Villenakoa]] lekaime eta idazle protofeminista (Valentzia, 1430 - 1490)
# [[Janet Watson]] geologo britainiarra (1923-1985)
# [[Jeannette Campbell]] igerilaria (Argentina)
# [[Jerònima Galés]] XVI. mendeko inprimatzaile valentziarra (?? - 1587)
# [[Jimena Alonso]] Feminista, irakaslea, pentsalaria, liburu argitaratzaile. Donostia-Madril
# [[Jimena Fernández de la Vega]] medikua, genetista (Galizia)
# [[Joaquima Santamaria i Ventura]] Kataluniako idazle, folklorista eta itzultzailea (1853 - 1930)
# [[Josefa Ortiz de Domínguez]] Mexikoko independentziaren aldeko aktibista (Mexiko)
# [[Juana Doña]] komunista, militantea, idazlea (Madril-Bartzelona)
# [[Júlia Martí Comas]] ikerlari feminista (Bartzelona)
# [[Kathleen Hanna]] musikaria eta aktibista. (Estatu Batuak)
# [[Leona Vicario]] Mexikar ekintzailea (Mexiko Hiria, 1781-1842)
# [[Lesbia Soravilla]] idazlea, feminista, ekintzailea (Camagüey, 1907-1989)
# [[Lisa Çalan]] zinemagilea (Kurdistán)
# [[Lola Gaos]] aktorea, aktibista (Valentzia)
# [[Lola Rodríguez de Tió]] Kazetaria, iraultzailea (Puerto Rico, 1843 - Habana 1924)
# [[Lucia Ixchíu]] aktibista (Guatemala)
# [[Lucía Lahoz Gutiérrez]] Arte historialaria (Leza-Araba)
# [[Luisa Pérez de Zambrana|Luisa Pérez de Zanbran]] Poeta (Santiago, 1837-Habana, 1922)
# [[Luzmila Chiricente Mahuanca]] Giza eskubideen aldeko ekintzailea (Perú)
# [[Marcelina Bautista]] Etxeko langileen aldeko aktibista (Mexiko, 1966)
# [[Margaret Bullen]] antropologoa (Erresuma Batua- Euskal Herria)
# [[Margarita Porete]] Begina, mistika ((Frantzia)
# [[Marge Piercy]] poeta, eleberrigile eta feminista (AEB)
# [[María Cambrils]] Valentziako idazle sozialista eta feminista (1878 - 1939)
# [[María Collado Romero]] idazlea
# [[Maria del Carme Nicolau Massó]] Kataluniako idazle, itzultzaile eta kazetaria (1901-1990)
# [[Maria Domènech i Escoté]] Kataluniako idazlea (1874 - 1952)
# [[María Eugenia Casinelli de García Irureta Goyena]] giza eskubideen aldeko aktibista (Argentina)
# [[María Isidra de Guzmán y de la Cerda]] Medikua (Madril 1767-1884))
# [[María José Fuster]] UNED-eko irakaslea eta GIB/HIESaren ekintzaile eta ikerlaria (Alicante)
# [[María José Martínez Herrero|Maria José Martinez Herrero]] EHUko irakaslea
# [[María Josefa de Larumbe Goñi]] inprimatzailea eta liburu-saltzailea (Iruña 1700-1757)
# [[Maria Lugones]] filosofo feminista eta deskoloniala (Argentina)
# [[María Pineda]] modelo eta enpresaburua
# [[María Ponce|Maria Ponce]] Maiatzeko plazako ekintzailea (Argentina)
# [[María Telo]] Legelaria, familia-abokatua eta feminista extremadurarra
# [[María Wonenburger]] Matematikan doktorea (Galizia)
# [[Mariana Rodríguez del Toro|Mariana Rodriguez del Toro]] Mexiko independiaren aldeko borrokalaria (1775-1821)
# [[Mariasilvia Spolato]] LGBT eskubideen ekintzailea (Italia)
# [[Mariblanca Sabas Alomá|Mariblanca Sabas Alom]] Feminista, kazetaria, ministroa (Kubako Santiago, 1901-1983)
# [[Marie-Thérèse Walter]] modeloa eta Picassoren amorante (Frantzia)
# [[Marilyn Waring]] ekonomia feministaren sortzaile nagusietako bat(Zeelanda Berria)
# [[Marquesa del Ter]] Noble frantziarra, pianista eta ekintzaile feminista (1864-1936)
# [[Marta Espinós]] Valentziar piano-jotzailea. Valentzia
# [[Marta González Gómez]] El Salvador-eko armadaren eraso batean eraila.
# [[Marta Lozano Molano]] musikagilea (Cáceres, 1985)
# [[Martina Casiano y Mayor|Martina Casiano]] maistra, fisika eta kimikaria
# [[Martina Castells Ballespí]] Medikuntzan doktore-gradua lortzen lehen emakumea (Lleida,1852-1884)
# [[Mercè Capdevila i Gaya]] musikagilea, pedagogoa (Bartzelona)
# [[Mercè Torrents Turmo]] piano-jole eta konpositore katalana
# [[Mertxe de Renobales]] biokimikaria (Bilbo)
# [[Miren Llona]] EHUko irakaslea
# [[Mylene Fernández Pintado]] idazlea (Kuba)
# [[Ochy Curiel]] feminismoaren teorialaria eta aktibista, gizarte-antropologoa (Dominikar Errepublika)
# [[Ofelia Rodríguez Acosta|Ofelia Rodriguez Acosta]] Feminista, kazetaria, idazlea (Habana, 1902-1975)
# [[Olimpia Fulvia Morata]] humanista italiarra
# [[Pamela Yates]] estatubatuar dokumentalista eta giza eskubideen aldeko ekintzailea
# [[Pilar Castillo Sánchez]] pianista (Galizia)
# [[Pretty Yende]] sopranoa (Hego Afrika)
# [[Raquel Calvo Larralde]] kazetaria, dokumentalgilea (Durango)
# [[Rita Cetina Gutiérrez]] maistra, poeta eta feminista mexikarra
# [[Rosario de Acuña|Rosario de Acuña y Villanueva]] idazle, librepentsalari eta kazetaria (Madril)
# [[Roya Sadat]] zinegile eta zinema-zuzendaria (Afganistan)
# [[Salutxu Etxebarria]] Amurriko emakume aurreskulari aitzindaria (1924-2008)
# [[Tomasa Cuevas]] efef militante komunista eta antifrankista (Guadalajara 1917 -Bartzelona 2007)
# [[Ulrike Tillmann]] matematikaria (Alemania)
# [[Vicenta Llorente del Moral]] entomologoa (Algorta)
# [[Wendy Flores]] abokatua eta giza eskubideen aldeko defendatzailea. (Nikaragua)
# [[Zulema de la Cruz]] musikagile, konpositore (Madril)
# [[Zuriñe López de Sabando Sainz]] dokumentalgilea (Gasteiz)
}}
====Berriak 2021 (uztaila, abuztua, iraila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Egidazu]] ef--'''SORTU''' ilustratzailea, biologoa eta idazlea (Durango)
# [[Bea Larrañaga]] ef--'''SORTU''' aktorea (Errenteria)
# [[Begoña Zia]] ef--'''SORTU''' marrazkilaria. (Iruñea 1959-2019)
# [[Dorleta Kortazar]] ef--'''SORTU''' ipuin-kontalaria (Arrasate 1974)
# [[Eider Perez]] ef--'''SORTU''' aktorea, idazlea, bertsozalea eta aurkezlea (Pasaia1995)
# [[Elena Pérez]] efef'''SORTU''' txistularia (Ermua 1968-2021)
# [[Eskarne Aroma]] efef'''SORTU''' irakaslea, aktorea, ekintzailea (Durango 1934-2021)
# [[Esther Gorostiza]] ef--'''SORTU''' pediatra (Atxondo 1953)
# [[Gala Knörr]] ----'''SORTU''' artista (Gasteiz 1984)
# [[Isabel González]] ef--'''SORTU''' liburuzaina, politikaria (Leon-Durango 1974)
# [[Jenni Alvarado]] ef--'''SORTU''' artista (Durango 1981)
# [[Laura Latorre]] ef--'''SORTU''' terapeuta, idazlea (Madril-Huarte 1975)
# [[Maddi Soroa]] ----'''SORTU''' pedagogoa (Lekunberri 1997)
# [[Maitane Azurmendi]] ef--'''SORTU''' artista. (Gernika 1978)
# [[Maria Josefa Aedo]] efef'''SORTU''' lekaimea (Ermua 1786-Compostela 1805)
# [[Marina Lameiro]] ----'''SORTU''' zinemagilea (Iruñea 1986)
# [[Norma Mentxaka]] --ef'''SORTU''' terrorismoaren biktima (Santurtzi 1932-1976)
# [[Rosa Arburua]] ----'''SORTU''' pedagogoa, historia ikertzailea (Irun 1961)
# [[Vanesa Fernández]] ef--'''SORTU''' Zinebiko zuzendaria. (Iurreta 1980)
# [[Agustina González López]] idazle, pentsalari, pintore abangoardista eta politikaria izan zen.(Granada)
# [[Ana Carrillo Domínguez]] Errepublikako Herri Armadako kapitain komunista (1898 - 1974)
# [[Ana María Martínez Sagi]] Kataluniako poeta, sindikalista, kazetaria eta atleta feminista (Bartzelona, 1907-2000)
# [[Anbara Salam Khalidi]] idazle eta itzultzaile feminista (Libano)
# [[Ángela Labordeta]] idazlea (Teruel)
# [[Ángeles Ottein]] sopranoa (Madril)
# [[Angélica Dass]] argazkilaria (Brasil)
# [[Consuelo Zavala]] maistra, feminista (Mexiko)
# [[Esther Bejarano]] musikaria, Auschwitzeko kontzentrazio-eremutik bizirik atera zena (Alemania)
# [[Gertrudis Bocanegra]] Mexikoren indepentziaren aldeko borrokalaria (Mexiko)
# [[Inge Morath]] argazkilaria (Austria- AEB)
# [[Jane Glover]] orkrestra zuzendaria (Erresuma batua)
# [[Mari Luz Cristóbal Caunedo|Mari Luz Cristóbal]] Asturias, 1948. Tonada-kantaria
# [[María "La Jabalina"]] militante anarkista eta miliziano espainiarra (1917 - 1942)
# [[María de Baratta]] musikagilea, piano-jotzailea (El Salvador)
# [[Mariana Pineda]] espainiar liberala (Granada)
# [[Mariela Castro]] politikaria eta sexologoa (Kuba)
# [[Milena Jesenská]] kazetaria, idazlea eta itzultzailea (Txekia)
# [[Olga Bergholz]] Errusiar poeta (1910-1975)
# [[Olga Jojlova]] Ballet dantzaria. Picassoren lehen emaztea. (1891-1955)
# [[Paulina Ódena García]] militante komunista, Espainiako Gerra Zibilean milizianoa (Bartzelona 1911 - Granada 1936)
# [[Peli Romarategui]] misiolari arabarra da, eta egurrez, beiraz eta zeramikaz egindako erlijio-lana egin ditu (Gasteiz)
# [[Sandra Sánchez]] Karateka. Talavera de la Reina (1981)
# [[Shamsia Hassani]] Afganistango grafitigilea.
# [[Silvia Lazarte]] Boliviar-kitxuar politikaria (Bolivia)
# [[Vilma Espín]] iraultzailea, heroia (Kuba)
}}
====Berriak 2021 (apirila, maiatza, ekaina)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Anaje Narbaiza]] ef--'''SORTU''' euskaltzaile eta sindikalista (Bergara 1960)
# [[Delia Lauroba]] --ef'''SORTU''' erresistentea (Donostia 1909-2004)
# [[Estíbaliz Sádaba Murguía]] ----'''SORTU''' artista (Bilbo 1963)
# [[Garazi Arrizabalaga]] ef--'''SORTU''' Durangoko Museoko zuzendaria (Berriz 1984)
# [[Goiuri Aldekoa-Otalora]] ef--'''SORTU''' argazkilaria (Durango 1972)
# [[Idoia Asurmendi]] ef--'''SORTU''' musikaria. (Aramaio 2000)
# [[Idoia Gereñu]] ----'''SORTU''' antzerkigilea (Tolosa 1980)
# [[Jone Guenetxea]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Abadiño 1978)
# [[Jone Novo]] ef--'''SORTU''' kameraria (Durango 1982)
# [[Juanita Ibaibarriaga Literatur Saria|Juanita Ibaibarriaga Literatur saria]] '''SORTU''' (Ermua)
# [[Lucrecia Arana]] efef'''SORTU''' zarzuela abeslaria (Haro 1867- Madril 1927)
# [[Maite Berriozabal]] ef--'''SORTU''' Euskara teknikaria (Berriz 1987)
# [[Mariam Bilbatua]] ef--'''SORTU''' Unibertsitateko irakasle ohia. Durangoko zinegotzia 2019tik (Getxo, 1950)
# [[Miren Lazkano]] ef--'''SORTU''' Piraguista (Donostia 1997)
# [[Sagrario Aranburu]] efef'''SORTU''' dantzaria eta abeslaria (Iruñea 1930-2021)
# [[Veronica Werckmeister]] ef--'''SORTU''' margolaria, muralista (Gasteiz 1972)
# [[Amina Hussein]] kazetaria eta itzultzaile (Kurdistan-Bartzelona)
# [[Amparo Poch y Gascón]] idazle eta mediku antifaxista eta libertarioa (Espainia, 1902-1968)
# [[Ana María Pérez del Campo]] ekintzaile feminista (Madril)
# [[Annie Vivanti]] Londresen jaiotako idazle italiarra
# [[Betsi Cadwaladr]] erizaina (Gales)
# [[Carme Riera]] idazlea (Balear Irlak)
# [[Carmen Salinas Alfonso de Villagómez]] Legelaria
# [[Celia del Palacio]] feminista (Durango-Mexiko)
# [[Colette Maze]] piano-jotzailea (Paris)
# [[Concepción Sierra Ordóñez]] Legelaria
# [[Concha Liaño Gil]] Espainiako ekintzaile anarkista ( Épinay-sur-Seine, Frantzia, 1916-2014)
# [[Emma Roca]] korrikalaria, suhiltzailea (Katalunia)
# [[Herminia Fajardo]] kazetaria, feminista (Kanariak)
# [[Hilda Hilst]] idazlea. (Brasil)
# [[Jane Rule]] idazlea (Kanada)
# [[Josefina Carabias]] kazetaria, idazlea (Avila)
# [[Julia Hermosilla Sagredo]] Anarkosindikalista, milizianoa eta frankismoaren aurkako erresistentea (Sestao, 1916-2009)
# [[Julienne Mathieu]] zinema mutuko aktorea (Frantzia)
# [[Kathleen Winter]] idazlea (Kanada)
# [[Katia Reimberg]] etorkin ekintzailea, feminista (Brasil-Donostia)
# [[Leticia Gaspar]] artista. (Bilbo)
# [[Llibertat Ródenas Rodriguez]] Valentziako anarko-sindikalista, milizianoa eta Mujeres Libres taldearen kidea (1892-1970)
# [[Lola Iturbe]] Espainiar anarko-sindikalista (Bartzelona, 1902-1990)
# [[Mahasweta Devi]] Bengalkiar-indiar idazle eta aktibista
# [[Margarita Xirgu]] Aktorea (Katalunia)
# [[María Asunción Català]] matematikaria, astronomoa (Bartzelona)
# [[María Bruguera Pérez]] (Extremadurako militante libertarioa eta feminista) (1913-1992)
# [[María del Carmen de Lara]] zinemagile feminista (Mexiko)
# [[María Dueñas (biolin-jotzailea)]] Granada 2002
# [[María Elena Walsh]] poeta, kantautorea, eleberrigilea, antzerkigilea (Argentina)
# [[María Teresa Rodríguez Sáinz-Rozas|María Teresa Rodríguez Sainz-Rozas]] enpresaburua (Palentzia)
# [[Mercedes Prieto]] Astronomoa (Huelva)
# [[Penelope Fitzgerald]] idazlea (Erresuma Batua)
# [[Pepita Carpeña]] Espainiar feminista eta anarkosindikalista (Bartzelona, 1919-2005)
# [[Sara Facio]] argazkilaria. (Argentina)
# [[Soledad Estorach Esterri]] Espainiako ekintzaile anarkista (Lleida, 1915-1993)
# [[Teresa Aldamiz]] poeta, kazetaria, itzultzailea. (Filipinas-Bilbo)
# [[Teresa Jordá Vitó]] Akuarelista, margolaria (Bartzelona)
# [[Teresa Lanceta]] Artista (Bartzelona)
# [[Vera Mantero]] dantzaria (Portugal)
# [[Xela Arias]] idazlea (Galizia)
}}
====Berriak 2021 (urtarrila, otsaila, martxoa)====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Andereak Elkartea|Andereak Elkartea]] '''SORTU''' (Durango 2005)
# [[Amaia Lopez de Munain]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Gasteiz 1972)
# [[Antxone Telleria Mendia]] ef--'''SORTU''' irakaslea (Lekeitio 1956)
# [[Bakarne Altonaga]] ef--'''SORTU''' historialaria (Bilbo 1988)
# [[Bittori Etxeberria]] --ef'''SORTU''' Emakume Abertzale Batza. Erresistentziako kidea (Baztan 1908-1997)
# [[Capitolina Bustince Larrondo]] efef'''SORTU''' irakasle, idazlea (Ujué 1864- Segovia 1934)
# [[Carmen Artaza]] ----'''SORTU''' abeslaria (Donostia 1995)
# [[Eladia Zubizarreta]] efef'''SORTU''' erreketista (Ermua 1923-2020)
# [[Elena Ziordia]] ef--'''SORTU''' ilustratzailea (Bizkaia 1964)
# [[Filomena Baldezate]] efef'''SORTU''' erizaina eta emagina (Valladolid-Bilbo 1895- Miranda de Ebro 1980)
# [[Garazi Mugarza]] ef--'''SORTU''' Margolaria, idazlea eta erizana (Mallabia 1995)
# [[Elvira Iñurrieta]] efef'''SORTU''' emagina (Elorrio 1895-1980)
# [[Haizea Martiartu]] ef--'''SORTU''' saxofoi-jotzailea (Markina 1991)
# [[Irantzu Mendia Azkue]] ----'''SORTU''' irakaslea eta ekintzailea (Gasteiz 1976)
# [[Irati Idiakez]] ef--'''SORTU''' snowboarderra (Getaria 1996)
# [[Isabel Lobiano]] efef'''SORTU''' (Ermua 1583-1673)
# [[Izaro Lasa]] ef--'''SORTU''' txirrindulari ohia eta idazlea (Zumarraga 1987)
# [[Kari Alberdi]] ----'''SORTU''' kimikaria, komunikazio zientifikoan aditua (Azkoitia 1996)
# [[Lilatoia]] '''SORTU'''Donostia
# [[Lorea Zulaika]] ef--'''SORTU''' musikaria (Ziortza-Bolibar 1996)
# [[Lucia Urrutia]] ----'''SORTU''' meteorologoa (Erroibarra 1932)
# [[Maider Mendizabal]] ef--'''SORTU''' pilotaria (Zizurkil 1977)
# [[Maite Axiari]] --ef'''SORTU''' feminista, euskaltzale (Ezpeleta 1949-2021)
# [[Maite Gorrotxategi]] ef--'''SORTU''' erraketista (Ermua 1926)
# [[Mari Carmen Díaz de Lezana]] ----'''SORTU''' txirrindularia (Urduña 1943)
# [[Marta Olazabal]] ----'''SORTU''' ikertzailea (Bilbo 1981)
# [[Matilde Isasi-Isasmendi]] ef--'''SORTU''' emagina (Iurreta 1933)
# [[Mentxu Alkorta]] ef--'''SORTU''' dantzari eta trikitilaria (Donostia 1947)
# [[Miren Begoña Ereñaga]] efef'''SORTU''' erraketista (Durango 1927-2015)
# [[Nahia Zubeldia]] ----'''SORTU''' itzultzaile, musikaria, idazlea (Lapurdi 1982)
# [[Nerea del Campo Aguirre]] ef--'''SORTU''' filologoa (Eibar 1971)
# [[Nicasia Madariaga]] efef'''SORTU''' margolaria (Bilbo 1874-1970)
# [[Sara Estévez]] ----'''SORTU''' kazetaria (Bilbo 1925)
# [[Tere Verdes]] efef'''SORTU''' Emakume Abertzale Batza. Erresistentziako kidea (Bilbo 1907-1959)
# [[Victoria Mallabiabarrena]] efef'''SORTU'''soprano lirikoa (Mallabia 1867-1960)
# [[Adelina Zendejas Gómez]] irakasle, kazetari, aktibista (Mexiko)
# [[Aimé Painé]] abeslari maputxea (Argentina)
# [[Alaíde Foppa]] poeta, itzultzailea, ekintzailea (Bartzelona-Guatemala)
# [[Alice Stewart]] epidemiologa (Erresuma batua)
# [[Amelina Ermeline Devant-Le Gallena]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Ana María Moix]] poeta, idazlea (Bartzelona)
# [[Andrea Khalfaoui]] 1. ijito doktorea
# [[Bartolina Sisa]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Benita Galeana]] sindikalista, ekintzailea (Mexiko)
# [[Boliviako Cholitas escaladoras]] Bolivia
# [[Carmen Ballvé]] argazkilaria (Madril)
# [[Carmen Orellana Illescas]] ingurumen agentea, basozaina (Balear Uharteak)
# [[Cira Crespo]] historialaria, idazlea (Katalunia)
# [[Conxa Pérez Collado]] Ekintzaile anarko-feminista eta milizianoa (Katalunia, 1915-2014)
# [[Cora Sadosky]]. Matematikaria (Argentina)
# [[Coraline Labourdette]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Cristina López Barrio]] abokatu, idazlea (Madril)
# [[Diana Trujillo]] ingeniari aeroespaziala (Kolonbia)
# [[Domitila Barrios de Chungara]] Boliviar feminista
# [[Edith Pretty]] lurjabea eta filantropoa. (Erresuma Batua)
# [[Esperanza d'Ors|Esperanza D'ors]] eskutorea (Madril)
# [[Ewy Rosqvist-von Korff]] rally pilotua (Suedia)
# [[Fanny Blankers-Koen]] atleta (Herbehereak)
# [[Flora Sandes]] soldadua (Britainia Handia)
# [[Gilka Machado]] poeta (Brasil)
# [[Gregoria Apaza]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Guadalupe Grande]] idazlea, poeta (Madril)
# [[Guillermina Uribe Bone]] ingeniari zibila (Kolonbia)
# [[Hedina Sijerčić]] idazle, kazetari, poeta (Sarajevo)
# [[Helena Janeczek]] idazlea, kazetaria (Italia)
# [[Hella Haasse]] idazlea (Herbehereak)
# [[Idoia Hernández]] HATXE, piano-jotzailea (Errenteria)
# [[Irene Polo]] kazetaria (Katalunia)
# [[Irina Antónova]] Arte kritikaria (Mosku)
# [[Isabella Karle]] X izpien ikertzailea. EEBB
# [[Jacqueline Bidegorri]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Joy Adamson]] naturalista (Austria)
# [[Juana Rouco Buela]] anarkista (Argentina)
# [[Katharine Burr Blodgett]] fisikaria eta asmatzailea (Estatu Batuak)
# [[Kalam Kunde|Kalam Kunda]] Kunde-jotzailea (Burkina Faso)
# [[La Voz de la Mujer]] Argentinako aldizkari anarko-feminista. itzulpena
# [[Letitia Mumford Geer]] erizaina eta asmatzailea (Estatu Batuak)
# [[Louisa Garrett Anderson|Louisa Garret]] Medikua eta sufragista (Britainia Handia)
# [[Lucía Sánchez Saornil]] Ekintzaile anarko-feminista eta poeta. Mujeres Libres-en sortzailea (Espainia, 1895-1970).
# [[Lucy Parsons]] anarkista, komunista (EEBB)
# [[Mamen Moreu]] ilustratzaile, komikigile (Huesca)
# [[Manuela León]] Emakume ekintzailea (Ekuador)
# [[Malva Flores]] idazlea (Mexiko)
# [[Marcela Delpastre]] idazlea (Frantzia)
# [[Margaret Roundtree]] Saskibaloi jokalaria (Estatu Batuak)
# [[Margarita del Val]] birologoa (Madril)
# [[Margarita García Flores]] feminista, abokatua (Nexiko)
# [[Marie Langer]] Medikua, psikologoa (Austro-Argentinarra)
# [[Mary Moffat Livingstone]] esploratzailea (Hegoafrika)
# [[Maria Clemencia Herrera]] Lideresa, ekintzailea (Kolonbia)
# [[María Cinta Balagué]] irrati esataria (Bartzelona)
# [[María Collazo]] Argentinako anarko-feminista. itzulpena
# [[Maria del Mar Lozano]] RAEx-eko zuzendaria (Iruñea)
# [[Maria Josefa Saavedra]] abokatua (Bolivia)
# [[María Lorena Ramírez]] korrikalaria (Mexiko)
# [[Maria Paz Jiménez Escudero]] margolaria (Donostia)
# [[Maria Soledad Moral Santa Cruz]] arrain saltzailea, ekintzailea (Portugalete)
# [[Marina Núñez]] artista (Palentzia)
# [[Marta Lamas]] idazlea, feminista, antropologoa (Mexiko)
# [[Maxine Molyneux]] soziologoa, feminista (Pakistan)
# [[Mercedes Ateca]] Txirrindularia (Laredo-Kantabria)
# [[Mujeres Libres]] 36ko Espainiako Gerra garaiko erakunde anarko-feminista. itzulpena
# [[Mujeres Libres (aldizkaria)]] Aurrekoaren aldizkaria. itzulpena
# [[Nancy Porsia]] Kazetaria (Italia)
# [[Nell Leyshon]] idazlea (Erresuma Batua)
# [[Nuria Ruiz de Viñaspre]] poeta (Logroño)
# [[Olvido García Valdés]] poeta (Pravia-Asturias)
# [[Petrona Eyle]] Medikua, feminista (Argentina)
# [[Rebeca Uribe]] poeta, (Mexiko)
# [[Rebeca Uribe Bone]] ingeniari kimikoa (Kolonbia]]
# [[Rosario Pino]] antzezlea (Málaga)
# [[Sara Berenguer Laosa]] Ekintzaile anarko-feminista (Katalunia, 1919-2010)
# [[Shadi Ghadirian]] argazkilaria (Iran)
# [[Simona Manzaneda]] itzultzailea (Bolivia)
# [[Solveig Nordström]] arkeologoa (Suedia)
# [[Úrsula Goyzueta]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Vicenta Juaristi Eguino]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Victoria Aguirre Anchorena]] margolaria (Buenos Aires)
# [[Virginia Bolten]] anarkista, kazetaria (Argentina)
# [[Whina Cooper]] ekintzailea (Zeelanda Berria)
}}
=== Hobetuak 2021 ===
# [[Alicia Iturrioz]] margolaria (Eibar)
# [[Louise Michel]] Frantziako anarkista. Parisko Komunan kiderik garrantzitsuenetakoa.
# [[Luz Zalduegi]] Albaitaria. (Mallabia)
# [[Felisa Areitioaurtena|Felisa Areitioartena]] Antzezlea (Zaldibar)
# [[Maria Magunazelaia]] Txirrindulari aitzindaria (Ermua)
# [[Anna Sundström]] kimikaria (Suedia)
# [[Mariñe Arbeo]] ilustrailea
# [[Mercedes Careaga]] Ekintzailea (Eibar)
# [[Iratxe Ansa]] dantzaria. (Donostia)
====Berriak 2020 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Adela Andikoetxea]] ----'''SORTU''' nekazaria (Urduliz 1954)
# [[Ainhoa Urien]] ef--'''SORTU''' idazlea. (Abadiño 1997)
# [[Amaia Gabantxo]] ef--'''SORTU''' idazlea itzultzailea (Bermeo1973)
# [[Ana Mari Marin]] efef'''SORTU''' margolaria (Elizondo 1933- Iruñea 2020)
# [[Andragunea]] '''SORTU''' Durango
# [[Aroa Uharte]] ----'''SORTU''' itzultzailea (Leitza 1984)
# [[Arrate Hidalgo]] ----'''SORTU''' idazlea, itzultzaile (Bilbo 1987)
# [[Arrate Mardaras]] ef--'''SORTU''' idazlea (Abadiño 1960)
# [[Askoa Etxebarrieta]] ef--'''SORTU''' flamenko dantzaria (Gasteiz 1976)
# [[Dorita Ruiz]] '''SORTU''' Hezkuntza bereziko irakaslea aintzindaria (Burgos-Durango-Euba1944)
# [[Erlea Maneros]] ef--'''SORTU''' Artista. Margolaria. (Bilbo 1977)
# [[Esther Cruz]] ----'''SORTU''' eskalatzailea. (Murtzia-Euskal Herria 1976)
# [[Irati Bilbao]] ef--'''SORTU''' jazz abeslaria. (Durango 1992)
# [[Iratxe Mediavilla]] ef--'''SORTU''' zinegilea (Elorrio 1885)
# [[Eva Guerrero]] ef--'''SOefefRTU''' dantzaria, koreografoa (Bilbo 1982)
# [[Felisa Areitioaurtena]] '''SORTU''' antzezlea (Zaldibar 1902- Donostia 1990)
# [[Garazi López de Armentia]] ef--'''SORTU''' dantzaria eta koreografoa (Gasteiz 1984)
# [[Garbiñe Elizegi]] ef--'''SORTU''' erizaina, feminista (Baztan 1975)
# [[Gemma Sanginés]] ef--'''SORTU''' psikologoa (Bilbo 1970)
# [[Ines Olza]] ef--'''SORTU''' ikertzailea (Nafarroa 1982)
# [[Isabel Sola]] ef--'''SORTU''' Birologoa (Nafarroa 1967)
# [[Ixone Aroma]] ef--'''SORTU''' dantzaria (Durango 1982)
# [[Izaro Zubiria]] ef--'''SORTU''' zientzilaria (Gaztelu 1989)
# [[Izaskun Ayestaran]] ----'''SORTU''' erreketista (Ibarra 1941)
# [[Jaione Camborda]] ef--'''SORTU''' zinegilea (Donostia 1983)
# [[Joana Olasagasti]] ----'''SORTU''' dantzaria (Baiona 1990)
# [[Jone Elorriaga]] ef--'''SORTU''' artista (Durango 1993)
# [[Jone Martinez Palacios]] ef--'''SORTU''' irakaslea, feminista (Bizkaia 1995)
# [[Josune Ilundain]] ef--'''SORTU''' sortzailea, ekintzaile, idazlea. (Nafarroa 1990)
# [[Judit Muñoz]] ef--'''SORTU''' matematikaria eta ikertzailea (Abadiño 1991)
# [[Juana Arrillaga|Juana "Juanita" Arrillaga]] efef'''SORTU''' erraketista (Elgoibar 1925- Mexiko 2022)
# [[Juanita Gorroño]] efef'''SORTU''' panderojolea (Muxika 1913-Zornotza1991)
# [[Juliana Zubizarreta]] efef'''SORTU''' panderojolea (Elgoibar1910-2006)
# [[Julie Adrienne Karrikaburu]] efef'''SORTU''' musikologoa (Zuberoa1827-1898)
# [[Karmele Gisasola]] ef--'''SORTU''' Herri kirolak (Mallabia1994)
# [[Karmele Mitxelena]] ef--'''SORTU''' Idazlea eta iralkaslea (Oiartzun1988)
# [[Larraitz Ariznabarreta]] ----'''SORTU''' antropologoa (Bilbo1968)
# [[Leyre Arrieta |Leyre Arrieta Alberdi]] ef--'''SORTU''' historialaria (Mutriku1971)
# [[Leire Elustondo Quiñones]] ef--'''SORTU''' Abeslaria, kazetaria (Ermua1993)
# [[Lide Arana]] ----'''SORTU''' zientzialaria (Donostia1984)
# [[Lurdes Huizi]] --ef'''SORTU''' irakaslea, (Goizueta1958-2020)
# [[Luzia Sagastasoloa]] efef'''SORTU''' maistra, irakaslea, moja (Mallabia1912-Gasteiz1999)
# [[Maialen Arregi]] ef--'''SORTU''' Arkitektoa (Elorrio1986)
# [[Mabel Cañada Zorrilla]] ----'''SORTU''' feminista, ekintzailea (Bilbo1952)
# [[Mabi Revuelta]] ef--'''SORTU''' artista plastikoa (Bilbo1967)
# [[Maddi Ane Txoperena]] ef--'''SORTU'''bertsolaria, kazetaria eta feminista (Hendaia1994)
# [[Maiana Bidegain]] ----'''SORTU''' zinegilea (Lapurdi1977)
# [[Maite Lephaille]] ----'''SORTU''' irrati-esataria (Zuberoa1957)
# [[Maite López]] ef--'''SORTU''' idazlea, itzultzailea (Azkoitia1985)
# [[Mari Cruz Guruzeta]] efef'''SORTU''' ekintzailea (Aramaio1871-Areatza1934)
# [[Mari Jose Kerejeta]] ----'''SORTU''' idazlea (Zegama1961)
# [[Mari Karmen Goñi]] ----'''SORTU''' irakasle aitzindaria (Baztan ?)
# [[María Jesús Cueto]] ef--'''SORTU''' artista. (Santander-Bilbo1951)
# [[Maria González Gorosarri]] ef--'''SORTU''' Kazetaria, idazlea (Durango1978)
# [[Maria Dolores Larramendi]] efef'''SORTU''' erraketista (Pasaia1926-2023)
# [[Maria Mentxaka]] ef--'''SORTU''' kirol argazkilaria (Mungia1976)
# [[Maria Merino]] ef--'''SORTU''' matematikaria (Bilbo1976)
# [[Maria Txurruka]] efef'''SORTU''' erraketista (Elgoibar1923-2000)
# [[Mari Carmen Ruiz]] ----'''SORTU''' aktore ohia (Bilbo1944)
# [[Marijo Deogracias]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Antzuola1973)
# [[Miren Larrea]] ef--'''SORTU''' antzezlea. (Zornotza1981)
# [[Myriam Cameros Sierra|Myriam Cameros]] ef--'''SORTU''' Ilustratzailea (Iruña1978)
# [[Nerea Irastorza]] ----'''SORTU''' zientzialaria (?, 1991)
# [[Nerea Loiola Pikaza|Nerea Loiola]] ef--'''SORTU''' idazlea (Deba1985)
# [[Olga Cazalis]] --ef'''SORTU''' erraketista (Markina-Xemein1925-Tenerife2018)
# [[Pilar Claver]] ----'''SORTU''' aktibista (Izaba1918-2000)
# [[Uxune Martinez Mazaga]] ef--'''SORTU''' Zabalkunde zientifikorako arduraduna (Garai1969)
# [[Udane Ostolaza]] ef--'''SORTU''' Harri-jasotzailea (Orio2005)
# [[Yolanda Mazkiaran]] '''SORTU''' dokumentalgilea (Altsasu1963)
# [[Zaloa Fuertes]] ef--'''SORTU''' Argazkilaria (Mexiko-Abadiño1983)
# [[Zuriñe del Cerro]] efef'''SORTU''' feminista historikoa (Bilbo1956-2020)
# [[Katalin Karikó]] Biokimikaria (Hungaria)
# [[Adela Cortina]] filosofoa (Valentzia) itzulpena
# [[Adelina Gutiérrez]] astrofisikaria (Txile)
# [[Alda Lara]] idazlea. (Angola). itzulpena
# [[Alicia Miyares]] Filosofoa, feminista (Asturias) itzulpena
# [[Alexandra David-Néel]] bidaiaria, idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Alexandra Olaya]] zientzialaria. Kolonbiarra. Itzulpena
# [[Ama Ata Aidoo]] idazle afrikarra. Itzulpena
# [[Amancay Gaztañaga]] abeslaria (Mexiko)
# [[Amelia Opie]] idazlea ingelesa
# [[Aminata Sow Fall]] idazlea (Senegal) itzulpena
# [[Amparo Sánchez]] abeslaria (SEvilla)
# [[Ana de Miguel]] filosofoa, feministra (SAntander) itzulpena
# [[Ana Kiro]] galiziar abeslaria. itzulpena
# [[Ana María Crespo de las Casas]] farmazialaria. (Tenerife) itzulpena
# [[Andrée de Jongh]] belgika erresistentziako kidea
# [[Ángeles López de Ayala]] kazetaria, politikaria, dramaturgoa (Sevilla)
# [[Anna Burns]] idazlea (Belfast)itzulpena
# [[Anna Surinyach]] fotokazetaria (Katalunia)
# [[Anne Carson]] Poeta (Kanada) itzulpena
# [[Anne Palles]] Sorgintzat errea (Danimarka)
# [[Anoushka Shankar]] musikagilea itzulpena
# [[Antonia Ferrín Moreiras]] Matematikaria, astronomoa (Galizia)
# [[Ariane Lopez-Huici]] argazkilaria. Itzulpena
# [[Asha Ismail]] mutilazioaren aurkako ekintzailea (Kenya)
# [[Atala Apodaca]] feminista, iraultzailea (Mexiko)
# [[Aziza Brahim]] abeslari sahararra (Itzulpena)
# [[Beatrice Shilling]] asmatzailea (Ingalaterra) itzulpena
# [[Becky Siegel]] dantzaria, koreografoa, zuzendaria (EEBB) Iruñea
# [[Bel Zaballa]] kazetaria, idazlea (Katalunia)
# [[Belén Bermejo]] idazlea, argazkilaria eta editorea (Madril)
# [[Belén de Sárraga]] kazetaria, ekintzailea (Valladolid-Mexiko
# [[Beryl Markham]] hegazkinlaria, idazlea (Ingalaterra-Kenya) itzulpena
# [[Bertha Benz]] asmatzailea
# [[Bertha Lutz]] Brasilgo urbanista eta feminista.
# [[Blanca Silveira]] astronomoa (Venezuela) itzulpena
# [[Beulah Louise Henry]] asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Carme Alvariño]] historialaria (Galizia) itzulpena
# [[Carla Simón]] zinegilea (Katalunia)
# [[Carmen Castillo (zinegilea)|Carmen Castillo]] zinegilea (Txile). itzulpena
# [[Carmen de Burgos]] poeta eta kazetaria (Almeria) itzulpena
# [[Carmen Gil Martinez]] idazlea. (Cadiz)
# [[Carmen Portinho]] (itzulpena) (Brasil)
# [[Catherine Destivelle]] eskalatzailea (Frantzia)
# [[Cécile Rol-Tanguy|Cécile Rol]] Erresistentea. Frantzia. Itzulpena
# [[Celinda Arregui]] politikaria, feminista (Txile)
# [[Claire Goll]] kazetaria, idazlea bakearen aldeko altibista (Alemania-Frantzia)
# [[Claudia Paz y Paz]] giza eskubideen defentzailea
# [[Consuelo Álvarez Pool]] idazlea (Katalunia)
# [[Cony Carranza Castro]] feminista, hezitzailea (El Salvador)
# [[Cora Ratto de Sadosky]] matematikaria eta ekintzailea (ARgentina)
# [[Dacia Maraini]] eleberrigilea (Italia)
# [[Diane di Prima]] Poeta (EEBB) itzulpena
# [[Dilhan Eryurt]] astronomoa, astrofisikaria (Turkia)
# [[Dora Alonso]] Kazetaria eta idazlea (Kuba) itzulpena
# [[Dorothea Klumpke]] astronomoa. EEBB
# [[Dorothee Sölle]] Poeta eta teologoa. Itzulpena
# [[Dulce Chacón (idazlea)|Dulce Chacón (Idazlea)]] Zafra. Itzulpena
# [[Ebru Timtik]] abokatu kurdua. (Istambul)
# [[Elena García Armada]]ingeniaria, asmatzailea (Santander)
# [[Elodia Zaragoza-Turki]] idazlea,poeta,editorea
# [[Emilie Flöge]] jostuna
# [[Emma Chacón i Lausaca]] musikagilea (Bartzelona) itzulpena
# [[Emma Lehmer]] matematikaria (Estatu Batuak) itzulpena
# [[Encarnación Cabré]] arkeologoa (Madril) itzulpena
# [[Eugenia Sacerdote de Lustig]] zientzilaria (Turin-Buenos Aires) (Itzulpena)
# [[Eva Gonzalès]] margolaria (Paris) (Itzulpena)
# [[Fanny Bullock Workman]] bidaiaria, idazlea, itzulpena
# [[Filipa César|Filipa Cesar]] zinema zuzendaria (Portugal) itzulpena
# [[Florence Rena Sabin]] zientzialaria. (EEBB) itzulpena
# [[Francisca Vives]] historialaria (Cadiz) itzulpena
# [[Gabrielle Roy]] Kanadar idazlea. (Kanada)
# [[Gertrude Jekyll]] Lorezaina (Erresuma Batua)
# [[Gloria Anzaldúa]] idazlea. aktibista (EEBB) itzulpena
# [[Guadi Galego]] abeslaria (Galizia) (Itzulpena)
# [[Hayley Westenra]] abeslaria (Zeelanda Berria) itzulpena
# [[Helin Bölek]] abeslaria (Turkia)
# [[Helena Maleno]] aktibista (El Ejido) Itzulpena
# [[Ida Vitale]] idazlea. (Uruguai) itzulpena
# [[Idea Vilariño]] idazlea. itzulpena
# [[Inma Chacón]] idazlea (Zafra) itzulpena
# [[Irene Solà]] idazlea, artista (Katalunia)
# [[Irene Vallejo Moreu]] filologa eta idazlea (Zaragoza)
# [[Irma Alicia Velásquez Nimatuj|Irma Alicia Velásques Nimatuj]]Guatemala, kazetaria eta antropologoa
# [[Isabella Bird]] bidaiaria. idazlea (itzulpena)
# [[Isabel Bono]] poeta, (Malaga) itzulpena
# [[Jacinta Ortiz]] poeta (Granada)
# [[Jennifer Doudna]] biokimikaria (EEBB) itzulpena
# [[Jessie Fauset]] Poeta amerikarra itzulpena
# [[Jessica Anderson]] idazle Australiarra. itzulpena
# [[Jineth Bedoya]] Kazetaria. (Kolonbia) itzulpena
# [[Joan Jara]] dantzaria (Txile) Victor Jararen bikotea
# [[Joanne Chory]] biologoa. EEBB itzulpena
# [[Josefa Llanes Escoda]] sugrafista (Filipinas) itzulpena
# [[Judith Wright]] idazlea (Australia) itzulpena
# [[Julia Antivilo]] artista (Txile)
# [[Julie-Victoire Daubié]] idazle franziarra. itzulpena
# [[Katharine Tynan]] idazle, Irlanda, itzulpena
# [[Kenojuak Ashevak|Kenojuak Ashevah]]margolaria (Kanada)
# [[La Yegros]] abeslaria (ARgentina-Okzitania
# [[Laura Freixas]] idazlea (Bartzelona) (Itzulpena)
# [[Leda Valladares]] abeslaria,(Argentina) (itzulpena)
# [[Leila Aboulela]] sudandar idazlea (Itzulpena)
# [[Leona Chalmers]] aktorea eta asmatzailea. EEBB. itzulpena
# [[Leonor Orosa]] Koreografoa (Filipinak)
# [[Lian Monserrate]] Muralgilea (Estatu Batuak)
# [[Elizabeth Magie]] asmatzailea. (EEBB). Itzulpena
# [[Lucía Garibaldi]] Zinegilea (Uruguai) Itzulpena
# [[Luisa Capetillo]] anarkista, sindikalista, faminista (Puerto Rico) itzulpena
# [[Magda Szabó|Magda Szabo]]idazlea (Hungaria)
# [[María Andresa Casamayor]] matematikaria (Zaragoza) itzulpena
# [[Maria Aurèlia Capmany]] eleberrigile, antzerkigile (Katalunia) itzulpena
# [[Maria Isabel Barreno]] idazlea (Portugal) itzulpena
# [[Maria Beasley]]. Asmaztzailea. (EEBB)
# [[María Cumplido]] matematikaria. (itzulpena)
# [[María Malla]] idazlea, katalana. itzulpena
# [[María Mariño]] idazlea. (Galizia). itzulpena
# [[Maria Pereira]] Asmatzailea (Portugal)
# [[María Salvo]] Antifrankisgta (Bartzelona) itzulpena
# [[Maria Teresa Horta]] idazlea (Portugal) itzulpena
# [[María Teresa León]] idazlea (Errioxa) itzulpena
# [[María Vallet Regí|María Vallet Regi]] Kimikaria (Kanaria)
# [[María Y. Orosa|Maria Y. Orosa]] Medikua eta ikertzailea
# [[Mariama Bâ]] idazlea (SEnegal)
# [[Marica Campo]] idazlea (GAlizia)
# [[Marie Hankel]] Esperanto idazlea, sufragista (Alemania) itzulpena
# [[Marie Paradis]] alpinista Suitzarra. Itzulpena
# [[Marie Under]] idazlea (Estonia) itzulpena
# [[Marion Donovan]] asmaitzailea. EEBB. itzulpena
# [[Mariví Ibarrola]] argazkilaria. (Naiara). itzulpena
# [[Marivi Iturbe Etxeberria]] gizarte laguntzailea. Etxebarri. itzulpena
# [[Margaret Harwood|Margaret Harwook]] Astronomoa (Estatu Batuak) itzulpena
# [[Margaret Burbidge]] Astronomoa. (Inglaterra) itzulpena
# [[Margarida Borràs]] Transexuala (Valentzia)
# [[Margarita Michelena]] poeta (Mexiko)
# [[Margarita Parra Álvarez]] Kimikaria, (Valentzia)
# [[Martha Coston]]asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Marta Elena Casaús Arzú]] historialaria eta idazlea.(Guatemala)
# [[Maruja Mallo]] margolaria (Galizia) itzulpena
# [[Melitta Bentz]] asmatzailea alemaniarra itzulpena
# [[Mercè Company]] idazlea (Katalunia) itzulpena
# [[Mercè Ibarz]] idazlea (ARagoi)
# [[Mikeas Sánchez]] poeta, irakaslea, idazlea (Mexiko)
# [[Mónica Cahen D'Anvers]] kazetaria (Argentina) itzulpena
# [[Montserrat Gudiol]] margolaria, (Bartzelona) itzulpena
# [[Montserrat Torrent i Serra]] organojolea. (Bartzelona) itzulpena
# [[Nella Larsen]] idazlea Afrikar-amerikarra. Itzulpena
# [[Nellie Campobello]] idazlea eta dantzaria (Durango-Mexiko) itzulpena
# [[Nerea Irigoyen]] zientzialaria. Zaragoza
# [[Ngaio Marsh|Ngaio Marsh]] idazle, antzerlea. itzulpena
# [[Olga Orozco]] poeta (Agentina) Itzulpena
# [[Orsola Casagrande]] (Italia)
# [[Pamela Hinkson]] idazle anglo irlandarra
# [[Patricia Bath|Patricia Bath]] Medikua. itzulpena
# [[Paula Nenette Pepín]] musikaria.
# [[Paula Wiesinger]] eskiatzaile italiarra (Izulpena)
# [[Paulina Chiziane]] idazle Monzambike. Itzulpena
# [[Pilar del Río|Pilar del Rio]] kazetaria eta itzultzailea.(Granada). (itzulpena)
# [[Pilar Alonso Ibañez]] etnografoa, historialaria (Markiz, Araba) itzulpena
# [[Pilar Bellver]] idazlea, feminista (Jaen) itzulpena
# [[Policarpa Salabarrieta]] ekintzalea (Kolonbia)(Itzulpena)
# [[Raina Telgemeier]] komikigilea. (EEBB) itzulpena
# [[Rosalinda L. Orosa]] Idazlea (Filipinak)
# [[Saiza Nabarawi]] idazlea, feminista (Egipto) (Itzulpena)
# [[Sagrario Vera Gordo]] Gerrillaria. (Badajoz)
# [[Sandra Morán]] abeslaria, politikaria (Guatemala) itzulpena
# [[Sara Curruchich]] abeslaria. Guatemala. itzulpena
# [[Sarah Mather]] asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Severina Luna de Orosa]] medikua eta idazlea (Filipinak)
# [[Silvia Cuevas Morales|Silvia Cuevas]] idazlea Txile. itzulpena
# [[Stefi Troguet]] Alpinista (Andorra)
# [[Susana Malón]] astronomoa (Zaragoza) Itzulpena
# [[Susana Thénon]] itzultzaile, poeta (ARgentina). Itzulpena
# [[Susana Vera]] argakilari-kazetaria (Iruñea) itzulpena
# [[Suceso Portales]] jostuna eta anarko-sindikalista (Extremadura)
# [[Syra Alonso]] idazlea, (Galizia). itzulpena
# [[Teresa Eguibar]] eskulturea (Madril). itzulpena
# [[Teresa Flores]] Feminista, ekintzailea (Txile)
# [[Teresa Meana]] ekintzaile feminista (Gijón)
# [[Vandana Shiva]] Idazlea. (India) (Itzulpena)
# [[Violette Leduc]] Idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Violette Szabo]] Espia (Erresuma Batua)
# [[Yaa Gyasi]] idazle afroamerikarra.(Ghana) itzulpena
# [[Yasmina Reza]] idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Zenobia Camprubí]] idazlea eta itzultzailea itzulpena
}}
====2018-2019====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agustina Otaola]] ----'''SORTUA''' Erraketista (Errenteria)
# [[Alaitz Muro]] ef-- '''SORTUA''' ipuin kontalaria eta margolaria (Durango)
# [[Amaia Aroma Lejarreta]] ef-- '''SORTU''' Txistularia (Abadiño)
# [[Ainhoa Zuazua]] ef-- '''SORTUA''' Abeslaria (Ermua)
# [[Angelita Alberdi]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Arantzazu Ametzaga]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea
# [[Ascensión Badiola]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea(Bilbo)
# [[Aurora Abasolo]] efef '''SORTUA''' Abeslaria (Durango)
# [[Begoña Sopelana]] efef '''SORTUA''' Kooperantea, soziologoa (Iurreta)
# [[Benita Uribarrena]] efef '''SORTUA''' Ekintzailea antifaxista (Durango)
# [[Damaris Pan]] ef--'''SORTUA''' artista (Mallabia)
# [[Digna Garitaonandia]] efef '''SORTUA''' Erraketista
# [[Dina Bilbao]] efef '''SORTUA''' Kirolaria (Ondarroa))
# [[Eladia Altuna]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Irura)
# [[Elena Olabe]] ef-- '''SORTU''' Poeta (Durango)
# [[Elena Solatxi]] ef--'''SORTUA''' Eskultorea (Bilbo)
# [[Elena Orobiogoikoetxea]] ----'''SORTUA''' Piano jolea (Durango)
# [[Emilia Gomez]] ----'''SORTUA''' Erraketistan. (Valentzia)
# [[Estibalitz González]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea (Ermua)
# [[Eugenia Iriondo]] efef '''SORTUA'''Erraketista (Eibar)
# [[Gloria Agirre]] ef-- '''SORTUA'''Erraketista (Asteasu)
# [[Gloria Zubia]] efef '''SORTU''' ekintzailea (Durango)
# [[Ines Etxegibel]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Durango)
# [[Irati Eguren]] ef-- '''SORTUA''' Arkitektoa, ilustratzailea (Durango)
# [[Irene Ibaibarriaga]] efef'''SORTU''' Erraketista (Ermua)
# [[Jesusa Garitaonandia]] efef '''SORTU''' Erraketista (Mallabia)
# [[Juana Elgezabal]] efef '''SORTUA'''Enpresaria (Derio)
# [[Juanita Ibaibarriaga]] efef '''SORTUA''' Ekintzailea (Ermua)
# [[Juanita Mir]] efef '''SORTUA''' Kazetaria, idazlea (Iruñea)
# [[Juanita Unzueta]] efef '''SORTUA''' Dantzaria (Eibar)
# [[Julia Klaudia Gabilondo]] efef '''SORTUA''' Idazlea (Mungia)
# [[June Arbeo]] ef-- '''SORTUA'' Atleta (Durango)
# [[Kattalin Agirre]] efef '''SORTUA''' Mugalaria, Frantziako erresistentziako kide (Sara)
# [[Koro Benito]] ef-- '''SORTUA''' Poeta (Lumbrales)
# [[Lara Izagirre]] ef-- '''SORTUA''' Zinegilea (Zornotza)
# [[Libe Goñi]] ef-- '''SORTUA''' Irakaslea (Oteitza)
# [[Lidia Cañete]] ef-- '''SORTUA''' kirolaria (Durango)
# [[Lourdes Munitxa]] efef '''SORTUA''' Euskaltzalea (Zornotza)
# [[Lucia Areitioaurtena]] efef '''SORTUA'''Erraketista (Ermua)
# [[Luz Zalduegi]] efef '''SORTUA''' Albaitaria (Mallabia)
# [[Maddi Barber]] ef-- '''SORTUA''' Zinegilea (Lakabe)
# [[Maitane Alonso]] ef-- '''SORTU''' Ikertzailea,asmatzailea (Sodupe)
# [[Maria Ana Bidegaray]] ---- '''SORTU''' Idazlea, feminista (Hazparne - Lapurdi)
# [[Maria Arrillaga]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Elgoibar)
# [[Maria Camino Oskoz]] efef '''SORTUA''' Maistra. (Iruñea)
# [[Mari Carmen Lasagabaster]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Mari Carmen Madariaga]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Igorre)
# [[Maria Antonia Uzkudun]] --ef'''SORTUA''' Erraketista (Anoeta)
# [[Maria Luisa Alberdi]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Maria Luisa Senar]] --ef'''SORTUA'''Erraketista (Pasaia)
# [[Maria Pilar Urriza]] ef--'''SORTUA''' Dantzaria (Lantz)
# [[Maria San Juan de Garonda]] ---- '''SORTUA'' emagina. inkisizioa sutan erre zuen (Mungia)
# [[Maribi Unamuno]] ---- '''SORTUA''' Filologoa. (Aulesti)
# [[Meritxel Relaño]] ef-- '''SORTUA''' Unicefeko arduradun nagusia Yemenen (Durango)
# [[Mila Salterain]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea (Durango)
# [[Miren Alazne Iruretagoiena]] ef-- '''SORTU''' ekintzailea (Zarautz)
# [[Miren Maortua]] efef '''SORTUA''' Idazlea (Zaldibar)
# [[Miren Uzkudun]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Asteasu 1922-)
# [[Nerea Etxegibel]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Durango 1964- )
# [[Oihana Azkorbebeitia]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Abadiño 1981- )
# [[Paula Lamarain]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Eibar 1924-2018)
# [[Rosa Soroa]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Elduaien 1945- )
# [[Rosario Aranburu]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Eibar 1921-2015)
# [[Silvia Trigueros]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Abadiño 1976)
# [[Teri Ibarrola]] ---- '''SORTUA''' Ipuin kontalaria (Aulesti)
# [[Vanessa Goikoetxea]] ef-- '''SORTU''' abeslaria (Florida 1980- )
# [[Zoila Askasibar]] ef-- '''SORTUA''' inprimatzailea (Elgeta 1877-1945)
# [[Shakuntala Devi]] efef Idazlea (India) (Itzulpena)
# [[Almudena Hernando]] ---- arkeologoa (Madril 1959)(itzulpena)
# [[Gisella Perl]] efef Ginekologoa judua (Hungaria 1907-1988) (itzulpena)
# [[Luna Miguel]] ef-- idazlea (Alcalá de Henares 1990- ) (itzulpena)
# [[Mae Jemison]] ef-- ingeniari (Alabama 1956- ) (Itzulpena)
# [[Maria Antonia Canals]] ef-- matematikaria (Bartzelona) (Itzulpena)
# [[Mercedes Colás]] efef Maiatzeko plazako amak (Argentina 1925-2021) (Itzulpena)
}}
=== [[Fitxategi:Gnome-colors-alacarte2.svg|30px]] Hobetuak ===
==== 2020 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Elorriaga]] (Iurreta)
# [[Ana Diez]] zinemagilea (Tutera)
# [[Amaia Iturbide]] idazlea (Bilbo-Getxo)
# [[Ariane Lopez-Huici|Ariane López Huici]] argazkilari lapurtarra.
# [[Erika Lagoma]] Bertsolaria, feminista (Lesaka-Durango)
# [[Gurutzi Arregi]] etnografoa (Durango)
# [[Iñaxi Etxabe]] Bertsolaria, (Zumaia-Zarautz)
# [[Isabel Coixet]] zinegilea (Katalunia)
# [[Itziar Mendizabal]] Dantzaria (Gipuzkoa
# [[Luzia Goñi]] bertsolaria (Basaburua)
# [[Maider Fernandez]] zinegilea (Donostia)
# [[Maria Zambrano]] idazlea (Madril)
# [[Martina Ibaibarriaga]] gerrillaria (Berriz)
# [[Matxalen Ziarsolo]] saskibaloi jokalaria (Ermua)
# [[Oihana Alkorta]] musikaria (Orio-Zarautz)
# [[Primi Erostarbe]] panderojolea eta irrintzilaria (Oñati)
# [[Teodora Zuloaga]] zeramikaria (Madril-Segovia)
# [[Trota Salernokoa]] ginekoloagoa(Italia)
# [[Alfonsina Strada]] txirrindulari argentinarra (Mototsa)
}}
==== 2018-2019 ====
# [[Balendiñe Albizu]] efef Idazlea (Zumaia)
# [[Gurutze Frades]] ef-- Kirolaria (Durango-Iurreta)
# [[Lourdes Unzueta]] ef-- Idazlea (Durango)
# [[Uri Ruiz Bikandi]] efef Idazlea (Durango)
== HOBETUAK ==
=== Hobetuak 2023 ===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Sonia Etxezarreta]] '''--ef'''mahai-tenislaria (Irun 1968?- 2011)
# [[Yusra Mardini]] '''ef--'''igerilaria, errefuxiatua (Siria 1998)
# [[Olatz González]] '''ef--'''antropologoa (Bilbo 1973)
# [[Eider Cardeñosa]] '''ef--'''karateka (Gasteiz 1995)
# [[Graziana Barrenetxea]] '''----'''sorginkeriaren biktima (Zugarramurdi 1540-Logroño 1610)
# [[Ainara Elbusto]] '''ef--'''txirrindularia (Nafarroa 1992)
# [[Patricia López Arnaiz]] '''ef--''' (Gasteiz 1981)
# [[Sofia Otero]] '''ef--'''aktorea (Basauri 2013)
# [[Estibaliz Urresola Solaguren]] '''ef--'''film zuzendaria, gidoilaria (Laudio 1984)
# [[Kim Ju-ae]] '''ef--'''Kim dinastiako kidea (Ipar Korea 2013)
# [[Barbara Stanwyck]] '''efef'''aktorea (AEB 1907-1990)
# [[Glenn Close ]] '''ef--'''aktorea (AEB 1947)
# [[Lola Baldrich]] '''ef--'''aktorea (Toledo 1967)
# [[Lola Herrera]] '''ef--'''aktorea (Valladolid 1935)
# [[Federica Montseny]] '''efef'''anarkista, idazlea (Madril 1905-Frantzia 1994)
# [[Céline Laguarde]] '''efef'''argazkilaria (Lapurdi 1961)
# [[Aroa Gorostiza]] '''ef--'''txirrindularia (Elorrio 2002)
# [[Anna Muzytxuk ]] '''ef--'''xake-jokalaria, aktibista (Ukraina 1990)
# [[Clara Azurmendi]] '''ef--'''badminton kirolaria (Donostia 1998)
# [[Irene Papas]] '''efef'''aktorea, abeslaria (Grezia 1926-2022)
# [[Uxue Apaolaza]] '''ef--'''idazlea (Hernani 1981)
# [[Hélène Carrère d'Encausse]] '''efef'''historialaria (Paris 1929)
# [[Lisa Simpson]] marrazkietako pertsonaia (AEB 1987)
# [[Maggie Simpson]] marrazkietako pertsonaia (AEB 1987)
# [[Emakumearen historia]] emakumearen eginkizuna historian zehar
# [[Oihana Azkorbebeitia]] '''ef--'''korrikalaria (Abadiño 1981)
# [[Ione Irazabal]] '''ef--'''aktorea (Elorrio 1963)
# [[Hürrem Sultan]] haseki sultan (Poloniako Erresuma,?-Otomandar Inperioa,1558)
# [[Irene Atenaskoa]] '''--ef'''enperatrizea (Atenas,752-Lesbos,803)
# [[Angelique du Coudray]] '''--ef'''emagina (Frantzia, 1712-1794)
# [[Enara López]] '''ef--'''txirrindularia (Bilbo 1997)
# [[Genero-rol]]
# [[Genero-desparekotasun]]
# [[Louise Joy Brown]] '''ef--'''1. probeta umea (Erresuma Batua 1978)
# [[Marije Fullaondo]] '''ef--'''politikaria (Getxo, 1964)
# [[Francisca Pizarro Yupanqui]]'''ef--'' Quispe Sisa eta Francisco Pizarroren alaba (Peru,1534-Cáceres,1598)
# [[Hassiba Ben Bouali]] '''efef''Aljeriako Independentzia Gerrako gudaria (1938 - 1957)
# [[Irene Paredes]] '''ef--'''futbolaria (Legazpi 1991)
# [[Oihane Hernandez]] '''ef--'''futbolaria, defentsa (Sopela 2000)
# [[Misa Rodríguez]] '''ef--'''futbolaria, atezaina (Kanariak 1999)
# [[Filipa Moniz]] '''ef--'''Kristobal Kolonen emaztea (Portugal, 1455-1485)
# [[Agatha Barbara]] '''efef'''presidentea, aitzindaria (Malta 1923-2002)
# [[Elena Furiase]] '''ef--'''aktorea, idazlea (Madril 1988)
# [[Itsaso Arana]] '''ef--'''ktorea, zuzendaria (Nafarroa 1985)
# [[Ane Santesteban]] '''ef--'''txirrindularia (Errenteria 1990)
# [[Maite Ruiz de Larramendi]] '''ef--'''pilotari ohia (Beasain 1973)
# [[Claudia Zornoza]] '''ef--'''futbolaria, erdilaria (Madril 1990)
# [[Alexia Putellas]] '''ef--'''futbolaria, erdilaria (Bartzelona 19)
# [[Susana Zapke]] '''ef--'''musikologoa (Gipuzkoa 1965)
# [[Maite Agirre ]] '''ef--'''aktore, antzerkigilea (Zarautz 1955)
# [[Noe Itō]] '''efef'''aktibista, eraila (Japonia 1895-1923)
# [[Edmonia Lewis]] '''efef'''eskultorea (AEB 1844-Londres 1907)
# [[Libe Mimenza]] '''ef--'''kazetaria, ikertzailea (Elorrio 1988 19)
# [[Maddalen Dorronsoro Amiano]] '''ef--'''abesbatza zuzendaria (Lezo 1987)
# [[Aintzane Encinas]] '''ef--'''futbolaria ohia, entrenatzailea (Donostia 1988)
# [[Alba Redondo]] '''ef--'''futbolaria, aurrelaria (Albacete 1996)
# [[Jennifer Hermoso]] '''ef--'''futbolari aurrelaria eta erdilaria (Madril 1990)
# [[Ainhoa Cantalapiedra]] '''ef--'''abeslaria (Galdakao, 1980)
# [[Zoleka Mandela]] '''efef'''aktibista (Hegoafrika, 1980-2023)
# [[Ana Terradillos]] '''ef--'''kazetaria (Donostia 1973)
# [[Lidia Valentín ]] '''ef--'''pisu-jasotzailea (Leon 1985)
# [[Maite Oroz]] '''ef--'''futbolaria (Nafarroa 1998)
# [[Adania Shibli]] '''e---'''idazlea (Palestina, 1974)
# [[Rafeef Ziadah]] '''e---'''poeta (Libano, 1979)
# [[Yolanda Alzola]] '''ef--'''telebista aurkezlea (Bizkaia, 1970)
# [[Silvia Intxaurrondo]] '''ef--'''kazetaria (Barakaldo, 1979)
# [[Miren Arzallus]] '''----'''moda historialaria, ikertzailea (Bilbo 1978)
# [[June Ansoleaga]] '''ef--'''kazetaria (Sopela 1987)
# [[Zuriñe Zulaika]] '''----'''metereologoa, fisikaria (?, ?)
# [[Maria Eugenia Luc]] '''ef--'''musikagilea ( Argentina/Euskal Herria 1958)
# [[Yurena]] '''ef--'''abeslaria (Santurtzi 1969)
# [[Amanirenas]] '''e-e-'''erregina eta gobernadorea (Kuxeko Erresuma, K.a.57 - K.a.10)
# [[Gabriela Silang]] '''efef'''Filipinetako heroia (Filipinak, 1731-1763)
# [[Bene Bergado]] '''----'''artista, eskultorea (Salamanca/Bizkaia 1963)
# [[Margarita López Maturana]] '''efef''' moja beatoa, Berrizko Mesedeetako Misiolarien sortzailea (Bilbo 1884-Donostia 1934)
# [[Diana Krall]] '''ef--''' piano-jotzailea eta jazz abeslaria (Kanada 1964)
# [[Maria Gebara]] ---- idazlea (Valladolid, ? - ? ,1683)
# [[Janire Gonzalez Etxabarri]] ef-- surflaria (Zumaia 2005)
}}
== [[Fitxategi:Gnome-system-users.svg |30px|]] Wikilariok ==
(Zure izena gehitu dezakezu iturburu kodea aldatu eta 4 bider ALT Gr + 4 sakatuta (4 aldiz "~" agertuko da)
# [[Lankide:Wikimaribarre|Wikimaribarre]] ([[Lankide eztabaida:Wikimaribarre|eztabaida]]) 18:22, 13 ekaina 2018 (CET)
# [[Lankide:Lurdeswiki|Lurdeswiki]] ([[Lankide eztabaida:Lurdeswiki|eztabaida]]) 18:17, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:Larrauri|Larrauri]] ([[Lankide eztabaida:Larrauri|eztabaida]]) 18:18, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:OrtuUrti|OrtuUrti]] ([[Lankide eztabaida:OrtuUrti|eztabaida]]) 18:22, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:Mototsa|Mototsa]] ([[Lankide eztabaida:Mototsa|eztabaida]]) 11:20, 22 uztaila 2020 (CET)
# [[Lankide:Joseintx|Joseintx]] ([[Lankide eztabaida:Joseintx|eztabaida]]) 18:22, 9 urria 2020 (CET)
# [[Lankide:Isabeliraurgi|Isabeliraurgi]] ([[Lankide eztabaida:Isabeliraurgi|eztabaida]]) 17:48, 16 urria 2020
# [[Lankide:Mgaraizabal|Mgaraizabal]] ([[Lankide eztabaida:Mgaraizabal|eztabaida]]) 18:00, 5 azaroa 2021 (CET)
# [[Lankide:josi|Josi]] ([[Lankide eztabaida:Josi|eztabaida]]) 18:00, 5 azaroa 2021 (CET)
# [[Lankide:Andremendea|Andremendea]] ([[Lankide eztabaida:Andremendea|eztabaida]]) 16:43, 15 azaroa 2024 (CET)
# [[Lankide:JULEBAR|JULEBAR]] ([[Lankide eztabaida:JULEBAR|eztabaida]]) 16:48, 15 azaroa 2024 (CET)
== Wikilaguntza ==
* [https://eu.wikipedia.org/wiki/Laguntza:Gida_arina Gida Arina]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:C%C3%B3mo_subir_imagen_con_la_app_de_Wikimedia_Commons.pdf Cómo subir una imagen con la app de Wikimedia Commons]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ejemplo_de_subida_de_imagen_a_Commons,_introduciendo_geolocalizaci%C3%B3n.webm Ejemplo de subida de imagen a Commons, introduciendo geolocalización]
== [[Fitxategi:Gnome-web-browser.svg|30px]] Kanpo estekak ==
* Nola igo argazkiak Commons-era? [[c:File:Ejemplo_de_subida_de_imagen_a_Commons,_introduciendo_geolocalización.webm|Ordenagailutik (bideoa)]] | [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/89/C%C3%B3mo_subir_imagen_con_la_app_de_Wikimedia_Commons.pdf App-etik (PDF)] | [[:es:Wikipedia:Encuentros/Wiki_Takes_Vitoria-Gasteiz/Ayuda|Ideia gehiago...]]
* [https://anboto.org/durango/1583310345667-wikipedia-erreminta-ona-dela-uste-dugu-emakumeek-erreferentzialtasuna-lortzeko Wikipedia erramienta ona dela uste dugu emakumeek erreferialtsuna lortzeko]Anboto 2020/03/04
* [https://www.elcorreo.com/bizkaia/duranguesado/durangaldeko-andren-ekarpenak-20200122193350-nt.html?edtn=bizkaia&fbclid=IwAR1hHPcQJaQM-WaIU7mYeNetsB89jEH2-BWSA0fPGjbTgTkHpqtKRT9BnCc#vca=fixed-btn&vso=rrss&vmc=fb&vli=Duranguesado Durangaldeko andren ekarpenak bistaratzera dator WikiEmakumeok] El Correo 2020/01/21
* [https://anboto.org/durango/1579696765085-wikikedada-egingo-dute-durangon-wikipedian-dagoen-genero-arrakala-aldatzeko 'Wikikedada' egingo dute Durangon, Wikipedian dagoen "genero arrakala" aldatzeko], Anboto Durango 2020/01/22
* [https://dotb.eus/dotb-eus-emakumeen-biografia-berriak-sortzeko-wikikedada-antolatu-da-durangon/ Emakumeen biografia berriak sortzeko ‘Wikikedada’ antolatu da Durangon] Dotb.eus 2020/01/23
* [http://www.azkuefundazioarenegunkaria.eus/wikikedada-wikiemakumeokwikidurango/ Wikikedada: WikiEmakumeok/WikiDurango | Azkue Fundazioaren Egunkaria] 2020/01/21
* [https://halabedi.eus/es/marisa-barrena-wikiemakumeok-gizarteko-beste-arloetan-lez-emakumeak-ia-ikusezinak-gara-wikipedian-ere/?fbclid=IwAR2pUHHzwsNx8kzKAyc3dlTpZc4p4mx8duIC0PeKHEj01G3yXoFKxXlBBlc Marisa Barrena (Wikiemakumeok): "Gizarteko beste arloetan lez, emakumeak ia ikusezinak gara wikipedian ere" - Halabedi] 2020/02/06
* [https://www.youtube.com/watch?v=eH-JkwLAa6Q&feature=youtu.be [Bideoa] Data zaharrak bilatzen], Estibalitz González Solozabal Durangon #Wikiemakumeok mintegian data zaharrak zelan bilatzen diren azaltzen dau, Josi Sierra-ri esker.
* [https://amp.eitb.eus/eu/irratia/euskadi-irratia/programak/amarauna/osoa/7892080/magikoa-da-andre-baten-biografia-mundura-zabaltzea/ "Magikoa da andre baten biografia mundura zabaltzea"], EITB - 2021/03/08
* https://www.youtube.com/watch?v=r2Z5CFSLSf8 Lurdes Totorikaguena eta Marisa Barrena Laixiar irratian
* [https://mugakultura.eus/2023/11/10/wikiemakumeok-dokumentala-zinebin-estreinatzea-zorte-ikaragarria-da-bozgorailu-potentea-baita/?fbclid=IwAR2YDcgxq21VEdyB3vM1pju0fA9vtxobJH8n6i2sfPmyLhVQJr9Ys2vCTlw/ Bilbon, Zinebin estrenatzea zorte ikaragarria da, bozgorailu potentea baita. Mugalari 2023ko azaroa. ]
ba5vkul9brei094rvi422me9yxgow2i
10006027
10006023
2024-12-20T16:36:19Z
Wikimaribarre
88969
10006027
wikitext
text/x-wiki
'''''WikiDurangaldea | Durangaldean egiten diren lanaldietako wikilekua '''''
[[Fitxategi:WikiEmakumeok Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak.jpg|thumb|WikiEmakumeok, Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak. Azaroak 1 2019, Durangon]]
[[File:5.555 biografia 2024 martxoa.png|thumb|200px|2024.03.08]]
[[File:Durangoko wikilariok 5.000 biografia.png|thumb|200px|2023.12.31]]
[[File:Durangoko wikilariak 2023.jpg|thumb|200px|2023.07.07]]
[[File:WikiEmakumok 3000.jpg|thumb|200px|2023ko otsaila]]
[[File:Wikiemakumeok Durango Abendua 2022.jpg|thumb|200px|2022ko abenduaren 1a]]
[[Fitxategi:Wikiemakumeok Durango.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko iraila]]
[[Fitxategi:Durangoko wikilariak 1500.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko ekaina]]
[[Fitxategi:Durangoko Wikilariak.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko apirila]]
== [[Fitxategi:Im-jabber.svg|30px|]] Wikiproiektu honen helburuak ==
* Emakumeen biografia berriak sortzea euskaraz.
* Wikipedian beste hizkuntza batzuetan badauden emakumeen biografiak euskarara ekartzea.
* Emakumezko editore euskaldunen kopurua handitzea.
* Euskal Wikipedian genero-ikuspegia txertatzea.
* Historian zehar izandako emakumeen ekarpenak eta ezagutzak Euskal Wikipedian biltzea.
== [[File:La mujer que nunca conociste logo 2017.jpg|30px]] Emakumeen zerrenda [https://es.wikipedia.org/wiki/Wikiproyecto:Mujeres/Wikimujeres/WikiEmakumeok/Durango >>> erderaz]==
=== EGITEN ===
# [[Tilly_Edinger]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tilly_Edinger (Lurdes)
# [[Anna_Coleman_Ladd]] https://es.wikipedia.org/wiki/Anna_Coleman_Ladd (Lurdes)
# Kontxa Laspiur (Eibar) (Marisa)
'''Ingelesetik itzultzeko'''
# [[Margaret Hayden Rorke]] https://en.wikipedia.org/wiki/Margaret_Hayden_Rorke
# [[Ruth Logan Roberts]] https://en.wikipedia.org/wiki/Ruth_Logan_Roberts
# [[Eugénie M. Rayé-Smith]] https://en.wikipedia.org/wiki/Eug%C3%A9nie_M._Ray%C3%A9-Smith
#[[Mathilde Fibiger]] https://en.wikipedia.org/wiki/Mathilde_Fibiger
# [[Mithu Sanyal]] https://en.wikipedia.org/wiki/Mithu_Sanyal (Leire Mi)
Catharine Waugh McCulloch - Wikipedia # [[Catharine Waugh McCulloch]] sufragista (AEB 1862-1945)
Grandma Gatewood - Wikipedia # [[Granma Gatewood McCulloch]] ultrarail mendi-ibileran aitzindaria (AEB 1887-1973)
'''Frantsesetik itzultzeko'''
# [[Émilie Carles]] https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89milie_Carles
# [[Victoria Mas]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Victoria_Mas
# [[Jeanne Humbert]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Jeanne_Humbert
# [[Anna Mahé]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Anna_Mah%C3%A9
# [[Capucine Motte]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Capucine_Motte
'''SORTZEKO'''
# [[Uxue Rey Gorraiz]] idzlea, kazetaria
# [[Lola Lopez de Lacalle]] idazlea (Zornotza)
# [[Ignacia Altolagirre Camarero]] (h.2023.07.22)
# [[Naia Laka]] (Ispaster) https://www.eitb.eus/es/cultura/cine/festival-san-sebastian/videos/detalle/9589117/video-zortzitik-infinitura-recorrido-por-historia-del-cine-vasco-de-mano-de-benito-ansola/
# [[Annette Gonzalez-Etxabarri]] https://www.naiz.eus/es/info/noticia/20230508/annette-gonzalez-etxabarri-zumaiarra-txapeldun-europako-junior-txapelketan
# [[Madalen Etxegarai]] pilotaria. https://goiena.eus/oinati/1727423962644-madalen-etxegarai-haurra-nintzenean-nuen-ametsa-betetzen-nabil
# [[Sylvia Lefanu]] zinemagilea. https://www.berria.eus/kultura/zinemaldia/berria-eus_2130955_102.html
# [[Nagore Urdapilleta]] Errio dokumentalaren aurkezlea. https://ataria.eus/komunitatea/berria/1727420302628-bere-txikitasunean-orio-zeinen-handia-den-erakutsi-nahi-izan-dugu
# [[Maite Ubiria]] kazetaria. https://www.berria.eus/euskal-herria/iparrari-hegoak-ematen_2129951_102.html
# [[Pancracia Ollo de la Mata]] Zumalakarregiren emaztea
# [[Ainhoa Aldazabal Gallastegi]]
# [[Uxua Azpiroz]] hezitzailea https://www.berria.eus/bizigiro/beharrezkoa-da-bizikidetza-oinarri-duten-proiektuak-garatzea-ikastetxeetan_2128805_102.html
# [[Heza Sengal]]. emakume yazikia. https://www.berria.eus/mundua/eiren-gustukoak-baginen-erosi-egiten-gintuzten-merkantzia-hutsa-bagina-bezala_2128867_102.html
# [[Miren Berasategi Zeberio]] Ikertzailea. https://www.berria.eus/euskal-herria/gizon-gazteek-kontserbadurismorako-joera-dute_2128223_102.html
'''Zinegileak - Donostiako Giza Eskubideen Zinemaldian sarituak'''
# [[Kim Longinotto]] https://es.wikipedia.org/wiki/Kim_Longinotto
# [[Lourdes Portillo]] https://es.wikipedia.org/wiki/Lourdes_Portillo
# [[Deepa Mehta]] https://es.wikipedia.org/wiki/Deepa_Mehta
'''Espainiako Gerra Zibileko emakumeak'''
# [[Sofia Da Blasco]] https://es.wikipedia.org/wiki/Sof%C3%ADa_Blasco
# [[Carolina_Bunjes-Rosenthal]] https://es.wikipedia.org/wiki/Carolina_Bunjes-Rosenthal
# [[Isabel Alonso]] https://es.wikipedia.org/wiki/Isabel_Alonso
'''Emakume interesgarriak'''
# [[Jekaterina Samutsevitx]] https://es.wikipedia.org/wiki/Yekaterina_Samuts%C3%A9vich
# [[Nadezhda Popova]] https://es.wikipedia.org/wiki/Nadezhda_Popova
'''Heroínas de la Unión Soviética''' https://es.wikipedia.org/wiki/Anexo:Hero%C3%ADnas_de_la_Uni%C3%B3n_Sovi%C3%A9tica
'''Emakumeak eta itsasoa'''
https://www.naiz.eus/eu/info/noticia/20210924/las-mujeres-ilustres-de-la-historia-naval-en-el-itsasmuseum-de-bilbo-a-traves-del-arte
#
'''EMAKUME ITZULTZAILEAK'''
# [[Malika Embarek]] https://es.wikipedia.org/wiki/Malika_Embarek
# [[Concha Fernández-Luna Sánchez]] https://es.wikipedia.org/wiki/Concha_Fern%C3%A1ndez-Luna_S%C3%A1nchez
# [[Laura García Corella]] https://es.wikipedia.org/wiki/Laura_Garc%C3%ADa_Corella
'''EMAKUME AKTIBISTAK'''
# https://es.wikipedia.org/wiki/Categor%C3%ADa:Mujeres_activistas
# [[María Dimádi]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Mar%C3%ADa_Dim%C3%A1di (Leire)
# [[Paste Up Morras]], aktibista https://es.wikipedia.org/wiki/Paste_Up_Morras
# [[Elizabeth Wathuti]] aktibista https://es.wikipedia.org/wiki/Elizabeth_Wathuti (Oiber)
# [[Tosia Altman]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tosia_Altman
# https://es.wikipedia.org/wiki/V%C3%B5_Th%E1%BB%8B_Th%E1%BA%AFng
# [[Maria Spiridonova]] https://es.wikipedia.org/wiki/Mariya_Spirid%C3%B3nova
# [[Yusra Al Barbar]] https://es.wikipedia.org/wiki/Yusra_al-Barbari palestinarra
'''EMAKUME ILUSTRATZAILEAK''' https://es.wikipedia.org/wiki/Categor%C3%ADa:Ilustradoras
# [[Mitzy Reyes Juárez]] https://es.wikipedia.org/wiki/Mitzy_Reyes_Ju%C3%A1rez
# [[Ellen Robbins]] https://es.wikipedia.org/wiki/Ellen_Robbins
# [[Retta aktibisten zerrendan Scott]] https://es.wikipedia.org/wiki/Retta_Scott
# [[Bahia Shehab]] https://es.wikipedia.org/wiki/Bahia_Shehab
# [[Posy Simmonds]] https://es.wikipedia.org/wiki/Posy_Simmonds
'''EMAKUME IDAZLEAK - POETAK'''
# [[Olga Rivero]] https://es.wikipedia.org/wiki/Olga_Rivero_Jord%C3%A1n
'''EMAKUMEAK ZIENTZIAN'''
# [[Gloria Long Anderson]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Gloria_Long_Anderson
# [[Clémence Royer]] https://es.wikipedia.org/wiki/Cl%C3%A9mence_Royer
# [[Tilly Edinger]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tilly_Edinger
# [[Isabel Clifton Cookson]] https://es.wikipedia.org/wiki/Isabel_Clifton_Cookson
# [[Cécile DeWitt Morette]] https://es.wikipedia.org/wiki/C%C3%A9cile_DeWitt-Morette
# [[Wrexie Leonard]] https://es.wikipedia.org/wiki/Wrexie_Leonard
# [[Marjorie Lee Browne]] https://es.wikipedia.org/wiki/Marjorie_Lee_Browne
'''DENETARIK'''
# [[Victorine Brocher]] https://en.wikipedia.org/wiki/Victorine_Brocher (LEIRE MENDIBURU)
# [[Esther Afus Ocloo]] aitzindaria (Ghana) https://es.wikipedia.org/wiki/Esther_Afua_Ocloo
# [[Margaret A. Wilcox]] https://en.wikipedia.org/wiki/Margaret_A._Wilcox
# [[Amineh Kakabaveh]] https://en.wikipedia.org/wiki/Amineh_Kakabaveh
# [[Trio Artio]] https://www.musicexport.at/artist/trio-artio/ + Berria egunkaria
# [[Fabiola Letelier]] abokatua eta giza eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Ana Belén Montes]] espioia. https://es.wikipedia.org/wiki/Ana_Bel%C3%A9n_Montes
# [[Dorothy Levitt]] asmatzailea eta kotxe lasterketetan aitzindaria https://es.wikipedia.org/wiki/Dorothy_Levitt
== BERRIAK ==
==='''Berriak 2024''' ('''abendua''')===
<nowiki>{{zutabeak|kopurua=3|</nowiki>
# [[Alaitz Melgar Agirre]] '''SORTUA''' euskara irakaslea eta idazlea (Barakaldo, 1984)
# [[Irati Bazeta Agirre]] '''SORTUA''' ilustratzailea (Abadiño, 1999)
# [[Maritxu Sorabilla]] '''SORTUA''' mendizale aitzindaria (Iruñea, 1927)
# [[Irati Bereau Baleztena]] '''SORTUA''' itzultzailea (Irun 1978)
# [[Elordi García Insausti|Elordi Garcia Intxausti]] '''SORTUA''' kazetaria eta idazlea ((Lazkao, 1977)
# [[Txaro Iturralde Sáenz de Vicuña|Txaro Iturralde Sáenz]] '''SORTUA''' jostuna (Gasteiz, 1952)
# [[Itziar Otegi Aranburu]] '''SORTUA''' itzultzailea eta idazlea (Oiartzun, 1972)
# [[Sara Ayesa]] '''SORTUA''' artista (Donostia, 1997)
# [[Ane Laskurain]] '''SORTUA''' artista (Bergara, 1999)
# [[Sagrario Merodio Hoyos]] '''SORTUA''' Saturrarango emakumeen kartzelan egondakoa (Panes, 1918-Mutriku, 2019)
# [[Maria Esquivel Vizuete]] '''SORTUA''' gerrilari fusilatua (Badajoz, 1911-Sevila, 1938)
# [[Goiuri Zabaleta]] '''SORTUA''' pilotaria (Leitza, 2009)
# [[Nikolasa Agirrezabalaga|Nikolasa Agirrezabalaga Amutxastegi]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Mutriku, 1914-Zaragoza, 1937)
# [[Ana Maestrojuán]] '''SORTUA''' antzerki zuzendaria (Iruñea, 1976)
# [[Edurne Alegria Aierdi]] '''SORTUA''' itzultzailea (Caracas, 1949)
# [[Maud Younger]] sufragista (AEB 1870-1936)
# [[Margalida Roig Colomar]] sindikalista (Eivissa, 1908-1966)
#[[Luisa Riera Muñiz]] maistra errepresaliatua (Villaviciosa, 1884-Zornotzako Emakumeen Kartzela, 1944)
#[[Maria Marí Guasch]] errepublikar militantea (Sant Llorenç de Balàfia, [[1909]] - [[Eivissa]], [[2001]])
# [[Efua Sutherland]] idazlea (Ghana 1924-1996)
# [[Concepción Loring]] 1. emakume politikaria, 1.a Diputatuen kongresuan hitz egiten (Malaga 1868-Madril 1935)
# [[Amalia Heredia Livermore]] bildumagilea, ikertzailea (Malaga 1830-1902)
# [[Carmen Cuesta del Muro]] abokatua, zuzenbidean Espainiako 1. emakume doktorea (Palentzia 1890-Madril 1968)
# [[Natividad Domínguez Atalaya]] pedagogoa, politikaria ( Madril 1888-Valentzia 1932)
# [[Teresa Luzzatti]] politikaria, sufragista (Lugo 1889-Madril 1942)
# [[María López de Sagredo Andreo]] politikaria (Kuba/Bartzelona 1881-Hondarribia 1953)
# [[Micaela Díaz Rabaneda]] maistra, politikaria (Nafarroa 1878-? XX. mendea)
# [[Trinidad von Scholtz Hermensdorff]] bildumagilea, politikaria (Malaga 1857-Austria 1937)
# [[Marisol Nichols]] aktorea (AEB 1973)
# [[Mackenzie Phillips]] aktorea, abeslaria (AEB 1959)
# [[Emma Lucy Braun]] botanikaria (AEB, 1889-1971)
# [[Elizabeth Lowe Watson]] idazlea, sufragista, hizlaria (AEB 1842-1927)
# [[Pilar Benejam Arguimbau]] pedagogoa, geografoa (Menorca 1937)
# [[Francisca Bohigas Gavilanes]] maistra, ikuskatzailea, idazlea (Bartzelona 1892-Madril 1973)
# [[Fernande Barrey]] prostituta, modeloa eta margolaria (frantzia, 1893-1974)
# [[Anna Pirozzi]] opera sopranoa (Napoli, 1975)
# [[Mariella Devia]] opera abeslaria (Liguria, 1948)
# [[Yusra al-Barbari]] politikaria eta ekintzailea (Palestina, 1923-2009)
# [[Park Kyung-Ri]] eleberrigilea (Hego Korea 1926-2008)
# [[Aurora Sampedro Pi%C3%B1eiro]] kimikaria (Galizia, 1913-1996)
# [[Dorothy Allison]] idazlea
# [[Nicole Ferroni]] umoregilea
# [[Edith Ainge]] sufragista (AEB, 1873-1948)
# [[Sonia Vaccaro]] psikologoa (Argentina/Espainia XX. mendea)
# [[Raychelle Burks]] zientzia dibulgatzailea (AEB XX. mendea)
# [[Kelly Frye]] aktorea (AEB 1984)
# [[Amy Madigan]] aktorea (AEB 1950)
# [[Amber Stevens]] aktorea, modeloa (AEB 1986)
# [[Juana Francés]] margolaria (Alacant 1924-Madril 1990)
# [[Njideka Akunyili Crosby]] artista bisuala (Nigeria/AEB 1983)
# [[Martha Diamond]] margolaria (AEB 1944-2023)
# [[Joan Mitchell]] margolaria (AEB 1925-Paris 1992)
# [[Toyin Ojih Odutola]] marrazkilaria (Nigeria/AEB 1985)
# [[Fe del Mundo]] pediatra (Filipinak, 1911-2011)
# [[Isabel Garbayo]] Villa Teresitako sortzailea (Iruñea, 1905-2011)
# [[Elvira Siurana]] feminista, idazlea (LLeida 1952)
# [[Lourdes Ciuró]] abokatua, politikaria (Tarragona 1971)
# [[Helena Solà Tàrraga]] maistra, politikaria (Bartzelona 1976)
# [[Amanda Righetti]] aktorea (AEB 1983)
# [[Luna Ki]] abeslaria, DJa (Bartzelona 1999)
# [[Katharina Konradi]] opera sopranoa (Kirgizistan/Alemania 1988)
# [[Babi (abeslaria)]] (Madril 1999)
# [[Klesie Kelly]] sopranoa (AEB XX. mendea)
# [[Montserrat Martínez Parera]] ekonomialaria (Bartzelona 1975)
# [[Lesley-Ann Jones]] kazetaria, idazlea (EB 1956)
# [[Orra White Hitchcock]] ilustratzailea (AEB, 1796-1863)
# [[Margaret Chanler Aldrich]] filantropoa, erizaina eta idazlea (AEB, 1870-1963)
# [[Dorothy Allison]] idazlea (AEB, 1949-2024)
# [[Nicole Ferroni]] umoregilea (Maroko, 1982)
# [[Ann Preston]] medikua, ekintzailea (AEB, 1813-1872)
# [[Nicole Claveloux]] margolari, ilustratzaile eta komikigilea (Frantzia, 1940-__ )
# [[Maria Bellido|Maria Belido]] espainiar heroi mitikoa (1755-1809)
# [[Sofía Esparza Jauregi|Sofia Esparza Jauregi]] sopranoa (Iruñea, 1994)
# [[Isabel Azcárate Ristori]] irakasle ikertzailea (Cádiz 1923-Madril 2016)
# [[Ana López Navajas]] irakaslea, ikertzailea ( Valentzia 1962)
# [[Erika Leiva]] kopla abeslaria (Tarragona/Cádiz 1984)
# [[Joana Jiménez]] abeslaria, dantzaria (Sevilla 1977)
# [[Carmen Conesa]] aktorea (Bartzelona 1960)
# [[Diana Peñalver]] aktorea (Sevilla 1965)
# [[Rosa Mariscal]] aktorea (Sevilla 1970-2022)
# [[Pilar Punzano]] aktorea, pedagogoa (Madril 1980)
# [[Irene Visedo]] aktorea (Madril 1978)
# [[Manane Rodríguez]] film zuzendaria (Uruguai/Espainia 1954)
# [[Sonia Sebastián]] film zuzendaria (Espainia 1984)
# [[Yusra al-Barbari]] politikaria eta ekintzailea (Gaza, 1923-2009)
# [[Ann Allebach]] artzain mennorita (AEB, 1874-1918)
# [[Jennifer Radloff]] feminista, ekintzailea (Hegoafrika 1961)
# [[Grunya Sukhareva]] haur psikiatra (Ukraina, 1891-1981)
# [[Josefa Martin Luengo]] pedagogoa (Salamnca 1944-2009)
# [[Lucía Asué Mbomio Rubio]] kazetari feminista (Alcorcón, 1981)
# [[Paige L. Sweet ]] soziologoa (AEB 1987)
# [[Caroline Lexow Babcock]] bakegilea eta sufragista (AEB, 1882-1980)
# [[Evin Ahmad]] aktorea (Suedia, 1990)
# [[Rabia al Adawiyya]] santua, filosofoa (Irak 717-801)
# [[Fatma Girik]] aktorea, politikaria (Turkia 1943-2022)
# [[María Cristina Masaveu Peterson]] enpresaburua (Asturias 1937-2006)
# [[Lorena García de las Bayonas]] aktore-maistra (Madril 1966)
# [[Katrina Bayonas]] casting zuzendaria (EB 1941)
# [[Natalia Menéndez]] eszena zuzendaria (Madril 19)67
# [[Amaranta Osorio]] antzerkigilea (Mexiko/Espainia 1978)
# [[Itziar Pascual Ortiz]] antzerkigilea (Madril 1967)
# [[Judith Fernández]] aktorea, abeslaria, dantzaria (Coruña 2001)
# [[Marie Noëlle]] film zuzendaria, gidoilaria (Frantzia XX. mendea)
# [[Paideia Eskola Librea]] (Merida 1978)
# [[Barbara Pravi]] abeslaria (Narbona 1993
# [[Baya Mahieddine]] margolaria (Aljeria 1931-1998)
# [[Jacqueline Held]] Frantziako gazte-literaturako idazlea eta poeta (Poitiers, 1936)
# [[Marian Diamond]] neurozientzialaria (AEB, 1926-2017)
# [[Juanita Breckenridge Bates]] minista (AEB, 1860-1946)
# [[Emily M. Bishop]] hizlaria, instruktorea (AEB, 1858-1916)
# [[Tam O%27Shaughnessy]] hezitzailea, zientzia-idazlea (AEB, 1952)
# [[Adriana Guzmán Arroyo]] idazlea, ekintzailea, feminista (Bolivia, XX. mendearen 2. zatia)
# [[Helen Archdale]] sufragista (EB 1876-1949)
# [[Charlotte Despard]] sufragista (EB 1844-1939)
# [[Wanda Quilhot]] biologoa (Txile, 1929-2023)
# [[Maria José Aguiar]] margolaria (Portugal, )
# [[Maria Luisa Pacheco]] margolaria (Bolivia
# [[Beatriz Aurora]] margolaria, (Txile,
# [[Mary Gove Nichols]] aktibista, idazlea (AEB, 1810-1884)
# [[Minta Bosley Allen Trotman]] sufragista, ekintzailea (AEB,
#[[Vira Boarman Whitehouse]] sufragista (AEB, 1875-1957)
#[[Dina Kathelyn]] idazle eta ilustratzaile belgikarra (Uccle, 1934-2024)
# [[Tsai-Fan Yu]] medikua, ikertzailea (Txina-AEB, 1911-2007)
# [[Adelaide Underhill]] liburuzaina (AEB, 1860-1936)
# [[Mary Buckland]] paleontologoa, ilustratzailea (Erresuma Batua, 1797-1857)
# [[Safia El Aaddam]] idazlea, aktibista (Tarragona 1995)
# [[Chana Orloff]] eskultorea (Ukraina 1888-Israel 1962)
# [[Jeanne Hébuterne]] margolaria, musa (Fratzia 1898-1920)
# [[Carla Campra]] aktorea, modeloa (Bartzelona 1999)
# [[Amelia Ochandiano]] antzerki eszena-zuzendaria (Madril XX. mendea)
# [[Diana Soviero]] sopranoa (AEB 1949)
# [[Sondra Radvanovsky]] sopranoa (AEB 1969)
# [[Kate Jackson]] aktorea (AEB 1948)
# [[Lalachus]] aktorea, komediantea (Madril 1990)
# [[Laura Arcos Terán]] genetikalaria, ikertzailea (Ekuador 1938)
# [[Katrina Ely Tiffany]] Sufragista (AEB, 1875-1927)
# [[Beatriz Aurora]] margolaria (Txile)
# [[Emma Reyes]] Artista eta idazlea (Kolonbia)
<nowiki>}}</nowiki>
==='''Berriak 2024''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Janire Etxabe]] '''SORTUA''' dantzaria da, dantza bertikalean aditua. (Arrankudiaga, Bizkaia, 1979)
# [[Celia Santos]] '''SORTUA''' idazlea (Bergara, 1972)
# [[Tamara García Iglesias]] '''SORTUA''' zinemagilea eta komisarioa (Lasarte, 1978)
# [[Warisha Moradi]] '''SORTUA''' heriotz epaia duen militante kurdua (Kurdistan, XX. mendea)
# [[Carmina Merodio Hoyos|Carmina Herodio]] '''SORTUA''' Saturrarango kartzelan egon zen 6 urtez (Panes, 1920-2006)
# [[Parvaneh Kazemi]] '''SORTUA''' matematikaria, mendizale eta mendi gidaria (Teheran, 1970)
# [[Mari Campos Roldán]] '''SORTUA''' Saturrarango kartzelan egon zen umetan (Madril, 1938)
# [[Encarna Furundarena Goenaga]] '''SORTUA''' Saturrango kartzelara joaten zen janaria eramatera (Mutriku, 1919-2014)
# [[Nai Barghouti]] '''SORTUA''' abeslari eta konposiore (Palestina, 1996)
# [[Maria Sanchez Madoz]] '''SORTUA''' pilota epaile profesionala (Laudio, 1996
# [[Araceli González Carballo]] espioia, erizaina (Lugo 1914-Madril 1990)
# [[Margarita Ruiz de Lihory]] margolaria, espioia (Valentzia 1889-Albacete 1968)
# [[Isona Passola]] film zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Bartzelona 1953)
# [[Cristina Martín-Prieto]] futbolaria (Sevilla 1993)
# [[Melania Olcina]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona 1982)
# [[Rafaela Carrasco]] dantzaria, koreografoa (Sevilla 1972)
# [[Lisi Estaràs]] dantzaria, koreografoa (Argentina 1971)
# [[Lorena Nogal]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona 1984)
# [[Luz Arcas]] dantzaria (Malaga 1983)
# [[Manuela Carrasco]] flamenko dantzari ijitoa (Sevilla 1958)
# [[Lynda Barry]] komikigile eta irakasle estatubatuarra (Wisconsin, 1956)
# [[Maria Antónia Palla]] kazetaria eta feminista (Portugal, 1933)
# [[Mary Adamson Anderson Marshall]] medikua Edinburgoko 7ak taldekoa (1837-1910)
# [[Sara González Lolo]] patin hockey jokalaria (Asturias 1992)
# [[Natasha Lee]] patin hockey jokalaria, entrenatzailea (Malaysia/Asturias 1992)
# [[María Díez Busqué]] patin hockey jokalaria (Bartzelona 1989)
# [[Anna Casarramona Vivas]] patin hockey jokalaria (Bartzelona 1994)
# [[Anna Serra]] triatleta (Bartzelona 1968)
# [[Mathilde Ollivier]] aktorea, modeloa (Frantzia 1994)
# [[Gimena Llamedo]] psikologoa, politikaria (Asturias 1981)
# [[Mikey Madison]] aktorea (AEB 1999)
# [[Julia Butters]] aktorea (AEB 2009)
# [[Samantha Robinson]] aktorea (AEB 1991)
# [[Irene Flunser Pimentel]] historialaria (Lisboa, 1950)
# [[Cósima Wagner|Cosima Wagner]], Richard Wagner musikagilearen 2. emaztea (Bellagio, 1837 - Bayreuth, 1930)
# [[Verena Wagner]] musikagilea (Alemania, Bayreuth, 1920- Überlingen, 2019)
# [[Eva von Bülow]] Cosima Liszt eta Richard Wagnerren alaba (Tribschen, 1867 - Bayreuth, 1942),
# [[Anne Rearick]] argazkilari estatubatuarra (Idaho, AEB, 1960)
# [[Pauline Harmange]] idazlea eta feminista (Lille, 1994)
# [[Bertha Hirsch Baruch]] poeta, idazle eta sufragista (AEB)
# [[Minora Kibbe]] gizarte erreformatzaile eta sufragista (AEB)
# [[Emily Bovell|Emily Bowel]] medikua (Londres, 1841-1845)
# [[Honor Frost]] urpeko arkeologoa (Erresuma Batua, 1917-2010)
# [[Susan Atkins]] kriminala (AEB 1948-2009)
# [[Abigail Folger]] oinordeko eraila (AEB 1943-1969)
# [[Eva Saldaña]] ekologo aktibista (Madril 1977)
# [[Rosalie Varda]] jantzi diseinatzailea (Frantzia 1958)
# [[Manuela Fernández Pérez]] artista (Madril 1927-2017)
# [[Manuela Saborido Muñoz]] artista (Cadiz 1943)
# [[Sofia Crespo]] artista bisuala (Argentina 1991)
# [[Mercedes Doménech]] irrati esataria (Asturias 1922-Granada 2002)
# [[Barbara Steele]] aktorea (EB 1937)
# [[Arantza Toledo]] piraguista (Cuenca 1999)
# [[Alice Coffin]] kazetaria eta feminista (Tolosa, Ozitania, 1978)
# [[Clara Elizabeth Chan Lee]]
# [[Emily Sturge]]
# [[Gulielma Lister]] botanikaria (Ingalaterra, 1860-1949)
# [[Katharina Wagner]] eszena zuzendaria da. Bayreutheko Jaialdiaren zuzendaria. (Bayreuth, Alemania, 1978)
# [[Isolde Wagner]] Hans von Bülow edo Richard Wagner eta Cosima Wagner-en alaba (Alemania, 1865 - 1919)
# [[Blandine von Bülow]] Hans von Bülow eta Cosima Liszten alaba zen, (Alemania, 1863-1941)
# [[Daniela von Bülow]] piano-jotzailea (Berlin, 1860 - Bayreuth, 1940)
# [[Minna Wagner|Minna Wagner,]] aklorea (Saxonia, 1809- Dresden, 1866)
# [[Eva Wagner-Pasquier]]antzerki-enpresaburu da ( Alemania, 1945)
# [[Yang Huanyi]] nushuaren azken hiztuna (Txina 1906-2004)
# [[Carme Sansa]] aktorea, ekintzailea (Bartzelona 1943)
# [[Ana Romero Galán]] kazetaria, idazlea (Cádiz 1966)
# [[Aimée de Heeren]] socialitatea ( Brasil 1903-AEB 2006)
# [[Rocío Márquez]] flamenko kantaria (Huelva 1985)
# [[Carola Ortiz]] musikagilea, abeslaria, klarinete jolea (Bartzelona 1986)
# [[Isabel de Solís]] esklabu kristaua, Granadako Muley Hacén sultan nazariaren ohaidea (? XV. mendea- Sevilla ?)
# [[Nani Jiménez]] aktorea, modeloa (Valentzia 1981)
# [[Alejandra Herranz]] kazetaria (Bartzelona 1972)
# [[Mar Cabra]] ikerketa kazetaria (Madril 1983)
# [[Marianne Grunberg-Manago]] biokimikaria (Frantzia, 1921-2013)
# [[Angela Becerra]] idazlea (Kolonbia, 1957 )
# [[Codou Bop]] soziologoa, kazetaria, feminista (Senegal, ?)
# [[Ana Gomes]] portugaldar diplomazialari eta politikaria (Lisboa, 1954)
# [[Maria Filomena Mónica]] portugaldar soziologoa (Lisboa, São Mamede, 1943)
# [[Ayşe Sultan]] otomandar printzesa (1608-1656)
# [[Mara Santos]] kanoalaria (Palentzia 1969)
# [[María José Campos]] xakelaria (Argentina 1999)
# [[Fatma Hatun]] Ahmed I.aren 3. ezkontidea (?Bosnia 1590-Istanbul 1660)
# [[Mahfiruz Hatice Hatun]] esklaboa, Ahmed I.a sultanaren 1. ezkontidea (Kaukaso 1590-Istanbul 1620)
# [[Hanzade Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1609-Edirne 1650)
# [[Gevherhan Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1605- c.1631)
# [[Atike Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul 1614-1674)
# [[Abide Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul 1618-1648)
# [[Fatma Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1607-c.1671)
# [[Ida Finney Mackrille]] sufragista, politikaria eta hizlaria(AEB, 1867-1960)
# [[Luella Johnston]] Enpresaria (AEB, 1958)
# [[Elizabeth Thacher Kent]] idazlea (AEB, 1868-1952)
# [[Blandine Le Callet]] idazle eta irakasle frantsesa (Frantzia, 1969)
# [[Rosa Maria Gilart Jiménez]] brodatzailea (Mallorca 1810-Madril 880)
# [[Eugenia Kalnay]] metereologoa (Argentina 1942)
# [[Judeline]] abeslaria (Cádiz 2003)
# [[Claude Pompidou]] politikaria, 1. dama (Frantzia 1942-2007)
# [[Handan Sultan]] otomandar ezkontidea (Bosnia 1565-Istanbul 1605)
# [[Halime Sultan]] otomandar ezkontidea (Abkhazia 1576-Istanbul 1623)
# [[Safiye Sultan]] otomandar ezkontidea (Albania 1550-Istanbul 1618)
# [[Telli Hümaşah Sultan]] otomandar ezkontidea (¿ c.1630-c.1676)
# [[Turhan Hatice Sultan]] otomandar ezkontidea eta erregeordea (Rutenia 1627-Edirne 1683)
# [[Ana Lena Rivera]] idazlea (Asturias 1972)
# [[Emma Maria Harrington]] sufragista (Dinamarka 1881-AEB ?)
# [[Ángela Cenarro Lagunas]] feminista eta historialaria (Zaragoza, 1965)
# [[Aurélie Valognes]] eleberrigilea (Frantzia, 1983)
# [[Sandra Myrna D%C3%ADaz]] biologoa (Argentina, 1961)
# [[Maria Grazia Cutuli]] kazetaria (Italia 1963-2001)
# [[Babe Paley]] socialitatea, editorea (AEB 1915-1978)
# [[Nona Sobo]] aktorea, modeloa (Tailandia/Bartzelona 2000)
# [[Laura Ramos]] aktorea (Kuba 1978)
# [[Araceli González Campa]] kazetaria (Madril XX. mendea)
# [[Paloma Chamorro]] kazetaria (Madril 1949-2017)
# [[María Josefa Pimentel Téllez-Girón]] aristokrata (Madril 1752-1834)
# [[Ann Hui]] aktorea, film zuzendaria (Txina 1947)
# [[Sylvia Chang]] film zuzendaria, idazlea (Txina 1953)
# [[Ángela Rodicio]] kazetaria, idazlea (Ourense 1963)
# [[Laura de Force Gordon]] hizlaria, kazetaria, sufragista (AEB)
# [[Stella Wynne Herron]] idazlea, sufragista (AEB)
# [[Taneko Suzuki]] zientzilaria eta ikertzailea (Japonia, 1926-2020)
# [[Gülistan Sönük]] politikaria (Kurdistan, 1993)
# [[Margarita Torres]] historialaria (León 1969)
# [[Hai Yan]] ekintzailea, idazlea (Txina 1954)
# [[Maria Pilar Perea Sabater]] filologoa (Bartzelona 1960)
# [[Melani García]] abeslaria (Valentzia 2007)
# [[María Luisa Cava de Llano Carrió]] legelaria, politikaria (Bartzelona 1948)
# [[Azahara Palomeque Recio]] kazetaria, idazlea, poeta (Kordoba 1986)
# [[Mirela]] abeslaria (Madril 1990)
# [[Alejandra Kindelán]] ekonomialaria (Venezuela 1971)
# [[Zina%C3%ADda Ierm%C3%B3lieva]] mikrobiologoa (Errusia, 1898-1974)
# [[Marie Pascale Osterrieth|Marie-Pascale Osterrieth]] Belgikako antzerki- eta zinema-zuzendari eta produktorea (Basoko, 1956)
# [[Charo Garaigorta]] artista (Coruña 1961)
# [[Anna Caballé Masforroll]] idazlea (Bartzelona 1954)
# [[Lydia Flood Jackson]] enpresaburua, sufragista (AEB 1862-1963)
# [[Mar%C3%ADa de los %C3%81ngeles Cardona Florit]] botanikaria (Menorca-Bartzelona, 1940-1991)
# [[Pacita Abad]] margolaria (Filipinas, 1946-2004)
# [[Lida Abdul]] artista (Afganisgtan, 1973)
# [[María Izquierdo (margolaria)|Maria Izquierdo (margolaria)]] (Mexiko, 1902-1955)
# [[Aina Garcia-Carbó]] poeta (Castelló, 1993)
# [[Kathleen Norris]] eleberrigilea, aktibista, (AEB )
# [[Emily Arnesen]] zoologoa (Norvegia, 1867- 1928)
# [[Laura Marling]] folk abeslaria (Erresuma Batua, 1990)
# [[Amalia Eriksson]] merkataria, asmatzailea (Suedia 1824- 1923)
# [[Ada Kariakoa]] satrapa (Turkia, K.a IV. Mendea-K.a 326)
# [[Artemisia II.a Kariakoa]] satrapa (TurkiaK.a 410-K.a)
# [[Linda Kasabian]] Manson familiakoa (AEB 1949-2023)
# [[Patricia Krenwinkel]] hiltzailea, Manson familiakoa (AEB 1947)
# [[Mary Brunner]] hiltzaile kidea, Manson familiakoa (AEB 1943)
# [[Rosa Navarro Durán]] filologoa, idazlea, irakaslea (Girona 1947)
# [[Young Miko]] rap abeslaria, futbolari ohia (Puerto Rico 1997)
# [[Brequette Cassie]] abeslaria, dantzaria (Hegoafrika/Madril 1984)
# [[Lorena Gómez (abeslaria)]] (Lleida 1986)
# [[Ruth Lorenzo]] abeslaria (Murtzia 1982)
# [[Roser Batlle]] Catalunyako pedagogoa (Bartzelona 1954)
# [[Henriette Delamarre de Monchaux]] geologoa, paleontologoa (Frantzia, 1854-1911)
# [[Jessica Gallagher]] paralinpiar eskiatzailea, atleta, txirrindularia (Australia 1986)
# [[Claire Keefer]] atleta paralinpiarra (Australia 1995)
# [[Madeleine Hogan]] paralinpiar xabalinlaria (Australia 1988)
# [[Hollie Arnold]] paralinpiar xabalinlaria (EB 1994)
# [[Donna Smith (atleta)]] paralinpiar xabalinlaria, gsaskibaloi jokalaria (Australia 1965-1999)
# [[Julie Russell]] paralinpiar pisu jasotzailea, saskibaloi jokalaria (Australia 1951)
# [[Grace Anozie]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1977)
# [[Lucy Ejike]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1977)
# [[Fatma Omar]] paralinpiar pisu jasotzailea (Egipto 1973)
# [[Josephine Orji]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1979)
# [[Georgianna Offutt]] sufragista eta medikua (AEB)
# [[Sarah Massey Overton]] emakumeen eskubideen aldeko emintzailea (AEB)
# [[Stacey Gillian Abe]] artista garaikidea
# [[Tomie Ohtake]] artista bisuala (Japonia/Brasil 1913-2015)
# [[Maryní Callejo]] musika ekoizle aitzindaria, moldatzailea, piano-jolea, abeslaria (Madril 1944)
# [[Özlem Becerikli]] paralinpiar pisu jasotzailea (Turkia 1980)
# [[Amalia Pérez]] paralinpiar pisu jasotzailea (Mexiko 1977)
# [[Olivia Breen]] paralinpiar atleta (Gales 1996)
# [[Sophie Hahn]] paralinpiar atleta (EB 1997)
# [[Verônica Hipólito]] paraliniar lasterkaria (Brasil 1996)
# [[Tara (abeslaria)]] (Coruña 1950)
# [[Ángela Carrasco]] abeslaria (Dominikar Errepublika 1951)
# [[La Dama]] abeslaria (Sevilla 1986)
# [[Mónica Naranjo]] abeslaria (Girona 1974)
# [[Virgínia Leone Bicudo]] soziologoa, psikoanalista (Brasil 1910-2003)
# [[Katherine Reed Balentine]] sufragista (AEB,1875-1934)
# [[Anna M. Morrison Reed]] egunkari eta aldizkaria fundatzailea (AEB, 1849-1921)
# [[Albertine Sarrazin]] idazlea (Frantzia,
# [[Isabelle Anguelovski]] ekologoa, ikertzailea (REims, 1978)
# [[Aina Garcia-Carbó]] poeta (Castelló de la Plana, 1993)
# [[Amalia de Llano]] idazle eta aristokrata (Espainia, 1822-1874)
# [[Edith Farkas]] meteorologoa, ikertzailea (Hungaria-Zeelanda Berria, 1921-1993)
# [[Kimberlé Williams Crenshaw]] abokatua, irakaslea, feminista (AEB 1959)
# [[Beatrice Duodu Owusu]] kazetaria (Ghana 1964)
# [[Agnes Sj%C3%B6berg]] albaitaria (Finlandia, 1888-1964)
# [[Olga Rodriguez]] kazetaria (León 1975)
# [[Jessica Abel]] komikigilea (AEB 1969)
# [[Zillah Branco]] aktibista ( Brasil 1936)
# [[Jaldia Abubakra]] ekintzailea (Palestina/Espainia 1967)
# [[Mònica Bernabé Fernández]] kazetaria (Bartzelona 1972)
# [[Pilar Albajar]] argazkilaria (Huesca 1948)
# [[Selina Solomons]] sufragista (AEB 1862- 1942)
# [[Ellen Clark Sargent]] sufragista (AEB 1826-1911)
# [[Pepa Aurora]] idazlea (Kanariak, 1946)
# [[Pino Betancor Alvarez]] idazlea (Kanariak, 1928-2063)
# [[Andrea Abreu]] idazlea (Kanariak, 1995)
# [[Casilda Rodrigáñez]] idazlea (Madril 1945)
# [[Miryan Rivera]] zientzialaria (Ekuador XX. mendea)
# [[Ana Estrella Santos]] dialektologoa (Ekuador XX.mendea)
# [[Kristina Suediakoa (1943)]] printzesa
# [[Nathalie Sayn-Wittgenstein-Berleburg]] printzesa, zaldi-doman aditua (Danimarka 1975)
# [[Marleen Haboud]] hizkuntza ikerlaria (Ekuador 1954)
# [[Gilda Guerrero Salgado]] kazetaria (Ekuador XX. mendea)
# [[María Carbonell Sánchez]] pedagogoa (Valentzia 1852-1926)
# [[Loren MacIver]] margolaria (AEB 1909-1998)
# [[Carin Bondar]] biologoa (Kanada 1975)
# [[Kamal Ranadive]] ikertzaile biomedikoa (India, 1917-2001)
# [[Mary Wood Swift]] sufragista (AEB 1841-1927)
# [[Naomi Anderson]] sufragista (AEB 1843-1899)
# [[Elvire De Cock]] ilustratzailea eta komikigilea (Belgika, 1979)
# [[La Galera kartzela]] emakumeen espetxea (Alcala de Henares, XX. - XXI. mendea)
# [[Malagako emakumeen kartzela zaharra]] (Malaga, 1937-1954)
# [[Can Salesko kartzela]] emakumeen kartzela (Palma, 1936-1943)
# [[Joan Feynman]] astrofisikaria (AEB, 1927-2020)
# [[Catherine Beaunez]] Frantziako prentsa-marrazkilaria eta komikigilea (Juigné-sur-Sarthe, 1953)
# [[Maria Vaquer Moll]] jostuna eta feminista espetxeratua (Eivissa, 1902-1982)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''urria''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Beatriz Akizu Aizpiri]] '''SORTUA''' Eusko Ikaskuntzako arlo sozio-politiko, dibertsitate eta kohesioko koordinatzailea (Soraluze, 1969)
# [[Onintze Villanueva Goikoetxea]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea, dantzazalea, dantza-irakaslea (Mexiko, 1955)
# [[Belen Urutxurtu]] ef-- '''SORTUA''' txistularia, eskultorea eta Arte irakaslea (Berriz, 1960)
# [[Julene Etxenike]] --ef '''SORTUA''' mendizale aitzindaria (Irun, 1943-2023)
# [[Beatriz Gámiz Mata]] ----'''SORTUA''' kriminologoa, politikaria eta alkatea (Ermua, 1983)
# [[Resurrección Martínez Sánchez]] efef '''SORTUA''' 36ko gerran eraildako maistra (Errioxa, 1898-1936)
# [[Consolación Martínez Sánchez]] '''SORTUA''' 36ko gerran eraildako maistra (Errioxa, 1896-1936)
# [[Teresa Velasco Soto]] '''SORTUA''' zigarrogilea, politikaria (Errioxa, 1902-?)
# [[Felisa Vidorreta Miruri]] '''SORTUA''' maistra fusilatua (Errioxa, 1890-1936)
# [[Mercedes López Cotarelo]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Irun, 1914 - Lesaka, 1936)
# [[Leire Retegi Fernández]] '''SORTUA''' txistularia eta txistu irakaslea da (Leitza, 2002)
# [[Luciana Larreategi Arizaga]] '''SORTUA''' (Eibar, Gipuzkoa, 1912-2003)
# [[Lloy Galpin]] sufragista, idazlea (AEB, 1877-1935)
# [[Ana María Cuervo]] biokimikaria (Bartzelona 1966)
# [[Marta Pujol Ferrusola]] arkitektoa (Bartzelona 1959)
# [[Glenna Cabello]] politologoa, kontsul (Venezuela 1959)
# [[Margaret Leahy]] aktorea (EB 1902-AEB 1967)
# [[Norma Talmadge]] aktorea (AEB 1894-1957)
# [[Constance Talmadge]] aktorea (AEB 1898-1973)
# [[Natalie Talmadge]] aktorea, gidoilaria (AEB 1996-1969)
# [[Cátia Montes]] gizarte hezitzailea, suhiltzailea, ijitoa (Portugal ?)
# [[Toya Prudêncio]] hezitzailea, aktibista, ijitoa (Portugal ?)
# [[Maria Gil]] aktore, aktibista, ijitoa (Portugal 1972)
# [[Estelle Faye]] idazle eta aktore frantsesa (1978)
# [[Rose Morgan French]] sufragista (AEB, 1859-1929)
# [[Ana María Pascual-Leone]] zientzialaria eta farmazialaria (Valentzia, 1930)
# [[Nellie Blessing Eyster]] irakaslea, kazetaria, idazlea (AEB, 1836-1922)
# [[Eileen Chang]] idazlea (Txina 1920-AEB 1995)
# [[Ascensión Marcos]] farmazialaria, ikertzailea (Espainia XX. mendea)
# [[Mririda n'Ait Attik]] poeta amazigea (Maroko 1900-1940)
# [[Maisie Peters]] kantautorea (EB 2000)
# [[Rachel Brosnahan]] aktorea (AEB 1990)
# [[Elaine May]] aktorea (AEB 1932)
# [[Carla Quílez]] aktorea (Bartzelona 2008)
# [[Tita Parra]] kantautorea (Txile 1956)
# [[Alexia Greziakoa]] printzesa (Grezia 1965)
# [[Teodora Greziakoa]] aktorea, printzesa (EB 1983)
# [[Olinpia Greziakoa]] modeloa, printzesa (AEB 1996)
# [[Marie-Chantal Greziakoa]] diseinatzailea, enpresaburua, printzesa (EB 1968)
# [[Marthe Gautier]] pediatra, ikertzailea (Frantzia, 1925-2022)
# [[Mar%C3%ADa Mullerat i Bassedas]] maistra, hezkuntza berezian espezializatua (Catalunya 1903 - 1993)
# [[Rita Harradence]] biokimikaria (Australia, 1915-2012)
# [[Nora Stanton Blatch Barney]] ingeniari zibila (AEB, 1883-1971)
# [[Flora Wambaugh Patterson]] mikologoa (AEB, 1847-1928)
# [[Jhamak Ghimire]] idazlea (Nepal, 1980)
# [[Mireille Havet]] idazlea (Frantzia, 1898-1932)
# [[Montserrat Villar Gonzalez]] idazlea (Ourense 1969)
# [[Regina Orozco]] aktorea (Mexiko, 1964)
# [[Jesusa Rodríguez|Jesusa Rodriguez]] aktorea, antzerki zuzendaria (Mexiko, 1955)
# [[Astrid Hadad]] aktorea (Mexiko, 1957)
# [[Julieta Egurrola]] aktorea (Mexiko, 1953)
# [[Elisa Izaurralde|Elisa_Izaurralde]] biokimikaria molekularra (Uruguai,
# [[Céline Bessière]] soziologoa (Frantzia, 1977)
# [[Cristina Pacheco]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1941-2023)
# [[Susana Chavez-Silverman]] idazlea (AEB, ?)
# [[Cristina Lafont]] filosofoa (Valentzia, 1963)
# [[Fumiko Enchi]] idazlea (Japonia 1905-1986)
# [[Pilar Roig Picazo]] ikertzailea (Valentzia 1949)
# [[Isabella Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 2007)
# [[Josephine Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 2011)
# [[Irene Greziakoa]] printzesa (Hegoafrika/ Espainia 1942)
# [[Pia Getty]] film ekoizlea, zuzendaria (AEB 1966)
# [[Benedikte Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 1944)
# [[Alexandrine Danimarkakoa]] erregina (Alemania 1879- Danimarka 1952)
# [[Carolina Matilde Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 1912-1995)
# [[Viktoria Luise Prusiakoa]] printzesa (Alemania 1892-1980)
# [[Rocío Muñoz Morales]] aktorea, aurkezle, modeloa (Madril 1988)
# [[Mary Prince]] idazlea eta esklabua (Bermudak...)
# [[Edith M. Flanigen]] kimikaria (AEB, 1929)
# [[Margaret Fulton]] kazetari gastronomikoa (1924-2009)
# [[Claudia Actea]] esklaboa (Anatolia 40-I. mendea)
# [[Cándida Jiménez Huelva]] esklabo askatua (Angola, 1845 Huelva, 1951)
# [[Rosalia Gómez]] esklabo askatua (Tenerife, 1801-1874)
# [[Elena Conti]] biokimikaria eta biologoa (Italia, 1967)
# [[Edith Pechey]] medikua (EB 1845-1908)
# [[Catherine Raisin]] geologoa (Erresuma Batua, 1855-1945)
# [[Winifred Starr Dobyns]] sufragista (AEB, 1886-1963)
# [[Mary Roberts Coolidge]] sufragista (AEB, 1860-1945)
# [[María Bueno Castellano]] artista (Malaga, 1976)
# [[Rukhmabai]] medikua (India 1864-1955)
# [[Valérie Mangin]] Frantziako komiki-gidoilaria (Nancy, 1973)
# [[Kamala Sohonie]] biokimikaria (India, 1911-1998)
# [[Cy Jung]] idazlea (Frantzia,
# [[Elula Perrin]] idazlea (Frantzia
# [[Anandi Gopal Joshi]] Indiako 1. medikuetako bat (1865-1887)
# [[Agnieszka Osiecka]] poeta, kazetaria (Polonia 1936-1007)
# [[Jeanette Winterson]] idazlea (EB 1959)
# [[Shelagh Delaney]] antzerkigilea, gidoilaria (EB 1938-2011)
# [[Madeleine Suediakoa]] printzesa (Suedia 1982)
# [[Carina Axelsson]] printzesa, modeloa, idazlea (AEB Aguil1968)
# [[Ingeborg Danimarkakoa (1878-1958)]] printzesa (Danimarka 1878-Suedia 1958)
# [[Susie Orbach]] psikoanalista, idazlea (EB 1946)
# [[Doris Duke]] filantropoa , baratzezaina, arte bildumagilea (AEB 1912-1993)
# [[Silvia Laplana]] metereologoa (Bartzelona 1984)
# [[Eva Cosculluela]] kultur kazetaria (Zaragoza 1972)
# [[Pilar Sanjurjo]] metereologoa (Coruña 1942-2022)
# [[Fanny Dalle-Rive]] Frantziako komikigilea (1976)
# [[Emma_Lira]] kazetaria, idazlea eta bidaiaria (Madril 1971)
# [[Mariana Álvarez Bollo Carretero]] pedagogoa eta idazle espainiarra (Zamora, 1866 - 1946)
# [[Margherita Piazzola Beloch]] matematikaria (Italia, 1879-1976)
# [[Mary Ryerson Butin]] medikua (AEB, 1857-1944)
# [[Zabel Yesayan]] idazlea (Armenia 1878-1943)
# [[Eva Carter Buckner]] sufragista, poeta eta konpositorea (1861-1946)
# [[Hélia Correia]] idazlea (Portugal, 1949)
# [[Isabela Figueiredo]] idazlea (Portugal, 1963)
# [[Teresa Imízcoz Beunza|Teresa Imizcoz Beunza]] idazlea (Iruñea, 1965)
# [[Oriana Méndez|Oriana Mendez]] idazlea (Vigo, 1974)
# [[Esperanza Aguilà Ducet|Esperanza Aguila Ducet]] idazlea (Bartzelona, 1951)
# [[Maud Ankaoua]] enpresa kudeatzailea (Frantzia, 1971)
# [[Lucia Pietrelli]] idazlea (Italia/Mallorca 1984)
# [[María Jaén]] idazlea, gidoilaria (Sevilla 1962)
# [[Antonia Bardolet]] idazlea (Bartzelona 1877- 1956)
# [[Dolors Miquel]] idazlea (LLeida 1960)
# [[Míriam Ferradáns]] idazlea (Pontevedra 1960)
# [[Rosa Fabregat]] idazlea (LLeida 1933)
# [[Ingrid Guardiola Sánchez]] film zuzendaria, saiakeragilea (Girona 1980)
# [[Almudena Arteaga]] idazlea (Madril 1967)
# [[Alana S. Portero]] idazlea (Madril 1967)
# [[Maria Antònia Salvà]] poeta (Mallorca 1869-1958)
# [[Maribel Medina]] idazlea eta kultura kudeatzailea (Iruñea, 1969)
# [[Gabrielle Réval]] idazlea (Frantzia,
# [[Martine Roffinella]] idazlea (Frantzia,
# [[Bertha Hernández]] idazlea, politikaria, 1. dama (Kolonbia 1907-1993)
# [[May Borraz]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1966)
# [[Eva Yárnoz]] poeta, artista (Iruñea 1975)
# [[Emilia Salvador]] ikertzailea, idazlea (Zaragoza 1938)
# [[Beatriz Giménez de Ory]] poeta (Madril 1972)
# [[Gema Nieto]] idazlea (Madril 1981)
# [[Mariona Cabassa]] ilustratzailea (Bartzelona 1977)
# [[Mada Carreño]] idazlea, kazetaria (Zamora 1914- Mexiko 2000)
# [[Nicolasa Helguero Alvarado]] poeta, moja, noblea (Palentzia 1719- Burgos 1805)
# [[Sheila Elorza]] futbolaria (Zaratamo 1996)
# [[Suceso Luengo]] maistra, idazlea (Zamora 1884-? 1931)
# [[Yvonne Blake]] jantzi-diseinatzailea (EB 1940-Madril 2018)
# [[Ruth Chepngetich]] atleta, maratoilaria (Kenya 1994)
# [[Salome Lang]] atleta, gorako jauzilaria (Suitza 1997)
# [[Salomé Kora]] atleta, 100m (Suitza 1994)
# [[Vicky Calavia]] zinegilea (Zaragoza 1971)
# [[Marisol Aznar]] aktorea, gidoilaria, abeslaria (Zaragoza 1972)
# [[Emilia Baylo]] dantzaria, koreografoa, irakaslea (Lleida 1946-Zaragoza 2022)
# [[Natividad Zaro]] aktorea, gidoilaria (Zaragoza 1901-Madril 1978)
# [[Marta Marín-Dòmine]] idazlea, dokumetalgilea (Bartzelona 1959)
# [[Uliana Semionova]] saskibaloi jokalaria (Letonia 1952)
# [[Maria do Rosário Pedreira]] idazlea (Portugal 1959)
# [[Reyes Calderon]] idazlea, ekonomialaria, irakaslea (Valladolid 1961)
# [[Paloma Sánchez-Garnica]] idazlea (Madril, 1962)
# [[Ann Scott]] idazlea (Frantzia, 1965)
# [[Chiquinha Gonzaga]] musikaria, konpositore, pianista eta orkestra zuzendaria (Brasil, 1847 - 1935)
# [[Giannina Arangi-Lombardi]] sopranoa (Italia, 1891-1951)
# [[Gilda dalla Rizza]] sopranoa (Italia, 1892-1975)
# [[Magda Olivero]] sopranoa (Italia 1910-2014)
# [[Lucy Tejada]] artista, margolaria (Kolonbia 1920-2011)
# [[Claudia Muzio]] sopranoa (Italia, 1889-1936)
# [[Toti Dal Monte]] sopranoa (Italia, 1893-1975)
# [[Maria Caniglia]] sopranoa (Italia, 1905-1979)
# [[Ebe Stignani]] mezzosopranoa (Italia, 1903-1974)
# [[Violet King Henry]] abokatua (Kanada, 1929-1982)
# [[Tòni Escala]] idazlea (Lleida 1961)
# [[Teresa Azpiazu Paul]] idazlea, irakaslea, politikaria (Cádiz 1862-Málaga 1949)
# [[Luisa Josefina Hernández]] idazlea, irakaslea (Mexiko 1928-2023)
# [[María Asúnsolo]] mezenas, galerista, modelo (AEB 1904-Mexiko 1999)
# [[María Jose Escrivà]] idazlea, poeta (Valentzia 1968)
# [[Meritxell Gené]] kantautorea, poeta (Lleida 1986)
# [[Marià Manent]] poeta, memorialista (Bartzelona 1898-1988)
# [[Marysa Navarro Aranguren]] idazlea, historilaria (Nafarroa 1934)
# [[Esther Novalgos Laso]] idazlea (Errioxa 1942)
# [[Susi Alvarado]] idazlea, antzerki zuzendaria (Kanariak 1960)
# [[Anna Tsing]] antropologoa (AEB, 1950)
# [[Ana Bernal Triviño]] kazetaria eta ikertzailea (Malaga, 1980)
# [[María Francisca Díaz-Carralero Rodelgo]] poeta itsu inprobisatzailea (Ciudad Real 1818-1894)
# [[Sanmao]] idazlea (Txina 1943-1991)
# [[Ana Cristina Herreros Ferreira]] idazlea, ahozko kontalaria (Leon 1965)
# [[Monika Zgustová]] idazlea, itzultzailea (Txekia 1957)
# [[Juana Dolores]] abeslaria, aktorea (Bartzelona 1992)
# [[Valeria Castro (abeslaria)]] kantautorea (Kanariak 1999)
# [[Maria Morera Colomer]] aktorea, abeslaria Girona 2003)
# [[Laura Jou]] antzerki irakaslea, film zuzendaria (Batzelona 1969)
# [[Emakumeen Ospearen Aretoa Coloradon]] aretoa eta saria (Colorado 1965)
# [[Frederika Hannoverkoa]] Greziako erregina ezkontidea (Alemania 1917 – Madril 1981)
# [[Isabel Stilwell]] kazetaria eta idazlea (Portugal)
# [[Maria Xosé Queizán]] idazlea (Galizia, 1939)
# [[Liliana Felipe]] abeslaria, sopranoa (Agentina-Mexiko, 1954)
# [[Zinka Milanov]] sopranoa (1906-1989)
# [[Rosa Ponselle]] sopranoa (AEB, 1897-1981)
# [[Milka Ternina]] sopranoa (Kroazia, 1863-1941)
# [[Geraldine Farrar]] sopranoa (Alemania, 1882-1967)
# [[Lilli Lehmann]] sopranoa (Alemania, 1848 - Berlin, 1929)
# [[Olive Fremstad]] mezzosoprano (Suedia , 1871-AEB,1951)
# [[María Jesús Jabato]] idazlea (Burgos, 1959)
# [[Brenda Navarro]] idazlea (Mexiko, 19982)
# [[Maud Tabachnik]] idazlea (Frantzia, 1938)
# [[Alejandrina_Gessler]] Andaluziako margolaria (Cadiz, 1831 - Paris, 1907)
# [[Rita Ferro]] Portugaleko idazlea (Lisboa, 1955)
# [[Dolors Marín Silvestre]] Kataluniako historialaria (Hospitalet de Llobregat, 1957)
# [[Almudena Campuzano Jimenez de Aldasoro]] idazlea (Santander, 1996)
# [[Dora Vázquez]] idazlea (Ourense, 1913.2010)
# [[Ana Acuña]] idazlea eta ikertzalea (Marin, 1971)
# [[Josefina Cardona i Bosch]] poeta (Valentzia,1957-2022)
# [[Joan Beauchamp Procter]] zoologoa (Erresuma Batua, 1897-1931)
# [[Adela Figueroa]] biologoa, aktibista eta idazle galiziarra (Lugo, 1948)
# [[Mary Blair]] artista, ilustratzailea, (AEB, 1911-1978)
# [[Rita Taborda Duarte]] Portugaldar idazle eta irakaslea (Lisboa, 1973)
# [[Fedora Barbieri]] mezzosopranoa (Trieste, 1920ko- Florentzia, 2003)
# [[Anita Cerquetti]] soprano (Montecosaro, 1931ko apirilaren 13a - Perugia, 2014ko urriaren 11) Italiako soprano dramatiko
# [[Leyla Gencer]] sopranoa (Istanbul, 1928ko- Milan, 2008ko)
# [[Maria Stader]] sopranoa (Budapest, 1911- Zurich, 1999ko)
# [[Tereska Torrès]] idazlea (Paris, 1920-2012)
# [[Marta G. Franco]] kazetari eta ekintzailea (Espainia, )
# [[Josefa Alfaro de Ocampo]] kazetaria, idazlea eta atzerkigilea (Sevilla, XIX-XX)
# [[Milagros Duque Vallejo]] alkatea (Berantevilla, 1941)
# [[Maria Perpinyà i Sais]] idazlea (Katalunia, 1901-1994)
# [[Mercè Vila i Reventós]] idazlea ([[Bartzelona]], [[1902]] - ?)
# [[Arancha Nogueira]] poeta ([[Ourense]], [[1989|1989ko]]
# [[Geneviève Pastre]] idazle, poeta, militantea
# [[Élodie Petit]] poeta eta performena
# [[Narcisa Freixas|Narcisa Freixas i Cruells]] margolaria, eskultorea eta konpositorea (Sabadell – 1859 – Bartzelona, 1926)
# [[Rexina Vega|Rexina Rodriguez Vega]] literatura idazlea, itzultzailea eta ikertzailea da. (Vigo, 1966)
# [[Eva Balaguer-Cortés López]] idazlea (Zaragoza, 1965)
# [[Rita Taborda Duarte]] idazlea (Lisboa, 1973)
# [[Cristina Carvalho]] idazlea (Portugal, 1949)
# [[An Alfaya]] idazlea (Galizia, 1964)
# [[San Luisko kondesa]] idazlea (Murtzia, 1884-Madril, 1929)
# [[Montserrat Aguer Teixidor]] filologoa eta idazlea (Figueres, 1963)
# [[María Rosa de Madariaga]] historialaria (Madril, 1937-2022)
# [[Asima Chatterjee]] botanikaria, kimikaria (India, 1917-2006)
# [[Alicia Fernández Rodríguez]] poeta (Galizia, 1987)
# [[Coloma Rosselló i Miralles]] idazlea (Palma, 1871 - i1955)
# [[Walda Pla i Rosés]] eleberrigilea (Maresme, 1913ko- Badalona, 2014)
# [[Maria Fullana i Montoro]] idazlea(Valentzia, 1958) poeta, narratzaile, itzultzaile eta irakasle ohia
# [[Susana Prieto]] idazlea eta gidoigilea (Puebla de Sanabria, Zamora, 1962)
# [[Isabel Thorne]] medikua, emakumeen eskubideen aldeko ekinzailea (Londres, 1834-1910)
# [[María Gertrudis Hore|Maria Gertrudis Hore]] poeta (Cadiz, 1742 -1801) eko abuztuaren 9a)
# [[Katherine Esau]] botanikaria (Ukrania-AEB, 1898-1997)
# [[Elizabeth Stern]] patologoa (Kanada-AEB, 1915-1980)
# [[Josefina Solsona i Querol]] idazlea (Bartzelona, 1907-1960)
# [[Tamara Andrés]] idazlea (Pontevedra, 1992)
# [[Enriqueta Muñiz]] idazlea, kazetaria eta itzultzailea (Madril, 1934– Buenos Aires, 2013)
# [[Blanca Mira]] eleberrigilea (Jumilla, Murtzia, 1989)
# [[Kei Okami]], medikua (Japonia, 1859 - 1941)
# [[Edinburgoko zazpiak]]
# [[Diana Maff%C3%ADa]] filosofoa eta aktibista (Argentina, 1953)
# [[Carmen Moreno Pérez|Carmen Moreno]] idazlea (Cádiz, 1974)
# [[Marie-Hélène Lafon]] irakasle atxikia eta idazlea (Aurillac, Cantal, Frantzia, 1962) irakasle atxikia eta idazlea
# [[Gaëlle Heureux]] idazlea eta irratiko kronista (Bourg-en-Bresse, Frantzia, 1970)
# [[Matilda Chaplin Ayrton]] medikua (Honfleur, Frantzia, 1846 - 1883ko uztailaren 19a)
# [[Carolina Amaya]] kazetaria (El Salvador)
# [[Isabella W. Blaney]] aktibista, sufragista (AEB)
# [[Fatima Ouassak]] saiakeragilea, hizlaria, politika publikoetako aholkularia eta militante ekologista, feminista eta arrazakeriaren aurkakoa ((Rif, Maroko, 1976)
# [[Helen Evans]] medikua (Irlanda, 1833-1903)
# [[Shin Saimdang]] artista, idazle, kaligrafo eta poeta (Korea, 1504-1551)
}}
'''Berriak 2024''' ('''iraila''')
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[María Fernández García]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (León,1884-Derio,1937)
# [[Juana Abascal Nicolás]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Castro Urdiales, 1908-Derio, 1938)
# [[Elvira Martínez Porres]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Santurtzi, 1883-Derio, 1937)
# [[Conchita Portu Etxeberria|Conchita Portu Exeberria]] '''SORTUA''' irakaslea, zinegotzia, historialaria (Hondarribia, 1943-2017)
# [[Severina Sagarzazu Martínez|Severina Sagarzazu]] '''SORTUA''' arrain-saltzailea (Hondarribia, 1911-1994)
# [[Joxepa Darceles Bengoetxea]] '''SORTUA''' emagina (Hondarribia, 1888-1972)
# [[Merche Gallardo Carrillo]] '''SORTUA''' Saturrarango emakumeen kartzelan jaioa (Mutriku, 1940)
# [[Loli Prieto Arana|Loli Prieto]] '''SORTUA'''kirolaria (Hondarribia, 1943-2019)
# [[Lupe Artola Cornú]] '''SORTUA''' frantses eta euskara irakaslea (Hondarribia, 1945)
# [[Nieves Alza Castillo]] '''SORTUA''' saskibaloi joka laria eta bultzatzailea (Hondarribia, 1954)
# [[Ixabel Alkain Etxeberria|Isabel Alkain]] '''SORTUA''' irakaslea, alardeko kapitaina, bidaiaria (Hondarribia, 1961)
# [[Arantza Mariskal Balerdi]] '''SORTUA''' Dokumentazio eta liburutegi arduraduna (Hondarribia, 1967)
# [[Teresa Gorria Arrizabalaga]] '''SORTUA''' maistra (Hondarribia, 1836-1905)
# [[Jasone Miranda-Bilbao]] '''SORTUA''' artista (Bilbo, 1964)
# [[Rafaela Baigorri Ibañez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran Madril Ventas espetxean hila (Mañeru, 1892-Madril, 1943)
# [[Rufina Chocarro Villar]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Allo, 1891-Erreniega, 1936)
# [[Amada Morentín Roldán]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Lodosa, 1910-Deierri, 1936)
# [[Felipa del Pueyo Ruiz]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Tarazona, 1897-Ausejo, 1936)
# [[Bea Lema]] '''SORTUA''' artista, ilustratzaile (Coruña, 1985)
# [[Herminia Domínguez Martínez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran borrokan eraila (Buñuel, 1917-Donostia, 1936)
# [[Esperanza Escribano Martínez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Calahorra, 1881-Azkoien, 1936)
# [[Marian Fernández]] '''SORTUA''' zinemagilea (Iruñea, 1974)
# [[Pilar Fernández Rodríguez]] '''SORTUA''' langilea, 36ko gerran fusilatua (Tudelilla, 1891-Azkoien, 1936)
# [[Carmen Gurrea Fernández]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Alfaro, 1921- Azkoien, 1936)
# [[Dolores Gurrea Fernández]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Alfaro, 1919- Azkoien, 1936)
# [[Gabriela Lorente Sáenz]] '''SORTUA''' etxekoandrea 36ko gerran fusilatua (Calahorra, 1878-Azkoien, 1936)
# [[Lucia Maeso Bergé]] '''SORTUA''' futbol-atezaina (Palentzia 2006)
# [[María Castejón Leorza]] '''SORTUA''' historialaria, zinema-kritikaria (Lizarra, 1975)
# [[Luisa Lasheras Royo]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Cortes, 1912-Gallur,1936)
# [[Nicomedes Marañon Orio|Nicomedes Marañón Orio]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Viana, 1898-Logroño, 1936)
# [[Martina Martínez Bueno]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Buñuel, 1873-Magallón, 1936)
# [[Rosa Zufia Sanz]] '''SORTUA''' kazetaria eta zinemagilea (Tutera, 1958)
# [[Meg Connery]] sufragista (Irlanda, 1879-1958)
# [[Rebekka Haase]] 2024ko Udako Olinpia r Jokoetako dominaduna (Alemania, 1993)
# [[Salwa Eid Naser]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Nigeria, 1998)
# [[Gina Lückenkemper]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Alemania, 1996)
# [[Fatima Surayya Bajia]] idazlea (Pakistan, 1930-2016)
# [[Phoebe Starfield Leboy]] biokimikaria, aktibista (AEB, 1936-2012)
# [[Muriel Barbery]] idazlea (Maroko, 1969)
# [[Ruperta Bautista]] idazle tzotzila (Mexiko, 1975)
# [[Anna Thynne]] itsas zoologoa (Erresuma Batua, 1806-1866)
# [[Loung Ung]] idazlea eta ekintzailea (Kanbodia, 1970)
# [[Elena Cánovas]] antzerkigilea, antzerki zuzendaria, gizarte laguntzailea (Madril 1955)
# [[María Luisa Moneró]] aktorea, kupletista (Madril 1889-1982)
# [[María Jesús Valdés]] aktorea, ahots aktorea (Madril 1927-2011)
# [[Nuria Torray]] aktorea (Bartzelona 1934-Madril 2004)
# [[Alejandra Torray]] aktorea, ahots-aktorea (Madril 1968)
# [[Mercedes Barranco]] aktorea (Bartzelona 1899-Madril 1957)
# [[Julia Martínez]] aktorea (Santander 1931)
# [[María Massip]] aktorea (Albacete 1942- Madril 2002)
# [[Queta Claver]] aktorea (Valentzia 1932- Madril 2003)
# [[Anita Martos]] aktorea, irakaslea (Uruguai 1893- Madril 1953)
# [[Debbie_Brill]] atleta (Kanada, 1953)
# [[Aya Kōda]] eleberrigilea eta saiakeragilea (Japonia, 1904-1990)
# [[Vera de Spinadel|Vera de Spinabel]] matematikaria (Argentina, 1929-2017)
# [[Laetitia Colombani]] idazlea (Frantzia, 1975)
# [[Gloria González Aseguinolaza]] biologoa
# [[Ángeles Mora]] idazlea (Kordoba 1952)
# [[Olive Oatman]] esploratzaile bahitua (AEB 1837-1903)
# [[Rebecca Cheptegei]] atleta (Uganda 1991-2024)
# [[Betty Harris (zientzialaria)]] kimikaria (AEB 1940)
# [[Marie-Béatrice de Baye]] poeta (Frantzia 1859-1928)
# [[Nelly Alard]] aktorea, gidoilaria (Frantzia 1960)
# [[María Topete]] espetxe-funtzionarioa (Espainia 1900-2000)
# [[Constance Reid]] idazlea, matematika dibulgatzailea (AEB, 1918-2010)
# [[Flossie Wong-Staal]] birologoa (Txina-AEB, 1947-2020)
# [[Lucía Caram]] moja aktibista (Argentina/Katalunia 1966)
# [[Magda Roger]] aktorea (Espainia XX. mendea)
# [[Patricia H. Clarke]] kimikaria (EB 1919-2010)
# [[Lila Azam Zanganeh]] idazlea (Paris 1976)
# [[Brigitte Aubert]] idazlea (Cannes 1956)
# [[Simone de Saint-Exupéry]] idazlea (Frantzia 1898-1978)
# [[Marie-Madeleine de Saint-Exupéry]] idazlea (Fratzia 1897-1926)
# [[Teresa Herrera]] filantropoa (Coruña 1712-1791)
# [[Stephanie Beacham]] aktorea (EB 1947)
# [[Ana Maria Vidal]] aktorea (Madril 1944)
# [[Tina Sainz]] aktorea (Madril 1945)
# [[Mari Carmen Yepes]] aktorea (Bartzelona 1942-Madril 2015)
# [[Laly Soldevila]] aktorea (Bartzelona 1933-Madril 1979)
# [[Ángeles Martín]] aktorea, aurkezlea (Madril 1968)
# [[Luisa Rodrigo]] aktorea (Madril 1901-1986)
# [[Mariam Budia]] idazlea, antzerkigilea (Errioxa 1970)
# [[Casey Wilson]] aktorea, komediantea (AEB 1980)
# [[Violetta Villas|Violeta Villas]] abeslaria (Polonia, 1938-2011)
# [[Feliza Bursztyn]] eskultorea (Kolonbia 1933- Paris 1982)
# [[Maria Barrientos]] sopranoa (Bartzelona 1884- Lapurdi 1946)
# [[Eileen Kramer]] dantzaria, koreografoa (Australia 1914)
# [[Antisa Khvichava]] 132 urte bizi izanaren erreklamatzailea (Georgia 1880-2012)
# [[Besse Cooper]] ehun urteduna, maistra, sufragista (AEB 1879-2009)
# [[Sahan Dosova]] ehun urteduna (Kazakhstan 1879?-2009)
# [[Maria Olivia da Silva]] ehun urteduna (Brasil 1880?-2010)
# [[Tomiko Itooka]] ehun urteduna, zaharrena (Japonia 1908-)
# [[Fusa Tatsumi]] ehun urteduna, zaharrena (Japonia 1907-2023)
# [[Pilar Serra]] erakusketa-komisarioa (Zaragoza, XX. mendea)
# [[Concha García (artista)]] eskultorea (Santander 1960)
# [[Susanna Rafart]] idazlea (Girona 1962)
# [[Florence Hedges]] botanikaria (AEB, 1878-1956)
# [[Jeanne Loiseau]] idazlea (Frantzia 1854-1921) Leire
# [[Tahia Halim]] margolaria (Egipto 1919-2003) Isabel
# [[Mercedes Barcha Pardo]] musa, zaintzailea (Kolonbia 1932-2020)
# [[Fanny Mikey]] aktorea, antzerki-zuzendaria (Argentina 1930-Kolonbia 2008)
# [[Nadia Battocletti]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Italia, 2000)
# [[Andreja Leški]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Eslovenia, 1997)
# [[Alice Bellandi]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Italia, 1998)
# [[Mathilda Hodgkins-Byrne]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Londres, 1994)
# [[Gloria Zea]] filosofoa, arte sustatzailea (Kolonbia 1935-2019)
# [[Elena Congost]] atleta paralinpikoa (Bartzelona 1987)
# [[Marta Fernández Infante]] igerilari paralinpikoa (Burgos 1994)
# [[Nuria Marqués ]] igerilari paralinpikoa (Bartzelona 1999)
# [[Virginia Feito]] idazlea (Madril 1988)
# [[María Manjavacas]] kazetaria (Ciudad Real, XX. mendea)
# [[Marta Fernández Vázquez]] kazetaria, idazlea (Madril 1973)
# [[Inmaculada Galván]] kazetaria (Madril 1963)
# [[Marta Reyero]] kazetaria (León 1965)
# [[Fawzia Koofi]] politikaria, aktibista (Afganistan 1975)
# [[Saba Sahar]] film zuzendaria, aktibista (Afganistan 1975)
# [[Blanca Estrella Ruiz Ungo]] maistra eta Clara Campoamor elkartearen sortzaile eta presidentea (1944-2024)
# [[Mayana Itoiz]] ilustratzaile eta komikigile baionarra (1978)
# [[Claire Etcherelli]] idazlea (Frantzia 1941-2023)
# [[Maylis Adhémar]] idazlea, kazetaria (Frantzia 1985)
# [[Françoise Mézières]] fisioterapeuta (Frantzia 1909-1991)
# [[Daisy Roulland-Dussoix]] mikrobiologo molekularra (Suitza 1936– 2014)
# [[Brenda Milner]] neuropsikologoa (Erresuma Batua-Kanada 1918)
# [[Michaela DePrince]] dantzaria (Sierra Leona, 1995-AEB, 2024)
# [[María Ruiz de Burton]] idazlea (Mexiko 1832-AEB 1895)
# [[Blanca Oteyza]] aktorea (Madril 1965)
# [[Rosa Maria Oriol Porta]] bitxigilea, enpresaburua (Bartzelona 1946)
# [[Rocío Delgado]] kazetaria (Pontevedra 1985)
# [[Purificación García]] moda diseinatzailea (Ourense 1952)
# [[Victoria Alonso]] film ekoizlea (Argentina/AEB 1965)
# [[Anna Teixidor Colomer]] kazetaria, historialaria (Girona 1978)
# [[Sara Sorribes]] binaka tenislari brontze olinpikoa (Castelló 1996)
# [[Cristina Bucșa]] binaka tenislari brontze olinpikoa (Moldavia/Kantabria 1998)
# [[Sara Andrés Barrio]] atleta paralinpikoa (Madril 1986)
# [[María Isabel Perelló Doménech]] epailea, Auzitegi Goreneko presidentea (Bartzelona/Coruña 1958)
# [[Mariana Mazzucato]] ekonomialaria (Italia/AEB 1968)
# [[Clara Martínez de Careaga]] magistratua (Madril 1959)
# [[Roser Bach]] epailea (Bartzelona 1964)
# [[Ana Ferrer]] epailea (Madril 1959)
# [[Olga Sánchez Cordero]] epailea (Mexiko 1947)
# [[Margarita Cabello Blanco]] epailea (Kolonbia 1957)
# [[Andrea Muñoz Sánchez]] epailea (Txile 1957)
# [[Zarela Villanueva Monge]] epailea (Costa Rica 1952)
# [[Sue Gray (funtzionarioa)]] politikaria, goi funtzionarioa (EB 1957)
# [[Rocío Sagaón]] aktorea (Mexiko, 1933-2015)
# [[Ana Mérida]] koreografoa (Mexiko, 1922-1991)
# [[Guillermina Bravo]] dantzaria eta koreografoa (1920-2013)
# [[Anna Sokolow]] dantzaria eta koreografoa (1910-2000)
# [[Carmen Herrero Ayllón]] kimikaria, irakaslea (Madril, 1913-1997)
# [[Marie-Michèle Beaufils]] idazlea (Frantzia 1949-2014)
# [[Marie Cosnay]] idazlea (Frantzia 1965)
# [[Columba Dominguez]] aktorea, abeslaria (Mexiko 1929-2014)
# [[Silvia Lemus]] kazetaria (Galizia/Mexiko 1945)
# [[Camila Cañeque]] artista (Bartzelona, 1984-2024)
# [[Carlota Rodr%C3%ADguez de Robles]] kimikaria, irakaslea (Zamora, 1907-1990)
# [[Adela Barn%C3%A9s Gonz%C3%A1lez]] kimikaria, irakaslea (Ávila/Mexiko, 1908-2011)
# [[Élisabeth Badinter]] filosofoa, idazlea (Frantzia 1944)
# [[Lola González Ruiz]] abokatua (León 1946-Madril 2015)
# [[Elisabet Casanovas]] aktorea (Bartzelona 1994)
# [[Aixa Villagrán]] aktorea (Sevilla 1978)
# [[Celia Freijeiro]] ekoizlea, aktorea (Pontevedra 1983)
# [[Patricia Reyes Spíndola]] aktorea, zuzendaria, ekoizlea (Mexiko 1953)
# [[Paula Usero]] aktorea (Valentzia 1991)
# [[Carol Rodríguez Colás]] film zuzedaria (Bartzelona 1982)
# [[Paula Anta]] artista, argazkilaria (Madril 1977)
# [[Meritxell Calvo]] aktorea (Bartzelona 1986)
# [[Raquel Peláez]] aktorea (León 1978)
# [[Edith Marion Patch]] entologoa, idazlea (AEB, 1876-1954)
# [[Petra Barnés González]] kimikaria, farmazialaria (Madril/Mexiko, 1908-1992)
# [[Isabelle Rimbaud]] idazlea (Frantzia 1860-1017)
# [[Jeanne Puchol]] komikigile eta ilustratzaile frantziarra (1957)
# [[Michiyo Tsujimura]] biokimikaria (Japonia, 1888-1969)
# [[Matilde Landeta]] film gidoilaria eta zuzendaria (Mexiko, 1910-1999)
# [[Susana Martín Gijón]] idazlea, nobela beltza (Sevilla 1981)
# [[Carlota Pérez]] ekonomialaria (Venezuela 1939)
# [[Pepa Roma]] kazetaria, argazkilaria, eleberrigilea (Lleida XX. mendea)
# [[Florence Cassez]] Mexikon zigortua (Frantzia 1994)
# [[Denise Maerker]] abokatua, kazetaria (Mexiko 1965)
# [[Cristina Álvarez Rodríguez]] arkitektoa, politikaria (Argentina 1967)
# [[Roser Tapias]] aktorea, modeloa (Bartzelona 1989)
# [[Ángela Cervantes]] aktorea (Bartzelona 1993)
# [[Lurdes Barba Rodríguez]] aktorea, antzerki-zuzendaria (Bartzelona 1949)
# [[Marta Frías Acedo]] futbol-arbitro aitzindaria (Cáceres 1980)
# [[Mabel Purefoy FitzGerald]] fisiologo, patologo klinikoa (Erresuma Batua, 1872-1973)
# [[Anne Baraou]] Frantziako komikigilea (1965)
# [[Claire Chazal]] kazetaria (Frantzia 1956)
# [[Hélène Gordon-Lazareff]] kazetaria (Frantzia 1909-1988)
# [[Mary Winearls Porter]] kristalografoa (Erresuma Batua, 1886-1980)
# [[Agnès Martin-Lugand]] idazlea (Frantzia 1979)
# [[Cécile Bailly]] idazlea (Frantzia 1968)
# [[Mireille Best]] idazlea (Frantzia 1943-2005)
# [[María Zamora]] film ekoizlea (Valentzia 1976)
# [[Ada Wells]] sufragista (EB 1863-Zeelanda Berria 1933)
# [[Carol Rovira]] aktorea, abeslaria (Tarragona 1989)
# [[Mary Ruiz]] aktorea (Madril 1980)
# [[Ángela Cremonte]] aktorea (Madril 1982)
# [[Belinda Washington]] aurkezlea, aktorea (Londres/Espainia 1963)
# [[Blanca Marsillach]] aktorea (Bartzelona 1966)
# [[Cristina Marsillach]] aktorea (Madril 1963)
# [[Mónica Portillo]] aktorea, dantzaria (Bartzelona 1989)
# [[Lucía Veiga]] aktorea, bakarrizketagilea (Coruña 1979)
# [[Mireia Oriol]] modeloa, aktorea (Bartzelona 1996)
# [[María Luisa Oyarzábal Fernández]] enpresaria, irakaslea (Bilbo 1933-2022)
# [[Olga Duque de Ospina]] abokatu, politikaria (Kolonbia 1930-2019)
# [[Beatriz Sanchis]] film-zuzendaria (Valentzia 1976)
# [[Marta Nieto]] aktorea (Murtzia 1982)
# [[Mabel Purefoy FitzGerald]] patologo klinikoa (Erresuma Batua, 1872-1973)
# [[Vera Popova]] kimikaria (Errusia, 1867-1896)
# [[Elena Paunero Ruiz]] botanikaria (Valladolid/Madril, 1906-2009)
# [[Fatima Daas]] idazlea (Frantzia 1995)
# [[Constance Debré]] abokatua, eleberrigilea (Paris 1972)
# [[Jeanne Galzy]] idazlea (Frantzia 1883-1977)
# [[Arati Saha]] igerilaria (Kalkuta 1940-1994)
# [[Caryl Churchill]] antzerkigilea (EB 1938)
# [[Carmen Salinas]] aktorea, imitatzailea (Mexiko 1939-2021)
# [[Malena Narvay]] aktorea, abeslaria (Argentina 1997)
# [[Elisa Mouliaá]] aktorea (Madril 1989)
# [[Rosa Villacastín]] kazetaria (Avila 1947)
# [[Leila Guerriero]] kazetaria (Argentina 1967)
# [[Laura Sisteró]] film-zuzendaria (Bartzelona 1986)
# [[Carmen Rigalt]] kazetaria (Lleida 1949)
# [[Alejandra Meco]] aktorea (Madril 1990)
# [[Azara García de los Salmones Marcano]] ultramaratoilaria (Kantabria 1983)
# [[Elsa y Elmar]] abeslaria (Kolonbia, 1993)
# [[Nancy Peña]] komikigile eta ilustratzaile frantsesa (Tolosa, 1979)
# [[Nadezhda Tolokonnikova]] ekintzaile eta performance artista (Errusia 1989)
# [[Heidi Watney]] kazetaria (Kalifornia, 1981)
# [[Lola Arias]] idazlea, aktorea, zuzendaria (Argentina 1976)
# [[Sarah Rector]] petrolio-handiki afroamerikarra umetatik (AEB, 1902+1967)
# [[Carmen Abela y Espinosa de los Monteros]] maistra eta pedagogoa (Cadiz 1897, Guadalajara 1962)
# [[Carme Bravo Roy]] pianu-jole eta pedagogoa (Bartzelona, 1919-2007)
# [[Gemma Humet]] abeslaria (Bartzelona 1988)
# [[Sara Miquel]] aktorea (Girona 1984)
# [[Nuria Giménez Lorang]] film-zuzendaria (Bartzelona 1976)
# [[Laura Galán]] aktorea (Guadalajara 1986)
# [[María José Rubio]] medikua, politikaria (Coruña 1956)
# [[Virginia García del Pino]] film-zuzendaria (Bartzelona 1966)
# [[Sara Vítores]] kazetaria (Avila 1972-Madril 2024)
# [[Pilar Farjas]] medikua, politikaria (Teruel/Galizia 1956)
# [[Rocío Mosquera]] medikua, politikaria (Ourense 1956)
# [[Marta Molist Codina]] mendi lasterkaria (Bartzelona 1982)
# [[Marianne Jean-Baptiste]] aktorea (Londres, 1967)
# [[Anne Pouget-Tolu]] frantziar idazlea (Sardinia, 1955)
# [[Hilde Mangold]] enbriologoa (Alemania,1898-1924)
# [[Idelisa Bonnelly]] itsas biologoa (Dominikar Errepublika,1931-2022)
# [[Blanca Calvo Moraza]] maistra, kazetaria eta idazlea (Ourense,xxx -1939)
# [[Gertrud Bodenwieser]] dantzaria, koreografoa (Viena, 1890-1959)
# [[Dolly Nazir]] igerilaria (India, 1935-2012)
# [[Lourdes Reparaz]] igerilaria (Gasteiz 1948- 1999)
# [[Sara Barquinero]] filosofoa eta idazlea (Zaragoza, 1994)
# [[Laura Loomer]] aktibista politikoa (AEB 1993)
# [[Irene Villa]] kazetaria, psikologoa, kirolari paralinpikoa (Madril 1978)
# [[Esther Peris]] paralinpiar eskiatzailea (Espainnia XX. mendea)
# [[Nathalie Carpanedo]] paralinpiar eskiatzailea (Madril XX. mendea)
# [[Beatriz Rodríguez]] idazlea (Sevilla 1980)
# [[María Sanjurjo]] patin-hockey jokalaria (Coruña 2000)
# [[Masta Quba]] rap abeslaria, aktibista (Mexiko 1988)
# [[Lucia Riaño]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1975)
# [[Rachida Dati]] politikaria (Frantzia 1965)
# [[Sahra Wagenknecht]] politikaria, kazetaria (Alemania 1969)
# [[Carme Aymerich i Barbany]] Catalunyako irakaslea eta pedagogoa (Bartzelona 1915 - 2001)
# [[Rosa Arj%C3%B3 P%C3%A9rez]] Aragoiko maistra (Zaragoza 1885 - 1918)
# [[Gloria Velat]] xakelaria (Bartzelona 1915-1988)
# [[Maria Luisa Gutiérrez]] xakelaria (Menorca 1930)
# [[Sofía Ruiz ]] xakelaria (Bartzelona?- ? 1968)
# [[Eileen Betsy Tranmer]] xakelaria (EB 1910-1983)
# [[Chantal Chaudé de Silans]] xakelaria (Frantzia 1919-2001)
# [[Ana Paula Arósio]] aktorea, modeloa (Brasil 1975)
# [[Alba Planas]] aktorea (Madril 2000)
# [[Leticia Sánchez Ruiz]] idazlea, kazetaria (Asturias 1980)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''abuztua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ania Sáenz de Buruaga]] ----'''SORTUA''' ilustratzailea (Gasteiz, 1988)
# [[Cristina Larrea]] ef-- '''SORTUA''' atleta (Eibar, 1966)
# [[Estefania Etxebeste Giraldo]] ef-- '''SORTUA''' harri-jasotzailea (Ituren, 2002)
# [[Maria Jesus Berrotaran Etxeberria|Maria Jesus Berrotaran]] ----'''SORTUA''' aguazila, mazularia, feminista (Hondarribia, 1949)
# [[Miren Izaskun Asua]] ef-- '''SORTUA''' aktorea eta antzerki zuzendaria (Elorrio, 1963)
# [[Adriana Ruano Oliva]] urrezko domina tiroan 2024 (Guatemala, 1955)
# [[Alba Sidera]] kazetaria (Girona 1979)
# [[Aleksandra Jarecka]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1995)
# [[Alena Olsen]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1995)
# [[Alev Kelter ]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Alex Sedrick]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Alexandra Louis-Marie]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1996)
# [[Alice Schwarzer]] kazetari aktibista (Alemania 1942)
# [[Alicja Klasik]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 2004)
# [[Ally Wollaston]] txirrindularia, omniumean brontze olinpikoa, talde jazarpenean zilarra (Zeelanda Berria 2001)
# [[Altina Schinasi]] artista, asmatzailea (AEB 1907-1999)
# [[Alysha Corrigan]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1997)
# [[Alysha Newman]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1994)
# [[Amanda Donohoe]] aktorea (EB 1962)
# [[Amber Anning]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 2000)
# [[An Qixuan]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Txina, 2000)
# [[Ana Bokesa]] aktorea (Madril, ?)
# [[Ana Patrícia Ramos|Ana Patricia Ramos]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Brasil, 1997)
# [[Anna Cockrell]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 1997)
# [[Anna Dorothea Therbusch]] margolaria (Prusia 1721-1782)
# [[Anna Mahler]] eskultorea (Austria 1904-EB 1988)
# [[Anna Morris]] txirrindularia, taldekako jazarpen brontze olinpikoa (EB 1995)
# [[Anna R. Figueiredo]] idazlea (Ourense 1963)
# [[Anna Short Harrington]] modeloa, sukaldaria (AEB 1897-1955)
# [[Annette Echikunwoke|Annete Echikunwoke]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1996)
# [[Antsa Proventzakoa]] Frantziako printzesa, Gaztelako infanta (1225-1261)
# [[Ariana Ramsey]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 2000)
# [[Arlen Siú]] abeslari eta poeta sandta (Nikaragua, 1955-1975)
# [[Asia Hogan-Rochester]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1999)
# [[Audrey Mestre]] urpekaria (Frantzia, 1974-2002)
# [[Aunt Jemima]] pertsonaia (AEB 1893)
# [[Barbiturikills]] kaleko artista (Valentzia 1972)
# [[Bavuudorzhiin Baasanjüü]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Mongolia,1999)
# [[Beatriz de Palacios]] soldadua (Andaluzia/Mexiko XVI. mendea)
# [[Beatriz Proventzakoa]] Frantziako printzesa, erregina ezkontidea, latindar enperatriza (1229- Italia1267)
# [[Beatriz Souza]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Brasil, 1998)
# [[Beatriz Suabiakoa]] Gaztela eta Leongo erregina ezkontidea (Germania 1205-Zamora 1235)
# [[Becky Wilde]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (Erresuma batua, 1997)
# [[Bertha Badt-Strauss]] kazetaria, judua (Prusia 1885-1970)
# [[Blanca Eekhout]] politikaria (Venezuela, 1968)
# [[Blanka Frantziakoa]] printzesa, Gaztelako infanta (Jaffa 1253-Paris 1320)
# [[Boryana Kaleyn]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Bulgaria, 2000)
# [[Brittany Brown]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1995)
# [[Bryony Botha]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1997)
# [[Camryn Rogers|Camaryn Rogers]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1999)
# [[Cari Champion]] kazetaria (AEB 1978)
# [[Carissa Norsten]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Carmen Bernardos]] aktorea (Madril 1927-2021)
# [[Carmen Verlichak]] idazlea (Madril/Argentina/Kroazia XX. mendea)
# [[Carola Stern]] kazetaria, idazlea (Alemania 1925-2006)
# [[Catherine Lacey]] idazlea (AEB, 1985)
# [[Charity Williams]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1996)
# [[Chiara Consonni]] txirrindularia, madison urre olinpikoa (Italia 1999)
# [[Chloe Daniels]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Cierra Burdick]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Coraline Vitalis]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1995)
# [[Cristina Sánchez-Andrade]] idazlea (Coruña 1968)
# [[Cuca Escribano]] aktorea (Madril, 1973)
# [[Cyréna Samba-Mayela]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 2000)
# [[Daisy eta Violet Hilton]] biki pikopagoak, zirkuko musikariak (EB 1908-AEB 1969)
# [[Daria Pikulik]] txirrindularia, omniemean zilar olinpikoa (Polonia 1997)
# [[Darja Varfolomeev|Darja Varfolomeew]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Errusia,2006)
# [[Dearica Hamby]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Deng Yawen]] txirrindularia, BMX librean urre olinpikoa (Txina 2005)
# [[Ding Xinyi]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2004)
# [[Dolores Vilavedra]] idazlea, literatura kritikaria (Pontevedra 1963)
# [[Dora Lush]] bakteriologoa (Australia, 1910-1943)
# [[Dorothea Veit]] idazlea (Alemania 1764-1839)
# [[Dorothy Miles]] idazle gorra, keinu hizkuntzan aitzindaria (EB 1931-1993)
# [[Eleanor Patterson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Australia, 1996)
# [[Elisa Mevius]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2004)
# [[Elise Reimarus]] idazlea, hezitzailea (Alemania 1735-1805)
# [[Elsie Inglis]] medikua, aktibista (Eskozia, 1864-1917)
# [[Emily Shearman]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1999)
# [[Emma Ann Reynolds]] erizain, medikua (AEB, 1862-1917)
# [[Emma Finucane]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 2002)
# [[Esther Bendahan]] idazle sefardia (Tetuan 1964)
# [[Esther Vilar]] idazlea, soziologoa, medikua (Argentina 1935)
# [[Eva Canel]] idazlea, hizlaria, (Asturias, 1857-Habana, 1932)
# [[Faith Cherotich]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kenia, 2004)
# [[Fancy Bermudez]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2002)
# [[Fanny Lewald ]] idazlea (Prusia 1811- Alemania 1889)
# [[Farah Nabulsi]] giza eskubideen aldeko zinemagilea (Londres 1978)
# [[Feng Bin]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txina, 1994)
# [[Florence Symonds]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2002)
# [[Georgia Bell]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Erresuma Batua, 1993)
# [[Georgia Hale]] zinema mutuko aktorea (AEB 1905-1985)
# [[Georgina Hale]] aktorea ( EB 1943-2024)
# [[Gertrud Kornfeld]] kimikaria (Alemania, 1891-1955)
# [[Giulia Rizzi]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Italia, 1989)
# [[Greta Scacchi]] aktorea (Italia/Australia 1960)
# [[Guo Qiqi]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1998)
# [[Hailey Van Lith]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 2001)
# [[Haley Batten]] txirrindularia, mendian zilar olinpikoa (AEB 1998)
# [[Hao Ting]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2001)
# [[Harriet Boyd Hawes]] arkeologoa (AEB, 1871-1945)
# [[Haruka Funakubo]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Japonia, 1998)
# [[Haruka Kitaguchi]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Japonia, 1998)
# [[Helena Villar Janeiro]] idazlea (Lugo 1940)
# [[Henriette Herz]] idazlea, hezitzailea (Alemania 1764-1847)
# [[Hetty van de Wouw]] txirrindularia, keirinean zilar olinpikoa (Herbehereak 1998)
# [[Hezly Rivera]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2008)
# [[Hina Hayata]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna(Japonia, 2000)
# [[Huang Zhangjiayang]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2000)
# [[Huh Mi-mi]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Korea,2002)
# [[Ida Hahn-Hahn]] idazlea (Alemania 1805-1880)
# [[Ilona Maher]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1996)
# [[Inés de Guevara]] infanta (?- 1265)
# [[Inma López Silva]] idazlea (Coruña 1968)
# [[Ioana Vrinceanu]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Errumania, 1994)
# [[Irene Alba]] aktorea (Madril 1867-Bartzelona 1930)
# [[Irene Angelo]] erregina ezkontidea (Konstantinopla 1181-Alemania 1208)
# [[Irene Caba Alba]] aktorea (Argentina 1899-Madril 1957)
# [[Iryna Herashchenko|Iryma Herashchenko]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Ukraina, 1995)
# [[Jasmine Martin]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Hegoafrika, 2000)
# [[Jasmine Moore]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2001)
# [[Jemima Montag]] Atleta. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (Australia, 1998)
# [[Jenny Rissveds ]] txirrindularia, mendian briontze olinpikoa (Suedia 1994)
# [[Jeon Hun-young]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 1994)
# [[Jessica Hull]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Australia, 1996)
# [[Jessica Roberts]] txirrindularia, taldekako jazarpen brontze olinpikoa (EB 1999)
# [[Juana Camilión]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 19)
# [[Julia Caba Alba]] aktorea (Madril1902-1988 19)
# [[Julia Trujillo]] aktorea (Madril 1932-2013)
# [[Julien Alfred]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Santa Luzia, 2001)
# [[June Sutor]] kristalografoa (Zeelanda Berria-1929 Londres)
# [[Katarina Johnson-Thompson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Erresuma Batua, 1993)
# [[Katy Marchant]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 1993)
# [[Kayla Canett]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Kaylia Nemour]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 2006)
# [[Kaylyn Brown]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2004)
# [[Kelsey Teneti]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Keyara Wardley]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2000)
# [[Kim Kum-yong|Kimkum-young]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ipar Korea, 2001)
# [[Krissy Scurfield]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Kristen Thomas]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Kristi Kirshe]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1994)
# [[Kristina Norvegiakoa]] printzesa, Gaztelako infanta (Norvegia 1234- Sevilla 1262)
# [[Laura Mart%C3%ADnez de Carvajal]] medikua (Kuba, 1869-1941)
# [[Lauren Doyle]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Laviai Nielsen|Laviani Nielsen]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 1996)
# [[Leocadia Alba]] sopranoa, aktorea (Valentzia 1866-Madril 1952)
# [[Leonor Rodríguez de Castro]] Gaztelako infanta (?- Burgos 1275)
# [[Li Jiaman]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Txina, 1997)
# [[Lilian Suzette Gibbs]] botanikaria (Erresuma Batua, 1870-1925)
# [[Lim Si-hyeon]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 2003)
# [[Linda Richards]] erizaina (AEB, 1841-1930)
# [[Lisa Mayer]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Alemania, 1996)
# [[Lisa van Belle]] txirrindularia, madison brontze olinpikoa (Herbehereak 2001)
# [[Louise Blanchard Bethune]] arkitektoa (AEB, 1856-1913)
# [[Lu Gwei-djen]] biokimikaria (Txina, 1904-1991)
# [[Luana Márton]] taekwondo jokalaria (Tenerife, 2006)
# [[Lucía Galán]] abeslaria, aktorea (Argentina 1961)
# [[Lucia Yépez Guzmán]] borrokalaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ekuador, 2001)
# [[Lydia Rabinowitsch-Kempner]] bakteriologoa (Lituania-Alemania, 1871-1935)
# [[Maddi Wesche]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Zelanda Berria, 1999)
# [[Mahina Paul]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Maike van der Duin]] txirrindularia, madison brontze olinpikoa (Herbehereak 2001)
# [[Manon Veenstra]] txirrindularia, BMX lasterketan zilar olinpikoa (Herbehereak 1998
# [[Mar%C3%ADa Teresa Murillo]] botanikaria (Kolonbia, 1929-2017)
# [[Margaret Floy Washburn]] psikologoa (AEB, 1871-1939)
# [[Margarita Proventzakoa]] infanta, Frantziako erregina (Frantzia 1221-1295)
# [[Margarita Skulesdatter]] erregina (Norvegia 1208-1270)
# [[Margit Nordin]] gizonezkoekin lehiatu zen 1. emakume eskiatzailea (Suedia 1897-1982)
# [[María Belón]] medikua (Madril 1965)
# [[Maria Berta Rohangoa]] noblea (Austrohungariar Inperioa, 1868 – Viena, 1945)
# [[Maria Dimádi|Maria Dimadi]] erresistente exekutatua (Grezia, 1907-1944)
# [[María Liñeira]] literatura teorialaria (Coruña 1979)
# [[María Xosé Porteiro]] idazlea (Madril/Vigo 1952)
# [[Marie Lebour]] biologoa (Erresuma Batua, 1876-1971)
# [[Marie Luise Kaschnitz]] idazlea (Alemania 1901-Italia 1974)
# [[Marie Reichert]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2001)
# [[Marie-Florence Candassamy]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1991)
# [[Marion Dönhoff]] kazetaria, idazlea, kondesa (Prusia 1909-Alemania 2002)
# [[Marion J. Lamb]] biologoa (Erresuma BAtua, 1939-2021)
# [[Marion Walter]] matematikaria (Berlin 1928-AEB 2021)
# [[Marta Maggetti|Marta Maggeti]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Italia, 1996)
# [[Martyna Swatowska-Wenglarczyk]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1994)
# [[Mary Moraa]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kenia, 2000)
# [[Mary Vaux Walcott]] botanikaria, ilustratazilea (AEB, 1860-1940)
# [[Matilda Smith]] botanikaria, ilustratzailea (Mumbai 1854- Londres 1926-1990)
# [[Melissa Jefferson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Hego Carolina, 2001)
# [[Michele Greene]] aktorea (AEB 1962)
# [[Montse Dopico]] kazetaria (Lugo 1977)
# [[Montse Pena]] idazlea, literatura kritikaria (Coruña 1981)
# [[Muthulakshmi Reddy]] medikua eta legelaria (India, 1886-1968)
# [[Nam Su-hyeon]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 2005)
# [[Nancy Green]] esklabo ohia, modeloa (AEB 1834-1923)
# [[Nancy Rourke]] margolari gorra (Kalifornia, 1957)
# [[Natalya Diehm]] txirrindularia, BMX librean brontze olinpikoa (Australia 1997)
# [[Naya Tapper]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1994)
# [[Nicole Heavirland]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1995)
# [[Nicole Shields]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1999)
# [[Nicole Yeargin]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1997)
# [[Nikola Ogrodníková|Nikola Ogrodikova]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txekia, 1990)
# [[Niuta Tajtelbaum]] Varsoviako ghetto altxatzean aktibista eta soldadua (Polonia, 1917-1943)
# [[Noor Vidts]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna Belgika, 1996)
# [[Oi Ye-Jin]] tiratzailea, 10 m-urre olinpikoa (Hego Korea 2005)
# [[Olivia Apps]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1998)
# [[Pauline Ferrand-Prévot]] txirrindularia, mendian urre olinpika (Frantzia 1992)
# [[Pauline Grabosch]] txirrindularia, taldean brontze olinpikoa (Alemania 1998)
# [[Pauline Rifer de Courcelles]] artista (Paris, 1781-1851)
# [[Perris Benegas]] txirrindularia, BMX librean zilar olinpikoa (AEB 1995)
# [[Piper Logan]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2001)
# [[Prisca Awiti Alcaraz]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Londres, 1996)
# [[Rachael Blake]] aktorea (Australia 1971)
# [[Rebecca Petch]] txirrindularia, taldean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1998)
# [[Renata Knapik-Miazga]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1988)
# [[Rhyne Howard]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 2000)
# [[Rosalia Fernández Rial]] poeta (Coruña 1988)
# [[Rosita Yarza]] aktorea (Madril 1922-1996)
# [[Rutka Laskier]] nerabe judua, egunerokogilea (Polonia 1929-Auschwich 1943)
# [[Sammy Sullivan]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Sandra Ygueravide]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 1984)
# [[Sarah Levy (errugbi jokalaria)]] Zazpiko brontze olinpikoa (Hegoafrika/Israel/AEB 1995)
# [[Sarah Stewart]] birologoa (Mexiko-AEB, 1905-1976
# [[Sarah Wynter]] aktorea (Australia 1973)
# [[Saya Sakakibara]] txirrindularia, BMX lasterketan urre olipikoa (Australia 1999)
# [[Shaane Fulton]] txirrindularia,taldean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 2000)
# [[Shanieka Ricketts]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Jamaika, 1992)
# [[Shin Yu-Bin]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ipar Korea, 2004)
# [[Sofia Raffaeli|Sofia Raffali]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Italia, 2004)
# [[Song Jiayuan]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1997)
# [[Sonja Greinacher]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 1992)
# [[Sophiane Méthot]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1998)
# [[Sophie Capewell]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 1998)
# [[Stephanie Rovetti]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Susana Rodríguez Navarro]] genetikalaria, ikertzailea (Murtzia 1972)
# [[Svenja Brunckhorst]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2001)
# [[Tara Davis-Woodhall]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 1999)
# [[Taylor Perry (errugbi jokalaria)]] Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2000)
# [[Tenika Willison]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Teresa Alonso Otero]] Gerra Zibileko errepresaliatua (Madril, 1916- 1995)
# [[Thea LaFond]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Dominika, 1994)
# [[Tota Alba]] aktorea (Argentina 1914-Madril 1983)
# [[Tysha Ikenasio]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 1997)
# [[Ursula Bellugi]] psikologoa (AEB, 1931-2022)
# [[Vega Gimeno]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 19)
# [[Věra Kohnová]] nerabe judua, egunerokogilea (Txekoslovakia 1929-Izbica Ghettoa 1942)
# [[Veronica Codesal]] abeslaria (Belgika 1977)
# [[Victoria Ohuruogu]] atleta. 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 1993)
# [[Viktorija Senkutė]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (:ituania, 1996)
# [[Vinesh Phogat]] borrokalaria (India, 1994)
# [[Violante Aragoikoa]] erregina ezkontidea (Zaragoza 1236- Orreaga 1256)
# [[Violante Hungariakoa]] Aragoiko erregina ezkontidea (1215-Huesca 1251)
# [[Virginia Cherrill]] aktorea (AEB 1908-1996)
# [[Vittoria Guazzini]] txirrindularia, madison urre olinpikoa (Italia 2000)
# [[Viviana Márton|Viviana Martón]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Tenerife, 2006)
# [[Wang Lanjing]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2005)
# [[Yang Jiayu|Yang Jiagu]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1996)
# [[Yemisi Ogunleye|Yamesi Ogunleye]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Alemania, 1998)
# [[Zhang Shan]] urrezko domina tiroan 1992 (Txina, 1968)
# [[Zhao Jie]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txina, 2002)
# [[Zoé Claessens]] txirrindularia, BMX lasterketan brontze olinpikoa (Suitza 2001)
# [[Zonia Baber]] geografo, geologo, irakaslea (AEB, 1862-1956)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''uztaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Berta Peña Parras]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Valladolid, 1889-Bilbo, 1938)
# [[Beatrice Salvioni]] '''SORTUA''' filologoa eta idazlea (Italia, 1995)
# [[Natalia Ortiz Ceberio]] '''SORTUA''' Marta planaren aurkitzailea (Donosti, ?)
# [[Olatz Osa Zubia|Olatz Osa]] '''SORTUA''' pedagogoa, kudeatzailea (Oñati, 1970)
# [[Maria Cueto]] '''SORTUA''' artista (Avilés, 1960)
# [[Feliciana Etxabe Artola]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Zeberio, 1897-Bilbo, 1938)
# [[Alaine Arruti Lejarzegi]] '''SORTUA''' psikologoa (Gernika, 1983)
# [[Clara Maass]] erizaina (AEB, 1876-1901)
# [[Deborah Sampson]] soldadua (AEB 1760-1827)
# [[Anna Maria Lane]] soldadua (AEB 1755-1810)
# [[Sally St. Clair]] soldadua (AEB ?-1782)
# [[Eleonore Prochaska]] soldadua (Alemania 1785-1813)
# [[Margaret Corbin]] erizaina, soldadua (AEB 1723-1792)
# [[Hannah Snell]] soldadua (EB 1723-1792)
# [[Carme Contreras Verdiales]] aktorea (Zaragoza 1932-2020)
# [[Asunción Sancho]] aktorea (Madril 1930-2018)
# [[Cándida Losada]] aktorea (Argentina 1915-Madril 1922)
# [[Carola Fernán Gómez]] aktorea (Madril 1899-1967)
# [[Françoiz Breut]] abeslaria eta ilustrailea (Frantzia, 1969)
# [[Sankie Mthembi-Mahanyele]] politikaria, aktibista (Hegoafrika 1951)
# [[Nadezhda Alilúyeva]] Stalinen 2. emaztea (Errusia 1901-1932)
# [[Colette Capdevielle]] politikaria (Frantzia, 1958)
# [[Mariana Travacio]] idazlea (Argentina, 1967)
# [[Coccinelle (artista)]] artista, dantzaria, abeslaria eta aktore transgeneroa (Paris, 1931-2006)
# [[Rosaura Ruiz Gutiérrez]] biologoa, idazlea (Mexiko, 1950)
# [[Marie-Andrée Schwindenhammer]] trans ekintzailea (La Neuveville-lès-Raon, Vosges, 1909 - Chartres, Eure-et-Loir, 1981)
# [[Herminia Álvarez Herrera]] iraultzailea, hezitzailea (Mexiko 1888-1955)
# [[Dolores Bolio Cantarell]] idazlea (Mexiko 1880-1950)
# [[Gertrudis Tenorio Zavala]] poeta, hezitzailea (Mexiko 1843-1926)
# [[Elena Sánchez Valenzuela]] aktorea, kazetaria, artxibozaina (Mexiko 1900-1950)
# [[Irene López Heredia]] aktorea (Murtzia 1898-Madril 1962)
# [[Mari Paz Molinero]] aktorea (Txile 1914-Madril 2004)
# [[Carmen Díaz]] aktorea (Sevilla 1896-1979)
# [[Lola Pons Rodríguez]] filologoa, irakaslea (Bartzelona 1976)
# [[Cristina Farfán]] maistra, idazlea (Mexiko 1846-1880)
# [[Natalia Serdán Alatriste]] iraultzailea, aitzindaria (Mexiko 1875-1938)
# [[Chantal Montellier]] Frantziako idazle eta komikigilea (Bouthéon, 19472.1943)
# [[May Ayim]] ekintzaile afroalemaniarra (Alemania, 1960-1996)
# [[Maria Rosaria Omaggio]] aktorea (Italia, 1959-2024)
# [[Clarisa Navas]] zinemagilea (Argentina, 1989)
# [[Jacqueline Harpman]] psikoanalista (Belgika, 1929-2012)
# [[Ana Figuero]] feminista, sufragista (Txile, 1907-1970)
# [[Sara Ahmed]] filosofo angroaustraliarra (Erresuma Batua, 1969)
# [[Katherine Dunn]] eleberrigile, poeta eta kirol-kazetaria (AEB, 1945-2016)
# [[Marianne Baum]] anfifaxista gillotinatua (Alemania, 1912-1942)
# [[Marie-Hélène Schwartz]] matematikaria (Frantzia, 1913-2013)
# [[Victoria Raquel Bajar Simsolo]] zientzialaria (Argentina, 1942-2016)
# [[Juana Manso]] idazle, kazetari, hezitzaile (Argentina, 1819-1875)
# [[Isabel de Liaño]] idazlea (Valladolid, XVI. mendea)
# [[Louise-Victorine Ackermann]] poeta (Frantzia, 1813-1890)
# [[Valentina Pinelo]] moja, poeta (Sevilla, XVI. mendea- 1629?)
# [[Pilar Primo de Rivera]] Sección Femeninako zuzendaria (Madril, 1907-1991)
# [[Basauriko 11k]] Epaiketaren prozesua
# [[Angela Peralta]] sopranoa, konpositorea (Mexiko 1845-1883)
# [[Alicia Arévalo (kazetaria)]] 1. emakumea futbol partida kontatzen ( Bartzelona 1978)
# [[Sara Giménez León]] kirol kazetaria (Girona 1991)
# [[Patricia Campos Doménech]] armadako pilotua, futbol-entrenatzailea (Castelló 1977)
# [[Niní Montiám]] aktorea (Madril 1917-1986)
# [[Ana Adamuz]] aktorea (Jaén 1886-Madril 1971)
# [[Pepita Serrador]] aktorea (Argentina 1913-1964)
# [[Teresa Serrador]] aktorea (Bolivia 1899-Argentina 1982)
# [[Amparo Martí]] aktorea (Valentzia 1903-Madril 1973)
# [[María Mayor]] aktorea (?- Madril 1939)
# [[Rosa Torre González]] maistra, politikaria (Mexiko 1890-1973)
# [[Nadezhda Zabela - Vrubel]] abeslaria (Errusia, 1868-1913)
# [[H%C3%A9l%C3%A8ne Metzger]] zientzia filosofoa (Frantzia, 1889-1944)
# [[Inez Clare Verdoorn]] botanikaria (Hegoafrika, 1896-1989)
# [[Edith Quimby]] medikuntzan eta fisikan ikertzailea (AEB, 1891-1982)
# [[Maria Poumier]] irakasle frantsesa (Cannes, 1950)
# [[Marie-Jo Bonnet]] Frantziako historialaria eta feminista (Deauville, 1949)
# [[Julia Rodríguez-Maribona]] fregonaren asmatzailea (Asturias 1923-Suitza 2005)
# [[Julia Montoussé Fargues]] fregonaren asmatzailea (?-Asturias 1971)
# [[Esperanza Grases]] aktorea (Bartzelona 1920-1995)
# [[Alexandra Trusova]] patinatzailea (Errusia 2004)
# [[Jéssica Bouzas Maneiro]] tenislaria (Pontevedra 2002)
# [[Claudia Fernández Sánchez]] padel jokalaria (Madril 2006)
# [[Gemma Triay]] padel jokalaria (Menorca 1992)
# [[Lucía Sainz]] padel jokalaria (Bartzelona 1984)
# [[Marta Ortega Gallego]] padel jokalaria (Madril 1997)
# [[Alicia Arévalo González]] arkeologoa (Madril 1965)
# [[Manuela Barreiro]] farmazialaria (Galizia, 1877-1953)
# [[Martha Aliaga]] estatistika hezitzailea (Argentina, 1937-2011)
# [[Matilde Carranza]] akademikoa (Costa Rica, 1892-1981)
# [[Erin Andrews]] kirol-kazetaria (AEB, 1978)
# [[Helen Alma Newton Turner]] genetista, estatistikaria (Australia, 1908-1995)
# [[Violet Jessop]] Titanic ontziko zerbitzaria (Argentina 1887-1971)
# [[Celia Giraldo]] zinemagilea (Bartzelona 1995)
# [[Luz Rello Sánchez]] asmatzailea, dislexia- aplikazioa ( 1984)
# [[Fermina Orduña]] asmatzailea, esne zalgurdia (Espainia XIX. mendea)
# [[Gladys West]] matematikari asmatzailea, GPSrako garrantzitsua (AEB 1930)
# [[Ariana Sánchez]] padel jokalaria (Tarragona 1997)
# [[Marta Marrero]] padel jokalaria (Kanariak 1983)
# [[Bea González]] padel jokalaria (Malaga 2001)
# [[Marie Van Brittan Brown]] asmatzailea, telebista zirkuitu itxia (AEB 1922-1999)
# [[Miriam Benjamin]] asmatzailea, seinale aulkia (AEB 1861-1947)
# [[Sarah Boone]] asmatzailea, mahukak eta lisatzeko taula (AEB 1832-1904)
# [[Nancy Johnson (asmatzailea)]] izozkailu artifiziala (AEB 1794-1890)
# [[Victoria Reyes-García]] antropologoa (Bartzelona 1971)
# [[Amaia Yoldi ]] gidoilaria, film-zuzendaria (Iruñea 1973)
# [[Julie Donaldson]] kirol-kazetaria (AEB, 1978)
# [[Faustina Sáez de Melgar]] idazlea (Madril, 1834-1895)
# [[Gloria Melgar |Gloria Melgar Sáez]] margolaria eta musikagilea (Madril, 1859-1938)
# [[Julia de Asensi]] idazlea (Madril, 1849-1921)
# [[María del Pilar Sinués]] idazlea (Zaragoza, 1838 - Madril, 1893)
# [[Margaret Crane]] Predictor-aren asmatzailea (AEB 1941)
# [[Emily Cummins]] asmatzailea, ur-eramaile iraunkorra (EB 1987)
# [[Evelyn Miralles]] NASAko ingeniaria, asmatzailea, ilargirako etxea (Venezuela/AEB 1967)
# [[Janet Emerson Bashen]] asmatzailea, software aplikazioa (AEB 1957)
# [[Jeanne Bertrand]] argazkilaria (Frantzia 1880-1957)
# [[Maral Yazarloo-Pattrick]] motoziklismo ekintzailea, diseinatzailea (Iran 1981)
# [[María del Carmen Ortiz de Arce]] asmatzailea, itsuentzako idazkailua (Espainia ?-1932)
# [[Martine Bertereau]] geologo aitzindaria (Frantzia 1590-1642)
# [[Margarete Steiff]] jostuna, jostaiu diseinatzailea (Alemania 1847-1909)
# [[Heike Makatsch]] aktorea (Alemania 1971)
# [[Leena Peltonen-Palotie]] genetista (Finlandia, 1952-2010)
# [[Gertrude Scharff Goldhaber]] fisikari nuklearra (Alemania-AEB, 1911-1998)
# [[Jackie MacMullan]] kazetaria (AEB, 1960)
# [[María Teresa de Filippis]] 1 Formulako lehen emakume gidaria (Italia 1926-2016)
# [[Suzanne von Borsody]] aktorea (Alemania 1957)
# [[Rosemarie Fendel]] aktorea (Alemania 1927-2013)
# [[Gemma Jones]] aktorea (EB 1942)
# [[Anna Chancellor]] aktorea (EB 1965)
# [[Sienna Guillory]] aktorea (EB 1975)
# [[Jana Pallaske]] aktorea, rock abeslaria (Alemania 1979)
# [[Alysson Paradis]] aktorea (Paris 1984)
# [[Sophie Nélisse]] aktorea (Kanada 2000)
# [[Isabelle Nélisse]] aktorea (Kanada 2003)
# [[Rebeca Gerschman]] biologo, fisiologoa (Argentina, 1903-1986)
# [[Zarina (artista)]] artista (India 1937-Londres 2020)
# [[Marta Pan]] eskultore hungariar eta frantziarra (1923-2008)
# [[Sonia Cotelle]] fisikari, kimikaria (Polonia, 1896-1945)
# [[Anna Barbara Reinhart]] matematikaria (Suitza, 1730-1796)
# [[Helene Weigel]] aktorea (Austria 1900-Alemania 1971)
# [[Marieluise Fleißer]] antzerkigilea (Alemania 1901-1971)
# [[Monica Bleibtreu]] aktorea (Austria 1944-2009)
# [[Hedwig Bleibtreu]] aktorea (Austria 1868-1958)
# [[Martine McCutcheon]] aktorea, abeslaria (EB 1976)
# [[Lyn St. James]] auto gidaria (AEB 1947)
# [[Cathy Muller]] auto gidaria (Frantzia 1962)
# [[Giovanna Amati]] 1 Formulako gidaria (Italia 1959)
# [[Desiré Wilson]] 1 Formulako gidaria (Hegoafrika 1953)
# [[Divina Galica]] atleta, 1 Formulako gidaria (EB 1944)
# [[Patricia Font]] zinema zuzendaria (Bartzelona, 1978)
# [[Sheila Heti]] idazlea (Kanada, 1976)
# [[Judy W. Reed]] asmatzailea (AEB 1826-1905ç)
# [[June Downey]] psikologoa (AEB, 1875-1932)
# [[Else Lasker-Schüler]] judua, poeta, marrazkilaria (Alemania 1869- Palestina1945)
# [[Maria Koppenhöfer]] aktorea (Alemania 1901-2009)
# [[Sibylle Lewitscharoff]] idazlea (Alemania 1954-2023)
# [[Geraldine McEwan]] aktorea (EB 1932-2015)
# [[Emily Beecham]] aktorea (EB/AEB 1984)
# [[Linda Bassett]] aktorea (EB 1950)
# [[Jacqueline McKenzie]] aktorea (Australia 1967)
# [[Susan Prior]] aktorea (Australia 1972)
# [[Hanne Wieder]] aktorea (Alemania 1925-1990)
# [[Mascha Kaléko]] poeta judua (Polonia zaharra 1907-Suitza 1975)
# [[Madge Addy]] ileapaintzaile, erizain eta espia (Erresuma Batua, 1904-1970)
# [[Balamani Amma]] idazle poeta indiarra (India, 1909-2004)
# [[Sybilla Righton Masters]] asmatzailea (AEB 1676-1720)
# [[Lenka Franulic]] kazetaria (Txile 1908-1961)
# [[Ana Ramírez Cañil]] kazetaria (Madril, 1958)
# [[Samantha Bailly]] idazle, gidoilari eta bideogilea (Frantzia, 1988)
# [[Malak Mattar]] margolaria, ilustratzailea (Palestina, 1999)
# [[Sophie Opel]] enpresaburua, ekintzailea, aitzindaria (Alemania 1840-1913)
# [[Joanne Simpson]] meteorologoa (AEB, 1923-2010)
# [[Laura Knight]] artista (Erresuma Batua, 1877-1970)
# [[Myrtelle Canavan]] medikua, ikertzailea (AEB, 1879-1953)
# [[Teresa San Román Espinosa]] antropologoa (Pontevedra 1940- ? 2024)
# [[Phyllis Kaberry]] antropologo aitzindaria (AEB/Australia 1910- Londres 1977)
# [[Dorothea Mackellar]] idazlea (Australia 1885-1968)
# [[Berta Luisi]] margolaria (Uruguai 1924-2008)
# [[Rachel Nichols (kazetaria)]] (AEB 1973)
# [[Yolanda Soler]] judoka eta entrenatzailea (Madril, 1971)
# [[Ariane Toro|Arianne Toro]] Judoka. olinpikoa (Bilbo, 2003)
# [[Gloria Gordon Bolotsky]] informatikaria (AEB, 1921-2009)
# [[Mavis Batey]] kriptoanalista (Erresuma Batua, 1921-2013)
# [[Gertrude Elles]] geologoa, paleontologoa (Erresuma Batua, 1872-1960)
# [[María Assumpción Raventós]] margolaria (Katalunia, 1930)
# [[Jemele Hill]] kirol kazetaria (AEB 1975)
# [[Özlem Türeci]] ikertzailea, inmunologoa (Alemania 1967)
# [[Ai Tsunoda]] judoka (LLeida 2002)
# [[Telma Monteiro]] judoka (Portugal 1985)
# [[Monika Buch]] diseinatzailea (Valentzia/Herbehereak 1936)
# [[Pati Nuñez]] diseinatzaile grafikoa (Girona 1959)
# [[Clara Montagut]] diseinatzaile grafikoa (Madril 1975)
# [[Ena Cardenal de la Nuez]] diseinatzaile grafikoa (Kanariak 1968)
# [[Laura Meseguer]] tipografoa (Bartzelona 1968)
# [[Teresa Wilms Montt]] idazlea (Txile 1893-Paris 1921)
# [[Tatiana Gaviola]] film zuzendaria (Txile 1956)
# [[Mísia]] abeslaria (Portugal 1955-2024)
# [[Maria L. de Hernández]] aktibista (Mexiko 1896-1986)
# [[Saloua Raouda Choucair]] margolaria, eskultorea (Libano 1916-2017)
# [[Françoise Collin]] feminista, filosofoa, idazlea (Belgika 1928-2012)
# [[Ethel Shakespear]] geologoa (Erresuma Batua, 1871-1946)
# [[Eva Lefever]] margolaria (Txile 1955)
# [[Carmen Meneses]] ikertzailea, antropologoa (Madril, 1966)
# [[Henrietta Skelton]] idazlea (AEB, 1839-1900)
# [[Anne Fausto-Sterling]] biologo, sexologo, feminista (AEB, 1944)
# [[Cécile Biéler|Cécile Biéter]] ingeniaria (Suitza, 1884-1966)
# [[Isabelle Gatti de Gamond]] hezitzailea, ekintzaile aitzindaria (Frantzia 1839- Belgika 1905)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''ekaina''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Adela Campaña Ortiz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sause, 1886-Izko, 1936)
# [[Adelina Fernández Pérez|Adelina Fernández Perez]] efe- '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Portugal, 1889-Bilbo, 1938)
# [[Ana Naranjo Marín]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sevilla, 1883 - Bilbo, 1937)
# [[Antonia Caballé]] efe- '''SORTUA''' Frankismoaren biktima (Ziritza, 1873 - Argelès sur Mer, 1945)
# [[Araceli Álvarez Calvo|Araceli Alvarez Calvo]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean bere buruaz beste egin zuen (Iruñea, 1894-Huesca, 1936)
# [[Araceli Oñate]] ----'''SORTUA''' unibertsitateko irakaslea (Valladolid)
# [[Asunción Campaña Ortiz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sause, 1869-Izko, 1936)
# [[Cecilia Álvarez Calvo|Cecilia Älvarez Calvo]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean bere buruaz beste egin zuen (Iruñea, 1897-Huesca, 1936)
# [[Cecilia Idirin Garabieta]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Lezama, 1913-Bilbo, 1937)
# [[Dominica Azparren Gil]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua ((Oibar, 1884 - Nardoze Alduate, Urraulbeiti, 1936)
# [[Elizabeth Casillas Valbuena]] e--- '''SORTUA''' kazetaria eta komiki gidoilaria (Bilbo, 1986)
# [[Eloína Linares]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea (Santander 1948)
# [[Emilia Arraiza Garín]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Zirauki, 1894 - Erreniega, 1936)
# [[Enolasca Vela Salvador]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Cortes, 1904 - 1936)
# [[Escolástica Antonia Martina Astibia Iturbe|Escolástica Astibia Iturbe]] efef '''SORTUA''' Durangoko bonbarketan erailda moja (Narvarte, 1881-Durango, 1936)
# [[Eskolastika Mendizabal Imatz]] efef '''SORTUA''' Bizkaiko amama (Bermeo, 1863-1969)
# [[Felisa Aguado Sainz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Murchante, 1872-Valdierra, 1936)
# [[Felisa Argiñano Arzoz|Felisa Argiñano]] efef '''SORTUA''' Espainiako Gerra Zibilean Ventasko kartelan hildakoa (Zudaire, 1903-Madril, 1939)
# [[Francisca Alonso Prado]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua. (Azagra, 1896 - Rincón de Soto, 1936
# [[Jessica Ruiz Pérez|Jesica Ruiz]] ef-- '''SORTUA''' kimikaria eta politikaria (Durango, 1983)
# [[Josefa Bueno Algárate]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Morata de Jiloca, 1907 - Tutera, 1936)
# [[Josi Sierra Orrantia]] ef-- '''SORTUA''' irakaslea, dokumentalgia eta wikilaria (Bilbo, 1959)
# [[Juana Tomasa Charela Vidas]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Tutera, 1881 - 1936)
# [[Kontxita Martinez de Lezea]] e-ef '''SORTUA''' maistra, ikastola bultzatzailea (Tolosa, 1949-2023)
# [[Laida Arbizu Agirre]] e--- '''SORTUA''' ikertzailea (Ordizia, 2000)
# [[Maite Etxeberria]] e--- '''SORTUA''' Ozazeko auzapeza (Biarritz, 1956)
# [[Maite Rosende Gutierrez]] e--- '''SORTUA''' ilustratzailea (Donostia, 1991)
# [[Maritxu Egiguren]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Zaldibar, 1921 - Bartzelona, 1981)
# [[Misericordia Abad Alcega]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Zaragoza, 1905-Cortes, 1936)
# [[Nerea Ariznabarreta Izkue]] ef-- '''SORTUA''' narratzailea eta antzergilea (Eibar, 1981)
# [[Simona Calleja Aguado]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua. (Cabanillas, 1918-Valtierra, 1936)
# [[Sotera Novia de Salcedo]] --ef '''SORTUA''' Boliviako esploratzaile eta idazlea (Bilbo, XIX. mendea)
# [[Teresa Chiches Ledesma]] e-ef '''SORTUA''' (León, 1911 - Bilbo, 1937)
# [[Xole Aire]] ef--'''SORTUA''' auzapeza eta artzaina (Urepel, 1973)
# [[Ada Martí Vall]] kazetaria, idazlea (Katalunia 1914-Frantzia 1960)
# [[Adelitak]] Mexikoko iraultzako emakume soldaduak,laguntzaileak (1910-1917)
# [[Aída Parada ]] sufragista (Txile 1903-1983)
# [[Alba Rico]] aktorea, abeslaria (Murtzia 1989)
# [[Alice Bolingbroke Woodward]] ilustratzailea (Londres, 1862-1951)
# [[Alicia Asín]] adimen artifizialean aditua (Zaragoza 1982)
# [[Amanda Labarca]] irakaslea, feminista (Txile 1886-1975)
# [[Amy Bailey]] hezitzailea, sufragista (Jamaika, 1875-1990)
# [[Ana Esmeralda]] aktorea, dantzaria (Tetuan 1931-Brasil 2022)
# [[Ana Mar%C3%ADa Zeno]] mediku, sexologo (Argentina, 1922-2011)
# [[Ana Rosa Chacon]] politikaria eta sufragista (Costa Rica, 1889-1985)
# [[Ángela Mazzini Bricala]] idazlea (Cádiz, 1809-Santa Cruz Tenerifekoa, 1894)
# [[Àngels Margarit ]] dantzaria, koreografoa, pedagogoa (Bartzelona 1960)
# [[Anita Brenner]] historialaria, idazlea (Mexiko 1889-1973)
# [[Anita Bryant]] folk-, gospel- abeslaria (AEB 1940)
# [[Anna Gunn]] aktoreak (AEB 1968)
# [[Anna Maria Mozzoni]] kazetaria, politikaria, sufragista (Italia 1837-1920)
# [[Anne Nelson]] antzerkilea (AEB, 1954)
# [[Annette Beveridge]] itzultzailea (EB 1842-1929)
# [[Annie Pardo Cemo]] biologo zelularra (Mexiko 1941)
# [[Antonia Varela Pérez]] astrofisikaria (Kanariak 1965)
# [[Aurélia de Sousa]] margolaria (Txile/Portugal 1866-1922)
# [[Aurora Reyes]] margolaria (Mexiko 1908-1985)
# [[Beau Garrett]] aktorea, modeloa (AEB 1982)
# [[Bega Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1511-1582)
# [[Begoña Villacís]] abokatua, politikaria (Madril 1977)
# [[Belén Funes]] film zuzendaria, gidoilaria (Bartzelona 1984)
# [[Blanca Álvarez Mantilla]] kazetaria (Madril 1931-2000)
# [[Blanca Catal%C3%A1n de Oc%C3%B3n y Gayol%C3%A1]] botanikaria (Aragoi, 1860-1904)
# [[Brittany Brewer]] saskibaloi-jokalaria (AEB 1997)
# [[Calypso Botez]] idazlea (Errumania, 1880-1933)
# [[Carlota Rosales]] margolaria (Madril 1872-1958)
# [[Carmen Caamaño Díaz]] ekintzaile politikoa (Madril 1909-2006)
# [[Carmen Santonja]] kantautorea, idazea, margolaria (Madril 1934-2000)
# [[Carmen Werner Vallejo]] dantzaria, koreografoa (Madril 1953)
# [[Carmina Virgili]] geologoa, politikaria (Bartzelona, 1927-2014)
# [[Cathay Williams]] esklaboa, militarra (AEB 1844-1893)
# [[Cecilia Álvarez Correa]] ingeniari industriala, politikaria (Kolonbia 1953)
# [[Charlotte de Turckheim]] aktorea, umoregilea (Frantzia 1955)
# [[Charlotte Scott]] matematikaria (Erresuma Batua, 1858-1931)
# [[Chékéba Hachemi]] aktibista, idazlea, 1. emakume diplomazialaria (Afganistan 1974)
# [[Christine Brennan]] kirol kazetaria (AEB, 1958)
# [[Christine Jorgensen ]] aktorea, aktibista (AEB 1926-1989)
# [[Claire Voisin]] matematikaria (Frantzia 1962)
# [[Clara Che Tórtola]] saskibaloi jokalaria (Valentzia 1997)
# [[Clara Isabel Francia]] kazetaria (Errioxa 1940)
# [[Clotilde Catal%C3%A1n de Oc%C3%B3n y Gayol%C3%A1]] entomologoa, poeta (Aragoi, 1863-1946)
# [[Concha Caballero]] politikaria (Baena, 1956 - Sevilla, 2015)
# [[Concha Michel]] abeslaria, ikertzailea (Mexico 1899-1990)
# [[Conchita Goyanes]] aktorea (Malaga 1946-Madril 2016)
# [[Conchita Montes]] aktorea (Sevilla 1914- Portugal 1994)
# [[Dámasa Cabezón]] pedagogo eta hezitzailea (Argentina, 1792 -Txile, 1861)
# [[Desirée de Fez]] kazetaria, idazlea, zinema kritikaria (Bartzeloa 1977)
# [[Diana Navarro]] abeslaria (Malaga 1978)
# [[Dilras Banu Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1622-1657)
# [[Dodo (komikigilea)|Dodo]] Frantziako komikigilea (Rabat, 1955)
# [[Dolores Correa Zapata]] idazlea (Mexiko 1853-1924)
# [[Dolores Jiménez Muro]] hezitzailea, iraultzailea (Mexiko 1848-1925)
# [[Édith Grattery]] Frantziako ilustratzaile eta komikigilea (Marseilla, 1960)
# [[Edith Lederer]] nazioarteko kazetaria (AEB, 1943)
# [[Elena Arizmendi Mejia]] idazle feminista (Mexiko, 1884-1949)
# [[Elena Martín Ortega]] psikologa eta irakaslea (Espainia 195??)
# [[Elena Santonja]] tb aurkezlea (Madril 1932-2016)
# [[Elena Torres Cuéllar]] lider iraultzailea (Mexiko 1893-1970)
# [[Elizabeth Bugie]] biokimikaria (AEB, 1920-2001)
# [[Elsa von Freytag-Loringhoven|lsa von Freytag-Loringhoven]] Artista (Alemania, 1874-1927)
# [[Emily Bisharat]] legelaria (Jordania, 1913-2004)
# [[Encarnación Cubas Báez]]
# [[Enriqueta Morales]] hezitzailea eta erizain feminista (APanama, 1891-1986)
# [[Estelle Ramey]] endokrinologo, feminista (AEB, 1917-2006)
# [[Ethel Arnold]] kazetari, idazle eta hizlari, emakumeen sufragioaren aldeko aktibista (Britainia Handia 1865- 1930)
# [[Eugénie Brazier]] sukaldaria (Frantzia 1895-1977)
# [[Eunice Odio]] poeta (Costa Rica 1919- exiko 1974)
# [[Fatoumata K%C3%A9b%C3%A9]] astrofisikaria, hezitzailea (Frantzia, 1985)
# [[Fereshteh Ahmadi]] eleberrigilea (Iran 1972)
# [[Florence Cestac]] Frantziako komikigilea
# [[Florence Farmborough]] argazkilaria , idazlea (Britainia, 1887-1978)
# [[Florencia Serranía Soto]] ingeniari mekanikoa (Mexiko 1963)
# [[Franca Rame]] aktorea, idazlea, politikaria (Italia 1929-2013)
# [[Frances Jolliffe]] aktorea (AEB, 1873 – 1925)
# [[Gemma Cuervo]] aktorea (Bartzelona 1934)
# [[Gertrude Mary Woodward]] ilustratzailea (Britainia, 1854-1939)
# [[Greta Fernández]] aktorea (Bartzelona 1995)
# [[Gulbadan Begum]] biografoa, poeta, printzesa (Mogol Inperioa 1523-1603)
# [[Hamida Banu Begum]] enperatriza (Mogol inperioa 1527-1604)
# [[Hedwig Bleuler-Waser]] sufragista (Zurich, 1869 - Zollikon, 1940)
# [[Hiromi Uehara]] piano-jolea (Japonia 1979)
# [[Ifigenia Martinez]] ekonomialaria, politikaria (Mexiko 1930)
# [[Ingibjörg H. Bjarnason]] sufragista, irakaslea, artista eta politikaria (Islandia, 1867-1941)
# [[Inma Serrano]] kantautorea (Alacant 1968)
# [[Isa Duque]] psikologoa, sexologoa (Zaragoza, 1985)
# [[Isabel Andreu de Aguilar]] sufragista,ekintzailea (Puerto Rico, 1887-1948)
# [[Isabel Tenaille]] tb aurkezlea (Madril 1951)
# [[Isabella Mamani|Isabella Brunilda Mamani]] iamara abokatua eta politikaria (Txile, 1988)
# [[Itelvina Massioli]] pedagogo feminista (Brazil, XX. mendea)
# [[Jahanara Begum]] printzesa, poeta (Mogol Inperioa 1614-1681)
# [[Jahanzeb Banu Begum]] printzesa (Mogol Inperioa 1649-1705)
# [[Jan Goodwin]] idazlea eta ikerketa kazetaria (AEB, 1948)
# [[Jane Brigode]] politikaria (Belgika, 1870-1952)
# [[Janeane Garofalo]] komediantea, aktorea (AEB 1964)
# [[Jeanne Córdova]] idazlea, lesbiana aitzindaria (Alemania/AEB 1948-2016)
# [[Jojo Moyes]] kazetaria, idazlea (EB 1969)
# [[Juana Belén Gutiérrez de Mendoza]] hezitzailea, sufragista (Mexiko 1875- 1942)
# [[Julia Piaton]] aktorea (Frantzia 1985)
# [[June Carmona]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 2005)
# [[Karla Jay]] idazlea, ikertzailea (AEB 1947)
# [[Kathryn Bertine]] kirolaria, aktibista eta idazlea (AEB, 1975)
# [[Kelly McEvers]] kazetaria, gerrako korrespontsala (AEB, 1970)
# [[La Niña de La Puebla]] abeslaria (Sevilla 1908-Malaga 1999)
# [[Laia Raventós Roig]]saskibaloi jokalaria (Bartzelona 1997)
# [[Laura Aliaga]] saskibaloi jokalaria (Alacant 1994)
# [[Laura Granados]] kantautorea (Cádiz 1966)
# [[Laura Juliana Ramírez Ruiz]] ilustratzailea, komunikatzalea eta sortzailea (Mexiko...)
# [[Lila Clunas]] sufragisa (Eskozia, 1875-1968)
# [[Lisa Gherardini]] noblea, Mona Lisa (Florentzia 1479-1542)
# [[Louise Weiss]] idazlea, politikaria (Frantzia 1893-1983)
# [[Lucía Gil]] abeslaria, aktorea (Madril 1998)
# [[Luz Vidal]] Sindikalista, politikaria, maputxea (Txile, 1973)
# [[Maite Cazorla]] saskibaloi jokalaria (Kanariak 1997)
# [[Malagako emakumeen kartzela zaharra]] (1937-1954)
# [[Manolita Piña]] artista (Uruguai, 1883-1994)
# [[Mara Goyanes]] aktorea (Madril 1942-2006)
# [[Margaret Ogola]] pediatra, idazlea (Kenya, 1958-2011)
# [[Maria Angela Ardinghelli]] Itzultzailea, matematikaria, fisikaria (Italia, 1728-1825)
# [[Maria Cederschiöld]] kazetaria eta sufragista (Suedia, 1856-1935)
# [[María del Refugio García]] maistra, sufragista (Mexiko 1889-1973)
# [[María Dolores Medina]] kristau erlijiososa (Mexiko 1860- 1925)
# [[María José Goyanes]] aktorea (Madril 1948-)
# [[María Luisa Ponte]] aktorea (Valladolis 1918-Madril 1996)
# [[María Parrado]] abeslaria (Cádiz 2001)
# [[María San Juan]] kazetaria (Asturias 1963)
# [[María Villalón]] abeslaria (Malaga 1989)
# [[Marie Ange Guillaume]] kazetari, idazle eta gidoilaria (Frantzia, 1945)
# [[Marjory Warren]] geriatra (Erresuma Batua, 1897-1960)
# [[Marta Hermida]] saskibaloi jokalaria (Madril 1997)
# [[Martha Jungwirth]] margolaria (Austria 1940)
# [[Maruja Callaved]] tb aurkezlea (Huesca 1921-Madril 2018)
# [[Mary Fields]] esklaboa, 1. postari afroamerikarra (AEB 1832-1914)
# [[Mary Garden]] opera abeslaria (Eskozia, 1874-1967)
# [[Mary J. Rathbun]] zoologoa (AEB, 1860-1943)
# [[Mazie E. Clemens]] Lehen Mundu Gerrako korresponsala (AEB, 1890-1952)
# [[Mélanie Auffret]] film zuzendaria, gidoilaria Frantzia, XX. mendea)
# [[Mercedes Gómez Otero]] preso komunista (Madril 1915-?)
# [[Meredith Monroe]] aktorea (AEB 1969)
# [[Mimí Muñoz]] aktorea (Espainia 1914-1987)
# [[Mireia Hernández]] igeriketa sinkronizatuko kirolaria (Espainia 2002)
# [[Modesta Sanginés Uriarte]] idazle eta musikagilea (Bolivia, 1832-1887)
# [[Mumtaz Mahal]] enperatriza (Mogol Inperioa 1593-1631)
# [[Nadira Banu Begum]] printzesa (India 1618-Pakistan 1659)
# [[Nathalie Roques]] Frantziako idazlea eta komikigilea
# [[Nika Shakarami]] manifestari desagertu eta hila (Iran 2005-2022)
# [[Nina Stemme]] sopranoa (Suedia 1963)
# [[Niña de Antequera]] abeslaria (Malaga 1921-Sevilla 1972)
# [[Noora Niasari]] zinema zuzendari eta gidoilaria (Teheran)
# [[Nur Jehan]] enperatriza, poeta (Kandahar 1577-Lahore 1645)
# [[Olga Bancic]] ekintzaile komunista judua (Errumania 1912- Alemnia 1944)
# [[Olga Skorojodova]] zientzialaria, hezitzailea (SESB, 1911-1982)
# [[Paquita Rico]] aktorea (Sevilla 1929-2017)
# [[Park Wan Suh|Park Wan Sun]] idazlea (Korea, 1981-2011)
# [[Pasión Vega]] abeslaria (Madril 1976)
# [[Paula Cons]] dokumental- eta film zuzendaria (Coruña 1976)
# [[Paula Dalli]] abeslaria, aktorea, idazlea (Alacant 1993)
# [[Petra Herrera]] gizon gudari mozorrotua (Mexiko 1887-1917)
# [[Petronila Riquelme]] Bernardo O'Higgins.en alaba mestizoa (Los Angeles, Txile, 1808? - Valparaiso, 1870)
# [[Piedad Bonnett]] idazlea, poeta (Kolonbia, 1951)
# [[Piedad de la Cierva]] zientzialaria (Murtzia, 1913-2007)
# [[Pilar Muñoz]] aktorea (Madril 1911-1980)
# [[Randi Blehr]] sufragista (Norvegia, 1851-1928)
# [[Rhea Durham]] modeloa (AEB 1978)
# [[Roberta Cowell]] lasterketa- eta borroka-pilotua, 1. Emakume trans britainiarra (EB 1918-2011)
# [[Rocío Molina Cruz]] dantzaria, koreografoa (Malaga 1984)
# [[Rosario Robles]] politikaria (Mexiko 1956)
# [[Rose Mbowa]] idazlea, feminista (Uganda 1943-1999)
# [[Roshanara Begum]] printzesa, poeta (Mogol Inperioa 1617-1671)
# [[Ruja Ignatova]] iruzurgilea (Bulgaria/Alemania 1980)
# [[Ruqaiya Sultan Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1542-1626)
# [[Ruth Sager]] genetista (AEB, 1918-1997)
# [[Sadie Kneller Miller]] kazetaria (AEB, 1867-1920)
# [[Salima Sultan Begum]] poeta, enperatriza (India 1539- Mogol Inperioa 1612)
# [[Sálvorako emakume heroiak]] erreskatea, Galizia 1921.01.02
# [[Samantha Gilabert]] abeslaria (Alacant 1994)
# [[Sarah Moon]] argazkilaria (Frantzia, 1941)
# [[Sarina Esmailzadeh]] manifestari nerabe erahila (Iran 2006-2022)
# [[Segoviako kartzela zaharra]] emakumeen kartzela (1946-1956)
# [[Soledad Miranda]] aktorea, abeslaria (Sevilla 1943-Portugal 1970)
# [[Sonia Montecino|Sonia Montecinco]] aimara ikertzaile, antropologoa, idazlea (Txile, 1954)
# [[Sophia Delza]] dantzaria, idazlea (AEB, 1903-1996)
# [[Stacey Kent]] abeslaria (AEB 1968)
# [[Suzanne Corkin]] neurozientzialaria (AEB, 1937-2016)
# [[Svetlana Mojsov]] biokimikaria (Jugoslavia 1947)
# [[Tebello Nyokong]] Kimikaria (Hegoafrika, 1951)
# [[Teresa Nieto]] dantzaria, koreografoa (Tanger 1953)
# [[Thea Sharrock]] antzerki eta film zuzendaria (EB 1976)
# [[Vainica Doble]] musika bikotea (1971-2000)
# [[Van Buren ahizpak]] moto bidaiariak, AEB 1916
# [[Vera Peters]] onkologoa (Kanada, 1911-1993)
# [[Vicky Lagos]] aktorea (Madril 1938)
# [[Victoria Teijeiro]] aktorea, irakaslea (Coruña 1974)
# [[Victorina Bridoux]] poeta eta eleberrigilea (Manchester, 1835-San Cruz Tenerifekoa, 1862)
# [[Virginia Grütter]] poeta, aktorea (Costa Rica 1929-2000)
# [[Yolanda Retter]] liburuzaina, idazlea (AEB 1948-2007)
# [[Zeb-un-Nisa Begum]] printzesa poeta (Mogol Inperioa 1638-1702)
# [[Zena Tooze]] biologo, ekologista (Kanada, 1955)
# [[Zenana]] emakumeen etxe zatia (India XII. mendea)
# [[Zoe Ducós]] aktorea, gidoilaria (Argentina 1928-Venezuela 2002)
# [[Zulma Brandoni de Gasparini]] paleontologoa (Argentina, 1944)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''maiatza''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Ormatza Imatz]] '''SORTUA''' sexologoa (Bakio, 1967)
# [[Aitziber González García]] '''SORTUA''' arkeologoa, ikertzailea (Gasteiz 1991)
# [[Alaitz Arenzana]] ----'''SORTUA''' artista eta zinemagilea (Bilbo, 1976)
# [[Amaia Barrena García]] ----'''SORTUA'''idazlea, poeta (Basauri, 1989)
# [[Esti Ansotegi Guruziaga]] ----'''SORTUA''' psikologoa (Zornotza, 1976)
# [[Itziar Sapsootham]] '''SORTUA''' geografoa eta ikertzailea (Eibar, 1986)
# [[Lucia Arrube]] '''SORTUA'''erraketista (Iurreta, 1923 - Zornotza, 2012)
# [[Margarita Unzalu Arana]] ----'''SORTUA''' idazlea (Durango, 1892-1973)
# [[Rosa Hernández (artista)]] ----'''SORTUA''' eskultorea eta margolaria (Tenerife, 1955)
# [[Sama Bilbao]] '''SORTUA''' ingeniari industriala eta irakaslea (Bilbo 1961)
# [[Agnes Baden-Powell]] Nesken eskaut talde sortzailea (Ingalaterra 1858-1945)
# [[Aim%C3%A9e Antoinette Camus]] botanikaria (Frantzia, 1879-1965)
# [[Alejandra Rodríguez]] kazetaria, abokatua, 60 urteko Miss Buenos Aires 2024 (Argentina 1963)
# [[Alice Recoque]] informatikaria (Aljeria 1929- Frantzia 2021)
# [[Alicia Machado]] aktorea, Miss Unibertso 1996 (Venezuela 1976)
# [[Alison Hargreaves]] alpinista (EB, 1962-K2, 1992)
# [[Amalia Miranzo]] politikaria eta irakaslea (Cuenca, 1939-2014)
# [[Amelia Vega]] abeslaria, enpresaburua, Miss Unibertso 2003 (Dominikar Errepublika 1984)
# [[Ana de Mendoza de la Vega]] noblea (Valladolid 1554-Guadalajara 1633)
# [[Ana García Carías]] abokatua, lehen dama (Honduras 1968)
# [[Ana Sofía Henao]] modeloa, idazlea, ilustratzailea (Kolonbia, 1982)
# [[Andrea Meza]] Miss Unibertso 2020 (Mexiko 1994)
# [[Anita Conti]] ozeanografoa (Frantzia, 1899-1997)
# [[Anna Cruz]] saskibalioi jokalaria (Bartzelona 1986)
# [[Anna Montañana]] saskibaloi jokalari ohia, entrantzailea (Valentzia 1980)
# [[Anna Pazos]] idazlea (Bartzelona 1991)
# [[Anna Roig Serra]] fisikaria (Katalunia, 1962)
# [[Anne Marie Braafheid]] Miss Unibertsoko 1. Finalista beltza (Surinam 1947)
# [[Anne-Laure Folly]] zinema zuzendaria (Togo, 1954)
# [[Annie Fratellini]] aktorea, pailazoa (Frantzia, 1932-1997)
# [[Ánxela Loureiro]] poeta, idazlea eta abeslaria (Ferrol, 1956)
# [[Barbara May Cameron]] argazkilaria, poeta, idazlea eta giza eskubideen aldeko ekintzailea (AEB, 1954 - 2002ko)
# [[Barbara Sepúlveda|Barbara Sepulveda]] feminista abokatua (Santiago, 1985)
# [[Beatriz Bernal]] Espainiako 1. emakume idazlea (Valladolid 1501/1504- 1562/1586)
# [[Beatriz Domínguez-Gil]] medikua, nefrologoa (Coruña 1971)
# [[Beatriz Sarlo]] idazlea (Argentina, 1942)
# [[Begoña Etayo Ereña]] Euskal Herriko feminista (Bilbo, 1958)
# [[Betty Molesworth]] botanikaria (Zeelanda Berria, 1913-2002)
# [[Bolette Berg]] argazkilaria (Norvegia, 1872-1944)
# [[Brook Lee]] modeloa, Miss Unibertso 1997 (AEB 1971)
# [[Camila Kater]] film zuzendaria (Brasil 1990)
# [[Carla Nieto]] aktorea (Girona 1983)
# [[Carmen Díez de Rivera]] politikaria (Madril 1942-1999)
# [[Carmen Villalobos]] aktorea (Kolonbia 1983)
# [[Carolyn Steel]] arkitektoa, idazlea, ikertzailea eta unibertsitateko irakasle ingelesa (Londres ?)
# [[Catalina de Mendoza y Sandoval]] noblea (Granada 1916-1686)
# [[Catherine Peñán]] patinatzailea (Santiago, 1989)
# [[Catriona Gray]] Miss Unibertso 2018 (Australia 1994)
# [[Cecil Dorrian]] gerrako korrespontsala (AEB, 1882-1926)
# [[Cg'ose Ntcox'o]] artista (Botswana, 1950-2013)
# [[Chefa Alonso]] musikagilea (Coruña 1955)
# [[Clara Roquet]] zinema zuzendaria eta gidoilaria (1988)
# [[Clara Stauffer]] espioia, falangekoa (Madril 1904-984)
# [[Concepción Dancausa]] politikaria, funtzionarioa (Burgos 1952)
# [[Corina Smith]] abeslaria, aktorea (Venezuela 1991)
# [[Cristina Ruiz Ortega]] exekutiboa (Espainia 1970)
# [[Cynthia Elbaum]] fotokazetaria (AEB, 1966-1994)
# [[Dana Randall]] informatikaria (AEB 1968)
# [[Da'Vine Joy Randolph]] aktorea, kantaria (AEB 1986)
# [[Demi-Leigh Nel-Peters]] enpresaburua, Miss Unibertso 2017 (Hegoafrika 1995)
# [[Denise Ferreira da Silva]] filosofoa eta artista (Brasil, 1963)
# [[Denise Quiñones]] aktorea, Mis Unibertso 2001 (Puerto Rico 1977)
# [[Dominga Neculmán]] zeramikagilea (Walmapu, 1937-2022)
# [[Dorothy Liddell]] arkeologoa (Erresuma Batua, 1890-1938)
# [[Eden Golan]] abeslaria (Errusia/Israel 2003)
# [[Ekaterina Zelenko]] hegazkinlari militarra (Errusia 1916-1941)
# [[Elisa Aguilar]] saskibaloi jokalaria (Madril,1976)
# [[Elisabeth Ohlson Wallin]] argazkilaria (Suedia 1961)
# [[Eliza Ruhamah Scidmore]] idazlea, argazkilaria (AEB 1856-1928)
# [[Elizabeth Gould Bell]] medikua eta sufragista (Erresumna Batua, 1862-1934)
# [[Elizabeth McCombs]] 1. emakume parlamentaria (Zeelanda Berria 1873-1935)
# [[Elsa Donaire Malagelada]] saskibaloi jokalaria (Girona, 1979)
# [[Emily Stowe]] medikua (Kanada, 1831-1903)
# [[Encarnación Alzona]] historilaria eta sufragista (Filipinak, 1895-2001)
# [[Enriqueta_Sèculi]] pedagoga, kirolaria eta feminista (Bartzelona, 1897-1976)
# [[Ericka Ñanco]] ekintzailea eta politikari maputxea nén (Walmapu, 1992)
# [[Esther Hill]] arkitektoa (Kanada, 1895-1985)
# [[Eugenie Clark]] iktiologoa (AEB, 1922-2015)
# [[Evaluna Montaner]] aktorea, kantaria (Venezuela 1997)
# [[Felisa Rincón de Gautier]] politikaria (Ameriketako Estatu Batuak, 1897-1994)
# [[Fernanda García Lao]] idazlea (Argentin/ Espainia 1966)
# [[Francisca Linconao]] lider maputxea (Walmapu, 1958)
# [[Fuencisla Clemares]] exekutiboa (Madril 1974)
# [[Gabriela Isler]] modeloa, Miss Unibertso 2013 (Venezuela 1988)
# [[Gabriela Mandujano]] sufragista, politikaria (Txile 1902-1984)
# [[Gidaritza]] neskato-eskaut taldeen mugimendua
# [[Gloria Diaz]] modeloa, Miss Unibertso 1969 (Filipinak 1951)
# [[Grettell Valdez]] aktorea (Mexiko 1976)
# [[Gwendolyn Lizarraga]] ekintzailea, politikaria eta enpresa burua (Belize, 1901-1975)
# [[Hanna Sheehy-Skeffington]] sufragista eta nazionalista (Irlanda, 1877-1946)
# [[Harnaaz Sandhu]] Miss Unibertso 2021 (India 2000)
# [[Harriet Chalmers Adams]] esploratzailea, argazkilaria (AEB 1875-Frantzia 1937)
# [[He Zehui]] fisikari nuklearra (Txina, 1914-2011)
# [[Herminia Aburto Colihueque|Herminia Aburto]] lider maputxea
# [[Huda Akil]] neurozientzialaria (Siria-AEB, 1945)
# [[Inma Rubiales]] idazlea (Badajoz 2002)
# [[Inmaculada Rodríguez-Piñero]] politikaria (Madril 1958)
# [[Iris Mittenaere]] modeloa, Miss Unibertso 2016 (Frantzia 1993)
# [[Iris van Herpen]] moda diseinatzailea (Herbehereak 1984)
# [[Isabel de Liaño]] idazlea (Valladolid XVI. Mendea-XVII. mendea)
# [[Isabel dos Santos]] ekonomialaria, aberatsa (Errusia/Angola 1973)
# [[Isabel Millé Giménez]] ikertzailea, liburuzaina, poeta (Almeria 1894- 1990)
# [[Isabel Ov%C3%ADn Camps]] kimikaria, irakaslea (Sevilla, 1887-1972)
# [[Ivette María Tato]] igerilaria (Bartzelona 1975)
# [[Janet Rowley]] genetikaria (AEB, 1925-2013)
# [[Jayne Atkinson]] aktorea (EB/AEB 1959)
# [[Jennifer Hawkins]] modeloa, Miss Unibertso 2004 (Australia 1983)
# [[Joanna Haigh]] fisikaria (Erresuma Batua, 1954)
# [[Josefa Tito Recalde]] enpresaburua (Donostia, 1802-1858)
# [[Josephine Cecilia Diebitsch Peary]] esploratzaile aitzindaria (AEB 1863-1955)
# [[Júlia Bacardit]] idazlea (Bartzelona 1991)
# [[Juliane Koepcke]] zoologoa (Peru-Alemania, 1954)
# [[Juliette Gordon Low]] Espainian eta Kuban neska eskaut taldeen sortzailea (AEB 1860-1927)
# [[Justine Pasek]] artista, 2. Miss Unibertso 2002 (SESB/Panama 1979)
# [[Karina Riquelme Viveros]] abokatu maputxea (Walmapu, 1981)
# [[Kate Sessions]] botanikaria (AEB, 1857-1940)
# [[Kate Swift]] idazlea, editorea (AEB 1923-2011)
# [[Katharine Blunt]] kimikaria, nutrizionista (AEB, 1876-1954)
# [[Kathleen Cruise O'Brien]] sufragista eta irakaslea (Irlanda, 1886-1938)
# [[Kimberley Tell]] aktorea, abeslaria (Lanzarote 1989)
# [[Kimberly Dozier]] kazetaria, gerrako korrespontsala (AEB,1966)
# [[Kimera (abeslaria)]] (Hego Korea 1954)
# [[Kirsten Vangsness]] aktorea, gidoilaria (AEB 1971)
# [[Laia Palau]] saskibaloi jokalaria (Bartzelona 1979)
# [[Laura Aguilar]] argazkilaria (AEB, 1958-2018)
# [[Laura Gil]] saskibaloi jokalaria (Murtzia 1992)
# [[Lauren Groff]] idazlea (AEB 1962)
# [[Lea Gabrielle]] kazetaria, diplomatiko ohia, hegazkinlaria (AEB,1975)
# [[Lidia Lopujova]] dantzaria (Errusia, 1892-1981)
# [[Liliana Ancalao]] poeta, irakasle maputxea (Walmapu, 1961)
# [[Lisa Randall]] fisikaria (AEB 1962)
# [[Liubov Sóbol]] apolitikaria, ekintzailea (Errusia 1987)
# [[Lola Glaudini ]] aktorea (AEB 1971)
# [[Louise Gavan Duffy]] sufragista eta nazionalista (Niza, 1884 - Dublin, 1969)
# [[Luisa Mendoza y Mendoza]] noblea (1582-Nadril 1619)
# [[Luna Pamies]] aktorea (Alacant, 2003)
# [[Lydia Davis]] idazlea (AEB, 1947)
# [[Małgorzata Szumowska]] film zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Polonia 1973)
# [[María Abrisqueta de Zulueta]] Espainian eta Kuban neska-eskaut taldeen sortzailea (Donostia 1911-1992)
# [[Maria Bellido]] heroia (Jaen 1755-1809)
# [[María Catrileo|Maria Catrileo]] hizkuntzalari maputxea (Walmapu, 1944)
# [[María de Mendoza y Fonseca]] noblea, arte-bildumagilea (Espainia 1516-1580)
# [[María Dolores Dancausa]] bankaria, exekutiboa (Burgos 1959)
# [[María Gómez de Sandoval y Torres de Navarra]] noblea (?- 19)
# [[María José García Beato]] legelaria, bankaria, exekutiboa (Kordoba 1965)
# [[Maria Koepcke]] ornitologoa (Alemania-Peru, 1924- 1971)
# [[María La Ribot]] koreografoa (Madril 1962)
# [[María Martinón Torres]] Medikua, antropologoa (Orense, 1974)
# [[Maria Rúbies]] maistra eta politikaria (Leida, 1932-1983)
# [[Maria Tereza Jorge P%C3%A1dua]] ekologoa (Brasil, 1943)
# [[Marie Høeg]] sufragista eta argazkilaria (1866-1949)
# [[Marie Pape-Carpantier]] pedagoga eta feminista frantziarra (Frantzia 1815 - 1878)
# [[Marina Geli]] medikua, politikaria (Girona 1958)
# [[Marta Alonso]] onkologo ikertzailea (Lodosa 1974)
# [[Marta Fernández (saskibaloi-jokalaria)]] (Bartzelona,1981 19)
# [[Marta Vergara]] sufragista, idazlea (Txile 1898- 1995)
# [[Marta Xargay]] saskibaloi jokalaria (Girona 1990)
# [[Martha Vasconcellos]] modeloa, Miss Unibertso 1968 (Brasil 1948)
# [[Mary Lowndes]] artista eta sufragista (Dorset, 1856 - Londres, 1929)
# [[Maud Bonneaud]] margolaria (Limoges, 1921-Madril, 1991)
# [[Maya Moore]] saskibaloi jokalaria (AEB 1989)
# [[Melba Roy Mouton]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1929-1990)
# [[Mélodie Nakachian]] ume bahitua, psikologoa (AEB 1982)
# [[Mencía de Mendoza]] noblea, arte-bildumagilea (Guadalajara 1508-Valentzia 1554)
# [[Mercè Arànega]] aktorea (Agentina/Katalunia 1957)
# [[Meri Te Tai Mangakāhia]] sufragista (Zeelanda Berria, 1868-1920)
# [[Mónica López (aktorea)]] (Kanariak 1969)
# [[Mpule Kwelagobe]] aktibista, Miss Unibertso 1999 (Bostwana 1979)
# [[Nabila Espanioly]] aktibista, pedagogoa, feminista (Israel 1955)
# [[Nandipha Mntambo]] eskultorea eta artista (Hegoafrika, 1982)
# [[Nanna Aakjær|Nanna Aakjaer]] eskultorea eta sufragista (Danimarka, 1874-1962)
# [[Natalia Torrente]] kirol kazetaria (Madril 1984)
# [[Natividad Almeda-López|Natividad Almeda Lopez]] legelaria (Filipinak, 1892-1977)
# [[Natividad Llanquileo]] Abokatua eta politikari maputxea (Walmapu, 1984)
# [[Neri Oxman]] arkitektoa, diseinatzailea, irakaslea (Israel/AEB 1976)
# [[Nettie Honeyball]] futbolaria (Londres 1871- Argentina XX. mendea))
# [[Oksana Fiodorova]] abeslaria, polizia, Miss Unibertso 2002 (Errusia 1977)
# [[Olga Poblete]] irakaslea, gizarte buruzagia (Txile 1908-1999)
# [[Olha Kobylianska]] idazlea (Ukraina 1863-Errumania 1942)
# [[Olivia Culpo]] influencerra, Miss Unibertso 2012 (AEB 1992)
# [[Oracene Price]] tenis entrenatzailea (AEB 1952)
# [[Orna Grumberg]] informatikaria (Israel 1952)
# [[Paget Brewster]] aktorea (AEB 1969)
# [[Patricia Dauder]] artista (Bartzelona, 1973)
# [[Patricia Goldman-Rakic]] neurologoa (AEB, 1937-2003)
# [[Patricia Manterola]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1972)
# [[Patsy Adam-Smith]] idazlea, historialaria (Australia 1924-2001)
# [[Paula Painén Calfumán|Paula Paiñén Calfuman]] Kultura maputxearen ordezkaria (Walmapu, 1931)
# [[Paulina Vega]] enpresaburua, Miss Unibertso 2014 (Kolonbia 1993)
# [[Pia Wurtzbach]] enpresaburua, Miss Unibertso 2015 (Alemania/Filipinak 1989)
# [[Pilar Belzunce de Carlos]] mezenasa (Filipinak, 1925-Donostia, 2015)
# [[Pilar Martín Gila]] idazlea (Segovia 1962)
# [[Queralt Casas]] sakibaloi jokalaria (Girona 1992)
# [[Ramona Reyes]] emagin eta politikari maputxea (Txile, 1967)
# [[R'Bonney Gabriel]] Miss Unibertso 2022 (AEB 1994)
# [[Rebeca Jiménez]] abeslaria (Segovia 1975)
# [[Rivka Oxman]] arkitekto, ikertzailea, irakaslea (Israel 1950)
# [[Robyn Davidson]] idazlea (Australia 1950)
# [[Rochelle Aytes]] aktorea, modeloa (AEB 1976)
# [[Rosa Serra]] eskultorea (Vic, 1944)
# [[Rosa Smith Eigenmann]] iktiologoa (AEB, 1858-1947)
# [[Rose Kennedy|Rose Kenedy]] filantropoa (AEB, 1890-1995)
# [[Rosita Ferrer]] Kopla kantaria eta egilea (Bartzelona,1935)
# [[Safi Faye]] zinema zuzendaria (Senegal, 1934-2023)
# [[Samara de Córdova]] aktore eta idazlea (Guatemala, 1923-2015)
# [[Sasha Waltz ]] dantzaria, koreografoa (Alemania 1963)
# [[Semiha Berksoy]] opera abeslaria (Turkia, 1910-2004)
# [[Séverine Vidal]] idazlea (Frantzia, 1969)
# [[Sheynnis Palacios]] kazetaria, Miss Unibertso 2023 (Nikaragua 2000)
# [[Silvia Palumbo]] kantautorea (Argentina 1961)
# [[Soledad Bacarreza]] psikologo eta kirol kazetaria (Santiago, 1969)
# [[Sonsoles de Icaza]] aristokrata, Balentziagaren musa (Avila 1914- Madril 1996)
# [[Valentina Pinelo]] moja idazlea (Sevilla XVI. Mendea-XVII. mendea)
# [[Vanisha Mittal]] aberatsa, enpresaburua (India 1980)
# [[Verónica Figueroa Huencho|Veronica Figueroa Huencho]] irakasle eta politikari maputxea (Santiago, 1974)
# [[Virginia Cowles]] gerrako idazlea eta kazetaria (1910-1983)
# [[Yehni Djidji|Yenni Djidji]] idazlea eta blogaria (Boli Kosta, 1988)
# [[Yuri Kochiyama]] ekintzailea (AEB 1921-2014)
# [[Zofia Stryjeńska]] margolaria (Krakovia 1891-Geneva 1976)
# [[Zozibini Tunzi]] Miss Unibertso 2019 (Hegoafrika 1993)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''Apirila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Irati Cuadrado Noain]] ef--'''SORTUA''' iraupen eskalatzailea (Burlata, 2001)
# [[Juana Cortés Amunarriz]] ----'''SORTUA''' idazlea (Hondarribia, 1966)
# [[Nerea Intxausti Castiñeira]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Pasai Donibane, 2000)
# [[Abigail eta Brittany Hensel]] maistrak, biki siamdar bizefalikoak (AEB 1990)
# [[Adelaida Avagyan]] medikua, ikertzailea (Armenia-AEB, 1924-2000)
# [[Adelina Jiménez Jiménez]] maistra ijitoa (1945)
# [[Adriana Hoffmann]] biologoa (Txile 1940)
# [[Agnès McLaren]] medikua, sufragista (EB 1837-Frantzia 1913)
# [[Aida Fern%C3%A1ndez R%C3%ADos]] biologoa, ozeanografoa (Galizia, 1947-2015)
# [[Akiko Kojima]] modeloa, Miss Unibertso 1959 (Japonia 1936)
# [[Amelia Cuñat Monleon]] marrazkilaria, zeramikaria (Valentzia 1878-1946)
# [[Amparo Muñoz]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso (Malaga 1954-2011)
# [[Amparo Navarro Giner]] maistra (Valentzia, 1900-1986)
# [[Ana Jaren]] ilustratzailea (Sevilla 1985)
# [[Ane Campos]] futbolaria (Getaria, 1999)
# [[Angela Marinescu]] poeta (Errumania 1941-2023)
# [[Anna Callender Brackett]] filosofa eta feminista estatubatuarra (EEUUko Bostonen, 1836-1911)
# [[Anna Güell Torne]] aktorea (Katalunia 1961)
# [[Anna Kolbrún Árnadóttir|Anna Kolbrún]] maistra eta politikaria (1970-2023)
# [[Anna Munro]] sufragista (EB 1881-1962)
# [[Anna Turbau]] argazkilaria (Bartzelona 1949)
# [[Anne Knight]] sufragista (BH 1786-1862)
# [[Anne Marie Pohtamo]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso (Finlandia 1955)
# [[Apasra Hongsakula]] modeloa, Miss Unibertso 1965 (Thailandia 1947)
# [[Armi Kuusela]] filantropoa, 1. Miss Unibertso (Finlandia 1934)
# [[Axelle Kabou]] idazlea (Kamerun, 1955)
# [[Aya Nakamura]] abeslaria (Frantzia, 1995)
# [[Barbara Blomberg]] dama, Karlos I.aren maitalea, Joan Austriakoaren ama (Alemania 1527-Kantabria 1597)
# [[Barbara Canepa]] Italiako komikigilea (Genoa, 1969)
# [[Barbara Foxley]] pedagogoa, sufragista (EB 1860-1958)
# [[Bárbara Palacios]] idazlea, Miss Unibertso 1986 (Madril/Venezuela 1963)
# [[Beatriz Iribarne Sánchez]] maistra eta ekintzailea (Almeria, 1942)
# [[Begoña Muruaga Laca]] filologoa, euskara teknikaria (Bermeo 1953)
# [[Bernadette Sanou Dao]] idazlea (Burkina Faso)
# [[Berry Berenson]] argazkilaria, aktorea (AEB 19)
# [[Bertha Gxowa]] politikaria eta ekintzailea (Hegoafrika, 1934-2010)
# [[Betty Lou Raskin]] kimikaria (AEB, 1924-2010)
# [[Bienvenida Sarmiento]] maistra (Argentina, 1804-1900)
# [[Camille Paglia]] kritikari soziala, idazlea (AEB 1947)
# [[Cándida Antonia Bueno Iso|Cándida Antonia Bueno]] maistra fusilatua (Zaragoza, 1912-1936)
# [[Carme Giralt Roses]] hezitzailea (Bartzelona 1940-2022)
# [[Carmen Delgado Vicente|Carmen Delgado]] Maistra eraila (Salamanca, 1899-1936)
# [[Carmen Guillén Lorente]] historialaria, ikertzailea, irakaslea (Murtzia 1988)
# [[Carmen Mola]] idazle taldea (Espainia, 2018)
# [[Carol Morris]] modeloa, Miss Unibertso 1956 (AEB 1936)
# [[Carroll Baker]] aktorea (AEB 1931)
# [[Cecilia Bolocco]] aurkezlea, Miss Unibertso 1987 (Txile 1965)
# [[Chantal van den Heuvel]] Belgikako idazlea
# [[Christiane Martel]] aktorea, Miss Unibertso 1953 (Frantzia 1935)
# [[Cirila Ubaldina García Díaz]] maistra eraila (Salamanca, 1893-1936)
# [[Clara Ragaz]] maistra, feminista (Suitza, 1894-1957)
# [[Clementia Taylor]] sufragista (EB 1810-1908)
# [[Corinna Tsopei]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1964 (Grezia 1944)
# [[Dayanara Torres]] idazle, abeslari, modeloa, Miss Unibertso 1993 (Puerto Rico 1974)
# [[Deborah Carthy-Deu]] modeloa, enpresaburua, Miss 1985 (Puerto Rico 1966)
# [[Debra Lafave]] maistra, estuproz kondenatua (AEB 1980)
# [[Delia Zapata Olivella]] dantzaria, irakaslea (Kolonbia 1926-2001)
# [[Denise Affonço]] idazlea (Kanbodia, 1944)
# [[Dia Mirza]] modeloa, aktorea, ekoizlea (India 1981)
# [[Djaili Amadou Amal]] idazlea (Kamerun, 1975)
# [[Dorothea Pertz]] botanikaria (EB 1859-1939)
# [[Duygu Asena]] idazlea (Turkia 1946-2006)
# [[Edith Ayrton]] idazlea, sufragista (EB 1879-1945)
# [[Edith Picton-Turbervill]] sufragista (EB 1872-1960)
# [[Edith Rebecca Saunders]] genetista (EB 1865-1945)
# [[Ela Gandhi]] politikaria (Hegoafrika, 1940)
# [[Eleanor Coppola]] dokumentalgilea, idazlea (AEB, 1936-2024)
# [[Elena Mendoza]] musikagilea (Sevilla 1973)
# [[Elisabetta Gnone]] idazle eta kazetari italiarra (Genova, 1965)
# [[Elizabeth Pease Nichol]] sufragista (EB 1807-1897)
# [[Emmeline Pethick-Lawrence]] sufragista (EB 1867- 1954)
# [[Estée Lauder]] kosmetika-enpresaburua (AEB 1906-2004)
# [[Esther Afua Ocloo]] ekintzailea (Ghana 1919-2002)
# [[Esther Pineda G]] idazlea, ikertzailea (Venezuela 1985)
# [[Ethel Ayres Purdie]] sufragista (EB 1874-1923)
# [[Ethel Lilian Voynich]] idazlea eta musikaria (Ballintemple, 1864 - New York, 1960)
# [[Eulalia Guzmán Barrón|Eulalia Guzmán Barrón]] maistra eta arkeologa mexikarra (Mexiko, 1890 - 1985)
# [[Eva Guillamon]] artista, dramagilea (Albacete 1978)
# [[Fannie Flagg]] aktorea, idazlea (AEB 1944)
# [[Fatou Keïta]] idazle (Boli Kosta, 1965)
# [[Frances Ames]] neurologo, aktibista (Hegoafrika, 1920-2002)
# [[Frances Power Cobbe]] sufragista, idazlea ekintzailea (BH 1822-1904)
# [[Francisca de Asís Sanchis Ferrer]] 2.Errepublikako maistra (1896-1982)
# [[Françoise Bettencourt Meyers]] munduko emakume aberatsena (Frantzia 1953)
# [[Georgina Rizk]] modeloa, Miss Unibertso 1971 (Libano 1953
# [[Gladys Zender]] modeloa, Miss Unibertso 1957 (Peru 1939)
# [[Guillenako 17 arrosak]] emakume fusilatuak (Sevilla, 1937)
# [[Hannah Glasse]] idazlea (BH 1708-1770)
# [[Hanni Wenzel]] eskiatzailea (Liechtenstein 1956)
# [[Hema Malini]] aktorea, dantzaria (India 1948)
# [[Hemley Boum ]] idazlea (Kamerun, 1973)
# [[Herminia Gomez Serra]] sopranoa (Castelló 1891-Italia 1977)
# [[Hillevi Rombin]] modeloa, Miss Unibertso 1955 (Suedia 1933- AEB 1996)
# [[Holloway papar-orratza]] kartzelaratutako sufragisten saria
# [[Ieda Maria Vargas]] modeloa, Miss Unibertso 1963 (Brasil 1944)
# [[Irene Sáez]] politikaria, Miss Unibertso 1981 (Venezuela 1961)
# [[Irina Belova]] atleta, heptatloilaria (Errusia 1968)
# [[Iris Chang]] idazlea (AEB 1968-2004)
# [[Itxaso Mardones]] kazetaria (Gasteiz 1979-2024)
# [[Itzel Arcos]] komediantea (Mexiko, 1988)
# [[Janelle Commissiong]] enpresaburua, politikaria, Miss Unibertso 1977 (Trinidad eta Tobago 1953)
# [[Jeanneth Beltran]] etxeko langileen eskubideen sinboloa (Nikaragua 1984- Toledo 2014)
# [[Jerrie Mock]] airez mundu-bira egindako 1. emakumea (AEB 1925-2014)
# [[Joanne Harris]] idazlea (EB 1964)
# [[Joênia Wapichana]] abokatu indigena (Brasil 1974)
# [[Josette Abondio]] irakaslea eta idazlea (Boli Kosta, 1932)
# [[Karen Dianne Baldwin]] gidoilaria, Miss Unibertso 1982 (Kanada 1963)
# [[Kartini]] heroia (Ekialdeko Herbeherear Indiak 1879-1904)
# [[Kate Campbell Hurd-Mead]] feminista, ginekologoa (Kanada-AEB, 1867-1941)
# [[Katharine Murray Lyell]] botanikaria (EB 1817-1915)
# [[Kay Beauchamp]] sufragista (EB 1899-1992)
# [[Kerry Anne Wells]] tb aurkezlea, Miss Unibertso (Australia 1951)
# [[Laia Abril]] artista, argazkilaria (Bartzelona 1986)
# [[Laura Geraldine Lennox]] sufragista (Irlanda, 1883-1958)
# [[Lee Israel]] idazlea, faltsifikatzailea (AEB 1939-2014)
# [[Lettice Fisher]] sufragista (EB 1875-1956)
# [[Liliana Năstase]] atleta, heptatloilaria (Errumania 1962)
# [[Lina Cavalieri]] sopranoa (Italia, 1874-1944)
# [[Linda Bement]] modeloa, Miss Unibertso 1960 (AEB 1941-2018)
# [[Lis Vega]] abeslaria (Kuba 1977)
# [[Livia Veloz]] maistra eta poeta (Santo Domingo, 1889-1980)
# [[Lorraine Downes]] modelo dantzaria, Miss Unibertso 1983 (Zeelanda Berria 1964)
# [[Louie Bennett]] sufragista (Irlanda 1870-1956)
# [[Louise Aitken-Walker]] rally pilotua (Eskozia 1960)
# [[Lucia Perotti]] maistra (Italia, 1586-1641)
# [[Luigia Mandolini]] maistra eta sufragista (1866-1939)
# [[Lupita Jones]] enpresaburu, Miss Unibertso 1991 (Mexiko 1967)
# [[Luz Marina Zuluaga]] modeloa, Miss Unibertso 1958 (Kolonbia 1938-2015)
# [[Luzdivina Megido]] 2. errepublikako maistra erbesteratua (Asturias, 1916-1984)
# [[Mª Luz Montesinos Gutiérrez]] neurozientzialaria, ikertzailea (Sevilla 1969)
# [[Madison Chock]] patinatzaile artistikoa (AEB 1992)
# [[Magdalena de Ulloa]] noblea (Zamora 1525-Valladolid 1598)
# [[Manola Brunet]] klimatologoa (Cariñena, 1955)
# [[Mar Galceran]] Down sindromedun 1.diputatua Espainian (Valentzia 1977)
# [[Mar Regueras]] aktorea, gimnasia erritmoko entrenatzailea (Bartzelona 1970)
# [[Margaret Cousins]] sufragista (Irlanda 1878 -India 1954)
# [[Margaret Gardiner]] kazetaria, modeloa, Miss Unibertso 1978 (Hegoafrika 1959)
# [[Margareta Arvidsson]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1966 (Suedia 1947)
# [[Margie Moran]] modeloa, Miss Unibertso (Filipinak 1973)
# [[Margot Moles]] kirolaria (Bartzelona, 1910-Madril, 1987)
# [[Mari Carmen Díez Navarro]] maistra (Alicante, 1949)
# [[Maria Alharilla]] futbolaria, 1. amatasun baja (Jaen 1990)
# [[María Arias Bernal]] maistra eta iraultzailea (Mexiko, 1884-1923)
# [[Maria de la Encarnacion Rigada Ramon]] matematikaria (Cadiz 1863- Madril? 1930)
# [[Maria Dolores Ocaña Madrid]] abokatua, 1. emakumea Letizia erreginaren idazkaritza pribatua zuzentzen (Madril 1973)
# [[María Luisa Navarro Margati]] maistra, pedagogo eta psikologo errepublikar erbesteratua (Fantzia, 1890-Argentina, 1947)
# [[María Xesús Lama]] filologoa, idazlea, saiakeragilea (Lugo 1964)
# [[Marifé Arroyo]] maistra (Valentzia, 1946)
# [[Marion Ross]] aktorea (AEB 1928)
# [[Marisa Belaustegigoitia]] idazlea, ikertzailea eta feminista (Mexiko, 1969)
# [[Marisa Berenson]] modeloa, aktorea (AEB 1947)
# [[Marisol Malaret]] modeloa, Miss Unibertso 1970 (Puerto Rico 1949-2023)
# [[Maritza Sayalero]] modeloa, Miss Unibertso 1979 (Venezuela 1961)
# [[Marlene Schmidt]] aktore, ekoizle, modelo, Miss Unibertso 1961 (Alemania 1937)
# [[Marta Segarra]] filologoa, ikertzailea (Bartzelona 1963)
# [[Marthe Ekemeyong Moumié]] idazle eraila (Kamerun, 1931-2009)
# [[Mary Anne Rawson]] abolizionista (BH 1801-1887)
# [[Mary Bennett (pedagogoa)]] (EB 1913-2005)
# [[Mary Corinna Putnam Jacobi]] mediku, idazle, sufragista (AEB, 1842-1906)
# [[Mary Emilie Holmes]] geologoa, irakaslea (AEB, 1850-1906)
# [[Mary Estlin]] aktibista (EB1820-1902)
# [[Mary Horner Lyell]] geologoa (EB 1808-1873)
# [[Mary Kay Letourneau]] maistra, estuproz kondenatua (AEB 1962-2020)
# [[Mary MacSwiney]] ekintzaile independentista, emakume politikari errepublikar irlandarra eta feminista. (Londres, 1872 - Cork, 1942)
# [[Matilde Escuder Vicente]]2. errepublikako maistra (Valentzia, 1913-Frantzia, 2006)
# [[Mercedes Tella]] pedagogoa, idazlea (Coruña 1868-Leon 1934)
# [[Michelle McLean]] modeloa, idazlea, Miss Unibertso 1992 (Namibia 1972)
# [[Millicent Mackenzie]] sufragista (EB 1863-1942)
# [[Miriam Stevenson]] modeloa, Miss Unibertso 1954 (AEB 1933)
# [[Mona Grudt]] kazetaria, Miss Unibertso 1990 (Norvegia 1971)
# [[Monique Ilboudo]] idazlea (Burkina Faso, 1959)
# [[Montserrat Señaba]] maistra eta politikaria (Ekuatore Ginea, 1918-1980)
# [[Morayma Ofir Carvajal]] maistra (Ekuador, 1915-1951)
# [[Naomi Wolf]] idazlea, aktibista (AEB 1962)
# [[Natalie Glebova]] idazlea, modeloa, Miss Unibertso 2005 (Errusia/Kanada 1981)
# [[Nina Jacqmin]] Belgikako komikigilea (Brusela, 1989)
# [[Noralma Vera]] ballet dantzaria eta maistra (Ekuador, 1936)
# [[Norma Nolan]] modeloa, Miss Unibertso 1962 (Argentina 1938)
# [[Novera Ahmed]] artista (Bangladesh, 1939)
# [[Nuria Hosta Pascual]] aktorea (Katalunia, XX. mendea)
# [[Nuria Nuñez Hierro]] musikagilea (Cádiz 1980)
# [[Pascuala Campos de Michelena]] arkitektoa (Jaen/Galizia 1938)
# [[Pauline Dy Phon]] idazlea eta botanikaria (Kanbodia, 1933)
# [[Pauline Peyraud-Magnin]] futbolaria (Frantzia, 1992)
# [[Paz Moreno Feliu]] antropologoa, ikertzailea (Coruña 1956)
# [[Pilar Aymerich Puig]] argazkilaria (Bartzelona 1943)
# [[Pilar Cuartero]] maistra (Zaragoza, 1906-1995)
# [[Pilar Parcerisas]] arte-kritikaria, -historialaria (Bartzelona 1957)
# [[Porntip Nakhirunkanok]] filantropoa, modeloa, Miss 1988 (Thailandia 1969)
# [[Priscilla Bright McLaren]] sufragista (EB 1815-1906)
# [[Purdah]] ohitura
# [[Rafaela Rimbau]] aktorea (Espainia 1819-Valentzia 1896)
# [[Rahel Varnhagen von Ense]] idazlea (Berlin, 1771-1832)
# [[Rebeca Atencia]] primatologoa (Coruña 1977)
# [[Rebecca Saunders]] musikagilea (EB 1967)
# [[Regina Blandón|Regina Blandon]] aktorea (Mexiko, 1990)
# [[Remei Sipi]] hezitzailea, idazlea eta editorea (Rebola - Ginea 1952)
# [[Remigia Nazaroviene]] atleta (Turkmekistan/Lituania 1967)
# [[Renate Mayntz]] soziologoa (Berlin 1929)
# [[Rina Mor]] abokatua, Miss Unibertso 1976 (Israel 1956)
# [[Rita Mae Brown]] idazlea, aktibista (AEB 1944)
# [[Riyo Mori]] Miss Unibertso 2007 (Japonia 1986)
# [[Rosa Garcia Alcon]] ekintzaile antifrankista (Madril 1957)
# [[Rosa May Billinghurst]] sufragista (BH 1875-1953)
# [[Rosalind Pitt-Rivers]] biokimikaria (Erresuma Batua, 1907-1990)
# [[Rosana Alonso]] maistra eta politikaria (Santander, 1970)
# [[Ruth Hubbard]] biokimikaria (Austria-AEB, 1924-2016)
# [[Sabrina Calvo]] Frantziako idazlea (Marseilla, 1974)
# [[Samanta Schweblin]] idazlea (Argentina 1978)
# [[Sandra Pierrette Kanzie|Sandra Pierrete Kanzie]] idazlea (Burkina Faso)
# [[Sarah Bouyain]] idazle eta zinema-zuzendaria (Reims, 1968)
# [[Sarah Jane Baines]] sufragista (EB 1866-1951)
# [[Sarah Winstedt]] medikua, zirujaua eta sufragista irlandarra (Sixmilebridge, 1886- Havant, 1972)
# [[Shawn Weatherly]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso 1980 (AEB 1961)
# [[Shazia Ilmi]] kazetaria, aktibista (India 1970)
# [[Shirley Jackson]] idazlea (AEB 1916-1965)
# [[Silvia Caballol]] psikologoa, idazlea (Bartzelona 1983)
# [[Sofia Alaoui]] film zuzendaria (Maroko 1990)
# [[Sonia Megias]] musikagilea, artista (Albacete 1982)
# [[Sonja Sekula]] artista (Suitza 1918-1963)
# [[Sophie Alour]] saxofoi-jotzailea (Bretainia, 1974)
# [[Sunita Narain]] ekologista (India 1961)
# [[Svetlana Buraga]] atleta (Bielorrusia 1965)
# [[Sylvia Hitchcock]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1967 (AEB 1946-2015)
# [[Tanella Boni]] idazlea (Boli Kosta, 1954)
# [[Teresa Billington-Greig]] sufragista (BH 1877-1964)
# [[Teté Caturla]] abeslari eta maestra (Kuba, 1937-2023)
# [[Tina Thörner]] rally ingeniaria, kopilotoa (Suedia 1966)
# [[Tina Weirather]] eskiatzailea (Liechtenstein 1989)
# [[Touza ahizpak]] giza eskubideen aldeko aktibistak (Ourense, XX. mendea-XX. mendea)
# [[Uemura Shōen]] margolaria (Japonia 1875-1949) ISA
# [[Vennira Aadai Nirmala]] aktore, dantzaria (India 1948)
# [[Vera Danchakoff]] anatomista, enbriologoa (Errusia, 1879-1950)
# [[Victoria Lidiard]] sufragista (BH 1889-1992)
# [[Violeta Denou]] ilustratzailea taldea (Katalunia 1977)
# [[Wendy Fitzwilliam]] abokatua, Miss Unibertso 1998 ( Trinidad eta Tobago 1972)
# [[Werewere Liking]] idazlea eta dantzaria (Kamarun, 1950)
# [[Winifred Coombe Tennant]] sufragista, politikaria (EB 1874-1956)
# [[Xaro Nomdedeu Moreno]] matematikaria (Castelló de la Plana, 1948)
# [[Yvonne Ryding]] modeloa, Miss Unibertso 1984 (Suedia 1962)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''martxoa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainara Agerre Lako]] ---- '''SORTUA''' maskaradako kabana (Jutsi, 2001)
# [[Ainhoa Azurmendi Etxegaray|Ainhoa Azumendi Etxegaray]] ---- '''SORTUA''' Kirolari ohia, unibertsitateko irakasle eta ikertzailea (Hernani, 1978)
# [[Alba Matilla]] ---- '''SORTUA''' artista (Avilés, 1998)
# [[Amany Al-Ali]] ---- '''SORTUA''' karikaturagilea (Siria, 1984)
# [[Arrate Gisasola]] ef-- '''SORTUA''' kirolaria, bertsolaria (Soraluze, 1979)
# [[Catalina Bustamante]] ---- '''SORTUA''' konkistatzailea (Espainia, XV. mendea, Espainia Berria, XVI. mendea)
# [[Esther Galarza]] ef-- '''SORTUA''' margoalaria (Eibar, 1956)
# [[Felisa Basauri Larrañaga]] -- ef '''SORTUA''' baserritarra, esne-saltzailea (Elgeta, 1928-2018)
# [[Josefa Cruz de Gassier]] efef '''SORTUA''' sopranoa (Bilbo, 1821 + Madril, 1870)
# [[Josefina Guerendiain Caro|Josefina Guerendain]] efef '''SORTUA''' frankismoaren biktima(Iruñea, 1918-2011)
# [[Julia Bea Soto]] efef '''SORTUA''' ekintzaile komunista frankismoaren biktima(Sesma, 1912-Iruñea, 1989)
# [[Kontxi Barturen Uriarte]] ---- '''SORTUA''' nekazaria (Bakio 1922)
# [[Laida Martinez Navarro]] ---- '''SORTUA''' idazlea (Bilbo, 1965)
# [[Lourdes Fernández Fernández]] ---- '''SORTUA''' arte kudeatzailea (Donostia, 1961)
# [[Mª Carmen Húder Carlosena|Maria Carmen Húder Carlosena]] ---- '''SORTUA''' ekintzailea frankismoaren biktima (Iruñea, 1897-1987)
# [[Maite Guevara]] ef-- '''SORTUA''' aktorea, klow (Gasteiz, 1981)
# [[Margarita Araneta Urrutia]] ---- '''SORTUA''' ekintzailea, komunista (Hondarribia 1909-2001)
# [[Maria de las Mercedes Isasi]] efef '''SORTUA''' moja (Iurreta, 1900-Berriz,1973)
# [[María Dolores Aldama Alfonso]] efef '''SORTUA''' esklabuen-jabea (Kuba, XIX. mendea)
# [[Maritxu Muñoz Ugartemendia]] ----'''SORTUA''' ekintzailea, saltzailea (Hondarribia 1914-1997)
# [[Maritxu Roteta]] ef-- '''SORTUA''' sopranoa eta abesbatza zuzendaria (Alkiza, 1948)
# [[Matilde Orbegozo]] efef '''SORTUA''' poeta (Bilbo, 1837-1891)
# [[Matilde Urdangarin Palacio]] ---- '''SORTUA''' margolaria (Zaragoza, 1939)
# [[Milagros Txurruka]] ef-- '''SORTUA''' dantzaria (Mallabia 1927)
# [[Nemesia Baztan Turrau]] ---- '''SORTUA''' Ekintzailea, frankismoaren biktima (Nafarroa
# [[Rachita Taneja]] ---- '''SORTUA''' karikaturagilea (India, ?)
# [[Ramona Zapatero Zapatel]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea frankismoaren biktima(Nafarroa, 1898--?
# [[Sonia Rueda]] ---- '''SORTUA''' artista (Bilbo, 1964)
# [[Tere Guenetxea]] ef-- '''SORTUA''' artista (Soraluze, 1953)
# [[Adriana Amado Suárez]] irakasle, ikertzailea (Buenos Aires, 1966)
# [[Alba Lago]] aurkezlea, idazlea (Galizia, 1985)
# [[Alicia Gimenez Bartlett]] idazlea ( Albacete 1951)
# [[Almudena Carracedo]] dokumentalgilea (Madril 1972)
# [[Amaia Peña]] futbolaria (Getxo 1998)
# [[Amparo Sard]] artista (Mallorca 1973)
# [[Amy Bull]] maistra eta sufragista (Erresuma Batua, 1877-1953)
# [[Ana Arzoumanian]] abokatu, idazle eta poeta (Argentina, 1962)
# [[Ana Barbara]] abeslaria (Mexiko 1971)
# [[Ana Flecha Marco]] itzultzaile, idazlea (Leon, 1986)
# [[Ana Romani]] poeta, kazetari kulturala (Coruña 1962)
# [[Andrea Dworkin]] idazlea, feminista erradikala (AEB 1946-2005)
# [[Angelina Pollak]] antropologoa (Austria/Venezuela 1932-2016)
# [[Anna Alma-Tadema]] artista, sufragista (Londres 1867-1943)
# [[Anna Fiske|Anna Fisc]] ilustratzailea, idazlea (Norvegia, 1964)
# [[Anna Starobinets]] idazlea (Errusia 1978)
# [[Anne Isabella Noel Byron]] matematikaria, aktibista (EB 1792-1860)
# [[Antonia Jiménez|Antonia Jimenez]] gitarra jolea (Puerto de Santa Maria, 1972)
# [[Arancha de Benito]] tb aurkezlea (Madril 1969)
# [[Arancha del Sol]] modeloa, aktorea, tb aurkezlea (Asturias 1972)
# [[Asja Lācis]] antzerkilaria (Estonia, 1891-179)
# [[Assumpcio Estivill]] liburuzaina, irakaslea (Tarragona 1949)
# [[Assumpta Montella]] historialaria, idazlea (Bartzelona 1958)
# [[Aurélie Neyret]] Frantziako komikigilea (Lyon, 1983)
# [[Aurora Alonso de Rocha]] idazlea, irakaslea eta ikertzailea (Buenos Aires, 1937-2021)
# [[Barbara Ayrton-Gould]] sufragista (EB 1886-1950)
# [[Beatriz Ariño]] kazetaria (Huesca 1963)
# [[Begoña Alfaro García]] politikaria (Bartzelona/Nafarroa 1982)
# [[Begoña Caamaño]] idazlea (Galizia 1964-2014)
# [[Bel%C3%A9n Garijo]] Almansako medikua (Albacete 1960)
# [[Belen Feliu]] idazlea (Galizia 1961-1997)
# [[Belen Toimil]] atleta (Coruña 1994)
# [[Bessie Blount Griffin]] fisioterapeuta, asmatzailea (AEB, 1914-2019)
# [[Blanca de la Torre]] arte-komisarioa (Leon 1977)
# [[Blanca Manchon]] estropadalaria (Sevilla 1987)
# [[Carmen Ramos Vellon]] atleta (Valentzia 1998)
# [[Carmen Ruiz]] aktorea (Madril 1974)
# [[Carolina de Cepeda]] sopranoa (Coruña 1847-Madril 1910)
# [[Carolina Robles]] atleta (Sevilla 1991)
# [[Caroline Polachek]] kantaria (AEB 1985)
# [[Cassandra Ciangherotti]] aktorea (Mexiko 1987)
# [[Catherine Cesarsky]] astronomoa (Frantzia-Venezuela, 1943)
# [[Cecile McLorin Salvant]] jazz abeslaria (AEB 1989)
# [[Charlotte Marsh]] sufragista (Britainia,
# [[Chloé Cruchaudet]] Frantziako komikigilea (Lyon, 1976)
# [[Chuny Anzorreguy]] idazlea (Buenos Aires, XX.mendea)
# [[Claudia Mori]] aktore, abeslari (Italia 1944)
# [[Concepcion Cascajosa]] ikertzailea, irakaslea (Bartzelona 1979)
# [[Concepcion Garcia Lorca]] errepublikar erbesteratua (Granada 1903-1962)
# [[Concha Hernandez ]] kultur kudeatzailea (Avila 1958)
# [[Danna Paola]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1995)
# [[Deborah Charlesworth]] biologoa (Erresuma Batua, 1943)
# [[Dolores Sanchez Palomino]] filologoa (Kantabria 1961)
# [[Doreen Allen]] sufragista (EB 1879-1663)
# [[Dorothy Height]] aktibista (AEB 1912-2010)
# [[Eagle Woman]] lakota indigena liderra (AEB 1820-1888)
# [[Elena Caffarena]] legelaria (Txile 1903-2003)
# [[Elena Guerra]] erlijiosoa, beatoa (Italia 1835-1914)
# [[Eli Bartra]] filosofia (Mexiko, 1947)
# [[Elisabeth Plainacher]] sorgintzat hartua (Austria, 1513-1583)
# [[Elizabeth Inglis]] aktorea (BH 1913- AEB 2007)
# [[Elizabeth Jagger]] modeloa, aktorea (AEB/EB 1984)
# [[Ellen Hutchins]] botanikaria (Irlanda, 1785-1815)
# [[Elnako amaetxea]] Elisabeth Eidenbenz erizain suitzarrak Frantzian sortutako erakundea (1939-1944)
# [[Emilia Currás]] kimikaria, dokumentalista (Madril 1927-2020)
# [[Ende (argitzailea)]] (X.mendea, Leon)
# [[Ester Bonet]] hizkuntzalaria (Bartzelona 1950)
# [[Esther Acebo]] aktorea (Madril 1983)
# [[Esther Corral Diaz]] filologoa (Lugo 1961)
# [[Esther Jaen]] kazetaria (Bartzelona 1968)
# [[Esther Pak]] medikua (Hego Korea, 1877-1910)
# [[Esther Palomera]] kazetaria (Madril 1968)
# [[Esther Peña Camarero]] soziologoa, politikaria (Burgos 1980)
# [[Esther Vaquero]] kazetaria (Salamanca 1982)
# [[Estibaliz Espinosa]] idazlea (Coruña 1974)
# [[Estrella Abecassis de Laredo]] fisikaria (Venezuela, 1940)
# [[Eugenia Osterberger]] musikagilea, piano-jolea (Coruña 1852-Niza 1932 19)
# [[Fabrizia Pons]] auto-pilotua, kopilotua (Italia 1955)
# [[Fatima Anllo Vento]] kultura ikertzailea (Madril 1958)
# [[Fatima Meer]] idazlea eta apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, 1928-2010)
# [[Faye Webster]] abeslaria (AEB 1997)
# [[Florence Haig]] sufragista (Erresuma Batua, 1856-1952)
# [[Florence Mkhize]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika 1932-1999)
# [[Frances Parker]] sufragista (Erresuma Batua, 1875-1924)
# [[Francine Galvez]] kazetaria (Kamerun 1966)
# [[Frieda Hughes]] poeta eta margolaria (Londres, 1960)
# [[Ghislaine Maxwell]] sexu-trafikatzailea (Frantzia 1961)
# [[Greta Lee]] aktorea (AEB 1983)
# [[Habiba Gribi]] kirolaria (Tunisia, 1984)
# [[Hafsa bint al-Hayy al-Rakuniyya]] Al-Andaluseko poeta (Granada 1135-1191)
# [[Harmonia Rosales]] artista afrokubarra (Chicago, 1984)
# [[Helen Joseph]] aktorea, edertasunaren erregina (Plymouth, 1942)
# [[Helen Tolson]] sufragista (Britania, 1888-1955)
# [[Helene Legrais]] historialaria, idazlea (Frantzia 1961)
# [[Henar Alvarez]] kazetaria, umorista (Madril 1984)
# [[Hengameh Ghaziani]] aktorea (Iran, 1970)
# [[Hilda Cid]] zientzialaria (Txile, 1933)
# [[Imma Prieto]] arte-komisarioa (Bartzelona 1975)
# [[Imogen Holst]] konpositorea (EB 1907-1984)
# [[Inger Christensen]] poeta (Danimarca 1935-2009)
# [[Isabel Mijares]] enologoa (Badajoz 1942-Madril 2024)
# [[Isabel Rodríguez (Mexikoko konkista)]] erizain militarra (Espainia, 1480-?)
# [[Jaël Bestué]] atleta (Bartzelona 2000)
# [[Jagmati Sangwan]] kirolaria, aktibista, politikaria (India 1960)
# [[Jane Joseph]] musikagilea (Londres 1894-1929)
# [[Jerry Hall]] modeloa, aktorea (AEB 1956)
# [[Jessica Cediel]] kazetaria, modeloa (Kolonbia 1982)
# [[Josephine St. Pierre Ruffin]] Sufragista (1842-1924)
# [[Jul' Maroh]] komikigile frantsesa (Lens, 1985)
# [[Julia Navalnaia]] ekonomialaria, politikaria (Errusia 1976)
# [[Kathleen Ferrier]] kontraltoa (EB 1912-1953)
# [[Kathleen March]] itzultzailea (AEB 1949)
# [[Kawtar Boulaid]] atleta (Maroko 1989)
# [[Kim Gordon]] rock musikaria, idazlea (AEB 1953)
# [[Kitty O'Neil]] zinemako espezialista (AEB 1946-2018)
# [[La Tortajada]] dantzari eta abeslaria (Granada, 1877-1957)
# [[Lætitia Sadier]] abeslaria (Frantzia, 1968)
# [[Laura Ainsworth]] sufragista (EB 1885-1958)
# [[Laura Baena]] influencerra, ekintzailea (Malaga 1981)
# [[Laura Garcia Lorca]] museo zuzendaria (AEB 1953)
# [[Laura Vilagra]] politikaria (Bartzelona 1976)
# [[Leelah Alcorn]] gazte trans suizidatua (AEB 1997-2014)
# [[Leila Arab]] musikaria (Irain jatorriko britainiarra, 1971)
# [[Lillian Ngoyi]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika 1911-1980)
# [[Lina Sandell]] poeta, gospel ereserkigilea (Suedia 1832-1903)
# [[Lisa Mandel]] komikigile frantsesa (Marseilla, 1977)
# [[Loles Vives]] atleta (Bartzelona 1957)
# [[Lorena Peña]] politikaria, gerrillari ohia (Salvador 1955)
# [[Louisa Atkinson]] botanikari, ilustratzaile, idazle (Australia, 1834-1872)
# [[Louise Pearce]] patologoa (AEB, 1885-1959)
# [[Lourdes Muñoz]] ingeniaria, politikaria (Bartzelona 1969)
# [[Lucia Koch]] argazkilaria, artista garaikidea (Brasil, 1966)
# [[Luisa Villalta Gomez]] idazlea (Coruña 1957)
# [[Mabel Balfour]] sindikalista eta apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, XX. mendea)
# [[Manuela Igartua Olaechea]] farmazian doktorea (Irura, 1970)
# [[Mar%C3%ADa Luisa L%C3%B3pez Fern%C3%A1ndez]] botanikaria (Madrid 1940)
# [[Marcela Iacub]] abokatua, idazlea eta ikertzaile feminista (Buenos Aires, 1964)
# [[Margaret Aldersley]] sufragista, feminista (1851-1940)
# [[Margarita Borja]] poeta, dramagilea (Alacant 1942)
# [[Margarita Ledo Andion]] idazlea, zinemagilea (Lugo 1951)
# [[Mari Pau Dominguez]] kazetaria, idazlea ( Bartzelona 1963)
# [[Maria Amelia Braganzakoa]] Brasilgo printzesa (Paris 1831-Madeira 1853)
# [[Maria Antonia Massanet Mayol]] poeta (Mallorca 1980)
# [[Maria Antonia Sanchez Escalona]] artista (Madril 1941)
# [[María Belén Morales]] eskultorea eta margolaria (Tenerife, 1928-2016)
# [[Maria Castellano Arroyo]] medikua (Jaen 1948)
# [[María de la Candelaria]] Tzeltalko Matxinadaren buruzagia (Mexiko, 1698-1716)
# [[Maria de Nati]] aktorea (Madril 1997)
# [[Maria Denis]] aktorea (Argentina 1916- Italia 2004)
# [[Maria Elvira Pombo Holguin]] diplomazialaria (Kolonbia 1960)
# [[Maria Eugenia Rito]] vedettea (Argentina 1975)
# [[María Fernanda Campa Uranga]] geologoa, aktibista (Mexiko, 1940-2019)
# [[María Gainza]] idazlea (Buenos Aires, 1975)
# [[Maria Jose Saez Carrasco]] kazetaria (Madril 1965)
# [[Maria Lionza]] jainkosa (Venezuela 1802)
# [[Maria Lopez Sandez]] filologoa, idazlea (Lugo 1973)
# [[Maria Luisa Prada Sarasua]] idazlea (Asturias XX. mendea)
# [[Maria Marchant]] hezitzailea, politikaria (Txile 1904-1990)
# [[Maria Nikolaevna O’Rourke]] presoa, hilketa eragilea (Errusia 1877-Argentina 1949)
# [[Maria Nikolaievna Romanova (1899-1918)]] Dukesa Handia (Errusiar Inperioa)
# [[Maria Rosa Fugazot]] aktorea (Argentina 1942)
# [[Maria Rosa Yorio]] rock kantautorea (Argentina 1954)
# [[Maria Thereza Alves]] artista (Brasil, 1961)
# [[Maria Vicente]] atleta (Bartzelona 2001)
# [[Mariam Hernandez]] aktorea (Fuerteventura 1981)
# [[Mariam Shahriar]] film zuzendaria (Iran XX. mendea)
# [[Marta Aledo]] aktorea (Madril 1978)
# [[Marta Galimany]] atleta (Tarragona 1985)
# [[Mary Ann Aldham]] sufragista (Erresuma Batua, 1858-1940)
# [[Mary Carson Breckinridge]] erizaina, emagina (AEB, 1881-1965)
# [[Mary Gawthorpe]] sufragista (Erresuma Batua, 1881-1973)
# [[Mary Sophia Allen]] sufragista, policia (Britainia, 1878-1964)
# [[Maya Erskine]] aktorea (AEB 1987)
# [[Maya Mihindou]] Gabongo ilustratzaile, argazkilari eta kazetaria (Libreville, 1984)
# [[Michela Belmonte]] aktorea (Italia 1925- Alacant 1978)
# [[Michele Mouton]] rally pilotua (Frantzia 1951)
# [[Milena Busquets]] idazlea eta kazetaria (Bartzelona, 1972)
# [[Miri Perez-Cabrero]] aktorea, sukaldaria ( Bartzelna 1993)
# [[Mischa Bredewold ]] txirrindularia (Herbehereak 2000)
# [[Mónica Mayer]] artista eta arte krikikaria (Mexiko, 1954)
# [[Montserrat del Amo]] idazlea (Madril 1927-2015)
# [[Nancy Astor]] lehen emakumea parlamentu britainiarrean (1879-1964)
# [[Natalia Rodriguez (aktorea)]] (Madril 1992)
# [[Natascha Kampusch]] ume bahitua (Austria 1998)
# [[Nazhūn bint al-Qalā'iyya]] poeta (Al-andalus XII. mendea)
# [[Nelly Kaplan]] idazlea (Buenos Aires, 1931-Suitza, 2020)
# [[Neus Aguado]] poeta, kazetaria, literatura kritikaria (Argentina, 1955)
# [[Nicolasa Montt de Marambio]] poeta (Txile 1857-1924)
# [[Nuria Amat]] idazlea ( Bartzelona 1950)
# [[Nuria Montserrat Pulido]] bioingeniaria (Bartzelona 1978)
# [[Oda Krohg]] margolaria (Norvegia 1860-1935)
# [[Paola Cortellesi]] aktorea (Italia 1973)
# [[Paola Rojas]] kazetaria (Mexiko 1976)
# [[Paz Márquez Benítez]] idazlea (Filipinak,
# [[Petra Delicado]] literatura pertsonaia, inspektorea
# [[Phyllis Smith]] aktorea (AEB 1952)
# [[Pilar Carbonero Zalduegi]] ikertzailea (Marokoko protektoratua, 1942)
# [[Pilar de Francisco]] kazetaria, umorista (Madril XX. mendea)
# [[Qiu Zhu]] margolaria (Ming dinastiako txinatarra)
# [[Rachel Reeves]] politikaria (EB 1979)
# [[Rahima Moosa|Rahina Moosa]] apartheidaren aurkako politikaria (Hegoafrika, 1922-1993)
# [[Raisa Smetanina]] iraupen-eskiatzailea (Errusia 1952)
# [[Rekha]] aktorea (India 1954)
# [[Rocio Madrid]] aktore, tb aurkezlea (Malaga 1978)
# [[Rocio San Miguel]] abokatua, aktibista desagertua (Venezuela 1966)
# [[Rocio Santa Cruz]] kultur kudeatzailea (Coruña 1967)
# [[Rocio Vieitez Ferro]] itzultzailea (Pontevedra 1975)
# [[Rosalind Eleazar]] aktorea (EB 1982)
# [[Rosalind Fox Solomon]] argazkilaria (AEB 1930)
# [[Rosalinda Celentano]] aktorea (Italia 1968)
# [[Rosario Valcárcel]] poeta, eleberrigilea (Kananaria Handiko las Palmas, 1949)
# [[Rose Frisch]] zientzialari aitzindaria ( AEB 1918-201519)
# [[Rozenn Milin]] kazetaria (Frantzia, 1960)
# [[Sabina Puertolas]] sopranoa (Zaragoza 1973)
# [[Sahraa Karimi]] dokumentalgilea (Iran/Afganistan 1983)
# [[Sandra Golpe]] kazetaria (Cádiz 1974)
# [[Saridjah Niung]] musikaria, artista (Indonesia 1908-1993)
# [[Selina Cooper]] sufragista (Britainia
# [[Shobhaa De]] idazlea (India 1948)
# [[Shygirl]] DJ (EB 1992)
# [[Silvia Orriols]] politikaria (Girona 1984)
# [[Simona Izzo]] film zuzendaria (Italia 1953)
# [[Sira Rego]] politikaria (Vañentzia 1973)
# [[Sophia Williams-De Bruyn|Sophia Williams de Bruyn]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, 1938)
# [[Susana Gomez Castaño]] musikaria, ekintzailea (Kolonbia 1984)
# [[Sushmita Sen]] aktorea, Miss Unibertso (India 1975)
# [[Susie Porter]] aktorea (Australia 1971)
# [[Suzanne Lacy]] artista (AEB, 1945)
# [[Teresa Rivero]] 1. Emakume-presidente futbolean (Cádiz 1935)
# [[Teresa Shaw]] Idazle, itzultzaile (Uruguai-Bartzelona, 1951)
# [[Theresa Garnett]] ekintzaile sufragista (Erresuna Batua, 1888-1966)
# [[Valentine Penrose]] idazle eta margolaria (Frantzia, 1898-1978)
# [[Vicenta Fernandez-Montesinos]] idazlea (Granada 1930-Madril 2023)
# [[Vicky Luengo]] aktorea (Mallorca 1990)
# [[Victoria Lomasko]] marrazkilaria (Errusia, 1978)
# [[Vidya Balan]] aktorea, abeslaria (India 1979)
# [[Violet Aitken]] sufragista (Erresuma Batua, 1886-1987)
# [[Virginia Giuffre]] sexu-biktima (AEB/Australia 1983)
# [[Virginie Ancelot]] idazlea eta pintorea (Dijon, 1792-Paris, 1875)
# [[Wilma Labate]] film zuzendaria, gidoilaria (Italia 1949)
# [[Zheng Qinwen]] tenislaria (Txina 2002)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''otsaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Casilda Ampuero]] '''SORTUA''' Fronte eta Ospitaleen zuzendaria (San Vicente de la Barquera, 1906-1978)
# [[Conchita Bustinduy]] '''SORTUA''' erraketista (Berriatua, 1927)
# [[Mercedes Herrán]] '''SORTUA''' haur saltzailea (?-Bilbo, 2002)
# [[Aurora Gómez Urrutia]] '''SORTUA''' ekintzaile errepublikarra (Obanos, 1914-Iruñea, 1975)
# [[Adela Tarifa Fernández]] historialaria, ikertzailea (Granada 1949)
# [[Africa Fanlo]] ilustratzailea (Bartzelona, 1972)
# [[Agnes Arber]] botanikaria (Erresuma Batua, 1879-1960)
# [[Ai Yazawa]] mangaka japoniarra (Osaka, 1967)
# [[Alice Henry]] sufrafista (Australia, 1857-1943)
# [[Alicia Dickenstein]] matematikaria (Argentina, 1955)
# [[Aliya Moldagulova]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1925-1944)
# [[Amanda Marsalis]] argazkilaria, film zuzendaria (AEB, XX. mendea)
# [[Ana Bustelo]] editorea eta itzultzailea (Paris, 1964)
# [[Ana de la Cueva]] ekonomialaria (Madril 1966)
# [[Ana María Bejarano Escanilla]] itzultzailea (Salamanca, 1959)
# [[Ana María Campos]] heroia ( Venezuela 1796-1828)
# [[Ana Miralles|Ana Mirelles]] komikigilea eta ilustratzailea (Madril, 1959)
# [[Ana Requena]] kazetaria, blogaria (Madril 1984)
# [[Anabel Flores Salazar]] kazetaria (Mexiko 1984-2016)
# [[Andrea Motis]] musikagilea, tronpeta jolea, jazz kantaria (Bartzelona 1995)
# [[Angeles Mastretta]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1949)
# [[Ann Chapman]] limnologoa (Zeelanda Berria, 1937-2009)
# [[Anna Cardús Flaqué]] saskibaloi arbitroa (Bartzelona 1970)
# [[Anna Casanovas|Anna Casanova]] idazlea (Bartzelona, 1975)
# [[Anna Petronella van Heerden]] ginekologoa, sufragista (Hegoafrika 1887- 1975)
# [[Anne Teuf]] ilustratzaile eta komikigile frantsesa (Aspach-le-Haut, 1964)
# [[Annie MacDonald Langstaff]] legelaria, (Kanada,
# [[Antoinette Blackwell]] idazlea eta gizarte ekintzailea (AEB, 1825-1921)
# [[Arantxa Aguirre Carballeira]] dokumentalgilea, gidoilaria (Madril 1958)
# [[Arca (abeslaria)]] (Venezuela/Bartzelona 1989)
# [[Arcelia Ramirez]] aktorea (Mexiko 1967)
# [[Arja Kajermo|Arja Kajerno]] komikigilea (1949)
# [[Arlene Harris]] aktorea (Kanada 1896-AEB 1976)
# [[Arlene Harris]] enpresaburua, asmatzailea (AEB 1948)
# [[Åsa Grennvall|Assa Grennavall]] komikilaria (Suedia, 1973)
# [[Barbara Morgenstern]] elektronika-abeslaria, ekoizlea (Alemania 1946)
# [[Barbara Saavedra]] biologoa (Txile 1967)
# [[Begoña Lolo]] musikologoa (Madril 1958)
# [[Begoña San Jose ]] sindikalista (Segovia 1949)
# [[Begoña Torres]] kultur kudeatzailea (Madril XX. mendea)
# [[Belen Atienza Azcona]] film ekoizlea (Madril 1970)
# [[Bella Guerin]] sufragista eta ekintzaile (Australia, 1858-1923)
# [[Bibi Bourelly]] egile abeslaria (Berlin/AEB 1994)
# [[Blanche Feillet-Hennebutte]] margolaria eta litografoa (1815-1886)
# [[Bodil Schmidt-Nielsen]] fisiologoa (Danimarka-AEB, 1918-2015)
# [[Bríet Bjarnhéðinsdóttir]] politikaria (Islandia, 1856-1940)
# [[Carlota Guerrero]] argazkilaria, zinemagilea (Bartzelona 1989)
# [[Carmen Armendariz]] ekoizlea (Mexiko 1946)
# [[Carolina_Caycedo]] diziplina anitzeko artista (London, 1978)
# [[Catherine Helen Spence]] idazlea, kazetaria, sufragista (Australia, 1829-1910)
# [[Chus Tudelilla]] arte-kudeatzailea (Logroño 1961)
# [[Claire Tomalin]] kazetaria, biografoa (Londres 1933)
# [[Clara Giveen]] sufragista (Irlanda, 1887-1967)
# [[Clara Segura]] aktorea (Bartzelona 1974)
# [[Claudia Malagelada]] aktorea, dantzaria (Bartzelona 2007)
# [[Cristina Gutiérrez (pilotua)]] (Burgos 1991)
# [[Cristina Huete (ekoizlea)]] (Brasil/Espainia XX. mendea)
# [[Diana Athill]] editore, idazle, nobelagile (Londres, 1917-2019)
# [[Doaa el-Adl]] karikaturegilea (Egipto, 1979)
# [[Dolores Hayden]] arkitektoa, historialaria, poeta (AEB, 1945)
# [[Dorothe Engelbretsdotter]] poeta (Norvegia, 1634-1716)
# [[Draga Ljo%C4%8Di%C4%87]] medikua, feminista (Serbia, 1855-1926)
# [[Edwidge Danticat]] idazlea (Haiti/AEB 1969)
# [[Eileen Mary Casey]] sufragista (Australia 1881- 1972)
# [[Elin Wallin|Elin Walin]] artista (Suedia, 1884-1969)
# [[Eliza Ritchie|Eliza Ritche]] sufragista eta filosofoa (Kanada, 1856-1933)
# [[Elizabeth Avery Meriwether]] idazle, sufragista (AEB, 1824-1916-)
# [[Ellen Allien]] DJ (Alemania 1968)
# [[Ellen Ternan]] aktorea (EB 191839-1914)
# [[Elvira Sastre]] poeta, itzultzailea (Segovia 1992)
# [[Emma Miller]] sufragista (EB 1839-Australia 1927)
# [[Esperanza Mendoza Holgado]] saskibaloi arbitroa (Caceres 1983)
# [[Ethel Sargant]] botanikaria (Erresuma Batua, 1863-1918)
# [[Eva Valiño]] soinu teknikaria (Bartzelona 1969)
# [[Fanny Brice]] aktorea ( AEB 1891-1951)
# [[Fatimah Tuggar ]] artista (Nigeria 1967)
# [[Flora de Pablo]] medikua, ikertzailea (Salamanca, 1952)
# [[Florence Lawrence]] aktorea, asmatzailea (Kanada-AEB, 1886-1938)
# [[Fran%C3%A7oise Brauner]] medikua (Austria-Frantzia, 1911-2000)
# [[Františka Plamínková]] kazetaria, feminista, politikaria (Txekia, 1875-1942)
# [[Gabriela Gonz%C3%A1lez]] fisikaria (Argentina, 1965)
# [[Gabriele Schor]] publizista, bildumagilea (Austria 1961)
# [[Garcia Botikaria]] zientzia dibulgatzailea (Cuenca 1995)
# [[Geneviève Thiroux d'Arconville]] idazlea, zientzialaria (Frantzia 1720-1805)
# [[Gertrude Blanch]] matematikaria (Polonia-AEB, 1897-1996)
# [[Gertrude Caton Thompson]] arkeologoa (Britainia Handia, 1888-1985)
# [[Giorgia Marras]] Komikigile eta ilustratzaile franko-italiarra (Genova, 1988)
# [[Giulia Tamayo Leon]] abokatua, aktibista (Peru 1958- Uruguai 2014)
# [[Griselda Pascual i Xufré]] matematikaria (Bartzelona, 1926-2001)
# [[Hedwig Dohm]] idazlea (Alemania 1831-1919)
# [[Helen Frankenthaler]] margolaria (AEB, 1928-2011)
# [[Helene Funke]] margolaria (Alemania,1869-1957)
# [[Henrietta Dugdale]] sufragista (Londres 1827- Australia 1918)
# [[Hiromu Arakawa]] mangaka japoniarra (Tokachi, 1973)
# [[Irene Manton]] botanikaria (Erresuma Batua, 1904-1988)
# [[Irene Stegun]] matematikaria (AEB, 1919-2008)
# [[Irma Thomas]] soul abeslaria (AEB 19)41
# [[Irma Wyman]] ingeniari informatikoa (AEB, 1928-2015)
# [[Isabel Muñoz (argazkilaria)]] (Bartzelona/Madril 1951)
# [[Isabel Tajahuerce Ángel]] irakaslea, ikertzailea (Soria 1960)
# [[Jantina Tammes]] botanikaria (Herbehereak, 1871-1947)
# [[Jeanne Demessieux]] piano-jotzaile, organo-jotzailea (Frantzia, 1921-1968)
# [[Jenny Saville]] margolaria (Britainia, 1970)
# [[Jessica Bennett]] kazetaria, blogaria (AEB 1981)
# [[Jorja Smith]] kantautorea (EB 1997)
# [[Josiane Balasko]] aktorea, zuzendaria, gidoigilea (1950)
# [[Judi Chamberlin]] aktibista (AEB 1944-2010)
# [[Judith Scott (artista)|Judith Scott]] artista (Ohio, 1943-2005)
# [[Kali Uchis]] kantautorea (AEB 1994)
# [[Karo Moret Miranda]] historialaria, ikertzailea (Kuba,...)
# [[Kate Lilley]] poeta (Australia, 1960)
# [[Kate Perugini]] margolaria (EB 1839-1929)
# [[Kehlani]] egile abeslaria (AEB 1995)
# [[Kenia Os]] abeslaria, youtuberra (Mexiko 1999)
# [[Lais Korintokoa]] hetera (Grezia K.a V. mendea- K.a. IV. mendea)
# [[Lala Huete]] figuringilea (Brasil/Espainia 1957)
# [[Laura Lechuga]] kimikaria, ikerlaria (Sevilla 1962)
# [[Lilli Hornig]] kimikaria (Txekoslovakia-AEB, 1921-2017)
# [[Liv Strömquist]] komikigilea (Suedia, 1978)
# [[Louisa Lawson]] idazlea, poeta, sufragista (Australia, 1848-1920)
# [[Louise Brealey]] aktorea (EB 1979)
# [[Ludwika Paleta]] aktorea (Polonia/Mexiko 1978)
# [[Lulu Roman]] komediantea, abeslaria (AEB 1946)
# [[Lynn Fontanne]] aktorea (EB 1887- AEB 1983)
# [[Mabel Sharman Crawford]] abenturazale eta idazlea (Irlanda, 1820-1912)
# [[Madhuri Dixit]] zinema aktorea (India, 1967)
# [[Maevia Noemí Correa]] botanikaria (Argentina, 1914-2005)
# [[Manuela Sambo]] artista (Angola/Alemania 1964)
# [[Margarida Castells]] itzultzailea (Bartzelona, 1962)
# [[Margie Sudre]] Frantziako politikaria (Vinh, 1943)
# [[Marguerite Jeanne Carpentier]] eskultorea (Paris 1886-1965)
# [[Maria Angeles Querol]] historialaria (Badajoz 1948)
# [[María Calcaño]] poeta (Venezuela 1906-1956)
# [[María Eduarda Barjona de Freitas]] kazetaria, kritikaria (Portugal 1882-1952)
# [[Maria Fyodorovna Zibold]] medikua (Serbia, 1849-1939)
# [[Maria Jose Toro Nozal]] zientzialaria (Zamora 1957)
# [[Maria Pia Timon]] etnologoa (Cáceres 1954)
# [[Maria Polivanova]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1922-1942)
# [[María Rosa Urraca Pastor]] karlista eta falangista (Madril, 1900-Bartzelona, 1984)
# [[Maria Sainz Martin]] medikua (Badajoz 1953)
# [[Maria Schwarz]] arkitektoa (Alemania 1956)
# [[Maria Silva]] aktorea (Palentzia 1941-Madril 2023)
# [[Maria Tena]] idazlea, kultur kudeatzailea (Madril 1953)
# [[Maria Teresa Salazar Bermudez]] kimikari aitzindaria (Badajoz 1909-Madril 1982)
# [[Maria Vazquez]] aktorea (Galizia 1979)
# [[María Vinyals|Marina Vinyals]] idazlea eta artikulugilea (Galizia, 1875-1942)
# [[Maria von Linden]] bakteriologo, zoologo (Alemania, 1869-1936)
# [[Maribel Domenech]] artista (Valentzia 1951)
# [[Marilou Berry]] aktorea (Frantzia, 1973)
# [[Marina Picasso]] idazlea (Frantzia, 1950)
# [[Marina Raskova]] pilotua (Sobiet Batasuna, 1912-1943)
# [[Marjorie Courtenay-Latimer]] naturalista (Hegoafrika, 1907-2004)
# [[Marjorie Hasler]] sufragista (Irlanda, 1887-1913)
# [[Marlene Engelhorn]] aktibista, filantropoa (Austria 1992)
# [[Marta Carazo]] kazetaria ( Madril 1973)
# [[Martha Carrillo]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1966)
# [[Mary Ann Hilliard]] erizaina eta sufragista (Irlanda, 1860-1912)
# [[Mary Galway]] sufragista eta sindikalista (Irlanda, 1864-1928)
# [[Mary J. Blige]] abeslaria (AEB 1984)
# [[Mary Lee]] sufragista (Australia, 1821-1909)
# [[Mary Martin]] aktorea (AEB 1913-1990)
# [[Mary Richardson]] sufragista (Kanada, 1889-1961)
# [[Mary-Dell Chilton]] biologoa (AEB, 1939)
# [[Mati Diop]] aktore eta zuzendaria (Paris, 1982)
# [[Maya Zankoul]] artista bisuala, blogaria (Libano, 1986)
# [[Maybanke Anderson]] sufragista (Australia, 1845-1927)
# [[Merce Paloma]] jantzi diseinatzailea (Bartzelona 1964)
# [[Mercedes Valdivieso]] idazlea (Txile 1924-1993)
# [[Mihri Müşfik Hanım]] margolaria (Turkia, 1886-1954)
# [[Miluca Sanz]] musikaria, artista (Segovia 1956)
# [[Minna Sundberg]] ilustratzailea (Suedia, 1990)
# [[Miss Kittin]] DJ (Frantzia 1973)
# [[Mónica Oriol Icaza]] enpresaria (Madril, 1961))
# [[Muriel Douru]] komikigile, idazle eta ekintzaile frantsesa (1976)
# [[Muriel Matters]] kazetaria, sufragista (Australia, 1817-1969)
# [[Nadia Khiari]] komikigilea eta irakaslea (Tunisia, 1973)
# [[Natalia Carbajosa]] idazlea eta itzultzailea (Puerto de Santa Maria, 1971)
# [[Natalia Kovxova|Natalia Kovxva]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1920-1942)
# [[Natalka Bilotserkivets]] poeta eta iraultzailea (Ukraina, 1954)
# [[Nh. Dini]] idazle feminista (Indonesia 1936-2018)
# [[Nieves López Martínez]] paleontologoa (Burgos, 1949-2010)
# [[Ninnan Santesson]] eskultoregilea (Suedia, 1891-1969)
# [[Noemí Zaritzky]] ingeniari kimikoa (Argentina, 1951)
# [[Norio Sakurai]] mangaka(Japonia)
# [[Núria Tamarit Castro]] irudigilea (Castelló 1993)
# [[Odile Schweisguth]] medikua (Frantzia 1913-2002)
# [[Olivia Mandle]] ingurumen aktibista (Bartzelona 2007)
# [[Pati Chapoy]] kazetaria (Mexiko 1949)
# [[Peggy McCay]] aktorea (AEB 1927-2018)
# [[Pilar Landeira Guerrero]] saskibaloi arbitroa (Madril 1959)
# [[Polina Osipenko]] hegazkinlari heroia (Sobietar Batasuna, 1907-1939)
# [[Power Paola]] komikigilea (Ekuador, 1977)
# [[Ptazeta]] rap kantugilea (Kanariak 1996)
# [[Regina Silveira]] artista eta unibertsitateko irakaslea (Brasil, 1939)
# [[Remedios Sanchez]] idazlea, ikertzailea (Bartzelona 1975)
# [[Rita Payes]] musikagilea, tronboi jolea, jazz kantaria (Bartzelona 1999)
# [[Roser Berdagué]] itzultzailea (Katalunia, 1929)
# [[Rosina Gomez Baeza]] kultur kudeatzailea (Asturias 1941)
# [[Safia Farhat]] artista (Tunisia, 1924-2004)
# [[Sara Becker (aktorea)]] (Txile 2002)
# [[Sara Fratini]] ilustratzailea (Venezuela, 1985)
# [[Semiramis Gonzalez]] historialaria (Asturias 1988)
# [[Serena Lake]] predikatzailea, sufragista (Australia, 1842-1920)
# [[Sheila Tobias]] administratzaile, idazle (AEB, 1935-2021)
# [[Sita Abellan]] DJ, modeloa (Murtzia 1993)
# [[Sofia Coll]] kantari, dantzari, aktorea (Bartzelona 1999)
# [[Sophie Bryant]] matematikaria (Erresuma Batua, 1850-1922)
# [[Sybille Bedford]] idazlea, kazetaria (Alemania 1911-EB 2006)
# [[Sylvia Earle]] ozeanografoa (AEB 1935)
# [[Tatiana Proskouriakoff]] arkeologo, etnologo (Errusia-AEB, 1909-1985)
# [[Teyana Taylor]] abeslaria, dantzaria, aktorea (AEB 1990)
# [[Tomasa Tito Condemayta]] independentziaren aitzindaria, heroia (Peru 1740-1781)
# [[Tracey Rose]] artista (Hegoafrika 1974)
# [[Valentina Borok]] matematikaria (Ukraina, 1931-2004)
# [[Valentina Grizodubova]] hegazkinlari heroiak (Sobietar Batasuna, 1909-1993)
# [[Vanessa Ciangherotti]] aktorea (Mexiko 1974)
# [[Vanessa Nakate]] klima-aktibista (Uganda, 1996)
# [[Vinciane Despret]] filosofoa (Belgika 1959)
# [[Wangechi Mutu]] artista (Kenya/AEB 1972)
# [[Whitney Wolfe Herd]] enpresaburua, ekintzailea (AEB 1989)
# [[Xulia Vicente]] irudigilea (Coruña 1993)
# [[Yasmina Alcaraz Moreno]] saskibaloi arbitroa (Girona 1989)
# [[Yelizaveta Chaikina]] partisanoa (Sobiet Batasuna, 1918-1941)
# [[Yevdokia Bershanskaia]] hegazkinlaria (Sobietar Batasuna, 1913-1982)
# [[Yvonne Sylvain]] medikua (Haiti, 1907-1989)
# [[Zdenka Braunerová]] margolaria (Txekia, 1858-1934)
# [[Zeina Abirached]] komikigilea, ilustratzailea (Beirut, 1981)
# [[Ziba Ganiyeva]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1923-2010)
# [[Alice Abadam]] sufragista (GAles, 1856-1940)
# [[Lila Avilés|Lila Aviles]] zinema zuzendaria (Mexiko, 1982)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''urtarrila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aintzane Uria]] ef--'''SORTUA''' abeslaria, soinularia (Durango, 1979)
# [[Fatmana Binta]] ----'''SORTUA''' sukaldaria (Sierra Leona, 1984)
# [[Izaro Oliveira]] ef--'''SORTUA''' txirrindularia (Ermua 2005)
# [[Mari Carmen Montoya Azkuna]] --ef'''SORTUA''' farmazialaria (1926-2024)
# [[Gloria Zuazola]] --ef'''SORTUA''' (Uruguai, 1966-2024)
# [[Itsaso Gangoitia]] ----'''SORTUA''' lasterkaria, euskara teknikaria (Abadiño 1988)
# [[Paquita Bretos Andueza]] ----'''SORTUA''' mendizalea, ateoa, komunista (Pasaia, 1927)
# [[Larraitz Amezaga del Fango]] ----'''SORTUA''' endometrosiaren buruzko liburuaren egilea (Donostia, 1990
# [[Erkuden Txokarro]] ----'''SORTUA''' (Iruñea, 1974)
# [[Ru´a Zimawi|Ru´a Rimawi]] ----'''SORTUA''' (Zisjordania, 1998)
# [[Nora Botero]] ----'''SORTUA''' irakaslea, ikertzailea (Kolonbia , ?)
# [[Auxi Díaz]] ef--'''SORTUA''' magistratua (Kanaria Handia 1967)
# [[María Isabel Gutiérrez Velasco]] --ef'''SORTUA''' prostituta (Santander, ? - Basauriko espetxea, 1977))
# [[Begoña Vesga]] ef--'''SORTUA''' ekintzaile, feminista, politikaria (Burgos, Ermua, 1951)
# [[Beatriz Arizaga Bolunburu]] ef--'''SORTUA''' historialaria (Eibar, 1951)
# [[Maialen Etxart Salaberri]] ----'''SORTUA''' irakaslea (Isturitze, 1978)
# [[Sara Oceja Salazar]] ef--'''SORTUA''' arkitektua eta politikaria (Durango, 1970)
# [[Paula Bronstein]] fotokazetaria (AEB, XX. mendea)
# [[Edith Hirsch Luchins]] efef matematikaria (Polonia-AEB, 1921-2002)
# [[Annie Montague Alexander]] paleontologo, filantropoa (AEB, 1867-1950)
# [[Carol Guzy]] ef-- argazkilaria (AEB, Pensilvania, 1956)
# [[Ladislava Bakanic]] gimnasta (New York, 1924)
# [[Julia Kavanagh|Julia Kavabagh]] idazlea (Irlanda, 1824-1877)
# [[Nelly Bodenheim|Nelly Bodenneim]] ilustratzailea (Herbehereak, 1874-1951)
# [[Hamideh Kheirabadi]] aktorea (Irlanda, 1924-2010)
# [[Dorothy Cayley]] mikologoa (Sri Lanka, 1874-1955)
# [[Maria Mauban]] aktorea (Marsella, 1924-2014)
# [[Kate Lester]] aktorea (Ingalaterra, 1857-1924)
# [[Dorothea Wolbert]] aktorea (AEB, 1874-1958)
# [[Gré de Jongh]] lasterketaria (Herbehereak, 1924-2002)
# [[Vera Molnár]] artista (Hungaria, 1924-2023)
# [[Elena Cernei]] mezzo-sopranoa (Errumania, 1924-2000)
# [[Hrytsko Hryhorenko]] poeta eta itzultzailea (Ukrainia, 1867-1924)
# [[Claudine Dupuis]] aktorea (Frantzia, 1924-1991)
# [[Annelise Hovmand]] zinema-zuzendaria (Danimarka, 1924-2016)
# [[Conradine Birgitte Dunker]] idazlea (Norvegia, 1780-1866)
# [[Beatrice Chebet]] atleta (Kenya 2000)
# [[Tsigie Gebreselama]] atleta (Etiopia 2000)
# [[Dawit Seyaum]] atleta (Etiopia 1996)
# [[Shannon Rowbury]] atleta (AEB 1984)
# [[Lisa Dobriskey]] atleta (EB 1983)
# [[Adela Pankhurst]] sufragista, aktibista politikoa (EB 1885-Australia 1961)
# [[Minnie Baldock]] sufragista (EB 1864-1954)
# [[Adelaide Knight]] sufragista (EB 1871-1950)
# [[Christian Jollie Smith]] abokatu ekintzailea (Australia 1885-1963)
# [[Margaret Bondfield]] politikaria, aktibista (EB 1873-1953)
# [[Louisa Martindale]] zirujaua (EB 1872-1966)
# [[Louisa Martindale (feminista)]] sufragista, aktibista (EB 1839-1914)
# [[Hilda Martindale]] funtzionarioa, idazlea (EB 1875-1952)
# [[Cicely Hamilton]] dramagilea, aktorea (EB 1872-1933)
# [[Dora Montefiore]] zirujaua (EB 1872-1966)
# [[Kelly Holmes]] atleta (EB 1970)
# [[Mary Rand]] atleta (EB 1940)
# [[Alemitu Tariku]] atleta (Etiopia 2000)
# [[Shelby Houlihan]] atleta (AEB 1993)
# [[Manuela M. Veloso]] irakaslea, robot-ikertzailea (Lisboa 1957)
# [[Lua Ribeira]] argazkilaria (Coruña, 1986)
# [[Cristina de Middel]] argazkilaria (Alacant, 1979)
# [[María Garay]] tango abeslaria (Argentina, 1941)
# [[Anna Gottlieb]] abeslaria (Viena, 1774-1856)
# [[Hou Bo]] argazkilaria (Txina, 1924-2017)
# [[Montserrat Ubach Tarrés]] espeleologoa aitzindaria (Bartzelona XX. mendea)
# [[Rocío Verdejo García]] artista plastikoa, argazkilaria (Granada 1982)
# [[Olinpia Velasco]] artista bisuala, argakilaria ( Granada 1970)
# [[Ana Vaz]] film zuzendaria, artista (Brasil 1982)
# [[Sara Ramo]] artista bisuala (Madril/Brasil 1975)
# [[Ann Packer]] atleta (EB 1942)
# [[Tatiana Tomashova]] atleta (Errusia 1975)
# [[Svetlana Masterkova]] atleta (Errusia 1968)
# [[Denise Lewis]] atleta (EB 1972)
# [[Sally Gunnell]] atleta (EB 1966)
# [[Eladia Blázquez]] abeslaria (Argentina, 1931-2005)
# [[Zanele Muholi]] artista eta aktibista (Hegoafrika, 1972)
# [[Eva Nogales]] biofisikaria (Colmenar Viejo, 1965)
# [[Ana María Muñoz Amilibia]] arkeologoa (Donostia-Madril, 1932-2019)
# [[Farshid Moussavi]] arkitektoa (Iran/Britainia 1965)
# [[Roma Agrawal]] egitura-ingeniaria (India/EB 1983)
# [[Francine Houben]] arkitektoa (Herbehereak 1955)
# [[Beverly Willis]] arkitektoa (AEB 1928-2023)
# [[Jolanda Ceplak]] atleta (Eslovenia 1976)
# [[Hasna Benhasi]] atleta (Maroko 1978)
# [[Fantu Worku]] atleta (Etiopia 1999)
# [[Karissa Schweizer]] atleta (AEB 1996)
# [[Phylis Smith]] atleta (EB 1963)
# [[Pilar Citoler]] dentista, arte bildumagilea (Zaragoza 1937)
# [[Mary Strong Clemens]] botanikaria (AEB, 1873-1968)
# [[Hortense Powdermaker]] antropologoa (AEB,1900-1970)
# [[Charlotte Abramow]] argazkilari eta bideogilea (Brusela, 1993)
# [[Judy Dater]] argazkilari feminista (AEB, 1941)
# [[Germaine Van Parys]] fotokazetaria (Belgika, 1893-1983)
# [[Alexandra Boulat]] fotokazetaria (Frantzia, 1962-2007)
# [[Ina Higgins]] baratzezaina, paisaia-arkitektoa (Irlanda 1860-Australia 1948)
# [[Nettie Palmer]] idazlea, kritikaria ( Australia 1885-1964)
# [[Vicenta Cortés Alonso]] artxibozaina, ikertzailea, irakaslea (Valentzia 1925-2021)
# [[María Eugenia Rodríguez Palop]] legelaria, politikaria ( Badajoz 1970)
# [[Marisa Rodríguez Palop]] kazetaria, korrespontsala (Badajoz 1966)
# [[Janeene Vickers]] atleta (AEB 1968)
# [[Sandra Farmer]] atleta (Jamaika/AEB 1962)
# [[Debra Flintoff-King ]] atleta (Australia 1960)
# [[Tatiana Ledovskaya]] atleta (Errusia 1966)
# [[Sandra Douglass Morgan]] abokatu, kirol-zuzendaria (Las Vegas 1978)
# [[Mary_Elliott_Hill]] kimikaria (AEB, 1907-1969)
# [[Naomi Parker]] langilea, modeloa (AEB, 1921-2018)
# [[Marica Andallón]] heroina (Oviedo, 1764-1848)
# [[Dana Ulery]] informatiba zientifikoa (AEB, 1938)
# [[Mary Cowden Clarke]] idazlea (Londres, 1809-Italia, 1898)
# [[Fili Chillón|Fili Chillon]] idazle eta eskultore (1918-2012)
# [[Claude Cahun|Claude CAhun]] artista (Frantzia, 1894-1954)
# [[Suzanne Malherbe|Susanne Malherbe]] argazkilaria, diseinatzaile (Frantzia, 1892-1972)
# [[Véronique de Viguerie|Veronique de Viguerie]] fotokazetaria (Frantzia, 1978)
# [[María Amelia Baltar]] abeslaria (Buenos Aires, 1940)
# [[Luz María del Castillo Fregoso]] kimikari-biologoa (Mexiko, 1926-1990)
# [[Li Fanghua]] fisikaria (Txina, 1932-2020)
# [[Elise Ottesen-Jensen]] kazetaria (Suedia, 1886-1973)
# [[Dina Vierny]] modeloa, arte-bildumagilea, museo-zuzendaria, erresistentzian ekintzaile (Errumania 1919-Paris 2009)
# [[Nina Kandinski]] mezenasa (Errusia 1896- Suitza 1980)
# [[Lily Pastré ]] filantropoa (Frantzia 1891-1974)
# [[Manuela Beltrán]] heroia (Kolonbia 724-1819)
# [[Marina Stepanova]] atleta (Errusia 1950)
# [[Linda Keough ]] atleta (EB 1963)
# [[Tracy Goddard]] atleta (EB 1969)
# [[Silvia Rieger]] atleta (Alemania1970)
# [[Katharine Merry]] atleta (EB 1974)
# [[Fahrelnissa Zeid]] artista (Turkia 1901-Jordania 1991)
# [[María Josefa Jiménez Cisneros]] arkeologoa (Cádiz. 1916-2002)
# [[Romina Ressia]] argazkilaria (Argentina, 1981)
# [[Emilie Bieber]] argazkilaria (Alemania, 1810-1884)
# [[Hildegard Jäckel]] argazkilaria (Alemania, 1903-1974)
# [[Alicia Márquez]] aktorea, vedetea (Argentina 1932-2004)
# [[Ethel Rojo]] aktorea, vedetea (Argentina, 1937-2012)
# [[Delphine Diallo]] argazkilaria
# [[Martha Cooper]] argazkilaria (AEB 1943)
# [[Lady Pink]] grafitigilea (AEB 1945)
# [[Thérèse Le Prat]] argazkilaria (1895-1966)
# [[Alice Cherki]] Aljeriako psikoanalista eta idazlea (1936)
# [[Carole Thibaut]] Franziako idazle, antzerki zuzendari eta aktorea (1969)
# [[Gerty Dambury]] Guadalupeko antzerkigile, nobelagile eta poeta frantsesa (1957)
# [[Adele Goldstine]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1920-1964)
# [[Marlyn Wescoff Meltzer]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1922-2008)
# [[Séraphine Louis ]] margolari autodidakta (Frantzia 1864-1942)
# [[Araceli Martínez Esteban]] politikaria (Guadalajara 1974)
# [[Natalia Sazanovich]] atleta (Bielorrusia 1973)
# [[Jane Flemming]] atleta ( Australia 1965)
# [[Ghada Shouaa ]] atleta (Siria 1972)
# [[Urszula Włodarczyk]] atleta (Polonia 1965)
# [[Eunice Barber]] atleta (Sierra Leona 1974)
# [[Natalya Roshchupkina]] atleta (Errusia 1978)
# [[Carmen Sarmiento]] Espainiako 1. emakume guerra korrespontsala (Madril 1944)
# [[Elena Projorova]] atleta (Errusia 1978)
# [[Karin Specht-Ertl]] atleta (Alemania 1974)
# [[Tiia Hautala]] atleta (Finlandia 1972)
# [[Süreyya Ayhan]] atleta (Turkia 1978)
# [[Hayley Tullett]] atleta (EB 1973)
# [[Olga Jegorova]] atleta (Errusia 1972)
# [[Bouchra Ghezielle]] atleta (Maroko/Frantzia 19)
# [[Janeth Jepkosgei]] atleta (Kenya 1983)
# [[Margarita Ponomariova]] atleta (Kazakhstan 1993-Errusia 2021)
# [[Olga Nazarova]] atleta (Errusia 1965)
# [[Yeveonde Middleton|Yevonde Middleton]] argazkilaria (Erresuma Batua, 1893-1975)
# [[Lea Ypi]] filosofo (Albania, 1979)
# [[Alicia Márquez]] aktoresa (ARgentina, 1923-2004)
# [[Françoise Demulder|Francoise Demulder]] argazkilaria (Frantzia, 1947-2008)
# [[Nélida Roca]] vedetea (Buenos Aires, 1929-1999)
# [[Catherine Stern]] psikologo, hezitzailea (Alemania-AEB, 1894-1973)
# [[Adrienne Clarke]] botanikaria (Australia, 1938)
# [[Alba Solís]] abeslaria (Argentina, 1927-2016)
# [[Isabel Ellsen]] argazkilaria (Frantzia, 1958-2012)
# [[Kate Barry]] argazkilaria (Britainia Handia, 1967-2013)
# [[Cécile DeWitt-Morette]] fisikaria, matematikaria (Frantzia, 1922-2017)
# [[Coline Serreau]] aktore, zuzendari eta gidoilari frantsesa (1947)
# [[Emilia Broomé|Emilia Broome]] politikari liberala, feminista eta bakearen aldeko aktibista (Suedia, 1866-1925)
# [[Tassin Hangbè]] Dahomeyko erregina-ordea (Benin, XVIII. mendea)
# [[Virginia Norwood]] fisikaria, militarra (AEB, 1927-2023)
# [[Renée Gailhoustet|Renee Gailhoustet]] arkitektoa (1929-2023)
# [[Julia Lermontova]] kimikaria (Errusia, 1847- 1919)
# [[Christine Spengler]] fotokazetaria (Frantzia, 1945)
# [[Dickey Chapelle]] argazkilaria (AEB, 1919-1965)
# [[Susan Meiselas]] argazkilaria (AEB, 1948)
# [[Rafia Zakaria]] feminista musulmana (Pakistan, 1977)
# [[Edna Paisano]] matematikaria, soziologoa (AEB, 1948-2014)
# [[Josepha Weber]] abeslaria, sopranoa (Alemania, 1758-1819)
# [[Aloysia Weber]] opera abeslaria (Alemania 1760-1839)
# [[Constanze Mozart]] abeslaria (Alemania, 1762-1842)
# [[Sophie Weber]] abeslaria (Alemania, 1763-1846)
# [[Cäcilia Weber]] Mozarten amaginerraba (Alemania, 1727-1793)
# [[Beatriz Bermúdez de Velasco]] mexikoko konkistatzailea (Espainia, XVI. mendea)
# [[Klara Dan von Neumann]] matematikaria (Hungaria, 1911-1963)
# [[Anna Murray Vail]] botanikaria (AEB, 1863-1955)
# [[Nieves Fariza]] irakaslea,sindikalista (1911-1975)
# [[Faten Hamama|Faten Hamana]] aktorea (Egipto, 1931-2015)
# [[Fanny Navarro]] aktorea (Argentina, 1920-1971)
# [[Zerrenda:Emakume argazkilariak|Emakume argazkilarien zerrenda]]
# [[Rose Wilder Lane]] kazetaria, idazlea (AEB 1886-1968)
# [[Isabel Paterson]] kazetaria, idazlea, filosofo politikoa (Kanada 1886-AEB 1968)
# [[Dilan Yeşilgöz-Zegerius]] politikaria (Turkia,Herbehereak 1967)
# [[Gema Igual ]] politikaria ( Santander 1973)
# [[Pilar Alegría]] politikaria (Zaragoza 1977)
# [[Maria Pinigina]] atleta (Kirgitistan 1958)
# [[Olga Brizgina]] atleta (Errusia/Ukraina 1963)
# [[Liudmila Dzhigalova]] atleta (Ukraina 1962)
# [[Sherri Howard]] atleta (AEB 1962)
# [[Denean Howard-Hill]] atleta (AEB 1964)
# [[Inga Fischer-Hjalmars]] fisikaria (Suedia, 1918-2008)
# [[Waltraut Seitter]] astronomoa (Alemania, 1930-2007)
# [[Amina (Zazzauko erregina)]] Zazzauko erregina (Nigeria, 1533-1610)
# [[Paulina Urrutia]] aktorea (Txile, 1969)
# [[Melissa Gilbert]] aktorea (AEB 1964)
# [[Sara Gilbert]] aktorea (AEB 1975)
# [[Skye McCole Bartusiak]] aktorea (AEB 1992-2014)
# [[Melissa Sue Anderson]] aktorea (AEB 1962)
# [[Katy Kurtzman]] aktorea (AEB 1965)
# [[Leslie Landon]] aktorea (AEB 1962)
# [[Jennifer Landon]] aktorea (AEB 1983)
# [[Alison Arngrim]] aktorea (AEB 1962)
# [[Charlotte Stewart]] aktorea (AEB 1941)
# [[Melissa Francis]] aktorea, kazetaria (AEB 1972)
# [[Susan Solomon]] kimikari atmosferikoa (AEB, 1956)
# [[Mounia Youssef]] argazkilaria (Libano-Togo, 1988)
# [[Felicia Abban]] argazkilaria (Ganna, 1935-2024)
# [[Emily Jacir]] artista plastikoa (Palestina, 1970)
# [[Sarah Waiswa]] argazkilaria (1980 hamarkada)
# [[Gihan Tubbeh]] argazkilaria (Peru, 1984)
# [[Isadora Romero]] argazkilaria (Ekuador, 1987)
# [[Jane Elizabeth Jones|Jane Elizabeth]] sufragista, abolinionista (AEB, 1813-1886)
# [[Aida Muluneh]] argazkilaria eta artista (Etiopia, 1974)
# [[Taslima Akhter]] argazkilaria (Bangladesh, 1974)
# [[Nezha Alaoui]] enpresaria eta argazkilaria (Maroko, 1982)
# [[Ann Oakley]] soziologoa
# [[Caroline List]] epailea (AEB-Austria 1964)
# [[Idoia Murga Castro]] irakaslea, ikertzailea (Madril 1983)
# [[Mónica García Gómez]] mediku, politikaria (Madril 1974)
# [[Ana Redondo]] legelaria, politikaria (Valladolid 1966)
# [[Lorraine Fenton ]] atleta (Jamaika 1973)
# [[Sabine Busch]] atleta (Alemania 1962)
# [[Kim Batten]] atleta (AEB 1969)
# [[Sandie Richards]] atleta (Jamaika 1968)
# [[Elise Cranny]] atleta (AEB 1996)
# [[Colleen Quigley ]] atleta (AEB 1992)
# [[Marcia Barbosa]] fisikaria (Brasil, 1960)
# [[Maria Matos]] aktorea, dramagilea (Lisboa 1886-1952)
# [[Ofelia Marques]] margolaria ( Lisboa 1902-1952)
# [[Mafalda Mouzinho de Albuquerque]] idazlea (Lisboa 1874-1952)
# [[Shalane Flanagan]] atleta (AEB 1981)
# [[Linet Masai]] atleta (Kenya 1989)
# [[Vivian Cheruiyot]] atletak (Kenya 1983)
# [[Sally Kipyego ]] atleta (Kenya 1985)
# [[Julia Petxonkina]] atleta (Errusia 1978)
# [[Lashinda Demus]] atleta (AEB 1983
# [[Colleen Farrington]] modeloa, abeslaria (AEB 1936-2015)
# [[Edelmira Inés Mórtola]] geologoa (Argentina, 1894-1973)
# [[Boushra Yahya Almutawakel|Bousha Yahya]] argazkilaria (Yemen, 1969)
# [[Nikab]]
# [[Anna Hints]] zinema zuzendaria (Estonia, 1982)
# [[Pia Arke]] argazkilaria (Groenlandia, 1958-2007)
# [[Nina Byers]] fisikaria (AEB, 1930-2014)
# [[Genoveva Dawson]] botanikaria (Argentina, 1918-2012)
# [[Astrid Cleve]] botanikaria, kimikaria (Suedia, 1875-1968)
# [[Audrey_Richards]] Britaniako antropologa (London, 1899-1984)
# [[Anush Babajanyan]] fotokazetaria (Armenia
# [[Louise Abel]] argazkilaria (Norvegia, 1841-1907)
# [[Carolina Henriette Mac Gillavry]] kimikaria (Holanda, 1904-1993)
# [[Hilaria Supa]] indígena, aktibista (Peru 1957)
# [[Maria Sumire]] abokatu, politikaria (Peru 1951)
# [[Claudia Coari]] politikaria (Peru 1967)
# [[Juana Huancahuari]] nekazaria, politikaria (Peru 1969)
# [[Yaneth Cajahuanca]] ingeniaria, politikaria (Peru 1971)
# [[Nancy Obregon]] politikaria (Peru 1970)
# [[Elsa Malpartida]] politikaria (Peru 1961ç-2022)
# [[Karibu]] GKE, Fca Pedraza saria 2023
# [[America Valenzuela]] zientzia-kazetaria (Madril 1977)
# [[Diane Pernet]] moda blogaria, kritikaria (AEB XX. mendea)
# [[Carmen de Icaza]] eleberrigilea eta lider falangista (Madril, 1899-1979)
# [[Margarita Abella Caprile|Margarita Abella Caprile]] poeta, kazetaria (Argentina, 1901-1960)
# [[Amber Bracken]] fotokazetaria (Kanada, 1984)
# [[Marlene Bergamo]] fotokazetaria (Brasil, 1965)
# [[Claire Beck Loos]] idazlea eta fotokazetaria (Txekia, 1904-1942)
# [[Ruth Asawa]] eskultorea (AEB, 1926-2013)
# [[Zofia Kielan-Jaworowska]] paleobiologoa (Polonia, 1925-2015)
# [[Brigida Baltar]] argazkilaria (Brasil,1959)
# [[Lara Baladi]] argazkilaria (Egipto-libanoar, 1969)
# [[Maja Bajević|Maja Bajevi´c]] argazkilaria (Bosnia, 1967)
# [[Damaris Cudworth Masham]] idazle, filosofo (Britainia Handia, 1659-1708)
# [[Kathleen Kenyon]] arkeologoa (Erresuma Batua, 1906-1978)
# [[Anna Maria Colucci]] argazkilaria (Italia, 1938-2015)
# [[Joana Choumali]] argazkilaria (Bolin
# [[Fleur Pellerin]] Frantziako politikari eta enpresaburua (1973)
# [[Pascale Faublas|Pascale Faubas]] artista (Haiti, 1981)
# [[Anabel Colazo]] komikigilea eta ilustratzaile (Eivissa, 1993)
# [[Elizabeth Riddle Graves]] fisikaria (AEB, 1916-1972)
# [[Mignon Talbot]] paleontologoa (AEB, 1869-1950)
# [[Alicia Güemes Fraga]] komikigilea eta ilustrailea (Bartzelona, 1987)
# [[Emma Ríos Maneiro]] istoriotxogilea eta komikigilea (Galizia, 1976)
# [[Caridad Zazo Cardeña]] geologoa (Toledo, 1945)
# [[Caroline Ingalls]] irakaslea, autobiografialaria (AEB 1839-1924)
# [[Mary Ingalls]] idazlea (AEB 1865-1924)
# [[Carrie Ingalls]] zaintzailea (AEB 1870- 1946)
# [[Grace Ingalls]] irakaslea, idazlea (AEB 1877-1941)
# [[Ketty Lester]] aktorea, abeslaria (AEB 1934)
# [[Hersha Parady]] aktorea (AEB 1945-2023)
# [[Bonnie Bartlett]] aktorea (AEB 1929)
}}
== Hobetuak 2024 ==
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Olatz Agorria]] '''ef--''' txirrindularia (Zornotza 1958)
# [[Ane Ibarzabal]] '''ef--''' kazetaria (Durango, 1982)
# [[María Jesús Cava ]] '''ef--''' historialaria (Bilbo 1949)
# [[Amaia Agirre Gonzalez]] '''----''' medikua, alpinista (Urnieta 1992-Patagonia 2023)
# [[Haizea Barcenilla]] '''----''' arte kudeatzailea, ikertzailea (Lezo 1981)
# [[Carmen Valero Omedes]] '''efef''' atleta (Teruel 1955-Sabadell 2024)
# [[Laura Ingalls Wilder]] '''efef''' idazlea (AEB 1867-1957)
# [[Marixa Osés]] '''ef--'''gidoilaria, aktorea (Gasteiz 1969)
# [[Micaela Bastidas]] '''efef''' aitzindaria, heroia, martiria (Peruko Erregeorderria 1744-1781)*
# [[Chanel Terrero]] '''ef--'''abeslari, dantzari, aktorea (Kuba 1991)
# [[Carmen Mijangos]] '''---- ''' kimikaria (Bilbo 1949)
# [[Paula Badosa]] '''ef--'''tenislaria (AEB/Katalunia 1997)
# [[Pilar Arostegi]] '''efef''' artxibozaina (Gasteiz 1944-2006)
# [[Nina Lobkovskaia]] '''ef--'''frankotiratzailea (Errusia 1925)
# [[Maite Dono]] '''ef--'''poeta, abeslaria (Gasteiz/Galizia 1969)
# [[Garazi Sánchez]] '''ef--'''surflari, zinemagilea (Getxo 1992)
# [[Ana Pontón]] '''ef--'''politikaria (Lugo 1977)
# [[Maria Gembero-Ustarrotz]] '''ef--'''historialaria, musikologoa (Nafarroa 1959)
# [[Adela Bazo]] '''ef--'''margolaria (Nafarroa 1905-Argentina 1984)
# [[Mónica Ojeda]] '''ef--'''idazlea (Ekuador 1988)
# [[Celia Amoros ]]'''ef--'''filosofoa, idazlea (Valentzia 1944)
# [[Carolina Yuste]] '''ef--'''aktorea (Badajoz 1991)
# [[Ángeles Caso]] '''ef--'''idazlea (Asturias 1959)
# [[Majida Maayouf]] '''ef--'''atleta (Maroko/Araba 1989)
# [[Camila Sosa Villada]] '''ef--'''idazlea, aktorea, antzerkigilea (Argentina 1982)
# [[Ane Gabarain]] '''ef--'''aktorea (Donostia 1963)
# [[Icíar Bollain]] '''ef--'''film zuzendaria (Madril 1967)
# [[Ann Walker]] '''efef''' filantropoa, 2 emakumeren lehen ezkontza (BH, 1803-1854)
# [[Ana Rioja]] '''ef--'''idazlea, kazetaria (Tudela 1962)
# [[Carmen Laforet]] '''efef''' idazlea (Bartzelona 1921-Madril 2004 19)
# [[Iraide Ibarretxe]] '''ef--'''hizkuntzalaria (Bilbo 1972)
# [[María Luisa Elio]] '''efef''' idazlea, aktorea (Iruñea 1926-Mexiko 2009)
# [[Iris Apfel]] '''efef''' barne-diseinatzailea ( AEB 1921-2024)
# [[Helena Taberna]] '''----''' film zuzendaria (Nafarroa 19..?)
# [[Ana Blanco]] '''ef--''' tb aurkezlea (Bilbo 1960)
# [[Maria Lejarraga]] '''efef''' idazlea (Errioxa 1874-Argentina 1974)
# [[Isabel Alba Rico]] '''ef--''' idazlea, gidoilaria ( Madril 1959)
# [[Sigourney Weaver]] '''ef--'''aktorea (AEB 1949)
# [[Virginia Berasategi]] '''ef--'''triatloilaria (Bilbo 1975)
# [[Aia Kruse]] '''ef--'''aktorea (Donostia 1994)
# [[Jutta Kleinschmidt ]] '''ef--'''rally-pilotua (Alemania 1962)
# [[Clara Bilbao]] '''ef--'''jantzi-deseinatzailea, film zuzendaria (Bilbo 1971)
# [[Martina Gorostitza]]'''--ef'''inprimatzailea, enpresaburua (Gasteiz 1790-1862)
# [[Silvia Tortosa]] '''efef''' aktore, tb aurkezle (Bartzelona 1947-2024)
# [[Sacagawea]] –ef indigena, interpretea, esploratzailea (AEB 1788-1812)
# [[Ángela Ruiz Robles]] '''efef''' asmatzailea (Leon 1895-Ferrol 1975)
# [[Carmen Maura]] '''ef--''' aktorea (Madril 1945)
# [[Chelsi Smith]] ''ef--'' Miss Unibertso 1995 (AEB 1973-2018)
# [[Lara Dutta]] ''ef--'' Miss Unibertso 2000 (India 1978)
# [[Zuleyka Rivera]] ''ef--'' enpresaburua, Miss Unibertso 2006 (Puerto Rico 1987)
# [[Dayana Mendoza]] ''ef--'' Miss Unibertso 2008 (Venezuela 1986)
# [[Stefanía Fernández]] ''ef--'' kazetaria, Miss Unibertso 2009 (Venezuela 1990)
# [[Ximena Navarrete]] ''ef--'' Miss Unibertso 2010 (Mexiko 1988)
# [[Leila Lopes]] ''ef--'' Miss Unibertson 2011 (Angola 1986)
# [[Teresa Castro]] ''ef--'' ilustratzailea (Donostia 1968)
# [[Wilma Rudolph]] ''efef'' atleta (AEB 1940-1994)
# [[Tara Lipinski]] ''ef--'' patinatzailea, aktorea, kirol esataria (AEB 1982)
# [[Isabel Lizarraga]] ''ef--'' ikertzailea, idazlea (Nafarroa 1958)
# [[Jessica Watson]] ''ef--'' nabigatzailea (Australia 1993)
# [[Tamara Karsavina]] '''efef''' dantzaria (Errusia 1885-1978)
# [[Cate Blanchett]] '''ef--''' aktorea (Australia 1969)
# [[Sojourner Truth]] '''--ef''' esklabu abolizionista (AEB 1797-1883)
# [[Serena Williams]] '''ef--''' tenislaria (AEB 1981)
# [[Mary Harris]] '''efef''' amama astintzailea (Irlanda 1837-AEB 1930)
# [[Claudia Sheinbaum]] ef-- Mexikoko 1.emakume presidentea (Mexiko 1962)
# [[Naomi Campbell]] ef-- modeloa (EB 1970)
# [[Rosa María Sardà]] efef aktorea (Bartzelona 1941-2020)
# [[Milagros Rubio]] ef-- politikaria, poeta (Tutera 1952)
# [[Usoa Ostolaza]] ef-- txirrindularia (Zarautz 1998)
# [[Naomie Harris]] ef-- aktorea (EB 1976)
# [[Nerea Barros]] ef-- aktorea, zuzendaria (Coruña 1981)
# [[Nerea Pagaldai]] ef-- biologoa (Arrasate 1993)
# [[Ekhiñe Atorrasagasti]] ---- kazetaria (Gipuzkoa 1982)
# [[Danae Boronat]] ef-- kirol kazetaria (Tarragona 1985)
# [[Idoia Montón]] ef-- margolaria (Donostia 1969)
# [[Lella Lombardi]] efef 1 Formulako gidaria (Italia 1941-1992)
# [[Alma Mahler]] efef musikagilea (Austria 1879-AEB 1964)
# [[Nadia Erostarbe]] ef-- surflaria (Zarautz 2000)
# [[Teresa Forcades]] ef-- moja aktibista, medikua, politikaria (Bartzelona 1966)
# [[Luisa Roldán]] efef eskultorea (Sevilla 1652-Madril 1706)
# [[Rakel Mateo]] ef-- triatleta paralinpikoa (Mungia 1975)
# [[María Teresa Castells]] –ef liburu saltzailea (Busturia 1935- Donostia 2017)
# [[Arantxa Lazkano]] zinema-zuzendaria (Zarautz, 1949)
# [[Emakume Abertzale Batza]]
# [[Elena Irureta]] ef-- aktorea (Zumaia 1955)
# [[Sara Alonso Martinez]] ef-- iraupen lasterkaria (Donostia 1999)
# [[Kate Sheppard]] efef sufragista (EB 1847-Zeelanda Berria 1934)
# [[Amaia Uribe]] ef-- kazetaria, bertsolaria (Forua 19)
# [[Amaia Lizarralde]] ef-- aktorea (Donostia 19)
# [[Jessika Ponchet]] ef-- tenislaria (Baiona 1996)
# [[Miriam Bravo]] ef-- lasterkaria (Deba/Errioxa 1974)
# [[Kate Spade]] efef diseinatzailea (AEB 1962-2018)
# [[Sylvia Fedoruk]] efef fisikaria (Kanada 1927-2012)
# [[Agnès Souret]] efef modeloa, dantzaria, aktorea (Lapurdi 1902-1928)
# [[Valeria Ros]] ef-- aurkezlea, umoregilea (Bizkaia 1986)
# [[Lorea Ibarra]] ef-- aktorea (Gipuzkoa 2002)
# [[Aránzazu Calleja]] e--- musikagilea (Bilbo 1977)
# [[Ana Laura Alaez]] e--- artista, eskultorea (Bilbo 1964)
# [[Han Kang]] ef-- idazlea (Hego Korea 1970)
# [[Annie Leibovitz]] ef-- argazkilaria (AEB 1949)
# [[Arene Altonaga]] ef-- fubolaria (Leioa 1993)
# [[Puy Oria]] zinemagilea (Nafarroa, 1962)
# [[Régine Crespin ]] efef sopranoa (Frantzia 1927-2007)
# [[Pilar García]] ef-- margolaria (Nafarroa 1942)
# [[Inmaculada Pereiro]] ef-- triatleta (Bilbo 1972)
# [[Agnès Varda]] efef argazkilaria, film zuzendaria (Frantzia 1928-2019)
# [[Eukene Lacarra]]efef literatura-kritikaria (Lizarra 1944-? 2023)
# [[Irati Osa]] ef-- piraguista (Zumaia 1997
# [[Benita Ganuza]]e-ef politikaria (Donostia 1930-1985)
# [[Maite Luisa Goikoetxea]] kazetaia (Nafarroa 1946-Bartzelona 1994)
# [[Isabel-Clara Simó]] idazlea, filosofoa (Alacant 1943-Bartzelona 2020)
# [[Artemisia Gentileschi]] margolaria (Italia 1593- 1656)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Ugartemendia Zubeldia]] efef '''SORTUA''' zinegotzi ohia, ekintzailea (Andoain, 1978-Donostia, 2023)
# [[Alazne Intxauspe]] ef-- '''SORTUA''' nekazaria (Andoain, 1984)
# [[Esther Vital]] ---- '''SORTUA''' psikologoa, artista eta zinemazuzendaria (Artaxoa, 1983)
# [[Gema López Las Heras]] ef-- '''SORTUA''' itzultzailea (Azkoitia, 1989)
# [[Intza Olabarria]] ef-- '''SORTUA''' geologoa, artisaua (Elorrio 1994)
# [[Josune Escota Bisbal]] ---- '''SORTUA''' abokatua, politikaria (Durango, 1970)
# [[Maider del Río Larramendi]] eff--'''SORTUA''' psikologoa (Elorrio 1971)
# [[Adela Khanum]] lider kurdua (?- 1924)
# [[Ain Yoon]] pianojolea (Hego Korea 1996)
# [[Aisha Yesufu]] aktibista (Nigeria 1973)
# [[Alice Colonieu]] artista (Frantzia, 1924-2010)
# [[Alice Constance Austin]] arkitektoa (AEB, 1862-1955)
# [[Alicia García-Salcedo González]] 1935ean Asturiasen jardun zuen 1. emakume abokatua (1903-2003)
# [[Alicia Herrera Rivera]] abokatu erbesteratua (Txile 1928-2013)
# [[Amanishajeto]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Amélie Beaury-Saurel]] margolaria (Bartzelona, 1848-Paris, 1924)
# [[Ana Mayayo Salvo]] maistra (Buenos Aires, 1880-Zaragoza, 1968)
# [[Ana Vidovic ]] gitarra jolea (Kroazia/AEB 1980)
# [[Anastassia Virsaladze]] piano jolea, irakaslea (Errusia 883-1952)
# [[Andrea López Chao]] maistra (Mondoñedo, XIX-XX)
# [[Ángela Cerrillos Valledor]] abokatu ekintzailea (?, XX. mendea)
# [[Ángela Contreras]] aktorea (Txile 1971)
# [[Angela Hewitt]] piano jolea (Kanada 1958)
# [[Angie Turner King]] kimikaria, matematikaria (AEB, 1905-2004)
# [[Anita-Pearl Ankor]] margolaria eta muralista (Ghana)
# [[Anja Niedringhaus|Anja Niedringahaus]] fotokazetaria (Alemania, 1965-Afganistan, 2014)
# [[Anna Bunina]] olerkaria (Errusia, 1874-1829)
# [[Anna Hirzel-Langenhan]] piano-jolea, irakaslea (Suitza 1874-1951)
# [[Anna Jesipova]] piano jolea (Errusia 1851-1914)
# [[Anna Palm de Rosa]] margolaria (Suedia, 1859-1924)
# [[Antonia Gutiérrez Bueno]] idazlea, itzultzailea. Madrilgo Libututegian 1 emakume baimendua (Madril 1781-1874)
# [[Argentina Santos]] abeslaria (Portugal,1924-2019)
# [[Beatriz Barral]] artista ( Madril 1978)
# [[Beatriz Maggi]] idazlea (Kuba, 1924-2017)
# [[Bertha Valerius]] argazkilaria, pintorea (Suedia 1824-1895)
# [[Bianca Maria Piccinino|Bianca Maria Piccinio]] kazetaria, idazlea (Italia, 1924)
# [[Blanca Riestra]] idazlea (Coruña 1970)
# [[Brenda Helser|Brenda Elser]] igerilaria (EEBB, 1924)
# [[Carla Cerati]] argazkilaria eta idazlea (Italia, Bergamo, 1926, Milan, 2016)
# [[Carmen López-Cortón|Carmen López Cortón]] maistra (Galizia, 1866-Madril, 1938)
# [[Caroline Quarlls]] esklaboa, askapena lortzeko lurpeko trenbidea erabiliz Wisconsinetik Kanadara bidaiatutako lehen pertsona (AEB 1824- Kanada 1892)
# [[Catherine Chamié]] kimikaria (Frantzia, 1888-1950)
# [[Catherine Tolson]] erizaina, sufragista, aktibista (EB 1890- Errusia 1924)
# [[Cecilia Berdichevski]] programatzailea, informatikan aitzindaria (Polonia 1925- Argentina 2010)
# [[Cheryl Diaz Meyer]] fotokazetari independientea (EE.BB. 1968)
# [[Chikage Awashima]] aktorea (Japonia, 1924-2012)
# [[Chloe Clark Willson]] aitzindaria, irakaslea (AEB 1818-1874)
# [[Christine_Ladd-Franklin]] matematikaria (AEB, 1847-1930)
# [[Cicely Popplewell]] software ingeniaria (Erresuma Batua 1920-1995)
# [[Clara Belle Williams]] maistra, 1. afroamerikar lizentziatua Mexiko Berrian (AEB 1885-1994)
# [[Clara Obligado]] idazlea (Argentina/Espainia 1950)
# [[Claudine Hermann]] fisikaria (Frantzia, 1945-2021)
# [[Cristina Alberdi]] abokatua (Sevilla 1946)
# [[Cristina Cerrada]] idazlea (Madril 1970)
# [[Cristina Fallarás]] kazetaria, idazlea, ekintzailea ( Zaragoza 1968)
# [[Daria Diachenko]] partisanoa (Sobietar Batasuna, 1924-1944)
# [[Diana Agrest]] arkitektoa (Argentina, 1945)
# [[Dolores Gray]] aktorea (EE.BB.1924-2002)
# [[Dolores Martí de Detrell]] maistra eta idazlea (Bartzelona, ? - 1880)
# [[Dora Hitz]] margolaria (Alemania, 1856-1924)
# [[Dorothy Maharam]] matematikaria (AEB, 1917-2014)
# [[Dorothy Pitman Hughes]] feminista, aktibista (Georgia, 1928-Florida, 2022)
# [[Edith Gertrude Schwartz]] botanikaria (AEB, 1877-1971)
# [[Elena O'Callaghan Duch]] pedagogoa, idazlea (Bartzelona 1955)
# [[Elisa Acuña]] Mexikoko irakasle eta kazetari anarkista (1887-1946)
# [[Elisa Maria Reyes Vargas]] maistra (Jaen, 1983)
# [[Elise Hall]] musikaria (EE.BB, 1853-1924)
# [[Elisso Virssaladze]] piano jolea (Georgia 1942)
# [[Elizabeth Cabot Agassiz]] hezitzaile, naturalista (AEB, 1822-1907)
# [[Elspeth Beard]] arkitekto eta motorzalea (Erresuma Batua, 1959)
# [[Émilienne Malfatto]] idazlea eta fotokazetaria (Frantzia, 1989)
# [[Emma Calderón y de Gálvez|Emma Calderon y de Galvez]] kazetaria, maistra eta idazlea (Cádiz, XIX. mendea)
# [[Emma Gramatica]] aktorea (Italia, 1874-1965)
# [[Erzesbet Gulyás Köteles|Erzsébet Gulyás Köteles]] gimnasta (Hungaria, 1924-2019)
# [[Esther García Llovet]] idazlea, itzultzailea ( Malaga 1963)
# [[Ethel Houston]] abokatua, kriptologoa (Albacete/Eskozia 1924-2017)
# [[Eulalia Vicenti]] kazetaria, emakumeen eskubideen aldeko politikaria (Madril 1884 - Porto 1979)
# [[Eva Díaz Riobello]] idazlea (Asturias 1980)
# [[Eva May]] zinema aktorea (Austria, 1902-1924)
# [[Fannie Bloomfield Zeisler]] piano jolea (Austria 1863-AEB 1927)
# [[Fanny Tur Riera ]] historialaria, politikaria ( Eivissa 1961)
# [[Farzana Wahidy]] Fotokazetaria (Agfanistan, 1997)
# [[Fatima Shbair]] fotokazetaria (Palestina, 1997)
# [[Felisa Núñez Cubero]] fisikaria , kimikaria (Valladolid 1924- Madril 2017)
# [[Fifi Mukuna]] karikaturagilea (Kongo,)
# [[Florynce Kennedy|Glorynce Kennedy]] feminista, ekintzailea (EE.BB.1916-2000)
# [[Francisca de Braganza]] aristokrata (Brasil, 1824-1898)
# [[Françoise Adnet|Francoise Adnet]] margolaria (Paris, 1924-2014)
# [[Françoise Blomme]] arkitektoa (Belgika, 1933)
# [[Galina Kmit]] argazkilaria (Errusia, 1921-2019)
# [[Geraldine Doyle]] modeloa, metaleko langilea (EE.BB.1924-2010)
# [[Gina Pellon|Gina Pellón]] artista (Kuba, 1926-Frantzia, 1914)
# [[Gloria Sanchez]] idazlea eta maistra (Villagarcia de Arosa, 1958)
# [[Guadalupe Rivera Marín]] politikaria (Mexiko 1924-2023)
# [[Hannah Marie Wormington]] arkeologoa (AEB, 1914-1994)
# [[Hannie Lips]] telebista aurkezlea (Herbehereak, 1924-2012)
# [[Hazel Brooks]] aktorea (EE.BB. 1924-2002)
# [[Hazel Brooks]] aktorea (Hegoafrika, 1924-EEBB 2002)
# [[Heidi Levine]] fotokazetaria (AEB, 1987)
# [[Hengameh Golestan]] argazkilari konprometitua (Iran, 1952)
# [[Henrietta Muir Edwards]] feminista, ekintzailea (Kanada, 1849-1931)
# [[Isabelle Vengerova]] pialo jolea, irakaslea (Errusia 1877-1956)
# [[JoAnn H. Morgan]] ingeniari aeroespaziala (AEB, 1940)
# [[Johanne Cathrine Krebs]] margolaria (Danimarka, 1848-1924)
# [[Joy Page|Joe Page]] aktorea (EE.BB, 1924-2008)
# [[Julia Slingo]] meteorologoa (Erresuma Batua, 1950)
# [[Julie de Graag]] margolaria (Herbehereak, 1877-1924)
# [[Julie Wilhelmine Hagen-Schwarz|Julie Wilhelmine]] margolaria (Estonia, 1824-1902)
# [[Justyna Mielnikiewicz]] fotokazetaria (Polonia, 1973)
# [[Karen Margrete Harup]] igerilaria (Danimarka, 1924-2009)
# [[Kate Gleason]] ingeniaria (AEB, 1865-1933)
# [[Kuhne Beveridge]] eskultorea, aktorea (AEB 1874-XX. mendea)
# [[La Perla de Cádiz]] flamenko kantaria (Cádiz 1924-1975)
# [[Lallie Charles]] argazkilaria (Irlanda,1869-1919)
# [[Laurence Geai]] Fotokazetaria (Frantzia, 1984)
# [[Lillian Elliott]] aktorea (Kanada, 1814-1959)
# [[Lourdes Vega]] zientzialaria (Badajoz 1965)
# [[Lula Romero]] musikagilea (Palma Mallorcakoa, 1976)
# [[Lys Assia]] abeslaria (Suitza 1924-2018)
# [[Mabel Allington Royds]] artista (EB 1874-941)
# [[Małgorzata Malicka|Malgorzata Malicka]] fotokazetaria, idazlea, poeta (Varsovia, 1959)
# [[Manizha Wafeq ]] ekonomialaria, ekintzailea (Afganistan,?)
# [[Manuela Villa]] kutur kudeatzailea, politikaria (Madril 1976)
# [[Mar Villaespesa]] kultur kudeatzailea, arte kritikaria (Almeria 1953)
# [[Marga López]] aktorea (Mexiko, 1924-2005)
# [[Margaret Boden]] ikerketa-irakaslea (Erresuma Batua, 1936)
# [[Margaret Yorke]] idazlea (Irlanda, 1924-2012)
# [[Margarita de Mayo Izarra]] idazlea, kazetaria eta maistra (Toledo, 1889-Madril,1969)
# [[Marguerite Long]] musikaria eta pedagogoa (Frantzia, 1874-1966)
# [[Marguerite Vogt]] birologoa, biologoa (Alemania 1913-AEB 2007)
# [[Maria Auböck]] arkitektoa (Viena, 1951)
# [[María del Mar Terrones Villanueva|Maria del Mar Terrores Villanueva]] maistra, medikua eta kazetaria (Granada, 1892-1980)
# [[María Durán Febrer]] emakumeen eskubideetan espezializatutako legelari feminista (Mallorca 1953)
# [[María Emilia Casas]] legelaria, Konstituzio Auzitegiko 1. emakume presidentea (León 1950)
# [[Maria Golubnitxaia|Maria Golubnichaya]] atleta (Errusia 1924-2015)
# [[Maria Jose Marques da Silva]] artikektoa (Porto, 1914-1996)
# [[Maria Lainá]] poeta (Grezia, 1947-1923)
# [[María Luz Navarro Mayor|Maria Luz Navarro Mayor]] maistra (Soria, 1918-Madril, 2014)
# [[Maria Sander]] atleta (Alemania, 1924-1999)
# [[Maria Vos]] margolaria (Amsterdan, 1824-1906)
# [[María Zaragoza]] idazlea (Madril 1982)
# [[Maria_Walanda_Maramis]] Indonesiako "heroi nazionala" (Kema, Iparraldeko Minahasa 1872 - 1924)
# [[Marianne Werner]] atleta (Alemania, 1924-2023)
# [[Marie Dorigny]] fotokazetaria (Frantzia, 1959)
# [[Marie Gutheil-Schoder]] opera sopranoa (Alemania, 1874-1935)
# [[Marina Berti|Martina Berti]] (Londres, 1924-Italia, 2002)
# [[Marina Perezagua]] idazlea (Sevilla 1979)
# [[Mariya Yúdina]] piano jolea (Errusia 1899-1970)
# [[Marjorie Boulton|Majorie Boulton]] idazlea, poeta (Erresuma Batua, 1924-1977)
# [[Marlena Fejzo]] genetista (AEB, 1968)
# [[Marta Verde]] artista (Pontevedra 1985)
# [[Marthe Vogt]] neurozientzialaria (Berlin 1903-AEB 2003)
# [[Martina Bacigalupo]] fotokazetaria (Italia, 1978)
# [[Mary Ann Bevan]] erizaina (EB 1874-1933)
# [[Mary Berg]] Varsoviako getto judutik bizitik irtendakoa (Polonia 1924-2013)
# [[Mary Carr]] aktorea (EE.BB, 1874-1973)
# [[Mary Gardiner Horsford]] poeta (AEB 1818-1874)
# [[Mary Helen Wright Greuter]] astronomo, historialaria (AEB, 1914-1997)
# [[Mary Katharine Brandegee]] botanikaria (AEB 1844-1920)
# [[Mary Lee Woods]] matematikaria, programatzailea (Erresuma Batua, 1924-2017)
# [[Maryse Goudreau]] argazkilaria (Kanada, 1980)
# [[Marzieh]] abeslaria (Teheran, 1924-Paris, 2010)
# [[Maxine Singer|Maxime Singer]] biologoa (New York, 1931)
# [[Mercedes Cebrián]] idazlea, itzultzailea (Madril 1971)
# [[Mercedes Vieito]] kazetaria eta maistra (Kuba, 1887-1960)
# [[Meri Torras]] filologoa, saiakeragilea, ikertzailea (Bartzelona 1968)
# [[Minda Ramm]] idazlea (Norvegia, 1859-1924)
# [[Montserrat Pujol Vilarnau]] maistra eta pedagogoa (Galizia, 1941)
# [[Nahirqo]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Nahla El Fatiha Naili]] eskultorea (Aljeria, 1986)
# [[Nana Akua Oppong Birmech]] arkitektoa (Ghana, 1980ko hamarkada)
# [[Naomi Shihab Nye]] poeta, idazlea (AEB-Palestina, 1952)
# [[Natalia Gutman]] piano jolea (Errusia 11877-1952)
# [[Natalia Pozniakovskaia]] piano jola, irakaslea (Errusia 1889-1981)
# [[Nathalie de Vries]] arkitektoa, hirigilea, irakaslea (Herbehereak 1965)
# [[Neda Razavipour]] artista (Iran, 1969)
# [[Oby Ezekwesili]] ekonomia politikan aditua (Nigeria 1963)
# [[Olga Gyarmati]] atleta (Hungaria, 1924-2013)
# [[Olga Kalantarova]] piano jolea, irakaslea (Errusia 1877-1952)
# [[Paloma Pedrero]] dramagilea, irakaslea (Madril 1957)
# [[Paula Lapido]] idazlea (Madril 1975)
# [[Paulete Furacão|Paulete Furacao]] giza eskubideen aldeko ekintzailea (Salvador, 1964)
# [[Paulette Nardal]] Martinikako kazetari, idazle eta feminista frantziarra (Frantzia1896-1985)
# [[Pauline Chaponnière-Chaix]] erizain, sufragista, (Suitza, 1850-1934)
# [[Priscilla Pointer]] aktorea (EE.BB, 1924)
# [[Ragna Nielsen]] politikaria (Norvegia, 1845-1924)
# [[Raquel Lanseros]] poeta, itzultzailea (Cádiz 1973)
# [[Rebeca Guber]] matematikaria, informatikaren aitzindaria (Argentina 1926-2020)
# [[Renée Lafont]] itzultzaile, fotokazetaria (Frantzia, 1876-Kordoba, 1936, gerran eraila)
# [[Rita Martin]] argazkilaria (Irlanda, 1958)
# [[Robin Canup]] astrofisikaria (AEB, 1968)
# [[Rosa Cursach]] filosofoa, teologoa, politikari ekintzailea (Mallorca 1967)
# [[Rosa Smester]] maistra, idazlea (Dominikar Errepublika 1874-1945)
# [[Rosalind Tanner]] matematikaria (Erresuma Batua, 1900-1992)
# [[Rosalyn Tureck]] piano jolea (AEB 1914-2003)
# [[Ruth Robertson]] fotokazetaria eta esploratzailea (EE.BB, 1905-1998)
# [[Sandra Vilardy]] biologoa, politikaria, ekintzaile ekologista (Kolonbia 1977)
# [[Sara Rietti]] Argentinako 1. emakume kimikari nuklearra (1930-2017)
# [[Selene Mahri ]] modeloa (Finlandia 1924- AEB 2020)
# [[Shanakdakhete]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Sharon Isbin]] gitarra jolea (AEB 1980)
# [[Shirin Neshat]] artista, film-zuzendaria (Iran, 1957)
# [[Silvana Estrada]] mexikar musikagilea (Veracruz, 1997)
# [[Silvia Vidal]] eskalatzailea (Bartzelona, 1970)
# [[Sofía Rhei]] idazle, poeta (Madril 1978)
# [[Solmaz Daryani]] fotokazetaria (Iran, 1989)
# [[Soltan Achilova]] fotokazetaria (Turkemistan, 1950?)
# [[Sophie Menter]] piano jolea, musikagilea, irakaslea (Errusia 1846-1918)
# [[Souzana Antonakáki]] arkitektoa (Grezia, 1935-2020)
# [[Stephanie Sinclair]] fotokazetaria (AEB, 1973)
# [[Sue_Hendrickson]] paleontologoa (AEB, 1949)
# [[Susana Vallejo]] fikzio-idazlea ( Madril 1968)
# [[Susanna Amatuni]] musikologoa (Armenia, 1924-2010)
# [[Tara Westover]] historialaria, idazlea (AEB 1986)
# [[Tatiana Nikolayeva]] piano jolea, musikagilea (Errusia 1993)
# [[Tatiana Warsher]] arkeologoa (Errusia 1880- Erroma 1960)
# [[Teresa Carreño]] piano jolea, musikagilea (Venezuela 1853-AEB 1917)
# [[Teresa Peramato Martín]] legelaria, herri-salataria (Salamanca 1962)
# [[Teresa Solà i Vilà|Teresa Solà i Vila]] maistra (Katalunia, 1886-1979)
# [[Themis Emakume Juristen Elkartea]] 1987ko GKEa: abokatu, prokuradore, epaile, magistratu eta legelariak
# [[Valentina Babor]] piano jotzailea (Alemania 1989)
# [[Vanessa Montfort]] idazlea, dramagilea (Bartzelona 1975)
# [[Vithika Yadav]] giza eskubideen aldeko ekintzailea (India 1980)
# [[Widad Hamdi]] aktorea (Egipto 1924-1994)
# [[Xuefei Yang]] gitarra jolea (Pekin 1977)
# [[Yolanda Morató]] irakaslea, itzultzailea (Huelva 1976)
# [[Zahra Kazemi]] argazkilari eraila (Iran, 1948-2003)
# [[Zohra Bensemra]] argazkilaria (Aljeria, 1968)
# [[Zona Gale]] idazlea (EE.BB., 1874-1938)
# [[Zulfiya]] poeta (Uzbekistan 115)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Olaso]] ef-- '''SORTUA''' film zuzendaria, ekintzailea (Durango 1996)
# [[Amets Ormaetxea Ezpeleta]] ---- '''SORTUA''' barne diseinatzailea eta musikaria (Arrasate, 1997)
# [[Ane Lindane]] ef-- '''SORTUA''' aktorea eta umoregilea (Barakaldo, 1988)
# [[Araks Sahakyan]] ---- '''SORTUA''' itzultzailea eta artista (Armenia, 1990)
# [[Ebru Baybara Demir]] ---- '''SORTUA''' sukaldaria (Turkia, 1976)
# [[Elisabeth Luengo]] ---- '''SORTUA''' bide-ingeniaria, arkularia (Durango 1992)
# [[Eneritz Aranburu]] ef-- '''SORTUA''' abeslaria, panderojolea (Mallabia, 1980)
# [[Idoia Telleria Maritxalar]] ---- '''SORTUA''' argazkilaria (Lasarte-Oria, 1977)
# [[Ihitz Iriart Casenave]] ---- '''SORTUA''' abeslaria, gidoilaria (Aloze)
# [[Ione Zuluaga Muxika]] ---- '''SORTUA''' historialari eta ikertzailea (Azkoitia, 1995)
# [[Itziar Irakulis Loitxate]] ---- '''SORTUA''' zientzialaria (Zornotza, 1996)
# [[Itziar Leemans]] ---- '''SORTUA''' euskal zinemagilea (Donibane Lohitzun, 1983)
# [[Jaione Arregi Urizar]] ---- '''SORTUA''' itzultzaile, interpretea (Barakaldo/Zaldibar, 1976)
# [[Jasone Mendizabal Altuna]] ---- '''SORTUA''' topaguneko zuzendaria (Arrasate, 1968)
# [[Josebe Blanco]] ---- '''SORTUA''' artzaina, gaztagilea eta idazlea (Galizia, 1973)
# [[June Baonza Pagaldai]] ef-- '''SORTUA''' diseinatzaile grafikoa (Durango, 1979)
# [[Koro Zumalabe Goenaga]] ---- '''SORTUA''' itzultzailea (Donostia, 1947)
# [[Maria Uriarte Artamendi]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, kontalaria (Elorrio 1966)
# [[Maryse Cachenaut]] ---- '''SORTUA''' laboraria (Itsasu, 1971)
# [[Morgan Ody]] ---- '''SORTUA''' baratzezaina (Frantzia, 1979)
# [[Nati Bilbao Onaindia]] efef '''SORTUA''' pandejolea, tabernaria, sukaldaria (Durango, 1929-2023)
# [[Rosa Moro]] ---- '''SORTUA''' idazlea eta kazetaria (Salamanca, 1969)
# [[Seberi Mardaras]] ef--'''SORTUA''' andereño ohia (Mungia, 1932)
# [[Silvia Bonoli]] ---- '''SORTUA''' astrofisikaria eta ikertzailea (Bolonia, 1979)
# [[Aída Doninelli]] sopranoa (Guatemala, 1898-1996)
# [[Aitziber López Cortajarena ]] irakaslea, ikertzailea (Bilbo 1974)
# [[Alejandra Flores]] sopranoa (Guatemala, 1986)
# [[Alexandra Sophia Handal]] artista, zinemagilea eta entsegugilea ('''Palestina''', 1975)
# [[Alice Catherine Evans]] mikrobiologoa (AEB, 1881-1975)
# [[Alice Eastwood]] botanikaria (Kanada 1859- AEB 1953)
# [[Almudena Alonso-Herrero]] astrofisikaria, ikertzailea (Madril, 1968)
# [[Amparo Alvajar]] idazlea, itzultzailea (Coruña, 1916-Moncano, 1998)
# [[Amparo Amorós]] poeta, saiakeragilea ( Valentzia 1950)
# [[Ana Alcolea]] irakaslea, idazlea (Zaragoza 1962)
# [[Ana de Valle]] poeta (Asturias 1900-Belgika 1984)
# [[Ana Maria Cetto]] fisikaria (Mexiko, 1946)
# [[Ana Pomares Martínez]] idazlea (Alacant, 1991)
# [[Ángeles Blanco]] kazetaria (Badajoz 1972)
# [[Angelina Acuña]] poeta, idazlea (Guatemala, 1905-2006)
# [[Aniela Wolberg]] (Polonia, 1907-Varsovia, 1937)
# [[Anna Verouli]] xabalina jaurtitzailea (Grezia 1956)
# [[Armita Geravanden heriotza]] emakume kurdua, eraila (Teheran, 2006-2023)
# [[Augusta La Torre]] iraultzailea (Peru, 1946)
# [[Aurora Luque]] poeta, itzultzaile. (Almeria, 1962)
# [[Bea Uusma]] idazlea, ikustratzailea eta medikua (Suedia, 1966)
# [[Beata Peters]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1959)
# [[Beate Koch]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1967)
# [[Beatriz Pichi Malen]] abeslari maputxea (Buenos Aires, 1953)
# [[Berta Castañé]] modeloa, aktorea (Bartzelona 2002)
# [[Bessie Pease Gutmann]] artista, ilustratzailea (AEB 1876-1960)
# [[Betsabé Espinal]] aktibista (Kolonbia, 1896-1932)
# [[Camila Loboguerrero]] zinema-zuzendaria (kolonbia, 1941)
# [[Camille Aumont Carnel]] feminista, idazlea, blogaria (Niger, 1996)
# [[Camille Lellouche]] abeslaria, youtuberra (Paris, 1965)
# [[Carmen Pujals ]] botanikaria, ikertzailea (Argentina 1916-2003)
# [[Carmen Soler]] poeta, komunista, irakasle (Paraguai, 1924-1985)
# [[Casta Álvarez]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Aljeria 1786-Zaragoza 1846)
# [[Caty Juan de Corral]] idazlea, margolaria ( Palma 1926-2014)
# [[Cecilia Magni]] Pinochet-en aurkako iraultzailea (Txile, 1956-1988)
# [[Celia de Molina]] aktorea, gidoilaria (Jaen 1983)
# [[Chus Pato]] idazlea (Ourense 1955)
# [[Claudia Losch]] atleta, pisu jaurtitzailea (Alemania 1960)
# [[Claudia Sagastizabal]] matematikaria (ARgentina...?)
# [[Concepción Ramírez]] indigena, ekintzailea (Guatemala, 1942-2021)
# [[Concha Lagos]] poeta (Kordona 1907-Madril 2007)
# [[Conchita Cintrón]] burtzikaria, toreatzailea, aitzindaria (Txile 1922- Portugal 2009)
# [[Cristina Andreu Cuevas]] film zuzendaria (Casablanca 1960)
# [[Cristina Fernández Cubas]] idazlea, kazetaria ( Bartzelona 1945)
# [[Cristina Sánchez]] toreatzailea (Madril 1972)
# [[Débora Arango]] artista politikoa (Kolonbia 1907-2005)
# [[Dima Khatib]] Kazetaria, poeta, blogaria (Siria, 1971)
# [[Dionisia García]] idazlea (Albacete 1929)
# [[Dolores Franco Manera]] irakaslea, idazlea, itzultzailea (Madril 1912-1977)
# [[Dulcinea Bellido]] jostuna, politikaria (Badajoz 1936-Madril 2001)
# [[Elena Iparragirre]] iraultzailea (Peru, 1947)
# [[Elena Martín Vivaldi]] poeta, idazlea, liburuzaina (Granada 1907-1998)
# [[Elena Martínez Fontes]] biologoa, ikertzailea (Argentina 1912-1987)
# [[Elisa Bachofen]] ingeniaria, aktibista (Argentina 1891-1976)
# [[Eliška Junková]] auto-gidaria (Austria-Hungaria 1900-Txekoslovakia 1994)
# [[Elvira López ]] aktorea (Txile 1966)
# [[Esperança Camps Barber]] kazetaria, idazlea, politikaria (Menorca 1964)
# [[Ethelwynn Trewavas]] iktiologoa, zientzialaria (Erresuma Batua, 1900-1993)
# [[Fanny Rubio]] idazlea, ikertzailea (Jaen 1949)
# [[Fatima Whitbread]] xabalina jaurtitzailea (Erresuma Batua 1961)
# [[Felicia Țilea-Moldovan]] xabalina jaurtitzailea (Errumania 1967)
# [[Gracia Morales]] antzerkigilea, poeta (Granada 1973)
# [[Graciela Rodo Boulanger]] artista (Bolivia, 1935)
# [[Guadalupe Muñoz Sampedro]] aktorea, enpresaburua (Madril 1896-1975)
# [[Gudrun Ensslin]] irakaslea, emakumeen aldeko ekintzailea, iraultzailea (Alemania 1940-1977)
# [[Hale Asaf]] margolaria (Turkia, 1906- Paris, 1938)
# [[Haneen Zoabi]] '''palestinar-israeldar''' politikaria (Israel 1969)
# [[Helena González Fernández]] irakaslea, ikertzailea (Pontevedra 1967)
# [[Heli Rantanen]] xabalina jaurtitzailea (Finlandia 1970)
# [[Hind Shoufani]] poeta eta film zuzendari '''palestinarra''' (Libano, 1978)
# [[Huzama Habayeb]] idazlea ('''Palestina,''' 1965)
# [[Iraida Noriega]] abeslaria (Mexiko Hiria, 1971)
# [[Irene Bernasconi]] biologoa, ikertzailea, aitzindaria (Argentina 1896-1989)
# [[Iris Cochón]] itzultzailea, literatura kritikaria (Galizia 1968)
# [[Irmgard Möller]] aktibista politikoa (Alemania 1947)
# [[Isabel de Ocampo]] zinegilea, gidoilaria (Salamanca 1970)
# [[Isabel Echarri]] euskal artista (Bera, 1929-Formentera, 2022)
# [[Isabel Ruiz Lara]] kazetaria (Espainia, XX. mendea)
# [[Isabel Ruiz Ruiz]] artista (Guatemala, 1945-2019)
# [[Isabel Vilallonga]] politikaria (Badajoz 1949)
# [[Jackie Forster]] kazetaria, aktorea, ekintzaile lesbiana (Erresuma Batua, 1926-1998)
# [[Jennifer Lee Carrell]] idazlea (AEB 1962)
# [[Joana Bonet]] kazetaria (Leida, 1966)
# [[Juana Castro Muñoz]] poeta (Kordoba 1945)
# [[Juana Cruz]] toreatzaile aitzindaria (Madril 1917-1981)
# [[Julia Castillo]] antropologoa, poeta (Madril 1956)
# [[Julia Uceda]] poeta (Sevilla 1925)
# [[Karen Forkel ]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1970)
# [[Karimeh Abbud]] argazkilaria eta artista ('''Palestina''' 1896-1940)
# [[Khalida Jarrar]] politikari '''palestinarra''' (Jordania 1963)
# [[Laila Shawa]] artista bisuala ('''Palestina''' 1940-Londres 2002)
# [[Lamia Ziadé]] Libanoko pintore eta komikigilea (Beirut, 1968)
# [[Laura Zambrano Padilla]] hezitzailea eta iraultzailea (Peru, 1945)
# [[Leonor Fernández de Torreblanca]] dama, Cervantesen amama (Kordoba ?-1557)
# [[Lia (abeslaria)]] (Japonia 1981)
# [[Lil Milagro Ramírez]] poeta, gerrillaria (Salvador 1946-1979)
# [[Linda Maria Baros]] hizkuntzalaria, itzultzailea (Errumania 1981)
# [[Linda Sobeh Alí]] diplomazialaria ('''Palestina''' 1968)
# [[Livia Gouverneur]] gerrillaria (Venezuela, 1941-1961)
# [[Lola Lorente]] ilustratzailea (Bigastro, Valentzia, 1980)
# [[Lola Mora]] eskultorea, asmatzailea, aitzindaria (Argentina 1866-1936)
# [[Louise McPaul]] xabalina jaurtitzailea (Australia 1969)
# [[Lucrecia Pérez]] etxeko langilea, arrazismoaren lehenengo biktima aitortua Espainian (Dominikar Errepublika, 1959 - Madril, 1992)
# [[Maider Oleaga]] zinema-zuzendari eta gidoigilea (Bilbo, 1976)
# [[Malika Gaïd]] Aljeriako erizaina eta militante independentista (1933-1958)
# [[Manuela Burló]] film zuzendaria, gidoilaria (Murtzia 1978)
# [[Manuela Sancho]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1783-1863)
# [[Margaluz]] aktorea, abeslaria, dantzaria (Palma 1939-2006)
# [[Margarida Pinto]] aktorea, kazetaria ( Portugal 1966)
# [[Marguerite Buffet]] idazlea (Frantzia, 1620-1680)
# [[María Adela Caría]] bakteriologoa, ikertzailea (Argentina 1915-1989)
# [[María Agustín]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1784-1831)
# [[María Antonia Ortega]] poeta (Madril 1954)
# [[María de la Consolación Azlor]] noblea, Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Girona 1775- Zaragoza 1814)
# [[María de los Reyes Fuentes]] poeta ( Sevilla 1927-2010)
# [[María Forteza]] aitzindaria. Seguraski, Espainiako 1. emakume zinegilea (Mallorca 1913-1961)
# [[María Guerra]] kazetaria, zinema kritikaria (Madril 1965)
# [[Maria Hervás]] aktorea (Madril 1978)
# [[María Isabel Sánchez Vegara]] idazlea...(Bartzelona ?)
# [[Maria Josefa Yzuel Giménez]] fisikaria (Huesca, 1940)
# [[Maria Keil]] artista (Portugal 1914.2012)
# [[María Larrea|Maria Larrea]] zinegilea (Bilbo, 1979)
# [[María Lostal]] heroia ( ?- Zaragoza ç1809)
# [[María Manuela Pignatelli de Aragón Gonzaga]] noblea, Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1753-Madril 1816)
# [[María Martín Barranco]] idazlea, genero ikuspegian aditua (Granada XX. mendea)
# [[Maria Occhipinti]] anarkista eta idazlea (Italia 1921-Erroma 1996)
# [[María Pantoja Sánchez]] soziologoa eta iraultzailea (Peru, 1953)
# [[María Pilar Fumanal]] geomorfologoa (Valentzia 1940-1998)
# [[María Rosal]] poeta, irakaslea (Kordoba 1961)
# [[María Victoria Atencia]] poeta (Malaga 1931)
# [[Marie Sara]] burtzikaria (Frantzia 1964)
# [[Marie-Castille Mention-Schaar]] film zuzendaria, gidoilaria, kazetaria ( Frantzia 1963)
# [[Marisa Soleto]] legelaria (Cáceres 1966)
# [[Mary Montagu]] idazlea (EB 1689-1762)
# [[Matilde Cherner]] idazlea (Salamanca, 1833-Madril 1880)
# [[Matilde Muñoz Sampedro]] aktorea ( Madril 1900-1969)
# [[Mercedes Muñoz Sampedro]] aktorea (Madril 1896-1979)
# [[Mikaela Ingberg ]] xabalina jaurtitzailea (Finlandia 1974)
# [[Mily Possoz]] margolaria (Portugal, 1888-1968)
# [[Mirela Manjani]] xabalina jaurtitzailea (Albania 1976)
# [[Miriam Rothschild]] zientzialaria (Erresuma Batua, 1908-2005)
# [[Miriam Tlali]] emakume beltz eta idazlea (Hego Afrika, 1933-2017)
# [[Montserrat Casas]] fisikaria (Girona 1955-Bartzelona2013)
# [[Nandar]] aktibista feminista (Myanmar, 1995)
# [[Natalia Lisovskaya]] atleta, pisu jaurtitzailea (Errusia 1962)
# [[Natalia Xikolenko]] xabalina jaurtitzailea ( Bielorrusia 1964)
# [[Nathalie Handal]] idazlea (EE.BB. 1969)
# [[Nelly Evans Risco]] iraultzailea (Peru, 1943)
# [[Nicole Girard-Mangin]] medikua (Frantzia, 1878-1919)
# [[Nina Bari]] matematikaria (Errusia, 1901-1961)
# [[Olga Gavrilova]] xabalina jaurtitzailea (Errusia 1957-2022)
# [[Olga Rivero Jordán]] poeta (La Laguna, 1928-2021)
# [[Päivi Alafrantti]] xabalina jaurtitzailea ( Finlandia 1964)
# [[Panmela Castro]] grafitigile, artista, ekintzaile (Brasil, 1981)
# [[Petra Felke]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1959)
# [[Pilar Costa]] abokatua, politikaria (Eivissa 1967)
# [[Pureza Canelo]] poeta (Cáceres 1946)
# [[Quan Zhou Wu]] ilustratzaile eta komikigilea (Algeciras, 1989)
# [[Randa Siniora]] eskubideen aldeko ekintzailea ('''Palestina''' ç1961)
# [[Rauda Morcos]] LGBTIQ ekintzaile (Palestina, 1974)
# [[Raymonde Arcier]] artista, feminista (Frantzia, 1939)
# [[Raymonde Peschard]] Aljeriako gerrako militante nazionalista (1927-1957)
# [[Rebecca Guay]] akuarelista (EE.BB. XX. mendea)
# [[Rita Azevedo Gomes]] zinema zuzendaria (Lisboa, 1952)
# [[Romelia Alarcón Folgar|Rogelia Alarcón]] idazlea, pianista (Guatemala, 1900-1971)
# [[Rosa Chávez]] poeta, aktorea, kultura kudeatzailea (Guatelama, 1980)
# [[Rosa Pereda]] idazlea, kritikaria (Santander 1949)
# [[Rosa Romojaro ]] poeta, ikertzailea (Cádiz 1948)
# [[Rosa Spottorno Topete]] itzultzailea, feminista ( Murtzia 1884-1980)
# [[Rosario Pardo]] aktorea, zuzendaria (Jaen 1959)
# [[Rosaura Álvarez]] poeta, margolaria, irakaslea (Granada 1945)
# [[Roxana Stinchfield Ferris]] botanikaria (AEB 1895-1978)
# [[Ruth Mateu Vinent]] politikaria (Menorca 1976)
# [[Sabine Braun]] heptatloi- atleta (Alemania 1965)
# [[Sara Doke]] belgikar kazetaria, itzultzaile (Frantziar, 1968)
# [[Sara Estela Ramírez]] irakasle, kazetari, feminista ..(Mexiko, 1881-1910)
# [[Sheila Minor]] ikertzailea (EE.BB., 1946)
# [[Silke Renk]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1967)
# [[Sofia Montaner Arnau]] azken trementinairea (Lleida 1908-1996)
# [[Sofía Sakorafa]] greziar-'''palestinar''' politikaria, xabalina-jaurtitzailea (Grezia 1957)
# [[Soledad Ortega Spottorno]] filosofoa, irakaslea, editorea (Madril 1914-2007)
# [[Soledad Varela Ortega]] filologoa, ikertzailea (Madril 1945)
# [[Sonia Nimr]] idazlea ('''Palestina''', 1955)
# [[Sonia Pulido]] ilustratzailea (Bartzelona, 1973)
# [[Steffi Nerius]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1972)
# [[Suheir Hammad]] poeta ('''Jordania''', 1973)
# [[Tatiana Xikolenko]] xabalina jaurtitzailea (Errusia 1968)
# [[Telma Reca]] psikiatra aitzindaria (Argentina 1904-1979)
# [[Teresa Bolaños de Zarco]] idazlea, pianojolea eta margolaria (Guatemala, 1922-1998)
# [[Tiina Lillak ]] xabalina jaurtitzailea ( Finlandia 1961)
# [[Truus Menger-Oversteegen|Truus Menger]] eskultorea, aktibista (Holanda 1923-2016)
# [[Virginia Yagüe]] gidoilaria, idazlea ( Madril 1973)
# [[Ynes Mexia]] botanikaria (Mexiko/AEB 1870-1938)
# [[Zahia Ziouani]] orquestra zuzendaria (Paris 1978)
# [[Zinaída Guipius]] poeta, idazlea (Errusia- Frantzia, 1869-1945)
# [[Ziza Massika]] Aljeriako erizaina eta militante independentista (1934-1959
}}
==='''Berriak 2023''' ('''urria''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Abanda Elustondo]] ----'''SORTUA''' ikertzailea (Donostia, 1989)
# [[Amaia Arranz Mendiguren]] ----'''SORTUA''' biologoa eta ikertzailea (Bilbo 1978)
# [[Andrea Garcia-Santesmases]] ----'''SORTUA''' soziologoa, antropologoa (Madril 1988)
# [[Carmen Albisu]] efef'''SORTUA''' euskaltzailea, euskara irakaslea (Errenteria, 1916-Tutera, 2007)
# [[Irati Gorostidi Agirretxe]] '''SORTUA''' artista, zinemagilea (Egues, 1988)
# [[Itziar Eguren]] ef--'''SORTUA''' erizaina, txistularia (Elorrio 1953)
# [[Izar Zubiaga]] ef--'''SORTUA''' futbolaria (Durango 2006)
# [[Leire Ayala]] ef--'''SORTUA''' abeltzaina (Bilbo/Elorrio 1972)
# [[Maialen Braña]] ----'''SORTUA''' abeslaria, irakaslea (Elizondo, 1998)
# [[María Ángeles Sallé Alonso]] ef--'''SORTUA''' soziologoa, ikertzailea (Panama, 1956)
# [[Maria Pilar Zuriarrain]] ef--'''SORTUA''' txistularia (Zizurkil, 1953)
# [[Marta Rodríguez Fouz]] ef--'''SORTUA''' soziologoa, kazetaria eta futbolaria (Coruña, 1972)
# [[Patricia Tornero]] ----'''SORTUA''' gaztagilea (Valentzia....)
# [[Tatiana Romero Reina]] ----'''SORTUA''' historialaria, aktibista (Mexiko, 1984)
# [[Julia Arévalo]] aktibista, politikaria (Uruguai, 1898-1985)
# [[Abala Bose]] gizarte langilea (Bangladesh, 1864-1951)
# [[Alberta Ferretti ]] diseinatzailea (Italia 1950)
# [[Alessandra Korap]] lider indigena (Brasil, 1958)
# [[Alicia Luna]] gidoilaria, irakaslea (Madril 1963)
# [[Alicia Senovilla ]] aurkezlea (Madril 1969 )
# [[Amna Suleiman]] maistra eta txirrindularia Palestinan (Damasco, 1982)
# [[Amparo Fortuny]] dokumentalgilea, ekoizlea (Valentzia XX. mendea)
# [[Ana García Lozano]] kazetaria (Valentzia 1963)
# [[Ana Iris Simón ]] kazetaria, idazlea (Ciudad Real 1991)
# [[Anita Sirgo]] sindikalista, komunista, ekintzailea (Asturias, 1030)
# [[Anna Lizaran]] aktorea (Bartzelona 1944-2013)
# [[Anna Murià]] idazlea, kazetaria, ekintzaile erbesteratua (Bartzelona, 1904-Tarrasa, 2002)
# [[Annie Baker]] film zuzendaria (AEB 1981)
# [[Antonia Dell'Atte ]] modelo ohia, aurkezlea (Italia 1960)
# [[Anwara Bahar Chowdhury]] idazlea eta ekintzailea (Bangladesh, 1919-1987)
# [[Asma al-Ghul]] kazetaria, feminista (Palestina, 1982)
# [[Asma Tubi]] poeta eta kazetaria (Palestina, 1905-1983)
# [[Assumpció Casals]] aktore erbesteratua (Bartzelona, 1896-1975)
# [[Auguste Deter]] dokumentatutako 1. Alzheimer goiztiar kasua (Alemania 1850-1906)
# [[Beatriz de Bobadilla (Gomerako andrea)]] Tenerifeko konkistatzailea (Medina del Campo, ?-1504)
# [[Beatriz Enríquez de Arana]] Kolonen bikotea eta Fernando Kolonen ama (Kordoba, 1465-1522)
# [[Blanca Padilla]] modeloa, diseinatzailea (Madril 1995)
# [[Bushra al-Tawil ]] kazetaria, aktibista (Palestina 1993)
# [[Carlota Soldevila]] aktorea, irakaslea (Bartzelona 1929-2005)
# [[Carme Ballester|Carmen Ballester]] kataluniar politikari erbesteratua (Bartzelona, 1900-Paris, 1972)
# [[Carme Serrallonga]] pedagogoa, itzultzailea (Bartzelona 1909-1997)
# [[Carmen Alcázar]] wikilaria (Mexiko)
# [[Carmen Domingo]] idazlea, aktibista (Bartzelona 1970)
# [[Carmen Lomana]] enpresaburua, socialitea (Leon 1948)
# [[Carolina Punset]] politikaria (AEB/Katalunia 1971)
# [[Celestina Marrón]] sindikalista (Asturias, 1926-2016)
# [[Chelo García-Cortés]] kazetaria (Ourense 1951)
# [[Clotilde Luisi]] abokatu, dramaturgo, feminista (Uruguai, 1882-1969)
# [[Conchi Arnal Claro]] ekintzaile feminista (Tanger, 1950)
# [[Conxita Herrero]] komik ilustratzailea (Katalunia, 1993)
# [[Daniela Catrileo]] poeta maputxea (Txile, 1987)
# [[Daniela Feixas]] idazlea, aktorea, zuzendaria (Katalunia 1973)
# [[Dolors Oller]] irakaslea, idazlea, literatura kritikaria (Girona 1942)
# [[Eileen O'Shaughnessy]] Britainia Handiko idazlea (1905–1945)
# [[Elisa Coll]] idazlea, ekintzailea, bisexuala (Madril 1992)
# [[Elisabeth Reyes]] modeloa (Malaga 1985)
# [[Elsa Punset]] idazlea ( Londres/Katalunia 1964)
# [[Elvira Espejo Ayca]] artista, poeta, ehulea (Bolivia, 1981)
# [[Eva García Magriñá]] ikertzaile eta idazle (Donostia, 1966)
# [[Eva Hache]] umorista, aurkezlea (Segovia 1971)
# [[Fadila Saâdane]] Aljeriako gerrako zuen militante nazionalista (1938-1960)
# [[Fanny Kemble]] aktore, idazle eta esklabotzaren aurkako abolizionista (Britainia Handia, 1809-1893)
# [[Gema López]] kazetaria (Madril 1971)
# [[Georgette Rizk]] ekintzailea (Palestina 1925-2018)
# [[Hanan Al-Agha]] idazle eta artista (Palestina, 1948-2008)
# [[Helena Béjar]] soziologoa, irakaslea (Madril 1956-2023)
# [[Helga Tawil-Souri]] dokumentalgile, ikertzaile eta idazle (Kuwait, 1969)
# [[Hiba Kamal Abu Nada]] poeta, eleberrigilea, wikilaria (Meka, 1991-Gazako zerrenda, 2023)
# [[Hind al-Husseini]] aktibista, hezitzailea (Palestina, 1916-1994)
# [[Inés Luisi]] medikua (Uruguai, XIX.mendea- 1965)
# [[Irene Bordoy]] margolaria, irudigilea (Mallorca 1940)
# [[Isabel Gemio]] kazetaria (Badajoz 1961)
# [[Isabel González González]] politikaria eta ekintzailea (Tenerife, 1890-1968)
# [[Isabel Pinto de Vidal]] politikaria, aktibista (Uruguai, 1885-1969)
# [[Isabella Eklöf]] zinemagilea (Suedia, 1978)
# [[Islah Jad]] aktibista, ikertzailea, irakaslea (Palestina 1951)
# [[Jackie Salloum ]] artista, film zuzendari palestinarra (AEB XX. mendea)
# [[Jahanara Arzu]] poeta (Bangladesh, 1929)
# [[Jenna Elfman]] aktorea (AEB 1971)
# [[Jimena Menéndez-Pidal|Jimena Menendez Pidal]] pedagogoa (Madril, 1901-1990)
# [[Júlia Coromines]] medikua, psikiatra erbesteratua (Bartzelona 1910-2011)
# [[Julud Daibes]] palestinar arkitektoa eta politikaria (Betleem, 1965)
# [[Jutta Koether]] artista, musikaria eta kritikaria (Alemania, 1958)
# [[Kamilya Jubran]] abeslari palestinarra (Israel, 1962)
# [[Kamini Roy]] poeta eta ekintzailea (Bangladesh, 1864-1933)
# [[Kapitolina Díaz]] soziologoa (Leon, )
# [[Kholoud Faqih|Kholoud Faqin]] epailea (Palestina, XX.mendea)
# [[Laudelina de Campos Melo]] etxeko-langileen aldeko sindikalista (Brasil, 1904-1991)
# [[Laura Caballero]] gidoilaria, zuzendaria (Madril 1978)
# [[Lola Lizaran]] aktorea (Almeria/Bartzelona 1931-2003)
# [[Lucila Gamero]] mediku, zirujau, idazle eta feminista (Honduras, 1873-1964)
# [[Lucy Prebble]] antzerkigilea (Britainia Handia 1981)
# [[Luisa Luisi]] poeta, pedagogoa (Uruguai, 1883-1940)
# [[Lurdes Lekuona Laburu|Lurdes Lekuona]] Zalduondoko alkatea (Gasteiz, 1958)
# [[Magdalena Antonelli Moreno]] politikaria, aktibista (Uruguai, 1877-1955)
# [[Maha Haj]] palestinar jatorriko zinema zuzendari israeldarra (Nazaret, 1970)
# [[Mai Masri]] zinema-zuzendaria (Jordania, 1959)
# [[Maliha Hamidou]] Aljeriako gerrako militante nazionalista (1942-1959)
# [[Mar Coll]] gidoilaria, film zuzendaria (Bartzelona 1981)
# [[Margarida Minguillón]] aktorea, ahots aktorea (Bartzelona 1947)
# [[Maria Dolors Bargalló]] Kataluniar politikari erbesteratua (Bartzelona, 1902-Mexiko,1980)
# [[María España Almendro]] saskibalio-jokalaria (Mallorca 1992)
# [[Maria Majoral]] trementinairea (LLeida 1887-1976)
# [[Maria Mies]] soziologoa (Alemania, 1931-2023)
# [[María Patiño]] kazetaria (Coruña 1971)
# [[María Teresa Josefina Janicki]] hezitzailea (Frantzia-Uruguai, XIX. mendea- ?)
# [[Mariam Barghouti]] amerikar-palestinar kazetari, aktibista (Palestina-AEB, 1993)
# [[Marina Comas]] aktorea (Bartzelona 1996)
# [[Marta Angelat ]] aktorea, ahots aktorea (Bartzelona 1953)
# [[Marta Corredera]] futbolaria (Bartzelona 1991)
# [[Marta Nebot]] kazetaria (Sevilla 1975)
# [[Marta Pérez Sierra]] idazlea, poeta (Bartzelona 1957)
# [[Maruja Lozano]] bolero eta kopla abeslaria (Valentzia 1935 - Malaga 2022)
# [[Mary Al-Atrash]] igerilaria (Palestina 1994)
# [[Mary Ann Shadd]] aktibista abolizionista, kazetaria, irakaslea (AEB, 1823-1893)
# [[Maryse Gargour]] zinemagilea eta kazetaria (Palestina, XX. mendea)
# [[Matilde_Fern%C3%A1ndez]] Politikaria feminista (Madril, 1950)
# [[Mayada Al-Sayad]] alemaniar-palestinar atleta (Berlin, 1992)
# [[Mériem Bouatoura]] Aljeriako gerrako borrokalari independentista (1938-1960)
# [[Meriem Saâdane]] aljeriar erizaina eta militante nazionalista (1932-1958)
# [[Mila Abadia]] kultura kudeatzailea (Zaragoza, 1962)
# [[Miriam Saavedra]] modeloa, aktorea (Peru 1993)
# [[Montse Amenós]] eszenografoa, jantzi-deseinatzailea (Bartzelona 1954)
# [[Montse Guallar]] aktorea, aurkezlea (Bartzelona 1960)
# [[Montserrat Cornet]] idazlea (Bartzelona 1934)
# [[Mrinalini Sen]] idazlea (Bangladesh, 1879-1972)
# [[Nadia Hafid]] ilustratzailea (Katalunia, 1990)
# [[Nancy Meyers]] zuzendari, ekoizle eta gidoilaria (AEB 1947)
# [[Natalia (abeslaria)]] tb aurkezlea (Cádiz 1982)
# [[Natasha Neri]] aktibista, zinema zuzendaria (Brasil, XX. mendea)
# [[Norma Andrade]] ekinzailea (Mexiko)
# [[Noura Erakat]] amerikar-palestinar aktibista, irakaslea (Kalifornia, 1980)
# [[Olatz Arregui]] piraguista (Donostia, 1999)
# [[Paula Hernández (ahots aktorea)]] (Girona 1998)
# [[Paula Hernández ]] aktorea, gidoilaria, zuzendaria (Argentina 1969)
# [[Paulina Luisi]] mediku, sufragista, aktibista feminista (Uruguai, 1875-1950)
# [[Pilar Boyero]] kopla abeslaria, irakaslea (Cáceres 1974)
# [[Reem Frainah]] psikologoa, aktibista (Palestina ?)
# [[Rosa Catrileo|Rosa Castrilleo]] abokatu maputxea (Temuco, Txile, 1981)
# [[Rosa Estiarte]] igerilari olinpikoa (Manresa 1959-1985)
# [[Rosa María Fernández García|Rosa María Fernandez García]] sindikalista (Asturias, 1942-2021)
# [[Rosa Novell ]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1952)
# [[Sahar Jalifa]] idazlea (Palestina, 1942)
# [[Samar Nassar]] igelaria (Libano, 1978)
# [[Samiha Khalil]] politikaria, ekintzailea (Palestina 1923-1999)
# [[Shadia Mansour]] hip-hoparen 1. dama arabiarra (Londres 1985)
# [[Shamim Azad|Shamin Azad]] poeta eta idazlea (Bangladesh, 1952)
# [[Sílvia Quer]] film zuzendaria ( Bartzelona 1962)
# [[Sofía Álvarez Vignoli]] aktibista, politikaria (Uruguai, 1899-1986)
# [[Sònia Moll]] filologoa, poeta, itzultzailea (Bartzelona 1974)
# [[Suad Amiry]] idazle eta arkitektoa (Siria, 1951)
# [[Susanna Barranco]] aktorea, zuzendaria, ekoizlea (Bartzelona 1975)
# [[Tania Safura Adam Mogne]] ikertzaile eta erakusketa komisario (Mozambike, 1979)
# [[Teresa Font]] film-editorea (Bartzelona 1956)
# [[Tina Pérez]] sindikalista, ekintzalea (Asturias, 1929-1965)
# [[Umayya Abu-Hanna]] kazetaria eta idazlea (Palestina-Finlandia, 1961)
# [[Woroud Sawalha]] atleta (Palestina, 1991)
# [[Yamila Abdalá Taha al Shanti]] irakaslea, politikaria (Palestina 1955-2023)
# [[Zaha Hassan]] aktibista, abokatua (Palestina, XX.mendea)
# [[Zulaija Al-Shahabi]] Palestinako feminismoaren ekintzaile aitzindaria (1901-1992)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''iraila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Barrena García]] ----'''SORTUA''' idazlea, poeta (Basauri)
# [[Bego Zubia Gallastegi]] ----'''SORTUA''' ikertzaile (Arrasate, 1965)
# [[Dora Manchado]] --ef'''SORTUA''' Tehueltxeeraren azken hiztuna (Argentina, 1934-2019)
# [[Jaione López]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, misiolaria (Elorrio 1998)
# [[Marta Goikoetxea Luquin]] ef--'''SORTUA''' blogaria (Lizarra, 1984)
# [[Nagore Belastegi Martín|Nagore Belaustegi]] ----'''SORTUA''' (Legazpia, 1987)
# [[Nerea Azkona]] ----'''SORTUA''' antropologoa, idazlea (Sopela, 1982)
# [[Oihane Unzalu]] ef--'''SORTUA''' nutrizionista, kirol monitorea, lasterkaria (Abadiño 1987)
# [[Pantxonerak]] '''SORTUA''' arrain saltzaileak (Laredo 1970 hamarkadara arte)
# [[Presen Zubillaga Auza]] efef'''SORTUA''' feminista, ekintzailea (Iruñea, 1951-2023)
# [[Raquel Esteban Terradillos]] ----'''SORTUA''' ekofisiologoa (Barakaldo, 1982)
# [[Adriana Abenia]] aurkezlea, idazlea (Zaragoza 1984)
# [[Aina Clotet ]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1982ko)
# [[Alexandra Narváez]] aktibista, zientzialaria (Ekuador, XX. mendea)
# [[Alicia de los Ríos Merino|Alicia de los Rios Merino]] ikasle, gerrilari desagertua (Mexiko, 1952)
# [[Amalia Anglés y Mayer]] opera kantaria eta gitarra-jotzailea (Badajoz, 1827-Stuttgart, 1859)
# [[Amèlia Jover Velasco]] sindikalista, anarkista eta feminista (Cullera, 1910-Paris, 1997)
# [[Amelia Quintanal Martínez-Conde]] futbolean Espainiako emakume talde baten 1. entrenatzailea (Kantabria 1937)
# [[Amrita Pritam]] idazlea (Pakistan, 1919-India, 2005)
# [[Ana Alba García]] kazetaria, gerra gatazketan aditua (Bartzelona 1971-2020)
# [[Ana Borges]] futbolaria, aurrelaria (Portugal 1990)
# [[Ana Paris Garcia]] lider sindikalista garrotez eraila (Sevilla, 1898-1938)
# [[Ángeles García-Madrid|Ángeles Garcia-Madrid]] idazlea eta preso politikoa (Torrejón, 1918-Madrid, 2015)
# [[Angustias Lara Sánchez|Maruja Lara Sánchez]] sindikalista (Granada, 1917-Valentzia, 2012)
# [[Anna Cabot Quincy Waterston]] idazlea (AEB 1812-1899)
# [[Anna Gréki]] poeta eta ekintzaile aljeriarra (1931-1936)
# [[Anna Rodríguez Costa]] dramagilea, zuzendaria (Granada 1972)
# [[Anna Stewart (aktibista)]] emakumeen eskubideen aldekoa (Australia 1947-1983)
# [[Annette Frances Braun]] entomologoa (EEBB, 1884-1978)
# [[Antònia Pascual Flaquer]] komunista fusilatua (Capdepera 1911-Porreres,1937)
# [[Assumpció Puigdelloses Vila]] etxekoandre fusilatua (1906 - Sant Adrià de Besòs, 1940)
# [[Aurora Picornell]] komunista fusilatua (Palma, 1912-Manacor, 1937)
# [[Ayo Edebiri]] komediantea, idazlea (AEB1995)
# [[Balbina Gayo Gutiérrez|Balbina Gayo Gutierrez]] maistra errepublikarra (1901-1936)
# [[Begoña Alberdi]] sopranoa (Bartzelona 1964)
# [[Belarmina González Rodríguez]] ekintzaile fusilatua (Palencia, 1914-Porreres, 1937)
# [[Blanca Jeannette Kawas]] aktibista (Honduras, 1946-1995)
# [[Brígida Pardo López]] etxekoandre fusilatua (Granada, 1904-1936)
# [[Carlota Planas Riera]] Espainiako 1. emakume futbolarien ordezkaria (Bartzelona 1992)
# [[Carme Claramunt i Barot]] ekintzaile fusilatua (Tarragona, 1897 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Carme Portaceli]] antzerki-zuzendaria, irakaslea (Valentzia 1957)
# [[Carmen Arrojo]] maistra, memoriaren aldeko ekintzailea (Madril, 1918-2017)
# [[Carmen Arrufat]] aktorea (Castelló 2002)
# [[Carmen del Riego]] kazetaria, 1. emakume-presidentea Madrileko Prentsa Elkartean (Asturias 1960)
# [[Carmen Maria Garcia "García de Saura"|Carmen María Garcia]] idazle eta margolaria ( Molina de Segura)
# [[Carol López ]] dramagilea, aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1969)
# [[Carolina Ferre]] kazetaria (Alacant 1974)
# [[Caroline Rémy de Guebhard]] idazle feminista (Frantzia, 1855-1929)
# [[Catalina Flaquer]] ekintzailea fusilatua (Capdepera, 1876-Porreres,1937)
# [[Catalina Martín López de Bustamante]] gerrillara, alfereza (Espainia ?-XIX. mendea)
# [[Catalina Narváez de Ruiz]] brodatzailea, margolaria (Cádiz 1861- ¿ 1929)
# [[Catherine Cusset]] filosofoa (Frantzia 1963)
# [[Celia Tapias]] Buenos Airesko lehen emakume abokatua (1885-1964)
# [[Chelsea Ashurst]] futbolaria, atezaina (Ingalaterra 1990)
# [[Cinta Sabaté]] eskultorea, margolaria (Tarragona 1946)
# [[Clara Pueyo Jornet]] Errepublikano desagertua (Villanueva eta GEltrú, 1914-1943)
# [[Claudia López Benaiges]] feminista, anarkista eraila (Txileko Santiago, 1972-1998)
# [[Clotilde García del Castillo]] Sorollaren musa eta Sorolla Museoaren sortzailea (Valentzia, 1865-Madril, 1929)
# [[Concepción Caceres|Concepción Cáceres]] emagin fusilatua (Montijo, 1912-1938)
# [[Concha Carretero]] frankismoaren biktima (Madril, 1918-2014)
# [[Concita De Gregorio]] kazetaria, idazlea (Italia 1963)
# [[Coral Bracho]] hizkuntzalaria, poeta (Mexiko 1951)
# [[Courtney Barnett ]] rock abeslaria (Australia 1987)
# [[Cristina Clemente]] idazlea, gidoilaria, zuzendaria( Bartzelona 1977)
# [[Cristina Fernández Pereda]] atezain fusilatua (Leon, 1900 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Diana Nyad]] igerilaria eta kazetaria (New York, 1949)
# [[Djamila Amrane-Minne]] poeta eta historialaria, Aljeriako Independentzia Gerrako ekintzailea (1939-2017)
# [[Dolores Cacuango]] Indigenen aldeko ekintzailea (Ekuador, 1881-1971)
# [[Dolors Feliu]] abokatua, unibertsitateko irakaslea, politikaria (Roda de Ter, 1964)
# [[Dolors Giorla Laribal]] etxekoandre fusilatua (Bartzelona, 1912 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Dolors Prat Coll]] anarkosindikalista (Ripoll, 1905-Tolosa, 2001)
# [[Elena Martín]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1992)
# [[Elina Garanca]] mezozosopranoa (Letonia 1976)
# [[Elionor Malich Salvador]] emakume errepublikano fusilatua (Piorat, 188?- Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Elisa García Sáez]] sindikalista, erizaina, Gerra Zibilean hildako milizianoa (Bartzelona, 1916-Huesca, 1936)
# [[Elizabeth Evatt ]] epailea (Australia 1933)
# [[Emakumezkoen Nazioarteko Zinemaldia (Australia)]] Australia 1975
# [[Emilia Dilke]] idazlea (Erresuma Batua, 1840-1904)
# [[Encarnación Magaña]] antifrankista eraila (Almeria, 1921-1942)
# [[Estefanía Banini]] futbolaria, aurrelaria (Argentina 1990)
# [[Eugenia González Ramos]] sindikalista fusilatua (Bartzelona, 1919 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Eumelia Hernández]] sindikalista eta feminista (Venezuela, 1913-1990)
# [[Eveline Safir Lavalette]] frantses jatorriko ekintzaile aljeriarra (1927-2014)
# [[Evelyn Glennie]] perkusionista gorra (Eskozia 1965)
# [[Fabiana da Silva Simões]] furbolaria (Brasil 1989)
# [[Felicidad Duce]] jostuna, aitzindaria, enpresaburua (Bartzelona 1908-2000)
# [[Flora Sanhueza]] pedagogo anarkista (Txile, 1911-1974)
# [[Florence Ethel Johnson]] sindikalista, maistra (Australia 1884-1934)
# [[Florencia Bonsegundo]] futbolaria (Argentina 1993)
# [[Francisca Senhorinha da Motta Diniz|Francisca Sehorinha]] idazlea (Brasil,1834- ?)
# [[Giovanna Berneri]] anarkista ekintzailea (Italia, 1897-1962)
# [[Hélène Monastier]] aktibista, irakasle (Suitza, 1882-1976)
# [[Hubertine Auclert|Hubertine Auchert]] feminista ekintzailea (Frantzia, 1848-1914)
# [[Inés Jiménez Lumbreras]] errepublikano fusilatua (Madril, 1915-Sant Adrià de Besòs, 1940)
# [[Irene Moray]] argazkilaria, film-zuzendaria (Bartzelona 1992)
# [[Isabel Mesa Delgado]] Sindikalista (Ronda, 1913-Valentzia, 2002)
# [[Jane eta Louise Wilson]] artistak (Ingalaterra 1967)
# [[Jessica Gleeson]] futbolaria, defentsa (Irlanda 1993)
# [[Jessie Street Emakumeen Liburutegi Nazionala]] Australia 1989
# [[Jessie Street]] ekintzailea (Brithis Raj/India 1889-Australia 1970)
# [[Jill Ellis]] futbolari, entrenatzaile ohia (Erresuma Batua 1966)
# [[Joaquina Charro Gómez]] sindikalista fusilatua (Montijo, 1912-1938)
# [[Josephine Shaw Lowell]] aktibista (AEB, 1843-1905)
# [[Juana Aranguren Rica]] abokatu feminista (Bilbo, 1952)
# [[Julia López (artista)]] margolari autodidakta (Mexiko 1936)
# [[Kamilla Seidler ]] sukaldariburua (Danimarka 1983)
# [[Kristine Lilly]] nazioarteko partida gehien jokatutako futbolari ohia (AEB 1971)
# [[Laura Ràfols]] futbolaria, atezaina (Bartzelona 1990)
# [[Leda Rafanelli]] feminista, sufia, idazlea (Italia, 1880-1971)
# [[Leila Ouahabi]] futbolaria, defentsa (Bartzelona 1993)
# [[Leonor Lavado]] imitatzailea, aktorea (Kordoba 1987)
# [[Lesbia Urquía]] aktibista (Honduras, 1967-2016)
# [[Lola Gallardo]] futbolaria, atezaina (Sevilla 1993)
# [[Lucía Alemany]] film-zuzendaria(Castelló 1985)
# [[Lucía Pascual Palomo]] xake-jokalaria (Madril 19)
# [[Luisa Gómez de la Torre|Luisa Gomez de la Torre]] ekintzailea (Quito,1887-1976)
# [[Magdalena Nolla Montseny]] etxekoandre fusilatua (Tarragona, 1904-Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Malena Costa]] modeloa (Mallorca 1989)
# [[Manuela Díaz Cabezas]] ekintzaile antifrankista (Kordoba, 1920-Suitza, 2006)
# [[Margarita Murillo]] aktibista (Honduras, 1958 - 2014)
# [[Margarita Rivière]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1944-2015)
# [[María Angélica Barreda|Maria Angelica Barreda]] Argentinako lehen emakume abokatua (1887-1963)
# [[María Antonia Iglesias]] kazetaria, idazlea (Madril 1945-Pontevedra 2014)
# [[María de la Purificación de la Aldea y Ruiz de Castañeda|Purificación de la Aldea]] emagina, ekintzailea ( Madrid, 1889-1976)
# [[María Escoté]] jostuna, arropa diseinatzailea (Bartzelona 1979)
# [[María Esteve |María Esteve Flores]] aktorea (Argentina, 1974)
# [[María Herrera Magdaleno|Maria Herrera Magdaleno]] Giza eskubideen aldeko aktibista (Mexiko, 1950)
# [[Maria Jiménez]] abeslatia eta aktorea (SEvilla, 1950-2023)
# [[María Joaquina de Viera y Clavijo]] idazlea (Kanariak, 1737-1819)
# [[Maria Jose Pons]] futbolaria, atezaina (Bartzelona 1984)
# [[María Martín López]] memoria historikoaren aldeko borrokalaria, frankismoaren biktima (Avila, 1930-Toledo,2014)
# [[Maria Mies]] alemaniar soziologoa (Steffeln, 1931-2023)
# [[María Moreno]] idazlea eta kazetaria (Buenos Aires, 1947)
# [[Maria Pascual Flaquer]] komunista fusilatua (Capdepera 1911-Porreres,1937)
# [[María Pry]] entrenatzailea, futbolari ohia (Sevilla 1984)
# [[María Victoria Walsh]] kazetaria, borrokan hila (Buenos Aires, 1950-1976)
# [[Marie Louise Berneri]] idazle anarkista (Italia, 1918-Londres, 1949)
# [[Marsia Taha]] boliviar sukaldaritzako chef aitzindaria (Bulgaria 1989)
# [[Marta Lois]] irakaslea, politikaria (Vigo, 1969)
# [[Marta Torrejón]] futbolaria, defentsa (Bartzelona 1990)
# [[Martha Asunción Alonso]] poeta itzultzailea (Madril, 1987)
# [[Mary Cynthia Dickerson]] herpetologoa (AEB 1866-1923)
# [[Maud Nathan]] aktibista, sufragista (AEB, 1862-1946)
# [[Maud Slye]] minbizi ikertzailea (AEB 1879-1954)
# [[Maya Hansen]] moda diseinatzailea (Madril 1978)
# [[Mila Abadia]] kultura kudeatzailea (Zaragoza, 1962)
# [[Milagros Pérez Oliva ]] kazetaria, idazlea, irakaslea (Huesca 1955)
# [[Minnehaha ]] poema bateko fikziozko pertsonaia (AEB 1855)
# [[Míriam Nogueras]] politikaria eta enpresaburua (Bartzelona, 1980)
# [[Montse Germán]] aktorea (Bartzelona 1969)
# [[Natalia Ramos (futbolaria)]] defentsa (Tenerife 1999)
# [[Neus Bonet]] kazetaria, irakaslea (Bartzelona 1959)
# [[Neus Bouza Gil]] CNTko militante fusilatua (Bartzelona, 1916- Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Nieve de Medina]] aktore eta zuzendaria (Madril,1962)
# [[Noelia López ]] modeloa, tb aurkezlea (Sevilla 1986)
# [[Noelia Ramos]] futbolaria, atezaina (Tenerife 1999)
# [[Olga Luzardo]] kazetaria eta ekintzailea (Venezuela, 1916-2016)
# [[Patri Guijarro]] futbolaria, defentsa (Palma Mallorcakoa 1998)
# [[Patricia Ferreira]] gidoilaria, zuzendaria (Granada 1958)
# [[Patricia Rodríguez Barrios]] 1. Gizonezko Futbol talde gerentea (Gipuzkoa 1982)
# [[Pazzis Sureda]] eskultorea, margolaria (Mallorca 1907-1939)
# [[Pepita Laguarda Batet]] anarkista,gerra zibilean eraila (Bartzelona, 1919-1936)
# [[Pepita Patiño Páez]] makien laguntzailea, komunista (Kordoba, 1925-2015)
# [[Piedad Arribas]] ekintzailea, frankismoaren biktima (Toledo, 1920-Madril, 2010)
# [[Pilar Montaner Maturana]] margolaria (Mallorca 1876-196119)
# [[Pilar Prades]] garrotez eraildako neskame pozoitzailea (Valentzia, 1928-1959)
# [[Purificación Pérez Benavent]] sindikalista (Valentzia, 1919-Kanada, 1995)
# [[Ramona Peralba Sala|Ramona Peralta Sala]] langile fusilatua (Gironella, 1904-Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Raquel Cabezón]] futboalari ohia (Bartzelona 1978)
# [[Rianna Jarrett]] futbolaria, aurrelaria (Irlanda 1994)
# [[Rocío García Martínez]] txirrindularia (Madril 1974)
# [[Romina Belluscio]] kazetaria, modeloa ( Argentina 1979)
# [[Sandra Hermida Muñiz]] film-, dokumental ekoizlea (Tarragona 1972)
# [[Sandra Paños]] Futbolaria, atezaina (Alacant 1992)
# [[Sandra Vilanova]] futbolari ohia, erdilaria (Bartzelona 1981)
# [[Sara Nieves Matheu García]] irakaslea, zibersegurtasun ikertzailea (Murtzia 1992)
# [[Sara Ortega (futbolaria)]] , aurrelaria (Errioxa 2005)
# [[Sara Serrat]] futbolaria, idazlea (Huelva 1995)
# [[Sara Suárez Solís]] idazle feminista (Oviedo, 1925-2000)
# [[Sarah Bouhaddi]] futbolaria, atezaina (Frantzia 1986)
# [[Sari Van Veenendaal]] futbolaria, atezaina (Herbehereak 1990)
# [[Sarina Wiegman]] entrenatzailea, futbolari ohia (Herbehereak 1969)
# [[Sayaka Fernández Díaz]] dokumentalgilea (Cáceres 1978)
# [[Sha'Carri Richardson]] atleta (AEB 2000)
# [[Silvia Meseguer]] futbolari ohia, medikua (Teruel 1989)
# [[Soledad Gallego-Díaz]] kazetaria (Madril 1951)
# [[Sonia Bermúdez Tribano]] futbolaria, entrenatzailea, berriemailea (Madril 1984)
# [[Sonia García Galán]] historialaria eta feminista (Aviles, 1981)
# [[Sonia Grande]] cinema-jantzi diseinatzailea (Asturias 1964)
# [[Susana Carro]] Filosofoa irakaslea, femilnista (Mieres, 1971)
# [[Tania Martínez Portugal|Tania Martinez Portugal]] poligologoa, irakaslea,feminista (Etxebarri, 1963)
# [[Toña Is ]] futbolaria, entrenatzailea (Asturias 1966)
# [[Tránsito Amaguaña]] ekintzaile indigena (Ekuador,1909-2009)
# [[Urimare]] kazike (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Urrezko Neskatoak]] Olinpiar Jokoetako gimnasta erritmiko txapeldunak, Atlanta 1996
# [[Valentina Muñoz]] aktibista feminista (Txile, 2002)
# [[Vera Pauw]] bortxatutako futbolaria, entrenatzailea (Hebehereak 1963)
# [[Vicky Losada]] futbolaria (Bartzelona 1991)
# [[Victoria Prego]] kazetaria (Madril 1948)
# [[Viola Calligaris]] futbolaria (Suitza 1996)
# [[Yolanda Flores]] kazetaria, irrati esataria (Madril, 1960)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''abuztua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Goirigolzarri Alegria]] efef'''SORTUA''' abokatua eta aktibist (Gamiz, 1978- Barakaldo, 2023)
# [[Ana Soto]] --ef'''SORTUA''' kazike (Venezuela, 1618-1668)
# [[Awen Iorwerth]] ----'''SORTUA''' medikua, unibertsitateko irakaslea
# [[Erika Arrizabalaga]] ----'''SORTUA''' txistularia (Gasteiz, 2000)
# [[Gentz del Valle]] ef--'''SORTUA''' artista (Lekeitio, 1957)
# [[Orocomay]] ----'''SORTUA''' kazike (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Xochilt Madai|Xochitl Madai]] ----'''SORTUA''' arkitektua eta ekintzailea (Mexiko, 1972)
# [[Ada Liberio]] gimnasta errimikoa (Zaragoza 1974)
# [[Adriana Díaz Enciso]] idazlea (Mexiko, 1964)
# [[Alba González]] idazlea, politikaria (Asturias 1986)
# [[Alice Kellen]] idazlea (Valentzia, 1989)
# [[Amalia Bautista]] poeta (Madril 1962)
# [[Amparo Barayón]] piano-jola eta sindikalista fusilatua (Zamora, 1904-1936)
# [[Ana Bautista]] gimnasta erritmikoa (Kanariak 1972)
# [[Ana Carmona Ruiz]] mutil itxuraz jokatzea lortu zuen futbolaria (Malaga 1908-1940)
# [[Ana María de Foronda|Ana Maria de Foronda]] idazlea eta itzultzailea (1910-1990)
# [[Anna Szatkowska]] idazlea (Polonia, 1928-2015)
# [[Antònia Fontanillas Borràs]] anarko-sindikalista (Bartzelona, 1917-Frantzia, 2014)
# [[Apacuana]] kazikea (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Athenea del Castillo]] futbolaria (Kantabria 2000)
# [[Bathsua Makin]] Proto-Feminista (Londres, 1600-1675)
# [[Beatriz Corredor]] legelaria, politikaria (Madril 1968)
# [[Blanche Stuart Scott]] hegazkinlaria (EEBB. 1884-1970)
# [[Carla Barber]] medikua, modeloa (Kanariak 1990)
# [[Carmen Avilés]] atleta (Madril 2002)
# [[Carmen Herrero Vicent]] medikua, ikertzailea (Castelló, 1986-2023)
# [[Carmen Montes]] itzultzailea (Cádiz 1963)
# [[Cata Coll]] futbolaria (Mallorca 2001)
# [[Cathy Xaudaró]] gimnasta erritmikoa (Filipinak/ Espainia 1960)
# [[Cecilia Domínguez Luis|Cecilia Dominguez]] idazlea (La Orotava, 1948)
# [[Cecilia Pantoja]] abeslaria (Txile, 1943 - 2023)
# [[Celia Flores]] abeslaria (Madril, 1981)
# [[Charlotte Maxeke]] aktibista (Hegoafrika, 1871-1936 )
# [[Charlotte von Ahlefeld|Charlotte von Ahlfeld]] idazlea (Alemania, 1782-1849)
# [[Charlotte von Stein|Charlote Von Stein]] (Alemania, 1742-1822)
# [[Christiane Vulpius]] Goetheren emaztea (Alemania, 1765-1816)
# [[Clara Serra]] feminista, ikertzailea, filosofoa, politikari ohia (Madril 1982)
# [[Concha Monrás]] piano-jotzaile fusilatua (Bartzelona, 1898-Huesca 1936)
# [[Conchi Sánchez ]] Espainiako 1. emakume futbolari profesionala (Madril 1957)
# [[Costanza da Varano]] humanista eta poeta (Italia, 1426-1447)
# [[Covadonga Tomé]] pediatra, politikaria (Asturias 1970)
# [[Cristina Gallo]] kirol kazetaria, idazlea, aktibista (Asturias 1965)
# [[Dahteste]] gerlari, itzultzaile, diplomazialari (1860 - Mexiko Berria, 1955)
# [[Diana Wynne Jones]] idazlea (Londres, 1934-2001)
# [[Dolores Pla Brugat]] historialaria eta ikertzailea (Girona, 1954-2014)
# [[Emakume Indigenen Nazioarteko Eguna]]
# [[Emilia Boneva]] gimnasia erritmikoko entrenatzailea (Bulgaria 1938-2019)
# [[Emma Cabal]] poeta (Asturias 1962)
# [[Enith Salón]] futbolaria ( Valentzia 2001)
# [[Esther González]] futbolaria (Granada 1992)
# [[Etta Federn]] idazle, itzultzaile, pedagogo eta anarkofeminista austriarra (1883 - 1951)
# [[Eva Navarro ]] futbolaria (Murtzia 2001)
# [[Fatima Madrilgoa]] ustezko astronomoa (Al-Andalus XI. mendea)
# [[Francisca Saperas|Francesca Saperas]] anarko-sindikalista (Bartzelona, 1851-1933)
# [[Gala Dalí]] artista eta modeloa (Errusia, 1894-1982)
# [[Hansa Mehta]] aktibista, politikaria (India, 1897-1995)
# [[Irene Guerrero]] futbolaria (Sevilla 1996)
# [[Isabel Medina]] idazlea (Gomera, 1943)
# [[Isabel Mozún]] altuera jauziko atleta (Madril 1960)
# [[Ivana Andrés ]] futbolaria (Valentzia 1994)
# [[Jean Batten]] hegazkinlaria (Zeelanda Berria, 1909-Palma Mallorcakoa, 1982)
# [[Johanna Schopenhauer]] idazlea (Alemania, 1766-1838)
# [[Juana Álvarez Molina|Juana Alvarez]] etxekoandre fusilatua (Medina de Rioseco, 1897-Gijon, 1937)
# [[Juana María de los Dolores de León Smith]] espainiar dama (Badajoz, 1798 – Londres, 1872)
# [[Julia Mayoral Márquez]] maistra eta politikaria (Badajoz, 1902 - 1983)
# [[Julia Santibáñez]] idazlea (Mexiko, 1971)
# [[Kyra Galván]] poeta eta eleberrigilea (Mexiko Hiria, 1956)
# [[La Repompa de Málaga]] abeslaria (Malaga 1937-1959)
# [[Laia Codina]] futbolaria (Girona 2000)
# [[Lara Álvarez]] kazetaria (Asturias 1989)
# [[Laura del Río]] futbolaria, mutilen entrenatzailea (Madril, 1982)
# [[Lola Suárez|Lola Suarez]] idazlea (Lanzarote, 1956)
# [[Malebogo Molefhe]] aktibista (Botswana,1980)
# [[María Bernaldo de Quirós]] hegazkinlaria (Madril, 1898-1983)
# [[Maria da Conceição Moita]] aktibista, hezitzailea (Portugal, 1937-2021)
# [[María Francisca de Sales Portocarrero (Montijoko VI. kondesa)]] (Madril, 1754 – Logroño, 1808)
# [[María Josefa Cerrato Rodríguez]] Espainiako lehen emakume albaitaria (Badajoz, 1897-1981)
# [[María Pérez Rabaza]] futbolaria (Bartzelona 2001)
# [[María Rosa Alonso|Maria Rosa Alonso]] idazlea (Tararonte, 1909-2011)
# [[Mariangiola Criscuolo]] margolaria (Italia, 1548-1630)
# [[Mariona Caldentey]] futbolaria (Mallorca 1996)
# [[Melissa Jiménez (kazetaria)]] (Lieja/Bartzelona 1987)
# [[Mercedes Pinto]] idazlea, kazetaria eta feminista (1889-1976)
# [[Mónica García Prieto]] kazetaria, saiakeragilea (Badajoz 1974)
# [[Montse Martín]] gimnasta erritmiko ohia, ilustratzailea, diseinatzailea, aktorea, dantzaria (LLeida 1974)
# [[Montse Tomé]] futbolari ohia, entrenatzailea (Asturias 1982)
# [[Noemí Casquet]] kazetaria, youtuberra (Sabadell 1992)
# [[Olga Carmona]] futbolaria (Sevilla 2000)
# [[Ona Batlle]] futbolaria (Bartzelona 1999)
# [[Paula Guilló]] Miss eta modeloa (Alacant 1989)
# [[Pepa Caballero]] margolaria (Granada, 1943 - Malaga, 2012)
# [[Raymonde de Laroche]] hegazkinlaria (Paris, 1882-1919)
# [[Rebecca Abe|Rebeca Abe]] idazlea (Alemania, 1967)
# [[Rita Bosaho]] sanitarioa, politikaria. Kongresuko 1. Persona beltza (Ginea/Espainia 1965)
# [[Rocío Gálvez ]] futbolaria (Kordoba 1997)
# [[Salma Paralluelo]] futbolaria, atleta (Zaragoza 2003)
# [[Silvia Yustos]] gimnasta erritmikoa (Valladolid 1971)
# [[Simone Segouin]] partisaua, erresistentziako kidea (Frantzia, 1925-2023)
# [[Sofia Behrs]] idazlea, argazkilaria (Errusia, 1844-1919)
# [[Sofia Castañon]] poeta, politikaria (Asturias 1983)
# [[Susan Haack]] irakasle eta filosogoa (Ingalaterra, 1945)
# [[Sybilla]] diseinatzailea (AEB/Espainia 1963)
# [[Teresa Abelleira]] futbolaria (Pontevedra 2000)
# [[Teresa Helbig]] moda-diseinatzailea (Bartzelona 1963)
# [[Teresa Matilde Revaque]] Bigarren Errepublikako espetxe funtzionario fusilatua (Valladolid, 1897-Madril, 1940)
# [[Teresa Táboas]] arkitekto galiziarra (Mexiko Hiria, 1961)
# [[Thelma Nava]] poeta (Mexiko Hiria, 1932-2019)
# [[Thérèse Peltier]] hegazkinlaria (Frantzia, 1873-1926)
# [[Vicenta García Miranda]] idazlea, poeta (Badajoz, 1816-1877)
# [[Yulianna Avdeeva]] piano-jotzailea (Mosku 1985)
# [[Zofia Kossak-Szczucka]] idazlea (Polonia, 1890-1968)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''uztaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainize Gastaka Martínez]] ----'''SORTUA''' abokatua, Laudioko alkatea (Laudio, 1985)
# [[Rosa Mari Artza Azueta]] efef'''SORTUA''' euskaltzalea eta ekintzailea (Iurreta, 1946-2001)
# [[Guruzne Carrason Torrontegi]] ----'''SORTUA''' ingurumen hezitzailea, Sopelako alkatea (Sopela, 1981)
# [[Deniba Konare]] ----'''SORTUA''' judoka (Mali/Durango 2003)
# [[Sorne Rubio Arano]] ----'''SORTUA''' Mundakako alkatea (Mundaka, 1972)
# [[Itziar Iratzagorria]] ef--'''SORTUA''' Urdulizko alkatea
# [[Maite Ibarra Goti]] ----'''SORTUA''' Arrigorriaga alkatea (Arrigorriaga, 1979)
# [[Elisa Kaltzada]] --ef'''SORTUA''' euskaltzalea eta ekintzailea (Busturia, 1929-2022)
# [[Lorea Perosanz]] ef--'''SORTUA''' diseinatzailea eta ilustratzailea (Ermua, 1976)
# [[Maider Morras Azpiazu]] ----'''SORTUA''' abokatua, unibertsitateko irakaslea, Arrasateko alkatea (Arrasate, 1976)
# [[Olatz Lezeta Urzelai]] ef--'''SORTUA''' mekanikaria, Antzuolako alkatea (Antzuola, 1977)
# [[Kristina Rodriguez Mendikute]] ef--'''SORTUA''' Adunako alkatea (Aduna,1971)
# [[Mari Karmen Arregi Agirre]] ef--'''SORTUA''' Aizarnazabalgo alkatea
# [[Beatriz Unzue Esnaola]] ef--'''SORTUA''' Amasa-Villabonako alkatea
# [[Alba Garmendia Castaños]] ef--'''SORTUA''' ikertzailea, filosofoa eta Ikaztegietako alkatea
# [[Yanire Granero]] --ef'''SORTUA''' diseinatzailea, enpresaburua (Abadiño 1988)
# [[Oihana Amundarain Zubillaga]] ef--'''SORTUA''' Elduaingo alkatea
# [[Gurutze Etxezabal Iturrioz]] ef--'''SORTUA''' Orexako alkatea
# [[Anuska Esnal Oliden]] ef--'''SORTUA''' Orioko alkatea (Orio, 1980)
# [[Izarra Urdalleta Iraola]] ef--'''SORTUA''' Segurako alkatea (Errezil, 1975)
# [[Cristina Tapias]] ef--'''SORTUA''' jostuna, irakaslea, enpresaburua (Bilbo 1960)
# [[Teófila Adrada]] ef--'''SORTUA''' jostuna, irakaslea, enpresaburua, asmatzailea (Toledo 1904- ?)
# [[Naroa Azpitarte]] ----'''SORTUA''' errugbilaria (Durango, 2005)
# [[Rosario Tomasena Alzuri]] ef--'''SORTUA''' kirolaria, igerilaria, triatleta (Urnieta, 1946)
# [[Agurtzane Solaberrieta Mesa]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta Usurbilgo alkatea (Usurbil, 1979)
# [[Maite Amenabar Alkorta]] ----'''SORTUA''' Zirzurbilgo alkatea (Azpeitia)
# [[Nagore Alkorta Elorza|Nagore Alkorta]] ef--'''SORTUA''' Azpeitiko alkatea (Azpeitia, 1978)
# [[Alicia Framis]] artista (Mataró, 1967)
# [[Lorena Llamas]] txirrindulari ohia (Bartzelona 1987)
# [[Daisy Elliott]] politikaria (AEB 1917-2015)
# [[Yolanda García Serrano]] gidoilaria (Madril 1958)
# [[Karina Garantivá ]] aktorea, antzerki zuzendaria (Kolonbia 1980)
# [[ Helena Pimenta]] antzerki-zuzendaria (Salamanca 1955)
# [[Verónica Fernández]] gidoilaria (Soria 1971)
# [[Magüi Mira]] aktorea, zuzendaria (Valentzia 1944)
# [[Clara Sanchis]] aktorea, musikaria (Teruel 1968)
# [[Lola Salvador]] gidoilaria (Bartzelona 1938)
# [[Carmen Balagué]] aktorea (Bartzelona 1952)
# [[Luz Casanova]] ongilea (Asturias, 1873-1949)
# [[Jacqueline Guerroudj]] Militante komunista eta antikolonialista (1919 - 2015)
# [[Sheyla Gutiérrez]] txirrindularia (Errioxa 1994)
# [[Lucía González]] txirrindularia (Asturias 1990)
# [[Alicia González]] txirrindularia (Asturias 1995)
# [[Mavi García]] duatleta, txirrindularia (Mallorca 1984)
# [[María Mercedes Cagigas Amedo]] txirrindularia (Kantabria 1979)
# [[Isabel Martin]] txirrindularia (Valladolid 1999)
# [[Sara Martín]] txirrindularia (Burgos 1996)
# [[Cristina Martínez (txirrindularia)]] (Valentzia 1981)
# [[María Isabel Moreno ]] txirrindularia (Girona 1981)
# [[Belén López (txirrindularia)]] irakaslea (Cádiz 1984)
# [[Mayalen Noriega]] igerilaria, txirrindularia, kirol egokituko gidaria (Mexiko/Espainia 1982)
# [[Josefa Benítez Guzmán]] kirol egokitutako txirrindularia (Bartzelona 1969)
# [[Susana Rodríguez Gacio]] medikua, kirol egokitutako txirrindularia (Vigo 1988)
# [[Aauri Bokesa]] kirolari eta gizarte langilea (Madril, 1988)
# [[Cristina Danimarkakoa]] Italiako aristokrata (Danimarka, 1521-Italia, 1590)
# [[Conceição Matos]] aktibista (Portugal, 1936)
# [[María de Estrada]] konsistatzailea (Espainia-Mexiko, XV.mendea)
# [[Maritza M. Buendía]]
# [[Lozen]] gerlari eta xamana (1840-1889)
# [[Elsy Jacobs]] txirrindularia (Luxenburgo 1933-Bretainia 1998)
# [[Anna Ramírez ]] txirrindularia, aktibista (Bartzelona 1981)
# [[Marta Vilajosana]] txirrindularia (Bartzelona 1975)
# [[Audrey Cordon]] txirrindularia (Bretainia 1989)
# [[Alba Teruel ]] txirrindularia (Valentzia 1996)
# [[Anna Sanchis]] txirrindularia (Valentzia 1987)
# [[Dori Ruano]] txirrindularia, zuzendaria, politikaria, irakaslea (Salamanca 1969)
# [[Gloria Rodríguez Sánchez]] txirrindularia ( Murtzia 1992)
# [[Ariadna Ródenas]] txirrindularia (Alacant 1987
# [[Aida Nuño]] txirrindularia (Asturias 1983)
# [[Karin Herrera]] biologo eta politikaria (Guatemala, 1968)
# [[Sonia Gutiérrez Raguay]] politikaria (GUatemala, 1981)
# [[Txirrindularitza eta feminismoa]]
# [[Jean Purdy]] erizaina, 1. enbriologoa (Erresuma Batua 1945-1985)
# [[Victoria Anna Perea]] Espainiako 1. probeta umea (Bartzelona 1984)
# [[Anna Veiga]] biologoa, Espainiako 1. probeta umearen ‘ama zientifikoa’ (Bartzelona 1956)
# [[Elisa Matilla]] aktorea (Madril 1966)
# [[Dunia Ayaso eta Felix Sabroso]] zine zuzenndariak (Kanariak 1961-2014)
# [[Eva Lesmes]] gidoilaria, zine zuzendaria (Asturias 1961)
# [[Imma Colomer]] aktorea (Bartzelona 1948)
# [[Rosa Gàmiz]] aktorea (Bartzelona 1965)
# [[Carlota Subirós]] antzerki-zuzendari (Bartzelona 1974)
# [[Lluïsa Cunillé ]] idazlea (Katalunia 1961)
# [[Hijas de Cynisca]] kirol-arloko genero-desberdintasuna, dokumentala (2019)
# [[Jessica Vall ]] igerilaria, biologoa (Bartzelona 1988)
# [[Jennifer Pareja]] waterpolo jokalari ohia (Girona 1984)
# [[Carmen Martín]] eskubaloi jokalaria (Almeria 1988)
# [[Vanesa Amorós ]] eskubaloi jokalaria, entrenatzialea (Alacant 1982)
# [[Nuria Benzal ]] eskubaloi jokalaria (Malaga 1985)
# [[Estela Estévez Barreiro]] atleta paralinpiarra (Vigo 1965)
# [[Alba Caride]] gimnasta erritmikoa (Vigo 1980)
# [[Susana Garabatos ]] igerilaria (Vigo 1979)
# [[Julia Vaquero]] galiziar atleta (Frantzia 1970)
# [[Thérèse Clerc]] Frantziako ekintzaile feminista (1927 - 2016)
# [[Suhayr al-Qalamawi]] idazlea eta itzultzailea (Egipto, 1911-1997)
# [[Dolors Vives Rodón|Dolors Vives Rodon]] Kataluniar hegazkinlaria (Valls, 1908-Bartzelona, 2007)
# [[Susana Ferrari Billinghurst]] hegazkinlaria (Argentina, 1914-Italia, 1999)
# [[Yevguenia Shajovskaya|Yevguena Shajovskaya]] hegazkinlaria (Errusia, 1889-1920)
# [[Carola Lorenzini]] hegazkinlaria (Buenos Aires, 1899-1941)
# [[Clara Adams]] hagazkinlaria (EEBB, 1884-1971)
# [[Gloria Cuesta]] hegazkinlaria (Asturias, 1911 - Madril, 1987)
# [[Maria Josep Colomer i Luque]] hegazkinlaria (Bartzelona, 1913 - Inglaterra, 2004)
# [[Alia Twal]] hegazkinlaria (Jordania)
# [[Lotfia ElNadi|Loftia Elnadi]] hegazkinlaria (Egipto, 1907-2002)
# [[Erma Franklin]] abeslaria (EEBB, 1938-2002)
# [[Carolyn Franklin]] abeslaria (EEBB, 1944-1968)
# [[Flor Aguilera]] idazlea (Mexico Hiria, 1971)
# [[María Antonieta Mendivil]] idazlea (Mexiko, 1971)
# [[Anne Kingsbury Wollstonecraft]] ilustratzaile botanikoa (EEBB,1781-Kuba, 1828)
# [[Sara Khadem ]] xake jokalaria (Iran 1997)
# [[Tamara Abalde ]] saskibaloi jokalaria (Ferrol 1989)
# [[Begoña Fernández]] eskubaloi jokalaria (Vigo 1980)
# [[Isabel Herguera]] artista, zuzendaria, irakaslea (Donostia 1961)
# [[Karin Boye]] poeta, itzultzailea (Suedia 1900-1941)
# [[Helene Hanff]] idazlea (AEB 1916-1997)
# [[Sopiko Guramishvili]] xake jokalaria (Georgia 1991)
# [[Carol Thatcher ]] kazetaria (Londres 1953)
# [[Mónica Braun|Monica Braun]] idazlea eta poeta (Mexiko, 1965)
# [[Cristina Rivera Garza]] idazlea (Mexiko, 1964)
# [[Martha Cerda]] idazlea (Mexiko, 1945)
# [[Bibiana Gallego Lancharro]] poeta eta damaturgoa (Badajoz, 1799-Madril, 1867)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''ekaina''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainara Otxotorena]] ef--'''SORTUA''' Mañariko alkatea (Hernani, 1984)
# [[Arantxa Arregi]] ----'''SORTUA''' Doneztebeko alkatea
# [[Asun Agiriano]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta bibliotekaria (Arrasate, 1963)
# [[Begoña Enbeita]] ef--'''SORTUA''' Muxikako alkatea (Muxika, 1985)
# [[Berta Arizkun González]] ef--'''SORTUA''' Burlatako alkatea
# [[Burdinaren emakumeak]] '''SORTUA''' (Bizkaia, XIX-XX. mendea)
# [[Carmen Mendiguren]] efef''SORTUA'''maistra (Zamudio, 1913-2010)
# [[Eider Olazar]] ef--'''SORTUA''' Gazteluko alkatea (Gaztelu...)
# [[Eneritz Agirre]] ef--'''SORTUA''' Atxondoko alkatea (Atxondo, 1983)
# [[Eneritz Azpitarte]] ef--'''SORTUA''' Zaldibarko alkatea (Zaldibar, 1985 )
# [[Erika Letamendi Hurtado]] ef--'''SORTUA''' Donemiliagako alkatea (Gasteiz, 1985)
# [[Igone Amesti]] ef--'''SORTUA'''mezzosopranoa, musika-irakaslea (Mallabia, 1985)
# [[Iruri Altzerreka]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria (Garai, 2000)
# [[Itziar Imaz Artazcoz|Itziar Imaz]] ef--'''SORTUA''' Garesko alkatea (Gares, 1981)
# [[Julene Lazkano]] ef--'''SORTUA''' Elorrioko alkatea (Elorrio, 1985)
# [[Laura Irasuegi Otal]] efef'''SORTUA''' ingeniaria, gerrako umea (Eibar, 1923-Errenteria, 2016)
# [[Malan Alloua]] ----'''SORTUA''' Sanwiko Erresumako ama erregina (Ghana, XIX. mendea)
# [[Maria Sáez de Albéniz Bregaña]] ef--'''SORTUA''' Etxarri Aranazko alkatea (Iruñea, 1966)
# [[Marta Díez Napal]] ef--'''SORTUA''' Antsoaingo alkatea (Antsoain, 1975)
# [[Nadia Nemeh Shomaly]] ----'''SORTUA''' Bermeoko alkatea (Bermeo, 1979)
# [[Noelia Oses]] ef--'''SORTUA''' Matematikaria, ikertzailea (Ermua, 1975)
# [[Oihana Olaberria Jaka]] ef--'''SORTUA''' Arakilgo alkatea (Arakil, 1976
# [[Oihane Irastorza]] ef--''SORTUA''' Izurtzako alkatea (Izurtza, 1981)
# [[Oihane Uribeetxebarria Garmendia]] ef--'''SORTUA''' Lakuntzako alkatea (1979)
# [[Olatz Alberdi Etxeberria]] ef--SORTUA futbolaria, atezaina (Bergara, 1997)
# [[Olatz Irizar Martínez]] ef--'''SORTUA''' Ziordiako alkatea (Ziordia, 1972)
# [[Pilar Arechavaleta]] efef'''SORTUA''' moja (Bilbo, 1880-Madril-1973)
# [[Txelo Auzmendi Jimenez]] ef--'''SORTUA''' Asparrenako alkatea (Araia, 1960)
# [[Olga Mariano]] aktibista ijitoa (Portugal, 1950)
# [[Adriana Caselotti]] ahots aktorea (AEB 1916-1997)
# [[Adrienne Bolland|Adrianne Bolland]] hegazkinlaria (Frantzia, 1895-1975)
# [[Agirre Aristizabal ahizpak]] oroimen memoria babesleak (Lizarra, 1936)
# [[Ahlam Khudr]] aktibista (Sudan)
# [[Aída Bueno Sarduy]] dokumentalgilea (Kuba, ?)
# [[Aida Toledo]] poeta (Guatemala, 1952)
# [[Ainhoa Carbonell Allué ]] zinegotzi ijitoa (?,?)
# [[Alba Cros ]] zinema zuzendaria (Lleida 1991)
# [[Alice Austen]] argazkilaria (AEB 1866-1952)
# [[Alice Pestana]] pedagogoa (Portugal, 1860-Madril, 1929)
# [[Alicja Dorabialska]] kimikaria (Polonia, 1897 – 1975)
# [[Alma Karla Sandoval|Alma Carla Sandoval]] Kazetaria (Mexiko, 1975)
# [[Ana Martínez de Luco]] moja, aktibista (Araba, 1960)
# [[Anaïs Napoleon]] argazkilaria (Narbona, 1831-Bartzelona, 1912)
# [[Ángela de la Cruz (artista)]] artista (Coruña, 1965)
# [[Ángeles Cruz|Angeles Cruz]] aktorea, gidoilaria, zinema zuzendaria (Mexiko, 1969)
# [[Anna-Eva Bergman]] artista (Suedia 1909-Frantzia 1987)
# [[Anoosheh Oskouian]] ingeniaria, CEO-a (Iran/AEB 1964)
# [[Aurèlia Muñoz Ventura]] artista (Bartzelona, 1926-2011)
# [[Barbara Martin Coppola]] telekomunikazio- ingeniaría eta CEO-a (Madril 1977)
# [[Beatriz Corrales]] badminton jokalaria (Madril 1992)
# [[Bernardine Dohrn]] iheslaria, irakaslea (AEB 1942)
# [[Betsy Pecanins]] abeslaria (Mexiko 1954)
# [[Betty Makoni]] Aktibista (Zimbabwe, 1971)
# [[Candida Höfer]] argazkilaria (Alemania, 1944)
# [[Carmen Matute]] idazlea (Guatemala, 1944)
# [[Carol Bove]] artista (Suitza/AEB 1971)
# [[Celia Montoya Montoya]] aktorea, aktibista (Madril, 1971)
# [[Charlotte Posenenske]] artista (Alemania 1930-1985)
# [[Chicks on Speed]] artistak, musika taldea (Alemania 19)
# [[Claude Mossé]] historialaria (Frantzia 1924-2022)
# [[Cristina Álvarez Álvarez]] telekomunikazio ingeniaria (Vigo 1969)
# [[Cristina Cuerno]] aeronautika ingeniaria (Espainia, XX. mendea)
# [[Danielle Michel-Chich]] saiogile, kazetari eta itzultzaile frantsesa (Aljer - 1951)
# [[Daría Vilariño Pintos]] liburuzaina (Galizia 1928-2020)
# [[Djamila Bouazza]] Aljeriako Independentzia Gerrako aktibista (1938 - 2015)
# [[Djamila Bouhired]] Aljeriako ekintzaile politikoa da (Aljer - 1935)
# [[Dulce Muñoz del Rey]] telekominikazio ingeniaria (Badajoz 1978)
# [[Eija-Liisa Ahtila]] artista (Finlandia 1959)
# [[Eileen Power]] historialaria (Erresuma Batua 1889-1940)
# [[Elida Carlés]] hegazkinlaria, artista (Argentina, 1912-1970)
# [[Elisa Hall]] idazlea (Guatemala, 1900-1982)
# [[Eliza Schneider]] ahots aktorea (AEB 1978)
# [[Énia Lipanga]] Poeta, aktibista (Mozambike, 1977)
# [[Erika Groth-Schmachtenberger]] argazkilaria (Alemania 1906-1992)
# [[Ester Partegàs]] artista (La Garriga, 1972)
# [[Esther Paez]] boxeolaria, (Bartzelona 1969)
# [[Eulalia Pérez Sedeño]] ikertzailea (Maroko protektoratua 1954)
# [[Eulàlia Valldosera i Guilera]] artista (Villafranca del Panadés, 1963)
# [[Fátima Tardío Quiroga]] legelaria (Bolivia XX. mendea)
# [[Fernanda Fragateiro]] artista (Portugal 1962)
# [[Gail Bradbrook]] Klima aldaketaren kontrako ekintzailea (Britainiarra)
# [[Grete Stern]] argazkilaria (Alemania 1904-Argentina 1999)
# [[Hannah Collins]] artista (Londres 1956)
# [[Hanne Darboven]] artista (Alemania 1941-2009)
# [[Helga de Alvear Arte Garaikidearen Museoa ]] (Caceres 2021)
# [[Helga de Alvear]] bildumagilea (Alemania/Madril 1936)
# [[Inés Medina]] artista (Caceres 1950)
# [[Inés Peraza]] Kanariar uharteetako andrea (Sevilla, 1424-1503)
# [[Isabel de los Ángeles Ruano]] poeta (Guatemala, 1945)
# [[Isabel Morant Deusa]] historialaria (Valentzia 1947)
# [[Isabel Tolosa Cortés de Moctezuma]] Leonor Cortés Moctezumaren alaba (Mexiko, 1568- ?)
# [[Isatxa Mengíbar]] bikoiztailea ( Espainia 1973)
# [[Janet Maslin ]] kritikaria (AEB 1949)
# [[Joana Pastrana]] boxeolari ohia (Madril 1990)
# [[Jorinde Voigt]] artista (Alemania 1977)
# [[Judith Colell ]] zinema zuzendaria (Bartzelona 1968)
# [[Kadiatu Massaquoi]] aktibista (Sierra Leona, 2002?)
# [[Katalina Lancasterrekoa]] erregina (Hertford, 1373- Valladolid, 1418)
# [[Katharina Fritsch]] eskultorea (Alemania 1956)
# [[Katharina Sieverding]] artista (Alemania 1944)
# [[Kittie Knox]] txirrindularia (AEB 1874-1900)
# [[Laleh Osmany]] aktibista (Afganistan, 1992)
# [[Laura Rius]] zinema zuzendaria (Bartzelona 1991)
# [[Leonor Cortés Moctezuma]] Espainia Berriko Erregeorderriko aristokrata (Mexiko, 1527-1594)
# [[Lidia Zvereva|Lidia Zuéreva]] hegazkinlaria (Errusia, 1890-1916)
# [[Lisa Schwarzbaum]] kritikaria (AEB 1952)
# [[Luz Méndez de la Vega]] poeta eta ikertzaile feminista (Guatemala, 1919-2012)
# [[Mabel Palacín Lahoz]] artista (Bartzelona, 1965)
# [[Maggie Roswell]] ahots aktorea (AEB 1952)
# [[Margarita Carrera]] idazlea (Guatemala, 1929-2018)
# [[María del Carmen Aguayo Torres]] telekomunikazio ingeniaria (Kordoba XX. mendea)
# [[María del Carmen Carrillo Losada]] probintzia hiriburu bateko 1. emakume ziengotzi ijitoa (Madril 1959)
# [[María del Carmen Pallares Méndez]] historialaria (Galizia 1948)
# [[María Jesús Avila Corchero]] museo koordinatzailea (Caceres, 1966)
# [[María Jesús Rosa Reina]] boxeolaria (Madril 1974-2018)
# [[María Luisa Cuerda Arnau]] legelaria (Espainia, XX. mendea)
# [[María Natividad Bermejo Arrieta ]] artista (Logroño 1961)
# [[María Teresa Dalenz Zapata ]] ingeniari zibila (Bolivia, 1958)
# [[María Teresa de Silva]] Albako XIII. dukesa (Madril, 1762-1802)
# [[Marta Verheyen]] zinema zuzendaria, gidoilaria, argazkilaria (Girona 1991)
# [[Mary Bailey (hegazkinlaria)|Mary Bailey]] hegazkilaria (Irlanda, 1890-1960)
# [[Mary Kay Bergman]] ahots aktorea (AEB 1961)
# [[Mary Lynn Rajskub]] aktorea, gidoilaria (AEB 1971)
# [[Mary Taylor Brush]] hegazkinlaria (1866-1949)
# [[Maryse Bastié]] hegazkinlaria (Frantzia, 1898-1952)
# [[Meret Oppenheim]] argazkilaria (Berlin, 1913-Basilia,1985)
# [[Mikaela Loach]] Aktibista (Jamaika, 1998)
# [[Miren Meabe Carro]] Kuartango alkatea (Barakaldo 1986)
# [[Mirtha Luz Pérez]] idazlea, poeta, (Chiapas, Mexiko, 1960)
# [[Mona Simpson (Simpsondarrak)]] pertsonaia (AEB)
# [[Mona Simpson]] idazlea (AEB 1957)
# [[Montserrat Soto]] artista (Bartzelona, 1961)
# [[Nadia Vera]] kazetaria (Mexiko, 1983-2015)
# [[Nancy Cartwright (aktorea)]] ahots aktorea (AEB 1957)Si
# [[Natalia Montellano Durán]] bioteknologoa (Bolivia XX. mendea)
# [[Penelope Lea]] klima-aktibista (Noruega, 2005)
# [[Pilar Heredia Iglesias]] politikari ijitoa (Toledo, 1964)
# [[Pipilotti Rist]] artista (Suitza 1962)
# [[Pocha Lamadrid]] aktibista (Argentina, 1945-2021)
# [[Princy Mangalika]] aktibista (Sri Lanka, XX. mendea)
# [[Rachel Whiteread ]] eskultorea (Londres 1963)
# [[Rafaela Rada]] ilustratzailea
# [[Regina Halmich]] boxeolaria (Alemania 1976)
# [[Régine Pernoud]] historialaria (Frantzia 1909-1998)
# [[Rineke Dijkstra]] argazkilaria (Herbehereak 1965)
# [[Rocío Saiz]] artista (Madril 1991)
# [[Rosa Brun]] artista (Madril 1955)
# [[Rosemarie Trockel]] artista (Alemania 1952)
# [[Salma Kikwete]] aktibista (Tanzania, 1963)
# [[Salomé Cuesta]] artista (Valentzia 1964)
# [[Sandra Baía]] artista(Lisboa 1968)
# [[Sangita Magar]] aktibista (Nepal)
# [[Soleil Moon Frye]] aktorea, gidoilaria, film-zuzendaria (AEB 1976)
# [[Sonia Couoh]] aktorea (Mexiko, 1983)
# [[Susana Solano]] eskultorea (Bartzelona, 1946)
# [[Sylvie Fleury]] artista (Suitza 1961)
# [[Tacita Dean]] artista bisuala (Erresuma Batua 1965)
# [[Tatiana Delgado Yunquera]] bideo-joko garatzailea (Madril 1978)
# [[Tecuelhuetzin Xicohténcatl]] printzesa tlaxcalteka (Mexiko, 1501-Guatemala, 1537)
# [[Tecuichpo Ixcaxochitzin]] inperio aztekaren azken enperatrizea (Mexiko, 1509-1550)
# [[Tiza Mafira]] Ingurumen-aktibista (Indonesia, 1984)
# [[Touria Chaoui|Touria Chaowi]] hegazkinlaria (Fez, 1936-1956)
# [[Tress MacNeille]] ahots aktorea (AEB 1951)
# [[Vanessa Beecroft]] artista (Italia 1969)
# [[Victoria Fonseca González]] fisikaria (Espainia XX. mendea)
# [[Viktória Varga]] halterofilia kirolaria (Hungaria 1981)
# [[Zainab Al Khawaja]] aktibista (Bahrain, 1983)
# [[Zohra Drif]] Aljeriako politikaria, independentzia gerrako mujahida (1934)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''maiatza''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Ortiz]] ----'''SORTUA''' medikua (Getxo, 1964)
# [[Ainara Vera]] ----'''SORTUA''' zinegilea (Iruñea, 1985)
# [[Ana Antúnez]] --ef'''SORTUA''' jostuna, brodatzailea (Sevilla 1836-1896)
# [[Ann Marie Skelton]] ef--'''SORTUA''' Haurren Eskubideen Batzordeko burua (Hegoafrika, ?)
# [[Garazi Sampedro]] ef--'''SORTUA''' korrikalaria (Atxondo 1989)
# [[Itsasne Larruskain]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, futbolaria (Traña-Matiena 1992)
# [[Izaro Ieregi]] ----'''SORTUA''' artista (Algorta, 1987)
# [[Josefa Antúnez]] --ef'''SORTUA''' jostuna, brodatzailea (Sevilla 1833-1904)
# [[Juana María Ruiz de Gámiz]] efef'''SORTUA''' ongilea (Betoño, 1841 -?)
# [[Libe Goitia Artetxe]] ef--'''SORTUA''' idazlea (Errusia, 2001)
# [[Maite Toledo]] ----'''SORTUA''' idazlea (Zaldibia, 1966)
# [[Maite Zelaia]] ef--'''SORTUA''' arkitektoa (Eibar, 1946)
# [[María del Carmen Careaga Salazar]] ef--'''SORTUA''' enpresaburua (Getxo, 1934)
# [[Nagore Legarreta]] ----''SORTUA''' argazkilaria (Hernani, 1981)
# [[Oihana Muga]] ef--'''SORTUA''' pediatra (Donostia, 1981)
# [[Quintina Gelbenzu Piérola]] ef-ef '''SORTUA''' emagina (1877-1950)
# [[Salome Campos Beotegi]] efef'''SORTUA''' Emakume aitzindaria kontserba-enpresetan (Bermio, 1893-1974)
# [[Adela Calva Reyes]] idazlea (Mexiko, 1967-2018)
# [[Adenike Oladosu]] klima aktibista (Nigeria 1994)
# [[Alejandra Hannoverkoa]] printzesa (Austria 1999)
# [[Alicia Martín Villanueva]] artista (Madril, 1964)
# [[Aline Pettersson|Aline Petterson]] idazlea (Mexiko Hiria, 1938)
# [[Alva Belmont]] aktibista aberatsa, sufragista (AEB 1853- Frantzia 1933)
# [[Ana de Roque]] kazetaria ( Madril 1963)
# [[Ana Roldán]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1976)
# [[Anahí de Cárdenas]] modeloa, aktorea (Peru 1983)
# [[Andrea Guasch]] aktore, abeslari, dantzaria (Bartzelona 1990)
# [[Anežka Drahotová]] atleta (Txekia 19)
# [[Aniela Rodriguez]] idazlea (Mexiko, 1992)
# [[Anna Henderson]] txirrindularia (Britainia 1998)
# [[Anna Howard Shaw ]] sufragista, abade metodista (AEB 1847-1919)
# [[Antía Jácome]] kanoalaria (Pontevedra 1999)
# [[Antúnez ahizpak]] brodatzaileak (Sevilla XIX. mendea)
# [[Ascensión Cambrón]] filosofoa (Kordoba 1943)
# [[Aurora Correa]] poeta (Bartzelona, 1930-Mexiko, 2008)
# [[Beatrice Borromeo]] kazetaria, aristokrata (Italia 1985)
# [[Belén Rodríguez (kazetaria)]] (Madril 1966)
# [[Betty Gilpin]] aktorea (AEB 1986)
# [[Carissa Véliz]] filosofoa, irakaslea, ikertzailea (Mexiko 1986)
# [[Carlota Casiraghi]] zaldizalea, kazetaria (Monako 1986)
# [[Carmel Snow]] moda-kazetaria (Irlanda 1887-AEB 1961)
# [[Carolina Bona]] aktorea (Madril 1980)
# [[Carolina Herrera]] enpresaburua, diseinatzailea (Venezuela 1939)
# [[Carolina Parsons]] modeloa, enpresaburua (Txile 1978)
# [[Caroline Link ]] film-zuzendaria (Alemania 1964)
# [[Caroline Schermerhorn Astor]] aristokrata (AEB 1830-1908)
# [[Chari Gómez Miranda ]] kazetaria (Espainia 1930-2011)
# [[Claudina Domingo]] poeta (Mexiko, 1982)
# [[Claudine Picardet]] zientzialaria, itzultzailea (Frantzia 1735-1820)
# [[Consuelo Duval]] aktorea (Mexiko 1969)
# [[Consuelo Trujillo ]] aktorea (Cádiz 1959)
# [[Consuelo Vanderbilt]] filantropoa (AEB 1877- 1964)
# [[Consuelo Yznaga]] aristokrata (AEB 1853-Londres 1909)
# [[Cristina del Valle (abeslaria)]] aktibista (Asturias 1960)
# [[Cristina del Valle (aktorea)]] (Argentina 1942)
# [[Debora Kayembe]] abokatua, aktibista (Kongo- Eskozia, 1975)
# [[Desirée Bela-Lobedde]] idazlea, aktibista (Bartzelona 1978)
# [[Desirée Ndjambo]] kazetaria (Madril 1976)
# [[Diana Vreeland]] moda-editore aitzindaria (Paris 1903 - AEB 1989 )
# [[Djamila Boupacha]] Aljeriako FLNko aktibista (Bologhine 1938)
# [[Dolores Castro]] poeta (Mexiko, 1923-2022)
# [[Edna Woolman Chase]] kazetaria, argitaratzailea (AEB 1887-1957)
# [[Ekaterina Karavelova]] aktibista, hezitzailea (Bulgaria, 1860-1947)
# [[Elia Barceló]] idazlea (Alacant 1957)
# [[Ella baila sola]] musika bikotea (Espainia)
# [[Elsa Cross]] poeta (Mexiko, 1946)
# [[Elsie de Wolfe ]] dekoratzaile aitzindaria (AEB 1865- Frantzia 1950)
# [[Elvira Quintana]] aktorea (Badajoz, 1935-Mexiko Hiria, 1968)
# [[Esperanza Zambrano]] idazlea (Mexiko, 1901-1992)
# [[Esther García Rodríguez]] cinema ekoizpen zuzendari aitzindaria (Segovia 1956)
# [[Esther Mayoko Ortega]], aktibista (Madril, XX.mendea)
# [[Ethel Krauze]] idazlea (Mexiko Hiria, 1954)
# [[Fausta Gantús]] poeta eta historialaria (Mexiko, 1968)
# [[Flora Drummond]] sufragista, aktibista (Erresuma Batua, 1878-1949)
# [[Françoise Seligmann]] Frantziako erresistentziako kidea, kazetaria eta politikaria (1919-2013)
# [[Françoise Vergès]] politologo eta ekintzaile feminista eta dekolonialista frantsesa (Paris, 1952)
# [[Freda Huson]] aktibista (Kanada, 1964)
# [[Gabriela Jauregi]] idazlea, poeta (Mexiko Hiria, 1979)
# [[Glòria Serra ]] kazetaria (Bartzelona 1964)
# [[Hadja Idrissa Bah]] aktibista (Ginea, 1999)
# [[Helena Normanton]] abokatua, aktibista (Erresuma Batua, 1882-1957)
# [[Ilka Chase]] aktorea, esataria, idazlea (AEB 1905-1978)
# [[Irene Hernández de Jesús]] aktibista (Mexiko, 1958-2021)
# [[Irene Hueche Meliqueo]] aktibista (Txile, 1946-2011)
# [[Isabel Garcés]] aktorea (Madril 1901-1908)
# [[Isabel Pardo de Vera Posada]] ingeniaria (Lugo 1975)
# [[Isatou Ceesay]] aktibista (Gambia, 1972)
# [[Izarne Sarasola]] Errealeko futbolaria (Gipuzkoa, 2002)
# [[Jacqueline Auriol]] hegazkinlaria (Frantzia, 1917-2000)
# [[Javiera Contador]] aktorea, aurkezlea (Txile 1974)
# [[Jhoana Patiño]], poeta, aktibista (Kolonbia, 1982)
# [[Josefina Molina]] film-zuzendari atzindaria (Kordoba 1936)
# [[Julia Maura]] idazlea (Madril 1910-1973)
# [[Julia Solomonoff]] film zuzendaria, gidoilaria… (Argentina 1966)
# [[Juliane Köhler ]] aktorea (Alemania 1965)
# [[Katalina D'Erzel|Katalina Dérzel]] poeta (Mexiko Hiria, 1950)
# [[Laura Pérez Granel]] ilustratzailea (Valentzia 1983)
# [[Leila Khaled]] palestinar aktibista politikoa (1944)
# [[Lidia Poët ]] Italiako 1. emakume abokatua, aktibista (1855-1949)
# [[Lidia Tiatirakoa]] Europako 1. Emakume kristaua, santua, enpresaburua (Tiatira I. mendea)
# [[Lisa Henni]] aktorea (Suedia 1982)
# [[Lolita Bosch]] idazlea (Bartzelona 1970)
# [[Lorenza Izzo]] aktorea, modeloa (Txile 1989)
# [[Louise Dahl-Wolfe]] moda-argazkilaria ( AEB 1895- 1989)
# [[Lucrecia Martel]] film zuzendaria, gidoilaria (Argentina 1966)
# [[Lucy Elmina Anthony]] sufragista (AEB 1859 - 1944)
# [[Luz Marina Hache]] Sindikalista, aktibista (Kolonbia, 1955)
# [[Margo Martindale]] aktorea (AEB 1951)
# [[María Duval (aktorea)]] abeslaria (Mexiko 1937)
# [[María Inés Guerra]] abeslaria, aurkezlea (Mexiko 1983)
# [[María José Sanz Sánchez]] biologoa, ikertzailea (Valentzia 1963)
# [[María Pérez García]] atleta (Granada 1996)
# [[María Remedios del Valle]] Argentinako armadan kapitain independentzia garaian (Argentina, 1766-1847)
# [[Mariana Simionescu]] tenislaria (Errumania 1956)
# [[Maricela Guerrero]] poeta (Mexiko Hiria, 1977)
# [[Marilia Andrés ]] kantautorea (Cuenca 1974)
# [[Marina Rossell]] kantautorea (Bartzelona 1954)
# [[Marta Botía]] kantautorea (Madril 1974)
# [[Marta Ferri]] moda diseinatzailea (Italia 1984)
# [[Marta García Gómez]] kazetara, bikoizlea ( Madril 1961-2013)
# [[Marta Jaumandreu]] kazetaria (Madril 1971)
# [[Marta Martínez Alonso]] matematikaria, IBM zuzendari nagusia (Madril 1966)
# [[Marta Suediakoa]] printzesa (Suedia 1901-Norvegia 1954)
# [[Mary Haʻaheo Atcherley]] aktibista (Hawaii, 1874-1933)
# [[Matilde Borromeo]] jauzi-zaldi hazlea, kirolaria, aristokrata (Italia 1983)
# [[Mercedes de Acosta]] idazlea (AEB 1892-1968)
# [[Milena Smit]] aktorea (Valentzia 1996)
# [[Mónica Laguna]] film zuzendaria, gidoilaria (Madril 1964)
# [[Mònica López]] meteorologoa, aurkezlea (Lerida 1975)
# [[Na'Taki Osborne Jelks]] aktibista (AEB, XX. maendea)
# [[Naty Abascal]] modeloa (Sevilla 1943)
# [[Ngụy Thị Khanh]] Ingurumen aktibista (Vietnam, 1976)
# [[Nina Bang]] historialaria, politikaria, ministroa (Danimarka 1866-1928)
# [[Nuria Villazán Martín]] gidoilaria, film zuzendaria (Bartzelona 1968)
# [[Oyèrónkẹ Oyěwùmí]] ikertzaile feminista dekolonial (Nigeria, 1957)
# [[Pepa Pedroche]] aktorea (Madril 1967)
# [[Pilar García Muñiz]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1974)
# [[Pilar Llop ]] magistratua, politikaria (Madril 1973)
# [[Pilar Ulzurrun de Asanza y Peralta]] margolaria (Zaragoza, 1785-Madril, 1864)
# [[Raquel Sánchez Jiménez]] politikaria (Bartzelona 1975)
# [[Rosario Pi]] zinema zuzendaria (Bartzelona, 1899 - Madril, 1967)
# [[Rosita Parsons]] modeloa, enpresaburua (Txile 1970)
# [[Sandra Lorenzano]] idazlea (Argentina, 1960)
# [[Sara Uribe Sánchez|Sara Uribe]] poeta (Mexiko, 1978)
# [[Seloua Luste Boulbina]] Filosofo eta irakasle franko-aljeriarra (1957)
# [[Sheela Patel]], aktibista (India, 1952)
# [[Soledad Sevilla]] margolaria (Valentzia 1944)
# [[Stella Assange]] abokatua, giza eskubideen defendatzailea (Hegoafrika 1983)
# [[Susan Rice]] enbaxadorea (AEB 1964)
# [[Susana Roza]] Kazetaria (Asturias 1965)
# [[Susi Caramelo]] umorista (Bartzelona 1980)
# [[Syrie Barnardo]] barrualdeen diseinatzailea (Ingalaterra 1879-1955)
# [[Tedi López Mills]] poeta (Mexiko Hiria, 1959)
# [[Tuva Novotny]] aktorea (Suedia 1979)
# [[Uta Hagen]] aktorea, maistra (Alemania 1919- AEB 2004)
# [[Vanessa Bryant ]] filantropoa (AEB 1982)
# [[Vanessa Claudio]] modeloa, aktorea, aurkezlea (Puerto Rico 1983)
# [[Vega (abeslaria)]] (Kordoba 1979)
# [[Veronica Ferres]] aktorea (Alemania 1965)
# [[Victoria Rosell]] epailea, politikaria (Murtzia 1968)
# [[Virginia Ruzici ]] tenislari ohia (Errumania 1955)
# [[Yelitza Ruiz]] abokatua eta poeta (Mexiko, 1986)
# [[Yuja Wang]] piano-jolea (Txina 1975)
# [[Yvonne Choquet-Bruhat]] matematikari eta fisikari frantsesa (Lille, 1923)
# [[Zarifa Ghafari]] politikari, aktibista (Afganistan, 1992)
# [[Zonia Palán Tamayo]] aktibista, ekonomialaria (Ekuador, 1954-2003)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''apirila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Irazu]] ----'''SORTUA''' kazetaria, gidoigilea, berdintasun teknikaria (Andoain, 1966)
# [[Eider Conde]] ----'''SORTUA''' Aranzadi elkarteko komunikatzailea (Donostia, 1981)
# [[Elena Martinez Rubio|Elena Martinez]] ----'''SORTUA''' euskal idazlea (Bilbo, 1957)
# [[Felipa Domínguez Taguada]] --ef'''SORTUA''' miliziano (Irun, ?- 2013))
# [[Graciliana Montelongo]] ----'''SORTUA''' artista eta idazlea (Tenerife, 1962)
# [[Iratxe Ormatza]] ----'''SORTUA''' idazlea (Bakio, 1971)
# [[Isabel de Naverán]]----'''SORTUA''' ikertzailea, komisarioa (Getxo, 1976)
# [[Ixabel Millet]] ----'''SORTUA''' ipuin kontalaria (Paris, 1958)
# [[Jasmin_Mara_López]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta zinemagilea (New Orleans xxxx)
# [[Maite Franko]] ----'''SORTUA''' g idazle eta ipuin kontalaria (Irun, 1971)
# [[Maria Rosario de Cruz]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Ermua, 1948)
# [[Marta Von Poroszlay]] ----'''SORTUA''' g margolaria, eskultorea, idazlea (Hungaria, 1952)
# [[Mirari Sagarzazu]] ----'''SORTUA''' ARtisaua, artista, ilustratzailea (Oñati)
# [[Miren Mindegia]] ----'''SORTUA''' g kazetaria, idazlea (Elizondo, 1985)
# [[Silvia Solórzano Foppa]] ef--'''SORTUA''' gerrillari ohia eta politikaria (Guatemala, 1950)
# [[Stella Quan Rossell]] ----'''SORTUA''' antropologoa (Guatemala, 1935-2007)
# [[Adela Guffanti]] hegazkinlaria (Argentina, 1904- ?)
# [[Adelaida O'Dena de Estrada|Adelaida O´Dena de Estrada]] margolaria (Madril, 1823-1853)
# [[Amada García Rodríguez]] exekutatuko komunista (Coruña 1909-1938)
# [[Amandine Gay]] zine-zuzendari, aktore, idazle eta afrofeminista (Frantzia, 1984)
# [[Amina Dahbour]] palestinar aktibista politikoa (1945?)
# [[Amparo Rubiales]] irakaslea, politikaria (Madril 1945)
# [[Anastasia (argitzailea)]] margolaria (Paris XIV-XV. mendea)
# [[Angeles Bravo (kazetaria)]] (?, 1963)
# [[Anna Swenonis]] eskuizkribu argitzailea (Suedia ? - 1527)
# [[Arab Loutfi]] kazetaria, idazlea, film-zuzendaria (Libano 1953)
# [[Arcangela Paladini]] artista eta poeta (1596-1622)
# [[Asunción Crespo de Reigón|Asunción Crespo de Reigon]] margolaria (Madril, 1816.1885)
# [[Beatriz Rico]] aktorea, abeslaria, idazlea (Asturias 1970)
# [[Belén Ortega]] komiki-marrazkilaria (Granada, 1986)
# [[Carmen Calvo (artista)]] eskultorea (Valentzia 1950)
# [[Carmen Rey]] jazz-abeslaria (Galizia ?)
# [[Caterina Cherubini]] margolaria (Erroma, 1730-1811)
# [[Catherine M. Russell]] UNICEFeko zuzendari exekutiboa (AEB, 1961)
# [[Claudia Rueda]] ilustratzailea (Bogota, XX. Mendea)
# [[Cristina Gallach]] kazetaria (Bartzelona 1960)
# [[Cristina Narbona]] polititkaria (Madril 1951)
# [[Daniela Barcellona]] mezzosopranoa (Italia 1969)
# [[Daniela Melchior ]] aktorea (Portugal 1996)
# [[Denisse Buendía]] poeta (Mexiko, 1979)
# [[Elisa Rueda]] maistra, poeta, aktorea (Markina-Xemein, 1959)
# [[Elvira Rodríguez ]] ekonomialaria, politikaria (Madril 1949)
# [[Esperanza Elena Caro]] brodatzailea (Sevilla 1906-1985)
# [[Eva Lootz]] eskultorea (Austria_Espainia 1940)
# [[Farideh Lashai]] margolaria, idazlea (Iran 1944-2013)
# [[Fátima Diame]] jauzietako atleta (Valentzia 1996)
# [[Gabriela Agirre Sánchez]] idazlea, poeta (Mexiko, 1977)
# [[Henrietta H. Fore]] UNICEFeko zuzendari ohia (AEB, 1948)
# [[Hermine Yollo]] aktorea, zuzendaria, idazlea, itzultzailea (Kamerun 1981)
# [[Hermonia Vivarini]] artista (Venezia, XVI.mendea)
# [[Inés Alberdi ]] soziologoa (Sevilla 1948)
# [[Inés Álvarez de Toledo Caro]] aristokrata (Madril 1857-Donostia 1937)
# [[Inés Amor]] galerista (Mexiko 1912-1980)
# [[Ines Artajo Ayesa]] kazetaria (Iruñea 1956)
# [[Inés Edmonson]] aktorea (Argentina 1919-2016)
# [[Inés Fernández-Ordoñez]] hizkuntzalaria (Madril 1961)
# [[Inés Fonseca]] abeslaria, musikagilea, poeta (Santander 1960)
# [[Inés María Calero]] modeloa, aktorea (Venezuela 1969)
# [[Inés Martín Rodrigo]] kazetaria, idazlea (Madril 1983)
# [[Inés París]] film zuzendaria, gidoilaria (Madril 1963)
# [[Inés Saavedra]] abeslaria (Uruguai 1972)
# [[Inés Santé Riveira]] irakaslea, asmatzilea, ikertzailea (Ferrol 1976)
# [[Ines Scaramucci ]] irakaslea (Italia 1908-1990)
# [[Isabel Austriakoa (1501-1526)]] Danimarka, Norvegia, Suediako erregina (Belgika)
# [[Isabel Zapata]] idazlea (Mexiko Hiria, 1984)
# [[Joana Austriakoa]] Portugalgo erregina, Espainiako erregeordea, emakume-jesuita bakarra (Madril 1535-1573)
# [[Josefa Amar Borbón ]] pedagogoa, emakumeen gaitasunaren defendatzailea (Zaragoza 1749-1833)
# [[Josefa Tolrá Abril]] margolaria (Cabrils, 1880-1959)
# [[Juanita Frances]] aktibista (Australia-Erresuma Batua, 1901-1992)
# [[Kaimook Chuto]] eskultorea (Thailandia, 1938-1995)
# [[Klara Bavariakoa]] margolaria (Alemania, 1874-1941)
# [[Lalalimola]] ilustratzailea (Valentzia, 1984)
# [[Lara Siscar]] tb aurkezlea (Valentzia 1977)
# [[Laura Gómez-Lacueva]] aktorea (Zaragoza 1975-2023)
# [[Leonor Austriakoa]] Portugalgo eta Frantziako erregina (Belgika 1498- Badajoz 1558)
# [[Lorenza Cobián]] modeloa (Asturias 1851-Madril 1906)
# [[Lucía Pérez ]] abeslaria (Lugo 1985)
# [[Luisa Rivera]] ilustratzaleak (Santiago-Txile, 1987)
# [[Lynette Yiadom-Boakye]] margolaria, idazlea (Londres 1977)
# [[Mabula Soumahoro]] akademikoa eta ekintzaile afrofeminista (Paris, 1976)
# [[Margarita Alexandre]] zinema zuzendari eta ekoizlea frankismoan (León, 1923 - Madril, 2015)
# [[María Aragoikoa]] Portugalgo erregina (Kordoba 1498- Lisboa 1517)
# [[María Austriakoa]] Germaniako enperatriza (Madril 1528-1603)
# [[Maria Baranda|María Baranda]] poeta (Mexiko, 1962)
# [[María Gámez Gámez ]] politikaria, Guardia Zibilaren 1. Emakume-zuzendaria (Cádiz 1969)
# [[María Gimeno]] artista, ekintzailea (Zamora 1970)
# [[María Gómez (kazetaria)]] (Madrik 1987)
# [[María Gómez González]] 1936an Galiziako emakume alkate bakarra (Kordoba 1905-Lugo 1986)
# [[María Jesús Montero]] medikua, politikaria (Sevilla 1966)
# [[María Silva Cruz]] anarkista (Cadiz 1915-1936)
# [[Marietta Barovier]] artista eta diseinatzailea ( ? - 1496)
# [[Marina Romero]] idazlea (Madril 1908-2001)
# [[Marina Silva]] politikaria, ingurumen aktibista (Brasil 1958)
# [[Marisa Roesset Velasco]] margolaria (Madril 1904-1976)
# [[Marisa Ruiz Trejo]] antropologo feminista (Mexiko, 1984)
# [[Marlène Schiappa]] politikaria, aktibista (Paris 1982)
# [[Mary Jayne Gold ]] iheslarien laguntzailea (AEB 1909-Frantzia 1997)
# [[Mercedes González Fernández]] kazetaria, politikaria (Madril 1975)
# [[Mikiko Otani]] abokatu eta ikertzaile (Japonia, 1964)
# [[Mónica Nepote]] idazlea (Mexiko, 1970)
# [[Myrea Pettit]] ilustratzailea (Britainia Handia, 1970)
# [[Nastasia Zürcher ]] kantautorea, margolaria (Suitza/Galizia 1988)
# [[Nevenka Fernández]] Espainiako ekonomialaria eta Ponferradako zinegotzia
# [[Ninotchka Matute]] Guatemala Hiriko alkatetzari hautagai (Guatemala Hiria, 1967)
# [[Olga Martín-Belloso]] kimikaria, elikaduran aditua (Calahorra 1960)
# [[Paula Fortes]] aktibista, politikaria (Cabo Verde, 1945-2011)
# [[Petronila Guerrero]] politikaria (Cádiz 1953)
# [[Polly Higgins]] abokatua, ingurumen aktibista (1968-2019)
# [[Rashida Obeida]] palestinar aktibista politikoa (XX. mendea)
# [[Reneé Acosta|Renée Acosta]] poeta, filosofoa (Mexiko Hiria, 1976)
# [[Rosario Torres]] politikaria (Malaga 1959)
# [[Solange Fernex]] aktibista (Frantzia, 1934-2006)
# [[Soraya Rodríguez]] politikaria (Valladolid 1963)
# [[Tita Llorens]] igerilaria (Menorca 1968)
# [[Urania Mella]] Saturraranen kartzelaratua (Galizia 1899-1945)
# [[Verónica Gerber Bicecci]] artista, idazlea (Mexiko, 1987)
# [[Vicky Hernández]] aktorea (Kolonbia 1945)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''martxoa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Prudencia Gorrotxategi]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako presoa (Arrankudiaga, ?)
# [[Maria Arriaga]] efef'''SORTUA''' erraketista (Berriz, 1922- Ondarroa, 2014)
# [[Itziar de Blas]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta itzultzailea (Gasteiz, )
# [[Angélica Orue]] ef--'''SORTUA''' albaitaria (Laudio, 1926)
# [[Gemma Orobengoa]] ----'''SORTUA''' argazkilaria (Arrasate, 1985)
# [[Soledad Ruz]] ----'''SORTUA''' flamenko danzaria (Donostia, 1972)
# [[Jennifer Ávila]] ef--'''SORTUA''' kazetaria (Honduras, 1990)
# [[Lur Basterretxea]] ef--'''SORTUA''' eskiatzailea, lasterkaria (Elorrio, 1979)
# [[Maria Eskibel Arratia]] --ef'''SORTUA''' filantropoa (Gasteiz, ? - Valladolid, 1536)
# [[Nieves Cano]] efef'''SORTUA''' filantropoa (Gasteiz, 1847-1899)
# [[María Aranzazu Vélez de Mendizabal]] ----'''SORTUA''' Saturrarango Emakumeen Kartzelako ama nagusia (?)
# [[Magdalena Larrondo]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako zuzendaria (?)
# [[Adriana Bilbao Zarraonandia]] ----'''SORTUA''' flamenko dantzaria (Bilbo, 1988)
# [[Miren Arzak]] ----'''SORTUA''' fisioterapeuta, osteopata, idazlea (Hondarribia, 1966)
# [[Firouzeh Khosrovani]] ----'''SORTUA''' dokumentalgilea (Iran, 1971)
# [[Alba Heredia]] ----'''SORTUA''' flamenko dantzaria (Granada, 1995)
# [[Teodosia Ortega]] efef'''SORTUA''' emagina (Burgos, 1890-Arrigorriaga, 1983)
# [[Assumpta Aierdi]] ----'''SORTUA''' ekintzaile soziala (Donostia, 1972)
# [[Victoriana Herrero Barroso]] efef'''SORTUA''' Saturrarango presoa (Logroño, 1893-1962)
# [[Santa Paula Barbada]] ----'''SORTUA''' emakume santu eta bizarduna (Ávila, ?)
# [[Sara Torres]] ----'''SORTUA''' ikertzailea, idazlea (Gijón, 1991)
# [[Cristina Gutierrez]] ef--'''SORTUA''' ARtista, idazlea, ekintzailea (Bilbo)
# [[Maria Gugelberg von Moos]] botanikaria eta ilustratzailea (Suitza, 1836-1918)
# [[Marika]] ilustratzailea eta komikigilea (Bartzelona, 1949)
# [[Sabrina Van Tassel ]] kazetaria, film-zuzendaria (Frantzia 1975)
# [[Rosie Alfaro]] heriotza zigorraren zain (AEB 1971)
# [[Angelina Rodriguez]] heriotza zigorraren zain (AEB 1968)
# [[Karla Faye Tucker ]] heriotza zigorrez hila (AEB 1959-1998)
# [[Victoria Zárate Zurita]] Bigarren errepublikako maistra eta sindikalista (Madril, 1893-Lisboa, 1964)
# [[Reem Al Numery]] aktibista (Yemen, 1996)
# [[Nimco Ali]] aktibista (Somalia-Ingalaterra, 1983)
# [[Argentina Altobelli]] politikaria, aktibista (Italia, 1866-1942)
# [[Michealene Risley]] amerikar zinegile ekintzailea (Michigan, XX.mendea)
# [[Cindy Amaiza]] aktibista (Kenya, XXI. mendea)
# [[Adjoa Amana]] aktibista (Ghana, XX. mendea)
# [[Florina Alías]] asturiar idazlea (1921-1999)
# [[Lourdes Álvarez García]] asturiar idazlea (Mieres, 1968)
# [[Sharon Olds]] idazlea (Kalifornia, 1942)
# [[Velma Barfield]] serie-hiltzailea (AEB 1932-1984)
# [[Mary Gauthier ]] abeslaria (AEB 1962)
# [[Helen Gibson]] zaldizkoa, especialista (AEB 1892-1977)
# [[Candi Staton]] kantautorea (AEB 1940)
# [[Amy Helm]] kantautorea (AEB 1970)
# [[Bettye LaVette]] soul, blues kantautorea (AEB 1946)
# [[Gemma Escapa]] abokatua, irakaslea (Bizkaia 1965)
# [[Lorina Bulwer]] jostun artista (Ingalaterra 1838-1912)
# [[Lisbeth Añez]] aktibista venezuelarra (Venezuela)
# [[Tchinda Andrade]] trans aktibista (Cabo Verde, 1979)
# [[Yassi Ashki]] osasun-ekintzailea (Iran)
# [[Artearen maistra handiak]] artista-zerrenda
# [[Lucia Anguissola]] margolaria (Italia 1536/38- 1565)
# [[Dorotea de Chopitea]] filantropoa (Txile, 1816- Bartzelona 1891)
# [[Anita Awosusi]] aktibista (Alemania, 1956)
# [[Berta Zúñiga]] aktibista (Honduras, 1990)
# [[Bertha Oliva]] aktibista (Honduras, 1956)
# [[Carmen Castro García]] ekonomialara, aktibista (Valentzia 1967)
# [[Mari Jose Aranguren Querejeta]] ekonomialaria (Gipuzkoa 1969)
# [[Bina Shah ]] kazetaria, idazlea (Pakistan XX. mendea)
# [[Dulce Maria Cardoso]] abokatua, idazlea ( Portugal 1964)
# [[María Franciska Dapena Rico]] margolaria, idazlea (Palentzia 1924-Bilbo 1995)
# [[Laia Soler]] idazlea ( Lleida, 1991)
# [[Remedios Cervantes]] enpresaria, modelo ohia (Malaga 1964)
# [[Isabel Ríos]] sindikalista, ekintzailea (Curtis, Galizia, 1907-1997)
# [[Ana Cano]] Asturierazko idazlea (Somiedo, 1950)
# [[Vanessa Mendoza Cortés]] abortuaren aldeko aktibista (Andorra, 1980)
# [[María Martín Escudero]] dantzaria (Bizkaia XX. mendea)
# [[Mary Treat]] biologoa (AEB 1830-1923)
# [[Sol Panera]] galerista (Bilbo 1946)
# [[Elly Schlein]] Italiako politikaria (Suitza 1985)
# [[Cristina Martín Vega]] kazetaria (Madril 1970)
# [[Maria M. Gosse]] diplomazialaria, enbaxadorea (Alemania 1962)
# [[María del Coro Arizmendi]] ornitologoa ( Mexiko 1963)
# [[Camila Bossa ]] aktorea (Bogota/Galizia 1973)
# [[Karima Baloch]] aktibista (Pakistan-Kanada, 1983-2020)
# [[Marie Inmaculée Ingabire]] feminista, giza-eskubide ekintzailea (Ruanda,?)
# [[Walda Barrios Klee]] soziologoa, aktibista, feminista (Guatemala-Mexiko, 1951-2021)
# [[Ana Lydia Vega]] idazlea (Puerto Rico 1946)
# [[Susana Dans]] aktorea (Coruña 1965)
# [[Maruxa Villanueva]] abeslaria, aktorea (Galizia 1906-1998)
# [[Mabel Rivera]] aktorea (Coruña 1952)
# [[Laura Mañá]] film-zuzendaria, gidoilaria, aktorea (Bartzelona 1962)
# [[Zaza Ceballos]] idazlea (Coruña XX. mendea)
# [[Esther F. Carrodeguas]] dramagilea (Coruña 1979)
# [[María Reimóndez ]] idazlea (Lugo 1759)
# [[Xohana Torres]] idazlea (Galizia 1929-2017)
# [[Erin Mouré]] poeta, itzultzailea (Kanada 1955)
# [[Eva Mejuto]] idazlea (Pontevedra1975)
# [[Nicole Brossard]] poeta (Kanada 1943)
# [[Su Garrido Pombo]] kantautorea ( Galizia1982)
# [[Rosa Sevilla de Alvero]] sufragista, hezitzailea (Filipinak 1879-1954)
# [[Victoria Martín]] umoregilea, gidoilaria (Madril 1989)
# [[Isa Calderón]] umoregilea, gidoilaria ( Madril 1983)
# [[Noemí Sabugal]] idazlea ( Leon, 1979)
# [[Eva Llorach ]] aktorea ( Murtzia 1979)
# [[Alix Payen]] 1871ko Parisko Komunako ambulancière (1842-1903)
# [[Angela Saini]] zientzia-kazetaria (Londres 1980)
# [[Samira Ahmed]] kazetaria, genero diskriminazioagatik BBC salatu eta epaiketaren irabazlea (Londres 1968)
# [[Laura Bates]] idazle feminista, aitzindaria (Oxford 1986)
# [[Caroline Criado Perez]] kazetari ekintzailea (EB 1984)
# [[Deborah Cameron]] hizkuntzalaria (Eskozia 1958)
# [[Teodora Barrio]] idazlea, asturieraz (Marrubio, 1968)
# [[Teresa Cónsul]] idazlea, asturieraz eta gaztelaniaz (?- Oviedo, 1834)
# [[Raquel Fernández Menéndez]] idazlea, asturieraz (Salas, 1993)
# [[Blanca Fernández Quintana]] idazlea, asturieraz (Bimenes, 1994)
# [[Enriqueta González Rubín]] idazlea eta kazetaria, asturieraz (Ribadesella, 1832-Infiesto, 1877)
# [[Nené Losada]] idazlea, asturieraz (Luarca, 1921-2009)
# [[Idoia Rodríguez Buján ]] militarra (Lugo 1983-Afganistan 2007)
# [[Gillian Wearing]] artista (EB 1963)
# [[Cathy Newman]] kazetaria (EB 1974)
# [[Kate Adie ]] kazetaria (EB 1945)
# [[Rebekah Brooks]] kazetaria (EB 1968)
# [[María Teresa González|Maria Teresa Gonzále]] idazlea, asturieraz (Gijón. 1950-1995)
# [[Marta Mori]] idazlea, asturieraz (Gijón, 1965)
# [[María Esther García López]] idazlea, asturieraz (Valdés, 1948)
# [[Esther Prieto]] idazlea, asturieraz (Arenas, Cabrales, 1960)
# [[Helena Trexu]] idazlea, asturieraz (Sama de Langreo, 1945)
# [[Margaret Collins Weitz]] historialaria, Frantziako Erresistentzian aditua (AEB, 1929)
# [[Beatriz Álvarez-Guerra]] aktorea (Madril 1994)
# [[Tina Gascó]] aktorea (Sevilla 1914-Madril 1973)
# [[Zineb Hattab]] sukaldaria (Girona/Suitza 1989)
# [[Rosalía Mera]] jostuna, enpresaburua (Coruña 1944-2013)
# [[Sandra Ortega Mera ]] enpresaburua, filantropoa ( Coruña 1968)
# [[Mey Rahola]] argazkilaria (Leon 1897-Frantzia 1959)
# [[Clara Martínez Alberola]] abokatua (Madrid, 1963)
# [[Elena Vázquez Zendon]] matematikaria (Ourense, 1966)
# [[Elsa Anka]] aurkezlea (Bartzelona 1965)
# [[Paloma Marín]] aurkezlea (?, XX. mendea)
# [[Cristina Urgel]] aurkezlea (Soria 1979)
# [[Kate del Castillo]] aktorea (Mexiko 1972)
# [[Marisa Naranjo]] aurkezlea (Kanariak 1944)
# [[Estela Giménez]] gimnasta (Madril 1979)
# [[Manuela López García]] Maistra, poeta (Cacabelos, 1910-2005)
# [[Jenny Nyström]] ilustratzailea (Suedia, 1854-1946)
# [[Clara Maria Pope]] margolaria (Londres, 1767-1838)
# [[Laurence Suhner]] idazlea eta artista (Geneva, 1968)
# [[Anna Tigerhielm]] margolaria (Suedia, 1832-1906)
# [[Trini Tinturé]] ilustratzailea (Lleida, 1938)
# [[Henar Torinos]] Valladolid, 1985
# [[Elena Francisen kontsultategia]] emakumeentzako irratsaioa (Espainia 1947-1984)
# [[Maruja Fernández]] irrati esataria (Kuba 1925-Bartzelona 2001)
# [[Pepa Fernández]] kazetaria (Lleida 1965)
# [[Mara Torres]] kazetaria, idazlea (Madril 1974)
# [[Macarena Berlín]] kazetaria (Madril 1973)
# [[Florence Rochefort]] historialari frantziarra (Suresnes, 1958)
# [[Giovanna Garzoni]] margolaria (Italia 1960-1970)
# [[Michaelina Wautier]] margolaria (Belgika c.1617-1689)
# [[Louise Moillon]] margolaria (Frantzia 1610-1696)
# [[Maria van Oosterwijck]] margolaria (Herbehereak 1630-1693)
# [[Anne Vallayer-Coster ]] margolaria (Paris 1744-1818)
# [[Marie-Victoire Lemoine]] margolaria (Paris 1754-1820)
# [[Marie Gabrielle Capet]] margolaria (Frantzia 1761-1818)
# [[Constance Mayer]] margolaria ( Frantzia 1775-1821)
# [[Marie-Éléonore Godefroid]] margolaria ( Paris 1778-1849)
# [[Lilly Martin Spencer]] margolaria ( EB1822-AEB 1902)
# [[Clémentine Delait]] emakume bizarduna (Frantzia, 1865-1939)
# [[María Folguera]] idazlea, eszena zuzendaria (Madril, 1984)
# [[AveLina Pérez|Avelina Pérez]] Sortzaile eszenikoa (Oia, 1969)
# [[Raquel García-Tomás]] musikagilea (Bartzelona, 1984)
# [[Lola Blasco]] aktorea, idazlea eta antzerki zuzendaria (Alacant, 1983)
# [[Marta Pazos]] eszena zuzendaria (Pontevedra, 1976)
# [[Helena Tornero]] antzerkigilea (Figueras, 1973)
# [[Helena Antonia]] emakume bizarduna (Lieja, 1550-1595)
# [[Antonietta Gonsalvus]] emakume bizarduna (Frantzia, 1572-?)
# [[Arantza Ozaeta Cortázar]] arkitektoa (Madril 1982)
# [[Victoria Rodríguez]] aktorea (Madril 1931-2020)
# [[Pilar Eyre]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1947)
# [[Teresa Ribera ]] politikaria (Madril 1969)
# [[Carolina Maria de Jesus]] idazlea, poeta, kronista (Brasil 1914-1977)
# [[Jane Barnell]] emakume bizarduna (AEB 1871-1951)
# [[Alice Elizabeth Doherty]] emakume bizarduna ( AEB 1887-1933)
# [[Annie Jones ]] emakume bizarduna ( AEB 1865-1902)
# [[Krao Farini]] emakume bizarduna (Laos 1876-AEB 1926 19)
# [[Josephine Clofullia]] emakume bizarduna (Suitza 1829-1875)
# [[Pilar Pedraza]] idazlea, irakaslea (Toledo 1951)
# [[Carmen Linares]] flamenko-abeslaria (Linares 1951)
# [[María Pagés]] dantzaria, koreografoa (Sevilla 1963)
# [[Ellen MacArthur]] nabigatzailea (EB 1976)
# [[Aurora Vargas]] flamenko-dantzaria, kantaria ( Sevilla 1956)
# [[Bernarda de Utrera]] flamenko-kantaria (Utrera 1927-2009)
# [[Fernanda de Utrera]] flamenko-kantaria (Utrera 1923-2006)
# [[La Serneta]] flamenko kantaria (Cádiz 1837-Utrera 1912)
# [[Caroline van der Plas]] kazetaria, politikaria (Herbehereak 1967)
# [[Marta plana]] Australiara eramandako emakumeak (1960-1963)
# [[Arlette Farge]] historialari frantsesa (Charleville - 1941)
# [[Bibia Pavard]] historialari frantsesa (1980)
# [[Maddalena Casulana]] musikagilea (Italia, 1544-1590)
# [[Lucinda Williams ]] egile abeslaria (AEB 1953)
# [[Ivette Nadal ]] egile abeslaria, poeta (Bartzelona 1988)
# [[Blanca Llum Vidal]] poeta (Bartzelona 1986)
# [[Núria Martínez-Vernis]] poeta (Bartzelona 1976)
# [[Montse Castellà]] egile abeslaria, aktibista (Tarragona 1976)
# [[Rosa Regàs]] idazlea (Bartzelona 1933)
# [[Georgina Regàs]] sukaldaria, idazlea (Bartzelona 1932-Girona 2022)
# [[Carme Canela]] jazz-abeslaria (Bartzelona 1962)
# [[Sheila Jordan]] jazz- abeslaria (AEB 1928)
# [[Galina Balashova]] arkitektoa, diseinatzailea (Errusia 1931)
# [[Urška Djukić]] zinema-zuzendaria, gidoilaria (Eslovenia 1986)
# [[Asha Haji Elmi]] politikaria, aktibista (Somalia, 1962)
# [[Joana Afonso]] diseinatzailea, ilustratzailea (Portugal 1989)
# [[Cani Fernández Vicién]] abokatua (Cartagena 1963)
# [[Mar Sodupe]] aktorea (Kanariak 1972)
# [[Pepa Aniorte]] aktorea, abeslaria (Alacant 1972)
# [[Toni Morillas]] politikaria, feminista (Jaen 1982)
# [[Clementina Díez de Baldeón]] irakaslea, politikaria (Ciudad Real 1953)
# [[Consuelo Rumí]] psikologoa, irakaslea, politikaria (Almeria 1957)
# [[Anita Gutbrod]] igerilaria (Argentina 1903-1967)
# [[Lita Tiraboschi]] igerilaria, irakaslea, idazlea (Argentina 1917-1972)
# [[Pilar Geijo ]] igerilaria (Argentina 1984)
# [[Lilian Harrison]] igerilaria (Argentina 1904-1993)
# [[Enriqueta Agut Armer]] 2. errepublikako(Castelló, 1912-Mexiko, 1998)
# [[Concepción Alfaya]] 2. errepublikako maistra (Madril, 1886-1945)
# [[Elvira Navarro]] idazlea (Huelva, 1978)
# [[Alba Carballal|Alva Carballal]] idazlea (Lugo, 1992)
# [[Marie Equi]] medikua, aktibista (AEB,1872-1952)
# [[Maria Baldó|María Baldó]] 2. Errepublikako maistra (Albacete, 1884-Toulouse, 1964)
# [[María Braña de Diego|Maria Braña de Diego]] 2. Errepublikako maistra (Madril, 1912-2007)
# [[Carmen Castilla Polo]] 2. Errepublikako maistra (Logroño, 1895-Madril, 1979)
# [[Alba Sotorra Clua]] zinema zuzendaria (Reus, 1980)
# [[Carmen Hermosín]] politikaria (Sevilla 1945)
# [[Magdalena Valerio]] legelaria, politikaria (Caceres 1959)
# [[Mar Moreno]] legelaria, politikaria, idazlea (Jaen 1962)
# [[Teresa Jiménez Vílchez]] irakaslea, politikaria (Granada 1962)
# [[Fuensanta Coves]] irakaslea, politikaria (Alacant 1961)
# [[Irene García]] politikaria (Cádiz 1980)
# [[Marina Vega]] espioia, nazi harrapatzailea (Cantabria 1924-Madril 2011)
# [[Braulia Cánovas]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Murtzia 1920- Bartzelona 1993)
# [[Conchita Ramos]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Lleida 1925-Frantzia 2019)
# [[Alfonsina Bueno]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Zaragoza 1904- Frantzia1979)
# [[Margoth Escobar]] Ingurumen eskubideak eta indigenen aldeko aktibista (Ekuador, 1954)
# [[Mercedes Escribano Pérez]] Bigarren Errepublikako maistra (Valdeganga, 1888-Madril, 1958)
# [[Carmen García del Diestro]] Bigarren Errepublikako maistra, pedagogoa (Santander, 1908-Madril, 2001)
# [[Elsa López]] idazlea, poeta (Fernando Poo, 1943)
# [[Elena Gallego Abad|Elena Gallego]] kazetaria, idazlea (Teruel, 1969)
# [[Ana Vanessa Gutiérrez]] asturierazko idazlea (Mieres, 1980)
# [[Elsa Fernández]] galizierazko idazlea (Buenos Aires, 1933-1964)
# [[Avelina Valladares]] galizierazko idazlea (A Estrada 1825.1902)
# [[Violeta Friedman]] aktibista, bizirik atera Auschwitzetik (Errumania 1930- Madril 2000)
# [[Constanza Martínez Prieto]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Madril 1917-Bartzelona 1997))
# [[Laura Seco]] politikaria (Cádiz 1971)
# [[María Teresa Fernández de la Vega]] magistratua, politikaria (Valentzia 1949)
# [[Esperanza Oña]] politikaria (Sevilla 1957)
# [[Nuria Espallargas]] ikertzailea (Bartzelona 1979)
# [[Rosario de Velasco]] margolaria (Madril 1904-Bartzelona 1991)
# [[Marga Gil Roësset]] eskultorea, ilustratzailea, poeta (Madril 1908- 1932)
# [[Ángeles Santos Torroella]] margolaria (Girona 1911- Madril 2013)
# [[Delhy Tejero]] margolaria (Zamora 1904- Madril 1968)
# [[Lauren Bastide]] Frantziako kazetaria eta ekintzaile feminista (Orleans, 1980)
# [[Lima Aafshid]] idazle eta poeta (Afganistan, ?)
# [[Adelaide Estrada]] Mediku, zientzialari eta aktibista (Portugal, 1898-1979)
# [[Martha P. Falconer]] Aktibista, gizarte-langilea (AEB, 1862-1941)
# [[Tamara Alves]] artista, muralista, ilustratzailea, tatuatzailea (Portugal 1983)
# [[Rada Akbar]] artista (Afganistan, 1988)
# [[Maria Lucília Estanco Louro]] irakasle eta aktibista (Portugal, 1922-2018)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''otsaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Toda Likona]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Mari Juan Mezeta]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Maria Perez Larrinaga]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Olatz Urkia]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Donostia, 1986)
# [[Helena Barrenetxea]] ----'''SORTUA''' zestalaria (Durango, 2007)
# [[María Flores]] ----'''SORTUA''' 1824an bere askatasuna lortu zuen esklabua (Eivissa, 1775-?)
# [[Zorione Erezuma]] ----'''SORTUA''' poeta (Bilbo, 1969)
# [[Charo Roquero]] ----'''SORTUA''' historialaria (Donostia)
# [[Maritxu Negelua]] ----'''SORTUA''' idazlea, pastoralgilea (Zuberoa, 1999)
# [[Mari Tere Alberdi]] ef--'''SORTUA''' sukaldaria, tabernaria, aktorea (Berriz)
# [[Fabiola Gutiérrez]] ----'''SORTUA''' idazle (Bolivia, 1989)
# [[Carmen Castro Cardús]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako "zaintzaile" (Huesca, ?-1948)
# [[Maider Galardi]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta ikerlaria (Lasarte-Oria, 1995)
# [[Antoñita La Singla]] dantzaria (Bartzelona 1948)
# [[La Sordita]] dantzaria (Cádiz XIX.mendea-XX.mendea)
# [[Amal Aden]] idazle ekintzailea (1983, Somalia)
# [[Iola Leal Riesco]] ingumenaren aldeko ekintzailea (Lugo, 1977)
# [[Sol León]] dantzaria, koreografoa (Kordoba ç 1919)
# [[Sara Lezana]] dantzaria (Madril 1948)
# [[Cristina Llorente]] dantzaria, abeslaria, aktorea (Valladolid 1985)
# [[Isabel Llull]] dantzaria, maistra (Palma 1946)
# [[Sara Luzita]] dantzaria (Espainia 1922)
# [[Bárbara Lys]] dantzaria (Balearrak 1946)
# [[Claudia Salas]] aktoreak (Madril 1977)
# [[Carlota Pereda]] film-zuzendaria, gidoilaria (Madril 1975)
# [[Esther Cañadas]] modeloa (Albacete 1977)
# [[Joselyn Brea]] kirolaria (Venezuela/Galizia 1994)
# [[Donna Karan]] moda-diseinatzailea (AEB 1948)
# [[Eva Copa]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Bolivia 1987)
# [[Adrienne Avril de Sainte-Croix]] Frantziako filantropo eta feminista (1855 - 1936)
# [[Zahra Mohammadi]] BBCren 100 emakumeak 2022 Kurdinstango irakaslea errepresaliatua (1990)
# [[Layli]] BBCren 100 emakumeak 2022 Irango ekintzaile feminista errepresaliatua (2002)
# [[Wegahta Gebreyohannes Abera]] BBCren 100 emakumeak 2022 Etiopiako langile humanitarioa (xxxx)
# [[Victoria Baptiste]] BBCren 100 emakumeak 2022 Estatu Batuetako erizaina (xxxx)
# [[Velmariri Bambari]] BBCren 100 emakumeak 2022 Indonesiako Sexu-indarkeriaren kontrako ekintzailea (1980)
# [[Tamana Zaryab Paryani]] BBCren 100 emakumeak 2022 Afganistango kazetaria eta youtuberra (1997)
# [[Alice Pataxó]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil, 2001)
# [[Erika Hilton]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil, 1992)
# [[Zahra Joya]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Agfanistan, 1992)
# [[Velia Vidal]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Kolonbia, 1982)
# [[Roza Salih]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Eskozia.1989)
# [[Cecilia Patricia Flores Armenta]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Mexiko XX. mendea)
# [[Mirta Nuñez]] espainaiko gerra zibilaren historialaria (Kuba, 1956)
# [[Mirta Díaz-Balart]] Mirta Nuñezen ama eta Fidel Castroren lehenengo emaztea (Habana, 1928)
# [[Jane Misme]] Kazetari eta feminista frantsesa (1865-1935)
# [[Judith Heumann]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Filadelfia, 1947)
# [[Asonele Kotu]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Hegoafrika, ? )
# [[Nathalie Becquart|Natahalie Becquart]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Frantzia, 1969)
# [[Ida Holz]] informatikaria (Uruguai, 1935)
# [[Simone Tebet]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil 1970)
# [[Ferenice de Rodas]] ama (Grezia, K.a. 396-K.a. V. mendea)
# [[Lashana Lynch]] aktorea (Londres 1987)
# [[Giuseppa Barbapiccola]] filosofoa, poeta, itzultzailea (Italia, 1702-1740)
# [[Taisia Bekbulatova]] kazetaria, BBCren 100 emakumeak 2022 (Errusia, xxxx)
# [[Suvada Selimović]] ekintzailea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Bosnia, 1965)
# [[Shonda Rhimes]] gidoilaria, fil-zuzendaria (AEB 1970)
# [[Beatrice Fihn]] arma-nuklearren aurkako aktibista ( Suedia 1982)
# [[Tania Álvarez Yates]] kanoalaria (Pontevedra 1994)
# [[Tania Fernández García]] kanoalaria (Lugo 1992)
# [[Blanca Paloma]] abeslaria (Alacant 1989)
# [[Alice Wonder]] abeslaria ( Madril 1998)
# [[Olga Xirinacs]] idazlea (Tarragona 1936)
# [[Bikimel]] kantautorea (Bartzelona 1976)
# [[Luján Argüelles]] aurkezlea (Asturias 1977)
# [[Virginia Díaz]] kazetaria (Madril 1974)
# [[Kristina Berdínskikh]] kazetaria, BBCren 100 emakumeak 2022 (Ukraina)
# [[Kadri Keung]] moda-diseinatzailea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Hong Kong)
# [[Leonor Ferrer Girabau]] delineatzailea (Bartzelona, 1894-1953)
# [[Fatima Sheikh]] hezitzailea (India, 1831-1900)
# [[Jana Zinkevytx|Iana Zinkevitx]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Ukraina, 1995)
# [[Chanel Contos]] sexu-erasoen aurkako aktibista BBCren 100 emakumeak 2022 (Australia)
# [[Aye Nyein Thu]] mediku aktibista BBCren 100 emakumeak 2022 (Birmania, 1996)
# [[Judy Kihumba]] zeinu-hizkuntzako interpretea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Kenya)
# [[Paula Púa]] gidoilaria (Valentzia 1992
# [[Minerva Piquero]] kazetaria (Asturias 1967)
# [[Beatriz Pécker]] kazetaria (Madril 1955)
# [[Luisa Alberca]] irrati-nobelagilea (C.Real 1920-Logroño 2006)
# [[Vira Silenti]] aktorea (Italia 1931-2014)
# [[Clementina Albéniz|Clementina Albeniz]] maistra errepublikarra (Madril, 1853-1946)
# [[Ana Canalias Mestres]] maistra errepublikarra (Zaragoza, 1886-1934)
# [[Angelina Colubret]] maistra errepublikarra (Badalona, 1910 -Torroella, 1998)
# [[Isabel Esteban Nieto]] maistra errepublikar eraila (Palentzia, 1893-1936)
# [[Sofia Polo Giménez]] maistra errepublikar eraila (Zaragoza, 1904-Palentzia, 1936)
# [[Cirila Ubaldina García Díaz]] maistra errepublikar eraila (Salamanca, 1893-Palentzia, 1936)
# [[Samara Joy]] jazz abeslaria (AEB 1998)
# [[Sarah Kane]] antzerkigilea (EB 1971-1999)
# [[Toñi Salazar]] abeslaria (Badajoz 1963)
# [[Encarna Salazar]] abeslaria (Badajoz 1961)
# [[Lina Meruane]] Idazlea (Txile 1970)
# [[Nelly Meruane]] aktorea, irakaslea (Txile1927-2018 19)
# [[Teresa Laespada]] ikertzailea (Bilbo 1965)
# [[Ana Santos Aramburo]] liburuzaina (Zaragoza 1957)
# [[Glòria Pérez-Salmerón]] liburuzaina (Bartzelona 1958)
# [[Susana Fortes]] idazlea (Pontevedra 1959)
# [[Ana Belén Fortes]] idazlea (Pontevedra 1967)
# [[Genara Fernández García|Genera Fernández Garcia]] maistra fusilatua (León, 1903-1941)
# [[Josefa García Segret|Josefa Garcia Segret]] maistra errepublikarra (Tui, 1900-Oliveros, 1986}
# [[Gertrudis Ríos Marín|Gertrudis Rios Marín]] torturatu eta exekutatuko maistra (Cádiz, 1901-1936)
# [[Benita Gil]] maistra erbesteratua (Teruel, 1913-Praga, 2015)
# [[Carmen Hombre Ponzoa|Carmen Hombre Pouzoa]] maistra fusilatua (Cádiz, 1898-1936)
# [[Elisa López Velasco]] maistra berritzailea (Málaga, 1884-1936??)
# [[Sirisha Bandla]] BBCren 100 emakumeak 2022, ingeniari aeronautikoa (India 1988)
# [[Nazanin Zaghari-Ratcliffe]] BBCren 100 emakumeak 2022, iraniar-britaniar hiritarra (Tafresh 1978)
# [[Narges Mohammadi]] BBCren 100 emakumeak 2022, eskubideen aldeko ekintzailea (Persia 1972)
# [[Palmira Pla Pechovierto]] maistra, pedagogoa eta polikaria (Teruel, 1914-Castlló, 2007)
# [[Emilia Elias Herrando|Emilia Elias Herrando]] maistra, pedagogoa (Madril, 1898 - Mexiko, 1976)
# [[Veneranda Manzano]] maistra, politikaria, erbesteratua (Asturias, 1893-1992)
# [[Guillermina Medrano]] maistra eta politikaria (Albacete, 1912-Valencia, 2005)
# [[Marguerite Durand (feminista)]] kazetari, aktore, politikari eta feminista frantsesa (1864 - 1936)
# [[Jane Rigby]] BBCren 100 emakumeak 2022 Astrofisika estatubatuarra (EEUU, XXXX)
# [[Iryna Kondratova]] BBCren 100 emakumeak 2022 Anestesiologa eta pediatra (Ukrania, XXXX)
# [[Constance Tipper]] metalurgikaria (Erresuma Batua, 1894-1995)
# [[Johanna Döbereiner]] ingeniari agronomoa (Brasil, 1924-2000)
# [[Txell Alarcón]] saskibaloi jokalaria (Bartzelona 2003)
# [[Maider Castellano]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 2003)
# [[Gregoria Canelo de Paredes]] 'chinato' dialekto hiztuna (Caceres 1861-1917)
# [[Marina Ortiz de Zárate]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 1999)
# [[Chatrice White]] saskibaloi jokalaria (AEB 1996)
# [[Ana Laverón]] aeronautiko ingeniaria(Espainia XX. mendea)
# [[Isaura Clavero]] 1. emakume aeronautiko ingeniaria (Vigo XX. mendea)
# [[Parinoush Saniee]] idazlea (Iran 1949)
# [[Elena Barraquer Compte]] oftalmologoa (Bartzelona 1954)
# [[Jimena Quirós]] 1. emakume ozeonografoa (Almeria 1899-Madril 1983)
# [[Isabelle Junot]] aktorea (AEB 1991)
# [[Tamara Falcó]] moda-diseinatzailea (Madril 1981)
# [[Micaela Navarro]] politikaria (Jaen 1956)
# [[Ibijoke Faborode]] BBCren 100 emakumeak 2022, politikaria (Nigeria XX. mendea)
# [[Gohar Eshghi]] BBCren 100 emakumeak 2022, ekintzailea (Iran 1946-2002)
# [[Fatima Amiri]] BBCren 100 emakumeak 2022, ikaslea (Afganistan, 2005)
# [[Carmen Muñoz Manzano]] Bigarren Errepublikako maistra eta idazlea (Cáceres, 1906-Coruña, 2002)
# [[Carmen García de Castro]] Bigarren Errepublikako maistra eta pedagogoa (Almería, 1886-1969)
# [[Isabel González Turmo]] antropologoa (Espainia XX. mendea)
# [[Elvira Álvarez de Ceballos]] dama (Espainia XIV. mendea -1372)
# [[Difficult Women]] emakume kabareta (Australia)
# [[Mehreen Faruqi]] politikaria (Pakistan 1963)
# [[Katarina Zec]] saskibaloi jokalaria (Serbia 1997)
# [[Mariana Barassi]] film-zuzendaria (Argentina 1977)
# [[Vic Echegoyen]] idazlea (Madril 1969)
# [[Claudia Zapata]] historialaria (Txile 1975)
# [[Christiane Félip Vidal]] idazlea (Frantzia 1950)
# [[Katherine Kurtz]] idazlea (AEB 1944)
# [[Juana Ontañón eta Valiente|Juana Ontañon y Valiente]] Bigarren Errepublikako maistra (Madril, 1886-Mexiko, 1972)
# [[Wally Funk]] astronauta (AEB 1939)
# [[Ida Ørskov]] bakteriologoa (Danimarka 1922- 2007)
# [[Alice Lee]] matematikaria (EB 1858-1939)
# [[Elizabeth Scott]] matematikaria (AEB 1917-1988)
# [[Ainhoa Achutegui]] zuzendari artistikoa ( Venezuela 1978)
# [[Akwaeke Emezi]] idazlea (Nigeria 1987)
# [[Leia Dongue]] saskibalio jokalaria (Mozambike 1991)
# [[Mónica Bruckmann]] soziopolitologoa (Peru XX. mendea)
# [[Claude Ber]] poeta (Frantzai 1948)
# [[Nadia Yala Kisukidi]] filosofoa (Belgika 1978)
# [[Ana Carrique]] musikagilea ( Argentina 1964)
# [[Cristina Montserrat Hendrickse]] abokatua, irakaslea (AEB 1964)
# [[Kristina Higgins]] saskibaloi jokalaria (AEB 1994)
# [[Joy Alexis Brown-Adams]] saskibaloi jokalaria (Guyana 1993)
# [[Dona Tututa]] piano-jolea (Cabo Verde 1919-2014)
# [[Yolanda Morazzo]] poeta (Cabo Verde 1927-Lisboa 2009)
# [[Tuna Mascarenhas]] kimikaria, aktibista, 1. dama (Cabo Verde 1944-2009)
# [[Kate Asabuki]] aktore pornoa (Tokio 1962)
# [[Celina Pereira]] abeslaria, kontalaria (Cabo Verde 1940-Lisboa2020)
# [[Athaliah Molokomme]] fiskala (Botswana 1959)
# [[Constance Cummings-John]] politikaria (Sierra Leona 1918-Londres 2000)
# [[Aspásia Camargo]] politikaria (Brasil, 1946 19)
# [[Rachael Blackmore]] Jokey-a (Irlanda 1989)
# [[Lívia Járóka]] 1. emakumezko ijito eurodiputatua (Hungaria 1974)
# [[Clare Marie Hodges]] AEBko 1. emakumezko basozaina (AEB 1890-1970)
# [[Consuelo González Ramos]] kazetaria, erizaina, feminista (Zamora, 1877-Madril, 1956)
# [[Esperanza Rodríguez Cerdán]] Bigarren Errepublikako maistra erbesteratua (Madril, 1892-Valentzia,1984)
# [[Rosa Roig]] Bigarren Errepublikako maistra (Tarragona, 1890-Bartzelona, 1969)
# [[Pilar Salvo Giménez|Pilar Salvo]] Bigarren Errepublikako maistra fusilatua (Zaragoza, 1889-1936)
# [[Amalia Torrijos]] Bigarren Errepublikako maistra eta alkatea (Sevilla, 1911- ???)
# [[Ekaterina Lermontova]] Paleontologoa (SESB, 1889-1942)
# [[Eva Mameli Calvino]] Botanikaria (Italia, 1886-1978)
# [[Heike Freire]] filosofoa, aktibista (Espainia, ??)
# [[Sabrina Sánchez]] kazetaria, sexu langilea (Mexiko 1981)
# [[Karine Espineira]] soziologoa, trans ekintzailea (Txile 1967)
# [[Nadia Ferreira]] modeloa, enpresaburua (Paraguai 1999)
# [[Elena Sánchez Caballero]] kazetaria (Madril 1957)
# [[Pilar Martín Fernández]] immunologia ikertzailea (Madril 1973)
# [[Maruja Torres]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1943)
# [[Nya de la Rubia]] abeslaria, aktorea (Sevilla 1986)
# [[Aryna Sabalenka]] tenislaria (Bielorrusia 1998)
# [[Aliaksandra Sasnovih]] tenislaria (Bielorrusia 1994)
# [[Lucia Stecher]] ikertzailea (Txile XX. mendea)
# [[Elena Oliva]] soziologoa, ikertzailea (Txile 1982)
# [[Gendengarjaa Baigalimaa]] onkologoa (Mongolia XX. mendea)
# [[Elena Moreno Zaldibar]] saskibaloi jokalaria (Donostia 1959)
# [[Tanaya Mechelle Atkinson]] saskibaloi jokalaria (AEB 1996)
# [[Kinu Nishimura]] ilustratzailea (Japonia 1969)
# [[Asunción Linares]] paleontologoa (Granada, 1921-2005)
# [[Sylvie Denis]] idazlea
# [[Marguerite Durand (hizkuntzalaria)]] hizkuntzalarieta fonetikalari frantziarra (1904)
# [[Jeanne Chauvin]] abokatu eta feminista frantsesa (1862-1926)
# [[Soraya Prieto Fernández]] kimikaria (Gasteiz 1979)
# [[Maimouna Diarra]] saskibaloi jokalaria (Senegal 1991)
# [[Esther Yáñez González - Irun]] Armadako 1. emakumea eta gerra ontzi kapitaina (Cádiz 1971)
# [[María José Escalona]] informatikaria (Sevilla 1976)
# [[Helena Viñes]] ekonomialaria (Espainia, XX. mendea)
# [[María Jesús Almazor]] Telekomunikazio ingeniaria, CEO ( Brtzelona 1970)
# [[Karen Gaines]] ziberdefentsan aditua, CEO (XX. mendea)
# [[Silvia Albert Sopale]] aktore, zuzendari (Donostia 1976)
# [[Midi Achmat]] LGTB aktibista (Hegoafrika, 1964)
# [[Shiva Nazar Ahari]] giza eskubideen aldeko aktibista (Irán, 1984)
# [[Leoncia Gómez Galán]] zerbitzaria, 'vocera' (Caceres 1903-1986)
# [[Irma Estrada Silva]] autodefentsa irakaslea (El Salvador ?)
# [[Anália de Victória Pereira]] politikaria ( Angola 1941-2009)
# [[Belita Palma]] abeslaria (Angola 1932-1988)
# [[Luzia Inglês Van-Dúnem]] politikaria (Angola 1948)
# [[Margarida Rosa da Silva Izata]] diplomazialaria (Angola 1958)
# [[Ana Clara Guerra Marques]] dantzaria (Angola 1962)
# [[Luísa Rogério]] kazetaria (Angola 1967)
# [[Lourdes Van-Dúnem]] musikaria (Angola 1935-2006)
# [[Arlete Leona Chimbinda]] politikaria, irakaslea (Angola 1960)
# [[Silvia Lutucuta]] Kardiologoa, ministroa (Angola 1968)
# [[Josefa Sacko]] agronomoa, enbaxadorea (Angola XX. mendea)
# [[Vera Daves]] ekonomialaria, ministroa (Angola 1984)
# [[Catherine Austin Fitts]] bankaria (AEB 1950)
# [[Marjorie Rice]] matematikaria (AEB, 1923-2017)
# [[Liliana Colanzi]] idazle eta editorea (Bolivia, 1981)
# [[Magela Baudoin]] idazle (Bolivia, 1973)
# [[Trementinaireak]] sendatzeko produktu naturalen saltzaile ibiltariak (Katalunia XIX. mendea-XX. mendea)
# [[Eloísa del Pino Matute]] zientzialari soziala, ikertzailea (Espainia XX. mendea)
# [[María Luisa López Grigera]] filologoa (Coruña 1926)
# [[Paula Dapena Sánchez]] futbolaria (Pontevedra 1996)
# [[ASPEGI elkartea]] emakume profesionalena, enpresariena (Gipuzkoa 1998)
# [[Sari Arponen]] medikua (Finlandia 1977)
# [[Carolina Iglesias]] umoregilea, gidoilaria, youtuberra (Coruña 1993)
# [[Berta Collado]] kazetaria, aurkezlea (Toledo 1979)
# [[Yola Mamani]] komunikatzailea (Bolivia, 1984)
# [[Hélène Dutrieu]] txirrindulari, hegazkinlari (Belgika-Frantzia, 1877-1961)
# [[Virginia Ayllón]] idazle (Bolivia, 1958)
# [[Begonya Pozo]] idazlea (Valentzia 1974)
# [[Carmelina Sánchez-Cutillas]] idazlea (Madril 1921- Valentzia 2009)
# [[Beatriu Civera]] idazlea (Valentzia 1914-1995)
# [[Ana María Ibars]] idazlea, maistra (Valentzia 1892-1965)
# [[Raquel Payá]] pedagogoa (Valentzia 1919-1972)
# [[Alison Spedding]] antropologoa (Ingalaterra/Bolivia, 1962)
# [[Margaret W. Rossiter]] emakumeen historialaria ( AEB 1944)
# [[Maria Beneyto]] idazlea, poeta (Valentzia 1925-2011)
# [[María Villén]] 2. Errepublikako maistra (Burgos 1871-Valentzia 1961)
# [[Lindaura Anzoátegui]] idazle (Bolivia, 1846-1898)
# [[Yolanda Bedregal]] poeta (Bolivia, 1913-1999)
# [[María Virginia Estenssoro]] poeta (Bolivia, 1902-1970)
# [[Hilda Mundy]] poeta (Bolivia, 1912-1980)
# [[Concha Peña Pastor]] bigarren errepublikako maistra eta abokatua (Ciudad Real, 1906-Panama, 1960)
# [[Elpidia Polo Ovejas]] bigarren errepublikako maistra errepresaliatua (Valladolid, 1890-Madrid, 1988)
# [[Carmen Valero Gimeno]] bigarren errepublikako maistra eta pedagogo errepresaliatua (Silla, 1893-1962)
# [[Rosa Menéndez]] zientzialaria, 1. emakumea CSIC burua (Asturias 1956)
# [[Dulceida]] interneteko ospetsua (Bartzelona, 1989)
# [[Juana Macías]] film-zuzendaria, gidoilaria (Madril 1971)
# [[Brisa Fenoy]] musikaria, DJ, modeloa (Cádiz 1991)
# [[María Vargas Montoya]] enologoa (Haro 1971)
# [[María Vargas Fernández]] flamenko abeslaria (Cádiz 1947)
# [[Laura Alonso Cancho]] poeta (Santander 1978)
# [[Dina Abouzeid Sariñena]] badminton entrenatzailea (Zaragoza 1979)
# [[Agostina Burani]] saskibaloi jokalaria ( Argentina 1991)
# [[Carmen Ybarra Careaga]] enpresaburua, markesa (Espainia 1963)
# [[María José Álvarez Mezquíriz]] EULEN enpresaburua (Bilbo 1957)
# [[Margaret H. Wright]] matematikaria (AEB, 1944)
# [[Katharine Way]] fisikaria (AEB, 1902-1995)
# [[Paola Velasco Pinedo]] Boliviako 1. emakume piloto komandantea (1988)
# [[Xian (aktibista)]] LGTB aktibista (Txina, ?)
# [[Laura Hojman]] gidoilaria, film zuzendaria (Sevilla 1981)
# [[Bibisara Assaubayeva]] xake jokalaria (Kazakhstan 2004)
# [[Anne L'Huillier]] fisika atomikoko irakaslea (Frantzia/Suedia 1958)
# [[Tamara Rojo]] datzaria, koreografoa (kanada/Espainia 1974)
# [[Elena S. Sánchez]] kazetaria (Toledo 1979)
# [[Patricia Pardo]] kazetaria (Galizia 1983)
# [[Sonsoles Ónega]]kazetaria, idazlea (Madril 1970)
# [[Cristina Ónega]] kazetaria (Madril 1975)
# [[Tatiana Afanásieva]] matematikari eta fisikaria (Ukraina-Herbereheak, 1876-1964)
# [[Lilli Suburg]] kazetaria (Estonia, 1841-1930)
# [[Esther Szekeres]] matematikaria (Hungaria-Australia, 1910-2005)
# [[Irene Falcón|Irene Falcon]] kazetaria, Dolores Ibarruriren idazkaria (Madril, 1907-1999)
# [[Enriqueta O'Neill|Enriqueta O´Neill]] aktore eta idazlea (Madril, 1909-Bartzelona, 1972)
# [[Encarnación Fuyola Miret]] Bigarren errepublikako maistra (Huesca, 1907-Mexiko, 1982)
# [[Anoka Primrose Abeyrathne]] kontserbazionista, gizarte ekintzailea (Sri Lanka, 1991)
# [[Mar Abad]] kazetaria (Almeria 1972)
# [[Marion Koopmans]] albaitaria, birologoa (Herbehereak 1956)
# [[Carme Valls]] mediku eta politikaria (Bartzelona,' 1945)
# [[Anne Anderson]] ilustratzailea (Eskozia, 1874 - 1930)
# [[Eva Furnari|Eva Furmari]] ilustratzailea (Erroma, 1948)
# [[Matilde Hidalgo]] mediku, poeta, sufragista (Ekuador 1889-1974)
# [[Eva Soriano]] komediantea, aurkezlea (Tarragona 1970)
# [[Cecilia Ansaldo]] idazlea (Ekuador 1949)
# [[Melissa Lucio]] heriotza zigor polemikoan kondenatua (AEB 1968)
# [[Carmen Barbarà]] komikigilea eta irudigilea (Bartzelona, 1933)
# [[Amelia Bauerle|Amelia Banerle]] komikigilea (Londres, 1873-1916)
# [[Pauline Baynes]] liburu ilustratzailea (Sussex, 1922-2008)
# [[ Pamela Adie]] LGBT aktibista (Nigeria, 1984)
# [[ Christine Ahn]] Bakearen aldeko aktibista (Hego Korea, XX. mendea)
# [[Celia Viñas]] poeta, pedagogoa (Lleida-Almeria, 1915-1954)
# [[Chipita Rodriguez]] heriotza zigorrez urkatua eta 100 urtera barkatua (AEB 1799-1863)
# [[Elsa Beskow]] idazlea eta ilustratzailea (Suedia, 1874-1953)
# [[Mary Agnes Chase]] botikaria eta ilustratzailea (EEBB, 1869-1963)
# [[María Conejo]] ilustratzailea (Mexiko, 1958)
# [[Eréndira Derbez]] ilustratzailea, idazlea (Mexiko, 1991)
# [[Kate Greenaway]] ilustratzailea, idazlea (Londres, 1846-1901)
# [[Elizabeth Shippen Green]] ilustratzailea (EEBB, 1871-1954)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''urtarrila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Elorriaga]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Busturia, 1980)
# [[Aiora Zabala]] ----'''SORTUA''' zientzialaria (1982)
# [[Alazne López]] --ef'''SORTUA''' dantzaria (Bilbo, 1993-Alemania, 2015)
# [[Ana Borderas]] ef--''SORTUA''' kazetaria, irrati-esataria (Eibar, 1962)
# [[Anna Fernandez de Paco]] ef--'''SORTUA''' zinemagilea (Bartzelona, 1981)
# [[Belén Balerdi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1937-1982)
# [[Berenice Lopez Reyes]] ef--'''SORTUA''' enpresaburua (Mexiko, 1989)
# [[Bonifacia Zuazola]] efef'''SORTUA''' erraketista (Azkoitia, 1915-2012)
# [[Consuelo Osa]] efef'''SORTUA''' erraketista Mutriku (1922-2015)
# [[Durangoko Emakumeen Kartzela]] '''SORTUA''' (1939-1940)
# [[Eladia Balerdi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1942-1997))
# [[Garbiñe Balerdi]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1935)
# [[Garbiñe Ortega]] ----'''SORTUA''' zinema komisarioa (Gasteiz, 1981)
# [[Gloria Agirrezabalaga]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1922)
# [[Ignacia Idoate Iragui]] efef'''SORTUA''' moja (Orikain, 1900 - Madril, 1975)
# [[Iñasi Illarramendi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Zarautz, 1919-2005)
# [[Josefa Egaña]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1923)
# [[Juncal Alzugaray]] ef--'''SORTUA''' Fisioterateupa eta asmatzailea (Bilbo, 1981)
# [[Justa Domínguez de Vidaurreta e Idoy]] efef'''SORTUA''' moja (Azpeitia, 1975- Madril, 1958)
# [[Koldobike Gezala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Lezo, 1917)
# [[Marcelina Zabala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1923)
# [[Margarita Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1925-Fuengirola, 2019)
# [[Mari Beraza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Anoeta, 1929 -Mexiko, 1986)
# [[Maria Josefa Navascues]] efef'''SORTUA''' erraketista (Errenteria, 1924-2011)
# [[Maria Teresa Egaña]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1925)
# [[Mercedes Agirrezabalaga]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1928)
# [[Mercedes Zubikaray]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1920-1983)
# [[Merche Olabe]] ef--'''SORTUA''' margolaria (Bilbo, 1957)
# [[Milagros Uranga]] efef'''SORTUA''' erraketista (Mutriku, 1918-1992)
# [[Pilar Zabala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1926-1945)
# [[Rafaela Etxaniz]] efef'''SORTUA''' erraketista (Azkoitia, 1926-213)
# [[Saelia Aparicio]] ----'''SORTUA''' artista (Valladolid, 1982)
# [[Victoriana Aizpuru]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Errezil, 1919)
# [[Zornotzako Emakumeen Kartzela]] '''SORTUA''' (1938-1947)
# [[Ada Hitchins]] kimikaria (Ingalaterra, 1891-1972)
# [[Adèle Esquiros]] Frantziako idazle eta kazetari feminista (1819-1886)
# [[Africa González Fernández]] medikua, inmunologoa (Madril 1962)
# [[Agrippina Vagánova]] ballet-maistra (Errusia, 1837-1951)
# [[Aïcha Chenna]] emakume eskubideen aktibista (Maroko 1941-2022)
# [[Aída Gómez]] dantzaria (Madril, 1967)
# [[Aida Pierce]] komediantea (Mexiko, 1956)
# [[Ainhoa Sanz Rodríguez|Ainhoa Sanz]] mendi korrikalaria (Urretxu, 1989)
# [[Alba Gutiérrez]] dantzaria, aktorea ( Madril 1994)
# [[Alice H. Parker]] asmatzailea (EEBB 1895-1920)
# [[Alicia Barrié]] vedettea (Txile 1915- AEB 2002)
# [[Alicia Vignoli]] vedettea (Lima 1911-Argentina 2005)
# [[Almudena Ariza]] korrespontsala (Madril, 1963)
# [[Alyson Eckmann]] aktorea (AEB 1990)
# [[Amalia Iglesias]] idazlea, poeta (Menaza, 1962)
# [[Ana Goya]] dantzaria, aktorea (Iruñea 1962)
# [[Ana José Cancio]] kazetaria (Palentzia 1960)
# [[Ana Orantes]] genero-indarkeriaren biktina (Granada 1937-1997)
# [[Ana Rujas]] aktorea (Madril 1989)
# [[Angela Burdett-Coutts]] filantropoa, pintura-bildumagilea (Londres, 1814-1906)
# [[Ángela T. Leiva Sánchez]] botanikaria (Kuba 1948-2014)
# [[Àngels Ribé]] artista kontzeptuala (Bartzelona 1943)
# [[Anna Jaclard]] Errusiar sozialista eta feminista iraultzailea (1843 - 1887)
# [[Anna Maurizio]] biologoa (Suitza 1900-1993)
# [[Annie Oakley]] tiratzailea (AEB, 1860-1926)
# [[Antonia Gimeno Travesset]] saskibaloi jokalaria eta entrenatzailea (Bartzelona, 1941)
# [[Antonia Torre Yela]] 14. arrosa. Fusilatua (Madril, 1922-1940)
# [[Asha Lul Mohamud Yusuf]] poeta (Somalia, XX. mendea)
# [[Azucena Hernández]] aktorea (Sevilla 1960-Guadalajara 2019)
# [[Barbara Navarro]] legelaria, CEO (Madril 1974)
# [[Bélgica Adela Mirabal]] biziraun zuen Mirabal ahizpa bakarra (Dominikar Errepublika, 1925-2014)
# [[Belle Starr]] Mendebaldeko bidelapurra (AEB, 1848-1889)
# [[Beth (abeslaria)]] (Bartzelona 1981)
# [[Bianca Ceva]] erresistentziaren kidea (Italia, 1897-1982)
# [[Blanche Lefebvre]] 1871ko Parisko Komunako ekintzailea
# [[Carmen Amaya]] dantzaria (Bartzelona, 1918-1963)
# [[Carmen Iglesias]] historialaria (Madril 1942)
# [[Carmen Olmedo Checa]] politikaria (Malaga 1949-2015)
# [[Carmen Ruiz-Tilve]] idazlea (Oviedo 1941)
# [[Carol-Ann Duffy]] poeta (E.B. 1955)
# [[Catherine Allard]] dantzaria (Belgika/Katalunia, 1960)
# [[Cathy Hackl]] futurista teknologikoa ( XX. mendea)
# [[Cecilia Bartolomé]] film-zuzendaria (Alacant 1940)
# [[Celia Correas de Zapata]] idazlea (Argentina 1933-AEB 2022)
# [[Charo (abeslaria)]] dantzaria, aktorea (Murtzia 1941-)
# [[Claire Démar]] kazetari eta feminista frantziarra (1799-1833)
# [[Clara Jiménez Cruz]] kazetaria (Madril 1989)
# [[Claude-Hélène Perrot]] historialaria (Frantzia 1928-2019)
# [[Claudia Piñeiro]] idazlea (Argentina 1960)
# [[Colette Rabaté]] hispanista (Frantzia 1950)
# [[Cristina Olea]] korrespontsala (Vigo, 1982)
# [[Dalila Ennadre]] zinema-zuzendaria (Maroko 1966- Paris 2020)
# [[Dalilah]] dantzaria (Madril 1936-2001)
# [[Danica McKellar]] Matematikaria, aktorea (AEB, 1975)
# [[Daniela Blume]] kazetaria (Mataro 1990)
# [[Daphne Oram]] musikagilea (Erresuma Batua, 1925-2003)
# [[Daria Bertolani Marchetti]] erresistentziaren kidea (Italia, 1919-1994)
# [[Delia del Carril]] margolaria (Argentina, 1884-1989)
# [[Désirée Gay]] kazetari eta feminista frantziarra (1810-1890)
# [[Diana Vishneva]] dantzaria (Errusia, 1976)
# [[Dolores Medio]] idazlea (Oviedo 1911-1996)
# [[Dolors Comas]] antropologoa eta politikaria (Bartzelona, 1951)
# [[Dorothy E. Smith]] antropologoa (E.B 1946-Kanada 2022)
# [[Dorothy Pitman Hughes]] aktibista (AEB 1938-2022)
# [[Drucilla Cornell]] filosofoa (AEB 1950-2022)
# [[Edith Checa]] kazetari, irrati-esatari (Sevilla, 1957-Madril, 2017)
# [[Elda Emma Anderson]] fisikaria (AEB, 1899-1961)
# [[Elena González Iglesias]] dantzaria, aktorea (Asturias 1991)
# [[Elena Quiroga]] idazlea (Santander 1921-Coruña 1995)
# [[Elizabeth Gertrude Britton]] botanikaria, briologoa (AEB, 1858-1934)
# [[Elvira Andrés]] dantzaria (Espainia, 1958)
# [[Elvira Godás]] maistra errepublikarra (Katalunia, 1917-2015)
# [[Elvira Roca Barea]] idazlea (Malaga 1966)
# [[Enedina Alves Marques]] ingeniari zibila (Brasil, 1913-1981)
# [[Erika Martínez]] poeta (Jaen, 1979)
# [[Ernestina Otero]] maistra (Pontevedra 1890-1956)
# [[Eugenia Balcells]] artista bisuala (Bartzelona 1943)
# [[Eva Ortega Paíno]] kimikaria, ikertailea (Madril, 1972)
# [[Felicita Ferrero]] erresistentziaren kidea (Italia, 1899-1984)
# [[Filomena Dato]] poeta, idazlea (Galizia, 1856-1926)
# [[Flor de Torres Porras]] fiskala (Almeria 1961)
# [[Flora Philip]] matematikaria (Erresuma Batua 1865-1943)
# [[Florence Parpart]] asmatzailea (EE.BB. 1856- ?)
# [[Florencia Pérez Padilla]] dantzaria (Sevilla 1918-Madril 2000)
# [[Frances Haugen]] datu-ingeniaria, informatzailea (AEB 1980)
# [[Francesca Gargallo]] filosofoa, idazlea (Italia 1956- Mexiko 2022)
# [[Gabriela Bravo]] fiskala, politikaria (Valentzia 1963)
# [[Gemma Pasqual i Escrivà|Gemma Pasqual i Escrivá]] katalanez idazten duen idazlea (Valentzia, 1967)
# [[Gertrud Woker]] biokimikaria (Suitza, 1878-1968)
# [[Ginetta Sagan]] erresistentziaren kidea (Italia, 1925-2000)
# [[Gloria Leyland]] dantzaria, esataria (Argentina, XX.mendea)
# [[Godeliève Mukasarasi]] gizarte langilea, aktibista (Ruanda 1959)
# [[Grace Nichols]] poeta (Guyab 1950)
# [[Helen Pickett]] koreografoa (AEB,?)
# [[Helena Corbellini]] idazlea (Uruguai 1959)
# [[Helena Cortesina]] dantzaria, zinegile aitzindaria (Valentzia 1903-Buenos Aires 1984)
# [[Ina Grafl]] botanikaria (Suitza 1915-1970)
# [[Irene Rice Pereira]] artista (AEB 1902-Marbella 1971)
# [[Isabel Pérez Montalbán]] poeta (Córdoba, 1964)
# [[Isla Correyero]] idazlea, poeta (Cáceres, 1957)
# [[Jamie Dantzscher]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1982)
# [[Josefina Triguero Agudo]] Espainiako 1.emakume epailea (Madril 1946-2022)
# [[Joyce Lussu]] erresistentziaren kidea (Italia, 1912-1998)
# [[Juana la Macarrona]] dantzaria (Cádiz 1870-Sevilla 1947)
# [[Júlia Creus Garcia]] dantzaria, aktorea (Tarragona 1994)
# [[Julia Manzanal Pérez]] aktibista errepublikanoa (Madril, 1915-2012)
# [[Julia Reichert]] dokumental-zuzendari (AEB 1946-2022)
# [[Kae Tempest]] poeta, abeslaria (Inglaterra, 1985)
# [[Kathryn Woolard]] hizkuntza-antropologoa (AEB 1950)
# [[Kenita Placide]] aktibista (Santa Luzia 1978)
# [[La Chunga]] dantzaria (Marseilla, 1938)
# [[La Malena (dantzaria)]] (Cádiz 1877-Sevilla 1956)
# [[Laura Escanes]] modeloa (Bartzelona 1996)
# [[Laura Palmés]] kazetaria (Bartzelona, 1954-2011)
# [[Laura Pinillos]] vedettea (Espainia 1900-Madril 1970)
# [[Lina Merlin]] erresistentziaren kidea (Italia, 1887-1979)
# [[Lola Greco]] dantzaria, koreogarfoa (Madril 1964)
# [[Louisa Aldrich-Blake]] medikua (Chingford, 1865 – 1925)
# [[Louise Colet]] Frantziako olerkaria (1810-1876)
# [[Lourdes García Campos]] kazetaria (Madril 1975)
# [[Lucero Tena]] dantzaria,kriskitin jotzailea (Mexiko, 1938)
# [[Lucy Weston Pickett]] kimikaria (AEB, 1904-1997)
# [[Luisa Esteso]] aktore komikoa (Valentzia 1906- Madril1986)
# [[Luisa Isabel Álvarez de Toledo]] dukesa eta idazlea (Estoril, 1936-Sanlúcar de Barramenda, 2008)
# [[Lupe Serrano]] dantzaria (Txile, 1930)
# [[Manuela Garín Pinillos]] matemtikaria (Asturias-Mexiko, 1914-2019)
# [[Manuela Manzanares]] arbista, idazlea (Ciudad Real 1910 -AEB 2004)
# [[Margarita García Robayo]] idazlea (Kolonbia 1980)
# [[Marguerite Williams]] geologoa (AEB, 1895-1991)
# [[María Alaniako]] enperatriza (Georgia1050-Bizanzio 1118?)
# [[Maria Branyas Morera]] superehunurtekoak (San Frantzisko/Katalunia 1907)
# [[María Cabrera]] akrobata, lehenengo emakume ijito ezaguna espainian (1467-Guadalajara, 1527)
# [[Maria Cosway]] artista (Italia 1760 -1838)
# [[María Eloy-García|María Eloy-Garcia]] idazle, poeta (Málaga, 1972)
# [[María Ignacia Rodríguez de Velasco]] aktibista (Mexiko, 1778-1850)
# [[María López García]] hockey-jokalaria (Asturias 1990)
# [[María Muñoz]] irrati-esataria (Argentina 1968-2003)
# [[Maria Ossowska]] Filosofoa (Varsovia, 1896-1974)
# [[María Peláe]] kantautorea (Malaga 1990)
# [[María Teresa Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1935-1960)
# [[Marie Guy-Stéphan]] dantzaria (Paris 1818-1873)
# [[Marina Semiónova]] dantzaria (Errusia, 1908-2010)
# [[Mariola Cubells]] kazetaria (Valentzia 1967)
# [[Marjorie Hyams]] jazz musikaria, bibrafonista (AEB 1920-2012)
# [[Marsha Blackburn]] politikaria (AEB 1952)
# [[Marta Agudo]] poeta (Madril, 1971)
# [[Maruchi Fresno]] aktorea (Madril 1916-2003)
# [[Mercedes Ballesteros]] idazlea ( Madril 1913-1995)
# [[Mercedes Gaibrois de Ballesteros]] historialaria (Paris 1891-Madril 1960)
# [[Mercedes Marrero]] saskibaloi jokalaria eta nabigazio kapitaina (San Cruz Tenerifekoa, 1961)
# [[Mercedes Olivera Bustamante]] antropologoa (Mexiko 1934-2022)
# [[Milagros Calvo]] epailea (Valladolid 1947)
# [[Minerva Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1926-1960)
# [[Mireia Sentís]] idazlea (Bartzelona 1947)
# [[Miriam Reyes]] poeta (Ourense, 1974)
# [[Mónica Moro]] publizista, zuzendari-nagusia (Madril, 1974)
# [[Montserrat Domínguez]] kazetaria (Madril 1963)
# [[Montserrat Galcerán]] aktibista (Bartzelona, 1946)
# [[Montserrat Soliva Torrentó]] zientzialaria (Katalunia, 1943-2019)
# [[Nannette Streicher]] musikagilea, piano-jolea (Alemania 1769-Austria1833)
# [[Natalia Bessmértnova]] dantzaria (Mosku 1941-2008)
# [[Natalia LL]] artista (Polonia 1937-2022)
# [[Natalia Makarova]] dantzaria (Errusia, 1940)
# [[Nina Timofeeva]] dantzaria (Errusia 1935-Israel 2014)
# [[Noemí Galera]] OT zuzendaria (Bartzelona 1967)
# [[Noni Benegas]] idazlea (Argentina 1951)
# [[Norma Barbolini]] erresistentziaren kidea (Italia, 1922-1993)
# [[Núria Bendicho Giró|Nuria Bendicho]] idazlea (Bartzelona, 1995)
# [[Nuria Oliver]] telekomunikazio ingeniaria (Alacant 1970)
# [[Odette Roy Fombrun]] sufragista (Haiti 1917-2022)
# [[Olga Lepeshínskaya]] dantzaria (Errusia 1941-2008)
# [[Olga María Ramos]] kupletista, musikagilea (Madril 1947)
# [[Olga Ramos (abeslaria)]] (tenerife, 1932)
# [[Olga Ramos (aktorea)]] kupletista (Badajoz 1918-Madril 2005)
# [[Paloma del Río]] kazetaria (Madril 1960)
# [[Pastora Galván]] dantzaria (Sevilla 1980)
# [[Patria Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1924-1960)
# [[Patricia Guerrero (dantzaria)]] (Granada 1990)
# [[Patrizia Reggiani]] hiltzailea (Italia, 1948)
# [[Pilar de la Oliva]] epailea (Valentzia 1956)
# [[Radhya Al-Mutawakel]] Giza eskubide aktibista (Yemen 1967)
# [[Ramona Maneiro]] aitzindaria (Coruña, 1961)
# [[Rosa Durán]] dantzaria (Cádiz 1922-Madril 1999)
# [[Rosario Guerrero]] dantzaria (Madril XIX. mendea-1960)
# [[Rosemary Radford Ruether]] filosofoa (AEB 1936-2022)
# [[Rossana Rossanda]] erresistentziaren kidea (Italia, 1924-2020)
# [[Sabela Arias Castro]] historietagilea (Lugo, 1969)
# [[Sara Rancaño]] korrespontsala (Bartzelona, 1984)
# [[Sarah Mardini]] igerilaria, errefuxiatuen aldeko aktibista kriminalizatua (Siria, 1995)
# [[Shadi Sadr]] abokatu, aktibista (Iran 1974)
# [[Sharon Presley]] psikologoa (AEB 1943-2022)
# [[Silvia Barrera Ibáñez]] zibersegurtasun aditua, kriminologoa (Madril 1977)
# [[Soledad Antelada Toledano]] hackerra (Argentina 1977)
# [[Soledad Cazorla]] fiskala (Lareche 1955-Madril2015)
# [[Sophie Freud]] psikologoa, idazlea (Austria 1924-AEB 2022)
# [[Stella Cunliffe]] estatistikaria (Erresuma Batua, 1917-2012)
# [[Suzanne Voilquin]] kazetari frantziarra eta saint simonista (1801-1876)
# [[Teresa Burga]] artista (Perú, 1935-2021)
# [[Teresa Freixes]] legelaria (LLeida 1950)
# [[Teresa Perales]] igerilaria (Zaragoza 1975)
# [[Tina Anselmi]] erresistentziaren kidea (Italia, 1927-2016)
# [[Verónica Pascual Boé]] ingeniaria, CEO (Burgos 1979)
# [[Vicky Gómez]] dantzaria (Salamanca 1988)
# [[Victoria Pinillos]] vedettea (Espainia ?- Madril ? )
# [[Victorina Vila Badia]] maistra errepublikarra (Lleida, 1883-1962)
# [[Violeta la Burra]] abeslaria, dantzaria, aitzindaria (Sevilla, 1936-2020)
# [[Virxinia Pereira Renda]] idazlea (Pontevedra 1884-Madril 1969)
# [[Yolanda Ramos]] aktorea (Bartzelona 1968)
# [[Zar Amir Ebrahimi]] aktorea (Iran 1981)
# [[Zeba Islam Seraj]] biologo molekularra (Bangladesh, 1958)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Lourdes Herrasti]] ef--'''SORTUA''' antropologoa (Aretxabaleta, 1958)
# [[Marie-José Basurco]] ----'''SORTUA''' idazlea (Donibane Lohitzune, 1947)
# [[Uxue Kerejeta]] ----'''SORTUA''' musikaria (Zumarraga, 1999)
# [[Felisa Libano]] efef'''SORTUA''' pandero jotzailea (Plentzia, 1917-2000)
# [[Esperanza Nuere]] ----'''SORTUA''' margolaria (Bilbo, 1935)
# [[Nadia Hindi Mediavilla]] ----'''SORTUA''' ikertzailea (Bagdad, 1977)
# [[Betisa Ojanguren]] ----'''SORTUA''' Nafarroako Unibertsitate Publikoko irakaslea (Barakaldo, 1978)
# [[Ainhize Belar]] ef--'''SORTUA''' eskalatzailea (Atxondo, 2006)
# [[Miren Urbieta Vega]] ----'''SORTUA''' abeslaria, musikaria (Donostia, 1983)
# [[Begoña Uriarte]] ----'''SORTUA''' piano-jotzailea (Bilbo, 1937)
# [[Dioni Ardanza]] efef'''SORTUA''' jostuna (Ermua, 1914-Dima, 2005)
# [[Bego Alabazan]] ----'''SORTUA''' ipuin-kontalaria (Bilbo, 1966)
# [[Esperanza López Parada]] poeta (Madril, 1962)
# [[María Vázquez Suárez]] maistra, fusilatua (1874-1936)
# [[Kavita Ramdas]] zientzialaria (India, 1963)
# [[Cécile La Grenade]] politikaria, zientzialaria (Grenada, 1952)
# [[Eva Syková]] neurozientzialaria (Txekia, 1944)
# [[Sikivu Hutchinson]] idazlea, ekintzailea (AEB, 1961)
# [[Soumya Swaminathan]] medikua, pediatra eta zientzilaria (India, 1959)
# [[Victoria Ocampo]] idazle, itzultzaile, filantropoa (Argentina 1890-1979)
# [[Marie-Léonide Charvin "Agar"]] Aktore frantziarra eta communarde (1832-1891)
# [[Lorena Conde]] aktore, poeta (Galizia, 1980)
# [[Francisca Herrera Garrido]] idazlea (Galizia, 1869-1950)
# [[Olga Gallego]] historialaria, artxibozaina, idazlea (Galizia, 1923-2010)
# [[Mercedes Romero Abella]] maistra exekutatua (Coruña, 1907-Aranga, 1936)
# [[Marga do Val|Marga Do Val]] itzultzailea eta aktorea (Vigo, 1964)
# [[Sufia Kamal]] feminista (Banglades, 1911-1999)
# [[Oksana Omeliánchik]] ukraniar-sobietar gimnasta (1985)
# [[Laila Ripoll]] antzerkigilea, zuzendaria (Madril, 1964)
# [[Concha Cuetos]] aktorea (Madril, 1944)
# [[Cristina Torres]] aktorea (Madril, 1963)
# [[Pilar Torres]] aktorea (Madril, 1962)
# [[Elisa Montés]] aktorea (Granada, 1934)
# [[Teresita Silva]] aktorea (Valentzia 1911-Madril 1960)
# [[Analia Gadé]] aktorea (Argentina, 131-Madril 2019)
# [[Marisol Ayuso]] aktorea (Madril, 1943)
# [[Eugenia Roca]] aktorea (Bartzelona, 1928-2010)
# [[Encarna Abad]] aktorea (Espainia,1927)
# [[Mara Recatero]] zuzendaria (Espainia, ?)
# [[Lola Membrives]] kantaria,aktorea (Argentina/Espainia, 1885-1969)
# [[María Lado|Maria Lado]] idazlea (Coruña, 1979)
# [[María de las Mercedes Goicoa Fernández|Maria de las Mercedes Goicoa]] pianista (Coruña, 1928-2022)
# [[Beatriz Hernanz]] poeta (Pontevedra, 1963)
# [[Mar Bosch Oliveras|Mar Boch Oliveras]] idazlea (Girona, 1981)
# [[Elena Alonso Frayle]] idazlea (Bilbo, 1965)
# [[Pilar Cabot]] idazlea (1940-2017)
# [[Sandra Alonso Villar|Sandra Alonso]] maistra, idazlea (Zamora, 1993)
# [[Toni Acosta]] aktorea, umoregilea (Tenerife, 1972)
# [[Begoña Vargas]] aktorea, modeloa, dantzaria (Madril, 1999)
# [[Ivana Baquero]] aktorea, modeloa (Bartzelona, 1994)
# [[Mamen García]] aktorea (Valentzia, 1947)
# [[Nuria Herrero]] aktorea, dantzaria (Valentzia, 1987)
# [[Hurtado ahizpak]] aktore hirukotea (Espainia, 1979-1994)
# [[Paloma Hurtado]] vedettea,aktorea (Madril, 1946)
# [[Fernanda Hurtado]] aktorea (Madril, 1947)
# [[Teresa Hurtado]] aktorea (Madril, 1947)
# [[Mary Carrillo]] aktorea (Toledo, 1919-Madril 2009)
# [[Sara Moro]] gimnasta artistikoa (Mexiko, 1984)
# [[Elisa Herrero Uceda|Elisa Herrero]] poeta (Caceres, 1957-Madril, 2020)
# [[Blanca Andreu]] poeta (Coruña, 1959)
# [[Ana Merino]] poeta, komikigilea (Madril, 1971)
# [[Maria Bassó]] aktorea (Espainia,1901-Madril,1992)
# [[Esperanza Navarro]] aktorea (Espainia, 1928-1978)
# [[Eloísa Muro]] aktorea (Madril, 1894-1979)
# [[María Asquerino]] aktorea (Madril, 1925-2013)
# [[Pilar Millán Astray]] idazlea, espioia (Coruña 1879-Madril 1949)
# [[Mayra Gómez Kemp]] aurkezlea, kantaria, aktorea (Kuba, 1948)
# [[Velia Martínez]] aktorea (AEB, 1920-1993)
# [[María Durán]] aurkezlea, kantaria (Madril, 1946)
# [[Beatriz Escudero]] aktorea, kantaria (Asturias, 1950)
# [[Acuario hirukotea]] pop musikariak (Espainia, 1976-1980)
# [[Marián Flores]] idazkaria, aurkezlea (Madril, 1957)
# [[María Casal]] aurkezlea,aktorea, (Madril, 1958)
# [[Cristina Corral Soilán]] kazetaria, idazlea, irakaslea (Lugo, 1976)
# [[Mary Paz Pondal]] aktorea (Asturias, 1942)
# [[Mercedes Prendes]] aktorea (Asturias,1903-Madril,1981)
# [[Milagros Leal]] aktorea (Madril, 1902-1975)
# [[Ana Mariscal]] aktore, zuzendari, ekoizle (Madril, 1923-1995)
# [[Loreto Prado]] aktorea (Madril, 1863-1943)
# [[Consuelo Berlanga]] kazetaria (Kordoba, 1955)
# [[Irma Soriano]] kazetaria (Jaen, 1963)
# [[María Teresa Campos]] kazetaria (Tetuan/Malaga, 1941)
# [[Paula Malia]] aktorea (Bartzelona, 1990)
# [[Silma Lopez]] aktorea (Madril, 1991)
# [[Teresa Riott]] aktorea (Bartzelona, 1990)
# [[Barbara Mestanza]] zuzendaria (Bartzelona 1990)
# [[Inés de León]] zuzendaria (?, XX.mendea)
# [[Carmen Carbonell]] aktorea (Bartzelona, 1900)
# [[Belen Macias]] gidoilaria, zuzendaria (Tarragona, 1968)
# [[Vicky Peña]] aktorea (Bartzelona, 1954)
# [[Miranda Gas]] aktorea (Madril, 1985)
# [[Anna Maleras]] dantzaria (Bartzelona, 1940)
# [[Carlota Ferrer]] aktorea, korografoa (Madril, 1976)
# [[Emma Maleras]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona, 1919-2017)
# [[Elena Frías de Chávez]] politikaria eta maistra (Venezuela, 1935)
# [[Rita Sargsyan]] maistra (ARmenia, 1962-2020)
# [[María Xosé Agra Romero]] filosofoa (Santiago de Compostela, 1956)
# [[Montse Barderi Palau]] idazlea eta filosofoa (SAbadell, 1969)
# [[María Canosa]] ingeniaria, idazlea, aurkezlea (Galizia, 1978)
# [[Carmen Borrego]] telebista saio-zuzendaria (Malaga, 1966)
# [[Marisa Abad]] aurkezlea (Alacant, 1947)
# [[Nuria Roca]] aktorea, aurkezlea, idazlea (Valentzia, 1972)
# [[Rocío Carrasco]] aurkezlea (Madril, 1977)
# [[Isabel Borondo]] aurkezlea (Madril, 1948)
# [[Lola Martínez (esataria)]] esataria (Murtzia, XX. mendea)
# [[Mónica Randall]] aktore, aurkezlea (Bartzelona, 1942)
# [[Luciana Wolf]] abeslaria (Zaragoza, 1946)
# [[Lola Rodríguez Aragón]] soprano, maistra (Logroño, 1910-Iruñea 1984)
# [[Elisabeth Schumann]] sopranoa, maistra (Alemania 1888-AEB, 1952)
# [[Neus Campillo Iborra]] filosofoa eta idazlea (Valentzia, 1945)
# [[Carolina del Olmo]] filosofoa (Madril, 1974)
# [[Ana Marta González (filosofoa)|Ana Marta Gonzalez]] filosofoa (Ourense, 1969)
# [[Emma Vilarasau]] aktorea (Bartzelona, 1969)
# [[Faustina Pignatelli]] fisikaria, matematikaria (Italia, 1705-1769)
# [[Toshiko Yuasa]] fisikaria (Japonia-Frantzia, 1909-1980)
# [[Ana Higueras]] sopranoa (Madril, 1944)
# [[Marie Fillunger]] sopranoa (Austria, 1850-Suitza 1930)
# [[Eugenie Schumann]] piano-jolea (Alemania, 1851-Suitza 1938)
# [[Rocío Orsi|Rocio Orsi]] filosofoa, saiakeragilea (Madril, 1976-2014)
# [[Clara Ramas]] filosofoa, politikaria (Madril, 1986)
# [[Begoña Roman]] filosofoa (Petrel, 1965)
# [[Teresa Cameselle]] idazlea (Coruña, 1968)
# [[Isabel Penagos]] sopranoa (Santander, 1931)
# [[Petra Martínez]] aktorea, zuzendaria (Jaen, 1944)
# [[Olga Margallo]] aktorea, zuzendaria (Madril, 1970)
# [[Marta Soto]] egile-abeslaria (Huelva, 1996)
# [[Carmen Boza]] egile-abeslaria (Cádiz, 1987)
# [[Ana María Sánchez Navarro]] sopranoa (Alacant, 1959)
# [[Sophie Poirier]] Jostuna eta Parisko Komunako communarde (1830-1879)
# [[Victorine Eudes]] Botikaria eta Parisko Komunako communarde (1848-1881)
# [[Malvina Poulain]] Maistra eta Parisko Komunako communarde (1851-1921)
# [[Rachel Félix]] Frantziako aktore tragikoa (1821-1858)
# [[Natalia Kobrynska]] idazlea eta feminista (Ukraina, 1855-1920)
# [[Mylène Flicka|Mulène Flicka]] blogaria eta feminista (Benin, 1996)
# [[Joye Hummel]] gidoilaria (EEBB, 1924-2021)
# [[Atika Locke]] idazlea (EEBB, 1974)
# [[Carla Cordua]] filosofoa (Txile, 1925)
# [[Mercè Otero Vidal]] filosofoa, feminista (Bartzelona, 1947)
# [[Marie-Pauline Soyer]] grabatzailea (Caen, Frantzia, 1786-1871)
# [[Ana Gertrudis de Urrutia Garchitorena|Ane Gertrudis de Urrutia Garchitorena]] margolaria (Cádiz, 1812-1850)
# [[Esmée Bulnes]] dantzaria (Erresuma Batua, 1900-Italia 1986)
# [[Gema Castillo]] dantzaria (Argentina, 1907-1979)
# [[Yoly Saa]] egile-abeslaria (Pontevedra, 1992)
# [[Aurora de Albornoz]] idazlea, poeta (Luarca, 1926 - Madril, 1990)
# [[Newsha Tavakolian|Newsha TAvakolian]] artista (Teheran, 1981)
# [[Pauleta Pamies]] dantzaria (Bartzelona, 1851-1937)
# [[Teresina Boronat]] dantzaria (Katalunia, 1904-1983)
# [[Maria de Avila]] dantzaria (Bartzelona, 1920-Zaragoza 2014)
# [[Lola de Avila]] dantzaria (Guadalajara, 1949)
# [[Claudia Faci]] dantzaria (Espainia, 1966)
# [[Rosita Segovia]] dantzaria (Bartzelona, 1922-2003)
# [[Ana Laguna]] dantzaria (Zaragoza, 1954)
# [[Arantxa Argüelles]] dantzaria (Zaragoza, 1970)
# [[Rosella Hightower]] dantzaria (AEB,1920- Frantzia,2008)
# [[Violette Verdy]] dantzaria (Frantzia,1933-AEB,2016)
# [[Marcia Brown]] dantzaria (AEB,1918-2015)
# [[Cristina Aranda]] dantzaria (Madril, 1976)
# [[Maria Gordon]] geologo, paleontologoa (Eskozia, 1864-1939)
# [[Francisca Meléndez]] margolaria (1770-1825 Cádiz)
# [[María Elisa Quinteros|Maria Elisa Quinteros]] politikaria (Txile, 1981)
# [[Verona van de Leur]] gimnasta (Herbehereak, 1985)
# [[Ruth Brown]] abeslaria (EEBB, 1928-2006)
# [[Nancy Chodorow]] psikoanalistaa(AEB, 1944)
# [[Liubov Jegorova (dantzaria)]] (Errusia 1880-Paris 1972)
# [[Bronislava Nijinska]] dantzaria (Errusia 1891-AEB 1972)
# [[Margarita Wallmann]] dantzaria (Alemania 1904- Monako 1992)
# [[Victoria Garabato]] dantzaria (Argentina XX. mendea)
# [[Susana Agüero]] dantzaria (Arhentina 1944-2012)
# [[Mercedes Quintana]] dantzaria (Argentina, 1910-1996)
# [[Dora del Grande]] dantzaria (Argentina, 1909-1966)
# [[María Ruanova]] dantzaria (Argentina 1922-2016)
# [[Inés Malinow]] idazlea (Argentina, 1922-1989)
# [[Ana Itelman]] dantzaria (Txile 1927-Argentina, 1989)
# [[Sole Giménez]] abeslaria (Paris/Murtzia, 1963)
# [[Rafaela López Aguado de Rayón]] independentziaren aldeko heroina (Mexiko, 1754-1822)
# [[Rita Pérez de Moreno]] independentziaren aldeko heroina (Mexiko, 1779-1861)
# [[Montserrat Galí Boadella]] historialaria (Mexiko, 1947)
# [[Lida Martinoli]] dantzaria (Argentina 1914-1994)
# [[Yelena Smirnova]] dantzaria (Errusia 1888-Argentina 1934)
# [[Hanya Holm]] dantzaria (Alemania 1893-AEB 1992)
# [[Marilú Marini]] dantzaria (Argentina 1940)
# [[Iris Marga]] dantzaria (Italia 1901-Argentina 1997)
# [[Renate Schottelius]] dantzaria (Alemania 1921-Argentina 21998)
# [[Agnes de Mille]] dantzaria (AEB 1905-1993)
# [[Ana María Stekelman]] dantzaria (Argentina 1944)
# [[Nieves Herrero Cerezo]] kazetaria (Madril 1957)
# [[Inés Ballester]] kazetaria (Castelló 1958)
# [[Edith Ditmas]] liburuzaina, idazlea (Ingalaterra, 1896-1986)
# [[Aurora Bernárdez]] itzultzailea (Argentina 1920-Frantzia 2014)
# [[Edith Aron]] itzultzailea (Alemania 1923-Londres 2020)
# [[Ugné Karvelis]] itzultzalea (Lituania 1935-Paris 2002)
# [[Carol Dunlop]] itzultzailea (AeB 1946, Frantzia 1982)
# [[Elena Garro]] idazlea (Mexiko, 1916-1998)
# [[Amalia Kahana - Carmon]] idazlea (Israel, 1926-2019)
# [[Félicie de Fauveau]] eskultorea (Italia, 1802-1886)
# [[Louise-Joséphine Sarazin de Belmont]] margolaria (Versalles, 1790- Paris, 1870)
# [[Thérèse Eléonore Lingée]] diseinatzailea, grabatzaile (Paris, 1753-1833)
# [[María Josefa Ascargorta y Rivera]] margolaria eta irakaslea (Madril, 1800-1850)
# [[Maria Luisa Marchori]] margolaria (Madril, 1801-1900)
# [[Chellsie Memmel]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1988)
# [[Bárbara María Hueva]] margolaria (Madril, 1733-1772)
# [[María del Olmo Ibáñez|María del Olmo Ibañez]] artxibozaina, idazlea, historialaria (Alacant, 1965)
# [[Amparo Dávila]] idazlea, poeta (Mexiko, 1928-2020)
# [[Maria Bashir]] Afganistaneko 1. emakumezko fiskala (1970)
# [[Christina Lamb]] kazetaria (Londres, 1965)
# [[Nujeen Mustafa]] aktibista errefuxiatua (Siria, 1999)
# [[Cecilia McDowall]] musikaria (Londres, 1951)
# [[Luzmaría Jiménez Faro]] idazlea (Madril, 1937-2015)
# [[Marina de Castarlenas]] idazlea (Bartzelona, 1900-1974)
# [[Clara Corral]] idazlea (Galizia, 1847-1908)
# [[Salomėja Nėris]] idazlea (Lituania, 1904-1945)
# [[Helena Paz Garro]] idazlea (Mexiko, 1939-2014)
# [[Isabela Corona]] aktorea (Mexiko, 1913-1993)
# [[Olivia Teroba]] idazlea (Mexiko, 1988)
# [[Andrea Muriel]] idazlea (Mexiko, 1988)
# [[Misty Copeland]] dantzaria (AEB, 1982
# [[Inmaculada Aguilar]] dantzaria (Kordoba, 1958)
# [[Mercedes Alfonso]] dantzaria (Espainia, ? )
# [[Rocío Aragón]] dantzaria (Cádiz1925-Madril 2018)
# [[Dores André]] dantzaria (Galizia 1958)
# [[Else Granheim]] liburuzaina (Norvegia 1926-1999)
# [[Carmen Magallón]] fisikaria (Aragoi, 1951)
# [[Baya Hocine]] ekintzaile independentista aljeriarra (1940 - 2000)
# [[Houda Benyamina]] film-zuzendari eta gidoilari frantsesa (1980)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Maria Bengoetxea]] efef'''''SORTUA''''' euskaltzalea, hizlaria (Ermua, 1906 - Zornotza, 2006)
# [[Justi Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1919-2000)
# [[Miren Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1915 - 2003)
# [[Ane Elordi]] ef--'''''SORTUA''''' kazetaria, irakaslea, KORRIKAko koordinatzailea (Zornotza, 1991)
# [[Isolina Pliego]] ----'''SORTUA''' maistra (Iruñea, 1886-Lodosa, 1968)
# [[Ángela Alonso|Angela Alonso]] ef--'''SORTUA''' maistra (Lerin, 1899-Iruñea, 1986).
# [[Oskia Ugarte]] ----'''SORTUA''' artearen historialaria eta kudeatzailea (Iruñea, 1978)
# [[Elisa Arteta]] ef--'''SORTUA''' dantzaria eta koreografoa (Iruñea, 1980)
# [[Isabel Aleman Irungarai]] ef--'''SORTUA''' emagina, Amaiurko alkatea (Amaiur, 1968)
# [[Ioar Oteiza]] ef--'''''SORTUA''''' komunikatzailea, Durango Azokako komunikazio arduraduna (Lesaka, 1988)
# [[Juanita Arenaza]] efef'''SORTUA''' errekatista (Arrasate, 1923-Mexiko, 2015)
# [[Raisa Álava]] ----'''SORTUA''' artista (Zuhatza, 1990)
# [[Asun Ibarrondo]] ef--'''SORTUA''' zerbitzaria, ostalaria (Elorrio, 1952)
# [[Maitane Carballo]] ----'''SORTUA''' zinemagilea (Gasteiz, ?)
# [[Idurre Frías]] ef--'''SORTUA''' futbol entrenatzailea (Gasteiz, 1991)
# [[Ana Aguiriano]] ----'''SORTUA''' 1992ko Paralinpiar jokoetako kirolaria (Gasteiz, 1961)
# [[Josefina Añua]] ----'''SORTUA''' Espainiako saskibaloi selekziorako hautatua izan zen lehenengo arabarra (Gasteiz, ?)
# [[Leguncia de Echebarria]] ----'''SORTUA''' Durangoko kondesa (XI.mendea)
# [[Elur Ulibarrena|Elur Ulibarrena Herce]] ----'''SORTUA''' museo kudeatzailea (Denia, 1969)
# [[Kristina Berasain]] ef--'''''SORTUA''''' kazetaria (Lizarra)
# [[Leire Malkorra]] ----'''SORTUA''' arkitektoa eta arkeologo (Tolosa, 1988 )
# [[Tania Reneaum Panszi]] ----'''SORTUA''' Amerikarteko Giza Eskubideen Batzordeko Idazkari Exekutiboa (Mexiko, ?)
# [[Suylen Milanés]] efef'''SORTUA''' abeslaria (Kuba, 1971-2022)
# [[Lynn Milanés]] ----'''SORTUA''' abeslaria (Kuba, 1970)
# [[Ana Zamorano |Ana Zamorano Ruiz]] ----'''SORTUA''' bidaiaria (Sodupe, 1992)
# [[Yaiza Romero]] ----'''SORTUA''' kirolaria, urpeko arrantza (Zornotza,? )
# [[Loren Eguren]] efef'''SORTUA''' ehun urteduna (Elorrio 1920-Zaldibar 2023)
# [[Juliana Saratxaga]] ??--'''SORTUA''' pandero jotzailea, ehun urtekoa (Araia. 1911-2013)
# [[Mireia Elkoroiribe]] ef--'''SORTUA''' politikaria (Abadiño, 1975)
# [[Loiola Canales]] ef--'''SORTUA''' surflaria, irakaslea (Bilbo, 1995)
# [[Susana Brunetti]] aktorea (Argentina, 1941-1974)
# [[Mimí Pons]] vedette eta aktorea (Argentina, 1948)
# [[Norma Pons]] vedette eta aktorea (Argentina, 1943-2014)
# [[Tosca Musk]] zinemagilea (Hegoafrika, 1974)
# [[Maye Musk]] modeloa eta dietista (Kanada, 1948)
# [[Susana Dalmás]] irakaslea, politikaria (Uruguai, 1948-2012)
# [[Francisca Júlia da Silva]] poeta (Brasil, 1871-1920)
# [[Doris Daou]] astronomoa (Kanada, 1964)
# [[Joany Kane]] gidoilaria, Passionflix plataformaren asmatzailea (AEB, XX. mendea)
# [[Alessandra Torre]] Amazoneko maitasun eleberri idazle salduena, blogaria,(AEB, XX. mendea)
# [[Sylvia Day]] idazlea (AEB, 1973)
# [[Raffaella di Girolamo]] psikologoa, sexologoa (Txile, 1978)
# [[Mariana di Girolamo]] aktorea (Txile, 1990)
# [[Amparo Noguera]] aktorea (Txile, 1965)
# [[Emilia Noguera]] aktorea, zuzendaria (Txile, 1983)
# [[Sonja Vasić]] saskibaloi jokalaria (Serbia, 1989)
# [[Thaïs Blume]] aktorea (Bartzelona, 1984)
# [[Agnès Busquets]] aktorea (Tarragona, 1976)
# [[Elena Espejo]] aktorea, ekoizlea (Tanger, 1930)
# [[Marta Grau]] aktorea, antzerki-pedagogoa (Katalunia, 1891-1992)
# [[Catalina Valls]] aktore, zuzendari, idazlea (Mallorca, 1906-1999)
# [[Cristina Valls]] aktorea (Mallorca, 1901-1982)
# [[Aina Villalonga]] antzerki-idazlea (Mallorca, 1883-1961)
# [[Margalida Caimari]] poeta, ongilea (Kuba 1839-Mallorca 1921)
# [[Rebekah Dawson]] astronomoa (AEB)
# [[Julia de León]] astronomoa (Santa Kruz de Tenerife, 1977)
# [[Audrey C. Delsanti]] astronomoa (Frantzia, 1976)
# [[Juana Salabert]] idazlea (Frantzia-Espainia, 1962)
# [[Milena Rudnitska]] ukraniar kazetaria, ekintzailea (1892-1976)
# [[Manuela de los Herreros]] idazlea, administratzailea (Balearrak 1845-1911)
# [[María Cánepa]] aktorea (Italia, 1921-Txile 2006)
# [[Liliana Ross]] aktorea, zuzendaria (Italia-Txile, 1930-2018)
# [[María Elena Duvauchelle]] aktorea (Txile, 1942)
# [[Zinaida_Tusnolobova-Martxenko]] Armada Gorriko medika (Errusia, 1920)
# [[Felipa de Souza]] aktibista portugaldarra (Tavira, 1556-Brasil, 1600)
# [[Victorine Gorget]] Frantziako ikuzlea eta Parisko Komunan militante errepublikanoa (1843-1901)
# [[Joséphine Marchais]] Frantses jornalaria, Komunan parte hartu izana (1837-1874)
# [[Élisabeth Rétiffe]] Frantziako kartoi-fabrikatzailea, sozialista eta Communarde (1834-1882)
# [[Léontine Suétens]] Ikuzlea eta 1871ko Parisko Komunan 'communarde-a' (1846-1891)
# [[Tonka Tomicic]] modeloa eta aurkezlea (Txile, 1976)
# [[Niní Marshall]] aktorea, gidoilaria, komediantea (Argentina, 1903-1996)
# [[Antonella Costa]] aktorea, zuzendaria (Italia-Argentina, 1980)
# [[Samira Negrouche]] idazlea, poeta (Aljeria, 1980)
# [[Carolina Arregui]] aktorea (Txile, 1965)
# [[Mayte Rodríguez]] aktorea, modeloa (Txile, 1989)
# [[Elsie MacGill]] ingeniaria (Kanada, 1905-AEB 1980)
# [[Helen Gregory MacGill]] epailea, kazetaria (Kanada 1864-1947 )
# [[Helen MacGill Hughes]] soziologoa (Kanada, 1903-1992)
# [[Helen Hughes-Brock]] arkeologoa (Kanada, 1938)
# [[Lauretta Ngcobo]] idazlea (Hego Afrika, 1931-2015)
# [[Patricia Simón Carrasco]] kazetaria, idazlea (Malaga, 1983)
# [[Emily Warren Roebling]] ingeniaria (AEB, 1843-1903)
# [[E. Lilian Todd]] asmatzailea (AEB, 1865-1937)
# [[Margaret Olivia Slocum Sage]] irakaslea, filantropoa (AEB, 1828-1918)
# [[Ruth Crocker]] idazlea (AEB, 1946)
# [[Loida Zabala Ollero]] potentzia egokituko kirolaria(Cáceres, 1987)
# [[Maura Healey]] abokatua, politikaria (AEB, 1971)
# [[Felicitas Guerrero]] dirudun dama, tiroz hila (Argentina, 1846-1872)
# [[María Teresa Costantini]] aktorem, film-zuzendaria, gidoilaria (Argentina, 1949)
# [[Alda Merini]] poeta, idazlea (Italia, 1931-2009)
# [[María del Pilar Maspons y Labrós]] idazlea (1841-1907)
# [[Asunción Balaguer]] aktorea (Bartzelona 1925-Madril 2019)
# [[Teresa Rabal]] aktorea, abeslari (Bartzelona,1952)
# [[María Luisa Merlo]] aktorea (Valentzia, 1941)
# [[Rita Irasema]] barietate-artista, musikagile (Kuba, 1954)
# [[Inés Rivadeneira]] mezzosopranoa, irakaslea (Lugo, 1928)
# [[Isabel Pérez Dobarro]] piano-jolea, irakaslea (Coruña, 1992)
# [[María Luisa Solá]] bikoiztaile-aktorea (Bartzelona, 1939)
# [[Ana Diosdado]] idazle, aktore (Argentina, 1938-Madril 2015)
# [[Mirtha Legrand]] aktorea, aurkezlea (Argentina 1927)
# [[Amelia de la Torre]] aktorea (Guadalajara 1905-Madril 1987)
# [[Josefina Díaz de Artigas]] aktorea (Argentina1891-Madril 1976)
# [[Clara González]] abokatu, politikaria eta hezitzailea. (Kolonbia, 1900-1991)
# [[Lynne Karen Deutsch]] astrofisikaria, astronomoa (AEB, 1956-2004)
# [[Teresa Solana]] idazlea (Bartzelona, 1962)
# [[Annemarie Heinrich]] argazkilaria (Alemania-Argentina, 1912-2005)
# [[Alicia D'Amico]] argazkilaria (Argentina, 1933-2001)
# [[María Cristina Orive]] argazkilaria (Guatemala, 1931-2017)
# [[Luz Sánchez-Mellado]] kazetaria, idazlea (Alacant, 1966)
# [[Gretchen Daily]] biologoa, biogeografoa (AEB, 1964)
# [[Nina]] abeslaria, aktorea, enpresaburua (Bartzelona, 1966)
# [[María Moreno (margolaria)|Maria Moreno]] (Madril, 1933-2020)
# [[Fryda Shultz de Mantovani]] idazlea, kritikaria (Argentina, 1912-1978)
# [[Alicia Jurado]] idazlea, akademikoa (Argenti-1948)
# [[Marguerite Moreno]] aktorea (Frantzia-1871-1948
# [[María Rosa Oliver]] idazlea, aktibista (Argentina, 1898-1977)
# [[Leonor Acevedo Suárez]] itzultzailea (Argentina, 1876-1975)
# [[Harriet Shaw Weaver]] kazetaria, editorea (Ingalaterra, 1876-1961)
# [[María Esther Vázquez]] idazlea (Argenti-1937-2017)
# [[Carmen Bravo-Villasante]] itzultzailea, haur literaturan aitzindaria (Madril-1918-1994)
# [[María Luisa Cresta de Leguizamón]] idazlea, irakaslea (Argentina-1918-2008)
# [[Ana Garralón]] idazlea (Madril-1965)
# [[Montse Pla]] aktorea (Madril, 1978)
# [[Sarah Buschmann]] idazlea (Frantzia, 1992)
# [[Montserrat Abelló]] idazlea (Katalunia, 1918-2014)
# [[Lourdes Tello]] idazlea (Madril, 1974)
# [[Maria Cabrera]] poeta, irakaslea (Katalunia)
# [[Pelegrina Pastorino]] moda-erreportaria (Italia 1902-Argentina 1988)
# [[Carmen Gallardo Martín-Gamero]] itzultzailea (Toledo 1874-Madril 1951)
# [[Rosario Lacy]] 1.ginekologoa, zirujaua (Madril1891-1954)
# [[María Mercedes Coroy]] aktorea (Guatemala, 1994)
# [[Malú Gatica]] aktorea (Txile 1922-1997)
# [[Vanessa Miller]] aktorea,idazlea (Txile, 1965)
# [[Pilar Sordo]] psikologoa, idazlea (Txile, 1965)
# [[Hortense Machu]] 1871ko Parisko Komunako kantiniersa (1836-1893)
# [[Béatrix Excoffon]] 1871ko Parisko Komunako kanpaina-ospitaleko erizaina (1849-1916)
# [[Dee Dee Bridgewater]] AEBko jazz-abeslaria (Memphis, 1950)
# [[Anna Gas]] poeta, idazlea (Bartzelona, 1996)
# [[Laia Martínez i López]] idazlea, itzultzailea, musikaria (Katalunia-Mallorca, 1984)
# [[Elsa Astete Millán]] zaintzailea, idazlea (Argentina 1910-2001)
# [[Luz Valdivieso]] aktorea (Txile 1977)
# [[Francisca Lewin]] aktorea (Txile 1980)
# [[Catherine Flon]] jostuna, heroia (Haiti 1772-1831)
# [[Dédée Bazile]] heroia, kaleko saltzailea (Haiti XVIII-XIX. mendea)
# [[Cécile Fatiman]] vudugilea, sacerdotisa (Dominikar Errepublika 1771-1883?)
# [[Josefina de la Torre]] poeta, idazlea, antzezlea, abeslaria (Las Palmas Kanaria Handikoa, 1907-2002)
# [[Maria Luisa Haitikoa]] erregina ezkontidea (Haiti, 1778-Italia ,1851)
# [[Adelina Haitikoa]] enperatriz ezkontidea (Haiti 1820-1878)
# [[Maria Clara Haitikoa]] enperatriz ezkontidea (Haiti 1758-1858)
# [[Erzulie]] buduen maitasun eta edertasunaren jainkosa (Haiti)
# [[Esperanza Parada Pedrosa]] margolaria (1928-2011)
# [[Pino Ojeda]] idazle, margolari (Kanaria Handia, 1916-2002)
# [[Suzy Vernon]] aktorea (Frantzia 1901-1997)
# [[Rita Macedo]] aktorea, jostuna (Mexiko 1902-1991)
# [[Julissa]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1944)
# [[Perpetua Barjau Martín]] jostuna, maistra (Valentzia 1899-Mexiko 1939)
# [[Elena Aub]] idazlea, editorea (Valentzia 1931- Madril 1937)
# [[Estefania Cueto Puertas]] fusilatua, jostuna, komunista (Asturias 1899-1939)
# [[Eladia García Palacios]] fusilatua, maistra, sozialista (Asturias 1904-1937)
# [[Juana Álvarez Molina]] fusilatua, etxekoandrea (Valladolid 1897-Asturias 1937)
# [[Belarmina Suárez Muñiz]] fusilatua, sindikalista (Asturias 1909-1938)
# [[Teresa Santianes Giménez]] fusilatua, etxekoandrea (Asturias 1910-1937)
# [[Anita Vázquez Barrancúa]] fusilatua, nekazaria, espioia, komunista (Asturias 1911-1938)
# [[Maxima Vallinas Fernández]] fusilatua, etxekoandrea (Asturias 1896-1938)
# [[Anita Orejas]] fusilatua, erizaina, sozialista (Asturias 1914-1937)
# [[Gloria Alcahud]] margolaria (Valladolid, 1931)
# [[Angelina Abad Cantavella]] irakaslea, idazlea (Castelló de la Plana, 1893-1965)
# [[Antonieta Sanagustin]] jostuna (Huesca, 1924-2020)
# [[Sarah Walmsley]] jostuna, aktorea, abeslaria (Britainia ?-1798)
# [[Rocío Gutiérrez]] belar-hockey jokalaria (Cadiz, 1985)
# [[Berta Riaza]] aktorea (Madril, 1927-2020)
# [[Fuensanta Nieto]] arkitektoa (Madril, 1957)
# [[Esther Pizarro]] eskultorea (Madril, 1967)
# [[Mónica Domínguez Blanco]] kazetaria (Leon, 1984-2022)
# [[Sara García Alonso]] biologoa, ikertzailea, astronautagaia (Leon, 1988)
# [[Meganne Christian]] zientzialaria, astronautagaia (Britainia, 1987)
# [[Manuela Álvarez Lozano]] filologoa, idazlea (Coruña, 1957)
# [[Ana Arias Saavedra|Ana Arias Saavedra]] idazlea (Lugo, 1951)
# [[Lucía Aldao]] idazlea (Coruña, 1982)
# [[Xiana Arias]] poeta, kazetaria (Lugo, 1983)
# [[Celsa Barja]] idazlea (Orense, 1966)
# [[Pilar Beiro]] poeta (Carnota, 1958)
# [[Emilia Calé |Emilia Calé Torres]] idazlea (Coruña, 1837-1908)
# [[Paula Carballeira]] idazlea (Coruña, 1972)
# [[Helena de Carlos Villamarín|Helena de Carlos]] idazlea (Ourense, 1964)
# [[Valentina Carro]] itzultzaile, diseinatzailea, aktorea (Cambados, 1984)
# [[Mercedes Castro]] idazlea (Ferrol, 1972)
# [[Carmen Aranegui]] arkeologoa (Valentzia, 1945)
# [[Helen Fisher]] antropologoa, biologoa (AEB, 1945)
# [[Maria Toledo]] flamenko kantautore piano-jolea (Toledo, 1983)
# [[Begoña Abad]] idazle, poeta (Burgos, 1952 )
# [[Laia Serra]] abokatua (Bartzelona, 1977)
# [[María Victoria Moreno|Maria Victoria Moreno]] poeta (Valencia de Alcantara, 1939-Pontevedra, 2005)
# [[Juana Teresa Juega López]] poeta(Galizia, 1885-1979)
# [[Lupe Gómez]] idazlea (Coruña, 1972)
# [[Herminia Fariña Cobián]] poeta (S.Compostela, 1904-1966)
# [[Maria Magdalena Domínguez|Maria Magdalena Dominguez]] poeta (Pontevedra, 1922-2021)
# [[María do Cebreiro]] poeta, idazlea (Galizia, 1976)
# [[Alessandra Galloni]] Kazetaria (Italia, 1974)
# [[Paz Esteban López]] Inteligentzia-funtzionarioa (Madril, 1958)
# [[Beatriz Méndez de Vigo]] espioia (Madril, 1958)
# [[Elisabet Benavent]] nobela erromantikoen idazlea (Valentzia, 1984)
# [[Pilar Pallarés|Pilar Pallares]] poeta (Coruña, 1957)
# [[Ánxeles Penas|Ánxeles Peñas]] artista, poeta (Curtis, 1943)
# [[Luz Pichel]] idazlea (Lalin, 1947)
# [[Luz Pozo Garza]] poeta (Ribadeo, 1922-Coruña, 2020)
# [[Carmen Prieto Rouco]] poeta (Villalba, 1901-1977)
# [[Matilde González Palau]] poeta (Almansa, 1912-2002)
# [[Pilar Cibreiro]] poeta, idazlea (Galizia, 1952)
# [[Alba Cid]] poeta, idazlea (Galizia, 1989)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''urria''')===
(Ordena: SORTUAK, IDAZLEAK, ASTRONOMOAK, GAINONTZEKOAK)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Leire Ibarguren]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta irakaslea (Azpeitia, 1979)
# [[Cesarea Garbuno Arizmendi]] efef'''SORTUA''' enpresaburua (Errenteria, 1846-1933)
# [[Izaskun Igoa]] ef--'''SORTUA''' idazlea, pedagogoa, zutabegilea (Ziga, 1995)
# [[Maritxu Errazkin]] --ef'''SORTUA''' autobus-txofer aitzindaria (Azkoitia)
# [[Ainhoa Nadia Douhaibi]] ----'''SORTUA''' ikertzaile eta idazlea (Oñati, 1983)
# [[Aurea Etxaniz]] efef'''SORTUA''' erraketista (Soraluze, 1922 - Caracas, 2019)
# [[Gema Arrugaeta]] ef--'''SORTUA''' argazkilaria (Ordizia, 1969)
# [[Amaia Elizagoien]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria, idazlea, ipuin kontalaria (Baztan, 1994)
# [[Anabel Sanz]] ef--'''SORTUA''' feminista, ekintzailea (Ermua, 1963)
# [[Elena Mendizabal]] ----'''SORTUA''' artista, eskultorea (Donostia, 1960)
# [[Sandra Garaioa]] ef--'''SORTUA''' irudigilea, ilustratzailea (Donostia, 1993)
# [[Amaia Cazenave]] ----'''SORTUA''' kazetaria (Baiona, 1987)
# [[Begoña Durruty]] ef--'''SORTUA''' ilustratzailea, idazlea (Arizkun, 1968)
# [[Pilartxo Etxeberria]] ef--'''SORTUA''' doktorea, euskaltzain urgazlea (Teruel, 1947)
# [[Eneritz Gorrotxategi]] ----'''SORTUA''' kazetaria (Gabiria, 1985)
# [[Jaione Munarriz]] ef--'''SORTUA''' metereologoa (Idiazabal, 1981)
# [[Christine Etchevers]] ef--'''SORTUA''' margolaria (Baiona, 1953)
# [[Nerea Gastón]] ef--'''SORTUA''' arte-historialaria (Durango, 1995)
# [[Usue Egia]] ----'''SORTUA''' ilustratzailea (Durango, 1992)
# [[Elena Moreno Scheredre]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Bilbo)
# [[Leoni Etxebarren]] efef'''SORTUA''' bertso-jartzailea (Urepele, 1924-Donibane Garazi, 2014)
# [[Rosa Arregi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Mallabia, 1922-Valentzia, 2004)
# [[Maria Amatriain]] --ef'''SORTUA''' hezitzailea (Azkoien, 1867-Azagra, 1955)
# [[Carmen Cascante]] efef'''SORTUA''' maistra (Abaigar, 1885-Madril, 1982)
# [[Blasa Morales]] ----'''SORTUA''' maistra (Nafarroa, XIX-XX)
# [[Julita Beraza|Julia Beraza]] efef'''SORTUA''' erraketista
# [[Mariolein Sabarte Belacortu]] ----idazlea '''SORTU''' (Herbehereak, 1944)
# [[Mercedes Diaz Morales]] tren geltokiburua '''SORTU''' (Araba, 1902-1982)
# [[Anna Pavlyk]] '''IDAZLEA''' eta ekintzaile (Ukraina, 1855-1928)
# [[Hanna Arsenych-Baran]] idazlea (Ukraina, 1970-2021)
# [[Hanna Barvinok]] idazlea (Ukraina, 1828-1911)
# [[Klymentyna Popovych-Boiarska]] idazlea (Ukraina, 1863-1945)
# [[Myroslava Sopilka]] idazlea (Ukraina, 1897-1937)
# [[Bushra al-Maqtari]] idazlea, ekintzailea (Yemen, 1979)
# [[Matilde Zapata]] idazlea, (Sevilla-Santander, 1906-1938)
# [[Matilde Elena López]] idazlea (Salvador, 1929-2010)
# [[Aída Cartagena Portalatín]] idazlea (Ukraina, 1828-1911)
# [[Alcira Soust Scaffo]] idazlea (Uruguai, 1924-1997)
# [[Luisa Carnés]] idazlea (Madril, 1905-1964)
# [[Concha Castroviejo]] idazlea (Coruña, ç 1910-1995)
# [[Zaruhi Bahri]] idazlea, gizarte ekintzailea (Armenia, 1880-1958)
# [[Hanna K. Korany]] idazlea (Siria, 1870-1898)
# [[Porochista Khakpour]] elebegilea (Siriar-Estatubatuarra, 1978)
# [[Salma Kuzbari]] idazlea, feminista (Libano, 1923-2006)
# [[Tsehay Melaku]] idazlea (Etiopia, 1952)
# [[Rangina Hamidi]] idazlea, politikaria, ekintzailea (Afganistan, 1978)
# [[Louise Aslanian]] idazlea, ekintzaile komunista (Iran-Frantzia, 1904-1945)
# [[Fatemeh Keshavarz]] idazlea (Iran-AEB, 1952)
# [[Senedu Gebru]] idazlea (Etiopia, 1916-2009)
# [[Hayganuş Mark]] idazlea (Armenia, 1885-1966)
# [[Khosrovidukht]] idazlea, musikagilea (Armenia, VIII. mendea)
# [[María Dolores Masana]] kazetaria, idazlea (Bartzelona, 1936)
# [[Marija Strojnik]] '''astronomoa''' (Eslovenia, 1950)
# [[Linda Spilker]] astronomoa (AEB, 1890-1981)
# [[Constance M. Rockosi]] astronomoa (AEB, 1980)
# [[Julena Steinheider Duncombe]] astronomoa (AEB, 1911-2003)
# [[Marie-Jeanne de Lalande]] astronomoa (1768, 1832)
# [[Rosaly Lopes]] astronomoa (Brasil, 1957)
# [[Nikole Lewis]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Nicole Capitaine]] astronomoa (Frantzia, 1948)
# [[Paulina Lira]] astronomoa (Txile, XX. mendea)
# [[Rachel Mandelbaum]] astronomoa (AEB, 1977)
# [[María Cristina Pineda Suazo]] astronomoa (Honduras, 1954)
# [[Mirjana Povic]] astronomoa (Serbia, 1981)
# [[Muriel Mussells Seyfert]] astronomoa (AEB, 1909-1997)
# [[Isabel Márquez Pérez]] astronomoa (Badajoz, 1967)
# [[Josefa Masegosa Gallego]] astronomoa (Almeria, 1957)
# [[Agnes Mary Clerke]] astronomoa (Irlanda, 1842-1907)
# [[Yuki Okoda]] astronomoa (Japonia, 1990)
# [[Denise C. Stephens]] astronomoa (AEB, 1973?)
# [[Sarah Tuttle]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Chanda Prescod-Weinstein]] astronomoa (AEB, 1982)
# [[Kyongae Chang]] astrofisikaria (Hego Korea, 1946)
# [[Jessie Christiansen]] astrofisikaria (Australia, XX.mendea)
# [[Rachel Somerville]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Susan Jane Cunningham]] matematikaria, astronomoa (AEB, 1842-1921)
# [[Phoebe Waterman Haas]] astronomoa (AEB, 1882-1967)
# [[Luisa Landová-Štychová]] astronomoa (Austria-Hungaria, 1885-1965)
# [[Anna Estelle Glancy]] astronomoa (AEB, 1883-1975)
# [[Margaret Mayall]] astronomoa (AEB, 1902-1995)
# [[Martha P. Haynes]] astronomoa (AEB, 1951)
# [[Ilse Cleeves]] astrofisikaria (AEB, XX. mendea)
# [[Carolin Crawford]] astronomoa (Erresuma Batua, 1963)
# [[Janine Connes]] astronomoa (Frantzia, 1934)
# [[Joy Crisp]] geologoa, astronomoa (AEB, XX.mendea)
# [[Florence Cushman]] astronomoa (AEB, 1860-1940)
# [[Rosina Dafter]] astronomoa (Australia, 1875-1959)
# [[Mary Osborne|Mary Osbone]] Gitarrista (AEB, 1921-1992)
# [[Olga Smirnova]] dantzaria (Errusia, 1991)
# [[Olga Smirnova (borrokalaria)]] borrokalaria (Errusia, 1979)
# [[Conchita Martínez]] tenislaria (Huesca, 1972)
# [[Margaret Lindsay]] aktorea (AEB, 1910-1981)
# [[Cristina Cruz Mínguez]] aktorea (Espainia, 1983)
# [[Mercedes Díaz]] aktorea (Espainia, 1894-1960)
# [[Elise Harmon]] asmatzailea (AEB, 1909-1985)
# [[Ingeborg Hochmair]] asmatzailea (Austria, 1953)
# [[Ada Henry Van Pelt]] asmatzailea (AEB, 1838-1923)
# [[Elizabeth Lee Hazen]] asmatzailea (AEB, 1885-1975)
# [[Ruth Handler]] asmatzailea (AEB, 1916-2002)
# [[Lil Hardin Armstrong]] musikagilea (AEB, 1898-1971)
# [[Ruth Brito]] triatleta (Lanzarote, 1980)
# [[Ana María Alonso Zarza]] geologoa, ikertzailea (Avila, 1962)
# [[Chantal Loïal]] dantzaria eta koreografoa (Guadalupe, Frantzia, 1969)
# [[Melba Liston]] tronboijolea, musikagilea (AEB, 1926-1999)
# [[Alice Coltrane]] pianojolea, musikagilea (AEB, 1937-2007)
# [[Mahsa Amini]] erahila(Iran, 2000-2022)
# [[Mélanie Joly]] politikaria (Kanada, 1979)
# [[Nazanin Boniadi]] aktorea (Iran, 1980)
# [[Roxana Saberi]] kazetari atxilotua Iranen (AEB, 1977)
# [[Lili Reinhart]] aktorea (AEB, 1996)
# [[Kiernan Shipka]] aktorea (AEB,1999)
# [[Wanuri Kahiu]] zine-zuzendaria (Kenya, 1980)
# [[Eduarda Mansilla]] idazlea, musikagilea (Argentina, 1834-1892)
# [[Agustina Ortiz de Rozas]] politikaria, filantropoa (Argentina, 1816-1898)
# [[Pauline de Meulan]] idazlea eta kazetaria (Frantzia, 1773-1827)
# [[Margaret Satterthwaite]] Epaile eta legelarien independentziaren gaineko Kontalari Berezia (AEB)
# [[Miren Arenzana Letamendi|Miren Arenzana Letamendia]] artista, eskultorea (Bilbo, 1965)
# [[María Gay]] mezzosopranoa (Bartzelona 1876-1943)
# [[Isabella Colbran]] mezzosoprano (Madril, 1784 - Bolonia, 1845)
# [[Florence Van de Walle]] jornalari belgikarra, communarde Parisko Komunan (1838 - )
# [[Pétroleuse (Parisko Komunako su-emaileak)]] Parisko Komunako su-emaileak (1871)
# [[Manuela Rosas]] ekintzaile politikoa (Argentina, 1817-1898)
# [[Camila O'Gorman]] maitasunagatik fusilatua (Argentina, 1825-1848)
# [[Blanca Podestá]] aktorea (Argentina, 1889-1967)
# [[María Podestá]] aktorea (Argentina, 1875-1954)
# [[Marianne Beth]] abokatua (Viena, 1889-1984)
# [[Diana Russell]] soziologoa eta ekintzailea (Hego Afrika, 1938-2020)
# [[María Esther Podestá]] aktorea (Argentina, 1896-1954)
# [[Susú Pecoraro]] aktorea (Argentina, 1952)
# [[Mona Maris]] aktorea (Argentina, 1901-1991)
# [[Ana Perichon]] aristokrata frantsesa (1775-1847)
# [[María Luisa Bemberg]] aktorea (Argentina, 1922-1995)
# [[Zully Moreno]] aktorea (Argentina, 1920-1999)
# [[Luz Gabás]] idazlea, politikaria (Huesca, 1968)
# [[Ángela Jeria]] arkeologoa, ??idazlea?? (Txile, 1926-2020)
# [[Biblioteken eguna]]
# [[Luisa de Medrano]] akademikoa, poeta eta filosofoa (1484-1527)
# [[Begum Rokeya]] idazlea eta ekintzaile feminista (Kalkuta, 1880-1932)
# [[María Antinea]] aktorea (Jaen,Argentina, 1915-1991)
# [[Mecha Ortiz]] aktorea (Argentina, 1900-1987)
# [[Orfilia Rico]] aktorea (Uruguai,Argentina, 1871-1936)
# [[Nury Montsé]] aktorea (Argentina, 1917-1971)
# [[Silvana Roth]] aktorea, politikaria (Italia,Argentina, 1923-2010)
# [[Marta Extramiana]] idazlea, ilustratzailea, (Gasteiz, 1964)
# [[Vida Akoto Bamfo]] epailea (Ghana, 1949)
# [[Celma Ribas]] abeslaria (Angola, 1982)
# [[Beatriz Matar]] aktorea (Argentina, 1954)
# [[Lita Stantic]] zine-zuzendaria, gidoilaria (Argentina, 1942)
# [[Graciela Borges]] aktorea (Argentina, 1917-1971)
# [[Esther Borao]] ingeniaria, asmatzailea (Zaragoza, 1988)
# [[Mary Daly]] filosofo feminista (AEB, 1928-2010)
# [[Terry McMillan]] idazlea (AEB, 1951)
# [[Esther Rebato Ochoa]] antropologoa, ikertzailea (Bilbo,1957)
# [[María Herrera]] motoziklista (Toledo, 1996)
# [[Ana Carrasco]] motoziklista (Murtzia, 1997)
# [[Elena Rosell]] motoziklista (Valentzia, 1986)
# [[Juana Viale]] aktorea, aurkezlea (Argentina, 1982)
# [[Manuela Viale]] aktorea (Argentina, 1991)
# [[Silvia Legrand]] aktorea (Argentina, 1927-2020)
# [[Marcela Tinayre]] aurkezlea, enpresaburua (Argentina, 1950)
# [[Dolores Fonzi]] aktorea (Argentina, 1978)
# [[Florencia Raggi]] modeloa, aktorea (Argentina, 1972)
# [[Nilda Raggi]] aktorea, zuzendaria (Argentina, 1938)
# [[Ana Celentano]] aktorea (Argentina, 1969)
# [[Danielle Casanova]] Frantziako militante komunista eta erresistentziako kidea (1909-1943)
# [[Fanny Gallot]] Frantziako historialaria (1981 - )
# [[Eulalie Papavoine]] Parisko Komunako erizaina, ustezko su-eragilea (1846-1875)
# [[Claudia di Girolamo]] aktorea, zuzendaria, aktibista (Txile, 1956)
# [[Adriana Barraza]] aktorea, maistra, zuzendaria (Mexiko, 1956)
# [[Fernanda Mistral]] aktorea (Argentina, 1934)
# [[Big Mama Thornton]] blues abeslaria (AEB, 1926-1984)
# [[Lita de Lázzari]] etxekoandre mediatikoa (Argentina, 1925-2015)
# [[China Zorrilla]] aktorea, zuzendaria (Uruguai, 1922-2014)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''iraila''')===
(Ordena: SORTU, ASTRONOMOAK, BESTELAKOAK)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Arantza San Sebastian]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, hezkuntzako aholkularia (Donostia, 1958)
# [[Izaskun Etxeberria]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta irakaslea (Altsasu, 1964)
# [[Kristina Saralegi]] efef'''SORTUA''' baserritarra, abeltzaina, talogilea (Leitza, 1974-2022)
# [[Gotzone Sestorain]] ef--'''SORTUA''' baserritarra, poeta, irrintzilaria (Leitza, 1965)
# [[Victoria Ariño]] efef'''SORTUA''' filantropoa (Ermua, 1889-1974)
# [[Ines Bengoa]] ef--'''SORTUA''' ipuin kontalaria (Tenerife-Lizarra, 1973)
# [[Jeronima Uriarte Elizalde]] ----'''SORTUA''' filantropoa, ongile (Lizarra, 1855-1929)
# [[Emilia Goyena Arraiza]] ef--'''SORTUA''' idazlea, ekintzaile (Lizarra, 1916-1999)
# [[Garbiñe Basarte]] ef--'''SORTUA''' kale-artista, muralista (Lizarra, 1976)
# [[Libe Agirre]] ef--'''SORTUA''' irrati esataria, kazetaria, (Meñaka)
# [[Irati Martin]] ef--''SORTUA''' futbolaria (Durango, 2003)
# [[Anne-Marie Lagarde]] ----'''SORTUA''' idazlea eta ikertzaile (Zuberoa, 1944)
# [[Edurne Azpitarte]] ef--'''SORTUA''' areto-futbolaria (Garai, 1978)
# [[Carmen Pérez Rodrigo]] ef--'''SORTUA''' Euskal Herriko Medikuntzaren Errege Akademiaren lehenengo emakumezkoa (Alonsotegi, 1960)
# [[Mariela SR Coline Fanon]] '''SORTUA''' Haur lapurtua (Guatemala, 1968)
# [[Felisa Ventura]] ef--'''SORTUA''' erizaina eta emagina (Eibar, 1902-1959)
# [[Ana Belén Pintado]] ef--'''SORTUA''' haur lapurtua (Madril, 1973)
# [[Mariam al-Asturlabi]] '''ASTRONOMOAK''' Alepo astrolabio-egilea (Siria, X. gizaldian)
# [[Nadia Zakamska]] astronomoa (Errusia, 1979)
# [[Idit Zehavi]] astronomoa, ikertzailea (Israel, 1969)
# [[Louise Webster]] astronomoa, fisikaria (Australia, 1941-1990)
# [[Alycia J. Weinberger]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Fiammetta Wilson]] astronomoa (Erresuma Batua, 1864-1920)
# [[Jennifer Wiseman]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Rosemary Wyse]] astronomoa (Erresuma Batua, 1957)
# [[Alice Grace Cook]] astronomoa (Erresuma Batua, 1877-1958)
# [[Priscilla Fairfield Bok]] astronomoa (AEB, 19896-1975)
# [[Shadia Habbal]] astronomoa (Siria, XX. mendea)
# [[Deborah Dultzin Kessler]] astronomoa (Mexiko, 1945)
# [[María Luisa Aguilar]] astronomoa(Jauja Peru 1938)
# [[Claire Armstrong]] astronomo amateurra (Britania)
# [[Emma Vyssotsky]] astronomoa (AEB, 1894-1975)
# [[Julie Vinter Hansen]] astronomoa (Danimarka, 1890-1960)
# [[Gladys Vergara]] astronomoa (Uruguai, 1928-2016)
# [[Esmeralda Mallada]] astronomoa (Uruguai, 1937)
# [[Jacqueline Hewitt]] astronomoa (EEBB, 1958)
# [[Catherine Heymans]] astronomoa (Britainia, XX. mendea)
# [[María Teresa Ruiz]] astronomoa (Txile, 1946)
# [[Silvia Torres Castilleja]] astronomoa (Mexiko, 1940?)
# [[Gloria Suzanne Koenigsberger Horowitz]] astronomoa (Mexiko, XX. mendea)
# [[Silvana Navarro Jiménez]] astronomoa (Mexiko, XX. mendea)
# [[Meg Urry]] astronomoa (AEB, 1945)
# [[Maura Tombelli]] astronomoa (Italia, 1952)
# [[Jana Tichá]] astronomoa (Txekia, 1965)
# [[Alenush Terian]] astronomoa (Iran, 1920-2011)
# [[Bobbie Vaile]] astronomoa (Australia, 1959-1996)
# [[Ann Hornschemeier]] astronomoa (EEBB, XX. mendea)
# [[Svetlana Guerasimenko]] astronomoa (Ukraina, 1945)
# [[Jen Gupta]] astrofisikaria (Britaina, XX. mendea)
# [[Maria Antonella Barucci]] astronomoa (Italia, XX. mendea)
# [[Merieme Chadid]] astronomoa (Maroko, 1969)
# [[Madge Adam]] astronomoa (Erresuma Batua, 1912-2001)
# [[Karlina Leksono Supelli]] astronomoa, filosofoa (Indonesia, 1958)
# [[Annapurni Subramaniam]] astronomoa (India, XX. mendea)
# [[Paris Pişmiş]] astronomoa (Turkia-Mexiko, 1911-1999)
# [[Jane Squire]] astronomoa, idazlea, aktibista (Ingalaterra, 1686-1743)
# [[Maritza Soto]] astronomoa (Txile, 1990)
# [[Sara Seager]] astronomoa (Kanada, 1971)
# [[Caterina Scarpellini]] astronomoa, metereologoa (Italia, 1808-1873)
# [[Lenka Šarounová]] astronomoa (Txekia, 1973)
# [[Anneila Sargent]] astronomoa (Erresuma Batua, 1942)
# [[Carlota de Sajonia-Meiningen]] astronomoa (Alemania, 1751-1827)
# [[Jen Gupta]] astrofikaria (Britainia, XX. mendea)
# [[Pilar Ruiz-Lapuente]] astronomoa (Bartzelona, 1964)
# [[Monica Rubio (astronomoa)]] astronomoa (Txile, 1955)
# [[Claudine Rinner]] astronomoa (Frantzia, 1965)
# [[Julia Riley]] astronomoa (Britainia, XX. mendea)
# [[Mercedes Richards]] astronomoa (Jamaika, 1955-2016)
# [[Gabrielle Renaudot]] astronomoa (Frantzia, 1887-1962)
# [[Hilkka Rantaseppä-Helenius]] astronomoa (Finlandia, 1925-1975)
# [[Zinaída Akséntieva]] astronomoa (Ukraina, 1900-1969)
# [[Mary Proctor]] astronomoa (Erresuma Batua, 1862-1957)
# [[Helen Dodson Prince]] astronomoa (AEB, 1905-2002)
# [[Yelena Pitieva]] astronomoa (Errusia, XX.mendea)
# [[Louise du Pierry]] astronomoa (Frantzia, 1746-1807)
# [[Ľudmila Pajdušáková]] astronomoa (Eslovakia, 1916-1979)
# [[Feryal Özel]] astronomoa (Turkia/AEB, 1975)
# [[Mazlan Othman]] astronomoa (Malaysia, 1951)
# [[Sally Oey]] astronomoa (AEB, 1984)
# [[Janina Ochojska]] astronomoa (Polonia, 1955)
# [[Yaël Nazé]] astronomoa (Belgika, 1955)
# [[Camila Navarrete]] astronomoa (Txile, XX. mendea)
# [[Sultana N. Nahar]] astronomoa (Pakistan, 1990)
# [[Carolyn Porco]] astronomoa (AEB, 1953)
# [[Anne Sewell Young]] astronomoa (AEB)
# [[Margaretha Kirch]] astronomoa (Alemania)
# [[Eva Grebel]] astronomoa (Alemania)
# [[Erika Böhm-Vitense]] astronomoa (Alemania-AEB)
# [[Elizabeth Alexander]] irrati-astronomoa, geologoa, fisikaria (Erresuma Batua, 1908-1958)
# [[Victoria Kaspi]] astrofisikaria (AEB-Kanada, 1967)
# [[Ma Chung-pei]] astronomoa (Txina)
# [[Maud Worcester Makemson]] astronomoa (AEB, 1891-1977)
# [[Ala Masévich]] astronomoa (Georgia, 1918-2008)
# [[Karen Masters]] astronomoa (Erresuma Batua, 1979)
# [[Janet Akyüz Mattei]] astronomoa (Turkia, 1943-2004)
# [[Naomi McClure-Griffiths]] astronomoa (Turkia, 1943-2004)
# [[Susan McKenna-Lawlor]] astronomoa (AEB, 1975)
# [[Karen Jean Meech]] astronomoa (AEB, 1959)
# [[Anja Cetti Andersen]] astronomoa (Danimarka, 1965)
# [[Duília de Mello]] astronomoa (Brasil, 1963)
# [[Ruth Murray-Clay]] astronomoa (AEB, XX.mendea)
# [[Alice Archenhold]] astronomoa (Alemania, 1874-1943)
# [[Anne Archibald]] astronomoa (Kanada- Erresuma Batua, 1976)
# [[Elizabeth Lada]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Nidia Morrell]] astronomoa (Argentina, 1953)
# [[Teresa Lago]] astronomoa (Portugal, 1947)
# [[Gemma Lavender]] astronomoa (Erresuma batua, 1986)
# [[Farzana Aslam]] astronomoa, fisikaria (Pakistan, XX.mendea)
# [[Pauline Barmby]] astronomoa (Kanada, 1972)
# [[Margaret Lindsay Huggins]] astronomoa (Erresuma Batua 1948-1915)
# [[Gemma Lavender]] astronomoa (Erresuma Batua, 1986)
# [[Helen Lines]] astronomoa (AEB, 1918-2001)
# [[Martha Betz Shapley]] astronomoa (AEB, 1890-1981)
# [[Christy A. Tremonti]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Elizabeth Beckley]] argazkilari astronomikoa (Britaina Handia, 1846-1927)
# [[Ewine van Dishoeck]] astronomo eta fisikaria (Herbehereak, 1955)
# [[Kathleen Ollerenshaw]] astronomoa eta matematikaria (Britaina Handia, 1912-2014)
# [[Anna Frebel]] astronomoa (Alemania, 1980)
# [[Alicia M. Soderberg]] astrobomoa (AEB, 1977)
# [[Caroline Furness]] astronomoa (AEB, 1869-1936)
# [[Ethel Bellamy]] astronomo, sismologo (Erresuma Batua, 1981-1960)
# [[Amy Barger]] astronomoa (AEB, 1971)
# [[Yevguenia Bugoslávskaia]] astronomo sobietarra (1899-1960)
# [[Reysa Bernson]] astronomoa (Frantzia, 1904-1944)
# [[Elizabeth Brown]] astronomoa (Erresuma Batua, 1830, 1899)
# [[Miriam Burland]] astronomoa (Kanada, 1902-1996)
# [[María Herreros|Maria Herreros]] ilustratzailea, (Valentzia, 1983)
# [[Yelena Davydova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1961)
# [[Zoja Grancharova]] gimnasta artistikoa (Bulgaria, 1966)
# [[Natalia Kutxinskaia|Natalia Kuchinskaya]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1949)
# [[Larisa Petrik]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1949)
# [[Dörte Thümmler|Dorte Thummler]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1974)
# [[Klaudia Rapp]] gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Jelena Grosheva]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1979)
# [[Lăcrămioara Filip|Lacramioara Filip]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Yun Mi Kang]] gimnasta artistikoa (Korea, 1988)
# [[Isabelle Severino]] gimnasta artistikoa (Paris, 1980)
# [[Mo Huilan|Mo Hullan]] gimnasta artistikoa (Txina, 1979)
# [[Xuan Liu]] gimnasta artistikoa (Txina, 1979)
# [[María Teresa Vera]] musikagilea, gitarra-jolea (Kuba, 1895-1965)
# [[Nadine Heredia]] politikaria, Lehen dama (Peru, 1976)
# [[Carolina Malchair]] gimnasta erritmikoa (Malaga, 1982)
# [[Liliana Vitale]] musikagilea, abeslaria (Argentina, 1959)
# [[Rosario Ustáriz Borra]] poeta (Echo, 1927- Jaca, 2009)
# [[Karin Ohlenschläger|Karin Ohlenschlager]] arte kudeatzailea (Alemania, 1959 + Gijon, 2022)
# [[Elise Ray]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1982)
# [[Noor Jordaniakoa]] arkitektoa, erregina ohia (AEB, 1951)
# [[Joyce DiDonato]] mezzosopranoa (AEB, 1969)
# [[Susan Graham]] mezzosopranoa (AEB, 1960)
# [[Simona Amânar]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Amy Chow]] gimnasta artistikoa (Kaliformia, 1978)
# [[Kristen Maloney]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1981)
# [[Tasha Schwikert]] gimnasta artistikoa (Las Vegas, 1984)
# [[Liudmila Yezhova]] gimnasta artistikoa (Mosku, 1982)
# [[Courtney McCool]] gimasta artistikoa (Kansas, 1988)
# [[Patrizia Ciofi]] mezzosopranoa (Italia, 1967)
# [[Miah Persson]] sopranoa (Suedia, 1969)
# [[Karita Mattila]] sopranoa (Finlandia, 1960)
# [[Anne Sofie von Otter]] mezzosopranoa (Suedia, 1955)
# [[Birgitta von Otter]] kazetaria, idazlea (Hungaria-Suedia, 1939)
# [[Vera Rozsa]] abeslaria, kantu-maistra (Hungaria, 1917)
# [[Ileana Cotrubaş]] abeslaria, kantu-maistra (Errumania, 1939)
# [[Hannah Wilke]] artista, performacelaria (AEB, 1940-1993)
# [[Jelena Dolgopolova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1975)
# [[Rozalia Galiyeva|Rozaliya Galiyeya]] Gimnasta artistikoa (Uzbekistan,1977)
# [[Kim Zmeskal]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1976)
# [[Wendy Bruce]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1992)
# [[Betty Okino]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1975)
# [[Kerri Strug]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1977)
# [[Elena Gómez Servera|Elena Gomez]] gimnasta artistikoa (Manacor, 1985)
# [[Eva Hesse]] eskultorea (Alemania/AEB, 1936-1970)
# [[Yvonne Rainer]] dantzaria, koreografoa (AEB, 1934)
# [[Dorothea Röschmann]] sopranoa (Alemania, 1967)
# [[Teresa Stratas]] sopranoa (Kanada, 1938)
# [[Laura Campos]] gimnasta artistikoa (Merida, 1988)
# [[Barbara Ehrenreich]] saiakeragile eta gizarte ekintzailea (EEBB, 1941-2022)
# [[Silvia Bel]] aktorea (Bartzelona, 1970)
# [[Lucy R. Lippard]] idazlea, arte-kritikaria (AEB, 1937)
# [[Alina Szapocznikow]] eskultorea, holokaustotik bizirik ateratakoa (Polonia, 1926-Frantzia1970)
# [[Nancy Holt]] eskultorea (AEB, 1938-2014)
# [[Beverly Pepper]] eskultorea (AEB, 1922-2020)
# [[Barbara Rose]] arte-kritikaria (AEB, 1936-2020)
# [[Anne Truitt]] eskultorea (AEB, 1921-2004)
# [[Mary Pinchot Meyer]] eskultorea (AEB, 1920-1964)
# [[Lotte Lenya]] abeslaria, aktoreaa (Viena, 1898-1981)
# [[Evelyn Lear]] sopranoa (AEB, 1926-2012)
# [[Gisela May]] aktorea, abeslaria, irakaslea (Alemania, 1924-2016)
# [[Hildegard Knef]] abeslaria, aktorea, idazlea (Alemania, 1925-2002)
# [[Ute Lemper]] aktorea, abeslaria (Alemania, 1963)
# [[Greta Keller]] mezzosopranoa, aktorea (Austria, 1903-1977)
# [[Soile Isokoski]] sopranoa (Finlandia, 1957)
# [[María Cruz Berrocal]] arkeologoa (España. XX. mendea)
# [[Leily Santizo]] abokatua (Guatemala)
# [[Nineth Montenegro]] politikaria (Guatemala, 1957)
# [[Siomara Sosa]] fiskala (Guatemala, 1975)
# [[Lucrecia Hernández Mack]] politikaria (Guatemala, 1973)
# [[Nerea Aresti]] historialaria (Bilbo, 1961)
# [[Ellen Beeman]] idazle, bideojokogilea (AEBo, 1964)
# [[Kathleen Battle]] sopranoa (AEB, 1948)
# [[Zury Ríos]] politikaria (Guatemala, 1968)
# [[Sandra Torres]] politikaria (Guatemala, 1955)
# [[Marta Luxán]] soziologoa (Bilbo, 1970)
# [[Harolyn Blackwell]] sopranoa (AEB, 1955)
# [[Carol Vaness]] sopranoa (AEB, 1952)
# [[Hanna Hammarström]] asmatzailea (tel. kablea) (Suedia, 1829-1914)
# [[Laura Mora]] zinema zuzendaria (Kolonbia, 1981)
# [[Isa Campo]] zinema zuzendaria (Oviedo, 1975)
# [[Susan Tedeschi]] abeslaria (AEB, 1970)
# [[Mary Hallock-Greenewalt]] asmatzailea (siria-AEB, 1871-1950)
# [[Sarah Guppy]] asmatzailea (Britainia, 1770-1852)
# [[Melissa George]] asmatzailea, aktorea (Australia, 1976)
# [[Rachel Blanchard]] aktorea (Kanada, 1976)
# [[Txaro Arrazola]] artista, margolaria (Gasteiz, 1963)
# [[Cristina Lucas]] artista, feminista (Ubeda, 1973)
# [[Laura Mulvey]] zinema feminista teorialaria (Oxford, 1941)
# [[Vi Redd]] jazz abeslaria, saxofoi jolea (AEB, 1928)
# [[Sweet Emma Barrett]] jazz abeslaria, pianojolea (AEB, 1897-1983)
# [[Terin Humphrey]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1986)
# [[Hollie Vise]] gimnasta artistikoa (Texas, 1987)
# [[Renske Endel]] gimnasta artistikoa (Herbereak, 1983)
# [[Dominique Moceanu|Dominique Moceau]] gimnasta artistikoa (Kalifornia, 1981)
# [[Amanda Borden|Amanda Border]] gimnasta artistikoa (Ohio, 1977)
# [[Jaycie Phelps]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1979)
# [[Olesia Dudnik]] gimnasta artistikoa (Ukrania, 1974)
# [[Jadiyetu El Mohtar]] Fronte Polisarioaren Espainiako Ordezkaritzako kidea (Sahara, 1959)
# [[Staša Zajović|Stasa Zajovic]] feminista, giza eskubideen aldeko aktibista (Montenegro, 1953)
# [[Lepa Mladjenovic]] feminista, giza eskubideen aldeko aktibista LGBT (Belgrad, 1954)
# [[Manuela Martelli]] zinema aktore eta zuzendaria (Santiago, Txile, 1983)
# [[Sultana Khaya]] saharar ekintzailea (Sahara ??)
# [[Salma Solaun]] gimnasta erritmikoa (Gasteiz, 2005)
# [[Elena López Riera|Elena Lopez Riera]] zinegilea (Orihuela, 1982)
# [[Martina de Zuricalday]] enpresaburua (Bilbo, 1839-1932)
# [[Isabel Cadenas]] kezetaria, dokumentalista (Basauri, 1982)
# [[Margarita Salaberria Galarraga]] diplomatikoa (Madril?, 1911-2000)
# [[Aline Griffith]] kondesa, espioia (AEB, 1923-2017)
# [[Anne-Marie Ménand]] communarde, Parisko Komunan ibilitako emakumea (Frantzia, 1837- )
# [[Louise Pioger]] communarde, Parisko Komunan ibilitako emakumea (Frantzia, 1848-1920)
# [[Marisa Linton]] Frantziako Iraultzan espezializatutako historiagilea (Erresuma Batua, 1848-1920)
# [[Michèle Riot-Sarcey]] Historia garaikideko eta genero-historiako irakaslea (Frantzia, 1943- )
# [[Emakumeak Parisko Komunan]] (Frantzia, 1871)
}}
=== Hobetuak 2022 ===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Maite Maruri]] opera abeslaria (Plentzia, 1979)
# [[Maria Angeles Mezkiritz|Maria Angeles Mezkiriz]] nafar arkeologoa (Faltzes, 1929)
# [[María Francés]] nafar aktorea (Tutera, 1887-1987)
# [[Violeta Parra]] abeslaria eta musikagilea (Txile, 1917-1967)
# [[Nekane Sarobe]] bikoizlea (Donostia, 1953)
# [[Consuelo Flecha]] pedagogoa (Bilbo, 1948)
# [[Beatriz Martinez de Antoñana]] aktorea (Araba,1975)
# [[Susan B. Anthony]] feminista eta sufragista (EEBB)
# [[Margot Frank]] Holokaustoaren biktima, Ana Franken ahizpa (Alemania,1926-1945)
# [[Elisabeth Larena]] aktorea (Bizkaia, 1989)
# [[Arantza Idiazabal Gorrotxategi]] irakaslea eta euskaltzain urgazlea (Gipuzkoa, 1945)
# [[Maitane Urbieta]] irratiko kirol-kazetaria eta UEFA Europa Leagueko lehen emakume-berriemailea (Gipuzkoa, 1983)
# [[Blanca Vidal]] aktorea (Bilbo, 1885-1962)
# [[Agustina Aragoikoa]] heroia (Katalunia,1786-1857)
# [[Teresa Aranguren]] Kazetaria (Araba, 1944)
# [[Felisa Mary]] aktorea (Bizkaia, 1892-1956)
# [[Fariba Sheikhan]] aktorea eta abeslaria (Bizkaia, 1988)
# [[Isabel Mellén]] arte-historialaria, ikertzailea eta dibulgatzailea (Araba, 1986)
# [[Maria Moliner]] liburuzaina, filologoa eta hiztegigilea (Zaragoza, 1900-1981)
# [[Alice Stone Blackwell]] feminista, giza-eskubideen defendatzailea (AEB, 1857-1950)
# [[Lucy Stone]] Kazetaria, feminista, abolizionista,sufragista (AEB, 1818-1893)
# [[Rosa Bonheur]] animalia-margolaria eta eskuturagilea (Frantzia, 1822-1899)
# [[Maryse Choisy]] Kazetaria, idazlea eta saiakeragilea (Lapurdi, 1903-1979)
# [[Pilar López Júlvez]] dantzaria eta koreografoa (Gipuzkoa, 1912-2008)
# [[Concepción Aleixandre]] mediku, ginekologo, asmatzaile, zientzialari... (Valentzia, 1862-1952)
# [[María Puy Uitzi]] historialaria (Nafarroa, 1915-2008)
# [[Corín Tellado]] maitasun istorio laburren idazlea (Asturias, 1927-2009)
# [[Matilde Huitzi]] maistra, pedagogoa, abokatua, feminista (Nafarroa, 1980-1965)
# [[Concha Espina]] idazlea (Kantabria, 1869-1955)
# [[Izaskun Uranga]] abeslaria (Bizkaia, 1950)
# [[Ixone Sádaba]] argazkilaria (Bilbo, 1977)
# [[Joaquina Eguaras]] Granadako Unibertsitateko 1. irakaslea, hebraista, arabista (Nafarroa-Granada, 1897-1981)
# [[Sara Baras]] flamenko dantzaria eta koreografoa (Cadiz, 1971)
# [[Ainhoa Garai]] aktorea (Gipuzkoa, 1983)
# [[Laura García]] judo jokalari-paralinpikoa (Nafarroa, 1981)
# [[Marina Ginestà]] Kazetaria, itzultzailea, gerra zibileko militante komunista (Katalunia, 1919-2014)
# [[Axun Aierbe]] itzultzailea (Gipuzkoa,1968-2008)
# [[Amaia Osaba]] piraguista (Nafarroa, 1975)
# [[Fatema Mernissi]] idazlea eta soziologoa (Maroko, 1940-2015)
# [[Eva Gonzalès]] margolaria (Frantzia, 1849-1883)
# [[Maria Luisa Ozaita]] musikagilea eta emakumeek egindako hedapenean aitzindaria (Barakaldo, 1939-2017)
# [[Isabel Fernández Reviriego]] musikaria, ekoizlea eta artista grafikoa (Bizkaia,1979)
# [[Teresa Calo]] aktorea, dramagilea eta gidoigilea (Gipuzkoa, 1955)
# [[Cris Lizarraga]] abeslaria, feminsta eta aktibista (Bizkaia, 1992)
# [[Sonia Ruiz de Azua]] psikologoa, ikertzailea, psikiatria-irakaslea (Bizkaia, 1979)
# [[Begoña Bilbao Alboniga]] idazlea, musikagilea eta euskaralaria (Bizkaia, 1932-2005)
# [[Najat El Hachmi]] idazle amazigha (Katalunia,)
# [[Ellen Ochoa]] astronauta (AEB, 1958)
# [[María Luz Morales]] kazetaria, idazlea (Galizia- Bartzelona)
# [[Cristina Petite]] atleta (Bizkaia,1972)
# [[Irene Loizate]] txirrindularia, duatloilaria (Bizkaia, 1995)
# [[Maritxu Housset]] gomazko paleta pelotaria (Lapurdi, 1981)
# [[Eider Hurtado]] kazetaria (Bizkaia, 1981)
# [[Gina Pane]] artista (Lapurdi, 1939-1990)
# [[Ruth Arnon]] biokimikaria (Israel, 1933)
# [[Andere Arriolabengoa]] bertsolaria (Araba, 1982)
# [[Rosa Chacel]] idazlea (Valladolid, 1898-1994)
# [[Dora Maar]] argazkilaria (Frantzia, 1907-1994)
# [[Maribel Forcadas]] medikua (Zaragoza, 1949-2012)
# [[Eneritz Iturriagaetxebarria]] txirrindularia, zuzendaria (Bizkaia, 1980)
# [[Ziortza Isasi]] txirrindularia (Bizkaia, 1995)
# [[Valentina Tereshkova]] espaiora joandako 1. emakumea (Errusia, 1937)
# [[Izaskun Osés]] paralinpiar atleta (Nafarroa, 1984)
# [[Ziortza Villa]] ultrairaupen-txirrindularia (Bizkaia, 1983)
# [[Penelope Barker]] aktibista (Tearen matxinada) (AEB, 1728-1796)
# [[Susan la Flesche Piccotte]] Ipar Amerikako omaharar natiboa eta 1.mediku indigena (AEB, 1865-1915)
# [[Rosana Ubanell]] kazetaria, eleberrigilea (Nafarroa, 1958)
# [[Julia Juániz]] muntatzailea, zine-zuzendaria eta bideo-artista (Nafarroa, 19??)
# [[Carmen Adarraga]] kirolaria (Gipuzkoa, 1921-2004)
# [[Cristina Pardo]] kazetaria, telebista-aurkezlea (Nafarroa, 1977)
# [[Esther Basurto]] boleibol kirolaria (Gipuzkoa, 1978)
# [[Isabel Urkiola]] arabar esploratzailea (Gasteiz, 1854-1911)
# [[Begoña Pro]] kazetaria eta idazlea (Iruñea, 1971)
# [[Itziar Urretabizkaia]] aktorea (Donostia, 1978)
# [[Maria Abbadia-Ürrüstoi]] idazlea, ekintzaile feminista (Paris, 1837-1913)
# [[Simone Veil]] Holokaustotik bizirik irtendako magistratu eta politikaria (Frantzia, 1927-2017)
# [[Igone Arribas]] gimnasta ohia (Barakaldo, 1983)
# [[Vera Rubin]] astronomoa, aitzindaria (AEB, 1928-2016)
# [[Mary Jobe Akeley]] esploratzailea, alpinista eta argazkilaria (AEB, 1878-1966)
# [[Blanca Castilla de Cortázar]] antropologoa eta filosofoa (Gasteiz, 1951)
# [[Elena Martínez de Madina]] filologoa (Gasteiz, 1962)
# [[Maria Weston Chapman]] abolizionista (AEB, 1806-1885)
# [[Leire Apellaniz]] zinema-ekoizlea (Bilbo, 1975)
# [[Maddi Ariztia]] ipuin bildumagilea, aitzindaria (Lapurdi, 1887-1972)
# [[María Teresa Lozano]] matematikaria, aitzindaria (Iruñea, 1946)
# [[Dorotea Barnés]] kimikaria, aitzindaria (Iruñea, 1904-2003)
# [[Eva Amaral]] abeslaria, konpositorea (Zaragoza, 1972)
# [[Amaia Lasa]] idazlea (Getaria, 1948)
# [[Virginia Apgar]] pediatra, Apgar testaren asmatzailea (AEB, 1909-1974)
# [[Anna Mani]] fisikaria, metereologoa (India, 1918-2001)
# [[Georgia O'Keeffe]] margolaria (AEB, 1887-1986)
# [[Anne Lezea]] gimnasta erritmikoa (Zarautz, 2001)
# [[Oiana Blanco]] judoka (Orio, 1983)
# [[Anne Frank]] alemaniar judu idazlea (Alemania, 1929)
# [[Tessa Andonegi]] aktorea (Donostia 1968, 1983)
# [[Loli Albero]] poeta, idazlea (Iruñea, 1962)
# [[Arantxa Aldalur]] poeta (Azkoitia, 1963)
# [[Olivia Newton-John]] abeslaria, aktorea (Cambridge, 1948-2022)
# [[Regina Salcedo]] idazlea, irudigilea, gidoigilea (Iruñea, 1972)
# [[Regina Araluze]] irrintzilaria (Bermio, 1922-2012)
# [[Olga Holtz]] matematikaria (Errusia, 1973)
# [[Phillis Wheatley]] poesia argitaratutako 1. emakume afroamerikar esklaboa (Afrika/AEB, 1753-1784)
# [[Teresa Lopez de Munain]] aktorea, irakaslea (Bilbo, 1963)
# [[Lizar Begoña]] poeta (Sopela, 1997)
# [[Mertxe Rodriguez]] antzezle eta pailazoa (Lasarte-Oria, 19868)
# [[Maite Gonzalez]] idazlea, itzultzailea (Donostia, 1943)
# [[Olatz Beobide]] aktorea, zuzendaria (Sopela, 1964)
# [[Nerea Elustondo]] bertsolaria, irakaslea (Legazpi, 1981)
# [[Sara Carracelas]] igerilari paralinpikoa (Donostia, 1975)
# [[Aranzazu González]] igerilari paralinpikoa (Donostia, 1981)
# [[Marisa González]] multimedia-artista (Bilbo, 1943)
# [[Mari Carmen Rubio]] arkulari paralinpikoa (Iruñea, 1961)
# [[Pilar Goya]] kimikaria (Gasteiz, 1951)
# [[Elizabeth Kenny]] erizaina, polio tratamentua (erizaina, 1880-1952)
# [[Garazi Kamio]] kazetaria, idazlea (Gipuzkoa, 1979)
# [[Patricia Karrikaburu]] errugbi jokalaria (Zuberoa, 1988)
# [[Emma Fursch-Madi]] sopranoa (Baiona, 1847-1894)
# [[Miriam Arrillaga]] pilotaria (Aginaga, 2000)
# [[Concha Espinosa ]] sindikalista (Bilbo, 1954-2008)
# [[Salome Gabunia]] etnologoa, euskaltzain urgazlea (Georgia, 1951)
# [[Gracianne Hastoy]] eleberrigilea (Oloroe-Donamaria, 1968)
# [[Uxue Juárez]]idazlea, arte-zuzendaria (Iruñea1981)
# [[Amalia Galarraga]] idazlea, feminista (Donostia, 1895-1971)
# [[Gloria Alcorta]] idazlea (Lapurdi-Argentina, 1951-2012)
# [[Arantza Ugalde]] sismologoa (Barakaldo, 1966)
# [[Zinaida Serebriakova]] margolaria (Errusia, 1884-1967)
# [[Siofra O´Leary]] Giza Eskubideen Europako Auzitegiko lehenengo emakume lehendakaria (Irlanda, 1968)
# [[Elena Loyo]] atleta, modelo ohia (Araba, 1983)
# [[Ángeles González-Sinde]] politikaria, gidoilaria eta zinema zuzendaria (Madril, 1965)
# [[Maider Segurola]] kazetaria (Lasarte-Oria, 1982)
# [[Leticia Canales]] surflaria (Bilbo, 1995)
# [[Rosa Elizburu]] irakaslea, alkate ohia (Arrasate, 1958)
# [[Amaia Lanbarri]] futbolaria (Arrigorriaga, 1992)
# [[Lola Rodríguez (aktorea)]] modeloa, aktibista (Las Palmas, 1998)
# [[Esti Markez]] abeslaria (Gipuzkoa, 1999)
# [[Clara Schumann]] piano-jolea, musikagilea (Alemania, 1819-1896)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''abuztua''')===
(Ordena alfabetikoan)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Edurne Garitazelaia]] efef'''SORTUA''' euskaltzalea (Zaldibar, 1926-2005)
# [[Irati Fernandez Gabarain|Irati Fernández Gabarain]] ef--'''SORTUA''' ilustratzailea (Iruñea 1983)
# [[Mercedes Lorenzo]] efef'''SORTUA''' bilbotar ospetsua (Lugo 1915- Arrasate 1996)
# [[Albina Shishova]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1966)
# [[Alexandra Georgiana Eremia]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Alexandra Marinescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1982)
# [[Alice Salomon]] erreformista soziala (Alemania, 1872-1948)
# [[Alicia Pietri de Caldera]] museo zuzendaria, Venezuelako 1. dama (Venezuela, 1923-2011)
# [[Ana Luísa Amaral]] poeta, itzultzailea, irakaslea (Portugal, 1956-2022)
# [[Anabell López]] abeslaria (Kuba, 1963)
# [[Anastasiya Kolesnikova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1983)
# [[Andreea Cacovean]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1978)
# [[Andreea Isărescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Andreea Munteanu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1998)
# [[Andreea Raducan]] Ginnasta artistikoa (Errumania, 1983)
# [[Andreea Ulmeanu]] Ginnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Ángela Irene]] abeslaria (Argentina, 1956)
# [[Anna Chepeleva]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1984)
# [[Anna Grudkó|Ana Grudkó]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1990)
# [[Annia Hatch]] Gimnasta artistikoa (Kuba-EEBB, 1978)
# [[Ashley Miles]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1985)
# [[Ashley Postell]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1986)
# [[Astrid Heese]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Atotoztli II]] erregina azteka (Mexiko, xv. mendea)
# [[Aurelia Dobre]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1972)
# [[Azucena Rodríguez]] film-zuzendaria (Madril, 1955)
# [[Betti Schieferdecker]] Gimnasta artistikoa (Alemana, 1968)
# [[Bi Wenjing]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Boriana Stoyanova]] Gimnasta artistikoa (Bulgaria, 1969)
# [[Care Santos]] idazlea (Bartzelona, 1970)
# [[Carly Patterson]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1988)
# [[Carmen Ionescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Cătălina Ponor]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Cecilia Mangini]] Argazkilaria, zinegilea (Erroma, 1927-2021)
# [[Celestina Popa]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1970)
# [[Coco Fusco]] artista bisuala (AEB, 1960)
# [[Corina Ungureanu]] Gimnasta artitikoa (Errumania, 1980)
# [[Courtney Kupets]] gimnasta artistikoa (Texas, 1986)
# [[Cristina Bontaş|Cristina Bontas]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Cristina Elena Grigoras]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1966)
# [[Dagmar Kersten]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1970)
# [[Daniela Maranduca]] Gimnasta artitikoa (Errumania, 1976)
# [[Diana Morawe]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Diane Schuur]] abeslaria, piano-jolea (AEB, 1953)
# [[Dina Kochetkova]] Gimnasta artistikoa (Mosku, 1977)
# [[Dinah Washington]] abeslaria (AEB, 1937-2018)
# [[Dolores García-Negrete Ruiz Zarco]] politikaria frankismoak eraila (Jaén, 1886-1940)
# [[Dominique Dawes]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1976)
# [[Dora García (artista)]] artista (Valladolid, 1965)
# [[Duan Zhou]] Gimnasta artistikoa (Txina XX.mendea)
# [[Ecaterina Szabo]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Elena Espinosa]] ekonomialaria eta politikaria (Ourense, 1960)
# [[Elisabeth Altmann-Gottheiner]] ekonomialaria, irakaslea (Alemania, 1874-1930)
# [[Elvira Altés]] kazetaria, irakaslea, genero ikertzailea (Bartzelona, XX. mendea)
# [[Émilie Lepennec|Emilie Lepennec]] Gimnasta artistikoa (Paris, 1987)
# [[Emme (abeslaria)]] aktorea, abeslaria (Argentina, 1982)
# [[Esther Phillips]] abeslaria (AEB, 1935-1984)
# [[Eugenia Golea]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1971)
# [[Eugenia Popa]] gimnasta artistikoa (Bucarest, 1973)
# [[Fernanda Canales]] arkitektoa (Mexiko, 1974)
# [[Florica Leonida]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Francesca Llopis]] margolaria, bideo-artista (Bartzelona, 1958)
# [[Gabriela Potorac]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Gabriele Faehnrich]] Gimnasta artistikoa (Alemania, 1968)
# [[Germaine Tillion]] etnologoa,erresistentziakoa (Frantzia, 1907-2008)
# [[Gina Gogean]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1977)
# [[Hana Říčná]] Gimnasta artistikoa (Txekia, 1968)
# [[Inga Shkarupa]] Gimnasta artistikoa (Ukaina, 1981)
# [[Ioanna Petrovschi]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Ionela Loaieş]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Irina Baraksanova|Irina BAraksanova]] Gimnasta artistikoa (Uzbekistan, 1969)
# [[Irina Yarotska]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1985)
# [[Jacqueline Lamba]] margolaria (Frantzia, 1910-1993)
# [[Jekaterina Lobazniuk]] Gimnasta artistikoa (Uzbekintan, 1983)
# [[Jelena Piskun]] Gimnasta artistikoa (Bielorrusia, 1978)
# [[Jelena Produnova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1980)
# [[Jelena Zamolodchikova]] Gimnasta artistikoa (Mosku, 1982)
# [[Jessie Tarbox Beals]] argazkilaria, fotokazetaria (AEB, 1870-1942)
# [[Judith Joy Ross]] argazkilaria (AEB, 1946)
# [[Julia Zenko]] abeslaria, aktorea (Argentina, 1958)
# [[Katie Heenan]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1985)
# [[Kim Kwang-suk (gimnasta)]] Gimnasta artistikoa (Ipar Korea, 1976)
# [[Koko Taylor]] Blues abeslaria (AEB, 1928-2009)
# [[Kristina Pravdina]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1990)
# [[Kui Yuanyuan]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Larissa Fontaine]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1977)
# [[Laura Cutina]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Laura Morante]] aktorae, gidoilaria, film-zuzendaria (Italia, 1956)
# [[Lavinia Agache]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Lavinia Miloşovici]] Gimnasta artistikoa (Errumania,1976)
# [[Léonie Duquet]] Argentinako diktaduran desagertu eta hil zuten moja (Frantzia, 1916-1977)
# [[Leopoldina Núñez Lacret]] musikagilea, irakaslea, gitarra-jolea (Kuba, 1918)
# [[Lilia Podkopayeva]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1996)
# [[Ling Jie]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1982)
# [[Liuba María Hevia]] abeslaria, kantautorea (Kuba, 1964)
# [[Liubov Sheremeta|Liubon Sheremeta]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1980)
# [[Liudmila Yezhova]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Loredana Boboc]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Lu Märten]] idazlea, feminista (Alemania, 1879-1970)
# [[Ludivine Furlon]] Gimnasta artistikoa (Nimes, 1980)
# [[Lya Ímber de Coronil]] pediatra (Ukrania-Venezuela, 1914-1981)
# [[María Ángela Nieto]] zientzialaria, ikertzailea (Madril, 1960)
# [[María Eugenia Ibáñez]] kazetaria (Bartzelona, 1946)
# [[Maria Girona i Benet]] margolaria, grabatzailea (Bartzelona, 1923-2015)
# [[María Grever]] musikagilea Mexiko, 1885-1951)
# [[Maria Kriutxkova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1988-2015)
# [[María Luisa Herrera]] arkeologoa (Espainia, 1913-2012)
# [[Maria Mercè Roca]] idazle eta politikaria (Girona, 1958)
# [[Maria Neculita]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[María Soledad Corchón Rodríguez]] Arkeologoa (Santander, 1947)
# [[Marián Farías Gómez]] abeslaria (Argentina, 1944)
# [[Marianela Balbi]] kazetaria (Venezuela, 1963)
# [[Marie Stritt]] aktorea (Austriar Inperioa, 1855-1928)
# [[Martina Jentsch]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1968)
# [[Mary McLeod Bethune]] aktibista (AEB, 1875-1955)
# [[Matilda De Angelis]] abeslaria, aktorea (Italia, 1995)
# [[Maxi Gnauck]] gimnasta artistikoa (Alemania)
# [[Menene Gras]] filosofoa, arte-kritikaria, ikertzailea (Bartzelona, 1957)
# [[Meng Fei]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Mercedes Oliveira Malvar]] filosofoa (Pontevedra, 1957)
# [[Mihaela Stanulet]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Milagros Socorro]] kazetaria (Venezuela, 1960)
# [[Mirela Barbălată|Mirela Barbalata]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Mirela Pasca]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[Mirela Tugurlan]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Mohini Bhardwaj]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1978)
# [[Monica Roșu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Nadia Hategan]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Nancy Wilson (abeslaria)]] abeslaria (AEB, 1937-2018)
# [[Nao Bustamante]] multimedia artista (AEB, 1969)
# [[Natalia Bobrova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1978-2015)
# [[Natalia Ilienko]] gimnasta artistikoa (Kazakhstan, 1967)
# [[Natalia Kalinina]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1973)
# [[Natalia Yurchenko]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1966)
# [[Natalia Ziganshina]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1985)
# [[Nicoleta Daniela Șofronie]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1988)
# [[Oana Ban]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Olga Bicherova]] gimnasta artistikoa (Mosku, 1967)
# [[Olga Mostepanova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1970)
# [[Olga Rashchupkina]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1984)
# [[Olga Teslenko]] Gimnnasta artiistikoa (Ukaina, 1981)
# [[Paula Heredia]] zinemagilea (El Salvador, 1957)
# [[Pegeen Vail Guggenheim]] margolaria (Suitza-AEB, 1925)
# [[Phoebe Mills]] Gimnasta artistikoa (Illinois, 1972)
# [[Polina Miller]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 2000)
# [[Rachel Tidd]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1984)
# [[Raquel Meller]] kupletista (Tarazona, 1888-1962)
# [[Rosa Bustamante Montoro]] arkitektoa (Madril, 1962)
# [[Rosa María Calaf]] kazetaria (Bartzelona, 1945)
# [[Sabina Cojocar]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Samantha Sheehan]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1986)
# [[Sandra Mihanovich]] abeslaria, aktorea (Argentina, 1957)
# [[Sandra Uve]] ilustrattzailea, dibilgatzaile zientifikoa (Bartzelona, 1972)
# [[Sara Bendahan]] medikua (Venezuela, 1906-1946)
# [[Sara González]] abeslaria, kantautorea (Kuba, 1949)
# [[Sarah E. Goode]] asmatzailea (AEB, 1855-1905)
# [[Shannon Miller]] gimnasta artistikoa (Estatu Batuak, 1977)
# [[Shemekia Copeland]] Blues-kantaria (New York, 1979)
# [[Silvia Buabent]] politikaria, berdintasunean espezializatua (Madril, 1973)
# [[Silvia Rau]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Silvia Stroescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Simona Pauca]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1969)
# [[Simona Renciu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Sofía Ímber]] kazetaria, museo-kontserbadorea (Moldavia-Venezuela, 1924-2017)
# [[Soledad Bravo]] abeslaria (Logroño-Venezuela, 1943)
# [[Tatiana Frolova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1967)
# [[Tatiana Lysenko (gimnasta)]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[Tatiana Yarosh]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1981)
# [[Teresa Parodi]] kantautorea, politikaria (Argentina, 1947)
# [[Trinidad Taracena del Piñal]] Arkeologoa (Santander, 1926-Ceuta, 2017)
# [[Ulrike Klotz]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1960)
# [[Vanda Hădărean]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1976)
# [[Vera Kolesnikova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1968)
# [[Verónica Condomí]] abeslaria, konpositorea, gitarra jolea (Argentina, 1960)
# [[Viktoria Karpenko]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1984)
# [[Virginia Amposta Amposta]] sindikalista, frankismoak eraila (Bartzelona, 1903-1939)
# [[Virginia Pereira Álvarez]] mediku ikertzailea (Venezuela, 1888-1947)
# [[Xiomara Laugart]] abeslaria (Kuba, 1960)
# [[Yevgueniya Kuznetsova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1980)
# [[Zoila Gálvez]] sopranoa, irakaslea (Kuba, 1899)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''uztaila''')====
(Ordena alfabetikoan)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Arroyo Sagasta]] ef--'''SORTUA''' Irakaslea eta ikertzailea (Aretxabaleta,1983)
# [[Eba Gaminde Egia]] ef--'''SORTUA''' ikertzailea, euskaltzain urgazlea (Mungia, 1968)
# [[Jone Mitxelena]] ----'''SORTUA''' zientzialaria, irakaslea eta ikertzailea (Barakaldo, 1985)
# [[Lurdes Alkorta]] ef--'''SORTUA''' trikitilaria (Azpeitia, 1973)
# [[Maddi Astigarraga]] ef--'''SORTUA''' ilustratzaile zientifikoa (Deba, 1997)
# [[Maria Meharra]] ----'''SORTUA''' kaskaroten erregina (Lapurdi XIX. mendea)
# [[Mentxu Ramilo Araujo]] ef--'''SORTUA''' Wikiemakumea (Gasteiz, 1978)
# [[Vega Asensio]] ef--'''SORTUA''' biologoa, ilustratzailea, ikertzailea (Durango, 1978)
# [[Abigail Hobbs]] Salemgo sorgin prozesuko nerabea (AEB,1678- ? )
# [[Abigail Williams (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorgin epaiketetan akusatua (AEB, 1680-1697)
# [[Adriana Calcanhotto]] abeslari eta konpositorea (Tarragona, 1966)
# [[Agnes Meyer Driscoll|Agnes Meyer]] Kiptografoa (Estatu Batuak)
# [[Aimée Rapin]] margolaria (Suitza)
# [[Aissa Doumara Ngatansou]] ekintzailea (Kamerun, 1972)
# [[Alice Domon]] Argentinako diktaduran desagertu eta hil zuten moja (Frantzia, 1937-1977)
# [[Alicia Sellés Carot]] liburuzaina eta dokumentalista (Castelló, 1977)
# [[Altamira Gonzalo]] jurista, feminista (Zaragoza)
# [[Amalia Avia]] margolaria (Toledo, 1930-2011)
# [[Anastasía Mýskina]] tenislaria (Sobiet Batasuna, 1981)
# [[Ángela Ramos]] kazetaria, erreportaria (Peru)
# [[Anita Malfatti]] margolaria (Brasil, 1889-1964)
# [[Ann Pudeator]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1621-1692)
# [[Anna Eriksdotter]] sorgintzat jo eta burua moztuta exekutatua (Suedia, 1624-1704)
# [[Anna Gardell-Ericson]] margolaria (Suedia)
# [[Anna Göldin]] Sorginkeria egotzita burua moztuta exekutatua (Suitza)
# [[Anna Maria Bofarull]] zinemagilea (Tarragona,1979)
# [[Anna Rosina de Gasc]] margolaria (Alemania)
# [[Antonia Maymón|Antonia Maymon]] idazlea, feminista, anarkista (Madril)
# [[Aurora Cáceres Moreno]] idazle, feminista, sufragista (Peru)
# [[Barbara W. Tuchman]] idazle eta kazetaria (Amerikako Estatu Batuak, 1912-1989)
# [[Barbara Walters]] kazetaria, idazlea (EEBB, 1929)
# [[Betty Parris]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzailea(AEB, 1682-1760)
# [[Bridget Bishop]] Salemgo sorgin epaiketetan exekutatua (AEB, 1632?-1692)
# [[Brita Zippel]] Sorginkeria egotzita burua moztu eta sutan errea (Suedia, 1676)
# [[Candy (Salemgo epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatutako esklabua (AEB,XVII. mendea ?)
# [[Carmen Martínez Sancho]] matematikaria (Toledo)
# [[Carmen París]] abeslari eta konpositorea (Tarragona, 1966)
# [[Carmina Verdú]] gimnasta ohia (Valentzia, 1983)
# [[Catalina Carlota De la Gardie]] Baztanga txertoaren bultzatzailea (Suedia, 1723-1763)
# [[Christiane Amanpour]] kazetaria (Erresuma Batua, 1958)
# [[Cindy Sherman]] argazkilaria eta zinema-zuzendaria (AEB, 1954)
# [[Concha García Campoy|Concha Garcia Campoy]] Kazetaria (Terrasa, 1958)
# [[Cristina Rota]] aktore, arte-dramatiko irakaslea (Argentina, 1945)
# [[Delmira Agustini]] poeta (Uruguai)
# [[Dorcas Hoar]] sorginkeria egotzita zigortua (Beverly, 1634-1711)
# [[Dorothy Good]] Salemgo sorginkeria prozesuan 4 urteko auzipetua (AEB, 1687?)
# [[Draupadi Murmu]] politikaria, tribu-buruzagia, Indiako 1. emakume presidente tribala (India, 1958)
# [[Eglantyne Jebb]] haurren eskubideen defentsa (Erresuma Batua, 1876-1828)
# [[Elena Arregui Cruz-López]] arkitektoa (Irun-Santiago de Compostela)
# [[Eliane Giardini]] aktorea, zinema-zuzendaria (Tarragona, 1966)
# [[Elizabeth Hubbard (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzaile nagusia (AEB, 1675?-1692etik aurrera)
# [[Elizabeth Jane Gardner]] margolaria (Estatu Batuak-Paris)
# [[Estefanía Chávez Barragán]] arkitektoa, irakaslea (Mexiko)
# [[Esther Koplowitz]] enpresaria (Madril,1950)
# [[Eva Crane]] zientzialaria (Erresuma Batua)
# [[Eva Piquer]] kazetaria eta idazlea (Bartzelona, 1969)
# [[Faith Hill]] abeslaria (EEBB, 1967)
# [[Fanny Elssler]] dantzaria (Austria)
# [[Guirandana de Lay|Guirandina de Lay]] Emagina, sorgintzat jo eta errea (Jaka, 1461)
# [[Haydée Milanés]] abeslaria, konpositorea, moldatzailea eta ekoizlea (Habana, 1980)
# [[Helen Mack Chang]] Myrna Mack Fundazioaren sortzaile (Guatemala)
# [[Helen Vlachos]] kazetaria (Grezia)
# [[India.Arie]] abeslari estatubatuarra (Denver, 1975)
# [[Isabel Azkarate]] argazkilaria, fotokazetaria (Donostia)
# [[Isabel Quintanilla]] margolaria (Madril, 1938-2017)
# [[Jane Wenham (ustezko sorgina)]] emakume akusatua eta askatua (Ingalaterra, ?-1730)
# [[Janet Horne]] Sorginkeria egotzita sutan bizirik errea (Eskozia, 1727)
# [[Jean Adair]] aktorea (Kanada, 1873-1953)
# [[Jeanne Fusier-Gir]] aktorea (Frantzia, 1885-1973)
# [[Juana Martín Manzano]] moda-diseinatzailea (Kordoba, 1974)
# [[Juana Millán|Juana Millan]] inprimatzailea, enpresaburua (Zaragoza)
# [[Juana Mordó]] arte bildumagilea (Tesalonika, 1899-Madril,1984)
# [[Katharina Henot]] posta-burua, sorginkeria egotzita sutan errea (Alemania, 1570-1627)
# [[Laspaulesko sorginkeria prozesua]] 24 emakume urkatuak (Huesca, 1593)
# [[Laura Morera]] ballet dantzaria (Madril, 1977)
# [[Laura Muntz Lyall]] margolaria (Kanada)
# [[Lilia Podkopayeva]] gimnasta (Ukraina, 1978)
# [[Lola Robles]] idazlea eta aktibista (Madril, 1963)
# [[Luciana Aymar]] kirolaria (Argentina, 1977)
# [[Lydia Lunch]] abeslaria, aktorea, idazlea (AEB, 1959)
# [[Margaret Jones]] Emagina, sorginkeria egotzita urkatuz exekutatua (EEBB 1613-1548)
# [[Margaret Scott (Salemgo epaiketak)|Margaret Scott]] Sorginkeria egotzita urkatuz exekutatua (Eskozia, 1615-Salem, 1692)
# [[Margaret Scott Gatty]] botanikaria eta idazlea (Britania Handia, 1809-1873)
# [[Maria Bellonci]] idazlea (Italia, 1902-1986)
# [[María Botto]] aktorea (Argentina, 1974)
# [[María Cabrales]] Kuba independentziaren aldeko protagonista (Kuba)
# [[Maria da Conceição|Maria da Conceicao]] emagina, sorginkeria egotzita sutan errea (Sao Paulo, 1798)
# [[María Eugenia Vaz Ferreira]] irakasle, poeta (Uruguai, 1875-1924)
# [[María Gil Vallejos]] piano-jolea (Alacant, 1892-1981)
# [[María José Gómez Redondo]] artista garaikidea (Valladolig, 1963)
# [[Maria Mercè Cuartiella]] idazlea, antzerkigilea (Katalunia)
# [[Maria Tallchief]] dantzaria (EEBB, 1925-2013)
# [[María Teresa Linares]] musikologoa (Kuba)
# [[Marija Jurić Zagorka|Marija Juric Zagorba]] kazetaria (Kroazia, 1873-1957)
# [[Marta Calamonte]] gimnasta ohia, entrenatzailea, fisioterapeuta (Badajoz,1982)
# [[Martha Corey]] Salemgo sorgin epaiketetan urkatua (AEB, 1619-1672)
# [[Martha Zein]] idazle, narratzaile, zinegile (Alemania, 1962)
# [[Mary Black (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatutako esklabua (AEB,XVII. mendea ?)
# [[Mary Bradbury]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatua (AEB, 1615-1700)
# [[Mary Parker (Salemgo epaiketak)|Mary Parker]] sorginkeria egotzita urkatua (1637-1692)
# [[Mary Pat Gleason]] aktorea eta gidoilaria (AEB, 1950-2020)
# [[Mary Warren]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzaile nagusiena (AEB, 1674?-1693?)
# [[Matteuccia de Francesco]] sorgintza jo eta sutan errea (Italia, 1428 exekutatua)
# [[Maxine Hong Kingston|Maxime Hong Kingston]] idazlea (EEBB, 1940)
# [[Melissa de la Cruz]] idazlea (Manila-AEB, 1971)
# [[Mercedes Ferrer]] egile abeslaria (Madril, 1963)
# [[Merga Bien]] Sorgintzat jo eta sutan errea (Alemania 1560-1603)
# [[Mia Hamm]] futbolaria (AEB, 1972)
# [[Mia Zapata]] abeslaria (AEB, 1965-1993)
# [[Mira Nair]] zinema zuzendaria (India, 1957)
# [[Mónica Alario Gavilán]] filosofoa eta ikertzailea (Madril)
# [[Myrna Mack]] antropologoa (Guatemala)
# [[Nabyla Maan]] egile abeslaria (Maroko, 1987)
# [[Nancy Usero]] gimnasta ohia, entrenatzailea (Zaragoza, ?)
# [[Narbona Dacal]] Emagina, sorgintzat jo eta errea (Zaragoza, 1498)
# [[Nata Moreno]] zine-zuzendaria, aktorea, ekoizlea (Zaragoza, 1979)
# [[Nazanín Armanian]] idazea eta politologoa (Iran, 1961)
# [[Nora Heysen]] margolaria (Australia)
# [[Nur Levi]] aktorea (Madril, 1979)
# [[Olga Román]] abeslaria eta egile-abeslaria (Madril, 1979)
# [[Olga Wisinger-Florian]] margolaria (Austria)
# [[Paisleyko sorginkeria prozesua]] 7 emakume kondenatuak (Eskozia, 1697)
# [[Pascale Petit (aktorea)]] aktorea (Frantzia, 1938-)
# [[Paula Ortiz]] zine-zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Zaragoza, 1979)
# [[Paule Minck]] Parisko Komunako iraultzaile feminista (1839 - 1901)
# [[Pendleko sorginkeria prozesua]] 10 urkatu: 9 emakume eta gizon 1 (Ingalaterra, 1612)
# [[Petronilla de Meath]] sorginkeria egotzita sutan errea (Irlanda)
# [[Rebecca Lemp]] Sorginkeria egotzita sutan errea (Alemania, 1550-1590)
# [[Rebecca Nurse]] Salemgo sorginkeria prozesuan exekutatua(AEB, 1621-1692)
# [[Rebecca Walker]] idazlea, feminista (Mississipi, 1969)
# [[Rocío Vitero Pérez|Rocio Vitero Perez]] gizarte langilea eta politikaria (Gasteiz, 1980)
# [[Romola Garai]] aktore britainiarra (1982)
# [[Ruth Osborne (ustezko sorgina)]] hil zuten emakume eskalea (Ingalaterra, 1680-1700)
# [[Sally Salminen]] nobelagilea (Finlandia,1906-1976)
# [[Samlesburyko sorginkeria prozesua]] 20 bat emakume akusatuak (Ingalaterra, 1612)
# [[Sarah Cloyce]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatua (AEB, 1648-1703)
# [[Sarah Good]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1653-1962)
# [[Sarah Osborne]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatua (AEB, 1643?-1692)
# [[Sarah Wildes]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1627-1692)
# [[Sima Sami Bahous]] NBE Emakumeak-en zuzendaria (Jordania, 1956)
# [[Susana Rinaldi]] aktorea eta tango-abeslaria (Argentina, 1935)
# [[Susannah Sheldon]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatzailea (AEB, 1670?- ?)
# [[Suzana de Moraes]] aktore, zinema-zuzendaria (Brasil, 1940-2015)
# [[Tarsila do Amaral]] margolaria (Brasil, 1886-1973)
# [[Tatiana Bilbao]] arkitektoa (Mexiko)
# [[Tatiana Lióznova]] zinema zuzendaria (Errusia, 1914-2011)
# [[Teresa Duclós]] margolaria (Sevilla, 1934)
# [[Vera Fokina]] ballet dantzaria (1886-1958, Errusia)
# [[Vera Panova]] idazlea eta kazetaria (Errusia, 1905-1973)
# [[Vera Tschechowa]] aktorea, zinemagilea eta ekoizlea (Alemania, 1940)
# [[Victoria Åberg|Victoria Aberg]] margolaria (Finlandia, 1824-1892)
# [[Villanuako sorginak]] Villanuako sorginkeria prozesua (Huesca, XV. mendea)
# [[Wilhelmina Wylie]] igerilaria (Australia, 1984)
# [[Wilmot Redd]] Sorginkeria egotzita urkatua (Salem, 1692)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''ekaina''')====
(ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Colino]] eef--'''SORTUA''' kirolaria, ibiltaria (Durango 2004)
# [[Aitziber Makazaga]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Zerain 1976)
# [[Alazne Etxebarria Urizar]] ef--'''SORTUA''' korrikalaria (Santurtzi 1997)
# [[Ane Maruri]] ef--'''SORTUA''' dantzaria eta irakaslea (Bizkaia 1996)
# [[Begoña Guillen]] ef--'''SORTUA''' argazkilaria (Amurrio 1963)
# [[Bernadette Iratzoki Luro]] ----'''SORTUA''' dantzaria, antzerkilaria eta irakaslea (Azkaine, 1959)
# [[Betzaida Urtaza]] ef--'''SORTUA''' idazlea, itzultzailea, editorea (Donostia-Legorreta 1988)
# [[Gabi Etxebarne]] ----'''SORTUA''' idazlea, feminista, serora ohia (Aldude, Nafarroa Beherea 1932)
# [[Garbiñe Alustiza]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Zerain 1964)
# [[Lurdes Imaz]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, antzerki zuzendaria eta gidoilaria (Segura 1952)
# [[Margarita Olañeta]] ef--'''SORTUA'' ekintzailea (Ermua 1931)
# [[Olga Uribe]] ef--'''SORTUA''' ehulea (Durango 1958)
# [[Oroitz Jauregi]] ef--'''SORTUA''' Euskaltzain urgazlea (Legorreta 1974)
# [[Patxika Erramuzpe]] ----'''SORTUA''' Abeslaria, ekintzailea (Aldunde. Nafarroa Beherea 1943)
# [[Adelaide Anne Procter]] poeta, filantropoa (Ingalaterra)
# [[Adelina Lopes Vieira]] idazlea, dranagilea (Portugal-Brasil)
# [[Agnes Baltsa]] mezzosopranoa (Grezia)
# [[Alice Rey Colaço]] Ilustratzailea, abeslaria. Portugal
# [[Amelia Orleanskoa]] Portugalgo azken erregina (Frantzia-Portugal)
# [[Amélia Rey Colaço]] aktorea, zuzendaria (Portugal)
# [[Ana Castillo]] idazlea (Chicago, EEBB)
# [[Ana de Gonta Colaço]] eskultorea (Portugal)
# [[André Léo]] Frantziako eleberri eta kazetaria, ekintzaile feminista (1824 - 1900)
# [[Ann Putnam, Jr.]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Anna Waser]] margolaria (Suitza)
# [[Anna Zippel]] sorginkeria leporatuta eraila (Suedia)
# [[Anne de Chantraine]] sorginkeria egotzita sutan erretakoa (Lieja)
# [[Annie Londonderry]] munduari bira egindako txirrindularia (AEB)
# [[Assumpta Roura]] kazetaria eta idazlea (Katalunia)
# [[Barbara Ward]] ekonomialaria, kazetaria eta idazlea (Erresuma Batua)
# [[Beatriz Costa]] aktorea, idazlea (Portugal)
# [[Bessie Rayner Parkes]] poeta, kazetaria, feminista (Alemania-AEB)
# [[Blanca Muñoz]] artista, eskultorea eta grabatzailea (Madril)
# [[Branca de Gonta Colaço]] idazlea, errezitatzailea (Portugal)
# [[Carmen Arozena]] artista, margolaria eta grabatzailea (La Palma)
# [[Carmen Laffón]] artista, margolaria eta eskultorea (Sevilla)
# [[Carola García de Vinuesa]] mediku, zientzialari, irakasle (Espainia-Australia)
# [[Carolina Michaëlis de Vasconcelos]] filologoa, idazlea (Alemania-Portugal)
# [[Caroline de Barrau]] feminista, aktibista (Frantzia)
# [[Caroline Haslett]] ingeniari elektrikari aitzindaria (Erresuma Batua)
# [[Charlotte Saunders Cushman]] aktorea (AEB)
# [[Clémentine Hélène Dufau]] margolaria (Frantzia)
# [[Concepción Bona]] hezitzailea eta ekintzailea (Dominikar Errepublika)
# [[Concha de Albornoz]] intelektual feminista (Asturias)
# [[Conchita Supervía]] mezzosopranoa (Bartzelona)
# [[Corina Freire]] abeslaria, aktorea, enpresaburua (Portugal)
# [[Cynthia Germanotta]] filantropoa, ekintzailea, enresaburua (AEB)
# [[Dinah Craik]] idazlea (Ingalaterra)
# [[Dolores González Pérez]] idazlea (Malaga)
# [[Dora Panofsky]] arte historialaria (Alemania-AEB)
# [[Dorothea Tanning]] margolaria (AEB)
# [[Dorothy Hansine Andersen]] medikua (EEUU)
# [[Eduarda Lapa]] margolaria (Portugal)
# [[Eleanor Pairman]] matematikaria, asmatzailea (Eskozia)
# [[Elizabeth Ann Ashurst Bardonneau]] itzultzailea, aktibista (Ingalaterra)
# [[Elsie Widdowson]] nutrizionista (Erresuna Batua)
# [[Emília de Sousa Costa]] idazlea, feminista (Portugal)
# [[Emily Davies]] sufragista, emakumea unibertsitate eskubide-defensatzailea (Ingalaterra)
# [[Emma Stebbins]] eskultorea (AEB)
# [[Eugénie Le Brun]] intelektual feminista (Frantzia-Egipto)
# [[Eugénie Marie Salanson]] margolaria (Frantzia)
# [[Felícia Fuster i Viladecans]] margolaria eta poeta (Bartzelona-Paris)
# [[Felicia Hemans]] poeta (Ingalaterra)
# [[Fiorenza Cossotto]] mezzosopranoa (Italia)
# [[Franceska Mann]] dantzaria (Polonia)
# [[Frederica von Stade]] mezzosopranoa (AEB)
# [[Geraldine Jewsbury]] eleberrigilea eta kritikaria (Ingalaterra)
# [[Ghada Waly]] politikari eta diplomatikoa (Egipto)
# [[Gina Cigna]] sopranoa (Italia)
# [[Guadalupe Marín]] modeloa eta eleberrigilea (Mexiko)
# [[Hariclea Darclée]] sopranoa (Errumania)
# [[Henriette Michaelis]] hizkuntzalaria (Alemania)
# [[Hoylande Young]] kimikaria (AEB)
# [[Huda Sha'arawi]] aktibista feminista (Egipto)
# [[Irina Vladislavovna Bussen]] minerologoa (Errusia)
# [[Izumi Nakamitsu]] Armagabetzeari lotutako gaiei buruzko Nazio Batuen Bulegoko zuzendaria (Japonia)
# [[Josephine Butler]] feminista eta guzarte erreformatzailea (Erresuma Batua)
# [[Juana Alarco de Dammert]] filantropoa, hezitzailea (Peru)
# [[Júlia Lopes de Almeida]] idazlea, kazetaria, feminista (Brasil)
# [[Julie von May]] sufragista, feminista (Suitza)
# [[Katalina Boloniakoa|Katalina Boloniakoa]] margolaria, idazlea, santa (Bolonia)
# [[Kate Marvel]] zientzilaria (New York EEBB)
# [[Kin Yamei]] doktorea, hezitzailea eta nutrizioan aditua (Txina, EEBB)
# [[Letitia Elizabeth Landon]] poeta (Ingalaterra)
# [[Licia Verde]] astronomoa, fisikaria, irakaslea (Italia)
# [[Lidia Blanco]] filologoa (Burgos)
# [[Lilian Baylis]] britainiar antzerki ekoizle eta zuzendaria
# [[Lola Garrido]] arte kritikaria, komisarioa eta bildumagilea (Donostia)
# [[Lucia Valentini Terrani]] mezzosopranoa (Italia)
# [[Madeleine Pelletier]] psikiatra, aktibista (Frantzia)
# [[Malak Hifni Nasif]] idazle, poeta, maistra (Egipto)
# [[Margarida Lopes de Almeida]] poeta, deklamatzailea, eskultorea (Brasil)
# [[Maria Adelaide Lima Cruz]] margolaria (Portugal)
# [[Maria Archer]] idazlea (Portugal)
# [[María Barbeito]] pedagogo, idazlea (Galizia)
# [[Maria da Cunha]] poeta, kazetaria(Portugal-Brasil)
# [[Maria Jane Jewsbury]] eleberrigilea eta kritikaria (Ingalaterra)
# [[Maria Lamas]] idazlea, kazetaria, ekintzaile politikoa (Portugal)
# [[María Luisa Calero Vaquera]] hizkuntzalaria (Badajoz)
# [[Maria Olga de Moraes Sarmento da Silveira]] idazlea, feminista (Portugal)
# [[María Soriano Llorente]] psikologoa (Valentzia)
# [[María Trinidad Sánchez]] ekintzailea, aberriaren ama (Dominikar Errepublika)
# [[Marie Adelaide Belloc Lowndes]] nobelagilea (Ingalaterra)
# [[Marie La Cécilia]] Frantziako maistra, Komunan aktibista errepublikanoa (1839 - 1922)
# [[Marisa de Leza]] aktorea (Madril)
# [[Martha Carrier]] sorginkeria leporatuta eraila (EEBB)
# [[Mary Eastey]] Salemeko sorgin-epaiketan exekutatua (AEB)
# [[Mary Russell Mitford]] idazlea, dramagilea (Ingalaterra)
# [[Mary Walcott]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Matiel Mogannam]] aktibista, nazionalista (Libano-Palestina)
# [[Matilda Hays]] itzultzaile, idazle, kazetari, aktore (Ingalaterra)
# [[Melissa Aldana]] saxofoi-jotzailea (Txile)
# [[Mercedes Llopart]] sopranoa, irakaslea (Bartzelona)
# [[Mercy Lewis]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Minou Tavárez Mirabal]] filologoa, politikaria (Dominikar Errepublika)
# [[Monica Oliphant]] zientzialari, ikertzailea (Ingalaterra-Australia)
# [[Nabawiyya Musa]]irakaslea, nazionalista, feminista (Egipto)
# [[Natali Germanotta]] moda-diseinatzailea, estilista (AEB)
# [[Natalia Kanem]] UNFPAren zuzendaria (Panama)
# [[Nerilie_Abram]] zientzilaria (Australia)
# [[Nísia Floresta (idazlea)]] idazlea, hezitzailea (Brasil)
# [[Paca Blanco]] ekintzailea (Madril)
# [[Patricia Kraus]] abeslaria, musikagilea, ekoizlea (Milan-Espainia)
# [[Regina Lago García]] pedagogo, psikologo (Palentzia)
# [[Renata Scotto]] sopranoa (Italia)
# [[Rosalba Carriera]] margolaria (Italia)
# [[Ruth Rivera Marín]] arkitektoa (Mexiko)
# [[Safia Zaghloul]] aktibista, politikaria (Egipto)
# [[Sonia Vivas]] pedagogoa, politikaria (Bartzelona)
# [[Tarab Abd al-Hadi]] aktibista feminista, politikaria(Palestina-Egipto)
# [[Valentine de Saint-Point]] idazlea (Frantzia)
# [[Verónika Mendoza]] politikaria (Peru)
# [[Victòria Pujolar Amat|Victoria Pujolar Amat]] margolaria (Bartzelona)
# [[Virgínia Quaresma]] kazetaria, aktibista (Portugal)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''maiatza''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Alaitz Biritxinaga]] ef--'''SORTUA''' Txirrindulari epaile eta zuzendaria (Bizkaia 1974)
# [[Angelita Bilbao Bilbao]] efef'''SORTUA''' erizaina, ekintzaile abertzalea (Bilbo 1903-Argentina 1990)
# [[Concha Laca]] efef'''SORTUA''' artisaua, zeramikaria, eskultorea (Madril 1925-Irun 2018)
# [[Estibaliz Urresola Solaguren]] ef--'''SORTUA''' zinema zuzendaria (Laudio 1984)
# [[Haizea Beruete]] efef'''SORTUA''' bertsolaria (Iruñea 1994-2022)
# [[Lina Huarte-Mendikoa]] efef'''SORTUA''' sopranoa (Iruñea 1928-Madril 2017)
# [[Margarita Barainka]] g'''SORTUA''' Gernikako bonbardaketaren lekukoa (Errigoiti 1922)
# [[Acacia Uceta]] poeta (Madril)
# [[Adelaida Abarca Izquierdo]] ekintzailea, kartzelarik ihes egindakoa (Madril)
# [[Adelaida Las Santas]] kazetari eta poeta (Madril)
# [[Alejandra Soler]] maistra errepublikano erbesteratua (Valentzia)
# [[Amanda Jones]] poeta, aktibista, asmatzailea (AEB)
# [[Ana Martínez Collado]] arte estetika eta generoa (Madril)
# [[Ángela García de la Puerta]] Espainiako 1. Fisika eta Kimika katedraduna (Soria)
# [[Ángeles García-Madrid]] idazlea eta presoa (Madril)
# [[Anna Davin]] historialaria, idazlea, feminista( Ingalaterra)
# [[Anna Keichline]] arkitektoa eta asmatzailea (AEB)
# [[Anna Manso Munné]] idazlea, gidoilaria (Bartzelona)
# [[Anna Ruth Fry]] idazlea (Britainia Handia)
# [[Asun Casasola]] genero indarkeriaren aurkako aktibista (Palentzia)
# [[Asunción Bastida]] moda diseinatzailea (Bartzelona)
# [[Aurora Rodríguez Carballeira]] ama eugenesikoa (Galizia)
# [[Barbara Bodichon]] ongilea, eskubideen aldeko aktibista (Erresuma Batua)
# [[Carmen Mir]] moda diseinatzaile (Bartzelona)
# [[Christiana Figueres]] antropologoa, ekonomialaria eta analista(Costa Rica)
# [[Clara Sánchez (idazlea)]] idazlea, Espainaiko zine aditua (Guadalajara)
# [[Concha Alós]] idazlea (Valentzia-Bartzelona)
# [[Consuelo García del Cid Guerra]] idazlea (Bartzelona)
# [[Deepika Kurup]] zientifikoa, asmatzailea (edateko ur garbi 'azkarra') (AEB)
# [[Dorothy Thompson]] kazetaria, idazlea, sufragista, feminista (AEB)
# [[Eldorado Jones]] asmatzailea (hegazkin isilgailua,plantxa elektrikoa)(AEB)
# [[Elena Moncada]] ekintzaile, idazle, prostituzioaren abolizionista (Argentina)
# [[Enriqueta Gallinat]] politikaria, errepresio frankistaren biktima (Bartzelona)
# [[Erna Schneider]] ingenaria, matematikaria eta asmatzailea (AEB)
# [[Ethel Léontine Gabain]] margolaria (Frantzia-Ingalaterra)
# [[Eva Alcón]] errektorea (Castelló)
# [[Flor Cernuda]] preso komunista (Toledo)
# [[Flora Robson]] aktorea (Ingalaterra)
# [[Gema Corredera]] abeslari eta musikagilea (Kuba)
# [[Geneviève de Gaulle-Anthonioz]] Frantziako erresistentziakoa (Frantzia)
# [[Gertrud Bäumer]] aktibista feminista eta politikaria (Alemania)
# [[Gisela Wild]] feminista, kooperatiba-politiketan espezializatua (Argentina)
# [[Gloria Patricia Porras]] abokatu, notario, epaile (Guatemala)
# [[Hannah Slater]] asmatzailea (kotoiaz josteko haria sortzeko metodo berria)(AEB)
# [[Helen Taylor (feminista)]] idazlea, aktorea (Erresuma Batua)
# [[Helen Taylor]] noblea (Ingalaterra)
# [[Helena Lange]] pedagogoa eta emakumeen eskubide defendatzailea (Alemania)
# [[Hilary Wainwright]] kazetaria, ikertzailea, feminista (Ingalaterra)
# [[Hildegart Rodríguez Carballeira]] politikaria, etorkizuneko emakume gisa sortua (Madril)
# [[Ida Henrietta Hyde]] fisiologoa eta asmatzailea (AEB)
# [[Isabel Olesti]] kazetari eta idazlea (Tarragona)
# [[Isabel Risco]] aktorea (Coruña)
# [[Isabel Vicente García|Isabel Vicente Garcia]] ekintzaile komunista (Albacete - Bartzelona)
# [[Jenara Vicenta Arnal Yarza]] 1. Zientzia Kimiko doktorea eta ikertzailea (Zaragoza)
# [[Jessie Boucherett]] emakumeen aldeko aktibista (Ingalaterra)
# [[Joaquina Dorado Pita]] Les Cortseko preso errepublikanoa (Coruña)
# [[Josefa Barba-Gosé Flexner]] zientzialaria (Bartzelona-Filadelfia)
# [[Josefina Amalia Villa]] ekintzailea, preso politikoa (León-Madril)
# [[Joy Mangano]] enpresaria eta asmatzailea (fregona, pertxak) (AEB)
# [[Juana Francisca Rubio]] margolaria eta ilustrailea (Madril)
# [[Judith Malina]] aktorea, ekoizlea eta zuzendaria (Alemania-AEB)
# [[Karen Olsen Beck]] arkitektoa, soziologoa, politikaria eta diplomatikoa (*!)
# [[Laia Berenguer Puget]] Les Cortseko preso sozialista (Bartzelona)
# [[Laura Casielles]] idazlea, poeta (Asturias)
# [[Les Corts emakumeen kartzela]] (Bartzelonako eraikina)
# [[Letizia Battaglia]] kazetari, argazkilari, politikari, editore eta enpresaburua (Italia)
# [[Liane Russell]] genetista, zoologoa (Austria, AEB)
# [[Lidia Guinart]] kazetaria, idazlea eta politikaria (Bartzelona)
# [[Lilí Díaz Rivas]] enpresaburua, idazlea (Galizia)
# [[Lilly Maxwell]] sufragista (Eskozia)
# [[Lina Gálvez]] historialaria, ekonomia feministan aditua (Sevilla)
# [[Lise London]] erresistentzia frantseseko aktibista (Frantzia)
# [[Llum Quiñonero]] kazetaria, ekintzailea, politikaria (Alacant)
# [[Lola Sanjuán]] enpresaburua eta lider feminista (Sevilla)
# [[Magda Bandera]] kazetaria, idazlea(Bartzelona)
# [[Maite Alvarez]] zientzilaria eta ikertzailea (Ermua)
# [[Manolita del Arco]] politikaria, ekintzailea (Bilbo-Madril)
# [[Margarida Abril]] ekintzailea (Katalunia)
# [[María Ángeles Durán]] ikertzailea (Madril)
# [[María Antonia Peña]] errektorea (Cádiz)
# [[María Antonia Zorraquino]] biokimikaria eta ikertzailea (Zaragoza)
# [[Maria Bigordà Montmany]] kataluniar ekintzailea (Ullastre-Tarrasa)
# [[María del Carmen Cuesta Rodríguez|Maria del Carmen Cuesta Rodríguez]]A aktibista (Madril)
# [[Maria Deraismes]] prostituzioaren abolizionista
# [[María Dolores de Pablos]] poeta eta astrologoa (Madril)
# [[Maria Dolors Laffitte]] abeslaria (Bartzelona)
# [[Maria Dolors Renau]] psikologoa, pedagogoa eta politikaria (Bartzelona)
# [[María Elena Moyano]] aktibista (Perú)
# [[María José Figueras]] errektorea (Katalunia)
# [[Maria Lacerda de Moura]] anarkista eta feminista (Brasil)
# [[María Vicenta Mestre Escrivá]] psikologoa, Valentziako Unibertsitateko 1. emakume errektorea (Valentzia)
# [[Marie Killick]] audio-ingeniaria, asmatzailea (gramofonorako zafirozko orratza) (Erresuma Batua)
# [[Marina Vargas]] artista (Granada)
# [[Marisa Mediavilla Herreros]] liburuzaina, dokumentalista, feminsita (Palentzia)
# [[Marjorie Joyner]] asmatzailea (ile kizkur iraunkorrak egiteko makina)(AEB)
# [[Martirio (cantante)|Martirio]] abeslaria (Huelva)
# [[Mary Beale]] margolaria eta erretratista (Ingalaterra)
# [[Mary Dixon Kies]] asmatzailea (kotoiaz josteko haria sortzeko metodo berria) (AEB)
# [[Melania Moscoso]] antropologa, pedagoga, feminista (Bilbo)
# [[Mercedes Fernández-Martorell]] antropologoa (Bartzelona)
# [[Mercedes Núñez Targa]] Las Ventas eta Nazien kontzentrazio-eremuetako preso eta lekukoa (Bartzelona)
# [[Miren Arantza Madariaga Aberasturi]] politikaria eta zuzendari publikoa (Gernika)
# [[Montserrat Minobis]] kazetaria, irakaslea, idazlea eta feminista (Figueras)
# [[Natacha Bustos]] komiki-marrazkilaria (Eivissa)
# [[Nieves Torres]] politikaria, ekintzailea (Madril)
# [[Niña Pastori]] flamenko-kantautorea (Cadiz)
# [[Noeleen Heyzer]] diplomazialaria(Singapur)
# [[Noelia Vera]] kazetaria eta politikaria (Cádiz)
# [[Núria Feliu]] abeslaria eta aktorea (Bartzelona)
# [[Olimpia Altuve]] farmazialaria (Guatemala)
# [[Paz Azzati Cutanda]] Las Ventaseko preso komunista (Valentzia)
# [[Petra Cuevas]] preso komunista (Toledo)
# [[Pilar Aranda Ramírez]] errektorea (Zaragoza)
# [[Pilar López Díez]] maistra, kazetaria, komunikazio eta genero ikertzailea (Asturias)
# [[Rina Lazo]] margolari eta muralista (Guatemala)
# [[Rocio Mora Nieto]] abokatua eta aktibista (Madril)
# [[Rosa Aguilar Chinea]] errektorea (Gomera)
# [[Rosa Aguilar]] politikaria (Kordoba)
# [[Rosa Cremón Parra]] erizaina, ekintzaile antifrankista (Madril)
# [[Rosa Devés]] biokimikaria, akademika eta hezitzailea (Txile)
# [[Sally Alexander]] historialaria, feminista (Ingalaterra)
# [[Sheila Rowbotham ]] historialari feminista sozialista (Erresuma Batua)
# [[Shirley Ann Jackson]] fisikaria, asmatzailea (AEB)
# [[Sofía Moro]] argazkilaria (Madril)
# [[Soledad Murillo]] soziologo feminista, ikertzailea eta politikoa (Madril)
# [[Soledad Real López]] ekintzaile, komunista (Bartzelona)
# [[Susana Blas Brunel]] komisarioa, arte eta feminosmoan aditua (Madril)
# [[Susanna Martín]] ilustratzailea (Bartzelona)
# [[Suzanne Noël]] Zirujau plastikoa (Frantzia)
# [[Teresa Hernández Sagués]] Les Cortseko preso komunista (Avila)
# [[Teresa Rebull]] aktibista politikoa eta kantautorea (Bartzelona)
# [[Teresa Saez Barrao]] aktibista feminista, politikaria (Huesca-Nafarroa)
# [[Trinidad Gallego Prieto]] erizaina, emagina,politikari komunista (Madril)
# [[Valerie Hunter Gordon]] asmatzailea (Erresuma Batua)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''apirila''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Antonia Salaberria]] efef'''SORTU''' erraketista (Eibar, 1906-2000)
# [[Aurelia Elkoro-Iturbe]] efef'''SORTU''' erraketista (Eibar 1012-1977)
# [[Haizea Oses]] ef--'''SORTU''' eskalatzailea (Arrasate, 2004)
# [[Irene Sarrionandia]] ef--'''SORTU''' mendi korrikalaria (Deba 1948)
# [[Joana Lasheras]] ef--'''SORTU''' kazetaria EITBn (Iruñea 1980)
# [[Josefina Markina]] efef'''SORTU''' filantropoa (Mallabia 1889-1972)
# [[Julene Bouzo]] ef--'''SORTU''' atleta (Ermua, 2003)
# [[Julia Guerra Lacunza]] efef'''SORTU''' poeta (Iruñea 1953-2008)
# [[María del Villar Berruezo]] efef'''SORTU''' aktorea, dantzaria eta idazlea (Tafalla 1888-1977)
# [[Martija de Jauregui]] XVI. mendeko sendagilea (Nafarroa) '''SORTU'''
# [[Pantxika Urruti]] ef--'''SORTU''' kantaria eta pastoral errejenta (Zuberoa 1955)
# [[Teresa Izu]] margolaria, ilustratzailea (Tafalla) sortu
# [[Adelita Domingo]] pianista, kopla-kantari eta dantzarien maistra(Sevilla)
# [[Aenne Burda]] argitaratzailea, alemaniar ekonomia-mirariaren ikur bat (Alemania)
# [[Amaya Arzuaga]] diseinatzailea eta enpresaburua (Burgos)
# [[Ana María Rodas]] idazlea (Guatemala
# [[Ana Rosa Diego]] zinema-zuzendaria eta gidoilaria (Sevilla)
# [[Angelina Aspuac]] jantzi maien defendatzailea (Guatemala)
# [[Angelina Beloff]] margolaria, grabatzailea eta arte-irakaslea(Errusia-Mexiko)
# [[Asunción Gómez Pérez]] ikertzailea (Badajoz)
# [[Aurelia Gutiérrez-Cueto Blanchard]] pedagogoa(Santander)
# [[Beatrice Hastings]] idazlea(Ingalaterra)
# [[Belén Maya]] flamenko-dantzaria eta koreografoa ( )
# [[Bella Dutton]] tenislaria (Britainia-Espainia)
# [[Bibiana Candia]] idazlea eta kazetaria (Galizia)
# [[Carlota Gurt]] idazlea eta kazetaria (Bartzelona)
# [[Catherine Bauer Wurster]] arkitektoa, etxebizitza publikoaren defendatzailea (AEB)
# [[Catherine Fahringer]] idazlea, aktibista (Estatu Batuak)
# [[Celia Rivas Casais]] kamioilaria, enpresaburua eta ekintzailea (Galizia)
# [[Ch´umilkaj Curruchiche]] abeslaria (Guatemala)
# [[Chona Madera]] idazle kanariarra
# [[Cilly Aussem]] tenislaria (Alemania)
# [[Concha Méndez]] idazlea, poeta eta gidoilaria (Madril)
# [[Concha Monje]] robotika-ikertzailea (Badajoz)
# [[Elena Catena]] filologoa, editorea eta feminista (Salamanca)
# [[Elena Villamandos]] kanariar idazlea
# [[Elvira Dyangani Ose]] Bartzelonako Arte Garaikidearen Museoaren 1. emakume zuzendaria(Kordoba)
# [[Emma Couceiro]] poeta (Lugo)
# [[Enriqueta Martín Ortiz de la Tabla]] irakaslea eta liburuzaina (Badajoz)
# [[Ernestine Rose]] asmatzailea (Polonia)
# [[Eudoxia Píriz]] Medikua (Salamanca)
# [[Fatoumata Diawara]] Maliko aktore eta egile-abeslaria (1982 - )
# [[Francisca Subirana]] tenislaria (Katalunia)
# [[Genie Espinosa]] artista, ilustratzailea (Bartzelona)
# [[Helena Bayona]] dokumentalgilea (Iruña)
# [[Iris Yassmin Barrios Aguilar]] abokatu eta epailea (Guatemala)
# [[Isa Guerra García]] poeta kanariarra (Kanariar uharteak)
# [[Isabel Expósito Morales]] idazlea (Hierro-Kanariak)
# [[Isabel García Hualde]] idazlea (Zarrakaztelu)
# [[Josane Sigart]] tenislaria (Belgika)
# [[Kajsa Ekis Ekman]] kazetari, idazle, ekintzailea (Suedia)
# [[Karma Peiró]] kazetari digitala Adimen Artifizialean aditua (Bartzelona)
# [[La Niña de los Peines]] Kopla-abeslaria (Sevilla)
# [[Las Ventas emakumeen kartzela]] artikulua da.
# [[Laura Fernández]] Idazlea eta kazetaria (Terrassa)
# [[Lenina Amapola García]] idazlea (Guatemala)
# [[Lilí Álvarez]] kirolaria, kazetaria eta Olinpiar jokoetako 1.emakume espainiarra (Erroma-Madril)
# [[Lourdes Pastor]] Kantaria eta aktibista (Kordoba)
# [[Lydia Becker]] Britainia Handiko sufragista, biologoa eta astronomoa (1827-1890)
# [[Madam C. J. Walker]] asmatzailea eta enpresaburua (AEB)
# [[Maddelin Brizuela]] enbaxadorea Bolivian (El Salvador)
# [[Margarita Ucelay]] filologoa, hispanista eta irakaslea (Madril)staño
# [[Marguerite Broquedis]] tenislaria (Frantzia)
# [[Maria Àngels Anglada]] kazetaria, poeta, eleberrigilea (Katalunia)
# [[María Blanca Ferrer García]] Abokatua, idazlea, poeta (Iruñea)
# [[María Blanchard]] margolaria (Santander)
# [[Maria del Carmen Reina Jiménez]] idazlea kanariarra
# [[María Francisca Ulloa del Castillo]] emagina (Utrera)
# [[Maria Furtwängler]] aktore eta medikua (Alemania)
# [[María Josefa Riba]] tenislaria (Katalunia)
# [[María Laffitte]] arte-kritikaria, idazlea, Emakumeen eskubide defendatzailea(Sevilla)
# [[María Rodrigo]] musikagilea, pianista eta irakaslea(Madril)
# [[María Salas Larrazábal]] idazle eta aktibista (Burgos)
# [[Marian Rojas]] mediku psikiatra eta idazlea (Madril)
# [[Maribel Lacave]] idazle kanariarra
# [[Marie Goegg-Pouchoulin]] Suitzako aktibista feminista eta abolizionista (1826-1899)
# [[Marie Vassilieff]] margolaria (Errusua-Frantzia)
# [[Marifé de Triana]] Kopla-abeslaria eta aktorea (Sevilla)
# [[Matilde Coral]] flamenko dantzaria (Sevilla)
# [[Matilde Landa]] politikaria (Badajoz)
# [[Matilde Ras]] grafologoa, idazlea, itzultzailea(Tarragona)
# [[Matilde Ucelay]] Espainiako tituludun 1.emakume arkitektoa (Madril)
# [[Mayte Martín (idazlea)|Mayte Martín]] Las Palmas (Kanariak)
# [[Mayte Martín]] musikagilea, flamenko-abeslaria (Bartzelona)
# [[Melanie Mayron]] asmatzailea eta aktorea (AEB)
# [[Melissa Farley]] psikologo, feminista (AEB)
# [[Mercedes Rodrigo]] Espainiako tituludun 1.emakume psikologoa (Madril)
# [[Merche Esmeralda]] flamenko-dantzaria (Sevilla)
# [[Milagro Almenara Pérez]] Espainiako Gerra Zibilean eraildako farmazialaria (Santander)
# [[Milagros Mengíbar]] flamenko-dantzaria (Sevilla)
# [[Milagros Nuin Monreal]] itzultzailea. (Erriberri-Nafarroa)
# [[Molla Mallory]] tenislaria (Norvegia-AEB)
# [[Morena Herrera]] abortuaren aldeko ekintzailea (El Salvador)
# [[Myriam Palacios]] aktorea (Txile)
# [[Natalia Sosa Ayala]] kanariar idazlea
# [[Norah Borges]] ilustratzailea (Argentina)
# [[Núria Albó]] poeta (Bartzelona)
# [[Nuria Coronado Sopeña]] kazetaria, feminista, abolizionista (Madril)
# [[Olimpia Valencia]] ginekologoa (Galizia)
# [[Oliva Acosta]] zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (Cádiz)
# [[Omowunmi Sadik]] asmatzailea (Nigeria)
# [[Patricia Ruiz de Irizar]] farmazialaria eta kooperantea (Iruñea)
# [[Paulina Kellogg Wright Davis]] aktibista, hezitzailea (AEB)
# [[Pepa Chávarri]] tenislaria (Madril)
# [[Pilar Aguilar Carrasco]] idazle, zinemako kritikaria, feminista (Jaén)
# [[Pura Maortua]] antzerki-zuzendaria (Kantabria)
# [[Rafaela Pastor]] aktibista (Malaga)
# [[Rebeca Lane]] abeslaria (Guatemala)
# [[Rita Fernández Queimadelos]] arkitektoa (Galizia)
# [[Rosa Barasoain|Rosa Barasoin]] idazlea (Tafalla)
# [[Rosa Torras]] tenislaria (Katalunia)
# [[Rosa Vergés]] zinema-zuzendaria, gidoilaria eta irakaslea (Bartzelona)
# [[Sabina Spielrein]] psikiatra eta psikoanalista (Errusia)
# [[Salima Ikram]] egiptologoa (Pakistan)
# [[Selena Millares]] kanariar poeta
# [[Simone Iribarne]] tenislaria (Lapurdi)
# [[Sofia Quintino]] Portugalgo mediku, feminista eta errepublikanoa (1879-1964)
# [[Sonsoles Echavarren Roselló|Sonsoles Echavarren]] idazlea eta kazetaria (Iruñea)
# [[Sylvia Ratnasamy]] asmatzailea (Belgika)
# [[Taina Bien-Aimé]] abolizionista
# [[Teresa Zabalza Díez]] musikagilea, musikaria eta musika irakaslea (Iruñea)
# [[Trinidad Lucea Ferrer]] idazlea, poeta eta ilustratzailea (Tutera)
# [[Veena Sahajwalla]] asmatzailea (India-Australia)
# [[Victorina Durán]] margolaria, jantzi-eszenografoa eta diseinatzailea (Madril)
# [[Viera Sparza]] ilustratzailea, idazlea eta umorista grafikoa (Zaragoza)
# [[Virginia Laparra]] fiskal oiha (Guatemala)
# [[Yolanda Castaño]] poeta eta literatura kritikaria (Coruña)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''martxoa''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Boni Macarrón]] efef'''SORTU''' martxantera, gozoki saltzailea (Durango)
# [[Carmen Miranda Zubieta]] --ef'''SORTU''' Kultur-ekintzailea (Galdakao)
# [[Elbira Iturri]] ef--'''SORTU''' aktibista (Mundaka)
# [[Eugenia Idoiaga]] efef'''SORTU''' emagina (Forua)
# [[María Ángeles Garai]] efef'''SORTU''' irakaslea, Bizkaiko lehen andereñoa (Bilbo)
# [[Martxelina Lopetegi]] efef'''SORTU''' bertsolaria (Oiartzun 1864-1930)
# [[Tamara Clavería]] ----'''SORTU''' Amuge elkarteko lehendakaria (Bilbo)
# [[Adilia de las Mercedes]] jurista feminista (Guatemala)
# [[Alauda Ruiz de Azúa]] zine-zuzendaria eta gidoilaria (Bizkaia)
# [[Alika Kinan]] Abolizionista (ARgentina)
# [[Almudena Domínguez Arranz]] arkeologoa
# [[Amada López Meneses]] historialari galiziarra
# [[Amalia de Isaura]] aktore komikoa eta kupletista (?)
# [[Amelia Baldeón Iñigo]] arkeologoa (Gasteiz)
# [[Amparo Alonso Betanzos]] adimen artifizialeko ikertzailea(Galizia)
# [[Amparo Cebrián]] pedagogoa (Salamanca)
# [[Ana Delgado Hervás]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Ana María Romero de Campero]] kazetaria, idazlea ekintzailea (Bolivia)
# [[Ángeles Huerta]] zine-zuzendaria (Asturias)
# [[Angelina Vidal]] Portugalgo idazle eta kazetaria (1847-1917)
# [[Anina Ciuciu]] abokatu eta idazle ijitoa (Errumania)
# [[Anne Tyng]] asmatzailea (Txina-AEB)
# [[Anselma de Salces]] Bilbotar ongilea (1815-1885)
# [[Arabako Emakumeen Asanblada]]
# [[Arundhati Bhattacharya]] enpresaburua (India)
# [[Áurea Lucinda Javierre]] artxibozaina eta historialaria (Teruel)
# [[Beatriz Pinheiro]] Portugalgo idazle, poeta, editore eta intelektuala (1871-1922)
# [[Begoña Vila]] astrofisikaria (Galizia)
# [[Berta Wilhelmi]] enpresaburua, hezitzailea, filantropoa eta feminista (Alemania, Granada)
# [[Carla Accardi]] margolari abstraktua (Italia)
# [[Carla Lonzi]] idazlea, arte-kritikaria, feminista (Italia)
# [[Carla Subirana]] zine-zuzendaria (Bartzelona)
# [[Carme Freixa]] kazetaria, feminista, abolizionista (Bartzelona)
# [[Carmen de Zulueta]] idazlea, filosofoa eta irakaslea (Madril)
# [[Carmen García Mateo]] telekomunikazio ingeniaria (Galizia)
# [[Carmen López Alonso|Carmen Lopez Alonso]] historialaria
# [[Carmen Sentandreu Gimeno]] arkeologoa
# [[Carmen Velacoracho de Lara]] Kazetaria (Ciudad Real, 1880-Madril,1960)
# [[Catherine Furbish]] botanikaria (AEB)
# [[Christine Peterson]] estatistikaria, zientzialaria (EEBB)
# [[Chus Gutiérrez]] zine-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea (Granada)
# [[Deema Shehabi]] poeta eta idazlea (Kuwait)
# [[Delia Grigore]] filologo ijitoa (Errumania)
# [[Diana Pey]] piano-jotzailea (Madril)
# [[Dolores Cebrián]] irakaslea (Salamanca)
# [[Domitila de Carvalho]] Portugalgo mediku, irakasle eta politikaria (1871-1966)
# [[Elaine N. Aron]] psikologoa (Kalifornia)
# [[Elena Barulina]] botanikaria, genetista eta ikertzailea (Errusia)
# [[Elena Díaz Ereño]] medikua eta irakaslea (Galdakao)
# [[Elena Fortún]] idazlea, haur eta gazte literatura (Madril)
# [[Elena Hernández Sandoica]] historialaria
# [[Elisa Augusta da Conceição Andrade]] Portugalgo lehen emakume medikua (1855-??)
# [[Elisa Garrido González|Elisa Garrido]] historialaria
# [[Elizabeth J. Tasker]] astrofisikaria, idazle zientifikoa eta irakaslea (Britainia)
# [[Elvira Ontañón Sánchez-Arbós]] idazlea, artikulugilea eta pedagogoa (?)
# [[Elza_Dunkels]] Suediako pedagoga
# [[Emma Ihrer]] feminista eta lider sindikala (Alemania)
# [[Esma Redžepova]] abeslari ijitoa (Mazedonia)
# [[Esther Takeuchi]] asmatzailea (AEB)
# [[Fei-fei Li]] konputazioko irakaslea (Txina-AEB)
# [[Fournierreko emakume kartagileak]] emakume langileak (Gasteiz)
# [[Gloria Cabral]] arkitektoa (Brasil-Paraguai)
# [[Gloria Giner de los Ríos García]] irakaslea(Madril)
# [[Glòria Trías Rubiés]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Guiomar Torresão]] Portugaldar idazlea eta feminista (1844-1898)
# [[Halet Çambel]] arkeologaeta Olinpiar Jokoetan lehiatu zen lehen emakume turkiarra, eskriman
# [[Harriet Williams Russell Strong]] asmatzailea (AEB)
# [[Helena Lopes da Silva]] zirujau eta politikaria (Cabo Verde)
# [[Hélène Rioux]] idazle eta itzultzailea (Kanada)
# [[Helene Stöcker]] bakezalea, feminista eta publizista (Alemania)
# [[Isabel Aguirre]] arkitektoa (Galizia)
# [[Isabel García Lorca]] irakaslea eta idazlea (Granada)
# [[Jennifer Miller]] Feminista, artista, idazlea...(EEBB)
# [[Jordina Sales i Carbonell]] historialaria
# [[Josefina Aldecoa]] idazlea eta pedagogoa (Leon)
# [[Juana Capdevielle]] Gerra Zibilean eraildako pedogogo eta liburuzaina (Madril-Galizia)
# [[Juana Romani|Juani Romani]] italiar-frantziar margolaria
# [[Julia Sánchez Carrilero]] arkeologoa
# [[Julia Vigre García]] maistra (Madril)
# [[Julienne Baseke Nzabandora]] aktibista (Kongo)
# [[Julieta Paredes]] feminista komunitarioa (Bolivia)
# [[Juliette Bonheur]] animalia-margolaria (Frantzia)
# [[Katerina Harvati]] paleontologoa, irakaslea eta ikertzailea (Grezia)
# [[La Argentinita]] dantzaria eta koreografoa (Buenos Aires)
# [[Laura de los Ríos Giner]] irakaslea (Granada)
# [[Laura García Hoppe]] margolaria eta idazlea (Malaga)
# [[Leonor Serrano Pablo]] pedagogoa,legelaria, feminista (Ciudad Real-Madril)
# [[Lily Braun]] idazle eta feminista (Alemania)
# [[Linda Braidwood]] arkeologoa
# [[Lita Cabellut]] margolari ijitoa (Espainia)
# [[Lourdes Girón Anguiozar]] arkeologoa (Cadiz)
# [[Maite Larrauri Gómez]] filosofoa, idazlea eta irakaslea (Valentzia)
# [[Manuela Solís]] ginekologoa, Valentziako 1. medikua (Valentzia)
# [[Mapi León]] futbolaria (Zaragoza)
# [[Margarita Ballester Figueres]] poeta, itzultzailea eta irakaslea (Katalunia)
# [[Margarita Sánchez Romero]] arkeologoa (Madril)
# [[Maria Amália Vaz de Carvalho]] Portugalgo idazle poligrafoa, pedagogoa eta poeta (1847-1921)
# [[María Ángeles Pérez Samper]] arkeologoa (Bartzelona, 1949)
# [[María Antonina Sanjurjo Aranaz]] belar-jockey jokalaria (Galizia)
# [[Maria Benedita Mouzinho de Albuquerque de Faria Pinho]] Portugalgo idazle, aktibista errepublikano eta feminista (1865-1939)
# [[María Blázquez|María Blazquez]] idazlea (Extremadura)
# [[María Buj Luna]] liburuzain terueldarra
# [[Maria Clara Correia Alves]] Portugalgo editore, kazetari eta irakasle feminista (1869-1948)
# [[María Cristina Gonzalo Pintor]] arkitektoa (Santander-Madril)
# [[Maria Eugenia Aubet]] arkeologoa (?)
# [[María José Alonso Fernández]] farmakologoa (Leon)
# [[María Juana Ontañón]] arkitekto kanariarra (Tenerife)
# [[María Lacrampe]] erizaina (Madril)
# [[María Sánchez Arbós]] maistra eta pedagogoa (Huesca-Madril)
# [[María Teresa Miras Portugal]] biokimika (Galizia)
# [[María Victoria Lareu]] ikertzailea, auzitegiko medikua (Galizia)
# [[Mariam Kamara]] arkitekto frantziar-nigeriarra
# [[Mariana Angélica de Andrade]] Poeta portugaldarra (1840-1882)
# [[Marie Joséphine Nicolas]] margolari frantziarra
# [[Marisol Soengas]] mikrobiologoa (Galizia)
# [[Marta Moll de Alba]] piano-jotzailea (Kanariak)
# [[Mary Walton]] ingeniaria eta asmatzailea (AEB)
# [[Massouda Kohistani]] aktibista (Afganistan)
# [[Matilde Cantos]] politikaria (Granada)Mpa
# [[Matilde Moliner Ruiz]] liburuzaina eta institutuko katedraduna(Madril)
# [[Mercedes Vegas]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Mercedes Vilanova Ribas]] historialaria eta ikertzailea (Katalunia)
# [[Miren Roji]] musika irakaslea eta piano-jotzailea (Santurtzi, 1917-2018)
# [[Naama Goren-Inbar]] arkeologoa
# [[Nely Reguera]] zine-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea (Granada)
# [[Nieves Sánchez Carrilero]] arkeologoa
# [[Noemí Trujillo]] poeta eta idazlea (Bartzelona)
# [[Norma Vázquez]] Bilbon bizi den indarkeria matxistan aditua (Mexiko)
# [[Núria Rafel i Fontanals]] arkeologoa katalana
# [[Ofelia Rey Castelao ]] historialaria,idazlea (Galizia)
# [[Olga Vallespín Gómez]] arkeologoa eta Espainiako lehen urpekari profesionala
# [[Olive Dennis]] ingeniaria, tren diseinu-berrikuntzen egilea (AEB)
# [[Patsy O'Connell Sherman]] asmatzailea (AEB)
# [[Peregrina Quintela Estévez]] matematikaria (Galizia)
# [[Pilar Palomero]] zinemagilea eta idazlea (Zaragoza)
# [[Pilar Pérez Solano]]zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (Alacant)
# [[Rachel Zimmerman]] zientzialaria eta asmatzailea (Kanada)
# [[Rilda Paco]] artista, diseinatzailea (Bolivia)
# [[Rita de Morais Sarmento]] Portugalgo lehen emakume ingeniari zibila (1872-1931)
# [[Robin Wall Kimmerer|Robin Wall Kimmerer]] ekologista (EEBB)
# [[Rosa Balaguer Oltra]] Kazetaria (Valentzia)
# [[Rosa María Rodríguez Magda]] filosofoa (Valentzia)
# [[Sally Fox]] asmatzailea (AEB)
# [[Sandra Barrilaro]] argazkilaria eta ekintzailea (Bilbo)
# [[Sandra Sevillano]] mendi korrikalaria (Santurtzi)
# [[Serafina Javierre]] liburuzaina (Tarragona)
# [[Sonia Sánchez]] idazlea, abolizionista (Argentina)
# [[Susan Leeman]] endrokrinologoa (AEB)
# [[Susana Reyes]] dantzari, koreografoa, artista (Ekuador)
# [[Teresa Paneque]] Astronomoa, zientzia-dibulgatzailea (Madril-Txile)
# [[Towanda Rebels]] idazle, komediante, abolizionista, feminista bikotea (Madril)
# [[Vicenta Lorca Romero]] maistra (Granada)
# [[Victoria Cabrera Valdés]] historialaria (Madril)
# [[Violeta Delmonte]] hizkuntzalaria (Argentina-España)
# [[Virginia Auber Noya]] idazlea, itzultzaile (Coruña, 1825-Madril,1897)
# [[Marianne Thyssen]] politikaria (Belgika, 1956)
}}
=== Berriak ===
====Berriak 2022 (Otsaila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Azpitarte]] ef--'''SORTU''' abeslaria, futbolaria eta aktorea (Bizkaia)
# [[Antonia Salaberria]] efef'''SORTU''' Erraketista (Eibar)
# [[Adelaida de la Calle]] biologoa (Madril)
# [[Adriana Kaplan Marcusán]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Argentina)
# [[Agustina Ruiz Dupont]] fikziozko zientzialaria (Granada)
# [[Aissata Kane]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Gambia)
# [[Alfreda Markowska]] Holokaustoa biziraun zuen emakumea, haur ijito, judu eta alemanak bizirauten lagundu zuena (Polonia)
# [[Alicia Estévez]] Zientzialaria (Pontevedra)
# [[Alicia Hermida]] aktorea (Madril)
# [[Almaclara]] emakume-orkestra taldea (Andaluzia)
# [[Amalia Lobato Rosique]] Gerra zibilean eraildako milizianoa (Murtzia)
# [[Aminata Diop]] mutilazio genitalagatiko lehen errefuxiatua eta aktibista (Mali)
# [[Amparo Soler Leal]] aktorea (Madril)
# [[Ana Locking]] moda-diseinatzailea, enpresaburua eta argazkilaria (Toledo)
# [[Ana Mena]] abeslaria eta aktorea (Malaga)
# [[Angéla Kóczé]] Soziologoa feminista ijitoa (Hungaria)
# [[Ángela López Jiménez]] soziologoa eta feminista (Iruñea)
# [[Angelines Fernández]] aktore errepublikanoa (Madril-Mexiko)
# [[Anika Rahman]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Banglades)
# [[Anna Missuna]] Errusiar geologoa
# [[Antonia Plana]] aktorea (Espainia)
# [[Antónia Pusich]] portugaldar idazle, kazetari eta musikagilea (1805-1883)
# [[Balghis Badri]] feminsta eta aktibista (Sudan)
# [[Beatriz González Calderón]] biolontxelojolea eta orkestra-zuzendaria (Andaluzia)
# [[Binta Jammeh-Sidibe]] emakumeen eskubideen aldeko politikoa (Mauritania)
# [[Blanca Lydia Trejo]] idazlea, aktibista, kantzilerra (Mexiko)
# [[Bogaletch_Gebre]] mikrobiologoa, Emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista eta feminista(Etiopia)
# [[Carmela Nieto]] kazetaria eta idazle feminista (Kuba)
# [[Carmen García Mateo]] zientzialaria (Galizia)
# [[Carmen Herrera (margolaria)|Carmen Herrera]] Kuba-EEBB
# [[Carolina Beatriz Ângelo]] Portugaldar medikua eta feminista, herrialde horretan bozkatu zuen lehen emakumea (1878 - 1911)
# [[Caroline Flack]] telebista-aurkezlea eta irrati esataria (Britainia Handia)
# [[Catalina Martin-Chico]] fotokazetaria (Madril)
# [[Cecilia Seghizzi]] musikagilea, biolin-joleaeta pintorea (Italia)
# [[Ceija Stojka]] ijito margolaria (Austria)
# [[Celia Rico Clavellino]] gidoilasria eta zine zuzendaria(Sevilla)
# [[Charline Effah]] idazlea eta maistra (Gabon)
# [[Chou Kung-shin]] idazlea, historialaria... (Taiwan)
# [[Constanza de Ayala]] Arabako dama (Araba)
# [[Consuelo Díez Fernández]] pianista eta musikagilea (Madril)
# [[Coral del Río Otero]] ekonomialaria eta ikertzailea(Vigo)
# [[Delaine Le Bas]] artista ijitoa (Britania Handia)
# [[Dolores Corbella Díaz]] hizkuntzalaria, akademikoa (Tenerifekoa)
# [[Dolores Corella Piquer]] zientifikoa eta ikertzailea (Valentzia)
# [[Dolores Ruiz Berdún]] zientzia historialaria eta ikertzailea (Espainia)
# [[Dolores Serrano]] pianista, musikagilea eta irakaslea (Cadiz)
# [[Dora Barrancos]] soziologo, historialari, feminista (Argentina)
# [[Dorothy_Reed_Mendenhall]] medika estatubatuarra (Columbus 1874- Chester 1964)
# [[Efua Dorkenoo]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Ghana)
# [[Elena Gorolová]] indarrez esterilizatutako emakume ijitoa (Txekia)
# [[Elena María Tejeiro]] aktorea (Murtzia)
# [[Elisabeth Guttenberger]] Auschwitz-Birkenau-tik bizirik atera zen emakume ijitoa. (Alemania)
# [[Elvira Quintillá]] aktorea eta abeslaria (Bartzelona)
# [[Emma Kunz]] sendalaria (Suitza)
# [[Estrellita Castro]] abeslaria eta aktorea (Sevilla)
# [[Ethel Brooks]] Soziologo feminista eta ijitoa (AEB)
# [[Eugenia Zuffoli]] abeslaria eta aktorea (Italia)
# [[Eva Villaver Sobrino]] astrofisikaria eta ikertzailea (Palentzia)
# [[Fàtima Bosch i Tubert]] zientzialaria (Girona)
# [[Fatoumata Coulibaly]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Mali)
# [[Fauziya Kasinga]] emakumeen genital mutilazioa dela eta, AEBko lehen errefuxiatua (Togo)
# [[Florence Price]] orkestra garrantzitsu batek jo zuen lehen musikagile afroamerikarra (AEB)
# [[Fran Hosken]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista ()
# [[Fran Hosken]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (EEBB)
# [[Francisca de Assis Martins Wood]] Lehen aldizkari feministaren argitaratzailea (Lisboa, 1802-1900)
# [[Gavina Viana Viana]]ekintzaile antifaxista (Donostia-Bartzelona)
# [[Gina Ranjičić]] lehenengo ijito idazlea (Serbia)
# [[Gisela Bock ]] historialaria (Alemania)
# [[Hanna Neumann]] matemarikaria (Alemania)
# [[Imperio Argentina]] aktorea, abeslaria eta dantzaria (Argentina)
# [[Inés Núñez de la Parte]] abokatua, kontseilaria eta goi-zuzendaria (Bilbo)
# [[Inna Modja]] ablazioaren kontrako ekintzailea (Mali)
# [[Isabel Parra]] kantautorea eta folklorista (Txile)
# [[Isabel Rodà de Llanza]] epigrafialaria eta arkeologoa (Bartzelona)
# [[Isabelle Stengers]] Bruselako filosofoa (Belgika)
# [[Isatou Touray]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (GAmbia)
# [[Jaha_Dukureh]] giza eskubideen aldeko aktibista (Gambia)
# [[Jane Richardson]] biofisikoa eta Richardson biogramen asmatzailea (AEB)
# [[Javiera Parra]] musikaria eta abeslaria (Txile)
# [[Juana Goizueta Vértiz]] Kontituzio Zuzenbideko irakaslea (Nafarroa)
# [[Julia Lajos]] aktorea (Valladolid)
# [[Julia Robinson]] estatubatuar matematikaria (Misuri)
# [[June Crespo]] artista (Iruñea, 1982)
# [[June Eric-Udorie]] ablazioaren kontrako ekintzailea (Irlanda)
# [[Katarina Taikon]] idazle ijitoa (Suedia)
# [[Laura_Mersini-Houghton]] kosmologa eta fisika teoriko albano-estatubatuarra (Tirana)
# [[Layli Miller-Muro]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (AEB)
# [[Leah Manning]] Politikari britainiarra, giza eskubideen aldeko ekintzailea (Erresuma Batua)
# [[Leena Yadav]] zinema-zuzendaria (India)
# [[Leonore Davidoff]] historialaria, feminista (AEB)
# [[Leyla Hussein]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Somalia)
# [[Lidia Cao]] ilustratzailea eta muralista (Galizia)
# [[Lily van Angeren-Franz]] Auschwitz-Birkenau-tik bizirik atera zen emakume ijitoa. (Alemania)
# [[Loral O'Hara]] ingeniaria eta astronauta NASAn (AEB))
# [[Louise Jopling]] margolaria (Erresuma Batua)
# [[Ma Thida]] Kontzientzia preso ohia eta idazlea (Birmania)
# [[Mae Azango]] Kazetaria eta emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Liberia)
# [[Marcia_Neugebauer]] geofisika estatubatuarra (AEB)
# [[Margaret Bonds]] musikagilea (AEB)
# [[Margarita Comas Camps]] pedagogoa (Menorca-Erresuma Batua)
# [[Mari Carmen Díaz de Mendoza]] aktorea (Madril)
# [[María Banquer]] aktorea (Espainia)
# [[María Bru]] aktorea (Valentzia)
# [[María de Sarmiento y Castilla]] Arabako dama (Araba)
# [[María Dolores Gispert Guart]] bikoizketa aktorea eta irrati esataria (Katalunia)
# [[María Eva Istúriz García|María Eva Istúriz Garcia]] Berdintasunerako teknikaria (Iruñea)
# [[Maria Federici]] komunista, politikaria (Italia)
# [[María Inmaculada Paz-Andrade]] zientzialaria (Galizia)
# [[María Itziar Urrutia San Antón]] arkitektoa eta zuzendari exekutiboa (Malaga)
# [[María Matilde Almendros]] irrati esataria eta aktorea (Katalunia)
# [[María Ripoll]] zinegilea (Bartzelona)
# [[María Ruiz de Gauna]] XV.mendeko emakumea (Gasteiz)
# [[María Teresa Ruiz Cantero]] mediku eta ikertzailea (Melilla)
# [[Maria Veleda]] Portugalgo ekintzaile feminista eta errepublikanoa (1871-1955)
# [[Mary Nash]] historialaria (Irlanda-Katalunia)
# [[Maya Burhanpurkar]] ikertzaile kanadiarra (Ontario)
# [[Melanie Spitta]] zinema zuzendari ijitoa (Belgika)
# [[Mónica Ramos Toro]] antropologoa (Madril)
# [[Nahid Toubia]] Sudaneko lehen emakume-zirujaua eta EGM ikerketan ezpezializatutako aktibista (Sudan)
# [[Najat Maalla M'jid]] NBE Idazkari Nagusiaren Ordezkari Berezia Haurren aurkako Indarkeriari buruzkoa (Maroko)
# [[Nilde Iotti]] politikari komunista (Italia)
# [[Nina Dudarova]] hizkuntzalari ijitoa, erromanieran alfabetatzea (Rusia)
# [[Nitza Margarita Cintron]] medikua (Puerto Rico)
# [[Olayinka Koso-Thomas]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Nigeria)
# [[Panna Cinka]] biolin-jotzailea ijitoa (Hungria)
# [[Pastora Filigrana García]] ijito sindikalista feminista (Sevilla)
# [[Pastora Imperio]] dantzaria (Sevilla)
# [[Pepita de Oliva]] ijito dantzaria, Europan ezaguna (Málaga)
# [[Pratibha Parmar]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Nairobi)
# [[Regina de Lamo]] 98.ko belaunaldiaren idazle anarkista (Jaén)
# [[Rita Montagnana|Rita Montagnama]] Komunista, politikaria (Italia)
# [[Romila Thapar]] historialaria (India)
# [[Rosa Cortés]] 1749ko ijitoen kontrako Sarekada Handian atxilotua (Granada)
# [[Rosa Taikon]] ijito zilargin eta aktorea (Suedia) Gina Ranjičić
# [[Rosario García Ortega]] aktorea (Argentina)
# [[Sagrario Ruiz Elizalde]] maistra eta hezkidetzan erreferentea (Nafarroa)
# [[Saioa Mantzisidor Zilloniz]] nekazaria eta enpresaburua (Bizkaia)
# [[Sandy Powell]] jantzi-diseinatzailea (Britainia Handia)
# [[Shu Otero]] komikigilea (Sunbilla, Nafarroa garaia)
# [[Silvia Agüero]] ijito idazlea, ijitoen memoria berreskuratzen duena (Madril)
# [[Sister Fa]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Senegal)
# [[Sonia Contera]] fisikaria eta nanoteknologoa (Madril)
# [[Soraya Post]] eurodiputatu ijitoa (Suedia)
# [[Tarsy Carballas]] zientzialaria (Galizia)
# [[Teresa Margarida da Silva e Orta]] lehen emakume eleberrigilea portugesez (1711-1793)
# [[Teresa Mattei]] ekintzaile komunista, feminista (Italia, 1921-2013)
# [[Teresa Noce]] italiar politikaria (1900-1980)
# [[Teresa Sánchez de Bilbao]] XV.mendeko emakumea (Gasteiz)
# [[Teresa Vinyoles Vidal]] historialaria (Bartzelona)
# [[Thais_Russomano]] Brasildarra medikuntza aeroespazialean espezializatuta (Porto Alegre)
# [[Vanderlan da Silva Bolzani]] Kimikaria (Brazil)
# [[Věra Bílá]] ijito abeslaria (Txekia)
}}
====Berriak 2022 (Urtarrila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Urrutia]] ----'''SORTU''' Eskalatzailea (Bizkaia)
# [[Alazne Belar]] ef--'''SORTU''' erizaina eta ikerlaria (Atxondo, Bizkaia)
# [[Belén Bengoetxea]] ef--'''SORTU''' Ikertzailea eta EHUko irakaslea (Durango)
# [[Elena Uriz]] ef--'''SORTU''' irakaslea, aktorea, dantzaria, musikaria (Iruñea)
# [[Maixux Rekalde]] efef'''SORTU''' Bakezalea eta euskaltzaile (Oiartzun)
# [[Mercedes Arbaiza]] ----'''SORTU''' Historialaria eta EHUko irakaslea (Bilbo)
# [[Pilar Narbaiza]] efef'''SORTU''' erraketista eta sukaldaria (Mallabia)
# [[Uxue del Río]] ef--'''SORTU''' artista, irudigilea eta diseinatzaile grafikoa (Donostia)
# [[Adelaide Cabete]] Ginekologo feminista, framazona eta errepublikanoa (Portugal, 1867-1935)
# [[Adele Bianchi]] geografoa (Italia)
# [[Aida Peláez de Villa Urrutia]] idazlea,kazetaria, sufragista. (Kuba)
# [[Amalia Mallén|Amalia Mallén de Ostolaza]] saiakeragilea, itzultzailea, sufragista (Kuba)
# [[Ana de Castro Osório]] Portugalgo idazlea, feminista eta militante errepublikanoa(1872-1935)
# [[Ana Maria Lajusticia]] kimikaria, dietetikan eta nutrizioan aitzindaria (Madril)
# [[Ana Revenga]] ekonomialaria (Espainia)
# [[Ángela Molinuevo y Longuebau]] XIX. mendeko karitatea (Gasteiz)
# [[Ángeles Flórez Peón]] bizirik dagoen azken miliziano sozialista (Asturias)
# [[Angélica Morales |Angélica Morales ]] idazlea, aktorea (Teruel, 1970)
# [[Ann Rose Nu Tawng]] bakezalea, erizaina BBC 100 women sariduna (Birmania)
# [[Antonella Picchio]] Ekonomialari feminista (Italia)
# [[Arantxa Rodríguez Álvarez]] ekonomialari feminista (Bilbo)
# [[Arantza Chacón Ormazabal]] ikertzailea, Zehar Errefuxiatuak (Gasteiz)
# [[Asunción Ruiz]] ingurumen teknikaria (Madril)
# [[Aurelia Castillo de González]] idazle eta itzultzailea (Kuba)
# [[Aurora Villar Buceta]] kazetaria (Kuba)
# [[Belén Franch Gras]] zientzialaria (Valentzia)
# [[Belén Frau Uriarte]] ekonomilaria, Espainaiako CEOko eta munduko komunikazioko zuzendaria (Bilbo)
# [[Belén Landáburu]] abokatu eta politikoa (Burgos)
# [[Bianca Maria Meda]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Blanca de los Ríos]] idazlea eta literatura kritikoa (Sevilla)
# [[Camille Kouchner]] Zuzenbide pribatuko irakaslea, abokatua (Frantzia)
# [[Carmen Serdán Alatriste]] iraultzailea (Mexiko)
# [[Catalina Bárcena]] aktore kubatarra (Kantabria)
# [[Consuelo Uranga]] komunista (Mexiko)
# [[Cristina Borderías]] Historialaria (Katalunia)
# [[Cristina Carrasco]] ekonomilari feminista (Txile-Bartzelona)
# [[Cynthia Cockburn]] antimilitarista feminista eta akademikoa (Britania Handia)
# [[Diane Elson]] ekonomilari feminista (Erresuma Batua)
# [[Digna Collazo]] sufragista (Kuba)
# [[Domitila García de Coronado]] editorea, idazlea (Kuba)
# [[Elena Salvador]] aktorea (Madril)
# [[Elisa Garrido Moreno]] ikertzailea, unibertsitateko irakaslea (Valentzia)
# [[Elisa Garrido]] espainiar militante antifaxista (Zaragoza)
# [[Elisa Mújica]] Idazlea (Kolonbia, 1918-2003)
# [[Elisa Soriano Fisher]] mediku-oftalmologoa eta feminista (Madril)
# [[Élisabeth Chaplin]] margolaria (Frantzia, 1890-Italia, 1982)
# [[Ella Fontanals-Cisneros]] enpresaria eta arte-bildumagilea (Kuba)
# [[Elva Raquel Gómez]] kitxua idazlea (Argentina)
# [[Elvira de Hidalgo]] Sopranoa eta kantu-maistra (Teruel)
# [[Erika Aifan]] ustelkeriaren aurkako epailea (Guatemala)
# [[Esperanza Molina Cubillo]] idazlea eta antropologoa (Madril)
# [[Esther Chapa]] sufragista (Mexiko)
# [[Eva Celada]] kazetaria, idazlea eta gastronomoa (Palentzia)
# [[Eva Gancedo]] musikagilea, filmetako soinu-bandetan espezializatua (Madril)
# [[Fanny Garrido]] idazle galiziarra
# [[Fátima Báñez]] legelaria, politikaria eta ekonomilaria (Huelva)
# [[Fatima Singhateh]] Haurren salerosteka eta explotariari buruzko Nazio Batuen Errelatore Berezia (Gambia)
# [[Francia Márquez]] ekintzaile feminista (Kolonbia)
# [[Gisela Vaquero]] bideojokogilea (Girona)
# [[Henriette d'Angeville]] Mont Blanc igo zuen bigarren emakumea (Frantzia)
# [[Hermila Galindo]] politikaria, kazetaria eta ekintzaile feminista (Mexiko)
# [[Hortensia Gelabert]] aktore kubatarra Espainian (Espainia)
# [[Ingrid Robeyns]] filosofo eta ekonomialari feminista (Lovaina, Belgika)
# [[Irene González]] Futbolaria (Coruña, 1909-1928)
# [[Isabel Margarita Ordetx]] idazlea, (Kuba)
# [[Isabel Oyarzábal]] itzultzailea, kazetaria, idazlea, aktorea eta diplomatikoa(Malaga)
# [[Isabella Leonarda]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Jamila Medina Ríos]] idazlea (Kuba)
# [[Josefina Blanco]] aktorea (Leon)
# [[Josefina Gómez Mendoza]] geografo eta idazlea (Madril)
# [[Julia Peguero Sanz]] maistra eta feminista (Zaragoza)
# [[Justa Montero]] aktibista feminista (Bartzelona)
# [[Kate Young]] gizarte-antropologoa (Erresuma Batua)
# [[Laila Haidari]] ekintzailea 100 Women BBC sariduna (Agfanistan)
# [[Leonor Taboada]] kazetaria, idazlea eta ekintzaile feminista
# [[Lourdes Beneria]] ekonomialari feminista (Katalunia)
# [[Lucía López Marco]] albaitaria (Zaragoza)
# [[Manuela Vargas]] flamenko dantzaria (Sevilla, 1941 - Madril, 2007)
# [[Margarita Manso]] 27ko belaunaldiko margolaria (Valladolid, 1908-Madril,1960)
# [[Mari Carmen Martínez Chamorro]] medikua (León)
# [[María Ángeles Pérez López|Maria Ángeles Pérez López]] poeta (Valladolid)
# [[María Cancio]] aktorea (Madril)
# [[María del Adalid]] margolari galiziarra (
# [[María Espinosa de los Monteros]] emakumeen eskubide zibil eta politikoen aldeko aktibista (Malaga)
# [[María Fernanda Ladrón de Guevara]] Aktorea (Madril)
# [[María Guerrero López]] aktorea (Madril)
# [[María Guerrero]] Aktore eta enpresaburua (Madril)
# [[María José Vázquez]] GIB/HIES ekintzailea (Bartzelona)
# [[María Josefa Patricia Muñoz y Jarabeitia]] filantropoa (Bilbo)
# [[María Martos]] Feminista (Madril)
# [[María Muñoz de Quevedo]] piano-jotzailea
# [[Maria Teixidor i Jufresa]] enpresari eta abokatua (Katalunia)
# [[María Teresa Gavarró Castelltort]] pedagogoa(Katalunia)
# [[María Tubau]] aktorea (Madril)
# [[María Villar Buceta]] kazetaria, poeta, ekintzailea (Kuba)
# [[Maria Xaveria Perucona]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Marta Álvarez Guil]] legelaria (Madril)
# [[Matilde de la Torre]] kazetari eta politikaria (Burgos)
# [[Matilde Díez]] aktorea (Madril)
# [[Matilde Rodríguez Cabo]] mediku, psikiatra, idazlea, feminista, sufragista eta aktibista (Mexiko)
# [[Maud de Boer-Buquicchio]] Haurren salerosteka eta explotariari buruzko Nazio Batuen Errelatore Berezi oiha (Herbehereak)
# [[Michelle Perrot]] historialaria (Frantzia)
# [[Natália Pasternak|Natalia Pasternak]] biologoa BBC 100 women sariduna (Brasil)
# [[Négar Djavadi]] eleberrigilea, zinemagilea (Iran/Frantzia)
# [[Nerea Luis]] informatika ingeniaria (Madril)
# [[Nieves Quintana]] Nekazaria (Araba)
# [[Nilofar Bayat]] afganistar abokatua eta saskibaloi jokalaria (Kabul)
# [[Reem Alsalem]] Emakumeen kontrako indarkeriari buruzko Nazio Batuen Errelatorea (Jordania)
# [[Reyna Pastor]] historialaria (Argentina)
# [[Rosa García-Malea López]] lehen emakume kaza-pilotua (Almeria)
# [[Rosika Schwimmer]] kazetaria, idazlea, sufragista (Budapest)
# [[Sabine Weiss]] Argazkilaria (Frantzia)
# [[Sara Baartman]] esklaboa (Afrika)
# [[Serafina Núñez]] idazle kubatarra
# [[Susanna Minguell]] filosofo eta idazlea (Bartzelona)
# [[Tlaleng Mofokeng]] mediku, hizlari, idazle eta emakumeen eskubideen eta sexu eta ugalketa-osasunaren aldeko aktibista BBC 100 women sariduna (Hegoafrika, 1980)
# [[Trinidad Arroyo]] Espainian lan egin zuen lehen oftalmologoa (Palentzia)
# [[Virginia Eubanks]] politologoa (AEB)
# [[Virginia Torrecilla]] futbolaria (Mallorca)
# [[Virginie Demont-Breton]] margolaria (Frantzia, 1859-1935)
# [[Winnaretta Singer]] musika mezenas (Paris)
# [[Zeltia Montes Muñoz]] musikagilea, filmetako soinu-bandetan espezializatua (Madril)
}}
=== Berriak ===
====Berriak 2021 (urria, azaroa, abendua)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Olaizola]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Elgoibar 1974)
# [[Amaia Lejarreta]] ef--'''SORTUA''' artista, makillatzailea (Durango 1983)
# [[Anttoni Etxeberria]] efef'''SORTUA''' tabernaria (Hondarribia 1914-2020)
# [[Begoña Gorospe]]----'''SORTUA''' feminista, zinegilea (Hernani 1942)
# [[Frantxiska Iragorri]] efef'''SORTUA''' Abertzale, ekintzailea (Oiartzun, 1920-2019)
# [[Garbiñe Larrea |Garbiñe Larrea Iturralde]] ef--'''SORTUA''' Naturopata (Urnieta 1976)
# [[Hipolita Ibaibarriaga]] ef--'''SORTUA''' erreketista (Ermua 1914- Bartzelona 1939)
# [[Itziar Ugarte]] ef--'''SORTUA''' Kazetaria eta idazlea (Oñati 1995)
# [[Junkal Guerrero]] ----'''SORTUA''' musikaria (Andoain 1968)
# [[Leire Vargas]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria, idazlea eta itzultzailea (Durango 2002)
# [[Lide Urrestarazu]] ef--'''SORTUA''' mendi lasterkaria (Ordizia 1999)
# [[Maria Angeles Esnaola]] efef'''SORTUA''' Maistra abertzalea (Ormaiztegi 1924-2017)
# [[María Bravo]] ----'''SORTUA''' sopranoa (Portugalete 1952)
# [[María Goiricelaya Burón]] ef--'''SORTUA''' aktorea, antzerki-zuzendaria (Bilbo 1983)
# [[Maria Rosario Arrizabalaga]] efef'''SORTUA''' Mariarro bezala ezagunagoa, feminismoa eta justizia soziala bizi-ardatz izan zituen gizarte-ekintzailea (Ermua 1949- Donostia 2021)
# [[Maribel Aiertza]] ef--'''SORTUA''' euskal idazlea (Etxebarria 1962)
# [[Rosario Zubizarreta]] efef'''SORTUA''' erraketista (Ermua 1918-2002)
# [[Shandra Martínez]] ----'''SORTUA''' artista, ilustratzailea. (Errenteria1977)
# [[Susana Serrano]] ef---'''SORTUA''' Unibertsitateko irakaslea (Elorrio)
# [[Tere Jaio]] efef'''SORTUA''' aktorea, bikoiztailea. (Gernika)
# [[Teresa Murga]] efef'''SORTUA''' (Markina-Xemein 1910-2015)
# [[Abia Akram|Abia Akra]] aktibista (Pakistan)
# [[Aida Lafuente]] politikari ekominista (León)
# [[Al Khadra Mabrook]] Saharar poeta (Sahara)
# [[Alice Neel]] margolari erretratugile estatubatuarra (1900 - 1984)
# [[Amaia Bono]] antzerki aktorea (Gasteiz, 1989)
# [[Amaia Nausia]] historialaria (Iruñea)
# [[Amalia Domingo Soler]] Idazlea, espiritista (Sevilla, 1835-Bartzelona,1909)
# [[Ana Santos Payán]] idazlea, poeta, editorea (Guadalajara, 1972-Almeria, 2014)
# [[Ana Teresa Diego]] Argentinan atxilotu-desagertua (Argentina)
# [[Andrea Ixchíu]] kazetaria (Guatemala)
# [[Antonia Adroher Pascual]] maistra, pedagogoa eta politikaria (Girona)
# [[Araceli Sánchez Urquijo|Araceli Sanchez Urquijo]] bide, ubide eta portuetako ingeniaria (Sestao)
# [[Azucena Villaflor|Azuzena Villaflor]] Maiatzeko plazako ekintzailea (Argentina)
# [[Belén Nevado]] aktorea, feminista (Gasteiz, 1969)
# [[Berta Arocena de Martínez Márquez]] Kazetaria, feminista (Habana, 1901-1956)
# [[Blanca Li]] koreografo, dantzari, zinemagile (Granada)
# [[Buchi Emecheta]] idazle nigeriarra
# [[Carlota Pi]] Ingeniaria eta enpresari katalana
# [[Carme Alemany Gómez]] soziologoa, feminista (Bartzelona)
# [[Carme Karr i Alfonsetti]] Kataluniako kazetari, idazle, musikologo eta publizista feminista eta bakezalea (1865 - 1943)
# [[Carme Montoriol i Puig]] Bartzelonako idazlea, itzultzailea eta piano-jotzailea (1892 - 1966)
# [[Carmen Navarro]] Medikua eta ikertzailea (Madril)
# [[Carmen Salinas Alfonso de Villagómez]] Legelaria
# [[Carole Pateman]] Britainiako feminista eta politologoa (Sussex, Ingalaterra)
# [[Carolina Coronado]] idazlea (Badajoz)
# [[Carolina Escobar Sarti]] Guatemala, 1960 feminista, idazlea,
# [[Clara Peeters]] margolari flamendarra. (1580-1621)
# [[Claudette Colvin]] Afro-amerikarren eskubide zibilen mugimenduaren aitzindaria.
# [[Clotilde Cerdá Bosch]] Aktibista eta goi mailako harpa-jotzailea (Bartzelona, 1861-1926)
# [[Concepción Sierra Ordóñez]] Legelaria
# [[Conchita Balparda]] abeslaria, sopranoa. Portugalete (1942)
# [[Constance Naden]] Idazle, poeta eta filosofo ingelesa
# [[Consuelo Rubio]] opera abeslaria (Madril)
# [[Cristina Durán Costell|Cristina Durán]] ilustratzailea eta marrazkilaria (Valentzia, 1970)
# [[Cristina Spínola]] kazetaria, kirolaria, telebistako kazetaria, idazlea eta Kanarietako Youtuber-a da.
# [[Crystal Bayat]] aktibista (Afganistan)
# [[Diana Pinilla]] txirrindulari kolonbiarra
# [[Dolores Aleu Riera]] Mediku titulua lortzen lehena (Bartzelona 1857-1913)
# [[Dolores Prida]] kazetari eta antzerkigile kubatar estatubatuarra
# [[Dolors Monserdà]] Kataluniako idazle eta ekintzaile feminist (1845-1919)
# [[Dolors Piera]] Kataluniako irakasle sindikalista (1910-2002)
# [[Eider Sánchez]] ingeniaria eta "Naru Intelligence"ren sortzailea (Donostia)
# [[Elena Cipriana Álvarez Durán]] idazle, folklorista (Badajoz)
# [[Elena Maseras Ribera]] Mediku, pedagogo eta irakaslea. Medizina fakultatean lehen emakume matrikulatua (Tarragona, 1853-1905)
# [[Elena Mederos Cabaña]] Feminista,aktibista (Kuba)
# [[Elena Molina]] dokumentalgilea (Madril)
# [[Elisa Fernández de la Vega]] medikua, ikertzailea (Asturias-Zaragoza)
# [[Ellen Churchill Semple|Ellen Churchill]] geografo amerikarra (1863-1932)
# [[Elvia Carrillo Puerto]] Lider feminista, politikoa eta sufragista mexikarra
# [[Emilia Bernal]] Kazetaria, itzultzaile (Kuba, 1884-1964)
# [[Fátima Djarra Sani]] Emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea. (Ginea Bissau)
# [[Fede Galizia]] margolaria (Milan 1578-1630)
# [[Feminismoa Herri Katalanetan]]
# [[Flavita Banana]] ilustratzaile, marrazkilaria (Oviedo)
# [[Francesca Bonnemaison i Farriols]] Bartzelonako pedagogo, idazle eta feminista (1872-1949)
# [[Francisca de Pedraza]] etxekoandrea, genero-indarkeriaren borrokaren aurrekari historikoa
# [[Françoise Gilot|Francoise Gilot]] margolaria (Frantzia)
# [[Georgiana Houghton]] Margolaria (Kanaria Uharteak, 1814-Londres, 1884)
# [[Helen Porter]] britainiar biologoa
# [[Isabel Güell i López]] musikagilea (Bartzelona)
# [[Isabel Villenakoa]] lekaime eta idazle protofeminista (Valentzia, 1430 - 1490)
# [[Janet Watson]] geologo britainiarra (1923-1985)
# [[Jeannette Campbell]] igerilaria (Argentina)
# [[Jerònima Galés]] XVI. mendeko inprimatzaile valentziarra (?? - 1587)
# [[Jimena Alonso]] Feminista, irakaslea, pentsalaria, liburu argitaratzaile. Donostia-Madril
# [[Jimena Fernández de la Vega]] medikua, genetista (Galizia)
# [[Joaquima Santamaria i Ventura]] Kataluniako idazle, folklorista eta itzultzailea (1853 - 1930)
# [[Josefa Ortiz de Domínguez]] Mexikoko independentziaren aldeko aktibista (Mexiko)
# [[Juana Doña]] komunista, militantea, idazlea (Madril-Bartzelona)
# [[Júlia Martí Comas]] ikerlari feminista (Bartzelona)
# [[Kathleen Hanna]] musikaria eta aktibista. (Estatu Batuak)
# [[Leona Vicario]] Mexikar ekintzailea (Mexiko Hiria, 1781-1842)
# [[Lesbia Soravilla]] idazlea, feminista, ekintzailea (Camagüey, 1907-1989)
# [[Lisa Çalan]] zinemagilea (Kurdistán)
# [[Lola Gaos]] aktorea, aktibista (Valentzia)
# [[Lola Rodríguez de Tió]] Kazetaria, iraultzailea (Puerto Rico, 1843 - Habana 1924)
# [[Lucia Ixchíu]] aktibista (Guatemala)
# [[Lucía Lahoz Gutiérrez]] Arte historialaria (Leza-Araba)
# [[Luisa Pérez de Zambrana|Luisa Pérez de Zanbran]] Poeta (Santiago, 1837-Habana, 1922)
# [[Luzmila Chiricente Mahuanca]] Giza eskubideen aldeko ekintzailea (Perú)
# [[Marcelina Bautista]] Etxeko langileen aldeko aktibista (Mexiko, 1966)
# [[Margaret Bullen]] antropologoa (Erresuma Batua- Euskal Herria)
# [[Margarita Porete]] Begina, mistika ((Frantzia)
# [[Marge Piercy]] poeta, eleberrigile eta feminista (AEB)
# [[María Cambrils]] Valentziako idazle sozialista eta feminista (1878 - 1939)
# [[María Collado Romero]] idazlea
# [[Maria del Carme Nicolau Massó]] Kataluniako idazle, itzultzaile eta kazetaria (1901-1990)
# [[Maria Domènech i Escoté]] Kataluniako idazlea (1874 - 1952)
# [[María Eugenia Casinelli de García Irureta Goyena]] giza eskubideen aldeko aktibista (Argentina)
# [[María Isidra de Guzmán y de la Cerda]] Medikua (Madril 1767-1884))
# [[María José Fuster]] UNED-eko irakaslea eta GIB/HIESaren ekintzaile eta ikerlaria (Alicante)
# [[María José Martínez Herrero|Maria José Martinez Herrero]] EHUko irakaslea
# [[María Josefa de Larumbe Goñi]] inprimatzailea eta liburu-saltzailea (Iruña 1700-1757)
# [[Maria Lugones]] filosofo feminista eta deskoloniala (Argentina)
# [[María Pineda]] modelo eta enpresaburua
# [[María Ponce|Maria Ponce]] Maiatzeko plazako ekintzailea (Argentina)
# [[María Telo]] Legelaria, familia-abokatua eta feminista extremadurarra
# [[María Wonenburger]] Matematikan doktorea (Galizia)
# [[Mariana Rodríguez del Toro|Mariana Rodriguez del Toro]] Mexiko independiaren aldeko borrokalaria (1775-1821)
# [[Mariasilvia Spolato]] LGBT eskubideen ekintzailea (Italia)
# [[Mariblanca Sabas Alomá|Mariblanca Sabas Alom]] Feminista, kazetaria, ministroa (Kubako Santiago, 1901-1983)
# [[Marie-Thérèse Walter]] modeloa eta Picassoren amorante (Frantzia)
# [[Marilyn Waring]] ekonomia feministaren sortzaile nagusietako bat(Zeelanda Berria)
# [[Marquesa del Ter]] Noble frantziarra, pianista eta ekintzaile feminista (1864-1936)
# [[Marta Espinós]] Valentziar piano-jotzailea. Valentzia
# [[Marta González Gómez]] El Salvador-eko armadaren eraso batean eraila.
# [[Marta Lozano Molano]] musikagilea (Cáceres, 1985)
# [[Martina Casiano y Mayor|Martina Casiano]] maistra, fisika eta kimikaria
# [[Martina Castells Ballespí]] Medikuntzan doktore-gradua lortzen lehen emakumea (Lleida,1852-1884)
# [[Mercè Capdevila i Gaya]] musikagilea, pedagogoa (Bartzelona)
# [[Mercè Torrents Turmo]] piano-jole eta konpositore katalana
# [[Mertxe de Renobales]] biokimikaria (Bilbo)
# [[Miren Llona]] EHUko irakaslea
# [[Mylene Fernández Pintado]] idazlea (Kuba)
# [[Ochy Curiel]] feminismoaren teorialaria eta aktibista, gizarte-antropologoa (Dominikar Errepublika)
# [[Ofelia Rodríguez Acosta|Ofelia Rodriguez Acosta]] Feminista, kazetaria, idazlea (Habana, 1902-1975)
# [[Olimpia Fulvia Morata]] humanista italiarra
# [[Pamela Yates]] estatubatuar dokumentalista eta giza eskubideen aldeko ekintzailea
# [[Pilar Castillo Sánchez]] pianista (Galizia)
# [[Pretty Yende]] sopranoa (Hego Afrika)
# [[Raquel Calvo Larralde]] kazetaria, dokumentalgilea (Durango)
# [[Rita Cetina Gutiérrez]] maistra, poeta eta feminista mexikarra
# [[Rosario de Acuña|Rosario de Acuña y Villanueva]] idazle, librepentsalari eta kazetaria (Madril)
# [[Roya Sadat]] zinegile eta zinema-zuzendaria (Afganistan)
# [[Salutxu Etxebarria]] Amurriko emakume aurreskulari aitzindaria (1924-2008)
# [[Tomasa Cuevas]] efef militante komunista eta antifrankista (Guadalajara 1917 -Bartzelona 2007)
# [[Ulrike Tillmann]] matematikaria (Alemania)
# [[Vicenta Llorente del Moral]] entomologoa (Algorta)
# [[Wendy Flores]] abokatua eta giza eskubideen aldeko defendatzailea. (Nikaragua)
# [[Zulema de la Cruz]] musikagile, konpositore (Madril)
# [[Zuriñe López de Sabando Sainz]] dokumentalgilea (Gasteiz)
}}
====Berriak 2021 (uztaila, abuztua, iraila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Egidazu]] ef--'''SORTU''' ilustratzailea, biologoa eta idazlea (Durango)
# [[Bea Larrañaga]] ef--'''SORTU''' aktorea (Errenteria)
# [[Begoña Zia]] ef--'''SORTU''' marrazkilaria. (Iruñea 1959-2019)
# [[Dorleta Kortazar]] ef--'''SORTU''' ipuin-kontalaria (Arrasate 1974)
# [[Eider Perez]] ef--'''SORTU''' aktorea, idazlea, bertsozalea eta aurkezlea (Pasaia1995)
# [[Elena Pérez]] efef'''SORTU''' txistularia (Ermua 1968-2021)
# [[Eskarne Aroma]] efef'''SORTU''' irakaslea, aktorea, ekintzailea (Durango 1934-2021)
# [[Esther Gorostiza]] ef--'''SORTU''' pediatra (Atxondo 1953)
# [[Gala Knörr]] ----'''SORTU''' artista (Gasteiz 1984)
# [[Isabel González]] ef--'''SORTU''' liburuzaina, politikaria (Leon-Durango 1974)
# [[Jenni Alvarado]] ef--'''SORTU''' artista (Durango 1981)
# [[Laura Latorre]] ef--'''SORTU''' terapeuta, idazlea (Madril-Huarte 1975)
# [[Maddi Soroa]] ----'''SORTU''' pedagogoa (Lekunberri 1997)
# [[Maitane Azurmendi]] ef--'''SORTU''' artista. (Gernika 1978)
# [[Maria Josefa Aedo]] efef'''SORTU''' lekaimea (Ermua 1786-Compostela 1805)
# [[Marina Lameiro]] ----'''SORTU''' zinemagilea (Iruñea 1986)
# [[Norma Mentxaka]] --ef'''SORTU''' terrorismoaren biktima (Santurtzi 1932-1976)
# [[Rosa Arburua]] ----'''SORTU''' pedagogoa, historia ikertzailea (Irun 1961)
# [[Vanesa Fernández]] ef--'''SORTU''' Zinebiko zuzendaria. (Iurreta 1980)
# [[Agustina González López]] idazle, pentsalari, pintore abangoardista eta politikaria izan zen.(Granada)
# [[Ana Carrillo Domínguez]] Errepublikako Herri Armadako kapitain komunista (1898 - 1974)
# [[Ana María Martínez Sagi]] Kataluniako poeta, sindikalista, kazetaria eta atleta feminista (Bartzelona, 1907-2000)
# [[Anbara Salam Khalidi]] idazle eta itzultzaile feminista (Libano)
# [[Ángela Labordeta]] idazlea (Teruel)
# [[Ángeles Ottein]] sopranoa (Madril)
# [[Angélica Dass]] argazkilaria (Brasil)
# [[Consuelo Zavala]] maistra, feminista (Mexiko)
# [[Esther Bejarano]] musikaria, Auschwitzeko kontzentrazio-eremutik bizirik atera zena (Alemania)
# [[Gertrudis Bocanegra]] Mexikoren indepentziaren aldeko borrokalaria (Mexiko)
# [[Inge Morath]] argazkilaria (Austria- AEB)
# [[Jane Glover]] orkrestra zuzendaria (Erresuma batua)
# [[Mari Luz Cristóbal Caunedo|Mari Luz Cristóbal]] Asturias, 1948. Tonada-kantaria
# [[María "La Jabalina"]] militante anarkista eta miliziano espainiarra (1917 - 1942)
# [[María de Baratta]] musikagilea, piano-jotzailea (El Salvador)
# [[Mariana Pineda]] espainiar liberala (Granada)
# [[Mariela Castro]] politikaria eta sexologoa (Kuba)
# [[Milena Jesenská]] kazetaria, idazlea eta itzultzailea (Txekia)
# [[Olga Bergholz]] Errusiar poeta (1910-1975)
# [[Olga Jojlova]] Ballet dantzaria. Picassoren lehen emaztea. (1891-1955)
# [[Paulina Ódena García]] militante komunista, Espainiako Gerra Zibilean milizianoa (Bartzelona 1911 - Granada 1936)
# [[Peli Romarategui]] misiolari arabarra da, eta egurrez, beiraz eta zeramikaz egindako erlijio-lana egin ditu (Gasteiz)
# [[Sandra Sánchez]] Karateka. Talavera de la Reina (1981)
# [[Shamsia Hassani]] Afganistango grafitigilea.
# [[Silvia Lazarte]] Boliviar-kitxuar politikaria (Bolivia)
# [[Vilma Espín]] iraultzailea, heroia (Kuba)
}}
====Berriak 2021 (apirila, maiatza, ekaina)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Anaje Narbaiza]] ef--'''SORTU''' euskaltzaile eta sindikalista (Bergara 1960)
# [[Delia Lauroba]] --ef'''SORTU''' erresistentea (Donostia 1909-2004)
# [[Estíbaliz Sádaba Murguía]] ----'''SORTU''' artista (Bilbo 1963)
# [[Garazi Arrizabalaga]] ef--'''SORTU''' Durangoko Museoko zuzendaria (Berriz 1984)
# [[Goiuri Aldekoa-Otalora]] ef--'''SORTU''' argazkilaria (Durango 1972)
# [[Idoia Asurmendi]] ef--'''SORTU''' musikaria. (Aramaio 2000)
# [[Idoia Gereñu]] ----'''SORTU''' antzerkigilea (Tolosa 1980)
# [[Jone Guenetxea]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Abadiño 1978)
# [[Jone Novo]] ef--'''SORTU''' kameraria (Durango 1982)
# [[Juanita Ibaibarriaga Literatur Saria|Juanita Ibaibarriaga Literatur saria]] '''SORTU''' (Ermua)
# [[Lucrecia Arana]] efef'''SORTU''' zarzuela abeslaria (Haro 1867- Madril 1927)
# [[Maite Berriozabal]] ef--'''SORTU''' Euskara teknikaria (Berriz 1987)
# [[Mariam Bilbatua]] ef--'''SORTU''' Unibertsitateko irakasle ohia. Durangoko zinegotzia 2019tik (Getxo, 1950)
# [[Miren Lazkano]] ef--'''SORTU''' Piraguista (Donostia 1997)
# [[Sagrario Aranburu]] efef'''SORTU''' dantzaria eta abeslaria (Iruñea 1930-2021)
# [[Veronica Werckmeister]] ef--'''SORTU''' margolaria, muralista (Gasteiz 1972)
# [[Amina Hussein]] kazetaria eta itzultzaile (Kurdistan-Bartzelona)
# [[Amparo Poch y Gascón]] idazle eta mediku antifaxista eta libertarioa (Espainia, 1902-1968)
# [[Ana María Pérez del Campo]] ekintzaile feminista (Madril)
# [[Annie Vivanti]] Londresen jaiotako idazle italiarra
# [[Betsi Cadwaladr]] erizaina (Gales)
# [[Carme Riera]] idazlea (Balear Irlak)
# [[Carmen Salinas Alfonso de Villagómez]] Legelaria
# [[Celia del Palacio]] feminista (Durango-Mexiko)
# [[Colette Maze]] piano-jotzailea (Paris)
# [[Concepción Sierra Ordóñez]] Legelaria
# [[Concha Liaño Gil]] Espainiako ekintzaile anarkista ( Épinay-sur-Seine, Frantzia, 1916-2014)
# [[Emma Roca]] korrikalaria, suhiltzailea (Katalunia)
# [[Herminia Fajardo]] kazetaria, feminista (Kanariak)
# [[Hilda Hilst]] idazlea. (Brasil)
# [[Jane Rule]] idazlea (Kanada)
# [[Josefina Carabias]] kazetaria, idazlea (Avila)
# [[Julia Hermosilla Sagredo]] Anarkosindikalista, milizianoa eta frankismoaren aurkako erresistentea (Sestao, 1916-2009)
# [[Julienne Mathieu]] zinema mutuko aktorea (Frantzia)
# [[Kathleen Winter]] idazlea (Kanada)
# [[Katia Reimberg]] etorkin ekintzailea, feminista (Brasil-Donostia)
# [[Leticia Gaspar]] artista. (Bilbo)
# [[Llibertat Ródenas Rodriguez]] Valentziako anarko-sindikalista, milizianoa eta Mujeres Libres taldearen kidea (1892-1970)
# [[Lola Iturbe]] Espainiar anarko-sindikalista (Bartzelona, 1902-1990)
# [[Mahasweta Devi]] Bengalkiar-indiar idazle eta aktibista
# [[Margarita Xirgu]] Aktorea (Katalunia)
# [[María Asunción Català]] matematikaria, astronomoa (Bartzelona)
# [[María Bruguera Pérez]] (Extremadurako militante libertarioa eta feminista) (1913-1992)
# [[María del Carmen de Lara]] zinemagile feminista (Mexiko)
# [[María Dueñas (biolin-jotzailea)]] Granada 2002
# [[María Elena Walsh]] poeta, kantautorea, eleberrigilea, antzerkigilea (Argentina)
# [[María Teresa Rodríguez Sáinz-Rozas|María Teresa Rodríguez Sainz-Rozas]] enpresaburua (Palentzia)
# [[Mercedes Prieto]] Astronomoa (Huelva)
# [[Penelope Fitzgerald]] idazlea (Erresuma Batua)
# [[Pepita Carpeña]] Espainiar feminista eta anarkosindikalista (Bartzelona, 1919-2005)
# [[Sara Facio]] argazkilaria. (Argentina)
# [[Soledad Estorach Esterri]] Espainiako ekintzaile anarkista (Lleida, 1915-1993)
# [[Teresa Aldamiz]] poeta, kazetaria, itzultzailea. (Filipinas-Bilbo)
# [[Teresa Jordá Vitó]] Akuarelista, margolaria (Bartzelona)
# [[Teresa Lanceta]] Artista (Bartzelona)
# [[Vera Mantero]] dantzaria (Portugal)
# [[Xela Arias]] idazlea (Galizia)
}}
====Berriak 2021 (urtarrila, otsaila, martxoa)====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Andereak Elkartea|Andereak Elkartea]] '''SORTU''' (Durango 2005)
# [[Amaia Lopez de Munain]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Gasteiz 1972)
# [[Antxone Telleria Mendia]] ef--'''SORTU''' irakaslea (Lekeitio 1956)
# [[Bakarne Altonaga]] ef--'''SORTU''' historialaria (Bilbo 1988)
# [[Bittori Etxeberria]] --ef'''SORTU''' Emakume Abertzale Batza. Erresistentziako kidea (Baztan 1908-1997)
# [[Capitolina Bustince Larrondo]] efef'''SORTU''' irakasle, idazlea (Ujué 1864- Segovia 1934)
# [[Carmen Artaza]] ----'''SORTU''' abeslaria (Donostia 1995)
# [[Eladia Zubizarreta]] efef'''SORTU''' erreketista (Ermua 1923-2020)
# [[Elena Ziordia]] ef--'''SORTU''' ilustratzailea (Bizkaia 1964)
# [[Filomena Baldezate]] efef'''SORTU''' erizaina eta emagina (Valladolid-Bilbo 1895- Miranda de Ebro 1980)
# [[Garazi Mugarza]] ef--'''SORTU''' Margolaria, idazlea eta erizana (Mallabia 1995)
# [[Elvira Iñurrieta]] efef'''SORTU''' emagina (Elorrio 1895-1980)
# [[Haizea Martiartu]] ef--'''SORTU''' saxofoi-jotzailea (Markina 1991)
# [[Irantzu Mendia Azkue]] ----'''SORTU''' irakaslea eta ekintzailea (Gasteiz 1976)
# [[Irati Idiakez]] ef--'''SORTU''' snowboarderra (Getaria 1996)
# [[Isabel Lobiano]] efef'''SORTU''' (Ermua 1583-1673)
# [[Izaro Lasa]] ef--'''SORTU''' txirrindulari ohia eta idazlea (Zumarraga 1987)
# [[Kari Alberdi]] ----'''SORTU''' kimikaria, komunikazio zientifikoan aditua (Azkoitia 1996)
# [[Lilatoia]] '''SORTU'''Donostia
# [[Lorea Zulaika]] ef--'''SORTU''' musikaria (Ziortza-Bolibar 1996)
# [[Lucia Urrutia]] ----'''SORTU''' meteorologoa (Erroibarra 1932)
# [[Maider Mendizabal]] ef--'''SORTU''' pilotaria (Zizurkil 1977)
# [[Maite Axiari]] --ef'''SORTU''' feminista, euskaltzale (Ezpeleta 1949-2021)
# [[Maite Gorrotxategi]] ef--'''SORTU''' erraketista (Ermua 1926)
# [[Mari Carmen Díaz de Lezana]] ----'''SORTU''' txirrindularia (Urduña 1943)
# [[Marta Olazabal]] ----'''SORTU''' ikertzailea (Bilbo 1981)
# [[Matilde Isasi-Isasmendi]] ef--'''SORTU''' emagina (Iurreta 1933)
# [[Mentxu Alkorta]] ef--'''SORTU''' dantzari eta trikitilaria (Donostia 1947)
# [[Miren Begoña Ereñaga]] efef'''SORTU''' erraketista (Durango 1927-2015)
# [[Nahia Zubeldia]] ----'''SORTU''' itzultzaile, musikaria, idazlea (Lapurdi 1982)
# [[Nerea del Campo Aguirre]] ef--'''SORTU''' filologoa (Eibar 1971)
# [[Nicasia Madariaga]] efef'''SORTU''' margolaria (Bilbo 1874-1970)
# [[Sara Estévez]] ----'''SORTU''' kazetaria (Bilbo 1925)
# [[Tere Verdes]] efef'''SORTU''' Emakume Abertzale Batza. Erresistentziako kidea (Bilbo 1907-1959)
# [[Victoria Mallabiabarrena]] efef'''SORTU'''soprano lirikoa (Mallabia 1867-1960)
# [[Adelina Zendejas Gómez]] irakasle, kazetari, aktibista (Mexiko)
# [[Aimé Painé]] abeslari maputxea (Argentina)
# [[Alaíde Foppa]] poeta, itzultzailea, ekintzailea (Bartzelona-Guatemala)
# [[Alice Stewart]] epidemiologa (Erresuma batua)
# [[Amelina Ermeline Devant-Le Gallena]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Ana María Moix]] poeta, idazlea (Bartzelona)
# [[Andrea Khalfaoui]] 1. ijito doktorea
# [[Bartolina Sisa]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Benita Galeana]] sindikalista, ekintzailea (Mexiko)
# [[Boliviako Cholitas escaladoras]] Bolivia
# [[Carmen Ballvé]] argazkilaria (Madril)
# [[Carmen Orellana Illescas]] ingurumen agentea, basozaina (Balear Uharteak)
# [[Cira Crespo]] historialaria, idazlea (Katalunia)
# [[Conxa Pérez Collado]] Ekintzaile anarko-feminista eta milizianoa (Katalunia, 1915-2014)
# [[Cora Sadosky]]. Matematikaria (Argentina)
# [[Coraline Labourdette]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Cristina López Barrio]] abokatu, idazlea (Madril)
# [[Diana Trujillo]] ingeniari aeroespaziala (Kolonbia)
# [[Domitila Barrios de Chungara]] Boliviar feminista
# [[Edith Pretty]] lurjabea eta filantropoa. (Erresuma Batua)
# [[Esperanza d'Ors|Esperanza D'ors]] eskutorea (Madril)
# [[Ewy Rosqvist-von Korff]] rally pilotua (Suedia)
# [[Fanny Blankers-Koen]] atleta (Herbehereak)
# [[Flora Sandes]] soldadua (Britainia Handia)
# [[Gilka Machado]] poeta (Brasil)
# [[Gregoria Apaza]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Guadalupe Grande]] idazlea, poeta (Madril)
# [[Guillermina Uribe Bone]] ingeniari zibila (Kolonbia)
# [[Hedina Sijerčić]] idazle, kazetari, poeta (Sarajevo)
# [[Helena Janeczek]] idazlea, kazetaria (Italia)
# [[Hella Haasse]] idazlea (Herbehereak)
# [[Idoia Hernández]] HATXE, piano-jotzailea (Errenteria)
# [[Irene Polo]] kazetaria (Katalunia)
# [[Irina Antónova]] Arte kritikaria (Mosku)
# [[Isabella Karle]] X izpien ikertzailea. EEBB
# [[Jacqueline Bidegorri]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Joy Adamson]] naturalista (Austria)
# [[Juana Rouco Buela]] anarkista (Argentina)
# [[Katharine Burr Blodgett]] fisikaria eta asmatzailea (Estatu Batuak)
# [[Kalam Kunde|Kalam Kunda]] Kunde-jotzailea (Burkina Faso)
# [[La Voz de la Mujer]] Argentinako aldizkari anarko-feminista. itzulpena
# [[Letitia Mumford Geer]] erizaina eta asmatzailea (Estatu Batuak)
# [[Louisa Garrett Anderson|Louisa Garret]] Medikua eta sufragista (Britainia Handia)
# [[Lucía Sánchez Saornil]] Ekintzaile anarko-feminista eta poeta. Mujeres Libres-en sortzailea (Espainia, 1895-1970).
# [[Lucy Parsons]] anarkista, komunista (EEBB)
# [[Mamen Moreu]] ilustratzaile, komikigile (Huesca)
# [[Manuela León]] Emakume ekintzailea (Ekuador)
# [[Malva Flores]] idazlea (Mexiko)
# [[Marcela Delpastre]] idazlea (Frantzia)
# [[Margaret Roundtree]] Saskibaloi jokalaria (Estatu Batuak)
# [[Margarita del Val]] birologoa (Madril)
# [[Margarita García Flores]] feminista, abokatua (Nexiko)
# [[Marie Langer]] Medikua, psikologoa (Austro-Argentinarra)
# [[Mary Moffat Livingstone]] esploratzailea (Hegoafrika)
# [[Maria Clemencia Herrera]] Lideresa, ekintzailea (Kolonbia)
# [[María Cinta Balagué]] irrati esataria (Bartzelona)
# [[María Collazo]] Argentinako anarko-feminista. itzulpena
# [[Maria del Mar Lozano]] RAEx-eko zuzendaria (Iruñea)
# [[Maria Josefa Saavedra]] abokatua (Bolivia)
# [[María Lorena Ramírez]] korrikalaria (Mexiko)
# [[Maria Paz Jiménez Escudero]] margolaria (Donostia)
# [[Maria Soledad Moral Santa Cruz]] arrain saltzailea, ekintzailea (Portugalete)
# [[Marina Núñez]] artista (Palentzia)
# [[Marta Lamas]] idazlea, feminista, antropologoa (Mexiko)
# [[Maxine Molyneux]] soziologoa, feminista (Pakistan)
# [[Mercedes Ateca]] Txirrindularia (Laredo-Kantabria)
# [[Mujeres Libres]] 36ko Espainiako Gerra garaiko erakunde anarko-feminista. itzulpena
# [[Mujeres Libres (aldizkaria)]] Aurrekoaren aldizkaria. itzulpena
# [[Nancy Porsia]] Kazetaria (Italia)
# [[Nell Leyshon]] idazlea (Erresuma Batua)
# [[Nuria Ruiz de Viñaspre]] poeta (Logroño)
# [[Olvido García Valdés]] poeta (Pravia-Asturias)
# [[Petrona Eyle]] Medikua, feminista (Argentina)
# [[Rebeca Uribe]] poeta, (Mexiko)
# [[Rebeca Uribe Bone]] ingeniari kimikoa (Kolonbia]]
# [[Rosario Pino]] antzezlea (Málaga)
# [[Sara Berenguer Laosa]] Ekintzaile anarko-feminista (Katalunia, 1919-2010)
# [[Shadi Ghadirian]] argazkilaria (Iran)
# [[Simona Manzaneda]] itzultzailea (Bolivia)
# [[Solveig Nordström]] arkeologoa (Suedia)
# [[Úrsula Goyzueta]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Vicenta Juaristi Eguino]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Victoria Aguirre Anchorena]] margolaria (Buenos Aires)
# [[Virginia Bolten]] anarkista, kazetaria (Argentina)
# [[Whina Cooper]] ekintzailea (Zeelanda Berria)
}}
=== Hobetuak 2021 ===
# [[Alicia Iturrioz]] margolaria (Eibar)
# [[Louise Michel]] Frantziako anarkista. Parisko Komunan kiderik garrantzitsuenetakoa.
# [[Luz Zalduegi]] Albaitaria. (Mallabia)
# [[Felisa Areitioaurtena|Felisa Areitioartena]] Antzezlea (Zaldibar)
# [[Maria Magunazelaia]] Txirrindulari aitzindaria (Ermua)
# [[Anna Sundström]] kimikaria (Suedia)
# [[Mariñe Arbeo]] ilustrailea
# [[Mercedes Careaga]] Ekintzailea (Eibar)
# [[Iratxe Ansa]] dantzaria. (Donostia)
====Berriak 2020 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Adela Andikoetxea]] ----'''SORTU''' nekazaria (Urduliz 1954)
# [[Ainhoa Urien]] ef--'''SORTU''' idazlea. (Abadiño 1997)
# [[Amaia Gabantxo]] ef--'''SORTU''' idazlea itzultzailea (Bermeo1973)
# [[Ana Mari Marin]] efef'''SORTU''' margolaria (Elizondo 1933- Iruñea 2020)
# [[Andragunea]] '''SORTU''' Durango
# [[Aroa Uharte]] ----'''SORTU''' itzultzailea (Leitza 1984)
# [[Arrate Hidalgo]] ----'''SORTU''' idazlea, itzultzaile (Bilbo 1987)
# [[Arrate Mardaras]] ef--'''SORTU''' idazlea (Abadiño 1960)
# [[Askoa Etxebarrieta]] ef--'''SORTU''' flamenko dantzaria (Gasteiz 1976)
# [[Dorita Ruiz]] '''SORTU''' Hezkuntza bereziko irakaslea aintzindaria (Burgos-Durango-Euba1944)
# [[Erlea Maneros]] ef--'''SORTU''' Artista. Margolaria. (Bilbo 1977)
# [[Esther Cruz]] ----'''SORTU''' eskalatzailea. (Murtzia-Euskal Herria 1976)
# [[Irati Bilbao]] ef--'''SORTU''' jazz abeslaria. (Durango 1992)
# [[Iratxe Mediavilla]] ef--'''SORTU''' zinegilea (Elorrio 1885)
# [[Eva Guerrero]] ef--'''SOefefRTU''' dantzaria, koreografoa (Bilbo 1982)
# [[Felisa Areitioaurtena]] '''SORTU''' antzezlea (Zaldibar 1902- Donostia 1990)
# [[Garazi López de Armentia]] ef--'''SORTU''' dantzaria eta koreografoa (Gasteiz 1984)
# [[Garbiñe Elizegi]] ef--'''SORTU''' erizaina, feminista (Baztan 1975)
# [[Gemma Sanginés]] ef--'''SORTU''' psikologoa (Bilbo 1970)
# [[Ines Olza]] ef--'''SORTU''' ikertzailea (Nafarroa 1982)
# [[Isabel Sola]] ef--'''SORTU''' Birologoa (Nafarroa 1967)
# [[Ixone Aroma]] ef--'''SORTU''' dantzaria (Durango 1982)
# [[Izaro Zubiria]] ef--'''SORTU''' zientzilaria (Gaztelu 1989)
# [[Izaskun Ayestaran]] ----'''SORTU''' erreketista (Ibarra 1941)
# [[Jaione Camborda]] ef--'''SORTU''' zinegilea (Donostia 1983)
# [[Joana Olasagasti]] ----'''SORTU''' dantzaria (Baiona 1990)
# [[Jone Elorriaga]] ef--'''SORTU''' artista (Durango 1993)
# [[Jone Martinez Palacios]] ef--'''SORTU''' irakaslea, feminista (Bizkaia 1995)
# [[Josune Ilundain]] ef--'''SORTU''' sortzailea, ekintzaile, idazlea. (Nafarroa 1990)
# [[Judit Muñoz]] ef--'''SORTU''' matematikaria eta ikertzailea (Abadiño 1991)
# [[Juana Arrillaga|Juana "Juanita" Arrillaga]] efef'''SORTU''' erraketista (Elgoibar 1925- Mexiko 2022)
# [[Juanita Gorroño]] efef'''SORTU''' panderojolea (Muxika 1913-Zornotza1991)
# [[Juliana Zubizarreta]] efef'''SORTU''' panderojolea (Elgoibar1910-2006)
# [[Julie Adrienne Karrikaburu]] efef'''SORTU''' musikologoa (Zuberoa1827-1898)
# [[Karmele Gisasola]] ef--'''SORTU''' Herri kirolak (Mallabia1994)
# [[Karmele Mitxelena]] ef--'''SORTU''' Idazlea eta iralkaslea (Oiartzun1988)
# [[Larraitz Ariznabarreta]] ----'''SORTU''' antropologoa (Bilbo1968)
# [[Leyre Arrieta |Leyre Arrieta Alberdi]] ef--'''SORTU''' historialaria (Mutriku1971)
# [[Leire Elustondo Quiñones]] ef--'''SORTU''' Abeslaria, kazetaria (Ermua1993)
# [[Lide Arana]] ----'''SORTU''' zientzialaria (Donostia1984)
# [[Lurdes Huizi]] --ef'''SORTU''' irakaslea, (Goizueta1958-2020)
# [[Luzia Sagastasoloa]] efef'''SORTU''' maistra, irakaslea, moja (Mallabia1912-Gasteiz1999)
# [[Maialen Arregi]] ef--'''SORTU''' Arkitektoa (Elorrio1986)
# [[Mabel Cañada Zorrilla]] ----'''SORTU''' feminista, ekintzailea (Bilbo1952)
# [[Mabi Revuelta]] ef--'''SORTU''' artista plastikoa (Bilbo1967)
# [[Maddi Ane Txoperena]] ef--'''SORTU'''bertsolaria, kazetaria eta feminista (Hendaia1994)
# [[Maiana Bidegain]] ----'''SORTU''' zinegilea (Lapurdi1977)
# [[Maite Lephaille]] ----'''SORTU''' irrati-esataria (Zuberoa1957)
# [[Maite López]] ef--'''SORTU''' idazlea, itzultzailea (Azkoitia1985)
# [[Mari Cruz Guruzeta]] efef'''SORTU''' ekintzailea (Aramaio1871-Areatza1934)
# [[Mari Jose Kerejeta]] ----'''SORTU''' idazlea (Zegama1961)
# [[Mari Karmen Goñi]] ----'''SORTU''' irakasle aitzindaria (Baztan ?)
# [[María Jesús Cueto]] ef--'''SORTU''' artista. (Santander-Bilbo1951)
# [[Maria González Gorosarri]] ef--'''SORTU''' Kazetaria, idazlea (Durango1978)
# [[Maria Dolores Larramendi]] efef'''SORTU''' erraketista (Pasaia1926-2023)
# [[Maria Mentxaka]] ef--'''SORTU''' kirol argazkilaria (Mungia1976)
# [[Maria Merino]] ef--'''SORTU''' matematikaria (Bilbo1976)
# [[Maria Txurruka]] efef'''SORTU''' erraketista (Elgoibar1923-2000)
# [[Mari Carmen Ruiz]] ----'''SORTU''' aktore ohia (Bilbo1944)
# [[Marijo Deogracias]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Antzuola1973)
# [[Miren Larrea]] ef--'''SORTU''' antzezlea. (Zornotza1981)
# [[Myriam Cameros Sierra|Myriam Cameros]] ef--'''SORTU''' Ilustratzailea (Iruña1978)
# [[Nerea Irastorza]] ----'''SORTU''' zientzialaria (?, 1991)
# [[Nerea Loiola Pikaza|Nerea Loiola]] ef--'''SORTU''' idazlea (Deba1985)
# [[Olga Cazalis]] --ef'''SORTU''' erraketista (Markina-Xemein1925-Tenerife2018)
# [[Pilar Claver]] ----'''SORTU''' aktibista (Izaba1918-2000)
# [[Uxune Martinez Mazaga]] ef--'''SORTU''' Zabalkunde zientifikorako arduraduna (Garai1969)
# [[Udane Ostolaza]] ef--'''SORTU''' Harri-jasotzailea (Orio2005)
# [[Yolanda Mazkiaran]] '''SORTU''' dokumentalgilea (Altsasu1963)
# [[Zaloa Fuertes]] ef--'''SORTU''' Argazkilaria (Mexiko-Abadiño1983)
# [[Zuriñe del Cerro]] efef'''SORTU''' feminista historikoa (Bilbo1956-2020)
# [[Katalin Karikó]] Biokimikaria (Hungaria)
# [[Adela Cortina]] filosofoa (Valentzia) itzulpena
# [[Adelina Gutiérrez]] astrofisikaria (Txile)
# [[Alda Lara]] idazlea. (Angola). itzulpena
# [[Alicia Miyares]] Filosofoa, feminista (Asturias) itzulpena
# [[Alexandra David-Néel]] bidaiaria, idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Alexandra Olaya]] zientzialaria. Kolonbiarra. Itzulpena
# [[Ama Ata Aidoo]] idazle afrikarra. Itzulpena
# [[Amancay Gaztañaga]] abeslaria (Mexiko)
# [[Amelia Opie]] idazlea ingelesa
# [[Aminata Sow Fall]] idazlea (Senegal) itzulpena
# [[Amparo Sánchez]] abeslaria (SEvilla)
# [[Ana de Miguel]] filosofoa, feministra (SAntander) itzulpena
# [[Ana Kiro]] galiziar abeslaria. itzulpena
# [[Ana María Crespo de las Casas]] farmazialaria. (Tenerife) itzulpena
# [[Andrée de Jongh]] belgika erresistentziako kidea
# [[Ángeles López de Ayala]] kazetaria, politikaria, dramaturgoa (Sevilla)
# [[Anna Burns]] idazlea (Belfast)itzulpena
# [[Anna Surinyach]] fotokazetaria (Katalunia)
# [[Anne Carson]] Poeta (Kanada) itzulpena
# [[Anne Palles]] Sorgintzat errea (Danimarka)
# [[Anoushka Shankar]] musikagilea itzulpena
# [[Antonia Ferrín Moreiras]] Matematikaria, astronomoa (Galizia)
# [[Ariane Lopez-Huici]] argazkilaria. Itzulpena
# [[Asha Ismail]] mutilazioaren aurkako ekintzailea (Kenya)
# [[Atala Apodaca]] feminista, iraultzailea (Mexiko)
# [[Aziza Brahim]] abeslari sahararra (Itzulpena)
# [[Beatrice Shilling]] asmatzailea (Ingalaterra) itzulpena
# [[Becky Siegel]] dantzaria, koreografoa, zuzendaria (EEBB) Iruñea
# [[Bel Zaballa]] kazetaria, idazlea (Katalunia)
# [[Belén Bermejo]] idazlea, argazkilaria eta editorea (Madril)
# [[Belén de Sárraga]] kazetaria, ekintzailea (Valladolid-Mexiko
# [[Beryl Markham]] hegazkinlaria, idazlea (Ingalaterra-Kenya) itzulpena
# [[Bertha Benz]] asmatzailea
# [[Bertha Lutz]] Brasilgo urbanista eta feminista.
# [[Blanca Silveira]] astronomoa (Venezuela) itzulpena
# [[Beulah Louise Henry]] asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Carme Alvariño]] historialaria (Galizia) itzulpena
# [[Carla Simón]] zinegilea (Katalunia)
# [[Carmen Castillo (zinegilea)|Carmen Castillo]] zinegilea (Txile). itzulpena
# [[Carmen de Burgos]] poeta eta kazetaria (Almeria) itzulpena
# [[Carmen Gil Martinez]] idazlea. (Cadiz)
# [[Carmen Portinho]] (itzulpena) (Brasil)
# [[Catherine Destivelle]] eskalatzailea (Frantzia)
# [[Cécile Rol-Tanguy|Cécile Rol]] Erresistentea. Frantzia. Itzulpena
# [[Celinda Arregui]] politikaria, feminista (Txile)
# [[Claire Goll]] kazetaria, idazlea bakearen aldeko altibista (Alemania-Frantzia)
# [[Claudia Paz y Paz]] giza eskubideen defentzailea
# [[Consuelo Álvarez Pool]] idazlea (Katalunia)
# [[Cony Carranza Castro]] feminista, hezitzailea (El Salvador)
# [[Cora Ratto de Sadosky]] matematikaria eta ekintzailea (ARgentina)
# [[Dacia Maraini]] eleberrigilea (Italia)
# [[Diane di Prima]] Poeta (EEBB) itzulpena
# [[Dilhan Eryurt]] astronomoa, astrofisikaria (Turkia)
# [[Dora Alonso]] Kazetaria eta idazlea (Kuba) itzulpena
# [[Dorothea Klumpke]] astronomoa. EEBB
# [[Dorothee Sölle]] Poeta eta teologoa. Itzulpena
# [[Dulce Chacón (idazlea)|Dulce Chacón (Idazlea)]] Zafra. Itzulpena
# [[Ebru Timtik]] abokatu kurdua. (Istambul)
# [[Elena García Armada]]ingeniaria, asmatzailea (Santander)
# [[Elodia Zaragoza-Turki]] idazlea,poeta,editorea
# [[Emilie Flöge]] jostuna
# [[Emma Chacón i Lausaca]] musikagilea (Bartzelona) itzulpena
# [[Emma Lehmer]] matematikaria (Estatu Batuak) itzulpena
# [[Encarnación Cabré]] arkeologoa (Madril) itzulpena
# [[Eugenia Sacerdote de Lustig]] zientzilaria (Turin-Buenos Aires) (Itzulpena)
# [[Eva Gonzalès]] margolaria (Paris) (Itzulpena)
# [[Fanny Bullock Workman]] bidaiaria, idazlea, itzulpena
# [[Filipa César|Filipa Cesar]] zinema zuzendaria (Portugal) itzulpena
# [[Florence Rena Sabin]] zientzialaria. (EEBB) itzulpena
# [[Francisca Vives]] historialaria (Cadiz) itzulpena
# [[Gabrielle Roy]] Kanadar idazlea. (Kanada)
# [[Gertrude Jekyll]] Lorezaina (Erresuma Batua)
# [[Gloria Anzaldúa]] idazlea. aktibista (EEBB) itzulpena
# [[Guadi Galego]] abeslaria (Galizia) (Itzulpena)
# [[Hayley Westenra]] abeslaria (Zeelanda Berria) itzulpena
# [[Helin Bölek]] abeslaria (Turkia)
# [[Helena Maleno]] aktibista (El Ejido) Itzulpena
# [[Ida Vitale]] idazlea. (Uruguai) itzulpena
# [[Idea Vilariño]] idazlea. itzulpena
# [[Inma Chacón]] idazlea (Zafra) itzulpena
# [[Irene Solà]] idazlea, artista (Katalunia)
# [[Irene Vallejo Moreu]] filologa eta idazlea (Zaragoza)
# [[Irma Alicia Velásquez Nimatuj|Irma Alicia Velásques Nimatuj]]Guatemala, kazetaria eta antropologoa
# [[Isabella Bird]] bidaiaria. idazlea (itzulpena)
# [[Isabel Bono]] poeta, (Malaga) itzulpena
# [[Jacinta Ortiz]] poeta (Granada)
# [[Jennifer Doudna]] biokimikaria (EEBB) itzulpena
# [[Jessie Fauset]] Poeta amerikarra itzulpena
# [[Jessica Anderson]] idazle Australiarra. itzulpena
# [[Jineth Bedoya]] Kazetaria. (Kolonbia) itzulpena
# [[Joan Jara]] dantzaria (Txile) Victor Jararen bikotea
# [[Joanne Chory]] biologoa. EEBB itzulpena
# [[Josefa Llanes Escoda]] sugrafista (Filipinas) itzulpena
# [[Judith Wright]] idazlea (Australia) itzulpena
# [[Julia Antivilo]] artista (Txile)
# [[Julie-Victoire Daubié]] idazle franziarra. itzulpena
# [[Katharine Tynan]] idazle, Irlanda, itzulpena
# [[Kenojuak Ashevak|Kenojuak Ashevah]]margolaria (Kanada)
# [[La Yegros]] abeslaria (ARgentina-Okzitania
# [[Laura Freixas]] idazlea (Bartzelona) (Itzulpena)
# [[Leda Valladares]] abeslaria,(Argentina) (itzulpena)
# [[Leila Aboulela]] sudandar idazlea (Itzulpena)
# [[Leona Chalmers]] aktorea eta asmatzailea. EEBB. itzulpena
# [[Leonor Orosa]] Koreografoa (Filipinak)
# [[Lian Monserrate]] Muralgilea (Estatu Batuak)
# [[Elizabeth Magie]] asmatzailea. (EEBB). Itzulpena
# [[Lucía Garibaldi]] Zinegilea (Uruguai) Itzulpena
# [[Luisa Capetillo]] anarkista, sindikalista, faminista (Puerto Rico) itzulpena
# [[Magda Szabó|Magda Szabo]]idazlea (Hungaria)
# [[María Andresa Casamayor]] matematikaria (Zaragoza) itzulpena
# [[Maria Aurèlia Capmany]] eleberrigile, antzerkigile (Katalunia) itzulpena
# [[Maria Isabel Barreno]] idazlea (Portugal) itzulpena
# [[Maria Beasley]]. Asmaztzailea. (EEBB)
# [[María Cumplido]] matematikaria. (itzulpena)
# [[María Malla]] idazlea, katalana. itzulpena
# [[María Mariño]] idazlea. (Galizia). itzulpena
# [[Maria Pereira]] Asmatzailea (Portugal)
# [[María Salvo]] Antifrankisgta (Bartzelona) itzulpena
# [[Maria Teresa Horta]] idazlea (Portugal) itzulpena
# [[María Teresa León]] idazlea (Errioxa) itzulpena
# [[María Vallet Regí|María Vallet Regi]] Kimikaria (Kanaria)
# [[María Y. Orosa|Maria Y. Orosa]] Medikua eta ikertzailea
# [[Mariama Bâ]] idazlea (SEnegal)
# [[Marica Campo]] idazlea (GAlizia)
# [[Marie Hankel]] Esperanto idazlea, sufragista (Alemania) itzulpena
# [[Marie Paradis]] alpinista Suitzarra. Itzulpena
# [[Marie Under]] idazlea (Estonia) itzulpena
# [[Marion Donovan]] asmaitzailea. EEBB. itzulpena
# [[Mariví Ibarrola]] argazkilaria. (Naiara). itzulpena
# [[Marivi Iturbe Etxeberria]] gizarte laguntzailea. Etxebarri. itzulpena
# [[Margaret Harwood|Margaret Harwook]] Astronomoa (Estatu Batuak) itzulpena
# [[Margaret Burbidge]] Astronomoa. (Inglaterra) itzulpena
# [[Margarida Borràs]] Transexuala (Valentzia)
# [[Margarita Michelena]] poeta (Mexiko)
# [[Margarita Parra Álvarez]] Kimikaria, (Valentzia)
# [[Martha Coston]]asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Marta Elena Casaús Arzú]] historialaria eta idazlea.(Guatemala)
# [[Maruja Mallo]] margolaria (Galizia) itzulpena
# [[Melitta Bentz]] asmatzailea alemaniarra itzulpena
# [[Mercè Company]] idazlea (Katalunia) itzulpena
# [[Mercè Ibarz]] idazlea (ARagoi)
# [[Mikeas Sánchez]] poeta, irakaslea, idazlea (Mexiko)
# [[Mónica Cahen D'Anvers]] kazetaria (Argentina) itzulpena
# [[Montserrat Gudiol]] margolaria, (Bartzelona) itzulpena
# [[Montserrat Torrent i Serra]] organojolea. (Bartzelona) itzulpena
# [[Nella Larsen]] idazlea Afrikar-amerikarra. Itzulpena
# [[Nellie Campobello]] idazlea eta dantzaria (Durango-Mexiko) itzulpena
# [[Nerea Irigoyen]] zientzialaria. Zaragoza
# [[Ngaio Marsh|Ngaio Marsh]] idazle, antzerlea. itzulpena
# [[Olga Orozco]] poeta (Agentina) Itzulpena
# [[Orsola Casagrande]] (Italia)
# [[Pamela Hinkson]] idazle anglo irlandarra
# [[Patricia Bath|Patricia Bath]] Medikua. itzulpena
# [[Paula Nenette Pepín]] musikaria.
# [[Paula Wiesinger]] eskiatzaile italiarra (Izulpena)
# [[Paulina Chiziane]] idazle Monzambike. Itzulpena
# [[Pilar del Río|Pilar del Rio]] kazetaria eta itzultzailea.(Granada). (itzulpena)
# [[Pilar Alonso Ibañez]] etnografoa, historialaria (Markiz, Araba) itzulpena
# [[Pilar Bellver]] idazlea, feminista (Jaen) itzulpena
# [[Policarpa Salabarrieta]] ekintzalea (Kolonbia)(Itzulpena)
# [[Raina Telgemeier]] komikigilea. (EEBB) itzulpena
# [[Rosalinda L. Orosa]] Idazlea (Filipinak)
# [[Saiza Nabarawi]] idazlea, feminista (Egipto) (Itzulpena)
# [[Sagrario Vera Gordo]] Gerrillaria. (Badajoz)
# [[Sandra Morán]] abeslaria, politikaria (Guatemala) itzulpena
# [[Sara Curruchich]] abeslaria. Guatemala. itzulpena
# [[Sarah Mather]] asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Severina Luna de Orosa]] medikua eta idazlea (Filipinak)
# [[Silvia Cuevas Morales|Silvia Cuevas]] idazlea Txile. itzulpena
# [[Stefi Troguet]] Alpinista (Andorra)
# [[Susana Malón]] astronomoa (Zaragoza) Itzulpena
# [[Susana Thénon]] itzultzaile, poeta (ARgentina). Itzulpena
# [[Susana Vera]] argakilari-kazetaria (Iruñea) itzulpena
# [[Suceso Portales]] jostuna eta anarko-sindikalista (Extremadura)
# [[Syra Alonso]] idazlea, (Galizia). itzulpena
# [[Teresa Eguibar]] eskulturea (Madril). itzulpena
# [[Teresa Flores]] Feminista, ekintzailea (Txile)
# [[Teresa Meana]] ekintzaile feminista (Gijón)
# [[Vandana Shiva]] Idazlea. (India) (Itzulpena)
# [[Violette Leduc]] Idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Violette Szabo]] Espia (Erresuma Batua)
# [[Yaa Gyasi]] idazle afroamerikarra.(Ghana) itzulpena
# [[Yasmina Reza]] idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Zenobia Camprubí]] idazlea eta itzultzailea itzulpena
}}
====2018-2019====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agustina Otaola]] ----'''SORTUA''' Erraketista (Errenteria)
# [[Alaitz Muro]] ef-- '''SORTUA''' ipuin kontalaria eta margolaria (Durango)
# [[Amaia Aroma Lejarreta]] ef-- '''SORTU''' Txistularia (Abadiño)
# [[Ainhoa Zuazua]] ef-- '''SORTUA''' Abeslaria (Ermua)
# [[Angelita Alberdi]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Arantzazu Ametzaga]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea
# [[Ascensión Badiola]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea(Bilbo)
# [[Aurora Abasolo]] efef '''SORTUA''' Abeslaria (Durango)
# [[Begoña Sopelana]] efef '''SORTUA''' Kooperantea, soziologoa (Iurreta)
# [[Benita Uribarrena]] efef '''SORTUA''' Ekintzailea antifaxista (Durango)
# [[Damaris Pan]] ef--'''SORTUA''' artista (Mallabia)
# [[Digna Garitaonandia]] efef '''SORTUA''' Erraketista
# [[Dina Bilbao]] efef '''SORTUA''' Kirolaria (Ondarroa))
# [[Eladia Altuna]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Irura)
# [[Elena Olabe]] ef-- '''SORTU''' Poeta (Durango)
# [[Elena Solatxi]] ef--'''SORTUA''' Eskultorea (Bilbo)
# [[Elena Orobiogoikoetxea]] ----'''SORTUA''' Piano jolea (Durango)
# [[Emilia Gomez]] ----'''SORTUA''' Erraketistan. (Valentzia)
# [[Estibalitz González]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea (Ermua)
# [[Eugenia Iriondo]] efef '''SORTUA'''Erraketista (Eibar)
# [[Gloria Agirre]] ef-- '''SORTUA'''Erraketista (Asteasu)
# [[Gloria Zubia]] efef '''SORTU''' ekintzailea (Durango)
# [[Ines Etxegibel]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Durango)
# [[Irati Eguren]] ef-- '''SORTUA''' Arkitektoa, ilustratzailea (Durango)
# [[Irene Ibaibarriaga]] efef'''SORTU''' Erraketista (Ermua)
# [[Jesusa Garitaonandia]] efef '''SORTU''' Erraketista (Mallabia)
# [[Juana Elgezabal]] efef '''SORTUA'''Enpresaria (Derio)
# [[Juanita Ibaibarriaga]] efef '''SORTUA''' Ekintzailea (Ermua)
# [[Juanita Mir]] efef '''SORTUA''' Kazetaria, idazlea (Iruñea)
# [[Juanita Unzueta]] efef '''SORTUA''' Dantzaria (Eibar)
# [[Julia Klaudia Gabilondo]] efef '''SORTUA''' Idazlea (Mungia)
# [[June Arbeo]] ef-- '''SORTUA'' Atleta (Durango)
# [[Kattalin Agirre]] efef '''SORTUA''' Mugalaria, Frantziako erresistentziako kide (Sara)
# [[Koro Benito]] ef-- '''SORTUA''' Poeta (Lumbrales)
# [[Lara Izagirre]] ef-- '''SORTUA''' Zinegilea (Zornotza)
# [[Libe Goñi]] ef-- '''SORTUA''' Irakaslea (Oteitza)
# [[Lidia Cañete]] ef-- '''SORTUA''' kirolaria (Durango)
# [[Lourdes Munitxa]] efef '''SORTUA''' Euskaltzalea (Zornotza)
# [[Lucia Areitioaurtena]] efef '''SORTUA'''Erraketista (Ermua)
# [[Luz Zalduegi]] efef '''SORTUA''' Albaitaria (Mallabia)
# [[Maddi Barber]] ef-- '''SORTUA''' Zinegilea (Lakabe)
# [[Maitane Alonso]] ef-- '''SORTU''' Ikertzailea,asmatzailea (Sodupe)
# [[Maria Ana Bidegaray]] ---- '''SORTU''' Idazlea, feminista (Hazparne - Lapurdi)
# [[Maria Arrillaga]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Elgoibar)
# [[Maria Camino Oskoz]] efef '''SORTUA''' Maistra. (Iruñea)
# [[Mari Carmen Lasagabaster]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Mari Carmen Madariaga]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Igorre)
# [[Maria Antonia Uzkudun]] --ef'''SORTUA''' Erraketista (Anoeta)
# [[Maria Luisa Alberdi]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Maria Luisa Senar]] --ef'''SORTUA'''Erraketista (Pasaia)
# [[Maria Pilar Urriza]] ef--'''SORTUA''' Dantzaria (Lantz)
# [[Maria San Juan de Garonda]] ---- '''SORTUA'' emagina. inkisizioa sutan erre zuen (Mungia)
# [[Maribi Unamuno]] ---- '''SORTUA''' Filologoa. (Aulesti)
# [[Meritxel Relaño]] ef-- '''SORTUA''' Unicefeko arduradun nagusia Yemenen (Durango)
# [[Mila Salterain]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea (Durango)
# [[Miren Alazne Iruretagoiena]] ef-- '''SORTU''' ekintzailea (Zarautz)
# [[Miren Maortua]] efef '''SORTUA''' Idazlea (Zaldibar)
# [[Miren Uzkudun]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Asteasu 1922-)
# [[Nerea Etxegibel]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Durango 1964- )
# [[Oihana Azkorbebeitia]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Abadiño 1981- )
# [[Paula Lamarain]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Eibar 1924-2018)
# [[Rosa Soroa]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Elduaien 1945- )
# [[Rosario Aranburu]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Eibar 1921-2015)
# [[Silvia Trigueros]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Abadiño 1976)
# [[Teri Ibarrola]] ---- '''SORTUA''' Ipuin kontalaria (Aulesti)
# [[Vanessa Goikoetxea]] ef-- '''SORTU''' abeslaria (Florida 1980- )
# [[Zoila Askasibar]] ef-- '''SORTUA''' inprimatzailea (Elgeta 1877-1945)
# [[Shakuntala Devi]] efef Idazlea (India) (Itzulpena)
# [[Almudena Hernando]] ---- arkeologoa (Madril 1959)(itzulpena)
# [[Gisella Perl]] efef Ginekologoa judua (Hungaria 1907-1988) (itzulpena)
# [[Luna Miguel]] ef-- idazlea (Alcalá de Henares 1990- ) (itzulpena)
# [[Mae Jemison]] ef-- ingeniari (Alabama 1956- ) (Itzulpena)
# [[Maria Antonia Canals]] ef-- matematikaria (Bartzelona) (Itzulpena)
# [[Mercedes Colás]] efef Maiatzeko plazako amak (Argentina 1925-2021) (Itzulpena)
}}
=== [[Fitxategi:Gnome-colors-alacarte2.svg|30px]] Hobetuak ===
==== 2020 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Elorriaga]] (Iurreta)
# [[Ana Diez]] zinemagilea (Tutera)
# [[Amaia Iturbide]] idazlea (Bilbo-Getxo)
# [[Ariane Lopez-Huici|Ariane López Huici]] argazkilari lapurtarra.
# [[Erika Lagoma]] Bertsolaria, feminista (Lesaka-Durango)
# [[Gurutzi Arregi]] etnografoa (Durango)
# [[Iñaxi Etxabe]] Bertsolaria, (Zumaia-Zarautz)
# [[Isabel Coixet]] zinegilea (Katalunia)
# [[Itziar Mendizabal]] Dantzaria (Gipuzkoa
# [[Luzia Goñi]] bertsolaria (Basaburua)
# [[Maider Fernandez]] zinegilea (Donostia)
# [[Maria Zambrano]] idazlea (Madril)
# [[Martina Ibaibarriaga]] gerrillaria (Berriz)
# [[Matxalen Ziarsolo]] saskibaloi jokalaria (Ermua)
# [[Oihana Alkorta]] musikaria (Orio-Zarautz)
# [[Primi Erostarbe]] panderojolea eta irrintzilaria (Oñati)
# [[Teodora Zuloaga]] zeramikaria (Madril-Segovia)
# [[Trota Salernokoa]] ginekoloagoa(Italia)
# [[Alfonsina Strada]] txirrindulari argentinarra (Mototsa)
}}
==== 2018-2019 ====
# [[Balendiñe Albizu]] efef Idazlea (Zumaia)
# [[Gurutze Frades]] ef-- Kirolaria (Durango-Iurreta)
# [[Lourdes Unzueta]] ef-- Idazlea (Durango)
# [[Uri Ruiz Bikandi]] efef Idazlea (Durango)
== HOBETUAK ==
=== Hobetuak 2023 ===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Sonia Etxezarreta]] '''--ef'''mahai-tenislaria (Irun 1968?- 2011)
# [[Yusra Mardini]] '''ef--'''igerilaria, errefuxiatua (Siria 1998)
# [[Olatz González]] '''ef--'''antropologoa (Bilbo 1973)
# [[Eider Cardeñosa]] '''ef--'''karateka (Gasteiz 1995)
# [[Graziana Barrenetxea]] '''----'''sorginkeriaren biktima (Zugarramurdi 1540-Logroño 1610)
# [[Ainara Elbusto]] '''ef--'''txirrindularia (Nafarroa 1992)
# [[Patricia López Arnaiz]] '''ef--''' (Gasteiz 1981)
# [[Sofia Otero]] '''ef--'''aktorea (Basauri 2013)
# [[Estibaliz Urresola Solaguren]] '''ef--'''film zuzendaria, gidoilaria (Laudio 1984)
# [[Kim Ju-ae]] '''ef--'''Kim dinastiako kidea (Ipar Korea 2013)
# [[Barbara Stanwyck]] '''efef'''aktorea (AEB 1907-1990)
# [[Glenn Close ]] '''ef--'''aktorea (AEB 1947)
# [[Lola Baldrich]] '''ef--'''aktorea (Toledo 1967)
# [[Lola Herrera]] '''ef--'''aktorea (Valladolid 1935)
# [[Federica Montseny]] '''efef'''anarkista, idazlea (Madril 1905-Frantzia 1994)
# [[Céline Laguarde]] '''efef'''argazkilaria (Lapurdi 1961)
# [[Aroa Gorostiza]] '''ef--'''txirrindularia (Elorrio 2002)
# [[Anna Muzytxuk ]] '''ef--'''xake-jokalaria, aktibista (Ukraina 1990)
# [[Clara Azurmendi]] '''ef--'''badminton kirolaria (Donostia 1998)
# [[Irene Papas]] '''efef'''aktorea, abeslaria (Grezia 1926-2022)
# [[Uxue Apaolaza]] '''ef--'''idazlea (Hernani 1981)
# [[Hélène Carrère d'Encausse]] '''efef'''historialaria (Paris 1929)
# [[Lisa Simpson]] marrazkietako pertsonaia (AEB 1987)
# [[Maggie Simpson]] marrazkietako pertsonaia (AEB 1987)
# [[Emakumearen historia]] emakumearen eginkizuna historian zehar
# [[Oihana Azkorbebeitia]] '''ef--'''korrikalaria (Abadiño 1981)
# [[Ione Irazabal]] '''ef--'''aktorea (Elorrio 1963)
# [[Hürrem Sultan]] haseki sultan (Poloniako Erresuma,?-Otomandar Inperioa,1558)
# [[Irene Atenaskoa]] '''--ef'''enperatrizea (Atenas,752-Lesbos,803)
# [[Angelique du Coudray]] '''--ef'''emagina (Frantzia, 1712-1794)
# [[Enara López]] '''ef--'''txirrindularia (Bilbo 1997)
# [[Genero-rol]]
# [[Genero-desparekotasun]]
# [[Louise Joy Brown]] '''ef--'''1. probeta umea (Erresuma Batua 1978)
# [[Marije Fullaondo]] '''ef--'''politikaria (Getxo, 1964)
# [[Francisca Pizarro Yupanqui]]'''ef--'' Quispe Sisa eta Francisco Pizarroren alaba (Peru,1534-Cáceres,1598)
# [[Hassiba Ben Bouali]] '''efef''Aljeriako Independentzia Gerrako gudaria (1938 - 1957)
# [[Irene Paredes]] '''ef--'''futbolaria (Legazpi 1991)
# [[Oihane Hernandez]] '''ef--'''futbolaria, defentsa (Sopela 2000)
# [[Misa Rodríguez]] '''ef--'''futbolaria, atezaina (Kanariak 1999)
# [[Filipa Moniz]] '''ef--'''Kristobal Kolonen emaztea (Portugal, 1455-1485)
# [[Agatha Barbara]] '''efef'''presidentea, aitzindaria (Malta 1923-2002)
# [[Elena Furiase]] '''ef--'''aktorea, idazlea (Madril 1988)
# [[Itsaso Arana]] '''ef--'''ktorea, zuzendaria (Nafarroa 1985)
# [[Ane Santesteban]] '''ef--'''txirrindularia (Errenteria 1990)
# [[Maite Ruiz de Larramendi]] '''ef--'''pilotari ohia (Beasain 1973)
# [[Claudia Zornoza]] '''ef--'''futbolaria, erdilaria (Madril 1990)
# [[Alexia Putellas]] '''ef--'''futbolaria, erdilaria (Bartzelona 19)
# [[Susana Zapke]] '''ef--'''musikologoa (Gipuzkoa 1965)
# [[Maite Agirre ]] '''ef--'''aktore, antzerkigilea (Zarautz 1955)
# [[Noe Itō]] '''efef'''aktibista, eraila (Japonia 1895-1923)
# [[Edmonia Lewis]] '''efef'''eskultorea (AEB 1844-Londres 1907)
# [[Libe Mimenza]] '''ef--'''kazetaria, ikertzailea (Elorrio 1988 19)
# [[Maddalen Dorronsoro Amiano]] '''ef--'''abesbatza zuzendaria (Lezo 1987)
# [[Aintzane Encinas]] '''ef--'''futbolaria ohia, entrenatzailea (Donostia 1988)
# [[Alba Redondo]] '''ef--'''futbolaria, aurrelaria (Albacete 1996)
# [[Jennifer Hermoso]] '''ef--'''futbolari aurrelaria eta erdilaria (Madril 1990)
# [[Ainhoa Cantalapiedra]] '''ef--'''abeslaria (Galdakao, 1980)
# [[Zoleka Mandela]] '''efef'''aktibista (Hegoafrika, 1980-2023)
# [[Ana Terradillos]] '''ef--'''kazetaria (Donostia 1973)
# [[Lidia Valentín ]] '''ef--'''pisu-jasotzailea (Leon 1985)
# [[Maite Oroz]] '''ef--'''futbolaria (Nafarroa 1998)
# [[Adania Shibli]] '''e---'''idazlea (Palestina, 1974)
# [[Rafeef Ziadah]] '''e---'''poeta (Libano, 1979)
# [[Yolanda Alzola]] '''ef--'''telebista aurkezlea (Bizkaia, 1970)
# [[Silvia Intxaurrondo]] '''ef--'''kazetaria (Barakaldo, 1979)
# [[Miren Arzallus]] '''----'''moda historialaria, ikertzailea (Bilbo 1978)
# [[June Ansoleaga]] '''ef--'''kazetaria (Sopela 1987)
# [[Zuriñe Zulaika]] '''----'''metereologoa, fisikaria (?, ?)
# [[Maria Eugenia Luc]] '''ef--'''musikagilea ( Argentina/Euskal Herria 1958)
# [[Yurena]] '''ef--'''abeslaria (Santurtzi 1969)
# [[Amanirenas]] '''e-e-'''erregina eta gobernadorea (Kuxeko Erresuma, K.a.57 - K.a.10)
# [[Gabriela Silang]] '''efef'''Filipinetako heroia (Filipinak, 1731-1763)
# [[Bene Bergado]] '''----'''artista, eskultorea (Salamanca/Bizkaia 1963)
# [[Margarita López Maturana]] '''efef''' moja beatoa, Berrizko Mesedeetako Misiolarien sortzailea (Bilbo 1884-Donostia 1934)
# [[Diana Krall]] '''ef--''' piano-jotzailea eta jazz abeslaria (Kanada 1964)
# [[Maria Gebara]] ---- idazlea (Valladolid, ? - ? ,1683)
# [[Janire Gonzalez Etxabarri]] ef-- surflaria (Zumaia 2005)
}}
== [[Fitxategi:Gnome-system-users.svg |30px|]] Wikilariok ==
(Zure izena gehitu dezakezu iturburu kodea aldatu eta 4 bider ALT Gr + 4 sakatuta (4 aldiz "~" agertuko da)
# [[Lankide:Wikimaribarre|Wikimaribarre]] ([[Lankide eztabaida:Wikimaribarre|eztabaida]]) 18:22, 13 ekaina 2018 (CET)
# [[Lankide:Lurdeswiki|Lurdeswiki]] ([[Lankide eztabaida:Lurdeswiki|eztabaida]]) 18:17, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:Larrauri|Larrauri]] ([[Lankide eztabaida:Larrauri|eztabaida]]) 18:18, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:OrtuUrti|OrtuUrti]] ([[Lankide eztabaida:OrtuUrti|eztabaida]]) 18:22, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:Mototsa|Mototsa]] ([[Lankide eztabaida:Mototsa|eztabaida]]) 11:20, 22 uztaila 2020 (CET)
# [[Lankide:Joseintx|Joseintx]] ([[Lankide eztabaida:Joseintx|eztabaida]]) 18:22, 9 urria 2020 (CET)
# [[Lankide:Isabeliraurgi|Isabeliraurgi]] ([[Lankide eztabaida:Isabeliraurgi|eztabaida]]) 17:48, 16 urria 2020
# [[Lankide:Mgaraizabal|Mgaraizabal]] ([[Lankide eztabaida:Mgaraizabal|eztabaida]]) 18:00, 5 azaroa 2021 (CET)
# [[Lankide:josi|Josi]] ([[Lankide eztabaida:Josi|eztabaida]]) 18:00, 5 azaroa 2021 (CET)
# [[Lankide:Andremendea|Andremendea]] ([[Lankide eztabaida:Andremendea|eztabaida]]) 16:43, 15 azaroa 2024 (CET)
# [[Lankide:JULEBAR|JULEBAR]] ([[Lankide eztabaida:JULEBAR|eztabaida]]) 16:48, 15 azaroa 2024 (CET)
== Wikilaguntza ==
* [https://eu.wikipedia.org/wiki/Laguntza:Gida_arina Gida Arina]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:C%C3%B3mo_subir_imagen_con_la_app_de_Wikimedia_Commons.pdf Cómo subir una imagen con la app de Wikimedia Commons]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ejemplo_de_subida_de_imagen_a_Commons,_introduciendo_geolocalizaci%C3%B3n.webm Ejemplo de subida de imagen a Commons, introduciendo geolocalización]
== [[Fitxategi:Gnome-web-browser.svg|30px]] Kanpo estekak ==
* Nola igo argazkiak Commons-era? [[c:File:Ejemplo_de_subida_de_imagen_a_Commons,_introduciendo_geolocalización.webm|Ordenagailutik (bideoa)]] | [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/89/C%C3%B3mo_subir_imagen_con_la_app_de_Wikimedia_Commons.pdf App-etik (PDF)] | [[:es:Wikipedia:Encuentros/Wiki_Takes_Vitoria-Gasteiz/Ayuda|Ideia gehiago...]]
* [https://anboto.org/durango/1583310345667-wikipedia-erreminta-ona-dela-uste-dugu-emakumeek-erreferentzialtasuna-lortzeko Wikipedia erramienta ona dela uste dugu emakumeek erreferialtsuna lortzeko]Anboto 2020/03/04
* [https://www.elcorreo.com/bizkaia/duranguesado/durangaldeko-andren-ekarpenak-20200122193350-nt.html?edtn=bizkaia&fbclid=IwAR1hHPcQJaQM-WaIU7mYeNetsB89jEH2-BWSA0fPGjbTgTkHpqtKRT9BnCc#vca=fixed-btn&vso=rrss&vmc=fb&vli=Duranguesado Durangaldeko andren ekarpenak bistaratzera dator WikiEmakumeok] El Correo 2020/01/21
* [https://anboto.org/durango/1579696765085-wikikedada-egingo-dute-durangon-wikipedian-dagoen-genero-arrakala-aldatzeko 'Wikikedada' egingo dute Durangon, Wikipedian dagoen "genero arrakala" aldatzeko], Anboto Durango 2020/01/22
* [https://dotb.eus/dotb-eus-emakumeen-biografia-berriak-sortzeko-wikikedada-antolatu-da-durangon/ Emakumeen biografia berriak sortzeko ‘Wikikedada’ antolatu da Durangon] Dotb.eus 2020/01/23
* [http://www.azkuefundazioarenegunkaria.eus/wikikedada-wikiemakumeokwikidurango/ Wikikedada: WikiEmakumeok/WikiDurango | Azkue Fundazioaren Egunkaria] 2020/01/21
* [https://halabedi.eus/es/marisa-barrena-wikiemakumeok-gizarteko-beste-arloetan-lez-emakumeak-ia-ikusezinak-gara-wikipedian-ere/?fbclid=IwAR2pUHHzwsNx8kzKAyc3dlTpZc4p4mx8duIC0PeKHEj01G3yXoFKxXlBBlc Marisa Barrena (Wikiemakumeok): "Gizarteko beste arloetan lez, emakumeak ia ikusezinak gara wikipedian ere" - Halabedi] 2020/02/06
* [https://www.youtube.com/watch?v=eH-JkwLAa6Q&feature=youtu.be [Bideoa] Data zaharrak bilatzen], Estibalitz González Solozabal Durangon #Wikiemakumeok mintegian data zaharrak zelan bilatzen diren azaltzen dau, Josi Sierra-ri esker.
* [https://amp.eitb.eus/eu/irratia/euskadi-irratia/programak/amarauna/osoa/7892080/magikoa-da-andre-baten-biografia-mundura-zabaltzea/ "Magikoa da andre baten biografia mundura zabaltzea"], EITB - 2021/03/08
* https://www.youtube.com/watch?v=r2Z5CFSLSf8 Lurdes Totorikaguena eta Marisa Barrena Laixiar irratian
* [https://mugakultura.eus/2023/11/10/wikiemakumeok-dokumentala-zinebin-estreinatzea-zorte-ikaragarria-da-bozgorailu-potentea-baita/?fbclid=IwAR2YDcgxq21VEdyB3vM1pju0fA9vtxobJH8n6i2sfPmyLhVQJr9Ys2vCTlw/ Bilbon, Zinebin estrenatzea zorte ikaragarria da, bozgorailu potentea baita. Mugalari 2023ko azaroa. ]
5oe2vp5n1blmcyixi0p7kqkhkne9vzx
10006029
10006027
2024-12-20T16:39:01Z
Wikimaribarre
88969
/* Berriak 2024 (abendua) */
10006029
wikitext
text/x-wiki
'''''WikiDurangaldea | Durangaldean egiten diren lanaldietako wikilekua '''''
[[Fitxategi:WikiEmakumeok Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak.jpg|thumb|WikiEmakumeok, Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak. Azaroak 1 2019, Durangon]]
[[File:5.555 biografia 2024 martxoa.png|thumb|200px|2024.03.08]]
[[File:Durangoko wikilariok 5.000 biografia.png|thumb|200px|2023.12.31]]
[[File:Durangoko wikilariak 2023.jpg|thumb|200px|2023.07.07]]
[[File:WikiEmakumok 3000.jpg|thumb|200px|2023ko otsaila]]
[[File:Wikiemakumeok Durango Abendua 2022.jpg|thumb|200px|2022ko abenduaren 1a]]
[[Fitxategi:Wikiemakumeok Durango.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko iraila]]
[[Fitxategi:Durangoko wikilariak 1500.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko ekaina]]
[[Fitxategi:Durangoko Wikilariak.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko apirila]]
== [[Fitxategi:Im-jabber.svg|30px|]] Wikiproiektu honen helburuak ==
* Emakumeen biografia berriak sortzea euskaraz.
* Wikipedian beste hizkuntza batzuetan badauden emakumeen biografiak euskarara ekartzea.
* Emakumezko editore euskaldunen kopurua handitzea.
* Euskal Wikipedian genero-ikuspegia txertatzea.
* Historian zehar izandako emakumeen ekarpenak eta ezagutzak Euskal Wikipedian biltzea.
== [[File:La mujer que nunca conociste logo 2017.jpg|30px]] Emakumeen zerrenda [https://es.wikipedia.org/wiki/Wikiproyecto:Mujeres/Wikimujeres/WikiEmakumeok/Durango >>> erderaz]==
=== EGITEN ===
# [[Tilly_Edinger]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tilly_Edinger (Lurdes)
# [[Anna_Coleman_Ladd]] https://es.wikipedia.org/wiki/Anna_Coleman_Ladd (Lurdes)
# Kontxa Laspiur (Eibar) (Marisa)
'''Ingelesetik itzultzeko'''
# [[Margaret Hayden Rorke]] https://en.wikipedia.org/wiki/Margaret_Hayden_Rorke
# [[Ruth Logan Roberts]] https://en.wikipedia.org/wiki/Ruth_Logan_Roberts
# [[Eugénie M. Rayé-Smith]] https://en.wikipedia.org/wiki/Eug%C3%A9nie_M._Ray%C3%A9-Smith
#[[Mathilde Fibiger]] https://en.wikipedia.org/wiki/Mathilde_Fibiger
# [[Mithu Sanyal]] https://en.wikipedia.org/wiki/Mithu_Sanyal (Leire Mi)
Catharine Waugh McCulloch - Wikipedia # [[Catharine Waugh McCulloch]] sufragista (AEB 1862-1945)
Grandma Gatewood - Wikipedia # [[Granma Gatewood McCulloch]] ultrarail mendi-ibileran aitzindaria (AEB 1887-1973)
'''Frantsesetik itzultzeko'''
# [[Émilie Carles]] https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89milie_Carles
# [[Victoria Mas]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Victoria_Mas
# [[Jeanne Humbert]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Jeanne_Humbert
# [[Anna Mahé]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Anna_Mah%C3%A9
# [[Capucine Motte]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Capucine_Motte
'''SORTZEKO'''
# [[Uxue Rey Gorraiz]] idzlea, kazetaria
# [[Lola Lopez de Lacalle]] idazlea (Zornotza)
# [[Ignacia Altolagirre Camarero]] (h.2023.07.22)
# [[Naia Laka]] (Ispaster) https://www.eitb.eus/es/cultura/cine/festival-san-sebastian/videos/detalle/9589117/video-zortzitik-infinitura-recorrido-por-historia-del-cine-vasco-de-mano-de-benito-ansola/
# [[Annette Gonzalez-Etxabarri]] https://www.naiz.eus/es/info/noticia/20230508/annette-gonzalez-etxabarri-zumaiarra-txapeldun-europako-junior-txapelketan
# [[Madalen Etxegarai]] pilotaria. https://goiena.eus/oinati/1727423962644-madalen-etxegarai-haurra-nintzenean-nuen-ametsa-betetzen-nabil
# [[Sylvia Lefanu]] zinemagilea. https://www.berria.eus/kultura/zinemaldia/berria-eus_2130955_102.html
# [[Nagore Urdapilleta]] Errio dokumentalaren aurkezlea. https://ataria.eus/komunitatea/berria/1727420302628-bere-txikitasunean-orio-zeinen-handia-den-erakutsi-nahi-izan-dugu
# [[Maite Ubiria]] kazetaria. https://www.berria.eus/euskal-herria/iparrari-hegoak-ematen_2129951_102.html
# [[Pancracia Ollo de la Mata]] Zumalakarregiren emaztea
# [[Ainhoa Aldazabal Gallastegi]]
# [[Uxua Azpiroz]] hezitzailea https://www.berria.eus/bizigiro/beharrezkoa-da-bizikidetza-oinarri-duten-proiektuak-garatzea-ikastetxeetan_2128805_102.html
# [[Heza Sengal]]. emakume yazikia. https://www.berria.eus/mundua/eiren-gustukoak-baginen-erosi-egiten-gintuzten-merkantzia-hutsa-bagina-bezala_2128867_102.html
# [[Miren Berasategi Zeberio]] Ikertzailea. https://www.berria.eus/euskal-herria/gizon-gazteek-kontserbadurismorako-joera-dute_2128223_102.html
'''Zinegileak - Donostiako Giza Eskubideen Zinemaldian sarituak'''
# [[Kim Longinotto]] https://es.wikipedia.org/wiki/Kim_Longinotto
# [[Lourdes Portillo]] https://es.wikipedia.org/wiki/Lourdes_Portillo
# [[Deepa Mehta]] https://es.wikipedia.org/wiki/Deepa_Mehta
'''Espainiako Gerra Zibileko emakumeak'''
# [[Sofia Da Blasco]] https://es.wikipedia.org/wiki/Sof%C3%ADa_Blasco
# [[Carolina_Bunjes-Rosenthal]] https://es.wikipedia.org/wiki/Carolina_Bunjes-Rosenthal
# [[Isabel Alonso]] https://es.wikipedia.org/wiki/Isabel_Alonso
'''Emakume interesgarriak'''
# [[Jekaterina Samutsevitx]] https://es.wikipedia.org/wiki/Yekaterina_Samuts%C3%A9vich
# [[Nadezhda Popova]] https://es.wikipedia.org/wiki/Nadezhda_Popova
'''Heroínas de la Unión Soviética''' https://es.wikipedia.org/wiki/Anexo:Hero%C3%ADnas_de_la_Uni%C3%B3n_Sovi%C3%A9tica
'''Emakumeak eta itsasoa'''
https://www.naiz.eus/eu/info/noticia/20210924/las-mujeres-ilustres-de-la-historia-naval-en-el-itsasmuseum-de-bilbo-a-traves-del-arte
#
'''EMAKUME ITZULTZAILEAK'''
# [[Malika Embarek]] https://es.wikipedia.org/wiki/Malika_Embarek
# [[Concha Fernández-Luna Sánchez]] https://es.wikipedia.org/wiki/Concha_Fern%C3%A1ndez-Luna_S%C3%A1nchez
# [[Laura García Corella]] https://es.wikipedia.org/wiki/Laura_Garc%C3%ADa_Corella
'''EMAKUME AKTIBISTAK'''
# https://es.wikipedia.org/wiki/Categor%C3%ADa:Mujeres_activistas
# [[María Dimádi]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Mar%C3%ADa_Dim%C3%A1di (Leire)
# [[Paste Up Morras]], aktibista https://es.wikipedia.org/wiki/Paste_Up_Morras
# [[Elizabeth Wathuti]] aktibista https://es.wikipedia.org/wiki/Elizabeth_Wathuti (Oiber)
# [[Tosia Altman]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tosia_Altman
# https://es.wikipedia.org/wiki/V%C3%B5_Th%E1%BB%8B_Th%E1%BA%AFng
# [[Maria Spiridonova]] https://es.wikipedia.org/wiki/Mariya_Spirid%C3%B3nova
# [[Yusra Al Barbar]] https://es.wikipedia.org/wiki/Yusra_al-Barbari palestinarra
'''EMAKUME ILUSTRATZAILEAK''' https://es.wikipedia.org/wiki/Categor%C3%ADa:Ilustradoras
# [[Mitzy Reyes Juárez]] https://es.wikipedia.org/wiki/Mitzy_Reyes_Ju%C3%A1rez
# [[Ellen Robbins]] https://es.wikipedia.org/wiki/Ellen_Robbins
# [[Retta aktibisten zerrendan Scott]] https://es.wikipedia.org/wiki/Retta_Scott
# [[Bahia Shehab]] https://es.wikipedia.org/wiki/Bahia_Shehab
# [[Posy Simmonds]] https://es.wikipedia.org/wiki/Posy_Simmonds
'''EMAKUME IDAZLEAK - POETAK'''
# [[Olga Rivero]] https://es.wikipedia.org/wiki/Olga_Rivero_Jord%C3%A1n
'''EMAKUMEAK ZIENTZIAN'''
# [[Gloria Long Anderson]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Gloria_Long_Anderson
# [[Clémence Royer]] https://es.wikipedia.org/wiki/Cl%C3%A9mence_Royer
# [[Tilly Edinger]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tilly_Edinger
# [[Isabel Clifton Cookson]] https://es.wikipedia.org/wiki/Isabel_Clifton_Cookson
# [[Cécile DeWitt Morette]] https://es.wikipedia.org/wiki/C%C3%A9cile_DeWitt-Morette
# [[Wrexie Leonard]] https://es.wikipedia.org/wiki/Wrexie_Leonard
# [[Marjorie Lee Browne]] https://es.wikipedia.org/wiki/Marjorie_Lee_Browne
'''DENETARIK'''
# [[Victorine Brocher]] https://en.wikipedia.org/wiki/Victorine_Brocher (LEIRE MENDIBURU)
# [[Esther Afus Ocloo]] aitzindaria (Ghana) https://es.wikipedia.org/wiki/Esther_Afua_Ocloo
# [[Margaret A. Wilcox]] https://en.wikipedia.org/wiki/Margaret_A._Wilcox
# [[Amineh Kakabaveh]] https://en.wikipedia.org/wiki/Amineh_Kakabaveh
# [[Trio Artio]] https://www.musicexport.at/artist/trio-artio/ + Berria egunkaria
# [[Fabiola Letelier]] abokatua eta giza eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Ana Belén Montes]] espioia. https://es.wikipedia.org/wiki/Ana_Bel%C3%A9n_Montes
# [[Dorothy Levitt]] asmatzailea eta kotxe lasterketetan aitzindaria https://es.wikipedia.org/wiki/Dorothy_Levitt
== BERRIAK ==
==='''Berriak 2024''' ('''abendua''')===
<nowiki>{{zutabeak|kopurua=3|</nowiki>
# [[Alaitz Melgar Agirre]] '''SORTUA''' euskara irakaslea eta idazlea (Barakaldo, 1984)
# [[Irati Bazeta Agirre]] '''SORTUA''' ilustratzailea (Abadiño, 1999)
# [[Maritxu Sorabilla]] '''SORTUA''' mendizale aitzindaria (Iruñea, 1927)
# [[Irati Bereau Baleztena]] '''SORTUA''' itzultzailea (Irun 1978)
# [[Elordi García Insausti|Elordi Garcia Intxausti]] '''SORTUA''' kazetaria eta idazlea ((Lazkao, 1977)
# [[Txaro Iturralde Sáenz de Vicuña|Txaro Iturralde Sáenz]] '''SORTUA''' jostuna (Gasteiz, 1952)
# [[Itziar Otegi Aranburu]] '''SORTUA''' itzultzailea eta idazlea (Oiartzun, 1972)
# [[Sara Ayesa]] '''SORTUA''' artista (Donostia, 1997)
# [[Ane Laskurain]] '''SORTUA''' artista (Bergara, 1999)
# [[Sagrario Merodio Hoyos]] '''SORTUA''' Saturrarango emakumeen kartzelan egondakoa (Panes, 1918-Mutriku, 2019)
# [[Maria Esquivel Vizuete]] '''SORTUA''' gerrilari fusilatua (Badajoz, 1911-Sevila, 1938)
# [[Goiuri Zabaleta]] '''SORTUA''' pilotaria (Leitza, 2009)
# [[Nikolasa Agirrezabalaga|Nikolasa Agirrezabalaga Amutxastegi]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Mutriku, 1914-Zaragoza, 1937)
# [[Ana Maestrojuán]] '''SORTUA''' antzerki zuzendaria (Iruñea, 1976)
# [[Edurne Alegria Aierdi]] '''SORTUA''' itzultzailea (Caracas, 1949)
# [[Maud Younger]] sufragista (AEB 1870-1936)
# [[Margalida Roig Colomar]] sindikalista (Eivissa, 1908-1966)
#[[Luisa Riera Muñiz]] maistra errepresaliatua (Villaviciosa, 1884-Zornotzako Emakumeen Kartzela, 1944)
#[[Maria Marí Guasch]] errepublikar militantea (Sant Llorenç de Balàfia, [[1909]] - [[Eivissa]], [[2001]])
# [[Efua Sutherland]] idazlea (Ghana 1924-1996)
# [[Concepción Loring]] 1. emakume politikaria, 1.a Diputatuen kongresuan hitz egiten (Malaga 1868-Madril 1935)
# [[Amalia Heredia Livermore]] bildumagilea, ikertzailea (Malaga 1830-1902)
# [[Carmen Cuesta del Muro]] abokatua, zuzenbidean Espainiako 1. emakume doktorea (Palentzia 1890-Madril 1968)
# [[Natividad Domínguez Atalaya]] pedagogoa, politikaria ( Madril 1888-Valentzia 1932)
# [[Teresa Luzzatti]] politikaria, sufragista (Lugo 1889-Madril 1942)
# [[María López de Sagredo Andreo]] politikaria (Kuba/Bartzelona 1881-Hondarribia 1953)
# [[Micaela Díaz Rabaneda]] maistra, politikaria (Nafarroa 1878-? XX. mendea)
# [[Trinidad von Scholtz Hermensdorff]] bildumagilea, politikaria (Malaga 1857-Austria 1937)
# [[Marisol Nichols]] aktorea (AEB 1973)
# [[Mackenzie Phillips]] aktorea, abeslaria (AEB 1959)
# [[Emma Lucy Braun]] botanikaria (AEB, 1889-1971)
# [[Elizabeth Lowe Watson]] idazlea, sufragista, hizlaria (AEB 1842-1927)
# [[Pilar Benejam Arguimbau]] pedagogoa, geografoa (Menorca 1937)
# [[Francisca Bohigas Gavilanes]] maistra, ikuskatzailea, idazlea (Bartzelona 1892-Madril 1973)
# [[Fernande Barrey]] prostituta, modeloa eta margolaria (frantzia, 1893-1974)
# [[Anna Pirozzi]] opera sopranoa (Napoli, 1975)
# [[Mariella Devia]] opera abeslaria (Liguria, 1948)
# [[Yusra al-Barbari]] politikaria eta ekintzailea (Palestina, 1923-2009)
# [[Park Kyung-Ri]] eleberrigilea (Hego Korea 1926-2008)
# [[Aurora Sampedro Pi%C3%B1eiro]] kimikaria (Galizia, 1913-1996)
# [[Dorothy Allison]] idazlea
# [[Nicole Ferroni]] umoregilea
# [[Edith Ainge]] sufragista (AEB, 1873-1948)
# [[Sonia Vaccaro]] psikologoa (Argentina/Espainia XX. mendea)
# [[Raychelle Burks]] zientzia dibulgatzailea (AEB XX. mendea)
# [[Kelly Frye]] aktorea (AEB 1984)
# [[Amy Madigan]] aktorea (AEB 1950)
# [[Amber Stevens]] aktorea, modeloa (AEB 1986)
# [[Juana Francés]] margolaria (Alacant 1924-Madril 1990)
# [[Njideka Akunyili Crosby]] artista bisuala (Nigeria/AEB 1983)
# [[Martha Diamond]] margolaria (AEB 1944-2023)
# [[Joan Mitchell]] margolaria (AEB 1925-Paris 1992)
# [[Toyin Ojih Odutola]] marrazkilaria (Nigeria/AEB 1985)
# [[Fe del Mundo]] pediatra (Filipinak, 1911-2011)
# [[Isabel Garbayo]] Villa Teresitako sortzailea (Iruñea, 1905-2011)
# [[Elvira Siurana]] feminista, idazlea (LLeida 1952)
# [[Lourdes Ciuró]] abokatua, politikaria (Tarragona 1971)
# [[Helena Solà Tàrraga]] maistra, politikaria (Bartzelona 1976)
# [[Amanda Righetti]] aktorea (AEB 1983)
# [[Luna Ki]] abeslaria, DJa (Bartzelona 1999)
# [[Katharina Konradi]] opera sopranoa (Kirgizistan/Alemania 1988)
# [[Babi (abeslaria)]] (Madril 1999)
# [[Klesie Kelly]] sopranoa (AEB XX. mendea)
# [[Montserrat Martínez Parera]] ekonomialaria (Bartzelona 1975)
# [[Lesley-Ann Jones]] kazetaria, idazlea (EB 1956)
# [[Orra White Hitchcock]] ilustratzailea (AEB, 1796-1863)
# [[Margaret Chanler Aldrich]] filantropoa, erizaina eta idazlea (AEB, 1870-1963)
# [[Dorothy Allison]] idazlea (AEB, 1949-2024)
# [[Nicole Ferroni]] umoregilea (Maroko, 1982)
# [[Ann Preston]] medikua, ekintzailea (AEB, 1813-1872)
# [[Nicole Claveloux]] margolari, ilustratzaile eta komikigilea (Frantzia, 1940-__ )
# [[Maria Bellido|Maria Belido]] espainiar heroi mitikoa (1755-1809)
# [[Sofía Esparza Jauregi|Sofia Esparza Jauregi]] sopranoa (Iruñea, 1994)
# [[Isabel Azcárate Ristori]] irakasle ikertzailea (Cádiz 1923-Madril 2016)
# [[Ana López Navajas]] irakaslea, ikertzailea ( Valentzia 1962)
# [[Erika Leiva]] kopla abeslaria (Tarragona/Cádiz 1984)
# [[Joana Jiménez]] abeslaria, dantzaria (Sevilla 1977)
# [[Carmen Conesa]] aktorea (Bartzelona 1960)
# [[Diana Peñalver]] aktorea (Sevilla 1965)
# [[Rosa Mariscal]] aktorea (Sevilla 1970-2022)
# [[Pilar Punzano]] aktorea, pedagogoa (Madril 1980)
# [[Irene Visedo]] aktorea (Madril 1978)
# [[Manane Rodríguez]] film zuzendaria (Uruguai/Espainia 1954)
# [[Sonia Sebastián]] film zuzendaria (Espainia 1984)
# [[Yusra al-Barbari]] politikaria eta ekintzailea (Gaza, 1923-2009)
# [[Ann Allebach]] artzain mennorita (AEB, 1874-1918)
# [[Jennifer Radloff]] feminista, ekintzailea (Hegoafrika 1961)
# [[Grunya Sukhareva]] haur psikiatra (Ukraina, 1891-1981)
# [[Josefa Martin Luengo]] pedagogoa (Salamnca 1944-2009)
# [[Lucía Asué Mbomio Rubio]] kazetari feminista (Alcorcón, 1981)
# [[Paige L. Sweet ]] soziologoa (AEB 1987)
# [[Caroline Lexow Babcock]] bakegilea eta sufragista (AEB, 1882-1980)
# [[Evin Ahmad]] aktorea (Suedia, 1990)
# [[Rabia al Adawiyya]] santua, filosofoa (Irak 717-801)
# [[Fatma Girik]] aktorea, politikaria (Turkia 1943-2022)
# [[María Cristina Masaveu Peterson]] enpresaburua (Asturias 1937-2006)
# [[Lorena García de las Bayonas]] aktore-maistra (Madril 1966)
# [[Katrina Bayonas]] casting zuzendaria (EB 1941)
# [[Natalia Menéndez]] eszena zuzendaria (Madril 19)67
# [[Amaranta Osorio]] antzerkigilea (Mexiko/Espainia 1978)
# [[Itziar Pascual Ortiz]] antzerkigilea (Madril 1967)
# [[Judith Fernández]] aktorea, abeslaria, dantzaria (Coruña 2001)
# [[Marie Noëlle]] film zuzendaria, gidoilaria (Frantzia XX. mendea)
# [[Paideia Eskola Librea]] (Merida 1978)
# [[Barbara Pravi]] abeslaria (Narbona 1993
# [[Baya Mahieddine]] margolaria (Aljeria 1931-1998)
# [[Jacqueline Held]] Frantziako gazte-literaturako idazlea eta poeta (Poitiers, 1936)
# [[Marian Diamond]] neurozientzialaria (AEB, 1926-2017)
# [[Juanita Breckenridge Bates]] minista (AEB, 1860-1946)
# [[Emily M. Bishop]] hizlaria, instruktorea (AEB, 1858-1916)
# [[Tam O%27Shaughnessy]] hezitzailea, zientzia-idazlea (AEB, 1952)
# [[Adriana Guzmán Arroyo]] idazlea, ekintzailea, feminista (Bolivia, XX. mendearen 2. zatia)
# [[Helen Archdale]] sufragista (EB 1876-1949)
# [[Charlotte Despard]] sufragista (EB 1844-1939)
# [[Wanda Quilhot]] biologoa (Txile, 1929-2023)
# [[Maria José Aguiar]] margolaria (Portugal, )
# [[Maria Luisa Pacheco]] margolaria (Bolivia
# [[Beatriz Aurora]] margolaria, (Txile,
# [[Mary Gove Nichols]] aktibista, idazlea (AEB, 1810-1884)
# [[Minta Bosley Allen Trotman]] sufragista, ekintzailea (AEB,
#[[Vira Boarman Whitehouse]] sufragista (AEB, 1875-1957)
#[[Dina Kathelyn]] idazle eta ilustratzaile belgikarra (Uccle, 1934-2024)
# [[Tsai-Fan Yu]] medikua, ikertzailea (Txina-AEB, 1911-2007)
# [[Adelaide Underhill]] liburuzaina (AEB, 1860-1936)
# [[Mary Buckland]] paleontologoa, ilustratzailea (Erresuma Batua, 1797-1857)
# [[Safia El Aaddam]] idazlea, aktibista (Tarragona 1995)
# [[Chana Orloff]] eskultorea (Ukraina 1888-Israel 1962)
# [[Jeanne Hébuterne]] margolaria, musa (Fratzia 1898-1920)
# [[Carla Campra]] aktorea, modeloa (Bartzelona 1999)
# [[Amelia Ochandiano]] antzerki eszena-zuzendaria (Madril XX. mendea)
# [[Diana Soviero]] sopranoa (AEB 1949)
# [[Sondra Radvanovsky]] sopranoa (AEB 1969)
# [[Kate Jackson]] aktorea (AEB 1948)
# [[Lalachus]] aktorea, komediantea (Madril 1990)
# [[Laura Arcos Terán]] genetikalaria, ikertzailea (Ekuador 1938)
# [[Katrina Ely Tiffany]] Sufragista (AEB, 1875-1927)
# Literatura lesbiko
# [[Emma Reyes]] Artista eta idazlea (Kolonbia)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Janire Etxabe]] '''SORTUA''' dantzaria da, dantza bertikalean aditua. (Arrankudiaga, Bizkaia, 1979)
# [[Celia Santos]] '''SORTUA''' idazlea (Bergara, 1972)
# [[Tamara García Iglesias]] '''SORTUA''' zinemagilea eta komisarioa (Lasarte, 1978)
# [[Warisha Moradi]] '''SORTUA''' heriotz epaia duen militante kurdua (Kurdistan, XX. mendea)
# [[Carmina Merodio Hoyos|Carmina Herodio]] '''SORTUA''' Saturrarango kartzelan egon zen 6 urtez (Panes, 1920-2006)
# [[Parvaneh Kazemi]] '''SORTUA''' matematikaria, mendizale eta mendi gidaria (Teheran, 1970)
# [[Mari Campos Roldán]] '''SORTUA''' Saturrarango kartzelan egon zen umetan (Madril, 1938)
# [[Encarna Furundarena Goenaga]] '''SORTUA''' Saturrango kartzelara joaten zen janaria eramatera (Mutriku, 1919-2014)
# [[Nai Barghouti]] '''SORTUA''' abeslari eta konposiore (Palestina, 1996)
# [[Maria Sanchez Madoz]] '''SORTUA''' pilota epaile profesionala (Laudio, 1996
# [[Araceli González Carballo]] espioia, erizaina (Lugo 1914-Madril 1990)
# [[Margarita Ruiz de Lihory]] margolaria, espioia (Valentzia 1889-Albacete 1968)
# [[Isona Passola]] film zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Bartzelona 1953)
# [[Cristina Martín-Prieto]] futbolaria (Sevilla 1993)
# [[Melania Olcina]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona 1982)
# [[Rafaela Carrasco]] dantzaria, koreografoa (Sevilla 1972)
# [[Lisi Estaràs]] dantzaria, koreografoa (Argentina 1971)
# [[Lorena Nogal]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona 1984)
# [[Luz Arcas]] dantzaria (Malaga 1983)
# [[Manuela Carrasco]] flamenko dantzari ijitoa (Sevilla 1958)
# [[Lynda Barry]] komikigile eta irakasle estatubatuarra (Wisconsin, 1956)
# [[Maria Antónia Palla]] kazetaria eta feminista (Portugal, 1933)
# [[Mary Adamson Anderson Marshall]] medikua Edinburgoko 7ak taldekoa (1837-1910)
# [[Sara González Lolo]] patin hockey jokalaria (Asturias 1992)
# [[Natasha Lee]] patin hockey jokalaria, entrenatzailea (Malaysia/Asturias 1992)
# [[María Díez Busqué]] patin hockey jokalaria (Bartzelona 1989)
# [[Anna Casarramona Vivas]] patin hockey jokalaria (Bartzelona 1994)
# [[Anna Serra]] triatleta (Bartzelona 1968)
# [[Mathilde Ollivier]] aktorea, modeloa (Frantzia 1994)
# [[Gimena Llamedo]] psikologoa, politikaria (Asturias 1981)
# [[Mikey Madison]] aktorea (AEB 1999)
# [[Julia Butters]] aktorea (AEB 2009)
# [[Samantha Robinson]] aktorea (AEB 1991)
# [[Irene Flunser Pimentel]] historialaria (Lisboa, 1950)
# [[Cósima Wagner|Cosima Wagner]], Richard Wagner musikagilearen 2. emaztea (Bellagio, 1837 - Bayreuth, 1930)
# [[Verena Wagner]] musikagilea (Alemania, Bayreuth, 1920- Überlingen, 2019)
# [[Eva von Bülow]] Cosima Liszt eta Richard Wagnerren alaba (Tribschen, 1867 - Bayreuth, 1942),
# [[Anne Rearick]] argazkilari estatubatuarra (Idaho, AEB, 1960)
# [[Pauline Harmange]] idazlea eta feminista (Lille, 1994)
# [[Bertha Hirsch Baruch]] poeta, idazle eta sufragista (AEB)
# [[Minora Kibbe]] gizarte erreformatzaile eta sufragista (AEB)
# [[Emily Bovell|Emily Bowel]] medikua (Londres, 1841-1845)
# [[Honor Frost]] urpeko arkeologoa (Erresuma Batua, 1917-2010)
# [[Susan Atkins]] kriminala (AEB 1948-2009)
# [[Abigail Folger]] oinordeko eraila (AEB 1943-1969)
# [[Eva Saldaña]] ekologo aktibista (Madril 1977)
# [[Rosalie Varda]] jantzi diseinatzailea (Frantzia 1958)
# [[Manuela Fernández Pérez]] artista (Madril 1927-2017)
# [[Manuela Saborido Muñoz]] artista (Cadiz 1943)
# [[Sofia Crespo]] artista bisuala (Argentina 1991)
# [[Mercedes Doménech]] irrati esataria (Asturias 1922-Granada 2002)
# [[Barbara Steele]] aktorea (EB 1937)
# [[Arantza Toledo]] piraguista (Cuenca 1999)
# [[Alice Coffin]] kazetaria eta feminista (Tolosa, Ozitania, 1978)
# [[Clara Elizabeth Chan Lee]]
# [[Emily Sturge]]
# [[Gulielma Lister]] botanikaria (Ingalaterra, 1860-1949)
# [[Katharina Wagner]] eszena zuzendaria da. Bayreutheko Jaialdiaren zuzendaria. (Bayreuth, Alemania, 1978)
# [[Isolde Wagner]] Hans von Bülow edo Richard Wagner eta Cosima Wagner-en alaba (Alemania, 1865 - 1919)
# [[Blandine von Bülow]] Hans von Bülow eta Cosima Liszten alaba zen, (Alemania, 1863-1941)
# [[Daniela von Bülow]] piano-jotzailea (Berlin, 1860 - Bayreuth, 1940)
# [[Minna Wagner|Minna Wagner,]] aklorea (Saxonia, 1809- Dresden, 1866)
# [[Eva Wagner-Pasquier]]antzerki-enpresaburu da ( Alemania, 1945)
# [[Yang Huanyi]] nushuaren azken hiztuna (Txina 1906-2004)
# [[Carme Sansa]] aktorea, ekintzailea (Bartzelona 1943)
# [[Ana Romero Galán]] kazetaria, idazlea (Cádiz 1966)
# [[Aimée de Heeren]] socialitatea ( Brasil 1903-AEB 2006)
# [[Rocío Márquez]] flamenko kantaria (Huelva 1985)
# [[Carola Ortiz]] musikagilea, abeslaria, klarinete jolea (Bartzelona 1986)
# [[Isabel de Solís]] esklabu kristaua, Granadako Muley Hacén sultan nazariaren ohaidea (? XV. mendea- Sevilla ?)
# [[Nani Jiménez]] aktorea, modeloa (Valentzia 1981)
# [[Alejandra Herranz]] kazetaria (Bartzelona 1972)
# [[Mar Cabra]] ikerketa kazetaria (Madril 1983)
# [[Marianne Grunberg-Manago]] biokimikaria (Frantzia, 1921-2013)
# [[Angela Becerra]] idazlea (Kolonbia, 1957 )
# [[Codou Bop]] soziologoa, kazetaria, feminista (Senegal, ?)
# [[Ana Gomes]] portugaldar diplomazialari eta politikaria (Lisboa, 1954)
# [[Maria Filomena Mónica]] portugaldar soziologoa (Lisboa, São Mamede, 1943)
# [[Ayşe Sultan]] otomandar printzesa (1608-1656)
# [[Mara Santos]] kanoalaria (Palentzia 1969)
# [[María José Campos]] xakelaria (Argentina 1999)
# [[Fatma Hatun]] Ahmed I.aren 3. ezkontidea (?Bosnia 1590-Istanbul 1660)
# [[Mahfiruz Hatice Hatun]] esklaboa, Ahmed I.a sultanaren 1. ezkontidea (Kaukaso 1590-Istanbul 1620)
# [[Hanzade Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1609-Edirne 1650)
# [[Gevherhan Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1605- c.1631)
# [[Atike Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul 1614-1674)
# [[Abide Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul 1618-1648)
# [[Fatma Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1607-c.1671)
# [[Ida Finney Mackrille]] sufragista, politikaria eta hizlaria(AEB, 1867-1960)
# [[Luella Johnston]] Enpresaria (AEB, 1958)
# [[Elizabeth Thacher Kent]] idazlea (AEB, 1868-1952)
# [[Blandine Le Callet]] idazle eta irakasle frantsesa (Frantzia, 1969)
# [[Rosa Maria Gilart Jiménez]] brodatzailea (Mallorca 1810-Madril 880)
# [[Eugenia Kalnay]] metereologoa (Argentina 1942)
# [[Judeline]] abeslaria (Cádiz 2003)
# [[Claude Pompidou]] politikaria, 1. dama (Frantzia 1942-2007)
# [[Handan Sultan]] otomandar ezkontidea (Bosnia 1565-Istanbul 1605)
# [[Halime Sultan]] otomandar ezkontidea (Abkhazia 1576-Istanbul 1623)
# [[Safiye Sultan]] otomandar ezkontidea (Albania 1550-Istanbul 1618)
# [[Telli Hümaşah Sultan]] otomandar ezkontidea (¿ c.1630-c.1676)
# [[Turhan Hatice Sultan]] otomandar ezkontidea eta erregeordea (Rutenia 1627-Edirne 1683)
# [[Ana Lena Rivera]] idazlea (Asturias 1972)
# [[Emma Maria Harrington]] sufragista (Dinamarka 1881-AEB ?)
# [[Ángela Cenarro Lagunas]] feminista eta historialaria (Zaragoza, 1965)
# [[Aurélie Valognes]] eleberrigilea (Frantzia, 1983)
# [[Sandra Myrna D%C3%ADaz]] biologoa (Argentina, 1961)
# [[Maria Grazia Cutuli]] kazetaria (Italia 1963-2001)
# [[Babe Paley]] socialitatea, editorea (AEB 1915-1978)
# [[Nona Sobo]] aktorea, modeloa (Tailandia/Bartzelona 2000)
# [[Laura Ramos]] aktorea (Kuba 1978)
# [[Araceli González Campa]] kazetaria (Madril XX. mendea)
# [[Paloma Chamorro]] kazetaria (Madril 1949-2017)
# [[María Josefa Pimentel Téllez-Girón]] aristokrata (Madril 1752-1834)
# [[Ann Hui]] aktorea, film zuzendaria (Txina 1947)
# [[Sylvia Chang]] film zuzendaria, idazlea (Txina 1953)
# [[Ángela Rodicio]] kazetaria, idazlea (Ourense 1963)
# [[Laura de Force Gordon]] hizlaria, kazetaria, sufragista (AEB)
# [[Stella Wynne Herron]] idazlea, sufragista (AEB)
# [[Taneko Suzuki]] zientzilaria eta ikertzailea (Japonia, 1926-2020)
# [[Gülistan Sönük]] politikaria (Kurdistan, 1993)
# [[Margarita Torres]] historialaria (León 1969)
# [[Hai Yan]] ekintzailea, idazlea (Txina 1954)
# [[Maria Pilar Perea Sabater]] filologoa (Bartzelona 1960)
# [[Melani García]] abeslaria (Valentzia 2007)
# [[María Luisa Cava de Llano Carrió]] legelaria, politikaria (Bartzelona 1948)
# [[Azahara Palomeque Recio]] kazetaria, idazlea, poeta (Kordoba 1986)
# [[Mirela]] abeslaria (Madril 1990)
# [[Alejandra Kindelán]] ekonomialaria (Venezuela 1971)
# [[Zina%C3%ADda Ierm%C3%B3lieva]] mikrobiologoa (Errusia, 1898-1974)
# [[Marie Pascale Osterrieth|Marie-Pascale Osterrieth]] Belgikako antzerki- eta zinema-zuzendari eta produktorea (Basoko, 1956)
# [[Charo Garaigorta]] artista (Coruña 1961)
# [[Anna Caballé Masforroll]] idazlea (Bartzelona 1954)
# [[Lydia Flood Jackson]] enpresaburua, sufragista (AEB 1862-1963)
# [[Mar%C3%ADa de los %C3%81ngeles Cardona Florit]] botanikaria (Menorca-Bartzelona, 1940-1991)
# [[Pacita Abad]] margolaria (Filipinas, 1946-2004)
# [[Lida Abdul]] artista (Afganisgtan, 1973)
# [[María Izquierdo (margolaria)|Maria Izquierdo (margolaria)]] (Mexiko, 1902-1955)
# [[Aina Garcia-Carbó]] poeta (Castelló, 1993)
# [[Kathleen Norris]] eleberrigilea, aktibista, (AEB )
# [[Emily Arnesen]] zoologoa (Norvegia, 1867- 1928)
# [[Laura Marling]] folk abeslaria (Erresuma Batua, 1990)
# [[Amalia Eriksson]] merkataria, asmatzailea (Suedia 1824- 1923)
# [[Ada Kariakoa]] satrapa (Turkia, K.a IV. Mendea-K.a 326)
# [[Artemisia II.a Kariakoa]] satrapa (TurkiaK.a 410-K.a)
# [[Linda Kasabian]] Manson familiakoa (AEB 1949-2023)
# [[Patricia Krenwinkel]] hiltzailea, Manson familiakoa (AEB 1947)
# [[Mary Brunner]] hiltzaile kidea, Manson familiakoa (AEB 1943)
# [[Rosa Navarro Durán]] filologoa, idazlea, irakaslea (Girona 1947)
# [[Young Miko]] rap abeslaria, futbolari ohia (Puerto Rico 1997)
# [[Brequette Cassie]] abeslaria, dantzaria (Hegoafrika/Madril 1984)
# [[Lorena Gómez (abeslaria)]] (Lleida 1986)
# [[Ruth Lorenzo]] abeslaria (Murtzia 1982)
# [[Roser Batlle]] Catalunyako pedagogoa (Bartzelona 1954)
# [[Henriette Delamarre de Monchaux]] geologoa, paleontologoa (Frantzia, 1854-1911)
# [[Jessica Gallagher]] paralinpiar eskiatzailea, atleta, txirrindularia (Australia 1986)
# [[Claire Keefer]] atleta paralinpiarra (Australia 1995)
# [[Madeleine Hogan]] paralinpiar xabalinlaria (Australia 1988)
# [[Hollie Arnold]] paralinpiar xabalinlaria (EB 1994)
# [[Donna Smith (atleta)]] paralinpiar xabalinlaria, gsaskibaloi jokalaria (Australia 1965-1999)
# [[Julie Russell]] paralinpiar pisu jasotzailea, saskibaloi jokalaria (Australia 1951)
# [[Grace Anozie]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1977)
# [[Lucy Ejike]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1977)
# [[Fatma Omar]] paralinpiar pisu jasotzailea (Egipto 1973)
# [[Josephine Orji]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1979)
# [[Georgianna Offutt]] sufragista eta medikua (AEB)
# [[Sarah Massey Overton]] emakumeen eskubideen aldeko emintzailea (AEB)
# [[Stacey Gillian Abe]] artista garaikidea
# [[Tomie Ohtake]] artista bisuala (Japonia/Brasil 1913-2015)
# [[Maryní Callejo]] musika ekoizle aitzindaria, moldatzailea, piano-jolea, abeslaria (Madril 1944)
# [[Özlem Becerikli]] paralinpiar pisu jasotzailea (Turkia 1980)
# [[Amalia Pérez]] paralinpiar pisu jasotzailea (Mexiko 1977)
# [[Olivia Breen]] paralinpiar atleta (Gales 1996)
# [[Sophie Hahn]] paralinpiar atleta (EB 1997)
# [[Verônica Hipólito]] paraliniar lasterkaria (Brasil 1996)
# [[Tara (abeslaria)]] (Coruña 1950)
# [[Ángela Carrasco]] abeslaria (Dominikar Errepublika 1951)
# [[La Dama]] abeslaria (Sevilla 1986)
# [[Mónica Naranjo]] abeslaria (Girona 1974)
# [[Virgínia Leone Bicudo]] soziologoa, psikoanalista (Brasil 1910-2003)
# [[Katherine Reed Balentine]] sufragista (AEB,1875-1934)
# [[Anna M. Morrison Reed]] egunkari eta aldizkaria fundatzailea (AEB, 1849-1921)
# [[Albertine Sarrazin]] idazlea (Frantzia,
# [[Isabelle Anguelovski]] ekologoa, ikertzailea (REims, 1978)
# [[Aina Garcia-Carbó]] poeta (Castelló de la Plana, 1993)
# [[Amalia de Llano]] idazle eta aristokrata (Espainia, 1822-1874)
# [[Edith Farkas]] meteorologoa, ikertzailea (Hungaria-Zeelanda Berria, 1921-1993)
# [[Kimberlé Williams Crenshaw]] abokatua, irakaslea, feminista (AEB 1959)
# [[Beatrice Duodu Owusu]] kazetaria (Ghana 1964)
# [[Agnes Sj%C3%B6berg]] albaitaria (Finlandia, 1888-1964)
# [[Olga Rodriguez]] kazetaria (León 1975)
# [[Jessica Abel]] komikigilea (AEB 1969)
# [[Zillah Branco]] aktibista ( Brasil 1936)
# [[Jaldia Abubakra]] ekintzailea (Palestina/Espainia 1967)
# [[Mònica Bernabé Fernández]] kazetaria (Bartzelona 1972)
# [[Pilar Albajar]] argazkilaria (Huesca 1948)
# [[Selina Solomons]] sufragista (AEB 1862- 1942)
# [[Ellen Clark Sargent]] sufragista (AEB 1826-1911)
# [[Pepa Aurora]] idazlea (Kanariak, 1946)
# [[Pino Betancor Alvarez]] idazlea (Kanariak, 1928-2063)
# [[Andrea Abreu]] idazlea (Kanariak, 1995)
# [[Casilda Rodrigáñez]] idazlea (Madril 1945)
# [[Miryan Rivera]] zientzialaria (Ekuador XX. mendea)
# [[Ana Estrella Santos]] dialektologoa (Ekuador XX.mendea)
# [[Kristina Suediakoa (1943)]] printzesa
# [[Nathalie Sayn-Wittgenstein-Berleburg]] printzesa, zaldi-doman aditua (Danimarka 1975)
# [[Marleen Haboud]] hizkuntza ikerlaria (Ekuador 1954)
# [[Gilda Guerrero Salgado]] kazetaria (Ekuador XX. mendea)
# [[María Carbonell Sánchez]] pedagogoa (Valentzia 1852-1926)
# [[Loren MacIver]] margolaria (AEB 1909-1998)
# [[Carin Bondar]] biologoa (Kanada 1975)
# [[Kamal Ranadive]] ikertzaile biomedikoa (India, 1917-2001)
# [[Mary Wood Swift]] sufragista (AEB 1841-1927)
# [[Naomi Anderson]] sufragista (AEB 1843-1899)
# [[Elvire De Cock]] ilustratzailea eta komikigilea (Belgika, 1979)
# [[La Galera kartzela]] emakumeen espetxea (Alcala de Henares, XX. - XXI. mendea)
# [[Malagako emakumeen kartzela zaharra]] (Malaga, 1937-1954)
# [[Can Salesko kartzela]] emakumeen kartzela (Palma, 1936-1943)
# [[Joan Feynman]] astrofisikaria (AEB, 1927-2020)
# [[Catherine Beaunez]] Frantziako prentsa-marrazkilaria eta komikigilea (Juigné-sur-Sarthe, 1953)
# [[Maria Vaquer Moll]] jostuna eta feminista espetxeratua (Eivissa, 1902-1982)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''urria''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Beatriz Akizu Aizpiri]] '''SORTUA''' Eusko Ikaskuntzako arlo sozio-politiko, dibertsitate eta kohesioko koordinatzailea (Soraluze, 1969)
# [[Onintze Villanueva Goikoetxea]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea, dantzazalea, dantza-irakaslea (Mexiko, 1955)
# [[Belen Urutxurtu]] ef-- '''SORTUA''' txistularia, eskultorea eta Arte irakaslea (Berriz, 1960)
# [[Julene Etxenike]] --ef '''SORTUA''' mendizale aitzindaria (Irun, 1943-2023)
# [[Beatriz Gámiz Mata]] ----'''SORTUA''' kriminologoa, politikaria eta alkatea (Ermua, 1983)
# [[Resurrección Martínez Sánchez]] efef '''SORTUA''' 36ko gerran eraildako maistra (Errioxa, 1898-1936)
# [[Consolación Martínez Sánchez]] '''SORTUA''' 36ko gerran eraildako maistra (Errioxa, 1896-1936)
# [[Teresa Velasco Soto]] '''SORTUA''' zigarrogilea, politikaria (Errioxa, 1902-?)
# [[Felisa Vidorreta Miruri]] '''SORTUA''' maistra fusilatua (Errioxa, 1890-1936)
# [[Mercedes López Cotarelo]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Irun, 1914 - Lesaka, 1936)
# [[Leire Retegi Fernández]] '''SORTUA''' txistularia eta txistu irakaslea da (Leitza, 2002)
# [[Luciana Larreategi Arizaga]] '''SORTUA''' (Eibar, Gipuzkoa, 1912-2003)
# [[Lloy Galpin]] sufragista, idazlea (AEB, 1877-1935)
# [[Ana María Cuervo]] biokimikaria (Bartzelona 1966)
# [[Marta Pujol Ferrusola]] arkitektoa (Bartzelona 1959)
# [[Glenna Cabello]] politologoa, kontsul (Venezuela 1959)
# [[Margaret Leahy]] aktorea (EB 1902-AEB 1967)
# [[Norma Talmadge]] aktorea (AEB 1894-1957)
# [[Constance Talmadge]] aktorea (AEB 1898-1973)
# [[Natalie Talmadge]] aktorea, gidoilaria (AEB 1996-1969)
# [[Cátia Montes]] gizarte hezitzailea, suhiltzailea, ijitoa (Portugal ?)
# [[Toya Prudêncio]] hezitzailea, aktibista, ijitoa (Portugal ?)
# [[Maria Gil]] aktore, aktibista, ijitoa (Portugal 1972)
# [[Estelle Faye]] idazle eta aktore frantsesa (1978)
# [[Rose Morgan French]] sufragista (AEB, 1859-1929)
# [[Ana María Pascual-Leone]] zientzialaria eta farmazialaria (Valentzia, 1930)
# [[Nellie Blessing Eyster]] irakaslea, kazetaria, idazlea (AEB, 1836-1922)
# [[Eileen Chang]] idazlea (Txina 1920-AEB 1995)
# [[Ascensión Marcos]] farmazialaria, ikertzailea (Espainia XX. mendea)
# [[Mririda n'Ait Attik]] poeta amazigea (Maroko 1900-1940)
# [[Maisie Peters]] kantautorea (EB 2000)
# [[Rachel Brosnahan]] aktorea (AEB 1990)
# [[Elaine May]] aktorea (AEB 1932)
# [[Carla Quílez]] aktorea (Bartzelona 2008)
# [[Tita Parra]] kantautorea (Txile 1956)
# [[Alexia Greziakoa]] printzesa (Grezia 1965)
# [[Teodora Greziakoa]] aktorea, printzesa (EB 1983)
# [[Olinpia Greziakoa]] modeloa, printzesa (AEB 1996)
# [[Marie-Chantal Greziakoa]] diseinatzailea, enpresaburua, printzesa (EB 1968)
# [[Marthe Gautier]] pediatra, ikertzailea (Frantzia, 1925-2022)
# [[Mar%C3%ADa Mullerat i Bassedas]] maistra, hezkuntza berezian espezializatua (Catalunya 1903 - 1993)
# [[Rita Harradence]] biokimikaria (Australia, 1915-2012)
# [[Nora Stanton Blatch Barney]] ingeniari zibila (AEB, 1883-1971)
# [[Flora Wambaugh Patterson]] mikologoa (AEB, 1847-1928)
# [[Jhamak Ghimire]] idazlea (Nepal, 1980)
# [[Mireille Havet]] idazlea (Frantzia, 1898-1932)
# [[Montserrat Villar Gonzalez]] idazlea (Ourense 1969)
# [[Regina Orozco]] aktorea (Mexiko, 1964)
# [[Jesusa Rodríguez|Jesusa Rodriguez]] aktorea, antzerki zuzendaria (Mexiko, 1955)
# [[Astrid Hadad]] aktorea (Mexiko, 1957)
# [[Julieta Egurrola]] aktorea (Mexiko, 1953)
# [[Elisa Izaurralde|Elisa_Izaurralde]] biokimikaria molekularra (Uruguai,
# [[Céline Bessière]] soziologoa (Frantzia, 1977)
# [[Cristina Pacheco]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1941-2023)
# [[Susana Chavez-Silverman]] idazlea (AEB, ?)
# [[Cristina Lafont]] filosofoa (Valentzia, 1963)
# [[Fumiko Enchi]] idazlea (Japonia 1905-1986)
# [[Pilar Roig Picazo]] ikertzailea (Valentzia 1949)
# [[Isabella Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 2007)
# [[Josephine Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 2011)
# [[Irene Greziakoa]] printzesa (Hegoafrika/ Espainia 1942)
# [[Pia Getty]] film ekoizlea, zuzendaria (AEB 1966)
# [[Benedikte Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 1944)
# [[Alexandrine Danimarkakoa]] erregina (Alemania 1879- Danimarka 1952)
# [[Carolina Matilde Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 1912-1995)
# [[Viktoria Luise Prusiakoa]] printzesa (Alemania 1892-1980)
# [[Rocío Muñoz Morales]] aktorea, aurkezle, modeloa (Madril 1988)
# [[Mary Prince]] idazlea eta esklabua (Bermudak...)
# [[Edith M. Flanigen]] kimikaria (AEB, 1929)
# [[Margaret Fulton]] kazetari gastronomikoa (1924-2009)
# [[Claudia Actea]] esklaboa (Anatolia 40-I. mendea)
# [[Cándida Jiménez Huelva]] esklabo askatua (Angola, 1845 Huelva, 1951)
# [[Rosalia Gómez]] esklabo askatua (Tenerife, 1801-1874)
# [[Elena Conti]] biokimikaria eta biologoa (Italia, 1967)
# [[Edith Pechey]] medikua (EB 1845-1908)
# [[Catherine Raisin]] geologoa (Erresuma Batua, 1855-1945)
# [[Winifred Starr Dobyns]] sufragista (AEB, 1886-1963)
# [[Mary Roberts Coolidge]] sufragista (AEB, 1860-1945)
# [[María Bueno Castellano]] artista (Malaga, 1976)
# [[Rukhmabai]] medikua (India 1864-1955)
# [[Valérie Mangin]] Frantziako komiki-gidoilaria (Nancy, 1973)
# [[Kamala Sohonie]] biokimikaria (India, 1911-1998)
# [[Cy Jung]] idazlea (Frantzia,
# [[Elula Perrin]] idazlea (Frantzia
# [[Anandi Gopal Joshi]] Indiako 1. medikuetako bat (1865-1887)
# [[Agnieszka Osiecka]] poeta, kazetaria (Polonia 1936-1007)
# [[Jeanette Winterson]] idazlea (EB 1959)
# [[Shelagh Delaney]] antzerkigilea, gidoilaria (EB 1938-2011)
# [[Madeleine Suediakoa]] printzesa (Suedia 1982)
# [[Carina Axelsson]] printzesa, modeloa, idazlea (AEB Aguil1968)
# [[Ingeborg Danimarkakoa (1878-1958)]] printzesa (Danimarka 1878-Suedia 1958)
# [[Susie Orbach]] psikoanalista, idazlea (EB 1946)
# [[Doris Duke]] filantropoa , baratzezaina, arte bildumagilea (AEB 1912-1993)
# [[Silvia Laplana]] metereologoa (Bartzelona 1984)
# [[Eva Cosculluela]] kultur kazetaria (Zaragoza 1972)
# [[Pilar Sanjurjo]] metereologoa (Coruña 1942-2022)
# [[Fanny Dalle-Rive]] Frantziako komikigilea (1976)
# [[Emma_Lira]] kazetaria, idazlea eta bidaiaria (Madril 1971)
# [[Mariana Álvarez Bollo Carretero]] pedagogoa eta idazle espainiarra (Zamora, 1866 - 1946)
# [[Margherita Piazzola Beloch]] matematikaria (Italia, 1879-1976)
# [[Mary Ryerson Butin]] medikua (AEB, 1857-1944)
# [[Zabel Yesayan]] idazlea (Armenia 1878-1943)
# [[Eva Carter Buckner]] sufragista, poeta eta konpositorea (1861-1946)
# [[Hélia Correia]] idazlea (Portugal, 1949)
# [[Isabela Figueiredo]] idazlea (Portugal, 1963)
# [[Teresa Imízcoz Beunza|Teresa Imizcoz Beunza]] idazlea (Iruñea, 1965)
# [[Oriana Méndez|Oriana Mendez]] idazlea (Vigo, 1974)
# [[Esperanza Aguilà Ducet|Esperanza Aguila Ducet]] idazlea (Bartzelona, 1951)
# [[Maud Ankaoua]] enpresa kudeatzailea (Frantzia, 1971)
# [[Lucia Pietrelli]] idazlea (Italia/Mallorca 1984)
# [[María Jaén]] idazlea, gidoilaria (Sevilla 1962)
# [[Antonia Bardolet]] idazlea (Bartzelona 1877- 1956)
# [[Dolors Miquel]] idazlea (LLeida 1960)
# [[Míriam Ferradáns]] idazlea (Pontevedra 1960)
# [[Rosa Fabregat]] idazlea (LLeida 1933)
# [[Ingrid Guardiola Sánchez]] film zuzendaria, saiakeragilea (Girona 1980)
# [[Almudena Arteaga]] idazlea (Madril 1967)
# [[Alana S. Portero]] idazlea (Madril 1967)
# [[Maria Antònia Salvà]] poeta (Mallorca 1869-1958)
# [[Maribel Medina]] idazlea eta kultura kudeatzailea (Iruñea, 1969)
# [[Gabrielle Réval]] idazlea (Frantzia,
# [[Martine Roffinella]] idazlea (Frantzia,
# [[Bertha Hernández]] idazlea, politikaria, 1. dama (Kolonbia 1907-1993)
# [[May Borraz]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1966)
# [[Eva Yárnoz]] poeta, artista (Iruñea 1975)
# [[Emilia Salvador]] ikertzailea, idazlea (Zaragoza 1938)
# [[Beatriz Giménez de Ory]] poeta (Madril 1972)
# [[Gema Nieto]] idazlea (Madril 1981)
# [[Mariona Cabassa]] ilustratzailea (Bartzelona 1977)
# [[Mada Carreño]] idazlea, kazetaria (Zamora 1914- Mexiko 2000)
# [[Nicolasa Helguero Alvarado]] poeta, moja, noblea (Palentzia 1719- Burgos 1805)
# [[Sheila Elorza]] futbolaria (Zaratamo 1996)
# [[Suceso Luengo]] maistra, idazlea (Zamora 1884-? 1931)
# [[Yvonne Blake]] jantzi-diseinatzailea (EB 1940-Madril 2018)
# [[Ruth Chepngetich]] atleta, maratoilaria (Kenya 1994)
# [[Salome Lang]] atleta, gorako jauzilaria (Suitza 1997)
# [[Salomé Kora]] atleta, 100m (Suitza 1994)
# [[Vicky Calavia]] zinegilea (Zaragoza 1971)
# [[Marisol Aznar]] aktorea, gidoilaria, abeslaria (Zaragoza 1972)
# [[Emilia Baylo]] dantzaria, koreografoa, irakaslea (Lleida 1946-Zaragoza 2022)
# [[Natividad Zaro]] aktorea, gidoilaria (Zaragoza 1901-Madril 1978)
# [[Marta Marín-Dòmine]] idazlea, dokumetalgilea (Bartzelona 1959)
# [[Uliana Semionova]] saskibaloi jokalaria (Letonia 1952)
# [[Maria do Rosário Pedreira]] idazlea (Portugal 1959)
# [[Reyes Calderon]] idazlea, ekonomialaria, irakaslea (Valladolid 1961)
# [[Paloma Sánchez-Garnica]] idazlea (Madril, 1962)
# [[Ann Scott]] idazlea (Frantzia, 1965)
# [[Chiquinha Gonzaga]] musikaria, konpositore, pianista eta orkestra zuzendaria (Brasil, 1847 - 1935)
# [[Giannina Arangi-Lombardi]] sopranoa (Italia, 1891-1951)
# [[Gilda dalla Rizza]] sopranoa (Italia, 1892-1975)
# [[Magda Olivero]] sopranoa (Italia 1910-2014)
# [[Lucy Tejada]] artista, margolaria (Kolonbia 1920-2011)
# [[Claudia Muzio]] sopranoa (Italia, 1889-1936)
# [[Toti Dal Monte]] sopranoa (Italia, 1893-1975)
# [[Maria Caniglia]] sopranoa (Italia, 1905-1979)
# [[Ebe Stignani]] mezzosopranoa (Italia, 1903-1974)
# [[Violet King Henry]] abokatua (Kanada, 1929-1982)
# [[Tòni Escala]] idazlea (Lleida 1961)
# [[Teresa Azpiazu Paul]] idazlea, irakaslea, politikaria (Cádiz 1862-Málaga 1949)
# [[Luisa Josefina Hernández]] idazlea, irakaslea (Mexiko 1928-2023)
# [[María Asúnsolo]] mezenas, galerista, modelo (AEB 1904-Mexiko 1999)
# [[María Jose Escrivà]] idazlea, poeta (Valentzia 1968)
# [[Meritxell Gené]] kantautorea, poeta (Lleida 1986)
# [[Marià Manent]] poeta, memorialista (Bartzelona 1898-1988)
# [[Marysa Navarro Aranguren]] idazlea, historilaria (Nafarroa 1934)
# [[Esther Novalgos Laso]] idazlea (Errioxa 1942)
# [[Susi Alvarado]] idazlea, antzerki zuzendaria (Kanariak 1960)
# [[Anna Tsing]] antropologoa (AEB, 1950)
# [[Ana Bernal Triviño]] kazetaria eta ikertzailea (Malaga, 1980)
# [[María Francisca Díaz-Carralero Rodelgo]] poeta itsu inprobisatzailea (Ciudad Real 1818-1894)
# [[Sanmao]] idazlea (Txina 1943-1991)
# [[Ana Cristina Herreros Ferreira]] idazlea, ahozko kontalaria (Leon 1965)
# [[Monika Zgustová]] idazlea, itzultzailea (Txekia 1957)
# [[Juana Dolores]] abeslaria, aktorea (Bartzelona 1992)
# [[Valeria Castro (abeslaria)]] kantautorea (Kanariak 1999)
# [[Maria Morera Colomer]] aktorea, abeslaria Girona 2003)
# [[Laura Jou]] antzerki irakaslea, film zuzendaria (Batzelona 1969)
# [[Emakumeen Ospearen Aretoa Coloradon]] aretoa eta saria (Colorado 1965)
# [[Frederika Hannoverkoa]] Greziako erregina ezkontidea (Alemania 1917 – Madril 1981)
# [[Isabel Stilwell]] kazetaria eta idazlea (Portugal)
# [[Maria Xosé Queizán]] idazlea (Galizia, 1939)
# [[Liliana Felipe]] abeslaria, sopranoa (Agentina-Mexiko, 1954)
# [[Zinka Milanov]] sopranoa (1906-1989)
# [[Rosa Ponselle]] sopranoa (AEB, 1897-1981)
# [[Milka Ternina]] sopranoa (Kroazia, 1863-1941)
# [[Geraldine Farrar]] sopranoa (Alemania, 1882-1967)
# [[Lilli Lehmann]] sopranoa (Alemania, 1848 - Berlin, 1929)
# [[Olive Fremstad]] mezzosoprano (Suedia , 1871-AEB,1951)
# [[María Jesús Jabato]] idazlea (Burgos, 1959)
# [[Brenda Navarro]] idazlea (Mexiko, 19982)
# [[Maud Tabachnik]] idazlea (Frantzia, 1938)
# [[Alejandrina_Gessler]] Andaluziako margolaria (Cadiz, 1831 - Paris, 1907)
# [[Rita Ferro]] Portugaleko idazlea (Lisboa, 1955)
# [[Dolors Marín Silvestre]] Kataluniako historialaria (Hospitalet de Llobregat, 1957)
# [[Almudena Campuzano Jimenez de Aldasoro]] idazlea (Santander, 1996)
# [[Dora Vázquez]] idazlea (Ourense, 1913.2010)
# [[Ana Acuña]] idazlea eta ikertzalea (Marin, 1971)
# [[Josefina Cardona i Bosch]] poeta (Valentzia,1957-2022)
# [[Joan Beauchamp Procter]] zoologoa (Erresuma Batua, 1897-1931)
# [[Adela Figueroa]] biologoa, aktibista eta idazle galiziarra (Lugo, 1948)
# [[Mary Blair]] artista, ilustratzailea, (AEB, 1911-1978)
# [[Rita Taborda Duarte]] Portugaldar idazle eta irakaslea (Lisboa, 1973)
# [[Fedora Barbieri]] mezzosopranoa (Trieste, 1920ko- Florentzia, 2003)
# [[Anita Cerquetti]] soprano (Montecosaro, 1931ko apirilaren 13a - Perugia, 2014ko urriaren 11) Italiako soprano dramatiko
# [[Leyla Gencer]] sopranoa (Istanbul, 1928ko- Milan, 2008ko)
# [[Maria Stader]] sopranoa (Budapest, 1911- Zurich, 1999ko)
# [[Tereska Torrès]] idazlea (Paris, 1920-2012)
# [[Marta G. Franco]] kazetari eta ekintzailea (Espainia, )
# [[Josefa Alfaro de Ocampo]] kazetaria, idazlea eta atzerkigilea (Sevilla, XIX-XX)
# [[Milagros Duque Vallejo]] alkatea (Berantevilla, 1941)
# [[Maria Perpinyà i Sais]] idazlea (Katalunia, 1901-1994)
# [[Mercè Vila i Reventós]] idazlea ([[Bartzelona]], [[1902]] - ?)
# [[Arancha Nogueira]] poeta ([[Ourense]], [[1989|1989ko]]
# [[Geneviève Pastre]] idazle, poeta, militantea
# [[Élodie Petit]] poeta eta performena
# [[Narcisa Freixas|Narcisa Freixas i Cruells]] margolaria, eskultorea eta konpositorea (Sabadell – 1859 – Bartzelona, 1926)
# [[Rexina Vega|Rexina Rodriguez Vega]] literatura idazlea, itzultzailea eta ikertzailea da. (Vigo, 1966)
# [[Eva Balaguer-Cortés López]] idazlea (Zaragoza, 1965)
# [[Rita Taborda Duarte]] idazlea (Lisboa, 1973)
# [[Cristina Carvalho]] idazlea (Portugal, 1949)
# [[An Alfaya]] idazlea (Galizia, 1964)
# [[San Luisko kondesa]] idazlea (Murtzia, 1884-Madril, 1929)
# [[Montserrat Aguer Teixidor]] filologoa eta idazlea (Figueres, 1963)
# [[María Rosa de Madariaga]] historialaria (Madril, 1937-2022)
# [[Asima Chatterjee]] botanikaria, kimikaria (India, 1917-2006)
# [[Alicia Fernández Rodríguez]] poeta (Galizia, 1987)
# [[Coloma Rosselló i Miralles]] idazlea (Palma, 1871 - i1955)
# [[Walda Pla i Rosés]] eleberrigilea (Maresme, 1913ko- Badalona, 2014)
# [[Maria Fullana i Montoro]] idazlea(Valentzia, 1958) poeta, narratzaile, itzultzaile eta irakasle ohia
# [[Susana Prieto]] idazlea eta gidoigilea (Puebla de Sanabria, Zamora, 1962)
# [[Isabel Thorne]] medikua, emakumeen eskubideen aldeko ekinzailea (Londres, 1834-1910)
# [[María Gertrudis Hore|Maria Gertrudis Hore]] poeta (Cadiz, 1742 -1801) eko abuztuaren 9a)
# [[Katherine Esau]] botanikaria (Ukrania-AEB, 1898-1997)
# [[Elizabeth Stern]] patologoa (Kanada-AEB, 1915-1980)
# [[Josefina Solsona i Querol]] idazlea (Bartzelona, 1907-1960)
# [[Tamara Andrés]] idazlea (Pontevedra, 1992)
# [[Enriqueta Muñiz]] idazlea, kazetaria eta itzultzailea (Madril, 1934– Buenos Aires, 2013)
# [[Blanca Mira]] eleberrigilea (Jumilla, Murtzia, 1989)
# [[Kei Okami]], medikua (Japonia, 1859 - 1941)
# [[Edinburgoko zazpiak]]
# [[Diana Maff%C3%ADa]] filosofoa eta aktibista (Argentina, 1953)
# [[Carmen Moreno Pérez|Carmen Moreno]] idazlea (Cádiz, 1974)
# [[Marie-Hélène Lafon]] irakasle atxikia eta idazlea (Aurillac, Cantal, Frantzia, 1962) irakasle atxikia eta idazlea
# [[Gaëlle Heureux]] idazlea eta irratiko kronista (Bourg-en-Bresse, Frantzia, 1970)
# [[Matilda Chaplin Ayrton]] medikua (Honfleur, Frantzia, 1846 - 1883ko uztailaren 19a)
# [[Carolina Amaya]] kazetaria (El Salvador)
# [[Isabella W. Blaney]] aktibista, sufragista (AEB)
# [[Fatima Ouassak]] saiakeragilea, hizlaria, politika publikoetako aholkularia eta militante ekologista, feminista eta arrazakeriaren aurkakoa ((Rif, Maroko, 1976)
# [[Helen Evans]] medikua (Irlanda, 1833-1903)
# [[Shin Saimdang]] artista, idazle, kaligrafo eta poeta (Korea, 1504-1551)
}}
'''Berriak 2024''' ('''iraila''')
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[María Fernández García]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (León,1884-Derio,1937)
# [[Juana Abascal Nicolás]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Castro Urdiales, 1908-Derio, 1938)
# [[Elvira Martínez Porres]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Santurtzi, 1883-Derio, 1937)
# [[Conchita Portu Etxeberria|Conchita Portu Exeberria]] '''SORTUA''' irakaslea, zinegotzia, historialaria (Hondarribia, 1943-2017)
# [[Severina Sagarzazu Martínez|Severina Sagarzazu]] '''SORTUA''' arrain-saltzailea (Hondarribia, 1911-1994)
# [[Joxepa Darceles Bengoetxea]] '''SORTUA''' emagina (Hondarribia, 1888-1972)
# [[Merche Gallardo Carrillo]] '''SORTUA''' Saturrarango emakumeen kartzelan jaioa (Mutriku, 1940)
# [[Loli Prieto Arana|Loli Prieto]] '''SORTUA'''kirolaria (Hondarribia, 1943-2019)
# [[Lupe Artola Cornú]] '''SORTUA''' frantses eta euskara irakaslea (Hondarribia, 1945)
# [[Nieves Alza Castillo]] '''SORTUA''' saskibaloi joka laria eta bultzatzailea (Hondarribia, 1954)
# [[Ixabel Alkain Etxeberria|Isabel Alkain]] '''SORTUA''' irakaslea, alardeko kapitaina, bidaiaria (Hondarribia, 1961)
# [[Arantza Mariskal Balerdi]] '''SORTUA''' Dokumentazio eta liburutegi arduraduna (Hondarribia, 1967)
# [[Teresa Gorria Arrizabalaga]] '''SORTUA''' maistra (Hondarribia, 1836-1905)
# [[Jasone Miranda-Bilbao]] '''SORTUA''' artista (Bilbo, 1964)
# [[Rafaela Baigorri Ibañez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran Madril Ventas espetxean hila (Mañeru, 1892-Madril, 1943)
# [[Rufina Chocarro Villar]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Allo, 1891-Erreniega, 1936)
# [[Amada Morentín Roldán]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Lodosa, 1910-Deierri, 1936)
# [[Felipa del Pueyo Ruiz]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Tarazona, 1897-Ausejo, 1936)
# [[Bea Lema]] '''SORTUA''' artista, ilustratzaile (Coruña, 1985)
# [[Herminia Domínguez Martínez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran borrokan eraila (Buñuel, 1917-Donostia, 1936)
# [[Esperanza Escribano Martínez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Calahorra, 1881-Azkoien, 1936)
# [[Marian Fernández]] '''SORTUA''' zinemagilea (Iruñea, 1974)
# [[Pilar Fernández Rodríguez]] '''SORTUA''' langilea, 36ko gerran fusilatua (Tudelilla, 1891-Azkoien, 1936)
# [[Carmen Gurrea Fernández]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Alfaro, 1921- Azkoien, 1936)
# [[Dolores Gurrea Fernández]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Alfaro, 1919- Azkoien, 1936)
# [[Gabriela Lorente Sáenz]] '''SORTUA''' etxekoandrea 36ko gerran fusilatua (Calahorra, 1878-Azkoien, 1936)
# [[Lucia Maeso Bergé]] '''SORTUA''' futbol-atezaina (Palentzia 2006)
# [[María Castejón Leorza]] '''SORTUA''' historialaria, zinema-kritikaria (Lizarra, 1975)
# [[Luisa Lasheras Royo]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Cortes, 1912-Gallur,1936)
# [[Nicomedes Marañon Orio|Nicomedes Marañón Orio]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Viana, 1898-Logroño, 1936)
# [[Martina Martínez Bueno]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Buñuel, 1873-Magallón, 1936)
# [[Rosa Zufia Sanz]] '''SORTUA''' kazetaria eta zinemagilea (Tutera, 1958)
# [[Meg Connery]] sufragista (Irlanda, 1879-1958)
# [[Rebekka Haase]] 2024ko Udako Olinpia r Jokoetako dominaduna (Alemania, 1993)
# [[Salwa Eid Naser]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Nigeria, 1998)
# [[Gina Lückenkemper]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Alemania, 1996)
# [[Fatima Surayya Bajia]] idazlea (Pakistan, 1930-2016)
# [[Phoebe Starfield Leboy]] biokimikaria, aktibista (AEB, 1936-2012)
# [[Muriel Barbery]] idazlea (Maroko, 1969)
# [[Ruperta Bautista]] idazle tzotzila (Mexiko, 1975)
# [[Anna Thynne]] itsas zoologoa (Erresuma Batua, 1806-1866)
# [[Loung Ung]] idazlea eta ekintzailea (Kanbodia, 1970)
# [[Elena Cánovas]] antzerkigilea, antzerki zuzendaria, gizarte laguntzailea (Madril 1955)
# [[María Luisa Moneró]] aktorea, kupletista (Madril 1889-1982)
# [[María Jesús Valdés]] aktorea, ahots aktorea (Madril 1927-2011)
# [[Nuria Torray]] aktorea (Bartzelona 1934-Madril 2004)
# [[Alejandra Torray]] aktorea, ahots-aktorea (Madril 1968)
# [[Mercedes Barranco]] aktorea (Bartzelona 1899-Madril 1957)
# [[Julia Martínez]] aktorea (Santander 1931)
# [[María Massip]] aktorea (Albacete 1942- Madril 2002)
# [[Queta Claver]] aktorea (Valentzia 1932- Madril 2003)
# [[Anita Martos]] aktorea, irakaslea (Uruguai 1893- Madril 1953)
# [[Debbie_Brill]] atleta (Kanada, 1953)
# [[Aya Kōda]] eleberrigilea eta saiakeragilea (Japonia, 1904-1990)
# [[Vera de Spinadel|Vera de Spinabel]] matematikaria (Argentina, 1929-2017)
# [[Laetitia Colombani]] idazlea (Frantzia, 1975)
# [[Gloria González Aseguinolaza]] biologoa
# [[Ángeles Mora]] idazlea (Kordoba 1952)
# [[Olive Oatman]] esploratzaile bahitua (AEB 1837-1903)
# [[Rebecca Cheptegei]] atleta (Uganda 1991-2024)
# [[Betty Harris (zientzialaria)]] kimikaria (AEB 1940)
# [[Marie-Béatrice de Baye]] poeta (Frantzia 1859-1928)
# [[Nelly Alard]] aktorea, gidoilaria (Frantzia 1960)
# [[María Topete]] espetxe-funtzionarioa (Espainia 1900-2000)
# [[Constance Reid]] idazlea, matematika dibulgatzailea (AEB, 1918-2010)
# [[Flossie Wong-Staal]] birologoa (Txina-AEB, 1947-2020)
# [[Lucía Caram]] moja aktibista (Argentina/Katalunia 1966)
# [[Magda Roger]] aktorea (Espainia XX. mendea)
# [[Patricia H. Clarke]] kimikaria (EB 1919-2010)
# [[Lila Azam Zanganeh]] idazlea (Paris 1976)
# [[Brigitte Aubert]] idazlea (Cannes 1956)
# [[Simone de Saint-Exupéry]] idazlea (Frantzia 1898-1978)
# [[Marie-Madeleine de Saint-Exupéry]] idazlea (Fratzia 1897-1926)
# [[Teresa Herrera]] filantropoa (Coruña 1712-1791)
# [[Stephanie Beacham]] aktorea (EB 1947)
# [[Ana Maria Vidal]] aktorea (Madril 1944)
# [[Tina Sainz]] aktorea (Madril 1945)
# [[Mari Carmen Yepes]] aktorea (Bartzelona 1942-Madril 2015)
# [[Laly Soldevila]] aktorea (Bartzelona 1933-Madril 1979)
# [[Ángeles Martín]] aktorea, aurkezlea (Madril 1968)
# [[Luisa Rodrigo]] aktorea (Madril 1901-1986)
# [[Mariam Budia]] idazlea, antzerkigilea (Errioxa 1970)
# [[Casey Wilson]] aktorea, komediantea (AEB 1980)
# [[Violetta Villas|Violeta Villas]] abeslaria (Polonia, 1938-2011)
# [[Feliza Bursztyn]] eskultorea (Kolonbia 1933- Paris 1982)
# [[Maria Barrientos]] sopranoa (Bartzelona 1884- Lapurdi 1946)
# [[Eileen Kramer]] dantzaria, koreografoa (Australia 1914)
# [[Antisa Khvichava]] 132 urte bizi izanaren erreklamatzailea (Georgia 1880-2012)
# [[Besse Cooper]] ehun urteduna, maistra, sufragista (AEB 1879-2009)
# [[Sahan Dosova]] ehun urteduna (Kazakhstan 1879?-2009)
# [[Maria Olivia da Silva]] ehun urteduna (Brasil 1880?-2010)
# [[Tomiko Itooka]] ehun urteduna, zaharrena (Japonia 1908-)
# [[Fusa Tatsumi]] ehun urteduna, zaharrena (Japonia 1907-2023)
# [[Pilar Serra]] erakusketa-komisarioa (Zaragoza, XX. mendea)
# [[Concha García (artista)]] eskultorea (Santander 1960)
# [[Susanna Rafart]] idazlea (Girona 1962)
# [[Florence Hedges]] botanikaria (AEB, 1878-1956)
# [[Jeanne Loiseau]] idazlea (Frantzia 1854-1921) Leire
# [[Tahia Halim]] margolaria (Egipto 1919-2003) Isabel
# [[Mercedes Barcha Pardo]] musa, zaintzailea (Kolonbia 1932-2020)
# [[Fanny Mikey]] aktorea, antzerki-zuzendaria (Argentina 1930-Kolonbia 2008)
# [[Nadia Battocletti]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Italia, 2000)
# [[Andreja Leški]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Eslovenia, 1997)
# [[Alice Bellandi]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Italia, 1998)
# [[Mathilda Hodgkins-Byrne]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Londres, 1994)
# [[Gloria Zea]] filosofoa, arte sustatzailea (Kolonbia 1935-2019)
# [[Elena Congost]] atleta paralinpikoa (Bartzelona 1987)
# [[Marta Fernández Infante]] igerilari paralinpikoa (Burgos 1994)
# [[Nuria Marqués ]] igerilari paralinpikoa (Bartzelona 1999)
# [[Virginia Feito]] idazlea (Madril 1988)
# [[María Manjavacas]] kazetaria (Ciudad Real, XX. mendea)
# [[Marta Fernández Vázquez]] kazetaria, idazlea (Madril 1973)
# [[Inmaculada Galván]] kazetaria (Madril 1963)
# [[Marta Reyero]] kazetaria (León 1965)
# [[Fawzia Koofi]] politikaria, aktibista (Afganistan 1975)
# [[Saba Sahar]] film zuzendaria, aktibista (Afganistan 1975)
# [[Blanca Estrella Ruiz Ungo]] maistra eta Clara Campoamor elkartearen sortzaile eta presidentea (1944-2024)
# [[Mayana Itoiz]] ilustratzaile eta komikigile baionarra (1978)
# [[Claire Etcherelli]] idazlea (Frantzia 1941-2023)
# [[Maylis Adhémar]] idazlea, kazetaria (Frantzia 1985)
# [[Françoise Mézières]] fisioterapeuta (Frantzia 1909-1991)
# [[Daisy Roulland-Dussoix]] mikrobiologo molekularra (Suitza 1936– 2014)
# [[Brenda Milner]] neuropsikologoa (Erresuma Batua-Kanada 1918)
# [[Michaela DePrince]] dantzaria (Sierra Leona, 1995-AEB, 2024)
# [[María Ruiz de Burton]] idazlea (Mexiko 1832-AEB 1895)
# [[Blanca Oteyza]] aktorea (Madril 1965)
# [[Rosa Maria Oriol Porta]] bitxigilea, enpresaburua (Bartzelona 1946)
# [[Rocío Delgado]] kazetaria (Pontevedra 1985)
# [[Purificación García]] moda diseinatzailea (Ourense 1952)
# [[Victoria Alonso]] film ekoizlea (Argentina/AEB 1965)
# [[Anna Teixidor Colomer]] kazetaria, historialaria (Girona 1978)
# [[Sara Sorribes]] binaka tenislari brontze olinpikoa (Castelló 1996)
# [[Cristina Bucșa]] binaka tenislari brontze olinpikoa (Moldavia/Kantabria 1998)
# [[Sara Andrés Barrio]] atleta paralinpikoa (Madril 1986)
# [[María Isabel Perelló Doménech]] epailea, Auzitegi Goreneko presidentea (Bartzelona/Coruña 1958)
# [[Mariana Mazzucato]] ekonomialaria (Italia/AEB 1968)
# [[Clara Martínez de Careaga]] magistratua (Madril 1959)
# [[Roser Bach]] epailea (Bartzelona 1964)
# [[Ana Ferrer]] epailea (Madril 1959)
# [[Olga Sánchez Cordero]] epailea (Mexiko 1947)
# [[Margarita Cabello Blanco]] epailea (Kolonbia 1957)
# [[Andrea Muñoz Sánchez]] epailea (Txile 1957)
# [[Zarela Villanueva Monge]] epailea (Costa Rica 1952)
# [[Sue Gray (funtzionarioa)]] politikaria, goi funtzionarioa (EB 1957)
# [[Rocío Sagaón]] aktorea (Mexiko, 1933-2015)
# [[Ana Mérida]] koreografoa (Mexiko, 1922-1991)
# [[Guillermina Bravo]] dantzaria eta koreografoa (1920-2013)
# [[Anna Sokolow]] dantzaria eta koreografoa (1910-2000)
# [[Carmen Herrero Ayllón]] kimikaria, irakaslea (Madril, 1913-1997)
# [[Marie-Michèle Beaufils]] idazlea (Frantzia 1949-2014)
# [[Marie Cosnay]] idazlea (Frantzia 1965)
# [[Columba Dominguez]] aktorea, abeslaria (Mexiko 1929-2014)
# [[Silvia Lemus]] kazetaria (Galizia/Mexiko 1945)
# [[Camila Cañeque]] artista (Bartzelona, 1984-2024)
# [[Carlota Rodr%C3%ADguez de Robles]] kimikaria, irakaslea (Zamora, 1907-1990)
# [[Adela Barn%C3%A9s Gonz%C3%A1lez]] kimikaria, irakaslea (Ávila/Mexiko, 1908-2011)
# [[Élisabeth Badinter]] filosofoa, idazlea (Frantzia 1944)
# [[Lola González Ruiz]] abokatua (León 1946-Madril 2015)
# [[Elisabet Casanovas]] aktorea (Bartzelona 1994)
# [[Aixa Villagrán]] aktorea (Sevilla 1978)
# [[Celia Freijeiro]] ekoizlea, aktorea (Pontevedra 1983)
# [[Patricia Reyes Spíndola]] aktorea, zuzendaria, ekoizlea (Mexiko 1953)
# [[Paula Usero]] aktorea (Valentzia 1991)
# [[Carol Rodríguez Colás]] film zuzedaria (Bartzelona 1982)
# [[Paula Anta]] artista, argazkilaria (Madril 1977)
# [[Meritxell Calvo]] aktorea (Bartzelona 1986)
# [[Raquel Peláez]] aktorea (León 1978)
# [[Edith Marion Patch]] entologoa, idazlea (AEB, 1876-1954)
# [[Petra Barnés González]] kimikaria, farmazialaria (Madril/Mexiko, 1908-1992)
# [[Isabelle Rimbaud]] idazlea (Frantzia 1860-1017)
# [[Jeanne Puchol]] komikigile eta ilustratzaile frantziarra (1957)
# [[Michiyo Tsujimura]] biokimikaria (Japonia, 1888-1969)
# [[Matilde Landeta]] film gidoilaria eta zuzendaria (Mexiko, 1910-1999)
# [[Susana Martín Gijón]] idazlea, nobela beltza (Sevilla 1981)
# [[Carlota Pérez]] ekonomialaria (Venezuela 1939)
# [[Pepa Roma]] kazetaria, argazkilaria, eleberrigilea (Lleida XX. mendea)
# [[Florence Cassez]] Mexikon zigortua (Frantzia 1994)
# [[Denise Maerker]] abokatua, kazetaria (Mexiko 1965)
# [[Cristina Álvarez Rodríguez]] arkitektoa, politikaria (Argentina 1967)
# [[Roser Tapias]] aktorea, modeloa (Bartzelona 1989)
# [[Ángela Cervantes]] aktorea (Bartzelona 1993)
# [[Lurdes Barba Rodríguez]] aktorea, antzerki-zuzendaria (Bartzelona 1949)
# [[Marta Frías Acedo]] futbol-arbitro aitzindaria (Cáceres 1980)
# [[Mabel Purefoy FitzGerald]] fisiologo, patologo klinikoa (Erresuma Batua, 1872-1973)
# [[Anne Baraou]] Frantziako komikigilea (1965)
# [[Claire Chazal]] kazetaria (Frantzia 1956)
# [[Hélène Gordon-Lazareff]] kazetaria (Frantzia 1909-1988)
# [[Mary Winearls Porter]] kristalografoa (Erresuma Batua, 1886-1980)
# [[Agnès Martin-Lugand]] idazlea (Frantzia 1979)
# [[Cécile Bailly]] idazlea (Frantzia 1968)
# [[Mireille Best]] idazlea (Frantzia 1943-2005)
# [[María Zamora]] film ekoizlea (Valentzia 1976)
# [[Ada Wells]] sufragista (EB 1863-Zeelanda Berria 1933)
# [[Carol Rovira]] aktorea, abeslaria (Tarragona 1989)
# [[Mary Ruiz]] aktorea (Madril 1980)
# [[Ángela Cremonte]] aktorea (Madril 1982)
# [[Belinda Washington]] aurkezlea, aktorea (Londres/Espainia 1963)
# [[Blanca Marsillach]] aktorea (Bartzelona 1966)
# [[Cristina Marsillach]] aktorea (Madril 1963)
# [[Mónica Portillo]] aktorea, dantzaria (Bartzelona 1989)
# [[Lucía Veiga]] aktorea, bakarrizketagilea (Coruña 1979)
# [[Mireia Oriol]] modeloa, aktorea (Bartzelona 1996)
# [[María Luisa Oyarzábal Fernández]] enpresaria, irakaslea (Bilbo 1933-2022)
# [[Olga Duque de Ospina]] abokatu, politikaria (Kolonbia 1930-2019)
# [[Beatriz Sanchis]] film-zuzendaria (Valentzia 1976)
# [[Marta Nieto]] aktorea (Murtzia 1982)
# [[Mabel Purefoy FitzGerald]] patologo klinikoa (Erresuma Batua, 1872-1973)
# [[Vera Popova]] kimikaria (Errusia, 1867-1896)
# [[Elena Paunero Ruiz]] botanikaria (Valladolid/Madril, 1906-2009)
# [[Fatima Daas]] idazlea (Frantzia 1995)
# [[Constance Debré]] abokatua, eleberrigilea (Paris 1972)
# [[Jeanne Galzy]] idazlea (Frantzia 1883-1977)
# [[Arati Saha]] igerilaria (Kalkuta 1940-1994)
# [[Caryl Churchill]] antzerkigilea (EB 1938)
# [[Carmen Salinas]] aktorea, imitatzailea (Mexiko 1939-2021)
# [[Malena Narvay]] aktorea, abeslaria (Argentina 1997)
# [[Elisa Mouliaá]] aktorea (Madril 1989)
# [[Rosa Villacastín]] kazetaria (Avila 1947)
# [[Leila Guerriero]] kazetaria (Argentina 1967)
# [[Laura Sisteró]] film-zuzendaria (Bartzelona 1986)
# [[Carmen Rigalt]] kazetaria (Lleida 1949)
# [[Alejandra Meco]] aktorea (Madril 1990)
# [[Azara García de los Salmones Marcano]] ultramaratoilaria (Kantabria 1983)
# [[Elsa y Elmar]] abeslaria (Kolonbia, 1993)
# [[Nancy Peña]] komikigile eta ilustratzaile frantsesa (Tolosa, 1979)
# [[Nadezhda Tolokonnikova]] ekintzaile eta performance artista (Errusia 1989)
# [[Heidi Watney]] kazetaria (Kalifornia, 1981)
# [[Lola Arias]] idazlea, aktorea, zuzendaria (Argentina 1976)
# [[Sarah Rector]] petrolio-handiki afroamerikarra umetatik (AEB, 1902+1967)
# [[Carmen Abela y Espinosa de los Monteros]] maistra eta pedagogoa (Cadiz 1897, Guadalajara 1962)
# [[Carme Bravo Roy]] pianu-jole eta pedagogoa (Bartzelona, 1919-2007)
# [[Gemma Humet]] abeslaria (Bartzelona 1988)
# [[Sara Miquel]] aktorea (Girona 1984)
# [[Nuria Giménez Lorang]] film-zuzendaria (Bartzelona 1976)
# [[Laura Galán]] aktorea (Guadalajara 1986)
# [[María José Rubio]] medikua, politikaria (Coruña 1956)
# [[Virginia García del Pino]] film-zuzendaria (Bartzelona 1966)
# [[Sara Vítores]] kazetaria (Avila 1972-Madril 2024)
# [[Pilar Farjas]] medikua, politikaria (Teruel/Galizia 1956)
# [[Rocío Mosquera]] medikua, politikaria (Ourense 1956)
# [[Marta Molist Codina]] mendi lasterkaria (Bartzelona 1982)
# [[Marianne Jean-Baptiste]] aktorea (Londres, 1967)
# [[Anne Pouget-Tolu]] frantziar idazlea (Sardinia, 1955)
# [[Hilde Mangold]] enbriologoa (Alemania,1898-1924)
# [[Idelisa Bonnelly]] itsas biologoa (Dominikar Errepublika,1931-2022)
# [[Blanca Calvo Moraza]] maistra, kazetaria eta idazlea (Ourense,xxx -1939)
# [[Gertrud Bodenwieser]] dantzaria, koreografoa (Viena, 1890-1959)
# [[Dolly Nazir]] igerilaria (India, 1935-2012)
# [[Lourdes Reparaz]] igerilaria (Gasteiz 1948- 1999)
# [[Sara Barquinero]] filosofoa eta idazlea (Zaragoza, 1994)
# [[Laura Loomer]] aktibista politikoa (AEB 1993)
# [[Irene Villa]] kazetaria, psikologoa, kirolari paralinpikoa (Madril 1978)
# [[Esther Peris]] paralinpiar eskiatzailea (Espainnia XX. mendea)
# [[Nathalie Carpanedo]] paralinpiar eskiatzailea (Madril XX. mendea)
# [[Beatriz Rodríguez]] idazlea (Sevilla 1980)
# [[María Sanjurjo]] patin-hockey jokalaria (Coruña 2000)
# [[Masta Quba]] rap abeslaria, aktibista (Mexiko 1988)
# [[Lucia Riaño]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1975)
# [[Rachida Dati]] politikaria (Frantzia 1965)
# [[Sahra Wagenknecht]] politikaria, kazetaria (Alemania 1969)
# [[Carme Aymerich i Barbany]] Catalunyako irakaslea eta pedagogoa (Bartzelona 1915 - 2001)
# [[Rosa Arj%C3%B3 P%C3%A9rez]] Aragoiko maistra (Zaragoza 1885 - 1918)
# [[Gloria Velat]] xakelaria (Bartzelona 1915-1988)
# [[Maria Luisa Gutiérrez]] xakelaria (Menorca 1930)
# [[Sofía Ruiz ]] xakelaria (Bartzelona?- ? 1968)
# [[Eileen Betsy Tranmer]] xakelaria (EB 1910-1983)
# [[Chantal Chaudé de Silans]] xakelaria (Frantzia 1919-2001)
# [[Ana Paula Arósio]] aktorea, modeloa (Brasil 1975)
# [[Alba Planas]] aktorea (Madril 2000)
# [[Leticia Sánchez Ruiz]] idazlea, kazetaria (Asturias 1980)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''abuztua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ania Sáenz de Buruaga]] ----'''SORTUA''' ilustratzailea (Gasteiz, 1988)
# [[Cristina Larrea]] ef-- '''SORTUA''' atleta (Eibar, 1966)
# [[Estefania Etxebeste Giraldo]] ef-- '''SORTUA''' harri-jasotzailea (Ituren, 2002)
# [[Maria Jesus Berrotaran Etxeberria|Maria Jesus Berrotaran]] ----'''SORTUA''' aguazila, mazularia, feminista (Hondarribia, 1949)
# [[Miren Izaskun Asua]] ef-- '''SORTUA''' aktorea eta antzerki zuzendaria (Elorrio, 1963)
# [[Adriana Ruano Oliva]] urrezko domina tiroan 2024 (Guatemala, 1955)
# [[Alba Sidera]] kazetaria (Girona 1979)
# [[Aleksandra Jarecka]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1995)
# [[Alena Olsen]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1995)
# [[Alev Kelter ]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Alex Sedrick]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Alexandra Louis-Marie]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1996)
# [[Alice Schwarzer]] kazetari aktibista (Alemania 1942)
# [[Alicja Klasik]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 2004)
# [[Ally Wollaston]] txirrindularia, omniumean brontze olinpikoa, talde jazarpenean zilarra (Zeelanda Berria 2001)
# [[Altina Schinasi]] artista, asmatzailea (AEB 1907-1999)
# [[Alysha Corrigan]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1997)
# [[Alysha Newman]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1994)
# [[Amanda Donohoe]] aktorea (EB 1962)
# [[Amber Anning]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 2000)
# [[An Qixuan]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Txina, 2000)
# [[Ana Bokesa]] aktorea (Madril, ?)
# [[Ana Patrícia Ramos|Ana Patricia Ramos]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Brasil, 1997)
# [[Anna Cockrell]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 1997)
# [[Anna Dorothea Therbusch]] margolaria (Prusia 1721-1782)
# [[Anna Mahler]] eskultorea (Austria 1904-EB 1988)
# [[Anna Morris]] txirrindularia, taldekako jazarpen brontze olinpikoa (EB 1995)
# [[Anna R. Figueiredo]] idazlea (Ourense 1963)
# [[Anna Short Harrington]] modeloa, sukaldaria (AEB 1897-1955)
# [[Annette Echikunwoke|Annete Echikunwoke]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1996)
# [[Antsa Proventzakoa]] Frantziako printzesa, Gaztelako infanta (1225-1261)
# [[Ariana Ramsey]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 2000)
# [[Arlen Siú]] abeslari eta poeta sandta (Nikaragua, 1955-1975)
# [[Asia Hogan-Rochester]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1999)
# [[Audrey Mestre]] urpekaria (Frantzia, 1974-2002)
# [[Aunt Jemima]] pertsonaia (AEB 1893)
# [[Barbiturikills]] kaleko artista (Valentzia 1972)
# [[Bavuudorzhiin Baasanjüü]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Mongolia,1999)
# [[Beatriz de Palacios]] soldadua (Andaluzia/Mexiko XVI. mendea)
# [[Beatriz Proventzakoa]] Frantziako printzesa, erregina ezkontidea, latindar enperatriza (1229- Italia1267)
# [[Beatriz Souza]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Brasil, 1998)
# [[Beatriz Suabiakoa]] Gaztela eta Leongo erregina ezkontidea (Germania 1205-Zamora 1235)
# [[Becky Wilde]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (Erresuma batua, 1997)
# [[Bertha Badt-Strauss]] kazetaria, judua (Prusia 1885-1970)
# [[Blanca Eekhout]] politikaria (Venezuela, 1968)
# [[Blanka Frantziakoa]] printzesa, Gaztelako infanta (Jaffa 1253-Paris 1320)
# [[Boryana Kaleyn]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Bulgaria, 2000)
# [[Brittany Brown]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1995)
# [[Bryony Botha]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1997)
# [[Camryn Rogers|Camaryn Rogers]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1999)
# [[Cari Champion]] kazetaria (AEB 1978)
# [[Carissa Norsten]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Carmen Bernardos]] aktorea (Madril 1927-2021)
# [[Carmen Verlichak]] idazlea (Madril/Argentina/Kroazia XX. mendea)
# [[Carola Stern]] kazetaria, idazlea (Alemania 1925-2006)
# [[Catherine Lacey]] idazlea (AEB, 1985)
# [[Charity Williams]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1996)
# [[Chiara Consonni]] txirrindularia, madison urre olinpikoa (Italia 1999)
# [[Chloe Daniels]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Cierra Burdick]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Coraline Vitalis]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1995)
# [[Cristina Sánchez-Andrade]] idazlea (Coruña 1968)
# [[Cuca Escribano]] aktorea (Madril, 1973)
# [[Cyréna Samba-Mayela]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 2000)
# [[Daisy eta Violet Hilton]] biki pikopagoak, zirkuko musikariak (EB 1908-AEB 1969)
# [[Daria Pikulik]] txirrindularia, omniemean zilar olinpikoa (Polonia 1997)
# [[Darja Varfolomeev|Darja Varfolomeew]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Errusia,2006)
# [[Dearica Hamby]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Deng Yawen]] txirrindularia, BMX librean urre olinpikoa (Txina 2005)
# [[Ding Xinyi]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2004)
# [[Dolores Vilavedra]] idazlea, literatura kritikaria (Pontevedra 1963)
# [[Dora Lush]] bakteriologoa (Australia, 1910-1943)
# [[Dorothea Veit]] idazlea (Alemania 1764-1839)
# [[Dorothy Miles]] idazle gorra, keinu hizkuntzan aitzindaria (EB 1931-1993)
# [[Eleanor Patterson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Australia, 1996)
# [[Elisa Mevius]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2004)
# [[Elise Reimarus]] idazlea, hezitzailea (Alemania 1735-1805)
# [[Elsie Inglis]] medikua, aktibista (Eskozia, 1864-1917)
# [[Emily Shearman]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1999)
# [[Emma Ann Reynolds]] erizain, medikua (AEB, 1862-1917)
# [[Emma Finucane]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 2002)
# [[Esther Bendahan]] idazle sefardia (Tetuan 1964)
# [[Esther Vilar]] idazlea, soziologoa, medikua (Argentina 1935)
# [[Eva Canel]] idazlea, hizlaria, (Asturias, 1857-Habana, 1932)
# [[Faith Cherotich]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kenia, 2004)
# [[Fancy Bermudez]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2002)
# [[Fanny Lewald ]] idazlea (Prusia 1811- Alemania 1889)
# [[Farah Nabulsi]] giza eskubideen aldeko zinemagilea (Londres 1978)
# [[Feng Bin]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txina, 1994)
# [[Florence Symonds]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2002)
# [[Georgia Bell]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Erresuma Batua, 1993)
# [[Georgia Hale]] zinema mutuko aktorea (AEB 1905-1985)
# [[Georgina Hale]] aktorea ( EB 1943-2024)
# [[Gertrud Kornfeld]] kimikaria (Alemania, 1891-1955)
# [[Giulia Rizzi]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Italia, 1989)
# [[Greta Scacchi]] aktorea (Italia/Australia 1960)
# [[Guo Qiqi]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1998)
# [[Hailey Van Lith]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 2001)
# [[Haley Batten]] txirrindularia, mendian zilar olinpikoa (AEB 1998)
# [[Hao Ting]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2001)
# [[Harriet Boyd Hawes]] arkeologoa (AEB, 1871-1945)
# [[Haruka Funakubo]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Japonia, 1998)
# [[Haruka Kitaguchi]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Japonia, 1998)
# [[Helena Villar Janeiro]] idazlea (Lugo 1940)
# [[Henriette Herz]] idazlea, hezitzailea (Alemania 1764-1847)
# [[Hetty van de Wouw]] txirrindularia, keirinean zilar olinpikoa (Herbehereak 1998)
# [[Hezly Rivera]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2008)
# [[Hina Hayata]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna(Japonia, 2000)
# [[Huang Zhangjiayang]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2000)
# [[Huh Mi-mi]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Korea,2002)
# [[Ida Hahn-Hahn]] idazlea (Alemania 1805-1880)
# [[Ilona Maher]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1996)
# [[Inés de Guevara]] infanta (?- 1265)
# [[Inma López Silva]] idazlea (Coruña 1968)
# [[Ioana Vrinceanu]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Errumania, 1994)
# [[Irene Alba]] aktorea (Madril 1867-Bartzelona 1930)
# [[Irene Angelo]] erregina ezkontidea (Konstantinopla 1181-Alemania 1208)
# [[Irene Caba Alba]] aktorea (Argentina 1899-Madril 1957)
# [[Iryna Herashchenko|Iryma Herashchenko]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Ukraina, 1995)
# [[Jasmine Martin]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Hegoafrika, 2000)
# [[Jasmine Moore]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2001)
# [[Jemima Montag]] Atleta. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (Australia, 1998)
# [[Jenny Rissveds ]] txirrindularia, mendian briontze olinpikoa (Suedia 1994)
# [[Jeon Hun-young]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 1994)
# [[Jessica Hull]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Australia, 1996)
# [[Jessica Roberts]] txirrindularia, taldekako jazarpen brontze olinpikoa (EB 1999)
# [[Juana Camilión]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 19)
# [[Julia Caba Alba]] aktorea (Madril1902-1988 19)
# [[Julia Trujillo]] aktorea (Madril 1932-2013)
# [[Julien Alfred]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Santa Luzia, 2001)
# [[June Sutor]] kristalografoa (Zeelanda Berria-1929 Londres)
# [[Katarina Johnson-Thompson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Erresuma Batua, 1993)
# [[Katy Marchant]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 1993)
# [[Kayla Canett]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Kaylia Nemour]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 2006)
# [[Kaylyn Brown]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2004)
# [[Kelsey Teneti]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Keyara Wardley]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2000)
# [[Kim Kum-yong|Kimkum-young]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ipar Korea, 2001)
# [[Krissy Scurfield]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Kristen Thomas]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Kristi Kirshe]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1994)
# [[Kristina Norvegiakoa]] printzesa, Gaztelako infanta (Norvegia 1234- Sevilla 1262)
# [[Laura Mart%C3%ADnez de Carvajal]] medikua (Kuba, 1869-1941)
# [[Lauren Doyle]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Laviai Nielsen|Laviani Nielsen]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 1996)
# [[Leocadia Alba]] sopranoa, aktorea (Valentzia 1866-Madril 1952)
# [[Leonor Rodríguez de Castro]] Gaztelako infanta (?- Burgos 1275)
# [[Li Jiaman]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Txina, 1997)
# [[Lilian Suzette Gibbs]] botanikaria (Erresuma Batua, 1870-1925)
# [[Lim Si-hyeon]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 2003)
# [[Linda Richards]] erizaina (AEB, 1841-1930)
# [[Lisa Mayer]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Alemania, 1996)
# [[Lisa van Belle]] txirrindularia, madison brontze olinpikoa (Herbehereak 2001)
# [[Louise Blanchard Bethune]] arkitektoa (AEB, 1856-1913)
# [[Lu Gwei-djen]] biokimikaria (Txina, 1904-1991)
# [[Luana Márton]] taekwondo jokalaria (Tenerife, 2006)
# [[Lucía Galán]] abeslaria, aktorea (Argentina 1961)
# [[Lucia Yépez Guzmán]] borrokalaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ekuador, 2001)
# [[Lydia Rabinowitsch-Kempner]] bakteriologoa (Lituania-Alemania, 1871-1935)
# [[Maddi Wesche]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Zelanda Berria, 1999)
# [[Mahina Paul]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Maike van der Duin]] txirrindularia, madison brontze olinpikoa (Herbehereak 2001)
# [[Manon Veenstra]] txirrindularia, BMX lasterketan zilar olinpikoa (Herbehereak 1998
# [[Mar%C3%ADa Teresa Murillo]] botanikaria (Kolonbia, 1929-2017)
# [[Margaret Floy Washburn]] psikologoa (AEB, 1871-1939)
# [[Margarita Proventzakoa]] infanta, Frantziako erregina (Frantzia 1221-1295)
# [[Margarita Skulesdatter]] erregina (Norvegia 1208-1270)
# [[Margit Nordin]] gizonezkoekin lehiatu zen 1. emakume eskiatzailea (Suedia 1897-1982)
# [[María Belón]] medikua (Madril 1965)
# [[Maria Berta Rohangoa]] noblea (Austrohungariar Inperioa, 1868 – Viena, 1945)
# [[Maria Dimádi|Maria Dimadi]] erresistente exekutatua (Grezia, 1907-1944)
# [[María Liñeira]] literatura teorialaria (Coruña 1979)
# [[María Xosé Porteiro]] idazlea (Madril/Vigo 1952)
# [[Marie Lebour]] biologoa (Erresuma Batua, 1876-1971)
# [[Marie Luise Kaschnitz]] idazlea (Alemania 1901-Italia 1974)
# [[Marie Reichert]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2001)
# [[Marie-Florence Candassamy]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1991)
# [[Marion Dönhoff]] kazetaria, idazlea, kondesa (Prusia 1909-Alemania 2002)
# [[Marion J. Lamb]] biologoa (Erresuma BAtua, 1939-2021)
# [[Marion Walter]] matematikaria (Berlin 1928-AEB 2021)
# [[Marta Maggetti|Marta Maggeti]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Italia, 1996)
# [[Martyna Swatowska-Wenglarczyk]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1994)
# [[Mary Moraa]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kenia, 2000)
# [[Mary Vaux Walcott]] botanikaria, ilustratazilea (AEB, 1860-1940)
# [[Matilda Smith]] botanikaria, ilustratzailea (Mumbai 1854- Londres 1926-1990)
# [[Melissa Jefferson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Hego Carolina, 2001)
# [[Michele Greene]] aktorea (AEB 1962)
# [[Montse Dopico]] kazetaria (Lugo 1977)
# [[Montse Pena]] idazlea, literatura kritikaria (Coruña 1981)
# [[Muthulakshmi Reddy]] medikua eta legelaria (India, 1886-1968)
# [[Nam Su-hyeon]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 2005)
# [[Nancy Green]] esklabo ohia, modeloa (AEB 1834-1923)
# [[Nancy Rourke]] margolari gorra (Kalifornia, 1957)
# [[Natalya Diehm]] txirrindularia, BMX librean brontze olinpikoa (Australia 1997)
# [[Naya Tapper]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1994)
# [[Nicole Heavirland]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1995)
# [[Nicole Shields]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1999)
# [[Nicole Yeargin]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1997)
# [[Nikola Ogrodníková|Nikola Ogrodikova]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txekia, 1990)
# [[Niuta Tajtelbaum]] Varsoviako ghetto altxatzean aktibista eta soldadua (Polonia, 1917-1943)
# [[Noor Vidts]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna Belgika, 1996)
# [[Oi Ye-Jin]] tiratzailea, 10 m-urre olinpikoa (Hego Korea 2005)
# [[Olivia Apps]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1998)
# [[Pauline Ferrand-Prévot]] txirrindularia, mendian urre olinpika (Frantzia 1992)
# [[Pauline Grabosch]] txirrindularia, taldean brontze olinpikoa (Alemania 1998)
# [[Pauline Rifer de Courcelles]] artista (Paris, 1781-1851)
# [[Perris Benegas]] txirrindularia, BMX librean zilar olinpikoa (AEB 1995)
# [[Piper Logan]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2001)
# [[Prisca Awiti Alcaraz]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Londres, 1996)
# [[Rachael Blake]] aktorea (Australia 1971)
# [[Rebecca Petch]] txirrindularia, taldean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1998)
# [[Renata Knapik-Miazga]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1988)
# [[Rhyne Howard]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 2000)
# [[Rosalia Fernández Rial]] poeta (Coruña 1988)
# [[Rosita Yarza]] aktorea (Madril 1922-1996)
# [[Rutka Laskier]] nerabe judua, egunerokogilea (Polonia 1929-Auschwich 1943)
# [[Sammy Sullivan]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Sandra Ygueravide]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 1984)
# [[Sarah Levy (errugbi jokalaria)]] Zazpiko brontze olinpikoa (Hegoafrika/Israel/AEB 1995)
# [[Sarah Stewart]] birologoa (Mexiko-AEB, 1905-1976
# [[Sarah Wynter]] aktorea (Australia 1973)
# [[Saya Sakakibara]] txirrindularia, BMX lasterketan urre olipikoa (Australia 1999)
# [[Shaane Fulton]] txirrindularia,taldean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 2000)
# [[Shanieka Ricketts]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Jamaika, 1992)
# [[Shin Yu-Bin]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ipar Korea, 2004)
# [[Sofia Raffaeli|Sofia Raffali]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Italia, 2004)
# [[Song Jiayuan]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1997)
# [[Sonja Greinacher]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 1992)
# [[Sophiane Méthot]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1998)
# [[Sophie Capewell]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 1998)
# [[Stephanie Rovetti]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Susana Rodríguez Navarro]] genetikalaria, ikertzailea (Murtzia 1972)
# [[Svenja Brunckhorst]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2001)
# [[Tara Davis-Woodhall]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 1999)
# [[Taylor Perry (errugbi jokalaria)]] Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2000)
# [[Tenika Willison]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Teresa Alonso Otero]] Gerra Zibileko errepresaliatua (Madril, 1916- 1995)
# [[Thea LaFond]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Dominika, 1994)
# [[Tota Alba]] aktorea (Argentina 1914-Madril 1983)
# [[Tysha Ikenasio]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 1997)
# [[Ursula Bellugi]] psikologoa (AEB, 1931-2022)
# [[Vega Gimeno]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 19)
# [[Věra Kohnová]] nerabe judua, egunerokogilea (Txekoslovakia 1929-Izbica Ghettoa 1942)
# [[Veronica Codesal]] abeslaria (Belgika 1977)
# [[Victoria Ohuruogu]] atleta. 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 1993)
# [[Viktorija Senkutė]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (:ituania, 1996)
# [[Vinesh Phogat]] borrokalaria (India, 1994)
# [[Violante Aragoikoa]] erregina ezkontidea (Zaragoza 1236- Orreaga 1256)
# [[Violante Hungariakoa]] Aragoiko erregina ezkontidea (1215-Huesca 1251)
# [[Virginia Cherrill]] aktorea (AEB 1908-1996)
# [[Vittoria Guazzini]] txirrindularia, madison urre olinpikoa (Italia 2000)
# [[Viviana Márton|Viviana Martón]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Tenerife, 2006)
# [[Wang Lanjing]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2005)
# [[Yang Jiayu|Yang Jiagu]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1996)
# [[Yemisi Ogunleye|Yamesi Ogunleye]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Alemania, 1998)
# [[Zhang Shan]] urrezko domina tiroan 1992 (Txina, 1968)
# [[Zhao Jie]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txina, 2002)
# [[Zoé Claessens]] txirrindularia, BMX lasterketan brontze olinpikoa (Suitza 2001)
# [[Zonia Baber]] geografo, geologo, irakaslea (AEB, 1862-1956)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''uztaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Berta Peña Parras]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Valladolid, 1889-Bilbo, 1938)
# [[Beatrice Salvioni]] '''SORTUA''' filologoa eta idazlea (Italia, 1995)
# [[Natalia Ortiz Ceberio]] '''SORTUA''' Marta planaren aurkitzailea (Donosti, ?)
# [[Olatz Osa Zubia|Olatz Osa]] '''SORTUA''' pedagogoa, kudeatzailea (Oñati, 1970)
# [[Maria Cueto]] '''SORTUA''' artista (Avilés, 1960)
# [[Feliciana Etxabe Artola]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Zeberio, 1897-Bilbo, 1938)
# [[Alaine Arruti Lejarzegi]] '''SORTUA''' psikologoa (Gernika, 1983)
# [[Clara Maass]] erizaina (AEB, 1876-1901)
# [[Deborah Sampson]] soldadua (AEB 1760-1827)
# [[Anna Maria Lane]] soldadua (AEB 1755-1810)
# [[Sally St. Clair]] soldadua (AEB ?-1782)
# [[Eleonore Prochaska]] soldadua (Alemania 1785-1813)
# [[Margaret Corbin]] erizaina, soldadua (AEB 1723-1792)
# [[Hannah Snell]] soldadua (EB 1723-1792)
# [[Carme Contreras Verdiales]] aktorea (Zaragoza 1932-2020)
# [[Asunción Sancho]] aktorea (Madril 1930-2018)
# [[Cándida Losada]] aktorea (Argentina 1915-Madril 1922)
# [[Carola Fernán Gómez]] aktorea (Madril 1899-1967)
# [[Françoiz Breut]] abeslaria eta ilustrailea (Frantzia, 1969)
# [[Sankie Mthembi-Mahanyele]] politikaria, aktibista (Hegoafrika 1951)
# [[Nadezhda Alilúyeva]] Stalinen 2. emaztea (Errusia 1901-1932)
# [[Colette Capdevielle]] politikaria (Frantzia, 1958)
# [[Mariana Travacio]] idazlea (Argentina, 1967)
# [[Coccinelle (artista)]] artista, dantzaria, abeslaria eta aktore transgeneroa (Paris, 1931-2006)
# [[Rosaura Ruiz Gutiérrez]] biologoa, idazlea (Mexiko, 1950)
# [[Marie-Andrée Schwindenhammer]] trans ekintzailea (La Neuveville-lès-Raon, Vosges, 1909 - Chartres, Eure-et-Loir, 1981)
# [[Herminia Álvarez Herrera]] iraultzailea, hezitzailea (Mexiko 1888-1955)
# [[Dolores Bolio Cantarell]] idazlea (Mexiko 1880-1950)
# [[Gertrudis Tenorio Zavala]] poeta, hezitzailea (Mexiko 1843-1926)
# [[Elena Sánchez Valenzuela]] aktorea, kazetaria, artxibozaina (Mexiko 1900-1950)
# [[Irene López Heredia]] aktorea (Murtzia 1898-Madril 1962)
# [[Mari Paz Molinero]] aktorea (Txile 1914-Madril 2004)
# [[Carmen Díaz]] aktorea (Sevilla 1896-1979)
# [[Lola Pons Rodríguez]] filologoa, irakaslea (Bartzelona 1976)
# [[Cristina Farfán]] maistra, idazlea (Mexiko 1846-1880)
# [[Natalia Serdán Alatriste]] iraultzailea, aitzindaria (Mexiko 1875-1938)
# [[Chantal Montellier]] Frantziako idazle eta komikigilea (Bouthéon, 19472.1943)
# [[May Ayim]] ekintzaile afroalemaniarra (Alemania, 1960-1996)
# [[Maria Rosaria Omaggio]] aktorea (Italia, 1959-2024)
# [[Clarisa Navas]] zinemagilea (Argentina, 1989)
# [[Jacqueline Harpman]] psikoanalista (Belgika, 1929-2012)
# [[Ana Figuero]] feminista, sufragista (Txile, 1907-1970)
# [[Sara Ahmed]] filosofo angroaustraliarra (Erresuma Batua, 1969)
# [[Katherine Dunn]] eleberrigile, poeta eta kirol-kazetaria (AEB, 1945-2016)
# [[Marianne Baum]] anfifaxista gillotinatua (Alemania, 1912-1942)
# [[Marie-Hélène Schwartz]] matematikaria (Frantzia, 1913-2013)
# [[Victoria Raquel Bajar Simsolo]] zientzialaria (Argentina, 1942-2016)
# [[Juana Manso]] idazle, kazetari, hezitzaile (Argentina, 1819-1875)
# [[Isabel de Liaño]] idazlea (Valladolid, XVI. mendea)
# [[Louise-Victorine Ackermann]] poeta (Frantzia, 1813-1890)
# [[Valentina Pinelo]] moja, poeta (Sevilla, XVI. mendea- 1629?)
# [[Pilar Primo de Rivera]] Sección Femeninako zuzendaria (Madril, 1907-1991)
# [[Basauriko 11k]] Epaiketaren prozesua
# [[Angela Peralta]] sopranoa, konpositorea (Mexiko 1845-1883)
# [[Alicia Arévalo (kazetaria)]] 1. emakumea futbol partida kontatzen ( Bartzelona 1978)
# [[Sara Giménez León]] kirol kazetaria (Girona 1991)
# [[Patricia Campos Doménech]] armadako pilotua, futbol-entrenatzailea (Castelló 1977)
# [[Niní Montiám]] aktorea (Madril 1917-1986)
# [[Ana Adamuz]] aktorea (Jaén 1886-Madril 1971)
# [[Pepita Serrador]] aktorea (Argentina 1913-1964)
# [[Teresa Serrador]] aktorea (Bolivia 1899-Argentina 1982)
# [[Amparo Martí]] aktorea (Valentzia 1903-Madril 1973)
# [[María Mayor]] aktorea (?- Madril 1939)
# [[Rosa Torre González]] maistra, politikaria (Mexiko 1890-1973)
# [[Nadezhda Zabela - Vrubel]] abeslaria (Errusia, 1868-1913)
# [[H%C3%A9l%C3%A8ne Metzger]] zientzia filosofoa (Frantzia, 1889-1944)
# [[Inez Clare Verdoorn]] botanikaria (Hegoafrika, 1896-1989)
# [[Edith Quimby]] medikuntzan eta fisikan ikertzailea (AEB, 1891-1982)
# [[Maria Poumier]] irakasle frantsesa (Cannes, 1950)
# [[Marie-Jo Bonnet]] Frantziako historialaria eta feminista (Deauville, 1949)
# [[Julia Rodríguez-Maribona]] fregonaren asmatzailea (Asturias 1923-Suitza 2005)
# [[Julia Montoussé Fargues]] fregonaren asmatzailea (?-Asturias 1971)
# [[Esperanza Grases]] aktorea (Bartzelona 1920-1995)
# [[Alexandra Trusova]] patinatzailea (Errusia 2004)
# [[Jéssica Bouzas Maneiro]] tenislaria (Pontevedra 2002)
# [[Claudia Fernández Sánchez]] padel jokalaria (Madril 2006)
# [[Gemma Triay]] padel jokalaria (Menorca 1992)
# [[Lucía Sainz]] padel jokalaria (Bartzelona 1984)
# [[Marta Ortega Gallego]] padel jokalaria (Madril 1997)
# [[Alicia Arévalo González]] arkeologoa (Madril 1965)
# [[Manuela Barreiro]] farmazialaria (Galizia, 1877-1953)
# [[Martha Aliaga]] estatistika hezitzailea (Argentina, 1937-2011)
# [[Matilde Carranza]] akademikoa (Costa Rica, 1892-1981)
# [[Erin Andrews]] kirol-kazetaria (AEB, 1978)
# [[Helen Alma Newton Turner]] genetista, estatistikaria (Australia, 1908-1995)
# [[Violet Jessop]] Titanic ontziko zerbitzaria (Argentina 1887-1971)
# [[Celia Giraldo]] zinemagilea (Bartzelona 1995)
# [[Luz Rello Sánchez]] asmatzailea, dislexia- aplikazioa ( 1984)
# [[Fermina Orduña]] asmatzailea, esne zalgurdia (Espainia XIX. mendea)
# [[Gladys West]] matematikari asmatzailea, GPSrako garrantzitsua (AEB 1930)
# [[Ariana Sánchez]] padel jokalaria (Tarragona 1997)
# [[Marta Marrero]] padel jokalaria (Kanariak 1983)
# [[Bea González]] padel jokalaria (Malaga 2001)
# [[Marie Van Brittan Brown]] asmatzailea, telebista zirkuitu itxia (AEB 1922-1999)
# [[Miriam Benjamin]] asmatzailea, seinale aulkia (AEB 1861-1947)
# [[Sarah Boone]] asmatzailea, mahukak eta lisatzeko taula (AEB 1832-1904)
# [[Nancy Johnson (asmatzailea)]] izozkailu artifiziala (AEB 1794-1890)
# [[Victoria Reyes-García]] antropologoa (Bartzelona 1971)
# [[Amaia Yoldi ]] gidoilaria, film-zuzendaria (Iruñea 1973)
# [[Julie Donaldson]] kirol-kazetaria (AEB, 1978)
# [[Faustina Sáez de Melgar]] idazlea (Madril, 1834-1895)
# [[Gloria Melgar |Gloria Melgar Sáez]] margolaria eta musikagilea (Madril, 1859-1938)
# [[Julia de Asensi]] idazlea (Madril, 1849-1921)
# [[María del Pilar Sinués]] idazlea (Zaragoza, 1838 - Madril, 1893)
# [[Margaret Crane]] Predictor-aren asmatzailea (AEB 1941)
# [[Emily Cummins]] asmatzailea, ur-eramaile iraunkorra (EB 1987)
# [[Evelyn Miralles]] NASAko ingeniaria, asmatzailea, ilargirako etxea (Venezuela/AEB 1967)
# [[Janet Emerson Bashen]] asmatzailea, software aplikazioa (AEB 1957)
# [[Jeanne Bertrand]] argazkilaria (Frantzia 1880-1957)
# [[Maral Yazarloo-Pattrick]] motoziklismo ekintzailea, diseinatzailea (Iran 1981)
# [[María del Carmen Ortiz de Arce]] asmatzailea, itsuentzako idazkailua (Espainia ?-1932)
# [[Martine Bertereau]] geologo aitzindaria (Frantzia 1590-1642)
# [[Margarete Steiff]] jostuna, jostaiu diseinatzailea (Alemania 1847-1909)
# [[Heike Makatsch]] aktorea (Alemania 1971)
# [[Leena Peltonen-Palotie]] genetista (Finlandia, 1952-2010)
# [[Gertrude Scharff Goldhaber]] fisikari nuklearra (Alemania-AEB, 1911-1998)
# [[Jackie MacMullan]] kazetaria (AEB, 1960)
# [[María Teresa de Filippis]] 1 Formulako lehen emakume gidaria (Italia 1926-2016)
# [[Suzanne von Borsody]] aktorea (Alemania 1957)
# [[Rosemarie Fendel]] aktorea (Alemania 1927-2013)
# [[Gemma Jones]] aktorea (EB 1942)
# [[Anna Chancellor]] aktorea (EB 1965)
# [[Sienna Guillory]] aktorea (EB 1975)
# [[Jana Pallaske]] aktorea, rock abeslaria (Alemania 1979)
# [[Alysson Paradis]] aktorea (Paris 1984)
# [[Sophie Nélisse]] aktorea (Kanada 2000)
# [[Isabelle Nélisse]] aktorea (Kanada 2003)
# [[Rebeca Gerschman]] biologo, fisiologoa (Argentina, 1903-1986)
# [[Zarina (artista)]] artista (India 1937-Londres 2020)
# [[Marta Pan]] eskultore hungariar eta frantziarra (1923-2008)
# [[Sonia Cotelle]] fisikari, kimikaria (Polonia, 1896-1945)
# [[Anna Barbara Reinhart]] matematikaria (Suitza, 1730-1796)
# [[Helene Weigel]] aktorea (Austria 1900-Alemania 1971)
# [[Marieluise Fleißer]] antzerkigilea (Alemania 1901-1971)
# [[Monica Bleibtreu]] aktorea (Austria 1944-2009)
# [[Hedwig Bleibtreu]] aktorea (Austria 1868-1958)
# [[Martine McCutcheon]] aktorea, abeslaria (EB 1976)
# [[Lyn St. James]] auto gidaria (AEB 1947)
# [[Cathy Muller]] auto gidaria (Frantzia 1962)
# [[Giovanna Amati]] 1 Formulako gidaria (Italia 1959)
# [[Desiré Wilson]] 1 Formulako gidaria (Hegoafrika 1953)
# [[Divina Galica]] atleta, 1 Formulako gidaria (EB 1944)
# [[Patricia Font]] zinema zuzendaria (Bartzelona, 1978)
# [[Sheila Heti]] idazlea (Kanada, 1976)
# [[Judy W. Reed]] asmatzailea (AEB 1826-1905ç)
# [[June Downey]] psikologoa (AEB, 1875-1932)
# [[Else Lasker-Schüler]] judua, poeta, marrazkilaria (Alemania 1869- Palestina1945)
# [[Maria Koppenhöfer]] aktorea (Alemania 1901-2009)
# [[Sibylle Lewitscharoff]] idazlea (Alemania 1954-2023)
# [[Geraldine McEwan]] aktorea (EB 1932-2015)
# [[Emily Beecham]] aktorea (EB/AEB 1984)
# [[Linda Bassett]] aktorea (EB 1950)
# [[Jacqueline McKenzie]] aktorea (Australia 1967)
# [[Susan Prior]] aktorea (Australia 1972)
# [[Hanne Wieder]] aktorea (Alemania 1925-1990)
# [[Mascha Kaléko]] poeta judua (Polonia zaharra 1907-Suitza 1975)
# [[Madge Addy]] ileapaintzaile, erizain eta espia (Erresuma Batua, 1904-1970)
# [[Balamani Amma]] idazle poeta indiarra (India, 1909-2004)
# [[Sybilla Righton Masters]] asmatzailea (AEB 1676-1720)
# [[Lenka Franulic]] kazetaria (Txile 1908-1961)
# [[Ana Ramírez Cañil]] kazetaria (Madril, 1958)
# [[Samantha Bailly]] idazle, gidoilari eta bideogilea (Frantzia, 1988)
# [[Malak Mattar]] margolaria, ilustratzailea (Palestina, 1999)
# [[Sophie Opel]] enpresaburua, ekintzailea, aitzindaria (Alemania 1840-1913)
# [[Joanne Simpson]] meteorologoa (AEB, 1923-2010)
# [[Laura Knight]] artista (Erresuma Batua, 1877-1970)
# [[Myrtelle Canavan]] medikua, ikertzailea (AEB, 1879-1953)
# [[Teresa San Román Espinosa]] antropologoa (Pontevedra 1940- ? 2024)
# [[Phyllis Kaberry]] antropologo aitzindaria (AEB/Australia 1910- Londres 1977)
# [[Dorothea Mackellar]] idazlea (Australia 1885-1968)
# [[Berta Luisi]] margolaria (Uruguai 1924-2008)
# [[Rachel Nichols (kazetaria)]] (AEB 1973)
# [[Yolanda Soler]] judoka eta entrenatzailea (Madril, 1971)
# [[Ariane Toro|Arianne Toro]] Judoka. olinpikoa (Bilbo, 2003)
# [[Gloria Gordon Bolotsky]] informatikaria (AEB, 1921-2009)
# [[Mavis Batey]] kriptoanalista (Erresuma Batua, 1921-2013)
# [[Gertrude Elles]] geologoa, paleontologoa (Erresuma Batua, 1872-1960)
# [[María Assumpción Raventós]] margolaria (Katalunia, 1930)
# [[Jemele Hill]] kirol kazetaria (AEB 1975)
# [[Özlem Türeci]] ikertzailea, inmunologoa (Alemania 1967)
# [[Ai Tsunoda]] judoka (LLeida 2002)
# [[Telma Monteiro]] judoka (Portugal 1985)
# [[Monika Buch]] diseinatzailea (Valentzia/Herbehereak 1936)
# [[Pati Nuñez]] diseinatzaile grafikoa (Girona 1959)
# [[Clara Montagut]] diseinatzaile grafikoa (Madril 1975)
# [[Ena Cardenal de la Nuez]] diseinatzaile grafikoa (Kanariak 1968)
# [[Laura Meseguer]] tipografoa (Bartzelona 1968)
# [[Teresa Wilms Montt]] idazlea (Txile 1893-Paris 1921)
# [[Tatiana Gaviola]] film zuzendaria (Txile 1956)
# [[Mísia]] abeslaria (Portugal 1955-2024)
# [[Maria L. de Hernández]] aktibista (Mexiko 1896-1986)
# [[Saloua Raouda Choucair]] margolaria, eskultorea (Libano 1916-2017)
# [[Françoise Collin]] feminista, filosofoa, idazlea (Belgika 1928-2012)
# [[Ethel Shakespear]] geologoa (Erresuma Batua, 1871-1946)
# [[Eva Lefever]] margolaria (Txile 1955)
# [[Carmen Meneses]] ikertzailea, antropologoa (Madril, 1966)
# [[Henrietta Skelton]] idazlea (AEB, 1839-1900)
# [[Anne Fausto-Sterling]] biologo, sexologo, feminista (AEB, 1944)
# [[Cécile Biéler|Cécile Biéter]] ingeniaria (Suitza, 1884-1966)
# [[Isabelle Gatti de Gamond]] hezitzailea, ekintzaile aitzindaria (Frantzia 1839- Belgika 1905)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''ekaina''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Adela Campaña Ortiz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sause, 1886-Izko, 1936)
# [[Adelina Fernández Pérez|Adelina Fernández Perez]] efe- '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Portugal, 1889-Bilbo, 1938)
# [[Ana Naranjo Marín]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sevilla, 1883 - Bilbo, 1937)
# [[Antonia Caballé]] efe- '''SORTUA''' Frankismoaren biktima (Ziritza, 1873 - Argelès sur Mer, 1945)
# [[Araceli Álvarez Calvo|Araceli Alvarez Calvo]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean bere buruaz beste egin zuen (Iruñea, 1894-Huesca, 1936)
# [[Araceli Oñate]] ----'''SORTUA''' unibertsitateko irakaslea (Valladolid)
# [[Asunción Campaña Ortiz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sause, 1869-Izko, 1936)
# [[Cecilia Álvarez Calvo|Cecilia Älvarez Calvo]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean bere buruaz beste egin zuen (Iruñea, 1897-Huesca, 1936)
# [[Cecilia Idirin Garabieta]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Lezama, 1913-Bilbo, 1937)
# [[Dominica Azparren Gil]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua ((Oibar, 1884 - Nardoze Alduate, Urraulbeiti, 1936)
# [[Elizabeth Casillas Valbuena]] e--- '''SORTUA''' kazetaria eta komiki gidoilaria (Bilbo, 1986)
# [[Eloína Linares]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea (Santander 1948)
# [[Emilia Arraiza Garín]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Zirauki, 1894 - Erreniega, 1936)
# [[Enolasca Vela Salvador]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Cortes, 1904 - 1936)
# [[Escolástica Antonia Martina Astibia Iturbe|Escolástica Astibia Iturbe]] efef '''SORTUA''' Durangoko bonbarketan erailda moja (Narvarte, 1881-Durango, 1936)
# [[Eskolastika Mendizabal Imatz]] efef '''SORTUA''' Bizkaiko amama (Bermeo, 1863-1969)
# [[Felisa Aguado Sainz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Murchante, 1872-Valdierra, 1936)
# [[Felisa Argiñano Arzoz|Felisa Argiñano]] efef '''SORTUA''' Espainiako Gerra Zibilean Ventasko kartelan hildakoa (Zudaire, 1903-Madril, 1939)
# [[Francisca Alonso Prado]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua. (Azagra, 1896 - Rincón de Soto, 1936
# [[Jessica Ruiz Pérez|Jesica Ruiz]] ef-- '''SORTUA''' kimikaria eta politikaria (Durango, 1983)
# [[Josefa Bueno Algárate]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Morata de Jiloca, 1907 - Tutera, 1936)
# [[Josi Sierra Orrantia]] ef-- '''SORTUA''' irakaslea, dokumentalgia eta wikilaria (Bilbo, 1959)
# [[Juana Tomasa Charela Vidas]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Tutera, 1881 - 1936)
# [[Kontxita Martinez de Lezea]] e-ef '''SORTUA''' maistra, ikastola bultzatzailea (Tolosa, 1949-2023)
# [[Laida Arbizu Agirre]] e--- '''SORTUA''' ikertzailea (Ordizia, 2000)
# [[Maite Etxeberria]] e--- '''SORTUA''' Ozazeko auzapeza (Biarritz, 1956)
# [[Maite Rosende Gutierrez]] e--- '''SORTUA''' ilustratzailea (Donostia, 1991)
# [[Maritxu Egiguren]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Zaldibar, 1921 - Bartzelona, 1981)
# [[Misericordia Abad Alcega]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Zaragoza, 1905-Cortes, 1936)
# [[Nerea Ariznabarreta Izkue]] ef-- '''SORTUA''' narratzailea eta antzergilea (Eibar, 1981)
# [[Simona Calleja Aguado]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua. (Cabanillas, 1918-Valtierra, 1936)
# [[Sotera Novia de Salcedo]] --ef '''SORTUA''' Boliviako esploratzaile eta idazlea (Bilbo, XIX. mendea)
# [[Teresa Chiches Ledesma]] e-ef '''SORTUA''' (León, 1911 - Bilbo, 1937)
# [[Xole Aire]] ef--'''SORTUA''' auzapeza eta artzaina (Urepel, 1973)
# [[Ada Martí Vall]] kazetaria, idazlea (Katalunia 1914-Frantzia 1960)
# [[Adelitak]] Mexikoko iraultzako emakume soldaduak,laguntzaileak (1910-1917)
# [[Aída Parada ]] sufragista (Txile 1903-1983)
# [[Alba Rico]] aktorea, abeslaria (Murtzia 1989)
# [[Alice Bolingbroke Woodward]] ilustratzailea (Londres, 1862-1951)
# [[Alicia Asín]] adimen artifizialean aditua (Zaragoza 1982)
# [[Amanda Labarca]] irakaslea, feminista (Txile 1886-1975)
# [[Amy Bailey]] hezitzailea, sufragista (Jamaika, 1875-1990)
# [[Ana Esmeralda]] aktorea, dantzaria (Tetuan 1931-Brasil 2022)
# [[Ana Mar%C3%ADa Zeno]] mediku, sexologo (Argentina, 1922-2011)
# [[Ana Rosa Chacon]] politikaria eta sufragista (Costa Rica, 1889-1985)
# [[Ángela Mazzini Bricala]] idazlea (Cádiz, 1809-Santa Cruz Tenerifekoa, 1894)
# [[Àngels Margarit ]] dantzaria, koreografoa, pedagogoa (Bartzelona 1960)
# [[Anita Brenner]] historialaria, idazlea (Mexiko 1889-1973)
# [[Anita Bryant]] folk-, gospel- abeslaria (AEB 1940)
# [[Anna Gunn]] aktoreak (AEB 1968)
# [[Anna Maria Mozzoni]] kazetaria, politikaria, sufragista (Italia 1837-1920)
# [[Anne Nelson]] antzerkilea (AEB, 1954)
# [[Annette Beveridge]] itzultzailea (EB 1842-1929)
# [[Annie Pardo Cemo]] biologo zelularra (Mexiko 1941)
# [[Antonia Varela Pérez]] astrofisikaria (Kanariak 1965)
# [[Aurélia de Sousa]] margolaria (Txile/Portugal 1866-1922)
# [[Aurora Reyes]] margolaria (Mexiko 1908-1985)
# [[Beau Garrett]] aktorea, modeloa (AEB 1982)
# [[Bega Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1511-1582)
# [[Begoña Villacís]] abokatua, politikaria (Madril 1977)
# [[Belén Funes]] film zuzendaria, gidoilaria (Bartzelona 1984)
# [[Blanca Álvarez Mantilla]] kazetaria (Madril 1931-2000)
# [[Blanca Catal%C3%A1n de Oc%C3%B3n y Gayol%C3%A1]] botanikaria (Aragoi, 1860-1904)
# [[Brittany Brewer]] saskibaloi-jokalaria (AEB 1997)
# [[Calypso Botez]] idazlea (Errumania, 1880-1933)
# [[Carlota Rosales]] margolaria (Madril 1872-1958)
# [[Carmen Caamaño Díaz]] ekintzaile politikoa (Madril 1909-2006)
# [[Carmen Santonja]] kantautorea, idazea, margolaria (Madril 1934-2000)
# [[Carmen Werner Vallejo]] dantzaria, koreografoa (Madril 1953)
# [[Carmina Virgili]] geologoa, politikaria (Bartzelona, 1927-2014)
# [[Cathay Williams]] esklaboa, militarra (AEB 1844-1893)
# [[Cecilia Álvarez Correa]] ingeniari industriala, politikaria (Kolonbia 1953)
# [[Charlotte de Turckheim]] aktorea, umoregilea (Frantzia 1955)
# [[Charlotte Scott]] matematikaria (Erresuma Batua, 1858-1931)
# [[Chékéba Hachemi]] aktibista, idazlea, 1. emakume diplomazialaria (Afganistan 1974)
# [[Christine Brennan]] kirol kazetaria (AEB, 1958)
# [[Christine Jorgensen ]] aktorea, aktibista (AEB 1926-1989)
# [[Claire Voisin]] matematikaria (Frantzia 1962)
# [[Clara Che Tórtola]] saskibaloi jokalaria (Valentzia 1997)
# [[Clara Isabel Francia]] kazetaria (Errioxa 1940)
# [[Clotilde Catal%C3%A1n de Oc%C3%B3n y Gayol%C3%A1]] entomologoa, poeta (Aragoi, 1863-1946)
# [[Concha Caballero]] politikaria (Baena, 1956 - Sevilla, 2015)
# [[Concha Michel]] abeslaria, ikertzailea (Mexico 1899-1990)
# [[Conchita Goyanes]] aktorea (Malaga 1946-Madril 2016)
# [[Conchita Montes]] aktorea (Sevilla 1914- Portugal 1994)
# [[Dámasa Cabezón]] pedagogo eta hezitzailea (Argentina, 1792 -Txile, 1861)
# [[Desirée de Fez]] kazetaria, idazlea, zinema kritikaria (Bartzeloa 1977)
# [[Diana Navarro]] abeslaria (Malaga 1978)
# [[Dilras Banu Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1622-1657)
# [[Dodo (komikigilea)|Dodo]] Frantziako komikigilea (Rabat, 1955)
# [[Dolores Correa Zapata]] idazlea (Mexiko 1853-1924)
# [[Dolores Jiménez Muro]] hezitzailea, iraultzailea (Mexiko 1848-1925)
# [[Édith Grattery]] Frantziako ilustratzaile eta komikigilea (Marseilla, 1960)
# [[Edith Lederer]] nazioarteko kazetaria (AEB, 1943)
# [[Elena Arizmendi Mejia]] idazle feminista (Mexiko, 1884-1949)
# [[Elena Martín Ortega]] psikologa eta irakaslea (Espainia 195??)
# [[Elena Santonja]] tb aurkezlea (Madril 1932-2016)
# [[Elena Torres Cuéllar]] lider iraultzailea (Mexiko 1893-1970)
# [[Elizabeth Bugie]] biokimikaria (AEB, 1920-2001)
# [[Elsa von Freytag-Loringhoven|lsa von Freytag-Loringhoven]] Artista (Alemania, 1874-1927)
# [[Emily Bisharat]] legelaria (Jordania, 1913-2004)
# [[Encarnación Cubas Báez]]
# [[Enriqueta Morales]] hezitzailea eta erizain feminista (APanama, 1891-1986)
# [[Estelle Ramey]] endokrinologo, feminista (AEB, 1917-2006)
# [[Ethel Arnold]] kazetari, idazle eta hizlari, emakumeen sufragioaren aldeko aktibista (Britainia Handia 1865- 1930)
# [[Eugénie Brazier]] sukaldaria (Frantzia 1895-1977)
# [[Eunice Odio]] poeta (Costa Rica 1919- exiko 1974)
# [[Fatoumata K%C3%A9b%C3%A9]] astrofisikaria, hezitzailea (Frantzia, 1985)
# [[Fereshteh Ahmadi]] eleberrigilea (Iran 1972)
# [[Florence Cestac]] Frantziako komikigilea
# [[Florence Farmborough]] argazkilaria , idazlea (Britainia, 1887-1978)
# [[Florencia Serranía Soto]] ingeniari mekanikoa (Mexiko 1963)
# [[Franca Rame]] aktorea, idazlea, politikaria (Italia 1929-2013)
# [[Frances Jolliffe]] aktorea (AEB, 1873 – 1925)
# [[Gemma Cuervo]] aktorea (Bartzelona 1934)
# [[Gertrude Mary Woodward]] ilustratzailea (Britainia, 1854-1939)
# [[Greta Fernández]] aktorea (Bartzelona 1995)
# [[Gulbadan Begum]] biografoa, poeta, printzesa (Mogol Inperioa 1523-1603)
# [[Hamida Banu Begum]] enperatriza (Mogol inperioa 1527-1604)
# [[Hedwig Bleuler-Waser]] sufragista (Zurich, 1869 - Zollikon, 1940)
# [[Hiromi Uehara]] piano-jolea (Japonia 1979)
# [[Ifigenia Martinez]] ekonomialaria, politikaria (Mexiko 1930)
# [[Ingibjörg H. Bjarnason]] sufragista, irakaslea, artista eta politikaria (Islandia, 1867-1941)
# [[Inma Serrano]] kantautorea (Alacant 1968)
# [[Isa Duque]] psikologoa, sexologoa (Zaragoza, 1985)
# [[Isabel Andreu de Aguilar]] sufragista,ekintzailea (Puerto Rico, 1887-1948)
# [[Isabel Tenaille]] tb aurkezlea (Madril 1951)
# [[Isabella Mamani|Isabella Brunilda Mamani]] iamara abokatua eta politikaria (Txile, 1988)
# [[Itelvina Massioli]] pedagogo feminista (Brazil, XX. mendea)
# [[Jahanara Begum]] printzesa, poeta (Mogol Inperioa 1614-1681)
# [[Jahanzeb Banu Begum]] printzesa (Mogol Inperioa 1649-1705)
# [[Jan Goodwin]] idazlea eta ikerketa kazetaria (AEB, 1948)
# [[Jane Brigode]] politikaria (Belgika, 1870-1952)
# [[Janeane Garofalo]] komediantea, aktorea (AEB 1964)
# [[Jeanne Córdova]] idazlea, lesbiana aitzindaria (Alemania/AEB 1948-2016)
# [[Jojo Moyes]] kazetaria, idazlea (EB 1969)
# [[Juana Belén Gutiérrez de Mendoza]] hezitzailea, sufragista (Mexiko 1875- 1942)
# [[Julia Piaton]] aktorea (Frantzia 1985)
# [[June Carmona]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 2005)
# [[Karla Jay]] idazlea, ikertzailea (AEB 1947)
# [[Kathryn Bertine]] kirolaria, aktibista eta idazlea (AEB, 1975)
# [[Kelly McEvers]] kazetaria, gerrako korrespontsala (AEB, 1970)
# [[La Niña de La Puebla]] abeslaria (Sevilla 1908-Malaga 1999)
# [[Laia Raventós Roig]]saskibaloi jokalaria (Bartzelona 1997)
# [[Laura Aliaga]] saskibaloi jokalaria (Alacant 1994)
# [[Laura Granados]] kantautorea (Cádiz 1966)
# [[Laura Juliana Ramírez Ruiz]] ilustratzailea, komunikatzalea eta sortzailea (Mexiko...)
# [[Lila Clunas]] sufragisa (Eskozia, 1875-1968)
# [[Lisa Gherardini]] noblea, Mona Lisa (Florentzia 1479-1542)
# [[Louise Weiss]] idazlea, politikaria (Frantzia 1893-1983)
# [[Lucía Gil]] abeslaria, aktorea (Madril 1998)
# [[Luz Vidal]] Sindikalista, politikaria, maputxea (Txile, 1973)
# [[Maite Cazorla]] saskibaloi jokalaria (Kanariak 1997)
# [[Malagako emakumeen kartzela zaharra]] (1937-1954)
# [[Manolita Piña]] artista (Uruguai, 1883-1994)
# [[Mara Goyanes]] aktorea (Madril 1942-2006)
# [[Margaret Ogola]] pediatra, idazlea (Kenya, 1958-2011)
# [[Maria Angela Ardinghelli]] Itzultzailea, matematikaria, fisikaria (Italia, 1728-1825)
# [[Maria Cederschiöld]] kazetaria eta sufragista (Suedia, 1856-1935)
# [[María del Refugio García]] maistra, sufragista (Mexiko 1889-1973)
# [[María Dolores Medina]] kristau erlijiososa (Mexiko 1860- 1925)
# [[María José Goyanes]] aktorea (Madril 1948-)
# [[María Luisa Ponte]] aktorea (Valladolis 1918-Madril 1996)
# [[María Parrado]] abeslaria (Cádiz 2001)
# [[María San Juan]] kazetaria (Asturias 1963)
# [[María Villalón]] abeslaria (Malaga 1989)
# [[Marie Ange Guillaume]] kazetari, idazle eta gidoilaria (Frantzia, 1945)
# [[Marjory Warren]] geriatra (Erresuma Batua, 1897-1960)
# [[Marta Hermida]] saskibaloi jokalaria (Madril 1997)
# [[Martha Jungwirth]] margolaria (Austria 1940)
# [[Maruja Callaved]] tb aurkezlea (Huesca 1921-Madril 2018)
# [[Mary Fields]] esklaboa, 1. postari afroamerikarra (AEB 1832-1914)
# [[Mary Garden]] opera abeslaria (Eskozia, 1874-1967)
# [[Mary J. Rathbun]] zoologoa (AEB, 1860-1943)
# [[Mazie E. Clemens]] Lehen Mundu Gerrako korresponsala (AEB, 1890-1952)
# [[Mélanie Auffret]] film zuzendaria, gidoilaria Frantzia, XX. mendea)
# [[Mercedes Gómez Otero]] preso komunista (Madril 1915-?)
# [[Meredith Monroe]] aktorea (AEB 1969)
# [[Mimí Muñoz]] aktorea (Espainia 1914-1987)
# [[Mireia Hernández]] igeriketa sinkronizatuko kirolaria (Espainia 2002)
# [[Modesta Sanginés Uriarte]] idazle eta musikagilea (Bolivia, 1832-1887)
# [[Mumtaz Mahal]] enperatriza (Mogol Inperioa 1593-1631)
# [[Nadira Banu Begum]] printzesa (India 1618-Pakistan 1659)
# [[Nathalie Roques]] Frantziako idazlea eta komikigilea
# [[Nika Shakarami]] manifestari desagertu eta hila (Iran 2005-2022)
# [[Nina Stemme]] sopranoa (Suedia 1963)
# [[Niña de Antequera]] abeslaria (Malaga 1921-Sevilla 1972)
# [[Noora Niasari]] zinema zuzendari eta gidoilaria (Teheran)
# [[Nur Jehan]] enperatriza, poeta (Kandahar 1577-Lahore 1645)
# [[Olga Bancic]] ekintzaile komunista judua (Errumania 1912- Alemnia 1944)
# [[Olga Skorojodova]] zientzialaria, hezitzailea (SESB, 1911-1982)
# [[Paquita Rico]] aktorea (Sevilla 1929-2017)
# [[Park Wan Suh|Park Wan Sun]] idazlea (Korea, 1981-2011)
# [[Pasión Vega]] abeslaria (Madril 1976)
# [[Paula Cons]] dokumental- eta film zuzendaria (Coruña 1976)
# [[Paula Dalli]] abeslaria, aktorea, idazlea (Alacant 1993)
# [[Petra Herrera]] gizon gudari mozorrotua (Mexiko 1887-1917)
# [[Petronila Riquelme]] Bernardo O'Higgins.en alaba mestizoa (Los Angeles, Txile, 1808? - Valparaiso, 1870)
# [[Piedad Bonnett]] idazlea, poeta (Kolonbia, 1951)
# [[Piedad de la Cierva]] zientzialaria (Murtzia, 1913-2007)
# [[Pilar Muñoz]] aktorea (Madril 1911-1980)
# [[Randi Blehr]] sufragista (Norvegia, 1851-1928)
# [[Rhea Durham]] modeloa (AEB 1978)
# [[Roberta Cowell]] lasterketa- eta borroka-pilotua, 1. Emakume trans britainiarra (EB 1918-2011)
# [[Rocío Molina Cruz]] dantzaria, koreografoa (Malaga 1984)
# [[Rosario Robles]] politikaria (Mexiko 1956)
# [[Rose Mbowa]] idazlea, feminista (Uganda 1943-1999)
# [[Roshanara Begum]] printzesa, poeta (Mogol Inperioa 1617-1671)
# [[Ruja Ignatova]] iruzurgilea (Bulgaria/Alemania 1980)
# [[Ruqaiya Sultan Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1542-1626)
# [[Ruth Sager]] genetista (AEB, 1918-1997)
# [[Sadie Kneller Miller]] kazetaria (AEB, 1867-1920)
# [[Salima Sultan Begum]] poeta, enperatriza (India 1539- Mogol Inperioa 1612)
# [[Sálvorako emakume heroiak]] erreskatea, Galizia 1921.01.02
# [[Samantha Gilabert]] abeslaria (Alacant 1994)
# [[Sarah Moon]] argazkilaria (Frantzia, 1941)
# [[Sarina Esmailzadeh]] manifestari nerabe erahila (Iran 2006-2022)
# [[Segoviako kartzela zaharra]] emakumeen kartzela (1946-1956)
# [[Soledad Miranda]] aktorea, abeslaria (Sevilla 1943-Portugal 1970)
# [[Sonia Montecino|Sonia Montecinco]] aimara ikertzaile, antropologoa, idazlea (Txile, 1954)
# [[Sophia Delza]] dantzaria, idazlea (AEB, 1903-1996)
# [[Stacey Kent]] abeslaria (AEB 1968)
# [[Suzanne Corkin]] neurozientzialaria (AEB, 1937-2016)
# [[Svetlana Mojsov]] biokimikaria (Jugoslavia 1947)
# [[Tebello Nyokong]] Kimikaria (Hegoafrika, 1951)
# [[Teresa Nieto]] dantzaria, koreografoa (Tanger 1953)
# [[Thea Sharrock]] antzerki eta film zuzendaria (EB 1976)
# [[Vainica Doble]] musika bikotea (1971-2000)
# [[Van Buren ahizpak]] moto bidaiariak, AEB 1916
# [[Vera Peters]] onkologoa (Kanada, 1911-1993)
# [[Vicky Lagos]] aktorea (Madril 1938)
# [[Victoria Teijeiro]] aktorea, irakaslea (Coruña 1974)
# [[Victorina Bridoux]] poeta eta eleberrigilea (Manchester, 1835-San Cruz Tenerifekoa, 1862)
# [[Virginia Grütter]] poeta, aktorea (Costa Rica 1929-2000)
# [[Yolanda Retter]] liburuzaina, idazlea (AEB 1948-2007)
# [[Zeb-un-Nisa Begum]] printzesa poeta (Mogol Inperioa 1638-1702)
# [[Zena Tooze]] biologo, ekologista (Kanada, 1955)
# [[Zenana]] emakumeen etxe zatia (India XII. mendea)
# [[Zoe Ducós]] aktorea, gidoilaria (Argentina 1928-Venezuela 2002)
# [[Zulma Brandoni de Gasparini]] paleontologoa (Argentina, 1944)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''maiatza''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Ormatza Imatz]] '''SORTUA''' sexologoa (Bakio, 1967)
# [[Aitziber González García]] '''SORTUA''' arkeologoa, ikertzailea (Gasteiz 1991)
# [[Alaitz Arenzana]] ----'''SORTUA''' artista eta zinemagilea (Bilbo, 1976)
# [[Amaia Barrena García]] ----'''SORTUA'''idazlea, poeta (Basauri, 1989)
# [[Esti Ansotegi Guruziaga]] ----'''SORTUA''' psikologoa (Zornotza, 1976)
# [[Itziar Sapsootham]] '''SORTUA''' geografoa eta ikertzailea (Eibar, 1986)
# [[Lucia Arrube]] '''SORTUA'''erraketista (Iurreta, 1923 - Zornotza, 2012)
# [[Margarita Unzalu Arana]] ----'''SORTUA''' idazlea (Durango, 1892-1973)
# [[Rosa Hernández (artista)]] ----'''SORTUA''' eskultorea eta margolaria (Tenerife, 1955)
# [[Sama Bilbao]] '''SORTUA''' ingeniari industriala eta irakaslea (Bilbo 1961)
# [[Agnes Baden-Powell]] Nesken eskaut talde sortzailea (Ingalaterra 1858-1945)
# [[Aim%C3%A9e Antoinette Camus]] botanikaria (Frantzia, 1879-1965)
# [[Alejandra Rodríguez]] kazetaria, abokatua, 60 urteko Miss Buenos Aires 2024 (Argentina 1963)
# [[Alice Recoque]] informatikaria (Aljeria 1929- Frantzia 2021)
# [[Alicia Machado]] aktorea, Miss Unibertso 1996 (Venezuela 1976)
# [[Alison Hargreaves]] alpinista (EB, 1962-K2, 1992)
# [[Amalia Miranzo]] politikaria eta irakaslea (Cuenca, 1939-2014)
# [[Amelia Vega]] abeslaria, enpresaburua, Miss Unibertso 2003 (Dominikar Errepublika 1984)
# [[Ana de Mendoza de la Vega]] noblea (Valladolid 1554-Guadalajara 1633)
# [[Ana García Carías]] abokatua, lehen dama (Honduras 1968)
# [[Ana Sofía Henao]] modeloa, idazlea, ilustratzailea (Kolonbia, 1982)
# [[Andrea Meza]] Miss Unibertso 2020 (Mexiko 1994)
# [[Anita Conti]] ozeanografoa (Frantzia, 1899-1997)
# [[Anna Cruz]] saskibalioi jokalaria (Bartzelona 1986)
# [[Anna Montañana]] saskibaloi jokalari ohia, entrantzailea (Valentzia 1980)
# [[Anna Pazos]] idazlea (Bartzelona 1991)
# [[Anna Roig Serra]] fisikaria (Katalunia, 1962)
# [[Anne Marie Braafheid]] Miss Unibertsoko 1. Finalista beltza (Surinam 1947)
# [[Anne-Laure Folly]] zinema zuzendaria (Togo, 1954)
# [[Annie Fratellini]] aktorea, pailazoa (Frantzia, 1932-1997)
# [[Ánxela Loureiro]] poeta, idazlea eta abeslaria (Ferrol, 1956)
# [[Barbara May Cameron]] argazkilaria, poeta, idazlea eta giza eskubideen aldeko ekintzailea (AEB, 1954 - 2002ko)
# [[Barbara Sepúlveda|Barbara Sepulveda]] feminista abokatua (Santiago, 1985)
# [[Beatriz Bernal]] Espainiako 1. emakume idazlea (Valladolid 1501/1504- 1562/1586)
# [[Beatriz Domínguez-Gil]] medikua, nefrologoa (Coruña 1971)
# [[Beatriz Sarlo]] idazlea (Argentina, 1942)
# [[Begoña Etayo Ereña]] Euskal Herriko feminista (Bilbo, 1958)
# [[Betty Molesworth]] botanikaria (Zeelanda Berria, 1913-2002)
# [[Bolette Berg]] argazkilaria (Norvegia, 1872-1944)
# [[Brook Lee]] modeloa, Miss Unibertso 1997 (AEB 1971)
# [[Camila Kater]] film zuzendaria (Brasil 1990)
# [[Carla Nieto]] aktorea (Girona 1983)
# [[Carmen Díez de Rivera]] politikaria (Madril 1942-1999)
# [[Carmen Villalobos]] aktorea (Kolonbia 1983)
# [[Carolyn Steel]] arkitektoa, idazlea, ikertzailea eta unibertsitateko irakasle ingelesa (Londres ?)
# [[Catalina de Mendoza y Sandoval]] noblea (Granada 1916-1686)
# [[Catherine Peñán]] patinatzailea (Santiago, 1989)
# [[Catriona Gray]] Miss Unibertso 2018 (Australia 1994)
# [[Cecil Dorrian]] gerrako korrespontsala (AEB, 1882-1926)
# [[Cg'ose Ntcox'o]] artista (Botswana, 1950-2013)
# [[Chefa Alonso]] musikagilea (Coruña 1955)
# [[Clara Roquet]] zinema zuzendaria eta gidoilaria (1988)
# [[Clara Stauffer]] espioia, falangekoa (Madril 1904-984)
# [[Concepción Dancausa]] politikaria, funtzionarioa (Burgos 1952)
# [[Corina Smith]] abeslaria, aktorea (Venezuela 1991)
# [[Cristina Ruiz Ortega]] exekutiboa (Espainia 1970)
# [[Cynthia Elbaum]] fotokazetaria (AEB, 1966-1994)
# [[Dana Randall]] informatikaria (AEB 1968)
# [[Da'Vine Joy Randolph]] aktorea, kantaria (AEB 1986)
# [[Demi-Leigh Nel-Peters]] enpresaburua, Miss Unibertso 2017 (Hegoafrika 1995)
# [[Denise Ferreira da Silva]] filosofoa eta artista (Brasil, 1963)
# [[Denise Quiñones]] aktorea, Mis Unibertso 2001 (Puerto Rico 1977)
# [[Dominga Neculmán]] zeramikagilea (Walmapu, 1937-2022)
# [[Dorothy Liddell]] arkeologoa (Erresuma Batua, 1890-1938)
# [[Eden Golan]] abeslaria (Errusia/Israel 2003)
# [[Ekaterina Zelenko]] hegazkinlari militarra (Errusia 1916-1941)
# [[Elisa Aguilar]] saskibaloi jokalaria (Madril,1976)
# [[Elisabeth Ohlson Wallin]] argazkilaria (Suedia 1961)
# [[Eliza Ruhamah Scidmore]] idazlea, argazkilaria (AEB 1856-1928)
# [[Elizabeth Gould Bell]] medikua eta sufragista (Erresumna Batua, 1862-1934)
# [[Elizabeth McCombs]] 1. emakume parlamentaria (Zeelanda Berria 1873-1935)
# [[Elsa Donaire Malagelada]] saskibaloi jokalaria (Girona, 1979)
# [[Emily Stowe]] medikua (Kanada, 1831-1903)
# [[Encarnación Alzona]] historilaria eta sufragista (Filipinak, 1895-2001)
# [[Enriqueta_Sèculi]] pedagoga, kirolaria eta feminista (Bartzelona, 1897-1976)
# [[Ericka Ñanco]] ekintzailea eta politikari maputxea nén (Walmapu, 1992)
# [[Esther Hill]] arkitektoa (Kanada, 1895-1985)
# [[Eugenie Clark]] iktiologoa (AEB, 1922-2015)
# [[Evaluna Montaner]] aktorea, kantaria (Venezuela 1997)
# [[Felisa Rincón de Gautier]] politikaria (Ameriketako Estatu Batuak, 1897-1994)
# [[Fernanda García Lao]] idazlea (Argentin/ Espainia 1966)
# [[Francisca Linconao]] lider maputxea (Walmapu, 1958)
# [[Fuencisla Clemares]] exekutiboa (Madril 1974)
# [[Gabriela Isler]] modeloa, Miss Unibertso 2013 (Venezuela 1988)
# [[Gabriela Mandujano]] sufragista, politikaria (Txile 1902-1984)
# [[Gidaritza]] neskato-eskaut taldeen mugimendua
# [[Gloria Diaz]] modeloa, Miss Unibertso 1969 (Filipinak 1951)
# [[Grettell Valdez]] aktorea (Mexiko 1976)
# [[Gwendolyn Lizarraga]] ekintzailea, politikaria eta enpresa burua (Belize, 1901-1975)
# [[Hanna Sheehy-Skeffington]] sufragista eta nazionalista (Irlanda, 1877-1946)
# [[Harnaaz Sandhu]] Miss Unibertso 2021 (India 2000)
# [[Harriet Chalmers Adams]] esploratzailea, argazkilaria (AEB 1875-Frantzia 1937)
# [[He Zehui]] fisikari nuklearra (Txina, 1914-2011)
# [[Herminia Aburto Colihueque|Herminia Aburto]] lider maputxea
# [[Huda Akil]] neurozientzialaria (Siria-AEB, 1945)
# [[Inma Rubiales]] idazlea (Badajoz 2002)
# [[Inmaculada Rodríguez-Piñero]] politikaria (Madril 1958)
# [[Iris Mittenaere]] modeloa, Miss Unibertso 2016 (Frantzia 1993)
# [[Iris van Herpen]] moda diseinatzailea (Herbehereak 1984)
# [[Isabel de Liaño]] idazlea (Valladolid XVI. Mendea-XVII. mendea)
# [[Isabel dos Santos]] ekonomialaria, aberatsa (Errusia/Angola 1973)
# [[Isabel Millé Giménez]] ikertzailea, liburuzaina, poeta (Almeria 1894- 1990)
# [[Isabel Ov%C3%ADn Camps]] kimikaria, irakaslea (Sevilla, 1887-1972)
# [[Ivette María Tato]] igerilaria (Bartzelona 1975)
# [[Janet Rowley]] genetikaria (AEB, 1925-2013)
# [[Jayne Atkinson]] aktorea (EB/AEB 1959)
# [[Jennifer Hawkins]] modeloa, Miss Unibertso 2004 (Australia 1983)
# [[Joanna Haigh]] fisikaria (Erresuma Batua, 1954)
# [[Josefa Tito Recalde]] enpresaburua (Donostia, 1802-1858)
# [[Josephine Cecilia Diebitsch Peary]] esploratzaile aitzindaria (AEB 1863-1955)
# [[Júlia Bacardit]] idazlea (Bartzelona 1991)
# [[Juliane Koepcke]] zoologoa (Peru-Alemania, 1954)
# [[Juliette Gordon Low]] Espainian eta Kuban neska eskaut taldeen sortzailea (AEB 1860-1927)
# [[Justine Pasek]] artista, 2. Miss Unibertso 2002 (SESB/Panama 1979)
# [[Karina Riquelme Viveros]] abokatu maputxea (Walmapu, 1981)
# [[Kate Sessions]] botanikaria (AEB, 1857-1940)
# [[Kate Swift]] idazlea, editorea (AEB 1923-2011)
# [[Katharine Blunt]] kimikaria, nutrizionista (AEB, 1876-1954)
# [[Kathleen Cruise O'Brien]] sufragista eta irakaslea (Irlanda, 1886-1938)
# [[Kimberley Tell]] aktorea, abeslaria (Lanzarote 1989)
# [[Kimberly Dozier]] kazetaria, gerrako korrespontsala (AEB,1966)
# [[Kimera (abeslaria)]] (Hego Korea 1954)
# [[Kirsten Vangsness]] aktorea, gidoilaria (AEB 1971)
# [[Laia Palau]] saskibaloi jokalaria (Bartzelona 1979)
# [[Laura Aguilar]] argazkilaria (AEB, 1958-2018)
# [[Laura Gil]] saskibaloi jokalaria (Murtzia 1992)
# [[Lauren Groff]] idazlea (AEB 1962)
# [[Lea Gabrielle]] kazetaria, diplomatiko ohia, hegazkinlaria (AEB,1975)
# [[Lidia Lopujova]] dantzaria (Errusia, 1892-1981)
# [[Liliana Ancalao]] poeta, irakasle maputxea (Walmapu, 1961)
# [[Lisa Randall]] fisikaria (AEB 1962)
# [[Liubov Sóbol]] apolitikaria, ekintzailea (Errusia 1987)
# [[Lola Glaudini ]] aktorea (AEB 1971)
# [[Louise Gavan Duffy]] sufragista eta nazionalista (Niza, 1884 - Dublin, 1969)
# [[Luisa Mendoza y Mendoza]] noblea (1582-Nadril 1619)
# [[Luna Pamies]] aktorea (Alacant, 2003)
# [[Lydia Davis]] idazlea (AEB, 1947)
# [[Małgorzata Szumowska]] film zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Polonia 1973)
# [[María Abrisqueta de Zulueta]] Espainian eta Kuban neska-eskaut taldeen sortzailea (Donostia 1911-1992)
# [[Maria Bellido]] heroia (Jaen 1755-1809)
# [[María Catrileo|Maria Catrileo]] hizkuntzalari maputxea (Walmapu, 1944)
# [[María de Mendoza y Fonseca]] noblea, arte-bildumagilea (Espainia 1516-1580)
# [[María Dolores Dancausa]] bankaria, exekutiboa (Burgos 1959)
# [[María Gómez de Sandoval y Torres de Navarra]] noblea (?- 19)
# [[María José García Beato]] legelaria, bankaria, exekutiboa (Kordoba 1965)
# [[Maria Koepcke]] ornitologoa (Alemania-Peru, 1924- 1971)
# [[María La Ribot]] koreografoa (Madril 1962)
# [[María Martinón Torres]] Medikua, antropologoa (Orense, 1974)
# [[Maria Rúbies]] maistra eta politikaria (Leida, 1932-1983)
# [[Maria Tereza Jorge P%C3%A1dua]] ekologoa (Brasil, 1943)
# [[Marie Høeg]] sufragista eta argazkilaria (1866-1949)
# [[Marie Pape-Carpantier]] pedagoga eta feminista frantziarra (Frantzia 1815 - 1878)
# [[Marina Geli]] medikua, politikaria (Girona 1958)
# [[Marta Alonso]] onkologo ikertzailea (Lodosa 1974)
# [[Marta Fernández (saskibaloi-jokalaria)]] (Bartzelona,1981 19)
# [[Marta Vergara]] sufragista, idazlea (Txile 1898- 1995)
# [[Marta Xargay]] saskibaloi jokalaria (Girona 1990)
# [[Martha Vasconcellos]] modeloa, Miss Unibertso 1968 (Brasil 1948)
# [[Mary Lowndes]] artista eta sufragista (Dorset, 1856 - Londres, 1929)
# [[Maud Bonneaud]] margolaria (Limoges, 1921-Madril, 1991)
# [[Maya Moore]] saskibaloi jokalaria (AEB 1989)
# [[Melba Roy Mouton]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1929-1990)
# [[Mélodie Nakachian]] ume bahitua, psikologoa (AEB 1982)
# [[Mencía de Mendoza]] noblea, arte-bildumagilea (Guadalajara 1508-Valentzia 1554)
# [[Mercè Arànega]] aktorea (Agentina/Katalunia 1957)
# [[Meri Te Tai Mangakāhia]] sufragista (Zeelanda Berria, 1868-1920)
# [[Mónica López (aktorea)]] (Kanariak 1969)
# [[Mpule Kwelagobe]] aktibista, Miss Unibertso 1999 (Bostwana 1979)
# [[Nabila Espanioly]] aktibista, pedagogoa, feminista (Israel 1955)
# [[Nandipha Mntambo]] eskultorea eta artista (Hegoafrika, 1982)
# [[Nanna Aakjær|Nanna Aakjaer]] eskultorea eta sufragista (Danimarka, 1874-1962)
# [[Natalia Torrente]] kirol kazetaria (Madril 1984)
# [[Natividad Almeda-López|Natividad Almeda Lopez]] legelaria (Filipinak, 1892-1977)
# [[Natividad Llanquileo]] Abokatua eta politikari maputxea (Walmapu, 1984)
# [[Neri Oxman]] arkitektoa, diseinatzailea, irakaslea (Israel/AEB 1976)
# [[Nettie Honeyball]] futbolaria (Londres 1871- Argentina XX. mendea))
# [[Oksana Fiodorova]] abeslaria, polizia, Miss Unibertso 2002 (Errusia 1977)
# [[Olga Poblete]] irakaslea, gizarte buruzagia (Txile 1908-1999)
# [[Olha Kobylianska]] idazlea (Ukraina 1863-Errumania 1942)
# [[Olivia Culpo]] influencerra, Miss Unibertso 2012 (AEB 1992)
# [[Oracene Price]] tenis entrenatzailea (AEB 1952)
# [[Orna Grumberg]] informatikaria (Israel 1952)
# [[Paget Brewster]] aktorea (AEB 1969)
# [[Patricia Dauder]] artista (Bartzelona, 1973)
# [[Patricia Goldman-Rakic]] neurologoa (AEB, 1937-2003)
# [[Patricia Manterola]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1972)
# [[Patsy Adam-Smith]] idazlea, historialaria (Australia 1924-2001)
# [[Paula Painén Calfumán|Paula Paiñén Calfuman]] Kultura maputxearen ordezkaria (Walmapu, 1931)
# [[Paulina Vega]] enpresaburua, Miss Unibertso 2014 (Kolonbia 1993)
# [[Pia Wurtzbach]] enpresaburua, Miss Unibertso 2015 (Alemania/Filipinak 1989)
# [[Pilar Belzunce de Carlos]] mezenasa (Filipinak, 1925-Donostia, 2015)
# [[Pilar Martín Gila]] idazlea (Segovia 1962)
# [[Queralt Casas]] sakibaloi jokalaria (Girona 1992)
# [[Ramona Reyes]] emagin eta politikari maputxea (Txile, 1967)
# [[R'Bonney Gabriel]] Miss Unibertso 2022 (AEB 1994)
# [[Rebeca Jiménez]] abeslaria (Segovia 1975)
# [[Rivka Oxman]] arkitekto, ikertzailea, irakaslea (Israel 1950)
# [[Robyn Davidson]] idazlea (Australia 1950)
# [[Rochelle Aytes]] aktorea, modeloa (AEB 1976)
# [[Rosa Serra]] eskultorea (Vic, 1944)
# [[Rosa Smith Eigenmann]] iktiologoa (AEB, 1858-1947)
# [[Rose Kennedy|Rose Kenedy]] filantropoa (AEB, 1890-1995)
# [[Rosita Ferrer]] Kopla kantaria eta egilea (Bartzelona,1935)
# [[Safi Faye]] zinema zuzendaria (Senegal, 1934-2023)
# [[Samara de Córdova]] aktore eta idazlea (Guatemala, 1923-2015)
# [[Sasha Waltz ]] dantzaria, koreografoa (Alemania 1963)
# [[Semiha Berksoy]] opera abeslaria (Turkia, 1910-2004)
# [[Séverine Vidal]] idazlea (Frantzia, 1969)
# [[Sheynnis Palacios]] kazetaria, Miss Unibertso 2023 (Nikaragua 2000)
# [[Silvia Palumbo]] kantautorea (Argentina 1961)
# [[Soledad Bacarreza]] psikologo eta kirol kazetaria (Santiago, 1969)
# [[Sonsoles de Icaza]] aristokrata, Balentziagaren musa (Avila 1914- Madril 1996)
# [[Valentina Pinelo]] moja idazlea (Sevilla XVI. Mendea-XVII. mendea)
# [[Vanisha Mittal]] aberatsa, enpresaburua (India 1980)
# [[Verónica Figueroa Huencho|Veronica Figueroa Huencho]] irakasle eta politikari maputxea (Santiago, 1974)
# [[Virginia Cowles]] gerrako idazlea eta kazetaria (1910-1983)
# [[Yehni Djidji|Yenni Djidji]] idazlea eta blogaria (Boli Kosta, 1988)
# [[Yuri Kochiyama]] ekintzailea (AEB 1921-2014)
# [[Zofia Stryjeńska]] margolaria (Krakovia 1891-Geneva 1976)
# [[Zozibini Tunzi]] Miss Unibertso 2019 (Hegoafrika 1993)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''Apirila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Irati Cuadrado Noain]] ef--'''SORTUA''' iraupen eskalatzailea (Burlata, 2001)
# [[Juana Cortés Amunarriz]] ----'''SORTUA''' idazlea (Hondarribia, 1966)
# [[Nerea Intxausti Castiñeira]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Pasai Donibane, 2000)
# [[Abigail eta Brittany Hensel]] maistrak, biki siamdar bizefalikoak (AEB 1990)
# [[Adelaida Avagyan]] medikua, ikertzailea (Armenia-AEB, 1924-2000)
# [[Adelina Jiménez Jiménez]] maistra ijitoa (1945)
# [[Adriana Hoffmann]] biologoa (Txile 1940)
# [[Agnès McLaren]] medikua, sufragista (EB 1837-Frantzia 1913)
# [[Aida Fern%C3%A1ndez R%C3%ADos]] biologoa, ozeanografoa (Galizia, 1947-2015)
# [[Akiko Kojima]] modeloa, Miss Unibertso 1959 (Japonia 1936)
# [[Amelia Cuñat Monleon]] marrazkilaria, zeramikaria (Valentzia 1878-1946)
# [[Amparo Muñoz]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso (Malaga 1954-2011)
# [[Amparo Navarro Giner]] maistra (Valentzia, 1900-1986)
# [[Ana Jaren]] ilustratzailea (Sevilla 1985)
# [[Ane Campos]] futbolaria (Getaria, 1999)
# [[Angela Marinescu]] poeta (Errumania 1941-2023)
# [[Anna Callender Brackett]] filosofa eta feminista estatubatuarra (EEUUko Bostonen, 1836-1911)
# [[Anna Güell Torne]] aktorea (Katalunia 1961)
# [[Anna Kolbrún Árnadóttir|Anna Kolbrún]] maistra eta politikaria (1970-2023)
# [[Anna Munro]] sufragista (EB 1881-1962)
# [[Anna Turbau]] argazkilaria (Bartzelona 1949)
# [[Anne Knight]] sufragista (BH 1786-1862)
# [[Anne Marie Pohtamo]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso (Finlandia 1955)
# [[Apasra Hongsakula]] modeloa, Miss Unibertso 1965 (Thailandia 1947)
# [[Armi Kuusela]] filantropoa, 1. Miss Unibertso (Finlandia 1934)
# [[Axelle Kabou]] idazlea (Kamerun, 1955)
# [[Aya Nakamura]] abeslaria (Frantzia, 1995)
# [[Barbara Blomberg]] dama, Karlos I.aren maitalea, Joan Austriakoaren ama (Alemania 1527-Kantabria 1597)
# [[Barbara Canepa]] Italiako komikigilea (Genoa, 1969)
# [[Barbara Foxley]] pedagogoa, sufragista (EB 1860-1958)
# [[Bárbara Palacios]] idazlea, Miss Unibertso 1986 (Madril/Venezuela 1963)
# [[Beatriz Iribarne Sánchez]] maistra eta ekintzailea (Almeria, 1942)
# [[Begoña Muruaga Laca]] filologoa, euskara teknikaria (Bermeo 1953)
# [[Bernadette Sanou Dao]] idazlea (Burkina Faso)
# [[Berry Berenson]] argazkilaria, aktorea (AEB 19)
# [[Bertha Gxowa]] politikaria eta ekintzailea (Hegoafrika, 1934-2010)
# [[Betty Lou Raskin]] kimikaria (AEB, 1924-2010)
# [[Bienvenida Sarmiento]] maistra (Argentina, 1804-1900)
# [[Camille Paglia]] kritikari soziala, idazlea (AEB 1947)
# [[Cándida Antonia Bueno Iso|Cándida Antonia Bueno]] maistra fusilatua (Zaragoza, 1912-1936)
# [[Carme Giralt Roses]] hezitzailea (Bartzelona 1940-2022)
# [[Carmen Delgado Vicente|Carmen Delgado]] Maistra eraila (Salamanca, 1899-1936)
# [[Carmen Guillén Lorente]] historialaria, ikertzailea, irakaslea (Murtzia 1988)
# [[Carmen Mola]] idazle taldea (Espainia, 2018)
# [[Carol Morris]] modeloa, Miss Unibertso 1956 (AEB 1936)
# [[Carroll Baker]] aktorea (AEB 1931)
# [[Cecilia Bolocco]] aurkezlea, Miss Unibertso 1987 (Txile 1965)
# [[Chantal van den Heuvel]] Belgikako idazlea
# [[Christiane Martel]] aktorea, Miss Unibertso 1953 (Frantzia 1935)
# [[Cirila Ubaldina García Díaz]] maistra eraila (Salamanca, 1893-1936)
# [[Clara Ragaz]] maistra, feminista (Suitza, 1894-1957)
# [[Clementia Taylor]] sufragista (EB 1810-1908)
# [[Corinna Tsopei]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1964 (Grezia 1944)
# [[Dayanara Torres]] idazle, abeslari, modeloa, Miss Unibertso 1993 (Puerto Rico 1974)
# [[Deborah Carthy-Deu]] modeloa, enpresaburua, Miss 1985 (Puerto Rico 1966)
# [[Debra Lafave]] maistra, estuproz kondenatua (AEB 1980)
# [[Delia Zapata Olivella]] dantzaria, irakaslea (Kolonbia 1926-2001)
# [[Denise Affonço]] idazlea (Kanbodia, 1944)
# [[Dia Mirza]] modeloa, aktorea, ekoizlea (India 1981)
# [[Djaili Amadou Amal]] idazlea (Kamerun, 1975)
# [[Dorothea Pertz]] botanikaria (EB 1859-1939)
# [[Duygu Asena]] idazlea (Turkia 1946-2006)
# [[Edith Ayrton]] idazlea, sufragista (EB 1879-1945)
# [[Edith Picton-Turbervill]] sufragista (EB 1872-1960)
# [[Edith Rebecca Saunders]] genetista (EB 1865-1945)
# [[Ela Gandhi]] politikaria (Hegoafrika, 1940)
# [[Eleanor Coppola]] dokumentalgilea, idazlea (AEB, 1936-2024)
# [[Elena Mendoza]] musikagilea (Sevilla 1973)
# [[Elisabetta Gnone]] idazle eta kazetari italiarra (Genova, 1965)
# [[Elizabeth Pease Nichol]] sufragista (EB 1807-1897)
# [[Emmeline Pethick-Lawrence]] sufragista (EB 1867- 1954)
# [[Estée Lauder]] kosmetika-enpresaburua (AEB 1906-2004)
# [[Esther Afua Ocloo]] ekintzailea (Ghana 1919-2002)
# [[Esther Pineda G]] idazlea, ikertzailea (Venezuela 1985)
# [[Ethel Ayres Purdie]] sufragista (EB 1874-1923)
# [[Ethel Lilian Voynich]] idazlea eta musikaria (Ballintemple, 1864 - New York, 1960)
# [[Eulalia Guzmán Barrón|Eulalia Guzmán Barrón]] maistra eta arkeologa mexikarra (Mexiko, 1890 - 1985)
# [[Eva Guillamon]] artista, dramagilea (Albacete 1978)
# [[Fannie Flagg]] aktorea, idazlea (AEB 1944)
# [[Fatou Keïta]] idazle (Boli Kosta, 1965)
# [[Frances Ames]] neurologo, aktibista (Hegoafrika, 1920-2002)
# [[Frances Power Cobbe]] sufragista, idazlea ekintzailea (BH 1822-1904)
# [[Francisca de Asís Sanchis Ferrer]] 2.Errepublikako maistra (1896-1982)
# [[Françoise Bettencourt Meyers]] munduko emakume aberatsena (Frantzia 1953)
# [[Georgina Rizk]] modeloa, Miss Unibertso 1971 (Libano 1953
# [[Gladys Zender]] modeloa, Miss Unibertso 1957 (Peru 1939)
# [[Guillenako 17 arrosak]] emakume fusilatuak (Sevilla, 1937)
# [[Hannah Glasse]] idazlea (BH 1708-1770)
# [[Hanni Wenzel]] eskiatzailea (Liechtenstein 1956)
# [[Hema Malini]] aktorea, dantzaria (India 1948)
# [[Hemley Boum ]] idazlea (Kamerun, 1973)
# [[Herminia Gomez Serra]] sopranoa (Castelló 1891-Italia 1977)
# [[Hillevi Rombin]] modeloa, Miss Unibertso 1955 (Suedia 1933- AEB 1996)
# [[Holloway papar-orratza]] kartzelaratutako sufragisten saria
# [[Ieda Maria Vargas]] modeloa, Miss Unibertso 1963 (Brasil 1944)
# [[Irene Sáez]] politikaria, Miss Unibertso 1981 (Venezuela 1961)
# [[Irina Belova]] atleta, heptatloilaria (Errusia 1968)
# [[Iris Chang]] idazlea (AEB 1968-2004)
# [[Itxaso Mardones]] kazetaria (Gasteiz 1979-2024)
# [[Itzel Arcos]] komediantea (Mexiko, 1988)
# [[Janelle Commissiong]] enpresaburua, politikaria, Miss Unibertso 1977 (Trinidad eta Tobago 1953)
# [[Jeanneth Beltran]] etxeko langileen eskubideen sinboloa (Nikaragua 1984- Toledo 2014)
# [[Jerrie Mock]] airez mundu-bira egindako 1. emakumea (AEB 1925-2014)
# [[Joanne Harris]] idazlea (EB 1964)
# [[Joênia Wapichana]] abokatu indigena (Brasil 1974)
# [[Josette Abondio]] irakaslea eta idazlea (Boli Kosta, 1932)
# [[Karen Dianne Baldwin]] gidoilaria, Miss Unibertso 1982 (Kanada 1963)
# [[Kartini]] heroia (Ekialdeko Herbeherear Indiak 1879-1904)
# [[Kate Campbell Hurd-Mead]] feminista, ginekologoa (Kanada-AEB, 1867-1941)
# [[Katharine Murray Lyell]] botanikaria (EB 1817-1915)
# [[Kay Beauchamp]] sufragista (EB 1899-1992)
# [[Kerry Anne Wells]] tb aurkezlea, Miss Unibertso (Australia 1951)
# [[Laia Abril]] artista, argazkilaria (Bartzelona 1986)
# [[Laura Geraldine Lennox]] sufragista (Irlanda, 1883-1958)
# [[Lee Israel]] idazlea, faltsifikatzailea (AEB 1939-2014)
# [[Lettice Fisher]] sufragista (EB 1875-1956)
# [[Liliana Năstase]] atleta, heptatloilaria (Errumania 1962)
# [[Lina Cavalieri]] sopranoa (Italia, 1874-1944)
# [[Linda Bement]] modeloa, Miss Unibertso 1960 (AEB 1941-2018)
# [[Lis Vega]] abeslaria (Kuba 1977)
# [[Livia Veloz]] maistra eta poeta (Santo Domingo, 1889-1980)
# [[Lorraine Downes]] modelo dantzaria, Miss Unibertso 1983 (Zeelanda Berria 1964)
# [[Louie Bennett]] sufragista (Irlanda 1870-1956)
# [[Louise Aitken-Walker]] rally pilotua (Eskozia 1960)
# [[Lucia Perotti]] maistra (Italia, 1586-1641)
# [[Luigia Mandolini]] maistra eta sufragista (1866-1939)
# [[Lupita Jones]] enpresaburu, Miss Unibertso 1991 (Mexiko 1967)
# [[Luz Marina Zuluaga]] modeloa, Miss Unibertso 1958 (Kolonbia 1938-2015)
# [[Luzdivina Megido]] 2. errepublikako maistra erbesteratua (Asturias, 1916-1984)
# [[Mª Luz Montesinos Gutiérrez]] neurozientzialaria, ikertzailea (Sevilla 1969)
# [[Madison Chock]] patinatzaile artistikoa (AEB 1992)
# [[Magdalena de Ulloa]] noblea (Zamora 1525-Valladolid 1598)
# [[Manola Brunet]] klimatologoa (Cariñena, 1955)
# [[Mar Galceran]] Down sindromedun 1.diputatua Espainian (Valentzia 1977)
# [[Mar Regueras]] aktorea, gimnasia erritmoko entrenatzailea (Bartzelona 1970)
# [[Margaret Cousins]] sufragista (Irlanda 1878 -India 1954)
# [[Margaret Gardiner]] kazetaria, modeloa, Miss Unibertso 1978 (Hegoafrika 1959)
# [[Margareta Arvidsson]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1966 (Suedia 1947)
# [[Margie Moran]] modeloa, Miss Unibertso (Filipinak 1973)
# [[Margot Moles]] kirolaria (Bartzelona, 1910-Madril, 1987)
# [[Mari Carmen Díez Navarro]] maistra (Alicante, 1949)
# [[Maria Alharilla]] futbolaria, 1. amatasun baja (Jaen 1990)
# [[María Arias Bernal]] maistra eta iraultzailea (Mexiko, 1884-1923)
# [[Maria de la Encarnacion Rigada Ramon]] matematikaria (Cadiz 1863- Madril? 1930)
# [[Maria Dolores Ocaña Madrid]] abokatua, 1. emakumea Letizia erreginaren idazkaritza pribatua zuzentzen (Madril 1973)
# [[María Luisa Navarro Margati]] maistra, pedagogo eta psikologo errepublikar erbesteratua (Fantzia, 1890-Argentina, 1947)
# [[María Xesús Lama]] filologoa, idazlea, saiakeragilea (Lugo 1964)
# [[Marifé Arroyo]] maistra (Valentzia, 1946)
# [[Marion Ross]] aktorea (AEB 1928)
# [[Marisa Belaustegigoitia]] idazlea, ikertzailea eta feminista (Mexiko, 1969)
# [[Marisa Berenson]] modeloa, aktorea (AEB 1947)
# [[Marisol Malaret]] modeloa, Miss Unibertso 1970 (Puerto Rico 1949-2023)
# [[Maritza Sayalero]] modeloa, Miss Unibertso 1979 (Venezuela 1961)
# [[Marlene Schmidt]] aktore, ekoizle, modelo, Miss Unibertso 1961 (Alemania 1937)
# [[Marta Segarra]] filologoa, ikertzailea (Bartzelona 1963)
# [[Marthe Ekemeyong Moumié]] idazle eraila (Kamerun, 1931-2009)
# [[Mary Anne Rawson]] abolizionista (BH 1801-1887)
# [[Mary Bennett (pedagogoa)]] (EB 1913-2005)
# [[Mary Corinna Putnam Jacobi]] mediku, idazle, sufragista (AEB, 1842-1906)
# [[Mary Emilie Holmes]] geologoa, irakaslea (AEB, 1850-1906)
# [[Mary Estlin]] aktibista (EB1820-1902)
# [[Mary Horner Lyell]] geologoa (EB 1808-1873)
# [[Mary Kay Letourneau]] maistra, estuproz kondenatua (AEB 1962-2020)
# [[Mary MacSwiney]] ekintzaile independentista, emakume politikari errepublikar irlandarra eta feminista. (Londres, 1872 - Cork, 1942)
# [[Matilde Escuder Vicente]]2. errepublikako maistra (Valentzia, 1913-Frantzia, 2006)
# [[Mercedes Tella]] pedagogoa, idazlea (Coruña 1868-Leon 1934)
# [[Michelle McLean]] modeloa, idazlea, Miss Unibertso 1992 (Namibia 1972)
# [[Millicent Mackenzie]] sufragista (EB 1863-1942)
# [[Miriam Stevenson]] modeloa, Miss Unibertso 1954 (AEB 1933)
# [[Mona Grudt]] kazetaria, Miss Unibertso 1990 (Norvegia 1971)
# [[Monique Ilboudo]] idazlea (Burkina Faso, 1959)
# [[Montserrat Señaba]] maistra eta politikaria (Ekuatore Ginea, 1918-1980)
# [[Morayma Ofir Carvajal]] maistra (Ekuador, 1915-1951)
# [[Naomi Wolf]] idazlea, aktibista (AEB 1962)
# [[Natalie Glebova]] idazlea, modeloa, Miss Unibertso 2005 (Errusia/Kanada 1981)
# [[Nina Jacqmin]] Belgikako komikigilea (Brusela, 1989)
# [[Noralma Vera]] ballet dantzaria eta maistra (Ekuador, 1936)
# [[Norma Nolan]] modeloa, Miss Unibertso 1962 (Argentina 1938)
# [[Novera Ahmed]] artista (Bangladesh, 1939)
# [[Nuria Hosta Pascual]] aktorea (Katalunia, XX. mendea)
# [[Nuria Nuñez Hierro]] musikagilea (Cádiz 1980)
# [[Pascuala Campos de Michelena]] arkitektoa (Jaen/Galizia 1938)
# [[Pauline Dy Phon]] idazlea eta botanikaria (Kanbodia, 1933)
# [[Pauline Peyraud-Magnin]] futbolaria (Frantzia, 1992)
# [[Paz Moreno Feliu]] antropologoa, ikertzailea (Coruña 1956)
# [[Pilar Aymerich Puig]] argazkilaria (Bartzelona 1943)
# [[Pilar Cuartero]] maistra (Zaragoza, 1906-1995)
# [[Pilar Parcerisas]] arte-kritikaria, -historialaria (Bartzelona 1957)
# [[Porntip Nakhirunkanok]] filantropoa, modeloa, Miss 1988 (Thailandia 1969)
# [[Priscilla Bright McLaren]] sufragista (EB 1815-1906)
# [[Purdah]] ohitura
# [[Rafaela Rimbau]] aktorea (Espainia 1819-Valentzia 1896)
# [[Rahel Varnhagen von Ense]] idazlea (Berlin, 1771-1832)
# [[Rebeca Atencia]] primatologoa (Coruña 1977)
# [[Rebecca Saunders]] musikagilea (EB 1967)
# [[Regina Blandón|Regina Blandon]] aktorea (Mexiko, 1990)
# [[Remei Sipi]] hezitzailea, idazlea eta editorea (Rebola - Ginea 1952)
# [[Remigia Nazaroviene]] atleta (Turkmekistan/Lituania 1967)
# [[Renate Mayntz]] soziologoa (Berlin 1929)
# [[Rina Mor]] abokatua, Miss Unibertso 1976 (Israel 1956)
# [[Rita Mae Brown]] idazlea, aktibista (AEB 1944)
# [[Riyo Mori]] Miss Unibertso 2007 (Japonia 1986)
# [[Rosa Garcia Alcon]] ekintzaile antifrankista (Madril 1957)
# [[Rosa May Billinghurst]] sufragista (BH 1875-1953)
# [[Rosalind Pitt-Rivers]] biokimikaria (Erresuma Batua, 1907-1990)
# [[Rosana Alonso]] maistra eta politikaria (Santander, 1970)
# [[Ruth Hubbard]] biokimikaria (Austria-AEB, 1924-2016)
# [[Sabrina Calvo]] Frantziako idazlea (Marseilla, 1974)
# [[Samanta Schweblin]] idazlea (Argentina 1978)
# [[Sandra Pierrette Kanzie|Sandra Pierrete Kanzie]] idazlea (Burkina Faso)
# [[Sarah Bouyain]] idazle eta zinema-zuzendaria (Reims, 1968)
# [[Sarah Jane Baines]] sufragista (EB 1866-1951)
# [[Sarah Winstedt]] medikua, zirujaua eta sufragista irlandarra (Sixmilebridge, 1886- Havant, 1972)
# [[Shawn Weatherly]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso 1980 (AEB 1961)
# [[Shazia Ilmi]] kazetaria, aktibista (India 1970)
# [[Shirley Jackson]] idazlea (AEB 1916-1965)
# [[Silvia Caballol]] psikologoa, idazlea (Bartzelona 1983)
# [[Sofia Alaoui]] film zuzendaria (Maroko 1990)
# [[Sonia Megias]] musikagilea, artista (Albacete 1982)
# [[Sonja Sekula]] artista (Suitza 1918-1963)
# [[Sophie Alour]] saxofoi-jotzailea (Bretainia, 1974)
# [[Sunita Narain]] ekologista (India 1961)
# [[Svetlana Buraga]] atleta (Bielorrusia 1965)
# [[Sylvia Hitchcock]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1967 (AEB 1946-2015)
# [[Tanella Boni]] idazlea (Boli Kosta, 1954)
# [[Teresa Billington-Greig]] sufragista (BH 1877-1964)
# [[Teté Caturla]] abeslari eta maestra (Kuba, 1937-2023)
# [[Tina Thörner]] rally ingeniaria, kopilotoa (Suedia 1966)
# [[Tina Weirather]] eskiatzailea (Liechtenstein 1989)
# [[Touza ahizpak]] giza eskubideen aldeko aktibistak (Ourense, XX. mendea-XX. mendea)
# [[Uemura Shōen]] margolaria (Japonia 1875-1949) ISA
# [[Vennira Aadai Nirmala]] aktore, dantzaria (India 1948)
# [[Vera Danchakoff]] anatomista, enbriologoa (Errusia, 1879-1950)
# [[Victoria Lidiard]] sufragista (BH 1889-1992)
# [[Violeta Denou]] ilustratzailea taldea (Katalunia 1977)
# [[Wendy Fitzwilliam]] abokatua, Miss Unibertso 1998 ( Trinidad eta Tobago 1972)
# [[Werewere Liking]] idazlea eta dantzaria (Kamarun, 1950)
# [[Winifred Coombe Tennant]] sufragista, politikaria (EB 1874-1956)
# [[Xaro Nomdedeu Moreno]] matematikaria (Castelló de la Plana, 1948)
# [[Yvonne Ryding]] modeloa, Miss Unibertso 1984 (Suedia 1962)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''martxoa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainara Agerre Lako]] ---- '''SORTUA''' maskaradako kabana (Jutsi, 2001)
# [[Ainhoa Azurmendi Etxegaray|Ainhoa Azumendi Etxegaray]] ---- '''SORTUA''' Kirolari ohia, unibertsitateko irakasle eta ikertzailea (Hernani, 1978)
# [[Alba Matilla]] ---- '''SORTUA''' artista (Avilés, 1998)
# [[Amany Al-Ali]] ---- '''SORTUA''' karikaturagilea (Siria, 1984)
# [[Arrate Gisasola]] ef-- '''SORTUA''' kirolaria, bertsolaria (Soraluze, 1979)
# [[Catalina Bustamante]] ---- '''SORTUA''' konkistatzailea (Espainia, XV. mendea, Espainia Berria, XVI. mendea)
# [[Esther Galarza]] ef-- '''SORTUA''' margoalaria (Eibar, 1956)
# [[Felisa Basauri Larrañaga]] -- ef '''SORTUA''' baserritarra, esne-saltzailea (Elgeta, 1928-2018)
# [[Josefa Cruz de Gassier]] efef '''SORTUA''' sopranoa (Bilbo, 1821 + Madril, 1870)
# [[Josefina Guerendiain Caro|Josefina Guerendain]] efef '''SORTUA''' frankismoaren biktima(Iruñea, 1918-2011)
# [[Julia Bea Soto]] efef '''SORTUA''' ekintzaile komunista frankismoaren biktima(Sesma, 1912-Iruñea, 1989)
# [[Kontxi Barturen Uriarte]] ---- '''SORTUA''' nekazaria (Bakio 1922)
# [[Laida Martinez Navarro]] ---- '''SORTUA''' idazlea (Bilbo, 1965)
# [[Lourdes Fernández Fernández]] ---- '''SORTUA''' arte kudeatzailea (Donostia, 1961)
# [[Mª Carmen Húder Carlosena|Maria Carmen Húder Carlosena]] ---- '''SORTUA''' ekintzailea frankismoaren biktima (Iruñea, 1897-1987)
# [[Maite Guevara]] ef-- '''SORTUA''' aktorea, klow (Gasteiz, 1981)
# [[Margarita Araneta Urrutia]] ---- '''SORTUA''' ekintzailea, komunista (Hondarribia 1909-2001)
# [[Maria de las Mercedes Isasi]] efef '''SORTUA''' moja (Iurreta, 1900-Berriz,1973)
# [[María Dolores Aldama Alfonso]] efef '''SORTUA''' esklabuen-jabea (Kuba, XIX. mendea)
# [[Maritxu Muñoz Ugartemendia]] ----'''SORTUA''' ekintzailea, saltzailea (Hondarribia 1914-1997)
# [[Maritxu Roteta]] ef-- '''SORTUA''' sopranoa eta abesbatza zuzendaria (Alkiza, 1948)
# [[Matilde Orbegozo]] efef '''SORTUA''' poeta (Bilbo, 1837-1891)
# [[Matilde Urdangarin Palacio]] ---- '''SORTUA''' margolaria (Zaragoza, 1939)
# [[Milagros Txurruka]] ef-- '''SORTUA''' dantzaria (Mallabia 1927)
# [[Nemesia Baztan Turrau]] ---- '''SORTUA''' Ekintzailea, frankismoaren biktima (Nafarroa
# [[Rachita Taneja]] ---- '''SORTUA''' karikaturagilea (India, ?)
# [[Ramona Zapatero Zapatel]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea frankismoaren biktima(Nafarroa, 1898--?
# [[Sonia Rueda]] ---- '''SORTUA''' artista (Bilbo, 1964)
# [[Tere Guenetxea]] ef-- '''SORTUA''' artista (Soraluze, 1953)
# [[Adriana Amado Suárez]] irakasle, ikertzailea (Buenos Aires, 1966)
# [[Alba Lago]] aurkezlea, idazlea (Galizia, 1985)
# [[Alicia Gimenez Bartlett]] idazlea ( Albacete 1951)
# [[Almudena Carracedo]] dokumentalgilea (Madril 1972)
# [[Amaia Peña]] futbolaria (Getxo 1998)
# [[Amparo Sard]] artista (Mallorca 1973)
# [[Amy Bull]] maistra eta sufragista (Erresuma Batua, 1877-1953)
# [[Ana Arzoumanian]] abokatu, idazle eta poeta (Argentina, 1962)
# [[Ana Barbara]] abeslaria (Mexiko 1971)
# [[Ana Flecha Marco]] itzultzaile, idazlea (Leon, 1986)
# [[Ana Romani]] poeta, kazetari kulturala (Coruña 1962)
# [[Andrea Dworkin]] idazlea, feminista erradikala (AEB 1946-2005)
# [[Angelina Pollak]] antropologoa (Austria/Venezuela 1932-2016)
# [[Anna Alma-Tadema]] artista, sufragista (Londres 1867-1943)
# [[Anna Fiske|Anna Fisc]] ilustratzailea, idazlea (Norvegia, 1964)
# [[Anna Starobinets]] idazlea (Errusia 1978)
# [[Anne Isabella Noel Byron]] matematikaria, aktibista (EB 1792-1860)
# [[Antonia Jiménez|Antonia Jimenez]] gitarra jolea (Puerto de Santa Maria, 1972)
# [[Arancha de Benito]] tb aurkezlea (Madril 1969)
# [[Arancha del Sol]] modeloa, aktorea, tb aurkezlea (Asturias 1972)
# [[Asja Lācis]] antzerkilaria (Estonia, 1891-179)
# [[Assumpcio Estivill]] liburuzaina, irakaslea (Tarragona 1949)
# [[Assumpta Montella]] historialaria, idazlea (Bartzelona 1958)
# [[Aurélie Neyret]] Frantziako komikigilea (Lyon, 1983)
# [[Aurora Alonso de Rocha]] idazlea, irakaslea eta ikertzailea (Buenos Aires, 1937-2021)
# [[Barbara Ayrton-Gould]] sufragista (EB 1886-1950)
# [[Beatriz Ariño]] kazetaria (Huesca 1963)
# [[Begoña Alfaro García]] politikaria (Bartzelona/Nafarroa 1982)
# [[Begoña Caamaño]] idazlea (Galizia 1964-2014)
# [[Bel%C3%A9n Garijo]] Almansako medikua (Albacete 1960)
# [[Belen Feliu]] idazlea (Galizia 1961-1997)
# [[Belen Toimil]] atleta (Coruña 1994)
# [[Bessie Blount Griffin]] fisioterapeuta, asmatzailea (AEB, 1914-2019)
# [[Blanca de la Torre]] arte-komisarioa (Leon 1977)
# [[Blanca Manchon]] estropadalaria (Sevilla 1987)
# [[Carmen Ramos Vellon]] atleta (Valentzia 1998)
# [[Carmen Ruiz]] aktorea (Madril 1974)
# [[Carolina de Cepeda]] sopranoa (Coruña 1847-Madril 1910)
# [[Carolina Robles]] atleta (Sevilla 1991)
# [[Caroline Polachek]] kantaria (AEB 1985)
# [[Cassandra Ciangherotti]] aktorea (Mexiko 1987)
# [[Catherine Cesarsky]] astronomoa (Frantzia-Venezuela, 1943)
# [[Cecile McLorin Salvant]] jazz abeslaria (AEB 1989)
# [[Charlotte Marsh]] sufragista (Britainia,
# [[Chloé Cruchaudet]] Frantziako komikigilea (Lyon, 1976)
# [[Chuny Anzorreguy]] idazlea (Buenos Aires, XX.mendea)
# [[Claudia Mori]] aktore, abeslari (Italia 1944)
# [[Concepcion Cascajosa]] ikertzailea, irakaslea (Bartzelona 1979)
# [[Concepcion Garcia Lorca]] errepublikar erbesteratua (Granada 1903-1962)
# [[Concha Hernandez ]] kultur kudeatzailea (Avila 1958)
# [[Danna Paola]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1995)
# [[Deborah Charlesworth]] biologoa (Erresuma Batua, 1943)
# [[Dolores Sanchez Palomino]] filologoa (Kantabria 1961)
# [[Doreen Allen]] sufragista (EB 1879-1663)
# [[Dorothy Height]] aktibista (AEB 1912-2010)
# [[Eagle Woman]] lakota indigena liderra (AEB 1820-1888)
# [[Elena Caffarena]] legelaria (Txile 1903-2003)
# [[Elena Guerra]] erlijiosoa, beatoa (Italia 1835-1914)
# [[Eli Bartra]] filosofia (Mexiko, 1947)
# [[Elisabeth Plainacher]] sorgintzat hartua (Austria, 1513-1583)
# [[Elizabeth Inglis]] aktorea (BH 1913- AEB 2007)
# [[Elizabeth Jagger]] modeloa, aktorea (AEB/EB 1984)
# [[Ellen Hutchins]] botanikaria (Irlanda, 1785-1815)
# [[Elnako amaetxea]] Elisabeth Eidenbenz erizain suitzarrak Frantzian sortutako erakundea (1939-1944)
# [[Emilia Currás]] kimikaria, dokumentalista (Madril 1927-2020)
# [[Ende (argitzailea)]] (X.mendea, Leon)
# [[Ester Bonet]] hizkuntzalaria (Bartzelona 1950)
# [[Esther Acebo]] aktorea (Madril 1983)
# [[Esther Corral Diaz]] filologoa (Lugo 1961)
# [[Esther Jaen]] kazetaria (Bartzelona 1968)
# [[Esther Pak]] medikua (Hego Korea, 1877-1910)
# [[Esther Palomera]] kazetaria (Madril 1968)
# [[Esther Peña Camarero]] soziologoa, politikaria (Burgos 1980)
# [[Esther Vaquero]] kazetaria (Salamanca 1982)
# [[Estibaliz Espinosa]] idazlea (Coruña 1974)
# [[Estrella Abecassis de Laredo]] fisikaria (Venezuela, 1940)
# [[Eugenia Osterberger]] musikagilea, piano-jolea (Coruña 1852-Niza 1932 19)
# [[Fabrizia Pons]] auto-pilotua, kopilotua (Italia 1955)
# [[Fatima Anllo Vento]] kultura ikertzailea (Madril 1958)
# [[Fatima Meer]] idazlea eta apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, 1928-2010)
# [[Faye Webster]] abeslaria (AEB 1997)
# [[Florence Haig]] sufragista (Erresuma Batua, 1856-1952)
# [[Florence Mkhize]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika 1932-1999)
# [[Frances Parker]] sufragista (Erresuma Batua, 1875-1924)
# [[Francine Galvez]] kazetaria (Kamerun 1966)
# [[Frieda Hughes]] poeta eta margolaria (Londres, 1960)
# [[Ghislaine Maxwell]] sexu-trafikatzailea (Frantzia 1961)
# [[Greta Lee]] aktorea (AEB 1983)
# [[Habiba Gribi]] kirolaria (Tunisia, 1984)
# [[Hafsa bint al-Hayy al-Rakuniyya]] Al-Andaluseko poeta (Granada 1135-1191)
# [[Harmonia Rosales]] artista afrokubarra (Chicago, 1984)
# [[Helen Joseph]] aktorea, edertasunaren erregina (Plymouth, 1942)
# [[Helen Tolson]] sufragista (Britania, 1888-1955)
# [[Helene Legrais]] historialaria, idazlea (Frantzia 1961)
# [[Henar Alvarez]] kazetaria, umorista (Madril 1984)
# [[Hengameh Ghaziani]] aktorea (Iran, 1970)
# [[Hilda Cid]] zientzialaria (Txile, 1933)
# [[Imma Prieto]] arte-komisarioa (Bartzelona 1975)
# [[Imogen Holst]] konpositorea (EB 1907-1984)
# [[Inger Christensen]] poeta (Danimarca 1935-2009)
# [[Isabel Mijares]] enologoa (Badajoz 1942-Madril 2024)
# [[Isabel Rodríguez (Mexikoko konkista)]] erizain militarra (Espainia, 1480-?)
# [[Jaël Bestué]] atleta (Bartzelona 2000)
# [[Jagmati Sangwan]] kirolaria, aktibista, politikaria (India 1960)
# [[Jane Joseph]] musikagilea (Londres 1894-1929)
# [[Jerry Hall]] modeloa, aktorea (AEB 1956)
# [[Jessica Cediel]] kazetaria, modeloa (Kolonbia 1982)
# [[Josephine St. Pierre Ruffin]] Sufragista (1842-1924)
# [[Jul' Maroh]] komikigile frantsesa (Lens, 1985)
# [[Julia Navalnaia]] ekonomialaria, politikaria (Errusia 1976)
# [[Kathleen Ferrier]] kontraltoa (EB 1912-1953)
# [[Kathleen March]] itzultzailea (AEB 1949)
# [[Kawtar Boulaid]] atleta (Maroko 1989)
# [[Kim Gordon]] rock musikaria, idazlea (AEB 1953)
# [[Kitty O'Neil]] zinemako espezialista (AEB 1946-2018)
# [[La Tortajada]] dantzari eta abeslaria (Granada, 1877-1957)
# [[Lætitia Sadier]] abeslaria (Frantzia, 1968)
# [[Laura Ainsworth]] sufragista (EB 1885-1958)
# [[Laura Baena]] influencerra, ekintzailea (Malaga 1981)
# [[Laura Garcia Lorca]] museo zuzendaria (AEB 1953)
# [[Laura Vilagra]] politikaria (Bartzelona 1976)
# [[Leelah Alcorn]] gazte trans suizidatua (AEB 1997-2014)
# [[Leila Arab]] musikaria (Irain jatorriko britainiarra, 1971)
# [[Lillian Ngoyi]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika 1911-1980)
# [[Lina Sandell]] poeta, gospel ereserkigilea (Suedia 1832-1903)
# [[Lisa Mandel]] komikigile frantsesa (Marseilla, 1977)
# [[Loles Vives]] atleta (Bartzelona 1957)
# [[Lorena Peña]] politikaria, gerrillari ohia (Salvador 1955)
# [[Louisa Atkinson]] botanikari, ilustratzaile, idazle (Australia, 1834-1872)
# [[Louise Pearce]] patologoa (AEB, 1885-1959)
# [[Lourdes Muñoz]] ingeniaria, politikaria (Bartzelona 1969)
# [[Lucia Koch]] argazkilaria, artista garaikidea (Brasil, 1966)
# [[Luisa Villalta Gomez]] idazlea (Coruña 1957)
# [[Mabel Balfour]] sindikalista eta apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, XX. mendea)
# [[Manuela Igartua Olaechea]] farmazian doktorea (Irura, 1970)
# [[Mar%C3%ADa Luisa L%C3%B3pez Fern%C3%A1ndez]] botanikaria (Madrid 1940)
# [[Marcela Iacub]] abokatua, idazlea eta ikertzaile feminista (Buenos Aires, 1964)
# [[Margaret Aldersley]] sufragista, feminista (1851-1940)
# [[Margarita Borja]] poeta, dramagilea (Alacant 1942)
# [[Margarita Ledo Andion]] idazlea, zinemagilea (Lugo 1951)
# [[Mari Pau Dominguez]] kazetaria, idazlea ( Bartzelona 1963)
# [[Maria Amelia Braganzakoa]] Brasilgo printzesa (Paris 1831-Madeira 1853)
# [[Maria Antonia Massanet Mayol]] poeta (Mallorca 1980)
# [[Maria Antonia Sanchez Escalona]] artista (Madril 1941)
# [[María Belén Morales]] eskultorea eta margolaria (Tenerife, 1928-2016)
# [[Maria Castellano Arroyo]] medikua (Jaen 1948)
# [[María de la Candelaria]] Tzeltalko Matxinadaren buruzagia (Mexiko, 1698-1716)
# [[Maria de Nati]] aktorea (Madril 1997)
# [[Maria Denis]] aktorea (Argentina 1916- Italia 2004)
# [[Maria Elvira Pombo Holguin]] diplomazialaria (Kolonbia 1960)
# [[Maria Eugenia Rito]] vedettea (Argentina 1975)
# [[María Fernanda Campa Uranga]] geologoa, aktibista (Mexiko, 1940-2019)
# [[María Gainza]] idazlea (Buenos Aires, 1975)
# [[Maria Jose Saez Carrasco]] kazetaria (Madril 1965)
# [[Maria Lionza]] jainkosa (Venezuela 1802)
# [[Maria Lopez Sandez]] filologoa, idazlea (Lugo 1973)
# [[Maria Luisa Prada Sarasua]] idazlea (Asturias XX. mendea)
# [[Maria Marchant]] hezitzailea, politikaria (Txile 1904-1990)
# [[Maria Nikolaevna O’Rourke]] presoa, hilketa eragilea (Errusia 1877-Argentina 1949)
# [[Maria Nikolaievna Romanova (1899-1918)]] Dukesa Handia (Errusiar Inperioa)
# [[Maria Rosa Fugazot]] aktorea (Argentina 1942)
# [[Maria Rosa Yorio]] rock kantautorea (Argentina 1954)
# [[Maria Thereza Alves]] artista (Brasil, 1961)
# [[Maria Vicente]] atleta (Bartzelona 2001)
# [[Mariam Hernandez]] aktorea (Fuerteventura 1981)
# [[Mariam Shahriar]] film zuzendaria (Iran XX. mendea)
# [[Marta Aledo]] aktorea (Madril 1978)
# [[Marta Galimany]] atleta (Tarragona 1985)
# [[Mary Ann Aldham]] sufragista (Erresuma Batua, 1858-1940)
# [[Mary Carson Breckinridge]] erizaina, emagina (AEB, 1881-1965)
# [[Mary Gawthorpe]] sufragista (Erresuma Batua, 1881-1973)
# [[Mary Sophia Allen]] sufragista, policia (Britainia, 1878-1964)
# [[Maya Erskine]] aktorea (AEB 1987)
# [[Maya Mihindou]] Gabongo ilustratzaile, argazkilari eta kazetaria (Libreville, 1984)
# [[Michela Belmonte]] aktorea (Italia 1925- Alacant 1978)
# [[Michele Mouton]] rally pilotua (Frantzia 1951)
# [[Milena Busquets]] idazlea eta kazetaria (Bartzelona, 1972)
# [[Miri Perez-Cabrero]] aktorea, sukaldaria ( Bartzelna 1993)
# [[Mischa Bredewold ]] txirrindularia (Herbehereak 2000)
# [[Mónica Mayer]] artista eta arte krikikaria (Mexiko, 1954)
# [[Montserrat del Amo]] idazlea (Madril 1927-2015)
# [[Nancy Astor]] lehen emakumea parlamentu britainiarrean (1879-1964)
# [[Natalia Rodriguez (aktorea)]] (Madril 1992)
# [[Natascha Kampusch]] ume bahitua (Austria 1998)
# [[Nazhūn bint al-Qalā'iyya]] poeta (Al-andalus XII. mendea)
# [[Nelly Kaplan]] idazlea (Buenos Aires, 1931-Suitza, 2020)
# [[Neus Aguado]] poeta, kazetaria, literatura kritikaria (Argentina, 1955)
# [[Nicolasa Montt de Marambio]] poeta (Txile 1857-1924)
# [[Nuria Amat]] idazlea ( Bartzelona 1950)
# [[Nuria Montserrat Pulido]] bioingeniaria (Bartzelona 1978)
# [[Oda Krohg]] margolaria (Norvegia 1860-1935)
# [[Paola Cortellesi]] aktorea (Italia 1973)
# [[Paola Rojas]] kazetaria (Mexiko 1976)
# [[Paz Márquez Benítez]] idazlea (Filipinak,
# [[Petra Delicado]] literatura pertsonaia, inspektorea
# [[Phyllis Smith]] aktorea (AEB 1952)
# [[Pilar Carbonero Zalduegi]] ikertzailea (Marokoko protektoratua, 1942)
# [[Pilar de Francisco]] kazetaria, umorista (Madril XX. mendea)
# [[Qiu Zhu]] margolaria (Ming dinastiako txinatarra)
# [[Rachel Reeves]] politikaria (EB 1979)
# [[Rahima Moosa|Rahina Moosa]] apartheidaren aurkako politikaria (Hegoafrika, 1922-1993)
# [[Raisa Smetanina]] iraupen-eskiatzailea (Errusia 1952)
# [[Rekha]] aktorea (India 1954)
# [[Rocio Madrid]] aktore, tb aurkezlea (Malaga 1978)
# [[Rocio San Miguel]] abokatua, aktibista desagertua (Venezuela 1966)
# [[Rocio Santa Cruz]] kultur kudeatzailea (Coruña 1967)
# [[Rocio Vieitez Ferro]] itzultzailea (Pontevedra 1975)
# [[Rosalind Eleazar]] aktorea (EB 1982)
# [[Rosalind Fox Solomon]] argazkilaria (AEB 1930)
# [[Rosalinda Celentano]] aktorea (Italia 1968)
# [[Rosario Valcárcel]] poeta, eleberrigilea (Kananaria Handiko las Palmas, 1949)
# [[Rose Frisch]] zientzialari aitzindaria ( AEB 1918-201519)
# [[Rozenn Milin]] kazetaria (Frantzia, 1960)
# [[Sabina Puertolas]] sopranoa (Zaragoza 1973)
# [[Sahraa Karimi]] dokumentalgilea (Iran/Afganistan 1983)
# [[Sandra Golpe]] kazetaria (Cádiz 1974)
# [[Saridjah Niung]] musikaria, artista (Indonesia 1908-1993)
# [[Selina Cooper]] sufragista (Britainia
# [[Shobhaa De]] idazlea (India 1948)
# [[Shygirl]] DJ (EB 1992)
# [[Silvia Orriols]] politikaria (Girona 1984)
# [[Simona Izzo]] film zuzendaria (Italia 1953)
# [[Sira Rego]] politikaria (Vañentzia 1973)
# [[Sophia Williams-De Bruyn|Sophia Williams de Bruyn]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, 1938)
# [[Susana Gomez Castaño]] musikaria, ekintzailea (Kolonbia 1984)
# [[Sushmita Sen]] aktorea, Miss Unibertso (India 1975)
# [[Susie Porter]] aktorea (Australia 1971)
# [[Suzanne Lacy]] artista (AEB, 1945)
# [[Teresa Rivero]] 1. Emakume-presidente futbolean (Cádiz 1935)
# [[Teresa Shaw]] Idazle, itzultzaile (Uruguai-Bartzelona, 1951)
# [[Theresa Garnett]] ekintzaile sufragista (Erresuna Batua, 1888-1966)
# [[Valentine Penrose]] idazle eta margolaria (Frantzia, 1898-1978)
# [[Vicenta Fernandez-Montesinos]] idazlea (Granada 1930-Madril 2023)
# [[Vicky Luengo]] aktorea (Mallorca 1990)
# [[Victoria Lomasko]] marrazkilaria (Errusia, 1978)
# [[Vidya Balan]] aktorea, abeslaria (India 1979)
# [[Violet Aitken]] sufragista (Erresuma Batua, 1886-1987)
# [[Virginia Giuffre]] sexu-biktima (AEB/Australia 1983)
# [[Virginie Ancelot]] idazlea eta pintorea (Dijon, 1792-Paris, 1875)
# [[Wilma Labate]] film zuzendaria, gidoilaria (Italia 1949)
# [[Zheng Qinwen]] tenislaria (Txina 2002)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''otsaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Casilda Ampuero]] '''SORTUA''' Fronte eta Ospitaleen zuzendaria (San Vicente de la Barquera, 1906-1978)
# [[Conchita Bustinduy]] '''SORTUA''' erraketista (Berriatua, 1927)
# [[Mercedes Herrán]] '''SORTUA''' haur saltzailea (?-Bilbo, 2002)
# [[Aurora Gómez Urrutia]] '''SORTUA''' ekintzaile errepublikarra (Obanos, 1914-Iruñea, 1975)
# [[Adela Tarifa Fernández]] historialaria, ikertzailea (Granada 1949)
# [[Africa Fanlo]] ilustratzailea (Bartzelona, 1972)
# [[Agnes Arber]] botanikaria (Erresuma Batua, 1879-1960)
# [[Ai Yazawa]] mangaka japoniarra (Osaka, 1967)
# [[Alice Henry]] sufrafista (Australia, 1857-1943)
# [[Alicia Dickenstein]] matematikaria (Argentina, 1955)
# [[Aliya Moldagulova]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1925-1944)
# [[Amanda Marsalis]] argazkilaria, film zuzendaria (AEB, XX. mendea)
# [[Ana Bustelo]] editorea eta itzultzailea (Paris, 1964)
# [[Ana de la Cueva]] ekonomialaria (Madril 1966)
# [[Ana María Bejarano Escanilla]] itzultzailea (Salamanca, 1959)
# [[Ana María Campos]] heroia ( Venezuela 1796-1828)
# [[Ana Miralles|Ana Mirelles]] komikigilea eta ilustratzailea (Madril, 1959)
# [[Ana Requena]] kazetaria, blogaria (Madril 1984)
# [[Anabel Flores Salazar]] kazetaria (Mexiko 1984-2016)
# [[Andrea Motis]] musikagilea, tronpeta jolea, jazz kantaria (Bartzelona 1995)
# [[Angeles Mastretta]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1949)
# [[Ann Chapman]] limnologoa (Zeelanda Berria, 1937-2009)
# [[Anna Cardús Flaqué]] saskibaloi arbitroa (Bartzelona 1970)
# [[Anna Casanovas|Anna Casanova]] idazlea (Bartzelona, 1975)
# [[Anna Petronella van Heerden]] ginekologoa, sufragista (Hegoafrika 1887- 1975)
# [[Anne Teuf]] ilustratzaile eta komikigile frantsesa (Aspach-le-Haut, 1964)
# [[Annie MacDonald Langstaff]] legelaria, (Kanada,
# [[Antoinette Blackwell]] idazlea eta gizarte ekintzailea (AEB, 1825-1921)
# [[Arantxa Aguirre Carballeira]] dokumentalgilea, gidoilaria (Madril 1958)
# [[Arca (abeslaria)]] (Venezuela/Bartzelona 1989)
# [[Arcelia Ramirez]] aktorea (Mexiko 1967)
# [[Arja Kajermo|Arja Kajerno]] komikigilea (1949)
# [[Arlene Harris]] aktorea (Kanada 1896-AEB 1976)
# [[Arlene Harris]] enpresaburua, asmatzailea (AEB 1948)
# [[Åsa Grennvall|Assa Grennavall]] komikilaria (Suedia, 1973)
# [[Barbara Morgenstern]] elektronika-abeslaria, ekoizlea (Alemania 1946)
# [[Barbara Saavedra]] biologoa (Txile 1967)
# [[Begoña Lolo]] musikologoa (Madril 1958)
# [[Begoña San Jose ]] sindikalista (Segovia 1949)
# [[Begoña Torres]] kultur kudeatzailea (Madril XX. mendea)
# [[Belen Atienza Azcona]] film ekoizlea (Madril 1970)
# [[Bella Guerin]] sufragista eta ekintzaile (Australia, 1858-1923)
# [[Bibi Bourelly]] egile abeslaria (Berlin/AEB 1994)
# [[Blanche Feillet-Hennebutte]] margolaria eta litografoa (1815-1886)
# [[Bodil Schmidt-Nielsen]] fisiologoa (Danimarka-AEB, 1918-2015)
# [[Bríet Bjarnhéðinsdóttir]] politikaria (Islandia, 1856-1940)
# [[Carlota Guerrero]] argazkilaria, zinemagilea (Bartzelona 1989)
# [[Carmen Armendariz]] ekoizlea (Mexiko 1946)
# [[Carolina_Caycedo]] diziplina anitzeko artista (London, 1978)
# [[Catherine Helen Spence]] idazlea, kazetaria, sufragista (Australia, 1829-1910)
# [[Chus Tudelilla]] arte-kudeatzailea (Logroño 1961)
# [[Claire Tomalin]] kazetaria, biografoa (Londres 1933)
# [[Clara Giveen]] sufragista (Irlanda, 1887-1967)
# [[Clara Segura]] aktorea (Bartzelona 1974)
# [[Claudia Malagelada]] aktorea, dantzaria (Bartzelona 2007)
# [[Cristina Gutiérrez (pilotua)]] (Burgos 1991)
# [[Cristina Huete (ekoizlea)]] (Brasil/Espainia XX. mendea)
# [[Diana Athill]] editore, idazle, nobelagile (Londres, 1917-2019)
# [[Doaa el-Adl]] karikaturegilea (Egipto, 1979)
# [[Dolores Hayden]] arkitektoa, historialaria, poeta (AEB, 1945)
# [[Dorothe Engelbretsdotter]] poeta (Norvegia, 1634-1716)
# [[Draga Ljo%C4%8Di%C4%87]] medikua, feminista (Serbia, 1855-1926)
# [[Edwidge Danticat]] idazlea (Haiti/AEB 1969)
# [[Eileen Mary Casey]] sufragista (Australia 1881- 1972)
# [[Elin Wallin|Elin Walin]] artista (Suedia, 1884-1969)
# [[Eliza Ritchie|Eliza Ritche]] sufragista eta filosofoa (Kanada, 1856-1933)
# [[Elizabeth Avery Meriwether]] idazle, sufragista (AEB, 1824-1916-)
# [[Ellen Allien]] DJ (Alemania 1968)
# [[Ellen Ternan]] aktorea (EB 191839-1914)
# [[Elvira Sastre]] poeta, itzultzailea (Segovia 1992)
# [[Emma Miller]] sufragista (EB 1839-Australia 1927)
# [[Esperanza Mendoza Holgado]] saskibaloi arbitroa (Caceres 1983)
# [[Ethel Sargant]] botanikaria (Erresuma Batua, 1863-1918)
# [[Eva Valiño]] soinu teknikaria (Bartzelona 1969)
# [[Fanny Brice]] aktorea ( AEB 1891-1951)
# [[Fatimah Tuggar ]] artista (Nigeria 1967)
# [[Flora de Pablo]] medikua, ikertzailea (Salamanca, 1952)
# [[Florence Lawrence]] aktorea, asmatzailea (Kanada-AEB, 1886-1938)
# [[Fran%C3%A7oise Brauner]] medikua (Austria-Frantzia, 1911-2000)
# [[Františka Plamínková]] kazetaria, feminista, politikaria (Txekia, 1875-1942)
# [[Gabriela Gonz%C3%A1lez]] fisikaria (Argentina, 1965)
# [[Gabriele Schor]] publizista, bildumagilea (Austria 1961)
# [[Garcia Botikaria]] zientzia dibulgatzailea (Cuenca 1995)
# [[Geneviève Thiroux d'Arconville]] idazlea, zientzialaria (Frantzia 1720-1805)
# [[Gertrude Blanch]] matematikaria (Polonia-AEB, 1897-1996)
# [[Gertrude Caton Thompson]] arkeologoa (Britainia Handia, 1888-1985)
# [[Giorgia Marras]] Komikigile eta ilustratzaile franko-italiarra (Genova, 1988)
# [[Giulia Tamayo Leon]] abokatua, aktibista (Peru 1958- Uruguai 2014)
# [[Griselda Pascual i Xufré]] matematikaria (Bartzelona, 1926-2001)
# [[Hedwig Dohm]] idazlea (Alemania 1831-1919)
# [[Helen Frankenthaler]] margolaria (AEB, 1928-2011)
# [[Helene Funke]] margolaria (Alemania,1869-1957)
# [[Henrietta Dugdale]] sufragista (Londres 1827- Australia 1918)
# [[Hiromu Arakawa]] mangaka japoniarra (Tokachi, 1973)
# [[Irene Manton]] botanikaria (Erresuma Batua, 1904-1988)
# [[Irene Stegun]] matematikaria (AEB, 1919-2008)
# [[Irma Thomas]] soul abeslaria (AEB 19)41
# [[Irma Wyman]] ingeniari informatikoa (AEB, 1928-2015)
# [[Isabel Muñoz (argazkilaria)]] (Bartzelona/Madril 1951)
# [[Isabel Tajahuerce Ángel]] irakaslea, ikertzailea (Soria 1960)
# [[Jantina Tammes]] botanikaria (Herbehereak, 1871-1947)
# [[Jeanne Demessieux]] piano-jotzaile, organo-jotzailea (Frantzia, 1921-1968)
# [[Jenny Saville]] margolaria (Britainia, 1970)
# [[Jessica Bennett]] kazetaria, blogaria (AEB 1981)
# [[Jorja Smith]] kantautorea (EB 1997)
# [[Josiane Balasko]] aktorea, zuzendaria, gidoigilea (1950)
# [[Judi Chamberlin]] aktibista (AEB 1944-2010)
# [[Judith Scott (artista)|Judith Scott]] artista (Ohio, 1943-2005)
# [[Kali Uchis]] kantautorea (AEB 1994)
# [[Karo Moret Miranda]] historialaria, ikertzailea (Kuba,...)
# [[Kate Lilley]] poeta (Australia, 1960)
# [[Kate Perugini]] margolaria (EB 1839-1929)
# [[Kehlani]] egile abeslaria (AEB 1995)
# [[Kenia Os]] abeslaria, youtuberra (Mexiko 1999)
# [[Lais Korintokoa]] hetera (Grezia K.a V. mendea- K.a. IV. mendea)
# [[Lala Huete]] figuringilea (Brasil/Espainia 1957)
# [[Laura Lechuga]] kimikaria, ikerlaria (Sevilla 1962)
# [[Lilli Hornig]] kimikaria (Txekoslovakia-AEB, 1921-2017)
# [[Liv Strömquist]] komikigilea (Suedia, 1978)
# [[Louisa Lawson]] idazlea, poeta, sufragista (Australia, 1848-1920)
# [[Louise Brealey]] aktorea (EB 1979)
# [[Ludwika Paleta]] aktorea (Polonia/Mexiko 1978)
# [[Lulu Roman]] komediantea, abeslaria (AEB 1946)
# [[Lynn Fontanne]] aktorea (EB 1887- AEB 1983)
# [[Mabel Sharman Crawford]] abenturazale eta idazlea (Irlanda, 1820-1912)
# [[Madhuri Dixit]] zinema aktorea (India, 1967)
# [[Maevia Noemí Correa]] botanikaria (Argentina, 1914-2005)
# [[Manuela Sambo]] artista (Angola/Alemania 1964)
# [[Margarida Castells]] itzultzailea (Bartzelona, 1962)
# [[Margie Sudre]] Frantziako politikaria (Vinh, 1943)
# [[Marguerite Jeanne Carpentier]] eskultorea (Paris 1886-1965)
# [[Maria Angeles Querol]] historialaria (Badajoz 1948)
# [[María Calcaño]] poeta (Venezuela 1906-1956)
# [[María Eduarda Barjona de Freitas]] kazetaria, kritikaria (Portugal 1882-1952)
# [[Maria Fyodorovna Zibold]] medikua (Serbia, 1849-1939)
# [[Maria Jose Toro Nozal]] zientzialaria (Zamora 1957)
# [[Maria Pia Timon]] etnologoa (Cáceres 1954)
# [[Maria Polivanova]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1922-1942)
# [[María Rosa Urraca Pastor]] karlista eta falangista (Madril, 1900-Bartzelona, 1984)
# [[Maria Sainz Martin]] medikua (Badajoz 1953)
# [[Maria Schwarz]] arkitektoa (Alemania 1956)
# [[Maria Silva]] aktorea (Palentzia 1941-Madril 2023)
# [[Maria Tena]] idazlea, kultur kudeatzailea (Madril 1953)
# [[Maria Teresa Salazar Bermudez]] kimikari aitzindaria (Badajoz 1909-Madril 1982)
# [[Maria Vazquez]] aktorea (Galizia 1979)
# [[María Vinyals|Marina Vinyals]] idazlea eta artikulugilea (Galizia, 1875-1942)
# [[Maria von Linden]] bakteriologo, zoologo (Alemania, 1869-1936)
# [[Maribel Domenech]] artista (Valentzia 1951)
# [[Marilou Berry]] aktorea (Frantzia, 1973)
# [[Marina Picasso]] idazlea (Frantzia, 1950)
# [[Marina Raskova]] pilotua (Sobiet Batasuna, 1912-1943)
# [[Marjorie Courtenay-Latimer]] naturalista (Hegoafrika, 1907-2004)
# [[Marjorie Hasler]] sufragista (Irlanda, 1887-1913)
# [[Marlene Engelhorn]] aktibista, filantropoa (Austria 1992)
# [[Marta Carazo]] kazetaria ( Madril 1973)
# [[Martha Carrillo]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1966)
# [[Mary Ann Hilliard]] erizaina eta sufragista (Irlanda, 1860-1912)
# [[Mary Galway]] sufragista eta sindikalista (Irlanda, 1864-1928)
# [[Mary J. Blige]] abeslaria (AEB 1984)
# [[Mary Lee]] sufragista (Australia, 1821-1909)
# [[Mary Martin]] aktorea (AEB 1913-1990)
# [[Mary Richardson]] sufragista (Kanada, 1889-1961)
# [[Mary-Dell Chilton]] biologoa (AEB, 1939)
# [[Mati Diop]] aktore eta zuzendaria (Paris, 1982)
# [[Maya Zankoul]] artista bisuala, blogaria (Libano, 1986)
# [[Maybanke Anderson]] sufragista (Australia, 1845-1927)
# [[Merce Paloma]] jantzi diseinatzailea (Bartzelona 1964)
# [[Mercedes Valdivieso]] idazlea (Txile 1924-1993)
# [[Mihri Müşfik Hanım]] margolaria (Turkia, 1886-1954)
# [[Miluca Sanz]] musikaria, artista (Segovia 1956)
# [[Minna Sundberg]] ilustratzailea (Suedia, 1990)
# [[Miss Kittin]] DJ (Frantzia 1973)
# [[Mónica Oriol Icaza]] enpresaria (Madril, 1961))
# [[Muriel Douru]] komikigile, idazle eta ekintzaile frantsesa (1976)
# [[Muriel Matters]] kazetaria, sufragista (Australia, 1817-1969)
# [[Nadia Khiari]] komikigilea eta irakaslea (Tunisia, 1973)
# [[Natalia Carbajosa]] idazlea eta itzultzailea (Puerto de Santa Maria, 1971)
# [[Natalia Kovxova|Natalia Kovxva]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1920-1942)
# [[Natalka Bilotserkivets]] poeta eta iraultzailea (Ukraina, 1954)
# [[Nh. Dini]] idazle feminista (Indonesia 1936-2018)
# [[Nieves López Martínez]] paleontologoa (Burgos, 1949-2010)
# [[Ninnan Santesson]] eskultoregilea (Suedia, 1891-1969)
# [[Noemí Zaritzky]] ingeniari kimikoa (Argentina, 1951)
# [[Norio Sakurai]] mangaka(Japonia)
# [[Núria Tamarit Castro]] irudigilea (Castelló 1993)
# [[Odile Schweisguth]] medikua (Frantzia 1913-2002)
# [[Olivia Mandle]] ingurumen aktibista (Bartzelona 2007)
# [[Pati Chapoy]] kazetaria (Mexiko 1949)
# [[Peggy McCay]] aktorea (AEB 1927-2018)
# [[Pilar Landeira Guerrero]] saskibaloi arbitroa (Madril 1959)
# [[Polina Osipenko]] hegazkinlari heroia (Sobietar Batasuna, 1907-1939)
# [[Power Paola]] komikigilea (Ekuador, 1977)
# [[Ptazeta]] rap kantugilea (Kanariak 1996)
# [[Regina Silveira]] artista eta unibertsitateko irakaslea (Brasil, 1939)
# [[Remedios Sanchez]] idazlea, ikertzailea (Bartzelona 1975)
# [[Rita Payes]] musikagilea, tronboi jolea, jazz kantaria (Bartzelona 1999)
# [[Roser Berdagué]] itzultzailea (Katalunia, 1929)
# [[Rosina Gomez Baeza]] kultur kudeatzailea (Asturias 1941)
# [[Safia Farhat]] artista (Tunisia, 1924-2004)
# [[Sara Becker (aktorea)]] (Txile 2002)
# [[Sara Fratini]] ilustratzailea (Venezuela, 1985)
# [[Semiramis Gonzalez]] historialaria (Asturias 1988)
# [[Serena Lake]] predikatzailea, sufragista (Australia, 1842-1920)
# [[Sheila Tobias]] administratzaile, idazle (AEB, 1935-2021)
# [[Sita Abellan]] DJ, modeloa (Murtzia 1993)
# [[Sofia Coll]] kantari, dantzari, aktorea (Bartzelona 1999)
# [[Sophie Bryant]] matematikaria (Erresuma Batua, 1850-1922)
# [[Sybille Bedford]] idazlea, kazetaria (Alemania 1911-EB 2006)
# [[Sylvia Earle]] ozeanografoa (AEB 1935)
# [[Tatiana Proskouriakoff]] arkeologo, etnologo (Errusia-AEB, 1909-1985)
# [[Teyana Taylor]] abeslaria, dantzaria, aktorea (AEB 1990)
# [[Tomasa Tito Condemayta]] independentziaren aitzindaria, heroia (Peru 1740-1781)
# [[Tracey Rose]] artista (Hegoafrika 1974)
# [[Valentina Borok]] matematikaria (Ukraina, 1931-2004)
# [[Valentina Grizodubova]] hegazkinlari heroiak (Sobietar Batasuna, 1909-1993)
# [[Vanessa Ciangherotti]] aktorea (Mexiko 1974)
# [[Vanessa Nakate]] klima-aktibista (Uganda, 1996)
# [[Vinciane Despret]] filosofoa (Belgika 1959)
# [[Wangechi Mutu]] artista (Kenya/AEB 1972)
# [[Whitney Wolfe Herd]] enpresaburua, ekintzailea (AEB 1989)
# [[Xulia Vicente]] irudigilea (Coruña 1993)
# [[Yasmina Alcaraz Moreno]] saskibaloi arbitroa (Girona 1989)
# [[Yelizaveta Chaikina]] partisanoa (Sobiet Batasuna, 1918-1941)
# [[Yevdokia Bershanskaia]] hegazkinlaria (Sobietar Batasuna, 1913-1982)
# [[Yvonne Sylvain]] medikua (Haiti, 1907-1989)
# [[Zdenka Braunerová]] margolaria (Txekia, 1858-1934)
# [[Zeina Abirached]] komikigilea, ilustratzailea (Beirut, 1981)
# [[Ziba Ganiyeva]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1923-2010)
# [[Alice Abadam]] sufragista (GAles, 1856-1940)
# [[Lila Avilés|Lila Aviles]] zinema zuzendaria (Mexiko, 1982)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''urtarrila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aintzane Uria]] ef--'''SORTUA''' abeslaria, soinularia (Durango, 1979)
# [[Fatmana Binta]] ----'''SORTUA''' sukaldaria (Sierra Leona, 1984)
# [[Izaro Oliveira]] ef--'''SORTUA''' txirrindularia (Ermua 2005)
# [[Mari Carmen Montoya Azkuna]] --ef'''SORTUA''' farmazialaria (1926-2024)
# [[Gloria Zuazola]] --ef'''SORTUA''' (Uruguai, 1966-2024)
# [[Itsaso Gangoitia]] ----'''SORTUA''' lasterkaria, euskara teknikaria (Abadiño 1988)
# [[Paquita Bretos Andueza]] ----'''SORTUA''' mendizalea, ateoa, komunista (Pasaia, 1927)
# [[Larraitz Amezaga del Fango]] ----'''SORTUA''' endometrosiaren buruzko liburuaren egilea (Donostia, 1990
# [[Erkuden Txokarro]] ----'''SORTUA''' (Iruñea, 1974)
# [[Ru´a Zimawi|Ru´a Rimawi]] ----'''SORTUA''' (Zisjordania, 1998)
# [[Nora Botero]] ----'''SORTUA''' irakaslea, ikertzailea (Kolonbia , ?)
# [[Auxi Díaz]] ef--'''SORTUA''' magistratua (Kanaria Handia 1967)
# [[María Isabel Gutiérrez Velasco]] --ef'''SORTUA''' prostituta (Santander, ? - Basauriko espetxea, 1977))
# [[Begoña Vesga]] ef--'''SORTUA''' ekintzaile, feminista, politikaria (Burgos, Ermua, 1951)
# [[Beatriz Arizaga Bolunburu]] ef--'''SORTUA''' historialaria (Eibar, 1951)
# [[Maialen Etxart Salaberri]] ----'''SORTUA''' irakaslea (Isturitze, 1978)
# [[Sara Oceja Salazar]] ef--'''SORTUA''' arkitektua eta politikaria (Durango, 1970)
# [[Paula Bronstein]] fotokazetaria (AEB, XX. mendea)
# [[Edith Hirsch Luchins]] efef matematikaria (Polonia-AEB, 1921-2002)
# [[Annie Montague Alexander]] paleontologo, filantropoa (AEB, 1867-1950)
# [[Carol Guzy]] ef-- argazkilaria (AEB, Pensilvania, 1956)
# [[Ladislava Bakanic]] gimnasta (New York, 1924)
# [[Julia Kavanagh|Julia Kavabagh]] idazlea (Irlanda, 1824-1877)
# [[Nelly Bodenheim|Nelly Bodenneim]] ilustratzailea (Herbehereak, 1874-1951)
# [[Hamideh Kheirabadi]] aktorea (Irlanda, 1924-2010)
# [[Dorothy Cayley]] mikologoa (Sri Lanka, 1874-1955)
# [[Maria Mauban]] aktorea (Marsella, 1924-2014)
# [[Kate Lester]] aktorea (Ingalaterra, 1857-1924)
# [[Dorothea Wolbert]] aktorea (AEB, 1874-1958)
# [[Gré de Jongh]] lasterketaria (Herbehereak, 1924-2002)
# [[Vera Molnár]] artista (Hungaria, 1924-2023)
# [[Elena Cernei]] mezzo-sopranoa (Errumania, 1924-2000)
# [[Hrytsko Hryhorenko]] poeta eta itzultzailea (Ukrainia, 1867-1924)
# [[Claudine Dupuis]] aktorea (Frantzia, 1924-1991)
# [[Annelise Hovmand]] zinema-zuzendaria (Danimarka, 1924-2016)
# [[Conradine Birgitte Dunker]] idazlea (Norvegia, 1780-1866)
# [[Beatrice Chebet]] atleta (Kenya 2000)
# [[Tsigie Gebreselama]] atleta (Etiopia 2000)
# [[Dawit Seyaum]] atleta (Etiopia 1996)
# [[Shannon Rowbury]] atleta (AEB 1984)
# [[Lisa Dobriskey]] atleta (EB 1983)
# [[Adela Pankhurst]] sufragista, aktibista politikoa (EB 1885-Australia 1961)
# [[Minnie Baldock]] sufragista (EB 1864-1954)
# [[Adelaide Knight]] sufragista (EB 1871-1950)
# [[Christian Jollie Smith]] abokatu ekintzailea (Australia 1885-1963)
# [[Margaret Bondfield]] politikaria, aktibista (EB 1873-1953)
# [[Louisa Martindale]] zirujaua (EB 1872-1966)
# [[Louisa Martindale (feminista)]] sufragista, aktibista (EB 1839-1914)
# [[Hilda Martindale]] funtzionarioa, idazlea (EB 1875-1952)
# [[Cicely Hamilton]] dramagilea, aktorea (EB 1872-1933)
# [[Dora Montefiore]] zirujaua (EB 1872-1966)
# [[Kelly Holmes]] atleta (EB 1970)
# [[Mary Rand]] atleta (EB 1940)
# [[Alemitu Tariku]] atleta (Etiopia 2000)
# [[Shelby Houlihan]] atleta (AEB 1993)
# [[Manuela M. Veloso]] irakaslea, robot-ikertzailea (Lisboa 1957)
# [[Lua Ribeira]] argazkilaria (Coruña, 1986)
# [[Cristina de Middel]] argazkilaria (Alacant, 1979)
# [[María Garay]] tango abeslaria (Argentina, 1941)
# [[Anna Gottlieb]] abeslaria (Viena, 1774-1856)
# [[Hou Bo]] argazkilaria (Txina, 1924-2017)
# [[Montserrat Ubach Tarrés]] espeleologoa aitzindaria (Bartzelona XX. mendea)
# [[Rocío Verdejo García]] artista plastikoa, argazkilaria (Granada 1982)
# [[Olinpia Velasco]] artista bisuala, argakilaria ( Granada 1970)
# [[Ana Vaz]] film zuzendaria, artista (Brasil 1982)
# [[Sara Ramo]] artista bisuala (Madril/Brasil 1975)
# [[Ann Packer]] atleta (EB 1942)
# [[Tatiana Tomashova]] atleta (Errusia 1975)
# [[Svetlana Masterkova]] atleta (Errusia 1968)
# [[Denise Lewis]] atleta (EB 1972)
# [[Sally Gunnell]] atleta (EB 1966)
# [[Eladia Blázquez]] abeslaria (Argentina, 1931-2005)
# [[Zanele Muholi]] artista eta aktibista (Hegoafrika, 1972)
# [[Eva Nogales]] biofisikaria (Colmenar Viejo, 1965)
# [[Ana María Muñoz Amilibia]] arkeologoa (Donostia-Madril, 1932-2019)
# [[Farshid Moussavi]] arkitektoa (Iran/Britainia 1965)
# [[Roma Agrawal]] egitura-ingeniaria (India/EB 1983)
# [[Francine Houben]] arkitektoa (Herbehereak 1955)
# [[Beverly Willis]] arkitektoa (AEB 1928-2023)
# [[Jolanda Ceplak]] atleta (Eslovenia 1976)
# [[Hasna Benhasi]] atleta (Maroko 1978)
# [[Fantu Worku]] atleta (Etiopia 1999)
# [[Karissa Schweizer]] atleta (AEB 1996)
# [[Phylis Smith]] atleta (EB 1963)
# [[Pilar Citoler]] dentista, arte bildumagilea (Zaragoza 1937)
# [[Mary Strong Clemens]] botanikaria (AEB, 1873-1968)
# [[Hortense Powdermaker]] antropologoa (AEB,1900-1970)
# [[Charlotte Abramow]] argazkilari eta bideogilea (Brusela, 1993)
# [[Judy Dater]] argazkilari feminista (AEB, 1941)
# [[Germaine Van Parys]] fotokazetaria (Belgika, 1893-1983)
# [[Alexandra Boulat]] fotokazetaria (Frantzia, 1962-2007)
# [[Ina Higgins]] baratzezaina, paisaia-arkitektoa (Irlanda 1860-Australia 1948)
# [[Nettie Palmer]] idazlea, kritikaria ( Australia 1885-1964)
# [[Vicenta Cortés Alonso]] artxibozaina, ikertzailea, irakaslea (Valentzia 1925-2021)
# [[María Eugenia Rodríguez Palop]] legelaria, politikaria ( Badajoz 1970)
# [[Marisa Rodríguez Palop]] kazetaria, korrespontsala (Badajoz 1966)
# [[Janeene Vickers]] atleta (AEB 1968)
# [[Sandra Farmer]] atleta (Jamaika/AEB 1962)
# [[Debra Flintoff-King ]] atleta (Australia 1960)
# [[Tatiana Ledovskaya]] atleta (Errusia 1966)
# [[Sandra Douglass Morgan]] abokatu, kirol-zuzendaria (Las Vegas 1978)
# [[Mary_Elliott_Hill]] kimikaria (AEB, 1907-1969)
# [[Naomi Parker]] langilea, modeloa (AEB, 1921-2018)
# [[Marica Andallón]] heroina (Oviedo, 1764-1848)
# [[Dana Ulery]] informatiba zientifikoa (AEB, 1938)
# [[Mary Cowden Clarke]] idazlea (Londres, 1809-Italia, 1898)
# [[Fili Chillón|Fili Chillon]] idazle eta eskultore (1918-2012)
# [[Claude Cahun|Claude CAhun]] artista (Frantzia, 1894-1954)
# [[Suzanne Malherbe|Susanne Malherbe]] argazkilaria, diseinatzaile (Frantzia, 1892-1972)
# [[Véronique de Viguerie|Veronique de Viguerie]] fotokazetaria (Frantzia, 1978)
# [[María Amelia Baltar]] abeslaria (Buenos Aires, 1940)
# [[Luz María del Castillo Fregoso]] kimikari-biologoa (Mexiko, 1926-1990)
# [[Li Fanghua]] fisikaria (Txina, 1932-2020)
# [[Elise Ottesen-Jensen]] kazetaria (Suedia, 1886-1973)
# [[Dina Vierny]] modeloa, arte-bildumagilea, museo-zuzendaria, erresistentzian ekintzaile (Errumania 1919-Paris 2009)
# [[Nina Kandinski]] mezenasa (Errusia 1896- Suitza 1980)
# [[Lily Pastré ]] filantropoa (Frantzia 1891-1974)
# [[Manuela Beltrán]] heroia (Kolonbia 724-1819)
# [[Marina Stepanova]] atleta (Errusia 1950)
# [[Linda Keough ]] atleta (EB 1963)
# [[Tracy Goddard]] atleta (EB 1969)
# [[Silvia Rieger]] atleta (Alemania1970)
# [[Katharine Merry]] atleta (EB 1974)
# [[Fahrelnissa Zeid]] artista (Turkia 1901-Jordania 1991)
# [[María Josefa Jiménez Cisneros]] arkeologoa (Cádiz. 1916-2002)
# [[Romina Ressia]] argazkilaria (Argentina, 1981)
# [[Emilie Bieber]] argazkilaria (Alemania, 1810-1884)
# [[Hildegard Jäckel]] argazkilaria (Alemania, 1903-1974)
# [[Alicia Márquez]] aktorea, vedetea (Argentina 1932-2004)
# [[Ethel Rojo]] aktorea, vedetea (Argentina, 1937-2012)
# [[Delphine Diallo]] argazkilaria
# [[Martha Cooper]] argazkilaria (AEB 1943)
# [[Lady Pink]] grafitigilea (AEB 1945)
# [[Thérèse Le Prat]] argazkilaria (1895-1966)
# [[Alice Cherki]] Aljeriako psikoanalista eta idazlea (1936)
# [[Carole Thibaut]] Franziako idazle, antzerki zuzendari eta aktorea (1969)
# [[Gerty Dambury]] Guadalupeko antzerkigile, nobelagile eta poeta frantsesa (1957)
# [[Adele Goldstine]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1920-1964)
# [[Marlyn Wescoff Meltzer]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1922-2008)
# [[Séraphine Louis ]] margolari autodidakta (Frantzia 1864-1942)
# [[Araceli Martínez Esteban]] politikaria (Guadalajara 1974)
# [[Natalia Sazanovich]] atleta (Bielorrusia 1973)
# [[Jane Flemming]] atleta ( Australia 1965)
# [[Ghada Shouaa ]] atleta (Siria 1972)
# [[Urszula Włodarczyk]] atleta (Polonia 1965)
# [[Eunice Barber]] atleta (Sierra Leona 1974)
# [[Natalya Roshchupkina]] atleta (Errusia 1978)
# [[Carmen Sarmiento]] Espainiako 1. emakume guerra korrespontsala (Madril 1944)
# [[Elena Projorova]] atleta (Errusia 1978)
# [[Karin Specht-Ertl]] atleta (Alemania 1974)
# [[Tiia Hautala]] atleta (Finlandia 1972)
# [[Süreyya Ayhan]] atleta (Turkia 1978)
# [[Hayley Tullett]] atleta (EB 1973)
# [[Olga Jegorova]] atleta (Errusia 1972)
# [[Bouchra Ghezielle]] atleta (Maroko/Frantzia 19)
# [[Janeth Jepkosgei]] atleta (Kenya 1983)
# [[Margarita Ponomariova]] atleta (Kazakhstan 1993-Errusia 2021)
# [[Olga Nazarova]] atleta (Errusia 1965)
# [[Yeveonde Middleton|Yevonde Middleton]] argazkilaria (Erresuma Batua, 1893-1975)
# [[Lea Ypi]] filosofo (Albania, 1979)
# [[Alicia Márquez]] aktoresa (ARgentina, 1923-2004)
# [[Françoise Demulder|Francoise Demulder]] argazkilaria (Frantzia, 1947-2008)
# [[Nélida Roca]] vedetea (Buenos Aires, 1929-1999)
# [[Catherine Stern]] psikologo, hezitzailea (Alemania-AEB, 1894-1973)
# [[Adrienne Clarke]] botanikaria (Australia, 1938)
# [[Alba Solís]] abeslaria (Argentina, 1927-2016)
# [[Isabel Ellsen]] argazkilaria (Frantzia, 1958-2012)
# [[Kate Barry]] argazkilaria (Britainia Handia, 1967-2013)
# [[Cécile DeWitt-Morette]] fisikaria, matematikaria (Frantzia, 1922-2017)
# [[Coline Serreau]] aktore, zuzendari eta gidoilari frantsesa (1947)
# [[Emilia Broomé|Emilia Broome]] politikari liberala, feminista eta bakearen aldeko aktibista (Suedia, 1866-1925)
# [[Tassin Hangbè]] Dahomeyko erregina-ordea (Benin, XVIII. mendea)
# [[Virginia Norwood]] fisikaria, militarra (AEB, 1927-2023)
# [[Renée Gailhoustet|Renee Gailhoustet]] arkitektoa (1929-2023)
# [[Julia Lermontova]] kimikaria (Errusia, 1847- 1919)
# [[Christine Spengler]] fotokazetaria (Frantzia, 1945)
# [[Dickey Chapelle]] argazkilaria (AEB, 1919-1965)
# [[Susan Meiselas]] argazkilaria (AEB, 1948)
# [[Rafia Zakaria]] feminista musulmana (Pakistan, 1977)
# [[Edna Paisano]] matematikaria, soziologoa (AEB, 1948-2014)
# [[Josepha Weber]] abeslaria, sopranoa (Alemania, 1758-1819)
# [[Aloysia Weber]] opera abeslaria (Alemania 1760-1839)
# [[Constanze Mozart]] abeslaria (Alemania, 1762-1842)
# [[Sophie Weber]] abeslaria (Alemania, 1763-1846)
# [[Cäcilia Weber]] Mozarten amaginerraba (Alemania, 1727-1793)
# [[Beatriz Bermúdez de Velasco]] mexikoko konkistatzailea (Espainia, XVI. mendea)
# [[Klara Dan von Neumann]] matematikaria (Hungaria, 1911-1963)
# [[Anna Murray Vail]] botanikaria (AEB, 1863-1955)
# [[Nieves Fariza]] irakaslea,sindikalista (1911-1975)
# [[Faten Hamama|Faten Hamana]] aktorea (Egipto, 1931-2015)
# [[Fanny Navarro]] aktorea (Argentina, 1920-1971)
# [[Zerrenda:Emakume argazkilariak|Emakume argazkilarien zerrenda]]
# [[Rose Wilder Lane]] kazetaria, idazlea (AEB 1886-1968)
# [[Isabel Paterson]] kazetaria, idazlea, filosofo politikoa (Kanada 1886-AEB 1968)
# [[Dilan Yeşilgöz-Zegerius]] politikaria (Turkia,Herbehereak 1967)
# [[Gema Igual ]] politikaria ( Santander 1973)
# [[Pilar Alegría]] politikaria (Zaragoza 1977)
# [[Maria Pinigina]] atleta (Kirgitistan 1958)
# [[Olga Brizgina]] atleta (Errusia/Ukraina 1963)
# [[Liudmila Dzhigalova]] atleta (Ukraina 1962)
# [[Sherri Howard]] atleta (AEB 1962)
# [[Denean Howard-Hill]] atleta (AEB 1964)
# [[Inga Fischer-Hjalmars]] fisikaria (Suedia, 1918-2008)
# [[Waltraut Seitter]] astronomoa (Alemania, 1930-2007)
# [[Amina (Zazzauko erregina)]] Zazzauko erregina (Nigeria, 1533-1610)
# [[Paulina Urrutia]] aktorea (Txile, 1969)
# [[Melissa Gilbert]] aktorea (AEB 1964)
# [[Sara Gilbert]] aktorea (AEB 1975)
# [[Skye McCole Bartusiak]] aktorea (AEB 1992-2014)
# [[Melissa Sue Anderson]] aktorea (AEB 1962)
# [[Katy Kurtzman]] aktorea (AEB 1965)
# [[Leslie Landon]] aktorea (AEB 1962)
# [[Jennifer Landon]] aktorea (AEB 1983)
# [[Alison Arngrim]] aktorea (AEB 1962)
# [[Charlotte Stewart]] aktorea (AEB 1941)
# [[Melissa Francis]] aktorea, kazetaria (AEB 1972)
# [[Susan Solomon]] kimikari atmosferikoa (AEB, 1956)
# [[Mounia Youssef]] argazkilaria (Libano-Togo, 1988)
# [[Felicia Abban]] argazkilaria (Ganna, 1935-2024)
# [[Emily Jacir]] artista plastikoa (Palestina, 1970)
# [[Sarah Waiswa]] argazkilaria (1980 hamarkada)
# [[Gihan Tubbeh]] argazkilaria (Peru, 1984)
# [[Isadora Romero]] argazkilaria (Ekuador, 1987)
# [[Jane Elizabeth Jones|Jane Elizabeth]] sufragista, abolinionista (AEB, 1813-1886)
# [[Aida Muluneh]] argazkilaria eta artista (Etiopia, 1974)
# [[Taslima Akhter]] argazkilaria (Bangladesh, 1974)
# [[Nezha Alaoui]] enpresaria eta argazkilaria (Maroko, 1982)
# [[Ann Oakley]] soziologoa
# [[Caroline List]] epailea (AEB-Austria 1964)
# [[Idoia Murga Castro]] irakaslea, ikertzailea (Madril 1983)
# [[Mónica García Gómez]] mediku, politikaria (Madril 1974)
# [[Ana Redondo]] legelaria, politikaria (Valladolid 1966)
# [[Lorraine Fenton ]] atleta (Jamaika 1973)
# [[Sabine Busch]] atleta (Alemania 1962)
# [[Kim Batten]] atleta (AEB 1969)
# [[Sandie Richards]] atleta (Jamaika 1968)
# [[Elise Cranny]] atleta (AEB 1996)
# [[Colleen Quigley ]] atleta (AEB 1992)
# [[Marcia Barbosa]] fisikaria (Brasil, 1960)
# [[Maria Matos]] aktorea, dramagilea (Lisboa 1886-1952)
# [[Ofelia Marques]] margolaria ( Lisboa 1902-1952)
# [[Mafalda Mouzinho de Albuquerque]] idazlea (Lisboa 1874-1952)
# [[Shalane Flanagan]] atleta (AEB 1981)
# [[Linet Masai]] atleta (Kenya 1989)
# [[Vivian Cheruiyot]] atletak (Kenya 1983)
# [[Sally Kipyego ]] atleta (Kenya 1985)
# [[Julia Petxonkina]] atleta (Errusia 1978)
# [[Lashinda Demus]] atleta (AEB 1983
# [[Colleen Farrington]] modeloa, abeslaria (AEB 1936-2015)
# [[Edelmira Inés Mórtola]] geologoa (Argentina, 1894-1973)
# [[Boushra Yahya Almutawakel|Bousha Yahya]] argazkilaria (Yemen, 1969)
# [[Nikab]]
# [[Anna Hints]] zinema zuzendaria (Estonia, 1982)
# [[Pia Arke]] argazkilaria (Groenlandia, 1958-2007)
# [[Nina Byers]] fisikaria (AEB, 1930-2014)
# [[Genoveva Dawson]] botanikaria (Argentina, 1918-2012)
# [[Astrid Cleve]] botanikaria, kimikaria (Suedia, 1875-1968)
# [[Audrey_Richards]] Britaniako antropologa (London, 1899-1984)
# [[Anush Babajanyan]] fotokazetaria (Armenia
# [[Louise Abel]] argazkilaria (Norvegia, 1841-1907)
# [[Carolina Henriette Mac Gillavry]] kimikaria (Holanda, 1904-1993)
# [[Hilaria Supa]] indígena, aktibista (Peru 1957)
# [[Maria Sumire]] abokatu, politikaria (Peru 1951)
# [[Claudia Coari]] politikaria (Peru 1967)
# [[Juana Huancahuari]] nekazaria, politikaria (Peru 1969)
# [[Yaneth Cajahuanca]] ingeniaria, politikaria (Peru 1971)
# [[Nancy Obregon]] politikaria (Peru 1970)
# [[Elsa Malpartida]] politikaria (Peru 1961ç-2022)
# [[Karibu]] GKE, Fca Pedraza saria 2023
# [[America Valenzuela]] zientzia-kazetaria (Madril 1977)
# [[Diane Pernet]] moda blogaria, kritikaria (AEB XX. mendea)
# [[Carmen de Icaza]] eleberrigilea eta lider falangista (Madril, 1899-1979)
# [[Margarita Abella Caprile|Margarita Abella Caprile]] poeta, kazetaria (Argentina, 1901-1960)
# [[Amber Bracken]] fotokazetaria (Kanada, 1984)
# [[Marlene Bergamo]] fotokazetaria (Brasil, 1965)
# [[Claire Beck Loos]] idazlea eta fotokazetaria (Txekia, 1904-1942)
# [[Ruth Asawa]] eskultorea (AEB, 1926-2013)
# [[Zofia Kielan-Jaworowska]] paleobiologoa (Polonia, 1925-2015)
# [[Brigida Baltar]] argazkilaria (Brasil,1959)
# [[Lara Baladi]] argazkilaria (Egipto-libanoar, 1969)
# [[Maja Bajević|Maja Bajevi´c]] argazkilaria (Bosnia, 1967)
# [[Damaris Cudworth Masham]] idazle, filosofo (Britainia Handia, 1659-1708)
# [[Kathleen Kenyon]] arkeologoa (Erresuma Batua, 1906-1978)
# [[Anna Maria Colucci]] argazkilaria (Italia, 1938-2015)
# [[Joana Choumali]] argazkilaria (Bolin
# [[Fleur Pellerin]] Frantziako politikari eta enpresaburua (1973)
# [[Pascale Faublas|Pascale Faubas]] artista (Haiti, 1981)
# [[Anabel Colazo]] komikigilea eta ilustratzaile (Eivissa, 1993)
# [[Elizabeth Riddle Graves]] fisikaria (AEB, 1916-1972)
# [[Mignon Talbot]] paleontologoa (AEB, 1869-1950)
# [[Alicia Güemes Fraga]] komikigilea eta ilustrailea (Bartzelona, 1987)
# [[Emma Ríos Maneiro]] istoriotxogilea eta komikigilea (Galizia, 1976)
# [[Caridad Zazo Cardeña]] geologoa (Toledo, 1945)
# [[Caroline Ingalls]] irakaslea, autobiografialaria (AEB 1839-1924)
# [[Mary Ingalls]] idazlea (AEB 1865-1924)
# [[Carrie Ingalls]] zaintzailea (AEB 1870- 1946)
# [[Grace Ingalls]] irakaslea, idazlea (AEB 1877-1941)
# [[Ketty Lester]] aktorea, abeslaria (AEB 1934)
# [[Hersha Parady]] aktorea (AEB 1945-2023)
# [[Bonnie Bartlett]] aktorea (AEB 1929)
}}
== Hobetuak 2024 ==
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Olatz Agorria]] '''ef--''' txirrindularia (Zornotza 1958)
# [[Ane Ibarzabal]] '''ef--''' kazetaria (Durango, 1982)
# [[María Jesús Cava ]] '''ef--''' historialaria (Bilbo 1949)
# [[Amaia Agirre Gonzalez]] '''----''' medikua, alpinista (Urnieta 1992-Patagonia 2023)
# [[Haizea Barcenilla]] '''----''' arte kudeatzailea, ikertzailea (Lezo 1981)
# [[Carmen Valero Omedes]] '''efef''' atleta (Teruel 1955-Sabadell 2024)
# [[Laura Ingalls Wilder]] '''efef''' idazlea (AEB 1867-1957)
# [[Marixa Osés]] '''ef--'''gidoilaria, aktorea (Gasteiz 1969)
# [[Micaela Bastidas]] '''efef''' aitzindaria, heroia, martiria (Peruko Erregeorderria 1744-1781)*
# [[Chanel Terrero]] '''ef--'''abeslari, dantzari, aktorea (Kuba 1991)
# [[Carmen Mijangos]] '''---- ''' kimikaria (Bilbo 1949)
# [[Paula Badosa]] '''ef--'''tenislaria (AEB/Katalunia 1997)
# [[Pilar Arostegi]] '''efef''' artxibozaina (Gasteiz 1944-2006)
# [[Nina Lobkovskaia]] '''ef--'''frankotiratzailea (Errusia 1925)
# [[Maite Dono]] '''ef--'''poeta, abeslaria (Gasteiz/Galizia 1969)
# [[Garazi Sánchez]] '''ef--'''surflari, zinemagilea (Getxo 1992)
# [[Ana Pontón]] '''ef--'''politikaria (Lugo 1977)
# [[Maria Gembero-Ustarrotz]] '''ef--'''historialaria, musikologoa (Nafarroa 1959)
# [[Adela Bazo]] '''ef--'''margolaria (Nafarroa 1905-Argentina 1984)
# [[Mónica Ojeda]] '''ef--'''idazlea (Ekuador 1988)
# [[Celia Amoros ]]'''ef--'''filosofoa, idazlea (Valentzia 1944)
# [[Carolina Yuste]] '''ef--'''aktorea (Badajoz 1991)
# [[Ángeles Caso]] '''ef--'''idazlea (Asturias 1959)
# [[Majida Maayouf]] '''ef--'''atleta (Maroko/Araba 1989)
# [[Camila Sosa Villada]] '''ef--'''idazlea, aktorea, antzerkigilea (Argentina 1982)
# [[Ane Gabarain]] '''ef--'''aktorea (Donostia 1963)
# [[Icíar Bollain]] '''ef--'''film zuzendaria (Madril 1967)
# [[Ann Walker]] '''efef''' filantropoa, 2 emakumeren lehen ezkontza (BH, 1803-1854)
# [[Ana Rioja]] '''ef--'''idazlea, kazetaria (Tudela 1962)
# [[Carmen Laforet]] '''efef''' idazlea (Bartzelona 1921-Madril 2004 19)
# [[Iraide Ibarretxe]] '''ef--'''hizkuntzalaria (Bilbo 1972)
# [[María Luisa Elio]] '''efef''' idazlea, aktorea (Iruñea 1926-Mexiko 2009)
# [[Iris Apfel]] '''efef''' barne-diseinatzailea ( AEB 1921-2024)
# [[Helena Taberna]] '''----''' film zuzendaria (Nafarroa 19..?)
# [[Ana Blanco]] '''ef--''' tb aurkezlea (Bilbo 1960)
# [[Maria Lejarraga]] '''efef''' idazlea (Errioxa 1874-Argentina 1974)
# [[Isabel Alba Rico]] '''ef--''' idazlea, gidoilaria ( Madril 1959)
# [[Sigourney Weaver]] '''ef--'''aktorea (AEB 1949)
# [[Virginia Berasategi]] '''ef--'''triatloilaria (Bilbo 1975)
# [[Aia Kruse]] '''ef--'''aktorea (Donostia 1994)
# [[Jutta Kleinschmidt ]] '''ef--'''rally-pilotua (Alemania 1962)
# [[Clara Bilbao]] '''ef--'''jantzi-deseinatzailea, film zuzendaria (Bilbo 1971)
# [[Martina Gorostitza]]'''--ef'''inprimatzailea, enpresaburua (Gasteiz 1790-1862)
# [[Silvia Tortosa]] '''efef''' aktore, tb aurkezle (Bartzelona 1947-2024)
# [[Sacagawea]] –ef indigena, interpretea, esploratzailea (AEB 1788-1812)
# [[Ángela Ruiz Robles]] '''efef''' asmatzailea (Leon 1895-Ferrol 1975)
# [[Carmen Maura]] '''ef--''' aktorea (Madril 1945)
# [[Chelsi Smith]] ''ef--'' Miss Unibertso 1995 (AEB 1973-2018)
# [[Lara Dutta]] ''ef--'' Miss Unibertso 2000 (India 1978)
# [[Zuleyka Rivera]] ''ef--'' enpresaburua, Miss Unibertso 2006 (Puerto Rico 1987)
# [[Dayana Mendoza]] ''ef--'' Miss Unibertso 2008 (Venezuela 1986)
# [[Stefanía Fernández]] ''ef--'' kazetaria, Miss Unibertso 2009 (Venezuela 1990)
# [[Ximena Navarrete]] ''ef--'' Miss Unibertso 2010 (Mexiko 1988)
# [[Leila Lopes]] ''ef--'' Miss Unibertson 2011 (Angola 1986)
# [[Teresa Castro]] ''ef--'' ilustratzailea (Donostia 1968)
# [[Wilma Rudolph]] ''efef'' atleta (AEB 1940-1994)
# [[Tara Lipinski]] ''ef--'' patinatzailea, aktorea, kirol esataria (AEB 1982)
# [[Isabel Lizarraga]] ''ef--'' ikertzailea, idazlea (Nafarroa 1958)
# [[Jessica Watson]] ''ef--'' nabigatzailea (Australia 1993)
# [[Tamara Karsavina]] '''efef''' dantzaria (Errusia 1885-1978)
# [[Cate Blanchett]] '''ef--''' aktorea (Australia 1969)
# [[Sojourner Truth]] '''--ef''' esklabu abolizionista (AEB 1797-1883)
# [[Serena Williams]] '''ef--''' tenislaria (AEB 1981)
# [[Mary Harris]] '''efef''' amama astintzailea (Irlanda 1837-AEB 1930)
# [[Claudia Sheinbaum]] ef-- Mexikoko 1.emakume presidentea (Mexiko 1962)
# [[Naomi Campbell]] ef-- modeloa (EB 1970)
# [[Rosa María Sardà]] efef aktorea (Bartzelona 1941-2020)
# [[Milagros Rubio]] ef-- politikaria, poeta (Tutera 1952)
# [[Usoa Ostolaza]] ef-- txirrindularia (Zarautz 1998)
# [[Naomie Harris]] ef-- aktorea (EB 1976)
# [[Nerea Barros]] ef-- aktorea, zuzendaria (Coruña 1981)
# [[Nerea Pagaldai]] ef-- biologoa (Arrasate 1993)
# [[Ekhiñe Atorrasagasti]] ---- kazetaria (Gipuzkoa 1982)
# [[Danae Boronat]] ef-- kirol kazetaria (Tarragona 1985)
# [[Idoia Montón]] ef-- margolaria (Donostia 1969)
# [[Lella Lombardi]] efef 1 Formulako gidaria (Italia 1941-1992)
# [[Alma Mahler]] efef musikagilea (Austria 1879-AEB 1964)
# [[Nadia Erostarbe]] ef-- surflaria (Zarautz 2000)
# [[Teresa Forcades]] ef-- moja aktibista, medikua, politikaria (Bartzelona 1966)
# [[Luisa Roldán]] efef eskultorea (Sevilla 1652-Madril 1706)
# [[Rakel Mateo]] ef-- triatleta paralinpikoa (Mungia 1975)
# [[María Teresa Castells]] –ef liburu saltzailea (Busturia 1935- Donostia 2017)
# [[Arantxa Lazkano]] zinema-zuzendaria (Zarautz, 1949)
# [[Emakume Abertzale Batza]]
# [[Elena Irureta]] ef-- aktorea (Zumaia 1955)
# [[Sara Alonso Martinez]] ef-- iraupen lasterkaria (Donostia 1999)
# [[Kate Sheppard]] efef sufragista (EB 1847-Zeelanda Berria 1934)
# [[Amaia Uribe]] ef-- kazetaria, bertsolaria (Forua 19)
# [[Amaia Lizarralde]] ef-- aktorea (Donostia 19)
# [[Jessika Ponchet]] ef-- tenislaria (Baiona 1996)
# [[Miriam Bravo]] ef-- lasterkaria (Deba/Errioxa 1974)
# [[Kate Spade]] efef diseinatzailea (AEB 1962-2018)
# [[Sylvia Fedoruk]] efef fisikaria (Kanada 1927-2012)
# [[Agnès Souret]] efef modeloa, dantzaria, aktorea (Lapurdi 1902-1928)
# [[Valeria Ros]] ef-- aurkezlea, umoregilea (Bizkaia 1986)
# [[Lorea Ibarra]] ef-- aktorea (Gipuzkoa 2002)
# [[Aránzazu Calleja]] e--- musikagilea (Bilbo 1977)
# [[Ana Laura Alaez]] e--- artista, eskultorea (Bilbo 1964)
# [[Han Kang]] ef-- idazlea (Hego Korea 1970)
# [[Annie Leibovitz]] ef-- argazkilaria (AEB 1949)
# [[Arene Altonaga]] ef-- fubolaria (Leioa 1993)
# [[Puy Oria]] zinemagilea (Nafarroa, 1962)
# [[Régine Crespin ]] efef sopranoa (Frantzia 1927-2007)
# [[Pilar García]] ef-- margolaria (Nafarroa 1942)
# [[Inmaculada Pereiro]] ef-- triatleta (Bilbo 1972)
# [[Agnès Varda]] efef argazkilaria, film zuzendaria (Frantzia 1928-2019)
# [[Eukene Lacarra]]efef literatura-kritikaria (Lizarra 1944-? 2023)
# [[Irati Osa]] ef-- piraguista (Zumaia 1997
# [[Benita Ganuza]]e-ef politikaria (Donostia 1930-1985)
# [[Maite Luisa Goikoetxea]] kazetaia (Nafarroa 1946-Bartzelona 1994)
# [[Isabel-Clara Simó]] idazlea, filosofoa (Alacant 1943-Bartzelona 2020)
# [[Artemisia Gentileschi]] margolaria (Italia 1593- 1656)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Ugartemendia Zubeldia]] efef '''SORTUA''' zinegotzi ohia, ekintzailea (Andoain, 1978-Donostia, 2023)
# [[Alazne Intxauspe]] ef-- '''SORTUA''' nekazaria (Andoain, 1984)
# [[Esther Vital]] ---- '''SORTUA''' psikologoa, artista eta zinemazuzendaria (Artaxoa, 1983)
# [[Gema López Las Heras]] ef-- '''SORTUA''' itzultzailea (Azkoitia, 1989)
# [[Intza Olabarria]] ef-- '''SORTUA''' geologoa, artisaua (Elorrio 1994)
# [[Josune Escota Bisbal]] ---- '''SORTUA''' abokatua, politikaria (Durango, 1970)
# [[Maider del Río Larramendi]] eff--'''SORTUA''' psikologoa (Elorrio 1971)
# [[Adela Khanum]] lider kurdua (?- 1924)
# [[Ain Yoon]] pianojolea (Hego Korea 1996)
# [[Aisha Yesufu]] aktibista (Nigeria 1973)
# [[Alice Colonieu]] artista (Frantzia, 1924-2010)
# [[Alice Constance Austin]] arkitektoa (AEB, 1862-1955)
# [[Alicia García-Salcedo González]] 1935ean Asturiasen jardun zuen 1. emakume abokatua (1903-2003)
# [[Alicia Herrera Rivera]] abokatu erbesteratua (Txile 1928-2013)
# [[Amanishajeto]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Amélie Beaury-Saurel]] margolaria (Bartzelona, 1848-Paris, 1924)
# [[Ana Mayayo Salvo]] maistra (Buenos Aires, 1880-Zaragoza, 1968)
# [[Ana Vidovic ]] gitarra jolea (Kroazia/AEB 1980)
# [[Anastassia Virsaladze]] piano jolea, irakaslea (Errusia 883-1952)
# [[Andrea López Chao]] maistra (Mondoñedo, XIX-XX)
# [[Ángela Cerrillos Valledor]] abokatu ekintzailea (?, XX. mendea)
# [[Ángela Contreras]] aktorea (Txile 1971)
# [[Angela Hewitt]] piano jolea (Kanada 1958)
# [[Angie Turner King]] kimikaria, matematikaria (AEB, 1905-2004)
# [[Anita-Pearl Ankor]] margolaria eta muralista (Ghana)
# [[Anja Niedringhaus|Anja Niedringahaus]] fotokazetaria (Alemania, 1965-Afganistan, 2014)
# [[Anna Bunina]] olerkaria (Errusia, 1874-1829)
# [[Anna Hirzel-Langenhan]] piano-jolea, irakaslea (Suitza 1874-1951)
# [[Anna Jesipova]] piano jolea (Errusia 1851-1914)
# [[Anna Palm de Rosa]] margolaria (Suedia, 1859-1924)
# [[Antonia Gutiérrez Bueno]] idazlea, itzultzailea. Madrilgo Libututegian 1 emakume baimendua (Madril 1781-1874)
# [[Argentina Santos]] abeslaria (Portugal,1924-2019)
# [[Beatriz Barral]] artista ( Madril 1978)
# [[Beatriz Maggi]] idazlea (Kuba, 1924-2017)
# [[Bertha Valerius]] argazkilaria, pintorea (Suedia 1824-1895)
# [[Bianca Maria Piccinino|Bianca Maria Piccinio]] kazetaria, idazlea (Italia, 1924)
# [[Blanca Riestra]] idazlea (Coruña 1970)
# [[Brenda Helser|Brenda Elser]] igerilaria (EEBB, 1924)
# [[Carla Cerati]] argazkilaria eta idazlea (Italia, Bergamo, 1926, Milan, 2016)
# [[Carmen López-Cortón|Carmen López Cortón]] maistra (Galizia, 1866-Madril, 1938)
# [[Caroline Quarlls]] esklaboa, askapena lortzeko lurpeko trenbidea erabiliz Wisconsinetik Kanadara bidaiatutako lehen pertsona (AEB 1824- Kanada 1892)
# [[Catherine Chamié]] kimikaria (Frantzia, 1888-1950)
# [[Catherine Tolson]] erizaina, sufragista, aktibista (EB 1890- Errusia 1924)
# [[Cecilia Berdichevski]] programatzailea, informatikan aitzindaria (Polonia 1925- Argentina 2010)
# [[Cheryl Diaz Meyer]] fotokazetari independientea (EE.BB. 1968)
# [[Chikage Awashima]] aktorea (Japonia, 1924-2012)
# [[Chloe Clark Willson]] aitzindaria, irakaslea (AEB 1818-1874)
# [[Christine_Ladd-Franklin]] matematikaria (AEB, 1847-1930)
# [[Cicely Popplewell]] software ingeniaria (Erresuma Batua 1920-1995)
# [[Clara Belle Williams]] maistra, 1. afroamerikar lizentziatua Mexiko Berrian (AEB 1885-1994)
# [[Clara Obligado]] idazlea (Argentina/Espainia 1950)
# [[Claudine Hermann]] fisikaria (Frantzia, 1945-2021)
# [[Cristina Alberdi]] abokatua (Sevilla 1946)
# [[Cristina Cerrada]] idazlea (Madril 1970)
# [[Cristina Fallarás]] kazetaria, idazlea, ekintzailea ( Zaragoza 1968)
# [[Daria Diachenko]] partisanoa (Sobietar Batasuna, 1924-1944)
# [[Diana Agrest]] arkitektoa (Argentina, 1945)
# [[Dolores Gray]] aktorea (EE.BB.1924-2002)
# [[Dolores Martí de Detrell]] maistra eta idazlea (Bartzelona, ? - 1880)
# [[Dora Hitz]] margolaria (Alemania, 1856-1924)
# [[Dorothy Maharam]] matematikaria (AEB, 1917-2014)
# [[Dorothy Pitman Hughes]] feminista, aktibista (Georgia, 1928-Florida, 2022)
# [[Edith Gertrude Schwartz]] botanikaria (AEB, 1877-1971)
# [[Elena O'Callaghan Duch]] pedagogoa, idazlea (Bartzelona 1955)
# [[Elisa Acuña]] Mexikoko irakasle eta kazetari anarkista (1887-1946)
# [[Elisa Maria Reyes Vargas]] maistra (Jaen, 1983)
# [[Elise Hall]] musikaria (EE.BB, 1853-1924)
# [[Elisso Virssaladze]] piano jolea (Georgia 1942)
# [[Elizabeth Cabot Agassiz]] hezitzaile, naturalista (AEB, 1822-1907)
# [[Elspeth Beard]] arkitekto eta motorzalea (Erresuma Batua, 1959)
# [[Émilienne Malfatto]] idazlea eta fotokazetaria (Frantzia, 1989)
# [[Emma Calderón y de Gálvez|Emma Calderon y de Galvez]] kazetaria, maistra eta idazlea (Cádiz, XIX. mendea)
# [[Emma Gramatica]] aktorea (Italia, 1874-1965)
# [[Erzesbet Gulyás Köteles|Erzsébet Gulyás Köteles]] gimnasta (Hungaria, 1924-2019)
# [[Esther García Llovet]] idazlea, itzultzailea ( Malaga 1963)
# [[Ethel Houston]] abokatua, kriptologoa (Albacete/Eskozia 1924-2017)
# [[Eulalia Vicenti]] kazetaria, emakumeen eskubideen aldeko politikaria (Madril 1884 - Porto 1979)
# [[Eva Díaz Riobello]] idazlea (Asturias 1980)
# [[Eva May]] zinema aktorea (Austria, 1902-1924)
# [[Fannie Bloomfield Zeisler]] piano jolea (Austria 1863-AEB 1927)
# [[Fanny Tur Riera ]] historialaria, politikaria ( Eivissa 1961)
# [[Farzana Wahidy]] Fotokazetaria (Agfanistan, 1997)
# [[Fatima Shbair]] fotokazetaria (Palestina, 1997)
# [[Felisa Núñez Cubero]] fisikaria , kimikaria (Valladolid 1924- Madril 2017)
# [[Fifi Mukuna]] karikaturagilea (Kongo,)
# [[Florynce Kennedy|Glorynce Kennedy]] feminista, ekintzailea (EE.BB.1916-2000)
# [[Francisca de Braganza]] aristokrata (Brasil, 1824-1898)
# [[Françoise Adnet|Francoise Adnet]] margolaria (Paris, 1924-2014)
# [[Françoise Blomme]] arkitektoa (Belgika, 1933)
# [[Galina Kmit]] argazkilaria (Errusia, 1921-2019)
# [[Geraldine Doyle]] modeloa, metaleko langilea (EE.BB.1924-2010)
# [[Gina Pellon|Gina Pellón]] artista (Kuba, 1926-Frantzia, 1914)
# [[Gloria Sanchez]] idazlea eta maistra (Villagarcia de Arosa, 1958)
# [[Guadalupe Rivera Marín]] politikaria (Mexiko 1924-2023)
# [[Hannah Marie Wormington]] arkeologoa (AEB, 1914-1994)
# [[Hannie Lips]] telebista aurkezlea (Herbehereak, 1924-2012)
# [[Hazel Brooks]] aktorea (EE.BB. 1924-2002)
# [[Hazel Brooks]] aktorea (Hegoafrika, 1924-EEBB 2002)
# [[Heidi Levine]] fotokazetaria (AEB, 1987)
# [[Hengameh Golestan]] argazkilari konprometitua (Iran, 1952)
# [[Henrietta Muir Edwards]] feminista, ekintzailea (Kanada, 1849-1931)
# [[Isabelle Vengerova]] pialo jolea, irakaslea (Errusia 1877-1956)
# [[JoAnn H. Morgan]] ingeniari aeroespaziala (AEB, 1940)
# [[Johanne Cathrine Krebs]] margolaria (Danimarka, 1848-1924)
# [[Joy Page|Joe Page]] aktorea (EE.BB, 1924-2008)
# [[Julia Slingo]] meteorologoa (Erresuma Batua, 1950)
# [[Julie de Graag]] margolaria (Herbehereak, 1877-1924)
# [[Julie Wilhelmine Hagen-Schwarz|Julie Wilhelmine]] margolaria (Estonia, 1824-1902)
# [[Justyna Mielnikiewicz]] fotokazetaria (Polonia, 1973)
# [[Karen Margrete Harup]] igerilaria (Danimarka, 1924-2009)
# [[Kate Gleason]] ingeniaria (AEB, 1865-1933)
# [[Kuhne Beveridge]] eskultorea, aktorea (AEB 1874-XX. mendea)
# [[La Perla de Cádiz]] flamenko kantaria (Cádiz 1924-1975)
# [[Lallie Charles]] argazkilaria (Irlanda,1869-1919)
# [[Laurence Geai]] Fotokazetaria (Frantzia, 1984)
# [[Lillian Elliott]] aktorea (Kanada, 1814-1959)
# [[Lourdes Vega]] zientzialaria (Badajoz 1965)
# [[Lula Romero]] musikagilea (Palma Mallorcakoa, 1976)
# [[Lys Assia]] abeslaria (Suitza 1924-2018)
# [[Mabel Allington Royds]] artista (EB 1874-941)
# [[Małgorzata Malicka|Malgorzata Malicka]] fotokazetaria, idazlea, poeta (Varsovia, 1959)
# [[Manizha Wafeq ]] ekonomialaria, ekintzailea (Afganistan,?)
# [[Manuela Villa]] kutur kudeatzailea, politikaria (Madril 1976)
# [[Mar Villaespesa]] kultur kudeatzailea, arte kritikaria (Almeria 1953)
# [[Marga López]] aktorea (Mexiko, 1924-2005)
# [[Margaret Boden]] ikerketa-irakaslea (Erresuma Batua, 1936)
# [[Margaret Yorke]] idazlea (Irlanda, 1924-2012)
# [[Margarita de Mayo Izarra]] idazlea, kazetaria eta maistra (Toledo, 1889-Madril,1969)
# [[Marguerite Long]] musikaria eta pedagogoa (Frantzia, 1874-1966)
# [[Marguerite Vogt]] birologoa, biologoa (Alemania 1913-AEB 2007)
# [[Maria Auböck]] arkitektoa (Viena, 1951)
# [[María del Mar Terrones Villanueva|Maria del Mar Terrores Villanueva]] maistra, medikua eta kazetaria (Granada, 1892-1980)
# [[María Durán Febrer]] emakumeen eskubideetan espezializatutako legelari feminista (Mallorca 1953)
# [[María Emilia Casas]] legelaria, Konstituzio Auzitegiko 1. emakume presidentea (León 1950)
# [[Maria Golubnitxaia|Maria Golubnichaya]] atleta (Errusia 1924-2015)
# [[Maria Jose Marques da Silva]] artikektoa (Porto, 1914-1996)
# [[Maria Lainá]] poeta (Grezia, 1947-1923)
# [[María Luz Navarro Mayor|Maria Luz Navarro Mayor]] maistra (Soria, 1918-Madril, 2014)
# [[Maria Sander]] atleta (Alemania, 1924-1999)
# [[Maria Vos]] margolaria (Amsterdan, 1824-1906)
# [[María Zaragoza]] idazlea (Madril 1982)
# [[Maria_Walanda_Maramis]] Indonesiako "heroi nazionala" (Kema, Iparraldeko Minahasa 1872 - 1924)
# [[Marianne Werner]] atleta (Alemania, 1924-2023)
# [[Marie Dorigny]] fotokazetaria (Frantzia, 1959)
# [[Marie Gutheil-Schoder]] opera sopranoa (Alemania, 1874-1935)
# [[Marina Berti|Martina Berti]] (Londres, 1924-Italia, 2002)
# [[Marina Perezagua]] idazlea (Sevilla 1979)
# [[Mariya Yúdina]] piano jolea (Errusia 1899-1970)
# [[Marjorie Boulton|Majorie Boulton]] idazlea, poeta (Erresuma Batua, 1924-1977)
# [[Marlena Fejzo]] genetista (AEB, 1968)
# [[Marta Verde]] artista (Pontevedra 1985)
# [[Marthe Vogt]] neurozientzialaria (Berlin 1903-AEB 2003)
# [[Martina Bacigalupo]] fotokazetaria (Italia, 1978)
# [[Mary Ann Bevan]] erizaina (EB 1874-1933)
# [[Mary Berg]] Varsoviako getto judutik bizitik irtendakoa (Polonia 1924-2013)
# [[Mary Carr]] aktorea (EE.BB, 1874-1973)
# [[Mary Gardiner Horsford]] poeta (AEB 1818-1874)
# [[Mary Helen Wright Greuter]] astronomo, historialaria (AEB, 1914-1997)
# [[Mary Katharine Brandegee]] botanikaria (AEB 1844-1920)
# [[Mary Lee Woods]] matematikaria, programatzailea (Erresuma Batua, 1924-2017)
# [[Maryse Goudreau]] argazkilaria (Kanada, 1980)
# [[Marzieh]] abeslaria (Teheran, 1924-Paris, 2010)
# [[Maxine Singer|Maxime Singer]] biologoa (New York, 1931)
# [[Mercedes Cebrián]] idazlea, itzultzailea (Madril 1971)
# [[Mercedes Vieito]] kazetaria eta maistra (Kuba, 1887-1960)
# [[Meri Torras]] filologoa, saiakeragilea, ikertzailea (Bartzelona 1968)
# [[Minda Ramm]] idazlea (Norvegia, 1859-1924)
# [[Montserrat Pujol Vilarnau]] maistra eta pedagogoa (Galizia, 1941)
# [[Nahirqo]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Nahla El Fatiha Naili]] eskultorea (Aljeria, 1986)
# [[Nana Akua Oppong Birmech]] arkitektoa (Ghana, 1980ko hamarkada)
# [[Naomi Shihab Nye]] poeta, idazlea (AEB-Palestina, 1952)
# [[Natalia Gutman]] piano jolea (Errusia 11877-1952)
# [[Natalia Pozniakovskaia]] piano jola, irakaslea (Errusia 1889-1981)
# [[Nathalie de Vries]] arkitektoa, hirigilea, irakaslea (Herbehereak 1965)
# [[Neda Razavipour]] artista (Iran, 1969)
# [[Oby Ezekwesili]] ekonomia politikan aditua (Nigeria 1963)
# [[Olga Gyarmati]] atleta (Hungaria, 1924-2013)
# [[Olga Kalantarova]] piano jolea, irakaslea (Errusia 1877-1952)
# [[Paloma Pedrero]] dramagilea, irakaslea (Madril 1957)
# [[Paula Lapido]] idazlea (Madril 1975)
# [[Paulete Furacão|Paulete Furacao]] giza eskubideen aldeko ekintzailea (Salvador, 1964)
# [[Paulette Nardal]] Martinikako kazetari, idazle eta feminista frantziarra (Frantzia1896-1985)
# [[Pauline Chaponnière-Chaix]] erizain, sufragista, (Suitza, 1850-1934)
# [[Priscilla Pointer]] aktorea (EE.BB, 1924)
# [[Ragna Nielsen]] politikaria (Norvegia, 1845-1924)
# [[Raquel Lanseros]] poeta, itzultzailea (Cádiz 1973)
# [[Rebeca Guber]] matematikaria, informatikaren aitzindaria (Argentina 1926-2020)
# [[Renée Lafont]] itzultzaile, fotokazetaria (Frantzia, 1876-Kordoba, 1936, gerran eraila)
# [[Rita Martin]] argazkilaria (Irlanda, 1958)
# [[Robin Canup]] astrofisikaria (AEB, 1968)
# [[Rosa Cursach]] filosofoa, teologoa, politikari ekintzailea (Mallorca 1967)
# [[Rosa Smester]] maistra, idazlea (Dominikar Errepublika 1874-1945)
# [[Rosalind Tanner]] matematikaria (Erresuma Batua, 1900-1992)
# [[Rosalyn Tureck]] piano jolea (AEB 1914-2003)
# [[Ruth Robertson]] fotokazetaria eta esploratzailea (EE.BB, 1905-1998)
# [[Sandra Vilardy]] biologoa, politikaria, ekintzaile ekologista (Kolonbia 1977)
# [[Sara Rietti]] Argentinako 1. emakume kimikari nuklearra (1930-2017)
# [[Selene Mahri ]] modeloa (Finlandia 1924- AEB 2020)
# [[Shanakdakhete]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Sharon Isbin]] gitarra jolea (AEB 1980)
# [[Shirin Neshat]] artista, film-zuzendaria (Iran, 1957)
# [[Silvana Estrada]] mexikar musikagilea (Veracruz, 1997)
# [[Silvia Vidal]] eskalatzailea (Bartzelona, 1970)
# [[Sofía Rhei]] idazle, poeta (Madril 1978)
# [[Solmaz Daryani]] fotokazetaria (Iran, 1989)
# [[Soltan Achilova]] fotokazetaria (Turkemistan, 1950?)
# [[Sophie Menter]] piano jolea, musikagilea, irakaslea (Errusia 1846-1918)
# [[Souzana Antonakáki]] arkitektoa (Grezia, 1935-2020)
# [[Stephanie Sinclair]] fotokazetaria (AEB, 1973)
# [[Sue_Hendrickson]] paleontologoa (AEB, 1949)
# [[Susana Vallejo]] fikzio-idazlea ( Madril 1968)
# [[Susanna Amatuni]] musikologoa (Armenia, 1924-2010)
# [[Tara Westover]] historialaria, idazlea (AEB 1986)
# [[Tatiana Nikolayeva]] piano jolea, musikagilea (Errusia 1993)
# [[Tatiana Warsher]] arkeologoa (Errusia 1880- Erroma 1960)
# [[Teresa Carreño]] piano jolea, musikagilea (Venezuela 1853-AEB 1917)
# [[Teresa Peramato Martín]] legelaria, herri-salataria (Salamanca 1962)
# [[Teresa Solà i Vilà|Teresa Solà i Vila]] maistra (Katalunia, 1886-1979)
# [[Themis Emakume Juristen Elkartea]] 1987ko GKEa: abokatu, prokuradore, epaile, magistratu eta legelariak
# [[Valentina Babor]] piano jotzailea (Alemania 1989)
# [[Vanessa Montfort]] idazlea, dramagilea (Bartzelona 1975)
# [[Vithika Yadav]] giza eskubideen aldeko ekintzailea (India 1980)
# [[Widad Hamdi]] aktorea (Egipto 1924-1994)
# [[Xuefei Yang]] gitarra jolea (Pekin 1977)
# [[Yolanda Morató]] irakaslea, itzultzailea (Huelva 1976)
# [[Zahra Kazemi]] argazkilari eraila (Iran, 1948-2003)
# [[Zohra Bensemra]] argazkilaria (Aljeria, 1968)
# [[Zona Gale]] idazlea (EE.BB., 1874-1938)
# [[Zulfiya]] poeta (Uzbekistan 115)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Olaso]] ef-- '''SORTUA''' film zuzendaria, ekintzailea (Durango 1996)
# [[Amets Ormaetxea Ezpeleta]] ---- '''SORTUA''' barne diseinatzailea eta musikaria (Arrasate, 1997)
# [[Ane Lindane]] ef-- '''SORTUA''' aktorea eta umoregilea (Barakaldo, 1988)
# [[Araks Sahakyan]] ---- '''SORTUA''' itzultzailea eta artista (Armenia, 1990)
# [[Ebru Baybara Demir]] ---- '''SORTUA''' sukaldaria (Turkia, 1976)
# [[Elisabeth Luengo]] ---- '''SORTUA''' bide-ingeniaria, arkularia (Durango 1992)
# [[Eneritz Aranburu]] ef-- '''SORTUA''' abeslaria, panderojolea (Mallabia, 1980)
# [[Idoia Telleria Maritxalar]] ---- '''SORTUA''' argazkilaria (Lasarte-Oria, 1977)
# [[Ihitz Iriart Casenave]] ---- '''SORTUA''' abeslaria, gidoilaria (Aloze)
# [[Ione Zuluaga Muxika]] ---- '''SORTUA''' historialari eta ikertzailea (Azkoitia, 1995)
# [[Itziar Irakulis Loitxate]] ---- '''SORTUA''' zientzialaria (Zornotza, 1996)
# [[Itziar Leemans]] ---- '''SORTUA''' euskal zinemagilea (Donibane Lohitzun, 1983)
# [[Jaione Arregi Urizar]] ---- '''SORTUA''' itzultzaile, interpretea (Barakaldo/Zaldibar, 1976)
# [[Jasone Mendizabal Altuna]] ---- '''SORTUA''' topaguneko zuzendaria (Arrasate, 1968)
# [[Josebe Blanco]] ---- '''SORTUA''' artzaina, gaztagilea eta idazlea (Galizia, 1973)
# [[June Baonza Pagaldai]] ef-- '''SORTUA''' diseinatzaile grafikoa (Durango, 1979)
# [[Koro Zumalabe Goenaga]] ---- '''SORTUA''' itzultzailea (Donostia, 1947)
# [[Maria Uriarte Artamendi]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, kontalaria (Elorrio 1966)
# [[Maryse Cachenaut]] ---- '''SORTUA''' laboraria (Itsasu, 1971)
# [[Morgan Ody]] ---- '''SORTUA''' baratzezaina (Frantzia, 1979)
# [[Nati Bilbao Onaindia]] efef '''SORTUA''' pandejolea, tabernaria, sukaldaria (Durango, 1929-2023)
# [[Rosa Moro]] ---- '''SORTUA''' idazlea eta kazetaria (Salamanca, 1969)
# [[Seberi Mardaras]] ef--'''SORTUA''' andereño ohia (Mungia, 1932)
# [[Silvia Bonoli]] ---- '''SORTUA''' astrofisikaria eta ikertzailea (Bolonia, 1979)
# [[Aída Doninelli]] sopranoa (Guatemala, 1898-1996)
# [[Aitziber López Cortajarena ]] irakaslea, ikertzailea (Bilbo 1974)
# [[Alejandra Flores]] sopranoa (Guatemala, 1986)
# [[Alexandra Sophia Handal]] artista, zinemagilea eta entsegugilea ('''Palestina''', 1975)
# [[Alice Catherine Evans]] mikrobiologoa (AEB, 1881-1975)
# [[Alice Eastwood]] botanikaria (Kanada 1859- AEB 1953)
# [[Almudena Alonso-Herrero]] astrofisikaria, ikertzailea (Madril, 1968)
# [[Amparo Alvajar]] idazlea, itzultzailea (Coruña, 1916-Moncano, 1998)
# [[Amparo Amorós]] poeta, saiakeragilea ( Valentzia 1950)
# [[Ana Alcolea]] irakaslea, idazlea (Zaragoza 1962)
# [[Ana de Valle]] poeta (Asturias 1900-Belgika 1984)
# [[Ana Maria Cetto]] fisikaria (Mexiko, 1946)
# [[Ana Pomares Martínez]] idazlea (Alacant, 1991)
# [[Ángeles Blanco]] kazetaria (Badajoz 1972)
# [[Angelina Acuña]] poeta, idazlea (Guatemala, 1905-2006)
# [[Aniela Wolberg]] (Polonia, 1907-Varsovia, 1937)
# [[Anna Verouli]] xabalina jaurtitzailea (Grezia 1956)
# [[Armita Geravanden heriotza]] emakume kurdua, eraila (Teheran, 2006-2023)
# [[Augusta La Torre]] iraultzailea (Peru, 1946)
# [[Aurora Luque]] poeta, itzultzaile. (Almeria, 1962)
# [[Bea Uusma]] idazlea, ikustratzailea eta medikua (Suedia, 1966)
# [[Beata Peters]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1959)
# [[Beate Koch]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1967)
# [[Beatriz Pichi Malen]] abeslari maputxea (Buenos Aires, 1953)
# [[Berta Castañé]] modeloa, aktorea (Bartzelona 2002)
# [[Bessie Pease Gutmann]] artista, ilustratzailea (AEB 1876-1960)
# [[Betsabé Espinal]] aktibista (Kolonbia, 1896-1932)
# [[Camila Loboguerrero]] zinema-zuzendaria (kolonbia, 1941)
# [[Camille Aumont Carnel]] feminista, idazlea, blogaria (Niger, 1996)
# [[Camille Lellouche]] abeslaria, youtuberra (Paris, 1965)
# [[Carmen Pujals ]] botanikaria, ikertzailea (Argentina 1916-2003)
# [[Carmen Soler]] poeta, komunista, irakasle (Paraguai, 1924-1985)
# [[Casta Álvarez]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Aljeria 1786-Zaragoza 1846)
# [[Caty Juan de Corral]] idazlea, margolaria ( Palma 1926-2014)
# [[Cecilia Magni]] Pinochet-en aurkako iraultzailea (Txile, 1956-1988)
# [[Celia de Molina]] aktorea, gidoilaria (Jaen 1983)
# [[Chus Pato]] idazlea (Ourense 1955)
# [[Claudia Losch]] atleta, pisu jaurtitzailea (Alemania 1960)
# [[Claudia Sagastizabal]] matematikaria (ARgentina...?)
# [[Concepción Ramírez]] indigena, ekintzailea (Guatemala, 1942-2021)
# [[Concha Lagos]] poeta (Kordona 1907-Madril 2007)
# [[Conchita Cintrón]] burtzikaria, toreatzailea, aitzindaria (Txile 1922- Portugal 2009)
# [[Cristina Andreu Cuevas]] film zuzendaria (Casablanca 1960)
# [[Cristina Fernández Cubas]] idazlea, kazetaria ( Bartzelona 1945)
# [[Cristina Sánchez]] toreatzailea (Madril 1972)
# [[Débora Arango]] artista politikoa (Kolonbia 1907-2005)
# [[Dima Khatib]] Kazetaria, poeta, blogaria (Siria, 1971)
# [[Dionisia García]] idazlea (Albacete 1929)
# [[Dolores Franco Manera]] irakaslea, idazlea, itzultzailea (Madril 1912-1977)
# [[Dulcinea Bellido]] jostuna, politikaria (Badajoz 1936-Madril 2001)
# [[Elena Iparragirre]] iraultzailea (Peru, 1947)
# [[Elena Martín Vivaldi]] poeta, idazlea, liburuzaina (Granada 1907-1998)
# [[Elena Martínez Fontes]] biologoa, ikertzailea (Argentina 1912-1987)
# [[Elisa Bachofen]] ingeniaria, aktibista (Argentina 1891-1976)
# [[Eliška Junková]] auto-gidaria (Austria-Hungaria 1900-Txekoslovakia 1994)
# [[Elvira López ]] aktorea (Txile 1966)
# [[Esperança Camps Barber]] kazetaria, idazlea, politikaria (Menorca 1964)
# [[Ethelwynn Trewavas]] iktiologoa, zientzialaria (Erresuma Batua, 1900-1993)
# [[Fanny Rubio]] idazlea, ikertzailea (Jaen 1949)
# [[Fatima Whitbread]] xabalina jaurtitzailea (Erresuma Batua 1961)
# [[Felicia Țilea-Moldovan]] xabalina jaurtitzailea (Errumania 1967)
# [[Gracia Morales]] antzerkigilea, poeta (Granada 1973)
# [[Graciela Rodo Boulanger]] artista (Bolivia, 1935)
# [[Guadalupe Muñoz Sampedro]] aktorea, enpresaburua (Madril 1896-1975)
# [[Gudrun Ensslin]] irakaslea, emakumeen aldeko ekintzailea, iraultzailea (Alemania 1940-1977)
# [[Hale Asaf]] margolaria (Turkia, 1906- Paris, 1938)
# [[Haneen Zoabi]] '''palestinar-israeldar''' politikaria (Israel 1969)
# [[Helena González Fernández]] irakaslea, ikertzailea (Pontevedra 1967)
# [[Heli Rantanen]] xabalina jaurtitzailea (Finlandia 1970)
# [[Hind Shoufani]] poeta eta film zuzendari '''palestinarra''' (Libano, 1978)
# [[Huzama Habayeb]] idazlea ('''Palestina,''' 1965)
# [[Iraida Noriega]] abeslaria (Mexiko Hiria, 1971)
# [[Irene Bernasconi]] biologoa, ikertzailea, aitzindaria (Argentina 1896-1989)
# [[Iris Cochón]] itzultzailea, literatura kritikaria (Galizia 1968)
# [[Irmgard Möller]] aktibista politikoa (Alemania 1947)
# [[Isabel de Ocampo]] zinegilea, gidoilaria (Salamanca 1970)
# [[Isabel Echarri]] euskal artista (Bera, 1929-Formentera, 2022)
# [[Isabel Ruiz Lara]] kazetaria (Espainia, XX. mendea)
# [[Isabel Ruiz Ruiz]] artista (Guatemala, 1945-2019)
# [[Isabel Vilallonga]] politikaria (Badajoz 1949)
# [[Jackie Forster]] kazetaria, aktorea, ekintzaile lesbiana (Erresuma Batua, 1926-1998)
# [[Jennifer Lee Carrell]] idazlea (AEB 1962)
# [[Joana Bonet]] kazetaria (Leida, 1966)
# [[Juana Castro Muñoz]] poeta (Kordoba 1945)
# [[Juana Cruz]] toreatzaile aitzindaria (Madril 1917-1981)
# [[Julia Castillo]] antropologoa, poeta (Madril 1956)
# [[Julia Uceda]] poeta (Sevilla 1925)
# [[Karen Forkel ]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1970)
# [[Karimeh Abbud]] argazkilaria eta artista ('''Palestina''' 1896-1940)
# [[Khalida Jarrar]] politikari '''palestinarra''' (Jordania 1963)
# [[Laila Shawa]] artista bisuala ('''Palestina''' 1940-Londres 2002)
# [[Lamia Ziadé]] Libanoko pintore eta komikigilea (Beirut, 1968)
# [[Laura Zambrano Padilla]] hezitzailea eta iraultzailea (Peru, 1945)
# [[Leonor Fernández de Torreblanca]] dama, Cervantesen amama (Kordoba ?-1557)
# [[Lia (abeslaria)]] (Japonia 1981)
# [[Lil Milagro Ramírez]] poeta, gerrillaria (Salvador 1946-1979)
# [[Linda Maria Baros]] hizkuntzalaria, itzultzailea (Errumania 1981)
# [[Linda Sobeh Alí]] diplomazialaria ('''Palestina''' 1968)
# [[Livia Gouverneur]] gerrillaria (Venezuela, 1941-1961)
# [[Lola Lorente]] ilustratzailea (Bigastro, Valentzia, 1980)
# [[Lola Mora]] eskultorea, asmatzailea, aitzindaria (Argentina 1866-1936)
# [[Louise McPaul]] xabalina jaurtitzailea (Australia 1969)
# [[Lucrecia Pérez]] etxeko langilea, arrazismoaren lehenengo biktima aitortua Espainian (Dominikar Errepublika, 1959 - Madril, 1992)
# [[Maider Oleaga]] zinema-zuzendari eta gidoigilea (Bilbo, 1976)
# [[Malika Gaïd]] Aljeriako erizaina eta militante independentista (1933-1958)
# [[Manuela Burló]] film zuzendaria, gidoilaria (Murtzia 1978)
# [[Manuela Sancho]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1783-1863)
# [[Margaluz]] aktorea, abeslaria, dantzaria (Palma 1939-2006)
# [[Margarida Pinto]] aktorea, kazetaria ( Portugal 1966)
# [[Marguerite Buffet]] idazlea (Frantzia, 1620-1680)
# [[María Adela Caría]] bakteriologoa, ikertzailea (Argentina 1915-1989)
# [[María Agustín]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1784-1831)
# [[María Antonia Ortega]] poeta (Madril 1954)
# [[María de la Consolación Azlor]] noblea, Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Girona 1775- Zaragoza 1814)
# [[María de los Reyes Fuentes]] poeta ( Sevilla 1927-2010)
# [[María Forteza]] aitzindaria. Seguraski, Espainiako 1. emakume zinegilea (Mallorca 1913-1961)
# [[María Guerra]] kazetaria, zinema kritikaria (Madril 1965)
# [[Maria Hervás]] aktorea (Madril 1978)
# [[María Isabel Sánchez Vegara]] idazlea...(Bartzelona ?)
# [[Maria Josefa Yzuel Giménez]] fisikaria (Huesca, 1940)
# [[Maria Keil]] artista (Portugal 1914.2012)
# [[María Larrea|Maria Larrea]] zinegilea (Bilbo, 1979)
# [[María Lostal]] heroia ( ?- Zaragoza ç1809)
# [[María Manuela Pignatelli de Aragón Gonzaga]] noblea, Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1753-Madril 1816)
# [[María Martín Barranco]] idazlea, genero ikuspegian aditua (Granada XX. mendea)
# [[Maria Occhipinti]] anarkista eta idazlea (Italia 1921-Erroma 1996)
# [[María Pantoja Sánchez]] soziologoa eta iraultzailea (Peru, 1953)
# [[María Pilar Fumanal]] geomorfologoa (Valentzia 1940-1998)
# [[María Rosal]] poeta, irakaslea (Kordoba 1961)
# [[María Victoria Atencia]] poeta (Malaga 1931)
# [[Marie Sara]] burtzikaria (Frantzia 1964)
# [[Marie-Castille Mention-Schaar]] film zuzendaria, gidoilaria, kazetaria ( Frantzia 1963)
# [[Marisa Soleto]] legelaria (Cáceres 1966)
# [[Mary Montagu]] idazlea (EB 1689-1762)
# [[Matilde Cherner]] idazlea (Salamanca, 1833-Madril 1880)
# [[Matilde Muñoz Sampedro]] aktorea ( Madril 1900-1969)
# [[Mercedes Muñoz Sampedro]] aktorea (Madril 1896-1979)
# [[Mikaela Ingberg ]] xabalina jaurtitzailea (Finlandia 1974)
# [[Mily Possoz]] margolaria (Portugal, 1888-1968)
# [[Mirela Manjani]] xabalina jaurtitzailea (Albania 1976)
# [[Miriam Rothschild]] zientzialaria (Erresuma Batua, 1908-2005)
# [[Miriam Tlali]] emakume beltz eta idazlea (Hego Afrika, 1933-2017)
# [[Montserrat Casas]] fisikaria (Girona 1955-Bartzelona2013)
# [[Nandar]] aktibista feminista (Myanmar, 1995)
# [[Natalia Lisovskaya]] atleta, pisu jaurtitzailea (Errusia 1962)
# [[Natalia Xikolenko]] xabalina jaurtitzailea ( Bielorrusia 1964)
# [[Nathalie Handal]] idazlea (EE.BB. 1969)
# [[Nelly Evans Risco]] iraultzailea (Peru, 1943)
# [[Nicole Girard-Mangin]] medikua (Frantzia, 1878-1919)
# [[Nina Bari]] matematikaria (Errusia, 1901-1961)
# [[Olga Gavrilova]] xabalina jaurtitzailea (Errusia 1957-2022)
# [[Olga Rivero Jordán]] poeta (La Laguna, 1928-2021)
# [[Päivi Alafrantti]] xabalina jaurtitzailea ( Finlandia 1964)
# [[Panmela Castro]] grafitigile, artista, ekintzaile (Brasil, 1981)
# [[Petra Felke]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1959)
# [[Pilar Costa]] abokatua, politikaria (Eivissa 1967)
# [[Pureza Canelo]] poeta (Cáceres 1946)
# [[Quan Zhou Wu]] ilustratzaile eta komikigilea (Algeciras, 1989)
# [[Randa Siniora]] eskubideen aldeko ekintzailea ('''Palestina''' ç1961)
# [[Rauda Morcos]] LGBTIQ ekintzaile (Palestina, 1974)
# [[Raymonde Arcier]] artista, feminista (Frantzia, 1939)
# [[Raymonde Peschard]] Aljeriako gerrako militante nazionalista (1927-1957)
# [[Rebecca Guay]] akuarelista (EE.BB. XX. mendea)
# [[Rita Azevedo Gomes]] zinema zuzendaria (Lisboa, 1952)
# [[Romelia Alarcón Folgar|Rogelia Alarcón]] idazlea, pianista (Guatemala, 1900-1971)
# [[Rosa Chávez]] poeta, aktorea, kultura kudeatzailea (Guatelama, 1980)
# [[Rosa Pereda]] idazlea, kritikaria (Santander 1949)
# [[Rosa Romojaro ]] poeta, ikertzailea (Cádiz 1948)
# [[Rosa Spottorno Topete]] itzultzailea, feminista ( Murtzia 1884-1980)
# [[Rosario Pardo]] aktorea, zuzendaria (Jaen 1959)
# [[Rosaura Álvarez]] poeta, margolaria, irakaslea (Granada 1945)
# [[Roxana Stinchfield Ferris]] botanikaria (AEB 1895-1978)
# [[Ruth Mateu Vinent]] politikaria (Menorca 1976)
# [[Sabine Braun]] heptatloi- atleta (Alemania 1965)
# [[Sara Doke]] belgikar kazetaria, itzultzaile (Frantziar, 1968)
# [[Sara Estela Ramírez]] irakasle, kazetari, feminista ..(Mexiko, 1881-1910)
# [[Sheila Minor]] ikertzailea (EE.BB., 1946)
# [[Silke Renk]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1967)
# [[Sofia Montaner Arnau]] azken trementinairea (Lleida 1908-1996)
# [[Sofía Sakorafa]] greziar-'''palestinar''' politikaria, xabalina-jaurtitzailea (Grezia 1957)
# [[Soledad Ortega Spottorno]] filosofoa, irakaslea, editorea (Madril 1914-2007)
# [[Soledad Varela Ortega]] filologoa, ikertzailea (Madril 1945)
# [[Sonia Nimr]] idazlea ('''Palestina''', 1955)
# [[Sonia Pulido]] ilustratzailea (Bartzelona, 1973)
# [[Steffi Nerius]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1972)
# [[Suheir Hammad]] poeta ('''Jordania''', 1973)
# [[Tatiana Xikolenko]] xabalina jaurtitzailea (Errusia 1968)
# [[Telma Reca]] psikiatra aitzindaria (Argentina 1904-1979)
# [[Teresa Bolaños de Zarco]] idazlea, pianojolea eta margolaria (Guatemala, 1922-1998)
# [[Tiina Lillak ]] xabalina jaurtitzailea ( Finlandia 1961)
# [[Truus Menger-Oversteegen|Truus Menger]] eskultorea, aktibista (Holanda 1923-2016)
# [[Virginia Yagüe]] gidoilaria, idazlea ( Madril 1973)
# [[Ynes Mexia]] botanikaria (Mexiko/AEB 1870-1938)
# [[Zahia Ziouani]] orquestra zuzendaria (Paris 1978)
# [[Zinaída Guipius]] poeta, idazlea (Errusia- Frantzia, 1869-1945)
# [[Ziza Massika]] Aljeriako erizaina eta militante independentista (1934-1959
}}
==='''Berriak 2023''' ('''urria''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Abanda Elustondo]] ----'''SORTUA''' ikertzailea (Donostia, 1989)
# [[Amaia Arranz Mendiguren]] ----'''SORTUA''' biologoa eta ikertzailea (Bilbo 1978)
# [[Andrea Garcia-Santesmases]] ----'''SORTUA''' soziologoa, antropologoa (Madril 1988)
# [[Carmen Albisu]] efef'''SORTUA''' euskaltzailea, euskara irakaslea (Errenteria, 1916-Tutera, 2007)
# [[Irati Gorostidi Agirretxe]] '''SORTUA''' artista, zinemagilea (Egues, 1988)
# [[Itziar Eguren]] ef--'''SORTUA''' erizaina, txistularia (Elorrio 1953)
# [[Izar Zubiaga]] ef--'''SORTUA''' futbolaria (Durango 2006)
# [[Leire Ayala]] ef--'''SORTUA''' abeltzaina (Bilbo/Elorrio 1972)
# [[Maialen Braña]] ----'''SORTUA''' abeslaria, irakaslea (Elizondo, 1998)
# [[María Ángeles Sallé Alonso]] ef--'''SORTUA''' soziologoa, ikertzailea (Panama, 1956)
# [[Maria Pilar Zuriarrain]] ef--'''SORTUA''' txistularia (Zizurkil, 1953)
# [[Marta Rodríguez Fouz]] ef--'''SORTUA''' soziologoa, kazetaria eta futbolaria (Coruña, 1972)
# [[Patricia Tornero]] ----'''SORTUA''' gaztagilea (Valentzia....)
# [[Tatiana Romero Reina]] ----'''SORTUA''' historialaria, aktibista (Mexiko, 1984)
# [[Julia Arévalo]] aktibista, politikaria (Uruguai, 1898-1985)
# [[Abala Bose]] gizarte langilea (Bangladesh, 1864-1951)
# [[Alberta Ferretti ]] diseinatzailea (Italia 1950)
# [[Alessandra Korap]] lider indigena (Brasil, 1958)
# [[Alicia Luna]] gidoilaria, irakaslea (Madril 1963)
# [[Alicia Senovilla ]] aurkezlea (Madril 1969 )
# [[Amna Suleiman]] maistra eta txirrindularia Palestinan (Damasco, 1982)
# [[Amparo Fortuny]] dokumentalgilea, ekoizlea (Valentzia XX. mendea)
# [[Ana García Lozano]] kazetaria (Valentzia 1963)
# [[Ana Iris Simón ]] kazetaria, idazlea (Ciudad Real 1991)
# [[Anita Sirgo]] sindikalista, komunista, ekintzailea (Asturias, 1030)
# [[Anna Lizaran]] aktorea (Bartzelona 1944-2013)
# [[Anna Murià]] idazlea, kazetaria, ekintzaile erbesteratua (Bartzelona, 1904-Tarrasa, 2002)
# [[Annie Baker]] film zuzendaria (AEB 1981)
# [[Antonia Dell'Atte ]] modelo ohia, aurkezlea (Italia 1960)
# [[Anwara Bahar Chowdhury]] idazlea eta ekintzailea (Bangladesh, 1919-1987)
# [[Asma al-Ghul]] kazetaria, feminista (Palestina, 1982)
# [[Asma Tubi]] poeta eta kazetaria (Palestina, 1905-1983)
# [[Assumpció Casals]] aktore erbesteratua (Bartzelona, 1896-1975)
# [[Auguste Deter]] dokumentatutako 1. Alzheimer goiztiar kasua (Alemania 1850-1906)
# [[Beatriz de Bobadilla (Gomerako andrea)]] Tenerifeko konkistatzailea (Medina del Campo, ?-1504)
# [[Beatriz Enríquez de Arana]] Kolonen bikotea eta Fernando Kolonen ama (Kordoba, 1465-1522)
# [[Blanca Padilla]] modeloa, diseinatzailea (Madril 1995)
# [[Bushra al-Tawil ]] kazetaria, aktibista (Palestina 1993)
# [[Carlota Soldevila]] aktorea, irakaslea (Bartzelona 1929-2005)
# [[Carme Ballester|Carmen Ballester]] kataluniar politikari erbesteratua (Bartzelona, 1900-Paris, 1972)
# [[Carme Serrallonga]] pedagogoa, itzultzailea (Bartzelona 1909-1997)
# [[Carmen Alcázar]] wikilaria (Mexiko)
# [[Carmen Domingo]] idazlea, aktibista (Bartzelona 1970)
# [[Carmen Lomana]] enpresaburua, socialitea (Leon 1948)
# [[Carolina Punset]] politikaria (AEB/Katalunia 1971)
# [[Celestina Marrón]] sindikalista (Asturias, 1926-2016)
# [[Chelo García-Cortés]] kazetaria (Ourense 1951)
# [[Clotilde Luisi]] abokatu, dramaturgo, feminista (Uruguai, 1882-1969)
# [[Conchi Arnal Claro]] ekintzaile feminista (Tanger, 1950)
# [[Conxita Herrero]] komik ilustratzailea (Katalunia, 1993)
# [[Daniela Catrileo]] poeta maputxea (Txile, 1987)
# [[Daniela Feixas]] idazlea, aktorea, zuzendaria (Katalunia 1973)
# [[Dolors Oller]] irakaslea, idazlea, literatura kritikaria (Girona 1942)
# [[Eileen O'Shaughnessy]] Britainia Handiko idazlea (1905–1945)
# [[Elisa Coll]] idazlea, ekintzailea, bisexuala (Madril 1992)
# [[Elisabeth Reyes]] modeloa (Malaga 1985)
# [[Elsa Punset]] idazlea ( Londres/Katalunia 1964)
# [[Elvira Espejo Ayca]] artista, poeta, ehulea (Bolivia, 1981)
# [[Eva García Magriñá]] ikertzaile eta idazle (Donostia, 1966)
# [[Eva Hache]] umorista, aurkezlea (Segovia 1971)
# [[Fadila Saâdane]] Aljeriako gerrako zuen militante nazionalista (1938-1960)
# [[Fanny Kemble]] aktore, idazle eta esklabotzaren aurkako abolizionista (Britainia Handia, 1809-1893)
# [[Gema López]] kazetaria (Madril 1971)
# [[Georgette Rizk]] ekintzailea (Palestina 1925-2018)
# [[Hanan Al-Agha]] idazle eta artista (Palestina, 1948-2008)
# [[Helena Béjar]] soziologoa, irakaslea (Madril 1956-2023)
# [[Helga Tawil-Souri]] dokumentalgile, ikertzaile eta idazle (Kuwait, 1969)
# [[Hiba Kamal Abu Nada]] poeta, eleberrigilea, wikilaria (Meka, 1991-Gazako zerrenda, 2023)
# [[Hind al-Husseini]] aktibista, hezitzailea (Palestina, 1916-1994)
# [[Inés Luisi]] medikua (Uruguai, XIX.mendea- 1965)
# [[Irene Bordoy]] margolaria, irudigilea (Mallorca 1940)
# [[Isabel Gemio]] kazetaria (Badajoz 1961)
# [[Isabel González González]] politikaria eta ekintzailea (Tenerife, 1890-1968)
# [[Isabel Pinto de Vidal]] politikaria, aktibista (Uruguai, 1885-1969)
# [[Isabella Eklöf]] zinemagilea (Suedia, 1978)
# [[Islah Jad]] aktibista, ikertzailea, irakaslea (Palestina 1951)
# [[Jackie Salloum ]] artista, film zuzendari palestinarra (AEB XX. mendea)
# [[Jahanara Arzu]] poeta (Bangladesh, 1929)
# [[Jenna Elfman]] aktorea (AEB 1971)
# [[Jimena Menéndez-Pidal|Jimena Menendez Pidal]] pedagogoa (Madril, 1901-1990)
# [[Júlia Coromines]] medikua, psikiatra erbesteratua (Bartzelona 1910-2011)
# [[Julud Daibes]] palestinar arkitektoa eta politikaria (Betleem, 1965)
# [[Jutta Koether]] artista, musikaria eta kritikaria (Alemania, 1958)
# [[Kamilya Jubran]] abeslari palestinarra (Israel, 1962)
# [[Kamini Roy]] poeta eta ekintzailea (Bangladesh, 1864-1933)
# [[Kapitolina Díaz]] soziologoa (Leon, )
# [[Kholoud Faqih|Kholoud Faqin]] epailea (Palestina, XX.mendea)
# [[Laudelina de Campos Melo]] etxeko-langileen aldeko sindikalista (Brasil, 1904-1991)
# [[Laura Caballero]] gidoilaria, zuzendaria (Madril 1978)
# [[Lola Lizaran]] aktorea (Almeria/Bartzelona 1931-2003)
# [[Lucila Gamero]] mediku, zirujau, idazle eta feminista (Honduras, 1873-1964)
# [[Lucy Prebble]] antzerkigilea (Britainia Handia 1981)
# [[Luisa Luisi]] poeta, pedagogoa (Uruguai, 1883-1940)
# [[Lurdes Lekuona Laburu|Lurdes Lekuona]] Zalduondoko alkatea (Gasteiz, 1958)
# [[Magdalena Antonelli Moreno]] politikaria, aktibista (Uruguai, 1877-1955)
# [[Maha Haj]] palestinar jatorriko zinema zuzendari israeldarra (Nazaret, 1970)
# [[Mai Masri]] zinema-zuzendaria (Jordania, 1959)
# [[Maliha Hamidou]] Aljeriako gerrako militante nazionalista (1942-1959)
# [[Mar Coll]] gidoilaria, film zuzendaria (Bartzelona 1981)
# [[Margarida Minguillón]] aktorea, ahots aktorea (Bartzelona 1947)
# [[Maria Dolors Bargalló]] Kataluniar politikari erbesteratua (Bartzelona, 1902-Mexiko,1980)
# [[María España Almendro]] saskibalio-jokalaria (Mallorca 1992)
# [[Maria Majoral]] trementinairea (LLeida 1887-1976)
# [[Maria Mies]] soziologoa (Alemania, 1931-2023)
# [[María Patiño]] kazetaria (Coruña 1971)
# [[María Teresa Josefina Janicki]] hezitzailea (Frantzia-Uruguai, XIX. mendea- ?)
# [[Mariam Barghouti]] amerikar-palestinar kazetari, aktibista (Palestina-AEB, 1993)
# [[Marina Comas]] aktorea (Bartzelona 1996)
# [[Marta Angelat ]] aktorea, ahots aktorea (Bartzelona 1953)
# [[Marta Corredera]] futbolaria (Bartzelona 1991)
# [[Marta Nebot]] kazetaria (Sevilla 1975)
# [[Marta Pérez Sierra]] idazlea, poeta (Bartzelona 1957)
# [[Maruja Lozano]] bolero eta kopla abeslaria (Valentzia 1935 - Malaga 2022)
# [[Mary Al-Atrash]] igerilaria (Palestina 1994)
# [[Mary Ann Shadd]] aktibista abolizionista, kazetaria, irakaslea (AEB, 1823-1893)
# [[Maryse Gargour]] zinemagilea eta kazetaria (Palestina, XX. mendea)
# [[Matilde_Fern%C3%A1ndez]] Politikaria feminista (Madril, 1950)
# [[Mayada Al-Sayad]] alemaniar-palestinar atleta (Berlin, 1992)
# [[Mériem Bouatoura]] Aljeriako gerrako borrokalari independentista (1938-1960)
# [[Meriem Saâdane]] aljeriar erizaina eta militante nazionalista (1932-1958)
# [[Mila Abadia]] kultura kudeatzailea (Zaragoza, 1962)
# [[Miriam Saavedra]] modeloa, aktorea (Peru 1993)
# [[Montse Amenós]] eszenografoa, jantzi-deseinatzailea (Bartzelona 1954)
# [[Montse Guallar]] aktorea, aurkezlea (Bartzelona 1960)
# [[Montserrat Cornet]] idazlea (Bartzelona 1934)
# [[Mrinalini Sen]] idazlea (Bangladesh, 1879-1972)
# [[Nadia Hafid]] ilustratzailea (Katalunia, 1990)
# [[Nancy Meyers]] zuzendari, ekoizle eta gidoilaria (AEB 1947)
# [[Natalia (abeslaria)]] tb aurkezlea (Cádiz 1982)
# [[Natasha Neri]] aktibista, zinema zuzendaria (Brasil, XX. mendea)
# [[Norma Andrade]] ekinzailea (Mexiko)
# [[Noura Erakat]] amerikar-palestinar aktibista, irakaslea (Kalifornia, 1980)
# [[Olatz Arregui]] piraguista (Donostia, 1999)
# [[Paula Hernández (ahots aktorea)]] (Girona 1998)
# [[Paula Hernández ]] aktorea, gidoilaria, zuzendaria (Argentina 1969)
# [[Paulina Luisi]] mediku, sufragista, aktibista feminista (Uruguai, 1875-1950)
# [[Pilar Boyero]] kopla abeslaria, irakaslea (Cáceres 1974)
# [[Reem Frainah]] psikologoa, aktibista (Palestina ?)
# [[Rosa Catrileo|Rosa Castrilleo]] abokatu maputxea (Temuco, Txile, 1981)
# [[Rosa Estiarte]] igerilari olinpikoa (Manresa 1959-1985)
# [[Rosa María Fernández García|Rosa María Fernandez García]] sindikalista (Asturias, 1942-2021)
# [[Rosa Novell ]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1952)
# [[Sahar Jalifa]] idazlea (Palestina, 1942)
# [[Samar Nassar]] igelaria (Libano, 1978)
# [[Samiha Khalil]] politikaria, ekintzailea (Palestina 1923-1999)
# [[Shadia Mansour]] hip-hoparen 1. dama arabiarra (Londres 1985)
# [[Shamim Azad|Shamin Azad]] poeta eta idazlea (Bangladesh, 1952)
# [[Sílvia Quer]] film zuzendaria ( Bartzelona 1962)
# [[Sofía Álvarez Vignoli]] aktibista, politikaria (Uruguai, 1899-1986)
# [[Sònia Moll]] filologoa, poeta, itzultzailea (Bartzelona 1974)
# [[Suad Amiry]] idazle eta arkitektoa (Siria, 1951)
# [[Susanna Barranco]] aktorea, zuzendaria, ekoizlea (Bartzelona 1975)
# [[Tania Safura Adam Mogne]] ikertzaile eta erakusketa komisario (Mozambike, 1979)
# [[Teresa Font]] film-editorea (Bartzelona 1956)
# [[Tina Pérez]] sindikalista, ekintzalea (Asturias, 1929-1965)
# [[Umayya Abu-Hanna]] kazetaria eta idazlea (Palestina-Finlandia, 1961)
# [[Woroud Sawalha]] atleta (Palestina, 1991)
# [[Yamila Abdalá Taha al Shanti]] irakaslea, politikaria (Palestina 1955-2023)
# [[Zaha Hassan]] aktibista, abokatua (Palestina, XX.mendea)
# [[Zulaija Al-Shahabi]] Palestinako feminismoaren ekintzaile aitzindaria (1901-1992)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''iraila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Barrena García]] ----'''SORTUA''' idazlea, poeta (Basauri)
# [[Bego Zubia Gallastegi]] ----'''SORTUA''' ikertzaile (Arrasate, 1965)
# [[Dora Manchado]] --ef'''SORTUA''' Tehueltxeeraren azken hiztuna (Argentina, 1934-2019)
# [[Jaione López]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, misiolaria (Elorrio 1998)
# [[Marta Goikoetxea Luquin]] ef--'''SORTUA''' blogaria (Lizarra, 1984)
# [[Nagore Belastegi Martín|Nagore Belaustegi]] ----'''SORTUA''' (Legazpia, 1987)
# [[Nerea Azkona]] ----'''SORTUA''' antropologoa, idazlea (Sopela, 1982)
# [[Oihane Unzalu]] ef--'''SORTUA''' nutrizionista, kirol monitorea, lasterkaria (Abadiño 1987)
# [[Pantxonerak]] '''SORTUA''' arrain saltzaileak (Laredo 1970 hamarkadara arte)
# [[Presen Zubillaga Auza]] efef'''SORTUA''' feminista, ekintzailea (Iruñea, 1951-2023)
# [[Raquel Esteban Terradillos]] ----'''SORTUA''' ekofisiologoa (Barakaldo, 1982)
# [[Adriana Abenia]] aurkezlea, idazlea (Zaragoza 1984)
# [[Aina Clotet ]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1982ko)
# [[Alexandra Narváez]] aktibista, zientzialaria (Ekuador, XX. mendea)
# [[Alicia de los Ríos Merino|Alicia de los Rios Merino]] ikasle, gerrilari desagertua (Mexiko, 1952)
# [[Amalia Anglés y Mayer]] opera kantaria eta gitarra-jotzailea (Badajoz, 1827-Stuttgart, 1859)
# [[Amèlia Jover Velasco]] sindikalista, anarkista eta feminista (Cullera, 1910-Paris, 1997)
# [[Amelia Quintanal Martínez-Conde]] futbolean Espainiako emakume talde baten 1. entrenatzailea (Kantabria 1937)
# [[Amrita Pritam]] idazlea (Pakistan, 1919-India, 2005)
# [[Ana Alba García]] kazetaria, gerra gatazketan aditua (Bartzelona 1971-2020)
# [[Ana Borges]] futbolaria, aurrelaria (Portugal 1990)
# [[Ana Paris Garcia]] lider sindikalista garrotez eraila (Sevilla, 1898-1938)
# [[Ángeles García-Madrid|Ángeles Garcia-Madrid]] idazlea eta preso politikoa (Torrejón, 1918-Madrid, 2015)
# [[Angustias Lara Sánchez|Maruja Lara Sánchez]] sindikalista (Granada, 1917-Valentzia, 2012)
# [[Anna Cabot Quincy Waterston]] idazlea (AEB 1812-1899)
# [[Anna Gréki]] poeta eta ekintzaile aljeriarra (1931-1936)
# [[Anna Rodríguez Costa]] dramagilea, zuzendaria (Granada 1972)
# [[Anna Stewart (aktibista)]] emakumeen eskubideen aldekoa (Australia 1947-1983)
# [[Annette Frances Braun]] entomologoa (EEBB, 1884-1978)
# [[Antònia Pascual Flaquer]] komunista fusilatua (Capdepera 1911-Porreres,1937)
# [[Assumpció Puigdelloses Vila]] etxekoandre fusilatua (1906 - Sant Adrià de Besòs, 1940)
# [[Aurora Picornell]] komunista fusilatua (Palma, 1912-Manacor, 1937)
# [[Ayo Edebiri]] komediantea, idazlea (AEB1995)
# [[Balbina Gayo Gutiérrez|Balbina Gayo Gutierrez]] maistra errepublikarra (1901-1936)
# [[Begoña Alberdi]] sopranoa (Bartzelona 1964)
# [[Belarmina González Rodríguez]] ekintzaile fusilatua (Palencia, 1914-Porreres, 1937)
# [[Blanca Jeannette Kawas]] aktibista (Honduras, 1946-1995)
# [[Brígida Pardo López]] etxekoandre fusilatua (Granada, 1904-1936)
# [[Carlota Planas Riera]] Espainiako 1. emakume futbolarien ordezkaria (Bartzelona 1992)
# [[Carme Claramunt i Barot]] ekintzaile fusilatua (Tarragona, 1897 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Carme Portaceli]] antzerki-zuzendaria, irakaslea (Valentzia 1957)
# [[Carmen Arrojo]] maistra, memoriaren aldeko ekintzailea (Madril, 1918-2017)
# [[Carmen Arrufat]] aktorea (Castelló 2002)
# [[Carmen del Riego]] kazetaria, 1. emakume-presidentea Madrileko Prentsa Elkartean (Asturias 1960)
# [[Carmen Maria Garcia "García de Saura"|Carmen María Garcia]] idazle eta margolaria ( Molina de Segura)
# [[Carol López ]] dramagilea, aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1969)
# [[Carolina Ferre]] kazetaria (Alacant 1974)
# [[Caroline Rémy de Guebhard]] idazle feminista (Frantzia, 1855-1929)
# [[Catalina Flaquer]] ekintzailea fusilatua (Capdepera, 1876-Porreres,1937)
# [[Catalina Martín López de Bustamante]] gerrillara, alfereza (Espainia ?-XIX. mendea)
# [[Catalina Narváez de Ruiz]] brodatzailea, margolaria (Cádiz 1861- ¿ 1929)
# [[Catherine Cusset]] filosofoa (Frantzia 1963)
# [[Celia Tapias]] Buenos Airesko lehen emakume abokatua (1885-1964)
# [[Chelsea Ashurst]] futbolaria, atezaina (Ingalaterra 1990)
# [[Cinta Sabaté]] eskultorea, margolaria (Tarragona 1946)
# [[Clara Pueyo Jornet]] Errepublikano desagertua (Villanueva eta GEltrú, 1914-1943)
# [[Claudia López Benaiges]] feminista, anarkista eraila (Txileko Santiago, 1972-1998)
# [[Clotilde García del Castillo]] Sorollaren musa eta Sorolla Museoaren sortzailea (Valentzia, 1865-Madril, 1929)
# [[Concepción Caceres|Concepción Cáceres]] emagin fusilatua (Montijo, 1912-1938)
# [[Concha Carretero]] frankismoaren biktima (Madril, 1918-2014)
# [[Concita De Gregorio]] kazetaria, idazlea (Italia 1963)
# [[Coral Bracho]] hizkuntzalaria, poeta (Mexiko 1951)
# [[Courtney Barnett ]] rock abeslaria (Australia 1987)
# [[Cristina Clemente]] idazlea, gidoilaria, zuzendaria( Bartzelona 1977)
# [[Cristina Fernández Pereda]] atezain fusilatua (Leon, 1900 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Diana Nyad]] igerilaria eta kazetaria (New York, 1949)
# [[Djamila Amrane-Minne]] poeta eta historialaria, Aljeriako Independentzia Gerrako ekintzailea (1939-2017)
# [[Dolores Cacuango]] Indigenen aldeko ekintzailea (Ekuador, 1881-1971)
# [[Dolors Feliu]] abokatua, unibertsitateko irakaslea, politikaria (Roda de Ter, 1964)
# [[Dolors Giorla Laribal]] etxekoandre fusilatua (Bartzelona, 1912 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Dolors Prat Coll]] anarkosindikalista (Ripoll, 1905-Tolosa, 2001)
# [[Elena Martín]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1992)
# [[Elina Garanca]] mezozosopranoa (Letonia 1976)
# [[Elionor Malich Salvador]] emakume errepublikano fusilatua (Piorat, 188?- Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Elisa García Sáez]] sindikalista, erizaina, Gerra Zibilean hildako milizianoa (Bartzelona, 1916-Huesca, 1936)
# [[Elizabeth Evatt ]] epailea (Australia 1933)
# [[Emakumezkoen Nazioarteko Zinemaldia (Australia)]] Australia 1975
# [[Emilia Dilke]] idazlea (Erresuma Batua, 1840-1904)
# [[Encarnación Magaña]] antifrankista eraila (Almeria, 1921-1942)
# [[Estefanía Banini]] futbolaria, aurrelaria (Argentina 1990)
# [[Eugenia González Ramos]] sindikalista fusilatua (Bartzelona, 1919 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Eumelia Hernández]] sindikalista eta feminista (Venezuela, 1913-1990)
# [[Eveline Safir Lavalette]] frantses jatorriko ekintzaile aljeriarra (1927-2014)
# [[Evelyn Glennie]] perkusionista gorra (Eskozia 1965)
# [[Fabiana da Silva Simões]] furbolaria (Brasil 1989)
# [[Felicidad Duce]] jostuna, aitzindaria, enpresaburua (Bartzelona 1908-2000)
# [[Flora Sanhueza]] pedagogo anarkista (Txile, 1911-1974)
# [[Florence Ethel Johnson]] sindikalista, maistra (Australia 1884-1934)
# [[Florencia Bonsegundo]] futbolaria (Argentina 1993)
# [[Francisca Senhorinha da Motta Diniz|Francisca Sehorinha]] idazlea (Brasil,1834- ?)
# [[Giovanna Berneri]] anarkista ekintzailea (Italia, 1897-1962)
# [[Hélène Monastier]] aktibista, irakasle (Suitza, 1882-1976)
# [[Hubertine Auclert|Hubertine Auchert]] feminista ekintzailea (Frantzia, 1848-1914)
# [[Inés Jiménez Lumbreras]] errepublikano fusilatua (Madril, 1915-Sant Adrià de Besòs, 1940)
# [[Irene Moray]] argazkilaria, film-zuzendaria (Bartzelona 1992)
# [[Isabel Mesa Delgado]] Sindikalista (Ronda, 1913-Valentzia, 2002)
# [[Jane eta Louise Wilson]] artistak (Ingalaterra 1967)
# [[Jessica Gleeson]] futbolaria, defentsa (Irlanda 1993)
# [[Jessie Street Emakumeen Liburutegi Nazionala]] Australia 1989
# [[Jessie Street]] ekintzailea (Brithis Raj/India 1889-Australia 1970)
# [[Jill Ellis]] futbolari, entrenatzaile ohia (Erresuma Batua 1966)
# [[Joaquina Charro Gómez]] sindikalista fusilatua (Montijo, 1912-1938)
# [[Josephine Shaw Lowell]] aktibista (AEB, 1843-1905)
# [[Juana Aranguren Rica]] abokatu feminista (Bilbo, 1952)
# [[Julia López (artista)]] margolari autodidakta (Mexiko 1936)
# [[Kamilla Seidler ]] sukaldariburua (Danimarka 1983)
# [[Kristine Lilly]] nazioarteko partida gehien jokatutako futbolari ohia (AEB 1971)
# [[Laura Ràfols]] futbolaria, atezaina (Bartzelona 1990)
# [[Leda Rafanelli]] feminista, sufia, idazlea (Italia, 1880-1971)
# [[Leila Ouahabi]] futbolaria, defentsa (Bartzelona 1993)
# [[Leonor Lavado]] imitatzailea, aktorea (Kordoba 1987)
# [[Lesbia Urquía]] aktibista (Honduras, 1967-2016)
# [[Lola Gallardo]] futbolaria, atezaina (Sevilla 1993)
# [[Lucía Alemany]] film-zuzendaria(Castelló 1985)
# [[Lucía Pascual Palomo]] xake-jokalaria (Madril 19)
# [[Luisa Gómez de la Torre|Luisa Gomez de la Torre]] ekintzailea (Quito,1887-1976)
# [[Magdalena Nolla Montseny]] etxekoandre fusilatua (Tarragona, 1904-Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Malena Costa]] modeloa (Mallorca 1989)
# [[Manuela Díaz Cabezas]] ekintzaile antifrankista (Kordoba, 1920-Suitza, 2006)
# [[Margarita Murillo]] aktibista (Honduras, 1958 - 2014)
# [[Margarita Rivière]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1944-2015)
# [[María Angélica Barreda|Maria Angelica Barreda]] Argentinako lehen emakume abokatua (1887-1963)
# [[María Antonia Iglesias]] kazetaria, idazlea (Madril 1945-Pontevedra 2014)
# [[María de la Purificación de la Aldea y Ruiz de Castañeda|Purificación de la Aldea]] emagina, ekintzailea ( Madrid, 1889-1976)
# [[María Escoté]] jostuna, arropa diseinatzailea (Bartzelona 1979)
# [[María Esteve |María Esteve Flores]] aktorea (Argentina, 1974)
# [[María Herrera Magdaleno|Maria Herrera Magdaleno]] Giza eskubideen aldeko aktibista (Mexiko, 1950)
# [[Maria Jiménez]] abeslatia eta aktorea (SEvilla, 1950-2023)
# [[María Joaquina de Viera y Clavijo]] idazlea (Kanariak, 1737-1819)
# [[Maria Jose Pons]] futbolaria, atezaina (Bartzelona 1984)
# [[María Martín López]] memoria historikoaren aldeko borrokalaria, frankismoaren biktima (Avila, 1930-Toledo,2014)
# [[Maria Mies]] alemaniar soziologoa (Steffeln, 1931-2023)
# [[María Moreno]] idazlea eta kazetaria (Buenos Aires, 1947)
# [[Maria Pascual Flaquer]] komunista fusilatua (Capdepera 1911-Porreres,1937)
# [[María Pry]] entrenatzailea, futbolari ohia (Sevilla 1984)
# [[María Victoria Walsh]] kazetaria, borrokan hila (Buenos Aires, 1950-1976)
# [[Marie Louise Berneri]] idazle anarkista (Italia, 1918-Londres, 1949)
# [[Marsia Taha]] boliviar sukaldaritzako chef aitzindaria (Bulgaria 1989)
# [[Marta Lois]] irakaslea, politikaria (Vigo, 1969)
# [[Marta Torrejón]] futbolaria, defentsa (Bartzelona 1990)
# [[Martha Asunción Alonso]] poeta itzultzailea (Madril, 1987)
# [[Mary Cynthia Dickerson]] herpetologoa (AEB 1866-1923)
# [[Maud Nathan]] aktibista, sufragista (AEB, 1862-1946)
# [[Maud Slye]] minbizi ikertzailea (AEB 1879-1954)
# [[Maya Hansen]] moda diseinatzailea (Madril 1978)
# [[Mila Abadia]] kultura kudeatzailea (Zaragoza, 1962)
# [[Milagros Pérez Oliva ]] kazetaria, idazlea, irakaslea (Huesca 1955)
# [[Minnehaha ]] poema bateko fikziozko pertsonaia (AEB 1855)
# [[Míriam Nogueras]] politikaria eta enpresaburua (Bartzelona, 1980)
# [[Montse Germán]] aktorea (Bartzelona 1969)
# [[Natalia Ramos (futbolaria)]] defentsa (Tenerife 1999)
# [[Neus Bonet]] kazetaria, irakaslea (Bartzelona 1959)
# [[Neus Bouza Gil]] CNTko militante fusilatua (Bartzelona, 1916- Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Nieve de Medina]] aktore eta zuzendaria (Madril,1962)
# [[Noelia López ]] modeloa, tb aurkezlea (Sevilla 1986)
# [[Noelia Ramos]] futbolaria, atezaina (Tenerife 1999)
# [[Olga Luzardo]] kazetaria eta ekintzailea (Venezuela, 1916-2016)
# [[Patri Guijarro]] futbolaria, defentsa (Palma Mallorcakoa 1998)
# [[Patricia Ferreira]] gidoilaria, zuzendaria (Granada 1958)
# [[Patricia Rodríguez Barrios]] 1. Gizonezko Futbol talde gerentea (Gipuzkoa 1982)
# [[Pazzis Sureda]] eskultorea, margolaria (Mallorca 1907-1939)
# [[Pepita Laguarda Batet]] anarkista,gerra zibilean eraila (Bartzelona, 1919-1936)
# [[Pepita Patiño Páez]] makien laguntzailea, komunista (Kordoba, 1925-2015)
# [[Piedad Arribas]] ekintzailea, frankismoaren biktima (Toledo, 1920-Madril, 2010)
# [[Pilar Montaner Maturana]] margolaria (Mallorca 1876-196119)
# [[Pilar Prades]] garrotez eraildako neskame pozoitzailea (Valentzia, 1928-1959)
# [[Purificación Pérez Benavent]] sindikalista (Valentzia, 1919-Kanada, 1995)
# [[Ramona Peralba Sala|Ramona Peralta Sala]] langile fusilatua (Gironella, 1904-Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Raquel Cabezón]] futboalari ohia (Bartzelona 1978)
# [[Rianna Jarrett]] futbolaria, aurrelaria (Irlanda 1994)
# [[Rocío García Martínez]] txirrindularia (Madril 1974)
# [[Romina Belluscio]] kazetaria, modeloa ( Argentina 1979)
# [[Sandra Hermida Muñiz]] film-, dokumental ekoizlea (Tarragona 1972)
# [[Sandra Paños]] Futbolaria, atezaina (Alacant 1992)
# [[Sandra Vilanova]] futbolari ohia, erdilaria (Bartzelona 1981)
# [[Sara Nieves Matheu García]] irakaslea, zibersegurtasun ikertzailea (Murtzia 1992)
# [[Sara Ortega (futbolaria)]] , aurrelaria (Errioxa 2005)
# [[Sara Serrat]] futbolaria, idazlea (Huelva 1995)
# [[Sara Suárez Solís]] idazle feminista (Oviedo, 1925-2000)
# [[Sarah Bouhaddi]] futbolaria, atezaina (Frantzia 1986)
# [[Sari Van Veenendaal]] futbolaria, atezaina (Herbehereak 1990)
# [[Sarina Wiegman]] entrenatzailea, futbolari ohia (Herbehereak 1969)
# [[Sayaka Fernández Díaz]] dokumentalgilea (Cáceres 1978)
# [[Sha'Carri Richardson]] atleta (AEB 2000)
# [[Silvia Meseguer]] futbolari ohia, medikua (Teruel 1989)
# [[Soledad Gallego-Díaz]] kazetaria (Madril 1951)
# [[Sonia Bermúdez Tribano]] futbolaria, entrenatzailea, berriemailea (Madril 1984)
# [[Sonia García Galán]] historialaria eta feminista (Aviles, 1981)
# [[Sonia Grande]] cinema-jantzi diseinatzailea (Asturias 1964)
# [[Susana Carro]] Filosofoa irakaslea, femilnista (Mieres, 1971)
# [[Tania Martínez Portugal|Tania Martinez Portugal]] poligologoa, irakaslea,feminista (Etxebarri, 1963)
# [[Toña Is ]] futbolaria, entrenatzailea (Asturias 1966)
# [[Tránsito Amaguaña]] ekintzaile indigena (Ekuador,1909-2009)
# [[Urimare]] kazike (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Urrezko Neskatoak]] Olinpiar Jokoetako gimnasta erritmiko txapeldunak, Atlanta 1996
# [[Valentina Muñoz]] aktibista feminista (Txile, 2002)
# [[Vera Pauw]] bortxatutako futbolaria, entrenatzailea (Hebehereak 1963)
# [[Vicky Losada]] futbolaria (Bartzelona 1991)
# [[Victoria Prego]] kazetaria (Madril 1948)
# [[Viola Calligaris]] futbolaria (Suitza 1996)
# [[Yolanda Flores]] kazetaria, irrati esataria (Madril, 1960)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''abuztua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Goirigolzarri Alegria]] efef'''SORTUA''' abokatua eta aktibist (Gamiz, 1978- Barakaldo, 2023)
# [[Ana Soto]] --ef'''SORTUA''' kazike (Venezuela, 1618-1668)
# [[Awen Iorwerth]] ----'''SORTUA''' medikua, unibertsitateko irakaslea
# [[Erika Arrizabalaga]] ----'''SORTUA''' txistularia (Gasteiz, 2000)
# [[Gentz del Valle]] ef--'''SORTUA''' artista (Lekeitio, 1957)
# [[Orocomay]] ----'''SORTUA''' kazike (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Xochilt Madai|Xochitl Madai]] ----'''SORTUA''' arkitektua eta ekintzailea (Mexiko, 1972)
# [[Ada Liberio]] gimnasta errimikoa (Zaragoza 1974)
# [[Adriana Díaz Enciso]] idazlea (Mexiko, 1964)
# [[Alba González]] idazlea, politikaria (Asturias 1986)
# [[Alice Kellen]] idazlea (Valentzia, 1989)
# [[Amalia Bautista]] poeta (Madril 1962)
# [[Amparo Barayón]] piano-jola eta sindikalista fusilatua (Zamora, 1904-1936)
# [[Ana Bautista]] gimnasta erritmikoa (Kanariak 1972)
# [[Ana Carmona Ruiz]] mutil itxuraz jokatzea lortu zuen futbolaria (Malaga 1908-1940)
# [[Ana María de Foronda|Ana Maria de Foronda]] idazlea eta itzultzailea (1910-1990)
# [[Anna Szatkowska]] idazlea (Polonia, 1928-2015)
# [[Antònia Fontanillas Borràs]] anarko-sindikalista (Bartzelona, 1917-Frantzia, 2014)
# [[Apacuana]] kazikea (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Athenea del Castillo]] futbolaria (Kantabria 2000)
# [[Bathsua Makin]] Proto-Feminista (Londres, 1600-1675)
# [[Beatriz Corredor]] legelaria, politikaria (Madril 1968)
# [[Blanche Stuart Scott]] hegazkinlaria (EEBB. 1884-1970)
# [[Carla Barber]] medikua, modeloa (Kanariak 1990)
# [[Carmen Avilés]] atleta (Madril 2002)
# [[Carmen Herrero Vicent]] medikua, ikertzailea (Castelló, 1986-2023)
# [[Carmen Montes]] itzultzailea (Cádiz 1963)
# [[Cata Coll]] futbolaria (Mallorca 2001)
# [[Cathy Xaudaró]] gimnasta erritmikoa (Filipinak/ Espainia 1960)
# [[Cecilia Domínguez Luis|Cecilia Dominguez]] idazlea (La Orotava, 1948)
# [[Cecilia Pantoja]] abeslaria (Txile, 1943 - 2023)
# [[Celia Flores]] abeslaria (Madril, 1981)
# [[Charlotte Maxeke]] aktibista (Hegoafrika, 1871-1936 )
# [[Charlotte von Ahlefeld|Charlotte von Ahlfeld]] idazlea (Alemania, 1782-1849)
# [[Charlotte von Stein|Charlote Von Stein]] (Alemania, 1742-1822)
# [[Christiane Vulpius]] Goetheren emaztea (Alemania, 1765-1816)
# [[Clara Serra]] feminista, ikertzailea, filosofoa, politikari ohia (Madril 1982)
# [[Concha Monrás]] piano-jotzaile fusilatua (Bartzelona, 1898-Huesca 1936)
# [[Conchi Sánchez ]] Espainiako 1. emakume futbolari profesionala (Madril 1957)
# [[Costanza da Varano]] humanista eta poeta (Italia, 1426-1447)
# [[Covadonga Tomé]] pediatra, politikaria (Asturias 1970)
# [[Cristina Gallo]] kirol kazetaria, idazlea, aktibista (Asturias 1965)
# [[Dahteste]] gerlari, itzultzaile, diplomazialari (1860 - Mexiko Berria, 1955)
# [[Diana Wynne Jones]] idazlea (Londres, 1934-2001)
# [[Dolores Pla Brugat]] historialaria eta ikertzailea (Girona, 1954-2014)
# [[Emakume Indigenen Nazioarteko Eguna]]
# [[Emilia Boneva]] gimnasia erritmikoko entrenatzailea (Bulgaria 1938-2019)
# [[Emma Cabal]] poeta (Asturias 1962)
# [[Enith Salón]] futbolaria ( Valentzia 2001)
# [[Esther González]] futbolaria (Granada 1992)
# [[Etta Federn]] idazle, itzultzaile, pedagogo eta anarkofeminista austriarra (1883 - 1951)
# [[Eva Navarro ]] futbolaria (Murtzia 2001)
# [[Fatima Madrilgoa]] ustezko astronomoa (Al-Andalus XI. mendea)
# [[Francisca Saperas|Francesca Saperas]] anarko-sindikalista (Bartzelona, 1851-1933)
# [[Gala Dalí]] artista eta modeloa (Errusia, 1894-1982)
# [[Hansa Mehta]] aktibista, politikaria (India, 1897-1995)
# [[Irene Guerrero]] futbolaria (Sevilla 1996)
# [[Isabel Medina]] idazlea (Gomera, 1943)
# [[Isabel Mozún]] altuera jauziko atleta (Madril 1960)
# [[Ivana Andrés ]] futbolaria (Valentzia 1994)
# [[Jean Batten]] hegazkinlaria (Zeelanda Berria, 1909-Palma Mallorcakoa, 1982)
# [[Johanna Schopenhauer]] idazlea (Alemania, 1766-1838)
# [[Juana Álvarez Molina|Juana Alvarez]] etxekoandre fusilatua (Medina de Rioseco, 1897-Gijon, 1937)
# [[Juana María de los Dolores de León Smith]] espainiar dama (Badajoz, 1798 – Londres, 1872)
# [[Julia Mayoral Márquez]] maistra eta politikaria (Badajoz, 1902 - 1983)
# [[Julia Santibáñez]] idazlea (Mexiko, 1971)
# [[Kyra Galván]] poeta eta eleberrigilea (Mexiko Hiria, 1956)
# [[La Repompa de Málaga]] abeslaria (Malaga 1937-1959)
# [[Laia Codina]] futbolaria (Girona 2000)
# [[Lara Álvarez]] kazetaria (Asturias 1989)
# [[Laura del Río]] futbolaria, mutilen entrenatzailea (Madril, 1982)
# [[Lola Suárez|Lola Suarez]] idazlea (Lanzarote, 1956)
# [[Malebogo Molefhe]] aktibista (Botswana,1980)
# [[María Bernaldo de Quirós]] hegazkinlaria (Madril, 1898-1983)
# [[Maria da Conceição Moita]] aktibista, hezitzailea (Portugal, 1937-2021)
# [[María Francisca de Sales Portocarrero (Montijoko VI. kondesa)]] (Madril, 1754 – Logroño, 1808)
# [[María Josefa Cerrato Rodríguez]] Espainiako lehen emakume albaitaria (Badajoz, 1897-1981)
# [[María Pérez Rabaza]] futbolaria (Bartzelona 2001)
# [[María Rosa Alonso|Maria Rosa Alonso]] idazlea (Tararonte, 1909-2011)
# [[Mariangiola Criscuolo]] margolaria (Italia, 1548-1630)
# [[Mariona Caldentey]] futbolaria (Mallorca 1996)
# [[Melissa Jiménez (kazetaria)]] (Lieja/Bartzelona 1987)
# [[Mercedes Pinto]] idazlea, kazetaria eta feminista (1889-1976)
# [[Mónica García Prieto]] kazetaria, saiakeragilea (Badajoz 1974)
# [[Montse Martín]] gimnasta erritmiko ohia, ilustratzailea, diseinatzailea, aktorea, dantzaria (LLeida 1974)
# [[Montse Tomé]] futbolari ohia, entrenatzailea (Asturias 1982)
# [[Noemí Casquet]] kazetaria, youtuberra (Sabadell 1992)
# [[Olga Carmona]] futbolaria (Sevilla 2000)
# [[Ona Batlle]] futbolaria (Bartzelona 1999)
# [[Paula Guilló]] Miss eta modeloa (Alacant 1989)
# [[Pepa Caballero]] margolaria (Granada, 1943 - Malaga, 2012)
# [[Raymonde de Laroche]] hegazkinlaria (Paris, 1882-1919)
# [[Rebecca Abe|Rebeca Abe]] idazlea (Alemania, 1967)
# [[Rita Bosaho]] sanitarioa, politikaria. Kongresuko 1. Persona beltza (Ginea/Espainia 1965)
# [[Rocío Gálvez ]] futbolaria (Kordoba 1997)
# [[Salma Paralluelo]] futbolaria, atleta (Zaragoza 2003)
# [[Silvia Yustos]] gimnasta erritmikoa (Valladolid 1971)
# [[Simone Segouin]] partisaua, erresistentziako kidea (Frantzia, 1925-2023)
# [[Sofia Behrs]] idazlea, argazkilaria (Errusia, 1844-1919)
# [[Sofia Castañon]] poeta, politikaria (Asturias 1983)
# [[Susan Haack]] irakasle eta filosogoa (Ingalaterra, 1945)
# [[Sybilla]] diseinatzailea (AEB/Espainia 1963)
# [[Teresa Abelleira]] futbolaria (Pontevedra 2000)
# [[Teresa Helbig]] moda-diseinatzailea (Bartzelona 1963)
# [[Teresa Matilde Revaque]] Bigarren Errepublikako espetxe funtzionario fusilatua (Valladolid, 1897-Madril, 1940)
# [[Teresa Táboas]] arkitekto galiziarra (Mexiko Hiria, 1961)
# [[Thelma Nava]] poeta (Mexiko Hiria, 1932-2019)
# [[Thérèse Peltier]] hegazkinlaria (Frantzia, 1873-1926)
# [[Vicenta García Miranda]] idazlea, poeta (Badajoz, 1816-1877)
# [[Yulianna Avdeeva]] piano-jotzailea (Mosku 1985)
# [[Zofia Kossak-Szczucka]] idazlea (Polonia, 1890-1968)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''uztaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainize Gastaka Martínez]] ----'''SORTUA''' abokatua, Laudioko alkatea (Laudio, 1985)
# [[Rosa Mari Artza Azueta]] efef'''SORTUA''' euskaltzalea eta ekintzailea (Iurreta, 1946-2001)
# [[Guruzne Carrason Torrontegi]] ----'''SORTUA''' ingurumen hezitzailea, Sopelako alkatea (Sopela, 1981)
# [[Deniba Konare]] ----'''SORTUA''' judoka (Mali/Durango 2003)
# [[Sorne Rubio Arano]] ----'''SORTUA''' Mundakako alkatea (Mundaka, 1972)
# [[Itziar Iratzagorria]] ef--'''SORTUA''' Urdulizko alkatea
# [[Maite Ibarra Goti]] ----'''SORTUA''' Arrigorriaga alkatea (Arrigorriaga, 1979)
# [[Elisa Kaltzada]] --ef'''SORTUA''' euskaltzalea eta ekintzailea (Busturia, 1929-2022)
# [[Lorea Perosanz]] ef--'''SORTUA''' diseinatzailea eta ilustratzailea (Ermua, 1976)
# [[Maider Morras Azpiazu]] ----'''SORTUA''' abokatua, unibertsitateko irakaslea, Arrasateko alkatea (Arrasate, 1976)
# [[Olatz Lezeta Urzelai]] ef--'''SORTUA''' mekanikaria, Antzuolako alkatea (Antzuola, 1977)
# [[Kristina Rodriguez Mendikute]] ef--'''SORTUA''' Adunako alkatea (Aduna,1971)
# [[Mari Karmen Arregi Agirre]] ef--'''SORTUA''' Aizarnazabalgo alkatea
# [[Beatriz Unzue Esnaola]] ef--'''SORTUA''' Amasa-Villabonako alkatea
# [[Alba Garmendia Castaños]] ef--'''SORTUA''' ikertzailea, filosofoa eta Ikaztegietako alkatea
# [[Yanire Granero]] --ef'''SORTUA''' diseinatzailea, enpresaburua (Abadiño 1988)
# [[Oihana Amundarain Zubillaga]] ef--'''SORTUA''' Elduaingo alkatea
# [[Gurutze Etxezabal Iturrioz]] ef--'''SORTUA''' Orexako alkatea
# [[Anuska Esnal Oliden]] ef--'''SORTUA''' Orioko alkatea (Orio, 1980)
# [[Izarra Urdalleta Iraola]] ef--'''SORTUA''' Segurako alkatea (Errezil, 1975)
# [[Cristina Tapias]] ef--'''SORTUA''' jostuna, irakaslea, enpresaburua (Bilbo 1960)
# [[Teófila Adrada]] ef--'''SORTUA''' jostuna, irakaslea, enpresaburua, asmatzailea (Toledo 1904- ?)
# [[Naroa Azpitarte]] ----'''SORTUA''' errugbilaria (Durango, 2005)
# [[Rosario Tomasena Alzuri]] ef--'''SORTUA''' kirolaria, igerilaria, triatleta (Urnieta, 1946)
# [[Agurtzane Solaberrieta Mesa]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta Usurbilgo alkatea (Usurbil, 1979)
# [[Maite Amenabar Alkorta]] ----'''SORTUA''' Zirzurbilgo alkatea (Azpeitia)
# [[Nagore Alkorta Elorza|Nagore Alkorta]] ef--'''SORTUA''' Azpeitiko alkatea (Azpeitia, 1978)
# [[Alicia Framis]] artista (Mataró, 1967)
# [[Lorena Llamas]] txirrindulari ohia (Bartzelona 1987)
# [[Daisy Elliott]] politikaria (AEB 1917-2015)
# [[Yolanda García Serrano]] gidoilaria (Madril 1958)
# [[Karina Garantivá ]] aktorea, antzerki zuzendaria (Kolonbia 1980)
# [[ Helena Pimenta]] antzerki-zuzendaria (Salamanca 1955)
# [[Verónica Fernández]] gidoilaria (Soria 1971)
# [[Magüi Mira]] aktorea, zuzendaria (Valentzia 1944)
# [[Clara Sanchis]] aktorea, musikaria (Teruel 1968)
# [[Lola Salvador]] gidoilaria (Bartzelona 1938)
# [[Carmen Balagué]] aktorea (Bartzelona 1952)
# [[Luz Casanova]] ongilea (Asturias, 1873-1949)
# [[Jacqueline Guerroudj]] Militante komunista eta antikolonialista (1919 - 2015)
# [[Sheyla Gutiérrez]] txirrindularia (Errioxa 1994)
# [[Lucía González]] txirrindularia (Asturias 1990)
# [[Alicia González]] txirrindularia (Asturias 1995)
# [[Mavi García]] duatleta, txirrindularia (Mallorca 1984)
# [[María Mercedes Cagigas Amedo]] txirrindularia (Kantabria 1979)
# [[Isabel Martin]] txirrindularia (Valladolid 1999)
# [[Sara Martín]] txirrindularia (Burgos 1996)
# [[Cristina Martínez (txirrindularia)]] (Valentzia 1981)
# [[María Isabel Moreno ]] txirrindularia (Girona 1981)
# [[Belén López (txirrindularia)]] irakaslea (Cádiz 1984)
# [[Mayalen Noriega]] igerilaria, txirrindularia, kirol egokituko gidaria (Mexiko/Espainia 1982)
# [[Josefa Benítez Guzmán]] kirol egokitutako txirrindularia (Bartzelona 1969)
# [[Susana Rodríguez Gacio]] medikua, kirol egokitutako txirrindularia (Vigo 1988)
# [[Aauri Bokesa]] kirolari eta gizarte langilea (Madril, 1988)
# [[Cristina Danimarkakoa]] Italiako aristokrata (Danimarka, 1521-Italia, 1590)
# [[Conceição Matos]] aktibista (Portugal, 1936)
# [[María de Estrada]] konsistatzailea (Espainia-Mexiko, XV.mendea)
# [[Maritza M. Buendía]]
# [[Lozen]] gerlari eta xamana (1840-1889)
# [[Elsy Jacobs]] txirrindularia (Luxenburgo 1933-Bretainia 1998)
# [[Anna Ramírez ]] txirrindularia, aktibista (Bartzelona 1981)
# [[Marta Vilajosana]] txirrindularia (Bartzelona 1975)
# [[Audrey Cordon]] txirrindularia (Bretainia 1989)
# [[Alba Teruel ]] txirrindularia (Valentzia 1996)
# [[Anna Sanchis]] txirrindularia (Valentzia 1987)
# [[Dori Ruano]] txirrindularia, zuzendaria, politikaria, irakaslea (Salamanca 1969)
# [[Gloria Rodríguez Sánchez]] txirrindularia ( Murtzia 1992)
# [[Ariadna Ródenas]] txirrindularia (Alacant 1987
# [[Aida Nuño]] txirrindularia (Asturias 1983)
# [[Karin Herrera]] biologo eta politikaria (Guatemala, 1968)
# [[Sonia Gutiérrez Raguay]] politikaria (GUatemala, 1981)
# [[Txirrindularitza eta feminismoa]]
# [[Jean Purdy]] erizaina, 1. enbriologoa (Erresuma Batua 1945-1985)
# [[Victoria Anna Perea]] Espainiako 1. probeta umea (Bartzelona 1984)
# [[Anna Veiga]] biologoa, Espainiako 1. probeta umearen ‘ama zientifikoa’ (Bartzelona 1956)
# [[Elisa Matilla]] aktorea (Madril 1966)
# [[Dunia Ayaso eta Felix Sabroso]] zine zuzenndariak (Kanariak 1961-2014)
# [[Eva Lesmes]] gidoilaria, zine zuzendaria (Asturias 1961)
# [[Imma Colomer]] aktorea (Bartzelona 1948)
# [[Rosa Gàmiz]] aktorea (Bartzelona 1965)
# [[Carlota Subirós]] antzerki-zuzendari (Bartzelona 1974)
# [[Lluïsa Cunillé ]] idazlea (Katalunia 1961)
# [[Hijas de Cynisca]] kirol-arloko genero-desberdintasuna, dokumentala (2019)
# [[Jessica Vall ]] igerilaria, biologoa (Bartzelona 1988)
# [[Jennifer Pareja]] waterpolo jokalari ohia (Girona 1984)
# [[Carmen Martín]] eskubaloi jokalaria (Almeria 1988)
# [[Vanesa Amorós ]] eskubaloi jokalaria, entrenatzialea (Alacant 1982)
# [[Nuria Benzal ]] eskubaloi jokalaria (Malaga 1985)
# [[Estela Estévez Barreiro]] atleta paralinpiarra (Vigo 1965)
# [[Alba Caride]] gimnasta erritmikoa (Vigo 1980)
# [[Susana Garabatos ]] igerilaria (Vigo 1979)
# [[Julia Vaquero]] galiziar atleta (Frantzia 1970)
# [[Thérèse Clerc]] Frantziako ekintzaile feminista (1927 - 2016)
# [[Suhayr al-Qalamawi]] idazlea eta itzultzailea (Egipto, 1911-1997)
# [[Dolors Vives Rodón|Dolors Vives Rodon]] Kataluniar hegazkinlaria (Valls, 1908-Bartzelona, 2007)
# [[Susana Ferrari Billinghurst]] hegazkinlaria (Argentina, 1914-Italia, 1999)
# [[Yevguenia Shajovskaya|Yevguena Shajovskaya]] hegazkinlaria (Errusia, 1889-1920)
# [[Carola Lorenzini]] hegazkinlaria (Buenos Aires, 1899-1941)
# [[Clara Adams]] hagazkinlaria (EEBB, 1884-1971)
# [[Gloria Cuesta]] hegazkinlaria (Asturias, 1911 - Madril, 1987)
# [[Maria Josep Colomer i Luque]] hegazkinlaria (Bartzelona, 1913 - Inglaterra, 2004)
# [[Alia Twal]] hegazkinlaria (Jordania)
# [[Lotfia ElNadi|Loftia Elnadi]] hegazkinlaria (Egipto, 1907-2002)
# [[Erma Franklin]] abeslaria (EEBB, 1938-2002)
# [[Carolyn Franklin]] abeslaria (EEBB, 1944-1968)
# [[Flor Aguilera]] idazlea (Mexico Hiria, 1971)
# [[María Antonieta Mendivil]] idazlea (Mexiko, 1971)
# [[Anne Kingsbury Wollstonecraft]] ilustratzaile botanikoa (EEBB,1781-Kuba, 1828)
# [[Sara Khadem ]] xake jokalaria (Iran 1997)
# [[Tamara Abalde ]] saskibaloi jokalaria (Ferrol 1989)
# [[Begoña Fernández]] eskubaloi jokalaria (Vigo 1980)
# [[Isabel Herguera]] artista, zuzendaria, irakaslea (Donostia 1961)
# [[Karin Boye]] poeta, itzultzailea (Suedia 1900-1941)
# [[Helene Hanff]] idazlea (AEB 1916-1997)
# [[Sopiko Guramishvili]] xake jokalaria (Georgia 1991)
# [[Carol Thatcher ]] kazetaria (Londres 1953)
# [[Mónica Braun|Monica Braun]] idazlea eta poeta (Mexiko, 1965)
# [[Cristina Rivera Garza]] idazlea (Mexiko, 1964)
# [[Martha Cerda]] idazlea (Mexiko, 1945)
# [[Bibiana Gallego Lancharro]] poeta eta damaturgoa (Badajoz, 1799-Madril, 1867)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''ekaina''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainara Otxotorena]] ef--'''SORTUA''' Mañariko alkatea (Hernani, 1984)
# [[Arantxa Arregi]] ----'''SORTUA''' Doneztebeko alkatea
# [[Asun Agiriano]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta bibliotekaria (Arrasate, 1963)
# [[Begoña Enbeita]] ef--'''SORTUA''' Muxikako alkatea (Muxika, 1985)
# [[Berta Arizkun González]] ef--'''SORTUA''' Burlatako alkatea
# [[Burdinaren emakumeak]] '''SORTUA''' (Bizkaia, XIX-XX. mendea)
# [[Carmen Mendiguren]] efef''SORTUA'''maistra (Zamudio, 1913-2010)
# [[Eider Olazar]] ef--'''SORTUA''' Gazteluko alkatea (Gaztelu...)
# [[Eneritz Agirre]] ef--'''SORTUA''' Atxondoko alkatea (Atxondo, 1983)
# [[Eneritz Azpitarte]] ef--'''SORTUA''' Zaldibarko alkatea (Zaldibar, 1985 )
# [[Erika Letamendi Hurtado]] ef--'''SORTUA''' Donemiliagako alkatea (Gasteiz, 1985)
# [[Igone Amesti]] ef--'''SORTUA'''mezzosopranoa, musika-irakaslea (Mallabia, 1985)
# [[Iruri Altzerreka]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria (Garai, 2000)
# [[Itziar Imaz Artazcoz|Itziar Imaz]] ef--'''SORTUA''' Garesko alkatea (Gares, 1981)
# [[Julene Lazkano]] ef--'''SORTUA''' Elorrioko alkatea (Elorrio, 1985)
# [[Laura Irasuegi Otal]] efef'''SORTUA''' ingeniaria, gerrako umea (Eibar, 1923-Errenteria, 2016)
# [[Malan Alloua]] ----'''SORTUA''' Sanwiko Erresumako ama erregina (Ghana, XIX. mendea)
# [[Maria Sáez de Albéniz Bregaña]] ef--'''SORTUA''' Etxarri Aranazko alkatea (Iruñea, 1966)
# [[Marta Díez Napal]] ef--'''SORTUA''' Antsoaingo alkatea (Antsoain, 1975)
# [[Nadia Nemeh Shomaly]] ----'''SORTUA''' Bermeoko alkatea (Bermeo, 1979)
# [[Noelia Oses]] ef--'''SORTUA''' Matematikaria, ikertzailea (Ermua, 1975)
# [[Oihana Olaberria Jaka]] ef--'''SORTUA''' Arakilgo alkatea (Arakil, 1976
# [[Oihane Irastorza]] ef--''SORTUA''' Izurtzako alkatea (Izurtza, 1981)
# [[Oihane Uribeetxebarria Garmendia]] ef--'''SORTUA''' Lakuntzako alkatea (1979)
# [[Olatz Alberdi Etxeberria]] ef--SORTUA futbolaria, atezaina (Bergara, 1997)
# [[Olatz Irizar Martínez]] ef--'''SORTUA''' Ziordiako alkatea (Ziordia, 1972)
# [[Pilar Arechavaleta]] efef'''SORTUA''' moja (Bilbo, 1880-Madril-1973)
# [[Txelo Auzmendi Jimenez]] ef--'''SORTUA''' Asparrenako alkatea (Araia, 1960)
# [[Olga Mariano]] aktibista ijitoa (Portugal, 1950)
# [[Adriana Caselotti]] ahots aktorea (AEB 1916-1997)
# [[Adrienne Bolland|Adrianne Bolland]] hegazkinlaria (Frantzia, 1895-1975)
# [[Agirre Aristizabal ahizpak]] oroimen memoria babesleak (Lizarra, 1936)
# [[Ahlam Khudr]] aktibista (Sudan)
# [[Aída Bueno Sarduy]] dokumentalgilea (Kuba, ?)
# [[Aida Toledo]] poeta (Guatemala, 1952)
# [[Ainhoa Carbonell Allué ]] zinegotzi ijitoa (?,?)
# [[Alba Cros ]] zinema zuzendaria (Lleida 1991)
# [[Alice Austen]] argazkilaria (AEB 1866-1952)
# [[Alice Pestana]] pedagogoa (Portugal, 1860-Madril, 1929)
# [[Alicja Dorabialska]] kimikaria (Polonia, 1897 – 1975)
# [[Alma Karla Sandoval|Alma Carla Sandoval]] Kazetaria (Mexiko, 1975)
# [[Ana Martínez de Luco]] moja, aktibista (Araba, 1960)
# [[Anaïs Napoleon]] argazkilaria (Narbona, 1831-Bartzelona, 1912)
# [[Ángela de la Cruz (artista)]] artista (Coruña, 1965)
# [[Ángeles Cruz|Angeles Cruz]] aktorea, gidoilaria, zinema zuzendaria (Mexiko, 1969)
# [[Anna-Eva Bergman]] artista (Suedia 1909-Frantzia 1987)
# [[Anoosheh Oskouian]] ingeniaria, CEO-a (Iran/AEB 1964)
# [[Aurèlia Muñoz Ventura]] artista (Bartzelona, 1926-2011)
# [[Barbara Martin Coppola]] telekomunikazio- ingeniaría eta CEO-a (Madril 1977)
# [[Beatriz Corrales]] badminton jokalaria (Madril 1992)
# [[Bernardine Dohrn]] iheslaria, irakaslea (AEB 1942)
# [[Betsy Pecanins]] abeslaria (Mexiko 1954)
# [[Betty Makoni]] Aktibista (Zimbabwe, 1971)
# [[Candida Höfer]] argazkilaria (Alemania, 1944)
# [[Carmen Matute]] idazlea (Guatemala, 1944)
# [[Carol Bove]] artista (Suitza/AEB 1971)
# [[Celia Montoya Montoya]] aktorea, aktibista (Madril, 1971)
# [[Charlotte Posenenske]] artista (Alemania 1930-1985)
# [[Chicks on Speed]] artistak, musika taldea (Alemania 19)
# [[Claude Mossé]] historialaria (Frantzia 1924-2022)
# [[Cristina Álvarez Álvarez]] telekomunikazio ingeniaria (Vigo 1969)
# [[Cristina Cuerno]] aeronautika ingeniaria (Espainia, XX. mendea)
# [[Danielle Michel-Chich]] saiogile, kazetari eta itzultzaile frantsesa (Aljer - 1951)
# [[Daría Vilariño Pintos]] liburuzaina (Galizia 1928-2020)
# [[Djamila Bouazza]] Aljeriako Independentzia Gerrako aktibista (1938 - 2015)
# [[Djamila Bouhired]] Aljeriako ekintzaile politikoa da (Aljer - 1935)
# [[Dulce Muñoz del Rey]] telekominikazio ingeniaria (Badajoz 1978)
# [[Eija-Liisa Ahtila]] artista (Finlandia 1959)
# [[Eileen Power]] historialaria (Erresuma Batua 1889-1940)
# [[Elida Carlés]] hegazkinlaria, artista (Argentina, 1912-1970)
# [[Elisa Hall]] idazlea (Guatemala, 1900-1982)
# [[Eliza Schneider]] ahots aktorea (AEB 1978)
# [[Énia Lipanga]] Poeta, aktibista (Mozambike, 1977)
# [[Erika Groth-Schmachtenberger]] argazkilaria (Alemania 1906-1992)
# [[Ester Partegàs]] artista (La Garriga, 1972)
# [[Esther Paez]] boxeolaria, (Bartzelona 1969)
# [[Eulalia Pérez Sedeño]] ikertzailea (Maroko protektoratua 1954)
# [[Eulàlia Valldosera i Guilera]] artista (Villafranca del Panadés, 1963)
# [[Fátima Tardío Quiroga]] legelaria (Bolivia XX. mendea)
# [[Fernanda Fragateiro]] artista (Portugal 1962)
# [[Gail Bradbrook]] Klima aldaketaren kontrako ekintzailea (Britainiarra)
# [[Grete Stern]] argazkilaria (Alemania 1904-Argentina 1999)
# [[Hannah Collins]] artista (Londres 1956)
# [[Hanne Darboven]] artista (Alemania 1941-2009)
# [[Helga de Alvear Arte Garaikidearen Museoa ]] (Caceres 2021)
# [[Helga de Alvear]] bildumagilea (Alemania/Madril 1936)
# [[Inés Medina]] artista (Caceres 1950)
# [[Inés Peraza]] Kanariar uharteetako andrea (Sevilla, 1424-1503)
# [[Isabel de los Ángeles Ruano]] poeta (Guatemala, 1945)
# [[Isabel Morant Deusa]] historialaria (Valentzia 1947)
# [[Isabel Tolosa Cortés de Moctezuma]] Leonor Cortés Moctezumaren alaba (Mexiko, 1568- ?)
# [[Isatxa Mengíbar]] bikoiztailea ( Espainia 1973)
# [[Janet Maslin ]] kritikaria (AEB 1949)
# [[Joana Pastrana]] boxeolari ohia (Madril 1990)
# [[Jorinde Voigt]] artista (Alemania 1977)
# [[Judith Colell ]] zinema zuzendaria (Bartzelona 1968)
# [[Kadiatu Massaquoi]] aktibista (Sierra Leona, 2002?)
# [[Katalina Lancasterrekoa]] erregina (Hertford, 1373- Valladolid, 1418)
# [[Katharina Fritsch]] eskultorea (Alemania 1956)
# [[Katharina Sieverding]] artista (Alemania 1944)
# [[Kittie Knox]] txirrindularia (AEB 1874-1900)
# [[Laleh Osmany]] aktibista (Afganistan, 1992)
# [[Laura Rius]] zinema zuzendaria (Bartzelona 1991)
# [[Leonor Cortés Moctezuma]] Espainia Berriko Erregeorderriko aristokrata (Mexiko, 1527-1594)
# [[Lidia Zvereva|Lidia Zuéreva]] hegazkinlaria (Errusia, 1890-1916)
# [[Lisa Schwarzbaum]] kritikaria (AEB 1952)
# [[Luz Méndez de la Vega]] poeta eta ikertzaile feminista (Guatemala, 1919-2012)
# [[Mabel Palacín Lahoz]] artista (Bartzelona, 1965)
# [[Maggie Roswell]] ahots aktorea (AEB 1952)
# [[Margarita Carrera]] idazlea (Guatemala, 1929-2018)
# [[María del Carmen Aguayo Torres]] telekomunikazio ingeniaria (Kordoba XX. mendea)
# [[María del Carmen Carrillo Losada]] probintzia hiriburu bateko 1. emakume ziengotzi ijitoa (Madril 1959)
# [[María del Carmen Pallares Méndez]] historialaria (Galizia 1948)
# [[María Jesús Avila Corchero]] museo koordinatzailea (Caceres, 1966)
# [[María Jesús Rosa Reina]] boxeolaria (Madril 1974-2018)
# [[María Luisa Cuerda Arnau]] legelaria (Espainia, XX. mendea)
# [[María Natividad Bermejo Arrieta ]] artista (Logroño 1961)
# [[María Teresa Dalenz Zapata ]] ingeniari zibila (Bolivia, 1958)
# [[María Teresa de Silva]] Albako XIII. dukesa (Madril, 1762-1802)
# [[Marta Verheyen]] zinema zuzendaria, gidoilaria, argazkilaria (Girona 1991)
# [[Mary Bailey (hegazkinlaria)|Mary Bailey]] hegazkilaria (Irlanda, 1890-1960)
# [[Mary Kay Bergman]] ahots aktorea (AEB 1961)
# [[Mary Lynn Rajskub]] aktorea, gidoilaria (AEB 1971)
# [[Mary Taylor Brush]] hegazkinlaria (1866-1949)
# [[Maryse Bastié]] hegazkinlaria (Frantzia, 1898-1952)
# [[Meret Oppenheim]] argazkilaria (Berlin, 1913-Basilia,1985)
# [[Mikaela Loach]] Aktibista (Jamaika, 1998)
# [[Miren Meabe Carro]] Kuartango alkatea (Barakaldo 1986)
# [[Mirtha Luz Pérez]] idazlea, poeta, (Chiapas, Mexiko, 1960)
# [[Mona Simpson (Simpsondarrak)]] pertsonaia (AEB)
# [[Mona Simpson]] idazlea (AEB 1957)
# [[Montserrat Soto]] artista (Bartzelona, 1961)
# [[Nadia Vera]] kazetaria (Mexiko, 1983-2015)
# [[Nancy Cartwright (aktorea)]] ahots aktorea (AEB 1957)Si
# [[Natalia Montellano Durán]] bioteknologoa (Bolivia XX. mendea)
# [[Penelope Lea]] klima-aktibista (Noruega, 2005)
# [[Pilar Heredia Iglesias]] politikari ijitoa (Toledo, 1964)
# [[Pipilotti Rist]] artista (Suitza 1962)
# [[Pocha Lamadrid]] aktibista (Argentina, 1945-2021)
# [[Princy Mangalika]] aktibista (Sri Lanka, XX. mendea)
# [[Rachel Whiteread ]] eskultorea (Londres 1963)
# [[Rafaela Rada]] ilustratzailea
# [[Regina Halmich]] boxeolaria (Alemania 1976)
# [[Régine Pernoud]] historialaria (Frantzia 1909-1998)
# [[Rineke Dijkstra]] argazkilaria (Herbehereak 1965)
# [[Rocío Saiz]] artista (Madril 1991)
# [[Rosa Brun]] artista (Madril 1955)
# [[Rosemarie Trockel]] artista (Alemania 1952)
# [[Salma Kikwete]] aktibista (Tanzania, 1963)
# [[Salomé Cuesta]] artista (Valentzia 1964)
# [[Sandra Baía]] artista(Lisboa 1968)
# [[Sangita Magar]] aktibista (Nepal)
# [[Soleil Moon Frye]] aktorea, gidoilaria, film-zuzendaria (AEB 1976)
# [[Sonia Couoh]] aktorea (Mexiko, 1983)
# [[Susana Solano]] eskultorea (Bartzelona, 1946)
# [[Sylvie Fleury]] artista (Suitza 1961)
# [[Tacita Dean]] artista bisuala (Erresuma Batua 1965)
# [[Tatiana Delgado Yunquera]] bideo-joko garatzailea (Madril 1978)
# [[Tecuelhuetzin Xicohténcatl]] printzesa tlaxcalteka (Mexiko, 1501-Guatemala, 1537)
# [[Tecuichpo Ixcaxochitzin]] inperio aztekaren azken enperatrizea (Mexiko, 1509-1550)
# [[Tiza Mafira]] Ingurumen-aktibista (Indonesia, 1984)
# [[Touria Chaoui|Touria Chaowi]] hegazkinlaria (Fez, 1936-1956)
# [[Tress MacNeille]] ahots aktorea (AEB 1951)
# [[Vanessa Beecroft]] artista (Italia 1969)
# [[Victoria Fonseca González]] fisikaria (Espainia XX. mendea)
# [[Viktória Varga]] halterofilia kirolaria (Hungaria 1981)
# [[Zainab Al Khawaja]] aktibista (Bahrain, 1983)
# [[Zohra Drif]] Aljeriako politikaria, independentzia gerrako mujahida (1934)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''maiatza''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Ortiz]] ----'''SORTUA''' medikua (Getxo, 1964)
# [[Ainara Vera]] ----'''SORTUA''' zinegilea (Iruñea, 1985)
# [[Ana Antúnez]] --ef'''SORTUA''' jostuna, brodatzailea (Sevilla 1836-1896)
# [[Ann Marie Skelton]] ef--'''SORTUA''' Haurren Eskubideen Batzordeko burua (Hegoafrika, ?)
# [[Garazi Sampedro]] ef--'''SORTUA''' korrikalaria (Atxondo 1989)
# [[Itsasne Larruskain]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, futbolaria (Traña-Matiena 1992)
# [[Izaro Ieregi]] ----'''SORTUA''' artista (Algorta, 1987)
# [[Josefa Antúnez]] --ef'''SORTUA''' jostuna, brodatzailea (Sevilla 1833-1904)
# [[Juana María Ruiz de Gámiz]] efef'''SORTUA''' ongilea (Betoño, 1841 -?)
# [[Libe Goitia Artetxe]] ef--'''SORTUA''' idazlea (Errusia, 2001)
# [[Maite Toledo]] ----'''SORTUA''' idazlea (Zaldibia, 1966)
# [[Maite Zelaia]] ef--'''SORTUA''' arkitektoa (Eibar, 1946)
# [[María del Carmen Careaga Salazar]] ef--'''SORTUA''' enpresaburua (Getxo, 1934)
# [[Nagore Legarreta]] ----''SORTUA''' argazkilaria (Hernani, 1981)
# [[Oihana Muga]] ef--'''SORTUA''' pediatra (Donostia, 1981)
# [[Quintina Gelbenzu Piérola]] ef-ef '''SORTUA''' emagina (1877-1950)
# [[Salome Campos Beotegi]] efef'''SORTUA''' Emakume aitzindaria kontserba-enpresetan (Bermio, 1893-1974)
# [[Adela Calva Reyes]] idazlea (Mexiko, 1967-2018)
# [[Adenike Oladosu]] klima aktibista (Nigeria 1994)
# [[Alejandra Hannoverkoa]] printzesa (Austria 1999)
# [[Alicia Martín Villanueva]] artista (Madril, 1964)
# [[Aline Pettersson|Aline Petterson]] idazlea (Mexiko Hiria, 1938)
# [[Alva Belmont]] aktibista aberatsa, sufragista (AEB 1853- Frantzia 1933)
# [[Ana de Roque]] kazetaria ( Madril 1963)
# [[Ana Roldán]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1976)
# [[Anahí de Cárdenas]] modeloa, aktorea (Peru 1983)
# [[Andrea Guasch]] aktore, abeslari, dantzaria (Bartzelona 1990)
# [[Anežka Drahotová]] atleta (Txekia 19)
# [[Aniela Rodriguez]] idazlea (Mexiko, 1992)
# [[Anna Henderson]] txirrindularia (Britainia 1998)
# [[Anna Howard Shaw ]] sufragista, abade metodista (AEB 1847-1919)
# [[Antía Jácome]] kanoalaria (Pontevedra 1999)
# [[Antúnez ahizpak]] brodatzaileak (Sevilla XIX. mendea)
# [[Ascensión Cambrón]] filosofoa (Kordoba 1943)
# [[Aurora Correa]] poeta (Bartzelona, 1930-Mexiko, 2008)
# [[Beatrice Borromeo]] kazetaria, aristokrata (Italia 1985)
# [[Belén Rodríguez (kazetaria)]] (Madril 1966)
# [[Betty Gilpin]] aktorea (AEB 1986)
# [[Carissa Véliz]] filosofoa, irakaslea, ikertzailea (Mexiko 1986)
# [[Carlota Casiraghi]] zaldizalea, kazetaria (Monako 1986)
# [[Carmel Snow]] moda-kazetaria (Irlanda 1887-AEB 1961)
# [[Carolina Bona]] aktorea (Madril 1980)
# [[Carolina Herrera]] enpresaburua, diseinatzailea (Venezuela 1939)
# [[Carolina Parsons]] modeloa, enpresaburua (Txile 1978)
# [[Caroline Link ]] film-zuzendaria (Alemania 1964)
# [[Caroline Schermerhorn Astor]] aristokrata (AEB 1830-1908)
# [[Chari Gómez Miranda ]] kazetaria (Espainia 1930-2011)
# [[Claudina Domingo]] poeta (Mexiko, 1982)
# [[Claudine Picardet]] zientzialaria, itzultzailea (Frantzia 1735-1820)
# [[Consuelo Duval]] aktorea (Mexiko 1969)
# [[Consuelo Trujillo ]] aktorea (Cádiz 1959)
# [[Consuelo Vanderbilt]] filantropoa (AEB 1877- 1964)
# [[Consuelo Yznaga]] aristokrata (AEB 1853-Londres 1909)
# [[Cristina del Valle (abeslaria)]] aktibista (Asturias 1960)
# [[Cristina del Valle (aktorea)]] (Argentina 1942)
# [[Debora Kayembe]] abokatua, aktibista (Kongo- Eskozia, 1975)
# [[Desirée Bela-Lobedde]] idazlea, aktibista (Bartzelona 1978)
# [[Desirée Ndjambo]] kazetaria (Madril 1976)
# [[Diana Vreeland]] moda-editore aitzindaria (Paris 1903 - AEB 1989 )
# [[Djamila Boupacha]] Aljeriako FLNko aktibista (Bologhine 1938)
# [[Dolores Castro]] poeta (Mexiko, 1923-2022)
# [[Edna Woolman Chase]] kazetaria, argitaratzailea (AEB 1887-1957)
# [[Ekaterina Karavelova]] aktibista, hezitzailea (Bulgaria, 1860-1947)
# [[Elia Barceló]] idazlea (Alacant 1957)
# [[Ella baila sola]] musika bikotea (Espainia)
# [[Elsa Cross]] poeta (Mexiko, 1946)
# [[Elsie de Wolfe ]] dekoratzaile aitzindaria (AEB 1865- Frantzia 1950)
# [[Elvira Quintana]] aktorea (Badajoz, 1935-Mexiko Hiria, 1968)
# [[Esperanza Zambrano]] idazlea (Mexiko, 1901-1992)
# [[Esther García Rodríguez]] cinema ekoizpen zuzendari aitzindaria (Segovia 1956)
# [[Esther Mayoko Ortega]], aktibista (Madril, XX.mendea)
# [[Ethel Krauze]] idazlea (Mexiko Hiria, 1954)
# [[Fausta Gantús]] poeta eta historialaria (Mexiko, 1968)
# [[Flora Drummond]] sufragista, aktibista (Erresuma Batua, 1878-1949)
# [[Françoise Seligmann]] Frantziako erresistentziako kidea, kazetaria eta politikaria (1919-2013)
# [[Françoise Vergès]] politologo eta ekintzaile feminista eta dekolonialista frantsesa (Paris, 1952)
# [[Freda Huson]] aktibista (Kanada, 1964)
# [[Gabriela Jauregi]] idazlea, poeta (Mexiko Hiria, 1979)
# [[Glòria Serra ]] kazetaria (Bartzelona 1964)
# [[Hadja Idrissa Bah]] aktibista (Ginea, 1999)
# [[Helena Normanton]] abokatua, aktibista (Erresuma Batua, 1882-1957)
# [[Ilka Chase]] aktorea, esataria, idazlea (AEB 1905-1978)
# [[Irene Hernández de Jesús]] aktibista (Mexiko, 1958-2021)
# [[Irene Hueche Meliqueo]] aktibista (Txile, 1946-2011)
# [[Isabel Garcés]] aktorea (Madril 1901-1908)
# [[Isabel Pardo de Vera Posada]] ingeniaria (Lugo 1975)
# [[Isatou Ceesay]] aktibista (Gambia, 1972)
# [[Izarne Sarasola]] Errealeko futbolaria (Gipuzkoa, 2002)
# [[Jacqueline Auriol]] hegazkinlaria (Frantzia, 1917-2000)
# [[Javiera Contador]] aktorea, aurkezlea (Txile 1974)
# [[Jhoana Patiño]], poeta, aktibista (Kolonbia, 1982)
# [[Josefina Molina]] film-zuzendari atzindaria (Kordoba 1936)
# [[Julia Maura]] idazlea (Madril 1910-1973)
# [[Julia Solomonoff]] film zuzendaria, gidoilaria… (Argentina 1966)
# [[Juliane Köhler ]] aktorea (Alemania 1965)
# [[Katalina D'Erzel|Katalina Dérzel]] poeta (Mexiko Hiria, 1950)
# [[Laura Pérez Granel]] ilustratzailea (Valentzia 1983)
# [[Leila Khaled]] palestinar aktibista politikoa (1944)
# [[Lidia Poët ]] Italiako 1. emakume abokatua, aktibista (1855-1949)
# [[Lidia Tiatirakoa]] Europako 1. Emakume kristaua, santua, enpresaburua (Tiatira I. mendea)
# [[Lisa Henni]] aktorea (Suedia 1982)
# [[Lolita Bosch]] idazlea (Bartzelona 1970)
# [[Lorenza Izzo]] aktorea, modeloa (Txile 1989)
# [[Louise Dahl-Wolfe]] moda-argazkilaria ( AEB 1895- 1989)
# [[Lucrecia Martel]] film zuzendaria, gidoilaria (Argentina 1966)
# [[Lucy Elmina Anthony]] sufragista (AEB 1859 - 1944)
# [[Luz Marina Hache]] Sindikalista, aktibista (Kolonbia, 1955)
# [[Margo Martindale]] aktorea (AEB 1951)
# [[María Duval (aktorea)]] abeslaria (Mexiko 1937)
# [[María Inés Guerra]] abeslaria, aurkezlea (Mexiko 1983)
# [[María José Sanz Sánchez]] biologoa, ikertzailea (Valentzia 1963)
# [[María Pérez García]] atleta (Granada 1996)
# [[María Remedios del Valle]] Argentinako armadan kapitain independentzia garaian (Argentina, 1766-1847)
# [[Mariana Simionescu]] tenislaria (Errumania 1956)
# [[Maricela Guerrero]] poeta (Mexiko Hiria, 1977)
# [[Marilia Andrés ]] kantautorea (Cuenca 1974)
# [[Marina Rossell]] kantautorea (Bartzelona 1954)
# [[Marta Botía]] kantautorea (Madril 1974)
# [[Marta Ferri]] moda diseinatzailea (Italia 1984)
# [[Marta García Gómez]] kazetara, bikoizlea ( Madril 1961-2013)
# [[Marta Jaumandreu]] kazetaria (Madril 1971)
# [[Marta Martínez Alonso]] matematikaria, IBM zuzendari nagusia (Madril 1966)
# [[Marta Suediakoa]] printzesa (Suedia 1901-Norvegia 1954)
# [[Mary Haʻaheo Atcherley]] aktibista (Hawaii, 1874-1933)
# [[Matilde Borromeo]] jauzi-zaldi hazlea, kirolaria, aristokrata (Italia 1983)
# [[Mercedes de Acosta]] idazlea (AEB 1892-1968)
# [[Milena Smit]] aktorea (Valentzia 1996)
# [[Mónica Laguna]] film zuzendaria, gidoilaria (Madril 1964)
# [[Mònica López]] meteorologoa, aurkezlea (Lerida 1975)
# [[Na'Taki Osborne Jelks]] aktibista (AEB, XX. maendea)
# [[Naty Abascal]] modeloa (Sevilla 1943)
# [[Ngụy Thị Khanh]] Ingurumen aktibista (Vietnam, 1976)
# [[Nina Bang]] historialaria, politikaria, ministroa (Danimarka 1866-1928)
# [[Nuria Villazán Martín]] gidoilaria, film zuzendaria (Bartzelona 1968)
# [[Oyèrónkẹ Oyěwùmí]] ikertzaile feminista dekolonial (Nigeria, 1957)
# [[Pepa Pedroche]] aktorea (Madril 1967)
# [[Pilar García Muñiz]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1974)
# [[Pilar Llop ]] magistratua, politikaria (Madril 1973)
# [[Pilar Ulzurrun de Asanza y Peralta]] margolaria (Zaragoza, 1785-Madril, 1864)
# [[Raquel Sánchez Jiménez]] politikaria (Bartzelona 1975)
# [[Rosario Pi]] zinema zuzendaria (Bartzelona, 1899 - Madril, 1967)
# [[Rosita Parsons]] modeloa, enpresaburua (Txile 1970)
# [[Sandra Lorenzano]] idazlea (Argentina, 1960)
# [[Sara Uribe Sánchez|Sara Uribe]] poeta (Mexiko, 1978)
# [[Seloua Luste Boulbina]] Filosofo eta irakasle franko-aljeriarra (1957)
# [[Sheela Patel]], aktibista (India, 1952)
# [[Soledad Sevilla]] margolaria (Valentzia 1944)
# [[Stella Assange]] abokatua, giza eskubideen defendatzailea (Hegoafrika 1983)
# [[Susan Rice]] enbaxadorea (AEB 1964)
# [[Susana Roza]] Kazetaria (Asturias 1965)
# [[Susi Caramelo]] umorista (Bartzelona 1980)
# [[Syrie Barnardo]] barrualdeen diseinatzailea (Ingalaterra 1879-1955)
# [[Tedi López Mills]] poeta (Mexiko Hiria, 1959)
# [[Tuva Novotny]] aktorea (Suedia 1979)
# [[Uta Hagen]] aktorea, maistra (Alemania 1919- AEB 2004)
# [[Vanessa Bryant ]] filantropoa (AEB 1982)
# [[Vanessa Claudio]] modeloa, aktorea, aurkezlea (Puerto Rico 1983)
# [[Vega (abeslaria)]] (Kordoba 1979)
# [[Veronica Ferres]] aktorea (Alemania 1965)
# [[Victoria Rosell]] epailea, politikaria (Murtzia 1968)
# [[Virginia Ruzici ]] tenislari ohia (Errumania 1955)
# [[Yelitza Ruiz]] abokatua eta poeta (Mexiko, 1986)
# [[Yuja Wang]] piano-jolea (Txina 1975)
# [[Yvonne Choquet-Bruhat]] matematikari eta fisikari frantsesa (Lille, 1923)
# [[Zarifa Ghafari]] politikari, aktibista (Afganistan, 1992)
# [[Zonia Palán Tamayo]] aktibista, ekonomialaria (Ekuador, 1954-2003)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''apirila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Irazu]] ----'''SORTUA''' kazetaria, gidoigilea, berdintasun teknikaria (Andoain, 1966)
# [[Eider Conde]] ----'''SORTUA''' Aranzadi elkarteko komunikatzailea (Donostia, 1981)
# [[Elena Martinez Rubio|Elena Martinez]] ----'''SORTUA''' euskal idazlea (Bilbo, 1957)
# [[Felipa Domínguez Taguada]] --ef'''SORTUA''' miliziano (Irun, ?- 2013))
# [[Graciliana Montelongo]] ----'''SORTUA''' artista eta idazlea (Tenerife, 1962)
# [[Iratxe Ormatza]] ----'''SORTUA''' idazlea (Bakio, 1971)
# [[Isabel de Naverán]]----'''SORTUA''' ikertzailea, komisarioa (Getxo, 1976)
# [[Ixabel Millet]] ----'''SORTUA''' ipuin kontalaria (Paris, 1958)
# [[Jasmin_Mara_López]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta zinemagilea (New Orleans xxxx)
# [[Maite Franko]] ----'''SORTUA''' g idazle eta ipuin kontalaria (Irun, 1971)
# [[Maria Rosario de Cruz]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Ermua, 1948)
# [[Marta Von Poroszlay]] ----'''SORTUA''' g margolaria, eskultorea, idazlea (Hungaria, 1952)
# [[Mirari Sagarzazu]] ----'''SORTUA''' ARtisaua, artista, ilustratzailea (Oñati)
# [[Miren Mindegia]] ----'''SORTUA''' g kazetaria, idazlea (Elizondo, 1985)
# [[Silvia Solórzano Foppa]] ef--'''SORTUA''' gerrillari ohia eta politikaria (Guatemala, 1950)
# [[Stella Quan Rossell]] ----'''SORTUA''' antropologoa (Guatemala, 1935-2007)
# [[Adela Guffanti]] hegazkinlaria (Argentina, 1904- ?)
# [[Adelaida O'Dena de Estrada|Adelaida O´Dena de Estrada]] margolaria (Madril, 1823-1853)
# [[Amada García Rodríguez]] exekutatuko komunista (Coruña 1909-1938)
# [[Amandine Gay]] zine-zuzendari, aktore, idazle eta afrofeminista (Frantzia, 1984)
# [[Amina Dahbour]] palestinar aktibista politikoa (1945?)
# [[Amparo Rubiales]] irakaslea, politikaria (Madril 1945)
# [[Anastasia (argitzailea)]] margolaria (Paris XIV-XV. mendea)
# [[Angeles Bravo (kazetaria)]] (?, 1963)
# [[Anna Swenonis]] eskuizkribu argitzailea (Suedia ? - 1527)
# [[Arab Loutfi]] kazetaria, idazlea, film-zuzendaria (Libano 1953)
# [[Arcangela Paladini]] artista eta poeta (1596-1622)
# [[Asunción Crespo de Reigón|Asunción Crespo de Reigon]] margolaria (Madril, 1816.1885)
# [[Beatriz Rico]] aktorea, abeslaria, idazlea (Asturias 1970)
# [[Belén Ortega]] komiki-marrazkilaria (Granada, 1986)
# [[Carmen Calvo (artista)]] eskultorea (Valentzia 1950)
# [[Carmen Rey]] jazz-abeslaria (Galizia ?)
# [[Caterina Cherubini]] margolaria (Erroma, 1730-1811)
# [[Catherine M. Russell]] UNICEFeko zuzendari exekutiboa (AEB, 1961)
# [[Claudia Rueda]] ilustratzailea (Bogota, XX. Mendea)
# [[Cristina Gallach]] kazetaria (Bartzelona 1960)
# [[Cristina Narbona]] polititkaria (Madril 1951)
# [[Daniela Barcellona]] mezzosopranoa (Italia 1969)
# [[Daniela Melchior ]] aktorea (Portugal 1996)
# [[Denisse Buendía]] poeta (Mexiko, 1979)
# [[Elisa Rueda]] maistra, poeta, aktorea (Markina-Xemein, 1959)
# [[Elvira Rodríguez ]] ekonomialaria, politikaria (Madril 1949)
# [[Esperanza Elena Caro]] brodatzailea (Sevilla 1906-1985)
# [[Eva Lootz]] eskultorea (Austria_Espainia 1940)
# [[Farideh Lashai]] margolaria, idazlea (Iran 1944-2013)
# [[Fátima Diame]] jauzietako atleta (Valentzia 1996)
# [[Gabriela Agirre Sánchez]] idazlea, poeta (Mexiko, 1977)
# [[Henrietta H. Fore]] UNICEFeko zuzendari ohia (AEB, 1948)
# [[Hermine Yollo]] aktorea, zuzendaria, idazlea, itzultzailea (Kamerun 1981)
# [[Hermonia Vivarini]] artista (Venezia, XVI.mendea)
# [[Inés Alberdi ]] soziologoa (Sevilla 1948)
# [[Inés Álvarez de Toledo Caro]] aristokrata (Madril 1857-Donostia 1937)
# [[Inés Amor]] galerista (Mexiko 1912-1980)
# [[Ines Artajo Ayesa]] kazetaria (Iruñea 1956)
# [[Inés Edmonson]] aktorea (Argentina 1919-2016)
# [[Inés Fernández-Ordoñez]] hizkuntzalaria (Madril 1961)
# [[Inés Fonseca]] abeslaria, musikagilea, poeta (Santander 1960)
# [[Inés María Calero]] modeloa, aktorea (Venezuela 1969)
# [[Inés Martín Rodrigo]] kazetaria, idazlea (Madril 1983)
# [[Inés París]] film zuzendaria, gidoilaria (Madril 1963)
# [[Inés Saavedra]] abeslaria (Uruguai 1972)
# [[Inés Santé Riveira]] irakaslea, asmatzilea, ikertzailea (Ferrol 1976)
# [[Ines Scaramucci ]] irakaslea (Italia 1908-1990)
# [[Isabel Austriakoa (1501-1526)]] Danimarka, Norvegia, Suediako erregina (Belgika)
# [[Isabel Zapata]] idazlea (Mexiko Hiria, 1984)
# [[Joana Austriakoa]] Portugalgo erregina, Espainiako erregeordea, emakume-jesuita bakarra (Madril 1535-1573)
# [[Josefa Amar Borbón ]] pedagogoa, emakumeen gaitasunaren defendatzailea (Zaragoza 1749-1833)
# [[Josefa Tolrá Abril]] margolaria (Cabrils, 1880-1959)
# [[Juanita Frances]] aktibista (Australia-Erresuma Batua, 1901-1992)
# [[Kaimook Chuto]] eskultorea (Thailandia, 1938-1995)
# [[Klara Bavariakoa]] margolaria (Alemania, 1874-1941)
# [[Lalalimola]] ilustratzailea (Valentzia, 1984)
# [[Lara Siscar]] tb aurkezlea (Valentzia 1977)
# [[Laura Gómez-Lacueva]] aktorea (Zaragoza 1975-2023)
# [[Leonor Austriakoa]] Portugalgo eta Frantziako erregina (Belgika 1498- Badajoz 1558)
# [[Lorenza Cobián]] modeloa (Asturias 1851-Madril 1906)
# [[Lucía Pérez ]] abeslaria (Lugo 1985)
# [[Luisa Rivera]] ilustratzaleak (Santiago-Txile, 1987)
# [[Lynette Yiadom-Boakye]] margolaria, idazlea (Londres 1977)
# [[Mabula Soumahoro]] akademikoa eta ekintzaile afrofeminista (Paris, 1976)
# [[Margarita Alexandre]] zinema zuzendari eta ekoizlea frankismoan (León, 1923 - Madril, 2015)
# [[María Aragoikoa]] Portugalgo erregina (Kordoba 1498- Lisboa 1517)
# [[María Austriakoa]] Germaniako enperatriza (Madril 1528-1603)
# [[Maria Baranda|María Baranda]] poeta (Mexiko, 1962)
# [[María Gámez Gámez ]] politikaria, Guardia Zibilaren 1. Emakume-zuzendaria (Cádiz 1969)
# [[María Gimeno]] artista, ekintzailea (Zamora 1970)
# [[María Gómez (kazetaria)]] (Madrik 1987)
# [[María Gómez González]] 1936an Galiziako emakume alkate bakarra (Kordoba 1905-Lugo 1986)
# [[María Jesús Montero]] medikua, politikaria (Sevilla 1966)
# [[María Silva Cruz]] anarkista (Cadiz 1915-1936)
# [[Marietta Barovier]] artista eta diseinatzailea ( ? - 1496)
# [[Marina Romero]] idazlea (Madril 1908-2001)
# [[Marina Silva]] politikaria, ingurumen aktibista (Brasil 1958)
# [[Marisa Roesset Velasco]] margolaria (Madril 1904-1976)
# [[Marisa Ruiz Trejo]] antropologo feminista (Mexiko, 1984)
# [[Marlène Schiappa]] politikaria, aktibista (Paris 1982)
# [[Mary Jayne Gold ]] iheslarien laguntzailea (AEB 1909-Frantzia 1997)
# [[Mercedes González Fernández]] kazetaria, politikaria (Madril 1975)
# [[Mikiko Otani]] abokatu eta ikertzaile (Japonia, 1964)
# [[Mónica Nepote]] idazlea (Mexiko, 1970)
# [[Myrea Pettit]] ilustratzailea (Britainia Handia, 1970)
# [[Nastasia Zürcher ]] kantautorea, margolaria (Suitza/Galizia 1988)
# [[Nevenka Fernández]] Espainiako ekonomialaria eta Ponferradako zinegotzia
# [[Ninotchka Matute]] Guatemala Hiriko alkatetzari hautagai (Guatemala Hiria, 1967)
# [[Olga Martín-Belloso]] kimikaria, elikaduran aditua (Calahorra 1960)
# [[Paula Fortes]] aktibista, politikaria (Cabo Verde, 1945-2011)
# [[Petronila Guerrero]] politikaria (Cádiz 1953)
# [[Polly Higgins]] abokatua, ingurumen aktibista (1968-2019)
# [[Rashida Obeida]] palestinar aktibista politikoa (XX. mendea)
# [[Reneé Acosta|Renée Acosta]] poeta, filosofoa (Mexiko Hiria, 1976)
# [[Rosario Torres]] politikaria (Malaga 1959)
# [[Solange Fernex]] aktibista (Frantzia, 1934-2006)
# [[Soraya Rodríguez]] politikaria (Valladolid 1963)
# [[Tita Llorens]] igerilaria (Menorca 1968)
# [[Urania Mella]] Saturraranen kartzelaratua (Galizia 1899-1945)
# [[Verónica Gerber Bicecci]] artista, idazlea (Mexiko, 1987)
# [[Vicky Hernández]] aktorea (Kolonbia 1945)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''martxoa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Prudencia Gorrotxategi]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako presoa (Arrankudiaga, ?)
# [[Maria Arriaga]] efef'''SORTUA''' erraketista (Berriz, 1922- Ondarroa, 2014)
# [[Itziar de Blas]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta itzultzailea (Gasteiz, )
# [[Angélica Orue]] ef--'''SORTUA''' albaitaria (Laudio, 1926)
# [[Gemma Orobengoa]] ----'''SORTUA''' argazkilaria (Arrasate, 1985)
# [[Soledad Ruz]] ----'''SORTUA''' flamenko danzaria (Donostia, 1972)
# [[Jennifer Ávila]] ef--'''SORTUA''' kazetaria (Honduras, 1990)
# [[Lur Basterretxea]] ef--'''SORTUA''' eskiatzailea, lasterkaria (Elorrio, 1979)
# [[Maria Eskibel Arratia]] --ef'''SORTUA''' filantropoa (Gasteiz, ? - Valladolid, 1536)
# [[Nieves Cano]] efef'''SORTUA''' filantropoa (Gasteiz, 1847-1899)
# [[María Aranzazu Vélez de Mendizabal]] ----'''SORTUA''' Saturrarango Emakumeen Kartzelako ama nagusia (?)
# [[Magdalena Larrondo]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako zuzendaria (?)
# [[Adriana Bilbao Zarraonandia]] ----'''SORTUA''' flamenko dantzaria (Bilbo, 1988)
# [[Miren Arzak]] ----'''SORTUA''' fisioterapeuta, osteopata, idazlea (Hondarribia, 1966)
# [[Firouzeh Khosrovani]] ----'''SORTUA''' dokumentalgilea (Iran, 1971)
# [[Alba Heredia]] ----'''SORTUA''' flamenko dantzaria (Granada, 1995)
# [[Teodosia Ortega]] efef'''SORTUA''' emagina (Burgos, 1890-Arrigorriaga, 1983)
# [[Assumpta Aierdi]] ----'''SORTUA''' ekintzaile soziala (Donostia, 1972)
# [[Victoriana Herrero Barroso]] efef'''SORTUA''' Saturrarango presoa (Logroño, 1893-1962)
# [[Santa Paula Barbada]] ----'''SORTUA''' emakume santu eta bizarduna (Ávila, ?)
# [[Sara Torres]] ----'''SORTUA''' ikertzailea, idazlea (Gijón, 1991)
# [[Cristina Gutierrez]] ef--'''SORTUA''' ARtista, idazlea, ekintzailea (Bilbo)
# [[Maria Gugelberg von Moos]] botanikaria eta ilustratzailea (Suitza, 1836-1918)
# [[Marika]] ilustratzailea eta komikigilea (Bartzelona, 1949)
# [[Sabrina Van Tassel ]] kazetaria, film-zuzendaria (Frantzia 1975)
# [[Rosie Alfaro]] heriotza zigorraren zain (AEB 1971)
# [[Angelina Rodriguez]] heriotza zigorraren zain (AEB 1968)
# [[Karla Faye Tucker ]] heriotza zigorrez hila (AEB 1959-1998)
# [[Victoria Zárate Zurita]] Bigarren errepublikako maistra eta sindikalista (Madril, 1893-Lisboa, 1964)
# [[Reem Al Numery]] aktibista (Yemen, 1996)
# [[Nimco Ali]] aktibista (Somalia-Ingalaterra, 1983)
# [[Argentina Altobelli]] politikaria, aktibista (Italia, 1866-1942)
# [[Michealene Risley]] amerikar zinegile ekintzailea (Michigan, XX.mendea)
# [[Cindy Amaiza]] aktibista (Kenya, XXI. mendea)
# [[Adjoa Amana]] aktibista (Ghana, XX. mendea)
# [[Florina Alías]] asturiar idazlea (1921-1999)
# [[Lourdes Álvarez García]] asturiar idazlea (Mieres, 1968)
# [[Sharon Olds]] idazlea (Kalifornia, 1942)
# [[Velma Barfield]] serie-hiltzailea (AEB 1932-1984)
# [[Mary Gauthier ]] abeslaria (AEB 1962)
# [[Helen Gibson]] zaldizkoa, especialista (AEB 1892-1977)
# [[Candi Staton]] kantautorea (AEB 1940)
# [[Amy Helm]] kantautorea (AEB 1970)
# [[Bettye LaVette]] soul, blues kantautorea (AEB 1946)
# [[Gemma Escapa]] abokatua, irakaslea (Bizkaia 1965)
# [[Lorina Bulwer]] jostun artista (Ingalaterra 1838-1912)
# [[Lisbeth Añez]] aktibista venezuelarra (Venezuela)
# [[Tchinda Andrade]] trans aktibista (Cabo Verde, 1979)
# [[Yassi Ashki]] osasun-ekintzailea (Iran)
# [[Artearen maistra handiak]] artista-zerrenda
# [[Lucia Anguissola]] margolaria (Italia 1536/38- 1565)
# [[Dorotea de Chopitea]] filantropoa (Txile, 1816- Bartzelona 1891)
# [[Anita Awosusi]] aktibista (Alemania, 1956)
# [[Berta Zúñiga]] aktibista (Honduras, 1990)
# [[Bertha Oliva]] aktibista (Honduras, 1956)
# [[Carmen Castro García]] ekonomialara, aktibista (Valentzia 1967)
# [[Mari Jose Aranguren Querejeta]] ekonomialaria (Gipuzkoa 1969)
# [[Bina Shah ]] kazetaria, idazlea (Pakistan XX. mendea)
# [[Dulce Maria Cardoso]] abokatua, idazlea ( Portugal 1964)
# [[María Franciska Dapena Rico]] margolaria, idazlea (Palentzia 1924-Bilbo 1995)
# [[Laia Soler]] idazlea ( Lleida, 1991)
# [[Remedios Cervantes]] enpresaria, modelo ohia (Malaga 1964)
# [[Isabel Ríos]] sindikalista, ekintzailea (Curtis, Galizia, 1907-1997)
# [[Ana Cano]] Asturierazko idazlea (Somiedo, 1950)
# [[Vanessa Mendoza Cortés]] abortuaren aldeko aktibista (Andorra, 1980)
# [[María Martín Escudero]] dantzaria (Bizkaia XX. mendea)
# [[Mary Treat]] biologoa (AEB 1830-1923)
# [[Sol Panera]] galerista (Bilbo 1946)
# [[Elly Schlein]] Italiako politikaria (Suitza 1985)
# [[Cristina Martín Vega]] kazetaria (Madril 1970)
# [[Maria M. Gosse]] diplomazialaria, enbaxadorea (Alemania 1962)
# [[María del Coro Arizmendi]] ornitologoa ( Mexiko 1963)
# [[Camila Bossa ]] aktorea (Bogota/Galizia 1973)
# [[Karima Baloch]] aktibista (Pakistan-Kanada, 1983-2020)
# [[Marie Inmaculée Ingabire]] feminista, giza-eskubide ekintzailea (Ruanda,?)
# [[Walda Barrios Klee]] soziologoa, aktibista, feminista (Guatemala-Mexiko, 1951-2021)
# [[Ana Lydia Vega]] idazlea (Puerto Rico 1946)
# [[Susana Dans]] aktorea (Coruña 1965)
# [[Maruxa Villanueva]] abeslaria, aktorea (Galizia 1906-1998)
# [[Mabel Rivera]] aktorea (Coruña 1952)
# [[Laura Mañá]] film-zuzendaria, gidoilaria, aktorea (Bartzelona 1962)
# [[Zaza Ceballos]] idazlea (Coruña XX. mendea)
# [[Esther F. Carrodeguas]] dramagilea (Coruña 1979)
# [[María Reimóndez ]] idazlea (Lugo 1759)
# [[Xohana Torres]] idazlea (Galizia 1929-2017)
# [[Erin Mouré]] poeta, itzultzailea (Kanada 1955)
# [[Eva Mejuto]] idazlea (Pontevedra1975)
# [[Nicole Brossard]] poeta (Kanada 1943)
# [[Su Garrido Pombo]] kantautorea ( Galizia1982)
# [[Rosa Sevilla de Alvero]] sufragista, hezitzailea (Filipinak 1879-1954)
# [[Victoria Martín]] umoregilea, gidoilaria (Madril 1989)
# [[Isa Calderón]] umoregilea, gidoilaria ( Madril 1983)
# [[Noemí Sabugal]] idazlea ( Leon, 1979)
# [[Eva Llorach ]] aktorea ( Murtzia 1979)
# [[Alix Payen]] 1871ko Parisko Komunako ambulancière (1842-1903)
# [[Angela Saini]] zientzia-kazetaria (Londres 1980)
# [[Samira Ahmed]] kazetaria, genero diskriminazioagatik BBC salatu eta epaiketaren irabazlea (Londres 1968)
# [[Laura Bates]] idazle feminista, aitzindaria (Oxford 1986)
# [[Caroline Criado Perez]] kazetari ekintzailea (EB 1984)
# [[Deborah Cameron]] hizkuntzalaria (Eskozia 1958)
# [[Teodora Barrio]] idazlea, asturieraz (Marrubio, 1968)
# [[Teresa Cónsul]] idazlea, asturieraz eta gaztelaniaz (?- Oviedo, 1834)
# [[Raquel Fernández Menéndez]] idazlea, asturieraz (Salas, 1993)
# [[Blanca Fernández Quintana]] idazlea, asturieraz (Bimenes, 1994)
# [[Enriqueta González Rubín]] idazlea eta kazetaria, asturieraz (Ribadesella, 1832-Infiesto, 1877)
# [[Nené Losada]] idazlea, asturieraz (Luarca, 1921-2009)
# [[Idoia Rodríguez Buján ]] militarra (Lugo 1983-Afganistan 2007)
# [[Gillian Wearing]] artista (EB 1963)
# [[Cathy Newman]] kazetaria (EB 1974)
# [[Kate Adie ]] kazetaria (EB 1945)
# [[Rebekah Brooks]] kazetaria (EB 1968)
# [[María Teresa González|Maria Teresa Gonzále]] idazlea, asturieraz (Gijón. 1950-1995)
# [[Marta Mori]] idazlea, asturieraz (Gijón, 1965)
# [[María Esther García López]] idazlea, asturieraz (Valdés, 1948)
# [[Esther Prieto]] idazlea, asturieraz (Arenas, Cabrales, 1960)
# [[Helena Trexu]] idazlea, asturieraz (Sama de Langreo, 1945)
# [[Margaret Collins Weitz]] historialaria, Frantziako Erresistentzian aditua (AEB, 1929)
# [[Beatriz Álvarez-Guerra]] aktorea (Madril 1994)
# [[Tina Gascó]] aktorea (Sevilla 1914-Madril 1973)
# [[Zineb Hattab]] sukaldaria (Girona/Suitza 1989)
# [[Rosalía Mera]] jostuna, enpresaburua (Coruña 1944-2013)
# [[Sandra Ortega Mera ]] enpresaburua, filantropoa ( Coruña 1968)
# [[Mey Rahola]] argazkilaria (Leon 1897-Frantzia 1959)
# [[Clara Martínez Alberola]] abokatua (Madrid, 1963)
# [[Elena Vázquez Zendon]] matematikaria (Ourense, 1966)
# [[Elsa Anka]] aurkezlea (Bartzelona 1965)
# [[Paloma Marín]] aurkezlea (?, XX. mendea)
# [[Cristina Urgel]] aurkezlea (Soria 1979)
# [[Kate del Castillo]] aktorea (Mexiko 1972)
# [[Marisa Naranjo]] aurkezlea (Kanariak 1944)
# [[Estela Giménez]] gimnasta (Madril 1979)
# [[Manuela López García]] Maistra, poeta (Cacabelos, 1910-2005)
# [[Jenny Nyström]] ilustratzailea (Suedia, 1854-1946)
# [[Clara Maria Pope]] margolaria (Londres, 1767-1838)
# [[Laurence Suhner]] idazlea eta artista (Geneva, 1968)
# [[Anna Tigerhielm]] margolaria (Suedia, 1832-1906)
# [[Trini Tinturé]] ilustratzailea (Lleida, 1938)
# [[Henar Torinos]] Valladolid, 1985
# [[Elena Francisen kontsultategia]] emakumeentzako irratsaioa (Espainia 1947-1984)
# [[Maruja Fernández]] irrati esataria (Kuba 1925-Bartzelona 2001)
# [[Pepa Fernández]] kazetaria (Lleida 1965)
# [[Mara Torres]] kazetaria, idazlea (Madril 1974)
# [[Macarena Berlín]] kazetaria (Madril 1973)
# [[Florence Rochefort]] historialari frantziarra (Suresnes, 1958)
# [[Giovanna Garzoni]] margolaria (Italia 1960-1970)
# [[Michaelina Wautier]] margolaria (Belgika c.1617-1689)
# [[Louise Moillon]] margolaria (Frantzia 1610-1696)
# [[Maria van Oosterwijck]] margolaria (Herbehereak 1630-1693)
# [[Anne Vallayer-Coster ]] margolaria (Paris 1744-1818)
# [[Marie-Victoire Lemoine]] margolaria (Paris 1754-1820)
# [[Marie Gabrielle Capet]] margolaria (Frantzia 1761-1818)
# [[Constance Mayer]] margolaria ( Frantzia 1775-1821)
# [[Marie-Éléonore Godefroid]] margolaria ( Paris 1778-1849)
# [[Lilly Martin Spencer]] margolaria ( EB1822-AEB 1902)
# [[Clémentine Delait]] emakume bizarduna (Frantzia, 1865-1939)
# [[María Folguera]] idazlea, eszena zuzendaria (Madril, 1984)
# [[AveLina Pérez|Avelina Pérez]] Sortzaile eszenikoa (Oia, 1969)
# [[Raquel García-Tomás]] musikagilea (Bartzelona, 1984)
# [[Lola Blasco]] aktorea, idazlea eta antzerki zuzendaria (Alacant, 1983)
# [[Marta Pazos]] eszena zuzendaria (Pontevedra, 1976)
# [[Helena Tornero]] antzerkigilea (Figueras, 1973)
# [[Helena Antonia]] emakume bizarduna (Lieja, 1550-1595)
# [[Antonietta Gonsalvus]] emakume bizarduna (Frantzia, 1572-?)
# [[Arantza Ozaeta Cortázar]] arkitektoa (Madril 1982)
# [[Victoria Rodríguez]] aktorea (Madril 1931-2020)
# [[Pilar Eyre]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1947)
# [[Teresa Ribera ]] politikaria (Madril 1969)
# [[Carolina Maria de Jesus]] idazlea, poeta, kronista (Brasil 1914-1977)
# [[Jane Barnell]] emakume bizarduna (AEB 1871-1951)
# [[Alice Elizabeth Doherty]] emakume bizarduna ( AEB 1887-1933)
# [[Annie Jones ]] emakume bizarduna ( AEB 1865-1902)
# [[Krao Farini]] emakume bizarduna (Laos 1876-AEB 1926 19)
# [[Josephine Clofullia]] emakume bizarduna (Suitza 1829-1875)
# [[Pilar Pedraza]] idazlea, irakaslea (Toledo 1951)
# [[Carmen Linares]] flamenko-abeslaria (Linares 1951)
# [[María Pagés]] dantzaria, koreografoa (Sevilla 1963)
# [[Ellen MacArthur]] nabigatzailea (EB 1976)
# [[Aurora Vargas]] flamenko-dantzaria, kantaria ( Sevilla 1956)
# [[Bernarda de Utrera]] flamenko-kantaria (Utrera 1927-2009)
# [[Fernanda de Utrera]] flamenko-kantaria (Utrera 1923-2006)
# [[La Serneta]] flamenko kantaria (Cádiz 1837-Utrera 1912)
# [[Caroline van der Plas]] kazetaria, politikaria (Herbehereak 1967)
# [[Marta plana]] Australiara eramandako emakumeak (1960-1963)
# [[Arlette Farge]] historialari frantsesa (Charleville - 1941)
# [[Bibia Pavard]] historialari frantsesa (1980)
# [[Maddalena Casulana]] musikagilea (Italia, 1544-1590)
# [[Lucinda Williams ]] egile abeslaria (AEB 1953)
# [[Ivette Nadal ]] egile abeslaria, poeta (Bartzelona 1988)
# [[Blanca Llum Vidal]] poeta (Bartzelona 1986)
# [[Núria Martínez-Vernis]] poeta (Bartzelona 1976)
# [[Montse Castellà]] egile abeslaria, aktibista (Tarragona 1976)
# [[Rosa Regàs]] idazlea (Bartzelona 1933)
# [[Georgina Regàs]] sukaldaria, idazlea (Bartzelona 1932-Girona 2022)
# [[Carme Canela]] jazz-abeslaria (Bartzelona 1962)
# [[Sheila Jordan]] jazz- abeslaria (AEB 1928)
# [[Galina Balashova]] arkitektoa, diseinatzailea (Errusia 1931)
# [[Urška Djukić]] zinema-zuzendaria, gidoilaria (Eslovenia 1986)
# [[Asha Haji Elmi]] politikaria, aktibista (Somalia, 1962)
# [[Joana Afonso]] diseinatzailea, ilustratzailea (Portugal 1989)
# [[Cani Fernández Vicién]] abokatua (Cartagena 1963)
# [[Mar Sodupe]] aktorea (Kanariak 1972)
# [[Pepa Aniorte]] aktorea, abeslaria (Alacant 1972)
# [[Toni Morillas]] politikaria, feminista (Jaen 1982)
# [[Clementina Díez de Baldeón]] irakaslea, politikaria (Ciudad Real 1953)
# [[Consuelo Rumí]] psikologoa, irakaslea, politikaria (Almeria 1957)
# [[Anita Gutbrod]] igerilaria (Argentina 1903-1967)
# [[Lita Tiraboschi]] igerilaria, irakaslea, idazlea (Argentina 1917-1972)
# [[Pilar Geijo ]] igerilaria (Argentina 1984)
# [[Lilian Harrison]] igerilaria (Argentina 1904-1993)
# [[Enriqueta Agut Armer]] 2. errepublikako(Castelló, 1912-Mexiko, 1998)
# [[Concepción Alfaya]] 2. errepublikako maistra (Madril, 1886-1945)
# [[Elvira Navarro]] idazlea (Huelva, 1978)
# [[Alba Carballal|Alva Carballal]] idazlea (Lugo, 1992)
# [[Marie Equi]] medikua, aktibista (AEB,1872-1952)
# [[Maria Baldó|María Baldó]] 2. Errepublikako maistra (Albacete, 1884-Toulouse, 1964)
# [[María Braña de Diego|Maria Braña de Diego]] 2. Errepublikako maistra (Madril, 1912-2007)
# [[Carmen Castilla Polo]] 2. Errepublikako maistra (Logroño, 1895-Madril, 1979)
# [[Alba Sotorra Clua]] zinema zuzendaria (Reus, 1980)
# [[Carmen Hermosín]] politikaria (Sevilla 1945)
# [[Magdalena Valerio]] legelaria, politikaria (Caceres 1959)
# [[Mar Moreno]] legelaria, politikaria, idazlea (Jaen 1962)
# [[Teresa Jiménez Vílchez]] irakaslea, politikaria (Granada 1962)
# [[Fuensanta Coves]] irakaslea, politikaria (Alacant 1961)
# [[Irene García]] politikaria (Cádiz 1980)
# [[Marina Vega]] espioia, nazi harrapatzailea (Cantabria 1924-Madril 2011)
# [[Braulia Cánovas]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Murtzia 1920- Bartzelona 1993)
# [[Conchita Ramos]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Lleida 1925-Frantzia 2019)
# [[Alfonsina Bueno]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Zaragoza 1904- Frantzia1979)
# [[Margoth Escobar]] Ingurumen eskubideak eta indigenen aldeko aktibista (Ekuador, 1954)
# [[Mercedes Escribano Pérez]] Bigarren Errepublikako maistra (Valdeganga, 1888-Madril, 1958)
# [[Carmen García del Diestro]] Bigarren Errepublikako maistra, pedagogoa (Santander, 1908-Madril, 2001)
# [[Elsa López]] idazlea, poeta (Fernando Poo, 1943)
# [[Elena Gallego Abad|Elena Gallego]] kazetaria, idazlea (Teruel, 1969)
# [[Ana Vanessa Gutiérrez]] asturierazko idazlea (Mieres, 1980)
# [[Elsa Fernández]] galizierazko idazlea (Buenos Aires, 1933-1964)
# [[Avelina Valladares]] galizierazko idazlea (A Estrada 1825.1902)
# [[Violeta Friedman]] aktibista, bizirik atera Auschwitzetik (Errumania 1930- Madril 2000)
# [[Constanza Martínez Prieto]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Madril 1917-Bartzelona 1997))
# [[Laura Seco]] politikaria (Cádiz 1971)
# [[María Teresa Fernández de la Vega]] magistratua, politikaria (Valentzia 1949)
# [[Esperanza Oña]] politikaria (Sevilla 1957)
# [[Nuria Espallargas]] ikertzailea (Bartzelona 1979)
# [[Rosario de Velasco]] margolaria (Madril 1904-Bartzelona 1991)
# [[Marga Gil Roësset]] eskultorea, ilustratzailea, poeta (Madril 1908- 1932)
# [[Ángeles Santos Torroella]] margolaria (Girona 1911- Madril 2013)
# [[Delhy Tejero]] margolaria (Zamora 1904- Madril 1968)
# [[Lauren Bastide]] Frantziako kazetaria eta ekintzaile feminista (Orleans, 1980)
# [[Lima Aafshid]] idazle eta poeta (Afganistan, ?)
# [[Adelaide Estrada]] Mediku, zientzialari eta aktibista (Portugal, 1898-1979)
# [[Martha P. Falconer]] Aktibista, gizarte-langilea (AEB, 1862-1941)
# [[Tamara Alves]] artista, muralista, ilustratzailea, tatuatzailea (Portugal 1983)
# [[Rada Akbar]] artista (Afganistan, 1988)
# [[Maria Lucília Estanco Louro]] irakasle eta aktibista (Portugal, 1922-2018)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''otsaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Toda Likona]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Mari Juan Mezeta]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Maria Perez Larrinaga]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Olatz Urkia]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Donostia, 1986)
# [[Helena Barrenetxea]] ----'''SORTUA''' zestalaria (Durango, 2007)
# [[María Flores]] ----'''SORTUA''' 1824an bere askatasuna lortu zuen esklabua (Eivissa, 1775-?)
# [[Zorione Erezuma]] ----'''SORTUA''' poeta (Bilbo, 1969)
# [[Charo Roquero]] ----'''SORTUA''' historialaria (Donostia)
# [[Maritxu Negelua]] ----'''SORTUA''' idazlea, pastoralgilea (Zuberoa, 1999)
# [[Mari Tere Alberdi]] ef--'''SORTUA''' sukaldaria, tabernaria, aktorea (Berriz)
# [[Fabiola Gutiérrez]] ----'''SORTUA''' idazle (Bolivia, 1989)
# [[Carmen Castro Cardús]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako "zaintzaile" (Huesca, ?-1948)
# [[Maider Galardi]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta ikerlaria (Lasarte-Oria, 1995)
# [[Antoñita La Singla]] dantzaria (Bartzelona 1948)
# [[La Sordita]] dantzaria (Cádiz XIX.mendea-XX.mendea)
# [[Amal Aden]] idazle ekintzailea (1983, Somalia)
# [[Iola Leal Riesco]] ingumenaren aldeko ekintzailea (Lugo, 1977)
# [[Sol León]] dantzaria, koreografoa (Kordoba ç 1919)
# [[Sara Lezana]] dantzaria (Madril 1948)
# [[Cristina Llorente]] dantzaria, abeslaria, aktorea (Valladolid 1985)
# [[Isabel Llull]] dantzaria, maistra (Palma 1946)
# [[Sara Luzita]] dantzaria (Espainia 1922)
# [[Bárbara Lys]] dantzaria (Balearrak 1946)
# [[Claudia Salas]] aktoreak (Madril 1977)
# [[Carlota Pereda]] film-zuzendaria, gidoilaria (Madril 1975)
# [[Esther Cañadas]] modeloa (Albacete 1977)
# [[Joselyn Brea]] kirolaria (Venezuela/Galizia 1994)
# [[Donna Karan]] moda-diseinatzailea (AEB 1948)
# [[Eva Copa]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Bolivia 1987)
# [[Adrienne Avril de Sainte-Croix]] Frantziako filantropo eta feminista (1855 - 1936)
# [[Zahra Mohammadi]] BBCren 100 emakumeak 2022 Kurdinstango irakaslea errepresaliatua (1990)
# [[Layli]] BBCren 100 emakumeak 2022 Irango ekintzaile feminista errepresaliatua (2002)
# [[Wegahta Gebreyohannes Abera]] BBCren 100 emakumeak 2022 Etiopiako langile humanitarioa (xxxx)
# [[Victoria Baptiste]] BBCren 100 emakumeak 2022 Estatu Batuetako erizaina (xxxx)
# [[Velmariri Bambari]] BBCren 100 emakumeak 2022 Indonesiako Sexu-indarkeriaren kontrako ekintzailea (1980)
# [[Tamana Zaryab Paryani]] BBCren 100 emakumeak 2022 Afganistango kazetaria eta youtuberra (1997)
# [[Alice Pataxó]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil, 2001)
# [[Erika Hilton]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil, 1992)
# [[Zahra Joya]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Agfanistan, 1992)
# [[Velia Vidal]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Kolonbia, 1982)
# [[Roza Salih]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Eskozia.1989)
# [[Cecilia Patricia Flores Armenta]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Mexiko XX. mendea)
# [[Mirta Nuñez]] espainaiko gerra zibilaren historialaria (Kuba, 1956)
# [[Mirta Díaz-Balart]] Mirta Nuñezen ama eta Fidel Castroren lehenengo emaztea (Habana, 1928)
# [[Jane Misme]] Kazetari eta feminista frantsesa (1865-1935)
# [[Judith Heumann]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Filadelfia, 1947)
# [[Asonele Kotu]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Hegoafrika, ? )
# [[Nathalie Becquart|Natahalie Becquart]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Frantzia, 1969)
# [[Ida Holz]] informatikaria (Uruguai, 1935)
# [[Simone Tebet]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil 1970)
# [[Ferenice de Rodas]] ama (Grezia, K.a. 396-K.a. V. mendea)
# [[Lashana Lynch]] aktorea (Londres 1987)
# [[Giuseppa Barbapiccola]] filosofoa, poeta, itzultzailea (Italia, 1702-1740)
# [[Taisia Bekbulatova]] kazetaria, BBCren 100 emakumeak 2022 (Errusia, xxxx)
# [[Suvada Selimović]] ekintzailea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Bosnia, 1965)
# [[Shonda Rhimes]] gidoilaria, fil-zuzendaria (AEB 1970)
# [[Beatrice Fihn]] arma-nuklearren aurkako aktibista ( Suedia 1982)
# [[Tania Álvarez Yates]] kanoalaria (Pontevedra 1994)
# [[Tania Fernández García]] kanoalaria (Lugo 1992)
# [[Blanca Paloma]] abeslaria (Alacant 1989)
# [[Alice Wonder]] abeslaria ( Madril 1998)
# [[Olga Xirinacs]] idazlea (Tarragona 1936)
# [[Bikimel]] kantautorea (Bartzelona 1976)
# [[Luján Argüelles]] aurkezlea (Asturias 1977)
# [[Virginia Díaz]] kazetaria (Madril 1974)
# [[Kristina Berdínskikh]] kazetaria, BBCren 100 emakumeak 2022 (Ukraina)
# [[Kadri Keung]] moda-diseinatzailea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Hong Kong)
# [[Leonor Ferrer Girabau]] delineatzailea (Bartzelona, 1894-1953)
# [[Fatima Sheikh]] hezitzailea (India, 1831-1900)
# [[Jana Zinkevytx|Iana Zinkevitx]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Ukraina, 1995)
# [[Chanel Contos]] sexu-erasoen aurkako aktibista BBCren 100 emakumeak 2022 (Australia)
# [[Aye Nyein Thu]] mediku aktibista BBCren 100 emakumeak 2022 (Birmania, 1996)
# [[Judy Kihumba]] zeinu-hizkuntzako interpretea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Kenya)
# [[Paula Púa]] gidoilaria (Valentzia 1992
# [[Minerva Piquero]] kazetaria (Asturias 1967)
# [[Beatriz Pécker]] kazetaria (Madril 1955)
# [[Luisa Alberca]] irrati-nobelagilea (C.Real 1920-Logroño 2006)
# [[Vira Silenti]] aktorea (Italia 1931-2014)
# [[Clementina Albéniz|Clementina Albeniz]] maistra errepublikarra (Madril, 1853-1946)
# [[Ana Canalias Mestres]] maistra errepublikarra (Zaragoza, 1886-1934)
# [[Angelina Colubret]] maistra errepublikarra (Badalona, 1910 -Torroella, 1998)
# [[Isabel Esteban Nieto]] maistra errepublikar eraila (Palentzia, 1893-1936)
# [[Sofia Polo Giménez]] maistra errepublikar eraila (Zaragoza, 1904-Palentzia, 1936)
# [[Cirila Ubaldina García Díaz]] maistra errepublikar eraila (Salamanca, 1893-Palentzia, 1936)
# [[Samara Joy]] jazz abeslaria (AEB 1998)
# [[Sarah Kane]] antzerkigilea (EB 1971-1999)
# [[Toñi Salazar]] abeslaria (Badajoz 1963)
# [[Encarna Salazar]] abeslaria (Badajoz 1961)
# [[Lina Meruane]] Idazlea (Txile 1970)
# [[Nelly Meruane]] aktorea, irakaslea (Txile1927-2018 19)
# [[Teresa Laespada]] ikertzailea (Bilbo 1965)
# [[Ana Santos Aramburo]] liburuzaina (Zaragoza 1957)
# [[Glòria Pérez-Salmerón]] liburuzaina (Bartzelona 1958)
# [[Susana Fortes]] idazlea (Pontevedra 1959)
# [[Ana Belén Fortes]] idazlea (Pontevedra 1967)
# [[Genara Fernández García|Genera Fernández Garcia]] maistra fusilatua (León, 1903-1941)
# [[Josefa García Segret|Josefa Garcia Segret]] maistra errepublikarra (Tui, 1900-Oliveros, 1986}
# [[Gertrudis Ríos Marín|Gertrudis Rios Marín]] torturatu eta exekutatuko maistra (Cádiz, 1901-1936)
# [[Benita Gil]] maistra erbesteratua (Teruel, 1913-Praga, 2015)
# [[Carmen Hombre Ponzoa|Carmen Hombre Pouzoa]] maistra fusilatua (Cádiz, 1898-1936)
# [[Elisa López Velasco]] maistra berritzailea (Málaga, 1884-1936??)
# [[Sirisha Bandla]] BBCren 100 emakumeak 2022, ingeniari aeronautikoa (India 1988)
# [[Nazanin Zaghari-Ratcliffe]] BBCren 100 emakumeak 2022, iraniar-britaniar hiritarra (Tafresh 1978)
# [[Narges Mohammadi]] BBCren 100 emakumeak 2022, eskubideen aldeko ekintzailea (Persia 1972)
# [[Palmira Pla Pechovierto]] maistra, pedagogoa eta polikaria (Teruel, 1914-Castlló, 2007)
# [[Emilia Elias Herrando|Emilia Elias Herrando]] maistra, pedagogoa (Madril, 1898 - Mexiko, 1976)
# [[Veneranda Manzano]] maistra, politikaria, erbesteratua (Asturias, 1893-1992)
# [[Guillermina Medrano]] maistra eta politikaria (Albacete, 1912-Valencia, 2005)
# [[Marguerite Durand (feminista)]] kazetari, aktore, politikari eta feminista frantsesa (1864 - 1936)
# [[Jane Rigby]] BBCren 100 emakumeak 2022 Astrofisika estatubatuarra (EEUU, XXXX)
# [[Iryna Kondratova]] BBCren 100 emakumeak 2022 Anestesiologa eta pediatra (Ukrania, XXXX)
# [[Constance Tipper]] metalurgikaria (Erresuma Batua, 1894-1995)
# [[Johanna Döbereiner]] ingeniari agronomoa (Brasil, 1924-2000)
# [[Txell Alarcón]] saskibaloi jokalaria (Bartzelona 2003)
# [[Maider Castellano]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 2003)
# [[Gregoria Canelo de Paredes]] 'chinato' dialekto hiztuna (Caceres 1861-1917)
# [[Marina Ortiz de Zárate]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 1999)
# [[Chatrice White]] saskibaloi jokalaria (AEB 1996)
# [[Ana Laverón]] aeronautiko ingeniaria(Espainia XX. mendea)
# [[Isaura Clavero]] 1. emakume aeronautiko ingeniaria (Vigo XX. mendea)
# [[Parinoush Saniee]] idazlea (Iran 1949)
# [[Elena Barraquer Compte]] oftalmologoa (Bartzelona 1954)
# [[Jimena Quirós]] 1. emakume ozeonografoa (Almeria 1899-Madril 1983)
# [[Isabelle Junot]] aktorea (AEB 1991)
# [[Tamara Falcó]] moda-diseinatzailea (Madril 1981)
# [[Micaela Navarro]] politikaria (Jaen 1956)
# [[Ibijoke Faborode]] BBCren 100 emakumeak 2022, politikaria (Nigeria XX. mendea)
# [[Gohar Eshghi]] BBCren 100 emakumeak 2022, ekintzailea (Iran 1946-2002)
# [[Fatima Amiri]] BBCren 100 emakumeak 2022, ikaslea (Afganistan, 2005)
# [[Carmen Muñoz Manzano]] Bigarren Errepublikako maistra eta idazlea (Cáceres, 1906-Coruña, 2002)
# [[Carmen García de Castro]] Bigarren Errepublikako maistra eta pedagogoa (Almería, 1886-1969)
# [[Isabel González Turmo]] antropologoa (Espainia XX. mendea)
# [[Elvira Álvarez de Ceballos]] dama (Espainia XIV. mendea -1372)
# [[Difficult Women]] emakume kabareta (Australia)
# [[Mehreen Faruqi]] politikaria (Pakistan 1963)
# [[Katarina Zec]] saskibaloi jokalaria (Serbia 1997)
# [[Mariana Barassi]] film-zuzendaria (Argentina 1977)
# [[Vic Echegoyen]] idazlea (Madril 1969)
# [[Claudia Zapata]] historialaria (Txile 1975)
# [[Christiane Félip Vidal]] idazlea (Frantzia 1950)
# [[Katherine Kurtz]] idazlea (AEB 1944)
# [[Juana Ontañón eta Valiente|Juana Ontañon y Valiente]] Bigarren Errepublikako maistra (Madril, 1886-Mexiko, 1972)
# [[Wally Funk]] astronauta (AEB 1939)
# [[Ida Ørskov]] bakteriologoa (Danimarka 1922- 2007)
# [[Alice Lee]] matematikaria (EB 1858-1939)
# [[Elizabeth Scott]] matematikaria (AEB 1917-1988)
# [[Ainhoa Achutegui]] zuzendari artistikoa ( Venezuela 1978)
# [[Akwaeke Emezi]] idazlea (Nigeria 1987)
# [[Leia Dongue]] saskibalio jokalaria (Mozambike 1991)
# [[Mónica Bruckmann]] soziopolitologoa (Peru XX. mendea)
# [[Claude Ber]] poeta (Frantzai 1948)
# [[Nadia Yala Kisukidi]] filosofoa (Belgika 1978)
# [[Ana Carrique]] musikagilea ( Argentina 1964)
# [[Cristina Montserrat Hendrickse]] abokatua, irakaslea (AEB 1964)
# [[Kristina Higgins]] saskibaloi jokalaria (AEB 1994)
# [[Joy Alexis Brown-Adams]] saskibaloi jokalaria (Guyana 1993)
# [[Dona Tututa]] piano-jolea (Cabo Verde 1919-2014)
# [[Yolanda Morazzo]] poeta (Cabo Verde 1927-Lisboa 2009)
# [[Tuna Mascarenhas]] kimikaria, aktibista, 1. dama (Cabo Verde 1944-2009)
# [[Kate Asabuki]] aktore pornoa (Tokio 1962)
# [[Celina Pereira]] abeslaria, kontalaria (Cabo Verde 1940-Lisboa2020)
# [[Athaliah Molokomme]] fiskala (Botswana 1959)
# [[Constance Cummings-John]] politikaria (Sierra Leona 1918-Londres 2000)
# [[Aspásia Camargo]] politikaria (Brasil, 1946 19)
# [[Rachael Blackmore]] Jokey-a (Irlanda 1989)
# [[Lívia Járóka]] 1. emakumezko ijito eurodiputatua (Hungaria 1974)
# [[Clare Marie Hodges]] AEBko 1. emakumezko basozaina (AEB 1890-1970)
# [[Consuelo González Ramos]] kazetaria, erizaina, feminista (Zamora, 1877-Madril, 1956)
# [[Esperanza Rodríguez Cerdán]] Bigarren Errepublikako maistra erbesteratua (Madril, 1892-Valentzia,1984)
# [[Rosa Roig]] Bigarren Errepublikako maistra (Tarragona, 1890-Bartzelona, 1969)
# [[Pilar Salvo Giménez|Pilar Salvo]] Bigarren Errepublikako maistra fusilatua (Zaragoza, 1889-1936)
# [[Amalia Torrijos]] Bigarren Errepublikako maistra eta alkatea (Sevilla, 1911- ???)
# [[Ekaterina Lermontova]] Paleontologoa (SESB, 1889-1942)
# [[Eva Mameli Calvino]] Botanikaria (Italia, 1886-1978)
# [[Heike Freire]] filosofoa, aktibista (Espainia, ??)
# [[Sabrina Sánchez]] kazetaria, sexu langilea (Mexiko 1981)
# [[Karine Espineira]] soziologoa, trans ekintzailea (Txile 1967)
# [[Nadia Ferreira]] modeloa, enpresaburua (Paraguai 1999)
# [[Elena Sánchez Caballero]] kazetaria (Madril 1957)
# [[Pilar Martín Fernández]] immunologia ikertzailea (Madril 1973)
# [[Maruja Torres]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1943)
# [[Nya de la Rubia]] abeslaria, aktorea (Sevilla 1986)
# [[Aryna Sabalenka]] tenislaria (Bielorrusia 1998)
# [[Aliaksandra Sasnovih]] tenislaria (Bielorrusia 1994)
# [[Lucia Stecher]] ikertzailea (Txile XX. mendea)
# [[Elena Oliva]] soziologoa, ikertzailea (Txile 1982)
# [[Gendengarjaa Baigalimaa]] onkologoa (Mongolia XX. mendea)
# [[Elena Moreno Zaldibar]] saskibaloi jokalaria (Donostia 1959)
# [[Tanaya Mechelle Atkinson]] saskibaloi jokalaria (AEB 1996)
# [[Kinu Nishimura]] ilustratzailea (Japonia 1969)
# [[Asunción Linares]] paleontologoa (Granada, 1921-2005)
# [[Sylvie Denis]] idazlea
# [[Marguerite Durand (hizkuntzalaria)]] hizkuntzalarieta fonetikalari frantziarra (1904)
# [[Jeanne Chauvin]] abokatu eta feminista frantsesa (1862-1926)
# [[Soraya Prieto Fernández]] kimikaria (Gasteiz 1979)
# [[Maimouna Diarra]] saskibaloi jokalaria (Senegal 1991)
# [[Esther Yáñez González - Irun]] Armadako 1. emakumea eta gerra ontzi kapitaina (Cádiz 1971)
# [[María José Escalona]] informatikaria (Sevilla 1976)
# [[Helena Viñes]] ekonomialaria (Espainia, XX. mendea)
# [[María Jesús Almazor]] Telekomunikazio ingeniaria, CEO ( Brtzelona 1970)
# [[Karen Gaines]] ziberdefentsan aditua, CEO (XX. mendea)
# [[Silvia Albert Sopale]] aktore, zuzendari (Donostia 1976)
# [[Midi Achmat]] LGTB aktibista (Hegoafrika, 1964)
# [[Shiva Nazar Ahari]] giza eskubideen aldeko aktibista (Irán, 1984)
# [[Leoncia Gómez Galán]] zerbitzaria, 'vocera' (Caceres 1903-1986)
# [[Irma Estrada Silva]] autodefentsa irakaslea (El Salvador ?)
# [[Anália de Victória Pereira]] politikaria ( Angola 1941-2009)
# [[Belita Palma]] abeslaria (Angola 1932-1988)
# [[Luzia Inglês Van-Dúnem]] politikaria (Angola 1948)
# [[Margarida Rosa da Silva Izata]] diplomazialaria (Angola 1958)
# [[Ana Clara Guerra Marques]] dantzaria (Angola 1962)
# [[Luísa Rogério]] kazetaria (Angola 1967)
# [[Lourdes Van-Dúnem]] musikaria (Angola 1935-2006)
# [[Arlete Leona Chimbinda]] politikaria, irakaslea (Angola 1960)
# [[Silvia Lutucuta]] Kardiologoa, ministroa (Angola 1968)
# [[Josefa Sacko]] agronomoa, enbaxadorea (Angola XX. mendea)
# [[Vera Daves]] ekonomialaria, ministroa (Angola 1984)
# [[Catherine Austin Fitts]] bankaria (AEB 1950)
# [[Marjorie Rice]] matematikaria (AEB, 1923-2017)
# [[Liliana Colanzi]] idazle eta editorea (Bolivia, 1981)
# [[Magela Baudoin]] idazle (Bolivia, 1973)
# [[Trementinaireak]] sendatzeko produktu naturalen saltzaile ibiltariak (Katalunia XIX. mendea-XX. mendea)
# [[Eloísa del Pino Matute]] zientzialari soziala, ikertzailea (Espainia XX. mendea)
# [[María Luisa López Grigera]] filologoa (Coruña 1926)
# [[Paula Dapena Sánchez]] futbolaria (Pontevedra 1996)
# [[ASPEGI elkartea]] emakume profesionalena, enpresariena (Gipuzkoa 1998)
# [[Sari Arponen]] medikua (Finlandia 1977)
# [[Carolina Iglesias]] umoregilea, gidoilaria, youtuberra (Coruña 1993)
# [[Berta Collado]] kazetaria, aurkezlea (Toledo 1979)
# [[Yola Mamani]] komunikatzailea (Bolivia, 1984)
# [[Hélène Dutrieu]] txirrindulari, hegazkinlari (Belgika-Frantzia, 1877-1961)
# [[Virginia Ayllón]] idazle (Bolivia, 1958)
# [[Begonya Pozo]] idazlea (Valentzia 1974)
# [[Carmelina Sánchez-Cutillas]] idazlea (Madril 1921- Valentzia 2009)
# [[Beatriu Civera]] idazlea (Valentzia 1914-1995)
# [[Ana María Ibars]] idazlea, maistra (Valentzia 1892-1965)
# [[Raquel Payá]] pedagogoa (Valentzia 1919-1972)
# [[Alison Spedding]] antropologoa (Ingalaterra/Bolivia, 1962)
# [[Margaret W. Rossiter]] emakumeen historialaria ( AEB 1944)
# [[Maria Beneyto]] idazlea, poeta (Valentzia 1925-2011)
# [[María Villén]] 2. Errepublikako maistra (Burgos 1871-Valentzia 1961)
# [[Lindaura Anzoátegui]] idazle (Bolivia, 1846-1898)
# [[Yolanda Bedregal]] poeta (Bolivia, 1913-1999)
# [[María Virginia Estenssoro]] poeta (Bolivia, 1902-1970)
# [[Hilda Mundy]] poeta (Bolivia, 1912-1980)
# [[Concha Peña Pastor]] bigarren errepublikako maistra eta abokatua (Ciudad Real, 1906-Panama, 1960)
# [[Elpidia Polo Ovejas]] bigarren errepublikako maistra errepresaliatua (Valladolid, 1890-Madrid, 1988)
# [[Carmen Valero Gimeno]] bigarren errepublikako maistra eta pedagogo errepresaliatua (Silla, 1893-1962)
# [[Rosa Menéndez]] zientzialaria, 1. emakumea CSIC burua (Asturias 1956)
# [[Dulceida]] interneteko ospetsua (Bartzelona, 1989)
# [[Juana Macías]] film-zuzendaria, gidoilaria (Madril 1971)
# [[Brisa Fenoy]] musikaria, DJ, modeloa (Cádiz 1991)
# [[María Vargas Montoya]] enologoa (Haro 1971)
# [[María Vargas Fernández]] flamenko abeslaria (Cádiz 1947)
# [[Laura Alonso Cancho]] poeta (Santander 1978)
# [[Dina Abouzeid Sariñena]] badminton entrenatzailea (Zaragoza 1979)
# [[Agostina Burani]] saskibaloi jokalaria ( Argentina 1991)
# [[Carmen Ybarra Careaga]] enpresaburua, markesa (Espainia 1963)
# [[María José Álvarez Mezquíriz]] EULEN enpresaburua (Bilbo 1957)
# [[Margaret H. Wright]] matematikaria (AEB, 1944)
# [[Katharine Way]] fisikaria (AEB, 1902-1995)
# [[Paola Velasco Pinedo]] Boliviako 1. emakume piloto komandantea (1988)
# [[Xian (aktibista)]] LGTB aktibista (Txina, ?)
# [[Laura Hojman]] gidoilaria, film zuzendaria (Sevilla 1981)
# [[Bibisara Assaubayeva]] xake jokalaria (Kazakhstan 2004)
# [[Anne L'Huillier]] fisika atomikoko irakaslea (Frantzia/Suedia 1958)
# [[Tamara Rojo]] datzaria, koreografoa (kanada/Espainia 1974)
# [[Elena S. Sánchez]] kazetaria (Toledo 1979)
# [[Patricia Pardo]] kazetaria (Galizia 1983)
# [[Sonsoles Ónega]]kazetaria, idazlea (Madril 1970)
# [[Cristina Ónega]] kazetaria (Madril 1975)
# [[Tatiana Afanásieva]] matematikari eta fisikaria (Ukraina-Herbereheak, 1876-1964)
# [[Lilli Suburg]] kazetaria (Estonia, 1841-1930)
# [[Esther Szekeres]] matematikaria (Hungaria-Australia, 1910-2005)
# [[Irene Falcón|Irene Falcon]] kazetaria, Dolores Ibarruriren idazkaria (Madril, 1907-1999)
# [[Enriqueta O'Neill|Enriqueta O´Neill]] aktore eta idazlea (Madril, 1909-Bartzelona, 1972)
# [[Encarnación Fuyola Miret]] Bigarren errepublikako maistra (Huesca, 1907-Mexiko, 1982)
# [[Anoka Primrose Abeyrathne]] kontserbazionista, gizarte ekintzailea (Sri Lanka, 1991)
# [[Mar Abad]] kazetaria (Almeria 1972)
# [[Marion Koopmans]] albaitaria, birologoa (Herbehereak 1956)
# [[Carme Valls]] mediku eta politikaria (Bartzelona,' 1945)
# [[Anne Anderson]] ilustratzailea (Eskozia, 1874 - 1930)
# [[Eva Furnari|Eva Furmari]] ilustratzailea (Erroma, 1948)
# [[Matilde Hidalgo]] mediku, poeta, sufragista (Ekuador 1889-1974)
# [[Eva Soriano]] komediantea, aurkezlea (Tarragona 1970)
# [[Cecilia Ansaldo]] idazlea (Ekuador 1949)
# [[Melissa Lucio]] heriotza zigor polemikoan kondenatua (AEB 1968)
# [[Carmen Barbarà]] komikigilea eta irudigilea (Bartzelona, 1933)
# [[Amelia Bauerle|Amelia Banerle]] komikigilea (Londres, 1873-1916)
# [[Pauline Baynes]] liburu ilustratzailea (Sussex, 1922-2008)
# [[ Pamela Adie]] LGBT aktibista (Nigeria, 1984)
# [[ Christine Ahn]] Bakearen aldeko aktibista (Hego Korea, XX. mendea)
# [[Celia Viñas]] poeta, pedagogoa (Lleida-Almeria, 1915-1954)
# [[Chipita Rodriguez]] heriotza zigorrez urkatua eta 100 urtera barkatua (AEB 1799-1863)
# [[Elsa Beskow]] idazlea eta ilustratzailea (Suedia, 1874-1953)
# [[Mary Agnes Chase]] botikaria eta ilustratzailea (EEBB, 1869-1963)
# [[María Conejo]] ilustratzailea (Mexiko, 1958)
# [[Eréndira Derbez]] ilustratzailea, idazlea (Mexiko, 1991)
# [[Kate Greenaway]] ilustratzailea, idazlea (Londres, 1846-1901)
# [[Elizabeth Shippen Green]] ilustratzailea (EEBB, 1871-1954)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''urtarrila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Elorriaga]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Busturia, 1980)
# [[Aiora Zabala]] ----'''SORTUA''' zientzialaria (1982)
# [[Alazne López]] --ef'''SORTUA''' dantzaria (Bilbo, 1993-Alemania, 2015)
# [[Ana Borderas]] ef--''SORTUA''' kazetaria, irrati-esataria (Eibar, 1962)
# [[Anna Fernandez de Paco]] ef--'''SORTUA''' zinemagilea (Bartzelona, 1981)
# [[Belén Balerdi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1937-1982)
# [[Berenice Lopez Reyes]] ef--'''SORTUA''' enpresaburua (Mexiko, 1989)
# [[Bonifacia Zuazola]] efef'''SORTUA''' erraketista (Azkoitia, 1915-2012)
# [[Consuelo Osa]] efef'''SORTUA''' erraketista Mutriku (1922-2015)
# [[Durangoko Emakumeen Kartzela]] '''SORTUA''' (1939-1940)
# [[Eladia Balerdi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1942-1997))
# [[Garbiñe Balerdi]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1935)
# [[Garbiñe Ortega]] ----'''SORTUA''' zinema komisarioa (Gasteiz, 1981)
# [[Gloria Agirrezabalaga]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1922)
# [[Ignacia Idoate Iragui]] efef'''SORTUA''' moja (Orikain, 1900 - Madril, 1975)
# [[Iñasi Illarramendi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Zarautz, 1919-2005)
# [[Josefa Egaña]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1923)
# [[Juncal Alzugaray]] ef--'''SORTUA''' Fisioterateupa eta asmatzailea (Bilbo, 1981)
# [[Justa Domínguez de Vidaurreta e Idoy]] efef'''SORTUA''' moja (Azpeitia, 1975- Madril, 1958)
# [[Koldobike Gezala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Lezo, 1917)
# [[Marcelina Zabala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1923)
# [[Margarita Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1925-Fuengirola, 2019)
# [[Mari Beraza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Anoeta, 1929 -Mexiko, 1986)
# [[Maria Josefa Navascues]] efef'''SORTUA''' erraketista (Errenteria, 1924-2011)
# [[Maria Teresa Egaña]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1925)
# [[Mercedes Agirrezabalaga]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1928)
# [[Mercedes Zubikaray]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1920-1983)
# [[Merche Olabe]] ef--'''SORTUA''' margolaria (Bilbo, 1957)
# [[Milagros Uranga]] efef'''SORTUA''' erraketista (Mutriku, 1918-1992)
# [[Pilar Zabala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1926-1945)
# [[Rafaela Etxaniz]] efef'''SORTUA''' erraketista (Azkoitia, 1926-213)
# [[Saelia Aparicio]] ----'''SORTUA''' artista (Valladolid, 1982)
# [[Victoriana Aizpuru]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Errezil, 1919)
# [[Zornotzako Emakumeen Kartzela]] '''SORTUA''' (1938-1947)
# [[Ada Hitchins]] kimikaria (Ingalaterra, 1891-1972)
# [[Adèle Esquiros]] Frantziako idazle eta kazetari feminista (1819-1886)
# [[Africa González Fernández]] medikua, inmunologoa (Madril 1962)
# [[Agrippina Vagánova]] ballet-maistra (Errusia, 1837-1951)
# [[Aïcha Chenna]] emakume eskubideen aktibista (Maroko 1941-2022)
# [[Aída Gómez]] dantzaria (Madril, 1967)
# [[Aida Pierce]] komediantea (Mexiko, 1956)
# [[Ainhoa Sanz Rodríguez|Ainhoa Sanz]] mendi korrikalaria (Urretxu, 1989)
# [[Alba Gutiérrez]] dantzaria, aktorea ( Madril 1994)
# [[Alice H. Parker]] asmatzailea (EEBB 1895-1920)
# [[Alicia Barrié]] vedettea (Txile 1915- AEB 2002)
# [[Alicia Vignoli]] vedettea (Lima 1911-Argentina 2005)
# [[Almudena Ariza]] korrespontsala (Madril, 1963)
# [[Alyson Eckmann]] aktorea (AEB 1990)
# [[Amalia Iglesias]] idazlea, poeta (Menaza, 1962)
# [[Ana Goya]] dantzaria, aktorea (Iruñea 1962)
# [[Ana José Cancio]] kazetaria (Palentzia 1960)
# [[Ana Orantes]] genero-indarkeriaren biktina (Granada 1937-1997)
# [[Ana Rujas]] aktorea (Madril 1989)
# [[Angela Burdett-Coutts]] filantropoa, pintura-bildumagilea (Londres, 1814-1906)
# [[Ángela T. Leiva Sánchez]] botanikaria (Kuba 1948-2014)
# [[Àngels Ribé]] artista kontzeptuala (Bartzelona 1943)
# [[Anna Jaclard]] Errusiar sozialista eta feminista iraultzailea (1843 - 1887)
# [[Anna Maurizio]] biologoa (Suitza 1900-1993)
# [[Annie Oakley]] tiratzailea (AEB, 1860-1926)
# [[Antonia Gimeno Travesset]] saskibaloi jokalaria eta entrenatzailea (Bartzelona, 1941)
# [[Antonia Torre Yela]] 14. arrosa. Fusilatua (Madril, 1922-1940)
# [[Asha Lul Mohamud Yusuf]] poeta (Somalia, XX. mendea)
# [[Azucena Hernández]] aktorea (Sevilla 1960-Guadalajara 2019)
# [[Barbara Navarro]] legelaria, CEO (Madril 1974)
# [[Bélgica Adela Mirabal]] biziraun zuen Mirabal ahizpa bakarra (Dominikar Errepublika, 1925-2014)
# [[Belle Starr]] Mendebaldeko bidelapurra (AEB, 1848-1889)
# [[Beth (abeslaria)]] (Bartzelona 1981)
# [[Bianca Ceva]] erresistentziaren kidea (Italia, 1897-1982)
# [[Blanche Lefebvre]] 1871ko Parisko Komunako ekintzailea
# [[Carmen Amaya]] dantzaria (Bartzelona, 1918-1963)
# [[Carmen Iglesias]] historialaria (Madril 1942)
# [[Carmen Olmedo Checa]] politikaria (Malaga 1949-2015)
# [[Carmen Ruiz-Tilve]] idazlea (Oviedo 1941)
# [[Carol-Ann Duffy]] poeta (E.B. 1955)
# [[Catherine Allard]] dantzaria (Belgika/Katalunia, 1960)
# [[Cathy Hackl]] futurista teknologikoa ( XX. mendea)
# [[Cecilia Bartolomé]] film-zuzendaria (Alacant 1940)
# [[Celia Correas de Zapata]] idazlea (Argentina 1933-AEB 2022)
# [[Charo (abeslaria)]] dantzaria, aktorea (Murtzia 1941-)
# [[Claire Démar]] kazetari eta feminista frantziarra (1799-1833)
# [[Clara Jiménez Cruz]] kazetaria (Madril 1989)
# [[Claude-Hélène Perrot]] historialaria (Frantzia 1928-2019)
# [[Claudia Piñeiro]] idazlea (Argentina 1960)
# [[Colette Rabaté]] hispanista (Frantzia 1950)
# [[Cristina Olea]] korrespontsala (Vigo, 1982)
# [[Dalila Ennadre]] zinema-zuzendaria (Maroko 1966- Paris 2020)
# [[Dalilah]] dantzaria (Madril 1936-2001)
# [[Danica McKellar]] Matematikaria, aktorea (AEB, 1975)
# [[Daniela Blume]] kazetaria (Mataro 1990)
# [[Daphne Oram]] musikagilea (Erresuma Batua, 1925-2003)
# [[Daria Bertolani Marchetti]] erresistentziaren kidea (Italia, 1919-1994)
# [[Delia del Carril]] margolaria (Argentina, 1884-1989)
# [[Désirée Gay]] kazetari eta feminista frantziarra (1810-1890)
# [[Diana Vishneva]] dantzaria (Errusia, 1976)
# [[Dolores Medio]] idazlea (Oviedo 1911-1996)
# [[Dolors Comas]] antropologoa eta politikaria (Bartzelona, 1951)
# [[Dorothy E. Smith]] antropologoa (E.B 1946-Kanada 2022)
# [[Dorothy Pitman Hughes]] aktibista (AEB 1938-2022)
# [[Drucilla Cornell]] filosofoa (AEB 1950-2022)
# [[Edith Checa]] kazetari, irrati-esatari (Sevilla, 1957-Madril, 2017)
# [[Elda Emma Anderson]] fisikaria (AEB, 1899-1961)
# [[Elena González Iglesias]] dantzaria, aktorea (Asturias 1991)
# [[Elena Quiroga]] idazlea (Santander 1921-Coruña 1995)
# [[Elizabeth Gertrude Britton]] botanikaria, briologoa (AEB, 1858-1934)
# [[Elvira Andrés]] dantzaria (Espainia, 1958)
# [[Elvira Godás]] maistra errepublikarra (Katalunia, 1917-2015)
# [[Elvira Roca Barea]] idazlea (Malaga 1966)
# [[Enedina Alves Marques]] ingeniari zibila (Brasil, 1913-1981)
# [[Erika Martínez]] poeta (Jaen, 1979)
# [[Ernestina Otero]] maistra (Pontevedra 1890-1956)
# [[Eugenia Balcells]] artista bisuala (Bartzelona 1943)
# [[Eva Ortega Paíno]] kimikaria, ikertailea (Madril, 1972)
# [[Felicita Ferrero]] erresistentziaren kidea (Italia, 1899-1984)
# [[Filomena Dato]] poeta, idazlea (Galizia, 1856-1926)
# [[Flor de Torres Porras]] fiskala (Almeria 1961)
# [[Flora Philip]] matematikaria (Erresuma Batua 1865-1943)
# [[Florence Parpart]] asmatzailea (EE.BB. 1856- ?)
# [[Florencia Pérez Padilla]] dantzaria (Sevilla 1918-Madril 2000)
# [[Frances Haugen]] datu-ingeniaria, informatzailea (AEB 1980)
# [[Francesca Gargallo]] filosofoa, idazlea (Italia 1956- Mexiko 2022)
# [[Gabriela Bravo]] fiskala, politikaria (Valentzia 1963)
# [[Gemma Pasqual i Escrivà|Gemma Pasqual i Escrivá]] katalanez idazten duen idazlea (Valentzia, 1967)
# [[Gertrud Woker]] biokimikaria (Suitza, 1878-1968)
# [[Ginetta Sagan]] erresistentziaren kidea (Italia, 1925-2000)
# [[Gloria Leyland]] dantzaria, esataria (Argentina, XX.mendea)
# [[Godeliève Mukasarasi]] gizarte langilea, aktibista (Ruanda 1959)
# [[Grace Nichols]] poeta (Guyab 1950)
# [[Helen Pickett]] koreografoa (AEB,?)
# [[Helena Corbellini]] idazlea (Uruguai 1959)
# [[Helena Cortesina]] dantzaria, zinegile aitzindaria (Valentzia 1903-Buenos Aires 1984)
# [[Ina Grafl]] botanikaria (Suitza 1915-1970)
# [[Irene Rice Pereira]] artista (AEB 1902-Marbella 1971)
# [[Isabel Pérez Montalbán]] poeta (Córdoba, 1964)
# [[Isla Correyero]] idazlea, poeta (Cáceres, 1957)
# [[Jamie Dantzscher]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1982)
# [[Josefina Triguero Agudo]] Espainiako 1.emakume epailea (Madril 1946-2022)
# [[Joyce Lussu]] erresistentziaren kidea (Italia, 1912-1998)
# [[Juana la Macarrona]] dantzaria (Cádiz 1870-Sevilla 1947)
# [[Júlia Creus Garcia]] dantzaria, aktorea (Tarragona 1994)
# [[Julia Manzanal Pérez]] aktibista errepublikanoa (Madril, 1915-2012)
# [[Julia Reichert]] dokumental-zuzendari (AEB 1946-2022)
# [[Kae Tempest]] poeta, abeslaria (Inglaterra, 1985)
# [[Kathryn Woolard]] hizkuntza-antropologoa (AEB 1950)
# [[Kenita Placide]] aktibista (Santa Luzia 1978)
# [[La Chunga]] dantzaria (Marseilla, 1938)
# [[La Malena (dantzaria)]] (Cádiz 1877-Sevilla 1956)
# [[Laura Escanes]] modeloa (Bartzelona 1996)
# [[Laura Palmés]] kazetaria (Bartzelona, 1954-2011)
# [[Laura Pinillos]] vedettea (Espainia 1900-Madril 1970)
# [[Lina Merlin]] erresistentziaren kidea (Italia, 1887-1979)
# [[Lola Greco]] dantzaria, koreogarfoa (Madril 1964)
# [[Louisa Aldrich-Blake]] medikua (Chingford, 1865 – 1925)
# [[Louise Colet]] Frantziako olerkaria (1810-1876)
# [[Lourdes García Campos]] kazetaria (Madril 1975)
# [[Lucero Tena]] dantzaria,kriskitin jotzailea (Mexiko, 1938)
# [[Lucy Weston Pickett]] kimikaria (AEB, 1904-1997)
# [[Luisa Esteso]] aktore komikoa (Valentzia 1906- Madril1986)
# [[Luisa Isabel Álvarez de Toledo]] dukesa eta idazlea (Estoril, 1936-Sanlúcar de Barramenda, 2008)
# [[Lupe Serrano]] dantzaria (Txile, 1930)
# [[Manuela Garín Pinillos]] matemtikaria (Asturias-Mexiko, 1914-2019)
# [[Manuela Manzanares]] arbista, idazlea (Ciudad Real 1910 -AEB 2004)
# [[Margarita García Robayo]] idazlea (Kolonbia 1980)
# [[Marguerite Williams]] geologoa (AEB, 1895-1991)
# [[María Alaniako]] enperatriza (Georgia1050-Bizanzio 1118?)
# [[Maria Branyas Morera]] superehunurtekoak (San Frantzisko/Katalunia 1907)
# [[María Cabrera]] akrobata, lehenengo emakume ijito ezaguna espainian (1467-Guadalajara, 1527)
# [[Maria Cosway]] artista (Italia 1760 -1838)
# [[María Eloy-García|María Eloy-Garcia]] idazle, poeta (Málaga, 1972)
# [[María Ignacia Rodríguez de Velasco]] aktibista (Mexiko, 1778-1850)
# [[María López García]] hockey-jokalaria (Asturias 1990)
# [[María Muñoz]] irrati-esataria (Argentina 1968-2003)
# [[Maria Ossowska]] Filosofoa (Varsovia, 1896-1974)
# [[María Peláe]] kantautorea (Malaga 1990)
# [[María Teresa Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1935-1960)
# [[Marie Guy-Stéphan]] dantzaria (Paris 1818-1873)
# [[Marina Semiónova]] dantzaria (Errusia, 1908-2010)
# [[Mariola Cubells]] kazetaria (Valentzia 1967)
# [[Marjorie Hyams]] jazz musikaria, bibrafonista (AEB 1920-2012)
# [[Marsha Blackburn]] politikaria (AEB 1952)
# [[Marta Agudo]] poeta (Madril, 1971)
# [[Maruchi Fresno]] aktorea (Madril 1916-2003)
# [[Mercedes Ballesteros]] idazlea ( Madril 1913-1995)
# [[Mercedes Gaibrois de Ballesteros]] historialaria (Paris 1891-Madril 1960)
# [[Mercedes Marrero]] saskibaloi jokalaria eta nabigazio kapitaina (San Cruz Tenerifekoa, 1961)
# [[Mercedes Olivera Bustamante]] antropologoa (Mexiko 1934-2022)
# [[Milagros Calvo]] epailea (Valladolid 1947)
# [[Minerva Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1926-1960)
# [[Mireia Sentís]] idazlea (Bartzelona 1947)
# [[Miriam Reyes]] poeta (Ourense, 1974)
# [[Mónica Moro]] publizista, zuzendari-nagusia (Madril, 1974)
# [[Montserrat Domínguez]] kazetaria (Madril 1963)
# [[Montserrat Galcerán]] aktibista (Bartzelona, 1946)
# [[Montserrat Soliva Torrentó]] zientzialaria (Katalunia, 1943-2019)
# [[Nannette Streicher]] musikagilea, piano-jolea (Alemania 1769-Austria1833)
# [[Natalia Bessmértnova]] dantzaria (Mosku 1941-2008)
# [[Natalia LL]] artista (Polonia 1937-2022)
# [[Natalia Makarova]] dantzaria (Errusia, 1940)
# [[Nina Timofeeva]] dantzaria (Errusia 1935-Israel 2014)
# [[Noemí Galera]] OT zuzendaria (Bartzelona 1967)
# [[Noni Benegas]] idazlea (Argentina 1951)
# [[Norma Barbolini]] erresistentziaren kidea (Italia, 1922-1993)
# [[Núria Bendicho Giró|Nuria Bendicho]] idazlea (Bartzelona, 1995)
# [[Nuria Oliver]] telekomunikazio ingeniaria (Alacant 1970)
# [[Odette Roy Fombrun]] sufragista (Haiti 1917-2022)
# [[Olga Lepeshínskaya]] dantzaria (Errusia 1941-2008)
# [[Olga María Ramos]] kupletista, musikagilea (Madril 1947)
# [[Olga Ramos (abeslaria)]] (tenerife, 1932)
# [[Olga Ramos (aktorea)]] kupletista (Badajoz 1918-Madril 2005)
# [[Paloma del Río]] kazetaria (Madril 1960)
# [[Pastora Galván]] dantzaria (Sevilla 1980)
# [[Patria Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1924-1960)
# [[Patricia Guerrero (dantzaria)]] (Granada 1990)
# [[Patrizia Reggiani]] hiltzailea (Italia, 1948)
# [[Pilar de la Oliva]] epailea (Valentzia 1956)
# [[Radhya Al-Mutawakel]] Giza eskubide aktibista (Yemen 1967)
# [[Ramona Maneiro]] aitzindaria (Coruña, 1961)
# [[Rosa Durán]] dantzaria (Cádiz 1922-Madril 1999)
# [[Rosario Guerrero]] dantzaria (Madril XIX. mendea-1960)
# [[Rosemary Radford Ruether]] filosofoa (AEB 1936-2022)
# [[Rossana Rossanda]] erresistentziaren kidea (Italia, 1924-2020)
# [[Sabela Arias Castro]] historietagilea (Lugo, 1969)
# [[Sara Rancaño]] korrespontsala (Bartzelona, 1984)
# [[Sarah Mardini]] igerilaria, errefuxiatuen aldeko aktibista kriminalizatua (Siria, 1995)
# [[Shadi Sadr]] abokatu, aktibista (Iran 1974)
# [[Sharon Presley]] psikologoa (AEB 1943-2022)
# [[Silvia Barrera Ibáñez]] zibersegurtasun aditua, kriminologoa (Madril 1977)
# [[Soledad Antelada Toledano]] hackerra (Argentina 1977)
# [[Soledad Cazorla]] fiskala (Lareche 1955-Madril2015)
# [[Sophie Freud]] psikologoa, idazlea (Austria 1924-AEB 2022)
# [[Stella Cunliffe]] estatistikaria (Erresuma Batua, 1917-2012)
# [[Suzanne Voilquin]] kazetari frantziarra eta saint simonista (1801-1876)
# [[Teresa Burga]] artista (Perú, 1935-2021)
# [[Teresa Freixes]] legelaria (LLeida 1950)
# [[Teresa Perales]] igerilaria (Zaragoza 1975)
# [[Tina Anselmi]] erresistentziaren kidea (Italia, 1927-2016)
# [[Verónica Pascual Boé]] ingeniaria, CEO (Burgos 1979)
# [[Vicky Gómez]] dantzaria (Salamanca 1988)
# [[Victoria Pinillos]] vedettea (Espainia ?- Madril ? )
# [[Victorina Vila Badia]] maistra errepublikarra (Lleida, 1883-1962)
# [[Violeta la Burra]] abeslaria, dantzaria, aitzindaria (Sevilla, 1936-2020)
# [[Virxinia Pereira Renda]] idazlea (Pontevedra 1884-Madril 1969)
# [[Yolanda Ramos]] aktorea (Bartzelona 1968)
# [[Zar Amir Ebrahimi]] aktorea (Iran 1981)
# [[Zeba Islam Seraj]] biologo molekularra (Bangladesh, 1958)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Lourdes Herrasti]] ef--'''SORTUA''' antropologoa (Aretxabaleta, 1958)
# [[Marie-José Basurco]] ----'''SORTUA''' idazlea (Donibane Lohitzune, 1947)
# [[Uxue Kerejeta]] ----'''SORTUA''' musikaria (Zumarraga, 1999)
# [[Felisa Libano]] efef'''SORTUA''' pandero jotzailea (Plentzia, 1917-2000)
# [[Esperanza Nuere]] ----'''SORTUA''' margolaria (Bilbo, 1935)
# [[Nadia Hindi Mediavilla]] ----'''SORTUA''' ikertzailea (Bagdad, 1977)
# [[Betisa Ojanguren]] ----'''SORTUA''' Nafarroako Unibertsitate Publikoko irakaslea (Barakaldo, 1978)
# [[Ainhize Belar]] ef--'''SORTUA''' eskalatzailea (Atxondo, 2006)
# [[Miren Urbieta Vega]] ----'''SORTUA''' abeslaria, musikaria (Donostia, 1983)
# [[Begoña Uriarte]] ----'''SORTUA''' piano-jotzailea (Bilbo, 1937)
# [[Dioni Ardanza]] efef'''SORTUA''' jostuna (Ermua, 1914-Dima, 2005)
# [[Bego Alabazan]] ----'''SORTUA''' ipuin-kontalaria (Bilbo, 1966)
# [[Esperanza López Parada]] poeta (Madril, 1962)
# [[María Vázquez Suárez]] maistra, fusilatua (1874-1936)
# [[Kavita Ramdas]] zientzialaria (India, 1963)
# [[Cécile La Grenade]] politikaria, zientzialaria (Grenada, 1952)
# [[Eva Syková]] neurozientzialaria (Txekia, 1944)
# [[Sikivu Hutchinson]] idazlea, ekintzailea (AEB, 1961)
# [[Soumya Swaminathan]] medikua, pediatra eta zientzilaria (India, 1959)
# [[Victoria Ocampo]] idazle, itzultzaile, filantropoa (Argentina 1890-1979)
# [[Marie-Léonide Charvin "Agar"]] Aktore frantziarra eta communarde (1832-1891)
# [[Lorena Conde]] aktore, poeta (Galizia, 1980)
# [[Francisca Herrera Garrido]] idazlea (Galizia, 1869-1950)
# [[Olga Gallego]] historialaria, artxibozaina, idazlea (Galizia, 1923-2010)
# [[Mercedes Romero Abella]] maistra exekutatua (Coruña, 1907-Aranga, 1936)
# [[Marga do Val|Marga Do Val]] itzultzailea eta aktorea (Vigo, 1964)
# [[Sufia Kamal]] feminista (Banglades, 1911-1999)
# [[Oksana Omeliánchik]] ukraniar-sobietar gimnasta (1985)
# [[Laila Ripoll]] antzerkigilea, zuzendaria (Madril, 1964)
# [[Concha Cuetos]] aktorea (Madril, 1944)
# [[Cristina Torres]] aktorea (Madril, 1963)
# [[Pilar Torres]] aktorea (Madril, 1962)
# [[Elisa Montés]] aktorea (Granada, 1934)
# [[Teresita Silva]] aktorea (Valentzia 1911-Madril 1960)
# [[Analia Gadé]] aktorea (Argentina, 131-Madril 2019)
# [[Marisol Ayuso]] aktorea (Madril, 1943)
# [[Eugenia Roca]] aktorea (Bartzelona, 1928-2010)
# [[Encarna Abad]] aktorea (Espainia,1927)
# [[Mara Recatero]] zuzendaria (Espainia, ?)
# [[Lola Membrives]] kantaria,aktorea (Argentina/Espainia, 1885-1969)
# [[María Lado|Maria Lado]] idazlea (Coruña, 1979)
# [[María de las Mercedes Goicoa Fernández|Maria de las Mercedes Goicoa]] pianista (Coruña, 1928-2022)
# [[Beatriz Hernanz]] poeta (Pontevedra, 1963)
# [[Mar Bosch Oliveras|Mar Boch Oliveras]] idazlea (Girona, 1981)
# [[Elena Alonso Frayle]] idazlea (Bilbo, 1965)
# [[Pilar Cabot]] idazlea (1940-2017)
# [[Sandra Alonso Villar|Sandra Alonso]] maistra, idazlea (Zamora, 1993)
# [[Toni Acosta]] aktorea, umoregilea (Tenerife, 1972)
# [[Begoña Vargas]] aktorea, modeloa, dantzaria (Madril, 1999)
# [[Ivana Baquero]] aktorea, modeloa (Bartzelona, 1994)
# [[Mamen García]] aktorea (Valentzia, 1947)
# [[Nuria Herrero]] aktorea, dantzaria (Valentzia, 1987)
# [[Hurtado ahizpak]] aktore hirukotea (Espainia, 1979-1994)
# [[Paloma Hurtado]] vedettea,aktorea (Madril, 1946)
# [[Fernanda Hurtado]] aktorea (Madril, 1947)
# [[Teresa Hurtado]] aktorea (Madril, 1947)
# [[Mary Carrillo]] aktorea (Toledo, 1919-Madril 2009)
# [[Sara Moro]] gimnasta artistikoa (Mexiko, 1984)
# [[Elisa Herrero Uceda|Elisa Herrero]] poeta (Caceres, 1957-Madril, 2020)
# [[Blanca Andreu]] poeta (Coruña, 1959)
# [[Ana Merino]] poeta, komikigilea (Madril, 1971)
# [[Maria Bassó]] aktorea (Espainia,1901-Madril,1992)
# [[Esperanza Navarro]] aktorea (Espainia, 1928-1978)
# [[Eloísa Muro]] aktorea (Madril, 1894-1979)
# [[María Asquerino]] aktorea (Madril, 1925-2013)
# [[Pilar Millán Astray]] idazlea, espioia (Coruña 1879-Madril 1949)
# [[Mayra Gómez Kemp]] aurkezlea, kantaria, aktorea (Kuba, 1948)
# [[Velia Martínez]] aktorea (AEB, 1920-1993)
# [[María Durán]] aurkezlea, kantaria (Madril, 1946)
# [[Beatriz Escudero]] aktorea, kantaria (Asturias, 1950)
# [[Acuario hirukotea]] pop musikariak (Espainia, 1976-1980)
# [[Marián Flores]] idazkaria, aurkezlea (Madril, 1957)
# [[María Casal]] aurkezlea,aktorea, (Madril, 1958)
# [[Cristina Corral Soilán]] kazetaria, idazlea, irakaslea (Lugo, 1976)
# [[Mary Paz Pondal]] aktorea (Asturias, 1942)
# [[Mercedes Prendes]] aktorea (Asturias,1903-Madril,1981)
# [[Milagros Leal]] aktorea (Madril, 1902-1975)
# [[Ana Mariscal]] aktore, zuzendari, ekoizle (Madril, 1923-1995)
# [[Loreto Prado]] aktorea (Madril, 1863-1943)
# [[Consuelo Berlanga]] kazetaria (Kordoba, 1955)
# [[Irma Soriano]] kazetaria (Jaen, 1963)
# [[María Teresa Campos]] kazetaria (Tetuan/Malaga, 1941)
# [[Paula Malia]] aktorea (Bartzelona, 1990)
# [[Silma Lopez]] aktorea (Madril, 1991)
# [[Teresa Riott]] aktorea (Bartzelona, 1990)
# [[Barbara Mestanza]] zuzendaria (Bartzelona 1990)
# [[Inés de León]] zuzendaria (?, XX.mendea)
# [[Carmen Carbonell]] aktorea (Bartzelona, 1900)
# [[Belen Macias]] gidoilaria, zuzendaria (Tarragona, 1968)
# [[Vicky Peña]] aktorea (Bartzelona, 1954)
# [[Miranda Gas]] aktorea (Madril, 1985)
# [[Anna Maleras]] dantzaria (Bartzelona, 1940)
# [[Carlota Ferrer]] aktorea, korografoa (Madril, 1976)
# [[Emma Maleras]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona, 1919-2017)
# [[Elena Frías de Chávez]] politikaria eta maistra (Venezuela, 1935)
# [[Rita Sargsyan]] maistra (ARmenia, 1962-2020)
# [[María Xosé Agra Romero]] filosofoa (Santiago de Compostela, 1956)
# [[Montse Barderi Palau]] idazlea eta filosofoa (SAbadell, 1969)
# [[María Canosa]] ingeniaria, idazlea, aurkezlea (Galizia, 1978)
# [[Carmen Borrego]] telebista saio-zuzendaria (Malaga, 1966)
# [[Marisa Abad]] aurkezlea (Alacant, 1947)
# [[Nuria Roca]] aktorea, aurkezlea, idazlea (Valentzia, 1972)
# [[Rocío Carrasco]] aurkezlea (Madril, 1977)
# [[Isabel Borondo]] aurkezlea (Madril, 1948)
# [[Lola Martínez (esataria)]] esataria (Murtzia, XX. mendea)
# [[Mónica Randall]] aktore, aurkezlea (Bartzelona, 1942)
# [[Luciana Wolf]] abeslaria (Zaragoza, 1946)
# [[Lola Rodríguez Aragón]] soprano, maistra (Logroño, 1910-Iruñea 1984)
# [[Elisabeth Schumann]] sopranoa, maistra (Alemania 1888-AEB, 1952)
# [[Neus Campillo Iborra]] filosofoa eta idazlea (Valentzia, 1945)
# [[Carolina del Olmo]] filosofoa (Madril, 1974)
# [[Ana Marta González (filosofoa)|Ana Marta Gonzalez]] filosofoa (Ourense, 1969)
# [[Emma Vilarasau]] aktorea (Bartzelona, 1969)
# [[Faustina Pignatelli]] fisikaria, matematikaria (Italia, 1705-1769)
# [[Toshiko Yuasa]] fisikaria (Japonia-Frantzia, 1909-1980)
# [[Ana Higueras]] sopranoa (Madril, 1944)
# [[Marie Fillunger]] sopranoa (Austria, 1850-Suitza 1930)
# [[Eugenie Schumann]] piano-jolea (Alemania, 1851-Suitza 1938)
# [[Rocío Orsi|Rocio Orsi]] filosofoa, saiakeragilea (Madril, 1976-2014)
# [[Clara Ramas]] filosofoa, politikaria (Madril, 1986)
# [[Begoña Roman]] filosofoa (Petrel, 1965)
# [[Teresa Cameselle]] idazlea (Coruña, 1968)
# [[Isabel Penagos]] sopranoa (Santander, 1931)
# [[Petra Martínez]] aktorea, zuzendaria (Jaen, 1944)
# [[Olga Margallo]] aktorea, zuzendaria (Madril, 1970)
# [[Marta Soto]] egile-abeslaria (Huelva, 1996)
# [[Carmen Boza]] egile-abeslaria (Cádiz, 1987)
# [[Ana María Sánchez Navarro]] sopranoa (Alacant, 1959)
# [[Sophie Poirier]] Jostuna eta Parisko Komunako communarde (1830-1879)
# [[Victorine Eudes]] Botikaria eta Parisko Komunako communarde (1848-1881)
# [[Malvina Poulain]] Maistra eta Parisko Komunako communarde (1851-1921)
# [[Rachel Félix]] Frantziako aktore tragikoa (1821-1858)
# [[Natalia Kobrynska]] idazlea eta feminista (Ukraina, 1855-1920)
# [[Mylène Flicka|Mulène Flicka]] blogaria eta feminista (Benin, 1996)
# [[Joye Hummel]] gidoilaria (EEBB, 1924-2021)
# [[Atika Locke]] idazlea (EEBB, 1974)
# [[Carla Cordua]] filosofoa (Txile, 1925)
# [[Mercè Otero Vidal]] filosofoa, feminista (Bartzelona, 1947)
# [[Marie-Pauline Soyer]] grabatzailea (Caen, Frantzia, 1786-1871)
# [[Ana Gertrudis de Urrutia Garchitorena|Ane Gertrudis de Urrutia Garchitorena]] margolaria (Cádiz, 1812-1850)
# [[Esmée Bulnes]] dantzaria (Erresuma Batua, 1900-Italia 1986)
# [[Gema Castillo]] dantzaria (Argentina, 1907-1979)
# [[Yoly Saa]] egile-abeslaria (Pontevedra, 1992)
# [[Aurora de Albornoz]] idazlea, poeta (Luarca, 1926 - Madril, 1990)
# [[Newsha Tavakolian|Newsha TAvakolian]] artista (Teheran, 1981)
# [[Pauleta Pamies]] dantzaria (Bartzelona, 1851-1937)
# [[Teresina Boronat]] dantzaria (Katalunia, 1904-1983)
# [[Maria de Avila]] dantzaria (Bartzelona, 1920-Zaragoza 2014)
# [[Lola de Avila]] dantzaria (Guadalajara, 1949)
# [[Claudia Faci]] dantzaria (Espainia, 1966)
# [[Rosita Segovia]] dantzaria (Bartzelona, 1922-2003)
# [[Ana Laguna]] dantzaria (Zaragoza, 1954)
# [[Arantxa Argüelles]] dantzaria (Zaragoza, 1970)
# [[Rosella Hightower]] dantzaria (AEB,1920- Frantzia,2008)
# [[Violette Verdy]] dantzaria (Frantzia,1933-AEB,2016)
# [[Marcia Brown]] dantzaria (AEB,1918-2015)
# [[Cristina Aranda]] dantzaria (Madril, 1976)
# [[Maria Gordon]] geologo, paleontologoa (Eskozia, 1864-1939)
# [[Francisca Meléndez]] margolaria (1770-1825 Cádiz)
# [[María Elisa Quinteros|Maria Elisa Quinteros]] politikaria (Txile, 1981)
# [[Verona van de Leur]] gimnasta (Herbehereak, 1985)
# [[Ruth Brown]] abeslaria (EEBB, 1928-2006)
# [[Nancy Chodorow]] psikoanalistaa(AEB, 1944)
# [[Liubov Jegorova (dantzaria)]] (Errusia 1880-Paris 1972)
# [[Bronislava Nijinska]] dantzaria (Errusia 1891-AEB 1972)
# [[Margarita Wallmann]] dantzaria (Alemania 1904- Monako 1992)
# [[Victoria Garabato]] dantzaria (Argentina XX. mendea)
# [[Susana Agüero]] dantzaria (Arhentina 1944-2012)
# [[Mercedes Quintana]] dantzaria (Argentina, 1910-1996)
# [[Dora del Grande]] dantzaria (Argentina, 1909-1966)
# [[María Ruanova]] dantzaria (Argentina 1922-2016)
# [[Inés Malinow]] idazlea (Argentina, 1922-1989)
# [[Ana Itelman]] dantzaria (Txile 1927-Argentina, 1989)
# [[Sole Giménez]] abeslaria (Paris/Murtzia, 1963)
# [[Rafaela López Aguado de Rayón]] independentziaren aldeko heroina (Mexiko, 1754-1822)
# [[Rita Pérez de Moreno]] independentziaren aldeko heroina (Mexiko, 1779-1861)
# [[Montserrat Galí Boadella]] historialaria (Mexiko, 1947)
# [[Lida Martinoli]] dantzaria (Argentina 1914-1994)
# [[Yelena Smirnova]] dantzaria (Errusia 1888-Argentina 1934)
# [[Hanya Holm]] dantzaria (Alemania 1893-AEB 1992)
# [[Marilú Marini]] dantzaria (Argentina 1940)
# [[Iris Marga]] dantzaria (Italia 1901-Argentina 1997)
# [[Renate Schottelius]] dantzaria (Alemania 1921-Argentina 21998)
# [[Agnes de Mille]] dantzaria (AEB 1905-1993)
# [[Ana María Stekelman]] dantzaria (Argentina 1944)
# [[Nieves Herrero Cerezo]] kazetaria (Madril 1957)
# [[Inés Ballester]] kazetaria (Castelló 1958)
# [[Edith Ditmas]] liburuzaina, idazlea (Ingalaterra, 1896-1986)
# [[Aurora Bernárdez]] itzultzailea (Argentina 1920-Frantzia 2014)
# [[Edith Aron]] itzultzailea (Alemania 1923-Londres 2020)
# [[Ugné Karvelis]] itzultzalea (Lituania 1935-Paris 2002)
# [[Carol Dunlop]] itzultzailea (AeB 1946, Frantzia 1982)
# [[Elena Garro]] idazlea (Mexiko, 1916-1998)
# [[Amalia Kahana - Carmon]] idazlea (Israel, 1926-2019)
# [[Félicie de Fauveau]] eskultorea (Italia, 1802-1886)
# [[Louise-Joséphine Sarazin de Belmont]] margolaria (Versalles, 1790- Paris, 1870)
# [[Thérèse Eléonore Lingée]] diseinatzailea, grabatzaile (Paris, 1753-1833)
# [[María Josefa Ascargorta y Rivera]] margolaria eta irakaslea (Madril, 1800-1850)
# [[Maria Luisa Marchori]] margolaria (Madril, 1801-1900)
# [[Chellsie Memmel]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1988)
# [[Bárbara María Hueva]] margolaria (Madril, 1733-1772)
# [[María del Olmo Ibáñez|María del Olmo Ibañez]] artxibozaina, idazlea, historialaria (Alacant, 1965)
# [[Amparo Dávila]] idazlea, poeta (Mexiko, 1928-2020)
# [[Maria Bashir]] Afganistaneko 1. emakumezko fiskala (1970)
# [[Christina Lamb]] kazetaria (Londres, 1965)
# [[Nujeen Mustafa]] aktibista errefuxiatua (Siria, 1999)
# [[Cecilia McDowall]] musikaria (Londres, 1951)
# [[Luzmaría Jiménez Faro]] idazlea (Madril, 1937-2015)
# [[Marina de Castarlenas]] idazlea (Bartzelona, 1900-1974)
# [[Clara Corral]] idazlea (Galizia, 1847-1908)
# [[Salomėja Nėris]] idazlea (Lituania, 1904-1945)
# [[Helena Paz Garro]] idazlea (Mexiko, 1939-2014)
# [[Isabela Corona]] aktorea (Mexiko, 1913-1993)
# [[Olivia Teroba]] idazlea (Mexiko, 1988)
# [[Andrea Muriel]] idazlea (Mexiko, 1988)
# [[Misty Copeland]] dantzaria (AEB, 1982
# [[Inmaculada Aguilar]] dantzaria (Kordoba, 1958)
# [[Mercedes Alfonso]] dantzaria (Espainia, ? )
# [[Rocío Aragón]] dantzaria (Cádiz1925-Madril 2018)
# [[Dores André]] dantzaria (Galizia 1958)
# [[Else Granheim]] liburuzaina (Norvegia 1926-1999)
# [[Carmen Magallón]] fisikaria (Aragoi, 1951)
# [[Baya Hocine]] ekintzaile independentista aljeriarra (1940 - 2000)
# [[Houda Benyamina]] film-zuzendari eta gidoilari frantsesa (1980)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Maria Bengoetxea]] efef'''''SORTUA''''' euskaltzalea, hizlaria (Ermua, 1906 - Zornotza, 2006)
# [[Justi Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1919-2000)
# [[Miren Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1915 - 2003)
# [[Ane Elordi]] ef--'''''SORTUA''''' kazetaria, irakaslea, KORRIKAko koordinatzailea (Zornotza, 1991)
# [[Isolina Pliego]] ----'''SORTUA''' maistra (Iruñea, 1886-Lodosa, 1968)
# [[Ángela Alonso|Angela Alonso]] ef--'''SORTUA''' maistra (Lerin, 1899-Iruñea, 1986).
# [[Oskia Ugarte]] ----'''SORTUA''' artearen historialaria eta kudeatzailea (Iruñea, 1978)
# [[Elisa Arteta]] ef--'''SORTUA''' dantzaria eta koreografoa (Iruñea, 1980)
# [[Isabel Aleman Irungarai]] ef--'''SORTUA''' emagina, Amaiurko alkatea (Amaiur, 1968)
# [[Ioar Oteiza]] ef--'''''SORTUA''''' komunikatzailea, Durango Azokako komunikazio arduraduna (Lesaka, 1988)
# [[Juanita Arenaza]] efef'''SORTUA''' errekatista (Arrasate, 1923-Mexiko, 2015)
# [[Raisa Álava]] ----'''SORTUA''' artista (Zuhatza, 1990)
# [[Asun Ibarrondo]] ef--'''SORTUA''' zerbitzaria, ostalaria (Elorrio, 1952)
# [[Maitane Carballo]] ----'''SORTUA''' zinemagilea (Gasteiz, ?)
# [[Idurre Frías]] ef--'''SORTUA''' futbol entrenatzailea (Gasteiz, 1991)
# [[Ana Aguiriano]] ----'''SORTUA''' 1992ko Paralinpiar jokoetako kirolaria (Gasteiz, 1961)
# [[Josefina Añua]] ----'''SORTUA''' Espainiako saskibaloi selekziorako hautatua izan zen lehenengo arabarra (Gasteiz, ?)
# [[Leguncia de Echebarria]] ----'''SORTUA''' Durangoko kondesa (XI.mendea)
# [[Elur Ulibarrena|Elur Ulibarrena Herce]] ----'''SORTUA''' museo kudeatzailea (Denia, 1969)
# [[Kristina Berasain]] ef--'''''SORTUA''''' kazetaria (Lizarra)
# [[Leire Malkorra]] ----'''SORTUA''' arkitektoa eta arkeologo (Tolosa, 1988 )
# [[Tania Reneaum Panszi]] ----'''SORTUA''' Amerikarteko Giza Eskubideen Batzordeko Idazkari Exekutiboa (Mexiko, ?)
# [[Suylen Milanés]] efef'''SORTUA''' abeslaria (Kuba, 1971-2022)
# [[Lynn Milanés]] ----'''SORTUA''' abeslaria (Kuba, 1970)
# [[Ana Zamorano |Ana Zamorano Ruiz]] ----'''SORTUA''' bidaiaria (Sodupe, 1992)
# [[Yaiza Romero]] ----'''SORTUA''' kirolaria, urpeko arrantza (Zornotza,? )
# [[Loren Eguren]] efef'''SORTUA''' ehun urteduna (Elorrio 1920-Zaldibar 2023)
# [[Juliana Saratxaga]] ??--'''SORTUA''' pandero jotzailea, ehun urtekoa (Araia. 1911-2013)
# [[Mireia Elkoroiribe]] ef--'''SORTUA''' politikaria (Abadiño, 1975)
# [[Loiola Canales]] ef--'''SORTUA''' surflaria, irakaslea (Bilbo, 1995)
# [[Susana Brunetti]] aktorea (Argentina, 1941-1974)
# [[Mimí Pons]] vedette eta aktorea (Argentina, 1948)
# [[Norma Pons]] vedette eta aktorea (Argentina, 1943-2014)
# [[Tosca Musk]] zinemagilea (Hegoafrika, 1974)
# [[Maye Musk]] modeloa eta dietista (Kanada, 1948)
# [[Susana Dalmás]] irakaslea, politikaria (Uruguai, 1948-2012)
# [[Francisca Júlia da Silva]] poeta (Brasil, 1871-1920)
# [[Doris Daou]] astronomoa (Kanada, 1964)
# [[Joany Kane]] gidoilaria, Passionflix plataformaren asmatzailea (AEB, XX. mendea)
# [[Alessandra Torre]] Amazoneko maitasun eleberri idazle salduena, blogaria,(AEB, XX. mendea)
# [[Sylvia Day]] idazlea (AEB, 1973)
# [[Raffaella di Girolamo]] psikologoa, sexologoa (Txile, 1978)
# [[Mariana di Girolamo]] aktorea (Txile, 1990)
# [[Amparo Noguera]] aktorea (Txile, 1965)
# [[Emilia Noguera]] aktorea, zuzendaria (Txile, 1983)
# [[Sonja Vasić]] saskibaloi jokalaria (Serbia, 1989)
# [[Thaïs Blume]] aktorea (Bartzelona, 1984)
# [[Agnès Busquets]] aktorea (Tarragona, 1976)
# [[Elena Espejo]] aktorea, ekoizlea (Tanger, 1930)
# [[Marta Grau]] aktorea, antzerki-pedagogoa (Katalunia, 1891-1992)
# [[Catalina Valls]] aktore, zuzendari, idazlea (Mallorca, 1906-1999)
# [[Cristina Valls]] aktorea (Mallorca, 1901-1982)
# [[Aina Villalonga]] antzerki-idazlea (Mallorca, 1883-1961)
# [[Margalida Caimari]] poeta, ongilea (Kuba 1839-Mallorca 1921)
# [[Rebekah Dawson]] astronomoa (AEB)
# [[Julia de León]] astronomoa (Santa Kruz de Tenerife, 1977)
# [[Audrey C. Delsanti]] astronomoa (Frantzia, 1976)
# [[Juana Salabert]] idazlea (Frantzia-Espainia, 1962)
# [[Milena Rudnitska]] ukraniar kazetaria, ekintzailea (1892-1976)
# [[Manuela de los Herreros]] idazlea, administratzailea (Balearrak 1845-1911)
# [[María Cánepa]] aktorea (Italia, 1921-Txile 2006)
# [[Liliana Ross]] aktorea, zuzendaria (Italia-Txile, 1930-2018)
# [[María Elena Duvauchelle]] aktorea (Txile, 1942)
# [[Zinaida_Tusnolobova-Martxenko]] Armada Gorriko medika (Errusia, 1920)
# [[Felipa de Souza]] aktibista portugaldarra (Tavira, 1556-Brasil, 1600)
# [[Victorine Gorget]] Frantziako ikuzlea eta Parisko Komunan militante errepublikanoa (1843-1901)
# [[Joséphine Marchais]] Frantses jornalaria, Komunan parte hartu izana (1837-1874)
# [[Élisabeth Rétiffe]] Frantziako kartoi-fabrikatzailea, sozialista eta Communarde (1834-1882)
# [[Léontine Suétens]] Ikuzlea eta 1871ko Parisko Komunan 'communarde-a' (1846-1891)
# [[Tonka Tomicic]] modeloa eta aurkezlea (Txile, 1976)
# [[Niní Marshall]] aktorea, gidoilaria, komediantea (Argentina, 1903-1996)
# [[Antonella Costa]] aktorea, zuzendaria (Italia-Argentina, 1980)
# [[Samira Negrouche]] idazlea, poeta (Aljeria, 1980)
# [[Carolina Arregui]] aktorea (Txile, 1965)
# [[Mayte Rodríguez]] aktorea, modeloa (Txile, 1989)
# [[Elsie MacGill]] ingeniaria (Kanada, 1905-AEB 1980)
# [[Helen Gregory MacGill]] epailea, kazetaria (Kanada 1864-1947 )
# [[Helen MacGill Hughes]] soziologoa (Kanada, 1903-1992)
# [[Helen Hughes-Brock]] arkeologoa (Kanada, 1938)
# [[Lauretta Ngcobo]] idazlea (Hego Afrika, 1931-2015)
# [[Patricia Simón Carrasco]] kazetaria, idazlea (Malaga, 1983)
# [[Emily Warren Roebling]] ingeniaria (AEB, 1843-1903)
# [[E. Lilian Todd]] asmatzailea (AEB, 1865-1937)
# [[Margaret Olivia Slocum Sage]] irakaslea, filantropoa (AEB, 1828-1918)
# [[Ruth Crocker]] idazlea (AEB, 1946)
# [[Loida Zabala Ollero]] potentzia egokituko kirolaria(Cáceres, 1987)
# [[Maura Healey]] abokatua, politikaria (AEB, 1971)
# [[Felicitas Guerrero]] dirudun dama, tiroz hila (Argentina, 1846-1872)
# [[María Teresa Costantini]] aktorem, film-zuzendaria, gidoilaria (Argentina, 1949)
# [[Alda Merini]] poeta, idazlea (Italia, 1931-2009)
# [[María del Pilar Maspons y Labrós]] idazlea (1841-1907)
# [[Asunción Balaguer]] aktorea (Bartzelona 1925-Madril 2019)
# [[Teresa Rabal]] aktorea, abeslari (Bartzelona,1952)
# [[María Luisa Merlo]] aktorea (Valentzia, 1941)
# [[Rita Irasema]] barietate-artista, musikagile (Kuba, 1954)
# [[Inés Rivadeneira]] mezzosopranoa, irakaslea (Lugo, 1928)
# [[Isabel Pérez Dobarro]] piano-jolea, irakaslea (Coruña, 1992)
# [[María Luisa Solá]] bikoiztaile-aktorea (Bartzelona, 1939)
# [[Ana Diosdado]] idazle, aktore (Argentina, 1938-Madril 2015)
# [[Mirtha Legrand]] aktorea, aurkezlea (Argentina 1927)
# [[Amelia de la Torre]] aktorea (Guadalajara 1905-Madril 1987)
# [[Josefina Díaz de Artigas]] aktorea (Argentina1891-Madril 1976)
# [[Clara González]] abokatu, politikaria eta hezitzailea. (Kolonbia, 1900-1991)
# [[Lynne Karen Deutsch]] astrofisikaria, astronomoa (AEB, 1956-2004)
# [[Teresa Solana]] idazlea (Bartzelona, 1962)
# [[Annemarie Heinrich]] argazkilaria (Alemania-Argentina, 1912-2005)
# [[Alicia D'Amico]] argazkilaria (Argentina, 1933-2001)
# [[María Cristina Orive]] argazkilaria (Guatemala, 1931-2017)
# [[Luz Sánchez-Mellado]] kazetaria, idazlea (Alacant, 1966)
# [[Gretchen Daily]] biologoa, biogeografoa (AEB, 1964)
# [[Nina]] abeslaria, aktorea, enpresaburua (Bartzelona, 1966)
# [[María Moreno (margolaria)|Maria Moreno]] (Madril, 1933-2020)
# [[Fryda Shultz de Mantovani]] idazlea, kritikaria (Argentina, 1912-1978)
# [[Alicia Jurado]] idazlea, akademikoa (Argenti-1948)
# [[Marguerite Moreno]] aktorea (Frantzia-1871-1948
# [[María Rosa Oliver]] idazlea, aktibista (Argentina, 1898-1977)
# [[Leonor Acevedo Suárez]] itzultzailea (Argentina, 1876-1975)
# [[Harriet Shaw Weaver]] kazetaria, editorea (Ingalaterra, 1876-1961)
# [[María Esther Vázquez]] idazlea (Argenti-1937-2017)
# [[Carmen Bravo-Villasante]] itzultzailea, haur literaturan aitzindaria (Madril-1918-1994)
# [[María Luisa Cresta de Leguizamón]] idazlea, irakaslea (Argentina-1918-2008)
# [[Ana Garralón]] idazlea (Madril-1965)
# [[Montse Pla]] aktorea (Madril, 1978)
# [[Sarah Buschmann]] idazlea (Frantzia, 1992)
# [[Montserrat Abelló]] idazlea (Katalunia, 1918-2014)
# [[Lourdes Tello]] idazlea (Madril, 1974)
# [[Maria Cabrera]] poeta, irakaslea (Katalunia)
# [[Pelegrina Pastorino]] moda-erreportaria (Italia 1902-Argentina 1988)
# [[Carmen Gallardo Martín-Gamero]] itzultzailea (Toledo 1874-Madril 1951)
# [[Rosario Lacy]] 1.ginekologoa, zirujaua (Madril1891-1954)
# [[María Mercedes Coroy]] aktorea (Guatemala, 1994)
# [[Malú Gatica]] aktorea (Txile 1922-1997)
# [[Vanessa Miller]] aktorea,idazlea (Txile, 1965)
# [[Pilar Sordo]] psikologoa, idazlea (Txile, 1965)
# [[Hortense Machu]] 1871ko Parisko Komunako kantiniersa (1836-1893)
# [[Béatrix Excoffon]] 1871ko Parisko Komunako kanpaina-ospitaleko erizaina (1849-1916)
# [[Dee Dee Bridgewater]] AEBko jazz-abeslaria (Memphis, 1950)
# [[Anna Gas]] poeta, idazlea (Bartzelona, 1996)
# [[Laia Martínez i López]] idazlea, itzultzailea, musikaria (Katalunia-Mallorca, 1984)
# [[Elsa Astete Millán]] zaintzailea, idazlea (Argentina 1910-2001)
# [[Luz Valdivieso]] aktorea (Txile 1977)
# [[Francisca Lewin]] aktorea (Txile 1980)
# [[Catherine Flon]] jostuna, heroia (Haiti 1772-1831)
# [[Dédée Bazile]] heroia, kaleko saltzailea (Haiti XVIII-XIX. mendea)
# [[Cécile Fatiman]] vudugilea, sacerdotisa (Dominikar Errepublika 1771-1883?)
# [[Josefina de la Torre]] poeta, idazlea, antzezlea, abeslaria (Las Palmas Kanaria Handikoa, 1907-2002)
# [[Maria Luisa Haitikoa]] erregina ezkontidea (Haiti, 1778-Italia ,1851)
# [[Adelina Haitikoa]] enperatriz ezkontidea (Haiti 1820-1878)
# [[Maria Clara Haitikoa]] enperatriz ezkontidea (Haiti 1758-1858)
# [[Erzulie]] buduen maitasun eta edertasunaren jainkosa (Haiti)
# [[Esperanza Parada Pedrosa]] margolaria (1928-2011)
# [[Pino Ojeda]] idazle, margolari (Kanaria Handia, 1916-2002)
# [[Suzy Vernon]] aktorea (Frantzia 1901-1997)
# [[Rita Macedo]] aktorea, jostuna (Mexiko 1902-1991)
# [[Julissa]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1944)
# [[Perpetua Barjau Martín]] jostuna, maistra (Valentzia 1899-Mexiko 1939)
# [[Elena Aub]] idazlea, editorea (Valentzia 1931- Madril 1937)
# [[Estefania Cueto Puertas]] fusilatua, jostuna, komunista (Asturias 1899-1939)
# [[Eladia García Palacios]] fusilatua, maistra, sozialista (Asturias 1904-1937)
# [[Juana Álvarez Molina]] fusilatua, etxekoandrea (Valladolid 1897-Asturias 1937)
# [[Belarmina Suárez Muñiz]] fusilatua, sindikalista (Asturias 1909-1938)
# [[Teresa Santianes Giménez]] fusilatua, etxekoandrea (Asturias 1910-1937)
# [[Anita Vázquez Barrancúa]] fusilatua, nekazaria, espioia, komunista (Asturias 1911-1938)
# [[Maxima Vallinas Fernández]] fusilatua, etxekoandrea (Asturias 1896-1938)
# [[Anita Orejas]] fusilatua, erizaina, sozialista (Asturias 1914-1937)
# [[Gloria Alcahud]] margolaria (Valladolid, 1931)
# [[Angelina Abad Cantavella]] irakaslea, idazlea (Castelló de la Plana, 1893-1965)
# [[Antonieta Sanagustin]] jostuna (Huesca, 1924-2020)
# [[Sarah Walmsley]] jostuna, aktorea, abeslaria (Britainia ?-1798)
# [[Rocío Gutiérrez]] belar-hockey jokalaria (Cadiz, 1985)
# [[Berta Riaza]] aktorea (Madril, 1927-2020)
# [[Fuensanta Nieto]] arkitektoa (Madril, 1957)
# [[Esther Pizarro]] eskultorea (Madril, 1967)
# [[Mónica Domínguez Blanco]] kazetaria (Leon, 1984-2022)
# [[Sara García Alonso]] biologoa, ikertzailea, astronautagaia (Leon, 1988)
# [[Meganne Christian]] zientzialaria, astronautagaia (Britainia, 1987)
# [[Manuela Álvarez Lozano]] filologoa, idazlea (Coruña, 1957)
# [[Ana Arias Saavedra|Ana Arias Saavedra]] idazlea (Lugo, 1951)
# [[Lucía Aldao]] idazlea (Coruña, 1982)
# [[Xiana Arias]] poeta, kazetaria (Lugo, 1983)
# [[Celsa Barja]] idazlea (Orense, 1966)
# [[Pilar Beiro]] poeta (Carnota, 1958)
# [[Emilia Calé |Emilia Calé Torres]] idazlea (Coruña, 1837-1908)
# [[Paula Carballeira]] idazlea (Coruña, 1972)
# [[Helena de Carlos Villamarín|Helena de Carlos]] idazlea (Ourense, 1964)
# [[Valentina Carro]] itzultzaile, diseinatzailea, aktorea (Cambados, 1984)
# [[Mercedes Castro]] idazlea (Ferrol, 1972)
# [[Carmen Aranegui]] arkeologoa (Valentzia, 1945)
# [[Helen Fisher]] antropologoa, biologoa (AEB, 1945)
# [[Maria Toledo]] flamenko kantautore piano-jolea (Toledo, 1983)
# [[Begoña Abad]] idazle, poeta (Burgos, 1952 )
# [[Laia Serra]] abokatua (Bartzelona, 1977)
# [[María Victoria Moreno|Maria Victoria Moreno]] poeta (Valencia de Alcantara, 1939-Pontevedra, 2005)
# [[Juana Teresa Juega López]] poeta(Galizia, 1885-1979)
# [[Lupe Gómez]] idazlea (Coruña, 1972)
# [[Herminia Fariña Cobián]] poeta (S.Compostela, 1904-1966)
# [[Maria Magdalena Domínguez|Maria Magdalena Dominguez]] poeta (Pontevedra, 1922-2021)
# [[María do Cebreiro]] poeta, idazlea (Galizia, 1976)
# [[Alessandra Galloni]] Kazetaria (Italia, 1974)
# [[Paz Esteban López]] Inteligentzia-funtzionarioa (Madril, 1958)
# [[Beatriz Méndez de Vigo]] espioia (Madril, 1958)
# [[Elisabet Benavent]] nobela erromantikoen idazlea (Valentzia, 1984)
# [[Pilar Pallarés|Pilar Pallares]] poeta (Coruña, 1957)
# [[Ánxeles Penas|Ánxeles Peñas]] artista, poeta (Curtis, 1943)
# [[Luz Pichel]] idazlea (Lalin, 1947)
# [[Luz Pozo Garza]] poeta (Ribadeo, 1922-Coruña, 2020)
# [[Carmen Prieto Rouco]] poeta (Villalba, 1901-1977)
# [[Matilde González Palau]] poeta (Almansa, 1912-2002)
# [[Pilar Cibreiro]] poeta, idazlea (Galizia, 1952)
# [[Alba Cid]] poeta, idazlea (Galizia, 1989)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''urria''')===
(Ordena: SORTUAK, IDAZLEAK, ASTRONOMOAK, GAINONTZEKOAK)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Leire Ibarguren]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta irakaslea (Azpeitia, 1979)
# [[Cesarea Garbuno Arizmendi]] efef'''SORTUA''' enpresaburua (Errenteria, 1846-1933)
# [[Izaskun Igoa]] ef--'''SORTUA''' idazlea, pedagogoa, zutabegilea (Ziga, 1995)
# [[Maritxu Errazkin]] --ef'''SORTUA''' autobus-txofer aitzindaria (Azkoitia)
# [[Ainhoa Nadia Douhaibi]] ----'''SORTUA''' ikertzaile eta idazlea (Oñati, 1983)
# [[Aurea Etxaniz]] efef'''SORTUA''' erraketista (Soraluze, 1922 - Caracas, 2019)
# [[Gema Arrugaeta]] ef--'''SORTUA''' argazkilaria (Ordizia, 1969)
# [[Amaia Elizagoien]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria, idazlea, ipuin kontalaria (Baztan, 1994)
# [[Anabel Sanz]] ef--'''SORTUA''' feminista, ekintzailea (Ermua, 1963)
# [[Elena Mendizabal]] ----'''SORTUA''' artista, eskultorea (Donostia, 1960)
# [[Sandra Garaioa]] ef--'''SORTUA''' irudigilea, ilustratzailea (Donostia, 1993)
# [[Amaia Cazenave]] ----'''SORTUA''' kazetaria (Baiona, 1987)
# [[Begoña Durruty]] ef--'''SORTUA''' ilustratzailea, idazlea (Arizkun, 1968)
# [[Pilartxo Etxeberria]] ef--'''SORTUA''' doktorea, euskaltzain urgazlea (Teruel, 1947)
# [[Eneritz Gorrotxategi]] ----'''SORTUA''' kazetaria (Gabiria, 1985)
# [[Jaione Munarriz]] ef--'''SORTUA''' metereologoa (Idiazabal, 1981)
# [[Christine Etchevers]] ef--'''SORTUA''' margolaria (Baiona, 1953)
# [[Nerea Gastón]] ef--'''SORTUA''' arte-historialaria (Durango, 1995)
# [[Usue Egia]] ----'''SORTUA''' ilustratzailea (Durango, 1992)
# [[Elena Moreno Scheredre]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Bilbo)
# [[Leoni Etxebarren]] efef'''SORTUA''' bertso-jartzailea (Urepele, 1924-Donibane Garazi, 2014)
# [[Rosa Arregi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Mallabia, 1922-Valentzia, 2004)
# [[Maria Amatriain]] --ef'''SORTUA''' hezitzailea (Azkoien, 1867-Azagra, 1955)
# [[Carmen Cascante]] efef'''SORTUA''' maistra (Abaigar, 1885-Madril, 1982)
# [[Blasa Morales]] ----'''SORTUA''' maistra (Nafarroa, XIX-XX)
# [[Julita Beraza|Julia Beraza]] efef'''SORTUA''' erraketista
# [[Mariolein Sabarte Belacortu]] ----idazlea '''SORTU''' (Herbehereak, 1944)
# [[Mercedes Diaz Morales]] tren geltokiburua '''SORTU''' (Araba, 1902-1982)
# [[Anna Pavlyk]] '''IDAZLEA''' eta ekintzaile (Ukraina, 1855-1928)
# [[Hanna Arsenych-Baran]] idazlea (Ukraina, 1970-2021)
# [[Hanna Barvinok]] idazlea (Ukraina, 1828-1911)
# [[Klymentyna Popovych-Boiarska]] idazlea (Ukraina, 1863-1945)
# [[Myroslava Sopilka]] idazlea (Ukraina, 1897-1937)
# [[Bushra al-Maqtari]] idazlea, ekintzailea (Yemen, 1979)
# [[Matilde Zapata]] idazlea, (Sevilla-Santander, 1906-1938)
# [[Matilde Elena López]] idazlea (Salvador, 1929-2010)
# [[Aída Cartagena Portalatín]] idazlea (Ukraina, 1828-1911)
# [[Alcira Soust Scaffo]] idazlea (Uruguai, 1924-1997)
# [[Luisa Carnés]] idazlea (Madril, 1905-1964)
# [[Concha Castroviejo]] idazlea (Coruña, ç 1910-1995)
# [[Zaruhi Bahri]] idazlea, gizarte ekintzailea (Armenia, 1880-1958)
# [[Hanna K. Korany]] idazlea (Siria, 1870-1898)
# [[Porochista Khakpour]] elebegilea (Siriar-Estatubatuarra, 1978)
# [[Salma Kuzbari]] idazlea, feminista (Libano, 1923-2006)
# [[Tsehay Melaku]] idazlea (Etiopia, 1952)
# [[Rangina Hamidi]] idazlea, politikaria, ekintzailea (Afganistan, 1978)
# [[Louise Aslanian]] idazlea, ekintzaile komunista (Iran-Frantzia, 1904-1945)
# [[Fatemeh Keshavarz]] idazlea (Iran-AEB, 1952)
# [[Senedu Gebru]] idazlea (Etiopia, 1916-2009)
# [[Hayganuş Mark]] idazlea (Armenia, 1885-1966)
# [[Khosrovidukht]] idazlea, musikagilea (Armenia, VIII. mendea)
# [[María Dolores Masana]] kazetaria, idazlea (Bartzelona, 1936)
# [[Marija Strojnik]] '''astronomoa''' (Eslovenia, 1950)
# [[Linda Spilker]] astronomoa (AEB, 1890-1981)
# [[Constance M. Rockosi]] astronomoa (AEB, 1980)
# [[Julena Steinheider Duncombe]] astronomoa (AEB, 1911-2003)
# [[Marie-Jeanne de Lalande]] astronomoa (1768, 1832)
# [[Rosaly Lopes]] astronomoa (Brasil, 1957)
# [[Nikole Lewis]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Nicole Capitaine]] astronomoa (Frantzia, 1948)
# [[Paulina Lira]] astronomoa (Txile, XX. mendea)
# [[Rachel Mandelbaum]] astronomoa (AEB, 1977)
# [[María Cristina Pineda Suazo]] astronomoa (Honduras, 1954)
# [[Mirjana Povic]] astronomoa (Serbia, 1981)
# [[Muriel Mussells Seyfert]] astronomoa (AEB, 1909-1997)
# [[Isabel Márquez Pérez]] astronomoa (Badajoz, 1967)
# [[Josefa Masegosa Gallego]] astronomoa (Almeria, 1957)
# [[Agnes Mary Clerke]] astronomoa (Irlanda, 1842-1907)
# [[Yuki Okoda]] astronomoa (Japonia, 1990)
# [[Denise C. Stephens]] astronomoa (AEB, 1973?)
# [[Sarah Tuttle]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Chanda Prescod-Weinstein]] astronomoa (AEB, 1982)
# [[Kyongae Chang]] astrofisikaria (Hego Korea, 1946)
# [[Jessie Christiansen]] astrofisikaria (Australia, XX.mendea)
# [[Rachel Somerville]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Susan Jane Cunningham]] matematikaria, astronomoa (AEB, 1842-1921)
# [[Phoebe Waterman Haas]] astronomoa (AEB, 1882-1967)
# [[Luisa Landová-Štychová]] astronomoa (Austria-Hungaria, 1885-1965)
# [[Anna Estelle Glancy]] astronomoa (AEB, 1883-1975)
# [[Margaret Mayall]] astronomoa (AEB, 1902-1995)
# [[Martha P. Haynes]] astronomoa (AEB, 1951)
# [[Ilse Cleeves]] astrofisikaria (AEB, XX. mendea)
# [[Carolin Crawford]] astronomoa (Erresuma Batua, 1963)
# [[Janine Connes]] astronomoa (Frantzia, 1934)
# [[Joy Crisp]] geologoa, astronomoa (AEB, XX.mendea)
# [[Florence Cushman]] astronomoa (AEB, 1860-1940)
# [[Rosina Dafter]] astronomoa (Australia, 1875-1959)
# [[Mary Osborne|Mary Osbone]] Gitarrista (AEB, 1921-1992)
# [[Olga Smirnova]] dantzaria (Errusia, 1991)
# [[Olga Smirnova (borrokalaria)]] borrokalaria (Errusia, 1979)
# [[Conchita Martínez]] tenislaria (Huesca, 1972)
# [[Margaret Lindsay]] aktorea (AEB, 1910-1981)
# [[Cristina Cruz Mínguez]] aktorea (Espainia, 1983)
# [[Mercedes Díaz]] aktorea (Espainia, 1894-1960)
# [[Elise Harmon]] asmatzailea (AEB, 1909-1985)
# [[Ingeborg Hochmair]] asmatzailea (Austria, 1953)
# [[Ada Henry Van Pelt]] asmatzailea (AEB, 1838-1923)
# [[Elizabeth Lee Hazen]] asmatzailea (AEB, 1885-1975)
# [[Ruth Handler]] asmatzailea (AEB, 1916-2002)
# [[Lil Hardin Armstrong]] musikagilea (AEB, 1898-1971)
# [[Ruth Brito]] triatleta (Lanzarote, 1980)
# [[Ana María Alonso Zarza]] geologoa, ikertzailea (Avila, 1962)
# [[Chantal Loïal]] dantzaria eta koreografoa (Guadalupe, Frantzia, 1969)
# [[Melba Liston]] tronboijolea, musikagilea (AEB, 1926-1999)
# [[Alice Coltrane]] pianojolea, musikagilea (AEB, 1937-2007)
# [[Mahsa Amini]] erahila(Iran, 2000-2022)
# [[Mélanie Joly]] politikaria (Kanada, 1979)
# [[Nazanin Boniadi]] aktorea (Iran, 1980)
# [[Roxana Saberi]] kazetari atxilotua Iranen (AEB, 1977)
# [[Lili Reinhart]] aktorea (AEB, 1996)
# [[Kiernan Shipka]] aktorea (AEB,1999)
# [[Wanuri Kahiu]] zine-zuzendaria (Kenya, 1980)
# [[Eduarda Mansilla]] idazlea, musikagilea (Argentina, 1834-1892)
# [[Agustina Ortiz de Rozas]] politikaria, filantropoa (Argentina, 1816-1898)
# [[Pauline de Meulan]] idazlea eta kazetaria (Frantzia, 1773-1827)
# [[Margaret Satterthwaite]] Epaile eta legelarien independentziaren gaineko Kontalari Berezia (AEB)
# [[Miren Arenzana Letamendi|Miren Arenzana Letamendia]] artista, eskultorea (Bilbo, 1965)
# [[María Gay]] mezzosopranoa (Bartzelona 1876-1943)
# [[Isabella Colbran]] mezzosoprano (Madril, 1784 - Bolonia, 1845)
# [[Florence Van de Walle]] jornalari belgikarra, communarde Parisko Komunan (1838 - )
# [[Pétroleuse (Parisko Komunako su-emaileak)]] Parisko Komunako su-emaileak (1871)
# [[Manuela Rosas]] ekintzaile politikoa (Argentina, 1817-1898)
# [[Camila O'Gorman]] maitasunagatik fusilatua (Argentina, 1825-1848)
# [[Blanca Podestá]] aktorea (Argentina, 1889-1967)
# [[María Podestá]] aktorea (Argentina, 1875-1954)
# [[Marianne Beth]] abokatua (Viena, 1889-1984)
# [[Diana Russell]] soziologoa eta ekintzailea (Hego Afrika, 1938-2020)
# [[María Esther Podestá]] aktorea (Argentina, 1896-1954)
# [[Susú Pecoraro]] aktorea (Argentina, 1952)
# [[Mona Maris]] aktorea (Argentina, 1901-1991)
# [[Ana Perichon]] aristokrata frantsesa (1775-1847)
# [[María Luisa Bemberg]] aktorea (Argentina, 1922-1995)
# [[Zully Moreno]] aktorea (Argentina, 1920-1999)
# [[Luz Gabás]] idazlea, politikaria (Huesca, 1968)
# [[Ángela Jeria]] arkeologoa, ??idazlea?? (Txile, 1926-2020)
# [[Biblioteken eguna]]
# [[Luisa de Medrano]] akademikoa, poeta eta filosofoa (1484-1527)
# [[Begum Rokeya]] idazlea eta ekintzaile feminista (Kalkuta, 1880-1932)
# [[María Antinea]] aktorea (Jaen,Argentina, 1915-1991)
# [[Mecha Ortiz]] aktorea (Argentina, 1900-1987)
# [[Orfilia Rico]] aktorea (Uruguai,Argentina, 1871-1936)
# [[Nury Montsé]] aktorea (Argentina, 1917-1971)
# [[Silvana Roth]] aktorea, politikaria (Italia,Argentina, 1923-2010)
# [[Marta Extramiana]] idazlea, ilustratzailea, (Gasteiz, 1964)
# [[Vida Akoto Bamfo]] epailea (Ghana, 1949)
# [[Celma Ribas]] abeslaria (Angola, 1982)
# [[Beatriz Matar]] aktorea (Argentina, 1954)
# [[Lita Stantic]] zine-zuzendaria, gidoilaria (Argentina, 1942)
# [[Graciela Borges]] aktorea (Argentina, 1917-1971)
# [[Esther Borao]] ingeniaria, asmatzailea (Zaragoza, 1988)
# [[Mary Daly]] filosofo feminista (AEB, 1928-2010)
# [[Terry McMillan]] idazlea (AEB, 1951)
# [[Esther Rebato Ochoa]] antropologoa, ikertzailea (Bilbo,1957)
# [[María Herrera]] motoziklista (Toledo, 1996)
# [[Ana Carrasco]] motoziklista (Murtzia, 1997)
# [[Elena Rosell]] motoziklista (Valentzia, 1986)
# [[Juana Viale]] aktorea, aurkezlea (Argentina, 1982)
# [[Manuela Viale]] aktorea (Argentina, 1991)
# [[Silvia Legrand]] aktorea (Argentina, 1927-2020)
# [[Marcela Tinayre]] aurkezlea, enpresaburua (Argentina, 1950)
# [[Dolores Fonzi]] aktorea (Argentina, 1978)
# [[Florencia Raggi]] modeloa, aktorea (Argentina, 1972)
# [[Nilda Raggi]] aktorea, zuzendaria (Argentina, 1938)
# [[Ana Celentano]] aktorea (Argentina, 1969)
# [[Danielle Casanova]] Frantziako militante komunista eta erresistentziako kidea (1909-1943)
# [[Fanny Gallot]] Frantziako historialaria (1981 - )
# [[Eulalie Papavoine]] Parisko Komunako erizaina, ustezko su-eragilea (1846-1875)
# [[Claudia di Girolamo]] aktorea, zuzendaria, aktibista (Txile, 1956)
# [[Adriana Barraza]] aktorea, maistra, zuzendaria (Mexiko, 1956)
# [[Fernanda Mistral]] aktorea (Argentina, 1934)
# [[Big Mama Thornton]] blues abeslaria (AEB, 1926-1984)
# [[Lita de Lázzari]] etxekoandre mediatikoa (Argentina, 1925-2015)
# [[China Zorrilla]] aktorea, zuzendaria (Uruguai, 1922-2014)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''iraila''')===
(Ordena: SORTU, ASTRONOMOAK, BESTELAKOAK)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Arantza San Sebastian]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, hezkuntzako aholkularia (Donostia, 1958)
# [[Izaskun Etxeberria]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta irakaslea (Altsasu, 1964)
# [[Kristina Saralegi]] efef'''SORTUA''' baserritarra, abeltzaina, talogilea (Leitza, 1974-2022)
# [[Gotzone Sestorain]] ef--'''SORTUA''' baserritarra, poeta, irrintzilaria (Leitza, 1965)
# [[Victoria Ariño]] efef'''SORTUA''' filantropoa (Ermua, 1889-1974)
# [[Ines Bengoa]] ef--'''SORTUA''' ipuin kontalaria (Tenerife-Lizarra, 1973)
# [[Jeronima Uriarte Elizalde]] ----'''SORTUA''' filantropoa, ongile (Lizarra, 1855-1929)
# [[Emilia Goyena Arraiza]] ef--'''SORTUA''' idazlea, ekintzaile (Lizarra, 1916-1999)
# [[Garbiñe Basarte]] ef--'''SORTUA''' kale-artista, muralista (Lizarra, 1976)
# [[Libe Agirre]] ef--'''SORTUA''' irrati esataria, kazetaria, (Meñaka)
# [[Irati Martin]] ef--''SORTUA''' futbolaria (Durango, 2003)
# [[Anne-Marie Lagarde]] ----'''SORTUA''' idazlea eta ikertzaile (Zuberoa, 1944)
# [[Edurne Azpitarte]] ef--'''SORTUA''' areto-futbolaria (Garai, 1978)
# [[Carmen Pérez Rodrigo]] ef--'''SORTUA''' Euskal Herriko Medikuntzaren Errege Akademiaren lehenengo emakumezkoa (Alonsotegi, 1960)
# [[Mariela SR Coline Fanon]] '''SORTUA''' Haur lapurtua (Guatemala, 1968)
# [[Felisa Ventura]] ef--'''SORTUA''' erizaina eta emagina (Eibar, 1902-1959)
# [[Ana Belén Pintado]] ef--'''SORTUA''' haur lapurtua (Madril, 1973)
# [[Mariam al-Asturlabi]] '''ASTRONOMOAK''' Alepo astrolabio-egilea (Siria, X. gizaldian)
# [[Nadia Zakamska]] astronomoa (Errusia, 1979)
# [[Idit Zehavi]] astronomoa, ikertzailea (Israel, 1969)
# [[Louise Webster]] astronomoa, fisikaria (Australia, 1941-1990)
# [[Alycia J. Weinberger]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Fiammetta Wilson]] astronomoa (Erresuma Batua, 1864-1920)
# [[Jennifer Wiseman]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Rosemary Wyse]] astronomoa (Erresuma Batua, 1957)
# [[Alice Grace Cook]] astronomoa (Erresuma Batua, 1877-1958)
# [[Priscilla Fairfield Bok]] astronomoa (AEB, 19896-1975)
# [[Shadia Habbal]] astronomoa (Siria, XX. mendea)
# [[Deborah Dultzin Kessler]] astronomoa (Mexiko, 1945)
# [[María Luisa Aguilar]] astronomoa(Jauja Peru 1938)
# [[Claire Armstrong]] astronomo amateurra (Britania)
# [[Emma Vyssotsky]] astronomoa (AEB, 1894-1975)
# [[Julie Vinter Hansen]] astronomoa (Danimarka, 1890-1960)
# [[Gladys Vergara]] astronomoa (Uruguai, 1928-2016)
# [[Esmeralda Mallada]] astronomoa (Uruguai, 1937)
# [[Jacqueline Hewitt]] astronomoa (EEBB, 1958)
# [[Catherine Heymans]] astronomoa (Britainia, XX. mendea)
# [[María Teresa Ruiz]] astronomoa (Txile, 1946)
# [[Silvia Torres Castilleja]] astronomoa (Mexiko, 1940?)
# [[Gloria Suzanne Koenigsberger Horowitz]] astronomoa (Mexiko, XX. mendea)
# [[Silvana Navarro Jiménez]] astronomoa (Mexiko, XX. mendea)
# [[Meg Urry]] astronomoa (AEB, 1945)
# [[Maura Tombelli]] astronomoa (Italia, 1952)
# [[Jana Tichá]] astronomoa (Txekia, 1965)
# [[Alenush Terian]] astronomoa (Iran, 1920-2011)
# [[Bobbie Vaile]] astronomoa (Australia, 1959-1996)
# [[Ann Hornschemeier]] astronomoa (EEBB, XX. mendea)
# [[Svetlana Guerasimenko]] astronomoa (Ukraina, 1945)
# [[Jen Gupta]] astrofisikaria (Britaina, XX. mendea)
# [[Maria Antonella Barucci]] astronomoa (Italia, XX. mendea)
# [[Merieme Chadid]] astronomoa (Maroko, 1969)
# [[Madge Adam]] astronomoa (Erresuma Batua, 1912-2001)
# [[Karlina Leksono Supelli]] astronomoa, filosofoa (Indonesia, 1958)
# [[Annapurni Subramaniam]] astronomoa (India, XX. mendea)
# [[Paris Pişmiş]] astronomoa (Turkia-Mexiko, 1911-1999)
# [[Jane Squire]] astronomoa, idazlea, aktibista (Ingalaterra, 1686-1743)
# [[Maritza Soto]] astronomoa (Txile, 1990)
# [[Sara Seager]] astronomoa (Kanada, 1971)
# [[Caterina Scarpellini]] astronomoa, metereologoa (Italia, 1808-1873)
# [[Lenka Šarounová]] astronomoa (Txekia, 1973)
# [[Anneila Sargent]] astronomoa (Erresuma Batua, 1942)
# [[Carlota de Sajonia-Meiningen]] astronomoa (Alemania, 1751-1827)
# [[Jen Gupta]] astrofikaria (Britainia, XX. mendea)
# [[Pilar Ruiz-Lapuente]] astronomoa (Bartzelona, 1964)
# [[Monica Rubio (astronomoa)]] astronomoa (Txile, 1955)
# [[Claudine Rinner]] astronomoa (Frantzia, 1965)
# [[Julia Riley]] astronomoa (Britainia, XX. mendea)
# [[Mercedes Richards]] astronomoa (Jamaika, 1955-2016)
# [[Gabrielle Renaudot]] astronomoa (Frantzia, 1887-1962)
# [[Hilkka Rantaseppä-Helenius]] astronomoa (Finlandia, 1925-1975)
# [[Zinaída Akséntieva]] astronomoa (Ukraina, 1900-1969)
# [[Mary Proctor]] astronomoa (Erresuma Batua, 1862-1957)
# [[Helen Dodson Prince]] astronomoa (AEB, 1905-2002)
# [[Yelena Pitieva]] astronomoa (Errusia, XX.mendea)
# [[Louise du Pierry]] astronomoa (Frantzia, 1746-1807)
# [[Ľudmila Pajdušáková]] astronomoa (Eslovakia, 1916-1979)
# [[Feryal Özel]] astronomoa (Turkia/AEB, 1975)
# [[Mazlan Othman]] astronomoa (Malaysia, 1951)
# [[Sally Oey]] astronomoa (AEB, 1984)
# [[Janina Ochojska]] astronomoa (Polonia, 1955)
# [[Yaël Nazé]] astronomoa (Belgika, 1955)
# [[Camila Navarrete]] astronomoa (Txile, XX. mendea)
# [[Sultana N. Nahar]] astronomoa (Pakistan, 1990)
# [[Carolyn Porco]] astronomoa (AEB, 1953)
# [[Anne Sewell Young]] astronomoa (AEB)
# [[Margaretha Kirch]] astronomoa (Alemania)
# [[Eva Grebel]] astronomoa (Alemania)
# [[Erika Böhm-Vitense]] astronomoa (Alemania-AEB)
# [[Elizabeth Alexander]] irrati-astronomoa, geologoa, fisikaria (Erresuma Batua, 1908-1958)
# [[Victoria Kaspi]] astrofisikaria (AEB-Kanada, 1967)
# [[Ma Chung-pei]] astronomoa (Txina)
# [[Maud Worcester Makemson]] astronomoa (AEB, 1891-1977)
# [[Ala Masévich]] astronomoa (Georgia, 1918-2008)
# [[Karen Masters]] astronomoa (Erresuma Batua, 1979)
# [[Janet Akyüz Mattei]] astronomoa (Turkia, 1943-2004)
# [[Naomi McClure-Griffiths]] astronomoa (Turkia, 1943-2004)
# [[Susan McKenna-Lawlor]] astronomoa (AEB, 1975)
# [[Karen Jean Meech]] astronomoa (AEB, 1959)
# [[Anja Cetti Andersen]] astronomoa (Danimarka, 1965)
# [[Duília de Mello]] astronomoa (Brasil, 1963)
# [[Ruth Murray-Clay]] astronomoa (AEB, XX.mendea)
# [[Alice Archenhold]] astronomoa (Alemania, 1874-1943)
# [[Anne Archibald]] astronomoa (Kanada- Erresuma Batua, 1976)
# [[Elizabeth Lada]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Nidia Morrell]] astronomoa (Argentina, 1953)
# [[Teresa Lago]] astronomoa (Portugal, 1947)
# [[Gemma Lavender]] astronomoa (Erresuma batua, 1986)
# [[Farzana Aslam]] astronomoa, fisikaria (Pakistan, XX.mendea)
# [[Pauline Barmby]] astronomoa (Kanada, 1972)
# [[Margaret Lindsay Huggins]] astronomoa (Erresuma Batua 1948-1915)
# [[Gemma Lavender]] astronomoa (Erresuma Batua, 1986)
# [[Helen Lines]] astronomoa (AEB, 1918-2001)
# [[Martha Betz Shapley]] astronomoa (AEB, 1890-1981)
# [[Christy A. Tremonti]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Elizabeth Beckley]] argazkilari astronomikoa (Britaina Handia, 1846-1927)
# [[Ewine van Dishoeck]] astronomo eta fisikaria (Herbehereak, 1955)
# [[Kathleen Ollerenshaw]] astronomoa eta matematikaria (Britaina Handia, 1912-2014)
# [[Anna Frebel]] astronomoa (Alemania, 1980)
# [[Alicia M. Soderberg]] astrobomoa (AEB, 1977)
# [[Caroline Furness]] astronomoa (AEB, 1869-1936)
# [[Ethel Bellamy]] astronomo, sismologo (Erresuma Batua, 1981-1960)
# [[Amy Barger]] astronomoa (AEB, 1971)
# [[Yevguenia Bugoslávskaia]] astronomo sobietarra (1899-1960)
# [[Reysa Bernson]] astronomoa (Frantzia, 1904-1944)
# [[Elizabeth Brown]] astronomoa (Erresuma Batua, 1830, 1899)
# [[Miriam Burland]] astronomoa (Kanada, 1902-1996)
# [[María Herreros|Maria Herreros]] ilustratzailea, (Valentzia, 1983)
# [[Yelena Davydova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1961)
# [[Zoja Grancharova]] gimnasta artistikoa (Bulgaria, 1966)
# [[Natalia Kutxinskaia|Natalia Kuchinskaya]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1949)
# [[Larisa Petrik]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1949)
# [[Dörte Thümmler|Dorte Thummler]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1974)
# [[Klaudia Rapp]] gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Jelena Grosheva]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1979)
# [[Lăcrămioara Filip|Lacramioara Filip]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Yun Mi Kang]] gimnasta artistikoa (Korea, 1988)
# [[Isabelle Severino]] gimnasta artistikoa (Paris, 1980)
# [[Mo Huilan|Mo Hullan]] gimnasta artistikoa (Txina, 1979)
# [[Xuan Liu]] gimnasta artistikoa (Txina, 1979)
# [[María Teresa Vera]] musikagilea, gitarra-jolea (Kuba, 1895-1965)
# [[Nadine Heredia]] politikaria, Lehen dama (Peru, 1976)
# [[Carolina Malchair]] gimnasta erritmikoa (Malaga, 1982)
# [[Liliana Vitale]] musikagilea, abeslaria (Argentina, 1959)
# [[Rosario Ustáriz Borra]] poeta (Echo, 1927- Jaca, 2009)
# [[Karin Ohlenschläger|Karin Ohlenschlager]] arte kudeatzailea (Alemania, 1959 + Gijon, 2022)
# [[Elise Ray]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1982)
# [[Noor Jordaniakoa]] arkitektoa, erregina ohia (AEB, 1951)
# [[Joyce DiDonato]] mezzosopranoa (AEB, 1969)
# [[Susan Graham]] mezzosopranoa (AEB, 1960)
# [[Simona Amânar]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Amy Chow]] gimnasta artistikoa (Kaliformia, 1978)
# [[Kristen Maloney]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1981)
# [[Tasha Schwikert]] gimnasta artistikoa (Las Vegas, 1984)
# [[Liudmila Yezhova]] gimnasta artistikoa (Mosku, 1982)
# [[Courtney McCool]] gimasta artistikoa (Kansas, 1988)
# [[Patrizia Ciofi]] mezzosopranoa (Italia, 1967)
# [[Miah Persson]] sopranoa (Suedia, 1969)
# [[Karita Mattila]] sopranoa (Finlandia, 1960)
# [[Anne Sofie von Otter]] mezzosopranoa (Suedia, 1955)
# [[Birgitta von Otter]] kazetaria, idazlea (Hungaria-Suedia, 1939)
# [[Vera Rozsa]] abeslaria, kantu-maistra (Hungaria, 1917)
# [[Ileana Cotrubaş]] abeslaria, kantu-maistra (Errumania, 1939)
# [[Hannah Wilke]] artista, performacelaria (AEB, 1940-1993)
# [[Jelena Dolgopolova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1975)
# [[Rozalia Galiyeva|Rozaliya Galiyeya]] Gimnasta artistikoa (Uzbekistan,1977)
# [[Kim Zmeskal]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1976)
# [[Wendy Bruce]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1992)
# [[Betty Okino]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1975)
# [[Kerri Strug]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1977)
# [[Elena Gómez Servera|Elena Gomez]] gimnasta artistikoa (Manacor, 1985)
# [[Eva Hesse]] eskultorea (Alemania/AEB, 1936-1970)
# [[Yvonne Rainer]] dantzaria, koreografoa (AEB, 1934)
# [[Dorothea Röschmann]] sopranoa (Alemania, 1967)
# [[Teresa Stratas]] sopranoa (Kanada, 1938)
# [[Laura Campos]] gimnasta artistikoa (Merida, 1988)
# [[Barbara Ehrenreich]] saiakeragile eta gizarte ekintzailea (EEBB, 1941-2022)
# [[Silvia Bel]] aktorea (Bartzelona, 1970)
# [[Lucy R. Lippard]] idazlea, arte-kritikaria (AEB, 1937)
# [[Alina Szapocznikow]] eskultorea, holokaustotik bizirik ateratakoa (Polonia, 1926-Frantzia1970)
# [[Nancy Holt]] eskultorea (AEB, 1938-2014)
# [[Beverly Pepper]] eskultorea (AEB, 1922-2020)
# [[Barbara Rose]] arte-kritikaria (AEB, 1936-2020)
# [[Anne Truitt]] eskultorea (AEB, 1921-2004)
# [[Mary Pinchot Meyer]] eskultorea (AEB, 1920-1964)
# [[Lotte Lenya]] abeslaria, aktoreaa (Viena, 1898-1981)
# [[Evelyn Lear]] sopranoa (AEB, 1926-2012)
# [[Gisela May]] aktorea, abeslaria, irakaslea (Alemania, 1924-2016)
# [[Hildegard Knef]] abeslaria, aktorea, idazlea (Alemania, 1925-2002)
# [[Ute Lemper]] aktorea, abeslaria (Alemania, 1963)
# [[Greta Keller]] mezzosopranoa, aktorea (Austria, 1903-1977)
# [[Soile Isokoski]] sopranoa (Finlandia, 1957)
# [[María Cruz Berrocal]] arkeologoa (España. XX. mendea)
# [[Leily Santizo]] abokatua (Guatemala)
# [[Nineth Montenegro]] politikaria (Guatemala, 1957)
# [[Siomara Sosa]] fiskala (Guatemala, 1975)
# [[Lucrecia Hernández Mack]] politikaria (Guatemala, 1973)
# [[Nerea Aresti]] historialaria (Bilbo, 1961)
# [[Ellen Beeman]] idazle, bideojokogilea (AEBo, 1964)
# [[Kathleen Battle]] sopranoa (AEB, 1948)
# [[Zury Ríos]] politikaria (Guatemala, 1968)
# [[Sandra Torres]] politikaria (Guatemala, 1955)
# [[Marta Luxán]] soziologoa (Bilbo, 1970)
# [[Harolyn Blackwell]] sopranoa (AEB, 1955)
# [[Carol Vaness]] sopranoa (AEB, 1952)
# [[Hanna Hammarström]] asmatzailea (tel. kablea) (Suedia, 1829-1914)
# [[Laura Mora]] zinema zuzendaria (Kolonbia, 1981)
# [[Isa Campo]] zinema zuzendaria (Oviedo, 1975)
# [[Susan Tedeschi]] abeslaria (AEB, 1970)
# [[Mary Hallock-Greenewalt]] asmatzailea (siria-AEB, 1871-1950)
# [[Sarah Guppy]] asmatzailea (Britainia, 1770-1852)
# [[Melissa George]] asmatzailea, aktorea (Australia, 1976)
# [[Rachel Blanchard]] aktorea (Kanada, 1976)
# [[Txaro Arrazola]] artista, margolaria (Gasteiz, 1963)
# [[Cristina Lucas]] artista, feminista (Ubeda, 1973)
# [[Laura Mulvey]] zinema feminista teorialaria (Oxford, 1941)
# [[Vi Redd]] jazz abeslaria, saxofoi jolea (AEB, 1928)
# [[Sweet Emma Barrett]] jazz abeslaria, pianojolea (AEB, 1897-1983)
# [[Terin Humphrey]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1986)
# [[Hollie Vise]] gimnasta artistikoa (Texas, 1987)
# [[Renske Endel]] gimnasta artistikoa (Herbereak, 1983)
# [[Dominique Moceanu|Dominique Moceau]] gimnasta artistikoa (Kalifornia, 1981)
# [[Amanda Borden|Amanda Border]] gimnasta artistikoa (Ohio, 1977)
# [[Jaycie Phelps]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1979)
# [[Olesia Dudnik]] gimnasta artistikoa (Ukrania, 1974)
# [[Jadiyetu El Mohtar]] Fronte Polisarioaren Espainiako Ordezkaritzako kidea (Sahara, 1959)
# [[Staša Zajović|Stasa Zajovic]] feminista, giza eskubideen aldeko aktibista (Montenegro, 1953)
# [[Lepa Mladjenovic]] feminista, giza eskubideen aldeko aktibista LGBT (Belgrad, 1954)
# [[Manuela Martelli]] zinema aktore eta zuzendaria (Santiago, Txile, 1983)
# [[Sultana Khaya]] saharar ekintzailea (Sahara ??)
# [[Salma Solaun]] gimnasta erritmikoa (Gasteiz, 2005)
# [[Elena López Riera|Elena Lopez Riera]] zinegilea (Orihuela, 1982)
# [[Martina de Zuricalday]] enpresaburua (Bilbo, 1839-1932)
# [[Isabel Cadenas]] kezetaria, dokumentalista (Basauri, 1982)
# [[Margarita Salaberria Galarraga]] diplomatikoa (Madril?, 1911-2000)
# [[Aline Griffith]] kondesa, espioia (AEB, 1923-2017)
# [[Anne-Marie Ménand]] communarde, Parisko Komunan ibilitako emakumea (Frantzia, 1837- )
# [[Louise Pioger]] communarde, Parisko Komunan ibilitako emakumea (Frantzia, 1848-1920)
# [[Marisa Linton]] Frantziako Iraultzan espezializatutako historiagilea (Erresuma Batua, 1848-1920)
# [[Michèle Riot-Sarcey]] Historia garaikideko eta genero-historiako irakaslea (Frantzia, 1943- )
# [[Emakumeak Parisko Komunan]] (Frantzia, 1871)
}}
=== Hobetuak 2022 ===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Maite Maruri]] opera abeslaria (Plentzia, 1979)
# [[Maria Angeles Mezkiritz|Maria Angeles Mezkiriz]] nafar arkeologoa (Faltzes, 1929)
# [[María Francés]] nafar aktorea (Tutera, 1887-1987)
# [[Violeta Parra]] abeslaria eta musikagilea (Txile, 1917-1967)
# [[Nekane Sarobe]] bikoizlea (Donostia, 1953)
# [[Consuelo Flecha]] pedagogoa (Bilbo, 1948)
# [[Beatriz Martinez de Antoñana]] aktorea (Araba,1975)
# [[Susan B. Anthony]] feminista eta sufragista (EEBB)
# [[Margot Frank]] Holokaustoaren biktima, Ana Franken ahizpa (Alemania,1926-1945)
# [[Elisabeth Larena]] aktorea (Bizkaia, 1989)
# [[Arantza Idiazabal Gorrotxategi]] irakaslea eta euskaltzain urgazlea (Gipuzkoa, 1945)
# [[Maitane Urbieta]] irratiko kirol-kazetaria eta UEFA Europa Leagueko lehen emakume-berriemailea (Gipuzkoa, 1983)
# [[Blanca Vidal]] aktorea (Bilbo, 1885-1962)
# [[Agustina Aragoikoa]] heroia (Katalunia,1786-1857)
# [[Teresa Aranguren]] Kazetaria (Araba, 1944)
# [[Felisa Mary]] aktorea (Bizkaia, 1892-1956)
# [[Fariba Sheikhan]] aktorea eta abeslaria (Bizkaia, 1988)
# [[Isabel Mellén]] arte-historialaria, ikertzailea eta dibulgatzailea (Araba, 1986)
# [[Maria Moliner]] liburuzaina, filologoa eta hiztegigilea (Zaragoza, 1900-1981)
# [[Alice Stone Blackwell]] feminista, giza-eskubideen defendatzailea (AEB, 1857-1950)
# [[Lucy Stone]] Kazetaria, feminista, abolizionista,sufragista (AEB, 1818-1893)
# [[Rosa Bonheur]] animalia-margolaria eta eskuturagilea (Frantzia, 1822-1899)
# [[Maryse Choisy]] Kazetaria, idazlea eta saiakeragilea (Lapurdi, 1903-1979)
# [[Pilar López Júlvez]] dantzaria eta koreografoa (Gipuzkoa, 1912-2008)
# [[Concepción Aleixandre]] mediku, ginekologo, asmatzaile, zientzialari... (Valentzia, 1862-1952)
# [[María Puy Uitzi]] historialaria (Nafarroa, 1915-2008)
# [[Corín Tellado]] maitasun istorio laburren idazlea (Asturias, 1927-2009)
# [[Matilde Huitzi]] maistra, pedagogoa, abokatua, feminista (Nafarroa, 1980-1965)
# [[Concha Espina]] idazlea (Kantabria, 1869-1955)
# [[Izaskun Uranga]] abeslaria (Bizkaia, 1950)
# [[Ixone Sádaba]] argazkilaria (Bilbo, 1977)
# [[Joaquina Eguaras]] Granadako Unibertsitateko 1. irakaslea, hebraista, arabista (Nafarroa-Granada, 1897-1981)
# [[Sara Baras]] flamenko dantzaria eta koreografoa (Cadiz, 1971)
# [[Ainhoa Garai]] aktorea (Gipuzkoa, 1983)
# [[Laura García]] judo jokalari-paralinpikoa (Nafarroa, 1981)
# [[Marina Ginestà]] Kazetaria, itzultzailea, gerra zibileko militante komunista (Katalunia, 1919-2014)
# [[Axun Aierbe]] itzultzailea (Gipuzkoa,1968-2008)
# [[Amaia Osaba]] piraguista (Nafarroa, 1975)
# [[Fatema Mernissi]] idazlea eta soziologoa (Maroko, 1940-2015)
# [[Eva Gonzalès]] margolaria (Frantzia, 1849-1883)
# [[Maria Luisa Ozaita]] musikagilea eta emakumeek egindako hedapenean aitzindaria (Barakaldo, 1939-2017)
# [[Isabel Fernández Reviriego]] musikaria, ekoizlea eta artista grafikoa (Bizkaia,1979)
# [[Teresa Calo]] aktorea, dramagilea eta gidoigilea (Gipuzkoa, 1955)
# [[Cris Lizarraga]] abeslaria, feminsta eta aktibista (Bizkaia, 1992)
# [[Sonia Ruiz de Azua]] psikologoa, ikertzailea, psikiatria-irakaslea (Bizkaia, 1979)
# [[Begoña Bilbao Alboniga]] idazlea, musikagilea eta euskaralaria (Bizkaia, 1932-2005)
# [[Najat El Hachmi]] idazle amazigha (Katalunia,)
# [[Ellen Ochoa]] astronauta (AEB, 1958)
# [[María Luz Morales]] kazetaria, idazlea (Galizia- Bartzelona)
# [[Cristina Petite]] atleta (Bizkaia,1972)
# [[Irene Loizate]] txirrindularia, duatloilaria (Bizkaia, 1995)
# [[Maritxu Housset]] gomazko paleta pelotaria (Lapurdi, 1981)
# [[Eider Hurtado]] kazetaria (Bizkaia, 1981)
# [[Gina Pane]] artista (Lapurdi, 1939-1990)
# [[Ruth Arnon]] biokimikaria (Israel, 1933)
# [[Andere Arriolabengoa]] bertsolaria (Araba, 1982)
# [[Rosa Chacel]] idazlea (Valladolid, 1898-1994)
# [[Dora Maar]] argazkilaria (Frantzia, 1907-1994)
# [[Maribel Forcadas]] medikua (Zaragoza, 1949-2012)
# [[Eneritz Iturriagaetxebarria]] txirrindularia, zuzendaria (Bizkaia, 1980)
# [[Ziortza Isasi]] txirrindularia (Bizkaia, 1995)
# [[Valentina Tereshkova]] espaiora joandako 1. emakumea (Errusia, 1937)
# [[Izaskun Osés]] paralinpiar atleta (Nafarroa, 1984)
# [[Ziortza Villa]] ultrairaupen-txirrindularia (Bizkaia, 1983)
# [[Penelope Barker]] aktibista (Tearen matxinada) (AEB, 1728-1796)
# [[Susan la Flesche Piccotte]] Ipar Amerikako omaharar natiboa eta 1.mediku indigena (AEB, 1865-1915)
# [[Rosana Ubanell]] kazetaria, eleberrigilea (Nafarroa, 1958)
# [[Julia Juániz]] muntatzailea, zine-zuzendaria eta bideo-artista (Nafarroa, 19??)
# [[Carmen Adarraga]] kirolaria (Gipuzkoa, 1921-2004)
# [[Cristina Pardo]] kazetaria, telebista-aurkezlea (Nafarroa, 1977)
# [[Esther Basurto]] boleibol kirolaria (Gipuzkoa, 1978)
# [[Isabel Urkiola]] arabar esploratzailea (Gasteiz, 1854-1911)
# [[Begoña Pro]] kazetaria eta idazlea (Iruñea, 1971)
# [[Itziar Urretabizkaia]] aktorea (Donostia, 1978)
# [[Maria Abbadia-Ürrüstoi]] idazlea, ekintzaile feminista (Paris, 1837-1913)
# [[Simone Veil]] Holokaustotik bizirik irtendako magistratu eta politikaria (Frantzia, 1927-2017)
# [[Igone Arribas]] gimnasta ohia (Barakaldo, 1983)
# [[Vera Rubin]] astronomoa, aitzindaria (AEB, 1928-2016)
# [[Mary Jobe Akeley]] esploratzailea, alpinista eta argazkilaria (AEB, 1878-1966)
# [[Blanca Castilla de Cortázar]] antropologoa eta filosofoa (Gasteiz, 1951)
# [[Elena Martínez de Madina]] filologoa (Gasteiz, 1962)
# [[Maria Weston Chapman]] abolizionista (AEB, 1806-1885)
# [[Leire Apellaniz]] zinema-ekoizlea (Bilbo, 1975)
# [[Maddi Ariztia]] ipuin bildumagilea, aitzindaria (Lapurdi, 1887-1972)
# [[María Teresa Lozano]] matematikaria, aitzindaria (Iruñea, 1946)
# [[Dorotea Barnés]] kimikaria, aitzindaria (Iruñea, 1904-2003)
# [[Eva Amaral]] abeslaria, konpositorea (Zaragoza, 1972)
# [[Amaia Lasa]] idazlea (Getaria, 1948)
# [[Virginia Apgar]] pediatra, Apgar testaren asmatzailea (AEB, 1909-1974)
# [[Anna Mani]] fisikaria, metereologoa (India, 1918-2001)
# [[Georgia O'Keeffe]] margolaria (AEB, 1887-1986)
# [[Anne Lezea]] gimnasta erritmikoa (Zarautz, 2001)
# [[Oiana Blanco]] judoka (Orio, 1983)
# [[Anne Frank]] alemaniar judu idazlea (Alemania, 1929)
# [[Tessa Andonegi]] aktorea (Donostia 1968, 1983)
# [[Loli Albero]] poeta, idazlea (Iruñea, 1962)
# [[Arantxa Aldalur]] poeta (Azkoitia, 1963)
# [[Olivia Newton-John]] abeslaria, aktorea (Cambridge, 1948-2022)
# [[Regina Salcedo]] idazlea, irudigilea, gidoigilea (Iruñea, 1972)
# [[Regina Araluze]] irrintzilaria (Bermio, 1922-2012)
# [[Olga Holtz]] matematikaria (Errusia, 1973)
# [[Phillis Wheatley]] poesia argitaratutako 1. emakume afroamerikar esklaboa (Afrika/AEB, 1753-1784)
# [[Teresa Lopez de Munain]] aktorea, irakaslea (Bilbo, 1963)
# [[Lizar Begoña]] poeta (Sopela, 1997)
# [[Mertxe Rodriguez]] antzezle eta pailazoa (Lasarte-Oria, 19868)
# [[Maite Gonzalez]] idazlea, itzultzailea (Donostia, 1943)
# [[Olatz Beobide]] aktorea, zuzendaria (Sopela, 1964)
# [[Nerea Elustondo]] bertsolaria, irakaslea (Legazpi, 1981)
# [[Sara Carracelas]] igerilari paralinpikoa (Donostia, 1975)
# [[Aranzazu González]] igerilari paralinpikoa (Donostia, 1981)
# [[Marisa González]] multimedia-artista (Bilbo, 1943)
# [[Mari Carmen Rubio]] arkulari paralinpikoa (Iruñea, 1961)
# [[Pilar Goya]] kimikaria (Gasteiz, 1951)
# [[Elizabeth Kenny]] erizaina, polio tratamentua (erizaina, 1880-1952)
# [[Garazi Kamio]] kazetaria, idazlea (Gipuzkoa, 1979)
# [[Patricia Karrikaburu]] errugbi jokalaria (Zuberoa, 1988)
# [[Emma Fursch-Madi]] sopranoa (Baiona, 1847-1894)
# [[Miriam Arrillaga]] pilotaria (Aginaga, 2000)
# [[Concha Espinosa ]] sindikalista (Bilbo, 1954-2008)
# [[Salome Gabunia]] etnologoa, euskaltzain urgazlea (Georgia, 1951)
# [[Gracianne Hastoy]] eleberrigilea (Oloroe-Donamaria, 1968)
# [[Uxue Juárez]]idazlea, arte-zuzendaria (Iruñea1981)
# [[Amalia Galarraga]] idazlea, feminista (Donostia, 1895-1971)
# [[Gloria Alcorta]] idazlea (Lapurdi-Argentina, 1951-2012)
# [[Arantza Ugalde]] sismologoa (Barakaldo, 1966)
# [[Zinaida Serebriakova]] margolaria (Errusia, 1884-1967)
# [[Siofra O´Leary]] Giza Eskubideen Europako Auzitegiko lehenengo emakume lehendakaria (Irlanda, 1968)
# [[Elena Loyo]] atleta, modelo ohia (Araba, 1983)
# [[Ángeles González-Sinde]] politikaria, gidoilaria eta zinema zuzendaria (Madril, 1965)
# [[Maider Segurola]] kazetaria (Lasarte-Oria, 1982)
# [[Leticia Canales]] surflaria (Bilbo, 1995)
# [[Rosa Elizburu]] irakaslea, alkate ohia (Arrasate, 1958)
# [[Amaia Lanbarri]] futbolaria (Arrigorriaga, 1992)
# [[Lola Rodríguez (aktorea)]] modeloa, aktibista (Las Palmas, 1998)
# [[Esti Markez]] abeslaria (Gipuzkoa, 1999)
# [[Clara Schumann]] piano-jolea, musikagilea (Alemania, 1819-1896)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''abuztua''')===
(Ordena alfabetikoan)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Edurne Garitazelaia]] efef'''SORTUA''' euskaltzalea (Zaldibar, 1926-2005)
# [[Irati Fernandez Gabarain|Irati Fernández Gabarain]] ef--'''SORTUA''' ilustratzailea (Iruñea 1983)
# [[Mercedes Lorenzo]] efef'''SORTUA''' bilbotar ospetsua (Lugo 1915- Arrasate 1996)
# [[Albina Shishova]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1966)
# [[Alexandra Georgiana Eremia]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Alexandra Marinescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1982)
# [[Alice Salomon]] erreformista soziala (Alemania, 1872-1948)
# [[Alicia Pietri de Caldera]] museo zuzendaria, Venezuelako 1. dama (Venezuela, 1923-2011)
# [[Ana Luísa Amaral]] poeta, itzultzailea, irakaslea (Portugal, 1956-2022)
# [[Anabell López]] abeslaria (Kuba, 1963)
# [[Anastasiya Kolesnikova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1983)
# [[Andreea Cacovean]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1978)
# [[Andreea Isărescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Andreea Munteanu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1998)
# [[Andreea Raducan]] Ginnasta artistikoa (Errumania, 1983)
# [[Andreea Ulmeanu]] Ginnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Ángela Irene]] abeslaria (Argentina, 1956)
# [[Anna Chepeleva]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1984)
# [[Anna Grudkó|Ana Grudkó]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1990)
# [[Annia Hatch]] Gimnasta artistikoa (Kuba-EEBB, 1978)
# [[Ashley Miles]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1985)
# [[Ashley Postell]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1986)
# [[Astrid Heese]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Atotoztli II]] erregina azteka (Mexiko, xv. mendea)
# [[Aurelia Dobre]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1972)
# [[Azucena Rodríguez]] film-zuzendaria (Madril, 1955)
# [[Betti Schieferdecker]] Gimnasta artistikoa (Alemana, 1968)
# [[Bi Wenjing]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Boriana Stoyanova]] Gimnasta artistikoa (Bulgaria, 1969)
# [[Care Santos]] idazlea (Bartzelona, 1970)
# [[Carly Patterson]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1988)
# [[Carmen Ionescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Cătălina Ponor]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Cecilia Mangini]] Argazkilaria, zinegilea (Erroma, 1927-2021)
# [[Celestina Popa]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1970)
# [[Coco Fusco]] artista bisuala (AEB, 1960)
# [[Corina Ungureanu]] Gimnasta artitikoa (Errumania, 1980)
# [[Courtney Kupets]] gimnasta artistikoa (Texas, 1986)
# [[Cristina Bontaş|Cristina Bontas]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Cristina Elena Grigoras]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1966)
# [[Dagmar Kersten]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1970)
# [[Daniela Maranduca]] Gimnasta artitikoa (Errumania, 1976)
# [[Diana Morawe]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Diane Schuur]] abeslaria, piano-jolea (AEB, 1953)
# [[Dina Kochetkova]] Gimnasta artistikoa (Mosku, 1977)
# [[Dinah Washington]] abeslaria (AEB, 1937-2018)
# [[Dolores García-Negrete Ruiz Zarco]] politikaria frankismoak eraila (Jaén, 1886-1940)
# [[Dominique Dawes]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1976)
# [[Dora García (artista)]] artista (Valladolid, 1965)
# [[Duan Zhou]] Gimnasta artistikoa (Txina XX.mendea)
# [[Ecaterina Szabo]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Elena Espinosa]] ekonomialaria eta politikaria (Ourense, 1960)
# [[Elisabeth Altmann-Gottheiner]] ekonomialaria, irakaslea (Alemania, 1874-1930)
# [[Elvira Altés]] kazetaria, irakaslea, genero ikertzailea (Bartzelona, XX. mendea)
# [[Émilie Lepennec|Emilie Lepennec]] Gimnasta artistikoa (Paris, 1987)
# [[Emme (abeslaria)]] aktorea, abeslaria (Argentina, 1982)
# [[Esther Phillips]] abeslaria (AEB, 1935-1984)
# [[Eugenia Golea]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1971)
# [[Eugenia Popa]] gimnasta artistikoa (Bucarest, 1973)
# [[Fernanda Canales]] arkitektoa (Mexiko, 1974)
# [[Florica Leonida]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Francesca Llopis]] margolaria, bideo-artista (Bartzelona, 1958)
# [[Gabriela Potorac]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Gabriele Faehnrich]] Gimnasta artistikoa (Alemania, 1968)
# [[Germaine Tillion]] etnologoa,erresistentziakoa (Frantzia, 1907-2008)
# [[Gina Gogean]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1977)
# [[Hana Říčná]] Gimnasta artistikoa (Txekia, 1968)
# [[Inga Shkarupa]] Gimnasta artistikoa (Ukaina, 1981)
# [[Ioanna Petrovschi]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Ionela Loaieş]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Irina Baraksanova|Irina BAraksanova]] Gimnasta artistikoa (Uzbekistan, 1969)
# [[Irina Yarotska]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1985)
# [[Jacqueline Lamba]] margolaria (Frantzia, 1910-1993)
# [[Jekaterina Lobazniuk]] Gimnasta artistikoa (Uzbekintan, 1983)
# [[Jelena Piskun]] Gimnasta artistikoa (Bielorrusia, 1978)
# [[Jelena Produnova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1980)
# [[Jelena Zamolodchikova]] Gimnasta artistikoa (Mosku, 1982)
# [[Jessie Tarbox Beals]] argazkilaria, fotokazetaria (AEB, 1870-1942)
# [[Judith Joy Ross]] argazkilaria (AEB, 1946)
# [[Julia Zenko]] abeslaria, aktorea (Argentina, 1958)
# [[Katie Heenan]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1985)
# [[Kim Kwang-suk (gimnasta)]] Gimnasta artistikoa (Ipar Korea, 1976)
# [[Koko Taylor]] Blues abeslaria (AEB, 1928-2009)
# [[Kristina Pravdina]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1990)
# [[Kui Yuanyuan]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Larissa Fontaine]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1977)
# [[Laura Cutina]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Laura Morante]] aktorae, gidoilaria, film-zuzendaria (Italia, 1956)
# [[Lavinia Agache]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Lavinia Miloşovici]] Gimnasta artistikoa (Errumania,1976)
# [[Léonie Duquet]] Argentinako diktaduran desagertu eta hil zuten moja (Frantzia, 1916-1977)
# [[Leopoldina Núñez Lacret]] musikagilea, irakaslea, gitarra-jolea (Kuba, 1918)
# [[Lilia Podkopayeva]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1996)
# [[Ling Jie]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1982)
# [[Liuba María Hevia]] abeslaria, kantautorea (Kuba, 1964)
# [[Liubov Sheremeta|Liubon Sheremeta]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1980)
# [[Liudmila Yezhova]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Loredana Boboc]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Lu Märten]] idazlea, feminista (Alemania, 1879-1970)
# [[Ludivine Furlon]] Gimnasta artistikoa (Nimes, 1980)
# [[Lya Ímber de Coronil]] pediatra (Ukrania-Venezuela, 1914-1981)
# [[María Ángela Nieto]] zientzialaria, ikertzailea (Madril, 1960)
# [[María Eugenia Ibáñez]] kazetaria (Bartzelona, 1946)
# [[Maria Girona i Benet]] margolaria, grabatzailea (Bartzelona, 1923-2015)
# [[María Grever]] musikagilea Mexiko, 1885-1951)
# [[Maria Kriutxkova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1988-2015)
# [[María Luisa Herrera]] arkeologoa (Espainia, 1913-2012)
# [[Maria Mercè Roca]] idazle eta politikaria (Girona, 1958)
# [[Maria Neculita]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[María Soledad Corchón Rodríguez]] Arkeologoa (Santander, 1947)
# [[Marián Farías Gómez]] abeslaria (Argentina, 1944)
# [[Marianela Balbi]] kazetaria (Venezuela, 1963)
# [[Marie Stritt]] aktorea (Austriar Inperioa, 1855-1928)
# [[Martina Jentsch]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1968)
# [[Mary McLeod Bethune]] aktibista (AEB, 1875-1955)
# [[Matilda De Angelis]] abeslaria, aktorea (Italia, 1995)
# [[Maxi Gnauck]] gimnasta artistikoa (Alemania)
# [[Menene Gras]] filosofoa, arte-kritikaria, ikertzailea (Bartzelona, 1957)
# [[Meng Fei]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Mercedes Oliveira Malvar]] filosofoa (Pontevedra, 1957)
# [[Mihaela Stanulet]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Milagros Socorro]] kazetaria (Venezuela, 1960)
# [[Mirela Barbălată|Mirela Barbalata]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Mirela Pasca]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[Mirela Tugurlan]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Mohini Bhardwaj]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1978)
# [[Monica Roșu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Nadia Hategan]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Nancy Wilson (abeslaria)]] abeslaria (AEB, 1937-2018)
# [[Nao Bustamante]] multimedia artista (AEB, 1969)
# [[Natalia Bobrova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1978-2015)
# [[Natalia Ilienko]] gimnasta artistikoa (Kazakhstan, 1967)
# [[Natalia Kalinina]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1973)
# [[Natalia Yurchenko]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1966)
# [[Natalia Ziganshina]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1985)
# [[Nicoleta Daniela Șofronie]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1988)
# [[Oana Ban]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Olga Bicherova]] gimnasta artistikoa (Mosku, 1967)
# [[Olga Mostepanova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1970)
# [[Olga Rashchupkina]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1984)
# [[Olga Teslenko]] Gimnnasta artiistikoa (Ukaina, 1981)
# [[Paula Heredia]] zinemagilea (El Salvador, 1957)
# [[Pegeen Vail Guggenheim]] margolaria (Suitza-AEB, 1925)
# [[Phoebe Mills]] Gimnasta artistikoa (Illinois, 1972)
# [[Polina Miller]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 2000)
# [[Rachel Tidd]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1984)
# [[Raquel Meller]] kupletista (Tarazona, 1888-1962)
# [[Rosa Bustamante Montoro]] arkitektoa (Madril, 1962)
# [[Rosa María Calaf]] kazetaria (Bartzelona, 1945)
# [[Sabina Cojocar]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Samantha Sheehan]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1986)
# [[Sandra Mihanovich]] abeslaria, aktorea (Argentina, 1957)
# [[Sandra Uve]] ilustrattzailea, dibilgatzaile zientifikoa (Bartzelona, 1972)
# [[Sara Bendahan]] medikua (Venezuela, 1906-1946)
# [[Sara González]] abeslaria, kantautorea (Kuba, 1949)
# [[Sarah E. Goode]] asmatzailea (AEB, 1855-1905)
# [[Shannon Miller]] gimnasta artistikoa (Estatu Batuak, 1977)
# [[Shemekia Copeland]] Blues-kantaria (New York, 1979)
# [[Silvia Buabent]] politikaria, berdintasunean espezializatua (Madril, 1973)
# [[Silvia Rau]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Silvia Stroescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Simona Pauca]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1969)
# [[Simona Renciu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Sofía Ímber]] kazetaria, museo-kontserbadorea (Moldavia-Venezuela, 1924-2017)
# [[Soledad Bravo]] abeslaria (Logroño-Venezuela, 1943)
# [[Tatiana Frolova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1967)
# [[Tatiana Lysenko (gimnasta)]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[Tatiana Yarosh]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1981)
# [[Teresa Parodi]] kantautorea, politikaria (Argentina, 1947)
# [[Trinidad Taracena del Piñal]] Arkeologoa (Santander, 1926-Ceuta, 2017)
# [[Ulrike Klotz]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1960)
# [[Vanda Hădărean]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1976)
# [[Vera Kolesnikova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1968)
# [[Verónica Condomí]] abeslaria, konpositorea, gitarra jolea (Argentina, 1960)
# [[Viktoria Karpenko]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1984)
# [[Virginia Amposta Amposta]] sindikalista, frankismoak eraila (Bartzelona, 1903-1939)
# [[Virginia Pereira Álvarez]] mediku ikertzailea (Venezuela, 1888-1947)
# [[Xiomara Laugart]] abeslaria (Kuba, 1960)
# [[Yevgueniya Kuznetsova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1980)
# [[Zoila Gálvez]] sopranoa, irakaslea (Kuba, 1899)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''uztaila''')====
(Ordena alfabetikoan)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Arroyo Sagasta]] ef--'''SORTUA''' Irakaslea eta ikertzailea (Aretxabaleta,1983)
# [[Eba Gaminde Egia]] ef--'''SORTUA''' ikertzailea, euskaltzain urgazlea (Mungia, 1968)
# [[Jone Mitxelena]] ----'''SORTUA''' zientzialaria, irakaslea eta ikertzailea (Barakaldo, 1985)
# [[Lurdes Alkorta]] ef--'''SORTUA''' trikitilaria (Azpeitia, 1973)
# [[Maddi Astigarraga]] ef--'''SORTUA''' ilustratzaile zientifikoa (Deba, 1997)
# [[Maria Meharra]] ----'''SORTUA''' kaskaroten erregina (Lapurdi XIX. mendea)
# [[Mentxu Ramilo Araujo]] ef--'''SORTUA''' Wikiemakumea (Gasteiz, 1978)
# [[Vega Asensio]] ef--'''SORTUA''' biologoa, ilustratzailea, ikertzailea (Durango, 1978)
# [[Abigail Hobbs]] Salemgo sorgin prozesuko nerabea (AEB,1678- ? )
# [[Abigail Williams (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorgin epaiketetan akusatua (AEB, 1680-1697)
# [[Adriana Calcanhotto]] abeslari eta konpositorea (Tarragona, 1966)
# [[Agnes Meyer Driscoll|Agnes Meyer]] Kiptografoa (Estatu Batuak)
# [[Aimée Rapin]] margolaria (Suitza)
# [[Aissa Doumara Ngatansou]] ekintzailea (Kamerun, 1972)
# [[Alice Domon]] Argentinako diktaduran desagertu eta hil zuten moja (Frantzia, 1937-1977)
# [[Alicia Sellés Carot]] liburuzaina eta dokumentalista (Castelló, 1977)
# [[Altamira Gonzalo]] jurista, feminista (Zaragoza)
# [[Amalia Avia]] margolaria (Toledo, 1930-2011)
# [[Anastasía Mýskina]] tenislaria (Sobiet Batasuna, 1981)
# [[Ángela Ramos]] kazetaria, erreportaria (Peru)
# [[Anita Malfatti]] margolaria (Brasil, 1889-1964)
# [[Ann Pudeator]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1621-1692)
# [[Anna Eriksdotter]] sorgintzat jo eta burua moztuta exekutatua (Suedia, 1624-1704)
# [[Anna Gardell-Ericson]] margolaria (Suedia)
# [[Anna Göldin]] Sorginkeria egotzita burua moztuta exekutatua (Suitza)
# [[Anna Maria Bofarull]] zinemagilea (Tarragona,1979)
# [[Anna Rosina de Gasc]] margolaria (Alemania)
# [[Antonia Maymón|Antonia Maymon]] idazlea, feminista, anarkista (Madril)
# [[Aurora Cáceres Moreno]] idazle, feminista, sufragista (Peru)
# [[Barbara W. Tuchman]] idazle eta kazetaria (Amerikako Estatu Batuak, 1912-1989)
# [[Barbara Walters]] kazetaria, idazlea (EEBB, 1929)
# [[Betty Parris]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzailea(AEB, 1682-1760)
# [[Bridget Bishop]] Salemgo sorgin epaiketetan exekutatua (AEB, 1632?-1692)
# [[Brita Zippel]] Sorginkeria egotzita burua moztu eta sutan errea (Suedia, 1676)
# [[Candy (Salemgo epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatutako esklabua (AEB,XVII. mendea ?)
# [[Carmen Martínez Sancho]] matematikaria (Toledo)
# [[Carmen París]] abeslari eta konpositorea (Tarragona, 1966)
# [[Carmina Verdú]] gimnasta ohia (Valentzia, 1983)
# [[Catalina Carlota De la Gardie]] Baztanga txertoaren bultzatzailea (Suedia, 1723-1763)
# [[Christiane Amanpour]] kazetaria (Erresuma Batua, 1958)
# [[Cindy Sherman]] argazkilaria eta zinema-zuzendaria (AEB, 1954)
# [[Concha García Campoy|Concha Garcia Campoy]] Kazetaria (Terrasa, 1958)
# [[Cristina Rota]] aktore, arte-dramatiko irakaslea (Argentina, 1945)
# [[Delmira Agustini]] poeta (Uruguai)
# [[Dorcas Hoar]] sorginkeria egotzita zigortua (Beverly, 1634-1711)
# [[Dorothy Good]] Salemgo sorginkeria prozesuan 4 urteko auzipetua (AEB, 1687?)
# [[Draupadi Murmu]] politikaria, tribu-buruzagia, Indiako 1. emakume presidente tribala (India, 1958)
# [[Eglantyne Jebb]] haurren eskubideen defentsa (Erresuma Batua, 1876-1828)
# [[Elena Arregui Cruz-López]] arkitektoa (Irun-Santiago de Compostela)
# [[Eliane Giardini]] aktorea, zinema-zuzendaria (Tarragona, 1966)
# [[Elizabeth Hubbard (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzaile nagusia (AEB, 1675?-1692etik aurrera)
# [[Elizabeth Jane Gardner]] margolaria (Estatu Batuak-Paris)
# [[Estefanía Chávez Barragán]] arkitektoa, irakaslea (Mexiko)
# [[Esther Koplowitz]] enpresaria (Madril,1950)
# [[Eva Crane]] zientzialaria (Erresuma Batua)
# [[Eva Piquer]] kazetaria eta idazlea (Bartzelona, 1969)
# [[Faith Hill]] abeslaria (EEBB, 1967)
# [[Fanny Elssler]] dantzaria (Austria)
# [[Guirandana de Lay|Guirandina de Lay]] Emagina, sorgintzat jo eta errea (Jaka, 1461)
# [[Haydée Milanés]] abeslaria, konpositorea, moldatzailea eta ekoizlea (Habana, 1980)
# [[Helen Mack Chang]] Myrna Mack Fundazioaren sortzaile (Guatemala)
# [[Helen Vlachos]] kazetaria (Grezia)
# [[India.Arie]] abeslari estatubatuarra (Denver, 1975)
# [[Isabel Azkarate]] argazkilaria, fotokazetaria (Donostia)
# [[Isabel Quintanilla]] margolaria (Madril, 1938-2017)
# [[Jane Wenham (ustezko sorgina)]] emakume akusatua eta askatua (Ingalaterra, ?-1730)
# [[Janet Horne]] Sorginkeria egotzita sutan bizirik errea (Eskozia, 1727)
# [[Jean Adair]] aktorea (Kanada, 1873-1953)
# [[Jeanne Fusier-Gir]] aktorea (Frantzia, 1885-1973)
# [[Juana Martín Manzano]] moda-diseinatzailea (Kordoba, 1974)
# [[Juana Millán|Juana Millan]] inprimatzailea, enpresaburua (Zaragoza)
# [[Juana Mordó]] arte bildumagilea (Tesalonika, 1899-Madril,1984)
# [[Katharina Henot]] posta-burua, sorginkeria egotzita sutan errea (Alemania, 1570-1627)
# [[Laspaulesko sorginkeria prozesua]] 24 emakume urkatuak (Huesca, 1593)
# [[Laura Morera]] ballet dantzaria (Madril, 1977)
# [[Laura Muntz Lyall]] margolaria (Kanada)
# [[Lilia Podkopayeva]] gimnasta (Ukraina, 1978)
# [[Lola Robles]] idazlea eta aktibista (Madril, 1963)
# [[Luciana Aymar]] kirolaria (Argentina, 1977)
# [[Lydia Lunch]] abeslaria, aktorea, idazlea (AEB, 1959)
# [[Margaret Jones]] Emagina, sorginkeria egotzita urkatuz exekutatua (EEBB 1613-1548)
# [[Margaret Scott (Salemgo epaiketak)|Margaret Scott]] Sorginkeria egotzita urkatuz exekutatua (Eskozia, 1615-Salem, 1692)
# [[Margaret Scott Gatty]] botanikaria eta idazlea (Britania Handia, 1809-1873)
# [[Maria Bellonci]] idazlea (Italia, 1902-1986)
# [[María Botto]] aktorea (Argentina, 1974)
# [[María Cabrales]] Kuba independentziaren aldeko protagonista (Kuba)
# [[Maria da Conceição|Maria da Conceicao]] emagina, sorginkeria egotzita sutan errea (Sao Paulo, 1798)
# [[María Eugenia Vaz Ferreira]] irakasle, poeta (Uruguai, 1875-1924)
# [[María Gil Vallejos]] piano-jolea (Alacant, 1892-1981)
# [[María José Gómez Redondo]] artista garaikidea (Valladolig, 1963)
# [[Maria Mercè Cuartiella]] idazlea, antzerkigilea (Katalunia)
# [[Maria Tallchief]] dantzaria (EEBB, 1925-2013)
# [[María Teresa Linares]] musikologoa (Kuba)
# [[Marija Jurić Zagorka|Marija Juric Zagorba]] kazetaria (Kroazia, 1873-1957)
# [[Marta Calamonte]] gimnasta ohia, entrenatzailea, fisioterapeuta (Badajoz,1982)
# [[Martha Corey]] Salemgo sorgin epaiketetan urkatua (AEB, 1619-1672)
# [[Martha Zein]] idazle, narratzaile, zinegile (Alemania, 1962)
# [[Mary Black (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatutako esklabua (AEB,XVII. mendea ?)
# [[Mary Bradbury]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatua (AEB, 1615-1700)
# [[Mary Parker (Salemgo epaiketak)|Mary Parker]] sorginkeria egotzita urkatua (1637-1692)
# [[Mary Pat Gleason]] aktorea eta gidoilaria (AEB, 1950-2020)
# [[Mary Warren]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzaile nagusiena (AEB, 1674?-1693?)
# [[Matteuccia de Francesco]] sorgintza jo eta sutan errea (Italia, 1428 exekutatua)
# [[Maxine Hong Kingston|Maxime Hong Kingston]] idazlea (EEBB, 1940)
# [[Melissa de la Cruz]] idazlea (Manila-AEB, 1971)
# [[Mercedes Ferrer]] egile abeslaria (Madril, 1963)
# [[Merga Bien]] Sorgintzat jo eta sutan errea (Alemania 1560-1603)
# [[Mia Hamm]] futbolaria (AEB, 1972)
# [[Mia Zapata]] abeslaria (AEB, 1965-1993)
# [[Mira Nair]] zinema zuzendaria (India, 1957)
# [[Mónica Alario Gavilán]] filosofoa eta ikertzailea (Madril)
# [[Myrna Mack]] antropologoa (Guatemala)
# [[Nabyla Maan]] egile abeslaria (Maroko, 1987)
# [[Nancy Usero]] gimnasta ohia, entrenatzailea (Zaragoza, ?)
# [[Narbona Dacal]] Emagina, sorgintzat jo eta errea (Zaragoza, 1498)
# [[Nata Moreno]] zine-zuzendaria, aktorea, ekoizlea (Zaragoza, 1979)
# [[Nazanín Armanian]] idazea eta politologoa (Iran, 1961)
# [[Nora Heysen]] margolaria (Australia)
# [[Nur Levi]] aktorea (Madril, 1979)
# [[Olga Román]] abeslaria eta egile-abeslaria (Madril, 1979)
# [[Olga Wisinger-Florian]] margolaria (Austria)
# [[Paisleyko sorginkeria prozesua]] 7 emakume kondenatuak (Eskozia, 1697)
# [[Pascale Petit (aktorea)]] aktorea (Frantzia, 1938-)
# [[Paula Ortiz]] zine-zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Zaragoza, 1979)
# [[Paule Minck]] Parisko Komunako iraultzaile feminista (1839 - 1901)
# [[Pendleko sorginkeria prozesua]] 10 urkatu: 9 emakume eta gizon 1 (Ingalaterra, 1612)
# [[Petronilla de Meath]] sorginkeria egotzita sutan errea (Irlanda)
# [[Rebecca Lemp]] Sorginkeria egotzita sutan errea (Alemania, 1550-1590)
# [[Rebecca Nurse]] Salemgo sorginkeria prozesuan exekutatua(AEB, 1621-1692)
# [[Rebecca Walker]] idazlea, feminista (Mississipi, 1969)
# [[Rocío Vitero Pérez|Rocio Vitero Perez]] gizarte langilea eta politikaria (Gasteiz, 1980)
# [[Romola Garai]] aktore britainiarra (1982)
# [[Ruth Osborne (ustezko sorgina)]] hil zuten emakume eskalea (Ingalaterra, 1680-1700)
# [[Sally Salminen]] nobelagilea (Finlandia,1906-1976)
# [[Samlesburyko sorginkeria prozesua]] 20 bat emakume akusatuak (Ingalaterra, 1612)
# [[Sarah Cloyce]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatua (AEB, 1648-1703)
# [[Sarah Good]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1653-1962)
# [[Sarah Osborne]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatua (AEB, 1643?-1692)
# [[Sarah Wildes]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1627-1692)
# [[Sima Sami Bahous]] NBE Emakumeak-en zuzendaria (Jordania, 1956)
# [[Susana Rinaldi]] aktorea eta tango-abeslaria (Argentina, 1935)
# [[Susannah Sheldon]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatzailea (AEB, 1670?- ?)
# [[Suzana de Moraes]] aktore, zinema-zuzendaria (Brasil, 1940-2015)
# [[Tarsila do Amaral]] margolaria (Brasil, 1886-1973)
# [[Tatiana Bilbao]] arkitektoa (Mexiko)
# [[Tatiana Lióznova]] zinema zuzendaria (Errusia, 1914-2011)
# [[Teresa Duclós]] margolaria (Sevilla, 1934)
# [[Vera Fokina]] ballet dantzaria (1886-1958, Errusia)
# [[Vera Panova]] idazlea eta kazetaria (Errusia, 1905-1973)
# [[Vera Tschechowa]] aktorea, zinemagilea eta ekoizlea (Alemania, 1940)
# [[Victoria Åberg|Victoria Aberg]] margolaria (Finlandia, 1824-1892)
# [[Villanuako sorginak]] Villanuako sorginkeria prozesua (Huesca, XV. mendea)
# [[Wilhelmina Wylie]] igerilaria (Australia, 1984)
# [[Wilmot Redd]] Sorginkeria egotzita urkatua (Salem, 1692)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''ekaina''')====
(ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Colino]] eef--'''SORTUA''' kirolaria, ibiltaria (Durango 2004)
# [[Aitziber Makazaga]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Zerain 1976)
# [[Alazne Etxebarria Urizar]] ef--'''SORTUA''' korrikalaria (Santurtzi 1997)
# [[Ane Maruri]] ef--'''SORTUA''' dantzaria eta irakaslea (Bizkaia 1996)
# [[Begoña Guillen]] ef--'''SORTUA''' argazkilaria (Amurrio 1963)
# [[Bernadette Iratzoki Luro]] ----'''SORTUA''' dantzaria, antzerkilaria eta irakaslea (Azkaine, 1959)
# [[Betzaida Urtaza]] ef--'''SORTUA''' idazlea, itzultzailea, editorea (Donostia-Legorreta 1988)
# [[Gabi Etxebarne]] ----'''SORTUA''' idazlea, feminista, serora ohia (Aldude, Nafarroa Beherea 1932)
# [[Garbiñe Alustiza]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Zerain 1964)
# [[Lurdes Imaz]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, antzerki zuzendaria eta gidoilaria (Segura 1952)
# [[Margarita Olañeta]] ef--'''SORTUA'' ekintzailea (Ermua 1931)
# [[Olga Uribe]] ef--'''SORTUA''' ehulea (Durango 1958)
# [[Oroitz Jauregi]] ef--'''SORTUA''' Euskaltzain urgazlea (Legorreta 1974)
# [[Patxika Erramuzpe]] ----'''SORTUA''' Abeslaria, ekintzailea (Aldunde. Nafarroa Beherea 1943)
# [[Adelaide Anne Procter]] poeta, filantropoa (Ingalaterra)
# [[Adelina Lopes Vieira]] idazlea, dranagilea (Portugal-Brasil)
# [[Agnes Baltsa]] mezzosopranoa (Grezia)
# [[Alice Rey Colaço]] Ilustratzailea, abeslaria. Portugal
# [[Amelia Orleanskoa]] Portugalgo azken erregina (Frantzia-Portugal)
# [[Amélia Rey Colaço]] aktorea, zuzendaria (Portugal)
# [[Ana Castillo]] idazlea (Chicago, EEBB)
# [[Ana de Gonta Colaço]] eskultorea (Portugal)
# [[André Léo]] Frantziako eleberri eta kazetaria, ekintzaile feminista (1824 - 1900)
# [[Ann Putnam, Jr.]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Anna Waser]] margolaria (Suitza)
# [[Anna Zippel]] sorginkeria leporatuta eraila (Suedia)
# [[Anne de Chantraine]] sorginkeria egotzita sutan erretakoa (Lieja)
# [[Annie Londonderry]] munduari bira egindako txirrindularia (AEB)
# [[Assumpta Roura]] kazetaria eta idazlea (Katalunia)
# [[Barbara Ward]] ekonomialaria, kazetaria eta idazlea (Erresuma Batua)
# [[Beatriz Costa]] aktorea, idazlea (Portugal)
# [[Bessie Rayner Parkes]] poeta, kazetaria, feminista (Alemania-AEB)
# [[Blanca Muñoz]] artista, eskultorea eta grabatzailea (Madril)
# [[Branca de Gonta Colaço]] idazlea, errezitatzailea (Portugal)
# [[Carmen Arozena]] artista, margolaria eta grabatzailea (La Palma)
# [[Carmen Laffón]] artista, margolaria eta eskultorea (Sevilla)
# [[Carola García de Vinuesa]] mediku, zientzialari, irakasle (Espainia-Australia)
# [[Carolina Michaëlis de Vasconcelos]] filologoa, idazlea (Alemania-Portugal)
# [[Caroline de Barrau]] feminista, aktibista (Frantzia)
# [[Caroline Haslett]] ingeniari elektrikari aitzindaria (Erresuma Batua)
# [[Charlotte Saunders Cushman]] aktorea (AEB)
# [[Clémentine Hélène Dufau]] margolaria (Frantzia)
# [[Concepción Bona]] hezitzailea eta ekintzailea (Dominikar Errepublika)
# [[Concha de Albornoz]] intelektual feminista (Asturias)
# [[Conchita Supervía]] mezzosopranoa (Bartzelona)
# [[Corina Freire]] abeslaria, aktorea, enpresaburua (Portugal)
# [[Cynthia Germanotta]] filantropoa, ekintzailea, enresaburua (AEB)
# [[Dinah Craik]] idazlea (Ingalaterra)
# [[Dolores González Pérez]] idazlea (Malaga)
# [[Dora Panofsky]] arte historialaria (Alemania-AEB)
# [[Dorothea Tanning]] margolaria (AEB)
# [[Dorothy Hansine Andersen]] medikua (EEUU)
# [[Eduarda Lapa]] margolaria (Portugal)
# [[Eleanor Pairman]] matematikaria, asmatzailea (Eskozia)
# [[Elizabeth Ann Ashurst Bardonneau]] itzultzailea, aktibista (Ingalaterra)
# [[Elsie Widdowson]] nutrizionista (Erresuna Batua)
# [[Emília de Sousa Costa]] idazlea, feminista (Portugal)
# [[Emily Davies]] sufragista, emakumea unibertsitate eskubide-defensatzailea (Ingalaterra)
# [[Emma Stebbins]] eskultorea (AEB)
# [[Eugénie Le Brun]] intelektual feminista (Frantzia-Egipto)
# [[Eugénie Marie Salanson]] margolaria (Frantzia)
# [[Felícia Fuster i Viladecans]] margolaria eta poeta (Bartzelona-Paris)
# [[Felicia Hemans]] poeta (Ingalaterra)
# [[Fiorenza Cossotto]] mezzosopranoa (Italia)
# [[Franceska Mann]] dantzaria (Polonia)
# [[Frederica von Stade]] mezzosopranoa (AEB)
# [[Geraldine Jewsbury]] eleberrigilea eta kritikaria (Ingalaterra)
# [[Ghada Waly]] politikari eta diplomatikoa (Egipto)
# [[Gina Cigna]] sopranoa (Italia)
# [[Guadalupe Marín]] modeloa eta eleberrigilea (Mexiko)
# [[Hariclea Darclée]] sopranoa (Errumania)
# [[Henriette Michaelis]] hizkuntzalaria (Alemania)
# [[Hoylande Young]] kimikaria (AEB)
# [[Huda Sha'arawi]] aktibista feminista (Egipto)
# [[Irina Vladislavovna Bussen]] minerologoa (Errusia)
# [[Izumi Nakamitsu]] Armagabetzeari lotutako gaiei buruzko Nazio Batuen Bulegoko zuzendaria (Japonia)
# [[Josephine Butler]] feminista eta guzarte erreformatzailea (Erresuma Batua)
# [[Juana Alarco de Dammert]] filantropoa, hezitzailea (Peru)
# [[Júlia Lopes de Almeida]] idazlea, kazetaria, feminista (Brasil)
# [[Julie von May]] sufragista, feminista (Suitza)
# [[Katalina Boloniakoa|Katalina Boloniakoa]] margolaria, idazlea, santa (Bolonia)
# [[Kate Marvel]] zientzilaria (New York EEBB)
# [[Kin Yamei]] doktorea, hezitzailea eta nutrizioan aditua (Txina, EEBB)
# [[Letitia Elizabeth Landon]] poeta (Ingalaterra)
# [[Licia Verde]] astronomoa, fisikaria, irakaslea (Italia)
# [[Lidia Blanco]] filologoa (Burgos)
# [[Lilian Baylis]] britainiar antzerki ekoizle eta zuzendaria
# [[Lola Garrido]] arte kritikaria, komisarioa eta bildumagilea (Donostia)
# [[Lucia Valentini Terrani]] mezzosopranoa (Italia)
# [[Madeleine Pelletier]] psikiatra, aktibista (Frantzia)
# [[Malak Hifni Nasif]] idazle, poeta, maistra (Egipto)
# [[Margarida Lopes de Almeida]] poeta, deklamatzailea, eskultorea (Brasil)
# [[Maria Adelaide Lima Cruz]] margolaria (Portugal)
# [[Maria Archer]] idazlea (Portugal)
# [[María Barbeito]] pedagogo, idazlea (Galizia)
# [[Maria da Cunha]] poeta, kazetaria(Portugal-Brasil)
# [[Maria Jane Jewsbury]] eleberrigilea eta kritikaria (Ingalaterra)
# [[Maria Lamas]] idazlea, kazetaria, ekintzaile politikoa (Portugal)
# [[María Luisa Calero Vaquera]] hizkuntzalaria (Badajoz)
# [[Maria Olga de Moraes Sarmento da Silveira]] idazlea, feminista (Portugal)
# [[María Soriano Llorente]] psikologoa (Valentzia)
# [[María Trinidad Sánchez]] ekintzailea, aberriaren ama (Dominikar Errepublika)
# [[Marie Adelaide Belloc Lowndes]] nobelagilea (Ingalaterra)
# [[Marie La Cécilia]] Frantziako maistra, Komunan aktibista errepublikanoa (1839 - 1922)
# [[Marisa de Leza]] aktorea (Madril)
# [[Martha Carrier]] sorginkeria leporatuta eraila (EEBB)
# [[Mary Eastey]] Salemeko sorgin-epaiketan exekutatua (AEB)
# [[Mary Russell Mitford]] idazlea, dramagilea (Ingalaterra)
# [[Mary Walcott]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Matiel Mogannam]] aktibista, nazionalista (Libano-Palestina)
# [[Matilda Hays]] itzultzaile, idazle, kazetari, aktore (Ingalaterra)
# [[Melissa Aldana]] saxofoi-jotzailea (Txile)
# [[Mercedes Llopart]] sopranoa, irakaslea (Bartzelona)
# [[Mercy Lewis]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Minou Tavárez Mirabal]] filologoa, politikaria (Dominikar Errepublika)
# [[Monica Oliphant]] zientzialari, ikertzailea (Ingalaterra-Australia)
# [[Nabawiyya Musa]]irakaslea, nazionalista, feminista (Egipto)
# [[Natali Germanotta]] moda-diseinatzailea, estilista (AEB)
# [[Natalia Kanem]] UNFPAren zuzendaria (Panama)
# [[Nerilie_Abram]] zientzilaria (Australia)
# [[Nísia Floresta (idazlea)]] idazlea, hezitzailea (Brasil)
# [[Paca Blanco]] ekintzailea (Madril)
# [[Patricia Kraus]] abeslaria, musikagilea, ekoizlea (Milan-Espainia)
# [[Regina Lago García]] pedagogo, psikologo (Palentzia)
# [[Renata Scotto]] sopranoa (Italia)
# [[Rosalba Carriera]] margolaria (Italia)
# [[Ruth Rivera Marín]] arkitektoa (Mexiko)
# [[Safia Zaghloul]] aktibista, politikaria (Egipto)
# [[Sonia Vivas]] pedagogoa, politikaria (Bartzelona)
# [[Tarab Abd al-Hadi]] aktibista feminista, politikaria(Palestina-Egipto)
# [[Valentine de Saint-Point]] idazlea (Frantzia)
# [[Verónika Mendoza]] politikaria (Peru)
# [[Victòria Pujolar Amat|Victoria Pujolar Amat]] margolaria (Bartzelona)
# [[Virgínia Quaresma]] kazetaria, aktibista (Portugal)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''maiatza''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Alaitz Biritxinaga]] ef--'''SORTUA''' Txirrindulari epaile eta zuzendaria (Bizkaia 1974)
# [[Angelita Bilbao Bilbao]] efef'''SORTUA''' erizaina, ekintzaile abertzalea (Bilbo 1903-Argentina 1990)
# [[Concha Laca]] efef'''SORTUA''' artisaua, zeramikaria, eskultorea (Madril 1925-Irun 2018)
# [[Estibaliz Urresola Solaguren]] ef--'''SORTUA''' zinema zuzendaria (Laudio 1984)
# [[Haizea Beruete]] efef'''SORTUA''' bertsolaria (Iruñea 1994-2022)
# [[Lina Huarte-Mendikoa]] efef'''SORTUA''' sopranoa (Iruñea 1928-Madril 2017)
# [[Margarita Barainka]] g'''SORTUA''' Gernikako bonbardaketaren lekukoa (Errigoiti 1922)
# [[Acacia Uceta]] poeta (Madril)
# [[Adelaida Abarca Izquierdo]] ekintzailea, kartzelarik ihes egindakoa (Madril)
# [[Adelaida Las Santas]] kazetari eta poeta (Madril)
# [[Alejandra Soler]] maistra errepublikano erbesteratua (Valentzia)
# [[Amanda Jones]] poeta, aktibista, asmatzailea (AEB)
# [[Ana Martínez Collado]] arte estetika eta generoa (Madril)
# [[Ángela García de la Puerta]] Espainiako 1. Fisika eta Kimika katedraduna (Soria)
# [[Ángeles García-Madrid]] idazlea eta presoa (Madril)
# [[Anna Davin]] historialaria, idazlea, feminista( Ingalaterra)
# [[Anna Keichline]] arkitektoa eta asmatzailea (AEB)
# [[Anna Manso Munné]] idazlea, gidoilaria (Bartzelona)
# [[Anna Ruth Fry]] idazlea (Britainia Handia)
# [[Asun Casasola]] genero indarkeriaren aurkako aktibista (Palentzia)
# [[Asunción Bastida]] moda diseinatzailea (Bartzelona)
# [[Aurora Rodríguez Carballeira]] ama eugenesikoa (Galizia)
# [[Barbara Bodichon]] ongilea, eskubideen aldeko aktibista (Erresuma Batua)
# [[Carmen Mir]] moda diseinatzaile (Bartzelona)
# [[Christiana Figueres]] antropologoa, ekonomialaria eta analista(Costa Rica)
# [[Clara Sánchez (idazlea)]] idazlea, Espainaiko zine aditua (Guadalajara)
# [[Concha Alós]] idazlea (Valentzia-Bartzelona)
# [[Consuelo García del Cid Guerra]] idazlea (Bartzelona)
# [[Deepika Kurup]] zientifikoa, asmatzailea (edateko ur garbi 'azkarra') (AEB)
# [[Dorothy Thompson]] kazetaria, idazlea, sufragista, feminista (AEB)
# [[Eldorado Jones]] asmatzailea (hegazkin isilgailua,plantxa elektrikoa)(AEB)
# [[Elena Moncada]] ekintzaile, idazle, prostituzioaren abolizionista (Argentina)
# [[Enriqueta Gallinat]] politikaria, errepresio frankistaren biktima (Bartzelona)
# [[Erna Schneider]] ingenaria, matematikaria eta asmatzailea (AEB)
# [[Ethel Léontine Gabain]] margolaria (Frantzia-Ingalaterra)
# [[Eva Alcón]] errektorea (Castelló)
# [[Flor Cernuda]] preso komunista (Toledo)
# [[Flora Robson]] aktorea (Ingalaterra)
# [[Gema Corredera]] abeslari eta musikagilea (Kuba)
# [[Geneviève de Gaulle-Anthonioz]] Frantziako erresistentziakoa (Frantzia)
# [[Gertrud Bäumer]] aktibista feminista eta politikaria (Alemania)
# [[Gisela Wild]] feminista, kooperatiba-politiketan espezializatua (Argentina)
# [[Gloria Patricia Porras]] abokatu, notario, epaile (Guatemala)
# [[Hannah Slater]] asmatzailea (kotoiaz josteko haria sortzeko metodo berria)(AEB)
# [[Helen Taylor (feminista)]] idazlea, aktorea (Erresuma Batua)
# [[Helen Taylor]] noblea (Ingalaterra)
# [[Helena Lange]] pedagogoa eta emakumeen eskubide defendatzailea (Alemania)
# [[Hilary Wainwright]] kazetaria, ikertzailea, feminista (Ingalaterra)
# [[Hildegart Rodríguez Carballeira]] politikaria, etorkizuneko emakume gisa sortua (Madril)
# [[Ida Henrietta Hyde]] fisiologoa eta asmatzailea (AEB)
# [[Isabel Olesti]] kazetari eta idazlea (Tarragona)
# [[Isabel Risco]] aktorea (Coruña)
# [[Isabel Vicente García|Isabel Vicente Garcia]] ekintzaile komunista (Albacete - Bartzelona)
# [[Jenara Vicenta Arnal Yarza]] 1. Zientzia Kimiko doktorea eta ikertzailea (Zaragoza)
# [[Jessie Boucherett]] emakumeen aldeko aktibista (Ingalaterra)
# [[Joaquina Dorado Pita]] Les Cortseko preso errepublikanoa (Coruña)
# [[Josefa Barba-Gosé Flexner]] zientzialaria (Bartzelona-Filadelfia)
# [[Josefina Amalia Villa]] ekintzailea, preso politikoa (León-Madril)
# [[Joy Mangano]] enpresaria eta asmatzailea (fregona, pertxak) (AEB)
# [[Juana Francisca Rubio]] margolaria eta ilustrailea (Madril)
# [[Judith Malina]] aktorea, ekoizlea eta zuzendaria (Alemania-AEB)
# [[Karen Olsen Beck]] arkitektoa, soziologoa, politikaria eta diplomatikoa (*!)
# [[Laia Berenguer Puget]] Les Cortseko preso sozialista (Bartzelona)
# [[Laura Casielles]] idazlea, poeta (Asturias)
# [[Les Corts emakumeen kartzela]] (Bartzelonako eraikina)
# [[Letizia Battaglia]] kazetari, argazkilari, politikari, editore eta enpresaburua (Italia)
# [[Liane Russell]] genetista, zoologoa (Austria, AEB)
# [[Lidia Guinart]] kazetaria, idazlea eta politikaria (Bartzelona)
# [[Lilí Díaz Rivas]] enpresaburua, idazlea (Galizia)
# [[Lilly Maxwell]] sufragista (Eskozia)
# [[Lina Gálvez]] historialaria, ekonomia feministan aditua (Sevilla)
# [[Lise London]] erresistentzia frantseseko aktibista (Frantzia)
# [[Llum Quiñonero]] kazetaria, ekintzailea, politikaria (Alacant)
# [[Lola Sanjuán]] enpresaburua eta lider feminista (Sevilla)
# [[Magda Bandera]] kazetaria, idazlea(Bartzelona)
# [[Maite Alvarez]] zientzilaria eta ikertzailea (Ermua)
# [[Manolita del Arco]] politikaria, ekintzailea (Bilbo-Madril)
# [[Margarida Abril]] ekintzailea (Katalunia)
# [[María Ángeles Durán]] ikertzailea (Madril)
# [[María Antonia Peña]] errektorea (Cádiz)
# [[María Antonia Zorraquino]] biokimikaria eta ikertzailea (Zaragoza)
# [[Maria Bigordà Montmany]] kataluniar ekintzailea (Ullastre-Tarrasa)
# [[María del Carmen Cuesta Rodríguez|Maria del Carmen Cuesta Rodríguez]]A aktibista (Madril)
# [[Maria Deraismes]] prostituzioaren abolizionista
# [[María Dolores de Pablos]] poeta eta astrologoa (Madril)
# [[Maria Dolors Laffitte]] abeslaria (Bartzelona)
# [[Maria Dolors Renau]] psikologoa, pedagogoa eta politikaria (Bartzelona)
# [[María Elena Moyano]] aktibista (Perú)
# [[María José Figueras]] errektorea (Katalunia)
# [[Maria Lacerda de Moura]] anarkista eta feminista (Brasil)
# [[María Vicenta Mestre Escrivá]] psikologoa, Valentziako Unibertsitateko 1. emakume errektorea (Valentzia)
# [[Marie Killick]] audio-ingeniaria, asmatzailea (gramofonorako zafirozko orratza) (Erresuma Batua)
# [[Marina Vargas]] artista (Granada)
# [[Marisa Mediavilla Herreros]] liburuzaina, dokumentalista, feminsita (Palentzia)
# [[Marjorie Joyner]] asmatzailea (ile kizkur iraunkorrak egiteko makina)(AEB)
# [[Martirio (cantante)|Martirio]] abeslaria (Huelva)
# [[Mary Beale]] margolaria eta erretratista (Ingalaterra)
# [[Mary Dixon Kies]] asmatzailea (kotoiaz josteko haria sortzeko metodo berria) (AEB)
# [[Melania Moscoso]] antropologa, pedagoga, feminista (Bilbo)
# [[Mercedes Fernández-Martorell]] antropologoa (Bartzelona)
# [[Mercedes Núñez Targa]] Las Ventas eta Nazien kontzentrazio-eremuetako preso eta lekukoa (Bartzelona)
# [[Miren Arantza Madariaga Aberasturi]] politikaria eta zuzendari publikoa (Gernika)
# [[Montserrat Minobis]] kazetaria, irakaslea, idazlea eta feminista (Figueras)
# [[Natacha Bustos]] komiki-marrazkilaria (Eivissa)
# [[Nieves Torres]] politikaria, ekintzailea (Madril)
# [[Niña Pastori]] flamenko-kantautorea (Cadiz)
# [[Noeleen Heyzer]] diplomazialaria(Singapur)
# [[Noelia Vera]] kazetaria eta politikaria (Cádiz)
# [[Núria Feliu]] abeslaria eta aktorea (Bartzelona)
# [[Olimpia Altuve]] farmazialaria (Guatemala)
# [[Paz Azzati Cutanda]] Las Ventaseko preso komunista (Valentzia)
# [[Petra Cuevas]] preso komunista (Toledo)
# [[Pilar Aranda Ramírez]] errektorea (Zaragoza)
# [[Pilar López Díez]] maistra, kazetaria, komunikazio eta genero ikertzailea (Asturias)
# [[Rina Lazo]] margolari eta muralista (Guatemala)
# [[Rocio Mora Nieto]] abokatua eta aktibista (Madril)
# [[Rosa Aguilar Chinea]] errektorea (Gomera)
# [[Rosa Aguilar]] politikaria (Kordoba)
# [[Rosa Cremón Parra]] erizaina, ekintzaile antifrankista (Madril)
# [[Rosa Devés]] biokimikaria, akademika eta hezitzailea (Txile)
# [[Sally Alexander]] historialaria, feminista (Ingalaterra)
# [[Sheila Rowbotham ]] historialari feminista sozialista (Erresuma Batua)
# [[Shirley Ann Jackson]] fisikaria, asmatzailea (AEB)
# [[Sofía Moro]] argazkilaria (Madril)
# [[Soledad Murillo]] soziologo feminista, ikertzailea eta politikoa (Madril)
# [[Soledad Real López]] ekintzaile, komunista (Bartzelona)
# [[Susana Blas Brunel]] komisarioa, arte eta feminosmoan aditua (Madril)
# [[Susanna Martín]] ilustratzailea (Bartzelona)
# [[Suzanne Noël]] Zirujau plastikoa (Frantzia)
# [[Teresa Hernández Sagués]] Les Cortseko preso komunista (Avila)
# [[Teresa Rebull]] aktibista politikoa eta kantautorea (Bartzelona)
# [[Teresa Saez Barrao]] aktibista feminista, politikaria (Huesca-Nafarroa)
# [[Trinidad Gallego Prieto]] erizaina, emagina,politikari komunista (Madril)
# [[Valerie Hunter Gordon]] asmatzailea (Erresuma Batua)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''apirila''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Antonia Salaberria]] efef'''SORTU''' erraketista (Eibar, 1906-2000)
# [[Aurelia Elkoro-Iturbe]] efef'''SORTU''' erraketista (Eibar 1012-1977)
# [[Haizea Oses]] ef--'''SORTU''' eskalatzailea (Arrasate, 2004)
# [[Irene Sarrionandia]] ef--'''SORTU''' mendi korrikalaria (Deba 1948)
# [[Joana Lasheras]] ef--'''SORTU''' kazetaria EITBn (Iruñea 1980)
# [[Josefina Markina]] efef'''SORTU''' filantropoa (Mallabia 1889-1972)
# [[Julene Bouzo]] ef--'''SORTU''' atleta (Ermua, 2003)
# [[Julia Guerra Lacunza]] efef'''SORTU''' poeta (Iruñea 1953-2008)
# [[María del Villar Berruezo]] efef'''SORTU''' aktorea, dantzaria eta idazlea (Tafalla 1888-1977)
# [[Martija de Jauregui]] XVI. mendeko sendagilea (Nafarroa) '''SORTU'''
# [[Pantxika Urruti]] ef--'''SORTU''' kantaria eta pastoral errejenta (Zuberoa 1955)
# [[Teresa Izu]] margolaria, ilustratzailea (Tafalla) sortu
# [[Adelita Domingo]] pianista, kopla-kantari eta dantzarien maistra(Sevilla)
# [[Aenne Burda]] argitaratzailea, alemaniar ekonomia-mirariaren ikur bat (Alemania)
# [[Amaya Arzuaga]] diseinatzailea eta enpresaburua (Burgos)
# [[Ana María Rodas]] idazlea (Guatemala
# [[Ana Rosa Diego]] zinema-zuzendaria eta gidoilaria (Sevilla)
# [[Angelina Aspuac]] jantzi maien defendatzailea (Guatemala)
# [[Angelina Beloff]] margolaria, grabatzailea eta arte-irakaslea(Errusia-Mexiko)
# [[Asunción Gómez Pérez]] ikertzailea (Badajoz)
# [[Aurelia Gutiérrez-Cueto Blanchard]] pedagogoa(Santander)
# [[Beatrice Hastings]] idazlea(Ingalaterra)
# [[Belén Maya]] flamenko-dantzaria eta koreografoa ( )
# [[Bella Dutton]] tenislaria (Britainia-Espainia)
# [[Bibiana Candia]] idazlea eta kazetaria (Galizia)
# [[Carlota Gurt]] idazlea eta kazetaria (Bartzelona)
# [[Catherine Bauer Wurster]] arkitektoa, etxebizitza publikoaren defendatzailea (AEB)
# [[Catherine Fahringer]] idazlea, aktibista (Estatu Batuak)
# [[Celia Rivas Casais]] kamioilaria, enpresaburua eta ekintzailea (Galizia)
# [[Ch´umilkaj Curruchiche]] abeslaria (Guatemala)
# [[Chona Madera]] idazle kanariarra
# [[Cilly Aussem]] tenislaria (Alemania)
# [[Concha Méndez]] idazlea, poeta eta gidoilaria (Madril)
# [[Concha Monje]] robotika-ikertzailea (Badajoz)
# [[Elena Catena]] filologoa, editorea eta feminista (Salamanca)
# [[Elena Villamandos]] kanariar idazlea
# [[Elvira Dyangani Ose]] Bartzelonako Arte Garaikidearen Museoaren 1. emakume zuzendaria(Kordoba)
# [[Emma Couceiro]] poeta (Lugo)
# [[Enriqueta Martín Ortiz de la Tabla]] irakaslea eta liburuzaina (Badajoz)
# [[Ernestine Rose]] asmatzailea (Polonia)
# [[Eudoxia Píriz]] Medikua (Salamanca)
# [[Fatoumata Diawara]] Maliko aktore eta egile-abeslaria (1982 - )
# [[Francisca Subirana]] tenislaria (Katalunia)
# [[Genie Espinosa]] artista, ilustratzailea (Bartzelona)
# [[Helena Bayona]] dokumentalgilea (Iruña)
# [[Iris Yassmin Barrios Aguilar]] abokatu eta epailea (Guatemala)
# [[Isa Guerra García]] poeta kanariarra (Kanariar uharteak)
# [[Isabel Expósito Morales]] idazlea (Hierro-Kanariak)
# [[Isabel García Hualde]] idazlea (Zarrakaztelu)
# [[Josane Sigart]] tenislaria (Belgika)
# [[Kajsa Ekis Ekman]] kazetari, idazle, ekintzailea (Suedia)
# [[Karma Peiró]] kazetari digitala Adimen Artifizialean aditua (Bartzelona)
# [[La Niña de los Peines]] Kopla-abeslaria (Sevilla)
# [[Las Ventas emakumeen kartzela]] artikulua da.
# [[Laura Fernández]] Idazlea eta kazetaria (Terrassa)
# [[Lenina Amapola García]] idazlea (Guatemala)
# [[Lilí Álvarez]] kirolaria, kazetaria eta Olinpiar jokoetako 1.emakume espainiarra (Erroma-Madril)
# [[Lourdes Pastor]] Kantaria eta aktibista (Kordoba)
# [[Lydia Becker]] Britainia Handiko sufragista, biologoa eta astronomoa (1827-1890)
# [[Madam C. J. Walker]] asmatzailea eta enpresaburua (AEB)
# [[Maddelin Brizuela]] enbaxadorea Bolivian (El Salvador)
# [[Margarita Ucelay]] filologoa, hispanista eta irakaslea (Madril)staño
# [[Marguerite Broquedis]] tenislaria (Frantzia)
# [[Maria Àngels Anglada]] kazetaria, poeta, eleberrigilea (Katalunia)
# [[María Blanca Ferrer García]] Abokatua, idazlea, poeta (Iruñea)
# [[María Blanchard]] margolaria (Santander)
# [[Maria del Carmen Reina Jiménez]] idazlea kanariarra
# [[María Francisca Ulloa del Castillo]] emagina (Utrera)
# [[Maria Furtwängler]] aktore eta medikua (Alemania)
# [[María Josefa Riba]] tenislaria (Katalunia)
# [[María Laffitte]] arte-kritikaria, idazlea, Emakumeen eskubide defendatzailea(Sevilla)
# [[María Rodrigo]] musikagilea, pianista eta irakaslea(Madril)
# [[María Salas Larrazábal]] idazle eta aktibista (Burgos)
# [[Marian Rojas]] mediku psikiatra eta idazlea (Madril)
# [[Maribel Lacave]] idazle kanariarra
# [[Marie Goegg-Pouchoulin]] Suitzako aktibista feminista eta abolizionista (1826-1899)
# [[Marie Vassilieff]] margolaria (Errusua-Frantzia)
# [[Marifé de Triana]] Kopla-abeslaria eta aktorea (Sevilla)
# [[Matilde Coral]] flamenko dantzaria (Sevilla)
# [[Matilde Landa]] politikaria (Badajoz)
# [[Matilde Ras]] grafologoa, idazlea, itzultzailea(Tarragona)
# [[Matilde Ucelay]] Espainiako tituludun 1.emakume arkitektoa (Madril)
# [[Mayte Martín (idazlea)|Mayte Martín]] Las Palmas (Kanariak)
# [[Mayte Martín]] musikagilea, flamenko-abeslaria (Bartzelona)
# [[Melanie Mayron]] asmatzailea eta aktorea (AEB)
# [[Melissa Farley]] psikologo, feminista (AEB)
# [[Mercedes Rodrigo]] Espainiako tituludun 1.emakume psikologoa (Madril)
# [[Merche Esmeralda]] flamenko-dantzaria (Sevilla)
# [[Milagro Almenara Pérez]] Espainiako Gerra Zibilean eraildako farmazialaria (Santander)
# [[Milagros Mengíbar]] flamenko-dantzaria (Sevilla)
# [[Milagros Nuin Monreal]] itzultzailea. (Erriberri-Nafarroa)
# [[Molla Mallory]] tenislaria (Norvegia-AEB)
# [[Morena Herrera]] abortuaren aldeko ekintzailea (El Salvador)
# [[Myriam Palacios]] aktorea (Txile)
# [[Natalia Sosa Ayala]] kanariar idazlea
# [[Norah Borges]] ilustratzailea (Argentina)
# [[Núria Albó]] poeta (Bartzelona)
# [[Nuria Coronado Sopeña]] kazetaria, feminista, abolizionista (Madril)
# [[Olimpia Valencia]] ginekologoa (Galizia)
# [[Oliva Acosta]] zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (Cádiz)
# [[Omowunmi Sadik]] asmatzailea (Nigeria)
# [[Patricia Ruiz de Irizar]] farmazialaria eta kooperantea (Iruñea)
# [[Paulina Kellogg Wright Davis]] aktibista, hezitzailea (AEB)
# [[Pepa Chávarri]] tenislaria (Madril)
# [[Pilar Aguilar Carrasco]] idazle, zinemako kritikaria, feminista (Jaén)
# [[Pura Maortua]] antzerki-zuzendaria (Kantabria)
# [[Rafaela Pastor]] aktibista (Malaga)
# [[Rebeca Lane]] abeslaria (Guatemala)
# [[Rita Fernández Queimadelos]] arkitektoa (Galizia)
# [[Rosa Barasoain|Rosa Barasoin]] idazlea (Tafalla)
# [[Rosa Torras]] tenislaria (Katalunia)
# [[Rosa Vergés]] zinema-zuzendaria, gidoilaria eta irakaslea (Bartzelona)
# [[Sabina Spielrein]] psikiatra eta psikoanalista (Errusia)
# [[Salima Ikram]] egiptologoa (Pakistan)
# [[Selena Millares]] kanariar poeta
# [[Simone Iribarne]] tenislaria (Lapurdi)
# [[Sofia Quintino]] Portugalgo mediku, feminista eta errepublikanoa (1879-1964)
# [[Sonsoles Echavarren Roselló|Sonsoles Echavarren]] idazlea eta kazetaria (Iruñea)
# [[Sylvia Ratnasamy]] asmatzailea (Belgika)
# [[Taina Bien-Aimé]] abolizionista
# [[Teresa Zabalza Díez]] musikagilea, musikaria eta musika irakaslea (Iruñea)
# [[Trinidad Lucea Ferrer]] idazlea, poeta eta ilustratzailea (Tutera)
# [[Veena Sahajwalla]] asmatzailea (India-Australia)
# [[Victorina Durán]] margolaria, jantzi-eszenografoa eta diseinatzailea (Madril)
# [[Viera Sparza]] ilustratzailea, idazlea eta umorista grafikoa (Zaragoza)
# [[Virginia Laparra]] fiskal oiha (Guatemala)
# [[Yolanda Castaño]] poeta eta literatura kritikaria (Coruña)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''martxoa''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Boni Macarrón]] efef'''SORTU''' martxantera, gozoki saltzailea (Durango)
# [[Carmen Miranda Zubieta]] --ef'''SORTU''' Kultur-ekintzailea (Galdakao)
# [[Elbira Iturri]] ef--'''SORTU''' aktibista (Mundaka)
# [[Eugenia Idoiaga]] efef'''SORTU''' emagina (Forua)
# [[María Ángeles Garai]] efef'''SORTU''' irakaslea, Bizkaiko lehen andereñoa (Bilbo)
# [[Martxelina Lopetegi]] efef'''SORTU''' bertsolaria (Oiartzun 1864-1930)
# [[Tamara Clavería]] ----'''SORTU''' Amuge elkarteko lehendakaria (Bilbo)
# [[Adilia de las Mercedes]] jurista feminista (Guatemala)
# [[Alauda Ruiz de Azúa]] zine-zuzendaria eta gidoilaria (Bizkaia)
# [[Alika Kinan]] Abolizionista (ARgentina)
# [[Almudena Domínguez Arranz]] arkeologoa
# [[Amada López Meneses]] historialari galiziarra
# [[Amalia de Isaura]] aktore komikoa eta kupletista (?)
# [[Amelia Baldeón Iñigo]] arkeologoa (Gasteiz)
# [[Amparo Alonso Betanzos]] adimen artifizialeko ikertzailea(Galizia)
# [[Amparo Cebrián]] pedagogoa (Salamanca)
# [[Ana Delgado Hervás]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Ana María Romero de Campero]] kazetaria, idazlea ekintzailea (Bolivia)
# [[Ángeles Huerta]] zine-zuzendaria (Asturias)
# [[Angelina Vidal]] Portugalgo idazle eta kazetaria (1847-1917)
# [[Anina Ciuciu]] abokatu eta idazle ijitoa (Errumania)
# [[Anne Tyng]] asmatzailea (Txina-AEB)
# [[Anselma de Salces]] Bilbotar ongilea (1815-1885)
# [[Arabako Emakumeen Asanblada]]
# [[Arundhati Bhattacharya]] enpresaburua (India)
# [[Áurea Lucinda Javierre]] artxibozaina eta historialaria (Teruel)
# [[Beatriz Pinheiro]] Portugalgo idazle, poeta, editore eta intelektuala (1871-1922)
# [[Begoña Vila]] astrofisikaria (Galizia)
# [[Berta Wilhelmi]] enpresaburua, hezitzailea, filantropoa eta feminista (Alemania, Granada)
# [[Carla Accardi]] margolari abstraktua (Italia)
# [[Carla Lonzi]] idazlea, arte-kritikaria, feminista (Italia)
# [[Carla Subirana]] zine-zuzendaria (Bartzelona)
# [[Carme Freixa]] kazetaria, feminista, abolizionista (Bartzelona)
# [[Carmen de Zulueta]] idazlea, filosofoa eta irakaslea (Madril)
# [[Carmen García Mateo]] telekomunikazio ingeniaria (Galizia)
# [[Carmen López Alonso|Carmen Lopez Alonso]] historialaria
# [[Carmen Sentandreu Gimeno]] arkeologoa
# [[Carmen Velacoracho de Lara]] Kazetaria (Ciudad Real, 1880-Madril,1960)
# [[Catherine Furbish]] botanikaria (AEB)
# [[Christine Peterson]] estatistikaria, zientzialaria (EEBB)
# [[Chus Gutiérrez]] zine-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea (Granada)
# [[Deema Shehabi]] poeta eta idazlea (Kuwait)
# [[Delia Grigore]] filologo ijitoa (Errumania)
# [[Diana Pey]] piano-jotzailea (Madril)
# [[Dolores Cebrián]] irakaslea (Salamanca)
# [[Domitila de Carvalho]] Portugalgo mediku, irakasle eta politikaria (1871-1966)
# [[Elaine N. Aron]] psikologoa (Kalifornia)
# [[Elena Barulina]] botanikaria, genetista eta ikertzailea (Errusia)
# [[Elena Díaz Ereño]] medikua eta irakaslea (Galdakao)
# [[Elena Fortún]] idazlea, haur eta gazte literatura (Madril)
# [[Elena Hernández Sandoica]] historialaria
# [[Elisa Augusta da Conceição Andrade]] Portugalgo lehen emakume medikua (1855-??)
# [[Elisa Garrido González|Elisa Garrido]] historialaria
# [[Elizabeth J. Tasker]] astrofisikaria, idazle zientifikoa eta irakaslea (Britainia)
# [[Elvira Ontañón Sánchez-Arbós]] idazlea, artikulugilea eta pedagogoa (?)
# [[Elza_Dunkels]] Suediako pedagoga
# [[Emma Ihrer]] feminista eta lider sindikala (Alemania)
# [[Esma Redžepova]] abeslari ijitoa (Mazedonia)
# [[Esther Takeuchi]] asmatzailea (AEB)
# [[Fei-fei Li]] konputazioko irakaslea (Txina-AEB)
# [[Fournierreko emakume kartagileak]] emakume langileak (Gasteiz)
# [[Gloria Cabral]] arkitektoa (Brasil-Paraguai)
# [[Gloria Giner de los Ríos García]] irakaslea(Madril)
# [[Glòria Trías Rubiés]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Guiomar Torresão]] Portugaldar idazlea eta feminista (1844-1898)
# [[Halet Çambel]] arkeologaeta Olinpiar Jokoetan lehiatu zen lehen emakume turkiarra, eskriman
# [[Harriet Williams Russell Strong]] asmatzailea (AEB)
# [[Helena Lopes da Silva]] zirujau eta politikaria (Cabo Verde)
# [[Hélène Rioux]] idazle eta itzultzailea (Kanada)
# [[Helene Stöcker]] bakezalea, feminista eta publizista (Alemania)
# [[Isabel Aguirre]] arkitektoa (Galizia)
# [[Isabel García Lorca]] irakaslea eta idazlea (Granada)
# [[Jennifer Miller]] Feminista, artista, idazlea...(EEBB)
# [[Jordina Sales i Carbonell]] historialaria
# [[Josefina Aldecoa]] idazlea eta pedagogoa (Leon)
# [[Juana Capdevielle]] Gerra Zibilean eraildako pedogogo eta liburuzaina (Madril-Galizia)
# [[Juana Romani|Juani Romani]] italiar-frantziar margolaria
# [[Julia Sánchez Carrilero]] arkeologoa
# [[Julia Vigre García]] maistra (Madril)
# [[Julienne Baseke Nzabandora]] aktibista (Kongo)
# [[Julieta Paredes]] feminista komunitarioa (Bolivia)
# [[Juliette Bonheur]] animalia-margolaria (Frantzia)
# [[Katerina Harvati]] paleontologoa, irakaslea eta ikertzailea (Grezia)
# [[La Argentinita]] dantzaria eta koreografoa (Buenos Aires)
# [[Laura de los Ríos Giner]] irakaslea (Granada)
# [[Laura García Hoppe]] margolaria eta idazlea (Malaga)
# [[Leonor Serrano Pablo]] pedagogoa,legelaria, feminista (Ciudad Real-Madril)
# [[Lily Braun]] idazle eta feminista (Alemania)
# [[Linda Braidwood]] arkeologoa
# [[Lita Cabellut]] margolari ijitoa (Espainia)
# [[Lourdes Girón Anguiozar]] arkeologoa (Cadiz)
# [[Maite Larrauri Gómez]] filosofoa, idazlea eta irakaslea (Valentzia)
# [[Manuela Solís]] ginekologoa, Valentziako 1. medikua (Valentzia)
# [[Mapi León]] futbolaria (Zaragoza)
# [[Margarita Ballester Figueres]] poeta, itzultzailea eta irakaslea (Katalunia)
# [[Margarita Sánchez Romero]] arkeologoa (Madril)
# [[Maria Amália Vaz de Carvalho]] Portugalgo idazle poligrafoa, pedagogoa eta poeta (1847-1921)
# [[María Ángeles Pérez Samper]] arkeologoa (Bartzelona, 1949)
# [[María Antonina Sanjurjo Aranaz]] belar-jockey jokalaria (Galizia)
# [[Maria Benedita Mouzinho de Albuquerque de Faria Pinho]] Portugalgo idazle, aktibista errepublikano eta feminista (1865-1939)
# [[María Blázquez|María Blazquez]] idazlea (Extremadura)
# [[María Buj Luna]] liburuzain terueldarra
# [[Maria Clara Correia Alves]] Portugalgo editore, kazetari eta irakasle feminista (1869-1948)
# [[María Cristina Gonzalo Pintor]] arkitektoa (Santander-Madril)
# [[Maria Eugenia Aubet]] arkeologoa (?)
# [[María José Alonso Fernández]] farmakologoa (Leon)
# [[María Juana Ontañón]] arkitekto kanariarra (Tenerife)
# [[María Lacrampe]] erizaina (Madril)
# [[María Sánchez Arbós]] maistra eta pedagogoa (Huesca-Madril)
# [[María Teresa Miras Portugal]] biokimika (Galizia)
# [[María Victoria Lareu]] ikertzailea, auzitegiko medikua (Galizia)
# [[Mariam Kamara]] arkitekto frantziar-nigeriarra
# [[Mariana Angélica de Andrade]] Poeta portugaldarra (1840-1882)
# [[Marie Joséphine Nicolas]] margolari frantziarra
# [[Marisol Soengas]] mikrobiologoa (Galizia)
# [[Marta Moll de Alba]] piano-jotzailea (Kanariak)
# [[Mary Walton]] ingeniaria eta asmatzailea (AEB)
# [[Massouda Kohistani]] aktibista (Afganistan)
# [[Matilde Cantos]] politikaria (Granada)Mpa
# [[Matilde Moliner Ruiz]] liburuzaina eta institutuko katedraduna(Madril)
# [[Mercedes Vegas]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Mercedes Vilanova Ribas]] historialaria eta ikertzailea (Katalunia)
# [[Miren Roji]] musika irakaslea eta piano-jotzailea (Santurtzi, 1917-2018)
# [[Naama Goren-Inbar]] arkeologoa
# [[Nely Reguera]] zine-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea (Granada)
# [[Nieves Sánchez Carrilero]] arkeologoa
# [[Noemí Trujillo]] poeta eta idazlea (Bartzelona)
# [[Norma Vázquez]] Bilbon bizi den indarkeria matxistan aditua (Mexiko)
# [[Núria Rafel i Fontanals]] arkeologoa katalana
# [[Ofelia Rey Castelao ]] historialaria,idazlea (Galizia)
# [[Olga Vallespín Gómez]] arkeologoa eta Espainiako lehen urpekari profesionala
# [[Olive Dennis]] ingeniaria, tren diseinu-berrikuntzen egilea (AEB)
# [[Patsy O'Connell Sherman]] asmatzailea (AEB)
# [[Peregrina Quintela Estévez]] matematikaria (Galizia)
# [[Pilar Palomero]] zinemagilea eta idazlea (Zaragoza)
# [[Pilar Pérez Solano]]zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (Alacant)
# [[Rachel Zimmerman]] zientzialaria eta asmatzailea (Kanada)
# [[Rilda Paco]] artista, diseinatzailea (Bolivia)
# [[Rita de Morais Sarmento]] Portugalgo lehen emakume ingeniari zibila (1872-1931)
# [[Robin Wall Kimmerer|Robin Wall Kimmerer]] ekologista (EEBB)
# [[Rosa Balaguer Oltra]] Kazetaria (Valentzia)
# [[Rosa María Rodríguez Magda]] filosofoa (Valentzia)
# [[Sally Fox]] asmatzailea (AEB)
# [[Sandra Barrilaro]] argazkilaria eta ekintzailea (Bilbo)
# [[Sandra Sevillano]] mendi korrikalaria (Santurtzi)
# [[Serafina Javierre]] liburuzaina (Tarragona)
# [[Sonia Sánchez]] idazlea, abolizionista (Argentina)
# [[Susan Leeman]] endrokrinologoa (AEB)
# [[Susana Reyes]] dantzari, koreografoa, artista (Ekuador)
# [[Teresa Paneque]] Astronomoa, zientzia-dibulgatzailea (Madril-Txile)
# [[Towanda Rebels]] idazle, komediante, abolizionista, feminista bikotea (Madril)
# [[Vicenta Lorca Romero]] maistra (Granada)
# [[Victoria Cabrera Valdés]] historialaria (Madril)
# [[Violeta Delmonte]] hizkuntzalaria (Argentina-España)
# [[Virginia Auber Noya]] idazlea, itzultzaile (Coruña, 1825-Madril,1897)
# [[Marianne Thyssen]] politikaria (Belgika, 1956)
}}
=== Berriak ===
====Berriak 2022 (Otsaila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Azpitarte]] ef--'''SORTU''' abeslaria, futbolaria eta aktorea (Bizkaia)
# [[Antonia Salaberria]] efef'''SORTU''' Erraketista (Eibar)
# [[Adelaida de la Calle]] biologoa (Madril)
# [[Adriana Kaplan Marcusán]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Argentina)
# [[Agustina Ruiz Dupont]] fikziozko zientzialaria (Granada)
# [[Aissata Kane]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Gambia)
# [[Alfreda Markowska]] Holokaustoa biziraun zuen emakumea, haur ijito, judu eta alemanak bizirauten lagundu zuena (Polonia)
# [[Alicia Estévez]] Zientzialaria (Pontevedra)
# [[Alicia Hermida]] aktorea (Madril)
# [[Almaclara]] emakume-orkestra taldea (Andaluzia)
# [[Amalia Lobato Rosique]] Gerra zibilean eraildako milizianoa (Murtzia)
# [[Aminata Diop]] mutilazio genitalagatiko lehen errefuxiatua eta aktibista (Mali)
# [[Amparo Soler Leal]] aktorea (Madril)
# [[Ana Locking]] moda-diseinatzailea, enpresaburua eta argazkilaria (Toledo)
# [[Ana Mena]] abeslaria eta aktorea (Malaga)
# [[Angéla Kóczé]] Soziologoa feminista ijitoa (Hungaria)
# [[Ángela López Jiménez]] soziologoa eta feminista (Iruñea)
# [[Angelines Fernández]] aktore errepublikanoa (Madril-Mexiko)
# [[Anika Rahman]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Banglades)
# [[Anna Missuna]] Errusiar geologoa
# [[Antonia Plana]] aktorea (Espainia)
# [[Antónia Pusich]] portugaldar idazle, kazetari eta musikagilea (1805-1883)
# [[Balghis Badri]] feminsta eta aktibista (Sudan)
# [[Beatriz González Calderón]] biolontxelojolea eta orkestra-zuzendaria (Andaluzia)
# [[Binta Jammeh-Sidibe]] emakumeen eskubideen aldeko politikoa (Mauritania)
# [[Blanca Lydia Trejo]] idazlea, aktibista, kantzilerra (Mexiko)
# [[Bogaletch_Gebre]] mikrobiologoa, Emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista eta feminista(Etiopia)
# [[Carmela Nieto]] kazetaria eta idazle feminista (Kuba)
# [[Carmen García Mateo]] zientzialaria (Galizia)
# [[Carmen Herrera (margolaria)|Carmen Herrera]] Kuba-EEBB
# [[Carolina Beatriz Ângelo]] Portugaldar medikua eta feminista, herrialde horretan bozkatu zuen lehen emakumea (1878 - 1911)
# [[Caroline Flack]] telebista-aurkezlea eta irrati esataria (Britainia Handia)
# [[Catalina Martin-Chico]] fotokazetaria (Madril)
# [[Cecilia Seghizzi]] musikagilea, biolin-joleaeta pintorea (Italia)
# [[Ceija Stojka]] ijito margolaria (Austria)
# [[Celia Rico Clavellino]] gidoilasria eta zine zuzendaria(Sevilla)
# [[Charline Effah]] idazlea eta maistra (Gabon)
# [[Chou Kung-shin]] idazlea, historialaria... (Taiwan)
# [[Constanza de Ayala]] Arabako dama (Araba)
# [[Consuelo Díez Fernández]] pianista eta musikagilea (Madril)
# [[Coral del Río Otero]] ekonomialaria eta ikertzailea(Vigo)
# [[Delaine Le Bas]] artista ijitoa (Britania Handia)
# [[Dolores Corbella Díaz]] hizkuntzalaria, akademikoa (Tenerifekoa)
# [[Dolores Corella Piquer]] zientifikoa eta ikertzailea (Valentzia)
# [[Dolores Ruiz Berdún]] zientzia historialaria eta ikertzailea (Espainia)
# [[Dolores Serrano]] pianista, musikagilea eta irakaslea (Cadiz)
# [[Dora Barrancos]] soziologo, historialari, feminista (Argentina)
# [[Dorothy_Reed_Mendenhall]] medika estatubatuarra (Columbus 1874- Chester 1964)
# [[Efua Dorkenoo]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Ghana)
# [[Elena Gorolová]] indarrez esterilizatutako emakume ijitoa (Txekia)
# [[Elena María Tejeiro]] aktorea (Murtzia)
# [[Elisabeth Guttenberger]] Auschwitz-Birkenau-tik bizirik atera zen emakume ijitoa. (Alemania)
# [[Elvira Quintillá]] aktorea eta abeslaria (Bartzelona)
# [[Emma Kunz]] sendalaria (Suitza)
# [[Estrellita Castro]] abeslaria eta aktorea (Sevilla)
# [[Ethel Brooks]] Soziologo feminista eta ijitoa (AEB)
# [[Eugenia Zuffoli]] abeslaria eta aktorea (Italia)
# [[Eva Villaver Sobrino]] astrofisikaria eta ikertzailea (Palentzia)
# [[Fàtima Bosch i Tubert]] zientzialaria (Girona)
# [[Fatoumata Coulibaly]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Mali)
# [[Fauziya Kasinga]] emakumeen genital mutilazioa dela eta, AEBko lehen errefuxiatua (Togo)
# [[Florence Price]] orkestra garrantzitsu batek jo zuen lehen musikagile afroamerikarra (AEB)
# [[Fran Hosken]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista ()
# [[Fran Hosken]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (EEBB)
# [[Francisca de Assis Martins Wood]] Lehen aldizkari feministaren argitaratzailea (Lisboa, 1802-1900)
# [[Gavina Viana Viana]]ekintzaile antifaxista (Donostia-Bartzelona)
# [[Gina Ranjičić]] lehenengo ijito idazlea (Serbia)
# [[Gisela Bock ]] historialaria (Alemania)
# [[Hanna Neumann]] matemarikaria (Alemania)
# [[Imperio Argentina]] aktorea, abeslaria eta dantzaria (Argentina)
# [[Inés Núñez de la Parte]] abokatua, kontseilaria eta goi-zuzendaria (Bilbo)
# [[Inna Modja]] ablazioaren kontrako ekintzailea (Mali)
# [[Isabel Parra]] kantautorea eta folklorista (Txile)
# [[Isabel Rodà de Llanza]] epigrafialaria eta arkeologoa (Bartzelona)
# [[Isabelle Stengers]] Bruselako filosofoa (Belgika)
# [[Isatou Touray]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (GAmbia)
# [[Jaha_Dukureh]] giza eskubideen aldeko aktibista (Gambia)
# [[Jane Richardson]] biofisikoa eta Richardson biogramen asmatzailea (AEB)
# [[Javiera Parra]] musikaria eta abeslaria (Txile)
# [[Juana Goizueta Vértiz]] Kontituzio Zuzenbideko irakaslea (Nafarroa)
# [[Julia Lajos]] aktorea (Valladolid)
# [[Julia Robinson]] estatubatuar matematikaria (Misuri)
# [[June Crespo]] artista (Iruñea, 1982)
# [[June Eric-Udorie]] ablazioaren kontrako ekintzailea (Irlanda)
# [[Katarina Taikon]] idazle ijitoa (Suedia)
# [[Laura_Mersini-Houghton]] kosmologa eta fisika teoriko albano-estatubatuarra (Tirana)
# [[Layli Miller-Muro]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (AEB)
# [[Leah Manning]] Politikari britainiarra, giza eskubideen aldeko ekintzailea (Erresuma Batua)
# [[Leena Yadav]] zinema-zuzendaria (India)
# [[Leonore Davidoff]] historialaria, feminista (AEB)
# [[Leyla Hussein]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Somalia)
# [[Lidia Cao]] ilustratzailea eta muralista (Galizia)
# [[Lily van Angeren-Franz]] Auschwitz-Birkenau-tik bizirik atera zen emakume ijitoa. (Alemania)
# [[Loral O'Hara]] ingeniaria eta astronauta NASAn (AEB))
# [[Louise Jopling]] margolaria (Erresuma Batua)
# [[Ma Thida]] Kontzientzia preso ohia eta idazlea (Birmania)
# [[Mae Azango]] Kazetaria eta emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Liberia)
# [[Marcia_Neugebauer]] geofisika estatubatuarra (AEB)
# [[Margaret Bonds]] musikagilea (AEB)
# [[Margarita Comas Camps]] pedagogoa (Menorca-Erresuma Batua)
# [[Mari Carmen Díaz de Mendoza]] aktorea (Madril)
# [[María Banquer]] aktorea (Espainia)
# [[María Bru]] aktorea (Valentzia)
# [[María de Sarmiento y Castilla]] Arabako dama (Araba)
# [[María Dolores Gispert Guart]] bikoizketa aktorea eta irrati esataria (Katalunia)
# [[María Eva Istúriz García|María Eva Istúriz Garcia]] Berdintasunerako teknikaria (Iruñea)
# [[Maria Federici]] komunista, politikaria (Italia)
# [[María Inmaculada Paz-Andrade]] zientzialaria (Galizia)
# [[María Itziar Urrutia San Antón]] arkitektoa eta zuzendari exekutiboa (Malaga)
# [[María Matilde Almendros]] irrati esataria eta aktorea (Katalunia)
# [[María Ripoll]] zinegilea (Bartzelona)
# [[María Ruiz de Gauna]] XV.mendeko emakumea (Gasteiz)
# [[María Teresa Ruiz Cantero]] mediku eta ikertzailea (Melilla)
# [[Maria Veleda]] Portugalgo ekintzaile feminista eta errepublikanoa (1871-1955)
# [[Mary Nash]] historialaria (Irlanda-Katalunia)
# [[Maya Burhanpurkar]] ikertzaile kanadiarra (Ontario)
# [[Melanie Spitta]] zinema zuzendari ijitoa (Belgika)
# [[Mónica Ramos Toro]] antropologoa (Madril)
# [[Nahid Toubia]] Sudaneko lehen emakume-zirujaua eta EGM ikerketan ezpezializatutako aktibista (Sudan)
# [[Najat Maalla M'jid]] NBE Idazkari Nagusiaren Ordezkari Berezia Haurren aurkako Indarkeriari buruzkoa (Maroko)
# [[Nilde Iotti]] politikari komunista (Italia)
# [[Nina Dudarova]] hizkuntzalari ijitoa, erromanieran alfabetatzea (Rusia)
# [[Nitza Margarita Cintron]] medikua (Puerto Rico)
# [[Olayinka Koso-Thomas]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Nigeria)
# [[Panna Cinka]] biolin-jotzailea ijitoa (Hungria)
# [[Pastora Filigrana García]] ijito sindikalista feminista (Sevilla)
# [[Pastora Imperio]] dantzaria (Sevilla)
# [[Pepita de Oliva]] ijito dantzaria, Europan ezaguna (Málaga)
# [[Pratibha Parmar]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Nairobi)
# [[Regina de Lamo]] 98.ko belaunaldiaren idazle anarkista (Jaén)
# [[Rita Montagnana|Rita Montagnama]] Komunista, politikaria (Italia)
# [[Romila Thapar]] historialaria (India)
# [[Rosa Cortés]] 1749ko ijitoen kontrako Sarekada Handian atxilotua (Granada)
# [[Rosa Taikon]] ijito zilargin eta aktorea (Suedia) Gina Ranjičić
# [[Rosario García Ortega]] aktorea (Argentina)
# [[Sagrario Ruiz Elizalde]] maistra eta hezkidetzan erreferentea (Nafarroa)
# [[Saioa Mantzisidor Zilloniz]] nekazaria eta enpresaburua (Bizkaia)
# [[Sandy Powell]] jantzi-diseinatzailea (Britainia Handia)
# [[Shu Otero]] komikigilea (Sunbilla, Nafarroa garaia)
# [[Silvia Agüero]] ijito idazlea, ijitoen memoria berreskuratzen duena (Madril)
# [[Sister Fa]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Senegal)
# [[Sonia Contera]] fisikaria eta nanoteknologoa (Madril)
# [[Soraya Post]] eurodiputatu ijitoa (Suedia)
# [[Tarsy Carballas]] zientzialaria (Galizia)
# [[Teresa Margarida da Silva e Orta]] lehen emakume eleberrigilea portugesez (1711-1793)
# [[Teresa Mattei]] ekintzaile komunista, feminista (Italia, 1921-2013)
# [[Teresa Noce]] italiar politikaria (1900-1980)
# [[Teresa Sánchez de Bilbao]] XV.mendeko emakumea (Gasteiz)
# [[Teresa Vinyoles Vidal]] historialaria (Bartzelona)
# [[Thais_Russomano]] Brasildarra medikuntza aeroespazialean espezializatuta (Porto Alegre)
# [[Vanderlan da Silva Bolzani]] Kimikaria (Brazil)
# [[Věra Bílá]] ijito abeslaria (Txekia)
}}
====Berriak 2022 (Urtarrila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Urrutia]] ----'''SORTU''' Eskalatzailea (Bizkaia)
# [[Alazne Belar]] ef--'''SORTU''' erizaina eta ikerlaria (Atxondo, Bizkaia)
# [[Belén Bengoetxea]] ef--'''SORTU''' Ikertzailea eta EHUko irakaslea (Durango)
# [[Elena Uriz]] ef--'''SORTU''' irakaslea, aktorea, dantzaria, musikaria (Iruñea)
# [[Maixux Rekalde]] efef'''SORTU''' Bakezalea eta euskaltzaile (Oiartzun)
# [[Mercedes Arbaiza]] ----'''SORTU''' Historialaria eta EHUko irakaslea (Bilbo)
# [[Pilar Narbaiza]] efef'''SORTU''' erraketista eta sukaldaria (Mallabia)
# [[Uxue del Río]] ef--'''SORTU''' artista, irudigilea eta diseinatzaile grafikoa (Donostia)
# [[Adelaide Cabete]] Ginekologo feminista, framazona eta errepublikanoa (Portugal, 1867-1935)
# [[Adele Bianchi]] geografoa (Italia)
# [[Aida Peláez de Villa Urrutia]] idazlea,kazetaria, sufragista. (Kuba)
# [[Amalia Mallén|Amalia Mallén de Ostolaza]] saiakeragilea, itzultzailea, sufragista (Kuba)
# [[Ana de Castro Osório]] Portugalgo idazlea, feminista eta militante errepublikanoa(1872-1935)
# [[Ana Maria Lajusticia]] kimikaria, dietetikan eta nutrizioan aitzindaria (Madril)
# [[Ana Revenga]] ekonomialaria (Espainia)
# [[Ángela Molinuevo y Longuebau]] XIX. mendeko karitatea (Gasteiz)
# [[Ángeles Flórez Peón]] bizirik dagoen azken miliziano sozialista (Asturias)
# [[Angélica Morales |Angélica Morales ]] idazlea, aktorea (Teruel, 1970)
# [[Ann Rose Nu Tawng]] bakezalea, erizaina BBC 100 women sariduna (Birmania)
# [[Antonella Picchio]] Ekonomialari feminista (Italia)
# [[Arantxa Rodríguez Álvarez]] ekonomialari feminista (Bilbo)
# [[Arantza Chacón Ormazabal]] ikertzailea, Zehar Errefuxiatuak (Gasteiz)
# [[Asunción Ruiz]] ingurumen teknikaria (Madril)
# [[Aurelia Castillo de González]] idazle eta itzultzailea (Kuba)
# [[Aurora Villar Buceta]] kazetaria (Kuba)
# [[Belén Franch Gras]] zientzialaria (Valentzia)
# [[Belén Frau Uriarte]] ekonomilaria, Espainaiako CEOko eta munduko komunikazioko zuzendaria (Bilbo)
# [[Belén Landáburu]] abokatu eta politikoa (Burgos)
# [[Bianca Maria Meda]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Blanca de los Ríos]] idazlea eta literatura kritikoa (Sevilla)
# [[Camille Kouchner]] Zuzenbide pribatuko irakaslea, abokatua (Frantzia)
# [[Carmen Serdán Alatriste]] iraultzailea (Mexiko)
# [[Catalina Bárcena]] aktore kubatarra (Kantabria)
# [[Consuelo Uranga]] komunista (Mexiko)
# [[Cristina Borderías]] Historialaria (Katalunia)
# [[Cristina Carrasco]] ekonomilari feminista (Txile-Bartzelona)
# [[Cynthia Cockburn]] antimilitarista feminista eta akademikoa (Britania Handia)
# [[Diane Elson]] ekonomilari feminista (Erresuma Batua)
# [[Digna Collazo]] sufragista (Kuba)
# [[Domitila García de Coronado]] editorea, idazlea (Kuba)
# [[Elena Salvador]] aktorea (Madril)
# [[Elisa Garrido Moreno]] ikertzailea, unibertsitateko irakaslea (Valentzia)
# [[Elisa Garrido]] espainiar militante antifaxista (Zaragoza)
# [[Elisa Mújica]] Idazlea (Kolonbia, 1918-2003)
# [[Elisa Soriano Fisher]] mediku-oftalmologoa eta feminista (Madril)
# [[Élisabeth Chaplin]] margolaria (Frantzia, 1890-Italia, 1982)
# [[Ella Fontanals-Cisneros]] enpresaria eta arte-bildumagilea (Kuba)
# [[Elva Raquel Gómez]] kitxua idazlea (Argentina)
# [[Elvira de Hidalgo]] Sopranoa eta kantu-maistra (Teruel)
# [[Erika Aifan]] ustelkeriaren aurkako epailea (Guatemala)
# [[Esperanza Molina Cubillo]] idazlea eta antropologoa (Madril)
# [[Esther Chapa]] sufragista (Mexiko)
# [[Eva Celada]] kazetaria, idazlea eta gastronomoa (Palentzia)
# [[Eva Gancedo]] musikagilea, filmetako soinu-bandetan espezializatua (Madril)
# [[Fanny Garrido]] idazle galiziarra
# [[Fátima Báñez]] legelaria, politikaria eta ekonomilaria (Huelva)
# [[Fatima Singhateh]] Haurren salerosteka eta explotariari buruzko Nazio Batuen Errelatore Berezia (Gambia)
# [[Francia Márquez]] ekintzaile feminista (Kolonbia)
# [[Gisela Vaquero]] bideojokogilea (Girona)
# [[Henriette d'Angeville]] Mont Blanc igo zuen bigarren emakumea (Frantzia)
# [[Hermila Galindo]] politikaria, kazetaria eta ekintzaile feminista (Mexiko)
# [[Hortensia Gelabert]] aktore kubatarra Espainian (Espainia)
# [[Ingrid Robeyns]] filosofo eta ekonomialari feminista (Lovaina, Belgika)
# [[Irene González]] Futbolaria (Coruña, 1909-1928)
# [[Isabel Margarita Ordetx]] idazlea, (Kuba)
# [[Isabel Oyarzábal]] itzultzailea, kazetaria, idazlea, aktorea eta diplomatikoa(Malaga)
# [[Isabella Leonarda]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Jamila Medina Ríos]] idazlea (Kuba)
# [[Josefina Blanco]] aktorea (Leon)
# [[Josefina Gómez Mendoza]] geografo eta idazlea (Madril)
# [[Julia Peguero Sanz]] maistra eta feminista (Zaragoza)
# [[Justa Montero]] aktibista feminista (Bartzelona)
# [[Kate Young]] gizarte-antropologoa (Erresuma Batua)
# [[Laila Haidari]] ekintzailea 100 Women BBC sariduna (Agfanistan)
# [[Leonor Taboada]] kazetaria, idazlea eta ekintzaile feminista
# [[Lourdes Beneria]] ekonomialari feminista (Katalunia)
# [[Lucía López Marco]] albaitaria (Zaragoza)
# [[Manuela Vargas]] flamenko dantzaria (Sevilla, 1941 - Madril, 2007)
# [[Margarita Manso]] 27ko belaunaldiko margolaria (Valladolid, 1908-Madril,1960)
# [[Mari Carmen Martínez Chamorro]] medikua (León)
# [[María Ángeles Pérez López|Maria Ángeles Pérez López]] poeta (Valladolid)
# [[María Cancio]] aktorea (Madril)
# [[María del Adalid]] margolari galiziarra (
# [[María Espinosa de los Monteros]] emakumeen eskubide zibil eta politikoen aldeko aktibista (Malaga)
# [[María Fernanda Ladrón de Guevara]] Aktorea (Madril)
# [[María Guerrero López]] aktorea (Madril)
# [[María Guerrero]] Aktore eta enpresaburua (Madril)
# [[María José Vázquez]] GIB/HIES ekintzailea (Bartzelona)
# [[María Josefa Patricia Muñoz y Jarabeitia]] filantropoa (Bilbo)
# [[María Martos]] Feminista (Madril)
# [[María Muñoz de Quevedo]] piano-jotzailea
# [[Maria Teixidor i Jufresa]] enpresari eta abokatua (Katalunia)
# [[María Teresa Gavarró Castelltort]] pedagogoa(Katalunia)
# [[María Tubau]] aktorea (Madril)
# [[María Villar Buceta]] kazetaria, poeta, ekintzailea (Kuba)
# [[Maria Xaveria Perucona]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Marta Álvarez Guil]] legelaria (Madril)
# [[Matilde de la Torre]] kazetari eta politikaria (Burgos)
# [[Matilde Díez]] aktorea (Madril)
# [[Matilde Rodríguez Cabo]] mediku, psikiatra, idazlea, feminista, sufragista eta aktibista (Mexiko)
# [[Maud de Boer-Buquicchio]] Haurren salerosteka eta explotariari buruzko Nazio Batuen Errelatore Berezi oiha (Herbehereak)
# [[Michelle Perrot]] historialaria (Frantzia)
# [[Natália Pasternak|Natalia Pasternak]] biologoa BBC 100 women sariduna (Brasil)
# [[Négar Djavadi]] eleberrigilea, zinemagilea (Iran/Frantzia)
# [[Nerea Luis]] informatika ingeniaria (Madril)
# [[Nieves Quintana]] Nekazaria (Araba)
# [[Nilofar Bayat]] afganistar abokatua eta saskibaloi jokalaria (Kabul)
# [[Reem Alsalem]] Emakumeen kontrako indarkeriari buruzko Nazio Batuen Errelatorea (Jordania)
# [[Reyna Pastor]] historialaria (Argentina)
# [[Rosa García-Malea López]] lehen emakume kaza-pilotua (Almeria)
# [[Rosika Schwimmer]] kazetaria, idazlea, sufragista (Budapest)
# [[Sabine Weiss]] Argazkilaria (Frantzia)
# [[Sara Baartman]] esklaboa (Afrika)
# [[Serafina Núñez]] idazle kubatarra
# [[Susanna Minguell]] filosofo eta idazlea (Bartzelona)
# [[Tlaleng Mofokeng]] mediku, hizlari, idazle eta emakumeen eskubideen eta sexu eta ugalketa-osasunaren aldeko aktibista BBC 100 women sariduna (Hegoafrika, 1980)
# [[Trinidad Arroyo]] Espainian lan egin zuen lehen oftalmologoa (Palentzia)
# [[Virginia Eubanks]] politologoa (AEB)
# [[Virginia Torrecilla]] futbolaria (Mallorca)
# [[Virginie Demont-Breton]] margolaria (Frantzia, 1859-1935)
# [[Winnaretta Singer]] musika mezenas (Paris)
# [[Zeltia Montes Muñoz]] musikagilea, filmetako soinu-bandetan espezializatua (Madril)
}}
=== Berriak ===
====Berriak 2021 (urria, azaroa, abendua)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Olaizola]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Elgoibar 1974)
# [[Amaia Lejarreta]] ef--'''SORTUA''' artista, makillatzailea (Durango 1983)
# [[Anttoni Etxeberria]] efef'''SORTUA''' tabernaria (Hondarribia 1914-2020)
# [[Begoña Gorospe]]----'''SORTUA''' feminista, zinegilea (Hernani 1942)
# [[Frantxiska Iragorri]] efef'''SORTUA''' Abertzale, ekintzailea (Oiartzun, 1920-2019)
# [[Garbiñe Larrea |Garbiñe Larrea Iturralde]] ef--'''SORTUA''' Naturopata (Urnieta 1976)
# [[Hipolita Ibaibarriaga]] ef--'''SORTUA''' erreketista (Ermua 1914- Bartzelona 1939)
# [[Itziar Ugarte]] ef--'''SORTUA''' Kazetaria eta idazlea (Oñati 1995)
# [[Junkal Guerrero]] ----'''SORTUA''' musikaria (Andoain 1968)
# [[Leire Vargas]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria, idazlea eta itzultzailea (Durango 2002)
# [[Lide Urrestarazu]] ef--'''SORTUA''' mendi lasterkaria (Ordizia 1999)
# [[Maria Angeles Esnaola]] efef'''SORTUA''' Maistra abertzalea (Ormaiztegi 1924-2017)
# [[María Bravo]] ----'''SORTUA''' sopranoa (Portugalete 1952)
# [[María Goiricelaya Burón]] ef--'''SORTUA''' aktorea, antzerki-zuzendaria (Bilbo 1983)
# [[Maria Rosario Arrizabalaga]] efef'''SORTUA''' Mariarro bezala ezagunagoa, feminismoa eta justizia soziala bizi-ardatz izan zituen gizarte-ekintzailea (Ermua 1949- Donostia 2021)
# [[Maribel Aiertza]] ef--'''SORTUA''' euskal idazlea (Etxebarria 1962)
# [[Rosario Zubizarreta]] efef'''SORTUA''' erraketista (Ermua 1918-2002)
# [[Shandra Martínez]] ----'''SORTUA''' artista, ilustratzailea. (Errenteria1977)
# [[Susana Serrano]] ef---'''SORTUA''' Unibertsitateko irakaslea (Elorrio)
# [[Tere Jaio]] efef'''SORTUA''' aktorea, bikoiztailea. (Gernika)
# [[Teresa Murga]] efef'''SORTUA''' (Markina-Xemein 1910-2015)
# [[Abia Akram|Abia Akra]] aktibista (Pakistan)
# [[Aida Lafuente]] politikari ekominista (León)
# [[Al Khadra Mabrook]] Saharar poeta (Sahara)
# [[Alice Neel]] margolari erretratugile estatubatuarra (1900 - 1984)
# [[Amaia Bono]] antzerki aktorea (Gasteiz, 1989)
# [[Amaia Nausia]] historialaria (Iruñea)
# [[Amalia Domingo Soler]] Idazlea, espiritista (Sevilla, 1835-Bartzelona,1909)
# [[Ana Santos Payán]] idazlea, poeta, editorea (Guadalajara, 1972-Almeria, 2014)
# [[Ana Teresa Diego]] Argentinan atxilotu-desagertua (Argentina)
# [[Andrea Ixchíu]] kazetaria (Guatemala)
# [[Antonia Adroher Pascual]] maistra, pedagogoa eta politikaria (Girona)
# [[Araceli Sánchez Urquijo|Araceli Sanchez Urquijo]] bide, ubide eta portuetako ingeniaria (Sestao)
# [[Azucena Villaflor|Azuzena Villaflor]] Maiatzeko plazako ekintzailea (Argentina)
# [[Belén Nevado]] aktorea, feminista (Gasteiz, 1969)
# [[Berta Arocena de Martínez Márquez]] Kazetaria, feminista (Habana, 1901-1956)
# [[Blanca Li]] koreografo, dantzari, zinemagile (Granada)
# [[Buchi Emecheta]] idazle nigeriarra
# [[Carlota Pi]] Ingeniaria eta enpresari katalana
# [[Carme Alemany Gómez]] soziologoa, feminista (Bartzelona)
# [[Carme Karr i Alfonsetti]] Kataluniako kazetari, idazle, musikologo eta publizista feminista eta bakezalea (1865 - 1943)
# [[Carme Montoriol i Puig]] Bartzelonako idazlea, itzultzailea eta piano-jotzailea (1892 - 1966)
# [[Carmen Navarro]] Medikua eta ikertzailea (Madril)
# [[Carmen Salinas Alfonso de Villagómez]] Legelaria
# [[Carole Pateman]] Britainiako feminista eta politologoa (Sussex, Ingalaterra)
# [[Carolina Coronado]] idazlea (Badajoz)
# [[Carolina Escobar Sarti]] Guatemala, 1960 feminista, idazlea,
# [[Clara Peeters]] margolari flamendarra. (1580-1621)
# [[Claudette Colvin]] Afro-amerikarren eskubide zibilen mugimenduaren aitzindaria.
# [[Clotilde Cerdá Bosch]] Aktibista eta goi mailako harpa-jotzailea (Bartzelona, 1861-1926)
# [[Concepción Sierra Ordóñez]] Legelaria
# [[Conchita Balparda]] abeslaria, sopranoa. Portugalete (1942)
# [[Constance Naden]] Idazle, poeta eta filosofo ingelesa
# [[Consuelo Rubio]] opera abeslaria (Madril)
# [[Cristina Durán Costell|Cristina Durán]] ilustratzailea eta marrazkilaria (Valentzia, 1970)
# [[Cristina Spínola]] kazetaria, kirolaria, telebistako kazetaria, idazlea eta Kanarietako Youtuber-a da.
# [[Crystal Bayat]] aktibista (Afganistan)
# [[Diana Pinilla]] txirrindulari kolonbiarra
# [[Dolores Aleu Riera]] Mediku titulua lortzen lehena (Bartzelona 1857-1913)
# [[Dolores Prida]] kazetari eta antzerkigile kubatar estatubatuarra
# [[Dolors Monserdà]] Kataluniako idazle eta ekintzaile feminist (1845-1919)
# [[Dolors Piera]] Kataluniako irakasle sindikalista (1910-2002)
# [[Eider Sánchez]] ingeniaria eta "Naru Intelligence"ren sortzailea (Donostia)
# [[Elena Cipriana Álvarez Durán]] idazle, folklorista (Badajoz)
# [[Elena Maseras Ribera]] Mediku, pedagogo eta irakaslea. Medizina fakultatean lehen emakume matrikulatua (Tarragona, 1853-1905)
# [[Elena Mederos Cabaña]] Feminista,aktibista (Kuba)
# [[Elena Molina]] dokumentalgilea (Madril)
# [[Elisa Fernández de la Vega]] medikua, ikertzailea (Asturias-Zaragoza)
# [[Ellen Churchill Semple|Ellen Churchill]] geografo amerikarra (1863-1932)
# [[Elvia Carrillo Puerto]] Lider feminista, politikoa eta sufragista mexikarra
# [[Emilia Bernal]] Kazetaria, itzultzaile (Kuba, 1884-1964)
# [[Fátima Djarra Sani]] Emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea. (Ginea Bissau)
# [[Fede Galizia]] margolaria (Milan 1578-1630)
# [[Feminismoa Herri Katalanetan]]
# [[Flavita Banana]] ilustratzaile, marrazkilaria (Oviedo)
# [[Francesca Bonnemaison i Farriols]] Bartzelonako pedagogo, idazle eta feminista (1872-1949)
# [[Francisca de Pedraza]] etxekoandrea, genero-indarkeriaren borrokaren aurrekari historikoa
# [[Françoise Gilot|Francoise Gilot]] margolaria (Frantzia)
# [[Georgiana Houghton]] Margolaria (Kanaria Uharteak, 1814-Londres, 1884)
# [[Helen Porter]] britainiar biologoa
# [[Isabel Güell i López]] musikagilea (Bartzelona)
# [[Isabel Villenakoa]] lekaime eta idazle protofeminista (Valentzia, 1430 - 1490)
# [[Janet Watson]] geologo britainiarra (1923-1985)
# [[Jeannette Campbell]] igerilaria (Argentina)
# [[Jerònima Galés]] XVI. mendeko inprimatzaile valentziarra (?? - 1587)
# [[Jimena Alonso]] Feminista, irakaslea, pentsalaria, liburu argitaratzaile. Donostia-Madril
# [[Jimena Fernández de la Vega]] medikua, genetista (Galizia)
# [[Joaquima Santamaria i Ventura]] Kataluniako idazle, folklorista eta itzultzailea (1853 - 1930)
# [[Josefa Ortiz de Domínguez]] Mexikoko independentziaren aldeko aktibista (Mexiko)
# [[Juana Doña]] komunista, militantea, idazlea (Madril-Bartzelona)
# [[Júlia Martí Comas]] ikerlari feminista (Bartzelona)
# [[Kathleen Hanna]] musikaria eta aktibista. (Estatu Batuak)
# [[Leona Vicario]] Mexikar ekintzailea (Mexiko Hiria, 1781-1842)
# [[Lesbia Soravilla]] idazlea, feminista, ekintzailea (Camagüey, 1907-1989)
# [[Lisa Çalan]] zinemagilea (Kurdistán)
# [[Lola Gaos]] aktorea, aktibista (Valentzia)
# [[Lola Rodríguez de Tió]] Kazetaria, iraultzailea (Puerto Rico, 1843 - Habana 1924)
# [[Lucia Ixchíu]] aktibista (Guatemala)
# [[Lucía Lahoz Gutiérrez]] Arte historialaria (Leza-Araba)
# [[Luisa Pérez de Zambrana|Luisa Pérez de Zanbran]] Poeta (Santiago, 1837-Habana, 1922)
# [[Luzmila Chiricente Mahuanca]] Giza eskubideen aldeko ekintzailea (Perú)
# [[Marcelina Bautista]] Etxeko langileen aldeko aktibista (Mexiko, 1966)
# [[Margaret Bullen]] antropologoa (Erresuma Batua- Euskal Herria)
# [[Margarita Porete]] Begina, mistika ((Frantzia)
# [[Marge Piercy]] poeta, eleberrigile eta feminista (AEB)
# [[María Cambrils]] Valentziako idazle sozialista eta feminista (1878 - 1939)
# [[María Collado Romero]] idazlea
# [[Maria del Carme Nicolau Massó]] Kataluniako idazle, itzultzaile eta kazetaria (1901-1990)
# [[Maria Domènech i Escoté]] Kataluniako idazlea (1874 - 1952)
# [[María Eugenia Casinelli de García Irureta Goyena]] giza eskubideen aldeko aktibista (Argentina)
# [[María Isidra de Guzmán y de la Cerda]] Medikua (Madril 1767-1884))
# [[María José Fuster]] UNED-eko irakaslea eta GIB/HIESaren ekintzaile eta ikerlaria (Alicante)
# [[María José Martínez Herrero|Maria José Martinez Herrero]] EHUko irakaslea
# [[María Josefa de Larumbe Goñi]] inprimatzailea eta liburu-saltzailea (Iruña 1700-1757)
# [[Maria Lugones]] filosofo feminista eta deskoloniala (Argentina)
# [[María Pineda]] modelo eta enpresaburua
# [[María Ponce|Maria Ponce]] Maiatzeko plazako ekintzailea (Argentina)
# [[María Telo]] Legelaria, familia-abokatua eta feminista extremadurarra
# [[María Wonenburger]] Matematikan doktorea (Galizia)
# [[Mariana Rodríguez del Toro|Mariana Rodriguez del Toro]] Mexiko independiaren aldeko borrokalaria (1775-1821)
# [[Mariasilvia Spolato]] LGBT eskubideen ekintzailea (Italia)
# [[Mariblanca Sabas Alomá|Mariblanca Sabas Alom]] Feminista, kazetaria, ministroa (Kubako Santiago, 1901-1983)
# [[Marie-Thérèse Walter]] modeloa eta Picassoren amorante (Frantzia)
# [[Marilyn Waring]] ekonomia feministaren sortzaile nagusietako bat(Zeelanda Berria)
# [[Marquesa del Ter]] Noble frantziarra, pianista eta ekintzaile feminista (1864-1936)
# [[Marta Espinós]] Valentziar piano-jotzailea. Valentzia
# [[Marta González Gómez]] El Salvador-eko armadaren eraso batean eraila.
# [[Marta Lozano Molano]] musikagilea (Cáceres, 1985)
# [[Martina Casiano y Mayor|Martina Casiano]] maistra, fisika eta kimikaria
# [[Martina Castells Ballespí]] Medikuntzan doktore-gradua lortzen lehen emakumea (Lleida,1852-1884)
# [[Mercè Capdevila i Gaya]] musikagilea, pedagogoa (Bartzelona)
# [[Mercè Torrents Turmo]] piano-jole eta konpositore katalana
# [[Mertxe de Renobales]] biokimikaria (Bilbo)
# [[Miren Llona]] EHUko irakaslea
# [[Mylene Fernández Pintado]] idazlea (Kuba)
# [[Ochy Curiel]] feminismoaren teorialaria eta aktibista, gizarte-antropologoa (Dominikar Errepublika)
# [[Ofelia Rodríguez Acosta|Ofelia Rodriguez Acosta]] Feminista, kazetaria, idazlea (Habana, 1902-1975)
# [[Olimpia Fulvia Morata]] humanista italiarra
# [[Pamela Yates]] estatubatuar dokumentalista eta giza eskubideen aldeko ekintzailea
# [[Pilar Castillo Sánchez]] pianista (Galizia)
# [[Pretty Yende]] sopranoa (Hego Afrika)
# [[Raquel Calvo Larralde]] kazetaria, dokumentalgilea (Durango)
# [[Rita Cetina Gutiérrez]] maistra, poeta eta feminista mexikarra
# [[Rosario de Acuña|Rosario de Acuña y Villanueva]] idazle, librepentsalari eta kazetaria (Madril)
# [[Roya Sadat]] zinegile eta zinema-zuzendaria (Afganistan)
# [[Salutxu Etxebarria]] Amurriko emakume aurreskulari aitzindaria (1924-2008)
# [[Tomasa Cuevas]] efef militante komunista eta antifrankista (Guadalajara 1917 -Bartzelona 2007)
# [[Ulrike Tillmann]] matematikaria (Alemania)
# [[Vicenta Llorente del Moral]] entomologoa (Algorta)
# [[Wendy Flores]] abokatua eta giza eskubideen aldeko defendatzailea. (Nikaragua)
# [[Zulema de la Cruz]] musikagile, konpositore (Madril)
# [[Zuriñe López de Sabando Sainz]] dokumentalgilea (Gasteiz)
}}
====Berriak 2021 (uztaila, abuztua, iraila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Egidazu]] ef--'''SORTU''' ilustratzailea, biologoa eta idazlea (Durango)
# [[Bea Larrañaga]] ef--'''SORTU''' aktorea (Errenteria)
# [[Begoña Zia]] ef--'''SORTU''' marrazkilaria. (Iruñea 1959-2019)
# [[Dorleta Kortazar]] ef--'''SORTU''' ipuin-kontalaria (Arrasate 1974)
# [[Eider Perez]] ef--'''SORTU''' aktorea, idazlea, bertsozalea eta aurkezlea (Pasaia1995)
# [[Elena Pérez]] efef'''SORTU''' txistularia (Ermua 1968-2021)
# [[Eskarne Aroma]] efef'''SORTU''' irakaslea, aktorea, ekintzailea (Durango 1934-2021)
# [[Esther Gorostiza]] ef--'''SORTU''' pediatra (Atxondo 1953)
# [[Gala Knörr]] ----'''SORTU''' artista (Gasteiz 1984)
# [[Isabel González]] ef--'''SORTU''' liburuzaina, politikaria (Leon-Durango 1974)
# [[Jenni Alvarado]] ef--'''SORTU''' artista (Durango 1981)
# [[Laura Latorre]] ef--'''SORTU''' terapeuta, idazlea (Madril-Huarte 1975)
# [[Maddi Soroa]] ----'''SORTU''' pedagogoa (Lekunberri 1997)
# [[Maitane Azurmendi]] ef--'''SORTU''' artista. (Gernika 1978)
# [[Maria Josefa Aedo]] efef'''SORTU''' lekaimea (Ermua 1786-Compostela 1805)
# [[Marina Lameiro]] ----'''SORTU''' zinemagilea (Iruñea 1986)
# [[Norma Mentxaka]] --ef'''SORTU''' terrorismoaren biktima (Santurtzi 1932-1976)
# [[Rosa Arburua]] ----'''SORTU''' pedagogoa, historia ikertzailea (Irun 1961)
# [[Vanesa Fernández]] ef--'''SORTU''' Zinebiko zuzendaria. (Iurreta 1980)
# [[Agustina González López]] idazle, pentsalari, pintore abangoardista eta politikaria izan zen.(Granada)
# [[Ana Carrillo Domínguez]] Errepublikako Herri Armadako kapitain komunista (1898 - 1974)
# [[Ana María Martínez Sagi]] Kataluniako poeta, sindikalista, kazetaria eta atleta feminista (Bartzelona, 1907-2000)
# [[Anbara Salam Khalidi]] idazle eta itzultzaile feminista (Libano)
# [[Ángela Labordeta]] idazlea (Teruel)
# [[Ángeles Ottein]] sopranoa (Madril)
# [[Angélica Dass]] argazkilaria (Brasil)
# [[Consuelo Zavala]] maistra, feminista (Mexiko)
# [[Esther Bejarano]] musikaria, Auschwitzeko kontzentrazio-eremutik bizirik atera zena (Alemania)
# [[Gertrudis Bocanegra]] Mexikoren indepentziaren aldeko borrokalaria (Mexiko)
# [[Inge Morath]] argazkilaria (Austria- AEB)
# [[Jane Glover]] orkrestra zuzendaria (Erresuma batua)
# [[Mari Luz Cristóbal Caunedo|Mari Luz Cristóbal]] Asturias, 1948. Tonada-kantaria
# [[María "La Jabalina"]] militante anarkista eta miliziano espainiarra (1917 - 1942)
# [[María de Baratta]] musikagilea, piano-jotzailea (El Salvador)
# [[Mariana Pineda]] espainiar liberala (Granada)
# [[Mariela Castro]] politikaria eta sexologoa (Kuba)
# [[Milena Jesenská]] kazetaria, idazlea eta itzultzailea (Txekia)
# [[Olga Bergholz]] Errusiar poeta (1910-1975)
# [[Olga Jojlova]] Ballet dantzaria. Picassoren lehen emaztea. (1891-1955)
# [[Paulina Ódena García]] militante komunista, Espainiako Gerra Zibilean milizianoa (Bartzelona 1911 - Granada 1936)
# [[Peli Romarategui]] misiolari arabarra da, eta egurrez, beiraz eta zeramikaz egindako erlijio-lana egin ditu (Gasteiz)
# [[Sandra Sánchez]] Karateka. Talavera de la Reina (1981)
# [[Shamsia Hassani]] Afganistango grafitigilea.
# [[Silvia Lazarte]] Boliviar-kitxuar politikaria (Bolivia)
# [[Vilma Espín]] iraultzailea, heroia (Kuba)
}}
====Berriak 2021 (apirila, maiatza, ekaina)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Anaje Narbaiza]] ef--'''SORTU''' euskaltzaile eta sindikalista (Bergara 1960)
# [[Delia Lauroba]] --ef'''SORTU''' erresistentea (Donostia 1909-2004)
# [[Estíbaliz Sádaba Murguía]] ----'''SORTU''' artista (Bilbo 1963)
# [[Garazi Arrizabalaga]] ef--'''SORTU''' Durangoko Museoko zuzendaria (Berriz 1984)
# [[Goiuri Aldekoa-Otalora]] ef--'''SORTU''' argazkilaria (Durango 1972)
# [[Idoia Asurmendi]] ef--'''SORTU''' musikaria. (Aramaio 2000)
# [[Idoia Gereñu]] ----'''SORTU''' antzerkigilea (Tolosa 1980)
# [[Jone Guenetxea]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Abadiño 1978)
# [[Jone Novo]] ef--'''SORTU''' kameraria (Durango 1982)
# [[Juanita Ibaibarriaga Literatur Saria|Juanita Ibaibarriaga Literatur saria]] '''SORTU''' (Ermua)
# [[Lucrecia Arana]] efef'''SORTU''' zarzuela abeslaria (Haro 1867- Madril 1927)
# [[Maite Berriozabal]] ef--'''SORTU''' Euskara teknikaria (Berriz 1987)
# [[Mariam Bilbatua]] ef--'''SORTU''' Unibertsitateko irakasle ohia. Durangoko zinegotzia 2019tik (Getxo, 1950)
# [[Miren Lazkano]] ef--'''SORTU''' Piraguista (Donostia 1997)
# [[Sagrario Aranburu]] efef'''SORTU''' dantzaria eta abeslaria (Iruñea 1930-2021)
# [[Veronica Werckmeister]] ef--'''SORTU''' margolaria, muralista (Gasteiz 1972)
# [[Amina Hussein]] kazetaria eta itzultzaile (Kurdistan-Bartzelona)
# [[Amparo Poch y Gascón]] idazle eta mediku antifaxista eta libertarioa (Espainia, 1902-1968)
# [[Ana María Pérez del Campo]] ekintzaile feminista (Madril)
# [[Annie Vivanti]] Londresen jaiotako idazle italiarra
# [[Betsi Cadwaladr]] erizaina (Gales)
# [[Carme Riera]] idazlea (Balear Irlak)
# [[Carmen Salinas Alfonso de Villagómez]] Legelaria
# [[Celia del Palacio]] feminista (Durango-Mexiko)
# [[Colette Maze]] piano-jotzailea (Paris)
# [[Concepción Sierra Ordóñez]] Legelaria
# [[Concha Liaño Gil]] Espainiako ekintzaile anarkista ( Épinay-sur-Seine, Frantzia, 1916-2014)
# [[Emma Roca]] korrikalaria, suhiltzailea (Katalunia)
# [[Herminia Fajardo]] kazetaria, feminista (Kanariak)
# [[Hilda Hilst]] idazlea. (Brasil)
# [[Jane Rule]] idazlea (Kanada)
# [[Josefina Carabias]] kazetaria, idazlea (Avila)
# [[Julia Hermosilla Sagredo]] Anarkosindikalista, milizianoa eta frankismoaren aurkako erresistentea (Sestao, 1916-2009)
# [[Julienne Mathieu]] zinema mutuko aktorea (Frantzia)
# [[Kathleen Winter]] idazlea (Kanada)
# [[Katia Reimberg]] etorkin ekintzailea, feminista (Brasil-Donostia)
# [[Leticia Gaspar]] artista. (Bilbo)
# [[Llibertat Ródenas Rodriguez]] Valentziako anarko-sindikalista, milizianoa eta Mujeres Libres taldearen kidea (1892-1970)
# [[Lola Iturbe]] Espainiar anarko-sindikalista (Bartzelona, 1902-1990)
# [[Mahasweta Devi]] Bengalkiar-indiar idazle eta aktibista
# [[Margarita Xirgu]] Aktorea (Katalunia)
# [[María Asunción Català]] matematikaria, astronomoa (Bartzelona)
# [[María Bruguera Pérez]] (Extremadurako militante libertarioa eta feminista) (1913-1992)
# [[María del Carmen de Lara]] zinemagile feminista (Mexiko)
# [[María Dueñas (biolin-jotzailea)]] Granada 2002
# [[María Elena Walsh]] poeta, kantautorea, eleberrigilea, antzerkigilea (Argentina)
# [[María Teresa Rodríguez Sáinz-Rozas|María Teresa Rodríguez Sainz-Rozas]] enpresaburua (Palentzia)
# [[Mercedes Prieto]] Astronomoa (Huelva)
# [[Penelope Fitzgerald]] idazlea (Erresuma Batua)
# [[Pepita Carpeña]] Espainiar feminista eta anarkosindikalista (Bartzelona, 1919-2005)
# [[Sara Facio]] argazkilaria. (Argentina)
# [[Soledad Estorach Esterri]] Espainiako ekintzaile anarkista (Lleida, 1915-1993)
# [[Teresa Aldamiz]] poeta, kazetaria, itzultzailea. (Filipinas-Bilbo)
# [[Teresa Jordá Vitó]] Akuarelista, margolaria (Bartzelona)
# [[Teresa Lanceta]] Artista (Bartzelona)
# [[Vera Mantero]] dantzaria (Portugal)
# [[Xela Arias]] idazlea (Galizia)
}}
====Berriak 2021 (urtarrila, otsaila, martxoa)====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Andereak Elkartea|Andereak Elkartea]] '''SORTU''' (Durango 2005)
# [[Amaia Lopez de Munain]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Gasteiz 1972)
# [[Antxone Telleria Mendia]] ef--'''SORTU''' irakaslea (Lekeitio 1956)
# [[Bakarne Altonaga]] ef--'''SORTU''' historialaria (Bilbo 1988)
# [[Bittori Etxeberria]] --ef'''SORTU''' Emakume Abertzale Batza. Erresistentziako kidea (Baztan 1908-1997)
# [[Capitolina Bustince Larrondo]] efef'''SORTU''' irakasle, idazlea (Ujué 1864- Segovia 1934)
# [[Carmen Artaza]] ----'''SORTU''' abeslaria (Donostia 1995)
# [[Eladia Zubizarreta]] efef'''SORTU''' erreketista (Ermua 1923-2020)
# [[Elena Ziordia]] ef--'''SORTU''' ilustratzailea (Bizkaia 1964)
# [[Filomena Baldezate]] efef'''SORTU''' erizaina eta emagina (Valladolid-Bilbo 1895- Miranda de Ebro 1980)
# [[Garazi Mugarza]] ef--'''SORTU''' Margolaria, idazlea eta erizana (Mallabia 1995)
# [[Elvira Iñurrieta]] efef'''SORTU''' emagina (Elorrio 1895-1980)
# [[Haizea Martiartu]] ef--'''SORTU''' saxofoi-jotzailea (Markina 1991)
# [[Irantzu Mendia Azkue]] ----'''SORTU''' irakaslea eta ekintzailea (Gasteiz 1976)
# [[Irati Idiakez]] ef--'''SORTU''' snowboarderra (Getaria 1996)
# [[Isabel Lobiano]] efef'''SORTU''' (Ermua 1583-1673)
# [[Izaro Lasa]] ef--'''SORTU''' txirrindulari ohia eta idazlea (Zumarraga 1987)
# [[Kari Alberdi]] ----'''SORTU''' kimikaria, komunikazio zientifikoan aditua (Azkoitia 1996)
# [[Lilatoia]] '''SORTU'''Donostia
# [[Lorea Zulaika]] ef--'''SORTU''' musikaria (Ziortza-Bolibar 1996)
# [[Lucia Urrutia]] ----'''SORTU''' meteorologoa (Erroibarra 1932)
# [[Maider Mendizabal]] ef--'''SORTU''' pilotaria (Zizurkil 1977)
# [[Maite Axiari]] --ef'''SORTU''' feminista, euskaltzale (Ezpeleta 1949-2021)
# [[Maite Gorrotxategi]] ef--'''SORTU''' erraketista (Ermua 1926)
# [[Mari Carmen Díaz de Lezana]] ----'''SORTU''' txirrindularia (Urduña 1943)
# [[Marta Olazabal]] ----'''SORTU''' ikertzailea (Bilbo 1981)
# [[Matilde Isasi-Isasmendi]] ef--'''SORTU''' emagina (Iurreta 1933)
# [[Mentxu Alkorta]] ef--'''SORTU''' dantzari eta trikitilaria (Donostia 1947)
# [[Miren Begoña Ereñaga]] efef'''SORTU''' erraketista (Durango 1927-2015)
# [[Nahia Zubeldia]] ----'''SORTU''' itzultzaile, musikaria, idazlea (Lapurdi 1982)
# [[Nerea del Campo Aguirre]] ef--'''SORTU''' filologoa (Eibar 1971)
# [[Nicasia Madariaga]] efef'''SORTU''' margolaria (Bilbo 1874-1970)
# [[Sara Estévez]] ----'''SORTU''' kazetaria (Bilbo 1925)
# [[Tere Verdes]] efef'''SORTU''' Emakume Abertzale Batza. Erresistentziako kidea (Bilbo 1907-1959)
# [[Victoria Mallabiabarrena]] efef'''SORTU'''soprano lirikoa (Mallabia 1867-1960)
# [[Adelina Zendejas Gómez]] irakasle, kazetari, aktibista (Mexiko)
# [[Aimé Painé]] abeslari maputxea (Argentina)
# [[Alaíde Foppa]] poeta, itzultzailea, ekintzailea (Bartzelona-Guatemala)
# [[Alice Stewart]] epidemiologa (Erresuma batua)
# [[Amelina Ermeline Devant-Le Gallena]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Ana María Moix]] poeta, idazlea (Bartzelona)
# [[Andrea Khalfaoui]] 1. ijito doktorea
# [[Bartolina Sisa]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Benita Galeana]] sindikalista, ekintzailea (Mexiko)
# [[Boliviako Cholitas escaladoras]] Bolivia
# [[Carmen Ballvé]] argazkilaria (Madril)
# [[Carmen Orellana Illescas]] ingurumen agentea, basozaina (Balear Uharteak)
# [[Cira Crespo]] historialaria, idazlea (Katalunia)
# [[Conxa Pérez Collado]] Ekintzaile anarko-feminista eta milizianoa (Katalunia, 1915-2014)
# [[Cora Sadosky]]. Matematikaria (Argentina)
# [[Coraline Labourdette]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Cristina López Barrio]] abokatu, idazlea (Madril)
# [[Diana Trujillo]] ingeniari aeroespaziala (Kolonbia)
# [[Domitila Barrios de Chungara]] Boliviar feminista
# [[Edith Pretty]] lurjabea eta filantropoa. (Erresuma Batua)
# [[Esperanza d'Ors|Esperanza D'ors]] eskutorea (Madril)
# [[Ewy Rosqvist-von Korff]] rally pilotua (Suedia)
# [[Fanny Blankers-Koen]] atleta (Herbehereak)
# [[Flora Sandes]] soldadua (Britainia Handia)
# [[Gilka Machado]] poeta (Brasil)
# [[Gregoria Apaza]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Guadalupe Grande]] idazlea, poeta (Madril)
# [[Guillermina Uribe Bone]] ingeniari zibila (Kolonbia)
# [[Hedina Sijerčić]] idazle, kazetari, poeta (Sarajevo)
# [[Helena Janeczek]] idazlea, kazetaria (Italia)
# [[Hella Haasse]] idazlea (Herbehereak)
# [[Idoia Hernández]] HATXE, piano-jotzailea (Errenteria)
# [[Irene Polo]] kazetaria (Katalunia)
# [[Irina Antónova]] Arte kritikaria (Mosku)
# [[Isabella Karle]] X izpien ikertzailea. EEBB
# [[Jacqueline Bidegorri]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Joy Adamson]] naturalista (Austria)
# [[Juana Rouco Buela]] anarkista (Argentina)
# [[Katharine Burr Blodgett]] fisikaria eta asmatzailea (Estatu Batuak)
# [[Kalam Kunde|Kalam Kunda]] Kunde-jotzailea (Burkina Faso)
# [[La Voz de la Mujer]] Argentinako aldizkari anarko-feminista. itzulpena
# [[Letitia Mumford Geer]] erizaina eta asmatzailea (Estatu Batuak)
# [[Louisa Garrett Anderson|Louisa Garret]] Medikua eta sufragista (Britainia Handia)
# [[Lucía Sánchez Saornil]] Ekintzaile anarko-feminista eta poeta. Mujeres Libres-en sortzailea (Espainia, 1895-1970).
# [[Lucy Parsons]] anarkista, komunista (EEBB)
# [[Mamen Moreu]] ilustratzaile, komikigile (Huesca)
# [[Manuela León]] Emakume ekintzailea (Ekuador)
# [[Malva Flores]] idazlea (Mexiko)
# [[Marcela Delpastre]] idazlea (Frantzia)
# [[Margaret Roundtree]] Saskibaloi jokalaria (Estatu Batuak)
# [[Margarita del Val]] birologoa (Madril)
# [[Margarita García Flores]] feminista, abokatua (Nexiko)
# [[Marie Langer]] Medikua, psikologoa (Austro-Argentinarra)
# [[Mary Moffat Livingstone]] esploratzailea (Hegoafrika)
# [[Maria Clemencia Herrera]] Lideresa, ekintzailea (Kolonbia)
# [[María Cinta Balagué]] irrati esataria (Bartzelona)
# [[María Collazo]] Argentinako anarko-feminista. itzulpena
# [[Maria del Mar Lozano]] RAEx-eko zuzendaria (Iruñea)
# [[Maria Josefa Saavedra]] abokatua (Bolivia)
# [[María Lorena Ramírez]] korrikalaria (Mexiko)
# [[Maria Paz Jiménez Escudero]] margolaria (Donostia)
# [[Maria Soledad Moral Santa Cruz]] arrain saltzailea, ekintzailea (Portugalete)
# [[Marina Núñez]] artista (Palentzia)
# [[Marta Lamas]] idazlea, feminista, antropologoa (Mexiko)
# [[Maxine Molyneux]] soziologoa, feminista (Pakistan)
# [[Mercedes Ateca]] Txirrindularia (Laredo-Kantabria)
# [[Mujeres Libres]] 36ko Espainiako Gerra garaiko erakunde anarko-feminista. itzulpena
# [[Mujeres Libres (aldizkaria)]] Aurrekoaren aldizkaria. itzulpena
# [[Nancy Porsia]] Kazetaria (Italia)
# [[Nell Leyshon]] idazlea (Erresuma Batua)
# [[Nuria Ruiz de Viñaspre]] poeta (Logroño)
# [[Olvido García Valdés]] poeta (Pravia-Asturias)
# [[Petrona Eyle]] Medikua, feminista (Argentina)
# [[Rebeca Uribe]] poeta, (Mexiko)
# [[Rebeca Uribe Bone]] ingeniari kimikoa (Kolonbia]]
# [[Rosario Pino]] antzezlea (Málaga)
# [[Sara Berenguer Laosa]] Ekintzaile anarko-feminista (Katalunia, 1919-2010)
# [[Shadi Ghadirian]] argazkilaria (Iran)
# [[Simona Manzaneda]] itzultzailea (Bolivia)
# [[Solveig Nordström]] arkeologoa (Suedia)
# [[Úrsula Goyzueta]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Vicenta Juaristi Eguino]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Victoria Aguirre Anchorena]] margolaria (Buenos Aires)
# [[Virginia Bolten]] anarkista, kazetaria (Argentina)
# [[Whina Cooper]] ekintzailea (Zeelanda Berria)
}}
=== Hobetuak 2021 ===
# [[Alicia Iturrioz]] margolaria (Eibar)
# [[Louise Michel]] Frantziako anarkista. Parisko Komunan kiderik garrantzitsuenetakoa.
# [[Luz Zalduegi]] Albaitaria. (Mallabia)
# [[Felisa Areitioaurtena|Felisa Areitioartena]] Antzezlea (Zaldibar)
# [[Maria Magunazelaia]] Txirrindulari aitzindaria (Ermua)
# [[Anna Sundström]] kimikaria (Suedia)
# [[Mariñe Arbeo]] ilustrailea
# [[Mercedes Careaga]] Ekintzailea (Eibar)
# [[Iratxe Ansa]] dantzaria. (Donostia)
====Berriak 2020 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Adela Andikoetxea]] ----'''SORTU''' nekazaria (Urduliz 1954)
# [[Ainhoa Urien]] ef--'''SORTU''' idazlea. (Abadiño 1997)
# [[Amaia Gabantxo]] ef--'''SORTU''' idazlea itzultzailea (Bermeo1973)
# [[Ana Mari Marin]] efef'''SORTU''' margolaria (Elizondo 1933- Iruñea 2020)
# [[Andragunea]] '''SORTU''' Durango
# [[Aroa Uharte]] ----'''SORTU''' itzultzailea (Leitza 1984)
# [[Arrate Hidalgo]] ----'''SORTU''' idazlea, itzultzaile (Bilbo 1987)
# [[Arrate Mardaras]] ef--'''SORTU''' idazlea (Abadiño 1960)
# [[Askoa Etxebarrieta]] ef--'''SORTU''' flamenko dantzaria (Gasteiz 1976)
# [[Dorita Ruiz]] '''SORTU''' Hezkuntza bereziko irakaslea aintzindaria (Burgos-Durango-Euba1944)
# [[Erlea Maneros]] ef--'''SORTU''' Artista. Margolaria. (Bilbo 1977)
# [[Esther Cruz]] ----'''SORTU''' eskalatzailea. (Murtzia-Euskal Herria 1976)
# [[Irati Bilbao]] ef--'''SORTU''' jazz abeslaria. (Durango 1992)
# [[Iratxe Mediavilla]] ef--'''SORTU''' zinegilea (Elorrio 1885)
# [[Eva Guerrero]] ef--'''SOefefRTU''' dantzaria, koreografoa (Bilbo 1982)
# [[Felisa Areitioaurtena]] '''SORTU''' antzezlea (Zaldibar 1902- Donostia 1990)
# [[Garazi López de Armentia]] ef--'''SORTU''' dantzaria eta koreografoa (Gasteiz 1984)
# [[Garbiñe Elizegi]] ef--'''SORTU''' erizaina, feminista (Baztan 1975)
# [[Gemma Sanginés]] ef--'''SORTU''' psikologoa (Bilbo 1970)
# [[Ines Olza]] ef--'''SORTU''' ikertzailea (Nafarroa 1982)
# [[Isabel Sola]] ef--'''SORTU''' Birologoa (Nafarroa 1967)
# [[Ixone Aroma]] ef--'''SORTU''' dantzaria (Durango 1982)
# [[Izaro Zubiria]] ef--'''SORTU''' zientzilaria (Gaztelu 1989)
# [[Izaskun Ayestaran]] ----'''SORTU''' erreketista (Ibarra 1941)
# [[Jaione Camborda]] ef--'''SORTU''' zinegilea (Donostia 1983)
# [[Joana Olasagasti]] ----'''SORTU''' dantzaria (Baiona 1990)
# [[Jone Elorriaga]] ef--'''SORTU''' artista (Durango 1993)
# [[Jone Martinez Palacios]] ef--'''SORTU''' irakaslea, feminista (Bizkaia 1995)
# [[Josune Ilundain]] ef--'''SORTU''' sortzailea, ekintzaile, idazlea. (Nafarroa 1990)
# [[Judit Muñoz]] ef--'''SORTU''' matematikaria eta ikertzailea (Abadiño 1991)
# [[Juana Arrillaga|Juana "Juanita" Arrillaga]] efef'''SORTU''' erraketista (Elgoibar 1925- Mexiko 2022)
# [[Juanita Gorroño]] efef'''SORTU''' panderojolea (Muxika 1913-Zornotza1991)
# [[Juliana Zubizarreta]] efef'''SORTU''' panderojolea (Elgoibar1910-2006)
# [[Julie Adrienne Karrikaburu]] efef'''SORTU''' musikologoa (Zuberoa1827-1898)
# [[Karmele Gisasola]] ef--'''SORTU''' Herri kirolak (Mallabia1994)
# [[Karmele Mitxelena]] ef--'''SORTU''' Idazlea eta iralkaslea (Oiartzun1988)
# [[Larraitz Ariznabarreta]] ----'''SORTU''' antropologoa (Bilbo1968)
# [[Leyre Arrieta |Leyre Arrieta Alberdi]] ef--'''SORTU''' historialaria (Mutriku1971)
# [[Leire Elustondo Quiñones]] ef--'''SORTU''' Abeslaria, kazetaria (Ermua1993)
# [[Lide Arana]] ----'''SORTU''' zientzialaria (Donostia1984)
# [[Lurdes Huizi]] --ef'''SORTU''' irakaslea, (Goizueta1958-2020)
# [[Luzia Sagastasoloa]] efef'''SORTU''' maistra, irakaslea, moja (Mallabia1912-Gasteiz1999)
# [[Maialen Arregi]] ef--'''SORTU''' Arkitektoa (Elorrio1986)
# [[Mabel Cañada Zorrilla]] ----'''SORTU''' feminista, ekintzailea (Bilbo1952)
# [[Mabi Revuelta]] ef--'''SORTU''' artista plastikoa (Bilbo1967)
# [[Maddi Ane Txoperena]] ef--'''SORTU'''bertsolaria, kazetaria eta feminista (Hendaia1994)
# [[Maiana Bidegain]] ----'''SORTU''' zinegilea (Lapurdi1977)
# [[Maite Lephaille]] ----'''SORTU''' irrati-esataria (Zuberoa1957)
# [[Maite López]] ef--'''SORTU''' idazlea, itzultzailea (Azkoitia1985)
# [[Mari Cruz Guruzeta]] efef'''SORTU''' ekintzailea (Aramaio1871-Areatza1934)
# [[Mari Jose Kerejeta]] ----'''SORTU''' idazlea (Zegama1961)
# [[Mari Karmen Goñi]] ----'''SORTU''' irakasle aitzindaria (Baztan ?)
# [[María Jesús Cueto]] ef--'''SORTU''' artista. (Santander-Bilbo1951)
# [[Maria González Gorosarri]] ef--'''SORTU''' Kazetaria, idazlea (Durango1978)
# [[Maria Dolores Larramendi]] efef'''SORTU''' erraketista (Pasaia1926-2023)
# [[Maria Mentxaka]] ef--'''SORTU''' kirol argazkilaria (Mungia1976)
# [[Maria Merino]] ef--'''SORTU''' matematikaria (Bilbo1976)
# [[Maria Txurruka]] efef'''SORTU''' erraketista (Elgoibar1923-2000)
# [[Mari Carmen Ruiz]] ----'''SORTU''' aktore ohia (Bilbo1944)
# [[Marijo Deogracias]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Antzuola1973)
# [[Miren Larrea]] ef--'''SORTU''' antzezlea. (Zornotza1981)
# [[Myriam Cameros Sierra|Myriam Cameros]] ef--'''SORTU''' Ilustratzailea (Iruña1978)
# [[Nerea Irastorza]] ----'''SORTU''' zientzialaria (?, 1991)
# [[Nerea Loiola Pikaza|Nerea Loiola]] ef--'''SORTU''' idazlea (Deba1985)
# [[Olga Cazalis]] --ef'''SORTU''' erraketista (Markina-Xemein1925-Tenerife2018)
# [[Pilar Claver]] ----'''SORTU''' aktibista (Izaba1918-2000)
# [[Uxune Martinez Mazaga]] ef--'''SORTU''' Zabalkunde zientifikorako arduraduna (Garai1969)
# [[Udane Ostolaza]] ef--'''SORTU''' Harri-jasotzailea (Orio2005)
# [[Yolanda Mazkiaran]] '''SORTU''' dokumentalgilea (Altsasu1963)
# [[Zaloa Fuertes]] ef--'''SORTU''' Argazkilaria (Mexiko-Abadiño1983)
# [[Zuriñe del Cerro]] efef'''SORTU''' feminista historikoa (Bilbo1956-2020)
# [[Katalin Karikó]] Biokimikaria (Hungaria)
# [[Adela Cortina]] filosofoa (Valentzia) itzulpena
# [[Adelina Gutiérrez]] astrofisikaria (Txile)
# [[Alda Lara]] idazlea. (Angola). itzulpena
# [[Alicia Miyares]] Filosofoa, feminista (Asturias) itzulpena
# [[Alexandra David-Néel]] bidaiaria, idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Alexandra Olaya]] zientzialaria. Kolonbiarra. Itzulpena
# [[Ama Ata Aidoo]] idazle afrikarra. Itzulpena
# [[Amancay Gaztañaga]] abeslaria (Mexiko)
# [[Amelia Opie]] idazlea ingelesa
# [[Aminata Sow Fall]] idazlea (Senegal) itzulpena
# [[Amparo Sánchez]] abeslaria (SEvilla)
# [[Ana de Miguel]] filosofoa, feministra (SAntander) itzulpena
# [[Ana Kiro]] galiziar abeslaria. itzulpena
# [[Ana María Crespo de las Casas]] farmazialaria. (Tenerife) itzulpena
# [[Andrée de Jongh]] belgika erresistentziako kidea
# [[Ángeles López de Ayala]] kazetaria, politikaria, dramaturgoa (Sevilla)
# [[Anna Burns]] idazlea (Belfast)itzulpena
# [[Anna Surinyach]] fotokazetaria (Katalunia)
# [[Anne Carson]] Poeta (Kanada) itzulpena
# [[Anne Palles]] Sorgintzat errea (Danimarka)
# [[Anoushka Shankar]] musikagilea itzulpena
# [[Antonia Ferrín Moreiras]] Matematikaria, astronomoa (Galizia)
# [[Ariane Lopez-Huici]] argazkilaria. Itzulpena
# [[Asha Ismail]] mutilazioaren aurkako ekintzailea (Kenya)
# [[Atala Apodaca]] feminista, iraultzailea (Mexiko)
# [[Aziza Brahim]] abeslari sahararra (Itzulpena)
# [[Beatrice Shilling]] asmatzailea (Ingalaterra) itzulpena
# [[Becky Siegel]] dantzaria, koreografoa, zuzendaria (EEBB) Iruñea
# [[Bel Zaballa]] kazetaria, idazlea (Katalunia)
# [[Belén Bermejo]] idazlea, argazkilaria eta editorea (Madril)
# [[Belén de Sárraga]] kazetaria, ekintzailea (Valladolid-Mexiko
# [[Beryl Markham]] hegazkinlaria, idazlea (Ingalaterra-Kenya) itzulpena
# [[Bertha Benz]] asmatzailea
# [[Bertha Lutz]] Brasilgo urbanista eta feminista.
# [[Blanca Silveira]] astronomoa (Venezuela) itzulpena
# [[Beulah Louise Henry]] asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Carme Alvariño]] historialaria (Galizia) itzulpena
# [[Carla Simón]] zinegilea (Katalunia)
# [[Carmen Castillo (zinegilea)|Carmen Castillo]] zinegilea (Txile). itzulpena
# [[Carmen de Burgos]] poeta eta kazetaria (Almeria) itzulpena
# [[Carmen Gil Martinez]] idazlea. (Cadiz)
# [[Carmen Portinho]] (itzulpena) (Brasil)
# [[Catherine Destivelle]] eskalatzailea (Frantzia)
# [[Cécile Rol-Tanguy|Cécile Rol]] Erresistentea. Frantzia. Itzulpena
# [[Celinda Arregui]] politikaria, feminista (Txile)
# [[Claire Goll]] kazetaria, idazlea bakearen aldeko altibista (Alemania-Frantzia)
# [[Claudia Paz y Paz]] giza eskubideen defentzailea
# [[Consuelo Álvarez Pool]] idazlea (Katalunia)
# [[Cony Carranza Castro]] feminista, hezitzailea (El Salvador)
# [[Cora Ratto de Sadosky]] matematikaria eta ekintzailea (ARgentina)
# [[Dacia Maraini]] eleberrigilea (Italia)
# [[Diane di Prima]] Poeta (EEBB) itzulpena
# [[Dilhan Eryurt]] astronomoa, astrofisikaria (Turkia)
# [[Dora Alonso]] Kazetaria eta idazlea (Kuba) itzulpena
# [[Dorothea Klumpke]] astronomoa. EEBB
# [[Dorothee Sölle]] Poeta eta teologoa. Itzulpena
# [[Dulce Chacón (idazlea)|Dulce Chacón (Idazlea)]] Zafra. Itzulpena
# [[Ebru Timtik]] abokatu kurdua. (Istambul)
# [[Elena García Armada]]ingeniaria, asmatzailea (Santander)
# [[Elodia Zaragoza-Turki]] idazlea,poeta,editorea
# [[Emilie Flöge]] jostuna
# [[Emma Chacón i Lausaca]] musikagilea (Bartzelona) itzulpena
# [[Emma Lehmer]] matematikaria (Estatu Batuak) itzulpena
# [[Encarnación Cabré]] arkeologoa (Madril) itzulpena
# [[Eugenia Sacerdote de Lustig]] zientzilaria (Turin-Buenos Aires) (Itzulpena)
# [[Eva Gonzalès]] margolaria (Paris) (Itzulpena)
# [[Fanny Bullock Workman]] bidaiaria, idazlea, itzulpena
# [[Filipa César|Filipa Cesar]] zinema zuzendaria (Portugal) itzulpena
# [[Florence Rena Sabin]] zientzialaria. (EEBB) itzulpena
# [[Francisca Vives]] historialaria (Cadiz) itzulpena
# [[Gabrielle Roy]] Kanadar idazlea. (Kanada)
# [[Gertrude Jekyll]] Lorezaina (Erresuma Batua)
# [[Gloria Anzaldúa]] idazlea. aktibista (EEBB) itzulpena
# [[Guadi Galego]] abeslaria (Galizia) (Itzulpena)
# [[Hayley Westenra]] abeslaria (Zeelanda Berria) itzulpena
# [[Helin Bölek]] abeslaria (Turkia)
# [[Helena Maleno]] aktibista (El Ejido) Itzulpena
# [[Ida Vitale]] idazlea. (Uruguai) itzulpena
# [[Idea Vilariño]] idazlea. itzulpena
# [[Inma Chacón]] idazlea (Zafra) itzulpena
# [[Irene Solà]] idazlea, artista (Katalunia)
# [[Irene Vallejo Moreu]] filologa eta idazlea (Zaragoza)
# [[Irma Alicia Velásquez Nimatuj|Irma Alicia Velásques Nimatuj]]Guatemala, kazetaria eta antropologoa
# [[Isabella Bird]] bidaiaria. idazlea (itzulpena)
# [[Isabel Bono]] poeta, (Malaga) itzulpena
# [[Jacinta Ortiz]] poeta (Granada)
# [[Jennifer Doudna]] biokimikaria (EEBB) itzulpena
# [[Jessie Fauset]] Poeta amerikarra itzulpena
# [[Jessica Anderson]] idazle Australiarra. itzulpena
# [[Jineth Bedoya]] Kazetaria. (Kolonbia) itzulpena
# [[Joan Jara]] dantzaria (Txile) Victor Jararen bikotea
# [[Joanne Chory]] biologoa. EEBB itzulpena
# [[Josefa Llanes Escoda]] sugrafista (Filipinas) itzulpena
# [[Judith Wright]] idazlea (Australia) itzulpena
# [[Julia Antivilo]] artista (Txile)
# [[Julie-Victoire Daubié]] idazle franziarra. itzulpena
# [[Katharine Tynan]] idazle, Irlanda, itzulpena
# [[Kenojuak Ashevak|Kenojuak Ashevah]]margolaria (Kanada)
# [[La Yegros]] abeslaria (ARgentina-Okzitania
# [[Laura Freixas]] idazlea (Bartzelona) (Itzulpena)
# [[Leda Valladares]] abeslaria,(Argentina) (itzulpena)
# [[Leila Aboulela]] sudandar idazlea (Itzulpena)
# [[Leona Chalmers]] aktorea eta asmatzailea. EEBB. itzulpena
# [[Leonor Orosa]] Koreografoa (Filipinak)
# [[Lian Monserrate]] Muralgilea (Estatu Batuak)
# [[Elizabeth Magie]] asmatzailea. (EEBB). Itzulpena
# [[Lucía Garibaldi]] Zinegilea (Uruguai) Itzulpena
# [[Luisa Capetillo]] anarkista, sindikalista, faminista (Puerto Rico) itzulpena
# [[Magda Szabó|Magda Szabo]]idazlea (Hungaria)
# [[María Andresa Casamayor]] matematikaria (Zaragoza) itzulpena
# [[Maria Aurèlia Capmany]] eleberrigile, antzerkigile (Katalunia) itzulpena
# [[Maria Isabel Barreno]] idazlea (Portugal) itzulpena
# [[Maria Beasley]]. Asmaztzailea. (EEBB)
# [[María Cumplido]] matematikaria. (itzulpena)
# [[María Malla]] idazlea, katalana. itzulpena
# [[María Mariño]] idazlea. (Galizia). itzulpena
# [[Maria Pereira]] Asmatzailea (Portugal)
# [[María Salvo]] Antifrankisgta (Bartzelona) itzulpena
# [[Maria Teresa Horta]] idazlea (Portugal) itzulpena
# [[María Teresa León]] idazlea (Errioxa) itzulpena
# [[María Vallet Regí|María Vallet Regi]] Kimikaria (Kanaria)
# [[María Y. Orosa|Maria Y. Orosa]] Medikua eta ikertzailea
# [[Mariama Bâ]] idazlea (SEnegal)
# [[Marica Campo]] idazlea (GAlizia)
# [[Marie Hankel]] Esperanto idazlea, sufragista (Alemania) itzulpena
# [[Marie Paradis]] alpinista Suitzarra. Itzulpena
# [[Marie Under]] idazlea (Estonia) itzulpena
# [[Marion Donovan]] asmaitzailea. EEBB. itzulpena
# [[Mariví Ibarrola]] argazkilaria. (Naiara). itzulpena
# [[Marivi Iturbe Etxeberria]] gizarte laguntzailea. Etxebarri. itzulpena
# [[Margaret Harwood|Margaret Harwook]] Astronomoa (Estatu Batuak) itzulpena
# [[Margaret Burbidge]] Astronomoa. (Inglaterra) itzulpena
# [[Margarida Borràs]] Transexuala (Valentzia)
# [[Margarita Michelena]] poeta (Mexiko)
# [[Margarita Parra Álvarez]] Kimikaria, (Valentzia)
# [[Martha Coston]]asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Marta Elena Casaús Arzú]] historialaria eta idazlea.(Guatemala)
# [[Maruja Mallo]] margolaria (Galizia) itzulpena
# [[Melitta Bentz]] asmatzailea alemaniarra itzulpena
# [[Mercè Company]] idazlea (Katalunia) itzulpena
# [[Mercè Ibarz]] idazlea (ARagoi)
# [[Mikeas Sánchez]] poeta, irakaslea, idazlea (Mexiko)
# [[Mónica Cahen D'Anvers]] kazetaria (Argentina) itzulpena
# [[Montserrat Gudiol]] margolaria, (Bartzelona) itzulpena
# [[Montserrat Torrent i Serra]] organojolea. (Bartzelona) itzulpena
# [[Nella Larsen]] idazlea Afrikar-amerikarra. Itzulpena
# [[Nellie Campobello]] idazlea eta dantzaria (Durango-Mexiko) itzulpena
# [[Nerea Irigoyen]] zientzialaria. Zaragoza
# [[Ngaio Marsh|Ngaio Marsh]] idazle, antzerlea. itzulpena
# [[Olga Orozco]] poeta (Agentina) Itzulpena
# [[Orsola Casagrande]] (Italia)
# [[Pamela Hinkson]] idazle anglo irlandarra
# [[Patricia Bath|Patricia Bath]] Medikua. itzulpena
# [[Paula Nenette Pepín]] musikaria.
# [[Paula Wiesinger]] eskiatzaile italiarra (Izulpena)
# [[Paulina Chiziane]] idazle Monzambike. Itzulpena
# [[Pilar del Río|Pilar del Rio]] kazetaria eta itzultzailea.(Granada). (itzulpena)
# [[Pilar Alonso Ibañez]] etnografoa, historialaria (Markiz, Araba) itzulpena
# [[Pilar Bellver]] idazlea, feminista (Jaen) itzulpena
# [[Policarpa Salabarrieta]] ekintzalea (Kolonbia)(Itzulpena)
# [[Raina Telgemeier]] komikigilea. (EEBB) itzulpena
# [[Rosalinda L. Orosa]] Idazlea (Filipinak)
# [[Saiza Nabarawi]] idazlea, feminista (Egipto) (Itzulpena)
# [[Sagrario Vera Gordo]] Gerrillaria. (Badajoz)
# [[Sandra Morán]] abeslaria, politikaria (Guatemala) itzulpena
# [[Sara Curruchich]] abeslaria. Guatemala. itzulpena
# [[Sarah Mather]] asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Severina Luna de Orosa]] medikua eta idazlea (Filipinak)
# [[Silvia Cuevas Morales|Silvia Cuevas]] idazlea Txile. itzulpena
# [[Stefi Troguet]] Alpinista (Andorra)
# [[Susana Malón]] astronomoa (Zaragoza) Itzulpena
# [[Susana Thénon]] itzultzaile, poeta (ARgentina). Itzulpena
# [[Susana Vera]] argakilari-kazetaria (Iruñea) itzulpena
# [[Suceso Portales]] jostuna eta anarko-sindikalista (Extremadura)
# [[Syra Alonso]] idazlea, (Galizia). itzulpena
# [[Teresa Eguibar]] eskulturea (Madril). itzulpena
# [[Teresa Flores]] Feminista, ekintzailea (Txile)
# [[Teresa Meana]] ekintzaile feminista (Gijón)
# [[Vandana Shiva]] Idazlea. (India) (Itzulpena)
# [[Violette Leduc]] Idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Violette Szabo]] Espia (Erresuma Batua)
# [[Yaa Gyasi]] idazle afroamerikarra.(Ghana) itzulpena
# [[Yasmina Reza]] idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Zenobia Camprubí]] idazlea eta itzultzailea itzulpena
}}
====2018-2019====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agustina Otaola]] ----'''SORTUA''' Erraketista (Errenteria)
# [[Alaitz Muro]] ef-- '''SORTUA''' ipuin kontalaria eta margolaria (Durango)
# [[Amaia Aroma Lejarreta]] ef-- '''SORTU''' Txistularia (Abadiño)
# [[Ainhoa Zuazua]] ef-- '''SORTUA''' Abeslaria (Ermua)
# [[Angelita Alberdi]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Arantzazu Ametzaga]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea
# [[Ascensión Badiola]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea(Bilbo)
# [[Aurora Abasolo]] efef '''SORTUA''' Abeslaria (Durango)
# [[Begoña Sopelana]] efef '''SORTUA''' Kooperantea, soziologoa (Iurreta)
# [[Benita Uribarrena]] efef '''SORTUA''' Ekintzailea antifaxista (Durango)
# [[Damaris Pan]] ef--'''SORTUA''' artista (Mallabia)
# [[Digna Garitaonandia]] efef '''SORTUA''' Erraketista
# [[Dina Bilbao]] efef '''SORTUA''' Kirolaria (Ondarroa))
# [[Eladia Altuna]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Irura)
# [[Elena Olabe]] ef-- '''SORTU''' Poeta (Durango)
# [[Elena Solatxi]] ef--'''SORTUA''' Eskultorea (Bilbo)
# [[Elena Orobiogoikoetxea]] ----'''SORTUA''' Piano jolea (Durango)
# [[Emilia Gomez]] ----'''SORTUA''' Erraketistan. (Valentzia)
# [[Estibalitz González]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea (Ermua)
# [[Eugenia Iriondo]] efef '''SORTUA'''Erraketista (Eibar)
# [[Gloria Agirre]] ef-- '''SORTUA'''Erraketista (Asteasu)
# [[Gloria Zubia]] efef '''SORTU''' ekintzailea (Durango)
# [[Ines Etxegibel]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Durango)
# [[Irati Eguren]] ef-- '''SORTUA''' Arkitektoa, ilustratzailea (Durango)
# [[Irene Ibaibarriaga]] efef'''SORTU''' Erraketista (Ermua)
# [[Jesusa Garitaonandia]] efef '''SORTU''' Erraketista (Mallabia)
# [[Juana Elgezabal]] efef '''SORTUA'''Enpresaria (Derio)
# [[Juanita Ibaibarriaga]] efef '''SORTUA''' Ekintzailea (Ermua)
# [[Juanita Mir]] efef '''SORTUA''' Kazetaria, idazlea (Iruñea)
# [[Juanita Unzueta]] efef '''SORTUA''' Dantzaria (Eibar)
# [[Julia Klaudia Gabilondo]] efef '''SORTUA''' Idazlea (Mungia)
# [[June Arbeo]] ef-- '''SORTUA'' Atleta (Durango)
# [[Kattalin Agirre]] efef '''SORTUA''' Mugalaria, Frantziako erresistentziako kide (Sara)
# [[Koro Benito]] ef-- '''SORTUA''' Poeta (Lumbrales)
# [[Lara Izagirre]] ef-- '''SORTUA''' Zinegilea (Zornotza)
# [[Libe Goñi]] ef-- '''SORTUA''' Irakaslea (Oteitza)
# [[Lidia Cañete]] ef-- '''SORTUA''' kirolaria (Durango)
# [[Lourdes Munitxa]] efef '''SORTUA''' Euskaltzalea (Zornotza)
# [[Lucia Areitioaurtena]] efef '''SORTUA'''Erraketista (Ermua)
# [[Luz Zalduegi]] efef '''SORTUA''' Albaitaria (Mallabia)
# [[Maddi Barber]] ef-- '''SORTUA''' Zinegilea (Lakabe)
# [[Maitane Alonso]] ef-- '''SORTU''' Ikertzailea,asmatzailea (Sodupe)
# [[Maria Ana Bidegaray]] ---- '''SORTU''' Idazlea, feminista (Hazparne - Lapurdi)
# [[Maria Arrillaga]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Elgoibar)
# [[Maria Camino Oskoz]] efef '''SORTUA''' Maistra. (Iruñea)
# [[Mari Carmen Lasagabaster]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Mari Carmen Madariaga]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Igorre)
# [[Maria Antonia Uzkudun]] --ef'''SORTUA''' Erraketista (Anoeta)
# [[Maria Luisa Alberdi]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Maria Luisa Senar]] --ef'''SORTUA'''Erraketista (Pasaia)
# [[Maria Pilar Urriza]] ef--'''SORTUA''' Dantzaria (Lantz)
# [[Maria San Juan de Garonda]] ---- '''SORTUA'' emagina. inkisizioa sutan erre zuen (Mungia)
# [[Maribi Unamuno]] ---- '''SORTUA''' Filologoa. (Aulesti)
# [[Meritxel Relaño]] ef-- '''SORTUA''' Unicefeko arduradun nagusia Yemenen (Durango)
# [[Mila Salterain]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea (Durango)
# [[Miren Alazne Iruretagoiena]] ef-- '''SORTU''' ekintzailea (Zarautz)
# [[Miren Maortua]] efef '''SORTUA''' Idazlea (Zaldibar)
# [[Miren Uzkudun]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Asteasu 1922-)
# [[Nerea Etxegibel]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Durango 1964- )
# [[Oihana Azkorbebeitia]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Abadiño 1981- )
# [[Paula Lamarain]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Eibar 1924-2018)
# [[Rosa Soroa]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Elduaien 1945- )
# [[Rosario Aranburu]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Eibar 1921-2015)
# [[Silvia Trigueros]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Abadiño 1976)
# [[Teri Ibarrola]] ---- '''SORTUA''' Ipuin kontalaria (Aulesti)
# [[Vanessa Goikoetxea]] ef-- '''SORTU''' abeslaria (Florida 1980- )
# [[Zoila Askasibar]] ef-- '''SORTUA''' inprimatzailea (Elgeta 1877-1945)
# [[Shakuntala Devi]] efef Idazlea (India) (Itzulpena)
# [[Almudena Hernando]] ---- arkeologoa (Madril 1959)(itzulpena)
# [[Gisella Perl]] efef Ginekologoa judua (Hungaria 1907-1988) (itzulpena)
# [[Luna Miguel]] ef-- idazlea (Alcalá de Henares 1990- ) (itzulpena)
# [[Mae Jemison]] ef-- ingeniari (Alabama 1956- ) (Itzulpena)
# [[Maria Antonia Canals]] ef-- matematikaria (Bartzelona) (Itzulpena)
# [[Mercedes Colás]] efef Maiatzeko plazako amak (Argentina 1925-2021) (Itzulpena)
}}
=== [[Fitxategi:Gnome-colors-alacarte2.svg|30px]] Hobetuak ===
==== 2020 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Elorriaga]] (Iurreta)
# [[Ana Diez]] zinemagilea (Tutera)
# [[Amaia Iturbide]] idazlea (Bilbo-Getxo)
# [[Ariane Lopez-Huici|Ariane López Huici]] argazkilari lapurtarra.
# [[Erika Lagoma]] Bertsolaria, feminista (Lesaka-Durango)
# [[Gurutzi Arregi]] etnografoa (Durango)
# [[Iñaxi Etxabe]] Bertsolaria, (Zumaia-Zarautz)
# [[Isabel Coixet]] zinegilea (Katalunia)
# [[Itziar Mendizabal]] Dantzaria (Gipuzkoa
# [[Luzia Goñi]] bertsolaria (Basaburua)
# [[Maider Fernandez]] zinegilea (Donostia)
# [[Maria Zambrano]] idazlea (Madril)
# [[Martina Ibaibarriaga]] gerrillaria (Berriz)
# [[Matxalen Ziarsolo]] saskibaloi jokalaria (Ermua)
# [[Oihana Alkorta]] musikaria (Orio-Zarautz)
# [[Primi Erostarbe]] panderojolea eta irrintzilaria (Oñati)
# [[Teodora Zuloaga]] zeramikaria (Madril-Segovia)
# [[Trota Salernokoa]] ginekoloagoa(Italia)
# [[Alfonsina Strada]] txirrindulari argentinarra (Mototsa)
}}
==== 2018-2019 ====
# [[Balendiñe Albizu]] efef Idazlea (Zumaia)
# [[Gurutze Frades]] ef-- Kirolaria (Durango-Iurreta)
# [[Lourdes Unzueta]] ef-- Idazlea (Durango)
# [[Uri Ruiz Bikandi]] efef Idazlea (Durango)
== HOBETUAK ==
=== Hobetuak 2023 ===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Sonia Etxezarreta]] '''--ef'''mahai-tenislaria (Irun 1968?- 2011)
# [[Yusra Mardini]] '''ef--'''igerilaria, errefuxiatua (Siria 1998)
# [[Olatz González]] '''ef--'''antropologoa (Bilbo 1973)
# [[Eider Cardeñosa]] '''ef--'''karateka (Gasteiz 1995)
# [[Graziana Barrenetxea]] '''----'''sorginkeriaren biktima (Zugarramurdi 1540-Logroño 1610)
# [[Ainara Elbusto]] '''ef--'''txirrindularia (Nafarroa 1992)
# [[Patricia López Arnaiz]] '''ef--''' (Gasteiz 1981)
# [[Sofia Otero]] '''ef--'''aktorea (Basauri 2013)
# [[Estibaliz Urresola Solaguren]] '''ef--'''film zuzendaria, gidoilaria (Laudio 1984)
# [[Kim Ju-ae]] '''ef--'''Kim dinastiako kidea (Ipar Korea 2013)
# [[Barbara Stanwyck]] '''efef'''aktorea (AEB 1907-1990)
# [[Glenn Close ]] '''ef--'''aktorea (AEB 1947)
# [[Lola Baldrich]] '''ef--'''aktorea (Toledo 1967)
# [[Lola Herrera]] '''ef--'''aktorea (Valladolid 1935)
# [[Federica Montseny]] '''efef'''anarkista, idazlea (Madril 1905-Frantzia 1994)
# [[Céline Laguarde]] '''efef'''argazkilaria (Lapurdi 1961)
# [[Aroa Gorostiza]] '''ef--'''txirrindularia (Elorrio 2002)
# [[Anna Muzytxuk ]] '''ef--'''xake-jokalaria, aktibista (Ukraina 1990)
# [[Clara Azurmendi]] '''ef--'''badminton kirolaria (Donostia 1998)
# [[Irene Papas]] '''efef'''aktorea, abeslaria (Grezia 1926-2022)
# [[Uxue Apaolaza]] '''ef--'''idazlea (Hernani 1981)
# [[Hélène Carrère d'Encausse]] '''efef'''historialaria (Paris 1929)
# [[Lisa Simpson]] marrazkietako pertsonaia (AEB 1987)
# [[Maggie Simpson]] marrazkietako pertsonaia (AEB 1987)
# [[Emakumearen historia]] emakumearen eginkizuna historian zehar
# [[Oihana Azkorbebeitia]] '''ef--'''korrikalaria (Abadiño 1981)
# [[Ione Irazabal]] '''ef--'''aktorea (Elorrio 1963)
# [[Hürrem Sultan]] haseki sultan (Poloniako Erresuma,?-Otomandar Inperioa,1558)
# [[Irene Atenaskoa]] '''--ef'''enperatrizea (Atenas,752-Lesbos,803)
# [[Angelique du Coudray]] '''--ef'''emagina (Frantzia, 1712-1794)
# [[Enara López]] '''ef--'''txirrindularia (Bilbo 1997)
# [[Genero-rol]]
# [[Genero-desparekotasun]]
# [[Louise Joy Brown]] '''ef--'''1. probeta umea (Erresuma Batua 1978)
# [[Marije Fullaondo]] '''ef--'''politikaria (Getxo, 1964)
# [[Francisca Pizarro Yupanqui]]'''ef--'' Quispe Sisa eta Francisco Pizarroren alaba (Peru,1534-Cáceres,1598)
# [[Hassiba Ben Bouali]] '''efef''Aljeriako Independentzia Gerrako gudaria (1938 - 1957)
# [[Irene Paredes]] '''ef--'''futbolaria (Legazpi 1991)
# [[Oihane Hernandez]] '''ef--'''futbolaria, defentsa (Sopela 2000)
# [[Misa Rodríguez]] '''ef--'''futbolaria, atezaina (Kanariak 1999)
# [[Filipa Moniz]] '''ef--'''Kristobal Kolonen emaztea (Portugal, 1455-1485)
# [[Agatha Barbara]] '''efef'''presidentea, aitzindaria (Malta 1923-2002)
# [[Elena Furiase]] '''ef--'''aktorea, idazlea (Madril 1988)
# [[Itsaso Arana]] '''ef--'''ktorea, zuzendaria (Nafarroa 1985)
# [[Ane Santesteban]] '''ef--'''txirrindularia (Errenteria 1990)
# [[Maite Ruiz de Larramendi]] '''ef--'''pilotari ohia (Beasain 1973)
# [[Claudia Zornoza]] '''ef--'''futbolaria, erdilaria (Madril 1990)
# [[Alexia Putellas]] '''ef--'''futbolaria, erdilaria (Bartzelona 19)
# [[Susana Zapke]] '''ef--'''musikologoa (Gipuzkoa 1965)
# [[Maite Agirre ]] '''ef--'''aktore, antzerkigilea (Zarautz 1955)
# [[Noe Itō]] '''efef'''aktibista, eraila (Japonia 1895-1923)
# [[Edmonia Lewis]] '''efef'''eskultorea (AEB 1844-Londres 1907)
# [[Libe Mimenza]] '''ef--'''kazetaria, ikertzailea (Elorrio 1988 19)
# [[Maddalen Dorronsoro Amiano]] '''ef--'''abesbatza zuzendaria (Lezo 1987)
# [[Aintzane Encinas]] '''ef--'''futbolaria ohia, entrenatzailea (Donostia 1988)
# [[Alba Redondo]] '''ef--'''futbolaria, aurrelaria (Albacete 1996)
# [[Jennifer Hermoso]] '''ef--'''futbolari aurrelaria eta erdilaria (Madril 1990)
# [[Ainhoa Cantalapiedra]] '''ef--'''abeslaria (Galdakao, 1980)
# [[Zoleka Mandela]] '''efef'''aktibista (Hegoafrika, 1980-2023)
# [[Ana Terradillos]] '''ef--'''kazetaria (Donostia 1973)
# [[Lidia Valentín ]] '''ef--'''pisu-jasotzailea (Leon 1985)
# [[Maite Oroz]] '''ef--'''futbolaria (Nafarroa 1998)
# [[Adania Shibli]] '''e---'''idazlea (Palestina, 1974)
# [[Rafeef Ziadah]] '''e---'''poeta (Libano, 1979)
# [[Yolanda Alzola]] '''ef--'''telebista aurkezlea (Bizkaia, 1970)
# [[Silvia Intxaurrondo]] '''ef--'''kazetaria (Barakaldo, 1979)
# [[Miren Arzallus]] '''----'''moda historialaria, ikertzailea (Bilbo 1978)
# [[June Ansoleaga]] '''ef--'''kazetaria (Sopela 1987)
# [[Zuriñe Zulaika]] '''----'''metereologoa, fisikaria (?, ?)
# [[Maria Eugenia Luc]] '''ef--'''musikagilea ( Argentina/Euskal Herria 1958)
# [[Yurena]] '''ef--'''abeslaria (Santurtzi 1969)
# [[Amanirenas]] '''e-e-'''erregina eta gobernadorea (Kuxeko Erresuma, K.a.57 - K.a.10)
# [[Gabriela Silang]] '''efef'''Filipinetako heroia (Filipinak, 1731-1763)
# [[Bene Bergado]] '''----'''artista, eskultorea (Salamanca/Bizkaia 1963)
# [[Margarita López Maturana]] '''efef''' moja beatoa, Berrizko Mesedeetako Misiolarien sortzailea (Bilbo 1884-Donostia 1934)
# [[Diana Krall]] '''ef--''' piano-jotzailea eta jazz abeslaria (Kanada 1964)
# [[Maria Gebara]] ---- idazlea (Valladolid, ? - ? ,1683)
# [[Janire Gonzalez Etxabarri]] ef-- surflaria (Zumaia 2005)
}}
== [[Fitxategi:Gnome-system-users.svg |30px|]] Wikilariok ==
(Zure izena gehitu dezakezu iturburu kodea aldatu eta 4 bider ALT Gr + 4 sakatuta (4 aldiz "~" agertuko da)
# [[Lankide:Wikimaribarre|Wikimaribarre]] ([[Lankide eztabaida:Wikimaribarre|eztabaida]]) 18:22, 13 ekaina 2018 (CET)
# [[Lankide:Lurdeswiki|Lurdeswiki]] ([[Lankide eztabaida:Lurdeswiki|eztabaida]]) 18:17, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:Larrauri|Larrauri]] ([[Lankide eztabaida:Larrauri|eztabaida]]) 18:18, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:OrtuUrti|OrtuUrti]] ([[Lankide eztabaida:OrtuUrti|eztabaida]]) 18:22, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:Mototsa|Mototsa]] ([[Lankide eztabaida:Mototsa|eztabaida]]) 11:20, 22 uztaila 2020 (CET)
# [[Lankide:Joseintx|Joseintx]] ([[Lankide eztabaida:Joseintx|eztabaida]]) 18:22, 9 urria 2020 (CET)
# [[Lankide:Isabeliraurgi|Isabeliraurgi]] ([[Lankide eztabaida:Isabeliraurgi|eztabaida]]) 17:48, 16 urria 2020
# [[Lankide:Mgaraizabal|Mgaraizabal]] ([[Lankide eztabaida:Mgaraizabal|eztabaida]]) 18:00, 5 azaroa 2021 (CET)
# [[Lankide:josi|Josi]] ([[Lankide eztabaida:Josi|eztabaida]]) 18:00, 5 azaroa 2021 (CET)
# [[Lankide:Andremendea|Andremendea]] ([[Lankide eztabaida:Andremendea|eztabaida]]) 16:43, 15 azaroa 2024 (CET)
# [[Lankide:JULEBAR|JULEBAR]] ([[Lankide eztabaida:JULEBAR|eztabaida]]) 16:48, 15 azaroa 2024 (CET)
== Wikilaguntza ==
* [https://eu.wikipedia.org/wiki/Laguntza:Gida_arina Gida Arina]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:C%C3%B3mo_subir_imagen_con_la_app_de_Wikimedia_Commons.pdf Cómo subir una imagen con la app de Wikimedia Commons]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ejemplo_de_subida_de_imagen_a_Commons,_introduciendo_geolocalizaci%C3%B3n.webm Ejemplo de subida de imagen a Commons, introduciendo geolocalización]
== [[Fitxategi:Gnome-web-browser.svg|30px]] Kanpo estekak ==
* Nola igo argazkiak Commons-era? [[c:File:Ejemplo_de_subida_de_imagen_a_Commons,_introduciendo_geolocalización.webm|Ordenagailutik (bideoa)]] | [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/89/C%C3%B3mo_subir_imagen_con_la_app_de_Wikimedia_Commons.pdf App-etik (PDF)] | [[:es:Wikipedia:Encuentros/Wiki_Takes_Vitoria-Gasteiz/Ayuda|Ideia gehiago...]]
* [https://anboto.org/durango/1583310345667-wikipedia-erreminta-ona-dela-uste-dugu-emakumeek-erreferentzialtasuna-lortzeko Wikipedia erramienta ona dela uste dugu emakumeek erreferialtsuna lortzeko]Anboto 2020/03/04
* [https://www.elcorreo.com/bizkaia/duranguesado/durangaldeko-andren-ekarpenak-20200122193350-nt.html?edtn=bizkaia&fbclid=IwAR1hHPcQJaQM-WaIU7mYeNetsB89jEH2-BWSA0fPGjbTgTkHpqtKRT9BnCc#vca=fixed-btn&vso=rrss&vmc=fb&vli=Duranguesado Durangaldeko andren ekarpenak bistaratzera dator WikiEmakumeok] El Correo 2020/01/21
* [https://anboto.org/durango/1579696765085-wikikedada-egingo-dute-durangon-wikipedian-dagoen-genero-arrakala-aldatzeko 'Wikikedada' egingo dute Durangon, Wikipedian dagoen "genero arrakala" aldatzeko], Anboto Durango 2020/01/22
* [https://dotb.eus/dotb-eus-emakumeen-biografia-berriak-sortzeko-wikikedada-antolatu-da-durangon/ Emakumeen biografia berriak sortzeko ‘Wikikedada’ antolatu da Durangon] Dotb.eus 2020/01/23
* [http://www.azkuefundazioarenegunkaria.eus/wikikedada-wikiemakumeokwikidurango/ Wikikedada: WikiEmakumeok/WikiDurango | Azkue Fundazioaren Egunkaria] 2020/01/21
* [https://halabedi.eus/es/marisa-barrena-wikiemakumeok-gizarteko-beste-arloetan-lez-emakumeak-ia-ikusezinak-gara-wikipedian-ere/?fbclid=IwAR2pUHHzwsNx8kzKAyc3dlTpZc4p4mx8duIC0PeKHEj01G3yXoFKxXlBBlc Marisa Barrena (Wikiemakumeok): "Gizarteko beste arloetan lez, emakumeak ia ikusezinak gara wikipedian ere" - Halabedi] 2020/02/06
* [https://www.youtube.com/watch?v=eH-JkwLAa6Q&feature=youtu.be [Bideoa] Data zaharrak bilatzen], Estibalitz González Solozabal Durangon #Wikiemakumeok mintegian data zaharrak zelan bilatzen diren azaltzen dau, Josi Sierra-ri esker.
* [https://amp.eitb.eus/eu/irratia/euskadi-irratia/programak/amarauna/osoa/7892080/magikoa-da-andre-baten-biografia-mundura-zabaltzea/ "Magikoa da andre baten biografia mundura zabaltzea"], EITB - 2021/03/08
* https://www.youtube.com/watch?v=r2Z5CFSLSf8 Lurdes Totorikaguena eta Marisa Barrena Laixiar irratian
* [https://mugakultura.eus/2023/11/10/wikiemakumeok-dokumentala-zinebin-estreinatzea-zorte-ikaragarria-da-bozgorailu-potentea-baita/?fbclid=IwAR2YDcgxq21VEdyB3vM1pju0fA9vtxobJH8n6i2sfPmyLhVQJr9Ys2vCTlw/ Bilbon, Zinebin estrenatzea zorte ikaragarria da, bozgorailu potentea baita. Mugalari 2023ko azaroa. ]
itvd2jgej43yh2ujcazhz0pysv0uebw
10006030
10006029
2024-12-20T16:39:39Z
Wikimaribarre
88969
/* Berriak 2024 (abendua) */
10006030
wikitext
text/x-wiki
'''''WikiDurangaldea | Durangaldean egiten diren lanaldietako wikilekua '''''
[[Fitxategi:WikiEmakumeok Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak.jpg|thumb|WikiEmakumeok, Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak. Azaroak 1 2019, Durangon]]
[[File:5.555 biografia 2024 martxoa.png|thumb|200px|2024.03.08]]
[[File:Durangoko wikilariok 5.000 biografia.png|thumb|200px|2023.12.31]]
[[File:Durangoko wikilariak 2023.jpg|thumb|200px|2023.07.07]]
[[File:WikiEmakumok 3000.jpg|thumb|200px|2023ko otsaila]]
[[File:Wikiemakumeok Durango Abendua 2022.jpg|thumb|200px|2022ko abenduaren 1a]]
[[Fitxategi:Wikiemakumeok Durango.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko iraila]]
[[Fitxategi:Durangoko wikilariak 1500.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko ekaina]]
[[Fitxategi:Durangoko Wikilariak.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko apirila]]
== [[Fitxategi:Im-jabber.svg|30px|]] Wikiproiektu honen helburuak ==
* Emakumeen biografia berriak sortzea euskaraz.
* Wikipedian beste hizkuntza batzuetan badauden emakumeen biografiak euskarara ekartzea.
* Emakumezko editore euskaldunen kopurua handitzea.
* Euskal Wikipedian genero-ikuspegia txertatzea.
* Historian zehar izandako emakumeen ekarpenak eta ezagutzak Euskal Wikipedian biltzea.
== [[File:La mujer que nunca conociste logo 2017.jpg|30px]] Emakumeen zerrenda [https://es.wikipedia.org/wiki/Wikiproyecto:Mujeres/Wikimujeres/WikiEmakumeok/Durango >>> erderaz]==
=== EGITEN ===
# [[Tilly_Edinger]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tilly_Edinger (Lurdes)
# [[Anna_Coleman_Ladd]] https://es.wikipedia.org/wiki/Anna_Coleman_Ladd (Lurdes)
# Kontxa Laspiur (Eibar) (Marisa)
'''Ingelesetik itzultzeko'''
# [[Margaret Hayden Rorke]] https://en.wikipedia.org/wiki/Margaret_Hayden_Rorke
# [[Ruth Logan Roberts]] https://en.wikipedia.org/wiki/Ruth_Logan_Roberts
# [[Eugénie M. Rayé-Smith]] https://en.wikipedia.org/wiki/Eug%C3%A9nie_M._Ray%C3%A9-Smith
#[[Mathilde Fibiger]] https://en.wikipedia.org/wiki/Mathilde_Fibiger
# [[Mithu Sanyal]] https://en.wikipedia.org/wiki/Mithu_Sanyal (Leire Mi)
Catharine Waugh McCulloch - Wikipedia # [[Catharine Waugh McCulloch]] sufragista (AEB 1862-1945)
Grandma Gatewood - Wikipedia # [[Granma Gatewood McCulloch]] ultrarail mendi-ibileran aitzindaria (AEB 1887-1973)
'''Frantsesetik itzultzeko'''
# [[Émilie Carles]] https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89milie_Carles
# [[Victoria Mas]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Victoria_Mas
# [[Jeanne Humbert]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Jeanne_Humbert
# [[Anna Mahé]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Anna_Mah%C3%A9
# [[Capucine Motte]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Capucine_Motte
'''SORTZEKO'''
# [[Uxue Rey Gorraiz]] idzlea, kazetaria
# [[Lola Lopez de Lacalle]] idazlea (Zornotza)
# [[Ignacia Altolagirre Camarero]] (h.2023.07.22)
# [[Naia Laka]] (Ispaster) https://www.eitb.eus/es/cultura/cine/festival-san-sebastian/videos/detalle/9589117/video-zortzitik-infinitura-recorrido-por-historia-del-cine-vasco-de-mano-de-benito-ansola/
# [[Annette Gonzalez-Etxabarri]] https://www.naiz.eus/es/info/noticia/20230508/annette-gonzalez-etxabarri-zumaiarra-txapeldun-europako-junior-txapelketan
# [[Madalen Etxegarai]] pilotaria. https://goiena.eus/oinati/1727423962644-madalen-etxegarai-haurra-nintzenean-nuen-ametsa-betetzen-nabil
# [[Sylvia Lefanu]] zinemagilea. https://www.berria.eus/kultura/zinemaldia/berria-eus_2130955_102.html
# [[Nagore Urdapilleta]] Errio dokumentalaren aurkezlea. https://ataria.eus/komunitatea/berria/1727420302628-bere-txikitasunean-orio-zeinen-handia-den-erakutsi-nahi-izan-dugu
# [[Maite Ubiria]] kazetaria. https://www.berria.eus/euskal-herria/iparrari-hegoak-ematen_2129951_102.html
# [[Pancracia Ollo de la Mata]] Zumalakarregiren emaztea
# [[Ainhoa Aldazabal Gallastegi]]
# [[Uxua Azpiroz]] hezitzailea https://www.berria.eus/bizigiro/beharrezkoa-da-bizikidetza-oinarri-duten-proiektuak-garatzea-ikastetxeetan_2128805_102.html
# [[Heza Sengal]]. emakume yazikia. https://www.berria.eus/mundua/eiren-gustukoak-baginen-erosi-egiten-gintuzten-merkantzia-hutsa-bagina-bezala_2128867_102.html
# [[Miren Berasategi Zeberio]] Ikertzailea. https://www.berria.eus/euskal-herria/gizon-gazteek-kontserbadurismorako-joera-dute_2128223_102.html
'''Zinegileak - Donostiako Giza Eskubideen Zinemaldian sarituak'''
# [[Kim Longinotto]] https://es.wikipedia.org/wiki/Kim_Longinotto
# [[Lourdes Portillo]] https://es.wikipedia.org/wiki/Lourdes_Portillo
# [[Deepa Mehta]] https://es.wikipedia.org/wiki/Deepa_Mehta
'''Espainiako Gerra Zibileko emakumeak'''
# [[Sofia Da Blasco]] https://es.wikipedia.org/wiki/Sof%C3%ADa_Blasco
# [[Carolina_Bunjes-Rosenthal]] https://es.wikipedia.org/wiki/Carolina_Bunjes-Rosenthal
# [[Isabel Alonso]] https://es.wikipedia.org/wiki/Isabel_Alonso
'''Emakume interesgarriak'''
# [[Jekaterina Samutsevitx]] https://es.wikipedia.org/wiki/Yekaterina_Samuts%C3%A9vich
# [[Nadezhda Popova]] https://es.wikipedia.org/wiki/Nadezhda_Popova
'''Heroínas de la Unión Soviética''' https://es.wikipedia.org/wiki/Anexo:Hero%C3%ADnas_de_la_Uni%C3%B3n_Sovi%C3%A9tica
'''Emakumeak eta itsasoa'''
https://www.naiz.eus/eu/info/noticia/20210924/las-mujeres-ilustres-de-la-historia-naval-en-el-itsasmuseum-de-bilbo-a-traves-del-arte
#
'''EMAKUME ITZULTZAILEAK'''
# [[Malika Embarek]] https://es.wikipedia.org/wiki/Malika_Embarek
# [[Concha Fernández-Luna Sánchez]] https://es.wikipedia.org/wiki/Concha_Fern%C3%A1ndez-Luna_S%C3%A1nchez
# [[Laura García Corella]] https://es.wikipedia.org/wiki/Laura_Garc%C3%ADa_Corella
'''EMAKUME AKTIBISTAK'''
# https://es.wikipedia.org/wiki/Categor%C3%ADa:Mujeres_activistas
# [[María Dimádi]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Mar%C3%ADa_Dim%C3%A1di (Leire)
# [[Paste Up Morras]], aktibista https://es.wikipedia.org/wiki/Paste_Up_Morras
# [[Elizabeth Wathuti]] aktibista https://es.wikipedia.org/wiki/Elizabeth_Wathuti (Oiber)
# [[Tosia Altman]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tosia_Altman
# https://es.wikipedia.org/wiki/V%C3%B5_Th%E1%BB%8B_Th%E1%BA%AFng
# [[Maria Spiridonova]] https://es.wikipedia.org/wiki/Mariya_Spirid%C3%B3nova
# [[Yusra Al Barbar]] https://es.wikipedia.org/wiki/Yusra_al-Barbari palestinarra
'''EMAKUME ILUSTRATZAILEAK''' https://es.wikipedia.org/wiki/Categor%C3%ADa:Ilustradoras
# [[Mitzy Reyes Juárez]] https://es.wikipedia.org/wiki/Mitzy_Reyes_Ju%C3%A1rez
# [[Ellen Robbins]] https://es.wikipedia.org/wiki/Ellen_Robbins
# [[Retta aktibisten zerrendan Scott]] https://es.wikipedia.org/wiki/Retta_Scott
# [[Bahia Shehab]] https://es.wikipedia.org/wiki/Bahia_Shehab
# [[Posy Simmonds]] https://es.wikipedia.org/wiki/Posy_Simmonds
'''EMAKUME IDAZLEAK - POETAK'''
# [[Olga Rivero]] https://es.wikipedia.org/wiki/Olga_Rivero_Jord%C3%A1n
'''EMAKUMEAK ZIENTZIAN'''
# [[Gloria Long Anderson]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Gloria_Long_Anderson
# [[Clémence Royer]] https://es.wikipedia.org/wiki/Cl%C3%A9mence_Royer
# [[Tilly Edinger]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tilly_Edinger
# [[Isabel Clifton Cookson]] https://es.wikipedia.org/wiki/Isabel_Clifton_Cookson
# [[Cécile DeWitt Morette]] https://es.wikipedia.org/wiki/C%C3%A9cile_DeWitt-Morette
# [[Wrexie Leonard]] https://es.wikipedia.org/wiki/Wrexie_Leonard
# [[Marjorie Lee Browne]] https://es.wikipedia.org/wiki/Marjorie_Lee_Browne
'''DENETARIK'''
# [[Victorine Brocher]] https://en.wikipedia.org/wiki/Victorine_Brocher (LEIRE MENDIBURU)
# [[Esther Afus Ocloo]] aitzindaria (Ghana) https://es.wikipedia.org/wiki/Esther_Afua_Ocloo
# [[Margaret A. Wilcox]] https://en.wikipedia.org/wiki/Margaret_A._Wilcox
# [[Amineh Kakabaveh]] https://en.wikipedia.org/wiki/Amineh_Kakabaveh
# [[Trio Artio]] https://www.musicexport.at/artist/trio-artio/ + Berria egunkaria
# [[Fabiola Letelier]] abokatua eta giza eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Ana Belén Montes]] espioia. https://es.wikipedia.org/wiki/Ana_Bel%C3%A9n_Montes
# [[Dorothy Levitt]] asmatzailea eta kotxe lasterketetan aitzindaria https://es.wikipedia.org/wiki/Dorothy_Levitt
== BERRIAK ==
==='''Berriak 2024''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Alaitz Melgar Agirre]] '''SORTUA''' euskara irakaslea eta idazlea (Barakaldo, 1984)
# [[Irati Bazeta Agirre]] '''SORTUA''' ilustratzailea (Abadiño, 1999)
# [[Maritxu Sorabilla]] '''SORTUA''' mendizale aitzindaria (Iruñea, 1927)
# [[Irati Bereau Baleztena]] '''SORTUA''' itzultzailea (Irun 1978)
# [[Elordi García Insausti|Elordi Garcia Intxausti]] '''SORTUA''' kazetaria eta idazlea ((Lazkao, 1977)
# [[Txaro Iturralde Sáenz de Vicuña|Txaro Iturralde Sáenz]] '''SORTUA''' jostuna (Gasteiz, 1952)
# [[Itziar Otegi Aranburu]] '''SORTUA''' itzultzailea eta idazlea (Oiartzun, 1972)
# [[Sara Ayesa]] '''SORTUA''' artista (Donostia, 1997)
# [[Ane Laskurain]] '''SORTUA''' artista (Bergara, 1999)
# [[Sagrario Merodio Hoyos]] '''SORTUA''' Saturrarango emakumeen kartzelan egondakoa (Panes, 1918-Mutriku, 2019)
# [[Maria Esquivel Vizuete]] '''SORTUA''' gerrilari fusilatua (Badajoz, 1911-Sevila, 1938)
# [[Goiuri Zabaleta]] '''SORTUA''' pilotaria (Leitza, 2009)
# [[Nikolasa Agirrezabalaga|Nikolasa Agirrezabalaga Amutxastegi]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Mutriku, 1914-Zaragoza, 1937)
# [[Ana Maestrojuán]] '''SORTUA''' antzerki zuzendaria (Iruñea, 1976)
# [[Edurne Alegria Aierdi]] '''SORTUA''' itzultzailea (Caracas, 1949)
# [[Maud Younger]] sufragista (AEB 1870-1936)
# [[Margalida Roig Colomar]] sindikalista (Eivissa, 1908-1966)
#[[Luisa Riera Muñiz]] maistra errepresaliatua (Villaviciosa, 1884-Zornotzako Emakumeen Kartzela, 1944)
#[[Maria Marí Guasch]] errepublikar militantea (Sant Llorenç de Balàfia, [[1909]] - [[Eivissa]], [[2001]])
# [[Efua Sutherland]] idazlea (Ghana 1924-1996)
# [[Concepción Loring]] 1. emakume politikaria, 1.a Diputatuen kongresuan hitz egiten (Malaga 1868-Madril 1935)
# [[Amalia Heredia Livermore]] bildumagilea, ikertzailea (Malaga 1830-1902)
# [[Carmen Cuesta del Muro]] abokatua, zuzenbidean Espainiako 1. emakume doktorea (Palentzia 1890-Madril 1968)
# [[Natividad Domínguez Atalaya]] pedagogoa, politikaria ( Madril 1888-Valentzia 1932)
# [[Teresa Luzzatti]] politikaria, sufragista (Lugo 1889-Madril 1942)
# [[María López de Sagredo Andreo]] politikaria (Kuba/Bartzelona 1881-Hondarribia 1953)
# [[Micaela Díaz Rabaneda]] maistra, politikaria (Nafarroa 1878-? XX. mendea)
# [[Trinidad von Scholtz Hermensdorff]] bildumagilea, politikaria (Malaga 1857-Austria 1937)
# [[Marisol Nichols]] aktorea (AEB 1973)
# [[Mackenzie Phillips]] aktorea, abeslaria (AEB 1959)
# [[Emma Lucy Braun]] botanikaria (AEB, 1889-1971)
# [[Elizabeth Lowe Watson]] idazlea, sufragista, hizlaria (AEB 1842-1927)
# [[Pilar Benejam Arguimbau]] pedagogoa, geografoa (Menorca 1937)
# [[Francisca Bohigas Gavilanes]] maistra, ikuskatzailea, idazlea (Bartzelona 1892-Madril 1973)
# [[Fernande Barrey]] prostituta, modeloa eta margolaria (frantzia, 1893-1974)
# [[Anna Pirozzi]] opera sopranoa (Napoli, 1975)
# [[Mariella Devia]] opera abeslaria (Liguria, 1948)
# [[Yusra al-Barbari]] politikaria eta ekintzailea (Palestina, 1923-2009)
# [[Park Kyung-Ri]] eleberrigilea (Hego Korea 1926-2008)
# [[Aurora Sampedro Pi%C3%B1eiro]] kimikaria (Galizia, 1913-1996)
# [[Dorothy Allison]] idazlea
# [[Nicole Ferroni]] umoregilea
# [[Edith Ainge]] sufragista (AEB, 1873-1948)
# [[Sonia Vaccaro]] psikologoa (Argentina/Espainia XX. mendea)
# [[Raychelle Burks]] zientzia dibulgatzailea (AEB XX. mendea)
# [[Kelly Frye]] aktorea (AEB 1984)
# [[Amy Madigan]] aktorea (AEB 1950)
# [[Amber Stevens]] aktorea, modeloa (AEB 1986)
# [[Juana Francés]] margolaria (Alacant 1924-Madril 1990)
# [[Njideka Akunyili Crosby]] artista bisuala (Nigeria/AEB 1983)
# [[Martha Diamond]] margolaria (AEB 1944-2023)
# [[Joan Mitchell]] margolaria (AEB 1925-Paris 1992)
# [[Toyin Ojih Odutola]] marrazkilaria (Nigeria/AEB 1985)
# [[Fe del Mundo]] pediatra (Filipinak, 1911-2011)
# [[Isabel Garbayo]] Villa Teresitako sortzailea (Iruñea, 1905-2011)
# [[Elvira Siurana]] feminista, idazlea (LLeida 1952)
# [[Lourdes Ciuró]] abokatua, politikaria (Tarragona 1971)
# [[Helena Solà Tàrraga]] maistra, politikaria (Bartzelona 1976)
# [[Amanda Righetti]] aktorea (AEB 1983)
# [[Luna Ki]] abeslaria, DJa (Bartzelona 1999)
# [[Katharina Konradi]] opera sopranoa (Kirgizistan/Alemania 1988)
# [[Babi (abeslaria)]] (Madril 1999)
# [[Klesie Kelly]] sopranoa (AEB XX. mendea)
# [[Montserrat Martínez Parera]] ekonomialaria (Bartzelona 1975)
# [[Lesley-Ann Jones]] kazetaria, idazlea (EB 1956)
# [[Orra White Hitchcock]] ilustratzailea (AEB, 1796-1863)
# [[Margaret Chanler Aldrich]] filantropoa, erizaina eta idazlea (AEB, 1870-1963)
# [[Dorothy Allison]] idazlea (AEB, 1949-2024)
# [[Nicole Ferroni]] umoregilea (Maroko, 1982)
# [[Ann Preston]] medikua, ekintzailea (AEB, 1813-1872)
# [[Nicole Claveloux]] margolari, ilustratzaile eta komikigilea (Frantzia, 1940-__ )
# [[Maria Bellido|Maria Belido]] espainiar heroi mitikoa (1755-1809)
# [[Sofía Esparza Jauregi|Sofia Esparza Jauregi]] sopranoa (Iruñea, 1994)
# [[Isabel Azcárate Ristori]] irakasle ikertzailea (Cádiz 1923-Madril 2016)
# [[Ana López Navajas]] irakaslea, ikertzailea ( Valentzia 1962)
# [[Erika Leiva]] kopla abeslaria (Tarragona/Cádiz 1984)
# [[Joana Jiménez]] abeslaria, dantzaria (Sevilla 1977)
# [[Carmen Conesa]] aktorea (Bartzelona 1960)
# [[Diana Peñalver]] aktorea (Sevilla 1965)
# [[Rosa Mariscal]] aktorea (Sevilla 1970-2022)
# [[Pilar Punzano]] aktorea, pedagogoa (Madril 1980)
# [[Irene Visedo]] aktorea (Madril 1978)
# [[Manane Rodríguez]] film zuzendaria (Uruguai/Espainia 1954)
# [[Sonia Sebastián]] film zuzendaria (Espainia 1984)
# [[Yusra al-Barbari]] politikaria eta ekintzailea (Gaza, 1923-2009)
# [[Ann Allebach]] artzain mennorita (AEB, 1874-1918)
# [[Jennifer Radloff]] feminista, ekintzailea (Hegoafrika 1961)
# [[Grunya Sukhareva]] haur psikiatra (Ukraina, 1891-1981)
# [[Josefa Martin Luengo]] pedagogoa (Salamnca 1944-2009)
# [[Lucía Asué Mbomio Rubio]] kazetari feminista (Alcorcón, 1981)
# [[Paige L. Sweet ]] soziologoa (AEB 1987)
# [[Caroline Lexow Babcock]] bakegilea eta sufragista (AEB, 1882-1980)
# [[Evin Ahmad]] aktorea (Suedia, 1990)
# [[Rabia al Adawiyya]] santua, filosofoa (Irak 717-801)
# [[Fatma Girik]] aktorea, politikaria (Turkia 1943-2022)
# [[María Cristina Masaveu Peterson]] enpresaburua (Asturias 1937-2006)
# [[Lorena García de las Bayonas]] aktore-maistra (Madril 1966)
# [[Katrina Bayonas]] casting zuzendaria (EB 1941)
# [[Natalia Menéndez]] eszena zuzendaria (Madril 19)67
# [[Amaranta Osorio]] antzerkigilea (Mexiko/Espainia 1978)
# [[Itziar Pascual Ortiz]] antzerkigilea (Madril 1967)
# [[Judith Fernández]] aktorea, abeslaria, dantzaria (Coruña 2001)
# [[Marie Noëlle]] film zuzendaria, gidoilaria (Frantzia XX. mendea)
# [[Paideia Eskola Librea]] (Merida 1978)
# [[Barbara Pravi]] abeslaria (Narbona 1993
# [[Baya Mahieddine]] margolaria (Aljeria 1931-1998)
# [[Jacqueline Held]] Frantziako gazte-literaturako idazlea eta poeta (Poitiers, 1936)
# [[Marian Diamond]] neurozientzialaria (AEB, 1926-2017)
# [[Juanita Breckenridge Bates]] minista (AEB, 1860-1946)
# [[Emily M. Bishop]] hizlaria, instruktorea (AEB, 1858-1916)
# [[Tam O%27Shaughnessy]] hezitzailea, zientzia-idazlea (AEB, 1952)
# [[Adriana Guzmán Arroyo]] idazlea, ekintzailea, feminista (Bolivia, XX. mendearen 2. zatia)
# [[Helen Archdale]] sufragista (EB 1876-1949)
# [[Charlotte Despard]] sufragista (EB 1844-1939)
# [[Wanda Quilhot]] biologoa (Txile, 1929-2023)
# [[Maria José Aguiar]] margolaria (Portugal, )
# [[Maria Luisa Pacheco]] margolaria (Bolivia
# [[Beatriz Aurora]] margolaria, (Txile,
# [[Mary Gove Nichols]] aktibista, idazlea (AEB, 1810-1884)
# [[Minta Bosley Allen Trotman]] sufragista, ekintzailea (AEB,
#[[Vira Boarman Whitehouse]] sufragista (AEB, 1875-1957)
#[[Dina Kathelyn]] idazle eta ilustratzaile belgikarra (Uccle, 1934-2024)
# [[Tsai-Fan Yu]] medikua, ikertzailea (Txina-AEB, 1911-2007)
# [[Adelaide Underhill]] liburuzaina (AEB, 1860-1936)
# [[Mary Buckland]] paleontologoa, ilustratzailea (Erresuma Batua, 1797-1857)
# [[Safia El Aaddam]] idazlea, aktibista (Tarragona 1995)
# [[Chana Orloff]] eskultorea (Ukraina 1888-Israel 1962)
# [[Jeanne Hébuterne]] margolaria, musa (Fratzia 1898-1920)
# [[Carla Campra]] aktorea, modeloa (Bartzelona 1999)
# [[Amelia Ochandiano]] antzerki eszena-zuzendaria (Madril XX. mendea)
# [[Diana Soviero]] sopranoa (AEB 1949)
# [[Sondra Radvanovsky]] sopranoa (AEB 1969)
# [[Kate Jackson]] aktorea (AEB 1948)
# [[Lalachus]] aktorea, komediantea (Madril 1990)
# [[Laura Arcos Terán]] genetikalaria, ikertzailea (Ekuador 1938)
# [[Katrina Ely Tiffany]] Sufragista (AEB, 1875-1927)
# Literatura lesbiko
# [[Emma Reyes]] Artista eta idazlea (Kolonbia)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Janire Etxabe]] '''SORTUA''' dantzaria da, dantza bertikalean aditua. (Arrankudiaga, Bizkaia, 1979)
# [[Celia Santos]] '''SORTUA''' idazlea (Bergara, 1972)
# [[Tamara García Iglesias]] '''SORTUA''' zinemagilea eta komisarioa (Lasarte, 1978)
# [[Warisha Moradi]] '''SORTUA''' heriotz epaia duen militante kurdua (Kurdistan, XX. mendea)
# [[Carmina Merodio Hoyos|Carmina Herodio]] '''SORTUA''' Saturrarango kartzelan egon zen 6 urtez (Panes, 1920-2006)
# [[Parvaneh Kazemi]] '''SORTUA''' matematikaria, mendizale eta mendi gidaria (Teheran, 1970)
# [[Mari Campos Roldán]] '''SORTUA''' Saturrarango kartzelan egon zen umetan (Madril, 1938)
# [[Encarna Furundarena Goenaga]] '''SORTUA''' Saturrango kartzelara joaten zen janaria eramatera (Mutriku, 1919-2014)
# [[Nai Barghouti]] '''SORTUA''' abeslari eta konposiore (Palestina, 1996)
# [[Maria Sanchez Madoz]] '''SORTUA''' pilota epaile profesionala (Laudio, 1996
# [[Araceli González Carballo]] espioia, erizaina (Lugo 1914-Madril 1990)
# [[Margarita Ruiz de Lihory]] margolaria, espioia (Valentzia 1889-Albacete 1968)
# [[Isona Passola]] film zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Bartzelona 1953)
# [[Cristina Martín-Prieto]] futbolaria (Sevilla 1993)
# [[Melania Olcina]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona 1982)
# [[Rafaela Carrasco]] dantzaria, koreografoa (Sevilla 1972)
# [[Lisi Estaràs]] dantzaria, koreografoa (Argentina 1971)
# [[Lorena Nogal]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona 1984)
# [[Luz Arcas]] dantzaria (Malaga 1983)
# [[Manuela Carrasco]] flamenko dantzari ijitoa (Sevilla 1958)
# [[Lynda Barry]] komikigile eta irakasle estatubatuarra (Wisconsin, 1956)
# [[Maria Antónia Palla]] kazetaria eta feminista (Portugal, 1933)
# [[Mary Adamson Anderson Marshall]] medikua Edinburgoko 7ak taldekoa (1837-1910)
# [[Sara González Lolo]] patin hockey jokalaria (Asturias 1992)
# [[Natasha Lee]] patin hockey jokalaria, entrenatzailea (Malaysia/Asturias 1992)
# [[María Díez Busqué]] patin hockey jokalaria (Bartzelona 1989)
# [[Anna Casarramona Vivas]] patin hockey jokalaria (Bartzelona 1994)
# [[Anna Serra]] triatleta (Bartzelona 1968)
# [[Mathilde Ollivier]] aktorea, modeloa (Frantzia 1994)
# [[Gimena Llamedo]] psikologoa, politikaria (Asturias 1981)
# [[Mikey Madison]] aktorea (AEB 1999)
# [[Julia Butters]] aktorea (AEB 2009)
# [[Samantha Robinson]] aktorea (AEB 1991)
# [[Irene Flunser Pimentel]] historialaria (Lisboa, 1950)
# [[Cósima Wagner|Cosima Wagner]], Richard Wagner musikagilearen 2. emaztea (Bellagio, 1837 - Bayreuth, 1930)
# [[Verena Wagner]] musikagilea (Alemania, Bayreuth, 1920- Überlingen, 2019)
# [[Eva von Bülow]] Cosima Liszt eta Richard Wagnerren alaba (Tribschen, 1867 - Bayreuth, 1942),
# [[Anne Rearick]] argazkilari estatubatuarra (Idaho, AEB, 1960)
# [[Pauline Harmange]] idazlea eta feminista (Lille, 1994)
# [[Bertha Hirsch Baruch]] poeta, idazle eta sufragista (AEB)
# [[Minora Kibbe]] gizarte erreformatzaile eta sufragista (AEB)
# [[Emily Bovell|Emily Bowel]] medikua (Londres, 1841-1845)
# [[Honor Frost]] urpeko arkeologoa (Erresuma Batua, 1917-2010)
# [[Susan Atkins]] kriminala (AEB 1948-2009)
# [[Abigail Folger]] oinordeko eraila (AEB 1943-1969)
# [[Eva Saldaña]] ekologo aktibista (Madril 1977)
# [[Rosalie Varda]] jantzi diseinatzailea (Frantzia 1958)
# [[Manuela Fernández Pérez]] artista (Madril 1927-2017)
# [[Manuela Saborido Muñoz]] artista (Cadiz 1943)
# [[Sofia Crespo]] artista bisuala (Argentina 1991)
# [[Mercedes Doménech]] irrati esataria (Asturias 1922-Granada 2002)
# [[Barbara Steele]] aktorea (EB 1937)
# [[Arantza Toledo]] piraguista (Cuenca 1999)
# [[Alice Coffin]] kazetaria eta feminista (Tolosa, Ozitania, 1978)
# [[Clara Elizabeth Chan Lee]]
# [[Emily Sturge]]
# [[Gulielma Lister]] botanikaria (Ingalaterra, 1860-1949)
# [[Katharina Wagner]] eszena zuzendaria da. Bayreutheko Jaialdiaren zuzendaria. (Bayreuth, Alemania, 1978)
# [[Isolde Wagner]] Hans von Bülow edo Richard Wagner eta Cosima Wagner-en alaba (Alemania, 1865 - 1919)
# [[Blandine von Bülow]] Hans von Bülow eta Cosima Liszten alaba zen, (Alemania, 1863-1941)
# [[Daniela von Bülow]] piano-jotzailea (Berlin, 1860 - Bayreuth, 1940)
# [[Minna Wagner|Minna Wagner,]] aklorea (Saxonia, 1809- Dresden, 1866)
# [[Eva Wagner-Pasquier]]antzerki-enpresaburu da ( Alemania, 1945)
# [[Yang Huanyi]] nushuaren azken hiztuna (Txina 1906-2004)
# [[Carme Sansa]] aktorea, ekintzailea (Bartzelona 1943)
# [[Ana Romero Galán]] kazetaria, idazlea (Cádiz 1966)
# [[Aimée de Heeren]] socialitatea ( Brasil 1903-AEB 2006)
# [[Rocío Márquez]] flamenko kantaria (Huelva 1985)
# [[Carola Ortiz]] musikagilea, abeslaria, klarinete jolea (Bartzelona 1986)
# [[Isabel de Solís]] esklabu kristaua, Granadako Muley Hacén sultan nazariaren ohaidea (? XV. mendea- Sevilla ?)
# [[Nani Jiménez]] aktorea, modeloa (Valentzia 1981)
# [[Alejandra Herranz]] kazetaria (Bartzelona 1972)
# [[Mar Cabra]] ikerketa kazetaria (Madril 1983)
# [[Marianne Grunberg-Manago]] biokimikaria (Frantzia, 1921-2013)
# [[Angela Becerra]] idazlea (Kolonbia, 1957 )
# [[Codou Bop]] soziologoa, kazetaria, feminista (Senegal, ?)
# [[Ana Gomes]] portugaldar diplomazialari eta politikaria (Lisboa, 1954)
# [[Maria Filomena Mónica]] portugaldar soziologoa (Lisboa, São Mamede, 1943)
# [[Ayşe Sultan]] otomandar printzesa (1608-1656)
# [[Mara Santos]] kanoalaria (Palentzia 1969)
# [[María José Campos]] xakelaria (Argentina 1999)
# [[Fatma Hatun]] Ahmed I.aren 3. ezkontidea (?Bosnia 1590-Istanbul 1660)
# [[Mahfiruz Hatice Hatun]] esklaboa, Ahmed I.a sultanaren 1. ezkontidea (Kaukaso 1590-Istanbul 1620)
# [[Hanzade Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1609-Edirne 1650)
# [[Gevherhan Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1605- c.1631)
# [[Atike Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul 1614-1674)
# [[Abide Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul 1618-1648)
# [[Fatma Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1607-c.1671)
# [[Ida Finney Mackrille]] sufragista, politikaria eta hizlaria(AEB, 1867-1960)
# [[Luella Johnston]] Enpresaria (AEB, 1958)
# [[Elizabeth Thacher Kent]] idazlea (AEB, 1868-1952)
# [[Blandine Le Callet]] idazle eta irakasle frantsesa (Frantzia, 1969)
# [[Rosa Maria Gilart Jiménez]] brodatzailea (Mallorca 1810-Madril 880)
# [[Eugenia Kalnay]] metereologoa (Argentina 1942)
# [[Judeline]] abeslaria (Cádiz 2003)
# [[Claude Pompidou]] politikaria, 1. dama (Frantzia 1942-2007)
# [[Handan Sultan]] otomandar ezkontidea (Bosnia 1565-Istanbul 1605)
# [[Halime Sultan]] otomandar ezkontidea (Abkhazia 1576-Istanbul 1623)
# [[Safiye Sultan]] otomandar ezkontidea (Albania 1550-Istanbul 1618)
# [[Telli Hümaşah Sultan]] otomandar ezkontidea (¿ c.1630-c.1676)
# [[Turhan Hatice Sultan]] otomandar ezkontidea eta erregeordea (Rutenia 1627-Edirne 1683)
# [[Ana Lena Rivera]] idazlea (Asturias 1972)
# [[Emma Maria Harrington]] sufragista (Dinamarka 1881-AEB ?)
# [[Ángela Cenarro Lagunas]] feminista eta historialaria (Zaragoza, 1965)
# [[Aurélie Valognes]] eleberrigilea (Frantzia, 1983)
# [[Sandra Myrna D%C3%ADaz]] biologoa (Argentina, 1961)
# [[Maria Grazia Cutuli]] kazetaria (Italia 1963-2001)
# [[Babe Paley]] socialitatea, editorea (AEB 1915-1978)
# [[Nona Sobo]] aktorea, modeloa (Tailandia/Bartzelona 2000)
# [[Laura Ramos]] aktorea (Kuba 1978)
# [[Araceli González Campa]] kazetaria (Madril XX. mendea)
# [[Paloma Chamorro]] kazetaria (Madril 1949-2017)
# [[María Josefa Pimentel Téllez-Girón]] aristokrata (Madril 1752-1834)
# [[Ann Hui]] aktorea, film zuzendaria (Txina 1947)
# [[Sylvia Chang]] film zuzendaria, idazlea (Txina 1953)
# [[Ángela Rodicio]] kazetaria, idazlea (Ourense 1963)
# [[Laura de Force Gordon]] hizlaria, kazetaria, sufragista (AEB)
# [[Stella Wynne Herron]] idazlea, sufragista (AEB)
# [[Taneko Suzuki]] zientzilaria eta ikertzailea (Japonia, 1926-2020)
# [[Gülistan Sönük]] politikaria (Kurdistan, 1993)
# [[Margarita Torres]] historialaria (León 1969)
# [[Hai Yan]] ekintzailea, idazlea (Txina 1954)
# [[Maria Pilar Perea Sabater]] filologoa (Bartzelona 1960)
# [[Melani García]] abeslaria (Valentzia 2007)
# [[María Luisa Cava de Llano Carrió]] legelaria, politikaria (Bartzelona 1948)
# [[Azahara Palomeque Recio]] kazetaria, idazlea, poeta (Kordoba 1986)
# [[Mirela]] abeslaria (Madril 1990)
# [[Alejandra Kindelán]] ekonomialaria (Venezuela 1971)
# [[Zina%C3%ADda Ierm%C3%B3lieva]] mikrobiologoa (Errusia, 1898-1974)
# [[Marie Pascale Osterrieth|Marie-Pascale Osterrieth]] Belgikako antzerki- eta zinema-zuzendari eta produktorea (Basoko, 1956)
# [[Charo Garaigorta]] artista (Coruña 1961)
# [[Anna Caballé Masforroll]] idazlea (Bartzelona 1954)
# [[Lydia Flood Jackson]] enpresaburua, sufragista (AEB 1862-1963)
# [[Mar%C3%ADa de los %C3%81ngeles Cardona Florit]] botanikaria (Menorca-Bartzelona, 1940-1991)
# [[Pacita Abad]] margolaria (Filipinas, 1946-2004)
# [[Lida Abdul]] artista (Afganisgtan, 1973)
# [[María Izquierdo (margolaria)|Maria Izquierdo (margolaria)]] (Mexiko, 1902-1955)
# [[Aina Garcia-Carbó]] poeta (Castelló, 1993)
# [[Kathleen Norris]] eleberrigilea, aktibista, (AEB )
# [[Emily Arnesen]] zoologoa (Norvegia, 1867- 1928)
# [[Laura Marling]] folk abeslaria (Erresuma Batua, 1990)
# [[Amalia Eriksson]] merkataria, asmatzailea (Suedia 1824- 1923)
# [[Ada Kariakoa]] satrapa (Turkia, K.a IV. Mendea-K.a 326)
# [[Artemisia II.a Kariakoa]] satrapa (TurkiaK.a 410-K.a)
# [[Linda Kasabian]] Manson familiakoa (AEB 1949-2023)
# [[Patricia Krenwinkel]] hiltzailea, Manson familiakoa (AEB 1947)
# [[Mary Brunner]] hiltzaile kidea, Manson familiakoa (AEB 1943)
# [[Rosa Navarro Durán]] filologoa, idazlea, irakaslea (Girona 1947)
# [[Young Miko]] rap abeslaria, futbolari ohia (Puerto Rico 1997)
# [[Brequette Cassie]] abeslaria, dantzaria (Hegoafrika/Madril 1984)
# [[Lorena Gómez (abeslaria)]] (Lleida 1986)
# [[Ruth Lorenzo]] abeslaria (Murtzia 1982)
# [[Roser Batlle]] Catalunyako pedagogoa (Bartzelona 1954)
# [[Henriette Delamarre de Monchaux]] geologoa, paleontologoa (Frantzia, 1854-1911)
# [[Jessica Gallagher]] paralinpiar eskiatzailea, atleta, txirrindularia (Australia 1986)
# [[Claire Keefer]] atleta paralinpiarra (Australia 1995)
# [[Madeleine Hogan]] paralinpiar xabalinlaria (Australia 1988)
# [[Hollie Arnold]] paralinpiar xabalinlaria (EB 1994)
# [[Donna Smith (atleta)]] paralinpiar xabalinlaria, gsaskibaloi jokalaria (Australia 1965-1999)
# [[Julie Russell]] paralinpiar pisu jasotzailea, saskibaloi jokalaria (Australia 1951)
# [[Grace Anozie]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1977)
# [[Lucy Ejike]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1977)
# [[Fatma Omar]] paralinpiar pisu jasotzailea (Egipto 1973)
# [[Josephine Orji]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1979)
# [[Georgianna Offutt]] sufragista eta medikua (AEB)
# [[Sarah Massey Overton]] emakumeen eskubideen aldeko emintzailea (AEB)
# [[Stacey Gillian Abe]] artista garaikidea
# [[Tomie Ohtake]] artista bisuala (Japonia/Brasil 1913-2015)
# [[Maryní Callejo]] musika ekoizle aitzindaria, moldatzailea, piano-jolea, abeslaria (Madril 1944)
# [[Özlem Becerikli]] paralinpiar pisu jasotzailea (Turkia 1980)
# [[Amalia Pérez]] paralinpiar pisu jasotzailea (Mexiko 1977)
# [[Olivia Breen]] paralinpiar atleta (Gales 1996)
# [[Sophie Hahn]] paralinpiar atleta (EB 1997)
# [[Verônica Hipólito]] paraliniar lasterkaria (Brasil 1996)
# [[Tara (abeslaria)]] (Coruña 1950)
# [[Ángela Carrasco]] abeslaria (Dominikar Errepublika 1951)
# [[La Dama]] abeslaria (Sevilla 1986)
# [[Mónica Naranjo]] abeslaria (Girona 1974)
# [[Virgínia Leone Bicudo]] soziologoa, psikoanalista (Brasil 1910-2003)
# [[Katherine Reed Balentine]] sufragista (AEB,1875-1934)
# [[Anna M. Morrison Reed]] egunkari eta aldizkaria fundatzailea (AEB, 1849-1921)
# [[Albertine Sarrazin]] idazlea (Frantzia,
# [[Isabelle Anguelovski]] ekologoa, ikertzailea (REims, 1978)
# [[Aina Garcia-Carbó]] poeta (Castelló de la Plana, 1993)
# [[Amalia de Llano]] idazle eta aristokrata (Espainia, 1822-1874)
# [[Edith Farkas]] meteorologoa, ikertzailea (Hungaria-Zeelanda Berria, 1921-1993)
# [[Kimberlé Williams Crenshaw]] abokatua, irakaslea, feminista (AEB 1959)
# [[Beatrice Duodu Owusu]] kazetaria (Ghana 1964)
# [[Agnes Sj%C3%B6berg]] albaitaria (Finlandia, 1888-1964)
# [[Olga Rodriguez]] kazetaria (León 1975)
# [[Jessica Abel]] komikigilea (AEB 1969)
# [[Zillah Branco]] aktibista ( Brasil 1936)
# [[Jaldia Abubakra]] ekintzailea (Palestina/Espainia 1967)
# [[Mònica Bernabé Fernández]] kazetaria (Bartzelona 1972)
# [[Pilar Albajar]] argazkilaria (Huesca 1948)
# [[Selina Solomons]] sufragista (AEB 1862- 1942)
# [[Ellen Clark Sargent]] sufragista (AEB 1826-1911)
# [[Pepa Aurora]] idazlea (Kanariak, 1946)
# [[Pino Betancor Alvarez]] idazlea (Kanariak, 1928-2063)
# [[Andrea Abreu]] idazlea (Kanariak, 1995)
# [[Casilda Rodrigáñez]] idazlea (Madril 1945)
# [[Miryan Rivera]] zientzialaria (Ekuador XX. mendea)
# [[Ana Estrella Santos]] dialektologoa (Ekuador XX.mendea)
# [[Kristina Suediakoa (1943)]] printzesa
# [[Nathalie Sayn-Wittgenstein-Berleburg]] printzesa, zaldi-doman aditua (Danimarka 1975)
# [[Marleen Haboud]] hizkuntza ikerlaria (Ekuador 1954)
# [[Gilda Guerrero Salgado]] kazetaria (Ekuador XX. mendea)
# [[María Carbonell Sánchez]] pedagogoa (Valentzia 1852-1926)
# [[Loren MacIver]] margolaria (AEB 1909-1998)
# [[Carin Bondar]] biologoa (Kanada 1975)
# [[Kamal Ranadive]] ikertzaile biomedikoa (India, 1917-2001)
# [[Mary Wood Swift]] sufragista (AEB 1841-1927)
# [[Naomi Anderson]] sufragista (AEB 1843-1899)
# [[Elvire De Cock]] ilustratzailea eta komikigilea (Belgika, 1979)
# [[La Galera kartzela]] emakumeen espetxea (Alcala de Henares, XX. - XXI. mendea)
# [[Malagako emakumeen kartzela zaharra]] (Malaga, 1937-1954)
# [[Can Salesko kartzela]] emakumeen kartzela (Palma, 1936-1943)
# [[Joan Feynman]] astrofisikaria (AEB, 1927-2020)
# [[Catherine Beaunez]] Frantziako prentsa-marrazkilaria eta komikigilea (Juigné-sur-Sarthe, 1953)
# [[Maria Vaquer Moll]] jostuna eta feminista espetxeratua (Eivissa, 1902-1982)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''urria''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Beatriz Akizu Aizpiri]] '''SORTUA''' Eusko Ikaskuntzako arlo sozio-politiko, dibertsitate eta kohesioko koordinatzailea (Soraluze, 1969)
# [[Onintze Villanueva Goikoetxea]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea, dantzazalea, dantza-irakaslea (Mexiko, 1955)
# [[Belen Urutxurtu]] ef-- '''SORTUA''' txistularia, eskultorea eta Arte irakaslea (Berriz, 1960)
# [[Julene Etxenike]] --ef '''SORTUA''' mendizale aitzindaria (Irun, 1943-2023)
# [[Beatriz Gámiz Mata]] ----'''SORTUA''' kriminologoa, politikaria eta alkatea (Ermua, 1983)
# [[Resurrección Martínez Sánchez]] efef '''SORTUA''' 36ko gerran eraildako maistra (Errioxa, 1898-1936)
# [[Consolación Martínez Sánchez]] '''SORTUA''' 36ko gerran eraildako maistra (Errioxa, 1896-1936)
# [[Teresa Velasco Soto]] '''SORTUA''' zigarrogilea, politikaria (Errioxa, 1902-?)
# [[Felisa Vidorreta Miruri]] '''SORTUA''' maistra fusilatua (Errioxa, 1890-1936)
# [[Mercedes López Cotarelo]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Irun, 1914 - Lesaka, 1936)
# [[Leire Retegi Fernández]] '''SORTUA''' txistularia eta txistu irakaslea da (Leitza, 2002)
# [[Luciana Larreategi Arizaga]] '''SORTUA''' (Eibar, Gipuzkoa, 1912-2003)
# [[Lloy Galpin]] sufragista, idazlea (AEB, 1877-1935)
# [[Ana María Cuervo]] biokimikaria (Bartzelona 1966)
# [[Marta Pujol Ferrusola]] arkitektoa (Bartzelona 1959)
# [[Glenna Cabello]] politologoa, kontsul (Venezuela 1959)
# [[Margaret Leahy]] aktorea (EB 1902-AEB 1967)
# [[Norma Talmadge]] aktorea (AEB 1894-1957)
# [[Constance Talmadge]] aktorea (AEB 1898-1973)
# [[Natalie Talmadge]] aktorea, gidoilaria (AEB 1996-1969)
# [[Cátia Montes]] gizarte hezitzailea, suhiltzailea, ijitoa (Portugal ?)
# [[Toya Prudêncio]] hezitzailea, aktibista, ijitoa (Portugal ?)
# [[Maria Gil]] aktore, aktibista, ijitoa (Portugal 1972)
# [[Estelle Faye]] idazle eta aktore frantsesa (1978)
# [[Rose Morgan French]] sufragista (AEB, 1859-1929)
# [[Ana María Pascual-Leone]] zientzialaria eta farmazialaria (Valentzia, 1930)
# [[Nellie Blessing Eyster]] irakaslea, kazetaria, idazlea (AEB, 1836-1922)
# [[Eileen Chang]] idazlea (Txina 1920-AEB 1995)
# [[Ascensión Marcos]] farmazialaria, ikertzailea (Espainia XX. mendea)
# [[Mririda n'Ait Attik]] poeta amazigea (Maroko 1900-1940)
# [[Maisie Peters]] kantautorea (EB 2000)
# [[Rachel Brosnahan]] aktorea (AEB 1990)
# [[Elaine May]] aktorea (AEB 1932)
# [[Carla Quílez]] aktorea (Bartzelona 2008)
# [[Tita Parra]] kantautorea (Txile 1956)
# [[Alexia Greziakoa]] printzesa (Grezia 1965)
# [[Teodora Greziakoa]] aktorea, printzesa (EB 1983)
# [[Olinpia Greziakoa]] modeloa, printzesa (AEB 1996)
# [[Marie-Chantal Greziakoa]] diseinatzailea, enpresaburua, printzesa (EB 1968)
# [[Marthe Gautier]] pediatra, ikertzailea (Frantzia, 1925-2022)
# [[Mar%C3%ADa Mullerat i Bassedas]] maistra, hezkuntza berezian espezializatua (Catalunya 1903 - 1993)
# [[Rita Harradence]] biokimikaria (Australia, 1915-2012)
# [[Nora Stanton Blatch Barney]] ingeniari zibila (AEB, 1883-1971)
# [[Flora Wambaugh Patterson]] mikologoa (AEB, 1847-1928)
# [[Jhamak Ghimire]] idazlea (Nepal, 1980)
# [[Mireille Havet]] idazlea (Frantzia, 1898-1932)
# [[Montserrat Villar Gonzalez]] idazlea (Ourense 1969)
# [[Regina Orozco]] aktorea (Mexiko, 1964)
# [[Jesusa Rodríguez|Jesusa Rodriguez]] aktorea, antzerki zuzendaria (Mexiko, 1955)
# [[Astrid Hadad]] aktorea (Mexiko, 1957)
# [[Julieta Egurrola]] aktorea (Mexiko, 1953)
# [[Elisa Izaurralde|Elisa_Izaurralde]] biokimikaria molekularra (Uruguai,
# [[Céline Bessière]] soziologoa (Frantzia, 1977)
# [[Cristina Pacheco]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1941-2023)
# [[Susana Chavez-Silverman]] idazlea (AEB, ?)
# [[Cristina Lafont]] filosofoa (Valentzia, 1963)
# [[Fumiko Enchi]] idazlea (Japonia 1905-1986)
# [[Pilar Roig Picazo]] ikertzailea (Valentzia 1949)
# [[Isabella Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 2007)
# [[Josephine Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 2011)
# [[Irene Greziakoa]] printzesa (Hegoafrika/ Espainia 1942)
# [[Pia Getty]] film ekoizlea, zuzendaria (AEB 1966)
# [[Benedikte Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 1944)
# [[Alexandrine Danimarkakoa]] erregina (Alemania 1879- Danimarka 1952)
# [[Carolina Matilde Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 1912-1995)
# [[Viktoria Luise Prusiakoa]] printzesa (Alemania 1892-1980)
# [[Rocío Muñoz Morales]] aktorea, aurkezle, modeloa (Madril 1988)
# [[Mary Prince]] idazlea eta esklabua (Bermudak...)
# [[Edith M. Flanigen]] kimikaria (AEB, 1929)
# [[Margaret Fulton]] kazetari gastronomikoa (1924-2009)
# [[Claudia Actea]] esklaboa (Anatolia 40-I. mendea)
# [[Cándida Jiménez Huelva]] esklabo askatua (Angola, 1845 Huelva, 1951)
# [[Rosalia Gómez]] esklabo askatua (Tenerife, 1801-1874)
# [[Elena Conti]] biokimikaria eta biologoa (Italia, 1967)
# [[Edith Pechey]] medikua (EB 1845-1908)
# [[Catherine Raisin]] geologoa (Erresuma Batua, 1855-1945)
# [[Winifred Starr Dobyns]] sufragista (AEB, 1886-1963)
# [[Mary Roberts Coolidge]] sufragista (AEB, 1860-1945)
# [[María Bueno Castellano]] artista (Malaga, 1976)
# [[Rukhmabai]] medikua (India 1864-1955)
# [[Valérie Mangin]] Frantziako komiki-gidoilaria (Nancy, 1973)
# [[Kamala Sohonie]] biokimikaria (India, 1911-1998)
# [[Cy Jung]] idazlea (Frantzia,
# [[Elula Perrin]] idazlea (Frantzia
# [[Anandi Gopal Joshi]] Indiako 1. medikuetako bat (1865-1887)
# [[Agnieszka Osiecka]] poeta, kazetaria (Polonia 1936-1007)
# [[Jeanette Winterson]] idazlea (EB 1959)
# [[Shelagh Delaney]] antzerkigilea, gidoilaria (EB 1938-2011)
# [[Madeleine Suediakoa]] printzesa (Suedia 1982)
# [[Carina Axelsson]] printzesa, modeloa, idazlea (AEB Aguil1968)
# [[Ingeborg Danimarkakoa (1878-1958)]] printzesa (Danimarka 1878-Suedia 1958)
# [[Susie Orbach]] psikoanalista, idazlea (EB 1946)
# [[Doris Duke]] filantropoa , baratzezaina, arte bildumagilea (AEB 1912-1993)
# [[Silvia Laplana]] metereologoa (Bartzelona 1984)
# [[Eva Cosculluela]] kultur kazetaria (Zaragoza 1972)
# [[Pilar Sanjurjo]] metereologoa (Coruña 1942-2022)
# [[Fanny Dalle-Rive]] Frantziako komikigilea (1976)
# [[Emma_Lira]] kazetaria, idazlea eta bidaiaria (Madril 1971)
# [[Mariana Álvarez Bollo Carretero]] pedagogoa eta idazle espainiarra (Zamora, 1866 - 1946)
# [[Margherita Piazzola Beloch]] matematikaria (Italia, 1879-1976)
# [[Mary Ryerson Butin]] medikua (AEB, 1857-1944)
# [[Zabel Yesayan]] idazlea (Armenia 1878-1943)
# [[Eva Carter Buckner]] sufragista, poeta eta konpositorea (1861-1946)
# [[Hélia Correia]] idazlea (Portugal, 1949)
# [[Isabela Figueiredo]] idazlea (Portugal, 1963)
# [[Teresa Imízcoz Beunza|Teresa Imizcoz Beunza]] idazlea (Iruñea, 1965)
# [[Oriana Méndez|Oriana Mendez]] idazlea (Vigo, 1974)
# [[Esperanza Aguilà Ducet|Esperanza Aguila Ducet]] idazlea (Bartzelona, 1951)
# [[Maud Ankaoua]] enpresa kudeatzailea (Frantzia, 1971)
# [[Lucia Pietrelli]] idazlea (Italia/Mallorca 1984)
# [[María Jaén]] idazlea, gidoilaria (Sevilla 1962)
# [[Antonia Bardolet]] idazlea (Bartzelona 1877- 1956)
# [[Dolors Miquel]] idazlea (LLeida 1960)
# [[Míriam Ferradáns]] idazlea (Pontevedra 1960)
# [[Rosa Fabregat]] idazlea (LLeida 1933)
# [[Ingrid Guardiola Sánchez]] film zuzendaria, saiakeragilea (Girona 1980)
# [[Almudena Arteaga]] idazlea (Madril 1967)
# [[Alana S. Portero]] idazlea (Madril 1967)
# [[Maria Antònia Salvà]] poeta (Mallorca 1869-1958)
# [[Maribel Medina]] idazlea eta kultura kudeatzailea (Iruñea, 1969)
# [[Gabrielle Réval]] idazlea (Frantzia,
# [[Martine Roffinella]] idazlea (Frantzia,
# [[Bertha Hernández]] idazlea, politikaria, 1. dama (Kolonbia 1907-1993)
# [[May Borraz]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1966)
# [[Eva Yárnoz]] poeta, artista (Iruñea 1975)
# [[Emilia Salvador]] ikertzailea, idazlea (Zaragoza 1938)
# [[Beatriz Giménez de Ory]] poeta (Madril 1972)
# [[Gema Nieto]] idazlea (Madril 1981)
# [[Mariona Cabassa]] ilustratzailea (Bartzelona 1977)
# [[Mada Carreño]] idazlea, kazetaria (Zamora 1914- Mexiko 2000)
# [[Nicolasa Helguero Alvarado]] poeta, moja, noblea (Palentzia 1719- Burgos 1805)
# [[Sheila Elorza]] futbolaria (Zaratamo 1996)
# [[Suceso Luengo]] maistra, idazlea (Zamora 1884-? 1931)
# [[Yvonne Blake]] jantzi-diseinatzailea (EB 1940-Madril 2018)
# [[Ruth Chepngetich]] atleta, maratoilaria (Kenya 1994)
# [[Salome Lang]] atleta, gorako jauzilaria (Suitza 1997)
# [[Salomé Kora]] atleta, 100m (Suitza 1994)
# [[Vicky Calavia]] zinegilea (Zaragoza 1971)
# [[Marisol Aznar]] aktorea, gidoilaria, abeslaria (Zaragoza 1972)
# [[Emilia Baylo]] dantzaria, koreografoa, irakaslea (Lleida 1946-Zaragoza 2022)
# [[Natividad Zaro]] aktorea, gidoilaria (Zaragoza 1901-Madril 1978)
# [[Marta Marín-Dòmine]] idazlea, dokumetalgilea (Bartzelona 1959)
# [[Uliana Semionova]] saskibaloi jokalaria (Letonia 1952)
# [[Maria do Rosário Pedreira]] idazlea (Portugal 1959)
# [[Reyes Calderon]] idazlea, ekonomialaria, irakaslea (Valladolid 1961)
# [[Paloma Sánchez-Garnica]] idazlea (Madril, 1962)
# [[Ann Scott]] idazlea (Frantzia, 1965)
# [[Chiquinha Gonzaga]] musikaria, konpositore, pianista eta orkestra zuzendaria (Brasil, 1847 - 1935)
# [[Giannina Arangi-Lombardi]] sopranoa (Italia, 1891-1951)
# [[Gilda dalla Rizza]] sopranoa (Italia, 1892-1975)
# [[Magda Olivero]] sopranoa (Italia 1910-2014)
# [[Lucy Tejada]] artista, margolaria (Kolonbia 1920-2011)
# [[Claudia Muzio]] sopranoa (Italia, 1889-1936)
# [[Toti Dal Monte]] sopranoa (Italia, 1893-1975)
# [[Maria Caniglia]] sopranoa (Italia, 1905-1979)
# [[Ebe Stignani]] mezzosopranoa (Italia, 1903-1974)
# [[Violet King Henry]] abokatua (Kanada, 1929-1982)
# [[Tòni Escala]] idazlea (Lleida 1961)
# [[Teresa Azpiazu Paul]] idazlea, irakaslea, politikaria (Cádiz 1862-Málaga 1949)
# [[Luisa Josefina Hernández]] idazlea, irakaslea (Mexiko 1928-2023)
# [[María Asúnsolo]] mezenas, galerista, modelo (AEB 1904-Mexiko 1999)
# [[María Jose Escrivà]] idazlea, poeta (Valentzia 1968)
# [[Meritxell Gené]] kantautorea, poeta (Lleida 1986)
# [[Marià Manent]] poeta, memorialista (Bartzelona 1898-1988)
# [[Marysa Navarro Aranguren]] idazlea, historilaria (Nafarroa 1934)
# [[Esther Novalgos Laso]] idazlea (Errioxa 1942)
# [[Susi Alvarado]] idazlea, antzerki zuzendaria (Kanariak 1960)
# [[Anna Tsing]] antropologoa (AEB, 1950)
# [[Ana Bernal Triviño]] kazetaria eta ikertzailea (Malaga, 1980)
# [[María Francisca Díaz-Carralero Rodelgo]] poeta itsu inprobisatzailea (Ciudad Real 1818-1894)
# [[Sanmao]] idazlea (Txina 1943-1991)
# [[Ana Cristina Herreros Ferreira]] idazlea, ahozko kontalaria (Leon 1965)
# [[Monika Zgustová]] idazlea, itzultzailea (Txekia 1957)
# [[Juana Dolores]] abeslaria, aktorea (Bartzelona 1992)
# [[Valeria Castro (abeslaria)]] kantautorea (Kanariak 1999)
# [[Maria Morera Colomer]] aktorea, abeslaria Girona 2003)
# [[Laura Jou]] antzerki irakaslea, film zuzendaria (Batzelona 1969)
# [[Emakumeen Ospearen Aretoa Coloradon]] aretoa eta saria (Colorado 1965)
# [[Frederika Hannoverkoa]] Greziako erregina ezkontidea (Alemania 1917 – Madril 1981)
# [[Isabel Stilwell]] kazetaria eta idazlea (Portugal)
# [[Maria Xosé Queizán]] idazlea (Galizia, 1939)
# [[Liliana Felipe]] abeslaria, sopranoa (Agentina-Mexiko, 1954)
# [[Zinka Milanov]] sopranoa (1906-1989)
# [[Rosa Ponselle]] sopranoa (AEB, 1897-1981)
# [[Milka Ternina]] sopranoa (Kroazia, 1863-1941)
# [[Geraldine Farrar]] sopranoa (Alemania, 1882-1967)
# [[Lilli Lehmann]] sopranoa (Alemania, 1848 - Berlin, 1929)
# [[Olive Fremstad]] mezzosoprano (Suedia , 1871-AEB,1951)
# [[María Jesús Jabato]] idazlea (Burgos, 1959)
# [[Brenda Navarro]] idazlea (Mexiko, 19982)
# [[Maud Tabachnik]] idazlea (Frantzia, 1938)
# [[Alejandrina_Gessler]] Andaluziako margolaria (Cadiz, 1831 - Paris, 1907)
# [[Rita Ferro]] Portugaleko idazlea (Lisboa, 1955)
# [[Dolors Marín Silvestre]] Kataluniako historialaria (Hospitalet de Llobregat, 1957)
# [[Almudena Campuzano Jimenez de Aldasoro]] idazlea (Santander, 1996)
# [[Dora Vázquez]] idazlea (Ourense, 1913.2010)
# [[Ana Acuña]] idazlea eta ikertzalea (Marin, 1971)
# [[Josefina Cardona i Bosch]] poeta (Valentzia,1957-2022)
# [[Joan Beauchamp Procter]] zoologoa (Erresuma Batua, 1897-1931)
# [[Adela Figueroa]] biologoa, aktibista eta idazle galiziarra (Lugo, 1948)
# [[Mary Blair]] artista, ilustratzailea, (AEB, 1911-1978)
# [[Rita Taborda Duarte]] Portugaldar idazle eta irakaslea (Lisboa, 1973)
# [[Fedora Barbieri]] mezzosopranoa (Trieste, 1920ko- Florentzia, 2003)
# [[Anita Cerquetti]] soprano (Montecosaro, 1931ko apirilaren 13a - Perugia, 2014ko urriaren 11) Italiako soprano dramatiko
# [[Leyla Gencer]] sopranoa (Istanbul, 1928ko- Milan, 2008ko)
# [[Maria Stader]] sopranoa (Budapest, 1911- Zurich, 1999ko)
# [[Tereska Torrès]] idazlea (Paris, 1920-2012)
# [[Marta G. Franco]] kazetari eta ekintzailea (Espainia, )
# [[Josefa Alfaro de Ocampo]] kazetaria, idazlea eta atzerkigilea (Sevilla, XIX-XX)
# [[Milagros Duque Vallejo]] alkatea (Berantevilla, 1941)
# [[Maria Perpinyà i Sais]] idazlea (Katalunia, 1901-1994)
# [[Mercè Vila i Reventós]] idazlea ([[Bartzelona]], [[1902]] - ?)
# [[Arancha Nogueira]] poeta ([[Ourense]], [[1989|1989ko]]
# [[Geneviève Pastre]] idazle, poeta, militantea
# [[Élodie Petit]] poeta eta performena
# [[Narcisa Freixas|Narcisa Freixas i Cruells]] margolaria, eskultorea eta konpositorea (Sabadell – 1859 – Bartzelona, 1926)
# [[Rexina Vega|Rexina Rodriguez Vega]] literatura idazlea, itzultzailea eta ikertzailea da. (Vigo, 1966)
# [[Eva Balaguer-Cortés López]] idazlea (Zaragoza, 1965)
# [[Rita Taborda Duarte]] idazlea (Lisboa, 1973)
# [[Cristina Carvalho]] idazlea (Portugal, 1949)
# [[An Alfaya]] idazlea (Galizia, 1964)
# [[San Luisko kondesa]] idazlea (Murtzia, 1884-Madril, 1929)
# [[Montserrat Aguer Teixidor]] filologoa eta idazlea (Figueres, 1963)
# [[María Rosa de Madariaga]] historialaria (Madril, 1937-2022)
# [[Asima Chatterjee]] botanikaria, kimikaria (India, 1917-2006)
# [[Alicia Fernández Rodríguez]] poeta (Galizia, 1987)
# [[Coloma Rosselló i Miralles]] idazlea (Palma, 1871 - i1955)
# [[Walda Pla i Rosés]] eleberrigilea (Maresme, 1913ko- Badalona, 2014)
# [[Maria Fullana i Montoro]] idazlea(Valentzia, 1958) poeta, narratzaile, itzultzaile eta irakasle ohia
# [[Susana Prieto]] idazlea eta gidoigilea (Puebla de Sanabria, Zamora, 1962)
# [[Isabel Thorne]] medikua, emakumeen eskubideen aldeko ekinzailea (Londres, 1834-1910)
# [[María Gertrudis Hore|Maria Gertrudis Hore]] poeta (Cadiz, 1742 -1801) eko abuztuaren 9a)
# [[Katherine Esau]] botanikaria (Ukrania-AEB, 1898-1997)
# [[Elizabeth Stern]] patologoa (Kanada-AEB, 1915-1980)
# [[Josefina Solsona i Querol]] idazlea (Bartzelona, 1907-1960)
# [[Tamara Andrés]] idazlea (Pontevedra, 1992)
# [[Enriqueta Muñiz]] idazlea, kazetaria eta itzultzailea (Madril, 1934– Buenos Aires, 2013)
# [[Blanca Mira]] eleberrigilea (Jumilla, Murtzia, 1989)
# [[Kei Okami]], medikua (Japonia, 1859 - 1941)
# [[Edinburgoko zazpiak]]
# [[Diana Maff%C3%ADa]] filosofoa eta aktibista (Argentina, 1953)
# [[Carmen Moreno Pérez|Carmen Moreno]] idazlea (Cádiz, 1974)
# [[Marie-Hélène Lafon]] irakasle atxikia eta idazlea (Aurillac, Cantal, Frantzia, 1962) irakasle atxikia eta idazlea
# [[Gaëlle Heureux]] idazlea eta irratiko kronista (Bourg-en-Bresse, Frantzia, 1970)
# [[Matilda Chaplin Ayrton]] medikua (Honfleur, Frantzia, 1846 - 1883ko uztailaren 19a)
# [[Carolina Amaya]] kazetaria (El Salvador)
# [[Isabella W. Blaney]] aktibista, sufragista (AEB)
# [[Fatima Ouassak]] saiakeragilea, hizlaria, politika publikoetako aholkularia eta militante ekologista, feminista eta arrazakeriaren aurkakoa ((Rif, Maroko, 1976)
# [[Helen Evans]] medikua (Irlanda, 1833-1903)
# [[Shin Saimdang]] artista, idazle, kaligrafo eta poeta (Korea, 1504-1551)
}}
'''Berriak 2024''' ('''iraila''')
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[María Fernández García]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (León,1884-Derio,1937)
# [[Juana Abascal Nicolás]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Castro Urdiales, 1908-Derio, 1938)
# [[Elvira Martínez Porres]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Santurtzi, 1883-Derio, 1937)
# [[Conchita Portu Etxeberria|Conchita Portu Exeberria]] '''SORTUA''' irakaslea, zinegotzia, historialaria (Hondarribia, 1943-2017)
# [[Severina Sagarzazu Martínez|Severina Sagarzazu]] '''SORTUA''' arrain-saltzailea (Hondarribia, 1911-1994)
# [[Joxepa Darceles Bengoetxea]] '''SORTUA''' emagina (Hondarribia, 1888-1972)
# [[Merche Gallardo Carrillo]] '''SORTUA''' Saturrarango emakumeen kartzelan jaioa (Mutriku, 1940)
# [[Loli Prieto Arana|Loli Prieto]] '''SORTUA'''kirolaria (Hondarribia, 1943-2019)
# [[Lupe Artola Cornú]] '''SORTUA''' frantses eta euskara irakaslea (Hondarribia, 1945)
# [[Nieves Alza Castillo]] '''SORTUA''' saskibaloi joka laria eta bultzatzailea (Hondarribia, 1954)
# [[Ixabel Alkain Etxeberria|Isabel Alkain]] '''SORTUA''' irakaslea, alardeko kapitaina, bidaiaria (Hondarribia, 1961)
# [[Arantza Mariskal Balerdi]] '''SORTUA''' Dokumentazio eta liburutegi arduraduna (Hondarribia, 1967)
# [[Teresa Gorria Arrizabalaga]] '''SORTUA''' maistra (Hondarribia, 1836-1905)
# [[Jasone Miranda-Bilbao]] '''SORTUA''' artista (Bilbo, 1964)
# [[Rafaela Baigorri Ibañez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran Madril Ventas espetxean hila (Mañeru, 1892-Madril, 1943)
# [[Rufina Chocarro Villar]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Allo, 1891-Erreniega, 1936)
# [[Amada Morentín Roldán]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Lodosa, 1910-Deierri, 1936)
# [[Felipa del Pueyo Ruiz]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Tarazona, 1897-Ausejo, 1936)
# [[Bea Lema]] '''SORTUA''' artista, ilustratzaile (Coruña, 1985)
# [[Herminia Domínguez Martínez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran borrokan eraila (Buñuel, 1917-Donostia, 1936)
# [[Esperanza Escribano Martínez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Calahorra, 1881-Azkoien, 1936)
# [[Marian Fernández]] '''SORTUA''' zinemagilea (Iruñea, 1974)
# [[Pilar Fernández Rodríguez]] '''SORTUA''' langilea, 36ko gerran fusilatua (Tudelilla, 1891-Azkoien, 1936)
# [[Carmen Gurrea Fernández]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Alfaro, 1921- Azkoien, 1936)
# [[Dolores Gurrea Fernández]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Alfaro, 1919- Azkoien, 1936)
# [[Gabriela Lorente Sáenz]] '''SORTUA''' etxekoandrea 36ko gerran fusilatua (Calahorra, 1878-Azkoien, 1936)
# [[Lucia Maeso Bergé]] '''SORTUA''' futbol-atezaina (Palentzia 2006)
# [[María Castejón Leorza]] '''SORTUA''' historialaria, zinema-kritikaria (Lizarra, 1975)
# [[Luisa Lasheras Royo]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Cortes, 1912-Gallur,1936)
# [[Nicomedes Marañon Orio|Nicomedes Marañón Orio]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Viana, 1898-Logroño, 1936)
# [[Martina Martínez Bueno]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Buñuel, 1873-Magallón, 1936)
# [[Rosa Zufia Sanz]] '''SORTUA''' kazetaria eta zinemagilea (Tutera, 1958)
# [[Meg Connery]] sufragista (Irlanda, 1879-1958)
# [[Rebekka Haase]] 2024ko Udako Olinpia r Jokoetako dominaduna (Alemania, 1993)
# [[Salwa Eid Naser]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Nigeria, 1998)
# [[Gina Lückenkemper]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Alemania, 1996)
# [[Fatima Surayya Bajia]] idazlea (Pakistan, 1930-2016)
# [[Phoebe Starfield Leboy]] biokimikaria, aktibista (AEB, 1936-2012)
# [[Muriel Barbery]] idazlea (Maroko, 1969)
# [[Ruperta Bautista]] idazle tzotzila (Mexiko, 1975)
# [[Anna Thynne]] itsas zoologoa (Erresuma Batua, 1806-1866)
# [[Loung Ung]] idazlea eta ekintzailea (Kanbodia, 1970)
# [[Elena Cánovas]] antzerkigilea, antzerki zuzendaria, gizarte laguntzailea (Madril 1955)
# [[María Luisa Moneró]] aktorea, kupletista (Madril 1889-1982)
# [[María Jesús Valdés]] aktorea, ahots aktorea (Madril 1927-2011)
# [[Nuria Torray]] aktorea (Bartzelona 1934-Madril 2004)
# [[Alejandra Torray]] aktorea, ahots-aktorea (Madril 1968)
# [[Mercedes Barranco]] aktorea (Bartzelona 1899-Madril 1957)
# [[Julia Martínez]] aktorea (Santander 1931)
# [[María Massip]] aktorea (Albacete 1942- Madril 2002)
# [[Queta Claver]] aktorea (Valentzia 1932- Madril 2003)
# [[Anita Martos]] aktorea, irakaslea (Uruguai 1893- Madril 1953)
# [[Debbie_Brill]] atleta (Kanada, 1953)
# [[Aya Kōda]] eleberrigilea eta saiakeragilea (Japonia, 1904-1990)
# [[Vera de Spinadel|Vera de Spinabel]] matematikaria (Argentina, 1929-2017)
# [[Laetitia Colombani]] idazlea (Frantzia, 1975)
# [[Gloria González Aseguinolaza]] biologoa
# [[Ángeles Mora]] idazlea (Kordoba 1952)
# [[Olive Oatman]] esploratzaile bahitua (AEB 1837-1903)
# [[Rebecca Cheptegei]] atleta (Uganda 1991-2024)
# [[Betty Harris (zientzialaria)]] kimikaria (AEB 1940)
# [[Marie-Béatrice de Baye]] poeta (Frantzia 1859-1928)
# [[Nelly Alard]] aktorea, gidoilaria (Frantzia 1960)
# [[María Topete]] espetxe-funtzionarioa (Espainia 1900-2000)
# [[Constance Reid]] idazlea, matematika dibulgatzailea (AEB, 1918-2010)
# [[Flossie Wong-Staal]] birologoa (Txina-AEB, 1947-2020)
# [[Lucía Caram]] moja aktibista (Argentina/Katalunia 1966)
# [[Magda Roger]] aktorea (Espainia XX. mendea)
# [[Patricia H. Clarke]] kimikaria (EB 1919-2010)
# [[Lila Azam Zanganeh]] idazlea (Paris 1976)
# [[Brigitte Aubert]] idazlea (Cannes 1956)
# [[Simone de Saint-Exupéry]] idazlea (Frantzia 1898-1978)
# [[Marie-Madeleine de Saint-Exupéry]] idazlea (Fratzia 1897-1926)
# [[Teresa Herrera]] filantropoa (Coruña 1712-1791)
# [[Stephanie Beacham]] aktorea (EB 1947)
# [[Ana Maria Vidal]] aktorea (Madril 1944)
# [[Tina Sainz]] aktorea (Madril 1945)
# [[Mari Carmen Yepes]] aktorea (Bartzelona 1942-Madril 2015)
# [[Laly Soldevila]] aktorea (Bartzelona 1933-Madril 1979)
# [[Ángeles Martín]] aktorea, aurkezlea (Madril 1968)
# [[Luisa Rodrigo]] aktorea (Madril 1901-1986)
# [[Mariam Budia]] idazlea, antzerkigilea (Errioxa 1970)
# [[Casey Wilson]] aktorea, komediantea (AEB 1980)
# [[Violetta Villas|Violeta Villas]] abeslaria (Polonia, 1938-2011)
# [[Feliza Bursztyn]] eskultorea (Kolonbia 1933- Paris 1982)
# [[Maria Barrientos]] sopranoa (Bartzelona 1884- Lapurdi 1946)
# [[Eileen Kramer]] dantzaria, koreografoa (Australia 1914)
# [[Antisa Khvichava]] 132 urte bizi izanaren erreklamatzailea (Georgia 1880-2012)
# [[Besse Cooper]] ehun urteduna, maistra, sufragista (AEB 1879-2009)
# [[Sahan Dosova]] ehun urteduna (Kazakhstan 1879?-2009)
# [[Maria Olivia da Silva]] ehun urteduna (Brasil 1880?-2010)
# [[Tomiko Itooka]] ehun urteduna, zaharrena (Japonia 1908-)
# [[Fusa Tatsumi]] ehun urteduna, zaharrena (Japonia 1907-2023)
# [[Pilar Serra]] erakusketa-komisarioa (Zaragoza, XX. mendea)
# [[Concha García (artista)]] eskultorea (Santander 1960)
# [[Susanna Rafart]] idazlea (Girona 1962)
# [[Florence Hedges]] botanikaria (AEB, 1878-1956)
# [[Jeanne Loiseau]] idazlea (Frantzia 1854-1921) Leire
# [[Tahia Halim]] margolaria (Egipto 1919-2003) Isabel
# [[Mercedes Barcha Pardo]] musa, zaintzailea (Kolonbia 1932-2020)
# [[Fanny Mikey]] aktorea, antzerki-zuzendaria (Argentina 1930-Kolonbia 2008)
# [[Nadia Battocletti]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Italia, 2000)
# [[Andreja Leški]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Eslovenia, 1997)
# [[Alice Bellandi]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Italia, 1998)
# [[Mathilda Hodgkins-Byrne]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Londres, 1994)
# [[Gloria Zea]] filosofoa, arte sustatzailea (Kolonbia 1935-2019)
# [[Elena Congost]] atleta paralinpikoa (Bartzelona 1987)
# [[Marta Fernández Infante]] igerilari paralinpikoa (Burgos 1994)
# [[Nuria Marqués ]] igerilari paralinpikoa (Bartzelona 1999)
# [[Virginia Feito]] idazlea (Madril 1988)
# [[María Manjavacas]] kazetaria (Ciudad Real, XX. mendea)
# [[Marta Fernández Vázquez]] kazetaria, idazlea (Madril 1973)
# [[Inmaculada Galván]] kazetaria (Madril 1963)
# [[Marta Reyero]] kazetaria (León 1965)
# [[Fawzia Koofi]] politikaria, aktibista (Afganistan 1975)
# [[Saba Sahar]] film zuzendaria, aktibista (Afganistan 1975)
# [[Blanca Estrella Ruiz Ungo]] maistra eta Clara Campoamor elkartearen sortzaile eta presidentea (1944-2024)
# [[Mayana Itoiz]] ilustratzaile eta komikigile baionarra (1978)
# [[Claire Etcherelli]] idazlea (Frantzia 1941-2023)
# [[Maylis Adhémar]] idazlea, kazetaria (Frantzia 1985)
# [[Françoise Mézières]] fisioterapeuta (Frantzia 1909-1991)
# [[Daisy Roulland-Dussoix]] mikrobiologo molekularra (Suitza 1936– 2014)
# [[Brenda Milner]] neuropsikologoa (Erresuma Batua-Kanada 1918)
# [[Michaela DePrince]] dantzaria (Sierra Leona, 1995-AEB, 2024)
# [[María Ruiz de Burton]] idazlea (Mexiko 1832-AEB 1895)
# [[Blanca Oteyza]] aktorea (Madril 1965)
# [[Rosa Maria Oriol Porta]] bitxigilea, enpresaburua (Bartzelona 1946)
# [[Rocío Delgado]] kazetaria (Pontevedra 1985)
# [[Purificación García]] moda diseinatzailea (Ourense 1952)
# [[Victoria Alonso]] film ekoizlea (Argentina/AEB 1965)
# [[Anna Teixidor Colomer]] kazetaria, historialaria (Girona 1978)
# [[Sara Sorribes]] binaka tenislari brontze olinpikoa (Castelló 1996)
# [[Cristina Bucșa]] binaka tenislari brontze olinpikoa (Moldavia/Kantabria 1998)
# [[Sara Andrés Barrio]] atleta paralinpikoa (Madril 1986)
# [[María Isabel Perelló Doménech]] epailea, Auzitegi Goreneko presidentea (Bartzelona/Coruña 1958)
# [[Mariana Mazzucato]] ekonomialaria (Italia/AEB 1968)
# [[Clara Martínez de Careaga]] magistratua (Madril 1959)
# [[Roser Bach]] epailea (Bartzelona 1964)
# [[Ana Ferrer]] epailea (Madril 1959)
# [[Olga Sánchez Cordero]] epailea (Mexiko 1947)
# [[Margarita Cabello Blanco]] epailea (Kolonbia 1957)
# [[Andrea Muñoz Sánchez]] epailea (Txile 1957)
# [[Zarela Villanueva Monge]] epailea (Costa Rica 1952)
# [[Sue Gray (funtzionarioa)]] politikaria, goi funtzionarioa (EB 1957)
# [[Rocío Sagaón]] aktorea (Mexiko, 1933-2015)
# [[Ana Mérida]] koreografoa (Mexiko, 1922-1991)
# [[Guillermina Bravo]] dantzaria eta koreografoa (1920-2013)
# [[Anna Sokolow]] dantzaria eta koreografoa (1910-2000)
# [[Carmen Herrero Ayllón]] kimikaria, irakaslea (Madril, 1913-1997)
# [[Marie-Michèle Beaufils]] idazlea (Frantzia 1949-2014)
# [[Marie Cosnay]] idazlea (Frantzia 1965)
# [[Columba Dominguez]] aktorea, abeslaria (Mexiko 1929-2014)
# [[Silvia Lemus]] kazetaria (Galizia/Mexiko 1945)
# [[Camila Cañeque]] artista (Bartzelona, 1984-2024)
# [[Carlota Rodr%C3%ADguez de Robles]] kimikaria, irakaslea (Zamora, 1907-1990)
# [[Adela Barn%C3%A9s Gonz%C3%A1lez]] kimikaria, irakaslea (Ávila/Mexiko, 1908-2011)
# [[Élisabeth Badinter]] filosofoa, idazlea (Frantzia 1944)
# [[Lola González Ruiz]] abokatua (León 1946-Madril 2015)
# [[Elisabet Casanovas]] aktorea (Bartzelona 1994)
# [[Aixa Villagrán]] aktorea (Sevilla 1978)
# [[Celia Freijeiro]] ekoizlea, aktorea (Pontevedra 1983)
# [[Patricia Reyes Spíndola]] aktorea, zuzendaria, ekoizlea (Mexiko 1953)
# [[Paula Usero]] aktorea (Valentzia 1991)
# [[Carol Rodríguez Colás]] film zuzedaria (Bartzelona 1982)
# [[Paula Anta]] artista, argazkilaria (Madril 1977)
# [[Meritxell Calvo]] aktorea (Bartzelona 1986)
# [[Raquel Peláez]] aktorea (León 1978)
# [[Edith Marion Patch]] entologoa, idazlea (AEB, 1876-1954)
# [[Petra Barnés González]] kimikaria, farmazialaria (Madril/Mexiko, 1908-1992)
# [[Isabelle Rimbaud]] idazlea (Frantzia 1860-1017)
# [[Jeanne Puchol]] komikigile eta ilustratzaile frantziarra (1957)
# [[Michiyo Tsujimura]] biokimikaria (Japonia, 1888-1969)
# [[Matilde Landeta]] film gidoilaria eta zuzendaria (Mexiko, 1910-1999)
# [[Susana Martín Gijón]] idazlea, nobela beltza (Sevilla 1981)
# [[Carlota Pérez]] ekonomialaria (Venezuela 1939)
# [[Pepa Roma]] kazetaria, argazkilaria, eleberrigilea (Lleida XX. mendea)
# [[Florence Cassez]] Mexikon zigortua (Frantzia 1994)
# [[Denise Maerker]] abokatua, kazetaria (Mexiko 1965)
# [[Cristina Álvarez Rodríguez]] arkitektoa, politikaria (Argentina 1967)
# [[Roser Tapias]] aktorea, modeloa (Bartzelona 1989)
# [[Ángela Cervantes]] aktorea (Bartzelona 1993)
# [[Lurdes Barba Rodríguez]] aktorea, antzerki-zuzendaria (Bartzelona 1949)
# [[Marta Frías Acedo]] futbol-arbitro aitzindaria (Cáceres 1980)
# [[Mabel Purefoy FitzGerald]] fisiologo, patologo klinikoa (Erresuma Batua, 1872-1973)
# [[Anne Baraou]] Frantziako komikigilea (1965)
# [[Claire Chazal]] kazetaria (Frantzia 1956)
# [[Hélène Gordon-Lazareff]] kazetaria (Frantzia 1909-1988)
# [[Mary Winearls Porter]] kristalografoa (Erresuma Batua, 1886-1980)
# [[Agnès Martin-Lugand]] idazlea (Frantzia 1979)
# [[Cécile Bailly]] idazlea (Frantzia 1968)
# [[Mireille Best]] idazlea (Frantzia 1943-2005)
# [[María Zamora]] film ekoizlea (Valentzia 1976)
# [[Ada Wells]] sufragista (EB 1863-Zeelanda Berria 1933)
# [[Carol Rovira]] aktorea, abeslaria (Tarragona 1989)
# [[Mary Ruiz]] aktorea (Madril 1980)
# [[Ángela Cremonte]] aktorea (Madril 1982)
# [[Belinda Washington]] aurkezlea, aktorea (Londres/Espainia 1963)
# [[Blanca Marsillach]] aktorea (Bartzelona 1966)
# [[Cristina Marsillach]] aktorea (Madril 1963)
# [[Mónica Portillo]] aktorea, dantzaria (Bartzelona 1989)
# [[Lucía Veiga]] aktorea, bakarrizketagilea (Coruña 1979)
# [[Mireia Oriol]] modeloa, aktorea (Bartzelona 1996)
# [[María Luisa Oyarzábal Fernández]] enpresaria, irakaslea (Bilbo 1933-2022)
# [[Olga Duque de Ospina]] abokatu, politikaria (Kolonbia 1930-2019)
# [[Beatriz Sanchis]] film-zuzendaria (Valentzia 1976)
# [[Marta Nieto]] aktorea (Murtzia 1982)
# [[Mabel Purefoy FitzGerald]] patologo klinikoa (Erresuma Batua, 1872-1973)
# [[Vera Popova]] kimikaria (Errusia, 1867-1896)
# [[Elena Paunero Ruiz]] botanikaria (Valladolid/Madril, 1906-2009)
# [[Fatima Daas]] idazlea (Frantzia 1995)
# [[Constance Debré]] abokatua, eleberrigilea (Paris 1972)
# [[Jeanne Galzy]] idazlea (Frantzia 1883-1977)
# [[Arati Saha]] igerilaria (Kalkuta 1940-1994)
# [[Caryl Churchill]] antzerkigilea (EB 1938)
# [[Carmen Salinas]] aktorea, imitatzailea (Mexiko 1939-2021)
# [[Malena Narvay]] aktorea, abeslaria (Argentina 1997)
# [[Elisa Mouliaá]] aktorea (Madril 1989)
# [[Rosa Villacastín]] kazetaria (Avila 1947)
# [[Leila Guerriero]] kazetaria (Argentina 1967)
# [[Laura Sisteró]] film-zuzendaria (Bartzelona 1986)
# [[Carmen Rigalt]] kazetaria (Lleida 1949)
# [[Alejandra Meco]] aktorea (Madril 1990)
# [[Azara García de los Salmones Marcano]] ultramaratoilaria (Kantabria 1983)
# [[Elsa y Elmar]] abeslaria (Kolonbia, 1993)
# [[Nancy Peña]] komikigile eta ilustratzaile frantsesa (Tolosa, 1979)
# [[Nadezhda Tolokonnikova]] ekintzaile eta performance artista (Errusia 1989)
# [[Heidi Watney]] kazetaria (Kalifornia, 1981)
# [[Lola Arias]] idazlea, aktorea, zuzendaria (Argentina 1976)
# [[Sarah Rector]] petrolio-handiki afroamerikarra umetatik (AEB, 1902+1967)
# [[Carmen Abela y Espinosa de los Monteros]] maistra eta pedagogoa (Cadiz 1897, Guadalajara 1962)
# [[Carme Bravo Roy]] pianu-jole eta pedagogoa (Bartzelona, 1919-2007)
# [[Gemma Humet]] abeslaria (Bartzelona 1988)
# [[Sara Miquel]] aktorea (Girona 1984)
# [[Nuria Giménez Lorang]] film-zuzendaria (Bartzelona 1976)
# [[Laura Galán]] aktorea (Guadalajara 1986)
# [[María José Rubio]] medikua, politikaria (Coruña 1956)
# [[Virginia García del Pino]] film-zuzendaria (Bartzelona 1966)
# [[Sara Vítores]] kazetaria (Avila 1972-Madril 2024)
# [[Pilar Farjas]] medikua, politikaria (Teruel/Galizia 1956)
# [[Rocío Mosquera]] medikua, politikaria (Ourense 1956)
# [[Marta Molist Codina]] mendi lasterkaria (Bartzelona 1982)
# [[Marianne Jean-Baptiste]] aktorea (Londres, 1967)
# [[Anne Pouget-Tolu]] frantziar idazlea (Sardinia, 1955)
# [[Hilde Mangold]] enbriologoa (Alemania,1898-1924)
# [[Idelisa Bonnelly]] itsas biologoa (Dominikar Errepublika,1931-2022)
# [[Blanca Calvo Moraza]] maistra, kazetaria eta idazlea (Ourense,xxx -1939)
# [[Gertrud Bodenwieser]] dantzaria, koreografoa (Viena, 1890-1959)
# [[Dolly Nazir]] igerilaria (India, 1935-2012)
# [[Lourdes Reparaz]] igerilaria (Gasteiz 1948- 1999)
# [[Sara Barquinero]] filosofoa eta idazlea (Zaragoza, 1994)
# [[Laura Loomer]] aktibista politikoa (AEB 1993)
# [[Irene Villa]] kazetaria, psikologoa, kirolari paralinpikoa (Madril 1978)
# [[Esther Peris]] paralinpiar eskiatzailea (Espainnia XX. mendea)
# [[Nathalie Carpanedo]] paralinpiar eskiatzailea (Madril XX. mendea)
# [[Beatriz Rodríguez]] idazlea (Sevilla 1980)
# [[María Sanjurjo]] patin-hockey jokalaria (Coruña 2000)
# [[Masta Quba]] rap abeslaria, aktibista (Mexiko 1988)
# [[Lucia Riaño]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1975)
# [[Rachida Dati]] politikaria (Frantzia 1965)
# [[Sahra Wagenknecht]] politikaria, kazetaria (Alemania 1969)
# [[Carme Aymerich i Barbany]] Catalunyako irakaslea eta pedagogoa (Bartzelona 1915 - 2001)
# [[Rosa Arj%C3%B3 P%C3%A9rez]] Aragoiko maistra (Zaragoza 1885 - 1918)
# [[Gloria Velat]] xakelaria (Bartzelona 1915-1988)
# [[Maria Luisa Gutiérrez]] xakelaria (Menorca 1930)
# [[Sofía Ruiz ]] xakelaria (Bartzelona?- ? 1968)
# [[Eileen Betsy Tranmer]] xakelaria (EB 1910-1983)
# [[Chantal Chaudé de Silans]] xakelaria (Frantzia 1919-2001)
# [[Ana Paula Arósio]] aktorea, modeloa (Brasil 1975)
# [[Alba Planas]] aktorea (Madril 2000)
# [[Leticia Sánchez Ruiz]] idazlea, kazetaria (Asturias 1980)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''abuztua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ania Sáenz de Buruaga]] ----'''SORTUA''' ilustratzailea (Gasteiz, 1988)
# [[Cristina Larrea]] ef-- '''SORTUA''' atleta (Eibar, 1966)
# [[Estefania Etxebeste Giraldo]] ef-- '''SORTUA''' harri-jasotzailea (Ituren, 2002)
# [[Maria Jesus Berrotaran Etxeberria|Maria Jesus Berrotaran]] ----'''SORTUA''' aguazila, mazularia, feminista (Hondarribia, 1949)
# [[Miren Izaskun Asua]] ef-- '''SORTUA''' aktorea eta antzerki zuzendaria (Elorrio, 1963)
# [[Adriana Ruano Oliva]] urrezko domina tiroan 2024 (Guatemala, 1955)
# [[Alba Sidera]] kazetaria (Girona 1979)
# [[Aleksandra Jarecka]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1995)
# [[Alena Olsen]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1995)
# [[Alev Kelter ]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Alex Sedrick]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Alexandra Louis-Marie]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1996)
# [[Alice Schwarzer]] kazetari aktibista (Alemania 1942)
# [[Alicja Klasik]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 2004)
# [[Ally Wollaston]] txirrindularia, omniumean brontze olinpikoa, talde jazarpenean zilarra (Zeelanda Berria 2001)
# [[Altina Schinasi]] artista, asmatzailea (AEB 1907-1999)
# [[Alysha Corrigan]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1997)
# [[Alysha Newman]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1994)
# [[Amanda Donohoe]] aktorea (EB 1962)
# [[Amber Anning]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 2000)
# [[An Qixuan]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Txina, 2000)
# [[Ana Bokesa]] aktorea (Madril, ?)
# [[Ana Patrícia Ramos|Ana Patricia Ramos]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Brasil, 1997)
# [[Anna Cockrell]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 1997)
# [[Anna Dorothea Therbusch]] margolaria (Prusia 1721-1782)
# [[Anna Mahler]] eskultorea (Austria 1904-EB 1988)
# [[Anna Morris]] txirrindularia, taldekako jazarpen brontze olinpikoa (EB 1995)
# [[Anna R. Figueiredo]] idazlea (Ourense 1963)
# [[Anna Short Harrington]] modeloa, sukaldaria (AEB 1897-1955)
# [[Annette Echikunwoke|Annete Echikunwoke]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1996)
# [[Antsa Proventzakoa]] Frantziako printzesa, Gaztelako infanta (1225-1261)
# [[Ariana Ramsey]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 2000)
# [[Arlen Siú]] abeslari eta poeta sandta (Nikaragua, 1955-1975)
# [[Asia Hogan-Rochester]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1999)
# [[Audrey Mestre]] urpekaria (Frantzia, 1974-2002)
# [[Aunt Jemima]] pertsonaia (AEB 1893)
# [[Barbiturikills]] kaleko artista (Valentzia 1972)
# [[Bavuudorzhiin Baasanjüü]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Mongolia,1999)
# [[Beatriz de Palacios]] soldadua (Andaluzia/Mexiko XVI. mendea)
# [[Beatriz Proventzakoa]] Frantziako printzesa, erregina ezkontidea, latindar enperatriza (1229- Italia1267)
# [[Beatriz Souza]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Brasil, 1998)
# [[Beatriz Suabiakoa]] Gaztela eta Leongo erregina ezkontidea (Germania 1205-Zamora 1235)
# [[Becky Wilde]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (Erresuma batua, 1997)
# [[Bertha Badt-Strauss]] kazetaria, judua (Prusia 1885-1970)
# [[Blanca Eekhout]] politikaria (Venezuela, 1968)
# [[Blanka Frantziakoa]] printzesa, Gaztelako infanta (Jaffa 1253-Paris 1320)
# [[Boryana Kaleyn]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Bulgaria, 2000)
# [[Brittany Brown]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1995)
# [[Bryony Botha]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1997)
# [[Camryn Rogers|Camaryn Rogers]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1999)
# [[Cari Champion]] kazetaria (AEB 1978)
# [[Carissa Norsten]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Carmen Bernardos]] aktorea (Madril 1927-2021)
# [[Carmen Verlichak]] idazlea (Madril/Argentina/Kroazia XX. mendea)
# [[Carola Stern]] kazetaria, idazlea (Alemania 1925-2006)
# [[Catherine Lacey]] idazlea (AEB, 1985)
# [[Charity Williams]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1996)
# [[Chiara Consonni]] txirrindularia, madison urre olinpikoa (Italia 1999)
# [[Chloe Daniels]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Cierra Burdick]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Coraline Vitalis]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1995)
# [[Cristina Sánchez-Andrade]] idazlea (Coruña 1968)
# [[Cuca Escribano]] aktorea (Madril, 1973)
# [[Cyréna Samba-Mayela]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 2000)
# [[Daisy eta Violet Hilton]] biki pikopagoak, zirkuko musikariak (EB 1908-AEB 1969)
# [[Daria Pikulik]] txirrindularia, omniemean zilar olinpikoa (Polonia 1997)
# [[Darja Varfolomeev|Darja Varfolomeew]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Errusia,2006)
# [[Dearica Hamby]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Deng Yawen]] txirrindularia, BMX librean urre olinpikoa (Txina 2005)
# [[Ding Xinyi]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2004)
# [[Dolores Vilavedra]] idazlea, literatura kritikaria (Pontevedra 1963)
# [[Dora Lush]] bakteriologoa (Australia, 1910-1943)
# [[Dorothea Veit]] idazlea (Alemania 1764-1839)
# [[Dorothy Miles]] idazle gorra, keinu hizkuntzan aitzindaria (EB 1931-1993)
# [[Eleanor Patterson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Australia, 1996)
# [[Elisa Mevius]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2004)
# [[Elise Reimarus]] idazlea, hezitzailea (Alemania 1735-1805)
# [[Elsie Inglis]] medikua, aktibista (Eskozia, 1864-1917)
# [[Emily Shearman]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1999)
# [[Emma Ann Reynolds]] erizain, medikua (AEB, 1862-1917)
# [[Emma Finucane]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 2002)
# [[Esther Bendahan]] idazle sefardia (Tetuan 1964)
# [[Esther Vilar]] idazlea, soziologoa, medikua (Argentina 1935)
# [[Eva Canel]] idazlea, hizlaria, (Asturias, 1857-Habana, 1932)
# [[Faith Cherotich]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kenia, 2004)
# [[Fancy Bermudez]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2002)
# [[Fanny Lewald ]] idazlea (Prusia 1811- Alemania 1889)
# [[Farah Nabulsi]] giza eskubideen aldeko zinemagilea (Londres 1978)
# [[Feng Bin]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txina, 1994)
# [[Florence Symonds]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2002)
# [[Georgia Bell]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Erresuma Batua, 1993)
# [[Georgia Hale]] zinema mutuko aktorea (AEB 1905-1985)
# [[Georgina Hale]] aktorea ( EB 1943-2024)
# [[Gertrud Kornfeld]] kimikaria (Alemania, 1891-1955)
# [[Giulia Rizzi]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Italia, 1989)
# [[Greta Scacchi]] aktorea (Italia/Australia 1960)
# [[Guo Qiqi]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1998)
# [[Hailey Van Lith]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 2001)
# [[Haley Batten]] txirrindularia, mendian zilar olinpikoa (AEB 1998)
# [[Hao Ting]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2001)
# [[Harriet Boyd Hawes]] arkeologoa (AEB, 1871-1945)
# [[Haruka Funakubo]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Japonia, 1998)
# [[Haruka Kitaguchi]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Japonia, 1998)
# [[Helena Villar Janeiro]] idazlea (Lugo 1940)
# [[Henriette Herz]] idazlea, hezitzailea (Alemania 1764-1847)
# [[Hetty van de Wouw]] txirrindularia, keirinean zilar olinpikoa (Herbehereak 1998)
# [[Hezly Rivera]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2008)
# [[Hina Hayata]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna(Japonia, 2000)
# [[Huang Zhangjiayang]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2000)
# [[Huh Mi-mi]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Korea,2002)
# [[Ida Hahn-Hahn]] idazlea (Alemania 1805-1880)
# [[Ilona Maher]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1996)
# [[Inés de Guevara]] infanta (?- 1265)
# [[Inma López Silva]] idazlea (Coruña 1968)
# [[Ioana Vrinceanu]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Errumania, 1994)
# [[Irene Alba]] aktorea (Madril 1867-Bartzelona 1930)
# [[Irene Angelo]] erregina ezkontidea (Konstantinopla 1181-Alemania 1208)
# [[Irene Caba Alba]] aktorea (Argentina 1899-Madril 1957)
# [[Iryna Herashchenko|Iryma Herashchenko]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Ukraina, 1995)
# [[Jasmine Martin]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Hegoafrika, 2000)
# [[Jasmine Moore]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2001)
# [[Jemima Montag]] Atleta. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (Australia, 1998)
# [[Jenny Rissveds ]] txirrindularia, mendian briontze olinpikoa (Suedia 1994)
# [[Jeon Hun-young]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 1994)
# [[Jessica Hull]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Australia, 1996)
# [[Jessica Roberts]] txirrindularia, taldekako jazarpen brontze olinpikoa (EB 1999)
# [[Juana Camilión]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 19)
# [[Julia Caba Alba]] aktorea (Madril1902-1988 19)
# [[Julia Trujillo]] aktorea (Madril 1932-2013)
# [[Julien Alfred]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Santa Luzia, 2001)
# [[June Sutor]] kristalografoa (Zeelanda Berria-1929 Londres)
# [[Katarina Johnson-Thompson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Erresuma Batua, 1993)
# [[Katy Marchant]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 1993)
# [[Kayla Canett]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Kaylia Nemour]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 2006)
# [[Kaylyn Brown]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2004)
# [[Kelsey Teneti]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Keyara Wardley]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2000)
# [[Kim Kum-yong|Kimkum-young]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ipar Korea, 2001)
# [[Krissy Scurfield]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Kristen Thomas]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Kristi Kirshe]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1994)
# [[Kristina Norvegiakoa]] printzesa, Gaztelako infanta (Norvegia 1234- Sevilla 1262)
# [[Laura Mart%C3%ADnez de Carvajal]] medikua (Kuba, 1869-1941)
# [[Lauren Doyle]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Laviai Nielsen|Laviani Nielsen]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 1996)
# [[Leocadia Alba]] sopranoa, aktorea (Valentzia 1866-Madril 1952)
# [[Leonor Rodríguez de Castro]] Gaztelako infanta (?- Burgos 1275)
# [[Li Jiaman]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Txina, 1997)
# [[Lilian Suzette Gibbs]] botanikaria (Erresuma Batua, 1870-1925)
# [[Lim Si-hyeon]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 2003)
# [[Linda Richards]] erizaina (AEB, 1841-1930)
# [[Lisa Mayer]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Alemania, 1996)
# [[Lisa van Belle]] txirrindularia, madison brontze olinpikoa (Herbehereak 2001)
# [[Louise Blanchard Bethune]] arkitektoa (AEB, 1856-1913)
# [[Lu Gwei-djen]] biokimikaria (Txina, 1904-1991)
# [[Luana Márton]] taekwondo jokalaria (Tenerife, 2006)
# [[Lucía Galán]] abeslaria, aktorea (Argentina 1961)
# [[Lucia Yépez Guzmán]] borrokalaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ekuador, 2001)
# [[Lydia Rabinowitsch-Kempner]] bakteriologoa (Lituania-Alemania, 1871-1935)
# [[Maddi Wesche]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Zelanda Berria, 1999)
# [[Mahina Paul]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Maike van der Duin]] txirrindularia, madison brontze olinpikoa (Herbehereak 2001)
# [[Manon Veenstra]] txirrindularia, BMX lasterketan zilar olinpikoa (Herbehereak 1998
# [[Mar%C3%ADa Teresa Murillo]] botanikaria (Kolonbia, 1929-2017)
# [[Margaret Floy Washburn]] psikologoa (AEB, 1871-1939)
# [[Margarita Proventzakoa]] infanta, Frantziako erregina (Frantzia 1221-1295)
# [[Margarita Skulesdatter]] erregina (Norvegia 1208-1270)
# [[Margit Nordin]] gizonezkoekin lehiatu zen 1. emakume eskiatzailea (Suedia 1897-1982)
# [[María Belón]] medikua (Madril 1965)
# [[Maria Berta Rohangoa]] noblea (Austrohungariar Inperioa, 1868 – Viena, 1945)
# [[Maria Dimádi|Maria Dimadi]] erresistente exekutatua (Grezia, 1907-1944)
# [[María Liñeira]] literatura teorialaria (Coruña 1979)
# [[María Xosé Porteiro]] idazlea (Madril/Vigo 1952)
# [[Marie Lebour]] biologoa (Erresuma Batua, 1876-1971)
# [[Marie Luise Kaschnitz]] idazlea (Alemania 1901-Italia 1974)
# [[Marie Reichert]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2001)
# [[Marie-Florence Candassamy]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1991)
# [[Marion Dönhoff]] kazetaria, idazlea, kondesa (Prusia 1909-Alemania 2002)
# [[Marion J. Lamb]] biologoa (Erresuma BAtua, 1939-2021)
# [[Marion Walter]] matematikaria (Berlin 1928-AEB 2021)
# [[Marta Maggetti|Marta Maggeti]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Italia, 1996)
# [[Martyna Swatowska-Wenglarczyk]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1994)
# [[Mary Moraa]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kenia, 2000)
# [[Mary Vaux Walcott]] botanikaria, ilustratazilea (AEB, 1860-1940)
# [[Matilda Smith]] botanikaria, ilustratzailea (Mumbai 1854- Londres 1926-1990)
# [[Melissa Jefferson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Hego Carolina, 2001)
# [[Michele Greene]] aktorea (AEB 1962)
# [[Montse Dopico]] kazetaria (Lugo 1977)
# [[Montse Pena]] idazlea, literatura kritikaria (Coruña 1981)
# [[Muthulakshmi Reddy]] medikua eta legelaria (India, 1886-1968)
# [[Nam Su-hyeon]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 2005)
# [[Nancy Green]] esklabo ohia, modeloa (AEB 1834-1923)
# [[Nancy Rourke]] margolari gorra (Kalifornia, 1957)
# [[Natalya Diehm]] txirrindularia, BMX librean brontze olinpikoa (Australia 1997)
# [[Naya Tapper]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1994)
# [[Nicole Heavirland]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1995)
# [[Nicole Shields]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1999)
# [[Nicole Yeargin]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1997)
# [[Nikola Ogrodníková|Nikola Ogrodikova]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txekia, 1990)
# [[Niuta Tajtelbaum]] Varsoviako ghetto altxatzean aktibista eta soldadua (Polonia, 1917-1943)
# [[Noor Vidts]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna Belgika, 1996)
# [[Oi Ye-Jin]] tiratzailea, 10 m-urre olinpikoa (Hego Korea 2005)
# [[Olivia Apps]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1998)
# [[Pauline Ferrand-Prévot]] txirrindularia, mendian urre olinpika (Frantzia 1992)
# [[Pauline Grabosch]] txirrindularia, taldean brontze olinpikoa (Alemania 1998)
# [[Pauline Rifer de Courcelles]] artista (Paris, 1781-1851)
# [[Perris Benegas]] txirrindularia, BMX librean zilar olinpikoa (AEB 1995)
# [[Piper Logan]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2001)
# [[Prisca Awiti Alcaraz]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Londres, 1996)
# [[Rachael Blake]] aktorea (Australia 1971)
# [[Rebecca Petch]] txirrindularia, taldean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1998)
# [[Renata Knapik-Miazga]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1988)
# [[Rhyne Howard]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 2000)
# [[Rosalia Fernández Rial]] poeta (Coruña 1988)
# [[Rosita Yarza]] aktorea (Madril 1922-1996)
# [[Rutka Laskier]] nerabe judua, egunerokogilea (Polonia 1929-Auschwich 1943)
# [[Sammy Sullivan]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Sandra Ygueravide]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 1984)
# [[Sarah Levy (errugbi jokalaria)]] Zazpiko brontze olinpikoa (Hegoafrika/Israel/AEB 1995)
# [[Sarah Stewart]] birologoa (Mexiko-AEB, 1905-1976
# [[Sarah Wynter]] aktorea (Australia 1973)
# [[Saya Sakakibara]] txirrindularia, BMX lasterketan urre olipikoa (Australia 1999)
# [[Shaane Fulton]] txirrindularia,taldean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 2000)
# [[Shanieka Ricketts]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Jamaika, 1992)
# [[Shin Yu-Bin]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ipar Korea, 2004)
# [[Sofia Raffaeli|Sofia Raffali]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Italia, 2004)
# [[Song Jiayuan]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1997)
# [[Sonja Greinacher]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 1992)
# [[Sophiane Méthot]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1998)
# [[Sophie Capewell]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 1998)
# [[Stephanie Rovetti]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Susana Rodríguez Navarro]] genetikalaria, ikertzailea (Murtzia 1972)
# [[Svenja Brunckhorst]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2001)
# [[Tara Davis-Woodhall]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 1999)
# [[Taylor Perry (errugbi jokalaria)]] Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2000)
# [[Tenika Willison]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Teresa Alonso Otero]] Gerra Zibileko errepresaliatua (Madril, 1916- 1995)
# [[Thea LaFond]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Dominika, 1994)
# [[Tota Alba]] aktorea (Argentina 1914-Madril 1983)
# [[Tysha Ikenasio]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 1997)
# [[Ursula Bellugi]] psikologoa (AEB, 1931-2022)
# [[Vega Gimeno]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 19)
# [[Věra Kohnová]] nerabe judua, egunerokogilea (Txekoslovakia 1929-Izbica Ghettoa 1942)
# [[Veronica Codesal]] abeslaria (Belgika 1977)
# [[Victoria Ohuruogu]] atleta. 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 1993)
# [[Viktorija Senkutė]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (:ituania, 1996)
# [[Vinesh Phogat]] borrokalaria (India, 1994)
# [[Violante Aragoikoa]] erregina ezkontidea (Zaragoza 1236- Orreaga 1256)
# [[Violante Hungariakoa]] Aragoiko erregina ezkontidea (1215-Huesca 1251)
# [[Virginia Cherrill]] aktorea (AEB 1908-1996)
# [[Vittoria Guazzini]] txirrindularia, madison urre olinpikoa (Italia 2000)
# [[Viviana Márton|Viviana Martón]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Tenerife, 2006)
# [[Wang Lanjing]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2005)
# [[Yang Jiayu|Yang Jiagu]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1996)
# [[Yemisi Ogunleye|Yamesi Ogunleye]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Alemania, 1998)
# [[Zhang Shan]] urrezko domina tiroan 1992 (Txina, 1968)
# [[Zhao Jie]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txina, 2002)
# [[Zoé Claessens]] txirrindularia, BMX lasterketan brontze olinpikoa (Suitza 2001)
# [[Zonia Baber]] geografo, geologo, irakaslea (AEB, 1862-1956)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''uztaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Berta Peña Parras]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Valladolid, 1889-Bilbo, 1938)
# [[Beatrice Salvioni]] '''SORTUA''' filologoa eta idazlea (Italia, 1995)
# [[Natalia Ortiz Ceberio]] '''SORTUA''' Marta planaren aurkitzailea (Donosti, ?)
# [[Olatz Osa Zubia|Olatz Osa]] '''SORTUA''' pedagogoa, kudeatzailea (Oñati, 1970)
# [[Maria Cueto]] '''SORTUA''' artista (Avilés, 1960)
# [[Feliciana Etxabe Artola]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Zeberio, 1897-Bilbo, 1938)
# [[Alaine Arruti Lejarzegi]] '''SORTUA''' psikologoa (Gernika, 1983)
# [[Clara Maass]] erizaina (AEB, 1876-1901)
# [[Deborah Sampson]] soldadua (AEB 1760-1827)
# [[Anna Maria Lane]] soldadua (AEB 1755-1810)
# [[Sally St. Clair]] soldadua (AEB ?-1782)
# [[Eleonore Prochaska]] soldadua (Alemania 1785-1813)
# [[Margaret Corbin]] erizaina, soldadua (AEB 1723-1792)
# [[Hannah Snell]] soldadua (EB 1723-1792)
# [[Carme Contreras Verdiales]] aktorea (Zaragoza 1932-2020)
# [[Asunción Sancho]] aktorea (Madril 1930-2018)
# [[Cándida Losada]] aktorea (Argentina 1915-Madril 1922)
# [[Carola Fernán Gómez]] aktorea (Madril 1899-1967)
# [[Françoiz Breut]] abeslaria eta ilustrailea (Frantzia, 1969)
# [[Sankie Mthembi-Mahanyele]] politikaria, aktibista (Hegoafrika 1951)
# [[Nadezhda Alilúyeva]] Stalinen 2. emaztea (Errusia 1901-1932)
# [[Colette Capdevielle]] politikaria (Frantzia, 1958)
# [[Mariana Travacio]] idazlea (Argentina, 1967)
# [[Coccinelle (artista)]] artista, dantzaria, abeslaria eta aktore transgeneroa (Paris, 1931-2006)
# [[Rosaura Ruiz Gutiérrez]] biologoa, idazlea (Mexiko, 1950)
# [[Marie-Andrée Schwindenhammer]] trans ekintzailea (La Neuveville-lès-Raon, Vosges, 1909 - Chartres, Eure-et-Loir, 1981)
# [[Herminia Álvarez Herrera]] iraultzailea, hezitzailea (Mexiko 1888-1955)
# [[Dolores Bolio Cantarell]] idazlea (Mexiko 1880-1950)
# [[Gertrudis Tenorio Zavala]] poeta, hezitzailea (Mexiko 1843-1926)
# [[Elena Sánchez Valenzuela]] aktorea, kazetaria, artxibozaina (Mexiko 1900-1950)
# [[Irene López Heredia]] aktorea (Murtzia 1898-Madril 1962)
# [[Mari Paz Molinero]] aktorea (Txile 1914-Madril 2004)
# [[Carmen Díaz]] aktorea (Sevilla 1896-1979)
# [[Lola Pons Rodríguez]] filologoa, irakaslea (Bartzelona 1976)
# [[Cristina Farfán]] maistra, idazlea (Mexiko 1846-1880)
# [[Natalia Serdán Alatriste]] iraultzailea, aitzindaria (Mexiko 1875-1938)
# [[Chantal Montellier]] Frantziako idazle eta komikigilea (Bouthéon, 19472.1943)
# [[May Ayim]] ekintzaile afroalemaniarra (Alemania, 1960-1996)
# [[Maria Rosaria Omaggio]] aktorea (Italia, 1959-2024)
# [[Clarisa Navas]] zinemagilea (Argentina, 1989)
# [[Jacqueline Harpman]] psikoanalista (Belgika, 1929-2012)
# [[Ana Figuero]] feminista, sufragista (Txile, 1907-1970)
# [[Sara Ahmed]] filosofo angroaustraliarra (Erresuma Batua, 1969)
# [[Katherine Dunn]] eleberrigile, poeta eta kirol-kazetaria (AEB, 1945-2016)
# [[Marianne Baum]] anfifaxista gillotinatua (Alemania, 1912-1942)
# [[Marie-Hélène Schwartz]] matematikaria (Frantzia, 1913-2013)
# [[Victoria Raquel Bajar Simsolo]] zientzialaria (Argentina, 1942-2016)
# [[Juana Manso]] idazle, kazetari, hezitzaile (Argentina, 1819-1875)
# [[Isabel de Liaño]] idazlea (Valladolid, XVI. mendea)
# [[Louise-Victorine Ackermann]] poeta (Frantzia, 1813-1890)
# [[Valentina Pinelo]] moja, poeta (Sevilla, XVI. mendea- 1629?)
# [[Pilar Primo de Rivera]] Sección Femeninako zuzendaria (Madril, 1907-1991)
# [[Basauriko 11k]] Epaiketaren prozesua
# [[Angela Peralta]] sopranoa, konpositorea (Mexiko 1845-1883)
# [[Alicia Arévalo (kazetaria)]] 1. emakumea futbol partida kontatzen ( Bartzelona 1978)
# [[Sara Giménez León]] kirol kazetaria (Girona 1991)
# [[Patricia Campos Doménech]] armadako pilotua, futbol-entrenatzailea (Castelló 1977)
# [[Niní Montiám]] aktorea (Madril 1917-1986)
# [[Ana Adamuz]] aktorea (Jaén 1886-Madril 1971)
# [[Pepita Serrador]] aktorea (Argentina 1913-1964)
# [[Teresa Serrador]] aktorea (Bolivia 1899-Argentina 1982)
# [[Amparo Martí]] aktorea (Valentzia 1903-Madril 1973)
# [[María Mayor]] aktorea (?- Madril 1939)
# [[Rosa Torre González]] maistra, politikaria (Mexiko 1890-1973)
# [[Nadezhda Zabela - Vrubel]] abeslaria (Errusia, 1868-1913)
# [[H%C3%A9l%C3%A8ne Metzger]] zientzia filosofoa (Frantzia, 1889-1944)
# [[Inez Clare Verdoorn]] botanikaria (Hegoafrika, 1896-1989)
# [[Edith Quimby]] medikuntzan eta fisikan ikertzailea (AEB, 1891-1982)
# [[Maria Poumier]] irakasle frantsesa (Cannes, 1950)
# [[Marie-Jo Bonnet]] Frantziako historialaria eta feminista (Deauville, 1949)
# [[Julia Rodríguez-Maribona]] fregonaren asmatzailea (Asturias 1923-Suitza 2005)
# [[Julia Montoussé Fargues]] fregonaren asmatzailea (?-Asturias 1971)
# [[Esperanza Grases]] aktorea (Bartzelona 1920-1995)
# [[Alexandra Trusova]] patinatzailea (Errusia 2004)
# [[Jéssica Bouzas Maneiro]] tenislaria (Pontevedra 2002)
# [[Claudia Fernández Sánchez]] padel jokalaria (Madril 2006)
# [[Gemma Triay]] padel jokalaria (Menorca 1992)
# [[Lucía Sainz]] padel jokalaria (Bartzelona 1984)
# [[Marta Ortega Gallego]] padel jokalaria (Madril 1997)
# [[Alicia Arévalo González]] arkeologoa (Madril 1965)
# [[Manuela Barreiro]] farmazialaria (Galizia, 1877-1953)
# [[Martha Aliaga]] estatistika hezitzailea (Argentina, 1937-2011)
# [[Matilde Carranza]] akademikoa (Costa Rica, 1892-1981)
# [[Erin Andrews]] kirol-kazetaria (AEB, 1978)
# [[Helen Alma Newton Turner]] genetista, estatistikaria (Australia, 1908-1995)
# [[Violet Jessop]] Titanic ontziko zerbitzaria (Argentina 1887-1971)
# [[Celia Giraldo]] zinemagilea (Bartzelona 1995)
# [[Luz Rello Sánchez]] asmatzailea, dislexia- aplikazioa ( 1984)
# [[Fermina Orduña]] asmatzailea, esne zalgurdia (Espainia XIX. mendea)
# [[Gladys West]] matematikari asmatzailea, GPSrako garrantzitsua (AEB 1930)
# [[Ariana Sánchez]] padel jokalaria (Tarragona 1997)
# [[Marta Marrero]] padel jokalaria (Kanariak 1983)
# [[Bea González]] padel jokalaria (Malaga 2001)
# [[Marie Van Brittan Brown]] asmatzailea, telebista zirkuitu itxia (AEB 1922-1999)
# [[Miriam Benjamin]] asmatzailea, seinale aulkia (AEB 1861-1947)
# [[Sarah Boone]] asmatzailea, mahukak eta lisatzeko taula (AEB 1832-1904)
# [[Nancy Johnson (asmatzailea)]] izozkailu artifiziala (AEB 1794-1890)
# [[Victoria Reyes-García]] antropologoa (Bartzelona 1971)
# [[Amaia Yoldi ]] gidoilaria, film-zuzendaria (Iruñea 1973)
# [[Julie Donaldson]] kirol-kazetaria (AEB, 1978)
# [[Faustina Sáez de Melgar]] idazlea (Madril, 1834-1895)
# [[Gloria Melgar |Gloria Melgar Sáez]] margolaria eta musikagilea (Madril, 1859-1938)
# [[Julia de Asensi]] idazlea (Madril, 1849-1921)
# [[María del Pilar Sinués]] idazlea (Zaragoza, 1838 - Madril, 1893)
# [[Margaret Crane]] Predictor-aren asmatzailea (AEB 1941)
# [[Emily Cummins]] asmatzailea, ur-eramaile iraunkorra (EB 1987)
# [[Evelyn Miralles]] NASAko ingeniaria, asmatzailea, ilargirako etxea (Venezuela/AEB 1967)
# [[Janet Emerson Bashen]] asmatzailea, software aplikazioa (AEB 1957)
# [[Jeanne Bertrand]] argazkilaria (Frantzia 1880-1957)
# [[Maral Yazarloo-Pattrick]] motoziklismo ekintzailea, diseinatzailea (Iran 1981)
# [[María del Carmen Ortiz de Arce]] asmatzailea, itsuentzako idazkailua (Espainia ?-1932)
# [[Martine Bertereau]] geologo aitzindaria (Frantzia 1590-1642)
# [[Margarete Steiff]] jostuna, jostaiu diseinatzailea (Alemania 1847-1909)
# [[Heike Makatsch]] aktorea (Alemania 1971)
# [[Leena Peltonen-Palotie]] genetista (Finlandia, 1952-2010)
# [[Gertrude Scharff Goldhaber]] fisikari nuklearra (Alemania-AEB, 1911-1998)
# [[Jackie MacMullan]] kazetaria (AEB, 1960)
# [[María Teresa de Filippis]] 1 Formulako lehen emakume gidaria (Italia 1926-2016)
# [[Suzanne von Borsody]] aktorea (Alemania 1957)
# [[Rosemarie Fendel]] aktorea (Alemania 1927-2013)
# [[Gemma Jones]] aktorea (EB 1942)
# [[Anna Chancellor]] aktorea (EB 1965)
# [[Sienna Guillory]] aktorea (EB 1975)
# [[Jana Pallaske]] aktorea, rock abeslaria (Alemania 1979)
# [[Alysson Paradis]] aktorea (Paris 1984)
# [[Sophie Nélisse]] aktorea (Kanada 2000)
# [[Isabelle Nélisse]] aktorea (Kanada 2003)
# [[Rebeca Gerschman]] biologo, fisiologoa (Argentina, 1903-1986)
# [[Zarina (artista)]] artista (India 1937-Londres 2020)
# [[Marta Pan]] eskultore hungariar eta frantziarra (1923-2008)
# [[Sonia Cotelle]] fisikari, kimikaria (Polonia, 1896-1945)
# [[Anna Barbara Reinhart]] matematikaria (Suitza, 1730-1796)
# [[Helene Weigel]] aktorea (Austria 1900-Alemania 1971)
# [[Marieluise Fleißer]] antzerkigilea (Alemania 1901-1971)
# [[Monica Bleibtreu]] aktorea (Austria 1944-2009)
# [[Hedwig Bleibtreu]] aktorea (Austria 1868-1958)
# [[Martine McCutcheon]] aktorea, abeslaria (EB 1976)
# [[Lyn St. James]] auto gidaria (AEB 1947)
# [[Cathy Muller]] auto gidaria (Frantzia 1962)
# [[Giovanna Amati]] 1 Formulako gidaria (Italia 1959)
# [[Desiré Wilson]] 1 Formulako gidaria (Hegoafrika 1953)
# [[Divina Galica]] atleta, 1 Formulako gidaria (EB 1944)
# [[Patricia Font]] zinema zuzendaria (Bartzelona, 1978)
# [[Sheila Heti]] idazlea (Kanada, 1976)
# [[Judy W. Reed]] asmatzailea (AEB 1826-1905ç)
# [[June Downey]] psikologoa (AEB, 1875-1932)
# [[Else Lasker-Schüler]] judua, poeta, marrazkilaria (Alemania 1869- Palestina1945)
# [[Maria Koppenhöfer]] aktorea (Alemania 1901-2009)
# [[Sibylle Lewitscharoff]] idazlea (Alemania 1954-2023)
# [[Geraldine McEwan]] aktorea (EB 1932-2015)
# [[Emily Beecham]] aktorea (EB/AEB 1984)
# [[Linda Bassett]] aktorea (EB 1950)
# [[Jacqueline McKenzie]] aktorea (Australia 1967)
# [[Susan Prior]] aktorea (Australia 1972)
# [[Hanne Wieder]] aktorea (Alemania 1925-1990)
# [[Mascha Kaléko]] poeta judua (Polonia zaharra 1907-Suitza 1975)
# [[Madge Addy]] ileapaintzaile, erizain eta espia (Erresuma Batua, 1904-1970)
# [[Balamani Amma]] idazle poeta indiarra (India, 1909-2004)
# [[Sybilla Righton Masters]] asmatzailea (AEB 1676-1720)
# [[Lenka Franulic]] kazetaria (Txile 1908-1961)
# [[Ana Ramírez Cañil]] kazetaria (Madril, 1958)
# [[Samantha Bailly]] idazle, gidoilari eta bideogilea (Frantzia, 1988)
# [[Malak Mattar]] margolaria, ilustratzailea (Palestina, 1999)
# [[Sophie Opel]] enpresaburua, ekintzailea, aitzindaria (Alemania 1840-1913)
# [[Joanne Simpson]] meteorologoa (AEB, 1923-2010)
# [[Laura Knight]] artista (Erresuma Batua, 1877-1970)
# [[Myrtelle Canavan]] medikua, ikertzailea (AEB, 1879-1953)
# [[Teresa San Román Espinosa]] antropologoa (Pontevedra 1940- ? 2024)
# [[Phyllis Kaberry]] antropologo aitzindaria (AEB/Australia 1910- Londres 1977)
# [[Dorothea Mackellar]] idazlea (Australia 1885-1968)
# [[Berta Luisi]] margolaria (Uruguai 1924-2008)
# [[Rachel Nichols (kazetaria)]] (AEB 1973)
# [[Yolanda Soler]] judoka eta entrenatzailea (Madril, 1971)
# [[Ariane Toro|Arianne Toro]] Judoka. olinpikoa (Bilbo, 2003)
# [[Gloria Gordon Bolotsky]] informatikaria (AEB, 1921-2009)
# [[Mavis Batey]] kriptoanalista (Erresuma Batua, 1921-2013)
# [[Gertrude Elles]] geologoa, paleontologoa (Erresuma Batua, 1872-1960)
# [[María Assumpción Raventós]] margolaria (Katalunia, 1930)
# [[Jemele Hill]] kirol kazetaria (AEB 1975)
# [[Özlem Türeci]] ikertzailea, inmunologoa (Alemania 1967)
# [[Ai Tsunoda]] judoka (LLeida 2002)
# [[Telma Monteiro]] judoka (Portugal 1985)
# [[Monika Buch]] diseinatzailea (Valentzia/Herbehereak 1936)
# [[Pati Nuñez]] diseinatzaile grafikoa (Girona 1959)
# [[Clara Montagut]] diseinatzaile grafikoa (Madril 1975)
# [[Ena Cardenal de la Nuez]] diseinatzaile grafikoa (Kanariak 1968)
# [[Laura Meseguer]] tipografoa (Bartzelona 1968)
# [[Teresa Wilms Montt]] idazlea (Txile 1893-Paris 1921)
# [[Tatiana Gaviola]] film zuzendaria (Txile 1956)
# [[Mísia]] abeslaria (Portugal 1955-2024)
# [[Maria L. de Hernández]] aktibista (Mexiko 1896-1986)
# [[Saloua Raouda Choucair]] margolaria, eskultorea (Libano 1916-2017)
# [[Françoise Collin]] feminista, filosofoa, idazlea (Belgika 1928-2012)
# [[Ethel Shakespear]] geologoa (Erresuma Batua, 1871-1946)
# [[Eva Lefever]] margolaria (Txile 1955)
# [[Carmen Meneses]] ikertzailea, antropologoa (Madril, 1966)
# [[Henrietta Skelton]] idazlea (AEB, 1839-1900)
# [[Anne Fausto-Sterling]] biologo, sexologo, feminista (AEB, 1944)
# [[Cécile Biéler|Cécile Biéter]] ingeniaria (Suitza, 1884-1966)
# [[Isabelle Gatti de Gamond]] hezitzailea, ekintzaile aitzindaria (Frantzia 1839- Belgika 1905)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''ekaina''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Adela Campaña Ortiz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sause, 1886-Izko, 1936)
# [[Adelina Fernández Pérez|Adelina Fernández Perez]] efe- '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Portugal, 1889-Bilbo, 1938)
# [[Ana Naranjo Marín]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sevilla, 1883 - Bilbo, 1937)
# [[Antonia Caballé]] efe- '''SORTUA''' Frankismoaren biktima (Ziritza, 1873 - Argelès sur Mer, 1945)
# [[Araceli Álvarez Calvo|Araceli Alvarez Calvo]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean bere buruaz beste egin zuen (Iruñea, 1894-Huesca, 1936)
# [[Araceli Oñate]] ----'''SORTUA''' unibertsitateko irakaslea (Valladolid)
# [[Asunción Campaña Ortiz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sause, 1869-Izko, 1936)
# [[Cecilia Álvarez Calvo|Cecilia Älvarez Calvo]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean bere buruaz beste egin zuen (Iruñea, 1897-Huesca, 1936)
# [[Cecilia Idirin Garabieta]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Lezama, 1913-Bilbo, 1937)
# [[Dominica Azparren Gil]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua ((Oibar, 1884 - Nardoze Alduate, Urraulbeiti, 1936)
# [[Elizabeth Casillas Valbuena]] e--- '''SORTUA''' kazetaria eta komiki gidoilaria (Bilbo, 1986)
# [[Eloína Linares]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea (Santander 1948)
# [[Emilia Arraiza Garín]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Zirauki, 1894 - Erreniega, 1936)
# [[Enolasca Vela Salvador]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Cortes, 1904 - 1936)
# [[Escolástica Antonia Martina Astibia Iturbe|Escolástica Astibia Iturbe]] efef '''SORTUA''' Durangoko bonbarketan erailda moja (Narvarte, 1881-Durango, 1936)
# [[Eskolastika Mendizabal Imatz]] efef '''SORTUA''' Bizkaiko amama (Bermeo, 1863-1969)
# [[Felisa Aguado Sainz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Murchante, 1872-Valdierra, 1936)
# [[Felisa Argiñano Arzoz|Felisa Argiñano]] efef '''SORTUA''' Espainiako Gerra Zibilean Ventasko kartelan hildakoa (Zudaire, 1903-Madril, 1939)
# [[Francisca Alonso Prado]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua. (Azagra, 1896 - Rincón de Soto, 1936
# [[Jessica Ruiz Pérez|Jesica Ruiz]] ef-- '''SORTUA''' kimikaria eta politikaria (Durango, 1983)
# [[Josefa Bueno Algárate]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Morata de Jiloca, 1907 - Tutera, 1936)
# [[Josi Sierra Orrantia]] ef-- '''SORTUA''' irakaslea, dokumentalgia eta wikilaria (Bilbo, 1959)
# [[Juana Tomasa Charela Vidas]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Tutera, 1881 - 1936)
# [[Kontxita Martinez de Lezea]] e-ef '''SORTUA''' maistra, ikastola bultzatzailea (Tolosa, 1949-2023)
# [[Laida Arbizu Agirre]] e--- '''SORTUA''' ikertzailea (Ordizia, 2000)
# [[Maite Etxeberria]] e--- '''SORTUA''' Ozazeko auzapeza (Biarritz, 1956)
# [[Maite Rosende Gutierrez]] e--- '''SORTUA''' ilustratzailea (Donostia, 1991)
# [[Maritxu Egiguren]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Zaldibar, 1921 - Bartzelona, 1981)
# [[Misericordia Abad Alcega]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Zaragoza, 1905-Cortes, 1936)
# [[Nerea Ariznabarreta Izkue]] ef-- '''SORTUA''' narratzailea eta antzergilea (Eibar, 1981)
# [[Simona Calleja Aguado]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua. (Cabanillas, 1918-Valtierra, 1936)
# [[Sotera Novia de Salcedo]] --ef '''SORTUA''' Boliviako esploratzaile eta idazlea (Bilbo, XIX. mendea)
# [[Teresa Chiches Ledesma]] e-ef '''SORTUA''' (León, 1911 - Bilbo, 1937)
# [[Xole Aire]] ef--'''SORTUA''' auzapeza eta artzaina (Urepel, 1973)
# [[Ada Martí Vall]] kazetaria, idazlea (Katalunia 1914-Frantzia 1960)
# [[Adelitak]] Mexikoko iraultzako emakume soldaduak,laguntzaileak (1910-1917)
# [[Aída Parada ]] sufragista (Txile 1903-1983)
# [[Alba Rico]] aktorea, abeslaria (Murtzia 1989)
# [[Alice Bolingbroke Woodward]] ilustratzailea (Londres, 1862-1951)
# [[Alicia Asín]] adimen artifizialean aditua (Zaragoza 1982)
# [[Amanda Labarca]] irakaslea, feminista (Txile 1886-1975)
# [[Amy Bailey]] hezitzailea, sufragista (Jamaika, 1875-1990)
# [[Ana Esmeralda]] aktorea, dantzaria (Tetuan 1931-Brasil 2022)
# [[Ana Mar%C3%ADa Zeno]] mediku, sexologo (Argentina, 1922-2011)
# [[Ana Rosa Chacon]] politikaria eta sufragista (Costa Rica, 1889-1985)
# [[Ángela Mazzini Bricala]] idazlea (Cádiz, 1809-Santa Cruz Tenerifekoa, 1894)
# [[Àngels Margarit ]] dantzaria, koreografoa, pedagogoa (Bartzelona 1960)
# [[Anita Brenner]] historialaria, idazlea (Mexiko 1889-1973)
# [[Anita Bryant]] folk-, gospel- abeslaria (AEB 1940)
# [[Anna Gunn]] aktoreak (AEB 1968)
# [[Anna Maria Mozzoni]] kazetaria, politikaria, sufragista (Italia 1837-1920)
# [[Anne Nelson]] antzerkilea (AEB, 1954)
# [[Annette Beveridge]] itzultzailea (EB 1842-1929)
# [[Annie Pardo Cemo]] biologo zelularra (Mexiko 1941)
# [[Antonia Varela Pérez]] astrofisikaria (Kanariak 1965)
# [[Aurélia de Sousa]] margolaria (Txile/Portugal 1866-1922)
# [[Aurora Reyes]] margolaria (Mexiko 1908-1985)
# [[Beau Garrett]] aktorea, modeloa (AEB 1982)
# [[Bega Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1511-1582)
# [[Begoña Villacís]] abokatua, politikaria (Madril 1977)
# [[Belén Funes]] film zuzendaria, gidoilaria (Bartzelona 1984)
# [[Blanca Álvarez Mantilla]] kazetaria (Madril 1931-2000)
# [[Blanca Catal%C3%A1n de Oc%C3%B3n y Gayol%C3%A1]] botanikaria (Aragoi, 1860-1904)
# [[Brittany Brewer]] saskibaloi-jokalaria (AEB 1997)
# [[Calypso Botez]] idazlea (Errumania, 1880-1933)
# [[Carlota Rosales]] margolaria (Madril 1872-1958)
# [[Carmen Caamaño Díaz]] ekintzaile politikoa (Madril 1909-2006)
# [[Carmen Santonja]] kantautorea, idazea, margolaria (Madril 1934-2000)
# [[Carmen Werner Vallejo]] dantzaria, koreografoa (Madril 1953)
# [[Carmina Virgili]] geologoa, politikaria (Bartzelona, 1927-2014)
# [[Cathay Williams]] esklaboa, militarra (AEB 1844-1893)
# [[Cecilia Álvarez Correa]] ingeniari industriala, politikaria (Kolonbia 1953)
# [[Charlotte de Turckheim]] aktorea, umoregilea (Frantzia 1955)
# [[Charlotte Scott]] matematikaria (Erresuma Batua, 1858-1931)
# [[Chékéba Hachemi]] aktibista, idazlea, 1. emakume diplomazialaria (Afganistan 1974)
# [[Christine Brennan]] kirol kazetaria (AEB, 1958)
# [[Christine Jorgensen ]] aktorea, aktibista (AEB 1926-1989)
# [[Claire Voisin]] matematikaria (Frantzia 1962)
# [[Clara Che Tórtola]] saskibaloi jokalaria (Valentzia 1997)
# [[Clara Isabel Francia]] kazetaria (Errioxa 1940)
# [[Clotilde Catal%C3%A1n de Oc%C3%B3n y Gayol%C3%A1]] entomologoa, poeta (Aragoi, 1863-1946)
# [[Concha Caballero]] politikaria (Baena, 1956 - Sevilla, 2015)
# [[Concha Michel]] abeslaria, ikertzailea (Mexico 1899-1990)
# [[Conchita Goyanes]] aktorea (Malaga 1946-Madril 2016)
# [[Conchita Montes]] aktorea (Sevilla 1914- Portugal 1994)
# [[Dámasa Cabezón]] pedagogo eta hezitzailea (Argentina, 1792 -Txile, 1861)
# [[Desirée de Fez]] kazetaria, idazlea, zinema kritikaria (Bartzeloa 1977)
# [[Diana Navarro]] abeslaria (Malaga 1978)
# [[Dilras Banu Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1622-1657)
# [[Dodo (komikigilea)|Dodo]] Frantziako komikigilea (Rabat, 1955)
# [[Dolores Correa Zapata]] idazlea (Mexiko 1853-1924)
# [[Dolores Jiménez Muro]] hezitzailea, iraultzailea (Mexiko 1848-1925)
# [[Édith Grattery]] Frantziako ilustratzaile eta komikigilea (Marseilla, 1960)
# [[Edith Lederer]] nazioarteko kazetaria (AEB, 1943)
# [[Elena Arizmendi Mejia]] idazle feminista (Mexiko, 1884-1949)
# [[Elena Martín Ortega]] psikologa eta irakaslea (Espainia 195??)
# [[Elena Santonja]] tb aurkezlea (Madril 1932-2016)
# [[Elena Torres Cuéllar]] lider iraultzailea (Mexiko 1893-1970)
# [[Elizabeth Bugie]] biokimikaria (AEB, 1920-2001)
# [[Elsa von Freytag-Loringhoven|lsa von Freytag-Loringhoven]] Artista (Alemania, 1874-1927)
# [[Emily Bisharat]] legelaria (Jordania, 1913-2004)
# [[Encarnación Cubas Báez]]
# [[Enriqueta Morales]] hezitzailea eta erizain feminista (APanama, 1891-1986)
# [[Estelle Ramey]] endokrinologo, feminista (AEB, 1917-2006)
# [[Ethel Arnold]] kazetari, idazle eta hizlari, emakumeen sufragioaren aldeko aktibista (Britainia Handia 1865- 1930)
# [[Eugénie Brazier]] sukaldaria (Frantzia 1895-1977)
# [[Eunice Odio]] poeta (Costa Rica 1919- exiko 1974)
# [[Fatoumata K%C3%A9b%C3%A9]] astrofisikaria, hezitzailea (Frantzia, 1985)
# [[Fereshteh Ahmadi]] eleberrigilea (Iran 1972)
# [[Florence Cestac]] Frantziako komikigilea
# [[Florence Farmborough]] argazkilaria , idazlea (Britainia, 1887-1978)
# [[Florencia Serranía Soto]] ingeniari mekanikoa (Mexiko 1963)
# [[Franca Rame]] aktorea, idazlea, politikaria (Italia 1929-2013)
# [[Frances Jolliffe]] aktorea (AEB, 1873 – 1925)
# [[Gemma Cuervo]] aktorea (Bartzelona 1934)
# [[Gertrude Mary Woodward]] ilustratzailea (Britainia, 1854-1939)
# [[Greta Fernández]] aktorea (Bartzelona 1995)
# [[Gulbadan Begum]] biografoa, poeta, printzesa (Mogol Inperioa 1523-1603)
# [[Hamida Banu Begum]] enperatriza (Mogol inperioa 1527-1604)
# [[Hedwig Bleuler-Waser]] sufragista (Zurich, 1869 - Zollikon, 1940)
# [[Hiromi Uehara]] piano-jolea (Japonia 1979)
# [[Ifigenia Martinez]] ekonomialaria, politikaria (Mexiko 1930)
# [[Ingibjörg H. Bjarnason]] sufragista, irakaslea, artista eta politikaria (Islandia, 1867-1941)
# [[Inma Serrano]] kantautorea (Alacant 1968)
# [[Isa Duque]] psikologoa, sexologoa (Zaragoza, 1985)
# [[Isabel Andreu de Aguilar]] sufragista,ekintzailea (Puerto Rico, 1887-1948)
# [[Isabel Tenaille]] tb aurkezlea (Madril 1951)
# [[Isabella Mamani|Isabella Brunilda Mamani]] iamara abokatua eta politikaria (Txile, 1988)
# [[Itelvina Massioli]] pedagogo feminista (Brazil, XX. mendea)
# [[Jahanara Begum]] printzesa, poeta (Mogol Inperioa 1614-1681)
# [[Jahanzeb Banu Begum]] printzesa (Mogol Inperioa 1649-1705)
# [[Jan Goodwin]] idazlea eta ikerketa kazetaria (AEB, 1948)
# [[Jane Brigode]] politikaria (Belgika, 1870-1952)
# [[Janeane Garofalo]] komediantea, aktorea (AEB 1964)
# [[Jeanne Córdova]] idazlea, lesbiana aitzindaria (Alemania/AEB 1948-2016)
# [[Jojo Moyes]] kazetaria, idazlea (EB 1969)
# [[Juana Belén Gutiérrez de Mendoza]] hezitzailea, sufragista (Mexiko 1875- 1942)
# [[Julia Piaton]] aktorea (Frantzia 1985)
# [[June Carmona]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 2005)
# [[Karla Jay]] idazlea, ikertzailea (AEB 1947)
# [[Kathryn Bertine]] kirolaria, aktibista eta idazlea (AEB, 1975)
# [[Kelly McEvers]] kazetaria, gerrako korrespontsala (AEB, 1970)
# [[La Niña de La Puebla]] abeslaria (Sevilla 1908-Malaga 1999)
# [[Laia Raventós Roig]]saskibaloi jokalaria (Bartzelona 1997)
# [[Laura Aliaga]] saskibaloi jokalaria (Alacant 1994)
# [[Laura Granados]] kantautorea (Cádiz 1966)
# [[Laura Juliana Ramírez Ruiz]] ilustratzailea, komunikatzalea eta sortzailea (Mexiko...)
# [[Lila Clunas]] sufragisa (Eskozia, 1875-1968)
# [[Lisa Gherardini]] noblea, Mona Lisa (Florentzia 1479-1542)
# [[Louise Weiss]] idazlea, politikaria (Frantzia 1893-1983)
# [[Lucía Gil]] abeslaria, aktorea (Madril 1998)
# [[Luz Vidal]] Sindikalista, politikaria, maputxea (Txile, 1973)
# [[Maite Cazorla]] saskibaloi jokalaria (Kanariak 1997)
# [[Malagako emakumeen kartzela zaharra]] (1937-1954)
# [[Manolita Piña]] artista (Uruguai, 1883-1994)
# [[Mara Goyanes]] aktorea (Madril 1942-2006)
# [[Margaret Ogola]] pediatra, idazlea (Kenya, 1958-2011)
# [[Maria Angela Ardinghelli]] Itzultzailea, matematikaria, fisikaria (Italia, 1728-1825)
# [[Maria Cederschiöld]] kazetaria eta sufragista (Suedia, 1856-1935)
# [[María del Refugio García]] maistra, sufragista (Mexiko 1889-1973)
# [[María Dolores Medina]] kristau erlijiososa (Mexiko 1860- 1925)
# [[María José Goyanes]] aktorea (Madril 1948-)
# [[María Luisa Ponte]] aktorea (Valladolis 1918-Madril 1996)
# [[María Parrado]] abeslaria (Cádiz 2001)
# [[María San Juan]] kazetaria (Asturias 1963)
# [[María Villalón]] abeslaria (Malaga 1989)
# [[Marie Ange Guillaume]] kazetari, idazle eta gidoilaria (Frantzia, 1945)
# [[Marjory Warren]] geriatra (Erresuma Batua, 1897-1960)
# [[Marta Hermida]] saskibaloi jokalaria (Madril 1997)
# [[Martha Jungwirth]] margolaria (Austria 1940)
# [[Maruja Callaved]] tb aurkezlea (Huesca 1921-Madril 2018)
# [[Mary Fields]] esklaboa, 1. postari afroamerikarra (AEB 1832-1914)
# [[Mary Garden]] opera abeslaria (Eskozia, 1874-1967)
# [[Mary J. Rathbun]] zoologoa (AEB, 1860-1943)
# [[Mazie E. Clemens]] Lehen Mundu Gerrako korresponsala (AEB, 1890-1952)
# [[Mélanie Auffret]] film zuzendaria, gidoilaria Frantzia, XX. mendea)
# [[Mercedes Gómez Otero]] preso komunista (Madril 1915-?)
# [[Meredith Monroe]] aktorea (AEB 1969)
# [[Mimí Muñoz]] aktorea (Espainia 1914-1987)
# [[Mireia Hernández]] igeriketa sinkronizatuko kirolaria (Espainia 2002)
# [[Modesta Sanginés Uriarte]] idazle eta musikagilea (Bolivia, 1832-1887)
# [[Mumtaz Mahal]] enperatriza (Mogol Inperioa 1593-1631)
# [[Nadira Banu Begum]] printzesa (India 1618-Pakistan 1659)
# [[Nathalie Roques]] Frantziako idazlea eta komikigilea
# [[Nika Shakarami]] manifestari desagertu eta hila (Iran 2005-2022)
# [[Nina Stemme]] sopranoa (Suedia 1963)
# [[Niña de Antequera]] abeslaria (Malaga 1921-Sevilla 1972)
# [[Noora Niasari]] zinema zuzendari eta gidoilaria (Teheran)
# [[Nur Jehan]] enperatriza, poeta (Kandahar 1577-Lahore 1645)
# [[Olga Bancic]] ekintzaile komunista judua (Errumania 1912- Alemnia 1944)
# [[Olga Skorojodova]] zientzialaria, hezitzailea (SESB, 1911-1982)
# [[Paquita Rico]] aktorea (Sevilla 1929-2017)
# [[Park Wan Suh|Park Wan Sun]] idazlea (Korea, 1981-2011)
# [[Pasión Vega]] abeslaria (Madril 1976)
# [[Paula Cons]] dokumental- eta film zuzendaria (Coruña 1976)
# [[Paula Dalli]] abeslaria, aktorea, idazlea (Alacant 1993)
# [[Petra Herrera]] gizon gudari mozorrotua (Mexiko 1887-1917)
# [[Petronila Riquelme]] Bernardo O'Higgins.en alaba mestizoa (Los Angeles, Txile, 1808? - Valparaiso, 1870)
# [[Piedad Bonnett]] idazlea, poeta (Kolonbia, 1951)
# [[Piedad de la Cierva]] zientzialaria (Murtzia, 1913-2007)
# [[Pilar Muñoz]] aktorea (Madril 1911-1980)
# [[Randi Blehr]] sufragista (Norvegia, 1851-1928)
# [[Rhea Durham]] modeloa (AEB 1978)
# [[Roberta Cowell]] lasterketa- eta borroka-pilotua, 1. Emakume trans britainiarra (EB 1918-2011)
# [[Rocío Molina Cruz]] dantzaria, koreografoa (Malaga 1984)
# [[Rosario Robles]] politikaria (Mexiko 1956)
# [[Rose Mbowa]] idazlea, feminista (Uganda 1943-1999)
# [[Roshanara Begum]] printzesa, poeta (Mogol Inperioa 1617-1671)
# [[Ruja Ignatova]] iruzurgilea (Bulgaria/Alemania 1980)
# [[Ruqaiya Sultan Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1542-1626)
# [[Ruth Sager]] genetista (AEB, 1918-1997)
# [[Sadie Kneller Miller]] kazetaria (AEB, 1867-1920)
# [[Salima Sultan Begum]] poeta, enperatriza (India 1539- Mogol Inperioa 1612)
# [[Sálvorako emakume heroiak]] erreskatea, Galizia 1921.01.02
# [[Samantha Gilabert]] abeslaria (Alacant 1994)
# [[Sarah Moon]] argazkilaria (Frantzia, 1941)
# [[Sarina Esmailzadeh]] manifestari nerabe erahila (Iran 2006-2022)
# [[Segoviako kartzela zaharra]] emakumeen kartzela (1946-1956)
# [[Soledad Miranda]] aktorea, abeslaria (Sevilla 1943-Portugal 1970)
# [[Sonia Montecino|Sonia Montecinco]] aimara ikertzaile, antropologoa, idazlea (Txile, 1954)
# [[Sophia Delza]] dantzaria, idazlea (AEB, 1903-1996)
# [[Stacey Kent]] abeslaria (AEB 1968)
# [[Suzanne Corkin]] neurozientzialaria (AEB, 1937-2016)
# [[Svetlana Mojsov]] biokimikaria (Jugoslavia 1947)
# [[Tebello Nyokong]] Kimikaria (Hegoafrika, 1951)
# [[Teresa Nieto]] dantzaria, koreografoa (Tanger 1953)
# [[Thea Sharrock]] antzerki eta film zuzendaria (EB 1976)
# [[Vainica Doble]] musika bikotea (1971-2000)
# [[Van Buren ahizpak]] moto bidaiariak, AEB 1916
# [[Vera Peters]] onkologoa (Kanada, 1911-1993)
# [[Vicky Lagos]] aktorea (Madril 1938)
# [[Victoria Teijeiro]] aktorea, irakaslea (Coruña 1974)
# [[Victorina Bridoux]] poeta eta eleberrigilea (Manchester, 1835-San Cruz Tenerifekoa, 1862)
# [[Virginia Grütter]] poeta, aktorea (Costa Rica 1929-2000)
# [[Yolanda Retter]] liburuzaina, idazlea (AEB 1948-2007)
# [[Zeb-un-Nisa Begum]] printzesa poeta (Mogol Inperioa 1638-1702)
# [[Zena Tooze]] biologo, ekologista (Kanada, 1955)
# [[Zenana]] emakumeen etxe zatia (India XII. mendea)
# [[Zoe Ducós]] aktorea, gidoilaria (Argentina 1928-Venezuela 2002)
# [[Zulma Brandoni de Gasparini]] paleontologoa (Argentina, 1944)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''maiatza''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Ormatza Imatz]] '''SORTUA''' sexologoa (Bakio, 1967)
# [[Aitziber González García]] '''SORTUA''' arkeologoa, ikertzailea (Gasteiz 1991)
# [[Alaitz Arenzana]] ----'''SORTUA''' artista eta zinemagilea (Bilbo, 1976)
# [[Amaia Barrena García]] ----'''SORTUA'''idazlea, poeta (Basauri, 1989)
# [[Esti Ansotegi Guruziaga]] ----'''SORTUA''' psikologoa (Zornotza, 1976)
# [[Itziar Sapsootham]] '''SORTUA''' geografoa eta ikertzailea (Eibar, 1986)
# [[Lucia Arrube]] '''SORTUA'''erraketista (Iurreta, 1923 - Zornotza, 2012)
# [[Margarita Unzalu Arana]] ----'''SORTUA''' idazlea (Durango, 1892-1973)
# [[Rosa Hernández (artista)]] ----'''SORTUA''' eskultorea eta margolaria (Tenerife, 1955)
# [[Sama Bilbao]] '''SORTUA''' ingeniari industriala eta irakaslea (Bilbo 1961)
# [[Agnes Baden-Powell]] Nesken eskaut talde sortzailea (Ingalaterra 1858-1945)
# [[Aim%C3%A9e Antoinette Camus]] botanikaria (Frantzia, 1879-1965)
# [[Alejandra Rodríguez]] kazetaria, abokatua, 60 urteko Miss Buenos Aires 2024 (Argentina 1963)
# [[Alice Recoque]] informatikaria (Aljeria 1929- Frantzia 2021)
# [[Alicia Machado]] aktorea, Miss Unibertso 1996 (Venezuela 1976)
# [[Alison Hargreaves]] alpinista (EB, 1962-K2, 1992)
# [[Amalia Miranzo]] politikaria eta irakaslea (Cuenca, 1939-2014)
# [[Amelia Vega]] abeslaria, enpresaburua, Miss Unibertso 2003 (Dominikar Errepublika 1984)
# [[Ana de Mendoza de la Vega]] noblea (Valladolid 1554-Guadalajara 1633)
# [[Ana García Carías]] abokatua, lehen dama (Honduras 1968)
# [[Ana Sofía Henao]] modeloa, idazlea, ilustratzailea (Kolonbia, 1982)
# [[Andrea Meza]] Miss Unibertso 2020 (Mexiko 1994)
# [[Anita Conti]] ozeanografoa (Frantzia, 1899-1997)
# [[Anna Cruz]] saskibalioi jokalaria (Bartzelona 1986)
# [[Anna Montañana]] saskibaloi jokalari ohia, entrantzailea (Valentzia 1980)
# [[Anna Pazos]] idazlea (Bartzelona 1991)
# [[Anna Roig Serra]] fisikaria (Katalunia, 1962)
# [[Anne Marie Braafheid]] Miss Unibertsoko 1. Finalista beltza (Surinam 1947)
# [[Anne-Laure Folly]] zinema zuzendaria (Togo, 1954)
# [[Annie Fratellini]] aktorea, pailazoa (Frantzia, 1932-1997)
# [[Ánxela Loureiro]] poeta, idazlea eta abeslaria (Ferrol, 1956)
# [[Barbara May Cameron]] argazkilaria, poeta, idazlea eta giza eskubideen aldeko ekintzailea (AEB, 1954 - 2002ko)
# [[Barbara Sepúlveda|Barbara Sepulveda]] feminista abokatua (Santiago, 1985)
# [[Beatriz Bernal]] Espainiako 1. emakume idazlea (Valladolid 1501/1504- 1562/1586)
# [[Beatriz Domínguez-Gil]] medikua, nefrologoa (Coruña 1971)
# [[Beatriz Sarlo]] idazlea (Argentina, 1942)
# [[Begoña Etayo Ereña]] Euskal Herriko feminista (Bilbo, 1958)
# [[Betty Molesworth]] botanikaria (Zeelanda Berria, 1913-2002)
# [[Bolette Berg]] argazkilaria (Norvegia, 1872-1944)
# [[Brook Lee]] modeloa, Miss Unibertso 1997 (AEB 1971)
# [[Camila Kater]] film zuzendaria (Brasil 1990)
# [[Carla Nieto]] aktorea (Girona 1983)
# [[Carmen Díez de Rivera]] politikaria (Madril 1942-1999)
# [[Carmen Villalobos]] aktorea (Kolonbia 1983)
# [[Carolyn Steel]] arkitektoa, idazlea, ikertzailea eta unibertsitateko irakasle ingelesa (Londres ?)
# [[Catalina de Mendoza y Sandoval]] noblea (Granada 1916-1686)
# [[Catherine Peñán]] patinatzailea (Santiago, 1989)
# [[Catriona Gray]] Miss Unibertso 2018 (Australia 1994)
# [[Cecil Dorrian]] gerrako korrespontsala (AEB, 1882-1926)
# [[Cg'ose Ntcox'o]] artista (Botswana, 1950-2013)
# [[Chefa Alonso]] musikagilea (Coruña 1955)
# [[Clara Roquet]] zinema zuzendaria eta gidoilaria (1988)
# [[Clara Stauffer]] espioia, falangekoa (Madril 1904-984)
# [[Concepción Dancausa]] politikaria, funtzionarioa (Burgos 1952)
# [[Corina Smith]] abeslaria, aktorea (Venezuela 1991)
# [[Cristina Ruiz Ortega]] exekutiboa (Espainia 1970)
# [[Cynthia Elbaum]] fotokazetaria (AEB, 1966-1994)
# [[Dana Randall]] informatikaria (AEB 1968)
# [[Da'Vine Joy Randolph]] aktorea, kantaria (AEB 1986)
# [[Demi-Leigh Nel-Peters]] enpresaburua, Miss Unibertso 2017 (Hegoafrika 1995)
# [[Denise Ferreira da Silva]] filosofoa eta artista (Brasil, 1963)
# [[Denise Quiñones]] aktorea, Mis Unibertso 2001 (Puerto Rico 1977)
# [[Dominga Neculmán]] zeramikagilea (Walmapu, 1937-2022)
# [[Dorothy Liddell]] arkeologoa (Erresuma Batua, 1890-1938)
# [[Eden Golan]] abeslaria (Errusia/Israel 2003)
# [[Ekaterina Zelenko]] hegazkinlari militarra (Errusia 1916-1941)
# [[Elisa Aguilar]] saskibaloi jokalaria (Madril,1976)
# [[Elisabeth Ohlson Wallin]] argazkilaria (Suedia 1961)
# [[Eliza Ruhamah Scidmore]] idazlea, argazkilaria (AEB 1856-1928)
# [[Elizabeth Gould Bell]] medikua eta sufragista (Erresumna Batua, 1862-1934)
# [[Elizabeth McCombs]] 1. emakume parlamentaria (Zeelanda Berria 1873-1935)
# [[Elsa Donaire Malagelada]] saskibaloi jokalaria (Girona, 1979)
# [[Emily Stowe]] medikua (Kanada, 1831-1903)
# [[Encarnación Alzona]] historilaria eta sufragista (Filipinak, 1895-2001)
# [[Enriqueta_Sèculi]] pedagoga, kirolaria eta feminista (Bartzelona, 1897-1976)
# [[Ericka Ñanco]] ekintzailea eta politikari maputxea nén (Walmapu, 1992)
# [[Esther Hill]] arkitektoa (Kanada, 1895-1985)
# [[Eugenie Clark]] iktiologoa (AEB, 1922-2015)
# [[Evaluna Montaner]] aktorea, kantaria (Venezuela 1997)
# [[Felisa Rincón de Gautier]] politikaria (Ameriketako Estatu Batuak, 1897-1994)
# [[Fernanda García Lao]] idazlea (Argentin/ Espainia 1966)
# [[Francisca Linconao]] lider maputxea (Walmapu, 1958)
# [[Fuencisla Clemares]] exekutiboa (Madril 1974)
# [[Gabriela Isler]] modeloa, Miss Unibertso 2013 (Venezuela 1988)
# [[Gabriela Mandujano]] sufragista, politikaria (Txile 1902-1984)
# [[Gidaritza]] neskato-eskaut taldeen mugimendua
# [[Gloria Diaz]] modeloa, Miss Unibertso 1969 (Filipinak 1951)
# [[Grettell Valdez]] aktorea (Mexiko 1976)
# [[Gwendolyn Lizarraga]] ekintzailea, politikaria eta enpresa burua (Belize, 1901-1975)
# [[Hanna Sheehy-Skeffington]] sufragista eta nazionalista (Irlanda, 1877-1946)
# [[Harnaaz Sandhu]] Miss Unibertso 2021 (India 2000)
# [[Harriet Chalmers Adams]] esploratzailea, argazkilaria (AEB 1875-Frantzia 1937)
# [[He Zehui]] fisikari nuklearra (Txina, 1914-2011)
# [[Herminia Aburto Colihueque|Herminia Aburto]] lider maputxea
# [[Huda Akil]] neurozientzialaria (Siria-AEB, 1945)
# [[Inma Rubiales]] idazlea (Badajoz 2002)
# [[Inmaculada Rodríguez-Piñero]] politikaria (Madril 1958)
# [[Iris Mittenaere]] modeloa, Miss Unibertso 2016 (Frantzia 1993)
# [[Iris van Herpen]] moda diseinatzailea (Herbehereak 1984)
# [[Isabel de Liaño]] idazlea (Valladolid XVI. Mendea-XVII. mendea)
# [[Isabel dos Santos]] ekonomialaria, aberatsa (Errusia/Angola 1973)
# [[Isabel Millé Giménez]] ikertzailea, liburuzaina, poeta (Almeria 1894- 1990)
# [[Isabel Ov%C3%ADn Camps]] kimikaria, irakaslea (Sevilla, 1887-1972)
# [[Ivette María Tato]] igerilaria (Bartzelona 1975)
# [[Janet Rowley]] genetikaria (AEB, 1925-2013)
# [[Jayne Atkinson]] aktorea (EB/AEB 1959)
# [[Jennifer Hawkins]] modeloa, Miss Unibertso 2004 (Australia 1983)
# [[Joanna Haigh]] fisikaria (Erresuma Batua, 1954)
# [[Josefa Tito Recalde]] enpresaburua (Donostia, 1802-1858)
# [[Josephine Cecilia Diebitsch Peary]] esploratzaile aitzindaria (AEB 1863-1955)
# [[Júlia Bacardit]] idazlea (Bartzelona 1991)
# [[Juliane Koepcke]] zoologoa (Peru-Alemania, 1954)
# [[Juliette Gordon Low]] Espainian eta Kuban neska eskaut taldeen sortzailea (AEB 1860-1927)
# [[Justine Pasek]] artista, 2. Miss Unibertso 2002 (SESB/Panama 1979)
# [[Karina Riquelme Viveros]] abokatu maputxea (Walmapu, 1981)
# [[Kate Sessions]] botanikaria (AEB, 1857-1940)
# [[Kate Swift]] idazlea, editorea (AEB 1923-2011)
# [[Katharine Blunt]] kimikaria, nutrizionista (AEB, 1876-1954)
# [[Kathleen Cruise O'Brien]] sufragista eta irakaslea (Irlanda, 1886-1938)
# [[Kimberley Tell]] aktorea, abeslaria (Lanzarote 1989)
# [[Kimberly Dozier]] kazetaria, gerrako korrespontsala (AEB,1966)
# [[Kimera (abeslaria)]] (Hego Korea 1954)
# [[Kirsten Vangsness]] aktorea, gidoilaria (AEB 1971)
# [[Laia Palau]] saskibaloi jokalaria (Bartzelona 1979)
# [[Laura Aguilar]] argazkilaria (AEB, 1958-2018)
# [[Laura Gil]] saskibaloi jokalaria (Murtzia 1992)
# [[Lauren Groff]] idazlea (AEB 1962)
# [[Lea Gabrielle]] kazetaria, diplomatiko ohia, hegazkinlaria (AEB,1975)
# [[Lidia Lopujova]] dantzaria (Errusia, 1892-1981)
# [[Liliana Ancalao]] poeta, irakasle maputxea (Walmapu, 1961)
# [[Lisa Randall]] fisikaria (AEB 1962)
# [[Liubov Sóbol]] apolitikaria, ekintzailea (Errusia 1987)
# [[Lola Glaudini ]] aktorea (AEB 1971)
# [[Louise Gavan Duffy]] sufragista eta nazionalista (Niza, 1884 - Dublin, 1969)
# [[Luisa Mendoza y Mendoza]] noblea (1582-Nadril 1619)
# [[Luna Pamies]] aktorea (Alacant, 2003)
# [[Lydia Davis]] idazlea (AEB, 1947)
# [[Małgorzata Szumowska]] film zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Polonia 1973)
# [[María Abrisqueta de Zulueta]] Espainian eta Kuban neska-eskaut taldeen sortzailea (Donostia 1911-1992)
# [[Maria Bellido]] heroia (Jaen 1755-1809)
# [[María Catrileo|Maria Catrileo]] hizkuntzalari maputxea (Walmapu, 1944)
# [[María de Mendoza y Fonseca]] noblea, arte-bildumagilea (Espainia 1516-1580)
# [[María Dolores Dancausa]] bankaria, exekutiboa (Burgos 1959)
# [[María Gómez de Sandoval y Torres de Navarra]] noblea (?- 19)
# [[María José García Beato]] legelaria, bankaria, exekutiboa (Kordoba 1965)
# [[Maria Koepcke]] ornitologoa (Alemania-Peru, 1924- 1971)
# [[María La Ribot]] koreografoa (Madril 1962)
# [[María Martinón Torres]] Medikua, antropologoa (Orense, 1974)
# [[Maria Rúbies]] maistra eta politikaria (Leida, 1932-1983)
# [[Maria Tereza Jorge P%C3%A1dua]] ekologoa (Brasil, 1943)
# [[Marie Høeg]] sufragista eta argazkilaria (1866-1949)
# [[Marie Pape-Carpantier]] pedagoga eta feminista frantziarra (Frantzia 1815 - 1878)
# [[Marina Geli]] medikua, politikaria (Girona 1958)
# [[Marta Alonso]] onkologo ikertzailea (Lodosa 1974)
# [[Marta Fernández (saskibaloi-jokalaria)]] (Bartzelona,1981 19)
# [[Marta Vergara]] sufragista, idazlea (Txile 1898- 1995)
# [[Marta Xargay]] saskibaloi jokalaria (Girona 1990)
# [[Martha Vasconcellos]] modeloa, Miss Unibertso 1968 (Brasil 1948)
# [[Mary Lowndes]] artista eta sufragista (Dorset, 1856 - Londres, 1929)
# [[Maud Bonneaud]] margolaria (Limoges, 1921-Madril, 1991)
# [[Maya Moore]] saskibaloi jokalaria (AEB 1989)
# [[Melba Roy Mouton]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1929-1990)
# [[Mélodie Nakachian]] ume bahitua, psikologoa (AEB 1982)
# [[Mencía de Mendoza]] noblea, arte-bildumagilea (Guadalajara 1508-Valentzia 1554)
# [[Mercè Arànega]] aktorea (Agentina/Katalunia 1957)
# [[Meri Te Tai Mangakāhia]] sufragista (Zeelanda Berria, 1868-1920)
# [[Mónica López (aktorea)]] (Kanariak 1969)
# [[Mpule Kwelagobe]] aktibista, Miss Unibertso 1999 (Bostwana 1979)
# [[Nabila Espanioly]] aktibista, pedagogoa, feminista (Israel 1955)
# [[Nandipha Mntambo]] eskultorea eta artista (Hegoafrika, 1982)
# [[Nanna Aakjær|Nanna Aakjaer]] eskultorea eta sufragista (Danimarka, 1874-1962)
# [[Natalia Torrente]] kirol kazetaria (Madril 1984)
# [[Natividad Almeda-López|Natividad Almeda Lopez]] legelaria (Filipinak, 1892-1977)
# [[Natividad Llanquileo]] Abokatua eta politikari maputxea (Walmapu, 1984)
# [[Neri Oxman]] arkitektoa, diseinatzailea, irakaslea (Israel/AEB 1976)
# [[Nettie Honeyball]] futbolaria (Londres 1871- Argentina XX. mendea))
# [[Oksana Fiodorova]] abeslaria, polizia, Miss Unibertso 2002 (Errusia 1977)
# [[Olga Poblete]] irakaslea, gizarte buruzagia (Txile 1908-1999)
# [[Olha Kobylianska]] idazlea (Ukraina 1863-Errumania 1942)
# [[Olivia Culpo]] influencerra, Miss Unibertso 2012 (AEB 1992)
# [[Oracene Price]] tenis entrenatzailea (AEB 1952)
# [[Orna Grumberg]] informatikaria (Israel 1952)
# [[Paget Brewster]] aktorea (AEB 1969)
# [[Patricia Dauder]] artista (Bartzelona, 1973)
# [[Patricia Goldman-Rakic]] neurologoa (AEB, 1937-2003)
# [[Patricia Manterola]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1972)
# [[Patsy Adam-Smith]] idazlea, historialaria (Australia 1924-2001)
# [[Paula Painén Calfumán|Paula Paiñén Calfuman]] Kultura maputxearen ordezkaria (Walmapu, 1931)
# [[Paulina Vega]] enpresaburua, Miss Unibertso 2014 (Kolonbia 1993)
# [[Pia Wurtzbach]] enpresaburua, Miss Unibertso 2015 (Alemania/Filipinak 1989)
# [[Pilar Belzunce de Carlos]] mezenasa (Filipinak, 1925-Donostia, 2015)
# [[Pilar Martín Gila]] idazlea (Segovia 1962)
# [[Queralt Casas]] sakibaloi jokalaria (Girona 1992)
# [[Ramona Reyes]] emagin eta politikari maputxea (Txile, 1967)
# [[R'Bonney Gabriel]] Miss Unibertso 2022 (AEB 1994)
# [[Rebeca Jiménez]] abeslaria (Segovia 1975)
# [[Rivka Oxman]] arkitekto, ikertzailea, irakaslea (Israel 1950)
# [[Robyn Davidson]] idazlea (Australia 1950)
# [[Rochelle Aytes]] aktorea, modeloa (AEB 1976)
# [[Rosa Serra]] eskultorea (Vic, 1944)
# [[Rosa Smith Eigenmann]] iktiologoa (AEB, 1858-1947)
# [[Rose Kennedy|Rose Kenedy]] filantropoa (AEB, 1890-1995)
# [[Rosita Ferrer]] Kopla kantaria eta egilea (Bartzelona,1935)
# [[Safi Faye]] zinema zuzendaria (Senegal, 1934-2023)
# [[Samara de Córdova]] aktore eta idazlea (Guatemala, 1923-2015)
# [[Sasha Waltz ]] dantzaria, koreografoa (Alemania 1963)
# [[Semiha Berksoy]] opera abeslaria (Turkia, 1910-2004)
# [[Séverine Vidal]] idazlea (Frantzia, 1969)
# [[Sheynnis Palacios]] kazetaria, Miss Unibertso 2023 (Nikaragua 2000)
# [[Silvia Palumbo]] kantautorea (Argentina 1961)
# [[Soledad Bacarreza]] psikologo eta kirol kazetaria (Santiago, 1969)
# [[Sonsoles de Icaza]] aristokrata, Balentziagaren musa (Avila 1914- Madril 1996)
# [[Valentina Pinelo]] moja idazlea (Sevilla XVI. Mendea-XVII. mendea)
# [[Vanisha Mittal]] aberatsa, enpresaburua (India 1980)
# [[Verónica Figueroa Huencho|Veronica Figueroa Huencho]] irakasle eta politikari maputxea (Santiago, 1974)
# [[Virginia Cowles]] gerrako idazlea eta kazetaria (1910-1983)
# [[Yehni Djidji|Yenni Djidji]] idazlea eta blogaria (Boli Kosta, 1988)
# [[Yuri Kochiyama]] ekintzailea (AEB 1921-2014)
# [[Zofia Stryjeńska]] margolaria (Krakovia 1891-Geneva 1976)
# [[Zozibini Tunzi]] Miss Unibertso 2019 (Hegoafrika 1993)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''Apirila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Irati Cuadrado Noain]] ef--'''SORTUA''' iraupen eskalatzailea (Burlata, 2001)
# [[Juana Cortés Amunarriz]] ----'''SORTUA''' idazlea (Hondarribia, 1966)
# [[Nerea Intxausti Castiñeira]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Pasai Donibane, 2000)
# [[Abigail eta Brittany Hensel]] maistrak, biki siamdar bizefalikoak (AEB 1990)
# [[Adelaida Avagyan]] medikua, ikertzailea (Armenia-AEB, 1924-2000)
# [[Adelina Jiménez Jiménez]] maistra ijitoa (1945)
# [[Adriana Hoffmann]] biologoa (Txile 1940)
# [[Agnès McLaren]] medikua, sufragista (EB 1837-Frantzia 1913)
# [[Aida Fern%C3%A1ndez R%C3%ADos]] biologoa, ozeanografoa (Galizia, 1947-2015)
# [[Akiko Kojima]] modeloa, Miss Unibertso 1959 (Japonia 1936)
# [[Amelia Cuñat Monleon]] marrazkilaria, zeramikaria (Valentzia 1878-1946)
# [[Amparo Muñoz]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso (Malaga 1954-2011)
# [[Amparo Navarro Giner]] maistra (Valentzia, 1900-1986)
# [[Ana Jaren]] ilustratzailea (Sevilla 1985)
# [[Ane Campos]] futbolaria (Getaria, 1999)
# [[Angela Marinescu]] poeta (Errumania 1941-2023)
# [[Anna Callender Brackett]] filosofa eta feminista estatubatuarra (EEUUko Bostonen, 1836-1911)
# [[Anna Güell Torne]] aktorea (Katalunia 1961)
# [[Anna Kolbrún Árnadóttir|Anna Kolbrún]] maistra eta politikaria (1970-2023)
# [[Anna Munro]] sufragista (EB 1881-1962)
# [[Anna Turbau]] argazkilaria (Bartzelona 1949)
# [[Anne Knight]] sufragista (BH 1786-1862)
# [[Anne Marie Pohtamo]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso (Finlandia 1955)
# [[Apasra Hongsakula]] modeloa, Miss Unibertso 1965 (Thailandia 1947)
# [[Armi Kuusela]] filantropoa, 1. Miss Unibertso (Finlandia 1934)
# [[Axelle Kabou]] idazlea (Kamerun, 1955)
# [[Aya Nakamura]] abeslaria (Frantzia, 1995)
# [[Barbara Blomberg]] dama, Karlos I.aren maitalea, Joan Austriakoaren ama (Alemania 1527-Kantabria 1597)
# [[Barbara Canepa]] Italiako komikigilea (Genoa, 1969)
# [[Barbara Foxley]] pedagogoa, sufragista (EB 1860-1958)
# [[Bárbara Palacios]] idazlea, Miss Unibertso 1986 (Madril/Venezuela 1963)
# [[Beatriz Iribarne Sánchez]] maistra eta ekintzailea (Almeria, 1942)
# [[Begoña Muruaga Laca]] filologoa, euskara teknikaria (Bermeo 1953)
# [[Bernadette Sanou Dao]] idazlea (Burkina Faso)
# [[Berry Berenson]] argazkilaria, aktorea (AEB 19)
# [[Bertha Gxowa]] politikaria eta ekintzailea (Hegoafrika, 1934-2010)
# [[Betty Lou Raskin]] kimikaria (AEB, 1924-2010)
# [[Bienvenida Sarmiento]] maistra (Argentina, 1804-1900)
# [[Camille Paglia]] kritikari soziala, idazlea (AEB 1947)
# [[Cándida Antonia Bueno Iso|Cándida Antonia Bueno]] maistra fusilatua (Zaragoza, 1912-1936)
# [[Carme Giralt Roses]] hezitzailea (Bartzelona 1940-2022)
# [[Carmen Delgado Vicente|Carmen Delgado]] Maistra eraila (Salamanca, 1899-1936)
# [[Carmen Guillén Lorente]] historialaria, ikertzailea, irakaslea (Murtzia 1988)
# [[Carmen Mola]] idazle taldea (Espainia, 2018)
# [[Carol Morris]] modeloa, Miss Unibertso 1956 (AEB 1936)
# [[Carroll Baker]] aktorea (AEB 1931)
# [[Cecilia Bolocco]] aurkezlea, Miss Unibertso 1987 (Txile 1965)
# [[Chantal van den Heuvel]] Belgikako idazlea
# [[Christiane Martel]] aktorea, Miss Unibertso 1953 (Frantzia 1935)
# [[Cirila Ubaldina García Díaz]] maistra eraila (Salamanca, 1893-1936)
# [[Clara Ragaz]] maistra, feminista (Suitza, 1894-1957)
# [[Clementia Taylor]] sufragista (EB 1810-1908)
# [[Corinna Tsopei]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1964 (Grezia 1944)
# [[Dayanara Torres]] idazle, abeslari, modeloa, Miss Unibertso 1993 (Puerto Rico 1974)
# [[Deborah Carthy-Deu]] modeloa, enpresaburua, Miss 1985 (Puerto Rico 1966)
# [[Debra Lafave]] maistra, estuproz kondenatua (AEB 1980)
# [[Delia Zapata Olivella]] dantzaria, irakaslea (Kolonbia 1926-2001)
# [[Denise Affonço]] idazlea (Kanbodia, 1944)
# [[Dia Mirza]] modeloa, aktorea, ekoizlea (India 1981)
# [[Djaili Amadou Amal]] idazlea (Kamerun, 1975)
# [[Dorothea Pertz]] botanikaria (EB 1859-1939)
# [[Duygu Asena]] idazlea (Turkia 1946-2006)
# [[Edith Ayrton]] idazlea, sufragista (EB 1879-1945)
# [[Edith Picton-Turbervill]] sufragista (EB 1872-1960)
# [[Edith Rebecca Saunders]] genetista (EB 1865-1945)
# [[Ela Gandhi]] politikaria (Hegoafrika, 1940)
# [[Eleanor Coppola]] dokumentalgilea, idazlea (AEB, 1936-2024)
# [[Elena Mendoza]] musikagilea (Sevilla 1973)
# [[Elisabetta Gnone]] idazle eta kazetari italiarra (Genova, 1965)
# [[Elizabeth Pease Nichol]] sufragista (EB 1807-1897)
# [[Emmeline Pethick-Lawrence]] sufragista (EB 1867- 1954)
# [[Estée Lauder]] kosmetika-enpresaburua (AEB 1906-2004)
# [[Esther Afua Ocloo]] ekintzailea (Ghana 1919-2002)
# [[Esther Pineda G]] idazlea, ikertzailea (Venezuela 1985)
# [[Ethel Ayres Purdie]] sufragista (EB 1874-1923)
# [[Ethel Lilian Voynich]] idazlea eta musikaria (Ballintemple, 1864 - New York, 1960)
# [[Eulalia Guzmán Barrón|Eulalia Guzmán Barrón]] maistra eta arkeologa mexikarra (Mexiko, 1890 - 1985)
# [[Eva Guillamon]] artista, dramagilea (Albacete 1978)
# [[Fannie Flagg]] aktorea, idazlea (AEB 1944)
# [[Fatou Keïta]] idazle (Boli Kosta, 1965)
# [[Frances Ames]] neurologo, aktibista (Hegoafrika, 1920-2002)
# [[Frances Power Cobbe]] sufragista, idazlea ekintzailea (BH 1822-1904)
# [[Francisca de Asís Sanchis Ferrer]] 2.Errepublikako maistra (1896-1982)
# [[Françoise Bettencourt Meyers]] munduko emakume aberatsena (Frantzia 1953)
# [[Georgina Rizk]] modeloa, Miss Unibertso 1971 (Libano 1953
# [[Gladys Zender]] modeloa, Miss Unibertso 1957 (Peru 1939)
# [[Guillenako 17 arrosak]] emakume fusilatuak (Sevilla, 1937)
# [[Hannah Glasse]] idazlea (BH 1708-1770)
# [[Hanni Wenzel]] eskiatzailea (Liechtenstein 1956)
# [[Hema Malini]] aktorea, dantzaria (India 1948)
# [[Hemley Boum ]] idazlea (Kamerun, 1973)
# [[Herminia Gomez Serra]] sopranoa (Castelló 1891-Italia 1977)
# [[Hillevi Rombin]] modeloa, Miss Unibertso 1955 (Suedia 1933- AEB 1996)
# [[Holloway papar-orratza]] kartzelaratutako sufragisten saria
# [[Ieda Maria Vargas]] modeloa, Miss Unibertso 1963 (Brasil 1944)
# [[Irene Sáez]] politikaria, Miss Unibertso 1981 (Venezuela 1961)
# [[Irina Belova]] atleta, heptatloilaria (Errusia 1968)
# [[Iris Chang]] idazlea (AEB 1968-2004)
# [[Itxaso Mardones]] kazetaria (Gasteiz 1979-2024)
# [[Itzel Arcos]] komediantea (Mexiko, 1988)
# [[Janelle Commissiong]] enpresaburua, politikaria, Miss Unibertso 1977 (Trinidad eta Tobago 1953)
# [[Jeanneth Beltran]] etxeko langileen eskubideen sinboloa (Nikaragua 1984- Toledo 2014)
# [[Jerrie Mock]] airez mundu-bira egindako 1. emakumea (AEB 1925-2014)
# [[Joanne Harris]] idazlea (EB 1964)
# [[Joênia Wapichana]] abokatu indigena (Brasil 1974)
# [[Josette Abondio]] irakaslea eta idazlea (Boli Kosta, 1932)
# [[Karen Dianne Baldwin]] gidoilaria, Miss Unibertso 1982 (Kanada 1963)
# [[Kartini]] heroia (Ekialdeko Herbeherear Indiak 1879-1904)
# [[Kate Campbell Hurd-Mead]] feminista, ginekologoa (Kanada-AEB, 1867-1941)
# [[Katharine Murray Lyell]] botanikaria (EB 1817-1915)
# [[Kay Beauchamp]] sufragista (EB 1899-1992)
# [[Kerry Anne Wells]] tb aurkezlea, Miss Unibertso (Australia 1951)
# [[Laia Abril]] artista, argazkilaria (Bartzelona 1986)
# [[Laura Geraldine Lennox]] sufragista (Irlanda, 1883-1958)
# [[Lee Israel]] idazlea, faltsifikatzailea (AEB 1939-2014)
# [[Lettice Fisher]] sufragista (EB 1875-1956)
# [[Liliana Năstase]] atleta, heptatloilaria (Errumania 1962)
# [[Lina Cavalieri]] sopranoa (Italia, 1874-1944)
# [[Linda Bement]] modeloa, Miss Unibertso 1960 (AEB 1941-2018)
# [[Lis Vega]] abeslaria (Kuba 1977)
# [[Livia Veloz]] maistra eta poeta (Santo Domingo, 1889-1980)
# [[Lorraine Downes]] modelo dantzaria, Miss Unibertso 1983 (Zeelanda Berria 1964)
# [[Louie Bennett]] sufragista (Irlanda 1870-1956)
# [[Louise Aitken-Walker]] rally pilotua (Eskozia 1960)
# [[Lucia Perotti]] maistra (Italia, 1586-1641)
# [[Luigia Mandolini]] maistra eta sufragista (1866-1939)
# [[Lupita Jones]] enpresaburu, Miss Unibertso 1991 (Mexiko 1967)
# [[Luz Marina Zuluaga]] modeloa, Miss Unibertso 1958 (Kolonbia 1938-2015)
# [[Luzdivina Megido]] 2. errepublikako maistra erbesteratua (Asturias, 1916-1984)
# [[Mª Luz Montesinos Gutiérrez]] neurozientzialaria, ikertzailea (Sevilla 1969)
# [[Madison Chock]] patinatzaile artistikoa (AEB 1992)
# [[Magdalena de Ulloa]] noblea (Zamora 1525-Valladolid 1598)
# [[Manola Brunet]] klimatologoa (Cariñena, 1955)
# [[Mar Galceran]] Down sindromedun 1.diputatua Espainian (Valentzia 1977)
# [[Mar Regueras]] aktorea, gimnasia erritmoko entrenatzailea (Bartzelona 1970)
# [[Margaret Cousins]] sufragista (Irlanda 1878 -India 1954)
# [[Margaret Gardiner]] kazetaria, modeloa, Miss Unibertso 1978 (Hegoafrika 1959)
# [[Margareta Arvidsson]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1966 (Suedia 1947)
# [[Margie Moran]] modeloa, Miss Unibertso (Filipinak 1973)
# [[Margot Moles]] kirolaria (Bartzelona, 1910-Madril, 1987)
# [[Mari Carmen Díez Navarro]] maistra (Alicante, 1949)
# [[Maria Alharilla]] futbolaria, 1. amatasun baja (Jaen 1990)
# [[María Arias Bernal]] maistra eta iraultzailea (Mexiko, 1884-1923)
# [[Maria de la Encarnacion Rigada Ramon]] matematikaria (Cadiz 1863- Madril? 1930)
# [[Maria Dolores Ocaña Madrid]] abokatua, 1. emakumea Letizia erreginaren idazkaritza pribatua zuzentzen (Madril 1973)
# [[María Luisa Navarro Margati]] maistra, pedagogo eta psikologo errepublikar erbesteratua (Fantzia, 1890-Argentina, 1947)
# [[María Xesús Lama]] filologoa, idazlea, saiakeragilea (Lugo 1964)
# [[Marifé Arroyo]] maistra (Valentzia, 1946)
# [[Marion Ross]] aktorea (AEB 1928)
# [[Marisa Belaustegigoitia]] idazlea, ikertzailea eta feminista (Mexiko, 1969)
# [[Marisa Berenson]] modeloa, aktorea (AEB 1947)
# [[Marisol Malaret]] modeloa, Miss Unibertso 1970 (Puerto Rico 1949-2023)
# [[Maritza Sayalero]] modeloa, Miss Unibertso 1979 (Venezuela 1961)
# [[Marlene Schmidt]] aktore, ekoizle, modelo, Miss Unibertso 1961 (Alemania 1937)
# [[Marta Segarra]] filologoa, ikertzailea (Bartzelona 1963)
# [[Marthe Ekemeyong Moumié]] idazle eraila (Kamerun, 1931-2009)
# [[Mary Anne Rawson]] abolizionista (BH 1801-1887)
# [[Mary Bennett (pedagogoa)]] (EB 1913-2005)
# [[Mary Corinna Putnam Jacobi]] mediku, idazle, sufragista (AEB, 1842-1906)
# [[Mary Emilie Holmes]] geologoa, irakaslea (AEB, 1850-1906)
# [[Mary Estlin]] aktibista (EB1820-1902)
# [[Mary Horner Lyell]] geologoa (EB 1808-1873)
# [[Mary Kay Letourneau]] maistra, estuproz kondenatua (AEB 1962-2020)
# [[Mary MacSwiney]] ekintzaile independentista, emakume politikari errepublikar irlandarra eta feminista. (Londres, 1872 - Cork, 1942)
# [[Matilde Escuder Vicente]]2. errepublikako maistra (Valentzia, 1913-Frantzia, 2006)
# [[Mercedes Tella]] pedagogoa, idazlea (Coruña 1868-Leon 1934)
# [[Michelle McLean]] modeloa, idazlea, Miss Unibertso 1992 (Namibia 1972)
# [[Millicent Mackenzie]] sufragista (EB 1863-1942)
# [[Miriam Stevenson]] modeloa, Miss Unibertso 1954 (AEB 1933)
# [[Mona Grudt]] kazetaria, Miss Unibertso 1990 (Norvegia 1971)
# [[Monique Ilboudo]] idazlea (Burkina Faso, 1959)
# [[Montserrat Señaba]] maistra eta politikaria (Ekuatore Ginea, 1918-1980)
# [[Morayma Ofir Carvajal]] maistra (Ekuador, 1915-1951)
# [[Naomi Wolf]] idazlea, aktibista (AEB 1962)
# [[Natalie Glebova]] idazlea, modeloa, Miss Unibertso 2005 (Errusia/Kanada 1981)
# [[Nina Jacqmin]] Belgikako komikigilea (Brusela, 1989)
# [[Noralma Vera]] ballet dantzaria eta maistra (Ekuador, 1936)
# [[Norma Nolan]] modeloa, Miss Unibertso 1962 (Argentina 1938)
# [[Novera Ahmed]] artista (Bangladesh, 1939)
# [[Nuria Hosta Pascual]] aktorea (Katalunia, XX. mendea)
# [[Nuria Nuñez Hierro]] musikagilea (Cádiz 1980)
# [[Pascuala Campos de Michelena]] arkitektoa (Jaen/Galizia 1938)
# [[Pauline Dy Phon]] idazlea eta botanikaria (Kanbodia, 1933)
# [[Pauline Peyraud-Magnin]] futbolaria (Frantzia, 1992)
# [[Paz Moreno Feliu]] antropologoa, ikertzailea (Coruña 1956)
# [[Pilar Aymerich Puig]] argazkilaria (Bartzelona 1943)
# [[Pilar Cuartero]] maistra (Zaragoza, 1906-1995)
# [[Pilar Parcerisas]] arte-kritikaria, -historialaria (Bartzelona 1957)
# [[Porntip Nakhirunkanok]] filantropoa, modeloa, Miss 1988 (Thailandia 1969)
# [[Priscilla Bright McLaren]] sufragista (EB 1815-1906)
# [[Purdah]] ohitura
# [[Rafaela Rimbau]] aktorea (Espainia 1819-Valentzia 1896)
# [[Rahel Varnhagen von Ense]] idazlea (Berlin, 1771-1832)
# [[Rebeca Atencia]] primatologoa (Coruña 1977)
# [[Rebecca Saunders]] musikagilea (EB 1967)
# [[Regina Blandón|Regina Blandon]] aktorea (Mexiko, 1990)
# [[Remei Sipi]] hezitzailea, idazlea eta editorea (Rebola - Ginea 1952)
# [[Remigia Nazaroviene]] atleta (Turkmekistan/Lituania 1967)
# [[Renate Mayntz]] soziologoa (Berlin 1929)
# [[Rina Mor]] abokatua, Miss Unibertso 1976 (Israel 1956)
# [[Rita Mae Brown]] idazlea, aktibista (AEB 1944)
# [[Riyo Mori]] Miss Unibertso 2007 (Japonia 1986)
# [[Rosa Garcia Alcon]] ekintzaile antifrankista (Madril 1957)
# [[Rosa May Billinghurst]] sufragista (BH 1875-1953)
# [[Rosalind Pitt-Rivers]] biokimikaria (Erresuma Batua, 1907-1990)
# [[Rosana Alonso]] maistra eta politikaria (Santander, 1970)
# [[Ruth Hubbard]] biokimikaria (Austria-AEB, 1924-2016)
# [[Sabrina Calvo]] Frantziako idazlea (Marseilla, 1974)
# [[Samanta Schweblin]] idazlea (Argentina 1978)
# [[Sandra Pierrette Kanzie|Sandra Pierrete Kanzie]] idazlea (Burkina Faso)
# [[Sarah Bouyain]] idazle eta zinema-zuzendaria (Reims, 1968)
# [[Sarah Jane Baines]] sufragista (EB 1866-1951)
# [[Sarah Winstedt]] medikua, zirujaua eta sufragista irlandarra (Sixmilebridge, 1886- Havant, 1972)
# [[Shawn Weatherly]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso 1980 (AEB 1961)
# [[Shazia Ilmi]] kazetaria, aktibista (India 1970)
# [[Shirley Jackson]] idazlea (AEB 1916-1965)
# [[Silvia Caballol]] psikologoa, idazlea (Bartzelona 1983)
# [[Sofia Alaoui]] film zuzendaria (Maroko 1990)
# [[Sonia Megias]] musikagilea, artista (Albacete 1982)
# [[Sonja Sekula]] artista (Suitza 1918-1963)
# [[Sophie Alour]] saxofoi-jotzailea (Bretainia, 1974)
# [[Sunita Narain]] ekologista (India 1961)
# [[Svetlana Buraga]] atleta (Bielorrusia 1965)
# [[Sylvia Hitchcock]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1967 (AEB 1946-2015)
# [[Tanella Boni]] idazlea (Boli Kosta, 1954)
# [[Teresa Billington-Greig]] sufragista (BH 1877-1964)
# [[Teté Caturla]] abeslari eta maestra (Kuba, 1937-2023)
# [[Tina Thörner]] rally ingeniaria, kopilotoa (Suedia 1966)
# [[Tina Weirather]] eskiatzailea (Liechtenstein 1989)
# [[Touza ahizpak]] giza eskubideen aldeko aktibistak (Ourense, XX. mendea-XX. mendea)
# [[Uemura Shōen]] margolaria (Japonia 1875-1949) ISA
# [[Vennira Aadai Nirmala]] aktore, dantzaria (India 1948)
# [[Vera Danchakoff]] anatomista, enbriologoa (Errusia, 1879-1950)
# [[Victoria Lidiard]] sufragista (BH 1889-1992)
# [[Violeta Denou]] ilustratzailea taldea (Katalunia 1977)
# [[Wendy Fitzwilliam]] abokatua, Miss Unibertso 1998 ( Trinidad eta Tobago 1972)
# [[Werewere Liking]] idazlea eta dantzaria (Kamarun, 1950)
# [[Winifred Coombe Tennant]] sufragista, politikaria (EB 1874-1956)
# [[Xaro Nomdedeu Moreno]] matematikaria (Castelló de la Plana, 1948)
# [[Yvonne Ryding]] modeloa, Miss Unibertso 1984 (Suedia 1962)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''martxoa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainara Agerre Lako]] ---- '''SORTUA''' maskaradako kabana (Jutsi, 2001)
# [[Ainhoa Azurmendi Etxegaray|Ainhoa Azumendi Etxegaray]] ---- '''SORTUA''' Kirolari ohia, unibertsitateko irakasle eta ikertzailea (Hernani, 1978)
# [[Alba Matilla]] ---- '''SORTUA''' artista (Avilés, 1998)
# [[Amany Al-Ali]] ---- '''SORTUA''' karikaturagilea (Siria, 1984)
# [[Arrate Gisasola]] ef-- '''SORTUA''' kirolaria, bertsolaria (Soraluze, 1979)
# [[Catalina Bustamante]] ---- '''SORTUA''' konkistatzailea (Espainia, XV. mendea, Espainia Berria, XVI. mendea)
# [[Esther Galarza]] ef-- '''SORTUA''' margoalaria (Eibar, 1956)
# [[Felisa Basauri Larrañaga]] -- ef '''SORTUA''' baserritarra, esne-saltzailea (Elgeta, 1928-2018)
# [[Josefa Cruz de Gassier]] efef '''SORTUA''' sopranoa (Bilbo, 1821 + Madril, 1870)
# [[Josefina Guerendiain Caro|Josefina Guerendain]] efef '''SORTUA''' frankismoaren biktima(Iruñea, 1918-2011)
# [[Julia Bea Soto]] efef '''SORTUA''' ekintzaile komunista frankismoaren biktima(Sesma, 1912-Iruñea, 1989)
# [[Kontxi Barturen Uriarte]] ---- '''SORTUA''' nekazaria (Bakio 1922)
# [[Laida Martinez Navarro]] ---- '''SORTUA''' idazlea (Bilbo, 1965)
# [[Lourdes Fernández Fernández]] ---- '''SORTUA''' arte kudeatzailea (Donostia, 1961)
# [[Mª Carmen Húder Carlosena|Maria Carmen Húder Carlosena]] ---- '''SORTUA''' ekintzailea frankismoaren biktima (Iruñea, 1897-1987)
# [[Maite Guevara]] ef-- '''SORTUA''' aktorea, klow (Gasteiz, 1981)
# [[Margarita Araneta Urrutia]] ---- '''SORTUA''' ekintzailea, komunista (Hondarribia 1909-2001)
# [[Maria de las Mercedes Isasi]] efef '''SORTUA''' moja (Iurreta, 1900-Berriz,1973)
# [[María Dolores Aldama Alfonso]] efef '''SORTUA''' esklabuen-jabea (Kuba, XIX. mendea)
# [[Maritxu Muñoz Ugartemendia]] ----'''SORTUA''' ekintzailea, saltzailea (Hondarribia 1914-1997)
# [[Maritxu Roteta]] ef-- '''SORTUA''' sopranoa eta abesbatza zuzendaria (Alkiza, 1948)
# [[Matilde Orbegozo]] efef '''SORTUA''' poeta (Bilbo, 1837-1891)
# [[Matilde Urdangarin Palacio]] ---- '''SORTUA''' margolaria (Zaragoza, 1939)
# [[Milagros Txurruka]] ef-- '''SORTUA''' dantzaria (Mallabia 1927)
# [[Nemesia Baztan Turrau]] ---- '''SORTUA''' Ekintzailea, frankismoaren biktima (Nafarroa
# [[Rachita Taneja]] ---- '''SORTUA''' karikaturagilea (India, ?)
# [[Ramona Zapatero Zapatel]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea frankismoaren biktima(Nafarroa, 1898--?
# [[Sonia Rueda]] ---- '''SORTUA''' artista (Bilbo, 1964)
# [[Tere Guenetxea]] ef-- '''SORTUA''' artista (Soraluze, 1953)
# [[Adriana Amado Suárez]] irakasle, ikertzailea (Buenos Aires, 1966)
# [[Alba Lago]] aurkezlea, idazlea (Galizia, 1985)
# [[Alicia Gimenez Bartlett]] idazlea ( Albacete 1951)
# [[Almudena Carracedo]] dokumentalgilea (Madril 1972)
# [[Amaia Peña]] futbolaria (Getxo 1998)
# [[Amparo Sard]] artista (Mallorca 1973)
# [[Amy Bull]] maistra eta sufragista (Erresuma Batua, 1877-1953)
# [[Ana Arzoumanian]] abokatu, idazle eta poeta (Argentina, 1962)
# [[Ana Barbara]] abeslaria (Mexiko 1971)
# [[Ana Flecha Marco]] itzultzaile, idazlea (Leon, 1986)
# [[Ana Romani]] poeta, kazetari kulturala (Coruña 1962)
# [[Andrea Dworkin]] idazlea, feminista erradikala (AEB 1946-2005)
# [[Angelina Pollak]] antropologoa (Austria/Venezuela 1932-2016)
# [[Anna Alma-Tadema]] artista, sufragista (Londres 1867-1943)
# [[Anna Fiske|Anna Fisc]] ilustratzailea, idazlea (Norvegia, 1964)
# [[Anna Starobinets]] idazlea (Errusia 1978)
# [[Anne Isabella Noel Byron]] matematikaria, aktibista (EB 1792-1860)
# [[Antonia Jiménez|Antonia Jimenez]] gitarra jolea (Puerto de Santa Maria, 1972)
# [[Arancha de Benito]] tb aurkezlea (Madril 1969)
# [[Arancha del Sol]] modeloa, aktorea, tb aurkezlea (Asturias 1972)
# [[Asja Lācis]] antzerkilaria (Estonia, 1891-179)
# [[Assumpcio Estivill]] liburuzaina, irakaslea (Tarragona 1949)
# [[Assumpta Montella]] historialaria, idazlea (Bartzelona 1958)
# [[Aurélie Neyret]] Frantziako komikigilea (Lyon, 1983)
# [[Aurora Alonso de Rocha]] idazlea, irakaslea eta ikertzailea (Buenos Aires, 1937-2021)
# [[Barbara Ayrton-Gould]] sufragista (EB 1886-1950)
# [[Beatriz Ariño]] kazetaria (Huesca 1963)
# [[Begoña Alfaro García]] politikaria (Bartzelona/Nafarroa 1982)
# [[Begoña Caamaño]] idazlea (Galizia 1964-2014)
# [[Bel%C3%A9n Garijo]] Almansako medikua (Albacete 1960)
# [[Belen Feliu]] idazlea (Galizia 1961-1997)
# [[Belen Toimil]] atleta (Coruña 1994)
# [[Bessie Blount Griffin]] fisioterapeuta, asmatzailea (AEB, 1914-2019)
# [[Blanca de la Torre]] arte-komisarioa (Leon 1977)
# [[Blanca Manchon]] estropadalaria (Sevilla 1987)
# [[Carmen Ramos Vellon]] atleta (Valentzia 1998)
# [[Carmen Ruiz]] aktorea (Madril 1974)
# [[Carolina de Cepeda]] sopranoa (Coruña 1847-Madril 1910)
# [[Carolina Robles]] atleta (Sevilla 1991)
# [[Caroline Polachek]] kantaria (AEB 1985)
# [[Cassandra Ciangherotti]] aktorea (Mexiko 1987)
# [[Catherine Cesarsky]] astronomoa (Frantzia-Venezuela, 1943)
# [[Cecile McLorin Salvant]] jazz abeslaria (AEB 1989)
# [[Charlotte Marsh]] sufragista (Britainia,
# [[Chloé Cruchaudet]] Frantziako komikigilea (Lyon, 1976)
# [[Chuny Anzorreguy]] idazlea (Buenos Aires, XX.mendea)
# [[Claudia Mori]] aktore, abeslari (Italia 1944)
# [[Concepcion Cascajosa]] ikertzailea, irakaslea (Bartzelona 1979)
# [[Concepcion Garcia Lorca]] errepublikar erbesteratua (Granada 1903-1962)
# [[Concha Hernandez ]] kultur kudeatzailea (Avila 1958)
# [[Danna Paola]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1995)
# [[Deborah Charlesworth]] biologoa (Erresuma Batua, 1943)
# [[Dolores Sanchez Palomino]] filologoa (Kantabria 1961)
# [[Doreen Allen]] sufragista (EB 1879-1663)
# [[Dorothy Height]] aktibista (AEB 1912-2010)
# [[Eagle Woman]] lakota indigena liderra (AEB 1820-1888)
# [[Elena Caffarena]] legelaria (Txile 1903-2003)
# [[Elena Guerra]] erlijiosoa, beatoa (Italia 1835-1914)
# [[Eli Bartra]] filosofia (Mexiko, 1947)
# [[Elisabeth Plainacher]] sorgintzat hartua (Austria, 1513-1583)
# [[Elizabeth Inglis]] aktorea (BH 1913- AEB 2007)
# [[Elizabeth Jagger]] modeloa, aktorea (AEB/EB 1984)
# [[Ellen Hutchins]] botanikaria (Irlanda, 1785-1815)
# [[Elnako amaetxea]] Elisabeth Eidenbenz erizain suitzarrak Frantzian sortutako erakundea (1939-1944)
# [[Emilia Currás]] kimikaria, dokumentalista (Madril 1927-2020)
# [[Ende (argitzailea)]] (X.mendea, Leon)
# [[Ester Bonet]] hizkuntzalaria (Bartzelona 1950)
# [[Esther Acebo]] aktorea (Madril 1983)
# [[Esther Corral Diaz]] filologoa (Lugo 1961)
# [[Esther Jaen]] kazetaria (Bartzelona 1968)
# [[Esther Pak]] medikua (Hego Korea, 1877-1910)
# [[Esther Palomera]] kazetaria (Madril 1968)
# [[Esther Peña Camarero]] soziologoa, politikaria (Burgos 1980)
# [[Esther Vaquero]] kazetaria (Salamanca 1982)
# [[Estibaliz Espinosa]] idazlea (Coruña 1974)
# [[Estrella Abecassis de Laredo]] fisikaria (Venezuela, 1940)
# [[Eugenia Osterberger]] musikagilea, piano-jolea (Coruña 1852-Niza 1932 19)
# [[Fabrizia Pons]] auto-pilotua, kopilotua (Italia 1955)
# [[Fatima Anllo Vento]] kultura ikertzailea (Madril 1958)
# [[Fatima Meer]] idazlea eta apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, 1928-2010)
# [[Faye Webster]] abeslaria (AEB 1997)
# [[Florence Haig]] sufragista (Erresuma Batua, 1856-1952)
# [[Florence Mkhize]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika 1932-1999)
# [[Frances Parker]] sufragista (Erresuma Batua, 1875-1924)
# [[Francine Galvez]] kazetaria (Kamerun 1966)
# [[Frieda Hughes]] poeta eta margolaria (Londres, 1960)
# [[Ghislaine Maxwell]] sexu-trafikatzailea (Frantzia 1961)
# [[Greta Lee]] aktorea (AEB 1983)
# [[Habiba Gribi]] kirolaria (Tunisia, 1984)
# [[Hafsa bint al-Hayy al-Rakuniyya]] Al-Andaluseko poeta (Granada 1135-1191)
# [[Harmonia Rosales]] artista afrokubarra (Chicago, 1984)
# [[Helen Joseph]] aktorea, edertasunaren erregina (Plymouth, 1942)
# [[Helen Tolson]] sufragista (Britania, 1888-1955)
# [[Helene Legrais]] historialaria, idazlea (Frantzia 1961)
# [[Henar Alvarez]] kazetaria, umorista (Madril 1984)
# [[Hengameh Ghaziani]] aktorea (Iran, 1970)
# [[Hilda Cid]] zientzialaria (Txile, 1933)
# [[Imma Prieto]] arte-komisarioa (Bartzelona 1975)
# [[Imogen Holst]] konpositorea (EB 1907-1984)
# [[Inger Christensen]] poeta (Danimarca 1935-2009)
# [[Isabel Mijares]] enologoa (Badajoz 1942-Madril 2024)
# [[Isabel Rodríguez (Mexikoko konkista)]] erizain militarra (Espainia, 1480-?)
# [[Jaël Bestué]] atleta (Bartzelona 2000)
# [[Jagmati Sangwan]] kirolaria, aktibista, politikaria (India 1960)
# [[Jane Joseph]] musikagilea (Londres 1894-1929)
# [[Jerry Hall]] modeloa, aktorea (AEB 1956)
# [[Jessica Cediel]] kazetaria, modeloa (Kolonbia 1982)
# [[Josephine St. Pierre Ruffin]] Sufragista (1842-1924)
# [[Jul' Maroh]] komikigile frantsesa (Lens, 1985)
# [[Julia Navalnaia]] ekonomialaria, politikaria (Errusia 1976)
# [[Kathleen Ferrier]] kontraltoa (EB 1912-1953)
# [[Kathleen March]] itzultzailea (AEB 1949)
# [[Kawtar Boulaid]] atleta (Maroko 1989)
# [[Kim Gordon]] rock musikaria, idazlea (AEB 1953)
# [[Kitty O'Neil]] zinemako espezialista (AEB 1946-2018)
# [[La Tortajada]] dantzari eta abeslaria (Granada, 1877-1957)
# [[Lætitia Sadier]] abeslaria (Frantzia, 1968)
# [[Laura Ainsworth]] sufragista (EB 1885-1958)
# [[Laura Baena]] influencerra, ekintzailea (Malaga 1981)
# [[Laura Garcia Lorca]] museo zuzendaria (AEB 1953)
# [[Laura Vilagra]] politikaria (Bartzelona 1976)
# [[Leelah Alcorn]] gazte trans suizidatua (AEB 1997-2014)
# [[Leila Arab]] musikaria (Irain jatorriko britainiarra, 1971)
# [[Lillian Ngoyi]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika 1911-1980)
# [[Lina Sandell]] poeta, gospel ereserkigilea (Suedia 1832-1903)
# [[Lisa Mandel]] komikigile frantsesa (Marseilla, 1977)
# [[Loles Vives]] atleta (Bartzelona 1957)
# [[Lorena Peña]] politikaria, gerrillari ohia (Salvador 1955)
# [[Louisa Atkinson]] botanikari, ilustratzaile, idazle (Australia, 1834-1872)
# [[Louise Pearce]] patologoa (AEB, 1885-1959)
# [[Lourdes Muñoz]] ingeniaria, politikaria (Bartzelona 1969)
# [[Lucia Koch]] argazkilaria, artista garaikidea (Brasil, 1966)
# [[Luisa Villalta Gomez]] idazlea (Coruña 1957)
# [[Mabel Balfour]] sindikalista eta apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, XX. mendea)
# [[Manuela Igartua Olaechea]] farmazian doktorea (Irura, 1970)
# [[Mar%C3%ADa Luisa L%C3%B3pez Fern%C3%A1ndez]] botanikaria (Madrid 1940)
# [[Marcela Iacub]] abokatua, idazlea eta ikertzaile feminista (Buenos Aires, 1964)
# [[Margaret Aldersley]] sufragista, feminista (1851-1940)
# [[Margarita Borja]] poeta, dramagilea (Alacant 1942)
# [[Margarita Ledo Andion]] idazlea, zinemagilea (Lugo 1951)
# [[Mari Pau Dominguez]] kazetaria, idazlea ( Bartzelona 1963)
# [[Maria Amelia Braganzakoa]] Brasilgo printzesa (Paris 1831-Madeira 1853)
# [[Maria Antonia Massanet Mayol]] poeta (Mallorca 1980)
# [[Maria Antonia Sanchez Escalona]] artista (Madril 1941)
# [[María Belén Morales]] eskultorea eta margolaria (Tenerife, 1928-2016)
# [[Maria Castellano Arroyo]] medikua (Jaen 1948)
# [[María de la Candelaria]] Tzeltalko Matxinadaren buruzagia (Mexiko, 1698-1716)
# [[Maria de Nati]] aktorea (Madril 1997)
# [[Maria Denis]] aktorea (Argentina 1916- Italia 2004)
# [[Maria Elvira Pombo Holguin]] diplomazialaria (Kolonbia 1960)
# [[Maria Eugenia Rito]] vedettea (Argentina 1975)
# [[María Fernanda Campa Uranga]] geologoa, aktibista (Mexiko, 1940-2019)
# [[María Gainza]] idazlea (Buenos Aires, 1975)
# [[Maria Jose Saez Carrasco]] kazetaria (Madril 1965)
# [[Maria Lionza]] jainkosa (Venezuela 1802)
# [[Maria Lopez Sandez]] filologoa, idazlea (Lugo 1973)
# [[Maria Luisa Prada Sarasua]] idazlea (Asturias XX. mendea)
# [[Maria Marchant]] hezitzailea, politikaria (Txile 1904-1990)
# [[Maria Nikolaevna O’Rourke]] presoa, hilketa eragilea (Errusia 1877-Argentina 1949)
# [[Maria Nikolaievna Romanova (1899-1918)]] Dukesa Handia (Errusiar Inperioa)
# [[Maria Rosa Fugazot]] aktorea (Argentina 1942)
# [[Maria Rosa Yorio]] rock kantautorea (Argentina 1954)
# [[Maria Thereza Alves]] artista (Brasil, 1961)
# [[Maria Vicente]] atleta (Bartzelona 2001)
# [[Mariam Hernandez]] aktorea (Fuerteventura 1981)
# [[Mariam Shahriar]] film zuzendaria (Iran XX. mendea)
# [[Marta Aledo]] aktorea (Madril 1978)
# [[Marta Galimany]] atleta (Tarragona 1985)
# [[Mary Ann Aldham]] sufragista (Erresuma Batua, 1858-1940)
# [[Mary Carson Breckinridge]] erizaina, emagina (AEB, 1881-1965)
# [[Mary Gawthorpe]] sufragista (Erresuma Batua, 1881-1973)
# [[Mary Sophia Allen]] sufragista, policia (Britainia, 1878-1964)
# [[Maya Erskine]] aktorea (AEB 1987)
# [[Maya Mihindou]] Gabongo ilustratzaile, argazkilari eta kazetaria (Libreville, 1984)
# [[Michela Belmonte]] aktorea (Italia 1925- Alacant 1978)
# [[Michele Mouton]] rally pilotua (Frantzia 1951)
# [[Milena Busquets]] idazlea eta kazetaria (Bartzelona, 1972)
# [[Miri Perez-Cabrero]] aktorea, sukaldaria ( Bartzelna 1993)
# [[Mischa Bredewold ]] txirrindularia (Herbehereak 2000)
# [[Mónica Mayer]] artista eta arte krikikaria (Mexiko, 1954)
# [[Montserrat del Amo]] idazlea (Madril 1927-2015)
# [[Nancy Astor]] lehen emakumea parlamentu britainiarrean (1879-1964)
# [[Natalia Rodriguez (aktorea)]] (Madril 1992)
# [[Natascha Kampusch]] ume bahitua (Austria 1998)
# [[Nazhūn bint al-Qalā'iyya]] poeta (Al-andalus XII. mendea)
# [[Nelly Kaplan]] idazlea (Buenos Aires, 1931-Suitza, 2020)
# [[Neus Aguado]] poeta, kazetaria, literatura kritikaria (Argentina, 1955)
# [[Nicolasa Montt de Marambio]] poeta (Txile 1857-1924)
# [[Nuria Amat]] idazlea ( Bartzelona 1950)
# [[Nuria Montserrat Pulido]] bioingeniaria (Bartzelona 1978)
# [[Oda Krohg]] margolaria (Norvegia 1860-1935)
# [[Paola Cortellesi]] aktorea (Italia 1973)
# [[Paola Rojas]] kazetaria (Mexiko 1976)
# [[Paz Márquez Benítez]] idazlea (Filipinak,
# [[Petra Delicado]] literatura pertsonaia, inspektorea
# [[Phyllis Smith]] aktorea (AEB 1952)
# [[Pilar Carbonero Zalduegi]] ikertzailea (Marokoko protektoratua, 1942)
# [[Pilar de Francisco]] kazetaria, umorista (Madril XX. mendea)
# [[Qiu Zhu]] margolaria (Ming dinastiako txinatarra)
# [[Rachel Reeves]] politikaria (EB 1979)
# [[Rahima Moosa|Rahina Moosa]] apartheidaren aurkako politikaria (Hegoafrika, 1922-1993)
# [[Raisa Smetanina]] iraupen-eskiatzailea (Errusia 1952)
# [[Rekha]] aktorea (India 1954)
# [[Rocio Madrid]] aktore, tb aurkezlea (Malaga 1978)
# [[Rocio San Miguel]] abokatua, aktibista desagertua (Venezuela 1966)
# [[Rocio Santa Cruz]] kultur kudeatzailea (Coruña 1967)
# [[Rocio Vieitez Ferro]] itzultzailea (Pontevedra 1975)
# [[Rosalind Eleazar]] aktorea (EB 1982)
# [[Rosalind Fox Solomon]] argazkilaria (AEB 1930)
# [[Rosalinda Celentano]] aktorea (Italia 1968)
# [[Rosario Valcárcel]] poeta, eleberrigilea (Kananaria Handiko las Palmas, 1949)
# [[Rose Frisch]] zientzialari aitzindaria ( AEB 1918-201519)
# [[Rozenn Milin]] kazetaria (Frantzia, 1960)
# [[Sabina Puertolas]] sopranoa (Zaragoza 1973)
# [[Sahraa Karimi]] dokumentalgilea (Iran/Afganistan 1983)
# [[Sandra Golpe]] kazetaria (Cádiz 1974)
# [[Saridjah Niung]] musikaria, artista (Indonesia 1908-1993)
# [[Selina Cooper]] sufragista (Britainia
# [[Shobhaa De]] idazlea (India 1948)
# [[Shygirl]] DJ (EB 1992)
# [[Silvia Orriols]] politikaria (Girona 1984)
# [[Simona Izzo]] film zuzendaria (Italia 1953)
# [[Sira Rego]] politikaria (Vañentzia 1973)
# [[Sophia Williams-De Bruyn|Sophia Williams de Bruyn]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, 1938)
# [[Susana Gomez Castaño]] musikaria, ekintzailea (Kolonbia 1984)
# [[Sushmita Sen]] aktorea, Miss Unibertso (India 1975)
# [[Susie Porter]] aktorea (Australia 1971)
# [[Suzanne Lacy]] artista (AEB, 1945)
# [[Teresa Rivero]] 1. Emakume-presidente futbolean (Cádiz 1935)
# [[Teresa Shaw]] Idazle, itzultzaile (Uruguai-Bartzelona, 1951)
# [[Theresa Garnett]] ekintzaile sufragista (Erresuna Batua, 1888-1966)
# [[Valentine Penrose]] idazle eta margolaria (Frantzia, 1898-1978)
# [[Vicenta Fernandez-Montesinos]] idazlea (Granada 1930-Madril 2023)
# [[Vicky Luengo]] aktorea (Mallorca 1990)
# [[Victoria Lomasko]] marrazkilaria (Errusia, 1978)
# [[Vidya Balan]] aktorea, abeslaria (India 1979)
# [[Violet Aitken]] sufragista (Erresuma Batua, 1886-1987)
# [[Virginia Giuffre]] sexu-biktima (AEB/Australia 1983)
# [[Virginie Ancelot]] idazlea eta pintorea (Dijon, 1792-Paris, 1875)
# [[Wilma Labate]] film zuzendaria, gidoilaria (Italia 1949)
# [[Zheng Qinwen]] tenislaria (Txina 2002)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''otsaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Casilda Ampuero]] '''SORTUA''' Fronte eta Ospitaleen zuzendaria (San Vicente de la Barquera, 1906-1978)
# [[Conchita Bustinduy]] '''SORTUA''' erraketista (Berriatua, 1927)
# [[Mercedes Herrán]] '''SORTUA''' haur saltzailea (?-Bilbo, 2002)
# [[Aurora Gómez Urrutia]] '''SORTUA''' ekintzaile errepublikarra (Obanos, 1914-Iruñea, 1975)
# [[Adela Tarifa Fernández]] historialaria, ikertzailea (Granada 1949)
# [[Africa Fanlo]] ilustratzailea (Bartzelona, 1972)
# [[Agnes Arber]] botanikaria (Erresuma Batua, 1879-1960)
# [[Ai Yazawa]] mangaka japoniarra (Osaka, 1967)
# [[Alice Henry]] sufrafista (Australia, 1857-1943)
# [[Alicia Dickenstein]] matematikaria (Argentina, 1955)
# [[Aliya Moldagulova]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1925-1944)
# [[Amanda Marsalis]] argazkilaria, film zuzendaria (AEB, XX. mendea)
# [[Ana Bustelo]] editorea eta itzultzailea (Paris, 1964)
# [[Ana de la Cueva]] ekonomialaria (Madril 1966)
# [[Ana María Bejarano Escanilla]] itzultzailea (Salamanca, 1959)
# [[Ana María Campos]] heroia ( Venezuela 1796-1828)
# [[Ana Miralles|Ana Mirelles]] komikigilea eta ilustratzailea (Madril, 1959)
# [[Ana Requena]] kazetaria, blogaria (Madril 1984)
# [[Anabel Flores Salazar]] kazetaria (Mexiko 1984-2016)
# [[Andrea Motis]] musikagilea, tronpeta jolea, jazz kantaria (Bartzelona 1995)
# [[Angeles Mastretta]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1949)
# [[Ann Chapman]] limnologoa (Zeelanda Berria, 1937-2009)
# [[Anna Cardús Flaqué]] saskibaloi arbitroa (Bartzelona 1970)
# [[Anna Casanovas|Anna Casanova]] idazlea (Bartzelona, 1975)
# [[Anna Petronella van Heerden]] ginekologoa, sufragista (Hegoafrika 1887- 1975)
# [[Anne Teuf]] ilustratzaile eta komikigile frantsesa (Aspach-le-Haut, 1964)
# [[Annie MacDonald Langstaff]] legelaria, (Kanada,
# [[Antoinette Blackwell]] idazlea eta gizarte ekintzailea (AEB, 1825-1921)
# [[Arantxa Aguirre Carballeira]] dokumentalgilea, gidoilaria (Madril 1958)
# [[Arca (abeslaria)]] (Venezuela/Bartzelona 1989)
# [[Arcelia Ramirez]] aktorea (Mexiko 1967)
# [[Arja Kajermo|Arja Kajerno]] komikigilea (1949)
# [[Arlene Harris]] aktorea (Kanada 1896-AEB 1976)
# [[Arlene Harris]] enpresaburua, asmatzailea (AEB 1948)
# [[Åsa Grennvall|Assa Grennavall]] komikilaria (Suedia, 1973)
# [[Barbara Morgenstern]] elektronika-abeslaria, ekoizlea (Alemania 1946)
# [[Barbara Saavedra]] biologoa (Txile 1967)
# [[Begoña Lolo]] musikologoa (Madril 1958)
# [[Begoña San Jose ]] sindikalista (Segovia 1949)
# [[Begoña Torres]] kultur kudeatzailea (Madril XX. mendea)
# [[Belen Atienza Azcona]] film ekoizlea (Madril 1970)
# [[Bella Guerin]] sufragista eta ekintzaile (Australia, 1858-1923)
# [[Bibi Bourelly]] egile abeslaria (Berlin/AEB 1994)
# [[Blanche Feillet-Hennebutte]] margolaria eta litografoa (1815-1886)
# [[Bodil Schmidt-Nielsen]] fisiologoa (Danimarka-AEB, 1918-2015)
# [[Bríet Bjarnhéðinsdóttir]] politikaria (Islandia, 1856-1940)
# [[Carlota Guerrero]] argazkilaria, zinemagilea (Bartzelona 1989)
# [[Carmen Armendariz]] ekoizlea (Mexiko 1946)
# [[Carolina_Caycedo]] diziplina anitzeko artista (London, 1978)
# [[Catherine Helen Spence]] idazlea, kazetaria, sufragista (Australia, 1829-1910)
# [[Chus Tudelilla]] arte-kudeatzailea (Logroño 1961)
# [[Claire Tomalin]] kazetaria, biografoa (Londres 1933)
# [[Clara Giveen]] sufragista (Irlanda, 1887-1967)
# [[Clara Segura]] aktorea (Bartzelona 1974)
# [[Claudia Malagelada]] aktorea, dantzaria (Bartzelona 2007)
# [[Cristina Gutiérrez (pilotua)]] (Burgos 1991)
# [[Cristina Huete (ekoizlea)]] (Brasil/Espainia XX. mendea)
# [[Diana Athill]] editore, idazle, nobelagile (Londres, 1917-2019)
# [[Doaa el-Adl]] karikaturegilea (Egipto, 1979)
# [[Dolores Hayden]] arkitektoa, historialaria, poeta (AEB, 1945)
# [[Dorothe Engelbretsdotter]] poeta (Norvegia, 1634-1716)
# [[Draga Ljo%C4%8Di%C4%87]] medikua, feminista (Serbia, 1855-1926)
# [[Edwidge Danticat]] idazlea (Haiti/AEB 1969)
# [[Eileen Mary Casey]] sufragista (Australia 1881- 1972)
# [[Elin Wallin|Elin Walin]] artista (Suedia, 1884-1969)
# [[Eliza Ritchie|Eliza Ritche]] sufragista eta filosofoa (Kanada, 1856-1933)
# [[Elizabeth Avery Meriwether]] idazle, sufragista (AEB, 1824-1916-)
# [[Ellen Allien]] DJ (Alemania 1968)
# [[Ellen Ternan]] aktorea (EB 191839-1914)
# [[Elvira Sastre]] poeta, itzultzailea (Segovia 1992)
# [[Emma Miller]] sufragista (EB 1839-Australia 1927)
# [[Esperanza Mendoza Holgado]] saskibaloi arbitroa (Caceres 1983)
# [[Ethel Sargant]] botanikaria (Erresuma Batua, 1863-1918)
# [[Eva Valiño]] soinu teknikaria (Bartzelona 1969)
# [[Fanny Brice]] aktorea ( AEB 1891-1951)
# [[Fatimah Tuggar ]] artista (Nigeria 1967)
# [[Flora de Pablo]] medikua, ikertzailea (Salamanca, 1952)
# [[Florence Lawrence]] aktorea, asmatzailea (Kanada-AEB, 1886-1938)
# [[Fran%C3%A7oise Brauner]] medikua (Austria-Frantzia, 1911-2000)
# [[Františka Plamínková]] kazetaria, feminista, politikaria (Txekia, 1875-1942)
# [[Gabriela Gonz%C3%A1lez]] fisikaria (Argentina, 1965)
# [[Gabriele Schor]] publizista, bildumagilea (Austria 1961)
# [[Garcia Botikaria]] zientzia dibulgatzailea (Cuenca 1995)
# [[Geneviève Thiroux d'Arconville]] idazlea, zientzialaria (Frantzia 1720-1805)
# [[Gertrude Blanch]] matematikaria (Polonia-AEB, 1897-1996)
# [[Gertrude Caton Thompson]] arkeologoa (Britainia Handia, 1888-1985)
# [[Giorgia Marras]] Komikigile eta ilustratzaile franko-italiarra (Genova, 1988)
# [[Giulia Tamayo Leon]] abokatua, aktibista (Peru 1958- Uruguai 2014)
# [[Griselda Pascual i Xufré]] matematikaria (Bartzelona, 1926-2001)
# [[Hedwig Dohm]] idazlea (Alemania 1831-1919)
# [[Helen Frankenthaler]] margolaria (AEB, 1928-2011)
# [[Helene Funke]] margolaria (Alemania,1869-1957)
# [[Henrietta Dugdale]] sufragista (Londres 1827- Australia 1918)
# [[Hiromu Arakawa]] mangaka japoniarra (Tokachi, 1973)
# [[Irene Manton]] botanikaria (Erresuma Batua, 1904-1988)
# [[Irene Stegun]] matematikaria (AEB, 1919-2008)
# [[Irma Thomas]] soul abeslaria (AEB 19)41
# [[Irma Wyman]] ingeniari informatikoa (AEB, 1928-2015)
# [[Isabel Muñoz (argazkilaria)]] (Bartzelona/Madril 1951)
# [[Isabel Tajahuerce Ángel]] irakaslea, ikertzailea (Soria 1960)
# [[Jantina Tammes]] botanikaria (Herbehereak, 1871-1947)
# [[Jeanne Demessieux]] piano-jotzaile, organo-jotzailea (Frantzia, 1921-1968)
# [[Jenny Saville]] margolaria (Britainia, 1970)
# [[Jessica Bennett]] kazetaria, blogaria (AEB 1981)
# [[Jorja Smith]] kantautorea (EB 1997)
# [[Josiane Balasko]] aktorea, zuzendaria, gidoigilea (1950)
# [[Judi Chamberlin]] aktibista (AEB 1944-2010)
# [[Judith Scott (artista)|Judith Scott]] artista (Ohio, 1943-2005)
# [[Kali Uchis]] kantautorea (AEB 1994)
# [[Karo Moret Miranda]] historialaria, ikertzailea (Kuba,...)
# [[Kate Lilley]] poeta (Australia, 1960)
# [[Kate Perugini]] margolaria (EB 1839-1929)
# [[Kehlani]] egile abeslaria (AEB 1995)
# [[Kenia Os]] abeslaria, youtuberra (Mexiko 1999)
# [[Lais Korintokoa]] hetera (Grezia K.a V. mendea- K.a. IV. mendea)
# [[Lala Huete]] figuringilea (Brasil/Espainia 1957)
# [[Laura Lechuga]] kimikaria, ikerlaria (Sevilla 1962)
# [[Lilli Hornig]] kimikaria (Txekoslovakia-AEB, 1921-2017)
# [[Liv Strömquist]] komikigilea (Suedia, 1978)
# [[Louisa Lawson]] idazlea, poeta, sufragista (Australia, 1848-1920)
# [[Louise Brealey]] aktorea (EB 1979)
# [[Ludwika Paleta]] aktorea (Polonia/Mexiko 1978)
# [[Lulu Roman]] komediantea, abeslaria (AEB 1946)
# [[Lynn Fontanne]] aktorea (EB 1887- AEB 1983)
# [[Mabel Sharman Crawford]] abenturazale eta idazlea (Irlanda, 1820-1912)
# [[Madhuri Dixit]] zinema aktorea (India, 1967)
# [[Maevia Noemí Correa]] botanikaria (Argentina, 1914-2005)
# [[Manuela Sambo]] artista (Angola/Alemania 1964)
# [[Margarida Castells]] itzultzailea (Bartzelona, 1962)
# [[Margie Sudre]] Frantziako politikaria (Vinh, 1943)
# [[Marguerite Jeanne Carpentier]] eskultorea (Paris 1886-1965)
# [[Maria Angeles Querol]] historialaria (Badajoz 1948)
# [[María Calcaño]] poeta (Venezuela 1906-1956)
# [[María Eduarda Barjona de Freitas]] kazetaria, kritikaria (Portugal 1882-1952)
# [[Maria Fyodorovna Zibold]] medikua (Serbia, 1849-1939)
# [[Maria Jose Toro Nozal]] zientzialaria (Zamora 1957)
# [[Maria Pia Timon]] etnologoa (Cáceres 1954)
# [[Maria Polivanova]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1922-1942)
# [[María Rosa Urraca Pastor]] karlista eta falangista (Madril, 1900-Bartzelona, 1984)
# [[Maria Sainz Martin]] medikua (Badajoz 1953)
# [[Maria Schwarz]] arkitektoa (Alemania 1956)
# [[Maria Silva]] aktorea (Palentzia 1941-Madril 2023)
# [[Maria Tena]] idazlea, kultur kudeatzailea (Madril 1953)
# [[Maria Teresa Salazar Bermudez]] kimikari aitzindaria (Badajoz 1909-Madril 1982)
# [[Maria Vazquez]] aktorea (Galizia 1979)
# [[María Vinyals|Marina Vinyals]] idazlea eta artikulugilea (Galizia, 1875-1942)
# [[Maria von Linden]] bakteriologo, zoologo (Alemania, 1869-1936)
# [[Maribel Domenech]] artista (Valentzia 1951)
# [[Marilou Berry]] aktorea (Frantzia, 1973)
# [[Marina Picasso]] idazlea (Frantzia, 1950)
# [[Marina Raskova]] pilotua (Sobiet Batasuna, 1912-1943)
# [[Marjorie Courtenay-Latimer]] naturalista (Hegoafrika, 1907-2004)
# [[Marjorie Hasler]] sufragista (Irlanda, 1887-1913)
# [[Marlene Engelhorn]] aktibista, filantropoa (Austria 1992)
# [[Marta Carazo]] kazetaria ( Madril 1973)
# [[Martha Carrillo]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1966)
# [[Mary Ann Hilliard]] erizaina eta sufragista (Irlanda, 1860-1912)
# [[Mary Galway]] sufragista eta sindikalista (Irlanda, 1864-1928)
# [[Mary J. Blige]] abeslaria (AEB 1984)
# [[Mary Lee]] sufragista (Australia, 1821-1909)
# [[Mary Martin]] aktorea (AEB 1913-1990)
# [[Mary Richardson]] sufragista (Kanada, 1889-1961)
# [[Mary-Dell Chilton]] biologoa (AEB, 1939)
# [[Mati Diop]] aktore eta zuzendaria (Paris, 1982)
# [[Maya Zankoul]] artista bisuala, blogaria (Libano, 1986)
# [[Maybanke Anderson]] sufragista (Australia, 1845-1927)
# [[Merce Paloma]] jantzi diseinatzailea (Bartzelona 1964)
# [[Mercedes Valdivieso]] idazlea (Txile 1924-1993)
# [[Mihri Müşfik Hanım]] margolaria (Turkia, 1886-1954)
# [[Miluca Sanz]] musikaria, artista (Segovia 1956)
# [[Minna Sundberg]] ilustratzailea (Suedia, 1990)
# [[Miss Kittin]] DJ (Frantzia 1973)
# [[Mónica Oriol Icaza]] enpresaria (Madril, 1961))
# [[Muriel Douru]] komikigile, idazle eta ekintzaile frantsesa (1976)
# [[Muriel Matters]] kazetaria, sufragista (Australia, 1817-1969)
# [[Nadia Khiari]] komikigilea eta irakaslea (Tunisia, 1973)
# [[Natalia Carbajosa]] idazlea eta itzultzailea (Puerto de Santa Maria, 1971)
# [[Natalia Kovxova|Natalia Kovxva]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1920-1942)
# [[Natalka Bilotserkivets]] poeta eta iraultzailea (Ukraina, 1954)
# [[Nh. Dini]] idazle feminista (Indonesia 1936-2018)
# [[Nieves López Martínez]] paleontologoa (Burgos, 1949-2010)
# [[Ninnan Santesson]] eskultoregilea (Suedia, 1891-1969)
# [[Noemí Zaritzky]] ingeniari kimikoa (Argentina, 1951)
# [[Norio Sakurai]] mangaka(Japonia)
# [[Núria Tamarit Castro]] irudigilea (Castelló 1993)
# [[Odile Schweisguth]] medikua (Frantzia 1913-2002)
# [[Olivia Mandle]] ingurumen aktibista (Bartzelona 2007)
# [[Pati Chapoy]] kazetaria (Mexiko 1949)
# [[Peggy McCay]] aktorea (AEB 1927-2018)
# [[Pilar Landeira Guerrero]] saskibaloi arbitroa (Madril 1959)
# [[Polina Osipenko]] hegazkinlari heroia (Sobietar Batasuna, 1907-1939)
# [[Power Paola]] komikigilea (Ekuador, 1977)
# [[Ptazeta]] rap kantugilea (Kanariak 1996)
# [[Regina Silveira]] artista eta unibertsitateko irakaslea (Brasil, 1939)
# [[Remedios Sanchez]] idazlea, ikertzailea (Bartzelona 1975)
# [[Rita Payes]] musikagilea, tronboi jolea, jazz kantaria (Bartzelona 1999)
# [[Roser Berdagué]] itzultzailea (Katalunia, 1929)
# [[Rosina Gomez Baeza]] kultur kudeatzailea (Asturias 1941)
# [[Safia Farhat]] artista (Tunisia, 1924-2004)
# [[Sara Becker (aktorea)]] (Txile 2002)
# [[Sara Fratini]] ilustratzailea (Venezuela, 1985)
# [[Semiramis Gonzalez]] historialaria (Asturias 1988)
# [[Serena Lake]] predikatzailea, sufragista (Australia, 1842-1920)
# [[Sheila Tobias]] administratzaile, idazle (AEB, 1935-2021)
# [[Sita Abellan]] DJ, modeloa (Murtzia 1993)
# [[Sofia Coll]] kantari, dantzari, aktorea (Bartzelona 1999)
# [[Sophie Bryant]] matematikaria (Erresuma Batua, 1850-1922)
# [[Sybille Bedford]] idazlea, kazetaria (Alemania 1911-EB 2006)
# [[Sylvia Earle]] ozeanografoa (AEB 1935)
# [[Tatiana Proskouriakoff]] arkeologo, etnologo (Errusia-AEB, 1909-1985)
# [[Teyana Taylor]] abeslaria, dantzaria, aktorea (AEB 1990)
# [[Tomasa Tito Condemayta]] independentziaren aitzindaria, heroia (Peru 1740-1781)
# [[Tracey Rose]] artista (Hegoafrika 1974)
# [[Valentina Borok]] matematikaria (Ukraina, 1931-2004)
# [[Valentina Grizodubova]] hegazkinlari heroiak (Sobietar Batasuna, 1909-1993)
# [[Vanessa Ciangherotti]] aktorea (Mexiko 1974)
# [[Vanessa Nakate]] klima-aktibista (Uganda, 1996)
# [[Vinciane Despret]] filosofoa (Belgika 1959)
# [[Wangechi Mutu]] artista (Kenya/AEB 1972)
# [[Whitney Wolfe Herd]] enpresaburua, ekintzailea (AEB 1989)
# [[Xulia Vicente]] irudigilea (Coruña 1993)
# [[Yasmina Alcaraz Moreno]] saskibaloi arbitroa (Girona 1989)
# [[Yelizaveta Chaikina]] partisanoa (Sobiet Batasuna, 1918-1941)
# [[Yevdokia Bershanskaia]] hegazkinlaria (Sobietar Batasuna, 1913-1982)
# [[Yvonne Sylvain]] medikua (Haiti, 1907-1989)
# [[Zdenka Braunerová]] margolaria (Txekia, 1858-1934)
# [[Zeina Abirached]] komikigilea, ilustratzailea (Beirut, 1981)
# [[Ziba Ganiyeva]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1923-2010)
# [[Alice Abadam]] sufragista (GAles, 1856-1940)
# [[Lila Avilés|Lila Aviles]] zinema zuzendaria (Mexiko, 1982)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''urtarrila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aintzane Uria]] ef--'''SORTUA''' abeslaria, soinularia (Durango, 1979)
# [[Fatmana Binta]] ----'''SORTUA''' sukaldaria (Sierra Leona, 1984)
# [[Izaro Oliveira]] ef--'''SORTUA''' txirrindularia (Ermua 2005)
# [[Mari Carmen Montoya Azkuna]] --ef'''SORTUA''' farmazialaria (1926-2024)
# [[Gloria Zuazola]] --ef'''SORTUA''' (Uruguai, 1966-2024)
# [[Itsaso Gangoitia]] ----'''SORTUA''' lasterkaria, euskara teknikaria (Abadiño 1988)
# [[Paquita Bretos Andueza]] ----'''SORTUA''' mendizalea, ateoa, komunista (Pasaia, 1927)
# [[Larraitz Amezaga del Fango]] ----'''SORTUA''' endometrosiaren buruzko liburuaren egilea (Donostia, 1990
# [[Erkuden Txokarro]] ----'''SORTUA''' (Iruñea, 1974)
# [[Ru´a Zimawi|Ru´a Rimawi]] ----'''SORTUA''' (Zisjordania, 1998)
# [[Nora Botero]] ----'''SORTUA''' irakaslea, ikertzailea (Kolonbia , ?)
# [[Auxi Díaz]] ef--'''SORTUA''' magistratua (Kanaria Handia 1967)
# [[María Isabel Gutiérrez Velasco]] --ef'''SORTUA''' prostituta (Santander, ? - Basauriko espetxea, 1977))
# [[Begoña Vesga]] ef--'''SORTUA''' ekintzaile, feminista, politikaria (Burgos, Ermua, 1951)
# [[Beatriz Arizaga Bolunburu]] ef--'''SORTUA''' historialaria (Eibar, 1951)
# [[Maialen Etxart Salaberri]] ----'''SORTUA''' irakaslea (Isturitze, 1978)
# [[Sara Oceja Salazar]] ef--'''SORTUA''' arkitektua eta politikaria (Durango, 1970)
# [[Paula Bronstein]] fotokazetaria (AEB, XX. mendea)
# [[Edith Hirsch Luchins]] efef matematikaria (Polonia-AEB, 1921-2002)
# [[Annie Montague Alexander]] paleontologo, filantropoa (AEB, 1867-1950)
# [[Carol Guzy]] ef-- argazkilaria (AEB, Pensilvania, 1956)
# [[Ladislava Bakanic]] gimnasta (New York, 1924)
# [[Julia Kavanagh|Julia Kavabagh]] idazlea (Irlanda, 1824-1877)
# [[Nelly Bodenheim|Nelly Bodenneim]] ilustratzailea (Herbehereak, 1874-1951)
# [[Hamideh Kheirabadi]] aktorea (Irlanda, 1924-2010)
# [[Dorothy Cayley]] mikologoa (Sri Lanka, 1874-1955)
# [[Maria Mauban]] aktorea (Marsella, 1924-2014)
# [[Kate Lester]] aktorea (Ingalaterra, 1857-1924)
# [[Dorothea Wolbert]] aktorea (AEB, 1874-1958)
# [[Gré de Jongh]] lasterketaria (Herbehereak, 1924-2002)
# [[Vera Molnár]] artista (Hungaria, 1924-2023)
# [[Elena Cernei]] mezzo-sopranoa (Errumania, 1924-2000)
# [[Hrytsko Hryhorenko]] poeta eta itzultzailea (Ukrainia, 1867-1924)
# [[Claudine Dupuis]] aktorea (Frantzia, 1924-1991)
# [[Annelise Hovmand]] zinema-zuzendaria (Danimarka, 1924-2016)
# [[Conradine Birgitte Dunker]] idazlea (Norvegia, 1780-1866)
# [[Beatrice Chebet]] atleta (Kenya 2000)
# [[Tsigie Gebreselama]] atleta (Etiopia 2000)
# [[Dawit Seyaum]] atleta (Etiopia 1996)
# [[Shannon Rowbury]] atleta (AEB 1984)
# [[Lisa Dobriskey]] atleta (EB 1983)
# [[Adela Pankhurst]] sufragista, aktibista politikoa (EB 1885-Australia 1961)
# [[Minnie Baldock]] sufragista (EB 1864-1954)
# [[Adelaide Knight]] sufragista (EB 1871-1950)
# [[Christian Jollie Smith]] abokatu ekintzailea (Australia 1885-1963)
# [[Margaret Bondfield]] politikaria, aktibista (EB 1873-1953)
# [[Louisa Martindale]] zirujaua (EB 1872-1966)
# [[Louisa Martindale (feminista)]] sufragista, aktibista (EB 1839-1914)
# [[Hilda Martindale]] funtzionarioa, idazlea (EB 1875-1952)
# [[Cicely Hamilton]] dramagilea, aktorea (EB 1872-1933)
# [[Dora Montefiore]] zirujaua (EB 1872-1966)
# [[Kelly Holmes]] atleta (EB 1970)
# [[Mary Rand]] atleta (EB 1940)
# [[Alemitu Tariku]] atleta (Etiopia 2000)
# [[Shelby Houlihan]] atleta (AEB 1993)
# [[Manuela M. Veloso]] irakaslea, robot-ikertzailea (Lisboa 1957)
# [[Lua Ribeira]] argazkilaria (Coruña, 1986)
# [[Cristina de Middel]] argazkilaria (Alacant, 1979)
# [[María Garay]] tango abeslaria (Argentina, 1941)
# [[Anna Gottlieb]] abeslaria (Viena, 1774-1856)
# [[Hou Bo]] argazkilaria (Txina, 1924-2017)
# [[Montserrat Ubach Tarrés]] espeleologoa aitzindaria (Bartzelona XX. mendea)
# [[Rocío Verdejo García]] artista plastikoa, argazkilaria (Granada 1982)
# [[Olinpia Velasco]] artista bisuala, argakilaria ( Granada 1970)
# [[Ana Vaz]] film zuzendaria, artista (Brasil 1982)
# [[Sara Ramo]] artista bisuala (Madril/Brasil 1975)
# [[Ann Packer]] atleta (EB 1942)
# [[Tatiana Tomashova]] atleta (Errusia 1975)
# [[Svetlana Masterkova]] atleta (Errusia 1968)
# [[Denise Lewis]] atleta (EB 1972)
# [[Sally Gunnell]] atleta (EB 1966)
# [[Eladia Blázquez]] abeslaria (Argentina, 1931-2005)
# [[Zanele Muholi]] artista eta aktibista (Hegoafrika, 1972)
# [[Eva Nogales]] biofisikaria (Colmenar Viejo, 1965)
# [[Ana María Muñoz Amilibia]] arkeologoa (Donostia-Madril, 1932-2019)
# [[Farshid Moussavi]] arkitektoa (Iran/Britainia 1965)
# [[Roma Agrawal]] egitura-ingeniaria (India/EB 1983)
# [[Francine Houben]] arkitektoa (Herbehereak 1955)
# [[Beverly Willis]] arkitektoa (AEB 1928-2023)
# [[Jolanda Ceplak]] atleta (Eslovenia 1976)
# [[Hasna Benhasi]] atleta (Maroko 1978)
# [[Fantu Worku]] atleta (Etiopia 1999)
# [[Karissa Schweizer]] atleta (AEB 1996)
# [[Phylis Smith]] atleta (EB 1963)
# [[Pilar Citoler]] dentista, arte bildumagilea (Zaragoza 1937)
# [[Mary Strong Clemens]] botanikaria (AEB, 1873-1968)
# [[Hortense Powdermaker]] antropologoa (AEB,1900-1970)
# [[Charlotte Abramow]] argazkilari eta bideogilea (Brusela, 1993)
# [[Judy Dater]] argazkilari feminista (AEB, 1941)
# [[Germaine Van Parys]] fotokazetaria (Belgika, 1893-1983)
# [[Alexandra Boulat]] fotokazetaria (Frantzia, 1962-2007)
# [[Ina Higgins]] baratzezaina, paisaia-arkitektoa (Irlanda 1860-Australia 1948)
# [[Nettie Palmer]] idazlea, kritikaria ( Australia 1885-1964)
# [[Vicenta Cortés Alonso]] artxibozaina, ikertzailea, irakaslea (Valentzia 1925-2021)
# [[María Eugenia Rodríguez Palop]] legelaria, politikaria ( Badajoz 1970)
# [[Marisa Rodríguez Palop]] kazetaria, korrespontsala (Badajoz 1966)
# [[Janeene Vickers]] atleta (AEB 1968)
# [[Sandra Farmer]] atleta (Jamaika/AEB 1962)
# [[Debra Flintoff-King ]] atleta (Australia 1960)
# [[Tatiana Ledovskaya]] atleta (Errusia 1966)
# [[Sandra Douglass Morgan]] abokatu, kirol-zuzendaria (Las Vegas 1978)
# [[Mary_Elliott_Hill]] kimikaria (AEB, 1907-1969)
# [[Naomi Parker]] langilea, modeloa (AEB, 1921-2018)
# [[Marica Andallón]] heroina (Oviedo, 1764-1848)
# [[Dana Ulery]] informatiba zientifikoa (AEB, 1938)
# [[Mary Cowden Clarke]] idazlea (Londres, 1809-Italia, 1898)
# [[Fili Chillón|Fili Chillon]] idazle eta eskultore (1918-2012)
# [[Claude Cahun|Claude CAhun]] artista (Frantzia, 1894-1954)
# [[Suzanne Malherbe|Susanne Malherbe]] argazkilaria, diseinatzaile (Frantzia, 1892-1972)
# [[Véronique de Viguerie|Veronique de Viguerie]] fotokazetaria (Frantzia, 1978)
# [[María Amelia Baltar]] abeslaria (Buenos Aires, 1940)
# [[Luz María del Castillo Fregoso]] kimikari-biologoa (Mexiko, 1926-1990)
# [[Li Fanghua]] fisikaria (Txina, 1932-2020)
# [[Elise Ottesen-Jensen]] kazetaria (Suedia, 1886-1973)
# [[Dina Vierny]] modeloa, arte-bildumagilea, museo-zuzendaria, erresistentzian ekintzaile (Errumania 1919-Paris 2009)
# [[Nina Kandinski]] mezenasa (Errusia 1896- Suitza 1980)
# [[Lily Pastré ]] filantropoa (Frantzia 1891-1974)
# [[Manuela Beltrán]] heroia (Kolonbia 724-1819)
# [[Marina Stepanova]] atleta (Errusia 1950)
# [[Linda Keough ]] atleta (EB 1963)
# [[Tracy Goddard]] atleta (EB 1969)
# [[Silvia Rieger]] atleta (Alemania1970)
# [[Katharine Merry]] atleta (EB 1974)
# [[Fahrelnissa Zeid]] artista (Turkia 1901-Jordania 1991)
# [[María Josefa Jiménez Cisneros]] arkeologoa (Cádiz. 1916-2002)
# [[Romina Ressia]] argazkilaria (Argentina, 1981)
# [[Emilie Bieber]] argazkilaria (Alemania, 1810-1884)
# [[Hildegard Jäckel]] argazkilaria (Alemania, 1903-1974)
# [[Alicia Márquez]] aktorea, vedetea (Argentina 1932-2004)
# [[Ethel Rojo]] aktorea, vedetea (Argentina, 1937-2012)
# [[Delphine Diallo]] argazkilaria
# [[Martha Cooper]] argazkilaria (AEB 1943)
# [[Lady Pink]] grafitigilea (AEB 1945)
# [[Thérèse Le Prat]] argazkilaria (1895-1966)
# [[Alice Cherki]] Aljeriako psikoanalista eta idazlea (1936)
# [[Carole Thibaut]] Franziako idazle, antzerki zuzendari eta aktorea (1969)
# [[Gerty Dambury]] Guadalupeko antzerkigile, nobelagile eta poeta frantsesa (1957)
# [[Adele Goldstine]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1920-1964)
# [[Marlyn Wescoff Meltzer]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1922-2008)
# [[Séraphine Louis ]] margolari autodidakta (Frantzia 1864-1942)
# [[Araceli Martínez Esteban]] politikaria (Guadalajara 1974)
# [[Natalia Sazanovich]] atleta (Bielorrusia 1973)
# [[Jane Flemming]] atleta ( Australia 1965)
# [[Ghada Shouaa ]] atleta (Siria 1972)
# [[Urszula Włodarczyk]] atleta (Polonia 1965)
# [[Eunice Barber]] atleta (Sierra Leona 1974)
# [[Natalya Roshchupkina]] atleta (Errusia 1978)
# [[Carmen Sarmiento]] Espainiako 1. emakume guerra korrespontsala (Madril 1944)
# [[Elena Projorova]] atleta (Errusia 1978)
# [[Karin Specht-Ertl]] atleta (Alemania 1974)
# [[Tiia Hautala]] atleta (Finlandia 1972)
# [[Süreyya Ayhan]] atleta (Turkia 1978)
# [[Hayley Tullett]] atleta (EB 1973)
# [[Olga Jegorova]] atleta (Errusia 1972)
# [[Bouchra Ghezielle]] atleta (Maroko/Frantzia 19)
# [[Janeth Jepkosgei]] atleta (Kenya 1983)
# [[Margarita Ponomariova]] atleta (Kazakhstan 1993-Errusia 2021)
# [[Olga Nazarova]] atleta (Errusia 1965)
# [[Yeveonde Middleton|Yevonde Middleton]] argazkilaria (Erresuma Batua, 1893-1975)
# [[Lea Ypi]] filosofo (Albania, 1979)
# [[Alicia Márquez]] aktoresa (ARgentina, 1923-2004)
# [[Françoise Demulder|Francoise Demulder]] argazkilaria (Frantzia, 1947-2008)
# [[Nélida Roca]] vedetea (Buenos Aires, 1929-1999)
# [[Catherine Stern]] psikologo, hezitzailea (Alemania-AEB, 1894-1973)
# [[Adrienne Clarke]] botanikaria (Australia, 1938)
# [[Alba Solís]] abeslaria (Argentina, 1927-2016)
# [[Isabel Ellsen]] argazkilaria (Frantzia, 1958-2012)
# [[Kate Barry]] argazkilaria (Britainia Handia, 1967-2013)
# [[Cécile DeWitt-Morette]] fisikaria, matematikaria (Frantzia, 1922-2017)
# [[Coline Serreau]] aktore, zuzendari eta gidoilari frantsesa (1947)
# [[Emilia Broomé|Emilia Broome]] politikari liberala, feminista eta bakearen aldeko aktibista (Suedia, 1866-1925)
# [[Tassin Hangbè]] Dahomeyko erregina-ordea (Benin, XVIII. mendea)
# [[Virginia Norwood]] fisikaria, militarra (AEB, 1927-2023)
# [[Renée Gailhoustet|Renee Gailhoustet]] arkitektoa (1929-2023)
# [[Julia Lermontova]] kimikaria (Errusia, 1847- 1919)
# [[Christine Spengler]] fotokazetaria (Frantzia, 1945)
# [[Dickey Chapelle]] argazkilaria (AEB, 1919-1965)
# [[Susan Meiselas]] argazkilaria (AEB, 1948)
# [[Rafia Zakaria]] feminista musulmana (Pakistan, 1977)
# [[Edna Paisano]] matematikaria, soziologoa (AEB, 1948-2014)
# [[Josepha Weber]] abeslaria, sopranoa (Alemania, 1758-1819)
# [[Aloysia Weber]] opera abeslaria (Alemania 1760-1839)
# [[Constanze Mozart]] abeslaria (Alemania, 1762-1842)
# [[Sophie Weber]] abeslaria (Alemania, 1763-1846)
# [[Cäcilia Weber]] Mozarten amaginerraba (Alemania, 1727-1793)
# [[Beatriz Bermúdez de Velasco]] mexikoko konkistatzailea (Espainia, XVI. mendea)
# [[Klara Dan von Neumann]] matematikaria (Hungaria, 1911-1963)
# [[Anna Murray Vail]] botanikaria (AEB, 1863-1955)
# [[Nieves Fariza]] irakaslea,sindikalista (1911-1975)
# [[Faten Hamama|Faten Hamana]] aktorea (Egipto, 1931-2015)
# [[Fanny Navarro]] aktorea (Argentina, 1920-1971)
# [[Zerrenda:Emakume argazkilariak|Emakume argazkilarien zerrenda]]
# [[Rose Wilder Lane]] kazetaria, idazlea (AEB 1886-1968)
# [[Isabel Paterson]] kazetaria, idazlea, filosofo politikoa (Kanada 1886-AEB 1968)
# [[Dilan Yeşilgöz-Zegerius]] politikaria (Turkia,Herbehereak 1967)
# [[Gema Igual ]] politikaria ( Santander 1973)
# [[Pilar Alegría]] politikaria (Zaragoza 1977)
# [[Maria Pinigina]] atleta (Kirgitistan 1958)
# [[Olga Brizgina]] atleta (Errusia/Ukraina 1963)
# [[Liudmila Dzhigalova]] atleta (Ukraina 1962)
# [[Sherri Howard]] atleta (AEB 1962)
# [[Denean Howard-Hill]] atleta (AEB 1964)
# [[Inga Fischer-Hjalmars]] fisikaria (Suedia, 1918-2008)
# [[Waltraut Seitter]] astronomoa (Alemania, 1930-2007)
# [[Amina (Zazzauko erregina)]] Zazzauko erregina (Nigeria, 1533-1610)
# [[Paulina Urrutia]] aktorea (Txile, 1969)
# [[Melissa Gilbert]] aktorea (AEB 1964)
# [[Sara Gilbert]] aktorea (AEB 1975)
# [[Skye McCole Bartusiak]] aktorea (AEB 1992-2014)
# [[Melissa Sue Anderson]] aktorea (AEB 1962)
# [[Katy Kurtzman]] aktorea (AEB 1965)
# [[Leslie Landon]] aktorea (AEB 1962)
# [[Jennifer Landon]] aktorea (AEB 1983)
# [[Alison Arngrim]] aktorea (AEB 1962)
# [[Charlotte Stewart]] aktorea (AEB 1941)
# [[Melissa Francis]] aktorea, kazetaria (AEB 1972)
# [[Susan Solomon]] kimikari atmosferikoa (AEB, 1956)
# [[Mounia Youssef]] argazkilaria (Libano-Togo, 1988)
# [[Felicia Abban]] argazkilaria (Ganna, 1935-2024)
# [[Emily Jacir]] artista plastikoa (Palestina, 1970)
# [[Sarah Waiswa]] argazkilaria (1980 hamarkada)
# [[Gihan Tubbeh]] argazkilaria (Peru, 1984)
# [[Isadora Romero]] argazkilaria (Ekuador, 1987)
# [[Jane Elizabeth Jones|Jane Elizabeth]] sufragista, abolinionista (AEB, 1813-1886)
# [[Aida Muluneh]] argazkilaria eta artista (Etiopia, 1974)
# [[Taslima Akhter]] argazkilaria (Bangladesh, 1974)
# [[Nezha Alaoui]] enpresaria eta argazkilaria (Maroko, 1982)
# [[Ann Oakley]] soziologoa
# [[Caroline List]] epailea (AEB-Austria 1964)
# [[Idoia Murga Castro]] irakaslea, ikertzailea (Madril 1983)
# [[Mónica García Gómez]] mediku, politikaria (Madril 1974)
# [[Ana Redondo]] legelaria, politikaria (Valladolid 1966)
# [[Lorraine Fenton ]] atleta (Jamaika 1973)
# [[Sabine Busch]] atleta (Alemania 1962)
# [[Kim Batten]] atleta (AEB 1969)
# [[Sandie Richards]] atleta (Jamaika 1968)
# [[Elise Cranny]] atleta (AEB 1996)
# [[Colleen Quigley ]] atleta (AEB 1992)
# [[Marcia Barbosa]] fisikaria (Brasil, 1960)
# [[Maria Matos]] aktorea, dramagilea (Lisboa 1886-1952)
# [[Ofelia Marques]] margolaria ( Lisboa 1902-1952)
# [[Mafalda Mouzinho de Albuquerque]] idazlea (Lisboa 1874-1952)
# [[Shalane Flanagan]] atleta (AEB 1981)
# [[Linet Masai]] atleta (Kenya 1989)
# [[Vivian Cheruiyot]] atletak (Kenya 1983)
# [[Sally Kipyego ]] atleta (Kenya 1985)
# [[Julia Petxonkina]] atleta (Errusia 1978)
# [[Lashinda Demus]] atleta (AEB 1983
# [[Colleen Farrington]] modeloa, abeslaria (AEB 1936-2015)
# [[Edelmira Inés Mórtola]] geologoa (Argentina, 1894-1973)
# [[Boushra Yahya Almutawakel|Bousha Yahya]] argazkilaria (Yemen, 1969)
# [[Nikab]]
# [[Anna Hints]] zinema zuzendaria (Estonia, 1982)
# [[Pia Arke]] argazkilaria (Groenlandia, 1958-2007)
# [[Nina Byers]] fisikaria (AEB, 1930-2014)
# [[Genoveva Dawson]] botanikaria (Argentina, 1918-2012)
# [[Astrid Cleve]] botanikaria, kimikaria (Suedia, 1875-1968)
# [[Audrey_Richards]] Britaniako antropologa (London, 1899-1984)
# [[Anush Babajanyan]] fotokazetaria (Armenia
# [[Louise Abel]] argazkilaria (Norvegia, 1841-1907)
# [[Carolina Henriette Mac Gillavry]] kimikaria (Holanda, 1904-1993)
# [[Hilaria Supa]] indígena, aktibista (Peru 1957)
# [[Maria Sumire]] abokatu, politikaria (Peru 1951)
# [[Claudia Coari]] politikaria (Peru 1967)
# [[Juana Huancahuari]] nekazaria, politikaria (Peru 1969)
# [[Yaneth Cajahuanca]] ingeniaria, politikaria (Peru 1971)
# [[Nancy Obregon]] politikaria (Peru 1970)
# [[Elsa Malpartida]] politikaria (Peru 1961ç-2022)
# [[Karibu]] GKE, Fca Pedraza saria 2023
# [[America Valenzuela]] zientzia-kazetaria (Madril 1977)
# [[Diane Pernet]] moda blogaria, kritikaria (AEB XX. mendea)
# [[Carmen de Icaza]] eleberrigilea eta lider falangista (Madril, 1899-1979)
# [[Margarita Abella Caprile|Margarita Abella Caprile]] poeta, kazetaria (Argentina, 1901-1960)
# [[Amber Bracken]] fotokazetaria (Kanada, 1984)
# [[Marlene Bergamo]] fotokazetaria (Brasil, 1965)
# [[Claire Beck Loos]] idazlea eta fotokazetaria (Txekia, 1904-1942)
# [[Ruth Asawa]] eskultorea (AEB, 1926-2013)
# [[Zofia Kielan-Jaworowska]] paleobiologoa (Polonia, 1925-2015)
# [[Brigida Baltar]] argazkilaria (Brasil,1959)
# [[Lara Baladi]] argazkilaria (Egipto-libanoar, 1969)
# [[Maja Bajević|Maja Bajevi´c]] argazkilaria (Bosnia, 1967)
# [[Damaris Cudworth Masham]] idazle, filosofo (Britainia Handia, 1659-1708)
# [[Kathleen Kenyon]] arkeologoa (Erresuma Batua, 1906-1978)
# [[Anna Maria Colucci]] argazkilaria (Italia, 1938-2015)
# [[Joana Choumali]] argazkilaria (Bolin
# [[Fleur Pellerin]] Frantziako politikari eta enpresaburua (1973)
# [[Pascale Faublas|Pascale Faubas]] artista (Haiti, 1981)
# [[Anabel Colazo]] komikigilea eta ilustratzaile (Eivissa, 1993)
# [[Elizabeth Riddle Graves]] fisikaria (AEB, 1916-1972)
# [[Mignon Talbot]] paleontologoa (AEB, 1869-1950)
# [[Alicia Güemes Fraga]] komikigilea eta ilustrailea (Bartzelona, 1987)
# [[Emma Ríos Maneiro]] istoriotxogilea eta komikigilea (Galizia, 1976)
# [[Caridad Zazo Cardeña]] geologoa (Toledo, 1945)
# [[Caroline Ingalls]] irakaslea, autobiografialaria (AEB 1839-1924)
# [[Mary Ingalls]] idazlea (AEB 1865-1924)
# [[Carrie Ingalls]] zaintzailea (AEB 1870- 1946)
# [[Grace Ingalls]] irakaslea, idazlea (AEB 1877-1941)
# [[Ketty Lester]] aktorea, abeslaria (AEB 1934)
# [[Hersha Parady]] aktorea (AEB 1945-2023)
# [[Bonnie Bartlett]] aktorea (AEB 1929)
}}
== Hobetuak 2024 ==
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Olatz Agorria]] '''ef--''' txirrindularia (Zornotza 1958)
# [[Ane Ibarzabal]] '''ef--''' kazetaria (Durango, 1982)
# [[María Jesús Cava ]] '''ef--''' historialaria (Bilbo 1949)
# [[Amaia Agirre Gonzalez]] '''----''' medikua, alpinista (Urnieta 1992-Patagonia 2023)
# [[Haizea Barcenilla]] '''----''' arte kudeatzailea, ikertzailea (Lezo 1981)
# [[Carmen Valero Omedes]] '''efef''' atleta (Teruel 1955-Sabadell 2024)
# [[Laura Ingalls Wilder]] '''efef''' idazlea (AEB 1867-1957)
# [[Marixa Osés]] '''ef--'''gidoilaria, aktorea (Gasteiz 1969)
# [[Micaela Bastidas]] '''efef''' aitzindaria, heroia, martiria (Peruko Erregeorderria 1744-1781)*
# [[Chanel Terrero]] '''ef--'''abeslari, dantzari, aktorea (Kuba 1991)
# [[Carmen Mijangos]] '''---- ''' kimikaria (Bilbo 1949)
# [[Paula Badosa]] '''ef--'''tenislaria (AEB/Katalunia 1997)
# [[Pilar Arostegi]] '''efef''' artxibozaina (Gasteiz 1944-2006)
# [[Nina Lobkovskaia]] '''ef--'''frankotiratzailea (Errusia 1925)
# [[Maite Dono]] '''ef--'''poeta, abeslaria (Gasteiz/Galizia 1969)
# [[Garazi Sánchez]] '''ef--'''surflari, zinemagilea (Getxo 1992)
# [[Ana Pontón]] '''ef--'''politikaria (Lugo 1977)
# [[Maria Gembero-Ustarrotz]] '''ef--'''historialaria, musikologoa (Nafarroa 1959)
# [[Adela Bazo]] '''ef--'''margolaria (Nafarroa 1905-Argentina 1984)
# [[Mónica Ojeda]] '''ef--'''idazlea (Ekuador 1988)
# [[Celia Amoros ]]'''ef--'''filosofoa, idazlea (Valentzia 1944)
# [[Carolina Yuste]] '''ef--'''aktorea (Badajoz 1991)
# [[Ángeles Caso]] '''ef--'''idazlea (Asturias 1959)
# [[Majida Maayouf]] '''ef--'''atleta (Maroko/Araba 1989)
# [[Camila Sosa Villada]] '''ef--'''idazlea, aktorea, antzerkigilea (Argentina 1982)
# [[Ane Gabarain]] '''ef--'''aktorea (Donostia 1963)
# [[Icíar Bollain]] '''ef--'''film zuzendaria (Madril 1967)
# [[Ann Walker]] '''efef''' filantropoa, 2 emakumeren lehen ezkontza (BH, 1803-1854)
# [[Ana Rioja]] '''ef--'''idazlea, kazetaria (Tudela 1962)
# [[Carmen Laforet]] '''efef''' idazlea (Bartzelona 1921-Madril 2004 19)
# [[Iraide Ibarretxe]] '''ef--'''hizkuntzalaria (Bilbo 1972)
# [[María Luisa Elio]] '''efef''' idazlea, aktorea (Iruñea 1926-Mexiko 2009)
# [[Iris Apfel]] '''efef''' barne-diseinatzailea ( AEB 1921-2024)
# [[Helena Taberna]] '''----''' film zuzendaria (Nafarroa 19..?)
# [[Ana Blanco]] '''ef--''' tb aurkezlea (Bilbo 1960)
# [[Maria Lejarraga]] '''efef''' idazlea (Errioxa 1874-Argentina 1974)
# [[Isabel Alba Rico]] '''ef--''' idazlea, gidoilaria ( Madril 1959)
# [[Sigourney Weaver]] '''ef--'''aktorea (AEB 1949)
# [[Virginia Berasategi]] '''ef--'''triatloilaria (Bilbo 1975)
# [[Aia Kruse]] '''ef--'''aktorea (Donostia 1994)
# [[Jutta Kleinschmidt ]] '''ef--'''rally-pilotua (Alemania 1962)
# [[Clara Bilbao]] '''ef--'''jantzi-deseinatzailea, film zuzendaria (Bilbo 1971)
# [[Martina Gorostitza]]'''--ef'''inprimatzailea, enpresaburua (Gasteiz 1790-1862)
# [[Silvia Tortosa]] '''efef''' aktore, tb aurkezle (Bartzelona 1947-2024)
# [[Sacagawea]] –ef indigena, interpretea, esploratzailea (AEB 1788-1812)
# [[Ángela Ruiz Robles]] '''efef''' asmatzailea (Leon 1895-Ferrol 1975)
# [[Carmen Maura]] '''ef--''' aktorea (Madril 1945)
# [[Chelsi Smith]] ''ef--'' Miss Unibertso 1995 (AEB 1973-2018)
# [[Lara Dutta]] ''ef--'' Miss Unibertso 2000 (India 1978)
# [[Zuleyka Rivera]] ''ef--'' enpresaburua, Miss Unibertso 2006 (Puerto Rico 1987)
# [[Dayana Mendoza]] ''ef--'' Miss Unibertso 2008 (Venezuela 1986)
# [[Stefanía Fernández]] ''ef--'' kazetaria, Miss Unibertso 2009 (Venezuela 1990)
# [[Ximena Navarrete]] ''ef--'' Miss Unibertso 2010 (Mexiko 1988)
# [[Leila Lopes]] ''ef--'' Miss Unibertson 2011 (Angola 1986)
# [[Teresa Castro]] ''ef--'' ilustratzailea (Donostia 1968)
# [[Wilma Rudolph]] ''efef'' atleta (AEB 1940-1994)
# [[Tara Lipinski]] ''ef--'' patinatzailea, aktorea, kirol esataria (AEB 1982)
# [[Isabel Lizarraga]] ''ef--'' ikertzailea, idazlea (Nafarroa 1958)
# [[Jessica Watson]] ''ef--'' nabigatzailea (Australia 1993)
# [[Tamara Karsavina]] '''efef''' dantzaria (Errusia 1885-1978)
# [[Cate Blanchett]] '''ef--''' aktorea (Australia 1969)
# [[Sojourner Truth]] '''--ef''' esklabu abolizionista (AEB 1797-1883)
# [[Serena Williams]] '''ef--''' tenislaria (AEB 1981)
# [[Mary Harris]] '''efef''' amama astintzailea (Irlanda 1837-AEB 1930)
# [[Claudia Sheinbaum]] ef-- Mexikoko 1.emakume presidentea (Mexiko 1962)
# [[Naomi Campbell]] ef-- modeloa (EB 1970)
# [[Rosa María Sardà]] efef aktorea (Bartzelona 1941-2020)
# [[Milagros Rubio]] ef-- politikaria, poeta (Tutera 1952)
# [[Usoa Ostolaza]] ef-- txirrindularia (Zarautz 1998)
# [[Naomie Harris]] ef-- aktorea (EB 1976)
# [[Nerea Barros]] ef-- aktorea, zuzendaria (Coruña 1981)
# [[Nerea Pagaldai]] ef-- biologoa (Arrasate 1993)
# [[Ekhiñe Atorrasagasti]] ---- kazetaria (Gipuzkoa 1982)
# [[Danae Boronat]] ef-- kirol kazetaria (Tarragona 1985)
# [[Idoia Montón]] ef-- margolaria (Donostia 1969)
# [[Lella Lombardi]] efef 1 Formulako gidaria (Italia 1941-1992)
# [[Alma Mahler]] efef musikagilea (Austria 1879-AEB 1964)
# [[Nadia Erostarbe]] ef-- surflaria (Zarautz 2000)
# [[Teresa Forcades]] ef-- moja aktibista, medikua, politikaria (Bartzelona 1966)
# [[Luisa Roldán]] efef eskultorea (Sevilla 1652-Madril 1706)
# [[Rakel Mateo]] ef-- triatleta paralinpikoa (Mungia 1975)
# [[María Teresa Castells]] –ef liburu saltzailea (Busturia 1935- Donostia 2017)
# [[Arantxa Lazkano]] zinema-zuzendaria (Zarautz, 1949)
# [[Emakume Abertzale Batza]]
# [[Elena Irureta]] ef-- aktorea (Zumaia 1955)
# [[Sara Alonso Martinez]] ef-- iraupen lasterkaria (Donostia 1999)
# [[Kate Sheppard]] efef sufragista (EB 1847-Zeelanda Berria 1934)
# [[Amaia Uribe]] ef-- kazetaria, bertsolaria (Forua 19)
# [[Amaia Lizarralde]] ef-- aktorea (Donostia 19)
# [[Jessika Ponchet]] ef-- tenislaria (Baiona 1996)
# [[Miriam Bravo]] ef-- lasterkaria (Deba/Errioxa 1974)
# [[Kate Spade]] efef diseinatzailea (AEB 1962-2018)
# [[Sylvia Fedoruk]] efef fisikaria (Kanada 1927-2012)
# [[Agnès Souret]] efef modeloa, dantzaria, aktorea (Lapurdi 1902-1928)
# [[Valeria Ros]] ef-- aurkezlea, umoregilea (Bizkaia 1986)
# [[Lorea Ibarra]] ef-- aktorea (Gipuzkoa 2002)
# [[Aránzazu Calleja]] e--- musikagilea (Bilbo 1977)
# [[Ana Laura Alaez]] e--- artista, eskultorea (Bilbo 1964)
# [[Han Kang]] ef-- idazlea (Hego Korea 1970)
# [[Annie Leibovitz]] ef-- argazkilaria (AEB 1949)
# [[Arene Altonaga]] ef-- fubolaria (Leioa 1993)
# [[Puy Oria]] zinemagilea (Nafarroa, 1962)
# [[Régine Crespin ]] efef sopranoa (Frantzia 1927-2007)
# [[Pilar García]] ef-- margolaria (Nafarroa 1942)
# [[Inmaculada Pereiro]] ef-- triatleta (Bilbo 1972)
# [[Agnès Varda]] efef argazkilaria, film zuzendaria (Frantzia 1928-2019)
# [[Eukene Lacarra]]efef literatura-kritikaria (Lizarra 1944-? 2023)
# [[Irati Osa]] ef-- piraguista (Zumaia 1997
# [[Benita Ganuza]]e-ef politikaria (Donostia 1930-1985)
# [[Maite Luisa Goikoetxea]] kazetaia (Nafarroa 1946-Bartzelona 1994)
# [[Isabel-Clara Simó]] idazlea, filosofoa (Alacant 1943-Bartzelona 2020)
# [[Artemisia Gentileschi]] margolaria (Italia 1593- 1656)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Ugartemendia Zubeldia]] efef '''SORTUA''' zinegotzi ohia, ekintzailea (Andoain, 1978-Donostia, 2023)
# [[Alazne Intxauspe]] ef-- '''SORTUA''' nekazaria (Andoain, 1984)
# [[Esther Vital]] ---- '''SORTUA''' psikologoa, artista eta zinemazuzendaria (Artaxoa, 1983)
# [[Gema López Las Heras]] ef-- '''SORTUA''' itzultzailea (Azkoitia, 1989)
# [[Intza Olabarria]] ef-- '''SORTUA''' geologoa, artisaua (Elorrio 1994)
# [[Josune Escota Bisbal]] ---- '''SORTUA''' abokatua, politikaria (Durango, 1970)
# [[Maider del Río Larramendi]] eff--'''SORTUA''' psikologoa (Elorrio 1971)
# [[Adela Khanum]] lider kurdua (?- 1924)
# [[Ain Yoon]] pianojolea (Hego Korea 1996)
# [[Aisha Yesufu]] aktibista (Nigeria 1973)
# [[Alice Colonieu]] artista (Frantzia, 1924-2010)
# [[Alice Constance Austin]] arkitektoa (AEB, 1862-1955)
# [[Alicia García-Salcedo González]] 1935ean Asturiasen jardun zuen 1. emakume abokatua (1903-2003)
# [[Alicia Herrera Rivera]] abokatu erbesteratua (Txile 1928-2013)
# [[Amanishajeto]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Amélie Beaury-Saurel]] margolaria (Bartzelona, 1848-Paris, 1924)
# [[Ana Mayayo Salvo]] maistra (Buenos Aires, 1880-Zaragoza, 1968)
# [[Ana Vidovic ]] gitarra jolea (Kroazia/AEB 1980)
# [[Anastassia Virsaladze]] piano jolea, irakaslea (Errusia 883-1952)
# [[Andrea López Chao]] maistra (Mondoñedo, XIX-XX)
# [[Ángela Cerrillos Valledor]] abokatu ekintzailea (?, XX. mendea)
# [[Ángela Contreras]] aktorea (Txile 1971)
# [[Angela Hewitt]] piano jolea (Kanada 1958)
# [[Angie Turner King]] kimikaria, matematikaria (AEB, 1905-2004)
# [[Anita-Pearl Ankor]] margolaria eta muralista (Ghana)
# [[Anja Niedringhaus|Anja Niedringahaus]] fotokazetaria (Alemania, 1965-Afganistan, 2014)
# [[Anna Bunina]] olerkaria (Errusia, 1874-1829)
# [[Anna Hirzel-Langenhan]] piano-jolea, irakaslea (Suitza 1874-1951)
# [[Anna Jesipova]] piano jolea (Errusia 1851-1914)
# [[Anna Palm de Rosa]] margolaria (Suedia, 1859-1924)
# [[Antonia Gutiérrez Bueno]] idazlea, itzultzailea. Madrilgo Libututegian 1 emakume baimendua (Madril 1781-1874)
# [[Argentina Santos]] abeslaria (Portugal,1924-2019)
# [[Beatriz Barral]] artista ( Madril 1978)
# [[Beatriz Maggi]] idazlea (Kuba, 1924-2017)
# [[Bertha Valerius]] argazkilaria, pintorea (Suedia 1824-1895)
# [[Bianca Maria Piccinino|Bianca Maria Piccinio]] kazetaria, idazlea (Italia, 1924)
# [[Blanca Riestra]] idazlea (Coruña 1970)
# [[Brenda Helser|Brenda Elser]] igerilaria (EEBB, 1924)
# [[Carla Cerati]] argazkilaria eta idazlea (Italia, Bergamo, 1926, Milan, 2016)
# [[Carmen López-Cortón|Carmen López Cortón]] maistra (Galizia, 1866-Madril, 1938)
# [[Caroline Quarlls]] esklaboa, askapena lortzeko lurpeko trenbidea erabiliz Wisconsinetik Kanadara bidaiatutako lehen pertsona (AEB 1824- Kanada 1892)
# [[Catherine Chamié]] kimikaria (Frantzia, 1888-1950)
# [[Catherine Tolson]] erizaina, sufragista, aktibista (EB 1890- Errusia 1924)
# [[Cecilia Berdichevski]] programatzailea, informatikan aitzindaria (Polonia 1925- Argentina 2010)
# [[Cheryl Diaz Meyer]] fotokazetari independientea (EE.BB. 1968)
# [[Chikage Awashima]] aktorea (Japonia, 1924-2012)
# [[Chloe Clark Willson]] aitzindaria, irakaslea (AEB 1818-1874)
# [[Christine_Ladd-Franklin]] matematikaria (AEB, 1847-1930)
# [[Cicely Popplewell]] software ingeniaria (Erresuma Batua 1920-1995)
# [[Clara Belle Williams]] maistra, 1. afroamerikar lizentziatua Mexiko Berrian (AEB 1885-1994)
# [[Clara Obligado]] idazlea (Argentina/Espainia 1950)
# [[Claudine Hermann]] fisikaria (Frantzia, 1945-2021)
# [[Cristina Alberdi]] abokatua (Sevilla 1946)
# [[Cristina Cerrada]] idazlea (Madril 1970)
# [[Cristina Fallarás]] kazetaria, idazlea, ekintzailea ( Zaragoza 1968)
# [[Daria Diachenko]] partisanoa (Sobietar Batasuna, 1924-1944)
# [[Diana Agrest]] arkitektoa (Argentina, 1945)
# [[Dolores Gray]] aktorea (EE.BB.1924-2002)
# [[Dolores Martí de Detrell]] maistra eta idazlea (Bartzelona, ? - 1880)
# [[Dora Hitz]] margolaria (Alemania, 1856-1924)
# [[Dorothy Maharam]] matematikaria (AEB, 1917-2014)
# [[Dorothy Pitman Hughes]] feminista, aktibista (Georgia, 1928-Florida, 2022)
# [[Edith Gertrude Schwartz]] botanikaria (AEB, 1877-1971)
# [[Elena O'Callaghan Duch]] pedagogoa, idazlea (Bartzelona 1955)
# [[Elisa Acuña]] Mexikoko irakasle eta kazetari anarkista (1887-1946)
# [[Elisa Maria Reyes Vargas]] maistra (Jaen, 1983)
# [[Elise Hall]] musikaria (EE.BB, 1853-1924)
# [[Elisso Virssaladze]] piano jolea (Georgia 1942)
# [[Elizabeth Cabot Agassiz]] hezitzaile, naturalista (AEB, 1822-1907)
# [[Elspeth Beard]] arkitekto eta motorzalea (Erresuma Batua, 1959)
# [[Émilienne Malfatto]] idazlea eta fotokazetaria (Frantzia, 1989)
# [[Emma Calderón y de Gálvez|Emma Calderon y de Galvez]] kazetaria, maistra eta idazlea (Cádiz, XIX. mendea)
# [[Emma Gramatica]] aktorea (Italia, 1874-1965)
# [[Erzesbet Gulyás Köteles|Erzsébet Gulyás Köteles]] gimnasta (Hungaria, 1924-2019)
# [[Esther García Llovet]] idazlea, itzultzailea ( Malaga 1963)
# [[Ethel Houston]] abokatua, kriptologoa (Albacete/Eskozia 1924-2017)
# [[Eulalia Vicenti]] kazetaria, emakumeen eskubideen aldeko politikaria (Madril 1884 - Porto 1979)
# [[Eva Díaz Riobello]] idazlea (Asturias 1980)
# [[Eva May]] zinema aktorea (Austria, 1902-1924)
# [[Fannie Bloomfield Zeisler]] piano jolea (Austria 1863-AEB 1927)
# [[Fanny Tur Riera ]] historialaria, politikaria ( Eivissa 1961)
# [[Farzana Wahidy]] Fotokazetaria (Agfanistan, 1997)
# [[Fatima Shbair]] fotokazetaria (Palestina, 1997)
# [[Felisa Núñez Cubero]] fisikaria , kimikaria (Valladolid 1924- Madril 2017)
# [[Fifi Mukuna]] karikaturagilea (Kongo,)
# [[Florynce Kennedy|Glorynce Kennedy]] feminista, ekintzailea (EE.BB.1916-2000)
# [[Francisca de Braganza]] aristokrata (Brasil, 1824-1898)
# [[Françoise Adnet|Francoise Adnet]] margolaria (Paris, 1924-2014)
# [[Françoise Blomme]] arkitektoa (Belgika, 1933)
# [[Galina Kmit]] argazkilaria (Errusia, 1921-2019)
# [[Geraldine Doyle]] modeloa, metaleko langilea (EE.BB.1924-2010)
# [[Gina Pellon|Gina Pellón]] artista (Kuba, 1926-Frantzia, 1914)
# [[Gloria Sanchez]] idazlea eta maistra (Villagarcia de Arosa, 1958)
# [[Guadalupe Rivera Marín]] politikaria (Mexiko 1924-2023)
# [[Hannah Marie Wormington]] arkeologoa (AEB, 1914-1994)
# [[Hannie Lips]] telebista aurkezlea (Herbehereak, 1924-2012)
# [[Hazel Brooks]] aktorea (EE.BB. 1924-2002)
# [[Hazel Brooks]] aktorea (Hegoafrika, 1924-EEBB 2002)
# [[Heidi Levine]] fotokazetaria (AEB, 1987)
# [[Hengameh Golestan]] argazkilari konprometitua (Iran, 1952)
# [[Henrietta Muir Edwards]] feminista, ekintzailea (Kanada, 1849-1931)
# [[Isabelle Vengerova]] pialo jolea, irakaslea (Errusia 1877-1956)
# [[JoAnn H. Morgan]] ingeniari aeroespaziala (AEB, 1940)
# [[Johanne Cathrine Krebs]] margolaria (Danimarka, 1848-1924)
# [[Joy Page|Joe Page]] aktorea (EE.BB, 1924-2008)
# [[Julia Slingo]] meteorologoa (Erresuma Batua, 1950)
# [[Julie de Graag]] margolaria (Herbehereak, 1877-1924)
# [[Julie Wilhelmine Hagen-Schwarz|Julie Wilhelmine]] margolaria (Estonia, 1824-1902)
# [[Justyna Mielnikiewicz]] fotokazetaria (Polonia, 1973)
# [[Karen Margrete Harup]] igerilaria (Danimarka, 1924-2009)
# [[Kate Gleason]] ingeniaria (AEB, 1865-1933)
# [[Kuhne Beveridge]] eskultorea, aktorea (AEB 1874-XX. mendea)
# [[La Perla de Cádiz]] flamenko kantaria (Cádiz 1924-1975)
# [[Lallie Charles]] argazkilaria (Irlanda,1869-1919)
# [[Laurence Geai]] Fotokazetaria (Frantzia, 1984)
# [[Lillian Elliott]] aktorea (Kanada, 1814-1959)
# [[Lourdes Vega]] zientzialaria (Badajoz 1965)
# [[Lula Romero]] musikagilea (Palma Mallorcakoa, 1976)
# [[Lys Assia]] abeslaria (Suitza 1924-2018)
# [[Mabel Allington Royds]] artista (EB 1874-941)
# [[Małgorzata Malicka|Malgorzata Malicka]] fotokazetaria, idazlea, poeta (Varsovia, 1959)
# [[Manizha Wafeq ]] ekonomialaria, ekintzailea (Afganistan,?)
# [[Manuela Villa]] kutur kudeatzailea, politikaria (Madril 1976)
# [[Mar Villaespesa]] kultur kudeatzailea, arte kritikaria (Almeria 1953)
# [[Marga López]] aktorea (Mexiko, 1924-2005)
# [[Margaret Boden]] ikerketa-irakaslea (Erresuma Batua, 1936)
# [[Margaret Yorke]] idazlea (Irlanda, 1924-2012)
# [[Margarita de Mayo Izarra]] idazlea, kazetaria eta maistra (Toledo, 1889-Madril,1969)
# [[Marguerite Long]] musikaria eta pedagogoa (Frantzia, 1874-1966)
# [[Marguerite Vogt]] birologoa, biologoa (Alemania 1913-AEB 2007)
# [[Maria Auböck]] arkitektoa (Viena, 1951)
# [[María del Mar Terrones Villanueva|Maria del Mar Terrores Villanueva]] maistra, medikua eta kazetaria (Granada, 1892-1980)
# [[María Durán Febrer]] emakumeen eskubideetan espezializatutako legelari feminista (Mallorca 1953)
# [[María Emilia Casas]] legelaria, Konstituzio Auzitegiko 1. emakume presidentea (León 1950)
# [[Maria Golubnitxaia|Maria Golubnichaya]] atleta (Errusia 1924-2015)
# [[Maria Jose Marques da Silva]] artikektoa (Porto, 1914-1996)
# [[Maria Lainá]] poeta (Grezia, 1947-1923)
# [[María Luz Navarro Mayor|Maria Luz Navarro Mayor]] maistra (Soria, 1918-Madril, 2014)
# [[Maria Sander]] atleta (Alemania, 1924-1999)
# [[Maria Vos]] margolaria (Amsterdan, 1824-1906)
# [[María Zaragoza]] idazlea (Madril 1982)
# [[Maria_Walanda_Maramis]] Indonesiako "heroi nazionala" (Kema, Iparraldeko Minahasa 1872 - 1924)
# [[Marianne Werner]] atleta (Alemania, 1924-2023)
# [[Marie Dorigny]] fotokazetaria (Frantzia, 1959)
# [[Marie Gutheil-Schoder]] opera sopranoa (Alemania, 1874-1935)
# [[Marina Berti|Martina Berti]] (Londres, 1924-Italia, 2002)
# [[Marina Perezagua]] idazlea (Sevilla 1979)
# [[Mariya Yúdina]] piano jolea (Errusia 1899-1970)
# [[Marjorie Boulton|Majorie Boulton]] idazlea, poeta (Erresuma Batua, 1924-1977)
# [[Marlena Fejzo]] genetista (AEB, 1968)
# [[Marta Verde]] artista (Pontevedra 1985)
# [[Marthe Vogt]] neurozientzialaria (Berlin 1903-AEB 2003)
# [[Martina Bacigalupo]] fotokazetaria (Italia, 1978)
# [[Mary Ann Bevan]] erizaina (EB 1874-1933)
# [[Mary Berg]] Varsoviako getto judutik bizitik irtendakoa (Polonia 1924-2013)
# [[Mary Carr]] aktorea (EE.BB, 1874-1973)
# [[Mary Gardiner Horsford]] poeta (AEB 1818-1874)
# [[Mary Helen Wright Greuter]] astronomo, historialaria (AEB, 1914-1997)
# [[Mary Katharine Brandegee]] botanikaria (AEB 1844-1920)
# [[Mary Lee Woods]] matematikaria, programatzailea (Erresuma Batua, 1924-2017)
# [[Maryse Goudreau]] argazkilaria (Kanada, 1980)
# [[Marzieh]] abeslaria (Teheran, 1924-Paris, 2010)
# [[Maxine Singer|Maxime Singer]] biologoa (New York, 1931)
# [[Mercedes Cebrián]] idazlea, itzultzailea (Madril 1971)
# [[Mercedes Vieito]] kazetaria eta maistra (Kuba, 1887-1960)
# [[Meri Torras]] filologoa, saiakeragilea, ikertzailea (Bartzelona 1968)
# [[Minda Ramm]] idazlea (Norvegia, 1859-1924)
# [[Montserrat Pujol Vilarnau]] maistra eta pedagogoa (Galizia, 1941)
# [[Nahirqo]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Nahla El Fatiha Naili]] eskultorea (Aljeria, 1986)
# [[Nana Akua Oppong Birmech]] arkitektoa (Ghana, 1980ko hamarkada)
# [[Naomi Shihab Nye]] poeta, idazlea (AEB-Palestina, 1952)
# [[Natalia Gutman]] piano jolea (Errusia 11877-1952)
# [[Natalia Pozniakovskaia]] piano jola, irakaslea (Errusia 1889-1981)
# [[Nathalie de Vries]] arkitektoa, hirigilea, irakaslea (Herbehereak 1965)
# [[Neda Razavipour]] artista (Iran, 1969)
# [[Oby Ezekwesili]] ekonomia politikan aditua (Nigeria 1963)
# [[Olga Gyarmati]] atleta (Hungaria, 1924-2013)
# [[Olga Kalantarova]] piano jolea, irakaslea (Errusia 1877-1952)
# [[Paloma Pedrero]] dramagilea, irakaslea (Madril 1957)
# [[Paula Lapido]] idazlea (Madril 1975)
# [[Paulete Furacão|Paulete Furacao]] giza eskubideen aldeko ekintzailea (Salvador, 1964)
# [[Paulette Nardal]] Martinikako kazetari, idazle eta feminista frantziarra (Frantzia1896-1985)
# [[Pauline Chaponnière-Chaix]] erizain, sufragista, (Suitza, 1850-1934)
# [[Priscilla Pointer]] aktorea (EE.BB, 1924)
# [[Ragna Nielsen]] politikaria (Norvegia, 1845-1924)
# [[Raquel Lanseros]] poeta, itzultzailea (Cádiz 1973)
# [[Rebeca Guber]] matematikaria, informatikaren aitzindaria (Argentina 1926-2020)
# [[Renée Lafont]] itzultzaile, fotokazetaria (Frantzia, 1876-Kordoba, 1936, gerran eraila)
# [[Rita Martin]] argazkilaria (Irlanda, 1958)
# [[Robin Canup]] astrofisikaria (AEB, 1968)
# [[Rosa Cursach]] filosofoa, teologoa, politikari ekintzailea (Mallorca 1967)
# [[Rosa Smester]] maistra, idazlea (Dominikar Errepublika 1874-1945)
# [[Rosalind Tanner]] matematikaria (Erresuma Batua, 1900-1992)
# [[Rosalyn Tureck]] piano jolea (AEB 1914-2003)
# [[Ruth Robertson]] fotokazetaria eta esploratzailea (EE.BB, 1905-1998)
# [[Sandra Vilardy]] biologoa, politikaria, ekintzaile ekologista (Kolonbia 1977)
# [[Sara Rietti]] Argentinako 1. emakume kimikari nuklearra (1930-2017)
# [[Selene Mahri ]] modeloa (Finlandia 1924- AEB 2020)
# [[Shanakdakhete]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Sharon Isbin]] gitarra jolea (AEB 1980)
# [[Shirin Neshat]] artista, film-zuzendaria (Iran, 1957)
# [[Silvana Estrada]] mexikar musikagilea (Veracruz, 1997)
# [[Silvia Vidal]] eskalatzailea (Bartzelona, 1970)
# [[Sofía Rhei]] idazle, poeta (Madril 1978)
# [[Solmaz Daryani]] fotokazetaria (Iran, 1989)
# [[Soltan Achilova]] fotokazetaria (Turkemistan, 1950?)
# [[Sophie Menter]] piano jolea, musikagilea, irakaslea (Errusia 1846-1918)
# [[Souzana Antonakáki]] arkitektoa (Grezia, 1935-2020)
# [[Stephanie Sinclair]] fotokazetaria (AEB, 1973)
# [[Sue_Hendrickson]] paleontologoa (AEB, 1949)
# [[Susana Vallejo]] fikzio-idazlea ( Madril 1968)
# [[Susanna Amatuni]] musikologoa (Armenia, 1924-2010)
# [[Tara Westover]] historialaria, idazlea (AEB 1986)
# [[Tatiana Nikolayeva]] piano jolea, musikagilea (Errusia 1993)
# [[Tatiana Warsher]] arkeologoa (Errusia 1880- Erroma 1960)
# [[Teresa Carreño]] piano jolea, musikagilea (Venezuela 1853-AEB 1917)
# [[Teresa Peramato Martín]] legelaria, herri-salataria (Salamanca 1962)
# [[Teresa Solà i Vilà|Teresa Solà i Vila]] maistra (Katalunia, 1886-1979)
# [[Themis Emakume Juristen Elkartea]] 1987ko GKEa: abokatu, prokuradore, epaile, magistratu eta legelariak
# [[Valentina Babor]] piano jotzailea (Alemania 1989)
# [[Vanessa Montfort]] idazlea, dramagilea (Bartzelona 1975)
# [[Vithika Yadav]] giza eskubideen aldeko ekintzailea (India 1980)
# [[Widad Hamdi]] aktorea (Egipto 1924-1994)
# [[Xuefei Yang]] gitarra jolea (Pekin 1977)
# [[Yolanda Morató]] irakaslea, itzultzailea (Huelva 1976)
# [[Zahra Kazemi]] argazkilari eraila (Iran, 1948-2003)
# [[Zohra Bensemra]] argazkilaria (Aljeria, 1968)
# [[Zona Gale]] idazlea (EE.BB., 1874-1938)
# [[Zulfiya]] poeta (Uzbekistan 115)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Olaso]] ef-- '''SORTUA''' film zuzendaria, ekintzailea (Durango 1996)
# [[Amets Ormaetxea Ezpeleta]] ---- '''SORTUA''' barne diseinatzailea eta musikaria (Arrasate, 1997)
# [[Ane Lindane]] ef-- '''SORTUA''' aktorea eta umoregilea (Barakaldo, 1988)
# [[Araks Sahakyan]] ---- '''SORTUA''' itzultzailea eta artista (Armenia, 1990)
# [[Ebru Baybara Demir]] ---- '''SORTUA''' sukaldaria (Turkia, 1976)
# [[Elisabeth Luengo]] ---- '''SORTUA''' bide-ingeniaria, arkularia (Durango 1992)
# [[Eneritz Aranburu]] ef-- '''SORTUA''' abeslaria, panderojolea (Mallabia, 1980)
# [[Idoia Telleria Maritxalar]] ---- '''SORTUA''' argazkilaria (Lasarte-Oria, 1977)
# [[Ihitz Iriart Casenave]] ---- '''SORTUA''' abeslaria, gidoilaria (Aloze)
# [[Ione Zuluaga Muxika]] ---- '''SORTUA''' historialari eta ikertzailea (Azkoitia, 1995)
# [[Itziar Irakulis Loitxate]] ---- '''SORTUA''' zientzialaria (Zornotza, 1996)
# [[Itziar Leemans]] ---- '''SORTUA''' euskal zinemagilea (Donibane Lohitzun, 1983)
# [[Jaione Arregi Urizar]] ---- '''SORTUA''' itzultzaile, interpretea (Barakaldo/Zaldibar, 1976)
# [[Jasone Mendizabal Altuna]] ---- '''SORTUA''' topaguneko zuzendaria (Arrasate, 1968)
# [[Josebe Blanco]] ---- '''SORTUA''' artzaina, gaztagilea eta idazlea (Galizia, 1973)
# [[June Baonza Pagaldai]] ef-- '''SORTUA''' diseinatzaile grafikoa (Durango, 1979)
# [[Koro Zumalabe Goenaga]] ---- '''SORTUA''' itzultzailea (Donostia, 1947)
# [[Maria Uriarte Artamendi]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, kontalaria (Elorrio 1966)
# [[Maryse Cachenaut]] ---- '''SORTUA''' laboraria (Itsasu, 1971)
# [[Morgan Ody]] ---- '''SORTUA''' baratzezaina (Frantzia, 1979)
# [[Nati Bilbao Onaindia]] efef '''SORTUA''' pandejolea, tabernaria, sukaldaria (Durango, 1929-2023)
# [[Rosa Moro]] ---- '''SORTUA''' idazlea eta kazetaria (Salamanca, 1969)
# [[Seberi Mardaras]] ef--'''SORTUA''' andereño ohia (Mungia, 1932)
# [[Silvia Bonoli]] ---- '''SORTUA''' astrofisikaria eta ikertzailea (Bolonia, 1979)
# [[Aída Doninelli]] sopranoa (Guatemala, 1898-1996)
# [[Aitziber López Cortajarena ]] irakaslea, ikertzailea (Bilbo 1974)
# [[Alejandra Flores]] sopranoa (Guatemala, 1986)
# [[Alexandra Sophia Handal]] artista, zinemagilea eta entsegugilea ('''Palestina''', 1975)
# [[Alice Catherine Evans]] mikrobiologoa (AEB, 1881-1975)
# [[Alice Eastwood]] botanikaria (Kanada 1859- AEB 1953)
# [[Almudena Alonso-Herrero]] astrofisikaria, ikertzailea (Madril, 1968)
# [[Amparo Alvajar]] idazlea, itzultzailea (Coruña, 1916-Moncano, 1998)
# [[Amparo Amorós]] poeta, saiakeragilea ( Valentzia 1950)
# [[Ana Alcolea]] irakaslea, idazlea (Zaragoza 1962)
# [[Ana de Valle]] poeta (Asturias 1900-Belgika 1984)
# [[Ana Maria Cetto]] fisikaria (Mexiko, 1946)
# [[Ana Pomares Martínez]] idazlea (Alacant, 1991)
# [[Ángeles Blanco]] kazetaria (Badajoz 1972)
# [[Angelina Acuña]] poeta, idazlea (Guatemala, 1905-2006)
# [[Aniela Wolberg]] (Polonia, 1907-Varsovia, 1937)
# [[Anna Verouli]] xabalina jaurtitzailea (Grezia 1956)
# [[Armita Geravanden heriotza]] emakume kurdua, eraila (Teheran, 2006-2023)
# [[Augusta La Torre]] iraultzailea (Peru, 1946)
# [[Aurora Luque]] poeta, itzultzaile. (Almeria, 1962)
# [[Bea Uusma]] idazlea, ikustratzailea eta medikua (Suedia, 1966)
# [[Beata Peters]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1959)
# [[Beate Koch]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1967)
# [[Beatriz Pichi Malen]] abeslari maputxea (Buenos Aires, 1953)
# [[Berta Castañé]] modeloa, aktorea (Bartzelona 2002)
# [[Bessie Pease Gutmann]] artista, ilustratzailea (AEB 1876-1960)
# [[Betsabé Espinal]] aktibista (Kolonbia, 1896-1932)
# [[Camila Loboguerrero]] zinema-zuzendaria (kolonbia, 1941)
# [[Camille Aumont Carnel]] feminista, idazlea, blogaria (Niger, 1996)
# [[Camille Lellouche]] abeslaria, youtuberra (Paris, 1965)
# [[Carmen Pujals ]] botanikaria, ikertzailea (Argentina 1916-2003)
# [[Carmen Soler]] poeta, komunista, irakasle (Paraguai, 1924-1985)
# [[Casta Álvarez]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Aljeria 1786-Zaragoza 1846)
# [[Caty Juan de Corral]] idazlea, margolaria ( Palma 1926-2014)
# [[Cecilia Magni]] Pinochet-en aurkako iraultzailea (Txile, 1956-1988)
# [[Celia de Molina]] aktorea, gidoilaria (Jaen 1983)
# [[Chus Pato]] idazlea (Ourense 1955)
# [[Claudia Losch]] atleta, pisu jaurtitzailea (Alemania 1960)
# [[Claudia Sagastizabal]] matematikaria (ARgentina...?)
# [[Concepción Ramírez]] indigena, ekintzailea (Guatemala, 1942-2021)
# [[Concha Lagos]] poeta (Kordona 1907-Madril 2007)
# [[Conchita Cintrón]] burtzikaria, toreatzailea, aitzindaria (Txile 1922- Portugal 2009)
# [[Cristina Andreu Cuevas]] film zuzendaria (Casablanca 1960)
# [[Cristina Fernández Cubas]] idazlea, kazetaria ( Bartzelona 1945)
# [[Cristina Sánchez]] toreatzailea (Madril 1972)
# [[Débora Arango]] artista politikoa (Kolonbia 1907-2005)
# [[Dima Khatib]] Kazetaria, poeta, blogaria (Siria, 1971)
# [[Dionisia García]] idazlea (Albacete 1929)
# [[Dolores Franco Manera]] irakaslea, idazlea, itzultzailea (Madril 1912-1977)
# [[Dulcinea Bellido]] jostuna, politikaria (Badajoz 1936-Madril 2001)
# [[Elena Iparragirre]] iraultzailea (Peru, 1947)
# [[Elena Martín Vivaldi]] poeta, idazlea, liburuzaina (Granada 1907-1998)
# [[Elena Martínez Fontes]] biologoa, ikertzailea (Argentina 1912-1987)
# [[Elisa Bachofen]] ingeniaria, aktibista (Argentina 1891-1976)
# [[Eliška Junková]] auto-gidaria (Austria-Hungaria 1900-Txekoslovakia 1994)
# [[Elvira López ]] aktorea (Txile 1966)
# [[Esperança Camps Barber]] kazetaria, idazlea, politikaria (Menorca 1964)
# [[Ethelwynn Trewavas]] iktiologoa, zientzialaria (Erresuma Batua, 1900-1993)
# [[Fanny Rubio]] idazlea, ikertzailea (Jaen 1949)
# [[Fatima Whitbread]] xabalina jaurtitzailea (Erresuma Batua 1961)
# [[Felicia Țilea-Moldovan]] xabalina jaurtitzailea (Errumania 1967)
# [[Gracia Morales]] antzerkigilea, poeta (Granada 1973)
# [[Graciela Rodo Boulanger]] artista (Bolivia, 1935)
# [[Guadalupe Muñoz Sampedro]] aktorea, enpresaburua (Madril 1896-1975)
# [[Gudrun Ensslin]] irakaslea, emakumeen aldeko ekintzailea, iraultzailea (Alemania 1940-1977)
# [[Hale Asaf]] margolaria (Turkia, 1906- Paris, 1938)
# [[Haneen Zoabi]] '''palestinar-israeldar''' politikaria (Israel 1969)
# [[Helena González Fernández]] irakaslea, ikertzailea (Pontevedra 1967)
# [[Heli Rantanen]] xabalina jaurtitzailea (Finlandia 1970)
# [[Hind Shoufani]] poeta eta film zuzendari '''palestinarra''' (Libano, 1978)
# [[Huzama Habayeb]] idazlea ('''Palestina,''' 1965)
# [[Iraida Noriega]] abeslaria (Mexiko Hiria, 1971)
# [[Irene Bernasconi]] biologoa, ikertzailea, aitzindaria (Argentina 1896-1989)
# [[Iris Cochón]] itzultzailea, literatura kritikaria (Galizia 1968)
# [[Irmgard Möller]] aktibista politikoa (Alemania 1947)
# [[Isabel de Ocampo]] zinegilea, gidoilaria (Salamanca 1970)
# [[Isabel Echarri]] euskal artista (Bera, 1929-Formentera, 2022)
# [[Isabel Ruiz Lara]] kazetaria (Espainia, XX. mendea)
# [[Isabel Ruiz Ruiz]] artista (Guatemala, 1945-2019)
# [[Isabel Vilallonga]] politikaria (Badajoz 1949)
# [[Jackie Forster]] kazetaria, aktorea, ekintzaile lesbiana (Erresuma Batua, 1926-1998)
# [[Jennifer Lee Carrell]] idazlea (AEB 1962)
# [[Joana Bonet]] kazetaria (Leida, 1966)
# [[Juana Castro Muñoz]] poeta (Kordoba 1945)
# [[Juana Cruz]] toreatzaile aitzindaria (Madril 1917-1981)
# [[Julia Castillo]] antropologoa, poeta (Madril 1956)
# [[Julia Uceda]] poeta (Sevilla 1925)
# [[Karen Forkel ]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1970)
# [[Karimeh Abbud]] argazkilaria eta artista ('''Palestina''' 1896-1940)
# [[Khalida Jarrar]] politikari '''palestinarra''' (Jordania 1963)
# [[Laila Shawa]] artista bisuala ('''Palestina''' 1940-Londres 2002)
# [[Lamia Ziadé]] Libanoko pintore eta komikigilea (Beirut, 1968)
# [[Laura Zambrano Padilla]] hezitzailea eta iraultzailea (Peru, 1945)
# [[Leonor Fernández de Torreblanca]] dama, Cervantesen amama (Kordoba ?-1557)
# [[Lia (abeslaria)]] (Japonia 1981)
# [[Lil Milagro Ramírez]] poeta, gerrillaria (Salvador 1946-1979)
# [[Linda Maria Baros]] hizkuntzalaria, itzultzailea (Errumania 1981)
# [[Linda Sobeh Alí]] diplomazialaria ('''Palestina''' 1968)
# [[Livia Gouverneur]] gerrillaria (Venezuela, 1941-1961)
# [[Lola Lorente]] ilustratzailea (Bigastro, Valentzia, 1980)
# [[Lola Mora]] eskultorea, asmatzailea, aitzindaria (Argentina 1866-1936)
# [[Louise McPaul]] xabalina jaurtitzailea (Australia 1969)
# [[Lucrecia Pérez]] etxeko langilea, arrazismoaren lehenengo biktima aitortua Espainian (Dominikar Errepublika, 1959 - Madril, 1992)
# [[Maider Oleaga]] zinema-zuzendari eta gidoigilea (Bilbo, 1976)
# [[Malika Gaïd]] Aljeriako erizaina eta militante independentista (1933-1958)
# [[Manuela Burló]] film zuzendaria, gidoilaria (Murtzia 1978)
# [[Manuela Sancho]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1783-1863)
# [[Margaluz]] aktorea, abeslaria, dantzaria (Palma 1939-2006)
# [[Margarida Pinto]] aktorea, kazetaria ( Portugal 1966)
# [[Marguerite Buffet]] idazlea (Frantzia, 1620-1680)
# [[María Adela Caría]] bakteriologoa, ikertzailea (Argentina 1915-1989)
# [[María Agustín]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1784-1831)
# [[María Antonia Ortega]] poeta (Madril 1954)
# [[María de la Consolación Azlor]] noblea, Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Girona 1775- Zaragoza 1814)
# [[María de los Reyes Fuentes]] poeta ( Sevilla 1927-2010)
# [[María Forteza]] aitzindaria. Seguraski, Espainiako 1. emakume zinegilea (Mallorca 1913-1961)
# [[María Guerra]] kazetaria, zinema kritikaria (Madril 1965)
# [[Maria Hervás]] aktorea (Madril 1978)
# [[María Isabel Sánchez Vegara]] idazlea...(Bartzelona ?)
# [[Maria Josefa Yzuel Giménez]] fisikaria (Huesca, 1940)
# [[Maria Keil]] artista (Portugal 1914.2012)
# [[María Larrea|Maria Larrea]] zinegilea (Bilbo, 1979)
# [[María Lostal]] heroia ( ?- Zaragoza ç1809)
# [[María Manuela Pignatelli de Aragón Gonzaga]] noblea, Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1753-Madril 1816)
# [[María Martín Barranco]] idazlea, genero ikuspegian aditua (Granada XX. mendea)
# [[Maria Occhipinti]] anarkista eta idazlea (Italia 1921-Erroma 1996)
# [[María Pantoja Sánchez]] soziologoa eta iraultzailea (Peru, 1953)
# [[María Pilar Fumanal]] geomorfologoa (Valentzia 1940-1998)
# [[María Rosal]] poeta, irakaslea (Kordoba 1961)
# [[María Victoria Atencia]] poeta (Malaga 1931)
# [[Marie Sara]] burtzikaria (Frantzia 1964)
# [[Marie-Castille Mention-Schaar]] film zuzendaria, gidoilaria, kazetaria ( Frantzia 1963)
# [[Marisa Soleto]] legelaria (Cáceres 1966)
# [[Mary Montagu]] idazlea (EB 1689-1762)
# [[Matilde Cherner]] idazlea (Salamanca, 1833-Madril 1880)
# [[Matilde Muñoz Sampedro]] aktorea ( Madril 1900-1969)
# [[Mercedes Muñoz Sampedro]] aktorea (Madril 1896-1979)
# [[Mikaela Ingberg ]] xabalina jaurtitzailea (Finlandia 1974)
# [[Mily Possoz]] margolaria (Portugal, 1888-1968)
# [[Mirela Manjani]] xabalina jaurtitzailea (Albania 1976)
# [[Miriam Rothschild]] zientzialaria (Erresuma Batua, 1908-2005)
# [[Miriam Tlali]] emakume beltz eta idazlea (Hego Afrika, 1933-2017)
# [[Montserrat Casas]] fisikaria (Girona 1955-Bartzelona2013)
# [[Nandar]] aktibista feminista (Myanmar, 1995)
# [[Natalia Lisovskaya]] atleta, pisu jaurtitzailea (Errusia 1962)
# [[Natalia Xikolenko]] xabalina jaurtitzailea ( Bielorrusia 1964)
# [[Nathalie Handal]] idazlea (EE.BB. 1969)
# [[Nelly Evans Risco]] iraultzailea (Peru, 1943)
# [[Nicole Girard-Mangin]] medikua (Frantzia, 1878-1919)
# [[Nina Bari]] matematikaria (Errusia, 1901-1961)
# [[Olga Gavrilova]] xabalina jaurtitzailea (Errusia 1957-2022)
# [[Olga Rivero Jordán]] poeta (La Laguna, 1928-2021)
# [[Päivi Alafrantti]] xabalina jaurtitzailea ( Finlandia 1964)
# [[Panmela Castro]] grafitigile, artista, ekintzaile (Brasil, 1981)
# [[Petra Felke]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1959)
# [[Pilar Costa]] abokatua, politikaria (Eivissa 1967)
# [[Pureza Canelo]] poeta (Cáceres 1946)
# [[Quan Zhou Wu]] ilustratzaile eta komikigilea (Algeciras, 1989)
# [[Randa Siniora]] eskubideen aldeko ekintzailea ('''Palestina''' ç1961)
# [[Rauda Morcos]] LGBTIQ ekintzaile (Palestina, 1974)
# [[Raymonde Arcier]] artista, feminista (Frantzia, 1939)
# [[Raymonde Peschard]] Aljeriako gerrako militante nazionalista (1927-1957)
# [[Rebecca Guay]] akuarelista (EE.BB. XX. mendea)
# [[Rita Azevedo Gomes]] zinema zuzendaria (Lisboa, 1952)
# [[Romelia Alarcón Folgar|Rogelia Alarcón]] idazlea, pianista (Guatemala, 1900-1971)
# [[Rosa Chávez]] poeta, aktorea, kultura kudeatzailea (Guatelama, 1980)
# [[Rosa Pereda]] idazlea, kritikaria (Santander 1949)
# [[Rosa Romojaro ]] poeta, ikertzailea (Cádiz 1948)
# [[Rosa Spottorno Topete]] itzultzailea, feminista ( Murtzia 1884-1980)
# [[Rosario Pardo]] aktorea, zuzendaria (Jaen 1959)
# [[Rosaura Álvarez]] poeta, margolaria, irakaslea (Granada 1945)
# [[Roxana Stinchfield Ferris]] botanikaria (AEB 1895-1978)
# [[Ruth Mateu Vinent]] politikaria (Menorca 1976)
# [[Sabine Braun]] heptatloi- atleta (Alemania 1965)
# [[Sara Doke]] belgikar kazetaria, itzultzaile (Frantziar, 1968)
# [[Sara Estela Ramírez]] irakasle, kazetari, feminista ..(Mexiko, 1881-1910)
# [[Sheila Minor]] ikertzailea (EE.BB., 1946)
# [[Silke Renk]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1967)
# [[Sofia Montaner Arnau]] azken trementinairea (Lleida 1908-1996)
# [[Sofía Sakorafa]] greziar-'''palestinar''' politikaria, xabalina-jaurtitzailea (Grezia 1957)
# [[Soledad Ortega Spottorno]] filosofoa, irakaslea, editorea (Madril 1914-2007)
# [[Soledad Varela Ortega]] filologoa, ikertzailea (Madril 1945)
# [[Sonia Nimr]] idazlea ('''Palestina''', 1955)
# [[Sonia Pulido]] ilustratzailea (Bartzelona, 1973)
# [[Steffi Nerius]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1972)
# [[Suheir Hammad]] poeta ('''Jordania''', 1973)
# [[Tatiana Xikolenko]] xabalina jaurtitzailea (Errusia 1968)
# [[Telma Reca]] psikiatra aitzindaria (Argentina 1904-1979)
# [[Teresa Bolaños de Zarco]] idazlea, pianojolea eta margolaria (Guatemala, 1922-1998)
# [[Tiina Lillak ]] xabalina jaurtitzailea ( Finlandia 1961)
# [[Truus Menger-Oversteegen|Truus Menger]] eskultorea, aktibista (Holanda 1923-2016)
# [[Virginia Yagüe]] gidoilaria, idazlea ( Madril 1973)
# [[Ynes Mexia]] botanikaria (Mexiko/AEB 1870-1938)
# [[Zahia Ziouani]] orquestra zuzendaria (Paris 1978)
# [[Zinaída Guipius]] poeta, idazlea (Errusia- Frantzia, 1869-1945)
# [[Ziza Massika]] Aljeriako erizaina eta militante independentista (1934-1959
}}
==='''Berriak 2023''' ('''urria''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Abanda Elustondo]] ----'''SORTUA''' ikertzailea (Donostia, 1989)
# [[Amaia Arranz Mendiguren]] ----'''SORTUA''' biologoa eta ikertzailea (Bilbo 1978)
# [[Andrea Garcia-Santesmases]] ----'''SORTUA''' soziologoa, antropologoa (Madril 1988)
# [[Carmen Albisu]] efef'''SORTUA''' euskaltzailea, euskara irakaslea (Errenteria, 1916-Tutera, 2007)
# [[Irati Gorostidi Agirretxe]] '''SORTUA''' artista, zinemagilea (Egues, 1988)
# [[Itziar Eguren]] ef--'''SORTUA''' erizaina, txistularia (Elorrio 1953)
# [[Izar Zubiaga]] ef--'''SORTUA''' futbolaria (Durango 2006)
# [[Leire Ayala]] ef--'''SORTUA''' abeltzaina (Bilbo/Elorrio 1972)
# [[Maialen Braña]] ----'''SORTUA''' abeslaria, irakaslea (Elizondo, 1998)
# [[María Ángeles Sallé Alonso]] ef--'''SORTUA''' soziologoa, ikertzailea (Panama, 1956)
# [[Maria Pilar Zuriarrain]] ef--'''SORTUA''' txistularia (Zizurkil, 1953)
# [[Marta Rodríguez Fouz]] ef--'''SORTUA''' soziologoa, kazetaria eta futbolaria (Coruña, 1972)
# [[Patricia Tornero]] ----'''SORTUA''' gaztagilea (Valentzia....)
# [[Tatiana Romero Reina]] ----'''SORTUA''' historialaria, aktibista (Mexiko, 1984)
# [[Julia Arévalo]] aktibista, politikaria (Uruguai, 1898-1985)
# [[Abala Bose]] gizarte langilea (Bangladesh, 1864-1951)
# [[Alberta Ferretti ]] diseinatzailea (Italia 1950)
# [[Alessandra Korap]] lider indigena (Brasil, 1958)
# [[Alicia Luna]] gidoilaria, irakaslea (Madril 1963)
# [[Alicia Senovilla ]] aurkezlea (Madril 1969 )
# [[Amna Suleiman]] maistra eta txirrindularia Palestinan (Damasco, 1982)
# [[Amparo Fortuny]] dokumentalgilea, ekoizlea (Valentzia XX. mendea)
# [[Ana García Lozano]] kazetaria (Valentzia 1963)
# [[Ana Iris Simón ]] kazetaria, idazlea (Ciudad Real 1991)
# [[Anita Sirgo]] sindikalista, komunista, ekintzailea (Asturias, 1030)
# [[Anna Lizaran]] aktorea (Bartzelona 1944-2013)
# [[Anna Murià]] idazlea, kazetaria, ekintzaile erbesteratua (Bartzelona, 1904-Tarrasa, 2002)
# [[Annie Baker]] film zuzendaria (AEB 1981)
# [[Antonia Dell'Atte ]] modelo ohia, aurkezlea (Italia 1960)
# [[Anwara Bahar Chowdhury]] idazlea eta ekintzailea (Bangladesh, 1919-1987)
# [[Asma al-Ghul]] kazetaria, feminista (Palestina, 1982)
# [[Asma Tubi]] poeta eta kazetaria (Palestina, 1905-1983)
# [[Assumpció Casals]] aktore erbesteratua (Bartzelona, 1896-1975)
# [[Auguste Deter]] dokumentatutako 1. Alzheimer goiztiar kasua (Alemania 1850-1906)
# [[Beatriz de Bobadilla (Gomerako andrea)]] Tenerifeko konkistatzailea (Medina del Campo, ?-1504)
# [[Beatriz Enríquez de Arana]] Kolonen bikotea eta Fernando Kolonen ama (Kordoba, 1465-1522)
# [[Blanca Padilla]] modeloa, diseinatzailea (Madril 1995)
# [[Bushra al-Tawil ]] kazetaria, aktibista (Palestina 1993)
# [[Carlota Soldevila]] aktorea, irakaslea (Bartzelona 1929-2005)
# [[Carme Ballester|Carmen Ballester]] kataluniar politikari erbesteratua (Bartzelona, 1900-Paris, 1972)
# [[Carme Serrallonga]] pedagogoa, itzultzailea (Bartzelona 1909-1997)
# [[Carmen Alcázar]] wikilaria (Mexiko)
# [[Carmen Domingo]] idazlea, aktibista (Bartzelona 1970)
# [[Carmen Lomana]] enpresaburua, socialitea (Leon 1948)
# [[Carolina Punset]] politikaria (AEB/Katalunia 1971)
# [[Celestina Marrón]] sindikalista (Asturias, 1926-2016)
# [[Chelo García-Cortés]] kazetaria (Ourense 1951)
# [[Clotilde Luisi]] abokatu, dramaturgo, feminista (Uruguai, 1882-1969)
# [[Conchi Arnal Claro]] ekintzaile feminista (Tanger, 1950)
# [[Conxita Herrero]] komik ilustratzailea (Katalunia, 1993)
# [[Daniela Catrileo]] poeta maputxea (Txile, 1987)
# [[Daniela Feixas]] idazlea, aktorea, zuzendaria (Katalunia 1973)
# [[Dolors Oller]] irakaslea, idazlea, literatura kritikaria (Girona 1942)
# [[Eileen O'Shaughnessy]] Britainia Handiko idazlea (1905–1945)
# [[Elisa Coll]] idazlea, ekintzailea, bisexuala (Madril 1992)
# [[Elisabeth Reyes]] modeloa (Malaga 1985)
# [[Elsa Punset]] idazlea ( Londres/Katalunia 1964)
# [[Elvira Espejo Ayca]] artista, poeta, ehulea (Bolivia, 1981)
# [[Eva García Magriñá]] ikertzaile eta idazle (Donostia, 1966)
# [[Eva Hache]] umorista, aurkezlea (Segovia 1971)
# [[Fadila Saâdane]] Aljeriako gerrako zuen militante nazionalista (1938-1960)
# [[Fanny Kemble]] aktore, idazle eta esklabotzaren aurkako abolizionista (Britainia Handia, 1809-1893)
# [[Gema López]] kazetaria (Madril 1971)
# [[Georgette Rizk]] ekintzailea (Palestina 1925-2018)
# [[Hanan Al-Agha]] idazle eta artista (Palestina, 1948-2008)
# [[Helena Béjar]] soziologoa, irakaslea (Madril 1956-2023)
# [[Helga Tawil-Souri]] dokumentalgile, ikertzaile eta idazle (Kuwait, 1969)
# [[Hiba Kamal Abu Nada]] poeta, eleberrigilea, wikilaria (Meka, 1991-Gazako zerrenda, 2023)
# [[Hind al-Husseini]] aktibista, hezitzailea (Palestina, 1916-1994)
# [[Inés Luisi]] medikua (Uruguai, XIX.mendea- 1965)
# [[Irene Bordoy]] margolaria, irudigilea (Mallorca 1940)
# [[Isabel Gemio]] kazetaria (Badajoz 1961)
# [[Isabel González González]] politikaria eta ekintzailea (Tenerife, 1890-1968)
# [[Isabel Pinto de Vidal]] politikaria, aktibista (Uruguai, 1885-1969)
# [[Isabella Eklöf]] zinemagilea (Suedia, 1978)
# [[Islah Jad]] aktibista, ikertzailea, irakaslea (Palestina 1951)
# [[Jackie Salloum ]] artista, film zuzendari palestinarra (AEB XX. mendea)
# [[Jahanara Arzu]] poeta (Bangladesh, 1929)
# [[Jenna Elfman]] aktorea (AEB 1971)
# [[Jimena Menéndez-Pidal|Jimena Menendez Pidal]] pedagogoa (Madril, 1901-1990)
# [[Júlia Coromines]] medikua, psikiatra erbesteratua (Bartzelona 1910-2011)
# [[Julud Daibes]] palestinar arkitektoa eta politikaria (Betleem, 1965)
# [[Jutta Koether]] artista, musikaria eta kritikaria (Alemania, 1958)
# [[Kamilya Jubran]] abeslari palestinarra (Israel, 1962)
# [[Kamini Roy]] poeta eta ekintzailea (Bangladesh, 1864-1933)
# [[Kapitolina Díaz]] soziologoa (Leon, )
# [[Kholoud Faqih|Kholoud Faqin]] epailea (Palestina, XX.mendea)
# [[Laudelina de Campos Melo]] etxeko-langileen aldeko sindikalista (Brasil, 1904-1991)
# [[Laura Caballero]] gidoilaria, zuzendaria (Madril 1978)
# [[Lola Lizaran]] aktorea (Almeria/Bartzelona 1931-2003)
# [[Lucila Gamero]] mediku, zirujau, idazle eta feminista (Honduras, 1873-1964)
# [[Lucy Prebble]] antzerkigilea (Britainia Handia 1981)
# [[Luisa Luisi]] poeta, pedagogoa (Uruguai, 1883-1940)
# [[Lurdes Lekuona Laburu|Lurdes Lekuona]] Zalduondoko alkatea (Gasteiz, 1958)
# [[Magdalena Antonelli Moreno]] politikaria, aktibista (Uruguai, 1877-1955)
# [[Maha Haj]] palestinar jatorriko zinema zuzendari israeldarra (Nazaret, 1970)
# [[Mai Masri]] zinema-zuzendaria (Jordania, 1959)
# [[Maliha Hamidou]] Aljeriako gerrako militante nazionalista (1942-1959)
# [[Mar Coll]] gidoilaria, film zuzendaria (Bartzelona 1981)
# [[Margarida Minguillón]] aktorea, ahots aktorea (Bartzelona 1947)
# [[Maria Dolors Bargalló]] Kataluniar politikari erbesteratua (Bartzelona, 1902-Mexiko,1980)
# [[María España Almendro]] saskibalio-jokalaria (Mallorca 1992)
# [[Maria Majoral]] trementinairea (LLeida 1887-1976)
# [[Maria Mies]] soziologoa (Alemania, 1931-2023)
# [[María Patiño]] kazetaria (Coruña 1971)
# [[María Teresa Josefina Janicki]] hezitzailea (Frantzia-Uruguai, XIX. mendea- ?)
# [[Mariam Barghouti]] amerikar-palestinar kazetari, aktibista (Palestina-AEB, 1993)
# [[Marina Comas]] aktorea (Bartzelona 1996)
# [[Marta Angelat ]] aktorea, ahots aktorea (Bartzelona 1953)
# [[Marta Corredera]] futbolaria (Bartzelona 1991)
# [[Marta Nebot]] kazetaria (Sevilla 1975)
# [[Marta Pérez Sierra]] idazlea, poeta (Bartzelona 1957)
# [[Maruja Lozano]] bolero eta kopla abeslaria (Valentzia 1935 - Malaga 2022)
# [[Mary Al-Atrash]] igerilaria (Palestina 1994)
# [[Mary Ann Shadd]] aktibista abolizionista, kazetaria, irakaslea (AEB, 1823-1893)
# [[Maryse Gargour]] zinemagilea eta kazetaria (Palestina, XX. mendea)
# [[Matilde_Fern%C3%A1ndez]] Politikaria feminista (Madril, 1950)
# [[Mayada Al-Sayad]] alemaniar-palestinar atleta (Berlin, 1992)
# [[Mériem Bouatoura]] Aljeriako gerrako borrokalari independentista (1938-1960)
# [[Meriem Saâdane]] aljeriar erizaina eta militante nazionalista (1932-1958)
# [[Mila Abadia]] kultura kudeatzailea (Zaragoza, 1962)
# [[Miriam Saavedra]] modeloa, aktorea (Peru 1993)
# [[Montse Amenós]] eszenografoa, jantzi-deseinatzailea (Bartzelona 1954)
# [[Montse Guallar]] aktorea, aurkezlea (Bartzelona 1960)
# [[Montserrat Cornet]] idazlea (Bartzelona 1934)
# [[Mrinalini Sen]] idazlea (Bangladesh, 1879-1972)
# [[Nadia Hafid]] ilustratzailea (Katalunia, 1990)
# [[Nancy Meyers]] zuzendari, ekoizle eta gidoilaria (AEB 1947)
# [[Natalia (abeslaria)]] tb aurkezlea (Cádiz 1982)
# [[Natasha Neri]] aktibista, zinema zuzendaria (Brasil, XX. mendea)
# [[Norma Andrade]] ekinzailea (Mexiko)
# [[Noura Erakat]] amerikar-palestinar aktibista, irakaslea (Kalifornia, 1980)
# [[Olatz Arregui]] piraguista (Donostia, 1999)
# [[Paula Hernández (ahots aktorea)]] (Girona 1998)
# [[Paula Hernández ]] aktorea, gidoilaria, zuzendaria (Argentina 1969)
# [[Paulina Luisi]] mediku, sufragista, aktibista feminista (Uruguai, 1875-1950)
# [[Pilar Boyero]] kopla abeslaria, irakaslea (Cáceres 1974)
# [[Reem Frainah]] psikologoa, aktibista (Palestina ?)
# [[Rosa Catrileo|Rosa Castrilleo]] abokatu maputxea (Temuco, Txile, 1981)
# [[Rosa Estiarte]] igerilari olinpikoa (Manresa 1959-1985)
# [[Rosa María Fernández García|Rosa María Fernandez García]] sindikalista (Asturias, 1942-2021)
# [[Rosa Novell ]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1952)
# [[Sahar Jalifa]] idazlea (Palestina, 1942)
# [[Samar Nassar]] igelaria (Libano, 1978)
# [[Samiha Khalil]] politikaria, ekintzailea (Palestina 1923-1999)
# [[Shadia Mansour]] hip-hoparen 1. dama arabiarra (Londres 1985)
# [[Shamim Azad|Shamin Azad]] poeta eta idazlea (Bangladesh, 1952)
# [[Sílvia Quer]] film zuzendaria ( Bartzelona 1962)
# [[Sofía Álvarez Vignoli]] aktibista, politikaria (Uruguai, 1899-1986)
# [[Sònia Moll]] filologoa, poeta, itzultzailea (Bartzelona 1974)
# [[Suad Amiry]] idazle eta arkitektoa (Siria, 1951)
# [[Susanna Barranco]] aktorea, zuzendaria, ekoizlea (Bartzelona 1975)
# [[Tania Safura Adam Mogne]] ikertzaile eta erakusketa komisario (Mozambike, 1979)
# [[Teresa Font]] film-editorea (Bartzelona 1956)
# [[Tina Pérez]] sindikalista, ekintzalea (Asturias, 1929-1965)
# [[Umayya Abu-Hanna]] kazetaria eta idazlea (Palestina-Finlandia, 1961)
# [[Woroud Sawalha]] atleta (Palestina, 1991)
# [[Yamila Abdalá Taha al Shanti]] irakaslea, politikaria (Palestina 1955-2023)
# [[Zaha Hassan]] aktibista, abokatua (Palestina, XX.mendea)
# [[Zulaija Al-Shahabi]] Palestinako feminismoaren ekintzaile aitzindaria (1901-1992)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''iraila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Barrena García]] ----'''SORTUA''' idazlea, poeta (Basauri)
# [[Bego Zubia Gallastegi]] ----'''SORTUA''' ikertzaile (Arrasate, 1965)
# [[Dora Manchado]] --ef'''SORTUA''' Tehueltxeeraren azken hiztuna (Argentina, 1934-2019)
# [[Jaione López]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, misiolaria (Elorrio 1998)
# [[Marta Goikoetxea Luquin]] ef--'''SORTUA''' blogaria (Lizarra, 1984)
# [[Nagore Belastegi Martín|Nagore Belaustegi]] ----'''SORTUA''' (Legazpia, 1987)
# [[Nerea Azkona]] ----'''SORTUA''' antropologoa, idazlea (Sopela, 1982)
# [[Oihane Unzalu]] ef--'''SORTUA''' nutrizionista, kirol monitorea, lasterkaria (Abadiño 1987)
# [[Pantxonerak]] '''SORTUA''' arrain saltzaileak (Laredo 1970 hamarkadara arte)
# [[Presen Zubillaga Auza]] efef'''SORTUA''' feminista, ekintzailea (Iruñea, 1951-2023)
# [[Raquel Esteban Terradillos]] ----'''SORTUA''' ekofisiologoa (Barakaldo, 1982)
# [[Adriana Abenia]] aurkezlea, idazlea (Zaragoza 1984)
# [[Aina Clotet ]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1982ko)
# [[Alexandra Narváez]] aktibista, zientzialaria (Ekuador, XX. mendea)
# [[Alicia de los Ríos Merino|Alicia de los Rios Merino]] ikasle, gerrilari desagertua (Mexiko, 1952)
# [[Amalia Anglés y Mayer]] opera kantaria eta gitarra-jotzailea (Badajoz, 1827-Stuttgart, 1859)
# [[Amèlia Jover Velasco]] sindikalista, anarkista eta feminista (Cullera, 1910-Paris, 1997)
# [[Amelia Quintanal Martínez-Conde]] futbolean Espainiako emakume talde baten 1. entrenatzailea (Kantabria 1937)
# [[Amrita Pritam]] idazlea (Pakistan, 1919-India, 2005)
# [[Ana Alba García]] kazetaria, gerra gatazketan aditua (Bartzelona 1971-2020)
# [[Ana Borges]] futbolaria, aurrelaria (Portugal 1990)
# [[Ana Paris Garcia]] lider sindikalista garrotez eraila (Sevilla, 1898-1938)
# [[Ángeles García-Madrid|Ángeles Garcia-Madrid]] idazlea eta preso politikoa (Torrejón, 1918-Madrid, 2015)
# [[Angustias Lara Sánchez|Maruja Lara Sánchez]] sindikalista (Granada, 1917-Valentzia, 2012)
# [[Anna Cabot Quincy Waterston]] idazlea (AEB 1812-1899)
# [[Anna Gréki]] poeta eta ekintzaile aljeriarra (1931-1936)
# [[Anna Rodríguez Costa]] dramagilea, zuzendaria (Granada 1972)
# [[Anna Stewart (aktibista)]] emakumeen eskubideen aldekoa (Australia 1947-1983)
# [[Annette Frances Braun]] entomologoa (EEBB, 1884-1978)
# [[Antònia Pascual Flaquer]] komunista fusilatua (Capdepera 1911-Porreres,1937)
# [[Assumpció Puigdelloses Vila]] etxekoandre fusilatua (1906 - Sant Adrià de Besòs, 1940)
# [[Aurora Picornell]] komunista fusilatua (Palma, 1912-Manacor, 1937)
# [[Ayo Edebiri]] komediantea, idazlea (AEB1995)
# [[Balbina Gayo Gutiérrez|Balbina Gayo Gutierrez]] maistra errepublikarra (1901-1936)
# [[Begoña Alberdi]] sopranoa (Bartzelona 1964)
# [[Belarmina González Rodríguez]] ekintzaile fusilatua (Palencia, 1914-Porreres, 1937)
# [[Blanca Jeannette Kawas]] aktibista (Honduras, 1946-1995)
# [[Brígida Pardo López]] etxekoandre fusilatua (Granada, 1904-1936)
# [[Carlota Planas Riera]] Espainiako 1. emakume futbolarien ordezkaria (Bartzelona 1992)
# [[Carme Claramunt i Barot]] ekintzaile fusilatua (Tarragona, 1897 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Carme Portaceli]] antzerki-zuzendaria, irakaslea (Valentzia 1957)
# [[Carmen Arrojo]] maistra, memoriaren aldeko ekintzailea (Madril, 1918-2017)
# [[Carmen Arrufat]] aktorea (Castelló 2002)
# [[Carmen del Riego]] kazetaria, 1. emakume-presidentea Madrileko Prentsa Elkartean (Asturias 1960)
# [[Carmen Maria Garcia "García de Saura"|Carmen María Garcia]] idazle eta margolaria ( Molina de Segura)
# [[Carol López ]] dramagilea, aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1969)
# [[Carolina Ferre]] kazetaria (Alacant 1974)
# [[Caroline Rémy de Guebhard]] idazle feminista (Frantzia, 1855-1929)
# [[Catalina Flaquer]] ekintzailea fusilatua (Capdepera, 1876-Porreres,1937)
# [[Catalina Martín López de Bustamante]] gerrillara, alfereza (Espainia ?-XIX. mendea)
# [[Catalina Narváez de Ruiz]] brodatzailea, margolaria (Cádiz 1861- ¿ 1929)
# [[Catherine Cusset]] filosofoa (Frantzia 1963)
# [[Celia Tapias]] Buenos Airesko lehen emakume abokatua (1885-1964)
# [[Chelsea Ashurst]] futbolaria, atezaina (Ingalaterra 1990)
# [[Cinta Sabaté]] eskultorea, margolaria (Tarragona 1946)
# [[Clara Pueyo Jornet]] Errepublikano desagertua (Villanueva eta GEltrú, 1914-1943)
# [[Claudia López Benaiges]] feminista, anarkista eraila (Txileko Santiago, 1972-1998)
# [[Clotilde García del Castillo]] Sorollaren musa eta Sorolla Museoaren sortzailea (Valentzia, 1865-Madril, 1929)
# [[Concepción Caceres|Concepción Cáceres]] emagin fusilatua (Montijo, 1912-1938)
# [[Concha Carretero]] frankismoaren biktima (Madril, 1918-2014)
# [[Concita De Gregorio]] kazetaria, idazlea (Italia 1963)
# [[Coral Bracho]] hizkuntzalaria, poeta (Mexiko 1951)
# [[Courtney Barnett ]] rock abeslaria (Australia 1987)
# [[Cristina Clemente]] idazlea, gidoilaria, zuzendaria( Bartzelona 1977)
# [[Cristina Fernández Pereda]] atezain fusilatua (Leon, 1900 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Diana Nyad]] igerilaria eta kazetaria (New York, 1949)
# [[Djamila Amrane-Minne]] poeta eta historialaria, Aljeriako Independentzia Gerrako ekintzailea (1939-2017)
# [[Dolores Cacuango]] Indigenen aldeko ekintzailea (Ekuador, 1881-1971)
# [[Dolors Feliu]] abokatua, unibertsitateko irakaslea, politikaria (Roda de Ter, 1964)
# [[Dolors Giorla Laribal]] etxekoandre fusilatua (Bartzelona, 1912 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Dolors Prat Coll]] anarkosindikalista (Ripoll, 1905-Tolosa, 2001)
# [[Elena Martín]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1992)
# [[Elina Garanca]] mezozosopranoa (Letonia 1976)
# [[Elionor Malich Salvador]] emakume errepublikano fusilatua (Piorat, 188?- Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Elisa García Sáez]] sindikalista, erizaina, Gerra Zibilean hildako milizianoa (Bartzelona, 1916-Huesca, 1936)
# [[Elizabeth Evatt ]] epailea (Australia 1933)
# [[Emakumezkoen Nazioarteko Zinemaldia (Australia)]] Australia 1975
# [[Emilia Dilke]] idazlea (Erresuma Batua, 1840-1904)
# [[Encarnación Magaña]] antifrankista eraila (Almeria, 1921-1942)
# [[Estefanía Banini]] futbolaria, aurrelaria (Argentina 1990)
# [[Eugenia González Ramos]] sindikalista fusilatua (Bartzelona, 1919 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Eumelia Hernández]] sindikalista eta feminista (Venezuela, 1913-1990)
# [[Eveline Safir Lavalette]] frantses jatorriko ekintzaile aljeriarra (1927-2014)
# [[Evelyn Glennie]] perkusionista gorra (Eskozia 1965)
# [[Fabiana da Silva Simões]] furbolaria (Brasil 1989)
# [[Felicidad Duce]] jostuna, aitzindaria, enpresaburua (Bartzelona 1908-2000)
# [[Flora Sanhueza]] pedagogo anarkista (Txile, 1911-1974)
# [[Florence Ethel Johnson]] sindikalista, maistra (Australia 1884-1934)
# [[Florencia Bonsegundo]] futbolaria (Argentina 1993)
# [[Francisca Senhorinha da Motta Diniz|Francisca Sehorinha]] idazlea (Brasil,1834- ?)
# [[Giovanna Berneri]] anarkista ekintzailea (Italia, 1897-1962)
# [[Hélène Monastier]] aktibista, irakasle (Suitza, 1882-1976)
# [[Hubertine Auclert|Hubertine Auchert]] feminista ekintzailea (Frantzia, 1848-1914)
# [[Inés Jiménez Lumbreras]] errepublikano fusilatua (Madril, 1915-Sant Adrià de Besòs, 1940)
# [[Irene Moray]] argazkilaria, film-zuzendaria (Bartzelona 1992)
# [[Isabel Mesa Delgado]] Sindikalista (Ronda, 1913-Valentzia, 2002)
# [[Jane eta Louise Wilson]] artistak (Ingalaterra 1967)
# [[Jessica Gleeson]] futbolaria, defentsa (Irlanda 1993)
# [[Jessie Street Emakumeen Liburutegi Nazionala]] Australia 1989
# [[Jessie Street]] ekintzailea (Brithis Raj/India 1889-Australia 1970)
# [[Jill Ellis]] futbolari, entrenatzaile ohia (Erresuma Batua 1966)
# [[Joaquina Charro Gómez]] sindikalista fusilatua (Montijo, 1912-1938)
# [[Josephine Shaw Lowell]] aktibista (AEB, 1843-1905)
# [[Juana Aranguren Rica]] abokatu feminista (Bilbo, 1952)
# [[Julia López (artista)]] margolari autodidakta (Mexiko 1936)
# [[Kamilla Seidler ]] sukaldariburua (Danimarka 1983)
# [[Kristine Lilly]] nazioarteko partida gehien jokatutako futbolari ohia (AEB 1971)
# [[Laura Ràfols]] futbolaria, atezaina (Bartzelona 1990)
# [[Leda Rafanelli]] feminista, sufia, idazlea (Italia, 1880-1971)
# [[Leila Ouahabi]] futbolaria, defentsa (Bartzelona 1993)
# [[Leonor Lavado]] imitatzailea, aktorea (Kordoba 1987)
# [[Lesbia Urquía]] aktibista (Honduras, 1967-2016)
# [[Lola Gallardo]] futbolaria, atezaina (Sevilla 1993)
# [[Lucía Alemany]] film-zuzendaria(Castelló 1985)
# [[Lucía Pascual Palomo]] xake-jokalaria (Madril 19)
# [[Luisa Gómez de la Torre|Luisa Gomez de la Torre]] ekintzailea (Quito,1887-1976)
# [[Magdalena Nolla Montseny]] etxekoandre fusilatua (Tarragona, 1904-Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Malena Costa]] modeloa (Mallorca 1989)
# [[Manuela Díaz Cabezas]] ekintzaile antifrankista (Kordoba, 1920-Suitza, 2006)
# [[Margarita Murillo]] aktibista (Honduras, 1958 - 2014)
# [[Margarita Rivière]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1944-2015)
# [[María Angélica Barreda|Maria Angelica Barreda]] Argentinako lehen emakume abokatua (1887-1963)
# [[María Antonia Iglesias]] kazetaria, idazlea (Madril 1945-Pontevedra 2014)
# [[María de la Purificación de la Aldea y Ruiz de Castañeda|Purificación de la Aldea]] emagina, ekintzailea ( Madrid, 1889-1976)
# [[María Escoté]] jostuna, arropa diseinatzailea (Bartzelona 1979)
# [[María Esteve |María Esteve Flores]] aktorea (Argentina, 1974)
# [[María Herrera Magdaleno|Maria Herrera Magdaleno]] Giza eskubideen aldeko aktibista (Mexiko, 1950)
# [[Maria Jiménez]] abeslatia eta aktorea (SEvilla, 1950-2023)
# [[María Joaquina de Viera y Clavijo]] idazlea (Kanariak, 1737-1819)
# [[Maria Jose Pons]] futbolaria, atezaina (Bartzelona 1984)
# [[María Martín López]] memoria historikoaren aldeko borrokalaria, frankismoaren biktima (Avila, 1930-Toledo,2014)
# [[Maria Mies]] alemaniar soziologoa (Steffeln, 1931-2023)
# [[María Moreno]] idazlea eta kazetaria (Buenos Aires, 1947)
# [[Maria Pascual Flaquer]] komunista fusilatua (Capdepera 1911-Porreres,1937)
# [[María Pry]] entrenatzailea, futbolari ohia (Sevilla 1984)
# [[María Victoria Walsh]] kazetaria, borrokan hila (Buenos Aires, 1950-1976)
# [[Marie Louise Berneri]] idazle anarkista (Italia, 1918-Londres, 1949)
# [[Marsia Taha]] boliviar sukaldaritzako chef aitzindaria (Bulgaria 1989)
# [[Marta Lois]] irakaslea, politikaria (Vigo, 1969)
# [[Marta Torrejón]] futbolaria, defentsa (Bartzelona 1990)
# [[Martha Asunción Alonso]] poeta itzultzailea (Madril, 1987)
# [[Mary Cynthia Dickerson]] herpetologoa (AEB 1866-1923)
# [[Maud Nathan]] aktibista, sufragista (AEB, 1862-1946)
# [[Maud Slye]] minbizi ikertzailea (AEB 1879-1954)
# [[Maya Hansen]] moda diseinatzailea (Madril 1978)
# [[Mila Abadia]] kultura kudeatzailea (Zaragoza, 1962)
# [[Milagros Pérez Oliva ]] kazetaria, idazlea, irakaslea (Huesca 1955)
# [[Minnehaha ]] poema bateko fikziozko pertsonaia (AEB 1855)
# [[Míriam Nogueras]] politikaria eta enpresaburua (Bartzelona, 1980)
# [[Montse Germán]] aktorea (Bartzelona 1969)
# [[Natalia Ramos (futbolaria)]] defentsa (Tenerife 1999)
# [[Neus Bonet]] kazetaria, irakaslea (Bartzelona 1959)
# [[Neus Bouza Gil]] CNTko militante fusilatua (Bartzelona, 1916- Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Nieve de Medina]] aktore eta zuzendaria (Madril,1962)
# [[Noelia López ]] modeloa, tb aurkezlea (Sevilla 1986)
# [[Noelia Ramos]] futbolaria, atezaina (Tenerife 1999)
# [[Olga Luzardo]] kazetaria eta ekintzailea (Venezuela, 1916-2016)
# [[Patri Guijarro]] futbolaria, defentsa (Palma Mallorcakoa 1998)
# [[Patricia Ferreira]] gidoilaria, zuzendaria (Granada 1958)
# [[Patricia Rodríguez Barrios]] 1. Gizonezko Futbol talde gerentea (Gipuzkoa 1982)
# [[Pazzis Sureda]] eskultorea, margolaria (Mallorca 1907-1939)
# [[Pepita Laguarda Batet]] anarkista,gerra zibilean eraila (Bartzelona, 1919-1936)
# [[Pepita Patiño Páez]] makien laguntzailea, komunista (Kordoba, 1925-2015)
# [[Piedad Arribas]] ekintzailea, frankismoaren biktima (Toledo, 1920-Madril, 2010)
# [[Pilar Montaner Maturana]] margolaria (Mallorca 1876-196119)
# [[Pilar Prades]] garrotez eraildako neskame pozoitzailea (Valentzia, 1928-1959)
# [[Purificación Pérez Benavent]] sindikalista (Valentzia, 1919-Kanada, 1995)
# [[Ramona Peralba Sala|Ramona Peralta Sala]] langile fusilatua (Gironella, 1904-Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Raquel Cabezón]] futboalari ohia (Bartzelona 1978)
# [[Rianna Jarrett]] futbolaria, aurrelaria (Irlanda 1994)
# [[Rocío García Martínez]] txirrindularia (Madril 1974)
# [[Romina Belluscio]] kazetaria, modeloa ( Argentina 1979)
# [[Sandra Hermida Muñiz]] film-, dokumental ekoizlea (Tarragona 1972)
# [[Sandra Paños]] Futbolaria, atezaina (Alacant 1992)
# [[Sandra Vilanova]] futbolari ohia, erdilaria (Bartzelona 1981)
# [[Sara Nieves Matheu García]] irakaslea, zibersegurtasun ikertzailea (Murtzia 1992)
# [[Sara Ortega (futbolaria)]] , aurrelaria (Errioxa 2005)
# [[Sara Serrat]] futbolaria, idazlea (Huelva 1995)
# [[Sara Suárez Solís]] idazle feminista (Oviedo, 1925-2000)
# [[Sarah Bouhaddi]] futbolaria, atezaina (Frantzia 1986)
# [[Sari Van Veenendaal]] futbolaria, atezaina (Herbehereak 1990)
# [[Sarina Wiegman]] entrenatzailea, futbolari ohia (Herbehereak 1969)
# [[Sayaka Fernández Díaz]] dokumentalgilea (Cáceres 1978)
# [[Sha'Carri Richardson]] atleta (AEB 2000)
# [[Silvia Meseguer]] futbolari ohia, medikua (Teruel 1989)
# [[Soledad Gallego-Díaz]] kazetaria (Madril 1951)
# [[Sonia Bermúdez Tribano]] futbolaria, entrenatzailea, berriemailea (Madril 1984)
# [[Sonia García Galán]] historialaria eta feminista (Aviles, 1981)
# [[Sonia Grande]] cinema-jantzi diseinatzailea (Asturias 1964)
# [[Susana Carro]] Filosofoa irakaslea, femilnista (Mieres, 1971)
# [[Tania Martínez Portugal|Tania Martinez Portugal]] poligologoa, irakaslea,feminista (Etxebarri, 1963)
# [[Toña Is ]] futbolaria, entrenatzailea (Asturias 1966)
# [[Tránsito Amaguaña]] ekintzaile indigena (Ekuador,1909-2009)
# [[Urimare]] kazike (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Urrezko Neskatoak]] Olinpiar Jokoetako gimnasta erritmiko txapeldunak, Atlanta 1996
# [[Valentina Muñoz]] aktibista feminista (Txile, 2002)
# [[Vera Pauw]] bortxatutako futbolaria, entrenatzailea (Hebehereak 1963)
# [[Vicky Losada]] futbolaria (Bartzelona 1991)
# [[Victoria Prego]] kazetaria (Madril 1948)
# [[Viola Calligaris]] futbolaria (Suitza 1996)
# [[Yolanda Flores]] kazetaria, irrati esataria (Madril, 1960)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''abuztua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Goirigolzarri Alegria]] efef'''SORTUA''' abokatua eta aktibist (Gamiz, 1978- Barakaldo, 2023)
# [[Ana Soto]] --ef'''SORTUA''' kazike (Venezuela, 1618-1668)
# [[Awen Iorwerth]] ----'''SORTUA''' medikua, unibertsitateko irakaslea
# [[Erika Arrizabalaga]] ----'''SORTUA''' txistularia (Gasteiz, 2000)
# [[Gentz del Valle]] ef--'''SORTUA''' artista (Lekeitio, 1957)
# [[Orocomay]] ----'''SORTUA''' kazike (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Xochilt Madai|Xochitl Madai]] ----'''SORTUA''' arkitektua eta ekintzailea (Mexiko, 1972)
# [[Ada Liberio]] gimnasta errimikoa (Zaragoza 1974)
# [[Adriana Díaz Enciso]] idazlea (Mexiko, 1964)
# [[Alba González]] idazlea, politikaria (Asturias 1986)
# [[Alice Kellen]] idazlea (Valentzia, 1989)
# [[Amalia Bautista]] poeta (Madril 1962)
# [[Amparo Barayón]] piano-jola eta sindikalista fusilatua (Zamora, 1904-1936)
# [[Ana Bautista]] gimnasta erritmikoa (Kanariak 1972)
# [[Ana Carmona Ruiz]] mutil itxuraz jokatzea lortu zuen futbolaria (Malaga 1908-1940)
# [[Ana María de Foronda|Ana Maria de Foronda]] idazlea eta itzultzailea (1910-1990)
# [[Anna Szatkowska]] idazlea (Polonia, 1928-2015)
# [[Antònia Fontanillas Borràs]] anarko-sindikalista (Bartzelona, 1917-Frantzia, 2014)
# [[Apacuana]] kazikea (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Athenea del Castillo]] futbolaria (Kantabria 2000)
# [[Bathsua Makin]] Proto-Feminista (Londres, 1600-1675)
# [[Beatriz Corredor]] legelaria, politikaria (Madril 1968)
# [[Blanche Stuart Scott]] hegazkinlaria (EEBB. 1884-1970)
# [[Carla Barber]] medikua, modeloa (Kanariak 1990)
# [[Carmen Avilés]] atleta (Madril 2002)
# [[Carmen Herrero Vicent]] medikua, ikertzailea (Castelló, 1986-2023)
# [[Carmen Montes]] itzultzailea (Cádiz 1963)
# [[Cata Coll]] futbolaria (Mallorca 2001)
# [[Cathy Xaudaró]] gimnasta erritmikoa (Filipinak/ Espainia 1960)
# [[Cecilia Domínguez Luis|Cecilia Dominguez]] idazlea (La Orotava, 1948)
# [[Cecilia Pantoja]] abeslaria (Txile, 1943 - 2023)
# [[Celia Flores]] abeslaria (Madril, 1981)
# [[Charlotte Maxeke]] aktibista (Hegoafrika, 1871-1936 )
# [[Charlotte von Ahlefeld|Charlotte von Ahlfeld]] idazlea (Alemania, 1782-1849)
# [[Charlotte von Stein|Charlote Von Stein]] (Alemania, 1742-1822)
# [[Christiane Vulpius]] Goetheren emaztea (Alemania, 1765-1816)
# [[Clara Serra]] feminista, ikertzailea, filosofoa, politikari ohia (Madril 1982)
# [[Concha Monrás]] piano-jotzaile fusilatua (Bartzelona, 1898-Huesca 1936)
# [[Conchi Sánchez ]] Espainiako 1. emakume futbolari profesionala (Madril 1957)
# [[Costanza da Varano]] humanista eta poeta (Italia, 1426-1447)
# [[Covadonga Tomé]] pediatra, politikaria (Asturias 1970)
# [[Cristina Gallo]] kirol kazetaria, idazlea, aktibista (Asturias 1965)
# [[Dahteste]] gerlari, itzultzaile, diplomazialari (1860 - Mexiko Berria, 1955)
# [[Diana Wynne Jones]] idazlea (Londres, 1934-2001)
# [[Dolores Pla Brugat]] historialaria eta ikertzailea (Girona, 1954-2014)
# [[Emakume Indigenen Nazioarteko Eguna]]
# [[Emilia Boneva]] gimnasia erritmikoko entrenatzailea (Bulgaria 1938-2019)
# [[Emma Cabal]] poeta (Asturias 1962)
# [[Enith Salón]] futbolaria ( Valentzia 2001)
# [[Esther González]] futbolaria (Granada 1992)
# [[Etta Federn]] idazle, itzultzaile, pedagogo eta anarkofeminista austriarra (1883 - 1951)
# [[Eva Navarro ]] futbolaria (Murtzia 2001)
# [[Fatima Madrilgoa]] ustezko astronomoa (Al-Andalus XI. mendea)
# [[Francisca Saperas|Francesca Saperas]] anarko-sindikalista (Bartzelona, 1851-1933)
# [[Gala Dalí]] artista eta modeloa (Errusia, 1894-1982)
# [[Hansa Mehta]] aktibista, politikaria (India, 1897-1995)
# [[Irene Guerrero]] futbolaria (Sevilla 1996)
# [[Isabel Medina]] idazlea (Gomera, 1943)
# [[Isabel Mozún]] altuera jauziko atleta (Madril 1960)
# [[Ivana Andrés ]] futbolaria (Valentzia 1994)
# [[Jean Batten]] hegazkinlaria (Zeelanda Berria, 1909-Palma Mallorcakoa, 1982)
# [[Johanna Schopenhauer]] idazlea (Alemania, 1766-1838)
# [[Juana Álvarez Molina|Juana Alvarez]] etxekoandre fusilatua (Medina de Rioseco, 1897-Gijon, 1937)
# [[Juana María de los Dolores de León Smith]] espainiar dama (Badajoz, 1798 – Londres, 1872)
# [[Julia Mayoral Márquez]] maistra eta politikaria (Badajoz, 1902 - 1983)
# [[Julia Santibáñez]] idazlea (Mexiko, 1971)
# [[Kyra Galván]] poeta eta eleberrigilea (Mexiko Hiria, 1956)
# [[La Repompa de Málaga]] abeslaria (Malaga 1937-1959)
# [[Laia Codina]] futbolaria (Girona 2000)
# [[Lara Álvarez]] kazetaria (Asturias 1989)
# [[Laura del Río]] futbolaria, mutilen entrenatzailea (Madril, 1982)
# [[Lola Suárez|Lola Suarez]] idazlea (Lanzarote, 1956)
# [[Malebogo Molefhe]] aktibista (Botswana,1980)
# [[María Bernaldo de Quirós]] hegazkinlaria (Madril, 1898-1983)
# [[Maria da Conceição Moita]] aktibista, hezitzailea (Portugal, 1937-2021)
# [[María Francisca de Sales Portocarrero (Montijoko VI. kondesa)]] (Madril, 1754 – Logroño, 1808)
# [[María Josefa Cerrato Rodríguez]] Espainiako lehen emakume albaitaria (Badajoz, 1897-1981)
# [[María Pérez Rabaza]] futbolaria (Bartzelona 2001)
# [[María Rosa Alonso|Maria Rosa Alonso]] idazlea (Tararonte, 1909-2011)
# [[Mariangiola Criscuolo]] margolaria (Italia, 1548-1630)
# [[Mariona Caldentey]] futbolaria (Mallorca 1996)
# [[Melissa Jiménez (kazetaria)]] (Lieja/Bartzelona 1987)
# [[Mercedes Pinto]] idazlea, kazetaria eta feminista (1889-1976)
# [[Mónica García Prieto]] kazetaria, saiakeragilea (Badajoz 1974)
# [[Montse Martín]] gimnasta erritmiko ohia, ilustratzailea, diseinatzailea, aktorea, dantzaria (LLeida 1974)
# [[Montse Tomé]] futbolari ohia, entrenatzailea (Asturias 1982)
# [[Noemí Casquet]] kazetaria, youtuberra (Sabadell 1992)
# [[Olga Carmona]] futbolaria (Sevilla 2000)
# [[Ona Batlle]] futbolaria (Bartzelona 1999)
# [[Paula Guilló]] Miss eta modeloa (Alacant 1989)
# [[Pepa Caballero]] margolaria (Granada, 1943 - Malaga, 2012)
# [[Raymonde de Laroche]] hegazkinlaria (Paris, 1882-1919)
# [[Rebecca Abe|Rebeca Abe]] idazlea (Alemania, 1967)
# [[Rita Bosaho]] sanitarioa, politikaria. Kongresuko 1. Persona beltza (Ginea/Espainia 1965)
# [[Rocío Gálvez ]] futbolaria (Kordoba 1997)
# [[Salma Paralluelo]] futbolaria, atleta (Zaragoza 2003)
# [[Silvia Yustos]] gimnasta erritmikoa (Valladolid 1971)
# [[Simone Segouin]] partisaua, erresistentziako kidea (Frantzia, 1925-2023)
# [[Sofia Behrs]] idazlea, argazkilaria (Errusia, 1844-1919)
# [[Sofia Castañon]] poeta, politikaria (Asturias 1983)
# [[Susan Haack]] irakasle eta filosogoa (Ingalaterra, 1945)
# [[Sybilla]] diseinatzailea (AEB/Espainia 1963)
# [[Teresa Abelleira]] futbolaria (Pontevedra 2000)
# [[Teresa Helbig]] moda-diseinatzailea (Bartzelona 1963)
# [[Teresa Matilde Revaque]] Bigarren Errepublikako espetxe funtzionario fusilatua (Valladolid, 1897-Madril, 1940)
# [[Teresa Táboas]] arkitekto galiziarra (Mexiko Hiria, 1961)
# [[Thelma Nava]] poeta (Mexiko Hiria, 1932-2019)
# [[Thérèse Peltier]] hegazkinlaria (Frantzia, 1873-1926)
# [[Vicenta García Miranda]] idazlea, poeta (Badajoz, 1816-1877)
# [[Yulianna Avdeeva]] piano-jotzailea (Mosku 1985)
# [[Zofia Kossak-Szczucka]] idazlea (Polonia, 1890-1968)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''uztaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainize Gastaka Martínez]] ----'''SORTUA''' abokatua, Laudioko alkatea (Laudio, 1985)
# [[Rosa Mari Artza Azueta]] efef'''SORTUA''' euskaltzalea eta ekintzailea (Iurreta, 1946-2001)
# [[Guruzne Carrason Torrontegi]] ----'''SORTUA''' ingurumen hezitzailea, Sopelako alkatea (Sopela, 1981)
# [[Deniba Konare]] ----'''SORTUA''' judoka (Mali/Durango 2003)
# [[Sorne Rubio Arano]] ----'''SORTUA''' Mundakako alkatea (Mundaka, 1972)
# [[Itziar Iratzagorria]] ef--'''SORTUA''' Urdulizko alkatea
# [[Maite Ibarra Goti]] ----'''SORTUA''' Arrigorriaga alkatea (Arrigorriaga, 1979)
# [[Elisa Kaltzada]] --ef'''SORTUA''' euskaltzalea eta ekintzailea (Busturia, 1929-2022)
# [[Lorea Perosanz]] ef--'''SORTUA''' diseinatzailea eta ilustratzailea (Ermua, 1976)
# [[Maider Morras Azpiazu]] ----'''SORTUA''' abokatua, unibertsitateko irakaslea, Arrasateko alkatea (Arrasate, 1976)
# [[Olatz Lezeta Urzelai]] ef--'''SORTUA''' mekanikaria, Antzuolako alkatea (Antzuola, 1977)
# [[Kristina Rodriguez Mendikute]] ef--'''SORTUA''' Adunako alkatea (Aduna,1971)
# [[Mari Karmen Arregi Agirre]] ef--'''SORTUA''' Aizarnazabalgo alkatea
# [[Beatriz Unzue Esnaola]] ef--'''SORTUA''' Amasa-Villabonako alkatea
# [[Alba Garmendia Castaños]] ef--'''SORTUA''' ikertzailea, filosofoa eta Ikaztegietako alkatea
# [[Yanire Granero]] --ef'''SORTUA''' diseinatzailea, enpresaburua (Abadiño 1988)
# [[Oihana Amundarain Zubillaga]] ef--'''SORTUA''' Elduaingo alkatea
# [[Gurutze Etxezabal Iturrioz]] ef--'''SORTUA''' Orexako alkatea
# [[Anuska Esnal Oliden]] ef--'''SORTUA''' Orioko alkatea (Orio, 1980)
# [[Izarra Urdalleta Iraola]] ef--'''SORTUA''' Segurako alkatea (Errezil, 1975)
# [[Cristina Tapias]] ef--'''SORTUA''' jostuna, irakaslea, enpresaburua (Bilbo 1960)
# [[Teófila Adrada]] ef--'''SORTUA''' jostuna, irakaslea, enpresaburua, asmatzailea (Toledo 1904- ?)
# [[Naroa Azpitarte]] ----'''SORTUA''' errugbilaria (Durango, 2005)
# [[Rosario Tomasena Alzuri]] ef--'''SORTUA''' kirolaria, igerilaria, triatleta (Urnieta, 1946)
# [[Agurtzane Solaberrieta Mesa]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta Usurbilgo alkatea (Usurbil, 1979)
# [[Maite Amenabar Alkorta]] ----'''SORTUA''' Zirzurbilgo alkatea (Azpeitia)
# [[Nagore Alkorta Elorza|Nagore Alkorta]] ef--'''SORTUA''' Azpeitiko alkatea (Azpeitia, 1978)
# [[Alicia Framis]] artista (Mataró, 1967)
# [[Lorena Llamas]] txirrindulari ohia (Bartzelona 1987)
# [[Daisy Elliott]] politikaria (AEB 1917-2015)
# [[Yolanda García Serrano]] gidoilaria (Madril 1958)
# [[Karina Garantivá ]] aktorea, antzerki zuzendaria (Kolonbia 1980)
# [[ Helena Pimenta]] antzerki-zuzendaria (Salamanca 1955)
# [[Verónica Fernández]] gidoilaria (Soria 1971)
# [[Magüi Mira]] aktorea, zuzendaria (Valentzia 1944)
# [[Clara Sanchis]] aktorea, musikaria (Teruel 1968)
# [[Lola Salvador]] gidoilaria (Bartzelona 1938)
# [[Carmen Balagué]] aktorea (Bartzelona 1952)
# [[Luz Casanova]] ongilea (Asturias, 1873-1949)
# [[Jacqueline Guerroudj]] Militante komunista eta antikolonialista (1919 - 2015)
# [[Sheyla Gutiérrez]] txirrindularia (Errioxa 1994)
# [[Lucía González]] txirrindularia (Asturias 1990)
# [[Alicia González]] txirrindularia (Asturias 1995)
# [[Mavi García]] duatleta, txirrindularia (Mallorca 1984)
# [[María Mercedes Cagigas Amedo]] txirrindularia (Kantabria 1979)
# [[Isabel Martin]] txirrindularia (Valladolid 1999)
# [[Sara Martín]] txirrindularia (Burgos 1996)
# [[Cristina Martínez (txirrindularia)]] (Valentzia 1981)
# [[María Isabel Moreno ]] txirrindularia (Girona 1981)
# [[Belén López (txirrindularia)]] irakaslea (Cádiz 1984)
# [[Mayalen Noriega]] igerilaria, txirrindularia, kirol egokituko gidaria (Mexiko/Espainia 1982)
# [[Josefa Benítez Guzmán]] kirol egokitutako txirrindularia (Bartzelona 1969)
# [[Susana Rodríguez Gacio]] medikua, kirol egokitutako txirrindularia (Vigo 1988)
# [[Aauri Bokesa]] kirolari eta gizarte langilea (Madril, 1988)
# [[Cristina Danimarkakoa]] Italiako aristokrata (Danimarka, 1521-Italia, 1590)
# [[Conceição Matos]] aktibista (Portugal, 1936)
# [[María de Estrada]] konsistatzailea (Espainia-Mexiko, XV.mendea)
# [[Maritza M. Buendía]]
# [[Lozen]] gerlari eta xamana (1840-1889)
# [[Elsy Jacobs]] txirrindularia (Luxenburgo 1933-Bretainia 1998)
# [[Anna Ramírez ]] txirrindularia, aktibista (Bartzelona 1981)
# [[Marta Vilajosana]] txirrindularia (Bartzelona 1975)
# [[Audrey Cordon]] txirrindularia (Bretainia 1989)
# [[Alba Teruel ]] txirrindularia (Valentzia 1996)
# [[Anna Sanchis]] txirrindularia (Valentzia 1987)
# [[Dori Ruano]] txirrindularia, zuzendaria, politikaria, irakaslea (Salamanca 1969)
# [[Gloria Rodríguez Sánchez]] txirrindularia ( Murtzia 1992)
# [[Ariadna Ródenas]] txirrindularia (Alacant 1987
# [[Aida Nuño]] txirrindularia (Asturias 1983)
# [[Karin Herrera]] biologo eta politikaria (Guatemala, 1968)
# [[Sonia Gutiérrez Raguay]] politikaria (GUatemala, 1981)
# [[Txirrindularitza eta feminismoa]]
# [[Jean Purdy]] erizaina, 1. enbriologoa (Erresuma Batua 1945-1985)
# [[Victoria Anna Perea]] Espainiako 1. probeta umea (Bartzelona 1984)
# [[Anna Veiga]] biologoa, Espainiako 1. probeta umearen ‘ama zientifikoa’ (Bartzelona 1956)
# [[Elisa Matilla]] aktorea (Madril 1966)
# [[Dunia Ayaso eta Felix Sabroso]] zine zuzenndariak (Kanariak 1961-2014)
# [[Eva Lesmes]] gidoilaria, zine zuzendaria (Asturias 1961)
# [[Imma Colomer]] aktorea (Bartzelona 1948)
# [[Rosa Gàmiz]] aktorea (Bartzelona 1965)
# [[Carlota Subirós]] antzerki-zuzendari (Bartzelona 1974)
# [[Lluïsa Cunillé ]] idazlea (Katalunia 1961)
# [[Hijas de Cynisca]] kirol-arloko genero-desberdintasuna, dokumentala (2019)
# [[Jessica Vall ]] igerilaria, biologoa (Bartzelona 1988)
# [[Jennifer Pareja]] waterpolo jokalari ohia (Girona 1984)
# [[Carmen Martín]] eskubaloi jokalaria (Almeria 1988)
# [[Vanesa Amorós ]] eskubaloi jokalaria, entrenatzialea (Alacant 1982)
# [[Nuria Benzal ]] eskubaloi jokalaria (Malaga 1985)
# [[Estela Estévez Barreiro]] atleta paralinpiarra (Vigo 1965)
# [[Alba Caride]] gimnasta erritmikoa (Vigo 1980)
# [[Susana Garabatos ]] igerilaria (Vigo 1979)
# [[Julia Vaquero]] galiziar atleta (Frantzia 1970)
# [[Thérèse Clerc]] Frantziako ekintzaile feminista (1927 - 2016)
# [[Suhayr al-Qalamawi]] idazlea eta itzultzailea (Egipto, 1911-1997)
# [[Dolors Vives Rodón|Dolors Vives Rodon]] Kataluniar hegazkinlaria (Valls, 1908-Bartzelona, 2007)
# [[Susana Ferrari Billinghurst]] hegazkinlaria (Argentina, 1914-Italia, 1999)
# [[Yevguenia Shajovskaya|Yevguena Shajovskaya]] hegazkinlaria (Errusia, 1889-1920)
# [[Carola Lorenzini]] hegazkinlaria (Buenos Aires, 1899-1941)
# [[Clara Adams]] hagazkinlaria (EEBB, 1884-1971)
# [[Gloria Cuesta]] hegazkinlaria (Asturias, 1911 - Madril, 1987)
# [[Maria Josep Colomer i Luque]] hegazkinlaria (Bartzelona, 1913 - Inglaterra, 2004)
# [[Alia Twal]] hegazkinlaria (Jordania)
# [[Lotfia ElNadi|Loftia Elnadi]] hegazkinlaria (Egipto, 1907-2002)
# [[Erma Franklin]] abeslaria (EEBB, 1938-2002)
# [[Carolyn Franklin]] abeslaria (EEBB, 1944-1968)
# [[Flor Aguilera]] idazlea (Mexico Hiria, 1971)
# [[María Antonieta Mendivil]] idazlea (Mexiko, 1971)
# [[Anne Kingsbury Wollstonecraft]] ilustratzaile botanikoa (EEBB,1781-Kuba, 1828)
# [[Sara Khadem ]] xake jokalaria (Iran 1997)
# [[Tamara Abalde ]] saskibaloi jokalaria (Ferrol 1989)
# [[Begoña Fernández]] eskubaloi jokalaria (Vigo 1980)
# [[Isabel Herguera]] artista, zuzendaria, irakaslea (Donostia 1961)
# [[Karin Boye]] poeta, itzultzailea (Suedia 1900-1941)
# [[Helene Hanff]] idazlea (AEB 1916-1997)
# [[Sopiko Guramishvili]] xake jokalaria (Georgia 1991)
# [[Carol Thatcher ]] kazetaria (Londres 1953)
# [[Mónica Braun|Monica Braun]] idazlea eta poeta (Mexiko, 1965)
# [[Cristina Rivera Garza]] idazlea (Mexiko, 1964)
# [[Martha Cerda]] idazlea (Mexiko, 1945)
# [[Bibiana Gallego Lancharro]] poeta eta damaturgoa (Badajoz, 1799-Madril, 1867)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''ekaina''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainara Otxotorena]] ef--'''SORTUA''' Mañariko alkatea (Hernani, 1984)
# [[Arantxa Arregi]] ----'''SORTUA''' Doneztebeko alkatea
# [[Asun Agiriano]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta bibliotekaria (Arrasate, 1963)
# [[Begoña Enbeita]] ef--'''SORTUA''' Muxikako alkatea (Muxika, 1985)
# [[Berta Arizkun González]] ef--'''SORTUA''' Burlatako alkatea
# [[Burdinaren emakumeak]] '''SORTUA''' (Bizkaia, XIX-XX. mendea)
# [[Carmen Mendiguren]] efef''SORTUA'''maistra (Zamudio, 1913-2010)
# [[Eider Olazar]] ef--'''SORTUA''' Gazteluko alkatea (Gaztelu...)
# [[Eneritz Agirre]] ef--'''SORTUA''' Atxondoko alkatea (Atxondo, 1983)
# [[Eneritz Azpitarte]] ef--'''SORTUA''' Zaldibarko alkatea (Zaldibar, 1985 )
# [[Erika Letamendi Hurtado]] ef--'''SORTUA''' Donemiliagako alkatea (Gasteiz, 1985)
# [[Igone Amesti]] ef--'''SORTUA'''mezzosopranoa, musika-irakaslea (Mallabia, 1985)
# [[Iruri Altzerreka]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria (Garai, 2000)
# [[Itziar Imaz Artazcoz|Itziar Imaz]] ef--'''SORTUA''' Garesko alkatea (Gares, 1981)
# [[Julene Lazkano]] ef--'''SORTUA''' Elorrioko alkatea (Elorrio, 1985)
# [[Laura Irasuegi Otal]] efef'''SORTUA''' ingeniaria, gerrako umea (Eibar, 1923-Errenteria, 2016)
# [[Malan Alloua]] ----'''SORTUA''' Sanwiko Erresumako ama erregina (Ghana, XIX. mendea)
# [[Maria Sáez de Albéniz Bregaña]] ef--'''SORTUA''' Etxarri Aranazko alkatea (Iruñea, 1966)
# [[Marta Díez Napal]] ef--'''SORTUA''' Antsoaingo alkatea (Antsoain, 1975)
# [[Nadia Nemeh Shomaly]] ----'''SORTUA''' Bermeoko alkatea (Bermeo, 1979)
# [[Noelia Oses]] ef--'''SORTUA''' Matematikaria, ikertzailea (Ermua, 1975)
# [[Oihana Olaberria Jaka]] ef--'''SORTUA''' Arakilgo alkatea (Arakil, 1976
# [[Oihane Irastorza]] ef--''SORTUA''' Izurtzako alkatea (Izurtza, 1981)
# [[Oihane Uribeetxebarria Garmendia]] ef--'''SORTUA''' Lakuntzako alkatea (1979)
# [[Olatz Alberdi Etxeberria]] ef--SORTUA futbolaria, atezaina (Bergara, 1997)
# [[Olatz Irizar Martínez]] ef--'''SORTUA''' Ziordiako alkatea (Ziordia, 1972)
# [[Pilar Arechavaleta]] efef'''SORTUA''' moja (Bilbo, 1880-Madril-1973)
# [[Txelo Auzmendi Jimenez]] ef--'''SORTUA''' Asparrenako alkatea (Araia, 1960)
# [[Olga Mariano]] aktibista ijitoa (Portugal, 1950)
# [[Adriana Caselotti]] ahots aktorea (AEB 1916-1997)
# [[Adrienne Bolland|Adrianne Bolland]] hegazkinlaria (Frantzia, 1895-1975)
# [[Agirre Aristizabal ahizpak]] oroimen memoria babesleak (Lizarra, 1936)
# [[Ahlam Khudr]] aktibista (Sudan)
# [[Aída Bueno Sarduy]] dokumentalgilea (Kuba, ?)
# [[Aida Toledo]] poeta (Guatemala, 1952)
# [[Ainhoa Carbonell Allué ]] zinegotzi ijitoa (?,?)
# [[Alba Cros ]] zinema zuzendaria (Lleida 1991)
# [[Alice Austen]] argazkilaria (AEB 1866-1952)
# [[Alice Pestana]] pedagogoa (Portugal, 1860-Madril, 1929)
# [[Alicja Dorabialska]] kimikaria (Polonia, 1897 – 1975)
# [[Alma Karla Sandoval|Alma Carla Sandoval]] Kazetaria (Mexiko, 1975)
# [[Ana Martínez de Luco]] moja, aktibista (Araba, 1960)
# [[Anaïs Napoleon]] argazkilaria (Narbona, 1831-Bartzelona, 1912)
# [[Ángela de la Cruz (artista)]] artista (Coruña, 1965)
# [[Ángeles Cruz|Angeles Cruz]] aktorea, gidoilaria, zinema zuzendaria (Mexiko, 1969)
# [[Anna-Eva Bergman]] artista (Suedia 1909-Frantzia 1987)
# [[Anoosheh Oskouian]] ingeniaria, CEO-a (Iran/AEB 1964)
# [[Aurèlia Muñoz Ventura]] artista (Bartzelona, 1926-2011)
# [[Barbara Martin Coppola]] telekomunikazio- ingeniaría eta CEO-a (Madril 1977)
# [[Beatriz Corrales]] badminton jokalaria (Madril 1992)
# [[Bernardine Dohrn]] iheslaria, irakaslea (AEB 1942)
# [[Betsy Pecanins]] abeslaria (Mexiko 1954)
# [[Betty Makoni]] Aktibista (Zimbabwe, 1971)
# [[Candida Höfer]] argazkilaria (Alemania, 1944)
# [[Carmen Matute]] idazlea (Guatemala, 1944)
# [[Carol Bove]] artista (Suitza/AEB 1971)
# [[Celia Montoya Montoya]] aktorea, aktibista (Madril, 1971)
# [[Charlotte Posenenske]] artista (Alemania 1930-1985)
# [[Chicks on Speed]] artistak, musika taldea (Alemania 19)
# [[Claude Mossé]] historialaria (Frantzia 1924-2022)
# [[Cristina Álvarez Álvarez]] telekomunikazio ingeniaria (Vigo 1969)
# [[Cristina Cuerno]] aeronautika ingeniaria (Espainia, XX. mendea)
# [[Danielle Michel-Chich]] saiogile, kazetari eta itzultzaile frantsesa (Aljer - 1951)
# [[Daría Vilariño Pintos]] liburuzaina (Galizia 1928-2020)
# [[Djamila Bouazza]] Aljeriako Independentzia Gerrako aktibista (1938 - 2015)
# [[Djamila Bouhired]] Aljeriako ekintzaile politikoa da (Aljer - 1935)
# [[Dulce Muñoz del Rey]] telekominikazio ingeniaria (Badajoz 1978)
# [[Eija-Liisa Ahtila]] artista (Finlandia 1959)
# [[Eileen Power]] historialaria (Erresuma Batua 1889-1940)
# [[Elida Carlés]] hegazkinlaria, artista (Argentina, 1912-1970)
# [[Elisa Hall]] idazlea (Guatemala, 1900-1982)
# [[Eliza Schneider]] ahots aktorea (AEB 1978)
# [[Énia Lipanga]] Poeta, aktibista (Mozambike, 1977)
# [[Erika Groth-Schmachtenberger]] argazkilaria (Alemania 1906-1992)
# [[Ester Partegàs]] artista (La Garriga, 1972)
# [[Esther Paez]] boxeolaria, (Bartzelona 1969)
# [[Eulalia Pérez Sedeño]] ikertzailea (Maroko protektoratua 1954)
# [[Eulàlia Valldosera i Guilera]] artista (Villafranca del Panadés, 1963)
# [[Fátima Tardío Quiroga]] legelaria (Bolivia XX. mendea)
# [[Fernanda Fragateiro]] artista (Portugal 1962)
# [[Gail Bradbrook]] Klima aldaketaren kontrako ekintzailea (Britainiarra)
# [[Grete Stern]] argazkilaria (Alemania 1904-Argentina 1999)
# [[Hannah Collins]] artista (Londres 1956)
# [[Hanne Darboven]] artista (Alemania 1941-2009)
# [[Helga de Alvear Arte Garaikidearen Museoa ]] (Caceres 2021)
# [[Helga de Alvear]] bildumagilea (Alemania/Madril 1936)
# [[Inés Medina]] artista (Caceres 1950)
# [[Inés Peraza]] Kanariar uharteetako andrea (Sevilla, 1424-1503)
# [[Isabel de los Ángeles Ruano]] poeta (Guatemala, 1945)
# [[Isabel Morant Deusa]] historialaria (Valentzia 1947)
# [[Isabel Tolosa Cortés de Moctezuma]] Leonor Cortés Moctezumaren alaba (Mexiko, 1568- ?)
# [[Isatxa Mengíbar]] bikoiztailea ( Espainia 1973)
# [[Janet Maslin ]] kritikaria (AEB 1949)
# [[Joana Pastrana]] boxeolari ohia (Madril 1990)
# [[Jorinde Voigt]] artista (Alemania 1977)
# [[Judith Colell ]] zinema zuzendaria (Bartzelona 1968)
# [[Kadiatu Massaquoi]] aktibista (Sierra Leona, 2002?)
# [[Katalina Lancasterrekoa]] erregina (Hertford, 1373- Valladolid, 1418)
# [[Katharina Fritsch]] eskultorea (Alemania 1956)
# [[Katharina Sieverding]] artista (Alemania 1944)
# [[Kittie Knox]] txirrindularia (AEB 1874-1900)
# [[Laleh Osmany]] aktibista (Afganistan, 1992)
# [[Laura Rius]] zinema zuzendaria (Bartzelona 1991)
# [[Leonor Cortés Moctezuma]] Espainia Berriko Erregeorderriko aristokrata (Mexiko, 1527-1594)
# [[Lidia Zvereva|Lidia Zuéreva]] hegazkinlaria (Errusia, 1890-1916)
# [[Lisa Schwarzbaum]] kritikaria (AEB 1952)
# [[Luz Méndez de la Vega]] poeta eta ikertzaile feminista (Guatemala, 1919-2012)
# [[Mabel Palacín Lahoz]] artista (Bartzelona, 1965)
# [[Maggie Roswell]] ahots aktorea (AEB 1952)
# [[Margarita Carrera]] idazlea (Guatemala, 1929-2018)
# [[María del Carmen Aguayo Torres]] telekomunikazio ingeniaria (Kordoba XX. mendea)
# [[María del Carmen Carrillo Losada]] probintzia hiriburu bateko 1. emakume ziengotzi ijitoa (Madril 1959)
# [[María del Carmen Pallares Méndez]] historialaria (Galizia 1948)
# [[María Jesús Avila Corchero]] museo koordinatzailea (Caceres, 1966)
# [[María Jesús Rosa Reina]] boxeolaria (Madril 1974-2018)
# [[María Luisa Cuerda Arnau]] legelaria (Espainia, XX. mendea)
# [[María Natividad Bermejo Arrieta ]] artista (Logroño 1961)
# [[María Teresa Dalenz Zapata ]] ingeniari zibila (Bolivia, 1958)
# [[María Teresa de Silva]] Albako XIII. dukesa (Madril, 1762-1802)
# [[Marta Verheyen]] zinema zuzendaria, gidoilaria, argazkilaria (Girona 1991)
# [[Mary Bailey (hegazkinlaria)|Mary Bailey]] hegazkilaria (Irlanda, 1890-1960)
# [[Mary Kay Bergman]] ahots aktorea (AEB 1961)
# [[Mary Lynn Rajskub]] aktorea, gidoilaria (AEB 1971)
# [[Mary Taylor Brush]] hegazkinlaria (1866-1949)
# [[Maryse Bastié]] hegazkinlaria (Frantzia, 1898-1952)
# [[Meret Oppenheim]] argazkilaria (Berlin, 1913-Basilia,1985)
# [[Mikaela Loach]] Aktibista (Jamaika, 1998)
# [[Miren Meabe Carro]] Kuartango alkatea (Barakaldo 1986)
# [[Mirtha Luz Pérez]] idazlea, poeta, (Chiapas, Mexiko, 1960)
# [[Mona Simpson (Simpsondarrak)]] pertsonaia (AEB)
# [[Mona Simpson]] idazlea (AEB 1957)
# [[Montserrat Soto]] artista (Bartzelona, 1961)
# [[Nadia Vera]] kazetaria (Mexiko, 1983-2015)
# [[Nancy Cartwright (aktorea)]] ahots aktorea (AEB 1957)Si
# [[Natalia Montellano Durán]] bioteknologoa (Bolivia XX. mendea)
# [[Penelope Lea]] klima-aktibista (Noruega, 2005)
# [[Pilar Heredia Iglesias]] politikari ijitoa (Toledo, 1964)
# [[Pipilotti Rist]] artista (Suitza 1962)
# [[Pocha Lamadrid]] aktibista (Argentina, 1945-2021)
# [[Princy Mangalika]] aktibista (Sri Lanka, XX. mendea)
# [[Rachel Whiteread ]] eskultorea (Londres 1963)
# [[Rafaela Rada]] ilustratzailea
# [[Regina Halmich]] boxeolaria (Alemania 1976)
# [[Régine Pernoud]] historialaria (Frantzia 1909-1998)
# [[Rineke Dijkstra]] argazkilaria (Herbehereak 1965)
# [[Rocío Saiz]] artista (Madril 1991)
# [[Rosa Brun]] artista (Madril 1955)
# [[Rosemarie Trockel]] artista (Alemania 1952)
# [[Salma Kikwete]] aktibista (Tanzania, 1963)
# [[Salomé Cuesta]] artista (Valentzia 1964)
# [[Sandra Baía]] artista(Lisboa 1968)
# [[Sangita Magar]] aktibista (Nepal)
# [[Soleil Moon Frye]] aktorea, gidoilaria, film-zuzendaria (AEB 1976)
# [[Sonia Couoh]] aktorea (Mexiko, 1983)
# [[Susana Solano]] eskultorea (Bartzelona, 1946)
# [[Sylvie Fleury]] artista (Suitza 1961)
# [[Tacita Dean]] artista bisuala (Erresuma Batua 1965)
# [[Tatiana Delgado Yunquera]] bideo-joko garatzailea (Madril 1978)
# [[Tecuelhuetzin Xicohténcatl]] printzesa tlaxcalteka (Mexiko, 1501-Guatemala, 1537)
# [[Tecuichpo Ixcaxochitzin]] inperio aztekaren azken enperatrizea (Mexiko, 1509-1550)
# [[Tiza Mafira]] Ingurumen-aktibista (Indonesia, 1984)
# [[Touria Chaoui|Touria Chaowi]] hegazkinlaria (Fez, 1936-1956)
# [[Tress MacNeille]] ahots aktorea (AEB 1951)
# [[Vanessa Beecroft]] artista (Italia 1969)
# [[Victoria Fonseca González]] fisikaria (Espainia XX. mendea)
# [[Viktória Varga]] halterofilia kirolaria (Hungaria 1981)
# [[Zainab Al Khawaja]] aktibista (Bahrain, 1983)
# [[Zohra Drif]] Aljeriako politikaria, independentzia gerrako mujahida (1934)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''maiatza''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Ortiz]] ----'''SORTUA''' medikua (Getxo, 1964)
# [[Ainara Vera]] ----'''SORTUA''' zinegilea (Iruñea, 1985)
# [[Ana Antúnez]] --ef'''SORTUA''' jostuna, brodatzailea (Sevilla 1836-1896)
# [[Ann Marie Skelton]] ef--'''SORTUA''' Haurren Eskubideen Batzordeko burua (Hegoafrika, ?)
# [[Garazi Sampedro]] ef--'''SORTUA''' korrikalaria (Atxondo 1989)
# [[Itsasne Larruskain]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, futbolaria (Traña-Matiena 1992)
# [[Izaro Ieregi]] ----'''SORTUA''' artista (Algorta, 1987)
# [[Josefa Antúnez]] --ef'''SORTUA''' jostuna, brodatzailea (Sevilla 1833-1904)
# [[Juana María Ruiz de Gámiz]] efef'''SORTUA''' ongilea (Betoño, 1841 -?)
# [[Libe Goitia Artetxe]] ef--'''SORTUA''' idazlea (Errusia, 2001)
# [[Maite Toledo]] ----'''SORTUA''' idazlea (Zaldibia, 1966)
# [[Maite Zelaia]] ef--'''SORTUA''' arkitektoa (Eibar, 1946)
# [[María del Carmen Careaga Salazar]] ef--'''SORTUA''' enpresaburua (Getxo, 1934)
# [[Nagore Legarreta]] ----''SORTUA''' argazkilaria (Hernani, 1981)
# [[Oihana Muga]] ef--'''SORTUA''' pediatra (Donostia, 1981)
# [[Quintina Gelbenzu Piérola]] ef-ef '''SORTUA''' emagina (1877-1950)
# [[Salome Campos Beotegi]] efef'''SORTUA''' Emakume aitzindaria kontserba-enpresetan (Bermio, 1893-1974)
# [[Adela Calva Reyes]] idazlea (Mexiko, 1967-2018)
# [[Adenike Oladosu]] klima aktibista (Nigeria 1994)
# [[Alejandra Hannoverkoa]] printzesa (Austria 1999)
# [[Alicia Martín Villanueva]] artista (Madril, 1964)
# [[Aline Pettersson|Aline Petterson]] idazlea (Mexiko Hiria, 1938)
# [[Alva Belmont]] aktibista aberatsa, sufragista (AEB 1853- Frantzia 1933)
# [[Ana de Roque]] kazetaria ( Madril 1963)
# [[Ana Roldán]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1976)
# [[Anahí de Cárdenas]] modeloa, aktorea (Peru 1983)
# [[Andrea Guasch]] aktore, abeslari, dantzaria (Bartzelona 1990)
# [[Anežka Drahotová]] atleta (Txekia 19)
# [[Aniela Rodriguez]] idazlea (Mexiko, 1992)
# [[Anna Henderson]] txirrindularia (Britainia 1998)
# [[Anna Howard Shaw ]] sufragista, abade metodista (AEB 1847-1919)
# [[Antía Jácome]] kanoalaria (Pontevedra 1999)
# [[Antúnez ahizpak]] brodatzaileak (Sevilla XIX. mendea)
# [[Ascensión Cambrón]] filosofoa (Kordoba 1943)
# [[Aurora Correa]] poeta (Bartzelona, 1930-Mexiko, 2008)
# [[Beatrice Borromeo]] kazetaria, aristokrata (Italia 1985)
# [[Belén Rodríguez (kazetaria)]] (Madril 1966)
# [[Betty Gilpin]] aktorea (AEB 1986)
# [[Carissa Véliz]] filosofoa, irakaslea, ikertzailea (Mexiko 1986)
# [[Carlota Casiraghi]] zaldizalea, kazetaria (Monako 1986)
# [[Carmel Snow]] moda-kazetaria (Irlanda 1887-AEB 1961)
# [[Carolina Bona]] aktorea (Madril 1980)
# [[Carolina Herrera]] enpresaburua, diseinatzailea (Venezuela 1939)
# [[Carolina Parsons]] modeloa, enpresaburua (Txile 1978)
# [[Caroline Link ]] film-zuzendaria (Alemania 1964)
# [[Caroline Schermerhorn Astor]] aristokrata (AEB 1830-1908)
# [[Chari Gómez Miranda ]] kazetaria (Espainia 1930-2011)
# [[Claudina Domingo]] poeta (Mexiko, 1982)
# [[Claudine Picardet]] zientzialaria, itzultzailea (Frantzia 1735-1820)
# [[Consuelo Duval]] aktorea (Mexiko 1969)
# [[Consuelo Trujillo ]] aktorea (Cádiz 1959)
# [[Consuelo Vanderbilt]] filantropoa (AEB 1877- 1964)
# [[Consuelo Yznaga]] aristokrata (AEB 1853-Londres 1909)
# [[Cristina del Valle (abeslaria)]] aktibista (Asturias 1960)
# [[Cristina del Valle (aktorea)]] (Argentina 1942)
# [[Debora Kayembe]] abokatua, aktibista (Kongo- Eskozia, 1975)
# [[Desirée Bela-Lobedde]] idazlea, aktibista (Bartzelona 1978)
# [[Desirée Ndjambo]] kazetaria (Madril 1976)
# [[Diana Vreeland]] moda-editore aitzindaria (Paris 1903 - AEB 1989 )
# [[Djamila Boupacha]] Aljeriako FLNko aktibista (Bologhine 1938)
# [[Dolores Castro]] poeta (Mexiko, 1923-2022)
# [[Edna Woolman Chase]] kazetaria, argitaratzailea (AEB 1887-1957)
# [[Ekaterina Karavelova]] aktibista, hezitzailea (Bulgaria, 1860-1947)
# [[Elia Barceló]] idazlea (Alacant 1957)
# [[Ella baila sola]] musika bikotea (Espainia)
# [[Elsa Cross]] poeta (Mexiko, 1946)
# [[Elsie de Wolfe ]] dekoratzaile aitzindaria (AEB 1865- Frantzia 1950)
# [[Elvira Quintana]] aktorea (Badajoz, 1935-Mexiko Hiria, 1968)
# [[Esperanza Zambrano]] idazlea (Mexiko, 1901-1992)
# [[Esther García Rodríguez]] cinema ekoizpen zuzendari aitzindaria (Segovia 1956)
# [[Esther Mayoko Ortega]], aktibista (Madril, XX.mendea)
# [[Ethel Krauze]] idazlea (Mexiko Hiria, 1954)
# [[Fausta Gantús]] poeta eta historialaria (Mexiko, 1968)
# [[Flora Drummond]] sufragista, aktibista (Erresuma Batua, 1878-1949)
# [[Françoise Seligmann]] Frantziako erresistentziako kidea, kazetaria eta politikaria (1919-2013)
# [[Françoise Vergès]] politologo eta ekintzaile feminista eta dekolonialista frantsesa (Paris, 1952)
# [[Freda Huson]] aktibista (Kanada, 1964)
# [[Gabriela Jauregi]] idazlea, poeta (Mexiko Hiria, 1979)
# [[Glòria Serra ]] kazetaria (Bartzelona 1964)
# [[Hadja Idrissa Bah]] aktibista (Ginea, 1999)
# [[Helena Normanton]] abokatua, aktibista (Erresuma Batua, 1882-1957)
# [[Ilka Chase]] aktorea, esataria, idazlea (AEB 1905-1978)
# [[Irene Hernández de Jesús]] aktibista (Mexiko, 1958-2021)
# [[Irene Hueche Meliqueo]] aktibista (Txile, 1946-2011)
# [[Isabel Garcés]] aktorea (Madril 1901-1908)
# [[Isabel Pardo de Vera Posada]] ingeniaria (Lugo 1975)
# [[Isatou Ceesay]] aktibista (Gambia, 1972)
# [[Izarne Sarasola]] Errealeko futbolaria (Gipuzkoa, 2002)
# [[Jacqueline Auriol]] hegazkinlaria (Frantzia, 1917-2000)
# [[Javiera Contador]] aktorea, aurkezlea (Txile 1974)
# [[Jhoana Patiño]], poeta, aktibista (Kolonbia, 1982)
# [[Josefina Molina]] film-zuzendari atzindaria (Kordoba 1936)
# [[Julia Maura]] idazlea (Madril 1910-1973)
# [[Julia Solomonoff]] film zuzendaria, gidoilaria… (Argentina 1966)
# [[Juliane Köhler ]] aktorea (Alemania 1965)
# [[Katalina D'Erzel|Katalina Dérzel]] poeta (Mexiko Hiria, 1950)
# [[Laura Pérez Granel]] ilustratzailea (Valentzia 1983)
# [[Leila Khaled]] palestinar aktibista politikoa (1944)
# [[Lidia Poët ]] Italiako 1. emakume abokatua, aktibista (1855-1949)
# [[Lidia Tiatirakoa]] Europako 1. Emakume kristaua, santua, enpresaburua (Tiatira I. mendea)
# [[Lisa Henni]] aktorea (Suedia 1982)
# [[Lolita Bosch]] idazlea (Bartzelona 1970)
# [[Lorenza Izzo]] aktorea, modeloa (Txile 1989)
# [[Louise Dahl-Wolfe]] moda-argazkilaria ( AEB 1895- 1989)
# [[Lucrecia Martel]] film zuzendaria, gidoilaria (Argentina 1966)
# [[Lucy Elmina Anthony]] sufragista (AEB 1859 - 1944)
# [[Luz Marina Hache]] Sindikalista, aktibista (Kolonbia, 1955)
# [[Margo Martindale]] aktorea (AEB 1951)
# [[María Duval (aktorea)]] abeslaria (Mexiko 1937)
# [[María Inés Guerra]] abeslaria, aurkezlea (Mexiko 1983)
# [[María José Sanz Sánchez]] biologoa, ikertzailea (Valentzia 1963)
# [[María Pérez García]] atleta (Granada 1996)
# [[María Remedios del Valle]] Argentinako armadan kapitain independentzia garaian (Argentina, 1766-1847)
# [[Mariana Simionescu]] tenislaria (Errumania 1956)
# [[Maricela Guerrero]] poeta (Mexiko Hiria, 1977)
# [[Marilia Andrés ]] kantautorea (Cuenca 1974)
# [[Marina Rossell]] kantautorea (Bartzelona 1954)
# [[Marta Botía]] kantautorea (Madril 1974)
# [[Marta Ferri]] moda diseinatzailea (Italia 1984)
# [[Marta García Gómez]] kazetara, bikoizlea ( Madril 1961-2013)
# [[Marta Jaumandreu]] kazetaria (Madril 1971)
# [[Marta Martínez Alonso]] matematikaria, IBM zuzendari nagusia (Madril 1966)
# [[Marta Suediakoa]] printzesa (Suedia 1901-Norvegia 1954)
# [[Mary Haʻaheo Atcherley]] aktibista (Hawaii, 1874-1933)
# [[Matilde Borromeo]] jauzi-zaldi hazlea, kirolaria, aristokrata (Italia 1983)
# [[Mercedes de Acosta]] idazlea (AEB 1892-1968)
# [[Milena Smit]] aktorea (Valentzia 1996)
# [[Mónica Laguna]] film zuzendaria, gidoilaria (Madril 1964)
# [[Mònica López]] meteorologoa, aurkezlea (Lerida 1975)
# [[Na'Taki Osborne Jelks]] aktibista (AEB, XX. maendea)
# [[Naty Abascal]] modeloa (Sevilla 1943)
# [[Ngụy Thị Khanh]] Ingurumen aktibista (Vietnam, 1976)
# [[Nina Bang]] historialaria, politikaria, ministroa (Danimarka 1866-1928)
# [[Nuria Villazán Martín]] gidoilaria, film zuzendaria (Bartzelona 1968)
# [[Oyèrónkẹ Oyěwùmí]] ikertzaile feminista dekolonial (Nigeria, 1957)
# [[Pepa Pedroche]] aktorea (Madril 1967)
# [[Pilar García Muñiz]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1974)
# [[Pilar Llop ]] magistratua, politikaria (Madril 1973)
# [[Pilar Ulzurrun de Asanza y Peralta]] margolaria (Zaragoza, 1785-Madril, 1864)
# [[Raquel Sánchez Jiménez]] politikaria (Bartzelona 1975)
# [[Rosario Pi]] zinema zuzendaria (Bartzelona, 1899 - Madril, 1967)
# [[Rosita Parsons]] modeloa, enpresaburua (Txile 1970)
# [[Sandra Lorenzano]] idazlea (Argentina, 1960)
# [[Sara Uribe Sánchez|Sara Uribe]] poeta (Mexiko, 1978)
# [[Seloua Luste Boulbina]] Filosofo eta irakasle franko-aljeriarra (1957)
# [[Sheela Patel]], aktibista (India, 1952)
# [[Soledad Sevilla]] margolaria (Valentzia 1944)
# [[Stella Assange]] abokatua, giza eskubideen defendatzailea (Hegoafrika 1983)
# [[Susan Rice]] enbaxadorea (AEB 1964)
# [[Susana Roza]] Kazetaria (Asturias 1965)
# [[Susi Caramelo]] umorista (Bartzelona 1980)
# [[Syrie Barnardo]] barrualdeen diseinatzailea (Ingalaterra 1879-1955)
# [[Tedi López Mills]] poeta (Mexiko Hiria, 1959)
# [[Tuva Novotny]] aktorea (Suedia 1979)
# [[Uta Hagen]] aktorea, maistra (Alemania 1919- AEB 2004)
# [[Vanessa Bryant ]] filantropoa (AEB 1982)
# [[Vanessa Claudio]] modeloa, aktorea, aurkezlea (Puerto Rico 1983)
# [[Vega (abeslaria)]] (Kordoba 1979)
# [[Veronica Ferres]] aktorea (Alemania 1965)
# [[Victoria Rosell]] epailea, politikaria (Murtzia 1968)
# [[Virginia Ruzici ]] tenislari ohia (Errumania 1955)
# [[Yelitza Ruiz]] abokatua eta poeta (Mexiko, 1986)
# [[Yuja Wang]] piano-jolea (Txina 1975)
# [[Yvonne Choquet-Bruhat]] matematikari eta fisikari frantsesa (Lille, 1923)
# [[Zarifa Ghafari]] politikari, aktibista (Afganistan, 1992)
# [[Zonia Palán Tamayo]] aktibista, ekonomialaria (Ekuador, 1954-2003)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''apirila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Irazu]] ----'''SORTUA''' kazetaria, gidoigilea, berdintasun teknikaria (Andoain, 1966)
# [[Eider Conde]] ----'''SORTUA''' Aranzadi elkarteko komunikatzailea (Donostia, 1981)
# [[Elena Martinez Rubio|Elena Martinez]] ----'''SORTUA''' euskal idazlea (Bilbo, 1957)
# [[Felipa Domínguez Taguada]] --ef'''SORTUA''' miliziano (Irun, ?- 2013))
# [[Graciliana Montelongo]] ----'''SORTUA''' artista eta idazlea (Tenerife, 1962)
# [[Iratxe Ormatza]] ----'''SORTUA''' idazlea (Bakio, 1971)
# [[Isabel de Naverán]]----'''SORTUA''' ikertzailea, komisarioa (Getxo, 1976)
# [[Ixabel Millet]] ----'''SORTUA''' ipuin kontalaria (Paris, 1958)
# [[Jasmin_Mara_López]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta zinemagilea (New Orleans xxxx)
# [[Maite Franko]] ----'''SORTUA''' g idazle eta ipuin kontalaria (Irun, 1971)
# [[Maria Rosario de Cruz]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Ermua, 1948)
# [[Marta Von Poroszlay]] ----'''SORTUA''' g margolaria, eskultorea, idazlea (Hungaria, 1952)
# [[Mirari Sagarzazu]] ----'''SORTUA''' ARtisaua, artista, ilustratzailea (Oñati)
# [[Miren Mindegia]] ----'''SORTUA''' g kazetaria, idazlea (Elizondo, 1985)
# [[Silvia Solórzano Foppa]] ef--'''SORTUA''' gerrillari ohia eta politikaria (Guatemala, 1950)
# [[Stella Quan Rossell]] ----'''SORTUA''' antropologoa (Guatemala, 1935-2007)
# [[Adela Guffanti]] hegazkinlaria (Argentina, 1904- ?)
# [[Adelaida O'Dena de Estrada|Adelaida O´Dena de Estrada]] margolaria (Madril, 1823-1853)
# [[Amada García Rodríguez]] exekutatuko komunista (Coruña 1909-1938)
# [[Amandine Gay]] zine-zuzendari, aktore, idazle eta afrofeminista (Frantzia, 1984)
# [[Amina Dahbour]] palestinar aktibista politikoa (1945?)
# [[Amparo Rubiales]] irakaslea, politikaria (Madril 1945)
# [[Anastasia (argitzailea)]] margolaria (Paris XIV-XV. mendea)
# [[Angeles Bravo (kazetaria)]] (?, 1963)
# [[Anna Swenonis]] eskuizkribu argitzailea (Suedia ? - 1527)
# [[Arab Loutfi]] kazetaria, idazlea, film-zuzendaria (Libano 1953)
# [[Arcangela Paladini]] artista eta poeta (1596-1622)
# [[Asunción Crespo de Reigón|Asunción Crespo de Reigon]] margolaria (Madril, 1816.1885)
# [[Beatriz Rico]] aktorea, abeslaria, idazlea (Asturias 1970)
# [[Belén Ortega]] komiki-marrazkilaria (Granada, 1986)
# [[Carmen Calvo (artista)]] eskultorea (Valentzia 1950)
# [[Carmen Rey]] jazz-abeslaria (Galizia ?)
# [[Caterina Cherubini]] margolaria (Erroma, 1730-1811)
# [[Catherine M. Russell]] UNICEFeko zuzendari exekutiboa (AEB, 1961)
# [[Claudia Rueda]] ilustratzailea (Bogota, XX. Mendea)
# [[Cristina Gallach]] kazetaria (Bartzelona 1960)
# [[Cristina Narbona]] polititkaria (Madril 1951)
# [[Daniela Barcellona]] mezzosopranoa (Italia 1969)
# [[Daniela Melchior ]] aktorea (Portugal 1996)
# [[Denisse Buendía]] poeta (Mexiko, 1979)
# [[Elisa Rueda]] maistra, poeta, aktorea (Markina-Xemein, 1959)
# [[Elvira Rodríguez ]] ekonomialaria, politikaria (Madril 1949)
# [[Esperanza Elena Caro]] brodatzailea (Sevilla 1906-1985)
# [[Eva Lootz]] eskultorea (Austria_Espainia 1940)
# [[Farideh Lashai]] margolaria, idazlea (Iran 1944-2013)
# [[Fátima Diame]] jauzietako atleta (Valentzia 1996)
# [[Gabriela Agirre Sánchez]] idazlea, poeta (Mexiko, 1977)
# [[Henrietta H. Fore]] UNICEFeko zuzendari ohia (AEB, 1948)
# [[Hermine Yollo]] aktorea, zuzendaria, idazlea, itzultzailea (Kamerun 1981)
# [[Hermonia Vivarini]] artista (Venezia, XVI.mendea)
# [[Inés Alberdi ]] soziologoa (Sevilla 1948)
# [[Inés Álvarez de Toledo Caro]] aristokrata (Madril 1857-Donostia 1937)
# [[Inés Amor]] galerista (Mexiko 1912-1980)
# [[Ines Artajo Ayesa]] kazetaria (Iruñea 1956)
# [[Inés Edmonson]] aktorea (Argentina 1919-2016)
# [[Inés Fernández-Ordoñez]] hizkuntzalaria (Madril 1961)
# [[Inés Fonseca]] abeslaria, musikagilea, poeta (Santander 1960)
# [[Inés María Calero]] modeloa, aktorea (Venezuela 1969)
# [[Inés Martín Rodrigo]] kazetaria, idazlea (Madril 1983)
# [[Inés París]] film zuzendaria, gidoilaria (Madril 1963)
# [[Inés Saavedra]] abeslaria (Uruguai 1972)
# [[Inés Santé Riveira]] irakaslea, asmatzilea, ikertzailea (Ferrol 1976)
# [[Ines Scaramucci ]] irakaslea (Italia 1908-1990)
# [[Isabel Austriakoa (1501-1526)]] Danimarka, Norvegia, Suediako erregina (Belgika)
# [[Isabel Zapata]] idazlea (Mexiko Hiria, 1984)
# [[Joana Austriakoa]] Portugalgo erregina, Espainiako erregeordea, emakume-jesuita bakarra (Madril 1535-1573)
# [[Josefa Amar Borbón ]] pedagogoa, emakumeen gaitasunaren defendatzailea (Zaragoza 1749-1833)
# [[Josefa Tolrá Abril]] margolaria (Cabrils, 1880-1959)
# [[Juanita Frances]] aktibista (Australia-Erresuma Batua, 1901-1992)
# [[Kaimook Chuto]] eskultorea (Thailandia, 1938-1995)
# [[Klara Bavariakoa]] margolaria (Alemania, 1874-1941)
# [[Lalalimola]] ilustratzailea (Valentzia, 1984)
# [[Lara Siscar]] tb aurkezlea (Valentzia 1977)
# [[Laura Gómez-Lacueva]] aktorea (Zaragoza 1975-2023)
# [[Leonor Austriakoa]] Portugalgo eta Frantziako erregina (Belgika 1498- Badajoz 1558)
# [[Lorenza Cobián]] modeloa (Asturias 1851-Madril 1906)
# [[Lucía Pérez ]] abeslaria (Lugo 1985)
# [[Luisa Rivera]] ilustratzaleak (Santiago-Txile, 1987)
# [[Lynette Yiadom-Boakye]] margolaria, idazlea (Londres 1977)
# [[Mabula Soumahoro]] akademikoa eta ekintzaile afrofeminista (Paris, 1976)
# [[Margarita Alexandre]] zinema zuzendari eta ekoizlea frankismoan (León, 1923 - Madril, 2015)
# [[María Aragoikoa]] Portugalgo erregina (Kordoba 1498- Lisboa 1517)
# [[María Austriakoa]] Germaniako enperatriza (Madril 1528-1603)
# [[Maria Baranda|María Baranda]] poeta (Mexiko, 1962)
# [[María Gámez Gámez ]] politikaria, Guardia Zibilaren 1. Emakume-zuzendaria (Cádiz 1969)
# [[María Gimeno]] artista, ekintzailea (Zamora 1970)
# [[María Gómez (kazetaria)]] (Madrik 1987)
# [[María Gómez González]] 1936an Galiziako emakume alkate bakarra (Kordoba 1905-Lugo 1986)
# [[María Jesús Montero]] medikua, politikaria (Sevilla 1966)
# [[María Silva Cruz]] anarkista (Cadiz 1915-1936)
# [[Marietta Barovier]] artista eta diseinatzailea ( ? - 1496)
# [[Marina Romero]] idazlea (Madril 1908-2001)
# [[Marina Silva]] politikaria, ingurumen aktibista (Brasil 1958)
# [[Marisa Roesset Velasco]] margolaria (Madril 1904-1976)
# [[Marisa Ruiz Trejo]] antropologo feminista (Mexiko, 1984)
# [[Marlène Schiappa]] politikaria, aktibista (Paris 1982)
# [[Mary Jayne Gold ]] iheslarien laguntzailea (AEB 1909-Frantzia 1997)
# [[Mercedes González Fernández]] kazetaria, politikaria (Madril 1975)
# [[Mikiko Otani]] abokatu eta ikertzaile (Japonia, 1964)
# [[Mónica Nepote]] idazlea (Mexiko, 1970)
# [[Myrea Pettit]] ilustratzailea (Britainia Handia, 1970)
# [[Nastasia Zürcher ]] kantautorea, margolaria (Suitza/Galizia 1988)
# [[Nevenka Fernández]] Espainiako ekonomialaria eta Ponferradako zinegotzia
# [[Ninotchka Matute]] Guatemala Hiriko alkatetzari hautagai (Guatemala Hiria, 1967)
# [[Olga Martín-Belloso]] kimikaria, elikaduran aditua (Calahorra 1960)
# [[Paula Fortes]] aktibista, politikaria (Cabo Verde, 1945-2011)
# [[Petronila Guerrero]] politikaria (Cádiz 1953)
# [[Polly Higgins]] abokatua, ingurumen aktibista (1968-2019)
# [[Rashida Obeida]] palestinar aktibista politikoa (XX. mendea)
# [[Reneé Acosta|Renée Acosta]] poeta, filosofoa (Mexiko Hiria, 1976)
# [[Rosario Torres]] politikaria (Malaga 1959)
# [[Solange Fernex]] aktibista (Frantzia, 1934-2006)
# [[Soraya Rodríguez]] politikaria (Valladolid 1963)
# [[Tita Llorens]] igerilaria (Menorca 1968)
# [[Urania Mella]] Saturraranen kartzelaratua (Galizia 1899-1945)
# [[Verónica Gerber Bicecci]] artista, idazlea (Mexiko, 1987)
# [[Vicky Hernández]] aktorea (Kolonbia 1945)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''martxoa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Prudencia Gorrotxategi]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako presoa (Arrankudiaga, ?)
# [[Maria Arriaga]] efef'''SORTUA''' erraketista (Berriz, 1922- Ondarroa, 2014)
# [[Itziar de Blas]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta itzultzailea (Gasteiz, )
# [[Angélica Orue]] ef--'''SORTUA''' albaitaria (Laudio, 1926)
# [[Gemma Orobengoa]] ----'''SORTUA''' argazkilaria (Arrasate, 1985)
# [[Soledad Ruz]] ----'''SORTUA''' flamenko danzaria (Donostia, 1972)
# [[Jennifer Ávila]] ef--'''SORTUA''' kazetaria (Honduras, 1990)
# [[Lur Basterretxea]] ef--'''SORTUA''' eskiatzailea, lasterkaria (Elorrio, 1979)
# [[Maria Eskibel Arratia]] --ef'''SORTUA''' filantropoa (Gasteiz, ? - Valladolid, 1536)
# [[Nieves Cano]] efef'''SORTUA''' filantropoa (Gasteiz, 1847-1899)
# [[María Aranzazu Vélez de Mendizabal]] ----'''SORTUA''' Saturrarango Emakumeen Kartzelako ama nagusia (?)
# [[Magdalena Larrondo]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako zuzendaria (?)
# [[Adriana Bilbao Zarraonandia]] ----'''SORTUA''' flamenko dantzaria (Bilbo, 1988)
# [[Miren Arzak]] ----'''SORTUA''' fisioterapeuta, osteopata, idazlea (Hondarribia, 1966)
# [[Firouzeh Khosrovani]] ----'''SORTUA''' dokumentalgilea (Iran, 1971)
# [[Alba Heredia]] ----'''SORTUA''' flamenko dantzaria (Granada, 1995)
# [[Teodosia Ortega]] efef'''SORTUA''' emagina (Burgos, 1890-Arrigorriaga, 1983)
# [[Assumpta Aierdi]] ----'''SORTUA''' ekintzaile soziala (Donostia, 1972)
# [[Victoriana Herrero Barroso]] efef'''SORTUA''' Saturrarango presoa (Logroño, 1893-1962)
# [[Santa Paula Barbada]] ----'''SORTUA''' emakume santu eta bizarduna (Ávila, ?)
# [[Sara Torres]] ----'''SORTUA''' ikertzailea, idazlea (Gijón, 1991)
# [[Cristina Gutierrez]] ef--'''SORTUA''' ARtista, idazlea, ekintzailea (Bilbo)
# [[Maria Gugelberg von Moos]] botanikaria eta ilustratzailea (Suitza, 1836-1918)
# [[Marika]] ilustratzailea eta komikigilea (Bartzelona, 1949)
# [[Sabrina Van Tassel ]] kazetaria, film-zuzendaria (Frantzia 1975)
# [[Rosie Alfaro]] heriotza zigorraren zain (AEB 1971)
# [[Angelina Rodriguez]] heriotza zigorraren zain (AEB 1968)
# [[Karla Faye Tucker ]] heriotza zigorrez hila (AEB 1959-1998)
# [[Victoria Zárate Zurita]] Bigarren errepublikako maistra eta sindikalista (Madril, 1893-Lisboa, 1964)
# [[Reem Al Numery]] aktibista (Yemen, 1996)
# [[Nimco Ali]] aktibista (Somalia-Ingalaterra, 1983)
# [[Argentina Altobelli]] politikaria, aktibista (Italia, 1866-1942)
# [[Michealene Risley]] amerikar zinegile ekintzailea (Michigan, XX.mendea)
# [[Cindy Amaiza]] aktibista (Kenya, XXI. mendea)
# [[Adjoa Amana]] aktibista (Ghana, XX. mendea)
# [[Florina Alías]] asturiar idazlea (1921-1999)
# [[Lourdes Álvarez García]] asturiar idazlea (Mieres, 1968)
# [[Sharon Olds]] idazlea (Kalifornia, 1942)
# [[Velma Barfield]] serie-hiltzailea (AEB 1932-1984)
# [[Mary Gauthier ]] abeslaria (AEB 1962)
# [[Helen Gibson]] zaldizkoa, especialista (AEB 1892-1977)
# [[Candi Staton]] kantautorea (AEB 1940)
# [[Amy Helm]] kantautorea (AEB 1970)
# [[Bettye LaVette]] soul, blues kantautorea (AEB 1946)
# [[Gemma Escapa]] abokatua, irakaslea (Bizkaia 1965)
# [[Lorina Bulwer]] jostun artista (Ingalaterra 1838-1912)
# [[Lisbeth Añez]] aktibista venezuelarra (Venezuela)
# [[Tchinda Andrade]] trans aktibista (Cabo Verde, 1979)
# [[Yassi Ashki]] osasun-ekintzailea (Iran)
# [[Artearen maistra handiak]] artista-zerrenda
# [[Lucia Anguissola]] margolaria (Italia 1536/38- 1565)
# [[Dorotea de Chopitea]] filantropoa (Txile, 1816- Bartzelona 1891)
# [[Anita Awosusi]] aktibista (Alemania, 1956)
# [[Berta Zúñiga]] aktibista (Honduras, 1990)
# [[Bertha Oliva]] aktibista (Honduras, 1956)
# [[Carmen Castro García]] ekonomialara, aktibista (Valentzia 1967)
# [[Mari Jose Aranguren Querejeta]] ekonomialaria (Gipuzkoa 1969)
# [[Bina Shah ]] kazetaria, idazlea (Pakistan XX. mendea)
# [[Dulce Maria Cardoso]] abokatua, idazlea ( Portugal 1964)
# [[María Franciska Dapena Rico]] margolaria, idazlea (Palentzia 1924-Bilbo 1995)
# [[Laia Soler]] idazlea ( Lleida, 1991)
# [[Remedios Cervantes]] enpresaria, modelo ohia (Malaga 1964)
# [[Isabel Ríos]] sindikalista, ekintzailea (Curtis, Galizia, 1907-1997)
# [[Ana Cano]] Asturierazko idazlea (Somiedo, 1950)
# [[Vanessa Mendoza Cortés]] abortuaren aldeko aktibista (Andorra, 1980)
# [[María Martín Escudero]] dantzaria (Bizkaia XX. mendea)
# [[Mary Treat]] biologoa (AEB 1830-1923)
# [[Sol Panera]] galerista (Bilbo 1946)
# [[Elly Schlein]] Italiako politikaria (Suitza 1985)
# [[Cristina Martín Vega]] kazetaria (Madril 1970)
# [[Maria M. Gosse]] diplomazialaria, enbaxadorea (Alemania 1962)
# [[María del Coro Arizmendi]] ornitologoa ( Mexiko 1963)
# [[Camila Bossa ]] aktorea (Bogota/Galizia 1973)
# [[Karima Baloch]] aktibista (Pakistan-Kanada, 1983-2020)
# [[Marie Inmaculée Ingabire]] feminista, giza-eskubide ekintzailea (Ruanda,?)
# [[Walda Barrios Klee]] soziologoa, aktibista, feminista (Guatemala-Mexiko, 1951-2021)
# [[Ana Lydia Vega]] idazlea (Puerto Rico 1946)
# [[Susana Dans]] aktorea (Coruña 1965)
# [[Maruxa Villanueva]] abeslaria, aktorea (Galizia 1906-1998)
# [[Mabel Rivera]] aktorea (Coruña 1952)
# [[Laura Mañá]] film-zuzendaria, gidoilaria, aktorea (Bartzelona 1962)
# [[Zaza Ceballos]] idazlea (Coruña XX. mendea)
# [[Esther F. Carrodeguas]] dramagilea (Coruña 1979)
# [[María Reimóndez ]] idazlea (Lugo 1759)
# [[Xohana Torres]] idazlea (Galizia 1929-2017)
# [[Erin Mouré]] poeta, itzultzailea (Kanada 1955)
# [[Eva Mejuto]] idazlea (Pontevedra1975)
# [[Nicole Brossard]] poeta (Kanada 1943)
# [[Su Garrido Pombo]] kantautorea ( Galizia1982)
# [[Rosa Sevilla de Alvero]] sufragista, hezitzailea (Filipinak 1879-1954)
# [[Victoria Martín]] umoregilea, gidoilaria (Madril 1989)
# [[Isa Calderón]] umoregilea, gidoilaria ( Madril 1983)
# [[Noemí Sabugal]] idazlea ( Leon, 1979)
# [[Eva Llorach ]] aktorea ( Murtzia 1979)
# [[Alix Payen]] 1871ko Parisko Komunako ambulancière (1842-1903)
# [[Angela Saini]] zientzia-kazetaria (Londres 1980)
# [[Samira Ahmed]] kazetaria, genero diskriminazioagatik BBC salatu eta epaiketaren irabazlea (Londres 1968)
# [[Laura Bates]] idazle feminista, aitzindaria (Oxford 1986)
# [[Caroline Criado Perez]] kazetari ekintzailea (EB 1984)
# [[Deborah Cameron]] hizkuntzalaria (Eskozia 1958)
# [[Teodora Barrio]] idazlea, asturieraz (Marrubio, 1968)
# [[Teresa Cónsul]] idazlea, asturieraz eta gaztelaniaz (?- Oviedo, 1834)
# [[Raquel Fernández Menéndez]] idazlea, asturieraz (Salas, 1993)
# [[Blanca Fernández Quintana]] idazlea, asturieraz (Bimenes, 1994)
# [[Enriqueta González Rubín]] idazlea eta kazetaria, asturieraz (Ribadesella, 1832-Infiesto, 1877)
# [[Nené Losada]] idazlea, asturieraz (Luarca, 1921-2009)
# [[Idoia Rodríguez Buján ]] militarra (Lugo 1983-Afganistan 2007)
# [[Gillian Wearing]] artista (EB 1963)
# [[Cathy Newman]] kazetaria (EB 1974)
# [[Kate Adie ]] kazetaria (EB 1945)
# [[Rebekah Brooks]] kazetaria (EB 1968)
# [[María Teresa González|Maria Teresa Gonzále]] idazlea, asturieraz (Gijón. 1950-1995)
# [[Marta Mori]] idazlea, asturieraz (Gijón, 1965)
# [[María Esther García López]] idazlea, asturieraz (Valdés, 1948)
# [[Esther Prieto]] idazlea, asturieraz (Arenas, Cabrales, 1960)
# [[Helena Trexu]] idazlea, asturieraz (Sama de Langreo, 1945)
# [[Margaret Collins Weitz]] historialaria, Frantziako Erresistentzian aditua (AEB, 1929)
# [[Beatriz Álvarez-Guerra]] aktorea (Madril 1994)
# [[Tina Gascó]] aktorea (Sevilla 1914-Madril 1973)
# [[Zineb Hattab]] sukaldaria (Girona/Suitza 1989)
# [[Rosalía Mera]] jostuna, enpresaburua (Coruña 1944-2013)
# [[Sandra Ortega Mera ]] enpresaburua, filantropoa ( Coruña 1968)
# [[Mey Rahola]] argazkilaria (Leon 1897-Frantzia 1959)
# [[Clara Martínez Alberola]] abokatua (Madrid, 1963)
# [[Elena Vázquez Zendon]] matematikaria (Ourense, 1966)
# [[Elsa Anka]] aurkezlea (Bartzelona 1965)
# [[Paloma Marín]] aurkezlea (?, XX. mendea)
# [[Cristina Urgel]] aurkezlea (Soria 1979)
# [[Kate del Castillo]] aktorea (Mexiko 1972)
# [[Marisa Naranjo]] aurkezlea (Kanariak 1944)
# [[Estela Giménez]] gimnasta (Madril 1979)
# [[Manuela López García]] Maistra, poeta (Cacabelos, 1910-2005)
# [[Jenny Nyström]] ilustratzailea (Suedia, 1854-1946)
# [[Clara Maria Pope]] margolaria (Londres, 1767-1838)
# [[Laurence Suhner]] idazlea eta artista (Geneva, 1968)
# [[Anna Tigerhielm]] margolaria (Suedia, 1832-1906)
# [[Trini Tinturé]] ilustratzailea (Lleida, 1938)
# [[Henar Torinos]] Valladolid, 1985
# [[Elena Francisen kontsultategia]] emakumeentzako irratsaioa (Espainia 1947-1984)
# [[Maruja Fernández]] irrati esataria (Kuba 1925-Bartzelona 2001)
# [[Pepa Fernández]] kazetaria (Lleida 1965)
# [[Mara Torres]] kazetaria, idazlea (Madril 1974)
# [[Macarena Berlín]] kazetaria (Madril 1973)
# [[Florence Rochefort]] historialari frantziarra (Suresnes, 1958)
# [[Giovanna Garzoni]] margolaria (Italia 1960-1970)
# [[Michaelina Wautier]] margolaria (Belgika c.1617-1689)
# [[Louise Moillon]] margolaria (Frantzia 1610-1696)
# [[Maria van Oosterwijck]] margolaria (Herbehereak 1630-1693)
# [[Anne Vallayer-Coster ]] margolaria (Paris 1744-1818)
# [[Marie-Victoire Lemoine]] margolaria (Paris 1754-1820)
# [[Marie Gabrielle Capet]] margolaria (Frantzia 1761-1818)
# [[Constance Mayer]] margolaria ( Frantzia 1775-1821)
# [[Marie-Éléonore Godefroid]] margolaria ( Paris 1778-1849)
# [[Lilly Martin Spencer]] margolaria ( EB1822-AEB 1902)
# [[Clémentine Delait]] emakume bizarduna (Frantzia, 1865-1939)
# [[María Folguera]] idazlea, eszena zuzendaria (Madril, 1984)
# [[AveLina Pérez|Avelina Pérez]] Sortzaile eszenikoa (Oia, 1969)
# [[Raquel García-Tomás]] musikagilea (Bartzelona, 1984)
# [[Lola Blasco]] aktorea, idazlea eta antzerki zuzendaria (Alacant, 1983)
# [[Marta Pazos]] eszena zuzendaria (Pontevedra, 1976)
# [[Helena Tornero]] antzerkigilea (Figueras, 1973)
# [[Helena Antonia]] emakume bizarduna (Lieja, 1550-1595)
# [[Antonietta Gonsalvus]] emakume bizarduna (Frantzia, 1572-?)
# [[Arantza Ozaeta Cortázar]] arkitektoa (Madril 1982)
# [[Victoria Rodríguez]] aktorea (Madril 1931-2020)
# [[Pilar Eyre]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1947)
# [[Teresa Ribera ]] politikaria (Madril 1969)
# [[Carolina Maria de Jesus]] idazlea, poeta, kronista (Brasil 1914-1977)
# [[Jane Barnell]] emakume bizarduna (AEB 1871-1951)
# [[Alice Elizabeth Doherty]] emakume bizarduna ( AEB 1887-1933)
# [[Annie Jones ]] emakume bizarduna ( AEB 1865-1902)
# [[Krao Farini]] emakume bizarduna (Laos 1876-AEB 1926 19)
# [[Josephine Clofullia]] emakume bizarduna (Suitza 1829-1875)
# [[Pilar Pedraza]] idazlea, irakaslea (Toledo 1951)
# [[Carmen Linares]] flamenko-abeslaria (Linares 1951)
# [[María Pagés]] dantzaria, koreografoa (Sevilla 1963)
# [[Ellen MacArthur]] nabigatzailea (EB 1976)
# [[Aurora Vargas]] flamenko-dantzaria, kantaria ( Sevilla 1956)
# [[Bernarda de Utrera]] flamenko-kantaria (Utrera 1927-2009)
# [[Fernanda de Utrera]] flamenko-kantaria (Utrera 1923-2006)
# [[La Serneta]] flamenko kantaria (Cádiz 1837-Utrera 1912)
# [[Caroline van der Plas]] kazetaria, politikaria (Herbehereak 1967)
# [[Marta plana]] Australiara eramandako emakumeak (1960-1963)
# [[Arlette Farge]] historialari frantsesa (Charleville - 1941)
# [[Bibia Pavard]] historialari frantsesa (1980)
# [[Maddalena Casulana]] musikagilea (Italia, 1544-1590)
# [[Lucinda Williams ]] egile abeslaria (AEB 1953)
# [[Ivette Nadal ]] egile abeslaria, poeta (Bartzelona 1988)
# [[Blanca Llum Vidal]] poeta (Bartzelona 1986)
# [[Núria Martínez-Vernis]] poeta (Bartzelona 1976)
# [[Montse Castellà]] egile abeslaria, aktibista (Tarragona 1976)
# [[Rosa Regàs]] idazlea (Bartzelona 1933)
# [[Georgina Regàs]] sukaldaria, idazlea (Bartzelona 1932-Girona 2022)
# [[Carme Canela]] jazz-abeslaria (Bartzelona 1962)
# [[Sheila Jordan]] jazz- abeslaria (AEB 1928)
# [[Galina Balashova]] arkitektoa, diseinatzailea (Errusia 1931)
# [[Urška Djukić]] zinema-zuzendaria, gidoilaria (Eslovenia 1986)
# [[Asha Haji Elmi]] politikaria, aktibista (Somalia, 1962)
# [[Joana Afonso]] diseinatzailea, ilustratzailea (Portugal 1989)
# [[Cani Fernández Vicién]] abokatua (Cartagena 1963)
# [[Mar Sodupe]] aktorea (Kanariak 1972)
# [[Pepa Aniorte]] aktorea, abeslaria (Alacant 1972)
# [[Toni Morillas]] politikaria, feminista (Jaen 1982)
# [[Clementina Díez de Baldeón]] irakaslea, politikaria (Ciudad Real 1953)
# [[Consuelo Rumí]] psikologoa, irakaslea, politikaria (Almeria 1957)
# [[Anita Gutbrod]] igerilaria (Argentina 1903-1967)
# [[Lita Tiraboschi]] igerilaria, irakaslea, idazlea (Argentina 1917-1972)
# [[Pilar Geijo ]] igerilaria (Argentina 1984)
# [[Lilian Harrison]] igerilaria (Argentina 1904-1993)
# [[Enriqueta Agut Armer]] 2. errepublikako(Castelló, 1912-Mexiko, 1998)
# [[Concepción Alfaya]] 2. errepublikako maistra (Madril, 1886-1945)
# [[Elvira Navarro]] idazlea (Huelva, 1978)
# [[Alba Carballal|Alva Carballal]] idazlea (Lugo, 1992)
# [[Marie Equi]] medikua, aktibista (AEB,1872-1952)
# [[Maria Baldó|María Baldó]] 2. Errepublikako maistra (Albacete, 1884-Toulouse, 1964)
# [[María Braña de Diego|Maria Braña de Diego]] 2. Errepublikako maistra (Madril, 1912-2007)
# [[Carmen Castilla Polo]] 2. Errepublikako maistra (Logroño, 1895-Madril, 1979)
# [[Alba Sotorra Clua]] zinema zuzendaria (Reus, 1980)
# [[Carmen Hermosín]] politikaria (Sevilla 1945)
# [[Magdalena Valerio]] legelaria, politikaria (Caceres 1959)
# [[Mar Moreno]] legelaria, politikaria, idazlea (Jaen 1962)
# [[Teresa Jiménez Vílchez]] irakaslea, politikaria (Granada 1962)
# [[Fuensanta Coves]] irakaslea, politikaria (Alacant 1961)
# [[Irene García]] politikaria (Cádiz 1980)
# [[Marina Vega]] espioia, nazi harrapatzailea (Cantabria 1924-Madril 2011)
# [[Braulia Cánovas]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Murtzia 1920- Bartzelona 1993)
# [[Conchita Ramos]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Lleida 1925-Frantzia 2019)
# [[Alfonsina Bueno]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Zaragoza 1904- Frantzia1979)
# [[Margoth Escobar]] Ingurumen eskubideak eta indigenen aldeko aktibista (Ekuador, 1954)
# [[Mercedes Escribano Pérez]] Bigarren Errepublikako maistra (Valdeganga, 1888-Madril, 1958)
# [[Carmen García del Diestro]] Bigarren Errepublikako maistra, pedagogoa (Santander, 1908-Madril, 2001)
# [[Elsa López]] idazlea, poeta (Fernando Poo, 1943)
# [[Elena Gallego Abad|Elena Gallego]] kazetaria, idazlea (Teruel, 1969)
# [[Ana Vanessa Gutiérrez]] asturierazko idazlea (Mieres, 1980)
# [[Elsa Fernández]] galizierazko idazlea (Buenos Aires, 1933-1964)
# [[Avelina Valladares]] galizierazko idazlea (A Estrada 1825.1902)
# [[Violeta Friedman]] aktibista, bizirik atera Auschwitzetik (Errumania 1930- Madril 2000)
# [[Constanza Martínez Prieto]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Madril 1917-Bartzelona 1997))
# [[Laura Seco]] politikaria (Cádiz 1971)
# [[María Teresa Fernández de la Vega]] magistratua, politikaria (Valentzia 1949)
# [[Esperanza Oña]] politikaria (Sevilla 1957)
# [[Nuria Espallargas]] ikertzailea (Bartzelona 1979)
# [[Rosario de Velasco]] margolaria (Madril 1904-Bartzelona 1991)
# [[Marga Gil Roësset]] eskultorea, ilustratzailea, poeta (Madril 1908- 1932)
# [[Ángeles Santos Torroella]] margolaria (Girona 1911- Madril 2013)
# [[Delhy Tejero]] margolaria (Zamora 1904- Madril 1968)
# [[Lauren Bastide]] Frantziako kazetaria eta ekintzaile feminista (Orleans, 1980)
# [[Lima Aafshid]] idazle eta poeta (Afganistan, ?)
# [[Adelaide Estrada]] Mediku, zientzialari eta aktibista (Portugal, 1898-1979)
# [[Martha P. Falconer]] Aktibista, gizarte-langilea (AEB, 1862-1941)
# [[Tamara Alves]] artista, muralista, ilustratzailea, tatuatzailea (Portugal 1983)
# [[Rada Akbar]] artista (Afganistan, 1988)
# [[Maria Lucília Estanco Louro]] irakasle eta aktibista (Portugal, 1922-2018)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''otsaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Toda Likona]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Mari Juan Mezeta]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Maria Perez Larrinaga]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Olatz Urkia]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Donostia, 1986)
# [[Helena Barrenetxea]] ----'''SORTUA''' zestalaria (Durango, 2007)
# [[María Flores]] ----'''SORTUA''' 1824an bere askatasuna lortu zuen esklabua (Eivissa, 1775-?)
# [[Zorione Erezuma]] ----'''SORTUA''' poeta (Bilbo, 1969)
# [[Charo Roquero]] ----'''SORTUA''' historialaria (Donostia)
# [[Maritxu Negelua]] ----'''SORTUA''' idazlea, pastoralgilea (Zuberoa, 1999)
# [[Mari Tere Alberdi]] ef--'''SORTUA''' sukaldaria, tabernaria, aktorea (Berriz)
# [[Fabiola Gutiérrez]] ----'''SORTUA''' idazle (Bolivia, 1989)
# [[Carmen Castro Cardús]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako "zaintzaile" (Huesca, ?-1948)
# [[Maider Galardi]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta ikerlaria (Lasarte-Oria, 1995)
# [[Antoñita La Singla]] dantzaria (Bartzelona 1948)
# [[La Sordita]] dantzaria (Cádiz XIX.mendea-XX.mendea)
# [[Amal Aden]] idazle ekintzailea (1983, Somalia)
# [[Iola Leal Riesco]] ingumenaren aldeko ekintzailea (Lugo, 1977)
# [[Sol León]] dantzaria, koreografoa (Kordoba ç 1919)
# [[Sara Lezana]] dantzaria (Madril 1948)
# [[Cristina Llorente]] dantzaria, abeslaria, aktorea (Valladolid 1985)
# [[Isabel Llull]] dantzaria, maistra (Palma 1946)
# [[Sara Luzita]] dantzaria (Espainia 1922)
# [[Bárbara Lys]] dantzaria (Balearrak 1946)
# [[Claudia Salas]] aktoreak (Madril 1977)
# [[Carlota Pereda]] film-zuzendaria, gidoilaria (Madril 1975)
# [[Esther Cañadas]] modeloa (Albacete 1977)
# [[Joselyn Brea]] kirolaria (Venezuela/Galizia 1994)
# [[Donna Karan]] moda-diseinatzailea (AEB 1948)
# [[Eva Copa]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Bolivia 1987)
# [[Adrienne Avril de Sainte-Croix]] Frantziako filantropo eta feminista (1855 - 1936)
# [[Zahra Mohammadi]] BBCren 100 emakumeak 2022 Kurdinstango irakaslea errepresaliatua (1990)
# [[Layli]] BBCren 100 emakumeak 2022 Irango ekintzaile feminista errepresaliatua (2002)
# [[Wegahta Gebreyohannes Abera]] BBCren 100 emakumeak 2022 Etiopiako langile humanitarioa (xxxx)
# [[Victoria Baptiste]] BBCren 100 emakumeak 2022 Estatu Batuetako erizaina (xxxx)
# [[Velmariri Bambari]] BBCren 100 emakumeak 2022 Indonesiako Sexu-indarkeriaren kontrako ekintzailea (1980)
# [[Tamana Zaryab Paryani]] BBCren 100 emakumeak 2022 Afganistango kazetaria eta youtuberra (1997)
# [[Alice Pataxó]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil, 2001)
# [[Erika Hilton]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil, 1992)
# [[Zahra Joya]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Agfanistan, 1992)
# [[Velia Vidal]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Kolonbia, 1982)
# [[Roza Salih]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Eskozia.1989)
# [[Cecilia Patricia Flores Armenta]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Mexiko XX. mendea)
# [[Mirta Nuñez]] espainaiko gerra zibilaren historialaria (Kuba, 1956)
# [[Mirta Díaz-Balart]] Mirta Nuñezen ama eta Fidel Castroren lehenengo emaztea (Habana, 1928)
# [[Jane Misme]] Kazetari eta feminista frantsesa (1865-1935)
# [[Judith Heumann]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Filadelfia, 1947)
# [[Asonele Kotu]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Hegoafrika, ? )
# [[Nathalie Becquart|Natahalie Becquart]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Frantzia, 1969)
# [[Ida Holz]] informatikaria (Uruguai, 1935)
# [[Simone Tebet]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil 1970)
# [[Ferenice de Rodas]] ama (Grezia, K.a. 396-K.a. V. mendea)
# [[Lashana Lynch]] aktorea (Londres 1987)
# [[Giuseppa Barbapiccola]] filosofoa, poeta, itzultzailea (Italia, 1702-1740)
# [[Taisia Bekbulatova]] kazetaria, BBCren 100 emakumeak 2022 (Errusia, xxxx)
# [[Suvada Selimović]] ekintzailea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Bosnia, 1965)
# [[Shonda Rhimes]] gidoilaria, fil-zuzendaria (AEB 1970)
# [[Beatrice Fihn]] arma-nuklearren aurkako aktibista ( Suedia 1982)
# [[Tania Álvarez Yates]] kanoalaria (Pontevedra 1994)
# [[Tania Fernández García]] kanoalaria (Lugo 1992)
# [[Blanca Paloma]] abeslaria (Alacant 1989)
# [[Alice Wonder]] abeslaria ( Madril 1998)
# [[Olga Xirinacs]] idazlea (Tarragona 1936)
# [[Bikimel]] kantautorea (Bartzelona 1976)
# [[Luján Argüelles]] aurkezlea (Asturias 1977)
# [[Virginia Díaz]] kazetaria (Madril 1974)
# [[Kristina Berdínskikh]] kazetaria, BBCren 100 emakumeak 2022 (Ukraina)
# [[Kadri Keung]] moda-diseinatzailea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Hong Kong)
# [[Leonor Ferrer Girabau]] delineatzailea (Bartzelona, 1894-1953)
# [[Fatima Sheikh]] hezitzailea (India, 1831-1900)
# [[Jana Zinkevytx|Iana Zinkevitx]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Ukraina, 1995)
# [[Chanel Contos]] sexu-erasoen aurkako aktibista BBCren 100 emakumeak 2022 (Australia)
# [[Aye Nyein Thu]] mediku aktibista BBCren 100 emakumeak 2022 (Birmania, 1996)
# [[Judy Kihumba]] zeinu-hizkuntzako interpretea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Kenya)
# [[Paula Púa]] gidoilaria (Valentzia 1992
# [[Minerva Piquero]] kazetaria (Asturias 1967)
# [[Beatriz Pécker]] kazetaria (Madril 1955)
# [[Luisa Alberca]] irrati-nobelagilea (C.Real 1920-Logroño 2006)
# [[Vira Silenti]] aktorea (Italia 1931-2014)
# [[Clementina Albéniz|Clementina Albeniz]] maistra errepublikarra (Madril, 1853-1946)
# [[Ana Canalias Mestres]] maistra errepublikarra (Zaragoza, 1886-1934)
# [[Angelina Colubret]] maistra errepublikarra (Badalona, 1910 -Torroella, 1998)
# [[Isabel Esteban Nieto]] maistra errepublikar eraila (Palentzia, 1893-1936)
# [[Sofia Polo Giménez]] maistra errepublikar eraila (Zaragoza, 1904-Palentzia, 1936)
# [[Cirila Ubaldina García Díaz]] maistra errepublikar eraila (Salamanca, 1893-Palentzia, 1936)
# [[Samara Joy]] jazz abeslaria (AEB 1998)
# [[Sarah Kane]] antzerkigilea (EB 1971-1999)
# [[Toñi Salazar]] abeslaria (Badajoz 1963)
# [[Encarna Salazar]] abeslaria (Badajoz 1961)
# [[Lina Meruane]] Idazlea (Txile 1970)
# [[Nelly Meruane]] aktorea, irakaslea (Txile1927-2018 19)
# [[Teresa Laespada]] ikertzailea (Bilbo 1965)
# [[Ana Santos Aramburo]] liburuzaina (Zaragoza 1957)
# [[Glòria Pérez-Salmerón]] liburuzaina (Bartzelona 1958)
# [[Susana Fortes]] idazlea (Pontevedra 1959)
# [[Ana Belén Fortes]] idazlea (Pontevedra 1967)
# [[Genara Fernández García|Genera Fernández Garcia]] maistra fusilatua (León, 1903-1941)
# [[Josefa García Segret|Josefa Garcia Segret]] maistra errepublikarra (Tui, 1900-Oliveros, 1986}
# [[Gertrudis Ríos Marín|Gertrudis Rios Marín]] torturatu eta exekutatuko maistra (Cádiz, 1901-1936)
# [[Benita Gil]] maistra erbesteratua (Teruel, 1913-Praga, 2015)
# [[Carmen Hombre Ponzoa|Carmen Hombre Pouzoa]] maistra fusilatua (Cádiz, 1898-1936)
# [[Elisa López Velasco]] maistra berritzailea (Málaga, 1884-1936??)
# [[Sirisha Bandla]] BBCren 100 emakumeak 2022, ingeniari aeronautikoa (India 1988)
# [[Nazanin Zaghari-Ratcliffe]] BBCren 100 emakumeak 2022, iraniar-britaniar hiritarra (Tafresh 1978)
# [[Narges Mohammadi]] BBCren 100 emakumeak 2022, eskubideen aldeko ekintzailea (Persia 1972)
# [[Palmira Pla Pechovierto]] maistra, pedagogoa eta polikaria (Teruel, 1914-Castlló, 2007)
# [[Emilia Elias Herrando|Emilia Elias Herrando]] maistra, pedagogoa (Madril, 1898 - Mexiko, 1976)
# [[Veneranda Manzano]] maistra, politikaria, erbesteratua (Asturias, 1893-1992)
# [[Guillermina Medrano]] maistra eta politikaria (Albacete, 1912-Valencia, 2005)
# [[Marguerite Durand (feminista)]] kazetari, aktore, politikari eta feminista frantsesa (1864 - 1936)
# [[Jane Rigby]] BBCren 100 emakumeak 2022 Astrofisika estatubatuarra (EEUU, XXXX)
# [[Iryna Kondratova]] BBCren 100 emakumeak 2022 Anestesiologa eta pediatra (Ukrania, XXXX)
# [[Constance Tipper]] metalurgikaria (Erresuma Batua, 1894-1995)
# [[Johanna Döbereiner]] ingeniari agronomoa (Brasil, 1924-2000)
# [[Txell Alarcón]] saskibaloi jokalaria (Bartzelona 2003)
# [[Maider Castellano]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 2003)
# [[Gregoria Canelo de Paredes]] 'chinato' dialekto hiztuna (Caceres 1861-1917)
# [[Marina Ortiz de Zárate]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 1999)
# [[Chatrice White]] saskibaloi jokalaria (AEB 1996)
# [[Ana Laverón]] aeronautiko ingeniaria(Espainia XX. mendea)
# [[Isaura Clavero]] 1. emakume aeronautiko ingeniaria (Vigo XX. mendea)
# [[Parinoush Saniee]] idazlea (Iran 1949)
# [[Elena Barraquer Compte]] oftalmologoa (Bartzelona 1954)
# [[Jimena Quirós]] 1. emakume ozeonografoa (Almeria 1899-Madril 1983)
# [[Isabelle Junot]] aktorea (AEB 1991)
# [[Tamara Falcó]] moda-diseinatzailea (Madril 1981)
# [[Micaela Navarro]] politikaria (Jaen 1956)
# [[Ibijoke Faborode]] BBCren 100 emakumeak 2022, politikaria (Nigeria XX. mendea)
# [[Gohar Eshghi]] BBCren 100 emakumeak 2022, ekintzailea (Iran 1946-2002)
# [[Fatima Amiri]] BBCren 100 emakumeak 2022, ikaslea (Afganistan, 2005)
# [[Carmen Muñoz Manzano]] Bigarren Errepublikako maistra eta idazlea (Cáceres, 1906-Coruña, 2002)
# [[Carmen García de Castro]] Bigarren Errepublikako maistra eta pedagogoa (Almería, 1886-1969)
# [[Isabel González Turmo]] antropologoa (Espainia XX. mendea)
# [[Elvira Álvarez de Ceballos]] dama (Espainia XIV. mendea -1372)
# [[Difficult Women]] emakume kabareta (Australia)
# [[Mehreen Faruqi]] politikaria (Pakistan 1963)
# [[Katarina Zec]] saskibaloi jokalaria (Serbia 1997)
# [[Mariana Barassi]] film-zuzendaria (Argentina 1977)
# [[Vic Echegoyen]] idazlea (Madril 1969)
# [[Claudia Zapata]] historialaria (Txile 1975)
# [[Christiane Félip Vidal]] idazlea (Frantzia 1950)
# [[Katherine Kurtz]] idazlea (AEB 1944)
# [[Juana Ontañón eta Valiente|Juana Ontañon y Valiente]] Bigarren Errepublikako maistra (Madril, 1886-Mexiko, 1972)
# [[Wally Funk]] astronauta (AEB 1939)
# [[Ida Ørskov]] bakteriologoa (Danimarka 1922- 2007)
# [[Alice Lee]] matematikaria (EB 1858-1939)
# [[Elizabeth Scott]] matematikaria (AEB 1917-1988)
# [[Ainhoa Achutegui]] zuzendari artistikoa ( Venezuela 1978)
# [[Akwaeke Emezi]] idazlea (Nigeria 1987)
# [[Leia Dongue]] saskibalio jokalaria (Mozambike 1991)
# [[Mónica Bruckmann]] soziopolitologoa (Peru XX. mendea)
# [[Claude Ber]] poeta (Frantzai 1948)
# [[Nadia Yala Kisukidi]] filosofoa (Belgika 1978)
# [[Ana Carrique]] musikagilea ( Argentina 1964)
# [[Cristina Montserrat Hendrickse]] abokatua, irakaslea (AEB 1964)
# [[Kristina Higgins]] saskibaloi jokalaria (AEB 1994)
# [[Joy Alexis Brown-Adams]] saskibaloi jokalaria (Guyana 1993)
# [[Dona Tututa]] piano-jolea (Cabo Verde 1919-2014)
# [[Yolanda Morazzo]] poeta (Cabo Verde 1927-Lisboa 2009)
# [[Tuna Mascarenhas]] kimikaria, aktibista, 1. dama (Cabo Verde 1944-2009)
# [[Kate Asabuki]] aktore pornoa (Tokio 1962)
# [[Celina Pereira]] abeslaria, kontalaria (Cabo Verde 1940-Lisboa2020)
# [[Athaliah Molokomme]] fiskala (Botswana 1959)
# [[Constance Cummings-John]] politikaria (Sierra Leona 1918-Londres 2000)
# [[Aspásia Camargo]] politikaria (Brasil, 1946 19)
# [[Rachael Blackmore]] Jokey-a (Irlanda 1989)
# [[Lívia Járóka]] 1. emakumezko ijito eurodiputatua (Hungaria 1974)
# [[Clare Marie Hodges]] AEBko 1. emakumezko basozaina (AEB 1890-1970)
# [[Consuelo González Ramos]] kazetaria, erizaina, feminista (Zamora, 1877-Madril, 1956)
# [[Esperanza Rodríguez Cerdán]] Bigarren Errepublikako maistra erbesteratua (Madril, 1892-Valentzia,1984)
# [[Rosa Roig]] Bigarren Errepublikako maistra (Tarragona, 1890-Bartzelona, 1969)
# [[Pilar Salvo Giménez|Pilar Salvo]] Bigarren Errepublikako maistra fusilatua (Zaragoza, 1889-1936)
# [[Amalia Torrijos]] Bigarren Errepublikako maistra eta alkatea (Sevilla, 1911- ???)
# [[Ekaterina Lermontova]] Paleontologoa (SESB, 1889-1942)
# [[Eva Mameli Calvino]] Botanikaria (Italia, 1886-1978)
# [[Heike Freire]] filosofoa, aktibista (Espainia, ??)
# [[Sabrina Sánchez]] kazetaria, sexu langilea (Mexiko 1981)
# [[Karine Espineira]] soziologoa, trans ekintzailea (Txile 1967)
# [[Nadia Ferreira]] modeloa, enpresaburua (Paraguai 1999)
# [[Elena Sánchez Caballero]] kazetaria (Madril 1957)
# [[Pilar Martín Fernández]] immunologia ikertzailea (Madril 1973)
# [[Maruja Torres]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1943)
# [[Nya de la Rubia]] abeslaria, aktorea (Sevilla 1986)
# [[Aryna Sabalenka]] tenislaria (Bielorrusia 1998)
# [[Aliaksandra Sasnovih]] tenislaria (Bielorrusia 1994)
# [[Lucia Stecher]] ikertzailea (Txile XX. mendea)
# [[Elena Oliva]] soziologoa, ikertzailea (Txile 1982)
# [[Gendengarjaa Baigalimaa]] onkologoa (Mongolia XX. mendea)
# [[Elena Moreno Zaldibar]] saskibaloi jokalaria (Donostia 1959)
# [[Tanaya Mechelle Atkinson]] saskibaloi jokalaria (AEB 1996)
# [[Kinu Nishimura]] ilustratzailea (Japonia 1969)
# [[Asunción Linares]] paleontologoa (Granada, 1921-2005)
# [[Sylvie Denis]] idazlea
# [[Marguerite Durand (hizkuntzalaria)]] hizkuntzalarieta fonetikalari frantziarra (1904)
# [[Jeanne Chauvin]] abokatu eta feminista frantsesa (1862-1926)
# [[Soraya Prieto Fernández]] kimikaria (Gasteiz 1979)
# [[Maimouna Diarra]] saskibaloi jokalaria (Senegal 1991)
# [[Esther Yáñez González - Irun]] Armadako 1. emakumea eta gerra ontzi kapitaina (Cádiz 1971)
# [[María José Escalona]] informatikaria (Sevilla 1976)
# [[Helena Viñes]] ekonomialaria (Espainia, XX. mendea)
# [[María Jesús Almazor]] Telekomunikazio ingeniaria, CEO ( Brtzelona 1970)
# [[Karen Gaines]] ziberdefentsan aditua, CEO (XX. mendea)
# [[Silvia Albert Sopale]] aktore, zuzendari (Donostia 1976)
# [[Midi Achmat]] LGTB aktibista (Hegoafrika, 1964)
# [[Shiva Nazar Ahari]] giza eskubideen aldeko aktibista (Irán, 1984)
# [[Leoncia Gómez Galán]] zerbitzaria, 'vocera' (Caceres 1903-1986)
# [[Irma Estrada Silva]] autodefentsa irakaslea (El Salvador ?)
# [[Anália de Victória Pereira]] politikaria ( Angola 1941-2009)
# [[Belita Palma]] abeslaria (Angola 1932-1988)
# [[Luzia Inglês Van-Dúnem]] politikaria (Angola 1948)
# [[Margarida Rosa da Silva Izata]] diplomazialaria (Angola 1958)
# [[Ana Clara Guerra Marques]] dantzaria (Angola 1962)
# [[Luísa Rogério]] kazetaria (Angola 1967)
# [[Lourdes Van-Dúnem]] musikaria (Angola 1935-2006)
# [[Arlete Leona Chimbinda]] politikaria, irakaslea (Angola 1960)
# [[Silvia Lutucuta]] Kardiologoa, ministroa (Angola 1968)
# [[Josefa Sacko]] agronomoa, enbaxadorea (Angola XX. mendea)
# [[Vera Daves]] ekonomialaria, ministroa (Angola 1984)
# [[Catherine Austin Fitts]] bankaria (AEB 1950)
# [[Marjorie Rice]] matematikaria (AEB, 1923-2017)
# [[Liliana Colanzi]] idazle eta editorea (Bolivia, 1981)
# [[Magela Baudoin]] idazle (Bolivia, 1973)
# [[Trementinaireak]] sendatzeko produktu naturalen saltzaile ibiltariak (Katalunia XIX. mendea-XX. mendea)
# [[Eloísa del Pino Matute]] zientzialari soziala, ikertzailea (Espainia XX. mendea)
# [[María Luisa López Grigera]] filologoa (Coruña 1926)
# [[Paula Dapena Sánchez]] futbolaria (Pontevedra 1996)
# [[ASPEGI elkartea]] emakume profesionalena, enpresariena (Gipuzkoa 1998)
# [[Sari Arponen]] medikua (Finlandia 1977)
# [[Carolina Iglesias]] umoregilea, gidoilaria, youtuberra (Coruña 1993)
# [[Berta Collado]] kazetaria, aurkezlea (Toledo 1979)
# [[Yola Mamani]] komunikatzailea (Bolivia, 1984)
# [[Hélène Dutrieu]] txirrindulari, hegazkinlari (Belgika-Frantzia, 1877-1961)
# [[Virginia Ayllón]] idazle (Bolivia, 1958)
# [[Begonya Pozo]] idazlea (Valentzia 1974)
# [[Carmelina Sánchez-Cutillas]] idazlea (Madril 1921- Valentzia 2009)
# [[Beatriu Civera]] idazlea (Valentzia 1914-1995)
# [[Ana María Ibars]] idazlea, maistra (Valentzia 1892-1965)
# [[Raquel Payá]] pedagogoa (Valentzia 1919-1972)
# [[Alison Spedding]] antropologoa (Ingalaterra/Bolivia, 1962)
# [[Margaret W. Rossiter]] emakumeen historialaria ( AEB 1944)
# [[Maria Beneyto]] idazlea, poeta (Valentzia 1925-2011)
# [[María Villén]] 2. Errepublikako maistra (Burgos 1871-Valentzia 1961)
# [[Lindaura Anzoátegui]] idazle (Bolivia, 1846-1898)
# [[Yolanda Bedregal]] poeta (Bolivia, 1913-1999)
# [[María Virginia Estenssoro]] poeta (Bolivia, 1902-1970)
# [[Hilda Mundy]] poeta (Bolivia, 1912-1980)
# [[Concha Peña Pastor]] bigarren errepublikako maistra eta abokatua (Ciudad Real, 1906-Panama, 1960)
# [[Elpidia Polo Ovejas]] bigarren errepublikako maistra errepresaliatua (Valladolid, 1890-Madrid, 1988)
# [[Carmen Valero Gimeno]] bigarren errepublikako maistra eta pedagogo errepresaliatua (Silla, 1893-1962)
# [[Rosa Menéndez]] zientzialaria, 1. emakumea CSIC burua (Asturias 1956)
# [[Dulceida]] interneteko ospetsua (Bartzelona, 1989)
# [[Juana Macías]] film-zuzendaria, gidoilaria (Madril 1971)
# [[Brisa Fenoy]] musikaria, DJ, modeloa (Cádiz 1991)
# [[María Vargas Montoya]] enologoa (Haro 1971)
# [[María Vargas Fernández]] flamenko abeslaria (Cádiz 1947)
# [[Laura Alonso Cancho]] poeta (Santander 1978)
# [[Dina Abouzeid Sariñena]] badminton entrenatzailea (Zaragoza 1979)
# [[Agostina Burani]] saskibaloi jokalaria ( Argentina 1991)
# [[Carmen Ybarra Careaga]] enpresaburua, markesa (Espainia 1963)
# [[María José Álvarez Mezquíriz]] EULEN enpresaburua (Bilbo 1957)
# [[Margaret H. Wright]] matematikaria (AEB, 1944)
# [[Katharine Way]] fisikaria (AEB, 1902-1995)
# [[Paola Velasco Pinedo]] Boliviako 1. emakume piloto komandantea (1988)
# [[Xian (aktibista)]] LGTB aktibista (Txina, ?)
# [[Laura Hojman]] gidoilaria, film zuzendaria (Sevilla 1981)
# [[Bibisara Assaubayeva]] xake jokalaria (Kazakhstan 2004)
# [[Anne L'Huillier]] fisika atomikoko irakaslea (Frantzia/Suedia 1958)
# [[Tamara Rojo]] datzaria, koreografoa (kanada/Espainia 1974)
# [[Elena S. Sánchez]] kazetaria (Toledo 1979)
# [[Patricia Pardo]] kazetaria (Galizia 1983)
# [[Sonsoles Ónega]]kazetaria, idazlea (Madril 1970)
# [[Cristina Ónega]] kazetaria (Madril 1975)
# [[Tatiana Afanásieva]] matematikari eta fisikaria (Ukraina-Herbereheak, 1876-1964)
# [[Lilli Suburg]] kazetaria (Estonia, 1841-1930)
# [[Esther Szekeres]] matematikaria (Hungaria-Australia, 1910-2005)
# [[Irene Falcón|Irene Falcon]] kazetaria, Dolores Ibarruriren idazkaria (Madril, 1907-1999)
# [[Enriqueta O'Neill|Enriqueta O´Neill]] aktore eta idazlea (Madril, 1909-Bartzelona, 1972)
# [[Encarnación Fuyola Miret]] Bigarren errepublikako maistra (Huesca, 1907-Mexiko, 1982)
# [[Anoka Primrose Abeyrathne]] kontserbazionista, gizarte ekintzailea (Sri Lanka, 1991)
# [[Mar Abad]] kazetaria (Almeria 1972)
# [[Marion Koopmans]] albaitaria, birologoa (Herbehereak 1956)
# [[Carme Valls]] mediku eta politikaria (Bartzelona,' 1945)
# [[Anne Anderson]] ilustratzailea (Eskozia, 1874 - 1930)
# [[Eva Furnari|Eva Furmari]] ilustratzailea (Erroma, 1948)
# [[Matilde Hidalgo]] mediku, poeta, sufragista (Ekuador 1889-1974)
# [[Eva Soriano]] komediantea, aurkezlea (Tarragona 1970)
# [[Cecilia Ansaldo]] idazlea (Ekuador 1949)
# [[Melissa Lucio]] heriotza zigor polemikoan kondenatua (AEB 1968)
# [[Carmen Barbarà]] komikigilea eta irudigilea (Bartzelona, 1933)
# [[Amelia Bauerle|Amelia Banerle]] komikigilea (Londres, 1873-1916)
# [[Pauline Baynes]] liburu ilustratzailea (Sussex, 1922-2008)
# [[ Pamela Adie]] LGBT aktibista (Nigeria, 1984)
# [[ Christine Ahn]] Bakearen aldeko aktibista (Hego Korea, XX. mendea)
# [[Celia Viñas]] poeta, pedagogoa (Lleida-Almeria, 1915-1954)
# [[Chipita Rodriguez]] heriotza zigorrez urkatua eta 100 urtera barkatua (AEB 1799-1863)
# [[Elsa Beskow]] idazlea eta ilustratzailea (Suedia, 1874-1953)
# [[Mary Agnes Chase]] botikaria eta ilustratzailea (EEBB, 1869-1963)
# [[María Conejo]] ilustratzailea (Mexiko, 1958)
# [[Eréndira Derbez]] ilustratzailea, idazlea (Mexiko, 1991)
# [[Kate Greenaway]] ilustratzailea, idazlea (Londres, 1846-1901)
# [[Elizabeth Shippen Green]] ilustratzailea (EEBB, 1871-1954)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''urtarrila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Elorriaga]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Busturia, 1980)
# [[Aiora Zabala]] ----'''SORTUA''' zientzialaria (1982)
# [[Alazne López]] --ef'''SORTUA''' dantzaria (Bilbo, 1993-Alemania, 2015)
# [[Ana Borderas]] ef--''SORTUA''' kazetaria, irrati-esataria (Eibar, 1962)
# [[Anna Fernandez de Paco]] ef--'''SORTUA''' zinemagilea (Bartzelona, 1981)
# [[Belén Balerdi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1937-1982)
# [[Berenice Lopez Reyes]] ef--'''SORTUA''' enpresaburua (Mexiko, 1989)
# [[Bonifacia Zuazola]] efef'''SORTUA''' erraketista (Azkoitia, 1915-2012)
# [[Consuelo Osa]] efef'''SORTUA''' erraketista Mutriku (1922-2015)
# [[Durangoko Emakumeen Kartzela]] '''SORTUA''' (1939-1940)
# [[Eladia Balerdi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1942-1997))
# [[Garbiñe Balerdi]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1935)
# [[Garbiñe Ortega]] ----'''SORTUA''' zinema komisarioa (Gasteiz, 1981)
# [[Gloria Agirrezabalaga]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1922)
# [[Ignacia Idoate Iragui]] efef'''SORTUA''' moja (Orikain, 1900 - Madril, 1975)
# [[Iñasi Illarramendi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Zarautz, 1919-2005)
# [[Josefa Egaña]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1923)
# [[Juncal Alzugaray]] ef--'''SORTUA''' Fisioterateupa eta asmatzailea (Bilbo, 1981)
# [[Justa Domínguez de Vidaurreta e Idoy]] efef'''SORTUA''' moja (Azpeitia, 1975- Madril, 1958)
# [[Koldobike Gezala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Lezo, 1917)
# [[Marcelina Zabala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1923)
# [[Margarita Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1925-Fuengirola, 2019)
# [[Mari Beraza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Anoeta, 1929 -Mexiko, 1986)
# [[Maria Josefa Navascues]] efef'''SORTUA''' erraketista (Errenteria, 1924-2011)
# [[Maria Teresa Egaña]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1925)
# [[Mercedes Agirrezabalaga]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1928)
# [[Mercedes Zubikaray]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1920-1983)
# [[Merche Olabe]] ef--'''SORTUA''' margolaria (Bilbo, 1957)
# [[Milagros Uranga]] efef'''SORTUA''' erraketista (Mutriku, 1918-1992)
# [[Pilar Zabala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1926-1945)
# [[Rafaela Etxaniz]] efef'''SORTUA''' erraketista (Azkoitia, 1926-213)
# [[Saelia Aparicio]] ----'''SORTUA''' artista (Valladolid, 1982)
# [[Victoriana Aizpuru]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Errezil, 1919)
# [[Zornotzako Emakumeen Kartzela]] '''SORTUA''' (1938-1947)
# [[Ada Hitchins]] kimikaria (Ingalaterra, 1891-1972)
# [[Adèle Esquiros]] Frantziako idazle eta kazetari feminista (1819-1886)
# [[Africa González Fernández]] medikua, inmunologoa (Madril 1962)
# [[Agrippina Vagánova]] ballet-maistra (Errusia, 1837-1951)
# [[Aïcha Chenna]] emakume eskubideen aktibista (Maroko 1941-2022)
# [[Aída Gómez]] dantzaria (Madril, 1967)
# [[Aida Pierce]] komediantea (Mexiko, 1956)
# [[Ainhoa Sanz Rodríguez|Ainhoa Sanz]] mendi korrikalaria (Urretxu, 1989)
# [[Alba Gutiérrez]] dantzaria, aktorea ( Madril 1994)
# [[Alice H. Parker]] asmatzailea (EEBB 1895-1920)
# [[Alicia Barrié]] vedettea (Txile 1915- AEB 2002)
# [[Alicia Vignoli]] vedettea (Lima 1911-Argentina 2005)
# [[Almudena Ariza]] korrespontsala (Madril, 1963)
# [[Alyson Eckmann]] aktorea (AEB 1990)
# [[Amalia Iglesias]] idazlea, poeta (Menaza, 1962)
# [[Ana Goya]] dantzaria, aktorea (Iruñea 1962)
# [[Ana José Cancio]] kazetaria (Palentzia 1960)
# [[Ana Orantes]] genero-indarkeriaren biktina (Granada 1937-1997)
# [[Ana Rujas]] aktorea (Madril 1989)
# [[Angela Burdett-Coutts]] filantropoa, pintura-bildumagilea (Londres, 1814-1906)
# [[Ángela T. Leiva Sánchez]] botanikaria (Kuba 1948-2014)
# [[Àngels Ribé]] artista kontzeptuala (Bartzelona 1943)
# [[Anna Jaclard]] Errusiar sozialista eta feminista iraultzailea (1843 - 1887)
# [[Anna Maurizio]] biologoa (Suitza 1900-1993)
# [[Annie Oakley]] tiratzailea (AEB, 1860-1926)
# [[Antonia Gimeno Travesset]] saskibaloi jokalaria eta entrenatzailea (Bartzelona, 1941)
# [[Antonia Torre Yela]] 14. arrosa. Fusilatua (Madril, 1922-1940)
# [[Asha Lul Mohamud Yusuf]] poeta (Somalia, XX. mendea)
# [[Azucena Hernández]] aktorea (Sevilla 1960-Guadalajara 2019)
# [[Barbara Navarro]] legelaria, CEO (Madril 1974)
# [[Bélgica Adela Mirabal]] biziraun zuen Mirabal ahizpa bakarra (Dominikar Errepublika, 1925-2014)
# [[Belle Starr]] Mendebaldeko bidelapurra (AEB, 1848-1889)
# [[Beth (abeslaria)]] (Bartzelona 1981)
# [[Bianca Ceva]] erresistentziaren kidea (Italia, 1897-1982)
# [[Blanche Lefebvre]] 1871ko Parisko Komunako ekintzailea
# [[Carmen Amaya]] dantzaria (Bartzelona, 1918-1963)
# [[Carmen Iglesias]] historialaria (Madril 1942)
# [[Carmen Olmedo Checa]] politikaria (Malaga 1949-2015)
# [[Carmen Ruiz-Tilve]] idazlea (Oviedo 1941)
# [[Carol-Ann Duffy]] poeta (E.B. 1955)
# [[Catherine Allard]] dantzaria (Belgika/Katalunia, 1960)
# [[Cathy Hackl]] futurista teknologikoa ( XX. mendea)
# [[Cecilia Bartolomé]] film-zuzendaria (Alacant 1940)
# [[Celia Correas de Zapata]] idazlea (Argentina 1933-AEB 2022)
# [[Charo (abeslaria)]] dantzaria, aktorea (Murtzia 1941-)
# [[Claire Démar]] kazetari eta feminista frantziarra (1799-1833)
# [[Clara Jiménez Cruz]] kazetaria (Madril 1989)
# [[Claude-Hélène Perrot]] historialaria (Frantzia 1928-2019)
# [[Claudia Piñeiro]] idazlea (Argentina 1960)
# [[Colette Rabaté]] hispanista (Frantzia 1950)
# [[Cristina Olea]] korrespontsala (Vigo, 1982)
# [[Dalila Ennadre]] zinema-zuzendaria (Maroko 1966- Paris 2020)
# [[Dalilah]] dantzaria (Madril 1936-2001)
# [[Danica McKellar]] Matematikaria, aktorea (AEB, 1975)
# [[Daniela Blume]] kazetaria (Mataro 1990)
# [[Daphne Oram]] musikagilea (Erresuma Batua, 1925-2003)
# [[Daria Bertolani Marchetti]] erresistentziaren kidea (Italia, 1919-1994)
# [[Delia del Carril]] margolaria (Argentina, 1884-1989)
# [[Désirée Gay]] kazetari eta feminista frantziarra (1810-1890)
# [[Diana Vishneva]] dantzaria (Errusia, 1976)
# [[Dolores Medio]] idazlea (Oviedo 1911-1996)
# [[Dolors Comas]] antropologoa eta politikaria (Bartzelona, 1951)
# [[Dorothy E. Smith]] antropologoa (E.B 1946-Kanada 2022)
# [[Dorothy Pitman Hughes]] aktibista (AEB 1938-2022)
# [[Drucilla Cornell]] filosofoa (AEB 1950-2022)
# [[Edith Checa]] kazetari, irrati-esatari (Sevilla, 1957-Madril, 2017)
# [[Elda Emma Anderson]] fisikaria (AEB, 1899-1961)
# [[Elena González Iglesias]] dantzaria, aktorea (Asturias 1991)
# [[Elena Quiroga]] idazlea (Santander 1921-Coruña 1995)
# [[Elizabeth Gertrude Britton]] botanikaria, briologoa (AEB, 1858-1934)
# [[Elvira Andrés]] dantzaria (Espainia, 1958)
# [[Elvira Godás]] maistra errepublikarra (Katalunia, 1917-2015)
# [[Elvira Roca Barea]] idazlea (Malaga 1966)
# [[Enedina Alves Marques]] ingeniari zibila (Brasil, 1913-1981)
# [[Erika Martínez]] poeta (Jaen, 1979)
# [[Ernestina Otero]] maistra (Pontevedra 1890-1956)
# [[Eugenia Balcells]] artista bisuala (Bartzelona 1943)
# [[Eva Ortega Paíno]] kimikaria, ikertailea (Madril, 1972)
# [[Felicita Ferrero]] erresistentziaren kidea (Italia, 1899-1984)
# [[Filomena Dato]] poeta, idazlea (Galizia, 1856-1926)
# [[Flor de Torres Porras]] fiskala (Almeria 1961)
# [[Flora Philip]] matematikaria (Erresuma Batua 1865-1943)
# [[Florence Parpart]] asmatzailea (EE.BB. 1856- ?)
# [[Florencia Pérez Padilla]] dantzaria (Sevilla 1918-Madril 2000)
# [[Frances Haugen]] datu-ingeniaria, informatzailea (AEB 1980)
# [[Francesca Gargallo]] filosofoa, idazlea (Italia 1956- Mexiko 2022)
# [[Gabriela Bravo]] fiskala, politikaria (Valentzia 1963)
# [[Gemma Pasqual i Escrivà|Gemma Pasqual i Escrivá]] katalanez idazten duen idazlea (Valentzia, 1967)
# [[Gertrud Woker]] biokimikaria (Suitza, 1878-1968)
# [[Ginetta Sagan]] erresistentziaren kidea (Italia, 1925-2000)
# [[Gloria Leyland]] dantzaria, esataria (Argentina, XX.mendea)
# [[Godeliève Mukasarasi]] gizarte langilea, aktibista (Ruanda 1959)
# [[Grace Nichols]] poeta (Guyab 1950)
# [[Helen Pickett]] koreografoa (AEB,?)
# [[Helena Corbellini]] idazlea (Uruguai 1959)
# [[Helena Cortesina]] dantzaria, zinegile aitzindaria (Valentzia 1903-Buenos Aires 1984)
# [[Ina Grafl]] botanikaria (Suitza 1915-1970)
# [[Irene Rice Pereira]] artista (AEB 1902-Marbella 1971)
# [[Isabel Pérez Montalbán]] poeta (Córdoba, 1964)
# [[Isla Correyero]] idazlea, poeta (Cáceres, 1957)
# [[Jamie Dantzscher]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1982)
# [[Josefina Triguero Agudo]] Espainiako 1.emakume epailea (Madril 1946-2022)
# [[Joyce Lussu]] erresistentziaren kidea (Italia, 1912-1998)
# [[Juana la Macarrona]] dantzaria (Cádiz 1870-Sevilla 1947)
# [[Júlia Creus Garcia]] dantzaria, aktorea (Tarragona 1994)
# [[Julia Manzanal Pérez]] aktibista errepublikanoa (Madril, 1915-2012)
# [[Julia Reichert]] dokumental-zuzendari (AEB 1946-2022)
# [[Kae Tempest]] poeta, abeslaria (Inglaterra, 1985)
# [[Kathryn Woolard]] hizkuntza-antropologoa (AEB 1950)
# [[Kenita Placide]] aktibista (Santa Luzia 1978)
# [[La Chunga]] dantzaria (Marseilla, 1938)
# [[La Malena (dantzaria)]] (Cádiz 1877-Sevilla 1956)
# [[Laura Escanes]] modeloa (Bartzelona 1996)
# [[Laura Palmés]] kazetaria (Bartzelona, 1954-2011)
# [[Laura Pinillos]] vedettea (Espainia 1900-Madril 1970)
# [[Lina Merlin]] erresistentziaren kidea (Italia, 1887-1979)
# [[Lola Greco]] dantzaria, koreogarfoa (Madril 1964)
# [[Louisa Aldrich-Blake]] medikua (Chingford, 1865 – 1925)
# [[Louise Colet]] Frantziako olerkaria (1810-1876)
# [[Lourdes García Campos]] kazetaria (Madril 1975)
# [[Lucero Tena]] dantzaria,kriskitin jotzailea (Mexiko, 1938)
# [[Lucy Weston Pickett]] kimikaria (AEB, 1904-1997)
# [[Luisa Esteso]] aktore komikoa (Valentzia 1906- Madril1986)
# [[Luisa Isabel Álvarez de Toledo]] dukesa eta idazlea (Estoril, 1936-Sanlúcar de Barramenda, 2008)
# [[Lupe Serrano]] dantzaria (Txile, 1930)
# [[Manuela Garín Pinillos]] matemtikaria (Asturias-Mexiko, 1914-2019)
# [[Manuela Manzanares]] arbista, idazlea (Ciudad Real 1910 -AEB 2004)
# [[Margarita García Robayo]] idazlea (Kolonbia 1980)
# [[Marguerite Williams]] geologoa (AEB, 1895-1991)
# [[María Alaniako]] enperatriza (Georgia1050-Bizanzio 1118?)
# [[Maria Branyas Morera]] superehunurtekoak (San Frantzisko/Katalunia 1907)
# [[María Cabrera]] akrobata, lehenengo emakume ijito ezaguna espainian (1467-Guadalajara, 1527)
# [[Maria Cosway]] artista (Italia 1760 -1838)
# [[María Eloy-García|María Eloy-Garcia]] idazle, poeta (Málaga, 1972)
# [[María Ignacia Rodríguez de Velasco]] aktibista (Mexiko, 1778-1850)
# [[María López García]] hockey-jokalaria (Asturias 1990)
# [[María Muñoz]] irrati-esataria (Argentina 1968-2003)
# [[Maria Ossowska]] Filosofoa (Varsovia, 1896-1974)
# [[María Peláe]] kantautorea (Malaga 1990)
# [[María Teresa Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1935-1960)
# [[Marie Guy-Stéphan]] dantzaria (Paris 1818-1873)
# [[Marina Semiónova]] dantzaria (Errusia, 1908-2010)
# [[Mariola Cubells]] kazetaria (Valentzia 1967)
# [[Marjorie Hyams]] jazz musikaria, bibrafonista (AEB 1920-2012)
# [[Marsha Blackburn]] politikaria (AEB 1952)
# [[Marta Agudo]] poeta (Madril, 1971)
# [[Maruchi Fresno]] aktorea (Madril 1916-2003)
# [[Mercedes Ballesteros]] idazlea ( Madril 1913-1995)
# [[Mercedes Gaibrois de Ballesteros]] historialaria (Paris 1891-Madril 1960)
# [[Mercedes Marrero]] saskibaloi jokalaria eta nabigazio kapitaina (San Cruz Tenerifekoa, 1961)
# [[Mercedes Olivera Bustamante]] antropologoa (Mexiko 1934-2022)
# [[Milagros Calvo]] epailea (Valladolid 1947)
# [[Minerva Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1926-1960)
# [[Mireia Sentís]] idazlea (Bartzelona 1947)
# [[Miriam Reyes]] poeta (Ourense, 1974)
# [[Mónica Moro]] publizista, zuzendari-nagusia (Madril, 1974)
# [[Montserrat Domínguez]] kazetaria (Madril 1963)
# [[Montserrat Galcerán]] aktibista (Bartzelona, 1946)
# [[Montserrat Soliva Torrentó]] zientzialaria (Katalunia, 1943-2019)
# [[Nannette Streicher]] musikagilea, piano-jolea (Alemania 1769-Austria1833)
# [[Natalia Bessmértnova]] dantzaria (Mosku 1941-2008)
# [[Natalia LL]] artista (Polonia 1937-2022)
# [[Natalia Makarova]] dantzaria (Errusia, 1940)
# [[Nina Timofeeva]] dantzaria (Errusia 1935-Israel 2014)
# [[Noemí Galera]] OT zuzendaria (Bartzelona 1967)
# [[Noni Benegas]] idazlea (Argentina 1951)
# [[Norma Barbolini]] erresistentziaren kidea (Italia, 1922-1993)
# [[Núria Bendicho Giró|Nuria Bendicho]] idazlea (Bartzelona, 1995)
# [[Nuria Oliver]] telekomunikazio ingeniaria (Alacant 1970)
# [[Odette Roy Fombrun]] sufragista (Haiti 1917-2022)
# [[Olga Lepeshínskaya]] dantzaria (Errusia 1941-2008)
# [[Olga María Ramos]] kupletista, musikagilea (Madril 1947)
# [[Olga Ramos (abeslaria)]] (tenerife, 1932)
# [[Olga Ramos (aktorea)]] kupletista (Badajoz 1918-Madril 2005)
# [[Paloma del Río]] kazetaria (Madril 1960)
# [[Pastora Galván]] dantzaria (Sevilla 1980)
# [[Patria Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1924-1960)
# [[Patricia Guerrero (dantzaria)]] (Granada 1990)
# [[Patrizia Reggiani]] hiltzailea (Italia, 1948)
# [[Pilar de la Oliva]] epailea (Valentzia 1956)
# [[Radhya Al-Mutawakel]] Giza eskubide aktibista (Yemen 1967)
# [[Ramona Maneiro]] aitzindaria (Coruña, 1961)
# [[Rosa Durán]] dantzaria (Cádiz 1922-Madril 1999)
# [[Rosario Guerrero]] dantzaria (Madril XIX. mendea-1960)
# [[Rosemary Radford Ruether]] filosofoa (AEB 1936-2022)
# [[Rossana Rossanda]] erresistentziaren kidea (Italia, 1924-2020)
# [[Sabela Arias Castro]] historietagilea (Lugo, 1969)
# [[Sara Rancaño]] korrespontsala (Bartzelona, 1984)
# [[Sarah Mardini]] igerilaria, errefuxiatuen aldeko aktibista kriminalizatua (Siria, 1995)
# [[Shadi Sadr]] abokatu, aktibista (Iran 1974)
# [[Sharon Presley]] psikologoa (AEB 1943-2022)
# [[Silvia Barrera Ibáñez]] zibersegurtasun aditua, kriminologoa (Madril 1977)
# [[Soledad Antelada Toledano]] hackerra (Argentina 1977)
# [[Soledad Cazorla]] fiskala (Lareche 1955-Madril2015)
# [[Sophie Freud]] psikologoa, idazlea (Austria 1924-AEB 2022)
# [[Stella Cunliffe]] estatistikaria (Erresuma Batua, 1917-2012)
# [[Suzanne Voilquin]] kazetari frantziarra eta saint simonista (1801-1876)
# [[Teresa Burga]] artista (Perú, 1935-2021)
# [[Teresa Freixes]] legelaria (LLeida 1950)
# [[Teresa Perales]] igerilaria (Zaragoza 1975)
# [[Tina Anselmi]] erresistentziaren kidea (Italia, 1927-2016)
# [[Verónica Pascual Boé]] ingeniaria, CEO (Burgos 1979)
# [[Vicky Gómez]] dantzaria (Salamanca 1988)
# [[Victoria Pinillos]] vedettea (Espainia ?- Madril ? )
# [[Victorina Vila Badia]] maistra errepublikarra (Lleida, 1883-1962)
# [[Violeta la Burra]] abeslaria, dantzaria, aitzindaria (Sevilla, 1936-2020)
# [[Virxinia Pereira Renda]] idazlea (Pontevedra 1884-Madril 1969)
# [[Yolanda Ramos]] aktorea (Bartzelona 1968)
# [[Zar Amir Ebrahimi]] aktorea (Iran 1981)
# [[Zeba Islam Seraj]] biologo molekularra (Bangladesh, 1958)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Lourdes Herrasti]] ef--'''SORTUA''' antropologoa (Aretxabaleta, 1958)
# [[Marie-José Basurco]] ----'''SORTUA''' idazlea (Donibane Lohitzune, 1947)
# [[Uxue Kerejeta]] ----'''SORTUA''' musikaria (Zumarraga, 1999)
# [[Felisa Libano]] efef'''SORTUA''' pandero jotzailea (Plentzia, 1917-2000)
# [[Esperanza Nuere]] ----'''SORTUA''' margolaria (Bilbo, 1935)
# [[Nadia Hindi Mediavilla]] ----'''SORTUA''' ikertzailea (Bagdad, 1977)
# [[Betisa Ojanguren]] ----'''SORTUA''' Nafarroako Unibertsitate Publikoko irakaslea (Barakaldo, 1978)
# [[Ainhize Belar]] ef--'''SORTUA''' eskalatzailea (Atxondo, 2006)
# [[Miren Urbieta Vega]] ----'''SORTUA''' abeslaria, musikaria (Donostia, 1983)
# [[Begoña Uriarte]] ----'''SORTUA''' piano-jotzailea (Bilbo, 1937)
# [[Dioni Ardanza]] efef'''SORTUA''' jostuna (Ermua, 1914-Dima, 2005)
# [[Bego Alabazan]] ----'''SORTUA''' ipuin-kontalaria (Bilbo, 1966)
# [[Esperanza López Parada]] poeta (Madril, 1962)
# [[María Vázquez Suárez]] maistra, fusilatua (1874-1936)
# [[Kavita Ramdas]] zientzialaria (India, 1963)
# [[Cécile La Grenade]] politikaria, zientzialaria (Grenada, 1952)
# [[Eva Syková]] neurozientzialaria (Txekia, 1944)
# [[Sikivu Hutchinson]] idazlea, ekintzailea (AEB, 1961)
# [[Soumya Swaminathan]] medikua, pediatra eta zientzilaria (India, 1959)
# [[Victoria Ocampo]] idazle, itzultzaile, filantropoa (Argentina 1890-1979)
# [[Marie-Léonide Charvin "Agar"]] Aktore frantziarra eta communarde (1832-1891)
# [[Lorena Conde]] aktore, poeta (Galizia, 1980)
# [[Francisca Herrera Garrido]] idazlea (Galizia, 1869-1950)
# [[Olga Gallego]] historialaria, artxibozaina, idazlea (Galizia, 1923-2010)
# [[Mercedes Romero Abella]] maistra exekutatua (Coruña, 1907-Aranga, 1936)
# [[Marga do Val|Marga Do Val]] itzultzailea eta aktorea (Vigo, 1964)
# [[Sufia Kamal]] feminista (Banglades, 1911-1999)
# [[Oksana Omeliánchik]] ukraniar-sobietar gimnasta (1985)
# [[Laila Ripoll]] antzerkigilea, zuzendaria (Madril, 1964)
# [[Concha Cuetos]] aktorea (Madril, 1944)
# [[Cristina Torres]] aktorea (Madril, 1963)
# [[Pilar Torres]] aktorea (Madril, 1962)
# [[Elisa Montés]] aktorea (Granada, 1934)
# [[Teresita Silva]] aktorea (Valentzia 1911-Madril 1960)
# [[Analia Gadé]] aktorea (Argentina, 131-Madril 2019)
# [[Marisol Ayuso]] aktorea (Madril, 1943)
# [[Eugenia Roca]] aktorea (Bartzelona, 1928-2010)
# [[Encarna Abad]] aktorea (Espainia,1927)
# [[Mara Recatero]] zuzendaria (Espainia, ?)
# [[Lola Membrives]] kantaria,aktorea (Argentina/Espainia, 1885-1969)
# [[María Lado|Maria Lado]] idazlea (Coruña, 1979)
# [[María de las Mercedes Goicoa Fernández|Maria de las Mercedes Goicoa]] pianista (Coruña, 1928-2022)
# [[Beatriz Hernanz]] poeta (Pontevedra, 1963)
# [[Mar Bosch Oliveras|Mar Boch Oliveras]] idazlea (Girona, 1981)
# [[Elena Alonso Frayle]] idazlea (Bilbo, 1965)
# [[Pilar Cabot]] idazlea (1940-2017)
# [[Sandra Alonso Villar|Sandra Alonso]] maistra, idazlea (Zamora, 1993)
# [[Toni Acosta]] aktorea, umoregilea (Tenerife, 1972)
# [[Begoña Vargas]] aktorea, modeloa, dantzaria (Madril, 1999)
# [[Ivana Baquero]] aktorea, modeloa (Bartzelona, 1994)
# [[Mamen García]] aktorea (Valentzia, 1947)
# [[Nuria Herrero]] aktorea, dantzaria (Valentzia, 1987)
# [[Hurtado ahizpak]] aktore hirukotea (Espainia, 1979-1994)
# [[Paloma Hurtado]] vedettea,aktorea (Madril, 1946)
# [[Fernanda Hurtado]] aktorea (Madril, 1947)
# [[Teresa Hurtado]] aktorea (Madril, 1947)
# [[Mary Carrillo]] aktorea (Toledo, 1919-Madril 2009)
# [[Sara Moro]] gimnasta artistikoa (Mexiko, 1984)
# [[Elisa Herrero Uceda|Elisa Herrero]] poeta (Caceres, 1957-Madril, 2020)
# [[Blanca Andreu]] poeta (Coruña, 1959)
# [[Ana Merino]] poeta, komikigilea (Madril, 1971)
# [[Maria Bassó]] aktorea (Espainia,1901-Madril,1992)
# [[Esperanza Navarro]] aktorea (Espainia, 1928-1978)
# [[Eloísa Muro]] aktorea (Madril, 1894-1979)
# [[María Asquerino]] aktorea (Madril, 1925-2013)
# [[Pilar Millán Astray]] idazlea, espioia (Coruña 1879-Madril 1949)
# [[Mayra Gómez Kemp]] aurkezlea, kantaria, aktorea (Kuba, 1948)
# [[Velia Martínez]] aktorea (AEB, 1920-1993)
# [[María Durán]] aurkezlea, kantaria (Madril, 1946)
# [[Beatriz Escudero]] aktorea, kantaria (Asturias, 1950)
# [[Acuario hirukotea]] pop musikariak (Espainia, 1976-1980)
# [[Marián Flores]] idazkaria, aurkezlea (Madril, 1957)
# [[María Casal]] aurkezlea,aktorea, (Madril, 1958)
# [[Cristina Corral Soilán]] kazetaria, idazlea, irakaslea (Lugo, 1976)
# [[Mary Paz Pondal]] aktorea (Asturias, 1942)
# [[Mercedes Prendes]] aktorea (Asturias,1903-Madril,1981)
# [[Milagros Leal]] aktorea (Madril, 1902-1975)
# [[Ana Mariscal]] aktore, zuzendari, ekoizle (Madril, 1923-1995)
# [[Loreto Prado]] aktorea (Madril, 1863-1943)
# [[Consuelo Berlanga]] kazetaria (Kordoba, 1955)
# [[Irma Soriano]] kazetaria (Jaen, 1963)
# [[María Teresa Campos]] kazetaria (Tetuan/Malaga, 1941)
# [[Paula Malia]] aktorea (Bartzelona, 1990)
# [[Silma Lopez]] aktorea (Madril, 1991)
# [[Teresa Riott]] aktorea (Bartzelona, 1990)
# [[Barbara Mestanza]] zuzendaria (Bartzelona 1990)
# [[Inés de León]] zuzendaria (?, XX.mendea)
# [[Carmen Carbonell]] aktorea (Bartzelona, 1900)
# [[Belen Macias]] gidoilaria, zuzendaria (Tarragona, 1968)
# [[Vicky Peña]] aktorea (Bartzelona, 1954)
# [[Miranda Gas]] aktorea (Madril, 1985)
# [[Anna Maleras]] dantzaria (Bartzelona, 1940)
# [[Carlota Ferrer]] aktorea, korografoa (Madril, 1976)
# [[Emma Maleras]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona, 1919-2017)
# [[Elena Frías de Chávez]] politikaria eta maistra (Venezuela, 1935)
# [[Rita Sargsyan]] maistra (ARmenia, 1962-2020)
# [[María Xosé Agra Romero]] filosofoa (Santiago de Compostela, 1956)
# [[Montse Barderi Palau]] idazlea eta filosofoa (SAbadell, 1969)
# [[María Canosa]] ingeniaria, idazlea, aurkezlea (Galizia, 1978)
# [[Carmen Borrego]] telebista saio-zuzendaria (Malaga, 1966)
# [[Marisa Abad]] aurkezlea (Alacant, 1947)
# [[Nuria Roca]] aktorea, aurkezlea, idazlea (Valentzia, 1972)
# [[Rocío Carrasco]] aurkezlea (Madril, 1977)
# [[Isabel Borondo]] aurkezlea (Madril, 1948)
# [[Lola Martínez (esataria)]] esataria (Murtzia, XX. mendea)
# [[Mónica Randall]] aktore, aurkezlea (Bartzelona, 1942)
# [[Luciana Wolf]] abeslaria (Zaragoza, 1946)
# [[Lola Rodríguez Aragón]] soprano, maistra (Logroño, 1910-Iruñea 1984)
# [[Elisabeth Schumann]] sopranoa, maistra (Alemania 1888-AEB, 1952)
# [[Neus Campillo Iborra]] filosofoa eta idazlea (Valentzia, 1945)
# [[Carolina del Olmo]] filosofoa (Madril, 1974)
# [[Ana Marta González (filosofoa)|Ana Marta Gonzalez]] filosofoa (Ourense, 1969)
# [[Emma Vilarasau]] aktorea (Bartzelona, 1969)
# [[Faustina Pignatelli]] fisikaria, matematikaria (Italia, 1705-1769)
# [[Toshiko Yuasa]] fisikaria (Japonia-Frantzia, 1909-1980)
# [[Ana Higueras]] sopranoa (Madril, 1944)
# [[Marie Fillunger]] sopranoa (Austria, 1850-Suitza 1930)
# [[Eugenie Schumann]] piano-jolea (Alemania, 1851-Suitza 1938)
# [[Rocío Orsi|Rocio Orsi]] filosofoa, saiakeragilea (Madril, 1976-2014)
# [[Clara Ramas]] filosofoa, politikaria (Madril, 1986)
# [[Begoña Roman]] filosofoa (Petrel, 1965)
# [[Teresa Cameselle]] idazlea (Coruña, 1968)
# [[Isabel Penagos]] sopranoa (Santander, 1931)
# [[Petra Martínez]] aktorea, zuzendaria (Jaen, 1944)
# [[Olga Margallo]] aktorea, zuzendaria (Madril, 1970)
# [[Marta Soto]] egile-abeslaria (Huelva, 1996)
# [[Carmen Boza]] egile-abeslaria (Cádiz, 1987)
# [[Ana María Sánchez Navarro]] sopranoa (Alacant, 1959)
# [[Sophie Poirier]] Jostuna eta Parisko Komunako communarde (1830-1879)
# [[Victorine Eudes]] Botikaria eta Parisko Komunako communarde (1848-1881)
# [[Malvina Poulain]] Maistra eta Parisko Komunako communarde (1851-1921)
# [[Rachel Félix]] Frantziako aktore tragikoa (1821-1858)
# [[Natalia Kobrynska]] idazlea eta feminista (Ukraina, 1855-1920)
# [[Mylène Flicka|Mulène Flicka]] blogaria eta feminista (Benin, 1996)
# [[Joye Hummel]] gidoilaria (EEBB, 1924-2021)
# [[Atika Locke]] idazlea (EEBB, 1974)
# [[Carla Cordua]] filosofoa (Txile, 1925)
# [[Mercè Otero Vidal]] filosofoa, feminista (Bartzelona, 1947)
# [[Marie-Pauline Soyer]] grabatzailea (Caen, Frantzia, 1786-1871)
# [[Ana Gertrudis de Urrutia Garchitorena|Ane Gertrudis de Urrutia Garchitorena]] margolaria (Cádiz, 1812-1850)
# [[Esmée Bulnes]] dantzaria (Erresuma Batua, 1900-Italia 1986)
# [[Gema Castillo]] dantzaria (Argentina, 1907-1979)
# [[Yoly Saa]] egile-abeslaria (Pontevedra, 1992)
# [[Aurora de Albornoz]] idazlea, poeta (Luarca, 1926 - Madril, 1990)
# [[Newsha Tavakolian|Newsha TAvakolian]] artista (Teheran, 1981)
# [[Pauleta Pamies]] dantzaria (Bartzelona, 1851-1937)
# [[Teresina Boronat]] dantzaria (Katalunia, 1904-1983)
# [[Maria de Avila]] dantzaria (Bartzelona, 1920-Zaragoza 2014)
# [[Lola de Avila]] dantzaria (Guadalajara, 1949)
# [[Claudia Faci]] dantzaria (Espainia, 1966)
# [[Rosita Segovia]] dantzaria (Bartzelona, 1922-2003)
# [[Ana Laguna]] dantzaria (Zaragoza, 1954)
# [[Arantxa Argüelles]] dantzaria (Zaragoza, 1970)
# [[Rosella Hightower]] dantzaria (AEB,1920- Frantzia,2008)
# [[Violette Verdy]] dantzaria (Frantzia,1933-AEB,2016)
# [[Marcia Brown]] dantzaria (AEB,1918-2015)
# [[Cristina Aranda]] dantzaria (Madril, 1976)
# [[Maria Gordon]] geologo, paleontologoa (Eskozia, 1864-1939)
# [[Francisca Meléndez]] margolaria (1770-1825 Cádiz)
# [[María Elisa Quinteros|Maria Elisa Quinteros]] politikaria (Txile, 1981)
# [[Verona van de Leur]] gimnasta (Herbehereak, 1985)
# [[Ruth Brown]] abeslaria (EEBB, 1928-2006)
# [[Nancy Chodorow]] psikoanalistaa(AEB, 1944)
# [[Liubov Jegorova (dantzaria)]] (Errusia 1880-Paris 1972)
# [[Bronislava Nijinska]] dantzaria (Errusia 1891-AEB 1972)
# [[Margarita Wallmann]] dantzaria (Alemania 1904- Monako 1992)
# [[Victoria Garabato]] dantzaria (Argentina XX. mendea)
# [[Susana Agüero]] dantzaria (Arhentina 1944-2012)
# [[Mercedes Quintana]] dantzaria (Argentina, 1910-1996)
# [[Dora del Grande]] dantzaria (Argentina, 1909-1966)
# [[María Ruanova]] dantzaria (Argentina 1922-2016)
# [[Inés Malinow]] idazlea (Argentina, 1922-1989)
# [[Ana Itelman]] dantzaria (Txile 1927-Argentina, 1989)
# [[Sole Giménez]] abeslaria (Paris/Murtzia, 1963)
# [[Rafaela López Aguado de Rayón]] independentziaren aldeko heroina (Mexiko, 1754-1822)
# [[Rita Pérez de Moreno]] independentziaren aldeko heroina (Mexiko, 1779-1861)
# [[Montserrat Galí Boadella]] historialaria (Mexiko, 1947)
# [[Lida Martinoli]] dantzaria (Argentina 1914-1994)
# [[Yelena Smirnova]] dantzaria (Errusia 1888-Argentina 1934)
# [[Hanya Holm]] dantzaria (Alemania 1893-AEB 1992)
# [[Marilú Marini]] dantzaria (Argentina 1940)
# [[Iris Marga]] dantzaria (Italia 1901-Argentina 1997)
# [[Renate Schottelius]] dantzaria (Alemania 1921-Argentina 21998)
# [[Agnes de Mille]] dantzaria (AEB 1905-1993)
# [[Ana María Stekelman]] dantzaria (Argentina 1944)
# [[Nieves Herrero Cerezo]] kazetaria (Madril 1957)
# [[Inés Ballester]] kazetaria (Castelló 1958)
# [[Edith Ditmas]] liburuzaina, idazlea (Ingalaterra, 1896-1986)
# [[Aurora Bernárdez]] itzultzailea (Argentina 1920-Frantzia 2014)
# [[Edith Aron]] itzultzailea (Alemania 1923-Londres 2020)
# [[Ugné Karvelis]] itzultzalea (Lituania 1935-Paris 2002)
# [[Carol Dunlop]] itzultzailea (AeB 1946, Frantzia 1982)
# [[Elena Garro]] idazlea (Mexiko, 1916-1998)
# [[Amalia Kahana - Carmon]] idazlea (Israel, 1926-2019)
# [[Félicie de Fauveau]] eskultorea (Italia, 1802-1886)
# [[Louise-Joséphine Sarazin de Belmont]] margolaria (Versalles, 1790- Paris, 1870)
# [[Thérèse Eléonore Lingée]] diseinatzailea, grabatzaile (Paris, 1753-1833)
# [[María Josefa Ascargorta y Rivera]] margolaria eta irakaslea (Madril, 1800-1850)
# [[Maria Luisa Marchori]] margolaria (Madril, 1801-1900)
# [[Chellsie Memmel]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1988)
# [[Bárbara María Hueva]] margolaria (Madril, 1733-1772)
# [[María del Olmo Ibáñez|María del Olmo Ibañez]] artxibozaina, idazlea, historialaria (Alacant, 1965)
# [[Amparo Dávila]] idazlea, poeta (Mexiko, 1928-2020)
# [[Maria Bashir]] Afganistaneko 1. emakumezko fiskala (1970)
# [[Christina Lamb]] kazetaria (Londres, 1965)
# [[Nujeen Mustafa]] aktibista errefuxiatua (Siria, 1999)
# [[Cecilia McDowall]] musikaria (Londres, 1951)
# [[Luzmaría Jiménez Faro]] idazlea (Madril, 1937-2015)
# [[Marina de Castarlenas]] idazlea (Bartzelona, 1900-1974)
# [[Clara Corral]] idazlea (Galizia, 1847-1908)
# [[Salomėja Nėris]] idazlea (Lituania, 1904-1945)
# [[Helena Paz Garro]] idazlea (Mexiko, 1939-2014)
# [[Isabela Corona]] aktorea (Mexiko, 1913-1993)
# [[Olivia Teroba]] idazlea (Mexiko, 1988)
# [[Andrea Muriel]] idazlea (Mexiko, 1988)
# [[Misty Copeland]] dantzaria (AEB, 1982
# [[Inmaculada Aguilar]] dantzaria (Kordoba, 1958)
# [[Mercedes Alfonso]] dantzaria (Espainia, ? )
# [[Rocío Aragón]] dantzaria (Cádiz1925-Madril 2018)
# [[Dores André]] dantzaria (Galizia 1958)
# [[Else Granheim]] liburuzaina (Norvegia 1926-1999)
# [[Carmen Magallón]] fisikaria (Aragoi, 1951)
# [[Baya Hocine]] ekintzaile independentista aljeriarra (1940 - 2000)
# [[Houda Benyamina]] film-zuzendari eta gidoilari frantsesa (1980)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Maria Bengoetxea]] efef'''''SORTUA''''' euskaltzalea, hizlaria (Ermua, 1906 - Zornotza, 2006)
# [[Justi Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1919-2000)
# [[Miren Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1915 - 2003)
# [[Ane Elordi]] ef--'''''SORTUA''''' kazetaria, irakaslea, KORRIKAko koordinatzailea (Zornotza, 1991)
# [[Isolina Pliego]] ----'''SORTUA''' maistra (Iruñea, 1886-Lodosa, 1968)
# [[Ángela Alonso|Angela Alonso]] ef--'''SORTUA''' maistra (Lerin, 1899-Iruñea, 1986).
# [[Oskia Ugarte]] ----'''SORTUA''' artearen historialaria eta kudeatzailea (Iruñea, 1978)
# [[Elisa Arteta]] ef--'''SORTUA''' dantzaria eta koreografoa (Iruñea, 1980)
# [[Isabel Aleman Irungarai]] ef--'''SORTUA''' emagina, Amaiurko alkatea (Amaiur, 1968)
# [[Ioar Oteiza]] ef--'''''SORTUA''''' komunikatzailea, Durango Azokako komunikazio arduraduna (Lesaka, 1988)
# [[Juanita Arenaza]] efef'''SORTUA''' errekatista (Arrasate, 1923-Mexiko, 2015)
# [[Raisa Álava]] ----'''SORTUA''' artista (Zuhatza, 1990)
# [[Asun Ibarrondo]] ef--'''SORTUA''' zerbitzaria, ostalaria (Elorrio, 1952)
# [[Maitane Carballo]] ----'''SORTUA''' zinemagilea (Gasteiz, ?)
# [[Idurre Frías]] ef--'''SORTUA''' futbol entrenatzailea (Gasteiz, 1991)
# [[Ana Aguiriano]] ----'''SORTUA''' 1992ko Paralinpiar jokoetako kirolaria (Gasteiz, 1961)
# [[Josefina Añua]] ----'''SORTUA''' Espainiako saskibaloi selekziorako hautatua izan zen lehenengo arabarra (Gasteiz, ?)
# [[Leguncia de Echebarria]] ----'''SORTUA''' Durangoko kondesa (XI.mendea)
# [[Elur Ulibarrena|Elur Ulibarrena Herce]] ----'''SORTUA''' museo kudeatzailea (Denia, 1969)
# [[Kristina Berasain]] ef--'''''SORTUA''''' kazetaria (Lizarra)
# [[Leire Malkorra]] ----'''SORTUA''' arkitektoa eta arkeologo (Tolosa, 1988 )
# [[Tania Reneaum Panszi]] ----'''SORTUA''' Amerikarteko Giza Eskubideen Batzordeko Idazkari Exekutiboa (Mexiko, ?)
# [[Suylen Milanés]] efef'''SORTUA''' abeslaria (Kuba, 1971-2022)
# [[Lynn Milanés]] ----'''SORTUA''' abeslaria (Kuba, 1970)
# [[Ana Zamorano |Ana Zamorano Ruiz]] ----'''SORTUA''' bidaiaria (Sodupe, 1992)
# [[Yaiza Romero]] ----'''SORTUA''' kirolaria, urpeko arrantza (Zornotza,? )
# [[Loren Eguren]] efef'''SORTUA''' ehun urteduna (Elorrio 1920-Zaldibar 2023)
# [[Juliana Saratxaga]] ??--'''SORTUA''' pandero jotzailea, ehun urtekoa (Araia. 1911-2013)
# [[Mireia Elkoroiribe]] ef--'''SORTUA''' politikaria (Abadiño, 1975)
# [[Loiola Canales]] ef--'''SORTUA''' surflaria, irakaslea (Bilbo, 1995)
# [[Susana Brunetti]] aktorea (Argentina, 1941-1974)
# [[Mimí Pons]] vedette eta aktorea (Argentina, 1948)
# [[Norma Pons]] vedette eta aktorea (Argentina, 1943-2014)
# [[Tosca Musk]] zinemagilea (Hegoafrika, 1974)
# [[Maye Musk]] modeloa eta dietista (Kanada, 1948)
# [[Susana Dalmás]] irakaslea, politikaria (Uruguai, 1948-2012)
# [[Francisca Júlia da Silva]] poeta (Brasil, 1871-1920)
# [[Doris Daou]] astronomoa (Kanada, 1964)
# [[Joany Kane]] gidoilaria, Passionflix plataformaren asmatzailea (AEB, XX. mendea)
# [[Alessandra Torre]] Amazoneko maitasun eleberri idazle salduena, blogaria,(AEB, XX. mendea)
# [[Sylvia Day]] idazlea (AEB, 1973)
# [[Raffaella di Girolamo]] psikologoa, sexologoa (Txile, 1978)
# [[Mariana di Girolamo]] aktorea (Txile, 1990)
# [[Amparo Noguera]] aktorea (Txile, 1965)
# [[Emilia Noguera]] aktorea, zuzendaria (Txile, 1983)
# [[Sonja Vasić]] saskibaloi jokalaria (Serbia, 1989)
# [[Thaïs Blume]] aktorea (Bartzelona, 1984)
# [[Agnès Busquets]] aktorea (Tarragona, 1976)
# [[Elena Espejo]] aktorea, ekoizlea (Tanger, 1930)
# [[Marta Grau]] aktorea, antzerki-pedagogoa (Katalunia, 1891-1992)
# [[Catalina Valls]] aktore, zuzendari, idazlea (Mallorca, 1906-1999)
# [[Cristina Valls]] aktorea (Mallorca, 1901-1982)
# [[Aina Villalonga]] antzerki-idazlea (Mallorca, 1883-1961)
# [[Margalida Caimari]] poeta, ongilea (Kuba 1839-Mallorca 1921)
# [[Rebekah Dawson]] astronomoa (AEB)
# [[Julia de León]] astronomoa (Santa Kruz de Tenerife, 1977)
# [[Audrey C. Delsanti]] astronomoa (Frantzia, 1976)
# [[Juana Salabert]] idazlea (Frantzia-Espainia, 1962)
# [[Milena Rudnitska]] ukraniar kazetaria, ekintzailea (1892-1976)
# [[Manuela de los Herreros]] idazlea, administratzailea (Balearrak 1845-1911)
# [[María Cánepa]] aktorea (Italia, 1921-Txile 2006)
# [[Liliana Ross]] aktorea, zuzendaria (Italia-Txile, 1930-2018)
# [[María Elena Duvauchelle]] aktorea (Txile, 1942)
# [[Zinaida_Tusnolobova-Martxenko]] Armada Gorriko medika (Errusia, 1920)
# [[Felipa de Souza]] aktibista portugaldarra (Tavira, 1556-Brasil, 1600)
# [[Victorine Gorget]] Frantziako ikuzlea eta Parisko Komunan militante errepublikanoa (1843-1901)
# [[Joséphine Marchais]] Frantses jornalaria, Komunan parte hartu izana (1837-1874)
# [[Élisabeth Rétiffe]] Frantziako kartoi-fabrikatzailea, sozialista eta Communarde (1834-1882)
# [[Léontine Suétens]] Ikuzlea eta 1871ko Parisko Komunan 'communarde-a' (1846-1891)
# [[Tonka Tomicic]] modeloa eta aurkezlea (Txile, 1976)
# [[Niní Marshall]] aktorea, gidoilaria, komediantea (Argentina, 1903-1996)
# [[Antonella Costa]] aktorea, zuzendaria (Italia-Argentina, 1980)
# [[Samira Negrouche]] idazlea, poeta (Aljeria, 1980)
# [[Carolina Arregui]] aktorea (Txile, 1965)
# [[Mayte Rodríguez]] aktorea, modeloa (Txile, 1989)
# [[Elsie MacGill]] ingeniaria (Kanada, 1905-AEB 1980)
# [[Helen Gregory MacGill]] epailea, kazetaria (Kanada 1864-1947 )
# [[Helen MacGill Hughes]] soziologoa (Kanada, 1903-1992)
# [[Helen Hughes-Brock]] arkeologoa (Kanada, 1938)
# [[Lauretta Ngcobo]] idazlea (Hego Afrika, 1931-2015)
# [[Patricia Simón Carrasco]] kazetaria, idazlea (Malaga, 1983)
# [[Emily Warren Roebling]] ingeniaria (AEB, 1843-1903)
# [[E. Lilian Todd]] asmatzailea (AEB, 1865-1937)
# [[Margaret Olivia Slocum Sage]] irakaslea, filantropoa (AEB, 1828-1918)
# [[Ruth Crocker]] idazlea (AEB, 1946)
# [[Loida Zabala Ollero]] potentzia egokituko kirolaria(Cáceres, 1987)
# [[Maura Healey]] abokatua, politikaria (AEB, 1971)
# [[Felicitas Guerrero]] dirudun dama, tiroz hila (Argentina, 1846-1872)
# [[María Teresa Costantini]] aktorem, film-zuzendaria, gidoilaria (Argentina, 1949)
# [[Alda Merini]] poeta, idazlea (Italia, 1931-2009)
# [[María del Pilar Maspons y Labrós]] idazlea (1841-1907)
# [[Asunción Balaguer]] aktorea (Bartzelona 1925-Madril 2019)
# [[Teresa Rabal]] aktorea, abeslari (Bartzelona,1952)
# [[María Luisa Merlo]] aktorea (Valentzia, 1941)
# [[Rita Irasema]] barietate-artista, musikagile (Kuba, 1954)
# [[Inés Rivadeneira]] mezzosopranoa, irakaslea (Lugo, 1928)
# [[Isabel Pérez Dobarro]] piano-jolea, irakaslea (Coruña, 1992)
# [[María Luisa Solá]] bikoiztaile-aktorea (Bartzelona, 1939)
# [[Ana Diosdado]] idazle, aktore (Argentina, 1938-Madril 2015)
# [[Mirtha Legrand]] aktorea, aurkezlea (Argentina 1927)
# [[Amelia de la Torre]] aktorea (Guadalajara 1905-Madril 1987)
# [[Josefina Díaz de Artigas]] aktorea (Argentina1891-Madril 1976)
# [[Clara González]] abokatu, politikaria eta hezitzailea. (Kolonbia, 1900-1991)
# [[Lynne Karen Deutsch]] astrofisikaria, astronomoa (AEB, 1956-2004)
# [[Teresa Solana]] idazlea (Bartzelona, 1962)
# [[Annemarie Heinrich]] argazkilaria (Alemania-Argentina, 1912-2005)
# [[Alicia D'Amico]] argazkilaria (Argentina, 1933-2001)
# [[María Cristina Orive]] argazkilaria (Guatemala, 1931-2017)
# [[Luz Sánchez-Mellado]] kazetaria, idazlea (Alacant, 1966)
# [[Gretchen Daily]] biologoa, biogeografoa (AEB, 1964)
# [[Nina]] abeslaria, aktorea, enpresaburua (Bartzelona, 1966)
# [[María Moreno (margolaria)|Maria Moreno]] (Madril, 1933-2020)
# [[Fryda Shultz de Mantovani]] idazlea, kritikaria (Argentina, 1912-1978)
# [[Alicia Jurado]] idazlea, akademikoa (Argenti-1948)
# [[Marguerite Moreno]] aktorea (Frantzia-1871-1948
# [[María Rosa Oliver]] idazlea, aktibista (Argentina, 1898-1977)
# [[Leonor Acevedo Suárez]] itzultzailea (Argentina, 1876-1975)
# [[Harriet Shaw Weaver]] kazetaria, editorea (Ingalaterra, 1876-1961)
# [[María Esther Vázquez]] idazlea (Argenti-1937-2017)
# [[Carmen Bravo-Villasante]] itzultzailea, haur literaturan aitzindaria (Madril-1918-1994)
# [[María Luisa Cresta de Leguizamón]] idazlea, irakaslea (Argentina-1918-2008)
# [[Ana Garralón]] idazlea (Madril-1965)
# [[Montse Pla]] aktorea (Madril, 1978)
# [[Sarah Buschmann]] idazlea (Frantzia, 1992)
# [[Montserrat Abelló]] idazlea (Katalunia, 1918-2014)
# [[Lourdes Tello]] idazlea (Madril, 1974)
# [[Maria Cabrera]] poeta, irakaslea (Katalunia)
# [[Pelegrina Pastorino]] moda-erreportaria (Italia 1902-Argentina 1988)
# [[Carmen Gallardo Martín-Gamero]] itzultzailea (Toledo 1874-Madril 1951)
# [[Rosario Lacy]] 1.ginekologoa, zirujaua (Madril1891-1954)
# [[María Mercedes Coroy]] aktorea (Guatemala, 1994)
# [[Malú Gatica]] aktorea (Txile 1922-1997)
# [[Vanessa Miller]] aktorea,idazlea (Txile, 1965)
# [[Pilar Sordo]] psikologoa, idazlea (Txile, 1965)
# [[Hortense Machu]] 1871ko Parisko Komunako kantiniersa (1836-1893)
# [[Béatrix Excoffon]] 1871ko Parisko Komunako kanpaina-ospitaleko erizaina (1849-1916)
# [[Dee Dee Bridgewater]] AEBko jazz-abeslaria (Memphis, 1950)
# [[Anna Gas]] poeta, idazlea (Bartzelona, 1996)
# [[Laia Martínez i López]] idazlea, itzultzailea, musikaria (Katalunia-Mallorca, 1984)
# [[Elsa Astete Millán]] zaintzailea, idazlea (Argentina 1910-2001)
# [[Luz Valdivieso]] aktorea (Txile 1977)
# [[Francisca Lewin]] aktorea (Txile 1980)
# [[Catherine Flon]] jostuna, heroia (Haiti 1772-1831)
# [[Dédée Bazile]] heroia, kaleko saltzailea (Haiti XVIII-XIX. mendea)
# [[Cécile Fatiman]] vudugilea, sacerdotisa (Dominikar Errepublika 1771-1883?)
# [[Josefina de la Torre]] poeta, idazlea, antzezlea, abeslaria (Las Palmas Kanaria Handikoa, 1907-2002)
# [[Maria Luisa Haitikoa]] erregina ezkontidea (Haiti, 1778-Italia ,1851)
# [[Adelina Haitikoa]] enperatriz ezkontidea (Haiti 1820-1878)
# [[Maria Clara Haitikoa]] enperatriz ezkontidea (Haiti 1758-1858)
# [[Erzulie]] buduen maitasun eta edertasunaren jainkosa (Haiti)
# [[Esperanza Parada Pedrosa]] margolaria (1928-2011)
# [[Pino Ojeda]] idazle, margolari (Kanaria Handia, 1916-2002)
# [[Suzy Vernon]] aktorea (Frantzia 1901-1997)
# [[Rita Macedo]] aktorea, jostuna (Mexiko 1902-1991)
# [[Julissa]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1944)
# [[Perpetua Barjau Martín]] jostuna, maistra (Valentzia 1899-Mexiko 1939)
# [[Elena Aub]] idazlea, editorea (Valentzia 1931- Madril 1937)
# [[Estefania Cueto Puertas]] fusilatua, jostuna, komunista (Asturias 1899-1939)
# [[Eladia García Palacios]] fusilatua, maistra, sozialista (Asturias 1904-1937)
# [[Juana Álvarez Molina]] fusilatua, etxekoandrea (Valladolid 1897-Asturias 1937)
# [[Belarmina Suárez Muñiz]] fusilatua, sindikalista (Asturias 1909-1938)
# [[Teresa Santianes Giménez]] fusilatua, etxekoandrea (Asturias 1910-1937)
# [[Anita Vázquez Barrancúa]] fusilatua, nekazaria, espioia, komunista (Asturias 1911-1938)
# [[Maxima Vallinas Fernández]] fusilatua, etxekoandrea (Asturias 1896-1938)
# [[Anita Orejas]] fusilatua, erizaina, sozialista (Asturias 1914-1937)
# [[Gloria Alcahud]] margolaria (Valladolid, 1931)
# [[Angelina Abad Cantavella]] irakaslea, idazlea (Castelló de la Plana, 1893-1965)
# [[Antonieta Sanagustin]] jostuna (Huesca, 1924-2020)
# [[Sarah Walmsley]] jostuna, aktorea, abeslaria (Britainia ?-1798)
# [[Rocío Gutiérrez]] belar-hockey jokalaria (Cadiz, 1985)
# [[Berta Riaza]] aktorea (Madril, 1927-2020)
# [[Fuensanta Nieto]] arkitektoa (Madril, 1957)
# [[Esther Pizarro]] eskultorea (Madril, 1967)
# [[Mónica Domínguez Blanco]] kazetaria (Leon, 1984-2022)
# [[Sara García Alonso]] biologoa, ikertzailea, astronautagaia (Leon, 1988)
# [[Meganne Christian]] zientzialaria, astronautagaia (Britainia, 1987)
# [[Manuela Álvarez Lozano]] filologoa, idazlea (Coruña, 1957)
# [[Ana Arias Saavedra|Ana Arias Saavedra]] idazlea (Lugo, 1951)
# [[Lucía Aldao]] idazlea (Coruña, 1982)
# [[Xiana Arias]] poeta, kazetaria (Lugo, 1983)
# [[Celsa Barja]] idazlea (Orense, 1966)
# [[Pilar Beiro]] poeta (Carnota, 1958)
# [[Emilia Calé |Emilia Calé Torres]] idazlea (Coruña, 1837-1908)
# [[Paula Carballeira]] idazlea (Coruña, 1972)
# [[Helena de Carlos Villamarín|Helena de Carlos]] idazlea (Ourense, 1964)
# [[Valentina Carro]] itzultzaile, diseinatzailea, aktorea (Cambados, 1984)
# [[Mercedes Castro]] idazlea (Ferrol, 1972)
# [[Carmen Aranegui]] arkeologoa (Valentzia, 1945)
# [[Helen Fisher]] antropologoa, biologoa (AEB, 1945)
# [[Maria Toledo]] flamenko kantautore piano-jolea (Toledo, 1983)
# [[Begoña Abad]] idazle, poeta (Burgos, 1952 )
# [[Laia Serra]] abokatua (Bartzelona, 1977)
# [[María Victoria Moreno|Maria Victoria Moreno]] poeta (Valencia de Alcantara, 1939-Pontevedra, 2005)
# [[Juana Teresa Juega López]] poeta(Galizia, 1885-1979)
# [[Lupe Gómez]] idazlea (Coruña, 1972)
# [[Herminia Fariña Cobián]] poeta (S.Compostela, 1904-1966)
# [[Maria Magdalena Domínguez|Maria Magdalena Dominguez]] poeta (Pontevedra, 1922-2021)
# [[María do Cebreiro]] poeta, idazlea (Galizia, 1976)
# [[Alessandra Galloni]] Kazetaria (Italia, 1974)
# [[Paz Esteban López]] Inteligentzia-funtzionarioa (Madril, 1958)
# [[Beatriz Méndez de Vigo]] espioia (Madril, 1958)
# [[Elisabet Benavent]] nobela erromantikoen idazlea (Valentzia, 1984)
# [[Pilar Pallarés|Pilar Pallares]] poeta (Coruña, 1957)
# [[Ánxeles Penas|Ánxeles Peñas]] artista, poeta (Curtis, 1943)
# [[Luz Pichel]] idazlea (Lalin, 1947)
# [[Luz Pozo Garza]] poeta (Ribadeo, 1922-Coruña, 2020)
# [[Carmen Prieto Rouco]] poeta (Villalba, 1901-1977)
# [[Matilde González Palau]] poeta (Almansa, 1912-2002)
# [[Pilar Cibreiro]] poeta, idazlea (Galizia, 1952)
# [[Alba Cid]] poeta, idazlea (Galizia, 1989)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''urria''')===
(Ordena: SORTUAK, IDAZLEAK, ASTRONOMOAK, GAINONTZEKOAK)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Leire Ibarguren]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta irakaslea (Azpeitia, 1979)
# [[Cesarea Garbuno Arizmendi]] efef'''SORTUA''' enpresaburua (Errenteria, 1846-1933)
# [[Izaskun Igoa]] ef--'''SORTUA''' idazlea, pedagogoa, zutabegilea (Ziga, 1995)
# [[Maritxu Errazkin]] --ef'''SORTUA''' autobus-txofer aitzindaria (Azkoitia)
# [[Ainhoa Nadia Douhaibi]] ----'''SORTUA''' ikertzaile eta idazlea (Oñati, 1983)
# [[Aurea Etxaniz]] efef'''SORTUA''' erraketista (Soraluze, 1922 - Caracas, 2019)
# [[Gema Arrugaeta]] ef--'''SORTUA''' argazkilaria (Ordizia, 1969)
# [[Amaia Elizagoien]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria, idazlea, ipuin kontalaria (Baztan, 1994)
# [[Anabel Sanz]] ef--'''SORTUA''' feminista, ekintzailea (Ermua, 1963)
# [[Elena Mendizabal]] ----'''SORTUA''' artista, eskultorea (Donostia, 1960)
# [[Sandra Garaioa]] ef--'''SORTUA''' irudigilea, ilustratzailea (Donostia, 1993)
# [[Amaia Cazenave]] ----'''SORTUA''' kazetaria (Baiona, 1987)
# [[Begoña Durruty]] ef--'''SORTUA''' ilustratzailea, idazlea (Arizkun, 1968)
# [[Pilartxo Etxeberria]] ef--'''SORTUA''' doktorea, euskaltzain urgazlea (Teruel, 1947)
# [[Eneritz Gorrotxategi]] ----'''SORTUA''' kazetaria (Gabiria, 1985)
# [[Jaione Munarriz]] ef--'''SORTUA''' metereologoa (Idiazabal, 1981)
# [[Christine Etchevers]] ef--'''SORTUA''' margolaria (Baiona, 1953)
# [[Nerea Gastón]] ef--'''SORTUA''' arte-historialaria (Durango, 1995)
# [[Usue Egia]] ----'''SORTUA''' ilustratzailea (Durango, 1992)
# [[Elena Moreno Scheredre]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Bilbo)
# [[Leoni Etxebarren]] efef'''SORTUA''' bertso-jartzailea (Urepele, 1924-Donibane Garazi, 2014)
# [[Rosa Arregi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Mallabia, 1922-Valentzia, 2004)
# [[Maria Amatriain]] --ef'''SORTUA''' hezitzailea (Azkoien, 1867-Azagra, 1955)
# [[Carmen Cascante]] efef'''SORTUA''' maistra (Abaigar, 1885-Madril, 1982)
# [[Blasa Morales]] ----'''SORTUA''' maistra (Nafarroa, XIX-XX)
# [[Julita Beraza|Julia Beraza]] efef'''SORTUA''' erraketista
# [[Mariolein Sabarte Belacortu]] ----idazlea '''SORTU''' (Herbehereak, 1944)
# [[Mercedes Diaz Morales]] tren geltokiburua '''SORTU''' (Araba, 1902-1982)
# [[Anna Pavlyk]] '''IDAZLEA''' eta ekintzaile (Ukraina, 1855-1928)
# [[Hanna Arsenych-Baran]] idazlea (Ukraina, 1970-2021)
# [[Hanna Barvinok]] idazlea (Ukraina, 1828-1911)
# [[Klymentyna Popovych-Boiarska]] idazlea (Ukraina, 1863-1945)
# [[Myroslava Sopilka]] idazlea (Ukraina, 1897-1937)
# [[Bushra al-Maqtari]] idazlea, ekintzailea (Yemen, 1979)
# [[Matilde Zapata]] idazlea, (Sevilla-Santander, 1906-1938)
# [[Matilde Elena López]] idazlea (Salvador, 1929-2010)
# [[Aída Cartagena Portalatín]] idazlea (Ukraina, 1828-1911)
# [[Alcira Soust Scaffo]] idazlea (Uruguai, 1924-1997)
# [[Luisa Carnés]] idazlea (Madril, 1905-1964)
# [[Concha Castroviejo]] idazlea (Coruña, ç 1910-1995)
# [[Zaruhi Bahri]] idazlea, gizarte ekintzailea (Armenia, 1880-1958)
# [[Hanna K. Korany]] idazlea (Siria, 1870-1898)
# [[Porochista Khakpour]] elebegilea (Siriar-Estatubatuarra, 1978)
# [[Salma Kuzbari]] idazlea, feminista (Libano, 1923-2006)
# [[Tsehay Melaku]] idazlea (Etiopia, 1952)
# [[Rangina Hamidi]] idazlea, politikaria, ekintzailea (Afganistan, 1978)
# [[Louise Aslanian]] idazlea, ekintzaile komunista (Iran-Frantzia, 1904-1945)
# [[Fatemeh Keshavarz]] idazlea (Iran-AEB, 1952)
# [[Senedu Gebru]] idazlea (Etiopia, 1916-2009)
# [[Hayganuş Mark]] idazlea (Armenia, 1885-1966)
# [[Khosrovidukht]] idazlea, musikagilea (Armenia, VIII. mendea)
# [[María Dolores Masana]] kazetaria, idazlea (Bartzelona, 1936)
# [[Marija Strojnik]] '''astronomoa''' (Eslovenia, 1950)
# [[Linda Spilker]] astronomoa (AEB, 1890-1981)
# [[Constance M. Rockosi]] astronomoa (AEB, 1980)
# [[Julena Steinheider Duncombe]] astronomoa (AEB, 1911-2003)
# [[Marie-Jeanne de Lalande]] astronomoa (1768, 1832)
# [[Rosaly Lopes]] astronomoa (Brasil, 1957)
# [[Nikole Lewis]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Nicole Capitaine]] astronomoa (Frantzia, 1948)
# [[Paulina Lira]] astronomoa (Txile, XX. mendea)
# [[Rachel Mandelbaum]] astronomoa (AEB, 1977)
# [[María Cristina Pineda Suazo]] astronomoa (Honduras, 1954)
# [[Mirjana Povic]] astronomoa (Serbia, 1981)
# [[Muriel Mussells Seyfert]] astronomoa (AEB, 1909-1997)
# [[Isabel Márquez Pérez]] astronomoa (Badajoz, 1967)
# [[Josefa Masegosa Gallego]] astronomoa (Almeria, 1957)
# [[Agnes Mary Clerke]] astronomoa (Irlanda, 1842-1907)
# [[Yuki Okoda]] astronomoa (Japonia, 1990)
# [[Denise C. Stephens]] astronomoa (AEB, 1973?)
# [[Sarah Tuttle]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Chanda Prescod-Weinstein]] astronomoa (AEB, 1982)
# [[Kyongae Chang]] astrofisikaria (Hego Korea, 1946)
# [[Jessie Christiansen]] astrofisikaria (Australia, XX.mendea)
# [[Rachel Somerville]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Susan Jane Cunningham]] matematikaria, astronomoa (AEB, 1842-1921)
# [[Phoebe Waterman Haas]] astronomoa (AEB, 1882-1967)
# [[Luisa Landová-Štychová]] astronomoa (Austria-Hungaria, 1885-1965)
# [[Anna Estelle Glancy]] astronomoa (AEB, 1883-1975)
# [[Margaret Mayall]] astronomoa (AEB, 1902-1995)
# [[Martha P. Haynes]] astronomoa (AEB, 1951)
# [[Ilse Cleeves]] astrofisikaria (AEB, XX. mendea)
# [[Carolin Crawford]] astronomoa (Erresuma Batua, 1963)
# [[Janine Connes]] astronomoa (Frantzia, 1934)
# [[Joy Crisp]] geologoa, astronomoa (AEB, XX.mendea)
# [[Florence Cushman]] astronomoa (AEB, 1860-1940)
# [[Rosina Dafter]] astronomoa (Australia, 1875-1959)
# [[Mary Osborne|Mary Osbone]] Gitarrista (AEB, 1921-1992)
# [[Olga Smirnova]] dantzaria (Errusia, 1991)
# [[Olga Smirnova (borrokalaria)]] borrokalaria (Errusia, 1979)
# [[Conchita Martínez]] tenislaria (Huesca, 1972)
# [[Margaret Lindsay]] aktorea (AEB, 1910-1981)
# [[Cristina Cruz Mínguez]] aktorea (Espainia, 1983)
# [[Mercedes Díaz]] aktorea (Espainia, 1894-1960)
# [[Elise Harmon]] asmatzailea (AEB, 1909-1985)
# [[Ingeborg Hochmair]] asmatzailea (Austria, 1953)
# [[Ada Henry Van Pelt]] asmatzailea (AEB, 1838-1923)
# [[Elizabeth Lee Hazen]] asmatzailea (AEB, 1885-1975)
# [[Ruth Handler]] asmatzailea (AEB, 1916-2002)
# [[Lil Hardin Armstrong]] musikagilea (AEB, 1898-1971)
# [[Ruth Brito]] triatleta (Lanzarote, 1980)
# [[Ana María Alonso Zarza]] geologoa, ikertzailea (Avila, 1962)
# [[Chantal Loïal]] dantzaria eta koreografoa (Guadalupe, Frantzia, 1969)
# [[Melba Liston]] tronboijolea, musikagilea (AEB, 1926-1999)
# [[Alice Coltrane]] pianojolea, musikagilea (AEB, 1937-2007)
# [[Mahsa Amini]] erahila(Iran, 2000-2022)
# [[Mélanie Joly]] politikaria (Kanada, 1979)
# [[Nazanin Boniadi]] aktorea (Iran, 1980)
# [[Roxana Saberi]] kazetari atxilotua Iranen (AEB, 1977)
# [[Lili Reinhart]] aktorea (AEB, 1996)
# [[Kiernan Shipka]] aktorea (AEB,1999)
# [[Wanuri Kahiu]] zine-zuzendaria (Kenya, 1980)
# [[Eduarda Mansilla]] idazlea, musikagilea (Argentina, 1834-1892)
# [[Agustina Ortiz de Rozas]] politikaria, filantropoa (Argentina, 1816-1898)
# [[Pauline de Meulan]] idazlea eta kazetaria (Frantzia, 1773-1827)
# [[Margaret Satterthwaite]] Epaile eta legelarien independentziaren gaineko Kontalari Berezia (AEB)
# [[Miren Arenzana Letamendi|Miren Arenzana Letamendia]] artista, eskultorea (Bilbo, 1965)
# [[María Gay]] mezzosopranoa (Bartzelona 1876-1943)
# [[Isabella Colbran]] mezzosoprano (Madril, 1784 - Bolonia, 1845)
# [[Florence Van de Walle]] jornalari belgikarra, communarde Parisko Komunan (1838 - )
# [[Pétroleuse (Parisko Komunako su-emaileak)]] Parisko Komunako su-emaileak (1871)
# [[Manuela Rosas]] ekintzaile politikoa (Argentina, 1817-1898)
# [[Camila O'Gorman]] maitasunagatik fusilatua (Argentina, 1825-1848)
# [[Blanca Podestá]] aktorea (Argentina, 1889-1967)
# [[María Podestá]] aktorea (Argentina, 1875-1954)
# [[Marianne Beth]] abokatua (Viena, 1889-1984)
# [[Diana Russell]] soziologoa eta ekintzailea (Hego Afrika, 1938-2020)
# [[María Esther Podestá]] aktorea (Argentina, 1896-1954)
# [[Susú Pecoraro]] aktorea (Argentina, 1952)
# [[Mona Maris]] aktorea (Argentina, 1901-1991)
# [[Ana Perichon]] aristokrata frantsesa (1775-1847)
# [[María Luisa Bemberg]] aktorea (Argentina, 1922-1995)
# [[Zully Moreno]] aktorea (Argentina, 1920-1999)
# [[Luz Gabás]] idazlea, politikaria (Huesca, 1968)
# [[Ángela Jeria]] arkeologoa, ??idazlea?? (Txile, 1926-2020)
# [[Biblioteken eguna]]
# [[Luisa de Medrano]] akademikoa, poeta eta filosofoa (1484-1527)
# [[Begum Rokeya]] idazlea eta ekintzaile feminista (Kalkuta, 1880-1932)
# [[María Antinea]] aktorea (Jaen,Argentina, 1915-1991)
# [[Mecha Ortiz]] aktorea (Argentina, 1900-1987)
# [[Orfilia Rico]] aktorea (Uruguai,Argentina, 1871-1936)
# [[Nury Montsé]] aktorea (Argentina, 1917-1971)
# [[Silvana Roth]] aktorea, politikaria (Italia,Argentina, 1923-2010)
# [[Marta Extramiana]] idazlea, ilustratzailea, (Gasteiz, 1964)
# [[Vida Akoto Bamfo]] epailea (Ghana, 1949)
# [[Celma Ribas]] abeslaria (Angola, 1982)
# [[Beatriz Matar]] aktorea (Argentina, 1954)
# [[Lita Stantic]] zine-zuzendaria, gidoilaria (Argentina, 1942)
# [[Graciela Borges]] aktorea (Argentina, 1917-1971)
# [[Esther Borao]] ingeniaria, asmatzailea (Zaragoza, 1988)
# [[Mary Daly]] filosofo feminista (AEB, 1928-2010)
# [[Terry McMillan]] idazlea (AEB, 1951)
# [[Esther Rebato Ochoa]] antropologoa, ikertzailea (Bilbo,1957)
# [[María Herrera]] motoziklista (Toledo, 1996)
# [[Ana Carrasco]] motoziklista (Murtzia, 1997)
# [[Elena Rosell]] motoziklista (Valentzia, 1986)
# [[Juana Viale]] aktorea, aurkezlea (Argentina, 1982)
# [[Manuela Viale]] aktorea (Argentina, 1991)
# [[Silvia Legrand]] aktorea (Argentina, 1927-2020)
# [[Marcela Tinayre]] aurkezlea, enpresaburua (Argentina, 1950)
# [[Dolores Fonzi]] aktorea (Argentina, 1978)
# [[Florencia Raggi]] modeloa, aktorea (Argentina, 1972)
# [[Nilda Raggi]] aktorea, zuzendaria (Argentina, 1938)
# [[Ana Celentano]] aktorea (Argentina, 1969)
# [[Danielle Casanova]] Frantziako militante komunista eta erresistentziako kidea (1909-1943)
# [[Fanny Gallot]] Frantziako historialaria (1981 - )
# [[Eulalie Papavoine]] Parisko Komunako erizaina, ustezko su-eragilea (1846-1875)
# [[Claudia di Girolamo]] aktorea, zuzendaria, aktibista (Txile, 1956)
# [[Adriana Barraza]] aktorea, maistra, zuzendaria (Mexiko, 1956)
# [[Fernanda Mistral]] aktorea (Argentina, 1934)
# [[Big Mama Thornton]] blues abeslaria (AEB, 1926-1984)
# [[Lita de Lázzari]] etxekoandre mediatikoa (Argentina, 1925-2015)
# [[China Zorrilla]] aktorea, zuzendaria (Uruguai, 1922-2014)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''iraila''')===
(Ordena: SORTU, ASTRONOMOAK, BESTELAKOAK)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Arantza San Sebastian]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, hezkuntzako aholkularia (Donostia, 1958)
# [[Izaskun Etxeberria]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta irakaslea (Altsasu, 1964)
# [[Kristina Saralegi]] efef'''SORTUA''' baserritarra, abeltzaina, talogilea (Leitza, 1974-2022)
# [[Gotzone Sestorain]] ef--'''SORTUA''' baserritarra, poeta, irrintzilaria (Leitza, 1965)
# [[Victoria Ariño]] efef'''SORTUA''' filantropoa (Ermua, 1889-1974)
# [[Ines Bengoa]] ef--'''SORTUA''' ipuin kontalaria (Tenerife-Lizarra, 1973)
# [[Jeronima Uriarte Elizalde]] ----'''SORTUA''' filantropoa, ongile (Lizarra, 1855-1929)
# [[Emilia Goyena Arraiza]] ef--'''SORTUA''' idazlea, ekintzaile (Lizarra, 1916-1999)
# [[Garbiñe Basarte]] ef--'''SORTUA''' kale-artista, muralista (Lizarra, 1976)
# [[Libe Agirre]] ef--'''SORTUA''' irrati esataria, kazetaria, (Meñaka)
# [[Irati Martin]] ef--''SORTUA''' futbolaria (Durango, 2003)
# [[Anne-Marie Lagarde]] ----'''SORTUA''' idazlea eta ikertzaile (Zuberoa, 1944)
# [[Edurne Azpitarte]] ef--'''SORTUA''' areto-futbolaria (Garai, 1978)
# [[Carmen Pérez Rodrigo]] ef--'''SORTUA''' Euskal Herriko Medikuntzaren Errege Akademiaren lehenengo emakumezkoa (Alonsotegi, 1960)
# [[Mariela SR Coline Fanon]] '''SORTUA''' Haur lapurtua (Guatemala, 1968)
# [[Felisa Ventura]] ef--'''SORTUA''' erizaina eta emagina (Eibar, 1902-1959)
# [[Ana Belén Pintado]] ef--'''SORTUA''' haur lapurtua (Madril, 1973)
# [[Mariam al-Asturlabi]] '''ASTRONOMOAK''' Alepo astrolabio-egilea (Siria, X. gizaldian)
# [[Nadia Zakamska]] astronomoa (Errusia, 1979)
# [[Idit Zehavi]] astronomoa, ikertzailea (Israel, 1969)
# [[Louise Webster]] astronomoa, fisikaria (Australia, 1941-1990)
# [[Alycia J. Weinberger]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Fiammetta Wilson]] astronomoa (Erresuma Batua, 1864-1920)
# [[Jennifer Wiseman]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Rosemary Wyse]] astronomoa (Erresuma Batua, 1957)
# [[Alice Grace Cook]] astronomoa (Erresuma Batua, 1877-1958)
# [[Priscilla Fairfield Bok]] astronomoa (AEB, 19896-1975)
# [[Shadia Habbal]] astronomoa (Siria, XX. mendea)
# [[Deborah Dultzin Kessler]] astronomoa (Mexiko, 1945)
# [[María Luisa Aguilar]] astronomoa(Jauja Peru 1938)
# [[Claire Armstrong]] astronomo amateurra (Britania)
# [[Emma Vyssotsky]] astronomoa (AEB, 1894-1975)
# [[Julie Vinter Hansen]] astronomoa (Danimarka, 1890-1960)
# [[Gladys Vergara]] astronomoa (Uruguai, 1928-2016)
# [[Esmeralda Mallada]] astronomoa (Uruguai, 1937)
# [[Jacqueline Hewitt]] astronomoa (EEBB, 1958)
# [[Catherine Heymans]] astronomoa (Britainia, XX. mendea)
# [[María Teresa Ruiz]] astronomoa (Txile, 1946)
# [[Silvia Torres Castilleja]] astronomoa (Mexiko, 1940?)
# [[Gloria Suzanne Koenigsberger Horowitz]] astronomoa (Mexiko, XX. mendea)
# [[Silvana Navarro Jiménez]] astronomoa (Mexiko, XX. mendea)
# [[Meg Urry]] astronomoa (AEB, 1945)
# [[Maura Tombelli]] astronomoa (Italia, 1952)
# [[Jana Tichá]] astronomoa (Txekia, 1965)
# [[Alenush Terian]] astronomoa (Iran, 1920-2011)
# [[Bobbie Vaile]] astronomoa (Australia, 1959-1996)
# [[Ann Hornschemeier]] astronomoa (EEBB, XX. mendea)
# [[Svetlana Guerasimenko]] astronomoa (Ukraina, 1945)
# [[Jen Gupta]] astrofisikaria (Britaina, XX. mendea)
# [[Maria Antonella Barucci]] astronomoa (Italia, XX. mendea)
# [[Merieme Chadid]] astronomoa (Maroko, 1969)
# [[Madge Adam]] astronomoa (Erresuma Batua, 1912-2001)
# [[Karlina Leksono Supelli]] astronomoa, filosofoa (Indonesia, 1958)
# [[Annapurni Subramaniam]] astronomoa (India, XX. mendea)
# [[Paris Pişmiş]] astronomoa (Turkia-Mexiko, 1911-1999)
# [[Jane Squire]] astronomoa, idazlea, aktibista (Ingalaterra, 1686-1743)
# [[Maritza Soto]] astronomoa (Txile, 1990)
# [[Sara Seager]] astronomoa (Kanada, 1971)
# [[Caterina Scarpellini]] astronomoa, metereologoa (Italia, 1808-1873)
# [[Lenka Šarounová]] astronomoa (Txekia, 1973)
# [[Anneila Sargent]] astronomoa (Erresuma Batua, 1942)
# [[Carlota de Sajonia-Meiningen]] astronomoa (Alemania, 1751-1827)
# [[Jen Gupta]] astrofikaria (Britainia, XX. mendea)
# [[Pilar Ruiz-Lapuente]] astronomoa (Bartzelona, 1964)
# [[Monica Rubio (astronomoa)]] astronomoa (Txile, 1955)
# [[Claudine Rinner]] astronomoa (Frantzia, 1965)
# [[Julia Riley]] astronomoa (Britainia, XX. mendea)
# [[Mercedes Richards]] astronomoa (Jamaika, 1955-2016)
# [[Gabrielle Renaudot]] astronomoa (Frantzia, 1887-1962)
# [[Hilkka Rantaseppä-Helenius]] astronomoa (Finlandia, 1925-1975)
# [[Zinaída Akséntieva]] astronomoa (Ukraina, 1900-1969)
# [[Mary Proctor]] astronomoa (Erresuma Batua, 1862-1957)
# [[Helen Dodson Prince]] astronomoa (AEB, 1905-2002)
# [[Yelena Pitieva]] astronomoa (Errusia, XX.mendea)
# [[Louise du Pierry]] astronomoa (Frantzia, 1746-1807)
# [[Ľudmila Pajdušáková]] astronomoa (Eslovakia, 1916-1979)
# [[Feryal Özel]] astronomoa (Turkia/AEB, 1975)
# [[Mazlan Othman]] astronomoa (Malaysia, 1951)
# [[Sally Oey]] astronomoa (AEB, 1984)
# [[Janina Ochojska]] astronomoa (Polonia, 1955)
# [[Yaël Nazé]] astronomoa (Belgika, 1955)
# [[Camila Navarrete]] astronomoa (Txile, XX. mendea)
# [[Sultana N. Nahar]] astronomoa (Pakistan, 1990)
# [[Carolyn Porco]] astronomoa (AEB, 1953)
# [[Anne Sewell Young]] astronomoa (AEB)
# [[Margaretha Kirch]] astronomoa (Alemania)
# [[Eva Grebel]] astronomoa (Alemania)
# [[Erika Böhm-Vitense]] astronomoa (Alemania-AEB)
# [[Elizabeth Alexander]] irrati-astronomoa, geologoa, fisikaria (Erresuma Batua, 1908-1958)
# [[Victoria Kaspi]] astrofisikaria (AEB-Kanada, 1967)
# [[Ma Chung-pei]] astronomoa (Txina)
# [[Maud Worcester Makemson]] astronomoa (AEB, 1891-1977)
# [[Ala Masévich]] astronomoa (Georgia, 1918-2008)
# [[Karen Masters]] astronomoa (Erresuma Batua, 1979)
# [[Janet Akyüz Mattei]] astronomoa (Turkia, 1943-2004)
# [[Naomi McClure-Griffiths]] astronomoa (Turkia, 1943-2004)
# [[Susan McKenna-Lawlor]] astronomoa (AEB, 1975)
# [[Karen Jean Meech]] astronomoa (AEB, 1959)
# [[Anja Cetti Andersen]] astronomoa (Danimarka, 1965)
# [[Duília de Mello]] astronomoa (Brasil, 1963)
# [[Ruth Murray-Clay]] astronomoa (AEB, XX.mendea)
# [[Alice Archenhold]] astronomoa (Alemania, 1874-1943)
# [[Anne Archibald]] astronomoa (Kanada- Erresuma Batua, 1976)
# [[Elizabeth Lada]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Nidia Morrell]] astronomoa (Argentina, 1953)
# [[Teresa Lago]] astronomoa (Portugal, 1947)
# [[Gemma Lavender]] astronomoa (Erresuma batua, 1986)
# [[Farzana Aslam]] astronomoa, fisikaria (Pakistan, XX.mendea)
# [[Pauline Barmby]] astronomoa (Kanada, 1972)
# [[Margaret Lindsay Huggins]] astronomoa (Erresuma Batua 1948-1915)
# [[Gemma Lavender]] astronomoa (Erresuma Batua, 1986)
# [[Helen Lines]] astronomoa (AEB, 1918-2001)
# [[Martha Betz Shapley]] astronomoa (AEB, 1890-1981)
# [[Christy A. Tremonti]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Elizabeth Beckley]] argazkilari astronomikoa (Britaina Handia, 1846-1927)
# [[Ewine van Dishoeck]] astronomo eta fisikaria (Herbehereak, 1955)
# [[Kathleen Ollerenshaw]] astronomoa eta matematikaria (Britaina Handia, 1912-2014)
# [[Anna Frebel]] astronomoa (Alemania, 1980)
# [[Alicia M. Soderberg]] astrobomoa (AEB, 1977)
# [[Caroline Furness]] astronomoa (AEB, 1869-1936)
# [[Ethel Bellamy]] astronomo, sismologo (Erresuma Batua, 1981-1960)
# [[Amy Barger]] astronomoa (AEB, 1971)
# [[Yevguenia Bugoslávskaia]] astronomo sobietarra (1899-1960)
# [[Reysa Bernson]] astronomoa (Frantzia, 1904-1944)
# [[Elizabeth Brown]] astronomoa (Erresuma Batua, 1830, 1899)
# [[Miriam Burland]] astronomoa (Kanada, 1902-1996)
# [[María Herreros|Maria Herreros]] ilustratzailea, (Valentzia, 1983)
# [[Yelena Davydova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1961)
# [[Zoja Grancharova]] gimnasta artistikoa (Bulgaria, 1966)
# [[Natalia Kutxinskaia|Natalia Kuchinskaya]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1949)
# [[Larisa Petrik]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1949)
# [[Dörte Thümmler|Dorte Thummler]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1974)
# [[Klaudia Rapp]] gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Jelena Grosheva]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1979)
# [[Lăcrămioara Filip|Lacramioara Filip]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Yun Mi Kang]] gimnasta artistikoa (Korea, 1988)
# [[Isabelle Severino]] gimnasta artistikoa (Paris, 1980)
# [[Mo Huilan|Mo Hullan]] gimnasta artistikoa (Txina, 1979)
# [[Xuan Liu]] gimnasta artistikoa (Txina, 1979)
# [[María Teresa Vera]] musikagilea, gitarra-jolea (Kuba, 1895-1965)
# [[Nadine Heredia]] politikaria, Lehen dama (Peru, 1976)
# [[Carolina Malchair]] gimnasta erritmikoa (Malaga, 1982)
# [[Liliana Vitale]] musikagilea, abeslaria (Argentina, 1959)
# [[Rosario Ustáriz Borra]] poeta (Echo, 1927- Jaca, 2009)
# [[Karin Ohlenschläger|Karin Ohlenschlager]] arte kudeatzailea (Alemania, 1959 + Gijon, 2022)
# [[Elise Ray]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1982)
# [[Noor Jordaniakoa]] arkitektoa, erregina ohia (AEB, 1951)
# [[Joyce DiDonato]] mezzosopranoa (AEB, 1969)
# [[Susan Graham]] mezzosopranoa (AEB, 1960)
# [[Simona Amânar]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Amy Chow]] gimnasta artistikoa (Kaliformia, 1978)
# [[Kristen Maloney]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1981)
# [[Tasha Schwikert]] gimnasta artistikoa (Las Vegas, 1984)
# [[Liudmila Yezhova]] gimnasta artistikoa (Mosku, 1982)
# [[Courtney McCool]] gimasta artistikoa (Kansas, 1988)
# [[Patrizia Ciofi]] mezzosopranoa (Italia, 1967)
# [[Miah Persson]] sopranoa (Suedia, 1969)
# [[Karita Mattila]] sopranoa (Finlandia, 1960)
# [[Anne Sofie von Otter]] mezzosopranoa (Suedia, 1955)
# [[Birgitta von Otter]] kazetaria, idazlea (Hungaria-Suedia, 1939)
# [[Vera Rozsa]] abeslaria, kantu-maistra (Hungaria, 1917)
# [[Ileana Cotrubaş]] abeslaria, kantu-maistra (Errumania, 1939)
# [[Hannah Wilke]] artista, performacelaria (AEB, 1940-1993)
# [[Jelena Dolgopolova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1975)
# [[Rozalia Galiyeva|Rozaliya Galiyeya]] Gimnasta artistikoa (Uzbekistan,1977)
# [[Kim Zmeskal]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1976)
# [[Wendy Bruce]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1992)
# [[Betty Okino]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1975)
# [[Kerri Strug]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1977)
# [[Elena Gómez Servera|Elena Gomez]] gimnasta artistikoa (Manacor, 1985)
# [[Eva Hesse]] eskultorea (Alemania/AEB, 1936-1970)
# [[Yvonne Rainer]] dantzaria, koreografoa (AEB, 1934)
# [[Dorothea Röschmann]] sopranoa (Alemania, 1967)
# [[Teresa Stratas]] sopranoa (Kanada, 1938)
# [[Laura Campos]] gimnasta artistikoa (Merida, 1988)
# [[Barbara Ehrenreich]] saiakeragile eta gizarte ekintzailea (EEBB, 1941-2022)
# [[Silvia Bel]] aktorea (Bartzelona, 1970)
# [[Lucy R. Lippard]] idazlea, arte-kritikaria (AEB, 1937)
# [[Alina Szapocznikow]] eskultorea, holokaustotik bizirik ateratakoa (Polonia, 1926-Frantzia1970)
# [[Nancy Holt]] eskultorea (AEB, 1938-2014)
# [[Beverly Pepper]] eskultorea (AEB, 1922-2020)
# [[Barbara Rose]] arte-kritikaria (AEB, 1936-2020)
# [[Anne Truitt]] eskultorea (AEB, 1921-2004)
# [[Mary Pinchot Meyer]] eskultorea (AEB, 1920-1964)
# [[Lotte Lenya]] abeslaria, aktoreaa (Viena, 1898-1981)
# [[Evelyn Lear]] sopranoa (AEB, 1926-2012)
# [[Gisela May]] aktorea, abeslaria, irakaslea (Alemania, 1924-2016)
# [[Hildegard Knef]] abeslaria, aktorea, idazlea (Alemania, 1925-2002)
# [[Ute Lemper]] aktorea, abeslaria (Alemania, 1963)
# [[Greta Keller]] mezzosopranoa, aktorea (Austria, 1903-1977)
# [[Soile Isokoski]] sopranoa (Finlandia, 1957)
# [[María Cruz Berrocal]] arkeologoa (España. XX. mendea)
# [[Leily Santizo]] abokatua (Guatemala)
# [[Nineth Montenegro]] politikaria (Guatemala, 1957)
# [[Siomara Sosa]] fiskala (Guatemala, 1975)
# [[Lucrecia Hernández Mack]] politikaria (Guatemala, 1973)
# [[Nerea Aresti]] historialaria (Bilbo, 1961)
# [[Ellen Beeman]] idazle, bideojokogilea (AEBo, 1964)
# [[Kathleen Battle]] sopranoa (AEB, 1948)
# [[Zury Ríos]] politikaria (Guatemala, 1968)
# [[Sandra Torres]] politikaria (Guatemala, 1955)
# [[Marta Luxán]] soziologoa (Bilbo, 1970)
# [[Harolyn Blackwell]] sopranoa (AEB, 1955)
# [[Carol Vaness]] sopranoa (AEB, 1952)
# [[Hanna Hammarström]] asmatzailea (tel. kablea) (Suedia, 1829-1914)
# [[Laura Mora]] zinema zuzendaria (Kolonbia, 1981)
# [[Isa Campo]] zinema zuzendaria (Oviedo, 1975)
# [[Susan Tedeschi]] abeslaria (AEB, 1970)
# [[Mary Hallock-Greenewalt]] asmatzailea (siria-AEB, 1871-1950)
# [[Sarah Guppy]] asmatzailea (Britainia, 1770-1852)
# [[Melissa George]] asmatzailea, aktorea (Australia, 1976)
# [[Rachel Blanchard]] aktorea (Kanada, 1976)
# [[Txaro Arrazola]] artista, margolaria (Gasteiz, 1963)
# [[Cristina Lucas]] artista, feminista (Ubeda, 1973)
# [[Laura Mulvey]] zinema feminista teorialaria (Oxford, 1941)
# [[Vi Redd]] jazz abeslaria, saxofoi jolea (AEB, 1928)
# [[Sweet Emma Barrett]] jazz abeslaria, pianojolea (AEB, 1897-1983)
# [[Terin Humphrey]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1986)
# [[Hollie Vise]] gimnasta artistikoa (Texas, 1987)
# [[Renske Endel]] gimnasta artistikoa (Herbereak, 1983)
# [[Dominique Moceanu|Dominique Moceau]] gimnasta artistikoa (Kalifornia, 1981)
# [[Amanda Borden|Amanda Border]] gimnasta artistikoa (Ohio, 1977)
# [[Jaycie Phelps]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1979)
# [[Olesia Dudnik]] gimnasta artistikoa (Ukrania, 1974)
# [[Jadiyetu El Mohtar]] Fronte Polisarioaren Espainiako Ordezkaritzako kidea (Sahara, 1959)
# [[Staša Zajović|Stasa Zajovic]] feminista, giza eskubideen aldeko aktibista (Montenegro, 1953)
# [[Lepa Mladjenovic]] feminista, giza eskubideen aldeko aktibista LGBT (Belgrad, 1954)
# [[Manuela Martelli]] zinema aktore eta zuzendaria (Santiago, Txile, 1983)
# [[Sultana Khaya]] saharar ekintzailea (Sahara ??)
# [[Salma Solaun]] gimnasta erritmikoa (Gasteiz, 2005)
# [[Elena López Riera|Elena Lopez Riera]] zinegilea (Orihuela, 1982)
# [[Martina de Zuricalday]] enpresaburua (Bilbo, 1839-1932)
# [[Isabel Cadenas]] kezetaria, dokumentalista (Basauri, 1982)
# [[Margarita Salaberria Galarraga]] diplomatikoa (Madril?, 1911-2000)
# [[Aline Griffith]] kondesa, espioia (AEB, 1923-2017)
# [[Anne-Marie Ménand]] communarde, Parisko Komunan ibilitako emakumea (Frantzia, 1837- )
# [[Louise Pioger]] communarde, Parisko Komunan ibilitako emakumea (Frantzia, 1848-1920)
# [[Marisa Linton]] Frantziako Iraultzan espezializatutako historiagilea (Erresuma Batua, 1848-1920)
# [[Michèle Riot-Sarcey]] Historia garaikideko eta genero-historiako irakaslea (Frantzia, 1943- )
# [[Emakumeak Parisko Komunan]] (Frantzia, 1871)
}}
=== Hobetuak 2022 ===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Maite Maruri]] opera abeslaria (Plentzia, 1979)
# [[Maria Angeles Mezkiritz|Maria Angeles Mezkiriz]] nafar arkeologoa (Faltzes, 1929)
# [[María Francés]] nafar aktorea (Tutera, 1887-1987)
# [[Violeta Parra]] abeslaria eta musikagilea (Txile, 1917-1967)
# [[Nekane Sarobe]] bikoizlea (Donostia, 1953)
# [[Consuelo Flecha]] pedagogoa (Bilbo, 1948)
# [[Beatriz Martinez de Antoñana]] aktorea (Araba,1975)
# [[Susan B. Anthony]] feminista eta sufragista (EEBB)
# [[Margot Frank]] Holokaustoaren biktima, Ana Franken ahizpa (Alemania,1926-1945)
# [[Elisabeth Larena]] aktorea (Bizkaia, 1989)
# [[Arantza Idiazabal Gorrotxategi]] irakaslea eta euskaltzain urgazlea (Gipuzkoa, 1945)
# [[Maitane Urbieta]] irratiko kirol-kazetaria eta UEFA Europa Leagueko lehen emakume-berriemailea (Gipuzkoa, 1983)
# [[Blanca Vidal]] aktorea (Bilbo, 1885-1962)
# [[Agustina Aragoikoa]] heroia (Katalunia,1786-1857)
# [[Teresa Aranguren]] Kazetaria (Araba, 1944)
# [[Felisa Mary]] aktorea (Bizkaia, 1892-1956)
# [[Fariba Sheikhan]] aktorea eta abeslaria (Bizkaia, 1988)
# [[Isabel Mellén]] arte-historialaria, ikertzailea eta dibulgatzailea (Araba, 1986)
# [[Maria Moliner]] liburuzaina, filologoa eta hiztegigilea (Zaragoza, 1900-1981)
# [[Alice Stone Blackwell]] feminista, giza-eskubideen defendatzailea (AEB, 1857-1950)
# [[Lucy Stone]] Kazetaria, feminista, abolizionista,sufragista (AEB, 1818-1893)
# [[Rosa Bonheur]] animalia-margolaria eta eskuturagilea (Frantzia, 1822-1899)
# [[Maryse Choisy]] Kazetaria, idazlea eta saiakeragilea (Lapurdi, 1903-1979)
# [[Pilar López Júlvez]] dantzaria eta koreografoa (Gipuzkoa, 1912-2008)
# [[Concepción Aleixandre]] mediku, ginekologo, asmatzaile, zientzialari... (Valentzia, 1862-1952)
# [[María Puy Uitzi]] historialaria (Nafarroa, 1915-2008)
# [[Corín Tellado]] maitasun istorio laburren idazlea (Asturias, 1927-2009)
# [[Matilde Huitzi]] maistra, pedagogoa, abokatua, feminista (Nafarroa, 1980-1965)
# [[Concha Espina]] idazlea (Kantabria, 1869-1955)
# [[Izaskun Uranga]] abeslaria (Bizkaia, 1950)
# [[Ixone Sádaba]] argazkilaria (Bilbo, 1977)
# [[Joaquina Eguaras]] Granadako Unibertsitateko 1. irakaslea, hebraista, arabista (Nafarroa-Granada, 1897-1981)
# [[Sara Baras]] flamenko dantzaria eta koreografoa (Cadiz, 1971)
# [[Ainhoa Garai]] aktorea (Gipuzkoa, 1983)
# [[Laura García]] judo jokalari-paralinpikoa (Nafarroa, 1981)
# [[Marina Ginestà]] Kazetaria, itzultzailea, gerra zibileko militante komunista (Katalunia, 1919-2014)
# [[Axun Aierbe]] itzultzailea (Gipuzkoa,1968-2008)
# [[Amaia Osaba]] piraguista (Nafarroa, 1975)
# [[Fatema Mernissi]] idazlea eta soziologoa (Maroko, 1940-2015)
# [[Eva Gonzalès]] margolaria (Frantzia, 1849-1883)
# [[Maria Luisa Ozaita]] musikagilea eta emakumeek egindako hedapenean aitzindaria (Barakaldo, 1939-2017)
# [[Isabel Fernández Reviriego]] musikaria, ekoizlea eta artista grafikoa (Bizkaia,1979)
# [[Teresa Calo]] aktorea, dramagilea eta gidoigilea (Gipuzkoa, 1955)
# [[Cris Lizarraga]] abeslaria, feminsta eta aktibista (Bizkaia, 1992)
# [[Sonia Ruiz de Azua]] psikologoa, ikertzailea, psikiatria-irakaslea (Bizkaia, 1979)
# [[Begoña Bilbao Alboniga]] idazlea, musikagilea eta euskaralaria (Bizkaia, 1932-2005)
# [[Najat El Hachmi]] idazle amazigha (Katalunia,)
# [[Ellen Ochoa]] astronauta (AEB, 1958)
# [[María Luz Morales]] kazetaria, idazlea (Galizia- Bartzelona)
# [[Cristina Petite]] atleta (Bizkaia,1972)
# [[Irene Loizate]] txirrindularia, duatloilaria (Bizkaia, 1995)
# [[Maritxu Housset]] gomazko paleta pelotaria (Lapurdi, 1981)
# [[Eider Hurtado]] kazetaria (Bizkaia, 1981)
# [[Gina Pane]] artista (Lapurdi, 1939-1990)
# [[Ruth Arnon]] biokimikaria (Israel, 1933)
# [[Andere Arriolabengoa]] bertsolaria (Araba, 1982)
# [[Rosa Chacel]] idazlea (Valladolid, 1898-1994)
# [[Dora Maar]] argazkilaria (Frantzia, 1907-1994)
# [[Maribel Forcadas]] medikua (Zaragoza, 1949-2012)
# [[Eneritz Iturriagaetxebarria]] txirrindularia, zuzendaria (Bizkaia, 1980)
# [[Ziortza Isasi]] txirrindularia (Bizkaia, 1995)
# [[Valentina Tereshkova]] espaiora joandako 1. emakumea (Errusia, 1937)
# [[Izaskun Osés]] paralinpiar atleta (Nafarroa, 1984)
# [[Ziortza Villa]] ultrairaupen-txirrindularia (Bizkaia, 1983)
# [[Penelope Barker]] aktibista (Tearen matxinada) (AEB, 1728-1796)
# [[Susan la Flesche Piccotte]] Ipar Amerikako omaharar natiboa eta 1.mediku indigena (AEB, 1865-1915)
# [[Rosana Ubanell]] kazetaria, eleberrigilea (Nafarroa, 1958)
# [[Julia Juániz]] muntatzailea, zine-zuzendaria eta bideo-artista (Nafarroa, 19??)
# [[Carmen Adarraga]] kirolaria (Gipuzkoa, 1921-2004)
# [[Cristina Pardo]] kazetaria, telebista-aurkezlea (Nafarroa, 1977)
# [[Esther Basurto]] boleibol kirolaria (Gipuzkoa, 1978)
# [[Isabel Urkiola]] arabar esploratzailea (Gasteiz, 1854-1911)
# [[Begoña Pro]] kazetaria eta idazlea (Iruñea, 1971)
# [[Itziar Urretabizkaia]] aktorea (Donostia, 1978)
# [[Maria Abbadia-Ürrüstoi]] idazlea, ekintzaile feminista (Paris, 1837-1913)
# [[Simone Veil]] Holokaustotik bizirik irtendako magistratu eta politikaria (Frantzia, 1927-2017)
# [[Igone Arribas]] gimnasta ohia (Barakaldo, 1983)
# [[Vera Rubin]] astronomoa, aitzindaria (AEB, 1928-2016)
# [[Mary Jobe Akeley]] esploratzailea, alpinista eta argazkilaria (AEB, 1878-1966)
# [[Blanca Castilla de Cortázar]] antropologoa eta filosofoa (Gasteiz, 1951)
# [[Elena Martínez de Madina]] filologoa (Gasteiz, 1962)
# [[Maria Weston Chapman]] abolizionista (AEB, 1806-1885)
# [[Leire Apellaniz]] zinema-ekoizlea (Bilbo, 1975)
# [[Maddi Ariztia]] ipuin bildumagilea, aitzindaria (Lapurdi, 1887-1972)
# [[María Teresa Lozano]] matematikaria, aitzindaria (Iruñea, 1946)
# [[Dorotea Barnés]] kimikaria, aitzindaria (Iruñea, 1904-2003)
# [[Eva Amaral]] abeslaria, konpositorea (Zaragoza, 1972)
# [[Amaia Lasa]] idazlea (Getaria, 1948)
# [[Virginia Apgar]] pediatra, Apgar testaren asmatzailea (AEB, 1909-1974)
# [[Anna Mani]] fisikaria, metereologoa (India, 1918-2001)
# [[Georgia O'Keeffe]] margolaria (AEB, 1887-1986)
# [[Anne Lezea]] gimnasta erritmikoa (Zarautz, 2001)
# [[Oiana Blanco]] judoka (Orio, 1983)
# [[Anne Frank]] alemaniar judu idazlea (Alemania, 1929)
# [[Tessa Andonegi]] aktorea (Donostia 1968, 1983)
# [[Loli Albero]] poeta, idazlea (Iruñea, 1962)
# [[Arantxa Aldalur]] poeta (Azkoitia, 1963)
# [[Olivia Newton-John]] abeslaria, aktorea (Cambridge, 1948-2022)
# [[Regina Salcedo]] idazlea, irudigilea, gidoigilea (Iruñea, 1972)
# [[Regina Araluze]] irrintzilaria (Bermio, 1922-2012)
# [[Olga Holtz]] matematikaria (Errusia, 1973)
# [[Phillis Wheatley]] poesia argitaratutako 1. emakume afroamerikar esklaboa (Afrika/AEB, 1753-1784)
# [[Teresa Lopez de Munain]] aktorea, irakaslea (Bilbo, 1963)
# [[Lizar Begoña]] poeta (Sopela, 1997)
# [[Mertxe Rodriguez]] antzezle eta pailazoa (Lasarte-Oria, 19868)
# [[Maite Gonzalez]] idazlea, itzultzailea (Donostia, 1943)
# [[Olatz Beobide]] aktorea, zuzendaria (Sopela, 1964)
# [[Nerea Elustondo]] bertsolaria, irakaslea (Legazpi, 1981)
# [[Sara Carracelas]] igerilari paralinpikoa (Donostia, 1975)
# [[Aranzazu González]] igerilari paralinpikoa (Donostia, 1981)
# [[Marisa González]] multimedia-artista (Bilbo, 1943)
# [[Mari Carmen Rubio]] arkulari paralinpikoa (Iruñea, 1961)
# [[Pilar Goya]] kimikaria (Gasteiz, 1951)
# [[Elizabeth Kenny]] erizaina, polio tratamentua (erizaina, 1880-1952)
# [[Garazi Kamio]] kazetaria, idazlea (Gipuzkoa, 1979)
# [[Patricia Karrikaburu]] errugbi jokalaria (Zuberoa, 1988)
# [[Emma Fursch-Madi]] sopranoa (Baiona, 1847-1894)
# [[Miriam Arrillaga]] pilotaria (Aginaga, 2000)
# [[Concha Espinosa ]] sindikalista (Bilbo, 1954-2008)
# [[Salome Gabunia]] etnologoa, euskaltzain urgazlea (Georgia, 1951)
# [[Gracianne Hastoy]] eleberrigilea (Oloroe-Donamaria, 1968)
# [[Uxue Juárez]]idazlea, arte-zuzendaria (Iruñea1981)
# [[Amalia Galarraga]] idazlea, feminista (Donostia, 1895-1971)
# [[Gloria Alcorta]] idazlea (Lapurdi-Argentina, 1951-2012)
# [[Arantza Ugalde]] sismologoa (Barakaldo, 1966)
# [[Zinaida Serebriakova]] margolaria (Errusia, 1884-1967)
# [[Siofra O´Leary]] Giza Eskubideen Europako Auzitegiko lehenengo emakume lehendakaria (Irlanda, 1968)
# [[Elena Loyo]] atleta, modelo ohia (Araba, 1983)
# [[Ángeles González-Sinde]] politikaria, gidoilaria eta zinema zuzendaria (Madril, 1965)
# [[Maider Segurola]] kazetaria (Lasarte-Oria, 1982)
# [[Leticia Canales]] surflaria (Bilbo, 1995)
# [[Rosa Elizburu]] irakaslea, alkate ohia (Arrasate, 1958)
# [[Amaia Lanbarri]] futbolaria (Arrigorriaga, 1992)
# [[Lola Rodríguez (aktorea)]] modeloa, aktibista (Las Palmas, 1998)
# [[Esti Markez]] abeslaria (Gipuzkoa, 1999)
# [[Clara Schumann]] piano-jolea, musikagilea (Alemania, 1819-1896)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''abuztua''')===
(Ordena alfabetikoan)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Edurne Garitazelaia]] efef'''SORTUA''' euskaltzalea (Zaldibar, 1926-2005)
# [[Irati Fernandez Gabarain|Irati Fernández Gabarain]] ef--'''SORTUA''' ilustratzailea (Iruñea 1983)
# [[Mercedes Lorenzo]] efef'''SORTUA''' bilbotar ospetsua (Lugo 1915- Arrasate 1996)
# [[Albina Shishova]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1966)
# [[Alexandra Georgiana Eremia]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Alexandra Marinescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1982)
# [[Alice Salomon]] erreformista soziala (Alemania, 1872-1948)
# [[Alicia Pietri de Caldera]] museo zuzendaria, Venezuelako 1. dama (Venezuela, 1923-2011)
# [[Ana Luísa Amaral]] poeta, itzultzailea, irakaslea (Portugal, 1956-2022)
# [[Anabell López]] abeslaria (Kuba, 1963)
# [[Anastasiya Kolesnikova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1983)
# [[Andreea Cacovean]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1978)
# [[Andreea Isărescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Andreea Munteanu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1998)
# [[Andreea Raducan]] Ginnasta artistikoa (Errumania, 1983)
# [[Andreea Ulmeanu]] Ginnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Ángela Irene]] abeslaria (Argentina, 1956)
# [[Anna Chepeleva]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1984)
# [[Anna Grudkó|Ana Grudkó]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1990)
# [[Annia Hatch]] Gimnasta artistikoa (Kuba-EEBB, 1978)
# [[Ashley Miles]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1985)
# [[Ashley Postell]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1986)
# [[Astrid Heese]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Atotoztli II]] erregina azteka (Mexiko, xv. mendea)
# [[Aurelia Dobre]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1972)
# [[Azucena Rodríguez]] film-zuzendaria (Madril, 1955)
# [[Betti Schieferdecker]] Gimnasta artistikoa (Alemana, 1968)
# [[Bi Wenjing]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Boriana Stoyanova]] Gimnasta artistikoa (Bulgaria, 1969)
# [[Care Santos]] idazlea (Bartzelona, 1970)
# [[Carly Patterson]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1988)
# [[Carmen Ionescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Cătălina Ponor]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Cecilia Mangini]] Argazkilaria, zinegilea (Erroma, 1927-2021)
# [[Celestina Popa]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1970)
# [[Coco Fusco]] artista bisuala (AEB, 1960)
# [[Corina Ungureanu]] Gimnasta artitikoa (Errumania, 1980)
# [[Courtney Kupets]] gimnasta artistikoa (Texas, 1986)
# [[Cristina Bontaş|Cristina Bontas]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Cristina Elena Grigoras]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1966)
# [[Dagmar Kersten]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1970)
# [[Daniela Maranduca]] Gimnasta artitikoa (Errumania, 1976)
# [[Diana Morawe]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Diane Schuur]] abeslaria, piano-jolea (AEB, 1953)
# [[Dina Kochetkova]] Gimnasta artistikoa (Mosku, 1977)
# [[Dinah Washington]] abeslaria (AEB, 1937-2018)
# [[Dolores García-Negrete Ruiz Zarco]] politikaria frankismoak eraila (Jaén, 1886-1940)
# [[Dominique Dawes]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1976)
# [[Dora García (artista)]] artista (Valladolid, 1965)
# [[Duan Zhou]] Gimnasta artistikoa (Txina XX.mendea)
# [[Ecaterina Szabo]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Elena Espinosa]] ekonomialaria eta politikaria (Ourense, 1960)
# [[Elisabeth Altmann-Gottheiner]] ekonomialaria, irakaslea (Alemania, 1874-1930)
# [[Elvira Altés]] kazetaria, irakaslea, genero ikertzailea (Bartzelona, XX. mendea)
# [[Émilie Lepennec|Emilie Lepennec]] Gimnasta artistikoa (Paris, 1987)
# [[Emme (abeslaria)]] aktorea, abeslaria (Argentina, 1982)
# [[Esther Phillips]] abeslaria (AEB, 1935-1984)
# [[Eugenia Golea]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1971)
# [[Eugenia Popa]] gimnasta artistikoa (Bucarest, 1973)
# [[Fernanda Canales]] arkitektoa (Mexiko, 1974)
# [[Florica Leonida]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Francesca Llopis]] margolaria, bideo-artista (Bartzelona, 1958)
# [[Gabriela Potorac]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Gabriele Faehnrich]] Gimnasta artistikoa (Alemania, 1968)
# [[Germaine Tillion]] etnologoa,erresistentziakoa (Frantzia, 1907-2008)
# [[Gina Gogean]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1977)
# [[Hana Říčná]] Gimnasta artistikoa (Txekia, 1968)
# [[Inga Shkarupa]] Gimnasta artistikoa (Ukaina, 1981)
# [[Ioanna Petrovschi]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Ionela Loaieş]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Irina Baraksanova|Irina BAraksanova]] Gimnasta artistikoa (Uzbekistan, 1969)
# [[Irina Yarotska]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1985)
# [[Jacqueline Lamba]] margolaria (Frantzia, 1910-1993)
# [[Jekaterina Lobazniuk]] Gimnasta artistikoa (Uzbekintan, 1983)
# [[Jelena Piskun]] Gimnasta artistikoa (Bielorrusia, 1978)
# [[Jelena Produnova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1980)
# [[Jelena Zamolodchikova]] Gimnasta artistikoa (Mosku, 1982)
# [[Jessie Tarbox Beals]] argazkilaria, fotokazetaria (AEB, 1870-1942)
# [[Judith Joy Ross]] argazkilaria (AEB, 1946)
# [[Julia Zenko]] abeslaria, aktorea (Argentina, 1958)
# [[Katie Heenan]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1985)
# [[Kim Kwang-suk (gimnasta)]] Gimnasta artistikoa (Ipar Korea, 1976)
# [[Koko Taylor]] Blues abeslaria (AEB, 1928-2009)
# [[Kristina Pravdina]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1990)
# [[Kui Yuanyuan]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Larissa Fontaine]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1977)
# [[Laura Cutina]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Laura Morante]] aktorae, gidoilaria, film-zuzendaria (Italia, 1956)
# [[Lavinia Agache]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Lavinia Miloşovici]] Gimnasta artistikoa (Errumania,1976)
# [[Léonie Duquet]] Argentinako diktaduran desagertu eta hil zuten moja (Frantzia, 1916-1977)
# [[Leopoldina Núñez Lacret]] musikagilea, irakaslea, gitarra-jolea (Kuba, 1918)
# [[Lilia Podkopayeva]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1996)
# [[Ling Jie]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1982)
# [[Liuba María Hevia]] abeslaria, kantautorea (Kuba, 1964)
# [[Liubov Sheremeta|Liubon Sheremeta]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1980)
# [[Liudmila Yezhova]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Loredana Boboc]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Lu Märten]] idazlea, feminista (Alemania, 1879-1970)
# [[Ludivine Furlon]] Gimnasta artistikoa (Nimes, 1980)
# [[Lya Ímber de Coronil]] pediatra (Ukrania-Venezuela, 1914-1981)
# [[María Ángela Nieto]] zientzialaria, ikertzailea (Madril, 1960)
# [[María Eugenia Ibáñez]] kazetaria (Bartzelona, 1946)
# [[Maria Girona i Benet]] margolaria, grabatzailea (Bartzelona, 1923-2015)
# [[María Grever]] musikagilea Mexiko, 1885-1951)
# [[Maria Kriutxkova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1988-2015)
# [[María Luisa Herrera]] arkeologoa (Espainia, 1913-2012)
# [[Maria Mercè Roca]] idazle eta politikaria (Girona, 1958)
# [[Maria Neculita]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[María Soledad Corchón Rodríguez]] Arkeologoa (Santander, 1947)
# [[Marián Farías Gómez]] abeslaria (Argentina, 1944)
# [[Marianela Balbi]] kazetaria (Venezuela, 1963)
# [[Marie Stritt]] aktorea (Austriar Inperioa, 1855-1928)
# [[Martina Jentsch]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1968)
# [[Mary McLeod Bethune]] aktibista (AEB, 1875-1955)
# [[Matilda De Angelis]] abeslaria, aktorea (Italia, 1995)
# [[Maxi Gnauck]] gimnasta artistikoa (Alemania)
# [[Menene Gras]] filosofoa, arte-kritikaria, ikertzailea (Bartzelona, 1957)
# [[Meng Fei]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Mercedes Oliveira Malvar]] filosofoa (Pontevedra, 1957)
# [[Mihaela Stanulet]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Milagros Socorro]] kazetaria (Venezuela, 1960)
# [[Mirela Barbălată|Mirela Barbalata]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Mirela Pasca]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[Mirela Tugurlan]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Mohini Bhardwaj]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1978)
# [[Monica Roșu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Nadia Hategan]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Nancy Wilson (abeslaria)]] abeslaria (AEB, 1937-2018)
# [[Nao Bustamante]] multimedia artista (AEB, 1969)
# [[Natalia Bobrova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1978-2015)
# [[Natalia Ilienko]] gimnasta artistikoa (Kazakhstan, 1967)
# [[Natalia Kalinina]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1973)
# [[Natalia Yurchenko]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1966)
# [[Natalia Ziganshina]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1985)
# [[Nicoleta Daniela Șofronie]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1988)
# [[Oana Ban]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Olga Bicherova]] gimnasta artistikoa (Mosku, 1967)
# [[Olga Mostepanova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1970)
# [[Olga Rashchupkina]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1984)
# [[Olga Teslenko]] Gimnnasta artiistikoa (Ukaina, 1981)
# [[Paula Heredia]] zinemagilea (El Salvador, 1957)
# [[Pegeen Vail Guggenheim]] margolaria (Suitza-AEB, 1925)
# [[Phoebe Mills]] Gimnasta artistikoa (Illinois, 1972)
# [[Polina Miller]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 2000)
# [[Rachel Tidd]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1984)
# [[Raquel Meller]] kupletista (Tarazona, 1888-1962)
# [[Rosa Bustamante Montoro]] arkitektoa (Madril, 1962)
# [[Rosa María Calaf]] kazetaria (Bartzelona, 1945)
# [[Sabina Cojocar]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Samantha Sheehan]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1986)
# [[Sandra Mihanovich]] abeslaria, aktorea (Argentina, 1957)
# [[Sandra Uve]] ilustrattzailea, dibilgatzaile zientifikoa (Bartzelona, 1972)
# [[Sara Bendahan]] medikua (Venezuela, 1906-1946)
# [[Sara González]] abeslaria, kantautorea (Kuba, 1949)
# [[Sarah E. Goode]] asmatzailea (AEB, 1855-1905)
# [[Shannon Miller]] gimnasta artistikoa (Estatu Batuak, 1977)
# [[Shemekia Copeland]] Blues-kantaria (New York, 1979)
# [[Silvia Buabent]] politikaria, berdintasunean espezializatua (Madril, 1973)
# [[Silvia Rau]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Silvia Stroescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Simona Pauca]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1969)
# [[Simona Renciu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Sofía Ímber]] kazetaria, museo-kontserbadorea (Moldavia-Venezuela, 1924-2017)
# [[Soledad Bravo]] abeslaria (Logroño-Venezuela, 1943)
# [[Tatiana Frolova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1967)
# [[Tatiana Lysenko (gimnasta)]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[Tatiana Yarosh]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1981)
# [[Teresa Parodi]] kantautorea, politikaria (Argentina, 1947)
# [[Trinidad Taracena del Piñal]] Arkeologoa (Santander, 1926-Ceuta, 2017)
# [[Ulrike Klotz]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1960)
# [[Vanda Hădărean]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1976)
# [[Vera Kolesnikova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1968)
# [[Verónica Condomí]] abeslaria, konpositorea, gitarra jolea (Argentina, 1960)
# [[Viktoria Karpenko]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1984)
# [[Virginia Amposta Amposta]] sindikalista, frankismoak eraila (Bartzelona, 1903-1939)
# [[Virginia Pereira Álvarez]] mediku ikertzailea (Venezuela, 1888-1947)
# [[Xiomara Laugart]] abeslaria (Kuba, 1960)
# [[Yevgueniya Kuznetsova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1980)
# [[Zoila Gálvez]] sopranoa, irakaslea (Kuba, 1899)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''uztaila''')====
(Ordena alfabetikoan)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Arroyo Sagasta]] ef--'''SORTUA''' Irakaslea eta ikertzailea (Aretxabaleta,1983)
# [[Eba Gaminde Egia]] ef--'''SORTUA''' ikertzailea, euskaltzain urgazlea (Mungia, 1968)
# [[Jone Mitxelena]] ----'''SORTUA''' zientzialaria, irakaslea eta ikertzailea (Barakaldo, 1985)
# [[Lurdes Alkorta]] ef--'''SORTUA''' trikitilaria (Azpeitia, 1973)
# [[Maddi Astigarraga]] ef--'''SORTUA''' ilustratzaile zientifikoa (Deba, 1997)
# [[Maria Meharra]] ----'''SORTUA''' kaskaroten erregina (Lapurdi XIX. mendea)
# [[Mentxu Ramilo Araujo]] ef--'''SORTUA''' Wikiemakumea (Gasteiz, 1978)
# [[Vega Asensio]] ef--'''SORTUA''' biologoa, ilustratzailea, ikertzailea (Durango, 1978)
# [[Abigail Hobbs]] Salemgo sorgin prozesuko nerabea (AEB,1678- ? )
# [[Abigail Williams (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorgin epaiketetan akusatua (AEB, 1680-1697)
# [[Adriana Calcanhotto]] abeslari eta konpositorea (Tarragona, 1966)
# [[Agnes Meyer Driscoll|Agnes Meyer]] Kiptografoa (Estatu Batuak)
# [[Aimée Rapin]] margolaria (Suitza)
# [[Aissa Doumara Ngatansou]] ekintzailea (Kamerun, 1972)
# [[Alice Domon]] Argentinako diktaduran desagertu eta hil zuten moja (Frantzia, 1937-1977)
# [[Alicia Sellés Carot]] liburuzaina eta dokumentalista (Castelló, 1977)
# [[Altamira Gonzalo]] jurista, feminista (Zaragoza)
# [[Amalia Avia]] margolaria (Toledo, 1930-2011)
# [[Anastasía Mýskina]] tenislaria (Sobiet Batasuna, 1981)
# [[Ángela Ramos]] kazetaria, erreportaria (Peru)
# [[Anita Malfatti]] margolaria (Brasil, 1889-1964)
# [[Ann Pudeator]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1621-1692)
# [[Anna Eriksdotter]] sorgintzat jo eta burua moztuta exekutatua (Suedia, 1624-1704)
# [[Anna Gardell-Ericson]] margolaria (Suedia)
# [[Anna Göldin]] Sorginkeria egotzita burua moztuta exekutatua (Suitza)
# [[Anna Maria Bofarull]] zinemagilea (Tarragona,1979)
# [[Anna Rosina de Gasc]] margolaria (Alemania)
# [[Antonia Maymón|Antonia Maymon]] idazlea, feminista, anarkista (Madril)
# [[Aurora Cáceres Moreno]] idazle, feminista, sufragista (Peru)
# [[Barbara W. Tuchman]] idazle eta kazetaria (Amerikako Estatu Batuak, 1912-1989)
# [[Barbara Walters]] kazetaria, idazlea (EEBB, 1929)
# [[Betty Parris]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzailea(AEB, 1682-1760)
# [[Bridget Bishop]] Salemgo sorgin epaiketetan exekutatua (AEB, 1632?-1692)
# [[Brita Zippel]] Sorginkeria egotzita burua moztu eta sutan errea (Suedia, 1676)
# [[Candy (Salemgo epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatutako esklabua (AEB,XVII. mendea ?)
# [[Carmen Martínez Sancho]] matematikaria (Toledo)
# [[Carmen París]] abeslari eta konpositorea (Tarragona, 1966)
# [[Carmina Verdú]] gimnasta ohia (Valentzia, 1983)
# [[Catalina Carlota De la Gardie]] Baztanga txertoaren bultzatzailea (Suedia, 1723-1763)
# [[Christiane Amanpour]] kazetaria (Erresuma Batua, 1958)
# [[Cindy Sherman]] argazkilaria eta zinema-zuzendaria (AEB, 1954)
# [[Concha García Campoy|Concha Garcia Campoy]] Kazetaria (Terrasa, 1958)
# [[Cristina Rota]] aktore, arte-dramatiko irakaslea (Argentina, 1945)
# [[Delmira Agustini]] poeta (Uruguai)
# [[Dorcas Hoar]] sorginkeria egotzita zigortua (Beverly, 1634-1711)
# [[Dorothy Good]] Salemgo sorginkeria prozesuan 4 urteko auzipetua (AEB, 1687?)
# [[Draupadi Murmu]] politikaria, tribu-buruzagia, Indiako 1. emakume presidente tribala (India, 1958)
# [[Eglantyne Jebb]] haurren eskubideen defentsa (Erresuma Batua, 1876-1828)
# [[Elena Arregui Cruz-López]] arkitektoa (Irun-Santiago de Compostela)
# [[Eliane Giardini]] aktorea, zinema-zuzendaria (Tarragona, 1966)
# [[Elizabeth Hubbard (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzaile nagusia (AEB, 1675?-1692etik aurrera)
# [[Elizabeth Jane Gardner]] margolaria (Estatu Batuak-Paris)
# [[Estefanía Chávez Barragán]] arkitektoa, irakaslea (Mexiko)
# [[Esther Koplowitz]] enpresaria (Madril,1950)
# [[Eva Crane]] zientzialaria (Erresuma Batua)
# [[Eva Piquer]] kazetaria eta idazlea (Bartzelona, 1969)
# [[Faith Hill]] abeslaria (EEBB, 1967)
# [[Fanny Elssler]] dantzaria (Austria)
# [[Guirandana de Lay|Guirandina de Lay]] Emagina, sorgintzat jo eta errea (Jaka, 1461)
# [[Haydée Milanés]] abeslaria, konpositorea, moldatzailea eta ekoizlea (Habana, 1980)
# [[Helen Mack Chang]] Myrna Mack Fundazioaren sortzaile (Guatemala)
# [[Helen Vlachos]] kazetaria (Grezia)
# [[India.Arie]] abeslari estatubatuarra (Denver, 1975)
# [[Isabel Azkarate]] argazkilaria, fotokazetaria (Donostia)
# [[Isabel Quintanilla]] margolaria (Madril, 1938-2017)
# [[Jane Wenham (ustezko sorgina)]] emakume akusatua eta askatua (Ingalaterra, ?-1730)
# [[Janet Horne]] Sorginkeria egotzita sutan bizirik errea (Eskozia, 1727)
# [[Jean Adair]] aktorea (Kanada, 1873-1953)
# [[Jeanne Fusier-Gir]] aktorea (Frantzia, 1885-1973)
# [[Juana Martín Manzano]] moda-diseinatzailea (Kordoba, 1974)
# [[Juana Millán|Juana Millan]] inprimatzailea, enpresaburua (Zaragoza)
# [[Juana Mordó]] arte bildumagilea (Tesalonika, 1899-Madril,1984)
# [[Katharina Henot]] posta-burua, sorginkeria egotzita sutan errea (Alemania, 1570-1627)
# [[Laspaulesko sorginkeria prozesua]] 24 emakume urkatuak (Huesca, 1593)
# [[Laura Morera]] ballet dantzaria (Madril, 1977)
# [[Laura Muntz Lyall]] margolaria (Kanada)
# [[Lilia Podkopayeva]] gimnasta (Ukraina, 1978)
# [[Lola Robles]] idazlea eta aktibista (Madril, 1963)
# [[Luciana Aymar]] kirolaria (Argentina, 1977)
# [[Lydia Lunch]] abeslaria, aktorea, idazlea (AEB, 1959)
# [[Margaret Jones]] Emagina, sorginkeria egotzita urkatuz exekutatua (EEBB 1613-1548)
# [[Margaret Scott (Salemgo epaiketak)|Margaret Scott]] Sorginkeria egotzita urkatuz exekutatua (Eskozia, 1615-Salem, 1692)
# [[Margaret Scott Gatty]] botanikaria eta idazlea (Britania Handia, 1809-1873)
# [[Maria Bellonci]] idazlea (Italia, 1902-1986)
# [[María Botto]] aktorea (Argentina, 1974)
# [[María Cabrales]] Kuba independentziaren aldeko protagonista (Kuba)
# [[Maria da Conceição|Maria da Conceicao]] emagina, sorginkeria egotzita sutan errea (Sao Paulo, 1798)
# [[María Eugenia Vaz Ferreira]] irakasle, poeta (Uruguai, 1875-1924)
# [[María Gil Vallejos]] piano-jolea (Alacant, 1892-1981)
# [[María José Gómez Redondo]] artista garaikidea (Valladolig, 1963)
# [[Maria Mercè Cuartiella]] idazlea, antzerkigilea (Katalunia)
# [[Maria Tallchief]] dantzaria (EEBB, 1925-2013)
# [[María Teresa Linares]] musikologoa (Kuba)
# [[Marija Jurić Zagorka|Marija Juric Zagorba]] kazetaria (Kroazia, 1873-1957)
# [[Marta Calamonte]] gimnasta ohia, entrenatzailea, fisioterapeuta (Badajoz,1982)
# [[Martha Corey]] Salemgo sorgin epaiketetan urkatua (AEB, 1619-1672)
# [[Martha Zein]] idazle, narratzaile, zinegile (Alemania, 1962)
# [[Mary Black (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatutako esklabua (AEB,XVII. mendea ?)
# [[Mary Bradbury]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatua (AEB, 1615-1700)
# [[Mary Parker (Salemgo epaiketak)|Mary Parker]] sorginkeria egotzita urkatua (1637-1692)
# [[Mary Pat Gleason]] aktorea eta gidoilaria (AEB, 1950-2020)
# [[Mary Warren]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzaile nagusiena (AEB, 1674?-1693?)
# [[Matteuccia de Francesco]] sorgintza jo eta sutan errea (Italia, 1428 exekutatua)
# [[Maxine Hong Kingston|Maxime Hong Kingston]] idazlea (EEBB, 1940)
# [[Melissa de la Cruz]] idazlea (Manila-AEB, 1971)
# [[Mercedes Ferrer]] egile abeslaria (Madril, 1963)
# [[Merga Bien]] Sorgintzat jo eta sutan errea (Alemania 1560-1603)
# [[Mia Hamm]] futbolaria (AEB, 1972)
# [[Mia Zapata]] abeslaria (AEB, 1965-1993)
# [[Mira Nair]] zinema zuzendaria (India, 1957)
# [[Mónica Alario Gavilán]] filosofoa eta ikertzailea (Madril)
# [[Myrna Mack]] antropologoa (Guatemala)
# [[Nabyla Maan]] egile abeslaria (Maroko, 1987)
# [[Nancy Usero]] gimnasta ohia, entrenatzailea (Zaragoza, ?)
# [[Narbona Dacal]] Emagina, sorgintzat jo eta errea (Zaragoza, 1498)
# [[Nata Moreno]] zine-zuzendaria, aktorea, ekoizlea (Zaragoza, 1979)
# [[Nazanín Armanian]] idazea eta politologoa (Iran, 1961)
# [[Nora Heysen]] margolaria (Australia)
# [[Nur Levi]] aktorea (Madril, 1979)
# [[Olga Román]] abeslaria eta egile-abeslaria (Madril, 1979)
# [[Olga Wisinger-Florian]] margolaria (Austria)
# [[Paisleyko sorginkeria prozesua]] 7 emakume kondenatuak (Eskozia, 1697)
# [[Pascale Petit (aktorea)]] aktorea (Frantzia, 1938-)
# [[Paula Ortiz]] zine-zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Zaragoza, 1979)
# [[Paule Minck]] Parisko Komunako iraultzaile feminista (1839 - 1901)
# [[Pendleko sorginkeria prozesua]] 10 urkatu: 9 emakume eta gizon 1 (Ingalaterra, 1612)
# [[Petronilla de Meath]] sorginkeria egotzita sutan errea (Irlanda)
# [[Rebecca Lemp]] Sorginkeria egotzita sutan errea (Alemania, 1550-1590)
# [[Rebecca Nurse]] Salemgo sorginkeria prozesuan exekutatua(AEB, 1621-1692)
# [[Rebecca Walker]] idazlea, feminista (Mississipi, 1969)
# [[Rocío Vitero Pérez|Rocio Vitero Perez]] gizarte langilea eta politikaria (Gasteiz, 1980)
# [[Romola Garai]] aktore britainiarra (1982)
# [[Ruth Osborne (ustezko sorgina)]] hil zuten emakume eskalea (Ingalaterra, 1680-1700)
# [[Sally Salminen]] nobelagilea (Finlandia,1906-1976)
# [[Samlesburyko sorginkeria prozesua]] 20 bat emakume akusatuak (Ingalaterra, 1612)
# [[Sarah Cloyce]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatua (AEB, 1648-1703)
# [[Sarah Good]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1653-1962)
# [[Sarah Osborne]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatua (AEB, 1643?-1692)
# [[Sarah Wildes]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1627-1692)
# [[Sima Sami Bahous]] NBE Emakumeak-en zuzendaria (Jordania, 1956)
# [[Susana Rinaldi]] aktorea eta tango-abeslaria (Argentina, 1935)
# [[Susannah Sheldon]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatzailea (AEB, 1670?- ?)
# [[Suzana de Moraes]] aktore, zinema-zuzendaria (Brasil, 1940-2015)
# [[Tarsila do Amaral]] margolaria (Brasil, 1886-1973)
# [[Tatiana Bilbao]] arkitektoa (Mexiko)
# [[Tatiana Lióznova]] zinema zuzendaria (Errusia, 1914-2011)
# [[Teresa Duclós]] margolaria (Sevilla, 1934)
# [[Vera Fokina]] ballet dantzaria (1886-1958, Errusia)
# [[Vera Panova]] idazlea eta kazetaria (Errusia, 1905-1973)
# [[Vera Tschechowa]] aktorea, zinemagilea eta ekoizlea (Alemania, 1940)
# [[Victoria Åberg|Victoria Aberg]] margolaria (Finlandia, 1824-1892)
# [[Villanuako sorginak]] Villanuako sorginkeria prozesua (Huesca, XV. mendea)
# [[Wilhelmina Wylie]] igerilaria (Australia, 1984)
# [[Wilmot Redd]] Sorginkeria egotzita urkatua (Salem, 1692)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''ekaina''')====
(ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Colino]] eef--'''SORTUA''' kirolaria, ibiltaria (Durango 2004)
# [[Aitziber Makazaga]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Zerain 1976)
# [[Alazne Etxebarria Urizar]] ef--'''SORTUA''' korrikalaria (Santurtzi 1997)
# [[Ane Maruri]] ef--'''SORTUA''' dantzaria eta irakaslea (Bizkaia 1996)
# [[Begoña Guillen]] ef--'''SORTUA''' argazkilaria (Amurrio 1963)
# [[Bernadette Iratzoki Luro]] ----'''SORTUA''' dantzaria, antzerkilaria eta irakaslea (Azkaine, 1959)
# [[Betzaida Urtaza]] ef--'''SORTUA''' idazlea, itzultzailea, editorea (Donostia-Legorreta 1988)
# [[Gabi Etxebarne]] ----'''SORTUA''' idazlea, feminista, serora ohia (Aldude, Nafarroa Beherea 1932)
# [[Garbiñe Alustiza]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Zerain 1964)
# [[Lurdes Imaz]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, antzerki zuzendaria eta gidoilaria (Segura 1952)
# [[Margarita Olañeta]] ef--'''SORTUA'' ekintzailea (Ermua 1931)
# [[Olga Uribe]] ef--'''SORTUA''' ehulea (Durango 1958)
# [[Oroitz Jauregi]] ef--'''SORTUA''' Euskaltzain urgazlea (Legorreta 1974)
# [[Patxika Erramuzpe]] ----'''SORTUA''' Abeslaria, ekintzailea (Aldunde. Nafarroa Beherea 1943)
# [[Adelaide Anne Procter]] poeta, filantropoa (Ingalaterra)
# [[Adelina Lopes Vieira]] idazlea, dranagilea (Portugal-Brasil)
# [[Agnes Baltsa]] mezzosopranoa (Grezia)
# [[Alice Rey Colaço]] Ilustratzailea, abeslaria. Portugal
# [[Amelia Orleanskoa]] Portugalgo azken erregina (Frantzia-Portugal)
# [[Amélia Rey Colaço]] aktorea, zuzendaria (Portugal)
# [[Ana Castillo]] idazlea (Chicago, EEBB)
# [[Ana de Gonta Colaço]] eskultorea (Portugal)
# [[André Léo]] Frantziako eleberri eta kazetaria, ekintzaile feminista (1824 - 1900)
# [[Ann Putnam, Jr.]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Anna Waser]] margolaria (Suitza)
# [[Anna Zippel]] sorginkeria leporatuta eraila (Suedia)
# [[Anne de Chantraine]] sorginkeria egotzita sutan erretakoa (Lieja)
# [[Annie Londonderry]] munduari bira egindako txirrindularia (AEB)
# [[Assumpta Roura]] kazetaria eta idazlea (Katalunia)
# [[Barbara Ward]] ekonomialaria, kazetaria eta idazlea (Erresuma Batua)
# [[Beatriz Costa]] aktorea, idazlea (Portugal)
# [[Bessie Rayner Parkes]] poeta, kazetaria, feminista (Alemania-AEB)
# [[Blanca Muñoz]] artista, eskultorea eta grabatzailea (Madril)
# [[Branca de Gonta Colaço]] idazlea, errezitatzailea (Portugal)
# [[Carmen Arozena]] artista, margolaria eta grabatzailea (La Palma)
# [[Carmen Laffón]] artista, margolaria eta eskultorea (Sevilla)
# [[Carola García de Vinuesa]] mediku, zientzialari, irakasle (Espainia-Australia)
# [[Carolina Michaëlis de Vasconcelos]] filologoa, idazlea (Alemania-Portugal)
# [[Caroline de Barrau]] feminista, aktibista (Frantzia)
# [[Caroline Haslett]] ingeniari elektrikari aitzindaria (Erresuma Batua)
# [[Charlotte Saunders Cushman]] aktorea (AEB)
# [[Clémentine Hélène Dufau]] margolaria (Frantzia)
# [[Concepción Bona]] hezitzailea eta ekintzailea (Dominikar Errepublika)
# [[Concha de Albornoz]] intelektual feminista (Asturias)
# [[Conchita Supervía]] mezzosopranoa (Bartzelona)
# [[Corina Freire]] abeslaria, aktorea, enpresaburua (Portugal)
# [[Cynthia Germanotta]] filantropoa, ekintzailea, enresaburua (AEB)
# [[Dinah Craik]] idazlea (Ingalaterra)
# [[Dolores González Pérez]] idazlea (Malaga)
# [[Dora Panofsky]] arte historialaria (Alemania-AEB)
# [[Dorothea Tanning]] margolaria (AEB)
# [[Dorothy Hansine Andersen]] medikua (EEUU)
# [[Eduarda Lapa]] margolaria (Portugal)
# [[Eleanor Pairman]] matematikaria, asmatzailea (Eskozia)
# [[Elizabeth Ann Ashurst Bardonneau]] itzultzailea, aktibista (Ingalaterra)
# [[Elsie Widdowson]] nutrizionista (Erresuna Batua)
# [[Emília de Sousa Costa]] idazlea, feminista (Portugal)
# [[Emily Davies]] sufragista, emakumea unibertsitate eskubide-defensatzailea (Ingalaterra)
# [[Emma Stebbins]] eskultorea (AEB)
# [[Eugénie Le Brun]] intelektual feminista (Frantzia-Egipto)
# [[Eugénie Marie Salanson]] margolaria (Frantzia)
# [[Felícia Fuster i Viladecans]] margolaria eta poeta (Bartzelona-Paris)
# [[Felicia Hemans]] poeta (Ingalaterra)
# [[Fiorenza Cossotto]] mezzosopranoa (Italia)
# [[Franceska Mann]] dantzaria (Polonia)
# [[Frederica von Stade]] mezzosopranoa (AEB)
# [[Geraldine Jewsbury]] eleberrigilea eta kritikaria (Ingalaterra)
# [[Ghada Waly]] politikari eta diplomatikoa (Egipto)
# [[Gina Cigna]] sopranoa (Italia)
# [[Guadalupe Marín]] modeloa eta eleberrigilea (Mexiko)
# [[Hariclea Darclée]] sopranoa (Errumania)
# [[Henriette Michaelis]] hizkuntzalaria (Alemania)
# [[Hoylande Young]] kimikaria (AEB)
# [[Huda Sha'arawi]] aktibista feminista (Egipto)
# [[Irina Vladislavovna Bussen]] minerologoa (Errusia)
# [[Izumi Nakamitsu]] Armagabetzeari lotutako gaiei buruzko Nazio Batuen Bulegoko zuzendaria (Japonia)
# [[Josephine Butler]] feminista eta guzarte erreformatzailea (Erresuma Batua)
# [[Juana Alarco de Dammert]] filantropoa, hezitzailea (Peru)
# [[Júlia Lopes de Almeida]] idazlea, kazetaria, feminista (Brasil)
# [[Julie von May]] sufragista, feminista (Suitza)
# [[Katalina Boloniakoa|Katalina Boloniakoa]] margolaria, idazlea, santa (Bolonia)
# [[Kate Marvel]] zientzilaria (New York EEBB)
# [[Kin Yamei]] doktorea, hezitzailea eta nutrizioan aditua (Txina, EEBB)
# [[Letitia Elizabeth Landon]] poeta (Ingalaterra)
# [[Licia Verde]] astronomoa, fisikaria, irakaslea (Italia)
# [[Lidia Blanco]] filologoa (Burgos)
# [[Lilian Baylis]] britainiar antzerki ekoizle eta zuzendaria
# [[Lola Garrido]] arte kritikaria, komisarioa eta bildumagilea (Donostia)
# [[Lucia Valentini Terrani]] mezzosopranoa (Italia)
# [[Madeleine Pelletier]] psikiatra, aktibista (Frantzia)
# [[Malak Hifni Nasif]] idazle, poeta, maistra (Egipto)
# [[Margarida Lopes de Almeida]] poeta, deklamatzailea, eskultorea (Brasil)
# [[Maria Adelaide Lima Cruz]] margolaria (Portugal)
# [[Maria Archer]] idazlea (Portugal)
# [[María Barbeito]] pedagogo, idazlea (Galizia)
# [[Maria da Cunha]] poeta, kazetaria(Portugal-Brasil)
# [[Maria Jane Jewsbury]] eleberrigilea eta kritikaria (Ingalaterra)
# [[Maria Lamas]] idazlea, kazetaria, ekintzaile politikoa (Portugal)
# [[María Luisa Calero Vaquera]] hizkuntzalaria (Badajoz)
# [[Maria Olga de Moraes Sarmento da Silveira]] idazlea, feminista (Portugal)
# [[María Soriano Llorente]] psikologoa (Valentzia)
# [[María Trinidad Sánchez]] ekintzailea, aberriaren ama (Dominikar Errepublika)
# [[Marie Adelaide Belloc Lowndes]] nobelagilea (Ingalaterra)
# [[Marie La Cécilia]] Frantziako maistra, Komunan aktibista errepublikanoa (1839 - 1922)
# [[Marisa de Leza]] aktorea (Madril)
# [[Martha Carrier]] sorginkeria leporatuta eraila (EEBB)
# [[Mary Eastey]] Salemeko sorgin-epaiketan exekutatua (AEB)
# [[Mary Russell Mitford]] idazlea, dramagilea (Ingalaterra)
# [[Mary Walcott]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Matiel Mogannam]] aktibista, nazionalista (Libano-Palestina)
# [[Matilda Hays]] itzultzaile, idazle, kazetari, aktore (Ingalaterra)
# [[Melissa Aldana]] saxofoi-jotzailea (Txile)
# [[Mercedes Llopart]] sopranoa, irakaslea (Bartzelona)
# [[Mercy Lewis]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Minou Tavárez Mirabal]] filologoa, politikaria (Dominikar Errepublika)
# [[Monica Oliphant]] zientzialari, ikertzailea (Ingalaterra-Australia)
# [[Nabawiyya Musa]]irakaslea, nazionalista, feminista (Egipto)
# [[Natali Germanotta]] moda-diseinatzailea, estilista (AEB)
# [[Natalia Kanem]] UNFPAren zuzendaria (Panama)
# [[Nerilie_Abram]] zientzilaria (Australia)
# [[Nísia Floresta (idazlea)]] idazlea, hezitzailea (Brasil)
# [[Paca Blanco]] ekintzailea (Madril)
# [[Patricia Kraus]] abeslaria, musikagilea, ekoizlea (Milan-Espainia)
# [[Regina Lago García]] pedagogo, psikologo (Palentzia)
# [[Renata Scotto]] sopranoa (Italia)
# [[Rosalba Carriera]] margolaria (Italia)
# [[Ruth Rivera Marín]] arkitektoa (Mexiko)
# [[Safia Zaghloul]] aktibista, politikaria (Egipto)
# [[Sonia Vivas]] pedagogoa, politikaria (Bartzelona)
# [[Tarab Abd al-Hadi]] aktibista feminista, politikaria(Palestina-Egipto)
# [[Valentine de Saint-Point]] idazlea (Frantzia)
# [[Verónika Mendoza]] politikaria (Peru)
# [[Victòria Pujolar Amat|Victoria Pujolar Amat]] margolaria (Bartzelona)
# [[Virgínia Quaresma]] kazetaria, aktibista (Portugal)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''maiatza''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Alaitz Biritxinaga]] ef--'''SORTUA''' Txirrindulari epaile eta zuzendaria (Bizkaia 1974)
# [[Angelita Bilbao Bilbao]] efef'''SORTUA''' erizaina, ekintzaile abertzalea (Bilbo 1903-Argentina 1990)
# [[Concha Laca]] efef'''SORTUA''' artisaua, zeramikaria, eskultorea (Madril 1925-Irun 2018)
# [[Estibaliz Urresola Solaguren]] ef--'''SORTUA''' zinema zuzendaria (Laudio 1984)
# [[Haizea Beruete]] efef'''SORTUA''' bertsolaria (Iruñea 1994-2022)
# [[Lina Huarte-Mendikoa]] efef'''SORTUA''' sopranoa (Iruñea 1928-Madril 2017)
# [[Margarita Barainka]] g'''SORTUA''' Gernikako bonbardaketaren lekukoa (Errigoiti 1922)
# [[Acacia Uceta]] poeta (Madril)
# [[Adelaida Abarca Izquierdo]] ekintzailea, kartzelarik ihes egindakoa (Madril)
# [[Adelaida Las Santas]] kazetari eta poeta (Madril)
# [[Alejandra Soler]] maistra errepublikano erbesteratua (Valentzia)
# [[Amanda Jones]] poeta, aktibista, asmatzailea (AEB)
# [[Ana Martínez Collado]] arte estetika eta generoa (Madril)
# [[Ángela García de la Puerta]] Espainiako 1. Fisika eta Kimika katedraduna (Soria)
# [[Ángeles García-Madrid]] idazlea eta presoa (Madril)
# [[Anna Davin]] historialaria, idazlea, feminista( Ingalaterra)
# [[Anna Keichline]] arkitektoa eta asmatzailea (AEB)
# [[Anna Manso Munné]] idazlea, gidoilaria (Bartzelona)
# [[Anna Ruth Fry]] idazlea (Britainia Handia)
# [[Asun Casasola]] genero indarkeriaren aurkako aktibista (Palentzia)
# [[Asunción Bastida]] moda diseinatzailea (Bartzelona)
# [[Aurora Rodríguez Carballeira]] ama eugenesikoa (Galizia)
# [[Barbara Bodichon]] ongilea, eskubideen aldeko aktibista (Erresuma Batua)
# [[Carmen Mir]] moda diseinatzaile (Bartzelona)
# [[Christiana Figueres]] antropologoa, ekonomialaria eta analista(Costa Rica)
# [[Clara Sánchez (idazlea)]] idazlea, Espainaiko zine aditua (Guadalajara)
# [[Concha Alós]] idazlea (Valentzia-Bartzelona)
# [[Consuelo García del Cid Guerra]] idazlea (Bartzelona)
# [[Deepika Kurup]] zientifikoa, asmatzailea (edateko ur garbi 'azkarra') (AEB)
# [[Dorothy Thompson]] kazetaria, idazlea, sufragista, feminista (AEB)
# [[Eldorado Jones]] asmatzailea (hegazkin isilgailua,plantxa elektrikoa)(AEB)
# [[Elena Moncada]] ekintzaile, idazle, prostituzioaren abolizionista (Argentina)
# [[Enriqueta Gallinat]] politikaria, errepresio frankistaren biktima (Bartzelona)
# [[Erna Schneider]] ingenaria, matematikaria eta asmatzailea (AEB)
# [[Ethel Léontine Gabain]] margolaria (Frantzia-Ingalaterra)
# [[Eva Alcón]] errektorea (Castelló)
# [[Flor Cernuda]] preso komunista (Toledo)
# [[Flora Robson]] aktorea (Ingalaterra)
# [[Gema Corredera]] abeslari eta musikagilea (Kuba)
# [[Geneviève de Gaulle-Anthonioz]] Frantziako erresistentziakoa (Frantzia)
# [[Gertrud Bäumer]] aktibista feminista eta politikaria (Alemania)
# [[Gisela Wild]] feminista, kooperatiba-politiketan espezializatua (Argentina)
# [[Gloria Patricia Porras]] abokatu, notario, epaile (Guatemala)
# [[Hannah Slater]] asmatzailea (kotoiaz josteko haria sortzeko metodo berria)(AEB)
# [[Helen Taylor (feminista)]] idazlea, aktorea (Erresuma Batua)
# [[Helen Taylor]] noblea (Ingalaterra)
# [[Helena Lange]] pedagogoa eta emakumeen eskubide defendatzailea (Alemania)
# [[Hilary Wainwright]] kazetaria, ikertzailea, feminista (Ingalaterra)
# [[Hildegart Rodríguez Carballeira]] politikaria, etorkizuneko emakume gisa sortua (Madril)
# [[Ida Henrietta Hyde]] fisiologoa eta asmatzailea (AEB)
# [[Isabel Olesti]] kazetari eta idazlea (Tarragona)
# [[Isabel Risco]] aktorea (Coruña)
# [[Isabel Vicente García|Isabel Vicente Garcia]] ekintzaile komunista (Albacete - Bartzelona)
# [[Jenara Vicenta Arnal Yarza]] 1. Zientzia Kimiko doktorea eta ikertzailea (Zaragoza)
# [[Jessie Boucherett]] emakumeen aldeko aktibista (Ingalaterra)
# [[Joaquina Dorado Pita]] Les Cortseko preso errepublikanoa (Coruña)
# [[Josefa Barba-Gosé Flexner]] zientzialaria (Bartzelona-Filadelfia)
# [[Josefina Amalia Villa]] ekintzailea, preso politikoa (León-Madril)
# [[Joy Mangano]] enpresaria eta asmatzailea (fregona, pertxak) (AEB)
# [[Juana Francisca Rubio]] margolaria eta ilustrailea (Madril)
# [[Judith Malina]] aktorea, ekoizlea eta zuzendaria (Alemania-AEB)
# [[Karen Olsen Beck]] arkitektoa, soziologoa, politikaria eta diplomatikoa (*!)
# [[Laia Berenguer Puget]] Les Cortseko preso sozialista (Bartzelona)
# [[Laura Casielles]] idazlea, poeta (Asturias)
# [[Les Corts emakumeen kartzela]] (Bartzelonako eraikina)
# [[Letizia Battaglia]] kazetari, argazkilari, politikari, editore eta enpresaburua (Italia)
# [[Liane Russell]] genetista, zoologoa (Austria, AEB)
# [[Lidia Guinart]] kazetaria, idazlea eta politikaria (Bartzelona)
# [[Lilí Díaz Rivas]] enpresaburua, idazlea (Galizia)
# [[Lilly Maxwell]] sufragista (Eskozia)
# [[Lina Gálvez]] historialaria, ekonomia feministan aditua (Sevilla)
# [[Lise London]] erresistentzia frantseseko aktibista (Frantzia)
# [[Llum Quiñonero]] kazetaria, ekintzailea, politikaria (Alacant)
# [[Lola Sanjuán]] enpresaburua eta lider feminista (Sevilla)
# [[Magda Bandera]] kazetaria, idazlea(Bartzelona)
# [[Maite Alvarez]] zientzilaria eta ikertzailea (Ermua)
# [[Manolita del Arco]] politikaria, ekintzailea (Bilbo-Madril)
# [[Margarida Abril]] ekintzailea (Katalunia)
# [[María Ángeles Durán]] ikertzailea (Madril)
# [[María Antonia Peña]] errektorea (Cádiz)
# [[María Antonia Zorraquino]] biokimikaria eta ikertzailea (Zaragoza)
# [[Maria Bigordà Montmany]] kataluniar ekintzailea (Ullastre-Tarrasa)
# [[María del Carmen Cuesta Rodríguez|Maria del Carmen Cuesta Rodríguez]]A aktibista (Madril)
# [[Maria Deraismes]] prostituzioaren abolizionista
# [[María Dolores de Pablos]] poeta eta astrologoa (Madril)
# [[Maria Dolors Laffitte]] abeslaria (Bartzelona)
# [[Maria Dolors Renau]] psikologoa, pedagogoa eta politikaria (Bartzelona)
# [[María Elena Moyano]] aktibista (Perú)
# [[María José Figueras]] errektorea (Katalunia)
# [[Maria Lacerda de Moura]] anarkista eta feminista (Brasil)
# [[María Vicenta Mestre Escrivá]] psikologoa, Valentziako Unibertsitateko 1. emakume errektorea (Valentzia)
# [[Marie Killick]] audio-ingeniaria, asmatzailea (gramofonorako zafirozko orratza) (Erresuma Batua)
# [[Marina Vargas]] artista (Granada)
# [[Marisa Mediavilla Herreros]] liburuzaina, dokumentalista, feminsita (Palentzia)
# [[Marjorie Joyner]] asmatzailea (ile kizkur iraunkorrak egiteko makina)(AEB)
# [[Martirio (cantante)|Martirio]] abeslaria (Huelva)
# [[Mary Beale]] margolaria eta erretratista (Ingalaterra)
# [[Mary Dixon Kies]] asmatzailea (kotoiaz josteko haria sortzeko metodo berria) (AEB)
# [[Melania Moscoso]] antropologa, pedagoga, feminista (Bilbo)
# [[Mercedes Fernández-Martorell]] antropologoa (Bartzelona)
# [[Mercedes Núñez Targa]] Las Ventas eta Nazien kontzentrazio-eremuetako preso eta lekukoa (Bartzelona)
# [[Miren Arantza Madariaga Aberasturi]] politikaria eta zuzendari publikoa (Gernika)
# [[Montserrat Minobis]] kazetaria, irakaslea, idazlea eta feminista (Figueras)
# [[Natacha Bustos]] komiki-marrazkilaria (Eivissa)
# [[Nieves Torres]] politikaria, ekintzailea (Madril)
# [[Niña Pastori]] flamenko-kantautorea (Cadiz)
# [[Noeleen Heyzer]] diplomazialaria(Singapur)
# [[Noelia Vera]] kazetaria eta politikaria (Cádiz)
# [[Núria Feliu]] abeslaria eta aktorea (Bartzelona)
# [[Olimpia Altuve]] farmazialaria (Guatemala)
# [[Paz Azzati Cutanda]] Las Ventaseko preso komunista (Valentzia)
# [[Petra Cuevas]] preso komunista (Toledo)
# [[Pilar Aranda Ramírez]] errektorea (Zaragoza)
# [[Pilar López Díez]] maistra, kazetaria, komunikazio eta genero ikertzailea (Asturias)
# [[Rina Lazo]] margolari eta muralista (Guatemala)
# [[Rocio Mora Nieto]] abokatua eta aktibista (Madril)
# [[Rosa Aguilar Chinea]] errektorea (Gomera)
# [[Rosa Aguilar]] politikaria (Kordoba)
# [[Rosa Cremón Parra]] erizaina, ekintzaile antifrankista (Madril)
# [[Rosa Devés]] biokimikaria, akademika eta hezitzailea (Txile)
# [[Sally Alexander]] historialaria, feminista (Ingalaterra)
# [[Sheila Rowbotham ]] historialari feminista sozialista (Erresuma Batua)
# [[Shirley Ann Jackson]] fisikaria, asmatzailea (AEB)
# [[Sofía Moro]] argazkilaria (Madril)
# [[Soledad Murillo]] soziologo feminista, ikertzailea eta politikoa (Madril)
# [[Soledad Real López]] ekintzaile, komunista (Bartzelona)
# [[Susana Blas Brunel]] komisarioa, arte eta feminosmoan aditua (Madril)
# [[Susanna Martín]] ilustratzailea (Bartzelona)
# [[Suzanne Noël]] Zirujau plastikoa (Frantzia)
# [[Teresa Hernández Sagués]] Les Cortseko preso komunista (Avila)
# [[Teresa Rebull]] aktibista politikoa eta kantautorea (Bartzelona)
# [[Teresa Saez Barrao]] aktibista feminista, politikaria (Huesca-Nafarroa)
# [[Trinidad Gallego Prieto]] erizaina, emagina,politikari komunista (Madril)
# [[Valerie Hunter Gordon]] asmatzailea (Erresuma Batua)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''apirila''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Antonia Salaberria]] efef'''SORTU''' erraketista (Eibar, 1906-2000)
# [[Aurelia Elkoro-Iturbe]] efef'''SORTU''' erraketista (Eibar 1012-1977)
# [[Haizea Oses]] ef--'''SORTU''' eskalatzailea (Arrasate, 2004)
# [[Irene Sarrionandia]] ef--'''SORTU''' mendi korrikalaria (Deba 1948)
# [[Joana Lasheras]] ef--'''SORTU''' kazetaria EITBn (Iruñea 1980)
# [[Josefina Markina]] efef'''SORTU''' filantropoa (Mallabia 1889-1972)
# [[Julene Bouzo]] ef--'''SORTU''' atleta (Ermua, 2003)
# [[Julia Guerra Lacunza]] efef'''SORTU''' poeta (Iruñea 1953-2008)
# [[María del Villar Berruezo]] efef'''SORTU''' aktorea, dantzaria eta idazlea (Tafalla 1888-1977)
# [[Martija de Jauregui]] XVI. mendeko sendagilea (Nafarroa) '''SORTU'''
# [[Pantxika Urruti]] ef--'''SORTU''' kantaria eta pastoral errejenta (Zuberoa 1955)
# [[Teresa Izu]] margolaria, ilustratzailea (Tafalla) sortu
# [[Adelita Domingo]] pianista, kopla-kantari eta dantzarien maistra(Sevilla)
# [[Aenne Burda]] argitaratzailea, alemaniar ekonomia-mirariaren ikur bat (Alemania)
# [[Amaya Arzuaga]] diseinatzailea eta enpresaburua (Burgos)
# [[Ana María Rodas]] idazlea (Guatemala
# [[Ana Rosa Diego]] zinema-zuzendaria eta gidoilaria (Sevilla)
# [[Angelina Aspuac]] jantzi maien defendatzailea (Guatemala)
# [[Angelina Beloff]] margolaria, grabatzailea eta arte-irakaslea(Errusia-Mexiko)
# [[Asunción Gómez Pérez]] ikertzailea (Badajoz)
# [[Aurelia Gutiérrez-Cueto Blanchard]] pedagogoa(Santander)
# [[Beatrice Hastings]] idazlea(Ingalaterra)
# [[Belén Maya]] flamenko-dantzaria eta koreografoa ( )
# [[Bella Dutton]] tenislaria (Britainia-Espainia)
# [[Bibiana Candia]] idazlea eta kazetaria (Galizia)
# [[Carlota Gurt]] idazlea eta kazetaria (Bartzelona)
# [[Catherine Bauer Wurster]] arkitektoa, etxebizitza publikoaren defendatzailea (AEB)
# [[Catherine Fahringer]] idazlea, aktibista (Estatu Batuak)
# [[Celia Rivas Casais]] kamioilaria, enpresaburua eta ekintzailea (Galizia)
# [[Ch´umilkaj Curruchiche]] abeslaria (Guatemala)
# [[Chona Madera]] idazle kanariarra
# [[Cilly Aussem]] tenislaria (Alemania)
# [[Concha Méndez]] idazlea, poeta eta gidoilaria (Madril)
# [[Concha Monje]] robotika-ikertzailea (Badajoz)
# [[Elena Catena]] filologoa, editorea eta feminista (Salamanca)
# [[Elena Villamandos]] kanariar idazlea
# [[Elvira Dyangani Ose]] Bartzelonako Arte Garaikidearen Museoaren 1. emakume zuzendaria(Kordoba)
# [[Emma Couceiro]] poeta (Lugo)
# [[Enriqueta Martín Ortiz de la Tabla]] irakaslea eta liburuzaina (Badajoz)
# [[Ernestine Rose]] asmatzailea (Polonia)
# [[Eudoxia Píriz]] Medikua (Salamanca)
# [[Fatoumata Diawara]] Maliko aktore eta egile-abeslaria (1982 - )
# [[Francisca Subirana]] tenislaria (Katalunia)
# [[Genie Espinosa]] artista, ilustratzailea (Bartzelona)
# [[Helena Bayona]] dokumentalgilea (Iruña)
# [[Iris Yassmin Barrios Aguilar]] abokatu eta epailea (Guatemala)
# [[Isa Guerra García]] poeta kanariarra (Kanariar uharteak)
# [[Isabel Expósito Morales]] idazlea (Hierro-Kanariak)
# [[Isabel García Hualde]] idazlea (Zarrakaztelu)
# [[Josane Sigart]] tenislaria (Belgika)
# [[Kajsa Ekis Ekman]] kazetari, idazle, ekintzailea (Suedia)
# [[Karma Peiró]] kazetari digitala Adimen Artifizialean aditua (Bartzelona)
# [[La Niña de los Peines]] Kopla-abeslaria (Sevilla)
# [[Las Ventas emakumeen kartzela]] artikulua da.
# [[Laura Fernández]] Idazlea eta kazetaria (Terrassa)
# [[Lenina Amapola García]] idazlea (Guatemala)
# [[Lilí Álvarez]] kirolaria, kazetaria eta Olinpiar jokoetako 1.emakume espainiarra (Erroma-Madril)
# [[Lourdes Pastor]] Kantaria eta aktibista (Kordoba)
# [[Lydia Becker]] Britainia Handiko sufragista, biologoa eta astronomoa (1827-1890)
# [[Madam C. J. Walker]] asmatzailea eta enpresaburua (AEB)
# [[Maddelin Brizuela]] enbaxadorea Bolivian (El Salvador)
# [[Margarita Ucelay]] filologoa, hispanista eta irakaslea (Madril)staño
# [[Marguerite Broquedis]] tenislaria (Frantzia)
# [[Maria Àngels Anglada]] kazetaria, poeta, eleberrigilea (Katalunia)
# [[María Blanca Ferrer García]] Abokatua, idazlea, poeta (Iruñea)
# [[María Blanchard]] margolaria (Santander)
# [[Maria del Carmen Reina Jiménez]] idazlea kanariarra
# [[María Francisca Ulloa del Castillo]] emagina (Utrera)
# [[Maria Furtwängler]] aktore eta medikua (Alemania)
# [[María Josefa Riba]] tenislaria (Katalunia)
# [[María Laffitte]] arte-kritikaria, idazlea, Emakumeen eskubide defendatzailea(Sevilla)
# [[María Rodrigo]] musikagilea, pianista eta irakaslea(Madril)
# [[María Salas Larrazábal]] idazle eta aktibista (Burgos)
# [[Marian Rojas]] mediku psikiatra eta idazlea (Madril)
# [[Maribel Lacave]] idazle kanariarra
# [[Marie Goegg-Pouchoulin]] Suitzako aktibista feminista eta abolizionista (1826-1899)
# [[Marie Vassilieff]] margolaria (Errusua-Frantzia)
# [[Marifé de Triana]] Kopla-abeslaria eta aktorea (Sevilla)
# [[Matilde Coral]] flamenko dantzaria (Sevilla)
# [[Matilde Landa]] politikaria (Badajoz)
# [[Matilde Ras]] grafologoa, idazlea, itzultzailea(Tarragona)
# [[Matilde Ucelay]] Espainiako tituludun 1.emakume arkitektoa (Madril)
# [[Mayte Martín (idazlea)|Mayte Martín]] Las Palmas (Kanariak)
# [[Mayte Martín]] musikagilea, flamenko-abeslaria (Bartzelona)
# [[Melanie Mayron]] asmatzailea eta aktorea (AEB)
# [[Melissa Farley]] psikologo, feminista (AEB)
# [[Mercedes Rodrigo]] Espainiako tituludun 1.emakume psikologoa (Madril)
# [[Merche Esmeralda]] flamenko-dantzaria (Sevilla)
# [[Milagro Almenara Pérez]] Espainiako Gerra Zibilean eraildako farmazialaria (Santander)
# [[Milagros Mengíbar]] flamenko-dantzaria (Sevilla)
# [[Milagros Nuin Monreal]] itzultzailea. (Erriberri-Nafarroa)
# [[Molla Mallory]] tenislaria (Norvegia-AEB)
# [[Morena Herrera]] abortuaren aldeko ekintzailea (El Salvador)
# [[Myriam Palacios]] aktorea (Txile)
# [[Natalia Sosa Ayala]] kanariar idazlea
# [[Norah Borges]] ilustratzailea (Argentina)
# [[Núria Albó]] poeta (Bartzelona)
# [[Nuria Coronado Sopeña]] kazetaria, feminista, abolizionista (Madril)
# [[Olimpia Valencia]] ginekologoa (Galizia)
# [[Oliva Acosta]] zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (Cádiz)
# [[Omowunmi Sadik]] asmatzailea (Nigeria)
# [[Patricia Ruiz de Irizar]] farmazialaria eta kooperantea (Iruñea)
# [[Paulina Kellogg Wright Davis]] aktibista, hezitzailea (AEB)
# [[Pepa Chávarri]] tenislaria (Madril)
# [[Pilar Aguilar Carrasco]] idazle, zinemako kritikaria, feminista (Jaén)
# [[Pura Maortua]] antzerki-zuzendaria (Kantabria)
# [[Rafaela Pastor]] aktibista (Malaga)
# [[Rebeca Lane]] abeslaria (Guatemala)
# [[Rita Fernández Queimadelos]] arkitektoa (Galizia)
# [[Rosa Barasoain|Rosa Barasoin]] idazlea (Tafalla)
# [[Rosa Torras]] tenislaria (Katalunia)
# [[Rosa Vergés]] zinema-zuzendaria, gidoilaria eta irakaslea (Bartzelona)
# [[Sabina Spielrein]] psikiatra eta psikoanalista (Errusia)
# [[Salima Ikram]] egiptologoa (Pakistan)
# [[Selena Millares]] kanariar poeta
# [[Simone Iribarne]] tenislaria (Lapurdi)
# [[Sofia Quintino]] Portugalgo mediku, feminista eta errepublikanoa (1879-1964)
# [[Sonsoles Echavarren Roselló|Sonsoles Echavarren]] idazlea eta kazetaria (Iruñea)
# [[Sylvia Ratnasamy]] asmatzailea (Belgika)
# [[Taina Bien-Aimé]] abolizionista
# [[Teresa Zabalza Díez]] musikagilea, musikaria eta musika irakaslea (Iruñea)
# [[Trinidad Lucea Ferrer]] idazlea, poeta eta ilustratzailea (Tutera)
# [[Veena Sahajwalla]] asmatzailea (India-Australia)
# [[Victorina Durán]] margolaria, jantzi-eszenografoa eta diseinatzailea (Madril)
# [[Viera Sparza]] ilustratzailea, idazlea eta umorista grafikoa (Zaragoza)
# [[Virginia Laparra]] fiskal oiha (Guatemala)
# [[Yolanda Castaño]] poeta eta literatura kritikaria (Coruña)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''martxoa''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Boni Macarrón]] efef'''SORTU''' martxantera, gozoki saltzailea (Durango)
# [[Carmen Miranda Zubieta]] --ef'''SORTU''' Kultur-ekintzailea (Galdakao)
# [[Elbira Iturri]] ef--'''SORTU''' aktibista (Mundaka)
# [[Eugenia Idoiaga]] efef'''SORTU''' emagina (Forua)
# [[María Ángeles Garai]] efef'''SORTU''' irakaslea, Bizkaiko lehen andereñoa (Bilbo)
# [[Martxelina Lopetegi]] efef'''SORTU''' bertsolaria (Oiartzun 1864-1930)
# [[Tamara Clavería]] ----'''SORTU''' Amuge elkarteko lehendakaria (Bilbo)
# [[Adilia de las Mercedes]] jurista feminista (Guatemala)
# [[Alauda Ruiz de Azúa]] zine-zuzendaria eta gidoilaria (Bizkaia)
# [[Alika Kinan]] Abolizionista (ARgentina)
# [[Almudena Domínguez Arranz]] arkeologoa
# [[Amada López Meneses]] historialari galiziarra
# [[Amalia de Isaura]] aktore komikoa eta kupletista (?)
# [[Amelia Baldeón Iñigo]] arkeologoa (Gasteiz)
# [[Amparo Alonso Betanzos]] adimen artifizialeko ikertzailea(Galizia)
# [[Amparo Cebrián]] pedagogoa (Salamanca)
# [[Ana Delgado Hervás]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Ana María Romero de Campero]] kazetaria, idazlea ekintzailea (Bolivia)
# [[Ángeles Huerta]] zine-zuzendaria (Asturias)
# [[Angelina Vidal]] Portugalgo idazle eta kazetaria (1847-1917)
# [[Anina Ciuciu]] abokatu eta idazle ijitoa (Errumania)
# [[Anne Tyng]] asmatzailea (Txina-AEB)
# [[Anselma de Salces]] Bilbotar ongilea (1815-1885)
# [[Arabako Emakumeen Asanblada]]
# [[Arundhati Bhattacharya]] enpresaburua (India)
# [[Áurea Lucinda Javierre]] artxibozaina eta historialaria (Teruel)
# [[Beatriz Pinheiro]] Portugalgo idazle, poeta, editore eta intelektuala (1871-1922)
# [[Begoña Vila]] astrofisikaria (Galizia)
# [[Berta Wilhelmi]] enpresaburua, hezitzailea, filantropoa eta feminista (Alemania, Granada)
# [[Carla Accardi]] margolari abstraktua (Italia)
# [[Carla Lonzi]] idazlea, arte-kritikaria, feminista (Italia)
# [[Carla Subirana]] zine-zuzendaria (Bartzelona)
# [[Carme Freixa]] kazetaria, feminista, abolizionista (Bartzelona)
# [[Carmen de Zulueta]] idazlea, filosofoa eta irakaslea (Madril)
# [[Carmen García Mateo]] telekomunikazio ingeniaria (Galizia)
# [[Carmen López Alonso|Carmen Lopez Alonso]] historialaria
# [[Carmen Sentandreu Gimeno]] arkeologoa
# [[Carmen Velacoracho de Lara]] Kazetaria (Ciudad Real, 1880-Madril,1960)
# [[Catherine Furbish]] botanikaria (AEB)
# [[Christine Peterson]] estatistikaria, zientzialaria (EEBB)
# [[Chus Gutiérrez]] zine-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea (Granada)
# [[Deema Shehabi]] poeta eta idazlea (Kuwait)
# [[Delia Grigore]] filologo ijitoa (Errumania)
# [[Diana Pey]] piano-jotzailea (Madril)
# [[Dolores Cebrián]] irakaslea (Salamanca)
# [[Domitila de Carvalho]] Portugalgo mediku, irakasle eta politikaria (1871-1966)
# [[Elaine N. Aron]] psikologoa (Kalifornia)
# [[Elena Barulina]] botanikaria, genetista eta ikertzailea (Errusia)
# [[Elena Díaz Ereño]] medikua eta irakaslea (Galdakao)
# [[Elena Fortún]] idazlea, haur eta gazte literatura (Madril)
# [[Elena Hernández Sandoica]] historialaria
# [[Elisa Augusta da Conceição Andrade]] Portugalgo lehen emakume medikua (1855-??)
# [[Elisa Garrido González|Elisa Garrido]] historialaria
# [[Elizabeth J. Tasker]] astrofisikaria, idazle zientifikoa eta irakaslea (Britainia)
# [[Elvira Ontañón Sánchez-Arbós]] idazlea, artikulugilea eta pedagogoa (?)
# [[Elza_Dunkels]] Suediako pedagoga
# [[Emma Ihrer]] feminista eta lider sindikala (Alemania)
# [[Esma Redžepova]] abeslari ijitoa (Mazedonia)
# [[Esther Takeuchi]] asmatzailea (AEB)
# [[Fei-fei Li]] konputazioko irakaslea (Txina-AEB)
# [[Fournierreko emakume kartagileak]] emakume langileak (Gasteiz)
# [[Gloria Cabral]] arkitektoa (Brasil-Paraguai)
# [[Gloria Giner de los Ríos García]] irakaslea(Madril)
# [[Glòria Trías Rubiés]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Guiomar Torresão]] Portugaldar idazlea eta feminista (1844-1898)
# [[Halet Çambel]] arkeologaeta Olinpiar Jokoetan lehiatu zen lehen emakume turkiarra, eskriman
# [[Harriet Williams Russell Strong]] asmatzailea (AEB)
# [[Helena Lopes da Silva]] zirujau eta politikaria (Cabo Verde)
# [[Hélène Rioux]] idazle eta itzultzailea (Kanada)
# [[Helene Stöcker]] bakezalea, feminista eta publizista (Alemania)
# [[Isabel Aguirre]] arkitektoa (Galizia)
# [[Isabel García Lorca]] irakaslea eta idazlea (Granada)
# [[Jennifer Miller]] Feminista, artista, idazlea...(EEBB)
# [[Jordina Sales i Carbonell]] historialaria
# [[Josefina Aldecoa]] idazlea eta pedagogoa (Leon)
# [[Juana Capdevielle]] Gerra Zibilean eraildako pedogogo eta liburuzaina (Madril-Galizia)
# [[Juana Romani|Juani Romani]] italiar-frantziar margolaria
# [[Julia Sánchez Carrilero]] arkeologoa
# [[Julia Vigre García]] maistra (Madril)
# [[Julienne Baseke Nzabandora]] aktibista (Kongo)
# [[Julieta Paredes]] feminista komunitarioa (Bolivia)
# [[Juliette Bonheur]] animalia-margolaria (Frantzia)
# [[Katerina Harvati]] paleontologoa, irakaslea eta ikertzailea (Grezia)
# [[La Argentinita]] dantzaria eta koreografoa (Buenos Aires)
# [[Laura de los Ríos Giner]] irakaslea (Granada)
# [[Laura García Hoppe]] margolaria eta idazlea (Malaga)
# [[Leonor Serrano Pablo]] pedagogoa,legelaria, feminista (Ciudad Real-Madril)
# [[Lily Braun]] idazle eta feminista (Alemania)
# [[Linda Braidwood]] arkeologoa
# [[Lita Cabellut]] margolari ijitoa (Espainia)
# [[Lourdes Girón Anguiozar]] arkeologoa (Cadiz)
# [[Maite Larrauri Gómez]] filosofoa, idazlea eta irakaslea (Valentzia)
# [[Manuela Solís]] ginekologoa, Valentziako 1. medikua (Valentzia)
# [[Mapi León]] futbolaria (Zaragoza)
# [[Margarita Ballester Figueres]] poeta, itzultzailea eta irakaslea (Katalunia)
# [[Margarita Sánchez Romero]] arkeologoa (Madril)
# [[Maria Amália Vaz de Carvalho]] Portugalgo idazle poligrafoa, pedagogoa eta poeta (1847-1921)
# [[María Ángeles Pérez Samper]] arkeologoa (Bartzelona, 1949)
# [[María Antonina Sanjurjo Aranaz]] belar-jockey jokalaria (Galizia)
# [[Maria Benedita Mouzinho de Albuquerque de Faria Pinho]] Portugalgo idazle, aktibista errepublikano eta feminista (1865-1939)
# [[María Blázquez|María Blazquez]] idazlea (Extremadura)
# [[María Buj Luna]] liburuzain terueldarra
# [[Maria Clara Correia Alves]] Portugalgo editore, kazetari eta irakasle feminista (1869-1948)
# [[María Cristina Gonzalo Pintor]] arkitektoa (Santander-Madril)
# [[Maria Eugenia Aubet]] arkeologoa (?)
# [[María José Alonso Fernández]] farmakologoa (Leon)
# [[María Juana Ontañón]] arkitekto kanariarra (Tenerife)
# [[María Lacrampe]] erizaina (Madril)
# [[María Sánchez Arbós]] maistra eta pedagogoa (Huesca-Madril)
# [[María Teresa Miras Portugal]] biokimika (Galizia)
# [[María Victoria Lareu]] ikertzailea, auzitegiko medikua (Galizia)
# [[Mariam Kamara]] arkitekto frantziar-nigeriarra
# [[Mariana Angélica de Andrade]] Poeta portugaldarra (1840-1882)
# [[Marie Joséphine Nicolas]] margolari frantziarra
# [[Marisol Soengas]] mikrobiologoa (Galizia)
# [[Marta Moll de Alba]] piano-jotzailea (Kanariak)
# [[Mary Walton]] ingeniaria eta asmatzailea (AEB)
# [[Massouda Kohistani]] aktibista (Afganistan)
# [[Matilde Cantos]] politikaria (Granada)Mpa
# [[Matilde Moliner Ruiz]] liburuzaina eta institutuko katedraduna(Madril)
# [[Mercedes Vegas]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Mercedes Vilanova Ribas]] historialaria eta ikertzailea (Katalunia)
# [[Miren Roji]] musika irakaslea eta piano-jotzailea (Santurtzi, 1917-2018)
# [[Naama Goren-Inbar]] arkeologoa
# [[Nely Reguera]] zine-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea (Granada)
# [[Nieves Sánchez Carrilero]] arkeologoa
# [[Noemí Trujillo]] poeta eta idazlea (Bartzelona)
# [[Norma Vázquez]] Bilbon bizi den indarkeria matxistan aditua (Mexiko)
# [[Núria Rafel i Fontanals]] arkeologoa katalana
# [[Ofelia Rey Castelao ]] historialaria,idazlea (Galizia)
# [[Olga Vallespín Gómez]] arkeologoa eta Espainiako lehen urpekari profesionala
# [[Olive Dennis]] ingeniaria, tren diseinu-berrikuntzen egilea (AEB)
# [[Patsy O'Connell Sherman]] asmatzailea (AEB)
# [[Peregrina Quintela Estévez]] matematikaria (Galizia)
# [[Pilar Palomero]] zinemagilea eta idazlea (Zaragoza)
# [[Pilar Pérez Solano]]zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (Alacant)
# [[Rachel Zimmerman]] zientzialaria eta asmatzailea (Kanada)
# [[Rilda Paco]] artista, diseinatzailea (Bolivia)
# [[Rita de Morais Sarmento]] Portugalgo lehen emakume ingeniari zibila (1872-1931)
# [[Robin Wall Kimmerer|Robin Wall Kimmerer]] ekologista (EEBB)
# [[Rosa Balaguer Oltra]] Kazetaria (Valentzia)
# [[Rosa María Rodríguez Magda]] filosofoa (Valentzia)
# [[Sally Fox]] asmatzailea (AEB)
# [[Sandra Barrilaro]] argazkilaria eta ekintzailea (Bilbo)
# [[Sandra Sevillano]] mendi korrikalaria (Santurtzi)
# [[Serafina Javierre]] liburuzaina (Tarragona)
# [[Sonia Sánchez]] idazlea, abolizionista (Argentina)
# [[Susan Leeman]] endrokrinologoa (AEB)
# [[Susana Reyes]] dantzari, koreografoa, artista (Ekuador)
# [[Teresa Paneque]] Astronomoa, zientzia-dibulgatzailea (Madril-Txile)
# [[Towanda Rebels]] idazle, komediante, abolizionista, feminista bikotea (Madril)
# [[Vicenta Lorca Romero]] maistra (Granada)
# [[Victoria Cabrera Valdés]] historialaria (Madril)
# [[Violeta Delmonte]] hizkuntzalaria (Argentina-España)
# [[Virginia Auber Noya]] idazlea, itzultzaile (Coruña, 1825-Madril,1897)
# [[Marianne Thyssen]] politikaria (Belgika, 1956)
}}
=== Berriak ===
====Berriak 2022 (Otsaila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Azpitarte]] ef--'''SORTU''' abeslaria, futbolaria eta aktorea (Bizkaia)
# [[Antonia Salaberria]] efef'''SORTU''' Erraketista (Eibar)
# [[Adelaida de la Calle]] biologoa (Madril)
# [[Adriana Kaplan Marcusán]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Argentina)
# [[Agustina Ruiz Dupont]] fikziozko zientzialaria (Granada)
# [[Aissata Kane]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Gambia)
# [[Alfreda Markowska]] Holokaustoa biziraun zuen emakumea, haur ijito, judu eta alemanak bizirauten lagundu zuena (Polonia)
# [[Alicia Estévez]] Zientzialaria (Pontevedra)
# [[Alicia Hermida]] aktorea (Madril)
# [[Almaclara]] emakume-orkestra taldea (Andaluzia)
# [[Amalia Lobato Rosique]] Gerra zibilean eraildako milizianoa (Murtzia)
# [[Aminata Diop]] mutilazio genitalagatiko lehen errefuxiatua eta aktibista (Mali)
# [[Amparo Soler Leal]] aktorea (Madril)
# [[Ana Locking]] moda-diseinatzailea, enpresaburua eta argazkilaria (Toledo)
# [[Ana Mena]] abeslaria eta aktorea (Malaga)
# [[Angéla Kóczé]] Soziologoa feminista ijitoa (Hungaria)
# [[Ángela López Jiménez]] soziologoa eta feminista (Iruñea)
# [[Angelines Fernández]] aktore errepublikanoa (Madril-Mexiko)
# [[Anika Rahman]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Banglades)
# [[Anna Missuna]] Errusiar geologoa
# [[Antonia Plana]] aktorea (Espainia)
# [[Antónia Pusich]] portugaldar idazle, kazetari eta musikagilea (1805-1883)
# [[Balghis Badri]] feminsta eta aktibista (Sudan)
# [[Beatriz González Calderón]] biolontxelojolea eta orkestra-zuzendaria (Andaluzia)
# [[Binta Jammeh-Sidibe]] emakumeen eskubideen aldeko politikoa (Mauritania)
# [[Blanca Lydia Trejo]] idazlea, aktibista, kantzilerra (Mexiko)
# [[Bogaletch_Gebre]] mikrobiologoa, Emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista eta feminista(Etiopia)
# [[Carmela Nieto]] kazetaria eta idazle feminista (Kuba)
# [[Carmen García Mateo]] zientzialaria (Galizia)
# [[Carmen Herrera (margolaria)|Carmen Herrera]] Kuba-EEBB
# [[Carolina Beatriz Ângelo]] Portugaldar medikua eta feminista, herrialde horretan bozkatu zuen lehen emakumea (1878 - 1911)
# [[Caroline Flack]] telebista-aurkezlea eta irrati esataria (Britainia Handia)
# [[Catalina Martin-Chico]] fotokazetaria (Madril)
# [[Cecilia Seghizzi]] musikagilea, biolin-joleaeta pintorea (Italia)
# [[Ceija Stojka]] ijito margolaria (Austria)
# [[Celia Rico Clavellino]] gidoilasria eta zine zuzendaria(Sevilla)
# [[Charline Effah]] idazlea eta maistra (Gabon)
# [[Chou Kung-shin]] idazlea, historialaria... (Taiwan)
# [[Constanza de Ayala]] Arabako dama (Araba)
# [[Consuelo Díez Fernández]] pianista eta musikagilea (Madril)
# [[Coral del Río Otero]] ekonomialaria eta ikertzailea(Vigo)
# [[Delaine Le Bas]] artista ijitoa (Britania Handia)
# [[Dolores Corbella Díaz]] hizkuntzalaria, akademikoa (Tenerifekoa)
# [[Dolores Corella Piquer]] zientifikoa eta ikertzailea (Valentzia)
# [[Dolores Ruiz Berdún]] zientzia historialaria eta ikertzailea (Espainia)
# [[Dolores Serrano]] pianista, musikagilea eta irakaslea (Cadiz)
# [[Dora Barrancos]] soziologo, historialari, feminista (Argentina)
# [[Dorothy_Reed_Mendenhall]] medika estatubatuarra (Columbus 1874- Chester 1964)
# [[Efua Dorkenoo]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Ghana)
# [[Elena Gorolová]] indarrez esterilizatutako emakume ijitoa (Txekia)
# [[Elena María Tejeiro]] aktorea (Murtzia)
# [[Elisabeth Guttenberger]] Auschwitz-Birkenau-tik bizirik atera zen emakume ijitoa. (Alemania)
# [[Elvira Quintillá]] aktorea eta abeslaria (Bartzelona)
# [[Emma Kunz]] sendalaria (Suitza)
# [[Estrellita Castro]] abeslaria eta aktorea (Sevilla)
# [[Ethel Brooks]] Soziologo feminista eta ijitoa (AEB)
# [[Eugenia Zuffoli]] abeslaria eta aktorea (Italia)
# [[Eva Villaver Sobrino]] astrofisikaria eta ikertzailea (Palentzia)
# [[Fàtima Bosch i Tubert]] zientzialaria (Girona)
# [[Fatoumata Coulibaly]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Mali)
# [[Fauziya Kasinga]] emakumeen genital mutilazioa dela eta, AEBko lehen errefuxiatua (Togo)
# [[Florence Price]] orkestra garrantzitsu batek jo zuen lehen musikagile afroamerikarra (AEB)
# [[Fran Hosken]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista ()
# [[Fran Hosken]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (EEBB)
# [[Francisca de Assis Martins Wood]] Lehen aldizkari feministaren argitaratzailea (Lisboa, 1802-1900)
# [[Gavina Viana Viana]]ekintzaile antifaxista (Donostia-Bartzelona)
# [[Gina Ranjičić]] lehenengo ijito idazlea (Serbia)
# [[Gisela Bock ]] historialaria (Alemania)
# [[Hanna Neumann]] matemarikaria (Alemania)
# [[Imperio Argentina]] aktorea, abeslaria eta dantzaria (Argentina)
# [[Inés Núñez de la Parte]] abokatua, kontseilaria eta goi-zuzendaria (Bilbo)
# [[Inna Modja]] ablazioaren kontrako ekintzailea (Mali)
# [[Isabel Parra]] kantautorea eta folklorista (Txile)
# [[Isabel Rodà de Llanza]] epigrafialaria eta arkeologoa (Bartzelona)
# [[Isabelle Stengers]] Bruselako filosofoa (Belgika)
# [[Isatou Touray]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (GAmbia)
# [[Jaha_Dukureh]] giza eskubideen aldeko aktibista (Gambia)
# [[Jane Richardson]] biofisikoa eta Richardson biogramen asmatzailea (AEB)
# [[Javiera Parra]] musikaria eta abeslaria (Txile)
# [[Juana Goizueta Vértiz]] Kontituzio Zuzenbideko irakaslea (Nafarroa)
# [[Julia Lajos]] aktorea (Valladolid)
# [[Julia Robinson]] estatubatuar matematikaria (Misuri)
# [[June Crespo]] artista (Iruñea, 1982)
# [[June Eric-Udorie]] ablazioaren kontrako ekintzailea (Irlanda)
# [[Katarina Taikon]] idazle ijitoa (Suedia)
# [[Laura_Mersini-Houghton]] kosmologa eta fisika teoriko albano-estatubatuarra (Tirana)
# [[Layli Miller-Muro]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (AEB)
# [[Leah Manning]] Politikari britainiarra, giza eskubideen aldeko ekintzailea (Erresuma Batua)
# [[Leena Yadav]] zinema-zuzendaria (India)
# [[Leonore Davidoff]] historialaria, feminista (AEB)
# [[Leyla Hussein]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Somalia)
# [[Lidia Cao]] ilustratzailea eta muralista (Galizia)
# [[Lily van Angeren-Franz]] Auschwitz-Birkenau-tik bizirik atera zen emakume ijitoa. (Alemania)
# [[Loral O'Hara]] ingeniaria eta astronauta NASAn (AEB))
# [[Louise Jopling]] margolaria (Erresuma Batua)
# [[Ma Thida]] Kontzientzia preso ohia eta idazlea (Birmania)
# [[Mae Azango]] Kazetaria eta emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Liberia)
# [[Marcia_Neugebauer]] geofisika estatubatuarra (AEB)
# [[Margaret Bonds]] musikagilea (AEB)
# [[Margarita Comas Camps]] pedagogoa (Menorca-Erresuma Batua)
# [[Mari Carmen Díaz de Mendoza]] aktorea (Madril)
# [[María Banquer]] aktorea (Espainia)
# [[María Bru]] aktorea (Valentzia)
# [[María de Sarmiento y Castilla]] Arabako dama (Araba)
# [[María Dolores Gispert Guart]] bikoizketa aktorea eta irrati esataria (Katalunia)
# [[María Eva Istúriz García|María Eva Istúriz Garcia]] Berdintasunerako teknikaria (Iruñea)
# [[Maria Federici]] komunista, politikaria (Italia)
# [[María Inmaculada Paz-Andrade]] zientzialaria (Galizia)
# [[María Itziar Urrutia San Antón]] arkitektoa eta zuzendari exekutiboa (Malaga)
# [[María Matilde Almendros]] irrati esataria eta aktorea (Katalunia)
# [[María Ripoll]] zinegilea (Bartzelona)
# [[María Ruiz de Gauna]] XV.mendeko emakumea (Gasteiz)
# [[María Teresa Ruiz Cantero]] mediku eta ikertzailea (Melilla)
# [[Maria Veleda]] Portugalgo ekintzaile feminista eta errepublikanoa (1871-1955)
# [[Mary Nash]] historialaria (Irlanda-Katalunia)
# [[Maya Burhanpurkar]] ikertzaile kanadiarra (Ontario)
# [[Melanie Spitta]] zinema zuzendari ijitoa (Belgika)
# [[Mónica Ramos Toro]] antropologoa (Madril)
# [[Nahid Toubia]] Sudaneko lehen emakume-zirujaua eta EGM ikerketan ezpezializatutako aktibista (Sudan)
# [[Najat Maalla M'jid]] NBE Idazkari Nagusiaren Ordezkari Berezia Haurren aurkako Indarkeriari buruzkoa (Maroko)
# [[Nilde Iotti]] politikari komunista (Italia)
# [[Nina Dudarova]] hizkuntzalari ijitoa, erromanieran alfabetatzea (Rusia)
# [[Nitza Margarita Cintron]] medikua (Puerto Rico)
# [[Olayinka Koso-Thomas]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Nigeria)
# [[Panna Cinka]] biolin-jotzailea ijitoa (Hungria)
# [[Pastora Filigrana García]] ijito sindikalista feminista (Sevilla)
# [[Pastora Imperio]] dantzaria (Sevilla)
# [[Pepita de Oliva]] ijito dantzaria, Europan ezaguna (Málaga)
# [[Pratibha Parmar]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Nairobi)
# [[Regina de Lamo]] 98.ko belaunaldiaren idazle anarkista (Jaén)
# [[Rita Montagnana|Rita Montagnama]] Komunista, politikaria (Italia)
# [[Romila Thapar]] historialaria (India)
# [[Rosa Cortés]] 1749ko ijitoen kontrako Sarekada Handian atxilotua (Granada)
# [[Rosa Taikon]] ijito zilargin eta aktorea (Suedia) Gina Ranjičić
# [[Rosario García Ortega]] aktorea (Argentina)
# [[Sagrario Ruiz Elizalde]] maistra eta hezkidetzan erreferentea (Nafarroa)
# [[Saioa Mantzisidor Zilloniz]] nekazaria eta enpresaburua (Bizkaia)
# [[Sandy Powell]] jantzi-diseinatzailea (Britainia Handia)
# [[Shu Otero]] komikigilea (Sunbilla, Nafarroa garaia)
# [[Silvia Agüero]] ijito idazlea, ijitoen memoria berreskuratzen duena (Madril)
# [[Sister Fa]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Senegal)
# [[Sonia Contera]] fisikaria eta nanoteknologoa (Madril)
# [[Soraya Post]] eurodiputatu ijitoa (Suedia)
# [[Tarsy Carballas]] zientzialaria (Galizia)
# [[Teresa Margarida da Silva e Orta]] lehen emakume eleberrigilea portugesez (1711-1793)
# [[Teresa Mattei]] ekintzaile komunista, feminista (Italia, 1921-2013)
# [[Teresa Noce]] italiar politikaria (1900-1980)
# [[Teresa Sánchez de Bilbao]] XV.mendeko emakumea (Gasteiz)
# [[Teresa Vinyoles Vidal]] historialaria (Bartzelona)
# [[Thais_Russomano]] Brasildarra medikuntza aeroespazialean espezializatuta (Porto Alegre)
# [[Vanderlan da Silva Bolzani]] Kimikaria (Brazil)
# [[Věra Bílá]] ijito abeslaria (Txekia)
}}
====Berriak 2022 (Urtarrila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Urrutia]] ----'''SORTU''' Eskalatzailea (Bizkaia)
# [[Alazne Belar]] ef--'''SORTU''' erizaina eta ikerlaria (Atxondo, Bizkaia)
# [[Belén Bengoetxea]] ef--'''SORTU''' Ikertzailea eta EHUko irakaslea (Durango)
# [[Elena Uriz]] ef--'''SORTU''' irakaslea, aktorea, dantzaria, musikaria (Iruñea)
# [[Maixux Rekalde]] efef'''SORTU''' Bakezalea eta euskaltzaile (Oiartzun)
# [[Mercedes Arbaiza]] ----'''SORTU''' Historialaria eta EHUko irakaslea (Bilbo)
# [[Pilar Narbaiza]] efef'''SORTU''' erraketista eta sukaldaria (Mallabia)
# [[Uxue del Río]] ef--'''SORTU''' artista, irudigilea eta diseinatzaile grafikoa (Donostia)
# [[Adelaide Cabete]] Ginekologo feminista, framazona eta errepublikanoa (Portugal, 1867-1935)
# [[Adele Bianchi]] geografoa (Italia)
# [[Aida Peláez de Villa Urrutia]] idazlea,kazetaria, sufragista. (Kuba)
# [[Amalia Mallén|Amalia Mallén de Ostolaza]] saiakeragilea, itzultzailea, sufragista (Kuba)
# [[Ana de Castro Osório]] Portugalgo idazlea, feminista eta militante errepublikanoa(1872-1935)
# [[Ana Maria Lajusticia]] kimikaria, dietetikan eta nutrizioan aitzindaria (Madril)
# [[Ana Revenga]] ekonomialaria (Espainia)
# [[Ángela Molinuevo y Longuebau]] XIX. mendeko karitatea (Gasteiz)
# [[Ángeles Flórez Peón]] bizirik dagoen azken miliziano sozialista (Asturias)
# [[Angélica Morales |Angélica Morales ]] idazlea, aktorea (Teruel, 1970)
# [[Ann Rose Nu Tawng]] bakezalea, erizaina BBC 100 women sariduna (Birmania)
# [[Antonella Picchio]] Ekonomialari feminista (Italia)
# [[Arantxa Rodríguez Álvarez]] ekonomialari feminista (Bilbo)
# [[Arantza Chacón Ormazabal]] ikertzailea, Zehar Errefuxiatuak (Gasteiz)
# [[Asunción Ruiz]] ingurumen teknikaria (Madril)
# [[Aurelia Castillo de González]] idazle eta itzultzailea (Kuba)
# [[Aurora Villar Buceta]] kazetaria (Kuba)
# [[Belén Franch Gras]] zientzialaria (Valentzia)
# [[Belén Frau Uriarte]] ekonomilaria, Espainaiako CEOko eta munduko komunikazioko zuzendaria (Bilbo)
# [[Belén Landáburu]] abokatu eta politikoa (Burgos)
# [[Bianca Maria Meda]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Blanca de los Ríos]] idazlea eta literatura kritikoa (Sevilla)
# [[Camille Kouchner]] Zuzenbide pribatuko irakaslea, abokatua (Frantzia)
# [[Carmen Serdán Alatriste]] iraultzailea (Mexiko)
# [[Catalina Bárcena]] aktore kubatarra (Kantabria)
# [[Consuelo Uranga]] komunista (Mexiko)
# [[Cristina Borderías]] Historialaria (Katalunia)
# [[Cristina Carrasco]] ekonomilari feminista (Txile-Bartzelona)
# [[Cynthia Cockburn]] antimilitarista feminista eta akademikoa (Britania Handia)
# [[Diane Elson]] ekonomilari feminista (Erresuma Batua)
# [[Digna Collazo]] sufragista (Kuba)
# [[Domitila García de Coronado]] editorea, idazlea (Kuba)
# [[Elena Salvador]] aktorea (Madril)
# [[Elisa Garrido Moreno]] ikertzailea, unibertsitateko irakaslea (Valentzia)
# [[Elisa Garrido]] espainiar militante antifaxista (Zaragoza)
# [[Elisa Mújica]] Idazlea (Kolonbia, 1918-2003)
# [[Elisa Soriano Fisher]] mediku-oftalmologoa eta feminista (Madril)
# [[Élisabeth Chaplin]] margolaria (Frantzia, 1890-Italia, 1982)
# [[Ella Fontanals-Cisneros]] enpresaria eta arte-bildumagilea (Kuba)
# [[Elva Raquel Gómez]] kitxua idazlea (Argentina)
# [[Elvira de Hidalgo]] Sopranoa eta kantu-maistra (Teruel)
# [[Erika Aifan]] ustelkeriaren aurkako epailea (Guatemala)
# [[Esperanza Molina Cubillo]] idazlea eta antropologoa (Madril)
# [[Esther Chapa]] sufragista (Mexiko)
# [[Eva Celada]] kazetaria, idazlea eta gastronomoa (Palentzia)
# [[Eva Gancedo]] musikagilea, filmetako soinu-bandetan espezializatua (Madril)
# [[Fanny Garrido]] idazle galiziarra
# [[Fátima Báñez]] legelaria, politikaria eta ekonomilaria (Huelva)
# [[Fatima Singhateh]] Haurren salerosteka eta explotariari buruzko Nazio Batuen Errelatore Berezia (Gambia)
# [[Francia Márquez]] ekintzaile feminista (Kolonbia)
# [[Gisela Vaquero]] bideojokogilea (Girona)
# [[Henriette d'Angeville]] Mont Blanc igo zuen bigarren emakumea (Frantzia)
# [[Hermila Galindo]] politikaria, kazetaria eta ekintzaile feminista (Mexiko)
# [[Hortensia Gelabert]] aktore kubatarra Espainian (Espainia)
# [[Ingrid Robeyns]] filosofo eta ekonomialari feminista (Lovaina, Belgika)
# [[Irene González]] Futbolaria (Coruña, 1909-1928)
# [[Isabel Margarita Ordetx]] idazlea, (Kuba)
# [[Isabel Oyarzábal]] itzultzailea, kazetaria, idazlea, aktorea eta diplomatikoa(Malaga)
# [[Isabella Leonarda]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Jamila Medina Ríos]] idazlea (Kuba)
# [[Josefina Blanco]] aktorea (Leon)
# [[Josefina Gómez Mendoza]] geografo eta idazlea (Madril)
# [[Julia Peguero Sanz]] maistra eta feminista (Zaragoza)
# [[Justa Montero]] aktibista feminista (Bartzelona)
# [[Kate Young]] gizarte-antropologoa (Erresuma Batua)
# [[Laila Haidari]] ekintzailea 100 Women BBC sariduna (Agfanistan)
# [[Leonor Taboada]] kazetaria, idazlea eta ekintzaile feminista
# [[Lourdes Beneria]] ekonomialari feminista (Katalunia)
# [[Lucía López Marco]] albaitaria (Zaragoza)
# [[Manuela Vargas]] flamenko dantzaria (Sevilla, 1941 - Madril, 2007)
# [[Margarita Manso]] 27ko belaunaldiko margolaria (Valladolid, 1908-Madril,1960)
# [[Mari Carmen Martínez Chamorro]] medikua (León)
# [[María Ángeles Pérez López|Maria Ángeles Pérez López]] poeta (Valladolid)
# [[María Cancio]] aktorea (Madril)
# [[María del Adalid]] margolari galiziarra (
# [[María Espinosa de los Monteros]] emakumeen eskubide zibil eta politikoen aldeko aktibista (Malaga)
# [[María Fernanda Ladrón de Guevara]] Aktorea (Madril)
# [[María Guerrero López]] aktorea (Madril)
# [[María Guerrero]] Aktore eta enpresaburua (Madril)
# [[María José Vázquez]] GIB/HIES ekintzailea (Bartzelona)
# [[María Josefa Patricia Muñoz y Jarabeitia]] filantropoa (Bilbo)
# [[María Martos]] Feminista (Madril)
# [[María Muñoz de Quevedo]] piano-jotzailea
# [[Maria Teixidor i Jufresa]] enpresari eta abokatua (Katalunia)
# [[María Teresa Gavarró Castelltort]] pedagogoa(Katalunia)
# [[María Tubau]] aktorea (Madril)
# [[María Villar Buceta]] kazetaria, poeta, ekintzailea (Kuba)
# [[Maria Xaveria Perucona]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Marta Álvarez Guil]] legelaria (Madril)
# [[Matilde de la Torre]] kazetari eta politikaria (Burgos)
# [[Matilde Díez]] aktorea (Madril)
# [[Matilde Rodríguez Cabo]] mediku, psikiatra, idazlea, feminista, sufragista eta aktibista (Mexiko)
# [[Maud de Boer-Buquicchio]] Haurren salerosteka eta explotariari buruzko Nazio Batuen Errelatore Berezi oiha (Herbehereak)
# [[Michelle Perrot]] historialaria (Frantzia)
# [[Natália Pasternak|Natalia Pasternak]] biologoa BBC 100 women sariduna (Brasil)
# [[Négar Djavadi]] eleberrigilea, zinemagilea (Iran/Frantzia)
# [[Nerea Luis]] informatika ingeniaria (Madril)
# [[Nieves Quintana]] Nekazaria (Araba)
# [[Nilofar Bayat]] afganistar abokatua eta saskibaloi jokalaria (Kabul)
# [[Reem Alsalem]] Emakumeen kontrako indarkeriari buruzko Nazio Batuen Errelatorea (Jordania)
# [[Reyna Pastor]] historialaria (Argentina)
# [[Rosa García-Malea López]] lehen emakume kaza-pilotua (Almeria)
# [[Rosika Schwimmer]] kazetaria, idazlea, sufragista (Budapest)
# [[Sabine Weiss]] Argazkilaria (Frantzia)
# [[Sara Baartman]] esklaboa (Afrika)
# [[Serafina Núñez]] idazle kubatarra
# [[Susanna Minguell]] filosofo eta idazlea (Bartzelona)
# [[Tlaleng Mofokeng]] mediku, hizlari, idazle eta emakumeen eskubideen eta sexu eta ugalketa-osasunaren aldeko aktibista BBC 100 women sariduna (Hegoafrika, 1980)
# [[Trinidad Arroyo]] Espainian lan egin zuen lehen oftalmologoa (Palentzia)
# [[Virginia Eubanks]] politologoa (AEB)
# [[Virginia Torrecilla]] futbolaria (Mallorca)
# [[Virginie Demont-Breton]] margolaria (Frantzia, 1859-1935)
# [[Winnaretta Singer]] musika mezenas (Paris)
# [[Zeltia Montes Muñoz]] musikagilea, filmetako soinu-bandetan espezializatua (Madril)
}}
=== Berriak ===
====Berriak 2021 (urria, azaroa, abendua)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Olaizola]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Elgoibar 1974)
# [[Amaia Lejarreta]] ef--'''SORTUA''' artista, makillatzailea (Durango 1983)
# [[Anttoni Etxeberria]] efef'''SORTUA''' tabernaria (Hondarribia 1914-2020)
# [[Begoña Gorospe]]----'''SORTUA''' feminista, zinegilea (Hernani 1942)
# [[Frantxiska Iragorri]] efef'''SORTUA''' Abertzale, ekintzailea (Oiartzun, 1920-2019)
# [[Garbiñe Larrea |Garbiñe Larrea Iturralde]] ef--'''SORTUA''' Naturopata (Urnieta 1976)
# [[Hipolita Ibaibarriaga]] ef--'''SORTUA''' erreketista (Ermua 1914- Bartzelona 1939)
# [[Itziar Ugarte]] ef--'''SORTUA''' Kazetaria eta idazlea (Oñati 1995)
# [[Junkal Guerrero]] ----'''SORTUA''' musikaria (Andoain 1968)
# [[Leire Vargas]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria, idazlea eta itzultzailea (Durango 2002)
# [[Lide Urrestarazu]] ef--'''SORTUA''' mendi lasterkaria (Ordizia 1999)
# [[Maria Angeles Esnaola]] efef'''SORTUA''' Maistra abertzalea (Ormaiztegi 1924-2017)
# [[María Bravo]] ----'''SORTUA''' sopranoa (Portugalete 1952)
# [[María Goiricelaya Burón]] ef--'''SORTUA''' aktorea, antzerki-zuzendaria (Bilbo 1983)
# [[Maria Rosario Arrizabalaga]] efef'''SORTUA''' Mariarro bezala ezagunagoa, feminismoa eta justizia soziala bizi-ardatz izan zituen gizarte-ekintzailea (Ermua 1949- Donostia 2021)
# [[Maribel Aiertza]] ef--'''SORTUA''' euskal idazlea (Etxebarria 1962)
# [[Rosario Zubizarreta]] efef'''SORTUA''' erraketista (Ermua 1918-2002)
# [[Shandra Martínez]] ----'''SORTUA''' artista, ilustratzailea. (Errenteria1977)
# [[Susana Serrano]] ef---'''SORTUA''' Unibertsitateko irakaslea (Elorrio)
# [[Tere Jaio]] efef'''SORTUA''' aktorea, bikoiztailea. (Gernika)
# [[Teresa Murga]] efef'''SORTUA''' (Markina-Xemein 1910-2015)
# [[Abia Akram|Abia Akra]] aktibista (Pakistan)
# [[Aida Lafuente]] politikari ekominista (León)
# [[Al Khadra Mabrook]] Saharar poeta (Sahara)
# [[Alice Neel]] margolari erretratugile estatubatuarra (1900 - 1984)
# [[Amaia Bono]] antzerki aktorea (Gasteiz, 1989)
# [[Amaia Nausia]] historialaria (Iruñea)
# [[Amalia Domingo Soler]] Idazlea, espiritista (Sevilla, 1835-Bartzelona,1909)
# [[Ana Santos Payán]] idazlea, poeta, editorea (Guadalajara, 1972-Almeria, 2014)
# [[Ana Teresa Diego]] Argentinan atxilotu-desagertua (Argentina)
# [[Andrea Ixchíu]] kazetaria (Guatemala)
# [[Antonia Adroher Pascual]] maistra, pedagogoa eta politikaria (Girona)
# [[Araceli Sánchez Urquijo|Araceli Sanchez Urquijo]] bide, ubide eta portuetako ingeniaria (Sestao)
# [[Azucena Villaflor|Azuzena Villaflor]] Maiatzeko plazako ekintzailea (Argentina)
# [[Belén Nevado]] aktorea, feminista (Gasteiz, 1969)
# [[Berta Arocena de Martínez Márquez]] Kazetaria, feminista (Habana, 1901-1956)
# [[Blanca Li]] koreografo, dantzari, zinemagile (Granada)
# [[Buchi Emecheta]] idazle nigeriarra
# [[Carlota Pi]] Ingeniaria eta enpresari katalana
# [[Carme Alemany Gómez]] soziologoa, feminista (Bartzelona)
# [[Carme Karr i Alfonsetti]] Kataluniako kazetari, idazle, musikologo eta publizista feminista eta bakezalea (1865 - 1943)
# [[Carme Montoriol i Puig]] Bartzelonako idazlea, itzultzailea eta piano-jotzailea (1892 - 1966)
# [[Carmen Navarro]] Medikua eta ikertzailea (Madril)
# [[Carmen Salinas Alfonso de Villagómez]] Legelaria
# [[Carole Pateman]] Britainiako feminista eta politologoa (Sussex, Ingalaterra)
# [[Carolina Coronado]] idazlea (Badajoz)
# [[Carolina Escobar Sarti]] Guatemala, 1960 feminista, idazlea,
# [[Clara Peeters]] margolari flamendarra. (1580-1621)
# [[Claudette Colvin]] Afro-amerikarren eskubide zibilen mugimenduaren aitzindaria.
# [[Clotilde Cerdá Bosch]] Aktibista eta goi mailako harpa-jotzailea (Bartzelona, 1861-1926)
# [[Concepción Sierra Ordóñez]] Legelaria
# [[Conchita Balparda]] abeslaria, sopranoa. Portugalete (1942)
# [[Constance Naden]] Idazle, poeta eta filosofo ingelesa
# [[Consuelo Rubio]] opera abeslaria (Madril)
# [[Cristina Durán Costell|Cristina Durán]] ilustratzailea eta marrazkilaria (Valentzia, 1970)
# [[Cristina Spínola]] kazetaria, kirolaria, telebistako kazetaria, idazlea eta Kanarietako Youtuber-a da.
# [[Crystal Bayat]] aktibista (Afganistan)
# [[Diana Pinilla]] txirrindulari kolonbiarra
# [[Dolores Aleu Riera]] Mediku titulua lortzen lehena (Bartzelona 1857-1913)
# [[Dolores Prida]] kazetari eta antzerkigile kubatar estatubatuarra
# [[Dolors Monserdà]] Kataluniako idazle eta ekintzaile feminist (1845-1919)
# [[Dolors Piera]] Kataluniako irakasle sindikalista (1910-2002)
# [[Eider Sánchez]] ingeniaria eta "Naru Intelligence"ren sortzailea (Donostia)
# [[Elena Cipriana Álvarez Durán]] idazle, folklorista (Badajoz)
# [[Elena Maseras Ribera]] Mediku, pedagogo eta irakaslea. Medizina fakultatean lehen emakume matrikulatua (Tarragona, 1853-1905)
# [[Elena Mederos Cabaña]] Feminista,aktibista (Kuba)
# [[Elena Molina]] dokumentalgilea (Madril)
# [[Elisa Fernández de la Vega]] medikua, ikertzailea (Asturias-Zaragoza)
# [[Ellen Churchill Semple|Ellen Churchill]] geografo amerikarra (1863-1932)
# [[Elvia Carrillo Puerto]] Lider feminista, politikoa eta sufragista mexikarra
# [[Emilia Bernal]] Kazetaria, itzultzaile (Kuba, 1884-1964)
# [[Fátima Djarra Sani]] Emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea. (Ginea Bissau)
# [[Fede Galizia]] margolaria (Milan 1578-1630)
# [[Feminismoa Herri Katalanetan]]
# [[Flavita Banana]] ilustratzaile, marrazkilaria (Oviedo)
# [[Francesca Bonnemaison i Farriols]] Bartzelonako pedagogo, idazle eta feminista (1872-1949)
# [[Francisca de Pedraza]] etxekoandrea, genero-indarkeriaren borrokaren aurrekari historikoa
# [[Françoise Gilot|Francoise Gilot]] margolaria (Frantzia)
# [[Georgiana Houghton]] Margolaria (Kanaria Uharteak, 1814-Londres, 1884)
# [[Helen Porter]] britainiar biologoa
# [[Isabel Güell i López]] musikagilea (Bartzelona)
# [[Isabel Villenakoa]] lekaime eta idazle protofeminista (Valentzia, 1430 - 1490)
# [[Janet Watson]] geologo britainiarra (1923-1985)
# [[Jeannette Campbell]] igerilaria (Argentina)
# [[Jerònima Galés]] XVI. mendeko inprimatzaile valentziarra (?? - 1587)
# [[Jimena Alonso]] Feminista, irakaslea, pentsalaria, liburu argitaratzaile. Donostia-Madril
# [[Jimena Fernández de la Vega]] medikua, genetista (Galizia)
# [[Joaquima Santamaria i Ventura]] Kataluniako idazle, folklorista eta itzultzailea (1853 - 1930)
# [[Josefa Ortiz de Domínguez]] Mexikoko independentziaren aldeko aktibista (Mexiko)
# [[Juana Doña]] komunista, militantea, idazlea (Madril-Bartzelona)
# [[Júlia Martí Comas]] ikerlari feminista (Bartzelona)
# [[Kathleen Hanna]] musikaria eta aktibista. (Estatu Batuak)
# [[Leona Vicario]] Mexikar ekintzailea (Mexiko Hiria, 1781-1842)
# [[Lesbia Soravilla]] idazlea, feminista, ekintzailea (Camagüey, 1907-1989)
# [[Lisa Çalan]] zinemagilea (Kurdistán)
# [[Lola Gaos]] aktorea, aktibista (Valentzia)
# [[Lola Rodríguez de Tió]] Kazetaria, iraultzailea (Puerto Rico, 1843 - Habana 1924)
# [[Lucia Ixchíu]] aktibista (Guatemala)
# [[Lucía Lahoz Gutiérrez]] Arte historialaria (Leza-Araba)
# [[Luisa Pérez de Zambrana|Luisa Pérez de Zanbran]] Poeta (Santiago, 1837-Habana, 1922)
# [[Luzmila Chiricente Mahuanca]] Giza eskubideen aldeko ekintzailea (Perú)
# [[Marcelina Bautista]] Etxeko langileen aldeko aktibista (Mexiko, 1966)
# [[Margaret Bullen]] antropologoa (Erresuma Batua- Euskal Herria)
# [[Margarita Porete]] Begina, mistika ((Frantzia)
# [[Marge Piercy]] poeta, eleberrigile eta feminista (AEB)
# [[María Cambrils]] Valentziako idazle sozialista eta feminista (1878 - 1939)
# [[María Collado Romero]] idazlea
# [[Maria del Carme Nicolau Massó]] Kataluniako idazle, itzultzaile eta kazetaria (1901-1990)
# [[Maria Domènech i Escoté]] Kataluniako idazlea (1874 - 1952)
# [[María Eugenia Casinelli de García Irureta Goyena]] giza eskubideen aldeko aktibista (Argentina)
# [[María Isidra de Guzmán y de la Cerda]] Medikua (Madril 1767-1884))
# [[María José Fuster]] UNED-eko irakaslea eta GIB/HIESaren ekintzaile eta ikerlaria (Alicante)
# [[María José Martínez Herrero|Maria José Martinez Herrero]] EHUko irakaslea
# [[María Josefa de Larumbe Goñi]] inprimatzailea eta liburu-saltzailea (Iruña 1700-1757)
# [[Maria Lugones]] filosofo feminista eta deskoloniala (Argentina)
# [[María Pineda]] modelo eta enpresaburua
# [[María Ponce|Maria Ponce]] Maiatzeko plazako ekintzailea (Argentina)
# [[María Telo]] Legelaria, familia-abokatua eta feminista extremadurarra
# [[María Wonenburger]] Matematikan doktorea (Galizia)
# [[Mariana Rodríguez del Toro|Mariana Rodriguez del Toro]] Mexiko independiaren aldeko borrokalaria (1775-1821)
# [[Mariasilvia Spolato]] LGBT eskubideen ekintzailea (Italia)
# [[Mariblanca Sabas Alomá|Mariblanca Sabas Alom]] Feminista, kazetaria, ministroa (Kubako Santiago, 1901-1983)
# [[Marie-Thérèse Walter]] modeloa eta Picassoren amorante (Frantzia)
# [[Marilyn Waring]] ekonomia feministaren sortzaile nagusietako bat(Zeelanda Berria)
# [[Marquesa del Ter]] Noble frantziarra, pianista eta ekintzaile feminista (1864-1936)
# [[Marta Espinós]] Valentziar piano-jotzailea. Valentzia
# [[Marta González Gómez]] El Salvador-eko armadaren eraso batean eraila.
# [[Marta Lozano Molano]] musikagilea (Cáceres, 1985)
# [[Martina Casiano y Mayor|Martina Casiano]] maistra, fisika eta kimikaria
# [[Martina Castells Ballespí]] Medikuntzan doktore-gradua lortzen lehen emakumea (Lleida,1852-1884)
# [[Mercè Capdevila i Gaya]] musikagilea, pedagogoa (Bartzelona)
# [[Mercè Torrents Turmo]] piano-jole eta konpositore katalana
# [[Mertxe de Renobales]] biokimikaria (Bilbo)
# [[Miren Llona]] EHUko irakaslea
# [[Mylene Fernández Pintado]] idazlea (Kuba)
# [[Ochy Curiel]] feminismoaren teorialaria eta aktibista, gizarte-antropologoa (Dominikar Errepublika)
# [[Ofelia Rodríguez Acosta|Ofelia Rodriguez Acosta]] Feminista, kazetaria, idazlea (Habana, 1902-1975)
# [[Olimpia Fulvia Morata]] humanista italiarra
# [[Pamela Yates]] estatubatuar dokumentalista eta giza eskubideen aldeko ekintzailea
# [[Pilar Castillo Sánchez]] pianista (Galizia)
# [[Pretty Yende]] sopranoa (Hego Afrika)
# [[Raquel Calvo Larralde]] kazetaria, dokumentalgilea (Durango)
# [[Rita Cetina Gutiérrez]] maistra, poeta eta feminista mexikarra
# [[Rosario de Acuña|Rosario de Acuña y Villanueva]] idazle, librepentsalari eta kazetaria (Madril)
# [[Roya Sadat]] zinegile eta zinema-zuzendaria (Afganistan)
# [[Salutxu Etxebarria]] Amurriko emakume aurreskulari aitzindaria (1924-2008)
# [[Tomasa Cuevas]] efef militante komunista eta antifrankista (Guadalajara 1917 -Bartzelona 2007)
# [[Ulrike Tillmann]] matematikaria (Alemania)
# [[Vicenta Llorente del Moral]] entomologoa (Algorta)
# [[Wendy Flores]] abokatua eta giza eskubideen aldeko defendatzailea. (Nikaragua)
# [[Zulema de la Cruz]] musikagile, konpositore (Madril)
# [[Zuriñe López de Sabando Sainz]] dokumentalgilea (Gasteiz)
}}
====Berriak 2021 (uztaila, abuztua, iraila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Egidazu]] ef--'''SORTU''' ilustratzailea, biologoa eta idazlea (Durango)
# [[Bea Larrañaga]] ef--'''SORTU''' aktorea (Errenteria)
# [[Begoña Zia]] ef--'''SORTU''' marrazkilaria. (Iruñea 1959-2019)
# [[Dorleta Kortazar]] ef--'''SORTU''' ipuin-kontalaria (Arrasate 1974)
# [[Eider Perez]] ef--'''SORTU''' aktorea, idazlea, bertsozalea eta aurkezlea (Pasaia1995)
# [[Elena Pérez]] efef'''SORTU''' txistularia (Ermua 1968-2021)
# [[Eskarne Aroma]] efef'''SORTU''' irakaslea, aktorea, ekintzailea (Durango 1934-2021)
# [[Esther Gorostiza]] ef--'''SORTU''' pediatra (Atxondo 1953)
# [[Gala Knörr]] ----'''SORTU''' artista (Gasteiz 1984)
# [[Isabel González]] ef--'''SORTU''' liburuzaina, politikaria (Leon-Durango 1974)
# [[Jenni Alvarado]] ef--'''SORTU''' artista (Durango 1981)
# [[Laura Latorre]] ef--'''SORTU''' terapeuta, idazlea (Madril-Huarte 1975)
# [[Maddi Soroa]] ----'''SORTU''' pedagogoa (Lekunberri 1997)
# [[Maitane Azurmendi]] ef--'''SORTU''' artista. (Gernika 1978)
# [[Maria Josefa Aedo]] efef'''SORTU''' lekaimea (Ermua 1786-Compostela 1805)
# [[Marina Lameiro]] ----'''SORTU''' zinemagilea (Iruñea 1986)
# [[Norma Mentxaka]] --ef'''SORTU''' terrorismoaren biktima (Santurtzi 1932-1976)
# [[Rosa Arburua]] ----'''SORTU''' pedagogoa, historia ikertzailea (Irun 1961)
# [[Vanesa Fernández]] ef--'''SORTU''' Zinebiko zuzendaria. (Iurreta 1980)
# [[Agustina González López]] idazle, pentsalari, pintore abangoardista eta politikaria izan zen.(Granada)
# [[Ana Carrillo Domínguez]] Errepublikako Herri Armadako kapitain komunista (1898 - 1974)
# [[Ana María Martínez Sagi]] Kataluniako poeta, sindikalista, kazetaria eta atleta feminista (Bartzelona, 1907-2000)
# [[Anbara Salam Khalidi]] idazle eta itzultzaile feminista (Libano)
# [[Ángela Labordeta]] idazlea (Teruel)
# [[Ángeles Ottein]] sopranoa (Madril)
# [[Angélica Dass]] argazkilaria (Brasil)
# [[Consuelo Zavala]] maistra, feminista (Mexiko)
# [[Esther Bejarano]] musikaria, Auschwitzeko kontzentrazio-eremutik bizirik atera zena (Alemania)
# [[Gertrudis Bocanegra]] Mexikoren indepentziaren aldeko borrokalaria (Mexiko)
# [[Inge Morath]] argazkilaria (Austria- AEB)
# [[Jane Glover]] orkrestra zuzendaria (Erresuma batua)
# [[Mari Luz Cristóbal Caunedo|Mari Luz Cristóbal]] Asturias, 1948. Tonada-kantaria
# [[María "La Jabalina"]] militante anarkista eta miliziano espainiarra (1917 - 1942)
# [[María de Baratta]] musikagilea, piano-jotzailea (El Salvador)
# [[Mariana Pineda]] espainiar liberala (Granada)
# [[Mariela Castro]] politikaria eta sexologoa (Kuba)
# [[Milena Jesenská]] kazetaria, idazlea eta itzultzailea (Txekia)
# [[Olga Bergholz]] Errusiar poeta (1910-1975)
# [[Olga Jojlova]] Ballet dantzaria. Picassoren lehen emaztea. (1891-1955)
# [[Paulina Ódena García]] militante komunista, Espainiako Gerra Zibilean milizianoa (Bartzelona 1911 - Granada 1936)
# [[Peli Romarategui]] misiolari arabarra da, eta egurrez, beiraz eta zeramikaz egindako erlijio-lana egin ditu (Gasteiz)
# [[Sandra Sánchez]] Karateka. Talavera de la Reina (1981)
# [[Shamsia Hassani]] Afganistango grafitigilea.
# [[Silvia Lazarte]] Boliviar-kitxuar politikaria (Bolivia)
# [[Vilma Espín]] iraultzailea, heroia (Kuba)
}}
====Berriak 2021 (apirila, maiatza, ekaina)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Anaje Narbaiza]] ef--'''SORTU''' euskaltzaile eta sindikalista (Bergara 1960)
# [[Delia Lauroba]] --ef'''SORTU''' erresistentea (Donostia 1909-2004)
# [[Estíbaliz Sádaba Murguía]] ----'''SORTU''' artista (Bilbo 1963)
# [[Garazi Arrizabalaga]] ef--'''SORTU''' Durangoko Museoko zuzendaria (Berriz 1984)
# [[Goiuri Aldekoa-Otalora]] ef--'''SORTU''' argazkilaria (Durango 1972)
# [[Idoia Asurmendi]] ef--'''SORTU''' musikaria. (Aramaio 2000)
# [[Idoia Gereñu]] ----'''SORTU''' antzerkigilea (Tolosa 1980)
# [[Jone Guenetxea]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Abadiño 1978)
# [[Jone Novo]] ef--'''SORTU''' kameraria (Durango 1982)
# [[Juanita Ibaibarriaga Literatur Saria|Juanita Ibaibarriaga Literatur saria]] '''SORTU''' (Ermua)
# [[Lucrecia Arana]] efef'''SORTU''' zarzuela abeslaria (Haro 1867- Madril 1927)
# [[Maite Berriozabal]] ef--'''SORTU''' Euskara teknikaria (Berriz 1987)
# [[Mariam Bilbatua]] ef--'''SORTU''' Unibertsitateko irakasle ohia. Durangoko zinegotzia 2019tik (Getxo, 1950)
# [[Miren Lazkano]] ef--'''SORTU''' Piraguista (Donostia 1997)
# [[Sagrario Aranburu]] efef'''SORTU''' dantzaria eta abeslaria (Iruñea 1930-2021)
# [[Veronica Werckmeister]] ef--'''SORTU''' margolaria, muralista (Gasteiz 1972)
# [[Amina Hussein]] kazetaria eta itzultzaile (Kurdistan-Bartzelona)
# [[Amparo Poch y Gascón]] idazle eta mediku antifaxista eta libertarioa (Espainia, 1902-1968)
# [[Ana María Pérez del Campo]] ekintzaile feminista (Madril)
# [[Annie Vivanti]] Londresen jaiotako idazle italiarra
# [[Betsi Cadwaladr]] erizaina (Gales)
# [[Carme Riera]] idazlea (Balear Irlak)
# [[Carmen Salinas Alfonso de Villagómez]] Legelaria
# [[Celia del Palacio]] feminista (Durango-Mexiko)
# [[Colette Maze]] piano-jotzailea (Paris)
# [[Concepción Sierra Ordóñez]] Legelaria
# [[Concha Liaño Gil]] Espainiako ekintzaile anarkista ( Épinay-sur-Seine, Frantzia, 1916-2014)
# [[Emma Roca]] korrikalaria, suhiltzailea (Katalunia)
# [[Herminia Fajardo]] kazetaria, feminista (Kanariak)
# [[Hilda Hilst]] idazlea. (Brasil)
# [[Jane Rule]] idazlea (Kanada)
# [[Josefina Carabias]] kazetaria, idazlea (Avila)
# [[Julia Hermosilla Sagredo]] Anarkosindikalista, milizianoa eta frankismoaren aurkako erresistentea (Sestao, 1916-2009)
# [[Julienne Mathieu]] zinema mutuko aktorea (Frantzia)
# [[Kathleen Winter]] idazlea (Kanada)
# [[Katia Reimberg]] etorkin ekintzailea, feminista (Brasil-Donostia)
# [[Leticia Gaspar]] artista. (Bilbo)
# [[Llibertat Ródenas Rodriguez]] Valentziako anarko-sindikalista, milizianoa eta Mujeres Libres taldearen kidea (1892-1970)
# [[Lola Iturbe]] Espainiar anarko-sindikalista (Bartzelona, 1902-1990)
# [[Mahasweta Devi]] Bengalkiar-indiar idazle eta aktibista
# [[Margarita Xirgu]] Aktorea (Katalunia)
# [[María Asunción Català]] matematikaria, astronomoa (Bartzelona)
# [[María Bruguera Pérez]] (Extremadurako militante libertarioa eta feminista) (1913-1992)
# [[María del Carmen de Lara]] zinemagile feminista (Mexiko)
# [[María Dueñas (biolin-jotzailea)]] Granada 2002
# [[María Elena Walsh]] poeta, kantautorea, eleberrigilea, antzerkigilea (Argentina)
# [[María Teresa Rodríguez Sáinz-Rozas|María Teresa Rodríguez Sainz-Rozas]] enpresaburua (Palentzia)
# [[Mercedes Prieto]] Astronomoa (Huelva)
# [[Penelope Fitzgerald]] idazlea (Erresuma Batua)
# [[Pepita Carpeña]] Espainiar feminista eta anarkosindikalista (Bartzelona, 1919-2005)
# [[Sara Facio]] argazkilaria. (Argentina)
# [[Soledad Estorach Esterri]] Espainiako ekintzaile anarkista (Lleida, 1915-1993)
# [[Teresa Aldamiz]] poeta, kazetaria, itzultzailea. (Filipinas-Bilbo)
# [[Teresa Jordá Vitó]] Akuarelista, margolaria (Bartzelona)
# [[Teresa Lanceta]] Artista (Bartzelona)
# [[Vera Mantero]] dantzaria (Portugal)
# [[Xela Arias]] idazlea (Galizia)
}}
====Berriak 2021 (urtarrila, otsaila, martxoa)====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Andereak Elkartea|Andereak Elkartea]] '''SORTU''' (Durango 2005)
# [[Amaia Lopez de Munain]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Gasteiz 1972)
# [[Antxone Telleria Mendia]] ef--'''SORTU''' irakaslea (Lekeitio 1956)
# [[Bakarne Altonaga]] ef--'''SORTU''' historialaria (Bilbo 1988)
# [[Bittori Etxeberria]] --ef'''SORTU''' Emakume Abertzale Batza. Erresistentziako kidea (Baztan 1908-1997)
# [[Capitolina Bustince Larrondo]] efef'''SORTU''' irakasle, idazlea (Ujué 1864- Segovia 1934)
# [[Carmen Artaza]] ----'''SORTU''' abeslaria (Donostia 1995)
# [[Eladia Zubizarreta]] efef'''SORTU''' erreketista (Ermua 1923-2020)
# [[Elena Ziordia]] ef--'''SORTU''' ilustratzailea (Bizkaia 1964)
# [[Filomena Baldezate]] efef'''SORTU''' erizaina eta emagina (Valladolid-Bilbo 1895- Miranda de Ebro 1980)
# [[Garazi Mugarza]] ef--'''SORTU''' Margolaria, idazlea eta erizana (Mallabia 1995)
# [[Elvira Iñurrieta]] efef'''SORTU''' emagina (Elorrio 1895-1980)
# [[Haizea Martiartu]] ef--'''SORTU''' saxofoi-jotzailea (Markina 1991)
# [[Irantzu Mendia Azkue]] ----'''SORTU''' irakaslea eta ekintzailea (Gasteiz 1976)
# [[Irati Idiakez]] ef--'''SORTU''' snowboarderra (Getaria 1996)
# [[Isabel Lobiano]] efef'''SORTU''' (Ermua 1583-1673)
# [[Izaro Lasa]] ef--'''SORTU''' txirrindulari ohia eta idazlea (Zumarraga 1987)
# [[Kari Alberdi]] ----'''SORTU''' kimikaria, komunikazio zientifikoan aditua (Azkoitia 1996)
# [[Lilatoia]] '''SORTU'''Donostia
# [[Lorea Zulaika]] ef--'''SORTU''' musikaria (Ziortza-Bolibar 1996)
# [[Lucia Urrutia]] ----'''SORTU''' meteorologoa (Erroibarra 1932)
# [[Maider Mendizabal]] ef--'''SORTU''' pilotaria (Zizurkil 1977)
# [[Maite Axiari]] --ef'''SORTU''' feminista, euskaltzale (Ezpeleta 1949-2021)
# [[Maite Gorrotxategi]] ef--'''SORTU''' erraketista (Ermua 1926)
# [[Mari Carmen Díaz de Lezana]] ----'''SORTU''' txirrindularia (Urduña 1943)
# [[Marta Olazabal]] ----'''SORTU''' ikertzailea (Bilbo 1981)
# [[Matilde Isasi-Isasmendi]] ef--'''SORTU''' emagina (Iurreta 1933)
# [[Mentxu Alkorta]] ef--'''SORTU''' dantzari eta trikitilaria (Donostia 1947)
# [[Miren Begoña Ereñaga]] efef'''SORTU''' erraketista (Durango 1927-2015)
# [[Nahia Zubeldia]] ----'''SORTU''' itzultzaile, musikaria, idazlea (Lapurdi 1982)
# [[Nerea del Campo Aguirre]] ef--'''SORTU''' filologoa (Eibar 1971)
# [[Nicasia Madariaga]] efef'''SORTU''' margolaria (Bilbo 1874-1970)
# [[Sara Estévez]] ----'''SORTU''' kazetaria (Bilbo 1925)
# [[Tere Verdes]] efef'''SORTU''' Emakume Abertzale Batza. Erresistentziako kidea (Bilbo 1907-1959)
# [[Victoria Mallabiabarrena]] efef'''SORTU'''soprano lirikoa (Mallabia 1867-1960)
# [[Adelina Zendejas Gómez]] irakasle, kazetari, aktibista (Mexiko)
# [[Aimé Painé]] abeslari maputxea (Argentina)
# [[Alaíde Foppa]] poeta, itzultzailea, ekintzailea (Bartzelona-Guatemala)
# [[Alice Stewart]] epidemiologa (Erresuma batua)
# [[Amelina Ermeline Devant-Le Gallena]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Ana María Moix]] poeta, idazlea (Bartzelona)
# [[Andrea Khalfaoui]] 1. ijito doktorea
# [[Bartolina Sisa]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Benita Galeana]] sindikalista, ekintzailea (Mexiko)
# [[Boliviako Cholitas escaladoras]] Bolivia
# [[Carmen Ballvé]] argazkilaria (Madril)
# [[Carmen Orellana Illescas]] ingurumen agentea, basozaina (Balear Uharteak)
# [[Cira Crespo]] historialaria, idazlea (Katalunia)
# [[Conxa Pérez Collado]] Ekintzaile anarko-feminista eta milizianoa (Katalunia, 1915-2014)
# [[Cora Sadosky]]. Matematikaria (Argentina)
# [[Coraline Labourdette]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Cristina López Barrio]] abokatu, idazlea (Madril)
# [[Diana Trujillo]] ingeniari aeroespaziala (Kolonbia)
# [[Domitila Barrios de Chungara]] Boliviar feminista
# [[Edith Pretty]] lurjabea eta filantropoa. (Erresuma Batua)
# [[Esperanza d'Ors|Esperanza D'ors]] eskutorea (Madril)
# [[Ewy Rosqvist-von Korff]] rally pilotua (Suedia)
# [[Fanny Blankers-Koen]] atleta (Herbehereak)
# [[Flora Sandes]] soldadua (Britainia Handia)
# [[Gilka Machado]] poeta (Brasil)
# [[Gregoria Apaza]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Guadalupe Grande]] idazlea, poeta (Madril)
# [[Guillermina Uribe Bone]] ingeniari zibila (Kolonbia)
# [[Hedina Sijerčić]] idazle, kazetari, poeta (Sarajevo)
# [[Helena Janeczek]] idazlea, kazetaria (Italia)
# [[Hella Haasse]] idazlea (Herbehereak)
# [[Idoia Hernández]] HATXE, piano-jotzailea (Errenteria)
# [[Irene Polo]] kazetaria (Katalunia)
# [[Irina Antónova]] Arte kritikaria (Mosku)
# [[Isabella Karle]] X izpien ikertzailea. EEBB
# [[Jacqueline Bidegorri]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Joy Adamson]] naturalista (Austria)
# [[Juana Rouco Buela]] anarkista (Argentina)
# [[Katharine Burr Blodgett]] fisikaria eta asmatzailea (Estatu Batuak)
# [[Kalam Kunde|Kalam Kunda]] Kunde-jotzailea (Burkina Faso)
# [[La Voz de la Mujer]] Argentinako aldizkari anarko-feminista. itzulpena
# [[Letitia Mumford Geer]] erizaina eta asmatzailea (Estatu Batuak)
# [[Louisa Garrett Anderson|Louisa Garret]] Medikua eta sufragista (Britainia Handia)
# [[Lucía Sánchez Saornil]] Ekintzaile anarko-feminista eta poeta. Mujeres Libres-en sortzailea (Espainia, 1895-1970).
# [[Lucy Parsons]] anarkista, komunista (EEBB)
# [[Mamen Moreu]] ilustratzaile, komikigile (Huesca)
# [[Manuela León]] Emakume ekintzailea (Ekuador)
# [[Malva Flores]] idazlea (Mexiko)
# [[Marcela Delpastre]] idazlea (Frantzia)
# [[Margaret Roundtree]] Saskibaloi jokalaria (Estatu Batuak)
# [[Margarita del Val]] birologoa (Madril)
# [[Margarita García Flores]] feminista, abokatua (Nexiko)
# [[Marie Langer]] Medikua, psikologoa (Austro-Argentinarra)
# [[Mary Moffat Livingstone]] esploratzailea (Hegoafrika)
# [[Maria Clemencia Herrera]] Lideresa, ekintzailea (Kolonbia)
# [[María Cinta Balagué]] irrati esataria (Bartzelona)
# [[María Collazo]] Argentinako anarko-feminista. itzulpena
# [[Maria del Mar Lozano]] RAEx-eko zuzendaria (Iruñea)
# [[Maria Josefa Saavedra]] abokatua (Bolivia)
# [[María Lorena Ramírez]] korrikalaria (Mexiko)
# [[Maria Paz Jiménez Escudero]] margolaria (Donostia)
# [[Maria Soledad Moral Santa Cruz]] arrain saltzailea, ekintzailea (Portugalete)
# [[Marina Núñez]] artista (Palentzia)
# [[Marta Lamas]] idazlea, feminista, antropologoa (Mexiko)
# [[Maxine Molyneux]] soziologoa, feminista (Pakistan)
# [[Mercedes Ateca]] Txirrindularia (Laredo-Kantabria)
# [[Mujeres Libres]] 36ko Espainiako Gerra garaiko erakunde anarko-feminista. itzulpena
# [[Mujeres Libres (aldizkaria)]] Aurrekoaren aldizkaria. itzulpena
# [[Nancy Porsia]] Kazetaria (Italia)
# [[Nell Leyshon]] idazlea (Erresuma Batua)
# [[Nuria Ruiz de Viñaspre]] poeta (Logroño)
# [[Olvido García Valdés]] poeta (Pravia-Asturias)
# [[Petrona Eyle]] Medikua, feminista (Argentina)
# [[Rebeca Uribe]] poeta, (Mexiko)
# [[Rebeca Uribe Bone]] ingeniari kimikoa (Kolonbia]]
# [[Rosario Pino]] antzezlea (Málaga)
# [[Sara Berenguer Laosa]] Ekintzaile anarko-feminista (Katalunia, 1919-2010)
# [[Shadi Ghadirian]] argazkilaria (Iran)
# [[Simona Manzaneda]] itzultzailea (Bolivia)
# [[Solveig Nordström]] arkeologoa (Suedia)
# [[Úrsula Goyzueta]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Vicenta Juaristi Eguino]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Victoria Aguirre Anchorena]] margolaria (Buenos Aires)
# [[Virginia Bolten]] anarkista, kazetaria (Argentina)
# [[Whina Cooper]] ekintzailea (Zeelanda Berria)
}}
=== Hobetuak 2021 ===
# [[Alicia Iturrioz]] margolaria (Eibar)
# [[Louise Michel]] Frantziako anarkista. Parisko Komunan kiderik garrantzitsuenetakoa.
# [[Luz Zalduegi]] Albaitaria. (Mallabia)
# [[Felisa Areitioaurtena|Felisa Areitioartena]] Antzezlea (Zaldibar)
# [[Maria Magunazelaia]] Txirrindulari aitzindaria (Ermua)
# [[Anna Sundström]] kimikaria (Suedia)
# [[Mariñe Arbeo]] ilustrailea
# [[Mercedes Careaga]] Ekintzailea (Eibar)
# [[Iratxe Ansa]] dantzaria. (Donostia)
====Berriak 2020 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Adela Andikoetxea]] ----'''SORTU''' nekazaria (Urduliz 1954)
# [[Ainhoa Urien]] ef--'''SORTU''' idazlea. (Abadiño 1997)
# [[Amaia Gabantxo]] ef--'''SORTU''' idazlea itzultzailea (Bermeo1973)
# [[Ana Mari Marin]] efef'''SORTU''' margolaria (Elizondo 1933- Iruñea 2020)
# [[Andragunea]] '''SORTU''' Durango
# [[Aroa Uharte]] ----'''SORTU''' itzultzailea (Leitza 1984)
# [[Arrate Hidalgo]] ----'''SORTU''' idazlea, itzultzaile (Bilbo 1987)
# [[Arrate Mardaras]] ef--'''SORTU''' idazlea (Abadiño 1960)
# [[Askoa Etxebarrieta]] ef--'''SORTU''' flamenko dantzaria (Gasteiz 1976)
# [[Dorita Ruiz]] '''SORTU''' Hezkuntza bereziko irakaslea aintzindaria (Burgos-Durango-Euba1944)
# [[Erlea Maneros]] ef--'''SORTU''' Artista. Margolaria. (Bilbo 1977)
# [[Esther Cruz]] ----'''SORTU''' eskalatzailea. (Murtzia-Euskal Herria 1976)
# [[Irati Bilbao]] ef--'''SORTU''' jazz abeslaria. (Durango 1992)
# [[Iratxe Mediavilla]] ef--'''SORTU''' zinegilea (Elorrio 1885)
# [[Eva Guerrero]] ef--'''SOefefRTU''' dantzaria, koreografoa (Bilbo 1982)
# [[Felisa Areitioaurtena]] '''SORTU''' antzezlea (Zaldibar 1902- Donostia 1990)
# [[Garazi López de Armentia]] ef--'''SORTU''' dantzaria eta koreografoa (Gasteiz 1984)
# [[Garbiñe Elizegi]] ef--'''SORTU''' erizaina, feminista (Baztan 1975)
# [[Gemma Sanginés]] ef--'''SORTU''' psikologoa (Bilbo 1970)
# [[Ines Olza]] ef--'''SORTU''' ikertzailea (Nafarroa 1982)
# [[Isabel Sola]] ef--'''SORTU''' Birologoa (Nafarroa 1967)
# [[Ixone Aroma]] ef--'''SORTU''' dantzaria (Durango 1982)
# [[Izaro Zubiria]] ef--'''SORTU''' zientzilaria (Gaztelu 1989)
# [[Izaskun Ayestaran]] ----'''SORTU''' erreketista (Ibarra 1941)
# [[Jaione Camborda]] ef--'''SORTU''' zinegilea (Donostia 1983)
# [[Joana Olasagasti]] ----'''SORTU''' dantzaria (Baiona 1990)
# [[Jone Elorriaga]] ef--'''SORTU''' artista (Durango 1993)
# [[Jone Martinez Palacios]] ef--'''SORTU''' irakaslea, feminista (Bizkaia 1995)
# [[Josune Ilundain]] ef--'''SORTU''' sortzailea, ekintzaile, idazlea. (Nafarroa 1990)
# [[Judit Muñoz]] ef--'''SORTU''' matematikaria eta ikertzailea (Abadiño 1991)
# [[Juana Arrillaga|Juana "Juanita" Arrillaga]] efef'''SORTU''' erraketista (Elgoibar 1925- Mexiko 2022)
# [[Juanita Gorroño]] efef'''SORTU''' panderojolea (Muxika 1913-Zornotza1991)
# [[Juliana Zubizarreta]] efef'''SORTU''' panderojolea (Elgoibar1910-2006)
# [[Julie Adrienne Karrikaburu]] efef'''SORTU''' musikologoa (Zuberoa1827-1898)
# [[Karmele Gisasola]] ef--'''SORTU''' Herri kirolak (Mallabia1994)
# [[Karmele Mitxelena]] ef--'''SORTU''' Idazlea eta iralkaslea (Oiartzun1988)
# [[Larraitz Ariznabarreta]] ----'''SORTU''' antropologoa (Bilbo1968)
# [[Leyre Arrieta |Leyre Arrieta Alberdi]] ef--'''SORTU''' historialaria (Mutriku1971)
# [[Leire Elustondo Quiñones]] ef--'''SORTU''' Abeslaria, kazetaria (Ermua1993)
# [[Lide Arana]] ----'''SORTU''' zientzialaria (Donostia1984)
# [[Lurdes Huizi]] --ef'''SORTU''' irakaslea, (Goizueta1958-2020)
# [[Luzia Sagastasoloa]] efef'''SORTU''' maistra, irakaslea, moja (Mallabia1912-Gasteiz1999)
# [[Maialen Arregi]] ef--'''SORTU''' Arkitektoa (Elorrio1986)
# [[Mabel Cañada Zorrilla]] ----'''SORTU''' feminista, ekintzailea (Bilbo1952)
# [[Mabi Revuelta]] ef--'''SORTU''' artista plastikoa (Bilbo1967)
# [[Maddi Ane Txoperena]] ef--'''SORTU'''bertsolaria, kazetaria eta feminista (Hendaia1994)
# [[Maiana Bidegain]] ----'''SORTU''' zinegilea (Lapurdi1977)
# [[Maite Lephaille]] ----'''SORTU''' irrati-esataria (Zuberoa1957)
# [[Maite López]] ef--'''SORTU''' idazlea, itzultzailea (Azkoitia1985)
# [[Mari Cruz Guruzeta]] efef'''SORTU''' ekintzailea (Aramaio1871-Areatza1934)
# [[Mari Jose Kerejeta]] ----'''SORTU''' idazlea (Zegama1961)
# [[Mari Karmen Goñi]] ----'''SORTU''' irakasle aitzindaria (Baztan ?)
# [[María Jesús Cueto]] ef--'''SORTU''' artista. (Santander-Bilbo1951)
# [[Maria González Gorosarri]] ef--'''SORTU''' Kazetaria, idazlea (Durango1978)
# [[Maria Dolores Larramendi]] efef'''SORTU''' erraketista (Pasaia1926-2023)
# [[Maria Mentxaka]] ef--'''SORTU''' kirol argazkilaria (Mungia1976)
# [[Maria Merino]] ef--'''SORTU''' matematikaria (Bilbo1976)
# [[Maria Txurruka]] efef'''SORTU''' erraketista (Elgoibar1923-2000)
# [[Mari Carmen Ruiz]] ----'''SORTU''' aktore ohia (Bilbo1944)
# [[Marijo Deogracias]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Antzuola1973)
# [[Miren Larrea]] ef--'''SORTU''' antzezlea. (Zornotza1981)
# [[Myriam Cameros Sierra|Myriam Cameros]] ef--'''SORTU''' Ilustratzailea (Iruña1978)
# [[Nerea Irastorza]] ----'''SORTU''' zientzialaria (?, 1991)
# [[Nerea Loiola Pikaza|Nerea Loiola]] ef--'''SORTU''' idazlea (Deba1985)
# [[Olga Cazalis]] --ef'''SORTU''' erraketista (Markina-Xemein1925-Tenerife2018)
# [[Pilar Claver]] ----'''SORTU''' aktibista (Izaba1918-2000)
# [[Uxune Martinez Mazaga]] ef--'''SORTU''' Zabalkunde zientifikorako arduraduna (Garai1969)
# [[Udane Ostolaza]] ef--'''SORTU''' Harri-jasotzailea (Orio2005)
# [[Yolanda Mazkiaran]] '''SORTU''' dokumentalgilea (Altsasu1963)
# [[Zaloa Fuertes]] ef--'''SORTU''' Argazkilaria (Mexiko-Abadiño1983)
# [[Zuriñe del Cerro]] efef'''SORTU''' feminista historikoa (Bilbo1956-2020)
# [[Katalin Karikó]] Biokimikaria (Hungaria)
# [[Adela Cortina]] filosofoa (Valentzia) itzulpena
# [[Adelina Gutiérrez]] astrofisikaria (Txile)
# [[Alda Lara]] idazlea. (Angola). itzulpena
# [[Alicia Miyares]] Filosofoa, feminista (Asturias) itzulpena
# [[Alexandra David-Néel]] bidaiaria, idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Alexandra Olaya]] zientzialaria. Kolonbiarra. Itzulpena
# [[Ama Ata Aidoo]] idazle afrikarra. Itzulpena
# [[Amancay Gaztañaga]] abeslaria (Mexiko)
# [[Amelia Opie]] idazlea ingelesa
# [[Aminata Sow Fall]] idazlea (Senegal) itzulpena
# [[Amparo Sánchez]] abeslaria (SEvilla)
# [[Ana de Miguel]] filosofoa, feministra (SAntander) itzulpena
# [[Ana Kiro]] galiziar abeslaria. itzulpena
# [[Ana María Crespo de las Casas]] farmazialaria. (Tenerife) itzulpena
# [[Andrée de Jongh]] belgika erresistentziako kidea
# [[Ángeles López de Ayala]] kazetaria, politikaria, dramaturgoa (Sevilla)
# [[Anna Burns]] idazlea (Belfast)itzulpena
# [[Anna Surinyach]] fotokazetaria (Katalunia)
# [[Anne Carson]] Poeta (Kanada) itzulpena
# [[Anne Palles]] Sorgintzat errea (Danimarka)
# [[Anoushka Shankar]] musikagilea itzulpena
# [[Antonia Ferrín Moreiras]] Matematikaria, astronomoa (Galizia)
# [[Ariane Lopez-Huici]] argazkilaria. Itzulpena
# [[Asha Ismail]] mutilazioaren aurkako ekintzailea (Kenya)
# [[Atala Apodaca]] feminista, iraultzailea (Mexiko)
# [[Aziza Brahim]] abeslari sahararra (Itzulpena)
# [[Beatrice Shilling]] asmatzailea (Ingalaterra) itzulpena
# [[Becky Siegel]] dantzaria, koreografoa, zuzendaria (EEBB) Iruñea
# [[Bel Zaballa]] kazetaria, idazlea (Katalunia)
# [[Belén Bermejo]] idazlea, argazkilaria eta editorea (Madril)
# [[Belén de Sárraga]] kazetaria, ekintzailea (Valladolid-Mexiko
# [[Beryl Markham]] hegazkinlaria, idazlea (Ingalaterra-Kenya) itzulpena
# [[Bertha Benz]] asmatzailea
# [[Bertha Lutz]] Brasilgo urbanista eta feminista.
# [[Blanca Silveira]] astronomoa (Venezuela) itzulpena
# [[Beulah Louise Henry]] asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Carme Alvariño]] historialaria (Galizia) itzulpena
# [[Carla Simón]] zinegilea (Katalunia)
# [[Carmen Castillo (zinegilea)|Carmen Castillo]] zinegilea (Txile). itzulpena
# [[Carmen de Burgos]] poeta eta kazetaria (Almeria) itzulpena
# [[Carmen Gil Martinez]] idazlea. (Cadiz)
# [[Carmen Portinho]] (itzulpena) (Brasil)
# [[Catherine Destivelle]] eskalatzailea (Frantzia)
# [[Cécile Rol-Tanguy|Cécile Rol]] Erresistentea. Frantzia. Itzulpena
# [[Celinda Arregui]] politikaria, feminista (Txile)
# [[Claire Goll]] kazetaria, idazlea bakearen aldeko altibista (Alemania-Frantzia)
# [[Claudia Paz y Paz]] giza eskubideen defentzailea
# [[Consuelo Álvarez Pool]] idazlea (Katalunia)
# [[Cony Carranza Castro]] feminista, hezitzailea (El Salvador)
# [[Cora Ratto de Sadosky]] matematikaria eta ekintzailea (ARgentina)
# [[Dacia Maraini]] eleberrigilea (Italia)
# [[Diane di Prima]] Poeta (EEBB) itzulpena
# [[Dilhan Eryurt]] astronomoa, astrofisikaria (Turkia)
# [[Dora Alonso]] Kazetaria eta idazlea (Kuba) itzulpena
# [[Dorothea Klumpke]] astronomoa. EEBB
# [[Dorothee Sölle]] Poeta eta teologoa. Itzulpena
# [[Dulce Chacón (idazlea)|Dulce Chacón (Idazlea)]] Zafra. Itzulpena
# [[Ebru Timtik]] abokatu kurdua. (Istambul)
# [[Elena García Armada]]ingeniaria, asmatzailea (Santander)
# [[Elodia Zaragoza-Turki]] idazlea,poeta,editorea
# [[Emilie Flöge]] jostuna
# [[Emma Chacón i Lausaca]] musikagilea (Bartzelona) itzulpena
# [[Emma Lehmer]] matematikaria (Estatu Batuak) itzulpena
# [[Encarnación Cabré]] arkeologoa (Madril) itzulpena
# [[Eugenia Sacerdote de Lustig]] zientzilaria (Turin-Buenos Aires) (Itzulpena)
# [[Eva Gonzalès]] margolaria (Paris) (Itzulpena)
# [[Fanny Bullock Workman]] bidaiaria, idazlea, itzulpena
# [[Filipa César|Filipa Cesar]] zinema zuzendaria (Portugal) itzulpena
# [[Florence Rena Sabin]] zientzialaria. (EEBB) itzulpena
# [[Francisca Vives]] historialaria (Cadiz) itzulpena
# [[Gabrielle Roy]] Kanadar idazlea. (Kanada)
# [[Gertrude Jekyll]] Lorezaina (Erresuma Batua)
# [[Gloria Anzaldúa]] idazlea. aktibista (EEBB) itzulpena
# [[Guadi Galego]] abeslaria (Galizia) (Itzulpena)
# [[Hayley Westenra]] abeslaria (Zeelanda Berria) itzulpena
# [[Helin Bölek]] abeslaria (Turkia)
# [[Helena Maleno]] aktibista (El Ejido) Itzulpena
# [[Ida Vitale]] idazlea. (Uruguai) itzulpena
# [[Idea Vilariño]] idazlea. itzulpena
# [[Inma Chacón]] idazlea (Zafra) itzulpena
# [[Irene Solà]] idazlea, artista (Katalunia)
# [[Irene Vallejo Moreu]] filologa eta idazlea (Zaragoza)
# [[Irma Alicia Velásquez Nimatuj|Irma Alicia Velásques Nimatuj]]Guatemala, kazetaria eta antropologoa
# [[Isabella Bird]] bidaiaria. idazlea (itzulpena)
# [[Isabel Bono]] poeta, (Malaga) itzulpena
# [[Jacinta Ortiz]] poeta (Granada)
# [[Jennifer Doudna]] biokimikaria (EEBB) itzulpena
# [[Jessie Fauset]] Poeta amerikarra itzulpena
# [[Jessica Anderson]] idazle Australiarra. itzulpena
# [[Jineth Bedoya]] Kazetaria. (Kolonbia) itzulpena
# [[Joan Jara]] dantzaria (Txile) Victor Jararen bikotea
# [[Joanne Chory]] biologoa. EEBB itzulpena
# [[Josefa Llanes Escoda]] sugrafista (Filipinas) itzulpena
# [[Judith Wright]] idazlea (Australia) itzulpena
# [[Julia Antivilo]] artista (Txile)
# [[Julie-Victoire Daubié]] idazle franziarra. itzulpena
# [[Katharine Tynan]] idazle, Irlanda, itzulpena
# [[Kenojuak Ashevak|Kenojuak Ashevah]]margolaria (Kanada)
# [[La Yegros]] abeslaria (ARgentina-Okzitania
# [[Laura Freixas]] idazlea (Bartzelona) (Itzulpena)
# [[Leda Valladares]] abeslaria,(Argentina) (itzulpena)
# [[Leila Aboulela]] sudandar idazlea (Itzulpena)
# [[Leona Chalmers]] aktorea eta asmatzailea. EEBB. itzulpena
# [[Leonor Orosa]] Koreografoa (Filipinak)
# [[Lian Monserrate]] Muralgilea (Estatu Batuak)
# [[Elizabeth Magie]] asmatzailea. (EEBB). Itzulpena
# [[Lucía Garibaldi]] Zinegilea (Uruguai) Itzulpena
# [[Luisa Capetillo]] anarkista, sindikalista, faminista (Puerto Rico) itzulpena
# [[Magda Szabó|Magda Szabo]]idazlea (Hungaria)
# [[María Andresa Casamayor]] matematikaria (Zaragoza) itzulpena
# [[Maria Aurèlia Capmany]] eleberrigile, antzerkigile (Katalunia) itzulpena
# [[Maria Isabel Barreno]] idazlea (Portugal) itzulpena
# [[Maria Beasley]]. Asmaztzailea. (EEBB)
# [[María Cumplido]] matematikaria. (itzulpena)
# [[María Malla]] idazlea, katalana. itzulpena
# [[María Mariño]] idazlea. (Galizia). itzulpena
# [[Maria Pereira]] Asmatzailea (Portugal)
# [[María Salvo]] Antifrankisgta (Bartzelona) itzulpena
# [[Maria Teresa Horta]] idazlea (Portugal) itzulpena
# [[María Teresa León]] idazlea (Errioxa) itzulpena
# [[María Vallet Regí|María Vallet Regi]] Kimikaria (Kanaria)
# [[María Y. Orosa|Maria Y. Orosa]] Medikua eta ikertzailea
# [[Mariama Bâ]] idazlea (SEnegal)
# [[Marica Campo]] idazlea (GAlizia)
# [[Marie Hankel]] Esperanto idazlea, sufragista (Alemania) itzulpena
# [[Marie Paradis]] alpinista Suitzarra. Itzulpena
# [[Marie Under]] idazlea (Estonia) itzulpena
# [[Marion Donovan]] asmaitzailea. EEBB. itzulpena
# [[Mariví Ibarrola]] argazkilaria. (Naiara). itzulpena
# [[Marivi Iturbe Etxeberria]] gizarte laguntzailea. Etxebarri. itzulpena
# [[Margaret Harwood|Margaret Harwook]] Astronomoa (Estatu Batuak) itzulpena
# [[Margaret Burbidge]] Astronomoa. (Inglaterra) itzulpena
# [[Margarida Borràs]] Transexuala (Valentzia)
# [[Margarita Michelena]] poeta (Mexiko)
# [[Margarita Parra Álvarez]] Kimikaria, (Valentzia)
# [[Martha Coston]]asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Marta Elena Casaús Arzú]] historialaria eta idazlea.(Guatemala)
# [[Maruja Mallo]] margolaria (Galizia) itzulpena
# [[Melitta Bentz]] asmatzailea alemaniarra itzulpena
# [[Mercè Company]] idazlea (Katalunia) itzulpena
# [[Mercè Ibarz]] idazlea (ARagoi)
# [[Mikeas Sánchez]] poeta, irakaslea, idazlea (Mexiko)
# [[Mónica Cahen D'Anvers]] kazetaria (Argentina) itzulpena
# [[Montserrat Gudiol]] margolaria, (Bartzelona) itzulpena
# [[Montserrat Torrent i Serra]] organojolea. (Bartzelona) itzulpena
# [[Nella Larsen]] idazlea Afrikar-amerikarra. Itzulpena
# [[Nellie Campobello]] idazlea eta dantzaria (Durango-Mexiko) itzulpena
# [[Nerea Irigoyen]] zientzialaria. Zaragoza
# [[Ngaio Marsh|Ngaio Marsh]] idazle, antzerlea. itzulpena
# [[Olga Orozco]] poeta (Agentina) Itzulpena
# [[Orsola Casagrande]] (Italia)
# [[Pamela Hinkson]] idazle anglo irlandarra
# [[Patricia Bath|Patricia Bath]] Medikua. itzulpena
# [[Paula Nenette Pepín]] musikaria.
# [[Paula Wiesinger]] eskiatzaile italiarra (Izulpena)
# [[Paulina Chiziane]] idazle Monzambike. Itzulpena
# [[Pilar del Río|Pilar del Rio]] kazetaria eta itzultzailea.(Granada). (itzulpena)
# [[Pilar Alonso Ibañez]] etnografoa, historialaria (Markiz, Araba) itzulpena
# [[Pilar Bellver]] idazlea, feminista (Jaen) itzulpena
# [[Policarpa Salabarrieta]] ekintzalea (Kolonbia)(Itzulpena)
# [[Raina Telgemeier]] komikigilea. (EEBB) itzulpena
# [[Rosalinda L. Orosa]] Idazlea (Filipinak)
# [[Saiza Nabarawi]] idazlea, feminista (Egipto) (Itzulpena)
# [[Sagrario Vera Gordo]] Gerrillaria. (Badajoz)
# [[Sandra Morán]] abeslaria, politikaria (Guatemala) itzulpena
# [[Sara Curruchich]] abeslaria. Guatemala. itzulpena
# [[Sarah Mather]] asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Severina Luna de Orosa]] medikua eta idazlea (Filipinak)
# [[Silvia Cuevas Morales|Silvia Cuevas]] idazlea Txile. itzulpena
# [[Stefi Troguet]] Alpinista (Andorra)
# [[Susana Malón]] astronomoa (Zaragoza) Itzulpena
# [[Susana Thénon]] itzultzaile, poeta (ARgentina). Itzulpena
# [[Susana Vera]] argakilari-kazetaria (Iruñea) itzulpena
# [[Suceso Portales]] jostuna eta anarko-sindikalista (Extremadura)
# [[Syra Alonso]] idazlea, (Galizia). itzulpena
# [[Teresa Eguibar]] eskulturea (Madril). itzulpena
# [[Teresa Flores]] Feminista, ekintzailea (Txile)
# [[Teresa Meana]] ekintzaile feminista (Gijón)
# [[Vandana Shiva]] Idazlea. (India) (Itzulpena)
# [[Violette Leduc]] Idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Violette Szabo]] Espia (Erresuma Batua)
# [[Yaa Gyasi]] idazle afroamerikarra.(Ghana) itzulpena
# [[Yasmina Reza]] idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Zenobia Camprubí]] idazlea eta itzultzailea itzulpena
}}
====2018-2019====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agustina Otaola]] ----'''SORTUA''' Erraketista (Errenteria)
# [[Alaitz Muro]] ef-- '''SORTUA''' ipuin kontalaria eta margolaria (Durango)
# [[Amaia Aroma Lejarreta]] ef-- '''SORTU''' Txistularia (Abadiño)
# [[Ainhoa Zuazua]] ef-- '''SORTUA''' Abeslaria (Ermua)
# [[Angelita Alberdi]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Arantzazu Ametzaga]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea
# [[Ascensión Badiola]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea(Bilbo)
# [[Aurora Abasolo]] efef '''SORTUA''' Abeslaria (Durango)
# [[Begoña Sopelana]] efef '''SORTUA''' Kooperantea, soziologoa (Iurreta)
# [[Benita Uribarrena]] efef '''SORTUA''' Ekintzailea antifaxista (Durango)
# [[Damaris Pan]] ef--'''SORTUA''' artista (Mallabia)
# [[Digna Garitaonandia]] efef '''SORTUA''' Erraketista
# [[Dina Bilbao]] efef '''SORTUA''' Kirolaria (Ondarroa))
# [[Eladia Altuna]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Irura)
# [[Elena Olabe]] ef-- '''SORTU''' Poeta (Durango)
# [[Elena Solatxi]] ef--'''SORTUA''' Eskultorea (Bilbo)
# [[Elena Orobiogoikoetxea]] ----'''SORTUA''' Piano jolea (Durango)
# [[Emilia Gomez]] ----'''SORTUA''' Erraketistan. (Valentzia)
# [[Estibalitz González]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea (Ermua)
# [[Eugenia Iriondo]] efef '''SORTUA'''Erraketista (Eibar)
# [[Gloria Agirre]] ef-- '''SORTUA'''Erraketista (Asteasu)
# [[Gloria Zubia]] efef '''SORTU''' ekintzailea (Durango)
# [[Ines Etxegibel]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Durango)
# [[Irati Eguren]] ef-- '''SORTUA''' Arkitektoa, ilustratzailea (Durango)
# [[Irene Ibaibarriaga]] efef'''SORTU''' Erraketista (Ermua)
# [[Jesusa Garitaonandia]] efef '''SORTU''' Erraketista (Mallabia)
# [[Juana Elgezabal]] efef '''SORTUA'''Enpresaria (Derio)
# [[Juanita Ibaibarriaga]] efef '''SORTUA''' Ekintzailea (Ermua)
# [[Juanita Mir]] efef '''SORTUA''' Kazetaria, idazlea (Iruñea)
# [[Juanita Unzueta]] efef '''SORTUA''' Dantzaria (Eibar)
# [[Julia Klaudia Gabilondo]] efef '''SORTUA''' Idazlea (Mungia)
# [[June Arbeo]] ef-- '''SORTUA'' Atleta (Durango)
# [[Kattalin Agirre]] efef '''SORTUA''' Mugalaria, Frantziako erresistentziako kide (Sara)
# [[Koro Benito]] ef-- '''SORTUA''' Poeta (Lumbrales)
# [[Lara Izagirre]] ef-- '''SORTUA''' Zinegilea (Zornotza)
# [[Libe Goñi]] ef-- '''SORTUA''' Irakaslea (Oteitza)
# [[Lidia Cañete]] ef-- '''SORTUA''' kirolaria (Durango)
# [[Lourdes Munitxa]] efef '''SORTUA''' Euskaltzalea (Zornotza)
# [[Lucia Areitioaurtena]] efef '''SORTUA'''Erraketista (Ermua)
# [[Luz Zalduegi]] efef '''SORTUA''' Albaitaria (Mallabia)
# [[Maddi Barber]] ef-- '''SORTUA''' Zinegilea (Lakabe)
# [[Maitane Alonso]] ef-- '''SORTU''' Ikertzailea,asmatzailea (Sodupe)
# [[Maria Ana Bidegaray]] ---- '''SORTU''' Idazlea, feminista (Hazparne - Lapurdi)
# [[Maria Arrillaga]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Elgoibar)
# [[Maria Camino Oskoz]] efef '''SORTUA''' Maistra. (Iruñea)
# [[Mari Carmen Lasagabaster]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Mari Carmen Madariaga]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Igorre)
# [[Maria Antonia Uzkudun]] --ef'''SORTUA''' Erraketista (Anoeta)
# [[Maria Luisa Alberdi]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Maria Luisa Senar]] --ef'''SORTUA'''Erraketista (Pasaia)
# [[Maria Pilar Urriza]] ef--'''SORTUA''' Dantzaria (Lantz)
# [[Maria San Juan de Garonda]] ---- '''SORTUA'' emagina. inkisizioa sutan erre zuen (Mungia)
# [[Maribi Unamuno]] ---- '''SORTUA''' Filologoa. (Aulesti)
# [[Meritxel Relaño]] ef-- '''SORTUA''' Unicefeko arduradun nagusia Yemenen (Durango)
# [[Mila Salterain]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea (Durango)
# [[Miren Alazne Iruretagoiena]] ef-- '''SORTU''' ekintzailea (Zarautz)
# [[Miren Maortua]] efef '''SORTUA''' Idazlea (Zaldibar)
# [[Miren Uzkudun]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Asteasu 1922-)
# [[Nerea Etxegibel]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Durango 1964- )
# [[Oihana Azkorbebeitia]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Abadiño 1981- )
# [[Paula Lamarain]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Eibar 1924-2018)
# [[Rosa Soroa]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Elduaien 1945- )
# [[Rosario Aranburu]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Eibar 1921-2015)
# [[Silvia Trigueros]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Abadiño 1976)
# [[Teri Ibarrola]] ---- '''SORTUA''' Ipuin kontalaria (Aulesti)
# [[Vanessa Goikoetxea]] ef-- '''SORTU''' abeslaria (Florida 1980- )
# [[Zoila Askasibar]] ef-- '''SORTUA''' inprimatzailea (Elgeta 1877-1945)
# [[Shakuntala Devi]] efef Idazlea (India) (Itzulpena)
# [[Almudena Hernando]] ---- arkeologoa (Madril 1959)(itzulpena)
# [[Gisella Perl]] efef Ginekologoa judua (Hungaria 1907-1988) (itzulpena)
# [[Luna Miguel]] ef-- idazlea (Alcalá de Henares 1990- ) (itzulpena)
# [[Mae Jemison]] ef-- ingeniari (Alabama 1956- ) (Itzulpena)
# [[Maria Antonia Canals]] ef-- matematikaria (Bartzelona) (Itzulpena)
# [[Mercedes Colás]] efef Maiatzeko plazako amak (Argentina 1925-2021) (Itzulpena)
}}
=== [[Fitxategi:Gnome-colors-alacarte2.svg|30px]] Hobetuak ===
==== 2020 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Elorriaga]] (Iurreta)
# [[Ana Diez]] zinemagilea (Tutera)
# [[Amaia Iturbide]] idazlea (Bilbo-Getxo)
# [[Ariane Lopez-Huici|Ariane López Huici]] argazkilari lapurtarra.
# [[Erika Lagoma]] Bertsolaria, feminista (Lesaka-Durango)
# [[Gurutzi Arregi]] etnografoa (Durango)
# [[Iñaxi Etxabe]] Bertsolaria, (Zumaia-Zarautz)
# [[Isabel Coixet]] zinegilea (Katalunia)
# [[Itziar Mendizabal]] Dantzaria (Gipuzkoa
# [[Luzia Goñi]] bertsolaria (Basaburua)
# [[Maider Fernandez]] zinegilea (Donostia)
# [[Maria Zambrano]] idazlea (Madril)
# [[Martina Ibaibarriaga]] gerrillaria (Berriz)
# [[Matxalen Ziarsolo]] saskibaloi jokalaria (Ermua)
# [[Oihana Alkorta]] musikaria (Orio-Zarautz)
# [[Primi Erostarbe]] panderojolea eta irrintzilaria (Oñati)
# [[Teodora Zuloaga]] zeramikaria (Madril-Segovia)
# [[Trota Salernokoa]] ginekoloagoa(Italia)
# [[Alfonsina Strada]] txirrindulari argentinarra (Mototsa)
}}
==== 2018-2019 ====
# [[Balendiñe Albizu]] efef Idazlea (Zumaia)
# [[Gurutze Frades]] ef-- Kirolaria (Durango-Iurreta)
# [[Lourdes Unzueta]] ef-- Idazlea (Durango)
# [[Uri Ruiz Bikandi]] efef Idazlea (Durango)
== HOBETUAK ==
=== Hobetuak 2023 ===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Sonia Etxezarreta]] '''--ef'''mahai-tenislaria (Irun 1968?- 2011)
# [[Yusra Mardini]] '''ef--'''igerilaria, errefuxiatua (Siria 1998)
# [[Olatz González]] '''ef--'''antropologoa (Bilbo 1973)
# [[Eider Cardeñosa]] '''ef--'''karateka (Gasteiz 1995)
# [[Graziana Barrenetxea]] '''----'''sorginkeriaren biktima (Zugarramurdi 1540-Logroño 1610)
# [[Ainara Elbusto]] '''ef--'''txirrindularia (Nafarroa 1992)
# [[Patricia López Arnaiz]] '''ef--''' (Gasteiz 1981)
# [[Sofia Otero]] '''ef--'''aktorea (Basauri 2013)
# [[Estibaliz Urresola Solaguren]] '''ef--'''film zuzendaria, gidoilaria (Laudio 1984)
# [[Kim Ju-ae]] '''ef--'''Kim dinastiako kidea (Ipar Korea 2013)
# [[Barbara Stanwyck]] '''efef'''aktorea (AEB 1907-1990)
# [[Glenn Close ]] '''ef--'''aktorea (AEB 1947)
# [[Lola Baldrich]] '''ef--'''aktorea (Toledo 1967)
# [[Lola Herrera]] '''ef--'''aktorea (Valladolid 1935)
# [[Federica Montseny]] '''efef'''anarkista, idazlea (Madril 1905-Frantzia 1994)
# [[Céline Laguarde]] '''efef'''argazkilaria (Lapurdi 1961)
# [[Aroa Gorostiza]] '''ef--'''txirrindularia (Elorrio 2002)
# [[Anna Muzytxuk ]] '''ef--'''xake-jokalaria, aktibista (Ukraina 1990)
# [[Clara Azurmendi]] '''ef--'''badminton kirolaria (Donostia 1998)
# [[Irene Papas]] '''efef'''aktorea, abeslaria (Grezia 1926-2022)
# [[Uxue Apaolaza]] '''ef--'''idazlea (Hernani 1981)
# [[Hélène Carrère d'Encausse]] '''efef'''historialaria (Paris 1929)
# [[Lisa Simpson]] marrazkietako pertsonaia (AEB 1987)
# [[Maggie Simpson]] marrazkietako pertsonaia (AEB 1987)
# [[Emakumearen historia]] emakumearen eginkizuna historian zehar
# [[Oihana Azkorbebeitia]] '''ef--'''korrikalaria (Abadiño 1981)
# [[Ione Irazabal]] '''ef--'''aktorea (Elorrio 1963)
# [[Hürrem Sultan]] haseki sultan (Poloniako Erresuma,?-Otomandar Inperioa,1558)
# [[Irene Atenaskoa]] '''--ef'''enperatrizea (Atenas,752-Lesbos,803)
# [[Angelique du Coudray]] '''--ef'''emagina (Frantzia, 1712-1794)
# [[Enara López]] '''ef--'''txirrindularia (Bilbo 1997)
# [[Genero-rol]]
# [[Genero-desparekotasun]]
# [[Louise Joy Brown]] '''ef--'''1. probeta umea (Erresuma Batua 1978)
# [[Marije Fullaondo]] '''ef--'''politikaria (Getxo, 1964)
# [[Francisca Pizarro Yupanqui]]'''ef--'' Quispe Sisa eta Francisco Pizarroren alaba (Peru,1534-Cáceres,1598)
# [[Hassiba Ben Bouali]] '''efef''Aljeriako Independentzia Gerrako gudaria (1938 - 1957)
# [[Irene Paredes]] '''ef--'''futbolaria (Legazpi 1991)
# [[Oihane Hernandez]] '''ef--'''futbolaria, defentsa (Sopela 2000)
# [[Misa Rodríguez]] '''ef--'''futbolaria, atezaina (Kanariak 1999)
# [[Filipa Moniz]] '''ef--'''Kristobal Kolonen emaztea (Portugal, 1455-1485)
# [[Agatha Barbara]] '''efef'''presidentea, aitzindaria (Malta 1923-2002)
# [[Elena Furiase]] '''ef--'''aktorea, idazlea (Madril 1988)
# [[Itsaso Arana]] '''ef--'''ktorea, zuzendaria (Nafarroa 1985)
# [[Ane Santesteban]] '''ef--'''txirrindularia (Errenteria 1990)
# [[Maite Ruiz de Larramendi]] '''ef--'''pilotari ohia (Beasain 1973)
# [[Claudia Zornoza]] '''ef--'''futbolaria, erdilaria (Madril 1990)
# [[Alexia Putellas]] '''ef--'''futbolaria, erdilaria (Bartzelona 19)
# [[Susana Zapke]] '''ef--'''musikologoa (Gipuzkoa 1965)
# [[Maite Agirre ]] '''ef--'''aktore, antzerkigilea (Zarautz 1955)
# [[Noe Itō]] '''efef'''aktibista, eraila (Japonia 1895-1923)
# [[Edmonia Lewis]] '''efef'''eskultorea (AEB 1844-Londres 1907)
# [[Libe Mimenza]] '''ef--'''kazetaria, ikertzailea (Elorrio 1988 19)
# [[Maddalen Dorronsoro Amiano]] '''ef--'''abesbatza zuzendaria (Lezo 1987)
# [[Aintzane Encinas]] '''ef--'''futbolaria ohia, entrenatzailea (Donostia 1988)
# [[Alba Redondo]] '''ef--'''futbolaria, aurrelaria (Albacete 1996)
# [[Jennifer Hermoso]] '''ef--'''futbolari aurrelaria eta erdilaria (Madril 1990)
# [[Ainhoa Cantalapiedra]] '''ef--'''abeslaria (Galdakao, 1980)
# [[Zoleka Mandela]] '''efef'''aktibista (Hegoafrika, 1980-2023)
# [[Ana Terradillos]] '''ef--'''kazetaria (Donostia 1973)
# [[Lidia Valentín ]] '''ef--'''pisu-jasotzailea (Leon 1985)
# [[Maite Oroz]] '''ef--'''futbolaria (Nafarroa 1998)
# [[Adania Shibli]] '''e---'''idazlea (Palestina, 1974)
# [[Rafeef Ziadah]] '''e---'''poeta (Libano, 1979)
# [[Yolanda Alzola]] '''ef--'''telebista aurkezlea (Bizkaia, 1970)
# [[Silvia Intxaurrondo]] '''ef--'''kazetaria (Barakaldo, 1979)
# [[Miren Arzallus]] '''----'''moda historialaria, ikertzailea (Bilbo 1978)
# [[June Ansoleaga]] '''ef--'''kazetaria (Sopela 1987)
# [[Zuriñe Zulaika]] '''----'''metereologoa, fisikaria (?, ?)
# [[Maria Eugenia Luc]] '''ef--'''musikagilea ( Argentina/Euskal Herria 1958)
# [[Yurena]] '''ef--'''abeslaria (Santurtzi 1969)
# [[Amanirenas]] '''e-e-'''erregina eta gobernadorea (Kuxeko Erresuma, K.a.57 - K.a.10)
# [[Gabriela Silang]] '''efef'''Filipinetako heroia (Filipinak, 1731-1763)
# [[Bene Bergado]] '''----'''artista, eskultorea (Salamanca/Bizkaia 1963)
# [[Margarita López Maturana]] '''efef''' moja beatoa, Berrizko Mesedeetako Misiolarien sortzailea (Bilbo 1884-Donostia 1934)
# [[Diana Krall]] '''ef--''' piano-jotzailea eta jazz abeslaria (Kanada 1964)
# [[Maria Gebara]] ---- idazlea (Valladolid, ? - ? ,1683)
# [[Janire Gonzalez Etxabarri]] ef-- surflaria (Zumaia 2005)
}}
== [[Fitxategi:Gnome-system-users.svg |30px|]] Wikilariok ==
(Zure izena gehitu dezakezu iturburu kodea aldatu eta 4 bider ALT Gr + 4 sakatuta (4 aldiz "~" agertuko da)
# [[Lankide:Wikimaribarre|Wikimaribarre]] ([[Lankide eztabaida:Wikimaribarre|eztabaida]]) 18:22, 13 ekaina 2018 (CET)
# [[Lankide:Lurdeswiki|Lurdeswiki]] ([[Lankide eztabaida:Lurdeswiki|eztabaida]]) 18:17, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:Larrauri|Larrauri]] ([[Lankide eztabaida:Larrauri|eztabaida]]) 18:18, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:OrtuUrti|OrtuUrti]] ([[Lankide eztabaida:OrtuUrti|eztabaida]]) 18:22, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:Mototsa|Mototsa]] ([[Lankide eztabaida:Mototsa|eztabaida]]) 11:20, 22 uztaila 2020 (CET)
# [[Lankide:Joseintx|Joseintx]] ([[Lankide eztabaida:Joseintx|eztabaida]]) 18:22, 9 urria 2020 (CET)
# [[Lankide:Isabeliraurgi|Isabeliraurgi]] ([[Lankide eztabaida:Isabeliraurgi|eztabaida]]) 17:48, 16 urria 2020
# [[Lankide:Mgaraizabal|Mgaraizabal]] ([[Lankide eztabaida:Mgaraizabal|eztabaida]]) 18:00, 5 azaroa 2021 (CET)
# [[Lankide:josi|Josi]] ([[Lankide eztabaida:Josi|eztabaida]]) 18:00, 5 azaroa 2021 (CET)
# [[Lankide:Andremendea|Andremendea]] ([[Lankide eztabaida:Andremendea|eztabaida]]) 16:43, 15 azaroa 2024 (CET)
# [[Lankide:JULEBAR|JULEBAR]] ([[Lankide eztabaida:JULEBAR|eztabaida]]) 16:48, 15 azaroa 2024 (CET)
== Wikilaguntza ==
* [https://eu.wikipedia.org/wiki/Laguntza:Gida_arina Gida Arina]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:C%C3%B3mo_subir_imagen_con_la_app_de_Wikimedia_Commons.pdf Cómo subir una imagen con la app de Wikimedia Commons]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ejemplo_de_subida_de_imagen_a_Commons,_introduciendo_geolocalizaci%C3%B3n.webm Ejemplo de subida de imagen a Commons, introduciendo geolocalización]
== [[Fitxategi:Gnome-web-browser.svg|30px]] Kanpo estekak ==
* Nola igo argazkiak Commons-era? [[c:File:Ejemplo_de_subida_de_imagen_a_Commons,_introduciendo_geolocalización.webm|Ordenagailutik (bideoa)]] | [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/89/C%C3%B3mo_subir_imagen_con_la_app_de_Wikimedia_Commons.pdf App-etik (PDF)] | [[:es:Wikipedia:Encuentros/Wiki_Takes_Vitoria-Gasteiz/Ayuda|Ideia gehiago...]]
* [https://anboto.org/durango/1583310345667-wikipedia-erreminta-ona-dela-uste-dugu-emakumeek-erreferentzialtasuna-lortzeko Wikipedia erramienta ona dela uste dugu emakumeek erreferialtsuna lortzeko]Anboto 2020/03/04
* [https://www.elcorreo.com/bizkaia/duranguesado/durangaldeko-andren-ekarpenak-20200122193350-nt.html?edtn=bizkaia&fbclid=IwAR1hHPcQJaQM-WaIU7mYeNetsB89jEH2-BWSA0fPGjbTgTkHpqtKRT9BnCc#vca=fixed-btn&vso=rrss&vmc=fb&vli=Duranguesado Durangaldeko andren ekarpenak bistaratzera dator WikiEmakumeok] El Correo 2020/01/21
* [https://anboto.org/durango/1579696765085-wikikedada-egingo-dute-durangon-wikipedian-dagoen-genero-arrakala-aldatzeko 'Wikikedada' egingo dute Durangon, Wikipedian dagoen "genero arrakala" aldatzeko], Anboto Durango 2020/01/22
* [https://dotb.eus/dotb-eus-emakumeen-biografia-berriak-sortzeko-wikikedada-antolatu-da-durangon/ Emakumeen biografia berriak sortzeko ‘Wikikedada’ antolatu da Durangon] Dotb.eus 2020/01/23
* [http://www.azkuefundazioarenegunkaria.eus/wikikedada-wikiemakumeokwikidurango/ Wikikedada: WikiEmakumeok/WikiDurango | Azkue Fundazioaren Egunkaria] 2020/01/21
* [https://halabedi.eus/es/marisa-barrena-wikiemakumeok-gizarteko-beste-arloetan-lez-emakumeak-ia-ikusezinak-gara-wikipedian-ere/?fbclid=IwAR2pUHHzwsNx8kzKAyc3dlTpZc4p4mx8duIC0PeKHEj01G3yXoFKxXlBBlc Marisa Barrena (Wikiemakumeok): "Gizarteko beste arloetan lez, emakumeak ia ikusezinak gara wikipedian ere" - Halabedi] 2020/02/06
* [https://www.youtube.com/watch?v=eH-JkwLAa6Q&feature=youtu.be [Bideoa] Data zaharrak bilatzen], Estibalitz González Solozabal Durangon #Wikiemakumeok mintegian data zaharrak zelan bilatzen diren azaltzen dau, Josi Sierra-ri esker.
* [https://amp.eitb.eus/eu/irratia/euskadi-irratia/programak/amarauna/osoa/7892080/magikoa-da-andre-baten-biografia-mundura-zabaltzea/ "Magikoa da andre baten biografia mundura zabaltzea"], EITB - 2021/03/08
* https://www.youtube.com/watch?v=r2Z5CFSLSf8 Lurdes Totorikaguena eta Marisa Barrena Laixiar irratian
* [https://mugakultura.eus/2023/11/10/wikiemakumeok-dokumentala-zinebin-estreinatzea-zorte-ikaragarria-da-bozgorailu-potentea-baita/?fbclid=IwAR2YDcgxq21VEdyB3vM1pju0fA9vtxobJH8n6i2sfPmyLhVQJr9Ys2vCTlw/ Bilbon, Zinebin estrenatzea zorte ikaragarria da, bozgorailu potentea baita. Mugalari 2023ko azaroa. ]
ibq5n6nd7wxrhrcfv4zytedpikbp5i3
10006053
10006030
2024-12-20T16:52:26Z
Lurdeswiki
108042
/* EGITEN */
10006053
wikitext
text/x-wiki
'''''WikiDurangaldea | Durangaldean egiten diren lanaldietako wikilekua '''''
[[Fitxategi:WikiEmakumeok Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak.jpg|thumb|WikiEmakumeok, Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak. Azaroak 1 2019, Durangon]]
[[File:5.555 biografia 2024 martxoa.png|thumb|200px|2024.03.08]]
[[File:Durangoko wikilariok 5.000 biografia.png|thumb|200px|2023.12.31]]
[[File:Durangoko wikilariak 2023.jpg|thumb|200px|2023.07.07]]
[[File:WikiEmakumok 3000.jpg|thumb|200px|2023ko otsaila]]
[[File:Wikiemakumeok Durango Abendua 2022.jpg|thumb|200px|2022ko abenduaren 1a]]
[[Fitxategi:Wikiemakumeok Durango.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko iraila]]
[[Fitxategi:Durangoko wikilariak 1500.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko ekaina]]
[[Fitxategi:Durangoko Wikilariak.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko apirila]]
== [[Fitxategi:Im-jabber.svg|30px|]] Wikiproiektu honen helburuak ==
* Emakumeen biografia berriak sortzea euskaraz.
* Wikipedian beste hizkuntza batzuetan badauden emakumeen biografiak euskarara ekartzea.
* Emakumezko editore euskaldunen kopurua handitzea.
* Euskal Wikipedian genero-ikuspegia txertatzea.
* Historian zehar izandako emakumeen ekarpenak eta ezagutzak Euskal Wikipedian biltzea.
== [[File:La mujer que nunca conociste logo 2017.jpg|30px]] Emakumeen zerrenda [https://es.wikipedia.org/wiki/Wikiproyecto:Mujeres/Wikimujeres/WikiEmakumeok/Durango >>> erderaz]==
=== EGITEN ===
# [[Tilly_Edinger]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tilly_Edinger (Lurdes)
# Kontxa Laspiur (Eibar) (Marisa)
'''Ingelesetik itzultzeko'''
# [[Margaret Hayden Rorke]] https://en.wikipedia.org/wiki/Margaret_Hayden_Rorke
# [[Ruth Logan Roberts]] https://en.wikipedia.org/wiki/Ruth_Logan_Roberts
# [[Eugénie M. Rayé-Smith]] https://en.wikipedia.org/wiki/Eug%C3%A9nie_M._Ray%C3%A9-Smith
#[[Mathilde Fibiger]] https://en.wikipedia.org/wiki/Mathilde_Fibiger
# [[Mithu Sanyal]] https://en.wikipedia.org/wiki/Mithu_Sanyal (Leire Mi)
Catharine Waugh McCulloch - Wikipedia # [[Catharine Waugh McCulloch]] sufragista (AEB 1862-1945)
Grandma Gatewood - Wikipedia # [[Granma Gatewood McCulloch]] ultrarail mendi-ibileran aitzindaria (AEB 1887-1973)
'''Frantsesetik itzultzeko'''
# [[Émilie Carles]] https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89milie_Carles
# [[Victoria Mas]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Victoria_Mas
# [[Jeanne Humbert]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Jeanne_Humbert
# [[Anna Mahé]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Anna_Mah%C3%A9
# [[Capucine Motte]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Capucine_Motte
'''SORTZEKO'''
# [[Uxue Rey Gorraiz]] idzlea, kazetaria
# [[Lola Lopez de Lacalle]] idazlea (Zornotza)
# [[Ignacia Altolagirre Camarero]] (h.2023.07.22)
# [[Naia Laka]] (Ispaster) https://www.eitb.eus/es/cultura/cine/festival-san-sebastian/videos/detalle/9589117/video-zortzitik-infinitura-recorrido-por-historia-del-cine-vasco-de-mano-de-benito-ansola/
# [[Annette Gonzalez-Etxabarri]] https://www.naiz.eus/es/info/noticia/20230508/annette-gonzalez-etxabarri-zumaiarra-txapeldun-europako-junior-txapelketan
# [[Madalen Etxegarai]] pilotaria. https://goiena.eus/oinati/1727423962644-madalen-etxegarai-haurra-nintzenean-nuen-ametsa-betetzen-nabil
# [[Sylvia Lefanu]] zinemagilea. https://www.berria.eus/kultura/zinemaldia/berria-eus_2130955_102.html
# [[Nagore Urdapilleta]] Errio dokumentalaren aurkezlea. https://ataria.eus/komunitatea/berria/1727420302628-bere-txikitasunean-orio-zeinen-handia-den-erakutsi-nahi-izan-dugu
# [[Maite Ubiria]] kazetaria. https://www.berria.eus/euskal-herria/iparrari-hegoak-ematen_2129951_102.html
# [[Pancracia Ollo de la Mata]] Zumalakarregiren emaztea
# [[Ainhoa Aldazabal Gallastegi]]
# [[Uxua Azpiroz]] hezitzailea https://www.berria.eus/bizigiro/beharrezkoa-da-bizikidetza-oinarri-duten-proiektuak-garatzea-ikastetxeetan_2128805_102.html
# [[Heza Sengal]]. emakume yazikia. https://www.berria.eus/mundua/eiren-gustukoak-baginen-erosi-egiten-gintuzten-merkantzia-hutsa-bagina-bezala_2128867_102.html
# [[Miren Berasategi Zeberio]] Ikertzailea. https://www.berria.eus/euskal-herria/gizon-gazteek-kontserbadurismorako-joera-dute_2128223_102.html
'''Zinegileak - Donostiako Giza Eskubideen Zinemaldian sarituak'''
# [[Kim Longinotto]] https://es.wikipedia.org/wiki/Kim_Longinotto
# [[Lourdes Portillo]] https://es.wikipedia.org/wiki/Lourdes_Portillo
# [[Deepa Mehta]] https://es.wikipedia.org/wiki/Deepa_Mehta
'''Espainiako Gerra Zibileko emakumeak'''
# [[Sofia Da Blasco]] https://es.wikipedia.org/wiki/Sof%C3%ADa_Blasco
# [[Carolina_Bunjes-Rosenthal]] https://es.wikipedia.org/wiki/Carolina_Bunjes-Rosenthal
# [[Isabel Alonso]] https://es.wikipedia.org/wiki/Isabel_Alonso
'''Emakume interesgarriak'''
# [[Jekaterina Samutsevitx]] https://es.wikipedia.org/wiki/Yekaterina_Samuts%C3%A9vich
# [[Nadezhda Popova]] https://es.wikipedia.org/wiki/Nadezhda_Popova
'''Heroínas de la Unión Soviética''' https://es.wikipedia.org/wiki/Anexo:Hero%C3%ADnas_de_la_Uni%C3%B3n_Sovi%C3%A9tica
'''Emakumeak eta itsasoa'''
https://www.naiz.eus/eu/info/noticia/20210924/las-mujeres-ilustres-de-la-historia-naval-en-el-itsasmuseum-de-bilbo-a-traves-del-arte
#
'''EMAKUME ITZULTZAILEAK'''
# [[Malika Embarek]] https://es.wikipedia.org/wiki/Malika_Embarek
# [[Concha Fernández-Luna Sánchez]] https://es.wikipedia.org/wiki/Concha_Fern%C3%A1ndez-Luna_S%C3%A1nchez
# [[Laura García Corella]] https://es.wikipedia.org/wiki/Laura_Garc%C3%ADa_Corella
'''EMAKUME AKTIBISTAK'''
# https://es.wikipedia.org/wiki/Categor%C3%ADa:Mujeres_activistas
# [[María Dimádi]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Mar%C3%ADa_Dim%C3%A1di (Leire)
# [[Paste Up Morras]], aktibista https://es.wikipedia.org/wiki/Paste_Up_Morras
# [[Elizabeth Wathuti]] aktibista https://es.wikipedia.org/wiki/Elizabeth_Wathuti (Oiber)
# [[Tosia Altman]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tosia_Altman
# https://es.wikipedia.org/wiki/V%C3%B5_Th%E1%BB%8B_Th%E1%BA%AFng
# [[Maria Spiridonova]] https://es.wikipedia.org/wiki/Mariya_Spirid%C3%B3nova
# [[Yusra Al Barbar]] https://es.wikipedia.org/wiki/Yusra_al-Barbari palestinarra
'''EMAKUME ILUSTRATZAILEAK''' https://es.wikipedia.org/wiki/Categor%C3%ADa:Ilustradoras
# [[Mitzy Reyes Juárez]] https://es.wikipedia.org/wiki/Mitzy_Reyes_Ju%C3%A1rez
# [[Ellen Robbins]] https://es.wikipedia.org/wiki/Ellen_Robbins
# [[Retta aktibisten zerrendan Scott]] https://es.wikipedia.org/wiki/Retta_Scott
# [[Bahia Shehab]] https://es.wikipedia.org/wiki/Bahia_Shehab
# [[Posy Simmonds]] https://es.wikipedia.org/wiki/Posy_Simmonds
'''EMAKUME IDAZLEAK - POETAK'''
# [[Olga Rivero]] https://es.wikipedia.org/wiki/Olga_Rivero_Jord%C3%A1n
'''EMAKUMEAK ZIENTZIAN'''
# [[Gloria Long Anderson]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Gloria_Long_Anderson
# [[Clémence Royer]] https://es.wikipedia.org/wiki/Cl%C3%A9mence_Royer
# [[Tilly Edinger]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tilly_Edinger
# [[Isabel Clifton Cookson]] https://es.wikipedia.org/wiki/Isabel_Clifton_Cookson
# [[Cécile DeWitt Morette]] https://es.wikipedia.org/wiki/C%C3%A9cile_DeWitt-Morette
# [[Wrexie Leonard]] https://es.wikipedia.org/wiki/Wrexie_Leonard
# [[Marjorie Lee Browne]] https://es.wikipedia.org/wiki/Marjorie_Lee_Browne
'''DENETARIK'''
# [[Victorine Brocher]] https://en.wikipedia.org/wiki/Victorine_Brocher (LEIRE MENDIBURU)
# [[Esther Afus Ocloo]] aitzindaria (Ghana) https://es.wikipedia.org/wiki/Esther_Afua_Ocloo
# [[Margaret A. Wilcox]] https://en.wikipedia.org/wiki/Margaret_A._Wilcox
# [[Amineh Kakabaveh]] https://en.wikipedia.org/wiki/Amineh_Kakabaveh
# [[Trio Artio]] https://www.musicexport.at/artist/trio-artio/ + Berria egunkaria
# [[Fabiola Letelier]] abokatua eta giza eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Ana Belén Montes]] espioia. https://es.wikipedia.org/wiki/Ana_Bel%C3%A9n_Montes
# [[Dorothy Levitt]] asmatzailea eta kotxe lasterketetan aitzindaria https://es.wikipedia.org/wiki/Dorothy_Levitt
== BERRIAK ==
==='''Berriak 2024''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Alaitz Melgar Agirre]] '''SORTUA''' euskara irakaslea eta idazlea (Barakaldo, 1984)
# [[Irati Bazeta Agirre]] '''SORTUA''' ilustratzailea (Abadiño, 1999)
# [[Maritxu Sorabilla]] '''SORTUA''' mendizale aitzindaria (Iruñea, 1927)
# [[Irati Bereau Baleztena]] '''SORTUA''' itzultzailea (Irun 1978)
# [[Elordi García Insausti|Elordi Garcia Intxausti]] '''SORTUA''' kazetaria eta idazlea ((Lazkao, 1977)
# [[Txaro Iturralde Sáenz de Vicuña|Txaro Iturralde Sáenz]] '''SORTUA''' jostuna (Gasteiz, 1952)
# [[Itziar Otegi Aranburu]] '''SORTUA''' itzultzailea eta idazlea (Oiartzun, 1972)
# [[Sara Ayesa]] '''SORTUA''' artista (Donostia, 1997)
# [[Ane Laskurain]] '''SORTUA''' artista (Bergara, 1999)
# [[Sagrario Merodio Hoyos]] '''SORTUA''' Saturrarango emakumeen kartzelan egondakoa (Panes, 1918-Mutriku, 2019)
# [[Maria Esquivel Vizuete]] '''SORTUA''' gerrilari fusilatua (Badajoz, 1911-Sevila, 1938)
# [[Goiuri Zabaleta]] '''SORTUA''' pilotaria (Leitza, 2009)
# [[Nikolasa Agirrezabalaga|Nikolasa Agirrezabalaga Amutxastegi]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Mutriku, 1914-Zaragoza, 1937)
# [[Ana Maestrojuán]] '''SORTUA''' antzerki zuzendaria (Iruñea, 1976)
# [[Edurne Alegria Aierdi]] '''SORTUA''' itzultzailea (Caracas, 1949)
# [[Maud Younger]] sufragista (AEB 1870-1936)
# [[Margalida Roig Colomar]] sindikalista (Eivissa, 1908-1966)
#[[Luisa Riera Muñiz]] maistra errepresaliatua (Villaviciosa, 1884-Zornotzako Emakumeen Kartzela, 1944)
#[[Maria Marí Guasch]] errepublikar militantea (Sant Llorenç de Balàfia, [[1909]] - [[Eivissa]], [[2001]])
# [[Efua Sutherland]] idazlea (Ghana 1924-1996)
# [[Concepción Loring]] 1. emakume politikaria, 1.a Diputatuen kongresuan hitz egiten (Malaga 1868-Madril 1935)
# [[Amalia Heredia Livermore]] bildumagilea, ikertzailea (Malaga 1830-1902)
# [[Carmen Cuesta del Muro]] abokatua, zuzenbidean Espainiako 1. emakume doktorea (Palentzia 1890-Madril 1968)
# [[Natividad Domínguez Atalaya]] pedagogoa, politikaria ( Madril 1888-Valentzia 1932)
# [[Teresa Luzzatti]] politikaria, sufragista (Lugo 1889-Madril 1942)
# [[María López de Sagredo Andreo]] politikaria (Kuba/Bartzelona 1881-Hondarribia 1953)
# [[Micaela Díaz Rabaneda]] maistra, politikaria (Nafarroa 1878-? XX. mendea)
# [[Trinidad von Scholtz Hermensdorff]] bildumagilea, politikaria (Malaga 1857-Austria 1937)
# [[Marisol Nichols]] aktorea (AEB 1973)
# [[Mackenzie Phillips]] aktorea, abeslaria (AEB 1959)
# [[Emma Lucy Braun]] botanikaria (AEB, 1889-1971)
# [[Elizabeth Lowe Watson]] idazlea, sufragista, hizlaria (AEB 1842-1927)
# [[Pilar Benejam Arguimbau]] pedagogoa, geografoa (Menorca 1937)
# [[Francisca Bohigas Gavilanes]] maistra, ikuskatzailea, idazlea (Bartzelona 1892-Madril 1973)
# [[Fernande Barrey]] prostituta, modeloa eta margolaria (frantzia, 1893-1974)
# [[Anna Pirozzi]] opera sopranoa (Napoli, 1975)
# [[Mariella Devia]] opera abeslaria (Liguria, 1948)
# [[Yusra al-Barbari]] politikaria eta ekintzailea (Palestina, 1923-2009)
# [[Park Kyung-Ri]] eleberrigilea (Hego Korea 1926-2008)
# [[Aurora Sampedro Pi%C3%B1eiro]] kimikaria (Galizia, 1913-1996)
# [[Dorothy Allison]] idazlea
# [[Nicole Ferroni]] umoregilea
# [[Edith Ainge]] sufragista (AEB, 1873-1948)
# [[Sonia Vaccaro]] psikologoa (Argentina/Espainia XX. mendea)
# [[Raychelle Burks]] zientzia dibulgatzailea (AEB XX. mendea)
# [[Kelly Frye]] aktorea (AEB 1984)
# [[Amy Madigan]] aktorea (AEB 1950)
# [[Amber Stevens]] aktorea, modeloa (AEB 1986)
# [[Juana Francés]] margolaria (Alacant 1924-Madril 1990)
# [[Njideka Akunyili Crosby]] artista bisuala (Nigeria/AEB 1983)
# [[Martha Diamond]] margolaria (AEB 1944-2023)
# [[Joan Mitchell]] margolaria (AEB 1925-Paris 1992)
# [[Toyin Ojih Odutola]] marrazkilaria (Nigeria/AEB 1985)
# [[Fe del Mundo]] pediatra (Filipinak, 1911-2011)
# [[Isabel Garbayo]] Villa Teresitako sortzailea (Iruñea, 1905-2011)
# [[Elvira Siurana]] feminista, idazlea (LLeida 1952)
# [[Lourdes Ciuró]] abokatua, politikaria (Tarragona 1971)
# [[Helena Solà Tàrraga]] maistra, politikaria (Bartzelona 1976)
# [[Amanda Righetti]] aktorea (AEB 1983)
# [[Luna Ki]] abeslaria, DJa (Bartzelona 1999)
# [[Katharina Konradi]] opera sopranoa (Kirgizistan/Alemania 1988)
# [[Babi (abeslaria)]] (Madril 1999)
# [[Klesie Kelly]] sopranoa (AEB XX. mendea)
# [[Montserrat Martínez Parera]] ekonomialaria (Bartzelona 1975)
# [[Lesley-Ann Jones]] kazetaria, idazlea (EB 1956)
# [[Orra White Hitchcock]] ilustratzailea (AEB, 1796-1863)
# [[Margaret Chanler Aldrich]] filantropoa, erizaina eta idazlea (AEB, 1870-1963)
# [[Dorothy Allison]] idazlea (AEB, 1949-2024)
# [[Nicole Ferroni]] umoregilea (Maroko, 1982)
# [[Ann Preston]] medikua, ekintzailea (AEB, 1813-1872)
# [[Nicole Claveloux]] margolari, ilustratzaile eta komikigilea (Frantzia, 1940-__ )
# [[Maria Bellido|Maria Belido]] espainiar heroi mitikoa (1755-1809)
# [[Sofía Esparza Jauregi|Sofia Esparza Jauregi]] sopranoa (Iruñea, 1994)
# [[Isabel Azcárate Ristori]] irakasle ikertzailea (Cádiz 1923-Madril 2016)
# [[Ana López Navajas]] irakaslea, ikertzailea ( Valentzia 1962)
# [[Erika Leiva]] kopla abeslaria (Tarragona/Cádiz 1984)
# [[Joana Jiménez]] abeslaria, dantzaria (Sevilla 1977)
# [[Carmen Conesa]] aktorea (Bartzelona 1960)
# [[Diana Peñalver]] aktorea (Sevilla 1965)
# [[Rosa Mariscal]] aktorea (Sevilla 1970-2022)
# [[Pilar Punzano]] aktorea, pedagogoa (Madril 1980)
# [[Irene Visedo]] aktorea (Madril 1978)
# [[Manane Rodríguez]] film zuzendaria (Uruguai/Espainia 1954)
# [[Sonia Sebastián]] film zuzendaria (Espainia 1984)
# [[Yusra al-Barbari]] politikaria eta ekintzailea (Gaza, 1923-2009)
# [[Ann Allebach]] artzain mennorita (AEB, 1874-1918)
# [[Jennifer Radloff]] feminista, ekintzailea (Hegoafrika 1961)
# [[Grunya Sukhareva]] haur psikiatra (Ukraina, 1891-1981)
# [[Josefa Martin Luengo]] pedagogoa (Salamnca 1944-2009)
# [[Lucía Asué Mbomio Rubio]] kazetari feminista (Alcorcón, 1981)
# [[Paige L. Sweet ]] soziologoa (AEB 1987)
# [[Caroline Lexow Babcock]] bakegilea eta sufragista (AEB, 1882-1980)
# [[Evin Ahmad]] aktorea (Suedia, 1990)
# [[Rabia al Adawiyya]] santua, filosofoa (Irak 717-801)
# [[Fatma Girik]] aktorea, politikaria (Turkia 1943-2022)
# [[María Cristina Masaveu Peterson]] enpresaburua (Asturias 1937-2006)
# [[Lorena García de las Bayonas]] aktore-maistra (Madril 1966)
# [[Katrina Bayonas]] casting zuzendaria (EB 1941)
# [[Natalia Menéndez]] eszena zuzendaria (Madril 19)67
# [[Amaranta Osorio]] antzerkigilea (Mexiko/Espainia 1978)
# [[Itziar Pascual Ortiz]] antzerkigilea (Madril 1967)
# [[Judith Fernández]] aktorea, abeslaria, dantzaria (Coruña 2001)
# [[Marie Noëlle]] film zuzendaria, gidoilaria (Frantzia XX. mendea)
# [[Paideia Eskola Librea]] (Merida 1978)
# [[Barbara Pravi]] abeslaria (Narbona 1993
# [[Baya Mahieddine]] margolaria (Aljeria 1931-1998)
# [[Jacqueline Held]] Frantziako gazte-literaturako idazlea eta poeta (Poitiers, 1936)
# [[Marian Diamond]] neurozientzialaria (AEB, 1926-2017)
# [[Juanita Breckenridge Bates]] minista (AEB, 1860-1946)
# [[Emily M. Bishop]] hizlaria, instruktorea (AEB, 1858-1916)
# [[Tam O%27Shaughnessy]] hezitzailea, zientzia-idazlea (AEB, 1952)
# [[Adriana Guzmán Arroyo]] idazlea, ekintzailea, feminista (Bolivia, XX. mendearen 2. zatia)
# [[Helen Archdale]] sufragista (EB 1876-1949)
# [[Charlotte Despard]] sufragista (EB 1844-1939)
# [[Wanda Quilhot]] biologoa (Txile, 1929-2023)
# [[Maria José Aguiar]] margolaria (Portugal, )
# [[Maria Luisa Pacheco]] margolaria (Bolivia
# [[Beatriz Aurora]] margolaria, (Txile,
# [[Mary Gove Nichols]] aktibista, idazlea (AEB, 1810-1884)
# [[Minta Bosley Allen Trotman]] sufragista, ekintzailea (AEB,
#[[Vira Boarman Whitehouse]] sufragista (AEB, 1875-1957)
#[[Dina Kathelyn]] idazle eta ilustratzaile belgikarra (Uccle, 1934-2024)
# [[Tsai-Fan Yu]] medikua, ikertzailea (Txina-AEB, 1911-2007)
# [[Adelaide Underhill]] liburuzaina (AEB, 1860-1936)
# [[Mary Buckland]] paleontologoa, ilustratzailea (Erresuma Batua, 1797-1857)
# [[Safia El Aaddam]] idazlea, aktibista (Tarragona 1995)
# [[Chana Orloff]] eskultorea (Ukraina 1888-Israel 1962)
# [[Jeanne Hébuterne]] margolaria, musa (Fratzia 1898-1920)
# [[Carla Campra]] aktorea, modeloa (Bartzelona 1999)
# [[Amelia Ochandiano]] antzerki eszena-zuzendaria (Madril XX. mendea)
# [[Diana Soviero]] sopranoa (AEB 1949)
# [[Sondra Radvanovsky]] sopranoa (AEB 1969)
# [[Kate Jackson]] aktorea (AEB 1948)
# [[Lalachus]] aktorea, komediantea (Madril 1990)
# [[Laura Arcos Terán]] genetikalaria, ikertzailea (Ekuador 1938)
# [[Katrina Ely Tiffany]] Sufragista (AEB, 1875-1927)
# Literatura lesbiko
# [[Emma Reyes]] Artista eta idazlea (Kolonbia)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Janire Etxabe]] '''SORTUA''' dantzaria da, dantza bertikalean aditua. (Arrankudiaga, Bizkaia, 1979)
# [[Celia Santos]] '''SORTUA''' idazlea (Bergara, 1972)
# [[Tamara García Iglesias]] '''SORTUA''' zinemagilea eta komisarioa (Lasarte, 1978)
# [[Warisha Moradi]] '''SORTUA''' heriotz epaia duen militante kurdua (Kurdistan, XX. mendea)
# [[Carmina Merodio Hoyos|Carmina Herodio]] '''SORTUA''' Saturrarango kartzelan egon zen 6 urtez (Panes, 1920-2006)
# [[Parvaneh Kazemi]] '''SORTUA''' matematikaria, mendizale eta mendi gidaria (Teheran, 1970)
# [[Mari Campos Roldán]] '''SORTUA''' Saturrarango kartzelan egon zen umetan (Madril, 1938)
# [[Encarna Furundarena Goenaga]] '''SORTUA''' Saturrango kartzelara joaten zen janaria eramatera (Mutriku, 1919-2014)
# [[Nai Barghouti]] '''SORTUA''' abeslari eta konposiore (Palestina, 1996)
# [[Maria Sanchez Madoz]] '''SORTUA''' pilota epaile profesionala (Laudio, 1996
# [[Araceli González Carballo]] espioia, erizaina (Lugo 1914-Madril 1990)
# [[Margarita Ruiz de Lihory]] margolaria, espioia (Valentzia 1889-Albacete 1968)
# [[Isona Passola]] film zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Bartzelona 1953)
# [[Cristina Martín-Prieto]] futbolaria (Sevilla 1993)
# [[Melania Olcina]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona 1982)
# [[Rafaela Carrasco]] dantzaria, koreografoa (Sevilla 1972)
# [[Lisi Estaràs]] dantzaria, koreografoa (Argentina 1971)
# [[Lorena Nogal]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona 1984)
# [[Luz Arcas]] dantzaria (Malaga 1983)
# [[Manuela Carrasco]] flamenko dantzari ijitoa (Sevilla 1958)
# [[Lynda Barry]] komikigile eta irakasle estatubatuarra (Wisconsin, 1956)
# [[Maria Antónia Palla]] kazetaria eta feminista (Portugal, 1933)
# [[Mary Adamson Anderson Marshall]] medikua Edinburgoko 7ak taldekoa (1837-1910)
# [[Sara González Lolo]] patin hockey jokalaria (Asturias 1992)
# [[Natasha Lee]] patin hockey jokalaria, entrenatzailea (Malaysia/Asturias 1992)
# [[María Díez Busqué]] patin hockey jokalaria (Bartzelona 1989)
# [[Anna Casarramona Vivas]] patin hockey jokalaria (Bartzelona 1994)
# [[Anna Serra]] triatleta (Bartzelona 1968)
# [[Mathilde Ollivier]] aktorea, modeloa (Frantzia 1994)
# [[Gimena Llamedo]] psikologoa, politikaria (Asturias 1981)
# [[Mikey Madison]] aktorea (AEB 1999)
# [[Julia Butters]] aktorea (AEB 2009)
# [[Samantha Robinson]] aktorea (AEB 1991)
# [[Irene Flunser Pimentel]] historialaria (Lisboa, 1950)
# [[Cósima Wagner|Cosima Wagner]], Richard Wagner musikagilearen 2. emaztea (Bellagio, 1837 - Bayreuth, 1930)
# [[Verena Wagner]] musikagilea (Alemania, Bayreuth, 1920- Überlingen, 2019)
# [[Eva von Bülow]] Cosima Liszt eta Richard Wagnerren alaba (Tribschen, 1867 - Bayreuth, 1942),
# [[Anne Rearick]] argazkilari estatubatuarra (Idaho, AEB, 1960)
# [[Pauline Harmange]] idazlea eta feminista (Lille, 1994)
# [[Bertha Hirsch Baruch]] poeta, idazle eta sufragista (AEB)
# [[Minora Kibbe]] gizarte erreformatzaile eta sufragista (AEB)
# [[Emily Bovell|Emily Bowel]] medikua (Londres, 1841-1845)
# [[Honor Frost]] urpeko arkeologoa (Erresuma Batua, 1917-2010)
# [[Susan Atkins]] kriminala (AEB 1948-2009)
# [[Abigail Folger]] oinordeko eraila (AEB 1943-1969)
# [[Eva Saldaña]] ekologo aktibista (Madril 1977)
# [[Rosalie Varda]] jantzi diseinatzailea (Frantzia 1958)
# [[Manuela Fernández Pérez]] artista (Madril 1927-2017)
# [[Manuela Saborido Muñoz]] artista (Cadiz 1943)
# [[Sofia Crespo]] artista bisuala (Argentina 1991)
# [[Mercedes Doménech]] irrati esataria (Asturias 1922-Granada 2002)
# [[Barbara Steele]] aktorea (EB 1937)
# [[Arantza Toledo]] piraguista (Cuenca 1999)
# [[Alice Coffin]] kazetaria eta feminista (Tolosa, Ozitania, 1978)
# [[Clara Elizabeth Chan Lee]]
# [[Emily Sturge]]
# [[Gulielma Lister]] botanikaria (Ingalaterra, 1860-1949)
# [[Katharina Wagner]] eszena zuzendaria da. Bayreutheko Jaialdiaren zuzendaria. (Bayreuth, Alemania, 1978)
# [[Isolde Wagner]] Hans von Bülow edo Richard Wagner eta Cosima Wagner-en alaba (Alemania, 1865 - 1919)
# [[Blandine von Bülow]] Hans von Bülow eta Cosima Liszten alaba zen, (Alemania, 1863-1941)
# [[Daniela von Bülow]] piano-jotzailea (Berlin, 1860 - Bayreuth, 1940)
# [[Minna Wagner|Minna Wagner,]] aklorea (Saxonia, 1809- Dresden, 1866)
# [[Eva Wagner-Pasquier]]antzerki-enpresaburu da ( Alemania, 1945)
# [[Yang Huanyi]] nushuaren azken hiztuna (Txina 1906-2004)
# [[Carme Sansa]] aktorea, ekintzailea (Bartzelona 1943)
# [[Ana Romero Galán]] kazetaria, idazlea (Cádiz 1966)
# [[Aimée de Heeren]] socialitatea ( Brasil 1903-AEB 2006)
# [[Rocío Márquez]] flamenko kantaria (Huelva 1985)
# [[Carola Ortiz]] musikagilea, abeslaria, klarinete jolea (Bartzelona 1986)
# [[Isabel de Solís]] esklabu kristaua, Granadako Muley Hacén sultan nazariaren ohaidea (? XV. mendea- Sevilla ?)
# [[Nani Jiménez]] aktorea, modeloa (Valentzia 1981)
# [[Alejandra Herranz]] kazetaria (Bartzelona 1972)
# [[Mar Cabra]] ikerketa kazetaria (Madril 1983)
# [[Marianne Grunberg-Manago]] biokimikaria (Frantzia, 1921-2013)
# [[Angela Becerra]] idazlea (Kolonbia, 1957 )
# [[Codou Bop]] soziologoa, kazetaria, feminista (Senegal, ?)
# [[Ana Gomes]] portugaldar diplomazialari eta politikaria (Lisboa, 1954)
# [[Maria Filomena Mónica]] portugaldar soziologoa (Lisboa, São Mamede, 1943)
# [[Ayşe Sultan]] otomandar printzesa (1608-1656)
# [[Mara Santos]] kanoalaria (Palentzia 1969)
# [[María José Campos]] xakelaria (Argentina 1999)
# [[Fatma Hatun]] Ahmed I.aren 3. ezkontidea (?Bosnia 1590-Istanbul 1660)
# [[Mahfiruz Hatice Hatun]] esklaboa, Ahmed I.a sultanaren 1. ezkontidea (Kaukaso 1590-Istanbul 1620)
# [[Hanzade Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1609-Edirne 1650)
# [[Gevherhan Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1605- c.1631)
# [[Atike Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul 1614-1674)
# [[Abide Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul 1618-1648)
# [[Fatma Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1607-c.1671)
# [[Ida Finney Mackrille]] sufragista, politikaria eta hizlaria(AEB, 1867-1960)
# [[Luella Johnston]] Enpresaria (AEB, 1958)
# [[Elizabeth Thacher Kent]] idazlea (AEB, 1868-1952)
# [[Blandine Le Callet]] idazle eta irakasle frantsesa (Frantzia, 1969)
# [[Rosa Maria Gilart Jiménez]] brodatzailea (Mallorca 1810-Madril 880)
# [[Eugenia Kalnay]] metereologoa (Argentina 1942)
# [[Judeline]] abeslaria (Cádiz 2003)
# [[Claude Pompidou]] politikaria, 1. dama (Frantzia 1942-2007)
# [[Handan Sultan]] otomandar ezkontidea (Bosnia 1565-Istanbul 1605)
# [[Halime Sultan]] otomandar ezkontidea (Abkhazia 1576-Istanbul 1623)
# [[Safiye Sultan]] otomandar ezkontidea (Albania 1550-Istanbul 1618)
# [[Telli Hümaşah Sultan]] otomandar ezkontidea (¿ c.1630-c.1676)
# [[Turhan Hatice Sultan]] otomandar ezkontidea eta erregeordea (Rutenia 1627-Edirne 1683)
# [[Ana Lena Rivera]] idazlea (Asturias 1972)
# [[Emma Maria Harrington]] sufragista (Dinamarka 1881-AEB ?)
# [[Ángela Cenarro Lagunas]] feminista eta historialaria (Zaragoza, 1965)
# [[Aurélie Valognes]] eleberrigilea (Frantzia, 1983)
# [[Sandra Myrna D%C3%ADaz]] biologoa (Argentina, 1961)
# [[Maria Grazia Cutuli]] kazetaria (Italia 1963-2001)
# [[Babe Paley]] socialitatea, editorea (AEB 1915-1978)
# [[Nona Sobo]] aktorea, modeloa (Tailandia/Bartzelona 2000)
# [[Laura Ramos]] aktorea (Kuba 1978)
# [[Araceli González Campa]] kazetaria (Madril XX. mendea)
# [[Paloma Chamorro]] kazetaria (Madril 1949-2017)
# [[María Josefa Pimentel Téllez-Girón]] aristokrata (Madril 1752-1834)
# [[Ann Hui]] aktorea, film zuzendaria (Txina 1947)
# [[Sylvia Chang]] film zuzendaria, idazlea (Txina 1953)
# [[Ángela Rodicio]] kazetaria, idazlea (Ourense 1963)
# [[Laura de Force Gordon]] hizlaria, kazetaria, sufragista (AEB)
# [[Stella Wynne Herron]] idazlea, sufragista (AEB)
# [[Taneko Suzuki]] zientzilaria eta ikertzailea (Japonia, 1926-2020)
# [[Gülistan Sönük]] politikaria (Kurdistan, 1993)
# [[Margarita Torres]] historialaria (León 1969)
# [[Hai Yan]] ekintzailea, idazlea (Txina 1954)
# [[Maria Pilar Perea Sabater]] filologoa (Bartzelona 1960)
# [[Melani García]] abeslaria (Valentzia 2007)
# [[María Luisa Cava de Llano Carrió]] legelaria, politikaria (Bartzelona 1948)
# [[Azahara Palomeque Recio]] kazetaria, idazlea, poeta (Kordoba 1986)
# [[Mirela]] abeslaria (Madril 1990)
# [[Alejandra Kindelán]] ekonomialaria (Venezuela 1971)
# [[Zina%C3%ADda Ierm%C3%B3lieva]] mikrobiologoa (Errusia, 1898-1974)
# [[Marie Pascale Osterrieth|Marie-Pascale Osterrieth]] Belgikako antzerki- eta zinema-zuzendari eta produktorea (Basoko, 1956)
# [[Charo Garaigorta]] artista (Coruña 1961)
# [[Anna Caballé Masforroll]] idazlea (Bartzelona 1954)
# [[Lydia Flood Jackson]] enpresaburua, sufragista (AEB 1862-1963)
# [[Mar%C3%ADa de los %C3%81ngeles Cardona Florit]] botanikaria (Menorca-Bartzelona, 1940-1991)
# [[Pacita Abad]] margolaria (Filipinas, 1946-2004)
# [[Lida Abdul]] artista (Afganisgtan, 1973)
# [[María Izquierdo (margolaria)|Maria Izquierdo (margolaria)]] (Mexiko, 1902-1955)
# [[Aina Garcia-Carbó]] poeta (Castelló, 1993)
# [[Kathleen Norris]] eleberrigilea, aktibista, (AEB )
# [[Emily Arnesen]] zoologoa (Norvegia, 1867- 1928)
# [[Laura Marling]] folk abeslaria (Erresuma Batua, 1990)
# [[Amalia Eriksson]] merkataria, asmatzailea (Suedia 1824- 1923)
# [[Ada Kariakoa]] satrapa (Turkia, K.a IV. Mendea-K.a 326)
# [[Artemisia II.a Kariakoa]] satrapa (TurkiaK.a 410-K.a)
# [[Linda Kasabian]] Manson familiakoa (AEB 1949-2023)
# [[Patricia Krenwinkel]] hiltzailea, Manson familiakoa (AEB 1947)
# [[Mary Brunner]] hiltzaile kidea, Manson familiakoa (AEB 1943)
# [[Rosa Navarro Durán]] filologoa, idazlea, irakaslea (Girona 1947)
# [[Young Miko]] rap abeslaria, futbolari ohia (Puerto Rico 1997)
# [[Brequette Cassie]] abeslaria, dantzaria (Hegoafrika/Madril 1984)
# [[Lorena Gómez (abeslaria)]] (Lleida 1986)
# [[Ruth Lorenzo]] abeslaria (Murtzia 1982)
# [[Roser Batlle]] Catalunyako pedagogoa (Bartzelona 1954)
# [[Henriette Delamarre de Monchaux]] geologoa, paleontologoa (Frantzia, 1854-1911)
# [[Jessica Gallagher]] paralinpiar eskiatzailea, atleta, txirrindularia (Australia 1986)
# [[Claire Keefer]] atleta paralinpiarra (Australia 1995)
# [[Madeleine Hogan]] paralinpiar xabalinlaria (Australia 1988)
# [[Hollie Arnold]] paralinpiar xabalinlaria (EB 1994)
# [[Donna Smith (atleta)]] paralinpiar xabalinlaria, gsaskibaloi jokalaria (Australia 1965-1999)
# [[Julie Russell]] paralinpiar pisu jasotzailea, saskibaloi jokalaria (Australia 1951)
# [[Grace Anozie]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1977)
# [[Lucy Ejike]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1977)
# [[Fatma Omar]] paralinpiar pisu jasotzailea (Egipto 1973)
# [[Josephine Orji]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1979)
# [[Georgianna Offutt]] sufragista eta medikua (AEB)
# [[Sarah Massey Overton]] emakumeen eskubideen aldeko emintzailea (AEB)
# [[Stacey Gillian Abe]] artista garaikidea
# [[Tomie Ohtake]] artista bisuala (Japonia/Brasil 1913-2015)
# [[Maryní Callejo]] musika ekoizle aitzindaria, moldatzailea, piano-jolea, abeslaria (Madril 1944)
# [[Özlem Becerikli]] paralinpiar pisu jasotzailea (Turkia 1980)
# [[Amalia Pérez]] paralinpiar pisu jasotzailea (Mexiko 1977)
# [[Olivia Breen]] paralinpiar atleta (Gales 1996)
# [[Sophie Hahn]] paralinpiar atleta (EB 1997)
# [[Verônica Hipólito]] paraliniar lasterkaria (Brasil 1996)
# [[Tara (abeslaria)]] (Coruña 1950)
# [[Ángela Carrasco]] abeslaria (Dominikar Errepublika 1951)
# [[La Dama]] abeslaria (Sevilla 1986)
# [[Mónica Naranjo]] abeslaria (Girona 1974)
# [[Virgínia Leone Bicudo]] soziologoa, psikoanalista (Brasil 1910-2003)
# [[Katherine Reed Balentine]] sufragista (AEB,1875-1934)
# [[Anna M. Morrison Reed]] egunkari eta aldizkaria fundatzailea (AEB, 1849-1921)
# [[Albertine Sarrazin]] idazlea (Frantzia,
# [[Isabelle Anguelovski]] ekologoa, ikertzailea (REims, 1978)
# [[Aina Garcia-Carbó]] poeta (Castelló de la Plana, 1993)
# [[Amalia de Llano]] idazle eta aristokrata (Espainia, 1822-1874)
# [[Edith Farkas]] meteorologoa, ikertzailea (Hungaria-Zeelanda Berria, 1921-1993)
# [[Kimberlé Williams Crenshaw]] abokatua, irakaslea, feminista (AEB 1959)
# [[Beatrice Duodu Owusu]] kazetaria (Ghana 1964)
# [[Agnes Sj%C3%B6berg]] albaitaria (Finlandia, 1888-1964)
# [[Olga Rodriguez]] kazetaria (León 1975)
# [[Jessica Abel]] komikigilea (AEB 1969)
# [[Zillah Branco]] aktibista ( Brasil 1936)
# [[Jaldia Abubakra]] ekintzailea (Palestina/Espainia 1967)
# [[Mònica Bernabé Fernández]] kazetaria (Bartzelona 1972)
# [[Pilar Albajar]] argazkilaria (Huesca 1948)
# [[Selina Solomons]] sufragista (AEB 1862- 1942)
# [[Ellen Clark Sargent]] sufragista (AEB 1826-1911)
# [[Pepa Aurora]] idazlea (Kanariak, 1946)
# [[Pino Betancor Alvarez]] idazlea (Kanariak, 1928-2063)
# [[Andrea Abreu]] idazlea (Kanariak, 1995)
# [[Casilda Rodrigáñez]] idazlea (Madril 1945)
# [[Miryan Rivera]] zientzialaria (Ekuador XX. mendea)
# [[Ana Estrella Santos]] dialektologoa (Ekuador XX.mendea)
# [[Kristina Suediakoa (1943)]] printzesa
# [[Nathalie Sayn-Wittgenstein-Berleburg]] printzesa, zaldi-doman aditua (Danimarka 1975)
# [[Marleen Haboud]] hizkuntza ikerlaria (Ekuador 1954)
# [[Gilda Guerrero Salgado]] kazetaria (Ekuador XX. mendea)
# [[María Carbonell Sánchez]] pedagogoa (Valentzia 1852-1926)
# [[Loren MacIver]] margolaria (AEB 1909-1998)
# [[Carin Bondar]] biologoa (Kanada 1975)
# [[Kamal Ranadive]] ikertzaile biomedikoa (India, 1917-2001)
# [[Mary Wood Swift]] sufragista (AEB 1841-1927)
# [[Naomi Anderson]] sufragista (AEB 1843-1899)
# [[Elvire De Cock]] ilustratzailea eta komikigilea (Belgika, 1979)
# [[La Galera kartzela]] emakumeen espetxea (Alcala de Henares, XX. - XXI. mendea)
# [[Malagako emakumeen kartzela zaharra]] (Malaga, 1937-1954)
# [[Can Salesko kartzela]] emakumeen kartzela (Palma, 1936-1943)
# [[Joan Feynman]] astrofisikaria (AEB, 1927-2020)
# [[Catherine Beaunez]] Frantziako prentsa-marrazkilaria eta komikigilea (Juigné-sur-Sarthe, 1953)
# [[Maria Vaquer Moll]] jostuna eta feminista espetxeratua (Eivissa, 1902-1982)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''urria''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Beatriz Akizu Aizpiri]] '''SORTUA''' Eusko Ikaskuntzako arlo sozio-politiko, dibertsitate eta kohesioko koordinatzailea (Soraluze, 1969)
# [[Onintze Villanueva Goikoetxea]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea, dantzazalea, dantza-irakaslea (Mexiko, 1955)
# [[Belen Urutxurtu]] ef-- '''SORTUA''' txistularia, eskultorea eta Arte irakaslea (Berriz, 1960)
# [[Julene Etxenike]] --ef '''SORTUA''' mendizale aitzindaria (Irun, 1943-2023)
# [[Beatriz Gámiz Mata]] ----'''SORTUA''' kriminologoa, politikaria eta alkatea (Ermua, 1983)
# [[Resurrección Martínez Sánchez]] efef '''SORTUA''' 36ko gerran eraildako maistra (Errioxa, 1898-1936)
# [[Consolación Martínez Sánchez]] '''SORTUA''' 36ko gerran eraildako maistra (Errioxa, 1896-1936)
# [[Teresa Velasco Soto]] '''SORTUA''' zigarrogilea, politikaria (Errioxa, 1902-?)
# [[Felisa Vidorreta Miruri]] '''SORTUA''' maistra fusilatua (Errioxa, 1890-1936)
# [[Mercedes López Cotarelo]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Irun, 1914 - Lesaka, 1936)
# [[Leire Retegi Fernández]] '''SORTUA''' txistularia eta txistu irakaslea da (Leitza, 2002)
# [[Luciana Larreategi Arizaga]] '''SORTUA''' (Eibar, Gipuzkoa, 1912-2003)
# [[Lloy Galpin]] sufragista, idazlea (AEB, 1877-1935)
# [[Ana María Cuervo]] biokimikaria (Bartzelona 1966)
# [[Marta Pujol Ferrusola]] arkitektoa (Bartzelona 1959)
# [[Glenna Cabello]] politologoa, kontsul (Venezuela 1959)
# [[Margaret Leahy]] aktorea (EB 1902-AEB 1967)
# [[Norma Talmadge]] aktorea (AEB 1894-1957)
# [[Constance Talmadge]] aktorea (AEB 1898-1973)
# [[Natalie Talmadge]] aktorea, gidoilaria (AEB 1996-1969)
# [[Cátia Montes]] gizarte hezitzailea, suhiltzailea, ijitoa (Portugal ?)
# [[Toya Prudêncio]] hezitzailea, aktibista, ijitoa (Portugal ?)
# [[Maria Gil]] aktore, aktibista, ijitoa (Portugal 1972)
# [[Estelle Faye]] idazle eta aktore frantsesa (1978)
# [[Rose Morgan French]] sufragista (AEB, 1859-1929)
# [[Ana María Pascual-Leone]] zientzialaria eta farmazialaria (Valentzia, 1930)
# [[Nellie Blessing Eyster]] irakaslea, kazetaria, idazlea (AEB, 1836-1922)
# [[Eileen Chang]] idazlea (Txina 1920-AEB 1995)
# [[Ascensión Marcos]] farmazialaria, ikertzailea (Espainia XX. mendea)
# [[Mririda n'Ait Attik]] poeta amazigea (Maroko 1900-1940)
# [[Maisie Peters]] kantautorea (EB 2000)
# [[Rachel Brosnahan]] aktorea (AEB 1990)
# [[Elaine May]] aktorea (AEB 1932)
# [[Carla Quílez]] aktorea (Bartzelona 2008)
# [[Tita Parra]] kantautorea (Txile 1956)
# [[Alexia Greziakoa]] printzesa (Grezia 1965)
# [[Teodora Greziakoa]] aktorea, printzesa (EB 1983)
# [[Olinpia Greziakoa]] modeloa, printzesa (AEB 1996)
# [[Marie-Chantal Greziakoa]] diseinatzailea, enpresaburua, printzesa (EB 1968)
# [[Marthe Gautier]] pediatra, ikertzailea (Frantzia, 1925-2022)
# [[Mar%C3%ADa Mullerat i Bassedas]] maistra, hezkuntza berezian espezializatua (Catalunya 1903 - 1993)
# [[Rita Harradence]] biokimikaria (Australia, 1915-2012)
# [[Nora Stanton Blatch Barney]] ingeniari zibila (AEB, 1883-1971)
# [[Flora Wambaugh Patterson]] mikologoa (AEB, 1847-1928)
# [[Jhamak Ghimire]] idazlea (Nepal, 1980)
# [[Mireille Havet]] idazlea (Frantzia, 1898-1932)
# [[Montserrat Villar Gonzalez]] idazlea (Ourense 1969)
# [[Regina Orozco]] aktorea (Mexiko, 1964)
# [[Jesusa Rodríguez|Jesusa Rodriguez]] aktorea, antzerki zuzendaria (Mexiko, 1955)
# [[Astrid Hadad]] aktorea (Mexiko, 1957)
# [[Julieta Egurrola]] aktorea (Mexiko, 1953)
# [[Elisa Izaurralde|Elisa_Izaurralde]] biokimikaria molekularra (Uruguai,
# [[Céline Bessière]] soziologoa (Frantzia, 1977)
# [[Cristina Pacheco]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1941-2023)
# [[Susana Chavez-Silverman]] idazlea (AEB, ?)
# [[Cristina Lafont]] filosofoa (Valentzia, 1963)
# [[Fumiko Enchi]] idazlea (Japonia 1905-1986)
# [[Pilar Roig Picazo]] ikertzailea (Valentzia 1949)
# [[Isabella Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 2007)
# [[Josephine Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 2011)
# [[Irene Greziakoa]] printzesa (Hegoafrika/ Espainia 1942)
# [[Pia Getty]] film ekoizlea, zuzendaria (AEB 1966)
# [[Benedikte Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 1944)
# [[Alexandrine Danimarkakoa]] erregina (Alemania 1879- Danimarka 1952)
# [[Carolina Matilde Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 1912-1995)
# [[Viktoria Luise Prusiakoa]] printzesa (Alemania 1892-1980)
# [[Rocío Muñoz Morales]] aktorea, aurkezle, modeloa (Madril 1988)
# [[Mary Prince]] idazlea eta esklabua (Bermudak...)
# [[Edith M. Flanigen]] kimikaria (AEB, 1929)
# [[Margaret Fulton]] kazetari gastronomikoa (1924-2009)
# [[Claudia Actea]] esklaboa (Anatolia 40-I. mendea)
# [[Cándida Jiménez Huelva]] esklabo askatua (Angola, 1845 Huelva, 1951)
# [[Rosalia Gómez]] esklabo askatua (Tenerife, 1801-1874)
# [[Elena Conti]] biokimikaria eta biologoa (Italia, 1967)
# [[Edith Pechey]] medikua (EB 1845-1908)
# [[Catherine Raisin]] geologoa (Erresuma Batua, 1855-1945)
# [[Winifred Starr Dobyns]] sufragista (AEB, 1886-1963)
# [[Mary Roberts Coolidge]] sufragista (AEB, 1860-1945)
# [[María Bueno Castellano]] artista (Malaga, 1976)
# [[Rukhmabai]] medikua (India 1864-1955)
# [[Valérie Mangin]] Frantziako komiki-gidoilaria (Nancy, 1973)
# [[Kamala Sohonie]] biokimikaria (India, 1911-1998)
# [[Cy Jung]] idazlea (Frantzia,
# [[Elula Perrin]] idazlea (Frantzia
# [[Anandi Gopal Joshi]] Indiako 1. medikuetako bat (1865-1887)
# [[Agnieszka Osiecka]] poeta, kazetaria (Polonia 1936-1007)
# [[Jeanette Winterson]] idazlea (EB 1959)
# [[Shelagh Delaney]] antzerkigilea, gidoilaria (EB 1938-2011)
# [[Madeleine Suediakoa]] printzesa (Suedia 1982)
# [[Carina Axelsson]] printzesa, modeloa, idazlea (AEB Aguil1968)
# [[Ingeborg Danimarkakoa (1878-1958)]] printzesa (Danimarka 1878-Suedia 1958)
# [[Susie Orbach]] psikoanalista, idazlea (EB 1946)
# [[Doris Duke]] filantropoa , baratzezaina, arte bildumagilea (AEB 1912-1993)
# [[Silvia Laplana]] metereologoa (Bartzelona 1984)
# [[Eva Cosculluela]] kultur kazetaria (Zaragoza 1972)
# [[Pilar Sanjurjo]] metereologoa (Coruña 1942-2022)
# [[Fanny Dalle-Rive]] Frantziako komikigilea (1976)
# [[Emma_Lira]] kazetaria, idazlea eta bidaiaria (Madril 1971)
# [[Mariana Álvarez Bollo Carretero]] pedagogoa eta idazle espainiarra (Zamora, 1866 - 1946)
# [[Margherita Piazzola Beloch]] matematikaria (Italia, 1879-1976)
# [[Mary Ryerson Butin]] medikua (AEB, 1857-1944)
# [[Zabel Yesayan]] idazlea (Armenia 1878-1943)
# [[Eva Carter Buckner]] sufragista, poeta eta konpositorea (1861-1946)
# [[Hélia Correia]] idazlea (Portugal, 1949)
# [[Isabela Figueiredo]] idazlea (Portugal, 1963)
# [[Teresa Imízcoz Beunza|Teresa Imizcoz Beunza]] idazlea (Iruñea, 1965)
# [[Oriana Méndez|Oriana Mendez]] idazlea (Vigo, 1974)
# [[Esperanza Aguilà Ducet|Esperanza Aguila Ducet]] idazlea (Bartzelona, 1951)
# [[Maud Ankaoua]] enpresa kudeatzailea (Frantzia, 1971)
# [[Lucia Pietrelli]] idazlea (Italia/Mallorca 1984)
# [[María Jaén]] idazlea, gidoilaria (Sevilla 1962)
# [[Antonia Bardolet]] idazlea (Bartzelona 1877- 1956)
# [[Dolors Miquel]] idazlea (LLeida 1960)
# [[Míriam Ferradáns]] idazlea (Pontevedra 1960)
# [[Rosa Fabregat]] idazlea (LLeida 1933)
# [[Ingrid Guardiola Sánchez]] film zuzendaria, saiakeragilea (Girona 1980)
# [[Almudena Arteaga]] idazlea (Madril 1967)
# [[Alana S. Portero]] idazlea (Madril 1967)
# [[Maria Antònia Salvà]] poeta (Mallorca 1869-1958)
# [[Maribel Medina]] idazlea eta kultura kudeatzailea (Iruñea, 1969)
# [[Gabrielle Réval]] idazlea (Frantzia,
# [[Martine Roffinella]] idazlea (Frantzia,
# [[Bertha Hernández]] idazlea, politikaria, 1. dama (Kolonbia 1907-1993)
# [[May Borraz]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1966)
# [[Eva Yárnoz]] poeta, artista (Iruñea 1975)
# [[Emilia Salvador]] ikertzailea, idazlea (Zaragoza 1938)
# [[Beatriz Giménez de Ory]] poeta (Madril 1972)
# [[Gema Nieto]] idazlea (Madril 1981)
# [[Mariona Cabassa]] ilustratzailea (Bartzelona 1977)
# [[Mada Carreño]] idazlea, kazetaria (Zamora 1914- Mexiko 2000)
# [[Nicolasa Helguero Alvarado]] poeta, moja, noblea (Palentzia 1719- Burgos 1805)
# [[Sheila Elorza]] futbolaria (Zaratamo 1996)
# [[Suceso Luengo]] maistra, idazlea (Zamora 1884-? 1931)
# [[Yvonne Blake]] jantzi-diseinatzailea (EB 1940-Madril 2018)
# [[Ruth Chepngetich]] atleta, maratoilaria (Kenya 1994)
# [[Salome Lang]] atleta, gorako jauzilaria (Suitza 1997)
# [[Salomé Kora]] atleta, 100m (Suitza 1994)
# [[Vicky Calavia]] zinegilea (Zaragoza 1971)
# [[Marisol Aznar]] aktorea, gidoilaria, abeslaria (Zaragoza 1972)
# [[Emilia Baylo]] dantzaria, koreografoa, irakaslea (Lleida 1946-Zaragoza 2022)
# [[Natividad Zaro]] aktorea, gidoilaria (Zaragoza 1901-Madril 1978)
# [[Marta Marín-Dòmine]] idazlea, dokumetalgilea (Bartzelona 1959)
# [[Uliana Semionova]] saskibaloi jokalaria (Letonia 1952)
# [[Maria do Rosário Pedreira]] idazlea (Portugal 1959)
# [[Reyes Calderon]] idazlea, ekonomialaria, irakaslea (Valladolid 1961)
# [[Paloma Sánchez-Garnica]] idazlea (Madril, 1962)
# [[Ann Scott]] idazlea (Frantzia, 1965)
# [[Chiquinha Gonzaga]] musikaria, konpositore, pianista eta orkestra zuzendaria (Brasil, 1847 - 1935)
# [[Giannina Arangi-Lombardi]] sopranoa (Italia, 1891-1951)
# [[Gilda dalla Rizza]] sopranoa (Italia, 1892-1975)
# [[Magda Olivero]] sopranoa (Italia 1910-2014)
# [[Lucy Tejada]] artista, margolaria (Kolonbia 1920-2011)
# [[Claudia Muzio]] sopranoa (Italia, 1889-1936)
# [[Toti Dal Monte]] sopranoa (Italia, 1893-1975)
# [[Maria Caniglia]] sopranoa (Italia, 1905-1979)
# [[Ebe Stignani]] mezzosopranoa (Italia, 1903-1974)
# [[Violet King Henry]] abokatua (Kanada, 1929-1982)
# [[Tòni Escala]] idazlea (Lleida 1961)
# [[Teresa Azpiazu Paul]] idazlea, irakaslea, politikaria (Cádiz 1862-Málaga 1949)
# [[Luisa Josefina Hernández]] idazlea, irakaslea (Mexiko 1928-2023)
# [[María Asúnsolo]] mezenas, galerista, modelo (AEB 1904-Mexiko 1999)
# [[María Jose Escrivà]] idazlea, poeta (Valentzia 1968)
# [[Meritxell Gené]] kantautorea, poeta (Lleida 1986)
# [[Marià Manent]] poeta, memorialista (Bartzelona 1898-1988)
# [[Marysa Navarro Aranguren]] idazlea, historilaria (Nafarroa 1934)
# [[Esther Novalgos Laso]] idazlea (Errioxa 1942)
# [[Susi Alvarado]] idazlea, antzerki zuzendaria (Kanariak 1960)
# [[Anna Tsing]] antropologoa (AEB, 1950)
# [[Ana Bernal Triviño]] kazetaria eta ikertzailea (Malaga, 1980)
# [[María Francisca Díaz-Carralero Rodelgo]] poeta itsu inprobisatzailea (Ciudad Real 1818-1894)
# [[Sanmao]] idazlea (Txina 1943-1991)
# [[Ana Cristina Herreros Ferreira]] idazlea, ahozko kontalaria (Leon 1965)
# [[Monika Zgustová]] idazlea, itzultzailea (Txekia 1957)
# [[Juana Dolores]] abeslaria, aktorea (Bartzelona 1992)
# [[Valeria Castro (abeslaria)]] kantautorea (Kanariak 1999)
# [[Maria Morera Colomer]] aktorea, abeslaria Girona 2003)
# [[Laura Jou]] antzerki irakaslea, film zuzendaria (Batzelona 1969)
# [[Emakumeen Ospearen Aretoa Coloradon]] aretoa eta saria (Colorado 1965)
# [[Frederika Hannoverkoa]] Greziako erregina ezkontidea (Alemania 1917 – Madril 1981)
# [[Isabel Stilwell]] kazetaria eta idazlea (Portugal)
# [[Maria Xosé Queizán]] idazlea (Galizia, 1939)
# [[Liliana Felipe]] abeslaria, sopranoa (Agentina-Mexiko, 1954)
# [[Zinka Milanov]] sopranoa (1906-1989)
# [[Rosa Ponselle]] sopranoa (AEB, 1897-1981)
# [[Milka Ternina]] sopranoa (Kroazia, 1863-1941)
# [[Geraldine Farrar]] sopranoa (Alemania, 1882-1967)
# [[Lilli Lehmann]] sopranoa (Alemania, 1848 - Berlin, 1929)
# [[Olive Fremstad]] mezzosoprano (Suedia , 1871-AEB,1951)
# [[María Jesús Jabato]] idazlea (Burgos, 1959)
# [[Brenda Navarro]] idazlea (Mexiko, 19982)
# [[Maud Tabachnik]] idazlea (Frantzia, 1938)
# [[Alejandrina_Gessler]] Andaluziako margolaria (Cadiz, 1831 - Paris, 1907)
# [[Rita Ferro]] Portugaleko idazlea (Lisboa, 1955)
# [[Dolors Marín Silvestre]] Kataluniako historialaria (Hospitalet de Llobregat, 1957)
# [[Almudena Campuzano Jimenez de Aldasoro]] idazlea (Santander, 1996)
# [[Dora Vázquez]] idazlea (Ourense, 1913.2010)
# [[Ana Acuña]] idazlea eta ikertzalea (Marin, 1971)
# [[Josefina Cardona i Bosch]] poeta (Valentzia,1957-2022)
# [[Joan Beauchamp Procter]] zoologoa (Erresuma Batua, 1897-1931)
# [[Adela Figueroa]] biologoa, aktibista eta idazle galiziarra (Lugo, 1948)
# [[Mary Blair]] artista, ilustratzailea, (AEB, 1911-1978)
# [[Rita Taborda Duarte]] Portugaldar idazle eta irakaslea (Lisboa, 1973)
# [[Fedora Barbieri]] mezzosopranoa (Trieste, 1920ko- Florentzia, 2003)
# [[Anita Cerquetti]] soprano (Montecosaro, 1931ko apirilaren 13a - Perugia, 2014ko urriaren 11) Italiako soprano dramatiko
# [[Leyla Gencer]] sopranoa (Istanbul, 1928ko- Milan, 2008ko)
# [[Maria Stader]] sopranoa (Budapest, 1911- Zurich, 1999ko)
# [[Tereska Torrès]] idazlea (Paris, 1920-2012)
# [[Marta G. Franco]] kazetari eta ekintzailea (Espainia, )
# [[Josefa Alfaro de Ocampo]] kazetaria, idazlea eta atzerkigilea (Sevilla, XIX-XX)
# [[Milagros Duque Vallejo]] alkatea (Berantevilla, 1941)
# [[Maria Perpinyà i Sais]] idazlea (Katalunia, 1901-1994)
# [[Mercè Vila i Reventós]] idazlea ([[Bartzelona]], [[1902]] - ?)
# [[Arancha Nogueira]] poeta ([[Ourense]], [[1989|1989ko]]
# [[Geneviève Pastre]] idazle, poeta, militantea
# [[Élodie Petit]] poeta eta performena
# [[Narcisa Freixas|Narcisa Freixas i Cruells]] margolaria, eskultorea eta konpositorea (Sabadell – 1859 – Bartzelona, 1926)
# [[Rexina Vega|Rexina Rodriguez Vega]] literatura idazlea, itzultzailea eta ikertzailea da. (Vigo, 1966)
# [[Eva Balaguer-Cortés López]] idazlea (Zaragoza, 1965)
# [[Rita Taborda Duarte]] idazlea (Lisboa, 1973)
# [[Cristina Carvalho]] idazlea (Portugal, 1949)
# [[An Alfaya]] idazlea (Galizia, 1964)
# [[San Luisko kondesa]] idazlea (Murtzia, 1884-Madril, 1929)
# [[Montserrat Aguer Teixidor]] filologoa eta idazlea (Figueres, 1963)
# [[María Rosa de Madariaga]] historialaria (Madril, 1937-2022)
# [[Asima Chatterjee]] botanikaria, kimikaria (India, 1917-2006)
# [[Alicia Fernández Rodríguez]] poeta (Galizia, 1987)
# [[Coloma Rosselló i Miralles]] idazlea (Palma, 1871 - i1955)
# [[Walda Pla i Rosés]] eleberrigilea (Maresme, 1913ko- Badalona, 2014)
# [[Maria Fullana i Montoro]] idazlea(Valentzia, 1958) poeta, narratzaile, itzultzaile eta irakasle ohia
# [[Susana Prieto]] idazlea eta gidoigilea (Puebla de Sanabria, Zamora, 1962)
# [[Isabel Thorne]] medikua, emakumeen eskubideen aldeko ekinzailea (Londres, 1834-1910)
# [[María Gertrudis Hore|Maria Gertrudis Hore]] poeta (Cadiz, 1742 -1801) eko abuztuaren 9a)
# [[Katherine Esau]] botanikaria (Ukrania-AEB, 1898-1997)
# [[Elizabeth Stern]] patologoa (Kanada-AEB, 1915-1980)
# [[Josefina Solsona i Querol]] idazlea (Bartzelona, 1907-1960)
# [[Tamara Andrés]] idazlea (Pontevedra, 1992)
# [[Enriqueta Muñiz]] idazlea, kazetaria eta itzultzailea (Madril, 1934– Buenos Aires, 2013)
# [[Blanca Mira]] eleberrigilea (Jumilla, Murtzia, 1989)
# [[Kei Okami]], medikua (Japonia, 1859 - 1941)
# [[Edinburgoko zazpiak]]
# [[Diana Maff%C3%ADa]] filosofoa eta aktibista (Argentina, 1953)
# [[Carmen Moreno Pérez|Carmen Moreno]] idazlea (Cádiz, 1974)
# [[Marie-Hélène Lafon]] irakasle atxikia eta idazlea (Aurillac, Cantal, Frantzia, 1962) irakasle atxikia eta idazlea
# [[Gaëlle Heureux]] idazlea eta irratiko kronista (Bourg-en-Bresse, Frantzia, 1970)
# [[Matilda Chaplin Ayrton]] medikua (Honfleur, Frantzia, 1846 - 1883ko uztailaren 19a)
# [[Carolina Amaya]] kazetaria (El Salvador)
# [[Isabella W. Blaney]] aktibista, sufragista (AEB)
# [[Fatima Ouassak]] saiakeragilea, hizlaria, politika publikoetako aholkularia eta militante ekologista, feminista eta arrazakeriaren aurkakoa ((Rif, Maroko, 1976)
# [[Helen Evans]] medikua (Irlanda, 1833-1903)
# [[Shin Saimdang]] artista, idazle, kaligrafo eta poeta (Korea, 1504-1551)
}}
'''Berriak 2024''' ('''iraila''')
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[María Fernández García]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (León,1884-Derio,1937)
# [[Juana Abascal Nicolás]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Castro Urdiales, 1908-Derio, 1938)
# [[Elvira Martínez Porres]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Santurtzi, 1883-Derio, 1937)
# [[Conchita Portu Etxeberria|Conchita Portu Exeberria]] '''SORTUA''' irakaslea, zinegotzia, historialaria (Hondarribia, 1943-2017)
# [[Severina Sagarzazu Martínez|Severina Sagarzazu]] '''SORTUA''' arrain-saltzailea (Hondarribia, 1911-1994)
# [[Joxepa Darceles Bengoetxea]] '''SORTUA''' emagina (Hondarribia, 1888-1972)
# [[Merche Gallardo Carrillo]] '''SORTUA''' Saturrarango emakumeen kartzelan jaioa (Mutriku, 1940)
# [[Loli Prieto Arana|Loli Prieto]] '''SORTUA'''kirolaria (Hondarribia, 1943-2019)
# [[Lupe Artola Cornú]] '''SORTUA''' frantses eta euskara irakaslea (Hondarribia, 1945)
# [[Nieves Alza Castillo]] '''SORTUA''' saskibaloi joka laria eta bultzatzailea (Hondarribia, 1954)
# [[Ixabel Alkain Etxeberria|Isabel Alkain]] '''SORTUA''' irakaslea, alardeko kapitaina, bidaiaria (Hondarribia, 1961)
# [[Arantza Mariskal Balerdi]] '''SORTUA''' Dokumentazio eta liburutegi arduraduna (Hondarribia, 1967)
# [[Teresa Gorria Arrizabalaga]] '''SORTUA''' maistra (Hondarribia, 1836-1905)
# [[Jasone Miranda-Bilbao]] '''SORTUA''' artista (Bilbo, 1964)
# [[Rafaela Baigorri Ibañez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran Madril Ventas espetxean hila (Mañeru, 1892-Madril, 1943)
# [[Rufina Chocarro Villar]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Allo, 1891-Erreniega, 1936)
# [[Amada Morentín Roldán]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Lodosa, 1910-Deierri, 1936)
# [[Felipa del Pueyo Ruiz]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Tarazona, 1897-Ausejo, 1936)
# [[Bea Lema]] '''SORTUA''' artista, ilustratzaile (Coruña, 1985)
# [[Herminia Domínguez Martínez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran borrokan eraila (Buñuel, 1917-Donostia, 1936)
# [[Esperanza Escribano Martínez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Calahorra, 1881-Azkoien, 1936)
# [[Marian Fernández]] '''SORTUA''' zinemagilea (Iruñea, 1974)
# [[Pilar Fernández Rodríguez]] '''SORTUA''' langilea, 36ko gerran fusilatua (Tudelilla, 1891-Azkoien, 1936)
# [[Carmen Gurrea Fernández]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Alfaro, 1921- Azkoien, 1936)
# [[Dolores Gurrea Fernández]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Alfaro, 1919- Azkoien, 1936)
# [[Gabriela Lorente Sáenz]] '''SORTUA''' etxekoandrea 36ko gerran fusilatua (Calahorra, 1878-Azkoien, 1936)
# [[Lucia Maeso Bergé]] '''SORTUA''' futbol-atezaina (Palentzia 2006)
# [[María Castejón Leorza]] '''SORTUA''' historialaria, zinema-kritikaria (Lizarra, 1975)
# [[Luisa Lasheras Royo]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Cortes, 1912-Gallur,1936)
# [[Nicomedes Marañon Orio|Nicomedes Marañón Orio]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Viana, 1898-Logroño, 1936)
# [[Martina Martínez Bueno]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Buñuel, 1873-Magallón, 1936)
# [[Rosa Zufia Sanz]] '''SORTUA''' kazetaria eta zinemagilea (Tutera, 1958)
# [[Meg Connery]] sufragista (Irlanda, 1879-1958)
# [[Rebekka Haase]] 2024ko Udako Olinpia r Jokoetako dominaduna (Alemania, 1993)
# [[Salwa Eid Naser]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Nigeria, 1998)
# [[Gina Lückenkemper]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Alemania, 1996)
# [[Fatima Surayya Bajia]] idazlea (Pakistan, 1930-2016)
# [[Phoebe Starfield Leboy]] biokimikaria, aktibista (AEB, 1936-2012)
# [[Muriel Barbery]] idazlea (Maroko, 1969)
# [[Ruperta Bautista]] idazle tzotzila (Mexiko, 1975)
# [[Anna Thynne]] itsas zoologoa (Erresuma Batua, 1806-1866)
# [[Loung Ung]] idazlea eta ekintzailea (Kanbodia, 1970)
# [[Elena Cánovas]] antzerkigilea, antzerki zuzendaria, gizarte laguntzailea (Madril 1955)
# [[María Luisa Moneró]] aktorea, kupletista (Madril 1889-1982)
# [[María Jesús Valdés]] aktorea, ahots aktorea (Madril 1927-2011)
# [[Nuria Torray]] aktorea (Bartzelona 1934-Madril 2004)
# [[Alejandra Torray]] aktorea, ahots-aktorea (Madril 1968)
# [[Mercedes Barranco]] aktorea (Bartzelona 1899-Madril 1957)
# [[Julia Martínez]] aktorea (Santander 1931)
# [[María Massip]] aktorea (Albacete 1942- Madril 2002)
# [[Queta Claver]] aktorea (Valentzia 1932- Madril 2003)
# [[Anita Martos]] aktorea, irakaslea (Uruguai 1893- Madril 1953)
# [[Debbie_Brill]] atleta (Kanada, 1953)
# [[Aya Kōda]] eleberrigilea eta saiakeragilea (Japonia, 1904-1990)
# [[Vera de Spinadel|Vera de Spinabel]] matematikaria (Argentina, 1929-2017)
# [[Laetitia Colombani]] idazlea (Frantzia, 1975)
# [[Gloria González Aseguinolaza]] biologoa
# [[Ángeles Mora]] idazlea (Kordoba 1952)
# [[Olive Oatman]] esploratzaile bahitua (AEB 1837-1903)
# [[Rebecca Cheptegei]] atleta (Uganda 1991-2024)
# [[Betty Harris (zientzialaria)]] kimikaria (AEB 1940)
# [[Marie-Béatrice de Baye]] poeta (Frantzia 1859-1928)
# [[Nelly Alard]] aktorea, gidoilaria (Frantzia 1960)
# [[María Topete]] espetxe-funtzionarioa (Espainia 1900-2000)
# [[Constance Reid]] idazlea, matematika dibulgatzailea (AEB, 1918-2010)
# [[Flossie Wong-Staal]] birologoa (Txina-AEB, 1947-2020)
# [[Lucía Caram]] moja aktibista (Argentina/Katalunia 1966)
# [[Magda Roger]] aktorea (Espainia XX. mendea)
# [[Patricia H. Clarke]] kimikaria (EB 1919-2010)
# [[Lila Azam Zanganeh]] idazlea (Paris 1976)
# [[Brigitte Aubert]] idazlea (Cannes 1956)
# [[Simone de Saint-Exupéry]] idazlea (Frantzia 1898-1978)
# [[Marie-Madeleine de Saint-Exupéry]] idazlea (Fratzia 1897-1926)
# [[Teresa Herrera]] filantropoa (Coruña 1712-1791)
# [[Stephanie Beacham]] aktorea (EB 1947)
# [[Ana Maria Vidal]] aktorea (Madril 1944)
# [[Tina Sainz]] aktorea (Madril 1945)
# [[Mari Carmen Yepes]] aktorea (Bartzelona 1942-Madril 2015)
# [[Laly Soldevila]] aktorea (Bartzelona 1933-Madril 1979)
# [[Ángeles Martín]] aktorea, aurkezlea (Madril 1968)
# [[Luisa Rodrigo]] aktorea (Madril 1901-1986)
# [[Mariam Budia]] idazlea, antzerkigilea (Errioxa 1970)
# [[Casey Wilson]] aktorea, komediantea (AEB 1980)
# [[Violetta Villas|Violeta Villas]] abeslaria (Polonia, 1938-2011)
# [[Feliza Bursztyn]] eskultorea (Kolonbia 1933- Paris 1982)
# [[Maria Barrientos]] sopranoa (Bartzelona 1884- Lapurdi 1946)
# [[Eileen Kramer]] dantzaria, koreografoa (Australia 1914)
# [[Antisa Khvichava]] 132 urte bizi izanaren erreklamatzailea (Georgia 1880-2012)
# [[Besse Cooper]] ehun urteduna, maistra, sufragista (AEB 1879-2009)
# [[Sahan Dosova]] ehun urteduna (Kazakhstan 1879?-2009)
# [[Maria Olivia da Silva]] ehun urteduna (Brasil 1880?-2010)
# [[Tomiko Itooka]] ehun urteduna, zaharrena (Japonia 1908-)
# [[Fusa Tatsumi]] ehun urteduna, zaharrena (Japonia 1907-2023)
# [[Pilar Serra]] erakusketa-komisarioa (Zaragoza, XX. mendea)
# [[Concha García (artista)]] eskultorea (Santander 1960)
# [[Susanna Rafart]] idazlea (Girona 1962)
# [[Florence Hedges]] botanikaria (AEB, 1878-1956)
# [[Jeanne Loiseau]] idazlea (Frantzia 1854-1921) Leire
# [[Tahia Halim]] margolaria (Egipto 1919-2003) Isabel
# [[Mercedes Barcha Pardo]] musa, zaintzailea (Kolonbia 1932-2020)
# [[Fanny Mikey]] aktorea, antzerki-zuzendaria (Argentina 1930-Kolonbia 2008)
# [[Nadia Battocletti]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Italia, 2000)
# [[Andreja Leški]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Eslovenia, 1997)
# [[Alice Bellandi]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Italia, 1998)
# [[Mathilda Hodgkins-Byrne]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Londres, 1994)
# [[Gloria Zea]] filosofoa, arte sustatzailea (Kolonbia 1935-2019)
# [[Elena Congost]] atleta paralinpikoa (Bartzelona 1987)
# [[Marta Fernández Infante]] igerilari paralinpikoa (Burgos 1994)
# [[Nuria Marqués ]] igerilari paralinpikoa (Bartzelona 1999)
# [[Virginia Feito]] idazlea (Madril 1988)
# [[María Manjavacas]] kazetaria (Ciudad Real, XX. mendea)
# [[Marta Fernández Vázquez]] kazetaria, idazlea (Madril 1973)
# [[Inmaculada Galván]] kazetaria (Madril 1963)
# [[Marta Reyero]] kazetaria (León 1965)
# [[Fawzia Koofi]] politikaria, aktibista (Afganistan 1975)
# [[Saba Sahar]] film zuzendaria, aktibista (Afganistan 1975)
# [[Blanca Estrella Ruiz Ungo]] maistra eta Clara Campoamor elkartearen sortzaile eta presidentea (1944-2024)
# [[Mayana Itoiz]] ilustratzaile eta komikigile baionarra (1978)
# [[Claire Etcherelli]] idazlea (Frantzia 1941-2023)
# [[Maylis Adhémar]] idazlea, kazetaria (Frantzia 1985)
# [[Françoise Mézières]] fisioterapeuta (Frantzia 1909-1991)
# [[Daisy Roulland-Dussoix]] mikrobiologo molekularra (Suitza 1936– 2014)
# [[Brenda Milner]] neuropsikologoa (Erresuma Batua-Kanada 1918)
# [[Michaela DePrince]] dantzaria (Sierra Leona, 1995-AEB, 2024)
# [[María Ruiz de Burton]] idazlea (Mexiko 1832-AEB 1895)
# [[Blanca Oteyza]] aktorea (Madril 1965)
# [[Rosa Maria Oriol Porta]] bitxigilea, enpresaburua (Bartzelona 1946)
# [[Rocío Delgado]] kazetaria (Pontevedra 1985)
# [[Purificación García]] moda diseinatzailea (Ourense 1952)
# [[Victoria Alonso]] film ekoizlea (Argentina/AEB 1965)
# [[Anna Teixidor Colomer]] kazetaria, historialaria (Girona 1978)
# [[Sara Sorribes]] binaka tenislari brontze olinpikoa (Castelló 1996)
# [[Cristina Bucșa]] binaka tenislari brontze olinpikoa (Moldavia/Kantabria 1998)
# [[Sara Andrés Barrio]] atleta paralinpikoa (Madril 1986)
# [[María Isabel Perelló Doménech]] epailea, Auzitegi Goreneko presidentea (Bartzelona/Coruña 1958)
# [[Mariana Mazzucato]] ekonomialaria (Italia/AEB 1968)
# [[Clara Martínez de Careaga]] magistratua (Madril 1959)
# [[Roser Bach]] epailea (Bartzelona 1964)
# [[Ana Ferrer]] epailea (Madril 1959)
# [[Olga Sánchez Cordero]] epailea (Mexiko 1947)
# [[Margarita Cabello Blanco]] epailea (Kolonbia 1957)
# [[Andrea Muñoz Sánchez]] epailea (Txile 1957)
# [[Zarela Villanueva Monge]] epailea (Costa Rica 1952)
# [[Sue Gray (funtzionarioa)]] politikaria, goi funtzionarioa (EB 1957)
# [[Rocío Sagaón]] aktorea (Mexiko, 1933-2015)
# [[Ana Mérida]] koreografoa (Mexiko, 1922-1991)
# [[Guillermina Bravo]] dantzaria eta koreografoa (1920-2013)
# [[Anna Sokolow]] dantzaria eta koreografoa (1910-2000)
# [[Carmen Herrero Ayllón]] kimikaria, irakaslea (Madril, 1913-1997)
# [[Marie-Michèle Beaufils]] idazlea (Frantzia 1949-2014)
# [[Marie Cosnay]] idazlea (Frantzia 1965)
# [[Columba Dominguez]] aktorea, abeslaria (Mexiko 1929-2014)
# [[Silvia Lemus]] kazetaria (Galizia/Mexiko 1945)
# [[Camila Cañeque]] artista (Bartzelona, 1984-2024)
# [[Carlota Rodr%C3%ADguez de Robles]] kimikaria, irakaslea (Zamora, 1907-1990)
# [[Adela Barn%C3%A9s Gonz%C3%A1lez]] kimikaria, irakaslea (Ávila/Mexiko, 1908-2011)
# [[Élisabeth Badinter]] filosofoa, idazlea (Frantzia 1944)
# [[Lola González Ruiz]] abokatua (León 1946-Madril 2015)
# [[Elisabet Casanovas]] aktorea (Bartzelona 1994)
# [[Aixa Villagrán]] aktorea (Sevilla 1978)
# [[Celia Freijeiro]] ekoizlea, aktorea (Pontevedra 1983)
# [[Patricia Reyes Spíndola]] aktorea, zuzendaria, ekoizlea (Mexiko 1953)
# [[Paula Usero]] aktorea (Valentzia 1991)
# [[Carol Rodríguez Colás]] film zuzedaria (Bartzelona 1982)
# [[Paula Anta]] artista, argazkilaria (Madril 1977)
# [[Meritxell Calvo]] aktorea (Bartzelona 1986)
# [[Raquel Peláez]] aktorea (León 1978)
# [[Edith Marion Patch]] entologoa, idazlea (AEB, 1876-1954)
# [[Petra Barnés González]] kimikaria, farmazialaria (Madril/Mexiko, 1908-1992)
# [[Isabelle Rimbaud]] idazlea (Frantzia 1860-1017)
# [[Jeanne Puchol]] komikigile eta ilustratzaile frantziarra (1957)
# [[Michiyo Tsujimura]] biokimikaria (Japonia, 1888-1969)
# [[Matilde Landeta]] film gidoilaria eta zuzendaria (Mexiko, 1910-1999)
# [[Susana Martín Gijón]] idazlea, nobela beltza (Sevilla 1981)
# [[Carlota Pérez]] ekonomialaria (Venezuela 1939)
# [[Pepa Roma]] kazetaria, argazkilaria, eleberrigilea (Lleida XX. mendea)
# [[Florence Cassez]] Mexikon zigortua (Frantzia 1994)
# [[Denise Maerker]] abokatua, kazetaria (Mexiko 1965)
# [[Cristina Álvarez Rodríguez]] arkitektoa, politikaria (Argentina 1967)
# [[Roser Tapias]] aktorea, modeloa (Bartzelona 1989)
# [[Ángela Cervantes]] aktorea (Bartzelona 1993)
# [[Lurdes Barba Rodríguez]] aktorea, antzerki-zuzendaria (Bartzelona 1949)
# [[Marta Frías Acedo]] futbol-arbitro aitzindaria (Cáceres 1980)
# [[Mabel Purefoy FitzGerald]] fisiologo, patologo klinikoa (Erresuma Batua, 1872-1973)
# [[Anne Baraou]] Frantziako komikigilea (1965)
# [[Claire Chazal]] kazetaria (Frantzia 1956)
# [[Hélène Gordon-Lazareff]] kazetaria (Frantzia 1909-1988)
# [[Mary Winearls Porter]] kristalografoa (Erresuma Batua, 1886-1980)
# [[Agnès Martin-Lugand]] idazlea (Frantzia 1979)
# [[Cécile Bailly]] idazlea (Frantzia 1968)
# [[Mireille Best]] idazlea (Frantzia 1943-2005)
# [[María Zamora]] film ekoizlea (Valentzia 1976)
# [[Ada Wells]] sufragista (EB 1863-Zeelanda Berria 1933)
# [[Carol Rovira]] aktorea, abeslaria (Tarragona 1989)
# [[Mary Ruiz]] aktorea (Madril 1980)
# [[Ángela Cremonte]] aktorea (Madril 1982)
# [[Belinda Washington]] aurkezlea, aktorea (Londres/Espainia 1963)
# [[Blanca Marsillach]] aktorea (Bartzelona 1966)
# [[Cristina Marsillach]] aktorea (Madril 1963)
# [[Mónica Portillo]] aktorea, dantzaria (Bartzelona 1989)
# [[Lucía Veiga]] aktorea, bakarrizketagilea (Coruña 1979)
# [[Mireia Oriol]] modeloa, aktorea (Bartzelona 1996)
# [[María Luisa Oyarzábal Fernández]] enpresaria, irakaslea (Bilbo 1933-2022)
# [[Olga Duque de Ospina]] abokatu, politikaria (Kolonbia 1930-2019)
# [[Beatriz Sanchis]] film-zuzendaria (Valentzia 1976)
# [[Marta Nieto]] aktorea (Murtzia 1982)
# [[Mabel Purefoy FitzGerald]] patologo klinikoa (Erresuma Batua, 1872-1973)
# [[Vera Popova]] kimikaria (Errusia, 1867-1896)
# [[Elena Paunero Ruiz]] botanikaria (Valladolid/Madril, 1906-2009)
# [[Fatima Daas]] idazlea (Frantzia 1995)
# [[Constance Debré]] abokatua, eleberrigilea (Paris 1972)
# [[Jeanne Galzy]] idazlea (Frantzia 1883-1977)
# [[Arati Saha]] igerilaria (Kalkuta 1940-1994)
# [[Caryl Churchill]] antzerkigilea (EB 1938)
# [[Carmen Salinas]] aktorea, imitatzailea (Mexiko 1939-2021)
# [[Malena Narvay]] aktorea, abeslaria (Argentina 1997)
# [[Elisa Mouliaá]] aktorea (Madril 1989)
# [[Rosa Villacastín]] kazetaria (Avila 1947)
# [[Leila Guerriero]] kazetaria (Argentina 1967)
# [[Laura Sisteró]] film-zuzendaria (Bartzelona 1986)
# [[Carmen Rigalt]] kazetaria (Lleida 1949)
# [[Alejandra Meco]] aktorea (Madril 1990)
# [[Azara García de los Salmones Marcano]] ultramaratoilaria (Kantabria 1983)
# [[Elsa y Elmar]] abeslaria (Kolonbia, 1993)
# [[Nancy Peña]] komikigile eta ilustratzaile frantsesa (Tolosa, 1979)
# [[Nadezhda Tolokonnikova]] ekintzaile eta performance artista (Errusia 1989)
# [[Heidi Watney]] kazetaria (Kalifornia, 1981)
# [[Lola Arias]] idazlea, aktorea, zuzendaria (Argentina 1976)
# [[Sarah Rector]] petrolio-handiki afroamerikarra umetatik (AEB, 1902+1967)
# [[Carmen Abela y Espinosa de los Monteros]] maistra eta pedagogoa (Cadiz 1897, Guadalajara 1962)
# [[Carme Bravo Roy]] pianu-jole eta pedagogoa (Bartzelona, 1919-2007)
# [[Gemma Humet]] abeslaria (Bartzelona 1988)
# [[Sara Miquel]] aktorea (Girona 1984)
# [[Nuria Giménez Lorang]] film-zuzendaria (Bartzelona 1976)
# [[Laura Galán]] aktorea (Guadalajara 1986)
# [[María José Rubio]] medikua, politikaria (Coruña 1956)
# [[Virginia García del Pino]] film-zuzendaria (Bartzelona 1966)
# [[Sara Vítores]] kazetaria (Avila 1972-Madril 2024)
# [[Pilar Farjas]] medikua, politikaria (Teruel/Galizia 1956)
# [[Rocío Mosquera]] medikua, politikaria (Ourense 1956)
# [[Marta Molist Codina]] mendi lasterkaria (Bartzelona 1982)
# [[Marianne Jean-Baptiste]] aktorea (Londres, 1967)
# [[Anne Pouget-Tolu]] frantziar idazlea (Sardinia, 1955)
# [[Hilde Mangold]] enbriologoa (Alemania,1898-1924)
# [[Idelisa Bonnelly]] itsas biologoa (Dominikar Errepublika,1931-2022)
# [[Blanca Calvo Moraza]] maistra, kazetaria eta idazlea (Ourense,xxx -1939)
# [[Gertrud Bodenwieser]] dantzaria, koreografoa (Viena, 1890-1959)
# [[Dolly Nazir]] igerilaria (India, 1935-2012)
# [[Lourdes Reparaz]] igerilaria (Gasteiz 1948- 1999)
# [[Sara Barquinero]] filosofoa eta idazlea (Zaragoza, 1994)
# [[Laura Loomer]] aktibista politikoa (AEB 1993)
# [[Irene Villa]] kazetaria, psikologoa, kirolari paralinpikoa (Madril 1978)
# [[Esther Peris]] paralinpiar eskiatzailea (Espainnia XX. mendea)
# [[Nathalie Carpanedo]] paralinpiar eskiatzailea (Madril XX. mendea)
# [[Beatriz Rodríguez]] idazlea (Sevilla 1980)
# [[María Sanjurjo]] patin-hockey jokalaria (Coruña 2000)
# [[Masta Quba]] rap abeslaria, aktibista (Mexiko 1988)
# [[Lucia Riaño]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1975)
# [[Rachida Dati]] politikaria (Frantzia 1965)
# [[Sahra Wagenknecht]] politikaria, kazetaria (Alemania 1969)
# [[Carme Aymerich i Barbany]] Catalunyako irakaslea eta pedagogoa (Bartzelona 1915 - 2001)
# [[Rosa Arj%C3%B3 P%C3%A9rez]] Aragoiko maistra (Zaragoza 1885 - 1918)
# [[Gloria Velat]] xakelaria (Bartzelona 1915-1988)
# [[Maria Luisa Gutiérrez]] xakelaria (Menorca 1930)
# [[Sofía Ruiz ]] xakelaria (Bartzelona?- ? 1968)
# [[Eileen Betsy Tranmer]] xakelaria (EB 1910-1983)
# [[Chantal Chaudé de Silans]] xakelaria (Frantzia 1919-2001)
# [[Ana Paula Arósio]] aktorea, modeloa (Brasil 1975)
# [[Alba Planas]] aktorea (Madril 2000)
# [[Leticia Sánchez Ruiz]] idazlea, kazetaria (Asturias 1980)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''abuztua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ania Sáenz de Buruaga]] ----'''SORTUA''' ilustratzailea (Gasteiz, 1988)
# [[Cristina Larrea]] ef-- '''SORTUA''' atleta (Eibar, 1966)
# [[Estefania Etxebeste Giraldo]] ef-- '''SORTUA''' harri-jasotzailea (Ituren, 2002)
# [[Maria Jesus Berrotaran Etxeberria|Maria Jesus Berrotaran]] ----'''SORTUA''' aguazila, mazularia, feminista (Hondarribia, 1949)
# [[Miren Izaskun Asua]] ef-- '''SORTUA''' aktorea eta antzerki zuzendaria (Elorrio, 1963)
# [[Adriana Ruano Oliva]] urrezko domina tiroan 2024 (Guatemala, 1955)
# [[Alba Sidera]] kazetaria (Girona 1979)
# [[Aleksandra Jarecka]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1995)
# [[Alena Olsen]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1995)
# [[Alev Kelter ]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Alex Sedrick]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Alexandra Louis-Marie]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1996)
# [[Alice Schwarzer]] kazetari aktibista (Alemania 1942)
# [[Alicja Klasik]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 2004)
# [[Ally Wollaston]] txirrindularia, omniumean brontze olinpikoa, talde jazarpenean zilarra (Zeelanda Berria 2001)
# [[Altina Schinasi]] artista, asmatzailea (AEB 1907-1999)
# [[Alysha Corrigan]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1997)
# [[Alysha Newman]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1994)
# [[Amanda Donohoe]] aktorea (EB 1962)
# [[Amber Anning]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 2000)
# [[An Qixuan]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Txina, 2000)
# [[Ana Bokesa]] aktorea (Madril, ?)
# [[Ana Patrícia Ramos|Ana Patricia Ramos]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Brasil, 1997)
# [[Anna Cockrell]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 1997)
# [[Anna Dorothea Therbusch]] margolaria (Prusia 1721-1782)
# [[Anna Mahler]] eskultorea (Austria 1904-EB 1988)
# [[Anna Morris]] txirrindularia, taldekako jazarpen brontze olinpikoa (EB 1995)
# [[Anna R. Figueiredo]] idazlea (Ourense 1963)
# [[Anna Short Harrington]] modeloa, sukaldaria (AEB 1897-1955)
# [[Annette Echikunwoke|Annete Echikunwoke]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1996)
# [[Antsa Proventzakoa]] Frantziako printzesa, Gaztelako infanta (1225-1261)
# [[Ariana Ramsey]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 2000)
# [[Arlen Siú]] abeslari eta poeta sandta (Nikaragua, 1955-1975)
# [[Asia Hogan-Rochester]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1999)
# [[Audrey Mestre]] urpekaria (Frantzia, 1974-2002)
# [[Aunt Jemima]] pertsonaia (AEB 1893)
# [[Barbiturikills]] kaleko artista (Valentzia 1972)
# [[Bavuudorzhiin Baasanjüü]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Mongolia,1999)
# [[Beatriz de Palacios]] soldadua (Andaluzia/Mexiko XVI. mendea)
# [[Beatriz Proventzakoa]] Frantziako printzesa, erregina ezkontidea, latindar enperatriza (1229- Italia1267)
# [[Beatriz Souza]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Brasil, 1998)
# [[Beatriz Suabiakoa]] Gaztela eta Leongo erregina ezkontidea (Germania 1205-Zamora 1235)
# [[Becky Wilde]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (Erresuma batua, 1997)
# [[Bertha Badt-Strauss]] kazetaria, judua (Prusia 1885-1970)
# [[Blanca Eekhout]] politikaria (Venezuela, 1968)
# [[Blanka Frantziakoa]] printzesa, Gaztelako infanta (Jaffa 1253-Paris 1320)
# [[Boryana Kaleyn]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Bulgaria, 2000)
# [[Brittany Brown]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1995)
# [[Bryony Botha]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1997)
# [[Camryn Rogers|Camaryn Rogers]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1999)
# [[Cari Champion]] kazetaria (AEB 1978)
# [[Carissa Norsten]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Carmen Bernardos]] aktorea (Madril 1927-2021)
# [[Carmen Verlichak]] idazlea (Madril/Argentina/Kroazia XX. mendea)
# [[Carola Stern]] kazetaria, idazlea (Alemania 1925-2006)
# [[Catherine Lacey]] idazlea (AEB, 1985)
# [[Charity Williams]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1996)
# [[Chiara Consonni]] txirrindularia, madison urre olinpikoa (Italia 1999)
# [[Chloe Daniels]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Cierra Burdick]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Coraline Vitalis]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1995)
# [[Cristina Sánchez-Andrade]] idazlea (Coruña 1968)
# [[Cuca Escribano]] aktorea (Madril, 1973)
# [[Cyréna Samba-Mayela]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 2000)
# [[Daisy eta Violet Hilton]] biki pikopagoak, zirkuko musikariak (EB 1908-AEB 1969)
# [[Daria Pikulik]] txirrindularia, omniemean zilar olinpikoa (Polonia 1997)
# [[Darja Varfolomeev|Darja Varfolomeew]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Errusia,2006)
# [[Dearica Hamby]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Deng Yawen]] txirrindularia, BMX librean urre olinpikoa (Txina 2005)
# [[Ding Xinyi]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2004)
# [[Dolores Vilavedra]] idazlea, literatura kritikaria (Pontevedra 1963)
# [[Dora Lush]] bakteriologoa (Australia, 1910-1943)
# [[Dorothea Veit]] idazlea (Alemania 1764-1839)
# [[Dorothy Miles]] idazle gorra, keinu hizkuntzan aitzindaria (EB 1931-1993)
# [[Eleanor Patterson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Australia, 1996)
# [[Elisa Mevius]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2004)
# [[Elise Reimarus]] idazlea, hezitzailea (Alemania 1735-1805)
# [[Elsie Inglis]] medikua, aktibista (Eskozia, 1864-1917)
# [[Emily Shearman]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1999)
# [[Emma Ann Reynolds]] erizain, medikua (AEB, 1862-1917)
# [[Emma Finucane]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 2002)
# [[Esther Bendahan]] idazle sefardia (Tetuan 1964)
# [[Esther Vilar]] idazlea, soziologoa, medikua (Argentina 1935)
# [[Eva Canel]] idazlea, hizlaria, (Asturias, 1857-Habana, 1932)
# [[Faith Cherotich]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kenia, 2004)
# [[Fancy Bermudez]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2002)
# [[Fanny Lewald ]] idazlea (Prusia 1811- Alemania 1889)
# [[Farah Nabulsi]] giza eskubideen aldeko zinemagilea (Londres 1978)
# [[Feng Bin]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txina, 1994)
# [[Florence Symonds]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2002)
# [[Georgia Bell]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Erresuma Batua, 1993)
# [[Georgia Hale]] zinema mutuko aktorea (AEB 1905-1985)
# [[Georgina Hale]] aktorea ( EB 1943-2024)
# [[Gertrud Kornfeld]] kimikaria (Alemania, 1891-1955)
# [[Giulia Rizzi]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Italia, 1989)
# [[Greta Scacchi]] aktorea (Italia/Australia 1960)
# [[Guo Qiqi]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1998)
# [[Hailey Van Lith]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 2001)
# [[Haley Batten]] txirrindularia, mendian zilar olinpikoa (AEB 1998)
# [[Hao Ting]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2001)
# [[Harriet Boyd Hawes]] arkeologoa (AEB, 1871-1945)
# [[Haruka Funakubo]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Japonia, 1998)
# [[Haruka Kitaguchi]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Japonia, 1998)
# [[Helena Villar Janeiro]] idazlea (Lugo 1940)
# [[Henriette Herz]] idazlea, hezitzailea (Alemania 1764-1847)
# [[Hetty van de Wouw]] txirrindularia, keirinean zilar olinpikoa (Herbehereak 1998)
# [[Hezly Rivera]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2008)
# [[Hina Hayata]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna(Japonia, 2000)
# [[Huang Zhangjiayang]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2000)
# [[Huh Mi-mi]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Korea,2002)
# [[Ida Hahn-Hahn]] idazlea (Alemania 1805-1880)
# [[Ilona Maher]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1996)
# [[Inés de Guevara]] infanta (?- 1265)
# [[Inma López Silva]] idazlea (Coruña 1968)
# [[Ioana Vrinceanu]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Errumania, 1994)
# [[Irene Alba]] aktorea (Madril 1867-Bartzelona 1930)
# [[Irene Angelo]] erregina ezkontidea (Konstantinopla 1181-Alemania 1208)
# [[Irene Caba Alba]] aktorea (Argentina 1899-Madril 1957)
# [[Iryna Herashchenko|Iryma Herashchenko]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Ukraina, 1995)
# [[Jasmine Martin]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Hegoafrika, 2000)
# [[Jasmine Moore]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2001)
# [[Jemima Montag]] Atleta. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (Australia, 1998)
# [[Jenny Rissveds ]] txirrindularia, mendian briontze olinpikoa (Suedia 1994)
# [[Jeon Hun-young]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 1994)
# [[Jessica Hull]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Australia, 1996)
# [[Jessica Roberts]] txirrindularia, taldekako jazarpen brontze olinpikoa (EB 1999)
# [[Juana Camilión]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 19)
# [[Julia Caba Alba]] aktorea (Madril1902-1988 19)
# [[Julia Trujillo]] aktorea (Madril 1932-2013)
# [[Julien Alfred]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Santa Luzia, 2001)
# [[June Sutor]] kristalografoa (Zeelanda Berria-1929 Londres)
# [[Katarina Johnson-Thompson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Erresuma Batua, 1993)
# [[Katy Marchant]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 1993)
# [[Kayla Canett]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Kaylia Nemour]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 2006)
# [[Kaylyn Brown]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2004)
# [[Kelsey Teneti]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Keyara Wardley]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2000)
# [[Kim Kum-yong|Kimkum-young]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ipar Korea, 2001)
# [[Krissy Scurfield]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Kristen Thomas]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Kristi Kirshe]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1994)
# [[Kristina Norvegiakoa]] printzesa, Gaztelako infanta (Norvegia 1234- Sevilla 1262)
# [[Laura Mart%C3%ADnez de Carvajal]] medikua (Kuba, 1869-1941)
# [[Lauren Doyle]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Laviai Nielsen|Laviani Nielsen]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 1996)
# [[Leocadia Alba]] sopranoa, aktorea (Valentzia 1866-Madril 1952)
# [[Leonor Rodríguez de Castro]] Gaztelako infanta (?- Burgos 1275)
# [[Li Jiaman]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Txina, 1997)
# [[Lilian Suzette Gibbs]] botanikaria (Erresuma Batua, 1870-1925)
# [[Lim Si-hyeon]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 2003)
# [[Linda Richards]] erizaina (AEB, 1841-1930)
# [[Lisa Mayer]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Alemania, 1996)
# [[Lisa van Belle]] txirrindularia, madison brontze olinpikoa (Herbehereak 2001)
# [[Louise Blanchard Bethune]] arkitektoa (AEB, 1856-1913)
# [[Lu Gwei-djen]] biokimikaria (Txina, 1904-1991)
# [[Luana Márton]] taekwondo jokalaria (Tenerife, 2006)
# [[Lucía Galán]] abeslaria, aktorea (Argentina 1961)
# [[Lucia Yépez Guzmán]] borrokalaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ekuador, 2001)
# [[Lydia Rabinowitsch-Kempner]] bakteriologoa (Lituania-Alemania, 1871-1935)
# [[Maddi Wesche]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Zelanda Berria, 1999)
# [[Mahina Paul]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Maike van der Duin]] txirrindularia, madison brontze olinpikoa (Herbehereak 2001)
# [[Manon Veenstra]] txirrindularia, BMX lasterketan zilar olinpikoa (Herbehereak 1998
# [[Mar%C3%ADa Teresa Murillo]] botanikaria (Kolonbia, 1929-2017)
# [[Margaret Floy Washburn]] psikologoa (AEB, 1871-1939)
# [[Margarita Proventzakoa]] infanta, Frantziako erregina (Frantzia 1221-1295)
# [[Margarita Skulesdatter]] erregina (Norvegia 1208-1270)
# [[Margit Nordin]] gizonezkoekin lehiatu zen 1. emakume eskiatzailea (Suedia 1897-1982)
# [[María Belón]] medikua (Madril 1965)
# [[Maria Berta Rohangoa]] noblea (Austrohungariar Inperioa, 1868 – Viena, 1945)
# [[Maria Dimádi|Maria Dimadi]] erresistente exekutatua (Grezia, 1907-1944)
# [[María Liñeira]] literatura teorialaria (Coruña 1979)
# [[María Xosé Porteiro]] idazlea (Madril/Vigo 1952)
# [[Marie Lebour]] biologoa (Erresuma Batua, 1876-1971)
# [[Marie Luise Kaschnitz]] idazlea (Alemania 1901-Italia 1974)
# [[Marie Reichert]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2001)
# [[Marie-Florence Candassamy]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1991)
# [[Marion Dönhoff]] kazetaria, idazlea, kondesa (Prusia 1909-Alemania 2002)
# [[Marion J. Lamb]] biologoa (Erresuma BAtua, 1939-2021)
# [[Marion Walter]] matematikaria (Berlin 1928-AEB 2021)
# [[Marta Maggetti|Marta Maggeti]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Italia, 1996)
# [[Martyna Swatowska-Wenglarczyk]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1994)
# [[Mary Moraa]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kenia, 2000)
# [[Mary Vaux Walcott]] botanikaria, ilustratazilea (AEB, 1860-1940)
# [[Matilda Smith]] botanikaria, ilustratzailea (Mumbai 1854- Londres 1926-1990)
# [[Melissa Jefferson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Hego Carolina, 2001)
# [[Michele Greene]] aktorea (AEB 1962)
# [[Montse Dopico]] kazetaria (Lugo 1977)
# [[Montse Pena]] idazlea, literatura kritikaria (Coruña 1981)
# [[Muthulakshmi Reddy]] medikua eta legelaria (India, 1886-1968)
# [[Nam Su-hyeon]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 2005)
# [[Nancy Green]] esklabo ohia, modeloa (AEB 1834-1923)
# [[Nancy Rourke]] margolari gorra (Kalifornia, 1957)
# [[Natalya Diehm]] txirrindularia, BMX librean brontze olinpikoa (Australia 1997)
# [[Naya Tapper]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1994)
# [[Nicole Heavirland]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1995)
# [[Nicole Shields]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1999)
# [[Nicole Yeargin]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1997)
# [[Nikola Ogrodníková|Nikola Ogrodikova]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txekia, 1990)
# [[Niuta Tajtelbaum]] Varsoviako ghetto altxatzean aktibista eta soldadua (Polonia, 1917-1943)
# [[Noor Vidts]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna Belgika, 1996)
# [[Oi Ye-Jin]] tiratzailea, 10 m-urre olinpikoa (Hego Korea 2005)
# [[Olivia Apps]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1998)
# [[Pauline Ferrand-Prévot]] txirrindularia, mendian urre olinpika (Frantzia 1992)
# [[Pauline Grabosch]] txirrindularia, taldean brontze olinpikoa (Alemania 1998)
# [[Pauline Rifer de Courcelles]] artista (Paris, 1781-1851)
# [[Perris Benegas]] txirrindularia, BMX librean zilar olinpikoa (AEB 1995)
# [[Piper Logan]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2001)
# [[Prisca Awiti Alcaraz]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Londres, 1996)
# [[Rachael Blake]] aktorea (Australia 1971)
# [[Rebecca Petch]] txirrindularia, taldean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1998)
# [[Renata Knapik-Miazga]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1988)
# [[Rhyne Howard]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 2000)
# [[Rosalia Fernández Rial]] poeta (Coruña 1988)
# [[Rosita Yarza]] aktorea (Madril 1922-1996)
# [[Rutka Laskier]] nerabe judua, egunerokogilea (Polonia 1929-Auschwich 1943)
# [[Sammy Sullivan]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Sandra Ygueravide]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 1984)
# [[Sarah Levy (errugbi jokalaria)]] Zazpiko brontze olinpikoa (Hegoafrika/Israel/AEB 1995)
# [[Sarah Stewart]] birologoa (Mexiko-AEB, 1905-1976
# [[Sarah Wynter]] aktorea (Australia 1973)
# [[Saya Sakakibara]] txirrindularia, BMX lasterketan urre olipikoa (Australia 1999)
# [[Shaane Fulton]] txirrindularia,taldean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 2000)
# [[Shanieka Ricketts]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Jamaika, 1992)
# [[Shin Yu-Bin]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ipar Korea, 2004)
# [[Sofia Raffaeli|Sofia Raffali]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Italia, 2004)
# [[Song Jiayuan]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1997)
# [[Sonja Greinacher]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 1992)
# [[Sophiane Méthot]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1998)
# [[Sophie Capewell]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 1998)
# [[Stephanie Rovetti]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Susana Rodríguez Navarro]] genetikalaria, ikertzailea (Murtzia 1972)
# [[Svenja Brunckhorst]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2001)
# [[Tara Davis-Woodhall]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 1999)
# [[Taylor Perry (errugbi jokalaria)]] Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2000)
# [[Tenika Willison]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Teresa Alonso Otero]] Gerra Zibileko errepresaliatua (Madril, 1916- 1995)
# [[Thea LaFond]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Dominika, 1994)
# [[Tota Alba]] aktorea (Argentina 1914-Madril 1983)
# [[Tysha Ikenasio]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 1997)
# [[Ursula Bellugi]] psikologoa (AEB, 1931-2022)
# [[Vega Gimeno]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 19)
# [[Věra Kohnová]] nerabe judua, egunerokogilea (Txekoslovakia 1929-Izbica Ghettoa 1942)
# [[Veronica Codesal]] abeslaria (Belgika 1977)
# [[Victoria Ohuruogu]] atleta. 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 1993)
# [[Viktorija Senkutė]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (:ituania, 1996)
# [[Vinesh Phogat]] borrokalaria (India, 1994)
# [[Violante Aragoikoa]] erregina ezkontidea (Zaragoza 1236- Orreaga 1256)
# [[Violante Hungariakoa]] Aragoiko erregina ezkontidea (1215-Huesca 1251)
# [[Virginia Cherrill]] aktorea (AEB 1908-1996)
# [[Vittoria Guazzini]] txirrindularia, madison urre olinpikoa (Italia 2000)
# [[Viviana Márton|Viviana Martón]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Tenerife, 2006)
# [[Wang Lanjing]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2005)
# [[Yang Jiayu|Yang Jiagu]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1996)
# [[Yemisi Ogunleye|Yamesi Ogunleye]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Alemania, 1998)
# [[Zhang Shan]] urrezko domina tiroan 1992 (Txina, 1968)
# [[Zhao Jie]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txina, 2002)
# [[Zoé Claessens]] txirrindularia, BMX lasterketan brontze olinpikoa (Suitza 2001)
# [[Zonia Baber]] geografo, geologo, irakaslea (AEB, 1862-1956)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''uztaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Berta Peña Parras]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Valladolid, 1889-Bilbo, 1938)
# [[Beatrice Salvioni]] '''SORTUA''' filologoa eta idazlea (Italia, 1995)
# [[Natalia Ortiz Ceberio]] '''SORTUA''' Marta planaren aurkitzailea (Donosti, ?)
# [[Olatz Osa Zubia|Olatz Osa]] '''SORTUA''' pedagogoa, kudeatzailea (Oñati, 1970)
# [[Maria Cueto]] '''SORTUA''' artista (Avilés, 1960)
# [[Feliciana Etxabe Artola]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Zeberio, 1897-Bilbo, 1938)
# [[Alaine Arruti Lejarzegi]] '''SORTUA''' psikologoa (Gernika, 1983)
# [[Clara Maass]] erizaina (AEB, 1876-1901)
# [[Deborah Sampson]] soldadua (AEB 1760-1827)
# [[Anna Maria Lane]] soldadua (AEB 1755-1810)
# [[Sally St. Clair]] soldadua (AEB ?-1782)
# [[Eleonore Prochaska]] soldadua (Alemania 1785-1813)
# [[Margaret Corbin]] erizaina, soldadua (AEB 1723-1792)
# [[Hannah Snell]] soldadua (EB 1723-1792)
# [[Carme Contreras Verdiales]] aktorea (Zaragoza 1932-2020)
# [[Asunción Sancho]] aktorea (Madril 1930-2018)
# [[Cándida Losada]] aktorea (Argentina 1915-Madril 1922)
# [[Carola Fernán Gómez]] aktorea (Madril 1899-1967)
# [[Françoiz Breut]] abeslaria eta ilustrailea (Frantzia, 1969)
# [[Sankie Mthembi-Mahanyele]] politikaria, aktibista (Hegoafrika 1951)
# [[Nadezhda Alilúyeva]] Stalinen 2. emaztea (Errusia 1901-1932)
# [[Colette Capdevielle]] politikaria (Frantzia, 1958)
# [[Mariana Travacio]] idazlea (Argentina, 1967)
# [[Coccinelle (artista)]] artista, dantzaria, abeslaria eta aktore transgeneroa (Paris, 1931-2006)
# [[Rosaura Ruiz Gutiérrez]] biologoa, idazlea (Mexiko, 1950)
# [[Marie-Andrée Schwindenhammer]] trans ekintzailea (La Neuveville-lès-Raon, Vosges, 1909 - Chartres, Eure-et-Loir, 1981)
# [[Herminia Álvarez Herrera]] iraultzailea, hezitzailea (Mexiko 1888-1955)
# [[Dolores Bolio Cantarell]] idazlea (Mexiko 1880-1950)
# [[Gertrudis Tenorio Zavala]] poeta, hezitzailea (Mexiko 1843-1926)
# [[Elena Sánchez Valenzuela]] aktorea, kazetaria, artxibozaina (Mexiko 1900-1950)
# [[Irene López Heredia]] aktorea (Murtzia 1898-Madril 1962)
# [[Mari Paz Molinero]] aktorea (Txile 1914-Madril 2004)
# [[Carmen Díaz]] aktorea (Sevilla 1896-1979)
# [[Lola Pons Rodríguez]] filologoa, irakaslea (Bartzelona 1976)
# [[Cristina Farfán]] maistra, idazlea (Mexiko 1846-1880)
# [[Natalia Serdán Alatriste]] iraultzailea, aitzindaria (Mexiko 1875-1938)
# [[Chantal Montellier]] Frantziako idazle eta komikigilea (Bouthéon, 19472.1943)
# [[May Ayim]] ekintzaile afroalemaniarra (Alemania, 1960-1996)
# [[Maria Rosaria Omaggio]] aktorea (Italia, 1959-2024)
# [[Clarisa Navas]] zinemagilea (Argentina, 1989)
# [[Jacqueline Harpman]] psikoanalista (Belgika, 1929-2012)
# [[Ana Figuero]] feminista, sufragista (Txile, 1907-1970)
# [[Sara Ahmed]] filosofo angroaustraliarra (Erresuma Batua, 1969)
# [[Katherine Dunn]] eleberrigile, poeta eta kirol-kazetaria (AEB, 1945-2016)
# [[Marianne Baum]] anfifaxista gillotinatua (Alemania, 1912-1942)
# [[Marie-Hélène Schwartz]] matematikaria (Frantzia, 1913-2013)
# [[Victoria Raquel Bajar Simsolo]] zientzialaria (Argentina, 1942-2016)
# [[Juana Manso]] idazle, kazetari, hezitzaile (Argentina, 1819-1875)
# [[Isabel de Liaño]] idazlea (Valladolid, XVI. mendea)
# [[Louise-Victorine Ackermann]] poeta (Frantzia, 1813-1890)
# [[Valentina Pinelo]] moja, poeta (Sevilla, XVI. mendea- 1629?)
# [[Pilar Primo de Rivera]] Sección Femeninako zuzendaria (Madril, 1907-1991)
# [[Basauriko 11k]] Epaiketaren prozesua
# [[Angela Peralta]] sopranoa, konpositorea (Mexiko 1845-1883)
# [[Alicia Arévalo (kazetaria)]] 1. emakumea futbol partida kontatzen ( Bartzelona 1978)
# [[Sara Giménez León]] kirol kazetaria (Girona 1991)
# [[Patricia Campos Doménech]] armadako pilotua, futbol-entrenatzailea (Castelló 1977)
# [[Niní Montiám]] aktorea (Madril 1917-1986)
# [[Ana Adamuz]] aktorea (Jaén 1886-Madril 1971)
# [[Pepita Serrador]] aktorea (Argentina 1913-1964)
# [[Teresa Serrador]] aktorea (Bolivia 1899-Argentina 1982)
# [[Amparo Martí]] aktorea (Valentzia 1903-Madril 1973)
# [[María Mayor]] aktorea (?- Madril 1939)
# [[Rosa Torre González]] maistra, politikaria (Mexiko 1890-1973)
# [[Nadezhda Zabela - Vrubel]] abeslaria (Errusia, 1868-1913)
# [[H%C3%A9l%C3%A8ne Metzger]] zientzia filosofoa (Frantzia, 1889-1944)
# [[Inez Clare Verdoorn]] botanikaria (Hegoafrika, 1896-1989)
# [[Edith Quimby]] medikuntzan eta fisikan ikertzailea (AEB, 1891-1982)
# [[Maria Poumier]] irakasle frantsesa (Cannes, 1950)
# [[Marie-Jo Bonnet]] Frantziako historialaria eta feminista (Deauville, 1949)
# [[Julia Rodríguez-Maribona]] fregonaren asmatzailea (Asturias 1923-Suitza 2005)
# [[Julia Montoussé Fargues]] fregonaren asmatzailea (?-Asturias 1971)
# [[Esperanza Grases]] aktorea (Bartzelona 1920-1995)
# [[Alexandra Trusova]] patinatzailea (Errusia 2004)
# [[Jéssica Bouzas Maneiro]] tenislaria (Pontevedra 2002)
# [[Claudia Fernández Sánchez]] padel jokalaria (Madril 2006)
# [[Gemma Triay]] padel jokalaria (Menorca 1992)
# [[Lucía Sainz]] padel jokalaria (Bartzelona 1984)
# [[Marta Ortega Gallego]] padel jokalaria (Madril 1997)
# [[Alicia Arévalo González]] arkeologoa (Madril 1965)
# [[Manuela Barreiro]] farmazialaria (Galizia, 1877-1953)
# [[Martha Aliaga]] estatistika hezitzailea (Argentina, 1937-2011)
# [[Matilde Carranza]] akademikoa (Costa Rica, 1892-1981)
# [[Erin Andrews]] kirol-kazetaria (AEB, 1978)
# [[Helen Alma Newton Turner]] genetista, estatistikaria (Australia, 1908-1995)
# [[Violet Jessop]] Titanic ontziko zerbitzaria (Argentina 1887-1971)
# [[Celia Giraldo]] zinemagilea (Bartzelona 1995)
# [[Luz Rello Sánchez]] asmatzailea, dislexia- aplikazioa ( 1984)
# [[Fermina Orduña]] asmatzailea, esne zalgurdia (Espainia XIX. mendea)
# [[Gladys West]] matematikari asmatzailea, GPSrako garrantzitsua (AEB 1930)
# [[Ariana Sánchez]] padel jokalaria (Tarragona 1997)
# [[Marta Marrero]] padel jokalaria (Kanariak 1983)
# [[Bea González]] padel jokalaria (Malaga 2001)
# [[Marie Van Brittan Brown]] asmatzailea, telebista zirkuitu itxia (AEB 1922-1999)
# [[Miriam Benjamin]] asmatzailea, seinale aulkia (AEB 1861-1947)
# [[Sarah Boone]] asmatzailea, mahukak eta lisatzeko taula (AEB 1832-1904)
# [[Nancy Johnson (asmatzailea)]] izozkailu artifiziala (AEB 1794-1890)
# [[Victoria Reyes-García]] antropologoa (Bartzelona 1971)
# [[Amaia Yoldi ]] gidoilaria, film-zuzendaria (Iruñea 1973)
# [[Julie Donaldson]] kirol-kazetaria (AEB, 1978)
# [[Faustina Sáez de Melgar]] idazlea (Madril, 1834-1895)
# [[Gloria Melgar |Gloria Melgar Sáez]] margolaria eta musikagilea (Madril, 1859-1938)
# [[Julia de Asensi]] idazlea (Madril, 1849-1921)
# [[María del Pilar Sinués]] idazlea (Zaragoza, 1838 - Madril, 1893)
# [[Margaret Crane]] Predictor-aren asmatzailea (AEB 1941)
# [[Emily Cummins]] asmatzailea, ur-eramaile iraunkorra (EB 1987)
# [[Evelyn Miralles]] NASAko ingeniaria, asmatzailea, ilargirako etxea (Venezuela/AEB 1967)
# [[Janet Emerson Bashen]] asmatzailea, software aplikazioa (AEB 1957)
# [[Jeanne Bertrand]] argazkilaria (Frantzia 1880-1957)
# [[Maral Yazarloo-Pattrick]] motoziklismo ekintzailea, diseinatzailea (Iran 1981)
# [[María del Carmen Ortiz de Arce]] asmatzailea, itsuentzako idazkailua (Espainia ?-1932)
# [[Martine Bertereau]] geologo aitzindaria (Frantzia 1590-1642)
# [[Margarete Steiff]] jostuna, jostaiu diseinatzailea (Alemania 1847-1909)
# [[Heike Makatsch]] aktorea (Alemania 1971)
# [[Leena Peltonen-Palotie]] genetista (Finlandia, 1952-2010)
# [[Gertrude Scharff Goldhaber]] fisikari nuklearra (Alemania-AEB, 1911-1998)
# [[Jackie MacMullan]] kazetaria (AEB, 1960)
# [[María Teresa de Filippis]] 1 Formulako lehen emakume gidaria (Italia 1926-2016)
# [[Suzanne von Borsody]] aktorea (Alemania 1957)
# [[Rosemarie Fendel]] aktorea (Alemania 1927-2013)
# [[Gemma Jones]] aktorea (EB 1942)
# [[Anna Chancellor]] aktorea (EB 1965)
# [[Sienna Guillory]] aktorea (EB 1975)
# [[Jana Pallaske]] aktorea, rock abeslaria (Alemania 1979)
# [[Alysson Paradis]] aktorea (Paris 1984)
# [[Sophie Nélisse]] aktorea (Kanada 2000)
# [[Isabelle Nélisse]] aktorea (Kanada 2003)
# [[Rebeca Gerschman]] biologo, fisiologoa (Argentina, 1903-1986)
# [[Zarina (artista)]] artista (India 1937-Londres 2020)
# [[Marta Pan]] eskultore hungariar eta frantziarra (1923-2008)
# [[Sonia Cotelle]] fisikari, kimikaria (Polonia, 1896-1945)
# [[Anna Barbara Reinhart]] matematikaria (Suitza, 1730-1796)
# [[Helene Weigel]] aktorea (Austria 1900-Alemania 1971)
# [[Marieluise Fleißer]] antzerkigilea (Alemania 1901-1971)
# [[Monica Bleibtreu]] aktorea (Austria 1944-2009)
# [[Hedwig Bleibtreu]] aktorea (Austria 1868-1958)
# [[Martine McCutcheon]] aktorea, abeslaria (EB 1976)
# [[Lyn St. James]] auto gidaria (AEB 1947)
# [[Cathy Muller]] auto gidaria (Frantzia 1962)
# [[Giovanna Amati]] 1 Formulako gidaria (Italia 1959)
# [[Desiré Wilson]] 1 Formulako gidaria (Hegoafrika 1953)
# [[Divina Galica]] atleta, 1 Formulako gidaria (EB 1944)
# [[Patricia Font]] zinema zuzendaria (Bartzelona, 1978)
# [[Sheila Heti]] idazlea (Kanada, 1976)
# [[Judy W. Reed]] asmatzailea (AEB 1826-1905ç)
# [[June Downey]] psikologoa (AEB, 1875-1932)
# [[Else Lasker-Schüler]] judua, poeta, marrazkilaria (Alemania 1869- Palestina1945)
# [[Maria Koppenhöfer]] aktorea (Alemania 1901-2009)
# [[Sibylle Lewitscharoff]] idazlea (Alemania 1954-2023)
# [[Geraldine McEwan]] aktorea (EB 1932-2015)
# [[Emily Beecham]] aktorea (EB/AEB 1984)
# [[Linda Bassett]] aktorea (EB 1950)
# [[Jacqueline McKenzie]] aktorea (Australia 1967)
# [[Susan Prior]] aktorea (Australia 1972)
# [[Hanne Wieder]] aktorea (Alemania 1925-1990)
# [[Mascha Kaléko]] poeta judua (Polonia zaharra 1907-Suitza 1975)
# [[Madge Addy]] ileapaintzaile, erizain eta espia (Erresuma Batua, 1904-1970)
# [[Balamani Amma]] idazle poeta indiarra (India, 1909-2004)
# [[Sybilla Righton Masters]] asmatzailea (AEB 1676-1720)
# [[Lenka Franulic]] kazetaria (Txile 1908-1961)
# [[Ana Ramírez Cañil]] kazetaria (Madril, 1958)
# [[Samantha Bailly]] idazle, gidoilari eta bideogilea (Frantzia, 1988)
# [[Malak Mattar]] margolaria, ilustratzailea (Palestina, 1999)
# [[Sophie Opel]] enpresaburua, ekintzailea, aitzindaria (Alemania 1840-1913)
# [[Joanne Simpson]] meteorologoa (AEB, 1923-2010)
# [[Laura Knight]] artista (Erresuma Batua, 1877-1970)
# [[Myrtelle Canavan]] medikua, ikertzailea (AEB, 1879-1953)
# [[Teresa San Román Espinosa]] antropologoa (Pontevedra 1940- ? 2024)
# [[Phyllis Kaberry]] antropologo aitzindaria (AEB/Australia 1910- Londres 1977)
# [[Dorothea Mackellar]] idazlea (Australia 1885-1968)
# [[Berta Luisi]] margolaria (Uruguai 1924-2008)
# [[Rachel Nichols (kazetaria)]] (AEB 1973)
# [[Yolanda Soler]] judoka eta entrenatzailea (Madril, 1971)
# [[Ariane Toro|Arianne Toro]] Judoka. olinpikoa (Bilbo, 2003)
# [[Gloria Gordon Bolotsky]] informatikaria (AEB, 1921-2009)
# [[Mavis Batey]] kriptoanalista (Erresuma Batua, 1921-2013)
# [[Gertrude Elles]] geologoa, paleontologoa (Erresuma Batua, 1872-1960)
# [[María Assumpción Raventós]] margolaria (Katalunia, 1930)
# [[Jemele Hill]] kirol kazetaria (AEB 1975)
# [[Özlem Türeci]] ikertzailea, inmunologoa (Alemania 1967)
# [[Ai Tsunoda]] judoka (LLeida 2002)
# [[Telma Monteiro]] judoka (Portugal 1985)
# [[Monika Buch]] diseinatzailea (Valentzia/Herbehereak 1936)
# [[Pati Nuñez]] diseinatzaile grafikoa (Girona 1959)
# [[Clara Montagut]] diseinatzaile grafikoa (Madril 1975)
# [[Ena Cardenal de la Nuez]] diseinatzaile grafikoa (Kanariak 1968)
# [[Laura Meseguer]] tipografoa (Bartzelona 1968)
# [[Teresa Wilms Montt]] idazlea (Txile 1893-Paris 1921)
# [[Tatiana Gaviola]] film zuzendaria (Txile 1956)
# [[Mísia]] abeslaria (Portugal 1955-2024)
# [[Maria L. de Hernández]] aktibista (Mexiko 1896-1986)
# [[Saloua Raouda Choucair]] margolaria, eskultorea (Libano 1916-2017)
# [[Françoise Collin]] feminista, filosofoa, idazlea (Belgika 1928-2012)
# [[Ethel Shakespear]] geologoa (Erresuma Batua, 1871-1946)
# [[Eva Lefever]] margolaria (Txile 1955)
# [[Carmen Meneses]] ikertzailea, antropologoa (Madril, 1966)
# [[Henrietta Skelton]] idazlea (AEB, 1839-1900)
# [[Anne Fausto-Sterling]] biologo, sexologo, feminista (AEB, 1944)
# [[Cécile Biéler|Cécile Biéter]] ingeniaria (Suitza, 1884-1966)
# [[Isabelle Gatti de Gamond]] hezitzailea, ekintzaile aitzindaria (Frantzia 1839- Belgika 1905)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''ekaina''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Adela Campaña Ortiz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sause, 1886-Izko, 1936)
# [[Adelina Fernández Pérez|Adelina Fernández Perez]] efe- '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Portugal, 1889-Bilbo, 1938)
# [[Ana Naranjo Marín]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sevilla, 1883 - Bilbo, 1937)
# [[Antonia Caballé]] efe- '''SORTUA''' Frankismoaren biktima (Ziritza, 1873 - Argelès sur Mer, 1945)
# [[Araceli Álvarez Calvo|Araceli Alvarez Calvo]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean bere buruaz beste egin zuen (Iruñea, 1894-Huesca, 1936)
# [[Araceli Oñate]] ----'''SORTUA''' unibertsitateko irakaslea (Valladolid)
# [[Asunción Campaña Ortiz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sause, 1869-Izko, 1936)
# [[Cecilia Álvarez Calvo|Cecilia Älvarez Calvo]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean bere buruaz beste egin zuen (Iruñea, 1897-Huesca, 1936)
# [[Cecilia Idirin Garabieta]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Lezama, 1913-Bilbo, 1937)
# [[Dominica Azparren Gil]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua ((Oibar, 1884 - Nardoze Alduate, Urraulbeiti, 1936)
# [[Elizabeth Casillas Valbuena]] e--- '''SORTUA''' kazetaria eta komiki gidoilaria (Bilbo, 1986)
# [[Eloína Linares]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea (Santander 1948)
# [[Emilia Arraiza Garín]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Zirauki, 1894 - Erreniega, 1936)
# [[Enolasca Vela Salvador]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Cortes, 1904 - 1936)
# [[Escolástica Antonia Martina Astibia Iturbe|Escolástica Astibia Iturbe]] efef '''SORTUA''' Durangoko bonbarketan erailda moja (Narvarte, 1881-Durango, 1936)
# [[Eskolastika Mendizabal Imatz]] efef '''SORTUA''' Bizkaiko amama (Bermeo, 1863-1969)
# [[Felisa Aguado Sainz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Murchante, 1872-Valdierra, 1936)
# [[Felisa Argiñano Arzoz|Felisa Argiñano]] efef '''SORTUA''' Espainiako Gerra Zibilean Ventasko kartelan hildakoa (Zudaire, 1903-Madril, 1939)
# [[Francisca Alonso Prado]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua. (Azagra, 1896 - Rincón de Soto, 1936
# [[Jessica Ruiz Pérez|Jesica Ruiz]] ef-- '''SORTUA''' kimikaria eta politikaria (Durango, 1983)
# [[Josefa Bueno Algárate]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Morata de Jiloca, 1907 - Tutera, 1936)
# [[Josi Sierra Orrantia]] ef-- '''SORTUA''' irakaslea, dokumentalgia eta wikilaria (Bilbo, 1959)
# [[Juana Tomasa Charela Vidas]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Tutera, 1881 - 1936)
# [[Kontxita Martinez de Lezea]] e-ef '''SORTUA''' maistra, ikastola bultzatzailea (Tolosa, 1949-2023)
# [[Laida Arbizu Agirre]] e--- '''SORTUA''' ikertzailea (Ordizia, 2000)
# [[Maite Etxeberria]] e--- '''SORTUA''' Ozazeko auzapeza (Biarritz, 1956)
# [[Maite Rosende Gutierrez]] e--- '''SORTUA''' ilustratzailea (Donostia, 1991)
# [[Maritxu Egiguren]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Zaldibar, 1921 - Bartzelona, 1981)
# [[Misericordia Abad Alcega]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Zaragoza, 1905-Cortes, 1936)
# [[Nerea Ariznabarreta Izkue]] ef-- '''SORTUA''' narratzailea eta antzergilea (Eibar, 1981)
# [[Simona Calleja Aguado]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua. (Cabanillas, 1918-Valtierra, 1936)
# [[Sotera Novia de Salcedo]] --ef '''SORTUA''' Boliviako esploratzaile eta idazlea (Bilbo, XIX. mendea)
# [[Teresa Chiches Ledesma]] e-ef '''SORTUA''' (León, 1911 - Bilbo, 1937)
# [[Xole Aire]] ef--'''SORTUA''' auzapeza eta artzaina (Urepel, 1973)
# [[Ada Martí Vall]] kazetaria, idazlea (Katalunia 1914-Frantzia 1960)
# [[Adelitak]] Mexikoko iraultzako emakume soldaduak,laguntzaileak (1910-1917)
# [[Aída Parada ]] sufragista (Txile 1903-1983)
# [[Alba Rico]] aktorea, abeslaria (Murtzia 1989)
# [[Alice Bolingbroke Woodward]] ilustratzailea (Londres, 1862-1951)
# [[Alicia Asín]] adimen artifizialean aditua (Zaragoza 1982)
# [[Amanda Labarca]] irakaslea, feminista (Txile 1886-1975)
# [[Amy Bailey]] hezitzailea, sufragista (Jamaika, 1875-1990)
# [[Ana Esmeralda]] aktorea, dantzaria (Tetuan 1931-Brasil 2022)
# [[Ana Mar%C3%ADa Zeno]] mediku, sexologo (Argentina, 1922-2011)
# [[Ana Rosa Chacon]] politikaria eta sufragista (Costa Rica, 1889-1985)
# [[Ángela Mazzini Bricala]] idazlea (Cádiz, 1809-Santa Cruz Tenerifekoa, 1894)
# [[Àngels Margarit ]] dantzaria, koreografoa, pedagogoa (Bartzelona 1960)
# [[Anita Brenner]] historialaria, idazlea (Mexiko 1889-1973)
# [[Anita Bryant]] folk-, gospel- abeslaria (AEB 1940)
# [[Anna Gunn]] aktoreak (AEB 1968)
# [[Anna Maria Mozzoni]] kazetaria, politikaria, sufragista (Italia 1837-1920)
# [[Anne Nelson]] antzerkilea (AEB, 1954)
# [[Annette Beveridge]] itzultzailea (EB 1842-1929)
# [[Annie Pardo Cemo]] biologo zelularra (Mexiko 1941)
# [[Antonia Varela Pérez]] astrofisikaria (Kanariak 1965)
# [[Aurélia de Sousa]] margolaria (Txile/Portugal 1866-1922)
# [[Aurora Reyes]] margolaria (Mexiko 1908-1985)
# [[Beau Garrett]] aktorea, modeloa (AEB 1982)
# [[Bega Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1511-1582)
# [[Begoña Villacís]] abokatua, politikaria (Madril 1977)
# [[Belén Funes]] film zuzendaria, gidoilaria (Bartzelona 1984)
# [[Blanca Álvarez Mantilla]] kazetaria (Madril 1931-2000)
# [[Blanca Catal%C3%A1n de Oc%C3%B3n y Gayol%C3%A1]] botanikaria (Aragoi, 1860-1904)
# [[Brittany Brewer]] saskibaloi-jokalaria (AEB 1997)
# [[Calypso Botez]] idazlea (Errumania, 1880-1933)
# [[Carlota Rosales]] margolaria (Madril 1872-1958)
# [[Carmen Caamaño Díaz]] ekintzaile politikoa (Madril 1909-2006)
# [[Carmen Santonja]] kantautorea, idazea, margolaria (Madril 1934-2000)
# [[Carmen Werner Vallejo]] dantzaria, koreografoa (Madril 1953)
# [[Carmina Virgili]] geologoa, politikaria (Bartzelona, 1927-2014)
# [[Cathay Williams]] esklaboa, militarra (AEB 1844-1893)
# [[Cecilia Álvarez Correa]] ingeniari industriala, politikaria (Kolonbia 1953)
# [[Charlotte de Turckheim]] aktorea, umoregilea (Frantzia 1955)
# [[Charlotte Scott]] matematikaria (Erresuma Batua, 1858-1931)
# [[Chékéba Hachemi]] aktibista, idazlea, 1. emakume diplomazialaria (Afganistan 1974)
# [[Christine Brennan]] kirol kazetaria (AEB, 1958)
# [[Christine Jorgensen ]] aktorea, aktibista (AEB 1926-1989)
# [[Claire Voisin]] matematikaria (Frantzia 1962)
# [[Clara Che Tórtola]] saskibaloi jokalaria (Valentzia 1997)
# [[Clara Isabel Francia]] kazetaria (Errioxa 1940)
# [[Clotilde Catal%C3%A1n de Oc%C3%B3n y Gayol%C3%A1]] entomologoa, poeta (Aragoi, 1863-1946)
# [[Concha Caballero]] politikaria (Baena, 1956 - Sevilla, 2015)
# [[Concha Michel]] abeslaria, ikertzailea (Mexico 1899-1990)
# [[Conchita Goyanes]] aktorea (Malaga 1946-Madril 2016)
# [[Conchita Montes]] aktorea (Sevilla 1914- Portugal 1994)
# [[Dámasa Cabezón]] pedagogo eta hezitzailea (Argentina, 1792 -Txile, 1861)
# [[Desirée de Fez]] kazetaria, idazlea, zinema kritikaria (Bartzeloa 1977)
# [[Diana Navarro]] abeslaria (Malaga 1978)
# [[Dilras Banu Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1622-1657)
# [[Dodo (komikigilea)|Dodo]] Frantziako komikigilea (Rabat, 1955)
# [[Dolores Correa Zapata]] idazlea (Mexiko 1853-1924)
# [[Dolores Jiménez Muro]] hezitzailea, iraultzailea (Mexiko 1848-1925)
# [[Édith Grattery]] Frantziako ilustratzaile eta komikigilea (Marseilla, 1960)
# [[Edith Lederer]] nazioarteko kazetaria (AEB, 1943)
# [[Elena Arizmendi Mejia]] idazle feminista (Mexiko, 1884-1949)
# [[Elena Martín Ortega]] psikologa eta irakaslea (Espainia 195??)
# [[Elena Santonja]] tb aurkezlea (Madril 1932-2016)
# [[Elena Torres Cuéllar]] lider iraultzailea (Mexiko 1893-1970)
# [[Elizabeth Bugie]] biokimikaria (AEB, 1920-2001)
# [[Elsa von Freytag-Loringhoven|lsa von Freytag-Loringhoven]] Artista (Alemania, 1874-1927)
# [[Emily Bisharat]] legelaria (Jordania, 1913-2004)
# [[Encarnación Cubas Báez]]
# [[Enriqueta Morales]] hezitzailea eta erizain feminista (APanama, 1891-1986)
# [[Estelle Ramey]] endokrinologo, feminista (AEB, 1917-2006)
# [[Ethel Arnold]] kazetari, idazle eta hizlari, emakumeen sufragioaren aldeko aktibista (Britainia Handia 1865- 1930)
# [[Eugénie Brazier]] sukaldaria (Frantzia 1895-1977)
# [[Eunice Odio]] poeta (Costa Rica 1919- exiko 1974)
# [[Fatoumata K%C3%A9b%C3%A9]] astrofisikaria, hezitzailea (Frantzia, 1985)
# [[Fereshteh Ahmadi]] eleberrigilea (Iran 1972)
# [[Florence Cestac]] Frantziako komikigilea
# [[Florence Farmborough]] argazkilaria , idazlea (Britainia, 1887-1978)
# [[Florencia Serranía Soto]] ingeniari mekanikoa (Mexiko 1963)
# [[Franca Rame]] aktorea, idazlea, politikaria (Italia 1929-2013)
# [[Frances Jolliffe]] aktorea (AEB, 1873 – 1925)
# [[Gemma Cuervo]] aktorea (Bartzelona 1934)
# [[Gertrude Mary Woodward]] ilustratzailea (Britainia, 1854-1939)
# [[Greta Fernández]] aktorea (Bartzelona 1995)
# [[Gulbadan Begum]] biografoa, poeta, printzesa (Mogol Inperioa 1523-1603)
# [[Hamida Banu Begum]] enperatriza (Mogol inperioa 1527-1604)
# [[Hedwig Bleuler-Waser]] sufragista (Zurich, 1869 - Zollikon, 1940)
# [[Hiromi Uehara]] piano-jolea (Japonia 1979)
# [[Ifigenia Martinez]] ekonomialaria, politikaria (Mexiko 1930)
# [[Ingibjörg H. Bjarnason]] sufragista, irakaslea, artista eta politikaria (Islandia, 1867-1941)
# [[Inma Serrano]] kantautorea (Alacant 1968)
# [[Isa Duque]] psikologoa, sexologoa (Zaragoza, 1985)
# [[Isabel Andreu de Aguilar]] sufragista,ekintzailea (Puerto Rico, 1887-1948)
# [[Isabel Tenaille]] tb aurkezlea (Madril 1951)
# [[Isabella Mamani|Isabella Brunilda Mamani]] iamara abokatua eta politikaria (Txile, 1988)
# [[Itelvina Massioli]] pedagogo feminista (Brazil, XX. mendea)
# [[Jahanara Begum]] printzesa, poeta (Mogol Inperioa 1614-1681)
# [[Jahanzeb Banu Begum]] printzesa (Mogol Inperioa 1649-1705)
# [[Jan Goodwin]] idazlea eta ikerketa kazetaria (AEB, 1948)
# [[Jane Brigode]] politikaria (Belgika, 1870-1952)
# [[Janeane Garofalo]] komediantea, aktorea (AEB 1964)
# [[Jeanne Córdova]] idazlea, lesbiana aitzindaria (Alemania/AEB 1948-2016)
# [[Jojo Moyes]] kazetaria, idazlea (EB 1969)
# [[Juana Belén Gutiérrez de Mendoza]] hezitzailea, sufragista (Mexiko 1875- 1942)
# [[Julia Piaton]] aktorea (Frantzia 1985)
# [[June Carmona]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 2005)
# [[Karla Jay]] idazlea, ikertzailea (AEB 1947)
# [[Kathryn Bertine]] kirolaria, aktibista eta idazlea (AEB, 1975)
# [[Kelly McEvers]] kazetaria, gerrako korrespontsala (AEB, 1970)
# [[La Niña de La Puebla]] abeslaria (Sevilla 1908-Malaga 1999)
# [[Laia Raventós Roig]]saskibaloi jokalaria (Bartzelona 1997)
# [[Laura Aliaga]] saskibaloi jokalaria (Alacant 1994)
# [[Laura Granados]] kantautorea (Cádiz 1966)
# [[Laura Juliana Ramírez Ruiz]] ilustratzailea, komunikatzalea eta sortzailea (Mexiko...)
# [[Lila Clunas]] sufragisa (Eskozia, 1875-1968)
# [[Lisa Gherardini]] noblea, Mona Lisa (Florentzia 1479-1542)
# [[Louise Weiss]] idazlea, politikaria (Frantzia 1893-1983)
# [[Lucía Gil]] abeslaria, aktorea (Madril 1998)
# [[Luz Vidal]] Sindikalista, politikaria, maputxea (Txile, 1973)
# [[Maite Cazorla]] saskibaloi jokalaria (Kanariak 1997)
# [[Malagako emakumeen kartzela zaharra]] (1937-1954)
# [[Manolita Piña]] artista (Uruguai, 1883-1994)
# [[Mara Goyanes]] aktorea (Madril 1942-2006)
# [[Margaret Ogola]] pediatra, idazlea (Kenya, 1958-2011)
# [[Maria Angela Ardinghelli]] Itzultzailea, matematikaria, fisikaria (Italia, 1728-1825)
# [[Maria Cederschiöld]] kazetaria eta sufragista (Suedia, 1856-1935)
# [[María del Refugio García]] maistra, sufragista (Mexiko 1889-1973)
# [[María Dolores Medina]] kristau erlijiososa (Mexiko 1860- 1925)
# [[María José Goyanes]] aktorea (Madril 1948-)
# [[María Luisa Ponte]] aktorea (Valladolis 1918-Madril 1996)
# [[María Parrado]] abeslaria (Cádiz 2001)
# [[María San Juan]] kazetaria (Asturias 1963)
# [[María Villalón]] abeslaria (Malaga 1989)
# [[Marie Ange Guillaume]] kazetari, idazle eta gidoilaria (Frantzia, 1945)
# [[Marjory Warren]] geriatra (Erresuma Batua, 1897-1960)
# [[Marta Hermida]] saskibaloi jokalaria (Madril 1997)
# [[Martha Jungwirth]] margolaria (Austria 1940)
# [[Maruja Callaved]] tb aurkezlea (Huesca 1921-Madril 2018)
# [[Mary Fields]] esklaboa, 1. postari afroamerikarra (AEB 1832-1914)
# [[Mary Garden]] opera abeslaria (Eskozia, 1874-1967)
# [[Mary J. Rathbun]] zoologoa (AEB, 1860-1943)
# [[Mazie E. Clemens]] Lehen Mundu Gerrako korresponsala (AEB, 1890-1952)
# [[Mélanie Auffret]] film zuzendaria, gidoilaria Frantzia, XX. mendea)
# [[Mercedes Gómez Otero]] preso komunista (Madril 1915-?)
# [[Meredith Monroe]] aktorea (AEB 1969)
# [[Mimí Muñoz]] aktorea (Espainia 1914-1987)
# [[Mireia Hernández]] igeriketa sinkronizatuko kirolaria (Espainia 2002)
# [[Modesta Sanginés Uriarte]] idazle eta musikagilea (Bolivia, 1832-1887)
# [[Mumtaz Mahal]] enperatriza (Mogol Inperioa 1593-1631)
# [[Nadira Banu Begum]] printzesa (India 1618-Pakistan 1659)
# [[Nathalie Roques]] Frantziako idazlea eta komikigilea
# [[Nika Shakarami]] manifestari desagertu eta hila (Iran 2005-2022)
# [[Nina Stemme]] sopranoa (Suedia 1963)
# [[Niña de Antequera]] abeslaria (Malaga 1921-Sevilla 1972)
# [[Noora Niasari]] zinema zuzendari eta gidoilaria (Teheran)
# [[Nur Jehan]] enperatriza, poeta (Kandahar 1577-Lahore 1645)
# [[Olga Bancic]] ekintzaile komunista judua (Errumania 1912- Alemnia 1944)
# [[Olga Skorojodova]] zientzialaria, hezitzailea (SESB, 1911-1982)
# [[Paquita Rico]] aktorea (Sevilla 1929-2017)
# [[Park Wan Suh|Park Wan Sun]] idazlea (Korea, 1981-2011)
# [[Pasión Vega]] abeslaria (Madril 1976)
# [[Paula Cons]] dokumental- eta film zuzendaria (Coruña 1976)
# [[Paula Dalli]] abeslaria, aktorea, idazlea (Alacant 1993)
# [[Petra Herrera]] gizon gudari mozorrotua (Mexiko 1887-1917)
# [[Petronila Riquelme]] Bernardo O'Higgins.en alaba mestizoa (Los Angeles, Txile, 1808? - Valparaiso, 1870)
# [[Piedad Bonnett]] idazlea, poeta (Kolonbia, 1951)
# [[Piedad de la Cierva]] zientzialaria (Murtzia, 1913-2007)
# [[Pilar Muñoz]] aktorea (Madril 1911-1980)
# [[Randi Blehr]] sufragista (Norvegia, 1851-1928)
# [[Rhea Durham]] modeloa (AEB 1978)
# [[Roberta Cowell]] lasterketa- eta borroka-pilotua, 1. Emakume trans britainiarra (EB 1918-2011)
# [[Rocío Molina Cruz]] dantzaria, koreografoa (Malaga 1984)
# [[Rosario Robles]] politikaria (Mexiko 1956)
# [[Rose Mbowa]] idazlea, feminista (Uganda 1943-1999)
# [[Roshanara Begum]] printzesa, poeta (Mogol Inperioa 1617-1671)
# [[Ruja Ignatova]] iruzurgilea (Bulgaria/Alemania 1980)
# [[Ruqaiya Sultan Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1542-1626)
# [[Ruth Sager]] genetista (AEB, 1918-1997)
# [[Sadie Kneller Miller]] kazetaria (AEB, 1867-1920)
# [[Salima Sultan Begum]] poeta, enperatriza (India 1539- Mogol Inperioa 1612)
# [[Sálvorako emakume heroiak]] erreskatea, Galizia 1921.01.02
# [[Samantha Gilabert]] abeslaria (Alacant 1994)
# [[Sarah Moon]] argazkilaria (Frantzia, 1941)
# [[Sarina Esmailzadeh]] manifestari nerabe erahila (Iran 2006-2022)
# [[Segoviako kartzela zaharra]] emakumeen kartzela (1946-1956)
# [[Soledad Miranda]] aktorea, abeslaria (Sevilla 1943-Portugal 1970)
# [[Sonia Montecino|Sonia Montecinco]] aimara ikertzaile, antropologoa, idazlea (Txile, 1954)
# [[Sophia Delza]] dantzaria, idazlea (AEB, 1903-1996)
# [[Stacey Kent]] abeslaria (AEB 1968)
# [[Suzanne Corkin]] neurozientzialaria (AEB, 1937-2016)
# [[Svetlana Mojsov]] biokimikaria (Jugoslavia 1947)
# [[Tebello Nyokong]] Kimikaria (Hegoafrika, 1951)
# [[Teresa Nieto]] dantzaria, koreografoa (Tanger 1953)
# [[Thea Sharrock]] antzerki eta film zuzendaria (EB 1976)
# [[Vainica Doble]] musika bikotea (1971-2000)
# [[Van Buren ahizpak]] moto bidaiariak, AEB 1916
# [[Vera Peters]] onkologoa (Kanada, 1911-1993)
# [[Vicky Lagos]] aktorea (Madril 1938)
# [[Victoria Teijeiro]] aktorea, irakaslea (Coruña 1974)
# [[Victorina Bridoux]] poeta eta eleberrigilea (Manchester, 1835-San Cruz Tenerifekoa, 1862)
# [[Virginia Grütter]] poeta, aktorea (Costa Rica 1929-2000)
# [[Yolanda Retter]] liburuzaina, idazlea (AEB 1948-2007)
# [[Zeb-un-Nisa Begum]] printzesa poeta (Mogol Inperioa 1638-1702)
# [[Zena Tooze]] biologo, ekologista (Kanada, 1955)
# [[Zenana]] emakumeen etxe zatia (India XII. mendea)
# [[Zoe Ducós]] aktorea, gidoilaria (Argentina 1928-Venezuela 2002)
# [[Zulma Brandoni de Gasparini]] paleontologoa (Argentina, 1944)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''maiatza''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Ormatza Imatz]] '''SORTUA''' sexologoa (Bakio, 1967)
# [[Aitziber González García]] '''SORTUA''' arkeologoa, ikertzailea (Gasteiz 1991)
# [[Alaitz Arenzana]] ----'''SORTUA''' artista eta zinemagilea (Bilbo, 1976)
# [[Amaia Barrena García]] ----'''SORTUA'''idazlea, poeta (Basauri, 1989)
# [[Esti Ansotegi Guruziaga]] ----'''SORTUA''' psikologoa (Zornotza, 1976)
# [[Itziar Sapsootham]] '''SORTUA''' geografoa eta ikertzailea (Eibar, 1986)
# [[Lucia Arrube]] '''SORTUA'''erraketista (Iurreta, 1923 - Zornotza, 2012)
# [[Margarita Unzalu Arana]] ----'''SORTUA''' idazlea (Durango, 1892-1973)
# [[Rosa Hernández (artista)]] ----'''SORTUA''' eskultorea eta margolaria (Tenerife, 1955)
# [[Sama Bilbao]] '''SORTUA''' ingeniari industriala eta irakaslea (Bilbo 1961)
# [[Agnes Baden-Powell]] Nesken eskaut talde sortzailea (Ingalaterra 1858-1945)
# [[Aim%C3%A9e Antoinette Camus]] botanikaria (Frantzia, 1879-1965)
# [[Alejandra Rodríguez]] kazetaria, abokatua, 60 urteko Miss Buenos Aires 2024 (Argentina 1963)
# [[Alice Recoque]] informatikaria (Aljeria 1929- Frantzia 2021)
# [[Alicia Machado]] aktorea, Miss Unibertso 1996 (Venezuela 1976)
# [[Alison Hargreaves]] alpinista (EB, 1962-K2, 1992)
# [[Amalia Miranzo]] politikaria eta irakaslea (Cuenca, 1939-2014)
# [[Amelia Vega]] abeslaria, enpresaburua, Miss Unibertso 2003 (Dominikar Errepublika 1984)
# [[Ana de Mendoza de la Vega]] noblea (Valladolid 1554-Guadalajara 1633)
# [[Ana García Carías]] abokatua, lehen dama (Honduras 1968)
# [[Ana Sofía Henao]] modeloa, idazlea, ilustratzailea (Kolonbia, 1982)
# [[Andrea Meza]] Miss Unibertso 2020 (Mexiko 1994)
# [[Anita Conti]] ozeanografoa (Frantzia, 1899-1997)
# [[Anna Cruz]] saskibalioi jokalaria (Bartzelona 1986)
# [[Anna Montañana]] saskibaloi jokalari ohia, entrantzailea (Valentzia 1980)
# [[Anna Pazos]] idazlea (Bartzelona 1991)
# [[Anna Roig Serra]] fisikaria (Katalunia, 1962)
# [[Anne Marie Braafheid]] Miss Unibertsoko 1. Finalista beltza (Surinam 1947)
# [[Anne-Laure Folly]] zinema zuzendaria (Togo, 1954)
# [[Annie Fratellini]] aktorea, pailazoa (Frantzia, 1932-1997)
# [[Ánxela Loureiro]] poeta, idazlea eta abeslaria (Ferrol, 1956)
# [[Barbara May Cameron]] argazkilaria, poeta, idazlea eta giza eskubideen aldeko ekintzailea (AEB, 1954 - 2002ko)
# [[Barbara Sepúlveda|Barbara Sepulveda]] feminista abokatua (Santiago, 1985)
# [[Beatriz Bernal]] Espainiako 1. emakume idazlea (Valladolid 1501/1504- 1562/1586)
# [[Beatriz Domínguez-Gil]] medikua, nefrologoa (Coruña 1971)
# [[Beatriz Sarlo]] idazlea (Argentina, 1942)
# [[Begoña Etayo Ereña]] Euskal Herriko feminista (Bilbo, 1958)
# [[Betty Molesworth]] botanikaria (Zeelanda Berria, 1913-2002)
# [[Bolette Berg]] argazkilaria (Norvegia, 1872-1944)
# [[Brook Lee]] modeloa, Miss Unibertso 1997 (AEB 1971)
# [[Camila Kater]] film zuzendaria (Brasil 1990)
# [[Carla Nieto]] aktorea (Girona 1983)
# [[Carmen Díez de Rivera]] politikaria (Madril 1942-1999)
# [[Carmen Villalobos]] aktorea (Kolonbia 1983)
# [[Carolyn Steel]] arkitektoa, idazlea, ikertzailea eta unibertsitateko irakasle ingelesa (Londres ?)
# [[Catalina de Mendoza y Sandoval]] noblea (Granada 1916-1686)
# [[Catherine Peñán]] patinatzailea (Santiago, 1989)
# [[Catriona Gray]] Miss Unibertso 2018 (Australia 1994)
# [[Cecil Dorrian]] gerrako korrespontsala (AEB, 1882-1926)
# [[Cg'ose Ntcox'o]] artista (Botswana, 1950-2013)
# [[Chefa Alonso]] musikagilea (Coruña 1955)
# [[Clara Roquet]] zinema zuzendaria eta gidoilaria (1988)
# [[Clara Stauffer]] espioia, falangekoa (Madril 1904-984)
# [[Concepción Dancausa]] politikaria, funtzionarioa (Burgos 1952)
# [[Corina Smith]] abeslaria, aktorea (Venezuela 1991)
# [[Cristina Ruiz Ortega]] exekutiboa (Espainia 1970)
# [[Cynthia Elbaum]] fotokazetaria (AEB, 1966-1994)
# [[Dana Randall]] informatikaria (AEB 1968)
# [[Da'Vine Joy Randolph]] aktorea, kantaria (AEB 1986)
# [[Demi-Leigh Nel-Peters]] enpresaburua, Miss Unibertso 2017 (Hegoafrika 1995)
# [[Denise Ferreira da Silva]] filosofoa eta artista (Brasil, 1963)
# [[Denise Quiñones]] aktorea, Mis Unibertso 2001 (Puerto Rico 1977)
# [[Dominga Neculmán]] zeramikagilea (Walmapu, 1937-2022)
# [[Dorothy Liddell]] arkeologoa (Erresuma Batua, 1890-1938)
# [[Eden Golan]] abeslaria (Errusia/Israel 2003)
# [[Ekaterina Zelenko]] hegazkinlari militarra (Errusia 1916-1941)
# [[Elisa Aguilar]] saskibaloi jokalaria (Madril,1976)
# [[Elisabeth Ohlson Wallin]] argazkilaria (Suedia 1961)
# [[Eliza Ruhamah Scidmore]] idazlea, argazkilaria (AEB 1856-1928)
# [[Elizabeth Gould Bell]] medikua eta sufragista (Erresumna Batua, 1862-1934)
# [[Elizabeth McCombs]] 1. emakume parlamentaria (Zeelanda Berria 1873-1935)
# [[Elsa Donaire Malagelada]] saskibaloi jokalaria (Girona, 1979)
# [[Emily Stowe]] medikua (Kanada, 1831-1903)
# [[Encarnación Alzona]] historilaria eta sufragista (Filipinak, 1895-2001)
# [[Enriqueta_Sèculi]] pedagoga, kirolaria eta feminista (Bartzelona, 1897-1976)
# [[Ericka Ñanco]] ekintzailea eta politikari maputxea nén (Walmapu, 1992)
# [[Esther Hill]] arkitektoa (Kanada, 1895-1985)
# [[Eugenie Clark]] iktiologoa (AEB, 1922-2015)
# [[Evaluna Montaner]] aktorea, kantaria (Venezuela 1997)
# [[Felisa Rincón de Gautier]] politikaria (Ameriketako Estatu Batuak, 1897-1994)
# [[Fernanda García Lao]] idazlea (Argentin/ Espainia 1966)
# [[Francisca Linconao]] lider maputxea (Walmapu, 1958)
# [[Fuencisla Clemares]] exekutiboa (Madril 1974)
# [[Gabriela Isler]] modeloa, Miss Unibertso 2013 (Venezuela 1988)
# [[Gabriela Mandujano]] sufragista, politikaria (Txile 1902-1984)
# [[Gidaritza]] neskato-eskaut taldeen mugimendua
# [[Gloria Diaz]] modeloa, Miss Unibertso 1969 (Filipinak 1951)
# [[Grettell Valdez]] aktorea (Mexiko 1976)
# [[Gwendolyn Lizarraga]] ekintzailea, politikaria eta enpresa burua (Belize, 1901-1975)
# [[Hanna Sheehy-Skeffington]] sufragista eta nazionalista (Irlanda, 1877-1946)
# [[Harnaaz Sandhu]] Miss Unibertso 2021 (India 2000)
# [[Harriet Chalmers Adams]] esploratzailea, argazkilaria (AEB 1875-Frantzia 1937)
# [[He Zehui]] fisikari nuklearra (Txina, 1914-2011)
# [[Herminia Aburto Colihueque|Herminia Aburto]] lider maputxea
# [[Huda Akil]] neurozientzialaria (Siria-AEB, 1945)
# [[Inma Rubiales]] idazlea (Badajoz 2002)
# [[Inmaculada Rodríguez-Piñero]] politikaria (Madril 1958)
# [[Iris Mittenaere]] modeloa, Miss Unibertso 2016 (Frantzia 1993)
# [[Iris van Herpen]] moda diseinatzailea (Herbehereak 1984)
# [[Isabel de Liaño]] idazlea (Valladolid XVI. Mendea-XVII. mendea)
# [[Isabel dos Santos]] ekonomialaria, aberatsa (Errusia/Angola 1973)
# [[Isabel Millé Giménez]] ikertzailea, liburuzaina, poeta (Almeria 1894- 1990)
# [[Isabel Ov%C3%ADn Camps]] kimikaria, irakaslea (Sevilla, 1887-1972)
# [[Ivette María Tato]] igerilaria (Bartzelona 1975)
# [[Janet Rowley]] genetikaria (AEB, 1925-2013)
# [[Jayne Atkinson]] aktorea (EB/AEB 1959)
# [[Jennifer Hawkins]] modeloa, Miss Unibertso 2004 (Australia 1983)
# [[Joanna Haigh]] fisikaria (Erresuma Batua, 1954)
# [[Josefa Tito Recalde]] enpresaburua (Donostia, 1802-1858)
# [[Josephine Cecilia Diebitsch Peary]] esploratzaile aitzindaria (AEB 1863-1955)
# [[Júlia Bacardit]] idazlea (Bartzelona 1991)
# [[Juliane Koepcke]] zoologoa (Peru-Alemania, 1954)
# [[Juliette Gordon Low]] Espainian eta Kuban neska eskaut taldeen sortzailea (AEB 1860-1927)
# [[Justine Pasek]] artista, 2. Miss Unibertso 2002 (SESB/Panama 1979)
# [[Karina Riquelme Viveros]] abokatu maputxea (Walmapu, 1981)
# [[Kate Sessions]] botanikaria (AEB, 1857-1940)
# [[Kate Swift]] idazlea, editorea (AEB 1923-2011)
# [[Katharine Blunt]] kimikaria, nutrizionista (AEB, 1876-1954)
# [[Kathleen Cruise O'Brien]] sufragista eta irakaslea (Irlanda, 1886-1938)
# [[Kimberley Tell]] aktorea, abeslaria (Lanzarote 1989)
# [[Kimberly Dozier]] kazetaria, gerrako korrespontsala (AEB,1966)
# [[Kimera (abeslaria)]] (Hego Korea 1954)
# [[Kirsten Vangsness]] aktorea, gidoilaria (AEB 1971)
# [[Laia Palau]] saskibaloi jokalaria (Bartzelona 1979)
# [[Laura Aguilar]] argazkilaria (AEB, 1958-2018)
# [[Laura Gil]] saskibaloi jokalaria (Murtzia 1992)
# [[Lauren Groff]] idazlea (AEB 1962)
# [[Lea Gabrielle]] kazetaria, diplomatiko ohia, hegazkinlaria (AEB,1975)
# [[Lidia Lopujova]] dantzaria (Errusia, 1892-1981)
# [[Liliana Ancalao]] poeta, irakasle maputxea (Walmapu, 1961)
# [[Lisa Randall]] fisikaria (AEB 1962)
# [[Liubov Sóbol]] apolitikaria, ekintzailea (Errusia 1987)
# [[Lola Glaudini ]] aktorea (AEB 1971)
# [[Louise Gavan Duffy]] sufragista eta nazionalista (Niza, 1884 - Dublin, 1969)
# [[Luisa Mendoza y Mendoza]] noblea (1582-Nadril 1619)
# [[Luna Pamies]] aktorea (Alacant, 2003)
# [[Lydia Davis]] idazlea (AEB, 1947)
# [[Małgorzata Szumowska]] film zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Polonia 1973)
# [[María Abrisqueta de Zulueta]] Espainian eta Kuban neska-eskaut taldeen sortzailea (Donostia 1911-1992)
# [[Maria Bellido]] heroia (Jaen 1755-1809)
# [[María Catrileo|Maria Catrileo]] hizkuntzalari maputxea (Walmapu, 1944)
# [[María de Mendoza y Fonseca]] noblea, arte-bildumagilea (Espainia 1516-1580)
# [[María Dolores Dancausa]] bankaria, exekutiboa (Burgos 1959)
# [[María Gómez de Sandoval y Torres de Navarra]] noblea (?- 19)
# [[María José García Beato]] legelaria, bankaria, exekutiboa (Kordoba 1965)
# [[Maria Koepcke]] ornitologoa (Alemania-Peru, 1924- 1971)
# [[María La Ribot]] koreografoa (Madril 1962)
# [[María Martinón Torres]] Medikua, antropologoa (Orense, 1974)
# [[Maria Rúbies]] maistra eta politikaria (Leida, 1932-1983)
# [[Maria Tereza Jorge P%C3%A1dua]] ekologoa (Brasil, 1943)
# [[Marie Høeg]] sufragista eta argazkilaria (1866-1949)
# [[Marie Pape-Carpantier]] pedagoga eta feminista frantziarra (Frantzia 1815 - 1878)
# [[Marina Geli]] medikua, politikaria (Girona 1958)
# [[Marta Alonso]] onkologo ikertzailea (Lodosa 1974)
# [[Marta Fernández (saskibaloi-jokalaria)]] (Bartzelona,1981 19)
# [[Marta Vergara]] sufragista, idazlea (Txile 1898- 1995)
# [[Marta Xargay]] saskibaloi jokalaria (Girona 1990)
# [[Martha Vasconcellos]] modeloa, Miss Unibertso 1968 (Brasil 1948)
# [[Mary Lowndes]] artista eta sufragista (Dorset, 1856 - Londres, 1929)
# [[Maud Bonneaud]] margolaria (Limoges, 1921-Madril, 1991)
# [[Maya Moore]] saskibaloi jokalaria (AEB 1989)
# [[Melba Roy Mouton]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1929-1990)
# [[Mélodie Nakachian]] ume bahitua, psikologoa (AEB 1982)
# [[Mencía de Mendoza]] noblea, arte-bildumagilea (Guadalajara 1508-Valentzia 1554)
# [[Mercè Arànega]] aktorea (Agentina/Katalunia 1957)
# [[Meri Te Tai Mangakāhia]] sufragista (Zeelanda Berria, 1868-1920)
# [[Mónica López (aktorea)]] (Kanariak 1969)
# [[Mpule Kwelagobe]] aktibista, Miss Unibertso 1999 (Bostwana 1979)
# [[Nabila Espanioly]] aktibista, pedagogoa, feminista (Israel 1955)
# [[Nandipha Mntambo]] eskultorea eta artista (Hegoafrika, 1982)
# [[Nanna Aakjær|Nanna Aakjaer]] eskultorea eta sufragista (Danimarka, 1874-1962)
# [[Natalia Torrente]] kirol kazetaria (Madril 1984)
# [[Natividad Almeda-López|Natividad Almeda Lopez]] legelaria (Filipinak, 1892-1977)
# [[Natividad Llanquileo]] Abokatua eta politikari maputxea (Walmapu, 1984)
# [[Neri Oxman]] arkitektoa, diseinatzailea, irakaslea (Israel/AEB 1976)
# [[Nettie Honeyball]] futbolaria (Londres 1871- Argentina XX. mendea))
# [[Oksana Fiodorova]] abeslaria, polizia, Miss Unibertso 2002 (Errusia 1977)
# [[Olga Poblete]] irakaslea, gizarte buruzagia (Txile 1908-1999)
# [[Olha Kobylianska]] idazlea (Ukraina 1863-Errumania 1942)
# [[Olivia Culpo]] influencerra, Miss Unibertso 2012 (AEB 1992)
# [[Oracene Price]] tenis entrenatzailea (AEB 1952)
# [[Orna Grumberg]] informatikaria (Israel 1952)
# [[Paget Brewster]] aktorea (AEB 1969)
# [[Patricia Dauder]] artista (Bartzelona, 1973)
# [[Patricia Goldman-Rakic]] neurologoa (AEB, 1937-2003)
# [[Patricia Manterola]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1972)
# [[Patsy Adam-Smith]] idazlea, historialaria (Australia 1924-2001)
# [[Paula Painén Calfumán|Paula Paiñén Calfuman]] Kultura maputxearen ordezkaria (Walmapu, 1931)
# [[Paulina Vega]] enpresaburua, Miss Unibertso 2014 (Kolonbia 1993)
# [[Pia Wurtzbach]] enpresaburua, Miss Unibertso 2015 (Alemania/Filipinak 1989)
# [[Pilar Belzunce de Carlos]] mezenasa (Filipinak, 1925-Donostia, 2015)
# [[Pilar Martín Gila]] idazlea (Segovia 1962)
# [[Queralt Casas]] sakibaloi jokalaria (Girona 1992)
# [[Ramona Reyes]] emagin eta politikari maputxea (Txile, 1967)
# [[R'Bonney Gabriel]] Miss Unibertso 2022 (AEB 1994)
# [[Rebeca Jiménez]] abeslaria (Segovia 1975)
# [[Rivka Oxman]] arkitekto, ikertzailea, irakaslea (Israel 1950)
# [[Robyn Davidson]] idazlea (Australia 1950)
# [[Rochelle Aytes]] aktorea, modeloa (AEB 1976)
# [[Rosa Serra]] eskultorea (Vic, 1944)
# [[Rosa Smith Eigenmann]] iktiologoa (AEB, 1858-1947)
# [[Rose Kennedy|Rose Kenedy]] filantropoa (AEB, 1890-1995)
# [[Rosita Ferrer]] Kopla kantaria eta egilea (Bartzelona,1935)
# [[Safi Faye]] zinema zuzendaria (Senegal, 1934-2023)
# [[Samara de Córdova]] aktore eta idazlea (Guatemala, 1923-2015)
# [[Sasha Waltz ]] dantzaria, koreografoa (Alemania 1963)
# [[Semiha Berksoy]] opera abeslaria (Turkia, 1910-2004)
# [[Séverine Vidal]] idazlea (Frantzia, 1969)
# [[Sheynnis Palacios]] kazetaria, Miss Unibertso 2023 (Nikaragua 2000)
# [[Silvia Palumbo]] kantautorea (Argentina 1961)
# [[Soledad Bacarreza]] psikologo eta kirol kazetaria (Santiago, 1969)
# [[Sonsoles de Icaza]] aristokrata, Balentziagaren musa (Avila 1914- Madril 1996)
# [[Valentina Pinelo]] moja idazlea (Sevilla XVI. Mendea-XVII. mendea)
# [[Vanisha Mittal]] aberatsa, enpresaburua (India 1980)
# [[Verónica Figueroa Huencho|Veronica Figueroa Huencho]] irakasle eta politikari maputxea (Santiago, 1974)
# [[Virginia Cowles]] gerrako idazlea eta kazetaria (1910-1983)
# [[Yehni Djidji|Yenni Djidji]] idazlea eta blogaria (Boli Kosta, 1988)
# [[Yuri Kochiyama]] ekintzailea (AEB 1921-2014)
# [[Zofia Stryjeńska]] margolaria (Krakovia 1891-Geneva 1976)
# [[Zozibini Tunzi]] Miss Unibertso 2019 (Hegoafrika 1993)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''Apirila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Irati Cuadrado Noain]] ef--'''SORTUA''' iraupen eskalatzailea (Burlata, 2001)
# [[Juana Cortés Amunarriz]] ----'''SORTUA''' idazlea (Hondarribia, 1966)
# [[Nerea Intxausti Castiñeira]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Pasai Donibane, 2000)
# [[Abigail eta Brittany Hensel]] maistrak, biki siamdar bizefalikoak (AEB 1990)
# [[Adelaida Avagyan]] medikua, ikertzailea (Armenia-AEB, 1924-2000)
# [[Adelina Jiménez Jiménez]] maistra ijitoa (1945)
# [[Adriana Hoffmann]] biologoa (Txile 1940)
# [[Agnès McLaren]] medikua, sufragista (EB 1837-Frantzia 1913)
# [[Aida Fern%C3%A1ndez R%C3%ADos]] biologoa, ozeanografoa (Galizia, 1947-2015)
# [[Akiko Kojima]] modeloa, Miss Unibertso 1959 (Japonia 1936)
# [[Amelia Cuñat Monleon]] marrazkilaria, zeramikaria (Valentzia 1878-1946)
# [[Amparo Muñoz]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso (Malaga 1954-2011)
# [[Amparo Navarro Giner]] maistra (Valentzia, 1900-1986)
# [[Ana Jaren]] ilustratzailea (Sevilla 1985)
# [[Ane Campos]] futbolaria (Getaria, 1999)
# [[Angela Marinescu]] poeta (Errumania 1941-2023)
# [[Anna Callender Brackett]] filosofa eta feminista estatubatuarra (EEUUko Bostonen, 1836-1911)
# [[Anna Güell Torne]] aktorea (Katalunia 1961)
# [[Anna Kolbrún Árnadóttir|Anna Kolbrún]] maistra eta politikaria (1970-2023)
# [[Anna Munro]] sufragista (EB 1881-1962)
# [[Anna Turbau]] argazkilaria (Bartzelona 1949)
# [[Anne Knight]] sufragista (BH 1786-1862)
# [[Anne Marie Pohtamo]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso (Finlandia 1955)
# [[Apasra Hongsakula]] modeloa, Miss Unibertso 1965 (Thailandia 1947)
# [[Armi Kuusela]] filantropoa, 1. Miss Unibertso (Finlandia 1934)
# [[Axelle Kabou]] idazlea (Kamerun, 1955)
# [[Aya Nakamura]] abeslaria (Frantzia, 1995)
# [[Barbara Blomberg]] dama, Karlos I.aren maitalea, Joan Austriakoaren ama (Alemania 1527-Kantabria 1597)
# [[Barbara Canepa]] Italiako komikigilea (Genoa, 1969)
# [[Barbara Foxley]] pedagogoa, sufragista (EB 1860-1958)
# [[Bárbara Palacios]] idazlea, Miss Unibertso 1986 (Madril/Venezuela 1963)
# [[Beatriz Iribarne Sánchez]] maistra eta ekintzailea (Almeria, 1942)
# [[Begoña Muruaga Laca]] filologoa, euskara teknikaria (Bermeo 1953)
# [[Bernadette Sanou Dao]] idazlea (Burkina Faso)
# [[Berry Berenson]] argazkilaria, aktorea (AEB 19)
# [[Bertha Gxowa]] politikaria eta ekintzailea (Hegoafrika, 1934-2010)
# [[Betty Lou Raskin]] kimikaria (AEB, 1924-2010)
# [[Bienvenida Sarmiento]] maistra (Argentina, 1804-1900)
# [[Camille Paglia]] kritikari soziala, idazlea (AEB 1947)
# [[Cándida Antonia Bueno Iso|Cándida Antonia Bueno]] maistra fusilatua (Zaragoza, 1912-1936)
# [[Carme Giralt Roses]] hezitzailea (Bartzelona 1940-2022)
# [[Carmen Delgado Vicente|Carmen Delgado]] Maistra eraila (Salamanca, 1899-1936)
# [[Carmen Guillén Lorente]] historialaria, ikertzailea, irakaslea (Murtzia 1988)
# [[Carmen Mola]] idazle taldea (Espainia, 2018)
# [[Carol Morris]] modeloa, Miss Unibertso 1956 (AEB 1936)
# [[Carroll Baker]] aktorea (AEB 1931)
# [[Cecilia Bolocco]] aurkezlea, Miss Unibertso 1987 (Txile 1965)
# [[Chantal van den Heuvel]] Belgikako idazlea
# [[Christiane Martel]] aktorea, Miss Unibertso 1953 (Frantzia 1935)
# [[Cirila Ubaldina García Díaz]] maistra eraila (Salamanca, 1893-1936)
# [[Clara Ragaz]] maistra, feminista (Suitza, 1894-1957)
# [[Clementia Taylor]] sufragista (EB 1810-1908)
# [[Corinna Tsopei]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1964 (Grezia 1944)
# [[Dayanara Torres]] idazle, abeslari, modeloa, Miss Unibertso 1993 (Puerto Rico 1974)
# [[Deborah Carthy-Deu]] modeloa, enpresaburua, Miss 1985 (Puerto Rico 1966)
# [[Debra Lafave]] maistra, estuproz kondenatua (AEB 1980)
# [[Delia Zapata Olivella]] dantzaria, irakaslea (Kolonbia 1926-2001)
# [[Denise Affonço]] idazlea (Kanbodia, 1944)
# [[Dia Mirza]] modeloa, aktorea, ekoizlea (India 1981)
# [[Djaili Amadou Amal]] idazlea (Kamerun, 1975)
# [[Dorothea Pertz]] botanikaria (EB 1859-1939)
# [[Duygu Asena]] idazlea (Turkia 1946-2006)
# [[Edith Ayrton]] idazlea, sufragista (EB 1879-1945)
# [[Edith Picton-Turbervill]] sufragista (EB 1872-1960)
# [[Edith Rebecca Saunders]] genetista (EB 1865-1945)
# [[Ela Gandhi]] politikaria (Hegoafrika, 1940)
# [[Eleanor Coppola]] dokumentalgilea, idazlea (AEB, 1936-2024)
# [[Elena Mendoza]] musikagilea (Sevilla 1973)
# [[Elisabetta Gnone]] idazle eta kazetari italiarra (Genova, 1965)
# [[Elizabeth Pease Nichol]] sufragista (EB 1807-1897)
# [[Emmeline Pethick-Lawrence]] sufragista (EB 1867- 1954)
# [[Estée Lauder]] kosmetika-enpresaburua (AEB 1906-2004)
# [[Esther Afua Ocloo]] ekintzailea (Ghana 1919-2002)
# [[Esther Pineda G]] idazlea, ikertzailea (Venezuela 1985)
# [[Ethel Ayres Purdie]] sufragista (EB 1874-1923)
# [[Ethel Lilian Voynich]] idazlea eta musikaria (Ballintemple, 1864 - New York, 1960)
# [[Eulalia Guzmán Barrón|Eulalia Guzmán Barrón]] maistra eta arkeologa mexikarra (Mexiko, 1890 - 1985)
# [[Eva Guillamon]] artista, dramagilea (Albacete 1978)
# [[Fannie Flagg]] aktorea, idazlea (AEB 1944)
# [[Fatou Keïta]] idazle (Boli Kosta, 1965)
# [[Frances Ames]] neurologo, aktibista (Hegoafrika, 1920-2002)
# [[Frances Power Cobbe]] sufragista, idazlea ekintzailea (BH 1822-1904)
# [[Francisca de Asís Sanchis Ferrer]] 2.Errepublikako maistra (1896-1982)
# [[Françoise Bettencourt Meyers]] munduko emakume aberatsena (Frantzia 1953)
# [[Georgina Rizk]] modeloa, Miss Unibertso 1971 (Libano 1953
# [[Gladys Zender]] modeloa, Miss Unibertso 1957 (Peru 1939)
# [[Guillenako 17 arrosak]] emakume fusilatuak (Sevilla, 1937)
# [[Hannah Glasse]] idazlea (BH 1708-1770)
# [[Hanni Wenzel]] eskiatzailea (Liechtenstein 1956)
# [[Hema Malini]] aktorea, dantzaria (India 1948)
# [[Hemley Boum ]] idazlea (Kamerun, 1973)
# [[Herminia Gomez Serra]] sopranoa (Castelló 1891-Italia 1977)
# [[Hillevi Rombin]] modeloa, Miss Unibertso 1955 (Suedia 1933- AEB 1996)
# [[Holloway papar-orratza]] kartzelaratutako sufragisten saria
# [[Ieda Maria Vargas]] modeloa, Miss Unibertso 1963 (Brasil 1944)
# [[Irene Sáez]] politikaria, Miss Unibertso 1981 (Venezuela 1961)
# [[Irina Belova]] atleta, heptatloilaria (Errusia 1968)
# [[Iris Chang]] idazlea (AEB 1968-2004)
# [[Itxaso Mardones]] kazetaria (Gasteiz 1979-2024)
# [[Itzel Arcos]] komediantea (Mexiko, 1988)
# [[Janelle Commissiong]] enpresaburua, politikaria, Miss Unibertso 1977 (Trinidad eta Tobago 1953)
# [[Jeanneth Beltran]] etxeko langileen eskubideen sinboloa (Nikaragua 1984- Toledo 2014)
# [[Jerrie Mock]] airez mundu-bira egindako 1. emakumea (AEB 1925-2014)
# [[Joanne Harris]] idazlea (EB 1964)
# [[Joênia Wapichana]] abokatu indigena (Brasil 1974)
# [[Josette Abondio]] irakaslea eta idazlea (Boli Kosta, 1932)
# [[Karen Dianne Baldwin]] gidoilaria, Miss Unibertso 1982 (Kanada 1963)
# [[Kartini]] heroia (Ekialdeko Herbeherear Indiak 1879-1904)
# [[Kate Campbell Hurd-Mead]] feminista, ginekologoa (Kanada-AEB, 1867-1941)
# [[Katharine Murray Lyell]] botanikaria (EB 1817-1915)
# [[Kay Beauchamp]] sufragista (EB 1899-1992)
# [[Kerry Anne Wells]] tb aurkezlea, Miss Unibertso (Australia 1951)
# [[Laia Abril]] artista, argazkilaria (Bartzelona 1986)
# [[Laura Geraldine Lennox]] sufragista (Irlanda, 1883-1958)
# [[Lee Israel]] idazlea, faltsifikatzailea (AEB 1939-2014)
# [[Lettice Fisher]] sufragista (EB 1875-1956)
# [[Liliana Năstase]] atleta, heptatloilaria (Errumania 1962)
# [[Lina Cavalieri]] sopranoa (Italia, 1874-1944)
# [[Linda Bement]] modeloa, Miss Unibertso 1960 (AEB 1941-2018)
# [[Lis Vega]] abeslaria (Kuba 1977)
# [[Livia Veloz]] maistra eta poeta (Santo Domingo, 1889-1980)
# [[Lorraine Downes]] modelo dantzaria, Miss Unibertso 1983 (Zeelanda Berria 1964)
# [[Louie Bennett]] sufragista (Irlanda 1870-1956)
# [[Louise Aitken-Walker]] rally pilotua (Eskozia 1960)
# [[Lucia Perotti]] maistra (Italia, 1586-1641)
# [[Luigia Mandolini]] maistra eta sufragista (1866-1939)
# [[Lupita Jones]] enpresaburu, Miss Unibertso 1991 (Mexiko 1967)
# [[Luz Marina Zuluaga]] modeloa, Miss Unibertso 1958 (Kolonbia 1938-2015)
# [[Luzdivina Megido]] 2. errepublikako maistra erbesteratua (Asturias, 1916-1984)
# [[Mª Luz Montesinos Gutiérrez]] neurozientzialaria, ikertzailea (Sevilla 1969)
# [[Madison Chock]] patinatzaile artistikoa (AEB 1992)
# [[Magdalena de Ulloa]] noblea (Zamora 1525-Valladolid 1598)
# [[Manola Brunet]] klimatologoa (Cariñena, 1955)
# [[Mar Galceran]] Down sindromedun 1.diputatua Espainian (Valentzia 1977)
# [[Mar Regueras]] aktorea, gimnasia erritmoko entrenatzailea (Bartzelona 1970)
# [[Margaret Cousins]] sufragista (Irlanda 1878 -India 1954)
# [[Margaret Gardiner]] kazetaria, modeloa, Miss Unibertso 1978 (Hegoafrika 1959)
# [[Margareta Arvidsson]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1966 (Suedia 1947)
# [[Margie Moran]] modeloa, Miss Unibertso (Filipinak 1973)
# [[Margot Moles]] kirolaria (Bartzelona, 1910-Madril, 1987)
# [[Mari Carmen Díez Navarro]] maistra (Alicante, 1949)
# [[Maria Alharilla]] futbolaria, 1. amatasun baja (Jaen 1990)
# [[María Arias Bernal]] maistra eta iraultzailea (Mexiko, 1884-1923)
# [[Maria de la Encarnacion Rigada Ramon]] matematikaria (Cadiz 1863- Madril? 1930)
# [[Maria Dolores Ocaña Madrid]] abokatua, 1. emakumea Letizia erreginaren idazkaritza pribatua zuzentzen (Madril 1973)
# [[María Luisa Navarro Margati]] maistra, pedagogo eta psikologo errepublikar erbesteratua (Fantzia, 1890-Argentina, 1947)
# [[María Xesús Lama]] filologoa, idazlea, saiakeragilea (Lugo 1964)
# [[Marifé Arroyo]] maistra (Valentzia, 1946)
# [[Marion Ross]] aktorea (AEB 1928)
# [[Marisa Belaustegigoitia]] idazlea, ikertzailea eta feminista (Mexiko, 1969)
# [[Marisa Berenson]] modeloa, aktorea (AEB 1947)
# [[Marisol Malaret]] modeloa, Miss Unibertso 1970 (Puerto Rico 1949-2023)
# [[Maritza Sayalero]] modeloa, Miss Unibertso 1979 (Venezuela 1961)
# [[Marlene Schmidt]] aktore, ekoizle, modelo, Miss Unibertso 1961 (Alemania 1937)
# [[Marta Segarra]] filologoa, ikertzailea (Bartzelona 1963)
# [[Marthe Ekemeyong Moumié]] idazle eraila (Kamerun, 1931-2009)
# [[Mary Anne Rawson]] abolizionista (BH 1801-1887)
# [[Mary Bennett (pedagogoa)]] (EB 1913-2005)
# [[Mary Corinna Putnam Jacobi]] mediku, idazle, sufragista (AEB, 1842-1906)
# [[Mary Emilie Holmes]] geologoa, irakaslea (AEB, 1850-1906)
# [[Mary Estlin]] aktibista (EB1820-1902)
# [[Mary Horner Lyell]] geologoa (EB 1808-1873)
# [[Mary Kay Letourneau]] maistra, estuproz kondenatua (AEB 1962-2020)
# [[Mary MacSwiney]] ekintzaile independentista, emakume politikari errepublikar irlandarra eta feminista. (Londres, 1872 - Cork, 1942)
# [[Matilde Escuder Vicente]]2. errepublikako maistra (Valentzia, 1913-Frantzia, 2006)
# [[Mercedes Tella]] pedagogoa, idazlea (Coruña 1868-Leon 1934)
# [[Michelle McLean]] modeloa, idazlea, Miss Unibertso 1992 (Namibia 1972)
# [[Millicent Mackenzie]] sufragista (EB 1863-1942)
# [[Miriam Stevenson]] modeloa, Miss Unibertso 1954 (AEB 1933)
# [[Mona Grudt]] kazetaria, Miss Unibertso 1990 (Norvegia 1971)
# [[Monique Ilboudo]] idazlea (Burkina Faso, 1959)
# [[Montserrat Señaba]] maistra eta politikaria (Ekuatore Ginea, 1918-1980)
# [[Morayma Ofir Carvajal]] maistra (Ekuador, 1915-1951)
# [[Naomi Wolf]] idazlea, aktibista (AEB 1962)
# [[Natalie Glebova]] idazlea, modeloa, Miss Unibertso 2005 (Errusia/Kanada 1981)
# [[Nina Jacqmin]] Belgikako komikigilea (Brusela, 1989)
# [[Noralma Vera]] ballet dantzaria eta maistra (Ekuador, 1936)
# [[Norma Nolan]] modeloa, Miss Unibertso 1962 (Argentina 1938)
# [[Novera Ahmed]] artista (Bangladesh, 1939)
# [[Nuria Hosta Pascual]] aktorea (Katalunia, XX. mendea)
# [[Nuria Nuñez Hierro]] musikagilea (Cádiz 1980)
# [[Pascuala Campos de Michelena]] arkitektoa (Jaen/Galizia 1938)
# [[Pauline Dy Phon]] idazlea eta botanikaria (Kanbodia, 1933)
# [[Pauline Peyraud-Magnin]] futbolaria (Frantzia, 1992)
# [[Paz Moreno Feliu]] antropologoa, ikertzailea (Coruña 1956)
# [[Pilar Aymerich Puig]] argazkilaria (Bartzelona 1943)
# [[Pilar Cuartero]] maistra (Zaragoza, 1906-1995)
# [[Pilar Parcerisas]] arte-kritikaria, -historialaria (Bartzelona 1957)
# [[Porntip Nakhirunkanok]] filantropoa, modeloa, Miss 1988 (Thailandia 1969)
# [[Priscilla Bright McLaren]] sufragista (EB 1815-1906)
# [[Purdah]] ohitura
# [[Rafaela Rimbau]] aktorea (Espainia 1819-Valentzia 1896)
# [[Rahel Varnhagen von Ense]] idazlea (Berlin, 1771-1832)
# [[Rebeca Atencia]] primatologoa (Coruña 1977)
# [[Rebecca Saunders]] musikagilea (EB 1967)
# [[Regina Blandón|Regina Blandon]] aktorea (Mexiko, 1990)
# [[Remei Sipi]] hezitzailea, idazlea eta editorea (Rebola - Ginea 1952)
# [[Remigia Nazaroviene]] atleta (Turkmekistan/Lituania 1967)
# [[Renate Mayntz]] soziologoa (Berlin 1929)
# [[Rina Mor]] abokatua, Miss Unibertso 1976 (Israel 1956)
# [[Rita Mae Brown]] idazlea, aktibista (AEB 1944)
# [[Riyo Mori]] Miss Unibertso 2007 (Japonia 1986)
# [[Rosa Garcia Alcon]] ekintzaile antifrankista (Madril 1957)
# [[Rosa May Billinghurst]] sufragista (BH 1875-1953)
# [[Rosalind Pitt-Rivers]] biokimikaria (Erresuma Batua, 1907-1990)
# [[Rosana Alonso]] maistra eta politikaria (Santander, 1970)
# [[Ruth Hubbard]] biokimikaria (Austria-AEB, 1924-2016)
# [[Sabrina Calvo]] Frantziako idazlea (Marseilla, 1974)
# [[Samanta Schweblin]] idazlea (Argentina 1978)
# [[Sandra Pierrette Kanzie|Sandra Pierrete Kanzie]] idazlea (Burkina Faso)
# [[Sarah Bouyain]] idazle eta zinema-zuzendaria (Reims, 1968)
# [[Sarah Jane Baines]] sufragista (EB 1866-1951)
# [[Sarah Winstedt]] medikua, zirujaua eta sufragista irlandarra (Sixmilebridge, 1886- Havant, 1972)
# [[Shawn Weatherly]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso 1980 (AEB 1961)
# [[Shazia Ilmi]] kazetaria, aktibista (India 1970)
# [[Shirley Jackson]] idazlea (AEB 1916-1965)
# [[Silvia Caballol]] psikologoa, idazlea (Bartzelona 1983)
# [[Sofia Alaoui]] film zuzendaria (Maroko 1990)
# [[Sonia Megias]] musikagilea, artista (Albacete 1982)
# [[Sonja Sekula]] artista (Suitza 1918-1963)
# [[Sophie Alour]] saxofoi-jotzailea (Bretainia, 1974)
# [[Sunita Narain]] ekologista (India 1961)
# [[Svetlana Buraga]] atleta (Bielorrusia 1965)
# [[Sylvia Hitchcock]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1967 (AEB 1946-2015)
# [[Tanella Boni]] idazlea (Boli Kosta, 1954)
# [[Teresa Billington-Greig]] sufragista (BH 1877-1964)
# [[Teté Caturla]] abeslari eta maestra (Kuba, 1937-2023)
# [[Tina Thörner]] rally ingeniaria, kopilotoa (Suedia 1966)
# [[Tina Weirather]] eskiatzailea (Liechtenstein 1989)
# [[Touza ahizpak]] giza eskubideen aldeko aktibistak (Ourense, XX. mendea-XX. mendea)
# [[Uemura Shōen]] margolaria (Japonia 1875-1949) ISA
# [[Vennira Aadai Nirmala]] aktore, dantzaria (India 1948)
# [[Vera Danchakoff]] anatomista, enbriologoa (Errusia, 1879-1950)
# [[Victoria Lidiard]] sufragista (BH 1889-1992)
# [[Violeta Denou]] ilustratzailea taldea (Katalunia 1977)
# [[Wendy Fitzwilliam]] abokatua, Miss Unibertso 1998 ( Trinidad eta Tobago 1972)
# [[Werewere Liking]] idazlea eta dantzaria (Kamarun, 1950)
# [[Winifred Coombe Tennant]] sufragista, politikaria (EB 1874-1956)
# [[Xaro Nomdedeu Moreno]] matematikaria (Castelló de la Plana, 1948)
# [[Yvonne Ryding]] modeloa, Miss Unibertso 1984 (Suedia 1962)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''martxoa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainara Agerre Lako]] ---- '''SORTUA''' maskaradako kabana (Jutsi, 2001)
# [[Ainhoa Azurmendi Etxegaray|Ainhoa Azumendi Etxegaray]] ---- '''SORTUA''' Kirolari ohia, unibertsitateko irakasle eta ikertzailea (Hernani, 1978)
# [[Alba Matilla]] ---- '''SORTUA''' artista (Avilés, 1998)
# [[Amany Al-Ali]] ---- '''SORTUA''' karikaturagilea (Siria, 1984)
# [[Arrate Gisasola]] ef-- '''SORTUA''' kirolaria, bertsolaria (Soraluze, 1979)
# [[Catalina Bustamante]] ---- '''SORTUA''' konkistatzailea (Espainia, XV. mendea, Espainia Berria, XVI. mendea)
# [[Esther Galarza]] ef-- '''SORTUA''' margoalaria (Eibar, 1956)
# [[Felisa Basauri Larrañaga]] -- ef '''SORTUA''' baserritarra, esne-saltzailea (Elgeta, 1928-2018)
# [[Josefa Cruz de Gassier]] efef '''SORTUA''' sopranoa (Bilbo, 1821 + Madril, 1870)
# [[Josefina Guerendiain Caro|Josefina Guerendain]] efef '''SORTUA''' frankismoaren biktima(Iruñea, 1918-2011)
# [[Julia Bea Soto]] efef '''SORTUA''' ekintzaile komunista frankismoaren biktima(Sesma, 1912-Iruñea, 1989)
# [[Kontxi Barturen Uriarte]] ---- '''SORTUA''' nekazaria (Bakio 1922)
# [[Laida Martinez Navarro]] ---- '''SORTUA''' idazlea (Bilbo, 1965)
# [[Lourdes Fernández Fernández]] ---- '''SORTUA''' arte kudeatzailea (Donostia, 1961)
# [[Mª Carmen Húder Carlosena|Maria Carmen Húder Carlosena]] ---- '''SORTUA''' ekintzailea frankismoaren biktima (Iruñea, 1897-1987)
# [[Maite Guevara]] ef-- '''SORTUA''' aktorea, klow (Gasteiz, 1981)
# [[Margarita Araneta Urrutia]] ---- '''SORTUA''' ekintzailea, komunista (Hondarribia 1909-2001)
# [[Maria de las Mercedes Isasi]] efef '''SORTUA''' moja (Iurreta, 1900-Berriz,1973)
# [[María Dolores Aldama Alfonso]] efef '''SORTUA''' esklabuen-jabea (Kuba, XIX. mendea)
# [[Maritxu Muñoz Ugartemendia]] ----'''SORTUA''' ekintzailea, saltzailea (Hondarribia 1914-1997)
# [[Maritxu Roteta]] ef-- '''SORTUA''' sopranoa eta abesbatza zuzendaria (Alkiza, 1948)
# [[Matilde Orbegozo]] efef '''SORTUA''' poeta (Bilbo, 1837-1891)
# [[Matilde Urdangarin Palacio]] ---- '''SORTUA''' margolaria (Zaragoza, 1939)
# [[Milagros Txurruka]] ef-- '''SORTUA''' dantzaria (Mallabia 1927)
# [[Nemesia Baztan Turrau]] ---- '''SORTUA''' Ekintzailea, frankismoaren biktima (Nafarroa
# [[Rachita Taneja]] ---- '''SORTUA''' karikaturagilea (India, ?)
# [[Ramona Zapatero Zapatel]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea frankismoaren biktima(Nafarroa, 1898--?
# [[Sonia Rueda]] ---- '''SORTUA''' artista (Bilbo, 1964)
# [[Tere Guenetxea]] ef-- '''SORTUA''' artista (Soraluze, 1953)
# [[Adriana Amado Suárez]] irakasle, ikertzailea (Buenos Aires, 1966)
# [[Alba Lago]] aurkezlea, idazlea (Galizia, 1985)
# [[Alicia Gimenez Bartlett]] idazlea ( Albacete 1951)
# [[Almudena Carracedo]] dokumentalgilea (Madril 1972)
# [[Amaia Peña]] futbolaria (Getxo 1998)
# [[Amparo Sard]] artista (Mallorca 1973)
# [[Amy Bull]] maistra eta sufragista (Erresuma Batua, 1877-1953)
# [[Ana Arzoumanian]] abokatu, idazle eta poeta (Argentina, 1962)
# [[Ana Barbara]] abeslaria (Mexiko 1971)
# [[Ana Flecha Marco]] itzultzaile, idazlea (Leon, 1986)
# [[Ana Romani]] poeta, kazetari kulturala (Coruña 1962)
# [[Andrea Dworkin]] idazlea, feminista erradikala (AEB 1946-2005)
# [[Angelina Pollak]] antropologoa (Austria/Venezuela 1932-2016)
# [[Anna Alma-Tadema]] artista, sufragista (Londres 1867-1943)
# [[Anna Fiske|Anna Fisc]] ilustratzailea, idazlea (Norvegia, 1964)
# [[Anna Starobinets]] idazlea (Errusia 1978)
# [[Anne Isabella Noel Byron]] matematikaria, aktibista (EB 1792-1860)
# [[Antonia Jiménez|Antonia Jimenez]] gitarra jolea (Puerto de Santa Maria, 1972)
# [[Arancha de Benito]] tb aurkezlea (Madril 1969)
# [[Arancha del Sol]] modeloa, aktorea, tb aurkezlea (Asturias 1972)
# [[Asja Lācis]] antzerkilaria (Estonia, 1891-179)
# [[Assumpcio Estivill]] liburuzaina, irakaslea (Tarragona 1949)
# [[Assumpta Montella]] historialaria, idazlea (Bartzelona 1958)
# [[Aurélie Neyret]] Frantziako komikigilea (Lyon, 1983)
# [[Aurora Alonso de Rocha]] idazlea, irakaslea eta ikertzailea (Buenos Aires, 1937-2021)
# [[Barbara Ayrton-Gould]] sufragista (EB 1886-1950)
# [[Beatriz Ariño]] kazetaria (Huesca 1963)
# [[Begoña Alfaro García]] politikaria (Bartzelona/Nafarroa 1982)
# [[Begoña Caamaño]] idazlea (Galizia 1964-2014)
# [[Bel%C3%A9n Garijo]] Almansako medikua (Albacete 1960)
# [[Belen Feliu]] idazlea (Galizia 1961-1997)
# [[Belen Toimil]] atleta (Coruña 1994)
# [[Bessie Blount Griffin]] fisioterapeuta, asmatzailea (AEB, 1914-2019)
# [[Blanca de la Torre]] arte-komisarioa (Leon 1977)
# [[Blanca Manchon]] estropadalaria (Sevilla 1987)
# [[Carmen Ramos Vellon]] atleta (Valentzia 1998)
# [[Carmen Ruiz]] aktorea (Madril 1974)
# [[Carolina de Cepeda]] sopranoa (Coruña 1847-Madril 1910)
# [[Carolina Robles]] atleta (Sevilla 1991)
# [[Caroline Polachek]] kantaria (AEB 1985)
# [[Cassandra Ciangherotti]] aktorea (Mexiko 1987)
# [[Catherine Cesarsky]] astronomoa (Frantzia-Venezuela, 1943)
# [[Cecile McLorin Salvant]] jazz abeslaria (AEB 1989)
# [[Charlotte Marsh]] sufragista (Britainia,
# [[Chloé Cruchaudet]] Frantziako komikigilea (Lyon, 1976)
# [[Chuny Anzorreguy]] idazlea (Buenos Aires, XX.mendea)
# [[Claudia Mori]] aktore, abeslari (Italia 1944)
# [[Concepcion Cascajosa]] ikertzailea, irakaslea (Bartzelona 1979)
# [[Concepcion Garcia Lorca]] errepublikar erbesteratua (Granada 1903-1962)
# [[Concha Hernandez ]] kultur kudeatzailea (Avila 1958)
# [[Danna Paola]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1995)
# [[Deborah Charlesworth]] biologoa (Erresuma Batua, 1943)
# [[Dolores Sanchez Palomino]] filologoa (Kantabria 1961)
# [[Doreen Allen]] sufragista (EB 1879-1663)
# [[Dorothy Height]] aktibista (AEB 1912-2010)
# [[Eagle Woman]] lakota indigena liderra (AEB 1820-1888)
# [[Elena Caffarena]] legelaria (Txile 1903-2003)
# [[Elena Guerra]] erlijiosoa, beatoa (Italia 1835-1914)
# [[Eli Bartra]] filosofia (Mexiko, 1947)
# [[Elisabeth Plainacher]] sorgintzat hartua (Austria, 1513-1583)
# [[Elizabeth Inglis]] aktorea (BH 1913- AEB 2007)
# [[Elizabeth Jagger]] modeloa, aktorea (AEB/EB 1984)
# [[Ellen Hutchins]] botanikaria (Irlanda, 1785-1815)
# [[Elnako amaetxea]] Elisabeth Eidenbenz erizain suitzarrak Frantzian sortutako erakundea (1939-1944)
# [[Emilia Currás]] kimikaria, dokumentalista (Madril 1927-2020)
# [[Ende (argitzailea)]] (X.mendea, Leon)
# [[Ester Bonet]] hizkuntzalaria (Bartzelona 1950)
# [[Esther Acebo]] aktorea (Madril 1983)
# [[Esther Corral Diaz]] filologoa (Lugo 1961)
# [[Esther Jaen]] kazetaria (Bartzelona 1968)
# [[Esther Pak]] medikua (Hego Korea, 1877-1910)
# [[Esther Palomera]] kazetaria (Madril 1968)
# [[Esther Peña Camarero]] soziologoa, politikaria (Burgos 1980)
# [[Esther Vaquero]] kazetaria (Salamanca 1982)
# [[Estibaliz Espinosa]] idazlea (Coruña 1974)
# [[Estrella Abecassis de Laredo]] fisikaria (Venezuela, 1940)
# [[Eugenia Osterberger]] musikagilea, piano-jolea (Coruña 1852-Niza 1932 19)
# [[Fabrizia Pons]] auto-pilotua, kopilotua (Italia 1955)
# [[Fatima Anllo Vento]] kultura ikertzailea (Madril 1958)
# [[Fatima Meer]] idazlea eta apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, 1928-2010)
# [[Faye Webster]] abeslaria (AEB 1997)
# [[Florence Haig]] sufragista (Erresuma Batua, 1856-1952)
# [[Florence Mkhize]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika 1932-1999)
# [[Frances Parker]] sufragista (Erresuma Batua, 1875-1924)
# [[Francine Galvez]] kazetaria (Kamerun 1966)
# [[Frieda Hughes]] poeta eta margolaria (Londres, 1960)
# [[Ghislaine Maxwell]] sexu-trafikatzailea (Frantzia 1961)
# [[Greta Lee]] aktorea (AEB 1983)
# [[Habiba Gribi]] kirolaria (Tunisia, 1984)
# [[Hafsa bint al-Hayy al-Rakuniyya]] Al-Andaluseko poeta (Granada 1135-1191)
# [[Harmonia Rosales]] artista afrokubarra (Chicago, 1984)
# [[Helen Joseph]] aktorea, edertasunaren erregina (Plymouth, 1942)
# [[Helen Tolson]] sufragista (Britania, 1888-1955)
# [[Helene Legrais]] historialaria, idazlea (Frantzia 1961)
# [[Henar Alvarez]] kazetaria, umorista (Madril 1984)
# [[Hengameh Ghaziani]] aktorea (Iran, 1970)
# [[Hilda Cid]] zientzialaria (Txile, 1933)
# [[Imma Prieto]] arte-komisarioa (Bartzelona 1975)
# [[Imogen Holst]] konpositorea (EB 1907-1984)
# [[Inger Christensen]] poeta (Danimarca 1935-2009)
# [[Isabel Mijares]] enologoa (Badajoz 1942-Madril 2024)
# [[Isabel Rodríguez (Mexikoko konkista)]] erizain militarra (Espainia, 1480-?)
# [[Jaël Bestué]] atleta (Bartzelona 2000)
# [[Jagmati Sangwan]] kirolaria, aktibista, politikaria (India 1960)
# [[Jane Joseph]] musikagilea (Londres 1894-1929)
# [[Jerry Hall]] modeloa, aktorea (AEB 1956)
# [[Jessica Cediel]] kazetaria, modeloa (Kolonbia 1982)
# [[Josephine St. Pierre Ruffin]] Sufragista (1842-1924)
# [[Jul' Maroh]] komikigile frantsesa (Lens, 1985)
# [[Julia Navalnaia]] ekonomialaria, politikaria (Errusia 1976)
# [[Kathleen Ferrier]] kontraltoa (EB 1912-1953)
# [[Kathleen March]] itzultzailea (AEB 1949)
# [[Kawtar Boulaid]] atleta (Maroko 1989)
# [[Kim Gordon]] rock musikaria, idazlea (AEB 1953)
# [[Kitty O'Neil]] zinemako espezialista (AEB 1946-2018)
# [[La Tortajada]] dantzari eta abeslaria (Granada, 1877-1957)
# [[Lætitia Sadier]] abeslaria (Frantzia, 1968)
# [[Laura Ainsworth]] sufragista (EB 1885-1958)
# [[Laura Baena]] influencerra, ekintzailea (Malaga 1981)
# [[Laura Garcia Lorca]] museo zuzendaria (AEB 1953)
# [[Laura Vilagra]] politikaria (Bartzelona 1976)
# [[Leelah Alcorn]] gazte trans suizidatua (AEB 1997-2014)
# [[Leila Arab]] musikaria (Irain jatorriko britainiarra, 1971)
# [[Lillian Ngoyi]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika 1911-1980)
# [[Lina Sandell]] poeta, gospel ereserkigilea (Suedia 1832-1903)
# [[Lisa Mandel]] komikigile frantsesa (Marseilla, 1977)
# [[Loles Vives]] atleta (Bartzelona 1957)
# [[Lorena Peña]] politikaria, gerrillari ohia (Salvador 1955)
# [[Louisa Atkinson]] botanikari, ilustratzaile, idazle (Australia, 1834-1872)
# [[Louise Pearce]] patologoa (AEB, 1885-1959)
# [[Lourdes Muñoz]] ingeniaria, politikaria (Bartzelona 1969)
# [[Lucia Koch]] argazkilaria, artista garaikidea (Brasil, 1966)
# [[Luisa Villalta Gomez]] idazlea (Coruña 1957)
# [[Mabel Balfour]] sindikalista eta apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, XX. mendea)
# [[Manuela Igartua Olaechea]] farmazian doktorea (Irura, 1970)
# [[Mar%C3%ADa Luisa L%C3%B3pez Fern%C3%A1ndez]] botanikaria (Madrid 1940)
# [[Marcela Iacub]] abokatua, idazlea eta ikertzaile feminista (Buenos Aires, 1964)
# [[Margaret Aldersley]] sufragista, feminista (1851-1940)
# [[Margarita Borja]] poeta, dramagilea (Alacant 1942)
# [[Margarita Ledo Andion]] idazlea, zinemagilea (Lugo 1951)
# [[Mari Pau Dominguez]] kazetaria, idazlea ( Bartzelona 1963)
# [[Maria Amelia Braganzakoa]] Brasilgo printzesa (Paris 1831-Madeira 1853)
# [[Maria Antonia Massanet Mayol]] poeta (Mallorca 1980)
# [[Maria Antonia Sanchez Escalona]] artista (Madril 1941)
# [[María Belén Morales]] eskultorea eta margolaria (Tenerife, 1928-2016)
# [[Maria Castellano Arroyo]] medikua (Jaen 1948)
# [[María de la Candelaria]] Tzeltalko Matxinadaren buruzagia (Mexiko, 1698-1716)
# [[Maria de Nati]] aktorea (Madril 1997)
# [[Maria Denis]] aktorea (Argentina 1916- Italia 2004)
# [[Maria Elvira Pombo Holguin]] diplomazialaria (Kolonbia 1960)
# [[Maria Eugenia Rito]] vedettea (Argentina 1975)
# [[María Fernanda Campa Uranga]] geologoa, aktibista (Mexiko, 1940-2019)
# [[María Gainza]] idazlea (Buenos Aires, 1975)
# [[Maria Jose Saez Carrasco]] kazetaria (Madril 1965)
# [[Maria Lionza]] jainkosa (Venezuela 1802)
# [[Maria Lopez Sandez]] filologoa, idazlea (Lugo 1973)
# [[Maria Luisa Prada Sarasua]] idazlea (Asturias XX. mendea)
# [[Maria Marchant]] hezitzailea, politikaria (Txile 1904-1990)
# [[Maria Nikolaevna O’Rourke]] presoa, hilketa eragilea (Errusia 1877-Argentina 1949)
# [[Maria Nikolaievna Romanova (1899-1918)]] Dukesa Handia (Errusiar Inperioa)
# [[Maria Rosa Fugazot]] aktorea (Argentina 1942)
# [[Maria Rosa Yorio]] rock kantautorea (Argentina 1954)
# [[Maria Thereza Alves]] artista (Brasil, 1961)
# [[Maria Vicente]] atleta (Bartzelona 2001)
# [[Mariam Hernandez]] aktorea (Fuerteventura 1981)
# [[Mariam Shahriar]] film zuzendaria (Iran XX. mendea)
# [[Marta Aledo]] aktorea (Madril 1978)
# [[Marta Galimany]] atleta (Tarragona 1985)
# [[Mary Ann Aldham]] sufragista (Erresuma Batua, 1858-1940)
# [[Mary Carson Breckinridge]] erizaina, emagina (AEB, 1881-1965)
# [[Mary Gawthorpe]] sufragista (Erresuma Batua, 1881-1973)
# [[Mary Sophia Allen]] sufragista, policia (Britainia, 1878-1964)
# [[Maya Erskine]] aktorea (AEB 1987)
# [[Maya Mihindou]] Gabongo ilustratzaile, argazkilari eta kazetaria (Libreville, 1984)
# [[Michela Belmonte]] aktorea (Italia 1925- Alacant 1978)
# [[Michele Mouton]] rally pilotua (Frantzia 1951)
# [[Milena Busquets]] idazlea eta kazetaria (Bartzelona, 1972)
# [[Miri Perez-Cabrero]] aktorea, sukaldaria ( Bartzelna 1993)
# [[Mischa Bredewold ]] txirrindularia (Herbehereak 2000)
# [[Mónica Mayer]] artista eta arte krikikaria (Mexiko, 1954)
# [[Montserrat del Amo]] idazlea (Madril 1927-2015)
# [[Nancy Astor]] lehen emakumea parlamentu britainiarrean (1879-1964)
# [[Natalia Rodriguez (aktorea)]] (Madril 1992)
# [[Natascha Kampusch]] ume bahitua (Austria 1998)
# [[Nazhūn bint al-Qalā'iyya]] poeta (Al-andalus XII. mendea)
# [[Nelly Kaplan]] idazlea (Buenos Aires, 1931-Suitza, 2020)
# [[Neus Aguado]] poeta, kazetaria, literatura kritikaria (Argentina, 1955)
# [[Nicolasa Montt de Marambio]] poeta (Txile 1857-1924)
# [[Nuria Amat]] idazlea ( Bartzelona 1950)
# [[Nuria Montserrat Pulido]] bioingeniaria (Bartzelona 1978)
# [[Oda Krohg]] margolaria (Norvegia 1860-1935)
# [[Paola Cortellesi]] aktorea (Italia 1973)
# [[Paola Rojas]] kazetaria (Mexiko 1976)
# [[Paz Márquez Benítez]] idazlea (Filipinak,
# [[Petra Delicado]] literatura pertsonaia, inspektorea
# [[Phyllis Smith]] aktorea (AEB 1952)
# [[Pilar Carbonero Zalduegi]] ikertzailea (Marokoko protektoratua, 1942)
# [[Pilar de Francisco]] kazetaria, umorista (Madril XX. mendea)
# [[Qiu Zhu]] margolaria (Ming dinastiako txinatarra)
# [[Rachel Reeves]] politikaria (EB 1979)
# [[Rahima Moosa|Rahina Moosa]] apartheidaren aurkako politikaria (Hegoafrika, 1922-1993)
# [[Raisa Smetanina]] iraupen-eskiatzailea (Errusia 1952)
# [[Rekha]] aktorea (India 1954)
# [[Rocio Madrid]] aktore, tb aurkezlea (Malaga 1978)
# [[Rocio San Miguel]] abokatua, aktibista desagertua (Venezuela 1966)
# [[Rocio Santa Cruz]] kultur kudeatzailea (Coruña 1967)
# [[Rocio Vieitez Ferro]] itzultzailea (Pontevedra 1975)
# [[Rosalind Eleazar]] aktorea (EB 1982)
# [[Rosalind Fox Solomon]] argazkilaria (AEB 1930)
# [[Rosalinda Celentano]] aktorea (Italia 1968)
# [[Rosario Valcárcel]] poeta, eleberrigilea (Kananaria Handiko las Palmas, 1949)
# [[Rose Frisch]] zientzialari aitzindaria ( AEB 1918-201519)
# [[Rozenn Milin]] kazetaria (Frantzia, 1960)
# [[Sabina Puertolas]] sopranoa (Zaragoza 1973)
# [[Sahraa Karimi]] dokumentalgilea (Iran/Afganistan 1983)
# [[Sandra Golpe]] kazetaria (Cádiz 1974)
# [[Saridjah Niung]] musikaria, artista (Indonesia 1908-1993)
# [[Selina Cooper]] sufragista (Britainia
# [[Shobhaa De]] idazlea (India 1948)
# [[Shygirl]] DJ (EB 1992)
# [[Silvia Orriols]] politikaria (Girona 1984)
# [[Simona Izzo]] film zuzendaria (Italia 1953)
# [[Sira Rego]] politikaria (Vañentzia 1973)
# [[Sophia Williams-De Bruyn|Sophia Williams de Bruyn]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, 1938)
# [[Susana Gomez Castaño]] musikaria, ekintzailea (Kolonbia 1984)
# [[Sushmita Sen]] aktorea, Miss Unibertso (India 1975)
# [[Susie Porter]] aktorea (Australia 1971)
# [[Suzanne Lacy]] artista (AEB, 1945)
# [[Teresa Rivero]] 1. Emakume-presidente futbolean (Cádiz 1935)
# [[Teresa Shaw]] Idazle, itzultzaile (Uruguai-Bartzelona, 1951)
# [[Theresa Garnett]] ekintzaile sufragista (Erresuna Batua, 1888-1966)
# [[Valentine Penrose]] idazle eta margolaria (Frantzia, 1898-1978)
# [[Vicenta Fernandez-Montesinos]] idazlea (Granada 1930-Madril 2023)
# [[Vicky Luengo]] aktorea (Mallorca 1990)
# [[Victoria Lomasko]] marrazkilaria (Errusia, 1978)
# [[Vidya Balan]] aktorea, abeslaria (India 1979)
# [[Violet Aitken]] sufragista (Erresuma Batua, 1886-1987)
# [[Virginia Giuffre]] sexu-biktima (AEB/Australia 1983)
# [[Virginie Ancelot]] idazlea eta pintorea (Dijon, 1792-Paris, 1875)
# [[Wilma Labate]] film zuzendaria, gidoilaria (Italia 1949)
# [[Zheng Qinwen]] tenislaria (Txina 2002)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''otsaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Casilda Ampuero]] '''SORTUA''' Fronte eta Ospitaleen zuzendaria (San Vicente de la Barquera, 1906-1978)
# [[Conchita Bustinduy]] '''SORTUA''' erraketista (Berriatua, 1927)
# [[Mercedes Herrán]] '''SORTUA''' haur saltzailea (?-Bilbo, 2002)
# [[Aurora Gómez Urrutia]] '''SORTUA''' ekintzaile errepublikarra (Obanos, 1914-Iruñea, 1975)
# [[Adela Tarifa Fernández]] historialaria, ikertzailea (Granada 1949)
# [[Africa Fanlo]] ilustratzailea (Bartzelona, 1972)
# [[Agnes Arber]] botanikaria (Erresuma Batua, 1879-1960)
# [[Ai Yazawa]] mangaka japoniarra (Osaka, 1967)
# [[Alice Henry]] sufrafista (Australia, 1857-1943)
# [[Alicia Dickenstein]] matematikaria (Argentina, 1955)
# [[Aliya Moldagulova]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1925-1944)
# [[Amanda Marsalis]] argazkilaria, film zuzendaria (AEB, XX. mendea)
# [[Ana Bustelo]] editorea eta itzultzailea (Paris, 1964)
# [[Ana de la Cueva]] ekonomialaria (Madril 1966)
# [[Ana María Bejarano Escanilla]] itzultzailea (Salamanca, 1959)
# [[Ana María Campos]] heroia ( Venezuela 1796-1828)
# [[Ana Miralles|Ana Mirelles]] komikigilea eta ilustratzailea (Madril, 1959)
# [[Ana Requena]] kazetaria, blogaria (Madril 1984)
# [[Anabel Flores Salazar]] kazetaria (Mexiko 1984-2016)
# [[Andrea Motis]] musikagilea, tronpeta jolea, jazz kantaria (Bartzelona 1995)
# [[Angeles Mastretta]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1949)
# [[Ann Chapman]] limnologoa (Zeelanda Berria, 1937-2009)
# [[Anna Cardús Flaqué]] saskibaloi arbitroa (Bartzelona 1970)
# [[Anna Casanovas|Anna Casanova]] idazlea (Bartzelona, 1975)
# [[Anna Petronella van Heerden]] ginekologoa, sufragista (Hegoafrika 1887- 1975)
# [[Anne Teuf]] ilustratzaile eta komikigile frantsesa (Aspach-le-Haut, 1964)
# [[Annie MacDonald Langstaff]] legelaria, (Kanada,
# [[Antoinette Blackwell]] idazlea eta gizarte ekintzailea (AEB, 1825-1921)
# [[Arantxa Aguirre Carballeira]] dokumentalgilea, gidoilaria (Madril 1958)
# [[Arca (abeslaria)]] (Venezuela/Bartzelona 1989)
# [[Arcelia Ramirez]] aktorea (Mexiko 1967)
# [[Arja Kajermo|Arja Kajerno]] komikigilea (1949)
# [[Arlene Harris]] aktorea (Kanada 1896-AEB 1976)
# [[Arlene Harris]] enpresaburua, asmatzailea (AEB 1948)
# [[Åsa Grennvall|Assa Grennavall]] komikilaria (Suedia, 1973)
# [[Barbara Morgenstern]] elektronika-abeslaria, ekoizlea (Alemania 1946)
# [[Barbara Saavedra]] biologoa (Txile 1967)
# [[Begoña Lolo]] musikologoa (Madril 1958)
# [[Begoña San Jose ]] sindikalista (Segovia 1949)
# [[Begoña Torres]] kultur kudeatzailea (Madril XX. mendea)
# [[Belen Atienza Azcona]] film ekoizlea (Madril 1970)
# [[Bella Guerin]] sufragista eta ekintzaile (Australia, 1858-1923)
# [[Bibi Bourelly]] egile abeslaria (Berlin/AEB 1994)
# [[Blanche Feillet-Hennebutte]] margolaria eta litografoa (1815-1886)
# [[Bodil Schmidt-Nielsen]] fisiologoa (Danimarka-AEB, 1918-2015)
# [[Bríet Bjarnhéðinsdóttir]] politikaria (Islandia, 1856-1940)
# [[Carlota Guerrero]] argazkilaria, zinemagilea (Bartzelona 1989)
# [[Carmen Armendariz]] ekoizlea (Mexiko 1946)
# [[Carolina_Caycedo]] diziplina anitzeko artista (London, 1978)
# [[Catherine Helen Spence]] idazlea, kazetaria, sufragista (Australia, 1829-1910)
# [[Chus Tudelilla]] arte-kudeatzailea (Logroño 1961)
# [[Claire Tomalin]] kazetaria, biografoa (Londres 1933)
# [[Clara Giveen]] sufragista (Irlanda, 1887-1967)
# [[Clara Segura]] aktorea (Bartzelona 1974)
# [[Claudia Malagelada]] aktorea, dantzaria (Bartzelona 2007)
# [[Cristina Gutiérrez (pilotua)]] (Burgos 1991)
# [[Cristina Huete (ekoizlea)]] (Brasil/Espainia XX. mendea)
# [[Diana Athill]] editore, idazle, nobelagile (Londres, 1917-2019)
# [[Doaa el-Adl]] karikaturegilea (Egipto, 1979)
# [[Dolores Hayden]] arkitektoa, historialaria, poeta (AEB, 1945)
# [[Dorothe Engelbretsdotter]] poeta (Norvegia, 1634-1716)
# [[Draga Ljo%C4%8Di%C4%87]] medikua, feminista (Serbia, 1855-1926)
# [[Edwidge Danticat]] idazlea (Haiti/AEB 1969)
# [[Eileen Mary Casey]] sufragista (Australia 1881- 1972)
# [[Elin Wallin|Elin Walin]] artista (Suedia, 1884-1969)
# [[Eliza Ritchie|Eliza Ritche]] sufragista eta filosofoa (Kanada, 1856-1933)
# [[Elizabeth Avery Meriwether]] idazle, sufragista (AEB, 1824-1916-)
# [[Ellen Allien]] DJ (Alemania 1968)
# [[Ellen Ternan]] aktorea (EB 191839-1914)
# [[Elvira Sastre]] poeta, itzultzailea (Segovia 1992)
# [[Emma Miller]] sufragista (EB 1839-Australia 1927)
# [[Esperanza Mendoza Holgado]] saskibaloi arbitroa (Caceres 1983)
# [[Ethel Sargant]] botanikaria (Erresuma Batua, 1863-1918)
# [[Eva Valiño]] soinu teknikaria (Bartzelona 1969)
# [[Fanny Brice]] aktorea ( AEB 1891-1951)
# [[Fatimah Tuggar ]] artista (Nigeria 1967)
# [[Flora de Pablo]] medikua, ikertzailea (Salamanca, 1952)
# [[Florence Lawrence]] aktorea, asmatzailea (Kanada-AEB, 1886-1938)
# [[Fran%C3%A7oise Brauner]] medikua (Austria-Frantzia, 1911-2000)
# [[Františka Plamínková]] kazetaria, feminista, politikaria (Txekia, 1875-1942)
# [[Gabriela Gonz%C3%A1lez]] fisikaria (Argentina, 1965)
# [[Gabriele Schor]] publizista, bildumagilea (Austria 1961)
# [[Garcia Botikaria]] zientzia dibulgatzailea (Cuenca 1995)
# [[Geneviève Thiroux d'Arconville]] idazlea, zientzialaria (Frantzia 1720-1805)
# [[Gertrude Blanch]] matematikaria (Polonia-AEB, 1897-1996)
# [[Gertrude Caton Thompson]] arkeologoa (Britainia Handia, 1888-1985)
# [[Giorgia Marras]] Komikigile eta ilustratzaile franko-italiarra (Genova, 1988)
# [[Giulia Tamayo Leon]] abokatua, aktibista (Peru 1958- Uruguai 2014)
# [[Griselda Pascual i Xufré]] matematikaria (Bartzelona, 1926-2001)
# [[Hedwig Dohm]] idazlea (Alemania 1831-1919)
# [[Helen Frankenthaler]] margolaria (AEB, 1928-2011)
# [[Helene Funke]] margolaria (Alemania,1869-1957)
# [[Henrietta Dugdale]] sufragista (Londres 1827- Australia 1918)
# [[Hiromu Arakawa]] mangaka japoniarra (Tokachi, 1973)
# [[Irene Manton]] botanikaria (Erresuma Batua, 1904-1988)
# [[Irene Stegun]] matematikaria (AEB, 1919-2008)
# [[Irma Thomas]] soul abeslaria (AEB 19)41
# [[Irma Wyman]] ingeniari informatikoa (AEB, 1928-2015)
# [[Isabel Muñoz (argazkilaria)]] (Bartzelona/Madril 1951)
# [[Isabel Tajahuerce Ángel]] irakaslea, ikertzailea (Soria 1960)
# [[Jantina Tammes]] botanikaria (Herbehereak, 1871-1947)
# [[Jeanne Demessieux]] piano-jotzaile, organo-jotzailea (Frantzia, 1921-1968)
# [[Jenny Saville]] margolaria (Britainia, 1970)
# [[Jessica Bennett]] kazetaria, blogaria (AEB 1981)
# [[Jorja Smith]] kantautorea (EB 1997)
# [[Josiane Balasko]] aktorea, zuzendaria, gidoigilea (1950)
# [[Judi Chamberlin]] aktibista (AEB 1944-2010)
# [[Judith Scott (artista)|Judith Scott]] artista (Ohio, 1943-2005)
# [[Kali Uchis]] kantautorea (AEB 1994)
# [[Karo Moret Miranda]] historialaria, ikertzailea (Kuba,...)
# [[Kate Lilley]] poeta (Australia, 1960)
# [[Kate Perugini]] margolaria (EB 1839-1929)
# [[Kehlani]] egile abeslaria (AEB 1995)
# [[Kenia Os]] abeslaria, youtuberra (Mexiko 1999)
# [[Lais Korintokoa]] hetera (Grezia K.a V. mendea- K.a. IV. mendea)
# [[Lala Huete]] figuringilea (Brasil/Espainia 1957)
# [[Laura Lechuga]] kimikaria, ikerlaria (Sevilla 1962)
# [[Lilli Hornig]] kimikaria (Txekoslovakia-AEB, 1921-2017)
# [[Liv Strömquist]] komikigilea (Suedia, 1978)
# [[Louisa Lawson]] idazlea, poeta, sufragista (Australia, 1848-1920)
# [[Louise Brealey]] aktorea (EB 1979)
# [[Ludwika Paleta]] aktorea (Polonia/Mexiko 1978)
# [[Lulu Roman]] komediantea, abeslaria (AEB 1946)
# [[Lynn Fontanne]] aktorea (EB 1887- AEB 1983)
# [[Mabel Sharman Crawford]] abenturazale eta idazlea (Irlanda, 1820-1912)
# [[Madhuri Dixit]] zinema aktorea (India, 1967)
# [[Maevia Noemí Correa]] botanikaria (Argentina, 1914-2005)
# [[Manuela Sambo]] artista (Angola/Alemania 1964)
# [[Margarida Castells]] itzultzailea (Bartzelona, 1962)
# [[Margie Sudre]] Frantziako politikaria (Vinh, 1943)
# [[Marguerite Jeanne Carpentier]] eskultorea (Paris 1886-1965)
# [[Maria Angeles Querol]] historialaria (Badajoz 1948)
# [[María Calcaño]] poeta (Venezuela 1906-1956)
# [[María Eduarda Barjona de Freitas]] kazetaria, kritikaria (Portugal 1882-1952)
# [[Maria Fyodorovna Zibold]] medikua (Serbia, 1849-1939)
# [[Maria Jose Toro Nozal]] zientzialaria (Zamora 1957)
# [[Maria Pia Timon]] etnologoa (Cáceres 1954)
# [[Maria Polivanova]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1922-1942)
# [[María Rosa Urraca Pastor]] karlista eta falangista (Madril, 1900-Bartzelona, 1984)
# [[Maria Sainz Martin]] medikua (Badajoz 1953)
# [[Maria Schwarz]] arkitektoa (Alemania 1956)
# [[Maria Silva]] aktorea (Palentzia 1941-Madril 2023)
# [[Maria Tena]] idazlea, kultur kudeatzailea (Madril 1953)
# [[Maria Teresa Salazar Bermudez]] kimikari aitzindaria (Badajoz 1909-Madril 1982)
# [[Maria Vazquez]] aktorea (Galizia 1979)
# [[María Vinyals|Marina Vinyals]] idazlea eta artikulugilea (Galizia, 1875-1942)
# [[Maria von Linden]] bakteriologo, zoologo (Alemania, 1869-1936)
# [[Maribel Domenech]] artista (Valentzia 1951)
# [[Marilou Berry]] aktorea (Frantzia, 1973)
# [[Marina Picasso]] idazlea (Frantzia, 1950)
# [[Marina Raskova]] pilotua (Sobiet Batasuna, 1912-1943)
# [[Marjorie Courtenay-Latimer]] naturalista (Hegoafrika, 1907-2004)
# [[Marjorie Hasler]] sufragista (Irlanda, 1887-1913)
# [[Marlene Engelhorn]] aktibista, filantropoa (Austria 1992)
# [[Marta Carazo]] kazetaria ( Madril 1973)
# [[Martha Carrillo]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1966)
# [[Mary Ann Hilliard]] erizaina eta sufragista (Irlanda, 1860-1912)
# [[Mary Galway]] sufragista eta sindikalista (Irlanda, 1864-1928)
# [[Mary J. Blige]] abeslaria (AEB 1984)
# [[Mary Lee]] sufragista (Australia, 1821-1909)
# [[Mary Martin]] aktorea (AEB 1913-1990)
# [[Mary Richardson]] sufragista (Kanada, 1889-1961)
# [[Mary-Dell Chilton]] biologoa (AEB, 1939)
# [[Mati Diop]] aktore eta zuzendaria (Paris, 1982)
# [[Maya Zankoul]] artista bisuala, blogaria (Libano, 1986)
# [[Maybanke Anderson]] sufragista (Australia, 1845-1927)
# [[Merce Paloma]] jantzi diseinatzailea (Bartzelona 1964)
# [[Mercedes Valdivieso]] idazlea (Txile 1924-1993)
# [[Mihri Müşfik Hanım]] margolaria (Turkia, 1886-1954)
# [[Miluca Sanz]] musikaria, artista (Segovia 1956)
# [[Minna Sundberg]] ilustratzailea (Suedia, 1990)
# [[Miss Kittin]] DJ (Frantzia 1973)
# [[Mónica Oriol Icaza]] enpresaria (Madril, 1961))
# [[Muriel Douru]] komikigile, idazle eta ekintzaile frantsesa (1976)
# [[Muriel Matters]] kazetaria, sufragista (Australia, 1817-1969)
# [[Nadia Khiari]] komikigilea eta irakaslea (Tunisia, 1973)
# [[Natalia Carbajosa]] idazlea eta itzultzailea (Puerto de Santa Maria, 1971)
# [[Natalia Kovxova|Natalia Kovxva]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1920-1942)
# [[Natalka Bilotserkivets]] poeta eta iraultzailea (Ukraina, 1954)
# [[Nh. Dini]] idazle feminista (Indonesia 1936-2018)
# [[Nieves López Martínez]] paleontologoa (Burgos, 1949-2010)
# [[Ninnan Santesson]] eskultoregilea (Suedia, 1891-1969)
# [[Noemí Zaritzky]] ingeniari kimikoa (Argentina, 1951)
# [[Norio Sakurai]] mangaka(Japonia)
# [[Núria Tamarit Castro]] irudigilea (Castelló 1993)
# [[Odile Schweisguth]] medikua (Frantzia 1913-2002)
# [[Olivia Mandle]] ingurumen aktibista (Bartzelona 2007)
# [[Pati Chapoy]] kazetaria (Mexiko 1949)
# [[Peggy McCay]] aktorea (AEB 1927-2018)
# [[Pilar Landeira Guerrero]] saskibaloi arbitroa (Madril 1959)
# [[Polina Osipenko]] hegazkinlari heroia (Sobietar Batasuna, 1907-1939)
# [[Power Paola]] komikigilea (Ekuador, 1977)
# [[Ptazeta]] rap kantugilea (Kanariak 1996)
# [[Regina Silveira]] artista eta unibertsitateko irakaslea (Brasil, 1939)
# [[Remedios Sanchez]] idazlea, ikertzailea (Bartzelona 1975)
# [[Rita Payes]] musikagilea, tronboi jolea, jazz kantaria (Bartzelona 1999)
# [[Roser Berdagué]] itzultzailea (Katalunia, 1929)
# [[Rosina Gomez Baeza]] kultur kudeatzailea (Asturias 1941)
# [[Safia Farhat]] artista (Tunisia, 1924-2004)
# [[Sara Becker (aktorea)]] (Txile 2002)
# [[Sara Fratini]] ilustratzailea (Venezuela, 1985)
# [[Semiramis Gonzalez]] historialaria (Asturias 1988)
# [[Serena Lake]] predikatzailea, sufragista (Australia, 1842-1920)
# [[Sheila Tobias]] administratzaile, idazle (AEB, 1935-2021)
# [[Sita Abellan]] DJ, modeloa (Murtzia 1993)
# [[Sofia Coll]] kantari, dantzari, aktorea (Bartzelona 1999)
# [[Sophie Bryant]] matematikaria (Erresuma Batua, 1850-1922)
# [[Sybille Bedford]] idazlea, kazetaria (Alemania 1911-EB 2006)
# [[Sylvia Earle]] ozeanografoa (AEB 1935)
# [[Tatiana Proskouriakoff]] arkeologo, etnologo (Errusia-AEB, 1909-1985)
# [[Teyana Taylor]] abeslaria, dantzaria, aktorea (AEB 1990)
# [[Tomasa Tito Condemayta]] independentziaren aitzindaria, heroia (Peru 1740-1781)
# [[Tracey Rose]] artista (Hegoafrika 1974)
# [[Valentina Borok]] matematikaria (Ukraina, 1931-2004)
# [[Valentina Grizodubova]] hegazkinlari heroiak (Sobietar Batasuna, 1909-1993)
# [[Vanessa Ciangherotti]] aktorea (Mexiko 1974)
# [[Vanessa Nakate]] klima-aktibista (Uganda, 1996)
# [[Vinciane Despret]] filosofoa (Belgika 1959)
# [[Wangechi Mutu]] artista (Kenya/AEB 1972)
# [[Whitney Wolfe Herd]] enpresaburua, ekintzailea (AEB 1989)
# [[Xulia Vicente]] irudigilea (Coruña 1993)
# [[Yasmina Alcaraz Moreno]] saskibaloi arbitroa (Girona 1989)
# [[Yelizaveta Chaikina]] partisanoa (Sobiet Batasuna, 1918-1941)
# [[Yevdokia Bershanskaia]] hegazkinlaria (Sobietar Batasuna, 1913-1982)
# [[Yvonne Sylvain]] medikua (Haiti, 1907-1989)
# [[Zdenka Braunerová]] margolaria (Txekia, 1858-1934)
# [[Zeina Abirached]] komikigilea, ilustratzailea (Beirut, 1981)
# [[Ziba Ganiyeva]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1923-2010)
# [[Alice Abadam]] sufragista (GAles, 1856-1940)
# [[Lila Avilés|Lila Aviles]] zinema zuzendaria (Mexiko, 1982)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''urtarrila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aintzane Uria]] ef--'''SORTUA''' abeslaria, soinularia (Durango, 1979)
# [[Fatmana Binta]] ----'''SORTUA''' sukaldaria (Sierra Leona, 1984)
# [[Izaro Oliveira]] ef--'''SORTUA''' txirrindularia (Ermua 2005)
# [[Mari Carmen Montoya Azkuna]] --ef'''SORTUA''' farmazialaria (1926-2024)
# [[Gloria Zuazola]] --ef'''SORTUA''' (Uruguai, 1966-2024)
# [[Itsaso Gangoitia]] ----'''SORTUA''' lasterkaria, euskara teknikaria (Abadiño 1988)
# [[Paquita Bretos Andueza]] ----'''SORTUA''' mendizalea, ateoa, komunista (Pasaia, 1927)
# [[Larraitz Amezaga del Fango]] ----'''SORTUA''' endometrosiaren buruzko liburuaren egilea (Donostia, 1990
# [[Erkuden Txokarro]] ----'''SORTUA''' (Iruñea, 1974)
# [[Ru´a Zimawi|Ru´a Rimawi]] ----'''SORTUA''' (Zisjordania, 1998)
# [[Nora Botero]] ----'''SORTUA''' irakaslea, ikertzailea (Kolonbia , ?)
# [[Auxi Díaz]] ef--'''SORTUA''' magistratua (Kanaria Handia 1967)
# [[María Isabel Gutiérrez Velasco]] --ef'''SORTUA''' prostituta (Santander, ? - Basauriko espetxea, 1977))
# [[Begoña Vesga]] ef--'''SORTUA''' ekintzaile, feminista, politikaria (Burgos, Ermua, 1951)
# [[Beatriz Arizaga Bolunburu]] ef--'''SORTUA''' historialaria (Eibar, 1951)
# [[Maialen Etxart Salaberri]] ----'''SORTUA''' irakaslea (Isturitze, 1978)
# [[Sara Oceja Salazar]] ef--'''SORTUA''' arkitektua eta politikaria (Durango, 1970)
# [[Paula Bronstein]] fotokazetaria (AEB, XX. mendea)
# [[Edith Hirsch Luchins]] efef matematikaria (Polonia-AEB, 1921-2002)
# [[Annie Montague Alexander]] paleontologo, filantropoa (AEB, 1867-1950)
# [[Carol Guzy]] ef-- argazkilaria (AEB, Pensilvania, 1956)
# [[Ladislava Bakanic]] gimnasta (New York, 1924)
# [[Julia Kavanagh|Julia Kavabagh]] idazlea (Irlanda, 1824-1877)
# [[Nelly Bodenheim|Nelly Bodenneim]] ilustratzailea (Herbehereak, 1874-1951)
# [[Hamideh Kheirabadi]] aktorea (Irlanda, 1924-2010)
# [[Dorothy Cayley]] mikologoa (Sri Lanka, 1874-1955)
# [[Maria Mauban]] aktorea (Marsella, 1924-2014)
# [[Kate Lester]] aktorea (Ingalaterra, 1857-1924)
# [[Dorothea Wolbert]] aktorea (AEB, 1874-1958)
# [[Gré de Jongh]] lasterketaria (Herbehereak, 1924-2002)
# [[Vera Molnár]] artista (Hungaria, 1924-2023)
# [[Elena Cernei]] mezzo-sopranoa (Errumania, 1924-2000)
# [[Hrytsko Hryhorenko]] poeta eta itzultzailea (Ukrainia, 1867-1924)
# [[Claudine Dupuis]] aktorea (Frantzia, 1924-1991)
# [[Annelise Hovmand]] zinema-zuzendaria (Danimarka, 1924-2016)
# [[Conradine Birgitte Dunker]] idazlea (Norvegia, 1780-1866)
# [[Beatrice Chebet]] atleta (Kenya 2000)
# [[Tsigie Gebreselama]] atleta (Etiopia 2000)
# [[Dawit Seyaum]] atleta (Etiopia 1996)
# [[Shannon Rowbury]] atleta (AEB 1984)
# [[Lisa Dobriskey]] atleta (EB 1983)
# [[Adela Pankhurst]] sufragista, aktibista politikoa (EB 1885-Australia 1961)
# [[Minnie Baldock]] sufragista (EB 1864-1954)
# [[Adelaide Knight]] sufragista (EB 1871-1950)
# [[Christian Jollie Smith]] abokatu ekintzailea (Australia 1885-1963)
# [[Margaret Bondfield]] politikaria, aktibista (EB 1873-1953)
# [[Louisa Martindale]] zirujaua (EB 1872-1966)
# [[Louisa Martindale (feminista)]] sufragista, aktibista (EB 1839-1914)
# [[Hilda Martindale]] funtzionarioa, idazlea (EB 1875-1952)
# [[Cicely Hamilton]] dramagilea, aktorea (EB 1872-1933)
# [[Dora Montefiore]] zirujaua (EB 1872-1966)
# [[Kelly Holmes]] atleta (EB 1970)
# [[Mary Rand]] atleta (EB 1940)
# [[Alemitu Tariku]] atleta (Etiopia 2000)
# [[Shelby Houlihan]] atleta (AEB 1993)
# [[Manuela M. Veloso]] irakaslea, robot-ikertzailea (Lisboa 1957)
# [[Lua Ribeira]] argazkilaria (Coruña, 1986)
# [[Cristina de Middel]] argazkilaria (Alacant, 1979)
# [[María Garay]] tango abeslaria (Argentina, 1941)
# [[Anna Gottlieb]] abeslaria (Viena, 1774-1856)
# [[Hou Bo]] argazkilaria (Txina, 1924-2017)
# [[Montserrat Ubach Tarrés]] espeleologoa aitzindaria (Bartzelona XX. mendea)
# [[Rocío Verdejo García]] artista plastikoa, argazkilaria (Granada 1982)
# [[Olinpia Velasco]] artista bisuala, argakilaria ( Granada 1970)
# [[Ana Vaz]] film zuzendaria, artista (Brasil 1982)
# [[Sara Ramo]] artista bisuala (Madril/Brasil 1975)
# [[Ann Packer]] atleta (EB 1942)
# [[Tatiana Tomashova]] atleta (Errusia 1975)
# [[Svetlana Masterkova]] atleta (Errusia 1968)
# [[Denise Lewis]] atleta (EB 1972)
# [[Sally Gunnell]] atleta (EB 1966)
# [[Eladia Blázquez]] abeslaria (Argentina, 1931-2005)
# [[Zanele Muholi]] artista eta aktibista (Hegoafrika, 1972)
# [[Eva Nogales]] biofisikaria (Colmenar Viejo, 1965)
# [[Ana María Muñoz Amilibia]] arkeologoa (Donostia-Madril, 1932-2019)
# [[Farshid Moussavi]] arkitektoa (Iran/Britainia 1965)
# [[Roma Agrawal]] egitura-ingeniaria (India/EB 1983)
# [[Francine Houben]] arkitektoa (Herbehereak 1955)
# [[Beverly Willis]] arkitektoa (AEB 1928-2023)
# [[Jolanda Ceplak]] atleta (Eslovenia 1976)
# [[Hasna Benhasi]] atleta (Maroko 1978)
# [[Fantu Worku]] atleta (Etiopia 1999)
# [[Karissa Schweizer]] atleta (AEB 1996)
# [[Phylis Smith]] atleta (EB 1963)
# [[Pilar Citoler]] dentista, arte bildumagilea (Zaragoza 1937)
# [[Mary Strong Clemens]] botanikaria (AEB, 1873-1968)
# [[Hortense Powdermaker]] antropologoa (AEB,1900-1970)
# [[Charlotte Abramow]] argazkilari eta bideogilea (Brusela, 1993)
# [[Judy Dater]] argazkilari feminista (AEB, 1941)
# [[Germaine Van Parys]] fotokazetaria (Belgika, 1893-1983)
# [[Alexandra Boulat]] fotokazetaria (Frantzia, 1962-2007)
# [[Ina Higgins]] baratzezaina, paisaia-arkitektoa (Irlanda 1860-Australia 1948)
# [[Nettie Palmer]] idazlea, kritikaria ( Australia 1885-1964)
# [[Vicenta Cortés Alonso]] artxibozaina, ikertzailea, irakaslea (Valentzia 1925-2021)
# [[María Eugenia Rodríguez Palop]] legelaria, politikaria ( Badajoz 1970)
# [[Marisa Rodríguez Palop]] kazetaria, korrespontsala (Badajoz 1966)
# [[Janeene Vickers]] atleta (AEB 1968)
# [[Sandra Farmer]] atleta (Jamaika/AEB 1962)
# [[Debra Flintoff-King ]] atleta (Australia 1960)
# [[Tatiana Ledovskaya]] atleta (Errusia 1966)
# [[Sandra Douglass Morgan]] abokatu, kirol-zuzendaria (Las Vegas 1978)
# [[Mary_Elliott_Hill]] kimikaria (AEB, 1907-1969)
# [[Naomi Parker]] langilea, modeloa (AEB, 1921-2018)
# [[Marica Andallón]] heroina (Oviedo, 1764-1848)
# [[Dana Ulery]] informatiba zientifikoa (AEB, 1938)
# [[Mary Cowden Clarke]] idazlea (Londres, 1809-Italia, 1898)
# [[Fili Chillón|Fili Chillon]] idazle eta eskultore (1918-2012)
# [[Claude Cahun|Claude CAhun]] artista (Frantzia, 1894-1954)
# [[Suzanne Malherbe|Susanne Malherbe]] argazkilaria, diseinatzaile (Frantzia, 1892-1972)
# [[Véronique de Viguerie|Veronique de Viguerie]] fotokazetaria (Frantzia, 1978)
# [[María Amelia Baltar]] abeslaria (Buenos Aires, 1940)
# [[Luz María del Castillo Fregoso]] kimikari-biologoa (Mexiko, 1926-1990)
# [[Li Fanghua]] fisikaria (Txina, 1932-2020)
# [[Elise Ottesen-Jensen]] kazetaria (Suedia, 1886-1973)
# [[Dina Vierny]] modeloa, arte-bildumagilea, museo-zuzendaria, erresistentzian ekintzaile (Errumania 1919-Paris 2009)
# [[Nina Kandinski]] mezenasa (Errusia 1896- Suitza 1980)
# [[Lily Pastré ]] filantropoa (Frantzia 1891-1974)
# [[Manuela Beltrán]] heroia (Kolonbia 724-1819)
# [[Marina Stepanova]] atleta (Errusia 1950)
# [[Linda Keough ]] atleta (EB 1963)
# [[Tracy Goddard]] atleta (EB 1969)
# [[Silvia Rieger]] atleta (Alemania1970)
# [[Katharine Merry]] atleta (EB 1974)
# [[Fahrelnissa Zeid]] artista (Turkia 1901-Jordania 1991)
# [[María Josefa Jiménez Cisneros]] arkeologoa (Cádiz. 1916-2002)
# [[Romina Ressia]] argazkilaria (Argentina, 1981)
# [[Emilie Bieber]] argazkilaria (Alemania, 1810-1884)
# [[Hildegard Jäckel]] argazkilaria (Alemania, 1903-1974)
# [[Alicia Márquez]] aktorea, vedetea (Argentina 1932-2004)
# [[Ethel Rojo]] aktorea, vedetea (Argentina, 1937-2012)
# [[Delphine Diallo]] argazkilaria
# [[Martha Cooper]] argazkilaria (AEB 1943)
# [[Lady Pink]] grafitigilea (AEB 1945)
# [[Thérèse Le Prat]] argazkilaria (1895-1966)
# [[Alice Cherki]] Aljeriako psikoanalista eta idazlea (1936)
# [[Carole Thibaut]] Franziako idazle, antzerki zuzendari eta aktorea (1969)
# [[Gerty Dambury]] Guadalupeko antzerkigile, nobelagile eta poeta frantsesa (1957)
# [[Adele Goldstine]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1920-1964)
# [[Marlyn Wescoff Meltzer]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1922-2008)
# [[Séraphine Louis ]] margolari autodidakta (Frantzia 1864-1942)
# [[Araceli Martínez Esteban]] politikaria (Guadalajara 1974)
# [[Natalia Sazanovich]] atleta (Bielorrusia 1973)
# [[Jane Flemming]] atleta ( Australia 1965)
# [[Ghada Shouaa ]] atleta (Siria 1972)
# [[Urszula Włodarczyk]] atleta (Polonia 1965)
# [[Eunice Barber]] atleta (Sierra Leona 1974)
# [[Natalya Roshchupkina]] atleta (Errusia 1978)
# [[Carmen Sarmiento]] Espainiako 1. emakume guerra korrespontsala (Madril 1944)
# [[Elena Projorova]] atleta (Errusia 1978)
# [[Karin Specht-Ertl]] atleta (Alemania 1974)
# [[Tiia Hautala]] atleta (Finlandia 1972)
# [[Süreyya Ayhan]] atleta (Turkia 1978)
# [[Hayley Tullett]] atleta (EB 1973)
# [[Olga Jegorova]] atleta (Errusia 1972)
# [[Bouchra Ghezielle]] atleta (Maroko/Frantzia 19)
# [[Janeth Jepkosgei]] atleta (Kenya 1983)
# [[Margarita Ponomariova]] atleta (Kazakhstan 1993-Errusia 2021)
# [[Olga Nazarova]] atleta (Errusia 1965)
# [[Yeveonde Middleton|Yevonde Middleton]] argazkilaria (Erresuma Batua, 1893-1975)
# [[Lea Ypi]] filosofo (Albania, 1979)
# [[Alicia Márquez]] aktoresa (ARgentina, 1923-2004)
# [[Françoise Demulder|Francoise Demulder]] argazkilaria (Frantzia, 1947-2008)
# [[Nélida Roca]] vedetea (Buenos Aires, 1929-1999)
# [[Catherine Stern]] psikologo, hezitzailea (Alemania-AEB, 1894-1973)
# [[Adrienne Clarke]] botanikaria (Australia, 1938)
# [[Alba Solís]] abeslaria (Argentina, 1927-2016)
# [[Isabel Ellsen]] argazkilaria (Frantzia, 1958-2012)
# [[Kate Barry]] argazkilaria (Britainia Handia, 1967-2013)
# [[Cécile DeWitt-Morette]] fisikaria, matematikaria (Frantzia, 1922-2017)
# [[Coline Serreau]] aktore, zuzendari eta gidoilari frantsesa (1947)
# [[Emilia Broomé|Emilia Broome]] politikari liberala, feminista eta bakearen aldeko aktibista (Suedia, 1866-1925)
# [[Tassin Hangbè]] Dahomeyko erregina-ordea (Benin, XVIII. mendea)
# [[Virginia Norwood]] fisikaria, militarra (AEB, 1927-2023)
# [[Renée Gailhoustet|Renee Gailhoustet]] arkitektoa (1929-2023)
# [[Julia Lermontova]] kimikaria (Errusia, 1847- 1919)
# [[Christine Spengler]] fotokazetaria (Frantzia, 1945)
# [[Dickey Chapelle]] argazkilaria (AEB, 1919-1965)
# [[Susan Meiselas]] argazkilaria (AEB, 1948)
# [[Rafia Zakaria]] feminista musulmana (Pakistan, 1977)
# [[Edna Paisano]] matematikaria, soziologoa (AEB, 1948-2014)
# [[Josepha Weber]] abeslaria, sopranoa (Alemania, 1758-1819)
# [[Aloysia Weber]] opera abeslaria (Alemania 1760-1839)
# [[Constanze Mozart]] abeslaria (Alemania, 1762-1842)
# [[Sophie Weber]] abeslaria (Alemania, 1763-1846)
# [[Cäcilia Weber]] Mozarten amaginerraba (Alemania, 1727-1793)
# [[Beatriz Bermúdez de Velasco]] mexikoko konkistatzailea (Espainia, XVI. mendea)
# [[Klara Dan von Neumann]] matematikaria (Hungaria, 1911-1963)
# [[Anna Murray Vail]] botanikaria (AEB, 1863-1955)
# [[Nieves Fariza]] irakaslea,sindikalista (1911-1975)
# [[Faten Hamama|Faten Hamana]] aktorea (Egipto, 1931-2015)
# [[Fanny Navarro]] aktorea (Argentina, 1920-1971)
# [[Zerrenda:Emakume argazkilariak|Emakume argazkilarien zerrenda]]
# [[Rose Wilder Lane]] kazetaria, idazlea (AEB 1886-1968)
# [[Isabel Paterson]] kazetaria, idazlea, filosofo politikoa (Kanada 1886-AEB 1968)
# [[Dilan Yeşilgöz-Zegerius]] politikaria (Turkia,Herbehereak 1967)
# [[Gema Igual ]] politikaria ( Santander 1973)
# [[Pilar Alegría]] politikaria (Zaragoza 1977)
# [[Maria Pinigina]] atleta (Kirgitistan 1958)
# [[Olga Brizgina]] atleta (Errusia/Ukraina 1963)
# [[Liudmila Dzhigalova]] atleta (Ukraina 1962)
# [[Sherri Howard]] atleta (AEB 1962)
# [[Denean Howard-Hill]] atleta (AEB 1964)
# [[Inga Fischer-Hjalmars]] fisikaria (Suedia, 1918-2008)
# [[Waltraut Seitter]] astronomoa (Alemania, 1930-2007)
# [[Amina (Zazzauko erregina)]] Zazzauko erregina (Nigeria, 1533-1610)
# [[Paulina Urrutia]] aktorea (Txile, 1969)
# [[Melissa Gilbert]] aktorea (AEB 1964)
# [[Sara Gilbert]] aktorea (AEB 1975)
# [[Skye McCole Bartusiak]] aktorea (AEB 1992-2014)
# [[Melissa Sue Anderson]] aktorea (AEB 1962)
# [[Katy Kurtzman]] aktorea (AEB 1965)
# [[Leslie Landon]] aktorea (AEB 1962)
# [[Jennifer Landon]] aktorea (AEB 1983)
# [[Alison Arngrim]] aktorea (AEB 1962)
# [[Charlotte Stewart]] aktorea (AEB 1941)
# [[Melissa Francis]] aktorea, kazetaria (AEB 1972)
# [[Susan Solomon]] kimikari atmosferikoa (AEB, 1956)
# [[Mounia Youssef]] argazkilaria (Libano-Togo, 1988)
# [[Felicia Abban]] argazkilaria (Ganna, 1935-2024)
# [[Emily Jacir]] artista plastikoa (Palestina, 1970)
# [[Sarah Waiswa]] argazkilaria (1980 hamarkada)
# [[Gihan Tubbeh]] argazkilaria (Peru, 1984)
# [[Isadora Romero]] argazkilaria (Ekuador, 1987)
# [[Jane Elizabeth Jones|Jane Elizabeth]] sufragista, abolinionista (AEB, 1813-1886)
# [[Aida Muluneh]] argazkilaria eta artista (Etiopia, 1974)
# [[Taslima Akhter]] argazkilaria (Bangladesh, 1974)
# [[Nezha Alaoui]] enpresaria eta argazkilaria (Maroko, 1982)
# [[Ann Oakley]] soziologoa
# [[Caroline List]] epailea (AEB-Austria 1964)
# [[Idoia Murga Castro]] irakaslea, ikertzailea (Madril 1983)
# [[Mónica García Gómez]] mediku, politikaria (Madril 1974)
# [[Ana Redondo]] legelaria, politikaria (Valladolid 1966)
# [[Lorraine Fenton ]] atleta (Jamaika 1973)
# [[Sabine Busch]] atleta (Alemania 1962)
# [[Kim Batten]] atleta (AEB 1969)
# [[Sandie Richards]] atleta (Jamaika 1968)
# [[Elise Cranny]] atleta (AEB 1996)
# [[Colleen Quigley ]] atleta (AEB 1992)
# [[Marcia Barbosa]] fisikaria (Brasil, 1960)
# [[Maria Matos]] aktorea, dramagilea (Lisboa 1886-1952)
# [[Ofelia Marques]] margolaria ( Lisboa 1902-1952)
# [[Mafalda Mouzinho de Albuquerque]] idazlea (Lisboa 1874-1952)
# [[Shalane Flanagan]] atleta (AEB 1981)
# [[Linet Masai]] atleta (Kenya 1989)
# [[Vivian Cheruiyot]] atletak (Kenya 1983)
# [[Sally Kipyego ]] atleta (Kenya 1985)
# [[Julia Petxonkina]] atleta (Errusia 1978)
# [[Lashinda Demus]] atleta (AEB 1983
# [[Colleen Farrington]] modeloa, abeslaria (AEB 1936-2015)
# [[Edelmira Inés Mórtola]] geologoa (Argentina, 1894-1973)
# [[Boushra Yahya Almutawakel|Bousha Yahya]] argazkilaria (Yemen, 1969)
# [[Nikab]]
# [[Anna Hints]] zinema zuzendaria (Estonia, 1982)
# [[Pia Arke]] argazkilaria (Groenlandia, 1958-2007)
# [[Nina Byers]] fisikaria (AEB, 1930-2014)
# [[Genoveva Dawson]] botanikaria (Argentina, 1918-2012)
# [[Astrid Cleve]] botanikaria, kimikaria (Suedia, 1875-1968)
# [[Audrey_Richards]] Britaniako antropologa (London, 1899-1984)
# [[Anush Babajanyan]] fotokazetaria (Armenia
# [[Louise Abel]] argazkilaria (Norvegia, 1841-1907)
# [[Carolina Henriette Mac Gillavry]] kimikaria (Holanda, 1904-1993)
# [[Hilaria Supa]] indígena, aktibista (Peru 1957)
# [[Maria Sumire]] abokatu, politikaria (Peru 1951)
# [[Claudia Coari]] politikaria (Peru 1967)
# [[Juana Huancahuari]] nekazaria, politikaria (Peru 1969)
# [[Yaneth Cajahuanca]] ingeniaria, politikaria (Peru 1971)
# [[Nancy Obregon]] politikaria (Peru 1970)
# [[Elsa Malpartida]] politikaria (Peru 1961ç-2022)
# [[Karibu]] GKE, Fca Pedraza saria 2023
# [[America Valenzuela]] zientzia-kazetaria (Madril 1977)
# [[Diane Pernet]] moda blogaria, kritikaria (AEB XX. mendea)
# [[Carmen de Icaza]] eleberrigilea eta lider falangista (Madril, 1899-1979)
# [[Margarita Abella Caprile|Margarita Abella Caprile]] poeta, kazetaria (Argentina, 1901-1960)
# [[Amber Bracken]] fotokazetaria (Kanada, 1984)
# [[Marlene Bergamo]] fotokazetaria (Brasil, 1965)
# [[Claire Beck Loos]] idazlea eta fotokazetaria (Txekia, 1904-1942)
# [[Ruth Asawa]] eskultorea (AEB, 1926-2013)
# [[Zofia Kielan-Jaworowska]] paleobiologoa (Polonia, 1925-2015)
# [[Brigida Baltar]] argazkilaria (Brasil,1959)
# [[Lara Baladi]] argazkilaria (Egipto-libanoar, 1969)
# [[Maja Bajević|Maja Bajevi´c]] argazkilaria (Bosnia, 1967)
# [[Damaris Cudworth Masham]] idazle, filosofo (Britainia Handia, 1659-1708)
# [[Kathleen Kenyon]] arkeologoa (Erresuma Batua, 1906-1978)
# [[Anna Maria Colucci]] argazkilaria (Italia, 1938-2015)
# [[Joana Choumali]] argazkilaria (Bolin
# [[Fleur Pellerin]] Frantziako politikari eta enpresaburua (1973)
# [[Pascale Faublas|Pascale Faubas]] artista (Haiti, 1981)
# [[Anabel Colazo]] komikigilea eta ilustratzaile (Eivissa, 1993)
# [[Elizabeth Riddle Graves]] fisikaria (AEB, 1916-1972)
# [[Mignon Talbot]] paleontologoa (AEB, 1869-1950)
# [[Alicia Güemes Fraga]] komikigilea eta ilustrailea (Bartzelona, 1987)
# [[Emma Ríos Maneiro]] istoriotxogilea eta komikigilea (Galizia, 1976)
# [[Caridad Zazo Cardeña]] geologoa (Toledo, 1945)
# [[Caroline Ingalls]] irakaslea, autobiografialaria (AEB 1839-1924)
# [[Mary Ingalls]] idazlea (AEB 1865-1924)
# [[Carrie Ingalls]] zaintzailea (AEB 1870- 1946)
# [[Grace Ingalls]] irakaslea, idazlea (AEB 1877-1941)
# [[Ketty Lester]] aktorea, abeslaria (AEB 1934)
# [[Hersha Parady]] aktorea (AEB 1945-2023)
# [[Bonnie Bartlett]] aktorea (AEB 1929)
}}
== Hobetuak 2024 ==
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Olatz Agorria]] '''ef--''' txirrindularia (Zornotza 1958)
# [[Ane Ibarzabal]] '''ef--''' kazetaria (Durango, 1982)
# [[María Jesús Cava ]] '''ef--''' historialaria (Bilbo 1949)
# [[Amaia Agirre Gonzalez]] '''----''' medikua, alpinista (Urnieta 1992-Patagonia 2023)
# [[Haizea Barcenilla]] '''----''' arte kudeatzailea, ikertzailea (Lezo 1981)
# [[Carmen Valero Omedes]] '''efef''' atleta (Teruel 1955-Sabadell 2024)
# [[Laura Ingalls Wilder]] '''efef''' idazlea (AEB 1867-1957)
# [[Marixa Osés]] '''ef--'''gidoilaria, aktorea (Gasteiz 1969)
# [[Micaela Bastidas]] '''efef''' aitzindaria, heroia, martiria (Peruko Erregeorderria 1744-1781)*
# [[Chanel Terrero]] '''ef--'''abeslari, dantzari, aktorea (Kuba 1991)
# [[Carmen Mijangos]] '''---- ''' kimikaria (Bilbo 1949)
# [[Paula Badosa]] '''ef--'''tenislaria (AEB/Katalunia 1997)
# [[Pilar Arostegi]] '''efef''' artxibozaina (Gasteiz 1944-2006)
# [[Nina Lobkovskaia]] '''ef--'''frankotiratzailea (Errusia 1925)
# [[Maite Dono]] '''ef--'''poeta, abeslaria (Gasteiz/Galizia 1969)
# [[Garazi Sánchez]] '''ef--'''surflari, zinemagilea (Getxo 1992)
# [[Ana Pontón]] '''ef--'''politikaria (Lugo 1977)
# [[Maria Gembero-Ustarrotz]] '''ef--'''historialaria, musikologoa (Nafarroa 1959)
# [[Adela Bazo]] '''ef--'''margolaria (Nafarroa 1905-Argentina 1984)
# [[Mónica Ojeda]] '''ef--'''idazlea (Ekuador 1988)
# [[Celia Amoros ]]'''ef--'''filosofoa, idazlea (Valentzia 1944)
# [[Carolina Yuste]] '''ef--'''aktorea (Badajoz 1991)
# [[Ángeles Caso]] '''ef--'''idazlea (Asturias 1959)
# [[Majida Maayouf]] '''ef--'''atleta (Maroko/Araba 1989)
# [[Camila Sosa Villada]] '''ef--'''idazlea, aktorea, antzerkigilea (Argentina 1982)
# [[Ane Gabarain]] '''ef--'''aktorea (Donostia 1963)
# [[Icíar Bollain]] '''ef--'''film zuzendaria (Madril 1967)
# [[Ann Walker]] '''efef''' filantropoa, 2 emakumeren lehen ezkontza (BH, 1803-1854)
# [[Ana Rioja]] '''ef--'''idazlea, kazetaria (Tudela 1962)
# [[Carmen Laforet]] '''efef''' idazlea (Bartzelona 1921-Madril 2004 19)
# [[Iraide Ibarretxe]] '''ef--'''hizkuntzalaria (Bilbo 1972)
# [[María Luisa Elio]] '''efef''' idazlea, aktorea (Iruñea 1926-Mexiko 2009)
# [[Iris Apfel]] '''efef''' barne-diseinatzailea ( AEB 1921-2024)
# [[Helena Taberna]] '''----''' film zuzendaria (Nafarroa 19..?)
# [[Ana Blanco]] '''ef--''' tb aurkezlea (Bilbo 1960)
# [[Maria Lejarraga]] '''efef''' idazlea (Errioxa 1874-Argentina 1974)
# [[Isabel Alba Rico]] '''ef--''' idazlea, gidoilaria ( Madril 1959)
# [[Sigourney Weaver]] '''ef--'''aktorea (AEB 1949)
# [[Virginia Berasategi]] '''ef--'''triatloilaria (Bilbo 1975)
# [[Aia Kruse]] '''ef--'''aktorea (Donostia 1994)
# [[Jutta Kleinschmidt ]] '''ef--'''rally-pilotua (Alemania 1962)
# [[Clara Bilbao]] '''ef--'''jantzi-deseinatzailea, film zuzendaria (Bilbo 1971)
# [[Martina Gorostitza]]'''--ef'''inprimatzailea, enpresaburua (Gasteiz 1790-1862)
# [[Silvia Tortosa]] '''efef''' aktore, tb aurkezle (Bartzelona 1947-2024)
# [[Sacagawea]] –ef indigena, interpretea, esploratzailea (AEB 1788-1812)
# [[Ángela Ruiz Robles]] '''efef''' asmatzailea (Leon 1895-Ferrol 1975)
# [[Carmen Maura]] '''ef--''' aktorea (Madril 1945)
# [[Chelsi Smith]] ''ef--'' Miss Unibertso 1995 (AEB 1973-2018)
# [[Lara Dutta]] ''ef--'' Miss Unibertso 2000 (India 1978)
# [[Zuleyka Rivera]] ''ef--'' enpresaburua, Miss Unibertso 2006 (Puerto Rico 1987)
# [[Dayana Mendoza]] ''ef--'' Miss Unibertso 2008 (Venezuela 1986)
# [[Stefanía Fernández]] ''ef--'' kazetaria, Miss Unibertso 2009 (Venezuela 1990)
# [[Ximena Navarrete]] ''ef--'' Miss Unibertso 2010 (Mexiko 1988)
# [[Leila Lopes]] ''ef--'' Miss Unibertson 2011 (Angola 1986)
# [[Teresa Castro]] ''ef--'' ilustratzailea (Donostia 1968)
# [[Wilma Rudolph]] ''efef'' atleta (AEB 1940-1994)
# [[Tara Lipinski]] ''ef--'' patinatzailea, aktorea, kirol esataria (AEB 1982)
# [[Isabel Lizarraga]] ''ef--'' ikertzailea, idazlea (Nafarroa 1958)
# [[Jessica Watson]] ''ef--'' nabigatzailea (Australia 1993)
# [[Tamara Karsavina]] '''efef''' dantzaria (Errusia 1885-1978)
# [[Cate Blanchett]] '''ef--''' aktorea (Australia 1969)
# [[Sojourner Truth]] '''--ef''' esklabu abolizionista (AEB 1797-1883)
# [[Serena Williams]] '''ef--''' tenislaria (AEB 1981)
# [[Mary Harris]] '''efef''' amama astintzailea (Irlanda 1837-AEB 1930)
# [[Claudia Sheinbaum]] ef-- Mexikoko 1.emakume presidentea (Mexiko 1962)
# [[Naomi Campbell]] ef-- modeloa (EB 1970)
# [[Rosa María Sardà]] efef aktorea (Bartzelona 1941-2020)
# [[Milagros Rubio]] ef-- politikaria, poeta (Tutera 1952)
# [[Usoa Ostolaza]] ef-- txirrindularia (Zarautz 1998)
# [[Naomie Harris]] ef-- aktorea (EB 1976)
# [[Nerea Barros]] ef-- aktorea, zuzendaria (Coruña 1981)
# [[Nerea Pagaldai]] ef-- biologoa (Arrasate 1993)
# [[Ekhiñe Atorrasagasti]] ---- kazetaria (Gipuzkoa 1982)
# [[Danae Boronat]] ef-- kirol kazetaria (Tarragona 1985)
# [[Idoia Montón]] ef-- margolaria (Donostia 1969)
# [[Lella Lombardi]] efef 1 Formulako gidaria (Italia 1941-1992)
# [[Alma Mahler]] efef musikagilea (Austria 1879-AEB 1964)
# [[Nadia Erostarbe]] ef-- surflaria (Zarautz 2000)
# [[Teresa Forcades]] ef-- moja aktibista, medikua, politikaria (Bartzelona 1966)
# [[Luisa Roldán]] efef eskultorea (Sevilla 1652-Madril 1706)
# [[Rakel Mateo]] ef-- triatleta paralinpikoa (Mungia 1975)
# [[María Teresa Castells]] –ef liburu saltzailea (Busturia 1935- Donostia 2017)
# [[Arantxa Lazkano]] zinema-zuzendaria (Zarautz, 1949)
# [[Emakume Abertzale Batza]]
# [[Elena Irureta]] ef-- aktorea (Zumaia 1955)
# [[Sara Alonso Martinez]] ef-- iraupen lasterkaria (Donostia 1999)
# [[Kate Sheppard]] efef sufragista (EB 1847-Zeelanda Berria 1934)
# [[Amaia Uribe]] ef-- kazetaria, bertsolaria (Forua 19)
# [[Amaia Lizarralde]] ef-- aktorea (Donostia 19)
# [[Jessika Ponchet]] ef-- tenislaria (Baiona 1996)
# [[Miriam Bravo]] ef-- lasterkaria (Deba/Errioxa 1974)
# [[Kate Spade]] efef diseinatzailea (AEB 1962-2018)
# [[Sylvia Fedoruk]] efef fisikaria (Kanada 1927-2012)
# [[Agnès Souret]] efef modeloa, dantzaria, aktorea (Lapurdi 1902-1928)
# [[Valeria Ros]] ef-- aurkezlea, umoregilea (Bizkaia 1986)
# [[Lorea Ibarra]] ef-- aktorea (Gipuzkoa 2002)
# [[Aránzazu Calleja]] e--- musikagilea (Bilbo 1977)
# [[Ana Laura Alaez]] e--- artista, eskultorea (Bilbo 1964)
# [[Han Kang]] ef-- idazlea (Hego Korea 1970)
# [[Annie Leibovitz]] ef-- argazkilaria (AEB 1949)
# [[Arene Altonaga]] ef-- fubolaria (Leioa 1993)
# [[Puy Oria]] zinemagilea (Nafarroa, 1962)
# [[Régine Crespin ]] efef sopranoa (Frantzia 1927-2007)
# [[Pilar García]] ef-- margolaria (Nafarroa 1942)
# [[Inmaculada Pereiro]] ef-- triatleta (Bilbo 1972)
# [[Agnès Varda]] efef argazkilaria, film zuzendaria (Frantzia 1928-2019)
# [[Eukene Lacarra]]efef literatura-kritikaria (Lizarra 1944-? 2023)
# [[Irati Osa]] ef-- piraguista (Zumaia 1997
# [[Benita Ganuza]]e-ef politikaria (Donostia 1930-1985)
# [[Maite Luisa Goikoetxea]] kazetaia (Nafarroa 1946-Bartzelona 1994)
# [[Isabel-Clara Simó]] idazlea, filosofoa (Alacant 1943-Bartzelona 2020)
# [[Artemisia Gentileschi]] margolaria (Italia 1593- 1656)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Ugartemendia Zubeldia]] efef '''SORTUA''' zinegotzi ohia, ekintzailea (Andoain, 1978-Donostia, 2023)
# [[Alazne Intxauspe]] ef-- '''SORTUA''' nekazaria (Andoain, 1984)
# [[Esther Vital]] ---- '''SORTUA''' psikologoa, artista eta zinemazuzendaria (Artaxoa, 1983)
# [[Gema López Las Heras]] ef-- '''SORTUA''' itzultzailea (Azkoitia, 1989)
# [[Intza Olabarria]] ef-- '''SORTUA''' geologoa, artisaua (Elorrio 1994)
# [[Josune Escota Bisbal]] ---- '''SORTUA''' abokatua, politikaria (Durango, 1970)
# [[Maider del Río Larramendi]] eff--'''SORTUA''' psikologoa (Elorrio 1971)
# [[Adela Khanum]] lider kurdua (?- 1924)
# [[Ain Yoon]] pianojolea (Hego Korea 1996)
# [[Aisha Yesufu]] aktibista (Nigeria 1973)
# [[Alice Colonieu]] artista (Frantzia, 1924-2010)
# [[Alice Constance Austin]] arkitektoa (AEB, 1862-1955)
# [[Alicia García-Salcedo González]] 1935ean Asturiasen jardun zuen 1. emakume abokatua (1903-2003)
# [[Alicia Herrera Rivera]] abokatu erbesteratua (Txile 1928-2013)
# [[Amanishajeto]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Amélie Beaury-Saurel]] margolaria (Bartzelona, 1848-Paris, 1924)
# [[Ana Mayayo Salvo]] maistra (Buenos Aires, 1880-Zaragoza, 1968)
# [[Ana Vidovic ]] gitarra jolea (Kroazia/AEB 1980)
# [[Anastassia Virsaladze]] piano jolea, irakaslea (Errusia 883-1952)
# [[Andrea López Chao]] maistra (Mondoñedo, XIX-XX)
# [[Ángela Cerrillos Valledor]] abokatu ekintzailea (?, XX. mendea)
# [[Ángela Contreras]] aktorea (Txile 1971)
# [[Angela Hewitt]] piano jolea (Kanada 1958)
# [[Angie Turner King]] kimikaria, matematikaria (AEB, 1905-2004)
# [[Anita-Pearl Ankor]] margolaria eta muralista (Ghana)
# [[Anja Niedringhaus|Anja Niedringahaus]] fotokazetaria (Alemania, 1965-Afganistan, 2014)
# [[Anna Bunina]] olerkaria (Errusia, 1874-1829)
# [[Anna Hirzel-Langenhan]] piano-jolea, irakaslea (Suitza 1874-1951)
# [[Anna Jesipova]] piano jolea (Errusia 1851-1914)
# [[Anna Palm de Rosa]] margolaria (Suedia, 1859-1924)
# [[Antonia Gutiérrez Bueno]] idazlea, itzultzailea. Madrilgo Libututegian 1 emakume baimendua (Madril 1781-1874)
# [[Argentina Santos]] abeslaria (Portugal,1924-2019)
# [[Beatriz Barral]] artista ( Madril 1978)
# [[Beatriz Maggi]] idazlea (Kuba, 1924-2017)
# [[Bertha Valerius]] argazkilaria, pintorea (Suedia 1824-1895)
# [[Bianca Maria Piccinino|Bianca Maria Piccinio]] kazetaria, idazlea (Italia, 1924)
# [[Blanca Riestra]] idazlea (Coruña 1970)
# [[Brenda Helser|Brenda Elser]] igerilaria (EEBB, 1924)
# [[Carla Cerati]] argazkilaria eta idazlea (Italia, Bergamo, 1926, Milan, 2016)
# [[Carmen López-Cortón|Carmen López Cortón]] maistra (Galizia, 1866-Madril, 1938)
# [[Caroline Quarlls]] esklaboa, askapena lortzeko lurpeko trenbidea erabiliz Wisconsinetik Kanadara bidaiatutako lehen pertsona (AEB 1824- Kanada 1892)
# [[Catherine Chamié]] kimikaria (Frantzia, 1888-1950)
# [[Catherine Tolson]] erizaina, sufragista, aktibista (EB 1890- Errusia 1924)
# [[Cecilia Berdichevski]] programatzailea, informatikan aitzindaria (Polonia 1925- Argentina 2010)
# [[Cheryl Diaz Meyer]] fotokazetari independientea (EE.BB. 1968)
# [[Chikage Awashima]] aktorea (Japonia, 1924-2012)
# [[Chloe Clark Willson]] aitzindaria, irakaslea (AEB 1818-1874)
# [[Christine_Ladd-Franklin]] matematikaria (AEB, 1847-1930)
# [[Cicely Popplewell]] software ingeniaria (Erresuma Batua 1920-1995)
# [[Clara Belle Williams]] maistra, 1. afroamerikar lizentziatua Mexiko Berrian (AEB 1885-1994)
# [[Clara Obligado]] idazlea (Argentina/Espainia 1950)
# [[Claudine Hermann]] fisikaria (Frantzia, 1945-2021)
# [[Cristina Alberdi]] abokatua (Sevilla 1946)
# [[Cristina Cerrada]] idazlea (Madril 1970)
# [[Cristina Fallarás]] kazetaria, idazlea, ekintzailea ( Zaragoza 1968)
# [[Daria Diachenko]] partisanoa (Sobietar Batasuna, 1924-1944)
# [[Diana Agrest]] arkitektoa (Argentina, 1945)
# [[Dolores Gray]] aktorea (EE.BB.1924-2002)
# [[Dolores Martí de Detrell]] maistra eta idazlea (Bartzelona, ? - 1880)
# [[Dora Hitz]] margolaria (Alemania, 1856-1924)
# [[Dorothy Maharam]] matematikaria (AEB, 1917-2014)
# [[Dorothy Pitman Hughes]] feminista, aktibista (Georgia, 1928-Florida, 2022)
# [[Edith Gertrude Schwartz]] botanikaria (AEB, 1877-1971)
# [[Elena O'Callaghan Duch]] pedagogoa, idazlea (Bartzelona 1955)
# [[Elisa Acuña]] Mexikoko irakasle eta kazetari anarkista (1887-1946)
# [[Elisa Maria Reyes Vargas]] maistra (Jaen, 1983)
# [[Elise Hall]] musikaria (EE.BB, 1853-1924)
# [[Elisso Virssaladze]] piano jolea (Georgia 1942)
# [[Elizabeth Cabot Agassiz]] hezitzaile, naturalista (AEB, 1822-1907)
# [[Elspeth Beard]] arkitekto eta motorzalea (Erresuma Batua, 1959)
# [[Émilienne Malfatto]] idazlea eta fotokazetaria (Frantzia, 1989)
# [[Emma Calderón y de Gálvez|Emma Calderon y de Galvez]] kazetaria, maistra eta idazlea (Cádiz, XIX. mendea)
# [[Emma Gramatica]] aktorea (Italia, 1874-1965)
# [[Erzesbet Gulyás Köteles|Erzsébet Gulyás Köteles]] gimnasta (Hungaria, 1924-2019)
# [[Esther García Llovet]] idazlea, itzultzailea ( Malaga 1963)
# [[Ethel Houston]] abokatua, kriptologoa (Albacete/Eskozia 1924-2017)
# [[Eulalia Vicenti]] kazetaria, emakumeen eskubideen aldeko politikaria (Madril 1884 - Porto 1979)
# [[Eva Díaz Riobello]] idazlea (Asturias 1980)
# [[Eva May]] zinema aktorea (Austria, 1902-1924)
# [[Fannie Bloomfield Zeisler]] piano jolea (Austria 1863-AEB 1927)
# [[Fanny Tur Riera ]] historialaria, politikaria ( Eivissa 1961)
# [[Farzana Wahidy]] Fotokazetaria (Agfanistan, 1997)
# [[Fatima Shbair]] fotokazetaria (Palestina, 1997)
# [[Felisa Núñez Cubero]] fisikaria , kimikaria (Valladolid 1924- Madril 2017)
# [[Fifi Mukuna]] karikaturagilea (Kongo,)
# [[Florynce Kennedy|Glorynce Kennedy]] feminista, ekintzailea (EE.BB.1916-2000)
# [[Francisca de Braganza]] aristokrata (Brasil, 1824-1898)
# [[Françoise Adnet|Francoise Adnet]] margolaria (Paris, 1924-2014)
# [[Françoise Blomme]] arkitektoa (Belgika, 1933)
# [[Galina Kmit]] argazkilaria (Errusia, 1921-2019)
# [[Geraldine Doyle]] modeloa, metaleko langilea (EE.BB.1924-2010)
# [[Gina Pellon|Gina Pellón]] artista (Kuba, 1926-Frantzia, 1914)
# [[Gloria Sanchez]] idazlea eta maistra (Villagarcia de Arosa, 1958)
# [[Guadalupe Rivera Marín]] politikaria (Mexiko 1924-2023)
# [[Hannah Marie Wormington]] arkeologoa (AEB, 1914-1994)
# [[Hannie Lips]] telebista aurkezlea (Herbehereak, 1924-2012)
# [[Hazel Brooks]] aktorea (EE.BB. 1924-2002)
# [[Hazel Brooks]] aktorea (Hegoafrika, 1924-EEBB 2002)
# [[Heidi Levine]] fotokazetaria (AEB, 1987)
# [[Hengameh Golestan]] argazkilari konprometitua (Iran, 1952)
# [[Henrietta Muir Edwards]] feminista, ekintzailea (Kanada, 1849-1931)
# [[Isabelle Vengerova]] pialo jolea, irakaslea (Errusia 1877-1956)
# [[JoAnn H. Morgan]] ingeniari aeroespaziala (AEB, 1940)
# [[Johanne Cathrine Krebs]] margolaria (Danimarka, 1848-1924)
# [[Joy Page|Joe Page]] aktorea (EE.BB, 1924-2008)
# [[Julia Slingo]] meteorologoa (Erresuma Batua, 1950)
# [[Julie de Graag]] margolaria (Herbehereak, 1877-1924)
# [[Julie Wilhelmine Hagen-Schwarz|Julie Wilhelmine]] margolaria (Estonia, 1824-1902)
# [[Justyna Mielnikiewicz]] fotokazetaria (Polonia, 1973)
# [[Karen Margrete Harup]] igerilaria (Danimarka, 1924-2009)
# [[Kate Gleason]] ingeniaria (AEB, 1865-1933)
# [[Kuhne Beveridge]] eskultorea, aktorea (AEB 1874-XX. mendea)
# [[La Perla de Cádiz]] flamenko kantaria (Cádiz 1924-1975)
# [[Lallie Charles]] argazkilaria (Irlanda,1869-1919)
# [[Laurence Geai]] Fotokazetaria (Frantzia, 1984)
# [[Lillian Elliott]] aktorea (Kanada, 1814-1959)
# [[Lourdes Vega]] zientzialaria (Badajoz 1965)
# [[Lula Romero]] musikagilea (Palma Mallorcakoa, 1976)
# [[Lys Assia]] abeslaria (Suitza 1924-2018)
# [[Mabel Allington Royds]] artista (EB 1874-941)
# [[Małgorzata Malicka|Malgorzata Malicka]] fotokazetaria, idazlea, poeta (Varsovia, 1959)
# [[Manizha Wafeq ]] ekonomialaria, ekintzailea (Afganistan,?)
# [[Manuela Villa]] kutur kudeatzailea, politikaria (Madril 1976)
# [[Mar Villaespesa]] kultur kudeatzailea, arte kritikaria (Almeria 1953)
# [[Marga López]] aktorea (Mexiko, 1924-2005)
# [[Margaret Boden]] ikerketa-irakaslea (Erresuma Batua, 1936)
# [[Margaret Yorke]] idazlea (Irlanda, 1924-2012)
# [[Margarita de Mayo Izarra]] idazlea, kazetaria eta maistra (Toledo, 1889-Madril,1969)
# [[Marguerite Long]] musikaria eta pedagogoa (Frantzia, 1874-1966)
# [[Marguerite Vogt]] birologoa, biologoa (Alemania 1913-AEB 2007)
# [[Maria Auböck]] arkitektoa (Viena, 1951)
# [[María del Mar Terrones Villanueva|Maria del Mar Terrores Villanueva]] maistra, medikua eta kazetaria (Granada, 1892-1980)
# [[María Durán Febrer]] emakumeen eskubideetan espezializatutako legelari feminista (Mallorca 1953)
# [[María Emilia Casas]] legelaria, Konstituzio Auzitegiko 1. emakume presidentea (León 1950)
# [[Maria Golubnitxaia|Maria Golubnichaya]] atleta (Errusia 1924-2015)
# [[Maria Jose Marques da Silva]] artikektoa (Porto, 1914-1996)
# [[Maria Lainá]] poeta (Grezia, 1947-1923)
# [[María Luz Navarro Mayor|Maria Luz Navarro Mayor]] maistra (Soria, 1918-Madril, 2014)
# [[Maria Sander]] atleta (Alemania, 1924-1999)
# [[Maria Vos]] margolaria (Amsterdan, 1824-1906)
# [[María Zaragoza]] idazlea (Madril 1982)
# [[Maria_Walanda_Maramis]] Indonesiako "heroi nazionala" (Kema, Iparraldeko Minahasa 1872 - 1924)
# [[Marianne Werner]] atleta (Alemania, 1924-2023)
# [[Marie Dorigny]] fotokazetaria (Frantzia, 1959)
# [[Marie Gutheil-Schoder]] opera sopranoa (Alemania, 1874-1935)
# [[Marina Berti|Martina Berti]] (Londres, 1924-Italia, 2002)
# [[Marina Perezagua]] idazlea (Sevilla 1979)
# [[Mariya Yúdina]] piano jolea (Errusia 1899-1970)
# [[Marjorie Boulton|Majorie Boulton]] idazlea, poeta (Erresuma Batua, 1924-1977)
# [[Marlena Fejzo]] genetista (AEB, 1968)
# [[Marta Verde]] artista (Pontevedra 1985)
# [[Marthe Vogt]] neurozientzialaria (Berlin 1903-AEB 2003)
# [[Martina Bacigalupo]] fotokazetaria (Italia, 1978)
# [[Mary Ann Bevan]] erizaina (EB 1874-1933)
# [[Mary Berg]] Varsoviako getto judutik bizitik irtendakoa (Polonia 1924-2013)
# [[Mary Carr]] aktorea (EE.BB, 1874-1973)
# [[Mary Gardiner Horsford]] poeta (AEB 1818-1874)
# [[Mary Helen Wright Greuter]] astronomo, historialaria (AEB, 1914-1997)
# [[Mary Katharine Brandegee]] botanikaria (AEB 1844-1920)
# [[Mary Lee Woods]] matematikaria, programatzailea (Erresuma Batua, 1924-2017)
# [[Maryse Goudreau]] argazkilaria (Kanada, 1980)
# [[Marzieh]] abeslaria (Teheran, 1924-Paris, 2010)
# [[Maxine Singer|Maxime Singer]] biologoa (New York, 1931)
# [[Mercedes Cebrián]] idazlea, itzultzailea (Madril 1971)
# [[Mercedes Vieito]] kazetaria eta maistra (Kuba, 1887-1960)
# [[Meri Torras]] filologoa, saiakeragilea, ikertzailea (Bartzelona 1968)
# [[Minda Ramm]] idazlea (Norvegia, 1859-1924)
# [[Montserrat Pujol Vilarnau]] maistra eta pedagogoa (Galizia, 1941)
# [[Nahirqo]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Nahla El Fatiha Naili]] eskultorea (Aljeria, 1986)
# [[Nana Akua Oppong Birmech]] arkitektoa (Ghana, 1980ko hamarkada)
# [[Naomi Shihab Nye]] poeta, idazlea (AEB-Palestina, 1952)
# [[Natalia Gutman]] piano jolea (Errusia 11877-1952)
# [[Natalia Pozniakovskaia]] piano jola, irakaslea (Errusia 1889-1981)
# [[Nathalie de Vries]] arkitektoa, hirigilea, irakaslea (Herbehereak 1965)
# [[Neda Razavipour]] artista (Iran, 1969)
# [[Oby Ezekwesili]] ekonomia politikan aditua (Nigeria 1963)
# [[Olga Gyarmati]] atleta (Hungaria, 1924-2013)
# [[Olga Kalantarova]] piano jolea, irakaslea (Errusia 1877-1952)
# [[Paloma Pedrero]] dramagilea, irakaslea (Madril 1957)
# [[Paula Lapido]] idazlea (Madril 1975)
# [[Paulete Furacão|Paulete Furacao]] giza eskubideen aldeko ekintzailea (Salvador, 1964)
# [[Paulette Nardal]] Martinikako kazetari, idazle eta feminista frantziarra (Frantzia1896-1985)
# [[Pauline Chaponnière-Chaix]] erizain, sufragista, (Suitza, 1850-1934)
# [[Priscilla Pointer]] aktorea (EE.BB, 1924)
# [[Ragna Nielsen]] politikaria (Norvegia, 1845-1924)
# [[Raquel Lanseros]] poeta, itzultzailea (Cádiz 1973)
# [[Rebeca Guber]] matematikaria, informatikaren aitzindaria (Argentina 1926-2020)
# [[Renée Lafont]] itzultzaile, fotokazetaria (Frantzia, 1876-Kordoba, 1936, gerran eraila)
# [[Rita Martin]] argazkilaria (Irlanda, 1958)
# [[Robin Canup]] astrofisikaria (AEB, 1968)
# [[Rosa Cursach]] filosofoa, teologoa, politikari ekintzailea (Mallorca 1967)
# [[Rosa Smester]] maistra, idazlea (Dominikar Errepublika 1874-1945)
# [[Rosalind Tanner]] matematikaria (Erresuma Batua, 1900-1992)
# [[Rosalyn Tureck]] piano jolea (AEB 1914-2003)
# [[Ruth Robertson]] fotokazetaria eta esploratzailea (EE.BB, 1905-1998)
# [[Sandra Vilardy]] biologoa, politikaria, ekintzaile ekologista (Kolonbia 1977)
# [[Sara Rietti]] Argentinako 1. emakume kimikari nuklearra (1930-2017)
# [[Selene Mahri ]] modeloa (Finlandia 1924- AEB 2020)
# [[Shanakdakhete]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Sharon Isbin]] gitarra jolea (AEB 1980)
# [[Shirin Neshat]] artista, film-zuzendaria (Iran, 1957)
# [[Silvana Estrada]] mexikar musikagilea (Veracruz, 1997)
# [[Silvia Vidal]] eskalatzailea (Bartzelona, 1970)
# [[Sofía Rhei]] idazle, poeta (Madril 1978)
# [[Solmaz Daryani]] fotokazetaria (Iran, 1989)
# [[Soltan Achilova]] fotokazetaria (Turkemistan, 1950?)
# [[Sophie Menter]] piano jolea, musikagilea, irakaslea (Errusia 1846-1918)
# [[Souzana Antonakáki]] arkitektoa (Grezia, 1935-2020)
# [[Stephanie Sinclair]] fotokazetaria (AEB, 1973)
# [[Sue_Hendrickson]] paleontologoa (AEB, 1949)
# [[Susana Vallejo]] fikzio-idazlea ( Madril 1968)
# [[Susanna Amatuni]] musikologoa (Armenia, 1924-2010)
# [[Tara Westover]] historialaria, idazlea (AEB 1986)
# [[Tatiana Nikolayeva]] piano jolea, musikagilea (Errusia 1993)
# [[Tatiana Warsher]] arkeologoa (Errusia 1880- Erroma 1960)
# [[Teresa Carreño]] piano jolea, musikagilea (Venezuela 1853-AEB 1917)
# [[Teresa Peramato Martín]] legelaria, herri-salataria (Salamanca 1962)
# [[Teresa Solà i Vilà|Teresa Solà i Vila]] maistra (Katalunia, 1886-1979)
# [[Themis Emakume Juristen Elkartea]] 1987ko GKEa: abokatu, prokuradore, epaile, magistratu eta legelariak
# [[Valentina Babor]] piano jotzailea (Alemania 1989)
# [[Vanessa Montfort]] idazlea, dramagilea (Bartzelona 1975)
# [[Vithika Yadav]] giza eskubideen aldeko ekintzailea (India 1980)
# [[Widad Hamdi]] aktorea (Egipto 1924-1994)
# [[Xuefei Yang]] gitarra jolea (Pekin 1977)
# [[Yolanda Morató]] irakaslea, itzultzailea (Huelva 1976)
# [[Zahra Kazemi]] argazkilari eraila (Iran, 1948-2003)
# [[Zohra Bensemra]] argazkilaria (Aljeria, 1968)
# [[Zona Gale]] idazlea (EE.BB., 1874-1938)
# [[Zulfiya]] poeta (Uzbekistan 115)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Olaso]] ef-- '''SORTUA''' film zuzendaria, ekintzailea (Durango 1996)
# [[Amets Ormaetxea Ezpeleta]] ---- '''SORTUA''' barne diseinatzailea eta musikaria (Arrasate, 1997)
# [[Ane Lindane]] ef-- '''SORTUA''' aktorea eta umoregilea (Barakaldo, 1988)
# [[Araks Sahakyan]] ---- '''SORTUA''' itzultzailea eta artista (Armenia, 1990)
# [[Ebru Baybara Demir]] ---- '''SORTUA''' sukaldaria (Turkia, 1976)
# [[Elisabeth Luengo]] ---- '''SORTUA''' bide-ingeniaria, arkularia (Durango 1992)
# [[Eneritz Aranburu]] ef-- '''SORTUA''' abeslaria, panderojolea (Mallabia, 1980)
# [[Idoia Telleria Maritxalar]] ---- '''SORTUA''' argazkilaria (Lasarte-Oria, 1977)
# [[Ihitz Iriart Casenave]] ---- '''SORTUA''' abeslaria, gidoilaria (Aloze)
# [[Ione Zuluaga Muxika]] ---- '''SORTUA''' historialari eta ikertzailea (Azkoitia, 1995)
# [[Itziar Irakulis Loitxate]] ---- '''SORTUA''' zientzialaria (Zornotza, 1996)
# [[Itziar Leemans]] ---- '''SORTUA''' euskal zinemagilea (Donibane Lohitzun, 1983)
# [[Jaione Arregi Urizar]] ---- '''SORTUA''' itzultzaile, interpretea (Barakaldo/Zaldibar, 1976)
# [[Jasone Mendizabal Altuna]] ---- '''SORTUA''' topaguneko zuzendaria (Arrasate, 1968)
# [[Josebe Blanco]] ---- '''SORTUA''' artzaina, gaztagilea eta idazlea (Galizia, 1973)
# [[June Baonza Pagaldai]] ef-- '''SORTUA''' diseinatzaile grafikoa (Durango, 1979)
# [[Koro Zumalabe Goenaga]] ---- '''SORTUA''' itzultzailea (Donostia, 1947)
# [[Maria Uriarte Artamendi]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, kontalaria (Elorrio 1966)
# [[Maryse Cachenaut]] ---- '''SORTUA''' laboraria (Itsasu, 1971)
# [[Morgan Ody]] ---- '''SORTUA''' baratzezaina (Frantzia, 1979)
# [[Nati Bilbao Onaindia]] efef '''SORTUA''' pandejolea, tabernaria, sukaldaria (Durango, 1929-2023)
# [[Rosa Moro]] ---- '''SORTUA''' idazlea eta kazetaria (Salamanca, 1969)
# [[Seberi Mardaras]] ef--'''SORTUA''' andereño ohia (Mungia, 1932)
# [[Silvia Bonoli]] ---- '''SORTUA''' astrofisikaria eta ikertzailea (Bolonia, 1979)
# [[Aída Doninelli]] sopranoa (Guatemala, 1898-1996)
# [[Aitziber López Cortajarena ]] irakaslea, ikertzailea (Bilbo 1974)
# [[Alejandra Flores]] sopranoa (Guatemala, 1986)
# [[Alexandra Sophia Handal]] artista, zinemagilea eta entsegugilea ('''Palestina''', 1975)
# [[Alice Catherine Evans]] mikrobiologoa (AEB, 1881-1975)
# [[Alice Eastwood]] botanikaria (Kanada 1859- AEB 1953)
# [[Almudena Alonso-Herrero]] astrofisikaria, ikertzailea (Madril, 1968)
# [[Amparo Alvajar]] idazlea, itzultzailea (Coruña, 1916-Moncano, 1998)
# [[Amparo Amorós]] poeta, saiakeragilea ( Valentzia 1950)
# [[Ana Alcolea]] irakaslea, idazlea (Zaragoza 1962)
# [[Ana de Valle]] poeta (Asturias 1900-Belgika 1984)
# [[Ana Maria Cetto]] fisikaria (Mexiko, 1946)
# [[Ana Pomares Martínez]] idazlea (Alacant, 1991)
# [[Ángeles Blanco]] kazetaria (Badajoz 1972)
# [[Angelina Acuña]] poeta, idazlea (Guatemala, 1905-2006)
# [[Aniela Wolberg]] (Polonia, 1907-Varsovia, 1937)
# [[Anna Verouli]] xabalina jaurtitzailea (Grezia 1956)
# [[Armita Geravanden heriotza]] emakume kurdua, eraila (Teheran, 2006-2023)
# [[Augusta La Torre]] iraultzailea (Peru, 1946)
# [[Aurora Luque]] poeta, itzultzaile. (Almeria, 1962)
# [[Bea Uusma]] idazlea, ikustratzailea eta medikua (Suedia, 1966)
# [[Beata Peters]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1959)
# [[Beate Koch]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1967)
# [[Beatriz Pichi Malen]] abeslari maputxea (Buenos Aires, 1953)
# [[Berta Castañé]] modeloa, aktorea (Bartzelona 2002)
# [[Bessie Pease Gutmann]] artista, ilustratzailea (AEB 1876-1960)
# [[Betsabé Espinal]] aktibista (Kolonbia, 1896-1932)
# [[Camila Loboguerrero]] zinema-zuzendaria (kolonbia, 1941)
# [[Camille Aumont Carnel]] feminista, idazlea, blogaria (Niger, 1996)
# [[Camille Lellouche]] abeslaria, youtuberra (Paris, 1965)
# [[Carmen Pujals ]] botanikaria, ikertzailea (Argentina 1916-2003)
# [[Carmen Soler]] poeta, komunista, irakasle (Paraguai, 1924-1985)
# [[Casta Álvarez]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Aljeria 1786-Zaragoza 1846)
# [[Caty Juan de Corral]] idazlea, margolaria ( Palma 1926-2014)
# [[Cecilia Magni]] Pinochet-en aurkako iraultzailea (Txile, 1956-1988)
# [[Celia de Molina]] aktorea, gidoilaria (Jaen 1983)
# [[Chus Pato]] idazlea (Ourense 1955)
# [[Claudia Losch]] atleta, pisu jaurtitzailea (Alemania 1960)
# [[Claudia Sagastizabal]] matematikaria (ARgentina...?)
# [[Concepción Ramírez]] indigena, ekintzailea (Guatemala, 1942-2021)
# [[Concha Lagos]] poeta (Kordona 1907-Madril 2007)
# [[Conchita Cintrón]] burtzikaria, toreatzailea, aitzindaria (Txile 1922- Portugal 2009)
# [[Cristina Andreu Cuevas]] film zuzendaria (Casablanca 1960)
# [[Cristina Fernández Cubas]] idazlea, kazetaria ( Bartzelona 1945)
# [[Cristina Sánchez]] toreatzailea (Madril 1972)
# [[Débora Arango]] artista politikoa (Kolonbia 1907-2005)
# [[Dima Khatib]] Kazetaria, poeta, blogaria (Siria, 1971)
# [[Dionisia García]] idazlea (Albacete 1929)
# [[Dolores Franco Manera]] irakaslea, idazlea, itzultzailea (Madril 1912-1977)
# [[Dulcinea Bellido]] jostuna, politikaria (Badajoz 1936-Madril 2001)
# [[Elena Iparragirre]] iraultzailea (Peru, 1947)
# [[Elena Martín Vivaldi]] poeta, idazlea, liburuzaina (Granada 1907-1998)
# [[Elena Martínez Fontes]] biologoa, ikertzailea (Argentina 1912-1987)
# [[Elisa Bachofen]] ingeniaria, aktibista (Argentina 1891-1976)
# [[Eliška Junková]] auto-gidaria (Austria-Hungaria 1900-Txekoslovakia 1994)
# [[Elvira López ]] aktorea (Txile 1966)
# [[Esperança Camps Barber]] kazetaria, idazlea, politikaria (Menorca 1964)
# [[Ethelwynn Trewavas]] iktiologoa, zientzialaria (Erresuma Batua, 1900-1993)
# [[Fanny Rubio]] idazlea, ikertzailea (Jaen 1949)
# [[Fatima Whitbread]] xabalina jaurtitzailea (Erresuma Batua 1961)
# [[Felicia Țilea-Moldovan]] xabalina jaurtitzailea (Errumania 1967)
# [[Gracia Morales]] antzerkigilea, poeta (Granada 1973)
# [[Graciela Rodo Boulanger]] artista (Bolivia, 1935)
# [[Guadalupe Muñoz Sampedro]] aktorea, enpresaburua (Madril 1896-1975)
# [[Gudrun Ensslin]] irakaslea, emakumeen aldeko ekintzailea, iraultzailea (Alemania 1940-1977)
# [[Hale Asaf]] margolaria (Turkia, 1906- Paris, 1938)
# [[Haneen Zoabi]] '''palestinar-israeldar''' politikaria (Israel 1969)
# [[Helena González Fernández]] irakaslea, ikertzailea (Pontevedra 1967)
# [[Heli Rantanen]] xabalina jaurtitzailea (Finlandia 1970)
# [[Hind Shoufani]] poeta eta film zuzendari '''palestinarra''' (Libano, 1978)
# [[Huzama Habayeb]] idazlea ('''Palestina,''' 1965)
# [[Iraida Noriega]] abeslaria (Mexiko Hiria, 1971)
# [[Irene Bernasconi]] biologoa, ikertzailea, aitzindaria (Argentina 1896-1989)
# [[Iris Cochón]] itzultzailea, literatura kritikaria (Galizia 1968)
# [[Irmgard Möller]] aktibista politikoa (Alemania 1947)
# [[Isabel de Ocampo]] zinegilea, gidoilaria (Salamanca 1970)
# [[Isabel Echarri]] euskal artista (Bera, 1929-Formentera, 2022)
# [[Isabel Ruiz Lara]] kazetaria (Espainia, XX. mendea)
# [[Isabel Ruiz Ruiz]] artista (Guatemala, 1945-2019)
# [[Isabel Vilallonga]] politikaria (Badajoz 1949)
# [[Jackie Forster]] kazetaria, aktorea, ekintzaile lesbiana (Erresuma Batua, 1926-1998)
# [[Jennifer Lee Carrell]] idazlea (AEB 1962)
# [[Joana Bonet]] kazetaria (Leida, 1966)
# [[Juana Castro Muñoz]] poeta (Kordoba 1945)
# [[Juana Cruz]] toreatzaile aitzindaria (Madril 1917-1981)
# [[Julia Castillo]] antropologoa, poeta (Madril 1956)
# [[Julia Uceda]] poeta (Sevilla 1925)
# [[Karen Forkel ]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1970)
# [[Karimeh Abbud]] argazkilaria eta artista ('''Palestina''' 1896-1940)
# [[Khalida Jarrar]] politikari '''palestinarra''' (Jordania 1963)
# [[Laila Shawa]] artista bisuala ('''Palestina''' 1940-Londres 2002)
# [[Lamia Ziadé]] Libanoko pintore eta komikigilea (Beirut, 1968)
# [[Laura Zambrano Padilla]] hezitzailea eta iraultzailea (Peru, 1945)
# [[Leonor Fernández de Torreblanca]] dama, Cervantesen amama (Kordoba ?-1557)
# [[Lia (abeslaria)]] (Japonia 1981)
# [[Lil Milagro Ramírez]] poeta, gerrillaria (Salvador 1946-1979)
# [[Linda Maria Baros]] hizkuntzalaria, itzultzailea (Errumania 1981)
# [[Linda Sobeh Alí]] diplomazialaria ('''Palestina''' 1968)
# [[Livia Gouverneur]] gerrillaria (Venezuela, 1941-1961)
# [[Lola Lorente]] ilustratzailea (Bigastro, Valentzia, 1980)
# [[Lola Mora]] eskultorea, asmatzailea, aitzindaria (Argentina 1866-1936)
# [[Louise McPaul]] xabalina jaurtitzailea (Australia 1969)
# [[Lucrecia Pérez]] etxeko langilea, arrazismoaren lehenengo biktima aitortua Espainian (Dominikar Errepublika, 1959 - Madril, 1992)
# [[Maider Oleaga]] zinema-zuzendari eta gidoigilea (Bilbo, 1976)
# [[Malika Gaïd]] Aljeriako erizaina eta militante independentista (1933-1958)
# [[Manuela Burló]] film zuzendaria, gidoilaria (Murtzia 1978)
# [[Manuela Sancho]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1783-1863)
# [[Margaluz]] aktorea, abeslaria, dantzaria (Palma 1939-2006)
# [[Margarida Pinto]] aktorea, kazetaria ( Portugal 1966)
# [[Marguerite Buffet]] idazlea (Frantzia, 1620-1680)
# [[María Adela Caría]] bakteriologoa, ikertzailea (Argentina 1915-1989)
# [[María Agustín]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1784-1831)
# [[María Antonia Ortega]] poeta (Madril 1954)
# [[María de la Consolación Azlor]] noblea, Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Girona 1775- Zaragoza 1814)
# [[María de los Reyes Fuentes]] poeta ( Sevilla 1927-2010)
# [[María Forteza]] aitzindaria. Seguraski, Espainiako 1. emakume zinegilea (Mallorca 1913-1961)
# [[María Guerra]] kazetaria, zinema kritikaria (Madril 1965)
# [[Maria Hervás]] aktorea (Madril 1978)
# [[María Isabel Sánchez Vegara]] idazlea...(Bartzelona ?)
# [[Maria Josefa Yzuel Giménez]] fisikaria (Huesca, 1940)
# [[Maria Keil]] artista (Portugal 1914.2012)
# [[María Larrea|Maria Larrea]] zinegilea (Bilbo, 1979)
# [[María Lostal]] heroia ( ?- Zaragoza ç1809)
# [[María Manuela Pignatelli de Aragón Gonzaga]] noblea, Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1753-Madril 1816)
# [[María Martín Barranco]] idazlea, genero ikuspegian aditua (Granada XX. mendea)
# [[Maria Occhipinti]] anarkista eta idazlea (Italia 1921-Erroma 1996)
# [[María Pantoja Sánchez]] soziologoa eta iraultzailea (Peru, 1953)
# [[María Pilar Fumanal]] geomorfologoa (Valentzia 1940-1998)
# [[María Rosal]] poeta, irakaslea (Kordoba 1961)
# [[María Victoria Atencia]] poeta (Malaga 1931)
# [[Marie Sara]] burtzikaria (Frantzia 1964)
# [[Marie-Castille Mention-Schaar]] film zuzendaria, gidoilaria, kazetaria ( Frantzia 1963)
# [[Marisa Soleto]] legelaria (Cáceres 1966)
# [[Mary Montagu]] idazlea (EB 1689-1762)
# [[Matilde Cherner]] idazlea (Salamanca, 1833-Madril 1880)
# [[Matilde Muñoz Sampedro]] aktorea ( Madril 1900-1969)
# [[Mercedes Muñoz Sampedro]] aktorea (Madril 1896-1979)
# [[Mikaela Ingberg ]] xabalina jaurtitzailea (Finlandia 1974)
# [[Mily Possoz]] margolaria (Portugal, 1888-1968)
# [[Mirela Manjani]] xabalina jaurtitzailea (Albania 1976)
# [[Miriam Rothschild]] zientzialaria (Erresuma Batua, 1908-2005)
# [[Miriam Tlali]] emakume beltz eta idazlea (Hego Afrika, 1933-2017)
# [[Montserrat Casas]] fisikaria (Girona 1955-Bartzelona2013)
# [[Nandar]] aktibista feminista (Myanmar, 1995)
# [[Natalia Lisovskaya]] atleta, pisu jaurtitzailea (Errusia 1962)
# [[Natalia Xikolenko]] xabalina jaurtitzailea ( Bielorrusia 1964)
# [[Nathalie Handal]] idazlea (EE.BB. 1969)
# [[Nelly Evans Risco]] iraultzailea (Peru, 1943)
# [[Nicole Girard-Mangin]] medikua (Frantzia, 1878-1919)
# [[Nina Bari]] matematikaria (Errusia, 1901-1961)
# [[Olga Gavrilova]] xabalina jaurtitzailea (Errusia 1957-2022)
# [[Olga Rivero Jordán]] poeta (La Laguna, 1928-2021)
# [[Päivi Alafrantti]] xabalina jaurtitzailea ( Finlandia 1964)
# [[Panmela Castro]] grafitigile, artista, ekintzaile (Brasil, 1981)
# [[Petra Felke]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1959)
# [[Pilar Costa]] abokatua, politikaria (Eivissa 1967)
# [[Pureza Canelo]] poeta (Cáceres 1946)
# [[Quan Zhou Wu]] ilustratzaile eta komikigilea (Algeciras, 1989)
# [[Randa Siniora]] eskubideen aldeko ekintzailea ('''Palestina''' ç1961)
# [[Rauda Morcos]] LGBTIQ ekintzaile (Palestina, 1974)
# [[Raymonde Arcier]] artista, feminista (Frantzia, 1939)
# [[Raymonde Peschard]] Aljeriako gerrako militante nazionalista (1927-1957)
# [[Rebecca Guay]] akuarelista (EE.BB. XX. mendea)
# [[Rita Azevedo Gomes]] zinema zuzendaria (Lisboa, 1952)
# [[Romelia Alarcón Folgar|Rogelia Alarcón]] idazlea, pianista (Guatemala, 1900-1971)
# [[Rosa Chávez]] poeta, aktorea, kultura kudeatzailea (Guatelama, 1980)
# [[Rosa Pereda]] idazlea, kritikaria (Santander 1949)
# [[Rosa Romojaro ]] poeta, ikertzailea (Cádiz 1948)
# [[Rosa Spottorno Topete]] itzultzailea, feminista ( Murtzia 1884-1980)
# [[Rosario Pardo]] aktorea, zuzendaria (Jaen 1959)
# [[Rosaura Álvarez]] poeta, margolaria, irakaslea (Granada 1945)
# [[Roxana Stinchfield Ferris]] botanikaria (AEB 1895-1978)
# [[Ruth Mateu Vinent]] politikaria (Menorca 1976)
# [[Sabine Braun]] heptatloi- atleta (Alemania 1965)
# [[Sara Doke]] belgikar kazetaria, itzultzaile (Frantziar, 1968)
# [[Sara Estela Ramírez]] irakasle, kazetari, feminista ..(Mexiko, 1881-1910)
# [[Sheila Minor]] ikertzailea (EE.BB., 1946)
# [[Silke Renk]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1967)
# [[Sofia Montaner Arnau]] azken trementinairea (Lleida 1908-1996)
# [[Sofía Sakorafa]] greziar-'''palestinar''' politikaria, xabalina-jaurtitzailea (Grezia 1957)
# [[Soledad Ortega Spottorno]] filosofoa, irakaslea, editorea (Madril 1914-2007)
# [[Soledad Varela Ortega]] filologoa, ikertzailea (Madril 1945)
# [[Sonia Nimr]] idazlea ('''Palestina''', 1955)
# [[Sonia Pulido]] ilustratzailea (Bartzelona, 1973)
# [[Steffi Nerius]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1972)
# [[Suheir Hammad]] poeta ('''Jordania''', 1973)
# [[Tatiana Xikolenko]] xabalina jaurtitzailea (Errusia 1968)
# [[Telma Reca]] psikiatra aitzindaria (Argentina 1904-1979)
# [[Teresa Bolaños de Zarco]] idazlea, pianojolea eta margolaria (Guatemala, 1922-1998)
# [[Tiina Lillak ]] xabalina jaurtitzailea ( Finlandia 1961)
# [[Truus Menger-Oversteegen|Truus Menger]] eskultorea, aktibista (Holanda 1923-2016)
# [[Virginia Yagüe]] gidoilaria, idazlea ( Madril 1973)
# [[Ynes Mexia]] botanikaria (Mexiko/AEB 1870-1938)
# [[Zahia Ziouani]] orquestra zuzendaria (Paris 1978)
# [[Zinaída Guipius]] poeta, idazlea (Errusia- Frantzia, 1869-1945)
# [[Ziza Massika]] Aljeriako erizaina eta militante independentista (1934-1959
}}
==='''Berriak 2023''' ('''urria''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Abanda Elustondo]] ----'''SORTUA''' ikertzailea (Donostia, 1989)
# [[Amaia Arranz Mendiguren]] ----'''SORTUA''' biologoa eta ikertzailea (Bilbo 1978)
# [[Andrea Garcia-Santesmases]] ----'''SORTUA''' soziologoa, antropologoa (Madril 1988)
# [[Carmen Albisu]] efef'''SORTUA''' euskaltzailea, euskara irakaslea (Errenteria, 1916-Tutera, 2007)
# [[Irati Gorostidi Agirretxe]] '''SORTUA''' artista, zinemagilea (Egues, 1988)
# [[Itziar Eguren]] ef--'''SORTUA''' erizaina, txistularia (Elorrio 1953)
# [[Izar Zubiaga]] ef--'''SORTUA''' futbolaria (Durango 2006)
# [[Leire Ayala]] ef--'''SORTUA''' abeltzaina (Bilbo/Elorrio 1972)
# [[Maialen Braña]] ----'''SORTUA''' abeslaria, irakaslea (Elizondo, 1998)
# [[María Ángeles Sallé Alonso]] ef--'''SORTUA''' soziologoa, ikertzailea (Panama, 1956)
# [[Maria Pilar Zuriarrain]] ef--'''SORTUA''' txistularia (Zizurkil, 1953)
# [[Marta Rodríguez Fouz]] ef--'''SORTUA''' soziologoa, kazetaria eta futbolaria (Coruña, 1972)
# [[Patricia Tornero]] ----'''SORTUA''' gaztagilea (Valentzia....)
# [[Tatiana Romero Reina]] ----'''SORTUA''' historialaria, aktibista (Mexiko, 1984)
# [[Julia Arévalo]] aktibista, politikaria (Uruguai, 1898-1985)
# [[Abala Bose]] gizarte langilea (Bangladesh, 1864-1951)
# [[Alberta Ferretti ]] diseinatzailea (Italia 1950)
# [[Alessandra Korap]] lider indigena (Brasil, 1958)
# [[Alicia Luna]] gidoilaria, irakaslea (Madril 1963)
# [[Alicia Senovilla ]] aurkezlea (Madril 1969 )
# [[Amna Suleiman]] maistra eta txirrindularia Palestinan (Damasco, 1982)
# [[Amparo Fortuny]] dokumentalgilea, ekoizlea (Valentzia XX. mendea)
# [[Ana García Lozano]] kazetaria (Valentzia 1963)
# [[Ana Iris Simón ]] kazetaria, idazlea (Ciudad Real 1991)
# [[Anita Sirgo]] sindikalista, komunista, ekintzailea (Asturias, 1030)
# [[Anna Lizaran]] aktorea (Bartzelona 1944-2013)
# [[Anna Murià]] idazlea, kazetaria, ekintzaile erbesteratua (Bartzelona, 1904-Tarrasa, 2002)
# [[Annie Baker]] film zuzendaria (AEB 1981)
# [[Antonia Dell'Atte ]] modelo ohia, aurkezlea (Italia 1960)
# [[Anwara Bahar Chowdhury]] idazlea eta ekintzailea (Bangladesh, 1919-1987)
# [[Asma al-Ghul]] kazetaria, feminista (Palestina, 1982)
# [[Asma Tubi]] poeta eta kazetaria (Palestina, 1905-1983)
# [[Assumpció Casals]] aktore erbesteratua (Bartzelona, 1896-1975)
# [[Auguste Deter]] dokumentatutako 1. Alzheimer goiztiar kasua (Alemania 1850-1906)
# [[Beatriz de Bobadilla (Gomerako andrea)]] Tenerifeko konkistatzailea (Medina del Campo, ?-1504)
# [[Beatriz Enríquez de Arana]] Kolonen bikotea eta Fernando Kolonen ama (Kordoba, 1465-1522)
# [[Blanca Padilla]] modeloa, diseinatzailea (Madril 1995)
# [[Bushra al-Tawil ]] kazetaria, aktibista (Palestina 1993)
# [[Carlota Soldevila]] aktorea, irakaslea (Bartzelona 1929-2005)
# [[Carme Ballester|Carmen Ballester]] kataluniar politikari erbesteratua (Bartzelona, 1900-Paris, 1972)
# [[Carme Serrallonga]] pedagogoa, itzultzailea (Bartzelona 1909-1997)
# [[Carmen Alcázar]] wikilaria (Mexiko)
# [[Carmen Domingo]] idazlea, aktibista (Bartzelona 1970)
# [[Carmen Lomana]] enpresaburua, socialitea (Leon 1948)
# [[Carolina Punset]] politikaria (AEB/Katalunia 1971)
# [[Celestina Marrón]] sindikalista (Asturias, 1926-2016)
# [[Chelo García-Cortés]] kazetaria (Ourense 1951)
# [[Clotilde Luisi]] abokatu, dramaturgo, feminista (Uruguai, 1882-1969)
# [[Conchi Arnal Claro]] ekintzaile feminista (Tanger, 1950)
# [[Conxita Herrero]] komik ilustratzailea (Katalunia, 1993)
# [[Daniela Catrileo]] poeta maputxea (Txile, 1987)
# [[Daniela Feixas]] idazlea, aktorea, zuzendaria (Katalunia 1973)
# [[Dolors Oller]] irakaslea, idazlea, literatura kritikaria (Girona 1942)
# [[Eileen O'Shaughnessy]] Britainia Handiko idazlea (1905–1945)
# [[Elisa Coll]] idazlea, ekintzailea, bisexuala (Madril 1992)
# [[Elisabeth Reyes]] modeloa (Malaga 1985)
# [[Elsa Punset]] idazlea ( Londres/Katalunia 1964)
# [[Elvira Espejo Ayca]] artista, poeta, ehulea (Bolivia, 1981)
# [[Eva García Magriñá]] ikertzaile eta idazle (Donostia, 1966)
# [[Eva Hache]] umorista, aurkezlea (Segovia 1971)
# [[Fadila Saâdane]] Aljeriako gerrako zuen militante nazionalista (1938-1960)
# [[Fanny Kemble]] aktore, idazle eta esklabotzaren aurkako abolizionista (Britainia Handia, 1809-1893)
# [[Gema López]] kazetaria (Madril 1971)
# [[Georgette Rizk]] ekintzailea (Palestina 1925-2018)
# [[Hanan Al-Agha]] idazle eta artista (Palestina, 1948-2008)
# [[Helena Béjar]] soziologoa, irakaslea (Madril 1956-2023)
# [[Helga Tawil-Souri]] dokumentalgile, ikertzaile eta idazle (Kuwait, 1969)
# [[Hiba Kamal Abu Nada]] poeta, eleberrigilea, wikilaria (Meka, 1991-Gazako zerrenda, 2023)
# [[Hind al-Husseini]] aktibista, hezitzailea (Palestina, 1916-1994)
# [[Inés Luisi]] medikua (Uruguai, XIX.mendea- 1965)
# [[Irene Bordoy]] margolaria, irudigilea (Mallorca 1940)
# [[Isabel Gemio]] kazetaria (Badajoz 1961)
# [[Isabel González González]] politikaria eta ekintzailea (Tenerife, 1890-1968)
# [[Isabel Pinto de Vidal]] politikaria, aktibista (Uruguai, 1885-1969)
# [[Isabella Eklöf]] zinemagilea (Suedia, 1978)
# [[Islah Jad]] aktibista, ikertzailea, irakaslea (Palestina 1951)
# [[Jackie Salloum ]] artista, film zuzendari palestinarra (AEB XX. mendea)
# [[Jahanara Arzu]] poeta (Bangladesh, 1929)
# [[Jenna Elfman]] aktorea (AEB 1971)
# [[Jimena Menéndez-Pidal|Jimena Menendez Pidal]] pedagogoa (Madril, 1901-1990)
# [[Júlia Coromines]] medikua, psikiatra erbesteratua (Bartzelona 1910-2011)
# [[Julud Daibes]] palestinar arkitektoa eta politikaria (Betleem, 1965)
# [[Jutta Koether]] artista, musikaria eta kritikaria (Alemania, 1958)
# [[Kamilya Jubran]] abeslari palestinarra (Israel, 1962)
# [[Kamini Roy]] poeta eta ekintzailea (Bangladesh, 1864-1933)
# [[Kapitolina Díaz]] soziologoa (Leon, )
# [[Kholoud Faqih|Kholoud Faqin]] epailea (Palestina, XX.mendea)
# [[Laudelina de Campos Melo]] etxeko-langileen aldeko sindikalista (Brasil, 1904-1991)
# [[Laura Caballero]] gidoilaria, zuzendaria (Madril 1978)
# [[Lola Lizaran]] aktorea (Almeria/Bartzelona 1931-2003)
# [[Lucila Gamero]] mediku, zirujau, idazle eta feminista (Honduras, 1873-1964)
# [[Lucy Prebble]] antzerkigilea (Britainia Handia 1981)
# [[Luisa Luisi]] poeta, pedagogoa (Uruguai, 1883-1940)
# [[Lurdes Lekuona Laburu|Lurdes Lekuona]] Zalduondoko alkatea (Gasteiz, 1958)
# [[Magdalena Antonelli Moreno]] politikaria, aktibista (Uruguai, 1877-1955)
# [[Maha Haj]] palestinar jatorriko zinema zuzendari israeldarra (Nazaret, 1970)
# [[Mai Masri]] zinema-zuzendaria (Jordania, 1959)
# [[Maliha Hamidou]] Aljeriako gerrako militante nazionalista (1942-1959)
# [[Mar Coll]] gidoilaria, film zuzendaria (Bartzelona 1981)
# [[Margarida Minguillón]] aktorea, ahots aktorea (Bartzelona 1947)
# [[Maria Dolors Bargalló]] Kataluniar politikari erbesteratua (Bartzelona, 1902-Mexiko,1980)
# [[María España Almendro]] saskibalio-jokalaria (Mallorca 1992)
# [[Maria Majoral]] trementinairea (LLeida 1887-1976)
# [[Maria Mies]] soziologoa (Alemania, 1931-2023)
# [[María Patiño]] kazetaria (Coruña 1971)
# [[María Teresa Josefina Janicki]] hezitzailea (Frantzia-Uruguai, XIX. mendea- ?)
# [[Mariam Barghouti]] amerikar-palestinar kazetari, aktibista (Palestina-AEB, 1993)
# [[Marina Comas]] aktorea (Bartzelona 1996)
# [[Marta Angelat ]] aktorea, ahots aktorea (Bartzelona 1953)
# [[Marta Corredera]] futbolaria (Bartzelona 1991)
# [[Marta Nebot]] kazetaria (Sevilla 1975)
# [[Marta Pérez Sierra]] idazlea, poeta (Bartzelona 1957)
# [[Maruja Lozano]] bolero eta kopla abeslaria (Valentzia 1935 - Malaga 2022)
# [[Mary Al-Atrash]] igerilaria (Palestina 1994)
# [[Mary Ann Shadd]] aktibista abolizionista, kazetaria, irakaslea (AEB, 1823-1893)
# [[Maryse Gargour]] zinemagilea eta kazetaria (Palestina, XX. mendea)
# [[Matilde_Fern%C3%A1ndez]] Politikaria feminista (Madril, 1950)
# [[Mayada Al-Sayad]] alemaniar-palestinar atleta (Berlin, 1992)
# [[Mériem Bouatoura]] Aljeriako gerrako borrokalari independentista (1938-1960)
# [[Meriem Saâdane]] aljeriar erizaina eta militante nazionalista (1932-1958)
# [[Mila Abadia]] kultura kudeatzailea (Zaragoza, 1962)
# [[Miriam Saavedra]] modeloa, aktorea (Peru 1993)
# [[Montse Amenós]] eszenografoa, jantzi-deseinatzailea (Bartzelona 1954)
# [[Montse Guallar]] aktorea, aurkezlea (Bartzelona 1960)
# [[Montserrat Cornet]] idazlea (Bartzelona 1934)
# [[Mrinalini Sen]] idazlea (Bangladesh, 1879-1972)
# [[Nadia Hafid]] ilustratzailea (Katalunia, 1990)
# [[Nancy Meyers]] zuzendari, ekoizle eta gidoilaria (AEB 1947)
# [[Natalia (abeslaria)]] tb aurkezlea (Cádiz 1982)
# [[Natasha Neri]] aktibista, zinema zuzendaria (Brasil, XX. mendea)
# [[Norma Andrade]] ekinzailea (Mexiko)
# [[Noura Erakat]] amerikar-palestinar aktibista, irakaslea (Kalifornia, 1980)
# [[Olatz Arregui]] piraguista (Donostia, 1999)
# [[Paula Hernández (ahots aktorea)]] (Girona 1998)
# [[Paula Hernández ]] aktorea, gidoilaria, zuzendaria (Argentina 1969)
# [[Paulina Luisi]] mediku, sufragista, aktibista feminista (Uruguai, 1875-1950)
# [[Pilar Boyero]] kopla abeslaria, irakaslea (Cáceres 1974)
# [[Reem Frainah]] psikologoa, aktibista (Palestina ?)
# [[Rosa Catrileo|Rosa Castrilleo]] abokatu maputxea (Temuco, Txile, 1981)
# [[Rosa Estiarte]] igerilari olinpikoa (Manresa 1959-1985)
# [[Rosa María Fernández García|Rosa María Fernandez García]] sindikalista (Asturias, 1942-2021)
# [[Rosa Novell ]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1952)
# [[Sahar Jalifa]] idazlea (Palestina, 1942)
# [[Samar Nassar]] igelaria (Libano, 1978)
# [[Samiha Khalil]] politikaria, ekintzailea (Palestina 1923-1999)
# [[Shadia Mansour]] hip-hoparen 1. dama arabiarra (Londres 1985)
# [[Shamim Azad|Shamin Azad]] poeta eta idazlea (Bangladesh, 1952)
# [[Sílvia Quer]] film zuzendaria ( Bartzelona 1962)
# [[Sofía Álvarez Vignoli]] aktibista, politikaria (Uruguai, 1899-1986)
# [[Sònia Moll]] filologoa, poeta, itzultzailea (Bartzelona 1974)
# [[Suad Amiry]] idazle eta arkitektoa (Siria, 1951)
# [[Susanna Barranco]] aktorea, zuzendaria, ekoizlea (Bartzelona 1975)
# [[Tania Safura Adam Mogne]] ikertzaile eta erakusketa komisario (Mozambike, 1979)
# [[Teresa Font]] film-editorea (Bartzelona 1956)
# [[Tina Pérez]] sindikalista, ekintzalea (Asturias, 1929-1965)
# [[Umayya Abu-Hanna]] kazetaria eta idazlea (Palestina-Finlandia, 1961)
# [[Woroud Sawalha]] atleta (Palestina, 1991)
# [[Yamila Abdalá Taha al Shanti]] irakaslea, politikaria (Palestina 1955-2023)
# [[Zaha Hassan]] aktibista, abokatua (Palestina, XX.mendea)
# [[Zulaija Al-Shahabi]] Palestinako feminismoaren ekintzaile aitzindaria (1901-1992)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''iraila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Barrena García]] ----'''SORTUA''' idazlea, poeta (Basauri)
# [[Bego Zubia Gallastegi]] ----'''SORTUA''' ikertzaile (Arrasate, 1965)
# [[Dora Manchado]] --ef'''SORTUA''' Tehueltxeeraren azken hiztuna (Argentina, 1934-2019)
# [[Jaione López]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, misiolaria (Elorrio 1998)
# [[Marta Goikoetxea Luquin]] ef--'''SORTUA''' blogaria (Lizarra, 1984)
# [[Nagore Belastegi Martín|Nagore Belaustegi]] ----'''SORTUA''' (Legazpia, 1987)
# [[Nerea Azkona]] ----'''SORTUA''' antropologoa, idazlea (Sopela, 1982)
# [[Oihane Unzalu]] ef--'''SORTUA''' nutrizionista, kirol monitorea, lasterkaria (Abadiño 1987)
# [[Pantxonerak]] '''SORTUA''' arrain saltzaileak (Laredo 1970 hamarkadara arte)
# [[Presen Zubillaga Auza]] efef'''SORTUA''' feminista, ekintzailea (Iruñea, 1951-2023)
# [[Raquel Esteban Terradillos]] ----'''SORTUA''' ekofisiologoa (Barakaldo, 1982)
# [[Adriana Abenia]] aurkezlea, idazlea (Zaragoza 1984)
# [[Aina Clotet ]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1982ko)
# [[Alexandra Narváez]] aktibista, zientzialaria (Ekuador, XX. mendea)
# [[Alicia de los Ríos Merino|Alicia de los Rios Merino]] ikasle, gerrilari desagertua (Mexiko, 1952)
# [[Amalia Anglés y Mayer]] opera kantaria eta gitarra-jotzailea (Badajoz, 1827-Stuttgart, 1859)
# [[Amèlia Jover Velasco]] sindikalista, anarkista eta feminista (Cullera, 1910-Paris, 1997)
# [[Amelia Quintanal Martínez-Conde]] futbolean Espainiako emakume talde baten 1. entrenatzailea (Kantabria 1937)
# [[Amrita Pritam]] idazlea (Pakistan, 1919-India, 2005)
# [[Ana Alba García]] kazetaria, gerra gatazketan aditua (Bartzelona 1971-2020)
# [[Ana Borges]] futbolaria, aurrelaria (Portugal 1990)
# [[Ana Paris Garcia]] lider sindikalista garrotez eraila (Sevilla, 1898-1938)
# [[Ángeles García-Madrid|Ángeles Garcia-Madrid]] idazlea eta preso politikoa (Torrejón, 1918-Madrid, 2015)
# [[Angustias Lara Sánchez|Maruja Lara Sánchez]] sindikalista (Granada, 1917-Valentzia, 2012)
# [[Anna Cabot Quincy Waterston]] idazlea (AEB 1812-1899)
# [[Anna Gréki]] poeta eta ekintzaile aljeriarra (1931-1936)
# [[Anna Rodríguez Costa]] dramagilea, zuzendaria (Granada 1972)
# [[Anna Stewart (aktibista)]] emakumeen eskubideen aldekoa (Australia 1947-1983)
# [[Annette Frances Braun]] entomologoa (EEBB, 1884-1978)
# [[Antònia Pascual Flaquer]] komunista fusilatua (Capdepera 1911-Porreres,1937)
# [[Assumpció Puigdelloses Vila]] etxekoandre fusilatua (1906 - Sant Adrià de Besòs, 1940)
# [[Aurora Picornell]] komunista fusilatua (Palma, 1912-Manacor, 1937)
# [[Ayo Edebiri]] komediantea, idazlea (AEB1995)
# [[Balbina Gayo Gutiérrez|Balbina Gayo Gutierrez]] maistra errepublikarra (1901-1936)
# [[Begoña Alberdi]] sopranoa (Bartzelona 1964)
# [[Belarmina González Rodríguez]] ekintzaile fusilatua (Palencia, 1914-Porreres, 1937)
# [[Blanca Jeannette Kawas]] aktibista (Honduras, 1946-1995)
# [[Brígida Pardo López]] etxekoandre fusilatua (Granada, 1904-1936)
# [[Carlota Planas Riera]] Espainiako 1. emakume futbolarien ordezkaria (Bartzelona 1992)
# [[Carme Claramunt i Barot]] ekintzaile fusilatua (Tarragona, 1897 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Carme Portaceli]] antzerki-zuzendaria, irakaslea (Valentzia 1957)
# [[Carmen Arrojo]] maistra, memoriaren aldeko ekintzailea (Madril, 1918-2017)
# [[Carmen Arrufat]] aktorea (Castelló 2002)
# [[Carmen del Riego]] kazetaria, 1. emakume-presidentea Madrileko Prentsa Elkartean (Asturias 1960)
# [[Carmen Maria Garcia "García de Saura"|Carmen María Garcia]] idazle eta margolaria ( Molina de Segura)
# [[Carol López ]] dramagilea, aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1969)
# [[Carolina Ferre]] kazetaria (Alacant 1974)
# [[Caroline Rémy de Guebhard]] idazle feminista (Frantzia, 1855-1929)
# [[Catalina Flaquer]] ekintzailea fusilatua (Capdepera, 1876-Porreres,1937)
# [[Catalina Martín López de Bustamante]] gerrillara, alfereza (Espainia ?-XIX. mendea)
# [[Catalina Narváez de Ruiz]] brodatzailea, margolaria (Cádiz 1861- ¿ 1929)
# [[Catherine Cusset]] filosofoa (Frantzia 1963)
# [[Celia Tapias]] Buenos Airesko lehen emakume abokatua (1885-1964)
# [[Chelsea Ashurst]] futbolaria, atezaina (Ingalaterra 1990)
# [[Cinta Sabaté]] eskultorea, margolaria (Tarragona 1946)
# [[Clara Pueyo Jornet]] Errepublikano desagertua (Villanueva eta GEltrú, 1914-1943)
# [[Claudia López Benaiges]] feminista, anarkista eraila (Txileko Santiago, 1972-1998)
# [[Clotilde García del Castillo]] Sorollaren musa eta Sorolla Museoaren sortzailea (Valentzia, 1865-Madril, 1929)
# [[Concepción Caceres|Concepción Cáceres]] emagin fusilatua (Montijo, 1912-1938)
# [[Concha Carretero]] frankismoaren biktima (Madril, 1918-2014)
# [[Concita De Gregorio]] kazetaria, idazlea (Italia 1963)
# [[Coral Bracho]] hizkuntzalaria, poeta (Mexiko 1951)
# [[Courtney Barnett ]] rock abeslaria (Australia 1987)
# [[Cristina Clemente]] idazlea, gidoilaria, zuzendaria( Bartzelona 1977)
# [[Cristina Fernández Pereda]] atezain fusilatua (Leon, 1900 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Diana Nyad]] igerilaria eta kazetaria (New York, 1949)
# [[Djamila Amrane-Minne]] poeta eta historialaria, Aljeriako Independentzia Gerrako ekintzailea (1939-2017)
# [[Dolores Cacuango]] Indigenen aldeko ekintzailea (Ekuador, 1881-1971)
# [[Dolors Feliu]] abokatua, unibertsitateko irakaslea, politikaria (Roda de Ter, 1964)
# [[Dolors Giorla Laribal]] etxekoandre fusilatua (Bartzelona, 1912 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Dolors Prat Coll]] anarkosindikalista (Ripoll, 1905-Tolosa, 2001)
# [[Elena Martín]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1992)
# [[Elina Garanca]] mezozosopranoa (Letonia 1976)
# [[Elionor Malich Salvador]] emakume errepublikano fusilatua (Piorat, 188?- Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Elisa García Sáez]] sindikalista, erizaina, Gerra Zibilean hildako milizianoa (Bartzelona, 1916-Huesca, 1936)
# [[Elizabeth Evatt ]] epailea (Australia 1933)
# [[Emakumezkoen Nazioarteko Zinemaldia (Australia)]] Australia 1975
# [[Emilia Dilke]] idazlea (Erresuma Batua, 1840-1904)
# [[Encarnación Magaña]] antifrankista eraila (Almeria, 1921-1942)
# [[Estefanía Banini]] futbolaria, aurrelaria (Argentina 1990)
# [[Eugenia González Ramos]] sindikalista fusilatua (Bartzelona, 1919 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Eumelia Hernández]] sindikalista eta feminista (Venezuela, 1913-1990)
# [[Eveline Safir Lavalette]] frantses jatorriko ekintzaile aljeriarra (1927-2014)
# [[Evelyn Glennie]] perkusionista gorra (Eskozia 1965)
# [[Fabiana da Silva Simões]] furbolaria (Brasil 1989)
# [[Felicidad Duce]] jostuna, aitzindaria, enpresaburua (Bartzelona 1908-2000)
# [[Flora Sanhueza]] pedagogo anarkista (Txile, 1911-1974)
# [[Florence Ethel Johnson]] sindikalista, maistra (Australia 1884-1934)
# [[Florencia Bonsegundo]] futbolaria (Argentina 1993)
# [[Francisca Senhorinha da Motta Diniz|Francisca Sehorinha]] idazlea (Brasil,1834- ?)
# [[Giovanna Berneri]] anarkista ekintzailea (Italia, 1897-1962)
# [[Hélène Monastier]] aktibista, irakasle (Suitza, 1882-1976)
# [[Hubertine Auclert|Hubertine Auchert]] feminista ekintzailea (Frantzia, 1848-1914)
# [[Inés Jiménez Lumbreras]] errepublikano fusilatua (Madril, 1915-Sant Adrià de Besòs, 1940)
# [[Irene Moray]] argazkilaria, film-zuzendaria (Bartzelona 1992)
# [[Isabel Mesa Delgado]] Sindikalista (Ronda, 1913-Valentzia, 2002)
# [[Jane eta Louise Wilson]] artistak (Ingalaterra 1967)
# [[Jessica Gleeson]] futbolaria, defentsa (Irlanda 1993)
# [[Jessie Street Emakumeen Liburutegi Nazionala]] Australia 1989
# [[Jessie Street]] ekintzailea (Brithis Raj/India 1889-Australia 1970)
# [[Jill Ellis]] futbolari, entrenatzaile ohia (Erresuma Batua 1966)
# [[Joaquina Charro Gómez]] sindikalista fusilatua (Montijo, 1912-1938)
# [[Josephine Shaw Lowell]] aktibista (AEB, 1843-1905)
# [[Juana Aranguren Rica]] abokatu feminista (Bilbo, 1952)
# [[Julia López (artista)]] margolari autodidakta (Mexiko 1936)
# [[Kamilla Seidler ]] sukaldariburua (Danimarka 1983)
# [[Kristine Lilly]] nazioarteko partida gehien jokatutako futbolari ohia (AEB 1971)
# [[Laura Ràfols]] futbolaria, atezaina (Bartzelona 1990)
# [[Leda Rafanelli]] feminista, sufia, idazlea (Italia, 1880-1971)
# [[Leila Ouahabi]] futbolaria, defentsa (Bartzelona 1993)
# [[Leonor Lavado]] imitatzailea, aktorea (Kordoba 1987)
# [[Lesbia Urquía]] aktibista (Honduras, 1967-2016)
# [[Lola Gallardo]] futbolaria, atezaina (Sevilla 1993)
# [[Lucía Alemany]] film-zuzendaria(Castelló 1985)
# [[Lucía Pascual Palomo]] xake-jokalaria (Madril 19)
# [[Luisa Gómez de la Torre|Luisa Gomez de la Torre]] ekintzailea (Quito,1887-1976)
# [[Magdalena Nolla Montseny]] etxekoandre fusilatua (Tarragona, 1904-Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Malena Costa]] modeloa (Mallorca 1989)
# [[Manuela Díaz Cabezas]] ekintzaile antifrankista (Kordoba, 1920-Suitza, 2006)
# [[Margarita Murillo]] aktibista (Honduras, 1958 - 2014)
# [[Margarita Rivière]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1944-2015)
# [[María Angélica Barreda|Maria Angelica Barreda]] Argentinako lehen emakume abokatua (1887-1963)
# [[María Antonia Iglesias]] kazetaria, idazlea (Madril 1945-Pontevedra 2014)
# [[María de la Purificación de la Aldea y Ruiz de Castañeda|Purificación de la Aldea]] emagina, ekintzailea ( Madrid, 1889-1976)
# [[María Escoté]] jostuna, arropa diseinatzailea (Bartzelona 1979)
# [[María Esteve |María Esteve Flores]] aktorea (Argentina, 1974)
# [[María Herrera Magdaleno|Maria Herrera Magdaleno]] Giza eskubideen aldeko aktibista (Mexiko, 1950)
# [[Maria Jiménez]] abeslatia eta aktorea (SEvilla, 1950-2023)
# [[María Joaquina de Viera y Clavijo]] idazlea (Kanariak, 1737-1819)
# [[Maria Jose Pons]] futbolaria, atezaina (Bartzelona 1984)
# [[María Martín López]] memoria historikoaren aldeko borrokalaria, frankismoaren biktima (Avila, 1930-Toledo,2014)
# [[Maria Mies]] alemaniar soziologoa (Steffeln, 1931-2023)
# [[María Moreno]] idazlea eta kazetaria (Buenos Aires, 1947)
# [[Maria Pascual Flaquer]] komunista fusilatua (Capdepera 1911-Porreres,1937)
# [[María Pry]] entrenatzailea, futbolari ohia (Sevilla 1984)
# [[María Victoria Walsh]] kazetaria, borrokan hila (Buenos Aires, 1950-1976)
# [[Marie Louise Berneri]] idazle anarkista (Italia, 1918-Londres, 1949)
# [[Marsia Taha]] boliviar sukaldaritzako chef aitzindaria (Bulgaria 1989)
# [[Marta Lois]] irakaslea, politikaria (Vigo, 1969)
# [[Marta Torrejón]] futbolaria, defentsa (Bartzelona 1990)
# [[Martha Asunción Alonso]] poeta itzultzailea (Madril, 1987)
# [[Mary Cynthia Dickerson]] herpetologoa (AEB 1866-1923)
# [[Maud Nathan]] aktibista, sufragista (AEB, 1862-1946)
# [[Maud Slye]] minbizi ikertzailea (AEB 1879-1954)
# [[Maya Hansen]] moda diseinatzailea (Madril 1978)
# [[Mila Abadia]] kultura kudeatzailea (Zaragoza, 1962)
# [[Milagros Pérez Oliva ]] kazetaria, idazlea, irakaslea (Huesca 1955)
# [[Minnehaha ]] poema bateko fikziozko pertsonaia (AEB 1855)
# [[Míriam Nogueras]] politikaria eta enpresaburua (Bartzelona, 1980)
# [[Montse Germán]] aktorea (Bartzelona 1969)
# [[Natalia Ramos (futbolaria)]] defentsa (Tenerife 1999)
# [[Neus Bonet]] kazetaria, irakaslea (Bartzelona 1959)
# [[Neus Bouza Gil]] CNTko militante fusilatua (Bartzelona, 1916- Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Nieve de Medina]] aktore eta zuzendaria (Madril,1962)
# [[Noelia López ]] modeloa, tb aurkezlea (Sevilla 1986)
# [[Noelia Ramos]] futbolaria, atezaina (Tenerife 1999)
# [[Olga Luzardo]] kazetaria eta ekintzailea (Venezuela, 1916-2016)
# [[Patri Guijarro]] futbolaria, defentsa (Palma Mallorcakoa 1998)
# [[Patricia Ferreira]] gidoilaria, zuzendaria (Granada 1958)
# [[Patricia Rodríguez Barrios]] 1. Gizonezko Futbol talde gerentea (Gipuzkoa 1982)
# [[Pazzis Sureda]] eskultorea, margolaria (Mallorca 1907-1939)
# [[Pepita Laguarda Batet]] anarkista,gerra zibilean eraila (Bartzelona, 1919-1936)
# [[Pepita Patiño Páez]] makien laguntzailea, komunista (Kordoba, 1925-2015)
# [[Piedad Arribas]] ekintzailea, frankismoaren biktima (Toledo, 1920-Madril, 2010)
# [[Pilar Montaner Maturana]] margolaria (Mallorca 1876-196119)
# [[Pilar Prades]] garrotez eraildako neskame pozoitzailea (Valentzia, 1928-1959)
# [[Purificación Pérez Benavent]] sindikalista (Valentzia, 1919-Kanada, 1995)
# [[Ramona Peralba Sala|Ramona Peralta Sala]] langile fusilatua (Gironella, 1904-Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Raquel Cabezón]] futboalari ohia (Bartzelona 1978)
# [[Rianna Jarrett]] futbolaria, aurrelaria (Irlanda 1994)
# [[Rocío García Martínez]] txirrindularia (Madril 1974)
# [[Romina Belluscio]] kazetaria, modeloa ( Argentina 1979)
# [[Sandra Hermida Muñiz]] film-, dokumental ekoizlea (Tarragona 1972)
# [[Sandra Paños]] Futbolaria, atezaina (Alacant 1992)
# [[Sandra Vilanova]] futbolari ohia, erdilaria (Bartzelona 1981)
# [[Sara Nieves Matheu García]] irakaslea, zibersegurtasun ikertzailea (Murtzia 1992)
# [[Sara Ortega (futbolaria)]] , aurrelaria (Errioxa 2005)
# [[Sara Serrat]] futbolaria, idazlea (Huelva 1995)
# [[Sara Suárez Solís]] idazle feminista (Oviedo, 1925-2000)
# [[Sarah Bouhaddi]] futbolaria, atezaina (Frantzia 1986)
# [[Sari Van Veenendaal]] futbolaria, atezaina (Herbehereak 1990)
# [[Sarina Wiegman]] entrenatzailea, futbolari ohia (Herbehereak 1969)
# [[Sayaka Fernández Díaz]] dokumentalgilea (Cáceres 1978)
# [[Sha'Carri Richardson]] atleta (AEB 2000)
# [[Silvia Meseguer]] futbolari ohia, medikua (Teruel 1989)
# [[Soledad Gallego-Díaz]] kazetaria (Madril 1951)
# [[Sonia Bermúdez Tribano]] futbolaria, entrenatzailea, berriemailea (Madril 1984)
# [[Sonia García Galán]] historialaria eta feminista (Aviles, 1981)
# [[Sonia Grande]] cinema-jantzi diseinatzailea (Asturias 1964)
# [[Susana Carro]] Filosofoa irakaslea, femilnista (Mieres, 1971)
# [[Tania Martínez Portugal|Tania Martinez Portugal]] poligologoa, irakaslea,feminista (Etxebarri, 1963)
# [[Toña Is ]] futbolaria, entrenatzailea (Asturias 1966)
# [[Tránsito Amaguaña]] ekintzaile indigena (Ekuador,1909-2009)
# [[Urimare]] kazike (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Urrezko Neskatoak]] Olinpiar Jokoetako gimnasta erritmiko txapeldunak, Atlanta 1996
# [[Valentina Muñoz]] aktibista feminista (Txile, 2002)
# [[Vera Pauw]] bortxatutako futbolaria, entrenatzailea (Hebehereak 1963)
# [[Vicky Losada]] futbolaria (Bartzelona 1991)
# [[Victoria Prego]] kazetaria (Madril 1948)
# [[Viola Calligaris]] futbolaria (Suitza 1996)
# [[Yolanda Flores]] kazetaria, irrati esataria (Madril, 1960)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''abuztua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Goirigolzarri Alegria]] efef'''SORTUA''' abokatua eta aktibist (Gamiz, 1978- Barakaldo, 2023)
# [[Ana Soto]] --ef'''SORTUA''' kazike (Venezuela, 1618-1668)
# [[Awen Iorwerth]] ----'''SORTUA''' medikua, unibertsitateko irakaslea
# [[Erika Arrizabalaga]] ----'''SORTUA''' txistularia (Gasteiz, 2000)
# [[Gentz del Valle]] ef--'''SORTUA''' artista (Lekeitio, 1957)
# [[Orocomay]] ----'''SORTUA''' kazike (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Xochilt Madai|Xochitl Madai]] ----'''SORTUA''' arkitektua eta ekintzailea (Mexiko, 1972)
# [[Ada Liberio]] gimnasta errimikoa (Zaragoza 1974)
# [[Adriana Díaz Enciso]] idazlea (Mexiko, 1964)
# [[Alba González]] idazlea, politikaria (Asturias 1986)
# [[Alice Kellen]] idazlea (Valentzia, 1989)
# [[Amalia Bautista]] poeta (Madril 1962)
# [[Amparo Barayón]] piano-jola eta sindikalista fusilatua (Zamora, 1904-1936)
# [[Ana Bautista]] gimnasta erritmikoa (Kanariak 1972)
# [[Ana Carmona Ruiz]] mutil itxuraz jokatzea lortu zuen futbolaria (Malaga 1908-1940)
# [[Ana María de Foronda|Ana Maria de Foronda]] idazlea eta itzultzailea (1910-1990)
# [[Anna Szatkowska]] idazlea (Polonia, 1928-2015)
# [[Antònia Fontanillas Borràs]] anarko-sindikalista (Bartzelona, 1917-Frantzia, 2014)
# [[Apacuana]] kazikea (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Athenea del Castillo]] futbolaria (Kantabria 2000)
# [[Bathsua Makin]] Proto-Feminista (Londres, 1600-1675)
# [[Beatriz Corredor]] legelaria, politikaria (Madril 1968)
# [[Blanche Stuart Scott]] hegazkinlaria (EEBB. 1884-1970)
# [[Carla Barber]] medikua, modeloa (Kanariak 1990)
# [[Carmen Avilés]] atleta (Madril 2002)
# [[Carmen Herrero Vicent]] medikua, ikertzailea (Castelló, 1986-2023)
# [[Carmen Montes]] itzultzailea (Cádiz 1963)
# [[Cata Coll]] futbolaria (Mallorca 2001)
# [[Cathy Xaudaró]] gimnasta erritmikoa (Filipinak/ Espainia 1960)
# [[Cecilia Domínguez Luis|Cecilia Dominguez]] idazlea (La Orotava, 1948)
# [[Cecilia Pantoja]] abeslaria (Txile, 1943 - 2023)
# [[Celia Flores]] abeslaria (Madril, 1981)
# [[Charlotte Maxeke]] aktibista (Hegoafrika, 1871-1936 )
# [[Charlotte von Ahlefeld|Charlotte von Ahlfeld]] idazlea (Alemania, 1782-1849)
# [[Charlotte von Stein|Charlote Von Stein]] (Alemania, 1742-1822)
# [[Christiane Vulpius]] Goetheren emaztea (Alemania, 1765-1816)
# [[Clara Serra]] feminista, ikertzailea, filosofoa, politikari ohia (Madril 1982)
# [[Concha Monrás]] piano-jotzaile fusilatua (Bartzelona, 1898-Huesca 1936)
# [[Conchi Sánchez ]] Espainiako 1. emakume futbolari profesionala (Madril 1957)
# [[Costanza da Varano]] humanista eta poeta (Italia, 1426-1447)
# [[Covadonga Tomé]] pediatra, politikaria (Asturias 1970)
# [[Cristina Gallo]] kirol kazetaria, idazlea, aktibista (Asturias 1965)
# [[Dahteste]] gerlari, itzultzaile, diplomazialari (1860 - Mexiko Berria, 1955)
# [[Diana Wynne Jones]] idazlea (Londres, 1934-2001)
# [[Dolores Pla Brugat]] historialaria eta ikertzailea (Girona, 1954-2014)
# [[Emakume Indigenen Nazioarteko Eguna]]
# [[Emilia Boneva]] gimnasia erritmikoko entrenatzailea (Bulgaria 1938-2019)
# [[Emma Cabal]] poeta (Asturias 1962)
# [[Enith Salón]] futbolaria ( Valentzia 2001)
# [[Esther González]] futbolaria (Granada 1992)
# [[Etta Federn]] idazle, itzultzaile, pedagogo eta anarkofeminista austriarra (1883 - 1951)
# [[Eva Navarro ]] futbolaria (Murtzia 2001)
# [[Fatima Madrilgoa]] ustezko astronomoa (Al-Andalus XI. mendea)
# [[Francisca Saperas|Francesca Saperas]] anarko-sindikalista (Bartzelona, 1851-1933)
# [[Gala Dalí]] artista eta modeloa (Errusia, 1894-1982)
# [[Hansa Mehta]] aktibista, politikaria (India, 1897-1995)
# [[Irene Guerrero]] futbolaria (Sevilla 1996)
# [[Isabel Medina]] idazlea (Gomera, 1943)
# [[Isabel Mozún]] altuera jauziko atleta (Madril 1960)
# [[Ivana Andrés ]] futbolaria (Valentzia 1994)
# [[Jean Batten]] hegazkinlaria (Zeelanda Berria, 1909-Palma Mallorcakoa, 1982)
# [[Johanna Schopenhauer]] idazlea (Alemania, 1766-1838)
# [[Juana Álvarez Molina|Juana Alvarez]] etxekoandre fusilatua (Medina de Rioseco, 1897-Gijon, 1937)
# [[Juana María de los Dolores de León Smith]] espainiar dama (Badajoz, 1798 – Londres, 1872)
# [[Julia Mayoral Márquez]] maistra eta politikaria (Badajoz, 1902 - 1983)
# [[Julia Santibáñez]] idazlea (Mexiko, 1971)
# [[Kyra Galván]] poeta eta eleberrigilea (Mexiko Hiria, 1956)
# [[La Repompa de Málaga]] abeslaria (Malaga 1937-1959)
# [[Laia Codina]] futbolaria (Girona 2000)
# [[Lara Álvarez]] kazetaria (Asturias 1989)
# [[Laura del Río]] futbolaria, mutilen entrenatzailea (Madril, 1982)
# [[Lola Suárez|Lola Suarez]] idazlea (Lanzarote, 1956)
# [[Malebogo Molefhe]] aktibista (Botswana,1980)
# [[María Bernaldo de Quirós]] hegazkinlaria (Madril, 1898-1983)
# [[Maria da Conceição Moita]] aktibista, hezitzailea (Portugal, 1937-2021)
# [[María Francisca de Sales Portocarrero (Montijoko VI. kondesa)]] (Madril, 1754 – Logroño, 1808)
# [[María Josefa Cerrato Rodríguez]] Espainiako lehen emakume albaitaria (Badajoz, 1897-1981)
# [[María Pérez Rabaza]] futbolaria (Bartzelona 2001)
# [[María Rosa Alonso|Maria Rosa Alonso]] idazlea (Tararonte, 1909-2011)
# [[Mariangiola Criscuolo]] margolaria (Italia, 1548-1630)
# [[Mariona Caldentey]] futbolaria (Mallorca 1996)
# [[Melissa Jiménez (kazetaria)]] (Lieja/Bartzelona 1987)
# [[Mercedes Pinto]] idazlea, kazetaria eta feminista (1889-1976)
# [[Mónica García Prieto]] kazetaria, saiakeragilea (Badajoz 1974)
# [[Montse Martín]] gimnasta erritmiko ohia, ilustratzailea, diseinatzailea, aktorea, dantzaria (LLeida 1974)
# [[Montse Tomé]] futbolari ohia, entrenatzailea (Asturias 1982)
# [[Noemí Casquet]] kazetaria, youtuberra (Sabadell 1992)
# [[Olga Carmona]] futbolaria (Sevilla 2000)
# [[Ona Batlle]] futbolaria (Bartzelona 1999)
# [[Paula Guilló]] Miss eta modeloa (Alacant 1989)
# [[Pepa Caballero]] margolaria (Granada, 1943 - Malaga, 2012)
# [[Raymonde de Laroche]] hegazkinlaria (Paris, 1882-1919)
# [[Rebecca Abe|Rebeca Abe]] idazlea (Alemania, 1967)
# [[Rita Bosaho]] sanitarioa, politikaria. Kongresuko 1. Persona beltza (Ginea/Espainia 1965)
# [[Rocío Gálvez ]] futbolaria (Kordoba 1997)
# [[Salma Paralluelo]] futbolaria, atleta (Zaragoza 2003)
# [[Silvia Yustos]] gimnasta erritmikoa (Valladolid 1971)
# [[Simone Segouin]] partisaua, erresistentziako kidea (Frantzia, 1925-2023)
# [[Sofia Behrs]] idazlea, argazkilaria (Errusia, 1844-1919)
# [[Sofia Castañon]] poeta, politikaria (Asturias 1983)
# [[Susan Haack]] irakasle eta filosogoa (Ingalaterra, 1945)
# [[Sybilla]] diseinatzailea (AEB/Espainia 1963)
# [[Teresa Abelleira]] futbolaria (Pontevedra 2000)
# [[Teresa Helbig]] moda-diseinatzailea (Bartzelona 1963)
# [[Teresa Matilde Revaque]] Bigarren Errepublikako espetxe funtzionario fusilatua (Valladolid, 1897-Madril, 1940)
# [[Teresa Táboas]] arkitekto galiziarra (Mexiko Hiria, 1961)
# [[Thelma Nava]] poeta (Mexiko Hiria, 1932-2019)
# [[Thérèse Peltier]] hegazkinlaria (Frantzia, 1873-1926)
# [[Vicenta García Miranda]] idazlea, poeta (Badajoz, 1816-1877)
# [[Yulianna Avdeeva]] piano-jotzailea (Mosku 1985)
# [[Zofia Kossak-Szczucka]] idazlea (Polonia, 1890-1968)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''uztaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainize Gastaka Martínez]] ----'''SORTUA''' abokatua, Laudioko alkatea (Laudio, 1985)
# [[Rosa Mari Artza Azueta]] efef'''SORTUA''' euskaltzalea eta ekintzailea (Iurreta, 1946-2001)
# [[Guruzne Carrason Torrontegi]] ----'''SORTUA''' ingurumen hezitzailea, Sopelako alkatea (Sopela, 1981)
# [[Deniba Konare]] ----'''SORTUA''' judoka (Mali/Durango 2003)
# [[Sorne Rubio Arano]] ----'''SORTUA''' Mundakako alkatea (Mundaka, 1972)
# [[Itziar Iratzagorria]] ef--'''SORTUA''' Urdulizko alkatea
# [[Maite Ibarra Goti]] ----'''SORTUA''' Arrigorriaga alkatea (Arrigorriaga, 1979)
# [[Elisa Kaltzada]] --ef'''SORTUA''' euskaltzalea eta ekintzailea (Busturia, 1929-2022)
# [[Lorea Perosanz]] ef--'''SORTUA''' diseinatzailea eta ilustratzailea (Ermua, 1976)
# [[Maider Morras Azpiazu]] ----'''SORTUA''' abokatua, unibertsitateko irakaslea, Arrasateko alkatea (Arrasate, 1976)
# [[Olatz Lezeta Urzelai]] ef--'''SORTUA''' mekanikaria, Antzuolako alkatea (Antzuola, 1977)
# [[Kristina Rodriguez Mendikute]] ef--'''SORTUA''' Adunako alkatea (Aduna,1971)
# [[Mari Karmen Arregi Agirre]] ef--'''SORTUA''' Aizarnazabalgo alkatea
# [[Beatriz Unzue Esnaola]] ef--'''SORTUA''' Amasa-Villabonako alkatea
# [[Alba Garmendia Castaños]] ef--'''SORTUA''' ikertzailea, filosofoa eta Ikaztegietako alkatea
# [[Yanire Granero]] --ef'''SORTUA''' diseinatzailea, enpresaburua (Abadiño 1988)
# [[Oihana Amundarain Zubillaga]] ef--'''SORTUA''' Elduaingo alkatea
# [[Gurutze Etxezabal Iturrioz]] ef--'''SORTUA''' Orexako alkatea
# [[Anuska Esnal Oliden]] ef--'''SORTUA''' Orioko alkatea (Orio, 1980)
# [[Izarra Urdalleta Iraola]] ef--'''SORTUA''' Segurako alkatea (Errezil, 1975)
# [[Cristina Tapias]] ef--'''SORTUA''' jostuna, irakaslea, enpresaburua (Bilbo 1960)
# [[Teófila Adrada]] ef--'''SORTUA''' jostuna, irakaslea, enpresaburua, asmatzailea (Toledo 1904- ?)
# [[Naroa Azpitarte]] ----'''SORTUA''' errugbilaria (Durango, 2005)
# [[Rosario Tomasena Alzuri]] ef--'''SORTUA''' kirolaria, igerilaria, triatleta (Urnieta, 1946)
# [[Agurtzane Solaberrieta Mesa]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta Usurbilgo alkatea (Usurbil, 1979)
# [[Maite Amenabar Alkorta]] ----'''SORTUA''' Zirzurbilgo alkatea (Azpeitia)
# [[Nagore Alkorta Elorza|Nagore Alkorta]] ef--'''SORTUA''' Azpeitiko alkatea (Azpeitia, 1978)
# [[Alicia Framis]] artista (Mataró, 1967)
# [[Lorena Llamas]] txirrindulari ohia (Bartzelona 1987)
# [[Daisy Elliott]] politikaria (AEB 1917-2015)
# [[Yolanda García Serrano]] gidoilaria (Madril 1958)
# [[Karina Garantivá ]] aktorea, antzerki zuzendaria (Kolonbia 1980)
# [[ Helena Pimenta]] antzerki-zuzendaria (Salamanca 1955)
# [[Verónica Fernández]] gidoilaria (Soria 1971)
# [[Magüi Mira]] aktorea, zuzendaria (Valentzia 1944)
# [[Clara Sanchis]] aktorea, musikaria (Teruel 1968)
# [[Lola Salvador]] gidoilaria (Bartzelona 1938)
# [[Carmen Balagué]] aktorea (Bartzelona 1952)
# [[Luz Casanova]] ongilea (Asturias, 1873-1949)
# [[Jacqueline Guerroudj]] Militante komunista eta antikolonialista (1919 - 2015)
# [[Sheyla Gutiérrez]] txirrindularia (Errioxa 1994)
# [[Lucía González]] txirrindularia (Asturias 1990)
# [[Alicia González]] txirrindularia (Asturias 1995)
# [[Mavi García]] duatleta, txirrindularia (Mallorca 1984)
# [[María Mercedes Cagigas Amedo]] txirrindularia (Kantabria 1979)
# [[Isabel Martin]] txirrindularia (Valladolid 1999)
# [[Sara Martín]] txirrindularia (Burgos 1996)
# [[Cristina Martínez (txirrindularia)]] (Valentzia 1981)
# [[María Isabel Moreno ]] txirrindularia (Girona 1981)
# [[Belén López (txirrindularia)]] irakaslea (Cádiz 1984)
# [[Mayalen Noriega]] igerilaria, txirrindularia, kirol egokituko gidaria (Mexiko/Espainia 1982)
# [[Josefa Benítez Guzmán]] kirol egokitutako txirrindularia (Bartzelona 1969)
# [[Susana Rodríguez Gacio]] medikua, kirol egokitutako txirrindularia (Vigo 1988)
# [[Aauri Bokesa]] kirolari eta gizarte langilea (Madril, 1988)
# [[Cristina Danimarkakoa]] Italiako aristokrata (Danimarka, 1521-Italia, 1590)
# [[Conceição Matos]] aktibista (Portugal, 1936)
# [[María de Estrada]] konsistatzailea (Espainia-Mexiko, XV.mendea)
# [[Maritza M. Buendía]]
# [[Lozen]] gerlari eta xamana (1840-1889)
# [[Elsy Jacobs]] txirrindularia (Luxenburgo 1933-Bretainia 1998)
# [[Anna Ramírez ]] txirrindularia, aktibista (Bartzelona 1981)
# [[Marta Vilajosana]] txirrindularia (Bartzelona 1975)
# [[Audrey Cordon]] txirrindularia (Bretainia 1989)
# [[Alba Teruel ]] txirrindularia (Valentzia 1996)
# [[Anna Sanchis]] txirrindularia (Valentzia 1987)
# [[Dori Ruano]] txirrindularia, zuzendaria, politikaria, irakaslea (Salamanca 1969)
# [[Gloria Rodríguez Sánchez]] txirrindularia ( Murtzia 1992)
# [[Ariadna Ródenas]] txirrindularia (Alacant 1987
# [[Aida Nuño]] txirrindularia (Asturias 1983)
# [[Karin Herrera]] biologo eta politikaria (Guatemala, 1968)
# [[Sonia Gutiérrez Raguay]] politikaria (GUatemala, 1981)
# [[Txirrindularitza eta feminismoa]]
# [[Jean Purdy]] erizaina, 1. enbriologoa (Erresuma Batua 1945-1985)
# [[Victoria Anna Perea]] Espainiako 1. probeta umea (Bartzelona 1984)
# [[Anna Veiga]] biologoa, Espainiako 1. probeta umearen ‘ama zientifikoa’ (Bartzelona 1956)
# [[Elisa Matilla]] aktorea (Madril 1966)
# [[Dunia Ayaso eta Felix Sabroso]] zine zuzenndariak (Kanariak 1961-2014)
# [[Eva Lesmes]] gidoilaria, zine zuzendaria (Asturias 1961)
# [[Imma Colomer]] aktorea (Bartzelona 1948)
# [[Rosa Gàmiz]] aktorea (Bartzelona 1965)
# [[Carlota Subirós]] antzerki-zuzendari (Bartzelona 1974)
# [[Lluïsa Cunillé ]] idazlea (Katalunia 1961)
# [[Hijas de Cynisca]] kirol-arloko genero-desberdintasuna, dokumentala (2019)
# [[Jessica Vall ]] igerilaria, biologoa (Bartzelona 1988)
# [[Jennifer Pareja]] waterpolo jokalari ohia (Girona 1984)
# [[Carmen Martín]] eskubaloi jokalaria (Almeria 1988)
# [[Vanesa Amorós ]] eskubaloi jokalaria, entrenatzialea (Alacant 1982)
# [[Nuria Benzal ]] eskubaloi jokalaria (Malaga 1985)
# [[Estela Estévez Barreiro]] atleta paralinpiarra (Vigo 1965)
# [[Alba Caride]] gimnasta erritmikoa (Vigo 1980)
# [[Susana Garabatos ]] igerilaria (Vigo 1979)
# [[Julia Vaquero]] galiziar atleta (Frantzia 1970)
# [[Thérèse Clerc]] Frantziako ekintzaile feminista (1927 - 2016)
# [[Suhayr al-Qalamawi]] idazlea eta itzultzailea (Egipto, 1911-1997)
# [[Dolors Vives Rodón|Dolors Vives Rodon]] Kataluniar hegazkinlaria (Valls, 1908-Bartzelona, 2007)
# [[Susana Ferrari Billinghurst]] hegazkinlaria (Argentina, 1914-Italia, 1999)
# [[Yevguenia Shajovskaya|Yevguena Shajovskaya]] hegazkinlaria (Errusia, 1889-1920)
# [[Carola Lorenzini]] hegazkinlaria (Buenos Aires, 1899-1941)
# [[Clara Adams]] hagazkinlaria (EEBB, 1884-1971)
# [[Gloria Cuesta]] hegazkinlaria (Asturias, 1911 - Madril, 1987)
# [[Maria Josep Colomer i Luque]] hegazkinlaria (Bartzelona, 1913 - Inglaterra, 2004)
# [[Alia Twal]] hegazkinlaria (Jordania)
# [[Lotfia ElNadi|Loftia Elnadi]] hegazkinlaria (Egipto, 1907-2002)
# [[Erma Franklin]] abeslaria (EEBB, 1938-2002)
# [[Carolyn Franklin]] abeslaria (EEBB, 1944-1968)
# [[Flor Aguilera]] idazlea (Mexico Hiria, 1971)
# [[María Antonieta Mendivil]] idazlea (Mexiko, 1971)
# [[Anne Kingsbury Wollstonecraft]] ilustratzaile botanikoa (EEBB,1781-Kuba, 1828)
# [[Sara Khadem ]] xake jokalaria (Iran 1997)
# [[Tamara Abalde ]] saskibaloi jokalaria (Ferrol 1989)
# [[Begoña Fernández]] eskubaloi jokalaria (Vigo 1980)
# [[Isabel Herguera]] artista, zuzendaria, irakaslea (Donostia 1961)
# [[Karin Boye]] poeta, itzultzailea (Suedia 1900-1941)
# [[Helene Hanff]] idazlea (AEB 1916-1997)
# [[Sopiko Guramishvili]] xake jokalaria (Georgia 1991)
# [[Carol Thatcher ]] kazetaria (Londres 1953)
# [[Mónica Braun|Monica Braun]] idazlea eta poeta (Mexiko, 1965)
# [[Cristina Rivera Garza]] idazlea (Mexiko, 1964)
# [[Martha Cerda]] idazlea (Mexiko, 1945)
# [[Bibiana Gallego Lancharro]] poeta eta damaturgoa (Badajoz, 1799-Madril, 1867)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''ekaina''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainara Otxotorena]] ef--'''SORTUA''' Mañariko alkatea (Hernani, 1984)
# [[Arantxa Arregi]] ----'''SORTUA''' Doneztebeko alkatea
# [[Asun Agiriano]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta bibliotekaria (Arrasate, 1963)
# [[Begoña Enbeita]] ef--'''SORTUA''' Muxikako alkatea (Muxika, 1985)
# [[Berta Arizkun González]] ef--'''SORTUA''' Burlatako alkatea
# [[Burdinaren emakumeak]] '''SORTUA''' (Bizkaia, XIX-XX. mendea)
# [[Carmen Mendiguren]] efef''SORTUA'''maistra (Zamudio, 1913-2010)
# [[Eider Olazar]] ef--'''SORTUA''' Gazteluko alkatea (Gaztelu...)
# [[Eneritz Agirre]] ef--'''SORTUA''' Atxondoko alkatea (Atxondo, 1983)
# [[Eneritz Azpitarte]] ef--'''SORTUA''' Zaldibarko alkatea (Zaldibar, 1985 )
# [[Erika Letamendi Hurtado]] ef--'''SORTUA''' Donemiliagako alkatea (Gasteiz, 1985)
# [[Igone Amesti]] ef--'''SORTUA'''mezzosopranoa, musika-irakaslea (Mallabia, 1985)
# [[Iruri Altzerreka]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria (Garai, 2000)
# [[Itziar Imaz Artazcoz|Itziar Imaz]] ef--'''SORTUA''' Garesko alkatea (Gares, 1981)
# [[Julene Lazkano]] ef--'''SORTUA''' Elorrioko alkatea (Elorrio, 1985)
# [[Laura Irasuegi Otal]] efef'''SORTUA''' ingeniaria, gerrako umea (Eibar, 1923-Errenteria, 2016)
# [[Malan Alloua]] ----'''SORTUA''' Sanwiko Erresumako ama erregina (Ghana, XIX. mendea)
# [[Maria Sáez de Albéniz Bregaña]] ef--'''SORTUA''' Etxarri Aranazko alkatea (Iruñea, 1966)
# [[Marta Díez Napal]] ef--'''SORTUA''' Antsoaingo alkatea (Antsoain, 1975)
# [[Nadia Nemeh Shomaly]] ----'''SORTUA''' Bermeoko alkatea (Bermeo, 1979)
# [[Noelia Oses]] ef--'''SORTUA''' Matematikaria, ikertzailea (Ermua, 1975)
# [[Oihana Olaberria Jaka]] ef--'''SORTUA''' Arakilgo alkatea (Arakil, 1976
# [[Oihane Irastorza]] ef--''SORTUA''' Izurtzako alkatea (Izurtza, 1981)
# [[Oihane Uribeetxebarria Garmendia]] ef--'''SORTUA''' Lakuntzako alkatea (1979)
# [[Olatz Alberdi Etxeberria]] ef--SORTUA futbolaria, atezaina (Bergara, 1997)
# [[Olatz Irizar Martínez]] ef--'''SORTUA''' Ziordiako alkatea (Ziordia, 1972)
# [[Pilar Arechavaleta]] efef'''SORTUA''' moja (Bilbo, 1880-Madril-1973)
# [[Txelo Auzmendi Jimenez]] ef--'''SORTUA''' Asparrenako alkatea (Araia, 1960)
# [[Olga Mariano]] aktibista ijitoa (Portugal, 1950)
# [[Adriana Caselotti]] ahots aktorea (AEB 1916-1997)
# [[Adrienne Bolland|Adrianne Bolland]] hegazkinlaria (Frantzia, 1895-1975)
# [[Agirre Aristizabal ahizpak]] oroimen memoria babesleak (Lizarra, 1936)
# [[Ahlam Khudr]] aktibista (Sudan)
# [[Aída Bueno Sarduy]] dokumentalgilea (Kuba, ?)
# [[Aida Toledo]] poeta (Guatemala, 1952)
# [[Ainhoa Carbonell Allué ]] zinegotzi ijitoa (?,?)
# [[Alba Cros ]] zinema zuzendaria (Lleida 1991)
# [[Alice Austen]] argazkilaria (AEB 1866-1952)
# [[Alice Pestana]] pedagogoa (Portugal, 1860-Madril, 1929)
# [[Alicja Dorabialska]] kimikaria (Polonia, 1897 – 1975)
# [[Alma Karla Sandoval|Alma Carla Sandoval]] Kazetaria (Mexiko, 1975)
# [[Ana Martínez de Luco]] moja, aktibista (Araba, 1960)
# [[Anaïs Napoleon]] argazkilaria (Narbona, 1831-Bartzelona, 1912)
# [[Ángela de la Cruz (artista)]] artista (Coruña, 1965)
# [[Ángeles Cruz|Angeles Cruz]] aktorea, gidoilaria, zinema zuzendaria (Mexiko, 1969)
# [[Anna-Eva Bergman]] artista (Suedia 1909-Frantzia 1987)
# [[Anoosheh Oskouian]] ingeniaria, CEO-a (Iran/AEB 1964)
# [[Aurèlia Muñoz Ventura]] artista (Bartzelona, 1926-2011)
# [[Barbara Martin Coppola]] telekomunikazio- ingeniaría eta CEO-a (Madril 1977)
# [[Beatriz Corrales]] badminton jokalaria (Madril 1992)
# [[Bernardine Dohrn]] iheslaria, irakaslea (AEB 1942)
# [[Betsy Pecanins]] abeslaria (Mexiko 1954)
# [[Betty Makoni]] Aktibista (Zimbabwe, 1971)
# [[Candida Höfer]] argazkilaria (Alemania, 1944)
# [[Carmen Matute]] idazlea (Guatemala, 1944)
# [[Carol Bove]] artista (Suitza/AEB 1971)
# [[Celia Montoya Montoya]] aktorea, aktibista (Madril, 1971)
# [[Charlotte Posenenske]] artista (Alemania 1930-1985)
# [[Chicks on Speed]] artistak, musika taldea (Alemania 19)
# [[Claude Mossé]] historialaria (Frantzia 1924-2022)
# [[Cristina Álvarez Álvarez]] telekomunikazio ingeniaria (Vigo 1969)
# [[Cristina Cuerno]] aeronautika ingeniaria (Espainia, XX. mendea)
# [[Danielle Michel-Chich]] saiogile, kazetari eta itzultzaile frantsesa (Aljer - 1951)
# [[Daría Vilariño Pintos]] liburuzaina (Galizia 1928-2020)
# [[Djamila Bouazza]] Aljeriako Independentzia Gerrako aktibista (1938 - 2015)
# [[Djamila Bouhired]] Aljeriako ekintzaile politikoa da (Aljer - 1935)
# [[Dulce Muñoz del Rey]] telekominikazio ingeniaria (Badajoz 1978)
# [[Eija-Liisa Ahtila]] artista (Finlandia 1959)
# [[Eileen Power]] historialaria (Erresuma Batua 1889-1940)
# [[Elida Carlés]] hegazkinlaria, artista (Argentina, 1912-1970)
# [[Elisa Hall]] idazlea (Guatemala, 1900-1982)
# [[Eliza Schneider]] ahots aktorea (AEB 1978)
# [[Énia Lipanga]] Poeta, aktibista (Mozambike, 1977)
# [[Erika Groth-Schmachtenberger]] argazkilaria (Alemania 1906-1992)
# [[Ester Partegàs]] artista (La Garriga, 1972)
# [[Esther Paez]] boxeolaria, (Bartzelona 1969)
# [[Eulalia Pérez Sedeño]] ikertzailea (Maroko protektoratua 1954)
# [[Eulàlia Valldosera i Guilera]] artista (Villafranca del Panadés, 1963)
# [[Fátima Tardío Quiroga]] legelaria (Bolivia XX. mendea)
# [[Fernanda Fragateiro]] artista (Portugal 1962)
# [[Gail Bradbrook]] Klima aldaketaren kontrako ekintzailea (Britainiarra)
# [[Grete Stern]] argazkilaria (Alemania 1904-Argentina 1999)
# [[Hannah Collins]] artista (Londres 1956)
# [[Hanne Darboven]] artista (Alemania 1941-2009)
# [[Helga de Alvear Arte Garaikidearen Museoa ]] (Caceres 2021)
# [[Helga de Alvear]] bildumagilea (Alemania/Madril 1936)
# [[Inés Medina]] artista (Caceres 1950)
# [[Inés Peraza]] Kanariar uharteetako andrea (Sevilla, 1424-1503)
# [[Isabel de los Ángeles Ruano]] poeta (Guatemala, 1945)
# [[Isabel Morant Deusa]] historialaria (Valentzia 1947)
# [[Isabel Tolosa Cortés de Moctezuma]] Leonor Cortés Moctezumaren alaba (Mexiko, 1568- ?)
# [[Isatxa Mengíbar]] bikoiztailea ( Espainia 1973)
# [[Janet Maslin ]] kritikaria (AEB 1949)
# [[Joana Pastrana]] boxeolari ohia (Madril 1990)
# [[Jorinde Voigt]] artista (Alemania 1977)
# [[Judith Colell ]] zinema zuzendaria (Bartzelona 1968)
# [[Kadiatu Massaquoi]] aktibista (Sierra Leona, 2002?)
# [[Katalina Lancasterrekoa]] erregina (Hertford, 1373- Valladolid, 1418)
# [[Katharina Fritsch]] eskultorea (Alemania 1956)
# [[Katharina Sieverding]] artista (Alemania 1944)
# [[Kittie Knox]] txirrindularia (AEB 1874-1900)
# [[Laleh Osmany]] aktibista (Afganistan, 1992)
# [[Laura Rius]] zinema zuzendaria (Bartzelona 1991)
# [[Leonor Cortés Moctezuma]] Espainia Berriko Erregeorderriko aristokrata (Mexiko, 1527-1594)
# [[Lidia Zvereva|Lidia Zuéreva]] hegazkinlaria (Errusia, 1890-1916)
# [[Lisa Schwarzbaum]] kritikaria (AEB 1952)
# [[Luz Méndez de la Vega]] poeta eta ikertzaile feminista (Guatemala, 1919-2012)
# [[Mabel Palacín Lahoz]] artista (Bartzelona, 1965)
# [[Maggie Roswell]] ahots aktorea (AEB 1952)
# [[Margarita Carrera]] idazlea (Guatemala, 1929-2018)
# [[María del Carmen Aguayo Torres]] telekomunikazio ingeniaria (Kordoba XX. mendea)
# [[María del Carmen Carrillo Losada]] probintzia hiriburu bateko 1. emakume ziengotzi ijitoa (Madril 1959)
# [[María del Carmen Pallares Méndez]] historialaria (Galizia 1948)
# [[María Jesús Avila Corchero]] museo koordinatzailea (Caceres, 1966)
# [[María Jesús Rosa Reina]] boxeolaria (Madril 1974-2018)
# [[María Luisa Cuerda Arnau]] legelaria (Espainia, XX. mendea)
# [[María Natividad Bermejo Arrieta ]] artista (Logroño 1961)
# [[María Teresa Dalenz Zapata ]] ingeniari zibila (Bolivia, 1958)
# [[María Teresa de Silva]] Albako XIII. dukesa (Madril, 1762-1802)
# [[Marta Verheyen]] zinema zuzendaria, gidoilaria, argazkilaria (Girona 1991)
# [[Mary Bailey (hegazkinlaria)|Mary Bailey]] hegazkilaria (Irlanda, 1890-1960)
# [[Mary Kay Bergman]] ahots aktorea (AEB 1961)
# [[Mary Lynn Rajskub]] aktorea, gidoilaria (AEB 1971)
# [[Mary Taylor Brush]] hegazkinlaria (1866-1949)
# [[Maryse Bastié]] hegazkinlaria (Frantzia, 1898-1952)
# [[Meret Oppenheim]] argazkilaria (Berlin, 1913-Basilia,1985)
# [[Mikaela Loach]] Aktibista (Jamaika, 1998)
# [[Miren Meabe Carro]] Kuartango alkatea (Barakaldo 1986)
# [[Mirtha Luz Pérez]] idazlea, poeta, (Chiapas, Mexiko, 1960)
# [[Mona Simpson (Simpsondarrak)]] pertsonaia (AEB)
# [[Mona Simpson]] idazlea (AEB 1957)
# [[Montserrat Soto]] artista (Bartzelona, 1961)
# [[Nadia Vera]] kazetaria (Mexiko, 1983-2015)
# [[Nancy Cartwright (aktorea)]] ahots aktorea (AEB 1957)Si
# [[Natalia Montellano Durán]] bioteknologoa (Bolivia XX. mendea)
# [[Penelope Lea]] klima-aktibista (Noruega, 2005)
# [[Pilar Heredia Iglesias]] politikari ijitoa (Toledo, 1964)
# [[Pipilotti Rist]] artista (Suitza 1962)
# [[Pocha Lamadrid]] aktibista (Argentina, 1945-2021)
# [[Princy Mangalika]] aktibista (Sri Lanka, XX. mendea)
# [[Rachel Whiteread ]] eskultorea (Londres 1963)
# [[Rafaela Rada]] ilustratzailea
# [[Regina Halmich]] boxeolaria (Alemania 1976)
# [[Régine Pernoud]] historialaria (Frantzia 1909-1998)
# [[Rineke Dijkstra]] argazkilaria (Herbehereak 1965)
# [[Rocío Saiz]] artista (Madril 1991)
# [[Rosa Brun]] artista (Madril 1955)
# [[Rosemarie Trockel]] artista (Alemania 1952)
# [[Salma Kikwete]] aktibista (Tanzania, 1963)
# [[Salomé Cuesta]] artista (Valentzia 1964)
# [[Sandra Baía]] artista(Lisboa 1968)
# [[Sangita Magar]] aktibista (Nepal)
# [[Soleil Moon Frye]] aktorea, gidoilaria, film-zuzendaria (AEB 1976)
# [[Sonia Couoh]] aktorea (Mexiko, 1983)
# [[Susana Solano]] eskultorea (Bartzelona, 1946)
# [[Sylvie Fleury]] artista (Suitza 1961)
# [[Tacita Dean]] artista bisuala (Erresuma Batua 1965)
# [[Tatiana Delgado Yunquera]] bideo-joko garatzailea (Madril 1978)
# [[Tecuelhuetzin Xicohténcatl]] printzesa tlaxcalteka (Mexiko, 1501-Guatemala, 1537)
# [[Tecuichpo Ixcaxochitzin]] inperio aztekaren azken enperatrizea (Mexiko, 1509-1550)
# [[Tiza Mafira]] Ingurumen-aktibista (Indonesia, 1984)
# [[Touria Chaoui|Touria Chaowi]] hegazkinlaria (Fez, 1936-1956)
# [[Tress MacNeille]] ahots aktorea (AEB 1951)
# [[Vanessa Beecroft]] artista (Italia 1969)
# [[Victoria Fonseca González]] fisikaria (Espainia XX. mendea)
# [[Viktória Varga]] halterofilia kirolaria (Hungaria 1981)
# [[Zainab Al Khawaja]] aktibista (Bahrain, 1983)
# [[Zohra Drif]] Aljeriako politikaria, independentzia gerrako mujahida (1934)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''maiatza''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Ortiz]] ----'''SORTUA''' medikua (Getxo, 1964)
# [[Ainara Vera]] ----'''SORTUA''' zinegilea (Iruñea, 1985)
# [[Ana Antúnez]] --ef'''SORTUA''' jostuna, brodatzailea (Sevilla 1836-1896)
# [[Ann Marie Skelton]] ef--'''SORTUA''' Haurren Eskubideen Batzordeko burua (Hegoafrika, ?)
# [[Garazi Sampedro]] ef--'''SORTUA''' korrikalaria (Atxondo 1989)
# [[Itsasne Larruskain]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, futbolaria (Traña-Matiena 1992)
# [[Izaro Ieregi]] ----'''SORTUA''' artista (Algorta, 1987)
# [[Josefa Antúnez]] --ef'''SORTUA''' jostuna, brodatzailea (Sevilla 1833-1904)
# [[Juana María Ruiz de Gámiz]] efef'''SORTUA''' ongilea (Betoño, 1841 -?)
# [[Libe Goitia Artetxe]] ef--'''SORTUA''' idazlea (Errusia, 2001)
# [[Maite Toledo]] ----'''SORTUA''' idazlea (Zaldibia, 1966)
# [[Maite Zelaia]] ef--'''SORTUA''' arkitektoa (Eibar, 1946)
# [[María del Carmen Careaga Salazar]] ef--'''SORTUA''' enpresaburua (Getxo, 1934)
# [[Nagore Legarreta]] ----''SORTUA''' argazkilaria (Hernani, 1981)
# [[Oihana Muga]] ef--'''SORTUA''' pediatra (Donostia, 1981)
# [[Quintina Gelbenzu Piérola]] ef-ef '''SORTUA''' emagina (1877-1950)
# [[Salome Campos Beotegi]] efef'''SORTUA''' Emakume aitzindaria kontserba-enpresetan (Bermio, 1893-1974)
# [[Adela Calva Reyes]] idazlea (Mexiko, 1967-2018)
# [[Adenike Oladosu]] klima aktibista (Nigeria 1994)
# [[Alejandra Hannoverkoa]] printzesa (Austria 1999)
# [[Alicia Martín Villanueva]] artista (Madril, 1964)
# [[Aline Pettersson|Aline Petterson]] idazlea (Mexiko Hiria, 1938)
# [[Alva Belmont]] aktibista aberatsa, sufragista (AEB 1853- Frantzia 1933)
# [[Ana de Roque]] kazetaria ( Madril 1963)
# [[Ana Roldán]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1976)
# [[Anahí de Cárdenas]] modeloa, aktorea (Peru 1983)
# [[Andrea Guasch]] aktore, abeslari, dantzaria (Bartzelona 1990)
# [[Anežka Drahotová]] atleta (Txekia 19)
# [[Aniela Rodriguez]] idazlea (Mexiko, 1992)
# [[Anna Henderson]] txirrindularia (Britainia 1998)
# [[Anna Howard Shaw ]] sufragista, abade metodista (AEB 1847-1919)
# [[Antía Jácome]] kanoalaria (Pontevedra 1999)
# [[Antúnez ahizpak]] brodatzaileak (Sevilla XIX. mendea)
# [[Ascensión Cambrón]] filosofoa (Kordoba 1943)
# [[Aurora Correa]] poeta (Bartzelona, 1930-Mexiko, 2008)
# [[Beatrice Borromeo]] kazetaria, aristokrata (Italia 1985)
# [[Belén Rodríguez (kazetaria)]] (Madril 1966)
# [[Betty Gilpin]] aktorea (AEB 1986)
# [[Carissa Véliz]] filosofoa, irakaslea, ikertzailea (Mexiko 1986)
# [[Carlota Casiraghi]] zaldizalea, kazetaria (Monako 1986)
# [[Carmel Snow]] moda-kazetaria (Irlanda 1887-AEB 1961)
# [[Carolina Bona]] aktorea (Madril 1980)
# [[Carolina Herrera]] enpresaburua, diseinatzailea (Venezuela 1939)
# [[Carolina Parsons]] modeloa, enpresaburua (Txile 1978)
# [[Caroline Link ]] film-zuzendaria (Alemania 1964)
# [[Caroline Schermerhorn Astor]] aristokrata (AEB 1830-1908)
# [[Chari Gómez Miranda ]] kazetaria (Espainia 1930-2011)
# [[Claudina Domingo]] poeta (Mexiko, 1982)
# [[Claudine Picardet]] zientzialaria, itzultzailea (Frantzia 1735-1820)
# [[Consuelo Duval]] aktorea (Mexiko 1969)
# [[Consuelo Trujillo ]] aktorea (Cádiz 1959)
# [[Consuelo Vanderbilt]] filantropoa (AEB 1877- 1964)
# [[Consuelo Yznaga]] aristokrata (AEB 1853-Londres 1909)
# [[Cristina del Valle (abeslaria)]] aktibista (Asturias 1960)
# [[Cristina del Valle (aktorea)]] (Argentina 1942)
# [[Debora Kayembe]] abokatua, aktibista (Kongo- Eskozia, 1975)
# [[Desirée Bela-Lobedde]] idazlea, aktibista (Bartzelona 1978)
# [[Desirée Ndjambo]] kazetaria (Madril 1976)
# [[Diana Vreeland]] moda-editore aitzindaria (Paris 1903 - AEB 1989 )
# [[Djamila Boupacha]] Aljeriako FLNko aktibista (Bologhine 1938)
# [[Dolores Castro]] poeta (Mexiko, 1923-2022)
# [[Edna Woolman Chase]] kazetaria, argitaratzailea (AEB 1887-1957)
# [[Ekaterina Karavelova]] aktibista, hezitzailea (Bulgaria, 1860-1947)
# [[Elia Barceló]] idazlea (Alacant 1957)
# [[Ella baila sola]] musika bikotea (Espainia)
# [[Elsa Cross]] poeta (Mexiko, 1946)
# [[Elsie de Wolfe ]] dekoratzaile aitzindaria (AEB 1865- Frantzia 1950)
# [[Elvira Quintana]] aktorea (Badajoz, 1935-Mexiko Hiria, 1968)
# [[Esperanza Zambrano]] idazlea (Mexiko, 1901-1992)
# [[Esther García Rodríguez]] cinema ekoizpen zuzendari aitzindaria (Segovia 1956)
# [[Esther Mayoko Ortega]], aktibista (Madril, XX.mendea)
# [[Ethel Krauze]] idazlea (Mexiko Hiria, 1954)
# [[Fausta Gantús]] poeta eta historialaria (Mexiko, 1968)
# [[Flora Drummond]] sufragista, aktibista (Erresuma Batua, 1878-1949)
# [[Françoise Seligmann]] Frantziako erresistentziako kidea, kazetaria eta politikaria (1919-2013)
# [[Françoise Vergès]] politologo eta ekintzaile feminista eta dekolonialista frantsesa (Paris, 1952)
# [[Freda Huson]] aktibista (Kanada, 1964)
# [[Gabriela Jauregi]] idazlea, poeta (Mexiko Hiria, 1979)
# [[Glòria Serra ]] kazetaria (Bartzelona 1964)
# [[Hadja Idrissa Bah]] aktibista (Ginea, 1999)
# [[Helena Normanton]] abokatua, aktibista (Erresuma Batua, 1882-1957)
# [[Ilka Chase]] aktorea, esataria, idazlea (AEB 1905-1978)
# [[Irene Hernández de Jesús]] aktibista (Mexiko, 1958-2021)
# [[Irene Hueche Meliqueo]] aktibista (Txile, 1946-2011)
# [[Isabel Garcés]] aktorea (Madril 1901-1908)
# [[Isabel Pardo de Vera Posada]] ingeniaria (Lugo 1975)
# [[Isatou Ceesay]] aktibista (Gambia, 1972)
# [[Izarne Sarasola]] Errealeko futbolaria (Gipuzkoa, 2002)
# [[Jacqueline Auriol]] hegazkinlaria (Frantzia, 1917-2000)
# [[Javiera Contador]] aktorea, aurkezlea (Txile 1974)
# [[Jhoana Patiño]], poeta, aktibista (Kolonbia, 1982)
# [[Josefina Molina]] film-zuzendari atzindaria (Kordoba 1936)
# [[Julia Maura]] idazlea (Madril 1910-1973)
# [[Julia Solomonoff]] film zuzendaria, gidoilaria… (Argentina 1966)
# [[Juliane Köhler ]] aktorea (Alemania 1965)
# [[Katalina D'Erzel|Katalina Dérzel]] poeta (Mexiko Hiria, 1950)
# [[Laura Pérez Granel]] ilustratzailea (Valentzia 1983)
# [[Leila Khaled]] palestinar aktibista politikoa (1944)
# [[Lidia Poët ]] Italiako 1. emakume abokatua, aktibista (1855-1949)
# [[Lidia Tiatirakoa]] Europako 1. Emakume kristaua, santua, enpresaburua (Tiatira I. mendea)
# [[Lisa Henni]] aktorea (Suedia 1982)
# [[Lolita Bosch]] idazlea (Bartzelona 1970)
# [[Lorenza Izzo]] aktorea, modeloa (Txile 1989)
# [[Louise Dahl-Wolfe]] moda-argazkilaria ( AEB 1895- 1989)
# [[Lucrecia Martel]] film zuzendaria, gidoilaria (Argentina 1966)
# [[Lucy Elmina Anthony]] sufragista (AEB 1859 - 1944)
# [[Luz Marina Hache]] Sindikalista, aktibista (Kolonbia, 1955)
# [[Margo Martindale]] aktorea (AEB 1951)
# [[María Duval (aktorea)]] abeslaria (Mexiko 1937)
# [[María Inés Guerra]] abeslaria, aurkezlea (Mexiko 1983)
# [[María José Sanz Sánchez]] biologoa, ikertzailea (Valentzia 1963)
# [[María Pérez García]] atleta (Granada 1996)
# [[María Remedios del Valle]] Argentinako armadan kapitain independentzia garaian (Argentina, 1766-1847)
# [[Mariana Simionescu]] tenislaria (Errumania 1956)
# [[Maricela Guerrero]] poeta (Mexiko Hiria, 1977)
# [[Marilia Andrés ]] kantautorea (Cuenca 1974)
# [[Marina Rossell]] kantautorea (Bartzelona 1954)
# [[Marta Botía]] kantautorea (Madril 1974)
# [[Marta Ferri]] moda diseinatzailea (Italia 1984)
# [[Marta García Gómez]] kazetara, bikoizlea ( Madril 1961-2013)
# [[Marta Jaumandreu]] kazetaria (Madril 1971)
# [[Marta Martínez Alonso]] matematikaria, IBM zuzendari nagusia (Madril 1966)
# [[Marta Suediakoa]] printzesa (Suedia 1901-Norvegia 1954)
# [[Mary Haʻaheo Atcherley]] aktibista (Hawaii, 1874-1933)
# [[Matilde Borromeo]] jauzi-zaldi hazlea, kirolaria, aristokrata (Italia 1983)
# [[Mercedes de Acosta]] idazlea (AEB 1892-1968)
# [[Milena Smit]] aktorea (Valentzia 1996)
# [[Mónica Laguna]] film zuzendaria, gidoilaria (Madril 1964)
# [[Mònica López]] meteorologoa, aurkezlea (Lerida 1975)
# [[Na'Taki Osborne Jelks]] aktibista (AEB, XX. maendea)
# [[Naty Abascal]] modeloa (Sevilla 1943)
# [[Ngụy Thị Khanh]] Ingurumen aktibista (Vietnam, 1976)
# [[Nina Bang]] historialaria, politikaria, ministroa (Danimarka 1866-1928)
# [[Nuria Villazán Martín]] gidoilaria, film zuzendaria (Bartzelona 1968)
# [[Oyèrónkẹ Oyěwùmí]] ikertzaile feminista dekolonial (Nigeria, 1957)
# [[Pepa Pedroche]] aktorea (Madril 1967)
# [[Pilar García Muñiz]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1974)
# [[Pilar Llop ]] magistratua, politikaria (Madril 1973)
# [[Pilar Ulzurrun de Asanza y Peralta]] margolaria (Zaragoza, 1785-Madril, 1864)
# [[Raquel Sánchez Jiménez]] politikaria (Bartzelona 1975)
# [[Rosario Pi]] zinema zuzendaria (Bartzelona, 1899 - Madril, 1967)
# [[Rosita Parsons]] modeloa, enpresaburua (Txile 1970)
# [[Sandra Lorenzano]] idazlea (Argentina, 1960)
# [[Sara Uribe Sánchez|Sara Uribe]] poeta (Mexiko, 1978)
# [[Seloua Luste Boulbina]] Filosofo eta irakasle franko-aljeriarra (1957)
# [[Sheela Patel]], aktibista (India, 1952)
# [[Soledad Sevilla]] margolaria (Valentzia 1944)
# [[Stella Assange]] abokatua, giza eskubideen defendatzailea (Hegoafrika 1983)
# [[Susan Rice]] enbaxadorea (AEB 1964)
# [[Susana Roza]] Kazetaria (Asturias 1965)
# [[Susi Caramelo]] umorista (Bartzelona 1980)
# [[Syrie Barnardo]] barrualdeen diseinatzailea (Ingalaterra 1879-1955)
# [[Tedi López Mills]] poeta (Mexiko Hiria, 1959)
# [[Tuva Novotny]] aktorea (Suedia 1979)
# [[Uta Hagen]] aktorea, maistra (Alemania 1919- AEB 2004)
# [[Vanessa Bryant ]] filantropoa (AEB 1982)
# [[Vanessa Claudio]] modeloa, aktorea, aurkezlea (Puerto Rico 1983)
# [[Vega (abeslaria)]] (Kordoba 1979)
# [[Veronica Ferres]] aktorea (Alemania 1965)
# [[Victoria Rosell]] epailea, politikaria (Murtzia 1968)
# [[Virginia Ruzici ]] tenislari ohia (Errumania 1955)
# [[Yelitza Ruiz]] abokatua eta poeta (Mexiko, 1986)
# [[Yuja Wang]] piano-jolea (Txina 1975)
# [[Yvonne Choquet-Bruhat]] matematikari eta fisikari frantsesa (Lille, 1923)
# [[Zarifa Ghafari]] politikari, aktibista (Afganistan, 1992)
# [[Zonia Palán Tamayo]] aktibista, ekonomialaria (Ekuador, 1954-2003)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''apirila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Irazu]] ----'''SORTUA''' kazetaria, gidoigilea, berdintasun teknikaria (Andoain, 1966)
# [[Eider Conde]] ----'''SORTUA''' Aranzadi elkarteko komunikatzailea (Donostia, 1981)
# [[Elena Martinez Rubio|Elena Martinez]] ----'''SORTUA''' euskal idazlea (Bilbo, 1957)
# [[Felipa Domínguez Taguada]] --ef'''SORTUA''' miliziano (Irun, ?- 2013))
# [[Graciliana Montelongo]] ----'''SORTUA''' artista eta idazlea (Tenerife, 1962)
# [[Iratxe Ormatza]] ----'''SORTUA''' idazlea (Bakio, 1971)
# [[Isabel de Naverán]]----'''SORTUA''' ikertzailea, komisarioa (Getxo, 1976)
# [[Ixabel Millet]] ----'''SORTUA''' ipuin kontalaria (Paris, 1958)
# [[Jasmin_Mara_López]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta zinemagilea (New Orleans xxxx)
# [[Maite Franko]] ----'''SORTUA''' g idazle eta ipuin kontalaria (Irun, 1971)
# [[Maria Rosario de Cruz]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Ermua, 1948)
# [[Marta Von Poroszlay]] ----'''SORTUA''' g margolaria, eskultorea, idazlea (Hungaria, 1952)
# [[Mirari Sagarzazu]] ----'''SORTUA''' ARtisaua, artista, ilustratzailea (Oñati)
# [[Miren Mindegia]] ----'''SORTUA''' g kazetaria, idazlea (Elizondo, 1985)
# [[Silvia Solórzano Foppa]] ef--'''SORTUA''' gerrillari ohia eta politikaria (Guatemala, 1950)
# [[Stella Quan Rossell]] ----'''SORTUA''' antropologoa (Guatemala, 1935-2007)
# [[Adela Guffanti]] hegazkinlaria (Argentina, 1904- ?)
# [[Adelaida O'Dena de Estrada|Adelaida O´Dena de Estrada]] margolaria (Madril, 1823-1853)
# [[Amada García Rodríguez]] exekutatuko komunista (Coruña 1909-1938)
# [[Amandine Gay]] zine-zuzendari, aktore, idazle eta afrofeminista (Frantzia, 1984)
# [[Amina Dahbour]] palestinar aktibista politikoa (1945?)
# [[Amparo Rubiales]] irakaslea, politikaria (Madril 1945)
# [[Anastasia (argitzailea)]] margolaria (Paris XIV-XV. mendea)
# [[Angeles Bravo (kazetaria)]] (?, 1963)
# [[Anna Swenonis]] eskuizkribu argitzailea (Suedia ? - 1527)
# [[Arab Loutfi]] kazetaria, idazlea, film-zuzendaria (Libano 1953)
# [[Arcangela Paladini]] artista eta poeta (1596-1622)
# [[Asunción Crespo de Reigón|Asunción Crespo de Reigon]] margolaria (Madril, 1816.1885)
# [[Beatriz Rico]] aktorea, abeslaria, idazlea (Asturias 1970)
# [[Belén Ortega]] komiki-marrazkilaria (Granada, 1986)
# [[Carmen Calvo (artista)]] eskultorea (Valentzia 1950)
# [[Carmen Rey]] jazz-abeslaria (Galizia ?)
# [[Caterina Cherubini]] margolaria (Erroma, 1730-1811)
# [[Catherine M. Russell]] UNICEFeko zuzendari exekutiboa (AEB, 1961)
# [[Claudia Rueda]] ilustratzailea (Bogota, XX. Mendea)
# [[Cristina Gallach]] kazetaria (Bartzelona 1960)
# [[Cristina Narbona]] polititkaria (Madril 1951)
# [[Daniela Barcellona]] mezzosopranoa (Italia 1969)
# [[Daniela Melchior ]] aktorea (Portugal 1996)
# [[Denisse Buendía]] poeta (Mexiko, 1979)
# [[Elisa Rueda]] maistra, poeta, aktorea (Markina-Xemein, 1959)
# [[Elvira Rodríguez ]] ekonomialaria, politikaria (Madril 1949)
# [[Esperanza Elena Caro]] brodatzailea (Sevilla 1906-1985)
# [[Eva Lootz]] eskultorea (Austria_Espainia 1940)
# [[Farideh Lashai]] margolaria, idazlea (Iran 1944-2013)
# [[Fátima Diame]] jauzietako atleta (Valentzia 1996)
# [[Gabriela Agirre Sánchez]] idazlea, poeta (Mexiko, 1977)
# [[Henrietta H. Fore]] UNICEFeko zuzendari ohia (AEB, 1948)
# [[Hermine Yollo]] aktorea, zuzendaria, idazlea, itzultzailea (Kamerun 1981)
# [[Hermonia Vivarini]] artista (Venezia, XVI.mendea)
# [[Inés Alberdi ]] soziologoa (Sevilla 1948)
# [[Inés Álvarez de Toledo Caro]] aristokrata (Madril 1857-Donostia 1937)
# [[Inés Amor]] galerista (Mexiko 1912-1980)
# [[Ines Artajo Ayesa]] kazetaria (Iruñea 1956)
# [[Inés Edmonson]] aktorea (Argentina 1919-2016)
# [[Inés Fernández-Ordoñez]] hizkuntzalaria (Madril 1961)
# [[Inés Fonseca]] abeslaria, musikagilea, poeta (Santander 1960)
# [[Inés María Calero]] modeloa, aktorea (Venezuela 1969)
# [[Inés Martín Rodrigo]] kazetaria, idazlea (Madril 1983)
# [[Inés París]] film zuzendaria, gidoilaria (Madril 1963)
# [[Inés Saavedra]] abeslaria (Uruguai 1972)
# [[Inés Santé Riveira]] irakaslea, asmatzilea, ikertzailea (Ferrol 1976)
# [[Ines Scaramucci ]] irakaslea (Italia 1908-1990)
# [[Isabel Austriakoa (1501-1526)]] Danimarka, Norvegia, Suediako erregina (Belgika)
# [[Isabel Zapata]] idazlea (Mexiko Hiria, 1984)
# [[Joana Austriakoa]] Portugalgo erregina, Espainiako erregeordea, emakume-jesuita bakarra (Madril 1535-1573)
# [[Josefa Amar Borbón ]] pedagogoa, emakumeen gaitasunaren defendatzailea (Zaragoza 1749-1833)
# [[Josefa Tolrá Abril]] margolaria (Cabrils, 1880-1959)
# [[Juanita Frances]] aktibista (Australia-Erresuma Batua, 1901-1992)
# [[Kaimook Chuto]] eskultorea (Thailandia, 1938-1995)
# [[Klara Bavariakoa]] margolaria (Alemania, 1874-1941)
# [[Lalalimola]] ilustratzailea (Valentzia, 1984)
# [[Lara Siscar]] tb aurkezlea (Valentzia 1977)
# [[Laura Gómez-Lacueva]] aktorea (Zaragoza 1975-2023)
# [[Leonor Austriakoa]] Portugalgo eta Frantziako erregina (Belgika 1498- Badajoz 1558)
# [[Lorenza Cobián]] modeloa (Asturias 1851-Madril 1906)
# [[Lucía Pérez ]] abeslaria (Lugo 1985)
# [[Luisa Rivera]] ilustratzaleak (Santiago-Txile, 1987)
# [[Lynette Yiadom-Boakye]] margolaria, idazlea (Londres 1977)
# [[Mabula Soumahoro]] akademikoa eta ekintzaile afrofeminista (Paris, 1976)
# [[Margarita Alexandre]] zinema zuzendari eta ekoizlea frankismoan (León, 1923 - Madril, 2015)
# [[María Aragoikoa]] Portugalgo erregina (Kordoba 1498- Lisboa 1517)
# [[María Austriakoa]] Germaniako enperatriza (Madril 1528-1603)
# [[Maria Baranda|María Baranda]] poeta (Mexiko, 1962)
# [[María Gámez Gámez ]] politikaria, Guardia Zibilaren 1. Emakume-zuzendaria (Cádiz 1969)
# [[María Gimeno]] artista, ekintzailea (Zamora 1970)
# [[María Gómez (kazetaria)]] (Madrik 1987)
# [[María Gómez González]] 1936an Galiziako emakume alkate bakarra (Kordoba 1905-Lugo 1986)
# [[María Jesús Montero]] medikua, politikaria (Sevilla 1966)
# [[María Silva Cruz]] anarkista (Cadiz 1915-1936)
# [[Marietta Barovier]] artista eta diseinatzailea ( ? - 1496)
# [[Marina Romero]] idazlea (Madril 1908-2001)
# [[Marina Silva]] politikaria, ingurumen aktibista (Brasil 1958)
# [[Marisa Roesset Velasco]] margolaria (Madril 1904-1976)
# [[Marisa Ruiz Trejo]] antropologo feminista (Mexiko, 1984)
# [[Marlène Schiappa]] politikaria, aktibista (Paris 1982)
# [[Mary Jayne Gold ]] iheslarien laguntzailea (AEB 1909-Frantzia 1997)
# [[Mercedes González Fernández]] kazetaria, politikaria (Madril 1975)
# [[Mikiko Otani]] abokatu eta ikertzaile (Japonia, 1964)
# [[Mónica Nepote]] idazlea (Mexiko, 1970)
# [[Myrea Pettit]] ilustratzailea (Britainia Handia, 1970)
# [[Nastasia Zürcher ]] kantautorea, margolaria (Suitza/Galizia 1988)
# [[Nevenka Fernández]] Espainiako ekonomialaria eta Ponferradako zinegotzia
# [[Ninotchka Matute]] Guatemala Hiriko alkatetzari hautagai (Guatemala Hiria, 1967)
# [[Olga Martín-Belloso]] kimikaria, elikaduran aditua (Calahorra 1960)
# [[Paula Fortes]] aktibista, politikaria (Cabo Verde, 1945-2011)
# [[Petronila Guerrero]] politikaria (Cádiz 1953)
# [[Polly Higgins]] abokatua, ingurumen aktibista (1968-2019)
# [[Rashida Obeida]] palestinar aktibista politikoa (XX. mendea)
# [[Reneé Acosta|Renée Acosta]] poeta, filosofoa (Mexiko Hiria, 1976)
# [[Rosario Torres]] politikaria (Malaga 1959)
# [[Solange Fernex]] aktibista (Frantzia, 1934-2006)
# [[Soraya Rodríguez]] politikaria (Valladolid 1963)
# [[Tita Llorens]] igerilaria (Menorca 1968)
# [[Urania Mella]] Saturraranen kartzelaratua (Galizia 1899-1945)
# [[Verónica Gerber Bicecci]] artista, idazlea (Mexiko, 1987)
# [[Vicky Hernández]] aktorea (Kolonbia 1945)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''martxoa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Prudencia Gorrotxategi]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako presoa (Arrankudiaga, ?)
# [[Maria Arriaga]] efef'''SORTUA''' erraketista (Berriz, 1922- Ondarroa, 2014)
# [[Itziar de Blas]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta itzultzailea (Gasteiz, )
# [[Angélica Orue]] ef--'''SORTUA''' albaitaria (Laudio, 1926)
# [[Gemma Orobengoa]] ----'''SORTUA''' argazkilaria (Arrasate, 1985)
# [[Soledad Ruz]] ----'''SORTUA''' flamenko danzaria (Donostia, 1972)
# [[Jennifer Ávila]] ef--'''SORTUA''' kazetaria (Honduras, 1990)
# [[Lur Basterretxea]] ef--'''SORTUA''' eskiatzailea, lasterkaria (Elorrio, 1979)
# [[Maria Eskibel Arratia]] --ef'''SORTUA''' filantropoa (Gasteiz, ? - Valladolid, 1536)
# [[Nieves Cano]] efef'''SORTUA''' filantropoa (Gasteiz, 1847-1899)
# [[María Aranzazu Vélez de Mendizabal]] ----'''SORTUA''' Saturrarango Emakumeen Kartzelako ama nagusia (?)
# [[Magdalena Larrondo]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako zuzendaria (?)
# [[Adriana Bilbao Zarraonandia]] ----'''SORTUA''' flamenko dantzaria (Bilbo, 1988)
# [[Miren Arzak]] ----'''SORTUA''' fisioterapeuta, osteopata, idazlea (Hondarribia, 1966)
# [[Firouzeh Khosrovani]] ----'''SORTUA''' dokumentalgilea (Iran, 1971)
# [[Alba Heredia]] ----'''SORTUA''' flamenko dantzaria (Granada, 1995)
# [[Teodosia Ortega]] efef'''SORTUA''' emagina (Burgos, 1890-Arrigorriaga, 1983)
# [[Assumpta Aierdi]] ----'''SORTUA''' ekintzaile soziala (Donostia, 1972)
# [[Victoriana Herrero Barroso]] efef'''SORTUA''' Saturrarango presoa (Logroño, 1893-1962)
# [[Santa Paula Barbada]] ----'''SORTUA''' emakume santu eta bizarduna (Ávila, ?)
# [[Sara Torres]] ----'''SORTUA''' ikertzailea, idazlea (Gijón, 1991)
# [[Cristina Gutierrez]] ef--'''SORTUA''' ARtista, idazlea, ekintzailea (Bilbo)
# [[Maria Gugelberg von Moos]] botanikaria eta ilustratzailea (Suitza, 1836-1918)
# [[Marika]] ilustratzailea eta komikigilea (Bartzelona, 1949)
# [[Sabrina Van Tassel ]] kazetaria, film-zuzendaria (Frantzia 1975)
# [[Rosie Alfaro]] heriotza zigorraren zain (AEB 1971)
# [[Angelina Rodriguez]] heriotza zigorraren zain (AEB 1968)
# [[Karla Faye Tucker ]] heriotza zigorrez hila (AEB 1959-1998)
# [[Victoria Zárate Zurita]] Bigarren errepublikako maistra eta sindikalista (Madril, 1893-Lisboa, 1964)
# [[Reem Al Numery]] aktibista (Yemen, 1996)
# [[Nimco Ali]] aktibista (Somalia-Ingalaterra, 1983)
# [[Argentina Altobelli]] politikaria, aktibista (Italia, 1866-1942)
# [[Michealene Risley]] amerikar zinegile ekintzailea (Michigan, XX.mendea)
# [[Cindy Amaiza]] aktibista (Kenya, XXI. mendea)
# [[Adjoa Amana]] aktibista (Ghana, XX. mendea)
# [[Florina Alías]] asturiar idazlea (1921-1999)
# [[Lourdes Álvarez García]] asturiar idazlea (Mieres, 1968)
# [[Sharon Olds]] idazlea (Kalifornia, 1942)
# [[Velma Barfield]] serie-hiltzailea (AEB 1932-1984)
# [[Mary Gauthier ]] abeslaria (AEB 1962)
# [[Helen Gibson]] zaldizkoa, especialista (AEB 1892-1977)
# [[Candi Staton]] kantautorea (AEB 1940)
# [[Amy Helm]] kantautorea (AEB 1970)
# [[Bettye LaVette]] soul, blues kantautorea (AEB 1946)
# [[Gemma Escapa]] abokatua, irakaslea (Bizkaia 1965)
# [[Lorina Bulwer]] jostun artista (Ingalaterra 1838-1912)
# [[Lisbeth Añez]] aktibista venezuelarra (Venezuela)
# [[Tchinda Andrade]] trans aktibista (Cabo Verde, 1979)
# [[Yassi Ashki]] osasun-ekintzailea (Iran)
# [[Artearen maistra handiak]] artista-zerrenda
# [[Lucia Anguissola]] margolaria (Italia 1536/38- 1565)
# [[Dorotea de Chopitea]] filantropoa (Txile, 1816- Bartzelona 1891)
# [[Anita Awosusi]] aktibista (Alemania, 1956)
# [[Berta Zúñiga]] aktibista (Honduras, 1990)
# [[Bertha Oliva]] aktibista (Honduras, 1956)
# [[Carmen Castro García]] ekonomialara, aktibista (Valentzia 1967)
# [[Mari Jose Aranguren Querejeta]] ekonomialaria (Gipuzkoa 1969)
# [[Bina Shah ]] kazetaria, idazlea (Pakistan XX. mendea)
# [[Dulce Maria Cardoso]] abokatua, idazlea ( Portugal 1964)
# [[María Franciska Dapena Rico]] margolaria, idazlea (Palentzia 1924-Bilbo 1995)
# [[Laia Soler]] idazlea ( Lleida, 1991)
# [[Remedios Cervantes]] enpresaria, modelo ohia (Malaga 1964)
# [[Isabel Ríos]] sindikalista, ekintzailea (Curtis, Galizia, 1907-1997)
# [[Ana Cano]] Asturierazko idazlea (Somiedo, 1950)
# [[Vanessa Mendoza Cortés]] abortuaren aldeko aktibista (Andorra, 1980)
# [[María Martín Escudero]] dantzaria (Bizkaia XX. mendea)
# [[Mary Treat]] biologoa (AEB 1830-1923)
# [[Sol Panera]] galerista (Bilbo 1946)
# [[Elly Schlein]] Italiako politikaria (Suitza 1985)
# [[Cristina Martín Vega]] kazetaria (Madril 1970)
# [[Maria M. Gosse]] diplomazialaria, enbaxadorea (Alemania 1962)
# [[María del Coro Arizmendi]] ornitologoa ( Mexiko 1963)
# [[Camila Bossa ]] aktorea (Bogota/Galizia 1973)
# [[Karima Baloch]] aktibista (Pakistan-Kanada, 1983-2020)
# [[Marie Inmaculée Ingabire]] feminista, giza-eskubide ekintzailea (Ruanda,?)
# [[Walda Barrios Klee]] soziologoa, aktibista, feminista (Guatemala-Mexiko, 1951-2021)
# [[Ana Lydia Vega]] idazlea (Puerto Rico 1946)
# [[Susana Dans]] aktorea (Coruña 1965)
# [[Maruxa Villanueva]] abeslaria, aktorea (Galizia 1906-1998)
# [[Mabel Rivera]] aktorea (Coruña 1952)
# [[Laura Mañá]] film-zuzendaria, gidoilaria, aktorea (Bartzelona 1962)
# [[Zaza Ceballos]] idazlea (Coruña XX. mendea)
# [[Esther F. Carrodeguas]] dramagilea (Coruña 1979)
# [[María Reimóndez ]] idazlea (Lugo 1759)
# [[Xohana Torres]] idazlea (Galizia 1929-2017)
# [[Erin Mouré]] poeta, itzultzailea (Kanada 1955)
# [[Eva Mejuto]] idazlea (Pontevedra1975)
# [[Nicole Brossard]] poeta (Kanada 1943)
# [[Su Garrido Pombo]] kantautorea ( Galizia1982)
# [[Rosa Sevilla de Alvero]] sufragista, hezitzailea (Filipinak 1879-1954)
# [[Victoria Martín]] umoregilea, gidoilaria (Madril 1989)
# [[Isa Calderón]] umoregilea, gidoilaria ( Madril 1983)
# [[Noemí Sabugal]] idazlea ( Leon, 1979)
# [[Eva Llorach ]] aktorea ( Murtzia 1979)
# [[Alix Payen]] 1871ko Parisko Komunako ambulancière (1842-1903)
# [[Angela Saini]] zientzia-kazetaria (Londres 1980)
# [[Samira Ahmed]] kazetaria, genero diskriminazioagatik BBC salatu eta epaiketaren irabazlea (Londres 1968)
# [[Laura Bates]] idazle feminista, aitzindaria (Oxford 1986)
# [[Caroline Criado Perez]] kazetari ekintzailea (EB 1984)
# [[Deborah Cameron]] hizkuntzalaria (Eskozia 1958)
# [[Teodora Barrio]] idazlea, asturieraz (Marrubio, 1968)
# [[Teresa Cónsul]] idazlea, asturieraz eta gaztelaniaz (?- Oviedo, 1834)
# [[Raquel Fernández Menéndez]] idazlea, asturieraz (Salas, 1993)
# [[Blanca Fernández Quintana]] idazlea, asturieraz (Bimenes, 1994)
# [[Enriqueta González Rubín]] idazlea eta kazetaria, asturieraz (Ribadesella, 1832-Infiesto, 1877)
# [[Nené Losada]] idazlea, asturieraz (Luarca, 1921-2009)
# [[Idoia Rodríguez Buján ]] militarra (Lugo 1983-Afganistan 2007)
# [[Gillian Wearing]] artista (EB 1963)
# [[Cathy Newman]] kazetaria (EB 1974)
# [[Kate Adie ]] kazetaria (EB 1945)
# [[Rebekah Brooks]] kazetaria (EB 1968)
# [[María Teresa González|Maria Teresa Gonzále]] idazlea, asturieraz (Gijón. 1950-1995)
# [[Marta Mori]] idazlea, asturieraz (Gijón, 1965)
# [[María Esther García López]] idazlea, asturieraz (Valdés, 1948)
# [[Esther Prieto]] idazlea, asturieraz (Arenas, Cabrales, 1960)
# [[Helena Trexu]] idazlea, asturieraz (Sama de Langreo, 1945)
# [[Margaret Collins Weitz]] historialaria, Frantziako Erresistentzian aditua (AEB, 1929)
# [[Beatriz Álvarez-Guerra]] aktorea (Madril 1994)
# [[Tina Gascó]] aktorea (Sevilla 1914-Madril 1973)
# [[Zineb Hattab]] sukaldaria (Girona/Suitza 1989)
# [[Rosalía Mera]] jostuna, enpresaburua (Coruña 1944-2013)
# [[Sandra Ortega Mera ]] enpresaburua, filantropoa ( Coruña 1968)
# [[Mey Rahola]] argazkilaria (Leon 1897-Frantzia 1959)
# [[Clara Martínez Alberola]] abokatua (Madrid, 1963)
# [[Elena Vázquez Zendon]] matematikaria (Ourense, 1966)
# [[Elsa Anka]] aurkezlea (Bartzelona 1965)
# [[Paloma Marín]] aurkezlea (?, XX. mendea)
# [[Cristina Urgel]] aurkezlea (Soria 1979)
# [[Kate del Castillo]] aktorea (Mexiko 1972)
# [[Marisa Naranjo]] aurkezlea (Kanariak 1944)
# [[Estela Giménez]] gimnasta (Madril 1979)
# [[Manuela López García]] Maistra, poeta (Cacabelos, 1910-2005)
# [[Jenny Nyström]] ilustratzailea (Suedia, 1854-1946)
# [[Clara Maria Pope]] margolaria (Londres, 1767-1838)
# [[Laurence Suhner]] idazlea eta artista (Geneva, 1968)
# [[Anna Tigerhielm]] margolaria (Suedia, 1832-1906)
# [[Trini Tinturé]] ilustratzailea (Lleida, 1938)
# [[Henar Torinos]] Valladolid, 1985
# [[Elena Francisen kontsultategia]] emakumeentzako irratsaioa (Espainia 1947-1984)
# [[Maruja Fernández]] irrati esataria (Kuba 1925-Bartzelona 2001)
# [[Pepa Fernández]] kazetaria (Lleida 1965)
# [[Mara Torres]] kazetaria, idazlea (Madril 1974)
# [[Macarena Berlín]] kazetaria (Madril 1973)
# [[Florence Rochefort]] historialari frantziarra (Suresnes, 1958)
# [[Giovanna Garzoni]] margolaria (Italia 1960-1970)
# [[Michaelina Wautier]] margolaria (Belgika c.1617-1689)
# [[Louise Moillon]] margolaria (Frantzia 1610-1696)
# [[Maria van Oosterwijck]] margolaria (Herbehereak 1630-1693)
# [[Anne Vallayer-Coster ]] margolaria (Paris 1744-1818)
# [[Marie-Victoire Lemoine]] margolaria (Paris 1754-1820)
# [[Marie Gabrielle Capet]] margolaria (Frantzia 1761-1818)
# [[Constance Mayer]] margolaria ( Frantzia 1775-1821)
# [[Marie-Éléonore Godefroid]] margolaria ( Paris 1778-1849)
# [[Lilly Martin Spencer]] margolaria ( EB1822-AEB 1902)
# [[Clémentine Delait]] emakume bizarduna (Frantzia, 1865-1939)
# [[María Folguera]] idazlea, eszena zuzendaria (Madril, 1984)
# [[AveLina Pérez|Avelina Pérez]] Sortzaile eszenikoa (Oia, 1969)
# [[Raquel García-Tomás]] musikagilea (Bartzelona, 1984)
# [[Lola Blasco]] aktorea, idazlea eta antzerki zuzendaria (Alacant, 1983)
# [[Marta Pazos]] eszena zuzendaria (Pontevedra, 1976)
# [[Helena Tornero]] antzerkigilea (Figueras, 1973)
# [[Helena Antonia]] emakume bizarduna (Lieja, 1550-1595)
# [[Antonietta Gonsalvus]] emakume bizarduna (Frantzia, 1572-?)
# [[Arantza Ozaeta Cortázar]] arkitektoa (Madril 1982)
# [[Victoria Rodríguez]] aktorea (Madril 1931-2020)
# [[Pilar Eyre]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1947)
# [[Teresa Ribera ]] politikaria (Madril 1969)
# [[Carolina Maria de Jesus]] idazlea, poeta, kronista (Brasil 1914-1977)
# [[Jane Barnell]] emakume bizarduna (AEB 1871-1951)
# [[Alice Elizabeth Doherty]] emakume bizarduna ( AEB 1887-1933)
# [[Annie Jones ]] emakume bizarduna ( AEB 1865-1902)
# [[Krao Farini]] emakume bizarduna (Laos 1876-AEB 1926 19)
# [[Josephine Clofullia]] emakume bizarduna (Suitza 1829-1875)
# [[Pilar Pedraza]] idazlea, irakaslea (Toledo 1951)
# [[Carmen Linares]] flamenko-abeslaria (Linares 1951)
# [[María Pagés]] dantzaria, koreografoa (Sevilla 1963)
# [[Ellen MacArthur]] nabigatzailea (EB 1976)
# [[Aurora Vargas]] flamenko-dantzaria, kantaria ( Sevilla 1956)
# [[Bernarda de Utrera]] flamenko-kantaria (Utrera 1927-2009)
# [[Fernanda de Utrera]] flamenko-kantaria (Utrera 1923-2006)
# [[La Serneta]] flamenko kantaria (Cádiz 1837-Utrera 1912)
# [[Caroline van der Plas]] kazetaria, politikaria (Herbehereak 1967)
# [[Marta plana]] Australiara eramandako emakumeak (1960-1963)
# [[Arlette Farge]] historialari frantsesa (Charleville - 1941)
# [[Bibia Pavard]] historialari frantsesa (1980)
# [[Maddalena Casulana]] musikagilea (Italia, 1544-1590)
# [[Lucinda Williams ]] egile abeslaria (AEB 1953)
# [[Ivette Nadal ]] egile abeslaria, poeta (Bartzelona 1988)
# [[Blanca Llum Vidal]] poeta (Bartzelona 1986)
# [[Núria Martínez-Vernis]] poeta (Bartzelona 1976)
# [[Montse Castellà]] egile abeslaria, aktibista (Tarragona 1976)
# [[Rosa Regàs]] idazlea (Bartzelona 1933)
# [[Georgina Regàs]] sukaldaria, idazlea (Bartzelona 1932-Girona 2022)
# [[Carme Canela]] jazz-abeslaria (Bartzelona 1962)
# [[Sheila Jordan]] jazz- abeslaria (AEB 1928)
# [[Galina Balashova]] arkitektoa, diseinatzailea (Errusia 1931)
# [[Urška Djukić]] zinema-zuzendaria, gidoilaria (Eslovenia 1986)
# [[Asha Haji Elmi]] politikaria, aktibista (Somalia, 1962)
# [[Joana Afonso]] diseinatzailea, ilustratzailea (Portugal 1989)
# [[Cani Fernández Vicién]] abokatua (Cartagena 1963)
# [[Mar Sodupe]] aktorea (Kanariak 1972)
# [[Pepa Aniorte]] aktorea, abeslaria (Alacant 1972)
# [[Toni Morillas]] politikaria, feminista (Jaen 1982)
# [[Clementina Díez de Baldeón]] irakaslea, politikaria (Ciudad Real 1953)
# [[Consuelo Rumí]] psikologoa, irakaslea, politikaria (Almeria 1957)
# [[Anita Gutbrod]] igerilaria (Argentina 1903-1967)
# [[Lita Tiraboschi]] igerilaria, irakaslea, idazlea (Argentina 1917-1972)
# [[Pilar Geijo ]] igerilaria (Argentina 1984)
# [[Lilian Harrison]] igerilaria (Argentina 1904-1993)
# [[Enriqueta Agut Armer]] 2. errepublikako(Castelló, 1912-Mexiko, 1998)
# [[Concepción Alfaya]] 2. errepublikako maistra (Madril, 1886-1945)
# [[Elvira Navarro]] idazlea (Huelva, 1978)
# [[Alba Carballal|Alva Carballal]] idazlea (Lugo, 1992)
# [[Marie Equi]] medikua, aktibista (AEB,1872-1952)
# [[Maria Baldó|María Baldó]] 2. Errepublikako maistra (Albacete, 1884-Toulouse, 1964)
# [[María Braña de Diego|Maria Braña de Diego]] 2. Errepublikako maistra (Madril, 1912-2007)
# [[Carmen Castilla Polo]] 2. Errepublikako maistra (Logroño, 1895-Madril, 1979)
# [[Alba Sotorra Clua]] zinema zuzendaria (Reus, 1980)
# [[Carmen Hermosín]] politikaria (Sevilla 1945)
# [[Magdalena Valerio]] legelaria, politikaria (Caceres 1959)
# [[Mar Moreno]] legelaria, politikaria, idazlea (Jaen 1962)
# [[Teresa Jiménez Vílchez]] irakaslea, politikaria (Granada 1962)
# [[Fuensanta Coves]] irakaslea, politikaria (Alacant 1961)
# [[Irene García]] politikaria (Cádiz 1980)
# [[Marina Vega]] espioia, nazi harrapatzailea (Cantabria 1924-Madril 2011)
# [[Braulia Cánovas]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Murtzia 1920- Bartzelona 1993)
# [[Conchita Ramos]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Lleida 1925-Frantzia 2019)
# [[Alfonsina Bueno]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Zaragoza 1904- Frantzia1979)
# [[Margoth Escobar]] Ingurumen eskubideak eta indigenen aldeko aktibista (Ekuador, 1954)
# [[Mercedes Escribano Pérez]] Bigarren Errepublikako maistra (Valdeganga, 1888-Madril, 1958)
# [[Carmen García del Diestro]] Bigarren Errepublikako maistra, pedagogoa (Santander, 1908-Madril, 2001)
# [[Elsa López]] idazlea, poeta (Fernando Poo, 1943)
# [[Elena Gallego Abad|Elena Gallego]] kazetaria, idazlea (Teruel, 1969)
# [[Ana Vanessa Gutiérrez]] asturierazko idazlea (Mieres, 1980)
# [[Elsa Fernández]] galizierazko idazlea (Buenos Aires, 1933-1964)
# [[Avelina Valladares]] galizierazko idazlea (A Estrada 1825.1902)
# [[Violeta Friedman]] aktibista, bizirik atera Auschwitzetik (Errumania 1930- Madril 2000)
# [[Constanza Martínez Prieto]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Madril 1917-Bartzelona 1997))
# [[Laura Seco]] politikaria (Cádiz 1971)
# [[María Teresa Fernández de la Vega]] magistratua, politikaria (Valentzia 1949)
# [[Esperanza Oña]] politikaria (Sevilla 1957)
# [[Nuria Espallargas]] ikertzailea (Bartzelona 1979)
# [[Rosario de Velasco]] margolaria (Madril 1904-Bartzelona 1991)
# [[Marga Gil Roësset]] eskultorea, ilustratzailea, poeta (Madril 1908- 1932)
# [[Ángeles Santos Torroella]] margolaria (Girona 1911- Madril 2013)
# [[Delhy Tejero]] margolaria (Zamora 1904- Madril 1968)
# [[Lauren Bastide]] Frantziako kazetaria eta ekintzaile feminista (Orleans, 1980)
# [[Lima Aafshid]] idazle eta poeta (Afganistan, ?)
# [[Adelaide Estrada]] Mediku, zientzialari eta aktibista (Portugal, 1898-1979)
# [[Martha P. Falconer]] Aktibista, gizarte-langilea (AEB, 1862-1941)
# [[Tamara Alves]] artista, muralista, ilustratzailea, tatuatzailea (Portugal 1983)
# [[Rada Akbar]] artista (Afganistan, 1988)
# [[Maria Lucília Estanco Louro]] irakasle eta aktibista (Portugal, 1922-2018)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''otsaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Toda Likona]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Mari Juan Mezeta]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Maria Perez Larrinaga]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Olatz Urkia]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Donostia, 1986)
# [[Helena Barrenetxea]] ----'''SORTUA''' zestalaria (Durango, 2007)
# [[María Flores]] ----'''SORTUA''' 1824an bere askatasuna lortu zuen esklabua (Eivissa, 1775-?)
# [[Zorione Erezuma]] ----'''SORTUA''' poeta (Bilbo, 1969)
# [[Charo Roquero]] ----'''SORTUA''' historialaria (Donostia)
# [[Maritxu Negelua]] ----'''SORTUA''' idazlea, pastoralgilea (Zuberoa, 1999)
# [[Mari Tere Alberdi]] ef--'''SORTUA''' sukaldaria, tabernaria, aktorea (Berriz)
# [[Fabiola Gutiérrez]] ----'''SORTUA''' idazle (Bolivia, 1989)
# [[Carmen Castro Cardús]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako "zaintzaile" (Huesca, ?-1948)
# [[Maider Galardi]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta ikerlaria (Lasarte-Oria, 1995)
# [[Antoñita La Singla]] dantzaria (Bartzelona 1948)
# [[La Sordita]] dantzaria (Cádiz XIX.mendea-XX.mendea)
# [[Amal Aden]] idazle ekintzailea (1983, Somalia)
# [[Iola Leal Riesco]] ingumenaren aldeko ekintzailea (Lugo, 1977)
# [[Sol León]] dantzaria, koreografoa (Kordoba ç 1919)
# [[Sara Lezana]] dantzaria (Madril 1948)
# [[Cristina Llorente]] dantzaria, abeslaria, aktorea (Valladolid 1985)
# [[Isabel Llull]] dantzaria, maistra (Palma 1946)
# [[Sara Luzita]] dantzaria (Espainia 1922)
# [[Bárbara Lys]] dantzaria (Balearrak 1946)
# [[Claudia Salas]] aktoreak (Madril 1977)
# [[Carlota Pereda]] film-zuzendaria, gidoilaria (Madril 1975)
# [[Esther Cañadas]] modeloa (Albacete 1977)
# [[Joselyn Brea]] kirolaria (Venezuela/Galizia 1994)
# [[Donna Karan]] moda-diseinatzailea (AEB 1948)
# [[Eva Copa]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Bolivia 1987)
# [[Adrienne Avril de Sainte-Croix]] Frantziako filantropo eta feminista (1855 - 1936)
# [[Zahra Mohammadi]] BBCren 100 emakumeak 2022 Kurdinstango irakaslea errepresaliatua (1990)
# [[Layli]] BBCren 100 emakumeak 2022 Irango ekintzaile feminista errepresaliatua (2002)
# [[Wegahta Gebreyohannes Abera]] BBCren 100 emakumeak 2022 Etiopiako langile humanitarioa (xxxx)
# [[Victoria Baptiste]] BBCren 100 emakumeak 2022 Estatu Batuetako erizaina (xxxx)
# [[Velmariri Bambari]] BBCren 100 emakumeak 2022 Indonesiako Sexu-indarkeriaren kontrako ekintzailea (1980)
# [[Tamana Zaryab Paryani]] BBCren 100 emakumeak 2022 Afganistango kazetaria eta youtuberra (1997)
# [[Alice Pataxó]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil, 2001)
# [[Erika Hilton]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil, 1992)
# [[Zahra Joya]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Agfanistan, 1992)
# [[Velia Vidal]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Kolonbia, 1982)
# [[Roza Salih]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Eskozia.1989)
# [[Cecilia Patricia Flores Armenta]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Mexiko XX. mendea)
# [[Mirta Nuñez]] espainaiko gerra zibilaren historialaria (Kuba, 1956)
# [[Mirta Díaz-Balart]] Mirta Nuñezen ama eta Fidel Castroren lehenengo emaztea (Habana, 1928)
# [[Jane Misme]] Kazetari eta feminista frantsesa (1865-1935)
# [[Judith Heumann]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Filadelfia, 1947)
# [[Asonele Kotu]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Hegoafrika, ? )
# [[Nathalie Becquart|Natahalie Becquart]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Frantzia, 1969)
# [[Ida Holz]] informatikaria (Uruguai, 1935)
# [[Simone Tebet]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil 1970)
# [[Ferenice de Rodas]] ama (Grezia, K.a. 396-K.a. V. mendea)
# [[Lashana Lynch]] aktorea (Londres 1987)
# [[Giuseppa Barbapiccola]] filosofoa, poeta, itzultzailea (Italia, 1702-1740)
# [[Taisia Bekbulatova]] kazetaria, BBCren 100 emakumeak 2022 (Errusia, xxxx)
# [[Suvada Selimović]] ekintzailea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Bosnia, 1965)
# [[Shonda Rhimes]] gidoilaria, fil-zuzendaria (AEB 1970)
# [[Beatrice Fihn]] arma-nuklearren aurkako aktibista ( Suedia 1982)
# [[Tania Álvarez Yates]] kanoalaria (Pontevedra 1994)
# [[Tania Fernández García]] kanoalaria (Lugo 1992)
# [[Blanca Paloma]] abeslaria (Alacant 1989)
# [[Alice Wonder]] abeslaria ( Madril 1998)
# [[Olga Xirinacs]] idazlea (Tarragona 1936)
# [[Bikimel]] kantautorea (Bartzelona 1976)
# [[Luján Argüelles]] aurkezlea (Asturias 1977)
# [[Virginia Díaz]] kazetaria (Madril 1974)
# [[Kristina Berdínskikh]] kazetaria, BBCren 100 emakumeak 2022 (Ukraina)
# [[Kadri Keung]] moda-diseinatzailea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Hong Kong)
# [[Leonor Ferrer Girabau]] delineatzailea (Bartzelona, 1894-1953)
# [[Fatima Sheikh]] hezitzailea (India, 1831-1900)
# [[Jana Zinkevytx|Iana Zinkevitx]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Ukraina, 1995)
# [[Chanel Contos]] sexu-erasoen aurkako aktibista BBCren 100 emakumeak 2022 (Australia)
# [[Aye Nyein Thu]] mediku aktibista BBCren 100 emakumeak 2022 (Birmania, 1996)
# [[Judy Kihumba]] zeinu-hizkuntzako interpretea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Kenya)
# [[Paula Púa]] gidoilaria (Valentzia 1992
# [[Minerva Piquero]] kazetaria (Asturias 1967)
# [[Beatriz Pécker]] kazetaria (Madril 1955)
# [[Luisa Alberca]] irrati-nobelagilea (C.Real 1920-Logroño 2006)
# [[Vira Silenti]] aktorea (Italia 1931-2014)
# [[Clementina Albéniz|Clementina Albeniz]] maistra errepublikarra (Madril, 1853-1946)
# [[Ana Canalias Mestres]] maistra errepublikarra (Zaragoza, 1886-1934)
# [[Angelina Colubret]] maistra errepublikarra (Badalona, 1910 -Torroella, 1998)
# [[Isabel Esteban Nieto]] maistra errepublikar eraila (Palentzia, 1893-1936)
# [[Sofia Polo Giménez]] maistra errepublikar eraila (Zaragoza, 1904-Palentzia, 1936)
# [[Cirila Ubaldina García Díaz]] maistra errepublikar eraila (Salamanca, 1893-Palentzia, 1936)
# [[Samara Joy]] jazz abeslaria (AEB 1998)
# [[Sarah Kane]] antzerkigilea (EB 1971-1999)
# [[Toñi Salazar]] abeslaria (Badajoz 1963)
# [[Encarna Salazar]] abeslaria (Badajoz 1961)
# [[Lina Meruane]] Idazlea (Txile 1970)
# [[Nelly Meruane]] aktorea, irakaslea (Txile1927-2018 19)
# [[Teresa Laespada]] ikertzailea (Bilbo 1965)
# [[Ana Santos Aramburo]] liburuzaina (Zaragoza 1957)
# [[Glòria Pérez-Salmerón]] liburuzaina (Bartzelona 1958)
# [[Susana Fortes]] idazlea (Pontevedra 1959)
# [[Ana Belén Fortes]] idazlea (Pontevedra 1967)
# [[Genara Fernández García|Genera Fernández Garcia]] maistra fusilatua (León, 1903-1941)
# [[Josefa García Segret|Josefa Garcia Segret]] maistra errepublikarra (Tui, 1900-Oliveros, 1986}
# [[Gertrudis Ríos Marín|Gertrudis Rios Marín]] torturatu eta exekutatuko maistra (Cádiz, 1901-1936)
# [[Benita Gil]] maistra erbesteratua (Teruel, 1913-Praga, 2015)
# [[Carmen Hombre Ponzoa|Carmen Hombre Pouzoa]] maistra fusilatua (Cádiz, 1898-1936)
# [[Elisa López Velasco]] maistra berritzailea (Málaga, 1884-1936??)
# [[Sirisha Bandla]] BBCren 100 emakumeak 2022, ingeniari aeronautikoa (India 1988)
# [[Nazanin Zaghari-Ratcliffe]] BBCren 100 emakumeak 2022, iraniar-britaniar hiritarra (Tafresh 1978)
# [[Narges Mohammadi]] BBCren 100 emakumeak 2022, eskubideen aldeko ekintzailea (Persia 1972)
# [[Palmira Pla Pechovierto]] maistra, pedagogoa eta polikaria (Teruel, 1914-Castlló, 2007)
# [[Emilia Elias Herrando|Emilia Elias Herrando]] maistra, pedagogoa (Madril, 1898 - Mexiko, 1976)
# [[Veneranda Manzano]] maistra, politikaria, erbesteratua (Asturias, 1893-1992)
# [[Guillermina Medrano]] maistra eta politikaria (Albacete, 1912-Valencia, 2005)
# [[Marguerite Durand (feminista)]] kazetari, aktore, politikari eta feminista frantsesa (1864 - 1936)
# [[Jane Rigby]] BBCren 100 emakumeak 2022 Astrofisika estatubatuarra (EEUU, XXXX)
# [[Iryna Kondratova]] BBCren 100 emakumeak 2022 Anestesiologa eta pediatra (Ukrania, XXXX)
# [[Constance Tipper]] metalurgikaria (Erresuma Batua, 1894-1995)
# [[Johanna Döbereiner]] ingeniari agronomoa (Brasil, 1924-2000)
# [[Txell Alarcón]] saskibaloi jokalaria (Bartzelona 2003)
# [[Maider Castellano]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 2003)
# [[Gregoria Canelo de Paredes]] 'chinato' dialekto hiztuna (Caceres 1861-1917)
# [[Marina Ortiz de Zárate]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 1999)
# [[Chatrice White]] saskibaloi jokalaria (AEB 1996)
# [[Ana Laverón]] aeronautiko ingeniaria(Espainia XX. mendea)
# [[Isaura Clavero]] 1. emakume aeronautiko ingeniaria (Vigo XX. mendea)
# [[Parinoush Saniee]] idazlea (Iran 1949)
# [[Elena Barraquer Compte]] oftalmologoa (Bartzelona 1954)
# [[Jimena Quirós]] 1. emakume ozeonografoa (Almeria 1899-Madril 1983)
# [[Isabelle Junot]] aktorea (AEB 1991)
# [[Tamara Falcó]] moda-diseinatzailea (Madril 1981)
# [[Micaela Navarro]] politikaria (Jaen 1956)
# [[Ibijoke Faborode]] BBCren 100 emakumeak 2022, politikaria (Nigeria XX. mendea)
# [[Gohar Eshghi]] BBCren 100 emakumeak 2022, ekintzailea (Iran 1946-2002)
# [[Fatima Amiri]] BBCren 100 emakumeak 2022, ikaslea (Afganistan, 2005)
# [[Carmen Muñoz Manzano]] Bigarren Errepublikako maistra eta idazlea (Cáceres, 1906-Coruña, 2002)
# [[Carmen García de Castro]] Bigarren Errepublikako maistra eta pedagogoa (Almería, 1886-1969)
# [[Isabel González Turmo]] antropologoa (Espainia XX. mendea)
# [[Elvira Álvarez de Ceballos]] dama (Espainia XIV. mendea -1372)
# [[Difficult Women]] emakume kabareta (Australia)
# [[Mehreen Faruqi]] politikaria (Pakistan 1963)
# [[Katarina Zec]] saskibaloi jokalaria (Serbia 1997)
# [[Mariana Barassi]] film-zuzendaria (Argentina 1977)
# [[Vic Echegoyen]] idazlea (Madril 1969)
# [[Claudia Zapata]] historialaria (Txile 1975)
# [[Christiane Félip Vidal]] idazlea (Frantzia 1950)
# [[Katherine Kurtz]] idazlea (AEB 1944)
# [[Juana Ontañón eta Valiente|Juana Ontañon y Valiente]] Bigarren Errepublikako maistra (Madril, 1886-Mexiko, 1972)
# [[Wally Funk]] astronauta (AEB 1939)
# [[Ida Ørskov]] bakteriologoa (Danimarka 1922- 2007)
# [[Alice Lee]] matematikaria (EB 1858-1939)
# [[Elizabeth Scott]] matematikaria (AEB 1917-1988)
# [[Ainhoa Achutegui]] zuzendari artistikoa ( Venezuela 1978)
# [[Akwaeke Emezi]] idazlea (Nigeria 1987)
# [[Leia Dongue]] saskibalio jokalaria (Mozambike 1991)
# [[Mónica Bruckmann]] soziopolitologoa (Peru XX. mendea)
# [[Claude Ber]] poeta (Frantzai 1948)
# [[Nadia Yala Kisukidi]] filosofoa (Belgika 1978)
# [[Ana Carrique]] musikagilea ( Argentina 1964)
# [[Cristina Montserrat Hendrickse]] abokatua, irakaslea (AEB 1964)
# [[Kristina Higgins]] saskibaloi jokalaria (AEB 1994)
# [[Joy Alexis Brown-Adams]] saskibaloi jokalaria (Guyana 1993)
# [[Dona Tututa]] piano-jolea (Cabo Verde 1919-2014)
# [[Yolanda Morazzo]] poeta (Cabo Verde 1927-Lisboa 2009)
# [[Tuna Mascarenhas]] kimikaria, aktibista, 1. dama (Cabo Verde 1944-2009)
# [[Kate Asabuki]] aktore pornoa (Tokio 1962)
# [[Celina Pereira]] abeslaria, kontalaria (Cabo Verde 1940-Lisboa2020)
# [[Athaliah Molokomme]] fiskala (Botswana 1959)
# [[Constance Cummings-John]] politikaria (Sierra Leona 1918-Londres 2000)
# [[Aspásia Camargo]] politikaria (Brasil, 1946 19)
# [[Rachael Blackmore]] Jokey-a (Irlanda 1989)
# [[Lívia Járóka]] 1. emakumezko ijito eurodiputatua (Hungaria 1974)
# [[Clare Marie Hodges]] AEBko 1. emakumezko basozaina (AEB 1890-1970)
# [[Consuelo González Ramos]] kazetaria, erizaina, feminista (Zamora, 1877-Madril, 1956)
# [[Esperanza Rodríguez Cerdán]] Bigarren Errepublikako maistra erbesteratua (Madril, 1892-Valentzia,1984)
# [[Rosa Roig]] Bigarren Errepublikako maistra (Tarragona, 1890-Bartzelona, 1969)
# [[Pilar Salvo Giménez|Pilar Salvo]] Bigarren Errepublikako maistra fusilatua (Zaragoza, 1889-1936)
# [[Amalia Torrijos]] Bigarren Errepublikako maistra eta alkatea (Sevilla, 1911- ???)
# [[Ekaterina Lermontova]] Paleontologoa (SESB, 1889-1942)
# [[Eva Mameli Calvino]] Botanikaria (Italia, 1886-1978)
# [[Heike Freire]] filosofoa, aktibista (Espainia, ??)
# [[Sabrina Sánchez]] kazetaria, sexu langilea (Mexiko 1981)
# [[Karine Espineira]] soziologoa, trans ekintzailea (Txile 1967)
# [[Nadia Ferreira]] modeloa, enpresaburua (Paraguai 1999)
# [[Elena Sánchez Caballero]] kazetaria (Madril 1957)
# [[Pilar Martín Fernández]] immunologia ikertzailea (Madril 1973)
# [[Maruja Torres]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1943)
# [[Nya de la Rubia]] abeslaria, aktorea (Sevilla 1986)
# [[Aryna Sabalenka]] tenislaria (Bielorrusia 1998)
# [[Aliaksandra Sasnovih]] tenislaria (Bielorrusia 1994)
# [[Lucia Stecher]] ikertzailea (Txile XX. mendea)
# [[Elena Oliva]] soziologoa, ikertzailea (Txile 1982)
# [[Gendengarjaa Baigalimaa]] onkologoa (Mongolia XX. mendea)
# [[Elena Moreno Zaldibar]] saskibaloi jokalaria (Donostia 1959)
# [[Tanaya Mechelle Atkinson]] saskibaloi jokalaria (AEB 1996)
# [[Kinu Nishimura]] ilustratzailea (Japonia 1969)
# [[Asunción Linares]] paleontologoa (Granada, 1921-2005)
# [[Sylvie Denis]] idazlea
# [[Marguerite Durand (hizkuntzalaria)]] hizkuntzalarieta fonetikalari frantziarra (1904)
# [[Jeanne Chauvin]] abokatu eta feminista frantsesa (1862-1926)
# [[Soraya Prieto Fernández]] kimikaria (Gasteiz 1979)
# [[Maimouna Diarra]] saskibaloi jokalaria (Senegal 1991)
# [[Esther Yáñez González - Irun]] Armadako 1. emakumea eta gerra ontzi kapitaina (Cádiz 1971)
# [[María José Escalona]] informatikaria (Sevilla 1976)
# [[Helena Viñes]] ekonomialaria (Espainia, XX. mendea)
# [[María Jesús Almazor]] Telekomunikazio ingeniaria, CEO ( Brtzelona 1970)
# [[Karen Gaines]] ziberdefentsan aditua, CEO (XX. mendea)
# [[Silvia Albert Sopale]] aktore, zuzendari (Donostia 1976)
# [[Midi Achmat]] LGTB aktibista (Hegoafrika, 1964)
# [[Shiva Nazar Ahari]] giza eskubideen aldeko aktibista (Irán, 1984)
# [[Leoncia Gómez Galán]] zerbitzaria, 'vocera' (Caceres 1903-1986)
# [[Irma Estrada Silva]] autodefentsa irakaslea (El Salvador ?)
# [[Anália de Victória Pereira]] politikaria ( Angola 1941-2009)
# [[Belita Palma]] abeslaria (Angola 1932-1988)
# [[Luzia Inglês Van-Dúnem]] politikaria (Angola 1948)
# [[Margarida Rosa da Silva Izata]] diplomazialaria (Angola 1958)
# [[Ana Clara Guerra Marques]] dantzaria (Angola 1962)
# [[Luísa Rogério]] kazetaria (Angola 1967)
# [[Lourdes Van-Dúnem]] musikaria (Angola 1935-2006)
# [[Arlete Leona Chimbinda]] politikaria, irakaslea (Angola 1960)
# [[Silvia Lutucuta]] Kardiologoa, ministroa (Angola 1968)
# [[Josefa Sacko]] agronomoa, enbaxadorea (Angola XX. mendea)
# [[Vera Daves]] ekonomialaria, ministroa (Angola 1984)
# [[Catherine Austin Fitts]] bankaria (AEB 1950)
# [[Marjorie Rice]] matematikaria (AEB, 1923-2017)
# [[Liliana Colanzi]] idazle eta editorea (Bolivia, 1981)
# [[Magela Baudoin]] idazle (Bolivia, 1973)
# [[Trementinaireak]] sendatzeko produktu naturalen saltzaile ibiltariak (Katalunia XIX. mendea-XX. mendea)
# [[Eloísa del Pino Matute]] zientzialari soziala, ikertzailea (Espainia XX. mendea)
# [[María Luisa López Grigera]] filologoa (Coruña 1926)
# [[Paula Dapena Sánchez]] futbolaria (Pontevedra 1996)
# [[ASPEGI elkartea]] emakume profesionalena, enpresariena (Gipuzkoa 1998)
# [[Sari Arponen]] medikua (Finlandia 1977)
# [[Carolina Iglesias]] umoregilea, gidoilaria, youtuberra (Coruña 1993)
# [[Berta Collado]] kazetaria, aurkezlea (Toledo 1979)
# [[Yola Mamani]] komunikatzailea (Bolivia, 1984)
# [[Hélène Dutrieu]] txirrindulari, hegazkinlari (Belgika-Frantzia, 1877-1961)
# [[Virginia Ayllón]] idazle (Bolivia, 1958)
# [[Begonya Pozo]] idazlea (Valentzia 1974)
# [[Carmelina Sánchez-Cutillas]] idazlea (Madril 1921- Valentzia 2009)
# [[Beatriu Civera]] idazlea (Valentzia 1914-1995)
# [[Ana María Ibars]] idazlea, maistra (Valentzia 1892-1965)
# [[Raquel Payá]] pedagogoa (Valentzia 1919-1972)
# [[Alison Spedding]] antropologoa (Ingalaterra/Bolivia, 1962)
# [[Margaret W. Rossiter]] emakumeen historialaria ( AEB 1944)
# [[Maria Beneyto]] idazlea, poeta (Valentzia 1925-2011)
# [[María Villén]] 2. Errepublikako maistra (Burgos 1871-Valentzia 1961)
# [[Lindaura Anzoátegui]] idazle (Bolivia, 1846-1898)
# [[Yolanda Bedregal]] poeta (Bolivia, 1913-1999)
# [[María Virginia Estenssoro]] poeta (Bolivia, 1902-1970)
# [[Hilda Mundy]] poeta (Bolivia, 1912-1980)
# [[Concha Peña Pastor]] bigarren errepublikako maistra eta abokatua (Ciudad Real, 1906-Panama, 1960)
# [[Elpidia Polo Ovejas]] bigarren errepublikako maistra errepresaliatua (Valladolid, 1890-Madrid, 1988)
# [[Carmen Valero Gimeno]] bigarren errepublikako maistra eta pedagogo errepresaliatua (Silla, 1893-1962)
# [[Rosa Menéndez]] zientzialaria, 1. emakumea CSIC burua (Asturias 1956)
# [[Dulceida]] interneteko ospetsua (Bartzelona, 1989)
# [[Juana Macías]] film-zuzendaria, gidoilaria (Madril 1971)
# [[Brisa Fenoy]] musikaria, DJ, modeloa (Cádiz 1991)
# [[María Vargas Montoya]] enologoa (Haro 1971)
# [[María Vargas Fernández]] flamenko abeslaria (Cádiz 1947)
# [[Laura Alonso Cancho]] poeta (Santander 1978)
# [[Dina Abouzeid Sariñena]] badminton entrenatzailea (Zaragoza 1979)
# [[Agostina Burani]] saskibaloi jokalaria ( Argentina 1991)
# [[Carmen Ybarra Careaga]] enpresaburua, markesa (Espainia 1963)
# [[María José Álvarez Mezquíriz]] EULEN enpresaburua (Bilbo 1957)
# [[Margaret H. Wright]] matematikaria (AEB, 1944)
# [[Katharine Way]] fisikaria (AEB, 1902-1995)
# [[Paola Velasco Pinedo]] Boliviako 1. emakume piloto komandantea (1988)
# [[Xian (aktibista)]] LGTB aktibista (Txina, ?)
# [[Laura Hojman]] gidoilaria, film zuzendaria (Sevilla 1981)
# [[Bibisara Assaubayeva]] xake jokalaria (Kazakhstan 2004)
# [[Anne L'Huillier]] fisika atomikoko irakaslea (Frantzia/Suedia 1958)
# [[Tamara Rojo]] datzaria, koreografoa (kanada/Espainia 1974)
# [[Elena S. Sánchez]] kazetaria (Toledo 1979)
# [[Patricia Pardo]] kazetaria (Galizia 1983)
# [[Sonsoles Ónega]]kazetaria, idazlea (Madril 1970)
# [[Cristina Ónega]] kazetaria (Madril 1975)
# [[Tatiana Afanásieva]] matematikari eta fisikaria (Ukraina-Herbereheak, 1876-1964)
# [[Lilli Suburg]] kazetaria (Estonia, 1841-1930)
# [[Esther Szekeres]] matematikaria (Hungaria-Australia, 1910-2005)
# [[Irene Falcón|Irene Falcon]] kazetaria, Dolores Ibarruriren idazkaria (Madril, 1907-1999)
# [[Enriqueta O'Neill|Enriqueta O´Neill]] aktore eta idazlea (Madril, 1909-Bartzelona, 1972)
# [[Encarnación Fuyola Miret]] Bigarren errepublikako maistra (Huesca, 1907-Mexiko, 1982)
# [[Anoka Primrose Abeyrathne]] kontserbazionista, gizarte ekintzailea (Sri Lanka, 1991)
# [[Mar Abad]] kazetaria (Almeria 1972)
# [[Marion Koopmans]] albaitaria, birologoa (Herbehereak 1956)
# [[Carme Valls]] mediku eta politikaria (Bartzelona,' 1945)
# [[Anne Anderson]] ilustratzailea (Eskozia, 1874 - 1930)
# [[Eva Furnari|Eva Furmari]] ilustratzailea (Erroma, 1948)
# [[Matilde Hidalgo]] mediku, poeta, sufragista (Ekuador 1889-1974)
# [[Eva Soriano]] komediantea, aurkezlea (Tarragona 1970)
# [[Cecilia Ansaldo]] idazlea (Ekuador 1949)
# [[Melissa Lucio]] heriotza zigor polemikoan kondenatua (AEB 1968)
# [[Carmen Barbarà]] komikigilea eta irudigilea (Bartzelona, 1933)
# [[Amelia Bauerle|Amelia Banerle]] komikigilea (Londres, 1873-1916)
# [[Pauline Baynes]] liburu ilustratzailea (Sussex, 1922-2008)
# [[ Pamela Adie]] LGBT aktibista (Nigeria, 1984)
# [[ Christine Ahn]] Bakearen aldeko aktibista (Hego Korea, XX. mendea)
# [[Celia Viñas]] poeta, pedagogoa (Lleida-Almeria, 1915-1954)
# [[Chipita Rodriguez]] heriotza zigorrez urkatua eta 100 urtera barkatua (AEB 1799-1863)
# [[Elsa Beskow]] idazlea eta ilustratzailea (Suedia, 1874-1953)
# [[Mary Agnes Chase]] botikaria eta ilustratzailea (EEBB, 1869-1963)
# [[María Conejo]] ilustratzailea (Mexiko, 1958)
# [[Eréndira Derbez]] ilustratzailea, idazlea (Mexiko, 1991)
# [[Kate Greenaway]] ilustratzailea, idazlea (Londres, 1846-1901)
# [[Elizabeth Shippen Green]] ilustratzailea (EEBB, 1871-1954)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''urtarrila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Elorriaga]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Busturia, 1980)
# [[Aiora Zabala]] ----'''SORTUA''' zientzialaria (1982)
# [[Alazne López]] --ef'''SORTUA''' dantzaria (Bilbo, 1993-Alemania, 2015)
# [[Ana Borderas]] ef--''SORTUA''' kazetaria, irrati-esataria (Eibar, 1962)
# [[Anna Fernandez de Paco]] ef--'''SORTUA''' zinemagilea (Bartzelona, 1981)
# [[Belén Balerdi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1937-1982)
# [[Berenice Lopez Reyes]] ef--'''SORTUA''' enpresaburua (Mexiko, 1989)
# [[Bonifacia Zuazola]] efef'''SORTUA''' erraketista (Azkoitia, 1915-2012)
# [[Consuelo Osa]] efef'''SORTUA''' erraketista Mutriku (1922-2015)
# [[Durangoko Emakumeen Kartzela]] '''SORTUA''' (1939-1940)
# [[Eladia Balerdi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1942-1997))
# [[Garbiñe Balerdi]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1935)
# [[Garbiñe Ortega]] ----'''SORTUA''' zinema komisarioa (Gasteiz, 1981)
# [[Gloria Agirrezabalaga]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1922)
# [[Ignacia Idoate Iragui]] efef'''SORTUA''' moja (Orikain, 1900 - Madril, 1975)
# [[Iñasi Illarramendi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Zarautz, 1919-2005)
# [[Josefa Egaña]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1923)
# [[Juncal Alzugaray]] ef--'''SORTUA''' Fisioterateupa eta asmatzailea (Bilbo, 1981)
# [[Justa Domínguez de Vidaurreta e Idoy]] efef'''SORTUA''' moja (Azpeitia, 1975- Madril, 1958)
# [[Koldobike Gezala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Lezo, 1917)
# [[Marcelina Zabala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1923)
# [[Margarita Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1925-Fuengirola, 2019)
# [[Mari Beraza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Anoeta, 1929 -Mexiko, 1986)
# [[Maria Josefa Navascues]] efef'''SORTUA''' erraketista (Errenteria, 1924-2011)
# [[Maria Teresa Egaña]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1925)
# [[Mercedes Agirrezabalaga]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1928)
# [[Mercedes Zubikaray]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1920-1983)
# [[Merche Olabe]] ef--'''SORTUA''' margolaria (Bilbo, 1957)
# [[Milagros Uranga]] efef'''SORTUA''' erraketista (Mutriku, 1918-1992)
# [[Pilar Zabala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1926-1945)
# [[Rafaela Etxaniz]] efef'''SORTUA''' erraketista (Azkoitia, 1926-213)
# [[Saelia Aparicio]] ----'''SORTUA''' artista (Valladolid, 1982)
# [[Victoriana Aizpuru]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Errezil, 1919)
# [[Zornotzako Emakumeen Kartzela]] '''SORTUA''' (1938-1947)
# [[Ada Hitchins]] kimikaria (Ingalaterra, 1891-1972)
# [[Adèle Esquiros]] Frantziako idazle eta kazetari feminista (1819-1886)
# [[Africa González Fernández]] medikua, inmunologoa (Madril 1962)
# [[Agrippina Vagánova]] ballet-maistra (Errusia, 1837-1951)
# [[Aïcha Chenna]] emakume eskubideen aktibista (Maroko 1941-2022)
# [[Aída Gómez]] dantzaria (Madril, 1967)
# [[Aida Pierce]] komediantea (Mexiko, 1956)
# [[Ainhoa Sanz Rodríguez|Ainhoa Sanz]] mendi korrikalaria (Urretxu, 1989)
# [[Alba Gutiérrez]] dantzaria, aktorea ( Madril 1994)
# [[Alice H. Parker]] asmatzailea (EEBB 1895-1920)
# [[Alicia Barrié]] vedettea (Txile 1915- AEB 2002)
# [[Alicia Vignoli]] vedettea (Lima 1911-Argentina 2005)
# [[Almudena Ariza]] korrespontsala (Madril, 1963)
# [[Alyson Eckmann]] aktorea (AEB 1990)
# [[Amalia Iglesias]] idazlea, poeta (Menaza, 1962)
# [[Ana Goya]] dantzaria, aktorea (Iruñea 1962)
# [[Ana José Cancio]] kazetaria (Palentzia 1960)
# [[Ana Orantes]] genero-indarkeriaren biktina (Granada 1937-1997)
# [[Ana Rujas]] aktorea (Madril 1989)
# [[Angela Burdett-Coutts]] filantropoa, pintura-bildumagilea (Londres, 1814-1906)
# [[Ángela T. Leiva Sánchez]] botanikaria (Kuba 1948-2014)
# [[Àngels Ribé]] artista kontzeptuala (Bartzelona 1943)
# [[Anna Jaclard]] Errusiar sozialista eta feminista iraultzailea (1843 - 1887)
# [[Anna Maurizio]] biologoa (Suitza 1900-1993)
# [[Annie Oakley]] tiratzailea (AEB, 1860-1926)
# [[Antonia Gimeno Travesset]] saskibaloi jokalaria eta entrenatzailea (Bartzelona, 1941)
# [[Antonia Torre Yela]] 14. arrosa. Fusilatua (Madril, 1922-1940)
# [[Asha Lul Mohamud Yusuf]] poeta (Somalia, XX. mendea)
# [[Azucena Hernández]] aktorea (Sevilla 1960-Guadalajara 2019)
# [[Barbara Navarro]] legelaria, CEO (Madril 1974)
# [[Bélgica Adela Mirabal]] biziraun zuen Mirabal ahizpa bakarra (Dominikar Errepublika, 1925-2014)
# [[Belle Starr]] Mendebaldeko bidelapurra (AEB, 1848-1889)
# [[Beth (abeslaria)]] (Bartzelona 1981)
# [[Bianca Ceva]] erresistentziaren kidea (Italia, 1897-1982)
# [[Blanche Lefebvre]] 1871ko Parisko Komunako ekintzailea
# [[Carmen Amaya]] dantzaria (Bartzelona, 1918-1963)
# [[Carmen Iglesias]] historialaria (Madril 1942)
# [[Carmen Olmedo Checa]] politikaria (Malaga 1949-2015)
# [[Carmen Ruiz-Tilve]] idazlea (Oviedo 1941)
# [[Carol-Ann Duffy]] poeta (E.B. 1955)
# [[Catherine Allard]] dantzaria (Belgika/Katalunia, 1960)
# [[Cathy Hackl]] futurista teknologikoa ( XX. mendea)
# [[Cecilia Bartolomé]] film-zuzendaria (Alacant 1940)
# [[Celia Correas de Zapata]] idazlea (Argentina 1933-AEB 2022)
# [[Charo (abeslaria)]] dantzaria, aktorea (Murtzia 1941-)
# [[Claire Démar]] kazetari eta feminista frantziarra (1799-1833)
# [[Clara Jiménez Cruz]] kazetaria (Madril 1989)
# [[Claude-Hélène Perrot]] historialaria (Frantzia 1928-2019)
# [[Claudia Piñeiro]] idazlea (Argentina 1960)
# [[Colette Rabaté]] hispanista (Frantzia 1950)
# [[Cristina Olea]] korrespontsala (Vigo, 1982)
# [[Dalila Ennadre]] zinema-zuzendaria (Maroko 1966- Paris 2020)
# [[Dalilah]] dantzaria (Madril 1936-2001)
# [[Danica McKellar]] Matematikaria, aktorea (AEB, 1975)
# [[Daniela Blume]] kazetaria (Mataro 1990)
# [[Daphne Oram]] musikagilea (Erresuma Batua, 1925-2003)
# [[Daria Bertolani Marchetti]] erresistentziaren kidea (Italia, 1919-1994)
# [[Delia del Carril]] margolaria (Argentina, 1884-1989)
# [[Désirée Gay]] kazetari eta feminista frantziarra (1810-1890)
# [[Diana Vishneva]] dantzaria (Errusia, 1976)
# [[Dolores Medio]] idazlea (Oviedo 1911-1996)
# [[Dolors Comas]] antropologoa eta politikaria (Bartzelona, 1951)
# [[Dorothy E. Smith]] antropologoa (E.B 1946-Kanada 2022)
# [[Dorothy Pitman Hughes]] aktibista (AEB 1938-2022)
# [[Drucilla Cornell]] filosofoa (AEB 1950-2022)
# [[Edith Checa]] kazetari, irrati-esatari (Sevilla, 1957-Madril, 2017)
# [[Elda Emma Anderson]] fisikaria (AEB, 1899-1961)
# [[Elena González Iglesias]] dantzaria, aktorea (Asturias 1991)
# [[Elena Quiroga]] idazlea (Santander 1921-Coruña 1995)
# [[Elizabeth Gertrude Britton]] botanikaria, briologoa (AEB, 1858-1934)
# [[Elvira Andrés]] dantzaria (Espainia, 1958)
# [[Elvira Godás]] maistra errepublikarra (Katalunia, 1917-2015)
# [[Elvira Roca Barea]] idazlea (Malaga 1966)
# [[Enedina Alves Marques]] ingeniari zibila (Brasil, 1913-1981)
# [[Erika Martínez]] poeta (Jaen, 1979)
# [[Ernestina Otero]] maistra (Pontevedra 1890-1956)
# [[Eugenia Balcells]] artista bisuala (Bartzelona 1943)
# [[Eva Ortega Paíno]] kimikaria, ikertailea (Madril, 1972)
# [[Felicita Ferrero]] erresistentziaren kidea (Italia, 1899-1984)
# [[Filomena Dato]] poeta, idazlea (Galizia, 1856-1926)
# [[Flor de Torres Porras]] fiskala (Almeria 1961)
# [[Flora Philip]] matematikaria (Erresuma Batua 1865-1943)
# [[Florence Parpart]] asmatzailea (EE.BB. 1856- ?)
# [[Florencia Pérez Padilla]] dantzaria (Sevilla 1918-Madril 2000)
# [[Frances Haugen]] datu-ingeniaria, informatzailea (AEB 1980)
# [[Francesca Gargallo]] filosofoa, idazlea (Italia 1956- Mexiko 2022)
# [[Gabriela Bravo]] fiskala, politikaria (Valentzia 1963)
# [[Gemma Pasqual i Escrivà|Gemma Pasqual i Escrivá]] katalanez idazten duen idazlea (Valentzia, 1967)
# [[Gertrud Woker]] biokimikaria (Suitza, 1878-1968)
# [[Ginetta Sagan]] erresistentziaren kidea (Italia, 1925-2000)
# [[Gloria Leyland]] dantzaria, esataria (Argentina, XX.mendea)
# [[Godeliève Mukasarasi]] gizarte langilea, aktibista (Ruanda 1959)
# [[Grace Nichols]] poeta (Guyab 1950)
# [[Helen Pickett]] koreografoa (AEB,?)
# [[Helena Corbellini]] idazlea (Uruguai 1959)
# [[Helena Cortesina]] dantzaria, zinegile aitzindaria (Valentzia 1903-Buenos Aires 1984)
# [[Ina Grafl]] botanikaria (Suitza 1915-1970)
# [[Irene Rice Pereira]] artista (AEB 1902-Marbella 1971)
# [[Isabel Pérez Montalbán]] poeta (Córdoba, 1964)
# [[Isla Correyero]] idazlea, poeta (Cáceres, 1957)
# [[Jamie Dantzscher]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1982)
# [[Josefina Triguero Agudo]] Espainiako 1.emakume epailea (Madril 1946-2022)
# [[Joyce Lussu]] erresistentziaren kidea (Italia, 1912-1998)
# [[Juana la Macarrona]] dantzaria (Cádiz 1870-Sevilla 1947)
# [[Júlia Creus Garcia]] dantzaria, aktorea (Tarragona 1994)
# [[Julia Manzanal Pérez]] aktibista errepublikanoa (Madril, 1915-2012)
# [[Julia Reichert]] dokumental-zuzendari (AEB 1946-2022)
# [[Kae Tempest]] poeta, abeslaria (Inglaterra, 1985)
# [[Kathryn Woolard]] hizkuntza-antropologoa (AEB 1950)
# [[Kenita Placide]] aktibista (Santa Luzia 1978)
# [[La Chunga]] dantzaria (Marseilla, 1938)
# [[La Malena (dantzaria)]] (Cádiz 1877-Sevilla 1956)
# [[Laura Escanes]] modeloa (Bartzelona 1996)
# [[Laura Palmés]] kazetaria (Bartzelona, 1954-2011)
# [[Laura Pinillos]] vedettea (Espainia 1900-Madril 1970)
# [[Lina Merlin]] erresistentziaren kidea (Italia, 1887-1979)
# [[Lola Greco]] dantzaria, koreogarfoa (Madril 1964)
# [[Louisa Aldrich-Blake]] medikua (Chingford, 1865 – 1925)
# [[Louise Colet]] Frantziako olerkaria (1810-1876)
# [[Lourdes García Campos]] kazetaria (Madril 1975)
# [[Lucero Tena]] dantzaria,kriskitin jotzailea (Mexiko, 1938)
# [[Lucy Weston Pickett]] kimikaria (AEB, 1904-1997)
# [[Luisa Esteso]] aktore komikoa (Valentzia 1906- Madril1986)
# [[Luisa Isabel Álvarez de Toledo]] dukesa eta idazlea (Estoril, 1936-Sanlúcar de Barramenda, 2008)
# [[Lupe Serrano]] dantzaria (Txile, 1930)
# [[Manuela Garín Pinillos]] matemtikaria (Asturias-Mexiko, 1914-2019)
# [[Manuela Manzanares]] arbista, idazlea (Ciudad Real 1910 -AEB 2004)
# [[Margarita García Robayo]] idazlea (Kolonbia 1980)
# [[Marguerite Williams]] geologoa (AEB, 1895-1991)
# [[María Alaniako]] enperatriza (Georgia1050-Bizanzio 1118?)
# [[Maria Branyas Morera]] superehunurtekoak (San Frantzisko/Katalunia 1907)
# [[María Cabrera]] akrobata, lehenengo emakume ijito ezaguna espainian (1467-Guadalajara, 1527)
# [[Maria Cosway]] artista (Italia 1760 -1838)
# [[María Eloy-García|María Eloy-Garcia]] idazle, poeta (Málaga, 1972)
# [[María Ignacia Rodríguez de Velasco]] aktibista (Mexiko, 1778-1850)
# [[María López García]] hockey-jokalaria (Asturias 1990)
# [[María Muñoz]] irrati-esataria (Argentina 1968-2003)
# [[Maria Ossowska]] Filosofoa (Varsovia, 1896-1974)
# [[María Peláe]] kantautorea (Malaga 1990)
# [[María Teresa Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1935-1960)
# [[Marie Guy-Stéphan]] dantzaria (Paris 1818-1873)
# [[Marina Semiónova]] dantzaria (Errusia, 1908-2010)
# [[Mariola Cubells]] kazetaria (Valentzia 1967)
# [[Marjorie Hyams]] jazz musikaria, bibrafonista (AEB 1920-2012)
# [[Marsha Blackburn]] politikaria (AEB 1952)
# [[Marta Agudo]] poeta (Madril, 1971)
# [[Maruchi Fresno]] aktorea (Madril 1916-2003)
# [[Mercedes Ballesteros]] idazlea ( Madril 1913-1995)
# [[Mercedes Gaibrois de Ballesteros]] historialaria (Paris 1891-Madril 1960)
# [[Mercedes Marrero]] saskibaloi jokalaria eta nabigazio kapitaina (San Cruz Tenerifekoa, 1961)
# [[Mercedes Olivera Bustamante]] antropologoa (Mexiko 1934-2022)
# [[Milagros Calvo]] epailea (Valladolid 1947)
# [[Minerva Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1926-1960)
# [[Mireia Sentís]] idazlea (Bartzelona 1947)
# [[Miriam Reyes]] poeta (Ourense, 1974)
# [[Mónica Moro]] publizista, zuzendari-nagusia (Madril, 1974)
# [[Montserrat Domínguez]] kazetaria (Madril 1963)
# [[Montserrat Galcerán]] aktibista (Bartzelona, 1946)
# [[Montserrat Soliva Torrentó]] zientzialaria (Katalunia, 1943-2019)
# [[Nannette Streicher]] musikagilea, piano-jolea (Alemania 1769-Austria1833)
# [[Natalia Bessmértnova]] dantzaria (Mosku 1941-2008)
# [[Natalia LL]] artista (Polonia 1937-2022)
# [[Natalia Makarova]] dantzaria (Errusia, 1940)
# [[Nina Timofeeva]] dantzaria (Errusia 1935-Israel 2014)
# [[Noemí Galera]] OT zuzendaria (Bartzelona 1967)
# [[Noni Benegas]] idazlea (Argentina 1951)
# [[Norma Barbolini]] erresistentziaren kidea (Italia, 1922-1993)
# [[Núria Bendicho Giró|Nuria Bendicho]] idazlea (Bartzelona, 1995)
# [[Nuria Oliver]] telekomunikazio ingeniaria (Alacant 1970)
# [[Odette Roy Fombrun]] sufragista (Haiti 1917-2022)
# [[Olga Lepeshínskaya]] dantzaria (Errusia 1941-2008)
# [[Olga María Ramos]] kupletista, musikagilea (Madril 1947)
# [[Olga Ramos (abeslaria)]] (tenerife, 1932)
# [[Olga Ramos (aktorea)]] kupletista (Badajoz 1918-Madril 2005)
# [[Paloma del Río]] kazetaria (Madril 1960)
# [[Pastora Galván]] dantzaria (Sevilla 1980)
# [[Patria Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1924-1960)
# [[Patricia Guerrero (dantzaria)]] (Granada 1990)
# [[Patrizia Reggiani]] hiltzailea (Italia, 1948)
# [[Pilar de la Oliva]] epailea (Valentzia 1956)
# [[Radhya Al-Mutawakel]] Giza eskubide aktibista (Yemen 1967)
# [[Ramona Maneiro]] aitzindaria (Coruña, 1961)
# [[Rosa Durán]] dantzaria (Cádiz 1922-Madril 1999)
# [[Rosario Guerrero]] dantzaria (Madril XIX. mendea-1960)
# [[Rosemary Radford Ruether]] filosofoa (AEB 1936-2022)
# [[Rossana Rossanda]] erresistentziaren kidea (Italia, 1924-2020)
# [[Sabela Arias Castro]] historietagilea (Lugo, 1969)
# [[Sara Rancaño]] korrespontsala (Bartzelona, 1984)
# [[Sarah Mardini]] igerilaria, errefuxiatuen aldeko aktibista kriminalizatua (Siria, 1995)
# [[Shadi Sadr]] abokatu, aktibista (Iran 1974)
# [[Sharon Presley]] psikologoa (AEB 1943-2022)
# [[Silvia Barrera Ibáñez]] zibersegurtasun aditua, kriminologoa (Madril 1977)
# [[Soledad Antelada Toledano]] hackerra (Argentina 1977)
# [[Soledad Cazorla]] fiskala (Lareche 1955-Madril2015)
# [[Sophie Freud]] psikologoa, idazlea (Austria 1924-AEB 2022)
# [[Stella Cunliffe]] estatistikaria (Erresuma Batua, 1917-2012)
# [[Suzanne Voilquin]] kazetari frantziarra eta saint simonista (1801-1876)
# [[Teresa Burga]] artista (Perú, 1935-2021)
# [[Teresa Freixes]] legelaria (LLeida 1950)
# [[Teresa Perales]] igerilaria (Zaragoza 1975)
# [[Tina Anselmi]] erresistentziaren kidea (Italia, 1927-2016)
# [[Verónica Pascual Boé]] ingeniaria, CEO (Burgos 1979)
# [[Vicky Gómez]] dantzaria (Salamanca 1988)
# [[Victoria Pinillos]] vedettea (Espainia ?- Madril ? )
# [[Victorina Vila Badia]] maistra errepublikarra (Lleida, 1883-1962)
# [[Violeta la Burra]] abeslaria, dantzaria, aitzindaria (Sevilla, 1936-2020)
# [[Virxinia Pereira Renda]] idazlea (Pontevedra 1884-Madril 1969)
# [[Yolanda Ramos]] aktorea (Bartzelona 1968)
# [[Zar Amir Ebrahimi]] aktorea (Iran 1981)
# [[Zeba Islam Seraj]] biologo molekularra (Bangladesh, 1958)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Lourdes Herrasti]] ef--'''SORTUA''' antropologoa (Aretxabaleta, 1958)
# [[Marie-José Basurco]] ----'''SORTUA''' idazlea (Donibane Lohitzune, 1947)
# [[Uxue Kerejeta]] ----'''SORTUA''' musikaria (Zumarraga, 1999)
# [[Felisa Libano]] efef'''SORTUA''' pandero jotzailea (Plentzia, 1917-2000)
# [[Esperanza Nuere]] ----'''SORTUA''' margolaria (Bilbo, 1935)
# [[Nadia Hindi Mediavilla]] ----'''SORTUA''' ikertzailea (Bagdad, 1977)
# [[Betisa Ojanguren]] ----'''SORTUA''' Nafarroako Unibertsitate Publikoko irakaslea (Barakaldo, 1978)
# [[Ainhize Belar]] ef--'''SORTUA''' eskalatzailea (Atxondo, 2006)
# [[Miren Urbieta Vega]] ----'''SORTUA''' abeslaria, musikaria (Donostia, 1983)
# [[Begoña Uriarte]] ----'''SORTUA''' piano-jotzailea (Bilbo, 1937)
# [[Dioni Ardanza]] efef'''SORTUA''' jostuna (Ermua, 1914-Dima, 2005)
# [[Bego Alabazan]] ----'''SORTUA''' ipuin-kontalaria (Bilbo, 1966)
# [[Esperanza López Parada]] poeta (Madril, 1962)
# [[María Vázquez Suárez]] maistra, fusilatua (1874-1936)
# [[Kavita Ramdas]] zientzialaria (India, 1963)
# [[Cécile La Grenade]] politikaria, zientzialaria (Grenada, 1952)
# [[Eva Syková]] neurozientzialaria (Txekia, 1944)
# [[Sikivu Hutchinson]] idazlea, ekintzailea (AEB, 1961)
# [[Soumya Swaminathan]] medikua, pediatra eta zientzilaria (India, 1959)
# [[Victoria Ocampo]] idazle, itzultzaile, filantropoa (Argentina 1890-1979)
# [[Marie-Léonide Charvin "Agar"]] Aktore frantziarra eta communarde (1832-1891)
# [[Lorena Conde]] aktore, poeta (Galizia, 1980)
# [[Francisca Herrera Garrido]] idazlea (Galizia, 1869-1950)
# [[Olga Gallego]] historialaria, artxibozaina, idazlea (Galizia, 1923-2010)
# [[Mercedes Romero Abella]] maistra exekutatua (Coruña, 1907-Aranga, 1936)
# [[Marga do Val|Marga Do Val]] itzultzailea eta aktorea (Vigo, 1964)
# [[Sufia Kamal]] feminista (Banglades, 1911-1999)
# [[Oksana Omeliánchik]] ukraniar-sobietar gimnasta (1985)
# [[Laila Ripoll]] antzerkigilea, zuzendaria (Madril, 1964)
# [[Concha Cuetos]] aktorea (Madril, 1944)
# [[Cristina Torres]] aktorea (Madril, 1963)
# [[Pilar Torres]] aktorea (Madril, 1962)
# [[Elisa Montés]] aktorea (Granada, 1934)
# [[Teresita Silva]] aktorea (Valentzia 1911-Madril 1960)
# [[Analia Gadé]] aktorea (Argentina, 131-Madril 2019)
# [[Marisol Ayuso]] aktorea (Madril, 1943)
# [[Eugenia Roca]] aktorea (Bartzelona, 1928-2010)
# [[Encarna Abad]] aktorea (Espainia,1927)
# [[Mara Recatero]] zuzendaria (Espainia, ?)
# [[Lola Membrives]] kantaria,aktorea (Argentina/Espainia, 1885-1969)
# [[María Lado|Maria Lado]] idazlea (Coruña, 1979)
# [[María de las Mercedes Goicoa Fernández|Maria de las Mercedes Goicoa]] pianista (Coruña, 1928-2022)
# [[Beatriz Hernanz]] poeta (Pontevedra, 1963)
# [[Mar Bosch Oliveras|Mar Boch Oliveras]] idazlea (Girona, 1981)
# [[Elena Alonso Frayle]] idazlea (Bilbo, 1965)
# [[Pilar Cabot]] idazlea (1940-2017)
# [[Sandra Alonso Villar|Sandra Alonso]] maistra, idazlea (Zamora, 1993)
# [[Toni Acosta]] aktorea, umoregilea (Tenerife, 1972)
# [[Begoña Vargas]] aktorea, modeloa, dantzaria (Madril, 1999)
# [[Ivana Baquero]] aktorea, modeloa (Bartzelona, 1994)
# [[Mamen García]] aktorea (Valentzia, 1947)
# [[Nuria Herrero]] aktorea, dantzaria (Valentzia, 1987)
# [[Hurtado ahizpak]] aktore hirukotea (Espainia, 1979-1994)
# [[Paloma Hurtado]] vedettea,aktorea (Madril, 1946)
# [[Fernanda Hurtado]] aktorea (Madril, 1947)
# [[Teresa Hurtado]] aktorea (Madril, 1947)
# [[Mary Carrillo]] aktorea (Toledo, 1919-Madril 2009)
# [[Sara Moro]] gimnasta artistikoa (Mexiko, 1984)
# [[Elisa Herrero Uceda|Elisa Herrero]] poeta (Caceres, 1957-Madril, 2020)
# [[Blanca Andreu]] poeta (Coruña, 1959)
# [[Ana Merino]] poeta, komikigilea (Madril, 1971)
# [[Maria Bassó]] aktorea (Espainia,1901-Madril,1992)
# [[Esperanza Navarro]] aktorea (Espainia, 1928-1978)
# [[Eloísa Muro]] aktorea (Madril, 1894-1979)
# [[María Asquerino]] aktorea (Madril, 1925-2013)
# [[Pilar Millán Astray]] idazlea, espioia (Coruña 1879-Madril 1949)
# [[Mayra Gómez Kemp]] aurkezlea, kantaria, aktorea (Kuba, 1948)
# [[Velia Martínez]] aktorea (AEB, 1920-1993)
# [[María Durán]] aurkezlea, kantaria (Madril, 1946)
# [[Beatriz Escudero]] aktorea, kantaria (Asturias, 1950)
# [[Acuario hirukotea]] pop musikariak (Espainia, 1976-1980)
# [[Marián Flores]] idazkaria, aurkezlea (Madril, 1957)
# [[María Casal]] aurkezlea,aktorea, (Madril, 1958)
# [[Cristina Corral Soilán]] kazetaria, idazlea, irakaslea (Lugo, 1976)
# [[Mary Paz Pondal]] aktorea (Asturias, 1942)
# [[Mercedes Prendes]] aktorea (Asturias,1903-Madril,1981)
# [[Milagros Leal]] aktorea (Madril, 1902-1975)
# [[Ana Mariscal]] aktore, zuzendari, ekoizle (Madril, 1923-1995)
# [[Loreto Prado]] aktorea (Madril, 1863-1943)
# [[Consuelo Berlanga]] kazetaria (Kordoba, 1955)
# [[Irma Soriano]] kazetaria (Jaen, 1963)
# [[María Teresa Campos]] kazetaria (Tetuan/Malaga, 1941)
# [[Paula Malia]] aktorea (Bartzelona, 1990)
# [[Silma Lopez]] aktorea (Madril, 1991)
# [[Teresa Riott]] aktorea (Bartzelona, 1990)
# [[Barbara Mestanza]] zuzendaria (Bartzelona 1990)
# [[Inés de León]] zuzendaria (?, XX.mendea)
# [[Carmen Carbonell]] aktorea (Bartzelona, 1900)
# [[Belen Macias]] gidoilaria, zuzendaria (Tarragona, 1968)
# [[Vicky Peña]] aktorea (Bartzelona, 1954)
# [[Miranda Gas]] aktorea (Madril, 1985)
# [[Anna Maleras]] dantzaria (Bartzelona, 1940)
# [[Carlota Ferrer]] aktorea, korografoa (Madril, 1976)
# [[Emma Maleras]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona, 1919-2017)
# [[Elena Frías de Chávez]] politikaria eta maistra (Venezuela, 1935)
# [[Rita Sargsyan]] maistra (ARmenia, 1962-2020)
# [[María Xosé Agra Romero]] filosofoa (Santiago de Compostela, 1956)
# [[Montse Barderi Palau]] idazlea eta filosofoa (SAbadell, 1969)
# [[María Canosa]] ingeniaria, idazlea, aurkezlea (Galizia, 1978)
# [[Carmen Borrego]] telebista saio-zuzendaria (Malaga, 1966)
# [[Marisa Abad]] aurkezlea (Alacant, 1947)
# [[Nuria Roca]] aktorea, aurkezlea, idazlea (Valentzia, 1972)
# [[Rocío Carrasco]] aurkezlea (Madril, 1977)
# [[Isabel Borondo]] aurkezlea (Madril, 1948)
# [[Lola Martínez (esataria)]] esataria (Murtzia, XX. mendea)
# [[Mónica Randall]] aktore, aurkezlea (Bartzelona, 1942)
# [[Luciana Wolf]] abeslaria (Zaragoza, 1946)
# [[Lola Rodríguez Aragón]] soprano, maistra (Logroño, 1910-Iruñea 1984)
# [[Elisabeth Schumann]] sopranoa, maistra (Alemania 1888-AEB, 1952)
# [[Neus Campillo Iborra]] filosofoa eta idazlea (Valentzia, 1945)
# [[Carolina del Olmo]] filosofoa (Madril, 1974)
# [[Ana Marta González (filosofoa)|Ana Marta Gonzalez]] filosofoa (Ourense, 1969)
# [[Emma Vilarasau]] aktorea (Bartzelona, 1969)
# [[Faustina Pignatelli]] fisikaria, matematikaria (Italia, 1705-1769)
# [[Toshiko Yuasa]] fisikaria (Japonia-Frantzia, 1909-1980)
# [[Ana Higueras]] sopranoa (Madril, 1944)
# [[Marie Fillunger]] sopranoa (Austria, 1850-Suitza 1930)
# [[Eugenie Schumann]] piano-jolea (Alemania, 1851-Suitza 1938)
# [[Rocío Orsi|Rocio Orsi]] filosofoa, saiakeragilea (Madril, 1976-2014)
# [[Clara Ramas]] filosofoa, politikaria (Madril, 1986)
# [[Begoña Roman]] filosofoa (Petrel, 1965)
# [[Teresa Cameselle]] idazlea (Coruña, 1968)
# [[Isabel Penagos]] sopranoa (Santander, 1931)
# [[Petra Martínez]] aktorea, zuzendaria (Jaen, 1944)
# [[Olga Margallo]] aktorea, zuzendaria (Madril, 1970)
# [[Marta Soto]] egile-abeslaria (Huelva, 1996)
# [[Carmen Boza]] egile-abeslaria (Cádiz, 1987)
# [[Ana María Sánchez Navarro]] sopranoa (Alacant, 1959)
# [[Sophie Poirier]] Jostuna eta Parisko Komunako communarde (1830-1879)
# [[Victorine Eudes]] Botikaria eta Parisko Komunako communarde (1848-1881)
# [[Malvina Poulain]] Maistra eta Parisko Komunako communarde (1851-1921)
# [[Rachel Félix]] Frantziako aktore tragikoa (1821-1858)
# [[Natalia Kobrynska]] idazlea eta feminista (Ukraina, 1855-1920)
# [[Mylène Flicka|Mulène Flicka]] blogaria eta feminista (Benin, 1996)
# [[Joye Hummel]] gidoilaria (EEBB, 1924-2021)
# [[Atika Locke]] idazlea (EEBB, 1974)
# [[Carla Cordua]] filosofoa (Txile, 1925)
# [[Mercè Otero Vidal]] filosofoa, feminista (Bartzelona, 1947)
# [[Marie-Pauline Soyer]] grabatzailea (Caen, Frantzia, 1786-1871)
# [[Ana Gertrudis de Urrutia Garchitorena|Ane Gertrudis de Urrutia Garchitorena]] margolaria (Cádiz, 1812-1850)
# [[Esmée Bulnes]] dantzaria (Erresuma Batua, 1900-Italia 1986)
# [[Gema Castillo]] dantzaria (Argentina, 1907-1979)
# [[Yoly Saa]] egile-abeslaria (Pontevedra, 1992)
# [[Aurora de Albornoz]] idazlea, poeta (Luarca, 1926 - Madril, 1990)
# [[Newsha Tavakolian|Newsha TAvakolian]] artista (Teheran, 1981)
# [[Pauleta Pamies]] dantzaria (Bartzelona, 1851-1937)
# [[Teresina Boronat]] dantzaria (Katalunia, 1904-1983)
# [[Maria de Avila]] dantzaria (Bartzelona, 1920-Zaragoza 2014)
# [[Lola de Avila]] dantzaria (Guadalajara, 1949)
# [[Claudia Faci]] dantzaria (Espainia, 1966)
# [[Rosita Segovia]] dantzaria (Bartzelona, 1922-2003)
# [[Ana Laguna]] dantzaria (Zaragoza, 1954)
# [[Arantxa Argüelles]] dantzaria (Zaragoza, 1970)
# [[Rosella Hightower]] dantzaria (AEB,1920- Frantzia,2008)
# [[Violette Verdy]] dantzaria (Frantzia,1933-AEB,2016)
# [[Marcia Brown]] dantzaria (AEB,1918-2015)
# [[Cristina Aranda]] dantzaria (Madril, 1976)
# [[Maria Gordon]] geologo, paleontologoa (Eskozia, 1864-1939)
# [[Francisca Meléndez]] margolaria (1770-1825 Cádiz)
# [[María Elisa Quinteros|Maria Elisa Quinteros]] politikaria (Txile, 1981)
# [[Verona van de Leur]] gimnasta (Herbehereak, 1985)
# [[Ruth Brown]] abeslaria (EEBB, 1928-2006)
# [[Nancy Chodorow]] psikoanalistaa(AEB, 1944)
# [[Liubov Jegorova (dantzaria)]] (Errusia 1880-Paris 1972)
# [[Bronislava Nijinska]] dantzaria (Errusia 1891-AEB 1972)
# [[Margarita Wallmann]] dantzaria (Alemania 1904- Monako 1992)
# [[Victoria Garabato]] dantzaria (Argentina XX. mendea)
# [[Susana Agüero]] dantzaria (Arhentina 1944-2012)
# [[Mercedes Quintana]] dantzaria (Argentina, 1910-1996)
# [[Dora del Grande]] dantzaria (Argentina, 1909-1966)
# [[María Ruanova]] dantzaria (Argentina 1922-2016)
# [[Inés Malinow]] idazlea (Argentina, 1922-1989)
# [[Ana Itelman]] dantzaria (Txile 1927-Argentina, 1989)
# [[Sole Giménez]] abeslaria (Paris/Murtzia, 1963)
# [[Rafaela López Aguado de Rayón]] independentziaren aldeko heroina (Mexiko, 1754-1822)
# [[Rita Pérez de Moreno]] independentziaren aldeko heroina (Mexiko, 1779-1861)
# [[Montserrat Galí Boadella]] historialaria (Mexiko, 1947)
# [[Lida Martinoli]] dantzaria (Argentina 1914-1994)
# [[Yelena Smirnova]] dantzaria (Errusia 1888-Argentina 1934)
# [[Hanya Holm]] dantzaria (Alemania 1893-AEB 1992)
# [[Marilú Marini]] dantzaria (Argentina 1940)
# [[Iris Marga]] dantzaria (Italia 1901-Argentina 1997)
# [[Renate Schottelius]] dantzaria (Alemania 1921-Argentina 21998)
# [[Agnes de Mille]] dantzaria (AEB 1905-1993)
# [[Ana María Stekelman]] dantzaria (Argentina 1944)
# [[Nieves Herrero Cerezo]] kazetaria (Madril 1957)
# [[Inés Ballester]] kazetaria (Castelló 1958)
# [[Edith Ditmas]] liburuzaina, idazlea (Ingalaterra, 1896-1986)
# [[Aurora Bernárdez]] itzultzailea (Argentina 1920-Frantzia 2014)
# [[Edith Aron]] itzultzailea (Alemania 1923-Londres 2020)
# [[Ugné Karvelis]] itzultzalea (Lituania 1935-Paris 2002)
# [[Carol Dunlop]] itzultzailea (AeB 1946, Frantzia 1982)
# [[Elena Garro]] idazlea (Mexiko, 1916-1998)
# [[Amalia Kahana - Carmon]] idazlea (Israel, 1926-2019)
# [[Félicie de Fauveau]] eskultorea (Italia, 1802-1886)
# [[Louise-Joséphine Sarazin de Belmont]] margolaria (Versalles, 1790- Paris, 1870)
# [[Thérèse Eléonore Lingée]] diseinatzailea, grabatzaile (Paris, 1753-1833)
# [[María Josefa Ascargorta y Rivera]] margolaria eta irakaslea (Madril, 1800-1850)
# [[Maria Luisa Marchori]] margolaria (Madril, 1801-1900)
# [[Chellsie Memmel]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1988)
# [[Bárbara María Hueva]] margolaria (Madril, 1733-1772)
# [[María del Olmo Ibáñez|María del Olmo Ibañez]] artxibozaina, idazlea, historialaria (Alacant, 1965)
# [[Amparo Dávila]] idazlea, poeta (Mexiko, 1928-2020)
# [[Maria Bashir]] Afganistaneko 1. emakumezko fiskala (1970)
# [[Christina Lamb]] kazetaria (Londres, 1965)
# [[Nujeen Mustafa]] aktibista errefuxiatua (Siria, 1999)
# [[Cecilia McDowall]] musikaria (Londres, 1951)
# [[Luzmaría Jiménez Faro]] idazlea (Madril, 1937-2015)
# [[Marina de Castarlenas]] idazlea (Bartzelona, 1900-1974)
# [[Clara Corral]] idazlea (Galizia, 1847-1908)
# [[Salomėja Nėris]] idazlea (Lituania, 1904-1945)
# [[Helena Paz Garro]] idazlea (Mexiko, 1939-2014)
# [[Isabela Corona]] aktorea (Mexiko, 1913-1993)
# [[Olivia Teroba]] idazlea (Mexiko, 1988)
# [[Andrea Muriel]] idazlea (Mexiko, 1988)
# [[Misty Copeland]] dantzaria (AEB, 1982
# [[Inmaculada Aguilar]] dantzaria (Kordoba, 1958)
# [[Mercedes Alfonso]] dantzaria (Espainia, ? )
# [[Rocío Aragón]] dantzaria (Cádiz1925-Madril 2018)
# [[Dores André]] dantzaria (Galizia 1958)
# [[Else Granheim]] liburuzaina (Norvegia 1926-1999)
# [[Carmen Magallón]] fisikaria (Aragoi, 1951)
# [[Baya Hocine]] ekintzaile independentista aljeriarra (1940 - 2000)
# [[Houda Benyamina]] film-zuzendari eta gidoilari frantsesa (1980)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Maria Bengoetxea]] efef'''''SORTUA''''' euskaltzalea, hizlaria (Ermua, 1906 - Zornotza, 2006)
# [[Justi Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1919-2000)
# [[Miren Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1915 - 2003)
# [[Ane Elordi]] ef--'''''SORTUA''''' kazetaria, irakaslea, KORRIKAko koordinatzailea (Zornotza, 1991)
# [[Isolina Pliego]] ----'''SORTUA''' maistra (Iruñea, 1886-Lodosa, 1968)
# [[Ángela Alonso|Angela Alonso]] ef--'''SORTUA''' maistra (Lerin, 1899-Iruñea, 1986).
# [[Oskia Ugarte]] ----'''SORTUA''' artearen historialaria eta kudeatzailea (Iruñea, 1978)
# [[Elisa Arteta]] ef--'''SORTUA''' dantzaria eta koreografoa (Iruñea, 1980)
# [[Isabel Aleman Irungarai]] ef--'''SORTUA''' emagina, Amaiurko alkatea (Amaiur, 1968)
# [[Ioar Oteiza]] ef--'''''SORTUA''''' komunikatzailea, Durango Azokako komunikazio arduraduna (Lesaka, 1988)
# [[Juanita Arenaza]] efef'''SORTUA''' errekatista (Arrasate, 1923-Mexiko, 2015)
# [[Raisa Álava]] ----'''SORTUA''' artista (Zuhatza, 1990)
# [[Asun Ibarrondo]] ef--'''SORTUA''' zerbitzaria, ostalaria (Elorrio, 1952)
# [[Maitane Carballo]] ----'''SORTUA''' zinemagilea (Gasteiz, ?)
# [[Idurre Frías]] ef--'''SORTUA''' futbol entrenatzailea (Gasteiz, 1991)
# [[Ana Aguiriano]] ----'''SORTUA''' 1992ko Paralinpiar jokoetako kirolaria (Gasteiz, 1961)
# [[Josefina Añua]] ----'''SORTUA''' Espainiako saskibaloi selekziorako hautatua izan zen lehenengo arabarra (Gasteiz, ?)
# [[Leguncia de Echebarria]] ----'''SORTUA''' Durangoko kondesa (XI.mendea)
# [[Elur Ulibarrena|Elur Ulibarrena Herce]] ----'''SORTUA''' museo kudeatzailea (Denia, 1969)
# [[Kristina Berasain]] ef--'''''SORTUA''''' kazetaria (Lizarra)
# [[Leire Malkorra]] ----'''SORTUA''' arkitektoa eta arkeologo (Tolosa, 1988 )
# [[Tania Reneaum Panszi]] ----'''SORTUA''' Amerikarteko Giza Eskubideen Batzordeko Idazkari Exekutiboa (Mexiko, ?)
# [[Suylen Milanés]] efef'''SORTUA''' abeslaria (Kuba, 1971-2022)
# [[Lynn Milanés]] ----'''SORTUA''' abeslaria (Kuba, 1970)
# [[Ana Zamorano |Ana Zamorano Ruiz]] ----'''SORTUA''' bidaiaria (Sodupe, 1992)
# [[Yaiza Romero]] ----'''SORTUA''' kirolaria, urpeko arrantza (Zornotza,? )
# [[Loren Eguren]] efef'''SORTUA''' ehun urteduna (Elorrio 1920-Zaldibar 2023)
# [[Juliana Saratxaga]] ??--'''SORTUA''' pandero jotzailea, ehun urtekoa (Araia. 1911-2013)
# [[Mireia Elkoroiribe]] ef--'''SORTUA''' politikaria (Abadiño, 1975)
# [[Loiola Canales]] ef--'''SORTUA''' surflaria, irakaslea (Bilbo, 1995)
# [[Susana Brunetti]] aktorea (Argentina, 1941-1974)
# [[Mimí Pons]] vedette eta aktorea (Argentina, 1948)
# [[Norma Pons]] vedette eta aktorea (Argentina, 1943-2014)
# [[Tosca Musk]] zinemagilea (Hegoafrika, 1974)
# [[Maye Musk]] modeloa eta dietista (Kanada, 1948)
# [[Susana Dalmás]] irakaslea, politikaria (Uruguai, 1948-2012)
# [[Francisca Júlia da Silva]] poeta (Brasil, 1871-1920)
# [[Doris Daou]] astronomoa (Kanada, 1964)
# [[Joany Kane]] gidoilaria, Passionflix plataformaren asmatzailea (AEB, XX. mendea)
# [[Alessandra Torre]] Amazoneko maitasun eleberri idazle salduena, blogaria,(AEB, XX. mendea)
# [[Sylvia Day]] idazlea (AEB, 1973)
# [[Raffaella di Girolamo]] psikologoa, sexologoa (Txile, 1978)
# [[Mariana di Girolamo]] aktorea (Txile, 1990)
# [[Amparo Noguera]] aktorea (Txile, 1965)
# [[Emilia Noguera]] aktorea, zuzendaria (Txile, 1983)
# [[Sonja Vasić]] saskibaloi jokalaria (Serbia, 1989)
# [[Thaïs Blume]] aktorea (Bartzelona, 1984)
# [[Agnès Busquets]] aktorea (Tarragona, 1976)
# [[Elena Espejo]] aktorea, ekoizlea (Tanger, 1930)
# [[Marta Grau]] aktorea, antzerki-pedagogoa (Katalunia, 1891-1992)
# [[Catalina Valls]] aktore, zuzendari, idazlea (Mallorca, 1906-1999)
# [[Cristina Valls]] aktorea (Mallorca, 1901-1982)
# [[Aina Villalonga]] antzerki-idazlea (Mallorca, 1883-1961)
# [[Margalida Caimari]] poeta, ongilea (Kuba 1839-Mallorca 1921)
# [[Rebekah Dawson]] astronomoa (AEB)
# [[Julia de León]] astronomoa (Santa Kruz de Tenerife, 1977)
# [[Audrey C. Delsanti]] astronomoa (Frantzia, 1976)
# [[Juana Salabert]] idazlea (Frantzia-Espainia, 1962)
# [[Milena Rudnitska]] ukraniar kazetaria, ekintzailea (1892-1976)
# [[Manuela de los Herreros]] idazlea, administratzailea (Balearrak 1845-1911)
# [[María Cánepa]] aktorea (Italia, 1921-Txile 2006)
# [[Liliana Ross]] aktorea, zuzendaria (Italia-Txile, 1930-2018)
# [[María Elena Duvauchelle]] aktorea (Txile, 1942)
# [[Zinaida_Tusnolobova-Martxenko]] Armada Gorriko medika (Errusia, 1920)
# [[Felipa de Souza]] aktibista portugaldarra (Tavira, 1556-Brasil, 1600)
# [[Victorine Gorget]] Frantziako ikuzlea eta Parisko Komunan militante errepublikanoa (1843-1901)
# [[Joséphine Marchais]] Frantses jornalaria, Komunan parte hartu izana (1837-1874)
# [[Élisabeth Rétiffe]] Frantziako kartoi-fabrikatzailea, sozialista eta Communarde (1834-1882)
# [[Léontine Suétens]] Ikuzlea eta 1871ko Parisko Komunan 'communarde-a' (1846-1891)
# [[Tonka Tomicic]] modeloa eta aurkezlea (Txile, 1976)
# [[Niní Marshall]] aktorea, gidoilaria, komediantea (Argentina, 1903-1996)
# [[Antonella Costa]] aktorea, zuzendaria (Italia-Argentina, 1980)
# [[Samira Negrouche]] idazlea, poeta (Aljeria, 1980)
# [[Carolina Arregui]] aktorea (Txile, 1965)
# [[Mayte Rodríguez]] aktorea, modeloa (Txile, 1989)
# [[Elsie MacGill]] ingeniaria (Kanada, 1905-AEB 1980)
# [[Helen Gregory MacGill]] epailea, kazetaria (Kanada 1864-1947 )
# [[Helen MacGill Hughes]] soziologoa (Kanada, 1903-1992)
# [[Helen Hughes-Brock]] arkeologoa (Kanada, 1938)
# [[Lauretta Ngcobo]] idazlea (Hego Afrika, 1931-2015)
# [[Patricia Simón Carrasco]] kazetaria, idazlea (Malaga, 1983)
# [[Emily Warren Roebling]] ingeniaria (AEB, 1843-1903)
# [[E. Lilian Todd]] asmatzailea (AEB, 1865-1937)
# [[Margaret Olivia Slocum Sage]] irakaslea, filantropoa (AEB, 1828-1918)
# [[Ruth Crocker]] idazlea (AEB, 1946)
# [[Loida Zabala Ollero]] potentzia egokituko kirolaria(Cáceres, 1987)
# [[Maura Healey]] abokatua, politikaria (AEB, 1971)
# [[Felicitas Guerrero]] dirudun dama, tiroz hila (Argentina, 1846-1872)
# [[María Teresa Costantini]] aktorem, film-zuzendaria, gidoilaria (Argentina, 1949)
# [[Alda Merini]] poeta, idazlea (Italia, 1931-2009)
# [[María del Pilar Maspons y Labrós]] idazlea (1841-1907)
# [[Asunción Balaguer]] aktorea (Bartzelona 1925-Madril 2019)
# [[Teresa Rabal]] aktorea, abeslari (Bartzelona,1952)
# [[María Luisa Merlo]] aktorea (Valentzia, 1941)
# [[Rita Irasema]] barietate-artista, musikagile (Kuba, 1954)
# [[Inés Rivadeneira]] mezzosopranoa, irakaslea (Lugo, 1928)
# [[Isabel Pérez Dobarro]] piano-jolea, irakaslea (Coruña, 1992)
# [[María Luisa Solá]] bikoiztaile-aktorea (Bartzelona, 1939)
# [[Ana Diosdado]] idazle, aktore (Argentina, 1938-Madril 2015)
# [[Mirtha Legrand]] aktorea, aurkezlea (Argentina 1927)
# [[Amelia de la Torre]] aktorea (Guadalajara 1905-Madril 1987)
# [[Josefina Díaz de Artigas]] aktorea (Argentina1891-Madril 1976)
# [[Clara González]] abokatu, politikaria eta hezitzailea. (Kolonbia, 1900-1991)
# [[Lynne Karen Deutsch]] astrofisikaria, astronomoa (AEB, 1956-2004)
# [[Teresa Solana]] idazlea (Bartzelona, 1962)
# [[Annemarie Heinrich]] argazkilaria (Alemania-Argentina, 1912-2005)
# [[Alicia D'Amico]] argazkilaria (Argentina, 1933-2001)
# [[María Cristina Orive]] argazkilaria (Guatemala, 1931-2017)
# [[Luz Sánchez-Mellado]] kazetaria, idazlea (Alacant, 1966)
# [[Gretchen Daily]] biologoa, biogeografoa (AEB, 1964)
# [[Nina]] abeslaria, aktorea, enpresaburua (Bartzelona, 1966)
# [[María Moreno (margolaria)|Maria Moreno]] (Madril, 1933-2020)
# [[Fryda Shultz de Mantovani]] idazlea, kritikaria (Argentina, 1912-1978)
# [[Alicia Jurado]] idazlea, akademikoa (Argenti-1948)
# [[Marguerite Moreno]] aktorea (Frantzia-1871-1948
# [[María Rosa Oliver]] idazlea, aktibista (Argentina, 1898-1977)
# [[Leonor Acevedo Suárez]] itzultzailea (Argentina, 1876-1975)
# [[Harriet Shaw Weaver]] kazetaria, editorea (Ingalaterra, 1876-1961)
# [[María Esther Vázquez]] idazlea (Argenti-1937-2017)
# [[Carmen Bravo-Villasante]] itzultzailea, haur literaturan aitzindaria (Madril-1918-1994)
# [[María Luisa Cresta de Leguizamón]] idazlea, irakaslea (Argentina-1918-2008)
# [[Ana Garralón]] idazlea (Madril-1965)
# [[Montse Pla]] aktorea (Madril, 1978)
# [[Sarah Buschmann]] idazlea (Frantzia, 1992)
# [[Montserrat Abelló]] idazlea (Katalunia, 1918-2014)
# [[Lourdes Tello]] idazlea (Madril, 1974)
# [[Maria Cabrera]] poeta, irakaslea (Katalunia)
# [[Pelegrina Pastorino]] moda-erreportaria (Italia 1902-Argentina 1988)
# [[Carmen Gallardo Martín-Gamero]] itzultzailea (Toledo 1874-Madril 1951)
# [[Rosario Lacy]] 1.ginekologoa, zirujaua (Madril1891-1954)
# [[María Mercedes Coroy]] aktorea (Guatemala, 1994)
# [[Malú Gatica]] aktorea (Txile 1922-1997)
# [[Vanessa Miller]] aktorea,idazlea (Txile, 1965)
# [[Pilar Sordo]] psikologoa, idazlea (Txile, 1965)
# [[Hortense Machu]] 1871ko Parisko Komunako kantiniersa (1836-1893)
# [[Béatrix Excoffon]] 1871ko Parisko Komunako kanpaina-ospitaleko erizaina (1849-1916)
# [[Dee Dee Bridgewater]] AEBko jazz-abeslaria (Memphis, 1950)
# [[Anna Gas]] poeta, idazlea (Bartzelona, 1996)
# [[Laia Martínez i López]] idazlea, itzultzailea, musikaria (Katalunia-Mallorca, 1984)
# [[Elsa Astete Millán]] zaintzailea, idazlea (Argentina 1910-2001)
# [[Luz Valdivieso]] aktorea (Txile 1977)
# [[Francisca Lewin]] aktorea (Txile 1980)
# [[Catherine Flon]] jostuna, heroia (Haiti 1772-1831)
# [[Dédée Bazile]] heroia, kaleko saltzailea (Haiti XVIII-XIX. mendea)
# [[Cécile Fatiman]] vudugilea, sacerdotisa (Dominikar Errepublika 1771-1883?)
# [[Josefina de la Torre]] poeta, idazlea, antzezlea, abeslaria (Las Palmas Kanaria Handikoa, 1907-2002)
# [[Maria Luisa Haitikoa]] erregina ezkontidea (Haiti, 1778-Italia ,1851)
# [[Adelina Haitikoa]] enperatriz ezkontidea (Haiti 1820-1878)
# [[Maria Clara Haitikoa]] enperatriz ezkontidea (Haiti 1758-1858)
# [[Erzulie]] buduen maitasun eta edertasunaren jainkosa (Haiti)
# [[Esperanza Parada Pedrosa]] margolaria (1928-2011)
# [[Pino Ojeda]] idazle, margolari (Kanaria Handia, 1916-2002)
# [[Suzy Vernon]] aktorea (Frantzia 1901-1997)
# [[Rita Macedo]] aktorea, jostuna (Mexiko 1902-1991)
# [[Julissa]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1944)
# [[Perpetua Barjau Martín]] jostuna, maistra (Valentzia 1899-Mexiko 1939)
# [[Elena Aub]] idazlea, editorea (Valentzia 1931- Madril 1937)
# [[Estefania Cueto Puertas]] fusilatua, jostuna, komunista (Asturias 1899-1939)
# [[Eladia García Palacios]] fusilatua, maistra, sozialista (Asturias 1904-1937)
# [[Juana Álvarez Molina]] fusilatua, etxekoandrea (Valladolid 1897-Asturias 1937)
# [[Belarmina Suárez Muñiz]] fusilatua, sindikalista (Asturias 1909-1938)
# [[Teresa Santianes Giménez]] fusilatua, etxekoandrea (Asturias 1910-1937)
# [[Anita Vázquez Barrancúa]] fusilatua, nekazaria, espioia, komunista (Asturias 1911-1938)
# [[Maxima Vallinas Fernández]] fusilatua, etxekoandrea (Asturias 1896-1938)
# [[Anita Orejas]] fusilatua, erizaina, sozialista (Asturias 1914-1937)
# [[Gloria Alcahud]] margolaria (Valladolid, 1931)
# [[Angelina Abad Cantavella]] irakaslea, idazlea (Castelló de la Plana, 1893-1965)
# [[Antonieta Sanagustin]] jostuna (Huesca, 1924-2020)
# [[Sarah Walmsley]] jostuna, aktorea, abeslaria (Britainia ?-1798)
# [[Rocío Gutiérrez]] belar-hockey jokalaria (Cadiz, 1985)
# [[Berta Riaza]] aktorea (Madril, 1927-2020)
# [[Fuensanta Nieto]] arkitektoa (Madril, 1957)
# [[Esther Pizarro]] eskultorea (Madril, 1967)
# [[Mónica Domínguez Blanco]] kazetaria (Leon, 1984-2022)
# [[Sara García Alonso]] biologoa, ikertzailea, astronautagaia (Leon, 1988)
# [[Meganne Christian]] zientzialaria, astronautagaia (Britainia, 1987)
# [[Manuela Álvarez Lozano]] filologoa, idazlea (Coruña, 1957)
# [[Ana Arias Saavedra|Ana Arias Saavedra]] idazlea (Lugo, 1951)
# [[Lucía Aldao]] idazlea (Coruña, 1982)
# [[Xiana Arias]] poeta, kazetaria (Lugo, 1983)
# [[Celsa Barja]] idazlea (Orense, 1966)
# [[Pilar Beiro]] poeta (Carnota, 1958)
# [[Emilia Calé |Emilia Calé Torres]] idazlea (Coruña, 1837-1908)
# [[Paula Carballeira]] idazlea (Coruña, 1972)
# [[Helena de Carlos Villamarín|Helena de Carlos]] idazlea (Ourense, 1964)
# [[Valentina Carro]] itzultzaile, diseinatzailea, aktorea (Cambados, 1984)
# [[Mercedes Castro]] idazlea (Ferrol, 1972)
# [[Carmen Aranegui]] arkeologoa (Valentzia, 1945)
# [[Helen Fisher]] antropologoa, biologoa (AEB, 1945)
# [[Maria Toledo]] flamenko kantautore piano-jolea (Toledo, 1983)
# [[Begoña Abad]] idazle, poeta (Burgos, 1952 )
# [[Laia Serra]] abokatua (Bartzelona, 1977)
# [[María Victoria Moreno|Maria Victoria Moreno]] poeta (Valencia de Alcantara, 1939-Pontevedra, 2005)
# [[Juana Teresa Juega López]] poeta(Galizia, 1885-1979)
# [[Lupe Gómez]] idazlea (Coruña, 1972)
# [[Herminia Fariña Cobián]] poeta (S.Compostela, 1904-1966)
# [[Maria Magdalena Domínguez|Maria Magdalena Dominguez]] poeta (Pontevedra, 1922-2021)
# [[María do Cebreiro]] poeta, idazlea (Galizia, 1976)
# [[Alessandra Galloni]] Kazetaria (Italia, 1974)
# [[Paz Esteban López]] Inteligentzia-funtzionarioa (Madril, 1958)
# [[Beatriz Méndez de Vigo]] espioia (Madril, 1958)
# [[Elisabet Benavent]] nobela erromantikoen idazlea (Valentzia, 1984)
# [[Pilar Pallarés|Pilar Pallares]] poeta (Coruña, 1957)
# [[Ánxeles Penas|Ánxeles Peñas]] artista, poeta (Curtis, 1943)
# [[Luz Pichel]] idazlea (Lalin, 1947)
# [[Luz Pozo Garza]] poeta (Ribadeo, 1922-Coruña, 2020)
# [[Carmen Prieto Rouco]] poeta (Villalba, 1901-1977)
# [[Matilde González Palau]] poeta (Almansa, 1912-2002)
# [[Pilar Cibreiro]] poeta, idazlea (Galizia, 1952)
# [[Alba Cid]] poeta, idazlea (Galizia, 1989)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''urria''')===
(Ordena: SORTUAK, IDAZLEAK, ASTRONOMOAK, GAINONTZEKOAK)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Leire Ibarguren]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta irakaslea (Azpeitia, 1979)
# [[Cesarea Garbuno Arizmendi]] efef'''SORTUA''' enpresaburua (Errenteria, 1846-1933)
# [[Izaskun Igoa]] ef--'''SORTUA''' idazlea, pedagogoa, zutabegilea (Ziga, 1995)
# [[Maritxu Errazkin]] --ef'''SORTUA''' autobus-txofer aitzindaria (Azkoitia)
# [[Ainhoa Nadia Douhaibi]] ----'''SORTUA''' ikertzaile eta idazlea (Oñati, 1983)
# [[Aurea Etxaniz]] efef'''SORTUA''' erraketista (Soraluze, 1922 - Caracas, 2019)
# [[Gema Arrugaeta]] ef--'''SORTUA''' argazkilaria (Ordizia, 1969)
# [[Amaia Elizagoien]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria, idazlea, ipuin kontalaria (Baztan, 1994)
# [[Anabel Sanz]] ef--'''SORTUA''' feminista, ekintzailea (Ermua, 1963)
# [[Elena Mendizabal]] ----'''SORTUA''' artista, eskultorea (Donostia, 1960)
# [[Sandra Garaioa]] ef--'''SORTUA''' irudigilea, ilustratzailea (Donostia, 1993)
# [[Amaia Cazenave]] ----'''SORTUA''' kazetaria (Baiona, 1987)
# [[Begoña Durruty]] ef--'''SORTUA''' ilustratzailea, idazlea (Arizkun, 1968)
# [[Pilartxo Etxeberria]] ef--'''SORTUA''' doktorea, euskaltzain urgazlea (Teruel, 1947)
# [[Eneritz Gorrotxategi]] ----'''SORTUA''' kazetaria (Gabiria, 1985)
# [[Jaione Munarriz]] ef--'''SORTUA''' metereologoa (Idiazabal, 1981)
# [[Christine Etchevers]] ef--'''SORTUA''' margolaria (Baiona, 1953)
# [[Nerea Gastón]] ef--'''SORTUA''' arte-historialaria (Durango, 1995)
# [[Usue Egia]] ----'''SORTUA''' ilustratzailea (Durango, 1992)
# [[Elena Moreno Scheredre]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Bilbo)
# [[Leoni Etxebarren]] efef'''SORTUA''' bertso-jartzailea (Urepele, 1924-Donibane Garazi, 2014)
# [[Rosa Arregi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Mallabia, 1922-Valentzia, 2004)
# [[Maria Amatriain]] --ef'''SORTUA''' hezitzailea (Azkoien, 1867-Azagra, 1955)
# [[Carmen Cascante]] efef'''SORTUA''' maistra (Abaigar, 1885-Madril, 1982)
# [[Blasa Morales]] ----'''SORTUA''' maistra (Nafarroa, XIX-XX)
# [[Julita Beraza|Julia Beraza]] efef'''SORTUA''' erraketista
# [[Mariolein Sabarte Belacortu]] ----idazlea '''SORTU''' (Herbehereak, 1944)
# [[Mercedes Diaz Morales]] tren geltokiburua '''SORTU''' (Araba, 1902-1982)
# [[Anna Pavlyk]] '''IDAZLEA''' eta ekintzaile (Ukraina, 1855-1928)
# [[Hanna Arsenych-Baran]] idazlea (Ukraina, 1970-2021)
# [[Hanna Barvinok]] idazlea (Ukraina, 1828-1911)
# [[Klymentyna Popovych-Boiarska]] idazlea (Ukraina, 1863-1945)
# [[Myroslava Sopilka]] idazlea (Ukraina, 1897-1937)
# [[Bushra al-Maqtari]] idazlea, ekintzailea (Yemen, 1979)
# [[Matilde Zapata]] idazlea, (Sevilla-Santander, 1906-1938)
# [[Matilde Elena López]] idazlea (Salvador, 1929-2010)
# [[Aída Cartagena Portalatín]] idazlea (Ukraina, 1828-1911)
# [[Alcira Soust Scaffo]] idazlea (Uruguai, 1924-1997)
# [[Luisa Carnés]] idazlea (Madril, 1905-1964)
# [[Concha Castroviejo]] idazlea (Coruña, ç 1910-1995)
# [[Zaruhi Bahri]] idazlea, gizarte ekintzailea (Armenia, 1880-1958)
# [[Hanna K. Korany]] idazlea (Siria, 1870-1898)
# [[Porochista Khakpour]] elebegilea (Siriar-Estatubatuarra, 1978)
# [[Salma Kuzbari]] idazlea, feminista (Libano, 1923-2006)
# [[Tsehay Melaku]] idazlea (Etiopia, 1952)
# [[Rangina Hamidi]] idazlea, politikaria, ekintzailea (Afganistan, 1978)
# [[Louise Aslanian]] idazlea, ekintzaile komunista (Iran-Frantzia, 1904-1945)
# [[Fatemeh Keshavarz]] idazlea (Iran-AEB, 1952)
# [[Senedu Gebru]] idazlea (Etiopia, 1916-2009)
# [[Hayganuş Mark]] idazlea (Armenia, 1885-1966)
# [[Khosrovidukht]] idazlea, musikagilea (Armenia, VIII. mendea)
# [[María Dolores Masana]] kazetaria, idazlea (Bartzelona, 1936)
# [[Marija Strojnik]] '''astronomoa''' (Eslovenia, 1950)
# [[Linda Spilker]] astronomoa (AEB, 1890-1981)
# [[Constance M. Rockosi]] astronomoa (AEB, 1980)
# [[Julena Steinheider Duncombe]] astronomoa (AEB, 1911-2003)
# [[Marie-Jeanne de Lalande]] astronomoa (1768, 1832)
# [[Rosaly Lopes]] astronomoa (Brasil, 1957)
# [[Nikole Lewis]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Nicole Capitaine]] astronomoa (Frantzia, 1948)
# [[Paulina Lira]] astronomoa (Txile, XX. mendea)
# [[Rachel Mandelbaum]] astronomoa (AEB, 1977)
# [[María Cristina Pineda Suazo]] astronomoa (Honduras, 1954)
# [[Mirjana Povic]] astronomoa (Serbia, 1981)
# [[Muriel Mussells Seyfert]] astronomoa (AEB, 1909-1997)
# [[Isabel Márquez Pérez]] astronomoa (Badajoz, 1967)
# [[Josefa Masegosa Gallego]] astronomoa (Almeria, 1957)
# [[Agnes Mary Clerke]] astronomoa (Irlanda, 1842-1907)
# [[Yuki Okoda]] astronomoa (Japonia, 1990)
# [[Denise C. Stephens]] astronomoa (AEB, 1973?)
# [[Sarah Tuttle]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Chanda Prescod-Weinstein]] astronomoa (AEB, 1982)
# [[Kyongae Chang]] astrofisikaria (Hego Korea, 1946)
# [[Jessie Christiansen]] astrofisikaria (Australia, XX.mendea)
# [[Rachel Somerville]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Susan Jane Cunningham]] matematikaria, astronomoa (AEB, 1842-1921)
# [[Phoebe Waterman Haas]] astronomoa (AEB, 1882-1967)
# [[Luisa Landová-Štychová]] astronomoa (Austria-Hungaria, 1885-1965)
# [[Anna Estelle Glancy]] astronomoa (AEB, 1883-1975)
# [[Margaret Mayall]] astronomoa (AEB, 1902-1995)
# [[Martha P. Haynes]] astronomoa (AEB, 1951)
# [[Ilse Cleeves]] astrofisikaria (AEB, XX. mendea)
# [[Carolin Crawford]] astronomoa (Erresuma Batua, 1963)
# [[Janine Connes]] astronomoa (Frantzia, 1934)
# [[Joy Crisp]] geologoa, astronomoa (AEB, XX.mendea)
# [[Florence Cushman]] astronomoa (AEB, 1860-1940)
# [[Rosina Dafter]] astronomoa (Australia, 1875-1959)
# [[Mary Osborne|Mary Osbone]] Gitarrista (AEB, 1921-1992)
# [[Olga Smirnova]] dantzaria (Errusia, 1991)
# [[Olga Smirnova (borrokalaria)]] borrokalaria (Errusia, 1979)
# [[Conchita Martínez]] tenislaria (Huesca, 1972)
# [[Margaret Lindsay]] aktorea (AEB, 1910-1981)
# [[Cristina Cruz Mínguez]] aktorea (Espainia, 1983)
# [[Mercedes Díaz]] aktorea (Espainia, 1894-1960)
# [[Elise Harmon]] asmatzailea (AEB, 1909-1985)
# [[Ingeborg Hochmair]] asmatzailea (Austria, 1953)
# [[Ada Henry Van Pelt]] asmatzailea (AEB, 1838-1923)
# [[Elizabeth Lee Hazen]] asmatzailea (AEB, 1885-1975)
# [[Ruth Handler]] asmatzailea (AEB, 1916-2002)
# [[Lil Hardin Armstrong]] musikagilea (AEB, 1898-1971)
# [[Ruth Brito]] triatleta (Lanzarote, 1980)
# [[Ana María Alonso Zarza]] geologoa, ikertzailea (Avila, 1962)
# [[Chantal Loïal]] dantzaria eta koreografoa (Guadalupe, Frantzia, 1969)
# [[Melba Liston]] tronboijolea, musikagilea (AEB, 1926-1999)
# [[Alice Coltrane]] pianojolea, musikagilea (AEB, 1937-2007)
# [[Mahsa Amini]] erahila(Iran, 2000-2022)
# [[Mélanie Joly]] politikaria (Kanada, 1979)
# [[Nazanin Boniadi]] aktorea (Iran, 1980)
# [[Roxana Saberi]] kazetari atxilotua Iranen (AEB, 1977)
# [[Lili Reinhart]] aktorea (AEB, 1996)
# [[Kiernan Shipka]] aktorea (AEB,1999)
# [[Wanuri Kahiu]] zine-zuzendaria (Kenya, 1980)
# [[Eduarda Mansilla]] idazlea, musikagilea (Argentina, 1834-1892)
# [[Agustina Ortiz de Rozas]] politikaria, filantropoa (Argentina, 1816-1898)
# [[Pauline de Meulan]] idazlea eta kazetaria (Frantzia, 1773-1827)
# [[Margaret Satterthwaite]] Epaile eta legelarien independentziaren gaineko Kontalari Berezia (AEB)
# [[Miren Arenzana Letamendi|Miren Arenzana Letamendia]] artista, eskultorea (Bilbo, 1965)
# [[María Gay]] mezzosopranoa (Bartzelona 1876-1943)
# [[Isabella Colbran]] mezzosoprano (Madril, 1784 - Bolonia, 1845)
# [[Florence Van de Walle]] jornalari belgikarra, communarde Parisko Komunan (1838 - )
# [[Pétroleuse (Parisko Komunako su-emaileak)]] Parisko Komunako su-emaileak (1871)
# [[Manuela Rosas]] ekintzaile politikoa (Argentina, 1817-1898)
# [[Camila O'Gorman]] maitasunagatik fusilatua (Argentina, 1825-1848)
# [[Blanca Podestá]] aktorea (Argentina, 1889-1967)
# [[María Podestá]] aktorea (Argentina, 1875-1954)
# [[Marianne Beth]] abokatua (Viena, 1889-1984)
# [[Diana Russell]] soziologoa eta ekintzailea (Hego Afrika, 1938-2020)
# [[María Esther Podestá]] aktorea (Argentina, 1896-1954)
# [[Susú Pecoraro]] aktorea (Argentina, 1952)
# [[Mona Maris]] aktorea (Argentina, 1901-1991)
# [[Ana Perichon]] aristokrata frantsesa (1775-1847)
# [[María Luisa Bemberg]] aktorea (Argentina, 1922-1995)
# [[Zully Moreno]] aktorea (Argentina, 1920-1999)
# [[Luz Gabás]] idazlea, politikaria (Huesca, 1968)
# [[Ángela Jeria]] arkeologoa, ??idazlea?? (Txile, 1926-2020)
# [[Biblioteken eguna]]
# [[Luisa de Medrano]] akademikoa, poeta eta filosofoa (1484-1527)
# [[Begum Rokeya]] idazlea eta ekintzaile feminista (Kalkuta, 1880-1932)
# [[María Antinea]] aktorea (Jaen,Argentina, 1915-1991)
# [[Mecha Ortiz]] aktorea (Argentina, 1900-1987)
# [[Orfilia Rico]] aktorea (Uruguai,Argentina, 1871-1936)
# [[Nury Montsé]] aktorea (Argentina, 1917-1971)
# [[Silvana Roth]] aktorea, politikaria (Italia,Argentina, 1923-2010)
# [[Marta Extramiana]] idazlea, ilustratzailea, (Gasteiz, 1964)
# [[Vida Akoto Bamfo]] epailea (Ghana, 1949)
# [[Celma Ribas]] abeslaria (Angola, 1982)
# [[Beatriz Matar]] aktorea (Argentina, 1954)
# [[Lita Stantic]] zine-zuzendaria, gidoilaria (Argentina, 1942)
# [[Graciela Borges]] aktorea (Argentina, 1917-1971)
# [[Esther Borao]] ingeniaria, asmatzailea (Zaragoza, 1988)
# [[Mary Daly]] filosofo feminista (AEB, 1928-2010)
# [[Terry McMillan]] idazlea (AEB, 1951)
# [[Esther Rebato Ochoa]] antropologoa, ikertzailea (Bilbo,1957)
# [[María Herrera]] motoziklista (Toledo, 1996)
# [[Ana Carrasco]] motoziklista (Murtzia, 1997)
# [[Elena Rosell]] motoziklista (Valentzia, 1986)
# [[Juana Viale]] aktorea, aurkezlea (Argentina, 1982)
# [[Manuela Viale]] aktorea (Argentina, 1991)
# [[Silvia Legrand]] aktorea (Argentina, 1927-2020)
# [[Marcela Tinayre]] aurkezlea, enpresaburua (Argentina, 1950)
# [[Dolores Fonzi]] aktorea (Argentina, 1978)
# [[Florencia Raggi]] modeloa, aktorea (Argentina, 1972)
# [[Nilda Raggi]] aktorea, zuzendaria (Argentina, 1938)
# [[Ana Celentano]] aktorea (Argentina, 1969)
# [[Danielle Casanova]] Frantziako militante komunista eta erresistentziako kidea (1909-1943)
# [[Fanny Gallot]] Frantziako historialaria (1981 - )
# [[Eulalie Papavoine]] Parisko Komunako erizaina, ustezko su-eragilea (1846-1875)
# [[Claudia di Girolamo]] aktorea, zuzendaria, aktibista (Txile, 1956)
# [[Adriana Barraza]] aktorea, maistra, zuzendaria (Mexiko, 1956)
# [[Fernanda Mistral]] aktorea (Argentina, 1934)
# [[Big Mama Thornton]] blues abeslaria (AEB, 1926-1984)
# [[Lita de Lázzari]] etxekoandre mediatikoa (Argentina, 1925-2015)
# [[China Zorrilla]] aktorea, zuzendaria (Uruguai, 1922-2014)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''iraila''')===
(Ordena: SORTU, ASTRONOMOAK, BESTELAKOAK)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Arantza San Sebastian]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, hezkuntzako aholkularia (Donostia, 1958)
# [[Izaskun Etxeberria]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta irakaslea (Altsasu, 1964)
# [[Kristina Saralegi]] efef'''SORTUA''' baserritarra, abeltzaina, talogilea (Leitza, 1974-2022)
# [[Gotzone Sestorain]] ef--'''SORTUA''' baserritarra, poeta, irrintzilaria (Leitza, 1965)
# [[Victoria Ariño]] efef'''SORTUA''' filantropoa (Ermua, 1889-1974)
# [[Ines Bengoa]] ef--'''SORTUA''' ipuin kontalaria (Tenerife-Lizarra, 1973)
# [[Jeronima Uriarte Elizalde]] ----'''SORTUA''' filantropoa, ongile (Lizarra, 1855-1929)
# [[Emilia Goyena Arraiza]] ef--'''SORTUA''' idazlea, ekintzaile (Lizarra, 1916-1999)
# [[Garbiñe Basarte]] ef--'''SORTUA''' kale-artista, muralista (Lizarra, 1976)
# [[Libe Agirre]] ef--'''SORTUA''' irrati esataria, kazetaria, (Meñaka)
# [[Irati Martin]] ef--''SORTUA''' futbolaria (Durango, 2003)
# [[Anne-Marie Lagarde]] ----'''SORTUA''' idazlea eta ikertzaile (Zuberoa, 1944)
# [[Edurne Azpitarte]] ef--'''SORTUA''' areto-futbolaria (Garai, 1978)
# [[Carmen Pérez Rodrigo]] ef--'''SORTUA''' Euskal Herriko Medikuntzaren Errege Akademiaren lehenengo emakumezkoa (Alonsotegi, 1960)
# [[Mariela SR Coline Fanon]] '''SORTUA''' Haur lapurtua (Guatemala, 1968)
# [[Felisa Ventura]] ef--'''SORTUA''' erizaina eta emagina (Eibar, 1902-1959)
# [[Ana Belén Pintado]] ef--'''SORTUA''' haur lapurtua (Madril, 1973)
# [[Mariam al-Asturlabi]] '''ASTRONOMOAK''' Alepo astrolabio-egilea (Siria, X. gizaldian)
# [[Nadia Zakamska]] astronomoa (Errusia, 1979)
# [[Idit Zehavi]] astronomoa, ikertzailea (Israel, 1969)
# [[Louise Webster]] astronomoa, fisikaria (Australia, 1941-1990)
# [[Alycia J. Weinberger]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Fiammetta Wilson]] astronomoa (Erresuma Batua, 1864-1920)
# [[Jennifer Wiseman]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Rosemary Wyse]] astronomoa (Erresuma Batua, 1957)
# [[Alice Grace Cook]] astronomoa (Erresuma Batua, 1877-1958)
# [[Priscilla Fairfield Bok]] astronomoa (AEB, 19896-1975)
# [[Shadia Habbal]] astronomoa (Siria, XX. mendea)
# [[Deborah Dultzin Kessler]] astronomoa (Mexiko, 1945)
# [[María Luisa Aguilar]] astronomoa(Jauja Peru 1938)
# [[Claire Armstrong]] astronomo amateurra (Britania)
# [[Emma Vyssotsky]] astronomoa (AEB, 1894-1975)
# [[Julie Vinter Hansen]] astronomoa (Danimarka, 1890-1960)
# [[Gladys Vergara]] astronomoa (Uruguai, 1928-2016)
# [[Esmeralda Mallada]] astronomoa (Uruguai, 1937)
# [[Jacqueline Hewitt]] astronomoa (EEBB, 1958)
# [[Catherine Heymans]] astronomoa (Britainia, XX. mendea)
# [[María Teresa Ruiz]] astronomoa (Txile, 1946)
# [[Silvia Torres Castilleja]] astronomoa (Mexiko, 1940?)
# [[Gloria Suzanne Koenigsberger Horowitz]] astronomoa (Mexiko, XX. mendea)
# [[Silvana Navarro Jiménez]] astronomoa (Mexiko, XX. mendea)
# [[Meg Urry]] astronomoa (AEB, 1945)
# [[Maura Tombelli]] astronomoa (Italia, 1952)
# [[Jana Tichá]] astronomoa (Txekia, 1965)
# [[Alenush Terian]] astronomoa (Iran, 1920-2011)
# [[Bobbie Vaile]] astronomoa (Australia, 1959-1996)
# [[Ann Hornschemeier]] astronomoa (EEBB, XX. mendea)
# [[Svetlana Guerasimenko]] astronomoa (Ukraina, 1945)
# [[Jen Gupta]] astrofisikaria (Britaina, XX. mendea)
# [[Maria Antonella Barucci]] astronomoa (Italia, XX. mendea)
# [[Merieme Chadid]] astronomoa (Maroko, 1969)
# [[Madge Adam]] astronomoa (Erresuma Batua, 1912-2001)
# [[Karlina Leksono Supelli]] astronomoa, filosofoa (Indonesia, 1958)
# [[Annapurni Subramaniam]] astronomoa (India, XX. mendea)
# [[Paris Pişmiş]] astronomoa (Turkia-Mexiko, 1911-1999)
# [[Jane Squire]] astronomoa, idazlea, aktibista (Ingalaterra, 1686-1743)
# [[Maritza Soto]] astronomoa (Txile, 1990)
# [[Sara Seager]] astronomoa (Kanada, 1971)
# [[Caterina Scarpellini]] astronomoa, metereologoa (Italia, 1808-1873)
# [[Lenka Šarounová]] astronomoa (Txekia, 1973)
# [[Anneila Sargent]] astronomoa (Erresuma Batua, 1942)
# [[Carlota de Sajonia-Meiningen]] astronomoa (Alemania, 1751-1827)
# [[Jen Gupta]] astrofikaria (Britainia, XX. mendea)
# [[Pilar Ruiz-Lapuente]] astronomoa (Bartzelona, 1964)
# [[Monica Rubio (astronomoa)]] astronomoa (Txile, 1955)
# [[Claudine Rinner]] astronomoa (Frantzia, 1965)
# [[Julia Riley]] astronomoa (Britainia, XX. mendea)
# [[Mercedes Richards]] astronomoa (Jamaika, 1955-2016)
# [[Gabrielle Renaudot]] astronomoa (Frantzia, 1887-1962)
# [[Hilkka Rantaseppä-Helenius]] astronomoa (Finlandia, 1925-1975)
# [[Zinaída Akséntieva]] astronomoa (Ukraina, 1900-1969)
# [[Mary Proctor]] astronomoa (Erresuma Batua, 1862-1957)
# [[Helen Dodson Prince]] astronomoa (AEB, 1905-2002)
# [[Yelena Pitieva]] astronomoa (Errusia, XX.mendea)
# [[Louise du Pierry]] astronomoa (Frantzia, 1746-1807)
# [[Ľudmila Pajdušáková]] astronomoa (Eslovakia, 1916-1979)
# [[Feryal Özel]] astronomoa (Turkia/AEB, 1975)
# [[Mazlan Othman]] astronomoa (Malaysia, 1951)
# [[Sally Oey]] astronomoa (AEB, 1984)
# [[Janina Ochojska]] astronomoa (Polonia, 1955)
# [[Yaël Nazé]] astronomoa (Belgika, 1955)
# [[Camila Navarrete]] astronomoa (Txile, XX. mendea)
# [[Sultana N. Nahar]] astronomoa (Pakistan, 1990)
# [[Carolyn Porco]] astronomoa (AEB, 1953)
# [[Anne Sewell Young]] astronomoa (AEB)
# [[Margaretha Kirch]] astronomoa (Alemania)
# [[Eva Grebel]] astronomoa (Alemania)
# [[Erika Böhm-Vitense]] astronomoa (Alemania-AEB)
# [[Elizabeth Alexander]] irrati-astronomoa, geologoa, fisikaria (Erresuma Batua, 1908-1958)
# [[Victoria Kaspi]] astrofisikaria (AEB-Kanada, 1967)
# [[Ma Chung-pei]] astronomoa (Txina)
# [[Maud Worcester Makemson]] astronomoa (AEB, 1891-1977)
# [[Ala Masévich]] astronomoa (Georgia, 1918-2008)
# [[Karen Masters]] astronomoa (Erresuma Batua, 1979)
# [[Janet Akyüz Mattei]] astronomoa (Turkia, 1943-2004)
# [[Naomi McClure-Griffiths]] astronomoa (Turkia, 1943-2004)
# [[Susan McKenna-Lawlor]] astronomoa (AEB, 1975)
# [[Karen Jean Meech]] astronomoa (AEB, 1959)
# [[Anja Cetti Andersen]] astronomoa (Danimarka, 1965)
# [[Duília de Mello]] astronomoa (Brasil, 1963)
# [[Ruth Murray-Clay]] astronomoa (AEB, XX.mendea)
# [[Alice Archenhold]] astronomoa (Alemania, 1874-1943)
# [[Anne Archibald]] astronomoa (Kanada- Erresuma Batua, 1976)
# [[Elizabeth Lada]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Nidia Morrell]] astronomoa (Argentina, 1953)
# [[Teresa Lago]] astronomoa (Portugal, 1947)
# [[Gemma Lavender]] astronomoa (Erresuma batua, 1986)
# [[Farzana Aslam]] astronomoa, fisikaria (Pakistan, XX.mendea)
# [[Pauline Barmby]] astronomoa (Kanada, 1972)
# [[Margaret Lindsay Huggins]] astronomoa (Erresuma Batua 1948-1915)
# [[Gemma Lavender]] astronomoa (Erresuma Batua, 1986)
# [[Helen Lines]] astronomoa (AEB, 1918-2001)
# [[Martha Betz Shapley]] astronomoa (AEB, 1890-1981)
# [[Christy A. Tremonti]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Elizabeth Beckley]] argazkilari astronomikoa (Britaina Handia, 1846-1927)
# [[Ewine van Dishoeck]] astronomo eta fisikaria (Herbehereak, 1955)
# [[Kathleen Ollerenshaw]] astronomoa eta matematikaria (Britaina Handia, 1912-2014)
# [[Anna Frebel]] astronomoa (Alemania, 1980)
# [[Alicia M. Soderberg]] astrobomoa (AEB, 1977)
# [[Caroline Furness]] astronomoa (AEB, 1869-1936)
# [[Ethel Bellamy]] astronomo, sismologo (Erresuma Batua, 1981-1960)
# [[Amy Barger]] astronomoa (AEB, 1971)
# [[Yevguenia Bugoslávskaia]] astronomo sobietarra (1899-1960)
# [[Reysa Bernson]] astronomoa (Frantzia, 1904-1944)
# [[Elizabeth Brown]] astronomoa (Erresuma Batua, 1830, 1899)
# [[Miriam Burland]] astronomoa (Kanada, 1902-1996)
# [[María Herreros|Maria Herreros]] ilustratzailea, (Valentzia, 1983)
# [[Yelena Davydova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1961)
# [[Zoja Grancharova]] gimnasta artistikoa (Bulgaria, 1966)
# [[Natalia Kutxinskaia|Natalia Kuchinskaya]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1949)
# [[Larisa Petrik]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1949)
# [[Dörte Thümmler|Dorte Thummler]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1974)
# [[Klaudia Rapp]] gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Jelena Grosheva]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1979)
# [[Lăcrămioara Filip|Lacramioara Filip]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Yun Mi Kang]] gimnasta artistikoa (Korea, 1988)
# [[Isabelle Severino]] gimnasta artistikoa (Paris, 1980)
# [[Mo Huilan|Mo Hullan]] gimnasta artistikoa (Txina, 1979)
# [[Xuan Liu]] gimnasta artistikoa (Txina, 1979)
# [[María Teresa Vera]] musikagilea, gitarra-jolea (Kuba, 1895-1965)
# [[Nadine Heredia]] politikaria, Lehen dama (Peru, 1976)
# [[Carolina Malchair]] gimnasta erritmikoa (Malaga, 1982)
# [[Liliana Vitale]] musikagilea, abeslaria (Argentina, 1959)
# [[Rosario Ustáriz Borra]] poeta (Echo, 1927- Jaca, 2009)
# [[Karin Ohlenschläger|Karin Ohlenschlager]] arte kudeatzailea (Alemania, 1959 + Gijon, 2022)
# [[Elise Ray]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1982)
# [[Noor Jordaniakoa]] arkitektoa, erregina ohia (AEB, 1951)
# [[Joyce DiDonato]] mezzosopranoa (AEB, 1969)
# [[Susan Graham]] mezzosopranoa (AEB, 1960)
# [[Simona Amânar]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Amy Chow]] gimnasta artistikoa (Kaliformia, 1978)
# [[Kristen Maloney]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1981)
# [[Tasha Schwikert]] gimnasta artistikoa (Las Vegas, 1984)
# [[Liudmila Yezhova]] gimnasta artistikoa (Mosku, 1982)
# [[Courtney McCool]] gimasta artistikoa (Kansas, 1988)
# [[Patrizia Ciofi]] mezzosopranoa (Italia, 1967)
# [[Miah Persson]] sopranoa (Suedia, 1969)
# [[Karita Mattila]] sopranoa (Finlandia, 1960)
# [[Anne Sofie von Otter]] mezzosopranoa (Suedia, 1955)
# [[Birgitta von Otter]] kazetaria, idazlea (Hungaria-Suedia, 1939)
# [[Vera Rozsa]] abeslaria, kantu-maistra (Hungaria, 1917)
# [[Ileana Cotrubaş]] abeslaria, kantu-maistra (Errumania, 1939)
# [[Hannah Wilke]] artista, performacelaria (AEB, 1940-1993)
# [[Jelena Dolgopolova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1975)
# [[Rozalia Galiyeva|Rozaliya Galiyeya]] Gimnasta artistikoa (Uzbekistan,1977)
# [[Kim Zmeskal]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1976)
# [[Wendy Bruce]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1992)
# [[Betty Okino]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1975)
# [[Kerri Strug]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1977)
# [[Elena Gómez Servera|Elena Gomez]] gimnasta artistikoa (Manacor, 1985)
# [[Eva Hesse]] eskultorea (Alemania/AEB, 1936-1970)
# [[Yvonne Rainer]] dantzaria, koreografoa (AEB, 1934)
# [[Dorothea Röschmann]] sopranoa (Alemania, 1967)
# [[Teresa Stratas]] sopranoa (Kanada, 1938)
# [[Laura Campos]] gimnasta artistikoa (Merida, 1988)
# [[Barbara Ehrenreich]] saiakeragile eta gizarte ekintzailea (EEBB, 1941-2022)
# [[Silvia Bel]] aktorea (Bartzelona, 1970)
# [[Lucy R. Lippard]] idazlea, arte-kritikaria (AEB, 1937)
# [[Alina Szapocznikow]] eskultorea, holokaustotik bizirik ateratakoa (Polonia, 1926-Frantzia1970)
# [[Nancy Holt]] eskultorea (AEB, 1938-2014)
# [[Beverly Pepper]] eskultorea (AEB, 1922-2020)
# [[Barbara Rose]] arte-kritikaria (AEB, 1936-2020)
# [[Anne Truitt]] eskultorea (AEB, 1921-2004)
# [[Mary Pinchot Meyer]] eskultorea (AEB, 1920-1964)
# [[Lotte Lenya]] abeslaria, aktoreaa (Viena, 1898-1981)
# [[Evelyn Lear]] sopranoa (AEB, 1926-2012)
# [[Gisela May]] aktorea, abeslaria, irakaslea (Alemania, 1924-2016)
# [[Hildegard Knef]] abeslaria, aktorea, idazlea (Alemania, 1925-2002)
# [[Ute Lemper]] aktorea, abeslaria (Alemania, 1963)
# [[Greta Keller]] mezzosopranoa, aktorea (Austria, 1903-1977)
# [[Soile Isokoski]] sopranoa (Finlandia, 1957)
# [[María Cruz Berrocal]] arkeologoa (España. XX. mendea)
# [[Leily Santizo]] abokatua (Guatemala)
# [[Nineth Montenegro]] politikaria (Guatemala, 1957)
# [[Siomara Sosa]] fiskala (Guatemala, 1975)
# [[Lucrecia Hernández Mack]] politikaria (Guatemala, 1973)
# [[Nerea Aresti]] historialaria (Bilbo, 1961)
# [[Ellen Beeman]] idazle, bideojokogilea (AEBo, 1964)
# [[Kathleen Battle]] sopranoa (AEB, 1948)
# [[Zury Ríos]] politikaria (Guatemala, 1968)
# [[Sandra Torres]] politikaria (Guatemala, 1955)
# [[Marta Luxán]] soziologoa (Bilbo, 1970)
# [[Harolyn Blackwell]] sopranoa (AEB, 1955)
# [[Carol Vaness]] sopranoa (AEB, 1952)
# [[Hanna Hammarström]] asmatzailea (tel. kablea) (Suedia, 1829-1914)
# [[Laura Mora]] zinema zuzendaria (Kolonbia, 1981)
# [[Isa Campo]] zinema zuzendaria (Oviedo, 1975)
# [[Susan Tedeschi]] abeslaria (AEB, 1970)
# [[Mary Hallock-Greenewalt]] asmatzailea (siria-AEB, 1871-1950)
# [[Sarah Guppy]] asmatzailea (Britainia, 1770-1852)
# [[Melissa George]] asmatzailea, aktorea (Australia, 1976)
# [[Rachel Blanchard]] aktorea (Kanada, 1976)
# [[Txaro Arrazola]] artista, margolaria (Gasteiz, 1963)
# [[Cristina Lucas]] artista, feminista (Ubeda, 1973)
# [[Laura Mulvey]] zinema feminista teorialaria (Oxford, 1941)
# [[Vi Redd]] jazz abeslaria, saxofoi jolea (AEB, 1928)
# [[Sweet Emma Barrett]] jazz abeslaria, pianojolea (AEB, 1897-1983)
# [[Terin Humphrey]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1986)
# [[Hollie Vise]] gimnasta artistikoa (Texas, 1987)
# [[Renske Endel]] gimnasta artistikoa (Herbereak, 1983)
# [[Dominique Moceanu|Dominique Moceau]] gimnasta artistikoa (Kalifornia, 1981)
# [[Amanda Borden|Amanda Border]] gimnasta artistikoa (Ohio, 1977)
# [[Jaycie Phelps]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1979)
# [[Olesia Dudnik]] gimnasta artistikoa (Ukrania, 1974)
# [[Jadiyetu El Mohtar]] Fronte Polisarioaren Espainiako Ordezkaritzako kidea (Sahara, 1959)
# [[Staša Zajović|Stasa Zajovic]] feminista, giza eskubideen aldeko aktibista (Montenegro, 1953)
# [[Lepa Mladjenovic]] feminista, giza eskubideen aldeko aktibista LGBT (Belgrad, 1954)
# [[Manuela Martelli]] zinema aktore eta zuzendaria (Santiago, Txile, 1983)
# [[Sultana Khaya]] saharar ekintzailea (Sahara ??)
# [[Salma Solaun]] gimnasta erritmikoa (Gasteiz, 2005)
# [[Elena López Riera|Elena Lopez Riera]] zinegilea (Orihuela, 1982)
# [[Martina de Zuricalday]] enpresaburua (Bilbo, 1839-1932)
# [[Isabel Cadenas]] kezetaria, dokumentalista (Basauri, 1982)
# [[Margarita Salaberria Galarraga]] diplomatikoa (Madril?, 1911-2000)
# [[Aline Griffith]] kondesa, espioia (AEB, 1923-2017)
# [[Anne-Marie Ménand]] communarde, Parisko Komunan ibilitako emakumea (Frantzia, 1837- )
# [[Louise Pioger]] communarde, Parisko Komunan ibilitako emakumea (Frantzia, 1848-1920)
# [[Marisa Linton]] Frantziako Iraultzan espezializatutako historiagilea (Erresuma Batua, 1848-1920)
# [[Michèle Riot-Sarcey]] Historia garaikideko eta genero-historiako irakaslea (Frantzia, 1943- )
# [[Emakumeak Parisko Komunan]] (Frantzia, 1871)
}}
=== Hobetuak 2022 ===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Maite Maruri]] opera abeslaria (Plentzia, 1979)
# [[Maria Angeles Mezkiritz|Maria Angeles Mezkiriz]] nafar arkeologoa (Faltzes, 1929)
# [[María Francés]] nafar aktorea (Tutera, 1887-1987)
# [[Violeta Parra]] abeslaria eta musikagilea (Txile, 1917-1967)
# [[Nekane Sarobe]] bikoizlea (Donostia, 1953)
# [[Consuelo Flecha]] pedagogoa (Bilbo, 1948)
# [[Beatriz Martinez de Antoñana]] aktorea (Araba,1975)
# [[Susan B. Anthony]] feminista eta sufragista (EEBB)
# [[Margot Frank]] Holokaustoaren biktima, Ana Franken ahizpa (Alemania,1926-1945)
# [[Elisabeth Larena]] aktorea (Bizkaia, 1989)
# [[Arantza Idiazabal Gorrotxategi]] irakaslea eta euskaltzain urgazlea (Gipuzkoa, 1945)
# [[Maitane Urbieta]] irratiko kirol-kazetaria eta UEFA Europa Leagueko lehen emakume-berriemailea (Gipuzkoa, 1983)
# [[Blanca Vidal]] aktorea (Bilbo, 1885-1962)
# [[Agustina Aragoikoa]] heroia (Katalunia,1786-1857)
# [[Teresa Aranguren]] Kazetaria (Araba, 1944)
# [[Felisa Mary]] aktorea (Bizkaia, 1892-1956)
# [[Fariba Sheikhan]] aktorea eta abeslaria (Bizkaia, 1988)
# [[Isabel Mellén]] arte-historialaria, ikertzailea eta dibulgatzailea (Araba, 1986)
# [[Maria Moliner]] liburuzaina, filologoa eta hiztegigilea (Zaragoza, 1900-1981)
# [[Alice Stone Blackwell]] feminista, giza-eskubideen defendatzailea (AEB, 1857-1950)
# [[Lucy Stone]] Kazetaria, feminista, abolizionista,sufragista (AEB, 1818-1893)
# [[Rosa Bonheur]] animalia-margolaria eta eskuturagilea (Frantzia, 1822-1899)
# [[Maryse Choisy]] Kazetaria, idazlea eta saiakeragilea (Lapurdi, 1903-1979)
# [[Pilar López Júlvez]] dantzaria eta koreografoa (Gipuzkoa, 1912-2008)
# [[Concepción Aleixandre]] mediku, ginekologo, asmatzaile, zientzialari... (Valentzia, 1862-1952)
# [[María Puy Uitzi]] historialaria (Nafarroa, 1915-2008)
# [[Corín Tellado]] maitasun istorio laburren idazlea (Asturias, 1927-2009)
# [[Matilde Huitzi]] maistra, pedagogoa, abokatua, feminista (Nafarroa, 1980-1965)
# [[Concha Espina]] idazlea (Kantabria, 1869-1955)
# [[Izaskun Uranga]] abeslaria (Bizkaia, 1950)
# [[Ixone Sádaba]] argazkilaria (Bilbo, 1977)
# [[Joaquina Eguaras]] Granadako Unibertsitateko 1. irakaslea, hebraista, arabista (Nafarroa-Granada, 1897-1981)
# [[Sara Baras]] flamenko dantzaria eta koreografoa (Cadiz, 1971)
# [[Ainhoa Garai]] aktorea (Gipuzkoa, 1983)
# [[Laura García]] judo jokalari-paralinpikoa (Nafarroa, 1981)
# [[Marina Ginestà]] Kazetaria, itzultzailea, gerra zibileko militante komunista (Katalunia, 1919-2014)
# [[Axun Aierbe]] itzultzailea (Gipuzkoa,1968-2008)
# [[Amaia Osaba]] piraguista (Nafarroa, 1975)
# [[Fatema Mernissi]] idazlea eta soziologoa (Maroko, 1940-2015)
# [[Eva Gonzalès]] margolaria (Frantzia, 1849-1883)
# [[Maria Luisa Ozaita]] musikagilea eta emakumeek egindako hedapenean aitzindaria (Barakaldo, 1939-2017)
# [[Isabel Fernández Reviriego]] musikaria, ekoizlea eta artista grafikoa (Bizkaia,1979)
# [[Teresa Calo]] aktorea, dramagilea eta gidoigilea (Gipuzkoa, 1955)
# [[Cris Lizarraga]] abeslaria, feminsta eta aktibista (Bizkaia, 1992)
# [[Sonia Ruiz de Azua]] psikologoa, ikertzailea, psikiatria-irakaslea (Bizkaia, 1979)
# [[Begoña Bilbao Alboniga]] idazlea, musikagilea eta euskaralaria (Bizkaia, 1932-2005)
# [[Najat El Hachmi]] idazle amazigha (Katalunia,)
# [[Ellen Ochoa]] astronauta (AEB, 1958)
# [[María Luz Morales]] kazetaria, idazlea (Galizia- Bartzelona)
# [[Cristina Petite]] atleta (Bizkaia,1972)
# [[Irene Loizate]] txirrindularia, duatloilaria (Bizkaia, 1995)
# [[Maritxu Housset]] gomazko paleta pelotaria (Lapurdi, 1981)
# [[Eider Hurtado]] kazetaria (Bizkaia, 1981)
# [[Gina Pane]] artista (Lapurdi, 1939-1990)
# [[Ruth Arnon]] biokimikaria (Israel, 1933)
# [[Andere Arriolabengoa]] bertsolaria (Araba, 1982)
# [[Rosa Chacel]] idazlea (Valladolid, 1898-1994)
# [[Dora Maar]] argazkilaria (Frantzia, 1907-1994)
# [[Maribel Forcadas]] medikua (Zaragoza, 1949-2012)
# [[Eneritz Iturriagaetxebarria]] txirrindularia, zuzendaria (Bizkaia, 1980)
# [[Ziortza Isasi]] txirrindularia (Bizkaia, 1995)
# [[Valentina Tereshkova]] espaiora joandako 1. emakumea (Errusia, 1937)
# [[Izaskun Osés]] paralinpiar atleta (Nafarroa, 1984)
# [[Ziortza Villa]] ultrairaupen-txirrindularia (Bizkaia, 1983)
# [[Penelope Barker]] aktibista (Tearen matxinada) (AEB, 1728-1796)
# [[Susan la Flesche Piccotte]] Ipar Amerikako omaharar natiboa eta 1.mediku indigena (AEB, 1865-1915)
# [[Rosana Ubanell]] kazetaria, eleberrigilea (Nafarroa, 1958)
# [[Julia Juániz]] muntatzailea, zine-zuzendaria eta bideo-artista (Nafarroa, 19??)
# [[Carmen Adarraga]] kirolaria (Gipuzkoa, 1921-2004)
# [[Cristina Pardo]] kazetaria, telebista-aurkezlea (Nafarroa, 1977)
# [[Esther Basurto]] boleibol kirolaria (Gipuzkoa, 1978)
# [[Isabel Urkiola]] arabar esploratzailea (Gasteiz, 1854-1911)
# [[Begoña Pro]] kazetaria eta idazlea (Iruñea, 1971)
# [[Itziar Urretabizkaia]] aktorea (Donostia, 1978)
# [[Maria Abbadia-Ürrüstoi]] idazlea, ekintzaile feminista (Paris, 1837-1913)
# [[Simone Veil]] Holokaustotik bizirik irtendako magistratu eta politikaria (Frantzia, 1927-2017)
# [[Igone Arribas]] gimnasta ohia (Barakaldo, 1983)
# [[Vera Rubin]] astronomoa, aitzindaria (AEB, 1928-2016)
# [[Mary Jobe Akeley]] esploratzailea, alpinista eta argazkilaria (AEB, 1878-1966)
# [[Blanca Castilla de Cortázar]] antropologoa eta filosofoa (Gasteiz, 1951)
# [[Elena Martínez de Madina]] filologoa (Gasteiz, 1962)
# [[Maria Weston Chapman]] abolizionista (AEB, 1806-1885)
# [[Leire Apellaniz]] zinema-ekoizlea (Bilbo, 1975)
# [[Maddi Ariztia]] ipuin bildumagilea, aitzindaria (Lapurdi, 1887-1972)
# [[María Teresa Lozano]] matematikaria, aitzindaria (Iruñea, 1946)
# [[Dorotea Barnés]] kimikaria, aitzindaria (Iruñea, 1904-2003)
# [[Eva Amaral]] abeslaria, konpositorea (Zaragoza, 1972)
# [[Amaia Lasa]] idazlea (Getaria, 1948)
# [[Virginia Apgar]] pediatra, Apgar testaren asmatzailea (AEB, 1909-1974)
# [[Anna Mani]] fisikaria, metereologoa (India, 1918-2001)
# [[Georgia O'Keeffe]] margolaria (AEB, 1887-1986)
# [[Anne Lezea]] gimnasta erritmikoa (Zarautz, 2001)
# [[Oiana Blanco]] judoka (Orio, 1983)
# [[Anne Frank]] alemaniar judu idazlea (Alemania, 1929)
# [[Tessa Andonegi]] aktorea (Donostia 1968, 1983)
# [[Loli Albero]] poeta, idazlea (Iruñea, 1962)
# [[Arantxa Aldalur]] poeta (Azkoitia, 1963)
# [[Olivia Newton-John]] abeslaria, aktorea (Cambridge, 1948-2022)
# [[Regina Salcedo]] idazlea, irudigilea, gidoigilea (Iruñea, 1972)
# [[Regina Araluze]] irrintzilaria (Bermio, 1922-2012)
# [[Olga Holtz]] matematikaria (Errusia, 1973)
# [[Phillis Wheatley]] poesia argitaratutako 1. emakume afroamerikar esklaboa (Afrika/AEB, 1753-1784)
# [[Teresa Lopez de Munain]] aktorea, irakaslea (Bilbo, 1963)
# [[Lizar Begoña]] poeta (Sopela, 1997)
# [[Mertxe Rodriguez]] antzezle eta pailazoa (Lasarte-Oria, 19868)
# [[Maite Gonzalez]] idazlea, itzultzailea (Donostia, 1943)
# [[Olatz Beobide]] aktorea, zuzendaria (Sopela, 1964)
# [[Nerea Elustondo]] bertsolaria, irakaslea (Legazpi, 1981)
# [[Sara Carracelas]] igerilari paralinpikoa (Donostia, 1975)
# [[Aranzazu González]] igerilari paralinpikoa (Donostia, 1981)
# [[Marisa González]] multimedia-artista (Bilbo, 1943)
# [[Mari Carmen Rubio]] arkulari paralinpikoa (Iruñea, 1961)
# [[Pilar Goya]] kimikaria (Gasteiz, 1951)
# [[Elizabeth Kenny]] erizaina, polio tratamentua (erizaina, 1880-1952)
# [[Garazi Kamio]] kazetaria, idazlea (Gipuzkoa, 1979)
# [[Patricia Karrikaburu]] errugbi jokalaria (Zuberoa, 1988)
# [[Emma Fursch-Madi]] sopranoa (Baiona, 1847-1894)
# [[Miriam Arrillaga]] pilotaria (Aginaga, 2000)
# [[Concha Espinosa ]] sindikalista (Bilbo, 1954-2008)
# [[Salome Gabunia]] etnologoa, euskaltzain urgazlea (Georgia, 1951)
# [[Gracianne Hastoy]] eleberrigilea (Oloroe-Donamaria, 1968)
# [[Uxue Juárez]]idazlea, arte-zuzendaria (Iruñea1981)
# [[Amalia Galarraga]] idazlea, feminista (Donostia, 1895-1971)
# [[Gloria Alcorta]] idazlea (Lapurdi-Argentina, 1951-2012)
# [[Arantza Ugalde]] sismologoa (Barakaldo, 1966)
# [[Zinaida Serebriakova]] margolaria (Errusia, 1884-1967)
# [[Siofra O´Leary]] Giza Eskubideen Europako Auzitegiko lehenengo emakume lehendakaria (Irlanda, 1968)
# [[Elena Loyo]] atleta, modelo ohia (Araba, 1983)
# [[Ángeles González-Sinde]] politikaria, gidoilaria eta zinema zuzendaria (Madril, 1965)
# [[Maider Segurola]] kazetaria (Lasarte-Oria, 1982)
# [[Leticia Canales]] surflaria (Bilbo, 1995)
# [[Rosa Elizburu]] irakaslea, alkate ohia (Arrasate, 1958)
# [[Amaia Lanbarri]] futbolaria (Arrigorriaga, 1992)
# [[Lola Rodríguez (aktorea)]] modeloa, aktibista (Las Palmas, 1998)
# [[Esti Markez]] abeslaria (Gipuzkoa, 1999)
# [[Clara Schumann]] piano-jolea, musikagilea (Alemania, 1819-1896)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''abuztua''')===
(Ordena alfabetikoan)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Edurne Garitazelaia]] efef'''SORTUA''' euskaltzalea (Zaldibar, 1926-2005)
# [[Irati Fernandez Gabarain|Irati Fernández Gabarain]] ef--'''SORTUA''' ilustratzailea (Iruñea 1983)
# [[Mercedes Lorenzo]] efef'''SORTUA''' bilbotar ospetsua (Lugo 1915- Arrasate 1996)
# [[Albina Shishova]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1966)
# [[Alexandra Georgiana Eremia]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Alexandra Marinescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1982)
# [[Alice Salomon]] erreformista soziala (Alemania, 1872-1948)
# [[Alicia Pietri de Caldera]] museo zuzendaria, Venezuelako 1. dama (Venezuela, 1923-2011)
# [[Ana Luísa Amaral]] poeta, itzultzailea, irakaslea (Portugal, 1956-2022)
# [[Anabell López]] abeslaria (Kuba, 1963)
# [[Anastasiya Kolesnikova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1983)
# [[Andreea Cacovean]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1978)
# [[Andreea Isărescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Andreea Munteanu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1998)
# [[Andreea Raducan]] Ginnasta artistikoa (Errumania, 1983)
# [[Andreea Ulmeanu]] Ginnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Ángela Irene]] abeslaria (Argentina, 1956)
# [[Anna Chepeleva]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1984)
# [[Anna Grudkó|Ana Grudkó]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1990)
# [[Annia Hatch]] Gimnasta artistikoa (Kuba-EEBB, 1978)
# [[Ashley Miles]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1985)
# [[Ashley Postell]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1986)
# [[Astrid Heese]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Atotoztli II]] erregina azteka (Mexiko, xv. mendea)
# [[Aurelia Dobre]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1972)
# [[Azucena Rodríguez]] film-zuzendaria (Madril, 1955)
# [[Betti Schieferdecker]] Gimnasta artistikoa (Alemana, 1968)
# [[Bi Wenjing]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Boriana Stoyanova]] Gimnasta artistikoa (Bulgaria, 1969)
# [[Care Santos]] idazlea (Bartzelona, 1970)
# [[Carly Patterson]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1988)
# [[Carmen Ionescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Cătălina Ponor]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Cecilia Mangini]] Argazkilaria, zinegilea (Erroma, 1927-2021)
# [[Celestina Popa]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1970)
# [[Coco Fusco]] artista bisuala (AEB, 1960)
# [[Corina Ungureanu]] Gimnasta artitikoa (Errumania, 1980)
# [[Courtney Kupets]] gimnasta artistikoa (Texas, 1986)
# [[Cristina Bontaş|Cristina Bontas]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Cristina Elena Grigoras]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1966)
# [[Dagmar Kersten]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1970)
# [[Daniela Maranduca]] Gimnasta artitikoa (Errumania, 1976)
# [[Diana Morawe]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Diane Schuur]] abeslaria, piano-jolea (AEB, 1953)
# [[Dina Kochetkova]] Gimnasta artistikoa (Mosku, 1977)
# [[Dinah Washington]] abeslaria (AEB, 1937-2018)
# [[Dolores García-Negrete Ruiz Zarco]] politikaria frankismoak eraila (Jaén, 1886-1940)
# [[Dominique Dawes]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1976)
# [[Dora García (artista)]] artista (Valladolid, 1965)
# [[Duan Zhou]] Gimnasta artistikoa (Txina XX.mendea)
# [[Ecaterina Szabo]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Elena Espinosa]] ekonomialaria eta politikaria (Ourense, 1960)
# [[Elisabeth Altmann-Gottheiner]] ekonomialaria, irakaslea (Alemania, 1874-1930)
# [[Elvira Altés]] kazetaria, irakaslea, genero ikertzailea (Bartzelona, XX. mendea)
# [[Émilie Lepennec|Emilie Lepennec]] Gimnasta artistikoa (Paris, 1987)
# [[Emme (abeslaria)]] aktorea, abeslaria (Argentina, 1982)
# [[Esther Phillips]] abeslaria (AEB, 1935-1984)
# [[Eugenia Golea]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1971)
# [[Eugenia Popa]] gimnasta artistikoa (Bucarest, 1973)
# [[Fernanda Canales]] arkitektoa (Mexiko, 1974)
# [[Florica Leonida]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Francesca Llopis]] margolaria, bideo-artista (Bartzelona, 1958)
# [[Gabriela Potorac]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Gabriele Faehnrich]] Gimnasta artistikoa (Alemania, 1968)
# [[Germaine Tillion]] etnologoa,erresistentziakoa (Frantzia, 1907-2008)
# [[Gina Gogean]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1977)
# [[Hana Říčná]] Gimnasta artistikoa (Txekia, 1968)
# [[Inga Shkarupa]] Gimnasta artistikoa (Ukaina, 1981)
# [[Ioanna Petrovschi]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Ionela Loaieş]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Irina Baraksanova|Irina BAraksanova]] Gimnasta artistikoa (Uzbekistan, 1969)
# [[Irina Yarotska]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1985)
# [[Jacqueline Lamba]] margolaria (Frantzia, 1910-1993)
# [[Jekaterina Lobazniuk]] Gimnasta artistikoa (Uzbekintan, 1983)
# [[Jelena Piskun]] Gimnasta artistikoa (Bielorrusia, 1978)
# [[Jelena Produnova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1980)
# [[Jelena Zamolodchikova]] Gimnasta artistikoa (Mosku, 1982)
# [[Jessie Tarbox Beals]] argazkilaria, fotokazetaria (AEB, 1870-1942)
# [[Judith Joy Ross]] argazkilaria (AEB, 1946)
# [[Julia Zenko]] abeslaria, aktorea (Argentina, 1958)
# [[Katie Heenan]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1985)
# [[Kim Kwang-suk (gimnasta)]] Gimnasta artistikoa (Ipar Korea, 1976)
# [[Koko Taylor]] Blues abeslaria (AEB, 1928-2009)
# [[Kristina Pravdina]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1990)
# [[Kui Yuanyuan]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Larissa Fontaine]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1977)
# [[Laura Cutina]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Laura Morante]] aktorae, gidoilaria, film-zuzendaria (Italia, 1956)
# [[Lavinia Agache]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Lavinia Miloşovici]] Gimnasta artistikoa (Errumania,1976)
# [[Léonie Duquet]] Argentinako diktaduran desagertu eta hil zuten moja (Frantzia, 1916-1977)
# [[Leopoldina Núñez Lacret]] musikagilea, irakaslea, gitarra-jolea (Kuba, 1918)
# [[Lilia Podkopayeva]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1996)
# [[Ling Jie]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1982)
# [[Liuba María Hevia]] abeslaria, kantautorea (Kuba, 1964)
# [[Liubov Sheremeta|Liubon Sheremeta]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1980)
# [[Liudmila Yezhova]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Loredana Boboc]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Lu Märten]] idazlea, feminista (Alemania, 1879-1970)
# [[Ludivine Furlon]] Gimnasta artistikoa (Nimes, 1980)
# [[Lya Ímber de Coronil]] pediatra (Ukrania-Venezuela, 1914-1981)
# [[María Ángela Nieto]] zientzialaria, ikertzailea (Madril, 1960)
# [[María Eugenia Ibáñez]] kazetaria (Bartzelona, 1946)
# [[Maria Girona i Benet]] margolaria, grabatzailea (Bartzelona, 1923-2015)
# [[María Grever]] musikagilea Mexiko, 1885-1951)
# [[Maria Kriutxkova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1988-2015)
# [[María Luisa Herrera]] arkeologoa (Espainia, 1913-2012)
# [[Maria Mercè Roca]] idazle eta politikaria (Girona, 1958)
# [[Maria Neculita]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[María Soledad Corchón Rodríguez]] Arkeologoa (Santander, 1947)
# [[Marián Farías Gómez]] abeslaria (Argentina, 1944)
# [[Marianela Balbi]] kazetaria (Venezuela, 1963)
# [[Marie Stritt]] aktorea (Austriar Inperioa, 1855-1928)
# [[Martina Jentsch]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1968)
# [[Mary McLeod Bethune]] aktibista (AEB, 1875-1955)
# [[Matilda De Angelis]] abeslaria, aktorea (Italia, 1995)
# [[Maxi Gnauck]] gimnasta artistikoa (Alemania)
# [[Menene Gras]] filosofoa, arte-kritikaria, ikertzailea (Bartzelona, 1957)
# [[Meng Fei]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Mercedes Oliveira Malvar]] filosofoa (Pontevedra, 1957)
# [[Mihaela Stanulet]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Milagros Socorro]] kazetaria (Venezuela, 1960)
# [[Mirela Barbălată|Mirela Barbalata]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Mirela Pasca]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[Mirela Tugurlan]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Mohini Bhardwaj]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1978)
# [[Monica Roșu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Nadia Hategan]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Nancy Wilson (abeslaria)]] abeslaria (AEB, 1937-2018)
# [[Nao Bustamante]] multimedia artista (AEB, 1969)
# [[Natalia Bobrova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1978-2015)
# [[Natalia Ilienko]] gimnasta artistikoa (Kazakhstan, 1967)
# [[Natalia Kalinina]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1973)
# [[Natalia Yurchenko]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1966)
# [[Natalia Ziganshina]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1985)
# [[Nicoleta Daniela Șofronie]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1988)
# [[Oana Ban]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Olga Bicherova]] gimnasta artistikoa (Mosku, 1967)
# [[Olga Mostepanova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1970)
# [[Olga Rashchupkina]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1984)
# [[Olga Teslenko]] Gimnnasta artiistikoa (Ukaina, 1981)
# [[Paula Heredia]] zinemagilea (El Salvador, 1957)
# [[Pegeen Vail Guggenheim]] margolaria (Suitza-AEB, 1925)
# [[Phoebe Mills]] Gimnasta artistikoa (Illinois, 1972)
# [[Polina Miller]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 2000)
# [[Rachel Tidd]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1984)
# [[Raquel Meller]] kupletista (Tarazona, 1888-1962)
# [[Rosa Bustamante Montoro]] arkitektoa (Madril, 1962)
# [[Rosa María Calaf]] kazetaria (Bartzelona, 1945)
# [[Sabina Cojocar]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Samantha Sheehan]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1986)
# [[Sandra Mihanovich]] abeslaria, aktorea (Argentina, 1957)
# [[Sandra Uve]] ilustrattzailea, dibilgatzaile zientifikoa (Bartzelona, 1972)
# [[Sara Bendahan]] medikua (Venezuela, 1906-1946)
# [[Sara González]] abeslaria, kantautorea (Kuba, 1949)
# [[Sarah E. Goode]] asmatzailea (AEB, 1855-1905)
# [[Shannon Miller]] gimnasta artistikoa (Estatu Batuak, 1977)
# [[Shemekia Copeland]] Blues-kantaria (New York, 1979)
# [[Silvia Buabent]] politikaria, berdintasunean espezializatua (Madril, 1973)
# [[Silvia Rau]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Silvia Stroescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Simona Pauca]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1969)
# [[Simona Renciu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Sofía Ímber]] kazetaria, museo-kontserbadorea (Moldavia-Venezuela, 1924-2017)
# [[Soledad Bravo]] abeslaria (Logroño-Venezuela, 1943)
# [[Tatiana Frolova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1967)
# [[Tatiana Lysenko (gimnasta)]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[Tatiana Yarosh]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1981)
# [[Teresa Parodi]] kantautorea, politikaria (Argentina, 1947)
# [[Trinidad Taracena del Piñal]] Arkeologoa (Santander, 1926-Ceuta, 2017)
# [[Ulrike Klotz]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1960)
# [[Vanda Hădărean]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1976)
# [[Vera Kolesnikova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1968)
# [[Verónica Condomí]] abeslaria, konpositorea, gitarra jolea (Argentina, 1960)
# [[Viktoria Karpenko]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1984)
# [[Virginia Amposta Amposta]] sindikalista, frankismoak eraila (Bartzelona, 1903-1939)
# [[Virginia Pereira Álvarez]] mediku ikertzailea (Venezuela, 1888-1947)
# [[Xiomara Laugart]] abeslaria (Kuba, 1960)
# [[Yevgueniya Kuznetsova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1980)
# [[Zoila Gálvez]] sopranoa, irakaslea (Kuba, 1899)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''uztaila''')====
(Ordena alfabetikoan)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Arroyo Sagasta]] ef--'''SORTUA''' Irakaslea eta ikertzailea (Aretxabaleta,1983)
# [[Eba Gaminde Egia]] ef--'''SORTUA''' ikertzailea, euskaltzain urgazlea (Mungia, 1968)
# [[Jone Mitxelena]] ----'''SORTUA''' zientzialaria, irakaslea eta ikertzailea (Barakaldo, 1985)
# [[Lurdes Alkorta]] ef--'''SORTUA''' trikitilaria (Azpeitia, 1973)
# [[Maddi Astigarraga]] ef--'''SORTUA''' ilustratzaile zientifikoa (Deba, 1997)
# [[Maria Meharra]] ----'''SORTUA''' kaskaroten erregina (Lapurdi XIX. mendea)
# [[Mentxu Ramilo Araujo]] ef--'''SORTUA''' Wikiemakumea (Gasteiz, 1978)
# [[Vega Asensio]] ef--'''SORTUA''' biologoa, ilustratzailea, ikertzailea (Durango, 1978)
# [[Abigail Hobbs]] Salemgo sorgin prozesuko nerabea (AEB,1678- ? )
# [[Abigail Williams (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorgin epaiketetan akusatua (AEB, 1680-1697)
# [[Adriana Calcanhotto]] abeslari eta konpositorea (Tarragona, 1966)
# [[Agnes Meyer Driscoll|Agnes Meyer]] Kiptografoa (Estatu Batuak)
# [[Aimée Rapin]] margolaria (Suitza)
# [[Aissa Doumara Ngatansou]] ekintzailea (Kamerun, 1972)
# [[Alice Domon]] Argentinako diktaduran desagertu eta hil zuten moja (Frantzia, 1937-1977)
# [[Alicia Sellés Carot]] liburuzaina eta dokumentalista (Castelló, 1977)
# [[Altamira Gonzalo]] jurista, feminista (Zaragoza)
# [[Amalia Avia]] margolaria (Toledo, 1930-2011)
# [[Anastasía Mýskina]] tenislaria (Sobiet Batasuna, 1981)
# [[Ángela Ramos]] kazetaria, erreportaria (Peru)
# [[Anita Malfatti]] margolaria (Brasil, 1889-1964)
# [[Ann Pudeator]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1621-1692)
# [[Anna Eriksdotter]] sorgintzat jo eta burua moztuta exekutatua (Suedia, 1624-1704)
# [[Anna Gardell-Ericson]] margolaria (Suedia)
# [[Anna Göldin]] Sorginkeria egotzita burua moztuta exekutatua (Suitza)
# [[Anna Maria Bofarull]] zinemagilea (Tarragona,1979)
# [[Anna Rosina de Gasc]] margolaria (Alemania)
# [[Antonia Maymón|Antonia Maymon]] idazlea, feminista, anarkista (Madril)
# [[Aurora Cáceres Moreno]] idazle, feminista, sufragista (Peru)
# [[Barbara W. Tuchman]] idazle eta kazetaria (Amerikako Estatu Batuak, 1912-1989)
# [[Barbara Walters]] kazetaria, idazlea (EEBB, 1929)
# [[Betty Parris]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzailea(AEB, 1682-1760)
# [[Bridget Bishop]] Salemgo sorgin epaiketetan exekutatua (AEB, 1632?-1692)
# [[Brita Zippel]] Sorginkeria egotzita burua moztu eta sutan errea (Suedia, 1676)
# [[Candy (Salemgo epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatutako esklabua (AEB,XVII. mendea ?)
# [[Carmen Martínez Sancho]] matematikaria (Toledo)
# [[Carmen París]] abeslari eta konpositorea (Tarragona, 1966)
# [[Carmina Verdú]] gimnasta ohia (Valentzia, 1983)
# [[Catalina Carlota De la Gardie]] Baztanga txertoaren bultzatzailea (Suedia, 1723-1763)
# [[Christiane Amanpour]] kazetaria (Erresuma Batua, 1958)
# [[Cindy Sherman]] argazkilaria eta zinema-zuzendaria (AEB, 1954)
# [[Concha García Campoy|Concha Garcia Campoy]] Kazetaria (Terrasa, 1958)
# [[Cristina Rota]] aktore, arte-dramatiko irakaslea (Argentina, 1945)
# [[Delmira Agustini]] poeta (Uruguai)
# [[Dorcas Hoar]] sorginkeria egotzita zigortua (Beverly, 1634-1711)
# [[Dorothy Good]] Salemgo sorginkeria prozesuan 4 urteko auzipetua (AEB, 1687?)
# [[Draupadi Murmu]] politikaria, tribu-buruzagia, Indiako 1. emakume presidente tribala (India, 1958)
# [[Eglantyne Jebb]] haurren eskubideen defentsa (Erresuma Batua, 1876-1828)
# [[Elena Arregui Cruz-López]] arkitektoa (Irun-Santiago de Compostela)
# [[Eliane Giardini]] aktorea, zinema-zuzendaria (Tarragona, 1966)
# [[Elizabeth Hubbard (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzaile nagusia (AEB, 1675?-1692etik aurrera)
# [[Elizabeth Jane Gardner]] margolaria (Estatu Batuak-Paris)
# [[Estefanía Chávez Barragán]] arkitektoa, irakaslea (Mexiko)
# [[Esther Koplowitz]] enpresaria (Madril,1950)
# [[Eva Crane]] zientzialaria (Erresuma Batua)
# [[Eva Piquer]] kazetaria eta idazlea (Bartzelona, 1969)
# [[Faith Hill]] abeslaria (EEBB, 1967)
# [[Fanny Elssler]] dantzaria (Austria)
# [[Guirandana de Lay|Guirandina de Lay]] Emagina, sorgintzat jo eta errea (Jaka, 1461)
# [[Haydée Milanés]] abeslaria, konpositorea, moldatzailea eta ekoizlea (Habana, 1980)
# [[Helen Mack Chang]] Myrna Mack Fundazioaren sortzaile (Guatemala)
# [[Helen Vlachos]] kazetaria (Grezia)
# [[India.Arie]] abeslari estatubatuarra (Denver, 1975)
# [[Isabel Azkarate]] argazkilaria, fotokazetaria (Donostia)
# [[Isabel Quintanilla]] margolaria (Madril, 1938-2017)
# [[Jane Wenham (ustezko sorgina)]] emakume akusatua eta askatua (Ingalaterra, ?-1730)
# [[Janet Horne]] Sorginkeria egotzita sutan bizirik errea (Eskozia, 1727)
# [[Jean Adair]] aktorea (Kanada, 1873-1953)
# [[Jeanne Fusier-Gir]] aktorea (Frantzia, 1885-1973)
# [[Juana Martín Manzano]] moda-diseinatzailea (Kordoba, 1974)
# [[Juana Millán|Juana Millan]] inprimatzailea, enpresaburua (Zaragoza)
# [[Juana Mordó]] arte bildumagilea (Tesalonika, 1899-Madril,1984)
# [[Katharina Henot]] posta-burua, sorginkeria egotzita sutan errea (Alemania, 1570-1627)
# [[Laspaulesko sorginkeria prozesua]] 24 emakume urkatuak (Huesca, 1593)
# [[Laura Morera]] ballet dantzaria (Madril, 1977)
# [[Laura Muntz Lyall]] margolaria (Kanada)
# [[Lilia Podkopayeva]] gimnasta (Ukraina, 1978)
# [[Lola Robles]] idazlea eta aktibista (Madril, 1963)
# [[Luciana Aymar]] kirolaria (Argentina, 1977)
# [[Lydia Lunch]] abeslaria, aktorea, idazlea (AEB, 1959)
# [[Margaret Jones]] Emagina, sorginkeria egotzita urkatuz exekutatua (EEBB 1613-1548)
# [[Margaret Scott (Salemgo epaiketak)|Margaret Scott]] Sorginkeria egotzita urkatuz exekutatua (Eskozia, 1615-Salem, 1692)
# [[Margaret Scott Gatty]] botanikaria eta idazlea (Britania Handia, 1809-1873)
# [[Maria Bellonci]] idazlea (Italia, 1902-1986)
# [[María Botto]] aktorea (Argentina, 1974)
# [[María Cabrales]] Kuba independentziaren aldeko protagonista (Kuba)
# [[Maria da Conceição|Maria da Conceicao]] emagina, sorginkeria egotzita sutan errea (Sao Paulo, 1798)
# [[María Eugenia Vaz Ferreira]] irakasle, poeta (Uruguai, 1875-1924)
# [[María Gil Vallejos]] piano-jolea (Alacant, 1892-1981)
# [[María José Gómez Redondo]] artista garaikidea (Valladolig, 1963)
# [[Maria Mercè Cuartiella]] idazlea, antzerkigilea (Katalunia)
# [[Maria Tallchief]] dantzaria (EEBB, 1925-2013)
# [[María Teresa Linares]] musikologoa (Kuba)
# [[Marija Jurić Zagorka|Marija Juric Zagorba]] kazetaria (Kroazia, 1873-1957)
# [[Marta Calamonte]] gimnasta ohia, entrenatzailea, fisioterapeuta (Badajoz,1982)
# [[Martha Corey]] Salemgo sorgin epaiketetan urkatua (AEB, 1619-1672)
# [[Martha Zein]] idazle, narratzaile, zinegile (Alemania, 1962)
# [[Mary Black (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatutako esklabua (AEB,XVII. mendea ?)
# [[Mary Bradbury]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatua (AEB, 1615-1700)
# [[Mary Parker (Salemgo epaiketak)|Mary Parker]] sorginkeria egotzita urkatua (1637-1692)
# [[Mary Pat Gleason]] aktorea eta gidoilaria (AEB, 1950-2020)
# [[Mary Warren]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzaile nagusiena (AEB, 1674?-1693?)
# [[Matteuccia de Francesco]] sorgintza jo eta sutan errea (Italia, 1428 exekutatua)
# [[Maxine Hong Kingston|Maxime Hong Kingston]] idazlea (EEBB, 1940)
# [[Melissa de la Cruz]] idazlea (Manila-AEB, 1971)
# [[Mercedes Ferrer]] egile abeslaria (Madril, 1963)
# [[Merga Bien]] Sorgintzat jo eta sutan errea (Alemania 1560-1603)
# [[Mia Hamm]] futbolaria (AEB, 1972)
# [[Mia Zapata]] abeslaria (AEB, 1965-1993)
# [[Mira Nair]] zinema zuzendaria (India, 1957)
# [[Mónica Alario Gavilán]] filosofoa eta ikertzailea (Madril)
# [[Myrna Mack]] antropologoa (Guatemala)
# [[Nabyla Maan]] egile abeslaria (Maroko, 1987)
# [[Nancy Usero]] gimnasta ohia, entrenatzailea (Zaragoza, ?)
# [[Narbona Dacal]] Emagina, sorgintzat jo eta errea (Zaragoza, 1498)
# [[Nata Moreno]] zine-zuzendaria, aktorea, ekoizlea (Zaragoza, 1979)
# [[Nazanín Armanian]] idazea eta politologoa (Iran, 1961)
# [[Nora Heysen]] margolaria (Australia)
# [[Nur Levi]] aktorea (Madril, 1979)
# [[Olga Román]] abeslaria eta egile-abeslaria (Madril, 1979)
# [[Olga Wisinger-Florian]] margolaria (Austria)
# [[Paisleyko sorginkeria prozesua]] 7 emakume kondenatuak (Eskozia, 1697)
# [[Pascale Petit (aktorea)]] aktorea (Frantzia, 1938-)
# [[Paula Ortiz]] zine-zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Zaragoza, 1979)
# [[Paule Minck]] Parisko Komunako iraultzaile feminista (1839 - 1901)
# [[Pendleko sorginkeria prozesua]] 10 urkatu: 9 emakume eta gizon 1 (Ingalaterra, 1612)
# [[Petronilla de Meath]] sorginkeria egotzita sutan errea (Irlanda)
# [[Rebecca Lemp]] Sorginkeria egotzita sutan errea (Alemania, 1550-1590)
# [[Rebecca Nurse]] Salemgo sorginkeria prozesuan exekutatua(AEB, 1621-1692)
# [[Rebecca Walker]] idazlea, feminista (Mississipi, 1969)
# [[Rocío Vitero Pérez|Rocio Vitero Perez]] gizarte langilea eta politikaria (Gasteiz, 1980)
# [[Romola Garai]] aktore britainiarra (1982)
# [[Ruth Osborne (ustezko sorgina)]] hil zuten emakume eskalea (Ingalaterra, 1680-1700)
# [[Sally Salminen]] nobelagilea (Finlandia,1906-1976)
# [[Samlesburyko sorginkeria prozesua]] 20 bat emakume akusatuak (Ingalaterra, 1612)
# [[Sarah Cloyce]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatua (AEB, 1648-1703)
# [[Sarah Good]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1653-1962)
# [[Sarah Osborne]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatua (AEB, 1643?-1692)
# [[Sarah Wildes]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1627-1692)
# [[Sima Sami Bahous]] NBE Emakumeak-en zuzendaria (Jordania, 1956)
# [[Susana Rinaldi]] aktorea eta tango-abeslaria (Argentina, 1935)
# [[Susannah Sheldon]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatzailea (AEB, 1670?- ?)
# [[Suzana de Moraes]] aktore, zinema-zuzendaria (Brasil, 1940-2015)
# [[Tarsila do Amaral]] margolaria (Brasil, 1886-1973)
# [[Tatiana Bilbao]] arkitektoa (Mexiko)
# [[Tatiana Lióznova]] zinema zuzendaria (Errusia, 1914-2011)
# [[Teresa Duclós]] margolaria (Sevilla, 1934)
# [[Vera Fokina]] ballet dantzaria (1886-1958, Errusia)
# [[Vera Panova]] idazlea eta kazetaria (Errusia, 1905-1973)
# [[Vera Tschechowa]] aktorea, zinemagilea eta ekoizlea (Alemania, 1940)
# [[Victoria Åberg|Victoria Aberg]] margolaria (Finlandia, 1824-1892)
# [[Villanuako sorginak]] Villanuako sorginkeria prozesua (Huesca, XV. mendea)
# [[Wilhelmina Wylie]] igerilaria (Australia, 1984)
# [[Wilmot Redd]] Sorginkeria egotzita urkatua (Salem, 1692)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''ekaina''')====
(ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Colino]] eef--'''SORTUA''' kirolaria, ibiltaria (Durango 2004)
# [[Aitziber Makazaga]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Zerain 1976)
# [[Alazne Etxebarria Urizar]] ef--'''SORTUA''' korrikalaria (Santurtzi 1997)
# [[Ane Maruri]] ef--'''SORTUA''' dantzaria eta irakaslea (Bizkaia 1996)
# [[Begoña Guillen]] ef--'''SORTUA''' argazkilaria (Amurrio 1963)
# [[Bernadette Iratzoki Luro]] ----'''SORTUA''' dantzaria, antzerkilaria eta irakaslea (Azkaine, 1959)
# [[Betzaida Urtaza]] ef--'''SORTUA''' idazlea, itzultzailea, editorea (Donostia-Legorreta 1988)
# [[Gabi Etxebarne]] ----'''SORTUA''' idazlea, feminista, serora ohia (Aldude, Nafarroa Beherea 1932)
# [[Garbiñe Alustiza]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Zerain 1964)
# [[Lurdes Imaz]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, antzerki zuzendaria eta gidoilaria (Segura 1952)
# [[Margarita Olañeta]] ef--'''SORTUA'' ekintzailea (Ermua 1931)
# [[Olga Uribe]] ef--'''SORTUA''' ehulea (Durango 1958)
# [[Oroitz Jauregi]] ef--'''SORTUA''' Euskaltzain urgazlea (Legorreta 1974)
# [[Patxika Erramuzpe]] ----'''SORTUA''' Abeslaria, ekintzailea (Aldunde. Nafarroa Beherea 1943)
# [[Adelaide Anne Procter]] poeta, filantropoa (Ingalaterra)
# [[Adelina Lopes Vieira]] idazlea, dranagilea (Portugal-Brasil)
# [[Agnes Baltsa]] mezzosopranoa (Grezia)
# [[Alice Rey Colaço]] Ilustratzailea, abeslaria. Portugal
# [[Amelia Orleanskoa]] Portugalgo azken erregina (Frantzia-Portugal)
# [[Amélia Rey Colaço]] aktorea, zuzendaria (Portugal)
# [[Ana Castillo]] idazlea (Chicago, EEBB)
# [[Ana de Gonta Colaço]] eskultorea (Portugal)
# [[André Léo]] Frantziako eleberri eta kazetaria, ekintzaile feminista (1824 - 1900)
# [[Ann Putnam, Jr.]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Anna Waser]] margolaria (Suitza)
# [[Anna Zippel]] sorginkeria leporatuta eraila (Suedia)
# [[Anne de Chantraine]] sorginkeria egotzita sutan erretakoa (Lieja)
# [[Annie Londonderry]] munduari bira egindako txirrindularia (AEB)
# [[Assumpta Roura]] kazetaria eta idazlea (Katalunia)
# [[Barbara Ward]] ekonomialaria, kazetaria eta idazlea (Erresuma Batua)
# [[Beatriz Costa]] aktorea, idazlea (Portugal)
# [[Bessie Rayner Parkes]] poeta, kazetaria, feminista (Alemania-AEB)
# [[Blanca Muñoz]] artista, eskultorea eta grabatzailea (Madril)
# [[Branca de Gonta Colaço]] idazlea, errezitatzailea (Portugal)
# [[Carmen Arozena]] artista, margolaria eta grabatzailea (La Palma)
# [[Carmen Laffón]] artista, margolaria eta eskultorea (Sevilla)
# [[Carola García de Vinuesa]] mediku, zientzialari, irakasle (Espainia-Australia)
# [[Carolina Michaëlis de Vasconcelos]] filologoa, idazlea (Alemania-Portugal)
# [[Caroline de Barrau]] feminista, aktibista (Frantzia)
# [[Caroline Haslett]] ingeniari elektrikari aitzindaria (Erresuma Batua)
# [[Charlotte Saunders Cushman]] aktorea (AEB)
# [[Clémentine Hélène Dufau]] margolaria (Frantzia)
# [[Concepción Bona]] hezitzailea eta ekintzailea (Dominikar Errepublika)
# [[Concha de Albornoz]] intelektual feminista (Asturias)
# [[Conchita Supervía]] mezzosopranoa (Bartzelona)
# [[Corina Freire]] abeslaria, aktorea, enpresaburua (Portugal)
# [[Cynthia Germanotta]] filantropoa, ekintzailea, enresaburua (AEB)
# [[Dinah Craik]] idazlea (Ingalaterra)
# [[Dolores González Pérez]] idazlea (Malaga)
# [[Dora Panofsky]] arte historialaria (Alemania-AEB)
# [[Dorothea Tanning]] margolaria (AEB)
# [[Dorothy Hansine Andersen]] medikua (EEUU)
# [[Eduarda Lapa]] margolaria (Portugal)
# [[Eleanor Pairman]] matematikaria, asmatzailea (Eskozia)
# [[Elizabeth Ann Ashurst Bardonneau]] itzultzailea, aktibista (Ingalaterra)
# [[Elsie Widdowson]] nutrizionista (Erresuna Batua)
# [[Emília de Sousa Costa]] idazlea, feminista (Portugal)
# [[Emily Davies]] sufragista, emakumea unibertsitate eskubide-defensatzailea (Ingalaterra)
# [[Emma Stebbins]] eskultorea (AEB)
# [[Eugénie Le Brun]] intelektual feminista (Frantzia-Egipto)
# [[Eugénie Marie Salanson]] margolaria (Frantzia)
# [[Felícia Fuster i Viladecans]] margolaria eta poeta (Bartzelona-Paris)
# [[Felicia Hemans]] poeta (Ingalaterra)
# [[Fiorenza Cossotto]] mezzosopranoa (Italia)
# [[Franceska Mann]] dantzaria (Polonia)
# [[Frederica von Stade]] mezzosopranoa (AEB)
# [[Geraldine Jewsbury]] eleberrigilea eta kritikaria (Ingalaterra)
# [[Ghada Waly]] politikari eta diplomatikoa (Egipto)
# [[Gina Cigna]] sopranoa (Italia)
# [[Guadalupe Marín]] modeloa eta eleberrigilea (Mexiko)
# [[Hariclea Darclée]] sopranoa (Errumania)
# [[Henriette Michaelis]] hizkuntzalaria (Alemania)
# [[Hoylande Young]] kimikaria (AEB)
# [[Huda Sha'arawi]] aktibista feminista (Egipto)
# [[Irina Vladislavovna Bussen]] minerologoa (Errusia)
# [[Izumi Nakamitsu]] Armagabetzeari lotutako gaiei buruzko Nazio Batuen Bulegoko zuzendaria (Japonia)
# [[Josephine Butler]] feminista eta guzarte erreformatzailea (Erresuma Batua)
# [[Juana Alarco de Dammert]] filantropoa, hezitzailea (Peru)
# [[Júlia Lopes de Almeida]] idazlea, kazetaria, feminista (Brasil)
# [[Julie von May]] sufragista, feminista (Suitza)
# [[Katalina Boloniakoa|Katalina Boloniakoa]] margolaria, idazlea, santa (Bolonia)
# [[Kate Marvel]] zientzilaria (New York EEBB)
# [[Kin Yamei]] doktorea, hezitzailea eta nutrizioan aditua (Txina, EEBB)
# [[Letitia Elizabeth Landon]] poeta (Ingalaterra)
# [[Licia Verde]] astronomoa, fisikaria, irakaslea (Italia)
# [[Lidia Blanco]] filologoa (Burgos)
# [[Lilian Baylis]] britainiar antzerki ekoizle eta zuzendaria
# [[Lola Garrido]] arte kritikaria, komisarioa eta bildumagilea (Donostia)
# [[Lucia Valentini Terrani]] mezzosopranoa (Italia)
# [[Madeleine Pelletier]] psikiatra, aktibista (Frantzia)
# [[Malak Hifni Nasif]] idazle, poeta, maistra (Egipto)
# [[Margarida Lopes de Almeida]] poeta, deklamatzailea, eskultorea (Brasil)
# [[Maria Adelaide Lima Cruz]] margolaria (Portugal)
# [[Maria Archer]] idazlea (Portugal)
# [[María Barbeito]] pedagogo, idazlea (Galizia)
# [[Maria da Cunha]] poeta, kazetaria(Portugal-Brasil)
# [[Maria Jane Jewsbury]] eleberrigilea eta kritikaria (Ingalaterra)
# [[Maria Lamas]] idazlea, kazetaria, ekintzaile politikoa (Portugal)
# [[María Luisa Calero Vaquera]] hizkuntzalaria (Badajoz)
# [[Maria Olga de Moraes Sarmento da Silveira]] idazlea, feminista (Portugal)
# [[María Soriano Llorente]] psikologoa (Valentzia)
# [[María Trinidad Sánchez]] ekintzailea, aberriaren ama (Dominikar Errepublika)
# [[Marie Adelaide Belloc Lowndes]] nobelagilea (Ingalaterra)
# [[Marie La Cécilia]] Frantziako maistra, Komunan aktibista errepublikanoa (1839 - 1922)
# [[Marisa de Leza]] aktorea (Madril)
# [[Martha Carrier]] sorginkeria leporatuta eraila (EEBB)
# [[Mary Eastey]] Salemeko sorgin-epaiketan exekutatua (AEB)
# [[Mary Russell Mitford]] idazlea, dramagilea (Ingalaterra)
# [[Mary Walcott]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Matiel Mogannam]] aktibista, nazionalista (Libano-Palestina)
# [[Matilda Hays]] itzultzaile, idazle, kazetari, aktore (Ingalaterra)
# [[Melissa Aldana]] saxofoi-jotzailea (Txile)
# [[Mercedes Llopart]] sopranoa, irakaslea (Bartzelona)
# [[Mercy Lewis]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Minou Tavárez Mirabal]] filologoa, politikaria (Dominikar Errepublika)
# [[Monica Oliphant]] zientzialari, ikertzailea (Ingalaterra-Australia)
# [[Nabawiyya Musa]]irakaslea, nazionalista, feminista (Egipto)
# [[Natali Germanotta]] moda-diseinatzailea, estilista (AEB)
# [[Natalia Kanem]] UNFPAren zuzendaria (Panama)
# [[Nerilie_Abram]] zientzilaria (Australia)
# [[Nísia Floresta (idazlea)]] idazlea, hezitzailea (Brasil)
# [[Paca Blanco]] ekintzailea (Madril)
# [[Patricia Kraus]] abeslaria, musikagilea, ekoizlea (Milan-Espainia)
# [[Regina Lago García]] pedagogo, psikologo (Palentzia)
# [[Renata Scotto]] sopranoa (Italia)
# [[Rosalba Carriera]] margolaria (Italia)
# [[Ruth Rivera Marín]] arkitektoa (Mexiko)
# [[Safia Zaghloul]] aktibista, politikaria (Egipto)
# [[Sonia Vivas]] pedagogoa, politikaria (Bartzelona)
# [[Tarab Abd al-Hadi]] aktibista feminista, politikaria(Palestina-Egipto)
# [[Valentine de Saint-Point]] idazlea (Frantzia)
# [[Verónika Mendoza]] politikaria (Peru)
# [[Victòria Pujolar Amat|Victoria Pujolar Amat]] margolaria (Bartzelona)
# [[Virgínia Quaresma]] kazetaria, aktibista (Portugal)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''maiatza''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Alaitz Biritxinaga]] ef--'''SORTUA''' Txirrindulari epaile eta zuzendaria (Bizkaia 1974)
# [[Angelita Bilbao Bilbao]] efef'''SORTUA''' erizaina, ekintzaile abertzalea (Bilbo 1903-Argentina 1990)
# [[Concha Laca]] efef'''SORTUA''' artisaua, zeramikaria, eskultorea (Madril 1925-Irun 2018)
# [[Estibaliz Urresola Solaguren]] ef--'''SORTUA''' zinema zuzendaria (Laudio 1984)
# [[Haizea Beruete]] efef'''SORTUA''' bertsolaria (Iruñea 1994-2022)
# [[Lina Huarte-Mendikoa]] efef'''SORTUA''' sopranoa (Iruñea 1928-Madril 2017)
# [[Margarita Barainka]] g'''SORTUA''' Gernikako bonbardaketaren lekukoa (Errigoiti 1922)
# [[Acacia Uceta]] poeta (Madril)
# [[Adelaida Abarca Izquierdo]] ekintzailea, kartzelarik ihes egindakoa (Madril)
# [[Adelaida Las Santas]] kazetari eta poeta (Madril)
# [[Alejandra Soler]] maistra errepublikano erbesteratua (Valentzia)
# [[Amanda Jones]] poeta, aktibista, asmatzailea (AEB)
# [[Ana Martínez Collado]] arte estetika eta generoa (Madril)
# [[Ángela García de la Puerta]] Espainiako 1. Fisika eta Kimika katedraduna (Soria)
# [[Ángeles García-Madrid]] idazlea eta presoa (Madril)
# [[Anna Davin]] historialaria, idazlea, feminista( Ingalaterra)
# [[Anna Keichline]] arkitektoa eta asmatzailea (AEB)
# [[Anna Manso Munné]] idazlea, gidoilaria (Bartzelona)
# [[Anna Ruth Fry]] idazlea (Britainia Handia)
# [[Asun Casasola]] genero indarkeriaren aurkako aktibista (Palentzia)
# [[Asunción Bastida]] moda diseinatzailea (Bartzelona)
# [[Aurora Rodríguez Carballeira]] ama eugenesikoa (Galizia)
# [[Barbara Bodichon]] ongilea, eskubideen aldeko aktibista (Erresuma Batua)
# [[Carmen Mir]] moda diseinatzaile (Bartzelona)
# [[Christiana Figueres]] antropologoa, ekonomialaria eta analista(Costa Rica)
# [[Clara Sánchez (idazlea)]] idazlea, Espainaiko zine aditua (Guadalajara)
# [[Concha Alós]] idazlea (Valentzia-Bartzelona)
# [[Consuelo García del Cid Guerra]] idazlea (Bartzelona)
# [[Deepika Kurup]] zientifikoa, asmatzailea (edateko ur garbi 'azkarra') (AEB)
# [[Dorothy Thompson]] kazetaria, idazlea, sufragista, feminista (AEB)
# [[Eldorado Jones]] asmatzailea (hegazkin isilgailua,plantxa elektrikoa)(AEB)
# [[Elena Moncada]] ekintzaile, idazle, prostituzioaren abolizionista (Argentina)
# [[Enriqueta Gallinat]] politikaria, errepresio frankistaren biktima (Bartzelona)
# [[Erna Schneider]] ingenaria, matematikaria eta asmatzailea (AEB)
# [[Ethel Léontine Gabain]] margolaria (Frantzia-Ingalaterra)
# [[Eva Alcón]] errektorea (Castelló)
# [[Flor Cernuda]] preso komunista (Toledo)
# [[Flora Robson]] aktorea (Ingalaterra)
# [[Gema Corredera]] abeslari eta musikagilea (Kuba)
# [[Geneviève de Gaulle-Anthonioz]] Frantziako erresistentziakoa (Frantzia)
# [[Gertrud Bäumer]] aktibista feminista eta politikaria (Alemania)
# [[Gisela Wild]] feminista, kooperatiba-politiketan espezializatua (Argentina)
# [[Gloria Patricia Porras]] abokatu, notario, epaile (Guatemala)
# [[Hannah Slater]] asmatzailea (kotoiaz josteko haria sortzeko metodo berria)(AEB)
# [[Helen Taylor (feminista)]] idazlea, aktorea (Erresuma Batua)
# [[Helen Taylor]] noblea (Ingalaterra)
# [[Helena Lange]] pedagogoa eta emakumeen eskubide defendatzailea (Alemania)
# [[Hilary Wainwright]] kazetaria, ikertzailea, feminista (Ingalaterra)
# [[Hildegart Rodríguez Carballeira]] politikaria, etorkizuneko emakume gisa sortua (Madril)
# [[Ida Henrietta Hyde]] fisiologoa eta asmatzailea (AEB)
# [[Isabel Olesti]] kazetari eta idazlea (Tarragona)
# [[Isabel Risco]] aktorea (Coruña)
# [[Isabel Vicente García|Isabel Vicente Garcia]] ekintzaile komunista (Albacete - Bartzelona)
# [[Jenara Vicenta Arnal Yarza]] 1. Zientzia Kimiko doktorea eta ikertzailea (Zaragoza)
# [[Jessie Boucherett]] emakumeen aldeko aktibista (Ingalaterra)
# [[Joaquina Dorado Pita]] Les Cortseko preso errepublikanoa (Coruña)
# [[Josefa Barba-Gosé Flexner]] zientzialaria (Bartzelona-Filadelfia)
# [[Josefina Amalia Villa]] ekintzailea, preso politikoa (León-Madril)
# [[Joy Mangano]] enpresaria eta asmatzailea (fregona, pertxak) (AEB)
# [[Juana Francisca Rubio]] margolaria eta ilustrailea (Madril)
# [[Judith Malina]] aktorea, ekoizlea eta zuzendaria (Alemania-AEB)
# [[Karen Olsen Beck]] arkitektoa, soziologoa, politikaria eta diplomatikoa (*!)
# [[Laia Berenguer Puget]] Les Cortseko preso sozialista (Bartzelona)
# [[Laura Casielles]] idazlea, poeta (Asturias)
# [[Les Corts emakumeen kartzela]] (Bartzelonako eraikina)
# [[Letizia Battaglia]] kazetari, argazkilari, politikari, editore eta enpresaburua (Italia)
# [[Liane Russell]] genetista, zoologoa (Austria, AEB)
# [[Lidia Guinart]] kazetaria, idazlea eta politikaria (Bartzelona)
# [[Lilí Díaz Rivas]] enpresaburua, idazlea (Galizia)
# [[Lilly Maxwell]] sufragista (Eskozia)
# [[Lina Gálvez]] historialaria, ekonomia feministan aditua (Sevilla)
# [[Lise London]] erresistentzia frantseseko aktibista (Frantzia)
# [[Llum Quiñonero]] kazetaria, ekintzailea, politikaria (Alacant)
# [[Lola Sanjuán]] enpresaburua eta lider feminista (Sevilla)
# [[Magda Bandera]] kazetaria, idazlea(Bartzelona)
# [[Maite Alvarez]] zientzilaria eta ikertzailea (Ermua)
# [[Manolita del Arco]] politikaria, ekintzailea (Bilbo-Madril)
# [[Margarida Abril]] ekintzailea (Katalunia)
# [[María Ángeles Durán]] ikertzailea (Madril)
# [[María Antonia Peña]] errektorea (Cádiz)
# [[María Antonia Zorraquino]] biokimikaria eta ikertzailea (Zaragoza)
# [[Maria Bigordà Montmany]] kataluniar ekintzailea (Ullastre-Tarrasa)
# [[María del Carmen Cuesta Rodríguez|Maria del Carmen Cuesta Rodríguez]]A aktibista (Madril)
# [[Maria Deraismes]] prostituzioaren abolizionista
# [[María Dolores de Pablos]] poeta eta astrologoa (Madril)
# [[Maria Dolors Laffitte]] abeslaria (Bartzelona)
# [[Maria Dolors Renau]] psikologoa, pedagogoa eta politikaria (Bartzelona)
# [[María Elena Moyano]] aktibista (Perú)
# [[María José Figueras]] errektorea (Katalunia)
# [[Maria Lacerda de Moura]] anarkista eta feminista (Brasil)
# [[María Vicenta Mestre Escrivá]] psikologoa, Valentziako Unibertsitateko 1. emakume errektorea (Valentzia)
# [[Marie Killick]] audio-ingeniaria, asmatzailea (gramofonorako zafirozko orratza) (Erresuma Batua)
# [[Marina Vargas]] artista (Granada)
# [[Marisa Mediavilla Herreros]] liburuzaina, dokumentalista, feminsita (Palentzia)
# [[Marjorie Joyner]] asmatzailea (ile kizkur iraunkorrak egiteko makina)(AEB)
# [[Martirio (cantante)|Martirio]] abeslaria (Huelva)
# [[Mary Beale]] margolaria eta erretratista (Ingalaterra)
# [[Mary Dixon Kies]] asmatzailea (kotoiaz josteko haria sortzeko metodo berria) (AEB)
# [[Melania Moscoso]] antropologa, pedagoga, feminista (Bilbo)
# [[Mercedes Fernández-Martorell]] antropologoa (Bartzelona)
# [[Mercedes Núñez Targa]] Las Ventas eta Nazien kontzentrazio-eremuetako preso eta lekukoa (Bartzelona)
# [[Miren Arantza Madariaga Aberasturi]] politikaria eta zuzendari publikoa (Gernika)
# [[Montserrat Minobis]] kazetaria, irakaslea, idazlea eta feminista (Figueras)
# [[Natacha Bustos]] komiki-marrazkilaria (Eivissa)
# [[Nieves Torres]] politikaria, ekintzailea (Madril)
# [[Niña Pastori]] flamenko-kantautorea (Cadiz)
# [[Noeleen Heyzer]] diplomazialaria(Singapur)
# [[Noelia Vera]] kazetaria eta politikaria (Cádiz)
# [[Núria Feliu]] abeslaria eta aktorea (Bartzelona)
# [[Olimpia Altuve]] farmazialaria (Guatemala)
# [[Paz Azzati Cutanda]] Las Ventaseko preso komunista (Valentzia)
# [[Petra Cuevas]] preso komunista (Toledo)
# [[Pilar Aranda Ramírez]] errektorea (Zaragoza)
# [[Pilar López Díez]] maistra, kazetaria, komunikazio eta genero ikertzailea (Asturias)
# [[Rina Lazo]] margolari eta muralista (Guatemala)
# [[Rocio Mora Nieto]] abokatua eta aktibista (Madril)
# [[Rosa Aguilar Chinea]] errektorea (Gomera)
# [[Rosa Aguilar]] politikaria (Kordoba)
# [[Rosa Cremón Parra]] erizaina, ekintzaile antifrankista (Madril)
# [[Rosa Devés]] biokimikaria, akademika eta hezitzailea (Txile)
# [[Sally Alexander]] historialaria, feminista (Ingalaterra)
# [[Sheila Rowbotham ]] historialari feminista sozialista (Erresuma Batua)
# [[Shirley Ann Jackson]] fisikaria, asmatzailea (AEB)
# [[Sofía Moro]] argazkilaria (Madril)
# [[Soledad Murillo]] soziologo feminista, ikertzailea eta politikoa (Madril)
# [[Soledad Real López]] ekintzaile, komunista (Bartzelona)
# [[Susana Blas Brunel]] komisarioa, arte eta feminosmoan aditua (Madril)
# [[Susanna Martín]] ilustratzailea (Bartzelona)
# [[Suzanne Noël]] Zirujau plastikoa (Frantzia)
# [[Teresa Hernández Sagués]] Les Cortseko preso komunista (Avila)
# [[Teresa Rebull]] aktibista politikoa eta kantautorea (Bartzelona)
# [[Teresa Saez Barrao]] aktibista feminista, politikaria (Huesca-Nafarroa)
# [[Trinidad Gallego Prieto]] erizaina, emagina,politikari komunista (Madril)
# [[Valerie Hunter Gordon]] asmatzailea (Erresuma Batua)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''apirila''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Antonia Salaberria]] efef'''SORTU''' erraketista (Eibar, 1906-2000)
# [[Aurelia Elkoro-Iturbe]] efef'''SORTU''' erraketista (Eibar 1012-1977)
# [[Haizea Oses]] ef--'''SORTU''' eskalatzailea (Arrasate, 2004)
# [[Irene Sarrionandia]] ef--'''SORTU''' mendi korrikalaria (Deba 1948)
# [[Joana Lasheras]] ef--'''SORTU''' kazetaria EITBn (Iruñea 1980)
# [[Josefina Markina]] efef'''SORTU''' filantropoa (Mallabia 1889-1972)
# [[Julene Bouzo]] ef--'''SORTU''' atleta (Ermua, 2003)
# [[Julia Guerra Lacunza]] efef'''SORTU''' poeta (Iruñea 1953-2008)
# [[María del Villar Berruezo]] efef'''SORTU''' aktorea, dantzaria eta idazlea (Tafalla 1888-1977)
# [[Martija de Jauregui]] XVI. mendeko sendagilea (Nafarroa) '''SORTU'''
# [[Pantxika Urruti]] ef--'''SORTU''' kantaria eta pastoral errejenta (Zuberoa 1955)
# [[Teresa Izu]] margolaria, ilustratzailea (Tafalla) sortu
# [[Adelita Domingo]] pianista, kopla-kantari eta dantzarien maistra(Sevilla)
# [[Aenne Burda]] argitaratzailea, alemaniar ekonomia-mirariaren ikur bat (Alemania)
# [[Amaya Arzuaga]] diseinatzailea eta enpresaburua (Burgos)
# [[Ana María Rodas]] idazlea (Guatemala
# [[Ana Rosa Diego]] zinema-zuzendaria eta gidoilaria (Sevilla)
# [[Angelina Aspuac]] jantzi maien defendatzailea (Guatemala)
# [[Angelina Beloff]] margolaria, grabatzailea eta arte-irakaslea(Errusia-Mexiko)
# [[Asunción Gómez Pérez]] ikertzailea (Badajoz)
# [[Aurelia Gutiérrez-Cueto Blanchard]] pedagogoa(Santander)
# [[Beatrice Hastings]] idazlea(Ingalaterra)
# [[Belén Maya]] flamenko-dantzaria eta koreografoa ( )
# [[Bella Dutton]] tenislaria (Britainia-Espainia)
# [[Bibiana Candia]] idazlea eta kazetaria (Galizia)
# [[Carlota Gurt]] idazlea eta kazetaria (Bartzelona)
# [[Catherine Bauer Wurster]] arkitektoa, etxebizitza publikoaren defendatzailea (AEB)
# [[Catherine Fahringer]] idazlea, aktibista (Estatu Batuak)
# [[Celia Rivas Casais]] kamioilaria, enpresaburua eta ekintzailea (Galizia)
# [[Ch´umilkaj Curruchiche]] abeslaria (Guatemala)
# [[Chona Madera]] idazle kanariarra
# [[Cilly Aussem]] tenislaria (Alemania)
# [[Concha Méndez]] idazlea, poeta eta gidoilaria (Madril)
# [[Concha Monje]] robotika-ikertzailea (Badajoz)
# [[Elena Catena]] filologoa, editorea eta feminista (Salamanca)
# [[Elena Villamandos]] kanariar idazlea
# [[Elvira Dyangani Ose]] Bartzelonako Arte Garaikidearen Museoaren 1. emakume zuzendaria(Kordoba)
# [[Emma Couceiro]] poeta (Lugo)
# [[Enriqueta Martín Ortiz de la Tabla]] irakaslea eta liburuzaina (Badajoz)
# [[Ernestine Rose]] asmatzailea (Polonia)
# [[Eudoxia Píriz]] Medikua (Salamanca)
# [[Fatoumata Diawara]] Maliko aktore eta egile-abeslaria (1982 - )
# [[Francisca Subirana]] tenislaria (Katalunia)
# [[Genie Espinosa]] artista, ilustratzailea (Bartzelona)
# [[Helena Bayona]] dokumentalgilea (Iruña)
# [[Iris Yassmin Barrios Aguilar]] abokatu eta epailea (Guatemala)
# [[Isa Guerra García]] poeta kanariarra (Kanariar uharteak)
# [[Isabel Expósito Morales]] idazlea (Hierro-Kanariak)
# [[Isabel García Hualde]] idazlea (Zarrakaztelu)
# [[Josane Sigart]] tenislaria (Belgika)
# [[Kajsa Ekis Ekman]] kazetari, idazle, ekintzailea (Suedia)
# [[Karma Peiró]] kazetari digitala Adimen Artifizialean aditua (Bartzelona)
# [[La Niña de los Peines]] Kopla-abeslaria (Sevilla)
# [[Las Ventas emakumeen kartzela]] artikulua da.
# [[Laura Fernández]] Idazlea eta kazetaria (Terrassa)
# [[Lenina Amapola García]] idazlea (Guatemala)
# [[Lilí Álvarez]] kirolaria, kazetaria eta Olinpiar jokoetako 1.emakume espainiarra (Erroma-Madril)
# [[Lourdes Pastor]] Kantaria eta aktibista (Kordoba)
# [[Lydia Becker]] Britainia Handiko sufragista, biologoa eta astronomoa (1827-1890)
# [[Madam C. J. Walker]] asmatzailea eta enpresaburua (AEB)
# [[Maddelin Brizuela]] enbaxadorea Bolivian (El Salvador)
# [[Margarita Ucelay]] filologoa, hispanista eta irakaslea (Madril)staño
# [[Marguerite Broquedis]] tenislaria (Frantzia)
# [[Maria Àngels Anglada]] kazetaria, poeta, eleberrigilea (Katalunia)
# [[María Blanca Ferrer García]] Abokatua, idazlea, poeta (Iruñea)
# [[María Blanchard]] margolaria (Santander)
# [[Maria del Carmen Reina Jiménez]] idazlea kanariarra
# [[María Francisca Ulloa del Castillo]] emagina (Utrera)
# [[Maria Furtwängler]] aktore eta medikua (Alemania)
# [[María Josefa Riba]] tenislaria (Katalunia)
# [[María Laffitte]] arte-kritikaria, idazlea, Emakumeen eskubide defendatzailea(Sevilla)
# [[María Rodrigo]] musikagilea, pianista eta irakaslea(Madril)
# [[María Salas Larrazábal]] idazle eta aktibista (Burgos)
# [[Marian Rojas]] mediku psikiatra eta idazlea (Madril)
# [[Maribel Lacave]] idazle kanariarra
# [[Marie Goegg-Pouchoulin]] Suitzako aktibista feminista eta abolizionista (1826-1899)
# [[Marie Vassilieff]] margolaria (Errusua-Frantzia)
# [[Marifé de Triana]] Kopla-abeslaria eta aktorea (Sevilla)
# [[Matilde Coral]] flamenko dantzaria (Sevilla)
# [[Matilde Landa]] politikaria (Badajoz)
# [[Matilde Ras]] grafologoa, idazlea, itzultzailea(Tarragona)
# [[Matilde Ucelay]] Espainiako tituludun 1.emakume arkitektoa (Madril)
# [[Mayte Martín (idazlea)|Mayte Martín]] Las Palmas (Kanariak)
# [[Mayte Martín]] musikagilea, flamenko-abeslaria (Bartzelona)
# [[Melanie Mayron]] asmatzailea eta aktorea (AEB)
# [[Melissa Farley]] psikologo, feminista (AEB)
# [[Mercedes Rodrigo]] Espainiako tituludun 1.emakume psikologoa (Madril)
# [[Merche Esmeralda]] flamenko-dantzaria (Sevilla)
# [[Milagro Almenara Pérez]] Espainiako Gerra Zibilean eraildako farmazialaria (Santander)
# [[Milagros Mengíbar]] flamenko-dantzaria (Sevilla)
# [[Milagros Nuin Monreal]] itzultzailea. (Erriberri-Nafarroa)
# [[Molla Mallory]] tenislaria (Norvegia-AEB)
# [[Morena Herrera]] abortuaren aldeko ekintzailea (El Salvador)
# [[Myriam Palacios]] aktorea (Txile)
# [[Natalia Sosa Ayala]] kanariar idazlea
# [[Norah Borges]] ilustratzailea (Argentina)
# [[Núria Albó]] poeta (Bartzelona)
# [[Nuria Coronado Sopeña]] kazetaria, feminista, abolizionista (Madril)
# [[Olimpia Valencia]] ginekologoa (Galizia)
# [[Oliva Acosta]] zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (Cádiz)
# [[Omowunmi Sadik]] asmatzailea (Nigeria)
# [[Patricia Ruiz de Irizar]] farmazialaria eta kooperantea (Iruñea)
# [[Paulina Kellogg Wright Davis]] aktibista, hezitzailea (AEB)
# [[Pepa Chávarri]] tenislaria (Madril)
# [[Pilar Aguilar Carrasco]] idazle, zinemako kritikaria, feminista (Jaén)
# [[Pura Maortua]] antzerki-zuzendaria (Kantabria)
# [[Rafaela Pastor]] aktibista (Malaga)
# [[Rebeca Lane]] abeslaria (Guatemala)
# [[Rita Fernández Queimadelos]] arkitektoa (Galizia)
# [[Rosa Barasoain|Rosa Barasoin]] idazlea (Tafalla)
# [[Rosa Torras]] tenislaria (Katalunia)
# [[Rosa Vergés]] zinema-zuzendaria, gidoilaria eta irakaslea (Bartzelona)
# [[Sabina Spielrein]] psikiatra eta psikoanalista (Errusia)
# [[Salima Ikram]] egiptologoa (Pakistan)
# [[Selena Millares]] kanariar poeta
# [[Simone Iribarne]] tenislaria (Lapurdi)
# [[Sofia Quintino]] Portugalgo mediku, feminista eta errepublikanoa (1879-1964)
# [[Sonsoles Echavarren Roselló|Sonsoles Echavarren]] idazlea eta kazetaria (Iruñea)
# [[Sylvia Ratnasamy]] asmatzailea (Belgika)
# [[Taina Bien-Aimé]] abolizionista
# [[Teresa Zabalza Díez]] musikagilea, musikaria eta musika irakaslea (Iruñea)
# [[Trinidad Lucea Ferrer]] idazlea, poeta eta ilustratzailea (Tutera)
# [[Veena Sahajwalla]] asmatzailea (India-Australia)
# [[Victorina Durán]] margolaria, jantzi-eszenografoa eta diseinatzailea (Madril)
# [[Viera Sparza]] ilustratzailea, idazlea eta umorista grafikoa (Zaragoza)
# [[Virginia Laparra]] fiskal oiha (Guatemala)
# [[Yolanda Castaño]] poeta eta literatura kritikaria (Coruña)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''martxoa''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Boni Macarrón]] efef'''SORTU''' martxantera, gozoki saltzailea (Durango)
# [[Carmen Miranda Zubieta]] --ef'''SORTU''' Kultur-ekintzailea (Galdakao)
# [[Elbira Iturri]] ef--'''SORTU''' aktibista (Mundaka)
# [[Eugenia Idoiaga]] efef'''SORTU''' emagina (Forua)
# [[María Ángeles Garai]] efef'''SORTU''' irakaslea, Bizkaiko lehen andereñoa (Bilbo)
# [[Martxelina Lopetegi]] efef'''SORTU''' bertsolaria (Oiartzun 1864-1930)
# [[Tamara Clavería]] ----'''SORTU''' Amuge elkarteko lehendakaria (Bilbo)
# [[Adilia de las Mercedes]] jurista feminista (Guatemala)
# [[Alauda Ruiz de Azúa]] zine-zuzendaria eta gidoilaria (Bizkaia)
# [[Alika Kinan]] Abolizionista (ARgentina)
# [[Almudena Domínguez Arranz]] arkeologoa
# [[Amada López Meneses]] historialari galiziarra
# [[Amalia de Isaura]] aktore komikoa eta kupletista (?)
# [[Amelia Baldeón Iñigo]] arkeologoa (Gasteiz)
# [[Amparo Alonso Betanzos]] adimen artifizialeko ikertzailea(Galizia)
# [[Amparo Cebrián]] pedagogoa (Salamanca)
# [[Ana Delgado Hervás]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Ana María Romero de Campero]] kazetaria, idazlea ekintzailea (Bolivia)
# [[Ángeles Huerta]] zine-zuzendaria (Asturias)
# [[Angelina Vidal]] Portugalgo idazle eta kazetaria (1847-1917)
# [[Anina Ciuciu]] abokatu eta idazle ijitoa (Errumania)
# [[Anne Tyng]] asmatzailea (Txina-AEB)
# [[Anselma de Salces]] Bilbotar ongilea (1815-1885)
# [[Arabako Emakumeen Asanblada]]
# [[Arundhati Bhattacharya]] enpresaburua (India)
# [[Áurea Lucinda Javierre]] artxibozaina eta historialaria (Teruel)
# [[Beatriz Pinheiro]] Portugalgo idazle, poeta, editore eta intelektuala (1871-1922)
# [[Begoña Vila]] astrofisikaria (Galizia)
# [[Berta Wilhelmi]] enpresaburua, hezitzailea, filantropoa eta feminista (Alemania, Granada)
# [[Carla Accardi]] margolari abstraktua (Italia)
# [[Carla Lonzi]] idazlea, arte-kritikaria, feminista (Italia)
# [[Carla Subirana]] zine-zuzendaria (Bartzelona)
# [[Carme Freixa]] kazetaria, feminista, abolizionista (Bartzelona)
# [[Carmen de Zulueta]] idazlea, filosofoa eta irakaslea (Madril)
# [[Carmen García Mateo]] telekomunikazio ingeniaria (Galizia)
# [[Carmen López Alonso|Carmen Lopez Alonso]] historialaria
# [[Carmen Sentandreu Gimeno]] arkeologoa
# [[Carmen Velacoracho de Lara]] Kazetaria (Ciudad Real, 1880-Madril,1960)
# [[Catherine Furbish]] botanikaria (AEB)
# [[Christine Peterson]] estatistikaria, zientzialaria (EEBB)
# [[Chus Gutiérrez]] zine-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea (Granada)
# [[Deema Shehabi]] poeta eta idazlea (Kuwait)
# [[Delia Grigore]] filologo ijitoa (Errumania)
# [[Diana Pey]] piano-jotzailea (Madril)
# [[Dolores Cebrián]] irakaslea (Salamanca)
# [[Domitila de Carvalho]] Portugalgo mediku, irakasle eta politikaria (1871-1966)
# [[Elaine N. Aron]] psikologoa (Kalifornia)
# [[Elena Barulina]] botanikaria, genetista eta ikertzailea (Errusia)
# [[Elena Díaz Ereño]] medikua eta irakaslea (Galdakao)
# [[Elena Fortún]] idazlea, haur eta gazte literatura (Madril)
# [[Elena Hernández Sandoica]] historialaria
# [[Elisa Augusta da Conceição Andrade]] Portugalgo lehen emakume medikua (1855-??)
# [[Elisa Garrido González|Elisa Garrido]] historialaria
# [[Elizabeth J. Tasker]] astrofisikaria, idazle zientifikoa eta irakaslea (Britainia)
# [[Elvira Ontañón Sánchez-Arbós]] idazlea, artikulugilea eta pedagogoa (?)
# [[Elza_Dunkels]] Suediako pedagoga
# [[Emma Ihrer]] feminista eta lider sindikala (Alemania)
# [[Esma Redžepova]] abeslari ijitoa (Mazedonia)
# [[Esther Takeuchi]] asmatzailea (AEB)
# [[Fei-fei Li]] konputazioko irakaslea (Txina-AEB)
# [[Fournierreko emakume kartagileak]] emakume langileak (Gasteiz)
# [[Gloria Cabral]] arkitektoa (Brasil-Paraguai)
# [[Gloria Giner de los Ríos García]] irakaslea(Madril)
# [[Glòria Trías Rubiés]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Guiomar Torresão]] Portugaldar idazlea eta feminista (1844-1898)
# [[Halet Çambel]] arkeologaeta Olinpiar Jokoetan lehiatu zen lehen emakume turkiarra, eskriman
# [[Harriet Williams Russell Strong]] asmatzailea (AEB)
# [[Helena Lopes da Silva]] zirujau eta politikaria (Cabo Verde)
# [[Hélène Rioux]] idazle eta itzultzailea (Kanada)
# [[Helene Stöcker]] bakezalea, feminista eta publizista (Alemania)
# [[Isabel Aguirre]] arkitektoa (Galizia)
# [[Isabel García Lorca]] irakaslea eta idazlea (Granada)
# [[Jennifer Miller]] Feminista, artista, idazlea...(EEBB)
# [[Jordina Sales i Carbonell]] historialaria
# [[Josefina Aldecoa]] idazlea eta pedagogoa (Leon)
# [[Juana Capdevielle]] Gerra Zibilean eraildako pedogogo eta liburuzaina (Madril-Galizia)
# [[Juana Romani|Juani Romani]] italiar-frantziar margolaria
# [[Julia Sánchez Carrilero]] arkeologoa
# [[Julia Vigre García]] maistra (Madril)
# [[Julienne Baseke Nzabandora]] aktibista (Kongo)
# [[Julieta Paredes]] feminista komunitarioa (Bolivia)
# [[Juliette Bonheur]] animalia-margolaria (Frantzia)
# [[Katerina Harvati]] paleontologoa, irakaslea eta ikertzailea (Grezia)
# [[La Argentinita]] dantzaria eta koreografoa (Buenos Aires)
# [[Laura de los Ríos Giner]] irakaslea (Granada)
# [[Laura García Hoppe]] margolaria eta idazlea (Malaga)
# [[Leonor Serrano Pablo]] pedagogoa,legelaria, feminista (Ciudad Real-Madril)
# [[Lily Braun]] idazle eta feminista (Alemania)
# [[Linda Braidwood]] arkeologoa
# [[Lita Cabellut]] margolari ijitoa (Espainia)
# [[Lourdes Girón Anguiozar]] arkeologoa (Cadiz)
# [[Maite Larrauri Gómez]] filosofoa, idazlea eta irakaslea (Valentzia)
# [[Manuela Solís]] ginekologoa, Valentziako 1. medikua (Valentzia)
# [[Mapi León]] futbolaria (Zaragoza)
# [[Margarita Ballester Figueres]] poeta, itzultzailea eta irakaslea (Katalunia)
# [[Margarita Sánchez Romero]] arkeologoa (Madril)
# [[Maria Amália Vaz de Carvalho]] Portugalgo idazle poligrafoa, pedagogoa eta poeta (1847-1921)
# [[María Ángeles Pérez Samper]] arkeologoa (Bartzelona, 1949)
# [[María Antonina Sanjurjo Aranaz]] belar-jockey jokalaria (Galizia)
# [[Maria Benedita Mouzinho de Albuquerque de Faria Pinho]] Portugalgo idazle, aktibista errepublikano eta feminista (1865-1939)
# [[María Blázquez|María Blazquez]] idazlea (Extremadura)
# [[María Buj Luna]] liburuzain terueldarra
# [[Maria Clara Correia Alves]] Portugalgo editore, kazetari eta irakasle feminista (1869-1948)
# [[María Cristina Gonzalo Pintor]] arkitektoa (Santander-Madril)
# [[Maria Eugenia Aubet]] arkeologoa (?)
# [[María José Alonso Fernández]] farmakologoa (Leon)
# [[María Juana Ontañón]] arkitekto kanariarra (Tenerife)
# [[María Lacrampe]] erizaina (Madril)
# [[María Sánchez Arbós]] maistra eta pedagogoa (Huesca-Madril)
# [[María Teresa Miras Portugal]] biokimika (Galizia)
# [[María Victoria Lareu]] ikertzailea, auzitegiko medikua (Galizia)
# [[Mariam Kamara]] arkitekto frantziar-nigeriarra
# [[Mariana Angélica de Andrade]] Poeta portugaldarra (1840-1882)
# [[Marie Joséphine Nicolas]] margolari frantziarra
# [[Marisol Soengas]] mikrobiologoa (Galizia)
# [[Marta Moll de Alba]] piano-jotzailea (Kanariak)
# [[Mary Walton]] ingeniaria eta asmatzailea (AEB)
# [[Massouda Kohistani]] aktibista (Afganistan)
# [[Matilde Cantos]] politikaria (Granada)Mpa
# [[Matilde Moliner Ruiz]] liburuzaina eta institutuko katedraduna(Madril)
# [[Mercedes Vegas]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Mercedes Vilanova Ribas]] historialaria eta ikertzailea (Katalunia)
# [[Miren Roji]] musika irakaslea eta piano-jotzailea (Santurtzi, 1917-2018)
# [[Naama Goren-Inbar]] arkeologoa
# [[Nely Reguera]] zine-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea (Granada)
# [[Nieves Sánchez Carrilero]] arkeologoa
# [[Noemí Trujillo]] poeta eta idazlea (Bartzelona)
# [[Norma Vázquez]] Bilbon bizi den indarkeria matxistan aditua (Mexiko)
# [[Núria Rafel i Fontanals]] arkeologoa katalana
# [[Ofelia Rey Castelao ]] historialaria,idazlea (Galizia)
# [[Olga Vallespín Gómez]] arkeologoa eta Espainiako lehen urpekari profesionala
# [[Olive Dennis]] ingeniaria, tren diseinu-berrikuntzen egilea (AEB)
# [[Patsy O'Connell Sherman]] asmatzailea (AEB)
# [[Peregrina Quintela Estévez]] matematikaria (Galizia)
# [[Pilar Palomero]] zinemagilea eta idazlea (Zaragoza)
# [[Pilar Pérez Solano]]zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (Alacant)
# [[Rachel Zimmerman]] zientzialaria eta asmatzailea (Kanada)
# [[Rilda Paco]] artista, diseinatzailea (Bolivia)
# [[Rita de Morais Sarmento]] Portugalgo lehen emakume ingeniari zibila (1872-1931)
# [[Robin Wall Kimmerer|Robin Wall Kimmerer]] ekologista (EEBB)
# [[Rosa Balaguer Oltra]] Kazetaria (Valentzia)
# [[Rosa María Rodríguez Magda]] filosofoa (Valentzia)
# [[Sally Fox]] asmatzailea (AEB)
# [[Sandra Barrilaro]] argazkilaria eta ekintzailea (Bilbo)
# [[Sandra Sevillano]] mendi korrikalaria (Santurtzi)
# [[Serafina Javierre]] liburuzaina (Tarragona)
# [[Sonia Sánchez]] idazlea, abolizionista (Argentina)
# [[Susan Leeman]] endrokrinologoa (AEB)
# [[Susana Reyes]] dantzari, koreografoa, artista (Ekuador)
# [[Teresa Paneque]] Astronomoa, zientzia-dibulgatzailea (Madril-Txile)
# [[Towanda Rebels]] idazle, komediante, abolizionista, feminista bikotea (Madril)
# [[Vicenta Lorca Romero]] maistra (Granada)
# [[Victoria Cabrera Valdés]] historialaria (Madril)
# [[Violeta Delmonte]] hizkuntzalaria (Argentina-España)
# [[Virginia Auber Noya]] idazlea, itzultzaile (Coruña, 1825-Madril,1897)
# [[Marianne Thyssen]] politikaria (Belgika, 1956)
}}
=== Berriak ===
====Berriak 2022 (Otsaila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Azpitarte]] ef--'''SORTU''' abeslaria, futbolaria eta aktorea (Bizkaia)
# [[Antonia Salaberria]] efef'''SORTU''' Erraketista (Eibar)
# [[Adelaida de la Calle]] biologoa (Madril)
# [[Adriana Kaplan Marcusán]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Argentina)
# [[Agustina Ruiz Dupont]] fikziozko zientzialaria (Granada)
# [[Aissata Kane]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Gambia)
# [[Alfreda Markowska]] Holokaustoa biziraun zuen emakumea, haur ijito, judu eta alemanak bizirauten lagundu zuena (Polonia)
# [[Alicia Estévez]] Zientzialaria (Pontevedra)
# [[Alicia Hermida]] aktorea (Madril)
# [[Almaclara]] emakume-orkestra taldea (Andaluzia)
# [[Amalia Lobato Rosique]] Gerra zibilean eraildako milizianoa (Murtzia)
# [[Aminata Diop]] mutilazio genitalagatiko lehen errefuxiatua eta aktibista (Mali)
# [[Amparo Soler Leal]] aktorea (Madril)
# [[Ana Locking]] moda-diseinatzailea, enpresaburua eta argazkilaria (Toledo)
# [[Ana Mena]] abeslaria eta aktorea (Malaga)
# [[Angéla Kóczé]] Soziologoa feminista ijitoa (Hungaria)
# [[Ángela López Jiménez]] soziologoa eta feminista (Iruñea)
# [[Angelines Fernández]] aktore errepublikanoa (Madril-Mexiko)
# [[Anika Rahman]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Banglades)
# [[Anna Missuna]] Errusiar geologoa
# [[Antonia Plana]] aktorea (Espainia)
# [[Antónia Pusich]] portugaldar idazle, kazetari eta musikagilea (1805-1883)
# [[Balghis Badri]] feminsta eta aktibista (Sudan)
# [[Beatriz González Calderón]] biolontxelojolea eta orkestra-zuzendaria (Andaluzia)
# [[Binta Jammeh-Sidibe]] emakumeen eskubideen aldeko politikoa (Mauritania)
# [[Blanca Lydia Trejo]] idazlea, aktibista, kantzilerra (Mexiko)
# [[Bogaletch_Gebre]] mikrobiologoa, Emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista eta feminista(Etiopia)
# [[Carmela Nieto]] kazetaria eta idazle feminista (Kuba)
# [[Carmen García Mateo]] zientzialaria (Galizia)
# [[Carmen Herrera (margolaria)|Carmen Herrera]] Kuba-EEBB
# [[Carolina Beatriz Ângelo]] Portugaldar medikua eta feminista, herrialde horretan bozkatu zuen lehen emakumea (1878 - 1911)
# [[Caroline Flack]] telebista-aurkezlea eta irrati esataria (Britainia Handia)
# [[Catalina Martin-Chico]] fotokazetaria (Madril)
# [[Cecilia Seghizzi]] musikagilea, biolin-joleaeta pintorea (Italia)
# [[Ceija Stojka]] ijito margolaria (Austria)
# [[Celia Rico Clavellino]] gidoilasria eta zine zuzendaria(Sevilla)
# [[Charline Effah]] idazlea eta maistra (Gabon)
# [[Chou Kung-shin]] idazlea, historialaria... (Taiwan)
# [[Constanza de Ayala]] Arabako dama (Araba)
# [[Consuelo Díez Fernández]] pianista eta musikagilea (Madril)
# [[Coral del Río Otero]] ekonomialaria eta ikertzailea(Vigo)
# [[Delaine Le Bas]] artista ijitoa (Britania Handia)
# [[Dolores Corbella Díaz]] hizkuntzalaria, akademikoa (Tenerifekoa)
# [[Dolores Corella Piquer]] zientifikoa eta ikertzailea (Valentzia)
# [[Dolores Ruiz Berdún]] zientzia historialaria eta ikertzailea (Espainia)
# [[Dolores Serrano]] pianista, musikagilea eta irakaslea (Cadiz)
# [[Dora Barrancos]] soziologo, historialari, feminista (Argentina)
# [[Dorothy_Reed_Mendenhall]] medika estatubatuarra (Columbus 1874- Chester 1964)
# [[Efua Dorkenoo]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Ghana)
# [[Elena Gorolová]] indarrez esterilizatutako emakume ijitoa (Txekia)
# [[Elena María Tejeiro]] aktorea (Murtzia)
# [[Elisabeth Guttenberger]] Auschwitz-Birkenau-tik bizirik atera zen emakume ijitoa. (Alemania)
# [[Elvira Quintillá]] aktorea eta abeslaria (Bartzelona)
# [[Emma Kunz]] sendalaria (Suitza)
# [[Estrellita Castro]] abeslaria eta aktorea (Sevilla)
# [[Ethel Brooks]] Soziologo feminista eta ijitoa (AEB)
# [[Eugenia Zuffoli]] abeslaria eta aktorea (Italia)
# [[Eva Villaver Sobrino]] astrofisikaria eta ikertzailea (Palentzia)
# [[Fàtima Bosch i Tubert]] zientzialaria (Girona)
# [[Fatoumata Coulibaly]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Mali)
# [[Fauziya Kasinga]] emakumeen genital mutilazioa dela eta, AEBko lehen errefuxiatua (Togo)
# [[Florence Price]] orkestra garrantzitsu batek jo zuen lehen musikagile afroamerikarra (AEB)
# [[Fran Hosken]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista ()
# [[Fran Hosken]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (EEBB)
# [[Francisca de Assis Martins Wood]] Lehen aldizkari feministaren argitaratzailea (Lisboa, 1802-1900)
# [[Gavina Viana Viana]]ekintzaile antifaxista (Donostia-Bartzelona)
# [[Gina Ranjičić]] lehenengo ijito idazlea (Serbia)
# [[Gisela Bock ]] historialaria (Alemania)
# [[Hanna Neumann]] matemarikaria (Alemania)
# [[Imperio Argentina]] aktorea, abeslaria eta dantzaria (Argentina)
# [[Inés Núñez de la Parte]] abokatua, kontseilaria eta goi-zuzendaria (Bilbo)
# [[Inna Modja]] ablazioaren kontrako ekintzailea (Mali)
# [[Isabel Parra]] kantautorea eta folklorista (Txile)
# [[Isabel Rodà de Llanza]] epigrafialaria eta arkeologoa (Bartzelona)
# [[Isabelle Stengers]] Bruselako filosofoa (Belgika)
# [[Isatou Touray]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (GAmbia)
# [[Jaha_Dukureh]] giza eskubideen aldeko aktibista (Gambia)
# [[Jane Richardson]] biofisikoa eta Richardson biogramen asmatzailea (AEB)
# [[Javiera Parra]] musikaria eta abeslaria (Txile)
# [[Juana Goizueta Vértiz]] Kontituzio Zuzenbideko irakaslea (Nafarroa)
# [[Julia Lajos]] aktorea (Valladolid)
# [[Julia Robinson]] estatubatuar matematikaria (Misuri)
# [[June Crespo]] artista (Iruñea, 1982)
# [[June Eric-Udorie]] ablazioaren kontrako ekintzailea (Irlanda)
# [[Katarina Taikon]] idazle ijitoa (Suedia)
# [[Laura_Mersini-Houghton]] kosmologa eta fisika teoriko albano-estatubatuarra (Tirana)
# [[Layli Miller-Muro]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (AEB)
# [[Leah Manning]] Politikari britainiarra, giza eskubideen aldeko ekintzailea (Erresuma Batua)
# [[Leena Yadav]] zinema-zuzendaria (India)
# [[Leonore Davidoff]] historialaria, feminista (AEB)
# [[Leyla Hussein]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Somalia)
# [[Lidia Cao]] ilustratzailea eta muralista (Galizia)
# [[Lily van Angeren-Franz]] Auschwitz-Birkenau-tik bizirik atera zen emakume ijitoa. (Alemania)
# [[Loral O'Hara]] ingeniaria eta astronauta NASAn (AEB))
# [[Louise Jopling]] margolaria (Erresuma Batua)
# [[Ma Thida]] Kontzientzia preso ohia eta idazlea (Birmania)
# [[Mae Azango]] Kazetaria eta emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Liberia)
# [[Marcia_Neugebauer]] geofisika estatubatuarra (AEB)
# [[Margaret Bonds]] musikagilea (AEB)
# [[Margarita Comas Camps]] pedagogoa (Menorca-Erresuma Batua)
# [[Mari Carmen Díaz de Mendoza]] aktorea (Madril)
# [[María Banquer]] aktorea (Espainia)
# [[María Bru]] aktorea (Valentzia)
# [[María de Sarmiento y Castilla]] Arabako dama (Araba)
# [[María Dolores Gispert Guart]] bikoizketa aktorea eta irrati esataria (Katalunia)
# [[María Eva Istúriz García|María Eva Istúriz Garcia]] Berdintasunerako teknikaria (Iruñea)
# [[Maria Federici]] komunista, politikaria (Italia)
# [[María Inmaculada Paz-Andrade]] zientzialaria (Galizia)
# [[María Itziar Urrutia San Antón]] arkitektoa eta zuzendari exekutiboa (Malaga)
# [[María Matilde Almendros]] irrati esataria eta aktorea (Katalunia)
# [[María Ripoll]] zinegilea (Bartzelona)
# [[María Ruiz de Gauna]] XV.mendeko emakumea (Gasteiz)
# [[María Teresa Ruiz Cantero]] mediku eta ikertzailea (Melilla)
# [[Maria Veleda]] Portugalgo ekintzaile feminista eta errepublikanoa (1871-1955)
# [[Mary Nash]] historialaria (Irlanda-Katalunia)
# [[Maya Burhanpurkar]] ikertzaile kanadiarra (Ontario)
# [[Melanie Spitta]] zinema zuzendari ijitoa (Belgika)
# [[Mónica Ramos Toro]] antropologoa (Madril)
# [[Nahid Toubia]] Sudaneko lehen emakume-zirujaua eta EGM ikerketan ezpezializatutako aktibista (Sudan)
# [[Najat Maalla M'jid]] NBE Idazkari Nagusiaren Ordezkari Berezia Haurren aurkako Indarkeriari buruzkoa (Maroko)
# [[Nilde Iotti]] politikari komunista (Italia)
# [[Nina Dudarova]] hizkuntzalari ijitoa, erromanieran alfabetatzea (Rusia)
# [[Nitza Margarita Cintron]] medikua (Puerto Rico)
# [[Olayinka Koso-Thomas]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Nigeria)
# [[Panna Cinka]] biolin-jotzailea ijitoa (Hungria)
# [[Pastora Filigrana García]] ijito sindikalista feminista (Sevilla)
# [[Pastora Imperio]] dantzaria (Sevilla)
# [[Pepita de Oliva]] ijito dantzaria, Europan ezaguna (Málaga)
# [[Pratibha Parmar]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Nairobi)
# [[Regina de Lamo]] 98.ko belaunaldiaren idazle anarkista (Jaén)
# [[Rita Montagnana|Rita Montagnama]] Komunista, politikaria (Italia)
# [[Romila Thapar]] historialaria (India)
# [[Rosa Cortés]] 1749ko ijitoen kontrako Sarekada Handian atxilotua (Granada)
# [[Rosa Taikon]] ijito zilargin eta aktorea (Suedia) Gina Ranjičić
# [[Rosario García Ortega]] aktorea (Argentina)
# [[Sagrario Ruiz Elizalde]] maistra eta hezkidetzan erreferentea (Nafarroa)
# [[Saioa Mantzisidor Zilloniz]] nekazaria eta enpresaburua (Bizkaia)
# [[Sandy Powell]] jantzi-diseinatzailea (Britainia Handia)
# [[Shu Otero]] komikigilea (Sunbilla, Nafarroa garaia)
# [[Silvia Agüero]] ijito idazlea, ijitoen memoria berreskuratzen duena (Madril)
# [[Sister Fa]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Senegal)
# [[Sonia Contera]] fisikaria eta nanoteknologoa (Madril)
# [[Soraya Post]] eurodiputatu ijitoa (Suedia)
# [[Tarsy Carballas]] zientzialaria (Galizia)
# [[Teresa Margarida da Silva e Orta]] lehen emakume eleberrigilea portugesez (1711-1793)
# [[Teresa Mattei]] ekintzaile komunista, feminista (Italia, 1921-2013)
# [[Teresa Noce]] italiar politikaria (1900-1980)
# [[Teresa Sánchez de Bilbao]] XV.mendeko emakumea (Gasteiz)
# [[Teresa Vinyoles Vidal]] historialaria (Bartzelona)
# [[Thais_Russomano]] Brasildarra medikuntza aeroespazialean espezializatuta (Porto Alegre)
# [[Vanderlan da Silva Bolzani]] Kimikaria (Brazil)
# [[Věra Bílá]] ijito abeslaria (Txekia)
}}
====Berriak 2022 (Urtarrila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Urrutia]] ----'''SORTU''' Eskalatzailea (Bizkaia)
# [[Alazne Belar]] ef--'''SORTU''' erizaina eta ikerlaria (Atxondo, Bizkaia)
# [[Belén Bengoetxea]] ef--'''SORTU''' Ikertzailea eta EHUko irakaslea (Durango)
# [[Elena Uriz]] ef--'''SORTU''' irakaslea, aktorea, dantzaria, musikaria (Iruñea)
# [[Maixux Rekalde]] efef'''SORTU''' Bakezalea eta euskaltzaile (Oiartzun)
# [[Mercedes Arbaiza]] ----'''SORTU''' Historialaria eta EHUko irakaslea (Bilbo)
# [[Pilar Narbaiza]] efef'''SORTU''' erraketista eta sukaldaria (Mallabia)
# [[Uxue del Río]] ef--'''SORTU''' artista, irudigilea eta diseinatzaile grafikoa (Donostia)
# [[Adelaide Cabete]] Ginekologo feminista, framazona eta errepublikanoa (Portugal, 1867-1935)
# [[Adele Bianchi]] geografoa (Italia)
# [[Aida Peláez de Villa Urrutia]] idazlea,kazetaria, sufragista. (Kuba)
# [[Amalia Mallén|Amalia Mallén de Ostolaza]] saiakeragilea, itzultzailea, sufragista (Kuba)
# [[Ana de Castro Osório]] Portugalgo idazlea, feminista eta militante errepublikanoa(1872-1935)
# [[Ana Maria Lajusticia]] kimikaria, dietetikan eta nutrizioan aitzindaria (Madril)
# [[Ana Revenga]] ekonomialaria (Espainia)
# [[Ángela Molinuevo y Longuebau]] XIX. mendeko karitatea (Gasteiz)
# [[Ángeles Flórez Peón]] bizirik dagoen azken miliziano sozialista (Asturias)
# [[Angélica Morales |Angélica Morales ]] idazlea, aktorea (Teruel, 1970)
# [[Ann Rose Nu Tawng]] bakezalea, erizaina BBC 100 women sariduna (Birmania)
# [[Antonella Picchio]] Ekonomialari feminista (Italia)
# [[Arantxa Rodríguez Álvarez]] ekonomialari feminista (Bilbo)
# [[Arantza Chacón Ormazabal]] ikertzailea, Zehar Errefuxiatuak (Gasteiz)
# [[Asunción Ruiz]] ingurumen teknikaria (Madril)
# [[Aurelia Castillo de González]] idazle eta itzultzailea (Kuba)
# [[Aurora Villar Buceta]] kazetaria (Kuba)
# [[Belén Franch Gras]] zientzialaria (Valentzia)
# [[Belén Frau Uriarte]] ekonomilaria, Espainaiako CEOko eta munduko komunikazioko zuzendaria (Bilbo)
# [[Belén Landáburu]] abokatu eta politikoa (Burgos)
# [[Bianca Maria Meda]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Blanca de los Ríos]] idazlea eta literatura kritikoa (Sevilla)
# [[Camille Kouchner]] Zuzenbide pribatuko irakaslea, abokatua (Frantzia)
# [[Carmen Serdán Alatriste]] iraultzailea (Mexiko)
# [[Catalina Bárcena]] aktore kubatarra (Kantabria)
# [[Consuelo Uranga]] komunista (Mexiko)
# [[Cristina Borderías]] Historialaria (Katalunia)
# [[Cristina Carrasco]] ekonomilari feminista (Txile-Bartzelona)
# [[Cynthia Cockburn]] antimilitarista feminista eta akademikoa (Britania Handia)
# [[Diane Elson]] ekonomilari feminista (Erresuma Batua)
# [[Digna Collazo]] sufragista (Kuba)
# [[Domitila García de Coronado]] editorea, idazlea (Kuba)
# [[Elena Salvador]] aktorea (Madril)
# [[Elisa Garrido Moreno]] ikertzailea, unibertsitateko irakaslea (Valentzia)
# [[Elisa Garrido]] espainiar militante antifaxista (Zaragoza)
# [[Elisa Mújica]] Idazlea (Kolonbia, 1918-2003)
# [[Elisa Soriano Fisher]] mediku-oftalmologoa eta feminista (Madril)
# [[Élisabeth Chaplin]] margolaria (Frantzia, 1890-Italia, 1982)
# [[Ella Fontanals-Cisneros]] enpresaria eta arte-bildumagilea (Kuba)
# [[Elva Raquel Gómez]] kitxua idazlea (Argentina)
# [[Elvira de Hidalgo]] Sopranoa eta kantu-maistra (Teruel)
# [[Erika Aifan]] ustelkeriaren aurkako epailea (Guatemala)
# [[Esperanza Molina Cubillo]] idazlea eta antropologoa (Madril)
# [[Esther Chapa]] sufragista (Mexiko)
# [[Eva Celada]] kazetaria, idazlea eta gastronomoa (Palentzia)
# [[Eva Gancedo]] musikagilea, filmetako soinu-bandetan espezializatua (Madril)
# [[Fanny Garrido]] idazle galiziarra
# [[Fátima Báñez]] legelaria, politikaria eta ekonomilaria (Huelva)
# [[Fatima Singhateh]] Haurren salerosteka eta explotariari buruzko Nazio Batuen Errelatore Berezia (Gambia)
# [[Francia Márquez]] ekintzaile feminista (Kolonbia)
# [[Gisela Vaquero]] bideojokogilea (Girona)
# [[Henriette d'Angeville]] Mont Blanc igo zuen bigarren emakumea (Frantzia)
# [[Hermila Galindo]] politikaria, kazetaria eta ekintzaile feminista (Mexiko)
# [[Hortensia Gelabert]] aktore kubatarra Espainian (Espainia)
# [[Ingrid Robeyns]] filosofo eta ekonomialari feminista (Lovaina, Belgika)
# [[Irene González]] Futbolaria (Coruña, 1909-1928)
# [[Isabel Margarita Ordetx]] idazlea, (Kuba)
# [[Isabel Oyarzábal]] itzultzailea, kazetaria, idazlea, aktorea eta diplomatikoa(Malaga)
# [[Isabella Leonarda]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Jamila Medina Ríos]] idazlea (Kuba)
# [[Josefina Blanco]] aktorea (Leon)
# [[Josefina Gómez Mendoza]] geografo eta idazlea (Madril)
# [[Julia Peguero Sanz]] maistra eta feminista (Zaragoza)
# [[Justa Montero]] aktibista feminista (Bartzelona)
# [[Kate Young]] gizarte-antropologoa (Erresuma Batua)
# [[Laila Haidari]] ekintzailea 100 Women BBC sariduna (Agfanistan)
# [[Leonor Taboada]] kazetaria, idazlea eta ekintzaile feminista
# [[Lourdes Beneria]] ekonomialari feminista (Katalunia)
# [[Lucía López Marco]] albaitaria (Zaragoza)
# [[Manuela Vargas]] flamenko dantzaria (Sevilla, 1941 - Madril, 2007)
# [[Margarita Manso]] 27ko belaunaldiko margolaria (Valladolid, 1908-Madril,1960)
# [[Mari Carmen Martínez Chamorro]] medikua (León)
# [[María Ángeles Pérez López|Maria Ángeles Pérez López]] poeta (Valladolid)
# [[María Cancio]] aktorea (Madril)
# [[María del Adalid]] margolari galiziarra (
# [[María Espinosa de los Monteros]] emakumeen eskubide zibil eta politikoen aldeko aktibista (Malaga)
# [[María Fernanda Ladrón de Guevara]] Aktorea (Madril)
# [[María Guerrero López]] aktorea (Madril)
# [[María Guerrero]] Aktore eta enpresaburua (Madril)
# [[María José Vázquez]] GIB/HIES ekintzailea (Bartzelona)
# [[María Josefa Patricia Muñoz y Jarabeitia]] filantropoa (Bilbo)
# [[María Martos]] Feminista (Madril)
# [[María Muñoz de Quevedo]] piano-jotzailea
# [[Maria Teixidor i Jufresa]] enpresari eta abokatua (Katalunia)
# [[María Teresa Gavarró Castelltort]] pedagogoa(Katalunia)
# [[María Tubau]] aktorea (Madril)
# [[María Villar Buceta]] kazetaria, poeta, ekintzailea (Kuba)
# [[Maria Xaveria Perucona]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Marta Álvarez Guil]] legelaria (Madril)
# [[Matilde de la Torre]] kazetari eta politikaria (Burgos)
# [[Matilde Díez]] aktorea (Madril)
# [[Matilde Rodríguez Cabo]] mediku, psikiatra, idazlea, feminista, sufragista eta aktibista (Mexiko)
# [[Maud de Boer-Buquicchio]] Haurren salerosteka eta explotariari buruzko Nazio Batuen Errelatore Berezi oiha (Herbehereak)
# [[Michelle Perrot]] historialaria (Frantzia)
# [[Natália Pasternak|Natalia Pasternak]] biologoa BBC 100 women sariduna (Brasil)
# [[Négar Djavadi]] eleberrigilea, zinemagilea (Iran/Frantzia)
# [[Nerea Luis]] informatika ingeniaria (Madril)
# [[Nieves Quintana]] Nekazaria (Araba)
# [[Nilofar Bayat]] afganistar abokatua eta saskibaloi jokalaria (Kabul)
# [[Reem Alsalem]] Emakumeen kontrako indarkeriari buruzko Nazio Batuen Errelatorea (Jordania)
# [[Reyna Pastor]] historialaria (Argentina)
# [[Rosa García-Malea López]] lehen emakume kaza-pilotua (Almeria)
# [[Rosika Schwimmer]] kazetaria, idazlea, sufragista (Budapest)
# [[Sabine Weiss]] Argazkilaria (Frantzia)
# [[Sara Baartman]] esklaboa (Afrika)
# [[Serafina Núñez]] idazle kubatarra
# [[Susanna Minguell]] filosofo eta idazlea (Bartzelona)
# [[Tlaleng Mofokeng]] mediku, hizlari, idazle eta emakumeen eskubideen eta sexu eta ugalketa-osasunaren aldeko aktibista BBC 100 women sariduna (Hegoafrika, 1980)
# [[Trinidad Arroyo]] Espainian lan egin zuen lehen oftalmologoa (Palentzia)
# [[Virginia Eubanks]] politologoa (AEB)
# [[Virginia Torrecilla]] futbolaria (Mallorca)
# [[Virginie Demont-Breton]] margolaria (Frantzia, 1859-1935)
# [[Winnaretta Singer]] musika mezenas (Paris)
# [[Zeltia Montes Muñoz]] musikagilea, filmetako soinu-bandetan espezializatua (Madril)
}}
=== Berriak ===
====Berriak 2021 (urria, azaroa, abendua)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Olaizola]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Elgoibar 1974)
# [[Amaia Lejarreta]] ef--'''SORTUA''' artista, makillatzailea (Durango 1983)
# [[Anttoni Etxeberria]] efef'''SORTUA''' tabernaria (Hondarribia 1914-2020)
# [[Begoña Gorospe]]----'''SORTUA''' feminista, zinegilea (Hernani 1942)
# [[Frantxiska Iragorri]] efef'''SORTUA''' Abertzale, ekintzailea (Oiartzun, 1920-2019)
# [[Garbiñe Larrea |Garbiñe Larrea Iturralde]] ef--'''SORTUA''' Naturopata (Urnieta 1976)
# [[Hipolita Ibaibarriaga]] ef--'''SORTUA''' erreketista (Ermua 1914- Bartzelona 1939)
# [[Itziar Ugarte]] ef--'''SORTUA''' Kazetaria eta idazlea (Oñati 1995)
# [[Junkal Guerrero]] ----'''SORTUA''' musikaria (Andoain 1968)
# [[Leire Vargas]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria, idazlea eta itzultzailea (Durango 2002)
# [[Lide Urrestarazu]] ef--'''SORTUA''' mendi lasterkaria (Ordizia 1999)
# [[Maria Angeles Esnaola]] efef'''SORTUA''' Maistra abertzalea (Ormaiztegi 1924-2017)
# [[María Bravo]] ----'''SORTUA''' sopranoa (Portugalete 1952)
# [[María Goiricelaya Burón]] ef--'''SORTUA''' aktorea, antzerki-zuzendaria (Bilbo 1983)
# [[Maria Rosario Arrizabalaga]] efef'''SORTUA''' Mariarro bezala ezagunagoa, feminismoa eta justizia soziala bizi-ardatz izan zituen gizarte-ekintzailea (Ermua 1949- Donostia 2021)
# [[Maribel Aiertza]] ef--'''SORTUA''' euskal idazlea (Etxebarria 1962)
# [[Rosario Zubizarreta]] efef'''SORTUA''' erraketista (Ermua 1918-2002)
# [[Shandra Martínez]] ----'''SORTUA''' artista, ilustratzailea. (Errenteria1977)
# [[Susana Serrano]] ef---'''SORTUA''' Unibertsitateko irakaslea (Elorrio)
# [[Tere Jaio]] efef'''SORTUA''' aktorea, bikoiztailea. (Gernika)
# [[Teresa Murga]] efef'''SORTUA''' (Markina-Xemein 1910-2015)
# [[Abia Akram|Abia Akra]] aktibista (Pakistan)
# [[Aida Lafuente]] politikari ekominista (León)
# [[Al Khadra Mabrook]] Saharar poeta (Sahara)
# [[Alice Neel]] margolari erretratugile estatubatuarra (1900 - 1984)
# [[Amaia Bono]] antzerki aktorea (Gasteiz, 1989)
# [[Amaia Nausia]] historialaria (Iruñea)
# [[Amalia Domingo Soler]] Idazlea, espiritista (Sevilla, 1835-Bartzelona,1909)
# [[Ana Santos Payán]] idazlea, poeta, editorea (Guadalajara, 1972-Almeria, 2014)
# [[Ana Teresa Diego]] Argentinan atxilotu-desagertua (Argentina)
# [[Andrea Ixchíu]] kazetaria (Guatemala)
# [[Antonia Adroher Pascual]] maistra, pedagogoa eta politikaria (Girona)
# [[Araceli Sánchez Urquijo|Araceli Sanchez Urquijo]] bide, ubide eta portuetako ingeniaria (Sestao)
# [[Azucena Villaflor|Azuzena Villaflor]] Maiatzeko plazako ekintzailea (Argentina)
# [[Belén Nevado]] aktorea, feminista (Gasteiz, 1969)
# [[Berta Arocena de Martínez Márquez]] Kazetaria, feminista (Habana, 1901-1956)
# [[Blanca Li]] koreografo, dantzari, zinemagile (Granada)
# [[Buchi Emecheta]] idazle nigeriarra
# [[Carlota Pi]] Ingeniaria eta enpresari katalana
# [[Carme Alemany Gómez]] soziologoa, feminista (Bartzelona)
# [[Carme Karr i Alfonsetti]] Kataluniako kazetari, idazle, musikologo eta publizista feminista eta bakezalea (1865 - 1943)
# [[Carme Montoriol i Puig]] Bartzelonako idazlea, itzultzailea eta piano-jotzailea (1892 - 1966)
# [[Carmen Navarro]] Medikua eta ikertzailea (Madril)
# [[Carmen Salinas Alfonso de Villagómez]] Legelaria
# [[Carole Pateman]] Britainiako feminista eta politologoa (Sussex, Ingalaterra)
# [[Carolina Coronado]] idazlea (Badajoz)
# [[Carolina Escobar Sarti]] Guatemala, 1960 feminista, idazlea,
# [[Clara Peeters]] margolari flamendarra. (1580-1621)
# [[Claudette Colvin]] Afro-amerikarren eskubide zibilen mugimenduaren aitzindaria.
# [[Clotilde Cerdá Bosch]] Aktibista eta goi mailako harpa-jotzailea (Bartzelona, 1861-1926)
# [[Concepción Sierra Ordóñez]] Legelaria
# [[Conchita Balparda]] abeslaria, sopranoa. Portugalete (1942)
# [[Constance Naden]] Idazle, poeta eta filosofo ingelesa
# [[Consuelo Rubio]] opera abeslaria (Madril)
# [[Cristina Durán Costell|Cristina Durán]] ilustratzailea eta marrazkilaria (Valentzia, 1970)
# [[Cristina Spínola]] kazetaria, kirolaria, telebistako kazetaria, idazlea eta Kanarietako Youtuber-a da.
# [[Crystal Bayat]] aktibista (Afganistan)
# [[Diana Pinilla]] txirrindulari kolonbiarra
# [[Dolores Aleu Riera]] Mediku titulua lortzen lehena (Bartzelona 1857-1913)
# [[Dolores Prida]] kazetari eta antzerkigile kubatar estatubatuarra
# [[Dolors Monserdà]] Kataluniako idazle eta ekintzaile feminist (1845-1919)
# [[Dolors Piera]] Kataluniako irakasle sindikalista (1910-2002)
# [[Eider Sánchez]] ingeniaria eta "Naru Intelligence"ren sortzailea (Donostia)
# [[Elena Cipriana Álvarez Durán]] idazle, folklorista (Badajoz)
# [[Elena Maseras Ribera]] Mediku, pedagogo eta irakaslea. Medizina fakultatean lehen emakume matrikulatua (Tarragona, 1853-1905)
# [[Elena Mederos Cabaña]] Feminista,aktibista (Kuba)
# [[Elena Molina]] dokumentalgilea (Madril)
# [[Elisa Fernández de la Vega]] medikua, ikertzailea (Asturias-Zaragoza)
# [[Ellen Churchill Semple|Ellen Churchill]] geografo amerikarra (1863-1932)
# [[Elvia Carrillo Puerto]] Lider feminista, politikoa eta sufragista mexikarra
# [[Emilia Bernal]] Kazetaria, itzultzaile (Kuba, 1884-1964)
# [[Fátima Djarra Sani]] Emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea. (Ginea Bissau)
# [[Fede Galizia]] margolaria (Milan 1578-1630)
# [[Feminismoa Herri Katalanetan]]
# [[Flavita Banana]] ilustratzaile, marrazkilaria (Oviedo)
# [[Francesca Bonnemaison i Farriols]] Bartzelonako pedagogo, idazle eta feminista (1872-1949)
# [[Francisca de Pedraza]] etxekoandrea, genero-indarkeriaren borrokaren aurrekari historikoa
# [[Françoise Gilot|Francoise Gilot]] margolaria (Frantzia)
# [[Georgiana Houghton]] Margolaria (Kanaria Uharteak, 1814-Londres, 1884)
# [[Helen Porter]] britainiar biologoa
# [[Isabel Güell i López]] musikagilea (Bartzelona)
# [[Isabel Villenakoa]] lekaime eta idazle protofeminista (Valentzia, 1430 - 1490)
# [[Janet Watson]] geologo britainiarra (1923-1985)
# [[Jeannette Campbell]] igerilaria (Argentina)
# [[Jerònima Galés]] XVI. mendeko inprimatzaile valentziarra (?? - 1587)
# [[Jimena Alonso]] Feminista, irakaslea, pentsalaria, liburu argitaratzaile. Donostia-Madril
# [[Jimena Fernández de la Vega]] medikua, genetista (Galizia)
# [[Joaquima Santamaria i Ventura]] Kataluniako idazle, folklorista eta itzultzailea (1853 - 1930)
# [[Josefa Ortiz de Domínguez]] Mexikoko independentziaren aldeko aktibista (Mexiko)
# [[Juana Doña]] komunista, militantea, idazlea (Madril-Bartzelona)
# [[Júlia Martí Comas]] ikerlari feminista (Bartzelona)
# [[Kathleen Hanna]] musikaria eta aktibista. (Estatu Batuak)
# [[Leona Vicario]] Mexikar ekintzailea (Mexiko Hiria, 1781-1842)
# [[Lesbia Soravilla]] idazlea, feminista, ekintzailea (Camagüey, 1907-1989)
# [[Lisa Çalan]] zinemagilea (Kurdistán)
# [[Lola Gaos]] aktorea, aktibista (Valentzia)
# [[Lola Rodríguez de Tió]] Kazetaria, iraultzailea (Puerto Rico, 1843 - Habana 1924)
# [[Lucia Ixchíu]] aktibista (Guatemala)
# [[Lucía Lahoz Gutiérrez]] Arte historialaria (Leza-Araba)
# [[Luisa Pérez de Zambrana|Luisa Pérez de Zanbran]] Poeta (Santiago, 1837-Habana, 1922)
# [[Luzmila Chiricente Mahuanca]] Giza eskubideen aldeko ekintzailea (Perú)
# [[Marcelina Bautista]] Etxeko langileen aldeko aktibista (Mexiko, 1966)
# [[Margaret Bullen]] antropologoa (Erresuma Batua- Euskal Herria)
# [[Margarita Porete]] Begina, mistika ((Frantzia)
# [[Marge Piercy]] poeta, eleberrigile eta feminista (AEB)
# [[María Cambrils]] Valentziako idazle sozialista eta feminista (1878 - 1939)
# [[María Collado Romero]] idazlea
# [[Maria del Carme Nicolau Massó]] Kataluniako idazle, itzultzaile eta kazetaria (1901-1990)
# [[Maria Domènech i Escoté]] Kataluniako idazlea (1874 - 1952)
# [[María Eugenia Casinelli de García Irureta Goyena]] giza eskubideen aldeko aktibista (Argentina)
# [[María Isidra de Guzmán y de la Cerda]] Medikua (Madril 1767-1884))
# [[María José Fuster]] UNED-eko irakaslea eta GIB/HIESaren ekintzaile eta ikerlaria (Alicante)
# [[María José Martínez Herrero|Maria José Martinez Herrero]] EHUko irakaslea
# [[María Josefa de Larumbe Goñi]] inprimatzailea eta liburu-saltzailea (Iruña 1700-1757)
# [[Maria Lugones]] filosofo feminista eta deskoloniala (Argentina)
# [[María Pineda]] modelo eta enpresaburua
# [[María Ponce|Maria Ponce]] Maiatzeko plazako ekintzailea (Argentina)
# [[María Telo]] Legelaria, familia-abokatua eta feminista extremadurarra
# [[María Wonenburger]] Matematikan doktorea (Galizia)
# [[Mariana Rodríguez del Toro|Mariana Rodriguez del Toro]] Mexiko independiaren aldeko borrokalaria (1775-1821)
# [[Mariasilvia Spolato]] LGBT eskubideen ekintzailea (Italia)
# [[Mariblanca Sabas Alomá|Mariblanca Sabas Alom]] Feminista, kazetaria, ministroa (Kubako Santiago, 1901-1983)
# [[Marie-Thérèse Walter]] modeloa eta Picassoren amorante (Frantzia)
# [[Marilyn Waring]] ekonomia feministaren sortzaile nagusietako bat(Zeelanda Berria)
# [[Marquesa del Ter]] Noble frantziarra, pianista eta ekintzaile feminista (1864-1936)
# [[Marta Espinós]] Valentziar piano-jotzailea. Valentzia
# [[Marta González Gómez]] El Salvador-eko armadaren eraso batean eraila.
# [[Marta Lozano Molano]] musikagilea (Cáceres, 1985)
# [[Martina Casiano y Mayor|Martina Casiano]] maistra, fisika eta kimikaria
# [[Martina Castells Ballespí]] Medikuntzan doktore-gradua lortzen lehen emakumea (Lleida,1852-1884)
# [[Mercè Capdevila i Gaya]] musikagilea, pedagogoa (Bartzelona)
# [[Mercè Torrents Turmo]] piano-jole eta konpositore katalana
# [[Mertxe de Renobales]] biokimikaria (Bilbo)
# [[Miren Llona]] EHUko irakaslea
# [[Mylene Fernández Pintado]] idazlea (Kuba)
# [[Ochy Curiel]] feminismoaren teorialaria eta aktibista, gizarte-antropologoa (Dominikar Errepublika)
# [[Ofelia Rodríguez Acosta|Ofelia Rodriguez Acosta]] Feminista, kazetaria, idazlea (Habana, 1902-1975)
# [[Olimpia Fulvia Morata]] humanista italiarra
# [[Pamela Yates]] estatubatuar dokumentalista eta giza eskubideen aldeko ekintzailea
# [[Pilar Castillo Sánchez]] pianista (Galizia)
# [[Pretty Yende]] sopranoa (Hego Afrika)
# [[Raquel Calvo Larralde]] kazetaria, dokumentalgilea (Durango)
# [[Rita Cetina Gutiérrez]] maistra, poeta eta feminista mexikarra
# [[Rosario de Acuña|Rosario de Acuña y Villanueva]] idazle, librepentsalari eta kazetaria (Madril)
# [[Roya Sadat]] zinegile eta zinema-zuzendaria (Afganistan)
# [[Salutxu Etxebarria]] Amurriko emakume aurreskulari aitzindaria (1924-2008)
# [[Tomasa Cuevas]] efef militante komunista eta antifrankista (Guadalajara 1917 -Bartzelona 2007)
# [[Ulrike Tillmann]] matematikaria (Alemania)
# [[Vicenta Llorente del Moral]] entomologoa (Algorta)
# [[Wendy Flores]] abokatua eta giza eskubideen aldeko defendatzailea. (Nikaragua)
# [[Zulema de la Cruz]] musikagile, konpositore (Madril)
# [[Zuriñe López de Sabando Sainz]] dokumentalgilea (Gasteiz)
}}
====Berriak 2021 (uztaila, abuztua, iraila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Egidazu]] ef--'''SORTU''' ilustratzailea, biologoa eta idazlea (Durango)
# [[Bea Larrañaga]] ef--'''SORTU''' aktorea (Errenteria)
# [[Begoña Zia]] ef--'''SORTU''' marrazkilaria. (Iruñea 1959-2019)
# [[Dorleta Kortazar]] ef--'''SORTU''' ipuin-kontalaria (Arrasate 1974)
# [[Eider Perez]] ef--'''SORTU''' aktorea, idazlea, bertsozalea eta aurkezlea (Pasaia1995)
# [[Elena Pérez]] efef'''SORTU''' txistularia (Ermua 1968-2021)
# [[Eskarne Aroma]] efef'''SORTU''' irakaslea, aktorea, ekintzailea (Durango 1934-2021)
# [[Esther Gorostiza]] ef--'''SORTU''' pediatra (Atxondo 1953)
# [[Gala Knörr]] ----'''SORTU''' artista (Gasteiz 1984)
# [[Isabel González]] ef--'''SORTU''' liburuzaina, politikaria (Leon-Durango 1974)
# [[Jenni Alvarado]] ef--'''SORTU''' artista (Durango 1981)
# [[Laura Latorre]] ef--'''SORTU''' terapeuta, idazlea (Madril-Huarte 1975)
# [[Maddi Soroa]] ----'''SORTU''' pedagogoa (Lekunberri 1997)
# [[Maitane Azurmendi]] ef--'''SORTU''' artista. (Gernika 1978)
# [[Maria Josefa Aedo]] efef'''SORTU''' lekaimea (Ermua 1786-Compostela 1805)
# [[Marina Lameiro]] ----'''SORTU''' zinemagilea (Iruñea 1986)
# [[Norma Mentxaka]] --ef'''SORTU''' terrorismoaren biktima (Santurtzi 1932-1976)
# [[Rosa Arburua]] ----'''SORTU''' pedagogoa, historia ikertzailea (Irun 1961)
# [[Vanesa Fernández]] ef--'''SORTU''' Zinebiko zuzendaria. (Iurreta 1980)
# [[Agustina González López]] idazle, pentsalari, pintore abangoardista eta politikaria izan zen.(Granada)
# [[Ana Carrillo Domínguez]] Errepublikako Herri Armadako kapitain komunista (1898 - 1974)
# [[Ana María Martínez Sagi]] Kataluniako poeta, sindikalista, kazetaria eta atleta feminista (Bartzelona, 1907-2000)
# [[Anbara Salam Khalidi]] idazle eta itzultzaile feminista (Libano)
# [[Ángela Labordeta]] idazlea (Teruel)
# [[Ángeles Ottein]] sopranoa (Madril)
# [[Angélica Dass]] argazkilaria (Brasil)
# [[Consuelo Zavala]] maistra, feminista (Mexiko)
# [[Esther Bejarano]] musikaria, Auschwitzeko kontzentrazio-eremutik bizirik atera zena (Alemania)
# [[Gertrudis Bocanegra]] Mexikoren indepentziaren aldeko borrokalaria (Mexiko)
# [[Inge Morath]] argazkilaria (Austria- AEB)
# [[Jane Glover]] orkrestra zuzendaria (Erresuma batua)
# [[Mari Luz Cristóbal Caunedo|Mari Luz Cristóbal]] Asturias, 1948. Tonada-kantaria
# [[María "La Jabalina"]] militante anarkista eta miliziano espainiarra (1917 - 1942)
# [[María de Baratta]] musikagilea, piano-jotzailea (El Salvador)
# [[Mariana Pineda]] espainiar liberala (Granada)
# [[Mariela Castro]] politikaria eta sexologoa (Kuba)
# [[Milena Jesenská]] kazetaria, idazlea eta itzultzailea (Txekia)
# [[Olga Bergholz]] Errusiar poeta (1910-1975)
# [[Olga Jojlova]] Ballet dantzaria. Picassoren lehen emaztea. (1891-1955)
# [[Paulina Ódena García]] militante komunista, Espainiako Gerra Zibilean milizianoa (Bartzelona 1911 - Granada 1936)
# [[Peli Romarategui]] misiolari arabarra da, eta egurrez, beiraz eta zeramikaz egindako erlijio-lana egin ditu (Gasteiz)
# [[Sandra Sánchez]] Karateka. Talavera de la Reina (1981)
# [[Shamsia Hassani]] Afganistango grafitigilea.
# [[Silvia Lazarte]] Boliviar-kitxuar politikaria (Bolivia)
# [[Vilma Espín]] iraultzailea, heroia (Kuba)
}}
====Berriak 2021 (apirila, maiatza, ekaina)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Anaje Narbaiza]] ef--'''SORTU''' euskaltzaile eta sindikalista (Bergara 1960)
# [[Delia Lauroba]] --ef'''SORTU''' erresistentea (Donostia 1909-2004)
# [[Estíbaliz Sádaba Murguía]] ----'''SORTU''' artista (Bilbo 1963)
# [[Garazi Arrizabalaga]] ef--'''SORTU''' Durangoko Museoko zuzendaria (Berriz 1984)
# [[Goiuri Aldekoa-Otalora]] ef--'''SORTU''' argazkilaria (Durango 1972)
# [[Idoia Asurmendi]] ef--'''SORTU''' musikaria. (Aramaio 2000)
# [[Idoia Gereñu]] ----'''SORTU''' antzerkigilea (Tolosa 1980)
# [[Jone Guenetxea]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Abadiño 1978)
# [[Jone Novo]] ef--'''SORTU''' kameraria (Durango 1982)
# [[Juanita Ibaibarriaga Literatur Saria|Juanita Ibaibarriaga Literatur saria]] '''SORTU''' (Ermua)
# [[Lucrecia Arana]] efef'''SORTU''' zarzuela abeslaria (Haro 1867- Madril 1927)
# [[Maite Berriozabal]] ef--'''SORTU''' Euskara teknikaria (Berriz 1987)
# [[Mariam Bilbatua]] ef--'''SORTU''' Unibertsitateko irakasle ohia. Durangoko zinegotzia 2019tik (Getxo, 1950)
# [[Miren Lazkano]] ef--'''SORTU''' Piraguista (Donostia 1997)
# [[Sagrario Aranburu]] efef'''SORTU''' dantzaria eta abeslaria (Iruñea 1930-2021)
# [[Veronica Werckmeister]] ef--'''SORTU''' margolaria, muralista (Gasteiz 1972)
# [[Amina Hussein]] kazetaria eta itzultzaile (Kurdistan-Bartzelona)
# [[Amparo Poch y Gascón]] idazle eta mediku antifaxista eta libertarioa (Espainia, 1902-1968)
# [[Ana María Pérez del Campo]] ekintzaile feminista (Madril)
# [[Annie Vivanti]] Londresen jaiotako idazle italiarra
# [[Betsi Cadwaladr]] erizaina (Gales)
# [[Carme Riera]] idazlea (Balear Irlak)
# [[Carmen Salinas Alfonso de Villagómez]] Legelaria
# [[Celia del Palacio]] feminista (Durango-Mexiko)
# [[Colette Maze]] piano-jotzailea (Paris)
# [[Concepción Sierra Ordóñez]] Legelaria
# [[Concha Liaño Gil]] Espainiako ekintzaile anarkista ( Épinay-sur-Seine, Frantzia, 1916-2014)
# [[Emma Roca]] korrikalaria, suhiltzailea (Katalunia)
# [[Herminia Fajardo]] kazetaria, feminista (Kanariak)
# [[Hilda Hilst]] idazlea. (Brasil)
# [[Jane Rule]] idazlea (Kanada)
# [[Josefina Carabias]] kazetaria, idazlea (Avila)
# [[Julia Hermosilla Sagredo]] Anarkosindikalista, milizianoa eta frankismoaren aurkako erresistentea (Sestao, 1916-2009)
# [[Julienne Mathieu]] zinema mutuko aktorea (Frantzia)
# [[Kathleen Winter]] idazlea (Kanada)
# [[Katia Reimberg]] etorkin ekintzailea, feminista (Brasil-Donostia)
# [[Leticia Gaspar]] artista. (Bilbo)
# [[Llibertat Ródenas Rodriguez]] Valentziako anarko-sindikalista, milizianoa eta Mujeres Libres taldearen kidea (1892-1970)
# [[Lola Iturbe]] Espainiar anarko-sindikalista (Bartzelona, 1902-1990)
# [[Mahasweta Devi]] Bengalkiar-indiar idazle eta aktibista
# [[Margarita Xirgu]] Aktorea (Katalunia)
# [[María Asunción Català]] matematikaria, astronomoa (Bartzelona)
# [[María Bruguera Pérez]] (Extremadurako militante libertarioa eta feminista) (1913-1992)
# [[María del Carmen de Lara]] zinemagile feminista (Mexiko)
# [[María Dueñas (biolin-jotzailea)]] Granada 2002
# [[María Elena Walsh]] poeta, kantautorea, eleberrigilea, antzerkigilea (Argentina)
# [[María Teresa Rodríguez Sáinz-Rozas|María Teresa Rodríguez Sainz-Rozas]] enpresaburua (Palentzia)
# [[Mercedes Prieto]] Astronomoa (Huelva)
# [[Penelope Fitzgerald]] idazlea (Erresuma Batua)
# [[Pepita Carpeña]] Espainiar feminista eta anarkosindikalista (Bartzelona, 1919-2005)
# [[Sara Facio]] argazkilaria. (Argentina)
# [[Soledad Estorach Esterri]] Espainiako ekintzaile anarkista (Lleida, 1915-1993)
# [[Teresa Aldamiz]] poeta, kazetaria, itzultzailea. (Filipinas-Bilbo)
# [[Teresa Jordá Vitó]] Akuarelista, margolaria (Bartzelona)
# [[Teresa Lanceta]] Artista (Bartzelona)
# [[Vera Mantero]] dantzaria (Portugal)
# [[Xela Arias]] idazlea (Galizia)
}}
====Berriak 2021 (urtarrila, otsaila, martxoa)====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Andereak Elkartea|Andereak Elkartea]] '''SORTU''' (Durango 2005)
# [[Amaia Lopez de Munain]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Gasteiz 1972)
# [[Antxone Telleria Mendia]] ef--'''SORTU''' irakaslea (Lekeitio 1956)
# [[Bakarne Altonaga]] ef--'''SORTU''' historialaria (Bilbo 1988)
# [[Bittori Etxeberria]] --ef'''SORTU''' Emakume Abertzale Batza. Erresistentziako kidea (Baztan 1908-1997)
# [[Capitolina Bustince Larrondo]] efef'''SORTU''' irakasle, idazlea (Ujué 1864- Segovia 1934)
# [[Carmen Artaza]] ----'''SORTU''' abeslaria (Donostia 1995)
# [[Eladia Zubizarreta]] efef'''SORTU''' erreketista (Ermua 1923-2020)
# [[Elena Ziordia]] ef--'''SORTU''' ilustratzailea (Bizkaia 1964)
# [[Filomena Baldezate]] efef'''SORTU''' erizaina eta emagina (Valladolid-Bilbo 1895- Miranda de Ebro 1980)
# [[Garazi Mugarza]] ef--'''SORTU''' Margolaria, idazlea eta erizana (Mallabia 1995)
# [[Elvira Iñurrieta]] efef'''SORTU''' emagina (Elorrio 1895-1980)
# [[Haizea Martiartu]] ef--'''SORTU''' saxofoi-jotzailea (Markina 1991)
# [[Irantzu Mendia Azkue]] ----'''SORTU''' irakaslea eta ekintzailea (Gasteiz 1976)
# [[Irati Idiakez]] ef--'''SORTU''' snowboarderra (Getaria 1996)
# [[Isabel Lobiano]] efef'''SORTU''' (Ermua 1583-1673)
# [[Izaro Lasa]] ef--'''SORTU''' txirrindulari ohia eta idazlea (Zumarraga 1987)
# [[Kari Alberdi]] ----'''SORTU''' kimikaria, komunikazio zientifikoan aditua (Azkoitia 1996)
# [[Lilatoia]] '''SORTU'''Donostia
# [[Lorea Zulaika]] ef--'''SORTU''' musikaria (Ziortza-Bolibar 1996)
# [[Lucia Urrutia]] ----'''SORTU''' meteorologoa (Erroibarra 1932)
# [[Maider Mendizabal]] ef--'''SORTU''' pilotaria (Zizurkil 1977)
# [[Maite Axiari]] --ef'''SORTU''' feminista, euskaltzale (Ezpeleta 1949-2021)
# [[Maite Gorrotxategi]] ef--'''SORTU''' erraketista (Ermua 1926)
# [[Mari Carmen Díaz de Lezana]] ----'''SORTU''' txirrindularia (Urduña 1943)
# [[Marta Olazabal]] ----'''SORTU''' ikertzailea (Bilbo 1981)
# [[Matilde Isasi-Isasmendi]] ef--'''SORTU''' emagina (Iurreta 1933)
# [[Mentxu Alkorta]] ef--'''SORTU''' dantzari eta trikitilaria (Donostia 1947)
# [[Miren Begoña Ereñaga]] efef'''SORTU''' erraketista (Durango 1927-2015)
# [[Nahia Zubeldia]] ----'''SORTU''' itzultzaile, musikaria, idazlea (Lapurdi 1982)
# [[Nerea del Campo Aguirre]] ef--'''SORTU''' filologoa (Eibar 1971)
# [[Nicasia Madariaga]] efef'''SORTU''' margolaria (Bilbo 1874-1970)
# [[Sara Estévez]] ----'''SORTU''' kazetaria (Bilbo 1925)
# [[Tere Verdes]] efef'''SORTU''' Emakume Abertzale Batza. Erresistentziako kidea (Bilbo 1907-1959)
# [[Victoria Mallabiabarrena]] efef'''SORTU'''soprano lirikoa (Mallabia 1867-1960)
# [[Adelina Zendejas Gómez]] irakasle, kazetari, aktibista (Mexiko)
# [[Aimé Painé]] abeslari maputxea (Argentina)
# [[Alaíde Foppa]] poeta, itzultzailea, ekintzailea (Bartzelona-Guatemala)
# [[Alice Stewart]] epidemiologa (Erresuma batua)
# [[Amelina Ermeline Devant-Le Gallena]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Ana María Moix]] poeta, idazlea (Bartzelona)
# [[Andrea Khalfaoui]] 1. ijito doktorea
# [[Bartolina Sisa]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Benita Galeana]] sindikalista, ekintzailea (Mexiko)
# [[Boliviako Cholitas escaladoras]] Bolivia
# [[Carmen Ballvé]] argazkilaria (Madril)
# [[Carmen Orellana Illescas]] ingurumen agentea, basozaina (Balear Uharteak)
# [[Cira Crespo]] historialaria, idazlea (Katalunia)
# [[Conxa Pérez Collado]] Ekintzaile anarko-feminista eta milizianoa (Katalunia, 1915-2014)
# [[Cora Sadosky]]. Matematikaria (Argentina)
# [[Coraline Labourdette]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Cristina López Barrio]] abokatu, idazlea (Madril)
# [[Diana Trujillo]] ingeniari aeroespaziala (Kolonbia)
# [[Domitila Barrios de Chungara]] Boliviar feminista
# [[Edith Pretty]] lurjabea eta filantropoa. (Erresuma Batua)
# [[Esperanza d'Ors|Esperanza D'ors]] eskutorea (Madril)
# [[Ewy Rosqvist-von Korff]] rally pilotua (Suedia)
# [[Fanny Blankers-Koen]] atleta (Herbehereak)
# [[Flora Sandes]] soldadua (Britainia Handia)
# [[Gilka Machado]] poeta (Brasil)
# [[Gregoria Apaza]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Guadalupe Grande]] idazlea, poeta (Madril)
# [[Guillermina Uribe Bone]] ingeniari zibila (Kolonbia)
# [[Hedina Sijerčić]] idazle, kazetari, poeta (Sarajevo)
# [[Helena Janeczek]] idazlea, kazetaria (Italia)
# [[Hella Haasse]] idazlea (Herbehereak)
# [[Idoia Hernández]] HATXE, piano-jotzailea (Errenteria)
# [[Irene Polo]] kazetaria (Katalunia)
# [[Irina Antónova]] Arte kritikaria (Mosku)
# [[Isabella Karle]] X izpien ikertzailea. EEBB
# [[Jacqueline Bidegorri]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Joy Adamson]] naturalista (Austria)
# [[Juana Rouco Buela]] anarkista (Argentina)
# [[Katharine Burr Blodgett]] fisikaria eta asmatzailea (Estatu Batuak)
# [[Kalam Kunde|Kalam Kunda]] Kunde-jotzailea (Burkina Faso)
# [[La Voz de la Mujer]] Argentinako aldizkari anarko-feminista. itzulpena
# [[Letitia Mumford Geer]] erizaina eta asmatzailea (Estatu Batuak)
# [[Louisa Garrett Anderson|Louisa Garret]] Medikua eta sufragista (Britainia Handia)
# [[Lucía Sánchez Saornil]] Ekintzaile anarko-feminista eta poeta. Mujeres Libres-en sortzailea (Espainia, 1895-1970).
# [[Lucy Parsons]] anarkista, komunista (EEBB)
# [[Mamen Moreu]] ilustratzaile, komikigile (Huesca)
# [[Manuela León]] Emakume ekintzailea (Ekuador)
# [[Malva Flores]] idazlea (Mexiko)
# [[Marcela Delpastre]] idazlea (Frantzia)
# [[Margaret Roundtree]] Saskibaloi jokalaria (Estatu Batuak)
# [[Margarita del Val]] birologoa (Madril)
# [[Margarita García Flores]] feminista, abokatua (Nexiko)
# [[Marie Langer]] Medikua, psikologoa (Austro-Argentinarra)
# [[Mary Moffat Livingstone]] esploratzailea (Hegoafrika)
# [[Maria Clemencia Herrera]] Lideresa, ekintzailea (Kolonbia)
# [[María Cinta Balagué]] irrati esataria (Bartzelona)
# [[María Collazo]] Argentinako anarko-feminista. itzulpena
# [[Maria del Mar Lozano]] RAEx-eko zuzendaria (Iruñea)
# [[Maria Josefa Saavedra]] abokatua (Bolivia)
# [[María Lorena Ramírez]] korrikalaria (Mexiko)
# [[Maria Paz Jiménez Escudero]] margolaria (Donostia)
# [[Maria Soledad Moral Santa Cruz]] arrain saltzailea, ekintzailea (Portugalete)
# [[Marina Núñez]] artista (Palentzia)
# [[Marta Lamas]] idazlea, feminista, antropologoa (Mexiko)
# [[Maxine Molyneux]] soziologoa, feminista (Pakistan)
# [[Mercedes Ateca]] Txirrindularia (Laredo-Kantabria)
# [[Mujeres Libres]] 36ko Espainiako Gerra garaiko erakunde anarko-feminista. itzulpena
# [[Mujeres Libres (aldizkaria)]] Aurrekoaren aldizkaria. itzulpena
# [[Nancy Porsia]] Kazetaria (Italia)
# [[Nell Leyshon]] idazlea (Erresuma Batua)
# [[Nuria Ruiz de Viñaspre]] poeta (Logroño)
# [[Olvido García Valdés]] poeta (Pravia-Asturias)
# [[Petrona Eyle]] Medikua, feminista (Argentina)
# [[Rebeca Uribe]] poeta, (Mexiko)
# [[Rebeca Uribe Bone]] ingeniari kimikoa (Kolonbia]]
# [[Rosario Pino]] antzezlea (Málaga)
# [[Sara Berenguer Laosa]] Ekintzaile anarko-feminista (Katalunia, 1919-2010)
# [[Shadi Ghadirian]] argazkilaria (Iran)
# [[Simona Manzaneda]] itzultzailea (Bolivia)
# [[Solveig Nordström]] arkeologoa (Suedia)
# [[Úrsula Goyzueta]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Vicenta Juaristi Eguino]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Victoria Aguirre Anchorena]] margolaria (Buenos Aires)
# [[Virginia Bolten]] anarkista, kazetaria (Argentina)
# [[Whina Cooper]] ekintzailea (Zeelanda Berria)
}}
=== Hobetuak 2021 ===
# [[Alicia Iturrioz]] margolaria (Eibar)
# [[Louise Michel]] Frantziako anarkista. Parisko Komunan kiderik garrantzitsuenetakoa.
# [[Luz Zalduegi]] Albaitaria. (Mallabia)
# [[Felisa Areitioaurtena|Felisa Areitioartena]] Antzezlea (Zaldibar)
# [[Maria Magunazelaia]] Txirrindulari aitzindaria (Ermua)
# [[Anna Sundström]] kimikaria (Suedia)
# [[Mariñe Arbeo]] ilustrailea
# [[Mercedes Careaga]] Ekintzailea (Eibar)
# [[Iratxe Ansa]] dantzaria. (Donostia)
====Berriak 2020 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Adela Andikoetxea]] ----'''SORTU''' nekazaria (Urduliz 1954)
# [[Ainhoa Urien]] ef--'''SORTU''' idazlea. (Abadiño 1997)
# [[Amaia Gabantxo]] ef--'''SORTU''' idazlea itzultzailea (Bermeo1973)
# [[Ana Mari Marin]] efef'''SORTU''' margolaria (Elizondo 1933- Iruñea 2020)
# [[Andragunea]] '''SORTU''' Durango
# [[Aroa Uharte]] ----'''SORTU''' itzultzailea (Leitza 1984)
# [[Arrate Hidalgo]] ----'''SORTU''' idazlea, itzultzaile (Bilbo 1987)
# [[Arrate Mardaras]] ef--'''SORTU''' idazlea (Abadiño 1960)
# [[Askoa Etxebarrieta]] ef--'''SORTU''' flamenko dantzaria (Gasteiz 1976)
# [[Dorita Ruiz]] '''SORTU''' Hezkuntza bereziko irakaslea aintzindaria (Burgos-Durango-Euba1944)
# [[Erlea Maneros]] ef--'''SORTU''' Artista. Margolaria. (Bilbo 1977)
# [[Esther Cruz]] ----'''SORTU''' eskalatzailea. (Murtzia-Euskal Herria 1976)
# [[Irati Bilbao]] ef--'''SORTU''' jazz abeslaria. (Durango 1992)
# [[Iratxe Mediavilla]] ef--'''SORTU''' zinegilea (Elorrio 1885)
# [[Eva Guerrero]] ef--'''SOefefRTU''' dantzaria, koreografoa (Bilbo 1982)
# [[Felisa Areitioaurtena]] '''SORTU''' antzezlea (Zaldibar 1902- Donostia 1990)
# [[Garazi López de Armentia]] ef--'''SORTU''' dantzaria eta koreografoa (Gasteiz 1984)
# [[Garbiñe Elizegi]] ef--'''SORTU''' erizaina, feminista (Baztan 1975)
# [[Gemma Sanginés]] ef--'''SORTU''' psikologoa (Bilbo 1970)
# [[Ines Olza]] ef--'''SORTU''' ikertzailea (Nafarroa 1982)
# [[Isabel Sola]] ef--'''SORTU''' Birologoa (Nafarroa 1967)
# [[Ixone Aroma]] ef--'''SORTU''' dantzaria (Durango 1982)
# [[Izaro Zubiria]] ef--'''SORTU''' zientzilaria (Gaztelu 1989)
# [[Izaskun Ayestaran]] ----'''SORTU''' erreketista (Ibarra 1941)
# [[Jaione Camborda]] ef--'''SORTU''' zinegilea (Donostia 1983)
# [[Joana Olasagasti]] ----'''SORTU''' dantzaria (Baiona 1990)
# [[Jone Elorriaga]] ef--'''SORTU''' artista (Durango 1993)
# [[Jone Martinez Palacios]] ef--'''SORTU''' irakaslea, feminista (Bizkaia 1995)
# [[Josune Ilundain]] ef--'''SORTU''' sortzailea, ekintzaile, idazlea. (Nafarroa 1990)
# [[Judit Muñoz]] ef--'''SORTU''' matematikaria eta ikertzailea (Abadiño 1991)
# [[Juana Arrillaga|Juana "Juanita" Arrillaga]] efef'''SORTU''' erraketista (Elgoibar 1925- Mexiko 2022)
# [[Juanita Gorroño]] efef'''SORTU''' panderojolea (Muxika 1913-Zornotza1991)
# [[Juliana Zubizarreta]] efef'''SORTU''' panderojolea (Elgoibar1910-2006)
# [[Julie Adrienne Karrikaburu]] efef'''SORTU''' musikologoa (Zuberoa1827-1898)
# [[Karmele Gisasola]] ef--'''SORTU''' Herri kirolak (Mallabia1994)
# [[Karmele Mitxelena]] ef--'''SORTU''' Idazlea eta iralkaslea (Oiartzun1988)
# [[Larraitz Ariznabarreta]] ----'''SORTU''' antropologoa (Bilbo1968)
# [[Leyre Arrieta |Leyre Arrieta Alberdi]] ef--'''SORTU''' historialaria (Mutriku1971)
# [[Leire Elustondo Quiñones]] ef--'''SORTU''' Abeslaria, kazetaria (Ermua1993)
# [[Lide Arana]] ----'''SORTU''' zientzialaria (Donostia1984)
# [[Lurdes Huizi]] --ef'''SORTU''' irakaslea, (Goizueta1958-2020)
# [[Luzia Sagastasoloa]] efef'''SORTU''' maistra, irakaslea, moja (Mallabia1912-Gasteiz1999)
# [[Maialen Arregi]] ef--'''SORTU''' Arkitektoa (Elorrio1986)
# [[Mabel Cañada Zorrilla]] ----'''SORTU''' feminista, ekintzailea (Bilbo1952)
# [[Mabi Revuelta]] ef--'''SORTU''' artista plastikoa (Bilbo1967)
# [[Maddi Ane Txoperena]] ef--'''SORTU'''bertsolaria, kazetaria eta feminista (Hendaia1994)
# [[Maiana Bidegain]] ----'''SORTU''' zinegilea (Lapurdi1977)
# [[Maite Lephaille]] ----'''SORTU''' irrati-esataria (Zuberoa1957)
# [[Maite López]] ef--'''SORTU''' idazlea, itzultzailea (Azkoitia1985)
# [[Mari Cruz Guruzeta]] efef'''SORTU''' ekintzailea (Aramaio1871-Areatza1934)
# [[Mari Jose Kerejeta]] ----'''SORTU''' idazlea (Zegama1961)
# [[Mari Karmen Goñi]] ----'''SORTU''' irakasle aitzindaria (Baztan ?)
# [[María Jesús Cueto]] ef--'''SORTU''' artista. (Santander-Bilbo1951)
# [[Maria González Gorosarri]] ef--'''SORTU''' Kazetaria, idazlea (Durango1978)
# [[Maria Dolores Larramendi]] efef'''SORTU''' erraketista (Pasaia1926-2023)
# [[Maria Mentxaka]] ef--'''SORTU''' kirol argazkilaria (Mungia1976)
# [[Maria Merino]] ef--'''SORTU''' matematikaria (Bilbo1976)
# [[Maria Txurruka]] efef'''SORTU''' erraketista (Elgoibar1923-2000)
# [[Mari Carmen Ruiz]] ----'''SORTU''' aktore ohia (Bilbo1944)
# [[Marijo Deogracias]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Antzuola1973)
# [[Miren Larrea]] ef--'''SORTU''' antzezlea. (Zornotza1981)
# [[Myriam Cameros Sierra|Myriam Cameros]] ef--'''SORTU''' Ilustratzailea (Iruña1978)
# [[Nerea Irastorza]] ----'''SORTU''' zientzialaria (?, 1991)
# [[Nerea Loiola Pikaza|Nerea Loiola]] ef--'''SORTU''' idazlea (Deba1985)
# [[Olga Cazalis]] --ef'''SORTU''' erraketista (Markina-Xemein1925-Tenerife2018)
# [[Pilar Claver]] ----'''SORTU''' aktibista (Izaba1918-2000)
# [[Uxune Martinez Mazaga]] ef--'''SORTU''' Zabalkunde zientifikorako arduraduna (Garai1969)
# [[Udane Ostolaza]] ef--'''SORTU''' Harri-jasotzailea (Orio2005)
# [[Yolanda Mazkiaran]] '''SORTU''' dokumentalgilea (Altsasu1963)
# [[Zaloa Fuertes]] ef--'''SORTU''' Argazkilaria (Mexiko-Abadiño1983)
# [[Zuriñe del Cerro]] efef'''SORTU''' feminista historikoa (Bilbo1956-2020)
# [[Katalin Karikó]] Biokimikaria (Hungaria)
# [[Adela Cortina]] filosofoa (Valentzia) itzulpena
# [[Adelina Gutiérrez]] astrofisikaria (Txile)
# [[Alda Lara]] idazlea. (Angola). itzulpena
# [[Alicia Miyares]] Filosofoa, feminista (Asturias) itzulpena
# [[Alexandra David-Néel]] bidaiaria, idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Alexandra Olaya]] zientzialaria. Kolonbiarra. Itzulpena
# [[Ama Ata Aidoo]] idazle afrikarra. Itzulpena
# [[Amancay Gaztañaga]] abeslaria (Mexiko)
# [[Amelia Opie]] idazlea ingelesa
# [[Aminata Sow Fall]] idazlea (Senegal) itzulpena
# [[Amparo Sánchez]] abeslaria (SEvilla)
# [[Ana de Miguel]] filosofoa, feministra (SAntander) itzulpena
# [[Ana Kiro]] galiziar abeslaria. itzulpena
# [[Ana María Crespo de las Casas]] farmazialaria. (Tenerife) itzulpena
# [[Andrée de Jongh]] belgika erresistentziako kidea
# [[Ángeles López de Ayala]] kazetaria, politikaria, dramaturgoa (Sevilla)
# [[Anna Burns]] idazlea (Belfast)itzulpena
# [[Anna Surinyach]] fotokazetaria (Katalunia)
# [[Anne Carson]] Poeta (Kanada) itzulpena
# [[Anne Palles]] Sorgintzat errea (Danimarka)
# [[Anoushka Shankar]] musikagilea itzulpena
# [[Antonia Ferrín Moreiras]] Matematikaria, astronomoa (Galizia)
# [[Ariane Lopez-Huici]] argazkilaria. Itzulpena
# [[Asha Ismail]] mutilazioaren aurkako ekintzailea (Kenya)
# [[Atala Apodaca]] feminista, iraultzailea (Mexiko)
# [[Aziza Brahim]] abeslari sahararra (Itzulpena)
# [[Beatrice Shilling]] asmatzailea (Ingalaterra) itzulpena
# [[Becky Siegel]] dantzaria, koreografoa, zuzendaria (EEBB) Iruñea
# [[Bel Zaballa]] kazetaria, idazlea (Katalunia)
# [[Belén Bermejo]] idazlea, argazkilaria eta editorea (Madril)
# [[Belén de Sárraga]] kazetaria, ekintzailea (Valladolid-Mexiko
# [[Beryl Markham]] hegazkinlaria, idazlea (Ingalaterra-Kenya) itzulpena
# [[Bertha Benz]] asmatzailea
# [[Bertha Lutz]] Brasilgo urbanista eta feminista.
# [[Blanca Silveira]] astronomoa (Venezuela) itzulpena
# [[Beulah Louise Henry]] asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Carme Alvariño]] historialaria (Galizia) itzulpena
# [[Carla Simón]] zinegilea (Katalunia)
# [[Carmen Castillo (zinegilea)|Carmen Castillo]] zinegilea (Txile). itzulpena
# [[Carmen de Burgos]] poeta eta kazetaria (Almeria) itzulpena
# [[Carmen Gil Martinez]] idazlea. (Cadiz)
# [[Carmen Portinho]] (itzulpena) (Brasil)
# [[Catherine Destivelle]] eskalatzailea (Frantzia)
# [[Cécile Rol-Tanguy|Cécile Rol]] Erresistentea. Frantzia. Itzulpena
# [[Celinda Arregui]] politikaria, feminista (Txile)
# [[Claire Goll]] kazetaria, idazlea bakearen aldeko altibista (Alemania-Frantzia)
# [[Claudia Paz y Paz]] giza eskubideen defentzailea
# [[Consuelo Álvarez Pool]] idazlea (Katalunia)
# [[Cony Carranza Castro]] feminista, hezitzailea (El Salvador)
# [[Cora Ratto de Sadosky]] matematikaria eta ekintzailea (ARgentina)
# [[Dacia Maraini]] eleberrigilea (Italia)
# [[Diane di Prima]] Poeta (EEBB) itzulpena
# [[Dilhan Eryurt]] astronomoa, astrofisikaria (Turkia)
# [[Dora Alonso]] Kazetaria eta idazlea (Kuba) itzulpena
# [[Dorothea Klumpke]] astronomoa. EEBB
# [[Dorothee Sölle]] Poeta eta teologoa. Itzulpena
# [[Dulce Chacón (idazlea)|Dulce Chacón (Idazlea)]] Zafra. Itzulpena
# [[Ebru Timtik]] abokatu kurdua. (Istambul)
# [[Elena García Armada]]ingeniaria, asmatzailea (Santander)
# [[Elodia Zaragoza-Turki]] idazlea,poeta,editorea
# [[Emilie Flöge]] jostuna
# [[Emma Chacón i Lausaca]] musikagilea (Bartzelona) itzulpena
# [[Emma Lehmer]] matematikaria (Estatu Batuak) itzulpena
# [[Encarnación Cabré]] arkeologoa (Madril) itzulpena
# [[Eugenia Sacerdote de Lustig]] zientzilaria (Turin-Buenos Aires) (Itzulpena)
# [[Eva Gonzalès]] margolaria (Paris) (Itzulpena)
# [[Fanny Bullock Workman]] bidaiaria, idazlea, itzulpena
# [[Filipa César|Filipa Cesar]] zinema zuzendaria (Portugal) itzulpena
# [[Florence Rena Sabin]] zientzialaria. (EEBB) itzulpena
# [[Francisca Vives]] historialaria (Cadiz) itzulpena
# [[Gabrielle Roy]] Kanadar idazlea. (Kanada)
# [[Gertrude Jekyll]] Lorezaina (Erresuma Batua)
# [[Gloria Anzaldúa]] idazlea. aktibista (EEBB) itzulpena
# [[Guadi Galego]] abeslaria (Galizia) (Itzulpena)
# [[Hayley Westenra]] abeslaria (Zeelanda Berria) itzulpena
# [[Helin Bölek]] abeslaria (Turkia)
# [[Helena Maleno]] aktibista (El Ejido) Itzulpena
# [[Ida Vitale]] idazlea. (Uruguai) itzulpena
# [[Idea Vilariño]] idazlea. itzulpena
# [[Inma Chacón]] idazlea (Zafra) itzulpena
# [[Irene Solà]] idazlea, artista (Katalunia)
# [[Irene Vallejo Moreu]] filologa eta idazlea (Zaragoza)
# [[Irma Alicia Velásquez Nimatuj|Irma Alicia Velásques Nimatuj]]Guatemala, kazetaria eta antropologoa
# [[Isabella Bird]] bidaiaria. idazlea (itzulpena)
# [[Isabel Bono]] poeta, (Malaga) itzulpena
# [[Jacinta Ortiz]] poeta (Granada)
# [[Jennifer Doudna]] biokimikaria (EEBB) itzulpena
# [[Jessie Fauset]] Poeta amerikarra itzulpena
# [[Jessica Anderson]] idazle Australiarra. itzulpena
# [[Jineth Bedoya]] Kazetaria. (Kolonbia) itzulpena
# [[Joan Jara]] dantzaria (Txile) Victor Jararen bikotea
# [[Joanne Chory]] biologoa. EEBB itzulpena
# [[Josefa Llanes Escoda]] sugrafista (Filipinas) itzulpena
# [[Judith Wright]] idazlea (Australia) itzulpena
# [[Julia Antivilo]] artista (Txile)
# [[Julie-Victoire Daubié]] idazle franziarra. itzulpena
# [[Katharine Tynan]] idazle, Irlanda, itzulpena
# [[Kenojuak Ashevak|Kenojuak Ashevah]]margolaria (Kanada)
# [[La Yegros]] abeslaria (ARgentina-Okzitania
# [[Laura Freixas]] idazlea (Bartzelona) (Itzulpena)
# [[Leda Valladares]] abeslaria,(Argentina) (itzulpena)
# [[Leila Aboulela]] sudandar idazlea (Itzulpena)
# [[Leona Chalmers]] aktorea eta asmatzailea. EEBB. itzulpena
# [[Leonor Orosa]] Koreografoa (Filipinak)
# [[Lian Monserrate]] Muralgilea (Estatu Batuak)
# [[Elizabeth Magie]] asmatzailea. (EEBB). Itzulpena
# [[Lucía Garibaldi]] Zinegilea (Uruguai) Itzulpena
# [[Luisa Capetillo]] anarkista, sindikalista, faminista (Puerto Rico) itzulpena
# [[Magda Szabó|Magda Szabo]]idazlea (Hungaria)
# [[María Andresa Casamayor]] matematikaria (Zaragoza) itzulpena
# [[Maria Aurèlia Capmany]] eleberrigile, antzerkigile (Katalunia) itzulpena
# [[Maria Isabel Barreno]] idazlea (Portugal) itzulpena
# [[Maria Beasley]]. Asmaztzailea. (EEBB)
# [[María Cumplido]] matematikaria. (itzulpena)
# [[María Malla]] idazlea, katalana. itzulpena
# [[María Mariño]] idazlea. (Galizia). itzulpena
# [[Maria Pereira]] Asmatzailea (Portugal)
# [[María Salvo]] Antifrankisgta (Bartzelona) itzulpena
# [[Maria Teresa Horta]] idazlea (Portugal) itzulpena
# [[María Teresa León]] idazlea (Errioxa) itzulpena
# [[María Vallet Regí|María Vallet Regi]] Kimikaria (Kanaria)
# [[María Y. Orosa|Maria Y. Orosa]] Medikua eta ikertzailea
# [[Mariama Bâ]] idazlea (SEnegal)
# [[Marica Campo]] idazlea (GAlizia)
# [[Marie Hankel]] Esperanto idazlea, sufragista (Alemania) itzulpena
# [[Marie Paradis]] alpinista Suitzarra. Itzulpena
# [[Marie Under]] idazlea (Estonia) itzulpena
# [[Marion Donovan]] asmaitzailea. EEBB. itzulpena
# [[Mariví Ibarrola]] argazkilaria. (Naiara). itzulpena
# [[Marivi Iturbe Etxeberria]] gizarte laguntzailea. Etxebarri. itzulpena
# [[Margaret Harwood|Margaret Harwook]] Astronomoa (Estatu Batuak) itzulpena
# [[Margaret Burbidge]] Astronomoa. (Inglaterra) itzulpena
# [[Margarida Borràs]] Transexuala (Valentzia)
# [[Margarita Michelena]] poeta (Mexiko)
# [[Margarita Parra Álvarez]] Kimikaria, (Valentzia)
# [[Martha Coston]]asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Marta Elena Casaús Arzú]] historialaria eta idazlea.(Guatemala)
# [[Maruja Mallo]] margolaria (Galizia) itzulpena
# [[Melitta Bentz]] asmatzailea alemaniarra itzulpena
# [[Mercè Company]] idazlea (Katalunia) itzulpena
# [[Mercè Ibarz]] idazlea (ARagoi)
# [[Mikeas Sánchez]] poeta, irakaslea, idazlea (Mexiko)
# [[Mónica Cahen D'Anvers]] kazetaria (Argentina) itzulpena
# [[Montserrat Gudiol]] margolaria, (Bartzelona) itzulpena
# [[Montserrat Torrent i Serra]] organojolea. (Bartzelona) itzulpena
# [[Nella Larsen]] idazlea Afrikar-amerikarra. Itzulpena
# [[Nellie Campobello]] idazlea eta dantzaria (Durango-Mexiko) itzulpena
# [[Nerea Irigoyen]] zientzialaria. Zaragoza
# [[Ngaio Marsh|Ngaio Marsh]] idazle, antzerlea. itzulpena
# [[Olga Orozco]] poeta (Agentina) Itzulpena
# [[Orsola Casagrande]] (Italia)
# [[Pamela Hinkson]] idazle anglo irlandarra
# [[Patricia Bath|Patricia Bath]] Medikua. itzulpena
# [[Paula Nenette Pepín]] musikaria.
# [[Paula Wiesinger]] eskiatzaile italiarra (Izulpena)
# [[Paulina Chiziane]] idazle Monzambike. Itzulpena
# [[Pilar del Río|Pilar del Rio]] kazetaria eta itzultzailea.(Granada). (itzulpena)
# [[Pilar Alonso Ibañez]] etnografoa, historialaria (Markiz, Araba) itzulpena
# [[Pilar Bellver]] idazlea, feminista (Jaen) itzulpena
# [[Policarpa Salabarrieta]] ekintzalea (Kolonbia)(Itzulpena)
# [[Raina Telgemeier]] komikigilea. (EEBB) itzulpena
# [[Rosalinda L. Orosa]] Idazlea (Filipinak)
# [[Saiza Nabarawi]] idazlea, feminista (Egipto) (Itzulpena)
# [[Sagrario Vera Gordo]] Gerrillaria. (Badajoz)
# [[Sandra Morán]] abeslaria, politikaria (Guatemala) itzulpena
# [[Sara Curruchich]] abeslaria. Guatemala. itzulpena
# [[Sarah Mather]] asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Severina Luna de Orosa]] medikua eta idazlea (Filipinak)
# [[Silvia Cuevas Morales|Silvia Cuevas]] idazlea Txile. itzulpena
# [[Stefi Troguet]] Alpinista (Andorra)
# [[Susana Malón]] astronomoa (Zaragoza) Itzulpena
# [[Susana Thénon]] itzultzaile, poeta (ARgentina). Itzulpena
# [[Susana Vera]] argakilari-kazetaria (Iruñea) itzulpena
# [[Suceso Portales]] jostuna eta anarko-sindikalista (Extremadura)
# [[Syra Alonso]] idazlea, (Galizia). itzulpena
# [[Teresa Eguibar]] eskulturea (Madril). itzulpena
# [[Teresa Flores]] Feminista, ekintzailea (Txile)
# [[Teresa Meana]] ekintzaile feminista (Gijón)
# [[Vandana Shiva]] Idazlea. (India) (Itzulpena)
# [[Violette Leduc]] Idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Violette Szabo]] Espia (Erresuma Batua)
# [[Yaa Gyasi]] idazle afroamerikarra.(Ghana) itzulpena
# [[Yasmina Reza]] idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Zenobia Camprubí]] idazlea eta itzultzailea itzulpena
}}
====2018-2019====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agustina Otaola]] ----'''SORTUA''' Erraketista (Errenteria)
# [[Alaitz Muro]] ef-- '''SORTUA''' ipuin kontalaria eta margolaria (Durango)
# [[Amaia Aroma Lejarreta]] ef-- '''SORTU''' Txistularia (Abadiño)
# [[Ainhoa Zuazua]] ef-- '''SORTUA''' Abeslaria (Ermua)
# [[Angelita Alberdi]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Arantzazu Ametzaga]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea
# [[Ascensión Badiola]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea(Bilbo)
# [[Aurora Abasolo]] efef '''SORTUA''' Abeslaria (Durango)
# [[Begoña Sopelana]] efef '''SORTUA''' Kooperantea, soziologoa (Iurreta)
# [[Benita Uribarrena]] efef '''SORTUA''' Ekintzailea antifaxista (Durango)
# [[Damaris Pan]] ef--'''SORTUA''' artista (Mallabia)
# [[Digna Garitaonandia]] efef '''SORTUA''' Erraketista
# [[Dina Bilbao]] efef '''SORTUA''' Kirolaria (Ondarroa))
# [[Eladia Altuna]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Irura)
# [[Elena Olabe]] ef-- '''SORTU''' Poeta (Durango)
# [[Elena Solatxi]] ef--'''SORTUA''' Eskultorea (Bilbo)
# [[Elena Orobiogoikoetxea]] ----'''SORTUA''' Piano jolea (Durango)
# [[Emilia Gomez]] ----'''SORTUA''' Erraketistan. (Valentzia)
# [[Estibalitz González]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea (Ermua)
# [[Eugenia Iriondo]] efef '''SORTUA'''Erraketista (Eibar)
# [[Gloria Agirre]] ef-- '''SORTUA'''Erraketista (Asteasu)
# [[Gloria Zubia]] efef '''SORTU''' ekintzailea (Durango)
# [[Ines Etxegibel]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Durango)
# [[Irati Eguren]] ef-- '''SORTUA''' Arkitektoa, ilustratzailea (Durango)
# [[Irene Ibaibarriaga]] efef'''SORTU''' Erraketista (Ermua)
# [[Jesusa Garitaonandia]] efef '''SORTU''' Erraketista (Mallabia)
# [[Juana Elgezabal]] efef '''SORTUA'''Enpresaria (Derio)
# [[Juanita Ibaibarriaga]] efef '''SORTUA''' Ekintzailea (Ermua)
# [[Juanita Mir]] efef '''SORTUA''' Kazetaria, idazlea (Iruñea)
# [[Juanita Unzueta]] efef '''SORTUA''' Dantzaria (Eibar)
# [[Julia Klaudia Gabilondo]] efef '''SORTUA''' Idazlea (Mungia)
# [[June Arbeo]] ef-- '''SORTUA'' Atleta (Durango)
# [[Kattalin Agirre]] efef '''SORTUA''' Mugalaria, Frantziako erresistentziako kide (Sara)
# [[Koro Benito]] ef-- '''SORTUA''' Poeta (Lumbrales)
# [[Lara Izagirre]] ef-- '''SORTUA''' Zinegilea (Zornotza)
# [[Libe Goñi]] ef-- '''SORTUA''' Irakaslea (Oteitza)
# [[Lidia Cañete]] ef-- '''SORTUA''' kirolaria (Durango)
# [[Lourdes Munitxa]] efef '''SORTUA''' Euskaltzalea (Zornotza)
# [[Lucia Areitioaurtena]] efef '''SORTUA'''Erraketista (Ermua)
# [[Luz Zalduegi]] efef '''SORTUA''' Albaitaria (Mallabia)
# [[Maddi Barber]] ef-- '''SORTUA''' Zinegilea (Lakabe)
# [[Maitane Alonso]] ef-- '''SORTU''' Ikertzailea,asmatzailea (Sodupe)
# [[Maria Ana Bidegaray]] ---- '''SORTU''' Idazlea, feminista (Hazparne - Lapurdi)
# [[Maria Arrillaga]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Elgoibar)
# [[Maria Camino Oskoz]] efef '''SORTUA''' Maistra. (Iruñea)
# [[Mari Carmen Lasagabaster]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Mari Carmen Madariaga]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Igorre)
# [[Maria Antonia Uzkudun]] --ef'''SORTUA''' Erraketista (Anoeta)
# [[Maria Luisa Alberdi]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Maria Luisa Senar]] --ef'''SORTUA'''Erraketista (Pasaia)
# [[Maria Pilar Urriza]] ef--'''SORTUA''' Dantzaria (Lantz)
# [[Maria San Juan de Garonda]] ---- '''SORTUA'' emagina. inkisizioa sutan erre zuen (Mungia)
# [[Maribi Unamuno]] ---- '''SORTUA''' Filologoa. (Aulesti)
# [[Meritxel Relaño]] ef-- '''SORTUA''' Unicefeko arduradun nagusia Yemenen (Durango)
# [[Mila Salterain]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea (Durango)
# [[Miren Alazne Iruretagoiena]] ef-- '''SORTU''' ekintzailea (Zarautz)
# [[Miren Maortua]] efef '''SORTUA''' Idazlea (Zaldibar)
# [[Miren Uzkudun]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Asteasu 1922-)
# [[Nerea Etxegibel]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Durango 1964- )
# [[Oihana Azkorbebeitia]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Abadiño 1981- )
# [[Paula Lamarain]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Eibar 1924-2018)
# [[Rosa Soroa]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Elduaien 1945- )
# [[Rosario Aranburu]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Eibar 1921-2015)
# [[Silvia Trigueros]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Abadiño 1976)
# [[Teri Ibarrola]] ---- '''SORTUA''' Ipuin kontalaria (Aulesti)
# [[Vanessa Goikoetxea]] ef-- '''SORTU''' abeslaria (Florida 1980- )
# [[Zoila Askasibar]] ef-- '''SORTUA''' inprimatzailea (Elgeta 1877-1945)
# [[Shakuntala Devi]] efef Idazlea (India) (Itzulpena)
# [[Almudena Hernando]] ---- arkeologoa (Madril 1959)(itzulpena)
# [[Gisella Perl]] efef Ginekologoa judua (Hungaria 1907-1988) (itzulpena)
# [[Luna Miguel]] ef-- idazlea (Alcalá de Henares 1990- ) (itzulpena)
# [[Mae Jemison]] ef-- ingeniari (Alabama 1956- ) (Itzulpena)
# [[Maria Antonia Canals]] ef-- matematikaria (Bartzelona) (Itzulpena)
# [[Mercedes Colás]] efef Maiatzeko plazako amak (Argentina 1925-2021) (Itzulpena)
}}
=== [[Fitxategi:Gnome-colors-alacarte2.svg|30px]] Hobetuak ===
==== 2020 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Elorriaga]] (Iurreta)
# [[Ana Diez]] zinemagilea (Tutera)
# [[Amaia Iturbide]] idazlea (Bilbo-Getxo)
# [[Ariane Lopez-Huici|Ariane López Huici]] argazkilari lapurtarra.
# [[Erika Lagoma]] Bertsolaria, feminista (Lesaka-Durango)
# [[Gurutzi Arregi]] etnografoa (Durango)
# [[Iñaxi Etxabe]] Bertsolaria, (Zumaia-Zarautz)
# [[Isabel Coixet]] zinegilea (Katalunia)
# [[Itziar Mendizabal]] Dantzaria (Gipuzkoa
# [[Luzia Goñi]] bertsolaria (Basaburua)
# [[Maider Fernandez]] zinegilea (Donostia)
# [[Maria Zambrano]] idazlea (Madril)
# [[Martina Ibaibarriaga]] gerrillaria (Berriz)
# [[Matxalen Ziarsolo]] saskibaloi jokalaria (Ermua)
# [[Oihana Alkorta]] musikaria (Orio-Zarautz)
# [[Primi Erostarbe]] panderojolea eta irrintzilaria (Oñati)
# [[Teodora Zuloaga]] zeramikaria (Madril-Segovia)
# [[Trota Salernokoa]] ginekoloagoa(Italia)
# [[Alfonsina Strada]] txirrindulari argentinarra (Mototsa)
}}
==== 2018-2019 ====
# [[Balendiñe Albizu]] efef Idazlea (Zumaia)
# [[Gurutze Frades]] ef-- Kirolaria (Durango-Iurreta)
# [[Lourdes Unzueta]] ef-- Idazlea (Durango)
# [[Uri Ruiz Bikandi]] efef Idazlea (Durango)
== HOBETUAK ==
=== Hobetuak 2023 ===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Sonia Etxezarreta]] '''--ef'''mahai-tenislaria (Irun 1968?- 2011)
# [[Yusra Mardini]] '''ef--'''igerilaria, errefuxiatua (Siria 1998)
# [[Olatz González]] '''ef--'''antropologoa (Bilbo 1973)
# [[Eider Cardeñosa]] '''ef--'''karateka (Gasteiz 1995)
# [[Graziana Barrenetxea]] '''----'''sorginkeriaren biktima (Zugarramurdi 1540-Logroño 1610)
# [[Ainara Elbusto]] '''ef--'''txirrindularia (Nafarroa 1992)
# [[Patricia López Arnaiz]] '''ef--''' (Gasteiz 1981)
# [[Sofia Otero]] '''ef--'''aktorea (Basauri 2013)
# [[Estibaliz Urresola Solaguren]] '''ef--'''film zuzendaria, gidoilaria (Laudio 1984)
# [[Kim Ju-ae]] '''ef--'''Kim dinastiako kidea (Ipar Korea 2013)
# [[Barbara Stanwyck]] '''efef'''aktorea (AEB 1907-1990)
# [[Glenn Close ]] '''ef--'''aktorea (AEB 1947)
# [[Lola Baldrich]] '''ef--'''aktorea (Toledo 1967)
# [[Lola Herrera]] '''ef--'''aktorea (Valladolid 1935)
# [[Federica Montseny]] '''efef'''anarkista, idazlea (Madril 1905-Frantzia 1994)
# [[Céline Laguarde]] '''efef'''argazkilaria (Lapurdi 1961)
# [[Aroa Gorostiza]] '''ef--'''txirrindularia (Elorrio 2002)
# [[Anna Muzytxuk ]] '''ef--'''xake-jokalaria, aktibista (Ukraina 1990)
# [[Clara Azurmendi]] '''ef--'''badminton kirolaria (Donostia 1998)
# [[Irene Papas]] '''efef'''aktorea, abeslaria (Grezia 1926-2022)
# [[Uxue Apaolaza]] '''ef--'''idazlea (Hernani 1981)
# [[Hélène Carrère d'Encausse]] '''efef'''historialaria (Paris 1929)
# [[Lisa Simpson]] marrazkietako pertsonaia (AEB 1987)
# [[Maggie Simpson]] marrazkietako pertsonaia (AEB 1987)
# [[Emakumearen historia]] emakumearen eginkizuna historian zehar
# [[Oihana Azkorbebeitia]] '''ef--'''korrikalaria (Abadiño 1981)
# [[Ione Irazabal]] '''ef--'''aktorea (Elorrio 1963)
# [[Hürrem Sultan]] haseki sultan (Poloniako Erresuma,?-Otomandar Inperioa,1558)
# [[Irene Atenaskoa]] '''--ef'''enperatrizea (Atenas,752-Lesbos,803)
# [[Angelique du Coudray]] '''--ef'''emagina (Frantzia, 1712-1794)
# [[Enara López]] '''ef--'''txirrindularia (Bilbo 1997)
# [[Genero-rol]]
# [[Genero-desparekotasun]]
# [[Louise Joy Brown]] '''ef--'''1. probeta umea (Erresuma Batua 1978)
# [[Marije Fullaondo]] '''ef--'''politikaria (Getxo, 1964)
# [[Francisca Pizarro Yupanqui]]'''ef--'' Quispe Sisa eta Francisco Pizarroren alaba (Peru,1534-Cáceres,1598)
# [[Hassiba Ben Bouali]] '''efef''Aljeriako Independentzia Gerrako gudaria (1938 - 1957)
# [[Irene Paredes]] '''ef--'''futbolaria (Legazpi 1991)
# [[Oihane Hernandez]] '''ef--'''futbolaria, defentsa (Sopela 2000)
# [[Misa Rodríguez]] '''ef--'''futbolaria, atezaina (Kanariak 1999)
# [[Filipa Moniz]] '''ef--'''Kristobal Kolonen emaztea (Portugal, 1455-1485)
# [[Agatha Barbara]] '''efef'''presidentea, aitzindaria (Malta 1923-2002)
# [[Elena Furiase]] '''ef--'''aktorea, idazlea (Madril 1988)
# [[Itsaso Arana]] '''ef--'''ktorea, zuzendaria (Nafarroa 1985)
# [[Ane Santesteban]] '''ef--'''txirrindularia (Errenteria 1990)
# [[Maite Ruiz de Larramendi]] '''ef--'''pilotari ohia (Beasain 1973)
# [[Claudia Zornoza]] '''ef--'''futbolaria, erdilaria (Madril 1990)
# [[Alexia Putellas]] '''ef--'''futbolaria, erdilaria (Bartzelona 19)
# [[Susana Zapke]] '''ef--'''musikologoa (Gipuzkoa 1965)
# [[Maite Agirre ]] '''ef--'''aktore, antzerkigilea (Zarautz 1955)
# [[Noe Itō]] '''efef'''aktibista, eraila (Japonia 1895-1923)
# [[Edmonia Lewis]] '''efef'''eskultorea (AEB 1844-Londres 1907)
# [[Libe Mimenza]] '''ef--'''kazetaria, ikertzailea (Elorrio 1988 19)
# [[Maddalen Dorronsoro Amiano]] '''ef--'''abesbatza zuzendaria (Lezo 1987)
# [[Aintzane Encinas]] '''ef--'''futbolaria ohia, entrenatzailea (Donostia 1988)
# [[Alba Redondo]] '''ef--'''futbolaria, aurrelaria (Albacete 1996)
# [[Jennifer Hermoso]] '''ef--'''futbolari aurrelaria eta erdilaria (Madril 1990)
# [[Ainhoa Cantalapiedra]] '''ef--'''abeslaria (Galdakao, 1980)
# [[Zoleka Mandela]] '''efef'''aktibista (Hegoafrika, 1980-2023)
# [[Ana Terradillos]] '''ef--'''kazetaria (Donostia 1973)
# [[Lidia Valentín ]] '''ef--'''pisu-jasotzailea (Leon 1985)
# [[Maite Oroz]] '''ef--'''futbolaria (Nafarroa 1998)
# [[Adania Shibli]] '''e---'''idazlea (Palestina, 1974)
# [[Rafeef Ziadah]] '''e---'''poeta (Libano, 1979)
# [[Yolanda Alzola]] '''ef--'''telebista aurkezlea (Bizkaia, 1970)
# [[Silvia Intxaurrondo]] '''ef--'''kazetaria (Barakaldo, 1979)
# [[Miren Arzallus]] '''----'''moda historialaria, ikertzailea (Bilbo 1978)
# [[June Ansoleaga]] '''ef--'''kazetaria (Sopela 1987)
# [[Zuriñe Zulaika]] '''----'''metereologoa, fisikaria (?, ?)
# [[Maria Eugenia Luc]] '''ef--'''musikagilea ( Argentina/Euskal Herria 1958)
# [[Yurena]] '''ef--'''abeslaria (Santurtzi 1969)
# [[Amanirenas]] '''e-e-'''erregina eta gobernadorea (Kuxeko Erresuma, K.a.57 - K.a.10)
# [[Gabriela Silang]] '''efef'''Filipinetako heroia (Filipinak, 1731-1763)
# [[Bene Bergado]] '''----'''artista, eskultorea (Salamanca/Bizkaia 1963)
# [[Margarita López Maturana]] '''efef''' moja beatoa, Berrizko Mesedeetako Misiolarien sortzailea (Bilbo 1884-Donostia 1934)
# [[Diana Krall]] '''ef--''' piano-jotzailea eta jazz abeslaria (Kanada 1964)
# [[Maria Gebara]] ---- idazlea (Valladolid, ? - ? ,1683)
# [[Janire Gonzalez Etxabarri]] ef-- surflaria (Zumaia 2005)
}}
== [[Fitxategi:Gnome-system-users.svg |30px|]] Wikilariok ==
(Zure izena gehitu dezakezu iturburu kodea aldatu eta 4 bider ALT Gr + 4 sakatuta (4 aldiz "~" agertuko da)
# [[Lankide:Wikimaribarre|Wikimaribarre]] ([[Lankide eztabaida:Wikimaribarre|eztabaida]]) 18:22, 13 ekaina 2018 (CET)
# [[Lankide:Lurdeswiki|Lurdeswiki]] ([[Lankide eztabaida:Lurdeswiki|eztabaida]]) 18:17, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:Larrauri|Larrauri]] ([[Lankide eztabaida:Larrauri|eztabaida]]) 18:18, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:OrtuUrti|OrtuUrti]] ([[Lankide eztabaida:OrtuUrti|eztabaida]]) 18:22, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:Mototsa|Mototsa]] ([[Lankide eztabaida:Mototsa|eztabaida]]) 11:20, 22 uztaila 2020 (CET)
# [[Lankide:Joseintx|Joseintx]] ([[Lankide eztabaida:Joseintx|eztabaida]]) 18:22, 9 urria 2020 (CET)
# [[Lankide:Isabeliraurgi|Isabeliraurgi]] ([[Lankide eztabaida:Isabeliraurgi|eztabaida]]) 17:48, 16 urria 2020
# [[Lankide:Mgaraizabal|Mgaraizabal]] ([[Lankide eztabaida:Mgaraizabal|eztabaida]]) 18:00, 5 azaroa 2021 (CET)
# [[Lankide:josi|Josi]] ([[Lankide eztabaida:Josi|eztabaida]]) 18:00, 5 azaroa 2021 (CET)
# [[Lankide:Andremendea|Andremendea]] ([[Lankide eztabaida:Andremendea|eztabaida]]) 16:43, 15 azaroa 2024 (CET)
# [[Lankide:JULEBAR|JULEBAR]] ([[Lankide eztabaida:JULEBAR|eztabaida]]) 16:48, 15 azaroa 2024 (CET)
== Wikilaguntza ==
* [https://eu.wikipedia.org/wiki/Laguntza:Gida_arina Gida Arina]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:C%C3%B3mo_subir_imagen_con_la_app_de_Wikimedia_Commons.pdf Cómo subir una imagen con la app de Wikimedia Commons]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ejemplo_de_subida_de_imagen_a_Commons,_introduciendo_geolocalizaci%C3%B3n.webm Ejemplo de subida de imagen a Commons, introduciendo geolocalización]
== [[Fitxategi:Gnome-web-browser.svg|30px]] Kanpo estekak ==
* Nola igo argazkiak Commons-era? [[c:File:Ejemplo_de_subida_de_imagen_a_Commons,_introduciendo_geolocalización.webm|Ordenagailutik (bideoa)]] | [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/89/C%C3%B3mo_subir_imagen_con_la_app_de_Wikimedia_Commons.pdf App-etik (PDF)] | [[:es:Wikipedia:Encuentros/Wiki_Takes_Vitoria-Gasteiz/Ayuda|Ideia gehiago...]]
* [https://anboto.org/durango/1583310345667-wikipedia-erreminta-ona-dela-uste-dugu-emakumeek-erreferentzialtasuna-lortzeko Wikipedia erramienta ona dela uste dugu emakumeek erreferialtsuna lortzeko]Anboto 2020/03/04
* [https://www.elcorreo.com/bizkaia/duranguesado/durangaldeko-andren-ekarpenak-20200122193350-nt.html?edtn=bizkaia&fbclid=IwAR1hHPcQJaQM-WaIU7mYeNetsB89jEH2-BWSA0fPGjbTgTkHpqtKRT9BnCc#vca=fixed-btn&vso=rrss&vmc=fb&vli=Duranguesado Durangaldeko andren ekarpenak bistaratzera dator WikiEmakumeok] El Correo 2020/01/21
* [https://anboto.org/durango/1579696765085-wikikedada-egingo-dute-durangon-wikipedian-dagoen-genero-arrakala-aldatzeko 'Wikikedada' egingo dute Durangon, Wikipedian dagoen "genero arrakala" aldatzeko], Anboto Durango 2020/01/22
* [https://dotb.eus/dotb-eus-emakumeen-biografia-berriak-sortzeko-wikikedada-antolatu-da-durangon/ Emakumeen biografia berriak sortzeko ‘Wikikedada’ antolatu da Durangon] Dotb.eus 2020/01/23
* [http://www.azkuefundazioarenegunkaria.eus/wikikedada-wikiemakumeokwikidurango/ Wikikedada: WikiEmakumeok/WikiDurango | Azkue Fundazioaren Egunkaria] 2020/01/21
* [https://halabedi.eus/es/marisa-barrena-wikiemakumeok-gizarteko-beste-arloetan-lez-emakumeak-ia-ikusezinak-gara-wikipedian-ere/?fbclid=IwAR2pUHHzwsNx8kzKAyc3dlTpZc4p4mx8duIC0PeKHEj01G3yXoFKxXlBBlc Marisa Barrena (Wikiemakumeok): "Gizarteko beste arloetan lez, emakumeak ia ikusezinak gara wikipedian ere" - Halabedi] 2020/02/06
* [https://www.youtube.com/watch?v=eH-JkwLAa6Q&feature=youtu.be [Bideoa] Data zaharrak bilatzen], Estibalitz González Solozabal Durangon #Wikiemakumeok mintegian data zaharrak zelan bilatzen diren azaltzen dau, Josi Sierra-ri esker.
* [https://amp.eitb.eus/eu/irratia/euskadi-irratia/programak/amarauna/osoa/7892080/magikoa-da-andre-baten-biografia-mundura-zabaltzea/ "Magikoa da andre baten biografia mundura zabaltzea"], EITB - 2021/03/08
* https://www.youtube.com/watch?v=r2Z5CFSLSf8 Lurdes Totorikaguena eta Marisa Barrena Laixiar irratian
* [https://mugakultura.eus/2023/11/10/wikiemakumeok-dokumentala-zinebin-estreinatzea-zorte-ikaragarria-da-bozgorailu-potentea-baita/?fbclid=IwAR2YDcgxq21VEdyB3vM1pju0fA9vtxobJH8n6i2sfPmyLhVQJr9Ys2vCTlw/ Bilbon, Zinebin estrenatzea zorte ikaragarria da, bozgorailu potentea baita. Mugalari 2023ko azaroa. ]
lfuf2c919r3o59luyefuf7l11gbceyq
10006055
10006053
2024-12-20T16:53:40Z
Lurdeswiki
108042
/* Berriak 2024 (abendua) */
10006055
wikitext
text/x-wiki
'''''WikiDurangaldea | Durangaldean egiten diren lanaldietako wikilekua '''''
[[Fitxategi:WikiEmakumeok Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak.jpg|thumb|WikiEmakumeok, Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak. Azaroak 1 2019, Durangon]]
[[File:5.555 biografia 2024 martxoa.png|thumb|200px|2024.03.08]]
[[File:Durangoko wikilariok 5.000 biografia.png|thumb|200px|2023.12.31]]
[[File:Durangoko wikilariak 2023.jpg|thumb|200px|2023.07.07]]
[[File:WikiEmakumok 3000.jpg|thumb|200px|2023ko otsaila]]
[[File:Wikiemakumeok Durango Abendua 2022.jpg|thumb|200px|2022ko abenduaren 1a]]
[[Fitxategi:Wikiemakumeok Durango.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko iraila]]
[[Fitxategi:Durangoko wikilariak 1500.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko ekaina]]
[[Fitxategi:Durangoko Wikilariak.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko apirila]]
== [[Fitxategi:Im-jabber.svg|30px|]] Wikiproiektu honen helburuak ==
* Emakumeen biografia berriak sortzea euskaraz.
* Wikipedian beste hizkuntza batzuetan badauden emakumeen biografiak euskarara ekartzea.
* Emakumezko editore euskaldunen kopurua handitzea.
* Euskal Wikipedian genero-ikuspegia txertatzea.
* Historian zehar izandako emakumeen ekarpenak eta ezagutzak Euskal Wikipedian biltzea.
== [[File:La mujer que nunca conociste logo 2017.jpg|30px]] Emakumeen zerrenda [https://es.wikipedia.org/wiki/Wikiproyecto:Mujeres/Wikimujeres/WikiEmakumeok/Durango >>> erderaz]==
=== EGITEN ===
# [[Tilly_Edinger]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tilly_Edinger (Lurdes)
# Kontxa Laspiur (Eibar) (Marisa)
'''Ingelesetik itzultzeko'''
# [[Margaret Hayden Rorke]] https://en.wikipedia.org/wiki/Margaret_Hayden_Rorke
# [[Ruth Logan Roberts]] https://en.wikipedia.org/wiki/Ruth_Logan_Roberts
# [[Eugénie M. Rayé-Smith]] https://en.wikipedia.org/wiki/Eug%C3%A9nie_M._Ray%C3%A9-Smith
#[[Mathilde Fibiger]] https://en.wikipedia.org/wiki/Mathilde_Fibiger
# [[Mithu Sanyal]] https://en.wikipedia.org/wiki/Mithu_Sanyal (Leire Mi)
Catharine Waugh McCulloch - Wikipedia # [[Catharine Waugh McCulloch]] sufragista (AEB 1862-1945)
Grandma Gatewood - Wikipedia # [[Granma Gatewood McCulloch]] ultrarail mendi-ibileran aitzindaria (AEB 1887-1973)
'''Frantsesetik itzultzeko'''
# [[Émilie Carles]] https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89milie_Carles
# [[Victoria Mas]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Victoria_Mas
# [[Jeanne Humbert]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Jeanne_Humbert
# [[Anna Mahé]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Anna_Mah%C3%A9
# [[Capucine Motte]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Capucine_Motte
'''SORTZEKO'''
# [[Uxue Rey Gorraiz]] idzlea, kazetaria
# [[Lola Lopez de Lacalle]] idazlea (Zornotza)
# [[Ignacia Altolagirre Camarero]] (h.2023.07.22)
# [[Naia Laka]] (Ispaster) https://www.eitb.eus/es/cultura/cine/festival-san-sebastian/videos/detalle/9589117/video-zortzitik-infinitura-recorrido-por-historia-del-cine-vasco-de-mano-de-benito-ansola/
# [[Annette Gonzalez-Etxabarri]] https://www.naiz.eus/es/info/noticia/20230508/annette-gonzalez-etxabarri-zumaiarra-txapeldun-europako-junior-txapelketan
# [[Madalen Etxegarai]] pilotaria. https://goiena.eus/oinati/1727423962644-madalen-etxegarai-haurra-nintzenean-nuen-ametsa-betetzen-nabil
# [[Sylvia Lefanu]] zinemagilea. https://www.berria.eus/kultura/zinemaldia/berria-eus_2130955_102.html
# [[Nagore Urdapilleta]] Errio dokumentalaren aurkezlea. https://ataria.eus/komunitatea/berria/1727420302628-bere-txikitasunean-orio-zeinen-handia-den-erakutsi-nahi-izan-dugu
# [[Maite Ubiria]] kazetaria. https://www.berria.eus/euskal-herria/iparrari-hegoak-ematen_2129951_102.html
# [[Pancracia Ollo de la Mata]] Zumalakarregiren emaztea
# [[Ainhoa Aldazabal Gallastegi]]
# [[Uxua Azpiroz]] hezitzailea https://www.berria.eus/bizigiro/beharrezkoa-da-bizikidetza-oinarri-duten-proiektuak-garatzea-ikastetxeetan_2128805_102.html
# [[Heza Sengal]]. emakume yazikia. https://www.berria.eus/mundua/eiren-gustukoak-baginen-erosi-egiten-gintuzten-merkantzia-hutsa-bagina-bezala_2128867_102.html
# [[Miren Berasategi Zeberio]] Ikertzailea. https://www.berria.eus/euskal-herria/gizon-gazteek-kontserbadurismorako-joera-dute_2128223_102.html
'''Zinegileak - Donostiako Giza Eskubideen Zinemaldian sarituak'''
# [[Kim Longinotto]] https://es.wikipedia.org/wiki/Kim_Longinotto
# [[Lourdes Portillo]] https://es.wikipedia.org/wiki/Lourdes_Portillo
# [[Deepa Mehta]] https://es.wikipedia.org/wiki/Deepa_Mehta
'''Espainiako Gerra Zibileko emakumeak'''
# [[Sofia Da Blasco]] https://es.wikipedia.org/wiki/Sof%C3%ADa_Blasco
# [[Carolina_Bunjes-Rosenthal]] https://es.wikipedia.org/wiki/Carolina_Bunjes-Rosenthal
# [[Isabel Alonso]] https://es.wikipedia.org/wiki/Isabel_Alonso
'''Emakume interesgarriak'''
# [[Jekaterina Samutsevitx]] https://es.wikipedia.org/wiki/Yekaterina_Samuts%C3%A9vich
# [[Nadezhda Popova]] https://es.wikipedia.org/wiki/Nadezhda_Popova
'''Heroínas de la Unión Soviética''' https://es.wikipedia.org/wiki/Anexo:Hero%C3%ADnas_de_la_Uni%C3%B3n_Sovi%C3%A9tica
'''Emakumeak eta itsasoa'''
https://www.naiz.eus/eu/info/noticia/20210924/las-mujeres-ilustres-de-la-historia-naval-en-el-itsasmuseum-de-bilbo-a-traves-del-arte
#
'''EMAKUME ITZULTZAILEAK'''
# [[Malika Embarek]] https://es.wikipedia.org/wiki/Malika_Embarek
# [[Concha Fernández-Luna Sánchez]] https://es.wikipedia.org/wiki/Concha_Fern%C3%A1ndez-Luna_S%C3%A1nchez
# [[Laura García Corella]] https://es.wikipedia.org/wiki/Laura_Garc%C3%ADa_Corella
'''EMAKUME AKTIBISTAK'''
# https://es.wikipedia.org/wiki/Categor%C3%ADa:Mujeres_activistas
# [[María Dimádi]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Mar%C3%ADa_Dim%C3%A1di (Leire)
# [[Paste Up Morras]], aktibista https://es.wikipedia.org/wiki/Paste_Up_Morras
# [[Elizabeth Wathuti]] aktibista https://es.wikipedia.org/wiki/Elizabeth_Wathuti (Oiber)
# [[Tosia Altman]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tosia_Altman
# https://es.wikipedia.org/wiki/V%C3%B5_Th%E1%BB%8B_Th%E1%BA%AFng
# [[Maria Spiridonova]] https://es.wikipedia.org/wiki/Mariya_Spirid%C3%B3nova
# [[Yusra Al Barbar]] https://es.wikipedia.org/wiki/Yusra_al-Barbari palestinarra
'''EMAKUME ILUSTRATZAILEAK''' https://es.wikipedia.org/wiki/Categor%C3%ADa:Ilustradoras
# [[Mitzy Reyes Juárez]] https://es.wikipedia.org/wiki/Mitzy_Reyes_Ju%C3%A1rez
# [[Ellen Robbins]] https://es.wikipedia.org/wiki/Ellen_Robbins
# [[Retta aktibisten zerrendan Scott]] https://es.wikipedia.org/wiki/Retta_Scott
# [[Bahia Shehab]] https://es.wikipedia.org/wiki/Bahia_Shehab
# [[Posy Simmonds]] https://es.wikipedia.org/wiki/Posy_Simmonds
'''EMAKUME IDAZLEAK - POETAK'''
# [[Olga Rivero]] https://es.wikipedia.org/wiki/Olga_Rivero_Jord%C3%A1n
'''EMAKUMEAK ZIENTZIAN'''
# [[Gloria Long Anderson]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Gloria_Long_Anderson
# [[Clémence Royer]] https://es.wikipedia.org/wiki/Cl%C3%A9mence_Royer
# [[Tilly Edinger]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tilly_Edinger
# [[Isabel Clifton Cookson]] https://es.wikipedia.org/wiki/Isabel_Clifton_Cookson
# [[Cécile DeWitt Morette]] https://es.wikipedia.org/wiki/C%C3%A9cile_DeWitt-Morette
# [[Wrexie Leonard]] https://es.wikipedia.org/wiki/Wrexie_Leonard
# [[Marjorie Lee Browne]] https://es.wikipedia.org/wiki/Marjorie_Lee_Browne
'''DENETARIK'''
# [[Victorine Brocher]] https://en.wikipedia.org/wiki/Victorine_Brocher (LEIRE MENDIBURU)
# [[Esther Afus Ocloo]] aitzindaria (Ghana) https://es.wikipedia.org/wiki/Esther_Afua_Ocloo
# [[Margaret A. Wilcox]] https://en.wikipedia.org/wiki/Margaret_A._Wilcox
# [[Amineh Kakabaveh]] https://en.wikipedia.org/wiki/Amineh_Kakabaveh
# [[Trio Artio]] https://www.musicexport.at/artist/trio-artio/ + Berria egunkaria
# [[Fabiola Letelier]] abokatua eta giza eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Ana Belén Montes]] espioia. https://es.wikipedia.org/wiki/Ana_Bel%C3%A9n_Montes
# [[Dorothy Levitt]] asmatzailea eta kotxe lasterketetan aitzindaria https://es.wikipedia.org/wiki/Dorothy_Levitt
== BERRIAK ==
==='''Berriak 2024''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Alaitz Melgar Agirre]] '''SORTUA''' euskara irakaslea eta idazlea (Barakaldo, 1984)
# [[Irati Bazeta Agirre]] '''SORTUA''' ilustratzailea (Abadiño, 1999)
# [[Maritxu Sorabilla]] '''SORTUA''' mendizale aitzindaria (Iruñea, 1927)
# [[Irati Bereau Baleztena]] '''SORTUA''' itzultzailea (Irun 1978)
# [[Elordi García Insausti|Elordi Garcia Intxausti]] '''SORTUA''' kazetaria eta idazlea ((Lazkao, 1977)
# [[Txaro Iturralde Sáenz de Vicuña|Txaro Iturralde Sáenz]] '''SORTUA''' jostuna (Gasteiz, 1952)
# [[Itziar Otegi Aranburu]] '''SORTUA''' itzultzailea eta idazlea (Oiartzun, 1972)
# [[Sara Ayesa]] '''SORTUA''' artista (Donostia, 1997)
# [[Ane Laskurain]] '''SORTUA''' artista (Bergara, 1999)
# [[Sagrario Merodio Hoyos]] '''SORTUA''' Saturrarango emakumeen kartzelan egondakoa (Panes, 1918-Mutriku, 2019)
# [[Maria Esquivel Vizuete]] '''SORTUA''' gerrilari fusilatua (Badajoz, 1911-Sevila, 1938)
# [[Goiuri Zabaleta]] '''SORTUA''' pilotaria (Leitza, 2009)
# [[Nikolasa Agirrezabalaga|Nikolasa Agirrezabalaga Amutxastegi]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Mutriku, 1914-Zaragoza, 1937)
# [[Ana Maestrojuán]] '''SORTUA''' antzerki zuzendaria (Iruñea, 1976)
# [[Edurne Alegria Aierdi]] '''SORTUA''' itzultzailea (Caracas, 1949)
# [[Maud Younger]] sufragista (AEB 1870-1936)
# [[Margalida Roig Colomar]] sindikalista (Eivissa, 1908-1966)
#[[Luisa Riera Muñiz]] maistra errepresaliatua (Villaviciosa, 1884-Zornotzako Emakumeen Kartzela, 1944)
#[[Maria Marí Guasch]] errepublikar militantea (Sant Llorenç de Balàfia, [[1909]] - [[Eivissa]], [[2001]])
# [[Efua Sutherland]] idazlea (Ghana 1924-1996)
# [[Concepción Loring]] 1. emakume politikaria, 1.a Diputatuen kongresuan hitz egiten (Malaga 1868-Madril 1935)
# [[Amalia Heredia Livermore]] bildumagilea, ikertzailea (Malaga 1830-1902)
# [[Carmen Cuesta del Muro]] abokatua, zuzenbidean Espainiako 1. emakume doktorea (Palentzia 1890-Madril 1968)
# [[Natividad Domínguez Atalaya]] pedagogoa, politikaria ( Madril 1888-Valentzia 1932)
# [[Teresa Luzzatti]] politikaria, sufragista (Lugo 1889-Madril 1942)
# [[María López de Sagredo Andreo]] politikaria (Kuba/Bartzelona 1881-Hondarribia 1953)
# [[Micaela Díaz Rabaneda]] maistra, politikaria (Nafarroa 1878-? XX. mendea)
# [[Trinidad von Scholtz Hermensdorff]] bildumagilea, politikaria (Malaga 1857-Austria 1937)
# [[Marisol Nichols]] aktorea (AEB 1973)
# [[Mackenzie Phillips]] aktorea, abeslaria (AEB 1959)
# [[Emma Lucy Braun]] botanikaria (AEB, 1889-1971)
# [[Elizabeth Lowe Watson]] idazlea, sufragista, hizlaria (AEB 1842-1927)
# [[Pilar Benejam Arguimbau]] pedagogoa, geografoa (Menorca 1937)
# [[Francisca Bohigas Gavilanes]] maistra, ikuskatzailea, idazlea (Bartzelona 1892-Madril 1973)
# [[Fernande Barrey]] prostituta, modeloa eta margolaria (frantzia, 1893-1974)
# [[Anna Pirozzi]] opera sopranoa (Napoli, 1975)
# [[Mariella Devia]] opera abeslaria (Liguria, 1948)
# [[Yusra al-Barbari]] politikaria eta ekintzailea (Palestina, 1923-2009)
# [[Park Kyung-Ri]] eleberrigilea (Hego Korea 1926-2008)
# [[Aurora Sampedro Pi%C3%B1eiro]] kimikaria (Galizia, 1913-1996)
# [[Dorothy Allison]] idazlea
# [[Nicole Ferroni]] umoregilea
# [[Edith Ainge]] sufragista (AEB, 1873-1948)
# [[Sonia Vaccaro]] psikologoa (Argentina/Espainia XX. mendea)
# [[Raychelle Burks]] zientzia dibulgatzailea (AEB XX. mendea)
# [[Kelly Frye]] aktorea (AEB 1984)
# [[Amy Madigan]] aktorea (AEB 1950)
# [[Amber Stevens]] aktorea, modeloa (AEB 1986)
# [[Juana Francés]] margolaria (Alacant 1924-Madril 1990)
# [[Njideka Akunyili Crosby]] artista bisuala (Nigeria/AEB 1983)
# [[Martha Diamond]] margolaria (AEB 1944-2023)
# [[Joan Mitchell]] margolaria (AEB 1925-Paris 1992)
# [[Toyin Ojih Odutola]] marrazkilaria (Nigeria/AEB 1985)
# [[Fe del Mundo]] pediatra (Filipinak, 1911-2011)
# [[Isabel Garbayo]] Villa Teresitako sortzailea (Iruñea, 1905-2011)
# [[Elvira Siurana]] feminista, idazlea (LLeida 1952)
# [[Lourdes Ciuró]] abokatua, politikaria (Tarragona 1971)
# [[Helena Solà Tàrraga]] maistra, politikaria (Bartzelona 1976)
# [[Amanda Righetti]] aktorea (AEB 1983)
# [[Luna Ki]] abeslaria, DJa (Bartzelona 1999)
# [[Katharina Konradi]] opera sopranoa (Kirgizistan/Alemania 1988)
# [[Babi (abeslaria)]] (Madril 1999)
# [[Klesie Kelly]] sopranoa (AEB XX. mendea)
# [[Montserrat Martínez Parera]] ekonomialaria (Bartzelona 1975)
# [[Lesley-Ann Jones]] kazetaria, idazlea (EB 1956)
# [[Orra White Hitchcock]] ilustratzailea (AEB, 1796-1863)
# [[Margaret Chanler Aldrich]] filantropoa, erizaina eta idazlea (AEB, 1870-1963)
# [[Dorothy Allison]] idazlea (AEB, 1949-2024)
# [[Nicole Ferroni]] umoregilea (Maroko, 1982)
# [[Ann Preston]] medikua, ekintzailea (AEB, 1813-1872)
# [[Nicole Claveloux]] margolari, ilustratzaile eta komikigilea (Frantzia, 1940-__ )
# [[Maria Bellido|Maria Belido]] espainiar heroi mitikoa (1755-1809)
# [[Sofía Esparza Jauregi|Sofia Esparza Jauregi]] sopranoa (Iruñea, 1994)
# [[Isabel Azcárate Ristori]] irakasle ikertzailea (Cádiz 1923-Madril 2016)
# [[Ana López Navajas]] irakaslea, ikertzailea ( Valentzia 1962)
# [[Erika Leiva]] kopla abeslaria (Tarragona/Cádiz 1984)
# [[Joana Jiménez]] abeslaria, dantzaria (Sevilla 1977)
# [[Carmen Conesa]] aktorea (Bartzelona 1960)
# [[Diana Peñalver]] aktorea (Sevilla 1965)
# [[Rosa Mariscal]] aktorea (Sevilla 1970-2022)
# [[Pilar Punzano]] aktorea, pedagogoa (Madril 1980)
# [[Irene Visedo]] aktorea (Madril 1978)
# [[Manane Rodríguez]] film zuzendaria (Uruguai/Espainia 1954)
# [[Sonia Sebastián]] film zuzendaria (Espainia 1984)
# [[Yusra al-Barbari]] politikaria eta ekintzailea (Gaza, 1923-2009)
# [[Ann Allebach]] artzain mennorita (AEB, 1874-1918)
# [[Jennifer Radloff]] feminista, ekintzailea (Hegoafrika 1961)
# [[Grunya Sukhareva]] haur psikiatra (Ukraina, 1891-1981)
# [[Josefa Martin Luengo]] pedagogoa (Salamnca 1944-2009)
# [[Lucía Asué Mbomio Rubio]] kazetari feminista (Alcorcón, 1981)
# [[Paige L. Sweet ]] soziologoa (AEB 1987)
# [[Caroline Lexow Babcock]] bakegilea eta sufragista (AEB, 1882-1980)
# [[Evin Ahmad]] aktorea (Suedia, 1990)
# [[Rabia al Adawiyya]] santua, filosofoa (Irak 717-801)
# [[Fatma Girik]] aktorea, politikaria (Turkia 1943-2022)
# [[María Cristina Masaveu Peterson]] enpresaburua (Asturias 1937-2006)
# [[Lorena García de las Bayonas]] aktore-maistra (Madril 1966)
# [[Katrina Bayonas]] casting zuzendaria (EB 1941)
# [[Natalia Menéndez]] eszena zuzendaria (Madril 19)67
# [[Amaranta Osorio]] antzerkigilea (Mexiko/Espainia 1978)
# [[Itziar Pascual Ortiz]] antzerkigilea (Madril 1967)
# [[Judith Fernández]] aktorea, abeslaria, dantzaria (Coruña 2001)
# [[Marie Noëlle]] film zuzendaria, gidoilaria (Frantzia XX. mendea)
# [[Paideia Eskola Librea]] (Merida 1978)
# [[Barbara Pravi]] abeslaria (Narbona 1993
# [[Baya Mahieddine]] margolaria (Aljeria 1931-1998)
# [[Jacqueline Held]] Frantziako gazte-literaturako idazlea eta poeta (Poitiers, 1936)
# [[Marian Diamond]] neurozientzialaria (AEB, 1926-2017)
# [[Juanita Breckenridge Bates]] minista (AEB, 1860-1946)
# [[Emily M. Bishop]] hizlaria, instruktorea (AEB, 1858-1916)
# [[Tam O%27Shaughnessy]] hezitzailea, zientzia-idazlea (AEB, 1952)
# [[Adriana Guzmán Arroyo]] idazlea, ekintzailea, feminista (Bolivia, XX. mendearen 2. zatia)
# [[Helen Archdale]] sufragista (EB 1876-1949)
# [[Charlotte Despard]] sufragista (EB 1844-1939)
# [[Wanda Quilhot]] biologoa (Txile, 1929-2023)
# [[Maria José Aguiar]] margolaria (Portugal, )
# [[Maria Luisa Pacheco]] margolaria (Bolivia
# [[Beatriz Aurora]] margolaria, (Txile,
# [[Mary Gove Nichols]] aktibista, idazlea (AEB, 1810-1884)
# [[Minta Bosley Allen Trotman]] sufragista, ekintzailea (AEB,
#[[Vira Boarman Whitehouse]] sufragista (AEB, 1875-1957)
#[[Dina Kathelyn]] idazle eta ilustratzaile belgikarra (Uccle, 1934-2024)
# [[Tsai-Fan Yu]] medikua, ikertzailea (Txina-AEB, 1911-2007)
# [[Adelaide Underhill]] liburuzaina (AEB, 1860-1936)
# [[Mary Buckland]] paleontologoa, ilustratzailea (Erresuma Batua, 1797-1857)
# [[Safia El Aaddam]] idazlea, aktibista (Tarragona 1995)
# [[Chana Orloff]] eskultorea (Ukraina 1888-Israel 1962)
# [[Jeanne Hébuterne]] margolaria, musa (Fratzia 1898-1920)
# [[Carla Campra]] aktorea, modeloa (Bartzelona 1999)
# [[Amelia Ochandiano]] antzerki eszena-zuzendaria (Madril XX. mendea)
# [[Diana Soviero]] sopranoa (AEB 1949)
# [[Sondra Radvanovsky]] sopranoa (AEB 1969)
# [[Kate Jackson]] aktorea (AEB 1948)
# [[Lalachus]] aktorea, komediantea (Madril 1990)
# [[Laura Arcos Terán]] genetikalaria, ikertzailea (Ekuador 1938)
# [[Katrina Ely Tiffany]] Sufragista (AEB, 1875-1927)
# Literatura lesbiko
# [[Emma Reyes]] Artista eta idazlea (Kolonbia)
# [[Anna Coleman Ladd]] eskultorea, artista (AEB, 1878-1939)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Janire Etxabe]] '''SORTUA''' dantzaria da, dantza bertikalean aditua. (Arrankudiaga, Bizkaia, 1979)
# [[Celia Santos]] '''SORTUA''' idazlea (Bergara, 1972)
# [[Tamara García Iglesias]] '''SORTUA''' zinemagilea eta komisarioa (Lasarte, 1978)
# [[Warisha Moradi]] '''SORTUA''' heriotz epaia duen militante kurdua (Kurdistan, XX. mendea)
# [[Carmina Merodio Hoyos|Carmina Herodio]] '''SORTUA''' Saturrarango kartzelan egon zen 6 urtez (Panes, 1920-2006)
# [[Parvaneh Kazemi]] '''SORTUA''' matematikaria, mendizale eta mendi gidaria (Teheran, 1970)
# [[Mari Campos Roldán]] '''SORTUA''' Saturrarango kartzelan egon zen umetan (Madril, 1938)
# [[Encarna Furundarena Goenaga]] '''SORTUA''' Saturrango kartzelara joaten zen janaria eramatera (Mutriku, 1919-2014)
# [[Nai Barghouti]] '''SORTUA''' abeslari eta konposiore (Palestina, 1996)
# [[Maria Sanchez Madoz]] '''SORTUA''' pilota epaile profesionala (Laudio, 1996
# [[Araceli González Carballo]] espioia, erizaina (Lugo 1914-Madril 1990)
# [[Margarita Ruiz de Lihory]] margolaria, espioia (Valentzia 1889-Albacete 1968)
# [[Isona Passola]] film zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Bartzelona 1953)
# [[Cristina Martín-Prieto]] futbolaria (Sevilla 1993)
# [[Melania Olcina]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona 1982)
# [[Rafaela Carrasco]] dantzaria, koreografoa (Sevilla 1972)
# [[Lisi Estaràs]] dantzaria, koreografoa (Argentina 1971)
# [[Lorena Nogal]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona 1984)
# [[Luz Arcas]] dantzaria (Malaga 1983)
# [[Manuela Carrasco]] flamenko dantzari ijitoa (Sevilla 1958)
# [[Lynda Barry]] komikigile eta irakasle estatubatuarra (Wisconsin, 1956)
# [[Maria Antónia Palla]] kazetaria eta feminista (Portugal, 1933)
# [[Mary Adamson Anderson Marshall]] medikua Edinburgoko 7ak taldekoa (1837-1910)
# [[Sara González Lolo]] patin hockey jokalaria (Asturias 1992)
# [[Natasha Lee]] patin hockey jokalaria, entrenatzailea (Malaysia/Asturias 1992)
# [[María Díez Busqué]] patin hockey jokalaria (Bartzelona 1989)
# [[Anna Casarramona Vivas]] patin hockey jokalaria (Bartzelona 1994)
# [[Anna Serra]] triatleta (Bartzelona 1968)
# [[Mathilde Ollivier]] aktorea, modeloa (Frantzia 1994)
# [[Gimena Llamedo]] psikologoa, politikaria (Asturias 1981)
# [[Mikey Madison]] aktorea (AEB 1999)
# [[Julia Butters]] aktorea (AEB 2009)
# [[Samantha Robinson]] aktorea (AEB 1991)
# [[Irene Flunser Pimentel]] historialaria (Lisboa, 1950)
# [[Cósima Wagner|Cosima Wagner]], Richard Wagner musikagilearen 2. emaztea (Bellagio, 1837 - Bayreuth, 1930)
# [[Verena Wagner]] musikagilea (Alemania, Bayreuth, 1920- Überlingen, 2019)
# [[Eva von Bülow]] Cosima Liszt eta Richard Wagnerren alaba (Tribschen, 1867 - Bayreuth, 1942),
# [[Anne Rearick]] argazkilari estatubatuarra (Idaho, AEB, 1960)
# [[Pauline Harmange]] idazlea eta feminista (Lille, 1994)
# [[Bertha Hirsch Baruch]] poeta, idazle eta sufragista (AEB)
# [[Minora Kibbe]] gizarte erreformatzaile eta sufragista (AEB)
# [[Emily Bovell|Emily Bowel]] medikua (Londres, 1841-1845)
# [[Honor Frost]] urpeko arkeologoa (Erresuma Batua, 1917-2010)
# [[Susan Atkins]] kriminala (AEB 1948-2009)
# [[Abigail Folger]] oinordeko eraila (AEB 1943-1969)
# [[Eva Saldaña]] ekologo aktibista (Madril 1977)
# [[Rosalie Varda]] jantzi diseinatzailea (Frantzia 1958)
# [[Manuela Fernández Pérez]] artista (Madril 1927-2017)
# [[Manuela Saborido Muñoz]] artista (Cadiz 1943)
# [[Sofia Crespo]] artista bisuala (Argentina 1991)
# [[Mercedes Doménech]] irrati esataria (Asturias 1922-Granada 2002)
# [[Barbara Steele]] aktorea (EB 1937)
# [[Arantza Toledo]] piraguista (Cuenca 1999)
# [[Alice Coffin]] kazetaria eta feminista (Tolosa, Ozitania, 1978)
# [[Clara Elizabeth Chan Lee]]
# [[Emily Sturge]]
# [[Gulielma Lister]] botanikaria (Ingalaterra, 1860-1949)
# [[Katharina Wagner]] eszena zuzendaria da. Bayreutheko Jaialdiaren zuzendaria. (Bayreuth, Alemania, 1978)
# [[Isolde Wagner]] Hans von Bülow edo Richard Wagner eta Cosima Wagner-en alaba (Alemania, 1865 - 1919)
# [[Blandine von Bülow]] Hans von Bülow eta Cosima Liszten alaba zen, (Alemania, 1863-1941)
# [[Daniela von Bülow]] piano-jotzailea (Berlin, 1860 - Bayreuth, 1940)
# [[Minna Wagner|Minna Wagner,]] aklorea (Saxonia, 1809- Dresden, 1866)
# [[Eva Wagner-Pasquier]]antzerki-enpresaburu da ( Alemania, 1945)
# [[Yang Huanyi]] nushuaren azken hiztuna (Txina 1906-2004)
# [[Carme Sansa]] aktorea, ekintzailea (Bartzelona 1943)
# [[Ana Romero Galán]] kazetaria, idazlea (Cádiz 1966)
# [[Aimée de Heeren]] socialitatea ( Brasil 1903-AEB 2006)
# [[Rocío Márquez]] flamenko kantaria (Huelva 1985)
# [[Carola Ortiz]] musikagilea, abeslaria, klarinete jolea (Bartzelona 1986)
# [[Isabel de Solís]] esklabu kristaua, Granadako Muley Hacén sultan nazariaren ohaidea (? XV. mendea- Sevilla ?)
# [[Nani Jiménez]] aktorea, modeloa (Valentzia 1981)
# [[Alejandra Herranz]] kazetaria (Bartzelona 1972)
# [[Mar Cabra]] ikerketa kazetaria (Madril 1983)
# [[Marianne Grunberg-Manago]] biokimikaria (Frantzia, 1921-2013)
# [[Angela Becerra]] idazlea (Kolonbia, 1957 )
# [[Codou Bop]] soziologoa, kazetaria, feminista (Senegal, ?)
# [[Ana Gomes]] portugaldar diplomazialari eta politikaria (Lisboa, 1954)
# [[Maria Filomena Mónica]] portugaldar soziologoa (Lisboa, São Mamede, 1943)
# [[Ayşe Sultan]] otomandar printzesa (1608-1656)
# [[Mara Santos]] kanoalaria (Palentzia 1969)
# [[María José Campos]] xakelaria (Argentina 1999)
# [[Fatma Hatun]] Ahmed I.aren 3. ezkontidea (?Bosnia 1590-Istanbul 1660)
# [[Mahfiruz Hatice Hatun]] esklaboa, Ahmed I.a sultanaren 1. ezkontidea (Kaukaso 1590-Istanbul 1620)
# [[Hanzade Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1609-Edirne 1650)
# [[Gevherhan Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1605- c.1631)
# [[Atike Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul 1614-1674)
# [[Abide Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul 1618-1648)
# [[Fatma Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1607-c.1671)
# [[Ida Finney Mackrille]] sufragista, politikaria eta hizlaria(AEB, 1867-1960)
# [[Luella Johnston]] Enpresaria (AEB, 1958)
# [[Elizabeth Thacher Kent]] idazlea (AEB, 1868-1952)
# [[Blandine Le Callet]] idazle eta irakasle frantsesa (Frantzia, 1969)
# [[Rosa Maria Gilart Jiménez]] brodatzailea (Mallorca 1810-Madril 880)
# [[Eugenia Kalnay]] metereologoa (Argentina 1942)
# [[Judeline]] abeslaria (Cádiz 2003)
# [[Claude Pompidou]] politikaria, 1. dama (Frantzia 1942-2007)
# [[Handan Sultan]] otomandar ezkontidea (Bosnia 1565-Istanbul 1605)
# [[Halime Sultan]] otomandar ezkontidea (Abkhazia 1576-Istanbul 1623)
# [[Safiye Sultan]] otomandar ezkontidea (Albania 1550-Istanbul 1618)
# [[Telli Hümaşah Sultan]] otomandar ezkontidea (¿ c.1630-c.1676)
# [[Turhan Hatice Sultan]] otomandar ezkontidea eta erregeordea (Rutenia 1627-Edirne 1683)
# [[Ana Lena Rivera]] idazlea (Asturias 1972)
# [[Emma Maria Harrington]] sufragista (Dinamarka 1881-AEB ?)
# [[Ángela Cenarro Lagunas]] feminista eta historialaria (Zaragoza, 1965)
# [[Aurélie Valognes]] eleberrigilea (Frantzia, 1983)
# [[Sandra Myrna D%C3%ADaz]] biologoa (Argentina, 1961)
# [[Maria Grazia Cutuli]] kazetaria (Italia 1963-2001)
# [[Babe Paley]] socialitatea, editorea (AEB 1915-1978)
# [[Nona Sobo]] aktorea, modeloa (Tailandia/Bartzelona 2000)
# [[Laura Ramos]] aktorea (Kuba 1978)
# [[Araceli González Campa]] kazetaria (Madril XX. mendea)
# [[Paloma Chamorro]] kazetaria (Madril 1949-2017)
# [[María Josefa Pimentel Téllez-Girón]] aristokrata (Madril 1752-1834)
# [[Ann Hui]] aktorea, film zuzendaria (Txina 1947)
# [[Sylvia Chang]] film zuzendaria, idazlea (Txina 1953)
# [[Ángela Rodicio]] kazetaria, idazlea (Ourense 1963)
# [[Laura de Force Gordon]] hizlaria, kazetaria, sufragista (AEB)
# [[Stella Wynne Herron]] idazlea, sufragista (AEB)
# [[Taneko Suzuki]] zientzilaria eta ikertzailea (Japonia, 1926-2020)
# [[Gülistan Sönük]] politikaria (Kurdistan, 1993)
# [[Margarita Torres]] historialaria (León 1969)
# [[Hai Yan]] ekintzailea, idazlea (Txina 1954)
# [[Maria Pilar Perea Sabater]] filologoa (Bartzelona 1960)
# [[Melani García]] abeslaria (Valentzia 2007)
# [[María Luisa Cava de Llano Carrió]] legelaria, politikaria (Bartzelona 1948)
# [[Azahara Palomeque Recio]] kazetaria, idazlea, poeta (Kordoba 1986)
# [[Mirela]] abeslaria (Madril 1990)
# [[Alejandra Kindelán]] ekonomialaria (Venezuela 1971)
# [[Zina%C3%ADda Ierm%C3%B3lieva]] mikrobiologoa (Errusia, 1898-1974)
# [[Marie Pascale Osterrieth|Marie-Pascale Osterrieth]] Belgikako antzerki- eta zinema-zuzendari eta produktorea (Basoko, 1956)
# [[Charo Garaigorta]] artista (Coruña 1961)
# [[Anna Caballé Masforroll]] idazlea (Bartzelona 1954)
# [[Lydia Flood Jackson]] enpresaburua, sufragista (AEB 1862-1963)
# [[Mar%C3%ADa de los %C3%81ngeles Cardona Florit]] botanikaria (Menorca-Bartzelona, 1940-1991)
# [[Pacita Abad]] margolaria (Filipinas, 1946-2004)
# [[Lida Abdul]] artista (Afganisgtan, 1973)
# [[María Izquierdo (margolaria)|Maria Izquierdo (margolaria)]] (Mexiko, 1902-1955)
# [[Aina Garcia-Carbó]] poeta (Castelló, 1993)
# [[Kathleen Norris]] eleberrigilea, aktibista, (AEB )
# [[Emily Arnesen]] zoologoa (Norvegia, 1867- 1928)
# [[Laura Marling]] folk abeslaria (Erresuma Batua, 1990)
# [[Amalia Eriksson]] merkataria, asmatzailea (Suedia 1824- 1923)
# [[Ada Kariakoa]] satrapa (Turkia, K.a IV. Mendea-K.a 326)
# [[Artemisia II.a Kariakoa]] satrapa (TurkiaK.a 410-K.a)
# [[Linda Kasabian]] Manson familiakoa (AEB 1949-2023)
# [[Patricia Krenwinkel]] hiltzailea, Manson familiakoa (AEB 1947)
# [[Mary Brunner]] hiltzaile kidea, Manson familiakoa (AEB 1943)
# [[Rosa Navarro Durán]] filologoa, idazlea, irakaslea (Girona 1947)
# [[Young Miko]] rap abeslaria, futbolari ohia (Puerto Rico 1997)
# [[Brequette Cassie]] abeslaria, dantzaria (Hegoafrika/Madril 1984)
# [[Lorena Gómez (abeslaria)]] (Lleida 1986)
# [[Ruth Lorenzo]] abeslaria (Murtzia 1982)
# [[Roser Batlle]] Catalunyako pedagogoa (Bartzelona 1954)
# [[Henriette Delamarre de Monchaux]] geologoa, paleontologoa (Frantzia, 1854-1911)
# [[Jessica Gallagher]] paralinpiar eskiatzailea, atleta, txirrindularia (Australia 1986)
# [[Claire Keefer]] atleta paralinpiarra (Australia 1995)
# [[Madeleine Hogan]] paralinpiar xabalinlaria (Australia 1988)
# [[Hollie Arnold]] paralinpiar xabalinlaria (EB 1994)
# [[Donna Smith (atleta)]] paralinpiar xabalinlaria, gsaskibaloi jokalaria (Australia 1965-1999)
# [[Julie Russell]] paralinpiar pisu jasotzailea, saskibaloi jokalaria (Australia 1951)
# [[Grace Anozie]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1977)
# [[Lucy Ejike]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1977)
# [[Fatma Omar]] paralinpiar pisu jasotzailea (Egipto 1973)
# [[Josephine Orji]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1979)
# [[Georgianna Offutt]] sufragista eta medikua (AEB)
# [[Sarah Massey Overton]] emakumeen eskubideen aldeko emintzailea (AEB)
# [[Stacey Gillian Abe]] artista garaikidea
# [[Tomie Ohtake]] artista bisuala (Japonia/Brasil 1913-2015)
# [[Maryní Callejo]] musika ekoizle aitzindaria, moldatzailea, piano-jolea, abeslaria (Madril 1944)
# [[Özlem Becerikli]] paralinpiar pisu jasotzailea (Turkia 1980)
# [[Amalia Pérez]] paralinpiar pisu jasotzailea (Mexiko 1977)
# [[Olivia Breen]] paralinpiar atleta (Gales 1996)
# [[Sophie Hahn]] paralinpiar atleta (EB 1997)
# [[Verônica Hipólito]] paraliniar lasterkaria (Brasil 1996)
# [[Tara (abeslaria)]] (Coruña 1950)
# [[Ángela Carrasco]] abeslaria (Dominikar Errepublika 1951)
# [[La Dama]] abeslaria (Sevilla 1986)
# [[Mónica Naranjo]] abeslaria (Girona 1974)
# [[Virgínia Leone Bicudo]] soziologoa, psikoanalista (Brasil 1910-2003)
# [[Katherine Reed Balentine]] sufragista (AEB,1875-1934)
# [[Anna M. Morrison Reed]] egunkari eta aldizkaria fundatzailea (AEB, 1849-1921)
# [[Albertine Sarrazin]] idazlea (Frantzia,
# [[Isabelle Anguelovski]] ekologoa, ikertzailea (REims, 1978)
# [[Aina Garcia-Carbó]] poeta (Castelló de la Plana, 1993)
# [[Amalia de Llano]] idazle eta aristokrata (Espainia, 1822-1874)
# [[Edith Farkas]] meteorologoa, ikertzailea (Hungaria-Zeelanda Berria, 1921-1993)
# [[Kimberlé Williams Crenshaw]] abokatua, irakaslea, feminista (AEB 1959)
# [[Beatrice Duodu Owusu]] kazetaria (Ghana 1964)
# [[Agnes Sj%C3%B6berg]] albaitaria (Finlandia, 1888-1964)
# [[Olga Rodriguez]] kazetaria (León 1975)
# [[Jessica Abel]] komikigilea (AEB 1969)
# [[Zillah Branco]] aktibista ( Brasil 1936)
# [[Jaldia Abubakra]] ekintzailea (Palestina/Espainia 1967)
# [[Mònica Bernabé Fernández]] kazetaria (Bartzelona 1972)
# [[Pilar Albajar]] argazkilaria (Huesca 1948)
# [[Selina Solomons]] sufragista (AEB 1862- 1942)
# [[Ellen Clark Sargent]] sufragista (AEB 1826-1911)
# [[Pepa Aurora]] idazlea (Kanariak, 1946)
# [[Pino Betancor Alvarez]] idazlea (Kanariak, 1928-2063)
# [[Andrea Abreu]] idazlea (Kanariak, 1995)
# [[Casilda Rodrigáñez]] idazlea (Madril 1945)
# [[Miryan Rivera]] zientzialaria (Ekuador XX. mendea)
# [[Ana Estrella Santos]] dialektologoa (Ekuador XX.mendea)
# [[Kristina Suediakoa (1943)]] printzesa
# [[Nathalie Sayn-Wittgenstein-Berleburg]] printzesa, zaldi-doman aditua (Danimarka 1975)
# [[Marleen Haboud]] hizkuntza ikerlaria (Ekuador 1954)
# [[Gilda Guerrero Salgado]] kazetaria (Ekuador XX. mendea)
# [[María Carbonell Sánchez]] pedagogoa (Valentzia 1852-1926)
# [[Loren MacIver]] margolaria (AEB 1909-1998)
# [[Carin Bondar]] biologoa (Kanada 1975)
# [[Kamal Ranadive]] ikertzaile biomedikoa (India, 1917-2001)
# [[Mary Wood Swift]] sufragista (AEB 1841-1927)
# [[Naomi Anderson]] sufragista (AEB 1843-1899)
# [[Elvire De Cock]] ilustratzailea eta komikigilea (Belgika, 1979)
# [[La Galera kartzela]] emakumeen espetxea (Alcala de Henares, XX. - XXI. mendea)
# [[Malagako emakumeen kartzela zaharra]] (Malaga, 1937-1954)
# [[Can Salesko kartzela]] emakumeen kartzela (Palma, 1936-1943)
# [[Joan Feynman]] astrofisikaria (AEB, 1927-2020)
# [[Catherine Beaunez]] Frantziako prentsa-marrazkilaria eta komikigilea (Juigné-sur-Sarthe, 1953)
# [[Maria Vaquer Moll]] jostuna eta feminista espetxeratua (Eivissa, 1902-1982)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''urria''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Beatriz Akizu Aizpiri]] '''SORTUA''' Eusko Ikaskuntzako arlo sozio-politiko, dibertsitate eta kohesioko koordinatzailea (Soraluze, 1969)
# [[Onintze Villanueva Goikoetxea]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea, dantzazalea, dantza-irakaslea (Mexiko, 1955)
# [[Belen Urutxurtu]] ef-- '''SORTUA''' txistularia, eskultorea eta Arte irakaslea (Berriz, 1960)
# [[Julene Etxenike]] --ef '''SORTUA''' mendizale aitzindaria (Irun, 1943-2023)
# [[Beatriz Gámiz Mata]] ----'''SORTUA''' kriminologoa, politikaria eta alkatea (Ermua, 1983)
# [[Resurrección Martínez Sánchez]] efef '''SORTUA''' 36ko gerran eraildako maistra (Errioxa, 1898-1936)
# [[Consolación Martínez Sánchez]] '''SORTUA''' 36ko gerran eraildako maistra (Errioxa, 1896-1936)
# [[Teresa Velasco Soto]] '''SORTUA''' zigarrogilea, politikaria (Errioxa, 1902-?)
# [[Felisa Vidorreta Miruri]] '''SORTUA''' maistra fusilatua (Errioxa, 1890-1936)
# [[Mercedes López Cotarelo]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Irun, 1914 - Lesaka, 1936)
# [[Leire Retegi Fernández]] '''SORTUA''' txistularia eta txistu irakaslea da (Leitza, 2002)
# [[Luciana Larreategi Arizaga]] '''SORTUA''' (Eibar, Gipuzkoa, 1912-2003)
# [[Lloy Galpin]] sufragista, idazlea (AEB, 1877-1935)
# [[Ana María Cuervo]] biokimikaria (Bartzelona 1966)
# [[Marta Pujol Ferrusola]] arkitektoa (Bartzelona 1959)
# [[Glenna Cabello]] politologoa, kontsul (Venezuela 1959)
# [[Margaret Leahy]] aktorea (EB 1902-AEB 1967)
# [[Norma Talmadge]] aktorea (AEB 1894-1957)
# [[Constance Talmadge]] aktorea (AEB 1898-1973)
# [[Natalie Talmadge]] aktorea, gidoilaria (AEB 1996-1969)
# [[Cátia Montes]] gizarte hezitzailea, suhiltzailea, ijitoa (Portugal ?)
# [[Toya Prudêncio]] hezitzailea, aktibista, ijitoa (Portugal ?)
# [[Maria Gil]] aktore, aktibista, ijitoa (Portugal 1972)
# [[Estelle Faye]] idazle eta aktore frantsesa (1978)
# [[Rose Morgan French]] sufragista (AEB, 1859-1929)
# [[Ana María Pascual-Leone]] zientzialaria eta farmazialaria (Valentzia, 1930)
# [[Nellie Blessing Eyster]] irakaslea, kazetaria, idazlea (AEB, 1836-1922)
# [[Eileen Chang]] idazlea (Txina 1920-AEB 1995)
# [[Ascensión Marcos]] farmazialaria, ikertzailea (Espainia XX. mendea)
# [[Mririda n'Ait Attik]] poeta amazigea (Maroko 1900-1940)
# [[Maisie Peters]] kantautorea (EB 2000)
# [[Rachel Brosnahan]] aktorea (AEB 1990)
# [[Elaine May]] aktorea (AEB 1932)
# [[Carla Quílez]] aktorea (Bartzelona 2008)
# [[Tita Parra]] kantautorea (Txile 1956)
# [[Alexia Greziakoa]] printzesa (Grezia 1965)
# [[Teodora Greziakoa]] aktorea, printzesa (EB 1983)
# [[Olinpia Greziakoa]] modeloa, printzesa (AEB 1996)
# [[Marie-Chantal Greziakoa]] diseinatzailea, enpresaburua, printzesa (EB 1968)
# [[Marthe Gautier]] pediatra, ikertzailea (Frantzia, 1925-2022)
# [[Mar%C3%ADa Mullerat i Bassedas]] maistra, hezkuntza berezian espezializatua (Catalunya 1903 - 1993)
# [[Rita Harradence]] biokimikaria (Australia, 1915-2012)
# [[Nora Stanton Blatch Barney]] ingeniari zibila (AEB, 1883-1971)
# [[Flora Wambaugh Patterson]] mikologoa (AEB, 1847-1928)
# [[Jhamak Ghimire]] idazlea (Nepal, 1980)
# [[Mireille Havet]] idazlea (Frantzia, 1898-1932)
# [[Montserrat Villar Gonzalez]] idazlea (Ourense 1969)
# [[Regina Orozco]] aktorea (Mexiko, 1964)
# [[Jesusa Rodríguez|Jesusa Rodriguez]] aktorea, antzerki zuzendaria (Mexiko, 1955)
# [[Astrid Hadad]] aktorea (Mexiko, 1957)
# [[Julieta Egurrola]] aktorea (Mexiko, 1953)
# [[Elisa Izaurralde|Elisa_Izaurralde]] biokimikaria molekularra (Uruguai,
# [[Céline Bessière]] soziologoa (Frantzia, 1977)
# [[Cristina Pacheco]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1941-2023)
# [[Susana Chavez-Silverman]] idazlea (AEB, ?)
# [[Cristina Lafont]] filosofoa (Valentzia, 1963)
# [[Fumiko Enchi]] idazlea (Japonia 1905-1986)
# [[Pilar Roig Picazo]] ikertzailea (Valentzia 1949)
# [[Isabella Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 2007)
# [[Josephine Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 2011)
# [[Irene Greziakoa]] printzesa (Hegoafrika/ Espainia 1942)
# [[Pia Getty]] film ekoizlea, zuzendaria (AEB 1966)
# [[Benedikte Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 1944)
# [[Alexandrine Danimarkakoa]] erregina (Alemania 1879- Danimarka 1952)
# [[Carolina Matilde Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 1912-1995)
# [[Viktoria Luise Prusiakoa]] printzesa (Alemania 1892-1980)
# [[Rocío Muñoz Morales]] aktorea, aurkezle, modeloa (Madril 1988)
# [[Mary Prince]] idazlea eta esklabua (Bermudak...)
# [[Edith M. Flanigen]] kimikaria (AEB, 1929)
# [[Margaret Fulton]] kazetari gastronomikoa (1924-2009)
# [[Claudia Actea]] esklaboa (Anatolia 40-I. mendea)
# [[Cándida Jiménez Huelva]] esklabo askatua (Angola, 1845 Huelva, 1951)
# [[Rosalia Gómez]] esklabo askatua (Tenerife, 1801-1874)
# [[Elena Conti]] biokimikaria eta biologoa (Italia, 1967)
# [[Edith Pechey]] medikua (EB 1845-1908)
# [[Catherine Raisin]] geologoa (Erresuma Batua, 1855-1945)
# [[Winifred Starr Dobyns]] sufragista (AEB, 1886-1963)
# [[Mary Roberts Coolidge]] sufragista (AEB, 1860-1945)
# [[María Bueno Castellano]] artista (Malaga, 1976)
# [[Rukhmabai]] medikua (India 1864-1955)
# [[Valérie Mangin]] Frantziako komiki-gidoilaria (Nancy, 1973)
# [[Kamala Sohonie]] biokimikaria (India, 1911-1998)
# [[Cy Jung]] idazlea (Frantzia,
# [[Elula Perrin]] idazlea (Frantzia
# [[Anandi Gopal Joshi]] Indiako 1. medikuetako bat (1865-1887)
# [[Agnieszka Osiecka]] poeta, kazetaria (Polonia 1936-1007)
# [[Jeanette Winterson]] idazlea (EB 1959)
# [[Shelagh Delaney]] antzerkigilea, gidoilaria (EB 1938-2011)
# [[Madeleine Suediakoa]] printzesa (Suedia 1982)
# [[Carina Axelsson]] printzesa, modeloa, idazlea (AEB Aguil1968)
# [[Ingeborg Danimarkakoa (1878-1958)]] printzesa (Danimarka 1878-Suedia 1958)
# [[Susie Orbach]] psikoanalista, idazlea (EB 1946)
# [[Doris Duke]] filantropoa , baratzezaina, arte bildumagilea (AEB 1912-1993)
# [[Silvia Laplana]] metereologoa (Bartzelona 1984)
# [[Eva Cosculluela]] kultur kazetaria (Zaragoza 1972)
# [[Pilar Sanjurjo]] metereologoa (Coruña 1942-2022)
# [[Fanny Dalle-Rive]] Frantziako komikigilea (1976)
# [[Emma_Lira]] kazetaria, idazlea eta bidaiaria (Madril 1971)
# [[Mariana Álvarez Bollo Carretero]] pedagogoa eta idazle espainiarra (Zamora, 1866 - 1946)
# [[Margherita Piazzola Beloch]] matematikaria (Italia, 1879-1976)
# [[Mary Ryerson Butin]] medikua (AEB, 1857-1944)
# [[Zabel Yesayan]] idazlea (Armenia 1878-1943)
# [[Eva Carter Buckner]] sufragista, poeta eta konpositorea (1861-1946)
# [[Hélia Correia]] idazlea (Portugal, 1949)
# [[Isabela Figueiredo]] idazlea (Portugal, 1963)
# [[Teresa Imízcoz Beunza|Teresa Imizcoz Beunza]] idazlea (Iruñea, 1965)
# [[Oriana Méndez|Oriana Mendez]] idazlea (Vigo, 1974)
# [[Esperanza Aguilà Ducet|Esperanza Aguila Ducet]] idazlea (Bartzelona, 1951)
# [[Maud Ankaoua]] enpresa kudeatzailea (Frantzia, 1971)
# [[Lucia Pietrelli]] idazlea (Italia/Mallorca 1984)
# [[María Jaén]] idazlea, gidoilaria (Sevilla 1962)
# [[Antonia Bardolet]] idazlea (Bartzelona 1877- 1956)
# [[Dolors Miquel]] idazlea (LLeida 1960)
# [[Míriam Ferradáns]] idazlea (Pontevedra 1960)
# [[Rosa Fabregat]] idazlea (LLeida 1933)
# [[Ingrid Guardiola Sánchez]] film zuzendaria, saiakeragilea (Girona 1980)
# [[Almudena Arteaga]] idazlea (Madril 1967)
# [[Alana S. Portero]] idazlea (Madril 1967)
# [[Maria Antònia Salvà]] poeta (Mallorca 1869-1958)
# [[Maribel Medina]] idazlea eta kultura kudeatzailea (Iruñea, 1969)
# [[Gabrielle Réval]] idazlea (Frantzia,
# [[Martine Roffinella]] idazlea (Frantzia,
# [[Bertha Hernández]] idazlea, politikaria, 1. dama (Kolonbia 1907-1993)
# [[May Borraz]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1966)
# [[Eva Yárnoz]] poeta, artista (Iruñea 1975)
# [[Emilia Salvador]] ikertzailea, idazlea (Zaragoza 1938)
# [[Beatriz Giménez de Ory]] poeta (Madril 1972)
# [[Gema Nieto]] idazlea (Madril 1981)
# [[Mariona Cabassa]] ilustratzailea (Bartzelona 1977)
# [[Mada Carreño]] idazlea, kazetaria (Zamora 1914- Mexiko 2000)
# [[Nicolasa Helguero Alvarado]] poeta, moja, noblea (Palentzia 1719- Burgos 1805)
# [[Sheila Elorza]] futbolaria (Zaratamo 1996)
# [[Suceso Luengo]] maistra, idazlea (Zamora 1884-? 1931)
# [[Yvonne Blake]] jantzi-diseinatzailea (EB 1940-Madril 2018)
# [[Ruth Chepngetich]] atleta, maratoilaria (Kenya 1994)
# [[Salome Lang]] atleta, gorako jauzilaria (Suitza 1997)
# [[Salomé Kora]] atleta, 100m (Suitza 1994)
# [[Vicky Calavia]] zinegilea (Zaragoza 1971)
# [[Marisol Aznar]] aktorea, gidoilaria, abeslaria (Zaragoza 1972)
# [[Emilia Baylo]] dantzaria, koreografoa, irakaslea (Lleida 1946-Zaragoza 2022)
# [[Natividad Zaro]] aktorea, gidoilaria (Zaragoza 1901-Madril 1978)
# [[Marta Marín-Dòmine]] idazlea, dokumetalgilea (Bartzelona 1959)
# [[Uliana Semionova]] saskibaloi jokalaria (Letonia 1952)
# [[Maria do Rosário Pedreira]] idazlea (Portugal 1959)
# [[Reyes Calderon]] idazlea, ekonomialaria, irakaslea (Valladolid 1961)
# [[Paloma Sánchez-Garnica]] idazlea (Madril, 1962)
# [[Ann Scott]] idazlea (Frantzia, 1965)
# [[Chiquinha Gonzaga]] musikaria, konpositore, pianista eta orkestra zuzendaria (Brasil, 1847 - 1935)
# [[Giannina Arangi-Lombardi]] sopranoa (Italia, 1891-1951)
# [[Gilda dalla Rizza]] sopranoa (Italia, 1892-1975)
# [[Magda Olivero]] sopranoa (Italia 1910-2014)
# [[Lucy Tejada]] artista, margolaria (Kolonbia 1920-2011)
# [[Claudia Muzio]] sopranoa (Italia, 1889-1936)
# [[Toti Dal Monte]] sopranoa (Italia, 1893-1975)
# [[Maria Caniglia]] sopranoa (Italia, 1905-1979)
# [[Ebe Stignani]] mezzosopranoa (Italia, 1903-1974)
# [[Violet King Henry]] abokatua (Kanada, 1929-1982)
# [[Tòni Escala]] idazlea (Lleida 1961)
# [[Teresa Azpiazu Paul]] idazlea, irakaslea, politikaria (Cádiz 1862-Málaga 1949)
# [[Luisa Josefina Hernández]] idazlea, irakaslea (Mexiko 1928-2023)
# [[María Asúnsolo]] mezenas, galerista, modelo (AEB 1904-Mexiko 1999)
# [[María Jose Escrivà]] idazlea, poeta (Valentzia 1968)
# [[Meritxell Gené]] kantautorea, poeta (Lleida 1986)
# [[Marià Manent]] poeta, memorialista (Bartzelona 1898-1988)
# [[Marysa Navarro Aranguren]] idazlea, historilaria (Nafarroa 1934)
# [[Esther Novalgos Laso]] idazlea (Errioxa 1942)
# [[Susi Alvarado]] idazlea, antzerki zuzendaria (Kanariak 1960)
# [[Anna Tsing]] antropologoa (AEB, 1950)
# [[Ana Bernal Triviño]] kazetaria eta ikertzailea (Malaga, 1980)
# [[María Francisca Díaz-Carralero Rodelgo]] poeta itsu inprobisatzailea (Ciudad Real 1818-1894)
# [[Sanmao]] idazlea (Txina 1943-1991)
# [[Ana Cristina Herreros Ferreira]] idazlea, ahozko kontalaria (Leon 1965)
# [[Monika Zgustová]] idazlea, itzultzailea (Txekia 1957)
# [[Juana Dolores]] abeslaria, aktorea (Bartzelona 1992)
# [[Valeria Castro (abeslaria)]] kantautorea (Kanariak 1999)
# [[Maria Morera Colomer]] aktorea, abeslaria Girona 2003)
# [[Laura Jou]] antzerki irakaslea, film zuzendaria (Batzelona 1969)
# [[Emakumeen Ospearen Aretoa Coloradon]] aretoa eta saria (Colorado 1965)
# [[Frederika Hannoverkoa]] Greziako erregina ezkontidea (Alemania 1917 – Madril 1981)
# [[Isabel Stilwell]] kazetaria eta idazlea (Portugal)
# [[Maria Xosé Queizán]] idazlea (Galizia, 1939)
# [[Liliana Felipe]] abeslaria, sopranoa (Agentina-Mexiko, 1954)
# [[Zinka Milanov]] sopranoa (1906-1989)
# [[Rosa Ponselle]] sopranoa (AEB, 1897-1981)
# [[Milka Ternina]] sopranoa (Kroazia, 1863-1941)
# [[Geraldine Farrar]] sopranoa (Alemania, 1882-1967)
# [[Lilli Lehmann]] sopranoa (Alemania, 1848 - Berlin, 1929)
# [[Olive Fremstad]] mezzosoprano (Suedia , 1871-AEB,1951)
# [[María Jesús Jabato]] idazlea (Burgos, 1959)
# [[Brenda Navarro]] idazlea (Mexiko, 19982)
# [[Maud Tabachnik]] idazlea (Frantzia, 1938)
# [[Alejandrina_Gessler]] Andaluziako margolaria (Cadiz, 1831 - Paris, 1907)
# [[Rita Ferro]] Portugaleko idazlea (Lisboa, 1955)
# [[Dolors Marín Silvestre]] Kataluniako historialaria (Hospitalet de Llobregat, 1957)
# [[Almudena Campuzano Jimenez de Aldasoro]] idazlea (Santander, 1996)
# [[Dora Vázquez]] idazlea (Ourense, 1913.2010)
# [[Ana Acuña]] idazlea eta ikertzalea (Marin, 1971)
# [[Josefina Cardona i Bosch]] poeta (Valentzia,1957-2022)
# [[Joan Beauchamp Procter]] zoologoa (Erresuma Batua, 1897-1931)
# [[Adela Figueroa]] biologoa, aktibista eta idazle galiziarra (Lugo, 1948)
# [[Mary Blair]] artista, ilustratzailea, (AEB, 1911-1978)
# [[Rita Taborda Duarte]] Portugaldar idazle eta irakaslea (Lisboa, 1973)
# [[Fedora Barbieri]] mezzosopranoa (Trieste, 1920ko- Florentzia, 2003)
# [[Anita Cerquetti]] soprano (Montecosaro, 1931ko apirilaren 13a - Perugia, 2014ko urriaren 11) Italiako soprano dramatiko
# [[Leyla Gencer]] sopranoa (Istanbul, 1928ko- Milan, 2008ko)
# [[Maria Stader]] sopranoa (Budapest, 1911- Zurich, 1999ko)
# [[Tereska Torrès]] idazlea (Paris, 1920-2012)
# [[Marta G. Franco]] kazetari eta ekintzailea (Espainia, )
# [[Josefa Alfaro de Ocampo]] kazetaria, idazlea eta atzerkigilea (Sevilla, XIX-XX)
# [[Milagros Duque Vallejo]] alkatea (Berantevilla, 1941)
# [[Maria Perpinyà i Sais]] idazlea (Katalunia, 1901-1994)
# [[Mercè Vila i Reventós]] idazlea ([[Bartzelona]], [[1902]] - ?)
# [[Arancha Nogueira]] poeta ([[Ourense]], [[1989|1989ko]]
# [[Geneviève Pastre]] idazle, poeta, militantea
# [[Élodie Petit]] poeta eta performena
# [[Narcisa Freixas|Narcisa Freixas i Cruells]] margolaria, eskultorea eta konpositorea (Sabadell – 1859 – Bartzelona, 1926)
# [[Rexina Vega|Rexina Rodriguez Vega]] literatura idazlea, itzultzailea eta ikertzailea da. (Vigo, 1966)
# [[Eva Balaguer-Cortés López]] idazlea (Zaragoza, 1965)
# [[Rita Taborda Duarte]] idazlea (Lisboa, 1973)
# [[Cristina Carvalho]] idazlea (Portugal, 1949)
# [[An Alfaya]] idazlea (Galizia, 1964)
# [[San Luisko kondesa]] idazlea (Murtzia, 1884-Madril, 1929)
# [[Montserrat Aguer Teixidor]] filologoa eta idazlea (Figueres, 1963)
# [[María Rosa de Madariaga]] historialaria (Madril, 1937-2022)
# [[Asima Chatterjee]] botanikaria, kimikaria (India, 1917-2006)
# [[Alicia Fernández Rodríguez]] poeta (Galizia, 1987)
# [[Coloma Rosselló i Miralles]] idazlea (Palma, 1871 - i1955)
# [[Walda Pla i Rosés]] eleberrigilea (Maresme, 1913ko- Badalona, 2014)
# [[Maria Fullana i Montoro]] idazlea(Valentzia, 1958) poeta, narratzaile, itzultzaile eta irakasle ohia
# [[Susana Prieto]] idazlea eta gidoigilea (Puebla de Sanabria, Zamora, 1962)
# [[Isabel Thorne]] medikua, emakumeen eskubideen aldeko ekinzailea (Londres, 1834-1910)
# [[María Gertrudis Hore|Maria Gertrudis Hore]] poeta (Cadiz, 1742 -1801) eko abuztuaren 9a)
# [[Katherine Esau]] botanikaria (Ukrania-AEB, 1898-1997)
# [[Elizabeth Stern]] patologoa (Kanada-AEB, 1915-1980)
# [[Josefina Solsona i Querol]] idazlea (Bartzelona, 1907-1960)
# [[Tamara Andrés]] idazlea (Pontevedra, 1992)
# [[Enriqueta Muñiz]] idazlea, kazetaria eta itzultzailea (Madril, 1934– Buenos Aires, 2013)
# [[Blanca Mira]] eleberrigilea (Jumilla, Murtzia, 1989)
# [[Kei Okami]], medikua (Japonia, 1859 - 1941)
# [[Edinburgoko zazpiak]]
# [[Diana Maff%C3%ADa]] filosofoa eta aktibista (Argentina, 1953)
# [[Carmen Moreno Pérez|Carmen Moreno]] idazlea (Cádiz, 1974)
# [[Marie-Hélène Lafon]] irakasle atxikia eta idazlea (Aurillac, Cantal, Frantzia, 1962) irakasle atxikia eta idazlea
# [[Gaëlle Heureux]] idazlea eta irratiko kronista (Bourg-en-Bresse, Frantzia, 1970)
# [[Matilda Chaplin Ayrton]] medikua (Honfleur, Frantzia, 1846 - 1883ko uztailaren 19a)
# [[Carolina Amaya]] kazetaria (El Salvador)
# [[Isabella W. Blaney]] aktibista, sufragista (AEB)
# [[Fatima Ouassak]] saiakeragilea, hizlaria, politika publikoetako aholkularia eta militante ekologista, feminista eta arrazakeriaren aurkakoa ((Rif, Maroko, 1976)
# [[Helen Evans]] medikua (Irlanda, 1833-1903)
# [[Shin Saimdang]] artista, idazle, kaligrafo eta poeta (Korea, 1504-1551)
}}
'''Berriak 2024''' ('''iraila''')
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[María Fernández García]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (León,1884-Derio,1937)
# [[Juana Abascal Nicolás]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Castro Urdiales, 1908-Derio, 1938)
# [[Elvira Martínez Porres]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Santurtzi, 1883-Derio, 1937)
# [[Conchita Portu Etxeberria|Conchita Portu Exeberria]] '''SORTUA''' irakaslea, zinegotzia, historialaria (Hondarribia, 1943-2017)
# [[Severina Sagarzazu Martínez|Severina Sagarzazu]] '''SORTUA''' arrain-saltzailea (Hondarribia, 1911-1994)
# [[Joxepa Darceles Bengoetxea]] '''SORTUA''' emagina (Hondarribia, 1888-1972)
# [[Merche Gallardo Carrillo]] '''SORTUA''' Saturrarango emakumeen kartzelan jaioa (Mutriku, 1940)
# [[Loli Prieto Arana|Loli Prieto]] '''SORTUA'''kirolaria (Hondarribia, 1943-2019)
# [[Lupe Artola Cornú]] '''SORTUA''' frantses eta euskara irakaslea (Hondarribia, 1945)
# [[Nieves Alza Castillo]] '''SORTUA''' saskibaloi joka laria eta bultzatzailea (Hondarribia, 1954)
# [[Ixabel Alkain Etxeberria|Isabel Alkain]] '''SORTUA''' irakaslea, alardeko kapitaina, bidaiaria (Hondarribia, 1961)
# [[Arantza Mariskal Balerdi]] '''SORTUA''' Dokumentazio eta liburutegi arduraduna (Hondarribia, 1967)
# [[Teresa Gorria Arrizabalaga]] '''SORTUA''' maistra (Hondarribia, 1836-1905)
# [[Jasone Miranda-Bilbao]] '''SORTUA''' artista (Bilbo, 1964)
# [[Rafaela Baigorri Ibañez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran Madril Ventas espetxean hila (Mañeru, 1892-Madril, 1943)
# [[Rufina Chocarro Villar]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Allo, 1891-Erreniega, 1936)
# [[Amada Morentín Roldán]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Lodosa, 1910-Deierri, 1936)
# [[Felipa del Pueyo Ruiz]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Tarazona, 1897-Ausejo, 1936)
# [[Bea Lema]] '''SORTUA''' artista, ilustratzaile (Coruña, 1985)
# [[Herminia Domínguez Martínez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran borrokan eraila (Buñuel, 1917-Donostia, 1936)
# [[Esperanza Escribano Martínez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Calahorra, 1881-Azkoien, 1936)
# [[Marian Fernández]] '''SORTUA''' zinemagilea (Iruñea, 1974)
# [[Pilar Fernández Rodríguez]] '''SORTUA''' langilea, 36ko gerran fusilatua (Tudelilla, 1891-Azkoien, 1936)
# [[Carmen Gurrea Fernández]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Alfaro, 1921- Azkoien, 1936)
# [[Dolores Gurrea Fernández]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Alfaro, 1919- Azkoien, 1936)
# [[Gabriela Lorente Sáenz]] '''SORTUA''' etxekoandrea 36ko gerran fusilatua (Calahorra, 1878-Azkoien, 1936)
# [[Lucia Maeso Bergé]] '''SORTUA''' futbol-atezaina (Palentzia 2006)
# [[María Castejón Leorza]] '''SORTUA''' historialaria, zinema-kritikaria (Lizarra, 1975)
# [[Luisa Lasheras Royo]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Cortes, 1912-Gallur,1936)
# [[Nicomedes Marañon Orio|Nicomedes Marañón Orio]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Viana, 1898-Logroño, 1936)
# [[Martina Martínez Bueno]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Buñuel, 1873-Magallón, 1936)
# [[Rosa Zufia Sanz]] '''SORTUA''' kazetaria eta zinemagilea (Tutera, 1958)
# [[Meg Connery]] sufragista (Irlanda, 1879-1958)
# [[Rebekka Haase]] 2024ko Udako Olinpia r Jokoetako dominaduna (Alemania, 1993)
# [[Salwa Eid Naser]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Nigeria, 1998)
# [[Gina Lückenkemper]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Alemania, 1996)
# [[Fatima Surayya Bajia]] idazlea (Pakistan, 1930-2016)
# [[Phoebe Starfield Leboy]] biokimikaria, aktibista (AEB, 1936-2012)
# [[Muriel Barbery]] idazlea (Maroko, 1969)
# [[Ruperta Bautista]] idazle tzotzila (Mexiko, 1975)
# [[Anna Thynne]] itsas zoologoa (Erresuma Batua, 1806-1866)
# [[Loung Ung]] idazlea eta ekintzailea (Kanbodia, 1970)
# [[Elena Cánovas]] antzerkigilea, antzerki zuzendaria, gizarte laguntzailea (Madril 1955)
# [[María Luisa Moneró]] aktorea, kupletista (Madril 1889-1982)
# [[María Jesús Valdés]] aktorea, ahots aktorea (Madril 1927-2011)
# [[Nuria Torray]] aktorea (Bartzelona 1934-Madril 2004)
# [[Alejandra Torray]] aktorea, ahots-aktorea (Madril 1968)
# [[Mercedes Barranco]] aktorea (Bartzelona 1899-Madril 1957)
# [[Julia Martínez]] aktorea (Santander 1931)
# [[María Massip]] aktorea (Albacete 1942- Madril 2002)
# [[Queta Claver]] aktorea (Valentzia 1932- Madril 2003)
# [[Anita Martos]] aktorea, irakaslea (Uruguai 1893- Madril 1953)
# [[Debbie_Brill]] atleta (Kanada, 1953)
# [[Aya Kōda]] eleberrigilea eta saiakeragilea (Japonia, 1904-1990)
# [[Vera de Spinadel|Vera de Spinabel]] matematikaria (Argentina, 1929-2017)
# [[Laetitia Colombani]] idazlea (Frantzia, 1975)
# [[Gloria González Aseguinolaza]] biologoa
# [[Ángeles Mora]] idazlea (Kordoba 1952)
# [[Olive Oatman]] esploratzaile bahitua (AEB 1837-1903)
# [[Rebecca Cheptegei]] atleta (Uganda 1991-2024)
# [[Betty Harris (zientzialaria)]] kimikaria (AEB 1940)
# [[Marie-Béatrice de Baye]] poeta (Frantzia 1859-1928)
# [[Nelly Alard]] aktorea, gidoilaria (Frantzia 1960)
# [[María Topete]] espetxe-funtzionarioa (Espainia 1900-2000)
# [[Constance Reid]] idazlea, matematika dibulgatzailea (AEB, 1918-2010)
# [[Flossie Wong-Staal]] birologoa (Txina-AEB, 1947-2020)
# [[Lucía Caram]] moja aktibista (Argentina/Katalunia 1966)
# [[Magda Roger]] aktorea (Espainia XX. mendea)
# [[Patricia H. Clarke]] kimikaria (EB 1919-2010)
# [[Lila Azam Zanganeh]] idazlea (Paris 1976)
# [[Brigitte Aubert]] idazlea (Cannes 1956)
# [[Simone de Saint-Exupéry]] idazlea (Frantzia 1898-1978)
# [[Marie-Madeleine de Saint-Exupéry]] idazlea (Fratzia 1897-1926)
# [[Teresa Herrera]] filantropoa (Coruña 1712-1791)
# [[Stephanie Beacham]] aktorea (EB 1947)
# [[Ana Maria Vidal]] aktorea (Madril 1944)
# [[Tina Sainz]] aktorea (Madril 1945)
# [[Mari Carmen Yepes]] aktorea (Bartzelona 1942-Madril 2015)
# [[Laly Soldevila]] aktorea (Bartzelona 1933-Madril 1979)
# [[Ángeles Martín]] aktorea, aurkezlea (Madril 1968)
# [[Luisa Rodrigo]] aktorea (Madril 1901-1986)
# [[Mariam Budia]] idazlea, antzerkigilea (Errioxa 1970)
# [[Casey Wilson]] aktorea, komediantea (AEB 1980)
# [[Violetta Villas|Violeta Villas]] abeslaria (Polonia, 1938-2011)
# [[Feliza Bursztyn]] eskultorea (Kolonbia 1933- Paris 1982)
# [[Maria Barrientos]] sopranoa (Bartzelona 1884- Lapurdi 1946)
# [[Eileen Kramer]] dantzaria, koreografoa (Australia 1914)
# [[Antisa Khvichava]] 132 urte bizi izanaren erreklamatzailea (Georgia 1880-2012)
# [[Besse Cooper]] ehun urteduna, maistra, sufragista (AEB 1879-2009)
# [[Sahan Dosova]] ehun urteduna (Kazakhstan 1879?-2009)
# [[Maria Olivia da Silva]] ehun urteduna (Brasil 1880?-2010)
# [[Tomiko Itooka]] ehun urteduna, zaharrena (Japonia 1908-)
# [[Fusa Tatsumi]] ehun urteduna, zaharrena (Japonia 1907-2023)
# [[Pilar Serra]] erakusketa-komisarioa (Zaragoza, XX. mendea)
# [[Concha García (artista)]] eskultorea (Santander 1960)
# [[Susanna Rafart]] idazlea (Girona 1962)
# [[Florence Hedges]] botanikaria (AEB, 1878-1956)
# [[Jeanne Loiseau]] idazlea (Frantzia 1854-1921) Leire
# [[Tahia Halim]] margolaria (Egipto 1919-2003) Isabel
# [[Mercedes Barcha Pardo]] musa, zaintzailea (Kolonbia 1932-2020)
# [[Fanny Mikey]] aktorea, antzerki-zuzendaria (Argentina 1930-Kolonbia 2008)
# [[Nadia Battocletti]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Italia, 2000)
# [[Andreja Leški]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Eslovenia, 1997)
# [[Alice Bellandi]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Italia, 1998)
# [[Mathilda Hodgkins-Byrne]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Londres, 1994)
# [[Gloria Zea]] filosofoa, arte sustatzailea (Kolonbia 1935-2019)
# [[Elena Congost]] atleta paralinpikoa (Bartzelona 1987)
# [[Marta Fernández Infante]] igerilari paralinpikoa (Burgos 1994)
# [[Nuria Marqués ]] igerilari paralinpikoa (Bartzelona 1999)
# [[Virginia Feito]] idazlea (Madril 1988)
# [[María Manjavacas]] kazetaria (Ciudad Real, XX. mendea)
# [[Marta Fernández Vázquez]] kazetaria, idazlea (Madril 1973)
# [[Inmaculada Galván]] kazetaria (Madril 1963)
# [[Marta Reyero]] kazetaria (León 1965)
# [[Fawzia Koofi]] politikaria, aktibista (Afganistan 1975)
# [[Saba Sahar]] film zuzendaria, aktibista (Afganistan 1975)
# [[Blanca Estrella Ruiz Ungo]] maistra eta Clara Campoamor elkartearen sortzaile eta presidentea (1944-2024)
# [[Mayana Itoiz]] ilustratzaile eta komikigile baionarra (1978)
# [[Claire Etcherelli]] idazlea (Frantzia 1941-2023)
# [[Maylis Adhémar]] idazlea, kazetaria (Frantzia 1985)
# [[Françoise Mézières]] fisioterapeuta (Frantzia 1909-1991)
# [[Daisy Roulland-Dussoix]] mikrobiologo molekularra (Suitza 1936– 2014)
# [[Brenda Milner]] neuropsikologoa (Erresuma Batua-Kanada 1918)
# [[Michaela DePrince]] dantzaria (Sierra Leona, 1995-AEB, 2024)
# [[María Ruiz de Burton]] idazlea (Mexiko 1832-AEB 1895)
# [[Blanca Oteyza]] aktorea (Madril 1965)
# [[Rosa Maria Oriol Porta]] bitxigilea, enpresaburua (Bartzelona 1946)
# [[Rocío Delgado]] kazetaria (Pontevedra 1985)
# [[Purificación García]] moda diseinatzailea (Ourense 1952)
# [[Victoria Alonso]] film ekoizlea (Argentina/AEB 1965)
# [[Anna Teixidor Colomer]] kazetaria, historialaria (Girona 1978)
# [[Sara Sorribes]] binaka tenislari brontze olinpikoa (Castelló 1996)
# [[Cristina Bucșa]] binaka tenislari brontze olinpikoa (Moldavia/Kantabria 1998)
# [[Sara Andrés Barrio]] atleta paralinpikoa (Madril 1986)
# [[María Isabel Perelló Doménech]] epailea, Auzitegi Goreneko presidentea (Bartzelona/Coruña 1958)
# [[Mariana Mazzucato]] ekonomialaria (Italia/AEB 1968)
# [[Clara Martínez de Careaga]] magistratua (Madril 1959)
# [[Roser Bach]] epailea (Bartzelona 1964)
# [[Ana Ferrer]] epailea (Madril 1959)
# [[Olga Sánchez Cordero]] epailea (Mexiko 1947)
# [[Margarita Cabello Blanco]] epailea (Kolonbia 1957)
# [[Andrea Muñoz Sánchez]] epailea (Txile 1957)
# [[Zarela Villanueva Monge]] epailea (Costa Rica 1952)
# [[Sue Gray (funtzionarioa)]] politikaria, goi funtzionarioa (EB 1957)
# [[Rocío Sagaón]] aktorea (Mexiko, 1933-2015)
# [[Ana Mérida]] koreografoa (Mexiko, 1922-1991)
# [[Guillermina Bravo]] dantzaria eta koreografoa (1920-2013)
# [[Anna Sokolow]] dantzaria eta koreografoa (1910-2000)
# [[Carmen Herrero Ayllón]] kimikaria, irakaslea (Madril, 1913-1997)
# [[Marie-Michèle Beaufils]] idazlea (Frantzia 1949-2014)
# [[Marie Cosnay]] idazlea (Frantzia 1965)
# [[Columba Dominguez]] aktorea, abeslaria (Mexiko 1929-2014)
# [[Silvia Lemus]] kazetaria (Galizia/Mexiko 1945)
# [[Camila Cañeque]] artista (Bartzelona, 1984-2024)
# [[Carlota Rodr%C3%ADguez de Robles]] kimikaria, irakaslea (Zamora, 1907-1990)
# [[Adela Barn%C3%A9s Gonz%C3%A1lez]] kimikaria, irakaslea (Ávila/Mexiko, 1908-2011)
# [[Élisabeth Badinter]] filosofoa, idazlea (Frantzia 1944)
# [[Lola González Ruiz]] abokatua (León 1946-Madril 2015)
# [[Elisabet Casanovas]] aktorea (Bartzelona 1994)
# [[Aixa Villagrán]] aktorea (Sevilla 1978)
# [[Celia Freijeiro]] ekoizlea, aktorea (Pontevedra 1983)
# [[Patricia Reyes Spíndola]] aktorea, zuzendaria, ekoizlea (Mexiko 1953)
# [[Paula Usero]] aktorea (Valentzia 1991)
# [[Carol Rodríguez Colás]] film zuzedaria (Bartzelona 1982)
# [[Paula Anta]] artista, argazkilaria (Madril 1977)
# [[Meritxell Calvo]] aktorea (Bartzelona 1986)
# [[Raquel Peláez]] aktorea (León 1978)
# [[Edith Marion Patch]] entologoa, idazlea (AEB, 1876-1954)
# [[Petra Barnés González]] kimikaria, farmazialaria (Madril/Mexiko, 1908-1992)
# [[Isabelle Rimbaud]] idazlea (Frantzia 1860-1017)
# [[Jeanne Puchol]] komikigile eta ilustratzaile frantziarra (1957)
# [[Michiyo Tsujimura]] biokimikaria (Japonia, 1888-1969)
# [[Matilde Landeta]] film gidoilaria eta zuzendaria (Mexiko, 1910-1999)
# [[Susana Martín Gijón]] idazlea, nobela beltza (Sevilla 1981)
# [[Carlota Pérez]] ekonomialaria (Venezuela 1939)
# [[Pepa Roma]] kazetaria, argazkilaria, eleberrigilea (Lleida XX. mendea)
# [[Florence Cassez]] Mexikon zigortua (Frantzia 1994)
# [[Denise Maerker]] abokatua, kazetaria (Mexiko 1965)
# [[Cristina Álvarez Rodríguez]] arkitektoa, politikaria (Argentina 1967)
# [[Roser Tapias]] aktorea, modeloa (Bartzelona 1989)
# [[Ángela Cervantes]] aktorea (Bartzelona 1993)
# [[Lurdes Barba Rodríguez]] aktorea, antzerki-zuzendaria (Bartzelona 1949)
# [[Marta Frías Acedo]] futbol-arbitro aitzindaria (Cáceres 1980)
# [[Mabel Purefoy FitzGerald]] fisiologo, patologo klinikoa (Erresuma Batua, 1872-1973)
# [[Anne Baraou]] Frantziako komikigilea (1965)
# [[Claire Chazal]] kazetaria (Frantzia 1956)
# [[Hélène Gordon-Lazareff]] kazetaria (Frantzia 1909-1988)
# [[Mary Winearls Porter]] kristalografoa (Erresuma Batua, 1886-1980)
# [[Agnès Martin-Lugand]] idazlea (Frantzia 1979)
# [[Cécile Bailly]] idazlea (Frantzia 1968)
# [[Mireille Best]] idazlea (Frantzia 1943-2005)
# [[María Zamora]] film ekoizlea (Valentzia 1976)
# [[Ada Wells]] sufragista (EB 1863-Zeelanda Berria 1933)
# [[Carol Rovira]] aktorea, abeslaria (Tarragona 1989)
# [[Mary Ruiz]] aktorea (Madril 1980)
# [[Ángela Cremonte]] aktorea (Madril 1982)
# [[Belinda Washington]] aurkezlea, aktorea (Londres/Espainia 1963)
# [[Blanca Marsillach]] aktorea (Bartzelona 1966)
# [[Cristina Marsillach]] aktorea (Madril 1963)
# [[Mónica Portillo]] aktorea, dantzaria (Bartzelona 1989)
# [[Lucía Veiga]] aktorea, bakarrizketagilea (Coruña 1979)
# [[Mireia Oriol]] modeloa, aktorea (Bartzelona 1996)
# [[María Luisa Oyarzábal Fernández]] enpresaria, irakaslea (Bilbo 1933-2022)
# [[Olga Duque de Ospina]] abokatu, politikaria (Kolonbia 1930-2019)
# [[Beatriz Sanchis]] film-zuzendaria (Valentzia 1976)
# [[Marta Nieto]] aktorea (Murtzia 1982)
# [[Mabel Purefoy FitzGerald]] patologo klinikoa (Erresuma Batua, 1872-1973)
# [[Vera Popova]] kimikaria (Errusia, 1867-1896)
# [[Elena Paunero Ruiz]] botanikaria (Valladolid/Madril, 1906-2009)
# [[Fatima Daas]] idazlea (Frantzia 1995)
# [[Constance Debré]] abokatua, eleberrigilea (Paris 1972)
# [[Jeanne Galzy]] idazlea (Frantzia 1883-1977)
# [[Arati Saha]] igerilaria (Kalkuta 1940-1994)
# [[Caryl Churchill]] antzerkigilea (EB 1938)
# [[Carmen Salinas]] aktorea, imitatzailea (Mexiko 1939-2021)
# [[Malena Narvay]] aktorea, abeslaria (Argentina 1997)
# [[Elisa Mouliaá]] aktorea (Madril 1989)
# [[Rosa Villacastín]] kazetaria (Avila 1947)
# [[Leila Guerriero]] kazetaria (Argentina 1967)
# [[Laura Sisteró]] film-zuzendaria (Bartzelona 1986)
# [[Carmen Rigalt]] kazetaria (Lleida 1949)
# [[Alejandra Meco]] aktorea (Madril 1990)
# [[Azara García de los Salmones Marcano]] ultramaratoilaria (Kantabria 1983)
# [[Elsa y Elmar]] abeslaria (Kolonbia, 1993)
# [[Nancy Peña]] komikigile eta ilustratzaile frantsesa (Tolosa, 1979)
# [[Nadezhda Tolokonnikova]] ekintzaile eta performance artista (Errusia 1989)
# [[Heidi Watney]] kazetaria (Kalifornia, 1981)
# [[Lola Arias]] idazlea, aktorea, zuzendaria (Argentina 1976)
# [[Sarah Rector]] petrolio-handiki afroamerikarra umetatik (AEB, 1902+1967)
# [[Carmen Abela y Espinosa de los Monteros]] maistra eta pedagogoa (Cadiz 1897, Guadalajara 1962)
# [[Carme Bravo Roy]] pianu-jole eta pedagogoa (Bartzelona, 1919-2007)
# [[Gemma Humet]] abeslaria (Bartzelona 1988)
# [[Sara Miquel]] aktorea (Girona 1984)
# [[Nuria Giménez Lorang]] film-zuzendaria (Bartzelona 1976)
# [[Laura Galán]] aktorea (Guadalajara 1986)
# [[María José Rubio]] medikua, politikaria (Coruña 1956)
# [[Virginia García del Pino]] film-zuzendaria (Bartzelona 1966)
# [[Sara Vítores]] kazetaria (Avila 1972-Madril 2024)
# [[Pilar Farjas]] medikua, politikaria (Teruel/Galizia 1956)
# [[Rocío Mosquera]] medikua, politikaria (Ourense 1956)
# [[Marta Molist Codina]] mendi lasterkaria (Bartzelona 1982)
# [[Marianne Jean-Baptiste]] aktorea (Londres, 1967)
# [[Anne Pouget-Tolu]] frantziar idazlea (Sardinia, 1955)
# [[Hilde Mangold]] enbriologoa (Alemania,1898-1924)
# [[Idelisa Bonnelly]] itsas biologoa (Dominikar Errepublika,1931-2022)
# [[Blanca Calvo Moraza]] maistra, kazetaria eta idazlea (Ourense,xxx -1939)
# [[Gertrud Bodenwieser]] dantzaria, koreografoa (Viena, 1890-1959)
# [[Dolly Nazir]] igerilaria (India, 1935-2012)
# [[Lourdes Reparaz]] igerilaria (Gasteiz 1948- 1999)
# [[Sara Barquinero]] filosofoa eta idazlea (Zaragoza, 1994)
# [[Laura Loomer]] aktibista politikoa (AEB 1993)
# [[Irene Villa]] kazetaria, psikologoa, kirolari paralinpikoa (Madril 1978)
# [[Esther Peris]] paralinpiar eskiatzailea (Espainnia XX. mendea)
# [[Nathalie Carpanedo]] paralinpiar eskiatzailea (Madril XX. mendea)
# [[Beatriz Rodríguez]] idazlea (Sevilla 1980)
# [[María Sanjurjo]] patin-hockey jokalaria (Coruña 2000)
# [[Masta Quba]] rap abeslaria, aktibista (Mexiko 1988)
# [[Lucia Riaño]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1975)
# [[Rachida Dati]] politikaria (Frantzia 1965)
# [[Sahra Wagenknecht]] politikaria, kazetaria (Alemania 1969)
# [[Carme Aymerich i Barbany]] Catalunyako irakaslea eta pedagogoa (Bartzelona 1915 - 2001)
# [[Rosa Arj%C3%B3 P%C3%A9rez]] Aragoiko maistra (Zaragoza 1885 - 1918)
# [[Gloria Velat]] xakelaria (Bartzelona 1915-1988)
# [[Maria Luisa Gutiérrez]] xakelaria (Menorca 1930)
# [[Sofía Ruiz ]] xakelaria (Bartzelona?- ? 1968)
# [[Eileen Betsy Tranmer]] xakelaria (EB 1910-1983)
# [[Chantal Chaudé de Silans]] xakelaria (Frantzia 1919-2001)
# [[Ana Paula Arósio]] aktorea, modeloa (Brasil 1975)
# [[Alba Planas]] aktorea (Madril 2000)
# [[Leticia Sánchez Ruiz]] idazlea, kazetaria (Asturias 1980)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''abuztua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ania Sáenz de Buruaga]] ----'''SORTUA''' ilustratzailea (Gasteiz, 1988)
# [[Cristina Larrea]] ef-- '''SORTUA''' atleta (Eibar, 1966)
# [[Estefania Etxebeste Giraldo]] ef-- '''SORTUA''' harri-jasotzailea (Ituren, 2002)
# [[Maria Jesus Berrotaran Etxeberria|Maria Jesus Berrotaran]] ----'''SORTUA''' aguazila, mazularia, feminista (Hondarribia, 1949)
# [[Miren Izaskun Asua]] ef-- '''SORTUA''' aktorea eta antzerki zuzendaria (Elorrio, 1963)
# [[Adriana Ruano Oliva]] urrezko domina tiroan 2024 (Guatemala, 1955)
# [[Alba Sidera]] kazetaria (Girona 1979)
# [[Aleksandra Jarecka]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1995)
# [[Alena Olsen]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1995)
# [[Alev Kelter ]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Alex Sedrick]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Alexandra Louis-Marie]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1996)
# [[Alice Schwarzer]] kazetari aktibista (Alemania 1942)
# [[Alicja Klasik]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 2004)
# [[Ally Wollaston]] txirrindularia, omniumean brontze olinpikoa, talde jazarpenean zilarra (Zeelanda Berria 2001)
# [[Altina Schinasi]] artista, asmatzailea (AEB 1907-1999)
# [[Alysha Corrigan]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1997)
# [[Alysha Newman]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1994)
# [[Amanda Donohoe]] aktorea (EB 1962)
# [[Amber Anning]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 2000)
# [[An Qixuan]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Txina, 2000)
# [[Ana Bokesa]] aktorea (Madril, ?)
# [[Ana Patrícia Ramos|Ana Patricia Ramos]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Brasil, 1997)
# [[Anna Cockrell]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 1997)
# [[Anna Dorothea Therbusch]] margolaria (Prusia 1721-1782)
# [[Anna Mahler]] eskultorea (Austria 1904-EB 1988)
# [[Anna Morris]] txirrindularia, taldekako jazarpen brontze olinpikoa (EB 1995)
# [[Anna R. Figueiredo]] idazlea (Ourense 1963)
# [[Anna Short Harrington]] modeloa, sukaldaria (AEB 1897-1955)
# [[Annette Echikunwoke|Annete Echikunwoke]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1996)
# [[Antsa Proventzakoa]] Frantziako printzesa, Gaztelako infanta (1225-1261)
# [[Ariana Ramsey]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 2000)
# [[Arlen Siú]] abeslari eta poeta sandta (Nikaragua, 1955-1975)
# [[Asia Hogan-Rochester]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1999)
# [[Audrey Mestre]] urpekaria (Frantzia, 1974-2002)
# [[Aunt Jemima]] pertsonaia (AEB 1893)
# [[Barbiturikills]] kaleko artista (Valentzia 1972)
# [[Bavuudorzhiin Baasanjüü]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Mongolia,1999)
# [[Beatriz de Palacios]] soldadua (Andaluzia/Mexiko XVI. mendea)
# [[Beatriz Proventzakoa]] Frantziako printzesa, erregina ezkontidea, latindar enperatriza (1229- Italia1267)
# [[Beatriz Souza]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Brasil, 1998)
# [[Beatriz Suabiakoa]] Gaztela eta Leongo erregina ezkontidea (Germania 1205-Zamora 1235)
# [[Becky Wilde]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (Erresuma batua, 1997)
# [[Bertha Badt-Strauss]] kazetaria, judua (Prusia 1885-1970)
# [[Blanca Eekhout]] politikaria (Venezuela, 1968)
# [[Blanka Frantziakoa]] printzesa, Gaztelako infanta (Jaffa 1253-Paris 1320)
# [[Boryana Kaleyn]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Bulgaria, 2000)
# [[Brittany Brown]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1995)
# [[Bryony Botha]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1997)
# [[Camryn Rogers|Camaryn Rogers]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1999)
# [[Cari Champion]] kazetaria (AEB 1978)
# [[Carissa Norsten]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Carmen Bernardos]] aktorea (Madril 1927-2021)
# [[Carmen Verlichak]] idazlea (Madril/Argentina/Kroazia XX. mendea)
# [[Carola Stern]] kazetaria, idazlea (Alemania 1925-2006)
# [[Catherine Lacey]] idazlea (AEB, 1985)
# [[Charity Williams]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1996)
# [[Chiara Consonni]] txirrindularia, madison urre olinpikoa (Italia 1999)
# [[Chloe Daniels]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Cierra Burdick]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Coraline Vitalis]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1995)
# [[Cristina Sánchez-Andrade]] idazlea (Coruña 1968)
# [[Cuca Escribano]] aktorea (Madril, 1973)
# [[Cyréna Samba-Mayela]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 2000)
# [[Daisy eta Violet Hilton]] biki pikopagoak, zirkuko musikariak (EB 1908-AEB 1969)
# [[Daria Pikulik]] txirrindularia, omniemean zilar olinpikoa (Polonia 1997)
# [[Darja Varfolomeev|Darja Varfolomeew]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Errusia,2006)
# [[Dearica Hamby]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Deng Yawen]] txirrindularia, BMX librean urre olinpikoa (Txina 2005)
# [[Ding Xinyi]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2004)
# [[Dolores Vilavedra]] idazlea, literatura kritikaria (Pontevedra 1963)
# [[Dora Lush]] bakteriologoa (Australia, 1910-1943)
# [[Dorothea Veit]] idazlea (Alemania 1764-1839)
# [[Dorothy Miles]] idazle gorra, keinu hizkuntzan aitzindaria (EB 1931-1993)
# [[Eleanor Patterson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Australia, 1996)
# [[Elisa Mevius]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2004)
# [[Elise Reimarus]] idazlea, hezitzailea (Alemania 1735-1805)
# [[Elsie Inglis]] medikua, aktibista (Eskozia, 1864-1917)
# [[Emily Shearman]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1999)
# [[Emma Ann Reynolds]] erizain, medikua (AEB, 1862-1917)
# [[Emma Finucane]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 2002)
# [[Esther Bendahan]] idazle sefardia (Tetuan 1964)
# [[Esther Vilar]] idazlea, soziologoa, medikua (Argentina 1935)
# [[Eva Canel]] idazlea, hizlaria, (Asturias, 1857-Habana, 1932)
# [[Faith Cherotich]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kenia, 2004)
# [[Fancy Bermudez]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2002)
# [[Fanny Lewald ]] idazlea (Prusia 1811- Alemania 1889)
# [[Farah Nabulsi]] giza eskubideen aldeko zinemagilea (Londres 1978)
# [[Feng Bin]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txina, 1994)
# [[Florence Symonds]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2002)
# [[Georgia Bell]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Erresuma Batua, 1993)
# [[Georgia Hale]] zinema mutuko aktorea (AEB 1905-1985)
# [[Georgina Hale]] aktorea ( EB 1943-2024)
# [[Gertrud Kornfeld]] kimikaria (Alemania, 1891-1955)
# [[Giulia Rizzi]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Italia, 1989)
# [[Greta Scacchi]] aktorea (Italia/Australia 1960)
# [[Guo Qiqi]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1998)
# [[Hailey Van Lith]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 2001)
# [[Haley Batten]] txirrindularia, mendian zilar olinpikoa (AEB 1998)
# [[Hao Ting]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2001)
# [[Harriet Boyd Hawes]] arkeologoa (AEB, 1871-1945)
# [[Haruka Funakubo]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Japonia, 1998)
# [[Haruka Kitaguchi]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Japonia, 1998)
# [[Helena Villar Janeiro]] idazlea (Lugo 1940)
# [[Henriette Herz]] idazlea, hezitzailea (Alemania 1764-1847)
# [[Hetty van de Wouw]] txirrindularia, keirinean zilar olinpikoa (Herbehereak 1998)
# [[Hezly Rivera]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2008)
# [[Hina Hayata]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna(Japonia, 2000)
# [[Huang Zhangjiayang]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2000)
# [[Huh Mi-mi]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Korea,2002)
# [[Ida Hahn-Hahn]] idazlea (Alemania 1805-1880)
# [[Ilona Maher]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1996)
# [[Inés de Guevara]] infanta (?- 1265)
# [[Inma López Silva]] idazlea (Coruña 1968)
# [[Ioana Vrinceanu]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Errumania, 1994)
# [[Irene Alba]] aktorea (Madril 1867-Bartzelona 1930)
# [[Irene Angelo]] erregina ezkontidea (Konstantinopla 1181-Alemania 1208)
# [[Irene Caba Alba]] aktorea (Argentina 1899-Madril 1957)
# [[Iryna Herashchenko|Iryma Herashchenko]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Ukraina, 1995)
# [[Jasmine Martin]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Hegoafrika, 2000)
# [[Jasmine Moore]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2001)
# [[Jemima Montag]] Atleta. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (Australia, 1998)
# [[Jenny Rissveds ]] txirrindularia, mendian briontze olinpikoa (Suedia 1994)
# [[Jeon Hun-young]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 1994)
# [[Jessica Hull]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Australia, 1996)
# [[Jessica Roberts]] txirrindularia, taldekako jazarpen brontze olinpikoa (EB 1999)
# [[Juana Camilión]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 19)
# [[Julia Caba Alba]] aktorea (Madril1902-1988 19)
# [[Julia Trujillo]] aktorea (Madril 1932-2013)
# [[Julien Alfred]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Santa Luzia, 2001)
# [[June Sutor]] kristalografoa (Zeelanda Berria-1929 Londres)
# [[Katarina Johnson-Thompson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Erresuma Batua, 1993)
# [[Katy Marchant]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 1993)
# [[Kayla Canett]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Kaylia Nemour]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 2006)
# [[Kaylyn Brown]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2004)
# [[Kelsey Teneti]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Keyara Wardley]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2000)
# [[Kim Kum-yong|Kimkum-young]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ipar Korea, 2001)
# [[Krissy Scurfield]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Kristen Thomas]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Kristi Kirshe]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1994)
# [[Kristina Norvegiakoa]] printzesa, Gaztelako infanta (Norvegia 1234- Sevilla 1262)
# [[Laura Mart%C3%ADnez de Carvajal]] medikua (Kuba, 1869-1941)
# [[Lauren Doyle]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Laviai Nielsen|Laviani Nielsen]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 1996)
# [[Leocadia Alba]] sopranoa, aktorea (Valentzia 1866-Madril 1952)
# [[Leonor Rodríguez de Castro]] Gaztelako infanta (?- Burgos 1275)
# [[Li Jiaman]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Txina, 1997)
# [[Lilian Suzette Gibbs]] botanikaria (Erresuma Batua, 1870-1925)
# [[Lim Si-hyeon]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 2003)
# [[Linda Richards]] erizaina (AEB, 1841-1930)
# [[Lisa Mayer]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Alemania, 1996)
# [[Lisa van Belle]] txirrindularia, madison brontze olinpikoa (Herbehereak 2001)
# [[Louise Blanchard Bethune]] arkitektoa (AEB, 1856-1913)
# [[Lu Gwei-djen]] biokimikaria (Txina, 1904-1991)
# [[Luana Márton]] taekwondo jokalaria (Tenerife, 2006)
# [[Lucía Galán]] abeslaria, aktorea (Argentina 1961)
# [[Lucia Yépez Guzmán]] borrokalaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ekuador, 2001)
# [[Lydia Rabinowitsch-Kempner]] bakteriologoa (Lituania-Alemania, 1871-1935)
# [[Maddi Wesche]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Zelanda Berria, 1999)
# [[Mahina Paul]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Maike van der Duin]] txirrindularia, madison brontze olinpikoa (Herbehereak 2001)
# [[Manon Veenstra]] txirrindularia, BMX lasterketan zilar olinpikoa (Herbehereak 1998
# [[Mar%C3%ADa Teresa Murillo]] botanikaria (Kolonbia, 1929-2017)
# [[Margaret Floy Washburn]] psikologoa (AEB, 1871-1939)
# [[Margarita Proventzakoa]] infanta, Frantziako erregina (Frantzia 1221-1295)
# [[Margarita Skulesdatter]] erregina (Norvegia 1208-1270)
# [[Margit Nordin]] gizonezkoekin lehiatu zen 1. emakume eskiatzailea (Suedia 1897-1982)
# [[María Belón]] medikua (Madril 1965)
# [[Maria Berta Rohangoa]] noblea (Austrohungariar Inperioa, 1868 – Viena, 1945)
# [[Maria Dimádi|Maria Dimadi]] erresistente exekutatua (Grezia, 1907-1944)
# [[María Liñeira]] literatura teorialaria (Coruña 1979)
# [[María Xosé Porteiro]] idazlea (Madril/Vigo 1952)
# [[Marie Lebour]] biologoa (Erresuma Batua, 1876-1971)
# [[Marie Luise Kaschnitz]] idazlea (Alemania 1901-Italia 1974)
# [[Marie Reichert]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2001)
# [[Marie-Florence Candassamy]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1991)
# [[Marion Dönhoff]] kazetaria, idazlea, kondesa (Prusia 1909-Alemania 2002)
# [[Marion J. Lamb]] biologoa (Erresuma BAtua, 1939-2021)
# [[Marion Walter]] matematikaria (Berlin 1928-AEB 2021)
# [[Marta Maggetti|Marta Maggeti]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Italia, 1996)
# [[Martyna Swatowska-Wenglarczyk]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1994)
# [[Mary Moraa]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kenia, 2000)
# [[Mary Vaux Walcott]] botanikaria, ilustratazilea (AEB, 1860-1940)
# [[Matilda Smith]] botanikaria, ilustratzailea (Mumbai 1854- Londres 1926-1990)
# [[Melissa Jefferson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Hego Carolina, 2001)
# [[Michele Greene]] aktorea (AEB 1962)
# [[Montse Dopico]] kazetaria (Lugo 1977)
# [[Montse Pena]] idazlea, literatura kritikaria (Coruña 1981)
# [[Muthulakshmi Reddy]] medikua eta legelaria (India, 1886-1968)
# [[Nam Su-hyeon]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 2005)
# [[Nancy Green]] esklabo ohia, modeloa (AEB 1834-1923)
# [[Nancy Rourke]] margolari gorra (Kalifornia, 1957)
# [[Natalya Diehm]] txirrindularia, BMX librean brontze olinpikoa (Australia 1997)
# [[Naya Tapper]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1994)
# [[Nicole Heavirland]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1995)
# [[Nicole Shields]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1999)
# [[Nicole Yeargin]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1997)
# [[Nikola Ogrodníková|Nikola Ogrodikova]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txekia, 1990)
# [[Niuta Tajtelbaum]] Varsoviako ghetto altxatzean aktibista eta soldadua (Polonia, 1917-1943)
# [[Noor Vidts]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna Belgika, 1996)
# [[Oi Ye-Jin]] tiratzailea, 10 m-urre olinpikoa (Hego Korea 2005)
# [[Olivia Apps]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1998)
# [[Pauline Ferrand-Prévot]] txirrindularia, mendian urre olinpika (Frantzia 1992)
# [[Pauline Grabosch]] txirrindularia, taldean brontze olinpikoa (Alemania 1998)
# [[Pauline Rifer de Courcelles]] artista (Paris, 1781-1851)
# [[Perris Benegas]] txirrindularia, BMX librean zilar olinpikoa (AEB 1995)
# [[Piper Logan]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2001)
# [[Prisca Awiti Alcaraz]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Londres, 1996)
# [[Rachael Blake]] aktorea (Australia 1971)
# [[Rebecca Petch]] txirrindularia, taldean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1998)
# [[Renata Knapik-Miazga]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1988)
# [[Rhyne Howard]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 2000)
# [[Rosalia Fernández Rial]] poeta (Coruña 1988)
# [[Rosita Yarza]] aktorea (Madril 1922-1996)
# [[Rutka Laskier]] nerabe judua, egunerokogilea (Polonia 1929-Auschwich 1943)
# [[Sammy Sullivan]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Sandra Ygueravide]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 1984)
# [[Sarah Levy (errugbi jokalaria)]] Zazpiko brontze olinpikoa (Hegoafrika/Israel/AEB 1995)
# [[Sarah Stewart]] birologoa (Mexiko-AEB, 1905-1976
# [[Sarah Wynter]] aktorea (Australia 1973)
# [[Saya Sakakibara]] txirrindularia, BMX lasterketan urre olipikoa (Australia 1999)
# [[Shaane Fulton]] txirrindularia,taldean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 2000)
# [[Shanieka Ricketts]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Jamaika, 1992)
# [[Shin Yu-Bin]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ipar Korea, 2004)
# [[Sofia Raffaeli|Sofia Raffali]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Italia, 2004)
# [[Song Jiayuan]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1997)
# [[Sonja Greinacher]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 1992)
# [[Sophiane Méthot]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1998)
# [[Sophie Capewell]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 1998)
# [[Stephanie Rovetti]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Susana Rodríguez Navarro]] genetikalaria, ikertzailea (Murtzia 1972)
# [[Svenja Brunckhorst]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2001)
# [[Tara Davis-Woodhall]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 1999)
# [[Taylor Perry (errugbi jokalaria)]] Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2000)
# [[Tenika Willison]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Teresa Alonso Otero]] Gerra Zibileko errepresaliatua (Madril, 1916- 1995)
# [[Thea LaFond]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Dominika, 1994)
# [[Tota Alba]] aktorea (Argentina 1914-Madril 1983)
# [[Tysha Ikenasio]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 1997)
# [[Ursula Bellugi]] psikologoa (AEB, 1931-2022)
# [[Vega Gimeno]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 19)
# [[Věra Kohnová]] nerabe judua, egunerokogilea (Txekoslovakia 1929-Izbica Ghettoa 1942)
# [[Veronica Codesal]] abeslaria (Belgika 1977)
# [[Victoria Ohuruogu]] atleta. 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 1993)
# [[Viktorija Senkutė]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (:ituania, 1996)
# [[Vinesh Phogat]] borrokalaria (India, 1994)
# [[Violante Aragoikoa]] erregina ezkontidea (Zaragoza 1236- Orreaga 1256)
# [[Violante Hungariakoa]] Aragoiko erregina ezkontidea (1215-Huesca 1251)
# [[Virginia Cherrill]] aktorea (AEB 1908-1996)
# [[Vittoria Guazzini]] txirrindularia, madison urre olinpikoa (Italia 2000)
# [[Viviana Márton|Viviana Martón]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Tenerife, 2006)
# [[Wang Lanjing]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2005)
# [[Yang Jiayu|Yang Jiagu]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1996)
# [[Yemisi Ogunleye|Yamesi Ogunleye]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Alemania, 1998)
# [[Zhang Shan]] urrezko domina tiroan 1992 (Txina, 1968)
# [[Zhao Jie]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txina, 2002)
# [[Zoé Claessens]] txirrindularia, BMX lasterketan brontze olinpikoa (Suitza 2001)
# [[Zonia Baber]] geografo, geologo, irakaslea (AEB, 1862-1956)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''uztaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Berta Peña Parras]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Valladolid, 1889-Bilbo, 1938)
# [[Beatrice Salvioni]] '''SORTUA''' filologoa eta idazlea (Italia, 1995)
# [[Natalia Ortiz Ceberio]] '''SORTUA''' Marta planaren aurkitzailea (Donosti, ?)
# [[Olatz Osa Zubia|Olatz Osa]] '''SORTUA''' pedagogoa, kudeatzailea (Oñati, 1970)
# [[Maria Cueto]] '''SORTUA''' artista (Avilés, 1960)
# [[Feliciana Etxabe Artola]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Zeberio, 1897-Bilbo, 1938)
# [[Alaine Arruti Lejarzegi]] '''SORTUA''' psikologoa (Gernika, 1983)
# [[Clara Maass]] erizaina (AEB, 1876-1901)
# [[Deborah Sampson]] soldadua (AEB 1760-1827)
# [[Anna Maria Lane]] soldadua (AEB 1755-1810)
# [[Sally St. Clair]] soldadua (AEB ?-1782)
# [[Eleonore Prochaska]] soldadua (Alemania 1785-1813)
# [[Margaret Corbin]] erizaina, soldadua (AEB 1723-1792)
# [[Hannah Snell]] soldadua (EB 1723-1792)
# [[Carme Contreras Verdiales]] aktorea (Zaragoza 1932-2020)
# [[Asunción Sancho]] aktorea (Madril 1930-2018)
# [[Cándida Losada]] aktorea (Argentina 1915-Madril 1922)
# [[Carola Fernán Gómez]] aktorea (Madril 1899-1967)
# [[Françoiz Breut]] abeslaria eta ilustrailea (Frantzia, 1969)
# [[Sankie Mthembi-Mahanyele]] politikaria, aktibista (Hegoafrika 1951)
# [[Nadezhda Alilúyeva]] Stalinen 2. emaztea (Errusia 1901-1932)
# [[Colette Capdevielle]] politikaria (Frantzia, 1958)
# [[Mariana Travacio]] idazlea (Argentina, 1967)
# [[Coccinelle (artista)]] artista, dantzaria, abeslaria eta aktore transgeneroa (Paris, 1931-2006)
# [[Rosaura Ruiz Gutiérrez]] biologoa, idazlea (Mexiko, 1950)
# [[Marie-Andrée Schwindenhammer]] trans ekintzailea (La Neuveville-lès-Raon, Vosges, 1909 - Chartres, Eure-et-Loir, 1981)
# [[Herminia Álvarez Herrera]] iraultzailea, hezitzailea (Mexiko 1888-1955)
# [[Dolores Bolio Cantarell]] idazlea (Mexiko 1880-1950)
# [[Gertrudis Tenorio Zavala]] poeta, hezitzailea (Mexiko 1843-1926)
# [[Elena Sánchez Valenzuela]] aktorea, kazetaria, artxibozaina (Mexiko 1900-1950)
# [[Irene López Heredia]] aktorea (Murtzia 1898-Madril 1962)
# [[Mari Paz Molinero]] aktorea (Txile 1914-Madril 2004)
# [[Carmen Díaz]] aktorea (Sevilla 1896-1979)
# [[Lola Pons Rodríguez]] filologoa, irakaslea (Bartzelona 1976)
# [[Cristina Farfán]] maistra, idazlea (Mexiko 1846-1880)
# [[Natalia Serdán Alatriste]] iraultzailea, aitzindaria (Mexiko 1875-1938)
# [[Chantal Montellier]] Frantziako idazle eta komikigilea (Bouthéon, 19472.1943)
# [[May Ayim]] ekintzaile afroalemaniarra (Alemania, 1960-1996)
# [[Maria Rosaria Omaggio]] aktorea (Italia, 1959-2024)
# [[Clarisa Navas]] zinemagilea (Argentina, 1989)
# [[Jacqueline Harpman]] psikoanalista (Belgika, 1929-2012)
# [[Ana Figuero]] feminista, sufragista (Txile, 1907-1970)
# [[Sara Ahmed]] filosofo angroaustraliarra (Erresuma Batua, 1969)
# [[Katherine Dunn]] eleberrigile, poeta eta kirol-kazetaria (AEB, 1945-2016)
# [[Marianne Baum]] anfifaxista gillotinatua (Alemania, 1912-1942)
# [[Marie-Hélène Schwartz]] matematikaria (Frantzia, 1913-2013)
# [[Victoria Raquel Bajar Simsolo]] zientzialaria (Argentina, 1942-2016)
# [[Juana Manso]] idazle, kazetari, hezitzaile (Argentina, 1819-1875)
# [[Isabel de Liaño]] idazlea (Valladolid, XVI. mendea)
# [[Louise-Victorine Ackermann]] poeta (Frantzia, 1813-1890)
# [[Valentina Pinelo]] moja, poeta (Sevilla, XVI. mendea- 1629?)
# [[Pilar Primo de Rivera]] Sección Femeninako zuzendaria (Madril, 1907-1991)
# [[Basauriko 11k]] Epaiketaren prozesua
# [[Angela Peralta]] sopranoa, konpositorea (Mexiko 1845-1883)
# [[Alicia Arévalo (kazetaria)]] 1. emakumea futbol partida kontatzen ( Bartzelona 1978)
# [[Sara Giménez León]] kirol kazetaria (Girona 1991)
# [[Patricia Campos Doménech]] armadako pilotua, futbol-entrenatzailea (Castelló 1977)
# [[Niní Montiám]] aktorea (Madril 1917-1986)
# [[Ana Adamuz]] aktorea (Jaén 1886-Madril 1971)
# [[Pepita Serrador]] aktorea (Argentina 1913-1964)
# [[Teresa Serrador]] aktorea (Bolivia 1899-Argentina 1982)
# [[Amparo Martí]] aktorea (Valentzia 1903-Madril 1973)
# [[María Mayor]] aktorea (?- Madril 1939)
# [[Rosa Torre González]] maistra, politikaria (Mexiko 1890-1973)
# [[Nadezhda Zabela - Vrubel]] abeslaria (Errusia, 1868-1913)
# [[H%C3%A9l%C3%A8ne Metzger]] zientzia filosofoa (Frantzia, 1889-1944)
# [[Inez Clare Verdoorn]] botanikaria (Hegoafrika, 1896-1989)
# [[Edith Quimby]] medikuntzan eta fisikan ikertzailea (AEB, 1891-1982)
# [[Maria Poumier]] irakasle frantsesa (Cannes, 1950)
# [[Marie-Jo Bonnet]] Frantziako historialaria eta feminista (Deauville, 1949)
# [[Julia Rodríguez-Maribona]] fregonaren asmatzailea (Asturias 1923-Suitza 2005)
# [[Julia Montoussé Fargues]] fregonaren asmatzailea (?-Asturias 1971)
# [[Esperanza Grases]] aktorea (Bartzelona 1920-1995)
# [[Alexandra Trusova]] patinatzailea (Errusia 2004)
# [[Jéssica Bouzas Maneiro]] tenislaria (Pontevedra 2002)
# [[Claudia Fernández Sánchez]] padel jokalaria (Madril 2006)
# [[Gemma Triay]] padel jokalaria (Menorca 1992)
# [[Lucía Sainz]] padel jokalaria (Bartzelona 1984)
# [[Marta Ortega Gallego]] padel jokalaria (Madril 1997)
# [[Alicia Arévalo González]] arkeologoa (Madril 1965)
# [[Manuela Barreiro]] farmazialaria (Galizia, 1877-1953)
# [[Martha Aliaga]] estatistika hezitzailea (Argentina, 1937-2011)
# [[Matilde Carranza]] akademikoa (Costa Rica, 1892-1981)
# [[Erin Andrews]] kirol-kazetaria (AEB, 1978)
# [[Helen Alma Newton Turner]] genetista, estatistikaria (Australia, 1908-1995)
# [[Violet Jessop]] Titanic ontziko zerbitzaria (Argentina 1887-1971)
# [[Celia Giraldo]] zinemagilea (Bartzelona 1995)
# [[Luz Rello Sánchez]] asmatzailea, dislexia- aplikazioa ( 1984)
# [[Fermina Orduña]] asmatzailea, esne zalgurdia (Espainia XIX. mendea)
# [[Gladys West]] matematikari asmatzailea, GPSrako garrantzitsua (AEB 1930)
# [[Ariana Sánchez]] padel jokalaria (Tarragona 1997)
# [[Marta Marrero]] padel jokalaria (Kanariak 1983)
# [[Bea González]] padel jokalaria (Malaga 2001)
# [[Marie Van Brittan Brown]] asmatzailea, telebista zirkuitu itxia (AEB 1922-1999)
# [[Miriam Benjamin]] asmatzailea, seinale aulkia (AEB 1861-1947)
# [[Sarah Boone]] asmatzailea, mahukak eta lisatzeko taula (AEB 1832-1904)
# [[Nancy Johnson (asmatzailea)]] izozkailu artifiziala (AEB 1794-1890)
# [[Victoria Reyes-García]] antropologoa (Bartzelona 1971)
# [[Amaia Yoldi ]] gidoilaria, film-zuzendaria (Iruñea 1973)
# [[Julie Donaldson]] kirol-kazetaria (AEB, 1978)
# [[Faustina Sáez de Melgar]] idazlea (Madril, 1834-1895)
# [[Gloria Melgar |Gloria Melgar Sáez]] margolaria eta musikagilea (Madril, 1859-1938)
# [[Julia de Asensi]] idazlea (Madril, 1849-1921)
# [[María del Pilar Sinués]] idazlea (Zaragoza, 1838 - Madril, 1893)
# [[Margaret Crane]] Predictor-aren asmatzailea (AEB 1941)
# [[Emily Cummins]] asmatzailea, ur-eramaile iraunkorra (EB 1987)
# [[Evelyn Miralles]] NASAko ingeniaria, asmatzailea, ilargirako etxea (Venezuela/AEB 1967)
# [[Janet Emerson Bashen]] asmatzailea, software aplikazioa (AEB 1957)
# [[Jeanne Bertrand]] argazkilaria (Frantzia 1880-1957)
# [[Maral Yazarloo-Pattrick]] motoziklismo ekintzailea, diseinatzailea (Iran 1981)
# [[María del Carmen Ortiz de Arce]] asmatzailea, itsuentzako idazkailua (Espainia ?-1932)
# [[Martine Bertereau]] geologo aitzindaria (Frantzia 1590-1642)
# [[Margarete Steiff]] jostuna, jostaiu diseinatzailea (Alemania 1847-1909)
# [[Heike Makatsch]] aktorea (Alemania 1971)
# [[Leena Peltonen-Palotie]] genetista (Finlandia, 1952-2010)
# [[Gertrude Scharff Goldhaber]] fisikari nuklearra (Alemania-AEB, 1911-1998)
# [[Jackie MacMullan]] kazetaria (AEB, 1960)
# [[María Teresa de Filippis]] 1 Formulako lehen emakume gidaria (Italia 1926-2016)
# [[Suzanne von Borsody]] aktorea (Alemania 1957)
# [[Rosemarie Fendel]] aktorea (Alemania 1927-2013)
# [[Gemma Jones]] aktorea (EB 1942)
# [[Anna Chancellor]] aktorea (EB 1965)
# [[Sienna Guillory]] aktorea (EB 1975)
# [[Jana Pallaske]] aktorea, rock abeslaria (Alemania 1979)
# [[Alysson Paradis]] aktorea (Paris 1984)
# [[Sophie Nélisse]] aktorea (Kanada 2000)
# [[Isabelle Nélisse]] aktorea (Kanada 2003)
# [[Rebeca Gerschman]] biologo, fisiologoa (Argentina, 1903-1986)
# [[Zarina (artista)]] artista (India 1937-Londres 2020)
# [[Marta Pan]] eskultore hungariar eta frantziarra (1923-2008)
# [[Sonia Cotelle]] fisikari, kimikaria (Polonia, 1896-1945)
# [[Anna Barbara Reinhart]] matematikaria (Suitza, 1730-1796)
# [[Helene Weigel]] aktorea (Austria 1900-Alemania 1971)
# [[Marieluise Fleißer]] antzerkigilea (Alemania 1901-1971)
# [[Monica Bleibtreu]] aktorea (Austria 1944-2009)
# [[Hedwig Bleibtreu]] aktorea (Austria 1868-1958)
# [[Martine McCutcheon]] aktorea, abeslaria (EB 1976)
# [[Lyn St. James]] auto gidaria (AEB 1947)
# [[Cathy Muller]] auto gidaria (Frantzia 1962)
# [[Giovanna Amati]] 1 Formulako gidaria (Italia 1959)
# [[Desiré Wilson]] 1 Formulako gidaria (Hegoafrika 1953)
# [[Divina Galica]] atleta, 1 Formulako gidaria (EB 1944)
# [[Patricia Font]] zinema zuzendaria (Bartzelona, 1978)
# [[Sheila Heti]] idazlea (Kanada, 1976)
# [[Judy W. Reed]] asmatzailea (AEB 1826-1905ç)
# [[June Downey]] psikologoa (AEB, 1875-1932)
# [[Else Lasker-Schüler]] judua, poeta, marrazkilaria (Alemania 1869- Palestina1945)
# [[Maria Koppenhöfer]] aktorea (Alemania 1901-2009)
# [[Sibylle Lewitscharoff]] idazlea (Alemania 1954-2023)
# [[Geraldine McEwan]] aktorea (EB 1932-2015)
# [[Emily Beecham]] aktorea (EB/AEB 1984)
# [[Linda Bassett]] aktorea (EB 1950)
# [[Jacqueline McKenzie]] aktorea (Australia 1967)
# [[Susan Prior]] aktorea (Australia 1972)
# [[Hanne Wieder]] aktorea (Alemania 1925-1990)
# [[Mascha Kaléko]] poeta judua (Polonia zaharra 1907-Suitza 1975)
# [[Madge Addy]] ileapaintzaile, erizain eta espia (Erresuma Batua, 1904-1970)
# [[Balamani Amma]] idazle poeta indiarra (India, 1909-2004)
# [[Sybilla Righton Masters]] asmatzailea (AEB 1676-1720)
# [[Lenka Franulic]] kazetaria (Txile 1908-1961)
# [[Ana Ramírez Cañil]] kazetaria (Madril, 1958)
# [[Samantha Bailly]] idazle, gidoilari eta bideogilea (Frantzia, 1988)
# [[Malak Mattar]] margolaria, ilustratzailea (Palestina, 1999)
# [[Sophie Opel]] enpresaburua, ekintzailea, aitzindaria (Alemania 1840-1913)
# [[Joanne Simpson]] meteorologoa (AEB, 1923-2010)
# [[Laura Knight]] artista (Erresuma Batua, 1877-1970)
# [[Myrtelle Canavan]] medikua, ikertzailea (AEB, 1879-1953)
# [[Teresa San Román Espinosa]] antropologoa (Pontevedra 1940- ? 2024)
# [[Phyllis Kaberry]] antropologo aitzindaria (AEB/Australia 1910- Londres 1977)
# [[Dorothea Mackellar]] idazlea (Australia 1885-1968)
# [[Berta Luisi]] margolaria (Uruguai 1924-2008)
# [[Rachel Nichols (kazetaria)]] (AEB 1973)
# [[Yolanda Soler]] judoka eta entrenatzailea (Madril, 1971)
# [[Ariane Toro|Arianne Toro]] Judoka. olinpikoa (Bilbo, 2003)
# [[Gloria Gordon Bolotsky]] informatikaria (AEB, 1921-2009)
# [[Mavis Batey]] kriptoanalista (Erresuma Batua, 1921-2013)
# [[Gertrude Elles]] geologoa, paleontologoa (Erresuma Batua, 1872-1960)
# [[María Assumpción Raventós]] margolaria (Katalunia, 1930)
# [[Jemele Hill]] kirol kazetaria (AEB 1975)
# [[Özlem Türeci]] ikertzailea, inmunologoa (Alemania 1967)
# [[Ai Tsunoda]] judoka (LLeida 2002)
# [[Telma Monteiro]] judoka (Portugal 1985)
# [[Monika Buch]] diseinatzailea (Valentzia/Herbehereak 1936)
# [[Pati Nuñez]] diseinatzaile grafikoa (Girona 1959)
# [[Clara Montagut]] diseinatzaile grafikoa (Madril 1975)
# [[Ena Cardenal de la Nuez]] diseinatzaile grafikoa (Kanariak 1968)
# [[Laura Meseguer]] tipografoa (Bartzelona 1968)
# [[Teresa Wilms Montt]] idazlea (Txile 1893-Paris 1921)
# [[Tatiana Gaviola]] film zuzendaria (Txile 1956)
# [[Mísia]] abeslaria (Portugal 1955-2024)
# [[Maria L. de Hernández]] aktibista (Mexiko 1896-1986)
# [[Saloua Raouda Choucair]] margolaria, eskultorea (Libano 1916-2017)
# [[Françoise Collin]] feminista, filosofoa, idazlea (Belgika 1928-2012)
# [[Ethel Shakespear]] geologoa (Erresuma Batua, 1871-1946)
# [[Eva Lefever]] margolaria (Txile 1955)
# [[Carmen Meneses]] ikertzailea, antropologoa (Madril, 1966)
# [[Henrietta Skelton]] idazlea (AEB, 1839-1900)
# [[Anne Fausto-Sterling]] biologo, sexologo, feminista (AEB, 1944)
# [[Cécile Biéler|Cécile Biéter]] ingeniaria (Suitza, 1884-1966)
# [[Isabelle Gatti de Gamond]] hezitzailea, ekintzaile aitzindaria (Frantzia 1839- Belgika 1905)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''ekaina''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Adela Campaña Ortiz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sause, 1886-Izko, 1936)
# [[Adelina Fernández Pérez|Adelina Fernández Perez]] efe- '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Portugal, 1889-Bilbo, 1938)
# [[Ana Naranjo Marín]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sevilla, 1883 - Bilbo, 1937)
# [[Antonia Caballé]] efe- '''SORTUA''' Frankismoaren biktima (Ziritza, 1873 - Argelès sur Mer, 1945)
# [[Araceli Álvarez Calvo|Araceli Alvarez Calvo]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean bere buruaz beste egin zuen (Iruñea, 1894-Huesca, 1936)
# [[Araceli Oñate]] ----'''SORTUA''' unibertsitateko irakaslea (Valladolid)
# [[Asunción Campaña Ortiz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sause, 1869-Izko, 1936)
# [[Cecilia Álvarez Calvo|Cecilia Älvarez Calvo]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean bere buruaz beste egin zuen (Iruñea, 1897-Huesca, 1936)
# [[Cecilia Idirin Garabieta]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Lezama, 1913-Bilbo, 1937)
# [[Dominica Azparren Gil]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua ((Oibar, 1884 - Nardoze Alduate, Urraulbeiti, 1936)
# [[Elizabeth Casillas Valbuena]] e--- '''SORTUA''' kazetaria eta komiki gidoilaria (Bilbo, 1986)
# [[Eloína Linares]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea (Santander 1948)
# [[Emilia Arraiza Garín]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Zirauki, 1894 - Erreniega, 1936)
# [[Enolasca Vela Salvador]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Cortes, 1904 - 1936)
# [[Escolástica Antonia Martina Astibia Iturbe|Escolástica Astibia Iturbe]] efef '''SORTUA''' Durangoko bonbarketan erailda moja (Narvarte, 1881-Durango, 1936)
# [[Eskolastika Mendizabal Imatz]] efef '''SORTUA''' Bizkaiko amama (Bermeo, 1863-1969)
# [[Felisa Aguado Sainz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Murchante, 1872-Valdierra, 1936)
# [[Felisa Argiñano Arzoz|Felisa Argiñano]] efef '''SORTUA''' Espainiako Gerra Zibilean Ventasko kartelan hildakoa (Zudaire, 1903-Madril, 1939)
# [[Francisca Alonso Prado]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua. (Azagra, 1896 - Rincón de Soto, 1936
# [[Jessica Ruiz Pérez|Jesica Ruiz]] ef-- '''SORTUA''' kimikaria eta politikaria (Durango, 1983)
# [[Josefa Bueno Algárate]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Morata de Jiloca, 1907 - Tutera, 1936)
# [[Josi Sierra Orrantia]] ef-- '''SORTUA''' irakaslea, dokumentalgia eta wikilaria (Bilbo, 1959)
# [[Juana Tomasa Charela Vidas]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Tutera, 1881 - 1936)
# [[Kontxita Martinez de Lezea]] e-ef '''SORTUA''' maistra, ikastola bultzatzailea (Tolosa, 1949-2023)
# [[Laida Arbizu Agirre]] e--- '''SORTUA''' ikertzailea (Ordizia, 2000)
# [[Maite Etxeberria]] e--- '''SORTUA''' Ozazeko auzapeza (Biarritz, 1956)
# [[Maite Rosende Gutierrez]] e--- '''SORTUA''' ilustratzailea (Donostia, 1991)
# [[Maritxu Egiguren]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Zaldibar, 1921 - Bartzelona, 1981)
# [[Misericordia Abad Alcega]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Zaragoza, 1905-Cortes, 1936)
# [[Nerea Ariznabarreta Izkue]] ef-- '''SORTUA''' narratzailea eta antzergilea (Eibar, 1981)
# [[Simona Calleja Aguado]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua. (Cabanillas, 1918-Valtierra, 1936)
# [[Sotera Novia de Salcedo]] --ef '''SORTUA''' Boliviako esploratzaile eta idazlea (Bilbo, XIX. mendea)
# [[Teresa Chiches Ledesma]] e-ef '''SORTUA''' (León, 1911 - Bilbo, 1937)
# [[Xole Aire]] ef--'''SORTUA''' auzapeza eta artzaina (Urepel, 1973)
# [[Ada Martí Vall]] kazetaria, idazlea (Katalunia 1914-Frantzia 1960)
# [[Adelitak]] Mexikoko iraultzako emakume soldaduak,laguntzaileak (1910-1917)
# [[Aída Parada ]] sufragista (Txile 1903-1983)
# [[Alba Rico]] aktorea, abeslaria (Murtzia 1989)
# [[Alice Bolingbroke Woodward]] ilustratzailea (Londres, 1862-1951)
# [[Alicia Asín]] adimen artifizialean aditua (Zaragoza 1982)
# [[Amanda Labarca]] irakaslea, feminista (Txile 1886-1975)
# [[Amy Bailey]] hezitzailea, sufragista (Jamaika, 1875-1990)
# [[Ana Esmeralda]] aktorea, dantzaria (Tetuan 1931-Brasil 2022)
# [[Ana Mar%C3%ADa Zeno]] mediku, sexologo (Argentina, 1922-2011)
# [[Ana Rosa Chacon]] politikaria eta sufragista (Costa Rica, 1889-1985)
# [[Ángela Mazzini Bricala]] idazlea (Cádiz, 1809-Santa Cruz Tenerifekoa, 1894)
# [[Àngels Margarit ]] dantzaria, koreografoa, pedagogoa (Bartzelona 1960)
# [[Anita Brenner]] historialaria, idazlea (Mexiko 1889-1973)
# [[Anita Bryant]] folk-, gospel- abeslaria (AEB 1940)
# [[Anna Gunn]] aktoreak (AEB 1968)
# [[Anna Maria Mozzoni]] kazetaria, politikaria, sufragista (Italia 1837-1920)
# [[Anne Nelson]] antzerkilea (AEB, 1954)
# [[Annette Beveridge]] itzultzailea (EB 1842-1929)
# [[Annie Pardo Cemo]] biologo zelularra (Mexiko 1941)
# [[Antonia Varela Pérez]] astrofisikaria (Kanariak 1965)
# [[Aurélia de Sousa]] margolaria (Txile/Portugal 1866-1922)
# [[Aurora Reyes]] margolaria (Mexiko 1908-1985)
# [[Beau Garrett]] aktorea, modeloa (AEB 1982)
# [[Bega Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1511-1582)
# [[Begoña Villacís]] abokatua, politikaria (Madril 1977)
# [[Belén Funes]] film zuzendaria, gidoilaria (Bartzelona 1984)
# [[Blanca Álvarez Mantilla]] kazetaria (Madril 1931-2000)
# [[Blanca Catal%C3%A1n de Oc%C3%B3n y Gayol%C3%A1]] botanikaria (Aragoi, 1860-1904)
# [[Brittany Brewer]] saskibaloi-jokalaria (AEB 1997)
# [[Calypso Botez]] idazlea (Errumania, 1880-1933)
# [[Carlota Rosales]] margolaria (Madril 1872-1958)
# [[Carmen Caamaño Díaz]] ekintzaile politikoa (Madril 1909-2006)
# [[Carmen Santonja]] kantautorea, idazea, margolaria (Madril 1934-2000)
# [[Carmen Werner Vallejo]] dantzaria, koreografoa (Madril 1953)
# [[Carmina Virgili]] geologoa, politikaria (Bartzelona, 1927-2014)
# [[Cathay Williams]] esklaboa, militarra (AEB 1844-1893)
# [[Cecilia Álvarez Correa]] ingeniari industriala, politikaria (Kolonbia 1953)
# [[Charlotte de Turckheim]] aktorea, umoregilea (Frantzia 1955)
# [[Charlotte Scott]] matematikaria (Erresuma Batua, 1858-1931)
# [[Chékéba Hachemi]] aktibista, idazlea, 1. emakume diplomazialaria (Afganistan 1974)
# [[Christine Brennan]] kirol kazetaria (AEB, 1958)
# [[Christine Jorgensen ]] aktorea, aktibista (AEB 1926-1989)
# [[Claire Voisin]] matematikaria (Frantzia 1962)
# [[Clara Che Tórtola]] saskibaloi jokalaria (Valentzia 1997)
# [[Clara Isabel Francia]] kazetaria (Errioxa 1940)
# [[Clotilde Catal%C3%A1n de Oc%C3%B3n y Gayol%C3%A1]] entomologoa, poeta (Aragoi, 1863-1946)
# [[Concha Caballero]] politikaria (Baena, 1956 - Sevilla, 2015)
# [[Concha Michel]] abeslaria, ikertzailea (Mexico 1899-1990)
# [[Conchita Goyanes]] aktorea (Malaga 1946-Madril 2016)
# [[Conchita Montes]] aktorea (Sevilla 1914- Portugal 1994)
# [[Dámasa Cabezón]] pedagogo eta hezitzailea (Argentina, 1792 -Txile, 1861)
# [[Desirée de Fez]] kazetaria, idazlea, zinema kritikaria (Bartzeloa 1977)
# [[Diana Navarro]] abeslaria (Malaga 1978)
# [[Dilras Banu Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1622-1657)
# [[Dodo (komikigilea)|Dodo]] Frantziako komikigilea (Rabat, 1955)
# [[Dolores Correa Zapata]] idazlea (Mexiko 1853-1924)
# [[Dolores Jiménez Muro]] hezitzailea, iraultzailea (Mexiko 1848-1925)
# [[Édith Grattery]] Frantziako ilustratzaile eta komikigilea (Marseilla, 1960)
# [[Edith Lederer]] nazioarteko kazetaria (AEB, 1943)
# [[Elena Arizmendi Mejia]] idazle feminista (Mexiko, 1884-1949)
# [[Elena Martín Ortega]] psikologa eta irakaslea (Espainia 195??)
# [[Elena Santonja]] tb aurkezlea (Madril 1932-2016)
# [[Elena Torres Cuéllar]] lider iraultzailea (Mexiko 1893-1970)
# [[Elizabeth Bugie]] biokimikaria (AEB, 1920-2001)
# [[Elsa von Freytag-Loringhoven|lsa von Freytag-Loringhoven]] Artista (Alemania, 1874-1927)
# [[Emily Bisharat]] legelaria (Jordania, 1913-2004)
# [[Encarnación Cubas Báez]]
# [[Enriqueta Morales]] hezitzailea eta erizain feminista (APanama, 1891-1986)
# [[Estelle Ramey]] endokrinologo, feminista (AEB, 1917-2006)
# [[Ethel Arnold]] kazetari, idazle eta hizlari, emakumeen sufragioaren aldeko aktibista (Britainia Handia 1865- 1930)
# [[Eugénie Brazier]] sukaldaria (Frantzia 1895-1977)
# [[Eunice Odio]] poeta (Costa Rica 1919- exiko 1974)
# [[Fatoumata K%C3%A9b%C3%A9]] astrofisikaria, hezitzailea (Frantzia, 1985)
# [[Fereshteh Ahmadi]] eleberrigilea (Iran 1972)
# [[Florence Cestac]] Frantziako komikigilea
# [[Florence Farmborough]] argazkilaria , idazlea (Britainia, 1887-1978)
# [[Florencia Serranía Soto]] ingeniari mekanikoa (Mexiko 1963)
# [[Franca Rame]] aktorea, idazlea, politikaria (Italia 1929-2013)
# [[Frances Jolliffe]] aktorea (AEB, 1873 – 1925)
# [[Gemma Cuervo]] aktorea (Bartzelona 1934)
# [[Gertrude Mary Woodward]] ilustratzailea (Britainia, 1854-1939)
# [[Greta Fernández]] aktorea (Bartzelona 1995)
# [[Gulbadan Begum]] biografoa, poeta, printzesa (Mogol Inperioa 1523-1603)
# [[Hamida Banu Begum]] enperatriza (Mogol inperioa 1527-1604)
# [[Hedwig Bleuler-Waser]] sufragista (Zurich, 1869 - Zollikon, 1940)
# [[Hiromi Uehara]] piano-jolea (Japonia 1979)
# [[Ifigenia Martinez]] ekonomialaria, politikaria (Mexiko 1930)
# [[Ingibjörg H. Bjarnason]] sufragista, irakaslea, artista eta politikaria (Islandia, 1867-1941)
# [[Inma Serrano]] kantautorea (Alacant 1968)
# [[Isa Duque]] psikologoa, sexologoa (Zaragoza, 1985)
# [[Isabel Andreu de Aguilar]] sufragista,ekintzailea (Puerto Rico, 1887-1948)
# [[Isabel Tenaille]] tb aurkezlea (Madril 1951)
# [[Isabella Mamani|Isabella Brunilda Mamani]] iamara abokatua eta politikaria (Txile, 1988)
# [[Itelvina Massioli]] pedagogo feminista (Brazil, XX. mendea)
# [[Jahanara Begum]] printzesa, poeta (Mogol Inperioa 1614-1681)
# [[Jahanzeb Banu Begum]] printzesa (Mogol Inperioa 1649-1705)
# [[Jan Goodwin]] idazlea eta ikerketa kazetaria (AEB, 1948)
# [[Jane Brigode]] politikaria (Belgika, 1870-1952)
# [[Janeane Garofalo]] komediantea, aktorea (AEB 1964)
# [[Jeanne Córdova]] idazlea, lesbiana aitzindaria (Alemania/AEB 1948-2016)
# [[Jojo Moyes]] kazetaria, idazlea (EB 1969)
# [[Juana Belén Gutiérrez de Mendoza]] hezitzailea, sufragista (Mexiko 1875- 1942)
# [[Julia Piaton]] aktorea (Frantzia 1985)
# [[June Carmona]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 2005)
# [[Karla Jay]] idazlea, ikertzailea (AEB 1947)
# [[Kathryn Bertine]] kirolaria, aktibista eta idazlea (AEB, 1975)
# [[Kelly McEvers]] kazetaria, gerrako korrespontsala (AEB, 1970)
# [[La Niña de La Puebla]] abeslaria (Sevilla 1908-Malaga 1999)
# [[Laia Raventós Roig]]saskibaloi jokalaria (Bartzelona 1997)
# [[Laura Aliaga]] saskibaloi jokalaria (Alacant 1994)
# [[Laura Granados]] kantautorea (Cádiz 1966)
# [[Laura Juliana Ramírez Ruiz]] ilustratzailea, komunikatzalea eta sortzailea (Mexiko...)
# [[Lila Clunas]] sufragisa (Eskozia, 1875-1968)
# [[Lisa Gherardini]] noblea, Mona Lisa (Florentzia 1479-1542)
# [[Louise Weiss]] idazlea, politikaria (Frantzia 1893-1983)
# [[Lucía Gil]] abeslaria, aktorea (Madril 1998)
# [[Luz Vidal]] Sindikalista, politikaria, maputxea (Txile, 1973)
# [[Maite Cazorla]] saskibaloi jokalaria (Kanariak 1997)
# [[Malagako emakumeen kartzela zaharra]] (1937-1954)
# [[Manolita Piña]] artista (Uruguai, 1883-1994)
# [[Mara Goyanes]] aktorea (Madril 1942-2006)
# [[Margaret Ogola]] pediatra, idazlea (Kenya, 1958-2011)
# [[Maria Angela Ardinghelli]] Itzultzailea, matematikaria, fisikaria (Italia, 1728-1825)
# [[Maria Cederschiöld]] kazetaria eta sufragista (Suedia, 1856-1935)
# [[María del Refugio García]] maistra, sufragista (Mexiko 1889-1973)
# [[María Dolores Medina]] kristau erlijiososa (Mexiko 1860- 1925)
# [[María José Goyanes]] aktorea (Madril 1948-)
# [[María Luisa Ponte]] aktorea (Valladolis 1918-Madril 1996)
# [[María Parrado]] abeslaria (Cádiz 2001)
# [[María San Juan]] kazetaria (Asturias 1963)
# [[María Villalón]] abeslaria (Malaga 1989)
# [[Marie Ange Guillaume]] kazetari, idazle eta gidoilaria (Frantzia, 1945)
# [[Marjory Warren]] geriatra (Erresuma Batua, 1897-1960)
# [[Marta Hermida]] saskibaloi jokalaria (Madril 1997)
# [[Martha Jungwirth]] margolaria (Austria 1940)
# [[Maruja Callaved]] tb aurkezlea (Huesca 1921-Madril 2018)
# [[Mary Fields]] esklaboa, 1. postari afroamerikarra (AEB 1832-1914)
# [[Mary Garden]] opera abeslaria (Eskozia, 1874-1967)
# [[Mary J. Rathbun]] zoologoa (AEB, 1860-1943)
# [[Mazie E. Clemens]] Lehen Mundu Gerrako korresponsala (AEB, 1890-1952)
# [[Mélanie Auffret]] film zuzendaria, gidoilaria Frantzia, XX. mendea)
# [[Mercedes Gómez Otero]] preso komunista (Madril 1915-?)
# [[Meredith Monroe]] aktorea (AEB 1969)
# [[Mimí Muñoz]] aktorea (Espainia 1914-1987)
# [[Mireia Hernández]] igeriketa sinkronizatuko kirolaria (Espainia 2002)
# [[Modesta Sanginés Uriarte]] idazle eta musikagilea (Bolivia, 1832-1887)
# [[Mumtaz Mahal]] enperatriza (Mogol Inperioa 1593-1631)
# [[Nadira Banu Begum]] printzesa (India 1618-Pakistan 1659)
# [[Nathalie Roques]] Frantziako idazlea eta komikigilea
# [[Nika Shakarami]] manifestari desagertu eta hila (Iran 2005-2022)
# [[Nina Stemme]] sopranoa (Suedia 1963)
# [[Niña de Antequera]] abeslaria (Malaga 1921-Sevilla 1972)
# [[Noora Niasari]] zinema zuzendari eta gidoilaria (Teheran)
# [[Nur Jehan]] enperatriza, poeta (Kandahar 1577-Lahore 1645)
# [[Olga Bancic]] ekintzaile komunista judua (Errumania 1912- Alemnia 1944)
# [[Olga Skorojodova]] zientzialaria, hezitzailea (SESB, 1911-1982)
# [[Paquita Rico]] aktorea (Sevilla 1929-2017)
# [[Park Wan Suh|Park Wan Sun]] idazlea (Korea, 1981-2011)
# [[Pasión Vega]] abeslaria (Madril 1976)
# [[Paula Cons]] dokumental- eta film zuzendaria (Coruña 1976)
# [[Paula Dalli]] abeslaria, aktorea, idazlea (Alacant 1993)
# [[Petra Herrera]] gizon gudari mozorrotua (Mexiko 1887-1917)
# [[Petronila Riquelme]] Bernardo O'Higgins.en alaba mestizoa (Los Angeles, Txile, 1808? - Valparaiso, 1870)
# [[Piedad Bonnett]] idazlea, poeta (Kolonbia, 1951)
# [[Piedad de la Cierva]] zientzialaria (Murtzia, 1913-2007)
# [[Pilar Muñoz]] aktorea (Madril 1911-1980)
# [[Randi Blehr]] sufragista (Norvegia, 1851-1928)
# [[Rhea Durham]] modeloa (AEB 1978)
# [[Roberta Cowell]] lasterketa- eta borroka-pilotua, 1. Emakume trans britainiarra (EB 1918-2011)
# [[Rocío Molina Cruz]] dantzaria, koreografoa (Malaga 1984)
# [[Rosario Robles]] politikaria (Mexiko 1956)
# [[Rose Mbowa]] idazlea, feminista (Uganda 1943-1999)
# [[Roshanara Begum]] printzesa, poeta (Mogol Inperioa 1617-1671)
# [[Ruja Ignatova]] iruzurgilea (Bulgaria/Alemania 1980)
# [[Ruqaiya Sultan Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1542-1626)
# [[Ruth Sager]] genetista (AEB, 1918-1997)
# [[Sadie Kneller Miller]] kazetaria (AEB, 1867-1920)
# [[Salima Sultan Begum]] poeta, enperatriza (India 1539- Mogol Inperioa 1612)
# [[Sálvorako emakume heroiak]] erreskatea, Galizia 1921.01.02
# [[Samantha Gilabert]] abeslaria (Alacant 1994)
# [[Sarah Moon]] argazkilaria (Frantzia, 1941)
# [[Sarina Esmailzadeh]] manifestari nerabe erahila (Iran 2006-2022)
# [[Segoviako kartzela zaharra]] emakumeen kartzela (1946-1956)
# [[Soledad Miranda]] aktorea, abeslaria (Sevilla 1943-Portugal 1970)
# [[Sonia Montecino|Sonia Montecinco]] aimara ikertzaile, antropologoa, idazlea (Txile, 1954)
# [[Sophia Delza]] dantzaria, idazlea (AEB, 1903-1996)
# [[Stacey Kent]] abeslaria (AEB 1968)
# [[Suzanne Corkin]] neurozientzialaria (AEB, 1937-2016)
# [[Svetlana Mojsov]] biokimikaria (Jugoslavia 1947)
# [[Tebello Nyokong]] Kimikaria (Hegoafrika, 1951)
# [[Teresa Nieto]] dantzaria, koreografoa (Tanger 1953)
# [[Thea Sharrock]] antzerki eta film zuzendaria (EB 1976)
# [[Vainica Doble]] musika bikotea (1971-2000)
# [[Van Buren ahizpak]] moto bidaiariak, AEB 1916
# [[Vera Peters]] onkologoa (Kanada, 1911-1993)
# [[Vicky Lagos]] aktorea (Madril 1938)
# [[Victoria Teijeiro]] aktorea, irakaslea (Coruña 1974)
# [[Victorina Bridoux]] poeta eta eleberrigilea (Manchester, 1835-San Cruz Tenerifekoa, 1862)
# [[Virginia Grütter]] poeta, aktorea (Costa Rica 1929-2000)
# [[Yolanda Retter]] liburuzaina, idazlea (AEB 1948-2007)
# [[Zeb-un-Nisa Begum]] printzesa poeta (Mogol Inperioa 1638-1702)
# [[Zena Tooze]] biologo, ekologista (Kanada, 1955)
# [[Zenana]] emakumeen etxe zatia (India XII. mendea)
# [[Zoe Ducós]] aktorea, gidoilaria (Argentina 1928-Venezuela 2002)
# [[Zulma Brandoni de Gasparini]] paleontologoa (Argentina, 1944)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''maiatza''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Ormatza Imatz]] '''SORTUA''' sexologoa (Bakio, 1967)
# [[Aitziber González García]] '''SORTUA''' arkeologoa, ikertzailea (Gasteiz 1991)
# [[Alaitz Arenzana]] ----'''SORTUA''' artista eta zinemagilea (Bilbo, 1976)
# [[Amaia Barrena García]] ----'''SORTUA'''idazlea, poeta (Basauri, 1989)
# [[Esti Ansotegi Guruziaga]] ----'''SORTUA''' psikologoa (Zornotza, 1976)
# [[Itziar Sapsootham]] '''SORTUA''' geografoa eta ikertzailea (Eibar, 1986)
# [[Lucia Arrube]] '''SORTUA'''erraketista (Iurreta, 1923 - Zornotza, 2012)
# [[Margarita Unzalu Arana]] ----'''SORTUA''' idazlea (Durango, 1892-1973)
# [[Rosa Hernández (artista)]] ----'''SORTUA''' eskultorea eta margolaria (Tenerife, 1955)
# [[Sama Bilbao]] '''SORTUA''' ingeniari industriala eta irakaslea (Bilbo 1961)
# [[Agnes Baden-Powell]] Nesken eskaut talde sortzailea (Ingalaterra 1858-1945)
# [[Aim%C3%A9e Antoinette Camus]] botanikaria (Frantzia, 1879-1965)
# [[Alejandra Rodríguez]] kazetaria, abokatua, 60 urteko Miss Buenos Aires 2024 (Argentina 1963)
# [[Alice Recoque]] informatikaria (Aljeria 1929- Frantzia 2021)
# [[Alicia Machado]] aktorea, Miss Unibertso 1996 (Venezuela 1976)
# [[Alison Hargreaves]] alpinista (EB, 1962-K2, 1992)
# [[Amalia Miranzo]] politikaria eta irakaslea (Cuenca, 1939-2014)
# [[Amelia Vega]] abeslaria, enpresaburua, Miss Unibertso 2003 (Dominikar Errepublika 1984)
# [[Ana de Mendoza de la Vega]] noblea (Valladolid 1554-Guadalajara 1633)
# [[Ana García Carías]] abokatua, lehen dama (Honduras 1968)
# [[Ana Sofía Henao]] modeloa, idazlea, ilustratzailea (Kolonbia, 1982)
# [[Andrea Meza]] Miss Unibertso 2020 (Mexiko 1994)
# [[Anita Conti]] ozeanografoa (Frantzia, 1899-1997)
# [[Anna Cruz]] saskibalioi jokalaria (Bartzelona 1986)
# [[Anna Montañana]] saskibaloi jokalari ohia, entrantzailea (Valentzia 1980)
# [[Anna Pazos]] idazlea (Bartzelona 1991)
# [[Anna Roig Serra]] fisikaria (Katalunia, 1962)
# [[Anne Marie Braafheid]] Miss Unibertsoko 1. Finalista beltza (Surinam 1947)
# [[Anne-Laure Folly]] zinema zuzendaria (Togo, 1954)
# [[Annie Fratellini]] aktorea, pailazoa (Frantzia, 1932-1997)
# [[Ánxela Loureiro]] poeta, idazlea eta abeslaria (Ferrol, 1956)
# [[Barbara May Cameron]] argazkilaria, poeta, idazlea eta giza eskubideen aldeko ekintzailea (AEB, 1954 - 2002ko)
# [[Barbara Sepúlveda|Barbara Sepulveda]] feminista abokatua (Santiago, 1985)
# [[Beatriz Bernal]] Espainiako 1. emakume idazlea (Valladolid 1501/1504- 1562/1586)
# [[Beatriz Domínguez-Gil]] medikua, nefrologoa (Coruña 1971)
# [[Beatriz Sarlo]] idazlea (Argentina, 1942)
# [[Begoña Etayo Ereña]] Euskal Herriko feminista (Bilbo, 1958)
# [[Betty Molesworth]] botanikaria (Zeelanda Berria, 1913-2002)
# [[Bolette Berg]] argazkilaria (Norvegia, 1872-1944)
# [[Brook Lee]] modeloa, Miss Unibertso 1997 (AEB 1971)
# [[Camila Kater]] film zuzendaria (Brasil 1990)
# [[Carla Nieto]] aktorea (Girona 1983)
# [[Carmen Díez de Rivera]] politikaria (Madril 1942-1999)
# [[Carmen Villalobos]] aktorea (Kolonbia 1983)
# [[Carolyn Steel]] arkitektoa, idazlea, ikertzailea eta unibertsitateko irakasle ingelesa (Londres ?)
# [[Catalina de Mendoza y Sandoval]] noblea (Granada 1916-1686)
# [[Catherine Peñán]] patinatzailea (Santiago, 1989)
# [[Catriona Gray]] Miss Unibertso 2018 (Australia 1994)
# [[Cecil Dorrian]] gerrako korrespontsala (AEB, 1882-1926)
# [[Cg'ose Ntcox'o]] artista (Botswana, 1950-2013)
# [[Chefa Alonso]] musikagilea (Coruña 1955)
# [[Clara Roquet]] zinema zuzendaria eta gidoilaria (1988)
# [[Clara Stauffer]] espioia, falangekoa (Madril 1904-984)
# [[Concepción Dancausa]] politikaria, funtzionarioa (Burgos 1952)
# [[Corina Smith]] abeslaria, aktorea (Venezuela 1991)
# [[Cristina Ruiz Ortega]] exekutiboa (Espainia 1970)
# [[Cynthia Elbaum]] fotokazetaria (AEB, 1966-1994)
# [[Dana Randall]] informatikaria (AEB 1968)
# [[Da'Vine Joy Randolph]] aktorea, kantaria (AEB 1986)
# [[Demi-Leigh Nel-Peters]] enpresaburua, Miss Unibertso 2017 (Hegoafrika 1995)
# [[Denise Ferreira da Silva]] filosofoa eta artista (Brasil, 1963)
# [[Denise Quiñones]] aktorea, Mis Unibertso 2001 (Puerto Rico 1977)
# [[Dominga Neculmán]] zeramikagilea (Walmapu, 1937-2022)
# [[Dorothy Liddell]] arkeologoa (Erresuma Batua, 1890-1938)
# [[Eden Golan]] abeslaria (Errusia/Israel 2003)
# [[Ekaterina Zelenko]] hegazkinlari militarra (Errusia 1916-1941)
# [[Elisa Aguilar]] saskibaloi jokalaria (Madril,1976)
# [[Elisabeth Ohlson Wallin]] argazkilaria (Suedia 1961)
# [[Eliza Ruhamah Scidmore]] idazlea, argazkilaria (AEB 1856-1928)
# [[Elizabeth Gould Bell]] medikua eta sufragista (Erresumna Batua, 1862-1934)
# [[Elizabeth McCombs]] 1. emakume parlamentaria (Zeelanda Berria 1873-1935)
# [[Elsa Donaire Malagelada]] saskibaloi jokalaria (Girona, 1979)
# [[Emily Stowe]] medikua (Kanada, 1831-1903)
# [[Encarnación Alzona]] historilaria eta sufragista (Filipinak, 1895-2001)
# [[Enriqueta_Sèculi]] pedagoga, kirolaria eta feminista (Bartzelona, 1897-1976)
# [[Ericka Ñanco]] ekintzailea eta politikari maputxea nén (Walmapu, 1992)
# [[Esther Hill]] arkitektoa (Kanada, 1895-1985)
# [[Eugenie Clark]] iktiologoa (AEB, 1922-2015)
# [[Evaluna Montaner]] aktorea, kantaria (Venezuela 1997)
# [[Felisa Rincón de Gautier]] politikaria (Ameriketako Estatu Batuak, 1897-1994)
# [[Fernanda García Lao]] idazlea (Argentin/ Espainia 1966)
# [[Francisca Linconao]] lider maputxea (Walmapu, 1958)
# [[Fuencisla Clemares]] exekutiboa (Madril 1974)
# [[Gabriela Isler]] modeloa, Miss Unibertso 2013 (Venezuela 1988)
# [[Gabriela Mandujano]] sufragista, politikaria (Txile 1902-1984)
# [[Gidaritza]] neskato-eskaut taldeen mugimendua
# [[Gloria Diaz]] modeloa, Miss Unibertso 1969 (Filipinak 1951)
# [[Grettell Valdez]] aktorea (Mexiko 1976)
# [[Gwendolyn Lizarraga]] ekintzailea, politikaria eta enpresa burua (Belize, 1901-1975)
# [[Hanna Sheehy-Skeffington]] sufragista eta nazionalista (Irlanda, 1877-1946)
# [[Harnaaz Sandhu]] Miss Unibertso 2021 (India 2000)
# [[Harriet Chalmers Adams]] esploratzailea, argazkilaria (AEB 1875-Frantzia 1937)
# [[He Zehui]] fisikari nuklearra (Txina, 1914-2011)
# [[Herminia Aburto Colihueque|Herminia Aburto]] lider maputxea
# [[Huda Akil]] neurozientzialaria (Siria-AEB, 1945)
# [[Inma Rubiales]] idazlea (Badajoz 2002)
# [[Inmaculada Rodríguez-Piñero]] politikaria (Madril 1958)
# [[Iris Mittenaere]] modeloa, Miss Unibertso 2016 (Frantzia 1993)
# [[Iris van Herpen]] moda diseinatzailea (Herbehereak 1984)
# [[Isabel de Liaño]] idazlea (Valladolid XVI. Mendea-XVII. mendea)
# [[Isabel dos Santos]] ekonomialaria, aberatsa (Errusia/Angola 1973)
# [[Isabel Millé Giménez]] ikertzailea, liburuzaina, poeta (Almeria 1894- 1990)
# [[Isabel Ov%C3%ADn Camps]] kimikaria, irakaslea (Sevilla, 1887-1972)
# [[Ivette María Tato]] igerilaria (Bartzelona 1975)
# [[Janet Rowley]] genetikaria (AEB, 1925-2013)
# [[Jayne Atkinson]] aktorea (EB/AEB 1959)
# [[Jennifer Hawkins]] modeloa, Miss Unibertso 2004 (Australia 1983)
# [[Joanna Haigh]] fisikaria (Erresuma Batua, 1954)
# [[Josefa Tito Recalde]] enpresaburua (Donostia, 1802-1858)
# [[Josephine Cecilia Diebitsch Peary]] esploratzaile aitzindaria (AEB 1863-1955)
# [[Júlia Bacardit]] idazlea (Bartzelona 1991)
# [[Juliane Koepcke]] zoologoa (Peru-Alemania, 1954)
# [[Juliette Gordon Low]] Espainian eta Kuban neska eskaut taldeen sortzailea (AEB 1860-1927)
# [[Justine Pasek]] artista, 2. Miss Unibertso 2002 (SESB/Panama 1979)
# [[Karina Riquelme Viveros]] abokatu maputxea (Walmapu, 1981)
# [[Kate Sessions]] botanikaria (AEB, 1857-1940)
# [[Kate Swift]] idazlea, editorea (AEB 1923-2011)
# [[Katharine Blunt]] kimikaria, nutrizionista (AEB, 1876-1954)
# [[Kathleen Cruise O'Brien]] sufragista eta irakaslea (Irlanda, 1886-1938)
# [[Kimberley Tell]] aktorea, abeslaria (Lanzarote 1989)
# [[Kimberly Dozier]] kazetaria, gerrako korrespontsala (AEB,1966)
# [[Kimera (abeslaria)]] (Hego Korea 1954)
# [[Kirsten Vangsness]] aktorea, gidoilaria (AEB 1971)
# [[Laia Palau]] saskibaloi jokalaria (Bartzelona 1979)
# [[Laura Aguilar]] argazkilaria (AEB, 1958-2018)
# [[Laura Gil]] saskibaloi jokalaria (Murtzia 1992)
# [[Lauren Groff]] idazlea (AEB 1962)
# [[Lea Gabrielle]] kazetaria, diplomatiko ohia, hegazkinlaria (AEB,1975)
# [[Lidia Lopujova]] dantzaria (Errusia, 1892-1981)
# [[Liliana Ancalao]] poeta, irakasle maputxea (Walmapu, 1961)
# [[Lisa Randall]] fisikaria (AEB 1962)
# [[Liubov Sóbol]] apolitikaria, ekintzailea (Errusia 1987)
# [[Lola Glaudini ]] aktorea (AEB 1971)
# [[Louise Gavan Duffy]] sufragista eta nazionalista (Niza, 1884 - Dublin, 1969)
# [[Luisa Mendoza y Mendoza]] noblea (1582-Nadril 1619)
# [[Luna Pamies]] aktorea (Alacant, 2003)
# [[Lydia Davis]] idazlea (AEB, 1947)
# [[Małgorzata Szumowska]] film zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Polonia 1973)
# [[María Abrisqueta de Zulueta]] Espainian eta Kuban neska-eskaut taldeen sortzailea (Donostia 1911-1992)
# [[Maria Bellido]] heroia (Jaen 1755-1809)
# [[María Catrileo|Maria Catrileo]] hizkuntzalari maputxea (Walmapu, 1944)
# [[María de Mendoza y Fonseca]] noblea, arte-bildumagilea (Espainia 1516-1580)
# [[María Dolores Dancausa]] bankaria, exekutiboa (Burgos 1959)
# [[María Gómez de Sandoval y Torres de Navarra]] noblea (?- 19)
# [[María José García Beato]] legelaria, bankaria, exekutiboa (Kordoba 1965)
# [[Maria Koepcke]] ornitologoa (Alemania-Peru, 1924- 1971)
# [[María La Ribot]] koreografoa (Madril 1962)
# [[María Martinón Torres]] Medikua, antropologoa (Orense, 1974)
# [[Maria Rúbies]] maistra eta politikaria (Leida, 1932-1983)
# [[Maria Tereza Jorge P%C3%A1dua]] ekologoa (Brasil, 1943)
# [[Marie Høeg]] sufragista eta argazkilaria (1866-1949)
# [[Marie Pape-Carpantier]] pedagoga eta feminista frantziarra (Frantzia 1815 - 1878)
# [[Marina Geli]] medikua, politikaria (Girona 1958)
# [[Marta Alonso]] onkologo ikertzailea (Lodosa 1974)
# [[Marta Fernández (saskibaloi-jokalaria)]] (Bartzelona,1981 19)
# [[Marta Vergara]] sufragista, idazlea (Txile 1898- 1995)
# [[Marta Xargay]] saskibaloi jokalaria (Girona 1990)
# [[Martha Vasconcellos]] modeloa, Miss Unibertso 1968 (Brasil 1948)
# [[Mary Lowndes]] artista eta sufragista (Dorset, 1856 - Londres, 1929)
# [[Maud Bonneaud]] margolaria (Limoges, 1921-Madril, 1991)
# [[Maya Moore]] saskibaloi jokalaria (AEB 1989)
# [[Melba Roy Mouton]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1929-1990)
# [[Mélodie Nakachian]] ume bahitua, psikologoa (AEB 1982)
# [[Mencía de Mendoza]] noblea, arte-bildumagilea (Guadalajara 1508-Valentzia 1554)
# [[Mercè Arànega]] aktorea (Agentina/Katalunia 1957)
# [[Meri Te Tai Mangakāhia]] sufragista (Zeelanda Berria, 1868-1920)
# [[Mónica López (aktorea)]] (Kanariak 1969)
# [[Mpule Kwelagobe]] aktibista, Miss Unibertso 1999 (Bostwana 1979)
# [[Nabila Espanioly]] aktibista, pedagogoa, feminista (Israel 1955)
# [[Nandipha Mntambo]] eskultorea eta artista (Hegoafrika, 1982)
# [[Nanna Aakjær|Nanna Aakjaer]] eskultorea eta sufragista (Danimarka, 1874-1962)
# [[Natalia Torrente]] kirol kazetaria (Madril 1984)
# [[Natividad Almeda-López|Natividad Almeda Lopez]] legelaria (Filipinak, 1892-1977)
# [[Natividad Llanquileo]] Abokatua eta politikari maputxea (Walmapu, 1984)
# [[Neri Oxman]] arkitektoa, diseinatzailea, irakaslea (Israel/AEB 1976)
# [[Nettie Honeyball]] futbolaria (Londres 1871- Argentina XX. mendea))
# [[Oksana Fiodorova]] abeslaria, polizia, Miss Unibertso 2002 (Errusia 1977)
# [[Olga Poblete]] irakaslea, gizarte buruzagia (Txile 1908-1999)
# [[Olha Kobylianska]] idazlea (Ukraina 1863-Errumania 1942)
# [[Olivia Culpo]] influencerra, Miss Unibertso 2012 (AEB 1992)
# [[Oracene Price]] tenis entrenatzailea (AEB 1952)
# [[Orna Grumberg]] informatikaria (Israel 1952)
# [[Paget Brewster]] aktorea (AEB 1969)
# [[Patricia Dauder]] artista (Bartzelona, 1973)
# [[Patricia Goldman-Rakic]] neurologoa (AEB, 1937-2003)
# [[Patricia Manterola]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1972)
# [[Patsy Adam-Smith]] idazlea, historialaria (Australia 1924-2001)
# [[Paula Painén Calfumán|Paula Paiñén Calfuman]] Kultura maputxearen ordezkaria (Walmapu, 1931)
# [[Paulina Vega]] enpresaburua, Miss Unibertso 2014 (Kolonbia 1993)
# [[Pia Wurtzbach]] enpresaburua, Miss Unibertso 2015 (Alemania/Filipinak 1989)
# [[Pilar Belzunce de Carlos]] mezenasa (Filipinak, 1925-Donostia, 2015)
# [[Pilar Martín Gila]] idazlea (Segovia 1962)
# [[Queralt Casas]] sakibaloi jokalaria (Girona 1992)
# [[Ramona Reyes]] emagin eta politikari maputxea (Txile, 1967)
# [[R'Bonney Gabriel]] Miss Unibertso 2022 (AEB 1994)
# [[Rebeca Jiménez]] abeslaria (Segovia 1975)
# [[Rivka Oxman]] arkitekto, ikertzailea, irakaslea (Israel 1950)
# [[Robyn Davidson]] idazlea (Australia 1950)
# [[Rochelle Aytes]] aktorea, modeloa (AEB 1976)
# [[Rosa Serra]] eskultorea (Vic, 1944)
# [[Rosa Smith Eigenmann]] iktiologoa (AEB, 1858-1947)
# [[Rose Kennedy|Rose Kenedy]] filantropoa (AEB, 1890-1995)
# [[Rosita Ferrer]] Kopla kantaria eta egilea (Bartzelona,1935)
# [[Safi Faye]] zinema zuzendaria (Senegal, 1934-2023)
# [[Samara de Córdova]] aktore eta idazlea (Guatemala, 1923-2015)
# [[Sasha Waltz ]] dantzaria, koreografoa (Alemania 1963)
# [[Semiha Berksoy]] opera abeslaria (Turkia, 1910-2004)
# [[Séverine Vidal]] idazlea (Frantzia, 1969)
# [[Sheynnis Palacios]] kazetaria, Miss Unibertso 2023 (Nikaragua 2000)
# [[Silvia Palumbo]] kantautorea (Argentina 1961)
# [[Soledad Bacarreza]] psikologo eta kirol kazetaria (Santiago, 1969)
# [[Sonsoles de Icaza]] aristokrata, Balentziagaren musa (Avila 1914- Madril 1996)
# [[Valentina Pinelo]] moja idazlea (Sevilla XVI. Mendea-XVII. mendea)
# [[Vanisha Mittal]] aberatsa, enpresaburua (India 1980)
# [[Verónica Figueroa Huencho|Veronica Figueroa Huencho]] irakasle eta politikari maputxea (Santiago, 1974)
# [[Virginia Cowles]] gerrako idazlea eta kazetaria (1910-1983)
# [[Yehni Djidji|Yenni Djidji]] idazlea eta blogaria (Boli Kosta, 1988)
# [[Yuri Kochiyama]] ekintzailea (AEB 1921-2014)
# [[Zofia Stryjeńska]] margolaria (Krakovia 1891-Geneva 1976)
# [[Zozibini Tunzi]] Miss Unibertso 2019 (Hegoafrika 1993)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''Apirila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Irati Cuadrado Noain]] ef--'''SORTUA''' iraupen eskalatzailea (Burlata, 2001)
# [[Juana Cortés Amunarriz]] ----'''SORTUA''' idazlea (Hondarribia, 1966)
# [[Nerea Intxausti Castiñeira]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Pasai Donibane, 2000)
# [[Abigail eta Brittany Hensel]] maistrak, biki siamdar bizefalikoak (AEB 1990)
# [[Adelaida Avagyan]] medikua, ikertzailea (Armenia-AEB, 1924-2000)
# [[Adelina Jiménez Jiménez]] maistra ijitoa (1945)
# [[Adriana Hoffmann]] biologoa (Txile 1940)
# [[Agnès McLaren]] medikua, sufragista (EB 1837-Frantzia 1913)
# [[Aida Fern%C3%A1ndez R%C3%ADos]] biologoa, ozeanografoa (Galizia, 1947-2015)
# [[Akiko Kojima]] modeloa, Miss Unibertso 1959 (Japonia 1936)
# [[Amelia Cuñat Monleon]] marrazkilaria, zeramikaria (Valentzia 1878-1946)
# [[Amparo Muñoz]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso (Malaga 1954-2011)
# [[Amparo Navarro Giner]] maistra (Valentzia, 1900-1986)
# [[Ana Jaren]] ilustratzailea (Sevilla 1985)
# [[Ane Campos]] futbolaria (Getaria, 1999)
# [[Angela Marinescu]] poeta (Errumania 1941-2023)
# [[Anna Callender Brackett]] filosofa eta feminista estatubatuarra (EEUUko Bostonen, 1836-1911)
# [[Anna Güell Torne]] aktorea (Katalunia 1961)
# [[Anna Kolbrún Árnadóttir|Anna Kolbrún]] maistra eta politikaria (1970-2023)
# [[Anna Munro]] sufragista (EB 1881-1962)
# [[Anna Turbau]] argazkilaria (Bartzelona 1949)
# [[Anne Knight]] sufragista (BH 1786-1862)
# [[Anne Marie Pohtamo]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso (Finlandia 1955)
# [[Apasra Hongsakula]] modeloa, Miss Unibertso 1965 (Thailandia 1947)
# [[Armi Kuusela]] filantropoa, 1. Miss Unibertso (Finlandia 1934)
# [[Axelle Kabou]] idazlea (Kamerun, 1955)
# [[Aya Nakamura]] abeslaria (Frantzia, 1995)
# [[Barbara Blomberg]] dama, Karlos I.aren maitalea, Joan Austriakoaren ama (Alemania 1527-Kantabria 1597)
# [[Barbara Canepa]] Italiako komikigilea (Genoa, 1969)
# [[Barbara Foxley]] pedagogoa, sufragista (EB 1860-1958)
# [[Bárbara Palacios]] idazlea, Miss Unibertso 1986 (Madril/Venezuela 1963)
# [[Beatriz Iribarne Sánchez]] maistra eta ekintzailea (Almeria, 1942)
# [[Begoña Muruaga Laca]] filologoa, euskara teknikaria (Bermeo 1953)
# [[Bernadette Sanou Dao]] idazlea (Burkina Faso)
# [[Berry Berenson]] argazkilaria, aktorea (AEB 19)
# [[Bertha Gxowa]] politikaria eta ekintzailea (Hegoafrika, 1934-2010)
# [[Betty Lou Raskin]] kimikaria (AEB, 1924-2010)
# [[Bienvenida Sarmiento]] maistra (Argentina, 1804-1900)
# [[Camille Paglia]] kritikari soziala, idazlea (AEB 1947)
# [[Cándida Antonia Bueno Iso|Cándida Antonia Bueno]] maistra fusilatua (Zaragoza, 1912-1936)
# [[Carme Giralt Roses]] hezitzailea (Bartzelona 1940-2022)
# [[Carmen Delgado Vicente|Carmen Delgado]] Maistra eraila (Salamanca, 1899-1936)
# [[Carmen Guillén Lorente]] historialaria, ikertzailea, irakaslea (Murtzia 1988)
# [[Carmen Mola]] idazle taldea (Espainia, 2018)
# [[Carol Morris]] modeloa, Miss Unibertso 1956 (AEB 1936)
# [[Carroll Baker]] aktorea (AEB 1931)
# [[Cecilia Bolocco]] aurkezlea, Miss Unibertso 1987 (Txile 1965)
# [[Chantal van den Heuvel]] Belgikako idazlea
# [[Christiane Martel]] aktorea, Miss Unibertso 1953 (Frantzia 1935)
# [[Cirila Ubaldina García Díaz]] maistra eraila (Salamanca, 1893-1936)
# [[Clara Ragaz]] maistra, feminista (Suitza, 1894-1957)
# [[Clementia Taylor]] sufragista (EB 1810-1908)
# [[Corinna Tsopei]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1964 (Grezia 1944)
# [[Dayanara Torres]] idazle, abeslari, modeloa, Miss Unibertso 1993 (Puerto Rico 1974)
# [[Deborah Carthy-Deu]] modeloa, enpresaburua, Miss 1985 (Puerto Rico 1966)
# [[Debra Lafave]] maistra, estuproz kondenatua (AEB 1980)
# [[Delia Zapata Olivella]] dantzaria, irakaslea (Kolonbia 1926-2001)
# [[Denise Affonço]] idazlea (Kanbodia, 1944)
# [[Dia Mirza]] modeloa, aktorea, ekoizlea (India 1981)
# [[Djaili Amadou Amal]] idazlea (Kamerun, 1975)
# [[Dorothea Pertz]] botanikaria (EB 1859-1939)
# [[Duygu Asena]] idazlea (Turkia 1946-2006)
# [[Edith Ayrton]] idazlea, sufragista (EB 1879-1945)
# [[Edith Picton-Turbervill]] sufragista (EB 1872-1960)
# [[Edith Rebecca Saunders]] genetista (EB 1865-1945)
# [[Ela Gandhi]] politikaria (Hegoafrika, 1940)
# [[Eleanor Coppola]] dokumentalgilea, idazlea (AEB, 1936-2024)
# [[Elena Mendoza]] musikagilea (Sevilla 1973)
# [[Elisabetta Gnone]] idazle eta kazetari italiarra (Genova, 1965)
# [[Elizabeth Pease Nichol]] sufragista (EB 1807-1897)
# [[Emmeline Pethick-Lawrence]] sufragista (EB 1867- 1954)
# [[Estée Lauder]] kosmetika-enpresaburua (AEB 1906-2004)
# [[Esther Afua Ocloo]] ekintzailea (Ghana 1919-2002)
# [[Esther Pineda G]] idazlea, ikertzailea (Venezuela 1985)
# [[Ethel Ayres Purdie]] sufragista (EB 1874-1923)
# [[Ethel Lilian Voynich]] idazlea eta musikaria (Ballintemple, 1864 - New York, 1960)
# [[Eulalia Guzmán Barrón|Eulalia Guzmán Barrón]] maistra eta arkeologa mexikarra (Mexiko, 1890 - 1985)
# [[Eva Guillamon]] artista, dramagilea (Albacete 1978)
# [[Fannie Flagg]] aktorea, idazlea (AEB 1944)
# [[Fatou Keïta]] idazle (Boli Kosta, 1965)
# [[Frances Ames]] neurologo, aktibista (Hegoafrika, 1920-2002)
# [[Frances Power Cobbe]] sufragista, idazlea ekintzailea (BH 1822-1904)
# [[Francisca de Asís Sanchis Ferrer]] 2.Errepublikako maistra (1896-1982)
# [[Françoise Bettencourt Meyers]] munduko emakume aberatsena (Frantzia 1953)
# [[Georgina Rizk]] modeloa, Miss Unibertso 1971 (Libano 1953
# [[Gladys Zender]] modeloa, Miss Unibertso 1957 (Peru 1939)
# [[Guillenako 17 arrosak]] emakume fusilatuak (Sevilla, 1937)
# [[Hannah Glasse]] idazlea (BH 1708-1770)
# [[Hanni Wenzel]] eskiatzailea (Liechtenstein 1956)
# [[Hema Malini]] aktorea, dantzaria (India 1948)
# [[Hemley Boum ]] idazlea (Kamerun, 1973)
# [[Herminia Gomez Serra]] sopranoa (Castelló 1891-Italia 1977)
# [[Hillevi Rombin]] modeloa, Miss Unibertso 1955 (Suedia 1933- AEB 1996)
# [[Holloway papar-orratza]] kartzelaratutako sufragisten saria
# [[Ieda Maria Vargas]] modeloa, Miss Unibertso 1963 (Brasil 1944)
# [[Irene Sáez]] politikaria, Miss Unibertso 1981 (Venezuela 1961)
# [[Irina Belova]] atleta, heptatloilaria (Errusia 1968)
# [[Iris Chang]] idazlea (AEB 1968-2004)
# [[Itxaso Mardones]] kazetaria (Gasteiz 1979-2024)
# [[Itzel Arcos]] komediantea (Mexiko, 1988)
# [[Janelle Commissiong]] enpresaburua, politikaria, Miss Unibertso 1977 (Trinidad eta Tobago 1953)
# [[Jeanneth Beltran]] etxeko langileen eskubideen sinboloa (Nikaragua 1984- Toledo 2014)
# [[Jerrie Mock]] airez mundu-bira egindako 1. emakumea (AEB 1925-2014)
# [[Joanne Harris]] idazlea (EB 1964)
# [[Joênia Wapichana]] abokatu indigena (Brasil 1974)
# [[Josette Abondio]] irakaslea eta idazlea (Boli Kosta, 1932)
# [[Karen Dianne Baldwin]] gidoilaria, Miss Unibertso 1982 (Kanada 1963)
# [[Kartini]] heroia (Ekialdeko Herbeherear Indiak 1879-1904)
# [[Kate Campbell Hurd-Mead]] feminista, ginekologoa (Kanada-AEB, 1867-1941)
# [[Katharine Murray Lyell]] botanikaria (EB 1817-1915)
# [[Kay Beauchamp]] sufragista (EB 1899-1992)
# [[Kerry Anne Wells]] tb aurkezlea, Miss Unibertso (Australia 1951)
# [[Laia Abril]] artista, argazkilaria (Bartzelona 1986)
# [[Laura Geraldine Lennox]] sufragista (Irlanda, 1883-1958)
# [[Lee Israel]] idazlea, faltsifikatzailea (AEB 1939-2014)
# [[Lettice Fisher]] sufragista (EB 1875-1956)
# [[Liliana Năstase]] atleta, heptatloilaria (Errumania 1962)
# [[Lina Cavalieri]] sopranoa (Italia, 1874-1944)
# [[Linda Bement]] modeloa, Miss Unibertso 1960 (AEB 1941-2018)
# [[Lis Vega]] abeslaria (Kuba 1977)
# [[Livia Veloz]] maistra eta poeta (Santo Domingo, 1889-1980)
# [[Lorraine Downes]] modelo dantzaria, Miss Unibertso 1983 (Zeelanda Berria 1964)
# [[Louie Bennett]] sufragista (Irlanda 1870-1956)
# [[Louise Aitken-Walker]] rally pilotua (Eskozia 1960)
# [[Lucia Perotti]] maistra (Italia, 1586-1641)
# [[Luigia Mandolini]] maistra eta sufragista (1866-1939)
# [[Lupita Jones]] enpresaburu, Miss Unibertso 1991 (Mexiko 1967)
# [[Luz Marina Zuluaga]] modeloa, Miss Unibertso 1958 (Kolonbia 1938-2015)
# [[Luzdivina Megido]] 2. errepublikako maistra erbesteratua (Asturias, 1916-1984)
# [[Mª Luz Montesinos Gutiérrez]] neurozientzialaria, ikertzailea (Sevilla 1969)
# [[Madison Chock]] patinatzaile artistikoa (AEB 1992)
# [[Magdalena de Ulloa]] noblea (Zamora 1525-Valladolid 1598)
# [[Manola Brunet]] klimatologoa (Cariñena, 1955)
# [[Mar Galceran]] Down sindromedun 1.diputatua Espainian (Valentzia 1977)
# [[Mar Regueras]] aktorea, gimnasia erritmoko entrenatzailea (Bartzelona 1970)
# [[Margaret Cousins]] sufragista (Irlanda 1878 -India 1954)
# [[Margaret Gardiner]] kazetaria, modeloa, Miss Unibertso 1978 (Hegoafrika 1959)
# [[Margareta Arvidsson]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1966 (Suedia 1947)
# [[Margie Moran]] modeloa, Miss Unibertso (Filipinak 1973)
# [[Margot Moles]] kirolaria (Bartzelona, 1910-Madril, 1987)
# [[Mari Carmen Díez Navarro]] maistra (Alicante, 1949)
# [[Maria Alharilla]] futbolaria, 1. amatasun baja (Jaen 1990)
# [[María Arias Bernal]] maistra eta iraultzailea (Mexiko, 1884-1923)
# [[Maria de la Encarnacion Rigada Ramon]] matematikaria (Cadiz 1863- Madril? 1930)
# [[Maria Dolores Ocaña Madrid]] abokatua, 1. emakumea Letizia erreginaren idazkaritza pribatua zuzentzen (Madril 1973)
# [[María Luisa Navarro Margati]] maistra, pedagogo eta psikologo errepublikar erbesteratua (Fantzia, 1890-Argentina, 1947)
# [[María Xesús Lama]] filologoa, idazlea, saiakeragilea (Lugo 1964)
# [[Marifé Arroyo]] maistra (Valentzia, 1946)
# [[Marion Ross]] aktorea (AEB 1928)
# [[Marisa Belaustegigoitia]] idazlea, ikertzailea eta feminista (Mexiko, 1969)
# [[Marisa Berenson]] modeloa, aktorea (AEB 1947)
# [[Marisol Malaret]] modeloa, Miss Unibertso 1970 (Puerto Rico 1949-2023)
# [[Maritza Sayalero]] modeloa, Miss Unibertso 1979 (Venezuela 1961)
# [[Marlene Schmidt]] aktore, ekoizle, modelo, Miss Unibertso 1961 (Alemania 1937)
# [[Marta Segarra]] filologoa, ikertzailea (Bartzelona 1963)
# [[Marthe Ekemeyong Moumié]] idazle eraila (Kamerun, 1931-2009)
# [[Mary Anne Rawson]] abolizionista (BH 1801-1887)
# [[Mary Bennett (pedagogoa)]] (EB 1913-2005)
# [[Mary Corinna Putnam Jacobi]] mediku, idazle, sufragista (AEB, 1842-1906)
# [[Mary Emilie Holmes]] geologoa, irakaslea (AEB, 1850-1906)
# [[Mary Estlin]] aktibista (EB1820-1902)
# [[Mary Horner Lyell]] geologoa (EB 1808-1873)
# [[Mary Kay Letourneau]] maistra, estuproz kondenatua (AEB 1962-2020)
# [[Mary MacSwiney]] ekintzaile independentista, emakume politikari errepublikar irlandarra eta feminista. (Londres, 1872 - Cork, 1942)
# [[Matilde Escuder Vicente]]2. errepublikako maistra (Valentzia, 1913-Frantzia, 2006)
# [[Mercedes Tella]] pedagogoa, idazlea (Coruña 1868-Leon 1934)
# [[Michelle McLean]] modeloa, idazlea, Miss Unibertso 1992 (Namibia 1972)
# [[Millicent Mackenzie]] sufragista (EB 1863-1942)
# [[Miriam Stevenson]] modeloa, Miss Unibertso 1954 (AEB 1933)
# [[Mona Grudt]] kazetaria, Miss Unibertso 1990 (Norvegia 1971)
# [[Monique Ilboudo]] idazlea (Burkina Faso, 1959)
# [[Montserrat Señaba]] maistra eta politikaria (Ekuatore Ginea, 1918-1980)
# [[Morayma Ofir Carvajal]] maistra (Ekuador, 1915-1951)
# [[Naomi Wolf]] idazlea, aktibista (AEB 1962)
# [[Natalie Glebova]] idazlea, modeloa, Miss Unibertso 2005 (Errusia/Kanada 1981)
# [[Nina Jacqmin]] Belgikako komikigilea (Brusela, 1989)
# [[Noralma Vera]] ballet dantzaria eta maistra (Ekuador, 1936)
# [[Norma Nolan]] modeloa, Miss Unibertso 1962 (Argentina 1938)
# [[Novera Ahmed]] artista (Bangladesh, 1939)
# [[Nuria Hosta Pascual]] aktorea (Katalunia, XX. mendea)
# [[Nuria Nuñez Hierro]] musikagilea (Cádiz 1980)
# [[Pascuala Campos de Michelena]] arkitektoa (Jaen/Galizia 1938)
# [[Pauline Dy Phon]] idazlea eta botanikaria (Kanbodia, 1933)
# [[Pauline Peyraud-Magnin]] futbolaria (Frantzia, 1992)
# [[Paz Moreno Feliu]] antropologoa, ikertzailea (Coruña 1956)
# [[Pilar Aymerich Puig]] argazkilaria (Bartzelona 1943)
# [[Pilar Cuartero]] maistra (Zaragoza, 1906-1995)
# [[Pilar Parcerisas]] arte-kritikaria, -historialaria (Bartzelona 1957)
# [[Porntip Nakhirunkanok]] filantropoa, modeloa, Miss 1988 (Thailandia 1969)
# [[Priscilla Bright McLaren]] sufragista (EB 1815-1906)
# [[Purdah]] ohitura
# [[Rafaela Rimbau]] aktorea (Espainia 1819-Valentzia 1896)
# [[Rahel Varnhagen von Ense]] idazlea (Berlin, 1771-1832)
# [[Rebeca Atencia]] primatologoa (Coruña 1977)
# [[Rebecca Saunders]] musikagilea (EB 1967)
# [[Regina Blandón|Regina Blandon]] aktorea (Mexiko, 1990)
# [[Remei Sipi]] hezitzailea, idazlea eta editorea (Rebola - Ginea 1952)
# [[Remigia Nazaroviene]] atleta (Turkmekistan/Lituania 1967)
# [[Renate Mayntz]] soziologoa (Berlin 1929)
# [[Rina Mor]] abokatua, Miss Unibertso 1976 (Israel 1956)
# [[Rita Mae Brown]] idazlea, aktibista (AEB 1944)
# [[Riyo Mori]] Miss Unibertso 2007 (Japonia 1986)
# [[Rosa Garcia Alcon]] ekintzaile antifrankista (Madril 1957)
# [[Rosa May Billinghurst]] sufragista (BH 1875-1953)
# [[Rosalind Pitt-Rivers]] biokimikaria (Erresuma Batua, 1907-1990)
# [[Rosana Alonso]] maistra eta politikaria (Santander, 1970)
# [[Ruth Hubbard]] biokimikaria (Austria-AEB, 1924-2016)
# [[Sabrina Calvo]] Frantziako idazlea (Marseilla, 1974)
# [[Samanta Schweblin]] idazlea (Argentina 1978)
# [[Sandra Pierrette Kanzie|Sandra Pierrete Kanzie]] idazlea (Burkina Faso)
# [[Sarah Bouyain]] idazle eta zinema-zuzendaria (Reims, 1968)
# [[Sarah Jane Baines]] sufragista (EB 1866-1951)
# [[Sarah Winstedt]] medikua, zirujaua eta sufragista irlandarra (Sixmilebridge, 1886- Havant, 1972)
# [[Shawn Weatherly]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso 1980 (AEB 1961)
# [[Shazia Ilmi]] kazetaria, aktibista (India 1970)
# [[Shirley Jackson]] idazlea (AEB 1916-1965)
# [[Silvia Caballol]] psikologoa, idazlea (Bartzelona 1983)
# [[Sofia Alaoui]] film zuzendaria (Maroko 1990)
# [[Sonia Megias]] musikagilea, artista (Albacete 1982)
# [[Sonja Sekula]] artista (Suitza 1918-1963)
# [[Sophie Alour]] saxofoi-jotzailea (Bretainia, 1974)
# [[Sunita Narain]] ekologista (India 1961)
# [[Svetlana Buraga]] atleta (Bielorrusia 1965)
# [[Sylvia Hitchcock]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1967 (AEB 1946-2015)
# [[Tanella Boni]] idazlea (Boli Kosta, 1954)
# [[Teresa Billington-Greig]] sufragista (BH 1877-1964)
# [[Teté Caturla]] abeslari eta maestra (Kuba, 1937-2023)
# [[Tina Thörner]] rally ingeniaria, kopilotoa (Suedia 1966)
# [[Tina Weirather]] eskiatzailea (Liechtenstein 1989)
# [[Touza ahizpak]] giza eskubideen aldeko aktibistak (Ourense, XX. mendea-XX. mendea)
# [[Uemura Shōen]] margolaria (Japonia 1875-1949) ISA
# [[Vennira Aadai Nirmala]] aktore, dantzaria (India 1948)
# [[Vera Danchakoff]] anatomista, enbriologoa (Errusia, 1879-1950)
# [[Victoria Lidiard]] sufragista (BH 1889-1992)
# [[Violeta Denou]] ilustratzailea taldea (Katalunia 1977)
# [[Wendy Fitzwilliam]] abokatua, Miss Unibertso 1998 ( Trinidad eta Tobago 1972)
# [[Werewere Liking]] idazlea eta dantzaria (Kamarun, 1950)
# [[Winifred Coombe Tennant]] sufragista, politikaria (EB 1874-1956)
# [[Xaro Nomdedeu Moreno]] matematikaria (Castelló de la Plana, 1948)
# [[Yvonne Ryding]] modeloa, Miss Unibertso 1984 (Suedia 1962)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''martxoa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainara Agerre Lako]] ---- '''SORTUA''' maskaradako kabana (Jutsi, 2001)
# [[Ainhoa Azurmendi Etxegaray|Ainhoa Azumendi Etxegaray]] ---- '''SORTUA''' Kirolari ohia, unibertsitateko irakasle eta ikertzailea (Hernani, 1978)
# [[Alba Matilla]] ---- '''SORTUA''' artista (Avilés, 1998)
# [[Amany Al-Ali]] ---- '''SORTUA''' karikaturagilea (Siria, 1984)
# [[Arrate Gisasola]] ef-- '''SORTUA''' kirolaria, bertsolaria (Soraluze, 1979)
# [[Catalina Bustamante]] ---- '''SORTUA''' konkistatzailea (Espainia, XV. mendea, Espainia Berria, XVI. mendea)
# [[Esther Galarza]] ef-- '''SORTUA''' margoalaria (Eibar, 1956)
# [[Felisa Basauri Larrañaga]] -- ef '''SORTUA''' baserritarra, esne-saltzailea (Elgeta, 1928-2018)
# [[Josefa Cruz de Gassier]] efef '''SORTUA''' sopranoa (Bilbo, 1821 + Madril, 1870)
# [[Josefina Guerendiain Caro|Josefina Guerendain]] efef '''SORTUA''' frankismoaren biktima(Iruñea, 1918-2011)
# [[Julia Bea Soto]] efef '''SORTUA''' ekintzaile komunista frankismoaren biktima(Sesma, 1912-Iruñea, 1989)
# [[Kontxi Barturen Uriarte]] ---- '''SORTUA''' nekazaria (Bakio 1922)
# [[Laida Martinez Navarro]] ---- '''SORTUA''' idazlea (Bilbo, 1965)
# [[Lourdes Fernández Fernández]] ---- '''SORTUA''' arte kudeatzailea (Donostia, 1961)
# [[Mª Carmen Húder Carlosena|Maria Carmen Húder Carlosena]] ---- '''SORTUA''' ekintzailea frankismoaren biktima (Iruñea, 1897-1987)
# [[Maite Guevara]] ef-- '''SORTUA''' aktorea, klow (Gasteiz, 1981)
# [[Margarita Araneta Urrutia]] ---- '''SORTUA''' ekintzailea, komunista (Hondarribia 1909-2001)
# [[Maria de las Mercedes Isasi]] efef '''SORTUA''' moja (Iurreta, 1900-Berriz,1973)
# [[María Dolores Aldama Alfonso]] efef '''SORTUA''' esklabuen-jabea (Kuba, XIX. mendea)
# [[Maritxu Muñoz Ugartemendia]] ----'''SORTUA''' ekintzailea, saltzailea (Hondarribia 1914-1997)
# [[Maritxu Roteta]] ef-- '''SORTUA''' sopranoa eta abesbatza zuzendaria (Alkiza, 1948)
# [[Matilde Orbegozo]] efef '''SORTUA''' poeta (Bilbo, 1837-1891)
# [[Matilde Urdangarin Palacio]] ---- '''SORTUA''' margolaria (Zaragoza, 1939)
# [[Milagros Txurruka]] ef-- '''SORTUA''' dantzaria (Mallabia 1927)
# [[Nemesia Baztan Turrau]] ---- '''SORTUA''' Ekintzailea, frankismoaren biktima (Nafarroa
# [[Rachita Taneja]] ---- '''SORTUA''' karikaturagilea (India, ?)
# [[Ramona Zapatero Zapatel]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea frankismoaren biktima(Nafarroa, 1898--?
# [[Sonia Rueda]] ---- '''SORTUA''' artista (Bilbo, 1964)
# [[Tere Guenetxea]] ef-- '''SORTUA''' artista (Soraluze, 1953)
# [[Adriana Amado Suárez]] irakasle, ikertzailea (Buenos Aires, 1966)
# [[Alba Lago]] aurkezlea, idazlea (Galizia, 1985)
# [[Alicia Gimenez Bartlett]] idazlea ( Albacete 1951)
# [[Almudena Carracedo]] dokumentalgilea (Madril 1972)
# [[Amaia Peña]] futbolaria (Getxo 1998)
# [[Amparo Sard]] artista (Mallorca 1973)
# [[Amy Bull]] maistra eta sufragista (Erresuma Batua, 1877-1953)
# [[Ana Arzoumanian]] abokatu, idazle eta poeta (Argentina, 1962)
# [[Ana Barbara]] abeslaria (Mexiko 1971)
# [[Ana Flecha Marco]] itzultzaile, idazlea (Leon, 1986)
# [[Ana Romani]] poeta, kazetari kulturala (Coruña 1962)
# [[Andrea Dworkin]] idazlea, feminista erradikala (AEB 1946-2005)
# [[Angelina Pollak]] antropologoa (Austria/Venezuela 1932-2016)
# [[Anna Alma-Tadema]] artista, sufragista (Londres 1867-1943)
# [[Anna Fiske|Anna Fisc]] ilustratzailea, idazlea (Norvegia, 1964)
# [[Anna Starobinets]] idazlea (Errusia 1978)
# [[Anne Isabella Noel Byron]] matematikaria, aktibista (EB 1792-1860)
# [[Antonia Jiménez|Antonia Jimenez]] gitarra jolea (Puerto de Santa Maria, 1972)
# [[Arancha de Benito]] tb aurkezlea (Madril 1969)
# [[Arancha del Sol]] modeloa, aktorea, tb aurkezlea (Asturias 1972)
# [[Asja Lācis]] antzerkilaria (Estonia, 1891-179)
# [[Assumpcio Estivill]] liburuzaina, irakaslea (Tarragona 1949)
# [[Assumpta Montella]] historialaria, idazlea (Bartzelona 1958)
# [[Aurélie Neyret]] Frantziako komikigilea (Lyon, 1983)
# [[Aurora Alonso de Rocha]] idazlea, irakaslea eta ikertzailea (Buenos Aires, 1937-2021)
# [[Barbara Ayrton-Gould]] sufragista (EB 1886-1950)
# [[Beatriz Ariño]] kazetaria (Huesca 1963)
# [[Begoña Alfaro García]] politikaria (Bartzelona/Nafarroa 1982)
# [[Begoña Caamaño]] idazlea (Galizia 1964-2014)
# [[Bel%C3%A9n Garijo]] Almansako medikua (Albacete 1960)
# [[Belen Feliu]] idazlea (Galizia 1961-1997)
# [[Belen Toimil]] atleta (Coruña 1994)
# [[Bessie Blount Griffin]] fisioterapeuta, asmatzailea (AEB, 1914-2019)
# [[Blanca de la Torre]] arte-komisarioa (Leon 1977)
# [[Blanca Manchon]] estropadalaria (Sevilla 1987)
# [[Carmen Ramos Vellon]] atleta (Valentzia 1998)
# [[Carmen Ruiz]] aktorea (Madril 1974)
# [[Carolina de Cepeda]] sopranoa (Coruña 1847-Madril 1910)
# [[Carolina Robles]] atleta (Sevilla 1991)
# [[Caroline Polachek]] kantaria (AEB 1985)
# [[Cassandra Ciangherotti]] aktorea (Mexiko 1987)
# [[Catherine Cesarsky]] astronomoa (Frantzia-Venezuela, 1943)
# [[Cecile McLorin Salvant]] jazz abeslaria (AEB 1989)
# [[Charlotte Marsh]] sufragista (Britainia,
# [[Chloé Cruchaudet]] Frantziako komikigilea (Lyon, 1976)
# [[Chuny Anzorreguy]] idazlea (Buenos Aires, XX.mendea)
# [[Claudia Mori]] aktore, abeslari (Italia 1944)
# [[Concepcion Cascajosa]] ikertzailea, irakaslea (Bartzelona 1979)
# [[Concepcion Garcia Lorca]] errepublikar erbesteratua (Granada 1903-1962)
# [[Concha Hernandez ]] kultur kudeatzailea (Avila 1958)
# [[Danna Paola]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1995)
# [[Deborah Charlesworth]] biologoa (Erresuma Batua, 1943)
# [[Dolores Sanchez Palomino]] filologoa (Kantabria 1961)
# [[Doreen Allen]] sufragista (EB 1879-1663)
# [[Dorothy Height]] aktibista (AEB 1912-2010)
# [[Eagle Woman]] lakota indigena liderra (AEB 1820-1888)
# [[Elena Caffarena]] legelaria (Txile 1903-2003)
# [[Elena Guerra]] erlijiosoa, beatoa (Italia 1835-1914)
# [[Eli Bartra]] filosofia (Mexiko, 1947)
# [[Elisabeth Plainacher]] sorgintzat hartua (Austria, 1513-1583)
# [[Elizabeth Inglis]] aktorea (BH 1913- AEB 2007)
# [[Elizabeth Jagger]] modeloa, aktorea (AEB/EB 1984)
# [[Ellen Hutchins]] botanikaria (Irlanda, 1785-1815)
# [[Elnako amaetxea]] Elisabeth Eidenbenz erizain suitzarrak Frantzian sortutako erakundea (1939-1944)
# [[Emilia Currás]] kimikaria, dokumentalista (Madril 1927-2020)
# [[Ende (argitzailea)]] (X.mendea, Leon)
# [[Ester Bonet]] hizkuntzalaria (Bartzelona 1950)
# [[Esther Acebo]] aktorea (Madril 1983)
# [[Esther Corral Diaz]] filologoa (Lugo 1961)
# [[Esther Jaen]] kazetaria (Bartzelona 1968)
# [[Esther Pak]] medikua (Hego Korea, 1877-1910)
# [[Esther Palomera]] kazetaria (Madril 1968)
# [[Esther Peña Camarero]] soziologoa, politikaria (Burgos 1980)
# [[Esther Vaquero]] kazetaria (Salamanca 1982)
# [[Estibaliz Espinosa]] idazlea (Coruña 1974)
# [[Estrella Abecassis de Laredo]] fisikaria (Venezuela, 1940)
# [[Eugenia Osterberger]] musikagilea, piano-jolea (Coruña 1852-Niza 1932 19)
# [[Fabrizia Pons]] auto-pilotua, kopilotua (Italia 1955)
# [[Fatima Anllo Vento]] kultura ikertzailea (Madril 1958)
# [[Fatima Meer]] idazlea eta apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, 1928-2010)
# [[Faye Webster]] abeslaria (AEB 1997)
# [[Florence Haig]] sufragista (Erresuma Batua, 1856-1952)
# [[Florence Mkhize]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika 1932-1999)
# [[Frances Parker]] sufragista (Erresuma Batua, 1875-1924)
# [[Francine Galvez]] kazetaria (Kamerun 1966)
# [[Frieda Hughes]] poeta eta margolaria (Londres, 1960)
# [[Ghislaine Maxwell]] sexu-trafikatzailea (Frantzia 1961)
# [[Greta Lee]] aktorea (AEB 1983)
# [[Habiba Gribi]] kirolaria (Tunisia, 1984)
# [[Hafsa bint al-Hayy al-Rakuniyya]] Al-Andaluseko poeta (Granada 1135-1191)
# [[Harmonia Rosales]] artista afrokubarra (Chicago, 1984)
# [[Helen Joseph]] aktorea, edertasunaren erregina (Plymouth, 1942)
# [[Helen Tolson]] sufragista (Britania, 1888-1955)
# [[Helene Legrais]] historialaria, idazlea (Frantzia 1961)
# [[Henar Alvarez]] kazetaria, umorista (Madril 1984)
# [[Hengameh Ghaziani]] aktorea (Iran, 1970)
# [[Hilda Cid]] zientzialaria (Txile, 1933)
# [[Imma Prieto]] arte-komisarioa (Bartzelona 1975)
# [[Imogen Holst]] konpositorea (EB 1907-1984)
# [[Inger Christensen]] poeta (Danimarca 1935-2009)
# [[Isabel Mijares]] enologoa (Badajoz 1942-Madril 2024)
# [[Isabel Rodríguez (Mexikoko konkista)]] erizain militarra (Espainia, 1480-?)
# [[Jaël Bestué]] atleta (Bartzelona 2000)
# [[Jagmati Sangwan]] kirolaria, aktibista, politikaria (India 1960)
# [[Jane Joseph]] musikagilea (Londres 1894-1929)
# [[Jerry Hall]] modeloa, aktorea (AEB 1956)
# [[Jessica Cediel]] kazetaria, modeloa (Kolonbia 1982)
# [[Josephine St. Pierre Ruffin]] Sufragista (1842-1924)
# [[Jul' Maroh]] komikigile frantsesa (Lens, 1985)
# [[Julia Navalnaia]] ekonomialaria, politikaria (Errusia 1976)
# [[Kathleen Ferrier]] kontraltoa (EB 1912-1953)
# [[Kathleen March]] itzultzailea (AEB 1949)
# [[Kawtar Boulaid]] atleta (Maroko 1989)
# [[Kim Gordon]] rock musikaria, idazlea (AEB 1953)
# [[Kitty O'Neil]] zinemako espezialista (AEB 1946-2018)
# [[La Tortajada]] dantzari eta abeslaria (Granada, 1877-1957)
# [[Lætitia Sadier]] abeslaria (Frantzia, 1968)
# [[Laura Ainsworth]] sufragista (EB 1885-1958)
# [[Laura Baena]] influencerra, ekintzailea (Malaga 1981)
# [[Laura Garcia Lorca]] museo zuzendaria (AEB 1953)
# [[Laura Vilagra]] politikaria (Bartzelona 1976)
# [[Leelah Alcorn]] gazte trans suizidatua (AEB 1997-2014)
# [[Leila Arab]] musikaria (Irain jatorriko britainiarra, 1971)
# [[Lillian Ngoyi]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika 1911-1980)
# [[Lina Sandell]] poeta, gospel ereserkigilea (Suedia 1832-1903)
# [[Lisa Mandel]] komikigile frantsesa (Marseilla, 1977)
# [[Loles Vives]] atleta (Bartzelona 1957)
# [[Lorena Peña]] politikaria, gerrillari ohia (Salvador 1955)
# [[Louisa Atkinson]] botanikari, ilustratzaile, idazle (Australia, 1834-1872)
# [[Louise Pearce]] patologoa (AEB, 1885-1959)
# [[Lourdes Muñoz]] ingeniaria, politikaria (Bartzelona 1969)
# [[Lucia Koch]] argazkilaria, artista garaikidea (Brasil, 1966)
# [[Luisa Villalta Gomez]] idazlea (Coruña 1957)
# [[Mabel Balfour]] sindikalista eta apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, XX. mendea)
# [[Manuela Igartua Olaechea]] farmazian doktorea (Irura, 1970)
# [[Mar%C3%ADa Luisa L%C3%B3pez Fern%C3%A1ndez]] botanikaria (Madrid 1940)
# [[Marcela Iacub]] abokatua, idazlea eta ikertzaile feminista (Buenos Aires, 1964)
# [[Margaret Aldersley]] sufragista, feminista (1851-1940)
# [[Margarita Borja]] poeta, dramagilea (Alacant 1942)
# [[Margarita Ledo Andion]] idazlea, zinemagilea (Lugo 1951)
# [[Mari Pau Dominguez]] kazetaria, idazlea ( Bartzelona 1963)
# [[Maria Amelia Braganzakoa]] Brasilgo printzesa (Paris 1831-Madeira 1853)
# [[Maria Antonia Massanet Mayol]] poeta (Mallorca 1980)
# [[Maria Antonia Sanchez Escalona]] artista (Madril 1941)
# [[María Belén Morales]] eskultorea eta margolaria (Tenerife, 1928-2016)
# [[Maria Castellano Arroyo]] medikua (Jaen 1948)
# [[María de la Candelaria]] Tzeltalko Matxinadaren buruzagia (Mexiko, 1698-1716)
# [[Maria de Nati]] aktorea (Madril 1997)
# [[Maria Denis]] aktorea (Argentina 1916- Italia 2004)
# [[Maria Elvira Pombo Holguin]] diplomazialaria (Kolonbia 1960)
# [[Maria Eugenia Rito]] vedettea (Argentina 1975)
# [[María Fernanda Campa Uranga]] geologoa, aktibista (Mexiko, 1940-2019)
# [[María Gainza]] idazlea (Buenos Aires, 1975)
# [[Maria Jose Saez Carrasco]] kazetaria (Madril 1965)
# [[Maria Lionza]] jainkosa (Venezuela 1802)
# [[Maria Lopez Sandez]] filologoa, idazlea (Lugo 1973)
# [[Maria Luisa Prada Sarasua]] idazlea (Asturias XX. mendea)
# [[Maria Marchant]] hezitzailea, politikaria (Txile 1904-1990)
# [[Maria Nikolaevna O’Rourke]] presoa, hilketa eragilea (Errusia 1877-Argentina 1949)
# [[Maria Nikolaievna Romanova (1899-1918)]] Dukesa Handia (Errusiar Inperioa)
# [[Maria Rosa Fugazot]] aktorea (Argentina 1942)
# [[Maria Rosa Yorio]] rock kantautorea (Argentina 1954)
# [[Maria Thereza Alves]] artista (Brasil, 1961)
# [[Maria Vicente]] atleta (Bartzelona 2001)
# [[Mariam Hernandez]] aktorea (Fuerteventura 1981)
# [[Mariam Shahriar]] film zuzendaria (Iran XX. mendea)
# [[Marta Aledo]] aktorea (Madril 1978)
# [[Marta Galimany]] atleta (Tarragona 1985)
# [[Mary Ann Aldham]] sufragista (Erresuma Batua, 1858-1940)
# [[Mary Carson Breckinridge]] erizaina, emagina (AEB, 1881-1965)
# [[Mary Gawthorpe]] sufragista (Erresuma Batua, 1881-1973)
# [[Mary Sophia Allen]] sufragista, policia (Britainia, 1878-1964)
# [[Maya Erskine]] aktorea (AEB 1987)
# [[Maya Mihindou]] Gabongo ilustratzaile, argazkilari eta kazetaria (Libreville, 1984)
# [[Michela Belmonte]] aktorea (Italia 1925- Alacant 1978)
# [[Michele Mouton]] rally pilotua (Frantzia 1951)
# [[Milena Busquets]] idazlea eta kazetaria (Bartzelona, 1972)
# [[Miri Perez-Cabrero]] aktorea, sukaldaria ( Bartzelna 1993)
# [[Mischa Bredewold ]] txirrindularia (Herbehereak 2000)
# [[Mónica Mayer]] artista eta arte krikikaria (Mexiko, 1954)
# [[Montserrat del Amo]] idazlea (Madril 1927-2015)
# [[Nancy Astor]] lehen emakumea parlamentu britainiarrean (1879-1964)
# [[Natalia Rodriguez (aktorea)]] (Madril 1992)
# [[Natascha Kampusch]] ume bahitua (Austria 1998)
# [[Nazhūn bint al-Qalā'iyya]] poeta (Al-andalus XII. mendea)
# [[Nelly Kaplan]] idazlea (Buenos Aires, 1931-Suitza, 2020)
# [[Neus Aguado]] poeta, kazetaria, literatura kritikaria (Argentina, 1955)
# [[Nicolasa Montt de Marambio]] poeta (Txile 1857-1924)
# [[Nuria Amat]] idazlea ( Bartzelona 1950)
# [[Nuria Montserrat Pulido]] bioingeniaria (Bartzelona 1978)
# [[Oda Krohg]] margolaria (Norvegia 1860-1935)
# [[Paola Cortellesi]] aktorea (Italia 1973)
# [[Paola Rojas]] kazetaria (Mexiko 1976)
# [[Paz Márquez Benítez]] idazlea (Filipinak,
# [[Petra Delicado]] literatura pertsonaia, inspektorea
# [[Phyllis Smith]] aktorea (AEB 1952)
# [[Pilar Carbonero Zalduegi]] ikertzailea (Marokoko protektoratua, 1942)
# [[Pilar de Francisco]] kazetaria, umorista (Madril XX. mendea)
# [[Qiu Zhu]] margolaria (Ming dinastiako txinatarra)
# [[Rachel Reeves]] politikaria (EB 1979)
# [[Rahima Moosa|Rahina Moosa]] apartheidaren aurkako politikaria (Hegoafrika, 1922-1993)
# [[Raisa Smetanina]] iraupen-eskiatzailea (Errusia 1952)
# [[Rekha]] aktorea (India 1954)
# [[Rocio Madrid]] aktore, tb aurkezlea (Malaga 1978)
# [[Rocio San Miguel]] abokatua, aktibista desagertua (Venezuela 1966)
# [[Rocio Santa Cruz]] kultur kudeatzailea (Coruña 1967)
# [[Rocio Vieitez Ferro]] itzultzailea (Pontevedra 1975)
# [[Rosalind Eleazar]] aktorea (EB 1982)
# [[Rosalind Fox Solomon]] argazkilaria (AEB 1930)
# [[Rosalinda Celentano]] aktorea (Italia 1968)
# [[Rosario Valcárcel]] poeta, eleberrigilea (Kananaria Handiko las Palmas, 1949)
# [[Rose Frisch]] zientzialari aitzindaria ( AEB 1918-201519)
# [[Rozenn Milin]] kazetaria (Frantzia, 1960)
# [[Sabina Puertolas]] sopranoa (Zaragoza 1973)
# [[Sahraa Karimi]] dokumentalgilea (Iran/Afganistan 1983)
# [[Sandra Golpe]] kazetaria (Cádiz 1974)
# [[Saridjah Niung]] musikaria, artista (Indonesia 1908-1993)
# [[Selina Cooper]] sufragista (Britainia
# [[Shobhaa De]] idazlea (India 1948)
# [[Shygirl]] DJ (EB 1992)
# [[Silvia Orriols]] politikaria (Girona 1984)
# [[Simona Izzo]] film zuzendaria (Italia 1953)
# [[Sira Rego]] politikaria (Vañentzia 1973)
# [[Sophia Williams-De Bruyn|Sophia Williams de Bruyn]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, 1938)
# [[Susana Gomez Castaño]] musikaria, ekintzailea (Kolonbia 1984)
# [[Sushmita Sen]] aktorea, Miss Unibertso (India 1975)
# [[Susie Porter]] aktorea (Australia 1971)
# [[Suzanne Lacy]] artista (AEB, 1945)
# [[Teresa Rivero]] 1. Emakume-presidente futbolean (Cádiz 1935)
# [[Teresa Shaw]] Idazle, itzultzaile (Uruguai-Bartzelona, 1951)
# [[Theresa Garnett]] ekintzaile sufragista (Erresuna Batua, 1888-1966)
# [[Valentine Penrose]] idazle eta margolaria (Frantzia, 1898-1978)
# [[Vicenta Fernandez-Montesinos]] idazlea (Granada 1930-Madril 2023)
# [[Vicky Luengo]] aktorea (Mallorca 1990)
# [[Victoria Lomasko]] marrazkilaria (Errusia, 1978)
# [[Vidya Balan]] aktorea, abeslaria (India 1979)
# [[Violet Aitken]] sufragista (Erresuma Batua, 1886-1987)
# [[Virginia Giuffre]] sexu-biktima (AEB/Australia 1983)
# [[Virginie Ancelot]] idazlea eta pintorea (Dijon, 1792-Paris, 1875)
# [[Wilma Labate]] film zuzendaria, gidoilaria (Italia 1949)
# [[Zheng Qinwen]] tenislaria (Txina 2002)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''otsaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Casilda Ampuero]] '''SORTUA''' Fronte eta Ospitaleen zuzendaria (San Vicente de la Barquera, 1906-1978)
# [[Conchita Bustinduy]] '''SORTUA''' erraketista (Berriatua, 1927)
# [[Mercedes Herrán]] '''SORTUA''' haur saltzailea (?-Bilbo, 2002)
# [[Aurora Gómez Urrutia]] '''SORTUA''' ekintzaile errepublikarra (Obanos, 1914-Iruñea, 1975)
# [[Adela Tarifa Fernández]] historialaria, ikertzailea (Granada 1949)
# [[Africa Fanlo]] ilustratzailea (Bartzelona, 1972)
# [[Agnes Arber]] botanikaria (Erresuma Batua, 1879-1960)
# [[Ai Yazawa]] mangaka japoniarra (Osaka, 1967)
# [[Alice Henry]] sufrafista (Australia, 1857-1943)
# [[Alicia Dickenstein]] matematikaria (Argentina, 1955)
# [[Aliya Moldagulova]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1925-1944)
# [[Amanda Marsalis]] argazkilaria, film zuzendaria (AEB, XX. mendea)
# [[Ana Bustelo]] editorea eta itzultzailea (Paris, 1964)
# [[Ana de la Cueva]] ekonomialaria (Madril 1966)
# [[Ana María Bejarano Escanilla]] itzultzailea (Salamanca, 1959)
# [[Ana María Campos]] heroia ( Venezuela 1796-1828)
# [[Ana Miralles|Ana Mirelles]] komikigilea eta ilustratzailea (Madril, 1959)
# [[Ana Requena]] kazetaria, blogaria (Madril 1984)
# [[Anabel Flores Salazar]] kazetaria (Mexiko 1984-2016)
# [[Andrea Motis]] musikagilea, tronpeta jolea, jazz kantaria (Bartzelona 1995)
# [[Angeles Mastretta]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1949)
# [[Ann Chapman]] limnologoa (Zeelanda Berria, 1937-2009)
# [[Anna Cardús Flaqué]] saskibaloi arbitroa (Bartzelona 1970)
# [[Anna Casanovas|Anna Casanova]] idazlea (Bartzelona, 1975)
# [[Anna Petronella van Heerden]] ginekologoa, sufragista (Hegoafrika 1887- 1975)
# [[Anne Teuf]] ilustratzaile eta komikigile frantsesa (Aspach-le-Haut, 1964)
# [[Annie MacDonald Langstaff]] legelaria, (Kanada,
# [[Antoinette Blackwell]] idazlea eta gizarte ekintzailea (AEB, 1825-1921)
# [[Arantxa Aguirre Carballeira]] dokumentalgilea, gidoilaria (Madril 1958)
# [[Arca (abeslaria)]] (Venezuela/Bartzelona 1989)
# [[Arcelia Ramirez]] aktorea (Mexiko 1967)
# [[Arja Kajermo|Arja Kajerno]] komikigilea (1949)
# [[Arlene Harris]] aktorea (Kanada 1896-AEB 1976)
# [[Arlene Harris]] enpresaburua, asmatzailea (AEB 1948)
# [[Åsa Grennvall|Assa Grennavall]] komikilaria (Suedia, 1973)
# [[Barbara Morgenstern]] elektronika-abeslaria, ekoizlea (Alemania 1946)
# [[Barbara Saavedra]] biologoa (Txile 1967)
# [[Begoña Lolo]] musikologoa (Madril 1958)
# [[Begoña San Jose ]] sindikalista (Segovia 1949)
# [[Begoña Torres]] kultur kudeatzailea (Madril XX. mendea)
# [[Belen Atienza Azcona]] film ekoizlea (Madril 1970)
# [[Bella Guerin]] sufragista eta ekintzaile (Australia, 1858-1923)
# [[Bibi Bourelly]] egile abeslaria (Berlin/AEB 1994)
# [[Blanche Feillet-Hennebutte]] margolaria eta litografoa (1815-1886)
# [[Bodil Schmidt-Nielsen]] fisiologoa (Danimarka-AEB, 1918-2015)
# [[Bríet Bjarnhéðinsdóttir]] politikaria (Islandia, 1856-1940)
# [[Carlota Guerrero]] argazkilaria, zinemagilea (Bartzelona 1989)
# [[Carmen Armendariz]] ekoizlea (Mexiko 1946)
# [[Carolina_Caycedo]] diziplina anitzeko artista (London, 1978)
# [[Catherine Helen Spence]] idazlea, kazetaria, sufragista (Australia, 1829-1910)
# [[Chus Tudelilla]] arte-kudeatzailea (Logroño 1961)
# [[Claire Tomalin]] kazetaria, biografoa (Londres 1933)
# [[Clara Giveen]] sufragista (Irlanda, 1887-1967)
# [[Clara Segura]] aktorea (Bartzelona 1974)
# [[Claudia Malagelada]] aktorea, dantzaria (Bartzelona 2007)
# [[Cristina Gutiérrez (pilotua)]] (Burgos 1991)
# [[Cristina Huete (ekoizlea)]] (Brasil/Espainia XX. mendea)
# [[Diana Athill]] editore, idazle, nobelagile (Londres, 1917-2019)
# [[Doaa el-Adl]] karikaturegilea (Egipto, 1979)
# [[Dolores Hayden]] arkitektoa, historialaria, poeta (AEB, 1945)
# [[Dorothe Engelbretsdotter]] poeta (Norvegia, 1634-1716)
# [[Draga Ljo%C4%8Di%C4%87]] medikua, feminista (Serbia, 1855-1926)
# [[Edwidge Danticat]] idazlea (Haiti/AEB 1969)
# [[Eileen Mary Casey]] sufragista (Australia 1881- 1972)
# [[Elin Wallin|Elin Walin]] artista (Suedia, 1884-1969)
# [[Eliza Ritchie|Eliza Ritche]] sufragista eta filosofoa (Kanada, 1856-1933)
# [[Elizabeth Avery Meriwether]] idazle, sufragista (AEB, 1824-1916-)
# [[Ellen Allien]] DJ (Alemania 1968)
# [[Ellen Ternan]] aktorea (EB 191839-1914)
# [[Elvira Sastre]] poeta, itzultzailea (Segovia 1992)
# [[Emma Miller]] sufragista (EB 1839-Australia 1927)
# [[Esperanza Mendoza Holgado]] saskibaloi arbitroa (Caceres 1983)
# [[Ethel Sargant]] botanikaria (Erresuma Batua, 1863-1918)
# [[Eva Valiño]] soinu teknikaria (Bartzelona 1969)
# [[Fanny Brice]] aktorea ( AEB 1891-1951)
# [[Fatimah Tuggar ]] artista (Nigeria 1967)
# [[Flora de Pablo]] medikua, ikertzailea (Salamanca, 1952)
# [[Florence Lawrence]] aktorea, asmatzailea (Kanada-AEB, 1886-1938)
# [[Fran%C3%A7oise Brauner]] medikua (Austria-Frantzia, 1911-2000)
# [[Františka Plamínková]] kazetaria, feminista, politikaria (Txekia, 1875-1942)
# [[Gabriela Gonz%C3%A1lez]] fisikaria (Argentina, 1965)
# [[Gabriele Schor]] publizista, bildumagilea (Austria 1961)
# [[Garcia Botikaria]] zientzia dibulgatzailea (Cuenca 1995)
# [[Geneviève Thiroux d'Arconville]] idazlea, zientzialaria (Frantzia 1720-1805)
# [[Gertrude Blanch]] matematikaria (Polonia-AEB, 1897-1996)
# [[Gertrude Caton Thompson]] arkeologoa (Britainia Handia, 1888-1985)
# [[Giorgia Marras]] Komikigile eta ilustratzaile franko-italiarra (Genova, 1988)
# [[Giulia Tamayo Leon]] abokatua, aktibista (Peru 1958- Uruguai 2014)
# [[Griselda Pascual i Xufré]] matematikaria (Bartzelona, 1926-2001)
# [[Hedwig Dohm]] idazlea (Alemania 1831-1919)
# [[Helen Frankenthaler]] margolaria (AEB, 1928-2011)
# [[Helene Funke]] margolaria (Alemania,1869-1957)
# [[Henrietta Dugdale]] sufragista (Londres 1827- Australia 1918)
# [[Hiromu Arakawa]] mangaka japoniarra (Tokachi, 1973)
# [[Irene Manton]] botanikaria (Erresuma Batua, 1904-1988)
# [[Irene Stegun]] matematikaria (AEB, 1919-2008)
# [[Irma Thomas]] soul abeslaria (AEB 19)41
# [[Irma Wyman]] ingeniari informatikoa (AEB, 1928-2015)
# [[Isabel Muñoz (argazkilaria)]] (Bartzelona/Madril 1951)
# [[Isabel Tajahuerce Ángel]] irakaslea, ikertzailea (Soria 1960)
# [[Jantina Tammes]] botanikaria (Herbehereak, 1871-1947)
# [[Jeanne Demessieux]] piano-jotzaile, organo-jotzailea (Frantzia, 1921-1968)
# [[Jenny Saville]] margolaria (Britainia, 1970)
# [[Jessica Bennett]] kazetaria, blogaria (AEB 1981)
# [[Jorja Smith]] kantautorea (EB 1997)
# [[Josiane Balasko]] aktorea, zuzendaria, gidoigilea (1950)
# [[Judi Chamberlin]] aktibista (AEB 1944-2010)
# [[Judith Scott (artista)|Judith Scott]] artista (Ohio, 1943-2005)
# [[Kali Uchis]] kantautorea (AEB 1994)
# [[Karo Moret Miranda]] historialaria, ikertzailea (Kuba,...)
# [[Kate Lilley]] poeta (Australia, 1960)
# [[Kate Perugini]] margolaria (EB 1839-1929)
# [[Kehlani]] egile abeslaria (AEB 1995)
# [[Kenia Os]] abeslaria, youtuberra (Mexiko 1999)
# [[Lais Korintokoa]] hetera (Grezia K.a V. mendea- K.a. IV. mendea)
# [[Lala Huete]] figuringilea (Brasil/Espainia 1957)
# [[Laura Lechuga]] kimikaria, ikerlaria (Sevilla 1962)
# [[Lilli Hornig]] kimikaria (Txekoslovakia-AEB, 1921-2017)
# [[Liv Strömquist]] komikigilea (Suedia, 1978)
# [[Louisa Lawson]] idazlea, poeta, sufragista (Australia, 1848-1920)
# [[Louise Brealey]] aktorea (EB 1979)
# [[Ludwika Paleta]] aktorea (Polonia/Mexiko 1978)
# [[Lulu Roman]] komediantea, abeslaria (AEB 1946)
# [[Lynn Fontanne]] aktorea (EB 1887- AEB 1983)
# [[Mabel Sharman Crawford]] abenturazale eta idazlea (Irlanda, 1820-1912)
# [[Madhuri Dixit]] zinema aktorea (India, 1967)
# [[Maevia Noemí Correa]] botanikaria (Argentina, 1914-2005)
# [[Manuela Sambo]] artista (Angola/Alemania 1964)
# [[Margarida Castells]] itzultzailea (Bartzelona, 1962)
# [[Margie Sudre]] Frantziako politikaria (Vinh, 1943)
# [[Marguerite Jeanne Carpentier]] eskultorea (Paris 1886-1965)
# [[Maria Angeles Querol]] historialaria (Badajoz 1948)
# [[María Calcaño]] poeta (Venezuela 1906-1956)
# [[María Eduarda Barjona de Freitas]] kazetaria, kritikaria (Portugal 1882-1952)
# [[Maria Fyodorovna Zibold]] medikua (Serbia, 1849-1939)
# [[Maria Jose Toro Nozal]] zientzialaria (Zamora 1957)
# [[Maria Pia Timon]] etnologoa (Cáceres 1954)
# [[Maria Polivanova]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1922-1942)
# [[María Rosa Urraca Pastor]] karlista eta falangista (Madril, 1900-Bartzelona, 1984)
# [[Maria Sainz Martin]] medikua (Badajoz 1953)
# [[Maria Schwarz]] arkitektoa (Alemania 1956)
# [[Maria Silva]] aktorea (Palentzia 1941-Madril 2023)
# [[Maria Tena]] idazlea, kultur kudeatzailea (Madril 1953)
# [[Maria Teresa Salazar Bermudez]] kimikari aitzindaria (Badajoz 1909-Madril 1982)
# [[Maria Vazquez]] aktorea (Galizia 1979)
# [[María Vinyals|Marina Vinyals]] idazlea eta artikulugilea (Galizia, 1875-1942)
# [[Maria von Linden]] bakteriologo, zoologo (Alemania, 1869-1936)
# [[Maribel Domenech]] artista (Valentzia 1951)
# [[Marilou Berry]] aktorea (Frantzia, 1973)
# [[Marina Picasso]] idazlea (Frantzia, 1950)
# [[Marina Raskova]] pilotua (Sobiet Batasuna, 1912-1943)
# [[Marjorie Courtenay-Latimer]] naturalista (Hegoafrika, 1907-2004)
# [[Marjorie Hasler]] sufragista (Irlanda, 1887-1913)
# [[Marlene Engelhorn]] aktibista, filantropoa (Austria 1992)
# [[Marta Carazo]] kazetaria ( Madril 1973)
# [[Martha Carrillo]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1966)
# [[Mary Ann Hilliard]] erizaina eta sufragista (Irlanda, 1860-1912)
# [[Mary Galway]] sufragista eta sindikalista (Irlanda, 1864-1928)
# [[Mary J. Blige]] abeslaria (AEB 1984)
# [[Mary Lee]] sufragista (Australia, 1821-1909)
# [[Mary Martin]] aktorea (AEB 1913-1990)
# [[Mary Richardson]] sufragista (Kanada, 1889-1961)
# [[Mary-Dell Chilton]] biologoa (AEB, 1939)
# [[Mati Diop]] aktore eta zuzendaria (Paris, 1982)
# [[Maya Zankoul]] artista bisuala, blogaria (Libano, 1986)
# [[Maybanke Anderson]] sufragista (Australia, 1845-1927)
# [[Merce Paloma]] jantzi diseinatzailea (Bartzelona 1964)
# [[Mercedes Valdivieso]] idazlea (Txile 1924-1993)
# [[Mihri Müşfik Hanım]] margolaria (Turkia, 1886-1954)
# [[Miluca Sanz]] musikaria, artista (Segovia 1956)
# [[Minna Sundberg]] ilustratzailea (Suedia, 1990)
# [[Miss Kittin]] DJ (Frantzia 1973)
# [[Mónica Oriol Icaza]] enpresaria (Madril, 1961))
# [[Muriel Douru]] komikigile, idazle eta ekintzaile frantsesa (1976)
# [[Muriel Matters]] kazetaria, sufragista (Australia, 1817-1969)
# [[Nadia Khiari]] komikigilea eta irakaslea (Tunisia, 1973)
# [[Natalia Carbajosa]] idazlea eta itzultzailea (Puerto de Santa Maria, 1971)
# [[Natalia Kovxova|Natalia Kovxva]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1920-1942)
# [[Natalka Bilotserkivets]] poeta eta iraultzailea (Ukraina, 1954)
# [[Nh. Dini]] idazle feminista (Indonesia 1936-2018)
# [[Nieves López Martínez]] paleontologoa (Burgos, 1949-2010)
# [[Ninnan Santesson]] eskultoregilea (Suedia, 1891-1969)
# [[Noemí Zaritzky]] ingeniari kimikoa (Argentina, 1951)
# [[Norio Sakurai]] mangaka(Japonia)
# [[Núria Tamarit Castro]] irudigilea (Castelló 1993)
# [[Odile Schweisguth]] medikua (Frantzia 1913-2002)
# [[Olivia Mandle]] ingurumen aktibista (Bartzelona 2007)
# [[Pati Chapoy]] kazetaria (Mexiko 1949)
# [[Peggy McCay]] aktorea (AEB 1927-2018)
# [[Pilar Landeira Guerrero]] saskibaloi arbitroa (Madril 1959)
# [[Polina Osipenko]] hegazkinlari heroia (Sobietar Batasuna, 1907-1939)
# [[Power Paola]] komikigilea (Ekuador, 1977)
# [[Ptazeta]] rap kantugilea (Kanariak 1996)
# [[Regina Silveira]] artista eta unibertsitateko irakaslea (Brasil, 1939)
# [[Remedios Sanchez]] idazlea, ikertzailea (Bartzelona 1975)
# [[Rita Payes]] musikagilea, tronboi jolea, jazz kantaria (Bartzelona 1999)
# [[Roser Berdagué]] itzultzailea (Katalunia, 1929)
# [[Rosina Gomez Baeza]] kultur kudeatzailea (Asturias 1941)
# [[Safia Farhat]] artista (Tunisia, 1924-2004)
# [[Sara Becker (aktorea)]] (Txile 2002)
# [[Sara Fratini]] ilustratzailea (Venezuela, 1985)
# [[Semiramis Gonzalez]] historialaria (Asturias 1988)
# [[Serena Lake]] predikatzailea, sufragista (Australia, 1842-1920)
# [[Sheila Tobias]] administratzaile, idazle (AEB, 1935-2021)
# [[Sita Abellan]] DJ, modeloa (Murtzia 1993)
# [[Sofia Coll]] kantari, dantzari, aktorea (Bartzelona 1999)
# [[Sophie Bryant]] matematikaria (Erresuma Batua, 1850-1922)
# [[Sybille Bedford]] idazlea, kazetaria (Alemania 1911-EB 2006)
# [[Sylvia Earle]] ozeanografoa (AEB 1935)
# [[Tatiana Proskouriakoff]] arkeologo, etnologo (Errusia-AEB, 1909-1985)
# [[Teyana Taylor]] abeslaria, dantzaria, aktorea (AEB 1990)
# [[Tomasa Tito Condemayta]] independentziaren aitzindaria, heroia (Peru 1740-1781)
# [[Tracey Rose]] artista (Hegoafrika 1974)
# [[Valentina Borok]] matematikaria (Ukraina, 1931-2004)
# [[Valentina Grizodubova]] hegazkinlari heroiak (Sobietar Batasuna, 1909-1993)
# [[Vanessa Ciangherotti]] aktorea (Mexiko 1974)
# [[Vanessa Nakate]] klima-aktibista (Uganda, 1996)
# [[Vinciane Despret]] filosofoa (Belgika 1959)
# [[Wangechi Mutu]] artista (Kenya/AEB 1972)
# [[Whitney Wolfe Herd]] enpresaburua, ekintzailea (AEB 1989)
# [[Xulia Vicente]] irudigilea (Coruña 1993)
# [[Yasmina Alcaraz Moreno]] saskibaloi arbitroa (Girona 1989)
# [[Yelizaveta Chaikina]] partisanoa (Sobiet Batasuna, 1918-1941)
# [[Yevdokia Bershanskaia]] hegazkinlaria (Sobietar Batasuna, 1913-1982)
# [[Yvonne Sylvain]] medikua (Haiti, 1907-1989)
# [[Zdenka Braunerová]] margolaria (Txekia, 1858-1934)
# [[Zeina Abirached]] komikigilea, ilustratzailea (Beirut, 1981)
# [[Ziba Ganiyeva]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1923-2010)
# [[Alice Abadam]] sufragista (GAles, 1856-1940)
# [[Lila Avilés|Lila Aviles]] zinema zuzendaria (Mexiko, 1982)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''urtarrila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aintzane Uria]] ef--'''SORTUA''' abeslaria, soinularia (Durango, 1979)
# [[Fatmana Binta]] ----'''SORTUA''' sukaldaria (Sierra Leona, 1984)
# [[Izaro Oliveira]] ef--'''SORTUA''' txirrindularia (Ermua 2005)
# [[Mari Carmen Montoya Azkuna]] --ef'''SORTUA''' farmazialaria (1926-2024)
# [[Gloria Zuazola]] --ef'''SORTUA''' (Uruguai, 1966-2024)
# [[Itsaso Gangoitia]] ----'''SORTUA''' lasterkaria, euskara teknikaria (Abadiño 1988)
# [[Paquita Bretos Andueza]] ----'''SORTUA''' mendizalea, ateoa, komunista (Pasaia, 1927)
# [[Larraitz Amezaga del Fango]] ----'''SORTUA''' endometrosiaren buruzko liburuaren egilea (Donostia, 1990
# [[Erkuden Txokarro]] ----'''SORTUA''' (Iruñea, 1974)
# [[Ru´a Zimawi|Ru´a Rimawi]] ----'''SORTUA''' (Zisjordania, 1998)
# [[Nora Botero]] ----'''SORTUA''' irakaslea, ikertzailea (Kolonbia , ?)
# [[Auxi Díaz]] ef--'''SORTUA''' magistratua (Kanaria Handia 1967)
# [[María Isabel Gutiérrez Velasco]] --ef'''SORTUA''' prostituta (Santander, ? - Basauriko espetxea, 1977))
# [[Begoña Vesga]] ef--'''SORTUA''' ekintzaile, feminista, politikaria (Burgos, Ermua, 1951)
# [[Beatriz Arizaga Bolunburu]] ef--'''SORTUA''' historialaria (Eibar, 1951)
# [[Maialen Etxart Salaberri]] ----'''SORTUA''' irakaslea (Isturitze, 1978)
# [[Sara Oceja Salazar]] ef--'''SORTUA''' arkitektua eta politikaria (Durango, 1970)
# [[Paula Bronstein]] fotokazetaria (AEB, XX. mendea)
# [[Edith Hirsch Luchins]] efef matematikaria (Polonia-AEB, 1921-2002)
# [[Annie Montague Alexander]] paleontologo, filantropoa (AEB, 1867-1950)
# [[Carol Guzy]] ef-- argazkilaria (AEB, Pensilvania, 1956)
# [[Ladislava Bakanic]] gimnasta (New York, 1924)
# [[Julia Kavanagh|Julia Kavabagh]] idazlea (Irlanda, 1824-1877)
# [[Nelly Bodenheim|Nelly Bodenneim]] ilustratzailea (Herbehereak, 1874-1951)
# [[Hamideh Kheirabadi]] aktorea (Irlanda, 1924-2010)
# [[Dorothy Cayley]] mikologoa (Sri Lanka, 1874-1955)
# [[Maria Mauban]] aktorea (Marsella, 1924-2014)
# [[Kate Lester]] aktorea (Ingalaterra, 1857-1924)
# [[Dorothea Wolbert]] aktorea (AEB, 1874-1958)
# [[Gré de Jongh]] lasterketaria (Herbehereak, 1924-2002)
# [[Vera Molnár]] artista (Hungaria, 1924-2023)
# [[Elena Cernei]] mezzo-sopranoa (Errumania, 1924-2000)
# [[Hrytsko Hryhorenko]] poeta eta itzultzailea (Ukrainia, 1867-1924)
# [[Claudine Dupuis]] aktorea (Frantzia, 1924-1991)
# [[Annelise Hovmand]] zinema-zuzendaria (Danimarka, 1924-2016)
# [[Conradine Birgitte Dunker]] idazlea (Norvegia, 1780-1866)
# [[Beatrice Chebet]] atleta (Kenya 2000)
# [[Tsigie Gebreselama]] atleta (Etiopia 2000)
# [[Dawit Seyaum]] atleta (Etiopia 1996)
# [[Shannon Rowbury]] atleta (AEB 1984)
# [[Lisa Dobriskey]] atleta (EB 1983)
# [[Adela Pankhurst]] sufragista, aktibista politikoa (EB 1885-Australia 1961)
# [[Minnie Baldock]] sufragista (EB 1864-1954)
# [[Adelaide Knight]] sufragista (EB 1871-1950)
# [[Christian Jollie Smith]] abokatu ekintzailea (Australia 1885-1963)
# [[Margaret Bondfield]] politikaria, aktibista (EB 1873-1953)
# [[Louisa Martindale]] zirujaua (EB 1872-1966)
# [[Louisa Martindale (feminista)]] sufragista, aktibista (EB 1839-1914)
# [[Hilda Martindale]] funtzionarioa, idazlea (EB 1875-1952)
# [[Cicely Hamilton]] dramagilea, aktorea (EB 1872-1933)
# [[Dora Montefiore]] zirujaua (EB 1872-1966)
# [[Kelly Holmes]] atleta (EB 1970)
# [[Mary Rand]] atleta (EB 1940)
# [[Alemitu Tariku]] atleta (Etiopia 2000)
# [[Shelby Houlihan]] atleta (AEB 1993)
# [[Manuela M. Veloso]] irakaslea, robot-ikertzailea (Lisboa 1957)
# [[Lua Ribeira]] argazkilaria (Coruña, 1986)
# [[Cristina de Middel]] argazkilaria (Alacant, 1979)
# [[María Garay]] tango abeslaria (Argentina, 1941)
# [[Anna Gottlieb]] abeslaria (Viena, 1774-1856)
# [[Hou Bo]] argazkilaria (Txina, 1924-2017)
# [[Montserrat Ubach Tarrés]] espeleologoa aitzindaria (Bartzelona XX. mendea)
# [[Rocío Verdejo García]] artista plastikoa, argazkilaria (Granada 1982)
# [[Olinpia Velasco]] artista bisuala, argakilaria ( Granada 1970)
# [[Ana Vaz]] film zuzendaria, artista (Brasil 1982)
# [[Sara Ramo]] artista bisuala (Madril/Brasil 1975)
# [[Ann Packer]] atleta (EB 1942)
# [[Tatiana Tomashova]] atleta (Errusia 1975)
# [[Svetlana Masterkova]] atleta (Errusia 1968)
# [[Denise Lewis]] atleta (EB 1972)
# [[Sally Gunnell]] atleta (EB 1966)
# [[Eladia Blázquez]] abeslaria (Argentina, 1931-2005)
# [[Zanele Muholi]] artista eta aktibista (Hegoafrika, 1972)
# [[Eva Nogales]] biofisikaria (Colmenar Viejo, 1965)
# [[Ana María Muñoz Amilibia]] arkeologoa (Donostia-Madril, 1932-2019)
# [[Farshid Moussavi]] arkitektoa (Iran/Britainia 1965)
# [[Roma Agrawal]] egitura-ingeniaria (India/EB 1983)
# [[Francine Houben]] arkitektoa (Herbehereak 1955)
# [[Beverly Willis]] arkitektoa (AEB 1928-2023)
# [[Jolanda Ceplak]] atleta (Eslovenia 1976)
# [[Hasna Benhasi]] atleta (Maroko 1978)
# [[Fantu Worku]] atleta (Etiopia 1999)
# [[Karissa Schweizer]] atleta (AEB 1996)
# [[Phylis Smith]] atleta (EB 1963)
# [[Pilar Citoler]] dentista, arte bildumagilea (Zaragoza 1937)
# [[Mary Strong Clemens]] botanikaria (AEB, 1873-1968)
# [[Hortense Powdermaker]] antropologoa (AEB,1900-1970)
# [[Charlotte Abramow]] argazkilari eta bideogilea (Brusela, 1993)
# [[Judy Dater]] argazkilari feminista (AEB, 1941)
# [[Germaine Van Parys]] fotokazetaria (Belgika, 1893-1983)
# [[Alexandra Boulat]] fotokazetaria (Frantzia, 1962-2007)
# [[Ina Higgins]] baratzezaina, paisaia-arkitektoa (Irlanda 1860-Australia 1948)
# [[Nettie Palmer]] idazlea, kritikaria ( Australia 1885-1964)
# [[Vicenta Cortés Alonso]] artxibozaina, ikertzailea, irakaslea (Valentzia 1925-2021)
# [[María Eugenia Rodríguez Palop]] legelaria, politikaria ( Badajoz 1970)
# [[Marisa Rodríguez Palop]] kazetaria, korrespontsala (Badajoz 1966)
# [[Janeene Vickers]] atleta (AEB 1968)
# [[Sandra Farmer]] atleta (Jamaika/AEB 1962)
# [[Debra Flintoff-King ]] atleta (Australia 1960)
# [[Tatiana Ledovskaya]] atleta (Errusia 1966)
# [[Sandra Douglass Morgan]] abokatu, kirol-zuzendaria (Las Vegas 1978)
# [[Mary_Elliott_Hill]] kimikaria (AEB, 1907-1969)
# [[Naomi Parker]] langilea, modeloa (AEB, 1921-2018)
# [[Marica Andallón]] heroina (Oviedo, 1764-1848)
# [[Dana Ulery]] informatiba zientifikoa (AEB, 1938)
# [[Mary Cowden Clarke]] idazlea (Londres, 1809-Italia, 1898)
# [[Fili Chillón|Fili Chillon]] idazle eta eskultore (1918-2012)
# [[Claude Cahun|Claude CAhun]] artista (Frantzia, 1894-1954)
# [[Suzanne Malherbe|Susanne Malherbe]] argazkilaria, diseinatzaile (Frantzia, 1892-1972)
# [[Véronique de Viguerie|Veronique de Viguerie]] fotokazetaria (Frantzia, 1978)
# [[María Amelia Baltar]] abeslaria (Buenos Aires, 1940)
# [[Luz María del Castillo Fregoso]] kimikari-biologoa (Mexiko, 1926-1990)
# [[Li Fanghua]] fisikaria (Txina, 1932-2020)
# [[Elise Ottesen-Jensen]] kazetaria (Suedia, 1886-1973)
# [[Dina Vierny]] modeloa, arte-bildumagilea, museo-zuzendaria, erresistentzian ekintzaile (Errumania 1919-Paris 2009)
# [[Nina Kandinski]] mezenasa (Errusia 1896- Suitza 1980)
# [[Lily Pastré ]] filantropoa (Frantzia 1891-1974)
# [[Manuela Beltrán]] heroia (Kolonbia 724-1819)
# [[Marina Stepanova]] atleta (Errusia 1950)
# [[Linda Keough ]] atleta (EB 1963)
# [[Tracy Goddard]] atleta (EB 1969)
# [[Silvia Rieger]] atleta (Alemania1970)
# [[Katharine Merry]] atleta (EB 1974)
# [[Fahrelnissa Zeid]] artista (Turkia 1901-Jordania 1991)
# [[María Josefa Jiménez Cisneros]] arkeologoa (Cádiz. 1916-2002)
# [[Romina Ressia]] argazkilaria (Argentina, 1981)
# [[Emilie Bieber]] argazkilaria (Alemania, 1810-1884)
# [[Hildegard Jäckel]] argazkilaria (Alemania, 1903-1974)
# [[Alicia Márquez]] aktorea, vedetea (Argentina 1932-2004)
# [[Ethel Rojo]] aktorea, vedetea (Argentina, 1937-2012)
# [[Delphine Diallo]] argazkilaria
# [[Martha Cooper]] argazkilaria (AEB 1943)
# [[Lady Pink]] grafitigilea (AEB 1945)
# [[Thérèse Le Prat]] argazkilaria (1895-1966)
# [[Alice Cherki]] Aljeriako psikoanalista eta idazlea (1936)
# [[Carole Thibaut]] Franziako idazle, antzerki zuzendari eta aktorea (1969)
# [[Gerty Dambury]] Guadalupeko antzerkigile, nobelagile eta poeta frantsesa (1957)
# [[Adele Goldstine]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1920-1964)
# [[Marlyn Wescoff Meltzer]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1922-2008)
# [[Séraphine Louis ]] margolari autodidakta (Frantzia 1864-1942)
# [[Araceli Martínez Esteban]] politikaria (Guadalajara 1974)
# [[Natalia Sazanovich]] atleta (Bielorrusia 1973)
# [[Jane Flemming]] atleta ( Australia 1965)
# [[Ghada Shouaa ]] atleta (Siria 1972)
# [[Urszula Włodarczyk]] atleta (Polonia 1965)
# [[Eunice Barber]] atleta (Sierra Leona 1974)
# [[Natalya Roshchupkina]] atleta (Errusia 1978)
# [[Carmen Sarmiento]] Espainiako 1. emakume guerra korrespontsala (Madril 1944)
# [[Elena Projorova]] atleta (Errusia 1978)
# [[Karin Specht-Ertl]] atleta (Alemania 1974)
# [[Tiia Hautala]] atleta (Finlandia 1972)
# [[Süreyya Ayhan]] atleta (Turkia 1978)
# [[Hayley Tullett]] atleta (EB 1973)
# [[Olga Jegorova]] atleta (Errusia 1972)
# [[Bouchra Ghezielle]] atleta (Maroko/Frantzia 19)
# [[Janeth Jepkosgei]] atleta (Kenya 1983)
# [[Margarita Ponomariova]] atleta (Kazakhstan 1993-Errusia 2021)
# [[Olga Nazarova]] atleta (Errusia 1965)
# [[Yeveonde Middleton|Yevonde Middleton]] argazkilaria (Erresuma Batua, 1893-1975)
# [[Lea Ypi]] filosofo (Albania, 1979)
# [[Alicia Márquez]] aktoresa (ARgentina, 1923-2004)
# [[Françoise Demulder|Francoise Demulder]] argazkilaria (Frantzia, 1947-2008)
# [[Nélida Roca]] vedetea (Buenos Aires, 1929-1999)
# [[Catherine Stern]] psikologo, hezitzailea (Alemania-AEB, 1894-1973)
# [[Adrienne Clarke]] botanikaria (Australia, 1938)
# [[Alba Solís]] abeslaria (Argentina, 1927-2016)
# [[Isabel Ellsen]] argazkilaria (Frantzia, 1958-2012)
# [[Kate Barry]] argazkilaria (Britainia Handia, 1967-2013)
# [[Cécile DeWitt-Morette]] fisikaria, matematikaria (Frantzia, 1922-2017)
# [[Coline Serreau]] aktore, zuzendari eta gidoilari frantsesa (1947)
# [[Emilia Broomé|Emilia Broome]] politikari liberala, feminista eta bakearen aldeko aktibista (Suedia, 1866-1925)
# [[Tassin Hangbè]] Dahomeyko erregina-ordea (Benin, XVIII. mendea)
# [[Virginia Norwood]] fisikaria, militarra (AEB, 1927-2023)
# [[Renée Gailhoustet|Renee Gailhoustet]] arkitektoa (1929-2023)
# [[Julia Lermontova]] kimikaria (Errusia, 1847- 1919)
# [[Christine Spengler]] fotokazetaria (Frantzia, 1945)
# [[Dickey Chapelle]] argazkilaria (AEB, 1919-1965)
# [[Susan Meiselas]] argazkilaria (AEB, 1948)
# [[Rafia Zakaria]] feminista musulmana (Pakistan, 1977)
# [[Edna Paisano]] matematikaria, soziologoa (AEB, 1948-2014)
# [[Josepha Weber]] abeslaria, sopranoa (Alemania, 1758-1819)
# [[Aloysia Weber]] opera abeslaria (Alemania 1760-1839)
# [[Constanze Mozart]] abeslaria (Alemania, 1762-1842)
# [[Sophie Weber]] abeslaria (Alemania, 1763-1846)
# [[Cäcilia Weber]] Mozarten amaginerraba (Alemania, 1727-1793)
# [[Beatriz Bermúdez de Velasco]] mexikoko konkistatzailea (Espainia, XVI. mendea)
# [[Klara Dan von Neumann]] matematikaria (Hungaria, 1911-1963)
# [[Anna Murray Vail]] botanikaria (AEB, 1863-1955)
# [[Nieves Fariza]] irakaslea,sindikalista (1911-1975)
# [[Faten Hamama|Faten Hamana]] aktorea (Egipto, 1931-2015)
# [[Fanny Navarro]] aktorea (Argentina, 1920-1971)
# [[Zerrenda:Emakume argazkilariak|Emakume argazkilarien zerrenda]]
# [[Rose Wilder Lane]] kazetaria, idazlea (AEB 1886-1968)
# [[Isabel Paterson]] kazetaria, idazlea, filosofo politikoa (Kanada 1886-AEB 1968)
# [[Dilan Yeşilgöz-Zegerius]] politikaria (Turkia,Herbehereak 1967)
# [[Gema Igual ]] politikaria ( Santander 1973)
# [[Pilar Alegría]] politikaria (Zaragoza 1977)
# [[Maria Pinigina]] atleta (Kirgitistan 1958)
# [[Olga Brizgina]] atleta (Errusia/Ukraina 1963)
# [[Liudmila Dzhigalova]] atleta (Ukraina 1962)
# [[Sherri Howard]] atleta (AEB 1962)
# [[Denean Howard-Hill]] atleta (AEB 1964)
# [[Inga Fischer-Hjalmars]] fisikaria (Suedia, 1918-2008)
# [[Waltraut Seitter]] astronomoa (Alemania, 1930-2007)
# [[Amina (Zazzauko erregina)]] Zazzauko erregina (Nigeria, 1533-1610)
# [[Paulina Urrutia]] aktorea (Txile, 1969)
# [[Melissa Gilbert]] aktorea (AEB 1964)
# [[Sara Gilbert]] aktorea (AEB 1975)
# [[Skye McCole Bartusiak]] aktorea (AEB 1992-2014)
# [[Melissa Sue Anderson]] aktorea (AEB 1962)
# [[Katy Kurtzman]] aktorea (AEB 1965)
# [[Leslie Landon]] aktorea (AEB 1962)
# [[Jennifer Landon]] aktorea (AEB 1983)
# [[Alison Arngrim]] aktorea (AEB 1962)
# [[Charlotte Stewart]] aktorea (AEB 1941)
# [[Melissa Francis]] aktorea, kazetaria (AEB 1972)
# [[Susan Solomon]] kimikari atmosferikoa (AEB, 1956)
# [[Mounia Youssef]] argazkilaria (Libano-Togo, 1988)
# [[Felicia Abban]] argazkilaria (Ganna, 1935-2024)
# [[Emily Jacir]] artista plastikoa (Palestina, 1970)
# [[Sarah Waiswa]] argazkilaria (1980 hamarkada)
# [[Gihan Tubbeh]] argazkilaria (Peru, 1984)
# [[Isadora Romero]] argazkilaria (Ekuador, 1987)
# [[Jane Elizabeth Jones|Jane Elizabeth]] sufragista, abolinionista (AEB, 1813-1886)
# [[Aida Muluneh]] argazkilaria eta artista (Etiopia, 1974)
# [[Taslima Akhter]] argazkilaria (Bangladesh, 1974)
# [[Nezha Alaoui]] enpresaria eta argazkilaria (Maroko, 1982)
# [[Ann Oakley]] soziologoa
# [[Caroline List]] epailea (AEB-Austria 1964)
# [[Idoia Murga Castro]] irakaslea, ikertzailea (Madril 1983)
# [[Mónica García Gómez]] mediku, politikaria (Madril 1974)
# [[Ana Redondo]] legelaria, politikaria (Valladolid 1966)
# [[Lorraine Fenton ]] atleta (Jamaika 1973)
# [[Sabine Busch]] atleta (Alemania 1962)
# [[Kim Batten]] atleta (AEB 1969)
# [[Sandie Richards]] atleta (Jamaika 1968)
# [[Elise Cranny]] atleta (AEB 1996)
# [[Colleen Quigley ]] atleta (AEB 1992)
# [[Marcia Barbosa]] fisikaria (Brasil, 1960)
# [[Maria Matos]] aktorea, dramagilea (Lisboa 1886-1952)
# [[Ofelia Marques]] margolaria ( Lisboa 1902-1952)
# [[Mafalda Mouzinho de Albuquerque]] idazlea (Lisboa 1874-1952)
# [[Shalane Flanagan]] atleta (AEB 1981)
# [[Linet Masai]] atleta (Kenya 1989)
# [[Vivian Cheruiyot]] atletak (Kenya 1983)
# [[Sally Kipyego ]] atleta (Kenya 1985)
# [[Julia Petxonkina]] atleta (Errusia 1978)
# [[Lashinda Demus]] atleta (AEB 1983
# [[Colleen Farrington]] modeloa, abeslaria (AEB 1936-2015)
# [[Edelmira Inés Mórtola]] geologoa (Argentina, 1894-1973)
# [[Boushra Yahya Almutawakel|Bousha Yahya]] argazkilaria (Yemen, 1969)
# [[Nikab]]
# [[Anna Hints]] zinema zuzendaria (Estonia, 1982)
# [[Pia Arke]] argazkilaria (Groenlandia, 1958-2007)
# [[Nina Byers]] fisikaria (AEB, 1930-2014)
# [[Genoveva Dawson]] botanikaria (Argentina, 1918-2012)
# [[Astrid Cleve]] botanikaria, kimikaria (Suedia, 1875-1968)
# [[Audrey_Richards]] Britaniako antropologa (London, 1899-1984)
# [[Anush Babajanyan]] fotokazetaria (Armenia
# [[Louise Abel]] argazkilaria (Norvegia, 1841-1907)
# [[Carolina Henriette Mac Gillavry]] kimikaria (Holanda, 1904-1993)
# [[Hilaria Supa]] indígena, aktibista (Peru 1957)
# [[Maria Sumire]] abokatu, politikaria (Peru 1951)
# [[Claudia Coari]] politikaria (Peru 1967)
# [[Juana Huancahuari]] nekazaria, politikaria (Peru 1969)
# [[Yaneth Cajahuanca]] ingeniaria, politikaria (Peru 1971)
# [[Nancy Obregon]] politikaria (Peru 1970)
# [[Elsa Malpartida]] politikaria (Peru 1961ç-2022)
# [[Karibu]] GKE, Fca Pedraza saria 2023
# [[America Valenzuela]] zientzia-kazetaria (Madril 1977)
# [[Diane Pernet]] moda blogaria, kritikaria (AEB XX. mendea)
# [[Carmen de Icaza]] eleberrigilea eta lider falangista (Madril, 1899-1979)
# [[Margarita Abella Caprile|Margarita Abella Caprile]] poeta, kazetaria (Argentina, 1901-1960)
# [[Amber Bracken]] fotokazetaria (Kanada, 1984)
# [[Marlene Bergamo]] fotokazetaria (Brasil, 1965)
# [[Claire Beck Loos]] idazlea eta fotokazetaria (Txekia, 1904-1942)
# [[Ruth Asawa]] eskultorea (AEB, 1926-2013)
# [[Zofia Kielan-Jaworowska]] paleobiologoa (Polonia, 1925-2015)
# [[Brigida Baltar]] argazkilaria (Brasil,1959)
# [[Lara Baladi]] argazkilaria (Egipto-libanoar, 1969)
# [[Maja Bajević|Maja Bajevi´c]] argazkilaria (Bosnia, 1967)
# [[Damaris Cudworth Masham]] idazle, filosofo (Britainia Handia, 1659-1708)
# [[Kathleen Kenyon]] arkeologoa (Erresuma Batua, 1906-1978)
# [[Anna Maria Colucci]] argazkilaria (Italia, 1938-2015)
# [[Joana Choumali]] argazkilaria (Bolin
# [[Fleur Pellerin]] Frantziako politikari eta enpresaburua (1973)
# [[Pascale Faublas|Pascale Faubas]] artista (Haiti, 1981)
# [[Anabel Colazo]] komikigilea eta ilustratzaile (Eivissa, 1993)
# [[Elizabeth Riddle Graves]] fisikaria (AEB, 1916-1972)
# [[Mignon Talbot]] paleontologoa (AEB, 1869-1950)
# [[Alicia Güemes Fraga]] komikigilea eta ilustrailea (Bartzelona, 1987)
# [[Emma Ríos Maneiro]] istoriotxogilea eta komikigilea (Galizia, 1976)
# [[Caridad Zazo Cardeña]] geologoa (Toledo, 1945)
# [[Caroline Ingalls]] irakaslea, autobiografialaria (AEB 1839-1924)
# [[Mary Ingalls]] idazlea (AEB 1865-1924)
# [[Carrie Ingalls]] zaintzailea (AEB 1870- 1946)
# [[Grace Ingalls]] irakaslea, idazlea (AEB 1877-1941)
# [[Ketty Lester]] aktorea, abeslaria (AEB 1934)
# [[Hersha Parady]] aktorea (AEB 1945-2023)
# [[Bonnie Bartlett]] aktorea (AEB 1929)
}}
== Hobetuak 2024 ==
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Olatz Agorria]] '''ef--''' txirrindularia (Zornotza 1958)
# [[Ane Ibarzabal]] '''ef--''' kazetaria (Durango, 1982)
# [[María Jesús Cava ]] '''ef--''' historialaria (Bilbo 1949)
# [[Amaia Agirre Gonzalez]] '''----''' medikua, alpinista (Urnieta 1992-Patagonia 2023)
# [[Haizea Barcenilla]] '''----''' arte kudeatzailea, ikertzailea (Lezo 1981)
# [[Carmen Valero Omedes]] '''efef''' atleta (Teruel 1955-Sabadell 2024)
# [[Laura Ingalls Wilder]] '''efef''' idazlea (AEB 1867-1957)
# [[Marixa Osés]] '''ef--'''gidoilaria, aktorea (Gasteiz 1969)
# [[Micaela Bastidas]] '''efef''' aitzindaria, heroia, martiria (Peruko Erregeorderria 1744-1781)*
# [[Chanel Terrero]] '''ef--'''abeslari, dantzari, aktorea (Kuba 1991)
# [[Carmen Mijangos]] '''---- ''' kimikaria (Bilbo 1949)
# [[Paula Badosa]] '''ef--'''tenislaria (AEB/Katalunia 1997)
# [[Pilar Arostegi]] '''efef''' artxibozaina (Gasteiz 1944-2006)
# [[Nina Lobkovskaia]] '''ef--'''frankotiratzailea (Errusia 1925)
# [[Maite Dono]] '''ef--'''poeta, abeslaria (Gasteiz/Galizia 1969)
# [[Garazi Sánchez]] '''ef--'''surflari, zinemagilea (Getxo 1992)
# [[Ana Pontón]] '''ef--'''politikaria (Lugo 1977)
# [[Maria Gembero-Ustarrotz]] '''ef--'''historialaria, musikologoa (Nafarroa 1959)
# [[Adela Bazo]] '''ef--'''margolaria (Nafarroa 1905-Argentina 1984)
# [[Mónica Ojeda]] '''ef--'''idazlea (Ekuador 1988)
# [[Celia Amoros ]]'''ef--'''filosofoa, idazlea (Valentzia 1944)
# [[Carolina Yuste]] '''ef--'''aktorea (Badajoz 1991)
# [[Ángeles Caso]] '''ef--'''idazlea (Asturias 1959)
# [[Majida Maayouf]] '''ef--'''atleta (Maroko/Araba 1989)
# [[Camila Sosa Villada]] '''ef--'''idazlea, aktorea, antzerkigilea (Argentina 1982)
# [[Ane Gabarain]] '''ef--'''aktorea (Donostia 1963)
# [[Icíar Bollain]] '''ef--'''film zuzendaria (Madril 1967)
# [[Ann Walker]] '''efef''' filantropoa, 2 emakumeren lehen ezkontza (BH, 1803-1854)
# [[Ana Rioja]] '''ef--'''idazlea, kazetaria (Tudela 1962)
# [[Carmen Laforet]] '''efef''' idazlea (Bartzelona 1921-Madril 2004 19)
# [[Iraide Ibarretxe]] '''ef--'''hizkuntzalaria (Bilbo 1972)
# [[María Luisa Elio]] '''efef''' idazlea, aktorea (Iruñea 1926-Mexiko 2009)
# [[Iris Apfel]] '''efef''' barne-diseinatzailea ( AEB 1921-2024)
# [[Helena Taberna]] '''----''' film zuzendaria (Nafarroa 19..?)
# [[Ana Blanco]] '''ef--''' tb aurkezlea (Bilbo 1960)
# [[Maria Lejarraga]] '''efef''' idazlea (Errioxa 1874-Argentina 1974)
# [[Isabel Alba Rico]] '''ef--''' idazlea, gidoilaria ( Madril 1959)
# [[Sigourney Weaver]] '''ef--'''aktorea (AEB 1949)
# [[Virginia Berasategi]] '''ef--'''triatloilaria (Bilbo 1975)
# [[Aia Kruse]] '''ef--'''aktorea (Donostia 1994)
# [[Jutta Kleinschmidt ]] '''ef--'''rally-pilotua (Alemania 1962)
# [[Clara Bilbao]] '''ef--'''jantzi-deseinatzailea, film zuzendaria (Bilbo 1971)
# [[Martina Gorostitza]]'''--ef'''inprimatzailea, enpresaburua (Gasteiz 1790-1862)
# [[Silvia Tortosa]] '''efef''' aktore, tb aurkezle (Bartzelona 1947-2024)
# [[Sacagawea]] –ef indigena, interpretea, esploratzailea (AEB 1788-1812)
# [[Ángela Ruiz Robles]] '''efef''' asmatzailea (Leon 1895-Ferrol 1975)
# [[Carmen Maura]] '''ef--''' aktorea (Madril 1945)
# [[Chelsi Smith]] ''ef--'' Miss Unibertso 1995 (AEB 1973-2018)
# [[Lara Dutta]] ''ef--'' Miss Unibertso 2000 (India 1978)
# [[Zuleyka Rivera]] ''ef--'' enpresaburua, Miss Unibertso 2006 (Puerto Rico 1987)
# [[Dayana Mendoza]] ''ef--'' Miss Unibertso 2008 (Venezuela 1986)
# [[Stefanía Fernández]] ''ef--'' kazetaria, Miss Unibertso 2009 (Venezuela 1990)
# [[Ximena Navarrete]] ''ef--'' Miss Unibertso 2010 (Mexiko 1988)
# [[Leila Lopes]] ''ef--'' Miss Unibertson 2011 (Angola 1986)
# [[Teresa Castro]] ''ef--'' ilustratzailea (Donostia 1968)
# [[Wilma Rudolph]] ''efef'' atleta (AEB 1940-1994)
# [[Tara Lipinski]] ''ef--'' patinatzailea, aktorea, kirol esataria (AEB 1982)
# [[Isabel Lizarraga]] ''ef--'' ikertzailea, idazlea (Nafarroa 1958)
# [[Jessica Watson]] ''ef--'' nabigatzailea (Australia 1993)
# [[Tamara Karsavina]] '''efef''' dantzaria (Errusia 1885-1978)
# [[Cate Blanchett]] '''ef--''' aktorea (Australia 1969)
# [[Sojourner Truth]] '''--ef''' esklabu abolizionista (AEB 1797-1883)
# [[Serena Williams]] '''ef--''' tenislaria (AEB 1981)
# [[Mary Harris]] '''efef''' amama astintzailea (Irlanda 1837-AEB 1930)
# [[Claudia Sheinbaum]] ef-- Mexikoko 1.emakume presidentea (Mexiko 1962)
# [[Naomi Campbell]] ef-- modeloa (EB 1970)
# [[Rosa María Sardà]] efef aktorea (Bartzelona 1941-2020)
# [[Milagros Rubio]] ef-- politikaria, poeta (Tutera 1952)
# [[Usoa Ostolaza]] ef-- txirrindularia (Zarautz 1998)
# [[Naomie Harris]] ef-- aktorea (EB 1976)
# [[Nerea Barros]] ef-- aktorea, zuzendaria (Coruña 1981)
# [[Nerea Pagaldai]] ef-- biologoa (Arrasate 1993)
# [[Ekhiñe Atorrasagasti]] ---- kazetaria (Gipuzkoa 1982)
# [[Danae Boronat]] ef-- kirol kazetaria (Tarragona 1985)
# [[Idoia Montón]] ef-- margolaria (Donostia 1969)
# [[Lella Lombardi]] efef 1 Formulako gidaria (Italia 1941-1992)
# [[Alma Mahler]] efef musikagilea (Austria 1879-AEB 1964)
# [[Nadia Erostarbe]] ef-- surflaria (Zarautz 2000)
# [[Teresa Forcades]] ef-- moja aktibista, medikua, politikaria (Bartzelona 1966)
# [[Luisa Roldán]] efef eskultorea (Sevilla 1652-Madril 1706)
# [[Rakel Mateo]] ef-- triatleta paralinpikoa (Mungia 1975)
# [[María Teresa Castells]] –ef liburu saltzailea (Busturia 1935- Donostia 2017)
# [[Arantxa Lazkano]] zinema-zuzendaria (Zarautz, 1949)
# [[Emakume Abertzale Batza]]
# [[Elena Irureta]] ef-- aktorea (Zumaia 1955)
# [[Sara Alonso Martinez]] ef-- iraupen lasterkaria (Donostia 1999)
# [[Kate Sheppard]] efef sufragista (EB 1847-Zeelanda Berria 1934)
# [[Amaia Uribe]] ef-- kazetaria, bertsolaria (Forua 19)
# [[Amaia Lizarralde]] ef-- aktorea (Donostia 19)
# [[Jessika Ponchet]] ef-- tenislaria (Baiona 1996)
# [[Miriam Bravo]] ef-- lasterkaria (Deba/Errioxa 1974)
# [[Kate Spade]] efef diseinatzailea (AEB 1962-2018)
# [[Sylvia Fedoruk]] efef fisikaria (Kanada 1927-2012)
# [[Agnès Souret]] efef modeloa, dantzaria, aktorea (Lapurdi 1902-1928)
# [[Valeria Ros]] ef-- aurkezlea, umoregilea (Bizkaia 1986)
# [[Lorea Ibarra]] ef-- aktorea (Gipuzkoa 2002)
# [[Aránzazu Calleja]] e--- musikagilea (Bilbo 1977)
# [[Ana Laura Alaez]] e--- artista, eskultorea (Bilbo 1964)
# [[Han Kang]] ef-- idazlea (Hego Korea 1970)
# [[Annie Leibovitz]] ef-- argazkilaria (AEB 1949)
# [[Arene Altonaga]] ef-- fubolaria (Leioa 1993)
# [[Puy Oria]] zinemagilea (Nafarroa, 1962)
# [[Régine Crespin ]] efef sopranoa (Frantzia 1927-2007)
# [[Pilar García]] ef-- margolaria (Nafarroa 1942)
# [[Inmaculada Pereiro]] ef-- triatleta (Bilbo 1972)
# [[Agnès Varda]] efef argazkilaria, film zuzendaria (Frantzia 1928-2019)
# [[Eukene Lacarra]]efef literatura-kritikaria (Lizarra 1944-? 2023)
# [[Irati Osa]] ef-- piraguista (Zumaia 1997
# [[Benita Ganuza]]e-ef politikaria (Donostia 1930-1985)
# [[Maite Luisa Goikoetxea]] kazetaia (Nafarroa 1946-Bartzelona 1994)
# [[Isabel-Clara Simó]] idazlea, filosofoa (Alacant 1943-Bartzelona 2020)
# [[Artemisia Gentileschi]] margolaria (Italia 1593- 1656)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Ugartemendia Zubeldia]] efef '''SORTUA''' zinegotzi ohia, ekintzailea (Andoain, 1978-Donostia, 2023)
# [[Alazne Intxauspe]] ef-- '''SORTUA''' nekazaria (Andoain, 1984)
# [[Esther Vital]] ---- '''SORTUA''' psikologoa, artista eta zinemazuzendaria (Artaxoa, 1983)
# [[Gema López Las Heras]] ef-- '''SORTUA''' itzultzailea (Azkoitia, 1989)
# [[Intza Olabarria]] ef-- '''SORTUA''' geologoa, artisaua (Elorrio 1994)
# [[Josune Escota Bisbal]] ---- '''SORTUA''' abokatua, politikaria (Durango, 1970)
# [[Maider del Río Larramendi]] eff--'''SORTUA''' psikologoa (Elorrio 1971)
# [[Adela Khanum]] lider kurdua (?- 1924)
# [[Ain Yoon]] pianojolea (Hego Korea 1996)
# [[Aisha Yesufu]] aktibista (Nigeria 1973)
# [[Alice Colonieu]] artista (Frantzia, 1924-2010)
# [[Alice Constance Austin]] arkitektoa (AEB, 1862-1955)
# [[Alicia García-Salcedo González]] 1935ean Asturiasen jardun zuen 1. emakume abokatua (1903-2003)
# [[Alicia Herrera Rivera]] abokatu erbesteratua (Txile 1928-2013)
# [[Amanishajeto]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Amélie Beaury-Saurel]] margolaria (Bartzelona, 1848-Paris, 1924)
# [[Ana Mayayo Salvo]] maistra (Buenos Aires, 1880-Zaragoza, 1968)
# [[Ana Vidovic ]] gitarra jolea (Kroazia/AEB 1980)
# [[Anastassia Virsaladze]] piano jolea, irakaslea (Errusia 883-1952)
# [[Andrea López Chao]] maistra (Mondoñedo, XIX-XX)
# [[Ángela Cerrillos Valledor]] abokatu ekintzailea (?, XX. mendea)
# [[Ángela Contreras]] aktorea (Txile 1971)
# [[Angela Hewitt]] piano jolea (Kanada 1958)
# [[Angie Turner King]] kimikaria, matematikaria (AEB, 1905-2004)
# [[Anita-Pearl Ankor]] margolaria eta muralista (Ghana)
# [[Anja Niedringhaus|Anja Niedringahaus]] fotokazetaria (Alemania, 1965-Afganistan, 2014)
# [[Anna Bunina]] olerkaria (Errusia, 1874-1829)
# [[Anna Hirzel-Langenhan]] piano-jolea, irakaslea (Suitza 1874-1951)
# [[Anna Jesipova]] piano jolea (Errusia 1851-1914)
# [[Anna Palm de Rosa]] margolaria (Suedia, 1859-1924)
# [[Antonia Gutiérrez Bueno]] idazlea, itzultzailea. Madrilgo Libututegian 1 emakume baimendua (Madril 1781-1874)
# [[Argentina Santos]] abeslaria (Portugal,1924-2019)
# [[Beatriz Barral]] artista ( Madril 1978)
# [[Beatriz Maggi]] idazlea (Kuba, 1924-2017)
# [[Bertha Valerius]] argazkilaria, pintorea (Suedia 1824-1895)
# [[Bianca Maria Piccinino|Bianca Maria Piccinio]] kazetaria, idazlea (Italia, 1924)
# [[Blanca Riestra]] idazlea (Coruña 1970)
# [[Brenda Helser|Brenda Elser]] igerilaria (EEBB, 1924)
# [[Carla Cerati]] argazkilaria eta idazlea (Italia, Bergamo, 1926, Milan, 2016)
# [[Carmen López-Cortón|Carmen López Cortón]] maistra (Galizia, 1866-Madril, 1938)
# [[Caroline Quarlls]] esklaboa, askapena lortzeko lurpeko trenbidea erabiliz Wisconsinetik Kanadara bidaiatutako lehen pertsona (AEB 1824- Kanada 1892)
# [[Catherine Chamié]] kimikaria (Frantzia, 1888-1950)
# [[Catherine Tolson]] erizaina, sufragista, aktibista (EB 1890- Errusia 1924)
# [[Cecilia Berdichevski]] programatzailea, informatikan aitzindaria (Polonia 1925- Argentina 2010)
# [[Cheryl Diaz Meyer]] fotokazetari independientea (EE.BB. 1968)
# [[Chikage Awashima]] aktorea (Japonia, 1924-2012)
# [[Chloe Clark Willson]] aitzindaria, irakaslea (AEB 1818-1874)
# [[Christine_Ladd-Franklin]] matematikaria (AEB, 1847-1930)
# [[Cicely Popplewell]] software ingeniaria (Erresuma Batua 1920-1995)
# [[Clara Belle Williams]] maistra, 1. afroamerikar lizentziatua Mexiko Berrian (AEB 1885-1994)
# [[Clara Obligado]] idazlea (Argentina/Espainia 1950)
# [[Claudine Hermann]] fisikaria (Frantzia, 1945-2021)
# [[Cristina Alberdi]] abokatua (Sevilla 1946)
# [[Cristina Cerrada]] idazlea (Madril 1970)
# [[Cristina Fallarás]] kazetaria, idazlea, ekintzailea ( Zaragoza 1968)
# [[Daria Diachenko]] partisanoa (Sobietar Batasuna, 1924-1944)
# [[Diana Agrest]] arkitektoa (Argentina, 1945)
# [[Dolores Gray]] aktorea (EE.BB.1924-2002)
# [[Dolores Martí de Detrell]] maistra eta idazlea (Bartzelona, ? - 1880)
# [[Dora Hitz]] margolaria (Alemania, 1856-1924)
# [[Dorothy Maharam]] matematikaria (AEB, 1917-2014)
# [[Dorothy Pitman Hughes]] feminista, aktibista (Georgia, 1928-Florida, 2022)
# [[Edith Gertrude Schwartz]] botanikaria (AEB, 1877-1971)
# [[Elena O'Callaghan Duch]] pedagogoa, idazlea (Bartzelona 1955)
# [[Elisa Acuña]] Mexikoko irakasle eta kazetari anarkista (1887-1946)
# [[Elisa Maria Reyes Vargas]] maistra (Jaen, 1983)
# [[Elise Hall]] musikaria (EE.BB, 1853-1924)
# [[Elisso Virssaladze]] piano jolea (Georgia 1942)
# [[Elizabeth Cabot Agassiz]] hezitzaile, naturalista (AEB, 1822-1907)
# [[Elspeth Beard]] arkitekto eta motorzalea (Erresuma Batua, 1959)
# [[Émilienne Malfatto]] idazlea eta fotokazetaria (Frantzia, 1989)
# [[Emma Calderón y de Gálvez|Emma Calderon y de Galvez]] kazetaria, maistra eta idazlea (Cádiz, XIX. mendea)
# [[Emma Gramatica]] aktorea (Italia, 1874-1965)
# [[Erzesbet Gulyás Köteles|Erzsébet Gulyás Köteles]] gimnasta (Hungaria, 1924-2019)
# [[Esther García Llovet]] idazlea, itzultzailea ( Malaga 1963)
# [[Ethel Houston]] abokatua, kriptologoa (Albacete/Eskozia 1924-2017)
# [[Eulalia Vicenti]] kazetaria, emakumeen eskubideen aldeko politikaria (Madril 1884 - Porto 1979)
# [[Eva Díaz Riobello]] idazlea (Asturias 1980)
# [[Eva May]] zinema aktorea (Austria, 1902-1924)
# [[Fannie Bloomfield Zeisler]] piano jolea (Austria 1863-AEB 1927)
# [[Fanny Tur Riera ]] historialaria, politikaria ( Eivissa 1961)
# [[Farzana Wahidy]] Fotokazetaria (Agfanistan, 1997)
# [[Fatima Shbair]] fotokazetaria (Palestina, 1997)
# [[Felisa Núñez Cubero]] fisikaria , kimikaria (Valladolid 1924- Madril 2017)
# [[Fifi Mukuna]] karikaturagilea (Kongo,)
# [[Florynce Kennedy|Glorynce Kennedy]] feminista, ekintzailea (EE.BB.1916-2000)
# [[Francisca de Braganza]] aristokrata (Brasil, 1824-1898)
# [[Françoise Adnet|Francoise Adnet]] margolaria (Paris, 1924-2014)
# [[Françoise Blomme]] arkitektoa (Belgika, 1933)
# [[Galina Kmit]] argazkilaria (Errusia, 1921-2019)
# [[Geraldine Doyle]] modeloa, metaleko langilea (EE.BB.1924-2010)
# [[Gina Pellon|Gina Pellón]] artista (Kuba, 1926-Frantzia, 1914)
# [[Gloria Sanchez]] idazlea eta maistra (Villagarcia de Arosa, 1958)
# [[Guadalupe Rivera Marín]] politikaria (Mexiko 1924-2023)
# [[Hannah Marie Wormington]] arkeologoa (AEB, 1914-1994)
# [[Hannie Lips]] telebista aurkezlea (Herbehereak, 1924-2012)
# [[Hazel Brooks]] aktorea (EE.BB. 1924-2002)
# [[Hazel Brooks]] aktorea (Hegoafrika, 1924-EEBB 2002)
# [[Heidi Levine]] fotokazetaria (AEB, 1987)
# [[Hengameh Golestan]] argazkilari konprometitua (Iran, 1952)
# [[Henrietta Muir Edwards]] feminista, ekintzailea (Kanada, 1849-1931)
# [[Isabelle Vengerova]] pialo jolea, irakaslea (Errusia 1877-1956)
# [[JoAnn H. Morgan]] ingeniari aeroespaziala (AEB, 1940)
# [[Johanne Cathrine Krebs]] margolaria (Danimarka, 1848-1924)
# [[Joy Page|Joe Page]] aktorea (EE.BB, 1924-2008)
# [[Julia Slingo]] meteorologoa (Erresuma Batua, 1950)
# [[Julie de Graag]] margolaria (Herbehereak, 1877-1924)
# [[Julie Wilhelmine Hagen-Schwarz|Julie Wilhelmine]] margolaria (Estonia, 1824-1902)
# [[Justyna Mielnikiewicz]] fotokazetaria (Polonia, 1973)
# [[Karen Margrete Harup]] igerilaria (Danimarka, 1924-2009)
# [[Kate Gleason]] ingeniaria (AEB, 1865-1933)
# [[Kuhne Beveridge]] eskultorea, aktorea (AEB 1874-XX. mendea)
# [[La Perla de Cádiz]] flamenko kantaria (Cádiz 1924-1975)
# [[Lallie Charles]] argazkilaria (Irlanda,1869-1919)
# [[Laurence Geai]] Fotokazetaria (Frantzia, 1984)
# [[Lillian Elliott]] aktorea (Kanada, 1814-1959)
# [[Lourdes Vega]] zientzialaria (Badajoz 1965)
# [[Lula Romero]] musikagilea (Palma Mallorcakoa, 1976)
# [[Lys Assia]] abeslaria (Suitza 1924-2018)
# [[Mabel Allington Royds]] artista (EB 1874-941)
# [[Małgorzata Malicka|Malgorzata Malicka]] fotokazetaria, idazlea, poeta (Varsovia, 1959)
# [[Manizha Wafeq ]] ekonomialaria, ekintzailea (Afganistan,?)
# [[Manuela Villa]] kutur kudeatzailea, politikaria (Madril 1976)
# [[Mar Villaespesa]] kultur kudeatzailea, arte kritikaria (Almeria 1953)
# [[Marga López]] aktorea (Mexiko, 1924-2005)
# [[Margaret Boden]] ikerketa-irakaslea (Erresuma Batua, 1936)
# [[Margaret Yorke]] idazlea (Irlanda, 1924-2012)
# [[Margarita de Mayo Izarra]] idazlea, kazetaria eta maistra (Toledo, 1889-Madril,1969)
# [[Marguerite Long]] musikaria eta pedagogoa (Frantzia, 1874-1966)
# [[Marguerite Vogt]] birologoa, biologoa (Alemania 1913-AEB 2007)
# [[Maria Auböck]] arkitektoa (Viena, 1951)
# [[María del Mar Terrones Villanueva|Maria del Mar Terrores Villanueva]] maistra, medikua eta kazetaria (Granada, 1892-1980)
# [[María Durán Febrer]] emakumeen eskubideetan espezializatutako legelari feminista (Mallorca 1953)
# [[María Emilia Casas]] legelaria, Konstituzio Auzitegiko 1. emakume presidentea (León 1950)
# [[Maria Golubnitxaia|Maria Golubnichaya]] atleta (Errusia 1924-2015)
# [[Maria Jose Marques da Silva]] artikektoa (Porto, 1914-1996)
# [[Maria Lainá]] poeta (Grezia, 1947-1923)
# [[María Luz Navarro Mayor|Maria Luz Navarro Mayor]] maistra (Soria, 1918-Madril, 2014)
# [[Maria Sander]] atleta (Alemania, 1924-1999)
# [[Maria Vos]] margolaria (Amsterdan, 1824-1906)
# [[María Zaragoza]] idazlea (Madril 1982)
# [[Maria_Walanda_Maramis]] Indonesiako "heroi nazionala" (Kema, Iparraldeko Minahasa 1872 - 1924)
# [[Marianne Werner]] atleta (Alemania, 1924-2023)
# [[Marie Dorigny]] fotokazetaria (Frantzia, 1959)
# [[Marie Gutheil-Schoder]] opera sopranoa (Alemania, 1874-1935)
# [[Marina Berti|Martina Berti]] (Londres, 1924-Italia, 2002)
# [[Marina Perezagua]] idazlea (Sevilla 1979)
# [[Mariya Yúdina]] piano jolea (Errusia 1899-1970)
# [[Marjorie Boulton|Majorie Boulton]] idazlea, poeta (Erresuma Batua, 1924-1977)
# [[Marlena Fejzo]] genetista (AEB, 1968)
# [[Marta Verde]] artista (Pontevedra 1985)
# [[Marthe Vogt]] neurozientzialaria (Berlin 1903-AEB 2003)
# [[Martina Bacigalupo]] fotokazetaria (Italia, 1978)
# [[Mary Ann Bevan]] erizaina (EB 1874-1933)
# [[Mary Berg]] Varsoviako getto judutik bizitik irtendakoa (Polonia 1924-2013)
# [[Mary Carr]] aktorea (EE.BB, 1874-1973)
# [[Mary Gardiner Horsford]] poeta (AEB 1818-1874)
# [[Mary Helen Wright Greuter]] astronomo, historialaria (AEB, 1914-1997)
# [[Mary Katharine Brandegee]] botanikaria (AEB 1844-1920)
# [[Mary Lee Woods]] matematikaria, programatzailea (Erresuma Batua, 1924-2017)
# [[Maryse Goudreau]] argazkilaria (Kanada, 1980)
# [[Marzieh]] abeslaria (Teheran, 1924-Paris, 2010)
# [[Maxine Singer|Maxime Singer]] biologoa (New York, 1931)
# [[Mercedes Cebrián]] idazlea, itzultzailea (Madril 1971)
# [[Mercedes Vieito]] kazetaria eta maistra (Kuba, 1887-1960)
# [[Meri Torras]] filologoa, saiakeragilea, ikertzailea (Bartzelona 1968)
# [[Minda Ramm]] idazlea (Norvegia, 1859-1924)
# [[Montserrat Pujol Vilarnau]] maistra eta pedagogoa (Galizia, 1941)
# [[Nahirqo]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Nahla El Fatiha Naili]] eskultorea (Aljeria, 1986)
# [[Nana Akua Oppong Birmech]] arkitektoa (Ghana, 1980ko hamarkada)
# [[Naomi Shihab Nye]] poeta, idazlea (AEB-Palestina, 1952)
# [[Natalia Gutman]] piano jolea (Errusia 11877-1952)
# [[Natalia Pozniakovskaia]] piano jola, irakaslea (Errusia 1889-1981)
# [[Nathalie de Vries]] arkitektoa, hirigilea, irakaslea (Herbehereak 1965)
# [[Neda Razavipour]] artista (Iran, 1969)
# [[Oby Ezekwesili]] ekonomia politikan aditua (Nigeria 1963)
# [[Olga Gyarmati]] atleta (Hungaria, 1924-2013)
# [[Olga Kalantarova]] piano jolea, irakaslea (Errusia 1877-1952)
# [[Paloma Pedrero]] dramagilea, irakaslea (Madril 1957)
# [[Paula Lapido]] idazlea (Madril 1975)
# [[Paulete Furacão|Paulete Furacao]] giza eskubideen aldeko ekintzailea (Salvador, 1964)
# [[Paulette Nardal]] Martinikako kazetari, idazle eta feminista frantziarra (Frantzia1896-1985)
# [[Pauline Chaponnière-Chaix]] erizain, sufragista, (Suitza, 1850-1934)
# [[Priscilla Pointer]] aktorea (EE.BB, 1924)
# [[Ragna Nielsen]] politikaria (Norvegia, 1845-1924)
# [[Raquel Lanseros]] poeta, itzultzailea (Cádiz 1973)
# [[Rebeca Guber]] matematikaria, informatikaren aitzindaria (Argentina 1926-2020)
# [[Renée Lafont]] itzultzaile, fotokazetaria (Frantzia, 1876-Kordoba, 1936, gerran eraila)
# [[Rita Martin]] argazkilaria (Irlanda, 1958)
# [[Robin Canup]] astrofisikaria (AEB, 1968)
# [[Rosa Cursach]] filosofoa, teologoa, politikari ekintzailea (Mallorca 1967)
# [[Rosa Smester]] maistra, idazlea (Dominikar Errepublika 1874-1945)
# [[Rosalind Tanner]] matematikaria (Erresuma Batua, 1900-1992)
# [[Rosalyn Tureck]] piano jolea (AEB 1914-2003)
# [[Ruth Robertson]] fotokazetaria eta esploratzailea (EE.BB, 1905-1998)
# [[Sandra Vilardy]] biologoa, politikaria, ekintzaile ekologista (Kolonbia 1977)
# [[Sara Rietti]] Argentinako 1. emakume kimikari nuklearra (1930-2017)
# [[Selene Mahri ]] modeloa (Finlandia 1924- AEB 2020)
# [[Shanakdakhete]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Sharon Isbin]] gitarra jolea (AEB 1980)
# [[Shirin Neshat]] artista, film-zuzendaria (Iran, 1957)
# [[Silvana Estrada]] mexikar musikagilea (Veracruz, 1997)
# [[Silvia Vidal]] eskalatzailea (Bartzelona, 1970)
# [[Sofía Rhei]] idazle, poeta (Madril 1978)
# [[Solmaz Daryani]] fotokazetaria (Iran, 1989)
# [[Soltan Achilova]] fotokazetaria (Turkemistan, 1950?)
# [[Sophie Menter]] piano jolea, musikagilea, irakaslea (Errusia 1846-1918)
# [[Souzana Antonakáki]] arkitektoa (Grezia, 1935-2020)
# [[Stephanie Sinclair]] fotokazetaria (AEB, 1973)
# [[Sue_Hendrickson]] paleontologoa (AEB, 1949)
# [[Susana Vallejo]] fikzio-idazlea ( Madril 1968)
# [[Susanna Amatuni]] musikologoa (Armenia, 1924-2010)
# [[Tara Westover]] historialaria, idazlea (AEB 1986)
# [[Tatiana Nikolayeva]] piano jolea, musikagilea (Errusia 1993)
# [[Tatiana Warsher]] arkeologoa (Errusia 1880- Erroma 1960)
# [[Teresa Carreño]] piano jolea, musikagilea (Venezuela 1853-AEB 1917)
# [[Teresa Peramato Martín]] legelaria, herri-salataria (Salamanca 1962)
# [[Teresa Solà i Vilà|Teresa Solà i Vila]] maistra (Katalunia, 1886-1979)
# [[Themis Emakume Juristen Elkartea]] 1987ko GKEa: abokatu, prokuradore, epaile, magistratu eta legelariak
# [[Valentina Babor]] piano jotzailea (Alemania 1989)
# [[Vanessa Montfort]] idazlea, dramagilea (Bartzelona 1975)
# [[Vithika Yadav]] giza eskubideen aldeko ekintzailea (India 1980)
# [[Widad Hamdi]] aktorea (Egipto 1924-1994)
# [[Xuefei Yang]] gitarra jolea (Pekin 1977)
# [[Yolanda Morató]] irakaslea, itzultzailea (Huelva 1976)
# [[Zahra Kazemi]] argazkilari eraila (Iran, 1948-2003)
# [[Zohra Bensemra]] argazkilaria (Aljeria, 1968)
# [[Zona Gale]] idazlea (EE.BB., 1874-1938)
# [[Zulfiya]] poeta (Uzbekistan 115)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Olaso]] ef-- '''SORTUA''' film zuzendaria, ekintzailea (Durango 1996)
# [[Amets Ormaetxea Ezpeleta]] ---- '''SORTUA''' barne diseinatzailea eta musikaria (Arrasate, 1997)
# [[Ane Lindane]] ef-- '''SORTUA''' aktorea eta umoregilea (Barakaldo, 1988)
# [[Araks Sahakyan]] ---- '''SORTUA''' itzultzailea eta artista (Armenia, 1990)
# [[Ebru Baybara Demir]] ---- '''SORTUA''' sukaldaria (Turkia, 1976)
# [[Elisabeth Luengo]] ---- '''SORTUA''' bide-ingeniaria, arkularia (Durango 1992)
# [[Eneritz Aranburu]] ef-- '''SORTUA''' abeslaria, panderojolea (Mallabia, 1980)
# [[Idoia Telleria Maritxalar]] ---- '''SORTUA''' argazkilaria (Lasarte-Oria, 1977)
# [[Ihitz Iriart Casenave]] ---- '''SORTUA''' abeslaria, gidoilaria (Aloze)
# [[Ione Zuluaga Muxika]] ---- '''SORTUA''' historialari eta ikertzailea (Azkoitia, 1995)
# [[Itziar Irakulis Loitxate]] ---- '''SORTUA''' zientzialaria (Zornotza, 1996)
# [[Itziar Leemans]] ---- '''SORTUA''' euskal zinemagilea (Donibane Lohitzun, 1983)
# [[Jaione Arregi Urizar]] ---- '''SORTUA''' itzultzaile, interpretea (Barakaldo/Zaldibar, 1976)
# [[Jasone Mendizabal Altuna]] ---- '''SORTUA''' topaguneko zuzendaria (Arrasate, 1968)
# [[Josebe Blanco]] ---- '''SORTUA''' artzaina, gaztagilea eta idazlea (Galizia, 1973)
# [[June Baonza Pagaldai]] ef-- '''SORTUA''' diseinatzaile grafikoa (Durango, 1979)
# [[Koro Zumalabe Goenaga]] ---- '''SORTUA''' itzultzailea (Donostia, 1947)
# [[Maria Uriarte Artamendi]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, kontalaria (Elorrio 1966)
# [[Maryse Cachenaut]] ---- '''SORTUA''' laboraria (Itsasu, 1971)
# [[Morgan Ody]] ---- '''SORTUA''' baratzezaina (Frantzia, 1979)
# [[Nati Bilbao Onaindia]] efef '''SORTUA''' pandejolea, tabernaria, sukaldaria (Durango, 1929-2023)
# [[Rosa Moro]] ---- '''SORTUA''' idazlea eta kazetaria (Salamanca, 1969)
# [[Seberi Mardaras]] ef--'''SORTUA''' andereño ohia (Mungia, 1932)
# [[Silvia Bonoli]] ---- '''SORTUA''' astrofisikaria eta ikertzailea (Bolonia, 1979)
# [[Aída Doninelli]] sopranoa (Guatemala, 1898-1996)
# [[Aitziber López Cortajarena ]] irakaslea, ikertzailea (Bilbo 1974)
# [[Alejandra Flores]] sopranoa (Guatemala, 1986)
# [[Alexandra Sophia Handal]] artista, zinemagilea eta entsegugilea ('''Palestina''', 1975)
# [[Alice Catherine Evans]] mikrobiologoa (AEB, 1881-1975)
# [[Alice Eastwood]] botanikaria (Kanada 1859- AEB 1953)
# [[Almudena Alonso-Herrero]] astrofisikaria, ikertzailea (Madril, 1968)
# [[Amparo Alvajar]] idazlea, itzultzailea (Coruña, 1916-Moncano, 1998)
# [[Amparo Amorós]] poeta, saiakeragilea ( Valentzia 1950)
# [[Ana Alcolea]] irakaslea, idazlea (Zaragoza 1962)
# [[Ana de Valle]] poeta (Asturias 1900-Belgika 1984)
# [[Ana Maria Cetto]] fisikaria (Mexiko, 1946)
# [[Ana Pomares Martínez]] idazlea (Alacant, 1991)
# [[Ángeles Blanco]] kazetaria (Badajoz 1972)
# [[Angelina Acuña]] poeta, idazlea (Guatemala, 1905-2006)
# [[Aniela Wolberg]] (Polonia, 1907-Varsovia, 1937)
# [[Anna Verouli]] xabalina jaurtitzailea (Grezia 1956)
# [[Armita Geravanden heriotza]] emakume kurdua, eraila (Teheran, 2006-2023)
# [[Augusta La Torre]] iraultzailea (Peru, 1946)
# [[Aurora Luque]] poeta, itzultzaile. (Almeria, 1962)
# [[Bea Uusma]] idazlea, ikustratzailea eta medikua (Suedia, 1966)
# [[Beata Peters]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1959)
# [[Beate Koch]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1967)
# [[Beatriz Pichi Malen]] abeslari maputxea (Buenos Aires, 1953)
# [[Berta Castañé]] modeloa, aktorea (Bartzelona 2002)
# [[Bessie Pease Gutmann]] artista, ilustratzailea (AEB 1876-1960)
# [[Betsabé Espinal]] aktibista (Kolonbia, 1896-1932)
# [[Camila Loboguerrero]] zinema-zuzendaria (kolonbia, 1941)
# [[Camille Aumont Carnel]] feminista, idazlea, blogaria (Niger, 1996)
# [[Camille Lellouche]] abeslaria, youtuberra (Paris, 1965)
# [[Carmen Pujals ]] botanikaria, ikertzailea (Argentina 1916-2003)
# [[Carmen Soler]] poeta, komunista, irakasle (Paraguai, 1924-1985)
# [[Casta Álvarez]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Aljeria 1786-Zaragoza 1846)
# [[Caty Juan de Corral]] idazlea, margolaria ( Palma 1926-2014)
# [[Cecilia Magni]] Pinochet-en aurkako iraultzailea (Txile, 1956-1988)
# [[Celia de Molina]] aktorea, gidoilaria (Jaen 1983)
# [[Chus Pato]] idazlea (Ourense 1955)
# [[Claudia Losch]] atleta, pisu jaurtitzailea (Alemania 1960)
# [[Claudia Sagastizabal]] matematikaria (ARgentina...?)
# [[Concepción Ramírez]] indigena, ekintzailea (Guatemala, 1942-2021)
# [[Concha Lagos]] poeta (Kordona 1907-Madril 2007)
# [[Conchita Cintrón]] burtzikaria, toreatzailea, aitzindaria (Txile 1922- Portugal 2009)
# [[Cristina Andreu Cuevas]] film zuzendaria (Casablanca 1960)
# [[Cristina Fernández Cubas]] idazlea, kazetaria ( Bartzelona 1945)
# [[Cristina Sánchez]] toreatzailea (Madril 1972)
# [[Débora Arango]] artista politikoa (Kolonbia 1907-2005)
# [[Dima Khatib]] Kazetaria, poeta, blogaria (Siria, 1971)
# [[Dionisia García]] idazlea (Albacete 1929)
# [[Dolores Franco Manera]] irakaslea, idazlea, itzultzailea (Madril 1912-1977)
# [[Dulcinea Bellido]] jostuna, politikaria (Badajoz 1936-Madril 2001)
# [[Elena Iparragirre]] iraultzailea (Peru, 1947)
# [[Elena Martín Vivaldi]] poeta, idazlea, liburuzaina (Granada 1907-1998)
# [[Elena Martínez Fontes]] biologoa, ikertzailea (Argentina 1912-1987)
# [[Elisa Bachofen]] ingeniaria, aktibista (Argentina 1891-1976)
# [[Eliška Junková]] auto-gidaria (Austria-Hungaria 1900-Txekoslovakia 1994)
# [[Elvira López ]] aktorea (Txile 1966)
# [[Esperança Camps Barber]] kazetaria, idazlea, politikaria (Menorca 1964)
# [[Ethelwynn Trewavas]] iktiologoa, zientzialaria (Erresuma Batua, 1900-1993)
# [[Fanny Rubio]] idazlea, ikertzailea (Jaen 1949)
# [[Fatima Whitbread]] xabalina jaurtitzailea (Erresuma Batua 1961)
# [[Felicia Țilea-Moldovan]] xabalina jaurtitzailea (Errumania 1967)
# [[Gracia Morales]] antzerkigilea, poeta (Granada 1973)
# [[Graciela Rodo Boulanger]] artista (Bolivia, 1935)
# [[Guadalupe Muñoz Sampedro]] aktorea, enpresaburua (Madril 1896-1975)
# [[Gudrun Ensslin]] irakaslea, emakumeen aldeko ekintzailea, iraultzailea (Alemania 1940-1977)
# [[Hale Asaf]] margolaria (Turkia, 1906- Paris, 1938)
# [[Haneen Zoabi]] '''palestinar-israeldar''' politikaria (Israel 1969)
# [[Helena González Fernández]] irakaslea, ikertzailea (Pontevedra 1967)
# [[Heli Rantanen]] xabalina jaurtitzailea (Finlandia 1970)
# [[Hind Shoufani]] poeta eta film zuzendari '''palestinarra''' (Libano, 1978)
# [[Huzama Habayeb]] idazlea ('''Palestina,''' 1965)
# [[Iraida Noriega]] abeslaria (Mexiko Hiria, 1971)
# [[Irene Bernasconi]] biologoa, ikertzailea, aitzindaria (Argentina 1896-1989)
# [[Iris Cochón]] itzultzailea, literatura kritikaria (Galizia 1968)
# [[Irmgard Möller]] aktibista politikoa (Alemania 1947)
# [[Isabel de Ocampo]] zinegilea, gidoilaria (Salamanca 1970)
# [[Isabel Echarri]] euskal artista (Bera, 1929-Formentera, 2022)
# [[Isabel Ruiz Lara]] kazetaria (Espainia, XX. mendea)
# [[Isabel Ruiz Ruiz]] artista (Guatemala, 1945-2019)
# [[Isabel Vilallonga]] politikaria (Badajoz 1949)
# [[Jackie Forster]] kazetaria, aktorea, ekintzaile lesbiana (Erresuma Batua, 1926-1998)
# [[Jennifer Lee Carrell]] idazlea (AEB 1962)
# [[Joana Bonet]] kazetaria (Leida, 1966)
# [[Juana Castro Muñoz]] poeta (Kordoba 1945)
# [[Juana Cruz]] toreatzaile aitzindaria (Madril 1917-1981)
# [[Julia Castillo]] antropologoa, poeta (Madril 1956)
# [[Julia Uceda]] poeta (Sevilla 1925)
# [[Karen Forkel ]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1970)
# [[Karimeh Abbud]] argazkilaria eta artista ('''Palestina''' 1896-1940)
# [[Khalida Jarrar]] politikari '''palestinarra''' (Jordania 1963)
# [[Laila Shawa]] artista bisuala ('''Palestina''' 1940-Londres 2002)
# [[Lamia Ziadé]] Libanoko pintore eta komikigilea (Beirut, 1968)
# [[Laura Zambrano Padilla]] hezitzailea eta iraultzailea (Peru, 1945)
# [[Leonor Fernández de Torreblanca]] dama, Cervantesen amama (Kordoba ?-1557)
# [[Lia (abeslaria)]] (Japonia 1981)
# [[Lil Milagro Ramírez]] poeta, gerrillaria (Salvador 1946-1979)
# [[Linda Maria Baros]] hizkuntzalaria, itzultzailea (Errumania 1981)
# [[Linda Sobeh Alí]] diplomazialaria ('''Palestina''' 1968)
# [[Livia Gouverneur]] gerrillaria (Venezuela, 1941-1961)
# [[Lola Lorente]] ilustratzailea (Bigastro, Valentzia, 1980)
# [[Lola Mora]] eskultorea, asmatzailea, aitzindaria (Argentina 1866-1936)
# [[Louise McPaul]] xabalina jaurtitzailea (Australia 1969)
# [[Lucrecia Pérez]] etxeko langilea, arrazismoaren lehenengo biktima aitortua Espainian (Dominikar Errepublika, 1959 - Madril, 1992)
# [[Maider Oleaga]] zinema-zuzendari eta gidoigilea (Bilbo, 1976)
# [[Malika Gaïd]] Aljeriako erizaina eta militante independentista (1933-1958)
# [[Manuela Burló]] film zuzendaria, gidoilaria (Murtzia 1978)
# [[Manuela Sancho]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1783-1863)
# [[Margaluz]] aktorea, abeslaria, dantzaria (Palma 1939-2006)
# [[Margarida Pinto]] aktorea, kazetaria ( Portugal 1966)
# [[Marguerite Buffet]] idazlea (Frantzia, 1620-1680)
# [[María Adela Caría]] bakteriologoa, ikertzailea (Argentina 1915-1989)
# [[María Agustín]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1784-1831)
# [[María Antonia Ortega]] poeta (Madril 1954)
# [[María de la Consolación Azlor]] noblea, Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Girona 1775- Zaragoza 1814)
# [[María de los Reyes Fuentes]] poeta ( Sevilla 1927-2010)
# [[María Forteza]] aitzindaria. Seguraski, Espainiako 1. emakume zinegilea (Mallorca 1913-1961)
# [[María Guerra]] kazetaria, zinema kritikaria (Madril 1965)
# [[Maria Hervás]] aktorea (Madril 1978)
# [[María Isabel Sánchez Vegara]] idazlea...(Bartzelona ?)
# [[Maria Josefa Yzuel Giménez]] fisikaria (Huesca, 1940)
# [[Maria Keil]] artista (Portugal 1914.2012)
# [[María Larrea|Maria Larrea]] zinegilea (Bilbo, 1979)
# [[María Lostal]] heroia ( ?- Zaragoza ç1809)
# [[María Manuela Pignatelli de Aragón Gonzaga]] noblea, Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1753-Madril 1816)
# [[María Martín Barranco]] idazlea, genero ikuspegian aditua (Granada XX. mendea)
# [[Maria Occhipinti]] anarkista eta idazlea (Italia 1921-Erroma 1996)
# [[María Pantoja Sánchez]] soziologoa eta iraultzailea (Peru, 1953)
# [[María Pilar Fumanal]] geomorfologoa (Valentzia 1940-1998)
# [[María Rosal]] poeta, irakaslea (Kordoba 1961)
# [[María Victoria Atencia]] poeta (Malaga 1931)
# [[Marie Sara]] burtzikaria (Frantzia 1964)
# [[Marie-Castille Mention-Schaar]] film zuzendaria, gidoilaria, kazetaria ( Frantzia 1963)
# [[Marisa Soleto]] legelaria (Cáceres 1966)
# [[Mary Montagu]] idazlea (EB 1689-1762)
# [[Matilde Cherner]] idazlea (Salamanca, 1833-Madril 1880)
# [[Matilde Muñoz Sampedro]] aktorea ( Madril 1900-1969)
# [[Mercedes Muñoz Sampedro]] aktorea (Madril 1896-1979)
# [[Mikaela Ingberg ]] xabalina jaurtitzailea (Finlandia 1974)
# [[Mily Possoz]] margolaria (Portugal, 1888-1968)
# [[Mirela Manjani]] xabalina jaurtitzailea (Albania 1976)
# [[Miriam Rothschild]] zientzialaria (Erresuma Batua, 1908-2005)
# [[Miriam Tlali]] emakume beltz eta idazlea (Hego Afrika, 1933-2017)
# [[Montserrat Casas]] fisikaria (Girona 1955-Bartzelona2013)
# [[Nandar]] aktibista feminista (Myanmar, 1995)
# [[Natalia Lisovskaya]] atleta, pisu jaurtitzailea (Errusia 1962)
# [[Natalia Xikolenko]] xabalina jaurtitzailea ( Bielorrusia 1964)
# [[Nathalie Handal]] idazlea (EE.BB. 1969)
# [[Nelly Evans Risco]] iraultzailea (Peru, 1943)
# [[Nicole Girard-Mangin]] medikua (Frantzia, 1878-1919)
# [[Nina Bari]] matematikaria (Errusia, 1901-1961)
# [[Olga Gavrilova]] xabalina jaurtitzailea (Errusia 1957-2022)
# [[Olga Rivero Jordán]] poeta (La Laguna, 1928-2021)
# [[Päivi Alafrantti]] xabalina jaurtitzailea ( Finlandia 1964)
# [[Panmela Castro]] grafitigile, artista, ekintzaile (Brasil, 1981)
# [[Petra Felke]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1959)
# [[Pilar Costa]] abokatua, politikaria (Eivissa 1967)
# [[Pureza Canelo]] poeta (Cáceres 1946)
# [[Quan Zhou Wu]] ilustratzaile eta komikigilea (Algeciras, 1989)
# [[Randa Siniora]] eskubideen aldeko ekintzailea ('''Palestina''' ç1961)
# [[Rauda Morcos]] LGBTIQ ekintzaile (Palestina, 1974)
# [[Raymonde Arcier]] artista, feminista (Frantzia, 1939)
# [[Raymonde Peschard]] Aljeriako gerrako militante nazionalista (1927-1957)
# [[Rebecca Guay]] akuarelista (EE.BB. XX. mendea)
# [[Rita Azevedo Gomes]] zinema zuzendaria (Lisboa, 1952)
# [[Romelia Alarcón Folgar|Rogelia Alarcón]] idazlea, pianista (Guatemala, 1900-1971)
# [[Rosa Chávez]] poeta, aktorea, kultura kudeatzailea (Guatelama, 1980)
# [[Rosa Pereda]] idazlea, kritikaria (Santander 1949)
# [[Rosa Romojaro ]] poeta, ikertzailea (Cádiz 1948)
# [[Rosa Spottorno Topete]] itzultzailea, feminista ( Murtzia 1884-1980)
# [[Rosario Pardo]] aktorea, zuzendaria (Jaen 1959)
# [[Rosaura Álvarez]] poeta, margolaria, irakaslea (Granada 1945)
# [[Roxana Stinchfield Ferris]] botanikaria (AEB 1895-1978)
# [[Ruth Mateu Vinent]] politikaria (Menorca 1976)
# [[Sabine Braun]] heptatloi- atleta (Alemania 1965)
# [[Sara Doke]] belgikar kazetaria, itzultzaile (Frantziar, 1968)
# [[Sara Estela Ramírez]] irakasle, kazetari, feminista ..(Mexiko, 1881-1910)
# [[Sheila Minor]] ikertzailea (EE.BB., 1946)
# [[Silke Renk]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1967)
# [[Sofia Montaner Arnau]] azken trementinairea (Lleida 1908-1996)
# [[Sofía Sakorafa]] greziar-'''palestinar''' politikaria, xabalina-jaurtitzailea (Grezia 1957)
# [[Soledad Ortega Spottorno]] filosofoa, irakaslea, editorea (Madril 1914-2007)
# [[Soledad Varela Ortega]] filologoa, ikertzailea (Madril 1945)
# [[Sonia Nimr]] idazlea ('''Palestina''', 1955)
# [[Sonia Pulido]] ilustratzailea (Bartzelona, 1973)
# [[Steffi Nerius]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1972)
# [[Suheir Hammad]] poeta ('''Jordania''', 1973)
# [[Tatiana Xikolenko]] xabalina jaurtitzailea (Errusia 1968)
# [[Telma Reca]] psikiatra aitzindaria (Argentina 1904-1979)
# [[Teresa Bolaños de Zarco]] idazlea, pianojolea eta margolaria (Guatemala, 1922-1998)
# [[Tiina Lillak ]] xabalina jaurtitzailea ( Finlandia 1961)
# [[Truus Menger-Oversteegen|Truus Menger]] eskultorea, aktibista (Holanda 1923-2016)
# [[Virginia Yagüe]] gidoilaria, idazlea ( Madril 1973)
# [[Ynes Mexia]] botanikaria (Mexiko/AEB 1870-1938)
# [[Zahia Ziouani]] orquestra zuzendaria (Paris 1978)
# [[Zinaída Guipius]] poeta, idazlea (Errusia- Frantzia, 1869-1945)
# [[Ziza Massika]] Aljeriako erizaina eta militante independentista (1934-1959
}}
==='''Berriak 2023''' ('''urria''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Abanda Elustondo]] ----'''SORTUA''' ikertzailea (Donostia, 1989)
# [[Amaia Arranz Mendiguren]] ----'''SORTUA''' biologoa eta ikertzailea (Bilbo 1978)
# [[Andrea Garcia-Santesmases]] ----'''SORTUA''' soziologoa, antropologoa (Madril 1988)
# [[Carmen Albisu]] efef'''SORTUA''' euskaltzailea, euskara irakaslea (Errenteria, 1916-Tutera, 2007)
# [[Irati Gorostidi Agirretxe]] '''SORTUA''' artista, zinemagilea (Egues, 1988)
# [[Itziar Eguren]] ef--'''SORTUA''' erizaina, txistularia (Elorrio 1953)
# [[Izar Zubiaga]] ef--'''SORTUA''' futbolaria (Durango 2006)
# [[Leire Ayala]] ef--'''SORTUA''' abeltzaina (Bilbo/Elorrio 1972)
# [[Maialen Braña]] ----'''SORTUA''' abeslaria, irakaslea (Elizondo, 1998)
# [[María Ángeles Sallé Alonso]] ef--'''SORTUA''' soziologoa, ikertzailea (Panama, 1956)
# [[Maria Pilar Zuriarrain]] ef--'''SORTUA''' txistularia (Zizurkil, 1953)
# [[Marta Rodríguez Fouz]] ef--'''SORTUA''' soziologoa, kazetaria eta futbolaria (Coruña, 1972)
# [[Patricia Tornero]] ----'''SORTUA''' gaztagilea (Valentzia....)
# [[Tatiana Romero Reina]] ----'''SORTUA''' historialaria, aktibista (Mexiko, 1984)
# [[Julia Arévalo]] aktibista, politikaria (Uruguai, 1898-1985)
# [[Abala Bose]] gizarte langilea (Bangladesh, 1864-1951)
# [[Alberta Ferretti ]] diseinatzailea (Italia 1950)
# [[Alessandra Korap]] lider indigena (Brasil, 1958)
# [[Alicia Luna]] gidoilaria, irakaslea (Madril 1963)
# [[Alicia Senovilla ]] aurkezlea (Madril 1969 )
# [[Amna Suleiman]] maistra eta txirrindularia Palestinan (Damasco, 1982)
# [[Amparo Fortuny]] dokumentalgilea, ekoizlea (Valentzia XX. mendea)
# [[Ana García Lozano]] kazetaria (Valentzia 1963)
# [[Ana Iris Simón ]] kazetaria, idazlea (Ciudad Real 1991)
# [[Anita Sirgo]] sindikalista, komunista, ekintzailea (Asturias, 1030)
# [[Anna Lizaran]] aktorea (Bartzelona 1944-2013)
# [[Anna Murià]] idazlea, kazetaria, ekintzaile erbesteratua (Bartzelona, 1904-Tarrasa, 2002)
# [[Annie Baker]] film zuzendaria (AEB 1981)
# [[Antonia Dell'Atte ]] modelo ohia, aurkezlea (Italia 1960)
# [[Anwara Bahar Chowdhury]] idazlea eta ekintzailea (Bangladesh, 1919-1987)
# [[Asma al-Ghul]] kazetaria, feminista (Palestina, 1982)
# [[Asma Tubi]] poeta eta kazetaria (Palestina, 1905-1983)
# [[Assumpció Casals]] aktore erbesteratua (Bartzelona, 1896-1975)
# [[Auguste Deter]] dokumentatutako 1. Alzheimer goiztiar kasua (Alemania 1850-1906)
# [[Beatriz de Bobadilla (Gomerako andrea)]] Tenerifeko konkistatzailea (Medina del Campo, ?-1504)
# [[Beatriz Enríquez de Arana]] Kolonen bikotea eta Fernando Kolonen ama (Kordoba, 1465-1522)
# [[Blanca Padilla]] modeloa, diseinatzailea (Madril 1995)
# [[Bushra al-Tawil ]] kazetaria, aktibista (Palestina 1993)
# [[Carlota Soldevila]] aktorea, irakaslea (Bartzelona 1929-2005)
# [[Carme Ballester|Carmen Ballester]] kataluniar politikari erbesteratua (Bartzelona, 1900-Paris, 1972)
# [[Carme Serrallonga]] pedagogoa, itzultzailea (Bartzelona 1909-1997)
# [[Carmen Alcázar]] wikilaria (Mexiko)
# [[Carmen Domingo]] idazlea, aktibista (Bartzelona 1970)
# [[Carmen Lomana]] enpresaburua, socialitea (Leon 1948)
# [[Carolina Punset]] politikaria (AEB/Katalunia 1971)
# [[Celestina Marrón]] sindikalista (Asturias, 1926-2016)
# [[Chelo García-Cortés]] kazetaria (Ourense 1951)
# [[Clotilde Luisi]] abokatu, dramaturgo, feminista (Uruguai, 1882-1969)
# [[Conchi Arnal Claro]] ekintzaile feminista (Tanger, 1950)
# [[Conxita Herrero]] komik ilustratzailea (Katalunia, 1993)
# [[Daniela Catrileo]] poeta maputxea (Txile, 1987)
# [[Daniela Feixas]] idazlea, aktorea, zuzendaria (Katalunia 1973)
# [[Dolors Oller]] irakaslea, idazlea, literatura kritikaria (Girona 1942)
# [[Eileen O'Shaughnessy]] Britainia Handiko idazlea (1905–1945)
# [[Elisa Coll]] idazlea, ekintzailea, bisexuala (Madril 1992)
# [[Elisabeth Reyes]] modeloa (Malaga 1985)
# [[Elsa Punset]] idazlea ( Londres/Katalunia 1964)
# [[Elvira Espejo Ayca]] artista, poeta, ehulea (Bolivia, 1981)
# [[Eva García Magriñá]] ikertzaile eta idazle (Donostia, 1966)
# [[Eva Hache]] umorista, aurkezlea (Segovia 1971)
# [[Fadila Saâdane]] Aljeriako gerrako zuen militante nazionalista (1938-1960)
# [[Fanny Kemble]] aktore, idazle eta esklabotzaren aurkako abolizionista (Britainia Handia, 1809-1893)
# [[Gema López]] kazetaria (Madril 1971)
# [[Georgette Rizk]] ekintzailea (Palestina 1925-2018)
# [[Hanan Al-Agha]] idazle eta artista (Palestina, 1948-2008)
# [[Helena Béjar]] soziologoa, irakaslea (Madril 1956-2023)
# [[Helga Tawil-Souri]] dokumentalgile, ikertzaile eta idazle (Kuwait, 1969)
# [[Hiba Kamal Abu Nada]] poeta, eleberrigilea, wikilaria (Meka, 1991-Gazako zerrenda, 2023)
# [[Hind al-Husseini]] aktibista, hezitzailea (Palestina, 1916-1994)
# [[Inés Luisi]] medikua (Uruguai, XIX.mendea- 1965)
# [[Irene Bordoy]] margolaria, irudigilea (Mallorca 1940)
# [[Isabel Gemio]] kazetaria (Badajoz 1961)
# [[Isabel González González]] politikaria eta ekintzailea (Tenerife, 1890-1968)
# [[Isabel Pinto de Vidal]] politikaria, aktibista (Uruguai, 1885-1969)
# [[Isabella Eklöf]] zinemagilea (Suedia, 1978)
# [[Islah Jad]] aktibista, ikertzailea, irakaslea (Palestina 1951)
# [[Jackie Salloum ]] artista, film zuzendari palestinarra (AEB XX. mendea)
# [[Jahanara Arzu]] poeta (Bangladesh, 1929)
# [[Jenna Elfman]] aktorea (AEB 1971)
# [[Jimena Menéndez-Pidal|Jimena Menendez Pidal]] pedagogoa (Madril, 1901-1990)
# [[Júlia Coromines]] medikua, psikiatra erbesteratua (Bartzelona 1910-2011)
# [[Julud Daibes]] palestinar arkitektoa eta politikaria (Betleem, 1965)
# [[Jutta Koether]] artista, musikaria eta kritikaria (Alemania, 1958)
# [[Kamilya Jubran]] abeslari palestinarra (Israel, 1962)
# [[Kamini Roy]] poeta eta ekintzailea (Bangladesh, 1864-1933)
# [[Kapitolina Díaz]] soziologoa (Leon, )
# [[Kholoud Faqih|Kholoud Faqin]] epailea (Palestina, XX.mendea)
# [[Laudelina de Campos Melo]] etxeko-langileen aldeko sindikalista (Brasil, 1904-1991)
# [[Laura Caballero]] gidoilaria, zuzendaria (Madril 1978)
# [[Lola Lizaran]] aktorea (Almeria/Bartzelona 1931-2003)
# [[Lucila Gamero]] mediku, zirujau, idazle eta feminista (Honduras, 1873-1964)
# [[Lucy Prebble]] antzerkigilea (Britainia Handia 1981)
# [[Luisa Luisi]] poeta, pedagogoa (Uruguai, 1883-1940)
# [[Lurdes Lekuona Laburu|Lurdes Lekuona]] Zalduondoko alkatea (Gasteiz, 1958)
# [[Magdalena Antonelli Moreno]] politikaria, aktibista (Uruguai, 1877-1955)
# [[Maha Haj]] palestinar jatorriko zinema zuzendari israeldarra (Nazaret, 1970)
# [[Mai Masri]] zinema-zuzendaria (Jordania, 1959)
# [[Maliha Hamidou]] Aljeriako gerrako militante nazionalista (1942-1959)
# [[Mar Coll]] gidoilaria, film zuzendaria (Bartzelona 1981)
# [[Margarida Minguillón]] aktorea, ahots aktorea (Bartzelona 1947)
# [[Maria Dolors Bargalló]] Kataluniar politikari erbesteratua (Bartzelona, 1902-Mexiko,1980)
# [[María España Almendro]] saskibalio-jokalaria (Mallorca 1992)
# [[Maria Majoral]] trementinairea (LLeida 1887-1976)
# [[Maria Mies]] soziologoa (Alemania, 1931-2023)
# [[María Patiño]] kazetaria (Coruña 1971)
# [[María Teresa Josefina Janicki]] hezitzailea (Frantzia-Uruguai, XIX. mendea- ?)
# [[Mariam Barghouti]] amerikar-palestinar kazetari, aktibista (Palestina-AEB, 1993)
# [[Marina Comas]] aktorea (Bartzelona 1996)
# [[Marta Angelat ]] aktorea, ahots aktorea (Bartzelona 1953)
# [[Marta Corredera]] futbolaria (Bartzelona 1991)
# [[Marta Nebot]] kazetaria (Sevilla 1975)
# [[Marta Pérez Sierra]] idazlea, poeta (Bartzelona 1957)
# [[Maruja Lozano]] bolero eta kopla abeslaria (Valentzia 1935 - Malaga 2022)
# [[Mary Al-Atrash]] igerilaria (Palestina 1994)
# [[Mary Ann Shadd]] aktibista abolizionista, kazetaria, irakaslea (AEB, 1823-1893)
# [[Maryse Gargour]] zinemagilea eta kazetaria (Palestina, XX. mendea)
# [[Matilde_Fern%C3%A1ndez]] Politikaria feminista (Madril, 1950)
# [[Mayada Al-Sayad]] alemaniar-palestinar atleta (Berlin, 1992)
# [[Mériem Bouatoura]] Aljeriako gerrako borrokalari independentista (1938-1960)
# [[Meriem Saâdane]] aljeriar erizaina eta militante nazionalista (1932-1958)
# [[Mila Abadia]] kultura kudeatzailea (Zaragoza, 1962)
# [[Miriam Saavedra]] modeloa, aktorea (Peru 1993)
# [[Montse Amenós]] eszenografoa, jantzi-deseinatzailea (Bartzelona 1954)
# [[Montse Guallar]] aktorea, aurkezlea (Bartzelona 1960)
# [[Montserrat Cornet]] idazlea (Bartzelona 1934)
# [[Mrinalini Sen]] idazlea (Bangladesh, 1879-1972)
# [[Nadia Hafid]] ilustratzailea (Katalunia, 1990)
# [[Nancy Meyers]] zuzendari, ekoizle eta gidoilaria (AEB 1947)
# [[Natalia (abeslaria)]] tb aurkezlea (Cádiz 1982)
# [[Natasha Neri]] aktibista, zinema zuzendaria (Brasil, XX. mendea)
# [[Norma Andrade]] ekinzailea (Mexiko)
# [[Noura Erakat]] amerikar-palestinar aktibista, irakaslea (Kalifornia, 1980)
# [[Olatz Arregui]] piraguista (Donostia, 1999)
# [[Paula Hernández (ahots aktorea)]] (Girona 1998)
# [[Paula Hernández ]] aktorea, gidoilaria, zuzendaria (Argentina 1969)
# [[Paulina Luisi]] mediku, sufragista, aktibista feminista (Uruguai, 1875-1950)
# [[Pilar Boyero]] kopla abeslaria, irakaslea (Cáceres 1974)
# [[Reem Frainah]] psikologoa, aktibista (Palestina ?)
# [[Rosa Catrileo|Rosa Castrilleo]] abokatu maputxea (Temuco, Txile, 1981)
# [[Rosa Estiarte]] igerilari olinpikoa (Manresa 1959-1985)
# [[Rosa María Fernández García|Rosa María Fernandez García]] sindikalista (Asturias, 1942-2021)
# [[Rosa Novell ]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1952)
# [[Sahar Jalifa]] idazlea (Palestina, 1942)
# [[Samar Nassar]] igelaria (Libano, 1978)
# [[Samiha Khalil]] politikaria, ekintzailea (Palestina 1923-1999)
# [[Shadia Mansour]] hip-hoparen 1. dama arabiarra (Londres 1985)
# [[Shamim Azad|Shamin Azad]] poeta eta idazlea (Bangladesh, 1952)
# [[Sílvia Quer]] film zuzendaria ( Bartzelona 1962)
# [[Sofía Álvarez Vignoli]] aktibista, politikaria (Uruguai, 1899-1986)
# [[Sònia Moll]] filologoa, poeta, itzultzailea (Bartzelona 1974)
# [[Suad Amiry]] idazle eta arkitektoa (Siria, 1951)
# [[Susanna Barranco]] aktorea, zuzendaria, ekoizlea (Bartzelona 1975)
# [[Tania Safura Adam Mogne]] ikertzaile eta erakusketa komisario (Mozambike, 1979)
# [[Teresa Font]] film-editorea (Bartzelona 1956)
# [[Tina Pérez]] sindikalista, ekintzalea (Asturias, 1929-1965)
# [[Umayya Abu-Hanna]] kazetaria eta idazlea (Palestina-Finlandia, 1961)
# [[Woroud Sawalha]] atleta (Palestina, 1991)
# [[Yamila Abdalá Taha al Shanti]] irakaslea, politikaria (Palestina 1955-2023)
# [[Zaha Hassan]] aktibista, abokatua (Palestina, XX.mendea)
# [[Zulaija Al-Shahabi]] Palestinako feminismoaren ekintzaile aitzindaria (1901-1992)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''iraila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Barrena García]] ----'''SORTUA''' idazlea, poeta (Basauri)
# [[Bego Zubia Gallastegi]] ----'''SORTUA''' ikertzaile (Arrasate, 1965)
# [[Dora Manchado]] --ef'''SORTUA''' Tehueltxeeraren azken hiztuna (Argentina, 1934-2019)
# [[Jaione López]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, misiolaria (Elorrio 1998)
# [[Marta Goikoetxea Luquin]] ef--'''SORTUA''' blogaria (Lizarra, 1984)
# [[Nagore Belastegi Martín|Nagore Belaustegi]] ----'''SORTUA''' (Legazpia, 1987)
# [[Nerea Azkona]] ----'''SORTUA''' antropologoa, idazlea (Sopela, 1982)
# [[Oihane Unzalu]] ef--'''SORTUA''' nutrizionista, kirol monitorea, lasterkaria (Abadiño 1987)
# [[Pantxonerak]] '''SORTUA''' arrain saltzaileak (Laredo 1970 hamarkadara arte)
# [[Presen Zubillaga Auza]] efef'''SORTUA''' feminista, ekintzailea (Iruñea, 1951-2023)
# [[Raquel Esteban Terradillos]] ----'''SORTUA''' ekofisiologoa (Barakaldo, 1982)
# [[Adriana Abenia]] aurkezlea, idazlea (Zaragoza 1984)
# [[Aina Clotet ]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1982ko)
# [[Alexandra Narváez]] aktibista, zientzialaria (Ekuador, XX. mendea)
# [[Alicia de los Ríos Merino|Alicia de los Rios Merino]] ikasle, gerrilari desagertua (Mexiko, 1952)
# [[Amalia Anglés y Mayer]] opera kantaria eta gitarra-jotzailea (Badajoz, 1827-Stuttgart, 1859)
# [[Amèlia Jover Velasco]] sindikalista, anarkista eta feminista (Cullera, 1910-Paris, 1997)
# [[Amelia Quintanal Martínez-Conde]] futbolean Espainiako emakume talde baten 1. entrenatzailea (Kantabria 1937)
# [[Amrita Pritam]] idazlea (Pakistan, 1919-India, 2005)
# [[Ana Alba García]] kazetaria, gerra gatazketan aditua (Bartzelona 1971-2020)
# [[Ana Borges]] futbolaria, aurrelaria (Portugal 1990)
# [[Ana Paris Garcia]] lider sindikalista garrotez eraila (Sevilla, 1898-1938)
# [[Ángeles García-Madrid|Ángeles Garcia-Madrid]] idazlea eta preso politikoa (Torrejón, 1918-Madrid, 2015)
# [[Angustias Lara Sánchez|Maruja Lara Sánchez]] sindikalista (Granada, 1917-Valentzia, 2012)
# [[Anna Cabot Quincy Waterston]] idazlea (AEB 1812-1899)
# [[Anna Gréki]] poeta eta ekintzaile aljeriarra (1931-1936)
# [[Anna Rodríguez Costa]] dramagilea, zuzendaria (Granada 1972)
# [[Anna Stewart (aktibista)]] emakumeen eskubideen aldekoa (Australia 1947-1983)
# [[Annette Frances Braun]] entomologoa (EEBB, 1884-1978)
# [[Antònia Pascual Flaquer]] komunista fusilatua (Capdepera 1911-Porreres,1937)
# [[Assumpció Puigdelloses Vila]] etxekoandre fusilatua (1906 - Sant Adrià de Besòs, 1940)
# [[Aurora Picornell]] komunista fusilatua (Palma, 1912-Manacor, 1937)
# [[Ayo Edebiri]] komediantea, idazlea (AEB1995)
# [[Balbina Gayo Gutiérrez|Balbina Gayo Gutierrez]] maistra errepublikarra (1901-1936)
# [[Begoña Alberdi]] sopranoa (Bartzelona 1964)
# [[Belarmina González Rodríguez]] ekintzaile fusilatua (Palencia, 1914-Porreres, 1937)
# [[Blanca Jeannette Kawas]] aktibista (Honduras, 1946-1995)
# [[Brígida Pardo López]] etxekoandre fusilatua (Granada, 1904-1936)
# [[Carlota Planas Riera]] Espainiako 1. emakume futbolarien ordezkaria (Bartzelona 1992)
# [[Carme Claramunt i Barot]] ekintzaile fusilatua (Tarragona, 1897 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Carme Portaceli]] antzerki-zuzendaria, irakaslea (Valentzia 1957)
# [[Carmen Arrojo]] maistra, memoriaren aldeko ekintzailea (Madril, 1918-2017)
# [[Carmen Arrufat]] aktorea (Castelló 2002)
# [[Carmen del Riego]] kazetaria, 1. emakume-presidentea Madrileko Prentsa Elkartean (Asturias 1960)
# [[Carmen Maria Garcia "García de Saura"|Carmen María Garcia]] idazle eta margolaria ( Molina de Segura)
# [[Carol López ]] dramagilea, aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1969)
# [[Carolina Ferre]] kazetaria (Alacant 1974)
# [[Caroline Rémy de Guebhard]] idazle feminista (Frantzia, 1855-1929)
# [[Catalina Flaquer]] ekintzailea fusilatua (Capdepera, 1876-Porreres,1937)
# [[Catalina Martín López de Bustamante]] gerrillara, alfereza (Espainia ?-XIX. mendea)
# [[Catalina Narváez de Ruiz]] brodatzailea, margolaria (Cádiz 1861- ¿ 1929)
# [[Catherine Cusset]] filosofoa (Frantzia 1963)
# [[Celia Tapias]] Buenos Airesko lehen emakume abokatua (1885-1964)
# [[Chelsea Ashurst]] futbolaria, atezaina (Ingalaterra 1990)
# [[Cinta Sabaté]] eskultorea, margolaria (Tarragona 1946)
# [[Clara Pueyo Jornet]] Errepublikano desagertua (Villanueva eta GEltrú, 1914-1943)
# [[Claudia López Benaiges]] feminista, anarkista eraila (Txileko Santiago, 1972-1998)
# [[Clotilde García del Castillo]] Sorollaren musa eta Sorolla Museoaren sortzailea (Valentzia, 1865-Madril, 1929)
# [[Concepción Caceres|Concepción Cáceres]] emagin fusilatua (Montijo, 1912-1938)
# [[Concha Carretero]] frankismoaren biktima (Madril, 1918-2014)
# [[Concita De Gregorio]] kazetaria, idazlea (Italia 1963)
# [[Coral Bracho]] hizkuntzalaria, poeta (Mexiko 1951)
# [[Courtney Barnett ]] rock abeslaria (Australia 1987)
# [[Cristina Clemente]] idazlea, gidoilaria, zuzendaria( Bartzelona 1977)
# [[Cristina Fernández Pereda]] atezain fusilatua (Leon, 1900 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Diana Nyad]] igerilaria eta kazetaria (New York, 1949)
# [[Djamila Amrane-Minne]] poeta eta historialaria, Aljeriako Independentzia Gerrako ekintzailea (1939-2017)
# [[Dolores Cacuango]] Indigenen aldeko ekintzailea (Ekuador, 1881-1971)
# [[Dolors Feliu]] abokatua, unibertsitateko irakaslea, politikaria (Roda de Ter, 1964)
# [[Dolors Giorla Laribal]] etxekoandre fusilatua (Bartzelona, 1912 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Dolors Prat Coll]] anarkosindikalista (Ripoll, 1905-Tolosa, 2001)
# [[Elena Martín]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1992)
# [[Elina Garanca]] mezozosopranoa (Letonia 1976)
# [[Elionor Malich Salvador]] emakume errepublikano fusilatua (Piorat, 188?- Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Elisa García Sáez]] sindikalista, erizaina, Gerra Zibilean hildako milizianoa (Bartzelona, 1916-Huesca, 1936)
# [[Elizabeth Evatt ]] epailea (Australia 1933)
# [[Emakumezkoen Nazioarteko Zinemaldia (Australia)]] Australia 1975
# [[Emilia Dilke]] idazlea (Erresuma Batua, 1840-1904)
# [[Encarnación Magaña]] antifrankista eraila (Almeria, 1921-1942)
# [[Estefanía Banini]] futbolaria, aurrelaria (Argentina 1990)
# [[Eugenia González Ramos]] sindikalista fusilatua (Bartzelona, 1919 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Eumelia Hernández]] sindikalista eta feminista (Venezuela, 1913-1990)
# [[Eveline Safir Lavalette]] frantses jatorriko ekintzaile aljeriarra (1927-2014)
# [[Evelyn Glennie]] perkusionista gorra (Eskozia 1965)
# [[Fabiana da Silva Simões]] furbolaria (Brasil 1989)
# [[Felicidad Duce]] jostuna, aitzindaria, enpresaburua (Bartzelona 1908-2000)
# [[Flora Sanhueza]] pedagogo anarkista (Txile, 1911-1974)
# [[Florence Ethel Johnson]] sindikalista, maistra (Australia 1884-1934)
# [[Florencia Bonsegundo]] futbolaria (Argentina 1993)
# [[Francisca Senhorinha da Motta Diniz|Francisca Sehorinha]] idazlea (Brasil,1834- ?)
# [[Giovanna Berneri]] anarkista ekintzailea (Italia, 1897-1962)
# [[Hélène Monastier]] aktibista, irakasle (Suitza, 1882-1976)
# [[Hubertine Auclert|Hubertine Auchert]] feminista ekintzailea (Frantzia, 1848-1914)
# [[Inés Jiménez Lumbreras]] errepublikano fusilatua (Madril, 1915-Sant Adrià de Besòs, 1940)
# [[Irene Moray]] argazkilaria, film-zuzendaria (Bartzelona 1992)
# [[Isabel Mesa Delgado]] Sindikalista (Ronda, 1913-Valentzia, 2002)
# [[Jane eta Louise Wilson]] artistak (Ingalaterra 1967)
# [[Jessica Gleeson]] futbolaria, defentsa (Irlanda 1993)
# [[Jessie Street Emakumeen Liburutegi Nazionala]] Australia 1989
# [[Jessie Street]] ekintzailea (Brithis Raj/India 1889-Australia 1970)
# [[Jill Ellis]] futbolari, entrenatzaile ohia (Erresuma Batua 1966)
# [[Joaquina Charro Gómez]] sindikalista fusilatua (Montijo, 1912-1938)
# [[Josephine Shaw Lowell]] aktibista (AEB, 1843-1905)
# [[Juana Aranguren Rica]] abokatu feminista (Bilbo, 1952)
# [[Julia López (artista)]] margolari autodidakta (Mexiko 1936)
# [[Kamilla Seidler ]] sukaldariburua (Danimarka 1983)
# [[Kristine Lilly]] nazioarteko partida gehien jokatutako futbolari ohia (AEB 1971)
# [[Laura Ràfols]] futbolaria, atezaina (Bartzelona 1990)
# [[Leda Rafanelli]] feminista, sufia, idazlea (Italia, 1880-1971)
# [[Leila Ouahabi]] futbolaria, defentsa (Bartzelona 1993)
# [[Leonor Lavado]] imitatzailea, aktorea (Kordoba 1987)
# [[Lesbia Urquía]] aktibista (Honduras, 1967-2016)
# [[Lola Gallardo]] futbolaria, atezaina (Sevilla 1993)
# [[Lucía Alemany]] film-zuzendaria(Castelló 1985)
# [[Lucía Pascual Palomo]] xake-jokalaria (Madril 19)
# [[Luisa Gómez de la Torre|Luisa Gomez de la Torre]] ekintzailea (Quito,1887-1976)
# [[Magdalena Nolla Montseny]] etxekoandre fusilatua (Tarragona, 1904-Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Malena Costa]] modeloa (Mallorca 1989)
# [[Manuela Díaz Cabezas]] ekintzaile antifrankista (Kordoba, 1920-Suitza, 2006)
# [[Margarita Murillo]] aktibista (Honduras, 1958 - 2014)
# [[Margarita Rivière]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1944-2015)
# [[María Angélica Barreda|Maria Angelica Barreda]] Argentinako lehen emakume abokatua (1887-1963)
# [[María Antonia Iglesias]] kazetaria, idazlea (Madril 1945-Pontevedra 2014)
# [[María de la Purificación de la Aldea y Ruiz de Castañeda|Purificación de la Aldea]] emagina, ekintzailea ( Madrid, 1889-1976)
# [[María Escoté]] jostuna, arropa diseinatzailea (Bartzelona 1979)
# [[María Esteve |María Esteve Flores]] aktorea (Argentina, 1974)
# [[María Herrera Magdaleno|Maria Herrera Magdaleno]] Giza eskubideen aldeko aktibista (Mexiko, 1950)
# [[Maria Jiménez]] abeslatia eta aktorea (SEvilla, 1950-2023)
# [[María Joaquina de Viera y Clavijo]] idazlea (Kanariak, 1737-1819)
# [[Maria Jose Pons]] futbolaria, atezaina (Bartzelona 1984)
# [[María Martín López]] memoria historikoaren aldeko borrokalaria, frankismoaren biktima (Avila, 1930-Toledo,2014)
# [[Maria Mies]] alemaniar soziologoa (Steffeln, 1931-2023)
# [[María Moreno]] idazlea eta kazetaria (Buenos Aires, 1947)
# [[Maria Pascual Flaquer]] komunista fusilatua (Capdepera 1911-Porreres,1937)
# [[María Pry]] entrenatzailea, futbolari ohia (Sevilla 1984)
# [[María Victoria Walsh]] kazetaria, borrokan hila (Buenos Aires, 1950-1976)
# [[Marie Louise Berneri]] idazle anarkista (Italia, 1918-Londres, 1949)
# [[Marsia Taha]] boliviar sukaldaritzako chef aitzindaria (Bulgaria 1989)
# [[Marta Lois]] irakaslea, politikaria (Vigo, 1969)
# [[Marta Torrejón]] futbolaria, defentsa (Bartzelona 1990)
# [[Martha Asunción Alonso]] poeta itzultzailea (Madril, 1987)
# [[Mary Cynthia Dickerson]] herpetologoa (AEB 1866-1923)
# [[Maud Nathan]] aktibista, sufragista (AEB, 1862-1946)
# [[Maud Slye]] minbizi ikertzailea (AEB 1879-1954)
# [[Maya Hansen]] moda diseinatzailea (Madril 1978)
# [[Mila Abadia]] kultura kudeatzailea (Zaragoza, 1962)
# [[Milagros Pérez Oliva ]] kazetaria, idazlea, irakaslea (Huesca 1955)
# [[Minnehaha ]] poema bateko fikziozko pertsonaia (AEB 1855)
# [[Míriam Nogueras]] politikaria eta enpresaburua (Bartzelona, 1980)
# [[Montse Germán]] aktorea (Bartzelona 1969)
# [[Natalia Ramos (futbolaria)]] defentsa (Tenerife 1999)
# [[Neus Bonet]] kazetaria, irakaslea (Bartzelona 1959)
# [[Neus Bouza Gil]] CNTko militante fusilatua (Bartzelona, 1916- Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Nieve de Medina]] aktore eta zuzendaria (Madril,1962)
# [[Noelia López ]] modeloa, tb aurkezlea (Sevilla 1986)
# [[Noelia Ramos]] futbolaria, atezaina (Tenerife 1999)
# [[Olga Luzardo]] kazetaria eta ekintzailea (Venezuela, 1916-2016)
# [[Patri Guijarro]] futbolaria, defentsa (Palma Mallorcakoa 1998)
# [[Patricia Ferreira]] gidoilaria, zuzendaria (Granada 1958)
# [[Patricia Rodríguez Barrios]] 1. Gizonezko Futbol talde gerentea (Gipuzkoa 1982)
# [[Pazzis Sureda]] eskultorea, margolaria (Mallorca 1907-1939)
# [[Pepita Laguarda Batet]] anarkista,gerra zibilean eraila (Bartzelona, 1919-1936)
# [[Pepita Patiño Páez]] makien laguntzailea, komunista (Kordoba, 1925-2015)
# [[Piedad Arribas]] ekintzailea, frankismoaren biktima (Toledo, 1920-Madril, 2010)
# [[Pilar Montaner Maturana]] margolaria (Mallorca 1876-196119)
# [[Pilar Prades]] garrotez eraildako neskame pozoitzailea (Valentzia, 1928-1959)
# [[Purificación Pérez Benavent]] sindikalista (Valentzia, 1919-Kanada, 1995)
# [[Ramona Peralba Sala|Ramona Peralta Sala]] langile fusilatua (Gironella, 1904-Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Raquel Cabezón]] futboalari ohia (Bartzelona 1978)
# [[Rianna Jarrett]] futbolaria, aurrelaria (Irlanda 1994)
# [[Rocío García Martínez]] txirrindularia (Madril 1974)
# [[Romina Belluscio]] kazetaria, modeloa ( Argentina 1979)
# [[Sandra Hermida Muñiz]] film-, dokumental ekoizlea (Tarragona 1972)
# [[Sandra Paños]] Futbolaria, atezaina (Alacant 1992)
# [[Sandra Vilanova]] futbolari ohia, erdilaria (Bartzelona 1981)
# [[Sara Nieves Matheu García]] irakaslea, zibersegurtasun ikertzailea (Murtzia 1992)
# [[Sara Ortega (futbolaria)]] , aurrelaria (Errioxa 2005)
# [[Sara Serrat]] futbolaria, idazlea (Huelva 1995)
# [[Sara Suárez Solís]] idazle feminista (Oviedo, 1925-2000)
# [[Sarah Bouhaddi]] futbolaria, atezaina (Frantzia 1986)
# [[Sari Van Veenendaal]] futbolaria, atezaina (Herbehereak 1990)
# [[Sarina Wiegman]] entrenatzailea, futbolari ohia (Herbehereak 1969)
# [[Sayaka Fernández Díaz]] dokumentalgilea (Cáceres 1978)
# [[Sha'Carri Richardson]] atleta (AEB 2000)
# [[Silvia Meseguer]] futbolari ohia, medikua (Teruel 1989)
# [[Soledad Gallego-Díaz]] kazetaria (Madril 1951)
# [[Sonia Bermúdez Tribano]] futbolaria, entrenatzailea, berriemailea (Madril 1984)
# [[Sonia García Galán]] historialaria eta feminista (Aviles, 1981)
# [[Sonia Grande]] cinema-jantzi diseinatzailea (Asturias 1964)
# [[Susana Carro]] Filosofoa irakaslea, femilnista (Mieres, 1971)
# [[Tania Martínez Portugal|Tania Martinez Portugal]] poligologoa, irakaslea,feminista (Etxebarri, 1963)
# [[Toña Is ]] futbolaria, entrenatzailea (Asturias 1966)
# [[Tránsito Amaguaña]] ekintzaile indigena (Ekuador,1909-2009)
# [[Urimare]] kazike (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Urrezko Neskatoak]] Olinpiar Jokoetako gimnasta erritmiko txapeldunak, Atlanta 1996
# [[Valentina Muñoz]] aktibista feminista (Txile, 2002)
# [[Vera Pauw]] bortxatutako futbolaria, entrenatzailea (Hebehereak 1963)
# [[Vicky Losada]] futbolaria (Bartzelona 1991)
# [[Victoria Prego]] kazetaria (Madril 1948)
# [[Viola Calligaris]] futbolaria (Suitza 1996)
# [[Yolanda Flores]] kazetaria, irrati esataria (Madril, 1960)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''abuztua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Goirigolzarri Alegria]] efef'''SORTUA''' abokatua eta aktibist (Gamiz, 1978- Barakaldo, 2023)
# [[Ana Soto]] --ef'''SORTUA''' kazike (Venezuela, 1618-1668)
# [[Awen Iorwerth]] ----'''SORTUA''' medikua, unibertsitateko irakaslea
# [[Erika Arrizabalaga]] ----'''SORTUA''' txistularia (Gasteiz, 2000)
# [[Gentz del Valle]] ef--'''SORTUA''' artista (Lekeitio, 1957)
# [[Orocomay]] ----'''SORTUA''' kazike (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Xochilt Madai|Xochitl Madai]] ----'''SORTUA''' arkitektua eta ekintzailea (Mexiko, 1972)
# [[Ada Liberio]] gimnasta errimikoa (Zaragoza 1974)
# [[Adriana Díaz Enciso]] idazlea (Mexiko, 1964)
# [[Alba González]] idazlea, politikaria (Asturias 1986)
# [[Alice Kellen]] idazlea (Valentzia, 1989)
# [[Amalia Bautista]] poeta (Madril 1962)
# [[Amparo Barayón]] piano-jola eta sindikalista fusilatua (Zamora, 1904-1936)
# [[Ana Bautista]] gimnasta erritmikoa (Kanariak 1972)
# [[Ana Carmona Ruiz]] mutil itxuraz jokatzea lortu zuen futbolaria (Malaga 1908-1940)
# [[Ana María de Foronda|Ana Maria de Foronda]] idazlea eta itzultzailea (1910-1990)
# [[Anna Szatkowska]] idazlea (Polonia, 1928-2015)
# [[Antònia Fontanillas Borràs]] anarko-sindikalista (Bartzelona, 1917-Frantzia, 2014)
# [[Apacuana]] kazikea (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Athenea del Castillo]] futbolaria (Kantabria 2000)
# [[Bathsua Makin]] Proto-Feminista (Londres, 1600-1675)
# [[Beatriz Corredor]] legelaria, politikaria (Madril 1968)
# [[Blanche Stuart Scott]] hegazkinlaria (EEBB. 1884-1970)
# [[Carla Barber]] medikua, modeloa (Kanariak 1990)
# [[Carmen Avilés]] atleta (Madril 2002)
# [[Carmen Herrero Vicent]] medikua, ikertzailea (Castelló, 1986-2023)
# [[Carmen Montes]] itzultzailea (Cádiz 1963)
# [[Cata Coll]] futbolaria (Mallorca 2001)
# [[Cathy Xaudaró]] gimnasta erritmikoa (Filipinak/ Espainia 1960)
# [[Cecilia Domínguez Luis|Cecilia Dominguez]] idazlea (La Orotava, 1948)
# [[Cecilia Pantoja]] abeslaria (Txile, 1943 - 2023)
# [[Celia Flores]] abeslaria (Madril, 1981)
# [[Charlotte Maxeke]] aktibista (Hegoafrika, 1871-1936 )
# [[Charlotte von Ahlefeld|Charlotte von Ahlfeld]] idazlea (Alemania, 1782-1849)
# [[Charlotte von Stein|Charlote Von Stein]] (Alemania, 1742-1822)
# [[Christiane Vulpius]] Goetheren emaztea (Alemania, 1765-1816)
# [[Clara Serra]] feminista, ikertzailea, filosofoa, politikari ohia (Madril 1982)
# [[Concha Monrás]] piano-jotzaile fusilatua (Bartzelona, 1898-Huesca 1936)
# [[Conchi Sánchez ]] Espainiako 1. emakume futbolari profesionala (Madril 1957)
# [[Costanza da Varano]] humanista eta poeta (Italia, 1426-1447)
# [[Covadonga Tomé]] pediatra, politikaria (Asturias 1970)
# [[Cristina Gallo]] kirol kazetaria, idazlea, aktibista (Asturias 1965)
# [[Dahteste]] gerlari, itzultzaile, diplomazialari (1860 - Mexiko Berria, 1955)
# [[Diana Wynne Jones]] idazlea (Londres, 1934-2001)
# [[Dolores Pla Brugat]] historialaria eta ikertzailea (Girona, 1954-2014)
# [[Emakume Indigenen Nazioarteko Eguna]]
# [[Emilia Boneva]] gimnasia erritmikoko entrenatzailea (Bulgaria 1938-2019)
# [[Emma Cabal]] poeta (Asturias 1962)
# [[Enith Salón]] futbolaria ( Valentzia 2001)
# [[Esther González]] futbolaria (Granada 1992)
# [[Etta Federn]] idazle, itzultzaile, pedagogo eta anarkofeminista austriarra (1883 - 1951)
# [[Eva Navarro ]] futbolaria (Murtzia 2001)
# [[Fatima Madrilgoa]] ustezko astronomoa (Al-Andalus XI. mendea)
# [[Francisca Saperas|Francesca Saperas]] anarko-sindikalista (Bartzelona, 1851-1933)
# [[Gala Dalí]] artista eta modeloa (Errusia, 1894-1982)
# [[Hansa Mehta]] aktibista, politikaria (India, 1897-1995)
# [[Irene Guerrero]] futbolaria (Sevilla 1996)
# [[Isabel Medina]] idazlea (Gomera, 1943)
# [[Isabel Mozún]] altuera jauziko atleta (Madril 1960)
# [[Ivana Andrés ]] futbolaria (Valentzia 1994)
# [[Jean Batten]] hegazkinlaria (Zeelanda Berria, 1909-Palma Mallorcakoa, 1982)
# [[Johanna Schopenhauer]] idazlea (Alemania, 1766-1838)
# [[Juana Álvarez Molina|Juana Alvarez]] etxekoandre fusilatua (Medina de Rioseco, 1897-Gijon, 1937)
# [[Juana María de los Dolores de León Smith]] espainiar dama (Badajoz, 1798 – Londres, 1872)
# [[Julia Mayoral Márquez]] maistra eta politikaria (Badajoz, 1902 - 1983)
# [[Julia Santibáñez]] idazlea (Mexiko, 1971)
# [[Kyra Galván]] poeta eta eleberrigilea (Mexiko Hiria, 1956)
# [[La Repompa de Málaga]] abeslaria (Malaga 1937-1959)
# [[Laia Codina]] futbolaria (Girona 2000)
# [[Lara Álvarez]] kazetaria (Asturias 1989)
# [[Laura del Río]] futbolaria, mutilen entrenatzailea (Madril, 1982)
# [[Lola Suárez|Lola Suarez]] idazlea (Lanzarote, 1956)
# [[Malebogo Molefhe]] aktibista (Botswana,1980)
# [[María Bernaldo de Quirós]] hegazkinlaria (Madril, 1898-1983)
# [[Maria da Conceição Moita]] aktibista, hezitzailea (Portugal, 1937-2021)
# [[María Francisca de Sales Portocarrero (Montijoko VI. kondesa)]] (Madril, 1754 – Logroño, 1808)
# [[María Josefa Cerrato Rodríguez]] Espainiako lehen emakume albaitaria (Badajoz, 1897-1981)
# [[María Pérez Rabaza]] futbolaria (Bartzelona 2001)
# [[María Rosa Alonso|Maria Rosa Alonso]] idazlea (Tararonte, 1909-2011)
# [[Mariangiola Criscuolo]] margolaria (Italia, 1548-1630)
# [[Mariona Caldentey]] futbolaria (Mallorca 1996)
# [[Melissa Jiménez (kazetaria)]] (Lieja/Bartzelona 1987)
# [[Mercedes Pinto]] idazlea, kazetaria eta feminista (1889-1976)
# [[Mónica García Prieto]] kazetaria, saiakeragilea (Badajoz 1974)
# [[Montse Martín]] gimnasta erritmiko ohia, ilustratzailea, diseinatzailea, aktorea, dantzaria (LLeida 1974)
# [[Montse Tomé]] futbolari ohia, entrenatzailea (Asturias 1982)
# [[Noemí Casquet]] kazetaria, youtuberra (Sabadell 1992)
# [[Olga Carmona]] futbolaria (Sevilla 2000)
# [[Ona Batlle]] futbolaria (Bartzelona 1999)
# [[Paula Guilló]] Miss eta modeloa (Alacant 1989)
# [[Pepa Caballero]] margolaria (Granada, 1943 - Malaga, 2012)
# [[Raymonde de Laroche]] hegazkinlaria (Paris, 1882-1919)
# [[Rebecca Abe|Rebeca Abe]] idazlea (Alemania, 1967)
# [[Rita Bosaho]] sanitarioa, politikaria. Kongresuko 1. Persona beltza (Ginea/Espainia 1965)
# [[Rocío Gálvez ]] futbolaria (Kordoba 1997)
# [[Salma Paralluelo]] futbolaria, atleta (Zaragoza 2003)
# [[Silvia Yustos]] gimnasta erritmikoa (Valladolid 1971)
# [[Simone Segouin]] partisaua, erresistentziako kidea (Frantzia, 1925-2023)
# [[Sofia Behrs]] idazlea, argazkilaria (Errusia, 1844-1919)
# [[Sofia Castañon]] poeta, politikaria (Asturias 1983)
# [[Susan Haack]] irakasle eta filosogoa (Ingalaterra, 1945)
# [[Sybilla]] diseinatzailea (AEB/Espainia 1963)
# [[Teresa Abelleira]] futbolaria (Pontevedra 2000)
# [[Teresa Helbig]] moda-diseinatzailea (Bartzelona 1963)
# [[Teresa Matilde Revaque]] Bigarren Errepublikako espetxe funtzionario fusilatua (Valladolid, 1897-Madril, 1940)
# [[Teresa Táboas]] arkitekto galiziarra (Mexiko Hiria, 1961)
# [[Thelma Nava]] poeta (Mexiko Hiria, 1932-2019)
# [[Thérèse Peltier]] hegazkinlaria (Frantzia, 1873-1926)
# [[Vicenta García Miranda]] idazlea, poeta (Badajoz, 1816-1877)
# [[Yulianna Avdeeva]] piano-jotzailea (Mosku 1985)
# [[Zofia Kossak-Szczucka]] idazlea (Polonia, 1890-1968)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''uztaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainize Gastaka Martínez]] ----'''SORTUA''' abokatua, Laudioko alkatea (Laudio, 1985)
# [[Rosa Mari Artza Azueta]] efef'''SORTUA''' euskaltzalea eta ekintzailea (Iurreta, 1946-2001)
# [[Guruzne Carrason Torrontegi]] ----'''SORTUA''' ingurumen hezitzailea, Sopelako alkatea (Sopela, 1981)
# [[Deniba Konare]] ----'''SORTUA''' judoka (Mali/Durango 2003)
# [[Sorne Rubio Arano]] ----'''SORTUA''' Mundakako alkatea (Mundaka, 1972)
# [[Itziar Iratzagorria]] ef--'''SORTUA''' Urdulizko alkatea
# [[Maite Ibarra Goti]] ----'''SORTUA''' Arrigorriaga alkatea (Arrigorriaga, 1979)
# [[Elisa Kaltzada]] --ef'''SORTUA''' euskaltzalea eta ekintzailea (Busturia, 1929-2022)
# [[Lorea Perosanz]] ef--'''SORTUA''' diseinatzailea eta ilustratzailea (Ermua, 1976)
# [[Maider Morras Azpiazu]] ----'''SORTUA''' abokatua, unibertsitateko irakaslea, Arrasateko alkatea (Arrasate, 1976)
# [[Olatz Lezeta Urzelai]] ef--'''SORTUA''' mekanikaria, Antzuolako alkatea (Antzuola, 1977)
# [[Kristina Rodriguez Mendikute]] ef--'''SORTUA''' Adunako alkatea (Aduna,1971)
# [[Mari Karmen Arregi Agirre]] ef--'''SORTUA''' Aizarnazabalgo alkatea
# [[Beatriz Unzue Esnaola]] ef--'''SORTUA''' Amasa-Villabonako alkatea
# [[Alba Garmendia Castaños]] ef--'''SORTUA''' ikertzailea, filosofoa eta Ikaztegietako alkatea
# [[Yanire Granero]] --ef'''SORTUA''' diseinatzailea, enpresaburua (Abadiño 1988)
# [[Oihana Amundarain Zubillaga]] ef--'''SORTUA''' Elduaingo alkatea
# [[Gurutze Etxezabal Iturrioz]] ef--'''SORTUA''' Orexako alkatea
# [[Anuska Esnal Oliden]] ef--'''SORTUA''' Orioko alkatea (Orio, 1980)
# [[Izarra Urdalleta Iraola]] ef--'''SORTUA''' Segurako alkatea (Errezil, 1975)
# [[Cristina Tapias]] ef--'''SORTUA''' jostuna, irakaslea, enpresaburua (Bilbo 1960)
# [[Teófila Adrada]] ef--'''SORTUA''' jostuna, irakaslea, enpresaburua, asmatzailea (Toledo 1904- ?)
# [[Naroa Azpitarte]] ----'''SORTUA''' errugbilaria (Durango, 2005)
# [[Rosario Tomasena Alzuri]] ef--'''SORTUA''' kirolaria, igerilaria, triatleta (Urnieta, 1946)
# [[Agurtzane Solaberrieta Mesa]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta Usurbilgo alkatea (Usurbil, 1979)
# [[Maite Amenabar Alkorta]] ----'''SORTUA''' Zirzurbilgo alkatea (Azpeitia)
# [[Nagore Alkorta Elorza|Nagore Alkorta]] ef--'''SORTUA''' Azpeitiko alkatea (Azpeitia, 1978)
# [[Alicia Framis]] artista (Mataró, 1967)
# [[Lorena Llamas]] txirrindulari ohia (Bartzelona 1987)
# [[Daisy Elliott]] politikaria (AEB 1917-2015)
# [[Yolanda García Serrano]] gidoilaria (Madril 1958)
# [[Karina Garantivá ]] aktorea, antzerki zuzendaria (Kolonbia 1980)
# [[ Helena Pimenta]] antzerki-zuzendaria (Salamanca 1955)
# [[Verónica Fernández]] gidoilaria (Soria 1971)
# [[Magüi Mira]] aktorea, zuzendaria (Valentzia 1944)
# [[Clara Sanchis]] aktorea, musikaria (Teruel 1968)
# [[Lola Salvador]] gidoilaria (Bartzelona 1938)
# [[Carmen Balagué]] aktorea (Bartzelona 1952)
# [[Luz Casanova]] ongilea (Asturias, 1873-1949)
# [[Jacqueline Guerroudj]] Militante komunista eta antikolonialista (1919 - 2015)
# [[Sheyla Gutiérrez]] txirrindularia (Errioxa 1994)
# [[Lucía González]] txirrindularia (Asturias 1990)
# [[Alicia González]] txirrindularia (Asturias 1995)
# [[Mavi García]] duatleta, txirrindularia (Mallorca 1984)
# [[María Mercedes Cagigas Amedo]] txirrindularia (Kantabria 1979)
# [[Isabel Martin]] txirrindularia (Valladolid 1999)
# [[Sara Martín]] txirrindularia (Burgos 1996)
# [[Cristina Martínez (txirrindularia)]] (Valentzia 1981)
# [[María Isabel Moreno ]] txirrindularia (Girona 1981)
# [[Belén López (txirrindularia)]] irakaslea (Cádiz 1984)
# [[Mayalen Noriega]] igerilaria, txirrindularia, kirol egokituko gidaria (Mexiko/Espainia 1982)
# [[Josefa Benítez Guzmán]] kirol egokitutako txirrindularia (Bartzelona 1969)
# [[Susana Rodríguez Gacio]] medikua, kirol egokitutako txirrindularia (Vigo 1988)
# [[Aauri Bokesa]] kirolari eta gizarte langilea (Madril, 1988)
# [[Cristina Danimarkakoa]] Italiako aristokrata (Danimarka, 1521-Italia, 1590)
# [[Conceição Matos]] aktibista (Portugal, 1936)
# [[María de Estrada]] konsistatzailea (Espainia-Mexiko, XV.mendea)
# [[Maritza M. Buendía]]
# [[Lozen]] gerlari eta xamana (1840-1889)
# [[Elsy Jacobs]] txirrindularia (Luxenburgo 1933-Bretainia 1998)
# [[Anna Ramírez ]] txirrindularia, aktibista (Bartzelona 1981)
# [[Marta Vilajosana]] txirrindularia (Bartzelona 1975)
# [[Audrey Cordon]] txirrindularia (Bretainia 1989)
# [[Alba Teruel ]] txirrindularia (Valentzia 1996)
# [[Anna Sanchis]] txirrindularia (Valentzia 1987)
# [[Dori Ruano]] txirrindularia, zuzendaria, politikaria, irakaslea (Salamanca 1969)
# [[Gloria Rodríguez Sánchez]] txirrindularia ( Murtzia 1992)
# [[Ariadna Ródenas]] txirrindularia (Alacant 1987
# [[Aida Nuño]] txirrindularia (Asturias 1983)
# [[Karin Herrera]] biologo eta politikaria (Guatemala, 1968)
# [[Sonia Gutiérrez Raguay]] politikaria (GUatemala, 1981)
# [[Txirrindularitza eta feminismoa]]
# [[Jean Purdy]] erizaina, 1. enbriologoa (Erresuma Batua 1945-1985)
# [[Victoria Anna Perea]] Espainiako 1. probeta umea (Bartzelona 1984)
# [[Anna Veiga]] biologoa, Espainiako 1. probeta umearen ‘ama zientifikoa’ (Bartzelona 1956)
# [[Elisa Matilla]] aktorea (Madril 1966)
# [[Dunia Ayaso eta Felix Sabroso]] zine zuzenndariak (Kanariak 1961-2014)
# [[Eva Lesmes]] gidoilaria, zine zuzendaria (Asturias 1961)
# [[Imma Colomer]] aktorea (Bartzelona 1948)
# [[Rosa Gàmiz]] aktorea (Bartzelona 1965)
# [[Carlota Subirós]] antzerki-zuzendari (Bartzelona 1974)
# [[Lluïsa Cunillé ]] idazlea (Katalunia 1961)
# [[Hijas de Cynisca]] kirol-arloko genero-desberdintasuna, dokumentala (2019)
# [[Jessica Vall ]] igerilaria, biologoa (Bartzelona 1988)
# [[Jennifer Pareja]] waterpolo jokalari ohia (Girona 1984)
# [[Carmen Martín]] eskubaloi jokalaria (Almeria 1988)
# [[Vanesa Amorós ]] eskubaloi jokalaria, entrenatzialea (Alacant 1982)
# [[Nuria Benzal ]] eskubaloi jokalaria (Malaga 1985)
# [[Estela Estévez Barreiro]] atleta paralinpiarra (Vigo 1965)
# [[Alba Caride]] gimnasta erritmikoa (Vigo 1980)
# [[Susana Garabatos ]] igerilaria (Vigo 1979)
# [[Julia Vaquero]] galiziar atleta (Frantzia 1970)
# [[Thérèse Clerc]] Frantziako ekintzaile feminista (1927 - 2016)
# [[Suhayr al-Qalamawi]] idazlea eta itzultzailea (Egipto, 1911-1997)
# [[Dolors Vives Rodón|Dolors Vives Rodon]] Kataluniar hegazkinlaria (Valls, 1908-Bartzelona, 2007)
# [[Susana Ferrari Billinghurst]] hegazkinlaria (Argentina, 1914-Italia, 1999)
# [[Yevguenia Shajovskaya|Yevguena Shajovskaya]] hegazkinlaria (Errusia, 1889-1920)
# [[Carola Lorenzini]] hegazkinlaria (Buenos Aires, 1899-1941)
# [[Clara Adams]] hagazkinlaria (EEBB, 1884-1971)
# [[Gloria Cuesta]] hegazkinlaria (Asturias, 1911 - Madril, 1987)
# [[Maria Josep Colomer i Luque]] hegazkinlaria (Bartzelona, 1913 - Inglaterra, 2004)
# [[Alia Twal]] hegazkinlaria (Jordania)
# [[Lotfia ElNadi|Loftia Elnadi]] hegazkinlaria (Egipto, 1907-2002)
# [[Erma Franklin]] abeslaria (EEBB, 1938-2002)
# [[Carolyn Franklin]] abeslaria (EEBB, 1944-1968)
# [[Flor Aguilera]] idazlea (Mexico Hiria, 1971)
# [[María Antonieta Mendivil]] idazlea (Mexiko, 1971)
# [[Anne Kingsbury Wollstonecraft]] ilustratzaile botanikoa (EEBB,1781-Kuba, 1828)
# [[Sara Khadem ]] xake jokalaria (Iran 1997)
# [[Tamara Abalde ]] saskibaloi jokalaria (Ferrol 1989)
# [[Begoña Fernández]] eskubaloi jokalaria (Vigo 1980)
# [[Isabel Herguera]] artista, zuzendaria, irakaslea (Donostia 1961)
# [[Karin Boye]] poeta, itzultzailea (Suedia 1900-1941)
# [[Helene Hanff]] idazlea (AEB 1916-1997)
# [[Sopiko Guramishvili]] xake jokalaria (Georgia 1991)
# [[Carol Thatcher ]] kazetaria (Londres 1953)
# [[Mónica Braun|Monica Braun]] idazlea eta poeta (Mexiko, 1965)
# [[Cristina Rivera Garza]] idazlea (Mexiko, 1964)
# [[Martha Cerda]] idazlea (Mexiko, 1945)
# [[Bibiana Gallego Lancharro]] poeta eta damaturgoa (Badajoz, 1799-Madril, 1867)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''ekaina''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainara Otxotorena]] ef--'''SORTUA''' Mañariko alkatea (Hernani, 1984)
# [[Arantxa Arregi]] ----'''SORTUA''' Doneztebeko alkatea
# [[Asun Agiriano]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta bibliotekaria (Arrasate, 1963)
# [[Begoña Enbeita]] ef--'''SORTUA''' Muxikako alkatea (Muxika, 1985)
# [[Berta Arizkun González]] ef--'''SORTUA''' Burlatako alkatea
# [[Burdinaren emakumeak]] '''SORTUA''' (Bizkaia, XIX-XX. mendea)
# [[Carmen Mendiguren]] efef''SORTUA'''maistra (Zamudio, 1913-2010)
# [[Eider Olazar]] ef--'''SORTUA''' Gazteluko alkatea (Gaztelu...)
# [[Eneritz Agirre]] ef--'''SORTUA''' Atxondoko alkatea (Atxondo, 1983)
# [[Eneritz Azpitarte]] ef--'''SORTUA''' Zaldibarko alkatea (Zaldibar, 1985 )
# [[Erika Letamendi Hurtado]] ef--'''SORTUA''' Donemiliagako alkatea (Gasteiz, 1985)
# [[Igone Amesti]] ef--'''SORTUA'''mezzosopranoa, musika-irakaslea (Mallabia, 1985)
# [[Iruri Altzerreka]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria (Garai, 2000)
# [[Itziar Imaz Artazcoz|Itziar Imaz]] ef--'''SORTUA''' Garesko alkatea (Gares, 1981)
# [[Julene Lazkano]] ef--'''SORTUA''' Elorrioko alkatea (Elorrio, 1985)
# [[Laura Irasuegi Otal]] efef'''SORTUA''' ingeniaria, gerrako umea (Eibar, 1923-Errenteria, 2016)
# [[Malan Alloua]] ----'''SORTUA''' Sanwiko Erresumako ama erregina (Ghana, XIX. mendea)
# [[Maria Sáez de Albéniz Bregaña]] ef--'''SORTUA''' Etxarri Aranazko alkatea (Iruñea, 1966)
# [[Marta Díez Napal]] ef--'''SORTUA''' Antsoaingo alkatea (Antsoain, 1975)
# [[Nadia Nemeh Shomaly]] ----'''SORTUA''' Bermeoko alkatea (Bermeo, 1979)
# [[Noelia Oses]] ef--'''SORTUA''' Matematikaria, ikertzailea (Ermua, 1975)
# [[Oihana Olaberria Jaka]] ef--'''SORTUA''' Arakilgo alkatea (Arakil, 1976
# [[Oihane Irastorza]] ef--''SORTUA''' Izurtzako alkatea (Izurtza, 1981)
# [[Oihane Uribeetxebarria Garmendia]] ef--'''SORTUA''' Lakuntzako alkatea (1979)
# [[Olatz Alberdi Etxeberria]] ef--SORTUA futbolaria, atezaina (Bergara, 1997)
# [[Olatz Irizar Martínez]] ef--'''SORTUA''' Ziordiako alkatea (Ziordia, 1972)
# [[Pilar Arechavaleta]] efef'''SORTUA''' moja (Bilbo, 1880-Madril-1973)
# [[Txelo Auzmendi Jimenez]] ef--'''SORTUA''' Asparrenako alkatea (Araia, 1960)
# [[Olga Mariano]] aktibista ijitoa (Portugal, 1950)
# [[Adriana Caselotti]] ahots aktorea (AEB 1916-1997)
# [[Adrienne Bolland|Adrianne Bolland]] hegazkinlaria (Frantzia, 1895-1975)
# [[Agirre Aristizabal ahizpak]] oroimen memoria babesleak (Lizarra, 1936)
# [[Ahlam Khudr]] aktibista (Sudan)
# [[Aída Bueno Sarduy]] dokumentalgilea (Kuba, ?)
# [[Aida Toledo]] poeta (Guatemala, 1952)
# [[Ainhoa Carbonell Allué ]] zinegotzi ijitoa (?,?)
# [[Alba Cros ]] zinema zuzendaria (Lleida 1991)
# [[Alice Austen]] argazkilaria (AEB 1866-1952)
# [[Alice Pestana]] pedagogoa (Portugal, 1860-Madril, 1929)
# [[Alicja Dorabialska]] kimikaria (Polonia, 1897 – 1975)
# [[Alma Karla Sandoval|Alma Carla Sandoval]] Kazetaria (Mexiko, 1975)
# [[Ana Martínez de Luco]] moja, aktibista (Araba, 1960)
# [[Anaïs Napoleon]] argazkilaria (Narbona, 1831-Bartzelona, 1912)
# [[Ángela de la Cruz (artista)]] artista (Coruña, 1965)
# [[Ángeles Cruz|Angeles Cruz]] aktorea, gidoilaria, zinema zuzendaria (Mexiko, 1969)
# [[Anna-Eva Bergman]] artista (Suedia 1909-Frantzia 1987)
# [[Anoosheh Oskouian]] ingeniaria, CEO-a (Iran/AEB 1964)
# [[Aurèlia Muñoz Ventura]] artista (Bartzelona, 1926-2011)
# [[Barbara Martin Coppola]] telekomunikazio- ingeniaría eta CEO-a (Madril 1977)
# [[Beatriz Corrales]] badminton jokalaria (Madril 1992)
# [[Bernardine Dohrn]] iheslaria, irakaslea (AEB 1942)
# [[Betsy Pecanins]] abeslaria (Mexiko 1954)
# [[Betty Makoni]] Aktibista (Zimbabwe, 1971)
# [[Candida Höfer]] argazkilaria (Alemania, 1944)
# [[Carmen Matute]] idazlea (Guatemala, 1944)
# [[Carol Bove]] artista (Suitza/AEB 1971)
# [[Celia Montoya Montoya]] aktorea, aktibista (Madril, 1971)
# [[Charlotte Posenenske]] artista (Alemania 1930-1985)
# [[Chicks on Speed]] artistak, musika taldea (Alemania 19)
# [[Claude Mossé]] historialaria (Frantzia 1924-2022)
# [[Cristina Álvarez Álvarez]] telekomunikazio ingeniaria (Vigo 1969)
# [[Cristina Cuerno]] aeronautika ingeniaria (Espainia, XX. mendea)
# [[Danielle Michel-Chich]] saiogile, kazetari eta itzultzaile frantsesa (Aljer - 1951)
# [[Daría Vilariño Pintos]] liburuzaina (Galizia 1928-2020)
# [[Djamila Bouazza]] Aljeriako Independentzia Gerrako aktibista (1938 - 2015)
# [[Djamila Bouhired]] Aljeriako ekintzaile politikoa da (Aljer - 1935)
# [[Dulce Muñoz del Rey]] telekominikazio ingeniaria (Badajoz 1978)
# [[Eija-Liisa Ahtila]] artista (Finlandia 1959)
# [[Eileen Power]] historialaria (Erresuma Batua 1889-1940)
# [[Elida Carlés]] hegazkinlaria, artista (Argentina, 1912-1970)
# [[Elisa Hall]] idazlea (Guatemala, 1900-1982)
# [[Eliza Schneider]] ahots aktorea (AEB 1978)
# [[Énia Lipanga]] Poeta, aktibista (Mozambike, 1977)
# [[Erika Groth-Schmachtenberger]] argazkilaria (Alemania 1906-1992)
# [[Ester Partegàs]] artista (La Garriga, 1972)
# [[Esther Paez]] boxeolaria, (Bartzelona 1969)
# [[Eulalia Pérez Sedeño]] ikertzailea (Maroko protektoratua 1954)
# [[Eulàlia Valldosera i Guilera]] artista (Villafranca del Panadés, 1963)
# [[Fátima Tardío Quiroga]] legelaria (Bolivia XX. mendea)
# [[Fernanda Fragateiro]] artista (Portugal 1962)
# [[Gail Bradbrook]] Klima aldaketaren kontrako ekintzailea (Britainiarra)
# [[Grete Stern]] argazkilaria (Alemania 1904-Argentina 1999)
# [[Hannah Collins]] artista (Londres 1956)
# [[Hanne Darboven]] artista (Alemania 1941-2009)
# [[Helga de Alvear Arte Garaikidearen Museoa ]] (Caceres 2021)
# [[Helga de Alvear]] bildumagilea (Alemania/Madril 1936)
# [[Inés Medina]] artista (Caceres 1950)
# [[Inés Peraza]] Kanariar uharteetako andrea (Sevilla, 1424-1503)
# [[Isabel de los Ángeles Ruano]] poeta (Guatemala, 1945)
# [[Isabel Morant Deusa]] historialaria (Valentzia 1947)
# [[Isabel Tolosa Cortés de Moctezuma]] Leonor Cortés Moctezumaren alaba (Mexiko, 1568- ?)
# [[Isatxa Mengíbar]] bikoiztailea ( Espainia 1973)
# [[Janet Maslin ]] kritikaria (AEB 1949)
# [[Joana Pastrana]] boxeolari ohia (Madril 1990)
# [[Jorinde Voigt]] artista (Alemania 1977)
# [[Judith Colell ]] zinema zuzendaria (Bartzelona 1968)
# [[Kadiatu Massaquoi]] aktibista (Sierra Leona, 2002?)
# [[Katalina Lancasterrekoa]] erregina (Hertford, 1373- Valladolid, 1418)
# [[Katharina Fritsch]] eskultorea (Alemania 1956)
# [[Katharina Sieverding]] artista (Alemania 1944)
# [[Kittie Knox]] txirrindularia (AEB 1874-1900)
# [[Laleh Osmany]] aktibista (Afganistan, 1992)
# [[Laura Rius]] zinema zuzendaria (Bartzelona 1991)
# [[Leonor Cortés Moctezuma]] Espainia Berriko Erregeorderriko aristokrata (Mexiko, 1527-1594)
# [[Lidia Zvereva|Lidia Zuéreva]] hegazkinlaria (Errusia, 1890-1916)
# [[Lisa Schwarzbaum]] kritikaria (AEB 1952)
# [[Luz Méndez de la Vega]] poeta eta ikertzaile feminista (Guatemala, 1919-2012)
# [[Mabel Palacín Lahoz]] artista (Bartzelona, 1965)
# [[Maggie Roswell]] ahots aktorea (AEB 1952)
# [[Margarita Carrera]] idazlea (Guatemala, 1929-2018)
# [[María del Carmen Aguayo Torres]] telekomunikazio ingeniaria (Kordoba XX. mendea)
# [[María del Carmen Carrillo Losada]] probintzia hiriburu bateko 1. emakume ziengotzi ijitoa (Madril 1959)
# [[María del Carmen Pallares Méndez]] historialaria (Galizia 1948)
# [[María Jesús Avila Corchero]] museo koordinatzailea (Caceres, 1966)
# [[María Jesús Rosa Reina]] boxeolaria (Madril 1974-2018)
# [[María Luisa Cuerda Arnau]] legelaria (Espainia, XX. mendea)
# [[María Natividad Bermejo Arrieta ]] artista (Logroño 1961)
# [[María Teresa Dalenz Zapata ]] ingeniari zibila (Bolivia, 1958)
# [[María Teresa de Silva]] Albako XIII. dukesa (Madril, 1762-1802)
# [[Marta Verheyen]] zinema zuzendaria, gidoilaria, argazkilaria (Girona 1991)
# [[Mary Bailey (hegazkinlaria)|Mary Bailey]] hegazkilaria (Irlanda, 1890-1960)
# [[Mary Kay Bergman]] ahots aktorea (AEB 1961)
# [[Mary Lynn Rajskub]] aktorea, gidoilaria (AEB 1971)
# [[Mary Taylor Brush]] hegazkinlaria (1866-1949)
# [[Maryse Bastié]] hegazkinlaria (Frantzia, 1898-1952)
# [[Meret Oppenheim]] argazkilaria (Berlin, 1913-Basilia,1985)
# [[Mikaela Loach]] Aktibista (Jamaika, 1998)
# [[Miren Meabe Carro]] Kuartango alkatea (Barakaldo 1986)
# [[Mirtha Luz Pérez]] idazlea, poeta, (Chiapas, Mexiko, 1960)
# [[Mona Simpson (Simpsondarrak)]] pertsonaia (AEB)
# [[Mona Simpson]] idazlea (AEB 1957)
# [[Montserrat Soto]] artista (Bartzelona, 1961)
# [[Nadia Vera]] kazetaria (Mexiko, 1983-2015)
# [[Nancy Cartwright (aktorea)]] ahots aktorea (AEB 1957)Si
# [[Natalia Montellano Durán]] bioteknologoa (Bolivia XX. mendea)
# [[Penelope Lea]] klima-aktibista (Noruega, 2005)
# [[Pilar Heredia Iglesias]] politikari ijitoa (Toledo, 1964)
# [[Pipilotti Rist]] artista (Suitza 1962)
# [[Pocha Lamadrid]] aktibista (Argentina, 1945-2021)
# [[Princy Mangalika]] aktibista (Sri Lanka, XX. mendea)
# [[Rachel Whiteread ]] eskultorea (Londres 1963)
# [[Rafaela Rada]] ilustratzailea
# [[Regina Halmich]] boxeolaria (Alemania 1976)
# [[Régine Pernoud]] historialaria (Frantzia 1909-1998)
# [[Rineke Dijkstra]] argazkilaria (Herbehereak 1965)
# [[Rocío Saiz]] artista (Madril 1991)
# [[Rosa Brun]] artista (Madril 1955)
# [[Rosemarie Trockel]] artista (Alemania 1952)
# [[Salma Kikwete]] aktibista (Tanzania, 1963)
# [[Salomé Cuesta]] artista (Valentzia 1964)
# [[Sandra Baía]] artista(Lisboa 1968)
# [[Sangita Magar]] aktibista (Nepal)
# [[Soleil Moon Frye]] aktorea, gidoilaria, film-zuzendaria (AEB 1976)
# [[Sonia Couoh]] aktorea (Mexiko, 1983)
# [[Susana Solano]] eskultorea (Bartzelona, 1946)
# [[Sylvie Fleury]] artista (Suitza 1961)
# [[Tacita Dean]] artista bisuala (Erresuma Batua 1965)
# [[Tatiana Delgado Yunquera]] bideo-joko garatzailea (Madril 1978)
# [[Tecuelhuetzin Xicohténcatl]] printzesa tlaxcalteka (Mexiko, 1501-Guatemala, 1537)
# [[Tecuichpo Ixcaxochitzin]] inperio aztekaren azken enperatrizea (Mexiko, 1509-1550)
# [[Tiza Mafira]] Ingurumen-aktibista (Indonesia, 1984)
# [[Touria Chaoui|Touria Chaowi]] hegazkinlaria (Fez, 1936-1956)
# [[Tress MacNeille]] ahots aktorea (AEB 1951)
# [[Vanessa Beecroft]] artista (Italia 1969)
# [[Victoria Fonseca González]] fisikaria (Espainia XX. mendea)
# [[Viktória Varga]] halterofilia kirolaria (Hungaria 1981)
# [[Zainab Al Khawaja]] aktibista (Bahrain, 1983)
# [[Zohra Drif]] Aljeriako politikaria, independentzia gerrako mujahida (1934)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''maiatza''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Ortiz]] ----'''SORTUA''' medikua (Getxo, 1964)
# [[Ainara Vera]] ----'''SORTUA''' zinegilea (Iruñea, 1985)
# [[Ana Antúnez]] --ef'''SORTUA''' jostuna, brodatzailea (Sevilla 1836-1896)
# [[Ann Marie Skelton]] ef--'''SORTUA''' Haurren Eskubideen Batzordeko burua (Hegoafrika, ?)
# [[Garazi Sampedro]] ef--'''SORTUA''' korrikalaria (Atxondo 1989)
# [[Itsasne Larruskain]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, futbolaria (Traña-Matiena 1992)
# [[Izaro Ieregi]] ----'''SORTUA''' artista (Algorta, 1987)
# [[Josefa Antúnez]] --ef'''SORTUA''' jostuna, brodatzailea (Sevilla 1833-1904)
# [[Juana María Ruiz de Gámiz]] efef'''SORTUA''' ongilea (Betoño, 1841 -?)
# [[Libe Goitia Artetxe]] ef--'''SORTUA''' idazlea (Errusia, 2001)
# [[Maite Toledo]] ----'''SORTUA''' idazlea (Zaldibia, 1966)
# [[Maite Zelaia]] ef--'''SORTUA''' arkitektoa (Eibar, 1946)
# [[María del Carmen Careaga Salazar]] ef--'''SORTUA''' enpresaburua (Getxo, 1934)
# [[Nagore Legarreta]] ----''SORTUA''' argazkilaria (Hernani, 1981)
# [[Oihana Muga]] ef--'''SORTUA''' pediatra (Donostia, 1981)
# [[Quintina Gelbenzu Piérola]] ef-ef '''SORTUA''' emagina (1877-1950)
# [[Salome Campos Beotegi]] efef'''SORTUA''' Emakume aitzindaria kontserba-enpresetan (Bermio, 1893-1974)
# [[Adela Calva Reyes]] idazlea (Mexiko, 1967-2018)
# [[Adenike Oladosu]] klima aktibista (Nigeria 1994)
# [[Alejandra Hannoverkoa]] printzesa (Austria 1999)
# [[Alicia Martín Villanueva]] artista (Madril, 1964)
# [[Aline Pettersson|Aline Petterson]] idazlea (Mexiko Hiria, 1938)
# [[Alva Belmont]] aktibista aberatsa, sufragista (AEB 1853- Frantzia 1933)
# [[Ana de Roque]] kazetaria ( Madril 1963)
# [[Ana Roldán]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1976)
# [[Anahí de Cárdenas]] modeloa, aktorea (Peru 1983)
# [[Andrea Guasch]] aktore, abeslari, dantzaria (Bartzelona 1990)
# [[Anežka Drahotová]] atleta (Txekia 19)
# [[Aniela Rodriguez]] idazlea (Mexiko, 1992)
# [[Anna Henderson]] txirrindularia (Britainia 1998)
# [[Anna Howard Shaw ]] sufragista, abade metodista (AEB 1847-1919)
# [[Antía Jácome]] kanoalaria (Pontevedra 1999)
# [[Antúnez ahizpak]] brodatzaileak (Sevilla XIX. mendea)
# [[Ascensión Cambrón]] filosofoa (Kordoba 1943)
# [[Aurora Correa]] poeta (Bartzelona, 1930-Mexiko, 2008)
# [[Beatrice Borromeo]] kazetaria, aristokrata (Italia 1985)
# [[Belén Rodríguez (kazetaria)]] (Madril 1966)
# [[Betty Gilpin]] aktorea (AEB 1986)
# [[Carissa Véliz]] filosofoa, irakaslea, ikertzailea (Mexiko 1986)
# [[Carlota Casiraghi]] zaldizalea, kazetaria (Monako 1986)
# [[Carmel Snow]] moda-kazetaria (Irlanda 1887-AEB 1961)
# [[Carolina Bona]] aktorea (Madril 1980)
# [[Carolina Herrera]] enpresaburua, diseinatzailea (Venezuela 1939)
# [[Carolina Parsons]] modeloa, enpresaburua (Txile 1978)
# [[Caroline Link ]] film-zuzendaria (Alemania 1964)
# [[Caroline Schermerhorn Astor]] aristokrata (AEB 1830-1908)
# [[Chari Gómez Miranda ]] kazetaria (Espainia 1930-2011)
# [[Claudina Domingo]] poeta (Mexiko, 1982)
# [[Claudine Picardet]] zientzialaria, itzultzailea (Frantzia 1735-1820)
# [[Consuelo Duval]] aktorea (Mexiko 1969)
# [[Consuelo Trujillo ]] aktorea (Cádiz 1959)
# [[Consuelo Vanderbilt]] filantropoa (AEB 1877- 1964)
# [[Consuelo Yznaga]] aristokrata (AEB 1853-Londres 1909)
# [[Cristina del Valle (abeslaria)]] aktibista (Asturias 1960)
# [[Cristina del Valle (aktorea)]] (Argentina 1942)
# [[Debora Kayembe]] abokatua, aktibista (Kongo- Eskozia, 1975)
# [[Desirée Bela-Lobedde]] idazlea, aktibista (Bartzelona 1978)
# [[Desirée Ndjambo]] kazetaria (Madril 1976)
# [[Diana Vreeland]] moda-editore aitzindaria (Paris 1903 - AEB 1989 )
# [[Djamila Boupacha]] Aljeriako FLNko aktibista (Bologhine 1938)
# [[Dolores Castro]] poeta (Mexiko, 1923-2022)
# [[Edna Woolman Chase]] kazetaria, argitaratzailea (AEB 1887-1957)
# [[Ekaterina Karavelova]] aktibista, hezitzailea (Bulgaria, 1860-1947)
# [[Elia Barceló]] idazlea (Alacant 1957)
# [[Ella baila sola]] musika bikotea (Espainia)
# [[Elsa Cross]] poeta (Mexiko, 1946)
# [[Elsie de Wolfe ]] dekoratzaile aitzindaria (AEB 1865- Frantzia 1950)
# [[Elvira Quintana]] aktorea (Badajoz, 1935-Mexiko Hiria, 1968)
# [[Esperanza Zambrano]] idazlea (Mexiko, 1901-1992)
# [[Esther García Rodríguez]] cinema ekoizpen zuzendari aitzindaria (Segovia 1956)
# [[Esther Mayoko Ortega]], aktibista (Madril, XX.mendea)
# [[Ethel Krauze]] idazlea (Mexiko Hiria, 1954)
# [[Fausta Gantús]] poeta eta historialaria (Mexiko, 1968)
# [[Flora Drummond]] sufragista, aktibista (Erresuma Batua, 1878-1949)
# [[Françoise Seligmann]] Frantziako erresistentziako kidea, kazetaria eta politikaria (1919-2013)
# [[Françoise Vergès]] politologo eta ekintzaile feminista eta dekolonialista frantsesa (Paris, 1952)
# [[Freda Huson]] aktibista (Kanada, 1964)
# [[Gabriela Jauregi]] idazlea, poeta (Mexiko Hiria, 1979)
# [[Glòria Serra ]] kazetaria (Bartzelona 1964)
# [[Hadja Idrissa Bah]] aktibista (Ginea, 1999)
# [[Helena Normanton]] abokatua, aktibista (Erresuma Batua, 1882-1957)
# [[Ilka Chase]] aktorea, esataria, idazlea (AEB 1905-1978)
# [[Irene Hernández de Jesús]] aktibista (Mexiko, 1958-2021)
# [[Irene Hueche Meliqueo]] aktibista (Txile, 1946-2011)
# [[Isabel Garcés]] aktorea (Madril 1901-1908)
# [[Isabel Pardo de Vera Posada]] ingeniaria (Lugo 1975)
# [[Isatou Ceesay]] aktibista (Gambia, 1972)
# [[Izarne Sarasola]] Errealeko futbolaria (Gipuzkoa, 2002)
# [[Jacqueline Auriol]] hegazkinlaria (Frantzia, 1917-2000)
# [[Javiera Contador]] aktorea, aurkezlea (Txile 1974)
# [[Jhoana Patiño]], poeta, aktibista (Kolonbia, 1982)
# [[Josefina Molina]] film-zuzendari atzindaria (Kordoba 1936)
# [[Julia Maura]] idazlea (Madril 1910-1973)
# [[Julia Solomonoff]] film zuzendaria, gidoilaria… (Argentina 1966)
# [[Juliane Köhler ]] aktorea (Alemania 1965)
# [[Katalina D'Erzel|Katalina Dérzel]] poeta (Mexiko Hiria, 1950)
# [[Laura Pérez Granel]] ilustratzailea (Valentzia 1983)
# [[Leila Khaled]] palestinar aktibista politikoa (1944)
# [[Lidia Poët ]] Italiako 1. emakume abokatua, aktibista (1855-1949)
# [[Lidia Tiatirakoa]] Europako 1. Emakume kristaua, santua, enpresaburua (Tiatira I. mendea)
# [[Lisa Henni]] aktorea (Suedia 1982)
# [[Lolita Bosch]] idazlea (Bartzelona 1970)
# [[Lorenza Izzo]] aktorea, modeloa (Txile 1989)
# [[Louise Dahl-Wolfe]] moda-argazkilaria ( AEB 1895- 1989)
# [[Lucrecia Martel]] film zuzendaria, gidoilaria (Argentina 1966)
# [[Lucy Elmina Anthony]] sufragista (AEB 1859 - 1944)
# [[Luz Marina Hache]] Sindikalista, aktibista (Kolonbia, 1955)
# [[Margo Martindale]] aktorea (AEB 1951)
# [[María Duval (aktorea)]] abeslaria (Mexiko 1937)
# [[María Inés Guerra]] abeslaria, aurkezlea (Mexiko 1983)
# [[María José Sanz Sánchez]] biologoa, ikertzailea (Valentzia 1963)
# [[María Pérez García]] atleta (Granada 1996)
# [[María Remedios del Valle]] Argentinako armadan kapitain independentzia garaian (Argentina, 1766-1847)
# [[Mariana Simionescu]] tenislaria (Errumania 1956)
# [[Maricela Guerrero]] poeta (Mexiko Hiria, 1977)
# [[Marilia Andrés ]] kantautorea (Cuenca 1974)
# [[Marina Rossell]] kantautorea (Bartzelona 1954)
# [[Marta Botía]] kantautorea (Madril 1974)
# [[Marta Ferri]] moda diseinatzailea (Italia 1984)
# [[Marta García Gómez]] kazetara, bikoizlea ( Madril 1961-2013)
# [[Marta Jaumandreu]] kazetaria (Madril 1971)
# [[Marta Martínez Alonso]] matematikaria, IBM zuzendari nagusia (Madril 1966)
# [[Marta Suediakoa]] printzesa (Suedia 1901-Norvegia 1954)
# [[Mary Haʻaheo Atcherley]] aktibista (Hawaii, 1874-1933)
# [[Matilde Borromeo]] jauzi-zaldi hazlea, kirolaria, aristokrata (Italia 1983)
# [[Mercedes de Acosta]] idazlea (AEB 1892-1968)
# [[Milena Smit]] aktorea (Valentzia 1996)
# [[Mónica Laguna]] film zuzendaria, gidoilaria (Madril 1964)
# [[Mònica López]] meteorologoa, aurkezlea (Lerida 1975)
# [[Na'Taki Osborne Jelks]] aktibista (AEB, XX. maendea)
# [[Naty Abascal]] modeloa (Sevilla 1943)
# [[Ngụy Thị Khanh]] Ingurumen aktibista (Vietnam, 1976)
# [[Nina Bang]] historialaria, politikaria, ministroa (Danimarka 1866-1928)
# [[Nuria Villazán Martín]] gidoilaria, film zuzendaria (Bartzelona 1968)
# [[Oyèrónkẹ Oyěwùmí]] ikertzaile feminista dekolonial (Nigeria, 1957)
# [[Pepa Pedroche]] aktorea (Madril 1967)
# [[Pilar García Muñiz]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1974)
# [[Pilar Llop ]] magistratua, politikaria (Madril 1973)
# [[Pilar Ulzurrun de Asanza y Peralta]] margolaria (Zaragoza, 1785-Madril, 1864)
# [[Raquel Sánchez Jiménez]] politikaria (Bartzelona 1975)
# [[Rosario Pi]] zinema zuzendaria (Bartzelona, 1899 - Madril, 1967)
# [[Rosita Parsons]] modeloa, enpresaburua (Txile 1970)
# [[Sandra Lorenzano]] idazlea (Argentina, 1960)
# [[Sara Uribe Sánchez|Sara Uribe]] poeta (Mexiko, 1978)
# [[Seloua Luste Boulbina]] Filosofo eta irakasle franko-aljeriarra (1957)
# [[Sheela Patel]], aktibista (India, 1952)
# [[Soledad Sevilla]] margolaria (Valentzia 1944)
# [[Stella Assange]] abokatua, giza eskubideen defendatzailea (Hegoafrika 1983)
# [[Susan Rice]] enbaxadorea (AEB 1964)
# [[Susana Roza]] Kazetaria (Asturias 1965)
# [[Susi Caramelo]] umorista (Bartzelona 1980)
# [[Syrie Barnardo]] barrualdeen diseinatzailea (Ingalaterra 1879-1955)
# [[Tedi López Mills]] poeta (Mexiko Hiria, 1959)
# [[Tuva Novotny]] aktorea (Suedia 1979)
# [[Uta Hagen]] aktorea, maistra (Alemania 1919- AEB 2004)
# [[Vanessa Bryant ]] filantropoa (AEB 1982)
# [[Vanessa Claudio]] modeloa, aktorea, aurkezlea (Puerto Rico 1983)
# [[Vega (abeslaria)]] (Kordoba 1979)
# [[Veronica Ferres]] aktorea (Alemania 1965)
# [[Victoria Rosell]] epailea, politikaria (Murtzia 1968)
# [[Virginia Ruzici ]] tenislari ohia (Errumania 1955)
# [[Yelitza Ruiz]] abokatua eta poeta (Mexiko, 1986)
# [[Yuja Wang]] piano-jolea (Txina 1975)
# [[Yvonne Choquet-Bruhat]] matematikari eta fisikari frantsesa (Lille, 1923)
# [[Zarifa Ghafari]] politikari, aktibista (Afganistan, 1992)
# [[Zonia Palán Tamayo]] aktibista, ekonomialaria (Ekuador, 1954-2003)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''apirila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Irazu]] ----'''SORTUA''' kazetaria, gidoigilea, berdintasun teknikaria (Andoain, 1966)
# [[Eider Conde]] ----'''SORTUA''' Aranzadi elkarteko komunikatzailea (Donostia, 1981)
# [[Elena Martinez Rubio|Elena Martinez]] ----'''SORTUA''' euskal idazlea (Bilbo, 1957)
# [[Felipa Domínguez Taguada]] --ef'''SORTUA''' miliziano (Irun, ?- 2013))
# [[Graciliana Montelongo]] ----'''SORTUA''' artista eta idazlea (Tenerife, 1962)
# [[Iratxe Ormatza]] ----'''SORTUA''' idazlea (Bakio, 1971)
# [[Isabel de Naverán]]----'''SORTUA''' ikertzailea, komisarioa (Getxo, 1976)
# [[Ixabel Millet]] ----'''SORTUA''' ipuin kontalaria (Paris, 1958)
# [[Jasmin_Mara_López]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta zinemagilea (New Orleans xxxx)
# [[Maite Franko]] ----'''SORTUA''' g idazle eta ipuin kontalaria (Irun, 1971)
# [[Maria Rosario de Cruz]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Ermua, 1948)
# [[Marta Von Poroszlay]] ----'''SORTUA''' g margolaria, eskultorea, idazlea (Hungaria, 1952)
# [[Mirari Sagarzazu]] ----'''SORTUA''' ARtisaua, artista, ilustratzailea (Oñati)
# [[Miren Mindegia]] ----'''SORTUA''' g kazetaria, idazlea (Elizondo, 1985)
# [[Silvia Solórzano Foppa]] ef--'''SORTUA''' gerrillari ohia eta politikaria (Guatemala, 1950)
# [[Stella Quan Rossell]] ----'''SORTUA''' antropologoa (Guatemala, 1935-2007)
# [[Adela Guffanti]] hegazkinlaria (Argentina, 1904- ?)
# [[Adelaida O'Dena de Estrada|Adelaida O´Dena de Estrada]] margolaria (Madril, 1823-1853)
# [[Amada García Rodríguez]] exekutatuko komunista (Coruña 1909-1938)
# [[Amandine Gay]] zine-zuzendari, aktore, idazle eta afrofeminista (Frantzia, 1984)
# [[Amina Dahbour]] palestinar aktibista politikoa (1945?)
# [[Amparo Rubiales]] irakaslea, politikaria (Madril 1945)
# [[Anastasia (argitzailea)]] margolaria (Paris XIV-XV. mendea)
# [[Angeles Bravo (kazetaria)]] (?, 1963)
# [[Anna Swenonis]] eskuizkribu argitzailea (Suedia ? - 1527)
# [[Arab Loutfi]] kazetaria, idazlea, film-zuzendaria (Libano 1953)
# [[Arcangela Paladini]] artista eta poeta (1596-1622)
# [[Asunción Crespo de Reigón|Asunción Crespo de Reigon]] margolaria (Madril, 1816.1885)
# [[Beatriz Rico]] aktorea, abeslaria, idazlea (Asturias 1970)
# [[Belén Ortega]] komiki-marrazkilaria (Granada, 1986)
# [[Carmen Calvo (artista)]] eskultorea (Valentzia 1950)
# [[Carmen Rey]] jazz-abeslaria (Galizia ?)
# [[Caterina Cherubini]] margolaria (Erroma, 1730-1811)
# [[Catherine M. Russell]] UNICEFeko zuzendari exekutiboa (AEB, 1961)
# [[Claudia Rueda]] ilustratzailea (Bogota, XX. Mendea)
# [[Cristina Gallach]] kazetaria (Bartzelona 1960)
# [[Cristina Narbona]] polititkaria (Madril 1951)
# [[Daniela Barcellona]] mezzosopranoa (Italia 1969)
# [[Daniela Melchior ]] aktorea (Portugal 1996)
# [[Denisse Buendía]] poeta (Mexiko, 1979)
# [[Elisa Rueda]] maistra, poeta, aktorea (Markina-Xemein, 1959)
# [[Elvira Rodríguez ]] ekonomialaria, politikaria (Madril 1949)
# [[Esperanza Elena Caro]] brodatzailea (Sevilla 1906-1985)
# [[Eva Lootz]] eskultorea (Austria_Espainia 1940)
# [[Farideh Lashai]] margolaria, idazlea (Iran 1944-2013)
# [[Fátima Diame]] jauzietako atleta (Valentzia 1996)
# [[Gabriela Agirre Sánchez]] idazlea, poeta (Mexiko, 1977)
# [[Henrietta H. Fore]] UNICEFeko zuzendari ohia (AEB, 1948)
# [[Hermine Yollo]] aktorea, zuzendaria, idazlea, itzultzailea (Kamerun 1981)
# [[Hermonia Vivarini]] artista (Venezia, XVI.mendea)
# [[Inés Alberdi ]] soziologoa (Sevilla 1948)
# [[Inés Álvarez de Toledo Caro]] aristokrata (Madril 1857-Donostia 1937)
# [[Inés Amor]] galerista (Mexiko 1912-1980)
# [[Ines Artajo Ayesa]] kazetaria (Iruñea 1956)
# [[Inés Edmonson]] aktorea (Argentina 1919-2016)
# [[Inés Fernández-Ordoñez]] hizkuntzalaria (Madril 1961)
# [[Inés Fonseca]] abeslaria, musikagilea, poeta (Santander 1960)
# [[Inés María Calero]] modeloa, aktorea (Venezuela 1969)
# [[Inés Martín Rodrigo]] kazetaria, idazlea (Madril 1983)
# [[Inés París]] film zuzendaria, gidoilaria (Madril 1963)
# [[Inés Saavedra]] abeslaria (Uruguai 1972)
# [[Inés Santé Riveira]] irakaslea, asmatzilea, ikertzailea (Ferrol 1976)
# [[Ines Scaramucci ]] irakaslea (Italia 1908-1990)
# [[Isabel Austriakoa (1501-1526)]] Danimarka, Norvegia, Suediako erregina (Belgika)
# [[Isabel Zapata]] idazlea (Mexiko Hiria, 1984)
# [[Joana Austriakoa]] Portugalgo erregina, Espainiako erregeordea, emakume-jesuita bakarra (Madril 1535-1573)
# [[Josefa Amar Borbón ]] pedagogoa, emakumeen gaitasunaren defendatzailea (Zaragoza 1749-1833)
# [[Josefa Tolrá Abril]] margolaria (Cabrils, 1880-1959)
# [[Juanita Frances]] aktibista (Australia-Erresuma Batua, 1901-1992)
# [[Kaimook Chuto]] eskultorea (Thailandia, 1938-1995)
# [[Klara Bavariakoa]] margolaria (Alemania, 1874-1941)
# [[Lalalimola]] ilustratzailea (Valentzia, 1984)
# [[Lara Siscar]] tb aurkezlea (Valentzia 1977)
# [[Laura Gómez-Lacueva]] aktorea (Zaragoza 1975-2023)
# [[Leonor Austriakoa]] Portugalgo eta Frantziako erregina (Belgika 1498- Badajoz 1558)
# [[Lorenza Cobián]] modeloa (Asturias 1851-Madril 1906)
# [[Lucía Pérez ]] abeslaria (Lugo 1985)
# [[Luisa Rivera]] ilustratzaleak (Santiago-Txile, 1987)
# [[Lynette Yiadom-Boakye]] margolaria, idazlea (Londres 1977)
# [[Mabula Soumahoro]] akademikoa eta ekintzaile afrofeminista (Paris, 1976)
# [[Margarita Alexandre]] zinema zuzendari eta ekoizlea frankismoan (León, 1923 - Madril, 2015)
# [[María Aragoikoa]] Portugalgo erregina (Kordoba 1498- Lisboa 1517)
# [[María Austriakoa]] Germaniako enperatriza (Madril 1528-1603)
# [[Maria Baranda|María Baranda]] poeta (Mexiko, 1962)
# [[María Gámez Gámez ]] politikaria, Guardia Zibilaren 1. Emakume-zuzendaria (Cádiz 1969)
# [[María Gimeno]] artista, ekintzailea (Zamora 1970)
# [[María Gómez (kazetaria)]] (Madrik 1987)
# [[María Gómez González]] 1936an Galiziako emakume alkate bakarra (Kordoba 1905-Lugo 1986)
# [[María Jesús Montero]] medikua, politikaria (Sevilla 1966)
# [[María Silva Cruz]] anarkista (Cadiz 1915-1936)
# [[Marietta Barovier]] artista eta diseinatzailea ( ? - 1496)
# [[Marina Romero]] idazlea (Madril 1908-2001)
# [[Marina Silva]] politikaria, ingurumen aktibista (Brasil 1958)
# [[Marisa Roesset Velasco]] margolaria (Madril 1904-1976)
# [[Marisa Ruiz Trejo]] antropologo feminista (Mexiko, 1984)
# [[Marlène Schiappa]] politikaria, aktibista (Paris 1982)
# [[Mary Jayne Gold ]] iheslarien laguntzailea (AEB 1909-Frantzia 1997)
# [[Mercedes González Fernández]] kazetaria, politikaria (Madril 1975)
# [[Mikiko Otani]] abokatu eta ikertzaile (Japonia, 1964)
# [[Mónica Nepote]] idazlea (Mexiko, 1970)
# [[Myrea Pettit]] ilustratzailea (Britainia Handia, 1970)
# [[Nastasia Zürcher ]] kantautorea, margolaria (Suitza/Galizia 1988)
# [[Nevenka Fernández]] Espainiako ekonomialaria eta Ponferradako zinegotzia
# [[Ninotchka Matute]] Guatemala Hiriko alkatetzari hautagai (Guatemala Hiria, 1967)
# [[Olga Martín-Belloso]] kimikaria, elikaduran aditua (Calahorra 1960)
# [[Paula Fortes]] aktibista, politikaria (Cabo Verde, 1945-2011)
# [[Petronila Guerrero]] politikaria (Cádiz 1953)
# [[Polly Higgins]] abokatua, ingurumen aktibista (1968-2019)
# [[Rashida Obeida]] palestinar aktibista politikoa (XX. mendea)
# [[Reneé Acosta|Renée Acosta]] poeta, filosofoa (Mexiko Hiria, 1976)
# [[Rosario Torres]] politikaria (Malaga 1959)
# [[Solange Fernex]] aktibista (Frantzia, 1934-2006)
# [[Soraya Rodríguez]] politikaria (Valladolid 1963)
# [[Tita Llorens]] igerilaria (Menorca 1968)
# [[Urania Mella]] Saturraranen kartzelaratua (Galizia 1899-1945)
# [[Verónica Gerber Bicecci]] artista, idazlea (Mexiko, 1987)
# [[Vicky Hernández]] aktorea (Kolonbia 1945)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''martxoa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Prudencia Gorrotxategi]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako presoa (Arrankudiaga, ?)
# [[Maria Arriaga]] efef'''SORTUA''' erraketista (Berriz, 1922- Ondarroa, 2014)
# [[Itziar de Blas]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta itzultzailea (Gasteiz, )
# [[Angélica Orue]] ef--'''SORTUA''' albaitaria (Laudio, 1926)
# [[Gemma Orobengoa]] ----'''SORTUA''' argazkilaria (Arrasate, 1985)
# [[Soledad Ruz]] ----'''SORTUA''' flamenko danzaria (Donostia, 1972)
# [[Jennifer Ávila]] ef--'''SORTUA''' kazetaria (Honduras, 1990)
# [[Lur Basterretxea]] ef--'''SORTUA''' eskiatzailea, lasterkaria (Elorrio, 1979)
# [[Maria Eskibel Arratia]] --ef'''SORTUA''' filantropoa (Gasteiz, ? - Valladolid, 1536)
# [[Nieves Cano]] efef'''SORTUA''' filantropoa (Gasteiz, 1847-1899)
# [[María Aranzazu Vélez de Mendizabal]] ----'''SORTUA''' Saturrarango Emakumeen Kartzelako ama nagusia (?)
# [[Magdalena Larrondo]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako zuzendaria (?)
# [[Adriana Bilbao Zarraonandia]] ----'''SORTUA''' flamenko dantzaria (Bilbo, 1988)
# [[Miren Arzak]] ----'''SORTUA''' fisioterapeuta, osteopata, idazlea (Hondarribia, 1966)
# [[Firouzeh Khosrovani]] ----'''SORTUA''' dokumentalgilea (Iran, 1971)
# [[Alba Heredia]] ----'''SORTUA''' flamenko dantzaria (Granada, 1995)
# [[Teodosia Ortega]] efef'''SORTUA''' emagina (Burgos, 1890-Arrigorriaga, 1983)
# [[Assumpta Aierdi]] ----'''SORTUA''' ekintzaile soziala (Donostia, 1972)
# [[Victoriana Herrero Barroso]] efef'''SORTUA''' Saturrarango presoa (Logroño, 1893-1962)
# [[Santa Paula Barbada]] ----'''SORTUA''' emakume santu eta bizarduna (Ávila, ?)
# [[Sara Torres]] ----'''SORTUA''' ikertzailea, idazlea (Gijón, 1991)
# [[Cristina Gutierrez]] ef--'''SORTUA''' ARtista, idazlea, ekintzailea (Bilbo)
# [[Maria Gugelberg von Moos]] botanikaria eta ilustratzailea (Suitza, 1836-1918)
# [[Marika]] ilustratzailea eta komikigilea (Bartzelona, 1949)
# [[Sabrina Van Tassel ]] kazetaria, film-zuzendaria (Frantzia 1975)
# [[Rosie Alfaro]] heriotza zigorraren zain (AEB 1971)
# [[Angelina Rodriguez]] heriotza zigorraren zain (AEB 1968)
# [[Karla Faye Tucker ]] heriotza zigorrez hila (AEB 1959-1998)
# [[Victoria Zárate Zurita]] Bigarren errepublikako maistra eta sindikalista (Madril, 1893-Lisboa, 1964)
# [[Reem Al Numery]] aktibista (Yemen, 1996)
# [[Nimco Ali]] aktibista (Somalia-Ingalaterra, 1983)
# [[Argentina Altobelli]] politikaria, aktibista (Italia, 1866-1942)
# [[Michealene Risley]] amerikar zinegile ekintzailea (Michigan, XX.mendea)
# [[Cindy Amaiza]] aktibista (Kenya, XXI. mendea)
# [[Adjoa Amana]] aktibista (Ghana, XX. mendea)
# [[Florina Alías]] asturiar idazlea (1921-1999)
# [[Lourdes Álvarez García]] asturiar idazlea (Mieres, 1968)
# [[Sharon Olds]] idazlea (Kalifornia, 1942)
# [[Velma Barfield]] serie-hiltzailea (AEB 1932-1984)
# [[Mary Gauthier ]] abeslaria (AEB 1962)
# [[Helen Gibson]] zaldizkoa, especialista (AEB 1892-1977)
# [[Candi Staton]] kantautorea (AEB 1940)
# [[Amy Helm]] kantautorea (AEB 1970)
# [[Bettye LaVette]] soul, blues kantautorea (AEB 1946)
# [[Gemma Escapa]] abokatua, irakaslea (Bizkaia 1965)
# [[Lorina Bulwer]] jostun artista (Ingalaterra 1838-1912)
# [[Lisbeth Añez]] aktibista venezuelarra (Venezuela)
# [[Tchinda Andrade]] trans aktibista (Cabo Verde, 1979)
# [[Yassi Ashki]] osasun-ekintzailea (Iran)
# [[Artearen maistra handiak]] artista-zerrenda
# [[Lucia Anguissola]] margolaria (Italia 1536/38- 1565)
# [[Dorotea de Chopitea]] filantropoa (Txile, 1816- Bartzelona 1891)
# [[Anita Awosusi]] aktibista (Alemania, 1956)
# [[Berta Zúñiga]] aktibista (Honduras, 1990)
# [[Bertha Oliva]] aktibista (Honduras, 1956)
# [[Carmen Castro García]] ekonomialara, aktibista (Valentzia 1967)
# [[Mari Jose Aranguren Querejeta]] ekonomialaria (Gipuzkoa 1969)
# [[Bina Shah ]] kazetaria, idazlea (Pakistan XX. mendea)
# [[Dulce Maria Cardoso]] abokatua, idazlea ( Portugal 1964)
# [[María Franciska Dapena Rico]] margolaria, idazlea (Palentzia 1924-Bilbo 1995)
# [[Laia Soler]] idazlea ( Lleida, 1991)
# [[Remedios Cervantes]] enpresaria, modelo ohia (Malaga 1964)
# [[Isabel Ríos]] sindikalista, ekintzailea (Curtis, Galizia, 1907-1997)
# [[Ana Cano]] Asturierazko idazlea (Somiedo, 1950)
# [[Vanessa Mendoza Cortés]] abortuaren aldeko aktibista (Andorra, 1980)
# [[María Martín Escudero]] dantzaria (Bizkaia XX. mendea)
# [[Mary Treat]] biologoa (AEB 1830-1923)
# [[Sol Panera]] galerista (Bilbo 1946)
# [[Elly Schlein]] Italiako politikaria (Suitza 1985)
# [[Cristina Martín Vega]] kazetaria (Madril 1970)
# [[Maria M. Gosse]] diplomazialaria, enbaxadorea (Alemania 1962)
# [[María del Coro Arizmendi]] ornitologoa ( Mexiko 1963)
# [[Camila Bossa ]] aktorea (Bogota/Galizia 1973)
# [[Karima Baloch]] aktibista (Pakistan-Kanada, 1983-2020)
# [[Marie Inmaculée Ingabire]] feminista, giza-eskubide ekintzailea (Ruanda,?)
# [[Walda Barrios Klee]] soziologoa, aktibista, feminista (Guatemala-Mexiko, 1951-2021)
# [[Ana Lydia Vega]] idazlea (Puerto Rico 1946)
# [[Susana Dans]] aktorea (Coruña 1965)
# [[Maruxa Villanueva]] abeslaria, aktorea (Galizia 1906-1998)
# [[Mabel Rivera]] aktorea (Coruña 1952)
# [[Laura Mañá]] film-zuzendaria, gidoilaria, aktorea (Bartzelona 1962)
# [[Zaza Ceballos]] idazlea (Coruña XX. mendea)
# [[Esther F. Carrodeguas]] dramagilea (Coruña 1979)
# [[María Reimóndez ]] idazlea (Lugo 1759)
# [[Xohana Torres]] idazlea (Galizia 1929-2017)
# [[Erin Mouré]] poeta, itzultzailea (Kanada 1955)
# [[Eva Mejuto]] idazlea (Pontevedra1975)
# [[Nicole Brossard]] poeta (Kanada 1943)
# [[Su Garrido Pombo]] kantautorea ( Galizia1982)
# [[Rosa Sevilla de Alvero]] sufragista, hezitzailea (Filipinak 1879-1954)
# [[Victoria Martín]] umoregilea, gidoilaria (Madril 1989)
# [[Isa Calderón]] umoregilea, gidoilaria ( Madril 1983)
# [[Noemí Sabugal]] idazlea ( Leon, 1979)
# [[Eva Llorach ]] aktorea ( Murtzia 1979)
# [[Alix Payen]] 1871ko Parisko Komunako ambulancière (1842-1903)
# [[Angela Saini]] zientzia-kazetaria (Londres 1980)
# [[Samira Ahmed]] kazetaria, genero diskriminazioagatik BBC salatu eta epaiketaren irabazlea (Londres 1968)
# [[Laura Bates]] idazle feminista, aitzindaria (Oxford 1986)
# [[Caroline Criado Perez]] kazetari ekintzailea (EB 1984)
# [[Deborah Cameron]] hizkuntzalaria (Eskozia 1958)
# [[Teodora Barrio]] idazlea, asturieraz (Marrubio, 1968)
# [[Teresa Cónsul]] idazlea, asturieraz eta gaztelaniaz (?- Oviedo, 1834)
# [[Raquel Fernández Menéndez]] idazlea, asturieraz (Salas, 1993)
# [[Blanca Fernández Quintana]] idazlea, asturieraz (Bimenes, 1994)
# [[Enriqueta González Rubín]] idazlea eta kazetaria, asturieraz (Ribadesella, 1832-Infiesto, 1877)
# [[Nené Losada]] idazlea, asturieraz (Luarca, 1921-2009)
# [[Idoia Rodríguez Buján ]] militarra (Lugo 1983-Afganistan 2007)
# [[Gillian Wearing]] artista (EB 1963)
# [[Cathy Newman]] kazetaria (EB 1974)
# [[Kate Adie ]] kazetaria (EB 1945)
# [[Rebekah Brooks]] kazetaria (EB 1968)
# [[María Teresa González|Maria Teresa Gonzále]] idazlea, asturieraz (Gijón. 1950-1995)
# [[Marta Mori]] idazlea, asturieraz (Gijón, 1965)
# [[María Esther García López]] idazlea, asturieraz (Valdés, 1948)
# [[Esther Prieto]] idazlea, asturieraz (Arenas, Cabrales, 1960)
# [[Helena Trexu]] idazlea, asturieraz (Sama de Langreo, 1945)
# [[Margaret Collins Weitz]] historialaria, Frantziako Erresistentzian aditua (AEB, 1929)
# [[Beatriz Álvarez-Guerra]] aktorea (Madril 1994)
# [[Tina Gascó]] aktorea (Sevilla 1914-Madril 1973)
# [[Zineb Hattab]] sukaldaria (Girona/Suitza 1989)
# [[Rosalía Mera]] jostuna, enpresaburua (Coruña 1944-2013)
# [[Sandra Ortega Mera ]] enpresaburua, filantropoa ( Coruña 1968)
# [[Mey Rahola]] argazkilaria (Leon 1897-Frantzia 1959)
# [[Clara Martínez Alberola]] abokatua (Madrid, 1963)
# [[Elena Vázquez Zendon]] matematikaria (Ourense, 1966)
# [[Elsa Anka]] aurkezlea (Bartzelona 1965)
# [[Paloma Marín]] aurkezlea (?, XX. mendea)
# [[Cristina Urgel]] aurkezlea (Soria 1979)
# [[Kate del Castillo]] aktorea (Mexiko 1972)
# [[Marisa Naranjo]] aurkezlea (Kanariak 1944)
# [[Estela Giménez]] gimnasta (Madril 1979)
# [[Manuela López García]] Maistra, poeta (Cacabelos, 1910-2005)
# [[Jenny Nyström]] ilustratzailea (Suedia, 1854-1946)
# [[Clara Maria Pope]] margolaria (Londres, 1767-1838)
# [[Laurence Suhner]] idazlea eta artista (Geneva, 1968)
# [[Anna Tigerhielm]] margolaria (Suedia, 1832-1906)
# [[Trini Tinturé]] ilustratzailea (Lleida, 1938)
# [[Henar Torinos]] Valladolid, 1985
# [[Elena Francisen kontsultategia]] emakumeentzako irratsaioa (Espainia 1947-1984)
# [[Maruja Fernández]] irrati esataria (Kuba 1925-Bartzelona 2001)
# [[Pepa Fernández]] kazetaria (Lleida 1965)
# [[Mara Torres]] kazetaria, idazlea (Madril 1974)
# [[Macarena Berlín]] kazetaria (Madril 1973)
# [[Florence Rochefort]] historialari frantziarra (Suresnes, 1958)
# [[Giovanna Garzoni]] margolaria (Italia 1960-1970)
# [[Michaelina Wautier]] margolaria (Belgika c.1617-1689)
# [[Louise Moillon]] margolaria (Frantzia 1610-1696)
# [[Maria van Oosterwijck]] margolaria (Herbehereak 1630-1693)
# [[Anne Vallayer-Coster ]] margolaria (Paris 1744-1818)
# [[Marie-Victoire Lemoine]] margolaria (Paris 1754-1820)
# [[Marie Gabrielle Capet]] margolaria (Frantzia 1761-1818)
# [[Constance Mayer]] margolaria ( Frantzia 1775-1821)
# [[Marie-Éléonore Godefroid]] margolaria ( Paris 1778-1849)
# [[Lilly Martin Spencer]] margolaria ( EB1822-AEB 1902)
# [[Clémentine Delait]] emakume bizarduna (Frantzia, 1865-1939)
# [[María Folguera]] idazlea, eszena zuzendaria (Madril, 1984)
# [[AveLina Pérez|Avelina Pérez]] Sortzaile eszenikoa (Oia, 1969)
# [[Raquel García-Tomás]] musikagilea (Bartzelona, 1984)
# [[Lola Blasco]] aktorea, idazlea eta antzerki zuzendaria (Alacant, 1983)
# [[Marta Pazos]] eszena zuzendaria (Pontevedra, 1976)
# [[Helena Tornero]] antzerkigilea (Figueras, 1973)
# [[Helena Antonia]] emakume bizarduna (Lieja, 1550-1595)
# [[Antonietta Gonsalvus]] emakume bizarduna (Frantzia, 1572-?)
# [[Arantza Ozaeta Cortázar]] arkitektoa (Madril 1982)
# [[Victoria Rodríguez]] aktorea (Madril 1931-2020)
# [[Pilar Eyre]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1947)
# [[Teresa Ribera ]] politikaria (Madril 1969)
# [[Carolina Maria de Jesus]] idazlea, poeta, kronista (Brasil 1914-1977)
# [[Jane Barnell]] emakume bizarduna (AEB 1871-1951)
# [[Alice Elizabeth Doherty]] emakume bizarduna ( AEB 1887-1933)
# [[Annie Jones ]] emakume bizarduna ( AEB 1865-1902)
# [[Krao Farini]] emakume bizarduna (Laos 1876-AEB 1926 19)
# [[Josephine Clofullia]] emakume bizarduna (Suitza 1829-1875)
# [[Pilar Pedraza]] idazlea, irakaslea (Toledo 1951)
# [[Carmen Linares]] flamenko-abeslaria (Linares 1951)
# [[María Pagés]] dantzaria, koreografoa (Sevilla 1963)
# [[Ellen MacArthur]] nabigatzailea (EB 1976)
# [[Aurora Vargas]] flamenko-dantzaria, kantaria ( Sevilla 1956)
# [[Bernarda de Utrera]] flamenko-kantaria (Utrera 1927-2009)
# [[Fernanda de Utrera]] flamenko-kantaria (Utrera 1923-2006)
# [[La Serneta]] flamenko kantaria (Cádiz 1837-Utrera 1912)
# [[Caroline van der Plas]] kazetaria, politikaria (Herbehereak 1967)
# [[Marta plana]] Australiara eramandako emakumeak (1960-1963)
# [[Arlette Farge]] historialari frantsesa (Charleville - 1941)
# [[Bibia Pavard]] historialari frantsesa (1980)
# [[Maddalena Casulana]] musikagilea (Italia, 1544-1590)
# [[Lucinda Williams ]] egile abeslaria (AEB 1953)
# [[Ivette Nadal ]] egile abeslaria, poeta (Bartzelona 1988)
# [[Blanca Llum Vidal]] poeta (Bartzelona 1986)
# [[Núria Martínez-Vernis]] poeta (Bartzelona 1976)
# [[Montse Castellà]] egile abeslaria, aktibista (Tarragona 1976)
# [[Rosa Regàs]] idazlea (Bartzelona 1933)
# [[Georgina Regàs]] sukaldaria, idazlea (Bartzelona 1932-Girona 2022)
# [[Carme Canela]] jazz-abeslaria (Bartzelona 1962)
# [[Sheila Jordan]] jazz- abeslaria (AEB 1928)
# [[Galina Balashova]] arkitektoa, diseinatzailea (Errusia 1931)
# [[Urška Djukić]] zinema-zuzendaria, gidoilaria (Eslovenia 1986)
# [[Asha Haji Elmi]] politikaria, aktibista (Somalia, 1962)
# [[Joana Afonso]] diseinatzailea, ilustratzailea (Portugal 1989)
# [[Cani Fernández Vicién]] abokatua (Cartagena 1963)
# [[Mar Sodupe]] aktorea (Kanariak 1972)
# [[Pepa Aniorte]] aktorea, abeslaria (Alacant 1972)
# [[Toni Morillas]] politikaria, feminista (Jaen 1982)
# [[Clementina Díez de Baldeón]] irakaslea, politikaria (Ciudad Real 1953)
# [[Consuelo Rumí]] psikologoa, irakaslea, politikaria (Almeria 1957)
# [[Anita Gutbrod]] igerilaria (Argentina 1903-1967)
# [[Lita Tiraboschi]] igerilaria, irakaslea, idazlea (Argentina 1917-1972)
# [[Pilar Geijo ]] igerilaria (Argentina 1984)
# [[Lilian Harrison]] igerilaria (Argentina 1904-1993)
# [[Enriqueta Agut Armer]] 2. errepublikako(Castelló, 1912-Mexiko, 1998)
# [[Concepción Alfaya]] 2. errepublikako maistra (Madril, 1886-1945)
# [[Elvira Navarro]] idazlea (Huelva, 1978)
# [[Alba Carballal|Alva Carballal]] idazlea (Lugo, 1992)
# [[Marie Equi]] medikua, aktibista (AEB,1872-1952)
# [[Maria Baldó|María Baldó]] 2. Errepublikako maistra (Albacete, 1884-Toulouse, 1964)
# [[María Braña de Diego|Maria Braña de Diego]] 2. Errepublikako maistra (Madril, 1912-2007)
# [[Carmen Castilla Polo]] 2. Errepublikako maistra (Logroño, 1895-Madril, 1979)
# [[Alba Sotorra Clua]] zinema zuzendaria (Reus, 1980)
# [[Carmen Hermosín]] politikaria (Sevilla 1945)
# [[Magdalena Valerio]] legelaria, politikaria (Caceres 1959)
# [[Mar Moreno]] legelaria, politikaria, idazlea (Jaen 1962)
# [[Teresa Jiménez Vílchez]] irakaslea, politikaria (Granada 1962)
# [[Fuensanta Coves]] irakaslea, politikaria (Alacant 1961)
# [[Irene García]] politikaria (Cádiz 1980)
# [[Marina Vega]] espioia, nazi harrapatzailea (Cantabria 1924-Madril 2011)
# [[Braulia Cánovas]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Murtzia 1920- Bartzelona 1993)
# [[Conchita Ramos]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Lleida 1925-Frantzia 2019)
# [[Alfonsina Bueno]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Zaragoza 1904- Frantzia1979)
# [[Margoth Escobar]] Ingurumen eskubideak eta indigenen aldeko aktibista (Ekuador, 1954)
# [[Mercedes Escribano Pérez]] Bigarren Errepublikako maistra (Valdeganga, 1888-Madril, 1958)
# [[Carmen García del Diestro]] Bigarren Errepublikako maistra, pedagogoa (Santander, 1908-Madril, 2001)
# [[Elsa López]] idazlea, poeta (Fernando Poo, 1943)
# [[Elena Gallego Abad|Elena Gallego]] kazetaria, idazlea (Teruel, 1969)
# [[Ana Vanessa Gutiérrez]] asturierazko idazlea (Mieres, 1980)
# [[Elsa Fernández]] galizierazko idazlea (Buenos Aires, 1933-1964)
# [[Avelina Valladares]] galizierazko idazlea (A Estrada 1825.1902)
# [[Violeta Friedman]] aktibista, bizirik atera Auschwitzetik (Errumania 1930- Madril 2000)
# [[Constanza Martínez Prieto]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Madril 1917-Bartzelona 1997))
# [[Laura Seco]] politikaria (Cádiz 1971)
# [[María Teresa Fernández de la Vega]] magistratua, politikaria (Valentzia 1949)
# [[Esperanza Oña]] politikaria (Sevilla 1957)
# [[Nuria Espallargas]] ikertzailea (Bartzelona 1979)
# [[Rosario de Velasco]] margolaria (Madril 1904-Bartzelona 1991)
# [[Marga Gil Roësset]] eskultorea, ilustratzailea, poeta (Madril 1908- 1932)
# [[Ángeles Santos Torroella]] margolaria (Girona 1911- Madril 2013)
# [[Delhy Tejero]] margolaria (Zamora 1904- Madril 1968)
# [[Lauren Bastide]] Frantziako kazetaria eta ekintzaile feminista (Orleans, 1980)
# [[Lima Aafshid]] idazle eta poeta (Afganistan, ?)
# [[Adelaide Estrada]] Mediku, zientzialari eta aktibista (Portugal, 1898-1979)
# [[Martha P. Falconer]] Aktibista, gizarte-langilea (AEB, 1862-1941)
# [[Tamara Alves]] artista, muralista, ilustratzailea, tatuatzailea (Portugal 1983)
# [[Rada Akbar]] artista (Afganistan, 1988)
# [[Maria Lucília Estanco Louro]] irakasle eta aktibista (Portugal, 1922-2018)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''otsaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Toda Likona]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Mari Juan Mezeta]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Maria Perez Larrinaga]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Olatz Urkia]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Donostia, 1986)
# [[Helena Barrenetxea]] ----'''SORTUA''' zestalaria (Durango, 2007)
# [[María Flores]] ----'''SORTUA''' 1824an bere askatasuna lortu zuen esklabua (Eivissa, 1775-?)
# [[Zorione Erezuma]] ----'''SORTUA''' poeta (Bilbo, 1969)
# [[Charo Roquero]] ----'''SORTUA''' historialaria (Donostia)
# [[Maritxu Negelua]] ----'''SORTUA''' idazlea, pastoralgilea (Zuberoa, 1999)
# [[Mari Tere Alberdi]] ef--'''SORTUA''' sukaldaria, tabernaria, aktorea (Berriz)
# [[Fabiola Gutiérrez]] ----'''SORTUA''' idazle (Bolivia, 1989)
# [[Carmen Castro Cardús]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako "zaintzaile" (Huesca, ?-1948)
# [[Maider Galardi]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta ikerlaria (Lasarte-Oria, 1995)
# [[Antoñita La Singla]] dantzaria (Bartzelona 1948)
# [[La Sordita]] dantzaria (Cádiz XIX.mendea-XX.mendea)
# [[Amal Aden]] idazle ekintzailea (1983, Somalia)
# [[Iola Leal Riesco]] ingumenaren aldeko ekintzailea (Lugo, 1977)
# [[Sol León]] dantzaria, koreografoa (Kordoba ç 1919)
# [[Sara Lezana]] dantzaria (Madril 1948)
# [[Cristina Llorente]] dantzaria, abeslaria, aktorea (Valladolid 1985)
# [[Isabel Llull]] dantzaria, maistra (Palma 1946)
# [[Sara Luzita]] dantzaria (Espainia 1922)
# [[Bárbara Lys]] dantzaria (Balearrak 1946)
# [[Claudia Salas]] aktoreak (Madril 1977)
# [[Carlota Pereda]] film-zuzendaria, gidoilaria (Madril 1975)
# [[Esther Cañadas]] modeloa (Albacete 1977)
# [[Joselyn Brea]] kirolaria (Venezuela/Galizia 1994)
# [[Donna Karan]] moda-diseinatzailea (AEB 1948)
# [[Eva Copa]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Bolivia 1987)
# [[Adrienne Avril de Sainte-Croix]] Frantziako filantropo eta feminista (1855 - 1936)
# [[Zahra Mohammadi]] BBCren 100 emakumeak 2022 Kurdinstango irakaslea errepresaliatua (1990)
# [[Layli]] BBCren 100 emakumeak 2022 Irango ekintzaile feminista errepresaliatua (2002)
# [[Wegahta Gebreyohannes Abera]] BBCren 100 emakumeak 2022 Etiopiako langile humanitarioa (xxxx)
# [[Victoria Baptiste]] BBCren 100 emakumeak 2022 Estatu Batuetako erizaina (xxxx)
# [[Velmariri Bambari]] BBCren 100 emakumeak 2022 Indonesiako Sexu-indarkeriaren kontrako ekintzailea (1980)
# [[Tamana Zaryab Paryani]] BBCren 100 emakumeak 2022 Afganistango kazetaria eta youtuberra (1997)
# [[Alice Pataxó]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil, 2001)
# [[Erika Hilton]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil, 1992)
# [[Zahra Joya]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Agfanistan, 1992)
# [[Velia Vidal]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Kolonbia, 1982)
# [[Roza Salih]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Eskozia.1989)
# [[Cecilia Patricia Flores Armenta]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Mexiko XX. mendea)
# [[Mirta Nuñez]] espainaiko gerra zibilaren historialaria (Kuba, 1956)
# [[Mirta Díaz-Balart]] Mirta Nuñezen ama eta Fidel Castroren lehenengo emaztea (Habana, 1928)
# [[Jane Misme]] Kazetari eta feminista frantsesa (1865-1935)
# [[Judith Heumann]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Filadelfia, 1947)
# [[Asonele Kotu]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Hegoafrika, ? )
# [[Nathalie Becquart|Natahalie Becquart]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Frantzia, 1969)
# [[Ida Holz]] informatikaria (Uruguai, 1935)
# [[Simone Tebet]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil 1970)
# [[Ferenice de Rodas]] ama (Grezia, K.a. 396-K.a. V. mendea)
# [[Lashana Lynch]] aktorea (Londres 1987)
# [[Giuseppa Barbapiccola]] filosofoa, poeta, itzultzailea (Italia, 1702-1740)
# [[Taisia Bekbulatova]] kazetaria, BBCren 100 emakumeak 2022 (Errusia, xxxx)
# [[Suvada Selimović]] ekintzailea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Bosnia, 1965)
# [[Shonda Rhimes]] gidoilaria, fil-zuzendaria (AEB 1970)
# [[Beatrice Fihn]] arma-nuklearren aurkako aktibista ( Suedia 1982)
# [[Tania Álvarez Yates]] kanoalaria (Pontevedra 1994)
# [[Tania Fernández García]] kanoalaria (Lugo 1992)
# [[Blanca Paloma]] abeslaria (Alacant 1989)
# [[Alice Wonder]] abeslaria ( Madril 1998)
# [[Olga Xirinacs]] idazlea (Tarragona 1936)
# [[Bikimel]] kantautorea (Bartzelona 1976)
# [[Luján Argüelles]] aurkezlea (Asturias 1977)
# [[Virginia Díaz]] kazetaria (Madril 1974)
# [[Kristina Berdínskikh]] kazetaria, BBCren 100 emakumeak 2022 (Ukraina)
# [[Kadri Keung]] moda-diseinatzailea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Hong Kong)
# [[Leonor Ferrer Girabau]] delineatzailea (Bartzelona, 1894-1953)
# [[Fatima Sheikh]] hezitzailea (India, 1831-1900)
# [[Jana Zinkevytx|Iana Zinkevitx]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Ukraina, 1995)
# [[Chanel Contos]] sexu-erasoen aurkako aktibista BBCren 100 emakumeak 2022 (Australia)
# [[Aye Nyein Thu]] mediku aktibista BBCren 100 emakumeak 2022 (Birmania, 1996)
# [[Judy Kihumba]] zeinu-hizkuntzako interpretea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Kenya)
# [[Paula Púa]] gidoilaria (Valentzia 1992
# [[Minerva Piquero]] kazetaria (Asturias 1967)
# [[Beatriz Pécker]] kazetaria (Madril 1955)
# [[Luisa Alberca]] irrati-nobelagilea (C.Real 1920-Logroño 2006)
# [[Vira Silenti]] aktorea (Italia 1931-2014)
# [[Clementina Albéniz|Clementina Albeniz]] maistra errepublikarra (Madril, 1853-1946)
# [[Ana Canalias Mestres]] maistra errepublikarra (Zaragoza, 1886-1934)
# [[Angelina Colubret]] maistra errepublikarra (Badalona, 1910 -Torroella, 1998)
# [[Isabel Esteban Nieto]] maistra errepublikar eraila (Palentzia, 1893-1936)
# [[Sofia Polo Giménez]] maistra errepublikar eraila (Zaragoza, 1904-Palentzia, 1936)
# [[Cirila Ubaldina García Díaz]] maistra errepublikar eraila (Salamanca, 1893-Palentzia, 1936)
# [[Samara Joy]] jazz abeslaria (AEB 1998)
# [[Sarah Kane]] antzerkigilea (EB 1971-1999)
# [[Toñi Salazar]] abeslaria (Badajoz 1963)
# [[Encarna Salazar]] abeslaria (Badajoz 1961)
# [[Lina Meruane]] Idazlea (Txile 1970)
# [[Nelly Meruane]] aktorea, irakaslea (Txile1927-2018 19)
# [[Teresa Laespada]] ikertzailea (Bilbo 1965)
# [[Ana Santos Aramburo]] liburuzaina (Zaragoza 1957)
# [[Glòria Pérez-Salmerón]] liburuzaina (Bartzelona 1958)
# [[Susana Fortes]] idazlea (Pontevedra 1959)
# [[Ana Belén Fortes]] idazlea (Pontevedra 1967)
# [[Genara Fernández García|Genera Fernández Garcia]] maistra fusilatua (León, 1903-1941)
# [[Josefa García Segret|Josefa Garcia Segret]] maistra errepublikarra (Tui, 1900-Oliveros, 1986}
# [[Gertrudis Ríos Marín|Gertrudis Rios Marín]] torturatu eta exekutatuko maistra (Cádiz, 1901-1936)
# [[Benita Gil]] maistra erbesteratua (Teruel, 1913-Praga, 2015)
# [[Carmen Hombre Ponzoa|Carmen Hombre Pouzoa]] maistra fusilatua (Cádiz, 1898-1936)
# [[Elisa López Velasco]] maistra berritzailea (Málaga, 1884-1936??)
# [[Sirisha Bandla]] BBCren 100 emakumeak 2022, ingeniari aeronautikoa (India 1988)
# [[Nazanin Zaghari-Ratcliffe]] BBCren 100 emakumeak 2022, iraniar-britaniar hiritarra (Tafresh 1978)
# [[Narges Mohammadi]] BBCren 100 emakumeak 2022, eskubideen aldeko ekintzailea (Persia 1972)
# [[Palmira Pla Pechovierto]] maistra, pedagogoa eta polikaria (Teruel, 1914-Castlló, 2007)
# [[Emilia Elias Herrando|Emilia Elias Herrando]] maistra, pedagogoa (Madril, 1898 - Mexiko, 1976)
# [[Veneranda Manzano]] maistra, politikaria, erbesteratua (Asturias, 1893-1992)
# [[Guillermina Medrano]] maistra eta politikaria (Albacete, 1912-Valencia, 2005)
# [[Marguerite Durand (feminista)]] kazetari, aktore, politikari eta feminista frantsesa (1864 - 1936)
# [[Jane Rigby]] BBCren 100 emakumeak 2022 Astrofisika estatubatuarra (EEUU, XXXX)
# [[Iryna Kondratova]] BBCren 100 emakumeak 2022 Anestesiologa eta pediatra (Ukrania, XXXX)
# [[Constance Tipper]] metalurgikaria (Erresuma Batua, 1894-1995)
# [[Johanna Döbereiner]] ingeniari agronomoa (Brasil, 1924-2000)
# [[Txell Alarcón]] saskibaloi jokalaria (Bartzelona 2003)
# [[Maider Castellano]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 2003)
# [[Gregoria Canelo de Paredes]] 'chinato' dialekto hiztuna (Caceres 1861-1917)
# [[Marina Ortiz de Zárate]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 1999)
# [[Chatrice White]] saskibaloi jokalaria (AEB 1996)
# [[Ana Laverón]] aeronautiko ingeniaria(Espainia XX. mendea)
# [[Isaura Clavero]] 1. emakume aeronautiko ingeniaria (Vigo XX. mendea)
# [[Parinoush Saniee]] idazlea (Iran 1949)
# [[Elena Barraquer Compte]] oftalmologoa (Bartzelona 1954)
# [[Jimena Quirós]] 1. emakume ozeonografoa (Almeria 1899-Madril 1983)
# [[Isabelle Junot]] aktorea (AEB 1991)
# [[Tamara Falcó]] moda-diseinatzailea (Madril 1981)
# [[Micaela Navarro]] politikaria (Jaen 1956)
# [[Ibijoke Faborode]] BBCren 100 emakumeak 2022, politikaria (Nigeria XX. mendea)
# [[Gohar Eshghi]] BBCren 100 emakumeak 2022, ekintzailea (Iran 1946-2002)
# [[Fatima Amiri]] BBCren 100 emakumeak 2022, ikaslea (Afganistan, 2005)
# [[Carmen Muñoz Manzano]] Bigarren Errepublikako maistra eta idazlea (Cáceres, 1906-Coruña, 2002)
# [[Carmen García de Castro]] Bigarren Errepublikako maistra eta pedagogoa (Almería, 1886-1969)
# [[Isabel González Turmo]] antropologoa (Espainia XX. mendea)
# [[Elvira Álvarez de Ceballos]] dama (Espainia XIV. mendea -1372)
# [[Difficult Women]] emakume kabareta (Australia)
# [[Mehreen Faruqi]] politikaria (Pakistan 1963)
# [[Katarina Zec]] saskibaloi jokalaria (Serbia 1997)
# [[Mariana Barassi]] film-zuzendaria (Argentina 1977)
# [[Vic Echegoyen]] idazlea (Madril 1969)
# [[Claudia Zapata]] historialaria (Txile 1975)
# [[Christiane Félip Vidal]] idazlea (Frantzia 1950)
# [[Katherine Kurtz]] idazlea (AEB 1944)
# [[Juana Ontañón eta Valiente|Juana Ontañon y Valiente]] Bigarren Errepublikako maistra (Madril, 1886-Mexiko, 1972)
# [[Wally Funk]] astronauta (AEB 1939)
# [[Ida Ørskov]] bakteriologoa (Danimarka 1922- 2007)
# [[Alice Lee]] matematikaria (EB 1858-1939)
# [[Elizabeth Scott]] matematikaria (AEB 1917-1988)
# [[Ainhoa Achutegui]] zuzendari artistikoa ( Venezuela 1978)
# [[Akwaeke Emezi]] idazlea (Nigeria 1987)
# [[Leia Dongue]] saskibalio jokalaria (Mozambike 1991)
# [[Mónica Bruckmann]] soziopolitologoa (Peru XX. mendea)
# [[Claude Ber]] poeta (Frantzai 1948)
# [[Nadia Yala Kisukidi]] filosofoa (Belgika 1978)
# [[Ana Carrique]] musikagilea ( Argentina 1964)
# [[Cristina Montserrat Hendrickse]] abokatua, irakaslea (AEB 1964)
# [[Kristina Higgins]] saskibaloi jokalaria (AEB 1994)
# [[Joy Alexis Brown-Adams]] saskibaloi jokalaria (Guyana 1993)
# [[Dona Tututa]] piano-jolea (Cabo Verde 1919-2014)
# [[Yolanda Morazzo]] poeta (Cabo Verde 1927-Lisboa 2009)
# [[Tuna Mascarenhas]] kimikaria, aktibista, 1. dama (Cabo Verde 1944-2009)
# [[Kate Asabuki]] aktore pornoa (Tokio 1962)
# [[Celina Pereira]] abeslaria, kontalaria (Cabo Verde 1940-Lisboa2020)
# [[Athaliah Molokomme]] fiskala (Botswana 1959)
# [[Constance Cummings-John]] politikaria (Sierra Leona 1918-Londres 2000)
# [[Aspásia Camargo]] politikaria (Brasil, 1946 19)
# [[Rachael Blackmore]] Jokey-a (Irlanda 1989)
# [[Lívia Járóka]] 1. emakumezko ijito eurodiputatua (Hungaria 1974)
# [[Clare Marie Hodges]] AEBko 1. emakumezko basozaina (AEB 1890-1970)
# [[Consuelo González Ramos]] kazetaria, erizaina, feminista (Zamora, 1877-Madril, 1956)
# [[Esperanza Rodríguez Cerdán]] Bigarren Errepublikako maistra erbesteratua (Madril, 1892-Valentzia,1984)
# [[Rosa Roig]] Bigarren Errepublikako maistra (Tarragona, 1890-Bartzelona, 1969)
# [[Pilar Salvo Giménez|Pilar Salvo]] Bigarren Errepublikako maistra fusilatua (Zaragoza, 1889-1936)
# [[Amalia Torrijos]] Bigarren Errepublikako maistra eta alkatea (Sevilla, 1911- ???)
# [[Ekaterina Lermontova]] Paleontologoa (SESB, 1889-1942)
# [[Eva Mameli Calvino]] Botanikaria (Italia, 1886-1978)
# [[Heike Freire]] filosofoa, aktibista (Espainia, ??)
# [[Sabrina Sánchez]] kazetaria, sexu langilea (Mexiko 1981)
# [[Karine Espineira]] soziologoa, trans ekintzailea (Txile 1967)
# [[Nadia Ferreira]] modeloa, enpresaburua (Paraguai 1999)
# [[Elena Sánchez Caballero]] kazetaria (Madril 1957)
# [[Pilar Martín Fernández]] immunologia ikertzailea (Madril 1973)
# [[Maruja Torres]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1943)
# [[Nya de la Rubia]] abeslaria, aktorea (Sevilla 1986)
# [[Aryna Sabalenka]] tenislaria (Bielorrusia 1998)
# [[Aliaksandra Sasnovih]] tenislaria (Bielorrusia 1994)
# [[Lucia Stecher]] ikertzailea (Txile XX. mendea)
# [[Elena Oliva]] soziologoa, ikertzailea (Txile 1982)
# [[Gendengarjaa Baigalimaa]] onkologoa (Mongolia XX. mendea)
# [[Elena Moreno Zaldibar]] saskibaloi jokalaria (Donostia 1959)
# [[Tanaya Mechelle Atkinson]] saskibaloi jokalaria (AEB 1996)
# [[Kinu Nishimura]] ilustratzailea (Japonia 1969)
# [[Asunción Linares]] paleontologoa (Granada, 1921-2005)
# [[Sylvie Denis]] idazlea
# [[Marguerite Durand (hizkuntzalaria)]] hizkuntzalarieta fonetikalari frantziarra (1904)
# [[Jeanne Chauvin]] abokatu eta feminista frantsesa (1862-1926)
# [[Soraya Prieto Fernández]] kimikaria (Gasteiz 1979)
# [[Maimouna Diarra]] saskibaloi jokalaria (Senegal 1991)
# [[Esther Yáñez González - Irun]] Armadako 1. emakumea eta gerra ontzi kapitaina (Cádiz 1971)
# [[María José Escalona]] informatikaria (Sevilla 1976)
# [[Helena Viñes]] ekonomialaria (Espainia, XX. mendea)
# [[María Jesús Almazor]] Telekomunikazio ingeniaria, CEO ( Brtzelona 1970)
# [[Karen Gaines]] ziberdefentsan aditua, CEO (XX. mendea)
# [[Silvia Albert Sopale]] aktore, zuzendari (Donostia 1976)
# [[Midi Achmat]] LGTB aktibista (Hegoafrika, 1964)
# [[Shiva Nazar Ahari]] giza eskubideen aldeko aktibista (Irán, 1984)
# [[Leoncia Gómez Galán]] zerbitzaria, 'vocera' (Caceres 1903-1986)
# [[Irma Estrada Silva]] autodefentsa irakaslea (El Salvador ?)
# [[Anália de Victória Pereira]] politikaria ( Angola 1941-2009)
# [[Belita Palma]] abeslaria (Angola 1932-1988)
# [[Luzia Inglês Van-Dúnem]] politikaria (Angola 1948)
# [[Margarida Rosa da Silva Izata]] diplomazialaria (Angola 1958)
# [[Ana Clara Guerra Marques]] dantzaria (Angola 1962)
# [[Luísa Rogério]] kazetaria (Angola 1967)
# [[Lourdes Van-Dúnem]] musikaria (Angola 1935-2006)
# [[Arlete Leona Chimbinda]] politikaria, irakaslea (Angola 1960)
# [[Silvia Lutucuta]] Kardiologoa, ministroa (Angola 1968)
# [[Josefa Sacko]] agronomoa, enbaxadorea (Angola XX. mendea)
# [[Vera Daves]] ekonomialaria, ministroa (Angola 1984)
# [[Catherine Austin Fitts]] bankaria (AEB 1950)
# [[Marjorie Rice]] matematikaria (AEB, 1923-2017)
# [[Liliana Colanzi]] idazle eta editorea (Bolivia, 1981)
# [[Magela Baudoin]] idazle (Bolivia, 1973)
# [[Trementinaireak]] sendatzeko produktu naturalen saltzaile ibiltariak (Katalunia XIX. mendea-XX. mendea)
# [[Eloísa del Pino Matute]] zientzialari soziala, ikertzailea (Espainia XX. mendea)
# [[María Luisa López Grigera]] filologoa (Coruña 1926)
# [[Paula Dapena Sánchez]] futbolaria (Pontevedra 1996)
# [[ASPEGI elkartea]] emakume profesionalena, enpresariena (Gipuzkoa 1998)
# [[Sari Arponen]] medikua (Finlandia 1977)
# [[Carolina Iglesias]] umoregilea, gidoilaria, youtuberra (Coruña 1993)
# [[Berta Collado]] kazetaria, aurkezlea (Toledo 1979)
# [[Yola Mamani]] komunikatzailea (Bolivia, 1984)
# [[Hélène Dutrieu]] txirrindulari, hegazkinlari (Belgika-Frantzia, 1877-1961)
# [[Virginia Ayllón]] idazle (Bolivia, 1958)
# [[Begonya Pozo]] idazlea (Valentzia 1974)
# [[Carmelina Sánchez-Cutillas]] idazlea (Madril 1921- Valentzia 2009)
# [[Beatriu Civera]] idazlea (Valentzia 1914-1995)
# [[Ana María Ibars]] idazlea, maistra (Valentzia 1892-1965)
# [[Raquel Payá]] pedagogoa (Valentzia 1919-1972)
# [[Alison Spedding]] antropologoa (Ingalaterra/Bolivia, 1962)
# [[Margaret W. Rossiter]] emakumeen historialaria ( AEB 1944)
# [[Maria Beneyto]] idazlea, poeta (Valentzia 1925-2011)
# [[María Villén]] 2. Errepublikako maistra (Burgos 1871-Valentzia 1961)
# [[Lindaura Anzoátegui]] idazle (Bolivia, 1846-1898)
# [[Yolanda Bedregal]] poeta (Bolivia, 1913-1999)
# [[María Virginia Estenssoro]] poeta (Bolivia, 1902-1970)
# [[Hilda Mundy]] poeta (Bolivia, 1912-1980)
# [[Concha Peña Pastor]] bigarren errepublikako maistra eta abokatua (Ciudad Real, 1906-Panama, 1960)
# [[Elpidia Polo Ovejas]] bigarren errepublikako maistra errepresaliatua (Valladolid, 1890-Madrid, 1988)
# [[Carmen Valero Gimeno]] bigarren errepublikako maistra eta pedagogo errepresaliatua (Silla, 1893-1962)
# [[Rosa Menéndez]] zientzialaria, 1. emakumea CSIC burua (Asturias 1956)
# [[Dulceida]] interneteko ospetsua (Bartzelona, 1989)
# [[Juana Macías]] film-zuzendaria, gidoilaria (Madril 1971)
# [[Brisa Fenoy]] musikaria, DJ, modeloa (Cádiz 1991)
# [[María Vargas Montoya]] enologoa (Haro 1971)
# [[María Vargas Fernández]] flamenko abeslaria (Cádiz 1947)
# [[Laura Alonso Cancho]] poeta (Santander 1978)
# [[Dina Abouzeid Sariñena]] badminton entrenatzailea (Zaragoza 1979)
# [[Agostina Burani]] saskibaloi jokalaria ( Argentina 1991)
# [[Carmen Ybarra Careaga]] enpresaburua, markesa (Espainia 1963)
# [[María José Álvarez Mezquíriz]] EULEN enpresaburua (Bilbo 1957)
# [[Margaret H. Wright]] matematikaria (AEB, 1944)
# [[Katharine Way]] fisikaria (AEB, 1902-1995)
# [[Paola Velasco Pinedo]] Boliviako 1. emakume piloto komandantea (1988)
# [[Xian (aktibista)]] LGTB aktibista (Txina, ?)
# [[Laura Hojman]] gidoilaria, film zuzendaria (Sevilla 1981)
# [[Bibisara Assaubayeva]] xake jokalaria (Kazakhstan 2004)
# [[Anne L'Huillier]] fisika atomikoko irakaslea (Frantzia/Suedia 1958)
# [[Tamara Rojo]] datzaria, koreografoa (kanada/Espainia 1974)
# [[Elena S. Sánchez]] kazetaria (Toledo 1979)
# [[Patricia Pardo]] kazetaria (Galizia 1983)
# [[Sonsoles Ónega]]kazetaria, idazlea (Madril 1970)
# [[Cristina Ónega]] kazetaria (Madril 1975)
# [[Tatiana Afanásieva]] matematikari eta fisikaria (Ukraina-Herbereheak, 1876-1964)
# [[Lilli Suburg]] kazetaria (Estonia, 1841-1930)
# [[Esther Szekeres]] matematikaria (Hungaria-Australia, 1910-2005)
# [[Irene Falcón|Irene Falcon]] kazetaria, Dolores Ibarruriren idazkaria (Madril, 1907-1999)
# [[Enriqueta O'Neill|Enriqueta O´Neill]] aktore eta idazlea (Madril, 1909-Bartzelona, 1972)
# [[Encarnación Fuyola Miret]] Bigarren errepublikako maistra (Huesca, 1907-Mexiko, 1982)
# [[Anoka Primrose Abeyrathne]] kontserbazionista, gizarte ekintzailea (Sri Lanka, 1991)
# [[Mar Abad]] kazetaria (Almeria 1972)
# [[Marion Koopmans]] albaitaria, birologoa (Herbehereak 1956)
# [[Carme Valls]] mediku eta politikaria (Bartzelona,' 1945)
# [[Anne Anderson]] ilustratzailea (Eskozia, 1874 - 1930)
# [[Eva Furnari|Eva Furmari]] ilustratzailea (Erroma, 1948)
# [[Matilde Hidalgo]] mediku, poeta, sufragista (Ekuador 1889-1974)
# [[Eva Soriano]] komediantea, aurkezlea (Tarragona 1970)
# [[Cecilia Ansaldo]] idazlea (Ekuador 1949)
# [[Melissa Lucio]] heriotza zigor polemikoan kondenatua (AEB 1968)
# [[Carmen Barbarà]] komikigilea eta irudigilea (Bartzelona, 1933)
# [[Amelia Bauerle|Amelia Banerle]] komikigilea (Londres, 1873-1916)
# [[Pauline Baynes]] liburu ilustratzailea (Sussex, 1922-2008)
# [[ Pamela Adie]] LGBT aktibista (Nigeria, 1984)
# [[ Christine Ahn]] Bakearen aldeko aktibista (Hego Korea, XX. mendea)
# [[Celia Viñas]] poeta, pedagogoa (Lleida-Almeria, 1915-1954)
# [[Chipita Rodriguez]] heriotza zigorrez urkatua eta 100 urtera barkatua (AEB 1799-1863)
# [[Elsa Beskow]] idazlea eta ilustratzailea (Suedia, 1874-1953)
# [[Mary Agnes Chase]] botikaria eta ilustratzailea (EEBB, 1869-1963)
# [[María Conejo]] ilustratzailea (Mexiko, 1958)
# [[Eréndira Derbez]] ilustratzailea, idazlea (Mexiko, 1991)
# [[Kate Greenaway]] ilustratzailea, idazlea (Londres, 1846-1901)
# [[Elizabeth Shippen Green]] ilustratzailea (EEBB, 1871-1954)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''urtarrila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Elorriaga]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Busturia, 1980)
# [[Aiora Zabala]] ----'''SORTUA''' zientzialaria (1982)
# [[Alazne López]] --ef'''SORTUA''' dantzaria (Bilbo, 1993-Alemania, 2015)
# [[Ana Borderas]] ef--''SORTUA''' kazetaria, irrati-esataria (Eibar, 1962)
# [[Anna Fernandez de Paco]] ef--'''SORTUA''' zinemagilea (Bartzelona, 1981)
# [[Belén Balerdi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1937-1982)
# [[Berenice Lopez Reyes]] ef--'''SORTUA''' enpresaburua (Mexiko, 1989)
# [[Bonifacia Zuazola]] efef'''SORTUA''' erraketista (Azkoitia, 1915-2012)
# [[Consuelo Osa]] efef'''SORTUA''' erraketista Mutriku (1922-2015)
# [[Durangoko Emakumeen Kartzela]] '''SORTUA''' (1939-1940)
# [[Eladia Balerdi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1942-1997))
# [[Garbiñe Balerdi]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1935)
# [[Garbiñe Ortega]] ----'''SORTUA''' zinema komisarioa (Gasteiz, 1981)
# [[Gloria Agirrezabalaga]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1922)
# [[Ignacia Idoate Iragui]] efef'''SORTUA''' moja (Orikain, 1900 - Madril, 1975)
# [[Iñasi Illarramendi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Zarautz, 1919-2005)
# [[Josefa Egaña]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1923)
# [[Juncal Alzugaray]] ef--'''SORTUA''' Fisioterateupa eta asmatzailea (Bilbo, 1981)
# [[Justa Domínguez de Vidaurreta e Idoy]] efef'''SORTUA''' moja (Azpeitia, 1975- Madril, 1958)
# [[Koldobike Gezala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Lezo, 1917)
# [[Marcelina Zabala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1923)
# [[Margarita Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1925-Fuengirola, 2019)
# [[Mari Beraza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Anoeta, 1929 -Mexiko, 1986)
# [[Maria Josefa Navascues]] efef'''SORTUA''' erraketista (Errenteria, 1924-2011)
# [[Maria Teresa Egaña]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1925)
# [[Mercedes Agirrezabalaga]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1928)
# [[Mercedes Zubikaray]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1920-1983)
# [[Merche Olabe]] ef--'''SORTUA''' margolaria (Bilbo, 1957)
# [[Milagros Uranga]] efef'''SORTUA''' erraketista (Mutriku, 1918-1992)
# [[Pilar Zabala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1926-1945)
# [[Rafaela Etxaniz]] efef'''SORTUA''' erraketista (Azkoitia, 1926-213)
# [[Saelia Aparicio]] ----'''SORTUA''' artista (Valladolid, 1982)
# [[Victoriana Aizpuru]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Errezil, 1919)
# [[Zornotzako Emakumeen Kartzela]] '''SORTUA''' (1938-1947)
# [[Ada Hitchins]] kimikaria (Ingalaterra, 1891-1972)
# [[Adèle Esquiros]] Frantziako idazle eta kazetari feminista (1819-1886)
# [[Africa González Fernández]] medikua, inmunologoa (Madril 1962)
# [[Agrippina Vagánova]] ballet-maistra (Errusia, 1837-1951)
# [[Aïcha Chenna]] emakume eskubideen aktibista (Maroko 1941-2022)
# [[Aída Gómez]] dantzaria (Madril, 1967)
# [[Aida Pierce]] komediantea (Mexiko, 1956)
# [[Ainhoa Sanz Rodríguez|Ainhoa Sanz]] mendi korrikalaria (Urretxu, 1989)
# [[Alba Gutiérrez]] dantzaria, aktorea ( Madril 1994)
# [[Alice H. Parker]] asmatzailea (EEBB 1895-1920)
# [[Alicia Barrié]] vedettea (Txile 1915- AEB 2002)
# [[Alicia Vignoli]] vedettea (Lima 1911-Argentina 2005)
# [[Almudena Ariza]] korrespontsala (Madril, 1963)
# [[Alyson Eckmann]] aktorea (AEB 1990)
# [[Amalia Iglesias]] idazlea, poeta (Menaza, 1962)
# [[Ana Goya]] dantzaria, aktorea (Iruñea 1962)
# [[Ana José Cancio]] kazetaria (Palentzia 1960)
# [[Ana Orantes]] genero-indarkeriaren biktina (Granada 1937-1997)
# [[Ana Rujas]] aktorea (Madril 1989)
# [[Angela Burdett-Coutts]] filantropoa, pintura-bildumagilea (Londres, 1814-1906)
# [[Ángela T. Leiva Sánchez]] botanikaria (Kuba 1948-2014)
# [[Àngels Ribé]] artista kontzeptuala (Bartzelona 1943)
# [[Anna Jaclard]] Errusiar sozialista eta feminista iraultzailea (1843 - 1887)
# [[Anna Maurizio]] biologoa (Suitza 1900-1993)
# [[Annie Oakley]] tiratzailea (AEB, 1860-1926)
# [[Antonia Gimeno Travesset]] saskibaloi jokalaria eta entrenatzailea (Bartzelona, 1941)
# [[Antonia Torre Yela]] 14. arrosa. Fusilatua (Madril, 1922-1940)
# [[Asha Lul Mohamud Yusuf]] poeta (Somalia, XX. mendea)
# [[Azucena Hernández]] aktorea (Sevilla 1960-Guadalajara 2019)
# [[Barbara Navarro]] legelaria, CEO (Madril 1974)
# [[Bélgica Adela Mirabal]] biziraun zuen Mirabal ahizpa bakarra (Dominikar Errepublika, 1925-2014)
# [[Belle Starr]] Mendebaldeko bidelapurra (AEB, 1848-1889)
# [[Beth (abeslaria)]] (Bartzelona 1981)
# [[Bianca Ceva]] erresistentziaren kidea (Italia, 1897-1982)
# [[Blanche Lefebvre]] 1871ko Parisko Komunako ekintzailea
# [[Carmen Amaya]] dantzaria (Bartzelona, 1918-1963)
# [[Carmen Iglesias]] historialaria (Madril 1942)
# [[Carmen Olmedo Checa]] politikaria (Malaga 1949-2015)
# [[Carmen Ruiz-Tilve]] idazlea (Oviedo 1941)
# [[Carol-Ann Duffy]] poeta (E.B. 1955)
# [[Catherine Allard]] dantzaria (Belgika/Katalunia, 1960)
# [[Cathy Hackl]] futurista teknologikoa ( XX. mendea)
# [[Cecilia Bartolomé]] film-zuzendaria (Alacant 1940)
# [[Celia Correas de Zapata]] idazlea (Argentina 1933-AEB 2022)
# [[Charo (abeslaria)]] dantzaria, aktorea (Murtzia 1941-)
# [[Claire Démar]] kazetari eta feminista frantziarra (1799-1833)
# [[Clara Jiménez Cruz]] kazetaria (Madril 1989)
# [[Claude-Hélène Perrot]] historialaria (Frantzia 1928-2019)
# [[Claudia Piñeiro]] idazlea (Argentina 1960)
# [[Colette Rabaté]] hispanista (Frantzia 1950)
# [[Cristina Olea]] korrespontsala (Vigo, 1982)
# [[Dalila Ennadre]] zinema-zuzendaria (Maroko 1966- Paris 2020)
# [[Dalilah]] dantzaria (Madril 1936-2001)
# [[Danica McKellar]] Matematikaria, aktorea (AEB, 1975)
# [[Daniela Blume]] kazetaria (Mataro 1990)
# [[Daphne Oram]] musikagilea (Erresuma Batua, 1925-2003)
# [[Daria Bertolani Marchetti]] erresistentziaren kidea (Italia, 1919-1994)
# [[Delia del Carril]] margolaria (Argentina, 1884-1989)
# [[Désirée Gay]] kazetari eta feminista frantziarra (1810-1890)
# [[Diana Vishneva]] dantzaria (Errusia, 1976)
# [[Dolores Medio]] idazlea (Oviedo 1911-1996)
# [[Dolors Comas]] antropologoa eta politikaria (Bartzelona, 1951)
# [[Dorothy E. Smith]] antropologoa (E.B 1946-Kanada 2022)
# [[Dorothy Pitman Hughes]] aktibista (AEB 1938-2022)
# [[Drucilla Cornell]] filosofoa (AEB 1950-2022)
# [[Edith Checa]] kazetari, irrati-esatari (Sevilla, 1957-Madril, 2017)
# [[Elda Emma Anderson]] fisikaria (AEB, 1899-1961)
# [[Elena González Iglesias]] dantzaria, aktorea (Asturias 1991)
# [[Elena Quiroga]] idazlea (Santander 1921-Coruña 1995)
# [[Elizabeth Gertrude Britton]] botanikaria, briologoa (AEB, 1858-1934)
# [[Elvira Andrés]] dantzaria (Espainia, 1958)
# [[Elvira Godás]] maistra errepublikarra (Katalunia, 1917-2015)
# [[Elvira Roca Barea]] idazlea (Malaga 1966)
# [[Enedina Alves Marques]] ingeniari zibila (Brasil, 1913-1981)
# [[Erika Martínez]] poeta (Jaen, 1979)
# [[Ernestina Otero]] maistra (Pontevedra 1890-1956)
# [[Eugenia Balcells]] artista bisuala (Bartzelona 1943)
# [[Eva Ortega Paíno]] kimikaria, ikertailea (Madril, 1972)
# [[Felicita Ferrero]] erresistentziaren kidea (Italia, 1899-1984)
# [[Filomena Dato]] poeta, idazlea (Galizia, 1856-1926)
# [[Flor de Torres Porras]] fiskala (Almeria 1961)
# [[Flora Philip]] matematikaria (Erresuma Batua 1865-1943)
# [[Florence Parpart]] asmatzailea (EE.BB. 1856- ?)
# [[Florencia Pérez Padilla]] dantzaria (Sevilla 1918-Madril 2000)
# [[Frances Haugen]] datu-ingeniaria, informatzailea (AEB 1980)
# [[Francesca Gargallo]] filosofoa, idazlea (Italia 1956- Mexiko 2022)
# [[Gabriela Bravo]] fiskala, politikaria (Valentzia 1963)
# [[Gemma Pasqual i Escrivà|Gemma Pasqual i Escrivá]] katalanez idazten duen idazlea (Valentzia, 1967)
# [[Gertrud Woker]] biokimikaria (Suitza, 1878-1968)
# [[Ginetta Sagan]] erresistentziaren kidea (Italia, 1925-2000)
# [[Gloria Leyland]] dantzaria, esataria (Argentina, XX.mendea)
# [[Godeliève Mukasarasi]] gizarte langilea, aktibista (Ruanda 1959)
# [[Grace Nichols]] poeta (Guyab 1950)
# [[Helen Pickett]] koreografoa (AEB,?)
# [[Helena Corbellini]] idazlea (Uruguai 1959)
# [[Helena Cortesina]] dantzaria, zinegile aitzindaria (Valentzia 1903-Buenos Aires 1984)
# [[Ina Grafl]] botanikaria (Suitza 1915-1970)
# [[Irene Rice Pereira]] artista (AEB 1902-Marbella 1971)
# [[Isabel Pérez Montalbán]] poeta (Córdoba, 1964)
# [[Isla Correyero]] idazlea, poeta (Cáceres, 1957)
# [[Jamie Dantzscher]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1982)
# [[Josefina Triguero Agudo]] Espainiako 1.emakume epailea (Madril 1946-2022)
# [[Joyce Lussu]] erresistentziaren kidea (Italia, 1912-1998)
# [[Juana la Macarrona]] dantzaria (Cádiz 1870-Sevilla 1947)
# [[Júlia Creus Garcia]] dantzaria, aktorea (Tarragona 1994)
# [[Julia Manzanal Pérez]] aktibista errepublikanoa (Madril, 1915-2012)
# [[Julia Reichert]] dokumental-zuzendari (AEB 1946-2022)
# [[Kae Tempest]] poeta, abeslaria (Inglaterra, 1985)
# [[Kathryn Woolard]] hizkuntza-antropologoa (AEB 1950)
# [[Kenita Placide]] aktibista (Santa Luzia 1978)
# [[La Chunga]] dantzaria (Marseilla, 1938)
# [[La Malena (dantzaria)]] (Cádiz 1877-Sevilla 1956)
# [[Laura Escanes]] modeloa (Bartzelona 1996)
# [[Laura Palmés]] kazetaria (Bartzelona, 1954-2011)
# [[Laura Pinillos]] vedettea (Espainia 1900-Madril 1970)
# [[Lina Merlin]] erresistentziaren kidea (Italia, 1887-1979)
# [[Lola Greco]] dantzaria, koreogarfoa (Madril 1964)
# [[Louisa Aldrich-Blake]] medikua (Chingford, 1865 – 1925)
# [[Louise Colet]] Frantziako olerkaria (1810-1876)
# [[Lourdes García Campos]] kazetaria (Madril 1975)
# [[Lucero Tena]] dantzaria,kriskitin jotzailea (Mexiko, 1938)
# [[Lucy Weston Pickett]] kimikaria (AEB, 1904-1997)
# [[Luisa Esteso]] aktore komikoa (Valentzia 1906- Madril1986)
# [[Luisa Isabel Álvarez de Toledo]] dukesa eta idazlea (Estoril, 1936-Sanlúcar de Barramenda, 2008)
# [[Lupe Serrano]] dantzaria (Txile, 1930)
# [[Manuela Garín Pinillos]] matemtikaria (Asturias-Mexiko, 1914-2019)
# [[Manuela Manzanares]] arbista, idazlea (Ciudad Real 1910 -AEB 2004)
# [[Margarita García Robayo]] idazlea (Kolonbia 1980)
# [[Marguerite Williams]] geologoa (AEB, 1895-1991)
# [[María Alaniako]] enperatriza (Georgia1050-Bizanzio 1118?)
# [[Maria Branyas Morera]] superehunurtekoak (San Frantzisko/Katalunia 1907)
# [[María Cabrera]] akrobata, lehenengo emakume ijito ezaguna espainian (1467-Guadalajara, 1527)
# [[Maria Cosway]] artista (Italia 1760 -1838)
# [[María Eloy-García|María Eloy-Garcia]] idazle, poeta (Málaga, 1972)
# [[María Ignacia Rodríguez de Velasco]] aktibista (Mexiko, 1778-1850)
# [[María López García]] hockey-jokalaria (Asturias 1990)
# [[María Muñoz]] irrati-esataria (Argentina 1968-2003)
# [[Maria Ossowska]] Filosofoa (Varsovia, 1896-1974)
# [[María Peláe]] kantautorea (Malaga 1990)
# [[María Teresa Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1935-1960)
# [[Marie Guy-Stéphan]] dantzaria (Paris 1818-1873)
# [[Marina Semiónova]] dantzaria (Errusia, 1908-2010)
# [[Mariola Cubells]] kazetaria (Valentzia 1967)
# [[Marjorie Hyams]] jazz musikaria, bibrafonista (AEB 1920-2012)
# [[Marsha Blackburn]] politikaria (AEB 1952)
# [[Marta Agudo]] poeta (Madril, 1971)
# [[Maruchi Fresno]] aktorea (Madril 1916-2003)
# [[Mercedes Ballesteros]] idazlea ( Madril 1913-1995)
# [[Mercedes Gaibrois de Ballesteros]] historialaria (Paris 1891-Madril 1960)
# [[Mercedes Marrero]] saskibaloi jokalaria eta nabigazio kapitaina (San Cruz Tenerifekoa, 1961)
# [[Mercedes Olivera Bustamante]] antropologoa (Mexiko 1934-2022)
# [[Milagros Calvo]] epailea (Valladolid 1947)
# [[Minerva Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1926-1960)
# [[Mireia Sentís]] idazlea (Bartzelona 1947)
# [[Miriam Reyes]] poeta (Ourense, 1974)
# [[Mónica Moro]] publizista, zuzendari-nagusia (Madril, 1974)
# [[Montserrat Domínguez]] kazetaria (Madril 1963)
# [[Montserrat Galcerán]] aktibista (Bartzelona, 1946)
# [[Montserrat Soliva Torrentó]] zientzialaria (Katalunia, 1943-2019)
# [[Nannette Streicher]] musikagilea, piano-jolea (Alemania 1769-Austria1833)
# [[Natalia Bessmértnova]] dantzaria (Mosku 1941-2008)
# [[Natalia LL]] artista (Polonia 1937-2022)
# [[Natalia Makarova]] dantzaria (Errusia, 1940)
# [[Nina Timofeeva]] dantzaria (Errusia 1935-Israel 2014)
# [[Noemí Galera]] OT zuzendaria (Bartzelona 1967)
# [[Noni Benegas]] idazlea (Argentina 1951)
# [[Norma Barbolini]] erresistentziaren kidea (Italia, 1922-1993)
# [[Núria Bendicho Giró|Nuria Bendicho]] idazlea (Bartzelona, 1995)
# [[Nuria Oliver]] telekomunikazio ingeniaria (Alacant 1970)
# [[Odette Roy Fombrun]] sufragista (Haiti 1917-2022)
# [[Olga Lepeshínskaya]] dantzaria (Errusia 1941-2008)
# [[Olga María Ramos]] kupletista, musikagilea (Madril 1947)
# [[Olga Ramos (abeslaria)]] (tenerife, 1932)
# [[Olga Ramos (aktorea)]] kupletista (Badajoz 1918-Madril 2005)
# [[Paloma del Río]] kazetaria (Madril 1960)
# [[Pastora Galván]] dantzaria (Sevilla 1980)
# [[Patria Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1924-1960)
# [[Patricia Guerrero (dantzaria)]] (Granada 1990)
# [[Patrizia Reggiani]] hiltzailea (Italia, 1948)
# [[Pilar de la Oliva]] epailea (Valentzia 1956)
# [[Radhya Al-Mutawakel]] Giza eskubide aktibista (Yemen 1967)
# [[Ramona Maneiro]] aitzindaria (Coruña, 1961)
# [[Rosa Durán]] dantzaria (Cádiz 1922-Madril 1999)
# [[Rosario Guerrero]] dantzaria (Madril XIX. mendea-1960)
# [[Rosemary Radford Ruether]] filosofoa (AEB 1936-2022)
# [[Rossana Rossanda]] erresistentziaren kidea (Italia, 1924-2020)
# [[Sabela Arias Castro]] historietagilea (Lugo, 1969)
# [[Sara Rancaño]] korrespontsala (Bartzelona, 1984)
# [[Sarah Mardini]] igerilaria, errefuxiatuen aldeko aktibista kriminalizatua (Siria, 1995)
# [[Shadi Sadr]] abokatu, aktibista (Iran 1974)
# [[Sharon Presley]] psikologoa (AEB 1943-2022)
# [[Silvia Barrera Ibáñez]] zibersegurtasun aditua, kriminologoa (Madril 1977)
# [[Soledad Antelada Toledano]] hackerra (Argentina 1977)
# [[Soledad Cazorla]] fiskala (Lareche 1955-Madril2015)
# [[Sophie Freud]] psikologoa, idazlea (Austria 1924-AEB 2022)
# [[Stella Cunliffe]] estatistikaria (Erresuma Batua, 1917-2012)
# [[Suzanne Voilquin]] kazetari frantziarra eta saint simonista (1801-1876)
# [[Teresa Burga]] artista (Perú, 1935-2021)
# [[Teresa Freixes]] legelaria (LLeida 1950)
# [[Teresa Perales]] igerilaria (Zaragoza 1975)
# [[Tina Anselmi]] erresistentziaren kidea (Italia, 1927-2016)
# [[Verónica Pascual Boé]] ingeniaria, CEO (Burgos 1979)
# [[Vicky Gómez]] dantzaria (Salamanca 1988)
# [[Victoria Pinillos]] vedettea (Espainia ?- Madril ? )
# [[Victorina Vila Badia]] maistra errepublikarra (Lleida, 1883-1962)
# [[Violeta la Burra]] abeslaria, dantzaria, aitzindaria (Sevilla, 1936-2020)
# [[Virxinia Pereira Renda]] idazlea (Pontevedra 1884-Madril 1969)
# [[Yolanda Ramos]] aktorea (Bartzelona 1968)
# [[Zar Amir Ebrahimi]] aktorea (Iran 1981)
# [[Zeba Islam Seraj]] biologo molekularra (Bangladesh, 1958)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Lourdes Herrasti]] ef--'''SORTUA''' antropologoa (Aretxabaleta, 1958)
# [[Marie-José Basurco]] ----'''SORTUA''' idazlea (Donibane Lohitzune, 1947)
# [[Uxue Kerejeta]] ----'''SORTUA''' musikaria (Zumarraga, 1999)
# [[Felisa Libano]] efef'''SORTUA''' pandero jotzailea (Plentzia, 1917-2000)
# [[Esperanza Nuere]] ----'''SORTUA''' margolaria (Bilbo, 1935)
# [[Nadia Hindi Mediavilla]] ----'''SORTUA''' ikertzailea (Bagdad, 1977)
# [[Betisa Ojanguren]] ----'''SORTUA''' Nafarroako Unibertsitate Publikoko irakaslea (Barakaldo, 1978)
# [[Ainhize Belar]] ef--'''SORTUA''' eskalatzailea (Atxondo, 2006)
# [[Miren Urbieta Vega]] ----'''SORTUA''' abeslaria, musikaria (Donostia, 1983)
# [[Begoña Uriarte]] ----'''SORTUA''' piano-jotzailea (Bilbo, 1937)
# [[Dioni Ardanza]] efef'''SORTUA''' jostuna (Ermua, 1914-Dima, 2005)
# [[Bego Alabazan]] ----'''SORTUA''' ipuin-kontalaria (Bilbo, 1966)
# [[Esperanza López Parada]] poeta (Madril, 1962)
# [[María Vázquez Suárez]] maistra, fusilatua (1874-1936)
# [[Kavita Ramdas]] zientzialaria (India, 1963)
# [[Cécile La Grenade]] politikaria, zientzialaria (Grenada, 1952)
# [[Eva Syková]] neurozientzialaria (Txekia, 1944)
# [[Sikivu Hutchinson]] idazlea, ekintzailea (AEB, 1961)
# [[Soumya Swaminathan]] medikua, pediatra eta zientzilaria (India, 1959)
# [[Victoria Ocampo]] idazle, itzultzaile, filantropoa (Argentina 1890-1979)
# [[Marie-Léonide Charvin "Agar"]] Aktore frantziarra eta communarde (1832-1891)
# [[Lorena Conde]] aktore, poeta (Galizia, 1980)
# [[Francisca Herrera Garrido]] idazlea (Galizia, 1869-1950)
# [[Olga Gallego]] historialaria, artxibozaina, idazlea (Galizia, 1923-2010)
# [[Mercedes Romero Abella]] maistra exekutatua (Coruña, 1907-Aranga, 1936)
# [[Marga do Val|Marga Do Val]] itzultzailea eta aktorea (Vigo, 1964)
# [[Sufia Kamal]] feminista (Banglades, 1911-1999)
# [[Oksana Omeliánchik]] ukraniar-sobietar gimnasta (1985)
# [[Laila Ripoll]] antzerkigilea, zuzendaria (Madril, 1964)
# [[Concha Cuetos]] aktorea (Madril, 1944)
# [[Cristina Torres]] aktorea (Madril, 1963)
# [[Pilar Torres]] aktorea (Madril, 1962)
# [[Elisa Montés]] aktorea (Granada, 1934)
# [[Teresita Silva]] aktorea (Valentzia 1911-Madril 1960)
# [[Analia Gadé]] aktorea (Argentina, 131-Madril 2019)
# [[Marisol Ayuso]] aktorea (Madril, 1943)
# [[Eugenia Roca]] aktorea (Bartzelona, 1928-2010)
# [[Encarna Abad]] aktorea (Espainia,1927)
# [[Mara Recatero]] zuzendaria (Espainia, ?)
# [[Lola Membrives]] kantaria,aktorea (Argentina/Espainia, 1885-1969)
# [[María Lado|Maria Lado]] idazlea (Coruña, 1979)
# [[María de las Mercedes Goicoa Fernández|Maria de las Mercedes Goicoa]] pianista (Coruña, 1928-2022)
# [[Beatriz Hernanz]] poeta (Pontevedra, 1963)
# [[Mar Bosch Oliveras|Mar Boch Oliveras]] idazlea (Girona, 1981)
# [[Elena Alonso Frayle]] idazlea (Bilbo, 1965)
# [[Pilar Cabot]] idazlea (1940-2017)
# [[Sandra Alonso Villar|Sandra Alonso]] maistra, idazlea (Zamora, 1993)
# [[Toni Acosta]] aktorea, umoregilea (Tenerife, 1972)
# [[Begoña Vargas]] aktorea, modeloa, dantzaria (Madril, 1999)
# [[Ivana Baquero]] aktorea, modeloa (Bartzelona, 1994)
# [[Mamen García]] aktorea (Valentzia, 1947)
# [[Nuria Herrero]] aktorea, dantzaria (Valentzia, 1987)
# [[Hurtado ahizpak]] aktore hirukotea (Espainia, 1979-1994)
# [[Paloma Hurtado]] vedettea,aktorea (Madril, 1946)
# [[Fernanda Hurtado]] aktorea (Madril, 1947)
# [[Teresa Hurtado]] aktorea (Madril, 1947)
# [[Mary Carrillo]] aktorea (Toledo, 1919-Madril 2009)
# [[Sara Moro]] gimnasta artistikoa (Mexiko, 1984)
# [[Elisa Herrero Uceda|Elisa Herrero]] poeta (Caceres, 1957-Madril, 2020)
# [[Blanca Andreu]] poeta (Coruña, 1959)
# [[Ana Merino]] poeta, komikigilea (Madril, 1971)
# [[Maria Bassó]] aktorea (Espainia,1901-Madril,1992)
# [[Esperanza Navarro]] aktorea (Espainia, 1928-1978)
# [[Eloísa Muro]] aktorea (Madril, 1894-1979)
# [[María Asquerino]] aktorea (Madril, 1925-2013)
# [[Pilar Millán Astray]] idazlea, espioia (Coruña 1879-Madril 1949)
# [[Mayra Gómez Kemp]] aurkezlea, kantaria, aktorea (Kuba, 1948)
# [[Velia Martínez]] aktorea (AEB, 1920-1993)
# [[María Durán]] aurkezlea, kantaria (Madril, 1946)
# [[Beatriz Escudero]] aktorea, kantaria (Asturias, 1950)
# [[Acuario hirukotea]] pop musikariak (Espainia, 1976-1980)
# [[Marián Flores]] idazkaria, aurkezlea (Madril, 1957)
# [[María Casal]] aurkezlea,aktorea, (Madril, 1958)
# [[Cristina Corral Soilán]] kazetaria, idazlea, irakaslea (Lugo, 1976)
# [[Mary Paz Pondal]] aktorea (Asturias, 1942)
# [[Mercedes Prendes]] aktorea (Asturias,1903-Madril,1981)
# [[Milagros Leal]] aktorea (Madril, 1902-1975)
# [[Ana Mariscal]] aktore, zuzendari, ekoizle (Madril, 1923-1995)
# [[Loreto Prado]] aktorea (Madril, 1863-1943)
# [[Consuelo Berlanga]] kazetaria (Kordoba, 1955)
# [[Irma Soriano]] kazetaria (Jaen, 1963)
# [[María Teresa Campos]] kazetaria (Tetuan/Malaga, 1941)
# [[Paula Malia]] aktorea (Bartzelona, 1990)
# [[Silma Lopez]] aktorea (Madril, 1991)
# [[Teresa Riott]] aktorea (Bartzelona, 1990)
# [[Barbara Mestanza]] zuzendaria (Bartzelona 1990)
# [[Inés de León]] zuzendaria (?, XX.mendea)
# [[Carmen Carbonell]] aktorea (Bartzelona, 1900)
# [[Belen Macias]] gidoilaria, zuzendaria (Tarragona, 1968)
# [[Vicky Peña]] aktorea (Bartzelona, 1954)
# [[Miranda Gas]] aktorea (Madril, 1985)
# [[Anna Maleras]] dantzaria (Bartzelona, 1940)
# [[Carlota Ferrer]] aktorea, korografoa (Madril, 1976)
# [[Emma Maleras]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona, 1919-2017)
# [[Elena Frías de Chávez]] politikaria eta maistra (Venezuela, 1935)
# [[Rita Sargsyan]] maistra (ARmenia, 1962-2020)
# [[María Xosé Agra Romero]] filosofoa (Santiago de Compostela, 1956)
# [[Montse Barderi Palau]] idazlea eta filosofoa (SAbadell, 1969)
# [[María Canosa]] ingeniaria, idazlea, aurkezlea (Galizia, 1978)
# [[Carmen Borrego]] telebista saio-zuzendaria (Malaga, 1966)
# [[Marisa Abad]] aurkezlea (Alacant, 1947)
# [[Nuria Roca]] aktorea, aurkezlea, idazlea (Valentzia, 1972)
# [[Rocío Carrasco]] aurkezlea (Madril, 1977)
# [[Isabel Borondo]] aurkezlea (Madril, 1948)
# [[Lola Martínez (esataria)]] esataria (Murtzia, XX. mendea)
# [[Mónica Randall]] aktore, aurkezlea (Bartzelona, 1942)
# [[Luciana Wolf]] abeslaria (Zaragoza, 1946)
# [[Lola Rodríguez Aragón]] soprano, maistra (Logroño, 1910-Iruñea 1984)
# [[Elisabeth Schumann]] sopranoa, maistra (Alemania 1888-AEB, 1952)
# [[Neus Campillo Iborra]] filosofoa eta idazlea (Valentzia, 1945)
# [[Carolina del Olmo]] filosofoa (Madril, 1974)
# [[Ana Marta González (filosofoa)|Ana Marta Gonzalez]] filosofoa (Ourense, 1969)
# [[Emma Vilarasau]] aktorea (Bartzelona, 1969)
# [[Faustina Pignatelli]] fisikaria, matematikaria (Italia, 1705-1769)
# [[Toshiko Yuasa]] fisikaria (Japonia-Frantzia, 1909-1980)
# [[Ana Higueras]] sopranoa (Madril, 1944)
# [[Marie Fillunger]] sopranoa (Austria, 1850-Suitza 1930)
# [[Eugenie Schumann]] piano-jolea (Alemania, 1851-Suitza 1938)
# [[Rocío Orsi|Rocio Orsi]] filosofoa, saiakeragilea (Madril, 1976-2014)
# [[Clara Ramas]] filosofoa, politikaria (Madril, 1986)
# [[Begoña Roman]] filosofoa (Petrel, 1965)
# [[Teresa Cameselle]] idazlea (Coruña, 1968)
# [[Isabel Penagos]] sopranoa (Santander, 1931)
# [[Petra Martínez]] aktorea, zuzendaria (Jaen, 1944)
# [[Olga Margallo]] aktorea, zuzendaria (Madril, 1970)
# [[Marta Soto]] egile-abeslaria (Huelva, 1996)
# [[Carmen Boza]] egile-abeslaria (Cádiz, 1987)
# [[Ana María Sánchez Navarro]] sopranoa (Alacant, 1959)
# [[Sophie Poirier]] Jostuna eta Parisko Komunako communarde (1830-1879)
# [[Victorine Eudes]] Botikaria eta Parisko Komunako communarde (1848-1881)
# [[Malvina Poulain]] Maistra eta Parisko Komunako communarde (1851-1921)
# [[Rachel Félix]] Frantziako aktore tragikoa (1821-1858)
# [[Natalia Kobrynska]] idazlea eta feminista (Ukraina, 1855-1920)
# [[Mylène Flicka|Mulène Flicka]] blogaria eta feminista (Benin, 1996)
# [[Joye Hummel]] gidoilaria (EEBB, 1924-2021)
# [[Atika Locke]] idazlea (EEBB, 1974)
# [[Carla Cordua]] filosofoa (Txile, 1925)
# [[Mercè Otero Vidal]] filosofoa, feminista (Bartzelona, 1947)
# [[Marie-Pauline Soyer]] grabatzailea (Caen, Frantzia, 1786-1871)
# [[Ana Gertrudis de Urrutia Garchitorena|Ane Gertrudis de Urrutia Garchitorena]] margolaria (Cádiz, 1812-1850)
# [[Esmée Bulnes]] dantzaria (Erresuma Batua, 1900-Italia 1986)
# [[Gema Castillo]] dantzaria (Argentina, 1907-1979)
# [[Yoly Saa]] egile-abeslaria (Pontevedra, 1992)
# [[Aurora de Albornoz]] idazlea, poeta (Luarca, 1926 - Madril, 1990)
# [[Newsha Tavakolian|Newsha TAvakolian]] artista (Teheran, 1981)
# [[Pauleta Pamies]] dantzaria (Bartzelona, 1851-1937)
# [[Teresina Boronat]] dantzaria (Katalunia, 1904-1983)
# [[Maria de Avila]] dantzaria (Bartzelona, 1920-Zaragoza 2014)
# [[Lola de Avila]] dantzaria (Guadalajara, 1949)
# [[Claudia Faci]] dantzaria (Espainia, 1966)
# [[Rosita Segovia]] dantzaria (Bartzelona, 1922-2003)
# [[Ana Laguna]] dantzaria (Zaragoza, 1954)
# [[Arantxa Argüelles]] dantzaria (Zaragoza, 1970)
# [[Rosella Hightower]] dantzaria (AEB,1920- Frantzia,2008)
# [[Violette Verdy]] dantzaria (Frantzia,1933-AEB,2016)
# [[Marcia Brown]] dantzaria (AEB,1918-2015)
# [[Cristina Aranda]] dantzaria (Madril, 1976)
# [[Maria Gordon]] geologo, paleontologoa (Eskozia, 1864-1939)
# [[Francisca Meléndez]] margolaria (1770-1825 Cádiz)
# [[María Elisa Quinteros|Maria Elisa Quinteros]] politikaria (Txile, 1981)
# [[Verona van de Leur]] gimnasta (Herbehereak, 1985)
# [[Ruth Brown]] abeslaria (EEBB, 1928-2006)
# [[Nancy Chodorow]] psikoanalistaa(AEB, 1944)
# [[Liubov Jegorova (dantzaria)]] (Errusia 1880-Paris 1972)
# [[Bronislava Nijinska]] dantzaria (Errusia 1891-AEB 1972)
# [[Margarita Wallmann]] dantzaria (Alemania 1904- Monako 1992)
# [[Victoria Garabato]] dantzaria (Argentina XX. mendea)
# [[Susana Agüero]] dantzaria (Arhentina 1944-2012)
# [[Mercedes Quintana]] dantzaria (Argentina, 1910-1996)
# [[Dora del Grande]] dantzaria (Argentina, 1909-1966)
# [[María Ruanova]] dantzaria (Argentina 1922-2016)
# [[Inés Malinow]] idazlea (Argentina, 1922-1989)
# [[Ana Itelman]] dantzaria (Txile 1927-Argentina, 1989)
# [[Sole Giménez]] abeslaria (Paris/Murtzia, 1963)
# [[Rafaela López Aguado de Rayón]] independentziaren aldeko heroina (Mexiko, 1754-1822)
# [[Rita Pérez de Moreno]] independentziaren aldeko heroina (Mexiko, 1779-1861)
# [[Montserrat Galí Boadella]] historialaria (Mexiko, 1947)
# [[Lida Martinoli]] dantzaria (Argentina 1914-1994)
# [[Yelena Smirnova]] dantzaria (Errusia 1888-Argentina 1934)
# [[Hanya Holm]] dantzaria (Alemania 1893-AEB 1992)
# [[Marilú Marini]] dantzaria (Argentina 1940)
# [[Iris Marga]] dantzaria (Italia 1901-Argentina 1997)
# [[Renate Schottelius]] dantzaria (Alemania 1921-Argentina 21998)
# [[Agnes de Mille]] dantzaria (AEB 1905-1993)
# [[Ana María Stekelman]] dantzaria (Argentina 1944)
# [[Nieves Herrero Cerezo]] kazetaria (Madril 1957)
# [[Inés Ballester]] kazetaria (Castelló 1958)
# [[Edith Ditmas]] liburuzaina, idazlea (Ingalaterra, 1896-1986)
# [[Aurora Bernárdez]] itzultzailea (Argentina 1920-Frantzia 2014)
# [[Edith Aron]] itzultzailea (Alemania 1923-Londres 2020)
# [[Ugné Karvelis]] itzultzalea (Lituania 1935-Paris 2002)
# [[Carol Dunlop]] itzultzailea (AeB 1946, Frantzia 1982)
# [[Elena Garro]] idazlea (Mexiko, 1916-1998)
# [[Amalia Kahana - Carmon]] idazlea (Israel, 1926-2019)
# [[Félicie de Fauveau]] eskultorea (Italia, 1802-1886)
# [[Louise-Joséphine Sarazin de Belmont]] margolaria (Versalles, 1790- Paris, 1870)
# [[Thérèse Eléonore Lingée]] diseinatzailea, grabatzaile (Paris, 1753-1833)
# [[María Josefa Ascargorta y Rivera]] margolaria eta irakaslea (Madril, 1800-1850)
# [[Maria Luisa Marchori]] margolaria (Madril, 1801-1900)
# [[Chellsie Memmel]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1988)
# [[Bárbara María Hueva]] margolaria (Madril, 1733-1772)
# [[María del Olmo Ibáñez|María del Olmo Ibañez]] artxibozaina, idazlea, historialaria (Alacant, 1965)
# [[Amparo Dávila]] idazlea, poeta (Mexiko, 1928-2020)
# [[Maria Bashir]] Afganistaneko 1. emakumezko fiskala (1970)
# [[Christina Lamb]] kazetaria (Londres, 1965)
# [[Nujeen Mustafa]] aktibista errefuxiatua (Siria, 1999)
# [[Cecilia McDowall]] musikaria (Londres, 1951)
# [[Luzmaría Jiménez Faro]] idazlea (Madril, 1937-2015)
# [[Marina de Castarlenas]] idazlea (Bartzelona, 1900-1974)
# [[Clara Corral]] idazlea (Galizia, 1847-1908)
# [[Salomėja Nėris]] idazlea (Lituania, 1904-1945)
# [[Helena Paz Garro]] idazlea (Mexiko, 1939-2014)
# [[Isabela Corona]] aktorea (Mexiko, 1913-1993)
# [[Olivia Teroba]] idazlea (Mexiko, 1988)
# [[Andrea Muriel]] idazlea (Mexiko, 1988)
# [[Misty Copeland]] dantzaria (AEB, 1982
# [[Inmaculada Aguilar]] dantzaria (Kordoba, 1958)
# [[Mercedes Alfonso]] dantzaria (Espainia, ? )
# [[Rocío Aragón]] dantzaria (Cádiz1925-Madril 2018)
# [[Dores André]] dantzaria (Galizia 1958)
# [[Else Granheim]] liburuzaina (Norvegia 1926-1999)
# [[Carmen Magallón]] fisikaria (Aragoi, 1951)
# [[Baya Hocine]] ekintzaile independentista aljeriarra (1940 - 2000)
# [[Houda Benyamina]] film-zuzendari eta gidoilari frantsesa (1980)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Maria Bengoetxea]] efef'''''SORTUA''''' euskaltzalea, hizlaria (Ermua, 1906 - Zornotza, 2006)
# [[Justi Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1919-2000)
# [[Miren Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1915 - 2003)
# [[Ane Elordi]] ef--'''''SORTUA''''' kazetaria, irakaslea, KORRIKAko koordinatzailea (Zornotza, 1991)
# [[Isolina Pliego]] ----'''SORTUA''' maistra (Iruñea, 1886-Lodosa, 1968)
# [[Ángela Alonso|Angela Alonso]] ef--'''SORTUA''' maistra (Lerin, 1899-Iruñea, 1986).
# [[Oskia Ugarte]] ----'''SORTUA''' artearen historialaria eta kudeatzailea (Iruñea, 1978)
# [[Elisa Arteta]] ef--'''SORTUA''' dantzaria eta koreografoa (Iruñea, 1980)
# [[Isabel Aleman Irungarai]] ef--'''SORTUA''' emagina, Amaiurko alkatea (Amaiur, 1968)
# [[Ioar Oteiza]] ef--'''''SORTUA''''' komunikatzailea, Durango Azokako komunikazio arduraduna (Lesaka, 1988)
# [[Juanita Arenaza]] efef'''SORTUA''' errekatista (Arrasate, 1923-Mexiko, 2015)
# [[Raisa Álava]] ----'''SORTUA''' artista (Zuhatza, 1990)
# [[Asun Ibarrondo]] ef--'''SORTUA''' zerbitzaria, ostalaria (Elorrio, 1952)
# [[Maitane Carballo]] ----'''SORTUA''' zinemagilea (Gasteiz, ?)
# [[Idurre Frías]] ef--'''SORTUA''' futbol entrenatzailea (Gasteiz, 1991)
# [[Ana Aguiriano]] ----'''SORTUA''' 1992ko Paralinpiar jokoetako kirolaria (Gasteiz, 1961)
# [[Josefina Añua]] ----'''SORTUA''' Espainiako saskibaloi selekziorako hautatua izan zen lehenengo arabarra (Gasteiz, ?)
# [[Leguncia de Echebarria]] ----'''SORTUA''' Durangoko kondesa (XI.mendea)
# [[Elur Ulibarrena|Elur Ulibarrena Herce]] ----'''SORTUA''' museo kudeatzailea (Denia, 1969)
# [[Kristina Berasain]] ef--'''''SORTUA''''' kazetaria (Lizarra)
# [[Leire Malkorra]] ----'''SORTUA''' arkitektoa eta arkeologo (Tolosa, 1988 )
# [[Tania Reneaum Panszi]] ----'''SORTUA''' Amerikarteko Giza Eskubideen Batzordeko Idazkari Exekutiboa (Mexiko, ?)
# [[Suylen Milanés]] efef'''SORTUA''' abeslaria (Kuba, 1971-2022)
# [[Lynn Milanés]] ----'''SORTUA''' abeslaria (Kuba, 1970)
# [[Ana Zamorano |Ana Zamorano Ruiz]] ----'''SORTUA''' bidaiaria (Sodupe, 1992)
# [[Yaiza Romero]] ----'''SORTUA''' kirolaria, urpeko arrantza (Zornotza,? )
# [[Loren Eguren]] efef'''SORTUA''' ehun urteduna (Elorrio 1920-Zaldibar 2023)
# [[Juliana Saratxaga]] ??--'''SORTUA''' pandero jotzailea, ehun urtekoa (Araia. 1911-2013)
# [[Mireia Elkoroiribe]] ef--'''SORTUA''' politikaria (Abadiño, 1975)
# [[Loiola Canales]] ef--'''SORTUA''' surflaria, irakaslea (Bilbo, 1995)
# [[Susana Brunetti]] aktorea (Argentina, 1941-1974)
# [[Mimí Pons]] vedette eta aktorea (Argentina, 1948)
# [[Norma Pons]] vedette eta aktorea (Argentina, 1943-2014)
# [[Tosca Musk]] zinemagilea (Hegoafrika, 1974)
# [[Maye Musk]] modeloa eta dietista (Kanada, 1948)
# [[Susana Dalmás]] irakaslea, politikaria (Uruguai, 1948-2012)
# [[Francisca Júlia da Silva]] poeta (Brasil, 1871-1920)
# [[Doris Daou]] astronomoa (Kanada, 1964)
# [[Joany Kane]] gidoilaria, Passionflix plataformaren asmatzailea (AEB, XX. mendea)
# [[Alessandra Torre]] Amazoneko maitasun eleberri idazle salduena, blogaria,(AEB, XX. mendea)
# [[Sylvia Day]] idazlea (AEB, 1973)
# [[Raffaella di Girolamo]] psikologoa, sexologoa (Txile, 1978)
# [[Mariana di Girolamo]] aktorea (Txile, 1990)
# [[Amparo Noguera]] aktorea (Txile, 1965)
# [[Emilia Noguera]] aktorea, zuzendaria (Txile, 1983)
# [[Sonja Vasić]] saskibaloi jokalaria (Serbia, 1989)
# [[Thaïs Blume]] aktorea (Bartzelona, 1984)
# [[Agnès Busquets]] aktorea (Tarragona, 1976)
# [[Elena Espejo]] aktorea, ekoizlea (Tanger, 1930)
# [[Marta Grau]] aktorea, antzerki-pedagogoa (Katalunia, 1891-1992)
# [[Catalina Valls]] aktore, zuzendari, idazlea (Mallorca, 1906-1999)
# [[Cristina Valls]] aktorea (Mallorca, 1901-1982)
# [[Aina Villalonga]] antzerki-idazlea (Mallorca, 1883-1961)
# [[Margalida Caimari]] poeta, ongilea (Kuba 1839-Mallorca 1921)
# [[Rebekah Dawson]] astronomoa (AEB)
# [[Julia de León]] astronomoa (Santa Kruz de Tenerife, 1977)
# [[Audrey C. Delsanti]] astronomoa (Frantzia, 1976)
# [[Juana Salabert]] idazlea (Frantzia-Espainia, 1962)
# [[Milena Rudnitska]] ukraniar kazetaria, ekintzailea (1892-1976)
# [[Manuela de los Herreros]] idazlea, administratzailea (Balearrak 1845-1911)
# [[María Cánepa]] aktorea (Italia, 1921-Txile 2006)
# [[Liliana Ross]] aktorea, zuzendaria (Italia-Txile, 1930-2018)
# [[María Elena Duvauchelle]] aktorea (Txile, 1942)
# [[Zinaida_Tusnolobova-Martxenko]] Armada Gorriko medika (Errusia, 1920)
# [[Felipa de Souza]] aktibista portugaldarra (Tavira, 1556-Brasil, 1600)
# [[Victorine Gorget]] Frantziako ikuzlea eta Parisko Komunan militante errepublikanoa (1843-1901)
# [[Joséphine Marchais]] Frantses jornalaria, Komunan parte hartu izana (1837-1874)
# [[Élisabeth Rétiffe]] Frantziako kartoi-fabrikatzailea, sozialista eta Communarde (1834-1882)
# [[Léontine Suétens]] Ikuzlea eta 1871ko Parisko Komunan 'communarde-a' (1846-1891)
# [[Tonka Tomicic]] modeloa eta aurkezlea (Txile, 1976)
# [[Niní Marshall]] aktorea, gidoilaria, komediantea (Argentina, 1903-1996)
# [[Antonella Costa]] aktorea, zuzendaria (Italia-Argentina, 1980)
# [[Samira Negrouche]] idazlea, poeta (Aljeria, 1980)
# [[Carolina Arregui]] aktorea (Txile, 1965)
# [[Mayte Rodríguez]] aktorea, modeloa (Txile, 1989)
# [[Elsie MacGill]] ingeniaria (Kanada, 1905-AEB 1980)
# [[Helen Gregory MacGill]] epailea, kazetaria (Kanada 1864-1947 )
# [[Helen MacGill Hughes]] soziologoa (Kanada, 1903-1992)
# [[Helen Hughes-Brock]] arkeologoa (Kanada, 1938)
# [[Lauretta Ngcobo]] idazlea (Hego Afrika, 1931-2015)
# [[Patricia Simón Carrasco]] kazetaria, idazlea (Malaga, 1983)
# [[Emily Warren Roebling]] ingeniaria (AEB, 1843-1903)
# [[E. Lilian Todd]] asmatzailea (AEB, 1865-1937)
# [[Margaret Olivia Slocum Sage]] irakaslea, filantropoa (AEB, 1828-1918)
# [[Ruth Crocker]] idazlea (AEB, 1946)
# [[Loida Zabala Ollero]] potentzia egokituko kirolaria(Cáceres, 1987)
# [[Maura Healey]] abokatua, politikaria (AEB, 1971)
# [[Felicitas Guerrero]] dirudun dama, tiroz hila (Argentina, 1846-1872)
# [[María Teresa Costantini]] aktorem, film-zuzendaria, gidoilaria (Argentina, 1949)
# [[Alda Merini]] poeta, idazlea (Italia, 1931-2009)
# [[María del Pilar Maspons y Labrós]] idazlea (1841-1907)
# [[Asunción Balaguer]] aktorea (Bartzelona 1925-Madril 2019)
# [[Teresa Rabal]] aktorea, abeslari (Bartzelona,1952)
# [[María Luisa Merlo]] aktorea (Valentzia, 1941)
# [[Rita Irasema]] barietate-artista, musikagile (Kuba, 1954)
# [[Inés Rivadeneira]] mezzosopranoa, irakaslea (Lugo, 1928)
# [[Isabel Pérez Dobarro]] piano-jolea, irakaslea (Coruña, 1992)
# [[María Luisa Solá]] bikoiztaile-aktorea (Bartzelona, 1939)
# [[Ana Diosdado]] idazle, aktore (Argentina, 1938-Madril 2015)
# [[Mirtha Legrand]] aktorea, aurkezlea (Argentina 1927)
# [[Amelia de la Torre]] aktorea (Guadalajara 1905-Madril 1987)
# [[Josefina Díaz de Artigas]] aktorea (Argentina1891-Madril 1976)
# [[Clara González]] abokatu, politikaria eta hezitzailea. (Kolonbia, 1900-1991)
# [[Lynne Karen Deutsch]] astrofisikaria, astronomoa (AEB, 1956-2004)
# [[Teresa Solana]] idazlea (Bartzelona, 1962)
# [[Annemarie Heinrich]] argazkilaria (Alemania-Argentina, 1912-2005)
# [[Alicia D'Amico]] argazkilaria (Argentina, 1933-2001)
# [[María Cristina Orive]] argazkilaria (Guatemala, 1931-2017)
# [[Luz Sánchez-Mellado]] kazetaria, idazlea (Alacant, 1966)
# [[Gretchen Daily]] biologoa, biogeografoa (AEB, 1964)
# [[Nina]] abeslaria, aktorea, enpresaburua (Bartzelona, 1966)
# [[María Moreno (margolaria)|Maria Moreno]] (Madril, 1933-2020)
# [[Fryda Shultz de Mantovani]] idazlea, kritikaria (Argentina, 1912-1978)
# [[Alicia Jurado]] idazlea, akademikoa (Argenti-1948)
# [[Marguerite Moreno]] aktorea (Frantzia-1871-1948
# [[María Rosa Oliver]] idazlea, aktibista (Argentina, 1898-1977)
# [[Leonor Acevedo Suárez]] itzultzailea (Argentina, 1876-1975)
# [[Harriet Shaw Weaver]] kazetaria, editorea (Ingalaterra, 1876-1961)
# [[María Esther Vázquez]] idazlea (Argenti-1937-2017)
# [[Carmen Bravo-Villasante]] itzultzailea, haur literaturan aitzindaria (Madril-1918-1994)
# [[María Luisa Cresta de Leguizamón]] idazlea, irakaslea (Argentina-1918-2008)
# [[Ana Garralón]] idazlea (Madril-1965)
# [[Montse Pla]] aktorea (Madril, 1978)
# [[Sarah Buschmann]] idazlea (Frantzia, 1992)
# [[Montserrat Abelló]] idazlea (Katalunia, 1918-2014)
# [[Lourdes Tello]] idazlea (Madril, 1974)
# [[Maria Cabrera]] poeta, irakaslea (Katalunia)
# [[Pelegrina Pastorino]] moda-erreportaria (Italia 1902-Argentina 1988)
# [[Carmen Gallardo Martín-Gamero]] itzultzailea (Toledo 1874-Madril 1951)
# [[Rosario Lacy]] 1.ginekologoa, zirujaua (Madril1891-1954)
# [[María Mercedes Coroy]] aktorea (Guatemala, 1994)
# [[Malú Gatica]] aktorea (Txile 1922-1997)
# [[Vanessa Miller]] aktorea,idazlea (Txile, 1965)
# [[Pilar Sordo]] psikologoa, idazlea (Txile, 1965)
# [[Hortense Machu]] 1871ko Parisko Komunako kantiniersa (1836-1893)
# [[Béatrix Excoffon]] 1871ko Parisko Komunako kanpaina-ospitaleko erizaina (1849-1916)
# [[Dee Dee Bridgewater]] AEBko jazz-abeslaria (Memphis, 1950)
# [[Anna Gas]] poeta, idazlea (Bartzelona, 1996)
# [[Laia Martínez i López]] idazlea, itzultzailea, musikaria (Katalunia-Mallorca, 1984)
# [[Elsa Astete Millán]] zaintzailea, idazlea (Argentina 1910-2001)
# [[Luz Valdivieso]] aktorea (Txile 1977)
# [[Francisca Lewin]] aktorea (Txile 1980)
# [[Catherine Flon]] jostuna, heroia (Haiti 1772-1831)
# [[Dédée Bazile]] heroia, kaleko saltzailea (Haiti XVIII-XIX. mendea)
# [[Cécile Fatiman]] vudugilea, sacerdotisa (Dominikar Errepublika 1771-1883?)
# [[Josefina de la Torre]] poeta, idazlea, antzezlea, abeslaria (Las Palmas Kanaria Handikoa, 1907-2002)
# [[Maria Luisa Haitikoa]] erregina ezkontidea (Haiti, 1778-Italia ,1851)
# [[Adelina Haitikoa]] enperatriz ezkontidea (Haiti 1820-1878)
# [[Maria Clara Haitikoa]] enperatriz ezkontidea (Haiti 1758-1858)
# [[Erzulie]] buduen maitasun eta edertasunaren jainkosa (Haiti)
# [[Esperanza Parada Pedrosa]] margolaria (1928-2011)
# [[Pino Ojeda]] idazle, margolari (Kanaria Handia, 1916-2002)
# [[Suzy Vernon]] aktorea (Frantzia 1901-1997)
# [[Rita Macedo]] aktorea, jostuna (Mexiko 1902-1991)
# [[Julissa]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1944)
# [[Perpetua Barjau Martín]] jostuna, maistra (Valentzia 1899-Mexiko 1939)
# [[Elena Aub]] idazlea, editorea (Valentzia 1931- Madril 1937)
# [[Estefania Cueto Puertas]] fusilatua, jostuna, komunista (Asturias 1899-1939)
# [[Eladia García Palacios]] fusilatua, maistra, sozialista (Asturias 1904-1937)
# [[Juana Álvarez Molina]] fusilatua, etxekoandrea (Valladolid 1897-Asturias 1937)
# [[Belarmina Suárez Muñiz]] fusilatua, sindikalista (Asturias 1909-1938)
# [[Teresa Santianes Giménez]] fusilatua, etxekoandrea (Asturias 1910-1937)
# [[Anita Vázquez Barrancúa]] fusilatua, nekazaria, espioia, komunista (Asturias 1911-1938)
# [[Maxima Vallinas Fernández]] fusilatua, etxekoandrea (Asturias 1896-1938)
# [[Anita Orejas]] fusilatua, erizaina, sozialista (Asturias 1914-1937)
# [[Gloria Alcahud]] margolaria (Valladolid, 1931)
# [[Angelina Abad Cantavella]] irakaslea, idazlea (Castelló de la Plana, 1893-1965)
# [[Antonieta Sanagustin]] jostuna (Huesca, 1924-2020)
# [[Sarah Walmsley]] jostuna, aktorea, abeslaria (Britainia ?-1798)
# [[Rocío Gutiérrez]] belar-hockey jokalaria (Cadiz, 1985)
# [[Berta Riaza]] aktorea (Madril, 1927-2020)
# [[Fuensanta Nieto]] arkitektoa (Madril, 1957)
# [[Esther Pizarro]] eskultorea (Madril, 1967)
# [[Mónica Domínguez Blanco]] kazetaria (Leon, 1984-2022)
# [[Sara García Alonso]] biologoa, ikertzailea, astronautagaia (Leon, 1988)
# [[Meganne Christian]] zientzialaria, astronautagaia (Britainia, 1987)
# [[Manuela Álvarez Lozano]] filologoa, idazlea (Coruña, 1957)
# [[Ana Arias Saavedra|Ana Arias Saavedra]] idazlea (Lugo, 1951)
# [[Lucía Aldao]] idazlea (Coruña, 1982)
# [[Xiana Arias]] poeta, kazetaria (Lugo, 1983)
# [[Celsa Barja]] idazlea (Orense, 1966)
# [[Pilar Beiro]] poeta (Carnota, 1958)
# [[Emilia Calé |Emilia Calé Torres]] idazlea (Coruña, 1837-1908)
# [[Paula Carballeira]] idazlea (Coruña, 1972)
# [[Helena de Carlos Villamarín|Helena de Carlos]] idazlea (Ourense, 1964)
# [[Valentina Carro]] itzultzaile, diseinatzailea, aktorea (Cambados, 1984)
# [[Mercedes Castro]] idazlea (Ferrol, 1972)
# [[Carmen Aranegui]] arkeologoa (Valentzia, 1945)
# [[Helen Fisher]] antropologoa, biologoa (AEB, 1945)
# [[Maria Toledo]] flamenko kantautore piano-jolea (Toledo, 1983)
# [[Begoña Abad]] idazle, poeta (Burgos, 1952 )
# [[Laia Serra]] abokatua (Bartzelona, 1977)
# [[María Victoria Moreno|Maria Victoria Moreno]] poeta (Valencia de Alcantara, 1939-Pontevedra, 2005)
# [[Juana Teresa Juega López]] poeta(Galizia, 1885-1979)
# [[Lupe Gómez]] idazlea (Coruña, 1972)
# [[Herminia Fariña Cobián]] poeta (S.Compostela, 1904-1966)
# [[Maria Magdalena Domínguez|Maria Magdalena Dominguez]] poeta (Pontevedra, 1922-2021)
# [[María do Cebreiro]] poeta, idazlea (Galizia, 1976)
# [[Alessandra Galloni]] Kazetaria (Italia, 1974)
# [[Paz Esteban López]] Inteligentzia-funtzionarioa (Madril, 1958)
# [[Beatriz Méndez de Vigo]] espioia (Madril, 1958)
# [[Elisabet Benavent]] nobela erromantikoen idazlea (Valentzia, 1984)
# [[Pilar Pallarés|Pilar Pallares]] poeta (Coruña, 1957)
# [[Ánxeles Penas|Ánxeles Peñas]] artista, poeta (Curtis, 1943)
# [[Luz Pichel]] idazlea (Lalin, 1947)
# [[Luz Pozo Garza]] poeta (Ribadeo, 1922-Coruña, 2020)
# [[Carmen Prieto Rouco]] poeta (Villalba, 1901-1977)
# [[Matilde González Palau]] poeta (Almansa, 1912-2002)
# [[Pilar Cibreiro]] poeta, idazlea (Galizia, 1952)
# [[Alba Cid]] poeta, idazlea (Galizia, 1989)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''urria''')===
(Ordena: SORTUAK, IDAZLEAK, ASTRONOMOAK, GAINONTZEKOAK)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Leire Ibarguren]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta irakaslea (Azpeitia, 1979)
# [[Cesarea Garbuno Arizmendi]] efef'''SORTUA''' enpresaburua (Errenteria, 1846-1933)
# [[Izaskun Igoa]] ef--'''SORTUA''' idazlea, pedagogoa, zutabegilea (Ziga, 1995)
# [[Maritxu Errazkin]] --ef'''SORTUA''' autobus-txofer aitzindaria (Azkoitia)
# [[Ainhoa Nadia Douhaibi]] ----'''SORTUA''' ikertzaile eta idazlea (Oñati, 1983)
# [[Aurea Etxaniz]] efef'''SORTUA''' erraketista (Soraluze, 1922 - Caracas, 2019)
# [[Gema Arrugaeta]] ef--'''SORTUA''' argazkilaria (Ordizia, 1969)
# [[Amaia Elizagoien]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria, idazlea, ipuin kontalaria (Baztan, 1994)
# [[Anabel Sanz]] ef--'''SORTUA''' feminista, ekintzailea (Ermua, 1963)
# [[Elena Mendizabal]] ----'''SORTUA''' artista, eskultorea (Donostia, 1960)
# [[Sandra Garaioa]] ef--'''SORTUA''' irudigilea, ilustratzailea (Donostia, 1993)
# [[Amaia Cazenave]] ----'''SORTUA''' kazetaria (Baiona, 1987)
# [[Begoña Durruty]] ef--'''SORTUA''' ilustratzailea, idazlea (Arizkun, 1968)
# [[Pilartxo Etxeberria]] ef--'''SORTUA''' doktorea, euskaltzain urgazlea (Teruel, 1947)
# [[Eneritz Gorrotxategi]] ----'''SORTUA''' kazetaria (Gabiria, 1985)
# [[Jaione Munarriz]] ef--'''SORTUA''' metereologoa (Idiazabal, 1981)
# [[Christine Etchevers]] ef--'''SORTUA''' margolaria (Baiona, 1953)
# [[Nerea Gastón]] ef--'''SORTUA''' arte-historialaria (Durango, 1995)
# [[Usue Egia]] ----'''SORTUA''' ilustratzailea (Durango, 1992)
# [[Elena Moreno Scheredre]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Bilbo)
# [[Leoni Etxebarren]] efef'''SORTUA''' bertso-jartzailea (Urepele, 1924-Donibane Garazi, 2014)
# [[Rosa Arregi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Mallabia, 1922-Valentzia, 2004)
# [[Maria Amatriain]] --ef'''SORTUA''' hezitzailea (Azkoien, 1867-Azagra, 1955)
# [[Carmen Cascante]] efef'''SORTUA''' maistra (Abaigar, 1885-Madril, 1982)
# [[Blasa Morales]] ----'''SORTUA''' maistra (Nafarroa, XIX-XX)
# [[Julita Beraza|Julia Beraza]] efef'''SORTUA''' erraketista
# [[Mariolein Sabarte Belacortu]] ----idazlea '''SORTU''' (Herbehereak, 1944)
# [[Mercedes Diaz Morales]] tren geltokiburua '''SORTU''' (Araba, 1902-1982)
# [[Anna Pavlyk]] '''IDAZLEA''' eta ekintzaile (Ukraina, 1855-1928)
# [[Hanna Arsenych-Baran]] idazlea (Ukraina, 1970-2021)
# [[Hanna Barvinok]] idazlea (Ukraina, 1828-1911)
# [[Klymentyna Popovych-Boiarska]] idazlea (Ukraina, 1863-1945)
# [[Myroslava Sopilka]] idazlea (Ukraina, 1897-1937)
# [[Bushra al-Maqtari]] idazlea, ekintzailea (Yemen, 1979)
# [[Matilde Zapata]] idazlea, (Sevilla-Santander, 1906-1938)
# [[Matilde Elena López]] idazlea (Salvador, 1929-2010)
# [[Aída Cartagena Portalatín]] idazlea (Ukraina, 1828-1911)
# [[Alcira Soust Scaffo]] idazlea (Uruguai, 1924-1997)
# [[Luisa Carnés]] idazlea (Madril, 1905-1964)
# [[Concha Castroviejo]] idazlea (Coruña, ç 1910-1995)
# [[Zaruhi Bahri]] idazlea, gizarte ekintzailea (Armenia, 1880-1958)
# [[Hanna K. Korany]] idazlea (Siria, 1870-1898)
# [[Porochista Khakpour]] elebegilea (Siriar-Estatubatuarra, 1978)
# [[Salma Kuzbari]] idazlea, feminista (Libano, 1923-2006)
# [[Tsehay Melaku]] idazlea (Etiopia, 1952)
# [[Rangina Hamidi]] idazlea, politikaria, ekintzailea (Afganistan, 1978)
# [[Louise Aslanian]] idazlea, ekintzaile komunista (Iran-Frantzia, 1904-1945)
# [[Fatemeh Keshavarz]] idazlea (Iran-AEB, 1952)
# [[Senedu Gebru]] idazlea (Etiopia, 1916-2009)
# [[Hayganuş Mark]] idazlea (Armenia, 1885-1966)
# [[Khosrovidukht]] idazlea, musikagilea (Armenia, VIII. mendea)
# [[María Dolores Masana]] kazetaria, idazlea (Bartzelona, 1936)
# [[Marija Strojnik]] '''astronomoa''' (Eslovenia, 1950)
# [[Linda Spilker]] astronomoa (AEB, 1890-1981)
# [[Constance M. Rockosi]] astronomoa (AEB, 1980)
# [[Julena Steinheider Duncombe]] astronomoa (AEB, 1911-2003)
# [[Marie-Jeanne de Lalande]] astronomoa (1768, 1832)
# [[Rosaly Lopes]] astronomoa (Brasil, 1957)
# [[Nikole Lewis]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Nicole Capitaine]] astronomoa (Frantzia, 1948)
# [[Paulina Lira]] astronomoa (Txile, XX. mendea)
# [[Rachel Mandelbaum]] astronomoa (AEB, 1977)
# [[María Cristina Pineda Suazo]] astronomoa (Honduras, 1954)
# [[Mirjana Povic]] astronomoa (Serbia, 1981)
# [[Muriel Mussells Seyfert]] astronomoa (AEB, 1909-1997)
# [[Isabel Márquez Pérez]] astronomoa (Badajoz, 1967)
# [[Josefa Masegosa Gallego]] astronomoa (Almeria, 1957)
# [[Agnes Mary Clerke]] astronomoa (Irlanda, 1842-1907)
# [[Yuki Okoda]] astronomoa (Japonia, 1990)
# [[Denise C. Stephens]] astronomoa (AEB, 1973?)
# [[Sarah Tuttle]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Chanda Prescod-Weinstein]] astronomoa (AEB, 1982)
# [[Kyongae Chang]] astrofisikaria (Hego Korea, 1946)
# [[Jessie Christiansen]] astrofisikaria (Australia, XX.mendea)
# [[Rachel Somerville]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Susan Jane Cunningham]] matematikaria, astronomoa (AEB, 1842-1921)
# [[Phoebe Waterman Haas]] astronomoa (AEB, 1882-1967)
# [[Luisa Landová-Štychová]] astronomoa (Austria-Hungaria, 1885-1965)
# [[Anna Estelle Glancy]] astronomoa (AEB, 1883-1975)
# [[Margaret Mayall]] astronomoa (AEB, 1902-1995)
# [[Martha P. Haynes]] astronomoa (AEB, 1951)
# [[Ilse Cleeves]] astrofisikaria (AEB, XX. mendea)
# [[Carolin Crawford]] astronomoa (Erresuma Batua, 1963)
# [[Janine Connes]] astronomoa (Frantzia, 1934)
# [[Joy Crisp]] geologoa, astronomoa (AEB, XX.mendea)
# [[Florence Cushman]] astronomoa (AEB, 1860-1940)
# [[Rosina Dafter]] astronomoa (Australia, 1875-1959)
# [[Mary Osborne|Mary Osbone]] Gitarrista (AEB, 1921-1992)
# [[Olga Smirnova]] dantzaria (Errusia, 1991)
# [[Olga Smirnova (borrokalaria)]] borrokalaria (Errusia, 1979)
# [[Conchita Martínez]] tenislaria (Huesca, 1972)
# [[Margaret Lindsay]] aktorea (AEB, 1910-1981)
# [[Cristina Cruz Mínguez]] aktorea (Espainia, 1983)
# [[Mercedes Díaz]] aktorea (Espainia, 1894-1960)
# [[Elise Harmon]] asmatzailea (AEB, 1909-1985)
# [[Ingeborg Hochmair]] asmatzailea (Austria, 1953)
# [[Ada Henry Van Pelt]] asmatzailea (AEB, 1838-1923)
# [[Elizabeth Lee Hazen]] asmatzailea (AEB, 1885-1975)
# [[Ruth Handler]] asmatzailea (AEB, 1916-2002)
# [[Lil Hardin Armstrong]] musikagilea (AEB, 1898-1971)
# [[Ruth Brito]] triatleta (Lanzarote, 1980)
# [[Ana María Alonso Zarza]] geologoa, ikertzailea (Avila, 1962)
# [[Chantal Loïal]] dantzaria eta koreografoa (Guadalupe, Frantzia, 1969)
# [[Melba Liston]] tronboijolea, musikagilea (AEB, 1926-1999)
# [[Alice Coltrane]] pianojolea, musikagilea (AEB, 1937-2007)
# [[Mahsa Amini]] erahila(Iran, 2000-2022)
# [[Mélanie Joly]] politikaria (Kanada, 1979)
# [[Nazanin Boniadi]] aktorea (Iran, 1980)
# [[Roxana Saberi]] kazetari atxilotua Iranen (AEB, 1977)
# [[Lili Reinhart]] aktorea (AEB, 1996)
# [[Kiernan Shipka]] aktorea (AEB,1999)
# [[Wanuri Kahiu]] zine-zuzendaria (Kenya, 1980)
# [[Eduarda Mansilla]] idazlea, musikagilea (Argentina, 1834-1892)
# [[Agustina Ortiz de Rozas]] politikaria, filantropoa (Argentina, 1816-1898)
# [[Pauline de Meulan]] idazlea eta kazetaria (Frantzia, 1773-1827)
# [[Margaret Satterthwaite]] Epaile eta legelarien independentziaren gaineko Kontalari Berezia (AEB)
# [[Miren Arenzana Letamendi|Miren Arenzana Letamendia]] artista, eskultorea (Bilbo, 1965)
# [[María Gay]] mezzosopranoa (Bartzelona 1876-1943)
# [[Isabella Colbran]] mezzosoprano (Madril, 1784 - Bolonia, 1845)
# [[Florence Van de Walle]] jornalari belgikarra, communarde Parisko Komunan (1838 - )
# [[Pétroleuse (Parisko Komunako su-emaileak)]] Parisko Komunako su-emaileak (1871)
# [[Manuela Rosas]] ekintzaile politikoa (Argentina, 1817-1898)
# [[Camila O'Gorman]] maitasunagatik fusilatua (Argentina, 1825-1848)
# [[Blanca Podestá]] aktorea (Argentina, 1889-1967)
# [[María Podestá]] aktorea (Argentina, 1875-1954)
# [[Marianne Beth]] abokatua (Viena, 1889-1984)
# [[Diana Russell]] soziologoa eta ekintzailea (Hego Afrika, 1938-2020)
# [[María Esther Podestá]] aktorea (Argentina, 1896-1954)
# [[Susú Pecoraro]] aktorea (Argentina, 1952)
# [[Mona Maris]] aktorea (Argentina, 1901-1991)
# [[Ana Perichon]] aristokrata frantsesa (1775-1847)
# [[María Luisa Bemberg]] aktorea (Argentina, 1922-1995)
# [[Zully Moreno]] aktorea (Argentina, 1920-1999)
# [[Luz Gabás]] idazlea, politikaria (Huesca, 1968)
# [[Ángela Jeria]] arkeologoa, ??idazlea?? (Txile, 1926-2020)
# [[Biblioteken eguna]]
# [[Luisa de Medrano]] akademikoa, poeta eta filosofoa (1484-1527)
# [[Begum Rokeya]] idazlea eta ekintzaile feminista (Kalkuta, 1880-1932)
# [[María Antinea]] aktorea (Jaen,Argentina, 1915-1991)
# [[Mecha Ortiz]] aktorea (Argentina, 1900-1987)
# [[Orfilia Rico]] aktorea (Uruguai,Argentina, 1871-1936)
# [[Nury Montsé]] aktorea (Argentina, 1917-1971)
# [[Silvana Roth]] aktorea, politikaria (Italia,Argentina, 1923-2010)
# [[Marta Extramiana]] idazlea, ilustratzailea, (Gasteiz, 1964)
# [[Vida Akoto Bamfo]] epailea (Ghana, 1949)
# [[Celma Ribas]] abeslaria (Angola, 1982)
# [[Beatriz Matar]] aktorea (Argentina, 1954)
# [[Lita Stantic]] zine-zuzendaria, gidoilaria (Argentina, 1942)
# [[Graciela Borges]] aktorea (Argentina, 1917-1971)
# [[Esther Borao]] ingeniaria, asmatzailea (Zaragoza, 1988)
# [[Mary Daly]] filosofo feminista (AEB, 1928-2010)
# [[Terry McMillan]] idazlea (AEB, 1951)
# [[Esther Rebato Ochoa]] antropologoa, ikertzailea (Bilbo,1957)
# [[María Herrera]] motoziklista (Toledo, 1996)
# [[Ana Carrasco]] motoziklista (Murtzia, 1997)
# [[Elena Rosell]] motoziklista (Valentzia, 1986)
# [[Juana Viale]] aktorea, aurkezlea (Argentina, 1982)
# [[Manuela Viale]] aktorea (Argentina, 1991)
# [[Silvia Legrand]] aktorea (Argentina, 1927-2020)
# [[Marcela Tinayre]] aurkezlea, enpresaburua (Argentina, 1950)
# [[Dolores Fonzi]] aktorea (Argentina, 1978)
# [[Florencia Raggi]] modeloa, aktorea (Argentina, 1972)
# [[Nilda Raggi]] aktorea, zuzendaria (Argentina, 1938)
# [[Ana Celentano]] aktorea (Argentina, 1969)
# [[Danielle Casanova]] Frantziako militante komunista eta erresistentziako kidea (1909-1943)
# [[Fanny Gallot]] Frantziako historialaria (1981 - )
# [[Eulalie Papavoine]] Parisko Komunako erizaina, ustezko su-eragilea (1846-1875)
# [[Claudia di Girolamo]] aktorea, zuzendaria, aktibista (Txile, 1956)
# [[Adriana Barraza]] aktorea, maistra, zuzendaria (Mexiko, 1956)
# [[Fernanda Mistral]] aktorea (Argentina, 1934)
# [[Big Mama Thornton]] blues abeslaria (AEB, 1926-1984)
# [[Lita de Lázzari]] etxekoandre mediatikoa (Argentina, 1925-2015)
# [[China Zorrilla]] aktorea, zuzendaria (Uruguai, 1922-2014)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''iraila''')===
(Ordena: SORTU, ASTRONOMOAK, BESTELAKOAK)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Arantza San Sebastian]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, hezkuntzako aholkularia (Donostia, 1958)
# [[Izaskun Etxeberria]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta irakaslea (Altsasu, 1964)
# [[Kristina Saralegi]] efef'''SORTUA''' baserritarra, abeltzaina, talogilea (Leitza, 1974-2022)
# [[Gotzone Sestorain]] ef--'''SORTUA''' baserritarra, poeta, irrintzilaria (Leitza, 1965)
# [[Victoria Ariño]] efef'''SORTUA''' filantropoa (Ermua, 1889-1974)
# [[Ines Bengoa]] ef--'''SORTUA''' ipuin kontalaria (Tenerife-Lizarra, 1973)
# [[Jeronima Uriarte Elizalde]] ----'''SORTUA''' filantropoa, ongile (Lizarra, 1855-1929)
# [[Emilia Goyena Arraiza]] ef--'''SORTUA''' idazlea, ekintzaile (Lizarra, 1916-1999)
# [[Garbiñe Basarte]] ef--'''SORTUA''' kale-artista, muralista (Lizarra, 1976)
# [[Libe Agirre]] ef--'''SORTUA''' irrati esataria, kazetaria, (Meñaka)
# [[Irati Martin]] ef--''SORTUA''' futbolaria (Durango, 2003)
# [[Anne-Marie Lagarde]] ----'''SORTUA''' idazlea eta ikertzaile (Zuberoa, 1944)
# [[Edurne Azpitarte]] ef--'''SORTUA''' areto-futbolaria (Garai, 1978)
# [[Carmen Pérez Rodrigo]] ef--'''SORTUA''' Euskal Herriko Medikuntzaren Errege Akademiaren lehenengo emakumezkoa (Alonsotegi, 1960)
# [[Mariela SR Coline Fanon]] '''SORTUA''' Haur lapurtua (Guatemala, 1968)
# [[Felisa Ventura]] ef--'''SORTUA''' erizaina eta emagina (Eibar, 1902-1959)
# [[Ana Belén Pintado]] ef--'''SORTUA''' haur lapurtua (Madril, 1973)
# [[Mariam al-Asturlabi]] '''ASTRONOMOAK''' Alepo astrolabio-egilea (Siria, X. gizaldian)
# [[Nadia Zakamska]] astronomoa (Errusia, 1979)
# [[Idit Zehavi]] astronomoa, ikertzailea (Israel, 1969)
# [[Louise Webster]] astronomoa, fisikaria (Australia, 1941-1990)
# [[Alycia J. Weinberger]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Fiammetta Wilson]] astronomoa (Erresuma Batua, 1864-1920)
# [[Jennifer Wiseman]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Rosemary Wyse]] astronomoa (Erresuma Batua, 1957)
# [[Alice Grace Cook]] astronomoa (Erresuma Batua, 1877-1958)
# [[Priscilla Fairfield Bok]] astronomoa (AEB, 19896-1975)
# [[Shadia Habbal]] astronomoa (Siria, XX. mendea)
# [[Deborah Dultzin Kessler]] astronomoa (Mexiko, 1945)
# [[María Luisa Aguilar]] astronomoa(Jauja Peru 1938)
# [[Claire Armstrong]] astronomo amateurra (Britania)
# [[Emma Vyssotsky]] astronomoa (AEB, 1894-1975)
# [[Julie Vinter Hansen]] astronomoa (Danimarka, 1890-1960)
# [[Gladys Vergara]] astronomoa (Uruguai, 1928-2016)
# [[Esmeralda Mallada]] astronomoa (Uruguai, 1937)
# [[Jacqueline Hewitt]] astronomoa (EEBB, 1958)
# [[Catherine Heymans]] astronomoa (Britainia, XX. mendea)
# [[María Teresa Ruiz]] astronomoa (Txile, 1946)
# [[Silvia Torres Castilleja]] astronomoa (Mexiko, 1940?)
# [[Gloria Suzanne Koenigsberger Horowitz]] astronomoa (Mexiko, XX. mendea)
# [[Silvana Navarro Jiménez]] astronomoa (Mexiko, XX. mendea)
# [[Meg Urry]] astronomoa (AEB, 1945)
# [[Maura Tombelli]] astronomoa (Italia, 1952)
# [[Jana Tichá]] astronomoa (Txekia, 1965)
# [[Alenush Terian]] astronomoa (Iran, 1920-2011)
# [[Bobbie Vaile]] astronomoa (Australia, 1959-1996)
# [[Ann Hornschemeier]] astronomoa (EEBB, XX. mendea)
# [[Svetlana Guerasimenko]] astronomoa (Ukraina, 1945)
# [[Jen Gupta]] astrofisikaria (Britaina, XX. mendea)
# [[Maria Antonella Barucci]] astronomoa (Italia, XX. mendea)
# [[Merieme Chadid]] astronomoa (Maroko, 1969)
# [[Madge Adam]] astronomoa (Erresuma Batua, 1912-2001)
# [[Karlina Leksono Supelli]] astronomoa, filosofoa (Indonesia, 1958)
# [[Annapurni Subramaniam]] astronomoa (India, XX. mendea)
# [[Paris Pişmiş]] astronomoa (Turkia-Mexiko, 1911-1999)
# [[Jane Squire]] astronomoa, idazlea, aktibista (Ingalaterra, 1686-1743)
# [[Maritza Soto]] astronomoa (Txile, 1990)
# [[Sara Seager]] astronomoa (Kanada, 1971)
# [[Caterina Scarpellini]] astronomoa, metereologoa (Italia, 1808-1873)
# [[Lenka Šarounová]] astronomoa (Txekia, 1973)
# [[Anneila Sargent]] astronomoa (Erresuma Batua, 1942)
# [[Carlota de Sajonia-Meiningen]] astronomoa (Alemania, 1751-1827)
# [[Jen Gupta]] astrofikaria (Britainia, XX. mendea)
# [[Pilar Ruiz-Lapuente]] astronomoa (Bartzelona, 1964)
# [[Monica Rubio (astronomoa)]] astronomoa (Txile, 1955)
# [[Claudine Rinner]] astronomoa (Frantzia, 1965)
# [[Julia Riley]] astronomoa (Britainia, XX. mendea)
# [[Mercedes Richards]] astronomoa (Jamaika, 1955-2016)
# [[Gabrielle Renaudot]] astronomoa (Frantzia, 1887-1962)
# [[Hilkka Rantaseppä-Helenius]] astronomoa (Finlandia, 1925-1975)
# [[Zinaída Akséntieva]] astronomoa (Ukraina, 1900-1969)
# [[Mary Proctor]] astronomoa (Erresuma Batua, 1862-1957)
# [[Helen Dodson Prince]] astronomoa (AEB, 1905-2002)
# [[Yelena Pitieva]] astronomoa (Errusia, XX.mendea)
# [[Louise du Pierry]] astronomoa (Frantzia, 1746-1807)
# [[Ľudmila Pajdušáková]] astronomoa (Eslovakia, 1916-1979)
# [[Feryal Özel]] astronomoa (Turkia/AEB, 1975)
# [[Mazlan Othman]] astronomoa (Malaysia, 1951)
# [[Sally Oey]] astronomoa (AEB, 1984)
# [[Janina Ochojska]] astronomoa (Polonia, 1955)
# [[Yaël Nazé]] astronomoa (Belgika, 1955)
# [[Camila Navarrete]] astronomoa (Txile, XX. mendea)
# [[Sultana N. Nahar]] astronomoa (Pakistan, 1990)
# [[Carolyn Porco]] astronomoa (AEB, 1953)
# [[Anne Sewell Young]] astronomoa (AEB)
# [[Margaretha Kirch]] astronomoa (Alemania)
# [[Eva Grebel]] astronomoa (Alemania)
# [[Erika Böhm-Vitense]] astronomoa (Alemania-AEB)
# [[Elizabeth Alexander]] irrati-astronomoa, geologoa, fisikaria (Erresuma Batua, 1908-1958)
# [[Victoria Kaspi]] astrofisikaria (AEB-Kanada, 1967)
# [[Ma Chung-pei]] astronomoa (Txina)
# [[Maud Worcester Makemson]] astronomoa (AEB, 1891-1977)
# [[Ala Masévich]] astronomoa (Georgia, 1918-2008)
# [[Karen Masters]] astronomoa (Erresuma Batua, 1979)
# [[Janet Akyüz Mattei]] astronomoa (Turkia, 1943-2004)
# [[Naomi McClure-Griffiths]] astronomoa (Turkia, 1943-2004)
# [[Susan McKenna-Lawlor]] astronomoa (AEB, 1975)
# [[Karen Jean Meech]] astronomoa (AEB, 1959)
# [[Anja Cetti Andersen]] astronomoa (Danimarka, 1965)
# [[Duília de Mello]] astronomoa (Brasil, 1963)
# [[Ruth Murray-Clay]] astronomoa (AEB, XX.mendea)
# [[Alice Archenhold]] astronomoa (Alemania, 1874-1943)
# [[Anne Archibald]] astronomoa (Kanada- Erresuma Batua, 1976)
# [[Elizabeth Lada]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Nidia Morrell]] astronomoa (Argentina, 1953)
# [[Teresa Lago]] astronomoa (Portugal, 1947)
# [[Gemma Lavender]] astronomoa (Erresuma batua, 1986)
# [[Farzana Aslam]] astronomoa, fisikaria (Pakistan, XX.mendea)
# [[Pauline Barmby]] astronomoa (Kanada, 1972)
# [[Margaret Lindsay Huggins]] astronomoa (Erresuma Batua 1948-1915)
# [[Gemma Lavender]] astronomoa (Erresuma Batua, 1986)
# [[Helen Lines]] astronomoa (AEB, 1918-2001)
# [[Martha Betz Shapley]] astronomoa (AEB, 1890-1981)
# [[Christy A. Tremonti]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Elizabeth Beckley]] argazkilari astronomikoa (Britaina Handia, 1846-1927)
# [[Ewine van Dishoeck]] astronomo eta fisikaria (Herbehereak, 1955)
# [[Kathleen Ollerenshaw]] astronomoa eta matematikaria (Britaina Handia, 1912-2014)
# [[Anna Frebel]] astronomoa (Alemania, 1980)
# [[Alicia M. Soderberg]] astrobomoa (AEB, 1977)
# [[Caroline Furness]] astronomoa (AEB, 1869-1936)
# [[Ethel Bellamy]] astronomo, sismologo (Erresuma Batua, 1981-1960)
# [[Amy Barger]] astronomoa (AEB, 1971)
# [[Yevguenia Bugoslávskaia]] astronomo sobietarra (1899-1960)
# [[Reysa Bernson]] astronomoa (Frantzia, 1904-1944)
# [[Elizabeth Brown]] astronomoa (Erresuma Batua, 1830, 1899)
# [[Miriam Burland]] astronomoa (Kanada, 1902-1996)
# [[María Herreros|Maria Herreros]] ilustratzailea, (Valentzia, 1983)
# [[Yelena Davydova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1961)
# [[Zoja Grancharova]] gimnasta artistikoa (Bulgaria, 1966)
# [[Natalia Kutxinskaia|Natalia Kuchinskaya]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1949)
# [[Larisa Petrik]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1949)
# [[Dörte Thümmler|Dorte Thummler]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1974)
# [[Klaudia Rapp]] gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Jelena Grosheva]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1979)
# [[Lăcrămioara Filip|Lacramioara Filip]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Yun Mi Kang]] gimnasta artistikoa (Korea, 1988)
# [[Isabelle Severino]] gimnasta artistikoa (Paris, 1980)
# [[Mo Huilan|Mo Hullan]] gimnasta artistikoa (Txina, 1979)
# [[Xuan Liu]] gimnasta artistikoa (Txina, 1979)
# [[María Teresa Vera]] musikagilea, gitarra-jolea (Kuba, 1895-1965)
# [[Nadine Heredia]] politikaria, Lehen dama (Peru, 1976)
# [[Carolina Malchair]] gimnasta erritmikoa (Malaga, 1982)
# [[Liliana Vitale]] musikagilea, abeslaria (Argentina, 1959)
# [[Rosario Ustáriz Borra]] poeta (Echo, 1927- Jaca, 2009)
# [[Karin Ohlenschläger|Karin Ohlenschlager]] arte kudeatzailea (Alemania, 1959 + Gijon, 2022)
# [[Elise Ray]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1982)
# [[Noor Jordaniakoa]] arkitektoa, erregina ohia (AEB, 1951)
# [[Joyce DiDonato]] mezzosopranoa (AEB, 1969)
# [[Susan Graham]] mezzosopranoa (AEB, 1960)
# [[Simona Amânar]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Amy Chow]] gimnasta artistikoa (Kaliformia, 1978)
# [[Kristen Maloney]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1981)
# [[Tasha Schwikert]] gimnasta artistikoa (Las Vegas, 1984)
# [[Liudmila Yezhova]] gimnasta artistikoa (Mosku, 1982)
# [[Courtney McCool]] gimasta artistikoa (Kansas, 1988)
# [[Patrizia Ciofi]] mezzosopranoa (Italia, 1967)
# [[Miah Persson]] sopranoa (Suedia, 1969)
# [[Karita Mattila]] sopranoa (Finlandia, 1960)
# [[Anne Sofie von Otter]] mezzosopranoa (Suedia, 1955)
# [[Birgitta von Otter]] kazetaria, idazlea (Hungaria-Suedia, 1939)
# [[Vera Rozsa]] abeslaria, kantu-maistra (Hungaria, 1917)
# [[Ileana Cotrubaş]] abeslaria, kantu-maistra (Errumania, 1939)
# [[Hannah Wilke]] artista, performacelaria (AEB, 1940-1993)
# [[Jelena Dolgopolova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1975)
# [[Rozalia Galiyeva|Rozaliya Galiyeya]] Gimnasta artistikoa (Uzbekistan,1977)
# [[Kim Zmeskal]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1976)
# [[Wendy Bruce]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1992)
# [[Betty Okino]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1975)
# [[Kerri Strug]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1977)
# [[Elena Gómez Servera|Elena Gomez]] gimnasta artistikoa (Manacor, 1985)
# [[Eva Hesse]] eskultorea (Alemania/AEB, 1936-1970)
# [[Yvonne Rainer]] dantzaria, koreografoa (AEB, 1934)
# [[Dorothea Röschmann]] sopranoa (Alemania, 1967)
# [[Teresa Stratas]] sopranoa (Kanada, 1938)
# [[Laura Campos]] gimnasta artistikoa (Merida, 1988)
# [[Barbara Ehrenreich]] saiakeragile eta gizarte ekintzailea (EEBB, 1941-2022)
# [[Silvia Bel]] aktorea (Bartzelona, 1970)
# [[Lucy R. Lippard]] idazlea, arte-kritikaria (AEB, 1937)
# [[Alina Szapocznikow]] eskultorea, holokaustotik bizirik ateratakoa (Polonia, 1926-Frantzia1970)
# [[Nancy Holt]] eskultorea (AEB, 1938-2014)
# [[Beverly Pepper]] eskultorea (AEB, 1922-2020)
# [[Barbara Rose]] arte-kritikaria (AEB, 1936-2020)
# [[Anne Truitt]] eskultorea (AEB, 1921-2004)
# [[Mary Pinchot Meyer]] eskultorea (AEB, 1920-1964)
# [[Lotte Lenya]] abeslaria, aktoreaa (Viena, 1898-1981)
# [[Evelyn Lear]] sopranoa (AEB, 1926-2012)
# [[Gisela May]] aktorea, abeslaria, irakaslea (Alemania, 1924-2016)
# [[Hildegard Knef]] abeslaria, aktorea, idazlea (Alemania, 1925-2002)
# [[Ute Lemper]] aktorea, abeslaria (Alemania, 1963)
# [[Greta Keller]] mezzosopranoa, aktorea (Austria, 1903-1977)
# [[Soile Isokoski]] sopranoa (Finlandia, 1957)
# [[María Cruz Berrocal]] arkeologoa (España. XX. mendea)
# [[Leily Santizo]] abokatua (Guatemala)
# [[Nineth Montenegro]] politikaria (Guatemala, 1957)
# [[Siomara Sosa]] fiskala (Guatemala, 1975)
# [[Lucrecia Hernández Mack]] politikaria (Guatemala, 1973)
# [[Nerea Aresti]] historialaria (Bilbo, 1961)
# [[Ellen Beeman]] idazle, bideojokogilea (AEBo, 1964)
# [[Kathleen Battle]] sopranoa (AEB, 1948)
# [[Zury Ríos]] politikaria (Guatemala, 1968)
# [[Sandra Torres]] politikaria (Guatemala, 1955)
# [[Marta Luxán]] soziologoa (Bilbo, 1970)
# [[Harolyn Blackwell]] sopranoa (AEB, 1955)
# [[Carol Vaness]] sopranoa (AEB, 1952)
# [[Hanna Hammarström]] asmatzailea (tel. kablea) (Suedia, 1829-1914)
# [[Laura Mora]] zinema zuzendaria (Kolonbia, 1981)
# [[Isa Campo]] zinema zuzendaria (Oviedo, 1975)
# [[Susan Tedeschi]] abeslaria (AEB, 1970)
# [[Mary Hallock-Greenewalt]] asmatzailea (siria-AEB, 1871-1950)
# [[Sarah Guppy]] asmatzailea (Britainia, 1770-1852)
# [[Melissa George]] asmatzailea, aktorea (Australia, 1976)
# [[Rachel Blanchard]] aktorea (Kanada, 1976)
# [[Txaro Arrazola]] artista, margolaria (Gasteiz, 1963)
# [[Cristina Lucas]] artista, feminista (Ubeda, 1973)
# [[Laura Mulvey]] zinema feminista teorialaria (Oxford, 1941)
# [[Vi Redd]] jazz abeslaria, saxofoi jolea (AEB, 1928)
# [[Sweet Emma Barrett]] jazz abeslaria, pianojolea (AEB, 1897-1983)
# [[Terin Humphrey]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1986)
# [[Hollie Vise]] gimnasta artistikoa (Texas, 1987)
# [[Renske Endel]] gimnasta artistikoa (Herbereak, 1983)
# [[Dominique Moceanu|Dominique Moceau]] gimnasta artistikoa (Kalifornia, 1981)
# [[Amanda Borden|Amanda Border]] gimnasta artistikoa (Ohio, 1977)
# [[Jaycie Phelps]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1979)
# [[Olesia Dudnik]] gimnasta artistikoa (Ukrania, 1974)
# [[Jadiyetu El Mohtar]] Fronte Polisarioaren Espainiako Ordezkaritzako kidea (Sahara, 1959)
# [[Staša Zajović|Stasa Zajovic]] feminista, giza eskubideen aldeko aktibista (Montenegro, 1953)
# [[Lepa Mladjenovic]] feminista, giza eskubideen aldeko aktibista LGBT (Belgrad, 1954)
# [[Manuela Martelli]] zinema aktore eta zuzendaria (Santiago, Txile, 1983)
# [[Sultana Khaya]] saharar ekintzailea (Sahara ??)
# [[Salma Solaun]] gimnasta erritmikoa (Gasteiz, 2005)
# [[Elena López Riera|Elena Lopez Riera]] zinegilea (Orihuela, 1982)
# [[Martina de Zuricalday]] enpresaburua (Bilbo, 1839-1932)
# [[Isabel Cadenas]] kezetaria, dokumentalista (Basauri, 1982)
# [[Margarita Salaberria Galarraga]] diplomatikoa (Madril?, 1911-2000)
# [[Aline Griffith]] kondesa, espioia (AEB, 1923-2017)
# [[Anne-Marie Ménand]] communarde, Parisko Komunan ibilitako emakumea (Frantzia, 1837- )
# [[Louise Pioger]] communarde, Parisko Komunan ibilitako emakumea (Frantzia, 1848-1920)
# [[Marisa Linton]] Frantziako Iraultzan espezializatutako historiagilea (Erresuma Batua, 1848-1920)
# [[Michèle Riot-Sarcey]] Historia garaikideko eta genero-historiako irakaslea (Frantzia, 1943- )
# [[Emakumeak Parisko Komunan]] (Frantzia, 1871)
}}
=== Hobetuak 2022 ===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Maite Maruri]] opera abeslaria (Plentzia, 1979)
# [[Maria Angeles Mezkiritz|Maria Angeles Mezkiriz]] nafar arkeologoa (Faltzes, 1929)
# [[María Francés]] nafar aktorea (Tutera, 1887-1987)
# [[Violeta Parra]] abeslaria eta musikagilea (Txile, 1917-1967)
# [[Nekane Sarobe]] bikoizlea (Donostia, 1953)
# [[Consuelo Flecha]] pedagogoa (Bilbo, 1948)
# [[Beatriz Martinez de Antoñana]] aktorea (Araba,1975)
# [[Susan B. Anthony]] feminista eta sufragista (EEBB)
# [[Margot Frank]] Holokaustoaren biktima, Ana Franken ahizpa (Alemania,1926-1945)
# [[Elisabeth Larena]] aktorea (Bizkaia, 1989)
# [[Arantza Idiazabal Gorrotxategi]] irakaslea eta euskaltzain urgazlea (Gipuzkoa, 1945)
# [[Maitane Urbieta]] irratiko kirol-kazetaria eta UEFA Europa Leagueko lehen emakume-berriemailea (Gipuzkoa, 1983)
# [[Blanca Vidal]] aktorea (Bilbo, 1885-1962)
# [[Agustina Aragoikoa]] heroia (Katalunia,1786-1857)
# [[Teresa Aranguren]] Kazetaria (Araba, 1944)
# [[Felisa Mary]] aktorea (Bizkaia, 1892-1956)
# [[Fariba Sheikhan]] aktorea eta abeslaria (Bizkaia, 1988)
# [[Isabel Mellén]] arte-historialaria, ikertzailea eta dibulgatzailea (Araba, 1986)
# [[Maria Moliner]] liburuzaina, filologoa eta hiztegigilea (Zaragoza, 1900-1981)
# [[Alice Stone Blackwell]] feminista, giza-eskubideen defendatzailea (AEB, 1857-1950)
# [[Lucy Stone]] Kazetaria, feminista, abolizionista,sufragista (AEB, 1818-1893)
# [[Rosa Bonheur]] animalia-margolaria eta eskuturagilea (Frantzia, 1822-1899)
# [[Maryse Choisy]] Kazetaria, idazlea eta saiakeragilea (Lapurdi, 1903-1979)
# [[Pilar López Júlvez]] dantzaria eta koreografoa (Gipuzkoa, 1912-2008)
# [[Concepción Aleixandre]] mediku, ginekologo, asmatzaile, zientzialari... (Valentzia, 1862-1952)
# [[María Puy Uitzi]] historialaria (Nafarroa, 1915-2008)
# [[Corín Tellado]] maitasun istorio laburren idazlea (Asturias, 1927-2009)
# [[Matilde Huitzi]] maistra, pedagogoa, abokatua, feminista (Nafarroa, 1980-1965)
# [[Concha Espina]] idazlea (Kantabria, 1869-1955)
# [[Izaskun Uranga]] abeslaria (Bizkaia, 1950)
# [[Ixone Sádaba]] argazkilaria (Bilbo, 1977)
# [[Joaquina Eguaras]] Granadako Unibertsitateko 1. irakaslea, hebraista, arabista (Nafarroa-Granada, 1897-1981)
# [[Sara Baras]] flamenko dantzaria eta koreografoa (Cadiz, 1971)
# [[Ainhoa Garai]] aktorea (Gipuzkoa, 1983)
# [[Laura García]] judo jokalari-paralinpikoa (Nafarroa, 1981)
# [[Marina Ginestà]] Kazetaria, itzultzailea, gerra zibileko militante komunista (Katalunia, 1919-2014)
# [[Axun Aierbe]] itzultzailea (Gipuzkoa,1968-2008)
# [[Amaia Osaba]] piraguista (Nafarroa, 1975)
# [[Fatema Mernissi]] idazlea eta soziologoa (Maroko, 1940-2015)
# [[Eva Gonzalès]] margolaria (Frantzia, 1849-1883)
# [[Maria Luisa Ozaita]] musikagilea eta emakumeek egindako hedapenean aitzindaria (Barakaldo, 1939-2017)
# [[Isabel Fernández Reviriego]] musikaria, ekoizlea eta artista grafikoa (Bizkaia,1979)
# [[Teresa Calo]] aktorea, dramagilea eta gidoigilea (Gipuzkoa, 1955)
# [[Cris Lizarraga]] abeslaria, feminsta eta aktibista (Bizkaia, 1992)
# [[Sonia Ruiz de Azua]] psikologoa, ikertzailea, psikiatria-irakaslea (Bizkaia, 1979)
# [[Begoña Bilbao Alboniga]] idazlea, musikagilea eta euskaralaria (Bizkaia, 1932-2005)
# [[Najat El Hachmi]] idazle amazigha (Katalunia,)
# [[Ellen Ochoa]] astronauta (AEB, 1958)
# [[María Luz Morales]] kazetaria, idazlea (Galizia- Bartzelona)
# [[Cristina Petite]] atleta (Bizkaia,1972)
# [[Irene Loizate]] txirrindularia, duatloilaria (Bizkaia, 1995)
# [[Maritxu Housset]] gomazko paleta pelotaria (Lapurdi, 1981)
# [[Eider Hurtado]] kazetaria (Bizkaia, 1981)
# [[Gina Pane]] artista (Lapurdi, 1939-1990)
# [[Ruth Arnon]] biokimikaria (Israel, 1933)
# [[Andere Arriolabengoa]] bertsolaria (Araba, 1982)
# [[Rosa Chacel]] idazlea (Valladolid, 1898-1994)
# [[Dora Maar]] argazkilaria (Frantzia, 1907-1994)
# [[Maribel Forcadas]] medikua (Zaragoza, 1949-2012)
# [[Eneritz Iturriagaetxebarria]] txirrindularia, zuzendaria (Bizkaia, 1980)
# [[Ziortza Isasi]] txirrindularia (Bizkaia, 1995)
# [[Valentina Tereshkova]] espaiora joandako 1. emakumea (Errusia, 1937)
# [[Izaskun Osés]] paralinpiar atleta (Nafarroa, 1984)
# [[Ziortza Villa]] ultrairaupen-txirrindularia (Bizkaia, 1983)
# [[Penelope Barker]] aktibista (Tearen matxinada) (AEB, 1728-1796)
# [[Susan la Flesche Piccotte]] Ipar Amerikako omaharar natiboa eta 1.mediku indigena (AEB, 1865-1915)
# [[Rosana Ubanell]] kazetaria, eleberrigilea (Nafarroa, 1958)
# [[Julia Juániz]] muntatzailea, zine-zuzendaria eta bideo-artista (Nafarroa, 19??)
# [[Carmen Adarraga]] kirolaria (Gipuzkoa, 1921-2004)
# [[Cristina Pardo]] kazetaria, telebista-aurkezlea (Nafarroa, 1977)
# [[Esther Basurto]] boleibol kirolaria (Gipuzkoa, 1978)
# [[Isabel Urkiola]] arabar esploratzailea (Gasteiz, 1854-1911)
# [[Begoña Pro]] kazetaria eta idazlea (Iruñea, 1971)
# [[Itziar Urretabizkaia]] aktorea (Donostia, 1978)
# [[Maria Abbadia-Ürrüstoi]] idazlea, ekintzaile feminista (Paris, 1837-1913)
# [[Simone Veil]] Holokaustotik bizirik irtendako magistratu eta politikaria (Frantzia, 1927-2017)
# [[Igone Arribas]] gimnasta ohia (Barakaldo, 1983)
# [[Vera Rubin]] astronomoa, aitzindaria (AEB, 1928-2016)
# [[Mary Jobe Akeley]] esploratzailea, alpinista eta argazkilaria (AEB, 1878-1966)
# [[Blanca Castilla de Cortázar]] antropologoa eta filosofoa (Gasteiz, 1951)
# [[Elena Martínez de Madina]] filologoa (Gasteiz, 1962)
# [[Maria Weston Chapman]] abolizionista (AEB, 1806-1885)
# [[Leire Apellaniz]] zinema-ekoizlea (Bilbo, 1975)
# [[Maddi Ariztia]] ipuin bildumagilea, aitzindaria (Lapurdi, 1887-1972)
# [[María Teresa Lozano]] matematikaria, aitzindaria (Iruñea, 1946)
# [[Dorotea Barnés]] kimikaria, aitzindaria (Iruñea, 1904-2003)
# [[Eva Amaral]] abeslaria, konpositorea (Zaragoza, 1972)
# [[Amaia Lasa]] idazlea (Getaria, 1948)
# [[Virginia Apgar]] pediatra, Apgar testaren asmatzailea (AEB, 1909-1974)
# [[Anna Mani]] fisikaria, metereologoa (India, 1918-2001)
# [[Georgia O'Keeffe]] margolaria (AEB, 1887-1986)
# [[Anne Lezea]] gimnasta erritmikoa (Zarautz, 2001)
# [[Oiana Blanco]] judoka (Orio, 1983)
# [[Anne Frank]] alemaniar judu idazlea (Alemania, 1929)
# [[Tessa Andonegi]] aktorea (Donostia 1968, 1983)
# [[Loli Albero]] poeta, idazlea (Iruñea, 1962)
# [[Arantxa Aldalur]] poeta (Azkoitia, 1963)
# [[Olivia Newton-John]] abeslaria, aktorea (Cambridge, 1948-2022)
# [[Regina Salcedo]] idazlea, irudigilea, gidoigilea (Iruñea, 1972)
# [[Regina Araluze]] irrintzilaria (Bermio, 1922-2012)
# [[Olga Holtz]] matematikaria (Errusia, 1973)
# [[Phillis Wheatley]] poesia argitaratutako 1. emakume afroamerikar esklaboa (Afrika/AEB, 1753-1784)
# [[Teresa Lopez de Munain]] aktorea, irakaslea (Bilbo, 1963)
# [[Lizar Begoña]] poeta (Sopela, 1997)
# [[Mertxe Rodriguez]] antzezle eta pailazoa (Lasarte-Oria, 19868)
# [[Maite Gonzalez]] idazlea, itzultzailea (Donostia, 1943)
# [[Olatz Beobide]] aktorea, zuzendaria (Sopela, 1964)
# [[Nerea Elustondo]] bertsolaria, irakaslea (Legazpi, 1981)
# [[Sara Carracelas]] igerilari paralinpikoa (Donostia, 1975)
# [[Aranzazu González]] igerilari paralinpikoa (Donostia, 1981)
# [[Marisa González]] multimedia-artista (Bilbo, 1943)
# [[Mari Carmen Rubio]] arkulari paralinpikoa (Iruñea, 1961)
# [[Pilar Goya]] kimikaria (Gasteiz, 1951)
# [[Elizabeth Kenny]] erizaina, polio tratamentua (erizaina, 1880-1952)
# [[Garazi Kamio]] kazetaria, idazlea (Gipuzkoa, 1979)
# [[Patricia Karrikaburu]] errugbi jokalaria (Zuberoa, 1988)
# [[Emma Fursch-Madi]] sopranoa (Baiona, 1847-1894)
# [[Miriam Arrillaga]] pilotaria (Aginaga, 2000)
# [[Concha Espinosa ]] sindikalista (Bilbo, 1954-2008)
# [[Salome Gabunia]] etnologoa, euskaltzain urgazlea (Georgia, 1951)
# [[Gracianne Hastoy]] eleberrigilea (Oloroe-Donamaria, 1968)
# [[Uxue Juárez]]idazlea, arte-zuzendaria (Iruñea1981)
# [[Amalia Galarraga]] idazlea, feminista (Donostia, 1895-1971)
# [[Gloria Alcorta]] idazlea (Lapurdi-Argentina, 1951-2012)
# [[Arantza Ugalde]] sismologoa (Barakaldo, 1966)
# [[Zinaida Serebriakova]] margolaria (Errusia, 1884-1967)
# [[Siofra O´Leary]] Giza Eskubideen Europako Auzitegiko lehenengo emakume lehendakaria (Irlanda, 1968)
# [[Elena Loyo]] atleta, modelo ohia (Araba, 1983)
# [[Ángeles González-Sinde]] politikaria, gidoilaria eta zinema zuzendaria (Madril, 1965)
# [[Maider Segurola]] kazetaria (Lasarte-Oria, 1982)
# [[Leticia Canales]] surflaria (Bilbo, 1995)
# [[Rosa Elizburu]] irakaslea, alkate ohia (Arrasate, 1958)
# [[Amaia Lanbarri]] futbolaria (Arrigorriaga, 1992)
# [[Lola Rodríguez (aktorea)]] modeloa, aktibista (Las Palmas, 1998)
# [[Esti Markez]] abeslaria (Gipuzkoa, 1999)
# [[Clara Schumann]] piano-jolea, musikagilea (Alemania, 1819-1896)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''abuztua''')===
(Ordena alfabetikoan)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Edurne Garitazelaia]] efef'''SORTUA''' euskaltzalea (Zaldibar, 1926-2005)
# [[Irati Fernandez Gabarain|Irati Fernández Gabarain]] ef--'''SORTUA''' ilustratzailea (Iruñea 1983)
# [[Mercedes Lorenzo]] efef'''SORTUA''' bilbotar ospetsua (Lugo 1915- Arrasate 1996)
# [[Albina Shishova]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1966)
# [[Alexandra Georgiana Eremia]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Alexandra Marinescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1982)
# [[Alice Salomon]] erreformista soziala (Alemania, 1872-1948)
# [[Alicia Pietri de Caldera]] museo zuzendaria, Venezuelako 1. dama (Venezuela, 1923-2011)
# [[Ana Luísa Amaral]] poeta, itzultzailea, irakaslea (Portugal, 1956-2022)
# [[Anabell López]] abeslaria (Kuba, 1963)
# [[Anastasiya Kolesnikova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1983)
# [[Andreea Cacovean]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1978)
# [[Andreea Isărescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Andreea Munteanu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1998)
# [[Andreea Raducan]] Ginnasta artistikoa (Errumania, 1983)
# [[Andreea Ulmeanu]] Ginnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Ángela Irene]] abeslaria (Argentina, 1956)
# [[Anna Chepeleva]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1984)
# [[Anna Grudkó|Ana Grudkó]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1990)
# [[Annia Hatch]] Gimnasta artistikoa (Kuba-EEBB, 1978)
# [[Ashley Miles]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1985)
# [[Ashley Postell]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1986)
# [[Astrid Heese]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Atotoztli II]] erregina azteka (Mexiko, xv. mendea)
# [[Aurelia Dobre]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1972)
# [[Azucena Rodríguez]] film-zuzendaria (Madril, 1955)
# [[Betti Schieferdecker]] Gimnasta artistikoa (Alemana, 1968)
# [[Bi Wenjing]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Boriana Stoyanova]] Gimnasta artistikoa (Bulgaria, 1969)
# [[Care Santos]] idazlea (Bartzelona, 1970)
# [[Carly Patterson]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1988)
# [[Carmen Ionescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Cătălina Ponor]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Cecilia Mangini]] Argazkilaria, zinegilea (Erroma, 1927-2021)
# [[Celestina Popa]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1970)
# [[Coco Fusco]] artista bisuala (AEB, 1960)
# [[Corina Ungureanu]] Gimnasta artitikoa (Errumania, 1980)
# [[Courtney Kupets]] gimnasta artistikoa (Texas, 1986)
# [[Cristina Bontaş|Cristina Bontas]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Cristina Elena Grigoras]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1966)
# [[Dagmar Kersten]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1970)
# [[Daniela Maranduca]] Gimnasta artitikoa (Errumania, 1976)
# [[Diana Morawe]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Diane Schuur]] abeslaria, piano-jolea (AEB, 1953)
# [[Dina Kochetkova]] Gimnasta artistikoa (Mosku, 1977)
# [[Dinah Washington]] abeslaria (AEB, 1937-2018)
# [[Dolores García-Negrete Ruiz Zarco]] politikaria frankismoak eraila (Jaén, 1886-1940)
# [[Dominique Dawes]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1976)
# [[Dora García (artista)]] artista (Valladolid, 1965)
# [[Duan Zhou]] Gimnasta artistikoa (Txina XX.mendea)
# [[Ecaterina Szabo]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Elena Espinosa]] ekonomialaria eta politikaria (Ourense, 1960)
# [[Elisabeth Altmann-Gottheiner]] ekonomialaria, irakaslea (Alemania, 1874-1930)
# [[Elvira Altés]] kazetaria, irakaslea, genero ikertzailea (Bartzelona, XX. mendea)
# [[Émilie Lepennec|Emilie Lepennec]] Gimnasta artistikoa (Paris, 1987)
# [[Emme (abeslaria)]] aktorea, abeslaria (Argentina, 1982)
# [[Esther Phillips]] abeslaria (AEB, 1935-1984)
# [[Eugenia Golea]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1971)
# [[Eugenia Popa]] gimnasta artistikoa (Bucarest, 1973)
# [[Fernanda Canales]] arkitektoa (Mexiko, 1974)
# [[Florica Leonida]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Francesca Llopis]] margolaria, bideo-artista (Bartzelona, 1958)
# [[Gabriela Potorac]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Gabriele Faehnrich]] Gimnasta artistikoa (Alemania, 1968)
# [[Germaine Tillion]] etnologoa,erresistentziakoa (Frantzia, 1907-2008)
# [[Gina Gogean]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1977)
# [[Hana Říčná]] Gimnasta artistikoa (Txekia, 1968)
# [[Inga Shkarupa]] Gimnasta artistikoa (Ukaina, 1981)
# [[Ioanna Petrovschi]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Ionela Loaieş]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Irina Baraksanova|Irina BAraksanova]] Gimnasta artistikoa (Uzbekistan, 1969)
# [[Irina Yarotska]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1985)
# [[Jacqueline Lamba]] margolaria (Frantzia, 1910-1993)
# [[Jekaterina Lobazniuk]] Gimnasta artistikoa (Uzbekintan, 1983)
# [[Jelena Piskun]] Gimnasta artistikoa (Bielorrusia, 1978)
# [[Jelena Produnova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1980)
# [[Jelena Zamolodchikova]] Gimnasta artistikoa (Mosku, 1982)
# [[Jessie Tarbox Beals]] argazkilaria, fotokazetaria (AEB, 1870-1942)
# [[Judith Joy Ross]] argazkilaria (AEB, 1946)
# [[Julia Zenko]] abeslaria, aktorea (Argentina, 1958)
# [[Katie Heenan]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1985)
# [[Kim Kwang-suk (gimnasta)]] Gimnasta artistikoa (Ipar Korea, 1976)
# [[Koko Taylor]] Blues abeslaria (AEB, 1928-2009)
# [[Kristina Pravdina]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1990)
# [[Kui Yuanyuan]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Larissa Fontaine]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1977)
# [[Laura Cutina]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Laura Morante]] aktorae, gidoilaria, film-zuzendaria (Italia, 1956)
# [[Lavinia Agache]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Lavinia Miloşovici]] Gimnasta artistikoa (Errumania,1976)
# [[Léonie Duquet]] Argentinako diktaduran desagertu eta hil zuten moja (Frantzia, 1916-1977)
# [[Leopoldina Núñez Lacret]] musikagilea, irakaslea, gitarra-jolea (Kuba, 1918)
# [[Lilia Podkopayeva]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1996)
# [[Ling Jie]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1982)
# [[Liuba María Hevia]] abeslaria, kantautorea (Kuba, 1964)
# [[Liubov Sheremeta|Liubon Sheremeta]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1980)
# [[Liudmila Yezhova]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Loredana Boboc]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Lu Märten]] idazlea, feminista (Alemania, 1879-1970)
# [[Ludivine Furlon]] Gimnasta artistikoa (Nimes, 1980)
# [[Lya Ímber de Coronil]] pediatra (Ukrania-Venezuela, 1914-1981)
# [[María Ángela Nieto]] zientzialaria, ikertzailea (Madril, 1960)
# [[María Eugenia Ibáñez]] kazetaria (Bartzelona, 1946)
# [[Maria Girona i Benet]] margolaria, grabatzailea (Bartzelona, 1923-2015)
# [[María Grever]] musikagilea Mexiko, 1885-1951)
# [[Maria Kriutxkova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1988-2015)
# [[María Luisa Herrera]] arkeologoa (Espainia, 1913-2012)
# [[Maria Mercè Roca]] idazle eta politikaria (Girona, 1958)
# [[Maria Neculita]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[María Soledad Corchón Rodríguez]] Arkeologoa (Santander, 1947)
# [[Marián Farías Gómez]] abeslaria (Argentina, 1944)
# [[Marianela Balbi]] kazetaria (Venezuela, 1963)
# [[Marie Stritt]] aktorea (Austriar Inperioa, 1855-1928)
# [[Martina Jentsch]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1968)
# [[Mary McLeod Bethune]] aktibista (AEB, 1875-1955)
# [[Matilda De Angelis]] abeslaria, aktorea (Italia, 1995)
# [[Maxi Gnauck]] gimnasta artistikoa (Alemania)
# [[Menene Gras]] filosofoa, arte-kritikaria, ikertzailea (Bartzelona, 1957)
# [[Meng Fei]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Mercedes Oliveira Malvar]] filosofoa (Pontevedra, 1957)
# [[Mihaela Stanulet]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Milagros Socorro]] kazetaria (Venezuela, 1960)
# [[Mirela Barbălată|Mirela Barbalata]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Mirela Pasca]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[Mirela Tugurlan]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Mohini Bhardwaj]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1978)
# [[Monica Roșu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Nadia Hategan]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Nancy Wilson (abeslaria)]] abeslaria (AEB, 1937-2018)
# [[Nao Bustamante]] multimedia artista (AEB, 1969)
# [[Natalia Bobrova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1978-2015)
# [[Natalia Ilienko]] gimnasta artistikoa (Kazakhstan, 1967)
# [[Natalia Kalinina]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1973)
# [[Natalia Yurchenko]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1966)
# [[Natalia Ziganshina]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1985)
# [[Nicoleta Daniela Șofronie]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1988)
# [[Oana Ban]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Olga Bicherova]] gimnasta artistikoa (Mosku, 1967)
# [[Olga Mostepanova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1970)
# [[Olga Rashchupkina]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1984)
# [[Olga Teslenko]] Gimnnasta artiistikoa (Ukaina, 1981)
# [[Paula Heredia]] zinemagilea (El Salvador, 1957)
# [[Pegeen Vail Guggenheim]] margolaria (Suitza-AEB, 1925)
# [[Phoebe Mills]] Gimnasta artistikoa (Illinois, 1972)
# [[Polina Miller]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 2000)
# [[Rachel Tidd]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1984)
# [[Raquel Meller]] kupletista (Tarazona, 1888-1962)
# [[Rosa Bustamante Montoro]] arkitektoa (Madril, 1962)
# [[Rosa María Calaf]] kazetaria (Bartzelona, 1945)
# [[Sabina Cojocar]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Samantha Sheehan]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1986)
# [[Sandra Mihanovich]] abeslaria, aktorea (Argentina, 1957)
# [[Sandra Uve]] ilustrattzailea, dibilgatzaile zientifikoa (Bartzelona, 1972)
# [[Sara Bendahan]] medikua (Venezuela, 1906-1946)
# [[Sara González]] abeslaria, kantautorea (Kuba, 1949)
# [[Sarah E. Goode]] asmatzailea (AEB, 1855-1905)
# [[Shannon Miller]] gimnasta artistikoa (Estatu Batuak, 1977)
# [[Shemekia Copeland]] Blues-kantaria (New York, 1979)
# [[Silvia Buabent]] politikaria, berdintasunean espezializatua (Madril, 1973)
# [[Silvia Rau]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Silvia Stroescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Simona Pauca]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1969)
# [[Simona Renciu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Sofía Ímber]] kazetaria, museo-kontserbadorea (Moldavia-Venezuela, 1924-2017)
# [[Soledad Bravo]] abeslaria (Logroño-Venezuela, 1943)
# [[Tatiana Frolova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1967)
# [[Tatiana Lysenko (gimnasta)]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[Tatiana Yarosh]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1981)
# [[Teresa Parodi]] kantautorea, politikaria (Argentina, 1947)
# [[Trinidad Taracena del Piñal]] Arkeologoa (Santander, 1926-Ceuta, 2017)
# [[Ulrike Klotz]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1960)
# [[Vanda Hădărean]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1976)
# [[Vera Kolesnikova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1968)
# [[Verónica Condomí]] abeslaria, konpositorea, gitarra jolea (Argentina, 1960)
# [[Viktoria Karpenko]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1984)
# [[Virginia Amposta Amposta]] sindikalista, frankismoak eraila (Bartzelona, 1903-1939)
# [[Virginia Pereira Álvarez]] mediku ikertzailea (Venezuela, 1888-1947)
# [[Xiomara Laugart]] abeslaria (Kuba, 1960)
# [[Yevgueniya Kuznetsova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1980)
# [[Zoila Gálvez]] sopranoa, irakaslea (Kuba, 1899)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''uztaila''')====
(Ordena alfabetikoan)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Arroyo Sagasta]] ef--'''SORTUA''' Irakaslea eta ikertzailea (Aretxabaleta,1983)
# [[Eba Gaminde Egia]] ef--'''SORTUA''' ikertzailea, euskaltzain urgazlea (Mungia, 1968)
# [[Jone Mitxelena]] ----'''SORTUA''' zientzialaria, irakaslea eta ikertzailea (Barakaldo, 1985)
# [[Lurdes Alkorta]] ef--'''SORTUA''' trikitilaria (Azpeitia, 1973)
# [[Maddi Astigarraga]] ef--'''SORTUA''' ilustratzaile zientifikoa (Deba, 1997)
# [[Maria Meharra]] ----'''SORTUA''' kaskaroten erregina (Lapurdi XIX. mendea)
# [[Mentxu Ramilo Araujo]] ef--'''SORTUA''' Wikiemakumea (Gasteiz, 1978)
# [[Vega Asensio]] ef--'''SORTUA''' biologoa, ilustratzailea, ikertzailea (Durango, 1978)
# [[Abigail Hobbs]] Salemgo sorgin prozesuko nerabea (AEB,1678- ? )
# [[Abigail Williams (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorgin epaiketetan akusatua (AEB, 1680-1697)
# [[Adriana Calcanhotto]] abeslari eta konpositorea (Tarragona, 1966)
# [[Agnes Meyer Driscoll|Agnes Meyer]] Kiptografoa (Estatu Batuak)
# [[Aimée Rapin]] margolaria (Suitza)
# [[Aissa Doumara Ngatansou]] ekintzailea (Kamerun, 1972)
# [[Alice Domon]] Argentinako diktaduran desagertu eta hil zuten moja (Frantzia, 1937-1977)
# [[Alicia Sellés Carot]] liburuzaina eta dokumentalista (Castelló, 1977)
# [[Altamira Gonzalo]] jurista, feminista (Zaragoza)
# [[Amalia Avia]] margolaria (Toledo, 1930-2011)
# [[Anastasía Mýskina]] tenislaria (Sobiet Batasuna, 1981)
# [[Ángela Ramos]] kazetaria, erreportaria (Peru)
# [[Anita Malfatti]] margolaria (Brasil, 1889-1964)
# [[Ann Pudeator]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1621-1692)
# [[Anna Eriksdotter]] sorgintzat jo eta burua moztuta exekutatua (Suedia, 1624-1704)
# [[Anna Gardell-Ericson]] margolaria (Suedia)
# [[Anna Göldin]] Sorginkeria egotzita burua moztuta exekutatua (Suitza)
# [[Anna Maria Bofarull]] zinemagilea (Tarragona,1979)
# [[Anna Rosina de Gasc]] margolaria (Alemania)
# [[Antonia Maymón|Antonia Maymon]] idazlea, feminista, anarkista (Madril)
# [[Aurora Cáceres Moreno]] idazle, feminista, sufragista (Peru)
# [[Barbara W. Tuchman]] idazle eta kazetaria (Amerikako Estatu Batuak, 1912-1989)
# [[Barbara Walters]] kazetaria, idazlea (EEBB, 1929)
# [[Betty Parris]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzailea(AEB, 1682-1760)
# [[Bridget Bishop]] Salemgo sorgin epaiketetan exekutatua (AEB, 1632?-1692)
# [[Brita Zippel]] Sorginkeria egotzita burua moztu eta sutan errea (Suedia, 1676)
# [[Candy (Salemgo epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatutako esklabua (AEB,XVII. mendea ?)
# [[Carmen Martínez Sancho]] matematikaria (Toledo)
# [[Carmen París]] abeslari eta konpositorea (Tarragona, 1966)
# [[Carmina Verdú]] gimnasta ohia (Valentzia, 1983)
# [[Catalina Carlota De la Gardie]] Baztanga txertoaren bultzatzailea (Suedia, 1723-1763)
# [[Christiane Amanpour]] kazetaria (Erresuma Batua, 1958)
# [[Cindy Sherman]] argazkilaria eta zinema-zuzendaria (AEB, 1954)
# [[Concha García Campoy|Concha Garcia Campoy]] Kazetaria (Terrasa, 1958)
# [[Cristina Rota]] aktore, arte-dramatiko irakaslea (Argentina, 1945)
# [[Delmira Agustini]] poeta (Uruguai)
# [[Dorcas Hoar]] sorginkeria egotzita zigortua (Beverly, 1634-1711)
# [[Dorothy Good]] Salemgo sorginkeria prozesuan 4 urteko auzipetua (AEB, 1687?)
# [[Draupadi Murmu]] politikaria, tribu-buruzagia, Indiako 1. emakume presidente tribala (India, 1958)
# [[Eglantyne Jebb]] haurren eskubideen defentsa (Erresuma Batua, 1876-1828)
# [[Elena Arregui Cruz-López]] arkitektoa (Irun-Santiago de Compostela)
# [[Eliane Giardini]] aktorea, zinema-zuzendaria (Tarragona, 1966)
# [[Elizabeth Hubbard (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzaile nagusia (AEB, 1675?-1692etik aurrera)
# [[Elizabeth Jane Gardner]] margolaria (Estatu Batuak-Paris)
# [[Estefanía Chávez Barragán]] arkitektoa, irakaslea (Mexiko)
# [[Esther Koplowitz]] enpresaria (Madril,1950)
# [[Eva Crane]] zientzialaria (Erresuma Batua)
# [[Eva Piquer]] kazetaria eta idazlea (Bartzelona, 1969)
# [[Faith Hill]] abeslaria (EEBB, 1967)
# [[Fanny Elssler]] dantzaria (Austria)
# [[Guirandana de Lay|Guirandina de Lay]] Emagina, sorgintzat jo eta errea (Jaka, 1461)
# [[Haydée Milanés]] abeslaria, konpositorea, moldatzailea eta ekoizlea (Habana, 1980)
# [[Helen Mack Chang]] Myrna Mack Fundazioaren sortzaile (Guatemala)
# [[Helen Vlachos]] kazetaria (Grezia)
# [[India.Arie]] abeslari estatubatuarra (Denver, 1975)
# [[Isabel Azkarate]] argazkilaria, fotokazetaria (Donostia)
# [[Isabel Quintanilla]] margolaria (Madril, 1938-2017)
# [[Jane Wenham (ustezko sorgina)]] emakume akusatua eta askatua (Ingalaterra, ?-1730)
# [[Janet Horne]] Sorginkeria egotzita sutan bizirik errea (Eskozia, 1727)
# [[Jean Adair]] aktorea (Kanada, 1873-1953)
# [[Jeanne Fusier-Gir]] aktorea (Frantzia, 1885-1973)
# [[Juana Martín Manzano]] moda-diseinatzailea (Kordoba, 1974)
# [[Juana Millán|Juana Millan]] inprimatzailea, enpresaburua (Zaragoza)
# [[Juana Mordó]] arte bildumagilea (Tesalonika, 1899-Madril,1984)
# [[Katharina Henot]] posta-burua, sorginkeria egotzita sutan errea (Alemania, 1570-1627)
# [[Laspaulesko sorginkeria prozesua]] 24 emakume urkatuak (Huesca, 1593)
# [[Laura Morera]] ballet dantzaria (Madril, 1977)
# [[Laura Muntz Lyall]] margolaria (Kanada)
# [[Lilia Podkopayeva]] gimnasta (Ukraina, 1978)
# [[Lola Robles]] idazlea eta aktibista (Madril, 1963)
# [[Luciana Aymar]] kirolaria (Argentina, 1977)
# [[Lydia Lunch]] abeslaria, aktorea, idazlea (AEB, 1959)
# [[Margaret Jones]] Emagina, sorginkeria egotzita urkatuz exekutatua (EEBB 1613-1548)
# [[Margaret Scott (Salemgo epaiketak)|Margaret Scott]] Sorginkeria egotzita urkatuz exekutatua (Eskozia, 1615-Salem, 1692)
# [[Margaret Scott Gatty]] botanikaria eta idazlea (Britania Handia, 1809-1873)
# [[Maria Bellonci]] idazlea (Italia, 1902-1986)
# [[María Botto]] aktorea (Argentina, 1974)
# [[María Cabrales]] Kuba independentziaren aldeko protagonista (Kuba)
# [[Maria da Conceição|Maria da Conceicao]] emagina, sorginkeria egotzita sutan errea (Sao Paulo, 1798)
# [[María Eugenia Vaz Ferreira]] irakasle, poeta (Uruguai, 1875-1924)
# [[María Gil Vallejos]] piano-jolea (Alacant, 1892-1981)
# [[María José Gómez Redondo]] artista garaikidea (Valladolig, 1963)
# [[Maria Mercè Cuartiella]] idazlea, antzerkigilea (Katalunia)
# [[Maria Tallchief]] dantzaria (EEBB, 1925-2013)
# [[María Teresa Linares]] musikologoa (Kuba)
# [[Marija Jurić Zagorka|Marija Juric Zagorba]] kazetaria (Kroazia, 1873-1957)
# [[Marta Calamonte]] gimnasta ohia, entrenatzailea, fisioterapeuta (Badajoz,1982)
# [[Martha Corey]] Salemgo sorgin epaiketetan urkatua (AEB, 1619-1672)
# [[Martha Zein]] idazle, narratzaile, zinegile (Alemania, 1962)
# [[Mary Black (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatutako esklabua (AEB,XVII. mendea ?)
# [[Mary Bradbury]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatua (AEB, 1615-1700)
# [[Mary Parker (Salemgo epaiketak)|Mary Parker]] sorginkeria egotzita urkatua (1637-1692)
# [[Mary Pat Gleason]] aktorea eta gidoilaria (AEB, 1950-2020)
# [[Mary Warren]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzaile nagusiena (AEB, 1674?-1693?)
# [[Matteuccia de Francesco]] sorgintza jo eta sutan errea (Italia, 1428 exekutatua)
# [[Maxine Hong Kingston|Maxime Hong Kingston]] idazlea (EEBB, 1940)
# [[Melissa de la Cruz]] idazlea (Manila-AEB, 1971)
# [[Mercedes Ferrer]] egile abeslaria (Madril, 1963)
# [[Merga Bien]] Sorgintzat jo eta sutan errea (Alemania 1560-1603)
# [[Mia Hamm]] futbolaria (AEB, 1972)
# [[Mia Zapata]] abeslaria (AEB, 1965-1993)
# [[Mira Nair]] zinema zuzendaria (India, 1957)
# [[Mónica Alario Gavilán]] filosofoa eta ikertzailea (Madril)
# [[Myrna Mack]] antropologoa (Guatemala)
# [[Nabyla Maan]] egile abeslaria (Maroko, 1987)
# [[Nancy Usero]] gimnasta ohia, entrenatzailea (Zaragoza, ?)
# [[Narbona Dacal]] Emagina, sorgintzat jo eta errea (Zaragoza, 1498)
# [[Nata Moreno]] zine-zuzendaria, aktorea, ekoizlea (Zaragoza, 1979)
# [[Nazanín Armanian]] idazea eta politologoa (Iran, 1961)
# [[Nora Heysen]] margolaria (Australia)
# [[Nur Levi]] aktorea (Madril, 1979)
# [[Olga Román]] abeslaria eta egile-abeslaria (Madril, 1979)
# [[Olga Wisinger-Florian]] margolaria (Austria)
# [[Paisleyko sorginkeria prozesua]] 7 emakume kondenatuak (Eskozia, 1697)
# [[Pascale Petit (aktorea)]] aktorea (Frantzia, 1938-)
# [[Paula Ortiz]] zine-zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Zaragoza, 1979)
# [[Paule Minck]] Parisko Komunako iraultzaile feminista (1839 - 1901)
# [[Pendleko sorginkeria prozesua]] 10 urkatu: 9 emakume eta gizon 1 (Ingalaterra, 1612)
# [[Petronilla de Meath]] sorginkeria egotzita sutan errea (Irlanda)
# [[Rebecca Lemp]] Sorginkeria egotzita sutan errea (Alemania, 1550-1590)
# [[Rebecca Nurse]] Salemgo sorginkeria prozesuan exekutatua(AEB, 1621-1692)
# [[Rebecca Walker]] idazlea, feminista (Mississipi, 1969)
# [[Rocío Vitero Pérez|Rocio Vitero Perez]] gizarte langilea eta politikaria (Gasteiz, 1980)
# [[Romola Garai]] aktore britainiarra (1982)
# [[Ruth Osborne (ustezko sorgina)]] hil zuten emakume eskalea (Ingalaterra, 1680-1700)
# [[Sally Salminen]] nobelagilea (Finlandia,1906-1976)
# [[Samlesburyko sorginkeria prozesua]] 20 bat emakume akusatuak (Ingalaterra, 1612)
# [[Sarah Cloyce]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatua (AEB, 1648-1703)
# [[Sarah Good]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1653-1962)
# [[Sarah Osborne]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatua (AEB, 1643?-1692)
# [[Sarah Wildes]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1627-1692)
# [[Sima Sami Bahous]] NBE Emakumeak-en zuzendaria (Jordania, 1956)
# [[Susana Rinaldi]] aktorea eta tango-abeslaria (Argentina, 1935)
# [[Susannah Sheldon]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatzailea (AEB, 1670?- ?)
# [[Suzana de Moraes]] aktore, zinema-zuzendaria (Brasil, 1940-2015)
# [[Tarsila do Amaral]] margolaria (Brasil, 1886-1973)
# [[Tatiana Bilbao]] arkitektoa (Mexiko)
# [[Tatiana Lióznova]] zinema zuzendaria (Errusia, 1914-2011)
# [[Teresa Duclós]] margolaria (Sevilla, 1934)
# [[Vera Fokina]] ballet dantzaria (1886-1958, Errusia)
# [[Vera Panova]] idazlea eta kazetaria (Errusia, 1905-1973)
# [[Vera Tschechowa]] aktorea, zinemagilea eta ekoizlea (Alemania, 1940)
# [[Victoria Åberg|Victoria Aberg]] margolaria (Finlandia, 1824-1892)
# [[Villanuako sorginak]] Villanuako sorginkeria prozesua (Huesca, XV. mendea)
# [[Wilhelmina Wylie]] igerilaria (Australia, 1984)
# [[Wilmot Redd]] Sorginkeria egotzita urkatua (Salem, 1692)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''ekaina''')====
(ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Colino]] eef--'''SORTUA''' kirolaria, ibiltaria (Durango 2004)
# [[Aitziber Makazaga]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Zerain 1976)
# [[Alazne Etxebarria Urizar]] ef--'''SORTUA''' korrikalaria (Santurtzi 1997)
# [[Ane Maruri]] ef--'''SORTUA''' dantzaria eta irakaslea (Bizkaia 1996)
# [[Begoña Guillen]] ef--'''SORTUA''' argazkilaria (Amurrio 1963)
# [[Bernadette Iratzoki Luro]] ----'''SORTUA''' dantzaria, antzerkilaria eta irakaslea (Azkaine, 1959)
# [[Betzaida Urtaza]] ef--'''SORTUA''' idazlea, itzultzailea, editorea (Donostia-Legorreta 1988)
# [[Gabi Etxebarne]] ----'''SORTUA''' idazlea, feminista, serora ohia (Aldude, Nafarroa Beherea 1932)
# [[Garbiñe Alustiza]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Zerain 1964)
# [[Lurdes Imaz]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, antzerki zuzendaria eta gidoilaria (Segura 1952)
# [[Margarita Olañeta]] ef--'''SORTUA'' ekintzailea (Ermua 1931)
# [[Olga Uribe]] ef--'''SORTUA''' ehulea (Durango 1958)
# [[Oroitz Jauregi]] ef--'''SORTUA''' Euskaltzain urgazlea (Legorreta 1974)
# [[Patxika Erramuzpe]] ----'''SORTUA''' Abeslaria, ekintzailea (Aldunde. Nafarroa Beherea 1943)
# [[Adelaide Anne Procter]] poeta, filantropoa (Ingalaterra)
# [[Adelina Lopes Vieira]] idazlea, dranagilea (Portugal-Brasil)
# [[Agnes Baltsa]] mezzosopranoa (Grezia)
# [[Alice Rey Colaço]] Ilustratzailea, abeslaria. Portugal
# [[Amelia Orleanskoa]] Portugalgo azken erregina (Frantzia-Portugal)
# [[Amélia Rey Colaço]] aktorea, zuzendaria (Portugal)
# [[Ana Castillo]] idazlea (Chicago, EEBB)
# [[Ana de Gonta Colaço]] eskultorea (Portugal)
# [[André Léo]] Frantziako eleberri eta kazetaria, ekintzaile feminista (1824 - 1900)
# [[Ann Putnam, Jr.]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Anna Waser]] margolaria (Suitza)
# [[Anna Zippel]] sorginkeria leporatuta eraila (Suedia)
# [[Anne de Chantraine]] sorginkeria egotzita sutan erretakoa (Lieja)
# [[Annie Londonderry]] munduari bira egindako txirrindularia (AEB)
# [[Assumpta Roura]] kazetaria eta idazlea (Katalunia)
# [[Barbara Ward]] ekonomialaria, kazetaria eta idazlea (Erresuma Batua)
# [[Beatriz Costa]] aktorea, idazlea (Portugal)
# [[Bessie Rayner Parkes]] poeta, kazetaria, feminista (Alemania-AEB)
# [[Blanca Muñoz]] artista, eskultorea eta grabatzailea (Madril)
# [[Branca de Gonta Colaço]] idazlea, errezitatzailea (Portugal)
# [[Carmen Arozena]] artista, margolaria eta grabatzailea (La Palma)
# [[Carmen Laffón]] artista, margolaria eta eskultorea (Sevilla)
# [[Carola García de Vinuesa]] mediku, zientzialari, irakasle (Espainia-Australia)
# [[Carolina Michaëlis de Vasconcelos]] filologoa, idazlea (Alemania-Portugal)
# [[Caroline de Barrau]] feminista, aktibista (Frantzia)
# [[Caroline Haslett]] ingeniari elektrikari aitzindaria (Erresuma Batua)
# [[Charlotte Saunders Cushman]] aktorea (AEB)
# [[Clémentine Hélène Dufau]] margolaria (Frantzia)
# [[Concepción Bona]] hezitzailea eta ekintzailea (Dominikar Errepublika)
# [[Concha de Albornoz]] intelektual feminista (Asturias)
# [[Conchita Supervía]] mezzosopranoa (Bartzelona)
# [[Corina Freire]] abeslaria, aktorea, enpresaburua (Portugal)
# [[Cynthia Germanotta]] filantropoa, ekintzailea, enresaburua (AEB)
# [[Dinah Craik]] idazlea (Ingalaterra)
# [[Dolores González Pérez]] idazlea (Malaga)
# [[Dora Panofsky]] arte historialaria (Alemania-AEB)
# [[Dorothea Tanning]] margolaria (AEB)
# [[Dorothy Hansine Andersen]] medikua (EEUU)
# [[Eduarda Lapa]] margolaria (Portugal)
# [[Eleanor Pairman]] matematikaria, asmatzailea (Eskozia)
# [[Elizabeth Ann Ashurst Bardonneau]] itzultzailea, aktibista (Ingalaterra)
# [[Elsie Widdowson]] nutrizionista (Erresuna Batua)
# [[Emília de Sousa Costa]] idazlea, feminista (Portugal)
# [[Emily Davies]] sufragista, emakumea unibertsitate eskubide-defensatzailea (Ingalaterra)
# [[Emma Stebbins]] eskultorea (AEB)
# [[Eugénie Le Brun]] intelektual feminista (Frantzia-Egipto)
# [[Eugénie Marie Salanson]] margolaria (Frantzia)
# [[Felícia Fuster i Viladecans]] margolaria eta poeta (Bartzelona-Paris)
# [[Felicia Hemans]] poeta (Ingalaterra)
# [[Fiorenza Cossotto]] mezzosopranoa (Italia)
# [[Franceska Mann]] dantzaria (Polonia)
# [[Frederica von Stade]] mezzosopranoa (AEB)
# [[Geraldine Jewsbury]] eleberrigilea eta kritikaria (Ingalaterra)
# [[Ghada Waly]] politikari eta diplomatikoa (Egipto)
# [[Gina Cigna]] sopranoa (Italia)
# [[Guadalupe Marín]] modeloa eta eleberrigilea (Mexiko)
# [[Hariclea Darclée]] sopranoa (Errumania)
# [[Henriette Michaelis]] hizkuntzalaria (Alemania)
# [[Hoylande Young]] kimikaria (AEB)
# [[Huda Sha'arawi]] aktibista feminista (Egipto)
# [[Irina Vladislavovna Bussen]] minerologoa (Errusia)
# [[Izumi Nakamitsu]] Armagabetzeari lotutako gaiei buruzko Nazio Batuen Bulegoko zuzendaria (Japonia)
# [[Josephine Butler]] feminista eta guzarte erreformatzailea (Erresuma Batua)
# [[Juana Alarco de Dammert]] filantropoa, hezitzailea (Peru)
# [[Júlia Lopes de Almeida]] idazlea, kazetaria, feminista (Brasil)
# [[Julie von May]] sufragista, feminista (Suitza)
# [[Katalina Boloniakoa|Katalina Boloniakoa]] margolaria, idazlea, santa (Bolonia)
# [[Kate Marvel]] zientzilaria (New York EEBB)
# [[Kin Yamei]] doktorea, hezitzailea eta nutrizioan aditua (Txina, EEBB)
# [[Letitia Elizabeth Landon]] poeta (Ingalaterra)
# [[Licia Verde]] astronomoa, fisikaria, irakaslea (Italia)
# [[Lidia Blanco]] filologoa (Burgos)
# [[Lilian Baylis]] britainiar antzerki ekoizle eta zuzendaria
# [[Lola Garrido]] arte kritikaria, komisarioa eta bildumagilea (Donostia)
# [[Lucia Valentini Terrani]] mezzosopranoa (Italia)
# [[Madeleine Pelletier]] psikiatra, aktibista (Frantzia)
# [[Malak Hifni Nasif]] idazle, poeta, maistra (Egipto)
# [[Margarida Lopes de Almeida]] poeta, deklamatzailea, eskultorea (Brasil)
# [[Maria Adelaide Lima Cruz]] margolaria (Portugal)
# [[Maria Archer]] idazlea (Portugal)
# [[María Barbeito]] pedagogo, idazlea (Galizia)
# [[Maria da Cunha]] poeta, kazetaria(Portugal-Brasil)
# [[Maria Jane Jewsbury]] eleberrigilea eta kritikaria (Ingalaterra)
# [[Maria Lamas]] idazlea, kazetaria, ekintzaile politikoa (Portugal)
# [[María Luisa Calero Vaquera]] hizkuntzalaria (Badajoz)
# [[Maria Olga de Moraes Sarmento da Silveira]] idazlea, feminista (Portugal)
# [[María Soriano Llorente]] psikologoa (Valentzia)
# [[María Trinidad Sánchez]] ekintzailea, aberriaren ama (Dominikar Errepublika)
# [[Marie Adelaide Belloc Lowndes]] nobelagilea (Ingalaterra)
# [[Marie La Cécilia]] Frantziako maistra, Komunan aktibista errepublikanoa (1839 - 1922)
# [[Marisa de Leza]] aktorea (Madril)
# [[Martha Carrier]] sorginkeria leporatuta eraila (EEBB)
# [[Mary Eastey]] Salemeko sorgin-epaiketan exekutatua (AEB)
# [[Mary Russell Mitford]] idazlea, dramagilea (Ingalaterra)
# [[Mary Walcott]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Matiel Mogannam]] aktibista, nazionalista (Libano-Palestina)
# [[Matilda Hays]] itzultzaile, idazle, kazetari, aktore (Ingalaterra)
# [[Melissa Aldana]] saxofoi-jotzailea (Txile)
# [[Mercedes Llopart]] sopranoa, irakaslea (Bartzelona)
# [[Mercy Lewis]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Minou Tavárez Mirabal]] filologoa, politikaria (Dominikar Errepublika)
# [[Monica Oliphant]] zientzialari, ikertzailea (Ingalaterra-Australia)
# [[Nabawiyya Musa]]irakaslea, nazionalista, feminista (Egipto)
# [[Natali Germanotta]] moda-diseinatzailea, estilista (AEB)
# [[Natalia Kanem]] UNFPAren zuzendaria (Panama)
# [[Nerilie_Abram]] zientzilaria (Australia)
# [[Nísia Floresta (idazlea)]] idazlea, hezitzailea (Brasil)
# [[Paca Blanco]] ekintzailea (Madril)
# [[Patricia Kraus]] abeslaria, musikagilea, ekoizlea (Milan-Espainia)
# [[Regina Lago García]] pedagogo, psikologo (Palentzia)
# [[Renata Scotto]] sopranoa (Italia)
# [[Rosalba Carriera]] margolaria (Italia)
# [[Ruth Rivera Marín]] arkitektoa (Mexiko)
# [[Safia Zaghloul]] aktibista, politikaria (Egipto)
# [[Sonia Vivas]] pedagogoa, politikaria (Bartzelona)
# [[Tarab Abd al-Hadi]] aktibista feminista, politikaria(Palestina-Egipto)
# [[Valentine de Saint-Point]] idazlea (Frantzia)
# [[Verónika Mendoza]] politikaria (Peru)
# [[Victòria Pujolar Amat|Victoria Pujolar Amat]] margolaria (Bartzelona)
# [[Virgínia Quaresma]] kazetaria, aktibista (Portugal)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''maiatza''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Alaitz Biritxinaga]] ef--'''SORTUA''' Txirrindulari epaile eta zuzendaria (Bizkaia 1974)
# [[Angelita Bilbao Bilbao]] efef'''SORTUA''' erizaina, ekintzaile abertzalea (Bilbo 1903-Argentina 1990)
# [[Concha Laca]] efef'''SORTUA''' artisaua, zeramikaria, eskultorea (Madril 1925-Irun 2018)
# [[Estibaliz Urresola Solaguren]] ef--'''SORTUA''' zinema zuzendaria (Laudio 1984)
# [[Haizea Beruete]] efef'''SORTUA''' bertsolaria (Iruñea 1994-2022)
# [[Lina Huarte-Mendikoa]] efef'''SORTUA''' sopranoa (Iruñea 1928-Madril 2017)
# [[Margarita Barainka]] g'''SORTUA''' Gernikako bonbardaketaren lekukoa (Errigoiti 1922)
# [[Acacia Uceta]] poeta (Madril)
# [[Adelaida Abarca Izquierdo]] ekintzailea, kartzelarik ihes egindakoa (Madril)
# [[Adelaida Las Santas]] kazetari eta poeta (Madril)
# [[Alejandra Soler]] maistra errepublikano erbesteratua (Valentzia)
# [[Amanda Jones]] poeta, aktibista, asmatzailea (AEB)
# [[Ana Martínez Collado]] arte estetika eta generoa (Madril)
# [[Ángela García de la Puerta]] Espainiako 1. Fisika eta Kimika katedraduna (Soria)
# [[Ángeles García-Madrid]] idazlea eta presoa (Madril)
# [[Anna Davin]] historialaria, idazlea, feminista( Ingalaterra)
# [[Anna Keichline]] arkitektoa eta asmatzailea (AEB)
# [[Anna Manso Munné]] idazlea, gidoilaria (Bartzelona)
# [[Anna Ruth Fry]] idazlea (Britainia Handia)
# [[Asun Casasola]] genero indarkeriaren aurkako aktibista (Palentzia)
# [[Asunción Bastida]] moda diseinatzailea (Bartzelona)
# [[Aurora Rodríguez Carballeira]] ama eugenesikoa (Galizia)
# [[Barbara Bodichon]] ongilea, eskubideen aldeko aktibista (Erresuma Batua)
# [[Carmen Mir]] moda diseinatzaile (Bartzelona)
# [[Christiana Figueres]] antropologoa, ekonomialaria eta analista(Costa Rica)
# [[Clara Sánchez (idazlea)]] idazlea, Espainaiko zine aditua (Guadalajara)
# [[Concha Alós]] idazlea (Valentzia-Bartzelona)
# [[Consuelo García del Cid Guerra]] idazlea (Bartzelona)
# [[Deepika Kurup]] zientifikoa, asmatzailea (edateko ur garbi 'azkarra') (AEB)
# [[Dorothy Thompson]] kazetaria, idazlea, sufragista, feminista (AEB)
# [[Eldorado Jones]] asmatzailea (hegazkin isilgailua,plantxa elektrikoa)(AEB)
# [[Elena Moncada]] ekintzaile, idazle, prostituzioaren abolizionista (Argentina)
# [[Enriqueta Gallinat]] politikaria, errepresio frankistaren biktima (Bartzelona)
# [[Erna Schneider]] ingenaria, matematikaria eta asmatzailea (AEB)
# [[Ethel Léontine Gabain]] margolaria (Frantzia-Ingalaterra)
# [[Eva Alcón]] errektorea (Castelló)
# [[Flor Cernuda]] preso komunista (Toledo)
# [[Flora Robson]] aktorea (Ingalaterra)
# [[Gema Corredera]] abeslari eta musikagilea (Kuba)
# [[Geneviève de Gaulle-Anthonioz]] Frantziako erresistentziakoa (Frantzia)
# [[Gertrud Bäumer]] aktibista feminista eta politikaria (Alemania)
# [[Gisela Wild]] feminista, kooperatiba-politiketan espezializatua (Argentina)
# [[Gloria Patricia Porras]] abokatu, notario, epaile (Guatemala)
# [[Hannah Slater]] asmatzailea (kotoiaz josteko haria sortzeko metodo berria)(AEB)
# [[Helen Taylor (feminista)]] idazlea, aktorea (Erresuma Batua)
# [[Helen Taylor]] noblea (Ingalaterra)
# [[Helena Lange]] pedagogoa eta emakumeen eskubide defendatzailea (Alemania)
# [[Hilary Wainwright]] kazetaria, ikertzailea, feminista (Ingalaterra)
# [[Hildegart Rodríguez Carballeira]] politikaria, etorkizuneko emakume gisa sortua (Madril)
# [[Ida Henrietta Hyde]] fisiologoa eta asmatzailea (AEB)
# [[Isabel Olesti]] kazetari eta idazlea (Tarragona)
# [[Isabel Risco]] aktorea (Coruña)
# [[Isabel Vicente García|Isabel Vicente Garcia]] ekintzaile komunista (Albacete - Bartzelona)
# [[Jenara Vicenta Arnal Yarza]] 1. Zientzia Kimiko doktorea eta ikertzailea (Zaragoza)
# [[Jessie Boucherett]] emakumeen aldeko aktibista (Ingalaterra)
# [[Joaquina Dorado Pita]] Les Cortseko preso errepublikanoa (Coruña)
# [[Josefa Barba-Gosé Flexner]] zientzialaria (Bartzelona-Filadelfia)
# [[Josefina Amalia Villa]] ekintzailea, preso politikoa (León-Madril)
# [[Joy Mangano]] enpresaria eta asmatzailea (fregona, pertxak) (AEB)
# [[Juana Francisca Rubio]] margolaria eta ilustrailea (Madril)
# [[Judith Malina]] aktorea, ekoizlea eta zuzendaria (Alemania-AEB)
# [[Karen Olsen Beck]] arkitektoa, soziologoa, politikaria eta diplomatikoa (*!)
# [[Laia Berenguer Puget]] Les Cortseko preso sozialista (Bartzelona)
# [[Laura Casielles]] idazlea, poeta (Asturias)
# [[Les Corts emakumeen kartzela]] (Bartzelonako eraikina)
# [[Letizia Battaglia]] kazetari, argazkilari, politikari, editore eta enpresaburua (Italia)
# [[Liane Russell]] genetista, zoologoa (Austria, AEB)
# [[Lidia Guinart]] kazetaria, idazlea eta politikaria (Bartzelona)
# [[Lilí Díaz Rivas]] enpresaburua, idazlea (Galizia)
# [[Lilly Maxwell]] sufragista (Eskozia)
# [[Lina Gálvez]] historialaria, ekonomia feministan aditua (Sevilla)
# [[Lise London]] erresistentzia frantseseko aktibista (Frantzia)
# [[Llum Quiñonero]] kazetaria, ekintzailea, politikaria (Alacant)
# [[Lola Sanjuán]] enpresaburua eta lider feminista (Sevilla)
# [[Magda Bandera]] kazetaria, idazlea(Bartzelona)
# [[Maite Alvarez]] zientzilaria eta ikertzailea (Ermua)
# [[Manolita del Arco]] politikaria, ekintzailea (Bilbo-Madril)
# [[Margarida Abril]] ekintzailea (Katalunia)
# [[María Ángeles Durán]] ikertzailea (Madril)
# [[María Antonia Peña]] errektorea (Cádiz)
# [[María Antonia Zorraquino]] biokimikaria eta ikertzailea (Zaragoza)
# [[Maria Bigordà Montmany]] kataluniar ekintzailea (Ullastre-Tarrasa)
# [[María del Carmen Cuesta Rodríguez|Maria del Carmen Cuesta Rodríguez]]A aktibista (Madril)
# [[Maria Deraismes]] prostituzioaren abolizionista
# [[María Dolores de Pablos]] poeta eta astrologoa (Madril)
# [[Maria Dolors Laffitte]] abeslaria (Bartzelona)
# [[Maria Dolors Renau]] psikologoa, pedagogoa eta politikaria (Bartzelona)
# [[María Elena Moyano]] aktibista (Perú)
# [[María José Figueras]] errektorea (Katalunia)
# [[Maria Lacerda de Moura]] anarkista eta feminista (Brasil)
# [[María Vicenta Mestre Escrivá]] psikologoa, Valentziako Unibertsitateko 1. emakume errektorea (Valentzia)
# [[Marie Killick]] audio-ingeniaria, asmatzailea (gramofonorako zafirozko orratza) (Erresuma Batua)
# [[Marina Vargas]] artista (Granada)
# [[Marisa Mediavilla Herreros]] liburuzaina, dokumentalista, feminsita (Palentzia)
# [[Marjorie Joyner]] asmatzailea (ile kizkur iraunkorrak egiteko makina)(AEB)
# [[Martirio (cantante)|Martirio]] abeslaria (Huelva)
# [[Mary Beale]] margolaria eta erretratista (Ingalaterra)
# [[Mary Dixon Kies]] asmatzailea (kotoiaz josteko haria sortzeko metodo berria) (AEB)
# [[Melania Moscoso]] antropologa, pedagoga, feminista (Bilbo)
# [[Mercedes Fernández-Martorell]] antropologoa (Bartzelona)
# [[Mercedes Núñez Targa]] Las Ventas eta Nazien kontzentrazio-eremuetako preso eta lekukoa (Bartzelona)
# [[Miren Arantza Madariaga Aberasturi]] politikaria eta zuzendari publikoa (Gernika)
# [[Montserrat Minobis]] kazetaria, irakaslea, idazlea eta feminista (Figueras)
# [[Natacha Bustos]] komiki-marrazkilaria (Eivissa)
# [[Nieves Torres]] politikaria, ekintzailea (Madril)
# [[Niña Pastori]] flamenko-kantautorea (Cadiz)
# [[Noeleen Heyzer]] diplomazialaria(Singapur)
# [[Noelia Vera]] kazetaria eta politikaria (Cádiz)
# [[Núria Feliu]] abeslaria eta aktorea (Bartzelona)
# [[Olimpia Altuve]] farmazialaria (Guatemala)
# [[Paz Azzati Cutanda]] Las Ventaseko preso komunista (Valentzia)
# [[Petra Cuevas]] preso komunista (Toledo)
# [[Pilar Aranda Ramírez]] errektorea (Zaragoza)
# [[Pilar López Díez]] maistra, kazetaria, komunikazio eta genero ikertzailea (Asturias)
# [[Rina Lazo]] margolari eta muralista (Guatemala)
# [[Rocio Mora Nieto]] abokatua eta aktibista (Madril)
# [[Rosa Aguilar Chinea]] errektorea (Gomera)
# [[Rosa Aguilar]] politikaria (Kordoba)
# [[Rosa Cremón Parra]] erizaina, ekintzaile antifrankista (Madril)
# [[Rosa Devés]] biokimikaria, akademika eta hezitzailea (Txile)
# [[Sally Alexander]] historialaria, feminista (Ingalaterra)
# [[Sheila Rowbotham ]] historialari feminista sozialista (Erresuma Batua)
# [[Shirley Ann Jackson]] fisikaria, asmatzailea (AEB)
# [[Sofía Moro]] argazkilaria (Madril)
# [[Soledad Murillo]] soziologo feminista, ikertzailea eta politikoa (Madril)
# [[Soledad Real López]] ekintzaile, komunista (Bartzelona)
# [[Susana Blas Brunel]] komisarioa, arte eta feminosmoan aditua (Madril)
# [[Susanna Martín]] ilustratzailea (Bartzelona)
# [[Suzanne Noël]] Zirujau plastikoa (Frantzia)
# [[Teresa Hernández Sagués]] Les Cortseko preso komunista (Avila)
# [[Teresa Rebull]] aktibista politikoa eta kantautorea (Bartzelona)
# [[Teresa Saez Barrao]] aktibista feminista, politikaria (Huesca-Nafarroa)
# [[Trinidad Gallego Prieto]] erizaina, emagina,politikari komunista (Madril)
# [[Valerie Hunter Gordon]] asmatzailea (Erresuma Batua)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''apirila''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Antonia Salaberria]] efef'''SORTU''' erraketista (Eibar, 1906-2000)
# [[Aurelia Elkoro-Iturbe]] efef'''SORTU''' erraketista (Eibar 1012-1977)
# [[Haizea Oses]] ef--'''SORTU''' eskalatzailea (Arrasate, 2004)
# [[Irene Sarrionandia]] ef--'''SORTU''' mendi korrikalaria (Deba 1948)
# [[Joana Lasheras]] ef--'''SORTU''' kazetaria EITBn (Iruñea 1980)
# [[Josefina Markina]] efef'''SORTU''' filantropoa (Mallabia 1889-1972)
# [[Julene Bouzo]] ef--'''SORTU''' atleta (Ermua, 2003)
# [[Julia Guerra Lacunza]] efef'''SORTU''' poeta (Iruñea 1953-2008)
# [[María del Villar Berruezo]] efef'''SORTU''' aktorea, dantzaria eta idazlea (Tafalla 1888-1977)
# [[Martija de Jauregui]] XVI. mendeko sendagilea (Nafarroa) '''SORTU'''
# [[Pantxika Urruti]] ef--'''SORTU''' kantaria eta pastoral errejenta (Zuberoa 1955)
# [[Teresa Izu]] margolaria, ilustratzailea (Tafalla) sortu
# [[Adelita Domingo]] pianista, kopla-kantari eta dantzarien maistra(Sevilla)
# [[Aenne Burda]] argitaratzailea, alemaniar ekonomia-mirariaren ikur bat (Alemania)
# [[Amaya Arzuaga]] diseinatzailea eta enpresaburua (Burgos)
# [[Ana María Rodas]] idazlea (Guatemala
# [[Ana Rosa Diego]] zinema-zuzendaria eta gidoilaria (Sevilla)
# [[Angelina Aspuac]] jantzi maien defendatzailea (Guatemala)
# [[Angelina Beloff]] margolaria, grabatzailea eta arte-irakaslea(Errusia-Mexiko)
# [[Asunción Gómez Pérez]] ikertzailea (Badajoz)
# [[Aurelia Gutiérrez-Cueto Blanchard]] pedagogoa(Santander)
# [[Beatrice Hastings]] idazlea(Ingalaterra)
# [[Belén Maya]] flamenko-dantzaria eta koreografoa ( )
# [[Bella Dutton]] tenislaria (Britainia-Espainia)
# [[Bibiana Candia]] idazlea eta kazetaria (Galizia)
# [[Carlota Gurt]] idazlea eta kazetaria (Bartzelona)
# [[Catherine Bauer Wurster]] arkitektoa, etxebizitza publikoaren defendatzailea (AEB)
# [[Catherine Fahringer]] idazlea, aktibista (Estatu Batuak)
# [[Celia Rivas Casais]] kamioilaria, enpresaburua eta ekintzailea (Galizia)
# [[Ch´umilkaj Curruchiche]] abeslaria (Guatemala)
# [[Chona Madera]] idazle kanariarra
# [[Cilly Aussem]] tenislaria (Alemania)
# [[Concha Méndez]] idazlea, poeta eta gidoilaria (Madril)
# [[Concha Monje]] robotika-ikertzailea (Badajoz)
# [[Elena Catena]] filologoa, editorea eta feminista (Salamanca)
# [[Elena Villamandos]] kanariar idazlea
# [[Elvira Dyangani Ose]] Bartzelonako Arte Garaikidearen Museoaren 1. emakume zuzendaria(Kordoba)
# [[Emma Couceiro]] poeta (Lugo)
# [[Enriqueta Martín Ortiz de la Tabla]] irakaslea eta liburuzaina (Badajoz)
# [[Ernestine Rose]] asmatzailea (Polonia)
# [[Eudoxia Píriz]] Medikua (Salamanca)
# [[Fatoumata Diawara]] Maliko aktore eta egile-abeslaria (1982 - )
# [[Francisca Subirana]] tenislaria (Katalunia)
# [[Genie Espinosa]] artista, ilustratzailea (Bartzelona)
# [[Helena Bayona]] dokumentalgilea (Iruña)
# [[Iris Yassmin Barrios Aguilar]] abokatu eta epailea (Guatemala)
# [[Isa Guerra García]] poeta kanariarra (Kanariar uharteak)
# [[Isabel Expósito Morales]] idazlea (Hierro-Kanariak)
# [[Isabel García Hualde]] idazlea (Zarrakaztelu)
# [[Josane Sigart]] tenislaria (Belgika)
# [[Kajsa Ekis Ekman]] kazetari, idazle, ekintzailea (Suedia)
# [[Karma Peiró]] kazetari digitala Adimen Artifizialean aditua (Bartzelona)
# [[La Niña de los Peines]] Kopla-abeslaria (Sevilla)
# [[Las Ventas emakumeen kartzela]] artikulua da.
# [[Laura Fernández]] Idazlea eta kazetaria (Terrassa)
# [[Lenina Amapola García]] idazlea (Guatemala)
# [[Lilí Álvarez]] kirolaria, kazetaria eta Olinpiar jokoetako 1.emakume espainiarra (Erroma-Madril)
# [[Lourdes Pastor]] Kantaria eta aktibista (Kordoba)
# [[Lydia Becker]] Britainia Handiko sufragista, biologoa eta astronomoa (1827-1890)
# [[Madam C. J. Walker]] asmatzailea eta enpresaburua (AEB)
# [[Maddelin Brizuela]] enbaxadorea Bolivian (El Salvador)
# [[Margarita Ucelay]] filologoa, hispanista eta irakaslea (Madril)staño
# [[Marguerite Broquedis]] tenislaria (Frantzia)
# [[Maria Àngels Anglada]] kazetaria, poeta, eleberrigilea (Katalunia)
# [[María Blanca Ferrer García]] Abokatua, idazlea, poeta (Iruñea)
# [[María Blanchard]] margolaria (Santander)
# [[Maria del Carmen Reina Jiménez]] idazlea kanariarra
# [[María Francisca Ulloa del Castillo]] emagina (Utrera)
# [[Maria Furtwängler]] aktore eta medikua (Alemania)
# [[María Josefa Riba]] tenislaria (Katalunia)
# [[María Laffitte]] arte-kritikaria, idazlea, Emakumeen eskubide defendatzailea(Sevilla)
# [[María Rodrigo]] musikagilea, pianista eta irakaslea(Madril)
# [[María Salas Larrazábal]] idazle eta aktibista (Burgos)
# [[Marian Rojas]] mediku psikiatra eta idazlea (Madril)
# [[Maribel Lacave]] idazle kanariarra
# [[Marie Goegg-Pouchoulin]] Suitzako aktibista feminista eta abolizionista (1826-1899)
# [[Marie Vassilieff]] margolaria (Errusua-Frantzia)
# [[Marifé de Triana]] Kopla-abeslaria eta aktorea (Sevilla)
# [[Matilde Coral]] flamenko dantzaria (Sevilla)
# [[Matilde Landa]] politikaria (Badajoz)
# [[Matilde Ras]] grafologoa, idazlea, itzultzailea(Tarragona)
# [[Matilde Ucelay]] Espainiako tituludun 1.emakume arkitektoa (Madril)
# [[Mayte Martín (idazlea)|Mayte Martín]] Las Palmas (Kanariak)
# [[Mayte Martín]] musikagilea, flamenko-abeslaria (Bartzelona)
# [[Melanie Mayron]] asmatzailea eta aktorea (AEB)
# [[Melissa Farley]] psikologo, feminista (AEB)
# [[Mercedes Rodrigo]] Espainiako tituludun 1.emakume psikologoa (Madril)
# [[Merche Esmeralda]] flamenko-dantzaria (Sevilla)
# [[Milagro Almenara Pérez]] Espainiako Gerra Zibilean eraildako farmazialaria (Santander)
# [[Milagros Mengíbar]] flamenko-dantzaria (Sevilla)
# [[Milagros Nuin Monreal]] itzultzailea. (Erriberri-Nafarroa)
# [[Molla Mallory]] tenislaria (Norvegia-AEB)
# [[Morena Herrera]] abortuaren aldeko ekintzailea (El Salvador)
# [[Myriam Palacios]] aktorea (Txile)
# [[Natalia Sosa Ayala]] kanariar idazlea
# [[Norah Borges]] ilustratzailea (Argentina)
# [[Núria Albó]] poeta (Bartzelona)
# [[Nuria Coronado Sopeña]] kazetaria, feminista, abolizionista (Madril)
# [[Olimpia Valencia]] ginekologoa (Galizia)
# [[Oliva Acosta]] zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (Cádiz)
# [[Omowunmi Sadik]] asmatzailea (Nigeria)
# [[Patricia Ruiz de Irizar]] farmazialaria eta kooperantea (Iruñea)
# [[Paulina Kellogg Wright Davis]] aktibista, hezitzailea (AEB)
# [[Pepa Chávarri]] tenislaria (Madril)
# [[Pilar Aguilar Carrasco]] idazle, zinemako kritikaria, feminista (Jaén)
# [[Pura Maortua]] antzerki-zuzendaria (Kantabria)
# [[Rafaela Pastor]] aktibista (Malaga)
# [[Rebeca Lane]] abeslaria (Guatemala)
# [[Rita Fernández Queimadelos]] arkitektoa (Galizia)
# [[Rosa Barasoain|Rosa Barasoin]] idazlea (Tafalla)
# [[Rosa Torras]] tenislaria (Katalunia)
# [[Rosa Vergés]] zinema-zuzendaria, gidoilaria eta irakaslea (Bartzelona)
# [[Sabina Spielrein]] psikiatra eta psikoanalista (Errusia)
# [[Salima Ikram]] egiptologoa (Pakistan)
# [[Selena Millares]] kanariar poeta
# [[Simone Iribarne]] tenislaria (Lapurdi)
# [[Sofia Quintino]] Portugalgo mediku, feminista eta errepublikanoa (1879-1964)
# [[Sonsoles Echavarren Roselló|Sonsoles Echavarren]] idazlea eta kazetaria (Iruñea)
# [[Sylvia Ratnasamy]] asmatzailea (Belgika)
# [[Taina Bien-Aimé]] abolizionista
# [[Teresa Zabalza Díez]] musikagilea, musikaria eta musika irakaslea (Iruñea)
# [[Trinidad Lucea Ferrer]] idazlea, poeta eta ilustratzailea (Tutera)
# [[Veena Sahajwalla]] asmatzailea (India-Australia)
# [[Victorina Durán]] margolaria, jantzi-eszenografoa eta diseinatzailea (Madril)
# [[Viera Sparza]] ilustratzailea, idazlea eta umorista grafikoa (Zaragoza)
# [[Virginia Laparra]] fiskal oiha (Guatemala)
# [[Yolanda Castaño]] poeta eta literatura kritikaria (Coruña)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''martxoa''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Boni Macarrón]] efef'''SORTU''' martxantera, gozoki saltzailea (Durango)
# [[Carmen Miranda Zubieta]] --ef'''SORTU''' Kultur-ekintzailea (Galdakao)
# [[Elbira Iturri]] ef--'''SORTU''' aktibista (Mundaka)
# [[Eugenia Idoiaga]] efef'''SORTU''' emagina (Forua)
# [[María Ángeles Garai]] efef'''SORTU''' irakaslea, Bizkaiko lehen andereñoa (Bilbo)
# [[Martxelina Lopetegi]] efef'''SORTU''' bertsolaria (Oiartzun 1864-1930)
# [[Tamara Clavería]] ----'''SORTU''' Amuge elkarteko lehendakaria (Bilbo)
# [[Adilia de las Mercedes]] jurista feminista (Guatemala)
# [[Alauda Ruiz de Azúa]] zine-zuzendaria eta gidoilaria (Bizkaia)
# [[Alika Kinan]] Abolizionista (ARgentina)
# [[Almudena Domínguez Arranz]] arkeologoa
# [[Amada López Meneses]] historialari galiziarra
# [[Amalia de Isaura]] aktore komikoa eta kupletista (?)
# [[Amelia Baldeón Iñigo]] arkeologoa (Gasteiz)
# [[Amparo Alonso Betanzos]] adimen artifizialeko ikertzailea(Galizia)
# [[Amparo Cebrián]] pedagogoa (Salamanca)
# [[Ana Delgado Hervás]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Ana María Romero de Campero]] kazetaria, idazlea ekintzailea (Bolivia)
# [[Ángeles Huerta]] zine-zuzendaria (Asturias)
# [[Angelina Vidal]] Portugalgo idazle eta kazetaria (1847-1917)
# [[Anina Ciuciu]] abokatu eta idazle ijitoa (Errumania)
# [[Anne Tyng]] asmatzailea (Txina-AEB)
# [[Anselma de Salces]] Bilbotar ongilea (1815-1885)
# [[Arabako Emakumeen Asanblada]]
# [[Arundhati Bhattacharya]] enpresaburua (India)
# [[Áurea Lucinda Javierre]] artxibozaina eta historialaria (Teruel)
# [[Beatriz Pinheiro]] Portugalgo idazle, poeta, editore eta intelektuala (1871-1922)
# [[Begoña Vila]] astrofisikaria (Galizia)
# [[Berta Wilhelmi]] enpresaburua, hezitzailea, filantropoa eta feminista (Alemania, Granada)
# [[Carla Accardi]] margolari abstraktua (Italia)
# [[Carla Lonzi]] idazlea, arte-kritikaria, feminista (Italia)
# [[Carla Subirana]] zine-zuzendaria (Bartzelona)
# [[Carme Freixa]] kazetaria, feminista, abolizionista (Bartzelona)
# [[Carmen de Zulueta]] idazlea, filosofoa eta irakaslea (Madril)
# [[Carmen García Mateo]] telekomunikazio ingeniaria (Galizia)
# [[Carmen López Alonso|Carmen Lopez Alonso]] historialaria
# [[Carmen Sentandreu Gimeno]] arkeologoa
# [[Carmen Velacoracho de Lara]] Kazetaria (Ciudad Real, 1880-Madril,1960)
# [[Catherine Furbish]] botanikaria (AEB)
# [[Christine Peterson]] estatistikaria, zientzialaria (EEBB)
# [[Chus Gutiérrez]] zine-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea (Granada)
# [[Deema Shehabi]] poeta eta idazlea (Kuwait)
# [[Delia Grigore]] filologo ijitoa (Errumania)
# [[Diana Pey]] piano-jotzailea (Madril)
# [[Dolores Cebrián]] irakaslea (Salamanca)
# [[Domitila de Carvalho]] Portugalgo mediku, irakasle eta politikaria (1871-1966)
# [[Elaine N. Aron]] psikologoa (Kalifornia)
# [[Elena Barulina]] botanikaria, genetista eta ikertzailea (Errusia)
# [[Elena Díaz Ereño]] medikua eta irakaslea (Galdakao)
# [[Elena Fortún]] idazlea, haur eta gazte literatura (Madril)
# [[Elena Hernández Sandoica]] historialaria
# [[Elisa Augusta da Conceição Andrade]] Portugalgo lehen emakume medikua (1855-??)
# [[Elisa Garrido González|Elisa Garrido]] historialaria
# [[Elizabeth J. Tasker]] astrofisikaria, idazle zientifikoa eta irakaslea (Britainia)
# [[Elvira Ontañón Sánchez-Arbós]] idazlea, artikulugilea eta pedagogoa (?)
# [[Elza_Dunkels]] Suediako pedagoga
# [[Emma Ihrer]] feminista eta lider sindikala (Alemania)
# [[Esma Redžepova]] abeslari ijitoa (Mazedonia)
# [[Esther Takeuchi]] asmatzailea (AEB)
# [[Fei-fei Li]] konputazioko irakaslea (Txina-AEB)
# [[Fournierreko emakume kartagileak]] emakume langileak (Gasteiz)
# [[Gloria Cabral]] arkitektoa (Brasil-Paraguai)
# [[Gloria Giner de los Ríos García]] irakaslea(Madril)
# [[Glòria Trías Rubiés]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Guiomar Torresão]] Portugaldar idazlea eta feminista (1844-1898)
# [[Halet Çambel]] arkeologaeta Olinpiar Jokoetan lehiatu zen lehen emakume turkiarra, eskriman
# [[Harriet Williams Russell Strong]] asmatzailea (AEB)
# [[Helena Lopes da Silva]] zirujau eta politikaria (Cabo Verde)
# [[Hélène Rioux]] idazle eta itzultzailea (Kanada)
# [[Helene Stöcker]] bakezalea, feminista eta publizista (Alemania)
# [[Isabel Aguirre]] arkitektoa (Galizia)
# [[Isabel García Lorca]] irakaslea eta idazlea (Granada)
# [[Jennifer Miller]] Feminista, artista, idazlea...(EEBB)
# [[Jordina Sales i Carbonell]] historialaria
# [[Josefina Aldecoa]] idazlea eta pedagogoa (Leon)
# [[Juana Capdevielle]] Gerra Zibilean eraildako pedogogo eta liburuzaina (Madril-Galizia)
# [[Juana Romani|Juani Romani]] italiar-frantziar margolaria
# [[Julia Sánchez Carrilero]] arkeologoa
# [[Julia Vigre García]] maistra (Madril)
# [[Julienne Baseke Nzabandora]] aktibista (Kongo)
# [[Julieta Paredes]] feminista komunitarioa (Bolivia)
# [[Juliette Bonheur]] animalia-margolaria (Frantzia)
# [[Katerina Harvati]] paleontologoa, irakaslea eta ikertzailea (Grezia)
# [[La Argentinita]] dantzaria eta koreografoa (Buenos Aires)
# [[Laura de los Ríos Giner]] irakaslea (Granada)
# [[Laura García Hoppe]] margolaria eta idazlea (Malaga)
# [[Leonor Serrano Pablo]] pedagogoa,legelaria, feminista (Ciudad Real-Madril)
# [[Lily Braun]] idazle eta feminista (Alemania)
# [[Linda Braidwood]] arkeologoa
# [[Lita Cabellut]] margolari ijitoa (Espainia)
# [[Lourdes Girón Anguiozar]] arkeologoa (Cadiz)
# [[Maite Larrauri Gómez]] filosofoa, idazlea eta irakaslea (Valentzia)
# [[Manuela Solís]] ginekologoa, Valentziako 1. medikua (Valentzia)
# [[Mapi León]] futbolaria (Zaragoza)
# [[Margarita Ballester Figueres]] poeta, itzultzailea eta irakaslea (Katalunia)
# [[Margarita Sánchez Romero]] arkeologoa (Madril)
# [[Maria Amália Vaz de Carvalho]] Portugalgo idazle poligrafoa, pedagogoa eta poeta (1847-1921)
# [[María Ángeles Pérez Samper]] arkeologoa (Bartzelona, 1949)
# [[María Antonina Sanjurjo Aranaz]] belar-jockey jokalaria (Galizia)
# [[Maria Benedita Mouzinho de Albuquerque de Faria Pinho]] Portugalgo idazle, aktibista errepublikano eta feminista (1865-1939)
# [[María Blázquez|María Blazquez]] idazlea (Extremadura)
# [[María Buj Luna]] liburuzain terueldarra
# [[Maria Clara Correia Alves]] Portugalgo editore, kazetari eta irakasle feminista (1869-1948)
# [[María Cristina Gonzalo Pintor]] arkitektoa (Santander-Madril)
# [[Maria Eugenia Aubet]] arkeologoa (?)
# [[María José Alonso Fernández]] farmakologoa (Leon)
# [[María Juana Ontañón]] arkitekto kanariarra (Tenerife)
# [[María Lacrampe]] erizaina (Madril)
# [[María Sánchez Arbós]] maistra eta pedagogoa (Huesca-Madril)
# [[María Teresa Miras Portugal]] biokimika (Galizia)
# [[María Victoria Lareu]] ikertzailea, auzitegiko medikua (Galizia)
# [[Mariam Kamara]] arkitekto frantziar-nigeriarra
# [[Mariana Angélica de Andrade]] Poeta portugaldarra (1840-1882)
# [[Marie Joséphine Nicolas]] margolari frantziarra
# [[Marisol Soengas]] mikrobiologoa (Galizia)
# [[Marta Moll de Alba]] piano-jotzailea (Kanariak)
# [[Mary Walton]] ingeniaria eta asmatzailea (AEB)
# [[Massouda Kohistani]] aktibista (Afganistan)
# [[Matilde Cantos]] politikaria (Granada)Mpa
# [[Matilde Moliner Ruiz]] liburuzaina eta institutuko katedraduna(Madril)
# [[Mercedes Vegas]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Mercedes Vilanova Ribas]] historialaria eta ikertzailea (Katalunia)
# [[Miren Roji]] musika irakaslea eta piano-jotzailea (Santurtzi, 1917-2018)
# [[Naama Goren-Inbar]] arkeologoa
# [[Nely Reguera]] zine-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea (Granada)
# [[Nieves Sánchez Carrilero]] arkeologoa
# [[Noemí Trujillo]] poeta eta idazlea (Bartzelona)
# [[Norma Vázquez]] Bilbon bizi den indarkeria matxistan aditua (Mexiko)
# [[Núria Rafel i Fontanals]] arkeologoa katalana
# [[Ofelia Rey Castelao ]] historialaria,idazlea (Galizia)
# [[Olga Vallespín Gómez]] arkeologoa eta Espainiako lehen urpekari profesionala
# [[Olive Dennis]] ingeniaria, tren diseinu-berrikuntzen egilea (AEB)
# [[Patsy O'Connell Sherman]] asmatzailea (AEB)
# [[Peregrina Quintela Estévez]] matematikaria (Galizia)
# [[Pilar Palomero]] zinemagilea eta idazlea (Zaragoza)
# [[Pilar Pérez Solano]]zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (Alacant)
# [[Rachel Zimmerman]] zientzialaria eta asmatzailea (Kanada)
# [[Rilda Paco]] artista, diseinatzailea (Bolivia)
# [[Rita de Morais Sarmento]] Portugalgo lehen emakume ingeniari zibila (1872-1931)
# [[Robin Wall Kimmerer|Robin Wall Kimmerer]] ekologista (EEBB)
# [[Rosa Balaguer Oltra]] Kazetaria (Valentzia)
# [[Rosa María Rodríguez Magda]] filosofoa (Valentzia)
# [[Sally Fox]] asmatzailea (AEB)
# [[Sandra Barrilaro]] argazkilaria eta ekintzailea (Bilbo)
# [[Sandra Sevillano]] mendi korrikalaria (Santurtzi)
# [[Serafina Javierre]] liburuzaina (Tarragona)
# [[Sonia Sánchez]] idazlea, abolizionista (Argentina)
# [[Susan Leeman]] endrokrinologoa (AEB)
# [[Susana Reyes]] dantzari, koreografoa, artista (Ekuador)
# [[Teresa Paneque]] Astronomoa, zientzia-dibulgatzailea (Madril-Txile)
# [[Towanda Rebels]] idazle, komediante, abolizionista, feminista bikotea (Madril)
# [[Vicenta Lorca Romero]] maistra (Granada)
# [[Victoria Cabrera Valdés]] historialaria (Madril)
# [[Violeta Delmonte]] hizkuntzalaria (Argentina-España)
# [[Virginia Auber Noya]] idazlea, itzultzaile (Coruña, 1825-Madril,1897)
# [[Marianne Thyssen]] politikaria (Belgika, 1956)
}}
=== Berriak ===
====Berriak 2022 (Otsaila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Azpitarte]] ef--'''SORTU''' abeslaria, futbolaria eta aktorea (Bizkaia)
# [[Antonia Salaberria]] efef'''SORTU''' Erraketista (Eibar)
# [[Adelaida de la Calle]] biologoa (Madril)
# [[Adriana Kaplan Marcusán]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Argentina)
# [[Agustina Ruiz Dupont]] fikziozko zientzialaria (Granada)
# [[Aissata Kane]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Gambia)
# [[Alfreda Markowska]] Holokaustoa biziraun zuen emakumea, haur ijito, judu eta alemanak bizirauten lagundu zuena (Polonia)
# [[Alicia Estévez]] Zientzialaria (Pontevedra)
# [[Alicia Hermida]] aktorea (Madril)
# [[Almaclara]] emakume-orkestra taldea (Andaluzia)
# [[Amalia Lobato Rosique]] Gerra zibilean eraildako milizianoa (Murtzia)
# [[Aminata Diop]] mutilazio genitalagatiko lehen errefuxiatua eta aktibista (Mali)
# [[Amparo Soler Leal]] aktorea (Madril)
# [[Ana Locking]] moda-diseinatzailea, enpresaburua eta argazkilaria (Toledo)
# [[Ana Mena]] abeslaria eta aktorea (Malaga)
# [[Angéla Kóczé]] Soziologoa feminista ijitoa (Hungaria)
# [[Ángela López Jiménez]] soziologoa eta feminista (Iruñea)
# [[Angelines Fernández]] aktore errepublikanoa (Madril-Mexiko)
# [[Anika Rahman]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Banglades)
# [[Anna Missuna]] Errusiar geologoa
# [[Antonia Plana]] aktorea (Espainia)
# [[Antónia Pusich]] portugaldar idazle, kazetari eta musikagilea (1805-1883)
# [[Balghis Badri]] feminsta eta aktibista (Sudan)
# [[Beatriz González Calderón]] biolontxelojolea eta orkestra-zuzendaria (Andaluzia)
# [[Binta Jammeh-Sidibe]] emakumeen eskubideen aldeko politikoa (Mauritania)
# [[Blanca Lydia Trejo]] idazlea, aktibista, kantzilerra (Mexiko)
# [[Bogaletch_Gebre]] mikrobiologoa, Emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista eta feminista(Etiopia)
# [[Carmela Nieto]] kazetaria eta idazle feminista (Kuba)
# [[Carmen García Mateo]] zientzialaria (Galizia)
# [[Carmen Herrera (margolaria)|Carmen Herrera]] Kuba-EEBB
# [[Carolina Beatriz Ângelo]] Portugaldar medikua eta feminista, herrialde horretan bozkatu zuen lehen emakumea (1878 - 1911)
# [[Caroline Flack]] telebista-aurkezlea eta irrati esataria (Britainia Handia)
# [[Catalina Martin-Chico]] fotokazetaria (Madril)
# [[Cecilia Seghizzi]] musikagilea, biolin-joleaeta pintorea (Italia)
# [[Ceija Stojka]] ijito margolaria (Austria)
# [[Celia Rico Clavellino]] gidoilasria eta zine zuzendaria(Sevilla)
# [[Charline Effah]] idazlea eta maistra (Gabon)
# [[Chou Kung-shin]] idazlea, historialaria... (Taiwan)
# [[Constanza de Ayala]] Arabako dama (Araba)
# [[Consuelo Díez Fernández]] pianista eta musikagilea (Madril)
# [[Coral del Río Otero]] ekonomialaria eta ikertzailea(Vigo)
# [[Delaine Le Bas]] artista ijitoa (Britania Handia)
# [[Dolores Corbella Díaz]] hizkuntzalaria, akademikoa (Tenerifekoa)
# [[Dolores Corella Piquer]] zientifikoa eta ikertzailea (Valentzia)
# [[Dolores Ruiz Berdún]] zientzia historialaria eta ikertzailea (Espainia)
# [[Dolores Serrano]] pianista, musikagilea eta irakaslea (Cadiz)
# [[Dora Barrancos]] soziologo, historialari, feminista (Argentina)
# [[Dorothy_Reed_Mendenhall]] medika estatubatuarra (Columbus 1874- Chester 1964)
# [[Efua Dorkenoo]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Ghana)
# [[Elena Gorolová]] indarrez esterilizatutako emakume ijitoa (Txekia)
# [[Elena María Tejeiro]] aktorea (Murtzia)
# [[Elisabeth Guttenberger]] Auschwitz-Birkenau-tik bizirik atera zen emakume ijitoa. (Alemania)
# [[Elvira Quintillá]] aktorea eta abeslaria (Bartzelona)
# [[Emma Kunz]] sendalaria (Suitza)
# [[Estrellita Castro]] abeslaria eta aktorea (Sevilla)
# [[Ethel Brooks]] Soziologo feminista eta ijitoa (AEB)
# [[Eugenia Zuffoli]] abeslaria eta aktorea (Italia)
# [[Eva Villaver Sobrino]] astrofisikaria eta ikertzailea (Palentzia)
# [[Fàtima Bosch i Tubert]] zientzialaria (Girona)
# [[Fatoumata Coulibaly]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Mali)
# [[Fauziya Kasinga]] emakumeen genital mutilazioa dela eta, AEBko lehen errefuxiatua (Togo)
# [[Florence Price]] orkestra garrantzitsu batek jo zuen lehen musikagile afroamerikarra (AEB)
# [[Fran Hosken]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista ()
# [[Fran Hosken]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (EEBB)
# [[Francisca de Assis Martins Wood]] Lehen aldizkari feministaren argitaratzailea (Lisboa, 1802-1900)
# [[Gavina Viana Viana]]ekintzaile antifaxista (Donostia-Bartzelona)
# [[Gina Ranjičić]] lehenengo ijito idazlea (Serbia)
# [[Gisela Bock ]] historialaria (Alemania)
# [[Hanna Neumann]] matemarikaria (Alemania)
# [[Imperio Argentina]] aktorea, abeslaria eta dantzaria (Argentina)
# [[Inés Núñez de la Parte]] abokatua, kontseilaria eta goi-zuzendaria (Bilbo)
# [[Inna Modja]] ablazioaren kontrako ekintzailea (Mali)
# [[Isabel Parra]] kantautorea eta folklorista (Txile)
# [[Isabel Rodà de Llanza]] epigrafialaria eta arkeologoa (Bartzelona)
# [[Isabelle Stengers]] Bruselako filosofoa (Belgika)
# [[Isatou Touray]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (GAmbia)
# [[Jaha_Dukureh]] giza eskubideen aldeko aktibista (Gambia)
# [[Jane Richardson]] biofisikoa eta Richardson biogramen asmatzailea (AEB)
# [[Javiera Parra]] musikaria eta abeslaria (Txile)
# [[Juana Goizueta Vértiz]] Kontituzio Zuzenbideko irakaslea (Nafarroa)
# [[Julia Lajos]] aktorea (Valladolid)
# [[Julia Robinson]] estatubatuar matematikaria (Misuri)
# [[June Crespo]] artista (Iruñea, 1982)
# [[June Eric-Udorie]] ablazioaren kontrako ekintzailea (Irlanda)
# [[Katarina Taikon]] idazle ijitoa (Suedia)
# [[Laura_Mersini-Houghton]] kosmologa eta fisika teoriko albano-estatubatuarra (Tirana)
# [[Layli Miller-Muro]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (AEB)
# [[Leah Manning]] Politikari britainiarra, giza eskubideen aldeko ekintzailea (Erresuma Batua)
# [[Leena Yadav]] zinema-zuzendaria (India)
# [[Leonore Davidoff]] historialaria, feminista (AEB)
# [[Leyla Hussein]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Somalia)
# [[Lidia Cao]] ilustratzailea eta muralista (Galizia)
# [[Lily van Angeren-Franz]] Auschwitz-Birkenau-tik bizirik atera zen emakume ijitoa. (Alemania)
# [[Loral O'Hara]] ingeniaria eta astronauta NASAn (AEB))
# [[Louise Jopling]] margolaria (Erresuma Batua)
# [[Ma Thida]] Kontzientzia preso ohia eta idazlea (Birmania)
# [[Mae Azango]] Kazetaria eta emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Liberia)
# [[Marcia_Neugebauer]] geofisika estatubatuarra (AEB)
# [[Margaret Bonds]] musikagilea (AEB)
# [[Margarita Comas Camps]] pedagogoa (Menorca-Erresuma Batua)
# [[Mari Carmen Díaz de Mendoza]] aktorea (Madril)
# [[María Banquer]] aktorea (Espainia)
# [[María Bru]] aktorea (Valentzia)
# [[María de Sarmiento y Castilla]] Arabako dama (Araba)
# [[María Dolores Gispert Guart]] bikoizketa aktorea eta irrati esataria (Katalunia)
# [[María Eva Istúriz García|María Eva Istúriz Garcia]] Berdintasunerako teknikaria (Iruñea)
# [[Maria Federici]] komunista, politikaria (Italia)
# [[María Inmaculada Paz-Andrade]] zientzialaria (Galizia)
# [[María Itziar Urrutia San Antón]] arkitektoa eta zuzendari exekutiboa (Malaga)
# [[María Matilde Almendros]] irrati esataria eta aktorea (Katalunia)
# [[María Ripoll]] zinegilea (Bartzelona)
# [[María Ruiz de Gauna]] XV.mendeko emakumea (Gasteiz)
# [[María Teresa Ruiz Cantero]] mediku eta ikertzailea (Melilla)
# [[Maria Veleda]] Portugalgo ekintzaile feminista eta errepublikanoa (1871-1955)
# [[Mary Nash]] historialaria (Irlanda-Katalunia)
# [[Maya Burhanpurkar]] ikertzaile kanadiarra (Ontario)
# [[Melanie Spitta]] zinema zuzendari ijitoa (Belgika)
# [[Mónica Ramos Toro]] antropologoa (Madril)
# [[Nahid Toubia]] Sudaneko lehen emakume-zirujaua eta EGM ikerketan ezpezializatutako aktibista (Sudan)
# [[Najat Maalla M'jid]] NBE Idazkari Nagusiaren Ordezkari Berezia Haurren aurkako Indarkeriari buruzkoa (Maroko)
# [[Nilde Iotti]] politikari komunista (Italia)
# [[Nina Dudarova]] hizkuntzalari ijitoa, erromanieran alfabetatzea (Rusia)
# [[Nitza Margarita Cintron]] medikua (Puerto Rico)
# [[Olayinka Koso-Thomas]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Nigeria)
# [[Panna Cinka]] biolin-jotzailea ijitoa (Hungria)
# [[Pastora Filigrana García]] ijito sindikalista feminista (Sevilla)
# [[Pastora Imperio]] dantzaria (Sevilla)
# [[Pepita de Oliva]] ijito dantzaria, Europan ezaguna (Málaga)
# [[Pratibha Parmar]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Nairobi)
# [[Regina de Lamo]] 98.ko belaunaldiaren idazle anarkista (Jaén)
# [[Rita Montagnana|Rita Montagnama]] Komunista, politikaria (Italia)
# [[Romila Thapar]] historialaria (India)
# [[Rosa Cortés]] 1749ko ijitoen kontrako Sarekada Handian atxilotua (Granada)
# [[Rosa Taikon]] ijito zilargin eta aktorea (Suedia) Gina Ranjičić
# [[Rosario García Ortega]] aktorea (Argentina)
# [[Sagrario Ruiz Elizalde]] maistra eta hezkidetzan erreferentea (Nafarroa)
# [[Saioa Mantzisidor Zilloniz]] nekazaria eta enpresaburua (Bizkaia)
# [[Sandy Powell]] jantzi-diseinatzailea (Britainia Handia)
# [[Shu Otero]] komikigilea (Sunbilla, Nafarroa garaia)
# [[Silvia Agüero]] ijito idazlea, ijitoen memoria berreskuratzen duena (Madril)
# [[Sister Fa]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Senegal)
# [[Sonia Contera]] fisikaria eta nanoteknologoa (Madril)
# [[Soraya Post]] eurodiputatu ijitoa (Suedia)
# [[Tarsy Carballas]] zientzialaria (Galizia)
# [[Teresa Margarida da Silva e Orta]] lehen emakume eleberrigilea portugesez (1711-1793)
# [[Teresa Mattei]] ekintzaile komunista, feminista (Italia, 1921-2013)
# [[Teresa Noce]] italiar politikaria (1900-1980)
# [[Teresa Sánchez de Bilbao]] XV.mendeko emakumea (Gasteiz)
# [[Teresa Vinyoles Vidal]] historialaria (Bartzelona)
# [[Thais_Russomano]] Brasildarra medikuntza aeroespazialean espezializatuta (Porto Alegre)
# [[Vanderlan da Silva Bolzani]] Kimikaria (Brazil)
# [[Věra Bílá]] ijito abeslaria (Txekia)
}}
====Berriak 2022 (Urtarrila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Urrutia]] ----'''SORTU''' Eskalatzailea (Bizkaia)
# [[Alazne Belar]] ef--'''SORTU''' erizaina eta ikerlaria (Atxondo, Bizkaia)
# [[Belén Bengoetxea]] ef--'''SORTU''' Ikertzailea eta EHUko irakaslea (Durango)
# [[Elena Uriz]] ef--'''SORTU''' irakaslea, aktorea, dantzaria, musikaria (Iruñea)
# [[Maixux Rekalde]] efef'''SORTU''' Bakezalea eta euskaltzaile (Oiartzun)
# [[Mercedes Arbaiza]] ----'''SORTU''' Historialaria eta EHUko irakaslea (Bilbo)
# [[Pilar Narbaiza]] efef'''SORTU''' erraketista eta sukaldaria (Mallabia)
# [[Uxue del Río]] ef--'''SORTU''' artista, irudigilea eta diseinatzaile grafikoa (Donostia)
# [[Adelaide Cabete]] Ginekologo feminista, framazona eta errepublikanoa (Portugal, 1867-1935)
# [[Adele Bianchi]] geografoa (Italia)
# [[Aida Peláez de Villa Urrutia]] idazlea,kazetaria, sufragista. (Kuba)
# [[Amalia Mallén|Amalia Mallén de Ostolaza]] saiakeragilea, itzultzailea, sufragista (Kuba)
# [[Ana de Castro Osório]] Portugalgo idazlea, feminista eta militante errepublikanoa(1872-1935)
# [[Ana Maria Lajusticia]] kimikaria, dietetikan eta nutrizioan aitzindaria (Madril)
# [[Ana Revenga]] ekonomialaria (Espainia)
# [[Ángela Molinuevo y Longuebau]] XIX. mendeko karitatea (Gasteiz)
# [[Ángeles Flórez Peón]] bizirik dagoen azken miliziano sozialista (Asturias)
# [[Angélica Morales |Angélica Morales ]] idazlea, aktorea (Teruel, 1970)
# [[Ann Rose Nu Tawng]] bakezalea, erizaina BBC 100 women sariduna (Birmania)
# [[Antonella Picchio]] Ekonomialari feminista (Italia)
# [[Arantxa Rodríguez Álvarez]] ekonomialari feminista (Bilbo)
# [[Arantza Chacón Ormazabal]] ikertzailea, Zehar Errefuxiatuak (Gasteiz)
# [[Asunción Ruiz]] ingurumen teknikaria (Madril)
# [[Aurelia Castillo de González]] idazle eta itzultzailea (Kuba)
# [[Aurora Villar Buceta]] kazetaria (Kuba)
# [[Belén Franch Gras]] zientzialaria (Valentzia)
# [[Belén Frau Uriarte]] ekonomilaria, Espainaiako CEOko eta munduko komunikazioko zuzendaria (Bilbo)
# [[Belén Landáburu]] abokatu eta politikoa (Burgos)
# [[Bianca Maria Meda]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Blanca de los Ríos]] idazlea eta literatura kritikoa (Sevilla)
# [[Camille Kouchner]] Zuzenbide pribatuko irakaslea, abokatua (Frantzia)
# [[Carmen Serdán Alatriste]] iraultzailea (Mexiko)
# [[Catalina Bárcena]] aktore kubatarra (Kantabria)
# [[Consuelo Uranga]] komunista (Mexiko)
# [[Cristina Borderías]] Historialaria (Katalunia)
# [[Cristina Carrasco]] ekonomilari feminista (Txile-Bartzelona)
# [[Cynthia Cockburn]] antimilitarista feminista eta akademikoa (Britania Handia)
# [[Diane Elson]] ekonomilari feminista (Erresuma Batua)
# [[Digna Collazo]] sufragista (Kuba)
# [[Domitila García de Coronado]] editorea, idazlea (Kuba)
# [[Elena Salvador]] aktorea (Madril)
# [[Elisa Garrido Moreno]] ikertzailea, unibertsitateko irakaslea (Valentzia)
# [[Elisa Garrido]] espainiar militante antifaxista (Zaragoza)
# [[Elisa Mújica]] Idazlea (Kolonbia, 1918-2003)
# [[Elisa Soriano Fisher]] mediku-oftalmologoa eta feminista (Madril)
# [[Élisabeth Chaplin]] margolaria (Frantzia, 1890-Italia, 1982)
# [[Ella Fontanals-Cisneros]] enpresaria eta arte-bildumagilea (Kuba)
# [[Elva Raquel Gómez]] kitxua idazlea (Argentina)
# [[Elvira de Hidalgo]] Sopranoa eta kantu-maistra (Teruel)
# [[Erika Aifan]] ustelkeriaren aurkako epailea (Guatemala)
# [[Esperanza Molina Cubillo]] idazlea eta antropologoa (Madril)
# [[Esther Chapa]] sufragista (Mexiko)
# [[Eva Celada]] kazetaria, idazlea eta gastronomoa (Palentzia)
# [[Eva Gancedo]] musikagilea, filmetako soinu-bandetan espezializatua (Madril)
# [[Fanny Garrido]] idazle galiziarra
# [[Fátima Báñez]] legelaria, politikaria eta ekonomilaria (Huelva)
# [[Fatima Singhateh]] Haurren salerosteka eta explotariari buruzko Nazio Batuen Errelatore Berezia (Gambia)
# [[Francia Márquez]] ekintzaile feminista (Kolonbia)
# [[Gisela Vaquero]] bideojokogilea (Girona)
# [[Henriette d'Angeville]] Mont Blanc igo zuen bigarren emakumea (Frantzia)
# [[Hermila Galindo]] politikaria, kazetaria eta ekintzaile feminista (Mexiko)
# [[Hortensia Gelabert]] aktore kubatarra Espainian (Espainia)
# [[Ingrid Robeyns]] filosofo eta ekonomialari feminista (Lovaina, Belgika)
# [[Irene González]] Futbolaria (Coruña, 1909-1928)
# [[Isabel Margarita Ordetx]] idazlea, (Kuba)
# [[Isabel Oyarzábal]] itzultzailea, kazetaria, idazlea, aktorea eta diplomatikoa(Malaga)
# [[Isabella Leonarda]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Jamila Medina Ríos]] idazlea (Kuba)
# [[Josefina Blanco]] aktorea (Leon)
# [[Josefina Gómez Mendoza]] geografo eta idazlea (Madril)
# [[Julia Peguero Sanz]] maistra eta feminista (Zaragoza)
# [[Justa Montero]] aktibista feminista (Bartzelona)
# [[Kate Young]] gizarte-antropologoa (Erresuma Batua)
# [[Laila Haidari]] ekintzailea 100 Women BBC sariduna (Agfanistan)
# [[Leonor Taboada]] kazetaria, idazlea eta ekintzaile feminista
# [[Lourdes Beneria]] ekonomialari feminista (Katalunia)
# [[Lucía López Marco]] albaitaria (Zaragoza)
# [[Manuela Vargas]] flamenko dantzaria (Sevilla, 1941 - Madril, 2007)
# [[Margarita Manso]] 27ko belaunaldiko margolaria (Valladolid, 1908-Madril,1960)
# [[Mari Carmen Martínez Chamorro]] medikua (León)
# [[María Ángeles Pérez López|Maria Ángeles Pérez López]] poeta (Valladolid)
# [[María Cancio]] aktorea (Madril)
# [[María del Adalid]] margolari galiziarra (
# [[María Espinosa de los Monteros]] emakumeen eskubide zibil eta politikoen aldeko aktibista (Malaga)
# [[María Fernanda Ladrón de Guevara]] Aktorea (Madril)
# [[María Guerrero López]] aktorea (Madril)
# [[María Guerrero]] Aktore eta enpresaburua (Madril)
# [[María José Vázquez]] GIB/HIES ekintzailea (Bartzelona)
# [[María Josefa Patricia Muñoz y Jarabeitia]] filantropoa (Bilbo)
# [[María Martos]] Feminista (Madril)
# [[María Muñoz de Quevedo]] piano-jotzailea
# [[Maria Teixidor i Jufresa]] enpresari eta abokatua (Katalunia)
# [[María Teresa Gavarró Castelltort]] pedagogoa(Katalunia)
# [[María Tubau]] aktorea (Madril)
# [[María Villar Buceta]] kazetaria, poeta, ekintzailea (Kuba)
# [[Maria Xaveria Perucona]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Marta Álvarez Guil]] legelaria (Madril)
# [[Matilde de la Torre]] kazetari eta politikaria (Burgos)
# [[Matilde Díez]] aktorea (Madril)
# [[Matilde Rodríguez Cabo]] mediku, psikiatra, idazlea, feminista, sufragista eta aktibista (Mexiko)
# [[Maud de Boer-Buquicchio]] Haurren salerosteka eta explotariari buruzko Nazio Batuen Errelatore Berezi oiha (Herbehereak)
# [[Michelle Perrot]] historialaria (Frantzia)
# [[Natália Pasternak|Natalia Pasternak]] biologoa BBC 100 women sariduna (Brasil)
# [[Négar Djavadi]] eleberrigilea, zinemagilea (Iran/Frantzia)
# [[Nerea Luis]] informatika ingeniaria (Madril)
# [[Nieves Quintana]] Nekazaria (Araba)
# [[Nilofar Bayat]] afganistar abokatua eta saskibaloi jokalaria (Kabul)
# [[Reem Alsalem]] Emakumeen kontrako indarkeriari buruzko Nazio Batuen Errelatorea (Jordania)
# [[Reyna Pastor]] historialaria (Argentina)
# [[Rosa García-Malea López]] lehen emakume kaza-pilotua (Almeria)
# [[Rosika Schwimmer]] kazetaria, idazlea, sufragista (Budapest)
# [[Sabine Weiss]] Argazkilaria (Frantzia)
# [[Sara Baartman]] esklaboa (Afrika)
# [[Serafina Núñez]] idazle kubatarra
# [[Susanna Minguell]] filosofo eta idazlea (Bartzelona)
# [[Tlaleng Mofokeng]] mediku, hizlari, idazle eta emakumeen eskubideen eta sexu eta ugalketa-osasunaren aldeko aktibista BBC 100 women sariduna (Hegoafrika, 1980)
# [[Trinidad Arroyo]] Espainian lan egin zuen lehen oftalmologoa (Palentzia)
# [[Virginia Eubanks]] politologoa (AEB)
# [[Virginia Torrecilla]] futbolaria (Mallorca)
# [[Virginie Demont-Breton]] margolaria (Frantzia, 1859-1935)
# [[Winnaretta Singer]] musika mezenas (Paris)
# [[Zeltia Montes Muñoz]] musikagilea, filmetako soinu-bandetan espezializatua (Madril)
}}
=== Berriak ===
====Berriak 2021 (urria, azaroa, abendua)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Olaizola]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Elgoibar 1974)
# [[Amaia Lejarreta]] ef--'''SORTUA''' artista, makillatzailea (Durango 1983)
# [[Anttoni Etxeberria]] efef'''SORTUA''' tabernaria (Hondarribia 1914-2020)
# [[Begoña Gorospe]]----'''SORTUA''' feminista, zinegilea (Hernani 1942)
# [[Frantxiska Iragorri]] efef'''SORTUA''' Abertzale, ekintzailea (Oiartzun, 1920-2019)
# [[Garbiñe Larrea |Garbiñe Larrea Iturralde]] ef--'''SORTUA''' Naturopata (Urnieta 1976)
# [[Hipolita Ibaibarriaga]] ef--'''SORTUA''' erreketista (Ermua 1914- Bartzelona 1939)
# [[Itziar Ugarte]] ef--'''SORTUA''' Kazetaria eta idazlea (Oñati 1995)
# [[Junkal Guerrero]] ----'''SORTUA''' musikaria (Andoain 1968)
# [[Leire Vargas]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria, idazlea eta itzultzailea (Durango 2002)
# [[Lide Urrestarazu]] ef--'''SORTUA''' mendi lasterkaria (Ordizia 1999)
# [[Maria Angeles Esnaola]] efef'''SORTUA''' Maistra abertzalea (Ormaiztegi 1924-2017)
# [[María Bravo]] ----'''SORTUA''' sopranoa (Portugalete 1952)
# [[María Goiricelaya Burón]] ef--'''SORTUA''' aktorea, antzerki-zuzendaria (Bilbo 1983)
# [[Maria Rosario Arrizabalaga]] efef'''SORTUA''' Mariarro bezala ezagunagoa, feminismoa eta justizia soziala bizi-ardatz izan zituen gizarte-ekintzailea (Ermua 1949- Donostia 2021)
# [[Maribel Aiertza]] ef--'''SORTUA''' euskal idazlea (Etxebarria 1962)
# [[Rosario Zubizarreta]] efef'''SORTUA''' erraketista (Ermua 1918-2002)
# [[Shandra Martínez]] ----'''SORTUA''' artista, ilustratzailea. (Errenteria1977)
# [[Susana Serrano]] ef---'''SORTUA''' Unibertsitateko irakaslea (Elorrio)
# [[Tere Jaio]] efef'''SORTUA''' aktorea, bikoiztailea. (Gernika)
# [[Teresa Murga]] efef'''SORTUA''' (Markina-Xemein 1910-2015)
# [[Abia Akram|Abia Akra]] aktibista (Pakistan)
# [[Aida Lafuente]] politikari ekominista (León)
# [[Al Khadra Mabrook]] Saharar poeta (Sahara)
# [[Alice Neel]] margolari erretratugile estatubatuarra (1900 - 1984)
# [[Amaia Bono]] antzerki aktorea (Gasteiz, 1989)
# [[Amaia Nausia]] historialaria (Iruñea)
# [[Amalia Domingo Soler]] Idazlea, espiritista (Sevilla, 1835-Bartzelona,1909)
# [[Ana Santos Payán]] idazlea, poeta, editorea (Guadalajara, 1972-Almeria, 2014)
# [[Ana Teresa Diego]] Argentinan atxilotu-desagertua (Argentina)
# [[Andrea Ixchíu]] kazetaria (Guatemala)
# [[Antonia Adroher Pascual]] maistra, pedagogoa eta politikaria (Girona)
# [[Araceli Sánchez Urquijo|Araceli Sanchez Urquijo]] bide, ubide eta portuetako ingeniaria (Sestao)
# [[Azucena Villaflor|Azuzena Villaflor]] Maiatzeko plazako ekintzailea (Argentina)
# [[Belén Nevado]] aktorea, feminista (Gasteiz, 1969)
# [[Berta Arocena de Martínez Márquez]] Kazetaria, feminista (Habana, 1901-1956)
# [[Blanca Li]] koreografo, dantzari, zinemagile (Granada)
# [[Buchi Emecheta]] idazle nigeriarra
# [[Carlota Pi]] Ingeniaria eta enpresari katalana
# [[Carme Alemany Gómez]] soziologoa, feminista (Bartzelona)
# [[Carme Karr i Alfonsetti]] Kataluniako kazetari, idazle, musikologo eta publizista feminista eta bakezalea (1865 - 1943)
# [[Carme Montoriol i Puig]] Bartzelonako idazlea, itzultzailea eta piano-jotzailea (1892 - 1966)
# [[Carmen Navarro]] Medikua eta ikertzailea (Madril)
# [[Carmen Salinas Alfonso de Villagómez]] Legelaria
# [[Carole Pateman]] Britainiako feminista eta politologoa (Sussex, Ingalaterra)
# [[Carolina Coronado]] idazlea (Badajoz)
# [[Carolina Escobar Sarti]] Guatemala, 1960 feminista, idazlea,
# [[Clara Peeters]] margolari flamendarra. (1580-1621)
# [[Claudette Colvin]] Afro-amerikarren eskubide zibilen mugimenduaren aitzindaria.
# [[Clotilde Cerdá Bosch]] Aktibista eta goi mailako harpa-jotzailea (Bartzelona, 1861-1926)
# [[Concepción Sierra Ordóñez]] Legelaria
# [[Conchita Balparda]] abeslaria, sopranoa. Portugalete (1942)
# [[Constance Naden]] Idazle, poeta eta filosofo ingelesa
# [[Consuelo Rubio]] opera abeslaria (Madril)
# [[Cristina Durán Costell|Cristina Durán]] ilustratzailea eta marrazkilaria (Valentzia, 1970)
# [[Cristina Spínola]] kazetaria, kirolaria, telebistako kazetaria, idazlea eta Kanarietako Youtuber-a da.
# [[Crystal Bayat]] aktibista (Afganistan)
# [[Diana Pinilla]] txirrindulari kolonbiarra
# [[Dolores Aleu Riera]] Mediku titulua lortzen lehena (Bartzelona 1857-1913)
# [[Dolores Prida]] kazetari eta antzerkigile kubatar estatubatuarra
# [[Dolors Monserdà]] Kataluniako idazle eta ekintzaile feminist (1845-1919)
# [[Dolors Piera]] Kataluniako irakasle sindikalista (1910-2002)
# [[Eider Sánchez]] ingeniaria eta "Naru Intelligence"ren sortzailea (Donostia)
# [[Elena Cipriana Álvarez Durán]] idazle, folklorista (Badajoz)
# [[Elena Maseras Ribera]] Mediku, pedagogo eta irakaslea. Medizina fakultatean lehen emakume matrikulatua (Tarragona, 1853-1905)
# [[Elena Mederos Cabaña]] Feminista,aktibista (Kuba)
# [[Elena Molina]] dokumentalgilea (Madril)
# [[Elisa Fernández de la Vega]] medikua, ikertzailea (Asturias-Zaragoza)
# [[Ellen Churchill Semple|Ellen Churchill]] geografo amerikarra (1863-1932)
# [[Elvia Carrillo Puerto]] Lider feminista, politikoa eta sufragista mexikarra
# [[Emilia Bernal]] Kazetaria, itzultzaile (Kuba, 1884-1964)
# [[Fátima Djarra Sani]] Emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea. (Ginea Bissau)
# [[Fede Galizia]] margolaria (Milan 1578-1630)
# [[Feminismoa Herri Katalanetan]]
# [[Flavita Banana]] ilustratzaile, marrazkilaria (Oviedo)
# [[Francesca Bonnemaison i Farriols]] Bartzelonako pedagogo, idazle eta feminista (1872-1949)
# [[Francisca de Pedraza]] etxekoandrea, genero-indarkeriaren borrokaren aurrekari historikoa
# [[Françoise Gilot|Francoise Gilot]] margolaria (Frantzia)
# [[Georgiana Houghton]] Margolaria (Kanaria Uharteak, 1814-Londres, 1884)
# [[Helen Porter]] britainiar biologoa
# [[Isabel Güell i López]] musikagilea (Bartzelona)
# [[Isabel Villenakoa]] lekaime eta idazle protofeminista (Valentzia, 1430 - 1490)
# [[Janet Watson]] geologo britainiarra (1923-1985)
# [[Jeannette Campbell]] igerilaria (Argentina)
# [[Jerònima Galés]] XVI. mendeko inprimatzaile valentziarra (?? - 1587)
# [[Jimena Alonso]] Feminista, irakaslea, pentsalaria, liburu argitaratzaile. Donostia-Madril
# [[Jimena Fernández de la Vega]] medikua, genetista (Galizia)
# [[Joaquima Santamaria i Ventura]] Kataluniako idazle, folklorista eta itzultzailea (1853 - 1930)
# [[Josefa Ortiz de Domínguez]] Mexikoko independentziaren aldeko aktibista (Mexiko)
# [[Juana Doña]] komunista, militantea, idazlea (Madril-Bartzelona)
# [[Júlia Martí Comas]] ikerlari feminista (Bartzelona)
# [[Kathleen Hanna]] musikaria eta aktibista. (Estatu Batuak)
# [[Leona Vicario]] Mexikar ekintzailea (Mexiko Hiria, 1781-1842)
# [[Lesbia Soravilla]] idazlea, feminista, ekintzailea (Camagüey, 1907-1989)
# [[Lisa Çalan]] zinemagilea (Kurdistán)
# [[Lola Gaos]] aktorea, aktibista (Valentzia)
# [[Lola Rodríguez de Tió]] Kazetaria, iraultzailea (Puerto Rico, 1843 - Habana 1924)
# [[Lucia Ixchíu]] aktibista (Guatemala)
# [[Lucía Lahoz Gutiérrez]] Arte historialaria (Leza-Araba)
# [[Luisa Pérez de Zambrana|Luisa Pérez de Zanbran]] Poeta (Santiago, 1837-Habana, 1922)
# [[Luzmila Chiricente Mahuanca]] Giza eskubideen aldeko ekintzailea (Perú)
# [[Marcelina Bautista]] Etxeko langileen aldeko aktibista (Mexiko, 1966)
# [[Margaret Bullen]] antropologoa (Erresuma Batua- Euskal Herria)
# [[Margarita Porete]] Begina, mistika ((Frantzia)
# [[Marge Piercy]] poeta, eleberrigile eta feminista (AEB)
# [[María Cambrils]] Valentziako idazle sozialista eta feminista (1878 - 1939)
# [[María Collado Romero]] idazlea
# [[Maria del Carme Nicolau Massó]] Kataluniako idazle, itzultzaile eta kazetaria (1901-1990)
# [[Maria Domènech i Escoté]] Kataluniako idazlea (1874 - 1952)
# [[María Eugenia Casinelli de García Irureta Goyena]] giza eskubideen aldeko aktibista (Argentina)
# [[María Isidra de Guzmán y de la Cerda]] Medikua (Madril 1767-1884))
# [[María José Fuster]] UNED-eko irakaslea eta GIB/HIESaren ekintzaile eta ikerlaria (Alicante)
# [[María José Martínez Herrero|Maria José Martinez Herrero]] EHUko irakaslea
# [[María Josefa de Larumbe Goñi]] inprimatzailea eta liburu-saltzailea (Iruña 1700-1757)
# [[Maria Lugones]] filosofo feminista eta deskoloniala (Argentina)
# [[María Pineda]] modelo eta enpresaburua
# [[María Ponce|Maria Ponce]] Maiatzeko plazako ekintzailea (Argentina)
# [[María Telo]] Legelaria, familia-abokatua eta feminista extremadurarra
# [[María Wonenburger]] Matematikan doktorea (Galizia)
# [[Mariana Rodríguez del Toro|Mariana Rodriguez del Toro]] Mexiko independiaren aldeko borrokalaria (1775-1821)
# [[Mariasilvia Spolato]] LGBT eskubideen ekintzailea (Italia)
# [[Mariblanca Sabas Alomá|Mariblanca Sabas Alom]] Feminista, kazetaria, ministroa (Kubako Santiago, 1901-1983)
# [[Marie-Thérèse Walter]] modeloa eta Picassoren amorante (Frantzia)
# [[Marilyn Waring]] ekonomia feministaren sortzaile nagusietako bat(Zeelanda Berria)
# [[Marquesa del Ter]] Noble frantziarra, pianista eta ekintzaile feminista (1864-1936)
# [[Marta Espinós]] Valentziar piano-jotzailea. Valentzia
# [[Marta González Gómez]] El Salvador-eko armadaren eraso batean eraila.
# [[Marta Lozano Molano]] musikagilea (Cáceres, 1985)
# [[Martina Casiano y Mayor|Martina Casiano]] maistra, fisika eta kimikaria
# [[Martina Castells Ballespí]] Medikuntzan doktore-gradua lortzen lehen emakumea (Lleida,1852-1884)
# [[Mercè Capdevila i Gaya]] musikagilea, pedagogoa (Bartzelona)
# [[Mercè Torrents Turmo]] piano-jole eta konpositore katalana
# [[Mertxe de Renobales]] biokimikaria (Bilbo)
# [[Miren Llona]] EHUko irakaslea
# [[Mylene Fernández Pintado]] idazlea (Kuba)
# [[Ochy Curiel]] feminismoaren teorialaria eta aktibista, gizarte-antropologoa (Dominikar Errepublika)
# [[Ofelia Rodríguez Acosta|Ofelia Rodriguez Acosta]] Feminista, kazetaria, idazlea (Habana, 1902-1975)
# [[Olimpia Fulvia Morata]] humanista italiarra
# [[Pamela Yates]] estatubatuar dokumentalista eta giza eskubideen aldeko ekintzailea
# [[Pilar Castillo Sánchez]] pianista (Galizia)
# [[Pretty Yende]] sopranoa (Hego Afrika)
# [[Raquel Calvo Larralde]] kazetaria, dokumentalgilea (Durango)
# [[Rita Cetina Gutiérrez]] maistra, poeta eta feminista mexikarra
# [[Rosario de Acuña|Rosario de Acuña y Villanueva]] idazle, librepentsalari eta kazetaria (Madril)
# [[Roya Sadat]] zinegile eta zinema-zuzendaria (Afganistan)
# [[Salutxu Etxebarria]] Amurriko emakume aurreskulari aitzindaria (1924-2008)
# [[Tomasa Cuevas]] efef militante komunista eta antifrankista (Guadalajara 1917 -Bartzelona 2007)
# [[Ulrike Tillmann]] matematikaria (Alemania)
# [[Vicenta Llorente del Moral]] entomologoa (Algorta)
# [[Wendy Flores]] abokatua eta giza eskubideen aldeko defendatzailea. (Nikaragua)
# [[Zulema de la Cruz]] musikagile, konpositore (Madril)
# [[Zuriñe López de Sabando Sainz]] dokumentalgilea (Gasteiz)
}}
====Berriak 2021 (uztaila, abuztua, iraila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Egidazu]] ef--'''SORTU''' ilustratzailea, biologoa eta idazlea (Durango)
# [[Bea Larrañaga]] ef--'''SORTU''' aktorea (Errenteria)
# [[Begoña Zia]] ef--'''SORTU''' marrazkilaria. (Iruñea 1959-2019)
# [[Dorleta Kortazar]] ef--'''SORTU''' ipuin-kontalaria (Arrasate 1974)
# [[Eider Perez]] ef--'''SORTU''' aktorea, idazlea, bertsozalea eta aurkezlea (Pasaia1995)
# [[Elena Pérez]] efef'''SORTU''' txistularia (Ermua 1968-2021)
# [[Eskarne Aroma]] efef'''SORTU''' irakaslea, aktorea, ekintzailea (Durango 1934-2021)
# [[Esther Gorostiza]] ef--'''SORTU''' pediatra (Atxondo 1953)
# [[Gala Knörr]] ----'''SORTU''' artista (Gasteiz 1984)
# [[Isabel González]] ef--'''SORTU''' liburuzaina, politikaria (Leon-Durango 1974)
# [[Jenni Alvarado]] ef--'''SORTU''' artista (Durango 1981)
# [[Laura Latorre]] ef--'''SORTU''' terapeuta, idazlea (Madril-Huarte 1975)
# [[Maddi Soroa]] ----'''SORTU''' pedagogoa (Lekunberri 1997)
# [[Maitane Azurmendi]] ef--'''SORTU''' artista. (Gernika 1978)
# [[Maria Josefa Aedo]] efef'''SORTU''' lekaimea (Ermua 1786-Compostela 1805)
# [[Marina Lameiro]] ----'''SORTU''' zinemagilea (Iruñea 1986)
# [[Norma Mentxaka]] --ef'''SORTU''' terrorismoaren biktima (Santurtzi 1932-1976)
# [[Rosa Arburua]] ----'''SORTU''' pedagogoa, historia ikertzailea (Irun 1961)
# [[Vanesa Fernández]] ef--'''SORTU''' Zinebiko zuzendaria. (Iurreta 1980)
# [[Agustina González López]] idazle, pentsalari, pintore abangoardista eta politikaria izan zen.(Granada)
# [[Ana Carrillo Domínguez]] Errepublikako Herri Armadako kapitain komunista (1898 - 1974)
# [[Ana María Martínez Sagi]] Kataluniako poeta, sindikalista, kazetaria eta atleta feminista (Bartzelona, 1907-2000)
# [[Anbara Salam Khalidi]] idazle eta itzultzaile feminista (Libano)
# [[Ángela Labordeta]] idazlea (Teruel)
# [[Ángeles Ottein]] sopranoa (Madril)
# [[Angélica Dass]] argazkilaria (Brasil)
# [[Consuelo Zavala]] maistra, feminista (Mexiko)
# [[Esther Bejarano]] musikaria, Auschwitzeko kontzentrazio-eremutik bizirik atera zena (Alemania)
# [[Gertrudis Bocanegra]] Mexikoren indepentziaren aldeko borrokalaria (Mexiko)
# [[Inge Morath]] argazkilaria (Austria- AEB)
# [[Jane Glover]] orkrestra zuzendaria (Erresuma batua)
# [[Mari Luz Cristóbal Caunedo|Mari Luz Cristóbal]] Asturias, 1948. Tonada-kantaria
# [[María "La Jabalina"]] militante anarkista eta miliziano espainiarra (1917 - 1942)
# [[María de Baratta]] musikagilea, piano-jotzailea (El Salvador)
# [[Mariana Pineda]] espainiar liberala (Granada)
# [[Mariela Castro]] politikaria eta sexologoa (Kuba)
# [[Milena Jesenská]] kazetaria, idazlea eta itzultzailea (Txekia)
# [[Olga Bergholz]] Errusiar poeta (1910-1975)
# [[Olga Jojlova]] Ballet dantzaria. Picassoren lehen emaztea. (1891-1955)
# [[Paulina Ódena García]] militante komunista, Espainiako Gerra Zibilean milizianoa (Bartzelona 1911 - Granada 1936)
# [[Peli Romarategui]] misiolari arabarra da, eta egurrez, beiraz eta zeramikaz egindako erlijio-lana egin ditu (Gasteiz)
# [[Sandra Sánchez]] Karateka. Talavera de la Reina (1981)
# [[Shamsia Hassani]] Afganistango grafitigilea.
# [[Silvia Lazarte]] Boliviar-kitxuar politikaria (Bolivia)
# [[Vilma Espín]] iraultzailea, heroia (Kuba)
}}
====Berriak 2021 (apirila, maiatza, ekaina)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Anaje Narbaiza]] ef--'''SORTU''' euskaltzaile eta sindikalista (Bergara 1960)
# [[Delia Lauroba]] --ef'''SORTU''' erresistentea (Donostia 1909-2004)
# [[Estíbaliz Sádaba Murguía]] ----'''SORTU''' artista (Bilbo 1963)
# [[Garazi Arrizabalaga]] ef--'''SORTU''' Durangoko Museoko zuzendaria (Berriz 1984)
# [[Goiuri Aldekoa-Otalora]] ef--'''SORTU''' argazkilaria (Durango 1972)
# [[Idoia Asurmendi]] ef--'''SORTU''' musikaria. (Aramaio 2000)
# [[Idoia Gereñu]] ----'''SORTU''' antzerkigilea (Tolosa 1980)
# [[Jone Guenetxea]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Abadiño 1978)
# [[Jone Novo]] ef--'''SORTU''' kameraria (Durango 1982)
# [[Juanita Ibaibarriaga Literatur Saria|Juanita Ibaibarriaga Literatur saria]] '''SORTU''' (Ermua)
# [[Lucrecia Arana]] efef'''SORTU''' zarzuela abeslaria (Haro 1867- Madril 1927)
# [[Maite Berriozabal]] ef--'''SORTU''' Euskara teknikaria (Berriz 1987)
# [[Mariam Bilbatua]] ef--'''SORTU''' Unibertsitateko irakasle ohia. Durangoko zinegotzia 2019tik (Getxo, 1950)
# [[Miren Lazkano]] ef--'''SORTU''' Piraguista (Donostia 1997)
# [[Sagrario Aranburu]] efef'''SORTU''' dantzaria eta abeslaria (Iruñea 1930-2021)
# [[Veronica Werckmeister]] ef--'''SORTU''' margolaria, muralista (Gasteiz 1972)
# [[Amina Hussein]] kazetaria eta itzultzaile (Kurdistan-Bartzelona)
# [[Amparo Poch y Gascón]] idazle eta mediku antifaxista eta libertarioa (Espainia, 1902-1968)
# [[Ana María Pérez del Campo]] ekintzaile feminista (Madril)
# [[Annie Vivanti]] Londresen jaiotako idazle italiarra
# [[Betsi Cadwaladr]] erizaina (Gales)
# [[Carme Riera]] idazlea (Balear Irlak)
# [[Carmen Salinas Alfonso de Villagómez]] Legelaria
# [[Celia del Palacio]] feminista (Durango-Mexiko)
# [[Colette Maze]] piano-jotzailea (Paris)
# [[Concepción Sierra Ordóñez]] Legelaria
# [[Concha Liaño Gil]] Espainiako ekintzaile anarkista ( Épinay-sur-Seine, Frantzia, 1916-2014)
# [[Emma Roca]] korrikalaria, suhiltzailea (Katalunia)
# [[Herminia Fajardo]] kazetaria, feminista (Kanariak)
# [[Hilda Hilst]] idazlea. (Brasil)
# [[Jane Rule]] idazlea (Kanada)
# [[Josefina Carabias]] kazetaria, idazlea (Avila)
# [[Julia Hermosilla Sagredo]] Anarkosindikalista, milizianoa eta frankismoaren aurkako erresistentea (Sestao, 1916-2009)
# [[Julienne Mathieu]] zinema mutuko aktorea (Frantzia)
# [[Kathleen Winter]] idazlea (Kanada)
# [[Katia Reimberg]] etorkin ekintzailea, feminista (Brasil-Donostia)
# [[Leticia Gaspar]] artista. (Bilbo)
# [[Llibertat Ródenas Rodriguez]] Valentziako anarko-sindikalista, milizianoa eta Mujeres Libres taldearen kidea (1892-1970)
# [[Lola Iturbe]] Espainiar anarko-sindikalista (Bartzelona, 1902-1990)
# [[Mahasweta Devi]] Bengalkiar-indiar idazle eta aktibista
# [[Margarita Xirgu]] Aktorea (Katalunia)
# [[María Asunción Català]] matematikaria, astronomoa (Bartzelona)
# [[María Bruguera Pérez]] (Extremadurako militante libertarioa eta feminista) (1913-1992)
# [[María del Carmen de Lara]] zinemagile feminista (Mexiko)
# [[María Dueñas (biolin-jotzailea)]] Granada 2002
# [[María Elena Walsh]] poeta, kantautorea, eleberrigilea, antzerkigilea (Argentina)
# [[María Teresa Rodríguez Sáinz-Rozas|María Teresa Rodríguez Sainz-Rozas]] enpresaburua (Palentzia)
# [[Mercedes Prieto]] Astronomoa (Huelva)
# [[Penelope Fitzgerald]] idazlea (Erresuma Batua)
# [[Pepita Carpeña]] Espainiar feminista eta anarkosindikalista (Bartzelona, 1919-2005)
# [[Sara Facio]] argazkilaria. (Argentina)
# [[Soledad Estorach Esterri]] Espainiako ekintzaile anarkista (Lleida, 1915-1993)
# [[Teresa Aldamiz]] poeta, kazetaria, itzultzailea. (Filipinas-Bilbo)
# [[Teresa Jordá Vitó]] Akuarelista, margolaria (Bartzelona)
# [[Teresa Lanceta]] Artista (Bartzelona)
# [[Vera Mantero]] dantzaria (Portugal)
# [[Xela Arias]] idazlea (Galizia)
}}
====Berriak 2021 (urtarrila, otsaila, martxoa)====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Andereak Elkartea|Andereak Elkartea]] '''SORTU''' (Durango 2005)
# [[Amaia Lopez de Munain]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Gasteiz 1972)
# [[Antxone Telleria Mendia]] ef--'''SORTU''' irakaslea (Lekeitio 1956)
# [[Bakarne Altonaga]] ef--'''SORTU''' historialaria (Bilbo 1988)
# [[Bittori Etxeberria]] --ef'''SORTU''' Emakume Abertzale Batza. Erresistentziako kidea (Baztan 1908-1997)
# [[Capitolina Bustince Larrondo]] efef'''SORTU''' irakasle, idazlea (Ujué 1864- Segovia 1934)
# [[Carmen Artaza]] ----'''SORTU''' abeslaria (Donostia 1995)
# [[Eladia Zubizarreta]] efef'''SORTU''' erreketista (Ermua 1923-2020)
# [[Elena Ziordia]] ef--'''SORTU''' ilustratzailea (Bizkaia 1964)
# [[Filomena Baldezate]] efef'''SORTU''' erizaina eta emagina (Valladolid-Bilbo 1895- Miranda de Ebro 1980)
# [[Garazi Mugarza]] ef--'''SORTU''' Margolaria, idazlea eta erizana (Mallabia 1995)
# [[Elvira Iñurrieta]] efef'''SORTU''' emagina (Elorrio 1895-1980)
# [[Haizea Martiartu]] ef--'''SORTU''' saxofoi-jotzailea (Markina 1991)
# [[Irantzu Mendia Azkue]] ----'''SORTU''' irakaslea eta ekintzailea (Gasteiz 1976)
# [[Irati Idiakez]] ef--'''SORTU''' snowboarderra (Getaria 1996)
# [[Isabel Lobiano]] efef'''SORTU''' (Ermua 1583-1673)
# [[Izaro Lasa]] ef--'''SORTU''' txirrindulari ohia eta idazlea (Zumarraga 1987)
# [[Kari Alberdi]] ----'''SORTU''' kimikaria, komunikazio zientifikoan aditua (Azkoitia 1996)
# [[Lilatoia]] '''SORTU'''Donostia
# [[Lorea Zulaika]] ef--'''SORTU''' musikaria (Ziortza-Bolibar 1996)
# [[Lucia Urrutia]] ----'''SORTU''' meteorologoa (Erroibarra 1932)
# [[Maider Mendizabal]] ef--'''SORTU''' pilotaria (Zizurkil 1977)
# [[Maite Axiari]] --ef'''SORTU''' feminista, euskaltzale (Ezpeleta 1949-2021)
# [[Maite Gorrotxategi]] ef--'''SORTU''' erraketista (Ermua 1926)
# [[Mari Carmen Díaz de Lezana]] ----'''SORTU''' txirrindularia (Urduña 1943)
# [[Marta Olazabal]] ----'''SORTU''' ikertzailea (Bilbo 1981)
# [[Matilde Isasi-Isasmendi]] ef--'''SORTU''' emagina (Iurreta 1933)
# [[Mentxu Alkorta]] ef--'''SORTU''' dantzari eta trikitilaria (Donostia 1947)
# [[Miren Begoña Ereñaga]] efef'''SORTU''' erraketista (Durango 1927-2015)
# [[Nahia Zubeldia]] ----'''SORTU''' itzultzaile, musikaria, idazlea (Lapurdi 1982)
# [[Nerea del Campo Aguirre]] ef--'''SORTU''' filologoa (Eibar 1971)
# [[Nicasia Madariaga]] efef'''SORTU''' margolaria (Bilbo 1874-1970)
# [[Sara Estévez]] ----'''SORTU''' kazetaria (Bilbo 1925)
# [[Tere Verdes]] efef'''SORTU''' Emakume Abertzale Batza. Erresistentziako kidea (Bilbo 1907-1959)
# [[Victoria Mallabiabarrena]] efef'''SORTU'''soprano lirikoa (Mallabia 1867-1960)
# [[Adelina Zendejas Gómez]] irakasle, kazetari, aktibista (Mexiko)
# [[Aimé Painé]] abeslari maputxea (Argentina)
# [[Alaíde Foppa]] poeta, itzultzailea, ekintzailea (Bartzelona-Guatemala)
# [[Alice Stewart]] epidemiologa (Erresuma batua)
# [[Amelina Ermeline Devant-Le Gallena]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Ana María Moix]] poeta, idazlea (Bartzelona)
# [[Andrea Khalfaoui]] 1. ijito doktorea
# [[Bartolina Sisa]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Benita Galeana]] sindikalista, ekintzailea (Mexiko)
# [[Boliviako Cholitas escaladoras]] Bolivia
# [[Carmen Ballvé]] argazkilaria (Madril)
# [[Carmen Orellana Illescas]] ingurumen agentea, basozaina (Balear Uharteak)
# [[Cira Crespo]] historialaria, idazlea (Katalunia)
# [[Conxa Pérez Collado]] Ekintzaile anarko-feminista eta milizianoa (Katalunia, 1915-2014)
# [[Cora Sadosky]]. Matematikaria (Argentina)
# [[Coraline Labourdette]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Cristina López Barrio]] abokatu, idazlea (Madril)
# [[Diana Trujillo]] ingeniari aeroespaziala (Kolonbia)
# [[Domitila Barrios de Chungara]] Boliviar feminista
# [[Edith Pretty]] lurjabea eta filantropoa. (Erresuma Batua)
# [[Esperanza d'Ors|Esperanza D'ors]] eskutorea (Madril)
# [[Ewy Rosqvist-von Korff]] rally pilotua (Suedia)
# [[Fanny Blankers-Koen]] atleta (Herbehereak)
# [[Flora Sandes]] soldadua (Britainia Handia)
# [[Gilka Machado]] poeta (Brasil)
# [[Gregoria Apaza]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Guadalupe Grande]] idazlea, poeta (Madril)
# [[Guillermina Uribe Bone]] ingeniari zibila (Kolonbia)
# [[Hedina Sijerčić]] idazle, kazetari, poeta (Sarajevo)
# [[Helena Janeczek]] idazlea, kazetaria (Italia)
# [[Hella Haasse]] idazlea (Herbehereak)
# [[Idoia Hernández]] HATXE, piano-jotzailea (Errenteria)
# [[Irene Polo]] kazetaria (Katalunia)
# [[Irina Antónova]] Arte kritikaria (Mosku)
# [[Isabella Karle]] X izpien ikertzailea. EEBB
# [[Jacqueline Bidegorri]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Joy Adamson]] naturalista (Austria)
# [[Juana Rouco Buela]] anarkista (Argentina)
# [[Katharine Burr Blodgett]] fisikaria eta asmatzailea (Estatu Batuak)
# [[Kalam Kunde|Kalam Kunda]] Kunde-jotzailea (Burkina Faso)
# [[La Voz de la Mujer]] Argentinako aldizkari anarko-feminista. itzulpena
# [[Letitia Mumford Geer]] erizaina eta asmatzailea (Estatu Batuak)
# [[Louisa Garrett Anderson|Louisa Garret]] Medikua eta sufragista (Britainia Handia)
# [[Lucía Sánchez Saornil]] Ekintzaile anarko-feminista eta poeta. Mujeres Libres-en sortzailea (Espainia, 1895-1970).
# [[Lucy Parsons]] anarkista, komunista (EEBB)
# [[Mamen Moreu]] ilustratzaile, komikigile (Huesca)
# [[Manuela León]] Emakume ekintzailea (Ekuador)
# [[Malva Flores]] idazlea (Mexiko)
# [[Marcela Delpastre]] idazlea (Frantzia)
# [[Margaret Roundtree]] Saskibaloi jokalaria (Estatu Batuak)
# [[Margarita del Val]] birologoa (Madril)
# [[Margarita García Flores]] feminista, abokatua (Nexiko)
# [[Marie Langer]] Medikua, psikologoa (Austro-Argentinarra)
# [[Mary Moffat Livingstone]] esploratzailea (Hegoafrika)
# [[Maria Clemencia Herrera]] Lideresa, ekintzailea (Kolonbia)
# [[María Cinta Balagué]] irrati esataria (Bartzelona)
# [[María Collazo]] Argentinako anarko-feminista. itzulpena
# [[Maria del Mar Lozano]] RAEx-eko zuzendaria (Iruñea)
# [[Maria Josefa Saavedra]] abokatua (Bolivia)
# [[María Lorena Ramírez]] korrikalaria (Mexiko)
# [[Maria Paz Jiménez Escudero]] margolaria (Donostia)
# [[Maria Soledad Moral Santa Cruz]] arrain saltzailea, ekintzailea (Portugalete)
# [[Marina Núñez]] artista (Palentzia)
# [[Marta Lamas]] idazlea, feminista, antropologoa (Mexiko)
# [[Maxine Molyneux]] soziologoa, feminista (Pakistan)
# [[Mercedes Ateca]] Txirrindularia (Laredo-Kantabria)
# [[Mujeres Libres]] 36ko Espainiako Gerra garaiko erakunde anarko-feminista. itzulpena
# [[Mujeres Libres (aldizkaria)]] Aurrekoaren aldizkaria. itzulpena
# [[Nancy Porsia]] Kazetaria (Italia)
# [[Nell Leyshon]] idazlea (Erresuma Batua)
# [[Nuria Ruiz de Viñaspre]] poeta (Logroño)
# [[Olvido García Valdés]] poeta (Pravia-Asturias)
# [[Petrona Eyle]] Medikua, feminista (Argentina)
# [[Rebeca Uribe]] poeta, (Mexiko)
# [[Rebeca Uribe Bone]] ingeniari kimikoa (Kolonbia]]
# [[Rosario Pino]] antzezlea (Málaga)
# [[Sara Berenguer Laosa]] Ekintzaile anarko-feminista (Katalunia, 1919-2010)
# [[Shadi Ghadirian]] argazkilaria (Iran)
# [[Simona Manzaneda]] itzultzailea (Bolivia)
# [[Solveig Nordström]] arkeologoa (Suedia)
# [[Úrsula Goyzueta]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Vicenta Juaristi Eguino]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Victoria Aguirre Anchorena]] margolaria (Buenos Aires)
# [[Virginia Bolten]] anarkista, kazetaria (Argentina)
# [[Whina Cooper]] ekintzailea (Zeelanda Berria)
}}
=== Hobetuak 2021 ===
# [[Alicia Iturrioz]] margolaria (Eibar)
# [[Louise Michel]] Frantziako anarkista. Parisko Komunan kiderik garrantzitsuenetakoa.
# [[Luz Zalduegi]] Albaitaria. (Mallabia)
# [[Felisa Areitioaurtena|Felisa Areitioartena]] Antzezlea (Zaldibar)
# [[Maria Magunazelaia]] Txirrindulari aitzindaria (Ermua)
# [[Anna Sundström]] kimikaria (Suedia)
# [[Mariñe Arbeo]] ilustrailea
# [[Mercedes Careaga]] Ekintzailea (Eibar)
# [[Iratxe Ansa]] dantzaria. (Donostia)
====Berriak 2020 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Adela Andikoetxea]] ----'''SORTU''' nekazaria (Urduliz 1954)
# [[Ainhoa Urien]] ef--'''SORTU''' idazlea. (Abadiño 1997)
# [[Amaia Gabantxo]] ef--'''SORTU''' idazlea itzultzailea (Bermeo1973)
# [[Ana Mari Marin]] efef'''SORTU''' margolaria (Elizondo 1933- Iruñea 2020)
# [[Andragunea]] '''SORTU''' Durango
# [[Aroa Uharte]] ----'''SORTU''' itzultzailea (Leitza 1984)
# [[Arrate Hidalgo]] ----'''SORTU''' idazlea, itzultzaile (Bilbo 1987)
# [[Arrate Mardaras]] ef--'''SORTU''' idazlea (Abadiño 1960)
# [[Askoa Etxebarrieta]] ef--'''SORTU''' flamenko dantzaria (Gasteiz 1976)
# [[Dorita Ruiz]] '''SORTU''' Hezkuntza bereziko irakaslea aintzindaria (Burgos-Durango-Euba1944)
# [[Erlea Maneros]] ef--'''SORTU''' Artista. Margolaria. (Bilbo 1977)
# [[Esther Cruz]] ----'''SORTU''' eskalatzailea. (Murtzia-Euskal Herria 1976)
# [[Irati Bilbao]] ef--'''SORTU''' jazz abeslaria. (Durango 1992)
# [[Iratxe Mediavilla]] ef--'''SORTU''' zinegilea (Elorrio 1885)
# [[Eva Guerrero]] ef--'''SOefefRTU''' dantzaria, koreografoa (Bilbo 1982)
# [[Felisa Areitioaurtena]] '''SORTU''' antzezlea (Zaldibar 1902- Donostia 1990)
# [[Garazi López de Armentia]] ef--'''SORTU''' dantzaria eta koreografoa (Gasteiz 1984)
# [[Garbiñe Elizegi]] ef--'''SORTU''' erizaina, feminista (Baztan 1975)
# [[Gemma Sanginés]] ef--'''SORTU''' psikologoa (Bilbo 1970)
# [[Ines Olza]] ef--'''SORTU''' ikertzailea (Nafarroa 1982)
# [[Isabel Sola]] ef--'''SORTU''' Birologoa (Nafarroa 1967)
# [[Ixone Aroma]] ef--'''SORTU''' dantzaria (Durango 1982)
# [[Izaro Zubiria]] ef--'''SORTU''' zientzilaria (Gaztelu 1989)
# [[Izaskun Ayestaran]] ----'''SORTU''' erreketista (Ibarra 1941)
# [[Jaione Camborda]] ef--'''SORTU''' zinegilea (Donostia 1983)
# [[Joana Olasagasti]] ----'''SORTU''' dantzaria (Baiona 1990)
# [[Jone Elorriaga]] ef--'''SORTU''' artista (Durango 1993)
# [[Jone Martinez Palacios]] ef--'''SORTU''' irakaslea, feminista (Bizkaia 1995)
# [[Josune Ilundain]] ef--'''SORTU''' sortzailea, ekintzaile, idazlea. (Nafarroa 1990)
# [[Judit Muñoz]] ef--'''SORTU''' matematikaria eta ikertzailea (Abadiño 1991)
# [[Juana Arrillaga|Juana "Juanita" Arrillaga]] efef'''SORTU''' erraketista (Elgoibar 1925- Mexiko 2022)
# [[Juanita Gorroño]] efef'''SORTU''' panderojolea (Muxika 1913-Zornotza1991)
# [[Juliana Zubizarreta]] efef'''SORTU''' panderojolea (Elgoibar1910-2006)
# [[Julie Adrienne Karrikaburu]] efef'''SORTU''' musikologoa (Zuberoa1827-1898)
# [[Karmele Gisasola]] ef--'''SORTU''' Herri kirolak (Mallabia1994)
# [[Karmele Mitxelena]] ef--'''SORTU''' Idazlea eta iralkaslea (Oiartzun1988)
# [[Larraitz Ariznabarreta]] ----'''SORTU''' antropologoa (Bilbo1968)
# [[Leyre Arrieta |Leyre Arrieta Alberdi]] ef--'''SORTU''' historialaria (Mutriku1971)
# [[Leire Elustondo Quiñones]] ef--'''SORTU''' Abeslaria, kazetaria (Ermua1993)
# [[Lide Arana]] ----'''SORTU''' zientzialaria (Donostia1984)
# [[Lurdes Huizi]] --ef'''SORTU''' irakaslea, (Goizueta1958-2020)
# [[Luzia Sagastasoloa]] efef'''SORTU''' maistra, irakaslea, moja (Mallabia1912-Gasteiz1999)
# [[Maialen Arregi]] ef--'''SORTU''' Arkitektoa (Elorrio1986)
# [[Mabel Cañada Zorrilla]] ----'''SORTU''' feminista, ekintzailea (Bilbo1952)
# [[Mabi Revuelta]] ef--'''SORTU''' artista plastikoa (Bilbo1967)
# [[Maddi Ane Txoperena]] ef--'''SORTU'''bertsolaria, kazetaria eta feminista (Hendaia1994)
# [[Maiana Bidegain]] ----'''SORTU''' zinegilea (Lapurdi1977)
# [[Maite Lephaille]] ----'''SORTU''' irrati-esataria (Zuberoa1957)
# [[Maite López]] ef--'''SORTU''' idazlea, itzultzailea (Azkoitia1985)
# [[Mari Cruz Guruzeta]] efef'''SORTU''' ekintzailea (Aramaio1871-Areatza1934)
# [[Mari Jose Kerejeta]] ----'''SORTU''' idazlea (Zegama1961)
# [[Mari Karmen Goñi]] ----'''SORTU''' irakasle aitzindaria (Baztan ?)
# [[María Jesús Cueto]] ef--'''SORTU''' artista. (Santander-Bilbo1951)
# [[Maria González Gorosarri]] ef--'''SORTU''' Kazetaria, idazlea (Durango1978)
# [[Maria Dolores Larramendi]] efef'''SORTU''' erraketista (Pasaia1926-2023)
# [[Maria Mentxaka]] ef--'''SORTU''' kirol argazkilaria (Mungia1976)
# [[Maria Merino]] ef--'''SORTU''' matematikaria (Bilbo1976)
# [[Maria Txurruka]] efef'''SORTU''' erraketista (Elgoibar1923-2000)
# [[Mari Carmen Ruiz]] ----'''SORTU''' aktore ohia (Bilbo1944)
# [[Marijo Deogracias]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Antzuola1973)
# [[Miren Larrea]] ef--'''SORTU''' antzezlea. (Zornotza1981)
# [[Myriam Cameros Sierra|Myriam Cameros]] ef--'''SORTU''' Ilustratzailea (Iruña1978)
# [[Nerea Irastorza]] ----'''SORTU''' zientzialaria (?, 1991)
# [[Nerea Loiola Pikaza|Nerea Loiola]] ef--'''SORTU''' idazlea (Deba1985)
# [[Olga Cazalis]] --ef'''SORTU''' erraketista (Markina-Xemein1925-Tenerife2018)
# [[Pilar Claver]] ----'''SORTU''' aktibista (Izaba1918-2000)
# [[Uxune Martinez Mazaga]] ef--'''SORTU''' Zabalkunde zientifikorako arduraduna (Garai1969)
# [[Udane Ostolaza]] ef--'''SORTU''' Harri-jasotzailea (Orio2005)
# [[Yolanda Mazkiaran]] '''SORTU''' dokumentalgilea (Altsasu1963)
# [[Zaloa Fuertes]] ef--'''SORTU''' Argazkilaria (Mexiko-Abadiño1983)
# [[Zuriñe del Cerro]] efef'''SORTU''' feminista historikoa (Bilbo1956-2020)
# [[Katalin Karikó]] Biokimikaria (Hungaria)
# [[Adela Cortina]] filosofoa (Valentzia) itzulpena
# [[Adelina Gutiérrez]] astrofisikaria (Txile)
# [[Alda Lara]] idazlea. (Angola). itzulpena
# [[Alicia Miyares]] Filosofoa, feminista (Asturias) itzulpena
# [[Alexandra David-Néel]] bidaiaria, idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Alexandra Olaya]] zientzialaria. Kolonbiarra. Itzulpena
# [[Ama Ata Aidoo]] idazle afrikarra. Itzulpena
# [[Amancay Gaztañaga]] abeslaria (Mexiko)
# [[Amelia Opie]] idazlea ingelesa
# [[Aminata Sow Fall]] idazlea (Senegal) itzulpena
# [[Amparo Sánchez]] abeslaria (SEvilla)
# [[Ana de Miguel]] filosofoa, feministra (SAntander) itzulpena
# [[Ana Kiro]] galiziar abeslaria. itzulpena
# [[Ana María Crespo de las Casas]] farmazialaria. (Tenerife) itzulpena
# [[Andrée de Jongh]] belgika erresistentziako kidea
# [[Ángeles López de Ayala]] kazetaria, politikaria, dramaturgoa (Sevilla)
# [[Anna Burns]] idazlea (Belfast)itzulpena
# [[Anna Surinyach]] fotokazetaria (Katalunia)
# [[Anne Carson]] Poeta (Kanada) itzulpena
# [[Anne Palles]] Sorgintzat errea (Danimarka)
# [[Anoushka Shankar]] musikagilea itzulpena
# [[Antonia Ferrín Moreiras]] Matematikaria, astronomoa (Galizia)
# [[Ariane Lopez-Huici]] argazkilaria. Itzulpena
# [[Asha Ismail]] mutilazioaren aurkako ekintzailea (Kenya)
# [[Atala Apodaca]] feminista, iraultzailea (Mexiko)
# [[Aziza Brahim]] abeslari sahararra (Itzulpena)
# [[Beatrice Shilling]] asmatzailea (Ingalaterra) itzulpena
# [[Becky Siegel]] dantzaria, koreografoa, zuzendaria (EEBB) Iruñea
# [[Bel Zaballa]] kazetaria, idazlea (Katalunia)
# [[Belén Bermejo]] idazlea, argazkilaria eta editorea (Madril)
# [[Belén de Sárraga]] kazetaria, ekintzailea (Valladolid-Mexiko
# [[Beryl Markham]] hegazkinlaria, idazlea (Ingalaterra-Kenya) itzulpena
# [[Bertha Benz]] asmatzailea
# [[Bertha Lutz]] Brasilgo urbanista eta feminista.
# [[Blanca Silveira]] astronomoa (Venezuela) itzulpena
# [[Beulah Louise Henry]] asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Carme Alvariño]] historialaria (Galizia) itzulpena
# [[Carla Simón]] zinegilea (Katalunia)
# [[Carmen Castillo (zinegilea)|Carmen Castillo]] zinegilea (Txile). itzulpena
# [[Carmen de Burgos]] poeta eta kazetaria (Almeria) itzulpena
# [[Carmen Gil Martinez]] idazlea. (Cadiz)
# [[Carmen Portinho]] (itzulpena) (Brasil)
# [[Catherine Destivelle]] eskalatzailea (Frantzia)
# [[Cécile Rol-Tanguy|Cécile Rol]] Erresistentea. Frantzia. Itzulpena
# [[Celinda Arregui]] politikaria, feminista (Txile)
# [[Claire Goll]] kazetaria, idazlea bakearen aldeko altibista (Alemania-Frantzia)
# [[Claudia Paz y Paz]] giza eskubideen defentzailea
# [[Consuelo Álvarez Pool]] idazlea (Katalunia)
# [[Cony Carranza Castro]] feminista, hezitzailea (El Salvador)
# [[Cora Ratto de Sadosky]] matematikaria eta ekintzailea (ARgentina)
# [[Dacia Maraini]] eleberrigilea (Italia)
# [[Diane di Prima]] Poeta (EEBB) itzulpena
# [[Dilhan Eryurt]] astronomoa, astrofisikaria (Turkia)
# [[Dora Alonso]] Kazetaria eta idazlea (Kuba) itzulpena
# [[Dorothea Klumpke]] astronomoa. EEBB
# [[Dorothee Sölle]] Poeta eta teologoa. Itzulpena
# [[Dulce Chacón (idazlea)|Dulce Chacón (Idazlea)]] Zafra. Itzulpena
# [[Ebru Timtik]] abokatu kurdua. (Istambul)
# [[Elena García Armada]]ingeniaria, asmatzailea (Santander)
# [[Elodia Zaragoza-Turki]] idazlea,poeta,editorea
# [[Emilie Flöge]] jostuna
# [[Emma Chacón i Lausaca]] musikagilea (Bartzelona) itzulpena
# [[Emma Lehmer]] matematikaria (Estatu Batuak) itzulpena
# [[Encarnación Cabré]] arkeologoa (Madril) itzulpena
# [[Eugenia Sacerdote de Lustig]] zientzilaria (Turin-Buenos Aires) (Itzulpena)
# [[Eva Gonzalès]] margolaria (Paris) (Itzulpena)
# [[Fanny Bullock Workman]] bidaiaria, idazlea, itzulpena
# [[Filipa César|Filipa Cesar]] zinema zuzendaria (Portugal) itzulpena
# [[Florence Rena Sabin]] zientzialaria. (EEBB) itzulpena
# [[Francisca Vives]] historialaria (Cadiz) itzulpena
# [[Gabrielle Roy]] Kanadar idazlea. (Kanada)
# [[Gertrude Jekyll]] Lorezaina (Erresuma Batua)
# [[Gloria Anzaldúa]] idazlea. aktibista (EEBB) itzulpena
# [[Guadi Galego]] abeslaria (Galizia) (Itzulpena)
# [[Hayley Westenra]] abeslaria (Zeelanda Berria) itzulpena
# [[Helin Bölek]] abeslaria (Turkia)
# [[Helena Maleno]] aktibista (El Ejido) Itzulpena
# [[Ida Vitale]] idazlea. (Uruguai) itzulpena
# [[Idea Vilariño]] idazlea. itzulpena
# [[Inma Chacón]] idazlea (Zafra) itzulpena
# [[Irene Solà]] idazlea, artista (Katalunia)
# [[Irene Vallejo Moreu]] filologa eta idazlea (Zaragoza)
# [[Irma Alicia Velásquez Nimatuj|Irma Alicia Velásques Nimatuj]]Guatemala, kazetaria eta antropologoa
# [[Isabella Bird]] bidaiaria. idazlea (itzulpena)
# [[Isabel Bono]] poeta, (Malaga) itzulpena
# [[Jacinta Ortiz]] poeta (Granada)
# [[Jennifer Doudna]] biokimikaria (EEBB) itzulpena
# [[Jessie Fauset]] Poeta amerikarra itzulpena
# [[Jessica Anderson]] idazle Australiarra. itzulpena
# [[Jineth Bedoya]] Kazetaria. (Kolonbia) itzulpena
# [[Joan Jara]] dantzaria (Txile) Victor Jararen bikotea
# [[Joanne Chory]] biologoa. EEBB itzulpena
# [[Josefa Llanes Escoda]] sugrafista (Filipinas) itzulpena
# [[Judith Wright]] idazlea (Australia) itzulpena
# [[Julia Antivilo]] artista (Txile)
# [[Julie-Victoire Daubié]] idazle franziarra. itzulpena
# [[Katharine Tynan]] idazle, Irlanda, itzulpena
# [[Kenojuak Ashevak|Kenojuak Ashevah]]margolaria (Kanada)
# [[La Yegros]] abeslaria (ARgentina-Okzitania
# [[Laura Freixas]] idazlea (Bartzelona) (Itzulpena)
# [[Leda Valladares]] abeslaria,(Argentina) (itzulpena)
# [[Leila Aboulela]] sudandar idazlea (Itzulpena)
# [[Leona Chalmers]] aktorea eta asmatzailea. EEBB. itzulpena
# [[Leonor Orosa]] Koreografoa (Filipinak)
# [[Lian Monserrate]] Muralgilea (Estatu Batuak)
# [[Elizabeth Magie]] asmatzailea. (EEBB). Itzulpena
# [[Lucía Garibaldi]] Zinegilea (Uruguai) Itzulpena
# [[Luisa Capetillo]] anarkista, sindikalista, faminista (Puerto Rico) itzulpena
# [[Magda Szabó|Magda Szabo]]idazlea (Hungaria)
# [[María Andresa Casamayor]] matematikaria (Zaragoza) itzulpena
# [[Maria Aurèlia Capmany]] eleberrigile, antzerkigile (Katalunia) itzulpena
# [[Maria Isabel Barreno]] idazlea (Portugal) itzulpena
# [[Maria Beasley]]. Asmaztzailea. (EEBB)
# [[María Cumplido]] matematikaria. (itzulpena)
# [[María Malla]] idazlea, katalana. itzulpena
# [[María Mariño]] idazlea. (Galizia). itzulpena
# [[Maria Pereira]] Asmatzailea (Portugal)
# [[María Salvo]] Antifrankisgta (Bartzelona) itzulpena
# [[Maria Teresa Horta]] idazlea (Portugal) itzulpena
# [[María Teresa León]] idazlea (Errioxa) itzulpena
# [[María Vallet Regí|María Vallet Regi]] Kimikaria (Kanaria)
# [[María Y. Orosa|Maria Y. Orosa]] Medikua eta ikertzailea
# [[Mariama Bâ]] idazlea (SEnegal)
# [[Marica Campo]] idazlea (GAlizia)
# [[Marie Hankel]] Esperanto idazlea, sufragista (Alemania) itzulpena
# [[Marie Paradis]] alpinista Suitzarra. Itzulpena
# [[Marie Under]] idazlea (Estonia) itzulpena
# [[Marion Donovan]] asmaitzailea. EEBB. itzulpena
# [[Mariví Ibarrola]] argazkilaria. (Naiara). itzulpena
# [[Marivi Iturbe Etxeberria]] gizarte laguntzailea. Etxebarri. itzulpena
# [[Margaret Harwood|Margaret Harwook]] Astronomoa (Estatu Batuak) itzulpena
# [[Margaret Burbidge]] Astronomoa. (Inglaterra) itzulpena
# [[Margarida Borràs]] Transexuala (Valentzia)
# [[Margarita Michelena]] poeta (Mexiko)
# [[Margarita Parra Álvarez]] Kimikaria, (Valentzia)
# [[Martha Coston]]asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Marta Elena Casaús Arzú]] historialaria eta idazlea.(Guatemala)
# [[Maruja Mallo]] margolaria (Galizia) itzulpena
# [[Melitta Bentz]] asmatzailea alemaniarra itzulpena
# [[Mercè Company]] idazlea (Katalunia) itzulpena
# [[Mercè Ibarz]] idazlea (ARagoi)
# [[Mikeas Sánchez]] poeta, irakaslea, idazlea (Mexiko)
# [[Mónica Cahen D'Anvers]] kazetaria (Argentina) itzulpena
# [[Montserrat Gudiol]] margolaria, (Bartzelona) itzulpena
# [[Montserrat Torrent i Serra]] organojolea. (Bartzelona) itzulpena
# [[Nella Larsen]] idazlea Afrikar-amerikarra. Itzulpena
# [[Nellie Campobello]] idazlea eta dantzaria (Durango-Mexiko) itzulpena
# [[Nerea Irigoyen]] zientzialaria. Zaragoza
# [[Ngaio Marsh|Ngaio Marsh]] idazle, antzerlea. itzulpena
# [[Olga Orozco]] poeta (Agentina) Itzulpena
# [[Orsola Casagrande]] (Italia)
# [[Pamela Hinkson]] idazle anglo irlandarra
# [[Patricia Bath|Patricia Bath]] Medikua. itzulpena
# [[Paula Nenette Pepín]] musikaria.
# [[Paula Wiesinger]] eskiatzaile italiarra (Izulpena)
# [[Paulina Chiziane]] idazle Monzambike. Itzulpena
# [[Pilar del Río|Pilar del Rio]] kazetaria eta itzultzailea.(Granada). (itzulpena)
# [[Pilar Alonso Ibañez]] etnografoa, historialaria (Markiz, Araba) itzulpena
# [[Pilar Bellver]] idazlea, feminista (Jaen) itzulpena
# [[Policarpa Salabarrieta]] ekintzalea (Kolonbia)(Itzulpena)
# [[Raina Telgemeier]] komikigilea. (EEBB) itzulpena
# [[Rosalinda L. Orosa]] Idazlea (Filipinak)
# [[Saiza Nabarawi]] idazlea, feminista (Egipto) (Itzulpena)
# [[Sagrario Vera Gordo]] Gerrillaria. (Badajoz)
# [[Sandra Morán]] abeslaria, politikaria (Guatemala) itzulpena
# [[Sara Curruchich]] abeslaria. Guatemala. itzulpena
# [[Sarah Mather]] asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Severina Luna de Orosa]] medikua eta idazlea (Filipinak)
# [[Silvia Cuevas Morales|Silvia Cuevas]] idazlea Txile. itzulpena
# [[Stefi Troguet]] Alpinista (Andorra)
# [[Susana Malón]] astronomoa (Zaragoza) Itzulpena
# [[Susana Thénon]] itzultzaile, poeta (ARgentina). Itzulpena
# [[Susana Vera]] argakilari-kazetaria (Iruñea) itzulpena
# [[Suceso Portales]] jostuna eta anarko-sindikalista (Extremadura)
# [[Syra Alonso]] idazlea, (Galizia). itzulpena
# [[Teresa Eguibar]] eskulturea (Madril). itzulpena
# [[Teresa Flores]] Feminista, ekintzailea (Txile)
# [[Teresa Meana]] ekintzaile feminista (Gijón)
# [[Vandana Shiva]] Idazlea. (India) (Itzulpena)
# [[Violette Leduc]] Idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Violette Szabo]] Espia (Erresuma Batua)
# [[Yaa Gyasi]] idazle afroamerikarra.(Ghana) itzulpena
# [[Yasmina Reza]] idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Zenobia Camprubí]] idazlea eta itzultzailea itzulpena
}}
====2018-2019====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agustina Otaola]] ----'''SORTUA''' Erraketista (Errenteria)
# [[Alaitz Muro]] ef-- '''SORTUA''' ipuin kontalaria eta margolaria (Durango)
# [[Amaia Aroma Lejarreta]] ef-- '''SORTU''' Txistularia (Abadiño)
# [[Ainhoa Zuazua]] ef-- '''SORTUA''' Abeslaria (Ermua)
# [[Angelita Alberdi]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Arantzazu Ametzaga]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea
# [[Ascensión Badiola]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea(Bilbo)
# [[Aurora Abasolo]] efef '''SORTUA''' Abeslaria (Durango)
# [[Begoña Sopelana]] efef '''SORTUA''' Kooperantea, soziologoa (Iurreta)
# [[Benita Uribarrena]] efef '''SORTUA''' Ekintzailea antifaxista (Durango)
# [[Damaris Pan]] ef--'''SORTUA''' artista (Mallabia)
# [[Digna Garitaonandia]] efef '''SORTUA''' Erraketista
# [[Dina Bilbao]] efef '''SORTUA''' Kirolaria (Ondarroa))
# [[Eladia Altuna]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Irura)
# [[Elena Olabe]] ef-- '''SORTU''' Poeta (Durango)
# [[Elena Solatxi]] ef--'''SORTUA''' Eskultorea (Bilbo)
# [[Elena Orobiogoikoetxea]] ----'''SORTUA''' Piano jolea (Durango)
# [[Emilia Gomez]] ----'''SORTUA''' Erraketistan. (Valentzia)
# [[Estibalitz González]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea (Ermua)
# [[Eugenia Iriondo]] efef '''SORTUA'''Erraketista (Eibar)
# [[Gloria Agirre]] ef-- '''SORTUA'''Erraketista (Asteasu)
# [[Gloria Zubia]] efef '''SORTU''' ekintzailea (Durango)
# [[Ines Etxegibel]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Durango)
# [[Irati Eguren]] ef-- '''SORTUA''' Arkitektoa, ilustratzailea (Durango)
# [[Irene Ibaibarriaga]] efef'''SORTU''' Erraketista (Ermua)
# [[Jesusa Garitaonandia]] efef '''SORTU''' Erraketista (Mallabia)
# [[Juana Elgezabal]] efef '''SORTUA'''Enpresaria (Derio)
# [[Juanita Ibaibarriaga]] efef '''SORTUA''' Ekintzailea (Ermua)
# [[Juanita Mir]] efef '''SORTUA''' Kazetaria, idazlea (Iruñea)
# [[Juanita Unzueta]] efef '''SORTUA''' Dantzaria (Eibar)
# [[Julia Klaudia Gabilondo]] efef '''SORTUA''' Idazlea (Mungia)
# [[June Arbeo]] ef-- '''SORTUA'' Atleta (Durango)
# [[Kattalin Agirre]] efef '''SORTUA''' Mugalaria, Frantziako erresistentziako kide (Sara)
# [[Koro Benito]] ef-- '''SORTUA''' Poeta (Lumbrales)
# [[Lara Izagirre]] ef-- '''SORTUA''' Zinegilea (Zornotza)
# [[Libe Goñi]] ef-- '''SORTUA''' Irakaslea (Oteitza)
# [[Lidia Cañete]] ef-- '''SORTUA''' kirolaria (Durango)
# [[Lourdes Munitxa]] efef '''SORTUA''' Euskaltzalea (Zornotza)
# [[Lucia Areitioaurtena]] efef '''SORTUA'''Erraketista (Ermua)
# [[Luz Zalduegi]] efef '''SORTUA''' Albaitaria (Mallabia)
# [[Maddi Barber]] ef-- '''SORTUA''' Zinegilea (Lakabe)
# [[Maitane Alonso]] ef-- '''SORTU''' Ikertzailea,asmatzailea (Sodupe)
# [[Maria Ana Bidegaray]] ---- '''SORTU''' Idazlea, feminista (Hazparne - Lapurdi)
# [[Maria Arrillaga]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Elgoibar)
# [[Maria Camino Oskoz]] efef '''SORTUA''' Maistra. (Iruñea)
# [[Mari Carmen Lasagabaster]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Mari Carmen Madariaga]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Igorre)
# [[Maria Antonia Uzkudun]] --ef'''SORTUA''' Erraketista (Anoeta)
# [[Maria Luisa Alberdi]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Maria Luisa Senar]] --ef'''SORTUA'''Erraketista (Pasaia)
# [[Maria Pilar Urriza]] ef--'''SORTUA''' Dantzaria (Lantz)
# [[Maria San Juan de Garonda]] ---- '''SORTUA'' emagina. inkisizioa sutan erre zuen (Mungia)
# [[Maribi Unamuno]] ---- '''SORTUA''' Filologoa. (Aulesti)
# [[Meritxel Relaño]] ef-- '''SORTUA''' Unicefeko arduradun nagusia Yemenen (Durango)
# [[Mila Salterain]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea (Durango)
# [[Miren Alazne Iruretagoiena]] ef-- '''SORTU''' ekintzailea (Zarautz)
# [[Miren Maortua]] efef '''SORTUA''' Idazlea (Zaldibar)
# [[Miren Uzkudun]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Asteasu 1922-)
# [[Nerea Etxegibel]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Durango 1964- )
# [[Oihana Azkorbebeitia]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Abadiño 1981- )
# [[Paula Lamarain]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Eibar 1924-2018)
# [[Rosa Soroa]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Elduaien 1945- )
# [[Rosario Aranburu]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Eibar 1921-2015)
# [[Silvia Trigueros]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Abadiño 1976)
# [[Teri Ibarrola]] ---- '''SORTUA''' Ipuin kontalaria (Aulesti)
# [[Vanessa Goikoetxea]] ef-- '''SORTU''' abeslaria (Florida 1980- )
# [[Zoila Askasibar]] ef-- '''SORTUA''' inprimatzailea (Elgeta 1877-1945)
# [[Shakuntala Devi]] efef Idazlea (India) (Itzulpena)
# [[Almudena Hernando]] ---- arkeologoa (Madril 1959)(itzulpena)
# [[Gisella Perl]] efef Ginekologoa judua (Hungaria 1907-1988) (itzulpena)
# [[Luna Miguel]] ef-- idazlea (Alcalá de Henares 1990- ) (itzulpena)
# [[Mae Jemison]] ef-- ingeniari (Alabama 1956- ) (Itzulpena)
# [[Maria Antonia Canals]] ef-- matematikaria (Bartzelona) (Itzulpena)
# [[Mercedes Colás]] efef Maiatzeko plazako amak (Argentina 1925-2021) (Itzulpena)
}}
=== [[Fitxategi:Gnome-colors-alacarte2.svg|30px]] Hobetuak ===
==== 2020 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Elorriaga]] (Iurreta)
# [[Ana Diez]] zinemagilea (Tutera)
# [[Amaia Iturbide]] idazlea (Bilbo-Getxo)
# [[Ariane Lopez-Huici|Ariane López Huici]] argazkilari lapurtarra.
# [[Erika Lagoma]] Bertsolaria, feminista (Lesaka-Durango)
# [[Gurutzi Arregi]] etnografoa (Durango)
# [[Iñaxi Etxabe]] Bertsolaria, (Zumaia-Zarautz)
# [[Isabel Coixet]] zinegilea (Katalunia)
# [[Itziar Mendizabal]] Dantzaria (Gipuzkoa
# [[Luzia Goñi]] bertsolaria (Basaburua)
# [[Maider Fernandez]] zinegilea (Donostia)
# [[Maria Zambrano]] idazlea (Madril)
# [[Martina Ibaibarriaga]] gerrillaria (Berriz)
# [[Matxalen Ziarsolo]] saskibaloi jokalaria (Ermua)
# [[Oihana Alkorta]] musikaria (Orio-Zarautz)
# [[Primi Erostarbe]] panderojolea eta irrintzilaria (Oñati)
# [[Teodora Zuloaga]] zeramikaria (Madril-Segovia)
# [[Trota Salernokoa]] ginekoloagoa(Italia)
# [[Alfonsina Strada]] txirrindulari argentinarra (Mototsa)
}}
==== 2018-2019 ====
# [[Balendiñe Albizu]] efef Idazlea (Zumaia)
# [[Gurutze Frades]] ef-- Kirolaria (Durango-Iurreta)
# [[Lourdes Unzueta]] ef-- Idazlea (Durango)
# [[Uri Ruiz Bikandi]] efef Idazlea (Durango)
== HOBETUAK ==
=== Hobetuak 2023 ===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Sonia Etxezarreta]] '''--ef'''mahai-tenislaria (Irun 1968?- 2011)
# [[Yusra Mardini]] '''ef--'''igerilaria, errefuxiatua (Siria 1998)
# [[Olatz González]] '''ef--'''antropologoa (Bilbo 1973)
# [[Eider Cardeñosa]] '''ef--'''karateka (Gasteiz 1995)
# [[Graziana Barrenetxea]] '''----'''sorginkeriaren biktima (Zugarramurdi 1540-Logroño 1610)
# [[Ainara Elbusto]] '''ef--'''txirrindularia (Nafarroa 1992)
# [[Patricia López Arnaiz]] '''ef--''' (Gasteiz 1981)
# [[Sofia Otero]] '''ef--'''aktorea (Basauri 2013)
# [[Estibaliz Urresola Solaguren]] '''ef--'''film zuzendaria, gidoilaria (Laudio 1984)
# [[Kim Ju-ae]] '''ef--'''Kim dinastiako kidea (Ipar Korea 2013)
# [[Barbara Stanwyck]] '''efef'''aktorea (AEB 1907-1990)
# [[Glenn Close ]] '''ef--'''aktorea (AEB 1947)
# [[Lola Baldrich]] '''ef--'''aktorea (Toledo 1967)
# [[Lola Herrera]] '''ef--'''aktorea (Valladolid 1935)
# [[Federica Montseny]] '''efef'''anarkista, idazlea (Madril 1905-Frantzia 1994)
# [[Céline Laguarde]] '''efef'''argazkilaria (Lapurdi 1961)
# [[Aroa Gorostiza]] '''ef--'''txirrindularia (Elorrio 2002)
# [[Anna Muzytxuk ]] '''ef--'''xake-jokalaria, aktibista (Ukraina 1990)
# [[Clara Azurmendi]] '''ef--'''badminton kirolaria (Donostia 1998)
# [[Irene Papas]] '''efef'''aktorea, abeslaria (Grezia 1926-2022)
# [[Uxue Apaolaza]] '''ef--'''idazlea (Hernani 1981)
# [[Hélène Carrère d'Encausse]] '''efef'''historialaria (Paris 1929)
# [[Lisa Simpson]] marrazkietako pertsonaia (AEB 1987)
# [[Maggie Simpson]] marrazkietako pertsonaia (AEB 1987)
# [[Emakumearen historia]] emakumearen eginkizuna historian zehar
# [[Oihana Azkorbebeitia]] '''ef--'''korrikalaria (Abadiño 1981)
# [[Ione Irazabal]] '''ef--'''aktorea (Elorrio 1963)
# [[Hürrem Sultan]] haseki sultan (Poloniako Erresuma,?-Otomandar Inperioa,1558)
# [[Irene Atenaskoa]] '''--ef'''enperatrizea (Atenas,752-Lesbos,803)
# [[Angelique du Coudray]] '''--ef'''emagina (Frantzia, 1712-1794)
# [[Enara López]] '''ef--'''txirrindularia (Bilbo 1997)
# [[Genero-rol]]
# [[Genero-desparekotasun]]
# [[Louise Joy Brown]] '''ef--'''1. probeta umea (Erresuma Batua 1978)
# [[Marije Fullaondo]] '''ef--'''politikaria (Getxo, 1964)
# [[Francisca Pizarro Yupanqui]]'''ef--'' Quispe Sisa eta Francisco Pizarroren alaba (Peru,1534-Cáceres,1598)
# [[Hassiba Ben Bouali]] '''efef''Aljeriako Independentzia Gerrako gudaria (1938 - 1957)
# [[Irene Paredes]] '''ef--'''futbolaria (Legazpi 1991)
# [[Oihane Hernandez]] '''ef--'''futbolaria, defentsa (Sopela 2000)
# [[Misa Rodríguez]] '''ef--'''futbolaria, atezaina (Kanariak 1999)
# [[Filipa Moniz]] '''ef--'''Kristobal Kolonen emaztea (Portugal, 1455-1485)
# [[Agatha Barbara]] '''efef'''presidentea, aitzindaria (Malta 1923-2002)
# [[Elena Furiase]] '''ef--'''aktorea, idazlea (Madril 1988)
# [[Itsaso Arana]] '''ef--'''ktorea, zuzendaria (Nafarroa 1985)
# [[Ane Santesteban]] '''ef--'''txirrindularia (Errenteria 1990)
# [[Maite Ruiz de Larramendi]] '''ef--'''pilotari ohia (Beasain 1973)
# [[Claudia Zornoza]] '''ef--'''futbolaria, erdilaria (Madril 1990)
# [[Alexia Putellas]] '''ef--'''futbolaria, erdilaria (Bartzelona 19)
# [[Susana Zapke]] '''ef--'''musikologoa (Gipuzkoa 1965)
# [[Maite Agirre ]] '''ef--'''aktore, antzerkigilea (Zarautz 1955)
# [[Noe Itō]] '''efef'''aktibista, eraila (Japonia 1895-1923)
# [[Edmonia Lewis]] '''efef'''eskultorea (AEB 1844-Londres 1907)
# [[Libe Mimenza]] '''ef--'''kazetaria, ikertzailea (Elorrio 1988 19)
# [[Maddalen Dorronsoro Amiano]] '''ef--'''abesbatza zuzendaria (Lezo 1987)
# [[Aintzane Encinas]] '''ef--'''futbolaria ohia, entrenatzailea (Donostia 1988)
# [[Alba Redondo]] '''ef--'''futbolaria, aurrelaria (Albacete 1996)
# [[Jennifer Hermoso]] '''ef--'''futbolari aurrelaria eta erdilaria (Madril 1990)
# [[Ainhoa Cantalapiedra]] '''ef--'''abeslaria (Galdakao, 1980)
# [[Zoleka Mandela]] '''efef'''aktibista (Hegoafrika, 1980-2023)
# [[Ana Terradillos]] '''ef--'''kazetaria (Donostia 1973)
# [[Lidia Valentín ]] '''ef--'''pisu-jasotzailea (Leon 1985)
# [[Maite Oroz]] '''ef--'''futbolaria (Nafarroa 1998)
# [[Adania Shibli]] '''e---'''idazlea (Palestina, 1974)
# [[Rafeef Ziadah]] '''e---'''poeta (Libano, 1979)
# [[Yolanda Alzola]] '''ef--'''telebista aurkezlea (Bizkaia, 1970)
# [[Silvia Intxaurrondo]] '''ef--'''kazetaria (Barakaldo, 1979)
# [[Miren Arzallus]] '''----'''moda historialaria, ikertzailea (Bilbo 1978)
# [[June Ansoleaga]] '''ef--'''kazetaria (Sopela 1987)
# [[Zuriñe Zulaika]] '''----'''metereologoa, fisikaria (?, ?)
# [[Maria Eugenia Luc]] '''ef--'''musikagilea ( Argentina/Euskal Herria 1958)
# [[Yurena]] '''ef--'''abeslaria (Santurtzi 1969)
# [[Amanirenas]] '''e-e-'''erregina eta gobernadorea (Kuxeko Erresuma, K.a.57 - K.a.10)
# [[Gabriela Silang]] '''efef'''Filipinetako heroia (Filipinak, 1731-1763)
# [[Bene Bergado]] '''----'''artista, eskultorea (Salamanca/Bizkaia 1963)
# [[Margarita López Maturana]] '''efef''' moja beatoa, Berrizko Mesedeetako Misiolarien sortzailea (Bilbo 1884-Donostia 1934)
# [[Diana Krall]] '''ef--''' piano-jotzailea eta jazz abeslaria (Kanada 1964)
# [[Maria Gebara]] ---- idazlea (Valladolid, ? - ? ,1683)
# [[Janire Gonzalez Etxabarri]] ef-- surflaria (Zumaia 2005)
}}
== [[Fitxategi:Gnome-system-users.svg |30px|]] Wikilariok ==
(Zure izena gehitu dezakezu iturburu kodea aldatu eta 4 bider ALT Gr + 4 sakatuta (4 aldiz "~" agertuko da)
# [[Lankide:Wikimaribarre|Wikimaribarre]] ([[Lankide eztabaida:Wikimaribarre|eztabaida]]) 18:22, 13 ekaina 2018 (CET)
# [[Lankide:Lurdeswiki|Lurdeswiki]] ([[Lankide eztabaida:Lurdeswiki|eztabaida]]) 18:17, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:Larrauri|Larrauri]] ([[Lankide eztabaida:Larrauri|eztabaida]]) 18:18, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:OrtuUrti|OrtuUrti]] ([[Lankide eztabaida:OrtuUrti|eztabaida]]) 18:22, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:Mototsa|Mototsa]] ([[Lankide eztabaida:Mototsa|eztabaida]]) 11:20, 22 uztaila 2020 (CET)
# [[Lankide:Joseintx|Joseintx]] ([[Lankide eztabaida:Joseintx|eztabaida]]) 18:22, 9 urria 2020 (CET)
# [[Lankide:Isabeliraurgi|Isabeliraurgi]] ([[Lankide eztabaida:Isabeliraurgi|eztabaida]]) 17:48, 16 urria 2020
# [[Lankide:Mgaraizabal|Mgaraizabal]] ([[Lankide eztabaida:Mgaraizabal|eztabaida]]) 18:00, 5 azaroa 2021 (CET)
# [[Lankide:josi|Josi]] ([[Lankide eztabaida:Josi|eztabaida]]) 18:00, 5 azaroa 2021 (CET)
# [[Lankide:Andremendea|Andremendea]] ([[Lankide eztabaida:Andremendea|eztabaida]]) 16:43, 15 azaroa 2024 (CET)
# [[Lankide:JULEBAR|JULEBAR]] ([[Lankide eztabaida:JULEBAR|eztabaida]]) 16:48, 15 azaroa 2024 (CET)
== Wikilaguntza ==
* [https://eu.wikipedia.org/wiki/Laguntza:Gida_arina Gida Arina]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:C%C3%B3mo_subir_imagen_con_la_app_de_Wikimedia_Commons.pdf Cómo subir una imagen con la app de Wikimedia Commons]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ejemplo_de_subida_de_imagen_a_Commons,_introduciendo_geolocalizaci%C3%B3n.webm Ejemplo de subida de imagen a Commons, introduciendo geolocalización]
== [[Fitxategi:Gnome-web-browser.svg|30px]] Kanpo estekak ==
* Nola igo argazkiak Commons-era? [[c:File:Ejemplo_de_subida_de_imagen_a_Commons,_introduciendo_geolocalización.webm|Ordenagailutik (bideoa)]] | [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/89/C%C3%B3mo_subir_imagen_con_la_app_de_Wikimedia_Commons.pdf App-etik (PDF)] | [[:es:Wikipedia:Encuentros/Wiki_Takes_Vitoria-Gasteiz/Ayuda|Ideia gehiago...]]
* [https://anboto.org/durango/1583310345667-wikipedia-erreminta-ona-dela-uste-dugu-emakumeek-erreferentzialtasuna-lortzeko Wikipedia erramienta ona dela uste dugu emakumeek erreferialtsuna lortzeko]Anboto 2020/03/04
* [https://www.elcorreo.com/bizkaia/duranguesado/durangaldeko-andren-ekarpenak-20200122193350-nt.html?edtn=bizkaia&fbclid=IwAR1hHPcQJaQM-WaIU7mYeNetsB89jEH2-BWSA0fPGjbTgTkHpqtKRT9BnCc#vca=fixed-btn&vso=rrss&vmc=fb&vli=Duranguesado Durangaldeko andren ekarpenak bistaratzera dator WikiEmakumeok] El Correo 2020/01/21
* [https://anboto.org/durango/1579696765085-wikikedada-egingo-dute-durangon-wikipedian-dagoen-genero-arrakala-aldatzeko 'Wikikedada' egingo dute Durangon, Wikipedian dagoen "genero arrakala" aldatzeko], Anboto Durango 2020/01/22
* [https://dotb.eus/dotb-eus-emakumeen-biografia-berriak-sortzeko-wikikedada-antolatu-da-durangon/ Emakumeen biografia berriak sortzeko ‘Wikikedada’ antolatu da Durangon] Dotb.eus 2020/01/23
* [http://www.azkuefundazioarenegunkaria.eus/wikikedada-wikiemakumeokwikidurango/ Wikikedada: WikiEmakumeok/WikiDurango | Azkue Fundazioaren Egunkaria] 2020/01/21
* [https://halabedi.eus/es/marisa-barrena-wikiemakumeok-gizarteko-beste-arloetan-lez-emakumeak-ia-ikusezinak-gara-wikipedian-ere/?fbclid=IwAR2pUHHzwsNx8kzKAyc3dlTpZc4p4mx8duIC0PeKHEj01G3yXoFKxXlBBlc Marisa Barrena (Wikiemakumeok): "Gizarteko beste arloetan lez, emakumeak ia ikusezinak gara wikipedian ere" - Halabedi] 2020/02/06
* [https://www.youtube.com/watch?v=eH-JkwLAa6Q&feature=youtu.be [Bideoa] Data zaharrak bilatzen], Estibalitz González Solozabal Durangon #Wikiemakumeok mintegian data zaharrak zelan bilatzen diren azaltzen dau, Josi Sierra-ri esker.
* [https://amp.eitb.eus/eu/irratia/euskadi-irratia/programak/amarauna/osoa/7892080/magikoa-da-andre-baten-biografia-mundura-zabaltzea/ "Magikoa da andre baten biografia mundura zabaltzea"], EITB - 2021/03/08
* https://www.youtube.com/watch?v=r2Z5CFSLSf8 Lurdes Totorikaguena eta Marisa Barrena Laixiar irratian
* [https://mugakultura.eus/2023/11/10/wikiemakumeok-dokumentala-zinebin-estreinatzea-zorte-ikaragarria-da-bozgorailu-potentea-baita/?fbclid=IwAR2YDcgxq21VEdyB3vM1pju0fA9vtxobJH8n6i2sfPmyLhVQJr9Ys2vCTlw/ Bilbon, Zinebin estrenatzea zorte ikaragarria da, bozgorailu potentea baita. Mugalari 2023ko azaroa. ]
n1bq4eb5630kab4kmr6t00vdqg1bx1s
10006056
10006055
2024-12-20T16:55:20Z
Wikimaribarre
88969
/* Berriak 2024 (abendua) */
10006056
wikitext
text/x-wiki
'''''WikiDurangaldea | Durangaldean egiten diren lanaldietako wikilekua '''''
[[Fitxategi:WikiEmakumeok Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak.jpg|thumb|WikiEmakumeok, Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak. Azaroak 1 2019, Durangon]]
[[File:5.555 biografia 2024 martxoa.png|thumb|200px|2024.03.08]]
[[File:Durangoko wikilariok 5.000 biografia.png|thumb|200px|2023.12.31]]
[[File:Durangoko wikilariak 2023.jpg|thumb|200px|2023.07.07]]
[[File:WikiEmakumok 3000.jpg|thumb|200px|2023ko otsaila]]
[[File:Wikiemakumeok Durango Abendua 2022.jpg|thumb|200px|2022ko abenduaren 1a]]
[[Fitxategi:Wikiemakumeok Durango.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko iraila]]
[[Fitxategi:Durangoko wikilariak 1500.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko ekaina]]
[[Fitxategi:Durangoko Wikilariak.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko apirila]]
== [[Fitxategi:Im-jabber.svg|30px|]] Wikiproiektu honen helburuak ==
* Emakumeen biografia berriak sortzea euskaraz.
* Wikipedian beste hizkuntza batzuetan badauden emakumeen biografiak euskarara ekartzea.
* Emakumezko editore euskaldunen kopurua handitzea.
* Euskal Wikipedian genero-ikuspegia txertatzea.
* Historian zehar izandako emakumeen ekarpenak eta ezagutzak Euskal Wikipedian biltzea.
== [[File:La mujer que nunca conociste logo 2017.jpg|30px]] Emakumeen zerrenda [https://es.wikipedia.org/wiki/Wikiproyecto:Mujeres/Wikimujeres/WikiEmakumeok/Durango >>> erderaz]==
=== EGITEN ===
# [[Tilly_Edinger]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tilly_Edinger (Lurdes)
# Kontxa Laspiur (Eibar) (Marisa)
'''Ingelesetik itzultzeko'''
# [[Margaret Hayden Rorke]] https://en.wikipedia.org/wiki/Margaret_Hayden_Rorke
# [[Ruth Logan Roberts]] https://en.wikipedia.org/wiki/Ruth_Logan_Roberts
# [[Eugénie M. Rayé-Smith]] https://en.wikipedia.org/wiki/Eug%C3%A9nie_M._Ray%C3%A9-Smith
#[[Mathilde Fibiger]] https://en.wikipedia.org/wiki/Mathilde_Fibiger
# [[Mithu Sanyal]] https://en.wikipedia.org/wiki/Mithu_Sanyal (Leire Mi)
Catharine Waugh McCulloch - Wikipedia # [[Catharine Waugh McCulloch]] sufragista (AEB 1862-1945)
Grandma Gatewood - Wikipedia # [[Granma Gatewood McCulloch]] ultrarail mendi-ibileran aitzindaria (AEB 1887-1973)
'''Frantsesetik itzultzeko'''
# [[Émilie Carles]] https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89milie_Carles
# [[Victoria Mas]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Victoria_Mas
# [[Jeanne Humbert]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Jeanne_Humbert
# [[Anna Mahé]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Anna_Mah%C3%A9
# [[Capucine Motte]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Capucine_Motte
'''SORTZEKO'''
# [[Uxue Rey Gorraiz]] idzlea, kazetaria
# [[Lola Lopez de Lacalle]] idazlea (Zornotza)
# [[Ignacia Altolagirre Camarero]] (h.2023.07.22)
# [[Naia Laka]] (Ispaster) https://www.eitb.eus/es/cultura/cine/festival-san-sebastian/videos/detalle/9589117/video-zortzitik-infinitura-recorrido-por-historia-del-cine-vasco-de-mano-de-benito-ansola/
# [[Annette Gonzalez-Etxabarri]] https://www.naiz.eus/es/info/noticia/20230508/annette-gonzalez-etxabarri-zumaiarra-txapeldun-europako-junior-txapelketan
# [[Madalen Etxegarai]] pilotaria. https://goiena.eus/oinati/1727423962644-madalen-etxegarai-haurra-nintzenean-nuen-ametsa-betetzen-nabil
# [[Sylvia Lefanu]] zinemagilea. https://www.berria.eus/kultura/zinemaldia/berria-eus_2130955_102.html
# [[Nagore Urdapilleta]] Errio dokumentalaren aurkezlea. https://ataria.eus/komunitatea/berria/1727420302628-bere-txikitasunean-orio-zeinen-handia-den-erakutsi-nahi-izan-dugu
# [[Maite Ubiria]] kazetaria. https://www.berria.eus/euskal-herria/iparrari-hegoak-ematen_2129951_102.html
# [[Pancracia Ollo de la Mata]] Zumalakarregiren emaztea
# [[Ainhoa Aldazabal Gallastegi]]
# [[Uxua Azpiroz]] hezitzailea https://www.berria.eus/bizigiro/beharrezkoa-da-bizikidetza-oinarri-duten-proiektuak-garatzea-ikastetxeetan_2128805_102.html
# [[Heza Sengal]]. emakume yazikia. https://www.berria.eus/mundua/eiren-gustukoak-baginen-erosi-egiten-gintuzten-merkantzia-hutsa-bagina-bezala_2128867_102.html
# [[Miren Berasategi Zeberio]] Ikertzailea. https://www.berria.eus/euskal-herria/gizon-gazteek-kontserbadurismorako-joera-dute_2128223_102.html
'''Zinegileak - Donostiako Giza Eskubideen Zinemaldian sarituak'''
# [[Kim Longinotto]] https://es.wikipedia.org/wiki/Kim_Longinotto
# [[Lourdes Portillo]] https://es.wikipedia.org/wiki/Lourdes_Portillo
# [[Deepa Mehta]] https://es.wikipedia.org/wiki/Deepa_Mehta
'''Espainiako Gerra Zibileko emakumeak'''
# [[Sofia Da Blasco]] https://es.wikipedia.org/wiki/Sof%C3%ADa_Blasco
# [[Carolina_Bunjes-Rosenthal]] https://es.wikipedia.org/wiki/Carolina_Bunjes-Rosenthal
# [[Isabel Alonso]] https://es.wikipedia.org/wiki/Isabel_Alonso
'''Emakume interesgarriak'''
# [[Jekaterina Samutsevitx]] https://es.wikipedia.org/wiki/Yekaterina_Samuts%C3%A9vich
# [[Nadezhda Popova]] https://es.wikipedia.org/wiki/Nadezhda_Popova
'''Heroínas de la Unión Soviética''' https://es.wikipedia.org/wiki/Anexo:Hero%C3%ADnas_de_la_Uni%C3%B3n_Sovi%C3%A9tica
'''Emakumeak eta itsasoa'''
https://www.naiz.eus/eu/info/noticia/20210924/las-mujeres-ilustres-de-la-historia-naval-en-el-itsasmuseum-de-bilbo-a-traves-del-arte
#
'''EMAKUME ITZULTZAILEAK'''
# [[Malika Embarek]] https://es.wikipedia.org/wiki/Malika_Embarek
# [[Concha Fernández-Luna Sánchez]] https://es.wikipedia.org/wiki/Concha_Fern%C3%A1ndez-Luna_S%C3%A1nchez
# [[Laura García Corella]] https://es.wikipedia.org/wiki/Laura_Garc%C3%ADa_Corella
'''EMAKUME AKTIBISTAK'''
# https://es.wikipedia.org/wiki/Categor%C3%ADa:Mujeres_activistas
# [[María Dimádi]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Mar%C3%ADa_Dim%C3%A1di (Leire)
# [[Paste Up Morras]], aktibista https://es.wikipedia.org/wiki/Paste_Up_Morras
# [[Elizabeth Wathuti]] aktibista https://es.wikipedia.org/wiki/Elizabeth_Wathuti (Oiber)
# [[Tosia Altman]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tosia_Altman
# https://es.wikipedia.org/wiki/V%C3%B5_Th%E1%BB%8B_Th%E1%BA%AFng
# [[Maria Spiridonova]] https://es.wikipedia.org/wiki/Mariya_Spirid%C3%B3nova
# [[Yusra Al Barbar]] https://es.wikipedia.org/wiki/Yusra_al-Barbari palestinarra
'''EMAKUME ILUSTRATZAILEAK''' https://es.wikipedia.org/wiki/Categor%C3%ADa:Ilustradoras
# [[Mitzy Reyes Juárez]] https://es.wikipedia.org/wiki/Mitzy_Reyes_Ju%C3%A1rez
# [[Ellen Robbins]] https://es.wikipedia.org/wiki/Ellen_Robbins
# [[Retta aktibisten zerrendan Scott]] https://es.wikipedia.org/wiki/Retta_Scott
# [[Bahia Shehab]] https://es.wikipedia.org/wiki/Bahia_Shehab
# [[Posy Simmonds]] https://es.wikipedia.org/wiki/Posy_Simmonds
'''EMAKUME IDAZLEAK - POETAK'''
# [[Olga Rivero]] https://es.wikipedia.org/wiki/Olga_Rivero_Jord%C3%A1n
'''EMAKUMEAK ZIENTZIAN'''
# [[Gloria Long Anderson]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Gloria_Long_Anderson
# [[Clémence Royer]] https://es.wikipedia.org/wiki/Cl%C3%A9mence_Royer
# [[Tilly Edinger]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tilly_Edinger
# [[Isabel Clifton Cookson]] https://es.wikipedia.org/wiki/Isabel_Clifton_Cookson
# [[Cécile DeWitt Morette]] https://es.wikipedia.org/wiki/C%C3%A9cile_DeWitt-Morette
# [[Wrexie Leonard]] https://es.wikipedia.org/wiki/Wrexie_Leonard
# [[Marjorie Lee Browne]] https://es.wikipedia.org/wiki/Marjorie_Lee_Browne
'''DENETARIK'''
# [[Victorine Brocher]] https://en.wikipedia.org/wiki/Victorine_Brocher (LEIRE MENDIBURU)
# [[Esther Afus Ocloo]] aitzindaria (Ghana) https://es.wikipedia.org/wiki/Esther_Afua_Ocloo
# [[Margaret A. Wilcox]] https://en.wikipedia.org/wiki/Margaret_A._Wilcox
# [[Amineh Kakabaveh]] https://en.wikipedia.org/wiki/Amineh_Kakabaveh
# [[Trio Artio]] https://www.musicexport.at/artist/trio-artio/ + Berria egunkaria
# [[Fabiola Letelier]] abokatua eta giza eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Ana Belén Montes]] espioia. https://es.wikipedia.org/wiki/Ana_Bel%C3%A9n_Montes
# [[Dorothy Levitt]] asmatzailea eta kotxe lasterketetan aitzindaria https://es.wikipedia.org/wiki/Dorothy_Levitt
== BERRIAK ==
==='''Berriak 2024''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Alaitz Melgar Agirre]] '''SORTUA''' euskara irakaslea eta idazlea (Barakaldo, 1984)
# [[Irati Bazeta Agirre]] '''SORTUA''' ilustratzailea (Abadiño, 1999)
# [[Maritxu Sorabilla]] '''SORTUA''' mendizale aitzindaria (Iruñea, 1927)
# [[Irati Bereau Baleztena]] '''SORTUA''' itzultzailea (Irun 1978)
# [[Elordi García Insausti|Elordi Garcia Intxausti]] '''SORTUA''' kazetaria eta idazlea ((Lazkao, 1977)
# [[Txaro Iturralde Sáenz de Vicuña|Txaro Iturralde Sáenz]] '''SORTUA''' jostuna (Gasteiz, 1952)
# [[Itziar Otegi Aranburu]] '''SORTUA''' itzultzailea eta idazlea (Oiartzun, 1972)
# [[Sara Ayesa]] '''SORTUA''' artista (Donostia, 1997)
# [[Ane Laskurain]] '''SORTUA''' artista (Bergara, 1999)
# [[Sagrario Merodio Hoyos]] '''SORTUA''' Saturrarango emakumeen kartzelan egondakoa (Panes, 1918-Mutriku, 2019)
# [[Maria Esquivel Vizuete]] '''SORTUA''' gerrilari fusilatua (Badajoz, 1911-Sevila, 1938)
# [[Goiuri Zabaleta]] '''SORTUA''' pilotaria (Leitza, 2009)
# [[Nikolasa Agirrezabalaga|Nikolasa Agirrezabalaga Amutxastegi]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Mutriku, 1914-Zaragoza, 1937)
# [[Ana Maestrojuán]] '''SORTUA''' antzerki zuzendaria (Iruñea, 1976)
# [[Edurne Alegria Aierdi]] '''SORTUA''' itzultzailea (Caracas, 1949)
# [[Maud Younger]] sufragista (AEB 1870-1936)
# [[Margalida Roig Colomar]] sindikalista (Eivissa, 1908-1966)
#[[Luisa Riera Muñiz]] maistra errepresaliatua (Villaviciosa, 1884-Zornotzako Emakumeen Kartzela, 1944)
#[[Maria Marí Guasch]] errepublikar militantea (Sant Llorenç de Balàfia, [[1909]] - [[Eivissa]], [[2001]])
# [[Efua Sutherland]] idazlea (Ghana 1924-1996)
# [[Concepción Loring]] 1. emakume politikaria, 1.a Diputatuen kongresuan hitz egiten (Malaga 1868-Madril 1935)
# [[Amalia Heredia Livermore]] bildumagilea, ikertzailea (Malaga 1830-1902)
# [[Carmen Cuesta del Muro]] abokatua, zuzenbidean Espainiako 1. emakume doktorea (Palentzia 1890-Madril 1968)
# [[Natividad Domínguez Atalaya]] pedagogoa, politikaria ( Madril 1888-Valentzia 1932)
# [[Teresa Luzzatti]] politikaria, sufragista (Lugo 1889-Madril 1942)
# [[María López de Sagredo Andreo]] politikaria (Kuba/Bartzelona 1881-Hondarribia 1953)
# [[Micaela Díaz Rabaneda]] maistra, politikaria (Nafarroa 1878-? XX. mendea)
# [[Trinidad von Scholtz Hermensdorff]] bildumagilea, politikaria (Malaga 1857-Austria 1937)
# [[Marisol Nichols]] aktorea (AEB 1973)
# [[Mackenzie Phillips]] aktorea, abeslaria (AEB 1959)
# [[Emma Lucy Braun]] botanikaria (AEB, 1889-1971)
# [[Elizabeth Lowe Watson]] idazlea, sufragista, hizlaria (AEB 1842-1927)
# [[Pilar Benejam Arguimbau]] pedagogoa, geografoa (Menorca 1937)
# [[Francisca Bohigas Gavilanes]] maistra, ikuskatzailea, idazlea (Bartzelona 1892-Madril 1973)
# [[Fernande Barrey]] prostituta, modeloa eta margolaria (frantzia, 1893-1974)
# [[Anna Pirozzi]] opera sopranoa (Napoli, 1975)
# [[Mariella Devia]] opera abeslaria (Liguria, 1948)
# [[Yusra al-Barbari]] politikaria eta ekintzailea (Palestina, 1923-2009)
# [[Park Kyung-Ri]] eleberrigilea (Hego Korea 1926-2008)
# [[Aurora Sampedro Pi%C3%B1eiro]] kimikaria (Galizia, 1913-1996)
# [[Dorothy Allison]] idazlea
# [[Nicole Ferroni]] umoregilea
# [[Edith Ainge]] sufragista (AEB, 1873-1948)
# [[Sonia Vaccaro]] psikologoa (Argentina/Espainia XX. mendea)
# [[Raychelle Burks]] zientzia dibulgatzailea (AEB XX. mendea)
# [[Kelly Frye]] aktorea (AEB 1984)
# [[Amy Madigan]] aktorea (AEB 1950)
# [[Amber Stevens]] aktorea, modeloa (AEB 1986)
# [[Juana Francés]] margolaria (Alacant 1924-Madril 1990)
# [[Njideka Akunyili Crosby]] artista bisuala (Nigeria/AEB 1983)
# [[Martha Diamond]] margolaria (AEB 1944-2023)
# [[Joan Mitchell]] margolaria (AEB 1925-Paris 1992)
# [[Toyin Ojih Odutola]] marrazkilaria (Nigeria/AEB 1985)
# [[Fe del Mundo]] pediatra (Filipinak, 1911-2011)
# [[Isabel Garbayo]] Villa Teresitako sortzailea (Iruñea, 1905-2011)
# [[Elvira Siurana]] feminista, idazlea (LLeida 1952)
# [[Lourdes Ciuró]] abokatua, politikaria (Tarragona 1971)
# [[Helena Solà Tàrraga]] maistra, politikaria (Bartzelona 1976)
# [[Amanda Righetti]] aktorea (AEB 1983)
# [[Luna Ki]] abeslaria, DJa (Bartzelona 1999)
# [[Katharina Konradi]] opera sopranoa (Kirgizistan/Alemania 1988)
# [[Babi (abeslaria)]] (Madril 1999)
# [[Klesie Kelly]] sopranoa (AEB XX. mendea)
# [[Montserrat Martínez Parera]] ekonomialaria (Bartzelona 1975)
# [[Lesley-Ann Jones]] kazetaria, idazlea (EB 1956)
# [[Orra White Hitchcock]] ilustratzailea (AEB, 1796-1863)
# [[Margaret Chanler Aldrich]] filantropoa, erizaina eta idazlea (AEB, 1870-1963)
# [[Dorothy Allison]] idazlea (AEB, 1949-2024)
# [[Nicole Ferroni]] umoregilea (Maroko, 1982)
# [[Ann Preston]] medikua, ekintzailea (AEB, 1813-1872)
# [[Nicole Claveloux]] margolari, ilustratzaile eta komikigilea (Frantzia, 1940-__ )
# [[Maria Bellido|Maria Belido]] espainiar heroi mitikoa (1755-1809)
# [[Sofía Esparza Jauregi|Sofia Esparza Jauregi]] sopranoa (Iruñea, 1994)
# [[Isabel Azcárate Ristori]] irakasle ikertzailea (Cádiz 1923-Madril 2016)
# [[Ana López Navajas]] irakaslea, ikertzailea ( Valentzia 1962)
# [[Erika Leiva]] kopla abeslaria (Tarragona/Cádiz 1984)
# [[Joana Jiménez]] abeslaria, dantzaria (Sevilla 1977)
# [[Carmen Conesa]] aktorea (Bartzelona 1960)
# [[Diana Peñalver]] aktorea (Sevilla 1965)
# [[Rosa Mariscal]] aktorea (Sevilla 1970-2022)
# [[Pilar Punzano]] aktorea, pedagogoa (Madril 1980)
# [[Irene Visedo]] aktorea (Madril 1978)
# [[Manane Rodríguez]] film zuzendaria (Uruguai/Espainia 1954)
# [[Sonia Sebastián]] film zuzendaria (Espainia 1984)
# [[Yusra al-Barbari]] politikaria eta ekintzailea (Gaza, 1923-2009)
# [[Ann Allebach]] artzain mennorita (AEB, 1874-1918)
# [[Jennifer Radloff]] feminista, ekintzailea (Hegoafrika 1961)
# [[Grunya Sukhareva]] haur psikiatra (Ukraina, 1891-1981)
# [[Josefa Martin Luengo]] pedagogoa (Salamnca 1944-2009)
# [[Lucía Asué Mbomio Rubio]] kazetari feminista (Alcorcón, 1981)
# [[Paige L. Sweet ]] soziologoa (AEB 1987)
# [[Caroline Lexow Babcock]] bakegilea eta sufragista (AEB, 1882-1980)
# [[Evin Ahmad]] aktorea (Suedia, 1990)
# [[Rabia al Adawiyya]] santua, filosofoa (Irak 717-801)
# [[Fatma Girik]] aktorea, politikaria (Turkia 1943-2022)
# [[María Cristina Masaveu Peterson]] enpresaburua (Asturias 1937-2006)
# [[Lorena García de las Bayonas]] aktore-maistra (Madril 1966)
# [[Katrina Bayonas]] casting zuzendaria (EB 1941)
# [[Natalia Menéndez]] eszena zuzendaria (Madril 19)67
# [[Amaranta Osorio]] antzerkigilea (Mexiko/Espainia 1978)
# [[Itziar Pascual Ortiz]] antzerkigilea (Madril 1967)
# [[Judith Fernández]] aktorea, abeslaria, dantzaria (Coruña 2001)
# [[Marie Noëlle]] film zuzendaria, gidoilaria (Frantzia XX. mendea)
# [[Paideia Eskola Librea]] (Merida 1978)
# [[Barbara Pravi]] abeslaria (Narbona 1993
# [[Baya Mahieddine]] margolaria (Aljeria 1931-1998)
# [[Jacqueline Held]] Frantziako gazte-literaturako idazlea eta poeta (Poitiers, 1936)
# [[Marian Diamond]] neurozientzialaria (AEB, 1926-2017)
# [[Juanita Breckenridge Bates]] minista (AEB, 1860-1946)
# [[Emily M. Bishop]] hizlaria, instruktorea (AEB, 1858-1916)
# [[Tam O%27Shaughnessy]] hezitzailea, zientzia-idazlea (AEB, 1952)
# [[Adriana Guzmán Arroyo]] idazlea, ekintzailea, feminista (Bolivia, XX. mendearen 2. zatia)
# [[Helen Archdale]] sufragista (EB 1876-1949)
# [[Charlotte Despard]] sufragista (EB 1844-1939)
# [[Wanda Quilhot]] biologoa (Txile, 1929-2023)
# [[Maria José Aguiar]] margolaria (Portugal, )
# [[Maria Luisa Pacheco]] margolaria (Bolivia
# [[Beatriz Aurora]] margolaria, (Txile,
# [[Mary Gove Nichols]] aktibista, idazlea (AEB, 1810-1884)
# [[Minta Bosley Allen Trotman]] sufragista, ekintzailea (AEB,
#[[Vira Boarman Whitehouse]] sufragista (AEB, 1875-1957)
#[[Dina Kathelyn]] idazle eta ilustratzaile belgikarra (Uccle, 1934-2024)
# [[Tsai-Fan Yu]] medikua, ikertzailea (Txina-AEB, 1911-2007)
# [[Adelaide Underhill]] liburuzaina (AEB, 1860-1936)
# [[Mary Buckland]] paleontologoa, ilustratzailea (Erresuma Batua, 1797-1857)
# [[Safia El Aaddam]] idazlea, aktibista (Tarragona 1995)
# [[Chana Orloff]] eskultorea (Ukraina 1888-Israel 1962)
# [[Jeanne Hébuterne]] margolaria, musa (Fratzia 1898-1920)
# [[Carla Campra]] aktorea, modeloa (Bartzelona 1999)
# [[Amelia Ochandiano]] antzerki eszena-zuzendaria (Madril XX. mendea)
# [[Diana Soviero]] sopranoa (AEB 1949)
# [[Sondra Radvanovsky]] sopranoa (AEB 1969)
# [[Kate Jackson]] aktorea (AEB 1948)
# [[Lalachus]] aktorea, komediantea (Madril 1990)
# [[Laura Arcos Terán]] genetikalaria, ikertzailea (Ekuador 1938)
# [[Katrina Ely Tiffany]] Sufragista (AEB, 1875-1927)
# [[Literatura lesbikoa|Literatura lesbiko]]
# [[Emma Reyes]] Artista eta idazlea (Kolonbia)
# [[Anna Coleman Ladd]] eskultorea, artista (AEB, 1878-1939)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Janire Etxabe]] '''SORTUA''' dantzaria da, dantza bertikalean aditua. (Arrankudiaga, Bizkaia, 1979)
# [[Celia Santos]] '''SORTUA''' idazlea (Bergara, 1972)
# [[Tamara García Iglesias]] '''SORTUA''' zinemagilea eta komisarioa (Lasarte, 1978)
# [[Warisha Moradi]] '''SORTUA''' heriotz epaia duen militante kurdua (Kurdistan, XX. mendea)
# [[Carmina Merodio Hoyos|Carmina Herodio]] '''SORTUA''' Saturrarango kartzelan egon zen 6 urtez (Panes, 1920-2006)
# [[Parvaneh Kazemi]] '''SORTUA''' matematikaria, mendizale eta mendi gidaria (Teheran, 1970)
# [[Mari Campos Roldán]] '''SORTUA''' Saturrarango kartzelan egon zen umetan (Madril, 1938)
# [[Encarna Furundarena Goenaga]] '''SORTUA''' Saturrango kartzelara joaten zen janaria eramatera (Mutriku, 1919-2014)
# [[Nai Barghouti]] '''SORTUA''' abeslari eta konposiore (Palestina, 1996)
# [[Maria Sanchez Madoz]] '''SORTUA''' pilota epaile profesionala (Laudio, 1996
# [[Araceli González Carballo]] espioia, erizaina (Lugo 1914-Madril 1990)
# [[Margarita Ruiz de Lihory]] margolaria, espioia (Valentzia 1889-Albacete 1968)
# [[Isona Passola]] film zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Bartzelona 1953)
# [[Cristina Martín-Prieto]] futbolaria (Sevilla 1993)
# [[Melania Olcina]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona 1982)
# [[Rafaela Carrasco]] dantzaria, koreografoa (Sevilla 1972)
# [[Lisi Estaràs]] dantzaria, koreografoa (Argentina 1971)
# [[Lorena Nogal]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona 1984)
# [[Luz Arcas]] dantzaria (Malaga 1983)
# [[Manuela Carrasco]] flamenko dantzari ijitoa (Sevilla 1958)
# [[Lynda Barry]] komikigile eta irakasle estatubatuarra (Wisconsin, 1956)
# [[Maria Antónia Palla]] kazetaria eta feminista (Portugal, 1933)
# [[Mary Adamson Anderson Marshall]] medikua Edinburgoko 7ak taldekoa (1837-1910)
# [[Sara González Lolo]] patin hockey jokalaria (Asturias 1992)
# [[Natasha Lee]] patin hockey jokalaria, entrenatzailea (Malaysia/Asturias 1992)
# [[María Díez Busqué]] patin hockey jokalaria (Bartzelona 1989)
# [[Anna Casarramona Vivas]] patin hockey jokalaria (Bartzelona 1994)
# [[Anna Serra]] triatleta (Bartzelona 1968)
# [[Mathilde Ollivier]] aktorea, modeloa (Frantzia 1994)
# [[Gimena Llamedo]] psikologoa, politikaria (Asturias 1981)
# [[Mikey Madison]] aktorea (AEB 1999)
# [[Julia Butters]] aktorea (AEB 2009)
# [[Samantha Robinson]] aktorea (AEB 1991)
# [[Irene Flunser Pimentel]] historialaria (Lisboa, 1950)
# [[Cósima Wagner|Cosima Wagner]], Richard Wagner musikagilearen 2. emaztea (Bellagio, 1837 - Bayreuth, 1930)
# [[Verena Wagner]] musikagilea (Alemania, Bayreuth, 1920- Überlingen, 2019)
# [[Eva von Bülow]] Cosima Liszt eta Richard Wagnerren alaba (Tribschen, 1867 - Bayreuth, 1942),
# [[Anne Rearick]] argazkilari estatubatuarra (Idaho, AEB, 1960)
# [[Pauline Harmange]] idazlea eta feminista (Lille, 1994)
# [[Bertha Hirsch Baruch]] poeta, idazle eta sufragista (AEB)
# [[Minora Kibbe]] gizarte erreformatzaile eta sufragista (AEB)
# [[Emily Bovell|Emily Bowel]] medikua (Londres, 1841-1845)
# [[Honor Frost]] urpeko arkeologoa (Erresuma Batua, 1917-2010)
# [[Susan Atkins]] kriminala (AEB 1948-2009)
# [[Abigail Folger]] oinordeko eraila (AEB 1943-1969)
# [[Eva Saldaña]] ekologo aktibista (Madril 1977)
# [[Rosalie Varda]] jantzi diseinatzailea (Frantzia 1958)
# [[Manuela Fernández Pérez]] artista (Madril 1927-2017)
# [[Manuela Saborido Muñoz]] artista (Cadiz 1943)
# [[Sofia Crespo]] artista bisuala (Argentina 1991)
# [[Mercedes Doménech]] irrati esataria (Asturias 1922-Granada 2002)
# [[Barbara Steele]] aktorea (EB 1937)
# [[Arantza Toledo]] piraguista (Cuenca 1999)
# [[Alice Coffin]] kazetaria eta feminista (Tolosa, Ozitania, 1978)
# [[Clara Elizabeth Chan Lee]]
# [[Emily Sturge]]
# [[Gulielma Lister]] botanikaria (Ingalaterra, 1860-1949)
# [[Katharina Wagner]] eszena zuzendaria da. Bayreutheko Jaialdiaren zuzendaria. (Bayreuth, Alemania, 1978)
# [[Isolde Wagner]] Hans von Bülow edo Richard Wagner eta Cosima Wagner-en alaba (Alemania, 1865 - 1919)
# [[Blandine von Bülow]] Hans von Bülow eta Cosima Liszten alaba zen, (Alemania, 1863-1941)
# [[Daniela von Bülow]] piano-jotzailea (Berlin, 1860 - Bayreuth, 1940)
# [[Minna Wagner|Minna Wagner,]] aklorea (Saxonia, 1809- Dresden, 1866)
# [[Eva Wagner-Pasquier]]antzerki-enpresaburu da ( Alemania, 1945)
# [[Yang Huanyi]] nushuaren azken hiztuna (Txina 1906-2004)
# [[Carme Sansa]] aktorea, ekintzailea (Bartzelona 1943)
# [[Ana Romero Galán]] kazetaria, idazlea (Cádiz 1966)
# [[Aimée de Heeren]] socialitatea ( Brasil 1903-AEB 2006)
# [[Rocío Márquez]] flamenko kantaria (Huelva 1985)
# [[Carola Ortiz]] musikagilea, abeslaria, klarinete jolea (Bartzelona 1986)
# [[Isabel de Solís]] esklabu kristaua, Granadako Muley Hacén sultan nazariaren ohaidea (? XV. mendea- Sevilla ?)
# [[Nani Jiménez]] aktorea, modeloa (Valentzia 1981)
# [[Alejandra Herranz]] kazetaria (Bartzelona 1972)
# [[Mar Cabra]] ikerketa kazetaria (Madril 1983)
# [[Marianne Grunberg-Manago]] biokimikaria (Frantzia, 1921-2013)
# [[Angela Becerra]] idazlea (Kolonbia, 1957 )
# [[Codou Bop]] soziologoa, kazetaria, feminista (Senegal, ?)
# [[Ana Gomes]] portugaldar diplomazialari eta politikaria (Lisboa, 1954)
# [[Maria Filomena Mónica]] portugaldar soziologoa (Lisboa, São Mamede, 1943)
# [[Ayşe Sultan]] otomandar printzesa (1608-1656)
# [[Mara Santos]] kanoalaria (Palentzia 1969)
# [[María José Campos]] xakelaria (Argentina 1999)
# [[Fatma Hatun]] Ahmed I.aren 3. ezkontidea (?Bosnia 1590-Istanbul 1660)
# [[Mahfiruz Hatice Hatun]] esklaboa, Ahmed I.a sultanaren 1. ezkontidea (Kaukaso 1590-Istanbul 1620)
# [[Hanzade Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1609-Edirne 1650)
# [[Gevherhan Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1605- c.1631)
# [[Atike Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul 1614-1674)
# [[Abide Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul 1618-1648)
# [[Fatma Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1607-c.1671)
# [[Ida Finney Mackrille]] sufragista, politikaria eta hizlaria(AEB, 1867-1960)
# [[Luella Johnston]] Enpresaria (AEB, 1958)
# [[Elizabeth Thacher Kent]] idazlea (AEB, 1868-1952)
# [[Blandine Le Callet]] idazle eta irakasle frantsesa (Frantzia, 1969)
# [[Rosa Maria Gilart Jiménez]] brodatzailea (Mallorca 1810-Madril 880)
# [[Eugenia Kalnay]] metereologoa (Argentina 1942)
# [[Judeline]] abeslaria (Cádiz 2003)
# [[Claude Pompidou]] politikaria, 1. dama (Frantzia 1942-2007)
# [[Handan Sultan]] otomandar ezkontidea (Bosnia 1565-Istanbul 1605)
# [[Halime Sultan]] otomandar ezkontidea (Abkhazia 1576-Istanbul 1623)
# [[Safiye Sultan]] otomandar ezkontidea (Albania 1550-Istanbul 1618)
# [[Telli Hümaşah Sultan]] otomandar ezkontidea (¿ c.1630-c.1676)
# [[Turhan Hatice Sultan]] otomandar ezkontidea eta erregeordea (Rutenia 1627-Edirne 1683)
# [[Ana Lena Rivera]] idazlea (Asturias 1972)
# [[Emma Maria Harrington]] sufragista (Dinamarka 1881-AEB ?)
# [[Ángela Cenarro Lagunas]] feminista eta historialaria (Zaragoza, 1965)
# [[Aurélie Valognes]] eleberrigilea (Frantzia, 1983)
# [[Sandra Myrna D%C3%ADaz]] biologoa (Argentina, 1961)
# [[Maria Grazia Cutuli]] kazetaria (Italia 1963-2001)
# [[Babe Paley]] socialitatea, editorea (AEB 1915-1978)
# [[Nona Sobo]] aktorea, modeloa (Tailandia/Bartzelona 2000)
# [[Laura Ramos]] aktorea (Kuba 1978)
# [[Araceli González Campa]] kazetaria (Madril XX. mendea)
# [[Paloma Chamorro]] kazetaria (Madril 1949-2017)
# [[María Josefa Pimentel Téllez-Girón]] aristokrata (Madril 1752-1834)
# [[Ann Hui]] aktorea, film zuzendaria (Txina 1947)
# [[Sylvia Chang]] film zuzendaria, idazlea (Txina 1953)
# [[Ángela Rodicio]] kazetaria, idazlea (Ourense 1963)
# [[Laura de Force Gordon]] hizlaria, kazetaria, sufragista (AEB)
# [[Stella Wynne Herron]] idazlea, sufragista (AEB)
# [[Taneko Suzuki]] zientzilaria eta ikertzailea (Japonia, 1926-2020)
# [[Gülistan Sönük]] politikaria (Kurdistan, 1993)
# [[Margarita Torres]] historialaria (León 1969)
# [[Hai Yan]] ekintzailea, idazlea (Txina 1954)
# [[Maria Pilar Perea Sabater]] filologoa (Bartzelona 1960)
# [[Melani García]] abeslaria (Valentzia 2007)
# [[María Luisa Cava de Llano Carrió]] legelaria, politikaria (Bartzelona 1948)
# [[Azahara Palomeque Recio]] kazetaria, idazlea, poeta (Kordoba 1986)
# [[Mirela]] abeslaria (Madril 1990)
# [[Alejandra Kindelán]] ekonomialaria (Venezuela 1971)
# [[Zina%C3%ADda Ierm%C3%B3lieva]] mikrobiologoa (Errusia, 1898-1974)
# [[Marie Pascale Osterrieth|Marie-Pascale Osterrieth]] Belgikako antzerki- eta zinema-zuzendari eta produktorea (Basoko, 1956)
# [[Charo Garaigorta]] artista (Coruña 1961)
# [[Anna Caballé Masforroll]] idazlea (Bartzelona 1954)
# [[Lydia Flood Jackson]] enpresaburua, sufragista (AEB 1862-1963)
# [[Mar%C3%ADa de los %C3%81ngeles Cardona Florit]] botanikaria (Menorca-Bartzelona, 1940-1991)
# [[Pacita Abad]] margolaria (Filipinas, 1946-2004)
# [[Lida Abdul]] artista (Afganisgtan, 1973)
# [[María Izquierdo (margolaria)|Maria Izquierdo (margolaria)]] (Mexiko, 1902-1955)
# [[Aina Garcia-Carbó]] poeta (Castelló, 1993)
# [[Kathleen Norris]] eleberrigilea, aktibista, (AEB )
# [[Emily Arnesen]] zoologoa (Norvegia, 1867- 1928)
# [[Laura Marling]] folk abeslaria (Erresuma Batua, 1990)
# [[Amalia Eriksson]] merkataria, asmatzailea (Suedia 1824- 1923)
# [[Ada Kariakoa]] satrapa (Turkia, K.a IV. Mendea-K.a 326)
# [[Artemisia II.a Kariakoa]] satrapa (TurkiaK.a 410-K.a)
# [[Linda Kasabian]] Manson familiakoa (AEB 1949-2023)
# [[Patricia Krenwinkel]] hiltzailea, Manson familiakoa (AEB 1947)
# [[Mary Brunner]] hiltzaile kidea, Manson familiakoa (AEB 1943)
# [[Rosa Navarro Durán]] filologoa, idazlea, irakaslea (Girona 1947)
# [[Young Miko]] rap abeslaria, futbolari ohia (Puerto Rico 1997)
# [[Brequette Cassie]] abeslaria, dantzaria (Hegoafrika/Madril 1984)
# [[Lorena Gómez (abeslaria)]] (Lleida 1986)
# [[Ruth Lorenzo]] abeslaria (Murtzia 1982)
# [[Roser Batlle]] Catalunyako pedagogoa (Bartzelona 1954)
# [[Henriette Delamarre de Monchaux]] geologoa, paleontologoa (Frantzia, 1854-1911)
# [[Jessica Gallagher]] paralinpiar eskiatzailea, atleta, txirrindularia (Australia 1986)
# [[Claire Keefer]] atleta paralinpiarra (Australia 1995)
# [[Madeleine Hogan]] paralinpiar xabalinlaria (Australia 1988)
# [[Hollie Arnold]] paralinpiar xabalinlaria (EB 1994)
# [[Donna Smith (atleta)]] paralinpiar xabalinlaria, gsaskibaloi jokalaria (Australia 1965-1999)
# [[Julie Russell]] paralinpiar pisu jasotzailea, saskibaloi jokalaria (Australia 1951)
# [[Grace Anozie]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1977)
# [[Lucy Ejike]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1977)
# [[Fatma Omar]] paralinpiar pisu jasotzailea (Egipto 1973)
# [[Josephine Orji]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1979)
# [[Georgianna Offutt]] sufragista eta medikua (AEB)
# [[Sarah Massey Overton]] emakumeen eskubideen aldeko emintzailea (AEB)
# [[Stacey Gillian Abe]] artista garaikidea
# [[Tomie Ohtake]] artista bisuala (Japonia/Brasil 1913-2015)
# [[Maryní Callejo]] musika ekoizle aitzindaria, moldatzailea, piano-jolea, abeslaria (Madril 1944)
# [[Özlem Becerikli]] paralinpiar pisu jasotzailea (Turkia 1980)
# [[Amalia Pérez]] paralinpiar pisu jasotzailea (Mexiko 1977)
# [[Olivia Breen]] paralinpiar atleta (Gales 1996)
# [[Sophie Hahn]] paralinpiar atleta (EB 1997)
# [[Verônica Hipólito]] paraliniar lasterkaria (Brasil 1996)
# [[Tara (abeslaria)]] (Coruña 1950)
# [[Ángela Carrasco]] abeslaria (Dominikar Errepublika 1951)
# [[La Dama]] abeslaria (Sevilla 1986)
# [[Mónica Naranjo]] abeslaria (Girona 1974)
# [[Virgínia Leone Bicudo]] soziologoa, psikoanalista (Brasil 1910-2003)
# [[Katherine Reed Balentine]] sufragista (AEB,1875-1934)
# [[Anna M. Morrison Reed]] egunkari eta aldizkaria fundatzailea (AEB, 1849-1921)
# [[Albertine Sarrazin]] idazlea (Frantzia,
# [[Isabelle Anguelovski]] ekologoa, ikertzailea (REims, 1978)
# [[Aina Garcia-Carbó]] poeta (Castelló de la Plana, 1993)
# [[Amalia de Llano]] idazle eta aristokrata (Espainia, 1822-1874)
# [[Edith Farkas]] meteorologoa, ikertzailea (Hungaria-Zeelanda Berria, 1921-1993)
# [[Kimberlé Williams Crenshaw]] abokatua, irakaslea, feminista (AEB 1959)
# [[Beatrice Duodu Owusu]] kazetaria (Ghana 1964)
# [[Agnes Sj%C3%B6berg]] albaitaria (Finlandia, 1888-1964)
# [[Olga Rodriguez]] kazetaria (León 1975)
# [[Jessica Abel]] komikigilea (AEB 1969)
# [[Zillah Branco]] aktibista ( Brasil 1936)
# [[Jaldia Abubakra]] ekintzailea (Palestina/Espainia 1967)
# [[Mònica Bernabé Fernández]] kazetaria (Bartzelona 1972)
# [[Pilar Albajar]] argazkilaria (Huesca 1948)
# [[Selina Solomons]] sufragista (AEB 1862- 1942)
# [[Ellen Clark Sargent]] sufragista (AEB 1826-1911)
# [[Pepa Aurora]] idazlea (Kanariak, 1946)
# [[Pino Betancor Alvarez]] idazlea (Kanariak, 1928-2063)
# [[Andrea Abreu]] idazlea (Kanariak, 1995)
# [[Casilda Rodrigáñez]] idazlea (Madril 1945)
# [[Miryan Rivera]] zientzialaria (Ekuador XX. mendea)
# [[Ana Estrella Santos]] dialektologoa (Ekuador XX.mendea)
# [[Kristina Suediakoa (1943)]] printzesa
# [[Nathalie Sayn-Wittgenstein-Berleburg]] printzesa, zaldi-doman aditua (Danimarka 1975)
# [[Marleen Haboud]] hizkuntza ikerlaria (Ekuador 1954)
# [[Gilda Guerrero Salgado]] kazetaria (Ekuador XX. mendea)
# [[María Carbonell Sánchez]] pedagogoa (Valentzia 1852-1926)
# [[Loren MacIver]] margolaria (AEB 1909-1998)
# [[Carin Bondar]] biologoa (Kanada 1975)
# [[Kamal Ranadive]] ikertzaile biomedikoa (India, 1917-2001)
# [[Mary Wood Swift]] sufragista (AEB 1841-1927)
# [[Naomi Anderson]] sufragista (AEB 1843-1899)
# [[Elvire De Cock]] ilustratzailea eta komikigilea (Belgika, 1979)
# [[La Galera kartzela]] emakumeen espetxea (Alcala de Henares, XX. - XXI. mendea)
# [[Malagako emakumeen kartzela zaharra]] (Malaga, 1937-1954)
# [[Can Salesko kartzela]] emakumeen kartzela (Palma, 1936-1943)
# [[Joan Feynman]] astrofisikaria (AEB, 1927-2020)
# [[Catherine Beaunez]] Frantziako prentsa-marrazkilaria eta komikigilea (Juigné-sur-Sarthe, 1953)
# [[Maria Vaquer Moll]] jostuna eta feminista espetxeratua (Eivissa, 1902-1982)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''urria''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Beatriz Akizu Aizpiri]] '''SORTUA''' Eusko Ikaskuntzako arlo sozio-politiko, dibertsitate eta kohesioko koordinatzailea (Soraluze, 1969)
# [[Onintze Villanueva Goikoetxea]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea, dantzazalea, dantza-irakaslea (Mexiko, 1955)
# [[Belen Urutxurtu]] ef-- '''SORTUA''' txistularia, eskultorea eta Arte irakaslea (Berriz, 1960)
# [[Julene Etxenike]] --ef '''SORTUA''' mendizale aitzindaria (Irun, 1943-2023)
# [[Beatriz Gámiz Mata]] ----'''SORTUA''' kriminologoa, politikaria eta alkatea (Ermua, 1983)
# [[Resurrección Martínez Sánchez]] efef '''SORTUA''' 36ko gerran eraildako maistra (Errioxa, 1898-1936)
# [[Consolación Martínez Sánchez]] '''SORTUA''' 36ko gerran eraildako maistra (Errioxa, 1896-1936)
# [[Teresa Velasco Soto]] '''SORTUA''' zigarrogilea, politikaria (Errioxa, 1902-?)
# [[Felisa Vidorreta Miruri]] '''SORTUA''' maistra fusilatua (Errioxa, 1890-1936)
# [[Mercedes López Cotarelo]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Irun, 1914 - Lesaka, 1936)
# [[Leire Retegi Fernández]] '''SORTUA''' txistularia eta txistu irakaslea da (Leitza, 2002)
# [[Luciana Larreategi Arizaga]] '''SORTUA''' (Eibar, Gipuzkoa, 1912-2003)
# [[Lloy Galpin]] sufragista, idazlea (AEB, 1877-1935)
# [[Ana María Cuervo]] biokimikaria (Bartzelona 1966)
# [[Marta Pujol Ferrusola]] arkitektoa (Bartzelona 1959)
# [[Glenna Cabello]] politologoa, kontsul (Venezuela 1959)
# [[Margaret Leahy]] aktorea (EB 1902-AEB 1967)
# [[Norma Talmadge]] aktorea (AEB 1894-1957)
# [[Constance Talmadge]] aktorea (AEB 1898-1973)
# [[Natalie Talmadge]] aktorea, gidoilaria (AEB 1996-1969)
# [[Cátia Montes]] gizarte hezitzailea, suhiltzailea, ijitoa (Portugal ?)
# [[Toya Prudêncio]] hezitzailea, aktibista, ijitoa (Portugal ?)
# [[Maria Gil]] aktore, aktibista, ijitoa (Portugal 1972)
# [[Estelle Faye]] idazle eta aktore frantsesa (1978)
# [[Rose Morgan French]] sufragista (AEB, 1859-1929)
# [[Ana María Pascual-Leone]] zientzialaria eta farmazialaria (Valentzia, 1930)
# [[Nellie Blessing Eyster]] irakaslea, kazetaria, idazlea (AEB, 1836-1922)
# [[Eileen Chang]] idazlea (Txina 1920-AEB 1995)
# [[Ascensión Marcos]] farmazialaria, ikertzailea (Espainia XX. mendea)
# [[Mririda n'Ait Attik]] poeta amazigea (Maroko 1900-1940)
# [[Maisie Peters]] kantautorea (EB 2000)
# [[Rachel Brosnahan]] aktorea (AEB 1990)
# [[Elaine May]] aktorea (AEB 1932)
# [[Carla Quílez]] aktorea (Bartzelona 2008)
# [[Tita Parra]] kantautorea (Txile 1956)
# [[Alexia Greziakoa]] printzesa (Grezia 1965)
# [[Teodora Greziakoa]] aktorea, printzesa (EB 1983)
# [[Olinpia Greziakoa]] modeloa, printzesa (AEB 1996)
# [[Marie-Chantal Greziakoa]] diseinatzailea, enpresaburua, printzesa (EB 1968)
# [[Marthe Gautier]] pediatra, ikertzailea (Frantzia, 1925-2022)
# [[Mar%C3%ADa Mullerat i Bassedas]] maistra, hezkuntza berezian espezializatua (Catalunya 1903 - 1993)
# [[Rita Harradence]] biokimikaria (Australia, 1915-2012)
# [[Nora Stanton Blatch Barney]] ingeniari zibila (AEB, 1883-1971)
# [[Flora Wambaugh Patterson]] mikologoa (AEB, 1847-1928)
# [[Jhamak Ghimire]] idazlea (Nepal, 1980)
# [[Mireille Havet]] idazlea (Frantzia, 1898-1932)
# [[Montserrat Villar Gonzalez]] idazlea (Ourense 1969)
# [[Regina Orozco]] aktorea (Mexiko, 1964)
# [[Jesusa Rodríguez|Jesusa Rodriguez]] aktorea, antzerki zuzendaria (Mexiko, 1955)
# [[Astrid Hadad]] aktorea (Mexiko, 1957)
# [[Julieta Egurrola]] aktorea (Mexiko, 1953)
# [[Elisa Izaurralde|Elisa_Izaurralde]] biokimikaria molekularra (Uruguai,
# [[Céline Bessière]] soziologoa (Frantzia, 1977)
# [[Cristina Pacheco]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1941-2023)
# [[Susana Chavez-Silverman]] idazlea (AEB, ?)
# [[Cristina Lafont]] filosofoa (Valentzia, 1963)
# [[Fumiko Enchi]] idazlea (Japonia 1905-1986)
# [[Pilar Roig Picazo]] ikertzailea (Valentzia 1949)
# [[Isabella Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 2007)
# [[Josephine Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 2011)
# [[Irene Greziakoa]] printzesa (Hegoafrika/ Espainia 1942)
# [[Pia Getty]] film ekoizlea, zuzendaria (AEB 1966)
# [[Benedikte Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 1944)
# [[Alexandrine Danimarkakoa]] erregina (Alemania 1879- Danimarka 1952)
# [[Carolina Matilde Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 1912-1995)
# [[Viktoria Luise Prusiakoa]] printzesa (Alemania 1892-1980)
# [[Rocío Muñoz Morales]] aktorea, aurkezle, modeloa (Madril 1988)
# [[Mary Prince]] idazlea eta esklabua (Bermudak...)
# [[Edith M. Flanigen]] kimikaria (AEB, 1929)
# [[Margaret Fulton]] kazetari gastronomikoa (1924-2009)
# [[Claudia Actea]] esklaboa (Anatolia 40-I. mendea)
# [[Cándida Jiménez Huelva]] esklabo askatua (Angola, 1845 Huelva, 1951)
# [[Rosalia Gómez]] esklabo askatua (Tenerife, 1801-1874)
# [[Elena Conti]] biokimikaria eta biologoa (Italia, 1967)
# [[Edith Pechey]] medikua (EB 1845-1908)
# [[Catherine Raisin]] geologoa (Erresuma Batua, 1855-1945)
# [[Winifred Starr Dobyns]] sufragista (AEB, 1886-1963)
# [[Mary Roberts Coolidge]] sufragista (AEB, 1860-1945)
# [[María Bueno Castellano]] artista (Malaga, 1976)
# [[Rukhmabai]] medikua (India 1864-1955)
# [[Valérie Mangin]] Frantziako komiki-gidoilaria (Nancy, 1973)
# [[Kamala Sohonie]] biokimikaria (India, 1911-1998)
# [[Cy Jung]] idazlea (Frantzia,
# [[Elula Perrin]] idazlea (Frantzia
# [[Anandi Gopal Joshi]] Indiako 1. medikuetako bat (1865-1887)
# [[Agnieszka Osiecka]] poeta, kazetaria (Polonia 1936-1007)
# [[Jeanette Winterson]] idazlea (EB 1959)
# [[Shelagh Delaney]] antzerkigilea, gidoilaria (EB 1938-2011)
# [[Madeleine Suediakoa]] printzesa (Suedia 1982)
# [[Carina Axelsson]] printzesa, modeloa, idazlea (AEB Aguil1968)
# [[Ingeborg Danimarkakoa (1878-1958)]] printzesa (Danimarka 1878-Suedia 1958)
# [[Susie Orbach]] psikoanalista, idazlea (EB 1946)
# [[Doris Duke]] filantropoa , baratzezaina, arte bildumagilea (AEB 1912-1993)
# [[Silvia Laplana]] metereologoa (Bartzelona 1984)
# [[Eva Cosculluela]] kultur kazetaria (Zaragoza 1972)
# [[Pilar Sanjurjo]] metereologoa (Coruña 1942-2022)
# [[Fanny Dalle-Rive]] Frantziako komikigilea (1976)
# [[Emma_Lira]] kazetaria, idazlea eta bidaiaria (Madril 1971)
# [[Mariana Álvarez Bollo Carretero]] pedagogoa eta idazle espainiarra (Zamora, 1866 - 1946)
# [[Margherita Piazzola Beloch]] matematikaria (Italia, 1879-1976)
# [[Mary Ryerson Butin]] medikua (AEB, 1857-1944)
# [[Zabel Yesayan]] idazlea (Armenia 1878-1943)
# [[Eva Carter Buckner]] sufragista, poeta eta konpositorea (1861-1946)
# [[Hélia Correia]] idazlea (Portugal, 1949)
# [[Isabela Figueiredo]] idazlea (Portugal, 1963)
# [[Teresa Imízcoz Beunza|Teresa Imizcoz Beunza]] idazlea (Iruñea, 1965)
# [[Oriana Méndez|Oriana Mendez]] idazlea (Vigo, 1974)
# [[Esperanza Aguilà Ducet|Esperanza Aguila Ducet]] idazlea (Bartzelona, 1951)
# [[Maud Ankaoua]] enpresa kudeatzailea (Frantzia, 1971)
# [[Lucia Pietrelli]] idazlea (Italia/Mallorca 1984)
# [[María Jaén]] idazlea, gidoilaria (Sevilla 1962)
# [[Antonia Bardolet]] idazlea (Bartzelona 1877- 1956)
# [[Dolors Miquel]] idazlea (LLeida 1960)
# [[Míriam Ferradáns]] idazlea (Pontevedra 1960)
# [[Rosa Fabregat]] idazlea (LLeida 1933)
# [[Ingrid Guardiola Sánchez]] film zuzendaria, saiakeragilea (Girona 1980)
# [[Almudena Arteaga]] idazlea (Madril 1967)
# [[Alana S. Portero]] idazlea (Madril 1967)
# [[Maria Antònia Salvà]] poeta (Mallorca 1869-1958)
# [[Maribel Medina]] idazlea eta kultura kudeatzailea (Iruñea, 1969)
# [[Gabrielle Réval]] idazlea (Frantzia,
# [[Martine Roffinella]] idazlea (Frantzia,
# [[Bertha Hernández]] idazlea, politikaria, 1. dama (Kolonbia 1907-1993)
# [[May Borraz]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1966)
# [[Eva Yárnoz]] poeta, artista (Iruñea 1975)
# [[Emilia Salvador]] ikertzailea, idazlea (Zaragoza 1938)
# [[Beatriz Giménez de Ory]] poeta (Madril 1972)
# [[Gema Nieto]] idazlea (Madril 1981)
# [[Mariona Cabassa]] ilustratzailea (Bartzelona 1977)
# [[Mada Carreño]] idazlea, kazetaria (Zamora 1914- Mexiko 2000)
# [[Nicolasa Helguero Alvarado]] poeta, moja, noblea (Palentzia 1719- Burgos 1805)
# [[Sheila Elorza]] futbolaria (Zaratamo 1996)
# [[Suceso Luengo]] maistra, idazlea (Zamora 1884-? 1931)
# [[Yvonne Blake]] jantzi-diseinatzailea (EB 1940-Madril 2018)
# [[Ruth Chepngetich]] atleta, maratoilaria (Kenya 1994)
# [[Salome Lang]] atleta, gorako jauzilaria (Suitza 1997)
# [[Salomé Kora]] atleta, 100m (Suitza 1994)
# [[Vicky Calavia]] zinegilea (Zaragoza 1971)
# [[Marisol Aznar]] aktorea, gidoilaria, abeslaria (Zaragoza 1972)
# [[Emilia Baylo]] dantzaria, koreografoa, irakaslea (Lleida 1946-Zaragoza 2022)
# [[Natividad Zaro]] aktorea, gidoilaria (Zaragoza 1901-Madril 1978)
# [[Marta Marín-Dòmine]] idazlea, dokumetalgilea (Bartzelona 1959)
# [[Uliana Semionova]] saskibaloi jokalaria (Letonia 1952)
# [[Maria do Rosário Pedreira]] idazlea (Portugal 1959)
# [[Reyes Calderon]] idazlea, ekonomialaria, irakaslea (Valladolid 1961)
# [[Paloma Sánchez-Garnica]] idazlea (Madril, 1962)
# [[Ann Scott]] idazlea (Frantzia, 1965)
# [[Chiquinha Gonzaga]] musikaria, konpositore, pianista eta orkestra zuzendaria (Brasil, 1847 - 1935)
# [[Giannina Arangi-Lombardi]] sopranoa (Italia, 1891-1951)
# [[Gilda dalla Rizza]] sopranoa (Italia, 1892-1975)
# [[Magda Olivero]] sopranoa (Italia 1910-2014)
# [[Lucy Tejada]] artista, margolaria (Kolonbia 1920-2011)
# [[Claudia Muzio]] sopranoa (Italia, 1889-1936)
# [[Toti Dal Monte]] sopranoa (Italia, 1893-1975)
# [[Maria Caniglia]] sopranoa (Italia, 1905-1979)
# [[Ebe Stignani]] mezzosopranoa (Italia, 1903-1974)
# [[Violet King Henry]] abokatua (Kanada, 1929-1982)
# [[Tòni Escala]] idazlea (Lleida 1961)
# [[Teresa Azpiazu Paul]] idazlea, irakaslea, politikaria (Cádiz 1862-Málaga 1949)
# [[Luisa Josefina Hernández]] idazlea, irakaslea (Mexiko 1928-2023)
# [[María Asúnsolo]] mezenas, galerista, modelo (AEB 1904-Mexiko 1999)
# [[María Jose Escrivà]] idazlea, poeta (Valentzia 1968)
# [[Meritxell Gené]] kantautorea, poeta (Lleida 1986)
# [[Marià Manent]] poeta, memorialista (Bartzelona 1898-1988)
# [[Marysa Navarro Aranguren]] idazlea, historilaria (Nafarroa 1934)
# [[Esther Novalgos Laso]] idazlea (Errioxa 1942)
# [[Susi Alvarado]] idazlea, antzerki zuzendaria (Kanariak 1960)
# [[Anna Tsing]] antropologoa (AEB, 1950)
# [[Ana Bernal Triviño]] kazetaria eta ikertzailea (Malaga, 1980)
# [[María Francisca Díaz-Carralero Rodelgo]] poeta itsu inprobisatzailea (Ciudad Real 1818-1894)
# [[Sanmao]] idazlea (Txina 1943-1991)
# [[Ana Cristina Herreros Ferreira]] idazlea, ahozko kontalaria (Leon 1965)
# [[Monika Zgustová]] idazlea, itzultzailea (Txekia 1957)
# [[Juana Dolores]] abeslaria, aktorea (Bartzelona 1992)
# [[Valeria Castro (abeslaria)]] kantautorea (Kanariak 1999)
# [[Maria Morera Colomer]] aktorea, abeslaria Girona 2003)
# [[Laura Jou]] antzerki irakaslea, film zuzendaria (Batzelona 1969)
# [[Emakumeen Ospearen Aretoa Coloradon]] aretoa eta saria (Colorado 1965)
# [[Frederika Hannoverkoa]] Greziako erregina ezkontidea (Alemania 1917 – Madril 1981)
# [[Isabel Stilwell]] kazetaria eta idazlea (Portugal)
# [[Maria Xosé Queizán]] idazlea (Galizia, 1939)
# [[Liliana Felipe]] abeslaria, sopranoa (Agentina-Mexiko, 1954)
# [[Zinka Milanov]] sopranoa (1906-1989)
# [[Rosa Ponselle]] sopranoa (AEB, 1897-1981)
# [[Milka Ternina]] sopranoa (Kroazia, 1863-1941)
# [[Geraldine Farrar]] sopranoa (Alemania, 1882-1967)
# [[Lilli Lehmann]] sopranoa (Alemania, 1848 - Berlin, 1929)
# [[Olive Fremstad]] mezzosoprano (Suedia , 1871-AEB,1951)
# [[María Jesús Jabato]] idazlea (Burgos, 1959)
# [[Brenda Navarro]] idazlea (Mexiko, 19982)
# [[Maud Tabachnik]] idazlea (Frantzia, 1938)
# [[Alejandrina_Gessler]] Andaluziako margolaria (Cadiz, 1831 - Paris, 1907)
# [[Rita Ferro]] Portugaleko idazlea (Lisboa, 1955)
# [[Dolors Marín Silvestre]] Kataluniako historialaria (Hospitalet de Llobregat, 1957)
# [[Almudena Campuzano Jimenez de Aldasoro]] idazlea (Santander, 1996)
# [[Dora Vázquez]] idazlea (Ourense, 1913.2010)
# [[Ana Acuña]] idazlea eta ikertzalea (Marin, 1971)
# [[Josefina Cardona i Bosch]] poeta (Valentzia,1957-2022)
# [[Joan Beauchamp Procter]] zoologoa (Erresuma Batua, 1897-1931)
# [[Adela Figueroa]] biologoa, aktibista eta idazle galiziarra (Lugo, 1948)
# [[Mary Blair]] artista, ilustratzailea, (AEB, 1911-1978)
# [[Rita Taborda Duarte]] Portugaldar idazle eta irakaslea (Lisboa, 1973)
# [[Fedora Barbieri]] mezzosopranoa (Trieste, 1920ko- Florentzia, 2003)
# [[Anita Cerquetti]] soprano (Montecosaro, 1931ko apirilaren 13a - Perugia, 2014ko urriaren 11) Italiako soprano dramatiko
# [[Leyla Gencer]] sopranoa (Istanbul, 1928ko- Milan, 2008ko)
# [[Maria Stader]] sopranoa (Budapest, 1911- Zurich, 1999ko)
# [[Tereska Torrès]] idazlea (Paris, 1920-2012)
# [[Marta G. Franco]] kazetari eta ekintzailea (Espainia, )
# [[Josefa Alfaro de Ocampo]] kazetaria, idazlea eta atzerkigilea (Sevilla, XIX-XX)
# [[Milagros Duque Vallejo]] alkatea (Berantevilla, 1941)
# [[Maria Perpinyà i Sais]] idazlea (Katalunia, 1901-1994)
# [[Mercè Vila i Reventós]] idazlea ([[Bartzelona]], [[1902]] - ?)
# [[Arancha Nogueira]] poeta ([[Ourense]], [[1989|1989ko]]
# [[Geneviève Pastre]] idazle, poeta, militantea
# [[Élodie Petit]] poeta eta performena
# [[Narcisa Freixas|Narcisa Freixas i Cruells]] margolaria, eskultorea eta konpositorea (Sabadell – 1859 – Bartzelona, 1926)
# [[Rexina Vega|Rexina Rodriguez Vega]] literatura idazlea, itzultzailea eta ikertzailea da. (Vigo, 1966)
# [[Eva Balaguer-Cortés López]] idazlea (Zaragoza, 1965)
# [[Rita Taborda Duarte]] idazlea (Lisboa, 1973)
# [[Cristina Carvalho]] idazlea (Portugal, 1949)
# [[An Alfaya]] idazlea (Galizia, 1964)
# [[San Luisko kondesa]] idazlea (Murtzia, 1884-Madril, 1929)
# [[Montserrat Aguer Teixidor]] filologoa eta idazlea (Figueres, 1963)
# [[María Rosa de Madariaga]] historialaria (Madril, 1937-2022)
# [[Asima Chatterjee]] botanikaria, kimikaria (India, 1917-2006)
# [[Alicia Fernández Rodríguez]] poeta (Galizia, 1987)
# [[Coloma Rosselló i Miralles]] idazlea (Palma, 1871 - i1955)
# [[Walda Pla i Rosés]] eleberrigilea (Maresme, 1913ko- Badalona, 2014)
# [[Maria Fullana i Montoro]] idazlea(Valentzia, 1958) poeta, narratzaile, itzultzaile eta irakasle ohia
# [[Susana Prieto]] idazlea eta gidoigilea (Puebla de Sanabria, Zamora, 1962)
# [[Isabel Thorne]] medikua, emakumeen eskubideen aldeko ekinzailea (Londres, 1834-1910)
# [[María Gertrudis Hore|Maria Gertrudis Hore]] poeta (Cadiz, 1742 -1801) eko abuztuaren 9a)
# [[Katherine Esau]] botanikaria (Ukrania-AEB, 1898-1997)
# [[Elizabeth Stern]] patologoa (Kanada-AEB, 1915-1980)
# [[Josefina Solsona i Querol]] idazlea (Bartzelona, 1907-1960)
# [[Tamara Andrés]] idazlea (Pontevedra, 1992)
# [[Enriqueta Muñiz]] idazlea, kazetaria eta itzultzailea (Madril, 1934– Buenos Aires, 2013)
# [[Blanca Mira]] eleberrigilea (Jumilla, Murtzia, 1989)
# [[Kei Okami]], medikua (Japonia, 1859 - 1941)
# [[Edinburgoko zazpiak]]
# [[Diana Maff%C3%ADa]] filosofoa eta aktibista (Argentina, 1953)
# [[Carmen Moreno Pérez|Carmen Moreno]] idazlea (Cádiz, 1974)
# [[Marie-Hélène Lafon]] irakasle atxikia eta idazlea (Aurillac, Cantal, Frantzia, 1962) irakasle atxikia eta idazlea
# [[Gaëlle Heureux]] idazlea eta irratiko kronista (Bourg-en-Bresse, Frantzia, 1970)
# [[Matilda Chaplin Ayrton]] medikua (Honfleur, Frantzia, 1846 - 1883ko uztailaren 19a)
# [[Carolina Amaya]] kazetaria (El Salvador)
# [[Isabella W. Blaney]] aktibista, sufragista (AEB)
# [[Fatima Ouassak]] saiakeragilea, hizlaria, politika publikoetako aholkularia eta militante ekologista, feminista eta arrazakeriaren aurkakoa ((Rif, Maroko, 1976)
# [[Helen Evans]] medikua (Irlanda, 1833-1903)
# [[Shin Saimdang]] artista, idazle, kaligrafo eta poeta (Korea, 1504-1551)
}}
'''Berriak 2024''' ('''iraila''')
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[María Fernández García]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (León,1884-Derio,1937)
# [[Juana Abascal Nicolás]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Castro Urdiales, 1908-Derio, 1938)
# [[Elvira Martínez Porres]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Santurtzi, 1883-Derio, 1937)
# [[Conchita Portu Etxeberria|Conchita Portu Exeberria]] '''SORTUA''' irakaslea, zinegotzia, historialaria (Hondarribia, 1943-2017)
# [[Severina Sagarzazu Martínez|Severina Sagarzazu]] '''SORTUA''' arrain-saltzailea (Hondarribia, 1911-1994)
# [[Joxepa Darceles Bengoetxea]] '''SORTUA''' emagina (Hondarribia, 1888-1972)
# [[Merche Gallardo Carrillo]] '''SORTUA''' Saturrarango emakumeen kartzelan jaioa (Mutriku, 1940)
# [[Loli Prieto Arana|Loli Prieto]] '''SORTUA'''kirolaria (Hondarribia, 1943-2019)
# [[Lupe Artola Cornú]] '''SORTUA''' frantses eta euskara irakaslea (Hondarribia, 1945)
# [[Nieves Alza Castillo]] '''SORTUA''' saskibaloi joka laria eta bultzatzailea (Hondarribia, 1954)
# [[Ixabel Alkain Etxeberria|Isabel Alkain]] '''SORTUA''' irakaslea, alardeko kapitaina, bidaiaria (Hondarribia, 1961)
# [[Arantza Mariskal Balerdi]] '''SORTUA''' Dokumentazio eta liburutegi arduraduna (Hondarribia, 1967)
# [[Teresa Gorria Arrizabalaga]] '''SORTUA''' maistra (Hondarribia, 1836-1905)
# [[Jasone Miranda-Bilbao]] '''SORTUA''' artista (Bilbo, 1964)
# [[Rafaela Baigorri Ibañez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran Madril Ventas espetxean hila (Mañeru, 1892-Madril, 1943)
# [[Rufina Chocarro Villar]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Allo, 1891-Erreniega, 1936)
# [[Amada Morentín Roldán]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Lodosa, 1910-Deierri, 1936)
# [[Felipa del Pueyo Ruiz]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Tarazona, 1897-Ausejo, 1936)
# [[Bea Lema]] '''SORTUA''' artista, ilustratzaile (Coruña, 1985)
# [[Herminia Domínguez Martínez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran borrokan eraila (Buñuel, 1917-Donostia, 1936)
# [[Esperanza Escribano Martínez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Calahorra, 1881-Azkoien, 1936)
# [[Marian Fernández]] '''SORTUA''' zinemagilea (Iruñea, 1974)
# [[Pilar Fernández Rodríguez]] '''SORTUA''' langilea, 36ko gerran fusilatua (Tudelilla, 1891-Azkoien, 1936)
# [[Carmen Gurrea Fernández]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Alfaro, 1921- Azkoien, 1936)
# [[Dolores Gurrea Fernández]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Alfaro, 1919- Azkoien, 1936)
# [[Gabriela Lorente Sáenz]] '''SORTUA''' etxekoandrea 36ko gerran fusilatua (Calahorra, 1878-Azkoien, 1936)
# [[Lucia Maeso Bergé]] '''SORTUA''' futbol-atezaina (Palentzia 2006)
# [[María Castejón Leorza]] '''SORTUA''' historialaria, zinema-kritikaria (Lizarra, 1975)
# [[Luisa Lasheras Royo]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Cortes, 1912-Gallur,1936)
# [[Nicomedes Marañon Orio|Nicomedes Marañón Orio]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Viana, 1898-Logroño, 1936)
# [[Martina Martínez Bueno]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Buñuel, 1873-Magallón, 1936)
# [[Rosa Zufia Sanz]] '''SORTUA''' kazetaria eta zinemagilea (Tutera, 1958)
# [[Meg Connery]] sufragista (Irlanda, 1879-1958)
# [[Rebekka Haase]] 2024ko Udako Olinpia r Jokoetako dominaduna (Alemania, 1993)
# [[Salwa Eid Naser]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Nigeria, 1998)
# [[Gina Lückenkemper]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Alemania, 1996)
# [[Fatima Surayya Bajia]] idazlea (Pakistan, 1930-2016)
# [[Phoebe Starfield Leboy]] biokimikaria, aktibista (AEB, 1936-2012)
# [[Muriel Barbery]] idazlea (Maroko, 1969)
# [[Ruperta Bautista]] idazle tzotzila (Mexiko, 1975)
# [[Anna Thynne]] itsas zoologoa (Erresuma Batua, 1806-1866)
# [[Loung Ung]] idazlea eta ekintzailea (Kanbodia, 1970)
# [[Elena Cánovas]] antzerkigilea, antzerki zuzendaria, gizarte laguntzailea (Madril 1955)
# [[María Luisa Moneró]] aktorea, kupletista (Madril 1889-1982)
# [[María Jesús Valdés]] aktorea, ahots aktorea (Madril 1927-2011)
# [[Nuria Torray]] aktorea (Bartzelona 1934-Madril 2004)
# [[Alejandra Torray]] aktorea, ahots-aktorea (Madril 1968)
# [[Mercedes Barranco]] aktorea (Bartzelona 1899-Madril 1957)
# [[Julia Martínez]] aktorea (Santander 1931)
# [[María Massip]] aktorea (Albacete 1942- Madril 2002)
# [[Queta Claver]] aktorea (Valentzia 1932- Madril 2003)
# [[Anita Martos]] aktorea, irakaslea (Uruguai 1893- Madril 1953)
# [[Debbie_Brill]] atleta (Kanada, 1953)
# [[Aya Kōda]] eleberrigilea eta saiakeragilea (Japonia, 1904-1990)
# [[Vera de Spinadel|Vera de Spinabel]] matematikaria (Argentina, 1929-2017)
# [[Laetitia Colombani]] idazlea (Frantzia, 1975)
# [[Gloria González Aseguinolaza]] biologoa
# [[Ángeles Mora]] idazlea (Kordoba 1952)
# [[Olive Oatman]] esploratzaile bahitua (AEB 1837-1903)
# [[Rebecca Cheptegei]] atleta (Uganda 1991-2024)
# [[Betty Harris (zientzialaria)]] kimikaria (AEB 1940)
# [[Marie-Béatrice de Baye]] poeta (Frantzia 1859-1928)
# [[Nelly Alard]] aktorea, gidoilaria (Frantzia 1960)
# [[María Topete]] espetxe-funtzionarioa (Espainia 1900-2000)
# [[Constance Reid]] idazlea, matematika dibulgatzailea (AEB, 1918-2010)
# [[Flossie Wong-Staal]] birologoa (Txina-AEB, 1947-2020)
# [[Lucía Caram]] moja aktibista (Argentina/Katalunia 1966)
# [[Magda Roger]] aktorea (Espainia XX. mendea)
# [[Patricia H. Clarke]] kimikaria (EB 1919-2010)
# [[Lila Azam Zanganeh]] idazlea (Paris 1976)
# [[Brigitte Aubert]] idazlea (Cannes 1956)
# [[Simone de Saint-Exupéry]] idazlea (Frantzia 1898-1978)
# [[Marie-Madeleine de Saint-Exupéry]] idazlea (Fratzia 1897-1926)
# [[Teresa Herrera]] filantropoa (Coruña 1712-1791)
# [[Stephanie Beacham]] aktorea (EB 1947)
# [[Ana Maria Vidal]] aktorea (Madril 1944)
# [[Tina Sainz]] aktorea (Madril 1945)
# [[Mari Carmen Yepes]] aktorea (Bartzelona 1942-Madril 2015)
# [[Laly Soldevila]] aktorea (Bartzelona 1933-Madril 1979)
# [[Ángeles Martín]] aktorea, aurkezlea (Madril 1968)
# [[Luisa Rodrigo]] aktorea (Madril 1901-1986)
# [[Mariam Budia]] idazlea, antzerkigilea (Errioxa 1970)
# [[Casey Wilson]] aktorea, komediantea (AEB 1980)
# [[Violetta Villas|Violeta Villas]] abeslaria (Polonia, 1938-2011)
# [[Feliza Bursztyn]] eskultorea (Kolonbia 1933- Paris 1982)
# [[Maria Barrientos]] sopranoa (Bartzelona 1884- Lapurdi 1946)
# [[Eileen Kramer]] dantzaria, koreografoa (Australia 1914)
# [[Antisa Khvichava]] 132 urte bizi izanaren erreklamatzailea (Georgia 1880-2012)
# [[Besse Cooper]] ehun urteduna, maistra, sufragista (AEB 1879-2009)
# [[Sahan Dosova]] ehun urteduna (Kazakhstan 1879?-2009)
# [[Maria Olivia da Silva]] ehun urteduna (Brasil 1880?-2010)
# [[Tomiko Itooka]] ehun urteduna, zaharrena (Japonia 1908-)
# [[Fusa Tatsumi]] ehun urteduna, zaharrena (Japonia 1907-2023)
# [[Pilar Serra]] erakusketa-komisarioa (Zaragoza, XX. mendea)
# [[Concha García (artista)]] eskultorea (Santander 1960)
# [[Susanna Rafart]] idazlea (Girona 1962)
# [[Florence Hedges]] botanikaria (AEB, 1878-1956)
# [[Jeanne Loiseau]] idazlea (Frantzia 1854-1921) Leire
# [[Tahia Halim]] margolaria (Egipto 1919-2003) Isabel
# [[Mercedes Barcha Pardo]] musa, zaintzailea (Kolonbia 1932-2020)
# [[Fanny Mikey]] aktorea, antzerki-zuzendaria (Argentina 1930-Kolonbia 2008)
# [[Nadia Battocletti]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Italia, 2000)
# [[Andreja Leški]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Eslovenia, 1997)
# [[Alice Bellandi]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Italia, 1998)
# [[Mathilda Hodgkins-Byrne]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Londres, 1994)
# [[Gloria Zea]] filosofoa, arte sustatzailea (Kolonbia 1935-2019)
# [[Elena Congost]] atleta paralinpikoa (Bartzelona 1987)
# [[Marta Fernández Infante]] igerilari paralinpikoa (Burgos 1994)
# [[Nuria Marqués ]] igerilari paralinpikoa (Bartzelona 1999)
# [[Virginia Feito]] idazlea (Madril 1988)
# [[María Manjavacas]] kazetaria (Ciudad Real, XX. mendea)
# [[Marta Fernández Vázquez]] kazetaria, idazlea (Madril 1973)
# [[Inmaculada Galván]] kazetaria (Madril 1963)
# [[Marta Reyero]] kazetaria (León 1965)
# [[Fawzia Koofi]] politikaria, aktibista (Afganistan 1975)
# [[Saba Sahar]] film zuzendaria, aktibista (Afganistan 1975)
# [[Blanca Estrella Ruiz Ungo]] maistra eta Clara Campoamor elkartearen sortzaile eta presidentea (1944-2024)
# [[Mayana Itoiz]] ilustratzaile eta komikigile baionarra (1978)
# [[Claire Etcherelli]] idazlea (Frantzia 1941-2023)
# [[Maylis Adhémar]] idazlea, kazetaria (Frantzia 1985)
# [[Françoise Mézières]] fisioterapeuta (Frantzia 1909-1991)
# [[Daisy Roulland-Dussoix]] mikrobiologo molekularra (Suitza 1936– 2014)
# [[Brenda Milner]] neuropsikologoa (Erresuma Batua-Kanada 1918)
# [[Michaela DePrince]] dantzaria (Sierra Leona, 1995-AEB, 2024)
# [[María Ruiz de Burton]] idazlea (Mexiko 1832-AEB 1895)
# [[Blanca Oteyza]] aktorea (Madril 1965)
# [[Rosa Maria Oriol Porta]] bitxigilea, enpresaburua (Bartzelona 1946)
# [[Rocío Delgado]] kazetaria (Pontevedra 1985)
# [[Purificación García]] moda diseinatzailea (Ourense 1952)
# [[Victoria Alonso]] film ekoizlea (Argentina/AEB 1965)
# [[Anna Teixidor Colomer]] kazetaria, historialaria (Girona 1978)
# [[Sara Sorribes]] binaka tenislari brontze olinpikoa (Castelló 1996)
# [[Cristina Bucșa]] binaka tenislari brontze olinpikoa (Moldavia/Kantabria 1998)
# [[Sara Andrés Barrio]] atleta paralinpikoa (Madril 1986)
# [[María Isabel Perelló Doménech]] epailea, Auzitegi Goreneko presidentea (Bartzelona/Coruña 1958)
# [[Mariana Mazzucato]] ekonomialaria (Italia/AEB 1968)
# [[Clara Martínez de Careaga]] magistratua (Madril 1959)
# [[Roser Bach]] epailea (Bartzelona 1964)
# [[Ana Ferrer]] epailea (Madril 1959)
# [[Olga Sánchez Cordero]] epailea (Mexiko 1947)
# [[Margarita Cabello Blanco]] epailea (Kolonbia 1957)
# [[Andrea Muñoz Sánchez]] epailea (Txile 1957)
# [[Zarela Villanueva Monge]] epailea (Costa Rica 1952)
# [[Sue Gray (funtzionarioa)]] politikaria, goi funtzionarioa (EB 1957)
# [[Rocío Sagaón]] aktorea (Mexiko, 1933-2015)
# [[Ana Mérida]] koreografoa (Mexiko, 1922-1991)
# [[Guillermina Bravo]] dantzaria eta koreografoa (1920-2013)
# [[Anna Sokolow]] dantzaria eta koreografoa (1910-2000)
# [[Carmen Herrero Ayllón]] kimikaria, irakaslea (Madril, 1913-1997)
# [[Marie-Michèle Beaufils]] idazlea (Frantzia 1949-2014)
# [[Marie Cosnay]] idazlea (Frantzia 1965)
# [[Columba Dominguez]] aktorea, abeslaria (Mexiko 1929-2014)
# [[Silvia Lemus]] kazetaria (Galizia/Mexiko 1945)
# [[Camila Cañeque]] artista (Bartzelona, 1984-2024)
# [[Carlota Rodr%C3%ADguez de Robles]] kimikaria, irakaslea (Zamora, 1907-1990)
# [[Adela Barn%C3%A9s Gonz%C3%A1lez]] kimikaria, irakaslea (Ávila/Mexiko, 1908-2011)
# [[Élisabeth Badinter]] filosofoa, idazlea (Frantzia 1944)
# [[Lola González Ruiz]] abokatua (León 1946-Madril 2015)
# [[Elisabet Casanovas]] aktorea (Bartzelona 1994)
# [[Aixa Villagrán]] aktorea (Sevilla 1978)
# [[Celia Freijeiro]] ekoizlea, aktorea (Pontevedra 1983)
# [[Patricia Reyes Spíndola]] aktorea, zuzendaria, ekoizlea (Mexiko 1953)
# [[Paula Usero]] aktorea (Valentzia 1991)
# [[Carol Rodríguez Colás]] film zuzedaria (Bartzelona 1982)
# [[Paula Anta]] artista, argazkilaria (Madril 1977)
# [[Meritxell Calvo]] aktorea (Bartzelona 1986)
# [[Raquel Peláez]] aktorea (León 1978)
# [[Edith Marion Patch]] entologoa, idazlea (AEB, 1876-1954)
# [[Petra Barnés González]] kimikaria, farmazialaria (Madril/Mexiko, 1908-1992)
# [[Isabelle Rimbaud]] idazlea (Frantzia 1860-1017)
# [[Jeanne Puchol]] komikigile eta ilustratzaile frantziarra (1957)
# [[Michiyo Tsujimura]] biokimikaria (Japonia, 1888-1969)
# [[Matilde Landeta]] film gidoilaria eta zuzendaria (Mexiko, 1910-1999)
# [[Susana Martín Gijón]] idazlea, nobela beltza (Sevilla 1981)
# [[Carlota Pérez]] ekonomialaria (Venezuela 1939)
# [[Pepa Roma]] kazetaria, argazkilaria, eleberrigilea (Lleida XX. mendea)
# [[Florence Cassez]] Mexikon zigortua (Frantzia 1994)
# [[Denise Maerker]] abokatua, kazetaria (Mexiko 1965)
# [[Cristina Álvarez Rodríguez]] arkitektoa, politikaria (Argentina 1967)
# [[Roser Tapias]] aktorea, modeloa (Bartzelona 1989)
# [[Ángela Cervantes]] aktorea (Bartzelona 1993)
# [[Lurdes Barba Rodríguez]] aktorea, antzerki-zuzendaria (Bartzelona 1949)
# [[Marta Frías Acedo]] futbol-arbitro aitzindaria (Cáceres 1980)
# [[Mabel Purefoy FitzGerald]] fisiologo, patologo klinikoa (Erresuma Batua, 1872-1973)
# [[Anne Baraou]] Frantziako komikigilea (1965)
# [[Claire Chazal]] kazetaria (Frantzia 1956)
# [[Hélène Gordon-Lazareff]] kazetaria (Frantzia 1909-1988)
# [[Mary Winearls Porter]] kristalografoa (Erresuma Batua, 1886-1980)
# [[Agnès Martin-Lugand]] idazlea (Frantzia 1979)
# [[Cécile Bailly]] idazlea (Frantzia 1968)
# [[Mireille Best]] idazlea (Frantzia 1943-2005)
# [[María Zamora]] film ekoizlea (Valentzia 1976)
# [[Ada Wells]] sufragista (EB 1863-Zeelanda Berria 1933)
# [[Carol Rovira]] aktorea, abeslaria (Tarragona 1989)
# [[Mary Ruiz]] aktorea (Madril 1980)
# [[Ángela Cremonte]] aktorea (Madril 1982)
# [[Belinda Washington]] aurkezlea, aktorea (Londres/Espainia 1963)
# [[Blanca Marsillach]] aktorea (Bartzelona 1966)
# [[Cristina Marsillach]] aktorea (Madril 1963)
# [[Mónica Portillo]] aktorea, dantzaria (Bartzelona 1989)
# [[Lucía Veiga]] aktorea, bakarrizketagilea (Coruña 1979)
# [[Mireia Oriol]] modeloa, aktorea (Bartzelona 1996)
# [[María Luisa Oyarzábal Fernández]] enpresaria, irakaslea (Bilbo 1933-2022)
# [[Olga Duque de Ospina]] abokatu, politikaria (Kolonbia 1930-2019)
# [[Beatriz Sanchis]] film-zuzendaria (Valentzia 1976)
# [[Marta Nieto]] aktorea (Murtzia 1982)
# [[Mabel Purefoy FitzGerald]] patologo klinikoa (Erresuma Batua, 1872-1973)
# [[Vera Popova]] kimikaria (Errusia, 1867-1896)
# [[Elena Paunero Ruiz]] botanikaria (Valladolid/Madril, 1906-2009)
# [[Fatima Daas]] idazlea (Frantzia 1995)
# [[Constance Debré]] abokatua, eleberrigilea (Paris 1972)
# [[Jeanne Galzy]] idazlea (Frantzia 1883-1977)
# [[Arati Saha]] igerilaria (Kalkuta 1940-1994)
# [[Caryl Churchill]] antzerkigilea (EB 1938)
# [[Carmen Salinas]] aktorea, imitatzailea (Mexiko 1939-2021)
# [[Malena Narvay]] aktorea, abeslaria (Argentina 1997)
# [[Elisa Mouliaá]] aktorea (Madril 1989)
# [[Rosa Villacastín]] kazetaria (Avila 1947)
# [[Leila Guerriero]] kazetaria (Argentina 1967)
# [[Laura Sisteró]] film-zuzendaria (Bartzelona 1986)
# [[Carmen Rigalt]] kazetaria (Lleida 1949)
# [[Alejandra Meco]] aktorea (Madril 1990)
# [[Azara García de los Salmones Marcano]] ultramaratoilaria (Kantabria 1983)
# [[Elsa y Elmar]] abeslaria (Kolonbia, 1993)
# [[Nancy Peña]] komikigile eta ilustratzaile frantsesa (Tolosa, 1979)
# [[Nadezhda Tolokonnikova]] ekintzaile eta performance artista (Errusia 1989)
# [[Heidi Watney]] kazetaria (Kalifornia, 1981)
# [[Lola Arias]] idazlea, aktorea, zuzendaria (Argentina 1976)
# [[Sarah Rector]] petrolio-handiki afroamerikarra umetatik (AEB, 1902+1967)
# [[Carmen Abela y Espinosa de los Monteros]] maistra eta pedagogoa (Cadiz 1897, Guadalajara 1962)
# [[Carme Bravo Roy]] pianu-jole eta pedagogoa (Bartzelona, 1919-2007)
# [[Gemma Humet]] abeslaria (Bartzelona 1988)
# [[Sara Miquel]] aktorea (Girona 1984)
# [[Nuria Giménez Lorang]] film-zuzendaria (Bartzelona 1976)
# [[Laura Galán]] aktorea (Guadalajara 1986)
# [[María José Rubio]] medikua, politikaria (Coruña 1956)
# [[Virginia García del Pino]] film-zuzendaria (Bartzelona 1966)
# [[Sara Vítores]] kazetaria (Avila 1972-Madril 2024)
# [[Pilar Farjas]] medikua, politikaria (Teruel/Galizia 1956)
# [[Rocío Mosquera]] medikua, politikaria (Ourense 1956)
# [[Marta Molist Codina]] mendi lasterkaria (Bartzelona 1982)
# [[Marianne Jean-Baptiste]] aktorea (Londres, 1967)
# [[Anne Pouget-Tolu]] frantziar idazlea (Sardinia, 1955)
# [[Hilde Mangold]] enbriologoa (Alemania,1898-1924)
# [[Idelisa Bonnelly]] itsas biologoa (Dominikar Errepublika,1931-2022)
# [[Blanca Calvo Moraza]] maistra, kazetaria eta idazlea (Ourense,xxx -1939)
# [[Gertrud Bodenwieser]] dantzaria, koreografoa (Viena, 1890-1959)
# [[Dolly Nazir]] igerilaria (India, 1935-2012)
# [[Lourdes Reparaz]] igerilaria (Gasteiz 1948- 1999)
# [[Sara Barquinero]] filosofoa eta idazlea (Zaragoza, 1994)
# [[Laura Loomer]] aktibista politikoa (AEB 1993)
# [[Irene Villa]] kazetaria, psikologoa, kirolari paralinpikoa (Madril 1978)
# [[Esther Peris]] paralinpiar eskiatzailea (Espainnia XX. mendea)
# [[Nathalie Carpanedo]] paralinpiar eskiatzailea (Madril XX. mendea)
# [[Beatriz Rodríguez]] idazlea (Sevilla 1980)
# [[María Sanjurjo]] patin-hockey jokalaria (Coruña 2000)
# [[Masta Quba]] rap abeslaria, aktibista (Mexiko 1988)
# [[Lucia Riaño]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1975)
# [[Rachida Dati]] politikaria (Frantzia 1965)
# [[Sahra Wagenknecht]] politikaria, kazetaria (Alemania 1969)
# [[Carme Aymerich i Barbany]] Catalunyako irakaslea eta pedagogoa (Bartzelona 1915 - 2001)
# [[Rosa Arj%C3%B3 P%C3%A9rez]] Aragoiko maistra (Zaragoza 1885 - 1918)
# [[Gloria Velat]] xakelaria (Bartzelona 1915-1988)
# [[Maria Luisa Gutiérrez]] xakelaria (Menorca 1930)
# [[Sofía Ruiz ]] xakelaria (Bartzelona?- ? 1968)
# [[Eileen Betsy Tranmer]] xakelaria (EB 1910-1983)
# [[Chantal Chaudé de Silans]] xakelaria (Frantzia 1919-2001)
# [[Ana Paula Arósio]] aktorea, modeloa (Brasil 1975)
# [[Alba Planas]] aktorea (Madril 2000)
# [[Leticia Sánchez Ruiz]] idazlea, kazetaria (Asturias 1980)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''abuztua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ania Sáenz de Buruaga]] ----'''SORTUA''' ilustratzailea (Gasteiz, 1988)
# [[Cristina Larrea]] ef-- '''SORTUA''' atleta (Eibar, 1966)
# [[Estefania Etxebeste Giraldo]] ef-- '''SORTUA''' harri-jasotzailea (Ituren, 2002)
# [[Maria Jesus Berrotaran Etxeberria|Maria Jesus Berrotaran]] ----'''SORTUA''' aguazila, mazularia, feminista (Hondarribia, 1949)
# [[Miren Izaskun Asua]] ef-- '''SORTUA''' aktorea eta antzerki zuzendaria (Elorrio, 1963)
# [[Adriana Ruano Oliva]] urrezko domina tiroan 2024 (Guatemala, 1955)
# [[Alba Sidera]] kazetaria (Girona 1979)
# [[Aleksandra Jarecka]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1995)
# [[Alena Olsen]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1995)
# [[Alev Kelter ]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Alex Sedrick]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Alexandra Louis-Marie]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1996)
# [[Alice Schwarzer]] kazetari aktibista (Alemania 1942)
# [[Alicja Klasik]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 2004)
# [[Ally Wollaston]] txirrindularia, omniumean brontze olinpikoa, talde jazarpenean zilarra (Zeelanda Berria 2001)
# [[Altina Schinasi]] artista, asmatzailea (AEB 1907-1999)
# [[Alysha Corrigan]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1997)
# [[Alysha Newman]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1994)
# [[Amanda Donohoe]] aktorea (EB 1962)
# [[Amber Anning]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 2000)
# [[An Qixuan]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Txina, 2000)
# [[Ana Bokesa]] aktorea (Madril, ?)
# [[Ana Patrícia Ramos|Ana Patricia Ramos]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Brasil, 1997)
# [[Anna Cockrell]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 1997)
# [[Anna Dorothea Therbusch]] margolaria (Prusia 1721-1782)
# [[Anna Mahler]] eskultorea (Austria 1904-EB 1988)
# [[Anna Morris]] txirrindularia, taldekako jazarpen brontze olinpikoa (EB 1995)
# [[Anna R. Figueiredo]] idazlea (Ourense 1963)
# [[Anna Short Harrington]] modeloa, sukaldaria (AEB 1897-1955)
# [[Annette Echikunwoke|Annete Echikunwoke]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1996)
# [[Antsa Proventzakoa]] Frantziako printzesa, Gaztelako infanta (1225-1261)
# [[Ariana Ramsey]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 2000)
# [[Arlen Siú]] abeslari eta poeta sandta (Nikaragua, 1955-1975)
# [[Asia Hogan-Rochester]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1999)
# [[Audrey Mestre]] urpekaria (Frantzia, 1974-2002)
# [[Aunt Jemima]] pertsonaia (AEB 1893)
# [[Barbiturikills]] kaleko artista (Valentzia 1972)
# [[Bavuudorzhiin Baasanjüü]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Mongolia,1999)
# [[Beatriz de Palacios]] soldadua (Andaluzia/Mexiko XVI. mendea)
# [[Beatriz Proventzakoa]] Frantziako printzesa, erregina ezkontidea, latindar enperatriza (1229- Italia1267)
# [[Beatriz Souza]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Brasil, 1998)
# [[Beatriz Suabiakoa]] Gaztela eta Leongo erregina ezkontidea (Germania 1205-Zamora 1235)
# [[Becky Wilde]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (Erresuma batua, 1997)
# [[Bertha Badt-Strauss]] kazetaria, judua (Prusia 1885-1970)
# [[Blanca Eekhout]] politikaria (Venezuela, 1968)
# [[Blanka Frantziakoa]] printzesa, Gaztelako infanta (Jaffa 1253-Paris 1320)
# [[Boryana Kaleyn]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Bulgaria, 2000)
# [[Brittany Brown]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1995)
# [[Bryony Botha]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1997)
# [[Camryn Rogers|Camaryn Rogers]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1999)
# [[Cari Champion]] kazetaria (AEB 1978)
# [[Carissa Norsten]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Carmen Bernardos]] aktorea (Madril 1927-2021)
# [[Carmen Verlichak]] idazlea (Madril/Argentina/Kroazia XX. mendea)
# [[Carola Stern]] kazetaria, idazlea (Alemania 1925-2006)
# [[Catherine Lacey]] idazlea (AEB, 1985)
# [[Charity Williams]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1996)
# [[Chiara Consonni]] txirrindularia, madison urre olinpikoa (Italia 1999)
# [[Chloe Daniels]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Cierra Burdick]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Coraline Vitalis]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1995)
# [[Cristina Sánchez-Andrade]] idazlea (Coruña 1968)
# [[Cuca Escribano]] aktorea (Madril, 1973)
# [[Cyréna Samba-Mayela]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 2000)
# [[Daisy eta Violet Hilton]] biki pikopagoak, zirkuko musikariak (EB 1908-AEB 1969)
# [[Daria Pikulik]] txirrindularia, omniemean zilar olinpikoa (Polonia 1997)
# [[Darja Varfolomeev|Darja Varfolomeew]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Errusia,2006)
# [[Dearica Hamby]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Deng Yawen]] txirrindularia, BMX librean urre olinpikoa (Txina 2005)
# [[Ding Xinyi]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2004)
# [[Dolores Vilavedra]] idazlea, literatura kritikaria (Pontevedra 1963)
# [[Dora Lush]] bakteriologoa (Australia, 1910-1943)
# [[Dorothea Veit]] idazlea (Alemania 1764-1839)
# [[Dorothy Miles]] idazle gorra, keinu hizkuntzan aitzindaria (EB 1931-1993)
# [[Eleanor Patterson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Australia, 1996)
# [[Elisa Mevius]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2004)
# [[Elise Reimarus]] idazlea, hezitzailea (Alemania 1735-1805)
# [[Elsie Inglis]] medikua, aktibista (Eskozia, 1864-1917)
# [[Emily Shearman]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1999)
# [[Emma Ann Reynolds]] erizain, medikua (AEB, 1862-1917)
# [[Emma Finucane]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 2002)
# [[Esther Bendahan]] idazle sefardia (Tetuan 1964)
# [[Esther Vilar]] idazlea, soziologoa, medikua (Argentina 1935)
# [[Eva Canel]] idazlea, hizlaria, (Asturias, 1857-Habana, 1932)
# [[Faith Cherotich]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kenia, 2004)
# [[Fancy Bermudez]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2002)
# [[Fanny Lewald ]] idazlea (Prusia 1811- Alemania 1889)
# [[Farah Nabulsi]] giza eskubideen aldeko zinemagilea (Londres 1978)
# [[Feng Bin]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txina, 1994)
# [[Florence Symonds]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2002)
# [[Georgia Bell]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Erresuma Batua, 1993)
# [[Georgia Hale]] zinema mutuko aktorea (AEB 1905-1985)
# [[Georgina Hale]] aktorea ( EB 1943-2024)
# [[Gertrud Kornfeld]] kimikaria (Alemania, 1891-1955)
# [[Giulia Rizzi]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Italia, 1989)
# [[Greta Scacchi]] aktorea (Italia/Australia 1960)
# [[Guo Qiqi]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1998)
# [[Hailey Van Lith]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 2001)
# [[Haley Batten]] txirrindularia, mendian zilar olinpikoa (AEB 1998)
# [[Hao Ting]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2001)
# [[Harriet Boyd Hawes]] arkeologoa (AEB, 1871-1945)
# [[Haruka Funakubo]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Japonia, 1998)
# [[Haruka Kitaguchi]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Japonia, 1998)
# [[Helena Villar Janeiro]] idazlea (Lugo 1940)
# [[Henriette Herz]] idazlea, hezitzailea (Alemania 1764-1847)
# [[Hetty van de Wouw]] txirrindularia, keirinean zilar olinpikoa (Herbehereak 1998)
# [[Hezly Rivera]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2008)
# [[Hina Hayata]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna(Japonia, 2000)
# [[Huang Zhangjiayang]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2000)
# [[Huh Mi-mi]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Korea,2002)
# [[Ida Hahn-Hahn]] idazlea (Alemania 1805-1880)
# [[Ilona Maher]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1996)
# [[Inés de Guevara]] infanta (?- 1265)
# [[Inma López Silva]] idazlea (Coruña 1968)
# [[Ioana Vrinceanu]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Errumania, 1994)
# [[Irene Alba]] aktorea (Madril 1867-Bartzelona 1930)
# [[Irene Angelo]] erregina ezkontidea (Konstantinopla 1181-Alemania 1208)
# [[Irene Caba Alba]] aktorea (Argentina 1899-Madril 1957)
# [[Iryna Herashchenko|Iryma Herashchenko]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Ukraina, 1995)
# [[Jasmine Martin]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Hegoafrika, 2000)
# [[Jasmine Moore]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2001)
# [[Jemima Montag]] Atleta. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (Australia, 1998)
# [[Jenny Rissveds ]] txirrindularia, mendian briontze olinpikoa (Suedia 1994)
# [[Jeon Hun-young]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 1994)
# [[Jessica Hull]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Australia, 1996)
# [[Jessica Roberts]] txirrindularia, taldekako jazarpen brontze olinpikoa (EB 1999)
# [[Juana Camilión]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 19)
# [[Julia Caba Alba]] aktorea (Madril1902-1988 19)
# [[Julia Trujillo]] aktorea (Madril 1932-2013)
# [[Julien Alfred]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Santa Luzia, 2001)
# [[June Sutor]] kristalografoa (Zeelanda Berria-1929 Londres)
# [[Katarina Johnson-Thompson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Erresuma Batua, 1993)
# [[Katy Marchant]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 1993)
# [[Kayla Canett]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Kaylia Nemour]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 2006)
# [[Kaylyn Brown]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2004)
# [[Kelsey Teneti]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Keyara Wardley]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2000)
# [[Kim Kum-yong|Kimkum-young]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ipar Korea, 2001)
# [[Krissy Scurfield]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Kristen Thomas]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Kristi Kirshe]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1994)
# [[Kristina Norvegiakoa]] printzesa, Gaztelako infanta (Norvegia 1234- Sevilla 1262)
# [[Laura Mart%C3%ADnez de Carvajal]] medikua (Kuba, 1869-1941)
# [[Lauren Doyle]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Laviai Nielsen|Laviani Nielsen]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 1996)
# [[Leocadia Alba]] sopranoa, aktorea (Valentzia 1866-Madril 1952)
# [[Leonor Rodríguez de Castro]] Gaztelako infanta (?- Burgos 1275)
# [[Li Jiaman]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Txina, 1997)
# [[Lilian Suzette Gibbs]] botanikaria (Erresuma Batua, 1870-1925)
# [[Lim Si-hyeon]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 2003)
# [[Linda Richards]] erizaina (AEB, 1841-1930)
# [[Lisa Mayer]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Alemania, 1996)
# [[Lisa van Belle]] txirrindularia, madison brontze olinpikoa (Herbehereak 2001)
# [[Louise Blanchard Bethune]] arkitektoa (AEB, 1856-1913)
# [[Lu Gwei-djen]] biokimikaria (Txina, 1904-1991)
# [[Luana Márton]] taekwondo jokalaria (Tenerife, 2006)
# [[Lucía Galán]] abeslaria, aktorea (Argentina 1961)
# [[Lucia Yépez Guzmán]] borrokalaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ekuador, 2001)
# [[Lydia Rabinowitsch-Kempner]] bakteriologoa (Lituania-Alemania, 1871-1935)
# [[Maddi Wesche]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Zelanda Berria, 1999)
# [[Mahina Paul]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Maike van der Duin]] txirrindularia, madison brontze olinpikoa (Herbehereak 2001)
# [[Manon Veenstra]] txirrindularia, BMX lasterketan zilar olinpikoa (Herbehereak 1998
# [[Mar%C3%ADa Teresa Murillo]] botanikaria (Kolonbia, 1929-2017)
# [[Margaret Floy Washburn]] psikologoa (AEB, 1871-1939)
# [[Margarita Proventzakoa]] infanta, Frantziako erregina (Frantzia 1221-1295)
# [[Margarita Skulesdatter]] erregina (Norvegia 1208-1270)
# [[Margit Nordin]] gizonezkoekin lehiatu zen 1. emakume eskiatzailea (Suedia 1897-1982)
# [[María Belón]] medikua (Madril 1965)
# [[Maria Berta Rohangoa]] noblea (Austrohungariar Inperioa, 1868 – Viena, 1945)
# [[Maria Dimádi|Maria Dimadi]] erresistente exekutatua (Grezia, 1907-1944)
# [[María Liñeira]] literatura teorialaria (Coruña 1979)
# [[María Xosé Porteiro]] idazlea (Madril/Vigo 1952)
# [[Marie Lebour]] biologoa (Erresuma Batua, 1876-1971)
# [[Marie Luise Kaschnitz]] idazlea (Alemania 1901-Italia 1974)
# [[Marie Reichert]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2001)
# [[Marie-Florence Candassamy]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1991)
# [[Marion Dönhoff]] kazetaria, idazlea, kondesa (Prusia 1909-Alemania 2002)
# [[Marion J. Lamb]] biologoa (Erresuma BAtua, 1939-2021)
# [[Marion Walter]] matematikaria (Berlin 1928-AEB 2021)
# [[Marta Maggetti|Marta Maggeti]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Italia, 1996)
# [[Martyna Swatowska-Wenglarczyk]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1994)
# [[Mary Moraa]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kenia, 2000)
# [[Mary Vaux Walcott]] botanikaria, ilustratazilea (AEB, 1860-1940)
# [[Matilda Smith]] botanikaria, ilustratzailea (Mumbai 1854- Londres 1926-1990)
# [[Melissa Jefferson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Hego Carolina, 2001)
# [[Michele Greene]] aktorea (AEB 1962)
# [[Montse Dopico]] kazetaria (Lugo 1977)
# [[Montse Pena]] idazlea, literatura kritikaria (Coruña 1981)
# [[Muthulakshmi Reddy]] medikua eta legelaria (India, 1886-1968)
# [[Nam Su-hyeon]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 2005)
# [[Nancy Green]] esklabo ohia, modeloa (AEB 1834-1923)
# [[Nancy Rourke]] margolari gorra (Kalifornia, 1957)
# [[Natalya Diehm]] txirrindularia, BMX librean brontze olinpikoa (Australia 1997)
# [[Naya Tapper]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1994)
# [[Nicole Heavirland]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1995)
# [[Nicole Shields]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1999)
# [[Nicole Yeargin]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1997)
# [[Nikola Ogrodníková|Nikola Ogrodikova]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txekia, 1990)
# [[Niuta Tajtelbaum]] Varsoviako ghetto altxatzean aktibista eta soldadua (Polonia, 1917-1943)
# [[Noor Vidts]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna Belgika, 1996)
# [[Oi Ye-Jin]] tiratzailea, 10 m-urre olinpikoa (Hego Korea 2005)
# [[Olivia Apps]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1998)
# [[Pauline Ferrand-Prévot]] txirrindularia, mendian urre olinpika (Frantzia 1992)
# [[Pauline Grabosch]] txirrindularia, taldean brontze olinpikoa (Alemania 1998)
# [[Pauline Rifer de Courcelles]] artista (Paris, 1781-1851)
# [[Perris Benegas]] txirrindularia, BMX librean zilar olinpikoa (AEB 1995)
# [[Piper Logan]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2001)
# [[Prisca Awiti Alcaraz]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Londres, 1996)
# [[Rachael Blake]] aktorea (Australia 1971)
# [[Rebecca Petch]] txirrindularia, taldean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1998)
# [[Renata Knapik-Miazga]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1988)
# [[Rhyne Howard]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 2000)
# [[Rosalia Fernández Rial]] poeta (Coruña 1988)
# [[Rosita Yarza]] aktorea (Madril 1922-1996)
# [[Rutka Laskier]] nerabe judua, egunerokogilea (Polonia 1929-Auschwich 1943)
# [[Sammy Sullivan]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Sandra Ygueravide]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 1984)
# [[Sarah Levy (errugbi jokalaria)]] Zazpiko brontze olinpikoa (Hegoafrika/Israel/AEB 1995)
# [[Sarah Stewart]] birologoa (Mexiko-AEB, 1905-1976
# [[Sarah Wynter]] aktorea (Australia 1973)
# [[Saya Sakakibara]] txirrindularia, BMX lasterketan urre olipikoa (Australia 1999)
# [[Shaane Fulton]] txirrindularia,taldean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 2000)
# [[Shanieka Ricketts]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Jamaika, 1992)
# [[Shin Yu-Bin]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ipar Korea, 2004)
# [[Sofia Raffaeli|Sofia Raffali]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Italia, 2004)
# [[Song Jiayuan]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1997)
# [[Sonja Greinacher]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 1992)
# [[Sophiane Méthot]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1998)
# [[Sophie Capewell]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 1998)
# [[Stephanie Rovetti]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Susana Rodríguez Navarro]] genetikalaria, ikertzailea (Murtzia 1972)
# [[Svenja Brunckhorst]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2001)
# [[Tara Davis-Woodhall]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 1999)
# [[Taylor Perry (errugbi jokalaria)]] Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2000)
# [[Tenika Willison]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Teresa Alonso Otero]] Gerra Zibileko errepresaliatua (Madril, 1916- 1995)
# [[Thea LaFond]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Dominika, 1994)
# [[Tota Alba]] aktorea (Argentina 1914-Madril 1983)
# [[Tysha Ikenasio]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 1997)
# [[Ursula Bellugi]] psikologoa (AEB, 1931-2022)
# [[Vega Gimeno]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 19)
# [[Věra Kohnová]] nerabe judua, egunerokogilea (Txekoslovakia 1929-Izbica Ghettoa 1942)
# [[Veronica Codesal]] abeslaria (Belgika 1977)
# [[Victoria Ohuruogu]] atleta. 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 1993)
# [[Viktorija Senkutė]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (:ituania, 1996)
# [[Vinesh Phogat]] borrokalaria (India, 1994)
# [[Violante Aragoikoa]] erregina ezkontidea (Zaragoza 1236- Orreaga 1256)
# [[Violante Hungariakoa]] Aragoiko erregina ezkontidea (1215-Huesca 1251)
# [[Virginia Cherrill]] aktorea (AEB 1908-1996)
# [[Vittoria Guazzini]] txirrindularia, madison urre olinpikoa (Italia 2000)
# [[Viviana Márton|Viviana Martón]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Tenerife, 2006)
# [[Wang Lanjing]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2005)
# [[Yang Jiayu|Yang Jiagu]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1996)
# [[Yemisi Ogunleye|Yamesi Ogunleye]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Alemania, 1998)
# [[Zhang Shan]] urrezko domina tiroan 1992 (Txina, 1968)
# [[Zhao Jie]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txina, 2002)
# [[Zoé Claessens]] txirrindularia, BMX lasterketan brontze olinpikoa (Suitza 2001)
# [[Zonia Baber]] geografo, geologo, irakaslea (AEB, 1862-1956)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''uztaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Berta Peña Parras]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Valladolid, 1889-Bilbo, 1938)
# [[Beatrice Salvioni]] '''SORTUA''' filologoa eta idazlea (Italia, 1995)
# [[Natalia Ortiz Ceberio]] '''SORTUA''' Marta planaren aurkitzailea (Donosti, ?)
# [[Olatz Osa Zubia|Olatz Osa]] '''SORTUA''' pedagogoa, kudeatzailea (Oñati, 1970)
# [[Maria Cueto]] '''SORTUA''' artista (Avilés, 1960)
# [[Feliciana Etxabe Artola]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Zeberio, 1897-Bilbo, 1938)
# [[Alaine Arruti Lejarzegi]] '''SORTUA''' psikologoa (Gernika, 1983)
# [[Clara Maass]] erizaina (AEB, 1876-1901)
# [[Deborah Sampson]] soldadua (AEB 1760-1827)
# [[Anna Maria Lane]] soldadua (AEB 1755-1810)
# [[Sally St. Clair]] soldadua (AEB ?-1782)
# [[Eleonore Prochaska]] soldadua (Alemania 1785-1813)
# [[Margaret Corbin]] erizaina, soldadua (AEB 1723-1792)
# [[Hannah Snell]] soldadua (EB 1723-1792)
# [[Carme Contreras Verdiales]] aktorea (Zaragoza 1932-2020)
# [[Asunción Sancho]] aktorea (Madril 1930-2018)
# [[Cándida Losada]] aktorea (Argentina 1915-Madril 1922)
# [[Carola Fernán Gómez]] aktorea (Madril 1899-1967)
# [[Françoiz Breut]] abeslaria eta ilustrailea (Frantzia, 1969)
# [[Sankie Mthembi-Mahanyele]] politikaria, aktibista (Hegoafrika 1951)
# [[Nadezhda Alilúyeva]] Stalinen 2. emaztea (Errusia 1901-1932)
# [[Colette Capdevielle]] politikaria (Frantzia, 1958)
# [[Mariana Travacio]] idazlea (Argentina, 1967)
# [[Coccinelle (artista)]] artista, dantzaria, abeslaria eta aktore transgeneroa (Paris, 1931-2006)
# [[Rosaura Ruiz Gutiérrez]] biologoa, idazlea (Mexiko, 1950)
# [[Marie-Andrée Schwindenhammer]] trans ekintzailea (La Neuveville-lès-Raon, Vosges, 1909 - Chartres, Eure-et-Loir, 1981)
# [[Herminia Álvarez Herrera]] iraultzailea, hezitzailea (Mexiko 1888-1955)
# [[Dolores Bolio Cantarell]] idazlea (Mexiko 1880-1950)
# [[Gertrudis Tenorio Zavala]] poeta, hezitzailea (Mexiko 1843-1926)
# [[Elena Sánchez Valenzuela]] aktorea, kazetaria, artxibozaina (Mexiko 1900-1950)
# [[Irene López Heredia]] aktorea (Murtzia 1898-Madril 1962)
# [[Mari Paz Molinero]] aktorea (Txile 1914-Madril 2004)
# [[Carmen Díaz]] aktorea (Sevilla 1896-1979)
# [[Lola Pons Rodríguez]] filologoa, irakaslea (Bartzelona 1976)
# [[Cristina Farfán]] maistra, idazlea (Mexiko 1846-1880)
# [[Natalia Serdán Alatriste]] iraultzailea, aitzindaria (Mexiko 1875-1938)
# [[Chantal Montellier]] Frantziako idazle eta komikigilea (Bouthéon, 19472.1943)
# [[May Ayim]] ekintzaile afroalemaniarra (Alemania, 1960-1996)
# [[Maria Rosaria Omaggio]] aktorea (Italia, 1959-2024)
# [[Clarisa Navas]] zinemagilea (Argentina, 1989)
# [[Jacqueline Harpman]] psikoanalista (Belgika, 1929-2012)
# [[Ana Figuero]] feminista, sufragista (Txile, 1907-1970)
# [[Sara Ahmed]] filosofo angroaustraliarra (Erresuma Batua, 1969)
# [[Katherine Dunn]] eleberrigile, poeta eta kirol-kazetaria (AEB, 1945-2016)
# [[Marianne Baum]] anfifaxista gillotinatua (Alemania, 1912-1942)
# [[Marie-Hélène Schwartz]] matematikaria (Frantzia, 1913-2013)
# [[Victoria Raquel Bajar Simsolo]] zientzialaria (Argentina, 1942-2016)
# [[Juana Manso]] idazle, kazetari, hezitzaile (Argentina, 1819-1875)
# [[Isabel de Liaño]] idazlea (Valladolid, XVI. mendea)
# [[Louise-Victorine Ackermann]] poeta (Frantzia, 1813-1890)
# [[Valentina Pinelo]] moja, poeta (Sevilla, XVI. mendea- 1629?)
# [[Pilar Primo de Rivera]] Sección Femeninako zuzendaria (Madril, 1907-1991)
# [[Basauriko 11k]] Epaiketaren prozesua
# [[Angela Peralta]] sopranoa, konpositorea (Mexiko 1845-1883)
# [[Alicia Arévalo (kazetaria)]] 1. emakumea futbol partida kontatzen ( Bartzelona 1978)
# [[Sara Giménez León]] kirol kazetaria (Girona 1991)
# [[Patricia Campos Doménech]] armadako pilotua, futbol-entrenatzailea (Castelló 1977)
# [[Niní Montiám]] aktorea (Madril 1917-1986)
# [[Ana Adamuz]] aktorea (Jaén 1886-Madril 1971)
# [[Pepita Serrador]] aktorea (Argentina 1913-1964)
# [[Teresa Serrador]] aktorea (Bolivia 1899-Argentina 1982)
# [[Amparo Martí]] aktorea (Valentzia 1903-Madril 1973)
# [[María Mayor]] aktorea (?- Madril 1939)
# [[Rosa Torre González]] maistra, politikaria (Mexiko 1890-1973)
# [[Nadezhda Zabela - Vrubel]] abeslaria (Errusia, 1868-1913)
# [[H%C3%A9l%C3%A8ne Metzger]] zientzia filosofoa (Frantzia, 1889-1944)
# [[Inez Clare Verdoorn]] botanikaria (Hegoafrika, 1896-1989)
# [[Edith Quimby]] medikuntzan eta fisikan ikertzailea (AEB, 1891-1982)
# [[Maria Poumier]] irakasle frantsesa (Cannes, 1950)
# [[Marie-Jo Bonnet]] Frantziako historialaria eta feminista (Deauville, 1949)
# [[Julia Rodríguez-Maribona]] fregonaren asmatzailea (Asturias 1923-Suitza 2005)
# [[Julia Montoussé Fargues]] fregonaren asmatzailea (?-Asturias 1971)
# [[Esperanza Grases]] aktorea (Bartzelona 1920-1995)
# [[Alexandra Trusova]] patinatzailea (Errusia 2004)
# [[Jéssica Bouzas Maneiro]] tenislaria (Pontevedra 2002)
# [[Claudia Fernández Sánchez]] padel jokalaria (Madril 2006)
# [[Gemma Triay]] padel jokalaria (Menorca 1992)
# [[Lucía Sainz]] padel jokalaria (Bartzelona 1984)
# [[Marta Ortega Gallego]] padel jokalaria (Madril 1997)
# [[Alicia Arévalo González]] arkeologoa (Madril 1965)
# [[Manuela Barreiro]] farmazialaria (Galizia, 1877-1953)
# [[Martha Aliaga]] estatistika hezitzailea (Argentina, 1937-2011)
# [[Matilde Carranza]] akademikoa (Costa Rica, 1892-1981)
# [[Erin Andrews]] kirol-kazetaria (AEB, 1978)
# [[Helen Alma Newton Turner]] genetista, estatistikaria (Australia, 1908-1995)
# [[Violet Jessop]] Titanic ontziko zerbitzaria (Argentina 1887-1971)
# [[Celia Giraldo]] zinemagilea (Bartzelona 1995)
# [[Luz Rello Sánchez]] asmatzailea, dislexia- aplikazioa ( 1984)
# [[Fermina Orduña]] asmatzailea, esne zalgurdia (Espainia XIX. mendea)
# [[Gladys West]] matematikari asmatzailea, GPSrako garrantzitsua (AEB 1930)
# [[Ariana Sánchez]] padel jokalaria (Tarragona 1997)
# [[Marta Marrero]] padel jokalaria (Kanariak 1983)
# [[Bea González]] padel jokalaria (Malaga 2001)
# [[Marie Van Brittan Brown]] asmatzailea, telebista zirkuitu itxia (AEB 1922-1999)
# [[Miriam Benjamin]] asmatzailea, seinale aulkia (AEB 1861-1947)
# [[Sarah Boone]] asmatzailea, mahukak eta lisatzeko taula (AEB 1832-1904)
# [[Nancy Johnson (asmatzailea)]] izozkailu artifiziala (AEB 1794-1890)
# [[Victoria Reyes-García]] antropologoa (Bartzelona 1971)
# [[Amaia Yoldi ]] gidoilaria, film-zuzendaria (Iruñea 1973)
# [[Julie Donaldson]] kirol-kazetaria (AEB, 1978)
# [[Faustina Sáez de Melgar]] idazlea (Madril, 1834-1895)
# [[Gloria Melgar |Gloria Melgar Sáez]] margolaria eta musikagilea (Madril, 1859-1938)
# [[Julia de Asensi]] idazlea (Madril, 1849-1921)
# [[María del Pilar Sinués]] idazlea (Zaragoza, 1838 - Madril, 1893)
# [[Margaret Crane]] Predictor-aren asmatzailea (AEB 1941)
# [[Emily Cummins]] asmatzailea, ur-eramaile iraunkorra (EB 1987)
# [[Evelyn Miralles]] NASAko ingeniaria, asmatzailea, ilargirako etxea (Venezuela/AEB 1967)
# [[Janet Emerson Bashen]] asmatzailea, software aplikazioa (AEB 1957)
# [[Jeanne Bertrand]] argazkilaria (Frantzia 1880-1957)
# [[Maral Yazarloo-Pattrick]] motoziklismo ekintzailea, diseinatzailea (Iran 1981)
# [[María del Carmen Ortiz de Arce]] asmatzailea, itsuentzako idazkailua (Espainia ?-1932)
# [[Martine Bertereau]] geologo aitzindaria (Frantzia 1590-1642)
# [[Margarete Steiff]] jostuna, jostaiu diseinatzailea (Alemania 1847-1909)
# [[Heike Makatsch]] aktorea (Alemania 1971)
# [[Leena Peltonen-Palotie]] genetista (Finlandia, 1952-2010)
# [[Gertrude Scharff Goldhaber]] fisikari nuklearra (Alemania-AEB, 1911-1998)
# [[Jackie MacMullan]] kazetaria (AEB, 1960)
# [[María Teresa de Filippis]] 1 Formulako lehen emakume gidaria (Italia 1926-2016)
# [[Suzanne von Borsody]] aktorea (Alemania 1957)
# [[Rosemarie Fendel]] aktorea (Alemania 1927-2013)
# [[Gemma Jones]] aktorea (EB 1942)
# [[Anna Chancellor]] aktorea (EB 1965)
# [[Sienna Guillory]] aktorea (EB 1975)
# [[Jana Pallaske]] aktorea, rock abeslaria (Alemania 1979)
# [[Alysson Paradis]] aktorea (Paris 1984)
# [[Sophie Nélisse]] aktorea (Kanada 2000)
# [[Isabelle Nélisse]] aktorea (Kanada 2003)
# [[Rebeca Gerschman]] biologo, fisiologoa (Argentina, 1903-1986)
# [[Zarina (artista)]] artista (India 1937-Londres 2020)
# [[Marta Pan]] eskultore hungariar eta frantziarra (1923-2008)
# [[Sonia Cotelle]] fisikari, kimikaria (Polonia, 1896-1945)
# [[Anna Barbara Reinhart]] matematikaria (Suitza, 1730-1796)
# [[Helene Weigel]] aktorea (Austria 1900-Alemania 1971)
# [[Marieluise Fleißer]] antzerkigilea (Alemania 1901-1971)
# [[Monica Bleibtreu]] aktorea (Austria 1944-2009)
# [[Hedwig Bleibtreu]] aktorea (Austria 1868-1958)
# [[Martine McCutcheon]] aktorea, abeslaria (EB 1976)
# [[Lyn St. James]] auto gidaria (AEB 1947)
# [[Cathy Muller]] auto gidaria (Frantzia 1962)
# [[Giovanna Amati]] 1 Formulako gidaria (Italia 1959)
# [[Desiré Wilson]] 1 Formulako gidaria (Hegoafrika 1953)
# [[Divina Galica]] atleta, 1 Formulako gidaria (EB 1944)
# [[Patricia Font]] zinema zuzendaria (Bartzelona, 1978)
# [[Sheila Heti]] idazlea (Kanada, 1976)
# [[Judy W. Reed]] asmatzailea (AEB 1826-1905ç)
# [[June Downey]] psikologoa (AEB, 1875-1932)
# [[Else Lasker-Schüler]] judua, poeta, marrazkilaria (Alemania 1869- Palestina1945)
# [[Maria Koppenhöfer]] aktorea (Alemania 1901-2009)
# [[Sibylle Lewitscharoff]] idazlea (Alemania 1954-2023)
# [[Geraldine McEwan]] aktorea (EB 1932-2015)
# [[Emily Beecham]] aktorea (EB/AEB 1984)
# [[Linda Bassett]] aktorea (EB 1950)
# [[Jacqueline McKenzie]] aktorea (Australia 1967)
# [[Susan Prior]] aktorea (Australia 1972)
# [[Hanne Wieder]] aktorea (Alemania 1925-1990)
# [[Mascha Kaléko]] poeta judua (Polonia zaharra 1907-Suitza 1975)
# [[Madge Addy]] ileapaintzaile, erizain eta espia (Erresuma Batua, 1904-1970)
# [[Balamani Amma]] idazle poeta indiarra (India, 1909-2004)
# [[Sybilla Righton Masters]] asmatzailea (AEB 1676-1720)
# [[Lenka Franulic]] kazetaria (Txile 1908-1961)
# [[Ana Ramírez Cañil]] kazetaria (Madril, 1958)
# [[Samantha Bailly]] idazle, gidoilari eta bideogilea (Frantzia, 1988)
# [[Malak Mattar]] margolaria, ilustratzailea (Palestina, 1999)
# [[Sophie Opel]] enpresaburua, ekintzailea, aitzindaria (Alemania 1840-1913)
# [[Joanne Simpson]] meteorologoa (AEB, 1923-2010)
# [[Laura Knight]] artista (Erresuma Batua, 1877-1970)
# [[Myrtelle Canavan]] medikua, ikertzailea (AEB, 1879-1953)
# [[Teresa San Román Espinosa]] antropologoa (Pontevedra 1940- ? 2024)
# [[Phyllis Kaberry]] antropologo aitzindaria (AEB/Australia 1910- Londres 1977)
# [[Dorothea Mackellar]] idazlea (Australia 1885-1968)
# [[Berta Luisi]] margolaria (Uruguai 1924-2008)
# [[Rachel Nichols (kazetaria)]] (AEB 1973)
# [[Yolanda Soler]] judoka eta entrenatzailea (Madril, 1971)
# [[Ariane Toro|Arianne Toro]] Judoka. olinpikoa (Bilbo, 2003)
# [[Gloria Gordon Bolotsky]] informatikaria (AEB, 1921-2009)
# [[Mavis Batey]] kriptoanalista (Erresuma Batua, 1921-2013)
# [[Gertrude Elles]] geologoa, paleontologoa (Erresuma Batua, 1872-1960)
# [[María Assumpción Raventós]] margolaria (Katalunia, 1930)
# [[Jemele Hill]] kirol kazetaria (AEB 1975)
# [[Özlem Türeci]] ikertzailea, inmunologoa (Alemania 1967)
# [[Ai Tsunoda]] judoka (LLeida 2002)
# [[Telma Monteiro]] judoka (Portugal 1985)
# [[Monika Buch]] diseinatzailea (Valentzia/Herbehereak 1936)
# [[Pati Nuñez]] diseinatzaile grafikoa (Girona 1959)
# [[Clara Montagut]] diseinatzaile grafikoa (Madril 1975)
# [[Ena Cardenal de la Nuez]] diseinatzaile grafikoa (Kanariak 1968)
# [[Laura Meseguer]] tipografoa (Bartzelona 1968)
# [[Teresa Wilms Montt]] idazlea (Txile 1893-Paris 1921)
# [[Tatiana Gaviola]] film zuzendaria (Txile 1956)
# [[Mísia]] abeslaria (Portugal 1955-2024)
# [[Maria L. de Hernández]] aktibista (Mexiko 1896-1986)
# [[Saloua Raouda Choucair]] margolaria, eskultorea (Libano 1916-2017)
# [[Françoise Collin]] feminista, filosofoa, idazlea (Belgika 1928-2012)
# [[Ethel Shakespear]] geologoa (Erresuma Batua, 1871-1946)
# [[Eva Lefever]] margolaria (Txile 1955)
# [[Carmen Meneses]] ikertzailea, antropologoa (Madril, 1966)
# [[Henrietta Skelton]] idazlea (AEB, 1839-1900)
# [[Anne Fausto-Sterling]] biologo, sexologo, feminista (AEB, 1944)
# [[Cécile Biéler|Cécile Biéter]] ingeniaria (Suitza, 1884-1966)
# [[Isabelle Gatti de Gamond]] hezitzailea, ekintzaile aitzindaria (Frantzia 1839- Belgika 1905)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''ekaina''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Adela Campaña Ortiz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sause, 1886-Izko, 1936)
# [[Adelina Fernández Pérez|Adelina Fernández Perez]] efe- '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Portugal, 1889-Bilbo, 1938)
# [[Ana Naranjo Marín]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sevilla, 1883 - Bilbo, 1937)
# [[Antonia Caballé]] efe- '''SORTUA''' Frankismoaren biktima (Ziritza, 1873 - Argelès sur Mer, 1945)
# [[Araceli Álvarez Calvo|Araceli Alvarez Calvo]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean bere buruaz beste egin zuen (Iruñea, 1894-Huesca, 1936)
# [[Araceli Oñate]] ----'''SORTUA''' unibertsitateko irakaslea (Valladolid)
# [[Asunción Campaña Ortiz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sause, 1869-Izko, 1936)
# [[Cecilia Álvarez Calvo|Cecilia Älvarez Calvo]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean bere buruaz beste egin zuen (Iruñea, 1897-Huesca, 1936)
# [[Cecilia Idirin Garabieta]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Lezama, 1913-Bilbo, 1937)
# [[Dominica Azparren Gil]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua ((Oibar, 1884 - Nardoze Alduate, Urraulbeiti, 1936)
# [[Elizabeth Casillas Valbuena]] e--- '''SORTUA''' kazetaria eta komiki gidoilaria (Bilbo, 1986)
# [[Eloína Linares]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea (Santander 1948)
# [[Emilia Arraiza Garín]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Zirauki, 1894 - Erreniega, 1936)
# [[Enolasca Vela Salvador]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Cortes, 1904 - 1936)
# [[Escolástica Antonia Martina Astibia Iturbe|Escolástica Astibia Iturbe]] efef '''SORTUA''' Durangoko bonbarketan erailda moja (Narvarte, 1881-Durango, 1936)
# [[Eskolastika Mendizabal Imatz]] efef '''SORTUA''' Bizkaiko amama (Bermeo, 1863-1969)
# [[Felisa Aguado Sainz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Murchante, 1872-Valdierra, 1936)
# [[Felisa Argiñano Arzoz|Felisa Argiñano]] efef '''SORTUA''' Espainiako Gerra Zibilean Ventasko kartelan hildakoa (Zudaire, 1903-Madril, 1939)
# [[Francisca Alonso Prado]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua. (Azagra, 1896 - Rincón de Soto, 1936
# [[Jessica Ruiz Pérez|Jesica Ruiz]] ef-- '''SORTUA''' kimikaria eta politikaria (Durango, 1983)
# [[Josefa Bueno Algárate]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Morata de Jiloca, 1907 - Tutera, 1936)
# [[Josi Sierra Orrantia]] ef-- '''SORTUA''' irakaslea, dokumentalgia eta wikilaria (Bilbo, 1959)
# [[Juana Tomasa Charela Vidas]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Tutera, 1881 - 1936)
# [[Kontxita Martinez de Lezea]] e-ef '''SORTUA''' maistra, ikastola bultzatzailea (Tolosa, 1949-2023)
# [[Laida Arbizu Agirre]] e--- '''SORTUA''' ikertzailea (Ordizia, 2000)
# [[Maite Etxeberria]] e--- '''SORTUA''' Ozazeko auzapeza (Biarritz, 1956)
# [[Maite Rosende Gutierrez]] e--- '''SORTUA''' ilustratzailea (Donostia, 1991)
# [[Maritxu Egiguren]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Zaldibar, 1921 - Bartzelona, 1981)
# [[Misericordia Abad Alcega]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Zaragoza, 1905-Cortes, 1936)
# [[Nerea Ariznabarreta Izkue]] ef-- '''SORTUA''' narratzailea eta antzergilea (Eibar, 1981)
# [[Simona Calleja Aguado]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua. (Cabanillas, 1918-Valtierra, 1936)
# [[Sotera Novia de Salcedo]] --ef '''SORTUA''' Boliviako esploratzaile eta idazlea (Bilbo, XIX. mendea)
# [[Teresa Chiches Ledesma]] e-ef '''SORTUA''' (León, 1911 - Bilbo, 1937)
# [[Xole Aire]] ef--'''SORTUA''' auzapeza eta artzaina (Urepel, 1973)
# [[Ada Martí Vall]] kazetaria, idazlea (Katalunia 1914-Frantzia 1960)
# [[Adelitak]] Mexikoko iraultzako emakume soldaduak,laguntzaileak (1910-1917)
# [[Aída Parada ]] sufragista (Txile 1903-1983)
# [[Alba Rico]] aktorea, abeslaria (Murtzia 1989)
# [[Alice Bolingbroke Woodward]] ilustratzailea (Londres, 1862-1951)
# [[Alicia Asín]] adimen artifizialean aditua (Zaragoza 1982)
# [[Amanda Labarca]] irakaslea, feminista (Txile 1886-1975)
# [[Amy Bailey]] hezitzailea, sufragista (Jamaika, 1875-1990)
# [[Ana Esmeralda]] aktorea, dantzaria (Tetuan 1931-Brasil 2022)
# [[Ana Mar%C3%ADa Zeno]] mediku, sexologo (Argentina, 1922-2011)
# [[Ana Rosa Chacon]] politikaria eta sufragista (Costa Rica, 1889-1985)
# [[Ángela Mazzini Bricala]] idazlea (Cádiz, 1809-Santa Cruz Tenerifekoa, 1894)
# [[Àngels Margarit ]] dantzaria, koreografoa, pedagogoa (Bartzelona 1960)
# [[Anita Brenner]] historialaria, idazlea (Mexiko 1889-1973)
# [[Anita Bryant]] folk-, gospel- abeslaria (AEB 1940)
# [[Anna Gunn]] aktoreak (AEB 1968)
# [[Anna Maria Mozzoni]] kazetaria, politikaria, sufragista (Italia 1837-1920)
# [[Anne Nelson]] antzerkilea (AEB, 1954)
# [[Annette Beveridge]] itzultzailea (EB 1842-1929)
# [[Annie Pardo Cemo]] biologo zelularra (Mexiko 1941)
# [[Antonia Varela Pérez]] astrofisikaria (Kanariak 1965)
# [[Aurélia de Sousa]] margolaria (Txile/Portugal 1866-1922)
# [[Aurora Reyes]] margolaria (Mexiko 1908-1985)
# [[Beau Garrett]] aktorea, modeloa (AEB 1982)
# [[Bega Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1511-1582)
# [[Begoña Villacís]] abokatua, politikaria (Madril 1977)
# [[Belén Funes]] film zuzendaria, gidoilaria (Bartzelona 1984)
# [[Blanca Álvarez Mantilla]] kazetaria (Madril 1931-2000)
# [[Blanca Catal%C3%A1n de Oc%C3%B3n y Gayol%C3%A1]] botanikaria (Aragoi, 1860-1904)
# [[Brittany Brewer]] saskibaloi-jokalaria (AEB 1997)
# [[Calypso Botez]] idazlea (Errumania, 1880-1933)
# [[Carlota Rosales]] margolaria (Madril 1872-1958)
# [[Carmen Caamaño Díaz]] ekintzaile politikoa (Madril 1909-2006)
# [[Carmen Santonja]] kantautorea, idazea, margolaria (Madril 1934-2000)
# [[Carmen Werner Vallejo]] dantzaria, koreografoa (Madril 1953)
# [[Carmina Virgili]] geologoa, politikaria (Bartzelona, 1927-2014)
# [[Cathay Williams]] esklaboa, militarra (AEB 1844-1893)
# [[Cecilia Álvarez Correa]] ingeniari industriala, politikaria (Kolonbia 1953)
# [[Charlotte de Turckheim]] aktorea, umoregilea (Frantzia 1955)
# [[Charlotte Scott]] matematikaria (Erresuma Batua, 1858-1931)
# [[Chékéba Hachemi]] aktibista, idazlea, 1. emakume diplomazialaria (Afganistan 1974)
# [[Christine Brennan]] kirol kazetaria (AEB, 1958)
# [[Christine Jorgensen ]] aktorea, aktibista (AEB 1926-1989)
# [[Claire Voisin]] matematikaria (Frantzia 1962)
# [[Clara Che Tórtola]] saskibaloi jokalaria (Valentzia 1997)
# [[Clara Isabel Francia]] kazetaria (Errioxa 1940)
# [[Clotilde Catal%C3%A1n de Oc%C3%B3n y Gayol%C3%A1]] entomologoa, poeta (Aragoi, 1863-1946)
# [[Concha Caballero]] politikaria (Baena, 1956 - Sevilla, 2015)
# [[Concha Michel]] abeslaria, ikertzailea (Mexico 1899-1990)
# [[Conchita Goyanes]] aktorea (Malaga 1946-Madril 2016)
# [[Conchita Montes]] aktorea (Sevilla 1914- Portugal 1994)
# [[Dámasa Cabezón]] pedagogo eta hezitzailea (Argentina, 1792 -Txile, 1861)
# [[Desirée de Fez]] kazetaria, idazlea, zinema kritikaria (Bartzeloa 1977)
# [[Diana Navarro]] abeslaria (Malaga 1978)
# [[Dilras Banu Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1622-1657)
# [[Dodo (komikigilea)|Dodo]] Frantziako komikigilea (Rabat, 1955)
# [[Dolores Correa Zapata]] idazlea (Mexiko 1853-1924)
# [[Dolores Jiménez Muro]] hezitzailea, iraultzailea (Mexiko 1848-1925)
# [[Édith Grattery]] Frantziako ilustratzaile eta komikigilea (Marseilla, 1960)
# [[Edith Lederer]] nazioarteko kazetaria (AEB, 1943)
# [[Elena Arizmendi Mejia]] idazle feminista (Mexiko, 1884-1949)
# [[Elena Martín Ortega]] psikologa eta irakaslea (Espainia 195??)
# [[Elena Santonja]] tb aurkezlea (Madril 1932-2016)
# [[Elena Torres Cuéllar]] lider iraultzailea (Mexiko 1893-1970)
# [[Elizabeth Bugie]] biokimikaria (AEB, 1920-2001)
# [[Elsa von Freytag-Loringhoven|lsa von Freytag-Loringhoven]] Artista (Alemania, 1874-1927)
# [[Emily Bisharat]] legelaria (Jordania, 1913-2004)
# [[Encarnación Cubas Báez]]
# [[Enriqueta Morales]] hezitzailea eta erizain feminista (APanama, 1891-1986)
# [[Estelle Ramey]] endokrinologo, feminista (AEB, 1917-2006)
# [[Ethel Arnold]] kazetari, idazle eta hizlari, emakumeen sufragioaren aldeko aktibista (Britainia Handia 1865- 1930)
# [[Eugénie Brazier]] sukaldaria (Frantzia 1895-1977)
# [[Eunice Odio]] poeta (Costa Rica 1919- exiko 1974)
# [[Fatoumata K%C3%A9b%C3%A9]] astrofisikaria, hezitzailea (Frantzia, 1985)
# [[Fereshteh Ahmadi]] eleberrigilea (Iran 1972)
# [[Florence Cestac]] Frantziako komikigilea
# [[Florence Farmborough]] argazkilaria , idazlea (Britainia, 1887-1978)
# [[Florencia Serranía Soto]] ingeniari mekanikoa (Mexiko 1963)
# [[Franca Rame]] aktorea, idazlea, politikaria (Italia 1929-2013)
# [[Frances Jolliffe]] aktorea (AEB, 1873 – 1925)
# [[Gemma Cuervo]] aktorea (Bartzelona 1934)
# [[Gertrude Mary Woodward]] ilustratzailea (Britainia, 1854-1939)
# [[Greta Fernández]] aktorea (Bartzelona 1995)
# [[Gulbadan Begum]] biografoa, poeta, printzesa (Mogol Inperioa 1523-1603)
# [[Hamida Banu Begum]] enperatriza (Mogol inperioa 1527-1604)
# [[Hedwig Bleuler-Waser]] sufragista (Zurich, 1869 - Zollikon, 1940)
# [[Hiromi Uehara]] piano-jolea (Japonia 1979)
# [[Ifigenia Martinez]] ekonomialaria, politikaria (Mexiko 1930)
# [[Ingibjörg H. Bjarnason]] sufragista, irakaslea, artista eta politikaria (Islandia, 1867-1941)
# [[Inma Serrano]] kantautorea (Alacant 1968)
# [[Isa Duque]] psikologoa, sexologoa (Zaragoza, 1985)
# [[Isabel Andreu de Aguilar]] sufragista,ekintzailea (Puerto Rico, 1887-1948)
# [[Isabel Tenaille]] tb aurkezlea (Madril 1951)
# [[Isabella Mamani|Isabella Brunilda Mamani]] iamara abokatua eta politikaria (Txile, 1988)
# [[Itelvina Massioli]] pedagogo feminista (Brazil, XX. mendea)
# [[Jahanara Begum]] printzesa, poeta (Mogol Inperioa 1614-1681)
# [[Jahanzeb Banu Begum]] printzesa (Mogol Inperioa 1649-1705)
# [[Jan Goodwin]] idazlea eta ikerketa kazetaria (AEB, 1948)
# [[Jane Brigode]] politikaria (Belgika, 1870-1952)
# [[Janeane Garofalo]] komediantea, aktorea (AEB 1964)
# [[Jeanne Córdova]] idazlea, lesbiana aitzindaria (Alemania/AEB 1948-2016)
# [[Jojo Moyes]] kazetaria, idazlea (EB 1969)
# [[Juana Belén Gutiérrez de Mendoza]] hezitzailea, sufragista (Mexiko 1875- 1942)
# [[Julia Piaton]] aktorea (Frantzia 1985)
# [[June Carmona]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 2005)
# [[Karla Jay]] idazlea, ikertzailea (AEB 1947)
# [[Kathryn Bertine]] kirolaria, aktibista eta idazlea (AEB, 1975)
# [[Kelly McEvers]] kazetaria, gerrako korrespontsala (AEB, 1970)
# [[La Niña de La Puebla]] abeslaria (Sevilla 1908-Malaga 1999)
# [[Laia Raventós Roig]]saskibaloi jokalaria (Bartzelona 1997)
# [[Laura Aliaga]] saskibaloi jokalaria (Alacant 1994)
# [[Laura Granados]] kantautorea (Cádiz 1966)
# [[Laura Juliana Ramírez Ruiz]] ilustratzailea, komunikatzalea eta sortzailea (Mexiko...)
# [[Lila Clunas]] sufragisa (Eskozia, 1875-1968)
# [[Lisa Gherardini]] noblea, Mona Lisa (Florentzia 1479-1542)
# [[Louise Weiss]] idazlea, politikaria (Frantzia 1893-1983)
# [[Lucía Gil]] abeslaria, aktorea (Madril 1998)
# [[Luz Vidal]] Sindikalista, politikaria, maputxea (Txile, 1973)
# [[Maite Cazorla]] saskibaloi jokalaria (Kanariak 1997)
# [[Malagako emakumeen kartzela zaharra]] (1937-1954)
# [[Manolita Piña]] artista (Uruguai, 1883-1994)
# [[Mara Goyanes]] aktorea (Madril 1942-2006)
# [[Margaret Ogola]] pediatra, idazlea (Kenya, 1958-2011)
# [[Maria Angela Ardinghelli]] Itzultzailea, matematikaria, fisikaria (Italia, 1728-1825)
# [[Maria Cederschiöld]] kazetaria eta sufragista (Suedia, 1856-1935)
# [[María del Refugio García]] maistra, sufragista (Mexiko 1889-1973)
# [[María Dolores Medina]] kristau erlijiososa (Mexiko 1860- 1925)
# [[María José Goyanes]] aktorea (Madril 1948-)
# [[María Luisa Ponte]] aktorea (Valladolis 1918-Madril 1996)
# [[María Parrado]] abeslaria (Cádiz 2001)
# [[María San Juan]] kazetaria (Asturias 1963)
# [[María Villalón]] abeslaria (Malaga 1989)
# [[Marie Ange Guillaume]] kazetari, idazle eta gidoilaria (Frantzia, 1945)
# [[Marjory Warren]] geriatra (Erresuma Batua, 1897-1960)
# [[Marta Hermida]] saskibaloi jokalaria (Madril 1997)
# [[Martha Jungwirth]] margolaria (Austria 1940)
# [[Maruja Callaved]] tb aurkezlea (Huesca 1921-Madril 2018)
# [[Mary Fields]] esklaboa, 1. postari afroamerikarra (AEB 1832-1914)
# [[Mary Garden]] opera abeslaria (Eskozia, 1874-1967)
# [[Mary J. Rathbun]] zoologoa (AEB, 1860-1943)
# [[Mazie E. Clemens]] Lehen Mundu Gerrako korresponsala (AEB, 1890-1952)
# [[Mélanie Auffret]] film zuzendaria, gidoilaria Frantzia, XX. mendea)
# [[Mercedes Gómez Otero]] preso komunista (Madril 1915-?)
# [[Meredith Monroe]] aktorea (AEB 1969)
# [[Mimí Muñoz]] aktorea (Espainia 1914-1987)
# [[Mireia Hernández]] igeriketa sinkronizatuko kirolaria (Espainia 2002)
# [[Modesta Sanginés Uriarte]] idazle eta musikagilea (Bolivia, 1832-1887)
# [[Mumtaz Mahal]] enperatriza (Mogol Inperioa 1593-1631)
# [[Nadira Banu Begum]] printzesa (India 1618-Pakistan 1659)
# [[Nathalie Roques]] Frantziako idazlea eta komikigilea
# [[Nika Shakarami]] manifestari desagertu eta hila (Iran 2005-2022)
# [[Nina Stemme]] sopranoa (Suedia 1963)
# [[Niña de Antequera]] abeslaria (Malaga 1921-Sevilla 1972)
# [[Noora Niasari]] zinema zuzendari eta gidoilaria (Teheran)
# [[Nur Jehan]] enperatriza, poeta (Kandahar 1577-Lahore 1645)
# [[Olga Bancic]] ekintzaile komunista judua (Errumania 1912- Alemnia 1944)
# [[Olga Skorojodova]] zientzialaria, hezitzailea (SESB, 1911-1982)
# [[Paquita Rico]] aktorea (Sevilla 1929-2017)
# [[Park Wan Suh|Park Wan Sun]] idazlea (Korea, 1981-2011)
# [[Pasión Vega]] abeslaria (Madril 1976)
# [[Paula Cons]] dokumental- eta film zuzendaria (Coruña 1976)
# [[Paula Dalli]] abeslaria, aktorea, idazlea (Alacant 1993)
# [[Petra Herrera]] gizon gudari mozorrotua (Mexiko 1887-1917)
# [[Petronila Riquelme]] Bernardo O'Higgins.en alaba mestizoa (Los Angeles, Txile, 1808? - Valparaiso, 1870)
# [[Piedad Bonnett]] idazlea, poeta (Kolonbia, 1951)
# [[Piedad de la Cierva]] zientzialaria (Murtzia, 1913-2007)
# [[Pilar Muñoz]] aktorea (Madril 1911-1980)
# [[Randi Blehr]] sufragista (Norvegia, 1851-1928)
# [[Rhea Durham]] modeloa (AEB 1978)
# [[Roberta Cowell]] lasterketa- eta borroka-pilotua, 1. Emakume trans britainiarra (EB 1918-2011)
# [[Rocío Molina Cruz]] dantzaria, koreografoa (Malaga 1984)
# [[Rosario Robles]] politikaria (Mexiko 1956)
# [[Rose Mbowa]] idazlea, feminista (Uganda 1943-1999)
# [[Roshanara Begum]] printzesa, poeta (Mogol Inperioa 1617-1671)
# [[Ruja Ignatova]] iruzurgilea (Bulgaria/Alemania 1980)
# [[Ruqaiya Sultan Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1542-1626)
# [[Ruth Sager]] genetista (AEB, 1918-1997)
# [[Sadie Kneller Miller]] kazetaria (AEB, 1867-1920)
# [[Salima Sultan Begum]] poeta, enperatriza (India 1539- Mogol Inperioa 1612)
# [[Sálvorako emakume heroiak]] erreskatea, Galizia 1921.01.02
# [[Samantha Gilabert]] abeslaria (Alacant 1994)
# [[Sarah Moon]] argazkilaria (Frantzia, 1941)
# [[Sarina Esmailzadeh]] manifestari nerabe erahila (Iran 2006-2022)
# [[Segoviako kartzela zaharra]] emakumeen kartzela (1946-1956)
# [[Soledad Miranda]] aktorea, abeslaria (Sevilla 1943-Portugal 1970)
# [[Sonia Montecino|Sonia Montecinco]] aimara ikertzaile, antropologoa, idazlea (Txile, 1954)
# [[Sophia Delza]] dantzaria, idazlea (AEB, 1903-1996)
# [[Stacey Kent]] abeslaria (AEB 1968)
# [[Suzanne Corkin]] neurozientzialaria (AEB, 1937-2016)
# [[Svetlana Mojsov]] biokimikaria (Jugoslavia 1947)
# [[Tebello Nyokong]] Kimikaria (Hegoafrika, 1951)
# [[Teresa Nieto]] dantzaria, koreografoa (Tanger 1953)
# [[Thea Sharrock]] antzerki eta film zuzendaria (EB 1976)
# [[Vainica Doble]] musika bikotea (1971-2000)
# [[Van Buren ahizpak]] moto bidaiariak, AEB 1916
# [[Vera Peters]] onkologoa (Kanada, 1911-1993)
# [[Vicky Lagos]] aktorea (Madril 1938)
# [[Victoria Teijeiro]] aktorea, irakaslea (Coruña 1974)
# [[Victorina Bridoux]] poeta eta eleberrigilea (Manchester, 1835-San Cruz Tenerifekoa, 1862)
# [[Virginia Grütter]] poeta, aktorea (Costa Rica 1929-2000)
# [[Yolanda Retter]] liburuzaina, idazlea (AEB 1948-2007)
# [[Zeb-un-Nisa Begum]] printzesa poeta (Mogol Inperioa 1638-1702)
# [[Zena Tooze]] biologo, ekologista (Kanada, 1955)
# [[Zenana]] emakumeen etxe zatia (India XII. mendea)
# [[Zoe Ducós]] aktorea, gidoilaria (Argentina 1928-Venezuela 2002)
# [[Zulma Brandoni de Gasparini]] paleontologoa (Argentina, 1944)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''maiatza''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Ormatza Imatz]] '''SORTUA''' sexologoa (Bakio, 1967)
# [[Aitziber González García]] '''SORTUA''' arkeologoa, ikertzailea (Gasteiz 1991)
# [[Alaitz Arenzana]] ----'''SORTUA''' artista eta zinemagilea (Bilbo, 1976)
# [[Amaia Barrena García]] ----'''SORTUA'''idazlea, poeta (Basauri, 1989)
# [[Esti Ansotegi Guruziaga]] ----'''SORTUA''' psikologoa (Zornotza, 1976)
# [[Itziar Sapsootham]] '''SORTUA''' geografoa eta ikertzailea (Eibar, 1986)
# [[Lucia Arrube]] '''SORTUA'''erraketista (Iurreta, 1923 - Zornotza, 2012)
# [[Margarita Unzalu Arana]] ----'''SORTUA''' idazlea (Durango, 1892-1973)
# [[Rosa Hernández (artista)]] ----'''SORTUA''' eskultorea eta margolaria (Tenerife, 1955)
# [[Sama Bilbao]] '''SORTUA''' ingeniari industriala eta irakaslea (Bilbo 1961)
# [[Agnes Baden-Powell]] Nesken eskaut talde sortzailea (Ingalaterra 1858-1945)
# [[Aim%C3%A9e Antoinette Camus]] botanikaria (Frantzia, 1879-1965)
# [[Alejandra Rodríguez]] kazetaria, abokatua, 60 urteko Miss Buenos Aires 2024 (Argentina 1963)
# [[Alice Recoque]] informatikaria (Aljeria 1929- Frantzia 2021)
# [[Alicia Machado]] aktorea, Miss Unibertso 1996 (Venezuela 1976)
# [[Alison Hargreaves]] alpinista (EB, 1962-K2, 1992)
# [[Amalia Miranzo]] politikaria eta irakaslea (Cuenca, 1939-2014)
# [[Amelia Vega]] abeslaria, enpresaburua, Miss Unibertso 2003 (Dominikar Errepublika 1984)
# [[Ana de Mendoza de la Vega]] noblea (Valladolid 1554-Guadalajara 1633)
# [[Ana García Carías]] abokatua, lehen dama (Honduras 1968)
# [[Ana Sofía Henao]] modeloa, idazlea, ilustratzailea (Kolonbia, 1982)
# [[Andrea Meza]] Miss Unibertso 2020 (Mexiko 1994)
# [[Anita Conti]] ozeanografoa (Frantzia, 1899-1997)
# [[Anna Cruz]] saskibalioi jokalaria (Bartzelona 1986)
# [[Anna Montañana]] saskibaloi jokalari ohia, entrantzailea (Valentzia 1980)
# [[Anna Pazos]] idazlea (Bartzelona 1991)
# [[Anna Roig Serra]] fisikaria (Katalunia, 1962)
# [[Anne Marie Braafheid]] Miss Unibertsoko 1. Finalista beltza (Surinam 1947)
# [[Anne-Laure Folly]] zinema zuzendaria (Togo, 1954)
# [[Annie Fratellini]] aktorea, pailazoa (Frantzia, 1932-1997)
# [[Ánxela Loureiro]] poeta, idazlea eta abeslaria (Ferrol, 1956)
# [[Barbara May Cameron]] argazkilaria, poeta, idazlea eta giza eskubideen aldeko ekintzailea (AEB, 1954 - 2002ko)
# [[Barbara Sepúlveda|Barbara Sepulveda]] feminista abokatua (Santiago, 1985)
# [[Beatriz Bernal]] Espainiako 1. emakume idazlea (Valladolid 1501/1504- 1562/1586)
# [[Beatriz Domínguez-Gil]] medikua, nefrologoa (Coruña 1971)
# [[Beatriz Sarlo]] idazlea (Argentina, 1942)
# [[Begoña Etayo Ereña]] Euskal Herriko feminista (Bilbo, 1958)
# [[Betty Molesworth]] botanikaria (Zeelanda Berria, 1913-2002)
# [[Bolette Berg]] argazkilaria (Norvegia, 1872-1944)
# [[Brook Lee]] modeloa, Miss Unibertso 1997 (AEB 1971)
# [[Camila Kater]] film zuzendaria (Brasil 1990)
# [[Carla Nieto]] aktorea (Girona 1983)
# [[Carmen Díez de Rivera]] politikaria (Madril 1942-1999)
# [[Carmen Villalobos]] aktorea (Kolonbia 1983)
# [[Carolyn Steel]] arkitektoa, idazlea, ikertzailea eta unibertsitateko irakasle ingelesa (Londres ?)
# [[Catalina de Mendoza y Sandoval]] noblea (Granada 1916-1686)
# [[Catherine Peñán]] patinatzailea (Santiago, 1989)
# [[Catriona Gray]] Miss Unibertso 2018 (Australia 1994)
# [[Cecil Dorrian]] gerrako korrespontsala (AEB, 1882-1926)
# [[Cg'ose Ntcox'o]] artista (Botswana, 1950-2013)
# [[Chefa Alonso]] musikagilea (Coruña 1955)
# [[Clara Roquet]] zinema zuzendaria eta gidoilaria (1988)
# [[Clara Stauffer]] espioia, falangekoa (Madril 1904-984)
# [[Concepción Dancausa]] politikaria, funtzionarioa (Burgos 1952)
# [[Corina Smith]] abeslaria, aktorea (Venezuela 1991)
# [[Cristina Ruiz Ortega]] exekutiboa (Espainia 1970)
# [[Cynthia Elbaum]] fotokazetaria (AEB, 1966-1994)
# [[Dana Randall]] informatikaria (AEB 1968)
# [[Da'Vine Joy Randolph]] aktorea, kantaria (AEB 1986)
# [[Demi-Leigh Nel-Peters]] enpresaburua, Miss Unibertso 2017 (Hegoafrika 1995)
# [[Denise Ferreira da Silva]] filosofoa eta artista (Brasil, 1963)
# [[Denise Quiñones]] aktorea, Mis Unibertso 2001 (Puerto Rico 1977)
# [[Dominga Neculmán]] zeramikagilea (Walmapu, 1937-2022)
# [[Dorothy Liddell]] arkeologoa (Erresuma Batua, 1890-1938)
# [[Eden Golan]] abeslaria (Errusia/Israel 2003)
# [[Ekaterina Zelenko]] hegazkinlari militarra (Errusia 1916-1941)
# [[Elisa Aguilar]] saskibaloi jokalaria (Madril,1976)
# [[Elisabeth Ohlson Wallin]] argazkilaria (Suedia 1961)
# [[Eliza Ruhamah Scidmore]] idazlea, argazkilaria (AEB 1856-1928)
# [[Elizabeth Gould Bell]] medikua eta sufragista (Erresumna Batua, 1862-1934)
# [[Elizabeth McCombs]] 1. emakume parlamentaria (Zeelanda Berria 1873-1935)
# [[Elsa Donaire Malagelada]] saskibaloi jokalaria (Girona, 1979)
# [[Emily Stowe]] medikua (Kanada, 1831-1903)
# [[Encarnación Alzona]] historilaria eta sufragista (Filipinak, 1895-2001)
# [[Enriqueta_Sèculi]] pedagoga, kirolaria eta feminista (Bartzelona, 1897-1976)
# [[Ericka Ñanco]] ekintzailea eta politikari maputxea nén (Walmapu, 1992)
# [[Esther Hill]] arkitektoa (Kanada, 1895-1985)
# [[Eugenie Clark]] iktiologoa (AEB, 1922-2015)
# [[Evaluna Montaner]] aktorea, kantaria (Venezuela 1997)
# [[Felisa Rincón de Gautier]] politikaria (Ameriketako Estatu Batuak, 1897-1994)
# [[Fernanda García Lao]] idazlea (Argentin/ Espainia 1966)
# [[Francisca Linconao]] lider maputxea (Walmapu, 1958)
# [[Fuencisla Clemares]] exekutiboa (Madril 1974)
# [[Gabriela Isler]] modeloa, Miss Unibertso 2013 (Venezuela 1988)
# [[Gabriela Mandujano]] sufragista, politikaria (Txile 1902-1984)
# [[Gidaritza]] neskato-eskaut taldeen mugimendua
# [[Gloria Diaz]] modeloa, Miss Unibertso 1969 (Filipinak 1951)
# [[Grettell Valdez]] aktorea (Mexiko 1976)
# [[Gwendolyn Lizarraga]] ekintzailea, politikaria eta enpresa burua (Belize, 1901-1975)
# [[Hanna Sheehy-Skeffington]] sufragista eta nazionalista (Irlanda, 1877-1946)
# [[Harnaaz Sandhu]] Miss Unibertso 2021 (India 2000)
# [[Harriet Chalmers Adams]] esploratzailea, argazkilaria (AEB 1875-Frantzia 1937)
# [[He Zehui]] fisikari nuklearra (Txina, 1914-2011)
# [[Herminia Aburto Colihueque|Herminia Aburto]] lider maputxea
# [[Huda Akil]] neurozientzialaria (Siria-AEB, 1945)
# [[Inma Rubiales]] idazlea (Badajoz 2002)
# [[Inmaculada Rodríguez-Piñero]] politikaria (Madril 1958)
# [[Iris Mittenaere]] modeloa, Miss Unibertso 2016 (Frantzia 1993)
# [[Iris van Herpen]] moda diseinatzailea (Herbehereak 1984)
# [[Isabel de Liaño]] idazlea (Valladolid XVI. Mendea-XVII. mendea)
# [[Isabel dos Santos]] ekonomialaria, aberatsa (Errusia/Angola 1973)
# [[Isabel Millé Giménez]] ikertzailea, liburuzaina, poeta (Almeria 1894- 1990)
# [[Isabel Ov%C3%ADn Camps]] kimikaria, irakaslea (Sevilla, 1887-1972)
# [[Ivette María Tato]] igerilaria (Bartzelona 1975)
# [[Janet Rowley]] genetikaria (AEB, 1925-2013)
# [[Jayne Atkinson]] aktorea (EB/AEB 1959)
# [[Jennifer Hawkins]] modeloa, Miss Unibertso 2004 (Australia 1983)
# [[Joanna Haigh]] fisikaria (Erresuma Batua, 1954)
# [[Josefa Tito Recalde]] enpresaburua (Donostia, 1802-1858)
# [[Josephine Cecilia Diebitsch Peary]] esploratzaile aitzindaria (AEB 1863-1955)
# [[Júlia Bacardit]] idazlea (Bartzelona 1991)
# [[Juliane Koepcke]] zoologoa (Peru-Alemania, 1954)
# [[Juliette Gordon Low]] Espainian eta Kuban neska eskaut taldeen sortzailea (AEB 1860-1927)
# [[Justine Pasek]] artista, 2. Miss Unibertso 2002 (SESB/Panama 1979)
# [[Karina Riquelme Viveros]] abokatu maputxea (Walmapu, 1981)
# [[Kate Sessions]] botanikaria (AEB, 1857-1940)
# [[Kate Swift]] idazlea, editorea (AEB 1923-2011)
# [[Katharine Blunt]] kimikaria, nutrizionista (AEB, 1876-1954)
# [[Kathleen Cruise O'Brien]] sufragista eta irakaslea (Irlanda, 1886-1938)
# [[Kimberley Tell]] aktorea, abeslaria (Lanzarote 1989)
# [[Kimberly Dozier]] kazetaria, gerrako korrespontsala (AEB,1966)
# [[Kimera (abeslaria)]] (Hego Korea 1954)
# [[Kirsten Vangsness]] aktorea, gidoilaria (AEB 1971)
# [[Laia Palau]] saskibaloi jokalaria (Bartzelona 1979)
# [[Laura Aguilar]] argazkilaria (AEB, 1958-2018)
# [[Laura Gil]] saskibaloi jokalaria (Murtzia 1992)
# [[Lauren Groff]] idazlea (AEB 1962)
# [[Lea Gabrielle]] kazetaria, diplomatiko ohia, hegazkinlaria (AEB,1975)
# [[Lidia Lopujova]] dantzaria (Errusia, 1892-1981)
# [[Liliana Ancalao]] poeta, irakasle maputxea (Walmapu, 1961)
# [[Lisa Randall]] fisikaria (AEB 1962)
# [[Liubov Sóbol]] apolitikaria, ekintzailea (Errusia 1987)
# [[Lola Glaudini ]] aktorea (AEB 1971)
# [[Louise Gavan Duffy]] sufragista eta nazionalista (Niza, 1884 - Dublin, 1969)
# [[Luisa Mendoza y Mendoza]] noblea (1582-Nadril 1619)
# [[Luna Pamies]] aktorea (Alacant, 2003)
# [[Lydia Davis]] idazlea (AEB, 1947)
# [[Małgorzata Szumowska]] film zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Polonia 1973)
# [[María Abrisqueta de Zulueta]] Espainian eta Kuban neska-eskaut taldeen sortzailea (Donostia 1911-1992)
# [[Maria Bellido]] heroia (Jaen 1755-1809)
# [[María Catrileo|Maria Catrileo]] hizkuntzalari maputxea (Walmapu, 1944)
# [[María de Mendoza y Fonseca]] noblea, arte-bildumagilea (Espainia 1516-1580)
# [[María Dolores Dancausa]] bankaria, exekutiboa (Burgos 1959)
# [[María Gómez de Sandoval y Torres de Navarra]] noblea (?- 19)
# [[María José García Beato]] legelaria, bankaria, exekutiboa (Kordoba 1965)
# [[Maria Koepcke]] ornitologoa (Alemania-Peru, 1924- 1971)
# [[María La Ribot]] koreografoa (Madril 1962)
# [[María Martinón Torres]] Medikua, antropologoa (Orense, 1974)
# [[Maria Rúbies]] maistra eta politikaria (Leida, 1932-1983)
# [[Maria Tereza Jorge P%C3%A1dua]] ekologoa (Brasil, 1943)
# [[Marie Høeg]] sufragista eta argazkilaria (1866-1949)
# [[Marie Pape-Carpantier]] pedagoga eta feminista frantziarra (Frantzia 1815 - 1878)
# [[Marina Geli]] medikua, politikaria (Girona 1958)
# [[Marta Alonso]] onkologo ikertzailea (Lodosa 1974)
# [[Marta Fernández (saskibaloi-jokalaria)]] (Bartzelona,1981 19)
# [[Marta Vergara]] sufragista, idazlea (Txile 1898- 1995)
# [[Marta Xargay]] saskibaloi jokalaria (Girona 1990)
# [[Martha Vasconcellos]] modeloa, Miss Unibertso 1968 (Brasil 1948)
# [[Mary Lowndes]] artista eta sufragista (Dorset, 1856 - Londres, 1929)
# [[Maud Bonneaud]] margolaria (Limoges, 1921-Madril, 1991)
# [[Maya Moore]] saskibaloi jokalaria (AEB 1989)
# [[Melba Roy Mouton]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1929-1990)
# [[Mélodie Nakachian]] ume bahitua, psikologoa (AEB 1982)
# [[Mencía de Mendoza]] noblea, arte-bildumagilea (Guadalajara 1508-Valentzia 1554)
# [[Mercè Arànega]] aktorea (Agentina/Katalunia 1957)
# [[Meri Te Tai Mangakāhia]] sufragista (Zeelanda Berria, 1868-1920)
# [[Mónica López (aktorea)]] (Kanariak 1969)
# [[Mpule Kwelagobe]] aktibista, Miss Unibertso 1999 (Bostwana 1979)
# [[Nabila Espanioly]] aktibista, pedagogoa, feminista (Israel 1955)
# [[Nandipha Mntambo]] eskultorea eta artista (Hegoafrika, 1982)
# [[Nanna Aakjær|Nanna Aakjaer]] eskultorea eta sufragista (Danimarka, 1874-1962)
# [[Natalia Torrente]] kirol kazetaria (Madril 1984)
# [[Natividad Almeda-López|Natividad Almeda Lopez]] legelaria (Filipinak, 1892-1977)
# [[Natividad Llanquileo]] Abokatua eta politikari maputxea (Walmapu, 1984)
# [[Neri Oxman]] arkitektoa, diseinatzailea, irakaslea (Israel/AEB 1976)
# [[Nettie Honeyball]] futbolaria (Londres 1871- Argentina XX. mendea))
# [[Oksana Fiodorova]] abeslaria, polizia, Miss Unibertso 2002 (Errusia 1977)
# [[Olga Poblete]] irakaslea, gizarte buruzagia (Txile 1908-1999)
# [[Olha Kobylianska]] idazlea (Ukraina 1863-Errumania 1942)
# [[Olivia Culpo]] influencerra, Miss Unibertso 2012 (AEB 1992)
# [[Oracene Price]] tenis entrenatzailea (AEB 1952)
# [[Orna Grumberg]] informatikaria (Israel 1952)
# [[Paget Brewster]] aktorea (AEB 1969)
# [[Patricia Dauder]] artista (Bartzelona, 1973)
# [[Patricia Goldman-Rakic]] neurologoa (AEB, 1937-2003)
# [[Patricia Manterola]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1972)
# [[Patsy Adam-Smith]] idazlea, historialaria (Australia 1924-2001)
# [[Paula Painén Calfumán|Paula Paiñén Calfuman]] Kultura maputxearen ordezkaria (Walmapu, 1931)
# [[Paulina Vega]] enpresaburua, Miss Unibertso 2014 (Kolonbia 1993)
# [[Pia Wurtzbach]] enpresaburua, Miss Unibertso 2015 (Alemania/Filipinak 1989)
# [[Pilar Belzunce de Carlos]] mezenasa (Filipinak, 1925-Donostia, 2015)
# [[Pilar Martín Gila]] idazlea (Segovia 1962)
# [[Queralt Casas]] sakibaloi jokalaria (Girona 1992)
# [[Ramona Reyes]] emagin eta politikari maputxea (Txile, 1967)
# [[R'Bonney Gabriel]] Miss Unibertso 2022 (AEB 1994)
# [[Rebeca Jiménez]] abeslaria (Segovia 1975)
# [[Rivka Oxman]] arkitekto, ikertzailea, irakaslea (Israel 1950)
# [[Robyn Davidson]] idazlea (Australia 1950)
# [[Rochelle Aytes]] aktorea, modeloa (AEB 1976)
# [[Rosa Serra]] eskultorea (Vic, 1944)
# [[Rosa Smith Eigenmann]] iktiologoa (AEB, 1858-1947)
# [[Rose Kennedy|Rose Kenedy]] filantropoa (AEB, 1890-1995)
# [[Rosita Ferrer]] Kopla kantaria eta egilea (Bartzelona,1935)
# [[Safi Faye]] zinema zuzendaria (Senegal, 1934-2023)
# [[Samara de Córdova]] aktore eta idazlea (Guatemala, 1923-2015)
# [[Sasha Waltz ]] dantzaria, koreografoa (Alemania 1963)
# [[Semiha Berksoy]] opera abeslaria (Turkia, 1910-2004)
# [[Séverine Vidal]] idazlea (Frantzia, 1969)
# [[Sheynnis Palacios]] kazetaria, Miss Unibertso 2023 (Nikaragua 2000)
# [[Silvia Palumbo]] kantautorea (Argentina 1961)
# [[Soledad Bacarreza]] psikologo eta kirol kazetaria (Santiago, 1969)
# [[Sonsoles de Icaza]] aristokrata, Balentziagaren musa (Avila 1914- Madril 1996)
# [[Valentina Pinelo]] moja idazlea (Sevilla XVI. Mendea-XVII. mendea)
# [[Vanisha Mittal]] aberatsa, enpresaburua (India 1980)
# [[Verónica Figueroa Huencho|Veronica Figueroa Huencho]] irakasle eta politikari maputxea (Santiago, 1974)
# [[Virginia Cowles]] gerrako idazlea eta kazetaria (1910-1983)
# [[Yehni Djidji|Yenni Djidji]] idazlea eta blogaria (Boli Kosta, 1988)
# [[Yuri Kochiyama]] ekintzailea (AEB 1921-2014)
# [[Zofia Stryjeńska]] margolaria (Krakovia 1891-Geneva 1976)
# [[Zozibini Tunzi]] Miss Unibertso 2019 (Hegoafrika 1993)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''Apirila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Irati Cuadrado Noain]] ef--'''SORTUA''' iraupen eskalatzailea (Burlata, 2001)
# [[Juana Cortés Amunarriz]] ----'''SORTUA''' idazlea (Hondarribia, 1966)
# [[Nerea Intxausti Castiñeira]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Pasai Donibane, 2000)
# [[Abigail eta Brittany Hensel]] maistrak, biki siamdar bizefalikoak (AEB 1990)
# [[Adelaida Avagyan]] medikua, ikertzailea (Armenia-AEB, 1924-2000)
# [[Adelina Jiménez Jiménez]] maistra ijitoa (1945)
# [[Adriana Hoffmann]] biologoa (Txile 1940)
# [[Agnès McLaren]] medikua, sufragista (EB 1837-Frantzia 1913)
# [[Aida Fern%C3%A1ndez R%C3%ADos]] biologoa, ozeanografoa (Galizia, 1947-2015)
# [[Akiko Kojima]] modeloa, Miss Unibertso 1959 (Japonia 1936)
# [[Amelia Cuñat Monleon]] marrazkilaria, zeramikaria (Valentzia 1878-1946)
# [[Amparo Muñoz]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso (Malaga 1954-2011)
# [[Amparo Navarro Giner]] maistra (Valentzia, 1900-1986)
# [[Ana Jaren]] ilustratzailea (Sevilla 1985)
# [[Ane Campos]] futbolaria (Getaria, 1999)
# [[Angela Marinescu]] poeta (Errumania 1941-2023)
# [[Anna Callender Brackett]] filosofa eta feminista estatubatuarra (EEUUko Bostonen, 1836-1911)
# [[Anna Güell Torne]] aktorea (Katalunia 1961)
# [[Anna Kolbrún Árnadóttir|Anna Kolbrún]] maistra eta politikaria (1970-2023)
# [[Anna Munro]] sufragista (EB 1881-1962)
# [[Anna Turbau]] argazkilaria (Bartzelona 1949)
# [[Anne Knight]] sufragista (BH 1786-1862)
# [[Anne Marie Pohtamo]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso (Finlandia 1955)
# [[Apasra Hongsakula]] modeloa, Miss Unibertso 1965 (Thailandia 1947)
# [[Armi Kuusela]] filantropoa, 1. Miss Unibertso (Finlandia 1934)
# [[Axelle Kabou]] idazlea (Kamerun, 1955)
# [[Aya Nakamura]] abeslaria (Frantzia, 1995)
# [[Barbara Blomberg]] dama, Karlos I.aren maitalea, Joan Austriakoaren ama (Alemania 1527-Kantabria 1597)
# [[Barbara Canepa]] Italiako komikigilea (Genoa, 1969)
# [[Barbara Foxley]] pedagogoa, sufragista (EB 1860-1958)
# [[Bárbara Palacios]] idazlea, Miss Unibertso 1986 (Madril/Venezuela 1963)
# [[Beatriz Iribarne Sánchez]] maistra eta ekintzailea (Almeria, 1942)
# [[Begoña Muruaga Laca]] filologoa, euskara teknikaria (Bermeo 1953)
# [[Bernadette Sanou Dao]] idazlea (Burkina Faso)
# [[Berry Berenson]] argazkilaria, aktorea (AEB 19)
# [[Bertha Gxowa]] politikaria eta ekintzailea (Hegoafrika, 1934-2010)
# [[Betty Lou Raskin]] kimikaria (AEB, 1924-2010)
# [[Bienvenida Sarmiento]] maistra (Argentina, 1804-1900)
# [[Camille Paglia]] kritikari soziala, idazlea (AEB 1947)
# [[Cándida Antonia Bueno Iso|Cándida Antonia Bueno]] maistra fusilatua (Zaragoza, 1912-1936)
# [[Carme Giralt Roses]] hezitzailea (Bartzelona 1940-2022)
# [[Carmen Delgado Vicente|Carmen Delgado]] Maistra eraila (Salamanca, 1899-1936)
# [[Carmen Guillén Lorente]] historialaria, ikertzailea, irakaslea (Murtzia 1988)
# [[Carmen Mola]] idazle taldea (Espainia, 2018)
# [[Carol Morris]] modeloa, Miss Unibertso 1956 (AEB 1936)
# [[Carroll Baker]] aktorea (AEB 1931)
# [[Cecilia Bolocco]] aurkezlea, Miss Unibertso 1987 (Txile 1965)
# [[Chantal van den Heuvel]] Belgikako idazlea
# [[Christiane Martel]] aktorea, Miss Unibertso 1953 (Frantzia 1935)
# [[Cirila Ubaldina García Díaz]] maistra eraila (Salamanca, 1893-1936)
# [[Clara Ragaz]] maistra, feminista (Suitza, 1894-1957)
# [[Clementia Taylor]] sufragista (EB 1810-1908)
# [[Corinna Tsopei]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1964 (Grezia 1944)
# [[Dayanara Torres]] idazle, abeslari, modeloa, Miss Unibertso 1993 (Puerto Rico 1974)
# [[Deborah Carthy-Deu]] modeloa, enpresaburua, Miss 1985 (Puerto Rico 1966)
# [[Debra Lafave]] maistra, estuproz kondenatua (AEB 1980)
# [[Delia Zapata Olivella]] dantzaria, irakaslea (Kolonbia 1926-2001)
# [[Denise Affonço]] idazlea (Kanbodia, 1944)
# [[Dia Mirza]] modeloa, aktorea, ekoizlea (India 1981)
# [[Djaili Amadou Amal]] idazlea (Kamerun, 1975)
# [[Dorothea Pertz]] botanikaria (EB 1859-1939)
# [[Duygu Asena]] idazlea (Turkia 1946-2006)
# [[Edith Ayrton]] idazlea, sufragista (EB 1879-1945)
# [[Edith Picton-Turbervill]] sufragista (EB 1872-1960)
# [[Edith Rebecca Saunders]] genetista (EB 1865-1945)
# [[Ela Gandhi]] politikaria (Hegoafrika, 1940)
# [[Eleanor Coppola]] dokumentalgilea, idazlea (AEB, 1936-2024)
# [[Elena Mendoza]] musikagilea (Sevilla 1973)
# [[Elisabetta Gnone]] idazle eta kazetari italiarra (Genova, 1965)
# [[Elizabeth Pease Nichol]] sufragista (EB 1807-1897)
# [[Emmeline Pethick-Lawrence]] sufragista (EB 1867- 1954)
# [[Estée Lauder]] kosmetika-enpresaburua (AEB 1906-2004)
# [[Esther Afua Ocloo]] ekintzailea (Ghana 1919-2002)
# [[Esther Pineda G]] idazlea, ikertzailea (Venezuela 1985)
# [[Ethel Ayres Purdie]] sufragista (EB 1874-1923)
# [[Ethel Lilian Voynich]] idazlea eta musikaria (Ballintemple, 1864 - New York, 1960)
# [[Eulalia Guzmán Barrón|Eulalia Guzmán Barrón]] maistra eta arkeologa mexikarra (Mexiko, 1890 - 1985)
# [[Eva Guillamon]] artista, dramagilea (Albacete 1978)
# [[Fannie Flagg]] aktorea, idazlea (AEB 1944)
# [[Fatou Keïta]] idazle (Boli Kosta, 1965)
# [[Frances Ames]] neurologo, aktibista (Hegoafrika, 1920-2002)
# [[Frances Power Cobbe]] sufragista, idazlea ekintzailea (BH 1822-1904)
# [[Francisca de Asís Sanchis Ferrer]] 2.Errepublikako maistra (1896-1982)
# [[Françoise Bettencourt Meyers]] munduko emakume aberatsena (Frantzia 1953)
# [[Georgina Rizk]] modeloa, Miss Unibertso 1971 (Libano 1953
# [[Gladys Zender]] modeloa, Miss Unibertso 1957 (Peru 1939)
# [[Guillenako 17 arrosak]] emakume fusilatuak (Sevilla, 1937)
# [[Hannah Glasse]] idazlea (BH 1708-1770)
# [[Hanni Wenzel]] eskiatzailea (Liechtenstein 1956)
# [[Hema Malini]] aktorea, dantzaria (India 1948)
# [[Hemley Boum ]] idazlea (Kamerun, 1973)
# [[Herminia Gomez Serra]] sopranoa (Castelló 1891-Italia 1977)
# [[Hillevi Rombin]] modeloa, Miss Unibertso 1955 (Suedia 1933- AEB 1996)
# [[Holloway papar-orratza]] kartzelaratutako sufragisten saria
# [[Ieda Maria Vargas]] modeloa, Miss Unibertso 1963 (Brasil 1944)
# [[Irene Sáez]] politikaria, Miss Unibertso 1981 (Venezuela 1961)
# [[Irina Belova]] atleta, heptatloilaria (Errusia 1968)
# [[Iris Chang]] idazlea (AEB 1968-2004)
# [[Itxaso Mardones]] kazetaria (Gasteiz 1979-2024)
# [[Itzel Arcos]] komediantea (Mexiko, 1988)
# [[Janelle Commissiong]] enpresaburua, politikaria, Miss Unibertso 1977 (Trinidad eta Tobago 1953)
# [[Jeanneth Beltran]] etxeko langileen eskubideen sinboloa (Nikaragua 1984- Toledo 2014)
# [[Jerrie Mock]] airez mundu-bira egindako 1. emakumea (AEB 1925-2014)
# [[Joanne Harris]] idazlea (EB 1964)
# [[Joênia Wapichana]] abokatu indigena (Brasil 1974)
# [[Josette Abondio]] irakaslea eta idazlea (Boli Kosta, 1932)
# [[Karen Dianne Baldwin]] gidoilaria, Miss Unibertso 1982 (Kanada 1963)
# [[Kartini]] heroia (Ekialdeko Herbeherear Indiak 1879-1904)
# [[Kate Campbell Hurd-Mead]] feminista, ginekologoa (Kanada-AEB, 1867-1941)
# [[Katharine Murray Lyell]] botanikaria (EB 1817-1915)
# [[Kay Beauchamp]] sufragista (EB 1899-1992)
# [[Kerry Anne Wells]] tb aurkezlea, Miss Unibertso (Australia 1951)
# [[Laia Abril]] artista, argazkilaria (Bartzelona 1986)
# [[Laura Geraldine Lennox]] sufragista (Irlanda, 1883-1958)
# [[Lee Israel]] idazlea, faltsifikatzailea (AEB 1939-2014)
# [[Lettice Fisher]] sufragista (EB 1875-1956)
# [[Liliana Năstase]] atleta, heptatloilaria (Errumania 1962)
# [[Lina Cavalieri]] sopranoa (Italia, 1874-1944)
# [[Linda Bement]] modeloa, Miss Unibertso 1960 (AEB 1941-2018)
# [[Lis Vega]] abeslaria (Kuba 1977)
# [[Livia Veloz]] maistra eta poeta (Santo Domingo, 1889-1980)
# [[Lorraine Downes]] modelo dantzaria, Miss Unibertso 1983 (Zeelanda Berria 1964)
# [[Louie Bennett]] sufragista (Irlanda 1870-1956)
# [[Louise Aitken-Walker]] rally pilotua (Eskozia 1960)
# [[Lucia Perotti]] maistra (Italia, 1586-1641)
# [[Luigia Mandolini]] maistra eta sufragista (1866-1939)
# [[Lupita Jones]] enpresaburu, Miss Unibertso 1991 (Mexiko 1967)
# [[Luz Marina Zuluaga]] modeloa, Miss Unibertso 1958 (Kolonbia 1938-2015)
# [[Luzdivina Megido]] 2. errepublikako maistra erbesteratua (Asturias, 1916-1984)
# [[Mª Luz Montesinos Gutiérrez]] neurozientzialaria, ikertzailea (Sevilla 1969)
# [[Madison Chock]] patinatzaile artistikoa (AEB 1992)
# [[Magdalena de Ulloa]] noblea (Zamora 1525-Valladolid 1598)
# [[Manola Brunet]] klimatologoa (Cariñena, 1955)
# [[Mar Galceran]] Down sindromedun 1.diputatua Espainian (Valentzia 1977)
# [[Mar Regueras]] aktorea, gimnasia erritmoko entrenatzailea (Bartzelona 1970)
# [[Margaret Cousins]] sufragista (Irlanda 1878 -India 1954)
# [[Margaret Gardiner]] kazetaria, modeloa, Miss Unibertso 1978 (Hegoafrika 1959)
# [[Margareta Arvidsson]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1966 (Suedia 1947)
# [[Margie Moran]] modeloa, Miss Unibertso (Filipinak 1973)
# [[Margot Moles]] kirolaria (Bartzelona, 1910-Madril, 1987)
# [[Mari Carmen Díez Navarro]] maistra (Alicante, 1949)
# [[Maria Alharilla]] futbolaria, 1. amatasun baja (Jaen 1990)
# [[María Arias Bernal]] maistra eta iraultzailea (Mexiko, 1884-1923)
# [[Maria de la Encarnacion Rigada Ramon]] matematikaria (Cadiz 1863- Madril? 1930)
# [[Maria Dolores Ocaña Madrid]] abokatua, 1. emakumea Letizia erreginaren idazkaritza pribatua zuzentzen (Madril 1973)
# [[María Luisa Navarro Margati]] maistra, pedagogo eta psikologo errepublikar erbesteratua (Fantzia, 1890-Argentina, 1947)
# [[María Xesús Lama]] filologoa, idazlea, saiakeragilea (Lugo 1964)
# [[Marifé Arroyo]] maistra (Valentzia, 1946)
# [[Marion Ross]] aktorea (AEB 1928)
# [[Marisa Belaustegigoitia]] idazlea, ikertzailea eta feminista (Mexiko, 1969)
# [[Marisa Berenson]] modeloa, aktorea (AEB 1947)
# [[Marisol Malaret]] modeloa, Miss Unibertso 1970 (Puerto Rico 1949-2023)
# [[Maritza Sayalero]] modeloa, Miss Unibertso 1979 (Venezuela 1961)
# [[Marlene Schmidt]] aktore, ekoizle, modelo, Miss Unibertso 1961 (Alemania 1937)
# [[Marta Segarra]] filologoa, ikertzailea (Bartzelona 1963)
# [[Marthe Ekemeyong Moumié]] idazle eraila (Kamerun, 1931-2009)
# [[Mary Anne Rawson]] abolizionista (BH 1801-1887)
# [[Mary Bennett (pedagogoa)]] (EB 1913-2005)
# [[Mary Corinna Putnam Jacobi]] mediku, idazle, sufragista (AEB, 1842-1906)
# [[Mary Emilie Holmes]] geologoa, irakaslea (AEB, 1850-1906)
# [[Mary Estlin]] aktibista (EB1820-1902)
# [[Mary Horner Lyell]] geologoa (EB 1808-1873)
# [[Mary Kay Letourneau]] maistra, estuproz kondenatua (AEB 1962-2020)
# [[Mary MacSwiney]] ekintzaile independentista, emakume politikari errepublikar irlandarra eta feminista. (Londres, 1872 - Cork, 1942)
# [[Matilde Escuder Vicente]]2. errepublikako maistra (Valentzia, 1913-Frantzia, 2006)
# [[Mercedes Tella]] pedagogoa, idazlea (Coruña 1868-Leon 1934)
# [[Michelle McLean]] modeloa, idazlea, Miss Unibertso 1992 (Namibia 1972)
# [[Millicent Mackenzie]] sufragista (EB 1863-1942)
# [[Miriam Stevenson]] modeloa, Miss Unibertso 1954 (AEB 1933)
# [[Mona Grudt]] kazetaria, Miss Unibertso 1990 (Norvegia 1971)
# [[Monique Ilboudo]] idazlea (Burkina Faso, 1959)
# [[Montserrat Señaba]] maistra eta politikaria (Ekuatore Ginea, 1918-1980)
# [[Morayma Ofir Carvajal]] maistra (Ekuador, 1915-1951)
# [[Naomi Wolf]] idazlea, aktibista (AEB 1962)
# [[Natalie Glebova]] idazlea, modeloa, Miss Unibertso 2005 (Errusia/Kanada 1981)
# [[Nina Jacqmin]] Belgikako komikigilea (Brusela, 1989)
# [[Noralma Vera]] ballet dantzaria eta maistra (Ekuador, 1936)
# [[Norma Nolan]] modeloa, Miss Unibertso 1962 (Argentina 1938)
# [[Novera Ahmed]] artista (Bangladesh, 1939)
# [[Nuria Hosta Pascual]] aktorea (Katalunia, XX. mendea)
# [[Nuria Nuñez Hierro]] musikagilea (Cádiz 1980)
# [[Pascuala Campos de Michelena]] arkitektoa (Jaen/Galizia 1938)
# [[Pauline Dy Phon]] idazlea eta botanikaria (Kanbodia, 1933)
# [[Pauline Peyraud-Magnin]] futbolaria (Frantzia, 1992)
# [[Paz Moreno Feliu]] antropologoa, ikertzailea (Coruña 1956)
# [[Pilar Aymerich Puig]] argazkilaria (Bartzelona 1943)
# [[Pilar Cuartero]] maistra (Zaragoza, 1906-1995)
# [[Pilar Parcerisas]] arte-kritikaria, -historialaria (Bartzelona 1957)
# [[Porntip Nakhirunkanok]] filantropoa, modeloa, Miss 1988 (Thailandia 1969)
# [[Priscilla Bright McLaren]] sufragista (EB 1815-1906)
# [[Purdah]] ohitura
# [[Rafaela Rimbau]] aktorea (Espainia 1819-Valentzia 1896)
# [[Rahel Varnhagen von Ense]] idazlea (Berlin, 1771-1832)
# [[Rebeca Atencia]] primatologoa (Coruña 1977)
# [[Rebecca Saunders]] musikagilea (EB 1967)
# [[Regina Blandón|Regina Blandon]] aktorea (Mexiko, 1990)
# [[Remei Sipi]] hezitzailea, idazlea eta editorea (Rebola - Ginea 1952)
# [[Remigia Nazaroviene]] atleta (Turkmekistan/Lituania 1967)
# [[Renate Mayntz]] soziologoa (Berlin 1929)
# [[Rina Mor]] abokatua, Miss Unibertso 1976 (Israel 1956)
# [[Rita Mae Brown]] idazlea, aktibista (AEB 1944)
# [[Riyo Mori]] Miss Unibertso 2007 (Japonia 1986)
# [[Rosa Garcia Alcon]] ekintzaile antifrankista (Madril 1957)
# [[Rosa May Billinghurst]] sufragista (BH 1875-1953)
# [[Rosalind Pitt-Rivers]] biokimikaria (Erresuma Batua, 1907-1990)
# [[Rosana Alonso]] maistra eta politikaria (Santander, 1970)
# [[Ruth Hubbard]] biokimikaria (Austria-AEB, 1924-2016)
# [[Sabrina Calvo]] Frantziako idazlea (Marseilla, 1974)
# [[Samanta Schweblin]] idazlea (Argentina 1978)
# [[Sandra Pierrette Kanzie|Sandra Pierrete Kanzie]] idazlea (Burkina Faso)
# [[Sarah Bouyain]] idazle eta zinema-zuzendaria (Reims, 1968)
# [[Sarah Jane Baines]] sufragista (EB 1866-1951)
# [[Sarah Winstedt]] medikua, zirujaua eta sufragista irlandarra (Sixmilebridge, 1886- Havant, 1972)
# [[Shawn Weatherly]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso 1980 (AEB 1961)
# [[Shazia Ilmi]] kazetaria, aktibista (India 1970)
# [[Shirley Jackson]] idazlea (AEB 1916-1965)
# [[Silvia Caballol]] psikologoa, idazlea (Bartzelona 1983)
# [[Sofia Alaoui]] film zuzendaria (Maroko 1990)
# [[Sonia Megias]] musikagilea, artista (Albacete 1982)
# [[Sonja Sekula]] artista (Suitza 1918-1963)
# [[Sophie Alour]] saxofoi-jotzailea (Bretainia, 1974)
# [[Sunita Narain]] ekologista (India 1961)
# [[Svetlana Buraga]] atleta (Bielorrusia 1965)
# [[Sylvia Hitchcock]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1967 (AEB 1946-2015)
# [[Tanella Boni]] idazlea (Boli Kosta, 1954)
# [[Teresa Billington-Greig]] sufragista (BH 1877-1964)
# [[Teté Caturla]] abeslari eta maestra (Kuba, 1937-2023)
# [[Tina Thörner]] rally ingeniaria, kopilotoa (Suedia 1966)
# [[Tina Weirather]] eskiatzailea (Liechtenstein 1989)
# [[Touza ahizpak]] giza eskubideen aldeko aktibistak (Ourense, XX. mendea-XX. mendea)
# [[Uemura Shōen]] margolaria (Japonia 1875-1949) ISA
# [[Vennira Aadai Nirmala]] aktore, dantzaria (India 1948)
# [[Vera Danchakoff]] anatomista, enbriologoa (Errusia, 1879-1950)
# [[Victoria Lidiard]] sufragista (BH 1889-1992)
# [[Violeta Denou]] ilustratzailea taldea (Katalunia 1977)
# [[Wendy Fitzwilliam]] abokatua, Miss Unibertso 1998 ( Trinidad eta Tobago 1972)
# [[Werewere Liking]] idazlea eta dantzaria (Kamarun, 1950)
# [[Winifred Coombe Tennant]] sufragista, politikaria (EB 1874-1956)
# [[Xaro Nomdedeu Moreno]] matematikaria (Castelló de la Plana, 1948)
# [[Yvonne Ryding]] modeloa, Miss Unibertso 1984 (Suedia 1962)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''martxoa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainara Agerre Lako]] ---- '''SORTUA''' maskaradako kabana (Jutsi, 2001)
# [[Ainhoa Azurmendi Etxegaray|Ainhoa Azumendi Etxegaray]] ---- '''SORTUA''' Kirolari ohia, unibertsitateko irakasle eta ikertzailea (Hernani, 1978)
# [[Alba Matilla]] ---- '''SORTUA''' artista (Avilés, 1998)
# [[Amany Al-Ali]] ---- '''SORTUA''' karikaturagilea (Siria, 1984)
# [[Arrate Gisasola]] ef-- '''SORTUA''' kirolaria, bertsolaria (Soraluze, 1979)
# [[Catalina Bustamante]] ---- '''SORTUA''' konkistatzailea (Espainia, XV. mendea, Espainia Berria, XVI. mendea)
# [[Esther Galarza]] ef-- '''SORTUA''' margoalaria (Eibar, 1956)
# [[Felisa Basauri Larrañaga]] -- ef '''SORTUA''' baserritarra, esne-saltzailea (Elgeta, 1928-2018)
# [[Josefa Cruz de Gassier]] efef '''SORTUA''' sopranoa (Bilbo, 1821 + Madril, 1870)
# [[Josefina Guerendiain Caro|Josefina Guerendain]] efef '''SORTUA''' frankismoaren biktima(Iruñea, 1918-2011)
# [[Julia Bea Soto]] efef '''SORTUA''' ekintzaile komunista frankismoaren biktima(Sesma, 1912-Iruñea, 1989)
# [[Kontxi Barturen Uriarte]] ---- '''SORTUA''' nekazaria (Bakio 1922)
# [[Laida Martinez Navarro]] ---- '''SORTUA''' idazlea (Bilbo, 1965)
# [[Lourdes Fernández Fernández]] ---- '''SORTUA''' arte kudeatzailea (Donostia, 1961)
# [[Mª Carmen Húder Carlosena|Maria Carmen Húder Carlosena]] ---- '''SORTUA''' ekintzailea frankismoaren biktima (Iruñea, 1897-1987)
# [[Maite Guevara]] ef-- '''SORTUA''' aktorea, klow (Gasteiz, 1981)
# [[Margarita Araneta Urrutia]] ---- '''SORTUA''' ekintzailea, komunista (Hondarribia 1909-2001)
# [[Maria de las Mercedes Isasi]] efef '''SORTUA''' moja (Iurreta, 1900-Berriz,1973)
# [[María Dolores Aldama Alfonso]] efef '''SORTUA''' esklabuen-jabea (Kuba, XIX. mendea)
# [[Maritxu Muñoz Ugartemendia]] ----'''SORTUA''' ekintzailea, saltzailea (Hondarribia 1914-1997)
# [[Maritxu Roteta]] ef-- '''SORTUA''' sopranoa eta abesbatza zuzendaria (Alkiza, 1948)
# [[Matilde Orbegozo]] efef '''SORTUA''' poeta (Bilbo, 1837-1891)
# [[Matilde Urdangarin Palacio]] ---- '''SORTUA''' margolaria (Zaragoza, 1939)
# [[Milagros Txurruka]] ef-- '''SORTUA''' dantzaria (Mallabia 1927)
# [[Nemesia Baztan Turrau]] ---- '''SORTUA''' Ekintzailea, frankismoaren biktima (Nafarroa
# [[Rachita Taneja]] ---- '''SORTUA''' karikaturagilea (India, ?)
# [[Ramona Zapatero Zapatel]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea frankismoaren biktima(Nafarroa, 1898--?
# [[Sonia Rueda]] ---- '''SORTUA''' artista (Bilbo, 1964)
# [[Tere Guenetxea]] ef-- '''SORTUA''' artista (Soraluze, 1953)
# [[Adriana Amado Suárez]] irakasle, ikertzailea (Buenos Aires, 1966)
# [[Alba Lago]] aurkezlea, idazlea (Galizia, 1985)
# [[Alicia Gimenez Bartlett]] idazlea ( Albacete 1951)
# [[Almudena Carracedo]] dokumentalgilea (Madril 1972)
# [[Amaia Peña]] futbolaria (Getxo 1998)
# [[Amparo Sard]] artista (Mallorca 1973)
# [[Amy Bull]] maistra eta sufragista (Erresuma Batua, 1877-1953)
# [[Ana Arzoumanian]] abokatu, idazle eta poeta (Argentina, 1962)
# [[Ana Barbara]] abeslaria (Mexiko 1971)
# [[Ana Flecha Marco]] itzultzaile, idazlea (Leon, 1986)
# [[Ana Romani]] poeta, kazetari kulturala (Coruña 1962)
# [[Andrea Dworkin]] idazlea, feminista erradikala (AEB 1946-2005)
# [[Angelina Pollak]] antropologoa (Austria/Venezuela 1932-2016)
# [[Anna Alma-Tadema]] artista, sufragista (Londres 1867-1943)
# [[Anna Fiske|Anna Fisc]] ilustratzailea, idazlea (Norvegia, 1964)
# [[Anna Starobinets]] idazlea (Errusia 1978)
# [[Anne Isabella Noel Byron]] matematikaria, aktibista (EB 1792-1860)
# [[Antonia Jiménez|Antonia Jimenez]] gitarra jolea (Puerto de Santa Maria, 1972)
# [[Arancha de Benito]] tb aurkezlea (Madril 1969)
# [[Arancha del Sol]] modeloa, aktorea, tb aurkezlea (Asturias 1972)
# [[Asja Lācis]] antzerkilaria (Estonia, 1891-179)
# [[Assumpcio Estivill]] liburuzaina, irakaslea (Tarragona 1949)
# [[Assumpta Montella]] historialaria, idazlea (Bartzelona 1958)
# [[Aurélie Neyret]] Frantziako komikigilea (Lyon, 1983)
# [[Aurora Alonso de Rocha]] idazlea, irakaslea eta ikertzailea (Buenos Aires, 1937-2021)
# [[Barbara Ayrton-Gould]] sufragista (EB 1886-1950)
# [[Beatriz Ariño]] kazetaria (Huesca 1963)
# [[Begoña Alfaro García]] politikaria (Bartzelona/Nafarroa 1982)
# [[Begoña Caamaño]] idazlea (Galizia 1964-2014)
# [[Bel%C3%A9n Garijo]] Almansako medikua (Albacete 1960)
# [[Belen Feliu]] idazlea (Galizia 1961-1997)
# [[Belen Toimil]] atleta (Coruña 1994)
# [[Bessie Blount Griffin]] fisioterapeuta, asmatzailea (AEB, 1914-2019)
# [[Blanca de la Torre]] arte-komisarioa (Leon 1977)
# [[Blanca Manchon]] estropadalaria (Sevilla 1987)
# [[Carmen Ramos Vellon]] atleta (Valentzia 1998)
# [[Carmen Ruiz]] aktorea (Madril 1974)
# [[Carolina de Cepeda]] sopranoa (Coruña 1847-Madril 1910)
# [[Carolina Robles]] atleta (Sevilla 1991)
# [[Caroline Polachek]] kantaria (AEB 1985)
# [[Cassandra Ciangherotti]] aktorea (Mexiko 1987)
# [[Catherine Cesarsky]] astronomoa (Frantzia-Venezuela, 1943)
# [[Cecile McLorin Salvant]] jazz abeslaria (AEB 1989)
# [[Charlotte Marsh]] sufragista (Britainia,
# [[Chloé Cruchaudet]] Frantziako komikigilea (Lyon, 1976)
# [[Chuny Anzorreguy]] idazlea (Buenos Aires, XX.mendea)
# [[Claudia Mori]] aktore, abeslari (Italia 1944)
# [[Concepcion Cascajosa]] ikertzailea, irakaslea (Bartzelona 1979)
# [[Concepcion Garcia Lorca]] errepublikar erbesteratua (Granada 1903-1962)
# [[Concha Hernandez ]] kultur kudeatzailea (Avila 1958)
# [[Danna Paola]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1995)
# [[Deborah Charlesworth]] biologoa (Erresuma Batua, 1943)
# [[Dolores Sanchez Palomino]] filologoa (Kantabria 1961)
# [[Doreen Allen]] sufragista (EB 1879-1663)
# [[Dorothy Height]] aktibista (AEB 1912-2010)
# [[Eagle Woman]] lakota indigena liderra (AEB 1820-1888)
# [[Elena Caffarena]] legelaria (Txile 1903-2003)
# [[Elena Guerra]] erlijiosoa, beatoa (Italia 1835-1914)
# [[Eli Bartra]] filosofia (Mexiko, 1947)
# [[Elisabeth Plainacher]] sorgintzat hartua (Austria, 1513-1583)
# [[Elizabeth Inglis]] aktorea (BH 1913- AEB 2007)
# [[Elizabeth Jagger]] modeloa, aktorea (AEB/EB 1984)
# [[Ellen Hutchins]] botanikaria (Irlanda, 1785-1815)
# [[Elnako amaetxea]] Elisabeth Eidenbenz erizain suitzarrak Frantzian sortutako erakundea (1939-1944)
# [[Emilia Currás]] kimikaria, dokumentalista (Madril 1927-2020)
# [[Ende (argitzailea)]] (X.mendea, Leon)
# [[Ester Bonet]] hizkuntzalaria (Bartzelona 1950)
# [[Esther Acebo]] aktorea (Madril 1983)
# [[Esther Corral Diaz]] filologoa (Lugo 1961)
# [[Esther Jaen]] kazetaria (Bartzelona 1968)
# [[Esther Pak]] medikua (Hego Korea, 1877-1910)
# [[Esther Palomera]] kazetaria (Madril 1968)
# [[Esther Peña Camarero]] soziologoa, politikaria (Burgos 1980)
# [[Esther Vaquero]] kazetaria (Salamanca 1982)
# [[Estibaliz Espinosa]] idazlea (Coruña 1974)
# [[Estrella Abecassis de Laredo]] fisikaria (Venezuela, 1940)
# [[Eugenia Osterberger]] musikagilea, piano-jolea (Coruña 1852-Niza 1932 19)
# [[Fabrizia Pons]] auto-pilotua, kopilotua (Italia 1955)
# [[Fatima Anllo Vento]] kultura ikertzailea (Madril 1958)
# [[Fatima Meer]] idazlea eta apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, 1928-2010)
# [[Faye Webster]] abeslaria (AEB 1997)
# [[Florence Haig]] sufragista (Erresuma Batua, 1856-1952)
# [[Florence Mkhize]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika 1932-1999)
# [[Frances Parker]] sufragista (Erresuma Batua, 1875-1924)
# [[Francine Galvez]] kazetaria (Kamerun 1966)
# [[Frieda Hughes]] poeta eta margolaria (Londres, 1960)
# [[Ghislaine Maxwell]] sexu-trafikatzailea (Frantzia 1961)
# [[Greta Lee]] aktorea (AEB 1983)
# [[Habiba Gribi]] kirolaria (Tunisia, 1984)
# [[Hafsa bint al-Hayy al-Rakuniyya]] Al-Andaluseko poeta (Granada 1135-1191)
# [[Harmonia Rosales]] artista afrokubarra (Chicago, 1984)
# [[Helen Joseph]] aktorea, edertasunaren erregina (Plymouth, 1942)
# [[Helen Tolson]] sufragista (Britania, 1888-1955)
# [[Helene Legrais]] historialaria, idazlea (Frantzia 1961)
# [[Henar Alvarez]] kazetaria, umorista (Madril 1984)
# [[Hengameh Ghaziani]] aktorea (Iran, 1970)
# [[Hilda Cid]] zientzialaria (Txile, 1933)
# [[Imma Prieto]] arte-komisarioa (Bartzelona 1975)
# [[Imogen Holst]] konpositorea (EB 1907-1984)
# [[Inger Christensen]] poeta (Danimarca 1935-2009)
# [[Isabel Mijares]] enologoa (Badajoz 1942-Madril 2024)
# [[Isabel Rodríguez (Mexikoko konkista)]] erizain militarra (Espainia, 1480-?)
# [[Jaël Bestué]] atleta (Bartzelona 2000)
# [[Jagmati Sangwan]] kirolaria, aktibista, politikaria (India 1960)
# [[Jane Joseph]] musikagilea (Londres 1894-1929)
# [[Jerry Hall]] modeloa, aktorea (AEB 1956)
# [[Jessica Cediel]] kazetaria, modeloa (Kolonbia 1982)
# [[Josephine St. Pierre Ruffin]] Sufragista (1842-1924)
# [[Jul' Maroh]] komikigile frantsesa (Lens, 1985)
# [[Julia Navalnaia]] ekonomialaria, politikaria (Errusia 1976)
# [[Kathleen Ferrier]] kontraltoa (EB 1912-1953)
# [[Kathleen March]] itzultzailea (AEB 1949)
# [[Kawtar Boulaid]] atleta (Maroko 1989)
# [[Kim Gordon]] rock musikaria, idazlea (AEB 1953)
# [[Kitty O'Neil]] zinemako espezialista (AEB 1946-2018)
# [[La Tortajada]] dantzari eta abeslaria (Granada, 1877-1957)
# [[Lætitia Sadier]] abeslaria (Frantzia, 1968)
# [[Laura Ainsworth]] sufragista (EB 1885-1958)
# [[Laura Baena]] influencerra, ekintzailea (Malaga 1981)
# [[Laura Garcia Lorca]] museo zuzendaria (AEB 1953)
# [[Laura Vilagra]] politikaria (Bartzelona 1976)
# [[Leelah Alcorn]] gazte trans suizidatua (AEB 1997-2014)
# [[Leila Arab]] musikaria (Irain jatorriko britainiarra, 1971)
# [[Lillian Ngoyi]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika 1911-1980)
# [[Lina Sandell]] poeta, gospel ereserkigilea (Suedia 1832-1903)
# [[Lisa Mandel]] komikigile frantsesa (Marseilla, 1977)
# [[Loles Vives]] atleta (Bartzelona 1957)
# [[Lorena Peña]] politikaria, gerrillari ohia (Salvador 1955)
# [[Louisa Atkinson]] botanikari, ilustratzaile, idazle (Australia, 1834-1872)
# [[Louise Pearce]] patologoa (AEB, 1885-1959)
# [[Lourdes Muñoz]] ingeniaria, politikaria (Bartzelona 1969)
# [[Lucia Koch]] argazkilaria, artista garaikidea (Brasil, 1966)
# [[Luisa Villalta Gomez]] idazlea (Coruña 1957)
# [[Mabel Balfour]] sindikalista eta apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, XX. mendea)
# [[Manuela Igartua Olaechea]] farmazian doktorea (Irura, 1970)
# [[Mar%C3%ADa Luisa L%C3%B3pez Fern%C3%A1ndez]] botanikaria (Madrid 1940)
# [[Marcela Iacub]] abokatua, idazlea eta ikertzaile feminista (Buenos Aires, 1964)
# [[Margaret Aldersley]] sufragista, feminista (1851-1940)
# [[Margarita Borja]] poeta, dramagilea (Alacant 1942)
# [[Margarita Ledo Andion]] idazlea, zinemagilea (Lugo 1951)
# [[Mari Pau Dominguez]] kazetaria, idazlea ( Bartzelona 1963)
# [[Maria Amelia Braganzakoa]] Brasilgo printzesa (Paris 1831-Madeira 1853)
# [[Maria Antonia Massanet Mayol]] poeta (Mallorca 1980)
# [[Maria Antonia Sanchez Escalona]] artista (Madril 1941)
# [[María Belén Morales]] eskultorea eta margolaria (Tenerife, 1928-2016)
# [[Maria Castellano Arroyo]] medikua (Jaen 1948)
# [[María de la Candelaria]] Tzeltalko Matxinadaren buruzagia (Mexiko, 1698-1716)
# [[Maria de Nati]] aktorea (Madril 1997)
# [[Maria Denis]] aktorea (Argentina 1916- Italia 2004)
# [[Maria Elvira Pombo Holguin]] diplomazialaria (Kolonbia 1960)
# [[Maria Eugenia Rito]] vedettea (Argentina 1975)
# [[María Fernanda Campa Uranga]] geologoa, aktibista (Mexiko, 1940-2019)
# [[María Gainza]] idazlea (Buenos Aires, 1975)
# [[Maria Jose Saez Carrasco]] kazetaria (Madril 1965)
# [[Maria Lionza]] jainkosa (Venezuela 1802)
# [[Maria Lopez Sandez]] filologoa, idazlea (Lugo 1973)
# [[Maria Luisa Prada Sarasua]] idazlea (Asturias XX. mendea)
# [[Maria Marchant]] hezitzailea, politikaria (Txile 1904-1990)
# [[Maria Nikolaevna O’Rourke]] presoa, hilketa eragilea (Errusia 1877-Argentina 1949)
# [[Maria Nikolaievna Romanova (1899-1918)]] Dukesa Handia (Errusiar Inperioa)
# [[Maria Rosa Fugazot]] aktorea (Argentina 1942)
# [[Maria Rosa Yorio]] rock kantautorea (Argentina 1954)
# [[Maria Thereza Alves]] artista (Brasil, 1961)
# [[Maria Vicente]] atleta (Bartzelona 2001)
# [[Mariam Hernandez]] aktorea (Fuerteventura 1981)
# [[Mariam Shahriar]] film zuzendaria (Iran XX. mendea)
# [[Marta Aledo]] aktorea (Madril 1978)
# [[Marta Galimany]] atleta (Tarragona 1985)
# [[Mary Ann Aldham]] sufragista (Erresuma Batua, 1858-1940)
# [[Mary Carson Breckinridge]] erizaina, emagina (AEB, 1881-1965)
# [[Mary Gawthorpe]] sufragista (Erresuma Batua, 1881-1973)
# [[Mary Sophia Allen]] sufragista, policia (Britainia, 1878-1964)
# [[Maya Erskine]] aktorea (AEB 1987)
# [[Maya Mihindou]] Gabongo ilustratzaile, argazkilari eta kazetaria (Libreville, 1984)
# [[Michela Belmonte]] aktorea (Italia 1925- Alacant 1978)
# [[Michele Mouton]] rally pilotua (Frantzia 1951)
# [[Milena Busquets]] idazlea eta kazetaria (Bartzelona, 1972)
# [[Miri Perez-Cabrero]] aktorea, sukaldaria ( Bartzelna 1993)
# [[Mischa Bredewold ]] txirrindularia (Herbehereak 2000)
# [[Mónica Mayer]] artista eta arte krikikaria (Mexiko, 1954)
# [[Montserrat del Amo]] idazlea (Madril 1927-2015)
# [[Nancy Astor]] lehen emakumea parlamentu britainiarrean (1879-1964)
# [[Natalia Rodriguez (aktorea)]] (Madril 1992)
# [[Natascha Kampusch]] ume bahitua (Austria 1998)
# [[Nazhūn bint al-Qalā'iyya]] poeta (Al-andalus XII. mendea)
# [[Nelly Kaplan]] idazlea (Buenos Aires, 1931-Suitza, 2020)
# [[Neus Aguado]] poeta, kazetaria, literatura kritikaria (Argentina, 1955)
# [[Nicolasa Montt de Marambio]] poeta (Txile 1857-1924)
# [[Nuria Amat]] idazlea ( Bartzelona 1950)
# [[Nuria Montserrat Pulido]] bioingeniaria (Bartzelona 1978)
# [[Oda Krohg]] margolaria (Norvegia 1860-1935)
# [[Paola Cortellesi]] aktorea (Italia 1973)
# [[Paola Rojas]] kazetaria (Mexiko 1976)
# [[Paz Márquez Benítez]] idazlea (Filipinak,
# [[Petra Delicado]] literatura pertsonaia, inspektorea
# [[Phyllis Smith]] aktorea (AEB 1952)
# [[Pilar Carbonero Zalduegi]] ikertzailea (Marokoko protektoratua, 1942)
# [[Pilar de Francisco]] kazetaria, umorista (Madril XX. mendea)
# [[Qiu Zhu]] margolaria (Ming dinastiako txinatarra)
# [[Rachel Reeves]] politikaria (EB 1979)
# [[Rahima Moosa|Rahina Moosa]] apartheidaren aurkako politikaria (Hegoafrika, 1922-1993)
# [[Raisa Smetanina]] iraupen-eskiatzailea (Errusia 1952)
# [[Rekha]] aktorea (India 1954)
# [[Rocio Madrid]] aktore, tb aurkezlea (Malaga 1978)
# [[Rocio San Miguel]] abokatua, aktibista desagertua (Venezuela 1966)
# [[Rocio Santa Cruz]] kultur kudeatzailea (Coruña 1967)
# [[Rocio Vieitez Ferro]] itzultzailea (Pontevedra 1975)
# [[Rosalind Eleazar]] aktorea (EB 1982)
# [[Rosalind Fox Solomon]] argazkilaria (AEB 1930)
# [[Rosalinda Celentano]] aktorea (Italia 1968)
# [[Rosario Valcárcel]] poeta, eleberrigilea (Kananaria Handiko las Palmas, 1949)
# [[Rose Frisch]] zientzialari aitzindaria ( AEB 1918-201519)
# [[Rozenn Milin]] kazetaria (Frantzia, 1960)
# [[Sabina Puertolas]] sopranoa (Zaragoza 1973)
# [[Sahraa Karimi]] dokumentalgilea (Iran/Afganistan 1983)
# [[Sandra Golpe]] kazetaria (Cádiz 1974)
# [[Saridjah Niung]] musikaria, artista (Indonesia 1908-1993)
# [[Selina Cooper]] sufragista (Britainia
# [[Shobhaa De]] idazlea (India 1948)
# [[Shygirl]] DJ (EB 1992)
# [[Silvia Orriols]] politikaria (Girona 1984)
# [[Simona Izzo]] film zuzendaria (Italia 1953)
# [[Sira Rego]] politikaria (Vañentzia 1973)
# [[Sophia Williams-De Bruyn|Sophia Williams de Bruyn]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, 1938)
# [[Susana Gomez Castaño]] musikaria, ekintzailea (Kolonbia 1984)
# [[Sushmita Sen]] aktorea, Miss Unibertso (India 1975)
# [[Susie Porter]] aktorea (Australia 1971)
# [[Suzanne Lacy]] artista (AEB, 1945)
# [[Teresa Rivero]] 1. Emakume-presidente futbolean (Cádiz 1935)
# [[Teresa Shaw]] Idazle, itzultzaile (Uruguai-Bartzelona, 1951)
# [[Theresa Garnett]] ekintzaile sufragista (Erresuna Batua, 1888-1966)
# [[Valentine Penrose]] idazle eta margolaria (Frantzia, 1898-1978)
# [[Vicenta Fernandez-Montesinos]] idazlea (Granada 1930-Madril 2023)
# [[Vicky Luengo]] aktorea (Mallorca 1990)
# [[Victoria Lomasko]] marrazkilaria (Errusia, 1978)
# [[Vidya Balan]] aktorea, abeslaria (India 1979)
# [[Violet Aitken]] sufragista (Erresuma Batua, 1886-1987)
# [[Virginia Giuffre]] sexu-biktima (AEB/Australia 1983)
# [[Virginie Ancelot]] idazlea eta pintorea (Dijon, 1792-Paris, 1875)
# [[Wilma Labate]] film zuzendaria, gidoilaria (Italia 1949)
# [[Zheng Qinwen]] tenislaria (Txina 2002)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''otsaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Casilda Ampuero]] '''SORTUA''' Fronte eta Ospitaleen zuzendaria (San Vicente de la Barquera, 1906-1978)
# [[Conchita Bustinduy]] '''SORTUA''' erraketista (Berriatua, 1927)
# [[Mercedes Herrán]] '''SORTUA''' haur saltzailea (?-Bilbo, 2002)
# [[Aurora Gómez Urrutia]] '''SORTUA''' ekintzaile errepublikarra (Obanos, 1914-Iruñea, 1975)
# [[Adela Tarifa Fernández]] historialaria, ikertzailea (Granada 1949)
# [[Africa Fanlo]] ilustratzailea (Bartzelona, 1972)
# [[Agnes Arber]] botanikaria (Erresuma Batua, 1879-1960)
# [[Ai Yazawa]] mangaka japoniarra (Osaka, 1967)
# [[Alice Henry]] sufrafista (Australia, 1857-1943)
# [[Alicia Dickenstein]] matematikaria (Argentina, 1955)
# [[Aliya Moldagulova]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1925-1944)
# [[Amanda Marsalis]] argazkilaria, film zuzendaria (AEB, XX. mendea)
# [[Ana Bustelo]] editorea eta itzultzailea (Paris, 1964)
# [[Ana de la Cueva]] ekonomialaria (Madril 1966)
# [[Ana María Bejarano Escanilla]] itzultzailea (Salamanca, 1959)
# [[Ana María Campos]] heroia ( Venezuela 1796-1828)
# [[Ana Miralles|Ana Mirelles]] komikigilea eta ilustratzailea (Madril, 1959)
# [[Ana Requena]] kazetaria, blogaria (Madril 1984)
# [[Anabel Flores Salazar]] kazetaria (Mexiko 1984-2016)
# [[Andrea Motis]] musikagilea, tronpeta jolea, jazz kantaria (Bartzelona 1995)
# [[Angeles Mastretta]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1949)
# [[Ann Chapman]] limnologoa (Zeelanda Berria, 1937-2009)
# [[Anna Cardús Flaqué]] saskibaloi arbitroa (Bartzelona 1970)
# [[Anna Casanovas|Anna Casanova]] idazlea (Bartzelona, 1975)
# [[Anna Petronella van Heerden]] ginekologoa, sufragista (Hegoafrika 1887- 1975)
# [[Anne Teuf]] ilustratzaile eta komikigile frantsesa (Aspach-le-Haut, 1964)
# [[Annie MacDonald Langstaff]] legelaria, (Kanada,
# [[Antoinette Blackwell]] idazlea eta gizarte ekintzailea (AEB, 1825-1921)
# [[Arantxa Aguirre Carballeira]] dokumentalgilea, gidoilaria (Madril 1958)
# [[Arca (abeslaria)]] (Venezuela/Bartzelona 1989)
# [[Arcelia Ramirez]] aktorea (Mexiko 1967)
# [[Arja Kajermo|Arja Kajerno]] komikigilea (1949)
# [[Arlene Harris]] aktorea (Kanada 1896-AEB 1976)
# [[Arlene Harris]] enpresaburua, asmatzailea (AEB 1948)
# [[Åsa Grennvall|Assa Grennavall]] komikilaria (Suedia, 1973)
# [[Barbara Morgenstern]] elektronika-abeslaria, ekoizlea (Alemania 1946)
# [[Barbara Saavedra]] biologoa (Txile 1967)
# [[Begoña Lolo]] musikologoa (Madril 1958)
# [[Begoña San Jose ]] sindikalista (Segovia 1949)
# [[Begoña Torres]] kultur kudeatzailea (Madril XX. mendea)
# [[Belen Atienza Azcona]] film ekoizlea (Madril 1970)
# [[Bella Guerin]] sufragista eta ekintzaile (Australia, 1858-1923)
# [[Bibi Bourelly]] egile abeslaria (Berlin/AEB 1994)
# [[Blanche Feillet-Hennebutte]] margolaria eta litografoa (1815-1886)
# [[Bodil Schmidt-Nielsen]] fisiologoa (Danimarka-AEB, 1918-2015)
# [[Bríet Bjarnhéðinsdóttir]] politikaria (Islandia, 1856-1940)
# [[Carlota Guerrero]] argazkilaria, zinemagilea (Bartzelona 1989)
# [[Carmen Armendariz]] ekoizlea (Mexiko 1946)
# [[Carolina_Caycedo]] diziplina anitzeko artista (London, 1978)
# [[Catherine Helen Spence]] idazlea, kazetaria, sufragista (Australia, 1829-1910)
# [[Chus Tudelilla]] arte-kudeatzailea (Logroño 1961)
# [[Claire Tomalin]] kazetaria, biografoa (Londres 1933)
# [[Clara Giveen]] sufragista (Irlanda, 1887-1967)
# [[Clara Segura]] aktorea (Bartzelona 1974)
# [[Claudia Malagelada]] aktorea, dantzaria (Bartzelona 2007)
# [[Cristina Gutiérrez (pilotua)]] (Burgos 1991)
# [[Cristina Huete (ekoizlea)]] (Brasil/Espainia XX. mendea)
# [[Diana Athill]] editore, idazle, nobelagile (Londres, 1917-2019)
# [[Doaa el-Adl]] karikaturegilea (Egipto, 1979)
# [[Dolores Hayden]] arkitektoa, historialaria, poeta (AEB, 1945)
# [[Dorothe Engelbretsdotter]] poeta (Norvegia, 1634-1716)
# [[Draga Ljo%C4%8Di%C4%87]] medikua, feminista (Serbia, 1855-1926)
# [[Edwidge Danticat]] idazlea (Haiti/AEB 1969)
# [[Eileen Mary Casey]] sufragista (Australia 1881- 1972)
# [[Elin Wallin|Elin Walin]] artista (Suedia, 1884-1969)
# [[Eliza Ritchie|Eliza Ritche]] sufragista eta filosofoa (Kanada, 1856-1933)
# [[Elizabeth Avery Meriwether]] idazle, sufragista (AEB, 1824-1916-)
# [[Ellen Allien]] DJ (Alemania 1968)
# [[Ellen Ternan]] aktorea (EB 191839-1914)
# [[Elvira Sastre]] poeta, itzultzailea (Segovia 1992)
# [[Emma Miller]] sufragista (EB 1839-Australia 1927)
# [[Esperanza Mendoza Holgado]] saskibaloi arbitroa (Caceres 1983)
# [[Ethel Sargant]] botanikaria (Erresuma Batua, 1863-1918)
# [[Eva Valiño]] soinu teknikaria (Bartzelona 1969)
# [[Fanny Brice]] aktorea ( AEB 1891-1951)
# [[Fatimah Tuggar ]] artista (Nigeria 1967)
# [[Flora de Pablo]] medikua, ikertzailea (Salamanca, 1952)
# [[Florence Lawrence]] aktorea, asmatzailea (Kanada-AEB, 1886-1938)
# [[Fran%C3%A7oise Brauner]] medikua (Austria-Frantzia, 1911-2000)
# [[Františka Plamínková]] kazetaria, feminista, politikaria (Txekia, 1875-1942)
# [[Gabriela Gonz%C3%A1lez]] fisikaria (Argentina, 1965)
# [[Gabriele Schor]] publizista, bildumagilea (Austria 1961)
# [[Garcia Botikaria]] zientzia dibulgatzailea (Cuenca 1995)
# [[Geneviève Thiroux d'Arconville]] idazlea, zientzialaria (Frantzia 1720-1805)
# [[Gertrude Blanch]] matematikaria (Polonia-AEB, 1897-1996)
# [[Gertrude Caton Thompson]] arkeologoa (Britainia Handia, 1888-1985)
# [[Giorgia Marras]] Komikigile eta ilustratzaile franko-italiarra (Genova, 1988)
# [[Giulia Tamayo Leon]] abokatua, aktibista (Peru 1958- Uruguai 2014)
# [[Griselda Pascual i Xufré]] matematikaria (Bartzelona, 1926-2001)
# [[Hedwig Dohm]] idazlea (Alemania 1831-1919)
# [[Helen Frankenthaler]] margolaria (AEB, 1928-2011)
# [[Helene Funke]] margolaria (Alemania,1869-1957)
# [[Henrietta Dugdale]] sufragista (Londres 1827- Australia 1918)
# [[Hiromu Arakawa]] mangaka japoniarra (Tokachi, 1973)
# [[Irene Manton]] botanikaria (Erresuma Batua, 1904-1988)
# [[Irene Stegun]] matematikaria (AEB, 1919-2008)
# [[Irma Thomas]] soul abeslaria (AEB 19)41
# [[Irma Wyman]] ingeniari informatikoa (AEB, 1928-2015)
# [[Isabel Muñoz (argazkilaria)]] (Bartzelona/Madril 1951)
# [[Isabel Tajahuerce Ángel]] irakaslea, ikertzailea (Soria 1960)
# [[Jantina Tammes]] botanikaria (Herbehereak, 1871-1947)
# [[Jeanne Demessieux]] piano-jotzaile, organo-jotzailea (Frantzia, 1921-1968)
# [[Jenny Saville]] margolaria (Britainia, 1970)
# [[Jessica Bennett]] kazetaria, blogaria (AEB 1981)
# [[Jorja Smith]] kantautorea (EB 1997)
# [[Josiane Balasko]] aktorea, zuzendaria, gidoigilea (1950)
# [[Judi Chamberlin]] aktibista (AEB 1944-2010)
# [[Judith Scott (artista)|Judith Scott]] artista (Ohio, 1943-2005)
# [[Kali Uchis]] kantautorea (AEB 1994)
# [[Karo Moret Miranda]] historialaria, ikertzailea (Kuba,...)
# [[Kate Lilley]] poeta (Australia, 1960)
# [[Kate Perugini]] margolaria (EB 1839-1929)
# [[Kehlani]] egile abeslaria (AEB 1995)
# [[Kenia Os]] abeslaria, youtuberra (Mexiko 1999)
# [[Lais Korintokoa]] hetera (Grezia K.a V. mendea- K.a. IV. mendea)
# [[Lala Huete]] figuringilea (Brasil/Espainia 1957)
# [[Laura Lechuga]] kimikaria, ikerlaria (Sevilla 1962)
# [[Lilli Hornig]] kimikaria (Txekoslovakia-AEB, 1921-2017)
# [[Liv Strömquist]] komikigilea (Suedia, 1978)
# [[Louisa Lawson]] idazlea, poeta, sufragista (Australia, 1848-1920)
# [[Louise Brealey]] aktorea (EB 1979)
# [[Ludwika Paleta]] aktorea (Polonia/Mexiko 1978)
# [[Lulu Roman]] komediantea, abeslaria (AEB 1946)
# [[Lynn Fontanne]] aktorea (EB 1887- AEB 1983)
# [[Mabel Sharman Crawford]] abenturazale eta idazlea (Irlanda, 1820-1912)
# [[Madhuri Dixit]] zinema aktorea (India, 1967)
# [[Maevia Noemí Correa]] botanikaria (Argentina, 1914-2005)
# [[Manuela Sambo]] artista (Angola/Alemania 1964)
# [[Margarida Castells]] itzultzailea (Bartzelona, 1962)
# [[Margie Sudre]] Frantziako politikaria (Vinh, 1943)
# [[Marguerite Jeanne Carpentier]] eskultorea (Paris 1886-1965)
# [[Maria Angeles Querol]] historialaria (Badajoz 1948)
# [[María Calcaño]] poeta (Venezuela 1906-1956)
# [[María Eduarda Barjona de Freitas]] kazetaria, kritikaria (Portugal 1882-1952)
# [[Maria Fyodorovna Zibold]] medikua (Serbia, 1849-1939)
# [[Maria Jose Toro Nozal]] zientzialaria (Zamora 1957)
# [[Maria Pia Timon]] etnologoa (Cáceres 1954)
# [[Maria Polivanova]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1922-1942)
# [[María Rosa Urraca Pastor]] karlista eta falangista (Madril, 1900-Bartzelona, 1984)
# [[Maria Sainz Martin]] medikua (Badajoz 1953)
# [[Maria Schwarz]] arkitektoa (Alemania 1956)
# [[Maria Silva]] aktorea (Palentzia 1941-Madril 2023)
# [[Maria Tena]] idazlea, kultur kudeatzailea (Madril 1953)
# [[Maria Teresa Salazar Bermudez]] kimikari aitzindaria (Badajoz 1909-Madril 1982)
# [[Maria Vazquez]] aktorea (Galizia 1979)
# [[María Vinyals|Marina Vinyals]] idazlea eta artikulugilea (Galizia, 1875-1942)
# [[Maria von Linden]] bakteriologo, zoologo (Alemania, 1869-1936)
# [[Maribel Domenech]] artista (Valentzia 1951)
# [[Marilou Berry]] aktorea (Frantzia, 1973)
# [[Marina Picasso]] idazlea (Frantzia, 1950)
# [[Marina Raskova]] pilotua (Sobiet Batasuna, 1912-1943)
# [[Marjorie Courtenay-Latimer]] naturalista (Hegoafrika, 1907-2004)
# [[Marjorie Hasler]] sufragista (Irlanda, 1887-1913)
# [[Marlene Engelhorn]] aktibista, filantropoa (Austria 1992)
# [[Marta Carazo]] kazetaria ( Madril 1973)
# [[Martha Carrillo]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1966)
# [[Mary Ann Hilliard]] erizaina eta sufragista (Irlanda, 1860-1912)
# [[Mary Galway]] sufragista eta sindikalista (Irlanda, 1864-1928)
# [[Mary J. Blige]] abeslaria (AEB 1984)
# [[Mary Lee]] sufragista (Australia, 1821-1909)
# [[Mary Martin]] aktorea (AEB 1913-1990)
# [[Mary Richardson]] sufragista (Kanada, 1889-1961)
# [[Mary-Dell Chilton]] biologoa (AEB, 1939)
# [[Mati Diop]] aktore eta zuzendaria (Paris, 1982)
# [[Maya Zankoul]] artista bisuala, blogaria (Libano, 1986)
# [[Maybanke Anderson]] sufragista (Australia, 1845-1927)
# [[Merce Paloma]] jantzi diseinatzailea (Bartzelona 1964)
# [[Mercedes Valdivieso]] idazlea (Txile 1924-1993)
# [[Mihri Müşfik Hanım]] margolaria (Turkia, 1886-1954)
# [[Miluca Sanz]] musikaria, artista (Segovia 1956)
# [[Minna Sundberg]] ilustratzailea (Suedia, 1990)
# [[Miss Kittin]] DJ (Frantzia 1973)
# [[Mónica Oriol Icaza]] enpresaria (Madril, 1961))
# [[Muriel Douru]] komikigile, idazle eta ekintzaile frantsesa (1976)
# [[Muriel Matters]] kazetaria, sufragista (Australia, 1817-1969)
# [[Nadia Khiari]] komikigilea eta irakaslea (Tunisia, 1973)
# [[Natalia Carbajosa]] idazlea eta itzultzailea (Puerto de Santa Maria, 1971)
# [[Natalia Kovxova|Natalia Kovxva]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1920-1942)
# [[Natalka Bilotserkivets]] poeta eta iraultzailea (Ukraina, 1954)
# [[Nh. Dini]] idazle feminista (Indonesia 1936-2018)
# [[Nieves López Martínez]] paleontologoa (Burgos, 1949-2010)
# [[Ninnan Santesson]] eskultoregilea (Suedia, 1891-1969)
# [[Noemí Zaritzky]] ingeniari kimikoa (Argentina, 1951)
# [[Norio Sakurai]] mangaka(Japonia)
# [[Núria Tamarit Castro]] irudigilea (Castelló 1993)
# [[Odile Schweisguth]] medikua (Frantzia 1913-2002)
# [[Olivia Mandle]] ingurumen aktibista (Bartzelona 2007)
# [[Pati Chapoy]] kazetaria (Mexiko 1949)
# [[Peggy McCay]] aktorea (AEB 1927-2018)
# [[Pilar Landeira Guerrero]] saskibaloi arbitroa (Madril 1959)
# [[Polina Osipenko]] hegazkinlari heroia (Sobietar Batasuna, 1907-1939)
# [[Power Paola]] komikigilea (Ekuador, 1977)
# [[Ptazeta]] rap kantugilea (Kanariak 1996)
# [[Regina Silveira]] artista eta unibertsitateko irakaslea (Brasil, 1939)
# [[Remedios Sanchez]] idazlea, ikertzailea (Bartzelona 1975)
# [[Rita Payes]] musikagilea, tronboi jolea, jazz kantaria (Bartzelona 1999)
# [[Roser Berdagué]] itzultzailea (Katalunia, 1929)
# [[Rosina Gomez Baeza]] kultur kudeatzailea (Asturias 1941)
# [[Safia Farhat]] artista (Tunisia, 1924-2004)
# [[Sara Becker (aktorea)]] (Txile 2002)
# [[Sara Fratini]] ilustratzailea (Venezuela, 1985)
# [[Semiramis Gonzalez]] historialaria (Asturias 1988)
# [[Serena Lake]] predikatzailea, sufragista (Australia, 1842-1920)
# [[Sheila Tobias]] administratzaile, idazle (AEB, 1935-2021)
# [[Sita Abellan]] DJ, modeloa (Murtzia 1993)
# [[Sofia Coll]] kantari, dantzari, aktorea (Bartzelona 1999)
# [[Sophie Bryant]] matematikaria (Erresuma Batua, 1850-1922)
# [[Sybille Bedford]] idazlea, kazetaria (Alemania 1911-EB 2006)
# [[Sylvia Earle]] ozeanografoa (AEB 1935)
# [[Tatiana Proskouriakoff]] arkeologo, etnologo (Errusia-AEB, 1909-1985)
# [[Teyana Taylor]] abeslaria, dantzaria, aktorea (AEB 1990)
# [[Tomasa Tito Condemayta]] independentziaren aitzindaria, heroia (Peru 1740-1781)
# [[Tracey Rose]] artista (Hegoafrika 1974)
# [[Valentina Borok]] matematikaria (Ukraina, 1931-2004)
# [[Valentina Grizodubova]] hegazkinlari heroiak (Sobietar Batasuna, 1909-1993)
# [[Vanessa Ciangherotti]] aktorea (Mexiko 1974)
# [[Vanessa Nakate]] klima-aktibista (Uganda, 1996)
# [[Vinciane Despret]] filosofoa (Belgika 1959)
# [[Wangechi Mutu]] artista (Kenya/AEB 1972)
# [[Whitney Wolfe Herd]] enpresaburua, ekintzailea (AEB 1989)
# [[Xulia Vicente]] irudigilea (Coruña 1993)
# [[Yasmina Alcaraz Moreno]] saskibaloi arbitroa (Girona 1989)
# [[Yelizaveta Chaikina]] partisanoa (Sobiet Batasuna, 1918-1941)
# [[Yevdokia Bershanskaia]] hegazkinlaria (Sobietar Batasuna, 1913-1982)
# [[Yvonne Sylvain]] medikua (Haiti, 1907-1989)
# [[Zdenka Braunerová]] margolaria (Txekia, 1858-1934)
# [[Zeina Abirached]] komikigilea, ilustratzailea (Beirut, 1981)
# [[Ziba Ganiyeva]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1923-2010)
# [[Alice Abadam]] sufragista (GAles, 1856-1940)
# [[Lila Avilés|Lila Aviles]] zinema zuzendaria (Mexiko, 1982)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''urtarrila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aintzane Uria]] ef--'''SORTUA''' abeslaria, soinularia (Durango, 1979)
# [[Fatmana Binta]] ----'''SORTUA''' sukaldaria (Sierra Leona, 1984)
# [[Izaro Oliveira]] ef--'''SORTUA''' txirrindularia (Ermua 2005)
# [[Mari Carmen Montoya Azkuna]] --ef'''SORTUA''' farmazialaria (1926-2024)
# [[Gloria Zuazola]] --ef'''SORTUA''' (Uruguai, 1966-2024)
# [[Itsaso Gangoitia]] ----'''SORTUA''' lasterkaria, euskara teknikaria (Abadiño 1988)
# [[Paquita Bretos Andueza]] ----'''SORTUA''' mendizalea, ateoa, komunista (Pasaia, 1927)
# [[Larraitz Amezaga del Fango]] ----'''SORTUA''' endometrosiaren buruzko liburuaren egilea (Donostia, 1990
# [[Erkuden Txokarro]] ----'''SORTUA''' (Iruñea, 1974)
# [[Ru´a Zimawi|Ru´a Rimawi]] ----'''SORTUA''' (Zisjordania, 1998)
# [[Nora Botero]] ----'''SORTUA''' irakaslea, ikertzailea (Kolonbia , ?)
# [[Auxi Díaz]] ef--'''SORTUA''' magistratua (Kanaria Handia 1967)
# [[María Isabel Gutiérrez Velasco]] --ef'''SORTUA''' prostituta (Santander, ? - Basauriko espetxea, 1977))
# [[Begoña Vesga]] ef--'''SORTUA''' ekintzaile, feminista, politikaria (Burgos, Ermua, 1951)
# [[Beatriz Arizaga Bolunburu]] ef--'''SORTUA''' historialaria (Eibar, 1951)
# [[Maialen Etxart Salaberri]] ----'''SORTUA''' irakaslea (Isturitze, 1978)
# [[Sara Oceja Salazar]] ef--'''SORTUA''' arkitektua eta politikaria (Durango, 1970)
# [[Paula Bronstein]] fotokazetaria (AEB, XX. mendea)
# [[Edith Hirsch Luchins]] efef matematikaria (Polonia-AEB, 1921-2002)
# [[Annie Montague Alexander]] paleontologo, filantropoa (AEB, 1867-1950)
# [[Carol Guzy]] ef-- argazkilaria (AEB, Pensilvania, 1956)
# [[Ladislava Bakanic]] gimnasta (New York, 1924)
# [[Julia Kavanagh|Julia Kavabagh]] idazlea (Irlanda, 1824-1877)
# [[Nelly Bodenheim|Nelly Bodenneim]] ilustratzailea (Herbehereak, 1874-1951)
# [[Hamideh Kheirabadi]] aktorea (Irlanda, 1924-2010)
# [[Dorothy Cayley]] mikologoa (Sri Lanka, 1874-1955)
# [[Maria Mauban]] aktorea (Marsella, 1924-2014)
# [[Kate Lester]] aktorea (Ingalaterra, 1857-1924)
# [[Dorothea Wolbert]] aktorea (AEB, 1874-1958)
# [[Gré de Jongh]] lasterketaria (Herbehereak, 1924-2002)
# [[Vera Molnár]] artista (Hungaria, 1924-2023)
# [[Elena Cernei]] mezzo-sopranoa (Errumania, 1924-2000)
# [[Hrytsko Hryhorenko]] poeta eta itzultzailea (Ukrainia, 1867-1924)
# [[Claudine Dupuis]] aktorea (Frantzia, 1924-1991)
# [[Annelise Hovmand]] zinema-zuzendaria (Danimarka, 1924-2016)
# [[Conradine Birgitte Dunker]] idazlea (Norvegia, 1780-1866)
# [[Beatrice Chebet]] atleta (Kenya 2000)
# [[Tsigie Gebreselama]] atleta (Etiopia 2000)
# [[Dawit Seyaum]] atleta (Etiopia 1996)
# [[Shannon Rowbury]] atleta (AEB 1984)
# [[Lisa Dobriskey]] atleta (EB 1983)
# [[Adela Pankhurst]] sufragista, aktibista politikoa (EB 1885-Australia 1961)
# [[Minnie Baldock]] sufragista (EB 1864-1954)
# [[Adelaide Knight]] sufragista (EB 1871-1950)
# [[Christian Jollie Smith]] abokatu ekintzailea (Australia 1885-1963)
# [[Margaret Bondfield]] politikaria, aktibista (EB 1873-1953)
# [[Louisa Martindale]] zirujaua (EB 1872-1966)
# [[Louisa Martindale (feminista)]] sufragista, aktibista (EB 1839-1914)
# [[Hilda Martindale]] funtzionarioa, idazlea (EB 1875-1952)
# [[Cicely Hamilton]] dramagilea, aktorea (EB 1872-1933)
# [[Dora Montefiore]] zirujaua (EB 1872-1966)
# [[Kelly Holmes]] atleta (EB 1970)
# [[Mary Rand]] atleta (EB 1940)
# [[Alemitu Tariku]] atleta (Etiopia 2000)
# [[Shelby Houlihan]] atleta (AEB 1993)
# [[Manuela M. Veloso]] irakaslea, robot-ikertzailea (Lisboa 1957)
# [[Lua Ribeira]] argazkilaria (Coruña, 1986)
# [[Cristina de Middel]] argazkilaria (Alacant, 1979)
# [[María Garay]] tango abeslaria (Argentina, 1941)
# [[Anna Gottlieb]] abeslaria (Viena, 1774-1856)
# [[Hou Bo]] argazkilaria (Txina, 1924-2017)
# [[Montserrat Ubach Tarrés]] espeleologoa aitzindaria (Bartzelona XX. mendea)
# [[Rocío Verdejo García]] artista plastikoa, argazkilaria (Granada 1982)
# [[Olinpia Velasco]] artista bisuala, argakilaria ( Granada 1970)
# [[Ana Vaz]] film zuzendaria, artista (Brasil 1982)
# [[Sara Ramo]] artista bisuala (Madril/Brasil 1975)
# [[Ann Packer]] atleta (EB 1942)
# [[Tatiana Tomashova]] atleta (Errusia 1975)
# [[Svetlana Masterkova]] atleta (Errusia 1968)
# [[Denise Lewis]] atleta (EB 1972)
# [[Sally Gunnell]] atleta (EB 1966)
# [[Eladia Blázquez]] abeslaria (Argentina, 1931-2005)
# [[Zanele Muholi]] artista eta aktibista (Hegoafrika, 1972)
# [[Eva Nogales]] biofisikaria (Colmenar Viejo, 1965)
# [[Ana María Muñoz Amilibia]] arkeologoa (Donostia-Madril, 1932-2019)
# [[Farshid Moussavi]] arkitektoa (Iran/Britainia 1965)
# [[Roma Agrawal]] egitura-ingeniaria (India/EB 1983)
# [[Francine Houben]] arkitektoa (Herbehereak 1955)
# [[Beverly Willis]] arkitektoa (AEB 1928-2023)
# [[Jolanda Ceplak]] atleta (Eslovenia 1976)
# [[Hasna Benhasi]] atleta (Maroko 1978)
# [[Fantu Worku]] atleta (Etiopia 1999)
# [[Karissa Schweizer]] atleta (AEB 1996)
# [[Phylis Smith]] atleta (EB 1963)
# [[Pilar Citoler]] dentista, arte bildumagilea (Zaragoza 1937)
# [[Mary Strong Clemens]] botanikaria (AEB, 1873-1968)
# [[Hortense Powdermaker]] antropologoa (AEB,1900-1970)
# [[Charlotte Abramow]] argazkilari eta bideogilea (Brusela, 1993)
# [[Judy Dater]] argazkilari feminista (AEB, 1941)
# [[Germaine Van Parys]] fotokazetaria (Belgika, 1893-1983)
# [[Alexandra Boulat]] fotokazetaria (Frantzia, 1962-2007)
# [[Ina Higgins]] baratzezaina, paisaia-arkitektoa (Irlanda 1860-Australia 1948)
# [[Nettie Palmer]] idazlea, kritikaria ( Australia 1885-1964)
# [[Vicenta Cortés Alonso]] artxibozaina, ikertzailea, irakaslea (Valentzia 1925-2021)
# [[María Eugenia Rodríguez Palop]] legelaria, politikaria ( Badajoz 1970)
# [[Marisa Rodríguez Palop]] kazetaria, korrespontsala (Badajoz 1966)
# [[Janeene Vickers]] atleta (AEB 1968)
# [[Sandra Farmer]] atleta (Jamaika/AEB 1962)
# [[Debra Flintoff-King ]] atleta (Australia 1960)
# [[Tatiana Ledovskaya]] atleta (Errusia 1966)
# [[Sandra Douglass Morgan]] abokatu, kirol-zuzendaria (Las Vegas 1978)
# [[Mary_Elliott_Hill]] kimikaria (AEB, 1907-1969)
# [[Naomi Parker]] langilea, modeloa (AEB, 1921-2018)
# [[Marica Andallón]] heroina (Oviedo, 1764-1848)
# [[Dana Ulery]] informatiba zientifikoa (AEB, 1938)
# [[Mary Cowden Clarke]] idazlea (Londres, 1809-Italia, 1898)
# [[Fili Chillón|Fili Chillon]] idazle eta eskultore (1918-2012)
# [[Claude Cahun|Claude CAhun]] artista (Frantzia, 1894-1954)
# [[Suzanne Malherbe|Susanne Malherbe]] argazkilaria, diseinatzaile (Frantzia, 1892-1972)
# [[Véronique de Viguerie|Veronique de Viguerie]] fotokazetaria (Frantzia, 1978)
# [[María Amelia Baltar]] abeslaria (Buenos Aires, 1940)
# [[Luz María del Castillo Fregoso]] kimikari-biologoa (Mexiko, 1926-1990)
# [[Li Fanghua]] fisikaria (Txina, 1932-2020)
# [[Elise Ottesen-Jensen]] kazetaria (Suedia, 1886-1973)
# [[Dina Vierny]] modeloa, arte-bildumagilea, museo-zuzendaria, erresistentzian ekintzaile (Errumania 1919-Paris 2009)
# [[Nina Kandinski]] mezenasa (Errusia 1896- Suitza 1980)
# [[Lily Pastré ]] filantropoa (Frantzia 1891-1974)
# [[Manuela Beltrán]] heroia (Kolonbia 724-1819)
# [[Marina Stepanova]] atleta (Errusia 1950)
# [[Linda Keough ]] atleta (EB 1963)
# [[Tracy Goddard]] atleta (EB 1969)
# [[Silvia Rieger]] atleta (Alemania1970)
# [[Katharine Merry]] atleta (EB 1974)
# [[Fahrelnissa Zeid]] artista (Turkia 1901-Jordania 1991)
# [[María Josefa Jiménez Cisneros]] arkeologoa (Cádiz. 1916-2002)
# [[Romina Ressia]] argazkilaria (Argentina, 1981)
# [[Emilie Bieber]] argazkilaria (Alemania, 1810-1884)
# [[Hildegard Jäckel]] argazkilaria (Alemania, 1903-1974)
# [[Alicia Márquez]] aktorea, vedetea (Argentina 1932-2004)
# [[Ethel Rojo]] aktorea, vedetea (Argentina, 1937-2012)
# [[Delphine Diallo]] argazkilaria
# [[Martha Cooper]] argazkilaria (AEB 1943)
# [[Lady Pink]] grafitigilea (AEB 1945)
# [[Thérèse Le Prat]] argazkilaria (1895-1966)
# [[Alice Cherki]] Aljeriako psikoanalista eta idazlea (1936)
# [[Carole Thibaut]] Franziako idazle, antzerki zuzendari eta aktorea (1969)
# [[Gerty Dambury]] Guadalupeko antzerkigile, nobelagile eta poeta frantsesa (1957)
# [[Adele Goldstine]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1920-1964)
# [[Marlyn Wescoff Meltzer]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1922-2008)
# [[Séraphine Louis ]] margolari autodidakta (Frantzia 1864-1942)
# [[Araceli Martínez Esteban]] politikaria (Guadalajara 1974)
# [[Natalia Sazanovich]] atleta (Bielorrusia 1973)
# [[Jane Flemming]] atleta ( Australia 1965)
# [[Ghada Shouaa ]] atleta (Siria 1972)
# [[Urszula Włodarczyk]] atleta (Polonia 1965)
# [[Eunice Barber]] atleta (Sierra Leona 1974)
# [[Natalya Roshchupkina]] atleta (Errusia 1978)
# [[Carmen Sarmiento]] Espainiako 1. emakume guerra korrespontsala (Madril 1944)
# [[Elena Projorova]] atleta (Errusia 1978)
# [[Karin Specht-Ertl]] atleta (Alemania 1974)
# [[Tiia Hautala]] atleta (Finlandia 1972)
# [[Süreyya Ayhan]] atleta (Turkia 1978)
# [[Hayley Tullett]] atleta (EB 1973)
# [[Olga Jegorova]] atleta (Errusia 1972)
# [[Bouchra Ghezielle]] atleta (Maroko/Frantzia 19)
# [[Janeth Jepkosgei]] atleta (Kenya 1983)
# [[Margarita Ponomariova]] atleta (Kazakhstan 1993-Errusia 2021)
# [[Olga Nazarova]] atleta (Errusia 1965)
# [[Yeveonde Middleton|Yevonde Middleton]] argazkilaria (Erresuma Batua, 1893-1975)
# [[Lea Ypi]] filosofo (Albania, 1979)
# [[Alicia Márquez]] aktoresa (ARgentina, 1923-2004)
# [[Françoise Demulder|Francoise Demulder]] argazkilaria (Frantzia, 1947-2008)
# [[Nélida Roca]] vedetea (Buenos Aires, 1929-1999)
# [[Catherine Stern]] psikologo, hezitzailea (Alemania-AEB, 1894-1973)
# [[Adrienne Clarke]] botanikaria (Australia, 1938)
# [[Alba Solís]] abeslaria (Argentina, 1927-2016)
# [[Isabel Ellsen]] argazkilaria (Frantzia, 1958-2012)
# [[Kate Barry]] argazkilaria (Britainia Handia, 1967-2013)
# [[Cécile DeWitt-Morette]] fisikaria, matematikaria (Frantzia, 1922-2017)
# [[Coline Serreau]] aktore, zuzendari eta gidoilari frantsesa (1947)
# [[Emilia Broomé|Emilia Broome]] politikari liberala, feminista eta bakearen aldeko aktibista (Suedia, 1866-1925)
# [[Tassin Hangbè]] Dahomeyko erregina-ordea (Benin, XVIII. mendea)
# [[Virginia Norwood]] fisikaria, militarra (AEB, 1927-2023)
# [[Renée Gailhoustet|Renee Gailhoustet]] arkitektoa (1929-2023)
# [[Julia Lermontova]] kimikaria (Errusia, 1847- 1919)
# [[Christine Spengler]] fotokazetaria (Frantzia, 1945)
# [[Dickey Chapelle]] argazkilaria (AEB, 1919-1965)
# [[Susan Meiselas]] argazkilaria (AEB, 1948)
# [[Rafia Zakaria]] feminista musulmana (Pakistan, 1977)
# [[Edna Paisano]] matematikaria, soziologoa (AEB, 1948-2014)
# [[Josepha Weber]] abeslaria, sopranoa (Alemania, 1758-1819)
# [[Aloysia Weber]] opera abeslaria (Alemania 1760-1839)
# [[Constanze Mozart]] abeslaria (Alemania, 1762-1842)
# [[Sophie Weber]] abeslaria (Alemania, 1763-1846)
# [[Cäcilia Weber]] Mozarten amaginerraba (Alemania, 1727-1793)
# [[Beatriz Bermúdez de Velasco]] mexikoko konkistatzailea (Espainia, XVI. mendea)
# [[Klara Dan von Neumann]] matematikaria (Hungaria, 1911-1963)
# [[Anna Murray Vail]] botanikaria (AEB, 1863-1955)
# [[Nieves Fariza]] irakaslea,sindikalista (1911-1975)
# [[Faten Hamama|Faten Hamana]] aktorea (Egipto, 1931-2015)
# [[Fanny Navarro]] aktorea (Argentina, 1920-1971)
# [[Zerrenda:Emakume argazkilariak|Emakume argazkilarien zerrenda]]
# [[Rose Wilder Lane]] kazetaria, idazlea (AEB 1886-1968)
# [[Isabel Paterson]] kazetaria, idazlea, filosofo politikoa (Kanada 1886-AEB 1968)
# [[Dilan Yeşilgöz-Zegerius]] politikaria (Turkia,Herbehereak 1967)
# [[Gema Igual ]] politikaria ( Santander 1973)
# [[Pilar Alegría]] politikaria (Zaragoza 1977)
# [[Maria Pinigina]] atleta (Kirgitistan 1958)
# [[Olga Brizgina]] atleta (Errusia/Ukraina 1963)
# [[Liudmila Dzhigalova]] atleta (Ukraina 1962)
# [[Sherri Howard]] atleta (AEB 1962)
# [[Denean Howard-Hill]] atleta (AEB 1964)
# [[Inga Fischer-Hjalmars]] fisikaria (Suedia, 1918-2008)
# [[Waltraut Seitter]] astronomoa (Alemania, 1930-2007)
# [[Amina (Zazzauko erregina)]] Zazzauko erregina (Nigeria, 1533-1610)
# [[Paulina Urrutia]] aktorea (Txile, 1969)
# [[Melissa Gilbert]] aktorea (AEB 1964)
# [[Sara Gilbert]] aktorea (AEB 1975)
# [[Skye McCole Bartusiak]] aktorea (AEB 1992-2014)
# [[Melissa Sue Anderson]] aktorea (AEB 1962)
# [[Katy Kurtzman]] aktorea (AEB 1965)
# [[Leslie Landon]] aktorea (AEB 1962)
# [[Jennifer Landon]] aktorea (AEB 1983)
# [[Alison Arngrim]] aktorea (AEB 1962)
# [[Charlotte Stewart]] aktorea (AEB 1941)
# [[Melissa Francis]] aktorea, kazetaria (AEB 1972)
# [[Susan Solomon]] kimikari atmosferikoa (AEB, 1956)
# [[Mounia Youssef]] argazkilaria (Libano-Togo, 1988)
# [[Felicia Abban]] argazkilaria (Ganna, 1935-2024)
# [[Emily Jacir]] artista plastikoa (Palestina, 1970)
# [[Sarah Waiswa]] argazkilaria (1980 hamarkada)
# [[Gihan Tubbeh]] argazkilaria (Peru, 1984)
# [[Isadora Romero]] argazkilaria (Ekuador, 1987)
# [[Jane Elizabeth Jones|Jane Elizabeth]] sufragista, abolinionista (AEB, 1813-1886)
# [[Aida Muluneh]] argazkilaria eta artista (Etiopia, 1974)
# [[Taslima Akhter]] argazkilaria (Bangladesh, 1974)
# [[Nezha Alaoui]] enpresaria eta argazkilaria (Maroko, 1982)
# [[Ann Oakley]] soziologoa
# [[Caroline List]] epailea (AEB-Austria 1964)
# [[Idoia Murga Castro]] irakaslea, ikertzailea (Madril 1983)
# [[Mónica García Gómez]] mediku, politikaria (Madril 1974)
# [[Ana Redondo]] legelaria, politikaria (Valladolid 1966)
# [[Lorraine Fenton ]] atleta (Jamaika 1973)
# [[Sabine Busch]] atleta (Alemania 1962)
# [[Kim Batten]] atleta (AEB 1969)
# [[Sandie Richards]] atleta (Jamaika 1968)
# [[Elise Cranny]] atleta (AEB 1996)
# [[Colleen Quigley ]] atleta (AEB 1992)
# [[Marcia Barbosa]] fisikaria (Brasil, 1960)
# [[Maria Matos]] aktorea, dramagilea (Lisboa 1886-1952)
# [[Ofelia Marques]] margolaria ( Lisboa 1902-1952)
# [[Mafalda Mouzinho de Albuquerque]] idazlea (Lisboa 1874-1952)
# [[Shalane Flanagan]] atleta (AEB 1981)
# [[Linet Masai]] atleta (Kenya 1989)
# [[Vivian Cheruiyot]] atletak (Kenya 1983)
# [[Sally Kipyego ]] atleta (Kenya 1985)
# [[Julia Petxonkina]] atleta (Errusia 1978)
# [[Lashinda Demus]] atleta (AEB 1983
# [[Colleen Farrington]] modeloa, abeslaria (AEB 1936-2015)
# [[Edelmira Inés Mórtola]] geologoa (Argentina, 1894-1973)
# [[Boushra Yahya Almutawakel|Bousha Yahya]] argazkilaria (Yemen, 1969)
# [[Nikab]]
# [[Anna Hints]] zinema zuzendaria (Estonia, 1982)
# [[Pia Arke]] argazkilaria (Groenlandia, 1958-2007)
# [[Nina Byers]] fisikaria (AEB, 1930-2014)
# [[Genoveva Dawson]] botanikaria (Argentina, 1918-2012)
# [[Astrid Cleve]] botanikaria, kimikaria (Suedia, 1875-1968)
# [[Audrey_Richards]] Britaniako antropologa (London, 1899-1984)
# [[Anush Babajanyan]] fotokazetaria (Armenia
# [[Louise Abel]] argazkilaria (Norvegia, 1841-1907)
# [[Carolina Henriette Mac Gillavry]] kimikaria (Holanda, 1904-1993)
# [[Hilaria Supa]] indígena, aktibista (Peru 1957)
# [[Maria Sumire]] abokatu, politikaria (Peru 1951)
# [[Claudia Coari]] politikaria (Peru 1967)
# [[Juana Huancahuari]] nekazaria, politikaria (Peru 1969)
# [[Yaneth Cajahuanca]] ingeniaria, politikaria (Peru 1971)
# [[Nancy Obregon]] politikaria (Peru 1970)
# [[Elsa Malpartida]] politikaria (Peru 1961ç-2022)
# [[Karibu]] GKE, Fca Pedraza saria 2023
# [[America Valenzuela]] zientzia-kazetaria (Madril 1977)
# [[Diane Pernet]] moda blogaria, kritikaria (AEB XX. mendea)
# [[Carmen de Icaza]] eleberrigilea eta lider falangista (Madril, 1899-1979)
# [[Margarita Abella Caprile|Margarita Abella Caprile]] poeta, kazetaria (Argentina, 1901-1960)
# [[Amber Bracken]] fotokazetaria (Kanada, 1984)
# [[Marlene Bergamo]] fotokazetaria (Brasil, 1965)
# [[Claire Beck Loos]] idazlea eta fotokazetaria (Txekia, 1904-1942)
# [[Ruth Asawa]] eskultorea (AEB, 1926-2013)
# [[Zofia Kielan-Jaworowska]] paleobiologoa (Polonia, 1925-2015)
# [[Brigida Baltar]] argazkilaria (Brasil,1959)
# [[Lara Baladi]] argazkilaria (Egipto-libanoar, 1969)
# [[Maja Bajević|Maja Bajevi´c]] argazkilaria (Bosnia, 1967)
# [[Damaris Cudworth Masham]] idazle, filosofo (Britainia Handia, 1659-1708)
# [[Kathleen Kenyon]] arkeologoa (Erresuma Batua, 1906-1978)
# [[Anna Maria Colucci]] argazkilaria (Italia, 1938-2015)
# [[Joana Choumali]] argazkilaria (Bolin
# [[Fleur Pellerin]] Frantziako politikari eta enpresaburua (1973)
# [[Pascale Faublas|Pascale Faubas]] artista (Haiti, 1981)
# [[Anabel Colazo]] komikigilea eta ilustratzaile (Eivissa, 1993)
# [[Elizabeth Riddle Graves]] fisikaria (AEB, 1916-1972)
# [[Mignon Talbot]] paleontologoa (AEB, 1869-1950)
# [[Alicia Güemes Fraga]] komikigilea eta ilustrailea (Bartzelona, 1987)
# [[Emma Ríos Maneiro]] istoriotxogilea eta komikigilea (Galizia, 1976)
# [[Caridad Zazo Cardeña]] geologoa (Toledo, 1945)
# [[Caroline Ingalls]] irakaslea, autobiografialaria (AEB 1839-1924)
# [[Mary Ingalls]] idazlea (AEB 1865-1924)
# [[Carrie Ingalls]] zaintzailea (AEB 1870- 1946)
# [[Grace Ingalls]] irakaslea, idazlea (AEB 1877-1941)
# [[Ketty Lester]] aktorea, abeslaria (AEB 1934)
# [[Hersha Parady]] aktorea (AEB 1945-2023)
# [[Bonnie Bartlett]] aktorea (AEB 1929)
}}
== Hobetuak 2024 ==
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Olatz Agorria]] '''ef--''' txirrindularia (Zornotza 1958)
# [[Ane Ibarzabal]] '''ef--''' kazetaria (Durango, 1982)
# [[María Jesús Cava ]] '''ef--''' historialaria (Bilbo 1949)
# [[Amaia Agirre Gonzalez]] '''----''' medikua, alpinista (Urnieta 1992-Patagonia 2023)
# [[Haizea Barcenilla]] '''----''' arte kudeatzailea, ikertzailea (Lezo 1981)
# [[Carmen Valero Omedes]] '''efef''' atleta (Teruel 1955-Sabadell 2024)
# [[Laura Ingalls Wilder]] '''efef''' idazlea (AEB 1867-1957)
# [[Marixa Osés]] '''ef--'''gidoilaria, aktorea (Gasteiz 1969)
# [[Micaela Bastidas]] '''efef''' aitzindaria, heroia, martiria (Peruko Erregeorderria 1744-1781)*
# [[Chanel Terrero]] '''ef--'''abeslari, dantzari, aktorea (Kuba 1991)
# [[Carmen Mijangos]] '''---- ''' kimikaria (Bilbo 1949)
# [[Paula Badosa]] '''ef--'''tenislaria (AEB/Katalunia 1997)
# [[Pilar Arostegi]] '''efef''' artxibozaina (Gasteiz 1944-2006)
# [[Nina Lobkovskaia]] '''ef--'''frankotiratzailea (Errusia 1925)
# [[Maite Dono]] '''ef--'''poeta, abeslaria (Gasteiz/Galizia 1969)
# [[Garazi Sánchez]] '''ef--'''surflari, zinemagilea (Getxo 1992)
# [[Ana Pontón]] '''ef--'''politikaria (Lugo 1977)
# [[Maria Gembero-Ustarrotz]] '''ef--'''historialaria, musikologoa (Nafarroa 1959)
# [[Adela Bazo]] '''ef--'''margolaria (Nafarroa 1905-Argentina 1984)
# [[Mónica Ojeda]] '''ef--'''idazlea (Ekuador 1988)
# [[Celia Amoros ]]'''ef--'''filosofoa, idazlea (Valentzia 1944)
# [[Carolina Yuste]] '''ef--'''aktorea (Badajoz 1991)
# [[Ángeles Caso]] '''ef--'''idazlea (Asturias 1959)
# [[Majida Maayouf]] '''ef--'''atleta (Maroko/Araba 1989)
# [[Camila Sosa Villada]] '''ef--'''idazlea, aktorea, antzerkigilea (Argentina 1982)
# [[Ane Gabarain]] '''ef--'''aktorea (Donostia 1963)
# [[Icíar Bollain]] '''ef--'''film zuzendaria (Madril 1967)
# [[Ann Walker]] '''efef''' filantropoa, 2 emakumeren lehen ezkontza (BH, 1803-1854)
# [[Ana Rioja]] '''ef--'''idazlea, kazetaria (Tudela 1962)
# [[Carmen Laforet]] '''efef''' idazlea (Bartzelona 1921-Madril 2004 19)
# [[Iraide Ibarretxe]] '''ef--'''hizkuntzalaria (Bilbo 1972)
# [[María Luisa Elio]] '''efef''' idazlea, aktorea (Iruñea 1926-Mexiko 2009)
# [[Iris Apfel]] '''efef''' barne-diseinatzailea ( AEB 1921-2024)
# [[Helena Taberna]] '''----''' film zuzendaria (Nafarroa 19..?)
# [[Ana Blanco]] '''ef--''' tb aurkezlea (Bilbo 1960)
# [[Maria Lejarraga]] '''efef''' idazlea (Errioxa 1874-Argentina 1974)
# [[Isabel Alba Rico]] '''ef--''' idazlea, gidoilaria ( Madril 1959)
# [[Sigourney Weaver]] '''ef--'''aktorea (AEB 1949)
# [[Virginia Berasategi]] '''ef--'''triatloilaria (Bilbo 1975)
# [[Aia Kruse]] '''ef--'''aktorea (Donostia 1994)
# [[Jutta Kleinschmidt ]] '''ef--'''rally-pilotua (Alemania 1962)
# [[Clara Bilbao]] '''ef--'''jantzi-deseinatzailea, film zuzendaria (Bilbo 1971)
# [[Martina Gorostitza]]'''--ef'''inprimatzailea, enpresaburua (Gasteiz 1790-1862)
# [[Silvia Tortosa]] '''efef''' aktore, tb aurkezle (Bartzelona 1947-2024)
# [[Sacagawea]] –ef indigena, interpretea, esploratzailea (AEB 1788-1812)
# [[Ángela Ruiz Robles]] '''efef''' asmatzailea (Leon 1895-Ferrol 1975)
# [[Carmen Maura]] '''ef--''' aktorea (Madril 1945)
# [[Chelsi Smith]] ''ef--'' Miss Unibertso 1995 (AEB 1973-2018)
# [[Lara Dutta]] ''ef--'' Miss Unibertso 2000 (India 1978)
# [[Zuleyka Rivera]] ''ef--'' enpresaburua, Miss Unibertso 2006 (Puerto Rico 1987)
# [[Dayana Mendoza]] ''ef--'' Miss Unibertso 2008 (Venezuela 1986)
# [[Stefanía Fernández]] ''ef--'' kazetaria, Miss Unibertso 2009 (Venezuela 1990)
# [[Ximena Navarrete]] ''ef--'' Miss Unibertso 2010 (Mexiko 1988)
# [[Leila Lopes]] ''ef--'' Miss Unibertson 2011 (Angola 1986)
# [[Teresa Castro]] ''ef--'' ilustratzailea (Donostia 1968)
# [[Wilma Rudolph]] ''efef'' atleta (AEB 1940-1994)
# [[Tara Lipinski]] ''ef--'' patinatzailea, aktorea, kirol esataria (AEB 1982)
# [[Isabel Lizarraga]] ''ef--'' ikertzailea, idazlea (Nafarroa 1958)
# [[Jessica Watson]] ''ef--'' nabigatzailea (Australia 1993)
# [[Tamara Karsavina]] '''efef''' dantzaria (Errusia 1885-1978)
# [[Cate Blanchett]] '''ef--''' aktorea (Australia 1969)
# [[Sojourner Truth]] '''--ef''' esklabu abolizionista (AEB 1797-1883)
# [[Serena Williams]] '''ef--''' tenislaria (AEB 1981)
# [[Mary Harris]] '''efef''' amama astintzailea (Irlanda 1837-AEB 1930)
# [[Claudia Sheinbaum]] ef-- Mexikoko 1.emakume presidentea (Mexiko 1962)
# [[Naomi Campbell]] ef-- modeloa (EB 1970)
# [[Rosa María Sardà]] efef aktorea (Bartzelona 1941-2020)
# [[Milagros Rubio]] ef-- politikaria, poeta (Tutera 1952)
# [[Usoa Ostolaza]] ef-- txirrindularia (Zarautz 1998)
# [[Naomie Harris]] ef-- aktorea (EB 1976)
# [[Nerea Barros]] ef-- aktorea, zuzendaria (Coruña 1981)
# [[Nerea Pagaldai]] ef-- biologoa (Arrasate 1993)
# [[Ekhiñe Atorrasagasti]] ---- kazetaria (Gipuzkoa 1982)
# [[Danae Boronat]] ef-- kirol kazetaria (Tarragona 1985)
# [[Idoia Montón]] ef-- margolaria (Donostia 1969)
# [[Lella Lombardi]] efef 1 Formulako gidaria (Italia 1941-1992)
# [[Alma Mahler]] efef musikagilea (Austria 1879-AEB 1964)
# [[Nadia Erostarbe]] ef-- surflaria (Zarautz 2000)
# [[Teresa Forcades]] ef-- moja aktibista, medikua, politikaria (Bartzelona 1966)
# [[Luisa Roldán]] efef eskultorea (Sevilla 1652-Madril 1706)
# [[Rakel Mateo]] ef-- triatleta paralinpikoa (Mungia 1975)
# [[María Teresa Castells]] –ef liburu saltzailea (Busturia 1935- Donostia 2017)
# [[Arantxa Lazkano]] zinema-zuzendaria (Zarautz, 1949)
# [[Emakume Abertzale Batza]]
# [[Elena Irureta]] ef-- aktorea (Zumaia 1955)
# [[Sara Alonso Martinez]] ef-- iraupen lasterkaria (Donostia 1999)
# [[Kate Sheppard]] efef sufragista (EB 1847-Zeelanda Berria 1934)
# [[Amaia Uribe]] ef-- kazetaria, bertsolaria (Forua 19)
# [[Amaia Lizarralde]] ef-- aktorea (Donostia 19)
# [[Jessika Ponchet]] ef-- tenislaria (Baiona 1996)
# [[Miriam Bravo]] ef-- lasterkaria (Deba/Errioxa 1974)
# [[Kate Spade]] efef diseinatzailea (AEB 1962-2018)
# [[Sylvia Fedoruk]] efef fisikaria (Kanada 1927-2012)
# [[Agnès Souret]] efef modeloa, dantzaria, aktorea (Lapurdi 1902-1928)
# [[Valeria Ros]] ef-- aurkezlea, umoregilea (Bizkaia 1986)
# [[Lorea Ibarra]] ef-- aktorea (Gipuzkoa 2002)
# [[Aránzazu Calleja]] e--- musikagilea (Bilbo 1977)
# [[Ana Laura Alaez]] e--- artista, eskultorea (Bilbo 1964)
# [[Han Kang]] ef-- idazlea (Hego Korea 1970)
# [[Annie Leibovitz]] ef-- argazkilaria (AEB 1949)
# [[Arene Altonaga]] ef-- fubolaria (Leioa 1993)
# [[Puy Oria]] zinemagilea (Nafarroa, 1962)
# [[Régine Crespin ]] efef sopranoa (Frantzia 1927-2007)
# [[Pilar García]] ef-- margolaria (Nafarroa 1942)
# [[Inmaculada Pereiro]] ef-- triatleta (Bilbo 1972)
# [[Agnès Varda]] efef argazkilaria, film zuzendaria (Frantzia 1928-2019)
# [[Eukene Lacarra]]efef literatura-kritikaria (Lizarra 1944-? 2023)
# [[Irati Osa]] ef-- piraguista (Zumaia 1997
# [[Benita Ganuza]]e-ef politikaria (Donostia 1930-1985)
# [[Maite Luisa Goikoetxea]] kazetaia (Nafarroa 1946-Bartzelona 1994)
# [[Isabel-Clara Simó]] idazlea, filosofoa (Alacant 1943-Bartzelona 2020)
# [[Artemisia Gentileschi]] margolaria (Italia 1593- 1656)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Ugartemendia Zubeldia]] efef '''SORTUA''' zinegotzi ohia, ekintzailea (Andoain, 1978-Donostia, 2023)
# [[Alazne Intxauspe]] ef-- '''SORTUA''' nekazaria (Andoain, 1984)
# [[Esther Vital]] ---- '''SORTUA''' psikologoa, artista eta zinemazuzendaria (Artaxoa, 1983)
# [[Gema López Las Heras]] ef-- '''SORTUA''' itzultzailea (Azkoitia, 1989)
# [[Intza Olabarria]] ef-- '''SORTUA''' geologoa, artisaua (Elorrio 1994)
# [[Josune Escota Bisbal]] ---- '''SORTUA''' abokatua, politikaria (Durango, 1970)
# [[Maider del Río Larramendi]] eff--'''SORTUA''' psikologoa (Elorrio 1971)
# [[Adela Khanum]] lider kurdua (?- 1924)
# [[Ain Yoon]] pianojolea (Hego Korea 1996)
# [[Aisha Yesufu]] aktibista (Nigeria 1973)
# [[Alice Colonieu]] artista (Frantzia, 1924-2010)
# [[Alice Constance Austin]] arkitektoa (AEB, 1862-1955)
# [[Alicia García-Salcedo González]] 1935ean Asturiasen jardun zuen 1. emakume abokatua (1903-2003)
# [[Alicia Herrera Rivera]] abokatu erbesteratua (Txile 1928-2013)
# [[Amanishajeto]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Amélie Beaury-Saurel]] margolaria (Bartzelona, 1848-Paris, 1924)
# [[Ana Mayayo Salvo]] maistra (Buenos Aires, 1880-Zaragoza, 1968)
# [[Ana Vidovic ]] gitarra jolea (Kroazia/AEB 1980)
# [[Anastassia Virsaladze]] piano jolea, irakaslea (Errusia 883-1952)
# [[Andrea López Chao]] maistra (Mondoñedo, XIX-XX)
# [[Ángela Cerrillos Valledor]] abokatu ekintzailea (?, XX. mendea)
# [[Ángela Contreras]] aktorea (Txile 1971)
# [[Angela Hewitt]] piano jolea (Kanada 1958)
# [[Angie Turner King]] kimikaria, matematikaria (AEB, 1905-2004)
# [[Anita-Pearl Ankor]] margolaria eta muralista (Ghana)
# [[Anja Niedringhaus|Anja Niedringahaus]] fotokazetaria (Alemania, 1965-Afganistan, 2014)
# [[Anna Bunina]] olerkaria (Errusia, 1874-1829)
# [[Anna Hirzel-Langenhan]] piano-jolea, irakaslea (Suitza 1874-1951)
# [[Anna Jesipova]] piano jolea (Errusia 1851-1914)
# [[Anna Palm de Rosa]] margolaria (Suedia, 1859-1924)
# [[Antonia Gutiérrez Bueno]] idazlea, itzultzailea. Madrilgo Libututegian 1 emakume baimendua (Madril 1781-1874)
# [[Argentina Santos]] abeslaria (Portugal,1924-2019)
# [[Beatriz Barral]] artista ( Madril 1978)
# [[Beatriz Maggi]] idazlea (Kuba, 1924-2017)
# [[Bertha Valerius]] argazkilaria, pintorea (Suedia 1824-1895)
# [[Bianca Maria Piccinino|Bianca Maria Piccinio]] kazetaria, idazlea (Italia, 1924)
# [[Blanca Riestra]] idazlea (Coruña 1970)
# [[Brenda Helser|Brenda Elser]] igerilaria (EEBB, 1924)
# [[Carla Cerati]] argazkilaria eta idazlea (Italia, Bergamo, 1926, Milan, 2016)
# [[Carmen López-Cortón|Carmen López Cortón]] maistra (Galizia, 1866-Madril, 1938)
# [[Caroline Quarlls]] esklaboa, askapena lortzeko lurpeko trenbidea erabiliz Wisconsinetik Kanadara bidaiatutako lehen pertsona (AEB 1824- Kanada 1892)
# [[Catherine Chamié]] kimikaria (Frantzia, 1888-1950)
# [[Catherine Tolson]] erizaina, sufragista, aktibista (EB 1890- Errusia 1924)
# [[Cecilia Berdichevski]] programatzailea, informatikan aitzindaria (Polonia 1925- Argentina 2010)
# [[Cheryl Diaz Meyer]] fotokazetari independientea (EE.BB. 1968)
# [[Chikage Awashima]] aktorea (Japonia, 1924-2012)
# [[Chloe Clark Willson]] aitzindaria, irakaslea (AEB 1818-1874)
# [[Christine_Ladd-Franklin]] matematikaria (AEB, 1847-1930)
# [[Cicely Popplewell]] software ingeniaria (Erresuma Batua 1920-1995)
# [[Clara Belle Williams]] maistra, 1. afroamerikar lizentziatua Mexiko Berrian (AEB 1885-1994)
# [[Clara Obligado]] idazlea (Argentina/Espainia 1950)
# [[Claudine Hermann]] fisikaria (Frantzia, 1945-2021)
# [[Cristina Alberdi]] abokatua (Sevilla 1946)
# [[Cristina Cerrada]] idazlea (Madril 1970)
# [[Cristina Fallarás]] kazetaria, idazlea, ekintzailea ( Zaragoza 1968)
# [[Daria Diachenko]] partisanoa (Sobietar Batasuna, 1924-1944)
# [[Diana Agrest]] arkitektoa (Argentina, 1945)
# [[Dolores Gray]] aktorea (EE.BB.1924-2002)
# [[Dolores Martí de Detrell]] maistra eta idazlea (Bartzelona, ? - 1880)
# [[Dora Hitz]] margolaria (Alemania, 1856-1924)
# [[Dorothy Maharam]] matematikaria (AEB, 1917-2014)
# [[Dorothy Pitman Hughes]] feminista, aktibista (Georgia, 1928-Florida, 2022)
# [[Edith Gertrude Schwartz]] botanikaria (AEB, 1877-1971)
# [[Elena O'Callaghan Duch]] pedagogoa, idazlea (Bartzelona 1955)
# [[Elisa Acuña]] Mexikoko irakasle eta kazetari anarkista (1887-1946)
# [[Elisa Maria Reyes Vargas]] maistra (Jaen, 1983)
# [[Elise Hall]] musikaria (EE.BB, 1853-1924)
# [[Elisso Virssaladze]] piano jolea (Georgia 1942)
# [[Elizabeth Cabot Agassiz]] hezitzaile, naturalista (AEB, 1822-1907)
# [[Elspeth Beard]] arkitekto eta motorzalea (Erresuma Batua, 1959)
# [[Émilienne Malfatto]] idazlea eta fotokazetaria (Frantzia, 1989)
# [[Emma Calderón y de Gálvez|Emma Calderon y de Galvez]] kazetaria, maistra eta idazlea (Cádiz, XIX. mendea)
# [[Emma Gramatica]] aktorea (Italia, 1874-1965)
# [[Erzesbet Gulyás Köteles|Erzsébet Gulyás Köteles]] gimnasta (Hungaria, 1924-2019)
# [[Esther García Llovet]] idazlea, itzultzailea ( Malaga 1963)
# [[Ethel Houston]] abokatua, kriptologoa (Albacete/Eskozia 1924-2017)
# [[Eulalia Vicenti]] kazetaria, emakumeen eskubideen aldeko politikaria (Madril 1884 - Porto 1979)
# [[Eva Díaz Riobello]] idazlea (Asturias 1980)
# [[Eva May]] zinema aktorea (Austria, 1902-1924)
# [[Fannie Bloomfield Zeisler]] piano jolea (Austria 1863-AEB 1927)
# [[Fanny Tur Riera ]] historialaria, politikaria ( Eivissa 1961)
# [[Farzana Wahidy]] Fotokazetaria (Agfanistan, 1997)
# [[Fatima Shbair]] fotokazetaria (Palestina, 1997)
# [[Felisa Núñez Cubero]] fisikaria , kimikaria (Valladolid 1924- Madril 2017)
# [[Fifi Mukuna]] karikaturagilea (Kongo,)
# [[Florynce Kennedy|Glorynce Kennedy]] feminista, ekintzailea (EE.BB.1916-2000)
# [[Francisca de Braganza]] aristokrata (Brasil, 1824-1898)
# [[Françoise Adnet|Francoise Adnet]] margolaria (Paris, 1924-2014)
# [[Françoise Blomme]] arkitektoa (Belgika, 1933)
# [[Galina Kmit]] argazkilaria (Errusia, 1921-2019)
# [[Geraldine Doyle]] modeloa, metaleko langilea (EE.BB.1924-2010)
# [[Gina Pellon|Gina Pellón]] artista (Kuba, 1926-Frantzia, 1914)
# [[Gloria Sanchez]] idazlea eta maistra (Villagarcia de Arosa, 1958)
# [[Guadalupe Rivera Marín]] politikaria (Mexiko 1924-2023)
# [[Hannah Marie Wormington]] arkeologoa (AEB, 1914-1994)
# [[Hannie Lips]] telebista aurkezlea (Herbehereak, 1924-2012)
# [[Hazel Brooks]] aktorea (EE.BB. 1924-2002)
# [[Hazel Brooks]] aktorea (Hegoafrika, 1924-EEBB 2002)
# [[Heidi Levine]] fotokazetaria (AEB, 1987)
# [[Hengameh Golestan]] argazkilari konprometitua (Iran, 1952)
# [[Henrietta Muir Edwards]] feminista, ekintzailea (Kanada, 1849-1931)
# [[Isabelle Vengerova]] pialo jolea, irakaslea (Errusia 1877-1956)
# [[JoAnn H. Morgan]] ingeniari aeroespaziala (AEB, 1940)
# [[Johanne Cathrine Krebs]] margolaria (Danimarka, 1848-1924)
# [[Joy Page|Joe Page]] aktorea (EE.BB, 1924-2008)
# [[Julia Slingo]] meteorologoa (Erresuma Batua, 1950)
# [[Julie de Graag]] margolaria (Herbehereak, 1877-1924)
# [[Julie Wilhelmine Hagen-Schwarz|Julie Wilhelmine]] margolaria (Estonia, 1824-1902)
# [[Justyna Mielnikiewicz]] fotokazetaria (Polonia, 1973)
# [[Karen Margrete Harup]] igerilaria (Danimarka, 1924-2009)
# [[Kate Gleason]] ingeniaria (AEB, 1865-1933)
# [[Kuhne Beveridge]] eskultorea, aktorea (AEB 1874-XX. mendea)
# [[La Perla de Cádiz]] flamenko kantaria (Cádiz 1924-1975)
# [[Lallie Charles]] argazkilaria (Irlanda,1869-1919)
# [[Laurence Geai]] Fotokazetaria (Frantzia, 1984)
# [[Lillian Elliott]] aktorea (Kanada, 1814-1959)
# [[Lourdes Vega]] zientzialaria (Badajoz 1965)
# [[Lula Romero]] musikagilea (Palma Mallorcakoa, 1976)
# [[Lys Assia]] abeslaria (Suitza 1924-2018)
# [[Mabel Allington Royds]] artista (EB 1874-941)
# [[Małgorzata Malicka|Malgorzata Malicka]] fotokazetaria, idazlea, poeta (Varsovia, 1959)
# [[Manizha Wafeq ]] ekonomialaria, ekintzailea (Afganistan,?)
# [[Manuela Villa]] kutur kudeatzailea, politikaria (Madril 1976)
# [[Mar Villaespesa]] kultur kudeatzailea, arte kritikaria (Almeria 1953)
# [[Marga López]] aktorea (Mexiko, 1924-2005)
# [[Margaret Boden]] ikerketa-irakaslea (Erresuma Batua, 1936)
# [[Margaret Yorke]] idazlea (Irlanda, 1924-2012)
# [[Margarita de Mayo Izarra]] idazlea, kazetaria eta maistra (Toledo, 1889-Madril,1969)
# [[Marguerite Long]] musikaria eta pedagogoa (Frantzia, 1874-1966)
# [[Marguerite Vogt]] birologoa, biologoa (Alemania 1913-AEB 2007)
# [[Maria Auböck]] arkitektoa (Viena, 1951)
# [[María del Mar Terrones Villanueva|Maria del Mar Terrores Villanueva]] maistra, medikua eta kazetaria (Granada, 1892-1980)
# [[María Durán Febrer]] emakumeen eskubideetan espezializatutako legelari feminista (Mallorca 1953)
# [[María Emilia Casas]] legelaria, Konstituzio Auzitegiko 1. emakume presidentea (León 1950)
# [[Maria Golubnitxaia|Maria Golubnichaya]] atleta (Errusia 1924-2015)
# [[Maria Jose Marques da Silva]] artikektoa (Porto, 1914-1996)
# [[Maria Lainá]] poeta (Grezia, 1947-1923)
# [[María Luz Navarro Mayor|Maria Luz Navarro Mayor]] maistra (Soria, 1918-Madril, 2014)
# [[Maria Sander]] atleta (Alemania, 1924-1999)
# [[Maria Vos]] margolaria (Amsterdan, 1824-1906)
# [[María Zaragoza]] idazlea (Madril 1982)
# [[Maria_Walanda_Maramis]] Indonesiako "heroi nazionala" (Kema, Iparraldeko Minahasa 1872 - 1924)
# [[Marianne Werner]] atleta (Alemania, 1924-2023)
# [[Marie Dorigny]] fotokazetaria (Frantzia, 1959)
# [[Marie Gutheil-Schoder]] opera sopranoa (Alemania, 1874-1935)
# [[Marina Berti|Martina Berti]] (Londres, 1924-Italia, 2002)
# [[Marina Perezagua]] idazlea (Sevilla 1979)
# [[Mariya Yúdina]] piano jolea (Errusia 1899-1970)
# [[Marjorie Boulton|Majorie Boulton]] idazlea, poeta (Erresuma Batua, 1924-1977)
# [[Marlena Fejzo]] genetista (AEB, 1968)
# [[Marta Verde]] artista (Pontevedra 1985)
# [[Marthe Vogt]] neurozientzialaria (Berlin 1903-AEB 2003)
# [[Martina Bacigalupo]] fotokazetaria (Italia, 1978)
# [[Mary Ann Bevan]] erizaina (EB 1874-1933)
# [[Mary Berg]] Varsoviako getto judutik bizitik irtendakoa (Polonia 1924-2013)
# [[Mary Carr]] aktorea (EE.BB, 1874-1973)
# [[Mary Gardiner Horsford]] poeta (AEB 1818-1874)
# [[Mary Helen Wright Greuter]] astronomo, historialaria (AEB, 1914-1997)
# [[Mary Katharine Brandegee]] botanikaria (AEB 1844-1920)
# [[Mary Lee Woods]] matematikaria, programatzailea (Erresuma Batua, 1924-2017)
# [[Maryse Goudreau]] argazkilaria (Kanada, 1980)
# [[Marzieh]] abeslaria (Teheran, 1924-Paris, 2010)
# [[Maxine Singer|Maxime Singer]] biologoa (New York, 1931)
# [[Mercedes Cebrián]] idazlea, itzultzailea (Madril 1971)
# [[Mercedes Vieito]] kazetaria eta maistra (Kuba, 1887-1960)
# [[Meri Torras]] filologoa, saiakeragilea, ikertzailea (Bartzelona 1968)
# [[Minda Ramm]] idazlea (Norvegia, 1859-1924)
# [[Montserrat Pujol Vilarnau]] maistra eta pedagogoa (Galizia, 1941)
# [[Nahirqo]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Nahla El Fatiha Naili]] eskultorea (Aljeria, 1986)
# [[Nana Akua Oppong Birmech]] arkitektoa (Ghana, 1980ko hamarkada)
# [[Naomi Shihab Nye]] poeta, idazlea (AEB-Palestina, 1952)
# [[Natalia Gutman]] piano jolea (Errusia 11877-1952)
# [[Natalia Pozniakovskaia]] piano jola, irakaslea (Errusia 1889-1981)
# [[Nathalie de Vries]] arkitektoa, hirigilea, irakaslea (Herbehereak 1965)
# [[Neda Razavipour]] artista (Iran, 1969)
# [[Oby Ezekwesili]] ekonomia politikan aditua (Nigeria 1963)
# [[Olga Gyarmati]] atleta (Hungaria, 1924-2013)
# [[Olga Kalantarova]] piano jolea, irakaslea (Errusia 1877-1952)
# [[Paloma Pedrero]] dramagilea, irakaslea (Madril 1957)
# [[Paula Lapido]] idazlea (Madril 1975)
# [[Paulete Furacão|Paulete Furacao]] giza eskubideen aldeko ekintzailea (Salvador, 1964)
# [[Paulette Nardal]] Martinikako kazetari, idazle eta feminista frantziarra (Frantzia1896-1985)
# [[Pauline Chaponnière-Chaix]] erizain, sufragista, (Suitza, 1850-1934)
# [[Priscilla Pointer]] aktorea (EE.BB, 1924)
# [[Ragna Nielsen]] politikaria (Norvegia, 1845-1924)
# [[Raquel Lanseros]] poeta, itzultzailea (Cádiz 1973)
# [[Rebeca Guber]] matematikaria, informatikaren aitzindaria (Argentina 1926-2020)
# [[Renée Lafont]] itzultzaile, fotokazetaria (Frantzia, 1876-Kordoba, 1936, gerran eraila)
# [[Rita Martin]] argazkilaria (Irlanda, 1958)
# [[Robin Canup]] astrofisikaria (AEB, 1968)
# [[Rosa Cursach]] filosofoa, teologoa, politikari ekintzailea (Mallorca 1967)
# [[Rosa Smester]] maistra, idazlea (Dominikar Errepublika 1874-1945)
# [[Rosalind Tanner]] matematikaria (Erresuma Batua, 1900-1992)
# [[Rosalyn Tureck]] piano jolea (AEB 1914-2003)
# [[Ruth Robertson]] fotokazetaria eta esploratzailea (EE.BB, 1905-1998)
# [[Sandra Vilardy]] biologoa, politikaria, ekintzaile ekologista (Kolonbia 1977)
# [[Sara Rietti]] Argentinako 1. emakume kimikari nuklearra (1930-2017)
# [[Selene Mahri ]] modeloa (Finlandia 1924- AEB 2020)
# [[Shanakdakhete]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Sharon Isbin]] gitarra jolea (AEB 1980)
# [[Shirin Neshat]] artista, film-zuzendaria (Iran, 1957)
# [[Silvana Estrada]] mexikar musikagilea (Veracruz, 1997)
# [[Silvia Vidal]] eskalatzailea (Bartzelona, 1970)
# [[Sofía Rhei]] idazle, poeta (Madril 1978)
# [[Solmaz Daryani]] fotokazetaria (Iran, 1989)
# [[Soltan Achilova]] fotokazetaria (Turkemistan, 1950?)
# [[Sophie Menter]] piano jolea, musikagilea, irakaslea (Errusia 1846-1918)
# [[Souzana Antonakáki]] arkitektoa (Grezia, 1935-2020)
# [[Stephanie Sinclair]] fotokazetaria (AEB, 1973)
# [[Sue_Hendrickson]] paleontologoa (AEB, 1949)
# [[Susana Vallejo]] fikzio-idazlea ( Madril 1968)
# [[Susanna Amatuni]] musikologoa (Armenia, 1924-2010)
# [[Tara Westover]] historialaria, idazlea (AEB 1986)
# [[Tatiana Nikolayeva]] piano jolea, musikagilea (Errusia 1993)
# [[Tatiana Warsher]] arkeologoa (Errusia 1880- Erroma 1960)
# [[Teresa Carreño]] piano jolea, musikagilea (Venezuela 1853-AEB 1917)
# [[Teresa Peramato Martín]] legelaria, herri-salataria (Salamanca 1962)
# [[Teresa Solà i Vilà|Teresa Solà i Vila]] maistra (Katalunia, 1886-1979)
# [[Themis Emakume Juristen Elkartea]] 1987ko GKEa: abokatu, prokuradore, epaile, magistratu eta legelariak
# [[Valentina Babor]] piano jotzailea (Alemania 1989)
# [[Vanessa Montfort]] idazlea, dramagilea (Bartzelona 1975)
# [[Vithika Yadav]] giza eskubideen aldeko ekintzailea (India 1980)
# [[Widad Hamdi]] aktorea (Egipto 1924-1994)
# [[Xuefei Yang]] gitarra jolea (Pekin 1977)
# [[Yolanda Morató]] irakaslea, itzultzailea (Huelva 1976)
# [[Zahra Kazemi]] argazkilari eraila (Iran, 1948-2003)
# [[Zohra Bensemra]] argazkilaria (Aljeria, 1968)
# [[Zona Gale]] idazlea (EE.BB., 1874-1938)
# [[Zulfiya]] poeta (Uzbekistan 115)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Olaso]] ef-- '''SORTUA''' film zuzendaria, ekintzailea (Durango 1996)
# [[Amets Ormaetxea Ezpeleta]] ---- '''SORTUA''' barne diseinatzailea eta musikaria (Arrasate, 1997)
# [[Ane Lindane]] ef-- '''SORTUA''' aktorea eta umoregilea (Barakaldo, 1988)
# [[Araks Sahakyan]] ---- '''SORTUA''' itzultzailea eta artista (Armenia, 1990)
# [[Ebru Baybara Demir]] ---- '''SORTUA''' sukaldaria (Turkia, 1976)
# [[Elisabeth Luengo]] ---- '''SORTUA''' bide-ingeniaria, arkularia (Durango 1992)
# [[Eneritz Aranburu]] ef-- '''SORTUA''' abeslaria, panderojolea (Mallabia, 1980)
# [[Idoia Telleria Maritxalar]] ---- '''SORTUA''' argazkilaria (Lasarte-Oria, 1977)
# [[Ihitz Iriart Casenave]] ---- '''SORTUA''' abeslaria, gidoilaria (Aloze)
# [[Ione Zuluaga Muxika]] ---- '''SORTUA''' historialari eta ikertzailea (Azkoitia, 1995)
# [[Itziar Irakulis Loitxate]] ---- '''SORTUA''' zientzialaria (Zornotza, 1996)
# [[Itziar Leemans]] ---- '''SORTUA''' euskal zinemagilea (Donibane Lohitzun, 1983)
# [[Jaione Arregi Urizar]] ---- '''SORTUA''' itzultzaile, interpretea (Barakaldo/Zaldibar, 1976)
# [[Jasone Mendizabal Altuna]] ---- '''SORTUA''' topaguneko zuzendaria (Arrasate, 1968)
# [[Josebe Blanco]] ---- '''SORTUA''' artzaina, gaztagilea eta idazlea (Galizia, 1973)
# [[June Baonza Pagaldai]] ef-- '''SORTUA''' diseinatzaile grafikoa (Durango, 1979)
# [[Koro Zumalabe Goenaga]] ---- '''SORTUA''' itzultzailea (Donostia, 1947)
# [[Maria Uriarte Artamendi]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, kontalaria (Elorrio 1966)
# [[Maryse Cachenaut]] ---- '''SORTUA''' laboraria (Itsasu, 1971)
# [[Morgan Ody]] ---- '''SORTUA''' baratzezaina (Frantzia, 1979)
# [[Nati Bilbao Onaindia]] efef '''SORTUA''' pandejolea, tabernaria, sukaldaria (Durango, 1929-2023)
# [[Rosa Moro]] ---- '''SORTUA''' idazlea eta kazetaria (Salamanca, 1969)
# [[Seberi Mardaras]] ef--'''SORTUA''' andereño ohia (Mungia, 1932)
# [[Silvia Bonoli]] ---- '''SORTUA''' astrofisikaria eta ikertzailea (Bolonia, 1979)
# [[Aída Doninelli]] sopranoa (Guatemala, 1898-1996)
# [[Aitziber López Cortajarena ]] irakaslea, ikertzailea (Bilbo 1974)
# [[Alejandra Flores]] sopranoa (Guatemala, 1986)
# [[Alexandra Sophia Handal]] artista, zinemagilea eta entsegugilea ('''Palestina''', 1975)
# [[Alice Catherine Evans]] mikrobiologoa (AEB, 1881-1975)
# [[Alice Eastwood]] botanikaria (Kanada 1859- AEB 1953)
# [[Almudena Alonso-Herrero]] astrofisikaria, ikertzailea (Madril, 1968)
# [[Amparo Alvajar]] idazlea, itzultzailea (Coruña, 1916-Moncano, 1998)
# [[Amparo Amorós]] poeta, saiakeragilea ( Valentzia 1950)
# [[Ana Alcolea]] irakaslea, idazlea (Zaragoza 1962)
# [[Ana de Valle]] poeta (Asturias 1900-Belgika 1984)
# [[Ana Maria Cetto]] fisikaria (Mexiko, 1946)
# [[Ana Pomares Martínez]] idazlea (Alacant, 1991)
# [[Ángeles Blanco]] kazetaria (Badajoz 1972)
# [[Angelina Acuña]] poeta, idazlea (Guatemala, 1905-2006)
# [[Aniela Wolberg]] (Polonia, 1907-Varsovia, 1937)
# [[Anna Verouli]] xabalina jaurtitzailea (Grezia 1956)
# [[Armita Geravanden heriotza]] emakume kurdua, eraila (Teheran, 2006-2023)
# [[Augusta La Torre]] iraultzailea (Peru, 1946)
# [[Aurora Luque]] poeta, itzultzaile. (Almeria, 1962)
# [[Bea Uusma]] idazlea, ikustratzailea eta medikua (Suedia, 1966)
# [[Beata Peters]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1959)
# [[Beate Koch]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1967)
# [[Beatriz Pichi Malen]] abeslari maputxea (Buenos Aires, 1953)
# [[Berta Castañé]] modeloa, aktorea (Bartzelona 2002)
# [[Bessie Pease Gutmann]] artista, ilustratzailea (AEB 1876-1960)
# [[Betsabé Espinal]] aktibista (Kolonbia, 1896-1932)
# [[Camila Loboguerrero]] zinema-zuzendaria (kolonbia, 1941)
# [[Camille Aumont Carnel]] feminista, idazlea, blogaria (Niger, 1996)
# [[Camille Lellouche]] abeslaria, youtuberra (Paris, 1965)
# [[Carmen Pujals ]] botanikaria, ikertzailea (Argentina 1916-2003)
# [[Carmen Soler]] poeta, komunista, irakasle (Paraguai, 1924-1985)
# [[Casta Álvarez]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Aljeria 1786-Zaragoza 1846)
# [[Caty Juan de Corral]] idazlea, margolaria ( Palma 1926-2014)
# [[Cecilia Magni]] Pinochet-en aurkako iraultzailea (Txile, 1956-1988)
# [[Celia de Molina]] aktorea, gidoilaria (Jaen 1983)
# [[Chus Pato]] idazlea (Ourense 1955)
# [[Claudia Losch]] atleta, pisu jaurtitzailea (Alemania 1960)
# [[Claudia Sagastizabal]] matematikaria (ARgentina...?)
# [[Concepción Ramírez]] indigena, ekintzailea (Guatemala, 1942-2021)
# [[Concha Lagos]] poeta (Kordona 1907-Madril 2007)
# [[Conchita Cintrón]] burtzikaria, toreatzailea, aitzindaria (Txile 1922- Portugal 2009)
# [[Cristina Andreu Cuevas]] film zuzendaria (Casablanca 1960)
# [[Cristina Fernández Cubas]] idazlea, kazetaria ( Bartzelona 1945)
# [[Cristina Sánchez]] toreatzailea (Madril 1972)
# [[Débora Arango]] artista politikoa (Kolonbia 1907-2005)
# [[Dima Khatib]] Kazetaria, poeta, blogaria (Siria, 1971)
# [[Dionisia García]] idazlea (Albacete 1929)
# [[Dolores Franco Manera]] irakaslea, idazlea, itzultzailea (Madril 1912-1977)
# [[Dulcinea Bellido]] jostuna, politikaria (Badajoz 1936-Madril 2001)
# [[Elena Iparragirre]] iraultzailea (Peru, 1947)
# [[Elena Martín Vivaldi]] poeta, idazlea, liburuzaina (Granada 1907-1998)
# [[Elena Martínez Fontes]] biologoa, ikertzailea (Argentina 1912-1987)
# [[Elisa Bachofen]] ingeniaria, aktibista (Argentina 1891-1976)
# [[Eliška Junková]] auto-gidaria (Austria-Hungaria 1900-Txekoslovakia 1994)
# [[Elvira López ]] aktorea (Txile 1966)
# [[Esperança Camps Barber]] kazetaria, idazlea, politikaria (Menorca 1964)
# [[Ethelwynn Trewavas]] iktiologoa, zientzialaria (Erresuma Batua, 1900-1993)
# [[Fanny Rubio]] idazlea, ikertzailea (Jaen 1949)
# [[Fatima Whitbread]] xabalina jaurtitzailea (Erresuma Batua 1961)
# [[Felicia Țilea-Moldovan]] xabalina jaurtitzailea (Errumania 1967)
# [[Gracia Morales]] antzerkigilea, poeta (Granada 1973)
# [[Graciela Rodo Boulanger]] artista (Bolivia, 1935)
# [[Guadalupe Muñoz Sampedro]] aktorea, enpresaburua (Madril 1896-1975)
# [[Gudrun Ensslin]] irakaslea, emakumeen aldeko ekintzailea, iraultzailea (Alemania 1940-1977)
# [[Hale Asaf]] margolaria (Turkia, 1906- Paris, 1938)
# [[Haneen Zoabi]] '''palestinar-israeldar''' politikaria (Israel 1969)
# [[Helena González Fernández]] irakaslea, ikertzailea (Pontevedra 1967)
# [[Heli Rantanen]] xabalina jaurtitzailea (Finlandia 1970)
# [[Hind Shoufani]] poeta eta film zuzendari '''palestinarra''' (Libano, 1978)
# [[Huzama Habayeb]] idazlea ('''Palestina,''' 1965)
# [[Iraida Noriega]] abeslaria (Mexiko Hiria, 1971)
# [[Irene Bernasconi]] biologoa, ikertzailea, aitzindaria (Argentina 1896-1989)
# [[Iris Cochón]] itzultzailea, literatura kritikaria (Galizia 1968)
# [[Irmgard Möller]] aktibista politikoa (Alemania 1947)
# [[Isabel de Ocampo]] zinegilea, gidoilaria (Salamanca 1970)
# [[Isabel Echarri]] euskal artista (Bera, 1929-Formentera, 2022)
# [[Isabel Ruiz Lara]] kazetaria (Espainia, XX. mendea)
# [[Isabel Ruiz Ruiz]] artista (Guatemala, 1945-2019)
# [[Isabel Vilallonga]] politikaria (Badajoz 1949)
# [[Jackie Forster]] kazetaria, aktorea, ekintzaile lesbiana (Erresuma Batua, 1926-1998)
# [[Jennifer Lee Carrell]] idazlea (AEB 1962)
# [[Joana Bonet]] kazetaria (Leida, 1966)
# [[Juana Castro Muñoz]] poeta (Kordoba 1945)
# [[Juana Cruz]] toreatzaile aitzindaria (Madril 1917-1981)
# [[Julia Castillo]] antropologoa, poeta (Madril 1956)
# [[Julia Uceda]] poeta (Sevilla 1925)
# [[Karen Forkel ]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1970)
# [[Karimeh Abbud]] argazkilaria eta artista ('''Palestina''' 1896-1940)
# [[Khalida Jarrar]] politikari '''palestinarra''' (Jordania 1963)
# [[Laila Shawa]] artista bisuala ('''Palestina''' 1940-Londres 2002)
# [[Lamia Ziadé]] Libanoko pintore eta komikigilea (Beirut, 1968)
# [[Laura Zambrano Padilla]] hezitzailea eta iraultzailea (Peru, 1945)
# [[Leonor Fernández de Torreblanca]] dama, Cervantesen amama (Kordoba ?-1557)
# [[Lia (abeslaria)]] (Japonia 1981)
# [[Lil Milagro Ramírez]] poeta, gerrillaria (Salvador 1946-1979)
# [[Linda Maria Baros]] hizkuntzalaria, itzultzailea (Errumania 1981)
# [[Linda Sobeh Alí]] diplomazialaria ('''Palestina''' 1968)
# [[Livia Gouverneur]] gerrillaria (Venezuela, 1941-1961)
# [[Lola Lorente]] ilustratzailea (Bigastro, Valentzia, 1980)
# [[Lola Mora]] eskultorea, asmatzailea, aitzindaria (Argentina 1866-1936)
# [[Louise McPaul]] xabalina jaurtitzailea (Australia 1969)
# [[Lucrecia Pérez]] etxeko langilea, arrazismoaren lehenengo biktima aitortua Espainian (Dominikar Errepublika, 1959 - Madril, 1992)
# [[Maider Oleaga]] zinema-zuzendari eta gidoigilea (Bilbo, 1976)
# [[Malika Gaïd]] Aljeriako erizaina eta militante independentista (1933-1958)
# [[Manuela Burló]] film zuzendaria, gidoilaria (Murtzia 1978)
# [[Manuela Sancho]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1783-1863)
# [[Margaluz]] aktorea, abeslaria, dantzaria (Palma 1939-2006)
# [[Margarida Pinto]] aktorea, kazetaria ( Portugal 1966)
# [[Marguerite Buffet]] idazlea (Frantzia, 1620-1680)
# [[María Adela Caría]] bakteriologoa, ikertzailea (Argentina 1915-1989)
# [[María Agustín]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1784-1831)
# [[María Antonia Ortega]] poeta (Madril 1954)
# [[María de la Consolación Azlor]] noblea, Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Girona 1775- Zaragoza 1814)
# [[María de los Reyes Fuentes]] poeta ( Sevilla 1927-2010)
# [[María Forteza]] aitzindaria. Seguraski, Espainiako 1. emakume zinegilea (Mallorca 1913-1961)
# [[María Guerra]] kazetaria, zinema kritikaria (Madril 1965)
# [[Maria Hervás]] aktorea (Madril 1978)
# [[María Isabel Sánchez Vegara]] idazlea...(Bartzelona ?)
# [[Maria Josefa Yzuel Giménez]] fisikaria (Huesca, 1940)
# [[Maria Keil]] artista (Portugal 1914.2012)
# [[María Larrea|Maria Larrea]] zinegilea (Bilbo, 1979)
# [[María Lostal]] heroia ( ?- Zaragoza ç1809)
# [[María Manuela Pignatelli de Aragón Gonzaga]] noblea, Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1753-Madril 1816)
# [[María Martín Barranco]] idazlea, genero ikuspegian aditua (Granada XX. mendea)
# [[Maria Occhipinti]] anarkista eta idazlea (Italia 1921-Erroma 1996)
# [[María Pantoja Sánchez]] soziologoa eta iraultzailea (Peru, 1953)
# [[María Pilar Fumanal]] geomorfologoa (Valentzia 1940-1998)
# [[María Rosal]] poeta, irakaslea (Kordoba 1961)
# [[María Victoria Atencia]] poeta (Malaga 1931)
# [[Marie Sara]] burtzikaria (Frantzia 1964)
# [[Marie-Castille Mention-Schaar]] film zuzendaria, gidoilaria, kazetaria ( Frantzia 1963)
# [[Marisa Soleto]] legelaria (Cáceres 1966)
# [[Mary Montagu]] idazlea (EB 1689-1762)
# [[Matilde Cherner]] idazlea (Salamanca, 1833-Madril 1880)
# [[Matilde Muñoz Sampedro]] aktorea ( Madril 1900-1969)
# [[Mercedes Muñoz Sampedro]] aktorea (Madril 1896-1979)
# [[Mikaela Ingberg ]] xabalina jaurtitzailea (Finlandia 1974)
# [[Mily Possoz]] margolaria (Portugal, 1888-1968)
# [[Mirela Manjani]] xabalina jaurtitzailea (Albania 1976)
# [[Miriam Rothschild]] zientzialaria (Erresuma Batua, 1908-2005)
# [[Miriam Tlali]] emakume beltz eta idazlea (Hego Afrika, 1933-2017)
# [[Montserrat Casas]] fisikaria (Girona 1955-Bartzelona2013)
# [[Nandar]] aktibista feminista (Myanmar, 1995)
# [[Natalia Lisovskaya]] atleta, pisu jaurtitzailea (Errusia 1962)
# [[Natalia Xikolenko]] xabalina jaurtitzailea ( Bielorrusia 1964)
# [[Nathalie Handal]] idazlea (EE.BB. 1969)
# [[Nelly Evans Risco]] iraultzailea (Peru, 1943)
# [[Nicole Girard-Mangin]] medikua (Frantzia, 1878-1919)
# [[Nina Bari]] matematikaria (Errusia, 1901-1961)
# [[Olga Gavrilova]] xabalina jaurtitzailea (Errusia 1957-2022)
# [[Olga Rivero Jordán]] poeta (La Laguna, 1928-2021)
# [[Päivi Alafrantti]] xabalina jaurtitzailea ( Finlandia 1964)
# [[Panmela Castro]] grafitigile, artista, ekintzaile (Brasil, 1981)
# [[Petra Felke]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1959)
# [[Pilar Costa]] abokatua, politikaria (Eivissa 1967)
# [[Pureza Canelo]] poeta (Cáceres 1946)
# [[Quan Zhou Wu]] ilustratzaile eta komikigilea (Algeciras, 1989)
# [[Randa Siniora]] eskubideen aldeko ekintzailea ('''Palestina''' ç1961)
# [[Rauda Morcos]] LGBTIQ ekintzaile (Palestina, 1974)
# [[Raymonde Arcier]] artista, feminista (Frantzia, 1939)
# [[Raymonde Peschard]] Aljeriako gerrako militante nazionalista (1927-1957)
# [[Rebecca Guay]] akuarelista (EE.BB. XX. mendea)
# [[Rita Azevedo Gomes]] zinema zuzendaria (Lisboa, 1952)
# [[Romelia Alarcón Folgar|Rogelia Alarcón]] idazlea, pianista (Guatemala, 1900-1971)
# [[Rosa Chávez]] poeta, aktorea, kultura kudeatzailea (Guatelama, 1980)
# [[Rosa Pereda]] idazlea, kritikaria (Santander 1949)
# [[Rosa Romojaro ]] poeta, ikertzailea (Cádiz 1948)
# [[Rosa Spottorno Topete]] itzultzailea, feminista ( Murtzia 1884-1980)
# [[Rosario Pardo]] aktorea, zuzendaria (Jaen 1959)
# [[Rosaura Álvarez]] poeta, margolaria, irakaslea (Granada 1945)
# [[Roxana Stinchfield Ferris]] botanikaria (AEB 1895-1978)
# [[Ruth Mateu Vinent]] politikaria (Menorca 1976)
# [[Sabine Braun]] heptatloi- atleta (Alemania 1965)
# [[Sara Doke]] belgikar kazetaria, itzultzaile (Frantziar, 1968)
# [[Sara Estela Ramírez]] irakasle, kazetari, feminista ..(Mexiko, 1881-1910)
# [[Sheila Minor]] ikertzailea (EE.BB., 1946)
# [[Silke Renk]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1967)
# [[Sofia Montaner Arnau]] azken trementinairea (Lleida 1908-1996)
# [[Sofía Sakorafa]] greziar-'''palestinar''' politikaria, xabalina-jaurtitzailea (Grezia 1957)
# [[Soledad Ortega Spottorno]] filosofoa, irakaslea, editorea (Madril 1914-2007)
# [[Soledad Varela Ortega]] filologoa, ikertzailea (Madril 1945)
# [[Sonia Nimr]] idazlea ('''Palestina''', 1955)
# [[Sonia Pulido]] ilustratzailea (Bartzelona, 1973)
# [[Steffi Nerius]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1972)
# [[Suheir Hammad]] poeta ('''Jordania''', 1973)
# [[Tatiana Xikolenko]] xabalina jaurtitzailea (Errusia 1968)
# [[Telma Reca]] psikiatra aitzindaria (Argentina 1904-1979)
# [[Teresa Bolaños de Zarco]] idazlea, pianojolea eta margolaria (Guatemala, 1922-1998)
# [[Tiina Lillak ]] xabalina jaurtitzailea ( Finlandia 1961)
# [[Truus Menger-Oversteegen|Truus Menger]] eskultorea, aktibista (Holanda 1923-2016)
# [[Virginia Yagüe]] gidoilaria, idazlea ( Madril 1973)
# [[Ynes Mexia]] botanikaria (Mexiko/AEB 1870-1938)
# [[Zahia Ziouani]] orquestra zuzendaria (Paris 1978)
# [[Zinaída Guipius]] poeta, idazlea (Errusia- Frantzia, 1869-1945)
# [[Ziza Massika]] Aljeriako erizaina eta militante independentista (1934-1959
}}
==='''Berriak 2023''' ('''urria''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Abanda Elustondo]] ----'''SORTUA''' ikertzailea (Donostia, 1989)
# [[Amaia Arranz Mendiguren]] ----'''SORTUA''' biologoa eta ikertzailea (Bilbo 1978)
# [[Andrea Garcia-Santesmases]] ----'''SORTUA''' soziologoa, antropologoa (Madril 1988)
# [[Carmen Albisu]] efef'''SORTUA''' euskaltzailea, euskara irakaslea (Errenteria, 1916-Tutera, 2007)
# [[Irati Gorostidi Agirretxe]] '''SORTUA''' artista, zinemagilea (Egues, 1988)
# [[Itziar Eguren]] ef--'''SORTUA''' erizaina, txistularia (Elorrio 1953)
# [[Izar Zubiaga]] ef--'''SORTUA''' futbolaria (Durango 2006)
# [[Leire Ayala]] ef--'''SORTUA''' abeltzaina (Bilbo/Elorrio 1972)
# [[Maialen Braña]] ----'''SORTUA''' abeslaria, irakaslea (Elizondo, 1998)
# [[María Ángeles Sallé Alonso]] ef--'''SORTUA''' soziologoa, ikertzailea (Panama, 1956)
# [[Maria Pilar Zuriarrain]] ef--'''SORTUA''' txistularia (Zizurkil, 1953)
# [[Marta Rodríguez Fouz]] ef--'''SORTUA''' soziologoa, kazetaria eta futbolaria (Coruña, 1972)
# [[Patricia Tornero]] ----'''SORTUA''' gaztagilea (Valentzia....)
# [[Tatiana Romero Reina]] ----'''SORTUA''' historialaria, aktibista (Mexiko, 1984)
# [[Julia Arévalo]] aktibista, politikaria (Uruguai, 1898-1985)
# [[Abala Bose]] gizarte langilea (Bangladesh, 1864-1951)
# [[Alberta Ferretti ]] diseinatzailea (Italia 1950)
# [[Alessandra Korap]] lider indigena (Brasil, 1958)
# [[Alicia Luna]] gidoilaria, irakaslea (Madril 1963)
# [[Alicia Senovilla ]] aurkezlea (Madril 1969 )
# [[Amna Suleiman]] maistra eta txirrindularia Palestinan (Damasco, 1982)
# [[Amparo Fortuny]] dokumentalgilea, ekoizlea (Valentzia XX. mendea)
# [[Ana García Lozano]] kazetaria (Valentzia 1963)
# [[Ana Iris Simón ]] kazetaria, idazlea (Ciudad Real 1991)
# [[Anita Sirgo]] sindikalista, komunista, ekintzailea (Asturias, 1030)
# [[Anna Lizaran]] aktorea (Bartzelona 1944-2013)
# [[Anna Murià]] idazlea, kazetaria, ekintzaile erbesteratua (Bartzelona, 1904-Tarrasa, 2002)
# [[Annie Baker]] film zuzendaria (AEB 1981)
# [[Antonia Dell'Atte ]] modelo ohia, aurkezlea (Italia 1960)
# [[Anwara Bahar Chowdhury]] idazlea eta ekintzailea (Bangladesh, 1919-1987)
# [[Asma al-Ghul]] kazetaria, feminista (Palestina, 1982)
# [[Asma Tubi]] poeta eta kazetaria (Palestina, 1905-1983)
# [[Assumpció Casals]] aktore erbesteratua (Bartzelona, 1896-1975)
# [[Auguste Deter]] dokumentatutako 1. Alzheimer goiztiar kasua (Alemania 1850-1906)
# [[Beatriz de Bobadilla (Gomerako andrea)]] Tenerifeko konkistatzailea (Medina del Campo, ?-1504)
# [[Beatriz Enríquez de Arana]] Kolonen bikotea eta Fernando Kolonen ama (Kordoba, 1465-1522)
# [[Blanca Padilla]] modeloa, diseinatzailea (Madril 1995)
# [[Bushra al-Tawil ]] kazetaria, aktibista (Palestina 1993)
# [[Carlota Soldevila]] aktorea, irakaslea (Bartzelona 1929-2005)
# [[Carme Ballester|Carmen Ballester]] kataluniar politikari erbesteratua (Bartzelona, 1900-Paris, 1972)
# [[Carme Serrallonga]] pedagogoa, itzultzailea (Bartzelona 1909-1997)
# [[Carmen Alcázar]] wikilaria (Mexiko)
# [[Carmen Domingo]] idazlea, aktibista (Bartzelona 1970)
# [[Carmen Lomana]] enpresaburua, socialitea (Leon 1948)
# [[Carolina Punset]] politikaria (AEB/Katalunia 1971)
# [[Celestina Marrón]] sindikalista (Asturias, 1926-2016)
# [[Chelo García-Cortés]] kazetaria (Ourense 1951)
# [[Clotilde Luisi]] abokatu, dramaturgo, feminista (Uruguai, 1882-1969)
# [[Conchi Arnal Claro]] ekintzaile feminista (Tanger, 1950)
# [[Conxita Herrero]] komik ilustratzailea (Katalunia, 1993)
# [[Daniela Catrileo]] poeta maputxea (Txile, 1987)
# [[Daniela Feixas]] idazlea, aktorea, zuzendaria (Katalunia 1973)
# [[Dolors Oller]] irakaslea, idazlea, literatura kritikaria (Girona 1942)
# [[Eileen O'Shaughnessy]] Britainia Handiko idazlea (1905–1945)
# [[Elisa Coll]] idazlea, ekintzailea, bisexuala (Madril 1992)
# [[Elisabeth Reyes]] modeloa (Malaga 1985)
# [[Elsa Punset]] idazlea ( Londres/Katalunia 1964)
# [[Elvira Espejo Ayca]] artista, poeta, ehulea (Bolivia, 1981)
# [[Eva García Magriñá]] ikertzaile eta idazle (Donostia, 1966)
# [[Eva Hache]] umorista, aurkezlea (Segovia 1971)
# [[Fadila Saâdane]] Aljeriako gerrako zuen militante nazionalista (1938-1960)
# [[Fanny Kemble]] aktore, idazle eta esklabotzaren aurkako abolizionista (Britainia Handia, 1809-1893)
# [[Gema López]] kazetaria (Madril 1971)
# [[Georgette Rizk]] ekintzailea (Palestina 1925-2018)
# [[Hanan Al-Agha]] idazle eta artista (Palestina, 1948-2008)
# [[Helena Béjar]] soziologoa, irakaslea (Madril 1956-2023)
# [[Helga Tawil-Souri]] dokumentalgile, ikertzaile eta idazle (Kuwait, 1969)
# [[Hiba Kamal Abu Nada]] poeta, eleberrigilea, wikilaria (Meka, 1991-Gazako zerrenda, 2023)
# [[Hind al-Husseini]] aktibista, hezitzailea (Palestina, 1916-1994)
# [[Inés Luisi]] medikua (Uruguai, XIX.mendea- 1965)
# [[Irene Bordoy]] margolaria, irudigilea (Mallorca 1940)
# [[Isabel Gemio]] kazetaria (Badajoz 1961)
# [[Isabel González González]] politikaria eta ekintzailea (Tenerife, 1890-1968)
# [[Isabel Pinto de Vidal]] politikaria, aktibista (Uruguai, 1885-1969)
# [[Isabella Eklöf]] zinemagilea (Suedia, 1978)
# [[Islah Jad]] aktibista, ikertzailea, irakaslea (Palestina 1951)
# [[Jackie Salloum ]] artista, film zuzendari palestinarra (AEB XX. mendea)
# [[Jahanara Arzu]] poeta (Bangladesh, 1929)
# [[Jenna Elfman]] aktorea (AEB 1971)
# [[Jimena Menéndez-Pidal|Jimena Menendez Pidal]] pedagogoa (Madril, 1901-1990)
# [[Júlia Coromines]] medikua, psikiatra erbesteratua (Bartzelona 1910-2011)
# [[Julud Daibes]] palestinar arkitektoa eta politikaria (Betleem, 1965)
# [[Jutta Koether]] artista, musikaria eta kritikaria (Alemania, 1958)
# [[Kamilya Jubran]] abeslari palestinarra (Israel, 1962)
# [[Kamini Roy]] poeta eta ekintzailea (Bangladesh, 1864-1933)
# [[Kapitolina Díaz]] soziologoa (Leon, )
# [[Kholoud Faqih|Kholoud Faqin]] epailea (Palestina, XX.mendea)
# [[Laudelina de Campos Melo]] etxeko-langileen aldeko sindikalista (Brasil, 1904-1991)
# [[Laura Caballero]] gidoilaria, zuzendaria (Madril 1978)
# [[Lola Lizaran]] aktorea (Almeria/Bartzelona 1931-2003)
# [[Lucila Gamero]] mediku, zirujau, idazle eta feminista (Honduras, 1873-1964)
# [[Lucy Prebble]] antzerkigilea (Britainia Handia 1981)
# [[Luisa Luisi]] poeta, pedagogoa (Uruguai, 1883-1940)
# [[Lurdes Lekuona Laburu|Lurdes Lekuona]] Zalduondoko alkatea (Gasteiz, 1958)
# [[Magdalena Antonelli Moreno]] politikaria, aktibista (Uruguai, 1877-1955)
# [[Maha Haj]] palestinar jatorriko zinema zuzendari israeldarra (Nazaret, 1970)
# [[Mai Masri]] zinema-zuzendaria (Jordania, 1959)
# [[Maliha Hamidou]] Aljeriako gerrako militante nazionalista (1942-1959)
# [[Mar Coll]] gidoilaria, film zuzendaria (Bartzelona 1981)
# [[Margarida Minguillón]] aktorea, ahots aktorea (Bartzelona 1947)
# [[Maria Dolors Bargalló]] Kataluniar politikari erbesteratua (Bartzelona, 1902-Mexiko,1980)
# [[María España Almendro]] saskibalio-jokalaria (Mallorca 1992)
# [[Maria Majoral]] trementinairea (LLeida 1887-1976)
# [[Maria Mies]] soziologoa (Alemania, 1931-2023)
# [[María Patiño]] kazetaria (Coruña 1971)
# [[María Teresa Josefina Janicki]] hezitzailea (Frantzia-Uruguai, XIX. mendea- ?)
# [[Mariam Barghouti]] amerikar-palestinar kazetari, aktibista (Palestina-AEB, 1993)
# [[Marina Comas]] aktorea (Bartzelona 1996)
# [[Marta Angelat ]] aktorea, ahots aktorea (Bartzelona 1953)
# [[Marta Corredera]] futbolaria (Bartzelona 1991)
# [[Marta Nebot]] kazetaria (Sevilla 1975)
# [[Marta Pérez Sierra]] idazlea, poeta (Bartzelona 1957)
# [[Maruja Lozano]] bolero eta kopla abeslaria (Valentzia 1935 - Malaga 2022)
# [[Mary Al-Atrash]] igerilaria (Palestina 1994)
# [[Mary Ann Shadd]] aktibista abolizionista, kazetaria, irakaslea (AEB, 1823-1893)
# [[Maryse Gargour]] zinemagilea eta kazetaria (Palestina, XX. mendea)
# [[Matilde_Fern%C3%A1ndez]] Politikaria feminista (Madril, 1950)
# [[Mayada Al-Sayad]] alemaniar-palestinar atleta (Berlin, 1992)
# [[Mériem Bouatoura]] Aljeriako gerrako borrokalari independentista (1938-1960)
# [[Meriem Saâdane]] aljeriar erizaina eta militante nazionalista (1932-1958)
# [[Mila Abadia]] kultura kudeatzailea (Zaragoza, 1962)
# [[Miriam Saavedra]] modeloa, aktorea (Peru 1993)
# [[Montse Amenós]] eszenografoa, jantzi-deseinatzailea (Bartzelona 1954)
# [[Montse Guallar]] aktorea, aurkezlea (Bartzelona 1960)
# [[Montserrat Cornet]] idazlea (Bartzelona 1934)
# [[Mrinalini Sen]] idazlea (Bangladesh, 1879-1972)
# [[Nadia Hafid]] ilustratzailea (Katalunia, 1990)
# [[Nancy Meyers]] zuzendari, ekoizle eta gidoilaria (AEB 1947)
# [[Natalia (abeslaria)]] tb aurkezlea (Cádiz 1982)
# [[Natasha Neri]] aktibista, zinema zuzendaria (Brasil, XX. mendea)
# [[Norma Andrade]] ekinzailea (Mexiko)
# [[Noura Erakat]] amerikar-palestinar aktibista, irakaslea (Kalifornia, 1980)
# [[Olatz Arregui]] piraguista (Donostia, 1999)
# [[Paula Hernández (ahots aktorea)]] (Girona 1998)
# [[Paula Hernández ]] aktorea, gidoilaria, zuzendaria (Argentina 1969)
# [[Paulina Luisi]] mediku, sufragista, aktibista feminista (Uruguai, 1875-1950)
# [[Pilar Boyero]] kopla abeslaria, irakaslea (Cáceres 1974)
# [[Reem Frainah]] psikologoa, aktibista (Palestina ?)
# [[Rosa Catrileo|Rosa Castrilleo]] abokatu maputxea (Temuco, Txile, 1981)
# [[Rosa Estiarte]] igerilari olinpikoa (Manresa 1959-1985)
# [[Rosa María Fernández García|Rosa María Fernandez García]] sindikalista (Asturias, 1942-2021)
# [[Rosa Novell ]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1952)
# [[Sahar Jalifa]] idazlea (Palestina, 1942)
# [[Samar Nassar]] igelaria (Libano, 1978)
# [[Samiha Khalil]] politikaria, ekintzailea (Palestina 1923-1999)
# [[Shadia Mansour]] hip-hoparen 1. dama arabiarra (Londres 1985)
# [[Shamim Azad|Shamin Azad]] poeta eta idazlea (Bangladesh, 1952)
# [[Sílvia Quer]] film zuzendaria ( Bartzelona 1962)
# [[Sofía Álvarez Vignoli]] aktibista, politikaria (Uruguai, 1899-1986)
# [[Sònia Moll]] filologoa, poeta, itzultzailea (Bartzelona 1974)
# [[Suad Amiry]] idazle eta arkitektoa (Siria, 1951)
# [[Susanna Barranco]] aktorea, zuzendaria, ekoizlea (Bartzelona 1975)
# [[Tania Safura Adam Mogne]] ikertzaile eta erakusketa komisario (Mozambike, 1979)
# [[Teresa Font]] film-editorea (Bartzelona 1956)
# [[Tina Pérez]] sindikalista, ekintzalea (Asturias, 1929-1965)
# [[Umayya Abu-Hanna]] kazetaria eta idazlea (Palestina-Finlandia, 1961)
# [[Woroud Sawalha]] atleta (Palestina, 1991)
# [[Yamila Abdalá Taha al Shanti]] irakaslea, politikaria (Palestina 1955-2023)
# [[Zaha Hassan]] aktibista, abokatua (Palestina, XX.mendea)
# [[Zulaija Al-Shahabi]] Palestinako feminismoaren ekintzaile aitzindaria (1901-1992)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''iraila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Barrena García]] ----'''SORTUA''' idazlea, poeta (Basauri)
# [[Bego Zubia Gallastegi]] ----'''SORTUA''' ikertzaile (Arrasate, 1965)
# [[Dora Manchado]] --ef'''SORTUA''' Tehueltxeeraren azken hiztuna (Argentina, 1934-2019)
# [[Jaione López]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, misiolaria (Elorrio 1998)
# [[Marta Goikoetxea Luquin]] ef--'''SORTUA''' blogaria (Lizarra, 1984)
# [[Nagore Belastegi Martín|Nagore Belaustegi]] ----'''SORTUA''' (Legazpia, 1987)
# [[Nerea Azkona]] ----'''SORTUA''' antropologoa, idazlea (Sopela, 1982)
# [[Oihane Unzalu]] ef--'''SORTUA''' nutrizionista, kirol monitorea, lasterkaria (Abadiño 1987)
# [[Pantxonerak]] '''SORTUA''' arrain saltzaileak (Laredo 1970 hamarkadara arte)
# [[Presen Zubillaga Auza]] efef'''SORTUA''' feminista, ekintzailea (Iruñea, 1951-2023)
# [[Raquel Esteban Terradillos]] ----'''SORTUA''' ekofisiologoa (Barakaldo, 1982)
# [[Adriana Abenia]] aurkezlea, idazlea (Zaragoza 1984)
# [[Aina Clotet ]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1982ko)
# [[Alexandra Narváez]] aktibista, zientzialaria (Ekuador, XX. mendea)
# [[Alicia de los Ríos Merino|Alicia de los Rios Merino]] ikasle, gerrilari desagertua (Mexiko, 1952)
# [[Amalia Anglés y Mayer]] opera kantaria eta gitarra-jotzailea (Badajoz, 1827-Stuttgart, 1859)
# [[Amèlia Jover Velasco]] sindikalista, anarkista eta feminista (Cullera, 1910-Paris, 1997)
# [[Amelia Quintanal Martínez-Conde]] futbolean Espainiako emakume talde baten 1. entrenatzailea (Kantabria 1937)
# [[Amrita Pritam]] idazlea (Pakistan, 1919-India, 2005)
# [[Ana Alba García]] kazetaria, gerra gatazketan aditua (Bartzelona 1971-2020)
# [[Ana Borges]] futbolaria, aurrelaria (Portugal 1990)
# [[Ana Paris Garcia]] lider sindikalista garrotez eraila (Sevilla, 1898-1938)
# [[Ángeles García-Madrid|Ángeles Garcia-Madrid]] idazlea eta preso politikoa (Torrejón, 1918-Madrid, 2015)
# [[Angustias Lara Sánchez|Maruja Lara Sánchez]] sindikalista (Granada, 1917-Valentzia, 2012)
# [[Anna Cabot Quincy Waterston]] idazlea (AEB 1812-1899)
# [[Anna Gréki]] poeta eta ekintzaile aljeriarra (1931-1936)
# [[Anna Rodríguez Costa]] dramagilea, zuzendaria (Granada 1972)
# [[Anna Stewart (aktibista)]] emakumeen eskubideen aldekoa (Australia 1947-1983)
# [[Annette Frances Braun]] entomologoa (EEBB, 1884-1978)
# [[Antònia Pascual Flaquer]] komunista fusilatua (Capdepera 1911-Porreres,1937)
# [[Assumpció Puigdelloses Vila]] etxekoandre fusilatua (1906 - Sant Adrià de Besòs, 1940)
# [[Aurora Picornell]] komunista fusilatua (Palma, 1912-Manacor, 1937)
# [[Ayo Edebiri]] komediantea, idazlea (AEB1995)
# [[Balbina Gayo Gutiérrez|Balbina Gayo Gutierrez]] maistra errepublikarra (1901-1936)
# [[Begoña Alberdi]] sopranoa (Bartzelona 1964)
# [[Belarmina González Rodríguez]] ekintzaile fusilatua (Palencia, 1914-Porreres, 1937)
# [[Blanca Jeannette Kawas]] aktibista (Honduras, 1946-1995)
# [[Brígida Pardo López]] etxekoandre fusilatua (Granada, 1904-1936)
# [[Carlota Planas Riera]] Espainiako 1. emakume futbolarien ordezkaria (Bartzelona 1992)
# [[Carme Claramunt i Barot]] ekintzaile fusilatua (Tarragona, 1897 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Carme Portaceli]] antzerki-zuzendaria, irakaslea (Valentzia 1957)
# [[Carmen Arrojo]] maistra, memoriaren aldeko ekintzailea (Madril, 1918-2017)
# [[Carmen Arrufat]] aktorea (Castelló 2002)
# [[Carmen del Riego]] kazetaria, 1. emakume-presidentea Madrileko Prentsa Elkartean (Asturias 1960)
# [[Carmen Maria Garcia "García de Saura"|Carmen María Garcia]] idazle eta margolaria ( Molina de Segura)
# [[Carol López ]] dramagilea, aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1969)
# [[Carolina Ferre]] kazetaria (Alacant 1974)
# [[Caroline Rémy de Guebhard]] idazle feminista (Frantzia, 1855-1929)
# [[Catalina Flaquer]] ekintzailea fusilatua (Capdepera, 1876-Porreres,1937)
# [[Catalina Martín López de Bustamante]] gerrillara, alfereza (Espainia ?-XIX. mendea)
# [[Catalina Narváez de Ruiz]] brodatzailea, margolaria (Cádiz 1861- ¿ 1929)
# [[Catherine Cusset]] filosofoa (Frantzia 1963)
# [[Celia Tapias]] Buenos Airesko lehen emakume abokatua (1885-1964)
# [[Chelsea Ashurst]] futbolaria, atezaina (Ingalaterra 1990)
# [[Cinta Sabaté]] eskultorea, margolaria (Tarragona 1946)
# [[Clara Pueyo Jornet]] Errepublikano desagertua (Villanueva eta GEltrú, 1914-1943)
# [[Claudia López Benaiges]] feminista, anarkista eraila (Txileko Santiago, 1972-1998)
# [[Clotilde García del Castillo]] Sorollaren musa eta Sorolla Museoaren sortzailea (Valentzia, 1865-Madril, 1929)
# [[Concepción Caceres|Concepción Cáceres]] emagin fusilatua (Montijo, 1912-1938)
# [[Concha Carretero]] frankismoaren biktima (Madril, 1918-2014)
# [[Concita De Gregorio]] kazetaria, idazlea (Italia 1963)
# [[Coral Bracho]] hizkuntzalaria, poeta (Mexiko 1951)
# [[Courtney Barnett ]] rock abeslaria (Australia 1987)
# [[Cristina Clemente]] idazlea, gidoilaria, zuzendaria( Bartzelona 1977)
# [[Cristina Fernández Pereda]] atezain fusilatua (Leon, 1900 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Diana Nyad]] igerilaria eta kazetaria (New York, 1949)
# [[Djamila Amrane-Minne]] poeta eta historialaria, Aljeriako Independentzia Gerrako ekintzailea (1939-2017)
# [[Dolores Cacuango]] Indigenen aldeko ekintzailea (Ekuador, 1881-1971)
# [[Dolors Feliu]] abokatua, unibertsitateko irakaslea, politikaria (Roda de Ter, 1964)
# [[Dolors Giorla Laribal]] etxekoandre fusilatua (Bartzelona, 1912 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Dolors Prat Coll]] anarkosindikalista (Ripoll, 1905-Tolosa, 2001)
# [[Elena Martín]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1992)
# [[Elina Garanca]] mezozosopranoa (Letonia 1976)
# [[Elionor Malich Salvador]] emakume errepublikano fusilatua (Piorat, 188?- Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Elisa García Sáez]] sindikalista, erizaina, Gerra Zibilean hildako milizianoa (Bartzelona, 1916-Huesca, 1936)
# [[Elizabeth Evatt ]] epailea (Australia 1933)
# [[Emakumezkoen Nazioarteko Zinemaldia (Australia)]] Australia 1975
# [[Emilia Dilke]] idazlea (Erresuma Batua, 1840-1904)
# [[Encarnación Magaña]] antifrankista eraila (Almeria, 1921-1942)
# [[Estefanía Banini]] futbolaria, aurrelaria (Argentina 1990)
# [[Eugenia González Ramos]] sindikalista fusilatua (Bartzelona, 1919 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Eumelia Hernández]] sindikalista eta feminista (Venezuela, 1913-1990)
# [[Eveline Safir Lavalette]] frantses jatorriko ekintzaile aljeriarra (1927-2014)
# [[Evelyn Glennie]] perkusionista gorra (Eskozia 1965)
# [[Fabiana da Silva Simões]] furbolaria (Brasil 1989)
# [[Felicidad Duce]] jostuna, aitzindaria, enpresaburua (Bartzelona 1908-2000)
# [[Flora Sanhueza]] pedagogo anarkista (Txile, 1911-1974)
# [[Florence Ethel Johnson]] sindikalista, maistra (Australia 1884-1934)
# [[Florencia Bonsegundo]] futbolaria (Argentina 1993)
# [[Francisca Senhorinha da Motta Diniz|Francisca Sehorinha]] idazlea (Brasil,1834- ?)
# [[Giovanna Berneri]] anarkista ekintzailea (Italia, 1897-1962)
# [[Hélène Monastier]] aktibista, irakasle (Suitza, 1882-1976)
# [[Hubertine Auclert|Hubertine Auchert]] feminista ekintzailea (Frantzia, 1848-1914)
# [[Inés Jiménez Lumbreras]] errepublikano fusilatua (Madril, 1915-Sant Adrià de Besòs, 1940)
# [[Irene Moray]] argazkilaria, film-zuzendaria (Bartzelona 1992)
# [[Isabel Mesa Delgado]] Sindikalista (Ronda, 1913-Valentzia, 2002)
# [[Jane eta Louise Wilson]] artistak (Ingalaterra 1967)
# [[Jessica Gleeson]] futbolaria, defentsa (Irlanda 1993)
# [[Jessie Street Emakumeen Liburutegi Nazionala]] Australia 1989
# [[Jessie Street]] ekintzailea (Brithis Raj/India 1889-Australia 1970)
# [[Jill Ellis]] futbolari, entrenatzaile ohia (Erresuma Batua 1966)
# [[Joaquina Charro Gómez]] sindikalista fusilatua (Montijo, 1912-1938)
# [[Josephine Shaw Lowell]] aktibista (AEB, 1843-1905)
# [[Juana Aranguren Rica]] abokatu feminista (Bilbo, 1952)
# [[Julia López (artista)]] margolari autodidakta (Mexiko 1936)
# [[Kamilla Seidler ]] sukaldariburua (Danimarka 1983)
# [[Kristine Lilly]] nazioarteko partida gehien jokatutako futbolari ohia (AEB 1971)
# [[Laura Ràfols]] futbolaria, atezaina (Bartzelona 1990)
# [[Leda Rafanelli]] feminista, sufia, idazlea (Italia, 1880-1971)
# [[Leila Ouahabi]] futbolaria, defentsa (Bartzelona 1993)
# [[Leonor Lavado]] imitatzailea, aktorea (Kordoba 1987)
# [[Lesbia Urquía]] aktibista (Honduras, 1967-2016)
# [[Lola Gallardo]] futbolaria, atezaina (Sevilla 1993)
# [[Lucía Alemany]] film-zuzendaria(Castelló 1985)
# [[Lucía Pascual Palomo]] xake-jokalaria (Madril 19)
# [[Luisa Gómez de la Torre|Luisa Gomez de la Torre]] ekintzailea (Quito,1887-1976)
# [[Magdalena Nolla Montseny]] etxekoandre fusilatua (Tarragona, 1904-Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Malena Costa]] modeloa (Mallorca 1989)
# [[Manuela Díaz Cabezas]] ekintzaile antifrankista (Kordoba, 1920-Suitza, 2006)
# [[Margarita Murillo]] aktibista (Honduras, 1958 - 2014)
# [[Margarita Rivière]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1944-2015)
# [[María Angélica Barreda|Maria Angelica Barreda]] Argentinako lehen emakume abokatua (1887-1963)
# [[María Antonia Iglesias]] kazetaria, idazlea (Madril 1945-Pontevedra 2014)
# [[María de la Purificación de la Aldea y Ruiz de Castañeda|Purificación de la Aldea]] emagina, ekintzailea ( Madrid, 1889-1976)
# [[María Escoté]] jostuna, arropa diseinatzailea (Bartzelona 1979)
# [[María Esteve |María Esteve Flores]] aktorea (Argentina, 1974)
# [[María Herrera Magdaleno|Maria Herrera Magdaleno]] Giza eskubideen aldeko aktibista (Mexiko, 1950)
# [[Maria Jiménez]] abeslatia eta aktorea (SEvilla, 1950-2023)
# [[María Joaquina de Viera y Clavijo]] idazlea (Kanariak, 1737-1819)
# [[Maria Jose Pons]] futbolaria, atezaina (Bartzelona 1984)
# [[María Martín López]] memoria historikoaren aldeko borrokalaria, frankismoaren biktima (Avila, 1930-Toledo,2014)
# [[Maria Mies]] alemaniar soziologoa (Steffeln, 1931-2023)
# [[María Moreno]] idazlea eta kazetaria (Buenos Aires, 1947)
# [[Maria Pascual Flaquer]] komunista fusilatua (Capdepera 1911-Porreres,1937)
# [[María Pry]] entrenatzailea, futbolari ohia (Sevilla 1984)
# [[María Victoria Walsh]] kazetaria, borrokan hila (Buenos Aires, 1950-1976)
# [[Marie Louise Berneri]] idazle anarkista (Italia, 1918-Londres, 1949)
# [[Marsia Taha]] boliviar sukaldaritzako chef aitzindaria (Bulgaria 1989)
# [[Marta Lois]] irakaslea, politikaria (Vigo, 1969)
# [[Marta Torrejón]] futbolaria, defentsa (Bartzelona 1990)
# [[Martha Asunción Alonso]] poeta itzultzailea (Madril, 1987)
# [[Mary Cynthia Dickerson]] herpetologoa (AEB 1866-1923)
# [[Maud Nathan]] aktibista, sufragista (AEB, 1862-1946)
# [[Maud Slye]] minbizi ikertzailea (AEB 1879-1954)
# [[Maya Hansen]] moda diseinatzailea (Madril 1978)
# [[Mila Abadia]] kultura kudeatzailea (Zaragoza, 1962)
# [[Milagros Pérez Oliva ]] kazetaria, idazlea, irakaslea (Huesca 1955)
# [[Minnehaha ]] poema bateko fikziozko pertsonaia (AEB 1855)
# [[Míriam Nogueras]] politikaria eta enpresaburua (Bartzelona, 1980)
# [[Montse Germán]] aktorea (Bartzelona 1969)
# [[Natalia Ramos (futbolaria)]] defentsa (Tenerife 1999)
# [[Neus Bonet]] kazetaria, irakaslea (Bartzelona 1959)
# [[Neus Bouza Gil]] CNTko militante fusilatua (Bartzelona, 1916- Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Nieve de Medina]] aktore eta zuzendaria (Madril,1962)
# [[Noelia López ]] modeloa, tb aurkezlea (Sevilla 1986)
# [[Noelia Ramos]] futbolaria, atezaina (Tenerife 1999)
# [[Olga Luzardo]] kazetaria eta ekintzailea (Venezuela, 1916-2016)
# [[Patri Guijarro]] futbolaria, defentsa (Palma Mallorcakoa 1998)
# [[Patricia Ferreira]] gidoilaria, zuzendaria (Granada 1958)
# [[Patricia Rodríguez Barrios]] 1. Gizonezko Futbol talde gerentea (Gipuzkoa 1982)
# [[Pazzis Sureda]] eskultorea, margolaria (Mallorca 1907-1939)
# [[Pepita Laguarda Batet]] anarkista,gerra zibilean eraila (Bartzelona, 1919-1936)
# [[Pepita Patiño Páez]] makien laguntzailea, komunista (Kordoba, 1925-2015)
# [[Piedad Arribas]] ekintzailea, frankismoaren biktima (Toledo, 1920-Madril, 2010)
# [[Pilar Montaner Maturana]] margolaria (Mallorca 1876-196119)
# [[Pilar Prades]] garrotez eraildako neskame pozoitzailea (Valentzia, 1928-1959)
# [[Purificación Pérez Benavent]] sindikalista (Valentzia, 1919-Kanada, 1995)
# [[Ramona Peralba Sala|Ramona Peralta Sala]] langile fusilatua (Gironella, 1904-Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Raquel Cabezón]] futboalari ohia (Bartzelona 1978)
# [[Rianna Jarrett]] futbolaria, aurrelaria (Irlanda 1994)
# [[Rocío García Martínez]] txirrindularia (Madril 1974)
# [[Romina Belluscio]] kazetaria, modeloa ( Argentina 1979)
# [[Sandra Hermida Muñiz]] film-, dokumental ekoizlea (Tarragona 1972)
# [[Sandra Paños]] Futbolaria, atezaina (Alacant 1992)
# [[Sandra Vilanova]] futbolari ohia, erdilaria (Bartzelona 1981)
# [[Sara Nieves Matheu García]] irakaslea, zibersegurtasun ikertzailea (Murtzia 1992)
# [[Sara Ortega (futbolaria)]] , aurrelaria (Errioxa 2005)
# [[Sara Serrat]] futbolaria, idazlea (Huelva 1995)
# [[Sara Suárez Solís]] idazle feminista (Oviedo, 1925-2000)
# [[Sarah Bouhaddi]] futbolaria, atezaina (Frantzia 1986)
# [[Sari Van Veenendaal]] futbolaria, atezaina (Herbehereak 1990)
# [[Sarina Wiegman]] entrenatzailea, futbolari ohia (Herbehereak 1969)
# [[Sayaka Fernández Díaz]] dokumentalgilea (Cáceres 1978)
# [[Sha'Carri Richardson]] atleta (AEB 2000)
# [[Silvia Meseguer]] futbolari ohia, medikua (Teruel 1989)
# [[Soledad Gallego-Díaz]] kazetaria (Madril 1951)
# [[Sonia Bermúdez Tribano]] futbolaria, entrenatzailea, berriemailea (Madril 1984)
# [[Sonia García Galán]] historialaria eta feminista (Aviles, 1981)
# [[Sonia Grande]] cinema-jantzi diseinatzailea (Asturias 1964)
# [[Susana Carro]] Filosofoa irakaslea, femilnista (Mieres, 1971)
# [[Tania Martínez Portugal|Tania Martinez Portugal]] poligologoa, irakaslea,feminista (Etxebarri, 1963)
# [[Toña Is ]] futbolaria, entrenatzailea (Asturias 1966)
# [[Tránsito Amaguaña]] ekintzaile indigena (Ekuador,1909-2009)
# [[Urimare]] kazike (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Urrezko Neskatoak]] Olinpiar Jokoetako gimnasta erritmiko txapeldunak, Atlanta 1996
# [[Valentina Muñoz]] aktibista feminista (Txile, 2002)
# [[Vera Pauw]] bortxatutako futbolaria, entrenatzailea (Hebehereak 1963)
# [[Vicky Losada]] futbolaria (Bartzelona 1991)
# [[Victoria Prego]] kazetaria (Madril 1948)
# [[Viola Calligaris]] futbolaria (Suitza 1996)
# [[Yolanda Flores]] kazetaria, irrati esataria (Madril, 1960)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''abuztua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Goirigolzarri Alegria]] efef'''SORTUA''' abokatua eta aktibist (Gamiz, 1978- Barakaldo, 2023)
# [[Ana Soto]] --ef'''SORTUA''' kazike (Venezuela, 1618-1668)
# [[Awen Iorwerth]] ----'''SORTUA''' medikua, unibertsitateko irakaslea
# [[Erika Arrizabalaga]] ----'''SORTUA''' txistularia (Gasteiz, 2000)
# [[Gentz del Valle]] ef--'''SORTUA''' artista (Lekeitio, 1957)
# [[Orocomay]] ----'''SORTUA''' kazike (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Xochilt Madai|Xochitl Madai]] ----'''SORTUA''' arkitektua eta ekintzailea (Mexiko, 1972)
# [[Ada Liberio]] gimnasta errimikoa (Zaragoza 1974)
# [[Adriana Díaz Enciso]] idazlea (Mexiko, 1964)
# [[Alba González]] idazlea, politikaria (Asturias 1986)
# [[Alice Kellen]] idazlea (Valentzia, 1989)
# [[Amalia Bautista]] poeta (Madril 1962)
# [[Amparo Barayón]] piano-jola eta sindikalista fusilatua (Zamora, 1904-1936)
# [[Ana Bautista]] gimnasta erritmikoa (Kanariak 1972)
# [[Ana Carmona Ruiz]] mutil itxuraz jokatzea lortu zuen futbolaria (Malaga 1908-1940)
# [[Ana María de Foronda|Ana Maria de Foronda]] idazlea eta itzultzailea (1910-1990)
# [[Anna Szatkowska]] idazlea (Polonia, 1928-2015)
# [[Antònia Fontanillas Borràs]] anarko-sindikalista (Bartzelona, 1917-Frantzia, 2014)
# [[Apacuana]] kazikea (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Athenea del Castillo]] futbolaria (Kantabria 2000)
# [[Bathsua Makin]] Proto-Feminista (Londres, 1600-1675)
# [[Beatriz Corredor]] legelaria, politikaria (Madril 1968)
# [[Blanche Stuart Scott]] hegazkinlaria (EEBB. 1884-1970)
# [[Carla Barber]] medikua, modeloa (Kanariak 1990)
# [[Carmen Avilés]] atleta (Madril 2002)
# [[Carmen Herrero Vicent]] medikua, ikertzailea (Castelló, 1986-2023)
# [[Carmen Montes]] itzultzailea (Cádiz 1963)
# [[Cata Coll]] futbolaria (Mallorca 2001)
# [[Cathy Xaudaró]] gimnasta erritmikoa (Filipinak/ Espainia 1960)
# [[Cecilia Domínguez Luis|Cecilia Dominguez]] idazlea (La Orotava, 1948)
# [[Cecilia Pantoja]] abeslaria (Txile, 1943 - 2023)
# [[Celia Flores]] abeslaria (Madril, 1981)
# [[Charlotte Maxeke]] aktibista (Hegoafrika, 1871-1936 )
# [[Charlotte von Ahlefeld|Charlotte von Ahlfeld]] idazlea (Alemania, 1782-1849)
# [[Charlotte von Stein|Charlote Von Stein]] (Alemania, 1742-1822)
# [[Christiane Vulpius]] Goetheren emaztea (Alemania, 1765-1816)
# [[Clara Serra]] feminista, ikertzailea, filosofoa, politikari ohia (Madril 1982)
# [[Concha Monrás]] piano-jotzaile fusilatua (Bartzelona, 1898-Huesca 1936)
# [[Conchi Sánchez ]] Espainiako 1. emakume futbolari profesionala (Madril 1957)
# [[Costanza da Varano]] humanista eta poeta (Italia, 1426-1447)
# [[Covadonga Tomé]] pediatra, politikaria (Asturias 1970)
# [[Cristina Gallo]] kirol kazetaria, idazlea, aktibista (Asturias 1965)
# [[Dahteste]] gerlari, itzultzaile, diplomazialari (1860 - Mexiko Berria, 1955)
# [[Diana Wynne Jones]] idazlea (Londres, 1934-2001)
# [[Dolores Pla Brugat]] historialaria eta ikertzailea (Girona, 1954-2014)
# [[Emakume Indigenen Nazioarteko Eguna]]
# [[Emilia Boneva]] gimnasia erritmikoko entrenatzailea (Bulgaria 1938-2019)
# [[Emma Cabal]] poeta (Asturias 1962)
# [[Enith Salón]] futbolaria ( Valentzia 2001)
# [[Esther González]] futbolaria (Granada 1992)
# [[Etta Federn]] idazle, itzultzaile, pedagogo eta anarkofeminista austriarra (1883 - 1951)
# [[Eva Navarro ]] futbolaria (Murtzia 2001)
# [[Fatima Madrilgoa]] ustezko astronomoa (Al-Andalus XI. mendea)
# [[Francisca Saperas|Francesca Saperas]] anarko-sindikalista (Bartzelona, 1851-1933)
# [[Gala Dalí]] artista eta modeloa (Errusia, 1894-1982)
# [[Hansa Mehta]] aktibista, politikaria (India, 1897-1995)
# [[Irene Guerrero]] futbolaria (Sevilla 1996)
# [[Isabel Medina]] idazlea (Gomera, 1943)
# [[Isabel Mozún]] altuera jauziko atleta (Madril 1960)
# [[Ivana Andrés ]] futbolaria (Valentzia 1994)
# [[Jean Batten]] hegazkinlaria (Zeelanda Berria, 1909-Palma Mallorcakoa, 1982)
# [[Johanna Schopenhauer]] idazlea (Alemania, 1766-1838)
# [[Juana Álvarez Molina|Juana Alvarez]] etxekoandre fusilatua (Medina de Rioseco, 1897-Gijon, 1937)
# [[Juana María de los Dolores de León Smith]] espainiar dama (Badajoz, 1798 – Londres, 1872)
# [[Julia Mayoral Márquez]] maistra eta politikaria (Badajoz, 1902 - 1983)
# [[Julia Santibáñez]] idazlea (Mexiko, 1971)
# [[Kyra Galván]] poeta eta eleberrigilea (Mexiko Hiria, 1956)
# [[La Repompa de Málaga]] abeslaria (Malaga 1937-1959)
# [[Laia Codina]] futbolaria (Girona 2000)
# [[Lara Álvarez]] kazetaria (Asturias 1989)
# [[Laura del Río]] futbolaria, mutilen entrenatzailea (Madril, 1982)
# [[Lola Suárez|Lola Suarez]] idazlea (Lanzarote, 1956)
# [[Malebogo Molefhe]] aktibista (Botswana,1980)
# [[María Bernaldo de Quirós]] hegazkinlaria (Madril, 1898-1983)
# [[Maria da Conceição Moita]] aktibista, hezitzailea (Portugal, 1937-2021)
# [[María Francisca de Sales Portocarrero (Montijoko VI. kondesa)]] (Madril, 1754 – Logroño, 1808)
# [[María Josefa Cerrato Rodríguez]] Espainiako lehen emakume albaitaria (Badajoz, 1897-1981)
# [[María Pérez Rabaza]] futbolaria (Bartzelona 2001)
# [[María Rosa Alonso|Maria Rosa Alonso]] idazlea (Tararonte, 1909-2011)
# [[Mariangiola Criscuolo]] margolaria (Italia, 1548-1630)
# [[Mariona Caldentey]] futbolaria (Mallorca 1996)
# [[Melissa Jiménez (kazetaria)]] (Lieja/Bartzelona 1987)
# [[Mercedes Pinto]] idazlea, kazetaria eta feminista (1889-1976)
# [[Mónica García Prieto]] kazetaria, saiakeragilea (Badajoz 1974)
# [[Montse Martín]] gimnasta erritmiko ohia, ilustratzailea, diseinatzailea, aktorea, dantzaria (LLeida 1974)
# [[Montse Tomé]] futbolari ohia, entrenatzailea (Asturias 1982)
# [[Noemí Casquet]] kazetaria, youtuberra (Sabadell 1992)
# [[Olga Carmona]] futbolaria (Sevilla 2000)
# [[Ona Batlle]] futbolaria (Bartzelona 1999)
# [[Paula Guilló]] Miss eta modeloa (Alacant 1989)
# [[Pepa Caballero]] margolaria (Granada, 1943 - Malaga, 2012)
# [[Raymonde de Laroche]] hegazkinlaria (Paris, 1882-1919)
# [[Rebecca Abe|Rebeca Abe]] idazlea (Alemania, 1967)
# [[Rita Bosaho]] sanitarioa, politikaria. Kongresuko 1. Persona beltza (Ginea/Espainia 1965)
# [[Rocío Gálvez ]] futbolaria (Kordoba 1997)
# [[Salma Paralluelo]] futbolaria, atleta (Zaragoza 2003)
# [[Silvia Yustos]] gimnasta erritmikoa (Valladolid 1971)
# [[Simone Segouin]] partisaua, erresistentziako kidea (Frantzia, 1925-2023)
# [[Sofia Behrs]] idazlea, argazkilaria (Errusia, 1844-1919)
# [[Sofia Castañon]] poeta, politikaria (Asturias 1983)
# [[Susan Haack]] irakasle eta filosogoa (Ingalaterra, 1945)
# [[Sybilla]] diseinatzailea (AEB/Espainia 1963)
# [[Teresa Abelleira]] futbolaria (Pontevedra 2000)
# [[Teresa Helbig]] moda-diseinatzailea (Bartzelona 1963)
# [[Teresa Matilde Revaque]] Bigarren Errepublikako espetxe funtzionario fusilatua (Valladolid, 1897-Madril, 1940)
# [[Teresa Táboas]] arkitekto galiziarra (Mexiko Hiria, 1961)
# [[Thelma Nava]] poeta (Mexiko Hiria, 1932-2019)
# [[Thérèse Peltier]] hegazkinlaria (Frantzia, 1873-1926)
# [[Vicenta García Miranda]] idazlea, poeta (Badajoz, 1816-1877)
# [[Yulianna Avdeeva]] piano-jotzailea (Mosku 1985)
# [[Zofia Kossak-Szczucka]] idazlea (Polonia, 1890-1968)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''uztaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainize Gastaka Martínez]] ----'''SORTUA''' abokatua, Laudioko alkatea (Laudio, 1985)
# [[Rosa Mari Artza Azueta]] efef'''SORTUA''' euskaltzalea eta ekintzailea (Iurreta, 1946-2001)
# [[Guruzne Carrason Torrontegi]] ----'''SORTUA''' ingurumen hezitzailea, Sopelako alkatea (Sopela, 1981)
# [[Deniba Konare]] ----'''SORTUA''' judoka (Mali/Durango 2003)
# [[Sorne Rubio Arano]] ----'''SORTUA''' Mundakako alkatea (Mundaka, 1972)
# [[Itziar Iratzagorria]] ef--'''SORTUA''' Urdulizko alkatea
# [[Maite Ibarra Goti]] ----'''SORTUA''' Arrigorriaga alkatea (Arrigorriaga, 1979)
# [[Elisa Kaltzada]] --ef'''SORTUA''' euskaltzalea eta ekintzailea (Busturia, 1929-2022)
# [[Lorea Perosanz]] ef--'''SORTUA''' diseinatzailea eta ilustratzailea (Ermua, 1976)
# [[Maider Morras Azpiazu]] ----'''SORTUA''' abokatua, unibertsitateko irakaslea, Arrasateko alkatea (Arrasate, 1976)
# [[Olatz Lezeta Urzelai]] ef--'''SORTUA''' mekanikaria, Antzuolako alkatea (Antzuola, 1977)
# [[Kristina Rodriguez Mendikute]] ef--'''SORTUA''' Adunako alkatea (Aduna,1971)
# [[Mari Karmen Arregi Agirre]] ef--'''SORTUA''' Aizarnazabalgo alkatea
# [[Beatriz Unzue Esnaola]] ef--'''SORTUA''' Amasa-Villabonako alkatea
# [[Alba Garmendia Castaños]] ef--'''SORTUA''' ikertzailea, filosofoa eta Ikaztegietako alkatea
# [[Yanire Granero]] --ef'''SORTUA''' diseinatzailea, enpresaburua (Abadiño 1988)
# [[Oihana Amundarain Zubillaga]] ef--'''SORTUA''' Elduaingo alkatea
# [[Gurutze Etxezabal Iturrioz]] ef--'''SORTUA''' Orexako alkatea
# [[Anuska Esnal Oliden]] ef--'''SORTUA''' Orioko alkatea (Orio, 1980)
# [[Izarra Urdalleta Iraola]] ef--'''SORTUA''' Segurako alkatea (Errezil, 1975)
# [[Cristina Tapias]] ef--'''SORTUA''' jostuna, irakaslea, enpresaburua (Bilbo 1960)
# [[Teófila Adrada]] ef--'''SORTUA''' jostuna, irakaslea, enpresaburua, asmatzailea (Toledo 1904- ?)
# [[Naroa Azpitarte]] ----'''SORTUA''' errugbilaria (Durango, 2005)
# [[Rosario Tomasena Alzuri]] ef--'''SORTUA''' kirolaria, igerilaria, triatleta (Urnieta, 1946)
# [[Agurtzane Solaberrieta Mesa]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta Usurbilgo alkatea (Usurbil, 1979)
# [[Maite Amenabar Alkorta]] ----'''SORTUA''' Zirzurbilgo alkatea (Azpeitia)
# [[Nagore Alkorta Elorza|Nagore Alkorta]] ef--'''SORTUA''' Azpeitiko alkatea (Azpeitia, 1978)
# [[Alicia Framis]] artista (Mataró, 1967)
# [[Lorena Llamas]] txirrindulari ohia (Bartzelona 1987)
# [[Daisy Elliott]] politikaria (AEB 1917-2015)
# [[Yolanda García Serrano]] gidoilaria (Madril 1958)
# [[Karina Garantivá ]] aktorea, antzerki zuzendaria (Kolonbia 1980)
# [[ Helena Pimenta]] antzerki-zuzendaria (Salamanca 1955)
# [[Verónica Fernández]] gidoilaria (Soria 1971)
# [[Magüi Mira]] aktorea, zuzendaria (Valentzia 1944)
# [[Clara Sanchis]] aktorea, musikaria (Teruel 1968)
# [[Lola Salvador]] gidoilaria (Bartzelona 1938)
# [[Carmen Balagué]] aktorea (Bartzelona 1952)
# [[Luz Casanova]] ongilea (Asturias, 1873-1949)
# [[Jacqueline Guerroudj]] Militante komunista eta antikolonialista (1919 - 2015)
# [[Sheyla Gutiérrez]] txirrindularia (Errioxa 1994)
# [[Lucía González]] txirrindularia (Asturias 1990)
# [[Alicia González]] txirrindularia (Asturias 1995)
# [[Mavi García]] duatleta, txirrindularia (Mallorca 1984)
# [[María Mercedes Cagigas Amedo]] txirrindularia (Kantabria 1979)
# [[Isabel Martin]] txirrindularia (Valladolid 1999)
# [[Sara Martín]] txirrindularia (Burgos 1996)
# [[Cristina Martínez (txirrindularia)]] (Valentzia 1981)
# [[María Isabel Moreno ]] txirrindularia (Girona 1981)
# [[Belén López (txirrindularia)]] irakaslea (Cádiz 1984)
# [[Mayalen Noriega]] igerilaria, txirrindularia, kirol egokituko gidaria (Mexiko/Espainia 1982)
# [[Josefa Benítez Guzmán]] kirol egokitutako txirrindularia (Bartzelona 1969)
# [[Susana Rodríguez Gacio]] medikua, kirol egokitutako txirrindularia (Vigo 1988)
# [[Aauri Bokesa]] kirolari eta gizarte langilea (Madril, 1988)
# [[Cristina Danimarkakoa]] Italiako aristokrata (Danimarka, 1521-Italia, 1590)
# [[Conceição Matos]] aktibista (Portugal, 1936)
# [[María de Estrada]] konsistatzailea (Espainia-Mexiko, XV.mendea)
# [[Maritza M. Buendía]]
# [[Lozen]] gerlari eta xamana (1840-1889)
# [[Elsy Jacobs]] txirrindularia (Luxenburgo 1933-Bretainia 1998)
# [[Anna Ramírez ]] txirrindularia, aktibista (Bartzelona 1981)
# [[Marta Vilajosana]] txirrindularia (Bartzelona 1975)
# [[Audrey Cordon]] txirrindularia (Bretainia 1989)
# [[Alba Teruel ]] txirrindularia (Valentzia 1996)
# [[Anna Sanchis]] txirrindularia (Valentzia 1987)
# [[Dori Ruano]] txirrindularia, zuzendaria, politikaria, irakaslea (Salamanca 1969)
# [[Gloria Rodríguez Sánchez]] txirrindularia ( Murtzia 1992)
# [[Ariadna Ródenas]] txirrindularia (Alacant 1987
# [[Aida Nuño]] txirrindularia (Asturias 1983)
# [[Karin Herrera]] biologo eta politikaria (Guatemala, 1968)
# [[Sonia Gutiérrez Raguay]] politikaria (GUatemala, 1981)
# [[Txirrindularitza eta feminismoa]]
# [[Jean Purdy]] erizaina, 1. enbriologoa (Erresuma Batua 1945-1985)
# [[Victoria Anna Perea]] Espainiako 1. probeta umea (Bartzelona 1984)
# [[Anna Veiga]] biologoa, Espainiako 1. probeta umearen ‘ama zientifikoa’ (Bartzelona 1956)
# [[Elisa Matilla]] aktorea (Madril 1966)
# [[Dunia Ayaso eta Felix Sabroso]] zine zuzenndariak (Kanariak 1961-2014)
# [[Eva Lesmes]] gidoilaria, zine zuzendaria (Asturias 1961)
# [[Imma Colomer]] aktorea (Bartzelona 1948)
# [[Rosa Gàmiz]] aktorea (Bartzelona 1965)
# [[Carlota Subirós]] antzerki-zuzendari (Bartzelona 1974)
# [[Lluïsa Cunillé ]] idazlea (Katalunia 1961)
# [[Hijas de Cynisca]] kirol-arloko genero-desberdintasuna, dokumentala (2019)
# [[Jessica Vall ]] igerilaria, biologoa (Bartzelona 1988)
# [[Jennifer Pareja]] waterpolo jokalari ohia (Girona 1984)
# [[Carmen Martín]] eskubaloi jokalaria (Almeria 1988)
# [[Vanesa Amorós ]] eskubaloi jokalaria, entrenatzialea (Alacant 1982)
# [[Nuria Benzal ]] eskubaloi jokalaria (Malaga 1985)
# [[Estela Estévez Barreiro]] atleta paralinpiarra (Vigo 1965)
# [[Alba Caride]] gimnasta erritmikoa (Vigo 1980)
# [[Susana Garabatos ]] igerilaria (Vigo 1979)
# [[Julia Vaquero]] galiziar atleta (Frantzia 1970)
# [[Thérèse Clerc]] Frantziako ekintzaile feminista (1927 - 2016)
# [[Suhayr al-Qalamawi]] idazlea eta itzultzailea (Egipto, 1911-1997)
# [[Dolors Vives Rodón|Dolors Vives Rodon]] Kataluniar hegazkinlaria (Valls, 1908-Bartzelona, 2007)
# [[Susana Ferrari Billinghurst]] hegazkinlaria (Argentina, 1914-Italia, 1999)
# [[Yevguenia Shajovskaya|Yevguena Shajovskaya]] hegazkinlaria (Errusia, 1889-1920)
# [[Carola Lorenzini]] hegazkinlaria (Buenos Aires, 1899-1941)
# [[Clara Adams]] hagazkinlaria (EEBB, 1884-1971)
# [[Gloria Cuesta]] hegazkinlaria (Asturias, 1911 - Madril, 1987)
# [[Maria Josep Colomer i Luque]] hegazkinlaria (Bartzelona, 1913 - Inglaterra, 2004)
# [[Alia Twal]] hegazkinlaria (Jordania)
# [[Lotfia ElNadi|Loftia Elnadi]] hegazkinlaria (Egipto, 1907-2002)
# [[Erma Franklin]] abeslaria (EEBB, 1938-2002)
# [[Carolyn Franklin]] abeslaria (EEBB, 1944-1968)
# [[Flor Aguilera]] idazlea (Mexico Hiria, 1971)
# [[María Antonieta Mendivil]] idazlea (Mexiko, 1971)
# [[Anne Kingsbury Wollstonecraft]] ilustratzaile botanikoa (EEBB,1781-Kuba, 1828)
# [[Sara Khadem ]] xake jokalaria (Iran 1997)
# [[Tamara Abalde ]] saskibaloi jokalaria (Ferrol 1989)
# [[Begoña Fernández]] eskubaloi jokalaria (Vigo 1980)
# [[Isabel Herguera]] artista, zuzendaria, irakaslea (Donostia 1961)
# [[Karin Boye]] poeta, itzultzailea (Suedia 1900-1941)
# [[Helene Hanff]] idazlea (AEB 1916-1997)
# [[Sopiko Guramishvili]] xake jokalaria (Georgia 1991)
# [[Carol Thatcher ]] kazetaria (Londres 1953)
# [[Mónica Braun|Monica Braun]] idazlea eta poeta (Mexiko, 1965)
# [[Cristina Rivera Garza]] idazlea (Mexiko, 1964)
# [[Martha Cerda]] idazlea (Mexiko, 1945)
# [[Bibiana Gallego Lancharro]] poeta eta damaturgoa (Badajoz, 1799-Madril, 1867)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''ekaina''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainara Otxotorena]] ef--'''SORTUA''' Mañariko alkatea (Hernani, 1984)
# [[Arantxa Arregi]] ----'''SORTUA''' Doneztebeko alkatea
# [[Asun Agiriano]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta bibliotekaria (Arrasate, 1963)
# [[Begoña Enbeita]] ef--'''SORTUA''' Muxikako alkatea (Muxika, 1985)
# [[Berta Arizkun González]] ef--'''SORTUA''' Burlatako alkatea
# [[Burdinaren emakumeak]] '''SORTUA''' (Bizkaia, XIX-XX. mendea)
# [[Carmen Mendiguren]] efef''SORTUA'''maistra (Zamudio, 1913-2010)
# [[Eider Olazar]] ef--'''SORTUA''' Gazteluko alkatea (Gaztelu...)
# [[Eneritz Agirre]] ef--'''SORTUA''' Atxondoko alkatea (Atxondo, 1983)
# [[Eneritz Azpitarte]] ef--'''SORTUA''' Zaldibarko alkatea (Zaldibar, 1985 )
# [[Erika Letamendi Hurtado]] ef--'''SORTUA''' Donemiliagako alkatea (Gasteiz, 1985)
# [[Igone Amesti]] ef--'''SORTUA'''mezzosopranoa, musika-irakaslea (Mallabia, 1985)
# [[Iruri Altzerreka]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria (Garai, 2000)
# [[Itziar Imaz Artazcoz|Itziar Imaz]] ef--'''SORTUA''' Garesko alkatea (Gares, 1981)
# [[Julene Lazkano]] ef--'''SORTUA''' Elorrioko alkatea (Elorrio, 1985)
# [[Laura Irasuegi Otal]] efef'''SORTUA''' ingeniaria, gerrako umea (Eibar, 1923-Errenteria, 2016)
# [[Malan Alloua]] ----'''SORTUA''' Sanwiko Erresumako ama erregina (Ghana, XIX. mendea)
# [[Maria Sáez de Albéniz Bregaña]] ef--'''SORTUA''' Etxarri Aranazko alkatea (Iruñea, 1966)
# [[Marta Díez Napal]] ef--'''SORTUA''' Antsoaingo alkatea (Antsoain, 1975)
# [[Nadia Nemeh Shomaly]] ----'''SORTUA''' Bermeoko alkatea (Bermeo, 1979)
# [[Noelia Oses]] ef--'''SORTUA''' Matematikaria, ikertzailea (Ermua, 1975)
# [[Oihana Olaberria Jaka]] ef--'''SORTUA''' Arakilgo alkatea (Arakil, 1976
# [[Oihane Irastorza]] ef--''SORTUA''' Izurtzako alkatea (Izurtza, 1981)
# [[Oihane Uribeetxebarria Garmendia]] ef--'''SORTUA''' Lakuntzako alkatea (1979)
# [[Olatz Alberdi Etxeberria]] ef--SORTUA futbolaria, atezaina (Bergara, 1997)
# [[Olatz Irizar Martínez]] ef--'''SORTUA''' Ziordiako alkatea (Ziordia, 1972)
# [[Pilar Arechavaleta]] efef'''SORTUA''' moja (Bilbo, 1880-Madril-1973)
# [[Txelo Auzmendi Jimenez]] ef--'''SORTUA''' Asparrenako alkatea (Araia, 1960)
# [[Olga Mariano]] aktibista ijitoa (Portugal, 1950)
# [[Adriana Caselotti]] ahots aktorea (AEB 1916-1997)
# [[Adrienne Bolland|Adrianne Bolland]] hegazkinlaria (Frantzia, 1895-1975)
# [[Agirre Aristizabal ahizpak]] oroimen memoria babesleak (Lizarra, 1936)
# [[Ahlam Khudr]] aktibista (Sudan)
# [[Aída Bueno Sarduy]] dokumentalgilea (Kuba, ?)
# [[Aida Toledo]] poeta (Guatemala, 1952)
# [[Ainhoa Carbonell Allué ]] zinegotzi ijitoa (?,?)
# [[Alba Cros ]] zinema zuzendaria (Lleida 1991)
# [[Alice Austen]] argazkilaria (AEB 1866-1952)
# [[Alice Pestana]] pedagogoa (Portugal, 1860-Madril, 1929)
# [[Alicja Dorabialska]] kimikaria (Polonia, 1897 – 1975)
# [[Alma Karla Sandoval|Alma Carla Sandoval]] Kazetaria (Mexiko, 1975)
# [[Ana Martínez de Luco]] moja, aktibista (Araba, 1960)
# [[Anaïs Napoleon]] argazkilaria (Narbona, 1831-Bartzelona, 1912)
# [[Ángela de la Cruz (artista)]] artista (Coruña, 1965)
# [[Ángeles Cruz|Angeles Cruz]] aktorea, gidoilaria, zinema zuzendaria (Mexiko, 1969)
# [[Anna-Eva Bergman]] artista (Suedia 1909-Frantzia 1987)
# [[Anoosheh Oskouian]] ingeniaria, CEO-a (Iran/AEB 1964)
# [[Aurèlia Muñoz Ventura]] artista (Bartzelona, 1926-2011)
# [[Barbara Martin Coppola]] telekomunikazio- ingeniaría eta CEO-a (Madril 1977)
# [[Beatriz Corrales]] badminton jokalaria (Madril 1992)
# [[Bernardine Dohrn]] iheslaria, irakaslea (AEB 1942)
# [[Betsy Pecanins]] abeslaria (Mexiko 1954)
# [[Betty Makoni]] Aktibista (Zimbabwe, 1971)
# [[Candida Höfer]] argazkilaria (Alemania, 1944)
# [[Carmen Matute]] idazlea (Guatemala, 1944)
# [[Carol Bove]] artista (Suitza/AEB 1971)
# [[Celia Montoya Montoya]] aktorea, aktibista (Madril, 1971)
# [[Charlotte Posenenske]] artista (Alemania 1930-1985)
# [[Chicks on Speed]] artistak, musika taldea (Alemania 19)
# [[Claude Mossé]] historialaria (Frantzia 1924-2022)
# [[Cristina Álvarez Álvarez]] telekomunikazio ingeniaria (Vigo 1969)
# [[Cristina Cuerno]] aeronautika ingeniaria (Espainia, XX. mendea)
# [[Danielle Michel-Chich]] saiogile, kazetari eta itzultzaile frantsesa (Aljer - 1951)
# [[Daría Vilariño Pintos]] liburuzaina (Galizia 1928-2020)
# [[Djamila Bouazza]] Aljeriako Independentzia Gerrako aktibista (1938 - 2015)
# [[Djamila Bouhired]] Aljeriako ekintzaile politikoa da (Aljer - 1935)
# [[Dulce Muñoz del Rey]] telekominikazio ingeniaria (Badajoz 1978)
# [[Eija-Liisa Ahtila]] artista (Finlandia 1959)
# [[Eileen Power]] historialaria (Erresuma Batua 1889-1940)
# [[Elida Carlés]] hegazkinlaria, artista (Argentina, 1912-1970)
# [[Elisa Hall]] idazlea (Guatemala, 1900-1982)
# [[Eliza Schneider]] ahots aktorea (AEB 1978)
# [[Énia Lipanga]] Poeta, aktibista (Mozambike, 1977)
# [[Erika Groth-Schmachtenberger]] argazkilaria (Alemania 1906-1992)
# [[Ester Partegàs]] artista (La Garriga, 1972)
# [[Esther Paez]] boxeolaria, (Bartzelona 1969)
# [[Eulalia Pérez Sedeño]] ikertzailea (Maroko protektoratua 1954)
# [[Eulàlia Valldosera i Guilera]] artista (Villafranca del Panadés, 1963)
# [[Fátima Tardío Quiroga]] legelaria (Bolivia XX. mendea)
# [[Fernanda Fragateiro]] artista (Portugal 1962)
# [[Gail Bradbrook]] Klima aldaketaren kontrako ekintzailea (Britainiarra)
# [[Grete Stern]] argazkilaria (Alemania 1904-Argentina 1999)
# [[Hannah Collins]] artista (Londres 1956)
# [[Hanne Darboven]] artista (Alemania 1941-2009)
# [[Helga de Alvear Arte Garaikidearen Museoa ]] (Caceres 2021)
# [[Helga de Alvear]] bildumagilea (Alemania/Madril 1936)
# [[Inés Medina]] artista (Caceres 1950)
# [[Inés Peraza]] Kanariar uharteetako andrea (Sevilla, 1424-1503)
# [[Isabel de los Ángeles Ruano]] poeta (Guatemala, 1945)
# [[Isabel Morant Deusa]] historialaria (Valentzia 1947)
# [[Isabel Tolosa Cortés de Moctezuma]] Leonor Cortés Moctezumaren alaba (Mexiko, 1568- ?)
# [[Isatxa Mengíbar]] bikoiztailea ( Espainia 1973)
# [[Janet Maslin ]] kritikaria (AEB 1949)
# [[Joana Pastrana]] boxeolari ohia (Madril 1990)
# [[Jorinde Voigt]] artista (Alemania 1977)
# [[Judith Colell ]] zinema zuzendaria (Bartzelona 1968)
# [[Kadiatu Massaquoi]] aktibista (Sierra Leona, 2002?)
# [[Katalina Lancasterrekoa]] erregina (Hertford, 1373- Valladolid, 1418)
# [[Katharina Fritsch]] eskultorea (Alemania 1956)
# [[Katharina Sieverding]] artista (Alemania 1944)
# [[Kittie Knox]] txirrindularia (AEB 1874-1900)
# [[Laleh Osmany]] aktibista (Afganistan, 1992)
# [[Laura Rius]] zinema zuzendaria (Bartzelona 1991)
# [[Leonor Cortés Moctezuma]] Espainia Berriko Erregeorderriko aristokrata (Mexiko, 1527-1594)
# [[Lidia Zvereva|Lidia Zuéreva]] hegazkinlaria (Errusia, 1890-1916)
# [[Lisa Schwarzbaum]] kritikaria (AEB 1952)
# [[Luz Méndez de la Vega]] poeta eta ikertzaile feminista (Guatemala, 1919-2012)
# [[Mabel Palacín Lahoz]] artista (Bartzelona, 1965)
# [[Maggie Roswell]] ahots aktorea (AEB 1952)
# [[Margarita Carrera]] idazlea (Guatemala, 1929-2018)
# [[María del Carmen Aguayo Torres]] telekomunikazio ingeniaria (Kordoba XX. mendea)
# [[María del Carmen Carrillo Losada]] probintzia hiriburu bateko 1. emakume ziengotzi ijitoa (Madril 1959)
# [[María del Carmen Pallares Méndez]] historialaria (Galizia 1948)
# [[María Jesús Avila Corchero]] museo koordinatzailea (Caceres, 1966)
# [[María Jesús Rosa Reina]] boxeolaria (Madril 1974-2018)
# [[María Luisa Cuerda Arnau]] legelaria (Espainia, XX. mendea)
# [[María Natividad Bermejo Arrieta ]] artista (Logroño 1961)
# [[María Teresa Dalenz Zapata ]] ingeniari zibila (Bolivia, 1958)
# [[María Teresa de Silva]] Albako XIII. dukesa (Madril, 1762-1802)
# [[Marta Verheyen]] zinema zuzendaria, gidoilaria, argazkilaria (Girona 1991)
# [[Mary Bailey (hegazkinlaria)|Mary Bailey]] hegazkilaria (Irlanda, 1890-1960)
# [[Mary Kay Bergman]] ahots aktorea (AEB 1961)
# [[Mary Lynn Rajskub]] aktorea, gidoilaria (AEB 1971)
# [[Mary Taylor Brush]] hegazkinlaria (1866-1949)
# [[Maryse Bastié]] hegazkinlaria (Frantzia, 1898-1952)
# [[Meret Oppenheim]] argazkilaria (Berlin, 1913-Basilia,1985)
# [[Mikaela Loach]] Aktibista (Jamaika, 1998)
# [[Miren Meabe Carro]] Kuartango alkatea (Barakaldo 1986)
# [[Mirtha Luz Pérez]] idazlea, poeta, (Chiapas, Mexiko, 1960)
# [[Mona Simpson (Simpsondarrak)]] pertsonaia (AEB)
# [[Mona Simpson]] idazlea (AEB 1957)
# [[Montserrat Soto]] artista (Bartzelona, 1961)
# [[Nadia Vera]] kazetaria (Mexiko, 1983-2015)
# [[Nancy Cartwright (aktorea)]] ahots aktorea (AEB 1957)Si
# [[Natalia Montellano Durán]] bioteknologoa (Bolivia XX. mendea)
# [[Penelope Lea]] klima-aktibista (Noruega, 2005)
# [[Pilar Heredia Iglesias]] politikari ijitoa (Toledo, 1964)
# [[Pipilotti Rist]] artista (Suitza 1962)
# [[Pocha Lamadrid]] aktibista (Argentina, 1945-2021)
# [[Princy Mangalika]] aktibista (Sri Lanka, XX. mendea)
# [[Rachel Whiteread ]] eskultorea (Londres 1963)
# [[Rafaela Rada]] ilustratzailea
# [[Regina Halmich]] boxeolaria (Alemania 1976)
# [[Régine Pernoud]] historialaria (Frantzia 1909-1998)
# [[Rineke Dijkstra]] argazkilaria (Herbehereak 1965)
# [[Rocío Saiz]] artista (Madril 1991)
# [[Rosa Brun]] artista (Madril 1955)
# [[Rosemarie Trockel]] artista (Alemania 1952)
# [[Salma Kikwete]] aktibista (Tanzania, 1963)
# [[Salomé Cuesta]] artista (Valentzia 1964)
# [[Sandra Baía]] artista(Lisboa 1968)
# [[Sangita Magar]] aktibista (Nepal)
# [[Soleil Moon Frye]] aktorea, gidoilaria, film-zuzendaria (AEB 1976)
# [[Sonia Couoh]] aktorea (Mexiko, 1983)
# [[Susana Solano]] eskultorea (Bartzelona, 1946)
# [[Sylvie Fleury]] artista (Suitza 1961)
# [[Tacita Dean]] artista bisuala (Erresuma Batua 1965)
# [[Tatiana Delgado Yunquera]] bideo-joko garatzailea (Madril 1978)
# [[Tecuelhuetzin Xicohténcatl]] printzesa tlaxcalteka (Mexiko, 1501-Guatemala, 1537)
# [[Tecuichpo Ixcaxochitzin]] inperio aztekaren azken enperatrizea (Mexiko, 1509-1550)
# [[Tiza Mafira]] Ingurumen-aktibista (Indonesia, 1984)
# [[Touria Chaoui|Touria Chaowi]] hegazkinlaria (Fez, 1936-1956)
# [[Tress MacNeille]] ahots aktorea (AEB 1951)
# [[Vanessa Beecroft]] artista (Italia 1969)
# [[Victoria Fonseca González]] fisikaria (Espainia XX. mendea)
# [[Viktória Varga]] halterofilia kirolaria (Hungaria 1981)
# [[Zainab Al Khawaja]] aktibista (Bahrain, 1983)
# [[Zohra Drif]] Aljeriako politikaria, independentzia gerrako mujahida (1934)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''maiatza''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Ortiz]] ----'''SORTUA''' medikua (Getxo, 1964)
# [[Ainara Vera]] ----'''SORTUA''' zinegilea (Iruñea, 1985)
# [[Ana Antúnez]] --ef'''SORTUA''' jostuna, brodatzailea (Sevilla 1836-1896)
# [[Ann Marie Skelton]] ef--'''SORTUA''' Haurren Eskubideen Batzordeko burua (Hegoafrika, ?)
# [[Garazi Sampedro]] ef--'''SORTUA''' korrikalaria (Atxondo 1989)
# [[Itsasne Larruskain]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, futbolaria (Traña-Matiena 1992)
# [[Izaro Ieregi]] ----'''SORTUA''' artista (Algorta, 1987)
# [[Josefa Antúnez]] --ef'''SORTUA''' jostuna, brodatzailea (Sevilla 1833-1904)
# [[Juana María Ruiz de Gámiz]] efef'''SORTUA''' ongilea (Betoño, 1841 -?)
# [[Libe Goitia Artetxe]] ef--'''SORTUA''' idazlea (Errusia, 2001)
# [[Maite Toledo]] ----'''SORTUA''' idazlea (Zaldibia, 1966)
# [[Maite Zelaia]] ef--'''SORTUA''' arkitektoa (Eibar, 1946)
# [[María del Carmen Careaga Salazar]] ef--'''SORTUA''' enpresaburua (Getxo, 1934)
# [[Nagore Legarreta]] ----''SORTUA''' argazkilaria (Hernani, 1981)
# [[Oihana Muga]] ef--'''SORTUA''' pediatra (Donostia, 1981)
# [[Quintina Gelbenzu Piérola]] ef-ef '''SORTUA''' emagina (1877-1950)
# [[Salome Campos Beotegi]] efef'''SORTUA''' Emakume aitzindaria kontserba-enpresetan (Bermio, 1893-1974)
# [[Adela Calva Reyes]] idazlea (Mexiko, 1967-2018)
# [[Adenike Oladosu]] klima aktibista (Nigeria 1994)
# [[Alejandra Hannoverkoa]] printzesa (Austria 1999)
# [[Alicia Martín Villanueva]] artista (Madril, 1964)
# [[Aline Pettersson|Aline Petterson]] idazlea (Mexiko Hiria, 1938)
# [[Alva Belmont]] aktibista aberatsa, sufragista (AEB 1853- Frantzia 1933)
# [[Ana de Roque]] kazetaria ( Madril 1963)
# [[Ana Roldán]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1976)
# [[Anahí de Cárdenas]] modeloa, aktorea (Peru 1983)
# [[Andrea Guasch]] aktore, abeslari, dantzaria (Bartzelona 1990)
# [[Anežka Drahotová]] atleta (Txekia 19)
# [[Aniela Rodriguez]] idazlea (Mexiko, 1992)
# [[Anna Henderson]] txirrindularia (Britainia 1998)
# [[Anna Howard Shaw ]] sufragista, abade metodista (AEB 1847-1919)
# [[Antía Jácome]] kanoalaria (Pontevedra 1999)
# [[Antúnez ahizpak]] brodatzaileak (Sevilla XIX. mendea)
# [[Ascensión Cambrón]] filosofoa (Kordoba 1943)
# [[Aurora Correa]] poeta (Bartzelona, 1930-Mexiko, 2008)
# [[Beatrice Borromeo]] kazetaria, aristokrata (Italia 1985)
# [[Belén Rodríguez (kazetaria)]] (Madril 1966)
# [[Betty Gilpin]] aktorea (AEB 1986)
# [[Carissa Véliz]] filosofoa, irakaslea, ikertzailea (Mexiko 1986)
# [[Carlota Casiraghi]] zaldizalea, kazetaria (Monako 1986)
# [[Carmel Snow]] moda-kazetaria (Irlanda 1887-AEB 1961)
# [[Carolina Bona]] aktorea (Madril 1980)
# [[Carolina Herrera]] enpresaburua, diseinatzailea (Venezuela 1939)
# [[Carolina Parsons]] modeloa, enpresaburua (Txile 1978)
# [[Caroline Link ]] film-zuzendaria (Alemania 1964)
# [[Caroline Schermerhorn Astor]] aristokrata (AEB 1830-1908)
# [[Chari Gómez Miranda ]] kazetaria (Espainia 1930-2011)
# [[Claudina Domingo]] poeta (Mexiko, 1982)
# [[Claudine Picardet]] zientzialaria, itzultzailea (Frantzia 1735-1820)
# [[Consuelo Duval]] aktorea (Mexiko 1969)
# [[Consuelo Trujillo ]] aktorea (Cádiz 1959)
# [[Consuelo Vanderbilt]] filantropoa (AEB 1877- 1964)
# [[Consuelo Yznaga]] aristokrata (AEB 1853-Londres 1909)
# [[Cristina del Valle (abeslaria)]] aktibista (Asturias 1960)
# [[Cristina del Valle (aktorea)]] (Argentina 1942)
# [[Debora Kayembe]] abokatua, aktibista (Kongo- Eskozia, 1975)
# [[Desirée Bela-Lobedde]] idazlea, aktibista (Bartzelona 1978)
# [[Desirée Ndjambo]] kazetaria (Madril 1976)
# [[Diana Vreeland]] moda-editore aitzindaria (Paris 1903 - AEB 1989 )
# [[Djamila Boupacha]] Aljeriako FLNko aktibista (Bologhine 1938)
# [[Dolores Castro]] poeta (Mexiko, 1923-2022)
# [[Edna Woolman Chase]] kazetaria, argitaratzailea (AEB 1887-1957)
# [[Ekaterina Karavelova]] aktibista, hezitzailea (Bulgaria, 1860-1947)
# [[Elia Barceló]] idazlea (Alacant 1957)
# [[Ella baila sola]] musika bikotea (Espainia)
# [[Elsa Cross]] poeta (Mexiko, 1946)
# [[Elsie de Wolfe ]] dekoratzaile aitzindaria (AEB 1865- Frantzia 1950)
# [[Elvira Quintana]] aktorea (Badajoz, 1935-Mexiko Hiria, 1968)
# [[Esperanza Zambrano]] idazlea (Mexiko, 1901-1992)
# [[Esther García Rodríguez]] cinema ekoizpen zuzendari aitzindaria (Segovia 1956)
# [[Esther Mayoko Ortega]], aktibista (Madril, XX.mendea)
# [[Ethel Krauze]] idazlea (Mexiko Hiria, 1954)
# [[Fausta Gantús]] poeta eta historialaria (Mexiko, 1968)
# [[Flora Drummond]] sufragista, aktibista (Erresuma Batua, 1878-1949)
# [[Françoise Seligmann]] Frantziako erresistentziako kidea, kazetaria eta politikaria (1919-2013)
# [[Françoise Vergès]] politologo eta ekintzaile feminista eta dekolonialista frantsesa (Paris, 1952)
# [[Freda Huson]] aktibista (Kanada, 1964)
# [[Gabriela Jauregi]] idazlea, poeta (Mexiko Hiria, 1979)
# [[Glòria Serra ]] kazetaria (Bartzelona 1964)
# [[Hadja Idrissa Bah]] aktibista (Ginea, 1999)
# [[Helena Normanton]] abokatua, aktibista (Erresuma Batua, 1882-1957)
# [[Ilka Chase]] aktorea, esataria, idazlea (AEB 1905-1978)
# [[Irene Hernández de Jesús]] aktibista (Mexiko, 1958-2021)
# [[Irene Hueche Meliqueo]] aktibista (Txile, 1946-2011)
# [[Isabel Garcés]] aktorea (Madril 1901-1908)
# [[Isabel Pardo de Vera Posada]] ingeniaria (Lugo 1975)
# [[Isatou Ceesay]] aktibista (Gambia, 1972)
# [[Izarne Sarasola]] Errealeko futbolaria (Gipuzkoa, 2002)
# [[Jacqueline Auriol]] hegazkinlaria (Frantzia, 1917-2000)
# [[Javiera Contador]] aktorea, aurkezlea (Txile 1974)
# [[Jhoana Patiño]], poeta, aktibista (Kolonbia, 1982)
# [[Josefina Molina]] film-zuzendari atzindaria (Kordoba 1936)
# [[Julia Maura]] idazlea (Madril 1910-1973)
# [[Julia Solomonoff]] film zuzendaria, gidoilaria… (Argentina 1966)
# [[Juliane Köhler ]] aktorea (Alemania 1965)
# [[Katalina D'Erzel|Katalina Dérzel]] poeta (Mexiko Hiria, 1950)
# [[Laura Pérez Granel]] ilustratzailea (Valentzia 1983)
# [[Leila Khaled]] palestinar aktibista politikoa (1944)
# [[Lidia Poët ]] Italiako 1. emakume abokatua, aktibista (1855-1949)
# [[Lidia Tiatirakoa]] Europako 1. Emakume kristaua, santua, enpresaburua (Tiatira I. mendea)
# [[Lisa Henni]] aktorea (Suedia 1982)
# [[Lolita Bosch]] idazlea (Bartzelona 1970)
# [[Lorenza Izzo]] aktorea, modeloa (Txile 1989)
# [[Louise Dahl-Wolfe]] moda-argazkilaria ( AEB 1895- 1989)
# [[Lucrecia Martel]] film zuzendaria, gidoilaria (Argentina 1966)
# [[Lucy Elmina Anthony]] sufragista (AEB 1859 - 1944)
# [[Luz Marina Hache]] Sindikalista, aktibista (Kolonbia, 1955)
# [[Margo Martindale]] aktorea (AEB 1951)
# [[María Duval (aktorea)]] abeslaria (Mexiko 1937)
# [[María Inés Guerra]] abeslaria, aurkezlea (Mexiko 1983)
# [[María José Sanz Sánchez]] biologoa, ikertzailea (Valentzia 1963)
# [[María Pérez García]] atleta (Granada 1996)
# [[María Remedios del Valle]] Argentinako armadan kapitain independentzia garaian (Argentina, 1766-1847)
# [[Mariana Simionescu]] tenislaria (Errumania 1956)
# [[Maricela Guerrero]] poeta (Mexiko Hiria, 1977)
# [[Marilia Andrés ]] kantautorea (Cuenca 1974)
# [[Marina Rossell]] kantautorea (Bartzelona 1954)
# [[Marta Botía]] kantautorea (Madril 1974)
# [[Marta Ferri]] moda diseinatzailea (Italia 1984)
# [[Marta García Gómez]] kazetara, bikoizlea ( Madril 1961-2013)
# [[Marta Jaumandreu]] kazetaria (Madril 1971)
# [[Marta Martínez Alonso]] matematikaria, IBM zuzendari nagusia (Madril 1966)
# [[Marta Suediakoa]] printzesa (Suedia 1901-Norvegia 1954)
# [[Mary Haʻaheo Atcherley]] aktibista (Hawaii, 1874-1933)
# [[Matilde Borromeo]] jauzi-zaldi hazlea, kirolaria, aristokrata (Italia 1983)
# [[Mercedes de Acosta]] idazlea (AEB 1892-1968)
# [[Milena Smit]] aktorea (Valentzia 1996)
# [[Mónica Laguna]] film zuzendaria, gidoilaria (Madril 1964)
# [[Mònica López]] meteorologoa, aurkezlea (Lerida 1975)
# [[Na'Taki Osborne Jelks]] aktibista (AEB, XX. maendea)
# [[Naty Abascal]] modeloa (Sevilla 1943)
# [[Ngụy Thị Khanh]] Ingurumen aktibista (Vietnam, 1976)
# [[Nina Bang]] historialaria, politikaria, ministroa (Danimarka 1866-1928)
# [[Nuria Villazán Martín]] gidoilaria, film zuzendaria (Bartzelona 1968)
# [[Oyèrónkẹ Oyěwùmí]] ikertzaile feminista dekolonial (Nigeria, 1957)
# [[Pepa Pedroche]] aktorea (Madril 1967)
# [[Pilar García Muñiz]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1974)
# [[Pilar Llop ]] magistratua, politikaria (Madril 1973)
# [[Pilar Ulzurrun de Asanza y Peralta]] margolaria (Zaragoza, 1785-Madril, 1864)
# [[Raquel Sánchez Jiménez]] politikaria (Bartzelona 1975)
# [[Rosario Pi]] zinema zuzendaria (Bartzelona, 1899 - Madril, 1967)
# [[Rosita Parsons]] modeloa, enpresaburua (Txile 1970)
# [[Sandra Lorenzano]] idazlea (Argentina, 1960)
# [[Sara Uribe Sánchez|Sara Uribe]] poeta (Mexiko, 1978)
# [[Seloua Luste Boulbina]] Filosofo eta irakasle franko-aljeriarra (1957)
# [[Sheela Patel]], aktibista (India, 1952)
# [[Soledad Sevilla]] margolaria (Valentzia 1944)
# [[Stella Assange]] abokatua, giza eskubideen defendatzailea (Hegoafrika 1983)
# [[Susan Rice]] enbaxadorea (AEB 1964)
# [[Susana Roza]] Kazetaria (Asturias 1965)
# [[Susi Caramelo]] umorista (Bartzelona 1980)
# [[Syrie Barnardo]] barrualdeen diseinatzailea (Ingalaterra 1879-1955)
# [[Tedi López Mills]] poeta (Mexiko Hiria, 1959)
# [[Tuva Novotny]] aktorea (Suedia 1979)
# [[Uta Hagen]] aktorea, maistra (Alemania 1919- AEB 2004)
# [[Vanessa Bryant ]] filantropoa (AEB 1982)
# [[Vanessa Claudio]] modeloa, aktorea, aurkezlea (Puerto Rico 1983)
# [[Vega (abeslaria)]] (Kordoba 1979)
# [[Veronica Ferres]] aktorea (Alemania 1965)
# [[Victoria Rosell]] epailea, politikaria (Murtzia 1968)
# [[Virginia Ruzici ]] tenislari ohia (Errumania 1955)
# [[Yelitza Ruiz]] abokatua eta poeta (Mexiko, 1986)
# [[Yuja Wang]] piano-jolea (Txina 1975)
# [[Yvonne Choquet-Bruhat]] matematikari eta fisikari frantsesa (Lille, 1923)
# [[Zarifa Ghafari]] politikari, aktibista (Afganistan, 1992)
# [[Zonia Palán Tamayo]] aktibista, ekonomialaria (Ekuador, 1954-2003)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''apirila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Irazu]] ----'''SORTUA''' kazetaria, gidoigilea, berdintasun teknikaria (Andoain, 1966)
# [[Eider Conde]] ----'''SORTUA''' Aranzadi elkarteko komunikatzailea (Donostia, 1981)
# [[Elena Martinez Rubio|Elena Martinez]] ----'''SORTUA''' euskal idazlea (Bilbo, 1957)
# [[Felipa Domínguez Taguada]] --ef'''SORTUA''' miliziano (Irun, ?- 2013))
# [[Graciliana Montelongo]] ----'''SORTUA''' artista eta idazlea (Tenerife, 1962)
# [[Iratxe Ormatza]] ----'''SORTUA''' idazlea (Bakio, 1971)
# [[Isabel de Naverán]]----'''SORTUA''' ikertzailea, komisarioa (Getxo, 1976)
# [[Ixabel Millet]] ----'''SORTUA''' ipuin kontalaria (Paris, 1958)
# [[Jasmin_Mara_López]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta zinemagilea (New Orleans xxxx)
# [[Maite Franko]] ----'''SORTUA''' g idazle eta ipuin kontalaria (Irun, 1971)
# [[Maria Rosario de Cruz]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Ermua, 1948)
# [[Marta Von Poroszlay]] ----'''SORTUA''' g margolaria, eskultorea, idazlea (Hungaria, 1952)
# [[Mirari Sagarzazu]] ----'''SORTUA''' ARtisaua, artista, ilustratzailea (Oñati)
# [[Miren Mindegia]] ----'''SORTUA''' g kazetaria, idazlea (Elizondo, 1985)
# [[Silvia Solórzano Foppa]] ef--'''SORTUA''' gerrillari ohia eta politikaria (Guatemala, 1950)
# [[Stella Quan Rossell]] ----'''SORTUA''' antropologoa (Guatemala, 1935-2007)
# [[Adela Guffanti]] hegazkinlaria (Argentina, 1904- ?)
# [[Adelaida O'Dena de Estrada|Adelaida O´Dena de Estrada]] margolaria (Madril, 1823-1853)
# [[Amada García Rodríguez]] exekutatuko komunista (Coruña 1909-1938)
# [[Amandine Gay]] zine-zuzendari, aktore, idazle eta afrofeminista (Frantzia, 1984)
# [[Amina Dahbour]] palestinar aktibista politikoa (1945?)
# [[Amparo Rubiales]] irakaslea, politikaria (Madril 1945)
# [[Anastasia (argitzailea)]] margolaria (Paris XIV-XV. mendea)
# [[Angeles Bravo (kazetaria)]] (?, 1963)
# [[Anna Swenonis]] eskuizkribu argitzailea (Suedia ? - 1527)
# [[Arab Loutfi]] kazetaria, idazlea, film-zuzendaria (Libano 1953)
# [[Arcangela Paladini]] artista eta poeta (1596-1622)
# [[Asunción Crespo de Reigón|Asunción Crespo de Reigon]] margolaria (Madril, 1816.1885)
# [[Beatriz Rico]] aktorea, abeslaria, idazlea (Asturias 1970)
# [[Belén Ortega]] komiki-marrazkilaria (Granada, 1986)
# [[Carmen Calvo (artista)]] eskultorea (Valentzia 1950)
# [[Carmen Rey]] jazz-abeslaria (Galizia ?)
# [[Caterina Cherubini]] margolaria (Erroma, 1730-1811)
# [[Catherine M. Russell]] UNICEFeko zuzendari exekutiboa (AEB, 1961)
# [[Claudia Rueda]] ilustratzailea (Bogota, XX. Mendea)
# [[Cristina Gallach]] kazetaria (Bartzelona 1960)
# [[Cristina Narbona]] polititkaria (Madril 1951)
# [[Daniela Barcellona]] mezzosopranoa (Italia 1969)
# [[Daniela Melchior ]] aktorea (Portugal 1996)
# [[Denisse Buendía]] poeta (Mexiko, 1979)
# [[Elisa Rueda]] maistra, poeta, aktorea (Markina-Xemein, 1959)
# [[Elvira Rodríguez ]] ekonomialaria, politikaria (Madril 1949)
# [[Esperanza Elena Caro]] brodatzailea (Sevilla 1906-1985)
# [[Eva Lootz]] eskultorea (Austria_Espainia 1940)
# [[Farideh Lashai]] margolaria, idazlea (Iran 1944-2013)
# [[Fátima Diame]] jauzietako atleta (Valentzia 1996)
# [[Gabriela Agirre Sánchez]] idazlea, poeta (Mexiko, 1977)
# [[Henrietta H. Fore]] UNICEFeko zuzendari ohia (AEB, 1948)
# [[Hermine Yollo]] aktorea, zuzendaria, idazlea, itzultzailea (Kamerun 1981)
# [[Hermonia Vivarini]] artista (Venezia, XVI.mendea)
# [[Inés Alberdi ]] soziologoa (Sevilla 1948)
# [[Inés Álvarez de Toledo Caro]] aristokrata (Madril 1857-Donostia 1937)
# [[Inés Amor]] galerista (Mexiko 1912-1980)
# [[Ines Artajo Ayesa]] kazetaria (Iruñea 1956)
# [[Inés Edmonson]] aktorea (Argentina 1919-2016)
# [[Inés Fernández-Ordoñez]] hizkuntzalaria (Madril 1961)
# [[Inés Fonseca]] abeslaria, musikagilea, poeta (Santander 1960)
# [[Inés María Calero]] modeloa, aktorea (Venezuela 1969)
# [[Inés Martín Rodrigo]] kazetaria, idazlea (Madril 1983)
# [[Inés París]] film zuzendaria, gidoilaria (Madril 1963)
# [[Inés Saavedra]] abeslaria (Uruguai 1972)
# [[Inés Santé Riveira]] irakaslea, asmatzilea, ikertzailea (Ferrol 1976)
# [[Ines Scaramucci ]] irakaslea (Italia 1908-1990)
# [[Isabel Austriakoa (1501-1526)]] Danimarka, Norvegia, Suediako erregina (Belgika)
# [[Isabel Zapata]] idazlea (Mexiko Hiria, 1984)
# [[Joana Austriakoa]] Portugalgo erregina, Espainiako erregeordea, emakume-jesuita bakarra (Madril 1535-1573)
# [[Josefa Amar Borbón ]] pedagogoa, emakumeen gaitasunaren defendatzailea (Zaragoza 1749-1833)
# [[Josefa Tolrá Abril]] margolaria (Cabrils, 1880-1959)
# [[Juanita Frances]] aktibista (Australia-Erresuma Batua, 1901-1992)
# [[Kaimook Chuto]] eskultorea (Thailandia, 1938-1995)
# [[Klara Bavariakoa]] margolaria (Alemania, 1874-1941)
# [[Lalalimola]] ilustratzailea (Valentzia, 1984)
# [[Lara Siscar]] tb aurkezlea (Valentzia 1977)
# [[Laura Gómez-Lacueva]] aktorea (Zaragoza 1975-2023)
# [[Leonor Austriakoa]] Portugalgo eta Frantziako erregina (Belgika 1498- Badajoz 1558)
# [[Lorenza Cobián]] modeloa (Asturias 1851-Madril 1906)
# [[Lucía Pérez ]] abeslaria (Lugo 1985)
# [[Luisa Rivera]] ilustratzaleak (Santiago-Txile, 1987)
# [[Lynette Yiadom-Boakye]] margolaria, idazlea (Londres 1977)
# [[Mabula Soumahoro]] akademikoa eta ekintzaile afrofeminista (Paris, 1976)
# [[Margarita Alexandre]] zinema zuzendari eta ekoizlea frankismoan (León, 1923 - Madril, 2015)
# [[María Aragoikoa]] Portugalgo erregina (Kordoba 1498- Lisboa 1517)
# [[María Austriakoa]] Germaniako enperatriza (Madril 1528-1603)
# [[Maria Baranda|María Baranda]] poeta (Mexiko, 1962)
# [[María Gámez Gámez ]] politikaria, Guardia Zibilaren 1. Emakume-zuzendaria (Cádiz 1969)
# [[María Gimeno]] artista, ekintzailea (Zamora 1970)
# [[María Gómez (kazetaria)]] (Madrik 1987)
# [[María Gómez González]] 1936an Galiziako emakume alkate bakarra (Kordoba 1905-Lugo 1986)
# [[María Jesús Montero]] medikua, politikaria (Sevilla 1966)
# [[María Silva Cruz]] anarkista (Cadiz 1915-1936)
# [[Marietta Barovier]] artista eta diseinatzailea ( ? - 1496)
# [[Marina Romero]] idazlea (Madril 1908-2001)
# [[Marina Silva]] politikaria, ingurumen aktibista (Brasil 1958)
# [[Marisa Roesset Velasco]] margolaria (Madril 1904-1976)
# [[Marisa Ruiz Trejo]] antropologo feminista (Mexiko, 1984)
# [[Marlène Schiappa]] politikaria, aktibista (Paris 1982)
# [[Mary Jayne Gold ]] iheslarien laguntzailea (AEB 1909-Frantzia 1997)
# [[Mercedes González Fernández]] kazetaria, politikaria (Madril 1975)
# [[Mikiko Otani]] abokatu eta ikertzaile (Japonia, 1964)
# [[Mónica Nepote]] idazlea (Mexiko, 1970)
# [[Myrea Pettit]] ilustratzailea (Britainia Handia, 1970)
# [[Nastasia Zürcher ]] kantautorea, margolaria (Suitza/Galizia 1988)
# [[Nevenka Fernández]] Espainiako ekonomialaria eta Ponferradako zinegotzia
# [[Ninotchka Matute]] Guatemala Hiriko alkatetzari hautagai (Guatemala Hiria, 1967)
# [[Olga Martín-Belloso]] kimikaria, elikaduran aditua (Calahorra 1960)
# [[Paula Fortes]] aktibista, politikaria (Cabo Verde, 1945-2011)
# [[Petronila Guerrero]] politikaria (Cádiz 1953)
# [[Polly Higgins]] abokatua, ingurumen aktibista (1968-2019)
# [[Rashida Obeida]] palestinar aktibista politikoa (XX. mendea)
# [[Reneé Acosta|Renée Acosta]] poeta, filosofoa (Mexiko Hiria, 1976)
# [[Rosario Torres]] politikaria (Malaga 1959)
# [[Solange Fernex]] aktibista (Frantzia, 1934-2006)
# [[Soraya Rodríguez]] politikaria (Valladolid 1963)
# [[Tita Llorens]] igerilaria (Menorca 1968)
# [[Urania Mella]] Saturraranen kartzelaratua (Galizia 1899-1945)
# [[Verónica Gerber Bicecci]] artista, idazlea (Mexiko, 1987)
# [[Vicky Hernández]] aktorea (Kolonbia 1945)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''martxoa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Prudencia Gorrotxategi]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako presoa (Arrankudiaga, ?)
# [[Maria Arriaga]] efef'''SORTUA''' erraketista (Berriz, 1922- Ondarroa, 2014)
# [[Itziar de Blas]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta itzultzailea (Gasteiz, )
# [[Angélica Orue]] ef--'''SORTUA''' albaitaria (Laudio, 1926)
# [[Gemma Orobengoa]] ----'''SORTUA''' argazkilaria (Arrasate, 1985)
# [[Soledad Ruz]] ----'''SORTUA''' flamenko danzaria (Donostia, 1972)
# [[Jennifer Ávila]] ef--'''SORTUA''' kazetaria (Honduras, 1990)
# [[Lur Basterretxea]] ef--'''SORTUA''' eskiatzailea, lasterkaria (Elorrio, 1979)
# [[Maria Eskibel Arratia]] --ef'''SORTUA''' filantropoa (Gasteiz, ? - Valladolid, 1536)
# [[Nieves Cano]] efef'''SORTUA''' filantropoa (Gasteiz, 1847-1899)
# [[María Aranzazu Vélez de Mendizabal]] ----'''SORTUA''' Saturrarango Emakumeen Kartzelako ama nagusia (?)
# [[Magdalena Larrondo]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako zuzendaria (?)
# [[Adriana Bilbao Zarraonandia]] ----'''SORTUA''' flamenko dantzaria (Bilbo, 1988)
# [[Miren Arzak]] ----'''SORTUA''' fisioterapeuta, osteopata, idazlea (Hondarribia, 1966)
# [[Firouzeh Khosrovani]] ----'''SORTUA''' dokumentalgilea (Iran, 1971)
# [[Alba Heredia]] ----'''SORTUA''' flamenko dantzaria (Granada, 1995)
# [[Teodosia Ortega]] efef'''SORTUA''' emagina (Burgos, 1890-Arrigorriaga, 1983)
# [[Assumpta Aierdi]] ----'''SORTUA''' ekintzaile soziala (Donostia, 1972)
# [[Victoriana Herrero Barroso]] efef'''SORTUA''' Saturrarango presoa (Logroño, 1893-1962)
# [[Santa Paula Barbada]] ----'''SORTUA''' emakume santu eta bizarduna (Ávila, ?)
# [[Sara Torres]] ----'''SORTUA''' ikertzailea, idazlea (Gijón, 1991)
# [[Cristina Gutierrez]] ef--'''SORTUA''' ARtista, idazlea, ekintzailea (Bilbo)
# [[Maria Gugelberg von Moos]] botanikaria eta ilustratzailea (Suitza, 1836-1918)
# [[Marika]] ilustratzailea eta komikigilea (Bartzelona, 1949)
# [[Sabrina Van Tassel ]] kazetaria, film-zuzendaria (Frantzia 1975)
# [[Rosie Alfaro]] heriotza zigorraren zain (AEB 1971)
# [[Angelina Rodriguez]] heriotza zigorraren zain (AEB 1968)
# [[Karla Faye Tucker ]] heriotza zigorrez hila (AEB 1959-1998)
# [[Victoria Zárate Zurita]] Bigarren errepublikako maistra eta sindikalista (Madril, 1893-Lisboa, 1964)
# [[Reem Al Numery]] aktibista (Yemen, 1996)
# [[Nimco Ali]] aktibista (Somalia-Ingalaterra, 1983)
# [[Argentina Altobelli]] politikaria, aktibista (Italia, 1866-1942)
# [[Michealene Risley]] amerikar zinegile ekintzailea (Michigan, XX.mendea)
# [[Cindy Amaiza]] aktibista (Kenya, XXI. mendea)
# [[Adjoa Amana]] aktibista (Ghana, XX. mendea)
# [[Florina Alías]] asturiar idazlea (1921-1999)
# [[Lourdes Álvarez García]] asturiar idazlea (Mieres, 1968)
# [[Sharon Olds]] idazlea (Kalifornia, 1942)
# [[Velma Barfield]] serie-hiltzailea (AEB 1932-1984)
# [[Mary Gauthier ]] abeslaria (AEB 1962)
# [[Helen Gibson]] zaldizkoa, especialista (AEB 1892-1977)
# [[Candi Staton]] kantautorea (AEB 1940)
# [[Amy Helm]] kantautorea (AEB 1970)
# [[Bettye LaVette]] soul, blues kantautorea (AEB 1946)
# [[Gemma Escapa]] abokatua, irakaslea (Bizkaia 1965)
# [[Lorina Bulwer]] jostun artista (Ingalaterra 1838-1912)
# [[Lisbeth Añez]] aktibista venezuelarra (Venezuela)
# [[Tchinda Andrade]] trans aktibista (Cabo Verde, 1979)
# [[Yassi Ashki]] osasun-ekintzailea (Iran)
# [[Artearen maistra handiak]] artista-zerrenda
# [[Lucia Anguissola]] margolaria (Italia 1536/38- 1565)
# [[Dorotea de Chopitea]] filantropoa (Txile, 1816- Bartzelona 1891)
# [[Anita Awosusi]] aktibista (Alemania, 1956)
# [[Berta Zúñiga]] aktibista (Honduras, 1990)
# [[Bertha Oliva]] aktibista (Honduras, 1956)
# [[Carmen Castro García]] ekonomialara, aktibista (Valentzia 1967)
# [[Mari Jose Aranguren Querejeta]] ekonomialaria (Gipuzkoa 1969)
# [[Bina Shah ]] kazetaria, idazlea (Pakistan XX. mendea)
# [[Dulce Maria Cardoso]] abokatua, idazlea ( Portugal 1964)
# [[María Franciska Dapena Rico]] margolaria, idazlea (Palentzia 1924-Bilbo 1995)
# [[Laia Soler]] idazlea ( Lleida, 1991)
# [[Remedios Cervantes]] enpresaria, modelo ohia (Malaga 1964)
# [[Isabel Ríos]] sindikalista, ekintzailea (Curtis, Galizia, 1907-1997)
# [[Ana Cano]] Asturierazko idazlea (Somiedo, 1950)
# [[Vanessa Mendoza Cortés]] abortuaren aldeko aktibista (Andorra, 1980)
# [[María Martín Escudero]] dantzaria (Bizkaia XX. mendea)
# [[Mary Treat]] biologoa (AEB 1830-1923)
# [[Sol Panera]] galerista (Bilbo 1946)
# [[Elly Schlein]] Italiako politikaria (Suitza 1985)
# [[Cristina Martín Vega]] kazetaria (Madril 1970)
# [[Maria M. Gosse]] diplomazialaria, enbaxadorea (Alemania 1962)
# [[María del Coro Arizmendi]] ornitologoa ( Mexiko 1963)
# [[Camila Bossa ]] aktorea (Bogota/Galizia 1973)
# [[Karima Baloch]] aktibista (Pakistan-Kanada, 1983-2020)
# [[Marie Inmaculée Ingabire]] feminista, giza-eskubide ekintzailea (Ruanda,?)
# [[Walda Barrios Klee]] soziologoa, aktibista, feminista (Guatemala-Mexiko, 1951-2021)
# [[Ana Lydia Vega]] idazlea (Puerto Rico 1946)
# [[Susana Dans]] aktorea (Coruña 1965)
# [[Maruxa Villanueva]] abeslaria, aktorea (Galizia 1906-1998)
# [[Mabel Rivera]] aktorea (Coruña 1952)
# [[Laura Mañá]] film-zuzendaria, gidoilaria, aktorea (Bartzelona 1962)
# [[Zaza Ceballos]] idazlea (Coruña XX. mendea)
# [[Esther F. Carrodeguas]] dramagilea (Coruña 1979)
# [[María Reimóndez ]] idazlea (Lugo 1759)
# [[Xohana Torres]] idazlea (Galizia 1929-2017)
# [[Erin Mouré]] poeta, itzultzailea (Kanada 1955)
# [[Eva Mejuto]] idazlea (Pontevedra1975)
# [[Nicole Brossard]] poeta (Kanada 1943)
# [[Su Garrido Pombo]] kantautorea ( Galizia1982)
# [[Rosa Sevilla de Alvero]] sufragista, hezitzailea (Filipinak 1879-1954)
# [[Victoria Martín]] umoregilea, gidoilaria (Madril 1989)
# [[Isa Calderón]] umoregilea, gidoilaria ( Madril 1983)
# [[Noemí Sabugal]] idazlea ( Leon, 1979)
# [[Eva Llorach ]] aktorea ( Murtzia 1979)
# [[Alix Payen]] 1871ko Parisko Komunako ambulancière (1842-1903)
# [[Angela Saini]] zientzia-kazetaria (Londres 1980)
# [[Samira Ahmed]] kazetaria, genero diskriminazioagatik BBC salatu eta epaiketaren irabazlea (Londres 1968)
# [[Laura Bates]] idazle feminista, aitzindaria (Oxford 1986)
# [[Caroline Criado Perez]] kazetari ekintzailea (EB 1984)
# [[Deborah Cameron]] hizkuntzalaria (Eskozia 1958)
# [[Teodora Barrio]] idazlea, asturieraz (Marrubio, 1968)
# [[Teresa Cónsul]] idazlea, asturieraz eta gaztelaniaz (?- Oviedo, 1834)
# [[Raquel Fernández Menéndez]] idazlea, asturieraz (Salas, 1993)
# [[Blanca Fernández Quintana]] idazlea, asturieraz (Bimenes, 1994)
# [[Enriqueta González Rubín]] idazlea eta kazetaria, asturieraz (Ribadesella, 1832-Infiesto, 1877)
# [[Nené Losada]] idazlea, asturieraz (Luarca, 1921-2009)
# [[Idoia Rodríguez Buján ]] militarra (Lugo 1983-Afganistan 2007)
# [[Gillian Wearing]] artista (EB 1963)
# [[Cathy Newman]] kazetaria (EB 1974)
# [[Kate Adie ]] kazetaria (EB 1945)
# [[Rebekah Brooks]] kazetaria (EB 1968)
# [[María Teresa González|Maria Teresa Gonzále]] idazlea, asturieraz (Gijón. 1950-1995)
# [[Marta Mori]] idazlea, asturieraz (Gijón, 1965)
# [[María Esther García López]] idazlea, asturieraz (Valdés, 1948)
# [[Esther Prieto]] idazlea, asturieraz (Arenas, Cabrales, 1960)
# [[Helena Trexu]] idazlea, asturieraz (Sama de Langreo, 1945)
# [[Margaret Collins Weitz]] historialaria, Frantziako Erresistentzian aditua (AEB, 1929)
# [[Beatriz Álvarez-Guerra]] aktorea (Madril 1994)
# [[Tina Gascó]] aktorea (Sevilla 1914-Madril 1973)
# [[Zineb Hattab]] sukaldaria (Girona/Suitza 1989)
# [[Rosalía Mera]] jostuna, enpresaburua (Coruña 1944-2013)
# [[Sandra Ortega Mera ]] enpresaburua, filantropoa ( Coruña 1968)
# [[Mey Rahola]] argazkilaria (Leon 1897-Frantzia 1959)
# [[Clara Martínez Alberola]] abokatua (Madrid, 1963)
# [[Elena Vázquez Zendon]] matematikaria (Ourense, 1966)
# [[Elsa Anka]] aurkezlea (Bartzelona 1965)
# [[Paloma Marín]] aurkezlea (?, XX. mendea)
# [[Cristina Urgel]] aurkezlea (Soria 1979)
# [[Kate del Castillo]] aktorea (Mexiko 1972)
# [[Marisa Naranjo]] aurkezlea (Kanariak 1944)
# [[Estela Giménez]] gimnasta (Madril 1979)
# [[Manuela López García]] Maistra, poeta (Cacabelos, 1910-2005)
# [[Jenny Nyström]] ilustratzailea (Suedia, 1854-1946)
# [[Clara Maria Pope]] margolaria (Londres, 1767-1838)
# [[Laurence Suhner]] idazlea eta artista (Geneva, 1968)
# [[Anna Tigerhielm]] margolaria (Suedia, 1832-1906)
# [[Trini Tinturé]] ilustratzailea (Lleida, 1938)
# [[Henar Torinos]] Valladolid, 1985
# [[Elena Francisen kontsultategia]] emakumeentzako irratsaioa (Espainia 1947-1984)
# [[Maruja Fernández]] irrati esataria (Kuba 1925-Bartzelona 2001)
# [[Pepa Fernández]] kazetaria (Lleida 1965)
# [[Mara Torres]] kazetaria, idazlea (Madril 1974)
# [[Macarena Berlín]] kazetaria (Madril 1973)
# [[Florence Rochefort]] historialari frantziarra (Suresnes, 1958)
# [[Giovanna Garzoni]] margolaria (Italia 1960-1970)
# [[Michaelina Wautier]] margolaria (Belgika c.1617-1689)
# [[Louise Moillon]] margolaria (Frantzia 1610-1696)
# [[Maria van Oosterwijck]] margolaria (Herbehereak 1630-1693)
# [[Anne Vallayer-Coster ]] margolaria (Paris 1744-1818)
# [[Marie-Victoire Lemoine]] margolaria (Paris 1754-1820)
# [[Marie Gabrielle Capet]] margolaria (Frantzia 1761-1818)
# [[Constance Mayer]] margolaria ( Frantzia 1775-1821)
# [[Marie-Éléonore Godefroid]] margolaria ( Paris 1778-1849)
# [[Lilly Martin Spencer]] margolaria ( EB1822-AEB 1902)
# [[Clémentine Delait]] emakume bizarduna (Frantzia, 1865-1939)
# [[María Folguera]] idazlea, eszena zuzendaria (Madril, 1984)
# [[AveLina Pérez|Avelina Pérez]] Sortzaile eszenikoa (Oia, 1969)
# [[Raquel García-Tomás]] musikagilea (Bartzelona, 1984)
# [[Lola Blasco]] aktorea, idazlea eta antzerki zuzendaria (Alacant, 1983)
# [[Marta Pazos]] eszena zuzendaria (Pontevedra, 1976)
# [[Helena Tornero]] antzerkigilea (Figueras, 1973)
# [[Helena Antonia]] emakume bizarduna (Lieja, 1550-1595)
# [[Antonietta Gonsalvus]] emakume bizarduna (Frantzia, 1572-?)
# [[Arantza Ozaeta Cortázar]] arkitektoa (Madril 1982)
# [[Victoria Rodríguez]] aktorea (Madril 1931-2020)
# [[Pilar Eyre]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1947)
# [[Teresa Ribera ]] politikaria (Madril 1969)
# [[Carolina Maria de Jesus]] idazlea, poeta, kronista (Brasil 1914-1977)
# [[Jane Barnell]] emakume bizarduna (AEB 1871-1951)
# [[Alice Elizabeth Doherty]] emakume bizarduna ( AEB 1887-1933)
# [[Annie Jones ]] emakume bizarduna ( AEB 1865-1902)
# [[Krao Farini]] emakume bizarduna (Laos 1876-AEB 1926 19)
# [[Josephine Clofullia]] emakume bizarduna (Suitza 1829-1875)
# [[Pilar Pedraza]] idazlea, irakaslea (Toledo 1951)
# [[Carmen Linares]] flamenko-abeslaria (Linares 1951)
# [[María Pagés]] dantzaria, koreografoa (Sevilla 1963)
# [[Ellen MacArthur]] nabigatzailea (EB 1976)
# [[Aurora Vargas]] flamenko-dantzaria, kantaria ( Sevilla 1956)
# [[Bernarda de Utrera]] flamenko-kantaria (Utrera 1927-2009)
# [[Fernanda de Utrera]] flamenko-kantaria (Utrera 1923-2006)
# [[La Serneta]] flamenko kantaria (Cádiz 1837-Utrera 1912)
# [[Caroline van der Plas]] kazetaria, politikaria (Herbehereak 1967)
# [[Marta plana]] Australiara eramandako emakumeak (1960-1963)
# [[Arlette Farge]] historialari frantsesa (Charleville - 1941)
# [[Bibia Pavard]] historialari frantsesa (1980)
# [[Maddalena Casulana]] musikagilea (Italia, 1544-1590)
# [[Lucinda Williams ]] egile abeslaria (AEB 1953)
# [[Ivette Nadal ]] egile abeslaria, poeta (Bartzelona 1988)
# [[Blanca Llum Vidal]] poeta (Bartzelona 1986)
# [[Núria Martínez-Vernis]] poeta (Bartzelona 1976)
# [[Montse Castellà]] egile abeslaria, aktibista (Tarragona 1976)
# [[Rosa Regàs]] idazlea (Bartzelona 1933)
# [[Georgina Regàs]] sukaldaria, idazlea (Bartzelona 1932-Girona 2022)
# [[Carme Canela]] jazz-abeslaria (Bartzelona 1962)
# [[Sheila Jordan]] jazz- abeslaria (AEB 1928)
# [[Galina Balashova]] arkitektoa, diseinatzailea (Errusia 1931)
# [[Urška Djukić]] zinema-zuzendaria, gidoilaria (Eslovenia 1986)
# [[Asha Haji Elmi]] politikaria, aktibista (Somalia, 1962)
# [[Joana Afonso]] diseinatzailea, ilustratzailea (Portugal 1989)
# [[Cani Fernández Vicién]] abokatua (Cartagena 1963)
# [[Mar Sodupe]] aktorea (Kanariak 1972)
# [[Pepa Aniorte]] aktorea, abeslaria (Alacant 1972)
# [[Toni Morillas]] politikaria, feminista (Jaen 1982)
# [[Clementina Díez de Baldeón]] irakaslea, politikaria (Ciudad Real 1953)
# [[Consuelo Rumí]] psikologoa, irakaslea, politikaria (Almeria 1957)
# [[Anita Gutbrod]] igerilaria (Argentina 1903-1967)
# [[Lita Tiraboschi]] igerilaria, irakaslea, idazlea (Argentina 1917-1972)
# [[Pilar Geijo ]] igerilaria (Argentina 1984)
# [[Lilian Harrison]] igerilaria (Argentina 1904-1993)
# [[Enriqueta Agut Armer]] 2. errepublikako(Castelló, 1912-Mexiko, 1998)
# [[Concepción Alfaya]] 2. errepublikako maistra (Madril, 1886-1945)
# [[Elvira Navarro]] idazlea (Huelva, 1978)
# [[Alba Carballal|Alva Carballal]] idazlea (Lugo, 1992)
# [[Marie Equi]] medikua, aktibista (AEB,1872-1952)
# [[Maria Baldó|María Baldó]] 2. Errepublikako maistra (Albacete, 1884-Toulouse, 1964)
# [[María Braña de Diego|Maria Braña de Diego]] 2. Errepublikako maistra (Madril, 1912-2007)
# [[Carmen Castilla Polo]] 2. Errepublikako maistra (Logroño, 1895-Madril, 1979)
# [[Alba Sotorra Clua]] zinema zuzendaria (Reus, 1980)
# [[Carmen Hermosín]] politikaria (Sevilla 1945)
# [[Magdalena Valerio]] legelaria, politikaria (Caceres 1959)
# [[Mar Moreno]] legelaria, politikaria, idazlea (Jaen 1962)
# [[Teresa Jiménez Vílchez]] irakaslea, politikaria (Granada 1962)
# [[Fuensanta Coves]] irakaslea, politikaria (Alacant 1961)
# [[Irene García]] politikaria (Cádiz 1980)
# [[Marina Vega]] espioia, nazi harrapatzailea (Cantabria 1924-Madril 2011)
# [[Braulia Cánovas]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Murtzia 1920- Bartzelona 1993)
# [[Conchita Ramos]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Lleida 1925-Frantzia 2019)
# [[Alfonsina Bueno]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Zaragoza 1904- Frantzia1979)
# [[Margoth Escobar]] Ingurumen eskubideak eta indigenen aldeko aktibista (Ekuador, 1954)
# [[Mercedes Escribano Pérez]] Bigarren Errepublikako maistra (Valdeganga, 1888-Madril, 1958)
# [[Carmen García del Diestro]] Bigarren Errepublikako maistra, pedagogoa (Santander, 1908-Madril, 2001)
# [[Elsa López]] idazlea, poeta (Fernando Poo, 1943)
# [[Elena Gallego Abad|Elena Gallego]] kazetaria, idazlea (Teruel, 1969)
# [[Ana Vanessa Gutiérrez]] asturierazko idazlea (Mieres, 1980)
# [[Elsa Fernández]] galizierazko idazlea (Buenos Aires, 1933-1964)
# [[Avelina Valladares]] galizierazko idazlea (A Estrada 1825.1902)
# [[Violeta Friedman]] aktibista, bizirik atera Auschwitzetik (Errumania 1930- Madril 2000)
# [[Constanza Martínez Prieto]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Madril 1917-Bartzelona 1997))
# [[Laura Seco]] politikaria (Cádiz 1971)
# [[María Teresa Fernández de la Vega]] magistratua, politikaria (Valentzia 1949)
# [[Esperanza Oña]] politikaria (Sevilla 1957)
# [[Nuria Espallargas]] ikertzailea (Bartzelona 1979)
# [[Rosario de Velasco]] margolaria (Madril 1904-Bartzelona 1991)
# [[Marga Gil Roësset]] eskultorea, ilustratzailea, poeta (Madril 1908- 1932)
# [[Ángeles Santos Torroella]] margolaria (Girona 1911- Madril 2013)
# [[Delhy Tejero]] margolaria (Zamora 1904- Madril 1968)
# [[Lauren Bastide]] Frantziako kazetaria eta ekintzaile feminista (Orleans, 1980)
# [[Lima Aafshid]] idazle eta poeta (Afganistan, ?)
# [[Adelaide Estrada]] Mediku, zientzialari eta aktibista (Portugal, 1898-1979)
# [[Martha P. Falconer]] Aktibista, gizarte-langilea (AEB, 1862-1941)
# [[Tamara Alves]] artista, muralista, ilustratzailea, tatuatzailea (Portugal 1983)
# [[Rada Akbar]] artista (Afganistan, 1988)
# [[Maria Lucília Estanco Louro]] irakasle eta aktibista (Portugal, 1922-2018)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''otsaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Toda Likona]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Mari Juan Mezeta]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Maria Perez Larrinaga]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Olatz Urkia]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Donostia, 1986)
# [[Helena Barrenetxea]] ----'''SORTUA''' zestalaria (Durango, 2007)
# [[María Flores]] ----'''SORTUA''' 1824an bere askatasuna lortu zuen esklabua (Eivissa, 1775-?)
# [[Zorione Erezuma]] ----'''SORTUA''' poeta (Bilbo, 1969)
# [[Charo Roquero]] ----'''SORTUA''' historialaria (Donostia)
# [[Maritxu Negelua]] ----'''SORTUA''' idazlea, pastoralgilea (Zuberoa, 1999)
# [[Mari Tere Alberdi]] ef--'''SORTUA''' sukaldaria, tabernaria, aktorea (Berriz)
# [[Fabiola Gutiérrez]] ----'''SORTUA''' idazle (Bolivia, 1989)
# [[Carmen Castro Cardús]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako "zaintzaile" (Huesca, ?-1948)
# [[Maider Galardi]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta ikerlaria (Lasarte-Oria, 1995)
# [[Antoñita La Singla]] dantzaria (Bartzelona 1948)
# [[La Sordita]] dantzaria (Cádiz XIX.mendea-XX.mendea)
# [[Amal Aden]] idazle ekintzailea (1983, Somalia)
# [[Iola Leal Riesco]] ingumenaren aldeko ekintzailea (Lugo, 1977)
# [[Sol León]] dantzaria, koreografoa (Kordoba ç 1919)
# [[Sara Lezana]] dantzaria (Madril 1948)
# [[Cristina Llorente]] dantzaria, abeslaria, aktorea (Valladolid 1985)
# [[Isabel Llull]] dantzaria, maistra (Palma 1946)
# [[Sara Luzita]] dantzaria (Espainia 1922)
# [[Bárbara Lys]] dantzaria (Balearrak 1946)
# [[Claudia Salas]] aktoreak (Madril 1977)
# [[Carlota Pereda]] film-zuzendaria, gidoilaria (Madril 1975)
# [[Esther Cañadas]] modeloa (Albacete 1977)
# [[Joselyn Brea]] kirolaria (Venezuela/Galizia 1994)
# [[Donna Karan]] moda-diseinatzailea (AEB 1948)
# [[Eva Copa]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Bolivia 1987)
# [[Adrienne Avril de Sainte-Croix]] Frantziako filantropo eta feminista (1855 - 1936)
# [[Zahra Mohammadi]] BBCren 100 emakumeak 2022 Kurdinstango irakaslea errepresaliatua (1990)
# [[Layli]] BBCren 100 emakumeak 2022 Irango ekintzaile feminista errepresaliatua (2002)
# [[Wegahta Gebreyohannes Abera]] BBCren 100 emakumeak 2022 Etiopiako langile humanitarioa (xxxx)
# [[Victoria Baptiste]] BBCren 100 emakumeak 2022 Estatu Batuetako erizaina (xxxx)
# [[Velmariri Bambari]] BBCren 100 emakumeak 2022 Indonesiako Sexu-indarkeriaren kontrako ekintzailea (1980)
# [[Tamana Zaryab Paryani]] BBCren 100 emakumeak 2022 Afganistango kazetaria eta youtuberra (1997)
# [[Alice Pataxó]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil, 2001)
# [[Erika Hilton]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil, 1992)
# [[Zahra Joya]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Agfanistan, 1992)
# [[Velia Vidal]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Kolonbia, 1982)
# [[Roza Salih]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Eskozia.1989)
# [[Cecilia Patricia Flores Armenta]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Mexiko XX. mendea)
# [[Mirta Nuñez]] espainaiko gerra zibilaren historialaria (Kuba, 1956)
# [[Mirta Díaz-Balart]] Mirta Nuñezen ama eta Fidel Castroren lehenengo emaztea (Habana, 1928)
# [[Jane Misme]] Kazetari eta feminista frantsesa (1865-1935)
# [[Judith Heumann]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Filadelfia, 1947)
# [[Asonele Kotu]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Hegoafrika, ? )
# [[Nathalie Becquart|Natahalie Becquart]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Frantzia, 1969)
# [[Ida Holz]] informatikaria (Uruguai, 1935)
# [[Simone Tebet]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil 1970)
# [[Ferenice de Rodas]] ama (Grezia, K.a. 396-K.a. V. mendea)
# [[Lashana Lynch]] aktorea (Londres 1987)
# [[Giuseppa Barbapiccola]] filosofoa, poeta, itzultzailea (Italia, 1702-1740)
# [[Taisia Bekbulatova]] kazetaria, BBCren 100 emakumeak 2022 (Errusia, xxxx)
# [[Suvada Selimović]] ekintzailea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Bosnia, 1965)
# [[Shonda Rhimes]] gidoilaria, fil-zuzendaria (AEB 1970)
# [[Beatrice Fihn]] arma-nuklearren aurkako aktibista ( Suedia 1982)
# [[Tania Álvarez Yates]] kanoalaria (Pontevedra 1994)
# [[Tania Fernández García]] kanoalaria (Lugo 1992)
# [[Blanca Paloma]] abeslaria (Alacant 1989)
# [[Alice Wonder]] abeslaria ( Madril 1998)
# [[Olga Xirinacs]] idazlea (Tarragona 1936)
# [[Bikimel]] kantautorea (Bartzelona 1976)
# [[Luján Argüelles]] aurkezlea (Asturias 1977)
# [[Virginia Díaz]] kazetaria (Madril 1974)
# [[Kristina Berdínskikh]] kazetaria, BBCren 100 emakumeak 2022 (Ukraina)
# [[Kadri Keung]] moda-diseinatzailea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Hong Kong)
# [[Leonor Ferrer Girabau]] delineatzailea (Bartzelona, 1894-1953)
# [[Fatima Sheikh]] hezitzailea (India, 1831-1900)
# [[Jana Zinkevytx|Iana Zinkevitx]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Ukraina, 1995)
# [[Chanel Contos]] sexu-erasoen aurkako aktibista BBCren 100 emakumeak 2022 (Australia)
# [[Aye Nyein Thu]] mediku aktibista BBCren 100 emakumeak 2022 (Birmania, 1996)
# [[Judy Kihumba]] zeinu-hizkuntzako interpretea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Kenya)
# [[Paula Púa]] gidoilaria (Valentzia 1992
# [[Minerva Piquero]] kazetaria (Asturias 1967)
# [[Beatriz Pécker]] kazetaria (Madril 1955)
# [[Luisa Alberca]] irrati-nobelagilea (C.Real 1920-Logroño 2006)
# [[Vira Silenti]] aktorea (Italia 1931-2014)
# [[Clementina Albéniz|Clementina Albeniz]] maistra errepublikarra (Madril, 1853-1946)
# [[Ana Canalias Mestres]] maistra errepublikarra (Zaragoza, 1886-1934)
# [[Angelina Colubret]] maistra errepublikarra (Badalona, 1910 -Torroella, 1998)
# [[Isabel Esteban Nieto]] maistra errepublikar eraila (Palentzia, 1893-1936)
# [[Sofia Polo Giménez]] maistra errepublikar eraila (Zaragoza, 1904-Palentzia, 1936)
# [[Cirila Ubaldina García Díaz]] maistra errepublikar eraila (Salamanca, 1893-Palentzia, 1936)
# [[Samara Joy]] jazz abeslaria (AEB 1998)
# [[Sarah Kane]] antzerkigilea (EB 1971-1999)
# [[Toñi Salazar]] abeslaria (Badajoz 1963)
# [[Encarna Salazar]] abeslaria (Badajoz 1961)
# [[Lina Meruane]] Idazlea (Txile 1970)
# [[Nelly Meruane]] aktorea, irakaslea (Txile1927-2018 19)
# [[Teresa Laespada]] ikertzailea (Bilbo 1965)
# [[Ana Santos Aramburo]] liburuzaina (Zaragoza 1957)
# [[Glòria Pérez-Salmerón]] liburuzaina (Bartzelona 1958)
# [[Susana Fortes]] idazlea (Pontevedra 1959)
# [[Ana Belén Fortes]] idazlea (Pontevedra 1967)
# [[Genara Fernández García|Genera Fernández Garcia]] maistra fusilatua (León, 1903-1941)
# [[Josefa García Segret|Josefa Garcia Segret]] maistra errepublikarra (Tui, 1900-Oliveros, 1986}
# [[Gertrudis Ríos Marín|Gertrudis Rios Marín]] torturatu eta exekutatuko maistra (Cádiz, 1901-1936)
# [[Benita Gil]] maistra erbesteratua (Teruel, 1913-Praga, 2015)
# [[Carmen Hombre Ponzoa|Carmen Hombre Pouzoa]] maistra fusilatua (Cádiz, 1898-1936)
# [[Elisa López Velasco]] maistra berritzailea (Málaga, 1884-1936??)
# [[Sirisha Bandla]] BBCren 100 emakumeak 2022, ingeniari aeronautikoa (India 1988)
# [[Nazanin Zaghari-Ratcliffe]] BBCren 100 emakumeak 2022, iraniar-britaniar hiritarra (Tafresh 1978)
# [[Narges Mohammadi]] BBCren 100 emakumeak 2022, eskubideen aldeko ekintzailea (Persia 1972)
# [[Palmira Pla Pechovierto]] maistra, pedagogoa eta polikaria (Teruel, 1914-Castlló, 2007)
# [[Emilia Elias Herrando|Emilia Elias Herrando]] maistra, pedagogoa (Madril, 1898 - Mexiko, 1976)
# [[Veneranda Manzano]] maistra, politikaria, erbesteratua (Asturias, 1893-1992)
# [[Guillermina Medrano]] maistra eta politikaria (Albacete, 1912-Valencia, 2005)
# [[Marguerite Durand (feminista)]] kazetari, aktore, politikari eta feminista frantsesa (1864 - 1936)
# [[Jane Rigby]] BBCren 100 emakumeak 2022 Astrofisika estatubatuarra (EEUU, XXXX)
# [[Iryna Kondratova]] BBCren 100 emakumeak 2022 Anestesiologa eta pediatra (Ukrania, XXXX)
# [[Constance Tipper]] metalurgikaria (Erresuma Batua, 1894-1995)
# [[Johanna Döbereiner]] ingeniari agronomoa (Brasil, 1924-2000)
# [[Txell Alarcón]] saskibaloi jokalaria (Bartzelona 2003)
# [[Maider Castellano]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 2003)
# [[Gregoria Canelo de Paredes]] 'chinato' dialekto hiztuna (Caceres 1861-1917)
# [[Marina Ortiz de Zárate]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 1999)
# [[Chatrice White]] saskibaloi jokalaria (AEB 1996)
# [[Ana Laverón]] aeronautiko ingeniaria(Espainia XX. mendea)
# [[Isaura Clavero]] 1. emakume aeronautiko ingeniaria (Vigo XX. mendea)
# [[Parinoush Saniee]] idazlea (Iran 1949)
# [[Elena Barraquer Compte]] oftalmologoa (Bartzelona 1954)
# [[Jimena Quirós]] 1. emakume ozeonografoa (Almeria 1899-Madril 1983)
# [[Isabelle Junot]] aktorea (AEB 1991)
# [[Tamara Falcó]] moda-diseinatzailea (Madril 1981)
# [[Micaela Navarro]] politikaria (Jaen 1956)
# [[Ibijoke Faborode]] BBCren 100 emakumeak 2022, politikaria (Nigeria XX. mendea)
# [[Gohar Eshghi]] BBCren 100 emakumeak 2022, ekintzailea (Iran 1946-2002)
# [[Fatima Amiri]] BBCren 100 emakumeak 2022, ikaslea (Afganistan, 2005)
# [[Carmen Muñoz Manzano]] Bigarren Errepublikako maistra eta idazlea (Cáceres, 1906-Coruña, 2002)
# [[Carmen García de Castro]] Bigarren Errepublikako maistra eta pedagogoa (Almería, 1886-1969)
# [[Isabel González Turmo]] antropologoa (Espainia XX. mendea)
# [[Elvira Álvarez de Ceballos]] dama (Espainia XIV. mendea -1372)
# [[Difficult Women]] emakume kabareta (Australia)
# [[Mehreen Faruqi]] politikaria (Pakistan 1963)
# [[Katarina Zec]] saskibaloi jokalaria (Serbia 1997)
# [[Mariana Barassi]] film-zuzendaria (Argentina 1977)
# [[Vic Echegoyen]] idazlea (Madril 1969)
# [[Claudia Zapata]] historialaria (Txile 1975)
# [[Christiane Félip Vidal]] idazlea (Frantzia 1950)
# [[Katherine Kurtz]] idazlea (AEB 1944)
# [[Juana Ontañón eta Valiente|Juana Ontañon y Valiente]] Bigarren Errepublikako maistra (Madril, 1886-Mexiko, 1972)
# [[Wally Funk]] astronauta (AEB 1939)
# [[Ida Ørskov]] bakteriologoa (Danimarka 1922- 2007)
# [[Alice Lee]] matematikaria (EB 1858-1939)
# [[Elizabeth Scott]] matematikaria (AEB 1917-1988)
# [[Ainhoa Achutegui]] zuzendari artistikoa ( Venezuela 1978)
# [[Akwaeke Emezi]] idazlea (Nigeria 1987)
# [[Leia Dongue]] saskibalio jokalaria (Mozambike 1991)
# [[Mónica Bruckmann]] soziopolitologoa (Peru XX. mendea)
# [[Claude Ber]] poeta (Frantzai 1948)
# [[Nadia Yala Kisukidi]] filosofoa (Belgika 1978)
# [[Ana Carrique]] musikagilea ( Argentina 1964)
# [[Cristina Montserrat Hendrickse]] abokatua, irakaslea (AEB 1964)
# [[Kristina Higgins]] saskibaloi jokalaria (AEB 1994)
# [[Joy Alexis Brown-Adams]] saskibaloi jokalaria (Guyana 1993)
# [[Dona Tututa]] piano-jolea (Cabo Verde 1919-2014)
# [[Yolanda Morazzo]] poeta (Cabo Verde 1927-Lisboa 2009)
# [[Tuna Mascarenhas]] kimikaria, aktibista, 1. dama (Cabo Verde 1944-2009)
# [[Kate Asabuki]] aktore pornoa (Tokio 1962)
# [[Celina Pereira]] abeslaria, kontalaria (Cabo Verde 1940-Lisboa2020)
# [[Athaliah Molokomme]] fiskala (Botswana 1959)
# [[Constance Cummings-John]] politikaria (Sierra Leona 1918-Londres 2000)
# [[Aspásia Camargo]] politikaria (Brasil, 1946 19)
# [[Rachael Blackmore]] Jokey-a (Irlanda 1989)
# [[Lívia Járóka]] 1. emakumezko ijito eurodiputatua (Hungaria 1974)
# [[Clare Marie Hodges]] AEBko 1. emakumezko basozaina (AEB 1890-1970)
# [[Consuelo González Ramos]] kazetaria, erizaina, feminista (Zamora, 1877-Madril, 1956)
# [[Esperanza Rodríguez Cerdán]] Bigarren Errepublikako maistra erbesteratua (Madril, 1892-Valentzia,1984)
# [[Rosa Roig]] Bigarren Errepublikako maistra (Tarragona, 1890-Bartzelona, 1969)
# [[Pilar Salvo Giménez|Pilar Salvo]] Bigarren Errepublikako maistra fusilatua (Zaragoza, 1889-1936)
# [[Amalia Torrijos]] Bigarren Errepublikako maistra eta alkatea (Sevilla, 1911- ???)
# [[Ekaterina Lermontova]] Paleontologoa (SESB, 1889-1942)
# [[Eva Mameli Calvino]] Botanikaria (Italia, 1886-1978)
# [[Heike Freire]] filosofoa, aktibista (Espainia, ??)
# [[Sabrina Sánchez]] kazetaria, sexu langilea (Mexiko 1981)
# [[Karine Espineira]] soziologoa, trans ekintzailea (Txile 1967)
# [[Nadia Ferreira]] modeloa, enpresaburua (Paraguai 1999)
# [[Elena Sánchez Caballero]] kazetaria (Madril 1957)
# [[Pilar Martín Fernández]] immunologia ikertzailea (Madril 1973)
# [[Maruja Torres]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1943)
# [[Nya de la Rubia]] abeslaria, aktorea (Sevilla 1986)
# [[Aryna Sabalenka]] tenislaria (Bielorrusia 1998)
# [[Aliaksandra Sasnovih]] tenislaria (Bielorrusia 1994)
# [[Lucia Stecher]] ikertzailea (Txile XX. mendea)
# [[Elena Oliva]] soziologoa, ikertzailea (Txile 1982)
# [[Gendengarjaa Baigalimaa]] onkologoa (Mongolia XX. mendea)
# [[Elena Moreno Zaldibar]] saskibaloi jokalaria (Donostia 1959)
# [[Tanaya Mechelle Atkinson]] saskibaloi jokalaria (AEB 1996)
# [[Kinu Nishimura]] ilustratzailea (Japonia 1969)
# [[Asunción Linares]] paleontologoa (Granada, 1921-2005)
# [[Sylvie Denis]] idazlea
# [[Marguerite Durand (hizkuntzalaria)]] hizkuntzalarieta fonetikalari frantziarra (1904)
# [[Jeanne Chauvin]] abokatu eta feminista frantsesa (1862-1926)
# [[Soraya Prieto Fernández]] kimikaria (Gasteiz 1979)
# [[Maimouna Diarra]] saskibaloi jokalaria (Senegal 1991)
# [[Esther Yáñez González - Irun]] Armadako 1. emakumea eta gerra ontzi kapitaina (Cádiz 1971)
# [[María José Escalona]] informatikaria (Sevilla 1976)
# [[Helena Viñes]] ekonomialaria (Espainia, XX. mendea)
# [[María Jesús Almazor]] Telekomunikazio ingeniaria, CEO ( Brtzelona 1970)
# [[Karen Gaines]] ziberdefentsan aditua, CEO (XX. mendea)
# [[Silvia Albert Sopale]] aktore, zuzendari (Donostia 1976)
# [[Midi Achmat]] LGTB aktibista (Hegoafrika, 1964)
# [[Shiva Nazar Ahari]] giza eskubideen aldeko aktibista (Irán, 1984)
# [[Leoncia Gómez Galán]] zerbitzaria, 'vocera' (Caceres 1903-1986)
# [[Irma Estrada Silva]] autodefentsa irakaslea (El Salvador ?)
# [[Anália de Victória Pereira]] politikaria ( Angola 1941-2009)
# [[Belita Palma]] abeslaria (Angola 1932-1988)
# [[Luzia Inglês Van-Dúnem]] politikaria (Angola 1948)
# [[Margarida Rosa da Silva Izata]] diplomazialaria (Angola 1958)
# [[Ana Clara Guerra Marques]] dantzaria (Angola 1962)
# [[Luísa Rogério]] kazetaria (Angola 1967)
# [[Lourdes Van-Dúnem]] musikaria (Angola 1935-2006)
# [[Arlete Leona Chimbinda]] politikaria, irakaslea (Angola 1960)
# [[Silvia Lutucuta]] Kardiologoa, ministroa (Angola 1968)
# [[Josefa Sacko]] agronomoa, enbaxadorea (Angola XX. mendea)
# [[Vera Daves]] ekonomialaria, ministroa (Angola 1984)
# [[Catherine Austin Fitts]] bankaria (AEB 1950)
# [[Marjorie Rice]] matematikaria (AEB, 1923-2017)
# [[Liliana Colanzi]] idazle eta editorea (Bolivia, 1981)
# [[Magela Baudoin]] idazle (Bolivia, 1973)
# [[Trementinaireak]] sendatzeko produktu naturalen saltzaile ibiltariak (Katalunia XIX. mendea-XX. mendea)
# [[Eloísa del Pino Matute]] zientzialari soziala, ikertzailea (Espainia XX. mendea)
# [[María Luisa López Grigera]] filologoa (Coruña 1926)
# [[Paula Dapena Sánchez]] futbolaria (Pontevedra 1996)
# [[ASPEGI elkartea]] emakume profesionalena, enpresariena (Gipuzkoa 1998)
# [[Sari Arponen]] medikua (Finlandia 1977)
# [[Carolina Iglesias]] umoregilea, gidoilaria, youtuberra (Coruña 1993)
# [[Berta Collado]] kazetaria, aurkezlea (Toledo 1979)
# [[Yola Mamani]] komunikatzailea (Bolivia, 1984)
# [[Hélène Dutrieu]] txirrindulari, hegazkinlari (Belgika-Frantzia, 1877-1961)
# [[Virginia Ayllón]] idazle (Bolivia, 1958)
# [[Begonya Pozo]] idazlea (Valentzia 1974)
# [[Carmelina Sánchez-Cutillas]] idazlea (Madril 1921- Valentzia 2009)
# [[Beatriu Civera]] idazlea (Valentzia 1914-1995)
# [[Ana María Ibars]] idazlea, maistra (Valentzia 1892-1965)
# [[Raquel Payá]] pedagogoa (Valentzia 1919-1972)
# [[Alison Spedding]] antropologoa (Ingalaterra/Bolivia, 1962)
# [[Margaret W. Rossiter]] emakumeen historialaria ( AEB 1944)
# [[Maria Beneyto]] idazlea, poeta (Valentzia 1925-2011)
# [[María Villén]] 2. Errepublikako maistra (Burgos 1871-Valentzia 1961)
# [[Lindaura Anzoátegui]] idazle (Bolivia, 1846-1898)
# [[Yolanda Bedregal]] poeta (Bolivia, 1913-1999)
# [[María Virginia Estenssoro]] poeta (Bolivia, 1902-1970)
# [[Hilda Mundy]] poeta (Bolivia, 1912-1980)
# [[Concha Peña Pastor]] bigarren errepublikako maistra eta abokatua (Ciudad Real, 1906-Panama, 1960)
# [[Elpidia Polo Ovejas]] bigarren errepublikako maistra errepresaliatua (Valladolid, 1890-Madrid, 1988)
# [[Carmen Valero Gimeno]] bigarren errepublikako maistra eta pedagogo errepresaliatua (Silla, 1893-1962)
# [[Rosa Menéndez]] zientzialaria, 1. emakumea CSIC burua (Asturias 1956)
# [[Dulceida]] interneteko ospetsua (Bartzelona, 1989)
# [[Juana Macías]] film-zuzendaria, gidoilaria (Madril 1971)
# [[Brisa Fenoy]] musikaria, DJ, modeloa (Cádiz 1991)
# [[María Vargas Montoya]] enologoa (Haro 1971)
# [[María Vargas Fernández]] flamenko abeslaria (Cádiz 1947)
# [[Laura Alonso Cancho]] poeta (Santander 1978)
# [[Dina Abouzeid Sariñena]] badminton entrenatzailea (Zaragoza 1979)
# [[Agostina Burani]] saskibaloi jokalaria ( Argentina 1991)
# [[Carmen Ybarra Careaga]] enpresaburua, markesa (Espainia 1963)
# [[María José Álvarez Mezquíriz]] EULEN enpresaburua (Bilbo 1957)
# [[Margaret H. Wright]] matematikaria (AEB, 1944)
# [[Katharine Way]] fisikaria (AEB, 1902-1995)
# [[Paola Velasco Pinedo]] Boliviako 1. emakume piloto komandantea (1988)
# [[Xian (aktibista)]] LGTB aktibista (Txina, ?)
# [[Laura Hojman]] gidoilaria, film zuzendaria (Sevilla 1981)
# [[Bibisara Assaubayeva]] xake jokalaria (Kazakhstan 2004)
# [[Anne L'Huillier]] fisika atomikoko irakaslea (Frantzia/Suedia 1958)
# [[Tamara Rojo]] datzaria, koreografoa (kanada/Espainia 1974)
# [[Elena S. Sánchez]] kazetaria (Toledo 1979)
# [[Patricia Pardo]] kazetaria (Galizia 1983)
# [[Sonsoles Ónega]]kazetaria, idazlea (Madril 1970)
# [[Cristina Ónega]] kazetaria (Madril 1975)
# [[Tatiana Afanásieva]] matematikari eta fisikaria (Ukraina-Herbereheak, 1876-1964)
# [[Lilli Suburg]] kazetaria (Estonia, 1841-1930)
# [[Esther Szekeres]] matematikaria (Hungaria-Australia, 1910-2005)
# [[Irene Falcón|Irene Falcon]] kazetaria, Dolores Ibarruriren idazkaria (Madril, 1907-1999)
# [[Enriqueta O'Neill|Enriqueta O´Neill]] aktore eta idazlea (Madril, 1909-Bartzelona, 1972)
# [[Encarnación Fuyola Miret]] Bigarren errepublikako maistra (Huesca, 1907-Mexiko, 1982)
# [[Anoka Primrose Abeyrathne]] kontserbazionista, gizarte ekintzailea (Sri Lanka, 1991)
# [[Mar Abad]] kazetaria (Almeria 1972)
# [[Marion Koopmans]] albaitaria, birologoa (Herbehereak 1956)
# [[Carme Valls]] mediku eta politikaria (Bartzelona,' 1945)
# [[Anne Anderson]] ilustratzailea (Eskozia, 1874 - 1930)
# [[Eva Furnari|Eva Furmari]] ilustratzailea (Erroma, 1948)
# [[Matilde Hidalgo]] mediku, poeta, sufragista (Ekuador 1889-1974)
# [[Eva Soriano]] komediantea, aurkezlea (Tarragona 1970)
# [[Cecilia Ansaldo]] idazlea (Ekuador 1949)
# [[Melissa Lucio]] heriotza zigor polemikoan kondenatua (AEB 1968)
# [[Carmen Barbarà]] komikigilea eta irudigilea (Bartzelona, 1933)
# [[Amelia Bauerle|Amelia Banerle]] komikigilea (Londres, 1873-1916)
# [[Pauline Baynes]] liburu ilustratzailea (Sussex, 1922-2008)
# [[ Pamela Adie]] LGBT aktibista (Nigeria, 1984)
# [[ Christine Ahn]] Bakearen aldeko aktibista (Hego Korea, XX. mendea)
# [[Celia Viñas]] poeta, pedagogoa (Lleida-Almeria, 1915-1954)
# [[Chipita Rodriguez]] heriotza zigorrez urkatua eta 100 urtera barkatua (AEB 1799-1863)
# [[Elsa Beskow]] idazlea eta ilustratzailea (Suedia, 1874-1953)
# [[Mary Agnes Chase]] botikaria eta ilustratzailea (EEBB, 1869-1963)
# [[María Conejo]] ilustratzailea (Mexiko, 1958)
# [[Eréndira Derbez]] ilustratzailea, idazlea (Mexiko, 1991)
# [[Kate Greenaway]] ilustratzailea, idazlea (Londres, 1846-1901)
# [[Elizabeth Shippen Green]] ilustratzailea (EEBB, 1871-1954)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''urtarrila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Elorriaga]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Busturia, 1980)
# [[Aiora Zabala]] ----'''SORTUA''' zientzialaria (1982)
# [[Alazne López]] --ef'''SORTUA''' dantzaria (Bilbo, 1993-Alemania, 2015)
# [[Ana Borderas]] ef--''SORTUA''' kazetaria, irrati-esataria (Eibar, 1962)
# [[Anna Fernandez de Paco]] ef--'''SORTUA''' zinemagilea (Bartzelona, 1981)
# [[Belén Balerdi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1937-1982)
# [[Berenice Lopez Reyes]] ef--'''SORTUA''' enpresaburua (Mexiko, 1989)
# [[Bonifacia Zuazola]] efef'''SORTUA''' erraketista (Azkoitia, 1915-2012)
# [[Consuelo Osa]] efef'''SORTUA''' erraketista Mutriku (1922-2015)
# [[Durangoko Emakumeen Kartzela]] '''SORTUA''' (1939-1940)
# [[Eladia Balerdi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1942-1997))
# [[Garbiñe Balerdi]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1935)
# [[Garbiñe Ortega]] ----'''SORTUA''' zinema komisarioa (Gasteiz, 1981)
# [[Gloria Agirrezabalaga]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1922)
# [[Ignacia Idoate Iragui]] efef'''SORTUA''' moja (Orikain, 1900 - Madril, 1975)
# [[Iñasi Illarramendi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Zarautz, 1919-2005)
# [[Josefa Egaña]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1923)
# [[Juncal Alzugaray]] ef--'''SORTUA''' Fisioterateupa eta asmatzailea (Bilbo, 1981)
# [[Justa Domínguez de Vidaurreta e Idoy]] efef'''SORTUA''' moja (Azpeitia, 1975- Madril, 1958)
# [[Koldobike Gezala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Lezo, 1917)
# [[Marcelina Zabala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1923)
# [[Margarita Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1925-Fuengirola, 2019)
# [[Mari Beraza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Anoeta, 1929 -Mexiko, 1986)
# [[Maria Josefa Navascues]] efef'''SORTUA''' erraketista (Errenteria, 1924-2011)
# [[Maria Teresa Egaña]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1925)
# [[Mercedes Agirrezabalaga]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1928)
# [[Mercedes Zubikaray]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1920-1983)
# [[Merche Olabe]] ef--'''SORTUA''' margolaria (Bilbo, 1957)
# [[Milagros Uranga]] efef'''SORTUA''' erraketista (Mutriku, 1918-1992)
# [[Pilar Zabala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1926-1945)
# [[Rafaela Etxaniz]] efef'''SORTUA''' erraketista (Azkoitia, 1926-213)
# [[Saelia Aparicio]] ----'''SORTUA''' artista (Valladolid, 1982)
# [[Victoriana Aizpuru]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Errezil, 1919)
# [[Zornotzako Emakumeen Kartzela]] '''SORTUA''' (1938-1947)
# [[Ada Hitchins]] kimikaria (Ingalaterra, 1891-1972)
# [[Adèle Esquiros]] Frantziako idazle eta kazetari feminista (1819-1886)
# [[Africa González Fernández]] medikua, inmunologoa (Madril 1962)
# [[Agrippina Vagánova]] ballet-maistra (Errusia, 1837-1951)
# [[Aïcha Chenna]] emakume eskubideen aktibista (Maroko 1941-2022)
# [[Aída Gómez]] dantzaria (Madril, 1967)
# [[Aida Pierce]] komediantea (Mexiko, 1956)
# [[Ainhoa Sanz Rodríguez|Ainhoa Sanz]] mendi korrikalaria (Urretxu, 1989)
# [[Alba Gutiérrez]] dantzaria, aktorea ( Madril 1994)
# [[Alice H. Parker]] asmatzailea (EEBB 1895-1920)
# [[Alicia Barrié]] vedettea (Txile 1915- AEB 2002)
# [[Alicia Vignoli]] vedettea (Lima 1911-Argentina 2005)
# [[Almudena Ariza]] korrespontsala (Madril, 1963)
# [[Alyson Eckmann]] aktorea (AEB 1990)
# [[Amalia Iglesias]] idazlea, poeta (Menaza, 1962)
# [[Ana Goya]] dantzaria, aktorea (Iruñea 1962)
# [[Ana José Cancio]] kazetaria (Palentzia 1960)
# [[Ana Orantes]] genero-indarkeriaren biktina (Granada 1937-1997)
# [[Ana Rujas]] aktorea (Madril 1989)
# [[Angela Burdett-Coutts]] filantropoa, pintura-bildumagilea (Londres, 1814-1906)
# [[Ángela T. Leiva Sánchez]] botanikaria (Kuba 1948-2014)
# [[Àngels Ribé]] artista kontzeptuala (Bartzelona 1943)
# [[Anna Jaclard]] Errusiar sozialista eta feminista iraultzailea (1843 - 1887)
# [[Anna Maurizio]] biologoa (Suitza 1900-1993)
# [[Annie Oakley]] tiratzailea (AEB, 1860-1926)
# [[Antonia Gimeno Travesset]] saskibaloi jokalaria eta entrenatzailea (Bartzelona, 1941)
# [[Antonia Torre Yela]] 14. arrosa. Fusilatua (Madril, 1922-1940)
# [[Asha Lul Mohamud Yusuf]] poeta (Somalia, XX. mendea)
# [[Azucena Hernández]] aktorea (Sevilla 1960-Guadalajara 2019)
# [[Barbara Navarro]] legelaria, CEO (Madril 1974)
# [[Bélgica Adela Mirabal]] biziraun zuen Mirabal ahizpa bakarra (Dominikar Errepublika, 1925-2014)
# [[Belle Starr]] Mendebaldeko bidelapurra (AEB, 1848-1889)
# [[Beth (abeslaria)]] (Bartzelona 1981)
# [[Bianca Ceva]] erresistentziaren kidea (Italia, 1897-1982)
# [[Blanche Lefebvre]] 1871ko Parisko Komunako ekintzailea
# [[Carmen Amaya]] dantzaria (Bartzelona, 1918-1963)
# [[Carmen Iglesias]] historialaria (Madril 1942)
# [[Carmen Olmedo Checa]] politikaria (Malaga 1949-2015)
# [[Carmen Ruiz-Tilve]] idazlea (Oviedo 1941)
# [[Carol-Ann Duffy]] poeta (E.B. 1955)
# [[Catherine Allard]] dantzaria (Belgika/Katalunia, 1960)
# [[Cathy Hackl]] futurista teknologikoa ( XX. mendea)
# [[Cecilia Bartolomé]] film-zuzendaria (Alacant 1940)
# [[Celia Correas de Zapata]] idazlea (Argentina 1933-AEB 2022)
# [[Charo (abeslaria)]] dantzaria, aktorea (Murtzia 1941-)
# [[Claire Démar]] kazetari eta feminista frantziarra (1799-1833)
# [[Clara Jiménez Cruz]] kazetaria (Madril 1989)
# [[Claude-Hélène Perrot]] historialaria (Frantzia 1928-2019)
# [[Claudia Piñeiro]] idazlea (Argentina 1960)
# [[Colette Rabaté]] hispanista (Frantzia 1950)
# [[Cristina Olea]] korrespontsala (Vigo, 1982)
# [[Dalila Ennadre]] zinema-zuzendaria (Maroko 1966- Paris 2020)
# [[Dalilah]] dantzaria (Madril 1936-2001)
# [[Danica McKellar]] Matematikaria, aktorea (AEB, 1975)
# [[Daniela Blume]] kazetaria (Mataro 1990)
# [[Daphne Oram]] musikagilea (Erresuma Batua, 1925-2003)
# [[Daria Bertolani Marchetti]] erresistentziaren kidea (Italia, 1919-1994)
# [[Delia del Carril]] margolaria (Argentina, 1884-1989)
# [[Désirée Gay]] kazetari eta feminista frantziarra (1810-1890)
# [[Diana Vishneva]] dantzaria (Errusia, 1976)
# [[Dolores Medio]] idazlea (Oviedo 1911-1996)
# [[Dolors Comas]] antropologoa eta politikaria (Bartzelona, 1951)
# [[Dorothy E. Smith]] antropologoa (E.B 1946-Kanada 2022)
# [[Dorothy Pitman Hughes]] aktibista (AEB 1938-2022)
# [[Drucilla Cornell]] filosofoa (AEB 1950-2022)
# [[Edith Checa]] kazetari, irrati-esatari (Sevilla, 1957-Madril, 2017)
# [[Elda Emma Anderson]] fisikaria (AEB, 1899-1961)
# [[Elena González Iglesias]] dantzaria, aktorea (Asturias 1991)
# [[Elena Quiroga]] idazlea (Santander 1921-Coruña 1995)
# [[Elizabeth Gertrude Britton]] botanikaria, briologoa (AEB, 1858-1934)
# [[Elvira Andrés]] dantzaria (Espainia, 1958)
# [[Elvira Godás]] maistra errepublikarra (Katalunia, 1917-2015)
# [[Elvira Roca Barea]] idazlea (Malaga 1966)
# [[Enedina Alves Marques]] ingeniari zibila (Brasil, 1913-1981)
# [[Erika Martínez]] poeta (Jaen, 1979)
# [[Ernestina Otero]] maistra (Pontevedra 1890-1956)
# [[Eugenia Balcells]] artista bisuala (Bartzelona 1943)
# [[Eva Ortega Paíno]] kimikaria, ikertailea (Madril, 1972)
# [[Felicita Ferrero]] erresistentziaren kidea (Italia, 1899-1984)
# [[Filomena Dato]] poeta, idazlea (Galizia, 1856-1926)
# [[Flor de Torres Porras]] fiskala (Almeria 1961)
# [[Flora Philip]] matematikaria (Erresuma Batua 1865-1943)
# [[Florence Parpart]] asmatzailea (EE.BB. 1856- ?)
# [[Florencia Pérez Padilla]] dantzaria (Sevilla 1918-Madril 2000)
# [[Frances Haugen]] datu-ingeniaria, informatzailea (AEB 1980)
# [[Francesca Gargallo]] filosofoa, idazlea (Italia 1956- Mexiko 2022)
# [[Gabriela Bravo]] fiskala, politikaria (Valentzia 1963)
# [[Gemma Pasqual i Escrivà|Gemma Pasqual i Escrivá]] katalanez idazten duen idazlea (Valentzia, 1967)
# [[Gertrud Woker]] biokimikaria (Suitza, 1878-1968)
# [[Ginetta Sagan]] erresistentziaren kidea (Italia, 1925-2000)
# [[Gloria Leyland]] dantzaria, esataria (Argentina, XX.mendea)
# [[Godeliève Mukasarasi]] gizarte langilea, aktibista (Ruanda 1959)
# [[Grace Nichols]] poeta (Guyab 1950)
# [[Helen Pickett]] koreografoa (AEB,?)
# [[Helena Corbellini]] idazlea (Uruguai 1959)
# [[Helena Cortesina]] dantzaria, zinegile aitzindaria (Valentzia 1903-Buenos Aires 1984)
# [[Ina Grafl]] botanikaria (Suitza 1915-1970)
# [[Irene Rice Pereira]] artista (AEB 1902-Marbella 1971)
# [[Isabel Pérez Montalbán]] poeta (Córdoba, 1964)
# [[Isla Correyero]] idazlea, poeta (Cáceres, 1957)
# [[Jamie Dantzscher]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1982)
# [[Josefina Triguero Agudo]] Espainiako 1.emakume epailea (Madril 1946-2022)
# [[Joyce Lussu]] erresistentziaren kidea (Italia, 1912-1998)
# [[Juana la Macarrona]] dantzaria (Cádiz 1870-Sevilla 1947)
# [[Júlia Creus Garcia]] dantzaria, aktorea (Tarragona 1994)
# [[Julia Manzanal Pérez]] aktibista errepublikanoa (Madril, 1915-2012)
# [[Julia Reichert]] dokumental-zuzendari (AEB 1946-2022)
# [[Kae Tempest]] poeta, abeslaria (Inglaterra, 1985)
# [[Kathryn Woolard]] hizkuntza-antropologoa (AEB 1950)
# [[Kenita Placide]] aktibista (Santa Luzia 1978)
# [[La Chunga]] dantzaria (Marseilla, 1938)
# [[La Malena (dantzaria)]] (Cádiz 1877-Sevilla 1956)
# [[Laura Escanes]] modeloa (Bartzelona 1996)
# [[Laura Palmés]] kazetaria (Bartzelona, 1954-2011)
# [[Laura Pinillos]] vedettea (Espainia 1900-Madril 1970)
# [[Lina Merlin]] erresistentziaren kidea (Italia, 1887-1979)
# [[Lola Greco]] dantzaria, koreogarfoa (Madril 1964)
# [[Louisa Aldrich-Blake]] medikua (Chingford, 1865 – 1925)
# [[Louise Colet]] Frantziako olerkaria (1810-1876)
# [[Lourdes García Campos]] kazetaria (Madril 1975)
# [[Lucero Tena]] dantzaria,kriskitin jotzailea (Mexiko, 1938)
# [[Lucy Weston Pickett]] kimikaria (AEB, 1904-1997)
# [[Luisa Esteso]] aktore komikoa (Valentzia 1906- Madril1986)
# [[Luisa Isabel Álvarez de Toledo]] dukesa eta idazlea (Estoril, 1936-Sanlúcar de Barramenda, 2008)
# [[Lupe Serrano]] dantzaria (Txile, 1930)
# [[Manuela Garín Pinillos]] matemtikaria (Asturias-Mexiko, 1914-2019)
# [[Manuela Manzanares]] arbista, idazlea (Ciudad Real 1910 -AEB 2004)
# [[Margarita García Robayo]] idazlea (Kolonbia 1980)
# [[Marguerite Williams]] geologoa (AEB, 1895-1991)
# [[María Alaniako]] enperatriza (Georgia1050-Bizanzio 1118?)
# [[Maria Branyas Morera]] superehunurtekoak (San Frantzisko/Katalunia 1907)
# [[María Cabrera]] akrobata, lehenengo emakume ijito ezaguna espainian (1467-Guadalajara, 1527)
# [[Maria Cosway]] artista (Italia 1760 -1838)
# [[María Eloy-García|María Eloy-Garcia]] idazle, poeta (Málaga, 1972)
# [[María Ignacia Rodríguez de Velasco]] aktibista (Mexiko, 1778-1850)
# [[María López García]] hockey-jokalaria (Asturias 1990)
# [[María Muñoz]] irrati-esataria (Argentina 1968-2003)
# [[Maria Ossowska]] Filosofoa (Varsovia, 1896-1974)
# [[María Peláe]] kantautorea (Malaga 1990)
# [[María Teresa Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1935-1960)
# [[Marie Guy-Stéphan]] dantzaria (Paris 1818-1873)
# [[Marina Semiónova]] dantzaria (Errusia, 1908-2010)
# [[Mariola Cubells]] kazetaria (Valentzia 1967)
# [[Marjorie Hyams]] jazz musikaria, bibrafonista (AEB 1920-2012)
# [[Marsha Blackburn]] politikaria (AEB 1952)
# [[Marta Agudo]] poeta (Madril, 1971)
# [[Maruchi Fresno]] aktorea (Madril 1916-2003)
# [[Mercedes Ballesteros]] idazlea ( Madril 1913-1995)
# [[Mercedes Gaibrois de Ballesteros]] historialaria (Paris 1891-Madril 1960)
# [[Mercedes Marrero]] saskibaloi jokalaria eta nabigazio kapitaina (San Cruz Tenerifekoa, 1961)
# [[Mercedes Olivera Bustamante]] antropologoa (Mexiko 1934-2022)
# [[Milagros Calvo]] epailea (Valladolid 1947)
# [[Minerva Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1926-1960)
# [[Mireia Sentís]] idazlea (Bartzelona 1947)
# [[Miriam Reyes]] poeta (Ourense, 1974)
# [[Mónica Moro]] publizista, zuzendari-nagusia (Madril, 1974)
# [[Montserrat Domínguez]] kazetaria (Madril 1963)
# [[Montserrat Galcerán]] aktibista (Bartzelona, 1946)
# [[Montserrat Soliva Torrentó]] zientzialaria (Katalunia, 1943-2019)
# [[Nannette Streicher]] musikagilea, piano-jolea (Alemania 1769-Austria1833)
# [[Natalia Bessmértnova]] dantzaria (Mosku 1941-2008)
# [[Natalia LL]] artista (Polonia 1937-2022)
# [[Natalia Makarova]] dantzaria (Errusia, 1940)
# [[Nina Timofeeva]] dantzaria (Errusia 1935-Israel 2014)
# [[Noemí Galera]] OT zuzendaria (Bartzelona 1967)
# [[Noni Benegas]] idazlea (Argentina 1951)
# [[Norma Barbolini]] erresistentziaren kidea (Italia, 1922-1993)
# [[Núria Bendicho Giró|Nuria Bendicho]] idazlea (Bartzelona, 1995)
# [[Nuria Oliver]] telekomunikazio ingeniaria (Alacant 1970)
# [[Odette Roy Fombrun]] sufragista (Haiti 1917-2022)
# [[Olga Lepeshínskaya]] dantzaria (Errusia 1941-2008)
# [[Olga María Ramos]] kupletista, musikagilea (Madril 1947)
# [[Olga Ramos (abeslaria)]] (tenerife, 1932)
# [[Olga Ramos (aktorea)]] kupletista (Badajoz 1918-Madril 2005)
# [[Paloma del Río]] kazetaria (Madril 1960)
# [[Pastora Galván]] dantzaria (Sevilla 1980)
# [[Patria Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1924-1960)
# [[Patricia Guerrero (dantzaria)]] (Granada 1990)
# [[Patrizia Reggiani]] hiltzailea (Italia, 1948)
# [[Pilar de la Oliva]] epailea (Valentzia 1956)
# [[Radhya Al-Mutawakel]] Giza eskubide aktibista (Yemen 1967)
# [[Ramona Maneiro]] aitzindaria (Coruña, 1961)
# [[Rosa Durán]] dantzaria (Cádiz 1922-Madril 1999)
# [[Rosario Guerrero]] dantzaria (Madril XIX. mendea-1960)
# [[Rosemary Radford Ruether]] filosofoa (AEB 1936-2022)
# [[Rossana Rossanda]] erresistentziaren kidea (Italia, 1924-2020)
# [[Sabela Arias Castro]] historietagilea (Lugo, 1969)
# [[Sara Rancaño]] korrespontsala (Bartzelona, 1984)
# [[Sarah Mardini]] igerilaria, errefuxiatuen aldeko aktibista kriminalizatua (Siria, 1995)
# [[Shadi Sadr]] abokatu, aktibista (Iran 1974)
# [[Sharon Presley]] psikologoa (AEB 1943-2022)
# [[Silvia Barrera Ibáñez]] zibersegurtasun aditua, kriminologoa (Madril 1977)
# [[Soledad Antelada Toledano]] hackerra (Argentina 1977)
# [[Soledad Cazorla]] fiskala (Lareche 1955-Madril2015)
# [[Sophie Freud]] psikologoa, idazlea (Austria 1924-AEB 2022)
# [[Stella Cunliffe]] estatistikaria (Erresuma Batua, 1917-2012)
# [[Suzanne Voilquin]] kazetari frantziarra eta saint simonista (1801-1876)
# [[Teresa Burga]] artista (Perú, 1935-2021)
# [[Teresa Freixes]] legelaria (LLeida 1950)
# [[Teresa Perales]] igerilaria (Zaragoza 1975)
# [[Tina Anselmi]] erresistentziaren kidea (Italia, 1927-2016)
# [[Verónica Pascual Boé]] ingeniaria, CEO (Burgos 1979)
# [[Vicky Gómez]] dantzaria (Salamanca 1988)
# [[Victoria Pinillos]] vedettea (Espainia ?- Madril ? )
# [[Victorina Vila Badia]] maistra errepublikarra (Lleida, 1883-1962)
# [[Violeta la Burra]] abeslaria, dantzaria, aitzindaria (Sevilla, 1936-2020)
# [[Virxinia Pereira Renda]] idazlea (Pontevedra 1884-Madril 1969)
# [[Yolanda Ramos]] aktorea (Bartzelona 1968)
# [[Zar Amir Ebrahimi]] aktorea (Iran 1981)
# [[Zeba Islam Seraj]] biologo molekularra (Bangladesh, 1958)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Lourdes Herrasti]] ef--'''SORTUA''' antropologoa (Aretxabaleta, 1958)
# [[Marie-José Basurco]] ----'''SORTUA''' idazlea (Donibane Lohitzune, 1947)
# [[Uxue Kerejeta]] ----'''SORTUA''' musikaria (Zumarraga, 1999)
# [[Felisa Libano]] efef'''SORTUA''' pandero jotzailea (Plentzia, 1917-2000)
# [[Esperanza Nuere]] ----'''SORTUA''' margolaria (Bilbo, 1935)
# [[Nadia Hindi Mediavilla]] ----'''SORTUA''' ikertzailea (Bagdad, 1977)
# [[Betisa Ojanguren]] ----'''SORTUA''' Nafarroako Unibertsitate Publikoko irakaslea (Barakaldo, 1978)
# [[Ainhize Belar]] ef--'''SORTUA''' eskalatzailea (Atxondo, 2006)
# [[Miren Urbieta Vega]] ----'''SORTUA''' abeslaria, musikaria (Donostia, 1983)
# [[Begoña Uriarte]] ----'''SORTUA''' piano-jotzailea (Bilbo, 1937)
# [[Dioni Ardanza]] efef'''SORTUA''' jostuna (Ermua, 1914-Dima, 2005)
# [[Bego Alabazan]] ----'''SORTUA''' ipuin-kontalaria (Bilbo, 1966)
# [[Esperanza López Parada]] poeta (Madril, 1962)
# [[María Vázquez Suárez]] maistra, fusilatua (1874-1936)
# [[Kavita Ramdas]] zientzialaria (India, 1963)
# [[Cécile La Grenade]] politikaria, zientzialaria (Grenada, 1952)
# [[Eva Syková]] neurozientzialaria (Txekia, 1944)
# [[Sikivu Hutchinson]] idazlea, ekintzailea (AEB, 1961)
# [[Soumya Swaminathan]] medikua, pediatra eta zientzilaria (India, 1959)
# [[Victoria Ocampo]] idazle, itzultzaile, filantropoa (Argentina 1890-1979)
# [[Marie-Léonide Charvin "Agar"]] Aktore frantziarra eta communarde (1832-1891)
# [[Lorena Conde]] aktore, poeta (Galizia, 1980)
# [[Francisca Herrera Garrido]] idazlea (Galizia, 1869-1950)
# [[Olga Gallego]] historialaria, artxibozaina, idazlea (Galizia, 1923-2010)
# [[Mercedes Romero Abella]] maistra exekutatua (Coruña, 1907-Aranga, 1936)
# [[Marga do Val|Marga Do Val]] itzultzailea eta aktorea (Vigo, 1964)
# [[Sufia Kamal]] feminista (Banglades, 1911-1999)
# [[Oksana Omeliánchik]] ukraniar-sobietar gimnasta (1985)
# [[Laila Ripoll]] antzerkigilea, zuzendaria (Madril, 1964)
# [[Concha Cuetos]] aktorea (Madril, 1944)
# [[Cristina Torres]] aktorea (Madril, 1963)
# [[Pilar Torres]] aktorea (Madril, 1962)
# [[Elisa Montés]] aktorea (Granada, 1934)
# [[Teresita Silva]] aktorea (Valentzia 1911-Madril 1960)
# [[Analia Gadé]] aktorea (Argentina, 131-Madril 2019)
# [[Marisol Ayuso]] aktorea (Madril, 1943)
# [[Eugenia Roca]] aktorea (Bartzelona, 1928-2010)
# [[Encarna Abad]] aktorea (Espainia,1927)
# [[Mara Recatero]] zuzendaria (Espainia, ?)
# [[Lola Membrives]] kantaria,aktorea (Argentina/Espainia, 1885-1969)
# [[María Lado|Maria Lado]] idazlea (Coruña, 1979)
# [[María de las Mercedes Goicoa Fernández|Maria de las Mercedes Goicoa]] pianista (Coruña, 1928-2022)
# [[Beatriz Hernanz]] poeta (Pontevedra, 1963)
# [[Mar Bosch Oliveras|Mar Boch Oliveras]] idazlea (Girona, 1981)
# [[Elena Alonso Frayle]] idazlea (Bilbo, 1965)
# [[Pilar Cabot]] idazlea (1940-2017)
# [[Sandra Alonso Villar|Sandra Alonso]] maistra, idazlea (Zamora, 1993)
# [[Toni Acosta]] aktorea, umoregilea (Tenerife, 1972)
# [[Begoña Vargas]] aktorea, modeloa, dantzaria (Madril, 1999)
# [[Ivana Baquero]] aktorea, modeloa (Bartzelona, 1994)
# [[Mamen García]] aktorea (Valentzia, 1947)
# [[Nuria Herrero]] aktorea, dantzaria (Valentzia, 1987)
# [[Hurtado ahizpak]] aktore hirukotea (Espainia, 1979-1994)
# [[Paloma Hurtado]] vedettea,aktorea (Madril, 1946)
# [[Fernanda Hurtado]] aktorea (Madril, 1947)
# [[Teresa Hurtado]] aktorea (Madril, 1947)
# [[Mary Carrillo]] aktorea (Toledo, 1919-Madril 2009)
# [[Sara Moro]] gimnasta artistikoa (Mexiko, 1984)
# [[Elisa Herrero Uceda|Elisa Herrero]] poeta (Caceres, 1957-Madril, 2020)
# [[Blanca Andreu]] poeta (Coruña, 1959)
# [[Ana Merino]] poeta, komikigilea (Madril, 1971)
# [[Maria Bassó]] aktorea (Espainia,1901-Madril,1992)
# [[Esperanza Navarro]] aktorea (Espainia, 1928-1978)
# [[Eloísa Muro]] aktorea (Madril, 1894-1979)
# [[María Asquerino]] aktorea (Madril, 1925-2013)
# [[Pilar Millán Astray]] idazlea, espioia (Coruña 1879-Madril 1949)
# [[Mayra Gómez Kemp]] aurkezlea, kantaria, aktorea (Kuba, 1948)
# [[Velia Martínez]] aktorea (AEB, 1920-1993)
# [[María Durán]] aurkezlea, kantaria (Madril, 1946)
# [[Beatriz Escudero]] aktorea, kantaria (Asturias, 1950)
# [[Acuario hirukotea]] pop musikariak (Espainia, 1976-1980)
# [[Marián Flores]] idazkaria, aurkezlea (Madril, 1957)
# [[María Casal]] aurkezlea,aktorea, (Madril, 1958)
# [[Cristina Corral Soilán]] kazetaria, idazlea, irakaslea (Lugo, 1976)
# [[Mary Paz Pondal]] aktorea (Asturias, 1942)
# [[Mercedes Prendes]] aktorea (Asturias,1903-Madril,1981)
# [[Milagros Leal]] aktorea (Madril, 1902-1975)
# [[Ana Mariscal]] aktore, zuzendari, ekoizle (Madril, 1923-1995)
# [[Loreto Prado]] aktorea (Madril, 1863-1943)
# [[Consuelo Berlanga]] kazetaria (Kordoba, 1955)
# [[Irma Soriano]] kazetaria (Jaen, 1963)
# [[María Teresa Campos]] kazetaria (Tetuan/Malaga, 1941)
# [[Paula Malia]] aktorea (Bartzelona, 1990)
# [[Silma Lopez]] aktorea (Madril, 1991)
# [[Teresa Riott]] aktorea (Bartzelona, 1990)
# [[Barbara Mestanza]] zuzendaria (Bartzelona 1990)
# [[Inés de León]] zuzendaria (?, XX.mendea)
# [[Carmen Carbonell]] aktorea (Bartzelona, 1900)
# [[Belen Macias]] gidoilaria, zuzendaria (Tarragona, 1968)
# [[Vicky Peña]] aktorea (Bartzelona, 1954)
# [[Miranda Gas]] aktorea (Madril, 1985)
# [[Anna Maleras]] dantzaria (Bartzelona, 1940)
# [[Carlota Ferrer]] aktorea, korografoa (Madril, 1976)
# [[Emma Maleras]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona, 1919-2017)
# [[Elena Frías de Chávez]] politikaria eta maistra (Venezuela, 1935)
# [[Rita Sargsyan]] maistra (ARmenia, 1962-2020)
# [[María Xosé Agra Romero]] filosofoa (Santiago de Compostela, 1956)
# [[Montse Barderi Palau]] idazlea eta filosofoa (SAbadell, 1969)
# [[María Canosa]] ingeniaria, idazlea, aurkezlea (Galizia, 1978)
# [[Carmen Borrego]] telebista saio-zuzendaria (Malaga, 1966)
# [[Marisa Abad]] aurkezlea (Alacant, 1947)
# [[Nuria Roca]] aktorea, aurkezlea, idazlea (Valentzia, 1972)
# [[Rocío Carrasco]] aurkezlea (Madril, 1977)
# [[Isabel Borondo]] aurkezlea (Madril, 1948)
# [[Lola Martínez (esataria)]] esataria (Murtzia, XX. mendea)
# [[Mónica Randall]] aktore, aurkezlea (Bartzelona, 1942)
# [[Luciana Wolf]] abeslaria (Zaragoza, 1946)
# [[Lola Rodríguez Aragón]] soprano, maistra (Logroño, 1910-Iruñea 1984)
# [[Elisabeth Schumann]] sopranoa, maistra (Alemania 1888-AEB, 1952)
# [[Neus Campillo Iborra]] filosofoa eta idazlea (Valentzia, 1945)
# [[Carolina del Olmo]] filosofoa (Madril, 1974)
# [[Ana Marta González (filosofoa)|Ana Marta Gonzalez]] filosofoa (Ourense, 1969)
# [[Emma Vilarasau]] aktorea (Bartzelona, 1969)
# [[Faustina Pignatelli]] fisikaria, matematikaria (Italia, 1705-1769)
# [[Toshiko Yuasa]] fisikaria (Japonia-Frantzia, 1909-1980)
# [[Ana Higueras]] sopranoa (Madril, 1944)
# [[Marie Fillunger]] sopranoa (Austria, 1850-Suitza 1930)
# [[Eugenie Schumann]] piano-jolea (Alemania, 1851-Suitza 1938)
# [[Rocío Orsi|Rocio Orsi]] filosofoa, saiakeragilea (Madril, 1976-2014)
# [[Clara Ramas]] filosofoa, politikaria (Madril, 1986)
# [[Begoña Roman]] filosofoa (Petrel, 1965)
# [[Teresa Cameselle]] idazlea (Coruña, 1968)
# [[Isabel Penagos]] sopranoa (Santander, 1931)
# [[Petra Martínez]] aktorea, zuzendaria (Jaen, 1944)
# [[Olga Margallo]] aktorea, zuzendaria (Madril, 1970)
# [[Marta Soto]] egile-abeslaria (Huelva, 1996)
# [[Carmen Boza]] egile-abeslaria (Cádiz, 1987)
# [[Ana María Sánchez Navarro]] sopranoa (Alacant, 1959)
# [[Sophie Poirier]] Jostuna eta Parisko Komunako communarde (1830-1879)
# [[Victorine Eudes]] Botikaria eta Parisko Komunako communarde (1848-1881)
# [[Malvina Poulain]] Maistra eta Parisko Komunako communarde (1851-1921)
# [[Rachel Félix]] Frantziako aktore tragikoa (1821-1858)
# [[Natalia Kobrynska]] idazlea eta feminista (Ukraina, 1855-1920)
# [[Mylène Flicka|Mulène Flicka]] blogaria eta feminista (Benin, 1996)
# [[Joye Hummel]] gidoilaria (EEBB, 1924-2021)
# [[Atika Locke]] idazlea (EEBB, 1974)
# [[Carla Cordua]] filosofoa (Txile, 1925)
# [[Mercè Otero Vidal]] filosofoa, feminista (Bartzelona, 1947)
# [[Marie-Pauline Soyer]] grabatzailea (Caen, Frantzia, 1786-1871)
# [[Ana Gertrudis de Urrutia Garchitorena|Ane Gertrudis de Urrutia Garchitorena]] margolaria (Cádiz, 1812-1850)
# [[Esmée Bulnes]] dantzaria (Erresuma Batua, 1900-Italia 1986)
# [[Gema Castillo]] dantzaria (Argentina, 1907-1979)
# [[Yoly Saa]] egile-abeslaria (Pontevedra, 1992)
# [[Aurora de Albornoz]] idazlea, poeta (Luarca, 1926 - Madril, 1990)
# [[Newsha Tavakolian|Newsha TAvakolian]] artista (Teheran, 1981)
# [[Pauleta Pamies]] dantzaria (Bartzelona, 1851-1937)
# [[Teresina Boronat]] dantzaria (Katalunia, 1904-1983)
# [[Maria de Avila]] dantzaria (Bartzelona, 1920-Zaragoza 2014)
# [[Lola de Avila]] dantzaria (Guadalajara, 1949)
# [[Claudia Faci]] dantzaria (Espainia, 1966)
# [[Rosita Segovia]] dantzaria (Bartzelona, 1922-2003)
# [[Ana Laguna]] dantzaria (Zaragoza, 1954)
# [[Arantxa Argüelles]] dantzaria (Zaragoza, 1970)
# [[Rosella Hightower]] dantzaria (AEB,1920- Frantzia,2008)
# [[Violette Verdy]] dantzaria (Frantzia,1933-AEB,2016)
# [[Marcia Brown]] dantzaria (AEB,1918-2015)
# [[Cristina Aranda]] dantzaria (Madril, 1976)
# [[Maria Gordon]] geologo, paleontologoa (Eskozia, 1864-1939)
# [[Francisca Meléndez]] margolaria (1770-1825 Cádiz)
# [[María Elisa Quinteros|Maria Elisa Quinteros]] politikaria (Txile, 1981)
# [[Verona van de Leur]] gimnasta (Herbehereak, 1985)
# [[Ruth Brown]] abeslaria (EEBB, 1928-2006)
# [[Nancy Chodorow]] psikoanalistaa(AEB, 1944)
# [[Liubov Jegorova (dantzaria)]] (Errusia 1880-Paris 1972)
# [[Bronislava Nijinska]] dantzaria (Errusia 1891-AEB 1972)
# [[Margarita Wallmann]] dantzaria (Alemania 1904- Monako 1992)
# [[Victoria Garabato]] dantzaria (Argentina XX. mendea)
# [[Susana Agüero]] dantzaria (Arhentina 1944-2012)
# [[Mercedes Quintana]] dantzaria (Argentina, 1910-1996)
# [[Dora del Grande]] dantzaria (Argentina, 1909-1966)
# [[María Ruanova]] dantzaria (Argentina 1922-2016)
# [[Inés Malinow]] idazlea (Argentina, 1922-1989)
# [[Ana Itelman]] dantzaria (Txile 1927-Argentina, 1989)
# [[Sole Giménez]] abeslaria (Paris/Murtzia, 1963)
# [[Rafaela López Aguado de Rayón]] independentziaren aldeko heroina (Mexiko, 1754-1822)
# [[Rita Pérez de Moreno]] independentziaren aldeko heroina (Mexiko, 1779-1861)
# [[Montserrat Galí Boadella]] historialaria (Mexiko, 1947)
# [[Lida Martinoli]] dantzaria (Argentina 1914-1994)
# [[Yelena Smirnova]] dantzaria (Errusia 1888-Argentina 1934)
# [[Hanya Holm]] dantzaria (Alemania 1893-AEB 1992)
# [[Marilú Marini]] dantzaria (Argentina 1940)
# [[Iris Marga]] dantzaria (Italia 1901-Argentina 1997)
# [[Renate Schottelius]] dantzaria (Alemania 1921-Argentina 21998)
# [[Agnes de Mille]] dantzaria (AEB 1905-1993)
# [[Ana María Stekelman]] dantzaria (Argentina 1944)
# [[Nieves Herrero Cerezo]] kazetaria (Madril 1957)
# [[Inés Ballester]] kazetaria (Castelló 1958)
# [[Edith Ditmas]] liburuzaina, idazlea (Ingalaterra, 1896-1986)
# [[Aurora Bernárdez]] itzultzailea (Argentina 1920-Frantzia 2014)
# [[Edith Aron]] itzultzailea (Alemania 1923-Londres 2020)
# [[Ugné Karvelis]] itzultzalea (Lituania 1935-Paris 2002)
# [[Carol Dunlop]] itzultzailea (AeB 1946, Frantzia 1982)
# [[Elena Garro]] idazlea (Mexiko, 1916-1998)
# [[Amalia Kahana - Carmon]] idazlea (Israel, 1926-2019)
# [[Félicie de Fauveau]] eskultorea (Italia, 1802-1886)
# [[Louise-Joséphine Sarazin de Belmont]] margolaria (Versalles, 1790- Paris, 1870)
# [[Thérèse Eléonore Lingée]] diseinatzailea, grabatzaile (Paris, 1753-1833)
# [[María Josefa Ascargorta y Rivera]] margolaria eta irakaslea (Madril, 1800-1850)
# [[Maria Luisa Marchori]] margolaria (Madril, 1801-1900)
# [[Chellsie Memmel]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1988)
# [[Bárbara María Hueva]] margolaria (Madril, 1733-1772)
# [[María del Olmo Ibáñez|María del Olmo Ibañez]] artxibozaina, idazlea, historialaria (Alacant, 1965)
# [[Amparo Dávila]] idazlea, poeta (Mexiko, 1928-2020)
# [[Maria Bashir]] Afganistaneko 1. emakumezko fiskala (1970)
# [[Christina Lamb]] kazetaria (Londres, 1965)
# [[Nujeen Mustafa]] aktibista errefuxiatua (Siria, 1999)
# [[Cecilia McDowall]] musikaria (Londres, 1951)
# [[Luzmaría Jiménez Faro]] idazlea (Madril, 1937-2015)
# [[Marina de Castarlenas]] idazlea (Bartzelona, 1900-1974)
# [[Clara Corral]] idazlea (Galizia, 1847-1908)
# [[Salomėja Nėris]] idazlea (Lituania, 1904-1945)
# [[Helena Paz Garro]] idazlea (Mexiko, 1939-2014)
# [[Isabela Corona]] aktorea (Mexiko, 1913-1993)
# [[Olivia Teroba]] idazlea (Mexiko, 1988)
# [[Andrea Muriel]] idazlea (Mexiko, 1988)
# [[Misty Copeland]] dantzaria (AEB, 1982
# [[Inmaculada Aguilar]] dantzaria (Kordoba, 1958)
# [[Mercedes Alfonso]] dantzaria (Espainia, ? )
# [[Rocío Aragón]] dantzaria (Cádiz1925-Madril 2018)
# [[Dores André]] dantzaria (Galizia 1958)
# [[Else Granheim]] liburuzaina (Norvegia 1926-1999)
# [[Carmen Magallón]] fisikaria (Aragoi, 1951)
# [[Baya Hocine]] ekintzaile independentista aljeriarra (1940 - 2000)
# [[Houda Benyamina]] film-zuzendari eta gidoilari frantsesa (1980)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Maria Bengoetxea]] efef'''''SORTUA''''' euskaltzalea, hizlaria (Ermua, 1906 - Zornotza, 2006)
# [[Justi Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1919-2000)
# [[Miren Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1915 - 2003)
# [[Ane Elordi]] ef--'''''SORTUA''''' kazetaria, irakaslea, KORRIKAko koordinatzailea (Zornotza, 1991)
# [[Isolina Pliego]] ----'''SORTUA''' maistra (Iruñea, 1886-Lodosa, 1968)
# [[Ángela Alonso|Angela Alonso]] ef--'''SORTUA''' maistra (Lerin, 1899-Iruñea, 1986).
# [[Oskia Ugarte]] ----'''SORTUA''' artearen historialaria eta kudeatzailea (Iruñea, 1978)
# [[Elisa Arteta]] ef--'''SORTUA''' dantzaria eta koreografoa (Iruñea, 1980)
# [[Isabel Aleman Irungarai]] ef--'''SORTUA''' emagina, Amaiurko alkatea (Amaiur, 1968)
# [[Ioar Oteiza]] ef--'''''SORTUA''''' komunikatzailea, Durango Azokako komunikazio arduraduna (Lesaka, 1988)
# [[Juanita Arenaza]] efef'''SORTUA''' errekatista (Arrasate, 1923-Mexiko, 2015)
# [[Raisa Álava]] ----'''SORTUA''' artista (Zuhatza, 1990)
# [[Asun Ibarrondo]] ef--'''SORTUA''' zerbitzaria, ostalaria (Elorrio, 1952)
# [[Maitane Carballo]] ----'''SORTUA''' zinemagilea (Gasteiz, ?)
# [[Idurre Frías]] ef--'''SORTUA''' futbol entrenatzailea (Gasteiz, 1991)
# [[Ana Aguiriano]] ----'''SORTUA''' 1992ko Paralinpiar jokoetako kirolaria (Gasteiz, 1961)
# [[Josefina Añua]] ----'''SORTUA''' Espainiako saskibaloi selekziorako hautatua izan zen lehenengo arabarra (Gasteiz, ?)
# [[Leguncia de Echebarria]] ----'''SORTUA''' Durangoko kondesa (XI.mendea)
# [[Elur Ulibarrena|Elur Ulibarrena Herce]] ----'''SORTUA''' museo kudeatzailea (Denia, 1969)
# [[Kristina Berasain]] ef--'''''SORTUA''''' kazetaria (Lizarra)
# [[Leire Malkorra]] ----'''SORTUA''' arkitektoa eta arkeologo (Tolosa, 1988 )
# [[Tania Reneaum Panszi]] ----'''SORTUA''' Amerikarteko Giza Eskubideen Batzordeko Idazkari Exekutiboa (Mexiko, ?)
# [[Suylen Milanés]] efef'''SORTUA''' abeslaria (Kuba, 1971-2022)
# [[Lynn Milanés]] ----'''SORTUA''' abeslaria (Kuba, 1970)
# [[Ana Zamorano |Ana Zamorano Ruiz]] ----'''SORTUA''' bidaiaria (Sodupe, 1992)
# [[Yaiza Romero]] ----'''SORTUA''' kirolaria, urpeko arrantza (Zornotza,? )
# [[Loren Eguren]] efef'''SORTUA''' ehun urteduna (Elorrio 1920-Zaldibar 2023)
# [[Juliana Saratxaga]] ??--'''SORTUA''' pandero jotzailea, ehun urtekoa (Araia. 1911-2013)
# [[Mireia Elkoroiribe]] ef--'''SORTUA''' politikaria (Abadiño, 1975)
# [[Loiola Canales]] ef--'''SORTUA''' surflaria, irakaslea (Bilbo, 1995)
# [[Susana Brunetti]] aktorea (Argentina, 1941-1974)
# [[Mimí Pons]] vedette eta aktorea (Argentina, 1948)
# [[Norma Pons]] vedette eta aktorea (Argentina, 1943-2014)
# [[Tosca Musk]] zinemagilea (Hegoafrika, 1974)
# [[Maye Musk]] modeloa eta dietista (Kanada, 1948)
# [[Susana Dalmás]] irakaslea, politikaria (Uruguai, 1948-2012)
# [[Francisca Júlia da Silva]] poeta (Brasil, 1871-1920)
# [[Doris Daou]] astronomoa (Kanada, 1964)
# [[Joany Kane]] gidoilaria, Passionflix plataformaren asmatzailea (AEB, XX. mendea)
# [[Alessandra Torre]] Amazoneko maitasun eleberri idazle salduena, blogaria,(AEB, XX. mendea)
# [[Sylvia Day]] idazlea (AEB, 1973)
# [[Raffaella di Girolamo]] psikologoa, sexologoa (Txile, 1978)
# [[Mariana di Girolamo]] aktorea (Txile, 1990)
# [[Amparo Noguera]] aktorea (Txile, 1965)
# [[Emilia Noguera]] aktorea, zuzendaria (Txile, 1983)
# [[Sonja Vasić]] saskibaloi jokalaria (Serbia, 1989)
# [[Thaïs Blume]] aktorea (Bartzelona, 1984)
# [[Agnès Busquets]] aktorea (Tarragona, 1976)
# [[Elena Espejo]] aktorea, ekoizlea (Tanger, 1930)
# [[Marta Grau]] aktorea, antzerki-pedagogoa (Katalunia, 1891-1992)
# [[Catalina Valls]] aktore, zuzendari, idazlea (Mallorca, 1906-1999)
# [[Cristina Valls]] aktorea (Mallorca, 1901-1982)
# [[Aina Villalonga]] antzerki-idazlea (Mallorca, 1883-1961)
# [[Margalida Caimari]] poeta, ongilea (Kuba 1839-Mallorca 1921)
# [[Rebekah Dawson]] astronomoa (AEB)
# [[Julia de León]] astronomoa (Santa Kruz de Tenerife, 1977)
# [[Audrey C. Delsanti]] astronomoa (Frantzia, 1976)
# [[Juana Salabert]] idazlea (Frantzia-Espainia, 1962)
# [[Milena Rudnitska]] ukraniar kazetaria, ekintzailea (1892-1976)
# [[Manuela de los Herreros]] idazlea, administratzailea (Balearrak 1845-1911)
# [[María Cánepa]] aktorea (Italia, 1921-Txile 2006)
# [[Liliana Ross]] aktorea, zuzendaria (Italia-Txile, 1930-2018)
# [[María Elena Duvauchelle]] aktorea (Txile, 1942)
# [[Zinaida_Tusnolobova-Martxenko]] Armada Gorriko medika (Errusia, 1920)
# [[Felipa de Souza]] aktibista portugaldarra (Tavira, 1556-Brasil, 1600)
# [[Victorine Gorget]] Frantziako ikuzlea eta Parisko Komunan militante errepublikanoa (1843-1901)
# [[Joséphine Marchais]] Frantses jornalaria, Komunan parte hartu izana (1837-1874)
# [[Élisabeth Rétiffe]] Frantziako kartoi-fabrikatzailea, sozialista eta Communarde (1834-1882)
# [[Léontine Suétens]] Ikuzlea eta 1871ko Parisko Komunan 'communarde-a' (1846-1891)
# [[Tonka Tomicic]] modeloa eta aurkezlea (Txile, 1976)
# [[Niní Marshall]] aktorea, gidoilaria, komediantea (Argentina, 1903-1996)
# [[Antonella Costa]] aktorea, zuzendaria (Italia-Argentina, 1980)
# [[Samira Negrouche]] idazlea, poeta (Aljeria, 1980)
# [[Carolina Arregui]] aktorea (Txile, 1965)
# [[Mayte Rodríguez]] aktorea, modeloa (Txile, 1989)
# [[Elsie MacGill]] ingeniaria (Kanada, 1905-AEB 1980)
# [[Helen Gregory MacGill]] epailea, kazetaria (Kanada 1864-1947 )
# [[Helen MacGill Hughes]] soziologoa (Kanada, 1903-1992)
# [[Helen Hughes-Brock]] arkeologoa (Kanada, 1938)
# [[Lauretta Ngcobo]] idazlea (Hego Afrika, 1931-2015)
# [[Patricia Simón Carrasco]] kazetaria, idazlea (Malaga, 1983)
# [[Emily Warren Roebling]] ingeniaria (AEB, 1843-1903)
# [[E. Lilian Todd]] asmatzailea (AEB, 1865-1937)
# [[Margaret Olivia Slocum Sage]] irakaslea, filantropoa (AEB, 1828-1918)
# [[Ruth Crocker]] idazlea (AEB, 1946)
# [[Loida Zabala Ollero]] potentzia egokituko kirolaria(Cáceres, 1987)
# [[Maura Healey]] abokatua, politikaria (AEB, 1971)
# [[Felicitas Guerrero]] dirudun dama, tiroz hila (Argentina, 1846-1872)
# [[María Teresa Costantini]] aktorem, film-zuzendaria, gidoilaria (Argentina, 1949)
# [[Alda Merini]] poeta, idazlea (Italia, 1931-2009)
# [[María del Pilar Maspons y Labrós]] idazlea (1841-1907)
# [[Asunción Balaguer]] aktorea (Bartzelona 1925-Madril 2019)
# [[Teresa Rabal]] aktorea, abeslari (Bartzelona,1952)
# [[María Luisa Merlo]] aktorea (Valentzia, 1941)
# [[Rita Irasema]] barietate-artista, musikagile (Kuba, 1954)
# [[Inés Rivadeneira]] mezzosopranoa, irakaslea (Lugo, 1928)
# [[Isabel Pérez Dobarro]] piano-jolea, irakaslea (Coruña, 1992)
# [[María Luisa Solá]] bikoiztaile-aktorea (Bartzelona, 1939)
# [[Ana Diosdado]] idazle, aktore (Argentina, 1938-Madril 2015)
# [[Mirtha Legrand]] aktorea, aurkezlea (Argentina 1927)
# [[Amelia de la Torre]] aktorea (Guadalajara 1905-Madril 1987)
# [[Josefina Díaz de Artigas]] aktorea (Argentina1891-Madril 1976)
# [[Clara González]] abokatu, politikaria eta hezitzailea. (Kolonbia, 1900-1991)
# [[Lynne Karen Deutsch]] astrofisikaria, astronomoa (AEB, 1956-2004)
# [[Teresa Solana]] idazlea (Bartzelona, 1962)
# [[Annemarie Heinrich]] argazkilaria (Alemania-Argentina, 1912-2005)
# [[Alicia D'Amico]] argazkilaria (Argentina, 1933-2001)
# [[María Cristina Orive]] argazkilaria (Guatemala, 1931-2017)
# [[Luz Sánchez-Mellado]] kazetaria, idazlea (Alacant, 1966)
# [[Gretchen Daily]] biologoa, biogeografoa (AEB, 1964)
# [[Nina]] abeslaria, aktorea, enpresaburua (Bartzelona, 1966)
# [[María Moreno (margolaria)|Maria Moreno]] (Madril, 1933-2020)
# [[Fryda Shultz de Mantovani]] idazlea, kritikaria (Argentina, 1912-1978)
# [[Alicia Jurado]] idazlea, akademikoa (Argenti-1948)
# [[Marguerite Moreno]] aktorea (Frantzia-1871-1948
# [[María Rosa Oliver]] idazlea, aktibista (Argentina, 1898-1977)
# [[Leonor Acevedo Suárez]] itzultzailea (Argentina, 1876-1975)
# [[Harriet Shaw Weaver]] kazetaria, editorea (Ingalaterra, 1876-1961)
# [[María Esther Vázquez]] idazlea (Argenti-1937-2017)
# [[Carmen Bravo-Villasante]] itzultzailea, haur literaturan aitzindaria (Madril-1918-1994)
# [[María Luisa Cresta de Leguizamón]] idazlea, irakaslea (Argentina-1918-2008)
# [[Ana Garralón]] idazlea (Madril-1965)
# [[Montse Pla]] aktorea (Madril, 1978)
# [[Sarah Buschmann]] idazlea (Frantzia, 1992)
# [[Montserrat Abelló]] idazlea (Katalunia, 1918-2014)
# [[Lourdes Tello]] idazlea (Madril, 1974)
# [[Maria Cabrera]] poeta, irakaslea (Katalunia)
# [[Pelegrina Pastorino]] moda-erreportaria (Italia 1902-Argentina 1988)
# [[Carmen Gallardo Martín-Gamero]] itzultzailea (Toledo 1874-Madril 1951)
# [[Rosario Lacy]] 1.ginekologoa, zirujaua (Madril1891-1954)
# [[María Mercedes Coroy]] aktorea (Guatemala, 1994)
# [[Malú Gatica]] aktorea (Txile 1922-1997)
# [[Vanessa Miller]] aktorea,idazlea (Txile, 1965)
# [[Pilar Sordo]] psikologoa, idazlea (Txile, 1965)
# [[Hortense Machu]] 1871ko Parisko Komunako kantiniersa (1836-1893)
# [[Béatrix Excoffon]] 1871ko Parisko Komunako kanpaina-ospitaleko erizaina (1849-1916)
# [[Dee Dee Bridgewater]] AEBko jazz-abeslaria (Memphis, 1950)
# [[Anna Gas]] poeta, idazlea (Bartzelona, 1996)
# [[Laia Martínez i López]] idazlea, itzultzailea, musikaria (Katalunia-Mallorca, 1984)
# [[Elsa Astete Millán]] zaintzailea, idazlea (Argentina 1910-2001)
# [[Luz Valdivieso]] aktorea (Txile 1977)
# [[Francisca Lewin]] aktorea (Txile 1980)
# [[Catherine Flon]] jostuna, heroia (Haiti 1772-1831)
# [[Dédée Bazile]] heroia, kaleko saltzailea (Haiti XVIII-XIX. mendea)
# [[Cécile Fatiman]] vudugilea, sacerdotisa (Dominikar Errepublika 1771-1883?)
# [[Josefina de la Torre]] poeta, idazlea, antzezlea, abeslaria (Las Palmas Kanaria Handikoa, 1907-2002)
# [[Maria Luisa Haitikoa]] erregina ezkontidea (Haiti, 1778-Italia ,1851)
# [[Adelina Haitikoa]] enperatriz ezkontidea (Haiti 1820-1878)
# [[Maria Clara Haitikoa]] enperatriz ezkontidea (Haiti 1758-1858)
# [[Erzulie]] buduen maitasun eta edertasunaren jainkosa (Haiti)
# [[Esperanza Parada Pedrosa]] margolaria (1928-2011)
# [[Pino Ojeda]] idazle, margolari (Kanaria Handia, 1916-2002)
# [[Suzy Vernon]] aktorea (Frantzia 1901-1997)
# [[Rita Macedo]] aktorea, jostuna (Mexiko 1902-1991)
# [[Julissa]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1944)
# [[Perpetua Barjau Martín]] jostuna, maistra (Valentzia 1899-Mexiko 1939)
# [[Elena Aub]] idazlea, editorea (Valentzia 1931- Madril 1937)
# [[Estefania Cueto Puertas]] fusilatua, jostuna, komunista (Asturias 1899-1939)
# [[Eladia García Palacios]] fusilatua, maistra, sozialista (Asturias 1904-1937)
# [[Juana Álvarez Molina]] fusilatua, etxekoandrea (Valladolid 1897-Asturias 1937)
# [[Belarmina Suárez Muñiz]] fusilatua, sindikalista (Asturias 1909-1938)
# [[Teresa Santianes Giménez]] fusilatua, etxekoandrea (Asturias 1910-1937)
# [[Anita Vázquez Barrancúa]] fusilatua, nekazaria, espioia, komunista (Asturias 1911-1938)
# [[Maxima Vallinas Fernández]] fusilatua, etxekoandrea (Asturias 1896-1938)
# [[Anita Orejas]] fusilatua, erizaina, sozialista (Asturias 1914-1937)
# [[Gloria Alcahud]] margolaria (Valladolid, 1931)
# [[Angelina Abad Cantavella]] irakaslea, idazlea (Castelló de la Plana, 1893-1965)
# [[Antonieta Sanagustin]] jostuna (Huesca, 1924-2020)
# [[Sarah Walmsley]] jostuna, aktorea, abeslaria (Britainia ?-1798)
# [[Rocío Gutiérrez]] belar-hockey jokalaria (Cadiz, 1985)
# [[Berta Riaza]] aktorea (Madril, 1927-2020)
# [[Fuensanta Nieto]] arkitektoa (Madril, 1957)
# [[Esther Pizarro]] eskultorea (Madril, 1967)
# [[Mónica Domínguez Blanco]] kazetaria (Leon, 1984-2022)
# [[Sara García Alonso]] biologoa, ikertzailea, astronautagaia (Leon, 1988)
# [[Meganne Christian]] zientzialaria, astronautagaia (Britainia, 1987)
# [[Manuela Álvarez Lozano]] filologoa, idazlea (Coruña, 1957)
# [[Ana Arias Saavedra|Ana Arias Saavedra]] idazlea (Lugo, 1951)
# [[Lucía Aldao]] idazlea (Coruña, 1982)
# [[Xiana Arias]] poeta, kazetaria (Lugo, 1983)
# [[Celsa Barja]] idazlea (Orense, 1966)
# [[Pilar Beiro]] poeta (Carnota, 1958)
# [[Emilia Calé |Emilia Calé Torres]] idazlea (Coruña, 1837-1908)
# [[Paula Carballeira]] idazlea (Coruña, 1972)
# [[Helena de Carlos Villamarín|Helena de Carlos]] idazlea (Ourense, 1964)
# [[Valentina Carro]] itzultzaile, diseinatzailea, aktorea (Cambados, 1984)
# [[Mercedes Castro]] idazlea (Ferrol, 1972)
# [[Carmen Aranegui]] arkeologoa (Valentzia, 1945)
# [[Helen Fisher]] antropologoa, biologoa (AEB, 1945)
# [[Maria Toledo]] flamenko kantautore piano-jolea (Toledo, 1983)
# [[Begoña Abad]] idazle, poeta (Burgos, 1952 )
# [[Laia Serra]] abokatua (Bartzelona, 1977)
# [[María Victoria Moreno|Maria Victoria Moreno]] poeta (Valencia de Alcantara, 1939-Pontevedra, 2005)
# [[Juana Teresa Juega López]] poeta(Galizia, 1885-1979)
# [[Lupe Gómez]] idazlea (Coruña, 1972)
# [[Herminia Fariña Cobián]] poeta (S.Compostela, 1904-1966)
# [[Maria Magdalena Domínguez|Maria Magdalena Dominguez]] poeta (Pontevedra, 1922-2021)
# [[María do Cebreiro]] poeta, idazlea (Galizia, 1976)
# [[Alessandra Galloni]] Kazetaria (Italia, 1974)
# [[Paz Esteban López]] Inteligentzia-funtzionarioa (Madril, 1958)
# [[Beatriz Méndez de Vigo]] espioia (Madril, 1958)
# [[Elisabet Benavent]] nobela erromantikoen idazlea (Valentzia, 1984)
# [[Pilar Pallarés|Pilar Pallares]] poeta (Coruña, 1957)
# [[Ánxeles Penas|Ánxeles Peñas]] artista, poeta (Curtis, 1943)
# [[Luz Pichel]] idazlea (Lalin, 1947)
# [[Luz Pozo Garza]] poeta (Ribadeo, 1922-Coruña, 2020)
# [[Carmen Prieto Rouco]] poeta (Villalba, 1901-1977)
# [[Matilde González Palau]] poeta (Almansa, 1912-2002)
# [[Pilar Cibreiro]] poeta, idazlea (Galizia, 1952)
# [[Alba Cid]] poeta, idazlea (Galizia, 1989)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''urria''')===
(Ordena: SORTUAK, IDAZLEAK, ASTRONOMOAK, GAINONTZEKOAK)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Leire Ibarguren]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta irakaslea (Azpeitia, 1979)
# [[Cesarea Garbuno Arizmendi]] efef'''SORTUA''' enpresaburua (Errenteria, 1846-1933)
# [[Izaskun Igoa]] ef--'''SORTUA''' idazlea, pedagogoa, zutabegilea (Ziga, 1995)
# [[Maritxu Errazkin]] --ef'''SORTUA''' autobus-txofer aitzindaria (Azkoitia)
# [[Ainhoa Nadia Douhaibi]] ----'''SORTUA''' ikertzaile eta idazlea (Oñati, 1983)
# [[Aurea Etxaniz]] efef'''SORTUA''' erraketista (Soraluze, 1922 - Caracas, 2019)
# [[Gema Arrugaeta]] ef--'''SORTUA''' argazkilaria (Ordizia, 1969)
# [[Amaia Elizagoien]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria, idazlea, ipuin kontalaria (Baztan, 1994)
# [[Anabel Sanz]] ef--'''SORTUA''' feminista, ekintzailea (Ermua, 1963)
# [[Elena Mendizabal]] ----'''SORTUA''' artista, eskultorea (Donostia, 1960)
# [[Sandra Garaioa]] ef--'''SORTUA''' irudigilea, ilustratzailea (Donostia, 1993)
# [[Amaia Cazenave]] ----'''SORTUA''' kazetaria (Baiona, 1987)
# [[Begoña Durruty]] ef--'''SORTUA''' ilustratzailea, idazlea (Arizkun, 1968)
# [[Pilartxo Etxeberria]] ef--'''SORTUA''' doktorea, euskaltzain urgazlea (Teruel, 1947)
# [[Eneritz Gorrotxategi]] ----'''SORTUA''' kazetaria (Gabiria, 1985)
# [[Jaione Munarriz]] ef--'''SORTUA''' metereologoa (Idiazabal, 1981)
# [[Christine Etchevers]] ef--'''SORTUA''' margolaria (Baiona, 1953)
# [[Nerea Gastón]] ef--'''SORTUA''' arte-historialaria (Durango, 1995)
# [[Usue Egia]] ----'''SORTUA''' ilustratzailea (Durango, 1992)
# [[Elena Moreno Scheredre]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Bilbo)
# [[Leoni Etxebarren]] efef'''SORTUA''' bertso-jartzailea (Urepele, 1924-Donibane Garazi, 2014)
# [[Rosa Arregi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Mallabia, 1922-Valentzia, 2004)
# [[Maria Amatriain]] --ef'''SORTUA''' hezitzailea (Azkoien, 1867-Azagra, 1955)
# [[Carmen Cascante]] efef'''SORTUA''' maistra (Abaigar, 1885-Madril, 1982)
# [[Blasa Morales]] ----'''SORTUA''' maistra (Nafarroa, XIX-XX)
# [[Julita Beraza|Julia Beraza]] efef'''SORTUA''' erraketista
# [[Mariolein Sabarte Belacortu]] ----idazlea '''SORTU''' (Herbehereak, 1944)
# [[Mercedes Diaz Morales]] tren geltokiburua '''SORTU''' (Araba, 1902-1982)
# [[Anna Pavlyk]] '''IDAZLEA''' eta ekintzaile (Ukraina, 1855-1928)
# [[Hanna Arsenych-Baran]] idazlea (Ukraina, 1970-2021)
# [[Hanna Barvinok]] idazlea (Ukraina, 1828-1911)
# [[Klymentyna Popovych-Boiarska]] idazlea (Ukraina, 1863-1945)
# [[Myroslava Sopilka]] idazlea (Ukraina, 1897-1937)
# [[Bushra al-Maqtari]] idazlea, ekintzailea (Yemen, 1979)
# [[Matilde Zapata]] idazlea, (Sevilla-Santander, 1906-1938)
# [[Matilde Elena López]] idazlea (Salvador, 1929-2010)
# [[Aída Cartagena Portalatín]] idazlea (Ukraina, 1828-1911)
# [[Alcira Soust Scaffo]] idazlea (Uruguai, 1924-1997)
# [[Luisa Carnés]] idazlea (Madril, 1905-1964)
# [[Concha Castroviejo]] idazlea (Coruña, ç 1910-1995)
# [[Zaruhi Bahri]] idazlea, gizarte ekintzailea (Armenia, 1880-1958)
# [[Hanna K. Korany]] idazlea (Siria, 1870-1898)
# [[Porochista Khakpour]] elebegilea (Siriar-Estatubatuarra, 1978)
# [[Salma Kuzbari]] idazlea, feminista (Libano, 1923-2006)
# [[Tsehay Melaku]] idazlea (Etiopia, 1952)
# [[Rangina Hamidi]] idazlea, politikaria, ekintzailea (Afganistan, 1978)
# [[Louise Aslanian]] idazlea, ekintzaile komunista (Iran-Frantzia, 1904-1945)
# [[Fatemeh Keshavarz]] idazlea (Iran-AEB, 1952)
# [[Senedu Gebru]] idazlea (Etiopia, 1916-2009)
# [[Hayganuş Mark]] idazlea (Armenia, 1885-1966)
# [[Khosrovidukht]] idazlea, musikagilea (Armenia, VIII. mendea)
# [[María Dolores Masana]] kazetaria, idazlea (Bartzelona, 1936)
# [[Marija Strojnik]] '''astronomoa''' (Eslovenia, 1950)
# [[Linda Spilker]] astronomoa (AEB, 1890-1981)
# [[Constance M. Rockosi]] astronomoa (AEB, 1980)
# [[Julena Steinheider Duncombe]] astronomoa (AEB, 1911-2003)
# [[Marie-Jeanne de Lalande]] astronomoa (1768, 1832)
# [[Rosaly Lopes]] astronomoa (Brasil, 1957)
# [[Nikole Lewis]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Nicole Capitaine]] astronomoa (Frantzia, 1948)
# [[Paulina Lira]] astronomoa (Txile, XX. mendea)
# [[Rachel Mandelbaum]] astronomoa (AEB, 1977)
# [[María Cristina Pineda Suazo]] astronomoa (Honduras, 1954)
# [[Mirjana Povic]] astronomoa (Serbia, 1981)
# [[Muriel Mussells Seyfert]] astronomoa (AEB, 1909-1997)
# [[Isabel Márquez Pérez]] astronomoa (Badajoz, 1967)
# [[Josefa Masegosa Gallego]] astronomoa (Almeria, 1957)
# [[Agnes Mary Clerke]] astronomoa (Irlanda, 1842-1907)
# [[Yuki Okoda]] astronomoa (Japonia, 1990)
# [[Denise C. Stephens]] astronomoa (AEB, 1973?)
# [[Sarah Tuttle]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Chanda Prescod-Weinstein]] astronomoa (AEB, 1982)
# [[Kyongae Chang]] astrofisikaria (Hego Korea, 1946)
# [[Jessie Christiansen]] astrofisikaria (Australia, XX.mendea)
# [[Rachel Somerville]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Susan Jane Cunningham]] matematikaria, astronomoa (AEB, 1842-1921)
# [[Phoebe Waterman Haas]] astronomoa (AEB, 1882-1967)
# [[Luisa Landová-Štychová]] astronomoa (Austria-Hungaria, 1885-1965)
# [[Anna Estelle Glancy]] astronomoa (AEB, 1883-1975)
# [[Margaret Mayall]] astronomoa (AEB, 1902-1995)
# [[Martha P. Haynes]] astronomoa (AEB, 1951)
# [[Ilse Cleeves]] astrofisikaria (AEB, XX. mendea)
# [[Carolin Crawford]] astronomoa (Erresuma Batua, 1963)
# [[Janine Connes]] astronomoa (Frantzia, 1934)
# [[Joy Crisp]] geologoa, astronomoa (AEB, XX.mendea)
# [[Florence Cushman]] astronomoa (AEB, 1860-1940)
# [[Rosina Dafter]] astronomoa (Australia, 1875-1959)
# [[Mary Osborne|Mary Osbone]] Gitarrista (AEB, 1921-1992)
# [[Olga Smirnova]] dantzaria (Errusia, 1991)
# [[Olga Smirnova (borrokalaria)]] borrokalaria (Errusia, 1979)
# [[Conchita Martínez]] tenislaria (Huesca, 1972)
# [[Margaret Lindsay]] aktorea (AEB, 1910-1981)
# [[Cristina Cruz Mínguez]] aktorea (Espainia, 1983)
# [[Mercedes Díaz]] aktorea (Espainia, 1894-1960)
# [[Elise Harmon]] asmatzailea (AEB, 1909-1985)
# [[Ingeborg Hochmair]] asmatzailea (Austria, 1953)
# [[Ada Henry Van Pelt]] asmatzailea (AEB, 1838-1923)
# [[Elizabeth Lee Hazen]] asmatzailea (AEB, 1885-1975)
# [[Ruth Handler]] asmatzailea (AEB, 1916-2002)
# [[Lil Hardin Armstrong]] musikagilea (AEB, 1898-1971)
# [[Ruth Brito]] triatleta (Lanzarote, 1980)
# [[Ana María Alonso Zarza]] geologoa, ikertzailea (Avila, 1962)
# [[Chantal Loïal]] dantzaria eta koreografoa (Guadalupe, Frantzia, 1969)
# [[Melba Liston]] tronboijolea, musikagilea (AEB, 1926-1999)
# [[Alice Coltrane]] pianojolea, musikagilea (AEB, 1937-2007)
# [[Mahsa Amini]] erahila(Iran, 2000-2022)
# [[Mélanie Joly]] politikaria (Kanada, 1979)
# [[Nazanin Boniadi]] aktorea (Iran, 1980)
# [[Roxana Saberi]] kazetari atxilotua Iranen (AEB, 1977)
# [[Lili Reinhart]] aktorea (AEB, 1996)
# [[Kiernan Shipka]] aktorea (AEB,1999)
# [[Wanuri Kahiu]] zine-zuzendaria (Kenya, 1980)
# [[Eduarda Mansilla]] idazlea, musikagilea (Argentina, 1834-1892)
# [[Agustina Ortiz de Rozas]] politikaria, filantropoa (Argentina, 1816-1898)
# [[Pauline de Meulan]] idazlea eta kazetaria (Frantzia, 1773-1827)
# [[Margaret Satterthwaite]] Epaile eta legelarien independentziaren gaineko Kontalari Berezia (AEB)
# [[Miren Arenzana Letamendi|Miren Arenzana Letamendia]] artista, eskultorea (Bilbo, 1965)
# [[María Gay]] mezzosopranoa (Bartzelona 1876-1943)
# [[Isabella Colbran]] mezzosoprano (Madril, 1784 - Bolonia, 1845)
# [[Florence Van de Walle]] jornalari belgikarra, communarde Parisko Komunan (1838 - )
# [[Pétroleuse (Parisko Komunako su-emaileak)]] Parisko Komunako su-emaileak (1871)
# [[Manuela Rosas]] ekintzaile politikoa (Argentina, 1817-1898)
# [[Camila O'Gorman]] maitasunagatik fusilatua (Argentina, 1825-1848)
# [[Blanca Podestá]] aktorea (Argentina, 1889-1967)
# [[María Podestá]] aktorea (Argentina, 1875-1954)
# [[Marianne Beth]] abokatua (Viena, 1889-1984)
# [[Diana Russell]] soziologoa eta ekintzailea (Hego Afrika, 1938-2020)
# [[María Esther Podestá]] aktorea (Argentina, 1896-1954)
# [[Susú Pecoraro]] aktorea (Argentina, 1952)
# [[Mona Maris]] aktorea (Argentina, 1901-1991)
# [[Ana Perichon]] aristokrata frantsesa (1775-1847)
# [[María Luisa Bemberg]] aktorea (Argentina, 1922-1995)
# [[Zully Moreno]] aktorea (Argentina, 1920-1999)
# [[Luz Gabás]] idazlea, politikaria (Huesca, 1968)
# [[Ángela Jeria]] arkeologoa, ??idazlea?? (Txile, 1926-2020)
# [[Biblioteken eguna]]
# [[Luisa de Medrano]] akademikoa, poeta eta filosofoa (1484-1527)
# [[Begum Rokeya]] idazlea eta ekintzaile feminista (Kalkuta, 1880-1932)
# [[María Antinea]] aktorea (Jaen,Argentina, 1915-1991)
# [[Mecha Ortiz]] aktorea (Argentina, 1900-1987)
# [[Orfilia Rico]] aktorea (Uruguai,Argentina, 1871-1936)
# [[Nury Montsé]] aktorea (Argentina, 1917-1971)
# [[Silvana Roth]] aktorea, politikaria (Italia,Argentina, 1923-2010)
# [[Marta Extramiana]] idazlea, ilustratzailea, (Gasteiz, 1964)
# [[Vida Akoto Bamfo]] epailea (Ghana, 1949)
# [[Celma Ribas]] abeslaria (Angola, 1982)
# [[Beatriz Matar]] aktorea (Argentina, 1954)
# [[Lita Stantic]] zine-zuzendaria, gidoilaria (Argentina, 1942)
# [[Graciela Borges]] aktorea (Argentina, 1917-1971)
# [[Esther Borao]] ingeniaria, asmatzailea (Zaragoza, 1988)
# [[Mary Daly]] filosofo feminista (AEB, 1928-2010)
# [[Terry McMillan]] idazlea (AEB, 1951)
# [[Esther Rebato Ochoa]] antropologoa, ikertzailea (Bilbo,1957)
# [[María Herrera]] motoziklista (Toledo, 1996)
# [[Ana Carrasco]] motoziklista (Murtzia, 1997)
# [[Elena Rosell]] motoziklista (Valentzia, 1986)
# [[Juana Viale]] aktorea, aurkezlea (Argentina, 1982)
# [[Manuela Viale]] aktorea (Argentina, 1991)
# [[Silvia Legrand]] aktorea (Argentina, 1927-2020)
# [[Marcela Tinayre]] aurkezlea, enpresaburua (Argentina, 1950)
# [[Dolores Fonzi]] aktorea (Argentina, 1978)
# [[Florencia Raggi]] modeloa, aktorea (Argentina, 1972)
# [[Nilda Raggi]] aktorea, zuzendaria (Argentina, 1938)
# [[Ana Celentano]] aktorea (Argentina, 1969)
# [[Danielle Casanova]] Frantziako militante komunista eta erresistentziako kidea (1909-1943)
# [[Fanny Gallot]] Frantziako historialaria (1981 - )
# [[Eulalie Papavoine]] Parisko Komunako erizaina, ustezko su-eragilea (1846-1875)
# [[Claudia di Girolamo]] aktorea, zuzendaria, aktibista (Txile, 1956)
# [[Adriana Barraza]] aktorea, maistra, zuzendaria (Mexiko, 1956)
# [[Fernanda Mistral]] aktorea (Argentina, 1934)
# [[Big Mama Thornton]] blues abeslaria (AEB, 1926-1984)
# [[Lita de Lázzari]] etxekoandre mediatikoa (Argentina, 1925-2015)
# [[China Zorrilla]] aktorea, zuzendaria (Uruguai, 1922-2014)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''iraila''')===
(Ordena: SORTU, ASTRONOMOAK, BESTELAKOAK)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Arantza San Sebastian]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, hezkuntzako aholkularia (Donostia, 1958)
# [[Izaskun Etxeberria]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta irakaslea (Altsasu, 1964)
# [[Kristina Saralegi]] efef'''SORTUA''' baserritarra, abeltzaina, talogilea (Leitza, 1974-2022)
# [[Gotzone Sestorain]] ef--'''SORTUA''' baserritarra, poeta, irrintzilaria (Leitza, 1965)
# [[Victoria Ariño]] efef'''SORTUA''' filantropoa (Ermua, 1889-1974)
# [[Ines Bengoa]] ef--'''SORTUA''' ipuin kontalaria (Tenerife-Lizarra, 1973)
# [[Jeronima Uriarte Elizalde]] ----'''SORTUA''' filantropoa, ongile (Lizarra, 1855-1929)
# [[Emilia Goyena Arraiza]] ef--'''SORTUA''' idazlea, ekintzaile (Lizarra, 1916-1999)
# [[Garbiñe Basarte]] ef--'''SORTUA''' kale-artista, muralista (Lizarra, 1976)
# [[Libe Agirre]] ef--'''SORTUA''' irrati esataria, kazetaria, (Meñaka)
# [[Irati Martin]] ef--''SORTUA''' futbolaria (Durango, 2003)
# [[Anne-Marie Lagarde]] ----'''SORTUA''' idazlea eta ikertzaile (Zuberoa, 1944)
# [[Edurne Azpitarte]] ef--'''SORTUA''' areto-futbolaria (Garai, 1978)
# [[Carmen Pérez Rodrigo]] ef--'''SORTUA''' Euskal Herriko Medikuntzaren Errege Akademiaren lehenengo emakumezkoa (Alonsotegi, 1960)
# [[Mariela SR Coline Fanon]] '''SORTUA''' Haur lapurtua (Guatemala, 1968)
# [[Felisa Ventura]] ef--'''SORTUA''' erizaina eta emagina (Eibar, 1902-1959)
# [[Ana Belén Pintado]] ef--'''SORTUA''' haur lapurtua (Madril, 1973)
# [[Mariam al-Asturlabi]] '''ASTRONOMOAK''' Alepo astrolabio-egilea (Siria, X. gizaldian)
# [[Nadia Zakamska]] astronomoa (Errusia, 1979)
# [[Idit Zehavi]] astronomoa, ikertzailea (Israel, 1969)
# [[Louise Webster]] astronomoa, fisikaria (Australia, 1941-1990)
# [[Alycia J. Weinberger]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Fiammetta Wilson]] astronomoa (Erresuma Batua, 1864-1920)
# [[Jennifer Wiseman]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Rosemary Wyse]] astronomoa (Erresuma Batua, 1957)
# [[Alice Grace Cook]] astronomoa (Erresuma Batua, 1877-1958)
# [[Priscilla Fairfield Bok]] astronomoa (AEB, 19896-1975)
# [[Shadia Habbal]] astronomoa (Siria, XX. mendea)
# [[Deborah Dultzin Kessler]] astronomoa (Mexiko, 1945)
# [[María Luisa Aguilar]] astronomoa(Jauja Peru 1938)
# [[Claire Armstrong]] astronomo amateurra (Britania)
# [[Emma Vyssotsky]] astronomoa (AEB, 1894-1975)
# [[Julie Vinter Hansen]] astronomoa (Danimarka, 1890-1960)
# [[Gladys Vergara]] astronomoa (Uruguai, 1928-2016)
# [[Esmeralda Mallada]] astronomoa (Uruguai, 1937)
# [[Jacqueline Hewitt]] astronomoa (EEBB, 1958)
# [[Catherine Heymans]] astronomoa (Britainia, XX. mendea)
# [[María Teresa Ruiz]] astronomoa (Txile, 1946)
# [[Silvia Torres Castilleja]] astronomoa (Mexiko, 1940?)
# [[Gloria Suzanne Koenigsberger Horowitz]] astronomoa (Mexiko, XX. mendea)
# [[Silvana Navarro Jiménez]] astronomoa (Mexiko, XX. mendea)
# [[Meg Urry]] astronomoa (AEB, 1945)
# [[Maura Tombelli]] astronomoa (Italia, 1952)
# [[Jana Tichá]] astronomoa (Txekia, 1965)
# [[Alenush Terian]] astronomoa (Iran, 1920-2011)
# [[Bobbie Vaile]] astronomoa (Australia, 1959-1996)
# [[Ann Hornschemeier]] astronomoa (EEBB, XX. mendea)
# [[Svetlana Guerasimenko]] astronomoa (Ukraina, 1945)
# [[Jen Gupta]] astrofisikaria (Britaina, XX. mendea)
# [[Maria Antonella Barucci]] astronomoa (Italia, XX. mendea)
# [[Merieme Chadid]] astronomoa (Maroko, 1969)
# [[Madge Adam]] astronomoa (Erresuma Batua, 1912-2001)
# [[Karlina Leksono Supelli]] astronomoa, filosofoa (Indonesia, 1958)
# [[Annapurni Subramaniam]] astronomoa (India, XX. mendea)
# [[Paris Pişmiş]] astronomoa (Turkia-Mexiko, 1911-1999)
# [[Jane Squire]] astronomoa, idazlea, aktibista (Ingalaterra, 1686-1743)
# [[Maritza Soto]] astronomoa (Txile, 1990)
# [[Sara Seager]] astronomoa (Kanada, 1971)
# [[Caterina Scarpellini]] astronomoa, metereologoa (Italia, 1808-1873)
# [[Lenka Šarounová]] astronomoa (Txekia, 1973)
# [[Anneila Sargent]] astronomoa (Erresuma Batua, 1942)
# [[Carlota de Sajonia-Meiningen]] astronomoa (Alemania, 1751-1827)
# [[Jen Gupta]] astrofikaria (Britainia, XX. mendea)
# [[Pilar Ruiz-Lapuente]] astronomoa (Bartzelona, 1964)
# [[Monica Rubio (astronomoa)]] astronomoa (Txile, 1955)
# [[Claudine Rinner]] astronomoa (Frantzia, 1965)
# [[Julia Riley]] astronomoa (Britainia, XX. mendea)
# [[Mercedes Richards]] astronomoa (Jamaika, 1955-2016)
# [[Gabrielle Renaudot]] astronomoa (Frantzia, 1887-1962)
# [[Hilkka Rantaseppä-Helenius]] astronomoa (Finlandia, 1925-1975)
# [[Zinaída Akséntieva]] astronomoa (Ukraina, 1900-1969)
# [[Mary Proctor]] astronomoa (Erresuma Batua, 1862-1957)
# [[Helen Dodson Prince]] astronomoa (AEB, 1905-2002)
# [[Yelena Pitieva]] astronomoa (Errusia, XX.mendea)
# [[Louise du Pierry]] astronomoa (Frantzia, 1746-1807)
# [[Ľudmila Pajdušáková]] astronomoa (Eslovakia, 1916-1979)
# [[Feryal Özel]] astronomoa (Turkia/AEB, 1975)
# [[Mazlan Othman]] astronomoa (Malaysia, 1951)
# [[Sally Oey]] astronomoa (AEB, 1984)
# [[Janina Ochojska]] astronomoa (Polonia, 1955)
# [[Yaël Nazé]] astronomoa (Belgika, 1955)
# [[Camila Navarrete]] astronomoa (Txile, XX. mendea)
# [[Sultana N. Nahar]] astronomoa (Pakistan, 1990)
# [[Carolyn Porco]] astronomoa (AEB, 1953)
# [[Anne Sewell Young]] astronomoa (AEB)
# [[Margaretha Kirch]] astronomoa (Alemania)
# [[Eva Grebel]] astronomoa (Alemania)
# [[Erika Böhm-Vitense]] astronomoa (Alemania-AEB)
# [[Elizabeth Alexander]] irrati-astronomoa, geologoa, fisikaria (Erresuma Batua, 1908-1958)
# [[Victoria Kaspi]] astrofisikaria (AEB-Kanada, 1967)
# [[Ma Chung-pei]] astronomoa (Txina)
# [[Maud Worcester Makemson]] astronomoa (AEB, 1891-1977)
# [[Ala Masévich]] astronomoa (Georgia, 1918-2008)
# [[Karen Masters]] astronomoa (Erresuma Batua, 1979)
# [[Janet Akyüz Mattei]] astronomoa (Turkia, 1943-2004)
# [[Naomi McClure-Griffiths]] astronomoa (Turkia, 1943-2004)
# [[Susan McKenna-Lawlor]] astronomoa (AEB, 1975)
# [[Karen Jean Meech]] astronomoa (AEB, 1959)
# [[Anja Cetti Andersen]] astronomoa (Danimarka, 1965)
# [[Duília de Mello]] astronomoa (Brasil, 1963)
# [[Ruth Murray-Clay]] astronomoa (AEB, XX.mendea)
# [[Alice Archenhold]] astronomoa (Alemania, 1874-1943)
# [[Anne Archibald]] astronomoa (Kanada- Erresuma Batua, 1976)
# [[Elizabeth Lada]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Nidia Morrell]] astronomoa (Argentina, 1953)
# [[Teresa Lago]] astronomoa (Portugal, 1947)
# [[Gemma Lavender]] astronomoa (Erresuma batua, 1986)
# [[Farzana Aslam]] astronomoa, fisikaria (Pakistan, XX.mendea)
# [[Pauline Barmby]] astronomoa (Kanada, 1972)
# [[Margaret Lindsay Huggins]] astronomoa (Erresuma Batua 1948-1915)
# [[Gemma Lavender]] astronomoa (Erresuma Batua, 1986)
# [[Helen Lines]] astronomoa (AEB, 1918-2001)
# [[Martha Betz Shapley]] astronomoa (AEB, 1890-1981)
# [[Christy A. Tremonti]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Elizabeth Beckley]] argazkilari astronomikoa (Britaina Handia, 1846-1927)
# [[Ewine van Dishoeck]] astronomo eta fisikaria (Herbehereak, 1955)
# [[Kathleen Ollerenshaw]] astronomoa eta matematikaria (Britaina Handia, 1912-2014)
# [[Anna Frebel]] astronomoa (Alemania, 1980)
# [[Alicia M. Soderberg]] astrobomoa (AEB, 1977)
# [[Caroline Furness]] astronomoa (AEB, 1869-1936)
# [[Ethel Bellamy]] astronomo, sismologo (Erresuma Batua, 1981-1960)
# [[Amy Barger]] astronomoa (AEB, 1971)
# [[Yevguenia Bugoslávskaia]] astronomo sobietarra (1899-1960)
# [[Reysa Bernson]] astronomoa (Frantzia, 1904-1944)
# [[Elizabeth Brown]] astronomoa (Erresuma Batua, 1830, 1899)
# [[Miriam Burland]] astronomoa (Kanada, 1902-1996)
# [[María Herreros|Maria Herreros]] ilustratzailea, (Valentzia, 1983)
# [[Yelena Davydova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1961)
# [[Zoja Grancharova]] gimnasta artistikoa (Bulgaria, 1966)
# [[Natalia Kutxinskaia|Natalia Kuchinskaya]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1949)
# [[Larisa Petrik]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1949)
# [[Dörte Thümmler|Dorte Thummler]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1974)
# [[Klaudia Rapp]] gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Jelena Grosheva]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1979)
# [[Lăcrămioara Filip|Lacramioara Filip]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Yun Mi Kang]] gimnasta artistikoa (Korea, 1988)
# [[Isabelle Severino]] gimnasta artistikoa (Paris, 1980)
# [[Mo Huilan|Mo Hullan]] gimnasta artistikoa (Txina, 1979)
# [[Xuan Liu]] gimnasta artistikoa (Txina, 1979)
# [[María Teresa Vera]] musikagilea, gitarra-jolea (Kuba, 1895-1965)
# [[Nadine Heredia]] politikaria, Lehen dama (Peru, 1976)
# [[Carolina Malchair]] gimnasta erritmikoa (Malaga, 1982)
# [[Liliana Vitale]] musikagilea, abeslaria (Argentina, 1959)
# [[Rosario Ustáriz Borra]] poeta (Echo, 1927- Jaca, 2009)
# [[Karin Ohlenschläger|Karin Ohlenschlager]] arte kudeatzailea (Alemania, 1959 + Gijon, 2022)
# [[Elise Ray]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1982)
# [[Noor Jordaniakoa]] arkitektoa, erregina ohia (AEB, 1951)
# [[Joyce DiDonato]] mezzosopranoa (AEB, 1969)
# [[Susan Graham]] mezzosopranoa (AEB, 1960)
# [[Simona Amânar]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Amy Chow]] gimnasta artistikoa (Kaliformia, 1978)
# [[Kristen Maloney]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1981)
# [[Tasha Schwikert]] gimnasta artistikoa (Las Vegas, 1984)
# [[Liudmila Yezhova]] gimnasta artistikoa (Mosku, 1982)
# [[Courtney McCool]] gimasta artistikoa (Kansas, 1988)
# [[Patrizia Ciofi]] mezzosopranoa (Italia, 1967)
# [[Miah Persson]] sopranoa (Suedia, 1969)
# [[Karita Mattila]] sopranoa (Finlandia, 1960)
# [[Anne Sofie von Otter]] mezzosopranoa (Suedia, 1955)
# [[Birgitta von Otter]] kazetaria, idazlea (Hungaria-Suedia, 1939)
# [[Vera Rozsa]] abeslaria, kantu-maistra (Hungaria, 1917)
# [[Ileana Cotrubaş]] abeslaria, kantu-maistra (Errumania, 1939)
# [[Hannah Wilke]] artista, performacelaria (AEB, 1940-1993)
# [[Jelena Dolgopolova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1975)
# [[Rozalia Galiyeva|Rozaliya Galiyeya]] Gimnasta artistikoa (Uzbekistan,1977)
# [[Kim Zmeskal]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1976)
# [[Wendy Bruce]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1992)
# [[Betty Okino]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1975)
# [[Kerri Strug]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1977)
# [[Elena Gómez Servera|Elena Gomez]] gimnasta artistikoa (Manacor, 1985)
# [[Eva Hesse]] eskultorea (Alemania/AEB, 1936-1970)
# [[Yvonne Rainer]] dantzaria, koreografoa (AEB, 1934)
# [[Dorothea Röschmann]] sopranoa (Alemania, 1967)
# [[Teresa Stratas]] sopranoa (Kanada, 1938)
# [[Laura Campos]] gimnasta artistikoa (Merida, 1988)
# [[Barbara Ehrenreich]] saiakeragile eta gizarte ekintzailea (EEBB, 1941-2022)
# [[Silvia Bel]] aktorea (Bartzelona, 1970)
# [[Lucy R. Lippard]] idazlea, arte-kritikaria (AEB, 1937)
# [[Alina Szapocznikow]] eskultorea, holokaustotik bizirik ateratakoa (Polonia, 1926-Frantzia1970)
# [[Nancy Holt]] eskultorea (AEB, 1938-2014)
# [[Beverly Pepper]] eskultorea (AEB, 1922-2020)
# [[Barbara Rose]] arte-kritikaria (AEB, 1936-2020)
# [[Anne Truitt]] eskultorea (AEB, 1921-2004)
# [[Mary Pinchot Meyer]] eskultorea (AEB, 1920-1964)
# [[Lotte Lenya]] abeslaria, aktoreaa (Viena, 1898-1981)
# [[Evelyn Lear]] sopranoa (AEB, 1926-2012)
# [[Gisela May]] aktorea, abeslaria, irakaslea (Alemania, 1924-2016)
# [[Hildegard Knef]] abeslaria, aktorea, idazlea (Alemania, 1925-2002)
# [[Ute Lemper]] aktorea, abeslaria (Alemania, 1963)
# [[Greta Keller]] mezzosopranoa, aktorea (Austria, 1903-1977)
# [[Soile Isokoski]] sopranoa (Finlandia, 1957)
# [[María Cruz Berrocal]] arkeologoa (España. XX. mendea)
# [[Leily Santizo]] abokatua (Guatemala)
# [[Nineth Montenegro]] politikaria (Guatemala, 1957)
# [[Siomara Sosa]] fiskala (Guatemala, 1975)
# [[Lucrecia Hernández Mack]] politikaria (Guatemala, 1973)
# [[Nerea Aresti]] historialaria (Bilbo, 1961)
# [[Ellen Beeman]] idazle, bideojokogilea (AEBo, 1964)
# [[Kathleen Battle]] sopranoa (AEB, 1948)
# [[Zury Ríos]] politikaria (Guatemala, 1968)
# [[Sandra Torres]] politikaria (Guatemala, 1955)
# [[Marta Luxán]] soziologoa (Bilbo, 1970)
# [[Harolyn Blackwell]] sopranoa (AEB, 1955)
# [[Carol Vaness]] sopranoa (AEB, 1952)
# [[Hanna Hammarström]] asmatzailea (tel. kablea) (Suedia, 1829-1914)
# [[Laura Mora]] zinema zuzendaria (Kolonbia, 1981)
# [[Isa Campo]] zinema zuzendaria (Oviedo, 1975)
# [[Susan Tedeschi]] abeslaria (AEB, 1970)
# [[Mary Hallock-Greenewalt]] asmatzailea (siria-AEB, 1871-1950)
# [[Sarah Guppy]] asmatzailea (Britainia, 1770-1852)
# [[Melissa George]] asmatzailea, aktorea (Australia, 1976)
# [[Rachel Blanchard]] aktorea (Kanada, 1976)
# [[Txaro Arrazola]] artista, margolaria (Gasteiz, 1963)
# [[Cristina Lucas]] artista, feminista (Ubeda, 1973)
# [[Laura Mulvey]] zinema feminista teorialaria (Oxford, 1941)
# [[Vi Redd]] jazz abeslaria, saxofoi jolea (AEB, 1928)
# [[Sweet Emma Barrett]] jazz abeslaria, pianojolea (AEB, 1897-1983)
# [[Terin Humphrey]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1986)
# [[Hollie Vise]] gimnasta artistikoa (Texas, 1987)
# [[Renske Endel]] gimnasta artistikoa (Herbereak, 1983)
# [[Dominique Moceanu|Dominique Moceau]] gimnasta artistikoa (Kalifornia, 1981)
# [[Amanda Borden|Amanda Border]] gimnasta artistikoa (Ohio, 1977)
# [[Jaycie Phelps]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1979)
# [[Olesia Dudnik]] gimnasta artistikoa (Ukrania, 1974)
# [[Jadiyetu El Mohtar]] Fronte Polisarioaren Espainiako Ordezkaritzako kidea (Sahara, 1959)
# [[Staša Zajović|Stasa Zajovic]] feminista, giza eskubideen aldeko aktibista (Montenegro, 1953)
# [[Lepa Mladjenovic]] feminista, giza eskubideen aldeko aktibista LGBT (Belgrad, 1954)
# [[Manuela Martelli]] zinema aktore eta zuzendaria (Santiago, Txile, 1983)
# [[Sultana Khaya]] saharar ekintzailea (Sahara ??)
# [[Salma Solaun]] gimnasta erritmikoa (Gasteiz, 2005)
# [[Elena López Riera|Elena Lopez Riera]] zinegilea (Orihuela, 1982)
# [[Martina de Zuricalday]] enpresaburua (Bilbo, 1839-1932)
# [[Isabel Cadenas]] kezetaria, dokumentalista (Basauri, 1982)
# [[Margarita Salaberria Galarraga]] diplomatikoa (Madril?, 1911-2000)
# [[Aline Griffith]] kondesa, espioia (AEB, 1923-2017)
# [[Anne-Marie Ménand]] communarde, Parisko Komunan ibilitako emakumea (Frantzia, 1837- )
# [[Louise Pioger]] communarde, Parisko Komunan ibilitako emakumea (Frantzia, 1848-1920)
# [[Marisa Linton]] Frantziako Iraultzan espezializatutako historiagilea (Erresuma Batua, 1848-1920)
# [[Michèle Riot-Sarcey]] Historia garaikideko eta genero-historiako irakaslea (Frantzia, 1943- )
# [[Emakumeak Parisko Komunan]] (Frantzia, 1871)
}}
=== Hobetuak 2022 ===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Maite Maruri]] opera abeslaria (Plentzia, 1979)
# [[Maria Angeles Mezkiritz|Maria Angeles Mezkiriz]] nafar arkeologoa (Faltzes, 1929)
# [[María Francés]] nafar aktorea (Tutera, 1887-1987)
# [[Violeta Parra]] abeslaria eta musikagilea (Txile, 1917-1967)
# [[Nekane Sarobe]] bikoizlea (Donostia, 1953)
# [[Consuelo Flecha]] pedagogoa (Bilbo, 1948)
# [[Beatriz Martinez de Antoñana]] aktorea (Araba,1975)
# [[Susan B. Anthony]] feminista eta sufragista (EEBB)
# [[Margot Frank]] Holokaustoaren biktima, Ana Franken ahizpa (Alemania,1926-1945)
# [[Elisabeth Larena]] aktorea (Bizkaia, 1989)
# [[Arantza Idiazabal Gorrotxategi]] irakaslea eta euskaltzain urgazlea (Gipuzkoa, 1945)
# [[Maitane Urbieta]] irratiko kirol-kazetaria eta UEFA Europa Leagueko lehen emakume-berriemailea (Gipuzkoa, 1983)
# [[Blanca Vidal]] aktorea (Bilbo, 1885-1962)
# [[Agustina Aragoikoa]] heroia (Katalunia,1786-1857)
# [[Teresa Aranguren]] Kazetaria (Araba, 1944)
# [[Felisa Mary]] aktorea (Bizkaia, 1892-1956)
# [[Fariba Sheikhan]] aktorea eta abeslaria (Bizkaia, 1988)
# [[Isabel Mellén]] arte-historialaria, ikertzailea eta dibulgatzailea (Araba, 1986)
# [[Maria Moliner]] liburuzaina, filologoa eta hiztegigilea (Zaragoza, 1900-1981)
# [[Alice Stone Blackwell]] feminista, giza-eskubideen defendatzailea (AEB, 1857-1950)
# [[Lucy Stone]] Kazetaria, feminista, abolizionista,sufragista (AEB, 1818-1893)
# [[Rosa Bonheur]] animalia-margolaria eta eskuturagilea (Frantzia, 1822-1899)
# [[Maryse Choisy]] Kazetaria, idazlea eta saiakeragilea (Lapurdi, 1903-1979)
# [[Pilar López Júlvez]] dantzaria eta koreografoa (Gipuzkoa, 1912-2008)
# [[Concepción Aleixandre]] mediku, ginekologo, asmatzaile, zientzialari... (Valentzia, 1862-1952)
# [[María Puy Uitzi]] historialaria (Nafarroa, 1915-2008)
# [[Corín Tellado]] maitasun istorio laburren idazlea (Asturias, 1927-2009)
# [[Matilde Huitzi]] maistra, pedagogoa, abokatua, feminista (Nafarroa, 1980-1965)
# [[Concha Espina]] idazlea (Kantabria, 1869-1955)
# [[Izaskun Uranga]] abeslaria (Bizkaia, 1950)
# [[Ixone Sádaba]] argazkilaria (Bilbo, 1977)
# [[Joaquina Eguaras]] Granadako Unibertsitateko 1. irakaslea, hebraista, arabista (Nafarroa-Granada, 1897-1981)
# [[Sara Baras]] flamenko dantzaria eta koreografoa (Cadiz, 1971)
# [[Ainhoa Garai]] aktorea (Gipuzkoa, 1983)
# [[Laura García]] judo jokalari-paralinpikoa (Nafarroa, 1981)
# [[Marina Ginestà]] Kazetaria, itzultzailea, gerra zibileko militante komunista (Katalunia, 1919-2014)
# [[Axun Aierbe]] itzultzailea (Gipuzkoa,1968-2008)
# [[Amaia Osaba]] piraguista (Nafarroa, 1975)
# [[Fatema Mernissi]] idazlea eta soziologoa (Maroko, 1940-2015)
# [[Eva Gonzalès]] margolaria (Frantzia, 1849-1883)
# [[Maria Luisa Ozaita]] musikagilea eta emakumeek egindako hedapenean aitzindaria (Barakaldo, 1939-2017)
# [[Isabel Fernández Reviriego]] musikaria, ekoizlea eta artista grafikoa (Bizkaia,1979)
# [[Teresa Calo]] aktorea, dramagilea eta gidoigilea (Gipuzkoa, 1955)
# [[Cris Lizarraga]] abeslaria, feminsta eta aktibista (Bizkaia, 1992)
# [[Sonia Ruiz de Azua]] psikologoa, ikertzailea, psikiatria-irakaslea (Bizkaia, 1979)
# [[Begoña Bilbao Alboniga]] idazlea, musikagilea eta euskaralaria (Bizkaia, 1932-2005)
# [[Najat El Hachmi]] idazle amazigha (Katalunia,)
# [[Ellen Ochoa]] astronauta (AEB, 1958)
# [[María Luz Morales]] kazetaria, idazlea (Galizia- Bartzelona)
# [[Cristina Petite]] atleta (Bizkaia,1972)
# [[Irene Loizate]] txirrindularia, duatloilaria (Bizkaia, 1995)
# [[Maritxu Housset]] gomazko paleta pelotaria (Lapurdi, 1981)
# [[Eider Hurtado]] kazetaria (Bizkaia, 1981)
# [[Gina Pane]] artista (Lapurdi, 1939-1990)
# [[Ruth Arnon]] biokimikaria (Israel, 1933)
# [[Andere Arriolabengoa]] bertsolaria (Araba, 1982)
# [[Rosa Chacel]] idazlea (Valladolid, 1898-1994)
# [[Dora Maar]] argazkilaria (Frantzia, 1907-1994)
# [[Maribel Forcadas]] medikua (Zaragoza, 1949-2012)
# [[Eneritz Iturriagaetxebarria]] txirrindularia, zuzendaria (Bizkaia, 1980)
# [[Ziortza Isasi]] txirrindularia (Bizkaia, 1995)
# [[Valentina Tereshkova]] espaiora joandako 1. emakumea (Errusia, 1937)
# [[Izaskun Osés]] paralinpiar atleta (Nafarroa, 1984)
# [[Ziortza Villa]] ultrairaupen-txirrindularia (Bizkaia, 1983)
# [[Penelope Barker]] aktibista (Tearen matxinada) (AEB, 1728-1796)
# [[Susan la Flesche Piccotte]] Ipar Amerikako omaharar natiboa eta 1.mediku indigena (AEB, 1865-1915)
# [[Rosana Ubanell]] kazetaria, eleberrigilea (Nafarroa, 1958)
# [[Julia Juániz]] muntatzailea, zine-zuzendaria eta bideo-artista (Nafarroa, 19??)
# [[Carmen Adarraga]] kirolaria (Gipuzkoa, 1921-2004)
# [[Cristina Pardo]] kazetaria, telebista-aurkezlea (Nafarroa, 1977)
# [[Esther Basurto]] boleibol kirolaria (Gipuzkoa, 1978)
# [[Isabel Urkiola]] arabar esploratzailea (Gasteiz, 1854-1911)
# [[Begoña Pro]] kazetaria eta idazlea (Iruñea, 1971)
# [[Itziar Urretabizkaia]] aktorea (Donostia, 1978)
# [[Maria Abbadia-Ürrüstoi]] idazlea, ekintzaile feminista (Paris, 1837-1913)
# [[Simone Veil]] Holokaustotik bizirik irtendako magistratu eta politikaria (Frantzia, 1927-2017)
# [[Igone Arribas]] gimnasta ohia (Barakaldo, 1983)
# [[Vera Rubin]] astronomoa, aitzindaria (AEB, 1928-2016)
# [[Mary Jobe Akeley]] esploratzailea, alpinista eta argazkilaria (AEB, 1878-1966)
# [[Blanca Castilla de Cortázar]] antropologoa eta filosofoa (Gasteiz, 1951)
# [[Elena Martínez de Madina]] filologoa (Gasteiz, 1962)
# [[Maria Weston Chapman]] abolizionista (AEB, 1806-1885)
# [[Leire Apellaniz]] zinema-ekoizlea (Bilbo, 1975)
# [[Maddi Ariztia]] ipuin bildumagilea, aitzindaria (Lapurdi, 1887-1972)
# [[María Teresa Lozano]] matematikaria, aitzindaria (Iruñea, 1946)
# [[Dorotea Barnés]] kimikaria, aitzindaria (Iruñea, 1904-2003)
# [[Eva Amaral]] abeslaria, konpositorea (Zaragoza, 1972)
# [[Amaia Lasa]] idazlea (Getaria, 1948)
# [[Virginia Apgar]] pediatra, Apgar testaren asmatzailea (AEB, 1909-1974)
# [[Anna Mani]] fisikaria, metereologoa (India, 1918-2001)
# [[Georgia O'Keeffe]] margolaria (AEB, 1887-1986)
# [[Anne Lezea]] gimnasta erritmikoa (Zarautz, 2001)
# [[Oiana Blanco]] judoka (Orio, 1983)
# [[Anne Frank]] alemaniar judu idazlea (Alemania, 1929)
# [[Tessa Andonegi]] aktorea (Donostia 1968, 1983)
# [[Loli Albero]] poeta, idazlea (Iruñea, 1962)
# [[Arantxa Aldalur]] poeta (Azkoitia, 1963)
# [[Olivia Newton-John]] abeslaria, aktorea (Cambridge, 1948-2022)
# [[Regina Salcedo]] idazlea, irudigilea, gidoigilea (Iruñea, 1972)
# [[Regina Araluze]] irrintzilaria (Bermio, 1922-2012)
# [[Olga Holtz]] matematikaria (Errusia, 1973)
# [[Phillis Wheatley]] poesia argitaratutako 1. emakume afroamerikar esklaboa (Afrika/AEB, 1753-1784)
# [[Teresa Lopez de Munain]] aktorea, irakaslea (Bilbo, 1963)
# [[Lizar Begoña]] poeta (Sopela, 1997)
# [[Mertxe Rodriguez]] antzezle eta pailazoa (Lasarte-Oria, 19868)
# [[Maite Gonzalez]] idazlea, itzultzailea (Donostia, 1943)
# [[Olatz Beobide]] aktorea, zuzendaria (Sopela, 1964)
# [[Nerea Elustondo]] bertsolaria, irakaslea (Legazpi, 1981)
# [[Sara Carracelas]] igerilari paralinpikoa (Donostia, 1975)
# [[Aranzazu González]] igerilari paralinpikoa (Donostia, 1981)
# [[Marisa González]] multimedia-artista (Bilbo, 1943)
# [[Mari Carmen Rubio]] arkulari paralinpikoa (Iruñea, 1961)
# [[Pilar Goya]] kimikaria (Gasteiz, 1951)
# [[Elizabeth Kenny]] erizaina, polio tratamentua (erizaina, 1880-1952)
# [[Garazi Kamio]] kazetaria, idazlea (Gipuzkoa, 1979)
# [[Patricia Karrikaburu]] errugbi jokalaria (Zuberoa, 1988)
# [[Emma Fursch-Madi]] sopranoa (Baiona, 1847-1894)
# [[Miriam Arrillaga]] pilotaria (Aginaga, 2000)
# [[Concha Espinosa ]] sindikalista (Bilbo, 1954-2008)
# [[Salome Gabunia]] etnologoa, euskaltzain urgazlea (Georgia, 1951)
# [[Gracianne Hastoy]] eleberrigilea (Oloroe-Donamaria, 1968)
# [[Uxue Juárez]]idazlea, arte-zuzendaria (Iruñea1981)
# [[Amalia Galarraga]] idazlea, feminista (Donostia, 1895-1971)
# [[Gloria Alcorta]] idazlea (Lapurdi-Argentina, 1951-2012)
# [[Arantza Ugalde]] sismologoa (Barakaldo, 1966)
# [[Zinaida Serebriakova]] margolaria (Errusia, 1884-1967)
# [[Siofra O´Leary]] Giza Eskubideen Europako Auzitegiko lehenengo emakume lehendakaria (Irlanda, 1968)
# [[Elena Loyo]] atleta, modelo ohia (Araba, 1983)
# [[Ángeles González-Sinde]] politikaria, gidoilaria eta zinema zuzendaria (Madril, 1965)
# [[Maider Segurola]] kazetaria (Lasarte-Oria, 1982)
# [[Leticia Canales]] surflaria (Bilbo, 1995)
# [[Rosa Elizburu]] irakaslea, alkate ohia (Arrasate, 1958)
# [[Amaia Lanbarri]] futbolaria (Arrigorriaga, 1992)
# [[Lola Rodríguez (aktorea)]] modeloa, aktibista (Las Palmas, 1998)
# [[Esti Markez]] abeslaria (Gipuzkoa, 1999)
# [[Clara Schumann]] piano-jolea, musikagilea (Alemania, 1819-1896)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''abuztua''')===
(Ordena alfabetikoan)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Edurne Garitazelaia]] efef'''SORTUA''' euskaltzalea (Zaldibar, 1926-2005)
# [[Irati Fernandez Gabarain|Irati Fernández Gabarain]] ef--'''SORTUA''' ilustratzailea (Iruñea 1983)
# [[Mercedes Lorenzo]] efef'''SORTUA''' bilbotar ospetsua (Lugo 1915- Arrasate 1996)
# [[Albina Shishova]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1966)
# [[Alexandra Georgiana Eremia]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Alexandra Marinescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1982)
# [[Alice Salomon]] erreformista soziala (Alemania, 1872-1948)
# [[Alicia Pietri de Caldera]] museo zuzendaria, Venezuelako 1. dama (Venezuela, 1923-2011)
# [[Ana Luísa Amaral]] poeta, itzultzailea, irakaslea (Portugal, 1956-2022)
# [[Anabell López]] abeslaria (Kuba, 1963)
# [[Anastasiya Kolesnikova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1983)
# [[Andreea Cacovean]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1978)
# [[Andreea Isărescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Andreea Munteanu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1998)
# [[Andreea Raducan]] Ginnasta artistikoa (Errumania, 1983)
# [[Andreea Ulmeanu]] Ginnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Ángela Irene]] abeslaria (Argentina, 1956)
# [[Anna Chepeleva]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1984)
# [[Anna Grudkó|Ana Grudkó]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1990)
# [[Annia Hatch]] Gimnasta artistikoa (Kuba-EEBB, 1978)
# [[Ashley Miles]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1985)
# [[Ashley Postell]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1986)
# [[Astrid Heese]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Atotoztli II]] erregina azteka (Mexiko, xv. mendea)
# [[Aurelia Dobre]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1972)
# [[Azucena Rodríguez]] film-zuzendaria (Madril, 1955)
# [[Betti Schieferdecker]] Gimnasta artistikoa (Alemana, 1968)
# [[Bi Wenjing]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Boriana Stoyanova]] Gimnasta artistikoa (Bulgaria, 1969)
# [[Care Santos]] idazlea (Bartzelona, 1970)
# [[Carly Patterson]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1988)
# [[Carmen Ionescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Cătălina Ponor]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Cecilia Mangini]] Argazkilaria, zinegilea (Erroma, 1927-2021)
# [[Celestina Popa]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1970)
# [[Coco Fusco]] artista bisuala (AEB, 1960)
# [[Corina Ungureanu]] Gimnasta artitikoa (Errumania, 1980)
# [[Courtney Kupets]] gimnasta artistikoa (Texas, 1986)
# [[Cristina Bontaş|Cristina Bontas]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Cristina Elena Grigoras]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1966)
# [[Dagmar Kersten]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1970)
# [[Daniela Maranduca]] Gimnasta artitikoa (Errumania, 1976)
# [[Diana Morawe]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Diane Schuur]] abeslaria, piano-jolea (AEB, 1953)
# [[Dina Kochetkova]] Gimnasta artistikoa (Mosku, 1977)
# [[Dinah Washington]] abeslaria (AEB, 1937-2018)
# [[Dolores García-Negrete Ruiz Zarco]] politikaria frankismoak eraila (Jaén, 1886-1940)
# [[Dominique Dawes]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1976)
# [[Dora García (artista)]] artista (Valladolid, 1965)
# [[Duan Zhou]] Gimnasta artistikoa (Txina XX.mendea)
# [[Ecaterina Szabo]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Elena Espinosa]] ekonomialaria eta politikaria (Ourense, 1960)
# [[Elisabeth Altmann-Gottheiner]] ekonomialaria, irakaslea (Alemania, 1874-1930)
# [[Elvira Altés]] kazetaria, irakaslea, genero ikertzailea (Bartzelona, XX. mendea)
# [[Émilie Lepennec|Emilie Lepennec]] Gimnasta artistikoa (Paris, 1987)
# [[Emme (abeslaria)]] aktorea, abeslaria (Argentina, 1982)
# [[Esther Phillips]] abeslaria (AEB, 1935-1984)
# [[Eugenia Golea]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1971)
# [[Eugenia Popa]] gimnasta artistikoa (Bucarest, 1973)
# [[Fernanda Canales]] arkitektoa (Mexiko, 1974)
# [[Florica Leonida]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Francesca Llopis]] margolaria, bideo-artista (Bartzelona, 1958)
# [[Gabriela Potorac]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Gabriele Faehnrich]] Gimnasta artistikoa (Alemania, 1968)
# [[Germaine Tillion]] etnologoa,erresistentziakoa (Frantzia, 1907-2008)
# [[Gina Gogean]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1977)
# [[Hana Říčná]] Gimnasta artistikoa (Txekia, 1968)
# [[Inga Shkarupa]] Gimnasta artistikoa (Ukaina, 1981)
# [[Ioanna Petrovschi]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Ionela Loaieş]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Irina Baraksanova|Irina BAraksanova]] Gimnasta artistikoa (Uzbekistan, 1969)
# [[Irina Yarotska]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1985)
# [[Jacqueline Lamba]] margolaria (Frantzia, 1910-1993)
# [[Jekaterina Lobazniuk]] Gimnasta artistikoa (Uzbekintan, 1983)
# [[Jelena Piskun]] Gimnasta artistikoa (Bielorrusia, 1978)
# [[Jelena Produnova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1980)
# [[Jelena Zamolodchikova]] Gimnasta artistikoa (Mosku, 1982)
# [[Jessie Tarbox Beals]] argazkilaria, fotokazetaria (AEB, 1870-1942)
# [[Judith Joy Ross]] argazkilaria (AEB, 1946)
# [[Julia Zenko]] abeslaria, aktorea (Argentina, 1958)
# [[Katie Heenan]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1985)
# [[Kim Kwang-suk (gimnasta)]] Gimnasta artistikoa (Ipar Korea, 1976)
# [[Koko Taylor]] Blues abeslaria (AEB, 1928-2009)
# [[Kristina Pravdina]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1990)
# [[Kui Yuanyuan]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Larissa Fontaine]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1977)
# [[Laura Cutina]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Laura Morante]] aktorae, gidoilaria, film-zuzendaria (Italia, 1956)
# [[Lavinia Agache]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Lavinia Miloşovici]] Gimnasta artistikoa (Errumania,1976)
# [[Léonie Duquet]] Argentinako diktaduran desagertu eta hil zuten moja (Frantzia, 1916-1977)
# [[Leopoldina Núñez Lacret]] musikagilea, irakaslea, gitarra-jolea (Kuba, 1918)
# [[Lilia Podkopayeva]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1996)
# [[Ling Jie]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1982)
# [[Liuba María Hevia]] abeslaria, kantautorea (Kuba, 1964)
# [[Liubov Sheremeta|Liubon Sheremeta]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1980)
# [[Liudmila Yezhova]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Loredana Boboc]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Lu Märten]] idazlea, feminista (Alemania, 1879-1970)
# [[Ludivine Furlon]] Gimnasta artistikoa (Nimes, 1980)
# [[Lya Ímber de Coronil]] pediatra (Ukrania-Venezuela, 1914-1981)
# [[María Ángela Nieto]] zientzialaria, ikertzailea (Madril, 1960)
# [[María Eugenia Ibáñez]] kazetaria (Bartzelona, 1946)
# [[Maria Girona i Benet]] margolaria, grabatzailea (Bartzelona, 1923-2015)
# [[María Grever]] musikagilea Mexiko, 1885-1951)
# [[Maria Kriutxkova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1988-2015)
# [[María Luisa Herrera]] arkeologoa (Espainia, 1913-2012)
# [[Maria Mercè Roca]] idazle eta politikaria (Girona, 1958)
# [[Maria Neculita]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[María Soledad Corchón Rodríguez]] Arkeologoa (Santander, 1947)
# [[Marián Farías Gómez]] abeslaria (Argentina, 1944)
# [[Marianela Balbi]] kazetaria (Venezuela, 1963)
# [[Marie Stritt]] aktorea (Austriar Inperioa, 1855-1928)
# [[Martina Jentsch]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1968)
# [[Mary McLeod Bethune]] aktibista (AEB, 1875-1955)
# [[Matilda De Angelis]] abeslaria, aktorea (Italia, 1995)
# [[Maxi Gnauck]] gimnasta artistikoa (Alemania)
# [[Menene Gras]] filosofoa, arte-kritikaria, ikertzailea (Bartzelona, 1957)
# [[Meng Fei]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Mercedes Oliveira Malvar]] filosofoa (Pontevedra, 1957)
# [[Mihaela Stanulet]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Milagros Socorro]] kazetaria (Venezuela, 1960)
# [[Mirela Barbălată|Mirela Barbalata]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Mirela Pasca]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[Mirela Tugurlan]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Mohini Bhardwaj]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1978)
# [[Monica Roșu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Nadia Hategan]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Nancy Wilson (abeslaria)]] abeslaria (AEB, 1937-2018)
# [[Nao Bustamante]] multimedia artista (AEB, 1969)
# [[Natalia Bobrova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1978-2015)
# [[Natalia Ilienko]] gimnasta artistikoa (Kazakhstan, 1967)
# [[Natalia Kalinina]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1973)
# [[Natalia Yurchenko]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1966)
# [[Natalia Ziganshina]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1985)
# [[Nicoleta Daniela Șofronie]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1988)
# [[Oana Ban]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Olga Bicherova]] gimnasta artistikoa (Mosku, 1967)
# [[Olga Mostepanova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1970)
# [[Olga Rashchupkina]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1984)
# [[Olga Teslenko]] Gimnnasta artiistikoa (Ukaina, 1981)
# [[Paula Heredia]] zinemagilea (El Salvador, 1957)
# [[Pegeen Vail Guggenheim]] margolaria (Suitza-AEB, 1925)
# [[Phoebe Mills]] Gimnasta artistikoa (Illinois, 1972)
# [[Polina Miller]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 2000)
# [[Rachel Tidd]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1984)
# [[Raquel Meller]] kupletista (Tarazona, 1888-1962)
# [[Rosa Bustamante Montoro]] arkitektoa (Madril, 1962)
# [[Rosa María Calaf]] kazetaria (Bartzelona, 1945)
# [[Sabina Cojocar]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Samantha Sheehan]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1986)
# [[Sandra Mihanovich]] abeslaria, aktorea (Argentina, 1957)
# [[Sandra Uve]] ilustrattzailea, dibilgatzaile zientifikoa (Bartzelona, 1972)
# [[Sara Bendahan]] medikua (Venezuela, 1906-1946)
# [[Sara González]] abeslaria, kantautorea (Kuba, 1949)
# [[Sarah E. Goode]] asmatzailea (AEB, 1855-1905)
# [[Shannon Miller]] gimnasta artistikoa (Estatu Batuak, 1977)
# [[Shemekia Copeland]] Blues-kantaria (New York, 1979)
# [[Silvia Buabent]] politikaria, berdintasunean espezializatua (Madril, 1973)
# [[Silvia Rau]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Silvia Stroescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Simona Pauca]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1969)
# [[Simona Renciu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Sofía Ímber]] kazetaria, museo-kontserbadorea (Moldavia-Venezuela, 1924-2017)
# [[Soledad Bravo]] abeslaria (Logroño-Venezuela, 1943)
# [[Tatiana Frolova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1967)
# [[Tatiana Lysenko (gimnasta)]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[Tatiana Yarosh]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1981)
# [[Teresa Parodi]] kantautorea, politikaria (Argentina, 1947)
# [[Trinidad Taracena del Piñal]] Arkeologoa (Santander, 1926-Ceuta, 2017)
# [[Ulrike Klotz]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1960)
# [[Vanda Hădărean]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1976)
# [[Vera Kolesnikova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1968)
# [[Verónica Condomí]] abeslaria, konpositorea, gitarra jolea (Argentina, 1960)
# [[Viktoria Karpenko]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1984)
# [[Virginia Amposta Amposta]] sindikalista, frankismoak eraila (Bartzelona, 1903-1939)
# [[Virginia Pereira Álvarez]] mediku ikertzailea (Venezuela, 1888-1947)
# [[Xiomara Laugart]] abeslaria (Kuba, 1960)
# [[Yevgueniya Kuznetsova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1980)
# [[Zoila Gálvez]] sopranoa, irakaslea (Kuba, 1899)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''uztaila''')====
(Ordena alfabetikoan)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Arroyo Sagasta]] ef--'''SORTUA''' Irakaslea eta ikertzailea (Aretxabaleta,1983)
# [[Eba Gaminde Egia]] ef--'''SORTUA''' ikertzailea, euskaltzain urgazlea (Mungia, 1968)
# [[Jone Mitxelena]] ----'''SORTUA''' zientzialaria, irakaslea eta ikertzailea (Barakaldo, 1985)
# [[Lurdes Alkorta]] ef--'''SORTUA''' trikitilaria (Azpeitia, 1973)
# [[Maddi Astigarraga]] ef--'''SORTUA''' ilustratzaile zientifikoa (Deba, 1997)
# [[Maria Meharra]] ----'''SORTUA''' kaskaroten erregina (Lapurdi XIX. mendea)
# [[Mentxu Ramilo Araujo]] ef--'''SORTUA''' Wikiemakumea (Gasteiz, 1978)
# [[Vega Asensio]] ef--'''SORTUA''' biologoa, ilustratzailea, ikertzailea (Durango, 1978)
# [[Abigail Hobbs]] Salemgo sorgin prozesuko nerabea (AEB,1678- ? )
# [[Abigail Williams (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorgin epaiketetan akusatua (AEB, 1680-1697)
# [[Adriana Calcanhotto]] abeslari eta konpositorea (Tarragona, 1966)
# [[Agnes Meyer Driscoll|Agnes Meyer]] Kiptografoa (Estatu Batuak)
# [[Aimée Rapin]] margolaria (Suitza)
# [[Aissa Doumara Ngatansou]] ekintzailea (Kamerun, 1972)
# [[Alice Domon]] Argentinako diktaduran desagertu eta hil zuten moja (Frantzia, 1937-1977)
# [[Alicia Sellés Carot]] liburuzaina eta dokumentalista (Castelló, 1977)
# [[Altamira Gonzalo]] jurista, feminista (Zaragoza)
# [[Amalia Avia]] margolaria (Toledo, 1930-2011)
# [[Anastasía Mýskina]] tenislaria (Sobiet Batasuna, 1981)
# [[Ángela Ramos]] kazetaria, erreportaria (Peru)
# [[Anita Malfatti]] margolaria (Brasil, 1889-1964)
# [[Ann Pudeator]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1621-1692)
# [[Anna Eriksdotter]] sorgintzat jo eta burua moztuta exekutatua (Suedia, 1624-1704)
# [[Anna Gardell-Ericson]] margolaria (Suedia)
# [[Anna Göldin]] Sorginkeria egotzita burua moztuta exekutatua (Suitza)
# [[Anna Maria Bofarull]] zinemagilea (Tarragona,1979)
# [[Anna Rosina de Gasc]] margolaria (Alemania)
# [[Antonia Maymón|Antonia Maymon]] idazlea, feminista, anarkista (Madril)
# [[Aurora Cáceres Moreno]] idazle, feminista, sufragista (Peru)
# [[Barbara W. Tuchman]] idazle eta kazetaria (Amerikako Estatu Batuak, 1912-1989)
# [[Barbara Walters]] kazetaria, idazlea (EEBB, 1929)
# [[Betty Parris]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzailea(AEB, 1682-1760)
# [[Bridget Bishop]] Salemgo sorgin epaiketetan exekutatua (AEB, 1632?-1692)
# [[Brita Zippel]] Sorginkeria egotzita burua moztu eta sutan errea (Suedia, 1676)
# [[Candy (Salemgo epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatutako esklabua (AEB,XVII. mendea ?)
# [[Carmen Martínez Sancho]] matematikaria (Toledo)
# [[Carmen París]] abeslari eta konpositorea (Tarragona, 1966)
# [[Carmina Verdú]] gimnasta ohia (Valentzia, 1983)
# [[Catalina Carlota De la Gardie]] Baztanga txertoaren bultzatzailea (Suedia, 1723-1763)
# [[Christiane Amanpour]] kazetaria (Erresuma Batua, 1958)
# [[Cindy Sherman]] argazkilaria eta zinema-zuzendaria (AEB, 1954)
# [[Concha García Campoy|Concha Garcia Campoy]] Kazetaria (Terrasa, 1958)
# [[Cristina Rota]] aktore, arte-dramatiko irakaslea (Argentina, 1945)
# [[Delmira Agustini]] poeta (Uruguai)
# [[Dorcas Hoar]] sorginkeria egotzita zigortua (Beverly, 1634-1711)
# [[Dorothy Good]] Salemgo sorginkeria prozesuan 4 urteko auzipetua (AEB, 1687?)
# [[Draupadi Murmu]] politikaria, tribu-buruzagia, Indiako 1. emakume presidente tribala (India, 1958)
# [[Eglantyne Jebb]] haurren eskubideen defentsa (Erresuma Batua, 1876-1828)
# [[Elena Arregui Cruz-López]] arkitektoa (Irun-Santiago de Compostela)
# [[Eliane Giardini]] aktorea, zinema-zuzendaria (Tarragona, 1966)
# [[Elizabeth Hubbard (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzaile nagusia (AEB, 1675?-1692etik aurrera)
# [[Elizabeth Jane Gardner]] margolaria (Estatu Batuak-Paris)
# [[Estefanía Chávez Barragán]] arkitektoa, irakaslea (Mexiko)
# [[Esther Koplowitz]] enpresaria (Madril,1950)
# [[Eva Crane]] zientzialaria (Erresuma Batua)
# [[Eva Piquer]] kazetaria eta idazlea (Bartzelona, 1969)
# [[Faith Hill]] abeslaria (EEBB, 1967)
# [[Fanny Elssler]] dantzaria (Austria)
# [[Guirandana de Lay|Guirandina de Lay]] Emagina, sorgintzat jo eta errea (Jaka, 1461)
# [[Haydée Milanés]] abeslaria, konpositorea, moldatzailea eta ekoizlea (Habana, 1980)
# [[Helen Mack Chang]] Myrna Mack Fundazioaren sortzaile (Guatemala)
# [[Helen Vlachos]] kazetaria (Grezia)
# [[India.Arie]] abeslari estatubatuarra (Denver, 1975)
# [[Isabel Azkarate]] argazkilaria, fotokazetaria (Donostia)
# [[Isabel Quintanilla]] margolaria (Madril, 1938-2017)
# [[Jane Wenham (ustezko sorgina)]] emakume akusatua eta askatua (Ingalaterra, ?-1730)
# [[Janet Horne]] Sorginkeria egotzita sutan bizirik errea (Eskozia, 1727)
# [[Jean Adair]] aktorea (Kanada, 1873-1953)
# [[Jeanne Fusier-Gir]] aktorea (Frantzia, 1885-1973)
# [[Juana Martín Manzano]] moda-diseinatzailea (Kordoba, 1974)
# [[Juana Millán|Juana Millan]] inprimatzailea, enpresaburua (Zaragoza)
# [[Juana Mordó]] arte bildumagilea (Tesalonika, 1899-Madril,1984)
# [[Katharina Henot]] posta-burua, sorginkeria egotzita sutan errea (Alemania, 1570-1627)
# [[Laspaulesko sorginkeria prozesua]] 24 emakume urkatuak (Huesca, 1593)
# [[Laura Morera]] ballet dantzaria (Madril, 1977)
# [[Laura Muntz Lyall]] margolaria (Kanada)
# [[Lilia Podkopayeva]] gimnasta (Ukraina, 1978)
# [[Lola Robles]] idazlea eta aktibista (Madril, 1963)
# [[Luciana Aymar]] kirolaria (Argentina, 1977)
# [[Lydia Lunch]] abeslaria, aktorea, idazlea (AEB, 1959)
# [[Margaret Jones]] Emagina, sorginkeria egotzita urkatuz exekutatua (EEBB 1613-1548)
# [[Margaret Scott (Salemgo epaiketak)|Margaret Scott]] Sorginkeria egotzita urkatuz exekutatua (Eskozia, 1615-Salem, 1692)
# [[Margaret Scott Gatty]] botanikaria eta idazlea (Britania Handia, 1809-1873)
# [[Maria Bellonci]] idazlea (Italia, 1902-1986)
# [[María Botto]] aktorea (Argentina, 1974)
# [[María Cabrales]] Kuba independentziaren aldeko protagonista (Kuba)
# [[Maria da Conceição|Maria da Conceicao]] emagina, sorginkeria egotzita sutan errea (Sao Paulo, 1798)
# [[María Eugenia Vaz Ferreira]] irakasle, poeta (Uruguai, 1875-1924)
# [[María Gil Vallejos]] piano-jolea (Alacant, 1892-1981)
# [[María José Gómez Redondo]] artista garaikidea (Valladolig, 1963)
# [[Maria Mercè Cuartiella]] idazlea, antzerkigilea (Katalunia)
# [[Maria Tallchief]] dantzaria (EEBB, 1925-2013)
# [[María Teresa Linares]] musikologoa (Kuba)
# [[Marija Jurić Zagorka|Marija Juric Zagorba]] kazetaria (Kroazia, 1873-1957)
# [[Marta Calamonte]] gimnasta ohia, entrenatzailea, fisioterapeuta (Badajoz,1982)
# [[Martha Corey]] Salemgo sorgin epaiketetan urkatua (AEB, 1619-1672)
# [[Martha Zein]] idazle, narratzaile, zinegile (Alemania, 1962)
# [[Mary Black (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatutako esklabua (AEB,XVII. mendea ?)
# [[Mary Bradbury]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatua (AEB, 1615-1700)
# [[Mary Parker (Salemgo epaiketak)|Mary Parker]] sorginkeria egotzita urkatua (1637-1692)
# [[Mary Pat Gleason]] aktorea eta gidoilaria (AEB, 1950-2020)
# [[Mary Warren]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzaile nagusiena (AEB, 1674?-1693?)
# [[Matteuccia de Francesco]] sorgintza jo eta sutan errea (Italia, 1428 exekutatua)
# [[Maxine Hong Kingston|Maxime Hong Kingston]] idazlea (EEBB, 1940)
# [[Melissa de la Cruz]] idazlea (Manila-AEB, 1971)
# [[Mercedes Ferrer]] egile abeslaria (Madril, 1963)
# [[Merga Bien]] Sorgintzat jo eta sutan errea (Alemania 1560-1603)
# [[Mia Hamm]] futbolaria (AEB, 1972)
# [[Mia Zapata]] abeslaria (AEB, 1965-1993)
# [[Mira Nair]] zinema zuzendaria (India, 1957)
# [[Mónica Alario Gavilán]] filosofoa eta ikertzailea (Madril)
# [[Myrna Mack]] antropologoa (Guatemala)
# [[Nabyla Maan]] egile abeslaria (Maroko, 1987)
# [[Nancy Usero]] gimnasta ohia, entrenatzailea (Zaragoza, ?)
# [[Narbona Dacal]] Emagina, sorgintzat jo eta errea (Zaragoza, 1498)
# [[Nata Moreno]] zine-zuzendaria, aktorea, ekoizlea (Zaragoza, 1979)
# [[Nazanín Armanian]] idazea eta politologoa (Iran, 1961)
# [[Nora Heysen]] margolaria (Australia)
# [[Nur Levi]] aktorea (Madril, 1979)
# [[Olga Román]] abeslaria eta egile-abeslaria (Madril, 1979)
# [[Olga Wisinger-Florian]] margolaria (Austria)
# [[Paisleyko sorginkeria prozesua]] 7 emakume kondenatuak (Eskozia, 1697)
# [[Pascale Petit (aktorea)]] aktorea (Frantzia, 1938-)
# [[Paula Ortiz]] zine-zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Zaragoza, 1979)
# [[Paule Minck]] Parisko Komunako iraultzaile feminista (1839 - 1901)
# [[Pendleko sorginkeria prozesua]] 10 urkatu: 9 emakume eta gizon 1 (Ingalaterra, 1612)
# [[Petronilla de Meath]] sorginkeria egotzita sutan errea (Irlanda)
# [[Rebecca Lemp]] Sorginkeria egotzita sutan errea (Alemania, 1550-1590)
# [[Rebecca Nurse]] Salemgo sorginkeria prozesuan exekutatua(AEB, 1621-1692)
# [[Rebecca Walker]] idazlea, feminista (Mississipi, 1969)
# [[Rocío Vitero Pérez|Rocio Vitero Perez]] gizarte langilea eta politikaria (Gasteiz, 1980)
# [[Romola Garai]] aktore britainiarra (1982)
# [[Ruth Osborne (ustezko sorgina)]] hil zuten emakume eskalea (Ingalaterra, 1680-1700)
# [[Sally Salminen]] nobelagilea (Finlandia,1906-1976)
# [[Samlesburyko sorginkeria prozesua]] 20 bat emakume akusatuak (Ingalaterra, 1612)
# [[Sarah Cloyce]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatua (AEB, 1648-1703)
# [[Sarah Good]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1653-1962)
# [[Sarah Osborne]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatua (AEB, 1643?-1692)
# [[Sarah Wildes]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1627-1692)
# [[Sima Sami Bahous]] NBE Emakumeak-en zuzendaria (Jordania, 1956)
# [[Susana Rinaldi]] aktorea eta tango-abeslaria (Argentina, 1935)
# [[Susannah Sheldon]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatzailea (AEB, 1670?- ?)
# [[Suzana de Moraes]] aktore, zinema-zuzendaria (Brasil, 1940-2015)
# [[Tarsila do Amaral]] margolaria (Brasil, 1886-1973)
# [[Tatiana Bilbao]] arkitektoa (Mexiko)
# [[Tatiana Lióznova]] zinema zuzendaria (Errusia, 1914-2011)
# [[Teresa Duclós]] margolaria (Sevilla, 1934)
# [[Vera Fokina]] ballet dantzaria (1886-1958, Errusia)
# [[Vera Panova]] idazlea eta kazetaria (Errusia, 1905-1973)
# [[Vera Tschechowa]] aktorea, zinemagilea eta ekoizlea (Alemania, 1940)
# [[Victoria Åberg|Victoria Aberg]] margolaria (Finlandia, 1824-1892)
# [[Villanuako sorginak]] Villanuako sorginkeria prozesua (Huesca, XV. mendea)
# [[Wilhelmina Wylie]] igerilaria (Australia, 1984)
# [[Wilmot Redd]] Sorginkeria egotzita urkatua (Salem, 1692)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''ekaina''')====
(ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Colino]] eef--'''SORTUA''' kirolaria, ibiltaria (Durango 2004)
# [[Aitziber Makazaga]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Zerain 1976)
# [[Alazne Etxebarria Urizar]] ef--'''SORTUA''' korrikalaria (Santurtzi 1997)
# [[Ane Maruri]] ef--'''SORTUA''' dantzaria eta irakaslea (Bizkaia 1996)
# [[Begoña Guillen]] ef--'''SORTUA''' argazkilaria (Amurrio 1963)
# [[Bernadette Iratzoki Luro]] ----'''SORTUA''' dantzaria, antzerkilaria eta irakaslea (Azkaine, 1959)
# [[Betzaida Urtaza]] ef--'''SORTUA''' idazlea, itzultzailea, editorea (Donostia-Legorreta 1988)
# [[Gabi Etxebarne]] ----'''SORTUA''' idazlea, feminista, serora ohia (Aldude, Nafarroa Beherea 1932)
# [[Garbiñe Alustiza]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Zerain 1964)
# [[Lurdes Imaz]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, antzerki zuzendaria eta gidoilaria (Segura 1952)
# [[Margarita Olañeta]] ef--'''SORTUA'' ekintzailea (Ermua 1931)
# [[Olga Uribe]] ef--'''SORTUA''' ehulea (Durango 1958)
# [[Oroitz Jauregi]] ef--'''SORTUA''' Euskaltzain urgazlea (Legorreta 1974)
# [[Patxika Erramuzpe]] ----'''SORTUA''' Abeslaria, ekintzailea (Aldunde. Nafarroa Beherea 1943)
# [[Adelaide Anne Procter]] poeta, filantropoa (Ingalaterra)
# [[Adelina Lopes Vieira]] idazlea, dranagilea (Portugal-Brasil)
# [[Agnes Baltsa]] mezzosopranoa (Grezia)
# [[Alice Rey Colaço]] Ilustratzailea, abeslaria. Portugal
# [[Amelia Orleanskoa]] Portugalgo azken erregina (Frantzia-Portugal)
# [[Amélia Rey Colaço]] aktorea, zuzendaria (Portugal)
# [[Ana Castillo]] idazlea (Chicago, EEBB)
# [[Ana de Gonta Colaço]] eskultorea (Portugal)
# [[André Léo]] Frantziako eleberri eta kazetaria, ekintzaile feminista (1824 - 1900)
# [[Ann Putnam, Jr.]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Anna Waser]] margolaria (Suitza)
# [[Anna Zippel]] sorginkeria leporatuta eraila (Suedia)
# [[Anne de Chantraine]] sorginkeria egotzita sutan erretakoa (Lieja)
# [[Annie Londonderry]] munduari bira egindako txirrindularia (AEB)
# [[Assumpta Roura]] kazetaria eta idazlea (Katalunia)
# [[Barbara Ward]] ekonomialaria, kazetaria eta idazlea (Erresuma Batua)
# [[Beatriz Costa]] aktorea, idazlea (Portugal)
# [[Bessie Rayner Parkes]] poeta, kazetaria, feminista (Alemania-AEB)
# [[Blanca Muñoz]] artista, eskultorea eta grabatzailea (Madril)
# [[Branca de Gonta Colaço]] idazlea, errezitatzailea (Portugal)
# [[Carmen Arozena]] artista, margolaria eta grabatzailea (La Palma)
# [[Carmen Laffón]] artista, margolaria eta eskultorea (Sevilla)
# [[Carola García de Vinuesa]] mediku, zientzialari, irakasle (Espainia-Australia)
# [[Carolina Michaëlis de Vasconcelos]] filologoa, idazlea (Alemania-Portugal)
# [[Caroline de Barrau]] feminista, aktibista (Frantzia)
# [[Caroline Haslett]] ingeniari elektrikari aitzindaria (Erresuma Batua)
# [[Charlotte Saunders Cushman]] aktorea (AEB)
# [[Clémentine Hélène Dufau]] margolaria (Frantzia)
# [[Concepción Bona]] hezitzailea eta ekintzailea (Dominikar Errepublika)
# [[Concha de Albornoz]] intelektual feminista (Asturias)
# [[Conchita Supervía]] mezzosopranoa (Bartzelona)
# [[Corina Freire]] abeslaria, aktorea, enpresaburua (Portugal)
# [[Cynthia Germanotta]] filantropoa, ekintzailea, enresaburua (AEB)
# [[Dinah Craik]] idazlea (Ingalaterra)
# [[Dolores González Pérez]] idazlea (Malaga)
# [[Dora Panofsky]] arte historialaria (Alemania-AEB)
# [[Dorothea Tanning]] margolaria (AEB)
# [[Dorothy Hansine Andersen]] medikua (EEUU)
# [[Eduarda Lapa]] margolaria (Portugal)
# [[Eleanor Pairman]] matematikaria, asmatzailea (Eskozia)
# [[Elizabeth Ann Ashurst Bardonneau]] itzultzailea, aktibista (Ingalaterra)
# [[Elsie Widdowson]] nutrizionista (Erresuna Batua)
# [[Emília de Sousa Costa]] idazlea, feminista (Portugal)
# [[Emily Davies]] sufragista, emakumea unibertsitate eskubide-defensatzailea (Ingalaterra)
# [[Emma Stebbins]] eskultorea (AEB)
# [[Eugénie Le Brun]] intelektual feminista (Frantzia-Egipto)
# [[Eugénie Marie Salanson]] margolaria (Frantzia)
# [[Felícia Fuster i Viladecans]] margolaria eta poeta (Bartzelona-Paris)
# [[Felicia Hemans]] poeta (Ingalaterra)
# [[Fiorenza Cossotto]] mezzosopranoa (Italia)
# [[Franceska Mann]] dantzaria (Polonia)
# [[Frederica von Stade]] mezzosopranoa (AEB)
# [[Geraldine Jewsbury]] eleberrigilea eta kritikaria (Ingalaterra)
# [[Ghada Waly]] politikari eta diplomatikoa (Egipto)
# [[Gina Cigna]] sopranoa (Italia)
# [[Guadalupe Marín]] modeloa eta eleberrigilea (Mexiko)
# [[Hariclea Darclée]] sopranoa (Errumania)
# [[Henriette Michaelis]] hizkuntzalaria (Alemania)
# [[Hoylande Young]] kimikaria (AEB)
# [[Huda Sha'arawi]] aktibista feminista (Egipto)
# [[Irina Vladislavovna Bussen]] minerologoa (Errusia)
# [[Izumi Nakamitsu]] Armagabetzeari lotutako gaiei buruzko Nazio Batuen Bulegoko zuzendaria (Japonia)
# [[Josephine Butler]] feminista eta guzarte erreformatzailea (Erresuma Batua)
# [[Juana Alarco de Dammert]] filantropoa, hezitzailea (Peru)
# [[Júlia Lopes de Almeida]] idazlea, kazetaria, feminista (Brasil)
# [[Julie von May]] sufragista, feminista (Suitza)
# [[Katalina Boloniakoa|Katalina Boloniakoa]] margolaria, idazlea, santa (Bolonia)
# [[Kate Marvel]] zientzilaria (New York EEBB)
# [[Kin Yamei]] doktorea, hezitzailea eta nutrizioan aditua (Txina, EEBB)
# [[Letitia Elizabeth Landon]] poeta (Ingalaterra)
# [[Licia Verde]] astronomoa, fisikaria, irakaslea (Italia)
# [[Lidia Blanco]] filologoa (Burgos)
# [[Lilian Baylis]] britainiar antzerki ekoizle eta zuzendaria
# [[Lola Garrido]] arte kritikaria, komisarioa eta bildumagilea (Donostia)
# [[Lucia Valentini Terrani]] mezzosopranoa (Italia)
# [[Madeleine Pelletier]] psikiatra, aktibista (Frantzia)
# [[Malak Hifni Nasif]] idazle, poeta, maistra (Egipto)
# [[Margarida Lopes de Almeida]] poeta, deklamatzailea, eskultorea (Brasil)
# [[Maria Adelaide Lima Cruz]] margolaria (Portugal)
# [[Maria Archer]] idazlea (Portugal)
# [[María Barbeito]] pedagogo, idazlea (Galizia)
# [[Maria da Cunha]] poeta, kazetaria(Portugal-Brasil)
# [[Maria Jane Jewsbury]] eleberrigilea eta kritikaria (Ingalaterra)
# [[Maria Lamas]] idazlea, kazetaria, ekintzaile politikoa (Portugal)
# [[María Luisa Calero Vaquera]] hizkuntzalaria (Badajoz)
# [[Maria Olga de Moraes Sarmento da Silveira]] idazlea, feminista (Portugal)
# [[María Soriano Llorente]] psikologoa (Valentzia)
# [[María Trinidad Sánchez]] ekintzailea, aberriaren ama (Dominikar Errepublika)
# [[Marie Adelaide Belloc Lowndes]] nobelagilea (Ingalaterra)
# [[Marie La Cécilia]] Frantziako maistra, Komunan aktibista errepublikanoa (1839 - 1922)
# [[Marisa de Leza]] aktorea (Madril)
# [[Martha Carrier]] sorginkeria leporatuta eraila (EEBB)
# [[Mary Eastey]] Salemeko sorgin-epaiketan exekutatua (AEB)
# [[Mary Russell Mitford]] idazlea, dramagilea (Ingalaterra)
# [[Mary Walcott]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Matiel Mogannam]] aktibista, nazionalista (Libano-Palestina)
# [[Matilda Hays]] itzultzaile, idazle, kazetari, aktore (Ingalaterra)
# [[Melissa Aldana]] saxofoi-jotzailea (Txile)
# [[Mercedes Llopart]] sopranoa, irakaslea (Bartzelona)
# [[Mercy Lewis]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Minou Tavárez Mirabal]] filologoa, politikaria (Dominikar Errepublika)
# [[Monica Oliphant]] zientzialari, ikertzailea (Ingalaterra-Australia)
# [[Nabawiyya Musa]]irakaslea, nazionalista, feminista (Egipto)
# [[Natali Germanotta]] moda-diseinatzailea, estilista (AEB)
# [[Natalia Kanem]] UNFPAren zuzendaria (Panama)
# [[Nerilie_Abram]] zientzilaria (Australia)
# [[Nísia Floresta (idazlea)]] idazlea, hezitzailea (Brasil)
# [[Paca Blanco]] ekintzailea (Madril)
# [[Patricia Kraus]] abeslaria, musikagilea, ekoizlea (Milan-Espainia)
# [[Regina Lago García]] pedagogo, psikologo (Palentzia)
# [[Renata Scotto]] sopranoa (Italia)
# [[Rosalba Carriera]] margolaria (Italia)
# [[Ruth Rivera Marín]] arkitektoa (Mexiko)
# [[Safia Zaghloul]] aktibista, politikaria (Egipto)
# [[Sonia Vivas]] pedagogoa, politikaria (Bartzelona)
# [[Tarab Abd al-Hadi]] aktibista feminista, politikaria(Palestina-Egipto)
# [[Valentine de Saint-Point]] idazlea (Frantzia)
# [[Verónika Mendoza]] politikaria (Peru)
# [[Victòria Pujolar Amat|Victoria Pujolar Amat]] margolaria (Bartzelona)
# [[Virgínia Quaresma]] kazetaria, aktibista (Portugal)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''maiatza''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Alaitz Biritxinaga]] ef--'''SORTUA''' Txirrindulari epaile eta zuzendaria (Bizkaia 1974)
# [[Angelita Bilbao Bilbao]] efef'''SORTUA''' erizaina, ekintzaile abertzalea (Bilbo 1903-Argentina 1990)
# [[Concha Laca]] efef'''SORTUA''' artisaua, zeramikaria, eskultorea (Madril 1925-Irun 2018)
# [[Estibaliz Urresola Solaguren]] ef--'''SORTUA''' zinema zuzendaria (Laudio 1984)
# [[Haizea Beruete]] efef'''SORTUA''' bertsolaria (Iruñea 1994-2022)
# [[Lina Huarte-Mendikoa]] efef'''SORTUA''' sopranoa (Iruñea 1928-Madril 2017)
# [[Margarita Barainka]] g'''SORTUA''' Gernikako bonbardaketaren lekukoa (Errigoiti 1922)
# [[Acacia Uceta]] poeta (Madril)
# [[Adelaida Abarca Izquierdo]] ekintzailea, kartzelarik ihes egindakoa (Madril)
# [[Adelaida Las Santas]] kazetari eta poeta (Madril)
# [[Alejandra Soler]] maistra errepublikano erbesteratua (Valentzia)
# [[Amanda Jones]] poeta, aktibista, asmatzailea (AEB)
# [[Ana Martínez Collado]] arte estetika eta generoa (Madril)
# [[Ángela García de la Puerta]] Espainiako 1. Fisika eta Kimika katedraduna (Soria)
# [[Ángeles García-Madrid]] idazlea eta presoa (Madril)
# [[Anna Davin]] historialaria, idazlea, feminista( Ingalaterra)
# [[Anna Keichline]] arkitektoa eta asmatzailea (AEB)
# [[Anna Manso Munné]] idazlea, gidoilaria (Bartzelona)
# [[Anna Ruth Fry]] idazlea (Britainia Handia)
# [[Asun Casasola]] genero indarkeriaren aurkako aktibista (Palentzia)
# [[Asunción Bastida]] moda diseinatzailea (Bartzelona)
# [[Aurora Rodríguez Carballeira]] ama eugenesikoa (Galizia)
# [[Barbara Bodichon]] ongilea, eskubideen aldeko aktibista (Erresuma Batua)
# [[Carmen Mir]] moda diseinatzaile (Bartzelona)
# [[Christiana Figueres]] antropologoa, ekonomialaria eta analista(Costa Rica)
# [[Clara Sánchez (idazlea)]] idazlea, Espainaiko zine aditua (Guadalajara)
# [[Concha Alós]] idazlea (Valentzia-Bartzelona)
# [[Consuelo García del Cid Guerra]] idazlea (Bartzelona)
# [[Deepika Kurup]] zientifikoa, asmatzailea (edateko ur garbi 'azkarra') (AEB)
# [[Dorothy Thompson]] kazetaria, idazlea, sufragista, feminista (AEB)
# [[Eldorado Jones]] asmatzailea (hegazkin isilgailua,plantxa elektrikoa)(AEB)
# [[Elena Moncada]] ekintzaile, idazle, prostituzioaren abolizionista (Argentina)
# [[Enriqueta Gallinat]] politikaria, errepresio frankistaren biktima (Bartzelona)
# [[Erna Schneider]] ingenaria, matematikaria eta asmatzailea (AEB)
# [[Ethel Léontine Gabain]] margolaria (Frantzia-Ingalaterra)
# [[Eva Alcón]] errektorea (Castelló)
# [[Flor Cernuda]] preso komunista (Toledo)
# [[Flora Robson]] aktorea (Ingalaterra)
# [[Gema Corredera]] abeslari eta musikagilea (Kuba)
# [[Geneviève de Gaulle-Anthonioz]] Frantziako erresistentziakoa (Frantzia)
# [[Gertrud Bäumer]] aktibista feminista eta politikaria (Alemania)
# [[Gisela Wild]] feminista, kooperatiba-politiketan espezializatua (Argentina)
# [[Gloria Patricia Porras]] abokatu, notario, epaile (Guatemala)
# [[Hannah Slater]] asmatzailea (kotoiaz josteko haria sortzeko metodo berria)(AEB)
# [[Helen Taylor (feminista)]] idazlea, aktorea (Erresuma Batua)
# [[Helen Taylor]] noblea (Ingalaterra)
# [[Helena Lange]] pedagogoa eta emakumeen eskubide defendatzailea (Alemania)
# [[Hilary Wainwright]] kazetaria, ikertzailea, feminista (Ingalaterra)
# [[Hildegart Rodríguez Carballeira]] politikaria, etorkizuneko emakume gisa sortua (Madril)
# [[Ida Henrietta Hyde]] fisiologoa eta asmatzailea (AEB)
# [[Isabel Olesti]] kazetari eta idazlea (Tarragona)
# [[Isabel Risco]] aktorea (Coruña)
# [[Isabel Vicente García|Isabel Vicente Garcia]] ekintzaile komunista (Albacete - Bartzelona)
# [[Jenara Vicenta Arnal Yarza]] 1. Zientzia Kimiko doktorea eta ikertzailea (Zaragoza)
# [[Jessie Boucherett]] emakumeen aldeko aktibista (Ingalaterra)
# [[Joaquina Dorado Pita]] Les Cortseko preso errepublikanoa (Coruña)
# [[Josefa Barba-Gosé Flexner]] zientzialaria (Bartzelona-Filadelfia)
# [[Josefina Amalia Villa]] ekintzailea, preso politikoa (León-Madril)
# [[Joy Mangano]] enpresaria eta asmatzailea (fregona, pertxak) (AEB)
# [[Juana Francisca Rubio]] margolaria eta ilustrailea (Madril)
# [[Judith Malina]] aktorea, ekoizlea eta zuzendaria (Alemania-AEB)
# [[Karen Olsen Beck]] arkitektoa, soziologoa, politikaria eta diplomatikoa (*!)
# [[Laia Berenguer Puget]] Les Cortseko preso sozialista (Bartzelona)
# [[Laura Casielles]] idazlea, poeta (Asturias)
# [[Les Corts emakumeen kartzela]] (Bartzelonako eraikina)
# [[Letizia Battaglia]] kazetari, argazkilari, politikari, editore eta enpresaburua (Italia)
# [[Liane Russell]] genetista, zoologoa (Austria, AEB)
# [[Lidia Guinart]] kazetaria, idazlea eta politikaria (Bartzelona)
# [[Lilí Díaz Rivas]] enpresaburua, idazlea (Galizia)
# [[Lilly Maxwell]] sufragista (Eskozia)
# [[Lina Gálvez]] historialaria, ekonomia feministan aditua (Sevilla)
# [[Lise London]] erresistentzia frantseseko aktibista (Frantzia)
# [[Llum Quiñonero]] kazetaria, ekintzailea, politikaria (Alacant)
# [[Lola Sanjuán]] enpresaburua eta lider feminista (Sevilla)
# [[Magda Bandera]] kazetaria, idazlea(Bartzelona)
# [[Maite Alvarez]] zientzilaria eta ikertzailea (Ermua)
# [[Manolita del Arco]] politikaria, ekintzailea (Bilbo-Madril)
# [[Margarida Abril]] ekintzailea (Katalunia)
# [[María Ángeles Durán]] ikertzailea (Madril)
# [[María Antonia Peña]] errektorea (Cádiz)
# [[María Antonia Zorraquino]] biokimikaria eta ikertzailea (Zaragoza)
# [[Maria Bigordà Montmany]] kataluniar ekintzailea (Ullastre-Tarrasa)
# [[María del Carmen Cuesta Rodríguez|Maria del Carmen Cuesta Rodríguez]]A aktibista (Madril)
# [[Maria Deraismes]] prostituzioaren abolizionista
# [[María Dolores de Pablos]] poeta eta astrologoa (Madril)
# [[Maria Dolors Laffitte]] abeslaria (Bartzelona)
# [[Maria Dolors Renau]] psikologoa, pedagogoa eta politikaria (Bartzelona)
# [[María Elena Moyano]] aktibista (Perú)
# [[María José Figueras]] errektorea (Katalunia)
# [[Maria Lacerda de Moura]] anarkista eta feminista (Brasil)
# [[María Vicenta Mestre Escrivá]] psikologoa, Valentziako Unibertsitateko 1. emakume errektorea (Valentzia)
# [[Marie Killick]] audio-ingeniaria, asmatzailea (gramofonorako zafirozko orratza) (Erresuma Batua)
# [[Marina Vargas]] artista (Granada)
# [[Marisa Mediavilla Herreros]] liburuzaina, dokumentalista, feminsita (Palentzia)
# [[Marjorie Joyner]] asmatzailea (ile kizkur iraunkorrak egiteko makina)(AEB)
# [[Martirio (cantante)|Martirio]] abeslaria (Huelva)
# [[Mary Beale]] margolaria eta erretratista (Ingalaterra)
# [[Mary Dixon Kies]] asmatzailea (kotoiaz josteko haria sortzeko metodo berria) (AEB)
# [[Melania Moscoso]] antropologa, pedagoga, feminista (Bilbo)
# [[Mercedes Fernández-Martorell]] antropologoa (Bartzelona)
# [[Mercedes Núñez Targa]] Las Ventas eta Nazien kontzentrazio-eremuetako preso eta lekukoa (Bartzelona)
# [[Miren Arantza Madariaga Aberasturi]] politikaria eta zuzendari publikoa (Gernika)
# [[Montserrat Minobis]] kazetaria, irakaslea, idazlea eta feminista (Figueras)
# [[Natacha Bustos]] komiki-marrazkilaria (Eivissa)
# [[Nieves Torres]] politikaria, ekintzailea (Madril)
# [[Niña Pastori]] flamenko-kantautorea (Cadiz)
# [[Noeleen Heyzer]] diplomazialaria(Singapur)
# [[Noelia Vera]] kazetaria eta politikaria (Cádiz)
# [[Núria Feliu]] abeslaria eta aktorea (Bartzelona)
# [[Olimpia Altuve]] farmazialaria (Guatemala)
# [[Paz Azzati Cutanda]] Las Ventaseko preso komunista (Valentzia)
# [[Petra Cuevas]] preso komunista (Toledo)
# [[Pilar Aranda Ramírez]] errektorea (Zaragoza)
# [[Pilar López Díez]] maistra, kazetaria, komunikazio eta genero ikertzailea (Asturias)
# [[Rina Lazo]] margolari eta muralista (Guatemala)
# [[Rocio Mora Nieto]] abokatua eta aktibista (Madril)
# [[Rosa Aguilar Chinea]] errektorea (Gomera)
# [[Rosa Aguilar]] politikaria (Kordoba)
# [[Rosa Cremón Parra]] erizaina, ekintzaile antifrankista (Madril)
# [[Rosa Devés]] biokimikaria, akademika eta hezitzailea (Txile)
# [[Sally Alexander]] historialaria, feminista (Ingalaterra)
# [[Sheila Rowbotham ]] historialari feminista sozialista (Erresuma Batua)
# [[Shirley Ann Jackson]] fisikaria, asmatzailea (AEB)
# [[Sofía Moro]] argazkilaria (Madril)
# [[Soledad Murillo]] soziologo feminista, ikertzailea eta politikoa (Madril)
# [[Soledad Real López]] ekintzaile, komunista (Bartzelona)
# [[Susana Blas Brunel]] komisarioa, arte eta feminosmoan aditua (Madril)
# [[Susanna Martín]] ilustratzailea (Bartzelona)
# [[Suzanne Noël]] Zirujau plastikoa (Frantzia)
# [[Teresa Hernández Sagués]] Les Cortseko preso komunista (Avila)
# [[Teresa Rebull]] aktibista politikoa eta kantautorea (Bartzelona)
# [[Teresa Saez Barrao]] aktibista feminista, politikaria (Huesca-Nafarroa)
# [[Trinidad Gallego Prieto]] erizaina, emagina,politikari komunista (Madril)
# [[Valerie Hunter Gordon]] asmatzailea (Erresuma Batua)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''apirila''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Antonia Salaberria]] efef'''SORTU''' erraketista (Eibar, 1906-2000)
# [[Aurelia Elkoro-Iturbe]] efef'''SORTU''' erraketista (Eibar 1012-1977)
# [[Haizea Oses]] ef--'''SORTU''' eskalatzailea (Arrasate, 2004)
# [[Irene Sarrionandia]] ef--'''SORTU''' mendi korrikalaria (Deba 1948)
# [[Joana Lasheras]] ef--'''SORTU''' kazetaria EITBn (Iruñea 1980)
# [[Josefina Markina]] efef'''SORTU''' filantropoa (Mallabia 1889-1972)
# [[Julene Bouzo]] ef--'''SORTU''' atleta (Ermua, 2003)
# [[Julia Guerra Lacunza]] efef'''SORTU''' poeta (Iruñea 1953-2008)
# [[María del Villar Berruezo]] efef'''SORTU''' aktorea, dantzaria eta idazlea (Tafalla 1888-1977)
# [[Martija de Jauregui]] XVI. mendeko sendagilea (Nafarroa) '''SORTU'''
# [[Pantxika Urruti]] ef--'''SORTU''' kantaria eta pastoral errejenta (Zuberoa 1955)
# [[Teresa Izu]] margolaria, ilustratzailea (Tafalla) sortu
# [[Adelita Domingo]] pianista, kopla-kantari eta dantzarien maistra(Sevilla)
# [[Aenne Burda]] argitaratzailea, alemaniar ekonomia-mirariaren ikur bat (Alemania)
# [[Amaya Arzuaga]] diseinatzailea eta enpresaburua (Burgos)
# [[Ana María Rodas]] idazlea (Guatemala
# [[Ana Rosa Diego]] zinema-zuzendaria eta gidoilaria (Sevilla)
# [[Angelina Aspuac]] jantzi maien defendatzailea (Guatemala)
# [[Angelina Beloff]] margolaria, grabatzailea eta arte-irakaslea(Errusia-Mexiko)
# [[Asunción Gómez Pérez]] ikertzailea (Badajoz)
# [[Aurelia Gutiérrez-Cueto Blanchard]] pedagogoa(Santander)
# [[Beatrice Hastings]] idazlea(Ingalaterra)
# [[Belén Maya]] flamenko-dantzaria eta koreografoa ( )
# [[Bella Dutton]] tenislaria (Britainia-Espainia)
# [[Bibiana Candia]] idazlea eta kazetaria (Galizia)
# [[Carlota Gurt]] idazlea eta kazetaria (Bartzelona)
# [[Catherine Bauer Wurster]] arkitektoa, etxebizitza publikoaren defendatzailea (AEB)
# [[Catherine Fahringer]] idazlea, aktibista (Estatu Batuak)
# [[Celia Rivas Casais]] kamioilaria, enpresaburua eta ekintzailea (Galizia)
# [[Ch´umilkaj Curruchiche]] abeslaria (Guatemala)
# [[Chona Madera]] idazle kanariarra
# [[Cilly Aussem]] tenislaria (Alemania)
# [[Concha Méndez]] idazlea, poeta eta gidoilaria (Madril)
# [[Concha Monje]] robotika-ikertzailea (Badajoz)
# [[Elena Catena]] filologoa, editorea eta feminista (Salamanca)
# [[Elena Villamandos]] kanariar idazlea
# [[Elvira Dyangani Ose]] Bartzelonako Arte Garaikidearen Museoaren 1. emakume zuzendaria(Kordoba)
# [[Emma Couceiro]] poeta (Lugo)
# [[Enriqueta Martín Ortiz de la Tabla]] irakaslea eta liburuzaina (Badajoz)
# [[Ernestine Rose]] asmatzailea (Polonia)
# [[Eudoxia Píriz]] Medikua (Salamanca)
# [[Fatoumata Diawara]] Maliko aktore eta egile-abeslaria (1982 - )
# [[Francisca Subirana]] tenislaria (Katalunia)
# [[Genie Espinosa]] artista, ilustratzailea (Bartzelona)
# [[Helena Bayona]] dokumentalgilea (Iruña)
# [[Iris Yassmin Barrios Aguilar]] abokatu eta epailea (Guatemala)
# [[Isa Guerra García]] poeta kanariarra (Kanariar uharteak)
# [[Isabel Expósito Morales]] idazlea (Hierro-Kanariak)
# [[Isabel García Hualde]] idazlea (Zarrakaztelu)
# [[Josane Sigart]] tenislaria (Belgika)
# [[Kajsa Ekis Ekman]] kazetari, idazle, ekintzailea (Suedia)
# [[Karma Peiró]] kazetari digitala Adimen Artifizialean aditua (Bartzelona)
# [[La Niña de los Peines]] Kopla-abeslaria (Sevilla)
# [[Las Ventas emakumeen kartzela]] artikulua da.
# [[Laura Fernández]] Idazlea eta kazetaria (Terrassa)
# [[Lenina Amapola García]] idazlea (Guatemala)
# [[Lilí Álvarez]] kirolaria, kazetaria eta Olinpiar jokoetako 1.emakume espainiarra (Erroma-Madril)
# [[Lourdes Pastor]] Kantaria eta aktibista (Kordoba)
# [[Lydia Becker]] Britainia Handiko sufragista, biologoa eta astronomoa (1827-1890)
# [[Madam C. J. Walker]] asmatzailea eta enpresaburua (AEB)
# [[Maddelin Brizuela]] enbaxadorea Bolivian (El Salvador)
# [[Margarita Ucelay]] filologoa, hispanista eta irakaslea (Madril)staño
# [[Marguerite Broquedis]] tenislaria (Frantzia)
# [[Maria Àngels Anglada]] kazetaria, poeta, eleberrigilea (Katalunia)
# [[María Blanca Ferrer García]] Abokatua, idazlea, poeta (Iruñea)
# [[María Blanchard]] margolaria (Santander)
# [[Maria del Carmen Reina Jiménez]] idazlea kanariarra
# [[María Francisca Ulloa del Castillo]] emagina (Utrera)
# [[Maria Furtwängler]] aktore eta medikua (Alemania)
# [[María Josefa Riba]] tenislaria (Katalunia)
# [[María Laffitte]] arte-kritikaria, idazlea, Emakumeen eskubide defendatzailea(Sevilla)
# [[María Rodrigo]] musikagilea, pianista eta irakaslea(Madril)
# [[María Salas Larrazábal]] idazle eta aktibista (Burgos)
# [[Marian Rojas]] mediku psikiatra eta idazlea (Madril)
# [[Maribel Lacave]] idazle kanariarra
# [[Marie Goegg-Pouchoulin]] Suitzako aktibista feminista eta abolizionista (1826-1899)
# [[Marie Vassilieff]] margolaria (Errusua-Frantzia)
# [[Marifé de Triana]] Kopla-abeslaria eta aktorea (Sevilla)
# [[Matilde Coral]] flamenko dantzaria (Sevilla)
# [[Matilde Landa]] politikaria (Badajoz)
# [[Matilde Ras]] grafologoa, idazlea, itzultzailea(Tarragona)
# [[Matilde Ucelay]] Espainiako tituludun 1.emakume arkitektoa (Madril)
# [[Mayte Martín (idazlea)|Mayte Martín]] Las Palmas (Kanariak)
# [[Mayte Martín]] musikagilea, flamenko-abeslaria (Bartzelona)
# [[Melanie Mayron]] asmatzailea eta aktorea (AEB)
# [[Melissa Farley]] psikologo, feminista (AEB)
# [[Mercedes Rodrigo]] Espainiako tituludun 1.emakume psikologoa (Madril)
# [[Merche Esmeralda]] flamenko-dantzaria (Sevilla)
# [[Milagro Almenara Pérez]] Espainiako Gerra Zibilean eraildako farmazialaria (Santander)
# [[Milagros Mengíbar]] flamenko-dantzaria (Sevilla)
# [[Milagros Nuin Monreal]] itzultzailea. (Erriberri-Nafarroa)
# [[Molla Mallory]] tenislaria (Norvegia-AEB)
# [[Morena Herrera]] abortuaren aldeko ekintzailea (El Salvador)
# [[Myriam Palacios]] aktorea (Txile)
# [[Natalia Sosa Ayala]] kanariar idazlea
# [[Norah Borges]] ilustratzailea (Argentina)
# [[Núria Albó]] poeta (Bartzelona)
# [[Nuria Coronado Sopeña]] kazetaria, feminista, abolizionista (Madril)
# [[Olimpia Valencia]] ginekologoa (Galizia)
# [[Oliva Acosta]] zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (Cádiz)
# [[Omowunmi Sadik]] asmatzailea (Nigeria)
# [[Patricia Ruiz de Irizar]] farmazialaria eta kooperantea (Iruñea)
# [[Paulina Kellogg Wright Davis]] aktibista, hezitzailea (AEB)
# [[Pepa Chávarri]] tenislaria (Madril)
# [[Pilar Aguilar Carrasco]] idazle, zinemako kritikaria, feminista (Jaén)
# [[Pura Maortua]] antzerki-zuzendaria (Kantabria)
# [[Rafaela Pastor]] aktibista (Malaga)
# [[Rebeca Lane]] abeslaria (Guatemala)
# [[Rita Fernández Queimadelos]] arkitektoa (Galizia)
# [[Rosa Barasoain|Rosa Barasoin]] idazlea (Tafalla)
# [[Rosa Torras]] tenislaria (Katalunia)
# [[Rosa Vergés]] zinema-zuzendaria, gidoilaria eta irakaslea (Bartzelona)
# [[Sabina Spielrein]] psikiatra eta psikoanalista (Errusia)
# [[Salima Ikram]] egiptologoa (Pakistan)
# [[Selena Millares]] kanariar poeta
# [[Simone Iribarne]] tenislaria (Lapurdi)
# [[Sofia Quintino]] Portugalgo mediku, feminista eta errepublikanoa (1879-1964)
# [[Sonsoles Echavarren Roselló|Sonsoles Echavarren]] idazlea eta kazetaria (Iruñea)
# [[Sylvia Ratnasamy]] asmatzailea (Belgika)
# [[Taina Bien-Aimé]] abolizionista
# [[Teresa Zabalza Díez]] musikagilea, musikaria eta musika irakaslea (Iruñea)
# [[Trinidad Lucea Ferrer]] idazlea, poeta eta ilustratzailea (Tutera)
# [[Veena Sahajwalla]] asmatzailea (India-Australia)
# [[Victorina Durán]] margolaria, jantzi-eszenografoa eta diseinatzailea (Madril)
# [[Viera Sparza]] ilustratzailea, idazlea eta umorista grafikoa (Zaragoza)
# [[Virginia Laparra]] fiskal oiha (Guatemala)
# [[Yolanda Castaño]] poeta eta literatura kritikaria (Coruña)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''martxoa''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Boni Macarrón]] efef'''SORTU''' martxantera, gozoki saltzailea (Durango)
# [[Carmen Miranda Zubieta]] --ef'''SORTU''' Kultur-ekintzailea (Galdakao)
# [[Elbira Iturri]] ef--'''SORTU''' aktibista (Mundaka)
# [[Eugenia Idoiaga]] efef'''SORTU''' emagina (Forua)
# [[María Ángeles Garai]] efef'''SORTU''' irakaslea, Bizkaiko lehen andereñoa (Bilbo)
# [[Martxelina Lopetegi]] efef'''SORTU''' bertsolaria (Oiartzun 1864-1930)
# [[Tamara Clavería]] ----'''SORTU''' Amuge elkarteko lehendakaria (Bilbo)
# [[Adilia de las Mercedes]] jurista feminista (Guatemala)
# [[Alauda Ruiz de Azúa]] zine-zuzendaria eta gidoilaria (Bizkaia)
# [[Alika Kinan]] Abolizionista (ARgentina)
# [[Almudena Domínguez Arranz]] arkeologoa
# [[Amada López Meneses]] historialari galiziarra
# [[Amalia de Isaura]] aktore komikoa eta kupletista (?)
# [[Amelia Baldeón Iñigo]] arkeologoa (Gasteiz)
# [[Amparo Alonso Betanzos]] adimen artifizialeko ikertzailea(Galizia)
# [[Amparo Cebrián]] pedagogoa (Salamanca)
# [[Ana Delgado Hervás]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Ana María Romero de Campero]] kazetaria, idazlea ekintzailea (Bolivia)
# [[Ángeles Huerta]] zine-zuzendaria (Asturias)
# [[Angelina Vidal]] Portugalgo idazle eta kazetaria (1847-1917)
# [[Anina Ciuciu]] abokatu eta idazle ijitoa (Errumania)
# [[Anne Tyng]] asmatzailea (Txina-AEB)
# [[Anselma de Salces]] Bilbotar ongilea (1815-1885)
# [[Arabako Emakumeen Asanblada]]
# [[Arundhati Bhattacharya]] enpresaburua (India)
# [[Áurea Lucinda Javierre]] artxibozaina eta historialaria (Teruel)
# [[Beatriz Pinheiro]] Portugalgo idazle, poeta, editore eta intelektuala (1871-1922)
# [[Begoña Vila]] astrofisikaria (Galizia)
# [[Berta Wilhelmi]] enpresaburua, hezitzailea, filantropoa eta feminista (Alemania, Granada)
# [[Carla Accardi]] margolari abstraktua (Italia)
# [[Carla Lonzi]] idazlea, arte-kritikaria, feminista (Italia)
# [[Carla Subirana]] zine-zuzendaria (Bartzelona)
# [[Carme Freixa]] kazetaria, feminista, abolizionista (Bartzelona)
# [[Carmen de Zulueta]] idazlea, filosofoa eta irakaslea (Madril)
# [[Carmen García Mateo]] telekomunikazio ingeniaria (Galizia)
# [[Carmen López Alonso|Carmen Lopez Alonso]] historialaria
# [[Carmen Sentandreu Gimeno]] arkeologoa
# [[Carmen Velacoracho de Lara]] Kazetaria (Ciudad Real, 1880-Madril,1960)
# [[Catherine Furbish]] botanikaria (AEB)
# [[Christine Peterson]] estatistikaria, zientzialaria (EEBB)
# [[Chus Gutiérrez]] zine-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea (Granada)
# [[Deema Shehabi]] poeta eta idazlea (Kuwait)
# [[Delia Grigore]] filologo ijitoa (Errumania)
# [[Diana Pey]] piano-jotzailea (Madril)
# [[Dolores Cebrián]] irakaslea (Salamanca)
# [[Domitila de Carvalho]] Portugalgo mediku, irakasle eta politikaria (1871-1966)
# [[Elaine N. Aron]] psikologoa (Kalifornia)
# [[Elena Barulina]] botanikaria, genetista eta ikertzailea (Errusia)
# [[Elena Díaz Ereño]] medikua eta irakaslea (Galdakao)
# [[Elena Fortún]] idazlea, haur eta gazte literatura (Madril)
# [[Elena Hernández Sandoica]] historialaria
# [[Elisa Augusta da Conceição Andrade]] Portugalgo lehen emakume medikua (1855-??)
# [[Elisa Garrido González|Elisa Garrido]] historialaria
# [[Elizabeth J. Tasker]] astrofisikaria, idazle zientifikoa eta irakaslea (Britainia)
# [[Elvira Ontañón Sánchez-Arbós]] idazlea, artikulugilea eta pedagogoa (?)
# [[Elza_Dunkels]] Suediako pedagoga
# [[Emma Ihrer]] feminista eta lider sindikala (Alemania)
# [[Esma Redžepova]] abeslari ijitoa (Mazedonia)
# [[Esther Takeuchi]] asmatzailea (AEB)
# [[Fei-fei Li]] konputazioko irakaslea (Txina-AEB)
# [[Fournierreko emakume kartagileak]] emakume langileak (Gasteiz)
# [[Gloria Cabral]] arkitektoa (Brasil-Paraguai)
# [[Gloria Giner de los Ríos García]] irakaslea(Madril)
# [[Glòria Trías Rubiés]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Guiomar Torresão]] Portugaldar idazlea eta feminista (1844-1898)
# [[Halet Çambel]] arkeologaeta Olinpiar Jokoetan lehiatu zen lehen emakume turkiarra, eskriman
# [[Harriet Williams Russell Strong]] asmatzailea (AEB)
# [[Helena Lopes da Silva]] zirujau eta politikaria (Cabo Verde)
# [[Hélène Rioux]] idazle eta itzultzailea (Kanada)
# [[Helene Stöcker]] bakezalea, feminista eta publizista (Alemania)
# [[Isabel Aguirre]] arkitektoa (Galizia)
# [[Isabel García Lorca]] irakaslea eta idazlea (Granada)
# [[Jennifer Miller]] Feminista, artista, idazlea...(EEBB)
# [[Jordina Sales i Carbonell]] historialaria
# [[Josefina Aldecoa]] idazlea eta pedagogoa (Leon)
# [[Juana Capdevielle]] Gerra Zibilean eraildako pedogogo eta liburuzaina (Madril-Galizia)
# [[Juana Romani|Juani Romani]] italiar-frantziar margolaria
# [[Julia Sánchez Carrilero]] arkeologoa
# [[Julia Vigre García]] maistra (Madril)
# [[Julienne Baseke Nzabandora]] aktibista (Kongo)
# [[Julieta Paredes]] feminista komunitarioa (Bolivia)
# [[Juliette Bonheur]] animalia-margolaria (Frantzia)
# [[Katerina Harvati]] paleontologoa, irakaslea eta ikertzailea (Grezia)
# [[La Argentinita]] dantzaria eta koreografoa (Buenos Aires)
# [[Laura de los Ríos Giner]] irakaslea (Granada)
# [[Laura García Hoppe]] margolaria eta idazlea (Malaga)
# [[Leonor Serrano Pablo]] pedagogoa,legelaria, feminista (Ciudad Real-Madril)
# [[Lily Braun]] idazle eta feminista (Alemania)
# [[Linda Braidwood]] arkeologoa
# [[Lita Cabellut]] margolari ijitoa (Espainia)
# [[Lourdes Girón Anguiozar]] arkeologoa (Cadiz)
# [[Maite Larrauri Gómez]] filosofoa, idazlea eta irakaslea (Valentzia)
# [[Manuela Solís]] ginekologoa, Valentziako 1. medikua (Valentzia)
# [[Mapi León]] futbolaria (Zaragoza)
# [[Margarita Ballester Figueres]] poeta, itzultzailea eta irakaslea (Katalunia)
# [[Margarita Sánchez Romero]] arkeologoa (Madril)
# [[Maria Amália Vaz de Carvalho]] Portugalgo idazle poligrafoa, pedagogoa eta poeta (1847-1921)
# [[María Ángeles Pérez Samper]] arkeologoa (Bartzelona, 1949)
# [[María Antonina Sanjurjo Aranaz]] belar-jockey jokalaria (Galizia)
# [[Maria Benedita Mouzinho de Albuquerque de Faria Pinho]] Portugalgo idazle, aktibista errepublikano eta feminista (1865-1939)
# [[María Blázquez|María Blazquez]] idazlea (Extremadura)
# [[María Buj Luna]] liburuzain terueldarra
# [[Maria Clara Correia Alves]] Portugalgo editore, kazetari eta irakasle feminista (1869-1948)
# [[María Cristina Gonzalo Pintor]] arkitektoa (Santander-Madril)
# [[Maria Eugenia Aubet]] arkeologoa (?)
# [[María José Alonso Fernández]] farmakologoa (Leon)
# [[María Juana Ontañón]] arkitekto kanariarra (Tenerife)
# [[María Lacrampe]] erizaina (Madril)
# [[María Sánchez Arbós]] maistra eta pedagogoa (Huesca-Madril)
# [[María Teresa Miras Portugal]] biokimika (Galizia)
# [[María Victoria Lareu]] ikertzailea, auzitegiko medikua (Galizia)
# [[Mariam Kamara]] arkitekto frantziar-nigeriarra
# [[Mariana Angélica de Andrade]] Poeta portugaldarra (1840-1882)
# [[Marie Joséphine Nicolas]] margolari frantziarra
# [[Marisol Soengas]] mikrobiologoa (Galizia)
# [[Marta Moll de Alba]] piano-jotzailea (Kanariak)
# [[Mary Walton]] ingeniaria eta asmatzailea (AEB)
# [[Massouda Kohistani]] aktibista (Afganistan)
# [[Matilde Cantos]] politikaria (Granada)Mpa
# [[Matilde Moliner Ruiz]] liburuzaina eta institutuko katedraduna(Madril)
# [[Mercedes Vegas]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Mercedes Vilanova Ribas]] historialaria eta ikertzailea (Katalunia)
# [[Miren Roji]] musika irakaslea eta piano-jotzailea (Santurtzi, 1917-2018)
# [[Naama Goren-Inbar]] arkeologoa
# [[Nely Reguera]] zine-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea (Granada)
# [[Nieves Sánchez Carrilero]] arkeologoa
# [[Noemí Trujillo]] poeta eta idazlea (Bartzelona)
# [[Norma Vázquez]] Bilbon bizi den indarkeria matxistan aditua (Mexiko)
# [[Núria Rafel i Fontanals]] arkeologoa katalana
# [[Ofelia Rey Castelao ]] historialaria,idazlea (Galizia)
# [[Olga Vallespín Gómez]] arkeologoa eta Espainiako lehen urpekari profesionala
# [[Olive Dennis]] ingeniaria, tren diseinu-berrikuntzen egilea (AEB)
# [[Patsy O'Connell Sherman]] asmatzailea (AEB)
# [[Peregrina Quintela Estévez]] matematikaria (Galizia)
# [[Pilar Palomero]] zinemagilea eta idazlea (Zaragoza)
# [[Pilar Pérez Solano]]zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (Alacant)
# [[Rachel Zimmerman]] zientzialaria eta asmatzailea (Kanada)
# [[Rilda Paco]] artista, diseinatzailea (Bolivia)
# [[Rita de Morais Sarmento]] Portugalgo lehen emakume ingeniari zibila (1872-1931)
# [[Robin Wall Kimmerer|Robin Wall Kimmerer]] ekologista (EEBB)
# [[Rosa Balaguer Oltra]] Kazetaria (Valentzia)
# [[Rosa María Rodríguez Magda]] filosofoa (Valentzia)
# [[Sally Fox]] asmatzailea (AEB)
# [[Sandra Barrilaro]] argazkilaria eta ekintzailea (Bilbo)
# [[Sandra Sevillano]] mendi korrikalaria (Santurtzi)
# [[Serafina Javierre]] liburuzaina (Tarragona)
# [[Sonia Sánchez]] idazlea, abolizionista (Argentina)
# [[Susan Leeman]] endrokrinologoa (AEB)
# [[Susana Reyes]] dantzari, koreografoa, artista (Ekuador)
# [[Teresa Paneque]] Astronomoa, zientzia-dibulgatzailea (Madril-Txile)
# [[Towanda Rebels]] idazle, komediante, abolizionista, feminista bikotea (Madril)
# [[Vicenta Lorca Romero]] maistra (Granada)
# [[Victoria Cabrera Valdés]] historialaria (Madril)
# [[Violeta Delmonte]] hizkuntzalaria (Argentina-España)
# [[Virginia Auber Noya]] idazlea, itzultzaile (Coruña, 1825-Madril,1897)
# [[Marianne Thyssen]] politikaria (Belgika, 1956)
}}
=== Berriak ===
====Berriak 2022 (Otsaila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Azpitarte]] ef--'''SORTU''' abeslaria, futbolaria eta aktorea (Bizkaia)
# [[Antonia Salaberria]] efef'''SORTU''' Erraketista (Eibar)
# [[Adelaida de la Calle]] biologoa (Madril)
# [[Adriana Kaplan Marcusán]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Argentina)
# [[Agustina Ruiz Dupont]] fikziozko zientzialaria (Granada)
# [[Aissata Kane]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Gambia)
# [[Alfreda Markowska]] Holokaustoa biziraun zuen emakumea, haur ijito, judu eta alemanak bizirauten lagundu zuena (Polonia)
# [[Alicia Estévez]] Zientzialaria (Pontevedra)
# [[Alicia Hermida]] aktorea (Madril)
# [[Almaclara]] emakume-orkestra taldea (Andaluzia)
# [[Amalia Lobato Rosique]] Gerra zibilean eraildako milizianoa (Murtzia)
# [[Aminata Diop]] mutilazio genitalagatiko lehen errefuxiatua eta aktibista (Mali)
# [[Amparo Soler Leal]] aktorea (Madril)
# [[Ana Locking]] moda-diseinatzailea, enpresaburua eta argazkilaria (Toledo)
# [[Ana Mena]] abeslaria eta aktorea (Malaga)
# [[Angéla Kóczé]] Soziologoa feminista ijitoa (Hungaria)
# [[Ángela López Jiménez]] soziologoa eta feminista (Iruñea)
# [[Angelines Fernández]] aktore errepublikanoa (Madril-Mexiko)
# [[Anika Rahman]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Banglades)
# [[Anna Missuna]] Errusiar geologoa
# [[Antonia Plana]] aktorea (Espainia)
# [[Antónia Pusich]] portugaldar idazle, kazetari eta musikagilea (1805-1883)
# [[Balghis Badri]] feminsta eta aktibista (Sudan)
# [[Beatriz González Calderón]] biolontxelojolea eta orkestra-zuzendaria (Andaluzia)
# [[Binta Jammeh-Sidibe]] emakumeen eskubideen aldeko politikoa (Mauritania)
# [[Blanca Lydia Trejo]] idazlea, aktibista, kantzilerra (Mexiko)
# [[Bogaletch_Gebre]] mikrobiologoa, Emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista eta feminista(Etiopia)
# [[Carmela Nieto]] kazetaria eta idazle feminista (Kuba)
# [[Carmen García Mateo]] zientzialaria (Galizia)
# [[Carmen Herrera (margolaria)|Carmen Herrera]] Kuba-EEBB
# [[Carolina Beatriz Ângelo]] Portugaldar medikua eta feminista, herrialde horretan bozkatu zuen lehen emakumea (1878 - 1911)
# [[Caroline Flack]] telebista-aurkezlea eta irrati esataria (Britainia Handia)
# [[Catalina Martin-Chico]] fotokazetaria (Madril)
# [[Cecilia Seghizzi]] musikagilea, biolin-joleaeta pintorea (Italia)
# [[Ceija Stojka]] ijito margolaria (Austria)
# [[Celia Rico Clavellino]] gidoilasria eta zine zuzendaria(Sevilla)
# [[Charline Effah]] idazlea eta maistra (Gabon)
# [[Chou Kung-shin]] idazlea, historialaria... (Taiwan)
# [[Constanza de Ayala]] Arabako dama (Araba)
# [[Consuelo Díez Fernández]] pianista eta musikagilea (Madril)
# [[Coral del Río Otero]] ekonomialaria eta ikertzailea(Vigo)
# [[Delaine Le Bas]] artista ijitoa (Britania Handia)
# [[Dolores Corbella Díaz]] hizkuntzalaria, akademikoa (Tenerifekoa)
# [[Dolores Corella Piquer]] zientifikoa eta ikertzailea (Valentzia)
# [[Dolores Ruiz Berdún]] zientzia historialaria eta ikertzailea (Espainia)
# [[Dolores Serrano]] pianista, musikagilea eta irakaslea (Cadiz)
# [[Dora Barrancos]] soziologo, historialari, feminista (Argentina)
# [[Dorothy_Reed_Mendenhall]] medika estatubatuarra (Columbus 1874- Chester 1964)
# [[Efua Dorkenoo]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Ghana)
# [[Elena Gorolová]] indarrez esterilizatutako emakume ijitoa (Txekia)
# [[Elena María Tejeiro]] aktorea (Murtzia)
# [[Elisabeth Guttenberger]] Auschwitz-Birkenau-tik bizirik atera zen emakume ijitoa. (Alemania)
# [[Elvira Quintillá]] aktorea eta abeslaria (Bartzelona)
# [[Emma Kunz]] sendalaria (Suitza)
# [[Estrellita Castro]] abeslaria eta aktorea (Sevilla)
# [[Ethel Brooks]] Soziologo feminista eta ijitoa (AEB)
# [[Eugenia Zuffoli]] abeslaria eta aktorea (Italia)
# [[Eva Villaver Sobrino]] astrofisikaria eta ikertzailea (Palentzia)
# [[Fàtima Bosch i Tubert]] zientzialaria (Girona)
# [[Fatoumata Coulibaly]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Mali)
# [[Fauziya Kasinga]] emakumeen genital mutilazioa dela eta, AEBko lehen errefuxiatua (Togo)
# [[Florence Price]] orkestra garrantzitsu batek jo zuen lehen musikagile afroamerikarra (AEB)
# [[Fran Hosken]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista ()
# [[Fran Hosken]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (EEBB)
# [[Francisca de Assis Martins Wood]] Lehen aldizkari feministaren argitaratzailea (Lisboa, 1802-1900)
# [[Gavina Viana Viana]]ekintzaile antifaxista (Donostia-Bartzelona)
# [[Gina Ranjičić]] lehenengo ijito idazlea (Serbia)
# [[Gisela Bock ]] historialaria (Alemania)
# [[Hanna Neumann]] matemarikaria (Alemania)
# [[Imperio Argentina]] aktorea, abeslaria eta dantzaria (Argentina)
# [[Inés Núñez de la Parte]] abokatua, kontseilaria eta goi-zuzendaria (Bilbo)
# [[Inna Modja]] ablazioaren kontrako ekintzailea (Mali)
# [[Isabel Parra]] kantautorea eta folklorista (Txile)
# [[Isabel Rodà de Llanza]] epigrafialaria eta arkeologoa (Bartzelona)
# [[Isabelle Stengers]] Bruselako filosofoa (Belgika)
# [[Isatou Touray]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (GAmbia)
# [[Jaha_Dukureh]] giza eskubideen aldeko aktibista (Gambia)
# [[Jane Richardson]] biofisikoa eta Richardson biogramen asmatzailea (AEB)
# [[Javiera Parra]] musikaria eta abeslaria (Txile)
# [[Juana Goizueta Vértiz]] Kontituzio Zuzenbideko irakaslea (Nafarroa)
# [[Julia Lajos]] aktorea (Valladolid)
# [[Julia Robinson]] estatubatuar matematikaria (Misuri)
# [[June Crespo]] artista (Iruñea, 1982)
# [[June Eric-Udorie]] ablazioaren kontrako ekintzailea (Irlanda)
# [[Katarina Taikon]] idazle ijitoa (Suedia)
# [[Laura_Mersini-Houghton]] kosmologa eta fisika teoriko albano-estatubatuarra (Tirana)
# [[Layli Miller-Muro]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (AEB)
# [[Leah Manning]] Politikari britainiarra, giza eskubideen aldeko ekintzailea (Erresuma Batua)
# [[Leena Yadav]] zinema-zuzendaria (India)
# [[Leonore Davidoff]] historialaria, feminista (AEB)
# [[Leyla Hussein]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Somalia)
# [[Lidia Cao]] ilustratzailea eta muralista (Galizia)
# [[Lily van Angeren-Franz]] Auschwitz-Birkenau-tik bizirik atera zen emakume ijitoa. (Alemania)
# [[Loral O'Hara]] ingeniaria eta astronauta NASAn (AEB))
# [[Louise Jopling]] margolaria (Erresuma Batua)
# [[Ma Thida]] Kontzientzia preso ohia eta idazlea (Birmania)
# [[Mae Azango]] Kazetaria eta emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Liberia)
# [[Marcia_Neugebauer]] geofisika estatubatuarra (AEB)
# [[Margaret Bonds]] musikagilea (AEB)
# [[Margarita Comas Camps]] pedagogoa (Menorca-Erresuma Batua)
# [[Mari Carmen Díaz de Mendoza]] aktorea (Madril)
# [[María Banquer]] aktorea (Espainia)
# [[María Bru]] aktorea (Valentzia)
# [[María de Sarmiento y Castilla]] Arabako dama (Araba)
# [[María Dolores Gispert Guart]] bikoizketa aktorea eta irrati esataria (Katalunia)
# [[María Eva Istúriz García|María Eva Istúriz Garcia]] Berdintasunerako teknikaria (Iruñea)
# [[Maria Federici]] komunista, politikaria (Italia)
# [[María Inmaculada Paz-Andrade]] zientzialaria (Galizia)
# [[María Itziar Urrutia San Antón]] arkitektoa eta zuzendari exekutiboa (Malaga)
# [[María Matilde Almendros]] irrati esataria eta aktorea (Katalunia)
# [[María Ripoll]] zinegilea (Bartzelona)
# [[María Ruiz de Gauna]] XV.mendeko emakumea (Gasteiz)
# [[María Teresa Ruiz Cantero]] mediku eta ikertzailea (Melilla)
# [[Maria Veleda]] Portugalgo ekintzaile feminista eta errepublikanoa (1871-1955)
# [[Mary Nash]] historialaria (Irlanda-Katalunia)
# [[Maya Burhanpurkar]] ikertzaile kanadiarra (Ontario)
# [[Melanie Spitta]] zinema zuzendari ijitoa (Belgika)
# [[Mónica Ramos Toro]] antropologoa (Madril)
# [[Nahid Toubia]] Sudaneko lehen emakume-zirujaua eta EGM ikerketan ezpezializatutako aktibista (Sudan)
# [[Najat Maalla M'jid]] NBE Idazkari Nagusiaren Ordezkari Berezia Haurren aurkako Indarkeriari buruzkoa (Maroko)
# [[Nilde Iotti]] politikari komunista (Italia)
# [[Nina Dudarova]] hizkuntzalari ijitoa, erromanieran alfabetatzea (Rusia)
# [[Nitza Margarita Cintron]] medikua (Puerto Rico)
# [[Olayinka Koso-Thomas]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Nigeria)
# [[Panna Cinka]] biolin-jotzailea ijitoa (Hungria)
# [[Pastora Filigrana García]] ijito sindikalista feminista (Sevilla)
# [[Pastora Imperio]] dantzaria (Sevilla)
# [[Pepita de Oliva]] ijito dantzaria, Europan ezaguna (Málaga)
# [[Pratibha Parmar]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Nairobi)
# [[Regina de Lamo]] 98.ko belaunaldiaren idazle anarkista (Jaén)
# [[Rita Montagnana|Rita Montagnama]] Komunista, politikaria (Italia)
# [[Romila Thapar]] historialaria (India)
# [[Rosa Cortés]] 1749ko ijitoen kontrako Sarekada Handian atxilotua (Granada)
# [[Rosa Taikon]] ijito zilargin eta aktorea (Suedia) Gina Ranjičić
# [[Rosario García Ortega]] aktorea (Argentina)
# [[Sagrario Ruiz Elizalde]] maistra eta hezkidetzan erreferentea (Nafarroa)
# [[Saioa Mantzisidor Zilloniz]] nekazaria eta enpresaburua (Bizkaia)
# [[Sandy Powell]] jantzi-diseinatzailea (Britainia Handia)
# [[Shu Otero]] komikigilea (Sunbilla, Nafarroa garaia)
# [[Silvia Agüero]] ijito idazlea, ijitoen memoria berreskuratzen duena (Madril)
# [[Sister Fa]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Senegal)
# [[Sonia Contera]] fisikaria eta nanoteknologoa (Madril)
# [[Soraya Post]] eurodiputatu ijitoa (Suedia)
# [[Tarsy Carballas]] zientzialaria (Galizia)
# [[Teresa Margarida da Silva e Orta]] lehen emakume eleberrigilea portugesez (1711-1793)
# [[Teresa Mattei]] ekintzaile komunista, feminista (Italia, 1921-2013)
# [[Teresa Noce]] italiar politikaria (1900-1980)
# [[Teresa Sánchez de Bilbao]] XV.mendeko emakumea (Gasteiz)
# [[Teresa Vinyoles Vidal]] historialaria (Bartzelona)
# [[Thais_Russomano]] Brasildarra medikuntza aeroespazialean espezializatuta (Porto Alegre)
# [[Vanderlan da Silva Bolzani]] Kimikaria (Brazil)
# [[Věra Bílá]] ijito abeslaria (Txekia)
}}
====Berriak 2022 (Urtarrila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Urrutia]] ----'''SORTU''' Eskalatzailea (Bizkaia)
# [[Alazne Belar]] ef--'''SORTU''' erizaina eta ikerlaria (Atxondo, Bizkaia)
# [[Belén Bengoetxea]] ef--'''SORTU''' Ikertzailea eta EHUko irakaslea (Durango)
# [[Elena Uriz]] ef--'''SORTU''' irakaslea, aktorea, dantzaria, musikaria (Iruñea)
# [[Maixux Rekalde]] efef'''SORTU''' Bakezalea eta euskaltzaile (Oiartzun)
# [[Mercedes Arbaiza]] ----'''SORTU''' Historialaria eta EHUko irakaslea (Bilbo)
# [[Pilar Narbaiza]] efef'''SORTU''' erraketista eta sukaldaria (Mallabia)
# [[Uxue del Río]] ef--'''SORTU''' artista, irudigilea eta diseinatzaile grafikoa (Donostia)
# [[Adelaide Cabete]] Ginekologo feminista, framazona eta errepublikanoa (Portugal, 1867-1935)
# [[Adele Bianchi]] geografoa (Italia)
# [[Aida Peláez de Villa Urrutia]] idazlea,kazetaria, sufragista. (Kuba)
# [[Amalia Mallén|Amalia Mallén de Ostolaza]] saiakeragilea, itzultzailea, sufragista (Kuba)
# [[Ana de Castro Osório]] Portugalgo idazlea, feminista eta militante errepublikanoa(1872-1935)
# [[Ana Maria Lajusticia]] kimikaria, dietetikan eta nutrizioan aitzindaria (Madril)
# [[Ana Revenga]] ekonomialaria (Espainia)
# [[Ángela Molinuevo y Longuebau]] XIX. mendeko karitatea (Gasteiz)
# [[Ángeles Flórez Peón]] bizirik dagoen azken miliziano sozialista (Asturias)
# [[Angélica Morales |Angélica Morales ]] idazlea, aktorea (Teruel, 1970)
# [[Ann Rose Nu Tawng]] bakezalea, erizaina BBC 100 women sariduna (Birmania)
# [[Antonella Picchio]] Ekonomialari feminista (Italia)
# [[Arantxa Rodríguez Álvarez]] ekonomialari feminista (Bilbo)
# [[Arantza Chacón Ormazabal]] ikertzailea, Zehar Errefuxiatuak (Gasteiz)
# [[Asunción Ruiz]] ingurumen teknikaria (Madril)
# [[Aurelia Castillo de González]] idazle eta itzultzailea (Kuba)
# [[Aurora Villar Buceta]] kazetaria (Kuba)
# [[Belén Franch Gras]] zientzialaria (Valentzia)
# [[Belén Frau Uriarte]] ekonomilaria, Espainaiako CEOko eta munduko komunikazioko zuzendaria (Bilbo)
# [[Belén Landáburu]] abokatu eta politikoa (Burgos)
# [[Bianca Maria Meda]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Blanca de los Ríos]] idazlea eta literatura kritikoa (Sevilla)
# [[Camille Kouchner]] Zuzenbide pribatuko irakaslea, abokatua (Frantzia)
# [[Carmen Serdán Alatriste]] iraultzailea (Mexiko)
# [[Catalina Bárcena]] aktore kubatarra (Kantabria)
# [[Consuelo Uranga]] komunista (Mexiko)
# [[Cristina Borderías]] Historialaria (Katalunia)
# [[Cristina Carrasco]] ekonomilari feminista (Txile-Bartzelona)
# [[Cynthia Cockburn]] antimilitarista feminista eta akademikoa (Britania Handia)
# [[Diane Elson]] ekonomilari feminista (Erresuma Batua)
# [[Digna Collazo]] sufragista (Kuba)
# [[Domitila García de Coronado]] editorea, idazlea (Kuba)
# [[Elena Salvador]] aktorea (Madril)
# [[Elisa Garrido Moreno]] ikertzailea, unibertsitateko irakaslea (Valentzia)
# [[Elisa Garrido]] espainiar militante antifaxista (Zaragoza)
# [[Elisa Mújica]] Idazlea (Kolonbia, 1918-2003)
# [[Elisa Soriano Fisher]] mediku-oftalmologoa eta feminista (Madril)
# [[Élisabeth Chaplin]] margolaria (Frantzia, 1890-Italia, 1982)
# [[Ella Fontanals-Cisneros]] enpresaria eta arte-bildumagilea (Kuba)
# [[Elva Raquel Gómez]] kitxua idazlea (Argentina)
# [[Elvira de Hidalgo]] Sopranoa eta kantu-maistra (Teruel)
# [[Erika Aifan]] ustelkeriaren aurkako epailea (Guatemala)
# [[Esperanza Molina Cubillo]] idazlea eta antropologoa (Madril)
# [[Esther Chapa]] sufragista (Mexiko)
# [[Eva Celada]] kazetaria, idazlea eta gastronomoa (Palentzia)
# [[Eva Gancedo]] musikagilea, filmetako soinu-bandetan espezializatua (Madril)
# [[Fanny Garrido]] idazle galiziarra
# [[Fátima Báñez]] legelaria, politikaria eta ekonomilaria (Huelva)
# [[Fatima Singhateh]] Haurren salerosteka eta explotariari buruzko Nazio Batuen Errelatore Berezia (Gambia)
# [[Francia Márquez]] ekintzaile feminista (Kolonbia)
# [[Gisela Vaquero]] bideojokogilea (Girona)
# [[Henriette d'Angeville]] Mont Blanc igo zuen bigarren emakumea (Frantzia)
# [[Hermila Galindo]] politikaria, kazetaria eta ekintzaile feminista (Mexiko)
# [[Hortensia Gelabert]] aktore kubatarra Espainian (Espainia)
# [[Ingrid Robeyns]] filosofo eta ekonomialari feminista (Lovaina, Belgika)
# [[Irene González]] Futbolaria (Coruña, 1909-1928)
# [[Isabel Margarita Ordetx]] idazlea, (Kuba)
# [[Isabel Oyarzábal]] itzultzailea, kazetaria, idazlea, aktorea eta diplomatikoa(Malaga)
# [[Isabella Leonarda]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Jamila Medina Ríos]] idazlea (Kuba)
# [[Josefina Blanco]] aktorea (Leon)
# [[Josefina Gómez Mendoza]] geografo eta idazlea (Madril)
# [[Julia Peguero Sanz]] maistra eta feminista (Zaragoza)
# [[Justa Montero]] aktibista feminista (Bartzelona)
# [[Kate Young]] gizarte-antropologoa (Erresuma Batua)
# [[Laila Haidari]] ekintzailea 100 Women BBC sariduna (Agfanistan)
# [[Leonor Taboada]] kazetaria, idazlea eta ekintzaile feminista
# [[Lourdes Beneria]] ekonomialari feminista (Katalunia)
# [[Lucía López Marco]] albaitaria (Zaragoza)
# [[Manuela Vargas]] flamenko dantzaria (Sevilla, 1941 - Madril, 2007)
# [[Margarita Manso]] 27ko belaunaldiko margolaria (Valladolid, 1908-Madril,1960)
# [[Mari Carmen Martínez Chamorro]] medikua (León)
# [[María Ángeles Pérez López|Maria Ángeles Pérez López]] poeta (Valladolid)
# [[María Cancio]] aktorea (Madril)
# [[María del Adalid]] margolari galiziarra (
# [[María Espinosa de los Monteros]] emakumeen eskubide zibil eta politikoen aldeko aktibista (Malaga)
# [[María Fernanda Ladrón de Guevara]] Aktorea (Madril)
# [[María Guerrero López]] aktorea (Madril)
# [[María Guerrero]] Aktore eta enpresaburua (Madril)
# [[María José Vázquez]] GIB/HIES ekintzailea (Bartzelona)
# [[María Josefa Patricia Muñoz y Jarabeitia]] filantropoa (Bilbo)
# [[María Martos]] Feminista (Madril)
# [[María Muñoz de Quevedo]] piano-jotzailea
# [[Maria Teixidor i Jufresa]] enpresari eta abokatua (Katalunia)
# [[María Teresa Gavarró Castelltort]] pedagogoa(Katalunia)
# [[María Tubau]] aktorea (Madril)
# [[María Villar Buceta]] kazetaria, poeta, ekintzailea (Kuba)
# [[Maria Xaveria Perucona]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Marta Álvarez Guil]] legelaria (Madril)
# [[Matilde de la Torre]] kazetari eta politikaria (Burgos)
# [[Matilde Díez]] aktorea (Madril)
# [[Matilde Rodríguez Cabo]] mediku, psikiatra, idazlea, feminista, sufragista eta aktibista (Mexiko)
# [[Maud de Boer-Buquicchio]] Haurren salerosteka eta explotariari buruzko Nazio Batuen Errelatore Berezi oiha (Herbehereak)
# [[Michelle Perrot]] historialaria (Frantzia)
# [[Natália Pasternak|Natalia Pasternak]] biologoa BBC 100 women sariduna (Brasil)
# [[Négar Djavadi]] eleberrigilea, zinemagilea (Iran/Frantzia)
# [[Nerea Luis]] informatika ingeniaria (Madril)
# [[Nieves Quintana]] Nekazaria (Araba)
# [[Nilofar Bayat]] afganistar abokatua eta saskibaloi jokalaria (Kabul)
# [[Reem Alsalem]] Emakumeen kontrako indarkeriari buruzko Nazio Batuen Errelatorea (Jordania)
# [[Reyna Pastor]] historialaria (Argentina)
# [[Rosa García-Malea López]] lehen emakume kaza-pilotua (Almeria)
# [[Rosika Schwimmer]] kazetaria, idazlea, sufragista (Budapest)
# [[Sabine Weiss]] Argazkilaria (Frantzia)
# [[Sara Baartman]] esklaboa (Afrika)
# [[Serafina Núñez]] idazle kubatarra
# [[Susanna Minguell]] filosofo eta idazlea (Bartzelona)
# [[Tlaleng Mofokeng]] mediku, hizlari, idazle eta emakumeen eskubideen eta sexu eta ugalketa-osasunaren aldeko aktibista BBC 100 women sariduna (Hegoafrika, 1980)
# [[Trinidad Arroyo]] Espainian lan egin zuen lehen oftalmologoa (Palentzia)
# [[Virginia Eubanks]] politologoa (AEB)
# [[Virginia Torrecilla]] futbolaria (Mallorca)
# [[Virginie Demont-Breton]] margolaria (Frantzia, 1859-1935)
# [[Winnaretta Singer]] musika mezenas (Paris)
# [[Zeltia Montes Muñoz]] musikagilea, filmetako soinu-bandetan espezializatua (Madril)
}}
=== Berriak ===
====Berriak 2021 (urria, azaroa, abendua)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Olaizola]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Elgoibar 1974)
# [[Amaia Lejarreta]] ef--'''SORTUA''' artista, makillatzailea (Durango 1983)
# [[Anttoni Etxeberria]] efef'''SORTUA''' tabernaria (Hondarribia 1914-2020)
# [[Begoña Gorospe]]----'''SORTUA''' feminista, zinegilea (Hernani 1942)
# [[Frantxiska Iragorri]] efef'''SORTUA''' Abertzale, ekintzailea (Oiartzun, 1920-2019)
# [[Garbiñe Larrea |Garbiñe Larrea Iturralde]] ef--'''SORTUA''' Naturopata (Urnieta 1976)
# [[Hipolita Ibaibarriaga]] ef--'''SORTUA''' erreketista (Ermua 1914- Bartzelona 1939)
# [[Itziar Ugarte]] ef--'''SORTUA''' Kazetaria eta idazlea (Oñati 1995)
# [[Junkal Guerrero]] ----'''SORTUA''' musikaria (Andoain 1968)
# [[Leire Vargas]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria, idazlea eta itzultzailea (Durango 2002)
# [[Lide Urrestarazu]] ef--'''SORTUA''' mendi lasterkaria (Ordizia 1999)
# [[Maria Angeles Esnaola]] efef'''SORTUA''' Maistra abertzalea (Ormaiztegi 1924-2017)
# [[María Bravo]] ----'''SORTUA''' sopranoa (Portugalete 1952)
# [[María Goiricelaya Burón]] ef--'''SORTUA''' aktorea, antzerki-zuzendaria (Bilbo 1983)
# [[Maria Rosario Arrizabalaga]] efef'''SORTUA''' Mariarro bezala ezagunagoa, feminismoa eta justizia soziala bizi-ardatz izan zituen gizarte-ekintzailea (Ermua 1949- Donostia 2021)
# [[Maribel Aiertza]] ef--'''SORTUA''' euskal idazlea (Etxebarria 1962)
# [[Rosario Zubizarreta]] efef'''SORTUA''' erraketista (Ermua 1918-2002)
# [[Shandra Martínez]] ----'''SORTUA''' artista, ilustratzailea. (Errenteria1977)
# [[Susana Serrano]] ef---'''SORTUA''' Unibertsitateko irakaslea (Elorrio)
# [[Tere Jaio]] efef'''SORTUA''' aktorea, bikoiztailea. (Gernika)
# [[Teresa Murga]] efef'''SORTUA''' (Markina-Xemein 1910-2015)
# [[Abia Akram|Abia Akra]] aktibista (Pakistan)
# [[Aida Lafuente]] politikari ekominista (León)
# [[Al Khadra Mabrook]] Saharar poeta (Sahara)
# [[Alice Neel]] margolari erretratugile estatubatuarra (1900 - 1984)
# [[Amaia Bono]] antzerki aktorea (Gasteiz, 1989)
# [[Amaia Nausia]] historialaria (Iruñea)
# [[Amalia Domingo Soler]] Idazlea, espiritista (Sevilla, 1835-Bartzelona,1909)
# [[Ana Santos Payán]] idazlea, poeta, editorea (Guadalajara, 1972-Almeria, 2014)
# [[Ana Teresa Diego]] Argentinan atxilotu-desagertua (Argentina)
# [[Andrea Ixchíu]] kazetaria (Guatemala)
# [[Antonia Adroher Pascual]] maistra, pedagogoa eta politikaria (Girona)
# [[Araceli Sánchez Urquijo|Araceli Sanchez Urquijo]] bide, ubide eta portuetako ingeniaria (Sestao)
# [[Azucena Villaflor|Azuzena Villaflor]] Maiatzeko plazako ekintzailea (Argentina)
# [[Belén Nevado]] aktorea, feminista (Gasteiz, 1969)
# [[Berta Arocena de Martínez Márquez]] Kazetaria, feminista (Habana, 1901-1956)
# [[Blanca Li]] koreografo, dantzari, zinemagile (Granada)
# [[Buchi Emecheta]] idazle nigeriarra
# [[Carlota Pi]] Ingeniaria eta enpresari katalana
# [[Carme Alemany Gómez]] soziologoa, feminista (Bartzelona)
# [[Carme Karr i Alfonsetti]] Kataluniako kazetari, idazle, musikologo eta publizista feminista eta bakezalea (1865 - 1943)
# [[Carme Montoriol i Puig]] Bartzelonako idazlea, itzultzailea eta piano-jotzailea (1892 - 1966)
# [[Carmen Navarro]] Medikua eta ikertzailea (Madril)
# [[Carmen Salinas Alfonso de Villagómez]] Legelaria
# [[Carole Pateman]] Britainiako feminista eta politologoa (Sussex, Ingalaterra)
# [[Carolina Coronado]] idazlea (Badajoz)
# [[Carolina Escobar Sarti]] Guatemala, 1960 feminista, idazlea,
# [[Clara Peeters]] margolari flamendarra. (1580-1621)
# [[Claudette Colvin]] Afro-amerikarren eskubide zibilen mugimenduaren aitzindaria.
# [[Clotilde Cerdá Bosch]] Aktibista eta goi mailako harpa-jotzailea (Bartzelona, 1861-1926)
# [[Concepción Sierra Ordóñez]] Legelaria
# [[Conchita Balparda]] abeslaria, sopranoa. Portugalete (1942)
# [[Constance Naden]] Idazle, poeta eta filosofo ingelesa
# [[Consuelo Rubio]] opera abeslaria (Madril)
# [[Cristina Durán Costell|Cristina Durán]] ilustratzailea eta marrazkilaria (Valentzia, 1970)
# [[Cristina Spínola]] kazetaria, kirolaria, telebistako kazetaria, idazlea eta Kanarietako Youtuber-a da.
# [[Crystal Bayat]] aktibista (Afganistan)
# [[Diana Pinilla]] txirrindulari kolonbiarra
# [[Dolores Aleu Riera]] Mediku titulua lortzen lehena (Bartzelona 1857-1913)
# [[Dolores Prida]] kazetari eta antzerkigile kubatar estatubatuarra
# [[Dolors Monserdà]] Kataluniako idazle eta ekintzaile feminist (1845-1919)
# [[Dolors Piera]] Kataluniako irakasle sindikalista (1910-2002)
# [[Eider Sánchez]] ingeniaria eta "Naru Intelligence"ren sortzailea (Donostia)
# [[Elena Cipriana Álvarez Durán]] idazle, folklorista (Badajoz)
# [[Elena Maseras Ribera]] Mediku, pedagogo eta irakaslea. Medizina fakultatean lehen emakume matrikulatua (Tarragona, 1853-1905)
# [[Elena Mederos Cabaña]] Feminista,aktibista (Kuba)
# [[Elena Molina]] dokumentalgilea (Madril)
# [[Elisa Fernández de la Vega]] medikua, ikertzailea (Asturias-Zaragoza)
# [[Ellen Churchill Semple|Ellen Churchill]] geografo amerikarra (1863-1932)
# [[Elvia Carrillo Puerto]] Lider feminista, politikoa eta sufragista mexikarra
# [[Emilia Bernal]] Kazetaria, itzultzaile (Kuba, 1884-1964)
# [[Fátima Djarra Sani]] Emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea. (Ginea Bissau)
# [[Fede Galizia]] margolaria (Milan 1578-1630)
# [[Feminismoa Herri Katalanetan]]
# [[Flavita Banana]] ilustratzaile, marrazkilaria (Oviedo)
# [[Francesca Bonnemaison i Farriols]] Bartzelonako pedagogo, idazle eta feminista (1872-1949)
# [[Francisca de Pedraza]] etxekoandrea, genero-indarkeriaren borrokaren aurrekari historikoa
# [[Françoise Gilot|Francoise Gilot]] margolaria (Frantzia)
# [[Georgiana Houghton]] Margolaria (Kanaria Uharteak, 1814-Londres, 1884)
# [[Helen Porter]] britainiar biologoa
# [[Isabel Güell i López]] musikagilea (Bartzelona)
# [[Isabel Villenakoa]] lekaime eta idazle protofeminista (Valentzia, 1430 - 1490)
# [[Janet Watson]] geologo britainiarra (1923-1985)
# [[Jeannette Campbell]] igerilaria (Argentina)
# [[Jerònima Galés]] XVI. mendeko inprimatzaile valentziarra (?? - 1587)
# [[Jimena Alonso]] Feminista, irakaslea, pentsalaria, liburu argitaratzaile. Donostia-Madril
# [[Jimena Fernández de la Vega]] medikua, genetista (Galizia)
# [[Joaquima Santamaria i Ventura]] Kataluniako idazle, folklorista eta itzultzailea (1853 - 1930)
# [[Josefa Ortiz de Domínguez]] Mexikoko independentziaren aldeko aktibista (Mexiko)
# [[Juana Doña]] komunista, militantea, idazlea (Madril-Bartzelona)
# [[Júlia Martí Comas]] ikerlari feminista (Bartzelona)
# [[Kathleen Hanna]] musikaria eta aktibista. (Estatu Batuak)
# [[Leona Vicario]] Mexikar ekintzailea (Mexiko Hiria, 1781-1842)
# [[Lesbia Soravilla]] idazlea, feminista, ekintzailea (Camagüey, 1907-1989)
# [[Lisa Çalan]] zinemagilea (Kurdistán)
# [[Lola Gaos]] aktorea, aktibista (Valentzia)
# [[Lola Rodríguez de Tió]] Kazetaria, iraultzailea (Puerto Rico, 1843 - Habana 1924)
# [[Lucia Ixchíu]] aktibista (Guatemala)
# [[Lucía Lahoz Gutiérrez]] Arte historialaria (Leza-Araba)
# [[Luisa Pérez de Zambrana|Luisa Pérez de Zanbran]] Poeta (Santiago, 1837-Habana, 1922)
# [[Luzmila Chiricente Mahuanca]] Giza eskubideen aldeko ekintzailea (Perú)
# [[Marcelina Bautista]] Etxeko langileen aldeko aktibista (Mexiko, 1966)
# [[Margaret Bullen]] antropologoa (Erresuma Batua- Euskal Herria)
# [[Margarita Porete]] Begina, mistika ((Frantzia)
# [[Marge Piercy]] poeta, eleberrigile eta feminista (AEB)
# [[María Cambrils]] Valentziako idazle sozialista eta feminista (1878 - 1939)
# [[María Collado Romero]] idazlea
# [[Maria del Carme Nicolau Massó]] Kataluniako idazle, itzultzaile eta kazetaria (1901-1990)
# [[Maria Domènech i Escoté]] Kataluniako idazlea (1874 - 1952)
# [[María Eugenia Casinelli de García Irureta Goyena]] giza eskubideen aldeko aktibista (Argentina)
# [[María Isidra de Guzmán y de la Cerda]] Medikua (Madril 1767-1884))
# [[María José Fuster]] UNED-eko irakaslea eta GIB/HIESaren ekintzaile eta ikerlaria (Alicante)
# [[María José Martínez Herrero|Maria José Martinez Herrero]] EHUko irakaslea
# [[María Josefa de Larumbe Goñi]] inprimatzailea eta liburu-saltzailea (Iruña 1700-1757)
# [[Maria Lugones]] filosofo feminista eta deskoloniala (Argentina)
# [[María Pineda]] modelo eta enpresaburua
# [[María Ponce|Maria Ponce]] Maiatzeko plazako ekintzailea (Argentina)
# [[María Telo]] Legelaria, familia-abokatua eta feminista extremadurarra
# [[María Wonenburger]] Matematikan doktorea (Galizia)
# [[Mariana Rodríguez del Toro|Mariana Rodriguez del Toro]] Mexiko independiaren aldeko borrokalaria (1775-1821)
# [[Mariasilvia Spolato]] LGBT eskubideen ekintzailea (Italia)
# [[Mariblanca Sabas Alomá|Mariblanca Sabas Alom]] Feminista, kazetaria, ministroa (Kubako Santiago, 1901-1983)
# [[Marie-Thérèse Walter]] modeloa eta Picassoren amorante (Frantzia)
# [[Marilyn Waring]] ekonomia feministaren sortzaile nagusietako bat(Zeelanda Berria)
# [[Marquesa del Ter]] Noble frantziarra, pianista eta ekintzaile feminista (1864-1936)
# [[Marta Espinós]] Valentziar piano-jotzailea. Valentzia
# [[Marta González Gómez]] El Salvador-eko armadaren eraso batean eraila.
# [[Marta Lozano Molano]] musikagilea (Cáceres, 1985)
# [[Martina Casiano y Mayor|Martina Casiano]] maistra, fisika eta kimikaria
# [[Martina Castells Ballespí]] Medikuntzan doktore-gradua lortzen lehen emakumea (Lleida,1852-1884)
# [[Mercè Capdevila i Gaya]] musikagilea, pedagogoa (Bartzelona)
# [[Mercè Torrents Turmo]] piano-jole eta konpositore katalana
# [[Mertxe de Renobales]] biokimikaria (Bilbo)
# [[Miren Llona]] EHUko irakaslea
# [[Mylene Fernández Pintado]] idazlea (Kuba)
# [[Ochy Curiel]] feminismoaren teorialaria eta aktibista, gizarte-antropologoa (Dominikar Errepublika)
# [[Ofelia Rodríguez Acosta|Ofelia Rodriguez Acosta]] Feminista, kazetaria, idazlea (Habana, 1902-1975)
# [[Olimpia Fulvia Morata]] humanista italiarra
# [[Pamela Yates]] estatubatuar dokumentalista eta giza eskubideen aldeko ekintzailea
# [[Pilar Castillo Sánchez]] pianista (Galizia)
# [[Pretty Yende]] sopranoa (Hego Afrika)
# [[Raquel Calvo Larralde]] kazetaria, dokumentalgilea (Durango)
# [[Rita Cetina Gutiérrez]] maistra, poeta eta feminista mexikarra
# [[Rosario de Acuña|Rosario de Acuña y Villanueva]] idazle, librepentsalari eta kazetaria (Madril)
# [[Roya Sadat]] zinegile eta zinema-zuzendaria (Afganistan)
# [[Salutxu Etxebarria]] Amurriko emakume aurreskulari aitzindaria (1924-2008)
# [[Tomasa Cuevas]] efef militante komunista eta antifrankista (Guadalajara 1917 -Bartzelona 2007)
# [[Ulrike Tillmann]] matematikaria (Alemania)
# [[Vicenta Llorente del Moral]] entomologoa (Algorta)
# [[Wendy Flores]] abokatua eta giza eskubideen aldeko defendatzailea. (Nikaragua)
# [[Zulema de la Cruz]] musikagile, konpositore (Madril)
# [[Zuriñe López de Sabando Sainz]] dokumentalgilea (Gasteiz)
}}
====Berriak 2021 (uztaila, abuztua, iraila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Egidazu]] ef--'''SORTU''' ilustratzailea, biologoa eta idazlea (Durango)
# [[Bea Larrañaga]] ef--'''SORTU''' aktorea (Errenteria)
# [[Begoña Zia]] ef--'''SORTU''' marrazkilaria. (Iruñea 1959-2019)
# [[Dorleta Kortazar]] ef--'''SORTU''' ipuin-kontalaria (Arrasate 1974)
# [[Eider Perez]] ef--'''SORTU''' aktorea, idazlea, bertsozalea eta aurkezlea (Pasaia1995)
# [[Elena Pérez]] efef'''SORTU''' txistularia (Ermua 1968-2021)
# [[Eskarne Aroma]] efef'''SORTU''' irakaslea, aktorea, ekintzailea (Durango 1934-2021)
# [[Esther Gorostiza]] ef--'''SORTU''' pediatra (Atxondo 1953)
# [[Gala Knörr]] ----'''SORTU''' artista (Gasteiz 1984)
# [[Isabel González]] ef--'''SORTU''' liburuzaina, politikaria (Leon-Durango 1974)
# [[Jenni Alvarado]] ef--'''SORTU''' artista (Durango 1981)
# [[Laura Latorre]] ef--'''SORTU''' terapeuta, idazlea (Madril-Huarte 1975)
# [[Maddi Soroa]] ----'''SORTU''' pedagogoa (Lekunberri 1997)
# [[Maitane Azurmendi]] ef--'''SORTU''' artista. (Gernika 1978)
# [[Maria Josefa Aedo]] efef'''SORTU''' lekaimea (Ermua 1786-Compostela 1805)
# [[Marina Lameiro]] ----'''SORTU''' zinemagilea (Iruñea 1986)
# [[Norma Mentxaka]] --ef'''SORTU''' terrorismoaren biktima (Santurtzi 1932-1976)
# [[Rosa Arburua]] ----'''SORTU''' pedagogoa, historia ikertzailea (Irun 1961)
# [[Vanesa Fernández]] ef--'''SORTU''' Zinebiko zuzendaria. (Iurreta 1980)
# [[Agustina González López]] idazle, pentsalari, pintore abangoardista eta politikaria izan zen.(Granada)
# [[Ana Carrillo Domínguez]] Errepublikako Herri Armadako kapitain komunista (1898 - 1974)
# [[Ana María Martínez Sagi]] Kataluniako poeta, sindikalista, kazetaria eta atleta feminista (Bartzelona, 1907-2000)
# [[Anbara Salam Khalidi]] idazle eta itzultzaile feminista (Libano)
# [[Ángela Labordeta]] idazlea (Teruel)
# [[Ángeles Ottein]] sopranoa (Madril)
# [[Angélica Dass]] argazkilaria (Brasil)
# [[Consuelo Zavala]] maistra, feminista (Mexiko)
# [[Esther Bejarano]] musikaria, Auschwitzeko kontzentrazio-eremutik bizirik atera zena (Alemania)
# [[Gertrudis Bocanegra]] Mexikoren indepentziaren aldeko borrokalaria (Mexiko)
# [[Inge Morath]] argazkilaria (Austria- AEB)
# [[Jane Glover]] orkrestra zuzendaria (Erresuma batua)
# [[Mari Luz Cristóbal Caunedo|Mari Luz Cristóbal]] Asturias, 1948. Tonada-kantaria
# [[María "La Jabalina"]] militante anarkista eta miliziano espainiarra (1917 - 1942)
# [[María de Baratta]] musikagilea, piano-jotzailea (El Salvador)
# [[Mariana Pineda]] espainiar liberala (Granada)
# [[Mariela Castro]] politikaria eta sexologoa (Kuba)
# [[Milena Jesenská]] kazetaria, idazlea eta itzultzailea (Txekia)
# [[Olga Bergholz]] Errusiar poeta (1910-1975)
# [[Olga Jojlova]] Ballet dantzaria. Picassoren lehen emaztea. (1891-1955)
# [[Paulina Ódena García]] militante komunista, Espainiako Gerra Zibilean milizianoa (Bartzelona 1911 - Granada 1936)
# [[Peli Romarategui]] misiolari arabarra da, eta egurrez, beiraz eta zeramikaz egindako erlijio-lana egin ditu (Gasteiz)
# [[Sandra Sánchez]] Karateka. Talavera de la Reina (1981)
# [[Shamsia Hassani]] Afganistango grafitigilea.
# [[Silvia Lazarte]] Boliviar-kitxuar politikaria (Bolivia)
# [[Vilma Espín]] iraultzailea, heroia (Kuba)
}}
====Berriak 2021 (apirila, maiatza, ekaina)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Anaje Narbaiza]] ef--'''SORTU''' euskaltzaile eta sindikalista (Bergara 1960)
# [[Delia Lauroba]] --ef'''SORTU''' erresistentea (Donostia 1909-2004)
# [[Estíbaliz Sádaba Murguía]] ----'''SORTU''' artista (Bilbo 1963)
# [[Garazi Arrizabalaga]] ef--'''SORTU''' Durangoko Museoko zuzendaria (Berriz 1984)
# [[Goiuri Aldekoa-Otalora]] ef--'''SORTU''' argazkilaria (Durango 1972)
# [[Idoia Asurmendi]] ef--'''SORTU''' musikaria. (Aramaio 2000)
# [[Idoia Gereñu]] ----'''SORTU''' antzerkigilea (Tolosa 1980)
# [[Jone Guenetxea]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Abadiño 1978)
# [[Jone Novo]] ef--'''SORTU''' kameraria (Durango 1982)
# [[Juanita Ibaibarriaga Literatur Saria|Juanita Ibaibarriaga Literatur saria]] '''SORTU''' (Ermua)
# [[Lucrecia Arana]] efef'''SORTU''' zarzuela abeslaria (Haro 1867- Madril 1927)
# [[Maite Berriozabal]] ef--'''SORTU''' Euskara teknikaria (Berriz 1987)
# [[Mariam Bilbatua]] ef--'''SORTU''' Unibertsitateko irakasle ohia. Durangoko zinegotzia 2019tik (Getxo, 1950)
# [[Miren Lazkano]] ef--'''SORTU''' Piraguista (Donostia 1997)
# [[Sagrario Aranburu]] efef'''SORTU''' dantzaria eta abeslaria (Iruñea 1930-2021)
# [[Veronica Werckmeister]] ef--'''SORTU''' margolaria, muralista (Gasteiz 1972)
# [[Amina Hussein]] kazetaria eta itzultzaile (Kurdistan-Bartzelona)
# [[Amparo Poch y Gascón]] idazle eta mediku antifaxista eta libertarioa (Espainia, 1902-1968)
# [[Ana María Pérez del Campo]] ekintzaile feminista (Madril)
# [[Annie Vivanti]] Londresen jaiotako idazle italiarra
# [[Betsi Cadwaladr]] erizaina (Gales)
# [[Carme Riera]] idazlea (Balear Irlak)
# [[Carmen Salinas Alfonso de Villagómez]] Legelaria
# [[Celia del Palacio]] feminista (Durango-Mexiko)
# [[Colette Maze]] piano-jotzailea (Paris)
# [[Concepción Sierra Ordóñez]] Legelaria
# [[Concha Liaño Gil]] Espainiako ekintzaile anarkista ( Épinay-sur-Seine, Frantzia, 1916-2014)
# [[Emma Roca]] korrikalaria, suhiltzailea (Katalunia)
# [[Herminia Fajardo]] kazetaria, feminista (Kanariak)
# [[Hilda Hilst]] idazlea. (Brasil)
# [[Jane Rule]] idazlea (Kanada)
# [[Josefina Carabias]] kazetaria, idazlea (Avila)
# [[Julia Hermosilla Sagredo]] Anarkosindikalista, milizianoa eta frankismoaren aurkako erresistentea (Sestao, 1916-2009)
# [[Julienne Mathieu]] zinema mutuko aktorea (Frantzia)
# [[Kathleen Winter]] idazlea (Kanada)
# [[Katia Reimberg]] etorkin ekintzailea, feminista (Brasil-Donostia)
# [[Leticia Gaspar]] artista. (Bilbo)
# [[Llibertat Ródenas Rodriguez]] Valentziako anarko-sindikalista, milizianoa eta Mujeres Libres taldearen kidea (1892-1970)
# [[Lola Iturbe]] Espainiar anarko-sindikalista (Bartzelona, 1902-1990)
# [[Mahasweta Devi]] Bengalkiar-indiar idazle eta aktibista
# [[Margarita Xirgu]] Aktorea (Katalunia)
# [[María Asunción Català]] matematikaria, astronomoa (Bartzelona)
# [[María Bruguera Pérez]] (Extremadurako militante libertarioa eta feminista) (1913-1992)
# [[María del Carmen de Lara]] zinemagile feminista (Mexiko)
# [[María Dueñas (biolin-jotzailea)]] Granada 2002
# [[María Elena Walsh]] poeta, kantautorea, eleberrigilea, antzerkigilea (Argentina)
# [[María Teresa Rodríguez Sáinz-Rozas|María Teresa Rodríguez Sainz-Rozas]] enpresaburua (Palentzia)
# [[Mercedes Prieto]] Astronomoa (Huelva)
# [[Penelope Fitzgerald]] idazlea (Erresuma Batua)
# [[Pepita Carpeña]] Espainiar feminista eta anarkosindikalista (Bartzelona, 1919-2005)
# [[Sara Facio]] argazkilaria. (Argentina)
# [[Soledad Estorach Esterri]] Espainiako ekintzaile anarkista (Lleida, 1915-1993)
# [[Teresa Aldamiz]] poeta, kazetaria, itzultzailea. (Filipinas-Bilbo)
# [[Teresa Jordá Vitó]] Akuarelista, margolaria (Bartzelona)
# [[Teresa Lanceta]] Artista (Bartzelona)
# [[Vera Mantero]] dantzaria (Portugal)
# [[Xela Arias]] idazlea (Galizia)
}}
====Berriak 2021 (urtarrila, otsaila, martxoa)====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Andereak Elkartea|Andereak Elkartea]] '''SORTU''' (Durango 2005)
# [[Amaia Lopez de Munain]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Gasteiz 1972)
# [[Antxone Telleria Mendia]] ef--'''SORTU''' irakaslea (Lekeitio 1956)
# [[Bakarne Altonaga]] ef--'''SORTU''' historialaria (Bilbo 1988)
# [[Bittori Etxeberria]] --ef'''SORTU''' Emakume Abertzale Batza. Erresistentziako kidea (Baztan 1908-1997)
# [[Capitolina Bustince Larrondo]] efef'''SORTU''' irakasle, idazlea (Ujué 1864- Segovia 1934)
# [[Carmen Artaza]] ----'''SORTU''' abeslaria (Donostia 1995)
# [[Eladia Zubizarreta]] efef'''SORTU''' erreketista (Ermua 1923-2020)
# [[Elena Ziordia]] ef--'''SORTU''' ilustratzailea (Bizkaia 1964)
# [[Filomena Baldezate]] efef'''SORTU''' erizaina eta emagina (Valladolid-Bilbo 1895- Miranda de Ebro 1980)
# [[Garazi Mugarza]] ef--'''SORTU''' Margolaria, idazlea eta erizana (Mallabia 1995)
# [[Elvira Iñurrieta]] efef'''SORTU''' emagina (Elorrio 1895-1980)
# [[Haizea Martiartu]] ef--'''SORTU''' saxofoi-jotzailea (Markina 1991)
# [[Irantzu Mendia Azkue]] ----'''SORTU''' irakaslea eta ekintzailea (Gasteiz 1976)
# [[Irati Idiakez]] ef--'''SORTU''' snowboarderra (Getaria 1996)
# [[Isabel Lobiano]] efef'''SORTU''' (Ermua 1583-1673)
# [[Izaro Lasa]] ef--'''SORTU''' txirrindulari ohia eta idazlea (Zumarraga 1987)
# [[Kari Alberdi]] ----'''SORTU''' kimikaria, komunikazio zientifikoan aditua (Azkoitia 1996)
# [[Lilatoia]] '''SORTU'''Donostia
# [[Lorea Zulaika]] ef--'''SORTU''' musikaria (Ziortza-Bolibar 1996)
# [[Lucia Urrutia]] ----'''SORTU''' meteorologoa (Erroibarra 1932)
# [[Maider Mendizabal]] ef--'''SORTU''' pilotaria (Zizurkil 1977)
# [[Maite Axiari]] --ef'''SORTU''' feminista, euskaltzale (Ezpeleta 1949-2021)
# [[Maite Gorrotxategi]] ef--'''SORTU''' erraketista (Ermua 1926)
# [[Mari Carmen Díaz de Lezana]] ----'''SORTU''' txirrindularia (Urduña 1943)
# [[Marta Olazabal]] ----'''SORTU''' ikertzailea (Bilbo 1981)
# [[Matilde Isasi-Isasmendi]] ef--'''SORTU''' emagina (Iurreta 1933)
# [[Mentxu Alkorta]] ef--'''SORTU''' dantzari eta trikitilaria (Donostia 1947)
# [[Miren Begoña Ereñaga]] efef'''SORTU''' erraketista (Durango 1927-2015)
# [[Nahia Zubeldia]] ----'''SORTU''' itzultzaile, musikaria, idazlea (Lapurdi 1982)
# [[Nerea del Campo Aguirre]] ef--'''SORTU''' filologoa (Eibar 1971)
# [[Nicasia Madariaga]] efef'''SORTU''' margolaria (Bilbo 1874-1970)
# [[Sara Estévez]] ----'''SORTU''' kazetaria (Bilbo 1925)
# [[Tere Verdes]] efef'''SORTU''' Emakume Abertzale Batza. Erresistentziako kidea (Bilbo 1907-1959)
# [[Victoria Mallabiabarrena]] efef'''SORTU'''soprano lirikoa (Mallabia 1867-1960)
# [[Adelina Zendejas Gómez]] irakasle, kazetari, aktibista (Mexiko)
# [[Aimé Painé]] abeslari maputxea (Argentina)
# [[Alaíde Foppa]] poeta, itzultzailea, ekintzailea (Bartzelona-Guatemala)
# [[Alice Stewart]] epidemiologa (Erresuma batua)
# [[Amelina Ermeline Devant-Le Gallena]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Ana María Moix]] poeta, idazlea (Bartzelona)
# [[Andrea Khalfaoui]] 1. ijito doktorea
# [[Bartolina Sisa]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Benita Galeana]] sindikalista, ekintzailea (Mexiko)
# [[Boliviako Cholitas escaladoras]] Bolivia
# [[Carmen Ballvé]] argazkilaria (Madril)
# [[Carmen Orellana Illescas]] ingurumen agentea, basozaina (Balear Uharteak)
# [[Cira Crespo]] historialaria, idazlea (Katalunia)
# [[Conxa Pérez Collado]] Ekintzaile anarko-feminista eta milizianoa (Katalunia, 1915-2014)
# [[Cora Sadosky]]. Matematikaria (Argentina)
# [[Coraline Labourdette]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Cristina López Barrio]] abokatu, idazlea (Madril)
# [[Diana Trujillo]] ingeniari aeroespaziala (Kolonbia)
# [[Domitila Barrios de Chungara]] Boliviar feminista
# [[Edith Pretty]] lurjabea eta filantropoa. (Erresuma Batua)
# [[Esperanza d'Ors|Esperanza D'ors]] eskutorea (Madril)
# [[Ewy Rosqvist-von Korff]] rally pilotua (Suedia)
# [[Fanny Blankers-Koen]] atleta (Herbehereak)
# [[Flora Sandes]] soldadua (Britainia Handia)
# [[Gilka Machado]] poeta (Brasil)
# [[Gregoria Apaza]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Guadalupe Grande]] idazlea, poeta (Madril)
# [[Guillermina Uribe Bone]] ingeniari zibila (Kolonbia)
# [[Hedina Sijerčić]] idazle, kazetari, poeta (Sarajevo)
# [[Helena Janeczek]] idazlea, kazetaria (Italia)
# [[Hella Haasse]] idazlea (Herbehereak)
# [[Idoia Hernández]] HATXE, piano-jotzailea (Errenteria)
# [[Irene Polo]] kazetaria (Katalunia)
# [[Irina Antónova]] Arte kritikaria (Mosku)
# [[Isabella Karle]] X izpien ikertzailea. EEBB
# [[Jacqueline Bidegorri]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Joy Adamson]] naturalista (Austria)
# [[Juana Rouco Buela]] anarkista (Argentina)
# [[Katharine Burr Blodgett]] fisikaria eta asmatzailea (Estatu Batuak)
# [[Kalam Kunde|Kalam Kunda]] Kunde-jotzailea (Burkina Faso)
# [[La Voz de la Mujer]] Argentinako aldizkari anarko-feminista. itzulpena
# [[Letitia Mumford Geer]] erizaina eta asmatzailea (Estatu Batuak)
# [[Louisa Garrett Anderson|Louisa Garret]] Medikua eta sufragista (Britainia Handia)
# [[Lucía Sánchez Saornil]] Ekintzaile anarko-feminista eta poeta. Mujeres Libres-en sortzailea (Espainia, 1895-1970).
# [[Lucy Parsons]] anarkista, komunista (EEBB)
# [[Mamen Moreu]] ilustratzaile, komikigile (Huesca)
# [[Manuela León]] Emakume ekintzailea (Ekuador)
# [[Malva Flores]] idazlea (Mexiko)
# [[Marcela Delpastre]] idazlea (Frantzia)
# [[Margaret Roundtree]] Saskibaloi jokalaria (Estatu Batuak)
# [[Margarita del Val]] birologoa (Madril)
# [[Margarita García Flores]] feminista, abokatua (Nexiko)
# [[Marie Langer]] Medikua, psikologoa (Austro-Argentinarra)
# [[Mary Moffat Livingstone]] esploratzailea (Hegoafrika)
# [[Maria Clemencia Herrera]] Lideresa, ekintzailea (Kolonbia)
# [[María Cinta Balagué]] irrati esataria (Bartzelona)
# [[María Collazo]] Argentinako anarko-feminista. itzulpena
# [[Maria del Mar Lozano]] RAEx-eko zuzendaria (Iruñea)
# [[Maria Josefa Saavedra]] abokatua (Bolivia)
# [[María Lorena Ramírez]] korrikalaria (Mexiko)
# [[Maria Paz Jiménez Escudero]] margolaria (Donostia)
# [[Maria Soledad Moral Santa Cruz]] arrain saltzailea, ekintzailea (Portugalete)
# [[Marina Núñez]] artista (Palentzia)
# [[Marta Lamas]] idazlea, feminista, antropologoa (Mexiko)
# [[Maxine Molyneux]] soziologoa, feminista (Pakistan)
# [[Mercedes Ateca]] Txirrindularia (Laredo-Kantabria)
# [[Mujeres Libres]] 36ko Espainiako Gerra garaiko erakunde anarko-feminista. itzulpena
# [[Mujeres Libres (aldizkaria)]] Aurrekoaren aldizkaria. itzulpena
# [[Nancy Porsia]] Kazetaria (Italia)
# [[Nell Leyshon]] idazlea (Erresuma Batua)
# [[Nuria Ruiz de Viñaspre]] poeta (Logroño)
# [[Olvido García Valdés]] poeta (Pravia-Asturias)
# [[Petrona Eyle]] Medikua, feminista (Argentina)
# [[Rebeca Uribe]] poeta, (Mexiko)
# [[Rebeca Uribe Bone]] ingeniari kimikoa (Kolonbia]]
# [[Rosario Pino]] antzezlea (Málaga)
# [[Sara Berenguer Laosa]] Ekintzaile anarko-feminista (Katalunia, 1919-2010)
# [[Shadi Ghadirian]] argazkilaria (Iran)
# [[Simona Manzaneda]] itzultzailea (Bolivia)
# [[Solveig Nordström]] arkeologoa (Suedia)
# [[Úrsula Goyzueta]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Vicenta Juaristi Eguino]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Victoria Aguirre Anchorena]] margolaria (Buenos Aires)
# [[Virginia Bolten]] anarkista, kazetaria (Argentina)
# [[Whina Cooper]] ekintzailea (Zeelanda Berria)
}}
=== Hobetuak 2021 ===
# [[Alicia Iturrioz]] margolaria (Eibar)
# [[Louise Michel]] Frantziako anarkista. Parisko Komunan kiderik garrantzitsuenetakoa.
# [[Luz Zalduegi]] Albaitaria. (Mallabia)
# [[Felisa Areitioaurtena|Felisa Areitioartena]] Antzezlea (Zaldibar)
# [[Maria Magunazelaia]] Txirrindulari aitzindaria (Ermua)
# [[Anna Sundström]] kimikaria (Suedia)
# [[Mariñe Arbeo]] ilustrailea
# [[Mercedes Careaga]] Ekintzailea (Eibar)
# [[Iratxe Ansa]] dantzaria. (Donostia)
====Berriak 2020 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Adela Andikoetxea]] ----'''SORTU''' nekazaria (Urduliz 1954)
# [[Ainhoa Urien]] ef--'''SORTU''' idazlea. (Abadiño 1997)
# [[Amaia Gabantxo]] ef--'''SORTU''' idazlea itzultzailea (Bermeo1973)
# [[Ana Mari Marin]] efef'''SORTU''' margolaria (Elizondo 1933- Iruñea 2020)
# [[Andragunea]] '''SORTU''' Durango
# [[Aroa Uharte]] ----'''SORTU''' itzultzailea (Leitza 1984)
# [[Arrate Hidalgo]] ----'''SORTU''' idazlea, itzultzaile (Bilbo 1987)
# [[Arrate Mardaras]] ef--'''SORTU''' idazlea (Abadiño 1960)
# [[Askoa Etxebarrieta]] ef--'''SORTU''' flamenko dantzaria (Gasteiz 1976)
# [[Dorita Ruiz]] '''SORTU''' Hezkuntza bereziko irakaslea aintzindaria (Burgos-Durango-Euba1944)
# [[Erlea Maneros]] ef--'''SORTU''' Artista. Margolaria. (Bilbo 1977)
# [[Esther Cruz]] ----'''SORTU''' eskalatzailea. (Murtzia-Euskal Herria 1976)
# [[Irati Bilbao]] ef--'''SORTU''' jazz abeslaria. (Durango 1992)
# [[Iratxe Mediavilla]] ef--'''SORTU''' zinegilea (Elorrio 1885)
# [[Eva Guerrero]] ef--'''SOefefRTU''' dantzaria, koreografoa (Bilbo 1982)
# [[Felisa Areitioaurtena]] '''SORTU''' antzezlea (Zaldibar 1902- Donostia 1990)
# [[Garazi López de Armentia]] ef--'''SORTU''' dantzaria eta koreografoa (Gasteiz 1984)
# [[Garbiñe Elizegi]] ef--'''SORTU''' erizaina, feminista (Baztan 1975)
# [[Gemma Sanginés]] ef--'''SORTU''' psikologoa (Bilbo 1970)
# [[Ines Olza]] ef--'''SORTU''' ikertzailea (Nafarroa 1982)
# [[Isabel Sola]] ef--'''SORTU''' Birologoa (Nafarroa 1967)
# [[Ixone Aroma]] ef--'''SORTU''' dantzaria (Durango 1982)
# [[Izaro Zubiria]] ef--'''SORTU''' zientzilaria (Gaztelu 1989)
# [[Izaskun Ayestaran]] ----'''SORTU''' erreketista (Ibarra 1941)
# [[Jaione Camborda]] ef--'''SORTU''' zinegilea (Donostia 1983)
# [[Joana Olasagasti]] ----'''SORTU''' dantzaria (Baiona 1990)
# [[Jone Elorriaga]] ef--'''SORTU''' artista (Durango 1993)
# [[Jone Martinez Palacios]] ef--'''SORTU''' irakaslea, feminista (Bizkaia 1995)
# [[Josune Ilundain]] ef--'''SORTU''' sortzailea, ekintzaile, idazlea. (Nafarroa 1990)
# [[Judit Muñoz]] ef--'''SORTU''' matematikaria eta ikertzailea (Abadiño 1991)
# [[Juana Arrillaga|Juana "Juanita" Arrillaga]] efef'''SORTU''' erraketista (Elgoibar 1925- Mexiko 2022)
# [[Juanita Gorroño]] efef'''SORTU''' panderojolea (Muxika 1913-Zornotza1991)
# [[Juliana Zubizarreta]] efef'''SORTU''' panderojolea (Elgoibar1910-2006)
# [[Julie Adrienne Karrikaburu]] efef'''SORTU''' musikologoa (Zuberoa1827-1898)
# [[Karmele Gisasola]] ef--'''SORTU''' Herri kirolak (Mallabia1994)
# [[Karmele Mitxelena]] ef--'''SORTU''' Idazlea eta iralkaslea (Oiartzun1988)
# [[Larraitz Ariznabarreta]] ----'''SORTU''' antropologoa (Bilbo1968)
# [[Leyre Arrieta |Leyre Arrieta Alberdi]] ef--'''SORTU''' historialaria (Mutriku1971)
# [[Leire Elustondo Quiñones]] ef--'''SORTU''' Abeslaria, kazetaria (Ermua1993)
# [[Lide Arana]] ----'''SORTU''' zientzialaria (Donostia1984)
# [[Lurdes Huizi]] --ef'''SORTU''' irakaslea, (Goizueta1958-2020)
# [[Luzia Sagastasoloa]] efef'''SORTU''' maistra, irakaslea, moja (Mallabia1912-Gasteiz1999)
# [[Maialen Arregi]] ef--'''SORTU''' Arkitektoa (Elorrio1986)
# [[Mabel Cañada Zorrilla]] ----'''SORTU''' feminista, ekintzailea (Bilbo1952)
# [[Mabi Revuelta]] ef--'''SORTU''' artista plastikoa (Bilbo1967)
# [[Maddi Ane Txoperena]] ef--'''SORTU'''bertsolaria, kazetaria eta feminista (Hendaia1994)
# [[Maiana Bidegain]] ----'''SORTU''' zinegilea (Lapurdi1977)
# [[Maite Lephaille]] ----'''SORTU''' irrati-esataria (Zuberoa1957)
# [[Maite López]] ef--'''SORTU''' idazlea, itzultzailea (Azkoitia1985)
# [[Mari Cruz Guruzeta]] efef'''SORTU''' ekintzailea (Aramaio1871-Areatza1934)
# [[Mari Jose Kerejeta]] ----'''SORTU''' idazlea (Zegama1961)
# [[Mari Karmen Goñi]] ----'''SORTU''' irakasle aitzindaria (Baztan ?)
# [[María Jesús Cueto]] ef--'''SORTU''' artista. (Santander-Bilbo1951)
# [[Maria González Gorosarri]] ef--'''SORTU''' Kazetaria, idazlea (Durango1978)
# [[Maria Dolores Larramendi]] efef'''SORTU''' erraketista (Pasaia1926-2023)
# [[Maria Mentxaka]] ef--'''SORTU''' kirol argazkilaria (Mungia1976)
# [[Maria Merino]] ef--'''SORTU''' matematikaria (Bilbo1976)
# [[Maria Txurruka]] efef'''SORTU''' erraketista (Elgoibar1923-2000)
# [[Mari Carmen Ruiz]] ----'''SORTU''' aktore ohia (Bilbo1944)
# [[Marijo Deogracias]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Antzuola1973)
# [[Miren Larrea]] ef--'''SORTU''' antzezlea. (Zornotza1981)
# [[Myriam Cameros Sierra|Myriam Cameros]] ef--'''SORTU''' Ilustratzailea (Iruña1978)
# [[Nerea Irastorza]] ----'''SORTU''' zientzialaria (?, 1991)
# [[Nerea Loiola Pikaza|Nerea Loiola]] ef--'''SORTU''' idazlea (Deba1985)
# [[Olga Cazalis]] --ef'''SORTU''' erraketista (Markina-Xemein1925-Tenerife2018)
# [[Pilar Claver]] ----'''SORTU''' aktibista (Izaba1918-2000)
# [[Uxune Martinez Mazaga]] ef--'''SORTU''' Zabalkunde zientifikorako arduraduna (Garai1969)
# [[Udane Ostolaza]] ef--'''SORTU''' Harri-jasotzailea (Orio2005)
# [[Yolanda Mazkiaran]] '''SORTU''' dokumentalgilea (Altsasu1963)
# [[Zaloa Fuertes]] ef--'''SORTU''' Argazkilaria (Mexiko-Abadiño1983)
# [[Zuriñe del Cerro]] efef'''SORTU''' feminista historikoa (Bilbo1956-2020)
# [[Katalin Karikó]] Biokimikaria (Hungaria)
# [[Adela Cortina]] filosofoa (Valentzia) itzulpena
# [[Adelina Gutiérrez]] astrofisikaria (Txile)
# [[Alda Lara]] idazlea. (Angola). itzulpena
# [[Alicia Miyares]] Filosofoa, feminista (Asturias) itzulpena
# [[Alexandra David-Néel]] bidaiaria, idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Alexandra Olaya]] zientzialaria. Kolonbiarra. Itzulpena
# [[Ama Ata Aidoo]] idazle afrikarra. Itzulpena
# [[Amancay Gaztañaga]] abeslaria (Mexiko)
# [[Amelia Opie]] idazlea ingelesa
# [[Aminata Sow Fall]] idazlea (Senegal) itzulpena
# [[Amparo Sánchez]] abeslaria (SEvilla)
# [[Ana de Miguel]] filosofoa, feministra (SAntander) itzulpena
# [[Ana Kiro]] galiziar abeslaria. itzulpena
# [[Ana María Crespo de las Casas]] farmazialaria. (Tenerife) itzulpena
# [[Andrée de Jongh]] belgika erresistentziako kidea
# [[Ángeles López de Ayala]] kazetaria, politikaria, dramaturgoa (Sevilla)
# [[Anna Burns]] idazlea (Belfast)itzulpena
# [[Anna Surinyach]] fotokazetaria (Katalunia)
# [[Anne Carson]] Poeta (Kanada) itzulpena
# [[Anne Palles]] Sorgintzat errea (Danimarka)
# [[Anoushka Shankar]] musikagilea itzulpena
# [[Antonia Ferrín Moreiras]] Matematikaria, astronomoa (Galizia)
# [[Ariane Lopez-Huici]] argazkilaria. Itzulpena
# [[Asha Ismail]] mutilazioaren aurkako ekintzailea (Kenya)
# [[Atala Apodaca]] feminista, iraultzailea (Mexiko)
# [[Aziza Brahim]] abeslari sahararra (Itzulpena)
# [[Beatrice Shilling]] asmatzailea (Ingalaterra) itzulpena
# [[Becky Siegel]] dantzaria, koreografoa, zuzendaria (EEBB) Iruñea
# [[Bel Zaballa]] kazetaria, idazlea (Katalunia)
# [[Belén Bermejo]] idazlea, argazkilaria eta editorea (Madril)
# [[Belén de Sárraga]] kazetaria, ekintzailea (Valladolid-Mexiko
# [[Beryl Markham]] hegazkinlaria, idazlea (Ingalaterra-Kenya) itzulpena
# [[Bertha Benz]] asmatzailea
# [[Bertha Lutz]] Brasilgo urbanista eta feminista.
# [[Blanca Silveira]] astronomoa (Venezuela) itzulpena
# [[Beulah Louise Henry]] asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Carme Alvariño]] historialaria (Galizia) itzulpena
# [[Carla Simón]] zinegilea (Katalunia)
# [[Carmen Castillo (zinegilea)|Carmen Castillo]] zinegilea (Txile). itzulpena
# [[Carmen de Burgos]] poeta eta kazetaria (Almeria) itzulpena
# [[Carmen Gil Martinez]] idazlea. (Cadiz)
# [[Carmen Portinho]] (itzulpena) (Brasil)
# [[Catherine Destivelle]] eskalatzailea (Frantzia)
# [[Cécile Rol-Tanguy|Cécile Rol]] Erresistentea. Frantzia. Itzulpena
# [[Celinda Arregui]] politikaria, feminista (Txile)
# [[Claire Goll]] kazetaria, idazlea bakearen aldeko altibista (Alemania-Frantzia)
# [[Claudia Paz y Paz]] giza eskubideen defentzailea
# [[Consuelo Álvarez Pool]] idazlea (Katalunia)
# [[Cony Carranza Castro]] feminista, hezitzailea (El Salvador)
# [[Cora Ratto de Sadosky]] matematikaria eta ekintzailea (ARgentina)
# [[Dacia Maraini]] eleberrigilea (Italia)
# [[Diane di Prima]] Poeta (EEBB) itzulpena
# [[Dilhan Eryurt]] astronomoa, astrofisikaria (Turkia)
# [[Dora Alonso]] Kazetaria eta idazlea (Kuba) itzulpena
# [[Dorothea Klumpke]] astronomoa. EEBB
# [[Dorothee Sölle]] Poeta eta teologoa. Itzulpena
# [[Dulce Chacón (idazlea)|Dulce Chacón (Idazlea)]] Zafra. Itzulpena
# [[Ebru Timtik]] abokatu kurdua. (Istambul)
# [[Elena García Armada]]ingeniaria, asmatzailea (Santander)
# [[Elodia Zaragoza-Turki]] idazlea,poeta,editorea
# [[Emilie Flöge]] jostuna
# [[Emma Chacón i Lausaca]] musikagilea (Bartzelona) itzulpena
# [[Emma Lehmer]] matematikaria (Estatu Batuak) itzulpena
# [[Encarnación Cabré]] arkeologoa (Madril) itzulpena
# [[Eugenia Sacerdote de Lustig]] zientzilaria (Turin-Buenos Aires) (Itzulpena)
# [[Eva Gonzalès]] margolaria (Paris) (Itzulpena)
# [[Fanny Bullock Workman]] bidaiaria, idazlea, itzulpena
# [[Filipa César|Filipa Cesar]] zinema zuzendaria (Portugal) itzulpena
# [[Florence Rena Sabin]] zientzialaria. (EEBB) itzulpena
# [[Francisca Vives]] historialaria (Cadiz) itzulpena
# [[Gabrielle Roy]] Kanadar idazlea. (Kanada)
# [[Gertrude Jekyll]] Lorezaina (Erresuma Batua)
# [[Gloria Anzaldúa]] idazlea. aktibista (EEBB) itzulpena
# [[Guadi Galego]] abeslaria (Galizia) (Itzulpena)
# [[Hayley Westenra]] abeslaria (Zeelanda Berria) itzulpena
# [[Helin Bölek]] abeslaria (Turkia)
# [[Helena Maleno]] aktibista (El Ejido) Itzulpena
# [[Ida Vitale]] idazlea. (Uruguai) itzulpena
# [[Idea Vilariño]] idazlea. itzulpena
# [[Inma Chacón]] idazlea (Zafra) itzulpena
# [[Irene Solà]] idazlea, artista (Katalunia)
# [[Irene Vallejo Moreu]] filologa eta idazlea (Zaragoza)
# [[Irma Alicia Velásquez Nimatuj|Irma Alicia Velásques Nimatuj]]Guatemala, kazetaria eta antropologoa
# [[Isabella Bird]] bidaiaria. idazlea (itzulpena)
# [[Isabel Bono]] poeta, (Malaga) itzulpena
# [[Jacinta Ortiz]] poeta (Granada)
# [[Jennifer Doudna]] biokimikaria (EEBB) itzulpena
# [[Jessie Fauset]] Poeta amerikarra itzulpena
# [[Jessica Anderson]] idazle Australiarra. itzulpena
# [[Jineth Bedoya]] Kazetaria. (Kolonbia) itzulpena
# [[Joan Jara]] dantzaria (Txile) Victor Jararen bikotea
# [[Joanne Chory]] biologoa. EEBB itzulpena
# [[Josefa Llanes Escoda]] sugrafista (Filipinas) itzulpena
# [[Judith Wright]] idazlea (Australia) itzulpena
# [[Julia Antivilo]] artista (Txile)
# [[Julie-Victoire Daubié]] idazle franziarra. itzulpena
# [[Katharine Tynan]] idazle, Irlanda, itzulpena
# [[Kenojuak Ashevak|Kenojuak Ashevah]]margolaria (Kanada)
# [[La Yegros]] abeslaria (ARgentina-Okzitania
# [[Laura Freixas]] idazlea (Bartzelona) (Itzulpena)
# [[Leda Valladares]] abeslaria,(Argentina) (itzulpena)
# [[Leila Aboulela]] sudandar idazlea (Itzulpena)
# [[Leona Chalmers]] aktorea eta asmatzailea. EEBB. itzulpena
# [[Leonor Orosa]] Koreografoa (Filipinak)
# [[Lian Monserrate]] Muralgilea (Estatu Batuak)
# [[Elizabeth Magie]] asmatzailea. (EEBB). Itzulpena
# [[Lucía Garibaldi]] Zinegilea (Uruguai) Itzulpena
# [[Luisa Capetillo]] anarkista, sindikalista, faminista (Puerto Rico) itzulpena
# [[Magda Szabó|Magda Szabo]]idazlea (Hungaria)
# [[María Andresa Casamayor]] matematikaria (Zaragoza) itzulpena
# [[Maria Aurèlia Capmany]] eleberrigile, antzerkigile (Katalunia) itzulpena
# [[Maria Isabel Barreno]] idazlea (Portugal) itzulpena
# [[Maria Beasley]]. Asmaztzailea. (EEBB)
# [[María Cumplido]] matematikaria. (itzulpena)
# [[María Malla]] idazlea, katalana. itzulpena
# [[María Mariño]] idazlea. (Galizia). itzulpena
# [[Maria Pereira]] Asmatzailea (Portugal)
# [[María Salvo]] Antifrankisgta (Bartzelona) itzulpena
# [[Maria Teresa Horta]] idazlea (Portugal) itzulpena
# [[María Teresa León]] idazlea (Errioxa) itzulpena
# [[María Vallet Regí|María Vallet Regi]] Kimikaria (Kanaria)
# [[María Y. Orosa|Maria Y. Orosa]] Medikua eta ikertzailea
# [[Mariama Bâ]] idazlea (SEnegal)
# [[Marica Campo]] idazlea (GAlizia)
# [[Marie Hankel]] Esperanto idazlea, sufragista (Alemania) itzulpena
# [[Marie Paradis]] alpinista Suitzarra. Itzulpena
# [[Marie Under]] idazlea (Estonia) itzulpena
# [[Marion Donovan]] asmaitzailea. EEBB. itzulpena
# [[Mariví Ibarrola]] argazkilaria. (Naiara). itzulpena
# [[Marivi Iturbe Etxeberria]] gizarte laguntzailea. Etxebarri. itzulpena
# [[Margaret Harwood|Margaret Harwook]] Astronomoa (Estatu Batuak) itzulpena
# [[Margaret Burbidge]] Astronomoa. (Inglaterra) itzulpena
# [[Margarida Borràs]] Transexuala (Valentzia)
# [[Margarita Michelena]] poeta (Mexiko)
# [[Margarita Parra Álvarez]] Kimikaria, (Valentzia)
# [[Martha Coston]]asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Marta Elena Casaús Arzú]] historialaria eta idazlea.(Guatemala)
# [[Maruja Mallo]] margolaria (Galizia) itzulpena
# [[Melitta Bentz]] asmatzailea alemaniarra itzulpena
# [[Mercè Company]] idazlea (Katalunia) itzulpena
# [[Mercè Ibarz]] idazlea (ARagoi)
# [[Mikeas Sánchez]] poeta, irakaslea, idazlea (Mexiko)
# [[Mónica Cahen D'Anvers]] kazetaria (Argentina) itzulpena
# [[Montserrat Gudiol]] margolaria, (Bartzelona) itzulpena
# [[Montserrat Torrent i Serra]] organojolea. (Bartzelona) itzulpena
# [[Nella Larsen]] idazlea Afrikar-amerikarra. Itzulpena
# [[Nellie Campobello]] idazlea eta dantzaria (Durango-Mexiko) itzulpena
# [[Nerea Irigoyen]] zientzialaria. Zaragoza
# [[Ngaio Marsh|Ngaio Marsh]] idazle, antzerlea. itzulpena
# [[Olga Orozco]] poeta (Agentina) Itzulpena
# [[Orsola Casagrande]] (Italia)
# [[Pamela Hinkson]] idazle anglo irlandarra
# [[Patricia Bath|Patricia Bath]] Medikua. itzulpena
# [[Paula Nenette Pepín]] musikaria.
# [[Paula Wiesinger]] eskiatzaile italiarra (Izulpena)
# [[Paulina Chiziane]] idazle Monzambike. Itzulpena
# [[Pilar del Río|Pilar del Rio]] kazetaria eta itzultzailea.(Granada). (itzulpena)
# [[Pilar Alonso Ibañez]] etnografoa, historialaria (Markiz, Araba) itzulpena
# [[Pilar Bellver]] idazlea, feminista (Jaen) itzulpena
# [[Policarpa Salabarrieta]] ekintzalea (Kolonbia)(Itzulpena)
# [[Raina Telgemeier]] komikigilea. (EEBB) itzulpena
# [[Rosalinda L. Orosa]] Idazlea (Filipinak)
# [[Saiza Nabarawi]] idazlea, feminista (Egipto) (Itzulpena)
# [[Sagrario Vera Gordo]] Gerrillaria. (Badajoz)
# [[Sandra Morán]] abeslaria, politikaria (Guatemala) itzulpena
# [[Sara Curruchich]] abeslaria. Guatemala. itzulpena
# [[Sarah Mather]] asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Severina Luna de Orosa]] medikua eta idazlea (Filipinak)
# [[Silvia Cuevas Morales|Silvia Cuevas]] idazlea Txile. itzulpena
# [[Stefi Troguet]] Alpinista (Andorra)
# [[Susana Malón]] astronomoa (Zaragoza) Itzulpena
# [[Susana Thénon]] itzultzaile, poeta (ARgentina). Itzulpena
# [[Susana Vera]] argakilari-kazetaria (Iruñea) itzulpena
# [[Suceso Portales]] jostuna eta anarko-sindikalista (Extremadura)
# [[Syra Alonso]] idazlea, (Galizia). itzulpena
# [[Teresa Eguibar]] eskulturea (Madril). itzulpena
# [[Teresa Flores]] Feminista, ekintzailea (Txile)
# [[Teresa Meana]] ekintzaile feminista (Gijón)
# [[Vandana Shiva]] Idazlea. (India) (Itzulpena)
# [[Violette Leduc]] Idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Violette Szabo]] Espia (Erresuma Batua)
# [[Yaa Gyasi]] idazle afroamerikarra.(Ghana) itzulpena
# [[Yasmina Reza]] idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Zenobia Camprubí]] idazlea eta itzultzailea itzulpena
}}
====2018-2019====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agustina Otaola]] ----'''SORTUA''' Erraketista (Errenteria)
# [[Alaitz Muro]] ef-- '''SORTUA''' ipuin kontalaria eta margolaria (Durango)
# [[Amaia Aroma Lejarreta]] ef-- '''SORTU''' Txistularia (Abadiño)
# [[Ainhoa Zuazua]] ef-- '''SORTUA''' Abeslaria (Ermua)
# [[Angelita Alberdi]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Arantzazu Ametzaga]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea
# [[Ascensión Badiola]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea(Bilbo)
# [[Aurora Abasolo]] efef '''SORTUA''' Abeslaria (Durango)
# [[Begoña Sopelana]] efef '''SORTUA''' Kooperantea, soziologoa (Iurreta)
# [[Benita Uribarrena]] efef '''SORTUA''' Ekintzailea antifaxista (Durango)
# [[Damaris Pan]] ef--'''SORTUA''' artista (Mallabia)
# [[Digna Garitaonandia]] efef '''SORTUA''' Erraketista
# [[Dina Bilbao]] efef '''SORTUA''' Kirolaria (Ondarroa))
# [[Eladia Altuna]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Irura)
# [[Elena Olabe]] ef-- '''SORTU''' Poeta (Durango)
# [[Elena Solatxi]] ef--'''SORTUA''' Eskultorea (Bilbo)
# [[Elena Orobiogoikoetxea]] ----'''SORTUA''' Piano jolea (Durango)
# [[Emilia Gomez]] ----'''SORTUA''' Erraketistan. (Valentzia)
# [[Estibalitz González]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea (Ermua)
# [[Eugenia Iriondo]] efef '''SORTUA'''Erraketista (Eibar)
# [[Gloria Agirre]] ef-- '''SORTUA'''Erraketista (Asteasu)
# [[Gloria Zubia]] efef '''SORTU''' ekintzailea (Durango)
# [[Ines Etxegibel]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Durango)
# [[Irati Eguren]] ef-- '''SORTUA''' Arkitektoa, ilustratzailea (Durango)
# [[Irene Ibaibarriaga]] efef'''SORTU''' Erraketista (Ermua)
# [[Jesusa Garitaonandia]] efef '''SORTU''' Erraketista (Mallabia)
# [[Juana Elgezabal]] efef '''SORTUA'''Enpresaria (Derio)
# [[Juanita Ibaibarriaga]] efef '''SORTUA''' Ekintzailea (Ermua)
# [[Juanita Mir]] efef '''SORTUA''' Kazetaria, idazlea (Iruñea)
# [[Juanita Unzueta]] efef '''SORTUA''' Dantzaria (Eibar)
# [[Julia Klaudia Gabilondo]] efef '''SORTUA''' Idazlea (Mungia)
# [[June Arbeo]] ef-- '''SORTUA'' Atleta (Durango)
# [[Kattalin Agirre]] efef '''SORTUA''' Mugalaria, Frantziako erresistentziako kide (Sara)
# [[Koro Benito]] ef-- '''SORTUA''' Poeta (Lumbrales)
# [[Lara Izagirre]] ef-- '''SORTUA''' Zinegilea (Zornotza)
# [[Libe Goñi]] ef-- '''SORTUA''' Irakaslea (Oteitza)
# [[Lidia Cañete]] ef-- '''SORTUA''' kirolaria (Durango)
# [[Lourdes Munitxa]] efef '''SORTUA''' Euskaltzalea (Zornotza)
# [[Lucia Areitioaurtena]] efef '''SORTUA'''Erraketista (Ermua)
# [[Luz Zalduegi]] efef '''SORTUA''' Albaitaria (Mallabia)
# [[Maddi Barber]] ef-- '''SORTUA''' Zinegilea (Lakabe)
# [[Maitane Alonso]] ef-- '''SORTU''' Ikertzailea,asmatzailea (Sodupe)
# [[Maria Ana Bidegaray]] ---- '''SORTU''' Idazlea, feminista (Hazparne - Lapurdi)
# [[Maria Arrillaga]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Elgoibar)
# [[Maria Camino Oskoz]] efef '''SORTUA''' Maistra. (Iruñea)
# [[Mari Carmen Lasagabaster]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Mari Carmen Madariaga]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Igorre)
# [[Maria Antonia Uzkudun]] --ef'''SORTUA''' Erraketista (Anoeta)
# [[Maria Luisa Alberdi]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Maria Luisa Senar]] --ef'''SORTUA'''Erraketista (Pasaia)
# [[Maria Pilar Urriza]] ef--'''SORTUA''' Dantzaria (Lantz)
# [[Maria San Juan de Garonda]] ---- '''SORTUA'' emagina. inkisizioa sutan erre zuen (Mungia)
# [[Maribi Unamuno]] ---- '''SORTUA''' Filologoa. (Aulesti)
# [[Meritxel Relaño]] ef-- '''SORTUA''' Unicefeko arduradun nagusia Yemenen (Durango)
# [[Mila Salterain]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea (Durango)
# [[Miren Alazne Iruretagoiena]] ef-- '''SORTU''' ekintzailea (Zarautz)
# [[Miren Maortua]] efef '''SORTUA''' Idazlea (Zaldibar)
# [[Miren Uzkudun]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Asteasu 1922-)
# [[Nerea Etxegibel]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Durango 1964- )
# [[Oihana Azkorbebeitia]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Abadiño 1981- )
# [[Paula Lamarain]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Eibar 1924-2018)
# [[Rosa Soroa]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Elduaien 1945- )
# [[Rosario Aranburu]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Eibar 1921-2015)
# [[Silvia Trigueros]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Abadiño 1976)
# [[Teri Ibarrola]] ---- '''SORTUA''' Ipuin kontalaria (Aulesti)
# [[Vanessa Goikoetxea]] ef-- '''SORTU''' abeslaria (Florida 1980- )
# [[Zoila Askasibar]] ef-- '''SORTUA''' inprimatzailea (Elgeta 1877-1945)
# [[Shakuntala Devi]] efef Idazlea (India) (Itzulpena)
# [[Almudena Hernando]] ---- arkeologoa (Madril 1959)(itzulpena)
# [[Gisella Perl]] efef Ginekologoa judua (Hungaria 1907-1988) (itzulpena)
# [[Luna Miguel]] ef-- idazlea (Alcalá de Henares 1990- ) (itzulpena)
# [[Mae Jemison]] ef-- ingeniari (Alabama 1956- ) (Itzulpena)
# [[Maria Antonia Canals]] ef-- matematikaria (Bartzelona) (Itzulpena)
# [[Mercedes Colás]] efef Maiatzeko plazako amak (Argentina 1925-2021) (Itzulpena)
}}
=== [[Fitxategi:Gnome-colors-alacarte2.svg|30px]] Hobetuak ===
==== 2020 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Elorriaga]] (Iurreta)
# [[Ana Diez]] zinemagilea (Tutera)
# [[Amaia Iturbide]] idazlea (Bilbo-Getxo)
# [[Ariane Lopez-Huici|Ariane López Huici]] argazkilari lapurtarra.
# [[Erika Lagoma]] Bertsolaria, feminista (Lesaka-Durango)
# [[Gurutzi Arregi]] etnografoa (Durango)
# [[Iñaxi Etxabe]] Bertsolaria, (Zumaia-Zarautz)
# [[Isabel Coixet]] zinegilea (Katalunia)
# [[Itziar Mendizabal]] Dantzaria (Gipuzkoa
# [[Luzia Goñi]] bertsolaria (Basaburua)
# [[Maider Fernandez]] zinegilea (Donostia)
# [[Maria Zambrano]] idazlea (Madril)
# [[Martina Ibaibarriaga]] gerrillaria (Berriz)
# [[Matxalen Ziarsolo]] saskibaloi jokalaria (Ermua)
# [[Oihana Alkorta]] musikaria (Orio-Zarautz)
# [[Primi Erostarbe]] panderojolea eta irrintzilaria (Oñati)
# [[Teodora Zuloaga]] zeramikaria (Madril-Segovia)
# [[Trota Salernokoa]] ginekoloagoa(Italia)
# [[Alfonsina Strada]] txirrindulari argentinarra (Mototsa)
}}
==== 2018-2019 ====
# [[Balendiñe Albizu]] efef Idazlea (Zumaia)
# [[Gurutze Frades]] ef-- Kirolaria (Durango-Iurreta)
# [[Lourdes Unzueta]] ef-- Idazlea (Durango)
# [[Uri Ruiz Bikandi]] efef Idazlea (Durango)
== HOBETUAK ==
=== Hobetuak 2023 ===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Sonia Etxezarreta]] '''--ef'''mahai-tenislaria (Irun 1968?- 2011)
# [[Yusra Mardini]] '''ef--'''igerilaria, errefuxiatua (Siria 1998)
# [[Olatz González]] '''ef--'''antropologoa (Bilbo 1973)
# [[Eider Cardeñosa]] '''ef--'''karateka (Gasteiz 1995)
# [[Graziana Barrenetxea]] '''----'''sorginkeriaren biktima (Zugarramurdi 1540-Logroño 1610)
# [[Ainara Elbusto]] '''ef--'''txirrindularia (Nafarroa 1992)
# [[Patricia López Arnaiz]] '''ef--''' (Gasteiz 1981)
# [[Sofia Otero]] '''ef--'''aktorea (Basauri 2013)
# [[Estibaliz Urresola Solaguren]] '''ef--'''film zuzendaria, gidoilaria (Laudio 1984)
# [[Kim Ju-ae]] '''ef--'''Kim dinastiako kidea (Ipar Korea 2013)
# [[Barbara Stanwyck]] '''efef'''aktorea (AEB 1907-1990)
# [[Glenn Close ]] '''ef--'''aktorea (AEB 1947)
# [[Lola Baldrich]] '''ef--'''aktorea (Toledo 1967)
# [[Lola Herrera]] '''ef--'''aktorea (Valladolid 1935)
# [[Federica Montseny]] '''efef'''anarkista, idazlea (Madril 1905-Frantzia 1994)
# [[Céline Laguarde]] '''efef'''argazkilaria (Lapurdi 1961)
# [[Aroa Gorostiza]] '''ef--'''txirrindularia (Elorrio 2002)
# [[Anna Muzytxuk ]] '''ef--'''xake-jokalaria, aktibista (Ukraina 1990)
# [[Clara Azurmendi]] '''ef--'''badminton kirolaria (Donostia 1998)
# [[Irene Papas]] '''efef'''aktorea, abeslaria (Grezia 1926-2022)
# [[Uxue Apaolaza]] '''ef--'''idazlea (Hernani 1981)
# [[Hélène Carrère d'Encausse]] '''efef'''historialaria (Paris 1929)
# [[Lisa Simpson]] marrazkietako pertsonaia (AEB 1987)
# [[Maggie Simpson]] marrazkietako pertsonaia (AEB 1987)
# [[Emakumearen historia]] emakumearen eginkizuna historian zehar
# [[Oihana Azkorbebeitia]] '''ef--'''korrikalaria (Abadiño 1981)
# [[Ione Irazabal]] '''ef--'''aktorea (Elorrio 1963)
# [[Hürrem Sultan]] haseki sultan (Poloniako Erresuma,?-Otomandar Inperioa,1558)
# [[Irene Atenaskoa]] '''--ef'''enperatrizea (Atenas,752-Lesbos,803)
# [[Angelique du Coudray]] '''--ef'''emagina (Frantzia, 1712-1794)
# [[Enara López]] '''ef--'''txirrindularia (Bilbo 1997)
# [[Genero-rol]]
# [[Genero-desparekotasun]]
# [[Louise Joy Brown]] '''ef--'''1. probeta umea (Erresuma Batua 1978)
# [[Marije Fullaondo]] '''ef--'''politikaria (Getxo, 1964)
# [[Francisca Pizarro Yupanqui]]'''ef--'' Quispe Sisa eta Francisco Pizarroren alaba (Peru,1534-Cáceres,1598)
# [[Hassiba Ben Bouali]] '''efef''Aljeriako Independentzia Gerrako gudaria (1938 - 1957)
# [[Irene Paredes]] '''ef--'''futbolaria (Legazpi 1991)
# [[Oihane Hernandez]] '''ef--'''futbolaria, defentsa (Sopela 2000)
# [[Misa Rodríguez]] '''ef--'''futbolaria, atezaina (Kanariak 1999)
# [[Filipa Moniz]] '''ef--'''Kristobal Kolonen emaztea (Portugal, 1455-1485)
# [[Agatha Barbara]] '''efef'''presidentea, aitzindaria (Malta 1923-2002)
# [[Elena Furiase]] '''ef--'''aktorea, idazlea (Madril 1988)
# [[Itsaso Arana]] '''ef--'''ktorea, zuzendaria (Nafarroa 1985)
# [[Ane Santesteban]] '''ef--'''txirrindularia (Errenteria 1990)
# [[Maite Ruiz de Larramendi]] '''ef--'''pilotari ohia (Beasain 1973)
# [[Claudia Zornoza]] '''ef--'''futbolaria, erdilaria (Madril 1990)
# [[Alexia Putellas]] '''ef--'''futbolaria, erdilaria (Bartzelona 19)
# [[Susana Zapke]] '''ef--'''musikologoa (Gipuzkoa 1965)
# [[Maite Agirre ]] '''ef--'''aktore, antzerkigilea (Zarautz 1955)
# [[Noe Itō]] '''efef'''aktibista, eraila (Japonia 1895-1923)
# [[Edmonia Lewis]] '''efef'''eskultorea (AEB 1844-Londres 1907)
# [[Libe Mimenza]] '''ef--'''kazetaria, ikertzailea (Elorrio 1988 19)
# [[Maddalen Dorronsoro Amiano]] '''ef--'''abesbatza zuzendaria (Lezo 1987)
# [[Aintzane Encinas]] '''ef--'''futbolaria ohia, entrenatzailea (Donostia 1988)
# [[Alba Redondo]] '''ef--'''futbolaria, aurrelaria (Albacete 1996)
# [[Jennifer Hermoso]] '''ef--'''futbolari aurrelaria eta erdilaria (Madril 1990)
# [[Ainhoa Cantalapiedra]] '''ef--'''abeslaria (Galdakao, 1980)
# [[Zoleka Mandela]] '''efef'''aktibista (Hegoafrika, 1980-2023)
# [[Ana Terradillos]] '''ef--'''kazetaria (Donostia 1973)
# [[Lidia Valentín ]] '''ef--'''pisu-jasotzailea (Leon 1985)
# [[Maite Oroz]] '''ef--'''futbolaria (Nafarroa 1998)
# [[Adania Shibli]] '''e---'''idazlea (Palestina, 1974)
# [[Rafeef Ziadah]] '''e---'''poeta (Libano, 1979)
# [[Yolanda Alzola]] '''ef--'''telebista aurkezlea (Bizkaia, 1970)
# [[Silvia Intxaurrondo]] '''ef--'''kazetaria (Barakaldo, 1979)
# [[Miren Arzallus]] '''----'''moda historialaria, ikertzailea (Bilbo 1978)
# [[June Ansoleaga]] '''ef--'''kazetaria (Sopela 1987)
# [[Zuriñe Zulaika]] '''----'''metereologoa, fisikaria (?, ?)
# [[Maria Eugenia Luc]] '''ef--'''musikagilea ( Argentina/Euskal Herria 1958)
# [[Yurena]] '''ef--'''abeslaria (Santurtzi 1969)
# [[Amanirenas]] '''e-e-'''erregina eta gobernadorea (Kuxeko Erresuma, K.a.57 - K.a.10)
# [[Gabriela Silang]] '''efef'''Filipinetako heroia (Filipinak, 1731-1763)
# [[Bene Bergado]] '''----'''artista, eskultorea (Salamanca/Bizkaia 1963)
# [[Margarita López Maturana]] '''efef''' moja beatoa, Berrizko Mesedeetako Misiolarien sortzailea (Bilbo 1884-Donostia 1934)
# [[Diana Krall]] '''ef--''' piano-jotzailea eta jazz abeslaria (Kanada 1964)
# [[Maria Gebara]] ---- idazlea (Valladolid, ? - ? ,1683)
# [[Janire Gonzalez Etxabarri]] ef-- surflaria (Zumaia 2005)
}}
== [[Fitxategi:Gnome-system-users.svg |30px|]] Wikilariok ==
(Zure izena gehitu dezakezu iturburu kodea aldatu eta 4 bider ALT Gr + 4 sakatuta (4 aldiz "~" agertuko da)
# [[Lankide:Wikimaribarre|Wikimaribarre]] ([[Lankide eztabaida:Wikimaribarre|eztabaida]]) 18:22, 13 ekaina 2018 (CET)
# [[Lankide:Lurdeswiki|Lurdeswiki]] ([[Lankide eztabaida:Lurdeswiki|eztabaida]]) 18:17, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:Larrauri|Larrauri]] ([[Lankide eztabaida:Larrauri|eztabaida]]) 18:18, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:OrtuUrti|OrtuUrti]] ([[Lankide eztabaida:OrtuUrti|eztabaida]]) 18:22, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:Mototsa|Mototsa]] ([[Lankide eztabaida:Mototsa|eztabaida]]) 11:20, 22 uztaila 2020 (CET)
# [[Lankide:Joseintx|Joseintx]] ([[Lankide eztabaida:Joseintx|eztabaida]]) 18:22, 9 urria 2020 (CET)
# [[Lankide:Isabeliraurgi|Isabeliraurgi]] ([[Lankide eztabaida:Isabeliraurgi|eztabaida]]) 17:48, 16 urria 2020
# [[Lankide:Mgaraizabal|Mgaraizabal]] ([[Lankide eztabaida:Mgaraizabal|eztabaida]]) 18:00, 5 azaroa 2021 (CET)
# [[Lankide:josi|Josi]] ([[Lankide eztabaida:Josi|eztabaida]]) 18:00, 5 azaroa 2021 (CET)
# [[Lankide:Andremendea|Andremendea]] ([[Lankide eztabaida:Andremendea|eztabaida]]) 16:43, 15 azaroa 2024 (CET)
# [[Lankide:JULEBAR|JULEBAR]] ([[Lankide eztabaida:JULEBAR|eztabaida]]) 16:48, 15 azaroa 2024 (CET)
== Wikilaguntza ==
* [https://eu.wikipedia.org/wiki/Laguntza:Gida_arina Gida Arina]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:C%C3%B3mo_subir_imagen_con_la_app_de_Wikimedia_Commons.pdf Cómo subir una imagen con la app de Wikimedia Commons]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ejemplo_de_subida_de_imagen_a_Commons,_introduciendo_geolocalizaci%C3%B3n.webm Ejemplo de subida de imagen a Commons, introduciendo geolocalización]
== [[Fitxategi:Gnome-web-browser.svg|30px]] Kanpo estekak ==
* Nola igo argazkiak Commons-era? [[c:File:Ejemplo_de_subida_de_imagen_a_Commons,_introduciendo_geolocalización.webm|Ordenagailutik (bideoa)]] | [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/89/C%C3%B3mo_subir_imagen_con_la_app_de_Wikimedia_Commons.pdf App-etik (PDF)] | [[:es:Wikipedia:Encuentros/Wiki_Takes_Vitoria-Gasteiz/Ayuda|Ideia gehiago...]]
* [https://anboto.org/durango/1583310345667-wikipedia-erreminta-ona-dela-uste-dugu-emakumeek-erreferentzialtasuna-lortzeko Wikipedia erramienta ona dela uste dugu emakumeek erreferialtsuna lortzeko]Anboto 2020/03/04
* [https://www.elcorreo.com/bizkaia/duranguesado/durangaldeko-andren-ekarpenak-20200122193350-nt.html?edtn=bizkaia&fbclid=IwAR1hHPcQJaQM-WaIU7mYeNetsB89jEH2-BWSA0fPGjbTgTkHpqtKRT9BnCc#vca=fixed-btn&vso=rrss&vmc=fb&vli=Duranguesado Durangaldeko andren ekarpenak bistaratzera dator WikiEmakumeok] El Correo 2020/01/21
* [https://anboto.org/durango/1579696765085-wikikedada-egingo-dute-durangon-wikipedian-dagoen-genero-arrakala-aldatzeko 'Wikikedada' egingo dute Durangon, Wikipedian dagoen "genero arrakala" aldatzeko], Anboto Durango 2020/01/22
* [https://dotb.eus/dotb-eus-emakumeen-biografia-berriak-sortzeko-wikikedada-antolatu-da-durangon/ Emakumeen biografia berriak sortzeko ‘Wikikedada’ antolatu da Durangon] Dotb.eus 2020/01/23
* [http://www.azkuefundazioarenegunkaria.eus/wikikedada-wikiemakumeokwikidurango/ Wikikedada: WikiEmakumeok/WikiDurango | Azkue Fundazioaren Egunkaria] 2020/01/21
* [https://halabedi.eus/es/marisa-barrena-wikiemakumeok-gizarteko-beste-arloetan-lez-emakumeak-ia-ikusezinak-gara-wikipedian-ere/?fbclid=IwAR2pUHHzwsNx8kzKAyc3dlTpZc4p4mx8duIC0PeKHEj01G3yXoFKxXlBBlc Marisa Barrena (Wikiemakumeok): "Gizarteko beste arloetan lez, emakumeak ia ikusezinak gara wikipedian ere" - Halabedi] 2020/02/06
* [https://www.youtube.com/watch?v=eH-JkwLAa6Q&feature=youtu.be [Bideoa] Data zaharrak bilatzen], Estibalitz González Solozabal Durangon #Wikiemakumeok mintegian data zaharrak zelan bilatzen diren azaltzen dau, Josi Sierra-ri esker.
* [https://amp.eitb.eus/eu/irratia/euskadi-irratia/programak/amarauna/osoa/7892080/magikoa-da-andre-baten-biografia-mundura-zabaltzea/ "Magikoa da andre baten biografia mundura zabaltzea"], EITB - 2021/03/08
* https://www.youtube.com/watch?v=r2Z5CFSLSf8 Lurdes Totorikaguena eta Marisa Barrena Laixiar irratian
* [https://mugakultura.eus/2023/11/10/wikiemakumeok-dokumentala-zinebin-estreinatzea-zorte-ikaragarria-da-bozgorailu-potentea-baita/?fbclid=IwAR2YDcgxq21VEdyB3vM1pju0fA9vtxobJH8n6i2sfPmyLhVQJr9Ys2vCTlw/ Bilbon, Zinebin estrenatzea zorte ikaragarria da, bozgorailu potentea baita. Mugalari 2023ko azaroa. ]
dfzt9fdrp5esdt4m73klc1dduqjcss5
10006057
10006056
2024-12-20T16:57:26Z
Aonandi
156348
/* Berriak 2024 (abendua) */
10006057
wikitext
text/x-wiki
'''''WikiDurangaldea | Durangaldean egiten diren lanaldietako wikilekua '''''
[[Fitxategi:WikiEmakumeok Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak.jpg|thumb|WikiEmakumeok, Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak. Azaroak 1 2019, Durangon]]
[[File:5.555 biografia 2024 martxoa.png|thumb|200px|2024.03.08]]
[[File:Durangoko wikilariok 5.000 biografia.png|thumb|200px|2023.12.31]]
[[File:Durangoko wikilariak 2023.jpg|thumb|200px|2023.07.07]]
[[File:WikiEmakumok 3000.jpg|thumb|200px|2023ko otsaila]]
[[File:Wikiemakumeok Durango Abendua 2022.jpg|thumb|200px|2022ko abenduaren 1a]]
[[Fitxategi:Wikiemakumeok Durango.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko iraila]]
[[Fitxategi:Durangoko wikilariak 1500.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko ekaina]]
[[Fitxategi:Durangoko Wikilariak.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko apirila]]
== [[Fitxategi:Im-jabber.svg|30px|]] Wikiproiektu honen helburuak ==
* Emakumeen biografia berriak sortzea euskaraz.
* Wikipedian beste hizkuntza batzuetan badauden emakumeen biografiak euskarara ekartzea.
* Emakumezko editore euskaldunen kopurua handitzea.
* Euskal Wikipedian genero-ikuspegia txertatzea.
* Historian zehar izandako emakumeen ekarpenak eta ezagutzak Euskal Wikipedian biltzea.
== [[File:La mujer que nunca conociste logo 2017.jpg|30px]] Emakumeen zerrenda [https://es.wikipedia.org/wiki/Wikiproyecto:Mujeres/Wikimujeres/WikiEmakumeok/Durango >>> erderaz]==
=== EGITEN ===
# [[Tilly_Edinger]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tilly_Edinger (Lurdes)
# Kontxa Laspiur (Eibar) (Marisa)
'''Ingelesetik itzultzeko'''
# [[Margaret Hayden Rorke]] https://en.wikipedia.org/wiki/Margaret_Hayden_Rorke
# [[Ruth Logan Roberts]] https://en.wikipedia.org/wiki/Ruth_Logan_Roberts
# [[Eugénie M. Rayé-Smith]] https://en.wikipedia.org/wiki/Eug%C3%A9nie_M._Ray%C3%A9-Smith
#[[Mathilde Fibiger]] https://en.wikipedia.org/wiki/Mathilde_Fibiger
# [[Mithu Sanyal]] https://en.wikipedia.org/wiki/Mithu_Sanyal (Leire Mi)
Catharine Waugh McCulloch - Wikipedia # [[Catharine Waugh McCulloch]] sufragista (AEB 1862-1945)
Grandma Gatewood - Wikipedia # [[Granma Gatewood McCulloch]] ultrarail mendi-ibileran aitzindaria (AEB 1887-1973)
'''Frantsesetik itzultzeko'''
# [[Émilie Carles]] https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89milie_Carles
# [[Victoria Mas]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Victoria_Mas
# [[Jeanne Humbert]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Jeanne_Humbert
# [[Anna Mahé]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Anna_Mah%C3%A9
# [[Capucine Motte]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Capucine_Motte
'''SORTZEKO'''
# [[Uxue Rey Gorraiz]] idzlea, kazetaria
# [[Lola Lopez de Lacalle]] idazlea (Zornotza)
# [[Ignacia Altolagirre Camarero]] (h.2023.07.22)
# [[Naia Laka]] (Ispaster) https://www.eitb.eus/es/cultura/cine/festival-san-sebastian/videos/detalle/9589117/video-zortzitik-infinitura-recorrido-por-historia-del-cine-vasco-de-mano-de-benito-ansola/
# [[Annette Gonzalez-Etxabarri]] https://www.naiz.eus/es/info/noticia/20230508/annette-gonzalez-etxabarri-zumaiarra-txapeldun-europako-junior-txapelketan
# [[Madalen Etxegarai]] pilotaria. https://goiena.eus/oinati/1727423962644-madalen-etxegarai-haurra-nintzenean-nuen-ametsa-betetzen-nabil
# [[Sylvia Lefanu]] zinemagilea. https://www.berria.eus/kultura/zinemaldia/berria-eus_2130955_102.html
# [[Nagore Urdapilleta]] Errio dokumentalaren aurkezlea. https://ataria.eus/komunitatea/berria/1727420302628-bere-txikitasunean-orio-zeinen-handia-den-erakutsi-nahi-izan-dugu
# [[Maite Ubiria]] kazetaria. https://www.berria.eus/euskal-herria/iparrari-hegoak-ematen_2129951_102.html
# [[Pancracia Ollo de la Mata]] Zumalakarregiren emaztea
# [[Ainhoa Aldazabal Gallastegi]]
# [[Uxua Azpiroz]] hezitzailea https://www.berria.eus/bizigiro/beharrezkoa-da-bizikidetza-oinarri-duten-proiektuak-garatzea-ikastetxeetan_2128805_102.html
# [[Heza Sengal]]. emakume yazikia. https://www.berria.eus/mundua/eiren-gustukoak-baginen-erosi-egiten-gintuzten-merkantzia-hutsa-bagina-bezala_2128867_102.html
# [[Miren Berasategi Zeberio]] Ikertzailea. https://www.berria.eus/euskal-herria/gizon-gazteek-kontserbadurismorako-joera-dute_2128223_102.html
'''Zinegileak - Donostiako Giza Eskubideen Zinemaldian sarituak'''
# [[Kim Longinotto]] https://es.wikipedia.org/wiki/Kim_Longinotto
# [[Lourdes Portillo]] https://es.wikipedia.org/wiki/Lourdes_Portillo
# [[Deepa Mehta]] https://es.wikipedia.org/wiki/Deepa_Mehta
'''Espainiako Gerra Zibileko emakumeak'''
# [[Sofia Da Blasco]] https://es.wikipedia.org/wiki/Sof%C3%ADa_Blasco
# [[Carolina_Bunjes-Rosenthal]] https://es.wikipedia.org/wiki/Carolina_Bunjes-Rosenthal
# [[Isabel Alonso]] https://es.wikipedia.org/wiki/Isabel_Alonso
'''Emakume interesgarriak'''
# [[Jekaterina Samutsevitx]] https://es.wikipedia.org/wiki/Yekaterina_Samuts%C3%A9vich
# [[Nadezhda Popova]] https://es.wikipedia.org/wiki/Nadezhda_Popova
'''Heroínas de la Unión Soviética''' https://es.wikipedia.org/wiki/Anexo:Hero%C3%ADnas_de_la_Uni%C3%B3n_Sovi%C3%A9tica
'''Emakumeak eta itsasoa'''
https://www.naiz.eus/eu/info/noticia/20210924/las-mujeres-ilustres-de-la-historia-naval-en-el-itsasmuseum-de-bilbo-a-traves-del-arte
#
'''EMAKUME ITZULTZAILEAK'''
# [[Malika Embarek]] https://es.wikipedia.org/wiki/Malika_Embarek
# [[Concha Fernández-Luna Sánchez]] https://es.wikipedia.org/wiki/Concha_Fern%C3%A1ndez-Luna_S%C3%A1nchez
# [[Laura García Corella]] https://es.wikipedia.org/wiki/Laura_Garc%C3%ADa_Corella
'''EMAKUME AKTIBISTAK'''
# https://es.wikipedia.org/wiki/Categor%C3%ADa:Mujeres_activistas
# [[María Dimádi]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Mar%C3%ADa_Dim%C3%A1di (Leire)
# [[Paste Up Morras]], aktibista https://es.wikipedia.org/wiki/Paste_Up_Morras
# [[Elizabeth Wathuti]] aktibista https://es.wikipedia.org/wiki/Elizabeth_Wathuti (Oiber)
# [[Tosia Altman]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tosia_Altman
# https://es.wikipedia.org/wiki/V%C3%B5_Th%E1%BB%8B_Th%E1%BA%AFng
# [[Maria Spiridonova]] https://es.wikipedia.org/wiki/Mariya_Spirid%C3%B3nova
# [[Yusra Al Barbar]] https://es.wikipedia.org/wiki/Yusra_al-Barbari palestinarra
'''EMAKUME ILUSTRATZAILEAK''' https://es.wikipedia.org/wiki/Categor%C3%ADa:Ilustradoras
# [[Mitzy Reyes Juárez]] https://es.wikipedia.org/wiki/Mitzy_Reyes_Ju%C3%A1rez
# [[Ellen Robbins]] https://es.wikipedia.org/wiki/Ellen_Robbins
# [[Retta aktibisten zerrendan Scott]] https://es.wikipedia.org/wiki/Retta_Scott
# [[Bahia Shehab]] https://es.wikipedia.org/wiki/Bahia_Shehab
# [[Posy Simmonds]] https://es.wikipedia.org/wiki/Posy_Simmonds
'''EMAKUME IDAZLEAK - POETAK'''
# [[Olga Rivero]] https://es.wikipedia.org/wiki/Olga_Rivero_Jord%C3%A1n
'''EMAKUMEAK ZIENTZIAN'''
# [[Gloria Long Anderson]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Gloria_Long_Anderson
# [[Clémence Royer]] https://es.wikipedia.org/wiki/Cl%C3%A9mence_Royer
# [[Tilly Edinger]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tilly_Edinger
# [[Isabel Clifton Cookson]] https://es.wikipedia.org/wiki/Isabel_Clifton_Cookson
# [[Cécile DeWitt Morette]] https://es.wikipedia.org/wiki/C%C3%A9cile_DeWitt-Morette
# [[Wrexie Leonard]] https://es.wikipedia.org/wiki/Wrexie_Leonard
# [[Marjorie Lee Browne]] https://es.wikipedia.org/wiki/Marjorie_Lee_Browne
'''DENETARIK'''
# [[Victorine Brocher]] https://en.wikipedia.org/wiki/Victorine_Brocher (LEIRE MENDIBURU)
# [[Esther Afus Ocloo]] aitzindaria (Ghana) https://es.wikipedia.org/wiki/Esther_Afua_Ocloo
# [[Margaret A. Wilcox]] https://en.wikipedia.org/wiki/Margaret_A._Wilcox
# [[Amineh Kakabaveh]] https://en.wikipedia.org/wiki/Amineh_Kakabaveh
# [[Trio Artio]] https://www.musicexport.at/artist/trio-artio/ + Berria egunkaria
# [[Fabiola Letelier]] abokatua eta giza eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Ana Belén Montes]] espioia. https://es.wikipedia.org/wiki/Ana_Bel%C3%A9n_Montes
# [[Dorothy Levitt]] asmatzailea eta kotxe lasterketetan aitzindaria https://es.wikipedia.org/wiki/Dorothy_Levitt
== BERRIAK ==
==='''Berriak 2024''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Alaitz Melgar Agirre]] '''SORTUA''' euskara irakaslea eta idazlea (Barakaldo, 1984)
# [[Irati Bazeta Agirre]] '''SORTUA''' ilustratzailea (Abadiño, 1999)
# [[Maritxu Sorabilla]] '''SORTUA''' mendizale aitzindaria (Iruñea, 1927)
# [[Irati Bereau Baleztena]] '''SORTUA''' itzultzailea (Irun 1978)
# [[Elordi García Insausti|Elordi Garcia Intxausti]] '''SORTUA''' kazetaria eta idazlea ((Lazkao, 1977)
# [[Txaro Iturralde Sáenz de Vicuña|Txaro Iturralde Sáenz]] '''SORTUA''' jostuna (Gasteiz, 1952)
# [[Itziar Otegi Aranburu]] '''SORTUA''' itzultzailea eta idazlea (Oiartzun, 1972)
# [[Sara Ayesa]] '''SORTUA''' artista (Donostia, 1997)
# [[Ane Laskurain]] '''SORTUA''' artista (Bergara, 1999)
# [[Sagrario Merodio Hoyos]] '''SORTUA''' Saturrarango emakumeen kartzelan egondakoa (Panes, 1918-Mutriku, 2019)
# [[Maria Esquivel Vizuete]] '''SORTUA''' gerrilari fusilatua (Badajoz, 1911-Sevila, 1938)
# [[Goiuri Zabaleta]] '''SORTUA''' pilotaria (Leitza, 2009)
# [[Nikolasa Agirrezabalaga|Nikolasa Agirrezabalaga Amutxastegi]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Mutriku, 1914-Zaragoza, 1937)
# [[Ana Maestrojuán]] '''SORTUA''' antzerki zuzendaria (Iruñea, 1976)
# [[Edurne Alegria Aierdi]] '''SORTUA''' itzultzailea (Caracas, 1949)
# [[Maud Younger]] sufragista (AEB 1870-1936)
# [[Margalida Roig Colomar]] sindikalista (Eivissa, 1908-1966)
#[[Luisa Riera Muñiz]] maistra errepresaliatua (Villaviciosa, 1884-Zornotzako Emakumeen Kartzela, 1944)
#[[Maria Marí Guasch]] errepublikar militantea (Sant Llorenç de Balàfia, [[1909]] - [[Eivissa]], [[2001]])
# [[Efua Sutherland]] idazlea (Ghana 1924-1996)
# [[Concepción Loring]] 1. emakume politikaria, 1.a Diputatuen kongresuan hitz egiten (Malaga 1868-Madril 1935)
# [[Amalia Heredia Livermore]] bildumagilea, ikertzailea (Malaga 1830-1902)
# [[Carmen Cuesta del Muro]] abokatua, zuzenbidean Espainiako 1. emakume doktorea (Palentzia 1890-Madril 1968)
# [[Natividad Domínguez Atalaya]] pedagogoa, politikaria ( Madril 1888-Valentzia 1932)
# [[Teresa Luzzatti]] politikaria, sufragista (Lugo 1889-Madril 1942)
# [[María López de Sagredo Andreo]] politikaria (Kuba/Bartzelona 1881-Hondarribia 1953)
# [[Micaela Díaz Rabaneda]] maistra, politikaria (Nafarroa 1878-? XX. mendea)
# [[Trinidad von Scholtz Hermensdorff]] bildumagilea, politikaria (Malaga 1857-Austria 1937)
# [[Marisol Nichols]] aktorea (AEB 1973)
# [[Mackenzie Phillips]] aktorea, abeslaria (AEB 1959)
# [[Emma Lucy Braun]] botanikaria (AEB, 1889-1971)
# [[Elizabeth Lowe Watson]] idazlea, sufragista, hizlaria (AEB 1842-1927)
# [[Pilar Benejam Arguimbau]] pedagogoa, geografoa (Menorca 1937)
# [[Francisca Bohigas Gavilanes]] maistra, ikuskatzailea, idazlea (Bartzelona 1892-Madril 1973)
# [[Fernande Barrey]] prostituta, modeloa eta margolaria (frantzia, 1893-1974)
# [[Anna Pirozzi]] opera sopranoa (Napoli, 1975)
# [[Mariella Devia]] opera abeslaria (Liguria, 1948)
# [[Yusra al-Barbari]] politikaria eta ekintzailea (Palestina, 1923-2009)
# [[Park Kyung-Ri]] eleberrigilea (Hego Korea 1926-2008)
# [[Aurora Sampedro Pi%C3%B1eiro]] kimikaria (Galizia, 1913-1996)
# [[Dorothy Allison]] idazlea
# [[Nicole Ferroni]] umoregilea
# [[Edith Ainge]] sufragista (AEB, 1873-1948)
# [[Sonia Vaccaro]] psikologoa (Argentina/Espainia XX. mendea)
# [[Raychelle Burks]] zientzia dibulgatzailea (AEB XX. mendea)
# [[Kelly Frye]] aktorea (AEB 1984)
# [[Amy Madigan]] aktorea (AEB 1950)
# [[Amber Stevens]] aktorea, modeloa (AEB 1986)
# [[Juana Francés]] margolaria (Alacant 1924-Madril 1990)
# [[Njideka Akunyili Crosby]] artista bisuala (Nigeria/AEB 1983)
# [[Martha Diamond]] margolaria (AEB 1944-2023)
# [[Joan Mitchell]] margolaria (AEB 1925-Paris 1992)
# [[Toyin Ojih Odutola]] marrazkilaria (Nigeria/AEB 1985)
# [[Fe del Mundo]] pediatra (Filipinak, 1911-2011)
# [[Isabel Garbayo]] Villa Teresitako sortzailea (Iruñea, 1905-2011)
# [[Elvira Siurana]] feminista, idazlea (LLeida 1952)
# [[Lourdes Ciuró]] abokatua, politikaria (Tarragona 1971)
# [[Helena Solà Tàrraga]] maistra, politikaria (Bartzelona 1976)
# [[Amanda Righetti]] aktorea (AEB 1983)
# [[Luna Ki]] abeslaria, DJa (Bartzelona 1999)
# [[Katharina Konradi]] opera sopranoa (Kirgizistan/Alemania 1988)
# [[Babi (abeslaria)]] (Madril 1999)
# [[Klesie Kelly]] sopranoa (AEB XX. mendea)
# [[Montserrat Martínez Parera]] ekonomialaria (Bartzelona 1975)
# [[Lesley-Ann Jones]] kazetaria, idazlea (EB 1956)
# [[Orra White Hitchcock]] ilustratzailea (AEB, 1796-1863)
# [[Margaret Chanler Aldrich]] filantropoa, erizaina eta idazlea (AEB, 1870-1963)
# [[Dorothy Allison]] idazlea (AEB, 1949-2024)
# [[Nicole Ferroni]] umoregilea (Maroko, 1982)
# [[Ann Preston]] medikua, ekintzailea (AEB, 1813-1872)
# [[Nicole Claveloux]] margolari, ilustratzaile eta komikigilea (Frantzia, 1940-__ )
# [[Maria Bellido|Maria Belido]] espainiar heroi mitikoa (1755-1809)
# [[Sofía Esparza Jauregi|Sofia Esparza Jauregi]] sopranoa (Iruñea, 1994)
# [[Isabel Azcárate Ristori]] irakasle ikertzailea (Cádiz 1923-Madril 2016)
# [[Ana López Navajas]] irakaslea, ikertzailea ( Valentzia 1962)
# [[Erika Leiva]] kopla abeslaria (Tarragona/Cádiz 1984)
# [[Joana Jiménez]] abeslaria, dantzaria (Sevilla 1977)
# [[Carmen Conesa]] aktorea (Bartzelona 1960)
# [[Diana Peñalver]] aktorea (Sevilla 1965)
# [[Rosa Mariscal]] aktorea (Sevilla 1970-2022)
# [[Pilar Punzano]] aktorea, pedagogoa (Madril 1980)
# [[Irene Visedo]] aktorea (Madril 1978)
# [[Manane Rodríguez]] film zuzendaria (Uruguai/Espainia 1954)
# [[Sonia Sebastián]] film zuzendaria (Espainia 1984)
# [[Yusra al-Barbari]] politikaria eta ekintzailea (Gaza, 1923-2009)
# [[Ann Allebach]] artzain mennorita (AEB, 1874-1918)
# [[Jennifer Radloff]] feminista, ekintzailea (Hegoafrika 1961)
# [[Grunya Sukhareva]] haur psikiatra (Ukraina, 1891-1981)
# [[Josefa Martin Luengo]] pedagogoa (Salamnca 1944-2009)
# [[Lucía Asué Mbomio Rubio]] kazetari feminista (Alcorcón, 1981)
# [[Paige L. Sweet ]] soziologoa (AEB 1987)
# [[Caroline Lexow Babcock]] bakegilea eta sufragista (AEB, 1882-1980)
# [[Evin Ahmad]] aktorea (Suedia, 1990)
# [[Rabia al Adawiyya]] santua, filosofoa (Irak 717-801)
# [[Fatma Girik]] aktorea, politikaria (Turkia 1943-2022)
# [[María Cristina Masaveu Peterson]] enpresaburua (Asturias 1937-2006)
# [[Lorena García de las Bayonas]] aktore-maistra (Madril 1966)
# [[Katrina Bayonas]] casting zuzendaria (EB 1941)
# [[Natalia Menéndez]] eszena zuzendaria (Madril 19)67
# [[Amaranta Osorio]] antzerkigilea (Mexiko/Espainia 1978)
# [[Itziar Pascual Ortiz]] antzerkigilea (Madril 1967)
# [[Judith Fernández]] aktorea, abeslaria, dantzaria (Coruña 2001)
# [[Marie Noëlle]] film zuzendaria, gidoilaria (Frantzia XX. mendea)
# [[Paideia Eskola Librea]] (Merida 1978)
# [[Barbara Pravi]] abeslaria (Narbona 1993
# [[Baya Mahieddine]] margolaria (Aljeria 1931-1998)
# [[Jacqueline Held]] Frantziako gazte-literaturako idazlea eta poeta (Poitiers, 1936)
# [[Marian Diamond]] neurozientzialaria (AEB, 1926-2017)
# [[Juanita Breckenridge Bates]] minista (AEB, 1860-1946)
# [[Emily M. Bishop]] hizlaria, instruktorea (AEB, 1858-1916)
# [[Tam O%27Shaughnessy]] hezitzailea, zientzia-idazlea (AEB, 1952)
# [[Adriana Guzmán Arroyo]] idazlea, ekintzailea, feminista (Bolivia, XX. mendearen 2. zatia)
# [[Helen Archdale]] sufragista (EB 1876-1949)
# [[Charlotte Despard]] sufragista (EB 1844-1939)
# [[Wanda Quilhot]] biologoa (Txile, 1929-2023)
# [[Maria José Aguiar]] margolaria (Portugal, )
# [[Maria Luisa Pacheco]] margolaria (Bolivia
# [[Beatriz Aurora]] margolaria, (Txile,
# [[Mary Gove Nichols]] aktibista, idazlea (AEB, 1810-1884)
# [[Minta Bosley Allen Trotman]] sufragista, ekintzailea (AEB,
#[[Vira Boarman Whitehouse]] sufragista (AEB, 1875-1957)
#[[Dina Kathelyn]] idazle eta ilustratzaile belgikarra (Uccle, 1934-2024)
# [[Tsai-Fan Yu]] medikua, ikertzailea (Txina-AEB, 1911-2007)
# [[Adelaide Underhill]] liburuzaina (AEB, 1860-1936)
# [[Mary Buckland]] paleontologoa, ilustratzailea (Erresuma Batua, 1797-1857)
# [[Safia El Aaddam]] idazlea, aktibista (Tarragona 1995)
# [[Chana Orloff]] eskultorea (Ukraina 1888-Israel 1962)
# [[Jeanne Hébuterne]] margolaria, musa (Fratzia 1898-1920)
# [[Carla Campra]] aktorea, modeloa (Bartzelona 1999)
# [[Amelia Ochandiano]] antzerki eszena-zuzendaria (Madril XX. mendea)
# [[Diana Soviero]] sopranoa (AEB 1949)
# [[Sondra Radvanovsky]] sopranoa (AEB 1969)
# [[Kate Jackson]] aktorea (AEB 1948)
# [[Lalachus]] aktorea, komediantea (Madril 1990)
# [[Laura Arcos Terán]] genetikalaria, ikertzailea (Ekuador 1938)
# [[Katrina Ely Tiffany]] Sufragista (AEB, 1875-1927)
# [[Literatura lesbikoa|Literatura lesbiko]]
# [[Emma Reyes]] Artista eta idazlea (Kolonbia)
# [[Anna Coleman Ladd]] eskultorea, artista (AEB, 1878-1939)
# [[Mercedes Gómez Blesa]] filosofoa, idazlea (Albacete 1964)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Janire Etxabe]] '''SORTUA''' dantzaria da, dantza bertikalean aditua. (Arrankudiaga, Bizkaia, 1979)
# [[Celia Santos]] '''SORTUA''' idazlea (Bergara, 1972)
# [[Tamara García Iglesias]] '''SORTUA''' zinemagilea eta komisarioa (Lasarte, 1978)
# [[Warisha Moradi]] '''SORTUA''' heriotz epaia duen militante kurdua (Kurdistan, XX. mendea)
# [[Carmina Merodio Hoyos|Carmina Herodio]] '''SORTUA''' Saturrarango kartzelan egon zen 6 urtez (Panes, 1920-2006)
# [[Parvaneh Kazemi]] '''SORTUA''' matematikaria, mendizale eta mendi gidaria (Teheran, 1970)
# [[Mari Campos Roldán]] '''SORTUA''' Saturrarango kartzelan egon zen umetan (Madril, 1938)
# [[Encarna Furundarena Goenaga]] '''SORTUA''' Saturrango kartzelara joaten zen janaria eramatera (Mutriku, 1919-2014)
# [[Nai Barghouti]] '''SORTUA''' abeslari eta konposiore (Palestina, 1996)
# [[Maria Sanchez Madoz]] '''SORTUA''' pilota epaile profesionala (Laudio, 1996
# [[Araceli González Carballo]] espioia, erizaina (Lugo 1914-Madril 1990)
# [[Margarita Ruiz de Lihory]] margolaria, espioia (Valentzia 1889-Albacete 1968)
# [[Isona Passola]] film zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Bartzelona 1953)
# [[Cristina Martín-Prieto]] futbolaria (Sevilla 1993)
# [[Melania Olcina]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona 1982)
# [[Rafaela Carrasco]] dantzaria, koreografoa (Sevilla 1972)
# [[Lisi Estaràs]] dantzaria, koreografoa (Argentina 1971)
# [[Lorena Nogal]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona 1984)
# [[Luz Arcas]] dantzaria (Malaga 1983)
# [[Manuela Carrasco]] flamenko dantzari ijitoa (Sevilla 1958)
# [[Lynda Barry]] komikigile eta irakasle estatubatuarra (Wisconsin, 1956)
# [[Maria Antónia Palla]] kazetaria eta feminista (Portugal, 1933)
# [[Mary Adamson Anderson Marshall]] medikua Edinburgoko 7ak taldekoa (1837-1910)
# [[Sara González Lolo]] patin hockey jokalaria (Asturias 1992)
# [[Natasha Lee]] patin hockey jokalaria, entrenatzailea (Malaysia/Asturias 1992)
# [[María Díez Busqué]] patin hockey jokalaria (Bartzelona 1989)
# [[Anna Casarramona Vivas]] patin hockey jokalaria (Bartzelona 1994)
# [[Anna Serra]] triatleta (Bartzelona 1968)
# [[Mathilde Ollivier]] aktorea, modeloa (Frantzia 1994)
# [[Gimena Llamedo]] psikologoa, politikaria (Asturias 1981)
# [[Mikey Madison]] aktorea (AEB 1999)
# [[Julia Butters]] aktorea (AEB 2009)
# [[Samantha Robinson]] aktorea (AEB 1991)
# [[Irene Flunser Pimentel]] historialaria (Lisboa, 1950)
# [[Cósima Wagner|Cosima Wagner]], Richard Wagner musikagilearen 2. emaztea (Bellagio, 1837 - Bayreuth, 1930)
# [[Verena Wagner]] musikagilea (Alemania, Bayreuth, 1920- Überlingen, 2019)
# [[Eva von Bülow]] Cosima Liszt eta Richard Wagnerren alaba (Tribschen, 1867 - Bayreuth, 1942),
# [[Anne Rearick]] argazkilari estatubatuarra (Idaho, AEB, 1960)
# [[Pauline Harmange]] idazlea eta feminista (Lille, 1994)
# [[Bertha Hirsch Baruch]] poeta, idazle eta sufragista (AEB)
# [[Minora Kibbe]] gizarte erreformatzaile eta sufragista (AEB)
# [[Emily Bovell|Emily Bowel]] medikua (Londres, 1841-1845)
# [[Honor Frost]] urpeko arkeologoa (Erresuma Batua, 1917-2010)
# [[Susan Atkins]] kriminala (AEB 1948-2009)
# [[Abigail Folger]] oinordeko eraila (AEB 1943-1969)
# [[Eva Saldaña]] ekologo aktibista (Madril 1977)
# [[Rosalie Varda]] jantzi diseinatzailea (Frantzia 1958)
# [[Manuela Fernández Pérez]] artista (Madril 1927-2017)
# [[Manuela Saborido Muñoz]] artista (Cadiz 1943)
# [[Sofia Crespo]] artista bisuala (Argentina 1991)
# [[Mercedes Doménech]] irrati esataria (Asturias 1922-Granada 2002)
# [[Barbara Steele]] aktorea (EB 1937)
# [[Arantza Toledo]] piraguista (Cuenca 1999)
# [[Alice Coffin]] kazetaria eta feminista (Tolosa, Ozitania, 1978)
# [[Clara Elizabeth Chan Lee]]
# [[Emily Sturge]]
# [[Gulielma Lister]] botanikaria (Ingalaterra, 1860-1949)
# [[Katharina Wagner]] eszena zuzendaria da. Bayreutheko Jaialdiaren zuzendaria. (Bayreuth, Alemania, 1978)
# [[Isolde Wagner]] Hans von Bülow edo Richard Wagner eta Cosima Wagner-en alaba (Alemania, 1865 - 1919)
# [[Blandine von Bülow]] Hans von Bülow eta Cosima Liszten alaba zen, (Alemania, 1863-1941)
# [[Daniela von Bülow]] piano-jotzailea (Berlin, 1860 - Bayreuth, 1940)
# [[Minna Wagner|Minna Wagner,]] aklorea (Saxonia, 1809- Dresden, 1866)
# [[Eva Wagner-Pasquier]]antzerki-enpresaburu da ( Alemania, 1945)
# [[Yang Huanyi]] nushuaren azken hiztuna (Txina 1906-2004)
# [[Carme Sansa]] aktorea, ekintzailea (Bartzelona 1943)
# [[Ana Romero Galán]] kazetaria, idazlea (Cádiz 1966)
# [[Aimée de Heeren]] socialitatea ( Brasil 1903-AEB 2006)
# [[Rocío Márquez]] flamenko kantaria (Huelva 1985)
# [[Carola Ortiz]] musikagilea, abeslaria, klarinete jolea (Bartzelona 1986)
# [[Isabel de Solís]] esklabu kristaua, Granadako Muley Hacén sultan nazariaren ohaidea (? XV. mendea- Sevilla ?)
# [[Nani Jiménez]] aktorea, modeloa (Valentzia 1981)
# [[Alejandra Herranz]] kazetaria (Bartzelona 1972)
# [[Mar Cabra]] ikerketa kazetaria (Madril 1983)
# [[Marianne Grunberg-Manago]] biokimikaria (Frantzia, 1921-2013)
# [[Angela Becerra]] idazlea (Kolonbia, 1957 )
# [[Codou Bop]] soziologoa, kazetaria, feminista (Senegal, ?)
# [[Ana Gomes]] portugaldar diplomazialari eta politikaria (Lisboa, 1954)
# [[Maria Filomena Mónica]] portugaldar soziologoa (Lisboa, São Mamede, 1943)
# [[Ayşe Sultan]] otomandar printzesa (1608-1656)
# [[Mara Santos]] kanoalaria (Palentzia 1969)
# [[María José Campos]] xakelaria (Argentina 1999)
# [[Fatma Hatun]] Ahmed I.aren 3. ezkontidea (?Bosnia 1590-Istanbul 1660)
# [[Mahfiruz Hatice Hatun]] esklaboa, Ahmed I.a sultanaren 1. ezkontidea (Kaukaso 1590-Istanbul 1620)
# [[Hanzade Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1609-Edirne 1650)
# [[Gevherhan Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1605- c.1631)
# [[Atike Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul 1614-1674)
# [[Abide Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul 1618-1648)
# [[Fatma Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1607-c.1671)
# [[Ida Finney Mackrille]] sufragista, politikaria eta hizlaria(AEB, 1867-1960)
# [[Luella Johnston]] Enpresaria (AEB, 1958)
# [[Elizabeth Thacher Kent]] idazlea (AEB, 1868-1952)
# [[Blandine Le Callet]] idazle eta irakasle frantsesa (Frantzia, 1969)
# [[Rosa Maria Gilart Jiménez]] brodatzailea (Mallorca 1810-Madril 880)
# [[Eugenia Kalnay]] metereologoa (Argentina 1942)
# [[Judeline]] abeslaria (Cádiz 2003)
# [[Claude Pompidou]] politikaria, 1. dama (Frantzia 1942-2007)
# [[Handan Sultan]] otomandar ezkontidea (Bosnia 1565-Istanbul 1605)
# [[Halime Sultan]] otomandar ezkontidea (Abkhazia 1576-Istanbul 1623)
# [[Safiye Sultan]] otomandar ezkontidea (Albania 1550-Istanbul 1618)
# [[Telli Hümaşah Sultan]] otomandar ezkontidea (¿ c.1630-c.1676)
# [[Turhan Hatice Sultan]] otomandar ezkontidea eta erregeordea (Rutenia 1627-Edirne 1683)
# [[Ana Lena Rivera]] idazlea (Asturias 1972)
# [[Emma Maria Harrington]] sufragista (Dinamarka 1881-AEB ?)
# [[Ángela Cenarro Lagunas]] feminista eta historialaria (Zaragoza, 1965)
# [[Aurélie Valognes]] eleberrigilea (Frantzia, 1983)
# [[Sandra Myrna D%C3%ADaz]] biologoa (Argentina, 1961)
# [[Maria Grazia Cutuli]] kazetaria (Italia 1963-2001)
# [[Babe Paley]] socialitatea, editorea (AEB 1915-1978)
# [[Nona Sobo]] aktorea, modeloa (Tailandia/Bartzelona 2000)
# [[Laura Ramos]] aktorea (Kuba 1978)
# [[Araceli González Campa]] kazetaria (Madril XX. mendea)
# [[Paloma Chamorro]] kazetaria (Madril 1949-2017)
# [[María Josefa Pimentel Téllez-Girón]] aristokrata (Madril 1752-1834)
# [[Ann Hui]] aktorea, film zuzendaria (Txina 1947)
# [[Sylvia Chang]] film zuzendaria, idazlea (Txina 1953)
# [[Ángela Rodicio]] kazetaria, idazlea (Ourense 1963)
# [[Laura de Force Gordon]] hizlaria, kazetaria, sufragista (AEB)
# [[Stella Wynne Herron]] idazlea, sufragista (AEB)
# [[Taneko Suzuki]] zientzilaria eta ikertzailea (Japonia, 1926-2020)
# [[Gülistan Sönük]] politikaria (Kurdistan, 1993)
# [[Margarita Torres]] historialaria (León 1969)
# [[Hai Yan]] ekintzailea, idazlea (Txina 1954)
# [[Maria Pilar Perea Sabater]] filologoa (Bartzelona 1960)
# [[Melani García]] abeslaria (Valentzia 2007)
# [[María Luisa Cava de Llano Carrió]] legelaria, politikaria (Bartzelona 1948)
# [[Azahara Palomeque Recio]] kazetaria, idazlea, poeta (Kordoba 1986)
# [[Mirela]] abeslaria (Madril 1990)
# [[Alejandra Kindelán]] ekonomialaria (Venezuela 1971)
# [[Zina%C3%ADda Ierm%C3%B3lieva]] mikrobiologoa (Errusia, 1898-1974)
# [[Marie Pascale Osterrieth|Marie-Pascale Osterrieth]] Belgikako antzerki- eta zinema-zuzendari eta produktorea (Basoko, 1956)
# [[Charo Garaigorta]] artista (Coruña 1961)
# [[Anna Caballé Masforroll]] idazlea (Bartzelona 1954)
# [[Lydia Flood Jackson]] enpresaburua, sufragista (AEB 1862-1963)
# [[Mar%C3%ADa de los %C3%81ngeles Cardona Florit]] botanikaria (Menorca-Bartzelona, 1940-1991)
# [[Pacita Abad]] margolaria (Filipinas, 1946-2004)
# [[Lida Abdul]] artista (Afganisgtan, 1973)
# [[María Izquierdo (margolaria)|Maria Izquierdo (margolaria)]] (Mexiko, 1902-1955)
# [[Aina Garcia-Carbó]] poeta (Castelló, 1993)
# [[Kathleen Norris]] eleberrigilea, aktibista, (AEB )
# [[Emily Arnesen]] zoologoa (Norvegia, 1867- 1928)
# [[Laura Marling]] folk abeslaria (Erresuma Batua, 1990)
# [[Amalia Eriksson]] merkataria, asmatzailea (Suedia 1824- 1923)
# [[Ada Kariakoa]] satrapa (Turkia, K.a IV. Mendea-K.a 326)
# [[Artemisia II.a Kariakoa]] satrapa (TurkiaK.a 410-K.a)
# [[Linda Kasabian]] Manson familiakoa (AEB 1949-2023)
# [[Patricia Krenwinkel]] hiltzailea, Manson familiakoa (AEB 1947)
# [[Mary Brunner]] hiltzaile kidea, Manson familiakoa (AEB 1943)
# [[Rosa Navarro Durán]] filologoa, idazlea, irakaslea (Girona 1947)
# [[Young Miko]] rap abeslaria, futbolari ohia (Puerto Rico 1997)
# [[Brequette Cassie]] abeslaria, dantzaria (Hegoafrika/Madril 1984)
# [[Lorena Gómez (abeslaria)]] (Lleida 1986)
# [[Ruth Lorenzo]] abeslaria (Murtzia 1982)
# [[Roser Batlle]] Catalunyako pedagogoa (Bartzelona 1954)
# [[Henriette Delamarre de Monchaux]] geologoa, paleontologoa (Frantzia, 1854-1911)
# [[Jessica Gallagher]] paralinpiar eskiatzailea, atleta, txirrindularia (Australia 1986)
# [[Claire Keefer]] atleta paralinpiarra (Australia 1995)
# [[Madeleine Hogan]] paralinpiar xabalinlaria (Australia 1988)
# [[Hollie Arnold]] paralinpiar xabalinlaria (EB 1994)
# [[Donna Smith (atleta)]] paralinpiar xabalinlaria, gsaskibaloi jokalaria (Australia 1965-1999)
# [[Julie Russell]] paralinpiar pisu jasotzailea, saskibaloi jokalaria (Australia 1951)
# [[Grace Anozie]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1977)
# [[Lucy Ejike]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1977)
# [[Fatma Omar]] paralinpiar pisu jasotzailea (Egipto 1973)
# [[Josephine Orji]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1979)
# [[Georgianna Offutt]] sufragista eta medikua (AEB)
# [[Sarah Massey Overton]] emakumeen eskubideen aldeko emintzailea (AEB)
# [[Stacey Gillian Abe]] artista garaikidea
# [[Tomie Ohtake]] artista bisuala (Japonia/Brasil 1913-2015)
# [[Maryní Callejo]] musika ekoizle aitzindaria, moldatzailea, piano-jolea, abeslaria (Madril 1944)
# [[Özlem Becerikli]] paralinpiar pisu jasotzailea (Turkia 1980)
# [[Amalia Pérez]] paralinpiar pisu jasotzailea (Mexiko 1977)
# [[Olivia Breen]] paralinpiar atleta (Gales 1996)
# [[Sophie Hahn]] paralinpiar atleta (EB 1997)
# [[Verônica Hipólito]] paraliniar lasterkaria (Brasil 1996)
# [[Tara (abeslaria)]] (Coruña 1950)
# [[Ángela Carrasco]] abeslaria (Dominikar Errepublika 1951)
# [[La Dama]] abeslaria (Sevilla 1986)
# [[Mónica Naranjo]] abeslaria (Girona 1974)
# [[Virgínia Leone Bicudo]] soziologoa, psikoanalista (Brasil 1910-2003)
# [[Katherine Reed Balentine]] sufragista (AEB,1875-1934)
# [[Anna M. Morrison Reed]] egunkari eta aldizkaria fundatzailea (AEB, 1849-1921)
# [[Albertine Sarrazin]] idazlea (Frantzia,
# [[Isabelle Anguelovski]] ekologoa, ikertzailea (REims, 1978)
# [[Aina Garcia-Carbó]] poeta (Castelló de la Plana, 1993)
# [[Amalia de Llano]] idazle eta aristokrata (Espainia, 1822-1874)
# [[Edith Farkas]] meteorologoa, ikertzailea (Hungaria-Zeelanda Berria, 1921-1993)
# [[Kimberlé Williams Crenshaw]] abokatua, irakaslea, feminista (AEB 1959)
# [[Beatrice Duodu Owusu]] kazetaria (Ghana 1964)
# [[Agnes Sj%C3%B6berg]] albaitaria (Finlandia, 1888-1964)
# [[Olga Rodriguez]] kazetaria (León 1975)
# [[Jessica Abel]] komikigilea (AEB 1969)
# [[Zillah Branco]] aktibista ( Brasil 1936)
# [[Jaldia Abubakra]] ekintzailea (Palestina/Espainia 1967)
# [[Mònica Bernabé Fernández]] kazetaria (Bartzelona 1972)
# [[Pilar Albajar]] argazkilaria (Huesca 1948)
# [[Selina Solomons]] sufragista (AEB 1862- 1942)
# [[Ellen Clark Sargent]] sufragista (AEB 1826-1911)
# [[Pepa Aurora]] idazlea (Kanariak, 1946)
# [[Pino Betancor Alvarez]] idazlea (Kanariak, 1928-2063)
# [[Andrea Abreu]] idazlea (Kanariak, 1995)
# [[Casilda Rodrigáñez]] idazlea (Madril 1945)
# [[Miryan Rivera]] zientzialaria (Ekuador XX. mendea)
# [[Ana Estrella Santos]] dialektologoa (Ekuador XX.mendea)
# [[Kristina Suediakoa (1943)]] printzesa
# [[Nathalie Sayn-Wittgenstein-Berleburg]] printzesa, zaldi-doman aditua (Danimarka 1975)
# [[Marleen Haboud]] hizkuntza ikerlaria (Ekuador 1954)
# [[Gilda Guerrero Salgado]] kazetaria (Ekuador XX. mendea)
# [[María Carbonell Sánchez]] pedagogoa (Valentzia 1852-1926)
# [[Loren MacIver]] margolaria (AEB 1909-1998)
# [[Carin Bondar]] biologoa (Kanada 1975)
# [[Kamal Ranadive]] ikertzaile biomedikoa (India, 1917-2001)
# [[Mary Wood Swift]] sufragista (AEB 1841-1927)
# [[Naomi Anderson]] sufragista (AEB 1843-1899)
# [[Elvire De Cock]] ilustratzailea eta komikigilea (Belgika, 1979)
# [[La Galera kartzela]] emakumeen espetxea (Alcala de Henares, XX. - XXI. mendea)
# [[Malagako emakumeen kartzela zaharra]] (Malaga, 1937-1954)
# [[Can Salesko kartzela]] emakumeen kartzela (Palma, 1936-1943)
# [[Joan Feynman]] astrofisikaria (AEB, 1927-2020)
# [[Catherine Beaunez]] Frantziako prentsa-marrazkilaria eta komikigilea (Juigné-sur-Sarthe, 1953)
# [[Maria Vaquer Moll]] jostuna eta feminista espetxeratua (Eivissa, 1902-1982)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''urria''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Beatriz Akizu Aizpiri]] '''SORTUA''' Eusko Ikaskuntzako arlo sozio-politiko, dibertsitate eta kohesioko koordinatzailea (Soraluze, 1969)
# [[Onintze Villanueva Goikoetxea]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea, dantzazalea, dantza-irakaslea (Mexiko, 1955)
# [[Belen Urutxurtu]] ef-- '''SORTUA''' txistularia, eskultorea eta Arte irakaslea (Berriz, 1960)
# [[Julene Etxenike]] --ef '''SORTUA''' mendizale aitzindaria (Irun, 1943-2023)
# [[Beatriz Gámiz Mata]] ----'''SORTUA''' kriminologoa, politikaria eta alkatea (Ermua, 1983)
# [[Resurrección Martínez Sánchez]] efef '''SORTUA''' 36ko gerran eraildako maistra (Errioxa, 1898-1936)
# [[Consolación Martínez Sánchez]] '''SORTUA''' 36ko gerran eraildako maistra (Errioxa, 1896-1936)
# [[Teresa Velasco Soto]] '''SORTUA''' zigarrogilea, politikaria (Errioxa, 1902-?)
# [[Felisa Vidorreta Miruri]] '''SORTUA''' maistra fusilatua (Errioxa, 1890-1936)
# [[Mercedes López Cotarelo]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Irun, 1914 - Lesaka, 1936)
# [[Leire Retegi Fernández]] '''SORTUA''' txistularia eta txistu irakaslea da (Leitza, 2002)
# [[Luciana Larreategi Arizaga]] '''SORTUA''' (Eibar, Gipuzkoa, 1912-2003)
# [[Lloy Galpin]] sufragista, idazlea (AEB, 1877-1935)
# [[Ana María Cuervo]] biokimikaria (Bartzelona 1966)
# [[Marta Pujol Ferrusola]] arkitektoa (Bartzelona 1959)
# [[Glenna Cabello]] politologoa, kontsul (Venezuela 1959)
# [[Margaret Leahy]] aktorea (EB 1902-AEB 1967)
# [[Norma Talmadge]] aktorea (AEB 1894-1957)
# [[Constance Talmadge]] aktorea (AEB 1898-1973)
# [[Natalie Talmadge]] aktorea, gidoilaria (AEB 1996-1969)
# [[Cátia Montes]] gizarte hezitzailea, suhiltzailea, ijitoa (Portugal ?)
# [[Toya Prudêncio]] hezitzailea, aktibista, ijitoa (Portugal ?)
# [[Maria Gil]] aktore, aktibista, ijitoa (Portugal 1972)
# [[Estelle Faye]] idazle eta aktore frantsesa (1978)
# [[Rose Morgan French]] sufragista (AEB, 1859-1929)
# [[Ana María Pascual-Leone]] zientzialaria eta farmazialaria (Valentzia, 1930)
# [[Nellie Blessing Eyster]] irakaslea, kazetaria, idazlea (AEB, 1836-1922)
# [[Eileen Chang]] idazlea (Txina 1920-AEB 1995)
# [[Ascensión Marcos]] farmazialaria, ikertzailea (Espainia XX. mendea)
# [[Mririda n'Ait Attik]] poeta amazigea (Maroko 1900-1940)
# [[Maisie Peters]] kantautorea (EB 2000)
# [[Rachel Brosnahan]] aktorea (AEB 1990)
# [[Elaine May]] aktorea (AEB 1932)
# [[Carla Quílez]] aktorea (Bartzelona 2008)
# [[Tita Parra]] kantautorea (Txile 1956)
# [[Alexia Greziakoa]] printzesa (Grezia 1965)
# [[Teodora Greziakoa]] aktorea, printzesa (EB 1983)
# [[Olinpia Greziakoa]] modeloa, printzesa (AEB 1996)
# [[Marie-Chantal Greziakoa]] diseinatzailea, enpresaburua, printzesa (EB 1968)
# [[Marthe Gautier]] pediatra, ikertzailea (Frantzia, 1925-2022)
# [[Mar%C3%ADa Mullerat i Bassedas]] maistra, hezkuntza berezian espezializatua (Catalunya 1903 - 1993)
# [[Rita Harradence]] biokimikaria (Australia, 1915-2012)
# [[Nora Stanton Blatch Barney]] ingeniari zibila (AEB, 1883-1971)
# [[Flora Wambaugh Patterson]] mikologoa (AEB, 1847-1928)
# [[Jhamak Ghimire]] idazlea (Nepal, 1980)
# [[Mireille Havet]] idazlea (Frantzia, 1898-1932)
# [[Montserrat Villar Gonzalez]] idazlea (Ourense 1969)
# [[Regina Orozco]] aktorea (Mexiko, 1964)
# [[Jesusa Rodríguez|Jesusa Rodriguez]] aktorea, antzerki zuzendaria (Mexiko, 1955)
# [[Astrid Hadad]] aktorea (Mexiko, 1957)
# [[Julieta Egurrola]] aktorea (Mexiko, 1953)
# [[Elisa Izaurralde|Elisa_Izaurralde]] biokimikaria molekularra (Uruguai,
# [[Céline Bessière]] soziologoa (Frantzia, 1977)
# [[Cristina Pacheco]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1941-2023)
# [[Susana Chavez-Silverman]] idazlea (AEB, ?)
# [[Cristina Lafont]] filosofoa (Valentzia, 1963)
# [[Fumiko Enchi]] idazlea (Japonia 1905-1986)
# [[Pilar Roig Picazo]] ikertzailea (Valentzia 1949)
# [[Isabella Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 2007)
# [[Josephine Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 2011)
# [[Irene Greziakoa]] printzesa (Hegoafrika/ Espainia 1942)
# [[Pia Getty]] film ekoizlea, zuzendaria (AEB 1966)
# [[Benedikte Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 1944)
# [[Alexandrine Danimarkakoa]] erregina (Alemania 1879- Danimarka 1952)
# [[Carolina Matilde Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 1912-1995)
# [[Viktoria Luise Prusiakoa]] printzesa (Alemania 1892-1980)
# [[Rocío Muñoz Morales]] aktorea, aurkezle, modeloa (Madril 1988)
# [[Mary Prince]] idazlea eta esklabua (Bermudak...)
# [[Edith M. Flanigen]] kimikaria (AEB, 1929)
# [[Margaret Fulton]] kazetari gastronomikoa (1924-2009)
# [[Claudia Actea]] esklaboa (Anatolia 40-I. mendea)
# [[Cándida Jiménez Huelva]] esklabo askatua (Angola, 1845 Huelva, 1951)
# [[Rosalia Gómez]] esklabo askatua (Tenerife, 1801-1874)
# [[Elena Conti]] biokimikaria eta biologoa (Italia, 1967)
# [[Edith Pechey]] medikua (EB 1845-1908)
# [[Catherine Raisin]] geologoa (Erresuma Batua, 1855-1945)
# [[Winifred Starr Dobyns]] sufragista (AEB, 1886-1963)
# [[Mary Roberts Coolidge]] sufragista (AEB, 1860-1945)
# [[María Bueno Castellano]] artista (Malaga, 1976)
# [[Rukhmabai]] medikua (India 1864-1955)
# [[Valérie Mangin]] Frantziako komiki-gidoilaria (Nancy, 1973)
# [[Kamala Sohonie]] biokimikaria (India, 1911-1998)
# [[Cy Jung]] idazlea (Frantzia,
# [[Elula Perrin]] idazlea (Frantzia
# [[Anandi Gopal Joshi]] Indiako 1. medikuetako bat (1865-1887)
# [[Agnieszka Osiecka]] poeta, kazetaria (Polonia 1936-1007)
# [[Jeanette Winterson]] idazlea (EB 1959)
# [[Shelagh Delaney]] antzerkigilea, gidoilaria (EB 1938-2011)
# [[Madeleine Suediakoa]] printzesa (Suedia 1982)
# [[Carina Axelsson]] printzesa, modeloa, idazlea (AEB Aguil1968)
# [[Ingeborg Danimarkakoa (1878-1958)]] printzesa (Danimarka 1878-Suedia 1958)
# [[Susie Orbach]] psikoanalista, idazlea (EB 1946)
# [[Doris Duke]] filantropoa , baratzezaina, arte bildumagilea (AEB 1912-1993)
# [[Silvia Laplana]] metereologoa (Bartzelona 1984)
# [[Eva Cosculluela]] kultur kazetaria (Zaragoza 1972)
# [[Pilar Sanjurjo]] metereologoa (Coruña 1942-2022)
# [[Fanny Dalle-Rive]] Frantziako komikigilea (1976)
# [[Emma_Lira]] kazetaria, idazlea eta bidaiaria (Madril 1971)
# [[Mariana Álvarez Bollo Carretero]] pedagogoa eta idazle espainiarra (Zamora, 1866 - 1946)
# [[Margherita Piazzola Beloch]] matematikaria (Italia, 1879-1976)
# [[Mary Ryerson Butin]] medikua (AEB, 1857-1944)
# [[Zabel Yesayan]] idazlea (Armenia 1878-1943)
# [[Eva Carter Buckner]] sufragista, poeta eta konpositorea (1861-1946)
# [[Hélia Correia]] idazlea (Portugal, 1949)
# [[Isabela Figueiredo]] idazlea (Portugal, 1963)
# [[Teresa Imízcoz Beunza|Teresa Imizcoz Beunza]] idazlea (Iruñea, 1965)
# [[Oriana Méndez|Oriana Mendez]] idazlea (Vigo, 1974)
# [[Esperanza Aguilà Ducet|Esperanza Aguila Ducet]] idazlea (Bartzelona, 1951)
# [[Maud Ankaoua]] enpresa kudeatzailea (Frantzia, 1971)
# [[Lucia Pietrelli]] idazlea (Italia/Mallorca 1984)
# [[María Jaén]] idazlea, gidoilaria (Sevilla 1962)
# [[Antonia Bardolet]] idazlea (Bartzelona 1877- 1956)
# [[Dolors Miquel]] idazlea (LLeida 1960)
# [[Míriam Ferradáns]] idazlea (Pontevedra 1960)
# [[Rosa Fabregat]] idazlea (LLeida 1933)
# [[Ingrid Guardiola Sánchez]] film zuzendaria, saiakeragilea (Girona 1980)
# [[Almudena Arteaga]] idazlea (Madril 1967)
# [[Alana S. Portero]] idazlea (Madril 1967)
# [[Maria Antònia Salvà]] poeta (Mallorca 1869-1958)
# [[Maribel Medina]] idazlea eta kultura kudeatzailea (Iruñea, 1969)
# [[Gabrielle Réval]] idazlea (Frantzia,
# [[Martine Roffinella]] idazlea (Frantzia,
# [[Bertha Hernández]] idazlea, politikaria, 1. dama (Kolonbia 1907-1993)
# [[May Borraz]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1966)
# [[Eva Yárnoz]] poeta, artista (Iruñea 1975)
# [[Emilia Salvador]] ikertzailea, idazlea (Zaragoza 1938)
# [[Beatriz Giménez de Ory]] poeta (Madril 1972)
# [[Gema Nieto]] idazlea (Madril 1981)
# [[Mariona Cabassa]] ilustratzailea (Bartzelona 1977)
# [[Mada Carreño]] idazlea, kazetaria (Zamora 1914- Mexiko 2000)
# [[Nicolasa Helguero Alvarado]] poeta, moja, noblea (Palentzia 1719- Burgos 1805)
# [[Sheila Elorza]] futbolaria (Zaratamo 1996)
# [[Suceso Luengo]] maistra, idazlea (Zamora 1884-? 1931)
# [[Yvonne Blake]] jantzi-diseinatzailea (EB 1940-Madril 2018)
# [[Ruth Chepngetich]] atleta, maratoilaria (Kenya 1994)
# [[Salome Lang]] atleta, gorako jauzilaria (Suitza 1997)
# [[Salomé Kora]] atleta, 100m (Suitza 1994)
# [[Vicky Calavia]] zinegilea (Zaragoza 1971)
# [[Marisol Aznar]] aktorea, gidoilaria, abeslaria (Zaragoza 1972)
# [[Emilia Baylo]] dantzaria, koreografoa, irakaslea (Lleida 1946-Zaragoza 2022)
# [[Natividad Zaro]] aktorea, gidoilaria (Zaragoza 1901-Madril 1978)
# [[Marta Marín-Dòmine]] idazlea, dokumetalgilea (Bartzelona 1959)
# [[Uliana Semionova]] saskibaloi jokalaria (Letonia 1952)
# [[Maria do Rosário Pedreira]] idazlea (Portugal 1959)
# [[Reyes Calderon]] idazlea, ekonomialaria, irakaslea (Valladolid 1961)
# [[Paloma Sánchez-Garnica]] idazlea (Madril, 1962)
# [[Ann Scott]] idazlea (Frantzia, 1965)
# [[Chiquinha Gonzaga]] musikaria, konpositore, pianista eta orkestra zuzendaria (Brasil, 1847 - 1935)
# [[Giannina Arangi-Lombardi]] sopranoa (Italia, 1891-1951)
# [[Gilda dalla Rizza]] sopranoa (Italia, 1892-1975)
# [[Magda Olivero]] sopranoa (Italia 1910-2014)
# [[Lucy Tejada]] artista, margolaria (Kolonbia 1920-2011)
# [[Claudia Muzio]] sopranoa (Italia, 1889-1936)
# [[Toti Dal Monte]] sopranoa (Italia, 1893-1975)
# [[Maria Caniglia]] sopranoa (Italia, 1905-1979)
# [[Ebe Stignani]] mezzosopranoa (Italia, 1903-1974)
# [[Violet King Henry]] abokatua (Kanada, 1929-1982)
# [[Tòni Escala]] idazlea (Lleida 1961)
# [[Teresa Azpiazu Paul]] idazlea, irakaslea, politikaria (Cádiz 1862-Málaga 1949)
# [[Luisa Josefina Hernández]] idazlea, irakaslea (Mexiko 1928-2023)
# [[María Asúnsolo]] mezenas, galerista, modelo (AEB 1904-Mexiko 1999)
# [[María Jose Escrivà]] idazlea, poeta (Valentzia 1968)
# [[Meritxell Gené]] kantautorea, poeta (Lleida 1986)
# [[Marià Manent]] poeta, memorialista (Bartzelona 1898-1988)
# [[Marysa Navarro Aranguren]] idazlea, historilaria (Nafarroa 1934)
# [[Esther Novalgos Laso]] idazlea (Errioxa 1942)
# [[Susi Alvarado]] idazlea, antzerki zuzendaria (Kanariak 1960)
# [[Anna Tsing]] antropologoa (AEB, 1950)
# [[Ana Bernal Triviño]] kazetaria eta ikertzailea (Malaga, 1980)
# [[María Francisca Díaz-Carralero Rodelgo]] poeta itsu inprobisatzailea (Ciudad Real 1818-1894)
# [[Sanmao]] idazlea (Txina 1943-1991)
# [[Ana Cristina Herreros Ferreira]] idazlea, ahozko kontalaria (Leon 1965)
# [[Monika Zgustová]] idazlea, itzultzailea (Txekia 1957)
# [[Juana Dolores]] abeslaria, aktorea (Bartzelona 1992)
# [[Valeria Castro (abeslaria)]] kantautorea (Kanariak 1999)
# [[Maria Morera Colomer]] aktorea, abeslaria Girona 2003)
# [[Laura Jou]] antzerki irakaslea, film zuzendaria (Batzelona 1969)
# [[Emakumeen Ospearen Aretoa Coloradon]] aretoa eta saria (Colorado 1965)
# [[Frederika Hannoverkoa]] Greziako erregina ezkontidea (Alemania 1917 – Madril 1981)
# [[Isabel Stilwell]] kazetaria eta idazlea (Portugal)
# [[Maria Xosé Queizán]] idazlea (Galizia, 1939)
# [[Liliana Felipe]] abeslaria, sopranoa (Agentina-Mexiko, 1954)
# [[Zinka Milanov]] sopranoa (1906-1989)
# [[Rosa Ponselle]] sopranoa (AEB, 1897-1981)
# [[Milka Ternina]] sopranoa (Kroazia, 1863-1941)
# [[Geraldine Farrar]] sopranoa (Alemania, 1882-1967)
# [[Lilli Lehmann]] sopranoa (Alemania, 1848 - Berlin, 1929)
# [[Olive Fremstad]] mezzosoprano (Suedia , 1871-AEB,1951)
# [[María Jesús Jabato]] idazlea (Burgos, 1959)
# [[Brenda Navarro]] idazlea (Mexiko, 19982)
# [[Maud Tabachnik]] idazlea (Frantzia, 1938)
# [[Alejandrina_Gessler]] Andaluziako margolaria (Cadiz, 1831 - Paris, 1907)
# [[Rita Ferro]] Portugaleko idazlea (Lisboa, 1955)
# [[Dolors Marín Silvestre]] Kataluniako historialaria (Hospitalet de Llobregat, 1957)
# [[Almudena Campuzano Jimenez de Aldasoro]] idazlea (Santander, 1996)
# [[Dora Vázquez]] idazlea (Ourense, 1913.2010)
# [[Ana Acuña]] idazlea eta ikertzalea (Marin, 1971)
# [[Josefina Cardona i Bosch]] poeta (Valentzia,1957-2022)
# [[Joan Beauchamp Procter]] zoologoa (Erresuma Batua, 1897-1931)
# [[Adela Figueroa]] biologoa, aktibista eta idazle galiziarra (Lugo, 1948)
# [[Mary Blair]] artista, ilustratzailea, (AEB, 1911-1978)
# [[Rita Taborda Duarte]] Portugaldar idazle eta irakaslea (Lisboa, 1973)
# [[Fedora Barbieri]] mezzosopranoa (Trieste, 1920ko- Florentzia, 2003)
# [[Anita Cerquetti]] soprano (Montecosaro, 1931ko apirilaren 13a - Perugia, 2014ko urriaren 11) Italiako soprano dramatiko
# [[Leyla Gencer]] sopranoa (Istanbul, 1928ko- Milan, 2008ko)
# [[Maria Stader]] sopranoa (Budapest, 1911- Zurich, 1999ko)
# [[Tereska Torrès]] idazlea (Paris, 1920-2012)
# [[Marta G. Franco]] kazetari eta ekintzailea (Espainia, )
# [[Josefa Alfaro de Ocampo]] kazetaria, idazlea eta atzerkigilea (Sevilla, XIX-XX)
# [[Milagros Duque Vallejo]] alkatea (Berantevilla, 1941)
# [[Maria Perpinyà i Sais]] idazlea (Katalunia, 1901-1994)
# [[Mercè Vila i Reventós]] idazlea ([[Bartzelona]], [[1902]] - ?)
# [[Arancha Nogueira]] poeta ([[Ourense]], [[1989|1989ko]]
# [[Geneviève Pastre]] idazle, poeta, militantea
# [[Élodie Petit]] poeta eta performena
# [[Narcisa Freixas|Narcisa Freixas i Cruells]] margolaria, eskultorea eta konpositorea (Sabadell – 1859 – Bartzelona, 1926)
# [[Rexina Vega|Rexina Rodriguez Vega]] literatura idazlea, itzultzailea eta ikertzailea da. (Vigo, 1966)
# [[Eva Balaguer-Cortés López]] idazlea (Zaragoza, 1965)
# [[Rita Taborda Duarte]] idazlea (Lisboa, 1973)
# [[Cristina Carvalho]] idazlea (Portugal, 1949)
# [[An Alfaya]] idazlea (Galizia, 1964)
# [[San Luisko kondesa]] idazlea (Murtzia, 1884-Madril, 1929)
# [[Montserrat Aguer Teixidor]] filologoa eta idazlea (Figueres, 1963)
# [[María Rosa de Madariaga]] historialaria (Madril, 1937-2022)
# [[Asima Chatterjee]] botanikaria, kimikaria (India, 1917-2006)
# [[Alicia Fernández Rodríguez]] poeta (Galizia, 1987)
# [[Coloma Rosselló i Miralles]] idazlea (Palma, 1871 - i1955)
# [[Walda Pla i Rosés]] eleberrigilea (Maresme, 1913ko- Badalona, 2014)
# [[Maria Fullana i Montoro]] idazlea(Valentzia, 1958) poeta, narratzaile, itzultzaile eta irakasle ohia
# [[Susana Prieto]] idazlea eta gidoigilea (Puebla de Sanabria, Zamora, 1962)
# [[Isabel Thorne]] medikua, emakumeen eskubideen aldeko ekinzailea (Londres, 1834-1910)
# [[María Gertrudis Hore|Maria Gertrudis Hore]] poeta (Cadiz, 1742 -1801) eko abuztuaren 9a)
# [[Katherine Esau]] botanikaria (Ukrania-AEB, 1898-1997)
# [[Elizabeth Stern]] patologoa (Kanada-AEB, 1915-1980)
# [[Josefina Solsona i Querol]] idazlea (Bartzelona, 1907-1960)
# [[Tamara Andrés]] idazlea (Pontevedra, 1992)
# [[Enriqueta Muñiz]] idazlea, kazetaria eta itzultzailea (Madril, 1934– Buenos Aires, 2013)
# [[Blanca Mira]] eleberrigilea (Jumilla, Murtzia, 1989)
# [[Kei Okami]], medikua (Japonia, 1859 - 1941)
# [[Edinburgoko zazpiak]]
# [[Diana Maff%C3%ADa]] filosofoa eta aktibista (Argentina, 1953)
# [[Carmen Moreno Pérez|Carmen Moreno]] idazlea (Cádiz, 1974)
# [[Marie-Hélène Lafon]] irakasle atxikia eta idazlea (Aurillac, Cantal, Frantzia, 1962) irakasle atxikia eta idazlea
# [[Gaëlle Heureux]] idazlea eta irratiko kronista (Bourg-en-Bresse, Frantzia, 1970)
# [[Matilda Chaplin Ayrton]] medikua (Honfleur, Frantzia, 1846 - 1883ko uztailaren 19a)
# [[Carolina Amaya]] kazetaria (El Salvador)
# [[Isabella W. Blaney]] aktibista, sufragista (AEB)
# [[Fatima Ouassak]] saiakeragilea, hizlaria, politika publikoetako aholkularia eta militante ekologista, feminista eta arrazakeriaren aurkakoa ((Rif, Maroko, 1976)
# [[Helen Evans]] medikua (Irlanda, 1833-1903)
# [[Shin Saimdang]] artista, idazle, kaligrafo eta poeta (Korea, 1504-1551)
}}
'''Berriak 2024''' ('''iraila''')
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[María Fernández García]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (León,1884-Derio,1937)
# [[Juana Abascal Nicolás]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Castro Urdiales, 1908-Derio, 1938)
# [[Elvira Martínez Porres]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Santurtzi, 1883-Derio, 1937)
# [[Conchita Portu Etxeberria|Conchita Portu Exeberria]] '''SORTUA''' irakaslea, zinegotzia, historialaria (Hondarribia, 1943-2017)
# [[Severina Sagarzazu Martínez|Severina Sagarzazu]] '''SORTUA''' arrain-saltzailea (Hondarribia, 1911-1994)
# [[Joxepa Darceles Bengoetxea]] '''SORTUA''' emagina (Hondarribia, 1888-1972)
# [[Merche Gallardo Carrillo]] '''SORTUA''' Saturrarango emakumeen kartzelan jaioa (Mutriku, 1940)
# [[Loli Prieto Arana|Loli Prieto]] '''SORTUA'''kirolaria (Hondarribia, 1943-2019)
# [[Lupe Artola Cornú]] '''SORTUA''' frantses eta euskara irakaslea (Hondarribia, 1945)
# [[Nieves Alza Castillo]] '''SORTUA''' saskibaloi joka laria eta bultzatzailea (Hondarribia, 1954)
# [[Ixabel Alkain Etxeberria|Isabel Alkain]] '''SORTUA''' irakaslea, alardeko kapitaina, bidaiaria (Hondarribia, 1961)
# [[Arantza Mariskal Balerdi]] '''SORTUA''' Dokumentazio eta liburutegi arduraduna (Hondarribia, 1967)
# [[Teresa Gorria Arrizabalaga]] '''SORTUA''' maistra (Hondarribia, 1836-1905)
# [[Jasone Miranda-Bilbao]] '''SORTUA''' artista (Bilbo, 1964)
# [[Rafaela Baigorri Ibañez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran Madril Ventas espetxean hila (Mañeru, 1892-Madril, 1943)
# [[Rufina Chocarro Villar]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Allo, 1891-Erreniega, 1936)
# [[Amada Morentín Roldán]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Lodosa, 1910-Deierri, 1936)
# [[Felipa del Pueyo Ruiz]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Tarazona, 1897-Ausejo, 1936)
# [[Bea Lema]] '''SORTUA''' artista, ilustratzaile (Coruña, 1985)
# [[Herminia Domínguez Martínez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran borrokan eraila (Buñuel, 1917-Donostia, 1936)
# [[Esperanza Escribano Martínez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Calahorra, 1881-Azkoien, 1936)
# [[Marian Fernández]] '''SORTUA''' zinemagilea (Iruñea, 1974)
# [[Pilar Fernández Rodríguez]] '''SORTUA''' langilea, 36ko gerran fusilatua (Tudelilla, 1891-Azkoien, 1936)
# [[Carmen Gurrea Fernández]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Alfaro, 1921- Azkoien, 1936)
# [[Dolores Gurrea Fernández]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Alfaro, 1919- Azkoien, 1936)
# [[Gabriela Lorente Sáenz]] '''SORTUA''' etxekoandrea 36ko gerran fusilatua (Calahorra, 1878-Azkoien, 1936)
# [[Lucia Maeso Bergé]] '''SORTUA''' futbol-atezaina (Palentzia 2006)
# [[María Castejón Leorza]] '''SORTUA''' historialaria, zinema-kritikaria (Lizarra, 1975)
# [[Luisa Lasheras Royo]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Cortes, 1912-Gallur,1936)
# [[Nicomedes Marañon Orio|Nicomedes Marañón Orio]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Viana, 1898-Logroño, 1936)
# [[Martina Martínez Bueno]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Buñuel, 1873-Magallón, 1936)
# [[Rosa Zufia Sanz]] '''SORTUA''' kazetaria eta zinemagilea (Tutera, 1958)
# [[Meg Connery]] sufragista (Irlanda, 1879-1958)
# [[Rebekka Haase]] 2024ko Udako Olinpia r Jokoetako dominaduna (Alemania, 1993)
# [[Salwa Eid Naser]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Nigeria, 1998)
# [[Gina Lückenkemper]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Alemania, 1996)
# [[Fatima Surayya Bajia]] idazlea (Pakistan, 1930-2016)
# [[Phoebe Starfield Leboy]] biokimikaria, aktibista (AEB, 1936-2012)
# [[Muriel Barbery]] idazlea (Maroko, 1969)
# [[Ruperta Bautista]] idazle tzotzila (Mexiko, 1975)
# [[Anna Thynne]] itsas zoologoa (Erresuma Batua, 1806-1866)
# [[Loung Ung]] idazlea eta ekintzailea (Kanbodia, 1970)
# [[Elena Cánovas]] antzerkigilea, antzerki zuzendaria, gizarte laguntzailea (Madril 1955)
# [[María Luisa Moneró]] aktorea, kupletista (Madril 1889-1982)
# [[María Jesús Valdés]] aktorea, ahots aktorea (Madril 1927-2011)
# [[Nuria Torray]] aktorea (Bartzelona 1934-Madril 2004)
# [[Alejandra Torray]] aktorea, ahots-aktorea (Madril 1968)
# [[Mercedes Barranco]] aktorea (Bartzelona 1899-Madril 1957)
# [[Julia Martínez]] aktorea (Santander 1931)
# [[María Massip]] aktorea (Albacete 1942- Madril 2002)
# [[Queta Claver]] aktorea (Valentzia 1932- Madril 2003)
# [[Anita Martos]] aktorea, irakaslea (Uruguai 1893- Madril 1953)
# [[Debbie_Brill]] atleta (Kanada, 1953)
# [[Aya Kōda]] eleberrigilea eta saiakeragilea (Japonia, 1904-1990)
# [[Vera de Spinadel|Vera de Spinabel]] matematikaria (Argentina, 1929-2017)
# [[Laetitia Colombani]] idazlea (Frantzia, 1975)
# [[Gloria González Aseguinolaza]] biologoa
# [[Ángeles Mora]] idazlea (Kordoba 1952)
# [[Olive Oatman]] esploratzaile bahitua (AEB 1837-1903)
# [[Rebecca Cheptegei]] atleta (Uganda 1991-2024)
# [[Betty Harris (zientzialaria)]] kimikaria (AEB 1940)
# [[Marie-Béatrice de Baye]] poeta (Frantzia 1859-1928)
# [[Nelly Alard]] aktorea, gidoilaria (Frantzia 1960)
# [[María Topete]] espetxe-funtzionarioa (Espainia 1900-2000)
# [[Constance Reid]] idazlea, matematika dibulgatzailea (AEB, 1918-2010)
# [[Flossie Wong-Staal]] birologoa (Txina-AEB, 1947-2020)
# [[Lucía Caram]] moja aktibista (Argentina/Katalunia 1966)
# [[Magda Roger]] aktorea (Espainia XX. mendea)
# [[Patricia H. Clarke]] kimikaria (EB 1919-2010)
# [[Lila Azam Zanganeh]] idazlea (Paris 1976)
# [[Brigitte Aubert]] idazlea (Cannes 1956)
# [[Simone de Saint-Exupéry]] idazlea (Frantzia 1898-1978)
# [[Marie-Madeleine de Saint-Exupéry]] idazlea (Fratzia 1897-1926)
# [[Teresa Herrera]] filantropoa (Coruña 1712-1791)
# [[Stephanie Beacham]] aktorea (EB 1947)
# [[Ana Maria Vidal]] aktorea (Madril 1944)
# [[Tina Sainz]] aktorea (Madril 1945)
# [[Mari Carmen Yepes]] aktorea (Bartzelona 1942-Madril 2015)
# [[Laly Soldevila]] aktorea (Bartzelona 1933-Madril 1979)
# [[Ángeles Martín]] aktorea, aurkezlea (Madril 1968)
# [[Luisa Rodrigo]] aktorea (Madril 1901-1986)
# [[Mariam Budia]] idazlea, antzerkigilea (Errioxa 1970)
# [[Casey Wilson]] aktorea, komediantea (AEB 1980)
# [[Violetta Villas|Violeta Villas]] abeslaria (Polonia, 1938-2011)
# [[Feliza Bursztyn]] eskultorea (Kolonbia 1933- Paris 1982)
# [[Maria Barrientos]] sopranoa (Bartzelona 1884- Lapurdi 1946)
# [[Eileen Kramer]] dantzaria, koreografoa (Australia 1914)
# [[Antisa Khvichava]] 132 urte bizi izanaren erreklamatzailea (Georgia 1880-2012)
# [[Besse Cooper]] ehun urteduna, maistra, sufragista (AEB 1879-2009)
# [[Sahan Dosova]] ehun urteduna (Kazakhstan 1879?-2009)
# [[Maria Olivia da Silva]] ehun urteduna (Brasil 1880?-2010)
# [[Tomiko Itooka]] ehun urteduna, zaharrena (Japonia 1908-)
# [[Fusa Tatsumi]] ehun urteduna, zaharrena (Japonia 1907-2023)
# [[Pilar Serra]] erakusketa-komisarioa (Zaragoza, XX. mendea)
# [[Concha García (artista)]] eskultorea (Santander 1960)
# [[Susanna Rafart]] idazlea (Girona 1962)
# [[Florence Hedges]] botanikaria (AEB, 1878-1956)
# [[Jeanne Loiseau]] idazlea (Frantzia 1854-1921) Leire
# [[Tahia Halim]] margolaria (Egipto 1919-2003) Isabel
# [[Mercedes Barcha Pardo]] musa, zaintzailea (Kolonbia 1932-2020)
# [[Fanny Mikey]] aktorea, antzerki-zuzendaria (Argentina 1930-Kolonbia 2008)
# [[Nadia Battocletti]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Italia, 2000)
# [[Andreja Leški]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Eslovenia, 1997)
# [[Alice Bellandi]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Italia, 1998)
# [[Mathilda Hodgkins-Byrne]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Londres, 1994)
# [[Gloria Zea]] filosofoa, arte sustatzailea (Kolonbia 1935-2019)
# [[Elena Congost]] atleta paralinpikoa (Bartzelona 1987)
# [[Marta Fernández Infante]] igerilari paralinpikoa (Burgos 1994)
# [[Nuria Marqués ]] igerilari paralinpikoa (Bartzelona 1999)
# [[Virginia Feito]] idazlea (Madril 1988)
# [[María Manjavacas]] kazetaria (Ciudad Real, XX. mendea)
# [[Marta Fernández Vázquez]] kazetaria, idazlea (Madril 1973)
# [[Inmaculada Galván]] kazetaria (Madril 1963)
# [[Marta Reyero]] kazetaria (León 1965)
# [[Fawzia Koofi]] politikaria, aktibista (Afganistan 1975)
# [[Saba Sahar]] film zuzendaria, aktibista (Afganistan 1975)
# [[Blanca Estrella Ruiz Ungo]] maistra eta Clara Campoamor elkartearen sortzaile eta presidentea (1944-2024)
# [[Mayana Itoiz]] ilustratzaile eta komikigile baionarra (1978)
# [[Claire Etcherelli]] idazlea (Frantzia 1941-2023)
# [[Maylis Adhémar]] idazlea, kazetaria (Frantzia 1985)
# [[Françoise Mézières]] fisioterapeuta (Frantzia 1909-1991)
# [[Daisy Roulland-Dussoix]] mikrobiologo molekularra (Suitza 1936– 2014)
# [[Brenda Milner]] neuropsikologoa (Erresuma Batua-Kanada 1918)
# [[Michaela DePrince]] dantzaria (Sierra Leona, 1995-AEB, 2024)
# [[María Ruiz de Burton]] idazlea (Mexiko 1832-AEB 1895)
# [[Blanca Oteyza]] aktorea (Madril 1965)
# [[Rosa Maria Oriol Porta]] bitxigilea, enpresaburua (Bartzelona 1946)
# [[Rocío Delgado]] kazetaria (Pontevedra 1985)
# [[Purificación García]] moda diseinatzailea (Ourense 1952)
# [[Victoria Alonso]] film ekoizlea (Argentina/AEB 1965)
# [[Anna Teixidor Colomer]] kazetaria, historialaria (Girona 1978)
# [[Sara Sorribes]] binaka tenislari brontze olinpikoa (Castelló 1996)
# [[Cristina Bucșa]] binaka tenislari brontze olinpikoa (Moldavia/Kantabria 1998)
# [[Sara Andrés Barrio]] atleta paralinpikoa (Madril 1986)
# [[María Isabel Perelló Doménech]] epailea, Auzitegi Goreneko presidentea (Bartzelona/Coruña 1958)
# [[Mariana Mazzucato]] ekonomialaria (Italia/AEB 1968)
# [[Clara Martínez de Careaga]] magistratua (Madril 1959)
# [[Roser Bach]] epailea (Bartzelona 1964)
# [[Ana Ferrer]] epailea (Madril 1959)
# [[Olga Sánchez Cordero]] epailea (Mexiko 1947)
# [[Margarita Cabello Blanco]] epailea (Kolonbia 1957)
# [[Andrea Muñoz Sánchez]] epailea (Txile 1957)
# [[Zarela Villanueva Monge]] epailea (Costa Rica 1952)
# [[Sue Gray (funtzionarioa)]] politikaria, goi funtzionarioa (EB 1957)
# [[Rocío Sagaón]] aktorea (Mexiko, 1933-2015)
# [[Ana Mérida]] koreografoa (Mexiko, 1922-1991)
# [[Guillermina Bravo]] dantzaria eta koreografoa (1920-2013)
# [[Anna Sokolow]] dantzaria eta koreografoa (1910-2000)
# [[Carmen Herrero Ayllón]] kimikaria, irakaslea (Madril, 1913-1997)
# [[Marie-Michèle Beaufils]] idazlea (Frantzia 1949-2014)
# [[Marie Cosnay]] idazlea (Frantzia 1965)
# [[Columba Dominguez]] aktorea, abeslaria (Mexiko 1929-2014)
# [[Silvia Lemus]] kazetaria (Galizia/Mexiko 1945)
# [[Camila Cañeque]] artista (Bartzelona, 1984-2024)
# [[Carlota Rodr%C3%ADguez de Robles]] kimikaria, irakaslea (Zamora, 1907-1990)
# [[Adela Barn%C3%A9s Gonz%C3%A1lez]] kimikaria, irakaslea (Ávila/Mexiko, 1908-2011)
# [[Élisabeth Badinter]] filosofoa, idazlea (Frantzia 1944)
# [[Lola González Ruiz]] abokatua (León 1946-Madril 2015)
# [[Elisabet Casanovas]] aktorea (Bartzelona 1994)
# [[Aixa Villagrán]] aktorea (Sevilla 1978)
# [[Celia Freijeiro]] ekoizlea, aktorea (Pontevedra 1983)
# [[Patricia Reyes Spíndola]] aktorea, zuzendaria, ekoizlea (Mexiko 1953)
# [[Paula Usero]] aktorea (Valentzia 1991)
# [[Carol Rodríguez Colás]] film zuzedaria (Bartzelona 1982)
# [[Paula Anta]] artista, argazkilaria (Madril 1977)
# [[Meritxell Calvo]] aktorea (Bartzelona 1986)
# [[Raquel Peláez]] aktorea (León 1978)
# [[Edith Marion Patch]] entologoa, idazlea (AEB, 1876-1954)
# [[Petra Barnés González]] kimikaria, farmazialaria (Madril/Mexiko, 1908-1992)
# [[Isabelle Rimbaud]] idazlea (Frantzia 1860-1017)
# [[Jeanne Puchol]] komikigile eta ilustratzaile frantziarra (1957)
# [[Michiyo Tsujimura]] biokimikaria (Japonia, 1888-1969)
# [[Matilde Landeta]] film gidoilaria eta zuzendaria (Mexiko, 1910-1999)
# [[Susana Martín Gijón]] idazlea, nobela beltza (Sevilla 1981)
# [[Carlota Pérez]] ekonomialaria (Venezuela 1939)
# [[Pepa Roma]] kazetaria, argazkilaria, eleberrigilea (Lleida XX. mendea)
# [[Florence Cassez]] Mexikon zigortua (Frantzia 1994)
# [[Denise Maerker]] abokatua, kazetaria (Mexiko 1965)
# [[Cristina Álvarez Rodríguez]] arkitektoa, politikaria (Argentina 1967)
# [[Roser Tapias]] aktorea, modeloa (Bartzelona 1989)
# [[Ángela Cervantes]] aktorea (Bartzelona 1993)
# [[Lurdes Barba Rodríguez]] aktorea, antzerki-zuzendaria (Bartzelona 1949)
# [[Marta Frías Acedo]] futbol-arbitro aitzindaria (Cáceres 1980)
# [[Mabel Purefoy FitzGerald]] fisiologo, patologo klinikoa (Erresuma Batua, 1872-1973)
# [[Anne Baraou]] Frantziako komikigilea (1965)
# [[Claire Chazal]] kazetaria (Frantzia 1956)
# [[Hélène Gordon-Lazareff]] kazetaria (Frantzia 1909-1988)
# [[Mary Winearls Porter]] kristalografoa (Erresuma Batua, 1886-1980)
# [[Agnès Martin-Lugand]] idazlea (Frantzia 1979)
# [[Cécile Bailly]] idazlea (Frantzia 1968)
# [[Mireille Best]] idazlea (Frantzia 1943-2005)
# [[María Zamora]] film ekoizlea (Valentzia 1976)
# [[Ada Wells]] sufragista (EB 1863-Zeelanda Berria 1933)
# [[Carol Rovira]] aktorea, abeslaria (Tarragona 1989)
# [[Mary Ruiz]] aktorea (Madril 1980)
# [[Ángela Cremonte]] aktorea (Madril 1982)
# [[Belinda Washington]] aurkezlea, aktorea (Londres/Espainia 1963)
# [[Blanca Marsillach]] aktorea (Bartzelona 1966)
# [[Cristina Marsillach]] aktorea (Madril 1963)
# [[Mónica Portillo]] aktorea, dantzaria (Bartzelona 1989)
# [[Lucía Veiga]] aktorea, bakarrizketagilea (Coruña 1979)
# [[Mireia Oriol]] modeloa, aktorea (Bartzelona 1996)
# [[María Luisa Oyarzábal Fernández]] enpresaria, irakaslea (Bilbo 1933-2022)
# [[Olga Duque de Ospina]] abokatu, politikaria (Kolonbia 1930-2019)
# [[Beatriz Sanchis]] film-zuzendaria (Valentzia 1976)
# [[Marta Nieto]] aktorea (Murtzia 1982)
# [[Mabel Purefoy FitzGerald]] patologo klinikoa (Erresuma Batua, 1872-1973)
# [[Vera Popova]] kimikaria (Errusia, 1867-1896)
# [[Elena Paunero Ruiz]] botanikaria (Valladolid/Madril, 1906-2009)
# [[Fatima Daas]] idazlea (Frantzia 1995)
# [[Constance Debré]] abokatua, eleberrigilea (Paris 1972)
# [[Jeanne Galzy]] idazlea (Frantzia 1883-1977)
# [[Arati Saha]] igerilaria (Kalkuta 1940-1994)
# [[Caryl Churchill]] antzerkigilea (EB 1938)
# [[Carmen Salinas]] aktorea, imitatzailea (Mexiko 1939-2021)
# [[Malena Narvay]] aktorea, abeslaria (Argentina 1997)
# [[Elisa Mouliaá]] aktorea (Madril 1989)
# [[Rosa Villacastín]] kazetaria (Avila 1947)
# [[Leila Guerriero]] kazetaria (Argentina 1967)
# [[Laura Sisteró]] film-zuzendaria (Bartzelona 1986)
# [[Carmen Rigalt]] kazetaria (Lleida 1949)
# [[Alejandra Meco]] aktorea (Madril 1990)
# [[Azara García de los Salmones Marcano]] ultramaratoilaria (Kantabria 1983)
# [[Elsa y Elmar]] abeslaria (Kolonbia, 1993)
# [[Nancy Peña]] komikigile eta ilustratzaile frantsesa (Tolosa, 1979)
# [[Nadezhda Tolokonnikova]] ekintzaile eta performance artista (Errusia 1989)
# [[Heidi Watney]] kazetaria (Kalifornia, 1981)
# [[Lola Arias]] idazlea, aktorea, zuzendaria (Argentina 1976)
# [[Sarah Rector]] petrolio-handiki afroamerikarra umetatik (AEB, 1902+1967)
# [[Carmen Abela y Espinosa de los Monteros]] maistra eta pedagogoa (Cadiz 1897, Guadalajara 1962)
# [[Carme Bravo Roy]] pianu-jole eta pedagogoa (Bartzelona, 1919-2007)
# [[Gemma Humet]] abeslaria (Bartzelona 1988)
# [[Sara Miquel]] aktorea (Girona 1984)
# [[Nuria Giménez Lorang]] film-zuzendaria (Bartzelona 1976)
# [[Laura Galán]] aktorea (Guadalajara 1986)
# [[María José Rubio]] medikua, politikaria (Coruña 1956)
# [[Virginia García del Pino]] film-zuzendaria (Bartzelona 1966)
# [[Sara Vítores]] kazetaria (Avila 1972-Madril 2024)
# [[Pilar Farjas]] medikua, politikaria (Teruel/Galizia 1956)
# [[Rocío Mosquera]] medikua, politikaria (Ourense 1956)
# [[Marta Molist Codina]] mendi lasterkaria (Bartzelona 1982)
# [[Marianne Jean-Baptiste]] aktorea (Londres, 1967)
# [[Anne Pouget-Tolu]] frantziar idazlea (Sardinia, 1955)
# [[Hilde Mangold]] enbriologoa (Alemania,1898-1924)
# [[Idelisa Bonnelly]] itsas biologoa (Dominikar Errepublika,1931-2022)
# [[Blanca Calvo Moraza]] maistra, kazetaria eta idazlea (Ourense,xxx -1939)
# [[Gertrud Bodenwieser]] dantzaria, koreografoa (Viena, 1890-1959)
# [[Dolly Nazir]] igerilaria (India, 1935-2012)
# [[Lourdes Reparaz]] igerilaria (Gasteiz 1948- 1999)
# [[Sara Barquinero]] filosofoa eta idazlea (Zaragoza, 1994)
# [[Laura Loomer]] aktibista politikoa (AEB 1993)
# [[Irene Villa]] kazetaria, psikologoa, kirolari paralinpikoa (Madril 1978)
# [[Esther Peris]] paralinpiar eskiatzailea (Espainnia XX. mendea)
# [[Nathalie Carpanedo]] paralinpiar eskiatzailea (Madril XX. mendea)
# [[Beatriz Rodríguez]] idazlea (Sevilla 1980)
# [[María Sanjurjo]] patin-hockey jokalaria (Coruña 2000)
# [[Masta Quba]] rap abeslaria, aktibista (Mexiko 1988)
# [[Lucia Riaño]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1975)
# [[Rachida Dati]] politikaria (Frantzia 1965)
# [[Sahra Wagenknecht]] politikaria, kazetaria (Alemania 1969)
# [[Carme Aymerich i Barbany]] Catalunyako irakaslea eta pedagogoa (Bartzelona 1915 - 2001)
# [[Rosa Arj%C3%B3 P%C3%A9rez]] Aragoiko maistra (Zaragoza 1885 - 1918)
# [[Gloria Velat]] xakelaria (Bartzelona 1915-1988)
# [[Maria Luisa Gutiérrez]] xakelaria (Menorca 1930)
# [[Sofía Ruiz ]] xakelaria (Bartzelona?- ? 1968)
# [[Eileen Betsy Tranmer]] xakelaria (EB 1910-1983)
# [[Chantal Chaudé de Silans]] xakelaria (Frantzia 1919-2001)
# [[Ana Paula Arósio]] aktorea, modeloa (Brasil 1975)
# [[Alba Planas]] aktorea (Madril 2000)
# [[Leticia Sánchez Ruiz]] idazlea, kazetaria (Asturias 1980)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''abuztua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ania Sáenz de Buruaga]] ----'''SORTUA''' ilustratzailea (Gasteiz, 1988)
# [[Cristina Larrea]] ef-- '''SORTUA''' atleta (Eibar, 1966)
# [[Estefania Etxebeste Giraldo]] ef-- '''SORTUA''' harri-jasotzailea (Ituren, 2002)
# [[Maria Jesus Berrotaran Etxeberria|Maria Jesus Berrotaran]] ----'''SORTUA''' aguazila, mazularia, feminista (Hondarribia, 1949)
# [[Miren Izaskun Asua]] ef-- '''SORTUA''' aktorea eta antzerki zuzendaria (Elorrio, 1963)
# [[Adriana Ruano Oliva]] urrezko domina tiroan 2024 (Guatemala, 1955)
# [[Alba Sidera]] kazetaria (Girona 1979)
# [[Aleksandra Jarecka]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1995)
# [[Alena Olsen]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1995)
# [[Alev Kelter ]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Alex Sedrick]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Alexandra Louis-Marie]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1996)
# [[Alice Schwarzer]] kazetari aktibista (Alemania 1942)
# [[Alicja Klasik]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 2004)
# [[Ally Wollaston]] txirrindularia, omniumean brontze olinpikoa, talde jazarpenean zilarra (Zeelanda Berria 2001)
# [[Altina Schinasi]] artista, asmatzailea (AEB 1907-1999)
# [[Alysha Corrigan]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1997)
# [[Alysha Newman]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1994)
# [[Amanda Donohoe]] aktorea (EB 1962)
# [[Amber Anning]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 2000)
# [[An Qixuan]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Txina, 2000)
# [[Ana Bokesa]] aktorea (Madril, ?)
# [[Ana Patrícia Ramos|Ana Patricia Ramos]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Brasil, 1997)
# [[Anna Cockrell]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 1997)
# [[Anna Dorothea Therbusch]] margolaria (Prusia 1721-1782)
# [[Anna Mahler]] eskultorea (Austria 1904-EB 1988)
# [[Anna Morris]] txirrindularia, taldekako jazarpen brontze olinpikoa (EB 1995)
# [[Anna R. Figueiredo]] idazlea (Ourense 1963)
# [[Anna Short Harrington]] modeloa, sukaldaria (AEB 1897-1955)
# [[Annette Echikunwoke|Annete Echikunwoke]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1996)
# [[Antsa Proventzakoa]] Frantziako printzesa, Gaztelako infanta (1225-1261)
# [[Ariana Ramsey]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 2000)
# [[Arlen Siú]] abeslari eta poeta sandta (Nikaragua, 1955-1975)
# [[Asia Hogan-Rochester]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1999)
# [[Audrey Mestre]] urpekaria (Frantzia, 1974-2002)
# [[Aunt Jemima]] pertsonaia (AEB 1893)
# [[Barbiturikills]] kaleko artista (Valentzia 1972)
# [[Bavuudorzhiin Baasanjüü]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Mongolia,1999)
# [[Beatriz de Palacios]] soldadua (Andaluzia/Mexiko XVI. mendea)
# [[Beatriz Proventzakoa]] Frantziako printzesa, erregina ezkontidea, latindar enperatriza (1229- Italia1267)
# [[Beatriz Souza]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Brasil, 1998)
# [[Beatriz Suabiakoa]] Gaztela eta Leongo erregina ezkontidea (Germania 1205-Zamora 1235)
# [[Becky Wilde]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (Erresuma batua, 1997)
# [[Bertha Badt-Strauss]] kazetaria, judua (Prusia 1885-1970)
# [[Blanca Eekhout]] politikaria (Venezuela, 1968)
# [[Blanka Frantziakoa]] printzesa, Gaztelako infanta (Jaffa 1253-Paris 1320)
# [[Boryana Kaleyn]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Bulgaria, 2000)
# [[Brittany Brown]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1995)
# [[Bryony Botha]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1997)
# [[Camryn Rogers|Camaryn Rogers]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1999)
# [[Cari Champion]] kazetaria (AEB 1978)
# [[Carissa Norsten]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Carmen Bernardos]] aktorea (Madril 1927-2021)
# [[Carmen Verlichak]] idazlea (Madril/Argentina/Kroazia XX. mendea)
# [[Carola Stern]] kazetaria, idazlea (Alemania 1925-2006)
# [[Catherine Lacey]] idazlea (AEB, 1985)
# [[Charity Williams]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1996)
# [[Chiara Consonni]] txirrindularia, madison urre olinpikoa (Italia 1999)
# [[Chloe Daniels]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Cierra Burdick]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Coraline Vitalis]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1995)
# [[Cristina Sánchez-Andrade]] idazlea (Coruña 1968)
# [[Cuca Escribano]] aktorea (Madril, 1973)
# [[Cyréna Samba-Mayela]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 2000)
# [[Daisy eta Violet Hilton]] biki pikopagoak, zirkuko musikariak (EB 1908-AEB 1969)
# [[Daria Pikulik]] txirrindularia, omniemean zilar olinpikoa (Polonia 1997)
# [[Darja Varfolomeev|Darja Varfolomeew]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Errusia,2006)
# [[Dearica Hamby]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Deng Yawen]] txirrindularia, BMX librean urre olinpikoa (Txina 2005)
# [[Ding Xinyi]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2004)
# [[Dolores Vilavedra]] idazlea, literatura kritikaria (Pontevedra 1963)
# [[Dora Lush]] bakteriologoa (Australia, 1910-1943)
# [[Dorothea Veit]] idazlea (Alemania 1764-1839)
# [[Dorothy Miles]] idazle gorra, keinu hizkuntzan aitzindaria (EB 1931-1993)
# [[Eleanor Patterson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Australia, 1996)
# [[Elisa Mevius]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2004)
# [[Elise Reimarus]] idazlea, hezitzailea (Alemania 1735-1805)
# [[Elsie Inglis]] medikua, aktibista (Eskozia, 1864-1917)
# [[Emily Shearman]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1999)
# [[Emma Ann Reynolds]] erizain, medikua (AEB, 1862-1917)
# [[Emma Finucane]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 2002)
# [[Esther Bendahan]] idazle sefardia (Tetuan 1964)
# [[Esther Vilar]] idazlea, soziologoa, medikua (Argentina 1935)
# [[Eva Canel]] idazlea, hizlaria, (Asturias, 1857-Habana, 1932)
# [[Faith Cherotich]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kenia, 2004)
# [[Fancy Bermudez]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2002)
# [[Fanny Lewald ]] idazlea (Prusia 1811- Alemania 1889)
# [[Farah Nabulsi]] giza eskubideen aldeko zinemagilea (Londres 1978)
# [[Feng Bin]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txina, 1994)
# [[Florence Symonds]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2002)
# [[Georgia Bell]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Erresuma Batua, 1993)
# [[Georgia Hale]] zinema mutuko aktorea (AEB 1905-1985)
# [[Georgina Hale]] aktorea ( EB 1943-2024)
# [[Gertrud Kornfeld]] kimikaria (Alemania, 1891-1955)
# [[Giulia Rizzi]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Italia, 1989)
# [[Greta Scacchi]] aktorea (Italia/Australia 1960)
# [[Guo Qiqi]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1998)
# [[Hailey Van Lith]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 2001)
# [[Haley Batten]] txirrindularia, mendian zilar olinpikoa (AEB 1998)
# [[Hao Ting]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2001)
# [[Harriet Boyd Hawes]] arkeologoa (AEB, 1871-1945)
# [[Haruka Funakubo]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Japonia, 1998)
# [[Haruka Kitaguchi]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Japonia, 1998)
# [[Helena Villar Janeiro]] idazlea (Lugo 1940)
# [[Henriette Herz]] idazlea, hezitzailea (Alemania 1764-1847)
# [[Hetty van de Wouw]] txirrindularia, keirinean zilar olinpikoa (Herbehereak 1998)
# [[Hezly Rivera]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2008)
# [[Hina Hayata]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna(Japonia, 2000)
# [[Huang Zhangjiayang]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2000)
# [[Huh Mi-mi]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Korea,2002)
# [[Ida Hahn-Hahn]] idazlea (Alemania 1805-1880)
# [[Ilona Maher]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1996)
# [[Inés de Guevara]] infanta (?- 1265)
# [[Inma López Silva]] idazlea (Coruña 1968)
# [[Ioana Vrinceanu]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Errumania, 1994)
# [[Irene Alba]] aktorea (Madril 1867-Bartzelona 1930)
# [[Irene Angelo]] erregina ezkontidea (Konstantinopla 1181-Alemania 1208)
# [[Irene Caba Alba]] aktorea (Argentina 1899-Madril 1957)
# [[Iryna Herashchenko|Iryma Herashchenko]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Ukraina, 1995)
# [[Jasmine Martin]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Hegoafrika, 2000)
# [[Jasmine Moore]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2001)
# [[Jemima Montag]] Atleta. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (Australia, 1998)
# [[Jenny Rissveds ]] txirrindularia, mendian briontze olinpikoa (Suedia 1994)
# [[Jeon Hun-young]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 1994)
# [[Jessica Hull]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Australia, 1996)
# [[Jessica Roberts]] txirrindularia, taldekako jazarpen brontze olinpikoa (EB 1999)
# [[Juana Camilión]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 19)
# [[Julia Caba Alba]] aktorea (Madril1902-1988 19)
# [[Julia Trujillo]] aktorea (Madril 1932-2013)
# [[Julien Alfred]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Santa Luzia, 2001)
# [[June Sutor]] kristalografoa (Zeelanda Berria-1929 Londres)
# [[Katarina Johnson-Thompson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Erresuma Batua, 1993)
# [[Katy Marchant]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 1993)
# [[Kayla Canett]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Kaylia Nemour]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 2006)
# [[Kaylyn Brown]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2004)
# [[Kelsey Teneti]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Keyara Wardley]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2000)
# [[Kim Kum-yong|Kimkum-young]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ipar Korea, 2001)
# [[Krissy Scurfield]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Kristen Thomas]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Kristi Kirshe]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1994)
# [[Kristina Norvegiakoa]] printzesa, Gaztelako infanta (Norvegia 1234- Sevilla 1262)
# [[Laura Mart%C3%ADnez de Carvajal]] medikua (Kuba, 1869-1941)
# [[Lauren Doyle]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Laviai Nielsen|Laviani Nielsen]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 1996)
# [[Leocadia Alba]] sopranoa, aktorea (Valentzia 1866-Madril 1952)
# [[Leonor Rodríguez de Castro]] Gaztelako infanta (?- Burgos 1275)
# [[Li Jiaman]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Txina, 1997)
# [[Lilian Suzette Gibbs]] botanikaria (Erresuma Batua, 1870-1925)
# [[Lim Si-hyeon]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 2003)
# [[Linda Richards]] erizaina (AEB, 1841-1930)
# [[Lisa Mayer]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Alemania, 1996)
# [[Lisa van Belle]] txirrindularia, madison brontze olinpikoa (Herbehereak 2001)
# [[Louise Blanchard Bethune]] arkitektoa (AEB, 1856-1913)
# [[Lu Gwei-djen]] biokimikaria (Txina, 1904-1991)
# [[Luana Márton]] taekwondo jokalaria (Tenerife, 2006)
# [[Lucía Galán]] abeslaria, aktorea (Argentina 1961)
# [[Lucia Yépez Guzmán]] borrokalaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ekuador, 2001)
# [[Lydia Rabinowitsch-Kempner]] bakteriologoa (Lituania-Alemania, 1871-1935)
# [[Maddi Wesche]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Zelanda Berria, 1999)
# [[Mahina Paul]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Maike van der Duin]] txirrindularia, madison brontze olinpikoa (Herbehereak 2001)
# [[Manon Veenstra]] txirrindularia, BMX lasterketan zilar olinpikoa (Herbehereak 1998
# [[Mar%C3%ADa Teresa Murillo]] botanikaria (Kolonbia, 1929-2017)
# [[Margaret Floy Washburn]] psikologoa (AEB, 1871-1939)
# [[Margarita Proventzakoa]] infanta, Frantziako erregina (Frantzia 1221-1295)
# [[Margarita Skulesdatter]] erregina (Norvegia 1208-1270)
# [[Margit Nordin]] gizonezkoekin lehiatu zen 1. emakume eskiatzailea (Suedia 1897-1982)
# [[María Belón]] medikua (Madril 1965)
# [[Maria Berta Rohangoa]] noblea (Austrohungariar Inperioa, 1868 – Viena, 1945)
# [[Maria Dimádi|Maria Dimadi]] erresistente exekutatua (Grezia, 1907-1944)
# [[María Liñeira]] literatura teorialaria (Coruña 1979)
# [[María Xosé Porteiro]] idazlea (Madril/Vigo 1952)
# [[Marie Lebour]] biologoa (Erresuma Batua, 1876-1971)
# [[Marie Luise Kaschnitz]] idazlea (Alemania 1901-Italia 1974)
# [[Marie Reichert]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2001)
# [[Marie-Florence Candassamy]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1991)
# [[Marion Dönhoff]] kazetaria, idazlea, kondesa (Prusia 1909-Alemania 2002)
# [[Marion J. Lamb]] biologoa (Erresuma BAtua, 1939-2021)
# [[Marion Walter]] matematikaria (Berlin 1928-AEB 2021)
# [[Marta Maggetti|Marta Maggeti]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Italia, 1996)
# [[Martyna Swatowska-Wenglarczyk]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1994)
# [[Mary Moraa]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kenia, 2000)
# [[Mary Vaux Walcott]] botanikaria, ilustratazilea (AEB, 1860-1940)
# [[Matilda Smith]] botanikaria, ilustratzailea (Mumbai 1854- Londres 1926-1990)
# [[Melissa Jefferson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Hego Carolina, 2001)
# [[Michele Greene]] aktorea (AEB 1962)
# [[Montse Dopico]] kazetaria (Lugo 1977)
# [[Montse Pena]] idazlea, literatura kritikaria (Coruña 1981)
# [[Muthulakshmi Reddy]] medikua eta legelaria (India, 1886-1968)
# [[Nam Su-hyeon]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 2005)
# [[Nancy Green]] esklabo ohia, modeloa (AEB 1834-1923)
# [[Nancy Rourke]] margolari gorra (Kalifornia, 1957)
# [[Natalya Diehm]] txirrindularia, BMX librean brontze olinpikoa (Australia 1997)
# [[Naya Tapper]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1994)
# [[Nicole Heavirland]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1995)
# [[Nicole Shields]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1999)
# [[Nicole Yeargin]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1997)
# [[Nikola Ogrodníková|Nikola Ogrodikova]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txekia, 1990)
# [[Niuta Tajtelbaum]] Varsoviako ghetto altxatzean aktibista eta soldadua (Polonia, 1917-1943)
# [[Noor Vidts]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna Belgika, 1996)
# [[Oi Ye-Jin]] tiratzailea, 10 m-urre olinpikoa (Hego Korea 2005)
# [[Olivia Apps]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1998)
# [[Pauline Ferrand-Prévot]] txirrindularia, mendian urre olinpika (Frantzia 1992)
# [[Pauline Grabosch]] txirrindularia, taldean brontze olinpikoa (Alemania 1998)
# [[Pauline Rifer de Courcelles]] artista (Paris, 1781-1851)
# [[Perris Benegas]] txirrindularia, BMX librean zilar olinpikoa (AEB 1995)
# [[Piper Logan]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2001)
# [[Prisca Awiti Alcaraz]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Londres, 1996)
# [[Rachael Blake]] aktorea (Australia 1971)
# [[Rebecca Petch]] txirrindularia, taldean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1998)
# [[Renata Knapik-Miazga]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1988)
# [[Rhyne Howard]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 2000)
# [[Rosalia Fernández Rial]] poeta (Coruña 1988)
# [[Rosita Yarza]] aktorea (Madril 1922-1996)
# [[Rutka Laskier]] nerabe judua, egunerokogilea (Polonia 1929-Auschwich 1943)
# [[Sammy Sullivan]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Sandra Ygueravide]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 1984)
# [[Sarah Levy (errugbi jokalaria)]] Zazpiko brontze olinpikoa (Hegoafrika/Israel/AEB 1995)
# [[Sarah Stewart]] birologoa (Mexiko-AEB, 1905-1976
# [[Sarah Wynter]] aktorea (Australia 1973)
# [[Saya Sakakibara]] txirrindularia, BMX lasterketan urre olipikoa (Australia 1999)
# [[Shaane Fulton]] txirrindularia,taldean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 2000)
# [[Shanieka Ricketts]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Jamaika, 1992)
# [[Shin Yu-Bin]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ipar Korea, 2004)
# [[Sofia Raffaeli|Sofia Raffali]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Italia, 2004)
# [[Song Jiayuan]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1997)
# [[Sonja Greinacher]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 1992)
# [[Sophiane Méthot]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1998)
# [[Sophie Capewell]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 1998)
# [[Stephanie Rovetti]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Susana Rodríguez Navarro]] genetikalaria, ikertzailea (Murtzia 1972)
# [[Svenja Brunckhorst]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2001)
# [[Tara Davis-Woodhall]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 1999)
# [[Taylor Perry (errugbi jokalaria)]] Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2000)
# [[Tenika Willison]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Teresa Alonso Otero]] Gerra Zibileko errepresaliatua (Madril, 1916- 1995)
# [[Thea LaFond]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Dominika, 1994)
# [[Tota Alba]] aktorea (Argentina 1914-Madril 1983)
# [[Tysha Ikenasio]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 1997)
# [[Ursula Bellugi]] psikologoa (AEB, 1931-2022)
# [[Vega Gimeno]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 19)
# [[Věra Kohnová]] nerabe judua, egunerokogilea (Txekoslovakia 1929-Izbica Ghettoa 1942)
# [[Veronica Codesal]] abeslaria (Belgika 1977)
# [[Victoria Ohuruogu]] atleta. 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 1993)
# [[Viktorija Senkutė]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (:ituania, 1996)
# [[Vinesh Phogat]] borrokalaria (India, 1994)
# [[Violante Aragoikoa]] erregina ezkontidea (Zaragoza 1236- Orreaga 1256)
# [[Violante Hungariakoa]] Aragoiko erregina ezkontidea (1215-Huesca 1251)
# [[Virginia Cherrill]] aktorea (AEB 1908-1996)
# [[Vittoria Guazzini]] txirrindularia, madison urre olinpikoa (Italia 2000)
# [[Viviana Márton|Viviana Martón]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Tenerife, 2006)
# [[Wang Lanjing]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2005)
# [[Yang Jiayu|Yang Jiagu]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1996)
# [[Yemisi Ogunleye|Yamesi Ogunleye]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Alemania, 1998)
# [[Zhang Shan]] urrezko domina tiroan 1992 (Txina, 1968)
# [[Zhao Jie]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txina, 2002)
# [[Zoé Claessens]] txirrindularia, BMX lasterketan brontze olinpikoa (Suitza 2001)
# [[Zonia Baber]] geografo, geologo, irakaslea (AEB, 1862-1956)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''uztaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Berta Peña Parras]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Valladolid, 1889-Bilbo, 1938)
# [[Beatrice Salvioni]] '''SORTUA''' filologoa eta idazlea (Italia, 1995)
# [[Natalia Ortiz Ceberio]] '''SORTUA''' Marta planaren aurkitzailea (Donosti, ?)
# [[Olatz Osa Zubia|Olatz Osa]] '''SORTUA''' pedagogoa, kudeatzailea (Oñati, 1970)
# [[Maria Cueto]] '''SORTUA''' artista (Avilés, 1960)
# [[Feliciana Etxabe Artola]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Zeberio, 1897-Bilbo, 1938)
# [[Alaine Arruti Lejarzegi]] '''SORTUA''' psikologoa (Gernika, 1983)
# [[Clara Maass]] erizaina (AEB, 1876-1901)
# [[Deborah Sampson]] soldadua (AEB 1760-1827)
# [[Anna Maria Lane]] soldadua (AEB 1755-1810)
# [[Sally St. Clair]] soldadua (AEB ?-1782)
# [[Eleonore Prochaska]] soldadua (Alemania 1785-1813)
# [[Margaret Corbin]] erizaina, soldadua (AEB 1723-1792)
# [[Hannah Snell]] soldadua (EB 1723-1792)
# [[Carme Contreras Verdiales]] aktorea (Zaragoza 1932-2020)
# [[Asunción Sancho]] aktorea (Madril 1930-2018)
# [[Cándida Losada]] aktorea (Argentina 1915-Madril 1922)
# [[Carola Fernán Gómez]] aktorea (Madril 1899-1967)
# [[Françoiz Breut]] abeslaria eta ilustrailea (Frantzia, 1969)
# [[Sankie Mthembi-Mahanyele]] politikaria, aktibista (Hegoafrika 1951)
# [[Nadezhda Alilúyeva]] Stalinen 2. emaztea (Errusia 1901-1932)
# [[Colette Capdevielle]] politikaria (Frantzia, 1958)
# [[Mariana Travacio]] idazlea (Argentina, 1967)
# [[Coccinelle (artista)]] artista, dantzaria, abeslaria eta aktore transgeneroa (Paris, 1931-2006)
# [[Rosaura Ruiz Gutiérrez]] biologoa, idazlea (Mexiko, 1950)
# [[Marie-Andrée Schwindenhammer]] trans ekintzailea (La Neuveville-lès-Raon, Vosges, 1909 - Chartres, Eure-et-Loir, 1981)
# [[Herminia Álvarez Herrera]] iraultzailea, hezitzailea (Mexiko 1888-1955)
# [[Dolores Bolio Cantarell]] idazlea (Mexiko 1880-1950)
# [[Gertrudis Tenorio Zavala]] poeta, hezitzailea (Mexiko 1843-1926)
# [[Elena Sánchez Valenzuela]] aktorea, kazetaria, artxibozaina (Mexiko 1900-1950)
# [[Irene López Heredia]] aktorea (Murtzia 1898-Madril 1962)
# [[Mari Paz Molinero]] aktorea (Txile 1914-Madril 2004)
# [[Carmen Díaz]] aktorea (Sevilla 1896-1979)
# [[Lola Pons Rodríguez]] filologoa, irakaslea (Bartzelona 1976)
# [[Cristina Farfán]] maistra, idazlea (Mexiko 1846-1880)
# [[Natalia Serdán Alatriste]] iraultzailea, aitzindaria (Mexiko 1875-1938)
# [[Chantal Montellier]] Frantziako idazle eta komikigilea (Bouthéon, 19472.1943)
# [[May Ayim]] ekintzaile afroalemaniarra (Alemania, 1960-1996)
# [[Maria Rosaria Omaggio]] aktorea (Italia, 1959-2024)
# [[Clarisa Navas]] zinemagilea (Argentina, 1989)
# [[Jacqueline Harpman]] psikoanalista (Belgika, 1929-2012)
# [[Ana Figuero]] feminista, sufragista (Txile, 1907-1970)
# [[Sara Ahmed]] filosofo angroaustraliarra (Erresuma Batua, 1969)
# [[Katherine Dunn]] eleberrigile, poeta eta kirol-kazetaria (AEB, 1945-2016)
# [[Marianne Baum]] anfifaxista gillotinatua (Alemania, 1912-1942)
# [[Marie-Hélène Schwartz]] matematikaria (Frantzia, 1913-2013)
# [[Victoria Raquel Bajar Simsolo]] zientzialaria (Argentina, 1942-2016)
# [[Juana Manso]] idazle, kazetari, hezitzaile (Argentina, 1819-1875)
# [[Isabel de Liaño]] idazlea (Valladolid, XVI. mendea)
# [[Louise-Victorine Ackermann]] poeta (Frantzia, 1813-1890)
# [[Valentina Pinelo]] moja, poeta (Sevilla, XVI. mendea- 1629?)
# [[Pilar Primo de Rivera]] Sección Femeninako zuzendaria (Madril, 1907-1991)
# [[Basauriko 11k]] Epaiketaren prozesua
# [[Angela Peralta]] sopranoa, konpositorea (Mexiko 1845-1883)
# [[Alicia Arévalo (kazetaria)]] 1. emakumea futbol partida kontatzen ( Bartzelona 1978)
# [[Sara Giménez León]] kirol kazetaria (Girona 1991)
# [[Patricia Campos Doménech]] armadako pilotua, futbol-entrenatzailea (Castelló 1977)
# [[Niní Montiám]] aktorea (Madril 1917-1986)
# [[Ana Adamuz]] aktorea (Jaén 1886-Madril 1971)
# [[Pepita Serrador]] aktorea (Argentina 1913-1964)
# [[Teresa Serrador]] aktorea (Bolivia 1899-Argentina 1982)
# [[Amparo Martí]] aktorea (Valentzia 1903-Madril 1973)
# [[María Mayor]] aktorea (?- Madril 1939)
# [[Rosa Torre González]] maistra, politikaria (Mexiko 1890-1973)
# [[Nadezhda Zabela - Vrubel]] abeslaria (Errusia, 1868-1913)
# [[H%C3%A9l%C3%A8ne Metzger]] zientzia filosofoa (Frantzia, 1889-1944)
# [[Inez Clare Verdoorn]] botanikaria (Hegoafrika, 1896-1989)
# [[Edith Quimby]] medikuntzan eta fisikan ikertzailea (AEB, 1891-1982)
# [[Maria Poumier]] irakasle frantsesa (Cannes, 1950)
# [[Marie-Jo Bonnet]] Frantziako historialaria eta feminista (Deauville, 1949)
# [[Julia Rodríguez-Maribona]] fregonaren asmatzailea (Asturias 1923-Suitza 2005)
# [[Julia Montoussé Fargues]] fregonaren asmatzailea (?-Asturias 1971)
# [[Esperanza Grases]] aktorea (Bartzelona 1920-1995)
# [[Alexandra Trusova]] patinatzailea (Errusia 2004)
# [[Jéssica Bouzas Maneiro]] tenislaria (Pontevedra 2002)
# [[Claudia Fernández Sánchez]] padel jokalaria (Madril 2006)
# [[Gemma Triay]] padel jokalaria (Menorca 1992)
# [[Lucía Sainz]] padel jokalaria (Bartzelona 1984)
# [[Marta Ortega Gallego]] padel jokalaria (Madril 1997)
# [[Alicia Arévalo González]] arkeologoa (Madril 1965)
# [[Manuela Barreiro]] farmazialaria (Galizia, 1877-1953)
# [[Martha Aliaga]] estatistika hezitzailea (Argentina, 1937-2011)
# [[Matilde Carranza]] akademikoa (Costa Rica, 1892-1981)
# [[Erin Andrews]] kirol-kazetaria (AEB, 1978)
# [[Helen Alma Newton Turner]] genetista, estatistikaria (Australia, 1908-1995)
# [[Violet Jessop]] Titanic ontziko zerbitzaria (Argentina 1887-1971)
# [[Celia Giraldo]] zinemagilea (Bartzelona 1995)
# [[Luz Rello Sánchez]] asmatzailea, dislexia- aplikazioa ( 1984)
# [[Fermina Orduña]] asmatzailea, esne zalgurdia (Espainia XIX. mendea)
# [[Gladys West]] matematikari asmatzailea, GPSrako garrantzitsua (AEB 1930)
# [[Ariana Sánchez]] padel jokalaria (Tarragona 1997)
# [[Marta Marrero]] padel jokalaria (Kanariak 1983)
# [[Bea González]] padel jokalaria (Malaga 2001)
# [[Marie Van Brittan Brown]] asmatzailea, telebista zirkuitu itxia (AEB 1922-1999)
# [[Miriam Benjamin]] asmatzailea, seinale aulkia (AEB 1861-1947)
# [[Sarah Boone]] asmatzailea, mahukak eta lisatzeko taula (AEB 1832-1904)
# [[Nancy Johnson (asmatzailea)]] izozkailu artifiziala (AEB 1794-1890)
# [[Victoria Reyes-García]] antropologoa (Bartzelona 1971)
# [[Amaia Yoldi ]] gidoilaria, film-zuzendaria (Iruñea 1973)
# [[Julie Donaldson]] kirol-kazetaria (AEB, 1978)
# [[Faustina Sáez de Melgar]] idazlea (Madril, 1834-1895)
# [[Gloria Melgar |Gloria Melgar Sáez]] margolaria eta musikagilea (Madril, 1859-1938)
# [[Julia de Asensi]] idazlea (Madril, 1849-1921)
# [[María del Pilar Sinués]] idazlea (Zaragoza, 1838 - Madril, 1893)
# [[Margaret Crane]] Predictor-aren asmatzailea (AEB 1941)
# [[Emily Cummins]] asmatzailea, ur-eramaile iraunkorra (EB 1987)
# [[Evelyn Miralles]] NASAko ingeniaria, asmatzailea, ilargirako etxea (Venezuela/AEB 1967)
# [[Janet Emerson Bashen]] asmatzailea, software aplikazioa (AEB 1957)
# [[Jeanne Bertrand]] argazkilaria (Frantzia 1880-1957)
# [[Maral Yazarloo-Pattrick]] motoziklismo ekintzailea, diseinatzailea (Iran 1981)
# [[María del Carmen Ortiz de Arce]] asmatzailea, itsuentzako idazkailua (Espainia ?-1932)
# [[Martine Bertereau]] geologo aitzindaria (Frantzia 1590-1642)
# [[Margarete Steiff]] jostuna, jostaiu diseinatzailea (Alemania 1847-1909)
# [[Heike Makatsch]] aktorea (Alemania 1971)
# [[Leena Peltonen-Palotie]] genetista (Finlandia, 1952-2010)
# [[Gertrude Scharff Goldhaber]] fisikari nuklearra (Alemania-AEB, 1911-1998)
# [[Jackie MacMullan]] kazetaria (AEB, 1960)
# [[María Teresa de Filippis]] 1 Formulako lehen emakume gidaria (Italia 1926-2016)
# [[Suzanne von Borsody]] aktorea (Alemania 1957)
# [[Rosemarie Fendel]] aktorea (Alemania 1927-2013)
# [[Gemma Jones]] aktorea (EB 1942)
# [[Anna Chancellor]] aktorea (EB 1965)
# [[Sienna Guillory]] aktorea (EB 1975)
# [[Jana Pallaske]] aktorea, rock abeslaria (Alemania 1979)
# [[Alysson Paradis]] aktorea (Paris 1984)
# [[Sophie Nélisse]] aktorea (Kanada 2000)
# [[Isabelle Nélisse]] aktorea (Kanada 2003)
# [[Rebeca Gerschman]] biologo, fisiologoa (Argentina, 1903-1986)
# [[Zarina (artista)]] artista (India 1937-Londres 2020)
# [[Marta Pan]] eskultore hungariar eta frantziarra (1923-2008)
# [[Sonia Cotelle]] fisikari, kimikaria (Polonia, 1896-1945)
# [[Anna Barbara Reinhart]] matematikaria (Suitza, 1730-1796)
# [[Helene Weigel]] aktorea (Austria 1900-Alemania 1971)
# [[Marieluise Fleißer]] antzerkigilea (Alemania 1901-1971)
# [[Monica Bleibtreu]] aktorea (Austria 1944-2009)
# [[Hedwig Bleibtreu]] aktorea (Austria 1868-1958)
# [[Martine McCutcheon]] aktorea, abeslaria (EB 1976)
# [[Lyn St. James]] auto gidaria (AEB 1947)
# [[Cathy Muller]] auto gidaria (Frantzia 1962)
# [[Giovanna Amati]] 1 Formulako gidaria (Italia 1959)
# [[Desiré Wilson]] 1 Formulako gidaria (Hegoafrika 1953)
# [[Divina Galica]] atleta, 1 Formulako gidaria (EB 1944)
# [[Patricia Font]] zinema zuzendaria (Bartzelona, 1978)
# [[Sheila Heti]] idazlea (Kanada, 1976)
# [[Judy W. Reed]] asmatzailea (AEB 1826-1905ç)
# [[June Downey]] psikologoa (AEB, 1875-1932)
# [[Else Lasker-Schüler]] judua, poeta, marrazkilaria (Alemania 1869- Palestina1945)
# [[Maria Koppenhöfer]] aktorea (Alemania 1901-2009)
# [[Sibylle Lewitscharoff]] idazlea (Alemania 1954-2023)
# [[Geraldine McEwan]] aktorea (EB 1932-2015)
# [[Emily Beecham]] aktorea (EB/AEB 1984)
# [[Linda Bassett]] aktorea (EB 1950)
# [[Jacqueline McKenzie]] aktorea (Australia 1967)
# [[Susan Prior]] aktorea (Australia 1972)
# [[Hanne Wieder]] aktorea (Alemania 1925-1990)
# [[Mascha Kaléko]] poeta judua (Polonia zaharra 1907-Suitza 1975)
# [[Madge Addy]] ileapaintzaile, erizain eta espia (Erresuma Batua, 1904-1970)
# [[Balamani Amma]] idazle poeta indiarra (India, 1909-2004)
# [[Sybilla Righton Masters]] asmatzailea (AEB 1676-1720)
# [[Lenka Franulic]] kazetaria (Txile 1908-1961)
# [[Ana Ramírez Cañil]] kazetaria (Madril, 1958)
# [[Samantha Bailly]] idazle, gidoilari eta bideogilea (Frantzia, 1988)
# [[Malak Mattar]] margolaria, ilustratzailea (Palestina, 1999)
# [[Sophie Opel]] enpresaburua, ekintzailea, aitzindaria (Alemania 1840-1913)
# [[Joanne Simpson]] meteorologoa (AEB, 1923-2010)
# [[Laura Knight]] artista (Erresuma Batua, 1877-1970)
# [[Myrtelle Canavan]] medikua, ikertzailea (AEB, 1879-1953)
# [[Teresa San Román Espinosa]] antropologoa (Pontevedra 1940- ? 2024)
# [[Phyllis Kaberry]] antropologo aitzindaria (AEB/Australia 1910- Londres 1977)
# [[Dorothea Mackellar]] idazlea (Australia 1885-1968)
# [[Berta Luisi]] margolaria (Uruguai 1924-2008)
# [[Rachel Nichols (kazetaria)]] (AEB 1973)
# [[Yolanda Soler]] judoka eta entrenatzailea (Madril, 1971)
# [[Ariane Toro|Arianne Toro]] Judoka. olinpikoa (Bilbo, 2003)
# [[Gloria Gordon Bolotsky]] informatikaria (AEB, 1921-2009)
# [[Mavis Batey]] kriptoanalista (Erresuma Batua, 1921-2013)
# [[Gertrude Elles]] geologoa, paleontologoa (Erresuma Batua, 1872-1960)
# [[María Assumpción Raventós]] margolaria (Katalunia, 1930)
# [[Jemele Hill]] kirol kazetaria (AEB 1975)
# [[Özlem Türeci]] ikertzailea, inmunologoa (Alemania 1967)
# [[Ai Tsunoda]] judoka (LLeida 2002)
# [[Telma Monteiro]] judoka (Portugal 1985)
# [[Monika Buch]] diseinatzailea (Valentzia/Herbehereak 1936)
# [[Pati Nuñez]] diseinatzaile grafikoa (Girona 1959)
# [[Clara Montagut]] diseinatzaile grafikoa (Madril 1975)
# [[Ena Cardenal de la Nuez]] diseinatzaile grafikoa (Kanariak 1968)
# [[Laura Meseguer]] tipografoa (Bartzelona 1968)
# [[Teresa Wilms Montt]] idazlea (Txile 1893-Paris 1921)
# [[Tatiana Gaviola]] film zuzendaria (Txile 1956)
# [[Mísia]] abeslaria (Portugal 1955-2024)
# [[Maria L. de Hernández]] aktibista (Mexiko 1896-1986)
# [[Saloua Raouda Choucair]] margolaria, eskultorea (Libano 1916-2017)
# [[Françoise Collin]] feminista, filosofoa, idazlea (Belgika 1928-2012)
# [[Ethel Shakespear]] geologoa (Erresuma Batua, 1871-1946)
# [[Eva Lefever]] margolaria (Txile 1955)
# [[Carmen Meneses]] ikertzailea, antropologoa (Madril, 1966)
# [[Henrietta Skelton]] idazlea (AEB, 1839-1900)
# [[Anne Fausto-Sterling]] biologo, sexologo, feminista (AEB, 1944)
# [[Cécile Biéler|Cécile Biéter]] ingeniaria (Suitza, 1884-1966)
# [[Isabelle Gatti de Gamond]] hezitzailea, ekintzaile aitzindaria (Frantzia 1839- Belgika 1905)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''ekaina''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Adela Campaña Ortiz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sause, 1886-Izko, 1936)
# [[Adelina Fernández Pérez|Adelina Fernández Perez]] efe- '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Portugal, 1889-Bilbo, 1938)
# [[Ana Naranjo Marín]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sevilla, 1883 - Bilbo, 1937)
# [[Antonia Caballé]] efe- '''SORTUA''' Frankismoaren biktima (Ziritza, 1873 - Argelès sur Mer, 1945)
# [[Araceli Álvarez Calvo|Araceli Alvarez Calvo]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean bere buruaz beste egin zuen (Iruñea, 1894-Huesca, 1936)
# [[Araceli Oñate]] ----'''SORTUA''' unibertsitateko irakaslea (Valladolid)
# [[Asunción Campaña Ortiz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sause, 1869-Izko, 1936)
# [[Cecilia Álvarez Calvo|Cecilia Älvarez Calvo]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean bere buruaz beste egin zuen (Iruñea, 1897-Huesca, 1936)
# [[Cecilia Idirin Garabieta]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Lezama, 1913-Bilbo, 1937)
# [[Dominica Azparren Gil]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua ((Oibar, 1884 - Nardoze Alduate, Urraulbeiti, 1936)
# [[Elizabeth Casillas Valbuena]] e--- '''SORTUA''' kazetaria eta komiki gidoilaria (Bilbo, 1986)
# [[Eloína Linares]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea (Santander 1948)
# [[Emilia Arraiza Garín]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Zirauki, 1894 - Erreniega, 1936)
# [[Enolasca Vela Salvador]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Cortes, 1904 - 1936)
# [[Escolástica Antonia Martina Astibia Iturbe|Escolástica Astibia Iturbe]] efef '''SORTUA''' Durangoko bonbarketan erailda moja (Narvarte, 1881-Durango, 1936)
# [[Eskolastika Mendizabal Imatz]] efef '''SORTUA''' Bizkaiko amama (Bermeo, 1863-1969)
# [[Felisa Aguado Sainz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Murchante, 1872-Valdierra, 1936)
# [[Felisa Argiñano Arzoz|Felisa Argiñano]] efef '''SORTUA''' Espainiako Gerra Zibilean Ventasko kartelan hildakoa (Zudaire, 1903-Madril, 1939)
# [[Francisca Alonso Prado]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua. (Azagra, 1896 - Rincón de Soto, 1936
# [[Jessica Ruiz Pérez|Jesica Ruiz]] ef-- '''SORTUA''' kimikaria eta politikaria (Durango, 1983)
# [[Josefa Bueno Algárate]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Morata de Jiloca, 1907 - Tutera, 1936)
# [[Josi Sierra Orrantia]] ef-- '''SORTUA''' irakaslea, dokumentalgia eta wikilaria (Bilbo, 1959)
# [[Juana Tomasa Charela Vidas]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Tutera, 1881 - 1936)
# [[Kontxita Martinez de Lezea]] e-ef '''SORTUA''' maistra, ikastola bultzatzailea (Tolosa, 1949-2023)
# [[Laida Arbizu Agirre]] e--- '''SORTUA''' ikertzailea (Ordizia, 2000)
# [[Maite Etxeberria]] e--- '''SORTUA''' Ozazeko auzapeza (Biarritz, 1956)
# [[Maite Rosende Gutierrez]] e--- '''SORTUA''' ilustratzailea (Donostia, 1991)
# [[Maritxu Egiguren]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Zaldibar, 1921 - Bartzelona, 1981)
# [[Misericordia Abad Alcega]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Zaragoza, 1905-Cortes, 1936)
# [[Nerea Ariznabarreta Izkue]] ef-- '''SORTUA''' narratzailea eta antzergilea (Eibar, 1981)
# [[Simona Calleja Aguado]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua. (Cabanillas, 1918-Valtierra, 1936)
# [[Sotera Novia de Salcedo]] --ef '''SORTUA''' Boliviako esploratzaile eta idazlea (Bilbo, XIX. mendea)
# [[Teresa Chiches Ledesma]] e-ef '''SORTUA''' (León, 1911 - Bilbo, 1937)
# [[Xole Aire]] ef--'''SORTUA''' auzapeza eta artzaina (Urepel, 1973)
# [[Ada Martí Vall]] kazetaria, idazlea (Katalunia 1914-Frantzia 1960)
# [[Adelitak]] Mexikoko iraultzako emakume soldaduak,laguntzaileak (1910-1917)
# [[Aída Parada ]] sufragista (Txile 1903-1983)
# [[Alba Rico]] aktorea, abeslaria (Murtzia 1989)
# [[Alice Bolingbroke Woodward]] ilustratzailea (Londres, 1862-1951)
# [[Alicia Asín]] adimen artifizialean aditua (Zaragoza 1982)
# [[Amanda Labarca]] irakaslea, feminista (Txile 1886-1975)
# [[Amy Bailey]] hezitzailea, sufragista (Jamaika, 1875-1990)
# [[Ana Esmeralda]] aktorea, dantzaria (Tetuan 1931-Brasil 2022)
# [[Ana Mar%C3%ADa Zeno]] mediku, sexologo (Argentina, 1922-2011)
# [[Ana Rosa Chacon]] politikaria eta sufragista (Costa Rica, 1889-1985)
# [[Ángela Mazzini Bricala]] idazlea (Cádiz, 1809-Santa Cruz Tenerifekoa, 1894)
# [[Àngels Margarit ]] dantzaria, koreografoa, pedagogoa (Bartzelona 1960)
# [[Anita Brenner]] historialaria, idazlea (Mexiko 1889-1973)
# [[Anita Bryant]] folk-, gospel- abeslaria (AEB 1940)
# [[Anna Gunn]] aktoreak (AEB 1968)
# [[Anna Maria Mozzoni]] kazetaria, politikaria, sufragista (Italia 1837-1920)
# [[Anne Nelson]] antzerkilea (AEB, 1954)
# [[Annette Beveridge]] itzultzailea (EB 1842-1929)
# [[Annie Pardo Cemo]] biologo zelularra (Mexiko 1941)
# [[Antonia Varela Pérez]] astrofisikaria (Kanariak 1965)
# [[Aurélia de Sousa]] margolaria (Txile/Portugal 1866-1922)
# [[Aurora Reyes]] margolaria (Mexiko 1908-1985)
# [[Beau Garrett]] aktorea, modeloa (AEB 1982)
# [[Bega Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1511-1582)
# [[Begoña Villacís]] abokatua, politikaria (Madril 1977)
# [[Belén Funes]] film zuzendaria, gidoilaria (Bartzelona 1984)
# [[Blanca Álvarez Mantilla]] kazetaria (Madril 1931-2000)
# [[Blanca Catal%C3%A1n de Oc%C3%B3n y Gayol%C3%A1]] botanikaria (Aragoi, 1860-1904)
# [[Brittany Brewer]] saskibaloi-jokalaria (AEB 1997)
# [[Calypso Botez]] idazlea (Errumania, 1880-1933)
# [[Carlota Rosales]] margolaria (Madril 1872-1958)
# [[Carmen Caamaño Díaz]] ekintzaile politikoa (Madril 1909-2006)
# [[Carmen Santonja]] kantautorea, idazea, margolaria (Madril 1934-2000)
# [[Carmen Werner Vallejo]] dantzaria, koreografoa (Madril 1953)
# [[Carmina Virgili]] geologoa, politikaria (Bartzelona, 1927-2014)
# [[Cathay Williams]] esklaboa, militarra (AEB 1844-1893)
# [[Cecilia Álvarez Correa]] ingeniari industriala, politikaria (Kolonbia 1953)
# [[Charlotte de Turckheim]] aktorea, umoregilea (Frantzia 1955)
# [[Charlotte Scott]] matematikaria (Erresuma Batua, 1858-1931)
# [[Chékéba Hachemi]] aktibista, idazlea, 1. emakume diplomazialaria (Afganistan 1974)
# [[Christine Brennan]] kirol kazetaria (AEB, 1958)
# [[Christine Jorgensen ]] aktorea, aktibista (AEB 1926-1989)
# [[Claire Voisin]] matematikaria (Frantzia 1962)
# [[Clara Che Tórtola]] saskibaloi jokalaria (Valentzia 1997)
# [[Clara Isabel Francia]] kazetaria (Errioxa 1940)
# [[Clotilde Catal%C3%A1n de Oc%C3%B3n y Gayol%C3%A1]] entomologoa, poeta (Aragoi, 1863-1946)
# [[Concha Caballero]] politikaria (Baena, 1956 - Sevilla, 2015)
# [[Concha Michel]] abeslaria, ikertzailea (Mexico 1899-1990)
# [[Conchita Goyanes]] aktorea (Malaga 1946-Madril 2016)
# [[Conchita Montes]] aktorea (Sevilla 1914- Portugal 1994)
# [[Dámasa Cabezón]] pedagogo eta hezitzailea (Argentina, 1792 -Txile, 1861)
# [[Desirée de Fez]] kazetaria, idazlea, zinema kritikaria (Bartzeloa 1977)
# [[Diana Navarro]] abeslaria (Malaga 1978)
# [[Dilras Banu Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1622-1657)
# [[Dodo (komikigilea)|Dodo]] Frantziako komikigilea (Rabat, 1955)
# [[Dolores Correa Zapata]] idazlea (Mexiko 1853-1924)
# [[Dolores Jiménez Muro]] hezitzailea, iraultzailea (Mexiko 1848-1925)
# [[Édith Grattery]] Frantziako ilustratzaile eta komikigilea (Marseilla, 1960)
# [[Edith Lederer]] nazioarteko kazetaria (AEB, 1943)
# [[Elena Arizmendi Mejia]] idazle feminista (Mexiko, 1884-1949)
# [[Elena Martín Ortega]] psikologa eta irakaslea (Espainia 195??)
# [[Elena Santonja]] tb aurkezlea (Madril 1932-2016)
# [[Elena Torres Cuéllar]] lider iraultzailea (Mexiko 1893-1970)
# [[Elizabeth Bugie]] biokimikaria (AEB, 1920-2001)
# [[Elsa von Freytag-Loringhoven|lsa von Freytag-Loringhoven]] Artista (Alemania, 1874-1927)
# [[Emily Bisharat]] legelaria (Jordania, 1913-2004)
# [[Encarnación Cubas Báez]]
# [[Enriqueta Morales]] hezitzailea eta erizain feminista (APanama, 1891-1986)
# [[Estelle Ramey]] endokrinologo, feminista (AEB, 1917-2006)
# [[Ethel Arnold]] kazetari, idazle eta hizlari, emakumeen sufragioaren aldeko aktibista (Britainia Handia 1865- 1930)
# [[Eugénie Brazier]] sukaldaria (Frantzia 1895-1977)
# [[Eunice Odio]] poeta (Costa Rica 1919- exiko 1974)
# [[Fatoumata K%C3%A9b%C3%A9]] astrofisikaria, hezitzailea (Frantzia, 1985)
# [[Fereshteh Ahmadi]] eleberrigilea (Iran 1972)
# [[Florence Cestac]] Frantziako komikigilea
# [[Florence Farmborough]] argazkilaria , idazlea (Britainia, 1887-1978)
# [[Florencia Serranía Soto]] ingeniari mekanikoa (Mexiko 1963)
# [[Franca Rame]] aktorea, idazlea, politikaria (Italia 1929-2013)
# [[Frances Jolliffe]] aktorea (AEB, 1873 – 1925)
# [[Gemma Cuervo]] aktorea (Bartzelona 1934)
# [[Gertrude Mary Woodward]] ilustratzailea (Britainia, 1854-1939)
# [[Greta Fernández]] aktorea (Bartzelona 1995)
# [[Gulbadan Begum]] biografoa, poeta, printzesa (Mogol Inperioa 1523-1603)
# [[Hamida Banu Begum]] enperatriza (Mogol inperioa 1527-1604)
# [[Hedwig Bleuler-Waser]] sufragista (Zurich, 1869 - Zollikon, 1940)
# [[Hiromi Uehara]] piano-jolea (Japonia 1979)
# [[Ifigenia Martinez]] ekonomialaria, politikaria (Mexiko 1930)
# [[Ingibjörg H. Bjarnason]] sufragista, irakaslea, artista eta politikaria (Islandia, 1867-1941)
# [[Inma Serrano]] kantautorea (Alacant 1968)
# [[Isa Duque]] psikologoa, sexologoa (Zaragoza, 1985)
# [[Isabel Andreu de Aguilar]] sufragista,ekintzailea (Puerto Rico, 1887-1948)
# [[Isabel Tenaille]] tb aurkezlea (Madril 1951)
# [[Isabella Mamani|Isabella Brunilda Mamani]] iamara abokatua eta politikaria (Txile, 1988)
# [[Itelvina Massioli]] pedagogo feminista (Brazil, XX. mendea)
# [[Jahanara Begum]] printzesa, poeta (Mogol Inperioa 1614-1681)
# [[Jahanzeb Banu Begum]] printzesa (Mogol Inperioa 1649-1705)
# [[Jan Goodwin]] idazlea eta ikerketa kazetaria (AEB, 1948)
# [[Jane Brigode]] politikaria (Belgika, 1870-1952)
# [[Janeane Garofalo]] komediantea, aktorea (AEB 1964)
# [[Jeanne Córdova]] idazlea, lesbiana aitzindaria (Alemania/AEB 1948-2016)
# [[Jojo Moyes]] kazetaria, idazlea (EB 1969)
# [[Juana Belén Gutiérrez de Mendoza]] hezitzailea, sufragista (Mexiko 1875- 1942)
# [[Julia Piaton]] aktorea (Frantzia 1985)
# [[June Carmona]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 2005)
# [[Karla Jay]] idazlea, ikertzailea (AEB 1947)
# [[Kathryn Bertine]] kirolaria, aktibista eta idazlea (AEB, 1975)
# [[Kelly McEvers]] kazetaria, gerrako korrespontsala (AEB, 1970)
# [[La Niña de La Puebla]] abeslaria (Sevilla 1908-Malaga 1999)
# [[Laia Raventós Roig]]saskibaloi jokalaria (Bartzelona 1997)
# [[Laura Aliaga]] saskibaloi jokalaria (Alacant 1994)
# [[Laura Granados]] kantautorea (Cádiz 1966)
# [[Laura Juliana Ramírez Ruiz]] ilustratzailea, komunikatzalea eta sortzailea (Mexiko...)
# [[Lila Clunas]] sufragisa (Eskozia, 1875-1968)
# [[Lisa Gherardini]] noblea, Mona Lisa (Florentzia 1479-1542)
# [[Louise Weiss]] idazlea, politikaria (Frantzia 1893-1983)
# [[Lucía Gil]] abeslaria, aktorea (Madril 1998)
# [[Luz Vidal]] Sindikalista, politikaria, maputxea (Txile, 1973)
# [[Maite Cazorla]] saskibaloi jokalaria (Kanariak 1997)
# [[Malagako emakumeen kartzela zaharra]] (1937-1954)
# [[Manolita Piña]] artista (Uruguai, 1883-1994)
# [[Mara Goyanes]] aktorea (Madril 1942-2006)
# [[Margaret Ogola]] pediatra, idazlea (Kenya, 1958-2011)
# [[Maria Angela Ardinghelli]] Itzultzailea, matematikaria, fisikaria (Italia, 1728-1825)
# [[Maria Cederschiöld]] kazetaria eta sufragista (Suedia, 1856-1935)
# [[María del Refugio García]] maistra, sufragista (Mexiko 1889-1973)
# [[María Dolores Medina]] kristau erlijiososa (Mexiko 1860- 1925)
# [[María José Goyanes]] aktorea (Madril 1948-)
# [[María Luisa Ponte]] aktorea (Valladolis 1918-Madril 1996)
# [[María Parrado]] abeslaria (Cádiz 2001)
# [[María San Juan]] kazetaria (Asturias 1963)
# [[María Villalón]] abeslaria (Malaga 1989)
# [[Marie Ange Guillaume]] kazetari, idazle eta gidoilaria (Frantzia, 1945)
# [[Marjory Warren]] geriatra (Erresuma Batua, 1897-1960)
# [[Marta Hermida]] saskibaloi jokalaria (Madril 1997)
# [[Martha Jungwirth]] margolaria (Austria 1940)
# [[Maruja Callaved]] tb aurkezlea (Huesca 1921-Madril 2018)
# [[Mary Fields]] esklaboa, 1. postari afroamerikarra (AEB 1832-1914)
# [[Mary Garden]] opera abeslaria (Eskozia, 1874-1967)
# [[Mary J. Rathbun]] zoologoa (AEB, 1860-1943)
# [[Mazie E. Clemens]] Lehen Mundu Gerrako korresponsala (AEB, 1890-1952)
# [[Mélanie Auffret]] film zuzendaria, gidoilaria Frantzia, XX. mendea)
# [[Mercedes Gómez Otero]] preso komunista (Madril 1915-?)
# [[Meredith Monroe]] aktorea (AEB 1969)
# [[Mimí Muñoz]] aktorea (Espainia 1914-1987)
# [[Mireia Hernández]] igeriketa sinkronizatuko kirolaria (Espainia 2002)
# [[Modesta Sanginés Uriarte]] idazle eta musikagilea (Bolivia, 1832-1887)
# [[Mumtaz Mahal]] enperatriza (Mogol Inperioa 1593-1631)
# [[Nadira Banu Begum]] printzesa (India 1618-Pakistan 1659)
# [[Nathalie Roques]] Frantziako idazlea eta komikigilea
# [[Nika Shakarami]] manifestari desagertu eta hila (Iran 2005-2022)
# [[Nina Stemme]] sopranoa (Suedia 1963)
# [[Niña de Antequera]] abeslaria (Malaga 1921-Sevilla 1972)
# [[Noora Niasari]] zinema zuzendari eta gidoilaria (Teheran)
# [[Nur Jehan]] enperatriza, poeta (Kandahar 1577-Lahore 1645)
# [[Olga Bancic]] ekintzaile komunista judua (Errumania 1912- Alemnia 1944)
# [[Olga Skorojodova]] zientzialaria, hezitzailea (SESB, 1911-1982)
# [[Paquita Rico]] aktorea (Sevilla 1929-2017)
# [[Park Wan Suh|Park Wan Sun]] idazlea (Korea, 1981-2011)
# [[Pasión Vega]] abeslaria (Madril 1976)
# [[Paula Cons]] dokumental- eta film zuzendaria (Coruña 1976)
# [[Paula Dalli]] abeslaria, aktorea, idazlea (Alacant 1993)
# [[Petra Herrera]] gizon gudari mozorrotua (Mexiko 1887-1917)
# [[Petronila Riquelme]] Bernardo O'Higgins.en alaba mestizoa (Los Angeles, Txile, 1808? - Valparaiso, 1870)
# [[Piedad Bonnett]] idazlea, poeta (Kolonbia, 1951)
# [[Piedad de la Cierva]] zientzialaria (Murtzia, 1913-2007)
# [[Pilar Muñoz]] aktorea (Madril 1911-1980)
# [[Randi Blehr]] sufragista (Norvegia, 1851-1928)
# [[Rhea Durham]] modeloa (AEB 1978)
# [[Roberta Cowell]] lasterketa- eta borroka-pilotua, 1. Emakume trans britainiarra (EB 1918-2011)
# [[Rocío Molina Cruz]] dantzaria, koreografoa (Malaga 1984)
# [[Rosario Robles]] politikaria (Mexiko 1956)
# [[Rose Mbowa]] idazlea, feminista (Uganda 1943-1999)
# [[Roshanara Begum]] printzesa, poeta (Mogol Inperioa 1617-1671)
# [[Ruja Ignatova]] iruzurgilea (Bulgaria/Alemania 1980)
# [[Ruqaiya Sultan Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1542-1626)
# [[Ruth Sager]] genetista (AEB, 1918-1997)
# [[Sadie Kneller Miller]] kazetaria (AEB, 1867-1920)
# [[Salima Sultan Begum]] poeta, enperatriza (India 1539- Mogol Inperioa 1612)
# [[Sálvorako emakume heroiak]] erreskatea, Galizia 1921.01.02
# [[Samantha Gilabert]] abeslaria (Alacant 1994)
# [[Sarah Moon]] argazkilaria (Frantzia, 1941)
# [[Sarina Esmailzadeh]] manifestari nerabe erahila (Iran 2006-2022)
# [[Segoviako kartzela zaharra]] emakumeen kartzela (1946-1956)
# [[Soledad Miranda]] aktorea, abeslaria (Sevilla 1943-Portugal 1970)
# [[Sonia Montecino|Sonia Montecinco]] aimara ikertzaile, antropologoa, idazlea (Txile, 1954)
# [[Sophia Delza]] dantzaria, idazlea (AEB, 1903-1996)
# [[Stacey Kent]] abeslaria (AEB 1968)
# [[Suzanne Corkin]] neurozientzialaria (AEB, 1937-2016)
# [[Svetlana Mojsov]] biokimikaria (Jugoslavia 1947)
# [[Tebello Nyokong]] Kimikaria (Hegoafrika, 1951)
# [[Teresa Nieto]] dantzaria, koreografoa (Tanger 1953)
# [[Thea Sharrock]] antzerki eta film zuzendaria (EB 1976)
# [[Vainica Doble]] musika bikotea (1971-2000)
# [[Van Buren ahizpak]] moto bidaiariak, AEB 1916
# [[Vera Peters]] onkologoa (Kanada, 1911-1993)
# [[Vicky Lagos]] aktorea (Madril 1938)
# [[Victoria Teijeiro]] aktorea, irakaslea (Coruña 1974)
# [[Victorina Bridoux]] poeta eta eleberrigilea (Manchester, 1835-San Cruz Tenerifekoa, 1862)
# [[Virginia Grütter]] poeta, aktorea (Costa Rica 1929-2000)
# [[Yolanda Retter]] liburuzaina, idazlea (AEB 1948-2007)
# [[Zeb-un-Nisa Begum]] printzesa poeta (Mogol Inperioa 1638-1702)
# [[Zena Tooze]] biologo, ekologista (Kanada, 1955)
# [[Zenana]] emakumeen etxe zatia (India XII. mendea)
# [[Zoe Ducós]] aktorea, gidoilaria (Argentina 1928-Venezuela 2002)
# [[Zulma Brandoni de Gasparini]] paleontologoa (Argentina, 1944)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''maiatza''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Ormatza Imatz]] '''SORTUA''' sexologoa (Bakio, 1967)
# [[Aitziber González García]] '''SORTUA''' arkeologoa, ikertzailea (Gasteiz 1991)
# [[Alaitz Arenzana]] ----'''SORTUA''' artista eta zinemagilea (Bilbo, 1976)
# [[Amaia Barrena García]] ----'''SORTUA'''idazlea, poeta (Basauri, 1989)
# [[Esti Ansotegi Guruziaga]] ----'''SORTUA''' psikologoa (Zornotza, 1976)
# [[Itziar Sapsootham]] '''SORTUA''' geografoa eta ikertzailea (Eibar, 1986)
# [[Lucia Arrube]] '''SORTUA'''erraketista (Iurreta, 1923 - Zornotza, 2012)
# [[Margarita Unzalu Arana]] ----'''SORTUA''' idazlea (Durango, 1892-1973)
# [[Rosa Hernández (artista)]] ----'''SORTUA''' eskultorea eta margolaria (Tenerife, 1955)
# [[Sama Bilbao]] '''SORTUA''' ingeniari industriala eta irakaslea (Bilbo 1961)
# [[Agnes Baden-Powell]] Nesken eskaut talde sortzailea (Ingalaterra 1858-1945)
# [[Aim%C3%A9e Antoinette Camus]] botanikaria (Frantzia, 1879-1965)
# [[Alejandra Rodríguez]] kazetaria, abokatua, 60 urteko Miss Buenos Aires 2024 (Argentina 1963)
# [[Alice Recoque]] informatikaria (Aljeria 1929- Frantzia 2021)
# [[Alicia Machado]] aktorea, Miss Unibertso 1996 (Venezuela 1976)
# [[Alison Hargreaves]] alpinista (EB, 1962-K2, 1992)
# [[Amalia Miranzo]] politikaria eta irakaslea (Cuenca, 1939-2014)
# [[Amelia Vega]] abeslaria, enpresaburua, Miss Unibertso 2003 (Dominikar Errepublika 1984)
# [[Ana de Mendoza de la Vega]] noblea (Valladolid 1554-Guadalajara 1633)
# [[Ana García Carías]] abokatua, lehen dama (Honduras 1968)
# [[Ana Sofía Henao]] modeloa, idazlea, ilustratzailea (Kolonbia, 1982)
# [[Andrea Meza]] Miss Unibertso 2020 (Mexiko 1994)
# [[Anita Conti]] ozeanografoa (Frantzia, 1899-1997)
# [[Anna Cruz]] saskibalioi jokalaria (Bartzelona 1986)
# [[Anna Montañana]] saskibaloi jokalari ohia, entrantzailea (Valentzia 1980)
# [[Anna Pazos]] idazlea (Bartzelona 1991)
# [[Anna Roig Serra]] fisikaria (Katalunia, 1962)
# [[Anne Marie Braafheid]] Miss Unibertsoko 1. Finalista beltza (Surinam 1947)
# [[Anne-Laure Folly]] zinema zuzendaria (Togo, 1954)
# [[Annie Fratellini]] aktorea, pailazoa (Frantzia, 1932-1997)
# [[Ánxela Loureiro]] poeta, idazlea eta abeslaria (Ferrol, 1956)
# [[Barbara May Cameron]] argazkilaria, poeta, idazlea eta giza eskubideen aldeko ekintzailea (AEB, 1954 - 2002ko)
# [[Barbara Sepúlveda|Barbara Sepulveda]] feminista abokatua (Santiago, 1985)
# [[Beatriz Bernal]] Espainiako 1. emakume idazlea (Valladolid 1501/1504- 1562/1586)
# [[Beatriz Domínguez-Gil]] medikua, nefrologoa (Coruña 1971)
# [[Beatriz Sarlo]] idazlea (Argentina, 1942)
# [[Begoña Etayo Ereña]] Euskal Herriko feminista (Bilbo, 1958)
# [[Betty Molesworth]] botanikaria (Zeelanda Berria, 1913-2002)
# [[Bolette Berg]] argazkilaria (Norvegia, 1872-1944)
# [[Brook Lee]] modeloa, Miss Unibertso 1997 (AEB 1971)
# [[Camila Kater]] film zuzendaria (Brasil 1990)
# [[Carla Nieto]] aktorea (Girona 1983)
# [[Carmen Díez de Rivera]] politikaria (Madril 1942-1999)
# [[Carmen Villalobos]] aktorea (Kolonbia 1983)
# [[Carolyn Steel]] arkitektoa, idazlea, ikertzailea eta unibertsitateko irakasle ingelesa (Londres ?)
# [[Catalina de Mendoza y Sandoval]] noblea (Granada 1916-1686)
# [[Catherine Peñán]] patinatzailea (Santiago, 1989)
# [[Catriona Gray]] Miss Unibertso 2018 (Australia 1994)
# [[Cecil Dorrian]] gerrako korrespontsala (AEB, 1882-1926)
# [[Cg'ose Ntcox'o]] artista (Botswana, 1950-2013)
# [[Chefa Alonso]] musikagilea (Coruña 1955)
# [[Clara Roquet]] zinema zuzendaria eta gidoilaria (1988)
# [[Clara Stauffer]] espioia, falangekoa (Madril 1904-984)
# [[Concepción Dancausa]] politikaria, funtzionarioa (Burgos 1952)
# [[Corina Smith]] abeslaria, aktorea (Venezuela 1991)
# [[Cristina Ruiz Ortega]] exekutiboa (Espainia 1970)
# [[Cynthia Elbaum]] fotokazetaria (AEB, 1966-1994)
# [[Dana Randall]] informatikaria (AEB 1968)
# [[Da'Vine Joy Randolph]] aktorea, kantaria (AEB 1986)
# [[Demi-Leigh Nel-Peters]] enpresaburua, Miss Unibertso 2017 (Hegoafrika 1995)
# [[Denise Ferreira da Silva]] filosofoa eta artista (Brasil, 1963)
# [[Denise Quiñones]] aktorea, Mis Unibertso 2001 (Puerto Rico 1977)
# [[Dominga Neculmán]] zeramikagilea (Walmapu, 1937-2022)
# [[Dorothy Liddell]] arkeologoa (Erresuma Batua, 1890-1938)
# [[Eden Golan]] abeslaria (Errusia/Israel 2003)
# [[Ekaterina Zelenko]] hegazkinlari militarra (Errusia 1916-1941)
# [[Elisa Aguilar]] saskibaloi jokalaria (Madril,1976)
# [[Elisabeth Ohlson Wallin]] argazkilaria (Suedia 1961)
# [[Eliza Ruhamah Scidmore]] idazlea, argazkilaria (AEB 1856-1928)
# [[Elizabeth Gould Bell]] medikua eta sufragista (Erresumna Batua, 1862-1934)
# [[Elizabeth McCombs]] 1. emakume parlamentaria (Zeelanda Berria 1873-1935)
# [[Elsa Donaire Malagelada]] saskibaloi jokalaria (Girona, 1979)
# [[Emily Stowe]] medikua (Kanada, 1831-1903)
# [[Encarnación Alzona]] historilaria eta sufragista (Filipinak, 1895-2001)
# [[Enriqueta_Sèculi]] pedagoga, kirolaria eta feminista (Bartzelona, 1897-1976)
# [[Ericka Ñanco]] ekintzailea eta politikari maputxea nén (Walmapu, 1992)
# [[Esther Hill]] arkitektoa (Kanada, 1895-1985)
# [[Eugenie Clark]] iktiologoa (AEB, 1922-2015)
# [[Evaluna Montaner]] aktorea, kantaria (Venezuela 1997)
# [[Felisa Rincón de Gautier]] politikaria (Ameriketako Estatu Batuak, 1897-1994)
# [[Fernanda García Lao]] idazlea (Argentin/ Espainia 1966)
# [[Francisca Linconao]] lider maputxea (Walmapu, 1958)
# [[Fuencisla Clemares]] exekutiboa (Madril 1974)
# [[Gabriela Isler]] modeloa, Miss Unibertso 2013 (Venezuela 1988)
# [[Gabriela Mandujano]] sufragista, politikaria (Txile 1902-1984)
# [[Gidaritza]] neskato-eskaut taldeen mugimendua
# [[Gloria Diaz]] modeloa, Miss Unibertso 1969 (Filipinak 1951)
# [[Grettell Valdez]] aktorea (Mexiko 1976)
# [[Gwendolyn Lizarraga]] ekintzailea, politikaria eta enpresa burua (Belize, 1901-1975)
# [[Hanna Sheehy-Skeffington]] sufragista eta nazionalista (Irlanda, 1877-1946)
# [[Harnaaz Sandhu]] Miss Unibertso 2021 (India 2000)
# [[Harriet Chalmers Adams]] esploratzailea, argazkilaria (AEB 1875-Frantzia 1937)
# [[He Zehui]] fisikari nuklearra (Txina, 1914-2011)
# [[Herminia Aburto Colihueque|Herminia Aburto]] lider maputxea
# [[Huda Akil]] neurozientzialaria (Siria-AEB, 1945)
# [[Inma Rubiales]] idazlea (Badajoz 2002)
# [[Inmaculada Rodríguez-Piñero]] politikaria (Madril 1958)
# [[Iris Mittenaere]] modeloa, Miss Unibertso 2016 (Frantzia 1993)
# [[Iris van Herpen]] moda diseinatzailea (Herbehereak 1984)
# [[Isabel de Liaño]] idazlea (Valladolid XVI. Mendea-XVII. mendea)
# [[Isabel dos Santos]] ekonomialaria, aberatsa (Errusia/Angola 1973)
# [[Isabel Millé Giménez]] ikertzailea, liburuzaina, poeta (Almeria 1894- 1990)
# [[Isabel Ov%C3%ADn Camps]] kimikaria, irakaslea (Sevilla, 1887-1972)
# [[Ivette María Tato]] igerilaria (Bartzelona 1975)
# [[Janet Rowley]] genetikaria (AEB, 1925-2013)
# [[Jayne Atkinson]] aktorea (EB/AEB 1959)
# [[Jennifer Hawkins]] modeloa, Miss Unibertso 2004 (Australia 1983)
# [[Joanna Haigh]] fisikaria (Erresuma Batua, 1954)
# [[Josefa Tito Recalde]] enpresaburua (Donostia, 1802-1858)
# [[Josephine Cecilia Diebitsch Peary]] esploratzaile aitzindaria (AEB 1863-1955)
# [[Júlia Bacardit]] idazlea (Bartzelona 1991)
# [[Juliane Koepcke]] zoologoa (Peru-Alemania, 1954)
# [[Juliette Gordon Low]] Espainian eta Kuban neska eskaut taldeen sortzailea (AEB 1860-1927)
# [[Justine Pasek]] artista, 2. Miss Unibertso 2002 (SESB/Panama 1979)
# [[Karina Riquelme Viveros]] abokatu maputxea (Walmapu, 1981)
# [[Kate Sessions]] botanikaria (AEB, 1857-1940)
# [[Kate Swift]] idazlea, editorea (AEB 1923-2011)
# [[Katharine Blunt]] kimikaria, nutrizionista (AEB, 1876-1954)
# [[Kathleen Cruise O'Brien]] sufragista eta irakaslea (Irlanda, 1886-1938)
# [[Kimberley Tell]] aktorea, abeslaria (Lanzarote 1989)
# [[Kimberly Dozier]] kazetaria, gerrako korrespontsala (AEB,1966)
# [[Kimera (abeslaria)]] (Hego Korea 1954)
# [[Kirsten Vangsness]] aktorea, gidoilaria (AEB 1971)
# [[Laia Palau]] saskibaloi jokalaria (Bartzelona 1979)
# [[Laura Aguilar]] argazkilaria (AEB, 1958-2018)
# [[Laura Gil]] saskibaloi jokalaria (Murtzia 1992)
# [[Lauren Groff]] idazlea (AEB 1962)
# [[Lea Gabrielle]] kazetaria, diplomatiko ohia, hegazkinlaria (AEB,1975)
# [[Lidia Lopujova]] dantzaria (Errusia, 1892-1981)
# [[Liliana Ancalao]] poeta, irakasle maputxea (Walmapu, 1961)
# [[Lisa Randall]] fisikaria (AEB 1962)
# [[Liubov Sóbol]] apolitikaria, ekintzailea (Errusia 1987)
# [[Lola Glaudini ]] aktorea (AEB 1971)
# [[Louise Gavan Duffy]] sufragista eta nazionalista (Niza, 1884 - Dublin, 1969)
# [[Luisa Mendoza y Mendoza]] noblea (1582-Nadril 1619)
# [[Luna Pamies]] aktorea (Alacant, 2003)
# [[Lydia Davis]] idazlea (AEB, 1947)
# [[Małgorzata Szumowska]] film zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Polonia 1973)
# [[María Abrisqueta de Zulueta]] Espainian eta Kuban neska-eskaut taldeen sortzailea (Donostia 1911-1992)
# [[Maria Bellido]] heroia (Jaen 1755-1809)
# [[María Catrileo|Maria Catrileo]] hizkuntzalari maputxea (Walmapu, 1944)
# [[María de Mendoza y Fonseca]] noblea, arte-bildumagilea (Espainia 1516-1580)
# [[María Dolores Dancausa]] bankaria, exekutiboa (Burgos 1959)
# [[María Gómez de Sandoval y Torres de Navarra]] noblea (?- 19)
# [[María José García Beato]] legelaria, bankaria, exekutiboa (Kordoba 1965)
# [[Maria Koepcke]] ornitologoa (Alemania-Peru, 1924- 1971)
# [[María La Ribot]] koreografoa (Madril 1962)
# [[María Martinón Torres]] Medikua, antropologoa (Orense, 1974)
# [[Maria Rúbies]] maistra eta politikaria (Leida, 1932-1983)
# [[Maria Tereza Jorge P%C3%A1dua]] ekologoa (Brasil, 1943)
# [[Marie Høeg]] sufragista eta argazkilaria (1866-1949)
# [[Marie Pape-Carpantier]] pedagoga eta feminista frantziarra (Frantzia 1815 - 1878)
# [[Marina Geli]] medikua, politikaria (Girona 1958)
# [[Marta Alonso]] onkologo ikertzailea (Lodosa 1974)
# [[Marta Fernández (saskibaloi-jokalaria)]] (Bartzelona,1981 19)
# [[Marta Vergara]] sufragista, idazlea (Txile 1898- 1995)
# [[Marta Xargay]] saskibaloi jokalaria (Girona 1990)
# [[Martha Vasconcellos]] modeloa, Miss Unibertso 1968 (Brasil 1948)
# [[Mary Lowndes]] artista eta sufragista (Dorset, 1856 - Londres, 1929)
# [[Maud Bonneaud]] margolaria (Limoges, 1921-Madril, 1991)
# [[Maya Moore]] saskibaloi jokalaria (AEB 1989)
# [[Melba Roy Mouton]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1929-1990)
# [[Mélodie Nakachian]] ume bahitua, psikologoa (AEB 1982)
# [[Mencía de Mendoza]] noblea, arte-bildumagilea (Guadalajara 1508-Valentzia 1554)
# [[Mercè Arànega]] aktorea (Agentina/Katalunia 1957)
# [[Meri Te Tai Mangakāhia]] sufragista (Zeelanda Berria, 1868-1920)
# [[Mónica López (aktorea)]] (Kanariak 1969)
# [[Mpule Kwelagobe]] aktibista, Miss Unibertso 1999 (Bostwana 1979)
# [[Nabila Espanioly]] aktibista, pedagogoa, feminista (Israel 1955)
# [[Nandipha Mntambo]] eskultorea eta artista (Hegoafrika, 1982)
# [[Nanna Aakjær|Nanna Aakjaer]] eskultorea eta sufragista (Danimarka, 1874-1962)
# [[Natalia Torrente]] kirol kazetaria (Madril 1984)
# [[Natividad Almeda-López|Natividad Almeda Lopez]] legelaria (Filipinak, 1892-1977)
# [[Natividad Llanquileo]] Abokatua eta politikari maputxea (Walmapu, 1984)
# [[Neri Oxman]] arkitektoa, diseinatzailea, irakaslea (Israel/AEB 1976)
# [[Nettie Honeyball]] futbolaria (Londres 1871- Argentina XX. mendea))
# [[Oksana Fiodorova]] abeslaria, polizia, Miss Unibertso 2002 (Errusia 1977)
# [[Olga Poblete]] irakaslea, gizarte buruzagia (Txile 1908-1999)
# [[Olha Kobylianska]] idazlea (Ukraina 1863-Errumania 1942)
# [[Olivia Culpo]] influencerra, Miss Unibertso 2012 (AEB 1992)
# [[Oracene Price]] tenis entrenatzailea (AEB 1952)
# [[Orna Grumberg]] informatikaria (Israel 1952)
# [[Paget Brewster]] aktorea (AEB 1969)
# [[Patricia Dauder]] artista (Bartzelona, 1973)
# [[Patricia Goldman-Rakic]] neurologoa (AEB, 1937-2003)
# [[Patricia Manterola]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1972)
# [[Patsy Adam-Smith]] idazlea, historialaria (Australia 1924-2001)
# [[Paula Painén Calfumán|Paula Paiñén Calfuman]] Kultura maputxearen ordezkaria (Walmapu, 1931)
# [[Paulina Vega]] enpresaburua, Miss Unibertso 2014 (Kolonbia 1993)
# [[Pia Wurtzbach]] enpresaburua, Miss Unibertso 2015 (Alemania/Filipinak 1989)
# [[Pilar Belzunce de Carlos]] mezenasa (Filipinak, 1925-Donostia, 2015)
# [[Pilar Martín Gila]] idazlea (Segovia 1962)
# [[Queralt Casas]] sakibaloi jokalaria (Girona 1992)
# [[Ramona Reyes]] emagin eta politikari maputxea (Txile, 1967)
# [[R'Bonney Gabriel]] Miss Unibertso 2022 (AEB 1994)
# [[Rebeca Jiménez]] abeslaria (Segovia 1975)
# [[Rivka Oxman]] arkitekto, ikertzailea, irakaslea (Israel 1950)
# [[Robyn Davidson]] idazlea (Australia 1950)
# [[Rochelle Aytes]] aktorea, modeloa (AEB 1976)
# [[Rosa Serra]] eskultorea (Vic, 1944)
# [[Rosa Smith Eigenmann]] iktiologoa (AEB, 1858-1947)
# [[Rose Kennedy|Rose Kenedy]] filantropoa (AEB, 1890-1995)
# [[Rosita Ferrer]] Kopla kantaria eta egilea (Bartzelona,1935)
# [[Safi Faye]] zinema zuzendaria (Senegal, 1934-2023)
# [[Samara de Córdova]] aktore eta idazlea (Guatemala, 1923-2015)
# [[Sasha Waltz ]] dantzaria, koreografoa (Alemania 1963)
# [[Semiha Berksoy]] opera abeslaria (Turkia, 1910-2004)
# [[Séverine Vidal]] idazlea (Frantzia, 1969)
# [[Sheynnis Palacios]] kazetaria, Miss Unibertso 2023 (Nikaragua 2000)
# [[Silvia Palumbo]] kantautorea (Argentina 1961)
# [[Soledad Bacarreza]] psikologo eta kirol kazetaria (Santiago, 1969)
# [[Sonsoles de Icaza]] aristokrata, Balentziagaren musa (Avila 1914- Madril 1996)
# [[Valentina Pinelo]] moja idazlea (Sevilla XVI. Mendea-XVII. mendea)
# [[Vanisha Mittal]] aberatsa, enpresaburua (India 1980)
# [[Verónica Figueroa Huencho|Veronica Figueroa Huencho]] irakasle eta politikari maputxea (Santiago, 1974)
# [[Virginia Cowles]] gerrako idazlea eta kazetaria (1910-1983)
# [[Yehni Djidji|Yenni Djidji]] idazlea eta blogaria (Boli Kosta, 1988)
# [[Yuri Kochiyama]] ekintzailea (AEB 1921-2014)
# [[Zofia Stryjeńska]] margolaria (Krakovia 1891-Geneva 1976)
# [[Zozibini Tunzi]] Miss Unibertso 2019 (Hegoafrika 1993)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''Apirila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Irati Cuadrado Noain]] ef--'''SORTUA''' iraupen eskalatzailea (Burlata, 2001)
# [[Juana Cortés Amunarriz]] ----'''SORTUA''' idazlea (Hondarribia, 1966)
# [[Nerea Intxausti Castiñeira]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Pasai Donibane, 2000)
# [[Abigail eta Brittany Hensel]] maistrak, biki siamdar bizefalikoak (AEB 1990)
# [[Adelaida Avagyan]] medikua, ikertzailea (Armenia-AEB, 1924-2000)
# [[Adelina Jiménez Jiménez]] maistra ijitoa (1945)
# [[Adriana Hoffmann]] biologoa (Txile 1940)
# [[Agnès McLaren]] medikua, sufragista (EB 1837-Frantzia 1913)
# [[Aida Fern%C3%A1ndez R%C3%ADos]] biologoa, ozeanografoa (Galizia, 1947-2015)
# [[Akiko Kojima]] modeloa, Miss Unibertso 1959 (Japonia 1936)
# [[Amelia Cuñat Monleon]] marrazkilaria, zeramikaria (Valentzia 1878-1946)
# [[Amparo Muñoz]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso (Malaga 1954-2011)
# [[Amparo Navarro Giner]] maistra (Valentzia, 1900-1986)
# [[Ana Jaren]] ilustratzailea (Sevilla 1985)
# [[Ane Campos]] futbolaria (Getaria, 1999)
# [[Angela Marinescu]] poeta (Errumania 1941-2023)
# [[Anna Callender Brackett]] filosofa eta feminista estatubatuarra (EEUUko Bostonen, 1836-1911)
# [[Anna Güell Torne]] aktorea (Katalunia 1961)
# [[Anna Kolbrún Árnadóttir|Anna Kolbrún]] maistra eta politikaria (1970-2023)
# [[Anna Munro]] sufragista (EB 1881-1962)
# [[Anna Turbau]] argazkilaria (Bartzelona 1949)
# [[Anne Knight]] sufragista (BH 1786-1862)
# [[Anne Marie Pohtamo]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso (Finlandia 1955)
# [[Apasra Hongsakula]] modeloa, Miss Unibertso 1965 (Thailandia 1947)
# [[Armi Kuusela]] filantropoa, 1. Miss Unibertso (Finlandia 1934)
# [[Axelle Kabou]] idazlea (Kamerun, 1955)
# [[Aya Nakamura]] abeslaria (Frantzia, 1995)
# [[Barbara Blomberg]] dama, Karlos I.aren maitalea, Joan Austriakoaren ama (Alemania 1527-Kantabria 1597)
# [[Barbara Canepa]] Italiako komikigilea (Genoa, 1969)
# [[Barbara Foxley]] pedagogoa, sufragista (EB 1860-1958)
# [[Bárbara Palacios]] idazlea, Miss Unibertso 1986 (Madril/Venezuela 1963)
# [[Beatriz Iribarne Sánchez]] maistra eta ekintzailea (Almeria, 1942)
# [[Begoña Muruaga Laca]] filologoa, euskara teknikaria (Bermeo 1953)
# [[Bernadette Sanou Dao]] idazlea (Burkina Faso)
# [[Berry Berenson]] argazkilaria, aktorea (AEB 19)
# [[Bertha Gxowa]] politikaria eta ekintzailea (Hegoafrika, 1934-2010)
# [[Betty Lou Raskin]] kimikaria (AEB, 1924-2010)
# [[Bienvenida Sarmiento]] maistra (Argentina, 1804-1900)
# [[Camille Paglia]] kritikari soziala, idazlea (AEB 1947)
# [[Cándida Antonia Bueno Iso|Cándida Antonia Bueno]] maistra fusilatua (Zaragoza, 1912-1936)
# [[Carme Giralt Roses]] hezitzailea (Bartzelona 1940-2022)
# [[Carmen Delgado Vicente|Carmen Delgado]] Maistra eraila (Salamanca, 1899-1936)
# [[Carmen Guillén Lorente]] historialaria, ikertzailea, irakaslea (Murtzia 1988)
# [[Carmen Mola]] idazle taldea (Espainia, 2018)
# [[Carol Morris]] modeloa, Miss Unibertso 1956 (AEB 1936)
# [[Carroll Baker]] aktorea (AEB 1931)
# [[Cecilia Bolocco]] aurkezlea, Miss Unibertso 1987 (Txile 1965)
# [[Chantal van den Heuvel]] Belgikako idazlea
# [[Christiane Martel]] aktorea, Miss Unibertso 1953 (Frantzia 1935)
# [[Cirila Ubaldina García Díaz]] maistra eraila (Salamanca, 1893-1936)
# [[Clara Ragaz]] maistra, feminista (Suitza, 1894-1957)
# [[Clementia Taylor]] sufragista (EB 1810-1908)
# [[Corinna Tsopei]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1964 (Grezia 1944)
# [[Dayanara Torres]] idazle, abeslari, modeloa, Miss Unibertso 1993 (Puerto Rico 1974)
# [[Deborah Carthy-Deu]] modeloa, enpresaburua, Miss 1985 (Puerto Rico 1966)
# [[Debra Lafave]] maistra, estuproz kondenatua (AEB 1980)
# [[Delia Zapata Olivella]] dantzaria, irakaslea (Kolonbia 1926-2001)
# [[Denise Affonço]] idazlea (Kanbodia, 1944)
# [[Dia Mirza]] modeloa, aktorea, ekoizlea (India 1981)
# [[Djaili Amadou Amal]] idazlea (Kamerun, 1975)
# [[Dorothea Pertz]] botanikaria (EB 1859-1939)
# [[Duygu Asena]] idazlea (Turkia 1946-2006)
# [[Edith Ayrton]] idazlea, sufragista (EB 1879-1945)
# [[Edith Picton-Turbervill]] sufragista (EB 1872-1960)
# [[Edith Rebecca Saunders]] genetista (EB 1865-1945)
# [[Ela Gandhi]] politikaria (Hegoafrika, 1940)
# [[Eleanor Coppola]] dokumentalgilea, idazlea (AEB, 1936-2024)
# [[Elena Mendoza]] musikagilea (Sevilla 1973)
# [[Elisabetta Gnone]] idazle eta kazetari italiarra (Genova, 1965)
# [[Elizabeth Pease Nichol]] sufragista (EB 1807-1897)
# [[Emmeline Pethick-Lawrence]] sufragista (EB 1867- 1954)
# [[Estée Lauder]] kosmetika-enpresaburua (AEB 1906-2004)
# [[Esther Afua Ocloo]] ekintzailea (Ghana 1919-2002)
# [[Esther Pineda G]] idazlea, ikertzailea (Venezuela 1985)
# [[Ethel Ayres Purdie]] sufragista (EB 1874-1923)
# [[Ethel Lilian Voynich]] idazlea eta musikaria (Ballintemple, 1864 - New York, 1960)
# [[Eulalia Guzmán Barrón|Eulalia Guzmán Barrón]] maistra eta arkeologa mexikarra (Mexiko, 1890 - 1985)
# [[Eva Guillamon]] artista, dramagilea (Albacete 1978)
# [[Fannie Flagg]] aktorea, idazlea (AEB 1944)
# [[Fatou Keïta]] idazle (Boli Kosta, 1965)
# [[Frances Ames]] neurologo, aktibista (Hegoafrika, 1920-2002)
# [[Frances Power Cobbe]] sufragista, idazlea ekintzailea (BH 1822-1904)
# [[Francisca de Asís Sanchis Ferrer]] 2.Errepublikako maistra (1896-1982)
# [[Françoise Bettencourt Meyers]] munduko emakume aberatsena (Frantzia 1953)
# [[Georgina Rizk]] modeloa, Miss Unibertso 1971 (Libano 1953
# [[Gladys Zender]] modeloa, Miss Unibertso 1957 (Peru 1939)
# [[Guillenako 17 arrosak]] emakume fusilatuak (Sevilla, 1937)
# [[Hannah Glasse]] idazlea (BH 1708-1770)
# [[Hanni Wenzel]] eskiatzailea (Liechtenstein 1956)
# [[Hema Malini]] aktorea, dantzaria (India 1948)
# [[Hemley Boum ]] idazlea (Kamerun, 1973)
# [[Herminia Gomez Serra]] sopranoa (Castelló 1891-Italia 1977)
# [[Hillevi Rombin]] modeloa, Miss Unibertso 1955 (Suedia 1933- AEB 1996)
# [[Holloway papar-orratza]] kartzelaratutako sufragisten saria
# [[Ieda Maria Vargas]] modeloa, Miss Unibertso 1963 (Brasil 1944)
# [[Irene Sáez]] politikaria, Miss Unibertso 1981 (Venezuela 1961)
# [[Irina Belova]] atleta, heptatloilaria (Errusia 1968)
# [[Iris Chang]] idazlea (AEB 1968-2004)
# [[Itxaso Mardones]] kazetaria (Gasteiz 1979-2024)
# [[Itzel Arcos]] komediantea (Mexiko, 1988)
# [[Janelle Commissiong]] enpresaburua, politikaria, Miss Unibertso 1977 (Trinidad eta Tobago 1953)
# [[Jeanneth Beltran]] etxeko langileen eskubideen sinboloa (Nikaragua 1984- Toledo 2014)
# [[Jerrie Mock]] airez mundu-bira egindako 1. emakumea (AEB 1925-2014)
# [[Joanne Harris]] idazlea (EB 1964)
# [[Joênia Wapichana]] abokatu indigena (Brasil 1974)
# [[Josette Abondio]] irakaslea eta idazlea (Boli Kosta, 1932)
# [[Karen Dianne Baldwin]] gidoilaria, Miss Unibertso 1982 (Kanada 1963)
# [[Kartini]] heroia (Ekialdeko Herbeherear Indiak 1879-1904)
# [[Kate Campbell Hurd-Mead]] feminista, ginekologoa (Kanada-AEB, 1867-1941)
# [[Katharine Murray Lyell]] botanikaria (EB 1817-1915)
# [[Kay Beauchamp]] sufragista (EB 1899-1992)
# [[Kerry Anne Wells]] tb aurkezlea, Miss Unibertso (Australia 1951)
# [[Laia Abril]] artista, argazkilaria (Bartzelona 1986)
# [[Laura Geraldine Lennox]] sufragista (Irlanda, 1883-1958)
# [[Lee Israel]] idazlea, faltsifikatzailea (AEB 1939-2014)
# [[Lettice Fisher]] sufragista (EB 1875-1956)
# [[Liliana Năstase]] atleta, heptatloilaria (Errumania 1962)
# [[Lina Cavalieri]] sopranoa (Italia, 1874-1944)
# [[Linda Bement]] modeloa, Miss Unibertso 1960 (AEB 1941-2018)
# [[Lis Vega]] abeslaria (Kuba 1977)
# [[Livia Veloz]] maistra eta poeta (Santo Domingo, 1889-1980)
# [[Lorraine Downes]] modelo dantzaria, Miss Unibertso 1983 (Zeelanda Berria 1964)
# [[Louie Bennett]] sufragista (Irlanda 1870-1956)
# [[Louise Aitken-Walker]] rally pilotua (Eskozia 1960)
# [[Lucia Perotti]] maistra (Italia, 1586-1641)
# [[Luigia Mandolini]] maistra eta sufragista (1866-1939)
# [[Lupita Jones]] enpresaburu, Miss Unibertso 1991 (Mexiko 1967)
# [[Luz Marina Zuluaga]] modeloa, Miss Unibertso 1958 (Kolonbia 1938-2015)
# [[Luzdivina Megido]] 2. errepublikako maistra erbesteratua (Asturias, 1916-1984)
# [[Mª Luz Montesinos Gutiérrez]] neurozientzialaria, ikertzailea (Sevilla 1969)
# [[Madison Chock]] patinatzaile artistikoa (AEB 1992)
# [[Magdalena de Ulloa]] noblea (Zamora 1525-Valladolid 1598)
# [[Manola Brunet]] klimatologoa (Cariñena, 1955)
# [[Mar Galceran]] Down sindromedun 1.diputatua Espainian (Valentzia 1977)
# [[Mar Regueras]] aktorea, gimnasia erritmoko entrenatzailea (Bartzelona 1970)
# [[Margaret Cousins]] sufragista (Irlanda 1878 -India 1954)
# [[Margaret Gardiner]] kazetaria, modeloa, Miss Unibertso 1978 (Hegoafrika 1959)
# [[Margareta Arvidsson]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1966 (Suedia 1947)
# [[Margie Moran]] modeloa, Miss Unibertso (Filipinak 1973)
# [[Margot Moles]] kirolaria (Bartzelona, 1910-Madril, 1987)
# [[Mari Carmen Díez Navarro]] maistra (Alicante, 1949)
# [[Maria Alharilla]] futbolaria, 1. amatasun baja (Jaen 1990)
# [[María Arias Bernal]] maistra eta iraultzailea (Mexiko, 1884-1923)
# [[Maria de la Encarnacion Rigada Ramon]] matematikaria (Cadiz 1863- Madril? 1930)
# [[Maria Dolores Ocaña Madrid]] abokatua, 1. emakumea Letizia erreginaren idazkaritza pribatua zuzentzen (Madril 1973)
# [[María Luisa Navarro Margati]] maistra, pedagogo eta psikologo errepublikar erbesteratua (Fantzia, 1890-Argentina, 1947)
# [[María Xesús Lama]] filologoa, idazlea, saiakeragilea (Lugo 1964)
# [[Marifé Arroyo]] maistra (Valentzia, 1946)
# [[Marion Ross]] aktorea (AEB 1928)
# [[Marisa Belaustegigoitia]] idazlea, ikertzailea eta feminista (Mexiko, 1969)
# [[Marisa Berenson]] modeloa, aktorea (AEB 1947)
# [[Marisol Malaret]] modeloa, Miss Unibertso 1970 (Puerto Rico 1949-2023)
# [[Maritza Sayalero]] modeloa, Miss Unibertso 1979 (Venezuela 1961)
# [[Marlene Schmidt]] aktore, ekoizle, modelo, Miss Unibertso 1961 (Alemania 1937)
# [[Marta Segarra]] filologoa, ikertzailea (Bartzelona 1963)
# [[Marthe Ekemeyong Moumié]] idazle eraila (Kamerun, 1931-2009)
# [[Mary Anne Rawson]] abolizionista (BH 1801-1887)
# [[Mary Bennett (pedagogoa)]] (EB 1913-2005)
# [[Mary Corinna Putnam Jacobi]] mediku, idazle, sufragista (AEB, 1842-1906)
# [[Mary Emilie Holmes]] geologoa, irakaslea (AEB, 1850-1906)
# [[Mary Estlin]] aktibista (EB1820-1902)
# [[Mary Horner Lyell]] geologoa (EB 1808-1873)
# [[Mary Kay Letourneau]] maistra, estuproz kondenatua (AEB 1962-2020)
# [[Mary MacSwiney]] ekintzaile independentista, emakume politikari errepublikar irlandarra eta feminista. (Londres, 1872 - Cork, 1942)
# [[Matilde Escuder Vicente]]2. errepublikako maistra (Valentzia, 1913-Frantzia, 2006)
# [[Mercedes Tella]] pedagogoa, idazlea (Coruña 1868-Leon 1934)
# [[Michelle McLean]] modeloa, idazlea, Miss Unibertso 1992 (Namibia 1972)
# [[Millicent Mackenzie]] sufragista (EB 1863-1942)
# [[Miriam Stevenson]] modeloa, Miss Unibertso 1954 (AEB 1933)
# [[Mona Grudt]] kazetaria, Miss Unibertso 1990 (Norvegia 1971)
# [[Monique Ilboudo]] idazlea (Burkina Faso, 1959)
# [[Montserrat Señaba]] maistra eta politikaria (Ekuatore Ginea, 1918-1980)
# [[Morayma Ofir Carvajal]] maistra (Ekuador, 1915-1951)
# [[Naomi Wolf]] idazlea, aktibista (AEB 1962)
# [[Natalie Glebova]] idazlea, modeloa, Miss Unibertso 2005 (Errusia/Kanada 1981)
# [[Nina Jacqmin]] Belgikako komikigilea (Brusela, 1989)
# [[Noralma Vera]] ballet dantzaria eta maistra (Ekuador, 1936)
# [[Norma Nolan]] modeloa, Miss Unibertso 1962 (Argentina 1938)
# [[Novera Ahmed]] artista (Bangladesh, 1939)
# [[Nuria Hosta Pascual]] aktorea (Katalunia, XX. mendea)
# [[Nuria Nuñez Hierro]] musikagilea (Cádiz 1980)
# [[Pascuala Campos de Michelena]] arkitektoa (Jaen/Galizia 1938)
# [[Pauline Dy Phon]] idazlea eta botanikaria (Kanbodia, 1933)
# [[Pauline Peyraud-Magnin]] futbolaria (Frantzia, 1992)
# [[Paz Moreno Feliu]] antropologoa, ikertzailea (Coruña 1956)
# [[Pilar Aymerich Puig]] argazkilaria (Bartzelona 1943)
# [[Pilar Cuartero]] maistra (Zaragoza, 1906-1995)
# [[Pilar Parcerisas]] arte-kritikaria, -historialaria (Bartzelona 1957)
# [[Porntip Nakhirunkanok]] filantropoa, modeloa, Miss 1988 (Thailandia 1969)
# [[Priscilla Bright McLaren]] sufragista (EB 1815-1906)
# [[Purdah]] ohitura
# [[Rafaela Rimbau]] aktorea (Espainia 1819-Valentzia 1896)
# [[Rahel Varnhagen von Ense]] idazlea (Berlin, 1771-1832)
# [[Rebeca Atencia]] primatologoa (Coruña 1977)
# [[Rebecca Saunders]] musikagilea (EB 1967)
# [[Regina Blandón|Regina Blandon]] aktorea (Mexiko, 1990)
# [[Remei Sipi]] hezitzailea, idazlea eta editorea (Rebola - Ginea 1952)
# [[Remigia Nazaroviene]] atleta (Turkmekistan/Lituania 1967)
# [[Renate Mayntz]] soziologoa (Berlin 1929)
# [[Rina Mor]] abokatua, Miss Unibertso 1976 (Israel 1956)
# [[Rita Mae Brown]] idazlea, aktibista (AEB 1944)
# [[Riyo Mori]] Miss Unibertso 2007 (Japonia 1986)
# [[Rosa Garcia Alcon]] ekintzaile antifrankista (Madril 1957)
# [[Rosa May Billinghurst]] sufragista (BH 1875-1953)
# [[Rosalind Pitt-Rivers]] biokimikaria (Erresuma Batua, 1907-1990)
# [[Rosana Alonso]] maistra eta politikaria (Santander, 1970)
# [[Ruth Hubbard]] biokimikaria (Austria-AEB, 1924-2016)
# [[Sabrina Calvo]] Frantziako idazlea (Marseilla, 1974)
# [[Samanta Schweblin]] idazlea (Argentina 1978)
# [[Sandra Pierrette Kanzie|Sandra Pierrete Kanzie]] idazlea (Burkina Faso)
# [[Sarah Bouyain]] idazle eta zinema-zuzendaria (Reims, 1968)
# [[Sarah Jane Baines]] sufragista (EB 1866-1951)
# [[Sarah Winstedt]] medikua, zirujaua eta sufragista irlandarra (Sixmilebridge, 1886- Havant, 1972)
# [[Shawn Weatherly]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso 1980 (AEB 1961)
# [[Shazia Ilmi]] kazetaria, aktibista (India 1970)
# [[Shirley Jackson]] idazlea (AEB 1916-1965)
# [[Silvia Caballol]] psikologoa, idazlea (Bartzelona 1983)
# [[Sofia Alaoui]] film zuzendaria (Maroko 1990)
# [[Sonia Megias]] musikagilea, artista (Albacete 1982)
# [[Sonja Sekula]] artista (Suitza 1918-1963)
# [[Sophie Alour]] saxofoi-jotzailea (Bretainia, 1974)
# [[Sunita Narain]] ekologista (India 1961)
# [[Svetlana Buraga]] atleta (Bielorrusia 1965)
# [[Sylvia Hitchcock]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1967 (AEB 1946-2015)
# [[Tanella Boni]] idazlea (Boli Kosta, 1954)
# [[Teresa Billington-Greig]] sufragista (BH 1877-1964)
# [[Teté Caturla]] abeslari eta maestra (Kuba, 1937-2023)
# [[Tina Thörner]] rally ingeniaria, kopilotoa (Suedia 1966)
# [[Tina Weirather]] eskiatzailea (Liechtenstein 1989)
# [[Touza ahizpak]] giza eskubideen aldeko aktibistak (Ourense, XX. mendea-XX. mendea)
# [[Uemura Shōen]] margolaria (Japonia 1875-1949) ISA
# [[Vennira Aadai Nirmala]] aktore, dantzaria (India 1948)
# [[Vera Danchakoff]] anatomista, enbriologoa (Errusia, 1879-1950)
# [[Victoria Lidiard]] sufragista (BH 1889-1992)
# [[Violeta Denou]] ilustratzailea taldea (Katalunia 1977)
# [[Wendy Fitzwilliam]] abokatua, Miss Unibertso 1998 ( Trinidad eta Tobago 1972)
# [[Werewere Liking]] idazlea eta dantzaria (Kamarun, 1950)
# [[Winifred Coombe Tennant]] sufragista, politikaria (EB 1874-1956)
# [[Xaro Nomdedeu Moreno]] matematikaria (Castelló de la Plana, 1948)
# [[Yvonne Ryding]] modeloa, Miss Unibertso 1984 (Suedia 1962)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''martxoa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainara Agerre Lako]] ---- '''SORTUA''' maskaradako kabana (Jutsi, 2001)
# [[Ainhoa Azurmendi Etxegaray|Ainhoa Azumendi Etxegaray]] ---- '''SORTUA''' Kirolari ohia, unibertsitateko irakasle eta ikertzailea (Hernani, 1978)
# [[Alba Matilla]] ---- '''SORTUA''' artista (Avilés, 1998)
# [[Amany Al-Ali]] ---- '''SORTUA''' karikaturagilea (Siria, 1984)
# [[Arrate Gisasola]] ef-- '''SORTUA''' kirolaria, bertsolaria (Soraluze, 1979)
# [[Catalina Bustamante]] ---- '''SORTUA''' konkistatzailea (Espainia, XV. mendea, Espainia Berria, XVI. mendea)
# [[Esther Galarza]] ef-- '''SORTUA''' margoalaria (Eibar, 1956)
# [[Felisa Basauri Larrañaga]] -- ef '''SORTUA''' baserritarra, esne-saltzailea (Elgeta, 1928-2018)
# [[Josefa Cruz de Gassier]] efef '''SORTUA''' sopranoa (Bilbo, 1821 + Madril, 1870)
# [[Josefina Guerendiain Caro|Josefina Guerendain]] efef '''SORTUA''' frankismoaren biktima(Iruñea, 1918-2011)
# [[Julia Bea Soto]] efef '''SORTUA''' ekintzaile komunista frankismoaren biktima(Sesma, 1912-Iruñea, 1989)
# [[Kontxi Barturen Uriarte]] ---- '''SORTUA''' nekazaria (Bakio 1922)
# [[Laida Martinez Navarro]] ---- '''SORTUA''' idazlea (Bilbo, 1965)
# [[Lourdes Fernández Fernández]] ---- '''SORTUA''' arte kudeatzailea (Donostia, 1961)
# [[Mª Carmen Húder Carlosena|Maria Carmen Húder Carlosena]] ---- '''SORTUA''' ekintzailea frankismoaren biktima (Iruñea, 1897-1987)
# [[Maite Guevara]] ef-- '''SORTUA''' aktorea, klow (Gasteiz, 1981)
# [[Margarita Araneta Urrutia]] ---- '''SORTUA''' ekintzailea, komunista (Hondarribia 1909-2001)
# [[Maria de las Mercedes Isasi]] efef '''SORTUA''' moja (Iurreta, 1900-Berriz,1973)
# [[María Dolores Aldama Alfonso]] efef '''SORTUA''' esklabuen-jabea (Kuba, XIX. mendea)
# [[Maritxu Muñoz Ugartemendia]] ----'''SORTUA''' ekintzailea, saltzailea (Hondarribia 1914-1997)
# [[Maritxu Roteta]] ef-- '''SORTUA''' sopranoa eta abesbatza zuzendaria (Alkiza, 1948)
# [[Matilde Orbegozo]] efef '''SORTUA''' poeta (Bilbo, 1837-1891)
# [[Matilde Urdangarin Palacio]] ---- '''SORTUA''' margolaria (Zaragoza, 1939)
# [[Milagros Txurruka]] ef-- '''SORTUA''' dantzaria (Mallabia 1927)
# [[Nemesia Baztan Turrau]] ---- '''SORTUA''' Ekintzailea, frankismoaren biktima (Nafarroa
# [[Rachita Taneja]] ---- '''SORTUA''' karikaturagilea (India, ?)
# [[Ramona Zapatero Zapatel]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea frankismoaren biktima(Nafarroa, 1898--?
# [[Sonia Rueda]] ---- '''SORTUA''' artista (Bilbo, 1964)
# [[Tere Guenetxea]] ef-- '''SORTUA''' artista (Soraluze, 1953)
# [[Adriana Amado Suárez]] irakasle, ikertzailea (Buenos Aires, 1966)
# [[Alba Lago]] aurkezlea, idazlea (Galizia, 1985)
# [[Alicia Gimenez Bartlett]] idazlea ( Albacete 1951)
# [[Almudena Carracedo]] dokumentalgilea (Madril 1972)
# [[Amaia Peña]] futbolaria (Getxo 1998)
# [[Amparo Sard]] artista (Mallorca 1973)
# [[Amy Bull]] maistra eta sufragista (Erresuma Batua, 1877-1953)
# [[Ana Arzoumanian]] abokatu, idazle eta poeta (Argentina, 1962)
# [[Ana Barbara]] abeslaria (Mexiko 1971)
# [[Ana Flecha Marco]] itzultzaile, idazlea (Leon, 1986)
# [[Ana Romani]] poeta, kazetari kulturala (Coruña 1962)
# [[Andrea Dworkin]] idazlea, feminista erradikala (AEB 1946-2005)
# [[Angelina Pollak]] antropologoa (Austria/Venezuela 1932-2016)
# [[Anna Alma-Tadema]] artista, sufragista (Londres 1867-1943)
# [[Anna Fiske|Anna Fisc]] ilustratzailea, idazlea (Norvegia, 1964)
# [[Anna Starobinets]] idazlea (Errusia 1978)
# [[Anne Isabella Noel Byron]] matematikaria, aktibista (EB 1792-1860)
# [[Antonia Jiménez|Antonia Jimenez]] gitarra jolea (Puerto de Santa Maria, 1972)
# [[Arancha de Benito]] tb aurkezlea (Madril 1969)
# [[Arancha del Sol]] modeloa, aktorea, tb aurkezlea (Asturias 1972)
# [[Asja Lācis]] antzerkilaria (Estonia, 1891-179)
# [[Assumpcio Estivill]] liburuzaina, irakaslea (Tarragona 1949)
# [[Assumpta Montella]] historialaria, idazlea (Bartzelona 1958)
# [[Aurélie Neyret]] Frantziako komikigilea (Lyon, 1983)
# [[Aurora Alonso de Rocha]] idazlea, irakaslea eta ikertzailea (Buenos Aires, 1937-2021)
# [[Barbara Ayrton-Gould]] sufragista (EB 1886-1950)
# [[Beatriz Ariño]] kazetaria (Huesca 1963)
# [[Begoña Alfaro García]] politikaria (Bartzelona/Nafarroa 1982)
# [[Begoña Caamaño]] idazlea (Galizia 1964-2014)
# [[Bel%C3%A9n Garijo]] Almansako medikua (Albacete 1960)
# [[Belen Feliu]] idazlea (Galizia 1961-1997)
# [[Belen Toimil]] atleta (Coruña 1994)
# [[Bessie Blount Griffin]] fisioterapeuta, asmatzailea (AEB, 1914-2019)
# [[Blanca de la Torre]] arte-komisarioa (Leon 1977)
# [[Blanca Manchon]] estropadalaria (Sevilla 1987)
# [[Carmen Ramos Vellon]] atleta (Valentzia 1998)
# [[Carmen Ruiz]] aktorea (Madril 1974)
# [[Carolina de Cepeda]] sopranoa (Coruña 1847-Madril 1910)
# [[Carolina Robles]] atleta (Sevilla 1991)
# [[Caroline Polachek]] kantaria (AEB 1985)
# [[Cassandra Ciangherotti]] aktorea (Mexiko 1987)
# [[Catherine Cesarsky]] astronomoa (Frantzia-Venezuela, 1943)
# [[Cecile McLorin Salvant]] jazz abeslaria (AEB 1989)
# [[Charlotte Marsh]] sufragista (Britainia,
# [[Chloé Cruchaudet]] Frantziako komikigilea (Lyon, 1976)
# [[Chuny Anzorreguy]] idazlea (Buenos Aires, XX.mendea)
# [[Claudia Mori]] aktore, abeslari (Italia 1944)
# [[Concepcion Cascajosa]] ikertzailea, irakaslea (Bartzelona 1979)
# [[Concepcion Garcia Lorca]] errepublikar erbesteratua (Granada 1903-1962)
# [[Concha Hernandez ]] kultur kudeatzailea (Avila 1958)
# [[Danna Paola]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1995)
# [[Deborah Charlesworth]] biologoa (Erresuma Batua, 1943)
# [[Dolores Sanchez Palomino]] filologoa (Kantabria 1961)
# [[Doreen Allen]] sufragista (EB 1879-1663)
# [[Dorothy Height]] aktibista (AEB 1912-2010)
# [[Eagle Woman]] lakota indigena liderra (AEB 1820-1888)
# [[Elena Caffarena]] legelaria (Txile 1903-2003)
# [[Elena Guerra]] erlijiosoa, beatoa (Italia 1835-1914)
# [[Eli Bartra]] filosofia (Mexiko, 1947)
# [[Elisabeth Plainacher]] sorgintzat hartua (Austria, 1513-1583)
# [[Elizabeth Inglis]] aktorea (BH 1913- AEB 2007)
# [[Elizabeth Jagger]] modeloa, aktorea (AEB/EB 1984)
# [[Ellen Hutchins]] botanikaria (Irlanda, 1785-1815)
# [[Elnako amaetxea]] Elisabeth Eidenbenz erizain suitzarrak Frantzian sortutako erakundea (1939-1944)
# [[Emilia Currás]] kimikaria, dokumentalista (Madril 1927-2020)
# [[Ende (argitzailea)]] (X.mendea, Leon)
# [[Ester Bonet]] hizkuntzalaria (Bartzelona 1950)
# [[Esther Acebo]] aktorea (Madril 1983)
# [[Esther Corral Diaz]] filologoa (Lugo 1961)
# [[Esther Jaen]] kazetaria (Bartzelona 1968)
# [[Esther Pak]] medikua (Hego Korea, 1877-1910)
# [[Esther Palomera]] kazetaria (Madril 1968)
# [[Esther Peña Camarero]] soziologoa, politikaria (Burgos 1980)
# [[Esther Vaquero]] kazetaria (Salamanca 1982)
# [[Estibaliz Espinosa]] idazlea (Coruña 1974)
# [[Estrella Abecassis de Laredo]] fisikaria (Venezuela, 1940)
# [[Eugenia Osterberger]] musikagilea, piano-jolea (Coruña 1852-Niza 1932 19)
# [[Fabrizia Pons]] auto-pilotua, kopilotua (Italia 1955)
# [[Fatima Anllo Vento]] kultura ikertzailea (Madril 1958)
# [[Fatima Meer]] idazlea eta apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, 1928-2010)
# [[Faye Webster]] abeslaria (AEB 1997)
# [[Florence Haig]] sufragista (Erresuma Batua, 1856-1952)
# [[Florence Mkhize]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika 1932-1999)
# [[Frances Parker]] sufragista (Erresuma Batua, 1875-1924)
# [[Francine Galvez]] kazetaria (Kamerun 1966)
# [[Frieda Hughes]] poeta eta margolaria (Londres, 1960)
# [[Ghislaine Maxwell]] sexu-trafikatzailea (Frantzia 1961)
# [[Greta Lee]] aktorea (AEB 1983)
# [[Habiba Gribi]] kirolaria (Tunisia, 1984)
# [[Hafsa bint al-Hayy al-Rakuniyya]] Al-Andaluseko poeta (Granada 1135-1191)
# [[Harmonia Rosales]] artista afrokubarra (Chicago, 1984)
# [[Helen Joseph]] aktorea, edertasunaren erregina (Plymouth, 1942)
# [[Helen Tolson]] sufragista (Britania, 1888-1955)
# [[Helene Legrais]] historialaria, idazlea (Frantzia 1961)
# [[Henar Alvarez]] kazetaria, umorista (Madril 1984)
# [[Hengameh Ghaziani]] aktorea (Iran, 1970)
# [[Hilda Cid]] zientzialaria (Txile, 1933)
# [[Imma Prieto]] arte-komisarioa (Bartzelona 1975)
# [[Imogen Holst]] konpositorea (EB 1907-1984)
# [[Inger Christensen]] poeta (Danimarca 1935-2009)
# [[Isabel Mijares]] enologoa (Badajoz 1942-Madril 2024)
# [[Isabel Rodríguez (Mexikoko konkista)]] erizain militarra (Espainia, 1480-?)
# [[Jaël Bestué]] atleta (Bartzelona 2000)
# [[Jagmati Sangwan]] kirolaria, aktibista, politikaria (India 1960)
# [[Jane Joseph]] musikagilea (Londres 1894-1929)
# [[Jerry Hall]] modeloa, aktorea (AEB 1956)
# [[Jessica Cediel]] kazetaria, modeloa (Kolonbia 1982)
# [[Josephine St. Pierre Ruffin]] Sufragista (1842-1924)
# [[Jul' Maroh]] komikigile frantsesa (Lens, 1985)
# [[Julia Navalnaia]] ekonomialaria, politikaria (Errusia 1976)
# [[Kathleen Ferrier]] kontraltoa (EB 1912-1953)
# [[Kathleen March]] itzultzailea (AEB 1949)
# [[Kawtar Boulaid]] atleta (Maroko 1989)
# [[Kim Gordon]] rock musikaria, idazlea (AEB 1953)
# [[Kitty O'Neil]] zinemako espezialista (AEB 1946-2018)
# [[La Tortajada]] dantzari eta abeslaria (Granada, 1877-1957)
# [[Lætitia Sadier]] abeslaria (Frantzia, 1968)
# [[Laura Ainsworth]] sufragista (EB 1885-1958)
# [[Laura Baena]] influencerra, ekintzailea (Malaga 1981)
# [[Laura Garcia Lorca]] museo zuzendaria (AEB 1953)
# [[Laura Vilagra]] politikaria (Bartzelona 1976)
# [[Leelah Alcorn]] gazte trans suizidatua (AEB 1997-2014)
# [[Leila Arab]] musikaria (Irain jatorriko britainiarra, 1971)
# [[Lillian Ngoyi]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika 1911-1980)
# [[Lina Sandell]] poeta, gospel ereserkigilea (Suedia 1832-1903)
# [[Lisa Mandel]] komikigile frantsesa (Marseilla, 1977)
# [[Loles Vives]] atleta (Bartzelona 1957)
# [[Lorena Peña]] politikaria, gerrillari ohia (Salvador 1955)
# [[Louisa Atkinson]] botanikari, ilustratzaile, idazle (Australia, 1834-1872)
# [[Louise Pearce]] patologoa (AEB, 1885-1959)
# [[Lourdes Muñoz]] ingeniaria, politikaria (Bartzelona 1969)
# [[Lucia Koch]] argazkilaria, artista garaikidea (Brasil, 1966)
# [[Luisa Villalta Gomez]] idazlea (Coruña 1957)
# [[Mabel Balfour]] sindikalista eta apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, XX. mendea)
# [[Manuela Igartua Olaechea]] farmazian doktorea (Irura, 1970)
# [[Mar%C3%ADa Luisa L%C3%B3pez Fern%C3%A1ndez]] botanikaria (Madrid 1940)
# [[Marcela Iacub]] abokatua, idazlea eta ikertzaile feminista (Buenos Aires, 1964)
# [[Margaret Aldersley]] sufragista, feminista (1851-1940)
# [[Margarita Borja]] poeta, dramagilea (Alacant 1942)
# [[Margarita Ledo Andion]] idazlea, zinemagilea (Lugo 1951)
# [[Mari Pau Dominguez]] kazetaria, idazlea ( Bartzelona 1963)
# [[Maria Amelia Braganzakoa]] Brasilgo printzesa (Paris 1831-Madeira 1853)
# [[Maria Antonia Massanet Mayol]] poeta (Mallorca 1980)
# [[Maria Antonia Sanchez Escalona]] artista (Madril 1941)
# [[María Belén Morales]] eskultorea eta margolaria (Tenerife, 1928-2016)
# [[Maria Castellano Arroyo]] medikua (Jaen 1948)
# [[María de la Candelaria]] Tzeltalko Matxinadaren buruzagia (Mexiko, 1698-1716)
# [[Maria de Nati]] aktorea (Madril 1997)
# [[Maria Denis]] aktorea (Argentina 1916- Italia 2004)
# [[Maria Elvira Pombo Holguin]] diplomazialaria (Kolonbia 1960)
# [[Maria Eugenia Rito]] vedettea (Argentina 1975)
# [[María Fernanda Campa Uranga]] geologoa, aktibista (Mexiko, 1940-2019)
# [[María Gainza]] idazlea (Buenos Aires, 1975)
# [[Maria Jose Saez Carrasco]] kazetaria (Madril 1965)
# [[Maria Lionza]] jainkosa (Venezuela 1802)
# [[Maria Lopez Sandez]] filologoa, idazlea (Lugo 1973)
# [[Maria Luisa Prada Sarasua]] idazlea (Asturias XX. mendea)
# [[Maria Marchant]] hezitzailea, politikaria (Txile 1904-1990)
# [[Maria Nikolaevna O’Rourke]] presoa, hilketa eragilea (Errusia 1877-Argentina 1949)
# [[Maria Nikolaievna Romanova (1899-1918)]] Dukesa Handia (Errusiar Inperioa)
# [[Maria Rosa Fugazot]] aktorea (Argentina 1942)
# [[Maria Rosa Yorio]] rock kantautorea (Argentina 1954)
# [[Maria Thereza Alves]] artista (Brasil, 1961)
# [[Maria Vicente]] atleta (Bartzelona 2001)
# [[Mariam Hernandez]] aktorea (Fuerteventura 1981)
# [[Mariam Shahriar]] film zuzendaria (Iran XX. mendea)
# [[Marta Aledo]] aktorea (Madril 1978)
# [[Marta Galimany]] atleta (Tarragona 1985)
# [[Mary Ann Aldham]] sufragista (Erresuma Batua, 1858-1940)
# [[Mary Carson Breckinridge]] erizaina, emagina (AEB, 1881-1965)
# [[Mary Gawthorpe]] sufragista (Erresuma Batua, 1881-1973)
# [[Mary Sophia Allen]] sufragista, policia (Britainia, 1878-1964)
# [[Maya Erskine]] aktorea (AEB 1987)
# [[Maya Mihindou]] Gabongo ilustratzaile, argazkilari eta kazetaria (Libreville, 1984)
# [[Michela Belmonte]] aktorea (Italia 1925- Alacant 1978)
# [[Michele Mouton]] rally pilotua (Frantzia 1951)
# [[Milena Busquets]] idazlea eta kazetaria (Bartzelona, 1972)
# [[Miri Perez-Cabrero]] aktorea, sukaldaria ( Bartzelna 1993)
# [[Mischa Bredewold ]] txirrindularia (Herbehereak 2000)
# [[Mónica Mayer]] artista eta arte krikikaria (Mexiko, 1954)
# [[Montserrat del Amo]] idazlea (Madril 1927-2015)
# [[Nancy Astor]] lehen emakumea parlamentu britainiarrean (1879-1964)
# [[Natalia Rodriguez (aktorea)]] (Madril 1992)
# [[Natascha Kampusch]] ume bahitua (Austria 1998)
# [[Nazhūn bint al-Qalā'iyya]] poeta (Al-andalus XII. mendea)
# [[Nelly Kaplan]] idazlea (Buenos Aires, 1931-Suitza, 2020)
# [[Neus Aguado]] poeta, kazetaria, literatura kritikaria (Argentina, 1955)
# [[Nicolasa Montt de Marambio]] poeta (Txile 1857-1924)
# [[Nuria Amat]] idazlea ( Bartzelona 1950)
# [[Nuria Montserrat Pulido]] bioingeniaria (Bartzelona 1978)
# [[Oda Krohg]] margolaria (Norvegia 1860-1935)
# [[Paola Cortellesi]] aktorea (Italia 1973)
# [[Paola Rojas]] kazetaria (Mexiko 1976)
# [[Paz Márquez Benítez]] idazlea (Filipinak,
# [[Petra Delicado]] literatura pertsonaia, inspektorea
# [[Phyllis Smith]] aktorea (AEB 1952)
# [[Pilar Carbonero Zalduegi]] ikertzailea (Marokoko protektoratua, 1942)
# [[Pilar de Francisco]] kazetaria, umorista (Madril XX. mendea)
# [[Qiu Zhu]] margolaria (Ming dinastiako txinatarra)
# [[Rachel Reeves]] politikaria (EB 1979)
# [[Rahima Moosa|Rahina Moosa]] apartheidaren aurkako politikaria (Hegoafrika, 1922-1993)
# [[Raisa Smetanina]] iraupen-eskiatzailea (Errusia 1952)
# [[Rekha]] aktorea (India 1954)
# [[Rocio Madrid]] aktore, tb aurkezlea (Malaga 1978)
# [[Rocio San Miguel]] abokatua, aktibista desagertua (Venezuela 1966)
# [[Rocio Santa Cruz]] kultur kudeatzailea (Coruña 1967)
# [[Rocio Vieitez Ferro]] itzultzailea (Pontevedra 1975)
# [[Rosalind Eleazar]] aktorea (EB 1982)
# [[Rosalind Fox Solomon]] argazkilaria (AEB 1930)
# [[Rosalinda Celentano]] aktorea (Italia 1968)
# [[Rosario Valcárcel]] poeta, eleberrigilea (Kananaria Handiko las Palmas, 1949)
# [[Rose Frisch]] zientzialari aitzindaria ( AEB 1918-201519)
# [[Rozenn Milin]] kazetaria (Frantzia, 1960)
# [[Sabina Puertolas]] sopranoa (Zaragoza 1973)
# [[Sahraa Karimi]] dokumentalgilea (Iran/Afganistan 1983)
# [[Sandra Golpe]] kazetaria (Cádiz 1974)
# [[Saridjah Niung]] musikaria, artista (Indonesia 1908-1993)
# [[Selina Cooper]] sufragista (Britainia
# [[Shobhaa De]] idazlea (India 1948)
# [[Shygirl]] DJ (EB 1992)
# [[Silvia Orriols]] politikaria (Girona 1984)
# [[Simona Izzo]] film zuzendaria (Italia 1953)
# [[Sira Rego]] politikaria (Vañentzia 1973)
# [[Sophia Williams-De Bruyn|Sophia Williams de Bruyn]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, 1938)
# [[Susana Gomez Castaño]] musikaria, ekintzailea (Kolonbia 1984)
# [[Sushmita Sen]] aktorea, Miss Unibertso (India 1975)
# [[Susie Porter]] aktorea (Australia 1971)
# [[Suzanne Lacy]] artista (AEB, 1945)
# [[Teresa Rivero]] 1. Emakume-presidente futbolean (Cádiz 1935)
# [[Teresa Shaw]] Idazle, itzultzaile (Uruguai-Bartzelona, 1951)
# [[Theresa Garnett]] ekintzaile sufragista (Erresuna Batua, 1888-1966)
# [[Valentine Penrose]] idazle eta margolaria (Frantzia, 1898-1978)
# [[Vicenta Fernandez-Montesinos]] idazlea (Granada 1930-Madril 2023)
# [[Vicky Luengo]] aktorea (Mallorca 1990)
# [[Victoria Lomasko]] marrazkilaria (Errusia, 1978)
# [[Vidya Balan]] aktorea, abeslaria (India 1979)
# [[Violet Aitken]] sufragista (Erresuma Batua, 1886-1987)
# [[Virginia Giuffre]] sexu-biktima (AEB/Australia 1983)
# [[Virginie Ancelot]] idazlea eta pintorea (Dijon, 1792-Paris, 1875)
# [[Wilma Labate]] film zuzendaria, gidoilaria (Italia 1949)
# [[Zheng Qinwen]] tenislaria (Txina 2002)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''otsaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Casilda Ampuero]] '''SORTUA''' Fronte eta Ospitaleen zuzendaria (San Vicente de la Barquera, 1906-1978)
# [[Conchita Bustinduy]] '''SORTUA''' erraketista (Berriatua, 1927)
# [[Mercedes Herrán]] '''SORTUA''' haur saltzailea (?-Bilbo, 2002)
# [[Aurora Gómez Urrutia]] '''SORTUA''' ekintzaile errepublikarra (Obanos, 1914-Iruñea, 1975)
# [[Adela Tarifa Fernández]] historialaria, ikertzailea (Granada 1949)
# [[Africa Fanlo]] ilustratzailea (Bartzelona, 1972)
# [[Agnes Arber]] botanikaria (Erresuma Batua, 1879-1960)
# [[Ai Yazawa]] mangaka japoniarra (Osaka, 1967)
# [[Alice Henry]] sufrafista (Australia, 1857-1943)
# [[Alicia Dickenstein]] matematikaria (Argentina, 1955)
# [[Aliya Moldagulova]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1925-1944)
# [[Amanda Marsalis]] argazkilaria, film zuzendaria (AEB, XX. mendea)
# [[Ana Bustelo]] editorea eta itzultzailea (Paris, 1964)
# [[Ana de la Cueva]] ekonomialaria (Madril 1966)
# [[Ana María Bejarano Escanilla]] itzultzailea (Salamanca, 1959)
# [[Ana María Campos]] heroia ( Venezuela 1796-1828)
# [[Ana Miralles|Ana Mirelles]] komikigilea eta ilustratzailea (Madril, 1959)
# [[Ana Requena]] kazetaria, blogaria (Madril 1984)
# [[Anabel Flores Salazar]] kazetaria (Mexiko 1984-2016)
# [[Andrea Motis]] musikagilea, tronpeta jolea, jazz kantaria (Bartzelona 1995)
# [[Angeles Mastretta]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1949)
# [[Ann Chapman]] limnologoa (Zeelanda Berria, 1937-2009)
# [[Anna Cardús Flaqué]] saskibaloi arbitroa (Bartzelona 1970)
# [[Anna Casanovas|Anna Casanova]] idazlea (Bartzelona, 1975)
# [[Anna Petronella van Heerden]] ginekologoa, sufragista (Hegoafrika 1887- 1975)
# [[Anne Teuf]] ilustratzaile eta komikigile frantsesa (Aspach-le-Haut, 1964)
# [[Annie MacDonald Langstaff]] legelaria, (Kanada,
# [[Antoinette Blackwell]] idazlea eta gizarte ekintzailea (AEB, 1825-1921)
# [[Arantxa Aguirre Carballeira]] dokumentalgilea, gidoilaria (Madril 1958)
# [[Arca (abeslaria)]] (Venezuela/Bartzelona 1989)
# [[Arcelia Ramirez]] aktorea (Mexiko 1967)
# [[Arja Kajermo|Arja Kajerno]] komikigilea (1949)
# [[Arlene Harris]] aktorea (Kanada 1896-AEB 1976)
# [[Arlene Harris]] enpresaburua, asmatzailea (AEB 1948)
# [[Åsa Grennvall|Assa Grennavall]] komikilaria (Suedia, 1973)
# [[Barbara Morgenstern]] elektronika-abeslaria, ekoizlea (Alemania 1946)
# [[Barbara Saavedra]] biologoa (Txile 1967)
# [[Begoña Lolo]] musikologoa (Madril 1958)
# [[Begoña San Jose ]] sindikalista (Segovia 1949)
# [[Begoña Torres]] kultur kudeatzailea (Madril XX. mendea)
# [[Belen Atienza Azcona]] film ekoizlea (Madril 1970)
# [[Bella Guerin]] sufragista eta ekintzaile (Australia, 1858-1923)
# [[Bibi Bourelly]] egile abeslaria (Berlin/AEB 1994)
# [[Blanche Feillet-Hennebutte]] margolaria eta litografoa (1815-1886)
# [[Bodil Schmidt-Nielsen]] fisiologoa (Danimarka-AEB, 1918-2015)
# [[Bríet Bjarnhéðinsdóttir]] politikaria (Islandia, 1856-1940)
# [[Carlota Guerrero]] argazkilaria, zinemagilea (Bartzelona 1989)
# [[Carmen Armendariz]] ekoizlea (Mexiko 1946)
# [[Carolina_Caycedo]] diziplina anitzeko artista (London, 1978)
# [[Catherine Helen Spence]] idazlea, kazetaria, sufragista (Australia, 1829-1910)
# [[Chus Tudelilla]] arte-kudeatzailea (Logroño 1961)
# [[Claire Tomalin]] kazetaria, biografoa (Londres 1933)
# [[Clara Giveen]] sufragista (Irlanda, 1887-1967)
# [[Clara Segura]] aktorea (Bartzelona 1974)
# [[Claudia Malagelada]] aktorea, dantzaria (Bartzelona 2007)
# [[Cristina Gutiérrez (pilotua)]] (Burgos 1991)
# [[Cristina Huete (ekoizlea)]] (Brasil/Espainia XX. mendea)
# [[Diana Athill]] editore, idazle, nobelagile (Londres, 1917-2019)
# [[Doaa el-Adl]] karikaturegilea (Egipto, 1979)
# [[Dolores Hayden]] arkitektoa, historialaria, poeta (AEB, 1945)
# [[Dorothe Engelbretsdotter]] poeta (Norvegia, 1634-1716)
# [[Draga Ljo%C4%8Di%C4%87]] medikua, feminista (Serbia, 1855-1926)
# [[Edwidge Danticat]] idazlea (Haiti/AEB 1969)
# [[Eileen Mary Casey]] sufragista (Australia 1881- 1972)
# [[Elin Wallin|Elin Walin]] artista (Suedia, 1884-1969)
# [[Eliza Ritchie|Eliza Ritche]] sufragista eta filosofoa (Kanada, 1856-1933)
# [[Elizabeth Avery Meriwether]] idazle, sufragista (AEB, 1824-1916-)
# [[Ellen Allien]] DJ (Alemania 1968)
# [[Ellen Ternan]] aktorea (EB 191839-1914)
# [[Elvira Sastre]] poeta, itzultzailea (Segovia 1992)
# [[Emma Miller]] sufragista (EB 1839-Australia 1927)
# [[Esperanza Mendoza Holgado]] saskibaloi arbitroa (Caceres 1983)
# [[Ethel Sargant]] botanikaria (Erresuma Batua, 1863-1918)
# [[Eva Valiño]] soinu teknikaria (Bartzelona 1969)
# [[Fanny Brice]] aktorea ( AEB 1891-1951)
# [[Fatimah Tuggar ]] artista (Nigeria 1967)
# [[Flora de Pablo]] medikua, ikertzailea (Salamanca, 1952)
# [[Florence Lawrence]] aktorea, asmatzailea (Kanada-AEB, 1886-1938)
# [[Fran%C3%A7oise Brauner]] medikua (Austria-Frantzia, 1911-2000)
# [[Františka Plamínková]] kazetaria, feminista, politikaria (Txekia, 1875-1942)
# [[Gabriela Gonz%C3%A1lez]] fisikaria (Argentina, 1965)
# [[Gabriele Schor]] publizista, bildumagilea (Austria 1961)
# [[Garcia Botikaria]] zientzia dibulgatzailea (Cuenca 1995)
# [[Geneviève Thiroux d'Arconville]] idazlea, zientzialaria (Frantzia 1720-1805)
# [[Gertrude Blanch]] matematikaria (Polonia-AEB, 1897-1996)
# [[Gertrude Caton Thompson]] arkeologoa (Britainia Handia, 1888-1985)
# [[Giorgia Marras]] Komikigile eta ilustratzaile franko-italiarra (Genova, 1988)
# [[Giulia Tamayo Leon]] abokatua, aktibista (Peru 1958- Uruguai 2014)
# [[Griselda Pascual i Xufré]] matematikaria (Bartzelona, 1926-2001)
# [[Hedwig Dohm]] idazlea (Alemania 1831-1919)
# [[Helen Frankenthaler]] margolaria (AEB, 1928-2011)
# [[Helene Funke]] margolaria (Alemania,1869-1957)
# [[Henrietta Dugdale]] sufragista (Londres 1827- Australia 1918)
# [[Hiromu Arakawa]] mangaka japoniarra (Tokachi, 1973)
# [[Irene Manton]] botanikaria (Erresuma Batua, 1904-1988)
# [[Irene Stegun]] matematikaria (AEB, 1919-2008)
# [[Irma Thomas]] soul abeslaria (AEB 19)41
# [[Irma Wyman]] ingeniari informatikoa (AEB, 1928-2015)
# [[Isabel Muñoz (argazkilaria)]] (Bartzelona/Madril 1951)
# [[Isabel Tajahuerce Ángel]] irakaslea, ikertzailea (Soria 1960)
# [[Jantina Tammes]] botanikaria (Herbehereak, 1871-1947)
# [[Jeanne Demessieux]] piano-jotzaile, organo-jotzailea (Frantzia, 1921-1968)
# [[Jenny Saville]] margolaria (Britainia, 1970)
# [[Jessica Bennett]] kazetaria, blogaria (AEB 1981)
# [[Jorja Smith]] kantautorea (EB 1997)
# [[Josiane Balasko]] aktorea, zuzendaria, gidoigilea (1950)
# [[Judi Chamberlin]] aktibista (AEB 1944-2010)
# [[Judith Scott (artista)|Judith Scott]] artista (Ohio, 1943-2005)
# [[Kali Uchis]] kantautorea (AEB 1994)
# [[Karo Moret Miranda]] historialaria, ikertzailea (Kuba,...)
# [[Kate Lilley]] poeta (Australia, 1960)
# [[Kate Perugini]] margolaria (EB 1839-1929)
# [[Kehlani]] egile abeslaria (AEB 1995)
# [[Kenia Os]] abeslaria, youtuberra (Mexiko 1999)
# [[Lais Korintokoa]] hetera (Grezia K.a V. mendea- K.a. IV. mendea)
# [[Lala Huete]] figuringilea (Brasil/Espainia 1957)
# [[Laura Lechuga]] kimikaria, ikerlaria (Sevilla 1962)
# [[Lilli Hornig]] kimikaria (Txekoslovakia-AEB, 1921-2017)
# [[Liv Strömquist]] komikigilea (Suedia, 1978)
# [[Louisa Lawson]] idazlea, poeta, sufragista (Australia, 1848-1920)
# [[Louise Brealey]] aktorea (EB 1979)
# [[Ludwika Paleta]] aktorea (Polonia/Mexiko 1978)
# [[Lulu Roman]] komediantea, abeslaria (AEB 1946)
# [[Lynn Fontanne]] aktorea (EB 1887- AEB 1983)
# [[Mabel Sharman Crawford]] abenturazale eta idazlea (Irlanda, 1820-1912)
# [[Madhuri Dixit]] zinema aktorea (India, 1967)
# [[Maevia Noemí Correa]] botanikaria (Argentina, 1914-2005)
# [[Manuela Sambo]] artista (Angola/Alemania 1964)
# [[Margarida Castells]] itzultzailea (Bartzelona, 1962)
# [[Margie Sudre]] Frantziako politikaria (Vinh, 1943)
# [[Marguerite Jeanne Carpentier]] eskultorea (Paris 1886-1965)
# [[Maria Angeles Querol]] historialaria (Badajoz 1948)
# [[María Calcaño]] poeta (Venezuela 1906-1956)
# [[María Eduarda Barjona de Freitas]] kazetaria, kritikaria (Portugal 1882-1952)
# [[Maria Fyodorovna Zibold]] medikua (Serbia, 1849-1939)
# [[Maria Jose Toro Nozal]] zientzialaria (Zamora 1957)
# [[Maria Pia Timon]] etnologoa (Cáceres 1954)
# [[Maria Polivanova]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1922-1942)
# [[María Rosa Urraca Pastor]] karlista eta falangista (Madril, 1900-Bartzelona, 1984)
# [[Maria Sainz Martin]] medikua (Badajoz 1953)
# [[Maria Schwarz]] arkitektoa (Alemania 1956)
# [[Maria Silva]] aktorea (Palentzia 1941-Madril 2023)
# [[Maria Tena]] idazlea, kultur kudeatzailea (Madril 1953)
# [[Maria Teresa Salazar Bermudez]] kimikari aitzindaria (Badajoz 1909-Madril 1982)
# [[Maria Vazquez]] aktorea (Galizia 1979)
# [[María Vinyals|Marina Vinyals]] idazlea eta artikulugilea (Galizia, 1875-1942)
# [[Maria von Linden]] bakteriologo, zoologo (Alemania, 1869-1936)
# [[Maribel Domenech]] artista (Valentzia 1951)
# [[Marilou Berry]] aktorea (Frantzia, 1973)
# [[Marina Picasso]] idazlea (Frantzia, 1950)
# [[Marina Raskova]] pilotua (Sobiet Batasuna, 1912-1943)
# [[Marjorie Courtenay-Latimer]] naturalista (Hegoafrika, 1907-2004)
# [[Marjorie Hasler]] sufragista (Irlanda, 1887-1913)
# [[Marlene Engelhorn]] aktibista, filantropoa (Austria 1992)
# [[Marta Carazo]] kazetaria ( Madril 1973)
# [[Martha Carrillo]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1966)
# [[Mary Ann Hilliard]] erizaina eta sufragista (Irlanda, 1860-1912)
# [[Mary Galway]] sufragista eta sindikalista (Irlanda, 1864-1928)
# [[Mary J. Blige]] abeslaria (AEB 1984)
# [[Mary Lee]] sufragista (Australia, 1821-1909)
# [[Mary Martin]] aktorea (AEB 1913-1990)
# [[Mary Richardson]] sufragista (Kanada, 1889-1961)
# [[Mary-Dell Chilton]] biologoa (AEB, 1939)
# [[Mati Diop]] aktore eta zuzendaria (Paris, 1982)
# [[Maya Zankoul]] artista bisuala, blogaria (Libano, 1986)
# [[Maybanke Anderson]] sufragista (Australia, 1845-1927)
# [[Merce Paloma]] jantzi diseinatzailea (Bartzelona 1964)
# [[Mercedes Valdivieso]] idazlea (Txile 1924-1993)
# [[Mihri Müşfik Hanım]] margolaria (Turkia, 1886-1954)
# [[Miluca Sanz]] musikaria, artista (Segovia 1956)
# [[Minna Sundberg]] ilustratzailea (Suedia, 1990)
# [[Miss Kittin]] DJ (Frantzia 1973)
# [[Mónica Oriol Icaza]] enpresaria (Madril, 1961))
# [[Muriel Douru]] komikigile, idazle eta ekintzaile frantsesa (1976)
# [[Muriel Matters]] kazetaria, sufragista (Australia, 1817-1969)
# [[Nadia Khiari]] komikigilea eta irakaslea (Tunisia, 1973)
# [[Natalia Carbajosa]] idazlea eta itzultzailea (Puerto de Santa Maria, 1971)
# [[Natalia Kovxova|Natalia Kovxva]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1920-1942)
# [[Natalka Bilotserkivets]] poeta eta iraultzailea (Ukraina, 1954)
# [[Nh. Dini]] idazle feminista (Indonesia 1936-2018)
# [[Nieves López Martínez]] paleontologoa (Burgos, 1949-2010)
# [[Ninnan Santesson]] eskultoregilea (Suedia, 1891-1969)
# [[Noemí Zaritzky]] ingeniari kimikoa (Argentina, 1951)
# [[Norio Sakurai]] mangaka(Japonia)
# [[Núria Tamarit Castro]] irudigilea (Castelló 1993)
# [[Odile Schweisguth]] medikua (Frantzia 1913-2002)
# [[Olivia Mandle]] ingurumen aktibista (Bartzelona 2007)
# [[Pati Chapoy]] kazetaria (Mexiko 1949)
# [[Peggy McCay]] aktorea (AEB 1927-2018)
# [[Pilar Landeira Guerrero]] saskibaloi arbitroa (Madril 1959)
# [[Polina Osipenko]] hegazkinlari heroia (Sobietar Batasuna, 1907-1939)
# [[Power Paola]] komikigilea (Ekuador, 1977)
# [[Ptazeta]] rap kantugilea (Kanariak 1996)
# [[Regina Silveira]] artista eta unibertsitateko irakaslea (Brasil, 1939)
# [[Remedios Sanchez]] idazlea, ikertzailea (Bartzelona 1975)
# [[Rita Payes]] musikagilea, tronboi jolea, jazz kantaria (Bartzelona 1999)
# [[Roser Berdagué]] itzultzailea (Katalunia, 1929)
# [[Rosina Gomez Baeza]] kultur kudeatzailea (Asturias 1941)
# [[Safia Farhat]] artista (Tunisia, 1924-2004)
# [[Sara Becker (aktorea)]] (Txile 2002)
# [[Sara Fratini]] ilustratzailea (Venezuela, 1985)
# [[Semiramis Gonzalez]] historialaria (Asturias 1988)
# [[Serena Lake]] predikatzailea, sufragista (Australia, 1842-1920)
# [[Sheila Tobias]] administratzaile, idazle (AEB, 1935-2021)
# [[Sita Abellan]] DJ, modeloa (Murtzia 1993)
# [[Sofia Coll]] kantari, dantzari, aktorea (Bartzelona 1999)
# [[Sophie Bryant]] matematikaria (Erresuma Batua, 1850-1922)
# [[Sybille Bedford]] idazlea, kazetaria (Alemania 1911-EB 2006)
# [[Sylvia Earle]] ozeanografoa (AEB 1935)
# [[Tatiana Proskouriakoff]] arkeologo, etnologo (Errusia-AEB, 1909-1985)
# [[Teyana Taylor]] abeslaria, dantzaria, aktorea (AEB 1990)
# [[Tomasa Tito Condemayta]] independentziaren aitzindaria, heroia (Peru 1740-1781)
# [[Tracey Rose]] artista (Hegoafrika 1974)
# [[Valentina Borok]] matematikaria (Ukraina, 1931-2004)
# [[Valentina Grizodubova]] hegazkinlari heroiak (Sobietar Batasuna, 1909-1993)
# [[Vanessa Ciangherotti]] aktorea (Mexiko 1974)
# [[Vanessa Nakate]] klima-aktibista (Uganda, 1996)
# [[Vinciane Despret]] filosofoa (Belgika 1959)
# [[Wangechi Mutu]] artista (Kenya/AEB 1972)
# [[Whitney Wolfe Herd]] enpresaburua, ekintzailea (AEB 1989)
# [[Xulia Vicente]] irudigilea (Coruña 1993)
# [[Yasmina Alcaraz Moreno]] saskibaloi arbitroa (Girona 1989)
# [[Yelizaveta Chaikina]] partisanoa (Sobiet Batasuna, 1918-1941)
# [[Yevdokia Bershanskaia]] hegazkinlaria (Sobietar Batasuna, 1913-1982)
# [[Yvonne Sylvain]] medikua (Haiti, 1907-1989)
# [[Zdenka Braunerová]] margolaria (Txekia, 1858-1934)
# [[Zeina Abirached]] komikigilea, ilustratzailea (Beirut, 1981)
# [[Ziba Ganiyeva]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1923-2010)
# [[Alice Abadam]] sufragista (GAles, 1856-1940)
# [[Lila Avilés|Lila Aviles]] zinema zuzendaria (Mexiko, 1982)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''urtarrila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aintzane Uria]] ef--'''SORTUA''' abeslaria, soinularia (Durango, 1979)
# [[Fatmana Binta]] ----'''SORTUA''' sukaldaria (Sierra Leona, 1984)
# [[Izaro Oliveira]] ef--'''SORTUA''' txirrindularia (Ermua 2005)
# [[Mari Carmen Montoya Azkuna]] --ef'''SORTUA''' farmazialaria (1926-2024)
# [[Gloria Zuazola]] --ef'''SORTUA''' (Uruguai, 1966-2024)
# [[Itsaso Gangoitia]] ----'''SORTUA''' lasterkaria, euskara teknikaria (Abadiño 1988)
# [[Paquita Bretos Andueza]] ----'''SORTUA''' mendizalea, ateoa, komunista (Pasaia, 1927)
# [[Larraitz Amezaga del Fango]] ----'''SORTUA''' endometrosiaren buruzko liburuaren egilea (Donostia, 1990
# [[Erkuden Txokarro]] ----'''SORTUA''' (Iruñea, 1974)
# [[Ru´a Zimawi|Ru´a Rimawi]] ----'''SORTUA''' (Zisjordania, 1998)
# [[Nora Botero]] ----'''SORTUA''' irakaslea, ikertzailea (Kolonbia , ?)
# [[Auxi Díaz]] ef--'''SORTUA''' magistratua (Kanaria Handia 1967)
# [[María Isabel Gutiérrez Velasco]] --ef'''SORTUA''' prostituta (Santander, ? - Basauriko espetxea, 1977))
# [[Begoña Vesga]] ef--'''SORTUA''' ekintzaile, feminista, politikaria (Burgos, Ermua, 1951)
# [[Beatriz Arizaga Bolunburu]] ef--'''SORTUA''' historialaria (Eibar, 1951)
# [[Maialen Etxart Salaberri]] ----'''SORTUA''' irakaslea (Isturitze, 1978)
# [[Sara Oceja Salazar]] ef--'''SORTUA''' arkitektua eta politikaria (Durango, 1970)
# [[Paula Bronstein]] fotokazetaria (AEB, XX. mendea)
# [[Edith Hirsch Luchins]] efef matematikaria (Polonia-AEB, 1921-2002)
# [[Annie Montague Alexander]] paleontologo, filantropoa (AEB, 1867-1950)
# [[Carol Guzy]] ef-- argazkilaria (AEB, Pensilvania, 1956)
# [[Ladislava Bakanic]] gimnasta (New York, 1924)
# [[Julia Kavanagh|Julia Kavabagh]] idazlea (Irlanda, 1824-1877)
# [[Nelly Bodenheim|Nelly Bodenneim]] ilustratzailea (Herbehereak, 1874-1951)
# [[Hamideh Kheirabadi]] aktorea (Irlanda, 1924-2010)
# [[Dorothy Cayley]] mikologoa (Sri Lanka, 1874-1955)
# [[Maria Mauban]] aktorea (Marsella, 1924-2014)
# [[Kate Lester]] aktorea (Ingalaterra, 1857-1924)
# [[Dorothea Wolbert]] aktorea (AEB, 1874-1958)
# [[Gré de Jongh]] lasterketaria (Herbehereak, 1924-2002)
# [[Vera Molnár]] artista (Hungaria, 1924-2023)
# [[Elena Cernei]] mezzo-sopranoa (Errumania, 1924-2000)
# [[Hrytsko Hryhorenko]] poeta eta itzultzailea (Ukrainia, 1867-1924)
# [[Claudine Dupuis]] aktorea (Frantzia, 1924-1991)
# [[Annelise Hovmand]] zinema-zuzendaria (Danimarka, 1924-2016)
# [[Conradine Birgitte Dunker]] idazlea (Norvegia, 1780-1866)
# [[Beatrice Chebet]] atleta (Kenya 2000)
# [[Tsigie Gebreselama]] atleta (Etiopia 2000)
# [[Dawit Seyaum]] atleta (Etiopia 1996)
# [[Shannon Rowbury]] atleta (AEB 1984)
# [[Lisa Dobriskey]] atleta (EB 1983)
# [[Adela Pankhurst]] sufragista, aktibista politikoa (EB 1885-Australia 1961)
# [[Minnie Baldock]] sufragista (EB 1864-1954)
# [[Adelaide Knight]] sufragista (EB 1871-1950)
# [[Christian Jollie Smith]] abokatu ekintzailea (Australia 1885-1963)
# [[Margaret Bondfield]] politikaria, aktibista (EB 1873-1953)
# [[Louisa Martindale]] zirujaua (EB 1872-1966)
# [[Louisa Martindale (feminista)]] sufragista, aktibista (EB 1839-1914)
# [[Hilda Martindale]] funtzionarioa, idazlea (EB 1875-1952)
# [[Cicely Hamilton]] dramagilea, aktorea (EB 1872-1933)
# [[Dora Montefiore]] zirujaua (EB 1872-1966)
# [[Kelly Holmes]] atleta (EB 1970)
# [[Mary Rand]] atleta (EB 1940)
# [[Alemitu Tariku]] atleta (Etiopia 2000)
# [[Shelby Houlihan]] atleta (AEB 1993)
# [[Manuela M. Veloso]] irakaslea, robot-ikertzailea (Lisboa 1957)
# [[Lua Ribeira]] argazkilaria (Coruña, 1986)
# [[Cristina de Middel]] argazkilaria (Alacant, 1979)
# [[María Garay]] tango abeslaria (Argentina, 1941)
# [[Anna Gottlieb]] abeslaria (Viena, 1774-1856)
# [[Hou Bo]] argazkilaria (Txina, 1924-2017)
# [[Montserrat Ubach Tarrés]] espeleologoa aitzindaria (Bartzelona XX. mendea)
# [[Rocío Verdejo García]] artista plastikoa, argazkilaria (Granada 1982)
# [[Olinpia Velasco]] artista bisuala, argakilaria ( Granada 1970)
# [[Ana Vaz]] film zuzendaria, artista (Brasil 1982)
# [[Sara Ramo]] artista bisuala (Madril/Brasil 1975)
# [[Ann Packer]] atleta (EB 1942)
# [[Tatiana Tomashova]] atleta (Errusia 1975)
# [[Svetlana Masterkova]] atleta (Errusia 1968)
# [[Denise Lewis]] atleta (EB 1972)
# [[Sally Gunnell]] atleta (EB 1966)
# [[Eladia Blázquez]] abeslaria (Argentina, 1931-2005)
# [[Zanele Muholi]] artista eta aktibista (Hegoafrika, 1972)
# [[Eva Nogales]] biofisikaria (Colmenar Viejo, 1965)
# [[Ana María Muñoz Amilibia]] arkeologoa (Donostia-Madril, 1932-2019)
# [[Farshid Moussavi]] arkitektoa (Iran/Britainia 1965)
# [[Roma Agrawal]] egitura-ingeniaria (India/EB 1983)
# [[Francine Houben]] arkitektoa (Herbehereak 1955)
# [[Beverly Willis]] arkitektoa (AEB 1928-2023)
# [[Jolanda Ceplak]] atleta (Eslovenia 1976)
# [[Hasna Benhasi]] atleta (Maroko 1978)
# [[Fantu Worku]] atleta (Etiopia 1999)
# [[Karissa Schweizer]] atleta (AEB 1996)
# [[Phylis Smith]] atleta (EB 1963)
# [[Pilar Citoler]] dentista, arte bildumagilea (Zaragoza 1937)
# [[Mary Strong Clemens]] botanikaria (AEB, 1873-1968)
# [[Hortense Powdermaker]] antropologoa (AEB,1900-1970)
# [[Charlotte Abramow]] argazkilari eta bideogilea (Brusela, 1993)
# [[Judy Dater]] argazkilari feminista (AEB, 1941)
# [[Germaine Van Parys]] fotokazetaria (Belgika, 1893-1983)
# [[Alexandra Boulat]] fotokazetaria (Frantzia, 1962-2007)
# [[Ina Higgins]] baratzezaina, paisaia-arkitektoa (Irlanda 1860-Australia 1948)
# [[Nettie Palmer]] idazlea, kritikaria ( Australia 1885-1964)
# [[Vicenta Cortés Alonso]] artxibozaina, ikertzailea, irakaslea (Valentzia 1925-2021)
# [[María Eugenia Rodríguez Palop]] legelaria, politikaria ( Badajoz 1970)
# [[Marisa Rodríguez Palop]] kazetaria, korrespontsala (Badajoz 1966)
# [[Janeene Vickers]] atleta (AEB 1968)
# [[Sandra Farmer]] atleta (Jamaika/AEB 1962)
# [[Debra Flintoff-King ]] atleta (Australia 1960)
# [[Tatiana Ledovskaya]] atleta (Errusia 1966)
# [[Sandra Douglass Morgan]] abokatu, kirol-zuzendaria (Las Vegas 1978)
# [[Mary_Elliott_Hill]] kimikaria (AEB, 1907-1969)
# [[Naomi Parker]] langilea, modeloa (AEB, 1921-2018)
# [[Marica Andallón]] heroina (Oviedo, 1764-1848)
# [[Dana Ulery]] informatiba zientifikoa (AEB, 1938)
# [[Mary Cowden Clarke]] idazlea (Londres, 1809-Italia, 1898)
# [[Fili Chillón|Fili Chillon]] idazle eta eskultore (1918-2012)
# [[Claude Cahun|Claude CAhun]] artista (Frantzia, 1894-1954)
# [[Suzanne Malherbe|Susanne Malherbe]] argazkilaria, diseinatzaile (Frantzia, 1892-1972)
# [[Véronique de Viguerie|Veronique de Viguerie]] fotokazetaria (Frantzia, 1978)
# [[María Amelia Baltar]] abeslaria (Buenos Aires, 1940)
# [[Luz María del Castillo Fregoso]] kimikari-biologoa (Mexiko, 1926-1990)
# [[Li Fanghua]] fisikaria (Txina, 1932-2020)
# [[Elise Ottesen-Jensen]] kazetaria (Suedia, 1886-1973)
# [[Dina Vierny]] modeloa, arte-bildumagilea, museo-zuzendaria, erresistentzian ekintzaile (Errumania 1919-Paris 2009)
# [[Nina Kandinski]] mezenasa (Errusia 1896- Suitza 1980)
# [[Lily Pastré ]] filantropoa (Frantzia 1891-1974)
# [[Manuela Beltrán]] heroia (Kolonbia 724-1819)
# [[Marina Stepanova]] atleta (Errusia 1950)
# [[Linda Keough ]] atleta (EB 1963)
# [[Tracy Goddard]] atleta (EB 1969)
# [[Silvia Rieger]] atleta (Alemania1970)
# [[Katharine Merry]] atleta (EB 1974)
# [[Fahrelnissa Zeid]] artista (Turkia 1901-Jordania 1991)
# [[María Josefa Jiménez Cisneros]] arkeologoa (Cádiz. 1916-2002)
# [[Romina Ressia]] argazkilaria (Argentina, 1981)
# [[Emilie Bieber]] argazkilaria (Alemania, 1810-1884)
# [[Hildegard Jäckel]] argazkilaria (Alemania, 1903-1974)
# [[Alicia Márquez]] aktorea, vedetea (Argentina 1932-2004)
# [[Ethel Rojo]] aktorea, vedetea (Argentina, 1937-2012)
# [[Delphine Diallo]] argazkilaria
# [[Martha Cooper]] argazkilaria (AEB 1943)
# [[Lady Pink]] grafitigilea (AEB 1945)
# [[Thérèse Le Prat]] argazkilaria (1895-1966)
# [[Alice Cherki]] Aljeriako psikoanalista eta idazlea (1936)
# [[Carole Thibaut]] Franziako idazle, antzerki zuzendari eta aktorea (1969)
# [[Gerty Dambury]] Guadalupeko antzerkigile, nobelagile eta poeta frantsesa (1957)
# [[Adele Goldstine]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1920-1964)
# [[Marlyn Wescoff Meltzer]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1922-2008)
# [[Séraphine Louis ]] margolari autodidakta (Frantzia 1864-1942)
# [[Araceli Martínez Esteban]] politikaria (Guadalajara 1974)
# [[Natalia Sazanovich]] atleta (Bielorrusia 1973)
# [[Jane Flemming]] atleta ( Australia 1965)
# [[Ghada Shouaa ]] atleta (Siria 1972)
# [[Urszula Włodarczyk]] atleta (Polonia 1965)
# [[Eunice Barber]] atleta (Sierra Leona 1974)
# [[Natalya Roshchupkina]] atleta (Errusia 1978)
# [[Carmen Sarmiento]] Espainiako 1. emakume guerra korrespontsala (Madril 1944)
# [[Elena Projorova]] atleta (Errusia 1978)
# [[Karin Specht-Ertl]] atleta (Alemania 1974)
# [[Tiia Hautala]] atleta (Finlandia 1972)
# [[Süreyya Ayhan]] atleta (Turkia 1978)
# [[Hayley Tullett]] atleta (EB 1973)
# [[Olga Jegorova]] atleta (Errusia 1972)
# [[Bouchra Ghezielle]] atleta (Maroko/Frantzia 19)
# [[Janeth Jepkosgei]] atleta (Kenya 1983)
# [[Margarita Ponomariova]] atleta (Kazakhstan 1993-Errusia 2021)
# [[Olga Nazarova]] atleta (Errusia 1965)
# [[Yeveonde Middleton|Yevonde Middleton]] argazkilaria (Erresuma Batua, 1893-1975)
# [[Lea Ypi]] filosofo (Albania, 1979)
# [[Alicia Márquez]] aktoresa (ARgentina, 1923-2004)
# [[Françoise Demulder|Francoise Demulder]] argazkilaria (Frantzia, 1947-2008)
# [[Nélida Roca]] vedetea (Buenos Aires, 1929-1999)
# [[Catherine Stern]] psikologo, hezitzailea (Alemania-AEB, 1894-1973)
# [[Adrienne Clarke]] botanikaria (Australia, 1938)
# [[Alba Solís]] abeslaria (Argentina, 1927-2016)
# [[Isabel Ellsen]] argazkilaria (Frantzia, 1958-2012)
# [[Kate Barry]] argazkilaria (Britainia Handia, 1967-2013)
# [[Cécile DeWitt-Morette]] fisikaria, matematikaria (Frantzia, 1922-2017)
# [[Coline Serreau]] aktore, zuzendari eta gidoilari frantsesa (1947)
# [[Emilia Broomé|Emilia Broome]] politikari liberala, feminista eta bakearen aldeko aktibista (Suedia, 1866-1925)
# [[Tassin Hangbè]] Dahomeyko erregina-ordea (Benin, XVIII. mendea)
# [[Virginia Norwood]] fisikaria, militarra (AEB, 1927-2023)
# [[Renée Gailhoustet|Renee Gailhoustet]] arkitektoa (1929-2023)
# [[Julia Lermontova]] kimikaria (Errusia, 1847- 1919)
# [[Christine Spengler]] fotokazetaria (Frantzia, 1945)
# [[Dickey Chapelle]] argazkilaria (AEB, 1919-1965)
# [[Susan Meiselas]] argazkilaria (AEB, 1948)
# [[Rafia Zakaria]] feminista musulmana (Pakistan, 1977)
# [[Edna Paisano]] matematikaria, soziologoa (AEB, 1948-2014)
# [[Josepha Weber]] abeslaria, sopranoa (Alemania, 1758-1819)
# [[Aloysia Weber]] opera abeslaria (Alemania 1760-1839)
# [[Constanze Mozart]] abeslaria (Alemania, 1762-1842)
# [[Sophie Weber]] abeslaria (Alemania, 1763-1846)
# [[Cäcilia Weber]] Mozarten amaginerraba (Alemania, 1727-1793)
# [[Beatriz Bermúdez de Velasco]] mexikoko konkistatzailea (Espainia, XVI. mendea)
# [[Klara Dan von Neumann]] matematikaria (Hungaria, 1911-1963)
# [[Anna Murray Vail]] botanikaria (AEB, 1863-1955)
# [[Nieves Fariza]] irakaslea,sindikalista (1911-1975)
# [[Faten Hamama|Faten Hamana]] aktorea (Egipto, 1931-2015)
# [[Fanny Navarro]] aktorea (Argentina, 1920-1971)
# [[Zerrenda:Emakume argazkilariak|Emakume argazkilarien zerrenda]]
# [[Rose Wilder Lane]] kazetaria, idazlea (AEB 1886-1968)
# [[Isabel Paterson]] kazetaria, idazlea, filosofo politikoa (Kanada 1886-AEB 1968)
# [[Dilan Yeşilgöz-Zegerius]] politikaria (Turkia,Herbehereak 1967)
# [[Gema Igual ]] politikaria ( Santander 1973)
# [[Pilar Alegría]] politikaria (Zaragoza 1977)
# [[Maria Pinigina]] atleta (Kirgitistan 1958)
# [[Olga Brizgina]] atleta (Errusia/Ukraina 1963)
# [[Liudmila Dzhigalova]] atleta (Ukraina 1962)
# [[Sherri Howard]] atleta (AEB 1962)
# [[Denean Howard-Hill]] atleta (AEB 1964)
# [[Inga Fischer-Hjalmars]] fisikaria (Suedia, 1918-2008)
# [[Waltraut Seitter]] astronomoa (Alemania, 1930-2007)
# [[Amina (Zazzauko erregina)]] Zazzauko erregina (Nigeria, 1533-1610)
# [[Paulina Urrutia]] aktorea (Txile, 1969)
# [[Melissa Gilbert]] aktorea (AEB 1964)
# [[Sara Gilbert]] aktorea (AEB 1975)
# [[Skye McCole Bartusiak]] aktorea (AEB 1992-2014)
# [[Melissa Sue Anderson]] aktorea (AEB 1962)
# [[Katy Kurtzman]] aktorea (AEB 1965)
# [[Leslie Landon]] aktorea (AEB 1962)
# [[Jennifer Landon]] aktorea (AEB 1983)
# [[Alison Arngrim]] aktorea (AEB 1962)
# [[Charlotte Stewart]] aktorea (AEB 1941)
# [[Melissa Francis]] aktorea, kazetaria (AEB 1972)
# [[Susan Solomon]] kimikari atmosferikoa (AEB, 1956)
# [[Mounia Youssef]] argazkilaria (Libano-Togo, 1988)
# [[Felicia Abban]] argazkilaria (Ganna, 1935-2024)
# [[Emily Jacir]] artista plastikoa (Palestina, 1970)
# [[Sarah Waiswa]] argazkilaria (1980 hamarkada)
# [[Gihan Tubbeh]] argazkilaria (Peru, 1984)
# [[Isadora Romero]] argazkilaria (Ekuador, 1987)
# [[Jane Elizabeth Jones|Jane Elizabeth]] sufragista, abolinionista (AEB, 1813-1886)
# [[Aida Muluneh]] argazkilaria eta artista (Etiopia, 1974)
# [[Taslima Akhter]] argazkilaria (Bangladesh, 1974)
# [[Nezha Alaoui]] enpresaria eta argazkilaria (Maroko, 1982)
# [[Ann Oakley]] soziologoa
# [[Caroline List]] epailea (AEB-Austria 1964)
# [[Idoia Murga Castro]] irakaslea, ikertzailea (Madril 1983)
# [[Mónica García Gómez]] mediku, politikaria (Madril 1974)
# [[Ana Redondo]] legelaria, politikaria (Valladolid 1966)
# [[Lorraine Fenton ]] atleta (Jamaika 1973)
# [[Sabine Busch]] atleta (Alemania 1962)
# [[Kim Batten]] atleta (AEB 1969)
# [[Sandie Richards]] atleta (Jamaika 1968)
# [[Elise Cranny]] atleta (AEB 1996)
# [[Colleen Quigley ]] atleta (AEB 1992)
# [[Marcia Barbosa]] fisikaria (Brasil, 1960)
# [[Maria Matos]] aktorea, dramagilea (Lisboa 1886-1952)
# [[Ofelia Marques]] margolaria ( Lisboa 1902-1952)
# [[Mafalda Mouzinho de Albuquerque]] idazlea (Lisboa 1874-1952)
# [[Shalane Flanagan]] atleta (AEB 1981)
# [[Linet Masai]] atleta (Kenya 1989)
# [[Vivian Cheruiyot]] atletak (Kenya 1983)
# [[Sally Kipyego ]] atleta (Kenya 1985)
# [[Julia Petxonkina]] atleta (Errusia 1978)
# [[Lashinda Demus]] atleta (AEB 1983
# [[Colleen Farrington]] modeloa, abeslaria (AEB 1936-2015)
# [[Edelmira Inés Mórtola]] geologoa (Argentina, 1894-1973)
# [[Boushra Yahya Almutawakel|Bousha Yahya]] argazkilaria (Yemen, 1969)
# [[Nikab]]
# [[Anna Hints]] zinema zuzendaria (Estonia, 1982)
# [[Pia Arke]] argazkilaria (Groenlandia, 1958-2007)
# [[Nina Byers]] fisikaria (AEB, 1930-2014)
# [[Genoveva Dawson]] botanikaria (Argentina, 1918-2012)
# [[Astrid Cleve]] botanikaria, kimikaria (Suedia, 1875-1968)
# [[Audrey_Richards]] Britaniako antropologa (London, 1899-1984)
# [[Anush Babajanyan]] fotokazetaria (Armenia
# [[Louise Abel]] argazkilaria (Norvegia, 1841-1907)
# [[Carolina Henriette Mac Gillavry]] kimikaria (Holanda, 1904-1993)
# [[Hilaria Supa]] indígena, aktibista (Peru 1957)
# [[Maria Sumire]] abokatu, politikaria (Peru 1951)
# [[Claudia Coari]] politikaria (Peru 1967)
# [[Juana Huancahuari]] nekazaria, politikaria (Peru 1969)
# [[Yaneth Cajahuanca]] ingeniaria, politikaria (Peru 1971)
# [[Nancy Obregon]] politikaria (Peru 1970)
# [[Elsa Malpartida]] politikaria (Peru 1961ç-2022)
# [[Karibu]] GKE, Fca Pedraza saria 2023
# [[America Valenzuela]] zientzia-kazetaria (Madril 1977)
# [[Diane Pernet]] moda blogaria, kritikaria (AEB XX. mendea)
# [[Carmen de Icaza]] eleberrigilea eta lider falangista (Madril, 1899-1979)
# [[Margarita Abella Caprile|Margarita Abella Caprile]] poeta, kazetaria (Argentina, 1901-1960)
# [[Amber Bracken]] fotokazetaria (Kanada, 1984)
# [[Marlene Bergamo]] fotokazetaria (Brasil, 1965)
# [[Claire Beck Loos]] idazlea eta fotokazetaria (Txekia, 1904-1942)
# [[Ruth Asawa]] eskultorea (AEB, 1926-2013)
# [[Zofia Kielan-Jaworowska]] paleobiologoa (Polonia, 1925-2015)
# [[Brigida Baltar]] argazkilaria (Brasil,1959)
# [[Lara Baladi]] argazkilaria (Egipto-libanoar, 1969)
# [[Maja Bajević|Maja Bajevi´c]] argazkilaria (Bosnia, 1967)
# [[Damaris Cudworth Masham]] idazle, filosofo (Britainia Handia, 1659-1708)
# [[Kathleen Kenyon]] arkeologoa (Erresuma Batua, 1906-1978)
# [[Anna Maria Colucci]] argazkilaria (Italia, 1938-2015)
# [[Joana Choumali]] argazkilaria (Bolin
# [[Fleur Pellerin]] Frantziako politikari eta enpresaburua (1973)
# [[Pascale Faublas|Pascale Faubas]] artista (Haiti, 1981)
# [[Anabel Colazo]] komikigilea eta ilustratzaile (Eivissa, 1993)
# [[Elizabeth Riddle Graves]] fisikaria (AEB, 1916-1972)
# [[Mignon Talbot]] paleontologoa (AEB, 1869-1950)
# [[Alicia Güemes Fraga]] komikigilea eta ilustrailea (Bartzelona, 1987)
# [[Emma Ríos Maneiro]] istoriotxogilea eta komikigilea (Galizia, 1976)
# [[Caridad Zazo Cardeña]] geologoa (Toledo, 1945)
# [[Caroline Ingalls]] irakaslea, autobiografialaria (AEB 1839-1924)
# [[Mary Ingalls]] idazlea (AEB 1865-1924)
# [[Carrie Ingalls]] zaintzailea (AEB 1870- 1946)
# [[Grace Ingalls]] irakaslea, idazlea (AEB 1877-1941)
# [[Ketty Lester]] aktorea, abeslaria (AEB 1934)
# [[Hersha Parady]] aktorea (AEB 1945-2023)
# [[Bonnie Bartlett]] aktorea (AEB 1929)
}}
== Hobetuak 2024 ==
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Olatz Agorria]] '''ef--''' txirrindularia (Zornotza 1958)
# [[Ane Ibarzabal]] '''ef--''' kazetaria (Durango, 1982)
# [[María Jesús Cava ]] '''ef--''' historialaria (Bilbo 1949)
# [[Amaia Agirre Gonzalez]] '''----''' medikua, alpinista (Urnieta 1992-Patagonia 2023)
# [[Haizea Barcenilla]] '''----''' arte kudeatzailea, ikertzailea (Lezo 1981)
# [[Carmen Valero Omedes]] '''efef''' atleta (Teruel 1955-Sabadell 2024)
# [[Laura Ingalls Wilder]] '''efef''' idazlea (AEB 1867-1957)
# [[Marixa Osés]] '''ef--'''gidoilaria, aktorea (Gasteiz 1969)
# [[Micaela Bastidas]] '''efef''' aitzindaria, heroia, martiria (Peruko Erregeorderria 1744-1781)*
# [[Chanel Terrero]] '''ef--'''abeslari, dantzari, aktorea (Kuba 1991)
# [[Carmen Mijangos]] '''---- ''' kimikaria (Bilbo 1949)
# [[Paula Badosa]] '''ef--'''tenislaria (AEB/Katalunia 1997)
# [[Pilar Arostegi]] '''efef''' artxibozaina (Gasteiz 1944-2006)
# [[Nina Lobkovskaia]] '''ef--'''frankotiratzailea (Errusia 1925)
# [[Maite Dono]] '''ef--'''poeta, abeslaria (Gasteiz/Galizia 1969)
# [[Garazi Sánchez]] '''ef--'''surflari, zinemagilea (Getxo 1992)
# [[Ana Pontón]] '''ef--'''politikaria (Lugo 1977)
# [[Maria Gembero-Ustarrotz]] '''ef--'''historialaria, musikologoa (Nafarroa 1959)
# [[Adela Bazo]] '''ef--'''margolaria (Nafarroa 1905-Argentina 1984)
# [[Mónica Ojeda]] '''ef--'''idazlea (Ekuador 1988)
# [[Celia Amoros ]]'''ef--'''filosofoa, idazlea (Valentzia 1944)
# [[Carolina Yuste]] '''ef--'''aktorea (Badajoz 1991)
# [[Ángeles Caso]] '''ef--'''idazlea (Asturias 1959)
# [[Majida Maayouf]] '''ef--'''atleta (Maroko/Araba 1989)
# [[Camila Sosa Villada]] '''ef--'''idazlea, aktorea, antzerkigilea (Argentina 1982)
# [[Ane Gabarain]] '''ef--'''aktorea (Donostia 1963)
# [[Icíar Bollain]] '''ef--'''film zuzendaria (Madril 1967)
# [[Ann Walker]] '''efef''' filantropoa, 2 emakumeren lehen ezkontza (BH, 1803-1854)
# [[Ana Rioja]] '''ef--'''idazlea, kazetaria (Tudela 1962)
# [[Carmen Laforet]] '''efef''' idazlea (Bartzelona 1921-Madril 2004 19)
# [[Iraide Ibarretxe]] '''ef--'''hizkuntzalaria (Bilbo 1972)
# [[María Luisa Elio]] '''efef''' idazlea, aktorea (Iruñea 1926-Mexiko 2009)
# [[Iris Apfel]] '''efef''' barne-diseinatzailea ( AEB 1921-2024)
# [[Helena Taberna]] '''----''' film zuzendaria (Nafarroa 19..?)
# [[Ana Blanco]] '''ef--''' tb aurkezlea (Bilbo 1960)
# [[Maria Lejarraga]] '''efef''' idazlea (Errioxa 1874-Argentina 1974)
# [[Isabel Alba Rico]] '''ef--''' idazlea, gidoilaria ( Madril 1959)
# [[Sigourney Weaver]] '''ef--'''aktorea (AEB 1949)
# [[Virginia Berasategi]] '''ef--'''triatloilaria (Bilbo 1975)
# [[Aia Kruse]] '''ef--'''aktorea (Donostia 1994)
# [[Jutta Kleinschmidt ]] '''ef--'''rally-pilotua (Alemania 1962)
# [[Clara Bilbao]] '''ef--'''jantzi-deseinatzailea, film zuzendaria (Bilbo 1971)
# [[Martina Gorostitza]]'''--ef'''inprimatzailea, enpresaburua (Gasteiz 1790-1862)
# [[Silvia Tortosa]] '''efef''' aktore, tb aurkezle (Bartzelona 1947-2024)
# [[Sacagawea]] –ef indigena, interpretea, esploratzailea (AEB 1788-1812)
# [[Ángela Ruiz Robles]] '''efef''' asmatzailea (Leon 1895-Ferrol 1975)
# [[Carmen Maura]] '''ef--''' aktorea (Madril 1945)
# [[Chelsi Smith]] ''ef--'' Miss Unibertso 1995 (AEB 1973-2018)
# [[Lara Dutta]] ''ef--'' Miss Unibertso 2000 (India 1978)
# [[Zuleyka Rivera]] ''ef--'' enpresaburua, Miss Unibertso 2006 (Puerto Rico 1987)
# [[Dayana Mendoza]] ''ef--'' Miss Unibertso 2008 (Venezuela 1986)
# [[Stefanía Fernández]] ''ef--'' kazetaria, Miss Unibertso 2009 (Venezuela 1990)
# [[Ximena Navarrete]] ''ef--'' Miss Unibertso 2010 (Mexiko 1988)
# [[Leila Lopes]] ''ef--'' Miss Unibertson 2011 (Angola 1986)
# [[Teresa Castro]] ''ef--'' ilustratzailea (Donostia 1968)
# [[Wilma Rudolph]] ''efef'' atleta (AEB 1940-1994)
# [[Tara Lipinski]] ''ef--'' patinatzailea, aktorea, kirol esataria (AEB 1982)
# [[Isabel Lizarraga]] ''ef--'' ikertzailea, idazlea (Nafarroa 1958)
# [[Jessica Watson]] ''ef--'' nabigatzailea (Australia 1993)
# [[Tamara Karsavina]] '''efef''' dantzaria (Errusia 1885-1978)
# [[Cate Blanchett]] '''ef--''' aktorea (Australia 1969)
# [[Sojourner Truth]] '''--ef''' esklabu abolizionista (AEB 1797-1883)
# [[Serena Williams]] '''ef--''' tenislaria (AEB 1981)
# [[Mary Harris]] '''efef''' amama astintzailea (Irlanda 1837-AEB 1930)
# [[Claudia Sheinbaum]] ef-- Mexikoko 1.emakume presidentea (Mexiko 1962)
# [[Naomi Campbell]] ef-- modeloa (EB 1970)
# [[Rosa María Sardà]] efef aktorea (Bartzelona 1941-2020)
# [[Milagros Rubio]] ef-- politikaria, poeta (Tutera 1952)
# [[Usoa Ostolaza]] ef-- txirrindularia (Zarautz 1998)
# [[Naomie Harris]] ef-- aktorea (EB 1976)
# [[Nerea Barros]] ef-- aktorea, zuzendaria (Coruña 1981)
# [[Nerea Pagaldai]] ef-- biologoa (Arrasate 1993)
# [[Ekhiñe Atorrasagasti]] ---- kazetaria (Gipuzkoa 1982)
# [[Danae Boronat]] ef-- kirol kazetaria (Tarragona 1985)
# [[Idoia Montón]] ef-- margolaria (Donostia 1969)
# [[Lella Lombardi]] efef 1 Formulako gidaria (Italia 1941-1992)
# [[Alma Mahler]] efef musikagilea (Austria 1879-AEB 1964)
# [[Nadia Erostarbe]] ef-- surflaria (Zarautz 2000)
# [[Teresa Forcades]] ef-- moja aktibista, medikua, politikaria (Bartzelona 1966)
# [[Luisa Roldán]] efef eskultorea (Sevilla 1652-Madril 1706)
# [[Rakel Mateo]] ef-- triatleta paralinpikoa (Mungia 1975)
# [[María Teresa Castells]] –ef liburu saltzailea (Busturia 1935- Donostia 2017)
# [[Arantxa Lazkano]] zinema-zuzendaria (Zarautz, 1949)
# [[Emakume Abertzale Batza]]
# [[Elena Irureta]] ef-- aktorea (Zumaia 1955)
# [[Sara Alonso Martinez]] ef-- iraupen lasterkaria (Donostia 1999)
# [[Kate Sheppard]] efef sufragista (EB 1847-Zeelanda Berria 1934)
# [[Amaia Uribe]] ef-- kazetaria, bertsolaria (Forua 19)
# [[Amaia Lizarralde]] ef-- aktorea (Donostia 19)
# [[Jessika Ponchet]] ef-- tenislaria (Baiona 1996)
# [[Miriam Bravo]] ef-- lasterkaria (Deba/Errioxa 1974)
# [[Kate Spade]] efef diseinatzailea (AEB 1962-2018)
# [[Sylvia Fedoruk]] efef fisikaria (Kanada 1927-2012)
# [[Agnès Souret]] efef modeloa, dantzaria, aktorea (Lapurdi 1902-1928)
# [[Valeria Ros]] ef-- aurkezlea, umoregilea (Bizkaia 1986)
# [[Lorea Ibarra]] ef-- aktorea (Gipuzkoa 2002)
# [[Aránzazu Calleja]] e--- musikagilea (Bilbo 1977)
# [[Ana Laura Alaez]] e--- artista, eskultorea (Bilbo 1964)
# [[Han Kang]] ef-- idazlea (Hego Korea 1970)
# [[Annie Leibovitz]] ef-- argazkilaria (AEB 1949)
# [[Arene Altonaga]] ef-- fubolaria (Leioa 1993)
# [[Puy Oria]] zinemagilea (Nafarroa, 1962)
# [[Régine Crespin ]] efef sopranoa (Frantzia 1927-2007)
# [[Pilar García]] ef-- margolaria (Nafarroa 1942)
# [[Inmaculada Pereiro]] ef-- triatleta (Bilbo 1972)
# [[Agnès Varda]] efef argazkilaria, film zuzendaria (Frantzia 1928-2019)
# [[Eukene Lacarra]]efef literatura-kritikaria (Lizarra 1944-? 2023)
# [[Irati Osa]] ef-- piraguista (Zumaia 1997
# [[Benita Ganuza]]e-ef politikaria (Donostia 1930-1985)
# [[Maite Luisa Goikoetxea]] kazetaia (Nafarroa 1946-Bartzelona 1994)
# [[Isabel-Clara Simó]] idazlea, filosofoa (Alacant 1943-Bartzelona 2020)
# [[Artemisia Gentileschi]] margolaria (Italia 1593- 1656)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Ugartemendia Zubeldia]] efef '''SORTUA''' zinegotzi ohia, ekintzailea (Andoain, 1978-Donostia, 2023)
# [[Alazne Intxauspe]] ef-- '''SORTUA''' nekazaria (Andoain, 1984)
# [[Esther Vital]] ---- '''SORTUA''' psikologoa, artista eta zinemazuzendaria (Artaxoa, 1983)
# [[Gema López Las Heras]] ef-- '''SORTUA''' itzultzailea (Azkoitia, 1989)
# [[Intza Olabarria]] ef-- '''SORTUA''' geologoa, artisaua (Elorrio 1994)
# [[Josune Escota Bisbal]] ---- '''SORTUA''' abokatua, politikaria (Durango, 1970)
# [[Maider del Río Larramendi]] eff--'''SORTUA''' psikologoa (Elorrio 1971)
# [[Adela Khanum]] lider kurdua (?- 1924)
# [[Ain Yoon]] pianojolea (Hego Korea 1996)
# [[Aisha Yesufu]] aktibista (Nigeria 1973)
# [[Alice Colonieu]] artista (Frantzia, 1924-2010)
# [[Alice Constance Austin]] arkitektoa (AEB, 1862-1955)
# [[Alicia García-Salcedo González]] 1935ean Asturiasen jardun zuen 1. emakume abokatua (1903-2003)
# [[Alicia Herrera Rivera]] abokatu erbesteratua (Txile 1928-2013)
# [[Amanishajeto]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Amélie Beaury-Saurel]] margolaria (Bartzelona, 1848-Paris, 1924)
# [[Ana Mayayo Salvo]] maistra (Buenos Aires, 1880-Zaragoza, 1968)
# [[Ana Vidovic ]] gitarra jolea (Kroazia/AEB 1980)
# [[Anastassia Virsaladze]] piano jolea, irakaslea (Errusia 883-1952)
# [[Andrea López Chao]] maistra (Mondoñedo, XIX-XX)
# [[Ángela Cerrillos Valledor]] abokatu ekintzailea (?, XX. mendea)
# [[Ángela Contreras]] aktorea (Txile 1971)
# [[Angela Hewitt]] piano jolea (Kanada 1958)
# [[Angie Turner King]] kimikaria, matematikaria (AEB, 1905-2004)
# [[Anita-Pearl Ankor]] margolaria eta muralista (Ghana)
# [[Anja Niedringhaus|Anja Niedringahaus]] fotokazetaria (Alemania, 1965-Afganistan, 2014)
# [[Anna Bunina]] olerkaria (Errusia, 1874-1829)
# [[Anna Hirzel-Langenhan]] piano-jolea, irakaslea (Suitza 1874-1951)
# [[Anna Jesipova]] piano jolea (Errusia 1851-1914)
# [[Anna Palm de Rosa]] margolaria (Suedia, 1859-1924)
# [[Antonia Gutiérrez Bueno]] idazlea, itzultzailea. Madrilgo Libututegian 1 emakume baimendua (Madril 1781-1874)
# [[Argentina Santos]] abeslaria (Portugal,1924-2019)
# [[Beatriz Barral]] artista ( Madril 1978)
# [[Beatriz Maggi]] idazlea (Kuba, 1924-2017)
# [[Bertha Valerius]] argazkilaria, pintorea (Suedia 1824-1895)
# [[Bianca Maria Piccinino|Bianca Maria Piccinio]] kazetaria, idazlea (Italia, 1924)
# [[Blanca Riestra]] idazlea (Coruña 1970)
# [[Brenda Helser|Brenda Elser]] igerilaria (EEBB, 1924)
# [[Carla Cerati]] argazkilaria eta idazlea (Italia, Bergamo, 1926, Milan, 2016)
# [[Carmen López-Cortón|Carmen López Cortón]] maistra (Galizia, 1866-Madril, 1938)
# [[Caroline Quarlls]] esklaboa, askapena lortzeko lurpeko trenbidea erabiliz Wisconsinetik Kanadara bidaiatutako lehen pertsona (AEB 1824- Kanada 1892)
# [[Catherine Chamié]] kimikaria (Frantzia, 1888-1950)
# [[Catherine Tolson]] erizaina, sufragista, aktibista (EB 1890- Errusia 1924)
# [[Cecilia Berdichevski]] programatzailea, informatikan aitzindaria (Polonia 1925- Argentina 2010)
# [[Cheryl Diaz Meyer]] fotokazetari independientea (EE.BB. 1968)
# [[Chikage Awashima]] aktorea (Japonia, 1924-2012)
# [[Chloe Clark Willson]] aitzindaria, irakaslea (AEB 1818-1874)
# [[Christine_Ladd-Franklin]] matematikaria (AEB, 1847-1930)
# [[Cicely Popplewell]] software ingeniaria (Erresuma Batua 1920-1995)
# [[Clara Belle Williams]] maistra, 1. afroamerikar lizentziatua Mexiko Berrian (AEB 1885-1994)
# [[Clara Obligado]] idazlea (Argentina/Espainia 1950)
# [[Claudine Hermann]] fisikaria (Frantzia, 1945-2021)
# [[Cristina Alberdi]] abokatua (Sevilla 1946)
# [[Cristina Cerrada]] idazlea (Madril 1970)
# [[Cristina Fallarás]] kazetaria, idazlea, ekintzailea ( Zaragoza 1968)
# [[Daria Diachenko]] partisanoa (Sobietar Batasuna, 1924-1944)
# [[Diana Agrest]] arkitektoa (Argentina, 1945)
# [[Dolores Gray]] aktorea (EE.BB.1924-2002)
# [[Dolores Martí de Detrell]] maistra eta idazlea (Bartzelona, ? - 1880)
# [[Dora Hitz]] margolaria (Alemania, 1856-1924)
# [[Dorothy Maharam]] matematikaria (AEB, 1917-2014)
# [[Dorothy Pitman Hughes]] feminista, aktibista (Georgia, 1928-Florida, 2022)
# [[Edith Gertrude Schwartz]] botanikaria (AEB, 1877-1971)
# [[Elena O'Callaghan Duch]] pedagogoa, idazlea (Bartzelona 1955)
# [[Elisa Acuña]] Mexikoko irakasle eta kazetari anarkista (1887-1946)
# [[Elisa Maria Reyes Vargas]] maistra (Jaen, 1983)
# [[Elise Hall]] musikaria (EE.BB, 1853-1924)
# [[Elisso Virssaladze]] piano jolea (Georgia 1942)
# [[Elizabeth Cabot Agassiz]] hezitzaile, naturalista (AEB, 1822-1907)
# [[Elspeth Beard]] arkitekto eta motorzalea (Erresuma Batua, 1959)
# [[Émilienne Malfatto]] idazlea eta fotokazetaria (Frantzia, 1989)
# [[Emma Calderón y de Gálvez|Emma Calderon y de Galvez]] kazetaria, maistra eta idazlea (Cádiz, XIX. mendea)
# [[Emma Gramatica]] aktorea (Italia, 1874-1965)
# [[Erzesbet Gulyás Köteles|Erzsébet Gulyás Köteles]] gimnasta (Hungaria, 1924-2019)
# [[Esther García Llovet]] idazlea, itzultzailea ( Malaga 1963)
# [[Ethel Houston]] abokatua, kriptologoa (Albacete/Eskozia 1924-2017)
# [[Eulalia Vicenti]] kazetaria, emakumeen eskubideen aldeko politikaria (Madril 1884 - Porto 1979)
# [[Eva Díaz Riobello]] idazlea (Asturias 1980)
# [[Eva May]] zinema aktorea (Austria, 1902-1924)
# [[Fannie Bloomfield Zeisler]] piano jolea (Austria 1863-AEB 1927)
# [[Fanny Tur Riera ]] historialaria, politikaria ( Eivissa 1961)
# [[Farzana Wahidy]] Fotokazetaria (Agfanistan, 1997)
# [[Fatima Shbair]] fotokazetaria (Palestina, 1997)
# [[Felisa Núñez Cubero]] fisikaria , kimikaria (Valladolid 1924- Madril 2017)
# [[Fifi Mukuna]] karikaturagilea (Kongo,)
# [[Florynce Kennedy|Glorynce Kennedy]] feminista, ekintzailea (EE.BB.1916-2000)
# [[Francisca de Braganza]] aristokrata (Brasil, 1824-1898)
# [[Françoise Adnet|Francoise Adnet]] margolaria (Paris, 1924-2014)
# [[Françoise Blomme]] arkitektoa (Belgika, 1933)
# [[Galina Kmit]] argazkilaria (Errusia, 1921-2019)
# [[Geraldine Doyle]] modeloa, metaleko langilea (EE.BB.1924-2010)
# [[Gina Pellon|Gina Pellón]] artista (Kuba, 1926-Frantzia, 1914)
# [[Gloria Sanchez]] idazlea eta maistra (Villagarcia de Arosa, 1958)
# [[Guadalupe Rivera Marín]] politikaria (Mexiko 1924-2023)
# [[Hannah Marie Wormington]] arkeologoa (AEB, 1914-1994)
# [[Hannie Lips]] telebista aurkezlea (Herbehereak, 1924-2012)
# [[Hazel Brooks]] aktorea (EE.BB. 1924-2002)
# [[Hazel Brooks]] aktorea (Hegoafrika, 1924-EEBB 2002)
# [[Heidi Levine]] fotokazetaria (AEB, 1987)
# [[Hengameh Golestan]] argazkilari konprometitua (Iran, 1952)
# [[Henrietta Muir Edwards]] feminista, ekintzailea (Kanada, 1849-1931)
# [[Isabelle Vengerova]] pialo jolea, irakaslea (Errusia 1877-1956)
# [[JoAnn H. Morgan]] ingeniari aeroespaziala (AEB, 1940)
# [[Johanne Cathrine Krebs]] margolaria (Danimarka, 1848-1924)
# [[Joy Page|Joe Page]] aktorea (EE.BB, 1924-2008)
# [[Julia Slingo]] meteorologoa (Erresuma Batua, 1950)
# [[Julie de Graag]] margolaria (Herbehereak, 1877-1924)
# [[Julie Wilhelmine Hagen-Schwarz|Julie Wilhelmine]] margolaria (Estonia, 1824-1902)
# [[Justyna Mielnikiewicz]] fotokazetaria (Polonia, 1973)
# [[Karen Margrete Harup]] igerilaria (Danimarka, 1924-2009)
# [[Kate Gleason]] ingeniaria (AEB, 1865-1933)
# [[Kuhne Beveridge]] eskultorea, aktorea (AEB 1874-XX. mendea)
# [[La Perla de Cádiz]] flamenko kantaria (Cádiz 1924-1975)
# [[Lallie Charles]] argazkilaria (Irlanda,1869-1919)
# [[Laurence Geai]] Fotokazetaria (Frantzia, 1984)
# [[Lillian Elliott]] aktorea (Kanada, 1814-1959)
# [[Lourdes Vega]] zientzialaria (Badajoz 1965)
# [[Lula Romero]] musikagilea (Palma Mallorcakoa, 1976)
# [[Lys Assia]] abeslaria (Suitza 1924-2018)
# [[Mabel Allington Royds]] artista (EB 1874-941)
# [[Małgorzata Malicka|Malgorzata Malicka]] fotokazetaria, idazlea, poeta (Varsovia, 1959)
# [[Manizha Wafeq ]] ekonomialaria, ekintzailea (Afganistan,?)
# [[Manuela Villa]] kutur kudeatzailea, politikaria (Madril 1976)
# [[Mar Villaespesa]] kultur kudeatzailea, arte kritikaria (Almeria 1953)
# [[Marga López]] aktorea (Mexiko, 1924-2005)
# [[Margaret Boden]] ikerketa-irakaslea (Erresuma Batua, 1936)
# [[Margaret Yorke]] idazlea (Irlanda, 1924-2012)
# [[Margarita de Mayo Izarra]] idazlea, kazetaria eta maistra (Toledo, 1889-Madril,1969)
# [[Marguerite Long]] musikaria eta pedagogoa (Frantzia, 1874-1966)
# [[Marguerite Vogt]] birologoa, biologoa (Alemania 1913-AEB 2007)
# [[Maria Auböck]] arkitektoa (Viena, 1951)
# [[María del Mar Terrones Villanueva|Maria del Mar Terrores Villanueva]] maistra, medikua eta kazetaria (Granada, 1892-1980)
# [[María Durán Febrer]] emakumeen eskubideetan espezializatutako legelari feminista (Mallorca 1953)
# [[María Emilia Casas]] legelaria, Konstituzio Auzitegiko 1. emakume presidentea (León 1950)
# [[Maria Golubnitxaia|Maria Golubnichaya]] atleta (Errusia 1924-2015)
# [[Maria Jose Marques da Silva]] artikektoa (Porto, 1914-1996)
# [[Maria Lainá]] poeta (Grezia, 1947-1923)
# [[María Luz Navarro Mayor|Maria Luz Navarro Mayor]] maistra (Soria, 1918-Madril, 2014)
# [[Maria Sander]] atleta (Alemania, 1924-1999)
# [[Maria Vos]] margolaria (Amsterdan, 1824-1906)
# [[María Zaragoza]] idazlea (Madril 1982)
# [[Maria_Walanda_Maramis]] Indonesiako "heroi nazionala" (Kema, Iparraldeko Minahasa 1872 - 1924)
# [[Marianne Werner]] atleta (Alemania, 1924-2023)
# [[Marie Dorigny]] fotokazetaria (Frantzia, 1959)
# [[Marie Gutheil-Schoder]] opera sopranoa (Alemania, 1874-1935)
# [[Marina Berti|Martina Berti]] (Londres, 1924-Italia, 2002)
# [[Marina Perezagua]] idazlea (Sevilla 1979)
# [[Mariya Yúdina]] piano jolea (Errusia 1899-1970)
# [[Marjorie Boulton|Majorie Boulton]] idazlea, poeta (Erresuma Batua, 1924-1977)
# [[Marlena Fejzo]] genetista (AEB, 1968)
# [[Marta Verde]] artista (Pontevedra 1985)
# [[Marthe Vogt]] neurozientzialaria (Berlin 1903-AEB 2003)
# [[Martina Bacigalupo]] fotokazetaria (Italia, 1978)
# [[Mary Ann Bevan]] erizaina (EB 1874-1933)
# [[Mary Berg]] Varsoviako getto judutik bizitik irtendakoa (Polonia 1924-2013)
# [[Mary Carr]] aktorea (EE.BB, 1874-1973)
# [[Mary Gardiner Horsford]] poeta (AEB 1818-1874)
# [[Mary Helen Wright Greuter]] astronomo, historialaria (AEB, 1914-1997)
# [[Mary Katharine Brandegee]] botanikaria (AEB 1844-1920)
# [[Mary Lee Woods]] matematikaria, programatzailea (Erresuma Batua, 1924-2017)
# [[Maryse Goudreau]] argazkilaria (Kanada, 1980)
# [[Marzieh]] abeslaria (Teheran, 1924-Paris, 2010)
# [[Maxine Singer|Maxime Singer]] biologoa (New York, 1931)
# [[Mercedes Cebrián]] idazlea, itzultzailea (Madril 1971)
# [[Mercedes Vieito]] kazetaria eta maistra (Kuba, 1887-1960)
# [[Meri Torras]] filologoa, saiakeragilea, ikertzailea (Bartzelona 1968)
# [[Minda Ramm]] idazlea (Norvegia, 1859-1924)
# [[Montserrat Pujol Vilarnau]] maistra eta pedagogoa (Galizia, 1941)
# [[Nahirqo]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Nahla El Fatiha Naili]] eskultorea (Aljeria, 1986)
# [[Nana Akua Oppong Birmech]] arkitektoa (Ghana, 1980ko hamarkada)
# [[Naomi Shihab Nye]] poeta, idazlea (AEB-Palestina, 1952)
# [[Natalia Gutman]] piano jolea (Errusia 11877-1952)
# [[Natalia Pozniakovskaia]] piano jola, irakaslea (Errusia 1889-1981)
# [[Nathalie de Vries]] arkitektoa, hirigilea, irakaslea (Herbehereak 1965)
# [[Neda Razavipour]] artista (Iran, 1969)
# [[Oby Ezekwesili]] ekonomia politikan aditua (Nigeria 1963)
# [[Olga Gyarmati]] atleta (Hungaria, 1924-2013)
# [[Olga Kalantarova]] piano jolea, irakaslea (Errusia 1877-1952)
# [[Paloma Pedrero]] dramagilea, irakaslea (Madril 1957)
# [[Paula Lapido]] idazlea (Madril 1975)
# [[Paulete Furacão|Paulete Furacao]] giza eskubideen aldeko ekintzailea (Salvador, 1964)
# [[Paulette Nardal]] Martinikako kazetari, idazle eta feminista frantziarra (Frantzia1896-1985)
# [[Pauline Chaponnière-Chaix]] erizain, sufragista, (Suitza, 1850-1934)
# [[Priscilla Pointer]] aktorea (EE.BB, 1924)
# [[Ragna Nielsen]] politikaria (Norvegia, 1845-1924)
# [[Raquel Lanseros]] poeta, itzultzailea (Cádiz 1973)
# [[Rebeca Guber]] matematikaria, informatikaren aitzindaria (Argentina 1926-2020)
# [[Renée Lafont]] itzultzaile, fotokazetaria (Frantzia, 1876-Kordoba, 1936, gerran eraila)
# [[Rita Martin]] argazkilaria (Irlanda, 1958)
# [[Robin Canup]] astrofisikaria (AEB, 1968)
# [[Rosa Cursach]] filosofoa, teologoa, politikari ekintzailea (Mallorca 1967)
# [[Rosa Smester]] maistra, idazlea (Dominikar Errepublika 1874-1945)
# [[Rosalind Tanner]] matematikaria (Erresuma Batua, 1900-1992)
# [[Rosalyn Tureck]] piano jolea (AEB 1914-2003)
# [[Ruth Robertson]] fotokazetaria eta esploratzailea (EE.BB, 1905-1998)
# [[Sandra Vilardy]] biologoa, politikaria, ekintzaile ekologista (Kolonbia 1977)
# [[Sara Rietti]] Argentinako 1. emakume kimikari nuklearra (1930-2017)
# [[Selene Mahri ]] modeloa (Finlandia 1924- AEB 2020)
# [[Shanakdakhete]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Sharon Isbin]] gitarra jolea (AEB 1980)
# [[Shirin Neshat]] artista, film-zuzendaria (Iran, 1957)
# [[Silvana Estrada]] mexikar musikagilea (Veracruz, 1997)
# [[Silvia Vidal]] eskalatzailea (Bartzelona, 1970)
# [[Sofía Rhei]] idazle, poeta (Madril 1978)
# [[Solmaz Daryani]] fotokazetaria (Iran, 1989)
# [[Soltan Achilova]] fotokazetaria (Turkemistan, 1950?)
# [[Sophie Menter]] piano jolea, musikagilea, irakaslea (Errusia 1846-1918)
# [[Souzana Antonakáki]] arkitektoa (Grezia, 1935-2020)
# [[Stephanie Sinclair]] fotokazetaria (AEB, 1973)
# [[Sue_Hendrickson]] paleontologoa (AEB, 1949)
# [[Susana Vallejo]] fikzio-idazlea ( Madril 1968)
# [[Susanna Amatuni]] musikologoa (Armenia, 1924-2010)
# [[Tara Westover]] historialaria, idazlea (AEB 1986)
# [[Tatiana Nikolayeva]] piano jolea, musikagilea (Errusia 1993)
# [[Tatiana Warsher]] arkeologoa (Errusia 1880- Erroma 1960)
# [[Teresa Carreño]] piano jolea, musikagilea (Venezuela 1853-AEB 1917)
# [[Teresa Peramato Martín]] legelaria, herri-salataria (Salamanca 1962)
# [[Teresa Solà i Vilà|Teresa Solà i Vila]] maistra (Katalunia, 1886-1979)
# [[Themis Emakume Juristen Elkartea]] 1987ko GKEa: abokatu, prokuradore, epaile, magistratu eta legelariak
# [[Valentina Babor]] piano jotzailea (Alemania 1989)
# [[Vanessa Montfort]] idazlea, dramagilea (Bartzelona 1975)
# [[Vithika Yadav]] giza eskubideen aldeko ekintzailea (India 1980)
# [[Widad Hamdi]] aktorea (Egipto 1924-1994)
# [[Xuefei Yang]] gitarra jolea (Pekin 1977)
# [[Yolanda Morató]] irakaslea, itzultzailea (Huelva 1976)
# [[Zahra Kazemi]] argazkilari eraila (Iran, 1948-2003)
# [[Zohra Bensemra]] argazkilaria (Aljeria, 1968)
# [[Zona Gale]] idazlea (EE.BB., 1874-1938)
# [[Zulfiya]] poeta (Uzbekistan 115)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Olaso]] ef-- '''SORTUA''' film zuzendaria, ekintzailea (Durango 1996)
# [[Amets Ormaetxea Ezpeleta]] ---- '''SORTUA''' barne diseinatzailea eta musikaria (Arrasate, 1997)
# [[Ane Lindane]] ef-- '''SORTUA''' aktorea eta umoregilea (Barakaldo, 1988)
# [[Araks Sahakyan]] ---- '''SORTUA''' itzultzailea eta artista (Armenia, 1990)
# [[Ebru Baybara Demir]] ---- '''SORTUA''' sukaldaria (Turkia, 1976)
# [[Elisabeth Luengo]] ---- '''SORTUA''' bide-ingeniaria, arkularia (Durango 1992)
# [[Eneritz Aranburu]] ef-- '''SORTUA''' abeslaria, panderojolea (Mallabia, 1980)
# [[Idoia Telleria Maritxalar]] ---- '''SORTUA''' argazkilaria (Lasarte-Oria, 1977)
# [[Ihitz Iriart Casenave]] ---- '''SORTUA''' abeslaria, gidoilaria (Aloze)
# [[Ione Zuluaga Muxika]] ---- '''SORTUA''' historialari eta ikertzailea (Azkoitia, 1995)
# [[Itziar Irakulis Loitxate]] ---- '''SORTUA''' zientzialaria (Zornotza, 1996)
# [[Itziar Leemans]] ---- '''SORTUA''' euskal zinemagilea (Donibane Lohitzun, 1983)
# [[Jaione Arregi Urizar]] ---- '''SORTUA''' itzultzaile, interpretea (Barakaldo/Zaldibar, 1976)
# [[Jasone Mendizabal Altuna]] ---- '''SORTUA''' topaguneko zuzendaria (Arrasate, 1968)
# [[Josebe Blanco]] ---- '''SORTUA''' artzaina, gaztagilea eta idazlea (Galizia, 1973)
# [[June Baonza Pagaldai]] ef-- '''SORTUA''' diseinatzaile grafikoa (Durango, 1979)
# [[Koro Zumalabe Goenaga]] ---- '''SORTUA''' itzultzailea (Donostia, 1947)
# [[Maria Uriarte Artamendi]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, kontalaria (Elorrio 1966)
# [[Maryse Cachenaut]] ---- '''SORTUA''' laboraria (Itsasu, 1971)
# [[Morgan Ody]] ---- '''SORTUA''' baratzezaina (Frantzia, 1979)
# [[Nati Bilbao Onaindia]] efef '''SORTUA''' pandejolea, tabernaria, sukaldaria (Durango, 1929-2023)
# [[Rosa Moro]] ---- '''SORTUA''' idazlea eta kazetaria (Salamanca, 1969)
# [[Seberi Mardaras]] ef--'''SORTUA''' andereño ohia (Mungia, 1932)
# [[Silvia Bonoli]] ---- '''SORTUA''' astrofisikaria eta ikertzailea (Bolonia, 1979)
# [[Aída Doninelli]] sopranoa (Guatemala, 1898-1996)
# [[Aitziber López Cortajarena ]] irakaslea, ikertzailea (Bilbo 1974)
# [[Alejandra Flores]] sopranoa (Guatemala, 1986)
# [[Alexandra Sophia Handal]] artista, zinemagilea eta entsegugilea ('''Palestina''', 1975)
# [[Alice Catherine Evans]] mikrobiologoa (AEB, 1881-1975)
# [[Alice Eastwood]] botanikaria (Kanada 1859- AEB 1953)
# [[Almudena Alonso-Herrero]] astrofisikaria, ikertzailea (Madril, 1968)
# [[Amparo Alvajar]] idazlea, itzultzailea (Coruña, 1916-Moncano, 1998)
# [[Amparo Amorós]] poeta, saiakeragilea ( Valentzia 1950)
# [[Ana Alcolea]] irakaslea, idazlea (Zaragoza 1962)
# [[Ana de Valle]] poeta (Asturias 1900-Belgika 1984)
# [[Ana Maria Cetto]] fisikaria (Mexiko, 1946)
# [[Ana Pomares Martínez]] idazlea (Alacant, 1991)
# [[Ángeles Blanco]] kazetaria (Badajoz 1972)
# [[Angelina Acuña]] poeta, idazlea (Guatemala, 1905-2006)
# [[Aniela Wolberg]] (Polonia, 1907-Varsovia, 1937)
# [[Anna Verouli]] xabalina jaurtitzailea (Grezia 1956)
# [[Armita Geravanden heriotza]] emakume kurdua, eraila (Teheran, 2006-2023)
# [[Augusta La Torre]] iraultzailea (Peru, 1946)
# [[Aurora Luque]] poeta, itzultzaile. (Almeria, 1962)
# [[Bea Uusma]] idazlea, ikustratzailea eta medikua (Suedia, 1966)
# [[Beata Peters]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1959)
# [[Beate Koch]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1967)
# [[Beatriz Pichi Malen]] abeslari maputxea (Buenos Aires, 1953)
# [[Berta Castañé]] modeloa, aktorea (Bartzelona 2002)
# [[Bessie Pease Gutmann]] artista, ilustratzailea (AEB 1876-1960)
# [[Betsabé Espinal]] aktibista (Kolonbia, 1896-1932)
# [[Camila Loboguerrero]] zinema-zuzendaria (kolonbia, 1941)
# [[Camille Aumont Carnel]] feminista, idazlea, blogaria (Niger, 1996)
# [[Camille Lellouche]] abeslaria, youtuberra (Paris, 1965)
# [[Carmen Pujals ]] botanikaria, ikertzailea (Argentina 1916-2003)
# [[Carmen Soler]] poeta, komunista, irakasle (Paraguai, 1924-1985)
# [[Casta Álvarez]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Aljeria 1786-Zaragoza 1846)
# [[Caty Juan de Corral]] idazlea, margolaria ( Palma 1926-2014)
# [[Cecilia Magni]] Pinochet-en aurkako iraultzailea (Txile, 1956-1988)
# [[Celia de Molina]] aktorea, gidoilaria (Jaen 1983)
# [[Chus Pato]] idazlea (Ourense 1955)
# [[Claudia Losch]] atleta, pisu jaurtitzailea (Alemania 1960)
# [[Claudia Sagastizabal]] matematikaria (ARgentina...?)
# [[Concepción Ramírez]] indigena, ekintzailea (Guatemala, 1942-2021)
# [[Concha Lagos]] poeta (Kordona 1907-Madril 2007)
# [[Conchita Cintrón]] burtzikaria, toreatzailea, aitzindaria (Txile 1922- Portugal 2009)
# [[Cristina Andreu Cuevas]] film zuzendaria (Casablanca 1960)
# [[Cristina Fernández Cubas]] idazlea, kazetaria ( Bartzelona 1945)
# [[Cristina Sánchez]] toreatzailea (Madril 1972)
# [[Débora Arango]] artista politikoa (Kolonbia 1907-2005)
# [[Dima Khatib]] Kazetaria, poeta, blogaria (Siria, 1971)
# [[Dionisia García]] idazlea (Albacete 1929)
# [[Dolores Franco Manera]] irakaslea, idazlea, itzultzailea (Madril 1912-1977)
# [[Dulcinea Bellido]] jostuna, politikaria (Badajoz 1936-Madril 2001)
# [[Elena Iparragirre]] iraultzailea (Peru, 1947)
# [[Elena Martín Vivaldi]] poeta, idazlea, liburuzaina (Granada 1907-1998)
# [[Elena Martínez Fontes]] biologoa, ikertzailea (Argentina 1912-1987)
# [[Elisa Bachofen]] ingeniaria, aktibista (Argentina 1891-1976)
# [[Eliška Junková]] auto-gidaria (Austria-Hungaria 1900-Txekoslovakia 1994)
# [[Elvira López ]] aktorea (Txile 1966)
# [[Esperança Camps Barber]] kazetaria, idazlea, politikaria (Menorca 1964)
# [[Ethelwynn Trewavas]] iktiologoa, zientzialaria (Erresuma Batua, 1900-1993)
# [[Fanny Rubio]] idazlea, ikertzailea (Jaen 1949)
# [[Fatima Whitbread]] xabalina jaurtitzailea (Erresuma Batua 1961)
# [[Felicia Țilea-Moldovan]] xabalina jaurtitzailea (Errumania 1967)
# [[Gracia Morales]] antzerkigilea, poeta (Granada 1973)
# [[Graciela Rodo Boulanger]] artista (Bolivia, 1935)
# [[Guadalupe Muñoz Sampedro]] aktorea, enpresaburua (Madril 1896-1975)
# [[Gudrun Ensslin]] irakaslea, emakumeen aldeko ekintzailea, iraultzailea (Alemania 1940-1977)
# [[Hale Asaf]] margolaria (Turkia, 1906- Paris, 1938)
# [[Haneen Zoabi]] '''palestinar-israeldar''' politikaria (Israel 1969)
# [[Helena González Fernández]] irakaslea, ikertzailea (Pontevedra 1967)
# [[Heli Rantanen]] xabalina jaurtitzailea (Finlandia 1970)
# [[Hind Shoufani]] poeta eta film zuzendari '''palestinarra''' (Libano, 1978)
# [[Huzama Habayeb]] idazlea ('''Palestina,''' 1965)
# [[Iraida Noriega]] abeslaria (Mexiko Hiria, 1971)
# [[Irene Bernasconi]] biologoa, ikertzailea, aitzindaria (Argentina 1896-1989)
# [[Iris Cochón]] itzultzailea, literatura kritikaria (Galizia 1968)
# [[Irmgard Möller]] aktibista politikoa (Alemania 1947)
# [[Isabel de Ocampo]] zinegilea, gidoilaria (Salamanca 1970)
# [[Isabel Echarri]] euskal artista (Bera, 1929-Formentera, 2022)
# [[Isabel Ruiz Lara]] kazetaria (Espainia, XX. mendea)
# [[Isabel Ruiz Ruiz]] artista (Guatemala, 1945-2019)
# [[Isabel Vilallonga]] politikaria (Badajoz 1949)
# [[Jackie Forster]] kazetaria, aktorea, ekintzaile lesbiana (Erresuma Batua, 1926-1998)
# [[Jennifer Lee Carrell]] idazlea (AEB 1962)
# [[Joana Bonet]] kazetaria (Leida, 1966)
# [[Juana Castro Muñoz]] poeta (Kordoba 1945)
# [[Juana Cruz]] toreatzaile aitzindaria (Madril 1917-1981)
# [[Julia Castillo]] antropologoa, poeta (Madril 1956)
# [[Julia Uceda]] poeta (Sevilla 1925)
# [[Karen Forkel ]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1970)
# [[Karimeh Abbud]] argazkilaria eta artista ('''Palestina''' 1896-1940)
# [[Khalida Jarrar]] politikari '''palestinarra''' (Jordania 1963)
# [[Laila Shawa]] artista bisuala ('''Palestina''' 1940-Londres 2002)
# [[Lamia Ziadé]] Libanoko pintore eta komikigilea (Beirut, 1968)
# [[Laura Zambrano Padilla]] hezitzailea eta iraultzailea (Peru, 1945)
# [[Leonor Fernández de Torreblanca]] dama, Cervantesen amama (Kordoba ?-1557)
# [[Lia (abeslaria)]] (Japonia 1981)
# [[Lil Milagro Ramírez]] poeta, gerrillaria (Salvador 1946-1979)
# [[Linda Maria Baros]] hizkuntzalaria, itzultzailea (Errumania 1981)
# [[Linda Sobeh Alí]] diplomazialaria ('''Palestina''' 1968)
# [[Livia Gouverneur]] gerrillaria (Venezuela, 1941-1961)
# [[Lola Lorente]] ilustratzailea (Bigastro, Valentzia, 1980)
# [[Lola Mora]] eskultorea, asmatzailea, aitzindaria (Argentina 1866-1936)
# [[Louise McPaul]] xabalina jaurtitzailea (Australia 1969)
# [[Lucrecia Pérez]] etxeko langilea, arrazismoaren lehenengo biktima aitortua Espainian (Dominikar Errepublika, 1959 - Madril, 1992)
# [[Maider Oleaga]] zinema-zuzendari eta gidoigilea (Bilbo, 1976)
# [[Malika Gaïd]] Aljeriako erizaina eta militante independentista (1933-1958)
# [[Manuela Burló]] film zuzendaria, gidoilaria (Murtzia 1978)
# [[Manuela Sancho]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1783-1863)
# [[Margaluz]] aktorea, abeslaria, dantzaria (Palma 1939-2006)
# [[Margarida Pinto]] aktorea, kazetaria ( Portugal 1966)
# [[Marguerite Buffet]] idazlea (Frantzia, 1620-1680)
# [[María Adela Caría]] bakteriologoa, ikertzailea (Argentina 1915-1989)
# [[María Agustín]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1784-1831)
# [[María Antonia Ortega]] poeta (Madril 1954)
# [[María de la Consolación Azlor]] noblea, Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Girona 1775- Zaragoza 1814)
# [[María de los Reyes Fuentes]] poeta ( Sevilla 1927-2010)
# [[María Forteza]] aitzindaria. Seguraski, Espainiako 1. emakume zinegilea (Mallorca 1913-1961)
# [[María Guerra]] kazetaria, zinema kritikaria (Madril 1965)
# [[Maria Hervás]] aktorea (Madril 1978)
# [[María Isabel Sánchez Vegara]] idazlea...(Bartzelona ?)
# [[Maria Josefa Yzuel Giménez]] fisikaria (Huesca, 1940)
# [[Maria Keil]] artista (Portugal 1914.2012)
# [[María Larrea|Maria Larrea]] zinegilea (Bilbo, 1979)
# [[María Lostal]] heroia ( ?- Zaragoza ç1809)
# [[María Manuela Pignatelli de Aragón Gonzaga]] noblea, Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1753-Madril 1816)
# [[María Martín Barranco]] idazlea, genero ikuspegian aditua (Granada XX. mendea)
# [[Maria Occhipinti]] anarkista eta idazlea (Italia 1921-Erroma 1996)
# [[María Pantoja Sánchez]] soziologoa eta iraultzailea (Peru, 1953)
# [[María Pilar Fumanal]] geomorfologoa (Valentzia 1940-1998)
# [[María Rosal]] poeta, irakaslea (Kordoba 1961)
# [[María Victoria Atencia]] poeta (Malaga 1931)
# [[Marie Sara]] burtzikaria (Frantzia 1964)
# [[Marie-Castille Mention-Schaar]] film zuzendaria, gidoilaria, kazetaria ( Frantzia 1963)
# [[Marisa Soleto]] legelaria (Cáceres 1966)
# [[Mary Montagu]] idazlea (EB 1689-1762)
# [[Matilde Cherner]] idazlea (Salamanca, 1833-Madril 1880)
# [[Matilde Muñoz Sampedro]] aktorea ( Madril 1900-1969)
# [[Mercedes Muñoz Sampedro]] aktorea (Madril 1896-1979)
# [[Mikaela Ingberg ]] xabalina jaurtitzailea (Finlandia 1974)
# [[Mily Possoz]] margolaria (Portugal, 1888-1968)
# [[Mirela Manjani]] xabalina jaurtitzailea (Albania 1976)
# [[Miriam Rothschild]] zientzialaria (Erresuma Batua, 1908-2005)
# [[Miriam Tlali]] emakume beltz eta idazlea (Hego Afrika, 1933-2017)
# [[Montserrat Casas]] fisikaria (Girona 1955-Bartzelona2013)
# [[Nandar]] aktibista feminista (Myanmar, 1995)
# [[Natalia Lisovskaya]] atleta, pisu jaurtitzailea (Errusia 1962)
# [[Natalia Xikolenko]] xabalina jaurtitzailea ( Bielorrusia 1964)
# [[Nathalie Handal]] idazlea (EE.BB. 1969)
# [[Nelly Evans Risco]] iraultzailea (Peru, 1943)
# [[Nicole Girard-Mangin]] medikua (Frantzia, 1878-1919)
# [[Nina Bari]] matematikaria (Errusia, 1901-1961)
# [[Olga Gavrilova]] xabalina jaurtitzailea (Errusia 1957-2022)
# [[Olga Rivero Jordán]] poeta (La Laguna, 1928-2021)
# [[Päivi Alafrantti]] xabalina jaurtitzailea ( Finlandia 1964)
# [[Panmela Castro]] grafitigile, artista, ekintzaile (Brasil, 1981)
# [[Petra Felke]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1959)
# [[Pilar Costa]] abokatua, politikaria (Eivissa 1967)
# [[Pureza Canelo]] poeta (Cáceres 1946)
# [[Quan Zhou Wu]] ilustratzaile eta komikigilea (Algeciras, 1989)
# [[Randa Siniora]] eskubideen aldeko ekintzailea ('''Palestina''' ç1961)
# [[Rauda Morcos]] LGBTIQ ekintzaile (Palestina, 1974)
# [[Raymonde Arcier]] artista, feminista (Frantzia, 1939)
# [[Raymonde Peschard]] Aljeriako gerrako militante nazionalista (1927-1957)
# [[Rebecca Guay]] akuarelista (EE.BB. XX. mendea)
# [[Rita Azevedo Gomes]] zinema zuzendaria (Lisboa, 1952)
# [[Romelia Alarcón Folgar|Rogelia Alarcón]] idazlea, pianista (Guatemala, 1900-1971)
# [[Rosa Chávez]] poeta, aktorea, kultura kudeatzailea (Guatelama, 1980)
# [[Rosa Pereda]] idazlea, kritikaria (Santander 1949)
# [[Rosa Romojaro ]] poeta, ikertzailea (Cádiz 1948)
# [[Rosa Spottorno Topete]] itzultzailea, feminista ( Murtzia 1884-1980)
# [[Rosario Pardo]] aktorea, zuzendaria (Jaen 1959)
# [[Rosaura Álvarez]] poeta, margolaria, irakaslea (Granada 1945)
# [[Roxana Stinchfield Ferris]] botanikaria (AEB 1895-1978)
# [[Ruth Mateu Vinent]] politikaria (Menorca 1976)
# [[Sabine Braun]] heptatloi- atleta (Alemania 1965)
# [[Sara Doke]] belgikar kazetaria, itzultzaile (Frantziar, 1968)
# [[Sara Estela Ramírez]] irakasle, kazetari, feminista ..(Mexiko, 1881-1910)
# [[Sheila Minor]] ikertzailea (EE.BB., 1946)
# [[Silke Renk]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1967)
# [[Sofia Montaner Arnau]] azken trementinairea (Lleida 1908-1996)
# [[Sofía Sakorafa]] greziar-'''palestinar''' politikaria, xabalina-jaurtitzailea (Grezia 1957)
# [[Soledad Ortega Spottorno]] filosofoa, irakaslea, editorea (Madril 1914-2007)
# [[Soledad Varela Ortega]] filologoa, ikertzailea (Madril 1945)
# [[Sonia Nimr]] idazlea ('''Palestina''', 1955)
# [[Sonia Pulido]] ilustratzailea (Bartzelona, 1973)
# [[Steffi Nerius]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1972)
# [[Suheir Hammad]] poeta ('''Jordania''', 1973)
# [[Tatiana Xikolenko]] xabalina jaurtitzailea (Errusia 1968)
# [[Telma Reca]] psikiatra aitzindaria (Argentina 1904-1979)
# [[Teresa Bolaños de Zarco]] idazlea, pianojolea eta margolaria (Guatemala, 1922-1998)
# [[Tiina Lillak ]] xabalina jaurtitzailea ( Finlandia 1961)
# [[Truus Menger-Oversteegen|Truus Menger]] eskultorea, aktibista (Holanda 1923-2016)
# [[Virginia Yagüe]] gidoilaria, idazlea ( Madril 1973)
# [[Ynes Mexia]] botanikaria (Mexiko/AEB 1870-1938)
# [[Zahia Ziouani]] orquestra zuzendaria (Paris 1978)
# [[Zinaída Guipius]] poeta, idazlea (Errusia- Frantzia, 1869-1945)
# [[Ziza Massika]] Aljeriako erizaina eta militante independentista (1934-1959
}}
==='''Berriak 2023''' ('''urria''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Abanda Elustondo]] ----'''SORTUA''' ikertzailea (Donostia, 1989)
# [[Amaia Arranz Mendiguren]] ----'''SORTUA''' biologoa eta ikertzailea (Bilbo 1978)
# [[Andrea Garcia-Santesmases]] ----'''SORTUA''' soziologoa, antropologoa (Madril 1988)
# [[Carmen Albisu]] efef'''SORTUA''' euskaltzailea, euskara irakaslea (Errenteria, 1916-Tutera, 2007)
# [[Irati Gorostidi Agirretxe]] '''SORTUA''' artista, zinemagilea (Egues, 1988)
# [[Itziar Eguren]] ef--'''SORTUA''' erizaina, txistularia (Elorrio 1953)
# [[Izar Zubiaga]] ef--'''SORTUA''' futbolaria (Durango 2006)
# [[Leire Ayala]] ef--'''SORTUA''' abeltzaina (Bilbo/Elorrio 1972)
# [[Maialen Braña]] ----'''SORTUA''' abeslaria, irakaslea (Elizondo, 1998)
# [[María Ángeles Sallé Alonso]] ef--'''SORTUA''' soziologoa, ikertzailea (Panama, 1956)
# [[Maria Pilar Zuriarrain]] ef--'''SORTUA''' txistularia (Zizurkil, 1953)
# [[Marta Rodríguez Fouz]] ef--'''SORTUA''' soziologoa, kazetaria eta futbolaria (Coruña, 1972)
# [[Patricia Tornero]] ----'''SORTUA''' gaztagilea (Valentzia....)
# [[Tatiana Romero Reina]] ----'''SORTUA''' historialaria, aktibista (Mexiko, 1984)
# [[Julia Arévalo]] aktibista, politikaria (Uruguai, 1898-1985)
# [[Abala Bose]] gizarte langilea (Bangladesh, 1864-1951)
# [[Alberta Ferretti ]] diseinatzailea (Italia 1950)
# [[Alessandra Korap]] lider indigena (Brasil, 1958)
# [[Alicia Luna]] gidoilaria, irakaslea (Madril 1963)
# [[Alicia Senovilla ]] aurkezlea (Madril 1969 )
# [[Amna Suleiman]] maistra eta txirrindularia Palestinan (Damasco, 1982)
# [[Amparo Fortuny]] dokumentalgilea, ekoizlea (Valentzia XX. mendea)
# [[Ana García Lozano]] kazetaria (Valentzia 1963)
# [[Ana Iris Simón ]] kazetaria, idazlea (Ciudad Real 1991)
# [[Anita Sirgo]] sindikalista, komunista, ekintzailea (Asturias, 1030)
# [[Anna Lizaran]] aktorea (Bartzelona 1944-2013)
# [[Anna Murià]] idazlea, kazetaria, ekintzaile erbesteratua (Bartzelona, 1904-Tarrasa, 2002)
# [[Annie Baker]] film zuzendaria (AEB 1981)
# [[Antonia Dell'Atte ]] modelo ohia, aurkezlea (Italia 1960)
# [[Anwara Bahar Chowdhury]] idazlea eta ekintzailea (Bangladesh, 1919-1987)
# [[Asma al-Ghul]] kazetaria, feminista (Palestina, 1982)
# [[Asma Tubi]] poeta eta kazetaria (Palestina, 1905-1983)
# [[Assumpció Casals]] aktore erbesteratua (Bartzelona, 1896-1975)
# [[Auguste Deter]] dokumentatutako 1. Alzheimer goiztiar kasua (Alemania 1850-1906)
# [[Beatriz de Bobadilla (Gomerako andrea)]] Tenerifeko konkistatzailea (Medina del Campo, ?-1504)
# [[Beatriz Enríquez de Arana]] Kolonen bikotea eta Fernando Kolonen ama (Kordoba, 1465-1522)
# [[Blanca Padilla]] modeloa, diseinatzailea (Madril 1995)
# [[Bushra al-Tawil ]] kazetaria, aktibista (Palestina 1993)
# [[Carlota Soldevila]] aktorea, irakaslea (Bartzelona 1929-2005)
# [[Carme Ballester|Carmen Ballester]] kataluniar politikari erbesteratua (Bartzelona, 1900-Paris, 1972)
# [[Carme Serrallonga]] pedagogoa, itzultzailea (Bartzelona 1909-1997)
# [[Carmen Alcázar]] wikilaria (Mexiko)
# [[Carmen Domingo]] idazlea, aktibista (Bartzelona 1970)
# [[Carmen Lomana]] enpresaburua, socialitea (Leon 1948)
# [[Carolina Punset]] politikaria (AEB/Katalunia 1971)
# [[Celestina Marrón]] sindikalista (Asturias, 1926-2016)
# [[Chelo García-Cortés]] kazetaria (Ourense 1951)
# [[Clotilde Luisi]] abokatu, dramaturgo, feminista (Uruguai, 1882-1969)
# [[Conchi Arnal Claro]] ekintzaile feminista (Tanger, 1950)
# [[Conxita Herrero]] komik ilustratzailea (Katalunia, 1993)
# [[Daniela Catrileo]] poeta maputxea (Txile, 1987)
# [[Daniela Feixas]] idazlea, aktorea, zuzendaria (Katalunia 1973)
# [[Dolors Oller]] irakaslea, idazlea, literatura kritikaria (Girona 1942)
# [[Eileen O'Shaughnessy]] Britainia Handiko idazlea (1905–1945)
# [[Elisa Coll]] idazlea, ekintzailea, bisexuala (Madril 1992)
# [[Elisabeth Reyes]] modeloa (Malaga 1985)
# [[Elsa Punset]] idazlea ( Londres/Katalunia 1964)
# [[Elvira Espejo Ayca]] artista, poeta, ehulea (Bolivia, 1981)
# [[Eva García Magriñá]] ikertzaile eta idazle (Donostia, 1966)
# [[Eva Hache]] umorista, aurkezlea (Segovia 1971)
# [[Fadila Saâdane]] Aljeriako gerrako zuen militante nazionalista (1938-1960)
# [[Fanny Kemble]] aktore, idazle eta esklabotzaren aurkako abolizionista (Britainia Handia, 1809-1893)
# [[Gema López]] kazetaria (Madril 1971)
# [[Georgette Rizk]] ekintzailea (Palestina 1925-2018)
# [[Hanan Al-Agha]] idazle eta artista (Palestina, 1948-2008)
# [[Helena Béjar]] soziologoa, irakaslea (Madril 1956-2023)
# [[Helga Tawil-Souri]] dokumentalgile, ikertzaile eta idazle (Kuwait, 1969)
# [[Hiba Kamal Abu Nada]] poeta, eleberrigilea, wikilaria (Meka, 1991-Gazako zerrenda, 2023)
# [[Hind al-Husseini]] aktibista, hezitzailea (Palestina, 1916-1994)
# [[Inés Luisi]] medikua (Uruguai, XIX.mendea- 1965)
# [[Irene Bordoy]] margolaria, irudigilea (Mallorca 1940)
# [[Isabel Gemio]] kazetaria (Badajoz 1961)
# [[Isabel González González]] politikaria eta ekintzailea (Tenerife, 1890-1968)
# [[Isabel Pinto de Vidal]] politikaria, aktibista (Uruguai, 1885-1969)
# [[Isabella Eklöf]] zinemagilea (Suedia, 1978)
# [[Islah Jad]] aktibista, ikertzailea, irakaslea (Palestina 1951)
# [[Jackie Salloum ]] artista, film zuzendari palestinarra (AEB XX. mendea)
# [[Jahanara Arzu]] poeta (Bangladesh, 1929)
# [[Jenna Elfman]] aktorea (AEB 1971)
# [[Jimena Menéndez-Pidal|Jimena Menendez Pidal]] pedagogoa (Madril, 1901-1990)
# [[Júlia Coromines]] medikua, psikiatra erbesteratua (Bartzelona 1910-2011)
# [[Julud Daibes]] palestinar arkitektoa eta politikaria (Betleem, 1965)
# [[Jutta Koether]] artista, musikaria eta kritikaria (Alemania, 1958)
# [[Kamilya Jubran]] abeslari palestinarra (Israel, 1962)
# [[Kamini Roy]] poeta eta ekintzailea (Bangladesh, 1864-1933)
# [[Kapitolina Díaz]] soziologoa (Leon, )
# [[Kholoud Faqih|Kholoud Faqin]] epailea (Palestina, XX.mendea)
# [[Laudelina de Campos Melo]] etxeko-langileen aldeko sindikalista (Brasil, 1904-1991)
# [[Laura Caballero]] gidoilaria, zuzendaria (Madril 1978)
# [[Lola Lizaran]] aktorea (Almeria/Bartzelona 1931-2003)
# [[Lucila Gamero]] mediku, zirujau, idazle eta feminista (Honduras, 1873-1964)
# [[Lucy Prebble]] antzerkigilea (Britainia Handia 1981)
# [[Luisa Luisi]] poeta, pedagogoa (Uruguai, 1883-1940)
# [[Lurdes Lekuona Laburu|Lurdes Lekuona]] Zalduondoko alkatea (Gasteiz, 1958)
# [[Magdalena Antonelli Moreno]] politikaria, aktibista (Uruguai, 1877-1955)
# [[Maha Haj]] palestinar jatorriko zinema zuzendari israeldarra (Nazaret, 1970)
# [[Mai Masri]] zinema-zuzendaria (Jordania, 1959)
# [[Maliha Hamidou]] Aljeriako gerrako militante nazionalista (1942-1959)
# [[Mar Coll]] gidoilaria, film zuzendaria (Bartzelona 1981)
# [[Margarida Minguillón]] aktorea, ahots aktorea (Bartzelona 1947)
# [[Maria Dolors Bargalló]] Kataluniar politikari erbesteratua (Bartzelona, 1902-Mexiko,1980)
# [[María España Almendro]] saskibalio-jokalaria (Mallorca 1992)
# [[Maria Majoral]] trementinairea (LLeida 1887-1976)
# [[Maria Mies]] soziologoa (Alemania, 1931-2023)
# [[María Patiño]] kazetaria (Coruña 1971)
# [[María Teresa Josefina Janicki]] hezitzailea (Frantzia-Uruguai, XIX. mendea- ?)
# [[Mariam Barghouti]] amerikar-palestinar kazetari, aktibista (Palestina-AEB, 1993)
# [[Marina Comas]] aktorea (Bartzelona 1996)
# [[Marta Angelat ]] aktorea, ahots aktorea (Bartzelona 1953)
# [[Marta Corredera]] futbolaria (Bartzelona 1991)
# [[Marta Nebot]] kazetaria (Sevilla 1975)
# [[Marta Pérez Sierra]] idazlea, poeta (Bartzelona 1957)
# [[Maruja Lozano]] bolero eta kopla abeslaria (Valentzia 1935 - Malaga 2022)
# [[Mary Al-Atrash]] igerilaria (Palestina 1994)
# [[Mary Ann Shadd]] aktibista abolizionista, kazetaria, irakaslea (AEB, 1823-1893)
# [[Maryse Gargour]] zinemagilea eta kazetaria (Palestina, XX. mendea)
# [[Matilde_Fern%C3%A1ndez]] Politikaria feminista (Madril, 1950)
# [[Mayada Al-Sayad]] alemaniar-palestinar atleta (Berlin, 1992)
# [[Mériem Bouatoura]] Aljeriako gerrako borrokalari independentista (1938-1960)
# [[Meriem Saâdane]] aljeriar erizaina eta militante nazionalista (1932-1958)
# [[Mila Abadia]] kultura kudeatzailea (Zaragoza, 1962)
# [[Miriam Saavedra]] modeloa, aktorea (Peru 1993)
# [[Montse Amenós]] eszenografoa, jantzi-deseinatzailea (Bartzelona 1954)
# [[Montse Guallar]] aktorea, aurkezlea (Bartzelona 1960)
# [[Montserrat Cornet]] idazlea (Bartzelona 1934)
# [[Mrinalini Sen]] idazlea (Bangladesh, 1879-1972)
# [[Nadia Hafid]] ilustratzailea (Katalunia, 1990)
# [[Nancy Meyers]] zuzendari, ekoizle eta gidoilaria (AEB 1947)
# [[Natalia (abeslaria)]] tb aurkezlea (Cádiz 1982)
# [[Natasha Neri]] aktibista, zinema zuzendaria (Brasil, XX. mendea)
# [[Norma Andrade]] ekinzailea (Mexiko)
# [[Noura Erakat]] amerikar-palestinar aktibista, irakaslea (Kalifornia, 1980)
# [[Olatz Arregui]] piraguista (Donostia, 1999)
# [[Paula Hernández (ahots aktorea)]] (Girona 1998)
# [[Paula Hernández ]] aktorea, gidoilaria, zuzendaria (Argentina 1969)
# [[Paulina Luisi]] mediku, sufragista, aktibista feminista (Uruguai, 1875-1950)
# [[Pilar Boyero]] kopla abeslaria, irakaslea (Cáceres 1974)
# [[Reem Frainah]] psikologoa, aktibista (Palestina ?)
# [[Rosa Catrileo|Rosa Castrilleo]] abokatu maputxea (Temuco, Txile, 1981)
# [[Rosa Estiarte]] igerilari olinpikoa (Manresa 1959-1985)
# [[Rosa María Fernández García|Rosa María Fernandez García]] sindikalista (Asturias, 1942-2021)
# [[Rosa Novell ]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1952)
# [[Sahar Jalifa]] idazlea (Palestina, 1942)
# [[Samar Nassar]] igelaria (Libano, 1978)
# [[Samiha Khalil]] politikaria, ekintzailea (Palestina 1923-1999)
# [[Shadia Mansour]] hip-hoparen 1. dama arabiarra (Londres 1985)
# [[Shamim Azad|Shamin Azad]] poeta eta idazlea (Bangladesh, 1952)
# [[Sílvia Quer]] film zuzendaria ( Bartzelona 1962)
# [[Sofía Álvarez Vignoli]] aktibista, politikaria (Uruguai, 1899-1986)
# [[Sònia Moll]] filologoa, poeta, itzultzailea (Bartzelona 1974)
# [[Suad Amiry]] idazle eta arkitektoa (Siria, 1951)
# [[Susanna Barranco]] aktorea, zuzendaria, ekoizlea (Bartzelona 1975)
# [[Tania Safura Adam Mogne]] ikertzaile eta erakusketa komisario (Mozambike, 1979)
# [[Teresa Font]] film-editorea (Bartzelona 1956)
# [[Tina Pérez]] sindikalista, ekintzalea (Asturias, 1929-1965)
# [[Umayya Abu-Hanna]] kazetaria eta idazlea (Palestina-Finlandia, 1961)
# [[Woroud Sawalha]] atleta (Palestina, 1991)
# [[Yamila Abdalá Taha al Shanti]] irakaslea, politikaria (Palestina 1955-2023)
# [[Zaha Hassan]] aktibista, abokatua (Palestina, XX.mendea)
# [[Zulaija Al-Shahabi]] Palestinako feminismoaren ekintzaile aitzindaria (1901-1992)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''iraila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Barrena García]] ----'''SORTUA''' idazlea, poeta (Basauri)
# [[Bego Zubia Gallastegi]] ----'''SORTUA''' ikertzaile (Arrasate, 1965)
# [[Dora Manchado]] --ef'''SORTUA''' Tehueltxeeraren azken hiztuna (Argentina, 1934-2019)
# [[Jaione López]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, misiolaria (Elorrio 1998)
# [[Marta Goikoetxea Luquin]] ef--'''SORTUA''' blogaria (Lizarra, 1984)
# [[Nagore Belastegi Martín|Nagore Belaustegi]] ----'''SORTUA''' (Legazpia, 1987)
# [[Nerea Azkona]] ----'''SORTUA''' antropologoa, idazlea (Sopela, 1982)
# [[Oihane Unzalu]] ef--'''SORTUA''' nutrizionista, kirol monitorea, lasterkaria (Abadiño 1987)
# [[Pantxonerak]] '''SORTUA''' arrain saltzaileak (Laredo 1970 hamarkadara arte)
# [[Presen Zubillaga Auza]] efef'''SORTUA''' feminista, ekintzailea (Iruñea, 1951-2023)
# [[Raquel Esteban Terradillos]] ----'''SORTUA''' ekofisiologoa (Barakaldo, 1982)
# [[Adriana Abenia]] aurkezlea, idazlea (Zaragoza 1984)
# [[Aina Clotet ]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1982ko)
# [[Alexandra Narváez]] aktibista, zientzialaria (Ekuador, XX. mendea)
# [[Alicia de los Ríos Merino|Alicia de los Rios Merino]] ikasle, gerrilari desagertua (Mexiko, 1952)
# [[Amalia Anglés y Mayer]] opera kantaria eta gitarra-jotzailea (Badajoz, 1827-Stuttgart, 1859)
# [[Amèlia Jover Velasco]] sindikalista, anarkista eta feminista (Cullera, 1910-Paris, 1997)
# [[Amelia Quintanal Martínez-Conde]] futbolean Espainiako emakume talde baten 1. entrenatzailea (Kantabria 1937)
# [[Amrita Pritam]] idazlea (Pakistan, 1919-India, 2005)
# [[Ana Alba García]] kazetaria, gerra gatazketan aditua (Bartzelona 1971-2020)
# [[Ana Borges]] futbolaria, aurrelaria (Portugal 1990)
# [[Ana Paris Garcia]] lider sindikalista garrotez eraila (Sevilla, 1898-1938)
# [[Ángeles García-Madrid|Ángeles Garcia-Madrid]] idazlea eta preso politikoa (Torrejón, 1918-Madrid, 2015)
# [[Angustias Lara Sánchez|Maruja Lara Sánchez]] sindikalista (Granada, 1917-Valentzia, 2012)
# [[Anna Cabot Quincy Waterston]] idazlea (AEB 1812-1899)
# [[Anna Gréki]] poeta eta ekintzaile aljeriarra (1931-1936)
# [[Anna Rodríguez Costa]] dramagilea, zuzendaria (Granada 1972)
# [[Anna Stewart (aktibista)]] emakumeen eskubideen aldekoa (Australia 1947-1983)
# [[Annette Frances Braun]] entomologoa (EEBB, 1884-1978)
# [[Antònia Pascual Flaquer]] komunista fusilatua (Capdepera 1911-Porreres,1937)
# [[Assumpció Puigdelloses Vila]] etxekoandre fusilatua (1906 - Sant Adrià de Besòs, 1940)
# [[Aurora Picornell]] komunista fusilatua (Palma, 1912-Manacor, 1937)
# [[Ayo Edebiri]] komediantea, idazlea (AEB1995)
# [[Balbina Gayo Gutiérrez|Balbina Gayo Gutierrez]] maistra errepublikarra (1901-1936)
# [[Begoña Alberdi]] sopranoa (Bartzelona 1964)
# [[Belarmina González Rodríguez]] ekintzaile fusilatua (Palencia, 1914-Porreres, 1937)
# [[Blanca Jeannette Kawas]] aktibista (Honduras, 1946-1995)
# [[Brígida Pardo López]] etxekoandre fusilatua (Granada, 1904-1936)
# [[Carlota Planas Riera]] Espainiako 1. emakume futbolarien ordezkaria (Bartzelona 1992)
# [[Carme Claramunt i Barot]] ekintzaile fusilatua (Tarragona, 1897 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Carme Portaceli]] antzerki-zuzendaria, irakaslea (Valentzia 1957)
# [[Carmen Arrojo]] maistra, memoriaren aldeko ekintzailea (Madril, 1918-2017)
# [[Carmen Arrufat]] aktorea (Castelló 2002)
# [[Carmen del Riego]] kazetaria, 1. emakume-presidentea Madrileko Prentsa Elkartean (Asturias 1960)
# [[Carmen Maria Garcia "García de Saura"|Carmen María Garcia]] idazle eta margolaria ( Molina de Segura)
# [[Carol López ]] dramagilea, aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1969)
# [[Carolina Ferre]] kazetaria (Alacant 1974)
# [[Caroline Rémy de Guebhard]] idazle feminista (Frantzia, 1855-1929)
# [[Catalina Flaquer]] ekintzailea fusilatua (Capdepera, 1876-Porreres,1937)
# [[Catalina Martín López de Bustamante]] gerrillara, alfereza (Espainia ?-XIX. mendea)
# [[Catalina Narváez de Ruiz]] brodatzailea, margolaria (Cádiz 1861- ¿ 1929)
# [[Catherine Cusset]] filosofoa (Frantzia 1963)
# [[Celia Tapias]] Buenos Airesko lehen emakume abokatua (1885-1964)
# [[Chelsea Ashurst]] futbolaria, atezaina (Ingalaterra 1990)
# [[Cinta Sabaté]] eskultorea, margolaria (Tarragona 1946)
# [[Clara Pueyo Jornet]] Errepublikano desagertua (Villanueva eta GEltrú, 1914-1943)
# [[Claudia López Benaiges]] feminista, anarkista eraila (Txileko Santiago, 1972-1998)
# [[Clotilde García del Castillo]] Sorollaren musa eta Sorolla Museoaren sortzailea (Valentzia, 1865-Madril, 1929)
# [[Concepción Caceres|Concepción Cáceres]] emagin fusilatua (Montijo, 1912-1938)
# [[Concha Carretero]] frankismoaren biktima (Madril, 1918-2014)
# [[Concita De Gregorio]] kazetaria, idazlea (Italia 1963)
# [[Coral Bracho]] hizkuntzalaria, poeta (Mexiko 1951)
# [[Courtney Barnett ]] rock abeslaria (Australia 1987)
# [[Cristina Clemente]] idazlea, gidoilaria, zuzendaria( Bartzelona 1977)
# [[Cristina Fernández Pereda]] atezain fusilatua (Leon, 1900 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Diana Nyad]] igerilaria eta kazetaria (New York, 1949)
# [[Djamila Amrane-Minne]] poeta eta historialaria, Aljeriako Independentzia Gerrako ekintzailea (1939-2017)
# [[Dolores Cacuango]] Indigenen aldeko ekintzailea (Ekuador, 1881-1971)
# [[Dolors Feliu]] abokatua, unibertsitateko irakaslea, politikaria (Roda de Ter, 1964)
# [[Dolors Giorla Laribal]] etxekoandre fusilatua (Bartzelona, 1912 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Dolors Prat Coll]] anarkosindikalista (Ripoll, 1905-Tolosa, 2001)
# [[Elena Martín]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1992)
# [[Elina Garanca]] mezozosopranoa (Letonia 1976)
# [[Elionor Malich Salvador]] emakume errepublikano fusilatua (Piorat, 188?- Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Elisa García Sáez]] sindikalista, erizaina, Gerra Zibilean hildako milizianoa (Bartzelona, 1916-Huesca, 1936)
# [[Elizabeth Evatt ]] epailea (Australia 1933)
# [[Emakumezkoen Nazioarteko Zinemaldia (Australia)]] Australia 1975
# [[Emilia Dilke]] idazlea (Erresuma Batua, 1840-1904)
# [[Encarnación Magaña]] antifrankista eraila (Almeria, 1921-1942)
# [[Estefanía Banini]] futbolaria, aurrelaria (Argentina 1990)
# [[Eugenia González Ramos]] sindikalista fusilatua (Bartzelona, 1919 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Eumelia Hernández]] sindikalista eta feminista (Venezuela, 1913-1990)
# [[Eveline Safir Lavalette]] frantses jatorriko ekintzaile aljeriarra (1927-2014)
# [[Evelyn Glennie]] perkusionista gorra (Eskozia 1965)
# [[Fabiana da Silva Simões]] furbolaria (Brasil 1989)
# [[Felicidad Duce]] jostuna, aitzindaria, enpresaburua (Bartzelona 1908-2000)
# [[Flora Sanhueza]] pedagogo anarkista (Txile, 1911-1974)
# [[Florence Ethel Johnson]] sindikalista, maistra (Australia 1884-1934)
# [[Florencia Bonsegundo]] futbolaria (Argentina 1993)
# [[Francisca Senhorinha da Motta Diniz|Francisca Sehorinha]] idazlea (Brasil,1834- ?)
# [[Giovanna Berneri]] anarkista ekintzailea (Italia, 1897-1962)
# [[Hélène Monastier]] aktibista, irakasle (Suitza, 1882-1976)
# [[Hubertine Auclert|Hubertine Auchert]] feminista ekintzailea (Frantzia, 1848-1914)
# [[Inés Jiménez Lumbreras]] errepublikano fusilatua (Madril, 1915-Sant Adrià de Besòs, 1940)
# [[Irene Moray]] argazkilaria, film-zuzendaria (Bartzelona 1992)
# [[Isabel Mesa Delgado]] Sindikalista (Ronda, 1913-Valentzia, 2002)
# [[Jane eta Louise Wilson]] artistak (Ingalaterra 1967)
# [[Jessica Gleeson]] futbolaria, defentsa (Irlanda 1993)
# [[Jessie Street Emakumeen Liburutegi Nazionala]] Australia 1989
# [[Jessie Street]] ekintzailea (Brithis Raj/India 1889-Australia 1970)
# [[Jill Ellis]] futbolari, entrenatzaile ohia (Erresuma Batua 1966)
# [[Joaquina Charro Gómez]] sindikalista fusilatua (Montijo, 1912-1938)
# [[Josephine Shaw Lowell]] aktibista (AEB, 1843-1905)
# [[Juana Aranguren Rica]] abokatu feminista (Bilbo, 1952)
# [[Julia López (artista)]] margolari autodidakta (Mexiko 1936)
# [[Kamilla Seidler ]] sukaldariburua (Danimarka 1983)
# [[Kristine Lilly]] nazioarteko partida gehien jokatutako futbolari ohia (AEB 1971)
# [[Laura Ràfols]] futbolaria, atezaina (Bartzelona 1990)
# [[Leda Rafanelli]] feminista, sufia, idazlea (Italia, 1880-1971)
# [[Leila Ouahabi]] futbolaria, defentsa (Bartzelona 1993)
# [[Leonor Lavado]] imitatzailea, aktorea (Kordoba 1987)
# [[Lesbia Urquía]] aktibista (Honduras, 1967-2016)
# [[Lola Gallardo]] futbolaria, atezaina (Sevilla 1993)
# [[Lucía Alemany]] film-zuzendaria(Castelló 1985)
# [[Lucía Pascual Palomo]] xake-jokalaria (Madril 19)
# [[Luisa Gómez de la Torre|Luisa Gomez de la Torre]] ekintzailea (Quito,1887-1976)
# [[Magdalena Nolla Montseny]] etxekoandre fusilatua (Tarragona, 1904-Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Malena Costa]] modeloa (Mallorca 1989)
# [[Manuela Díaz Cabezas]] ekintzaile antifrankista (Kordoba, 1920-Suitza, 2006)
# [[Margarita Murillo]] aktibista (Honduras, 1958 - 2014)
# [[Margarita Rivière]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1944-2015)
# [[María Angélica Barreda|Maria Angelica Barreda]] Argentinako lehen emakume abokatua (1887-1963)
# [[María Antonia Iglesias]] kazetaria, idazlea (Madril 1945-Pontevedra 2014)
# [[María de la Purificación de la Aldea y Ruiz de Castañeda|Purificación de la Aldea]] emagina, ekintzailea ( Madrid, 1889-1976)
# [[María Escoté]] jostuna, arropa diseinatzailea (Bartzelona 1979)
# [[María Esteve |María Esteve Flores]] aktorea (Argentina, 1974)
# [[María Herrera Magdaleno|Maria Herrera Magdaleno]] Giza eskubideen aldeko aktibista (Mexiko, 1950)
# [[Maria Jiménez]] abeslatia eta aktorea (SEvilla, 1950-2023)
# [[María Joaquina de Viera y Clavijo]] idazlea (Kanariak, 1737-1819)
# [[Maria Jose Pons]] futbolaria, atezaina (Bartzelona 1984)
# [[María Martín López]] memoria historikoaren aldeko borrokalaria, frankismoaren biktima (Avila, 1930-Toledo,2014)
# [[Maria Mies]] alemaniar soziologoa (Steffeln, 1931-2023)
# [[María Moreno]] idazlea eta kazetaria (Buenos Aires, 1947)
# [[Maria Pascual Flaquer]] komunista fusilatua (Capdepera 1911-Porreres,1937)
# [[María Pry]] entrenatzailea, futbolari ohia (Sevilla 1984)
# [[María Victoria Walsh]] kazetaria, borrokan hila (Buenos Aires, 1950-1976)
# [[Marie Louise Berneri]] idazle anarkista (Italia, 1918-Londres, 1949)
# [[Marsia Taha]] boliviar sukaldaritzako chef aitzindaria (Bulgaria 1989)
# [[Marta Lois]] irakaslea, politikaria (Vigo, 1969)
# [[Marta Torrejón]] futbolaria, defentsa (Bartzelona 1990)
# [[Martha Asunción Alonso]] poeta itzultzailea (Madril, 1987)
# [[Mary Cynthia Dickerson]] herpetologoa (AEB 1866-1923)
# [[Maud Nathan]] aktibista, sufragista (AEB, 1862-1946)
# [[Maud Slye]] minbizi ikertzailea (AEB 1879-1954)
# [[Maya Hansen]] moda diseinatzailea (Madril 1978)
# [[Mila Abadia]] kultura kudeatzailea (Zaragoza, 1962)
# [[Milagros Pérez Oliva ]] kazetaria, idazlea, irakaslea (Huesca 1955)
# [[Minnehaha ]] poema bateko fikziozko pertsonaia (AEB 1855)
# [[Míriam Nogueras]] politikaria eta enpresaburua (Bartzelona, 1980)
# [[Montse Germán]] aktorea (Bartzelona 1969)
# [[Natalia Ramos (futbolaria)]] defentsa (Tenerife 1999)
# [[Neus Bonet]] kazetaria, irakaslea (Bartzelona 1959)
# [[Neus Bouza Gil]] CNTko militante fusilatua (Bartzelona, 1916- Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Nieve de Medina]] aktore eta zuzendaria (Madril,1962)
# [[Noelia López ]] modeloa, tb aurkezlea (Sevilla 1986)
# [[Noelia Ramos]] futbolaria, atezaina (Tenerife 1999)
# [[Olga Luzardo]] kazetaria eta ekintzailea (Venezuela, 1916-2016)
# [[Patri Guijarro]] futbolaria, defentsa (Palma Mallorcakoa 1998)
# [[Patricia Ferreira]] gidoilaria, zuzendaria (Granada 1958)
# [[Patricia Rodríguez Barrios]] 1. Gizonezko Futbol talde gerentea (Gipuzkoa 1982)
# [[Pazzis Sureda]] eskultorea, margolaria (Mallorca 1907-1939)
# [[Pepita Laguarda Batet]] anarkista,gerra zibilean eraila (Bartzelona, 1919-1936)
# [[Pepita Patiño Páez]] makien laguntzailea, komunista (Kordoba, 1925-2015)
# [[Piedad Arribas]] ekintzailea, frankismoaren biktima (Toledo, 1920-Madril, 2010)
# [[Pilar Montaner Maturana]] margolaria (Mallorca 1876-196119)
# [[Pilar Prades]] garrotez eraildako neskame pozoitzailea (Valentzia, 1928-1959)
# [[Purificación Pérez Benavent]] sindikalista (Valentzia, 1919-Kanada, 1995)
# [[Ramona Peralba Sala|Ramona Peralta Sala]] langile fusilatua (Gironella, 1904-Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Raquel Cabezón]] futboalari ohia (Bartzelona 1978)
# [[Rianna Jarrett]] futbolaria, aurrelaria (Irlanda 1994)
# [[Rocío García Martínez]] txirrindularia (Madril 1974)
# [[Romina Belluscio]] kazetaria, modeloa ( Argentina 1979)
# [[Sandra Hermida Muñiz]] film-, dokumental ekoizlea (Tarragona 1972)
# [[Sandra Paños]] Futbolaria, atezaina (Alacant 1992)
# [[Sandra Vilanova]] futbolari ohia, erdilaria (Bartzelona 1981)
# [[Sara Nieves Matheu García]] irakaslea, zibersegurtasun ikertzailea (Murtzia 1992)
# [[Sara Ortega (futbolaria)]] , aurrelaria (Errioxa 2005)
# [[Sara Serrat]] futbolaria, idazlea (Huelva 1995)
# [[Sara Suárez Solís]] idazle feminista (Oviedo, 1925-2000)
# [[Sarah Bouhaddi]] futbolaria, atezaina (Frantzia 1986)
# [[Sari Van Veenendaal]] futbolaria, atezaina (Herbehereak 1990)
# [[Sarina Wiegman]] entrenatzailea, futbolari ohia (Herbehereak 1969)
# [[Sayaka Fernández Díaz]] dokumentalgilea (Cáceres 1978)
# [[Sha'Carri Richardson]] atleta (AEB 2000)
# [[Silvia Meseguer]] futbolari ohia, medikua (Teruel 1989)
# [[Soledad Gallego-Díaz]] kazetaria (Madril 1951)
# [[Sonia Bermúdez Tribano]] futbolaria, entrenatzailea, berriemailea (Madril 1984)
# [[Sonia García Galán]] historialaria eta feminista (Aviles, 1981)
# [[Sonia Grande]] cinema-jantzi diseinatzailea (Asturias 1964)
# [[Susana Carro]] Filosofoa irakaslea, femilnista (Mieres, 1971)
# [[Tania Martínez Portugal|Tania Martinez Portugal]] poligologoa, irakaslea,feminista (Etxebarri, 1963)
# [[Toña Is ]] futbolaria, entrenatzailea (Asturias 1966)
# [[Tránsito Amaguaña]] ekintzaile indigena (Ekuador,1909-2009)
# [[Urimare]] kazike (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Urrezko Neskatoak]] Olinpiar Jokoetako gimnasta erritmiko txapeldunak, Atlanta 1996
# [[Valentina Muñoz]] aktibista feminista (Txile, 2002)
# [[Vera Pauw]] bortxatutako futbolaria, entrenatzailea (Hebehereak 1963)
# [[Vicky Losada]] futbolaria (Bartzelona 1991)
# [[Victoria Prego]] kazetaria (Madril 1948)
# [[Viola Calligaris]] futbolaria (Suitza 1996)
# [[Yolanda Flores]] kazetaria, irrati esataria (Madril, 1960)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''abuztua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Goirigolzarri Alegria]] efef'''SORTUA''' abokatua eta aktibist (Gamiz, 1978- Barakaldo, 2023)
# [[Ana Soto]] --ef'''SORTUA''' kazike (Venezuela, 1618-1668)
# [[Awen Iorwerth]] ----'''SORTUA''' medikua, unibertsitateko irakaslea
# [[Erika Arrizabalaga]] ----'''SORTUA''' txistularia (Gasteiz, 2000)
# [[Gentz del Valle]] ef--'''SORTUA''' artista (Lekeitio, 1957)
# [[Orocomay]] ----'''SORTUA''' kazike (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Xochilt Madai|Xochitl Madai]] ----'''SORTUA''' arkitektua eta ekintzailea (Mexiko, 1972)
# [[Ada Liberio]] gimnasta errimikoa (Zaragoza 1974)
# [[Adriana Díaz Enciso]] idazlea (Mexiko, 1964)
# [[Alba González]] idazlea, politikaria (Asturias 1986)
# [[Alice Kellen]] idazlea (Valentzia, 1989)
# [[Amalia Bautista]] poeta (Madril 1962)
# [[Amparo Barayón]] piano-jola eta sindikalista fusilatua (Zamora, 1904-1936)
# [[Ana Bautista]] gimnasta erritmikoa (Kanariak 1972)
# [[Ana Carmona Ruiz]] mutil itxuraz jokatzea lortu zuen futbolaria (Malaga 1908-1940)
# [[Ana María de Foronda|Ana Maria de Foronda]] idazlea eta itzultzailea (1910-1990)
# [[Anna Szatkowska]] idazlea (Polonia, 1928-2015)
# [[Antònia Fontanillas Borràs]] anarko-sindikalista (Bartzelona, 1917-Frantzia, 2014)
# [[Apacuana]] kazikea (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Athenea del Castillo]] futbolaria (Kantabria 2000)
# [[Bathsua Makin]] Proto-Feminista (Londres, 1600-1675)
# [[Beatriz Corredor]] legelaria, politikaria (Madril 1968)
# [[Blanche Stuart Scott]] hegazkinlaria (EEBB. 1884-1970)
# [[Carla Barber]] medikua, modeloa (Kanariak 1990)
# [[Carmen Avilés]] atleta (Madril 2002)
# [[Carmen Herrero Vicent]] medikua, ikertzailea (Castelló, 1986-2023)
# [[Carmen Montes]] itzultzailea (Cádiz 1963)
# [[Cata Coll]] futbolaria (Mallorca 2001)
# [[Cathy Xaudaró]] gimnasta erritmikoa (Filipinak/ Espainia 1960)
# [[Cecilia Domínguez Luis|Cecilia Dominguez]] idazlea (La Orotava, 1948)
# [[Cecilia Pantoja]] abeslaria (Txile, 1943 - 2023)
# [[Celia Flores]] abeslaria (Madril, 1981)
# [[Charlotte Maxeke]] aktibista (Hegoafrika, 1871-1936 )
# [[Charlotte von Ahlefeld|Charlotte von Ahlfeld]] idazlea (Alemania, 1782-1849)
# [[Charlotte von Stein|Charlote Von Stein]] (Alemania, 1742-1822)
# [[Christiane Vulpius]] Goetheren emaztea (Alemania, 1765-1816)
# [[Clara Serra]] feminista, ikertzailea, filosofoa, politikari ohia (Madril 1982)
# [[Concha Monrás]] piano-jotzaile fusilatua (Bartzelona, 1898-Huesca 1936)
# [[Conchi Sánchez ]] Espainiako 1. emakume futbolari profesionala (Madril 1957)
# [[Costanza da Varano]] humanista eta poeta (Italia, 1426-1447)
# [[Covadonga Tomé]] pediatra, politikaria (Asturias 1970)
# [[Cristina Gallo]] kirol kazetaria, idazlea, aktibista (Asturias 1965)
# [[Dahteste]] gerlari, itzultzaile, diplomazialari (1860 - Mexiko Berria, 1955)
# [[Diana Wynne Jones]] idazlea (Londres, 1934-2001)
# [[Dolores Pla Brugat]] historialaria eta ikertzailea (Girona, 1954-2014)
# [[Emakume Indigenen Nazioarteko Eguna]]
# [[Emilia Boneva]] gimnasia erritmikoko entrenatzailea (Bulgaria 1938-2019)
# [[Emma Cabal]] poeta (Asturias 1962)
# [[Enith Salón]] futbolaria ( Valentzia 2001)
# [[Esther González]] futbolaria (Granada 1992)
# [[Etta Federn]] idazle, itzultzaile, pedagogo eta anarkofeminista austriarra (1883 - 1951)
# [[Eva Navarro ]] futbolaria (Murtzia 2001)
# [[Fatima Madrilgoa]] ustezko astronomoa (Al-Andalus XI. mendea)
# [[Francisca Saperas|Francesca Saperas]] anarko-sindikalista (Bartzelona, 1851-1933)
# [[Gala Dalí]] artista eta modeloa (Errusia, 1894-1982)
# [[Hansa Mehta]] aktibista, politikaria (India, 1897-1995)
# [[Irene Guerrero]] futbolaria (Sevilla 1996)
# [[Isabel Medina]] idazlea (Gomera, 1943)
# [[Isabel Mozún]] altuera jauziko atleta (Madril 1960)
# [[Ivana Andrés ]] futbolaria (Valentzia 1994)
# [[Jean Batten]] hegazkinlaria (Zeelanda Berria, 1909-Palma Mallorcakoa, 1982)
# [[Johanna Schopenhauer]] idazlea (Alemania, 1766-1838)
# [[Juana Álvarez Molina|Juana Alvarez]] etxekoandre fusilatua (Medina de Rioseco, 1897-Gijon, 1937)
# [[Juana María de los Dolores de León Smith]] espainiar dama (Badajoz, 1798 – Londres, 1872)
# [[Julia Mayoral Márquez]] maistra eta politikaria (Badajoz, 1902 - 1983)
# [[Julia Santibáñez]] idazlea (Mexiko, 1971)
# [[Kyra Galván]] poeta eta eleberrigilea (Mexiko Hiria, 1956)
# [[La Repompa de Málaga]] abeslaria (Malaga 1937-1959)
# [[Laia Codina]] futbolaria (Girona 2000)
# [[Lara Álvarez]] kazetaria (Asturias 1989)
# [[Laura del Río]] futbolaria, mutilen entrenatzailea (Madril, 1982)
# [[Lola Suárez|Lola Suarez]] idazlea (Lanzarote, 1956)
# [[Malebogo Molefhe]] aktibista (Botswana,1980)
# [[María Bernaldo de Quirós]] hegazkinlaria (Madril, 1898-1983)
# [[Maria da Conceição Moita]] aktibista, hezitzailea (Portugal, 1937-2021)
# [[María Francisca de Sales Portocarrero (Montijoko VI. kondesa)]] (Madril, 1754 – Logroño, 1808)
# [[María Josefa Cerrato Rodríguez]] Espainiako lehen emakume albaitaria (Badajoz, 1897-1981)
# [[María Pérez Rabaza]] futbolaria (Bartzelona 2001)
# [[María Rosa Alonso|Maria Rosa Alonso]] idazlea (Tararonte, 1909-2011)
# [[Mariangiola Criscuolo]] margolaria (Italia, 1548-1630)
# [[Mariona Caldentey]] futbolaria (Mallorca 1996)
# [[Melissa Jiménez (kazetaria)]] (Lieja/Bartzelona 1987)
# [[Mercedes Pinto]] idazlea, kazetaria eta feminista (1889-1976)
# [[Mónica García Prieto]] kazetaria, saiakeragilea (Badajoz 1974)
# [[Montse Martín]] gimnasta erritmiko ohia, ilustratzailea, diseinatzailea, aktorea, dantzaria (LLeida 1974)
# [[Montse Tomé]] futbolari ohia, entrenatzailea (Asturias 1982)
# [[Noemí Casquet]] kazetaria, youtuberra (Sabadell 1992)
# [[Olga Carmona]] futbolaria (Sevilla 2000)
# [[Ona Batlle]] futbolaria (Bartzelona 1999)
# [[Paula Guilló]] Miss eta modeloa (Alacant 1989)
# [[Pepa Caballero]] margolaria (Granada, 1943 - Malaga, 2012)
# [[Raymonde de Laroche]] hegazkinlaria (Paris, 1882-1919)
# [[Rebecca Abe|Rebeca Abe]] idazlea (Alemania, 1967)
# [[Rita Bosaho]] sanitarioa, politikaria. Kongresuko 1. Persona beltza (Ginea/Espainia 1965)
# [[Rocío Gálvez ]] futbolaria (Kordoba 1997)
# [[Salma Paralluelo]] futbolaria, atleta (Zaragoza 2003)
# [[Silvia Yustos]] gimnasta erritmikoa (Valladolid 1971)
# [[Simone Segouin]] partisaua, erresistentziako kidea (Frantzia, 1925-2023)
# [[Sofia Behrs]] idazlea, argazkilaria (Errusia, 1844-1919)
# [[Sofia Castañon]] poeta, politikaria (Asturias 1983)
# [[Susan Haack]] irakasle eta filosogoa (Ingalaterra, 1945)
# [[Sybilla]] diseinatzailea (AEB/Espainia 1963)
# [[Teresa Abelleira]] futbolaria (Pontevedra 2000)
# [[Teresa Helbig]] moda-diseinatzailea (Bartzelona 1963)
# [[Teresa Matilde Revaque]] Bigarren Errepublikako espetxe funtzionario fusilatua (Valladolid, 1897-Madril, 1940)
# [[Teresa Táboas]] arkitekto galiziarra (Mexiko Hiria, 1961)
# [[Thelma Nava]] poeta (Mexiko Hiria, 1932-2019)
# [[Thérèse Peltier]] hegazkinlaria (Frantzia, 1873-1926)
# [[Vicenta García Miranda]] idazlea, poeta (Badajoz, 1816-1877)
# [[Yulianna Avdeeva]] piano-jotzailea (Mosku 1985)
# [[Zofia Kossak-Szczucka]] idazlea (Polonia, 1890-1968)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''uztaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainize Gastaka Martínez]] ----'''SORTUA''' abokatua, Laudioko alkatea (Laudio, 1985)
# [[Rosa Mari Artza Azueta]] efef'''SORTUA''' euskaltzalea eta ekintzailea (Iurreta, 1946-2001)
# [[Guruzne Carrason Torrontegi]] ----'''SORTUA''' ingurumen hezitzailea, Sopelako alkatea (Sopela, 1981)
# [[Deniba Konare]] ----'''SORTUA''' judoka (Mali/Durango 2003)
# [[Sorne Rubio Arano]] ----'''SORTUA''' Mundakako alkatea (Mundaka, 1972)
# [[Itziar Iratzagorria]] ef--'''SORTUA''' Urdulizko alkatea
# [[Maite Ibarra Goti]] ----'''SORTUA''' Arrigorriaga alkatea (Arrigorriaga, 1979)
# [[Elisa Kaltzada]] --ef'''SORTUA''' euskaltzalea eta ekintzailea (Busturia, 1929-2022)
# [[Lorea Perosanz]] ef--'''SORTUA''' diseinatzailea eta ilustratzailea (Ermua, 1976)
# [[Maider Morras Azpiazu]] ----'''SORTUA''' abokatua, unibertsitateko irakaslea, Arrasateko alkatea (Arrasate, 1976)
# [[Olatz Lezeta Urzelai]] ef--'''SORTUA''' mekanikaria, Antzuolako alkatea (Antzuola, 1977)
# [[Kristina Rodriguez Mendikute]] ef--'''SORTUA''' Adunako alkatea (Aduna,1971)
# [[Mari Karmen Arregi Agirre]] ef--'''SORTUA''' Aizarnazabalgo alkatea
# [[Beatriz Unzue Esnaola]] ef--'''SORTUA''' Amasa-Villabonako alkatea
# [[Alba Garmendia Castaños]] ef--'''SORTUA''' ikertzailea, filosofoa eta Ikaztegietako alkatea
# [[Yanire Granero]] --ef'''SORTUA''' diseinatzailea, enpresaburua (Abadiño 1988)
# [[Oihana Amundarain Zubillaga]] ef--'''SORTUA''' Elduaingo alkatea
# [[Gurutze Etxezabal Iturrioz]] ef--'''SORTUA''' Orexako alkatea
# [[Anuska Esnal Oliden]] ef--'''SORTUA''' Orioko alkatea (Orio, 1980)
# [[Izarra Urdalleta Iraola]] ef--'''SORTUA''' Segurako alkatea (Errezil, 1975)
# [[Cristina Tapias]] ef--'''SORTUA''' jostuna, irakaslea, enpresaburua (Bilbo 1960)
# [[Teófila Adrada]] ef--'''SORTUA''' jostuna, irakaslea, enpresaburua, asmatzailea (Toledo 1904- ?)
# [[Naroa Azpitarte]] ----'''SORTUA''' errugbilaria (Durango, 2005)
# [[Rosario Tomasena Alzuri]] ef--'''SORTUA''' kirolaria, igerilaria, triatleta (Urnieta, 1946)
# [[Agurtzane Solaberrieta Mesa]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta Usurbilgo alkatea (Usurbil, 1979)
# [[Maite Amenabar Alkorta]] ----'''SORTUA''' Zirzurbilgo alkatea (Azpeitia)
# [[Nagore Alkorta Elorza|Nagore Alkorta]] ef--'''SORTUA''' Azpeitiko alkatea (Azpeitia, 1978)
# [[Alicia Framis]] artista (Mataró, 1967)
# [[Lorena Llamas]] txirrindulari ohia (Bartzelona 1987)
# [[Daisy Elliott]] politikaria (AEB 1917-2015)
# [[Yolanda García Serrano]] gidoilaria (Madril 1958)
# [[Karina Garantivá ]] aktorea, antzerki zuzendaria (Kolonbia 1980)
# [[ Helena Pimenta]] antzerki-zuzendaria (Salamanca 1955)
# [[Verónica Fernández]] gidoilaria (Soria 1971)
# [[Magüi Mira]] aktorea, zuzendaria (Valentzia 1944)
# [[Clara Sanchis]] aktorea, musikaria (Teruel 1968)
# [[Lola Salvador]] gidoilaria (Bartzelona 1938)
# [[Carmen Balagué]] aktorea (Bartzelona 1952)
# [[Luz Casanova]] ongilea (Asturias, 1873-1949)
# [[Jacqueline Guerroudj]] Militante komunista eta antikolonialista (1919 - 2015)
# [[Sheyla Gutiérrez]] txirrindularia (Errioxa 1994)
# [[Lucía González]] txirrindularia (Asturias 1990)
# [[Alicia González]] txirrindularia (Asturias 1995)
# [[Mavi García]] duatleta, txirrindularia (Mallorca 1984)
# [[María Mercedes Cagigas Amedo]] txirrindularia (Kantabria 1979)
# [[Isabel Martin]] txirrindularia (Valladolid 1999)
# [[Sara Martín]] txirrindularia (Burgos 1996)
# [[Cristina Martínez (txirrindularia)]] (Valentzia 1981)
# [[María Isabel Moreno ]] txirrindularia (Girona 1981)
# [[Belén López (txirrindularia)]] irakaslea (Cádiz 1984)
# [[Mayalen Noriega]] igerilaria, txirrindularia, kirol egokituko gidaria (Mexiko/Espainia 1982)
# [[Josefa Benítez Guzmán]] kirol egokitutako txirrindularia (Bartzelona 1969)
# [[Susana Rodríguez Gacio]] medikua, kirol egokitutako txirrindularia (Vigo 1988)
# [[Aauri Bokesa]] kirolari eta gizarte langilea (Madril, 1988)
# [[Cristina Danimarkakoa]] Italiako aristokrata (Danimarka, 1521-Italia, 1590)
# [[Conceição Matos]] aktibista (Portugal, 1936)
# [[María de Estrada]] konsistatzailea (Espainia-Mexiko, XV.mendea)
# [[Maritza M. Buendía]]
# [[Lozen]] gerlari eta xamana (1840-1889)
# [[Elsy Jacobs]] txirrindularia (Luxenburgo 1933-Bretainia 1998)
# [[Anna Ramírez ]] txirrindularia, aktibista (Bartzelona 1981)
# [[Marta Vilajosana]] txirrindularia (Bartzelona 1975)
# [[Audrey Cordon]] txirrindularia (Bretainia 1989)
# [[Alba Teruel ]] txirrindularia (Valentzia 1996)
# [[Anna Sanchis]] txirrindularia (Valentzia 1987)
# [[Dori Ruano]] txirrindularia, zuzendaria, politikaria, irakaslea (Salamanca 1969)
# [[Gloria Rodríguez Sánchez]] txirrindularia ( Murtzia 1992)
# [[Ariadna Ródenas]] txirrindularia (Alacant 1987
# [[Aida Nuño]] txirrindularia (Asturias 1983)
# [[Karin Herrera]] biologo eta politikaria (Guatemala, 1968)
# [[Sonia Gutiérrez Raguay]] politikaria (GUatemala, 1981)
# [[Txirrindularitza eta feminismoa]]
# [[Jean Purdy]] erizaina, 1. enbriologoa (Erresuma Batua 1945-1985)
# [[Victoria Anna Perea]] Espainiako 1. probeta umea (Bartzelona 1984)
# [[Anna Veiga]] biologoa, Espainiako 1. probeta umearen ‘ama zientifikoa’ (Bartzelona 1956)
# [[Elisa Matilla]] aktorea (Madril 1966)
# [[Dunia Ayaso eta Felix Sabroso]] zine zuzenndariak (Kanariak 1961-2014)
# [[Eva Lesmes]] gidoilaria, zine zuzendaria (Asturias 1961)
# [[Imma Colomer]] aktorea (Bartzelona 1948)
# [[Rosa Gàmiz]] aktorea (Bartzelona 1965)
# [[Carlota Subirós]] antzerki-zuzendari (Bartzelona 1974)
# [[Lluïsa Cunillé ]] idazlea (Katalunia 1961)
# [[Hijas de Cynisca]] kirol-arloko genero-desberdintasuna, dokumentala (2019)
# [[Jessica Vall ]] igerilaria, biologoa (Bartzelona 1988)
# [[Jennifer Pareja]] waterpolo jokalari ohia (Girona 1984)
# [[Carmen Martín]] eskubaloi jokalaria (Almeria 1988)
# [[Vanesa Amorós ]] eskubaloi jokalaria, entrenatzialea (Alacant 1982)
# [[Nuria Benzal ]] eskubaloi jokalaria (Malaga 1985)
# [[Estela Estévez Barreiro]] atleta paralinpiarra (Vigo 1965)
# [[Alba Caride]] gimnasta erritmikoa (Vigo 1980)
# [[Susana Garabatos ]] igerilaria (Vigo 1979)
# [[Julia Vaquero]] galiziar atleta (Frantzia 1970)
# [[Thérèse Clerc]] Frantziako ekintzaile feminista (1927 - 2016)
# [[Suhayr al-Qalamawi]] idazlea eta itzultzailea (Egipto, 1911-1997)
# [[Dolors Vives Rodón|Dolors Vives Rodon]] Kataluniar hegazkinlaria (Valls, 1908-Bartzelona, 2007)
# [[Susana Ferrari Billinghurst]] hegazkinlaria (Argentina, 1914-Italia, 1999)
# [[Yevguenia Shajovskaya|Yevguena Shajovskaya]] hegazkinlaria (Errusia, 1889-1920)
# [[Carola Lorenzini]] hegazkinlaria (Buenos Aires, 1899-1941)
# [[Clara Adams]] hagazkinlaria (EEBB, 1884-1971)
# [[Gloria Cuesta]] hegazkinlaria (Asturias, 1911 - Madril, 1987)
# [[Maria Josep Colomer i Luque]] hegazkinlaria (Bartzelona, 1913 - Inglaterra, 2004)
# [[Alia Twal]] hegazkinlaria (Jordania)
# [[Lotfia ElNadi|Loftia Elnadi]] hegazkinlaria (Egipto, 1907-2002)
# [[Erma Franklin]] abeslaria (EEBB, 1938-2002)
# [[Carolyn Franklin]] abeslaria (EEBB, 1944-1968)
# [[Flor Aguilera]] idazlea (Mexico Hiria, 1971)
# [[María Antonieta Mendivil]] idazlea (Mexiko, 1971)
# [[Anne Kingsbury Wollstonecraft]] ilustratzaile botanikoa (EEBB,1781-Kuba, 1828)
# [[Sara Khadem ]] xake jokalaria (Iran 1997)
# [[Tamara Abalde ]] saskibaloi jokalaria (Ferrol 1989)
# [[Begoña Fernández]] eskubaloi jokalaria (Vigo 1980)
# [[Isabel Herguera]] artista, zuzendaria, irakaslea (Donostia 1961)
# [[Karin Boye]] poeta, itzultzailea (Suedia 1900-1941)
# [[Helene Hanff]] idazlea (AEB 1916-1997)
# [[Sopiko Guramishvili]] xake jokalaria (Georgia 1991)
# [[Carol Thatcher ]] kazetaria (Londres 1953)
# [[Mónica Braun|Monica Braun]] idazlea eta poeta (Mexiko, 1965)
# [[Cristina Rivera Garza]] idazlea (Mexiko, 1964)
# [[Martha Cerda]] idazlea (Mexiko, 1945)
# [[Bibiana Gallego Lancharro]] poeta eta damaturgoa (Badajoz, 1799-Madril, 1867)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''ekaina''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainara Otxotorena]] ef--'''SORTUA''' Mañariko alkatea (Hernani, 1984)
# [[Arantxa Arregi]] ----'''SORTUA''' Doneztebeko alkatea
# [[Asun Agiriano]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta bibliotekaria (Arrasate, 1963)
# [[Begoña Enbeita]] ef--'''SORTUA''' Muxikako alkatea (Muxika, 1985)
# [[Berta Arizkun González]] ef--'''SORTUA''' Burlatako alkatea
# [[Burdinaren emakumeak]] '''SORTUA''' (Bizkaia, XIX-XX. mendea)
# [[Carmen Mendiguren]] efef''SORTUA'''maistra (Zamudio, 1913-2010)
# [[Eider Olazar]] ef--'''SORTUA''' Gazteluko alkatea (Gaztelu...)
# [[Eneritz Agirre]] ef--'''SORTUA''' Atxondoko alkatea (Atxondo, 1983)
# [[Eneritz Azpitarte]] ef--'''SORTUA''' Zaldibarko alkatea (Zaldibar, 1985 )
# [[Erika Letamendi Hurtado]] ef--'''SORTUA''' Donemiliagako alkatea (Gasteiz, 1985)
# [[Igone Amesti]] ef--'''SORTUA'''mezzosopranoa, musika-irakaslea (Mallabia, 1985)
# [[Iruri Altzerreka]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria (Garai, 2000)
# [[Itziar Imaz Artazcoz|Itziar Imaz]] ef--'''SORTUA''' Garesko alkatea (Gares, 1981)
# [[Julene Lazkano]] ef--'''SORTUA''' Elorrioko alkatea (Elorrio, 1985)
# [[Laura Irasuegi Otal]] efef'''SORTUA''' ingeniaria, gerrako umea (Eibar, 1923-Errenteria, 2016)
# [[Malan Alloua]] ----'''SORTUA''' Sanwiko Erresumako ama erregina (Ghana, XIX. mendea)
# [[Maria Sáez de Albéniz Bregaña]] ef--'''SORTUA''' Etxarri Aranazko alkatea (Iruñea, 1966)
# [[Marta Díez Napal]] ef--'''SORTUA''' Antsoaingo alkatea (Antsoain, 1975)
# [[Nadia Nemeh Shomaly]] ----'''SORTUA''' Bermeoko alkatea (Bermeo, 1979)
# [[Noelia Oses]] ef--'''SORTUA''' Matematikaria, ikertzailea (Ermua, 1975)
# [[Oihana Olaberria Jaka]] ef--'''SORTUA''' Arakilgo alkatea (Arakil, 1976
# [[Oihane Irastorza]] ef--''SORTUA''' Izurtzako alkatea (Izurtza, 1981)
# [[Oihane Uribeetxebarria Garmendia]] ef--'''SORTUA''' Lakuntzako alkatea (1979)
# [[Olatz Alberdi Etxeberria]] ef--SORTUA futbolaria, atezaina (Bergara, 1997)
# [[Olatz Irizar Martínez]] ef--'''SORTUA''' Ziordiako alkatea (Ziordia, 1972)
# [[Pilar Arechavaleta]] efef'''SORTUA''' moja (Bilbo, 1880-Madril-1973)
# [[Txelo Auzmendi Jimenez]] ef--'''SORTUA''' Asparrenako alkatea (Araia, 1960)
# [[Olga Mariano]] aktibista ijitoa (Portugal, 1950)
# [[Adriana Caselotti]] ahots aktorea (AEB 1916-1997)
# [[Adrienne Bolland|Adrianne Bolland]] hegazkinlaria (Frantzia, 1895-1975)
# [[Agirre Aristizabal ahizpak]] oroimen memoria babesleak (Lizarra, 1936)
# [[Ahlam Khudr]] aktibista (Sudan)
# [[Aída Bueno Sarduy]] dokumentalgilea (Kuba, ?)
# [[Aida Toledo]] poeta (Guatemala, 1952)
# [[Ainhoa Carbonell Allué ]] zinegotzi ijitoa (?,?)
# [[Alba Cros ]] zinema zuzendaria (Lleida 1991)
# [[Alice Austen]] argazkilaria (AEB 1866-1952)
# [[Alice Pestana]] pedagogoa (Portugal, 1860-Madril, 1929)
# [[Alicja Dorabialska]] kimikaria (Polonia, 1897 – 1975)
# [[Alma Karla Sandoval|Alma Carla Sandoval]] Kazetaria (Mexiko, 1975)
# [[Ana Martínez de Luco]] moja, aktibista (Araba, 1960)
# [[Anaïs Napoleon]] argazkilaria (Narbona, 1831-Bartzelona, 1912)
# [[Ángela de la Cruz (artista)]] artista (Coruña, 1965)
# [[Ángeles Cruz|Angeles Cruz]] aktorea, gidoilaria, zinema zuzendaria (Mexiko, 1969)
# [[Anna-Eva Bergman]] artista (Suedia 1909-Frantzia 1987)
# [[Anoosheh Oskouian]] ingeniaria, CEO-a (Iran/AEB 1964)
# [[Aurèlia Muñoz Ventura]] artista (Bartzelona, 1926-2011)
# [[Barbara Martin Coppola]] telekomunikazio- ingeniaría eta CEO-a (Madril 1977)
# [[Beatriz Corrales]] badminton jokalaria (Madril 1992)
# [[Bernardine Dohrn]] iheslaria, irakaslea (AEB 1942)
# [[Betsy Pecanins]] abeslaria (Mexiko 1954)
# [[Betty Makoni]] Aktibista (Zimbabwe, 1971)
# [[Candida Höfer]] argazkilaria (Alemania, 1944)
# [[Carmen Matute]] idazlea (Guatemala, 1944)
# [[Carol Bove]] artista (Suitza/AEB 1971)
# [[Celia Montoya Montoya]] aktorea, aktibista (Madril, 1971)
# [[Charlotte Posenenske]] artista (Alemania 1930-1985)
# [[Chicks on Speed]] artistak, musika taldea (Alemania 19)
# [[Claude Mossé]] historialaria (Frantzia 1924-2022)
# [[Cristina Álvarez Álvarez]] telekomunikazio ingeniaria (Vigo 1969)
# [[Cristina Cuerno]] aeronautika ingeniaria (Espainia, XX. mendea)
# [[Danielle Michel-Chich]] saiogile, kazetari eta itzultzaile frantsesa (Aljer - 1951)
# [[Daría Vilariño Pintos]] liburuzaina (Galizia 1928-2020)
# [[Djamila Bouazza]] Aljeriako Independentzia Gerrako aktibista (1938 - 2015)
# [[Djamila Bouhired]] Aljeriako ekintzaile politikoa da (Aljer - 1935)
# [[Dulce Muñoz del Rey]] telekominikazio ingeniaria (Badajoz 1978)
# [[Eija-Liisa Ahtila]] artista (Finlandia 1959)
# [[Eileen Power]] historialaria (Erresuma Batua 1889-1940)
# [[Elida Carlés]] hegazkinlaria, artista (Argentina, 1912-1970)
# [[Elisa Hall]] idazlea (Guatemala, 1900-1982)
# [[Eliza Schneider]] ahots aktorea (AEB 1978)
# [[Énia Lipanga]] Poeta, aktibista (Mozambike, 1977)
# [[Erika Groth-Schmachtenberger]] argazkilaria (Alemania 1906-1992)
# [[Ester Partegàs]] artista (La Garriga, 1972)
# [[Esther Paez]] boxeolaria, (Bartzelona 1969)
# [[Eulalia Pérez Sedeño]] ikertzailea (Maroko protektoratua 1954)
# [[Eulàlia Valldosera i Guilera]] artista (Villafranca del Panadés, 1963)
# [[Fátima Tardío Quiroga]] legelaria (Bolivia XX. mendea)
# [[Fernanda Fragateiro]] artista (Portugal 1962)
# [[Gail Bradbrook]] Klima aldaketaren kontrako ekintzailea (Britainiarra)
# [[Grete Stern]] argazkilaria (Alemania 1904-Argentina 1999)
# [[Hannah Collins]] artista (Londres 1956)
# [[Hanne Darboven]] artista (Alemania 1941-2009)
# [[Helga de Alvear Arte Garaikidearen Museoa ]] (Caceres 2021)
# [[Helga de Alvear]] bildumagilea (Alemania/Madril 1936)
# [[Inés Medina]] artista (Caceres 1950)
# [[Inés Peraza]] Kanariar uharteetako andrea (Sevilla, 1424-1503)
# [[Isabel de los Ángeles Ruano]] poeta (Guatemala, 1945)
# [[Isabel Morant Deusa]] historialaria (Valentzia 1947)
# [[Isabel Tolosa Cortés de Moctezuma]] Leonor Cortés Moctezumaren alaba (Mexiko, 1568- ?)
# [[Isatxa Mengíbar]] bikoiztailea ( Espainia 1973)
# [[Janet Maslin ]] kritikaria (AEB 1949)
# [[Joana Pastrana]] boxeolari ohia (Madril 1990)
# [[Jorinde Voigt]] artista (Alemania 1977)
# [[Judith Colell ]] zinema zuzendaria (Bartzelona 1968)
# [[Kadiatu Massaquoi]] aktibista (Sierra Leona, 2002?)
# [[Katalina Lancasterrekoa]] erregina (Hertford, 1373- Valladolid, 1418)
# [[Katharina Fritsch]] eskultorea (Alemania 1956)
# [[Katharina Sieverding]] artista (Alemania 1944)
# [[Kittie Knox]] txirrindularia (AEB 1874-1900)
# [[Laleh Osmany]] aktibista (Afganistan, 1992)
# [[Laura Rius]] zinema zuzendaria (Bartzelona 1991)
# [[Leonor Cortés Moctezuma]] Espainia Berriko Erregeorderriko aristokrata (Mexiko, 1527-1594)
# [[Lidia Zvereva|Lidia Zuéreva]] hegazkinlaria (Errusia, 1890-1916)
# [[Lisa Schwarzbaum]] kritikaria (AEB 1952)
# [[Luz Méndez de la Vega]] poeta eta ikertzaile feminista (Guatemala, 1919-2012)
# [[Mabel Palacín Lahoz]] artista (Bartzelona, 1965)
# [[Maggie Roswell]] ahots aktorea (AEB 1952)
# [[Margarita Carrera]] idazlea (Guatemala, 1929-2018)
# [[María del Carmen Aguayo Torres]] telekomunikazio ingeniaria (Kordoba XX. mendea)
# [[María del Carmen Carrillo Losada]] probintzia hiriburu bateko 1. emakume ziengotzi ijitoa (Madril 1959)
# [[María del Carmen Pallares Méndez]] historialaria (Galizia 1948)
# [[María Jesús Avila Corchero]] museo koordinatzailea (Caceres, 1966)
# [[María Jesús Rosa Reina]] boxeolaria (Madril 1974-2018)
# [[María Luisa Cuerda Arnau]] legelaria (Espainia, XX. mendea)
# [[María Natividad Bermejo Arrieta ]] artista (Logroño 1961)
# [[María Teresa Dalenz Zapata ]] ingeniari zibila (Bolivia, 1958)
# [[María Teresa de Silva]] Albako XIII. dukesa (Madril, 1762-1802)
# [[Marta Verheyen]] zinema zuzendaria, gidoilaria, argazkilaria (Girona 1991)
# [[Mary Bailey (hegazkinlaria)|Mary Bailey]] hegazkilaria (Irlanda, 1890-1960)
# [[Mary Kay Bergman]] ahots aktorea (AEB 1961)
# [[Mary Lynn Rajskub]] aktorea, gidoilaria (AEB 1971)
# [[Mary Taylor Brush]] hegazkinlaria (1866-1949)
# [[Maryse Bastié]] hegazkinlaria (Frantzia, 1898-1952)
# [[Meret Oppenheim]] argazkilaria (Berlin, 1913-Basilia,1985)
# [[Mikaela Loach]] Aktibista (Jamaika, 1998)
# [[Miren Meabe Carro]] Kuartango alkatea (Barakaldo 1986)
# [[Mirtha Luz Pérez]] idazlea, poeta, (Chiapas, Mexiko, 1960)
# [[Mona Simpson (Simpsondarrak)]] pertsonaia (AEB)
# [[Mona Simpson]] idazlea (AEB 1957)
# [[Montserrat Soto]] artista (Bartzelona, 1961)
# [[Nadia Vera]] kazetaria (Mexiko, 1983-2015)
# [[Nancy Cartwright (aktorea)]] ahots aktorea (AEB 1957)Si
# [[Natalia Montellano Durán]] bioteknologoa (Bolivia XX. mendea)
# [[Penelope Lea]] klima-aktibista (Noruega, 2005)
# [[Pilar Heredia Iglesias]] politikari ijitoa (Toledo, 1964)
# [[Pipilotti Rist]] artista (Suitza 1962)
# [[Pocha Lamadrid]] aktibista (Argentina, 1945-2021)
# [[Princy Mangalika]] aktibista (Sri Lanka, XX. mendea)
# [[Rachel Whiteread ]] eskultorea (Londres 1963)
# [[Rafaela Rada]] ilustratzailea
# [[Regina Halmich]] boxeolaria (Alemania 1976)
# [[Régine Pernoud]] historialaria (Frantzia 1909-1998)
# [[Rineke Dijkstra]] argazkilaria (Herbehereak 1965)
# [[Rocío Saiz]] artista (Madril 1991)
# [[Rosa Brun]] artista (Madril 1955)
# [[Rosemarie Trockel]] artista (Alemania 1952)
# [[Salma Kikwete]] aktibista (Tanzania, 1963)
# [[Salomé Cuesta]] artista (Valentzia 1964)
# [[Sandra Baía]] artista(Lisboa 1968)
# [[Sangita Magar]] aktibista (Nepal)
# [[Soleil Moon Frye]] aktorea, gidoilaria, film-zuzendaria (AEB 1976)
# [[Sonia Couoh]] aktorea (Mexiko, 1983)
# [[Susana Solano]] eskultorea (Bartzelona, 1946)
# [[Sylvie Fleury]] artista (Suitza 1961)
# [[Tacita Dean]] artista bisuala (Erresuma Batua 1965)
# [[Tatiana Delgado Yunquera]] bideo-joko garatzailea (Madril 1978)
# [[Tecuelhuetzin Xicohténcatl]] printzesa tlaxcalteka (Mexiko, 1501-Guatemala, 1537)
# [[Tecuichpo Ixcaxochitzin]] inperio aztekaren azken enperatrizea (Mexiko, 1509-1550)
# [[Tiza Mafira]] Ingurumen-aktibista (Indonesia, 1984)
# [[Touria Chaoui|Touria Chaowi]] hegazkinlaria (Fez, 1936-1956)
# [[Tress MacNeille]] ahots aktorea (AEB 1951)
# [[Vanessa Beecroft]] artista (Italia 1969)
# [[Victoria Fonseca González]] fisikaria (Espainia XX. mendea)
# [[Viktória Varga]] halterofilia kirolaria (Hungaria 1981)
# [[Zainab Al Khawaja]] aktibista (Bahrain, 1983)
# [[Zohra Drif]] Aljeriako politikaria, independentzia gerrako mujahida (1934)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''maiatza''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Ortiz]] ----'''SORTUA''' medikua (Getxo, 1964)
# [[Ainara Vera]] ----'''SORTUA''' zinegilea (Iruñea, 1985)
# [[Ana Antúnez]] --ef'''SORTUA''' jostuna, brodatzailea (Sevilla 1836-1896)
# [[Ann Marie Skelton]] ef--'''SORTUA''' Haurren Eskubideen Batzordeko burua (Hegoafrika, ?)
# [[Garazi Sampedro]] ef--'''SORTUA''' korrikalaria (Atxondo 1989)
# [[Itsasne Larruskain]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, futbolaria (Traña-Matiena 1992)
# [[Izaro Ieregi]] ----'''SORTUA''' artista (Algorta, 1987)
# [[Josefa Antúnez]] --ef'''SORTUA''' jostuna, brodatzailea (Sevilla 1833-1904)
# [[Juana María Ruiz de Gámiz]] efef'''SORTUA''' ongilea (Betoño, 1841 -?)
# [[Libe Goitia Artetxe]] ef--'''SORTUA''' idazlea (Errusia, 2001)
# [[Maite Toledo]] ----'''SORTUA''' idazlea (Zaldibia, 1966)
# [[Maite Zelaia]] ef--'''SORTUA''' arkitektoa (Eibar, 1946)
# [[María del Carmen Careaga Salazar]] ef--'''SORTUA''' enpresaburua (Getxo, 1934)
# [[Nagore Legarreta]] ----''SORTUA''' argazkilaria (Hernani, 1981)
# [[Oihana Muga]] ef--'''SORTUA''' pediatra (Donostia, 1981)
# [[Quintina Gelbenzu Piérola]] ef-ef '''SORTUA''' emagina (1877-1950)
# [[Salome Campos Beotegi]] efef'''SORTUA''' Emakume aitzindaria kontserba-enpresetan (Bermio, 1893-1974)
# [[Adela Calva Reyes]] idazlea (Mexiko, 1967-2018)
# [[Adenike Oladosu]] klima aktibista (Nigeria 1994)
# [[Alejandra Hannoverkoa]] printzesa (Austria 1999)
# [[Alicia Martín Villanueva]] artista (Madril, 1964)
# [[Aline Pettersson|Aline Petterson]] idazlea (Mexiko Hiria, 1938)
# [[Alva Belmont]] aktibista aberatsa, sufragista (AEB 1853- Frantzia 1933)
# [[Ana de Roque]] kazetaria ( Madril 1963)
# [[Ana Roldán]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1976)
# [[Anahí de Cárdenas]] modeloa, aktorea (Peru 1983)
# [[Andrea Guasch]] aktore, abeslari, dantzaria (Bartzelona 1990)
# [[Anežka Drahotová]] atleta (Txekia 19)
# [[Aniela Rodriguez]] idazlea (Mexiko, 1992)
# [[Anna Henderson]] txirrindularia (Britainia 1998)
# [[Anna Howard Shaw ]] sufragista, abade metodista (AEB 1847-1919)
# [[Antía Jácome]] kanoalaria (Pontevedra 1999)
# [[Antúnez ahizpak]] brodatzaileak (Sevilla XIX. mendea)
# [[Ascensión Cambrón]] filosofoa (Kordoba 1943)
# [[Aurora Correa]] poeta (Bartzelona, 1930-Mexiko, 2008)
# [[Beatrice Borromeo]] kazetaria, aristokrata (Italia 1985)
# [[Belén Rodríguez (kazetaria)]] (Madril 1966)
# [[Betty Gilpin]] aktorea (AEB 1986)
# [[Carissa Véliz]] filosofoa, irakaslea, ikertzailea (Mexiko 1986)
# [[Carlota Casiraghi]] zaldizalea, kazetaria (Monako 1986)
# [[Carmel Snow]] moda-kazetaria (Irlanda 1887-AEB 1961)
# [[Carolina Bona]] aktorea (Madril 1980)
# [[Carolina Herrera]] enpresaburua, diseinatzailea (Venezuela 1939)
# [[Carolina Parsons]] modeloa, enpresaburua (Txile 1978)
# [[Caroline Link ]] film-zuzendaria (Alemania 1964)
# [[Caroline Schermerhorn Astor]] aristokrata (AEB 1830-1908)
# [[Chari Gómez Miranda ]] kazetaria (Espainia 1930-2011)
# [[Claudina Domingo]] poeta (Mexiko, 1982)
# [[Claudine Picardet]] zientzialaria, itzultzailea (Frantzia 1735-1820)
# [[Consuelo Duval]] aktorea (Mexiko 1969)
# [[Consuelo Trujillo ]] aktorea (Cádiz 1959)
# [[Consuelo Vanderbilt]] filantropoa (AEB 1877- 1964)
# [[Consuelo Yznaga]] aristokrata (AEB 1853-Londres 1909)
# [[Cristina del Valle (abeslaria)]] aktibista (Asturias 1960)
# [[Cristina del Valle (aktorea)]] (Argentina 1942)
# [[Debora Kayembe]] abokatua, aktibista (Kongo- Eskozia, 1975)
# [[Desirée Bela-Lobedde]] idazlea, aktibista (Bartzelona 1978)
# [[Desirée Ndjambo]] kazetaria (Madril 1976)
# [[Diana Vreeland]] moda-editore aitzindaria (Paris 1903 - AEB 1989 )
# [[Djamila Boupacha]] Aljeriako FLNko aktibista (Bologhine 1938)
# [[Dolores Castro]] poeta (Mexiko, 1923-2022)
# [[Edna Woolman Chase]] kazetaria, argitaratzailea (AEB 1887-1957)
# [[Ekaterina Karavelova]] aktibista, hezitzailea (Bulgaria, 1860-1947)
# [[Elia Barceló]] idazlea (Alacant 1957)
# [[Ella baila sola]] musika bikotea (Espainia)
# [[Elsa Cross]] poeta (Mexiko, 1946)
# [[Elsie de Wolfe ]] dekoratzaile aitzindaria (AEB 1865- Frantzia 1950)
# [[Elvira Quintana]] aktorea (Badajoz, 1935-Mexiko Hiria, 1968)
# [[Esperanza Zambrano]] idazlea (Mexiko, 1901-1992)
# [[Esther García Rodríguez]] cinema ekoizpen zuzendari aitzindaria (Segovia 1956)
# [[Esther Mayoko Ortega]], aktibista (Madril, XX.mendea)
# [[Ethel Krauze]] idazlea (Mexiko Hiria, 1954)
# [[Fausta Gantús]] poeta eta historialaria (Mexiko, 1968)
# [[Flora Drummond]] sufragista, aktibista (Erresuma Batua, 1878-1949)
# [[Françoise Seligmann]] Frantziako erresistentziako kidea, kazetaria eta politikaria (1919-2013)
# [[Françoise Vergès]] politologo eta ekintzaile feminista eta dekolonialista frantsesa (Paris, 1952)
# [[Freda Huson]] aktibista (Kanada, 1964)
# [[Gabriela Jauregi]] idazlea, poeta (Mexiko Hiria, 1979)
# [[Glòria Serra ]] kazetaria (Bartzelona 1964)
# [[Hadja Idrissa Bah]] aktibista (Ginea, 1999)
# [[Helena Normanton]] abokatua, aktibista (Erresuma Batua, 1882-1957)
# [[Ilka Chase]] aktorea, esataria, idazlea (AEB 1905-1978)
# [[Irene Hernández de Jesús]] aktibista (Mexiko, 1958-2021)
# [[Irene Hueche Meliqueo]] aktibista (Txile, 1946-2011)
# [[Isabel Garcés]] aktorea (Madril 1901-1908)
# [[Isabel Pardo de Vera Posada]] ingeniaria (Lugo 1975)
# [[Isatou Ceesay]] aktibista (Gambia, 1972)
# [[Izarne Sarasola]] Errealeko futbolaria (Gipuzkoa, 2002)
# [[Jacqueline Auriol]] hegazkinlaria (Frantzia, 1917-2000)
# [[Javiera Contador]] aktorea, aurkezlea (Txile 1974)
# [[Jhoana Patiño]], poeta, aktibista (Kolonbia, 1982)
# [[Josefina Molina]] film-zuzendari atzindaria (Kordoba 1936)
# [[Julia Maura]] idazlea (Madril 1910-1973)
# [[Julia Solomonoff]] film zuzendaria, gidoilaria… (Argentina 1966)
# [[Juliane Köhler ]] aktorea (Alemania 1965)
# [[Katalina D'Erzel|Katalina Dérzel]] poeta (Mexiko Hiria, 1950)
# [[Laura Pérez Granel]] ilustratzailea (Valentzia 1983)
# [[Leila Khaled]] palestinar aktibista politikoa (1944)
# [[Lidia Poët ]] Italiako 1. emakume abokatua, aktibista (1855-1949)
# [[Lidia Tiatirakoa]] Europako 1. Emakume kristaua, santua, enpresaburua (Tiatira I. mendea)
# [[Lisa Henni]] aktorea (Suedia 1982)
# [[Lolita Bosch]] idazlea (Bartzelona 1970)
# [[Lorenza Izzo]] aktorea, modeloa (Txile 1989)
# [[Louise Dahl-Wolfe]] moda-argazkilaria ( AEB 1895- 1989)
# [[Lucrecia Martel]] film zuzendaria, gidoilaria (Argentina 1966)
# [[Lucy Elmina Anthony]] sufragista (AEB 1859 - 1944)
# [[Luz Marina Hache]] Sindikalista, aktibista (Kolonbia, 1955)
# [[Margo Martindale]] aktorea (AEB 1951)
# [[María Duval (aktorea)]] abeslaria (Mexiko 1937)
# [[María Inés Guerra]] abeslaria, aurkezlea (Mexiko 1983)
# [[María José Sanz Sánchez]] biologoa, ikertzailea (Valentzia 1963)
# [[María Pérez García]] atleta (Granada 1996)
# [[María Remedios del Valle]] Argentinako armadan kapitain independentzia garaian (Argentina, 1766-1847)
# [[Mariana Simionescu]] tenislaria (Errumania 1956)
# [[Maricela Guerrero]] poeta (Mexiko Hiria, 1977)
# [[Marilia Andrés ]] kantautorea (Cuenca 1974)
# [[Marina Rossell]] kantautorea (Bartzelona 1954)
# [[Marta Botía]] kantautorea (Madril 1974)
# [[Marta Ferri]] moda diseinatzailea (Italia 1984)
# [[Marta García Gómez]] kazetara, bikoizlea ( Madril 1961-2013)
# [[Marta Jaumandreu]] kazetaria (Madril 1971)
# [[Marta Martínez Alonso]] matematikaria, IBM zuzendari nagusia (Madril 1966)
# [[Marta Suediakoa]] printzesa (Suedia 1901-Norvegia 1954)
# [[Mary Haʻaheo Atcherley]] aktibista (Hawaii, 1874-1933)
# [[Matilde Borromeo]] jauzi-zaldi hazlea, kirolaria, aristokrata (Italia 1983)
# [[Mercedes de Acosta]] idazlea (AEB 1892-1968)
# [[Milena Smit]] aktorea (Valentzia 1996)
# [[Mónica Laguna]] film zuzendaria, gidoilaria (Madril 1964)
# [[Mònica López]] meteorologoa, aurkezlea (Lerida 1975)
# [[Na'Taki Osborne Jelks]] aktibista (AEB, XX. maendea)
# [[Naty Abascal]] modeloa (Sevilla 1943)
# [[Ngụy Thị Khanh]] Ingurumen aktibista (Vietnam, 1976)
# [[Nina Bang]] historialaria, politikaria, ministroa (Danimarka 1866-1928)
# [[Nuria Villazán Martín]] gidoilaria, film zuzendaria (Bartzelona 1968)
# [[Oyèrónkẹ Oyěwùmí]] ikertzaile feminista dekolonial (Nigeria, 1957)
# [[Pepa Pedroche]] aktorea (Madril 1967)
# [[Pilar García Muñiz]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1974)
# [[Pilar Llop ]] magistratua, politikaria (Madril 1973)
# [[Pilar Ulzurrun de Asanza y Peralta]] margolaria (Zaragoza, 1785-Madril, 1864)
# [[Raquel Sánchez Jiménez]] politikaria (Bartzelona 1975)
# [[Rosario Pi]] zinema zuzendaria (Bartzelona, 1899 - Madril, 1967)
# [[Rosita Parsons]] modeloa, enpresaburua (Txile 1970)
# [[Sandra Lorenzano]] idazlea (Argentina, 1960)
# [[Sara Uribe Sánchez|Sara Uribe]] poeta (Mexiko, 1978)
# [[Seloua Luste Boulbina]] Filosofo eta irakasle franko-aljeriarra (1957)
# [[Sheela Patel]], aktibista (India, 1952)
# [[Soledad Sevilla]] margolaria (Valentzia 1944)
# [[Stella Assange]] abokatua, giza eskubideen defendatzailea (Hegoafrika 1983)
# [[Susan Rice]] enbaxadorea (AEB 1964)
# [[Susana Roza]] Kazetaria (Asturias 1965)
# [[Susi Caramelo]] umorista (Bartzelona 1980)
# [[Syrie Barnardo]] barrualdeen diseinatzailea (Ingalaterra 1879-1955)
# [[Tedi López Mills]] poeta (Mexiko Hiria, 1959)
# [[Tuva Novotny]] aktorea (Suedia 1979)
# [[Uta Hagen]] aktorea, maistra (Alemania 1919- AEB 2004)
# [[Vanessa Bryant ]] filantropoa (AEB 1982)
# [[Vanessa Claudio]] modeloa, aktorea, aurkezlea (Puerto Rico 1983)
# [[Vega (abeslaria)]] (Kordoba 1979)
# [[Veronica Ferres]] aktorea (Alemania 1965)
# [[Victoria Rosell]] epailea, politikaria (Murtzia 1968)
# [[Virginia Ruzici ]] tenislari ohia (Errumania 1955)
# [[Yelitza Ruiz]] abokatua eta poeta (Mexiko, 1986)
# [[Yuja Wang]] piano-jolea (Txina 1975)
# [[Yvonne Choquet-Bruhat]] matematikari eta fisikari frantsesa (Lille, 1923)
# [[Zarifa Ghafari]] politikari, aktibista (Afganistan, 1992)
# [[Zonia Palán Tamayo]] aktibista, ekonomialaria (Ekuador, 1954-2003)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''apirila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Irazu]] ----'''SORTUA''' kazetaria, gidoigilea, berdintasun teknikaria (Andoain, 1966)
# [[Eider Conde]] ----'''SORTUA''' Aranzadi elkarteko komunikatzailea (Donostia, 1981)
# [[Elena Martinez Rubio|Elena Martinez]] ----'''SORTUA''' euskal idazlea (Bilbo, 1957)
# [[Felipa Domínguez Taguada]] --ef'''SORTUA''' miliziano (Irun, ?- 2013))
# [[Graciliana Montelongo]] ----'''SORTUA''' artista eta idazlea (Tenerife, 1962)
# [[Iratxe Ormatza]] ----'''SORTUA''' idazlea (Bakio, 1971)
# [[Isabel de Naverán]]----'''SORTUA''' ikertzailea, komisarioa (Getxo, 1976)
# [[Ixabel Millet]] ----'''SORTUA''' ipuin kontalaria (Paris, 1958)
# [[Jasmin_Mara_López]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta zinemagilea (New Orleans xxxx)
# [[Maite Franko]] ----'''SORTUA''' g idazle eta ipuin kontalaria (Irun, 1971)
# [[Maria Rosario de Cruz]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Ermua, 1948)
# [[Marta Von Poroszlay]] ----'''SORTUA''' g margolaria, eskultorea, idazlea (Hungaria, 1952)
# [[Mirari Sagarzazu]] ----'''SORTUA''' ARtisaua, artista, ilustratzailea (Oñati)
# [[Miren Mindegia]] ----'''SORTUA''' g kazetaria, idazlea (Elizondo, 1985)
# [[Silvia Solórzano Foppa]] ef--'''SORTUA''' gerrillari ohia eta politikaria (Guatemala, 1950)
# [[Stella Quan Rossell]] ----'''SORTUA''' antropologoa (Guatemala, 1935-2007)
# [[Adela Guffanti]] hegazkinlaria (Argentina, 1904- ?)
# [[Adelaida O'Dena de Estrada|Adelaida O´Dena de Estrada]] margolaria (Madril, 1823-1853)
# [[Amada García Rodríguez]] exekutatuko komunista (Coruña 1909-1938)
# [[Amandine Gay]] zine-zuzendari, aktore, idazle eta afrofeminista (Frantzia, 1984)
# [[Amina Dahbour]] palestinar aktibista politikoa (1945?)
# [[Amparo Rubiales]] irakaslea, politikaria (Madril 1945)
# [[Anastasia (argitzailea)]] margolaria (Paris XIV-XV. mendea)
# [[Angeles Bravo (kazetaria)]] (?, 1963)
# [[Anna Swenonis]] eskuizkribu argitzailea (Suedia ? - 1527)
# [[Arab Loutfi]] kazetaria, idazlea, film-zuzendaria (Libano 1953)
# [[Arcangela Paladini]] artista eta poeta (1596-1622)
# [[Asunción Crespo de Reigón|Asunción Crespo de Reigon]] margolaria (Madril, 1816.1885)
# [[Beatriz Rico]] aktorea, abeslaria, idazlea (Asturias 1970)
# [[Belén Ortega]] komiki-marrazkilaria (Granada, 1986)
# [[Carmen Calvo (artista)]] eskultorea (Valentzia 1950)
# [[Carmen Rey]] jazz-abeslaria (Galizia ?)
# [[Caterina Cherubini]] margolaria (Erroma, 1730-1811)
# [[Catherine M. Russell]] UNICEFeko zuzendari exekutiboa (AEB, 1961)
# [[Claudia Rueda]] ilustratzailea (Bogota, XX. Mendea)
# [[Cristina Gallach]] kazetaria (Bartzelona 1960)
# [[Cristina Narbona]] polititkaria (Madril 1951)
# [[Daniela Barcellona]] mezzosopranoa (Italia 1969)
# [[Daniela Melchior ]] aktorea (Portugal 1996)
# [[Denisse Buendía]] poeta (Mexiko, 1979)
# [[Elisa Rueda]] maistra, poeta, aktorea (Markina-Xemein, 1959)
# [[Elvira Rodríguez ]] ekonomialaria, politikaria (Madril 1949)
# [[Esperanza Elena Caro]] brodatzailea (Sevilla 1906-1985)
# [[Eva Lootz]] eskultorea (Austria_Espainia 1940)
# [[Farideh Lashai]] margolaria, idazlea (Iran 1944-2013)
# [[Fátima Diame]] jauzietako atleta (Valentzia 1996)
# [[Gabriela Agirre Sánchez]] idazlea, poeta (Mexiko, 1977)
# [[Henrietta H. Fore]] UNICEFeko zuzendari ohia (AEB, 1948)
# [[Hermine Yollo]] aktorea, zuzendaria, idazlea, itzultzailea (Kamerun 1981)
# [[Hermonia Vivarini]] artista (Venezia, XVI.mendea)
# [[Inés Alberdi ]] soziologoa (Sevilla 1948)
# [[Inés Álvarez de Toledo Caro]] aristokrata (Madril 1857-Donostia 1937)
# [[Inés Amor]] galerista (Mexiko 1912-1980)
# [[Ines Artajo Ayesa]] kazetaria (Iruñea 1956)
# [[Inés Edmonson]] aktorea (Argentina 1919-2016)
# [[Inés Fernández-Ordoñez]] hizkuntzalaria (Madril 1961)
# [[Inés Fonseca]] abeslaria, musikagilea, poeta (Santander 1960)
# [[Inés María Calero]] modeloa, aktorea (Venezuela 1969)
# [[Inés Martín Rodrigo]] kazetaria, idazlea (Madril 1983)
# [[Inés París]] film zuzendaria, gidoilaria (Madril 1963)
# [[Inés Saavedra]] abeslaria (Uruguai 1972)
# [[Inés Santé Riveira]] irakaslea, asmatzilea, ikertzailea (Ferrol 1976)
# [[Ines Scaramucci ]] irakaslea (Italia 1908-1990)
# [[Isabel Austriakoa (1501-1526)]] Danimarka, Norvegia, Suediako erregina (Belgika)
# [[Isabel Zapata]] idazlea (Mexiko Hiria, 1984)
# [[Joana Austriakoa]] Portugalgo erregina, Espainiako erregeordea, emakume-jesuita bakarra (Madril 1535-1573)
# [[Josefa Amar Borbón ]] pedagogoa, emakumeen gaitasunaren defendatzailea (Zaragoza 1749-1833)
# [[Josefa Tolrá Abril]] margolaria (Cabrils, 1880-1959)
# [[Juanita Frances]] aktibista (Australia-Erresuma Batua, 1901-1992)
# [[Kaimook Chuto]] eskultorea (Thailandia, 1938-1995)
# [[Klara Bavariakoa]] margolaria (Alemania, 1874-1941)
# [[Lalalimola]] ilustratzailea (Valentzia, 1984)
# [[Lara Siscar]] tb aurkezlea (Valentzia 1977)
# [[Laura Gómez-Lacueva]] aktorea (Zaragoza 1975-2023)
# [[Leonor Austriakoa]] Portugalgo eta Frantziako erregina (Belgika 1498- Badajoz 1558)
# [[Lorenza Cobián]] modeloa (Asturias 1851-Madril 1906)
# [[Lucía Pérez ]] abeslaria (Lugo 1985)
# [[Luisa Rivera]] ilustratzaleak (Santiago-Txile, 1987)
# [[Lynette Yiadom-Boakye]] margolaria, idazlea (Londres 1977)
# [[Mabula Soumahoro]] akademikoa eta ekintzaile afrofeminista (Paris, 1976)
# [[Margarita Alexandre]] zinema zuzendari eta ekoizlea frankismoan (León, 1923 - Madril, 2015)
# [[María Aragoikoa]] Portugalgo erregina (Kordoba 1498- Lisboa 1517)
# [[María Austriakoa]] Germaniako enperatriza (Madril 1528-1603)
# [[Maria Baranda|María Baranda]] poeta (Mexiko, 1962)
# [[María Gámez Gámez ]] politikaria, Guardia Zibilaren 1. Emakume-zuzendaria (Cádiz 1969)
# [[María Gimeno]] artista, ekintzailea (Zamora 1970)
# [[María Gómez (kazetaria)]] (Madrik 1987)
# [[María Gómez González]] 1936an Galiziako emakume alkate bakarra (Kordoba 1905-Lugo 1986)
# [[María Jesús Montero]] medikua, politikaria (Sevilla 1966)
# [[María Silva Cruz]] anarkista (Cadiz 1915-1936)
# [[Marietta Barovier]] artista eta diseinatzailea ( ? - 1496)
# [[Marina Romero]] idazlea (Madril 1908-2001)
# [[Marina Silva]] politikaria, ingurumen aktibista (Brasil 1958)
# [[Marisa Roesset Velasco]] margolaria (Madril 1904-1976)
# [[Marisa Ruiz Trejo]] antropologo feminista (Mexiko, 1984)
# [[Marlène Schiappa]] politikaria, aktibista (Paris 1982)
# [[Mary Jayne Gold ]] iheslarien laguntzailea (AEB 1909-Frantzia 1997)
# [[Mercedes González Fernández]] kazetaria, politikaria (Madril 1975)
# [[Mikiko Otani]] abokatu eta ikertzaile (Japonia, 1964)
# [[Mónica Nepote]] idazlea (Mexiko, 1970)
# [[Myrea Pettit]] ilustratzailea (Britainia Handia, 1970)
# [[Nastasia Zürcher ]] kantautorea, margolaria (Suitza/Galizia 1988)
# [[Nevenka Fernández]] Espainiako ekonomialaria eta Ponferradako zinegotzia
# [[Ninotchka Matute]] Guatemala Hiriko alkatetzari hautagai (Guatemala Hiria, 1967)
# [[Olga Martín-Belloso]] kimikaria, elikaduran aditua (Calahorra 1960)
# [[Paula Fortes]] aktibista, politikaria (Cabo Verde, 1945-2011)
# [[Petronila Guerrero]] politikaria (Cádiz 1953)
# [[Polly Higgins]] abokatua, ingurumen aktibista (1968-2019)
# [[Rashida Obeida]] palestinar aktibista politikoa (XX. mendea)
# [[Reneé Acosta|Renée Acosta]] poeta, filosofoa (Mexiko Hiria, 1976)
# [[Rosario Torres]] politikaria (Malaga 1959)
# [[Solange Fernex]] aktibista (Frantzia, 1934-2006)
# [[Soraya Rodríguez]] politikaria (Valladolid 1963)
# [[Tita Llorens]] igerilaria (Menorca 1968)
# [[Urania Mella]] Saturraranen kartzelaratua (Galizia 1899-1945)
# [[Verónica Gerber Bicecci]] artista, idazlea (Mexiko, 1987)
# [[Vicky Hernández]] aktorea (Kolonbia 1945)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''martxoa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Prudencia Gorrotxategi]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako presoa (Arrankudiaga, ?)
# [[Maria Arriaga]] efef'''SORTUA''' erraketista (Berriz, 1922- Ondarroa, 2014)
# [[Itziar de Blas]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta itzultzailea (Gasteiz, )
# [[Angélica Orue]] ef--'''SORTUA''' albaitaria (Laudio, 1926)
# [[Gemma Orobengoa]] ----'''SORTUA''' argazkilaria (Arrasate, 1985)
# [[Soledad Ruz]] ----'''SORTUA''' flamenko danzaria (Donostia, 1972)
# [[Jennifer Ávila]] ef--'''SORTUA''' kazetaria (Honduras, 1990)
# [[Lur Basterretxea]] ef--'''SORTUA''' eskiatzailea, lasterkaria (Elorrio, 1979)
# [[Maria Eskibel Arratia]] --ef'''SORTUA''' filantropoa (Gasteiz, ? - Valladolid, 1536)
# [[Nieves Cano]] efef'''SORTUA''' filantropoa (Gasteiz, 1847-1899)
# [[María Aranzazu Vélez de Mendizabal]] ----'''SORTUA''' Saturrarango Emakumeen Kartzelako ama nagusia (?)
# [[Magdalena Larrondo]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako zuzendaria (?)
# [[Adriana Bilbao Zarraonandia]] ----'''SORTUA''' flamenko dantzaria (Bilbo, 1988)
# [[Miren Arzak]] ----'''SORTUA''' fisioterapeuta, osteopata, idazlea (Hondarribia, 1966)
# [[Firouzeh Khosrovani]] ----'''SORTUA''' dokumentalgilea (Iran, 1971)
# [[Alba Heredia]] ----'''SORTUA''' flamenko dantzaria (Granada, 1995)
# [[Teodosia Ortega]] efef'''SORTUA''' emagina (Burgos, 1890-Arrigorriaga, 1983)
# [[Assumpta Aierdi]] ----'''SORTUA''' ekintzaile soziala (Donostia, 1972)
# [[Victoriana Herrero Barroso]] efef'''SORTUA''' Saturrarango presoa (Logroño, 1893-1962)
# [[Santa Paula Barbada]] ----'''SORTUA''' emakume santu eta bizarduna (Ávila, ?)
# [[Sara Torres]] ----'''SORTUA''' ikertzailea, idazlea (Gijón, 1991)
# [[Cristina Gutierrez]] ef--'''SORTUA''' ARtista, idazlea, ekintzailea (Bilbo)
# [[Maria Gugelberg von Moos]] botanikaria eta ilustratzailea (Suitza, 1836-1918)
# [[Marika]] ilustratzailea eta komikigilea (Bartzelona, 1949)
# [[Sabrina Van Tassel ]] kazetaria, film-zuzendaria (Frantzia 1975)
# [[Rosie Alfaro]] heriotza zigorraren zain (AEB 1971)
# [[Angelina Rodriguez]] heriotza zigorraren zain (AEB 1968)
# [[Karla Faye Tucker ]] heriotza zigorrez hila (AEB 1959-1998)
# [[Victoria Zárate Zurita]] Bigarren errepublikako maistra eta sindikalista (Madril, 1893-Lisboa, 1964)
# [[Reem Al Numery]] aktibista (Yemen, 1996)
# [[Nimco Ali]] aktibista (Somalia-Ingalaterra, 1983)
# [[Argentina Altobelli]] politikaria, aktibista (Italia, 1866-1942)
# [[Michealene Risley]] amerikar zinegile ekintzailea (Michigan, XX.mendea)
# [[Cindy Amaiza]] aktibista (Kenya, XXI. mendea)
# [[Adjoa Amana]] aktibista (Ghana, XX. mendea)
# [[Florina Alías]] asturiar idazlea (1921-1999)
# [[Lourdes Álvarez García]] asturiar idazlea (Mieres, 1968)
# [[Sharon Olds]] idazlea (Kalifornia, 1942)
# [[Velma Barfield]] serie-hiltzailea (AEB 1932-1984)
# [[Mary Gauthier ]] abeslaria (AEB 1962)
# [[Helen Gibson]] zaldizkoa, especialista (AEB 1892-1977)
# [[Candi Staton]] kantautorea (AEB 1940)
# [[Amy Helm]] kantautorea (AEB 1970)
# [[Bettye LaVette]] soul, blues kantautorea (AEB 1946)
# [[Gemma Escapa]] abokatua, irakaslea (Bizkaia 1965)
# [[Lorina Bulwer]] jostun artista (Ingalaterra 1838-1912)
# [[Lisbeth Añez]] aktibista venezuelarra (Venezuela)
# [[Tchinda Andrade]] trans aktibista (Cabo Verde, 1979)
# [[Yassi Ashki]] osasun-ekintzailea (Iran)
# [[Artearen maistra handiak]] artista-zerrenda
# [[Lucia Anguissola]] margolaria (Italia 1536/38- 1565)
# [[Dorotea de Chopitea]] filantropoa (Txile, 1816- Bartzelona 1891)
# [[Anita Awosusi]] aktibista (Alemania, 1956)
# [[Berta Zúñiga]] aktibista (Honduras, 1990)
# [[Bertha Oliva]] aktibista (Honduras, 1956)
# [[Carmen Castro García]] ekonomialara, aktibista (Valentzia 1967)
# [[Mari Jose Aranguren Querejeta]] ekonomialaria (Gipuzkoa 1969)
# [[Bina Shah ]] kazetaria, idazlea (Pakistan XX. mendea)
# [[Dulce Maria Cardoso]] abokatua, idazlea ( Portugal 1964)
# [[María Franciska Dapena Rico]] margolaria, idazlea (Palentzia 1924-Bilbo 1995)
# [[Laia Soler]] idazlea ( Lleida, 1991)
# [[Remedios Cervantes]] enpresaria, modelo ohia (Malaga 1964)
# [[Isabel Ríos]] sindikalista, ekintzailea (Curtis, Galizia, 1907-1997)
# [[Ana Cano]] Asturierazko idazlea (Somiedo, 1950)
# [[Vanessa Mendoza Cortés]] abortuaren aldeko aktibista (Andorra, 1980)
# [[María Martín Escudero]] dantzaria (Bizkaia XX. mendea)
# [[Mary Treat]] biologoa (AEB 1830-1923)
# [[Sol Panera]] galerista (Bilbo 1946)
# [[Elly Schlein]] Italiako politikaria (Suitza 1985)
# [[Cristina Martín Vega]] kazetaria (Madril 1970)
# [[Maria M. Gosse]] diplomazialaria, enbaxadorea (Alemania 1962)
# [[María del Coro Arizmendi]] ornitologoa ( Mexiko 1963)
# [[Camila Bossa ]] aktorea (Bogota/Galizia 1973)
# [[Karima Baloch]] aktibista (Pakistan-Kanada, 1983-2020)
# [[Marie Inmaculée Ingabire]] feminista, giza-eskubide ekintzailea (Ruanda,?)
# [[Walda Barrios Klee]] soziologoa, aktibista, feminista (Guatemala-Mexiko, 1951-2021)
# [[Ana Lydia Vega]] idazlea (Puerto Rico 1946)
# [[Susana Dans]] aktorea (Coruña 1965)
# [[Maruxa Villanueva]] abeslaria, aktorea (Galizia 1906-1998)
# [[Mabel Rivera]] aktorea (Coruña 1952)
# [[Laura Mañá]] film-zuzendaria, gidoilaria, aktorea (Bartzelona 1962)
# [[Zaza Ceballos]] idazlea (Coruña XX. mendea)
# [[Esther F. Carrodeguas]] dramagilea (Coruña 1979)
# [[María Reimóndez ]] idazlea (Lugo 1759)
# [[Xohana Torres]] idazlea (Galizia 1929-2017)
# [[Erin Mouré]] poeta, itzultzailea (Kanada 1955)
# [[Eva Mejuto]] idazlea (Pontevedra1975)
# [[Nicole Brossard]] poeta (Kanada 1943)
# [[Su Garrido Pombo]] kantautorea ( Galizia1982)
# [[Rosa Sevilla de Alvero]] sufragista, hezitzailea (Filipinak 1879-1954)
# [[Victoria Martín]] umoregilea, gidoilaria (Madril 1989)
# [[Isa Calderón]] umoregilea, gidoilaria ( Madril 1983)
# [[Noemí Sabugal]] idazlea ( Leon, 1979)
# [[Eva Llorach ]] aktorea ( Murtzia 1979)
# [[Alix Payen]] 1871ko Parisko Komunako ambulancière (1842-1903)
# [[Angela Saini]] zientzia-kazetaria (Londres 1980)
# [[Samira Ahmed]] kazetaria, genero diskriminazioagatik BBC salatu eta epaiketaren irabazlea (Londres 1968)
# [[Laura Bates]] idazle feminista, aitzindaria (Oxford 1986)
# [[Caroline Criado Perez]] kazetari ekintzailea (EB 1984)
# [[Deborah Cameron]] hizkuntzalaria (Eskozia 1958)
# [[Teodora Barrio]] idazlea, asturieraz (Marrubio, 1968)
# [[Teresa Cónsul]] idazlea, asturieraz eta gaztelaniaz (?- Oviedo, 1834)
# [[Raquel Fernández Menéndez]] idazlea, asturieraz (Salas, 1993)
# [[Blanca Fernández Quintana]] idazlea, asturieraz (Bimenes, 1994)
# [[Enriqueta González Rubín]] idazlea eta kazetaria, asturieraz (Ribadesella, 1832-Infiesto, 1877)
# [[Nené Losada]] idazlea, asturieraz (Luarca, 1921-2009)
# [[Idoia Rodríguez Buján ]] militarra (Lugo 1983-Afganistan 2007)
# [[Gillian Wearing]] artista (EB 1963)
# [[Cathy Newman]] kazetaria (EB 1974)
# [[Kate Adie ]] kazetaria (EB 1945)
# [[Rebekah Brooks]] kazetaria (EB 1968)
# [[María Teresa González|Maria Teresa Gonzále]] idazlea, asturieraz (Gijón. 1950-1995)
# [[Marta Mori]] idazlea, asturieraz (Gijón, 1965)
# [[María Esther García López]] idazlea, asturieraz (Valdés, 1948)
# [[Esther Prieto]] idazlea, asturieraz (Arenas, Cabrales, 1960)
# [[Helena Trexu]] idazlea, asturieraz (Sama de Langreo, 1945)
# [[Margaret Collins Weitz]] historialaria, Frantziako Erresistentzian aditua (AEB, 1929)
# [[Beatriz Álvarez-Guerra]] aktorea (Madril 1994)
# [[Tina Gascó]] aktorea (Sevilla 1914-Madril 1973)
# [[Zineb Hattab]] sukaldaria (Girona/Suitza 1989)
# [[Rosalía Mera]] jostuna, enpresaburua (Coruña 1944-2013)
# [[Sandra Ortega Mera ]] enpresaburua, filantropoa ( Coruña 1968)
# [[Mey Rahola]] argazkilaria (Leon 1897-Frantzia 1959)
# [[Clara Martínez Alberola]] abokatua (Madrid, 1963)
# [[Elena Vázquez Zendon]] matematikaria (Ourense, 1966)
# [[Elsa Anka]] aurkezlea (Bartzelona 1965)
# [[Paloma Marín]] aurkezlea (?, XX. mendea)
# [[Cristina Urgel]] aurkezlea (Soria 1979)
# [[Kate del Castillo]] aktorea (Mexiko 1972)
# [[Marisa Naranjo]] aurkezlea (Kanariak 1944)
# [[Estela Giménez]] gimnasta (Madril 1979)
# [[Manuela López García]] Maistra, poeta (Cacabelos, 1910-2005)
# [[Jenny Nyström]] ilustratzailea (Suedia, 1854-1946)
# [[Clara Maria Pope]] margolaria (Londres, 1767-1838)
# [[Laurence Suhner]] idazlea eta artista (Geneva, 1968)
# [[Anna Tigerhielm]] margolaria (Suedia, 1832-1906)
# [[Trini Tinturé]] ilustratzailea (Lleida, 1938)
# [[Henar Torinos]] Valladolid, 1985
# [[Elena Francisen kontsultategia]] emakumeentzako irratsaioa (Espainia 1947-1984)
# [[Maruja Fernández]] irrati esataria (Kuba 1925-Bartzelona 2001)
# [[Pepa Fernández]] kazetaria (Lleida 1965)
# [[Mara Torres]] kazetaria, idazlea (Madril 1974)
# [[Macarena Berlín]] kazetaria (Madril 1973)
# [[Florence Rochefort]] historialari frantziarra (Suresnes, 1958)
# [[Giovanna Garzoni]] margolaria (Italia 1960-1970)
# [[Michaelina Wautier]] margolaria (Belgika c.1617-1689)
# [[Louise Moillon]] margolaria (Frantzia 1610-1696)
# [[Maria van Oosterwijck]] margolaria (Herbehereak 1630-1693)
# [[Anne Vallayer-Coster ]] margolaria (Paris 1744-1818)
# [[Marie-Victoire Lemoine]] margolaria (Paris 1754-1820)
# [[Marie Gabrielle Capet]] margolaria (Frantzia 1761-1818)
# [[Constance Mayer]] margolaria ( Frantzia 1775-1821)
# [[Marie-Éléonore Godefroid]] margolaria ( Paris 1778-1849)
# [[Lilly Martin Spencer]] margolaria ( EB1822-AEB 1902)
# [[Clémentine Delait]] emakume bizarduna (Frantzia, 1865-1939)
# [[María Folguera]] idazlea, eszena zuzendaria (Madril, 1984)
# [[AveLina Pérez|Avelina Pérez]] Sortzaile eszenikoa (Oia, 1969)
# [[Raquel García-Tomás]] musikagilea (Bartzelona, 1984)
# [[Lola Blasco]] aktorea, idazlea eta antzerki zuzendaria (Alacant, 1983)
# [[Marta Pazos]] eszena zuzendaria (Pontevedra, 1976)
# [[Helena Tornero]] antzerkigilea (Figueras, 1973)
# [[Helena Antonia]] emakume bizarduna (Lieja, 1550-1595)
# [[Antonietta Gonsalvus]] emakume bizarduna (Frantzia, 1572-?)
# [[Arantza Ozaeta Cortázar]] arkitektoa (Madril 1982)
# [[Victoria Rodríguez]] aktorea (Madril 1931-2020)
# [[Pilar Eyre]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1947)
# [[Teresa Ribera ]] politikaria (Madril 1969)
# [[Carolina Maria de Jesus]] idazlea, poeta, kronista (Brasil 1914-1977)
# [[Jane Barnell]] emakume bizarduna (AEB 1871-1951)
# [[Alice Elizabeth Doherty]] emakume bizarduna ( AEB 1887-1933)
# [[Annie Jones ]] emakume bizarduna ( AEB 1865-1902)
# [[Krao Farini]] emakume bizarduna (Laos 1876-AEB 1926 19)
# [[Josephine Clofullia]] emakume bizarduna (Suitza 1829-1875)
# [[Pilar Pedraza]] idazlea, irakaslea (Toledo 1951)
# [[Carmen Linares]] flamenko-abeslaria (Linares 1951)
# [[María Pagés]] dantzaria, koreografoa (Sevilla 1963)
# [[Ellen MacArthur]] nabigatzailea (EB 1976)
# [[Aurora Vargas]] flamenko-dantzaria, kantaria ( Sevilla 1956)
# [[Bernarda de Utrera]] flamenko-kantaria (Utrera 1927-2009)
# [[Fernanda de Utrera]] flamenko-kantaria (Utrera 1923-2006)
# [[La Serneta]] flamenko kantaria (Cádiz 1837-Utrera 1912)
# [[Caroline van der Plas]] kazetaria, politikaria (Herbehereak 1967)
# [[Marta plana]] Australiara eramandako emakumeak (1960-1963)
# [[Arlette Farge]] historialari frantsesa (Charleville - 1941)
# [[Bibia Pavard]] historialari frantsesa (1980)
# [[Maddalena Casulana]] musikagilea (Italia, 1544-1590)
# [[Lucinda Williams ]] egile abeslaria (AEB 1953)
# [[Ivette Nadal ]] egile abeslaria, poeta (Bartzelona 1988)
# [[Blanca Llum Vidal]] poeta (Bartzelona 1986)
# [[Núria Martínez-Vernis]] poeta (Bartzelona 1976)
# [[Montse Castellà]] egile abeslaria, aktibista (Tarragona 1976)
# [[Rosa Regàs]] idazlea (Bartzelona 1933)
# [[Georgina Regàs]] sukaldaria, idazlea (Bartzelona 1932-Girona 2022)
# [[Carme Canela]] jazz-abeslaria (Bartzelona 1962)
# [[Sheila Jordan]] jazz- abeslaria (AEB 1928)
# [[Galina Balashova]] arkitektoa, diseinatzailea (Errusia 1931)
# [[Urška Djukić]] zinema-zuzendaria, gidoilaria (Eslovenia 1986)
# [[Asha Haji Elmi]] politikaria, aktibista (Somalia, 1962)
# [[Joana Afonso]] diseinatzailea, ilustratzailea (Portugal 1989)
# [[Cani Fernández Vicién]] abokatua (Cartagena 1963)
# [[Mar Sodupe]] aktorea (Kanariak 1972)
# [[Pepa Aniorte]] aktorea, abeslaria (Alacant 1972)
# [[Toni Morillas]] politikaria, feminista (Jaen 1982)
# [[Clementina Díez de Baldeón]] irakaslea, politikaria (Ciudad Real 1953)
# [[Consuelo Rumí]] psikologoa, irakaslea, politikaria (Almeria 1957)
# [[Anita Gutbrod]] igerilaria (Argentina 1903-1967)
# [[Lita Tiraboschi]] igerilaria, irakaslea, idazlea (Argentina 1917-1972)
# [[Pilar Geijo ]] igerilaria (Argentina 1984)
# [[Lilian Harrison]] igerilaria (Argentina 1904-1993)
# [[Enriqueta Agut Armer]] 2. errepublikako(Castelló, 1912-Mexiko, 1998)
# [[Concepción Alfaya]] 2. errepublikako maistra (Madril, 1886-1945)
# [[Elvira Navarro]] idazlea (Huelva, 1978)
# [[Alba Carballal|Alva Carballal]] idazlea (Lugo, 1992)
# [[Marie Equi]] medikua, aktibista (AEB,1872-1952)
# [[Maria Baldó|María Baldó]] 2. Errepublikako maistra (Albacete, 1884-Toulouse, 1964)
# [[María Braña de Diego|Maria Braña de Diego]] 2. Errepublikako maistra (Madril, 1912-2007)
# [[Carmen Castilla Polo]] 2. Errepublikako maistra (Logroño, 1895-Madril, 1979)
# [[Alba Sotorra Clua]] zinema zuzendaria (Reus, 1980)
# [[Carmen Hermosín]] politikaria (Sevilla 1945)
# [[Magdalena Valerio]] legelaria, politikaria (Caceres 1959)
# [[Mar Moreno]] legelaria, politikaria, idazlea (Jaen 1962)
# [[Teresa Jiménez Vílchez]] irakaslea, politikaria (Granada 1962)
# [[Fuensanta Coves]] irakaslea, politikaria (Alacant 1961)
# [[Irene García]] politikaria (Cádiz 1980)
# [[Marina Vega]] espioia, nazi harrapatzailea (Cantabria 1924-Madril 2011)
# [[Braulia Cánovas]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Murtzia 1920- Bartzelona 1993)
# [[Conchita Ramos]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Lleida 1925-Frantzia 2019)
# [[Alfonsina Bueno]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Zaragoza 1904- Frantzia1979)
# [[Margoth Escobar]] Ingurumen eskubideak eta indigenen aldeko aktibista (Ekuador, 1954)
# [[Mercedes Escribano Pérez]] Bigarren Errepublikako maistra (Valdeganga, 1888-Madril, 1958)
# [[Carmen García del Diestro]] Bigarren Errepublikako maistra, pedagogoa (Santander, 1908-Madril, 2001)
# [[Elsa López]] idazlea, poeta (Fernando Poo, 1943)
# [[Elena Gallego Abad|Elena Gallego]] kazetaria, idazlea (Teruel, 1969)
# [[Ana Vanessa Gutiérrez]] asturierazko idazlea (Mieres, 1980)
# [[Elsa Fernández]] galizierazko idazlea (Buenos Aires, 1933-1964)
# [[Avelina Valladares]] galizierazko idazlea (A Estrada 1825.1902)
# [[Violeta Friedman]] aktibista, bizirik atera Auschwitzetik (Errumania 1930- Madril 2000)
# [[Constanza Martínez Prieto]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Madril 1917-Bartzelona 1997))
# [[Laura Seco]] politikaria (Cádiz 1971)
# [[María Teresa Fernández de la Vega]] magistratua, politikaria (Valentzia 1949)
# [[Esperanza Oña]] politikaria (Sevilla 1957)
# [[Nuria Espallargas]] ikertzailea (Bartzelona 1979)
# [[Rosario de Velasco]] margolaria (Madril 1904-Bartzelona 1991)
# [[Marga Gil Roësset]] eskultorea, ilustratzailea, poeta (Madril 1908- 1932)
# [[Ángeles Santos Torroella]] margolaria (Girona 1911- Madril 2013)
# [[Delhy Tejero]] margolaria (Zamora 1904- Madril 1968)
# [[Lauren Bastide]] Frantziako kazetaria eta ekintzaile feminista (Orleans, 1980)
# [[Lima Aafshid]] idazle eta poeta (Afganistan, ?)
# [[Adelaide Estrada]] Mediku, zientzialari eta aktibista (Portugal, 1898-1979)
# [[Martha P. Falconer]] Aktibista, gizarte-langilea (AEB, 1862-1941)
# [[Tamara Alves]] artista, muralista, ilustratzailea, tatuatzailea (Portugal 1983)
# [[Rada Akbar]] artista (Afganistan, 1988)
# [[Maria Lucília Estanco Louro]] irakasle eta aktibista (Portugal, 1922-2018)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''otsaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Toda Likona]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Mari Juan Mezeta]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Maria Perez Larrinaga]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Olatz Urkia]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Donostia, 1986)
# [[Helena Barrenetxea]] ----'''SORTUA''' zestalaria (Durango, 2007)
# [[María Flores]] ----'''SORTUA''' 1824an bere askatasuna lortu zuen esklabua (Eivissa, 1775-?)
# [[Zorione Erezuma]] ----'''SORTUA''' poeta (Bilbo, 1969)
# [[Charo Roquero]] ----'''SORTUA''' historialaria (Donostia)
# [[Maritxu Negelua]] ----'''SORTUA''' idazlea, pastoralgilea (Zuberoa, 1999)
# [[Mari Tere Alberdi]] ef--'''SORTUA''' sukaldaria, tabernaria, aktorea (Berriz)
# [[Fabiola Gutiérrez]] ----'''SORTUA''' idazle (Bolivia, 1989)
# [[Carmen Castro Cardús]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako "zaintzaile" (Huesca, ?-1948)
# [[Maider Galardi]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta ikerlaria (Lasarte-Oria, 1995)
# [[Antoñita La Singla]] dantzaria (Bartzelona 1948)
# [[La Sordita]] dantzaria (Cádiz XIX.mendea-XX.mendea)
# [[Amal Aden]] idazle ekintzailea (1983, Somalia)
# [[Iola Leal Riesco]] ingumenaren aldeko ekintzailea (Lugo, 1977)
# [[Sol León]] dantzaria, koreografoa (Kordoba ç 1919)
# [[Sara Lezana]] dantzaria (Madril 1948)
# [[Cristina Llorente]] dantzaria, abeslaria, aktorea (Valladolid 1985)
# [[Isabel Llull]] dantzaria, maistra (Palma 1946)
# [[Sara Luzita]] dantzaria (Espainia 1922)
# [[Bárbara Lys]] dantzaria (Balearrak 1946)
# [[Claudia Salas]] aktoreak (Madril 1977)
# [[Carlota Pereda]] film-zuzendaria, gidoilaria (Madril 1975)
# [[Esther Cañadas]] modeloa (Albacete 1977)
# [[Joselyn Brea]] kirolaria (Venezuela/Galizia 1994)
# [[Donna Karan]] moda-diseinatzailea (AEB 1948)
# [[Eva Copa]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Bolivia 1987)
# [[Adrienne Avril de Sainte-Croix]] Frantziako filantropo eta feminista (1855 - 1936)
# [[Zahra Mohammadi]] BBCren 100 emakumeak 2022 Kurdinstango irakaslea errepresaliatua (1990)
# [[Layli]] BBCren 100 emakumeak 2022 Irango ekintzaile feminista errepresaliatua (2002)
# [[Wegahta Gebreyohannes Abera]] BBCren 100 emakumeak 2022 Etiopiako langile humanitarioa (xxxx)
# [[Victoria Baptiste]] BBCren 100 emakumeak 2022 Estatu Batuetako erizaina (xxxx)
# [[Velmariri Bambari]] BBCren 100 emakumeak 2022 Indonesiako Sexu-indarkeriaren kontrako ekintzailea (1980)
# [[Tamana Zaryab Paryani]] BBCren 100 emakumeak 2022 Afganistango kazetaria eta youtuberra (1997)
# [[Alice Pataxó]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil, 2001)
# [[Erika Hilton]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil, 1992)
# [[Zahra Joya]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Agfanistan, 1992)
# [[Velia Vidal]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Kolonbia, 1982)
# [[Roza Salih]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Eskozia.1989)
# [[Cecilia Patricia Flores Armenta]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Mexiko XX. mendea)
# [[Mirta Nuñez]] espainaiko gerra zibilaren historialaria (Kuba, 1956)
# [[Mirta Díaz-Balart]] Mirta Nuñezen ama eta Fidel Castroren lehenengo emaztea (Habana, 1928)
# [[Jane Misme]] Kazetari eta feminista frantsesa (1865-1935)
# [[Judith Heumann]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Filadelfia, 1947)
# [[Asonele Kotu]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Hegoafrika, ? )
# [[Nathalie Becquart|Natahalie Becquart]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Frantzia, 1969)
# [[Ida Holz]] informatikaria (Uruguai, 1935)
# [[Simone Tebet]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil 1970)
# [[Ferenice de Rodas]] ama (Grezia, K.a. 396-K.a. V. mendea)
# [[Lashana Lynch]] aktorea (Londres 1987)
# [[Giuseppa Barbapiccola]] filosofoa, poeta, itzultzailea (Italia, 1702-1740)
# [[Taisia Bekbulatova]] kazetaria, BBCren 100 emakumeak 2022 (Errusia, xxxx)
# [[Suvada Selimović]] ekintzailea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Bosnia, 1965)
# [[Shonda Rhimes]] gidoilaria, fil-zuzendaria (AEB 1970)
# [[Beatrice Fihn]] arma-nuklearren aurkako aktibista ( Suedia 1982)
# [[Tania Álvarez Yates]] kanoalaria (Pontevedra 1994)
# [[Tania Fernández García]] kanoalaria (Lugo 1992)
# [[Blanca Paloma]] abeslaria (Alacant 1989)
# [[Alice Wonder]] abeslaria ( Madril 1998)
# [[Olga Xirinacs]] idazlea (Tarragona 1936)
# [[Bikimel]] kantautorea (Bartzelona 1976)
# [[Luján Argüelles]] aurkezlea (Asturias 1977)
# [[Virginia Díaz]] kazetaria (Madril 1974)
# [[Kristina Berdínskikh]] kazetaria, BBCren 100 emakumeak 2022 (Ukraina)
# [[Kadri Keung]] moda-diseinatzailea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Hong Kong)
# [[Leonor Ferrer Girabau]] delineatzailea (Bartzelona, 1894-1953)
# [[Fatima Sheikh]] hezitzailea (India, 1831-1900)
# [[Jana Zinkevytx|Iana Zinkevitx]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Ukraina, 1995)
# [[Chanel Contos]] sexu-erasoen aurkako aktibista BBCren 100 emakumeak 2022 (Australia)
# [[Aye Nyein Thu]] mediku aktibista BBCren 100 emakumeak 2022 (Birmania, 1996)
# [[Judy Kihumba]] zeinu-hizkuntzako interpretea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Kenya)
# [[Paula Púa]] gidoilaria (Valentzia 1992
# [[Minerva Piquero]] kazetaria (Asturias 1967)
# [[Beatriz Pécker]] kazetaria (Madril 1955)
# [[Luisa Alberca]] irrati-nobelagilea (C.Real 1920-Logroño 2006)
# [[Vira Silenti]] aktorea (Italia 1931-2014)
# [[Clementina Albéniz|Clementina Albeniz]] maistra errepublikarra (Madril, 1853-1946)
# [[Ana Canalias Mestres]] maistra errepublikarra (Zaragoza, 1886-1934)
# [[Angelina Colubret]] maistra errepublikarra (Badalona, 1910 -Torroella, 1998)
# [[Isabel Esteban Nieto]] maistra errepublikar eraila (Palentzia, 1893-1936)
# [[Sofia Polo Giménez]] maistra errepublikar eraila (Zaragoza, 1904-Palentzia, 1936)
# [[Cirila Ubaldina García Díaz]] maistra errepublikar eraila (Salamanca, 1893-Palentzia, 1936)
# [[Samara Joy]] jazz abeslaria (AEB 1998)
# [[Sarah Kane]] antzerkigilea (EB 1971-1999)
# [[Toñi Salazar]] abeslaria (Badajoz 1963)
# [[Encarna Salazar]] abeslaria (Badajoz 1961)
# [[Lina Meruane]] Idazlea (Txile 1970)
# [[Nelly Meruane]] aktorea, irakaslea (Txile1927-2018 19)
# [[Teresa Laespada]] ikertzailea (Bilbo 1965)
# [[Ana Santos Aramburo]] liburuzaina (Zaragoza 1957)
# [[Glòria Pérez-Salmerón]] liburuzaina (Bartzelona 1958)
# [[Susana Fortes]] idazlea (Pontevedra 1959)
# [[Ana Belén Fortes]] idazlea (Pontevedra 1967)
# [[Genara Fernández García|Genera Fernández Garcia]] maistra fusilatua (León, 1903-1941)
# [[Josefa García Segret|Josefa Garcia Segret]] maistra errepublikarra (Tui, 1900-Oliveros, 1986}
# [[Gertrudis Ríos Marín|Gertrudis Rios Marín]] torturatu eta exekutatuko maistra (Cádiz, 1901-1936)
# [[Benita Gil]] maistra erbesteratua (Teruel, 1913-Praga, 2015)
# [[Carmen Hombre Ponzoa|Carmen Hombre Pouzoa]] maistra fusilatua (Cádiz, 1898-1936)
# [[Elisa López Velasco]] maistra berritzailea (Málaga, 1884-1936??)
# [[Sirisha Bandla]] BBCren 100 emakumeak 2022, ingeniari aeronautikoa (India 1988)
# [[Nazanin Zaghari-Ratcliffe]] BBCren 100 emakumeak 2022, iraniar-britaniar hiritarra (Tafresh 1978)
# [[Narges Mohammadi]] BBCren 100 emakumeak 2022, eskubideen aldeko ekintzailea (Persia 1972)
# [[Palmira Pla Pechovierto]] maistra, pedagogoa eta polikaria (Teruel, 1914-Castlló, 2007)
# [[Emilia Elias Herrando|Emilia Elias Herrando]] maistra, pedagogoa (Madril, 1898 - Mexiko, 1976)
# [[Veneranda Manzano]] maistra, politikaria, erbesteratua (Asturias, 1893-1992)
# [[Guillermina Medrano]] maistra eta politikaria (Albacete, 1912-Valencia, 2005)
# [[Marguerite Durand (feminista)]] kazetari, aktore, politikari eta feminista frantsesa (1864 - 1936)
# [[Jane Rigby]] BBCren 100 emakumeak 2022 Astrofisika estatubatuarra (EEUU, XXXX)
# [[Iryna Kondratova]] BBCren 100 emakumeak 2022 Anestesiologa eta pediatra (Ukrania, XXXX)
# [[Constance Tipper]] metalurgikaria (Erresuma Batua, 1894-1995)
# [[Johanna Döbereiner]] ingeniari agronomoa (Brasil, 1924-2000)
# [[Txell Alarcón]] saskibaloi jokalaria (Bartzelona 2003)
# [[Maider Castellano]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 2003)
# [[Gregoria Canelo de Paredes]] 'chinato' dialekto hiztuna (Caceres 1861-1917)
# [[Marina Ortiz de Zárate]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 1999)
# [[Chatrice White]] saskibaloi jokalaria (AEB 1996)
# [[Ana Laverón]] aeronautiko ingeniaria(Espainia XX. mendea)
# [[Isaura Clavero]] 1. emakume aeronautiko ingeniaria (Vigo XX. mendea)
# [[Parinoush Saniee]] idazlea (Iran 1949)
# [[Elena Barraquer Compte]] oftalmologoa (Bartzelona 1954)
# [[Jimena Quirós]] 1. emakume ozeonografoa (Almeria 1899-Madril 1983)
# [[Isabelle Junot]] aktorea (AEB 1991)
# [[Tamara Falcó]] moda-diseinatzailea (Madril 1981)
# [[Micaela Navarro]] politikaria (Jaen 1956)
# [[Ibijoke Faborode]] BBCren 100 emakumeak 2022, politikaria (Nigeria XX. mendea)
# [[Gohar Eshghi]] BBCren 100 emakumeak 2022, ekintzailea (Iran 1946-2002)
# [[Fatima Amiri]] BBCren 100 emakumeak 2022, ikaslea (Afganistan, 2005)
# [[Carmen Muñoz Manzano]] Bigarren Errepublikako maistra eta idazlea (Cáceres, 1906-Coruña, 2002)
# [[Carmen García de Castro]] Bigarren Errepublikako maistra eta pedagogoa (Almería, 1886-1969)
# [[Isabel González Turmo]] antropologoa (Espainia XX. mendea)
# [[Elvira Álvarez de Ceballos]] dama (Espainia XIV. mendea -1372)
# [[Difficult Women]] emakume kabareta (Australia)
# [[Mehreen Faruqi]] politikaria (Pakistan 1963)
# [[Katarina Zec]] saskibaloi jokalaria (Serbia 1997)
# [[Mariana Barassi]] film-zuzendaria (Argentina 1977)
# [[Vic Echegoyen]] idazlea (Madril 1969)
# [[Claudia Zapata]] historialaria (Txile 1975)
# [[Christiane Félip Vidal]] idazlea (Frantzia 1950)
# [[Katherine Kurtz]] idazlea (AEB 1944)
# [[Juana Ontañón eta Valiente|Juana Ontañon y Valiente]] Bigarren Errepublikako maistra (Madril, 1886-Mexiko, 1972)
# [[Wally Funk]] astronauta (AEB 1939)
# [[Ida Ørskov]] bakteriologoa (Danimarka 1922- 2007)
# [[Alice Lee]] matematikaria (EB 1858-1939)
# [[Elizabeth Scott]] matematikaria (AEB 1917-1988)
# [[Ainhoa Achutegui]] zuzendari artistikoa ( Venezuela 1978)
# [[Akwaeke Emezi]] idazlea (Nigeria 1987)
# [[Leia Dongue]] saskibalio jokalaria (Mozambike 1991)
# [[Mónica Bruckmann]] soziopolitologoa (Peru XX. mendea)
# [[Claude Ber]] poeta (Frantzai 1948)
# [[Nadia Yala Kisukidi]] filosofoa (Belgika 1978)
# [[Ana Carrique]] musikagilea ( Argentina 1964)
# [[Cristina Montserrat Hendrickse]] abokatua, irakaslea (AEB 1964)
# [[Kristina Higgins]] saskibaloi jokalaria (AEB 1994)
# [[Joy Alexis Brown-Adams]] saskibaloi jokalaria (Guyana 1993)
# [[Dona Tututa]] piano-jolea (Cabo Verde 1919-2014)
# [[Yolanda Morazzo]] poeta (Cabo Verde 1927-Lisboa 2009)
# [[Tuna Mascarenhas]] kimikaria, aktibista, 1. dama (Cabo Verde 1944-2009)
# [[Kate Asabuki]] aktore pornoa (Tokio 1962)
# [[Celina Pereira]] abeslaria, kontalaria (Cabo Verde 1940-Lisboa2020)
# [[Athaliah Molokomme]] fiskala (Botswana 1959)
# [[Constance Cummings-John]] politikaria (Sierra Leona 1918-Londres 2000)
# [[Aspásia Camargo]] politikaria (Brasil, 1946 19)
# [[Rachael Blackmore]] Jokey-a (Irlanda 1989)
# [[Lívia Járóka]] 1. emakumezko ijito eurodiputatua (Hungaria 1974)
# [[Clare Marie Hodges]] AEBko 1. emakumezko basozaina (AEB 1890-1970)
# [[Consuelo González Ramos]] kazetaria, erizaina, feminista (Zamora, 1877-Madril, 1956)
# [[Esperanza Rodríguez Cerdán]] Bigarren Errepublikako maistra erbesteratua (Madril, 1892-Valentzia,1984)
# [[Rosa Roig]] Bigarren Errepublikako maistra (Tarragona, 1890-Bartzelona, 1969)
# [[Pilar Salvo Giménez|Pilar Salvo]] Bigarren Errepublikako maistra fusilatua (Zaragoza, 1889-1936)
# [[Amalia Torrijos]] Bigarren Errepublikako maistra eta alkatea (Sevilla, 1911- ???)
# [[Ekaterina Lermontova]] Paleontologoa (SESB, 1889-1942)
# [[Eva Mameli Calvino]] Botanikaria (Italia, 1886-1978)
# [[Heike Freire]] filosofoa, aktibista (Espainia, ??)
# [[Sabrina Sánchez]] kazetaria, sexu langilea (Mexiko 1981)
# [[Karine Espineira]] soziologoa, trans ekintzailea (Txile 1967)
# [[Nadia Ferreira]] modeloa, enpresaburua (Paraguai 1999)
# [[Elena Sánchez Caballero]] kazetaria (Madril 1957)
# [[Pilar Martín Fernández]] immunologia ikertzailea (Madril 1973)
# [[Maruja Torres]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1943)
# [[Nya de la Rubia]] abeslaria, aktorea (Sevilla 1986)
# [[Aryna Sabalenka]] tenislaria (Bielorrusia 1998)
# [[Aliaksandra Sasnovih]] tenislaria (Bielorrusia 1994)
# [[Lucia Stecher]] ikertzailea (Txile XX. mendea)
# [[Elena Oliva]] soziologoa, ikertzailea (Txile 1982)
# [[Gendengarjaa Baigalimaa]] onkologoa (Mongolia XX. mendea)
# [[Elena Moreno Zaldibar]] saskibaloi jokalaria (Donostia 1959)
# [[Tanaya Mechelle Atkinson]] saskibaloi jokalaria (AEB 1996)
# [[Kinu Nishimura]] ilustratzailea (Japonia 1969)
# [[Asunción Linares]] paleontologoa (Granada, 1921-2005)
# [[Sylvie Denis]] idazlea
# [[Marguerite Durand (hizkuntzalaria)]] hizkuntzalarieta fonetikalari frantziarra (1904)
# [[Jeanne Chauvin]] abokatu eta feminista frantsesa (1862-1926)
# [[Soraya Prieto Fernández]] kimikaria (Gasteiz 1979)
# [[Maimouna Diarra]] saskibaloi jokalaria (Senegal 1991)
# [[Esther Yáñez González - Irun]] Armadako 1. emakumea eta gerra ontzi kapitaina (Cádiz 1971)
# [[María José Escalona]] informatikaria (Sevilla 1976)
# [[Helena Viñes]] ekonomialaria (Espainia, XX. mendea)
# [[María Jesús Almazor]] Telekomunikazio ingeniaria, CEO ( Brtzelona 1970)
# [[Karen Gaines]] ziberdefentsan aditua, CEO (XX. mendea)
# [[Silvia Albert Sopale]] aktore, zuzendari (Donostia 1976)
# [[Midi Achmat]] LGTB aktibista (Hegoafrika, 1964)
# [[Shiva Nazar Ahari]] giza eskubideen aldeko aktibista (Irán, 1984)
# [[Leoncia Gómez Galán]] zerbitzaria, 'vocera' (Caceres 1903-1986)
# [[Irma Estrada Silva]] autodefentsa irakaslea (El Salvador ?)
# [[Anália de Victória Pereira]] politikaria ( Angola 1941-2009)
# [[Belita Palma]] abeslaria (Angola 1932-1988)
# [[Luzia Inglês Van-Dúnem]] politikaria (Angola 1948)
# [[Margarida Rosa da Silva Izata]] diplomazialaria (Angola 1958)
# [[Ana Clara Guerra Marques]] dantzaria (Angola 1962)
# [[Luísa Rogério]] kazetaria (Angola 1967)
# [[Lourdes Van-Dúnem]] musikaria (Angola 1935-2006)
# [[Arlete Leona Chimbinda]] politikaria, irakaslea (Angola 1960)
# [[Silvia Lutucuta]] Kardiologoa, ministroa (Angola 1968)
# [[Josefa Sacko]] agronomoa, enbaxadorea (Angola XX. mendea)
# [[Vera Daves]] ekonomialaria, ministroa (Angola 1984)
# [[Catherine Austin Fitts]] bankaria (AEB 1950)
# [[Marjorie Rice]] matematikaria (AEB, 1923-2017)
# [[Liliana Colanzi]] idazle eta editorea (Bolivia, 1981)
# [[Magela Baudoin]] idazle (Bolivia, 1973)
# [[Trementinaireak]] sendatzeko produktu naturalen saltzaile ibiltariak (Katalunia XIX. mendea-XX. mendea)
# [[Eloísa del Pino Matute]] zientzialari soziala, ikertzailea (Espainia XX. mendea)
# [[María Luisa López Grigera]] filologoa (Coruña 1926)
# [[Paula Dapena Sánchez]] futbolaria (Pontevedra 1996)
# [[ASPEGI elkartea]] emakume profesionalena, enpresariena (Gipuzkoa 1998)
# [[Sari Arponen]] medikua (Finlandia 1977)
# [[Carolina Iglesias]] umoregilea, gidoilaria, youtuberra (Coruña 1993)
# [[Berta Collado]] kazetaria, aurkezlea (Toledo 1979)
# [[Yola Mamani]] komunikatzailea (Bolivia, 1984)
# [[Hélène Dutrieu]] txirrindulari, hegazkinlari (Belgika-Frantzia, 1877-1961)
# [[Virginia Ayllón]] idazle (Bolivia, 1958)
# [[Begonya Pozo]] idazlea (Valentzia 1974)
# [[Carmelina Sánchez-Cutillas]] idazlea (Madril 1921- Valentzia 2009)
# [[Beatriu Civera]] idazlea (Valentzia 1914-1995)
# [[Ana María Ibars]] idazlea, maistra (Valentzia 1892-1965)
# [[Raquel Payá]] pedagogoa (Valentzia 1919-1972)
# [[Alison Spedding]] antropologoa (Ingalaterra/Bolivia, 1962)
# [[Margaret W. Rossiter]] emakumeen historialaria ( AEB 1944)
# [[Maria Beneyto]] idazlea, poeta (Valentzia 1925-2011)
# [[María Villén]] 2. Errepublikako maistra (Burgos 1871-Valentzia 1961)
# [[Lindaura Anzoátegui]] idazle (Bolivia, 1846-1898)
# [[Yolanda Bedregal]] poeta (Bolivia, 1913-1999)
# [[María Virginia Estenssoro]] poeta (Bolivia, 1902-1970)
# [[Hilda Mundy]] poeta (Bolivia, 1912-1980)
# [[Concha Peña Pastor]] bigarren errepublikako maistra eta abokatua (Ciudad Real, 1906-Panama, 1960)
# [[Elpidia Polo Ovejas]] bigarren errepublikako maistra errepresaliatua (Valladolid, 1890-Madrid, 1988)
# [[Carmen Valero Gimeno]] bigarren errepublikako maistra eta pedagogo errepresaliatua (Silla, 1893-1962)
# [[Rosa Menéndez]] zientzialaria, 1. emakumea CSIC burua (Asturias 1956)
# [[Dulceida]] interneteko ospetsua (Bartzelona, 1989)
# [[Juana Macías]] film-zuzendaria, gidoilaria (Madril 1971)
# [[Brisa Fenoy]] musikaria, DJ, modeloa (Cádiz 1991)
# [[María Vargas Montoya]] enologoa (Haro 1971)
# [[María Vargas Fernández]] flamenko abeslaria (Cádiz 1947)
# [[Laura Alonso Cancho]] poeta (Santander 1978)
# [[Dina Abouzeid Sariñena]] badminton entrenatzailea (Zaragoza 1979)
# [[Agostina Burani]] saskibaloi jokalaria ( Argentina 1991)
# [[Carmen Ybarra Careaga]] enpresaburua, markesa (Espainia 1963)
# [[María José Álvarez Mezquíriz]] EULEN enpresaburua (Bilbo 1957)
# [[Margaret H. Wright]] matematikaria (AEB, 1944)
# [[Katharine Way]] fisikaria (AEB, 1902-1995)
# [[Paola Velasco Pinedo]] Boliviako 1. emakume piloto komandantea (1988)
# [[Xian (aktibista)]] LGTB aktibista (Txina, ?)
# [[Laura Hojman]] gidoilaria, film zuzendaria (Sevilla 1981)
# [[Bibisara Assaubayeva]] xake jokalaria (Kazakhstan 2004)
# [[Anne L'Huillier]] fisika atomikoko irakaslea (Frantzia/Suedia 1958)
# [[Tamara Rojo]] datzaria, koreografoa (kanada/Espainia 1974)
# [[Elena S. Sánchez]] kazetaria (Toledo 1979)
# [[Patricia Pardo]] kazetaria (Galizia 1983)
# [[Sonsoles Ónega]]kazetaria, idazlea (Madril 1970)
# [[Cristina Ónega]] kazetaria (Madril 1975)
# [[Tatiana Afanásieva]] matematikari eta fisikaria (Ukraina-Herbereheak, 1876-1964)
# [[Lilli Suburg]] kazetaria (Estonia, 1841-1930)
# [[Esther Szekeres]] matematikaria (Hungaria-Australia, 1910-2005)
# [[Irene Falcón|Irene Falcon]] kazetaria, Dolores Ibarruriren idazkaria (Madril, 1907-1999)
# [[Enriqueta O'Neill|Enriqueta O´Neill]] aktore eta idazlea (Madril, 1909-Bartzelona, 1972)
# [[Encarnación Fuyola Miret]] Bigarren errepublikako maistra (Huesca, 1907-Mexiko, 1982)
# [[Anoka Primrose Abeyrathne]] kontserbazionista, gizarte ekintzailea (Sri Lanka, 1991)
# [[Mar Abad]] kazetaria (Almeria 1972)
# [[Marion Koopmans]] albaitaria, birologoa (Herbehereak 1956)
# [[Carme Valls]] mediku eta politikaria (Bartzelona,' 1945)
# [[Anne Anderson]] ilustratzailea (Eskozia, 1874 - 1930)
# [[Eva Furnari|Eva Furmari]] ilustratzailea (Erroma, 1948)
# [[Matilde Hidalgo]] mediku, poeta, sufragista (Ekuador 1889-1974)
# [[Eva Soriano]] komediantea, aurkezlea (Tarragona 1970)
# [[Cecilia Ansaldo]] idazlea (Ekuador 1949)
# [[Melissa Lucio]] heriotza zigor polemikoan kondenatua (AEB 1968)
# [[Carmen Barbarà]] komikigilea eta irudigilea (Bartzelona, 1933)
# [[Amelia Bauerle|Amelia Banerle]] komikigilea (Londres, 1873-1916)
# [[Pauline Baynes]] liburu ilustratzailea (Sussex, 1922-2008)
# [[ Pamela Adie]] LGBT aktibista (Nigeria, 1984)
# [[ Christine Ahn]] Bakearen aldeko aktibista (Hego Korea, XX. mendea)
# [[Celia Viñas]] poeta, pedagogoa (Lleida-Almeria, 1915-1954)
# [[Chipita Rodriguez]] heriotza zigorrez urkatua eta 100 urtera barkatua (AEB 1799-1863)
# [[Elsa Beskow]] idazlea eta ilustratzailea (Suedia, 1874-1953)
# [[Mary Agnes Chase]] botikaria eta ilustratzailea (EEBB, 1869-1963)
# [[María Conejo]] ilustratzailea (Mexiko, 1958)
# [[Eréndira Derbez]] ilustratzailea, idazlea (Mexiko, 1991)
# [[Kate Greenaway]] ilustratzailea, idazlea (Londres, 1846-1901)
# [[Elizabeth Shippen Green]] ilustratzailea (EEBB, 1871-1954)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''urtarrila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Elorriaga]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Busturia, 1980)
# [[Aiora Zabala]] ----'''SORTUA''' zientzialaria (1982)
# [[Alazne López]] --ef'''SORTUA''' dantzaria (Bilbo, 1993-Alemania, 2015)
# [[Ana Borderas]] ef--''SORTUA''' kazetaria, irrati-esataria (Eibar, 1962)
# [[Anna Fernandez de Paco]] ef--'''SORTUA''' zinemagilea (Bartzelona, 1981)
# [[Belén Balerdi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1937-1982)
# [[Berenice Lopez Reyes]] ef--'''SORTUA''' enpresaburua (Mexiko, 1989)
# [[Bonifacia Zuazola]] efef'''SORTUA''' erraketista (Azkoitia, 1915-2012)
# [[Consuelo Osa]] efef'''SORTUA''' erraketista Mutriku (1922-2015)
# [[Durangoko Emakumeen Kartzela]] '''SORTUA''' (1939-1940)
# [[Eladia Balerdi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1942-1997))
# [[Garbiñe Balerdi]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1935)
# [[Garbiñe Ortega]] ----'''SORTUA''' zinema komisarioa (Gasteiz, 1981)
# [[Gloria Agirrezabalaga]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1922)
# [[Ignacia Idoate Iragui]] efef'''SORTUA''' moja (Orikain, 1900 - Madril, 1975)
# [[Iñasi Illarramendi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Zarautz, 1919-2005)
# [[Josefa Egaña]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1923)
# [[Juncal Alzugaray]] ef--'''SORTUA''' Fisioterateupa eta asmatzailea (Bilbo, 1981)
# [[Justa Domínguez de Vidaurreta e Idoy]] efef'''SORTUA''' moja (Azpeitia, 1975- Madril, 1958)
# [[Koldobike Gezala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Lezo, 1917)
# [[Marcelina Zabala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1923)
# [[Margarita Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1925-Fuengirola, 2019)
# [[Mari Beraza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Anoeta, 1929 -Mexiko, 1986)
# [[Maria Josefa Navascues]] efef'''SORTUA''' erraketista (Errenteria, 1924-2011)
# [[Maria Teresa Egaña]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1925)
# [[Mercedes Agirrezabalaga]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1928)
# [[Mercedes Zubikaray]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1920-1983)
# [[Merche Olabe]] ef--'''SORTUA''' margolaria (Bilbo, 1957)
# [[Milagros Uranga]] efef'''SORTUA''' erraketista (Mutriku, 1918-1992)
# [[Pilar Zabala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1926-1945)
# [[Rafaela Etxaniz]] efef'''SORTUA''' erraketista (Azkoitia, 1926-213)
# [[Saelia Aparicio]] ----'''SORTUA''' artista (Valladolid, 1982)
# [[Victoriana Aizpuru]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Errezil, 1919)
# [[Zornotzako Emakumeen Kartzela]] '''SORTUA''' (1938-1947)
# [[Ada Hitchins]] kimikaria (Ingalaterra, 1891-1972)
# [[Adèle Esquiros]] Frantziako idazle eta kazetari feminista (1819-1886)
# [[Africa González Fernández]] medikua, inmunologoa (Madril 1962)
# [[Agrippina Vagánova]] ballet-maistra (Errusia, 1837-1951)
# [[Aïcha Chenna]] emakume eskubideen aktibista (Maroko 1941-2022)
# [[Aída Gómez]] dantzaria (Madril, 1967)
# [[Aida Pierce]] komediantea (Mexiko, 1956)
# [[Ainhoa Sanz Rodríguez|Ainhoa Sanz]] mendi korrikalaria (Urretxu, 1989)
# [[Alba Gutiérrez]] dantzaria, aktorea ( Madril 1994)
# [[Alice H. Parker]] asmatzailea (EEBB 1895-1920)
# [[Alicia Barrié]] vedettea (Txile 1915- AEB 2002)
# [[Alicia Vignoli]] vedettea (Lima 1911-Argentina 2005)
# [[Almudena Ariza]] korrespontsala (Madril, 1963)
# [[Alyson Eckmann]] aktorea (AEB 1990)
# [[Amalia Iglesias]] idazlea, poeta (Menaza, 1962)
# [[Ana Goya]] dantzaria, aktorea (Iruñea 1962)
# [[Ana José Cancio]] kazetaria (Palentzia 1960)
# [[Ana Orantes]] genero-indarkeriaren biktina (Granada 1937-1997)
# [[Ana Rujas]] aktorea (Madril 1989)
# [[Angela Burdett-Coutts]] filantropoa, pintura-bildumagilea (Londres, 1814-1906)
# [[Ángela T. Leiva Sánchez]] botanikaria (Kuba 1948-2014)
# [[Àngels Ribé]] artista kontzeptuala (Bartzelona 1943)
# [[Anna Jaclard]] Errusiar sozialista eta feminista iraultzailea (1843 - 1887)
# [[Anna Maurizio]] biologoa (Suitza 1900-1993)
# [[Annie Oakley]] tiratzailea (AEB, 1860-1926)
# [[Antonia Gimeno Travesset]] saskibaloi jokalaria eta entrenatzailea (Bartzelona, 1941)
# [[Antonia Torre Yela]] 14. arrosa. Fusilatua (Madril, 1922-1940)
# [[Asha Lul Mohamud Yusuf]] poeta (Somalia, XX. mendea)
# [[Azucena Hernández]] aktorea (Sevilla 1960-Guadalajara 2019)
# [[Barbara Navarro]] legelaria, CEO (Madril 1974)
# [[Bélgica Adela Mirabal]] biziraun zuen Mirabal ahizpa bakarra (Dominikar Errepublika, 1925-2014)
# [[Belle Starr]] Mendebaldeko bidelapurra (AEB, 1848-1889)
# [[Beth (abeslaria)]] (Bartzelona 1981)
# [[Bianca Ceva]] erresistentziaren kidea (Italia, 1897-1982)
# [[Blanche Lefebvre]] 1871ko Parisko Komunako ekintzailea
# [[Carmen Amaya]] dantzaria (Bartzelona, 1918-1963)
# [[Carmen Iglesias]] historialaria (Madril 1942)
# [[Carmen Olmedo Checa]] politikaria (Malaga 1949-2015)
# [[Carmen Ruiz-Tilve]] idazlea (Oviedo 1941)
# [[Carol-Ann Duffy]] poeta (E.B. 1955)
# [[Catherine Allard]] dantzaria (Belgika/Katalunia, 1960)
# [[Cathy Hackl]] futurista teknologikoa ( XX. mendea)
# [[Cecilia Bartolomé]] film-zuzendaria (Alacant 1940)
# [[Celia Correas de Zapata]] idazlea (Argentina 1933-AEB 2022)
# [[Charo (abeslaria)]] dantzaria, aktorea (Murtzia 1941-)
# [[Claire Démar]] kazetari eta feminista frantziarra (1799-1833)
# [[Clara Jiménez Cruz]] kazetaria (Madril 1989)
# [[Claude-Hélène Perrot]] historialaria (Frantzia 1928-2019)
# [[Claudia Piñeiro]] idazlea (Argentina 1960)
# [[Colette Rabaté]] hispanista (Frantzia 1950)
# [[Cristina Olea]] korrespontsala (Vigo, 1982)
# [[Dalila Ennadre]] zinema-zuzendaria (Maroko 1966- Paris 2020)
# [[Dalilah]] dantzaria (Madril 1936-2001)
# [[Danica McKellar]] Matematikaria, aktorea (AEB, 1975)
# [[Daniela Blume]] kazetaria (Mataro 1990)
# [[Daphne Oram]] musikagilea (Erresuma Batua, 1925-2003)
# [[Daria Bertolani Marchetti]] erresistentziaren kidea (Italia, 1919-1994)
# [[Delia del Carril]] margolaria (Argentina, 1884-1989)
# [[Désirée Gay]] kazetari eta feminista frantziarra (1810-1890)
# [[Diana Vishneva]] dantzaria (Errusia, 1976)
# [[Dolores Medio]] idazlea (Oviedo 1911-1996)
# [[Dolors Comas]] antropologoa eta politikaria (Bartzelona, 1951)
# [[Dorothy E. Smith]] antropologoa (E.B 1946-Kanada 2022)
# [[Dorothy Pitman Hughes]] aktibista (AEB 1938-2022)
# [[Drucilla Cornell]] filosofoa (AEB 1950-2022)
# [[Edith Checa]] kazetari, irrati-esatari (Sevilla, 1957-Madril, 2017)
# [[Elda Emma Anderson]] fisikaria (AEB, 1899-1961)
# [[Elena González Iglesias]] dantzaria, aktorea (Asturias 1991)
# [[Elena Quiroga]] idazlea (Santander 1921-Coruña 1995)
# [[Elizabeth Gertrude Britton]] botanikaria, briologoa (AEB, 1858-1934)
# [[Elvira Andrés]] dantzaria (Espainia, 1958)
# [[Elvira Godás]] maistra errepublikarra (Katalunia, 1917-2015)
# [[Elvira Roca Barea]] idazlea (Malaga 1966)
# [[Enedina Alves Marques]] ingeniari zibila (Brasil, 1913-1981)
# [[Erika Martínez]] poeta (Jaen, 1979)
# [[Ernestina Otero]] maistra (Pontevedra 1890-1956)
# [[Eugenia Balcells]] artista bisuala (Bartzelona 1943)
# [[Eva Ortega Paíno]] kimikaria, ikertailea (Madril, 1972)
# [[Felicita Ferrero]] erresistentziaren kidea (Italia, 1899-1984)
# [[Filomena Dato]] poeta, idazlea (Galizia, 1856-1926)
# [[Flor de Torres Porras]] fiskala (Almeria 1961)
# [[Flora Philip]] matematikaria (Erresuma Batua 1865-1943)
# [[Florence Parpart]] asmatzailea (EE.BB. 1856- ?)
# [[Florencia Pérez Padilla]] dantzaria (Sevilla 1918-Madril 2000)
# [[Frances Haugen]] datu-ingeniaria, informatzailea (AEB 1980)
# [[Francesca Gargallo]] filosofoa, idazlea (Italia 1956- Mexiko 2022)
# [[Gabriela Bravo]] fiskala, politikaria (Valentzia 1963)
# [[Gemma Pasqual i Escrivà|Gemma Pasqual i Escrivá]] katalanez idazten duen idazlea (Valentzia, 1967)
# [[Gertrud Woker]] biokimikaria (Suitza, 1878-1968)
# [[Ginetta Sagan]] erresistentziaren kidea (Italia, 1925-2000)
# [[Gloria Leyland]] dantzaria, esataria (Argentina, XX.mendea)
# [[Godeliève Mukasarasi]] gizarte langilea, aktibista (Ruanda 1959)
# [[Grace Nichols]] poeta (Guyab 1950)
# [[Helen Pickett]] koreografoa (AEB,?)
# [[Helena Corbellini]] idazlea (Uruguai 1959)
# [[Helena Cortesina]] dantzaria, zinegile aitzindaria (Valentzia 1903-Buenos Aires 1984)
# [[Ina Grafl]] botanikaria (Suitza 1915-1970)
# [[Irene Rice Pereira]] artista (AEB 1902-Marbella 1971)
# [[Isabel Pérez Montalbán]] poeta (Córdoba, 1964)
# [[Isla Correyero]] idazlea, poeta (Cáceres, 1957)
# [[Jamie Dantzscher]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1982)
# [[Josefina Triguero Agudo]] Espainiako 1.emakume epailea (Madril 1946-2022)
# [[Joyce Lussu]] erresistentziaren kidea (Italia, 1912-1998)
# [[Juana la Macarrona]] dantzaria (Cádiz 1870-Sevilla 1947)
# [[Júlia Creus Garcia]] dantzaria, aktorea (Tarragona 1994)
# [[Julia Manzanal Pérez]] aktibista errepublikanoa (Madril, 1915-2012)
# [[Julia Reichert]] dokumental-zuzendari (AEB 1946-2022)
# [[Kae Tempest]] poeta, abeslaria (Inglaterra, 1985)
# [[Kathryn Woolard]] hizkuntza-antropologoa (AEB 1950)
# [[Kenita Placide]] aktibista (Santa Luzia 1978)
# [[La Chunga]] dantzaria (Marseilla, 1938)
# [[La Malena (dantzaria)]] (Cádiz 1877-Sevilla 1956)
# [[Laura Escanes]] modeloa (Bartzelona 1996)
# [[Laura Palmés]] kazetaria (Bartzelona, 1954-2011)
# [[Laura Pinillos]] vedettea (Espainia 1900-Madril 1970)
# [[Lina Merlin]] erresistentziaren kidea (Italia, 1887-1979)
# [[Lola Greco]] dantzaria, koreogarfoa (Madril 1964)
# [[Louisa Aldrich-Blake]] medikua (Chingford, 1865 – 1925)
# [[Louise Colet]] Frantziako olerkaria (1810-1876)
# [[Lourdes García Campos]] kazetaria (Madril 1975)
# [[Lucero Tena]] dantzaria,kriskitin jotzailea (Mexiko, 1938)
# [[Lucy Weston Pickett]] kimikaria (AEB, 1904-1997)
# [[Luisa Esteso]] aktore komikoa (Valentzia 1906- Madril1986)
# [[Luisa Isabel Álvarez de Toledo]] dukesa eta idazlea (Estoril, 1936-Sanlúcar de Barramenda, 2008)
# [[Lupe Serrano]] dantzaria (Txile, 1930)
# [[Manuela Garín Pinillos]] matemtikaria (Asturias-Mexiko, 1914-2019)
# [[Manuela Manzanares]] arbista, idazlea (Ciudad Real 1910 -AEB 2004)
# [[Margarita García Robayo]] idazlea (Kolonbia 1980)
# [[Marguerite Williams]] geologoa (AEB, 1895-1991)
# [[María Alaniako]] enperatriza (Georgia1050-Bizanzio 1118?)
# [[Maria Branyas Morera]] superehunurtekoak (San Frantzisko/Katalunia 1907)
# [[María Cabrera]] akrobata, lehenengo emakume ijito ezaguna espainian (1467-Guadalajara, 1527)
# [[Maria Cosway]] artista (Italia 1760 -1838)
# [[María Eloy-García|María Eloy-Garcia]] idazle, poeta (Málaga, 1972)
# [[María Ignacia Rodríguez de Velasco]] aktibista (Mexiko, 1778-1850)
# [[María López García]] hockey-jokalaria (Asturias 1990)
# [[María Muñoz]] irrati-esataria (Argentina 1968-2003)
# [[Maria Ossowska]] Filosofoa (Varsovia, 1896-1974)
# [[María Peláe]] kantautorea (Malaga 1990)
# [[María Teresa Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1935-1960)
# [[Marie Guy-Stéphan]] dantzaria (Paris 1818-1873)
# [[Marina Semiónova]] dantzaria (Errusia, 1908-2010)
# [[Mariola Cubells]] kazetaria (Valentzia 1967)
# [[Marjorie Hyams]] jazz musikaria, bibrafonista (AEB 1920-2012)
# [[Marsha Blackburn]] politikaria (AEB 1952)
# [[Marta Agudo]] poeta (Madril, 1971)
# [[Maruchi Fresno]] aktorea (Madril 1916-2003)
# [[Mercedes Ballesteros]] idazlea ( Madril 1913-1995)
# [[Mercedes Gaibrois de Ballesteros]] historialaria (Paris 1891-Madril 1960)
# [[Mercedes Marrero]] saskibaloi jokalaria eta nabigazio kapitaina (San Cruz Tenerifekoa, 1961)
# [[Mercedes Olivera Bustamante]] antropologoa (Mexiko 1934-2022)
# [[Milagros Calvo]] epailea (Valladolid 1947)
# [[Minerva Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1926-1960)
# [[Mireia Sentís]] idazlea (Bartzelona 1947)
# [[Miriam Reyes]] poeta (Ourense, 1974)
# [[Mónica Moro]] publizista, zuzendari-nagusia (Madril, 1974)
# [[Montserrat Domínguez]] kazetaria (Madril 1963)
# [[Montserrat Galcerán]] aktibista (Bartzelona, 1946)
# [[Montserrat Soliva Torrentó]] zientzialaria (Katalunia, 1943-2019)
# [[Nannette Streicher]] musikagilea, piano-jolea (Alemania 1769-Austria1833)
# [[Natalia Bessmértnova]] dantzaria (Mosku 1941-2008)
# [[Natalia LL]] artista (Polonia 1937-2022)
# [[Natalia Makarova]] dantzaria (Errusia, 1940)
# [[Nina Timofeeva]] dantzaria (Errusia 1935-Israel 2014)
# [[Noemí Galera]] OT zuzendaria (Bartzelona 1967)
# [[Noni Benegas]] idazlea (Argentina 1951)
# [[Norma Barbolini]] erresistentziaren kidea (Italia, 1922-1993)
# [[Núria Bendicho Giró|Nuria Bendicho]] idazlea (Bartzelona, 1995)
# [[Nuria Oliver]] telekomunikazio ingeniaria (Alacant 1970)
# [[Odette Roy Fombrun]] sufragista (Haiti 1917-2022)
# [[Olga Lepeshínskaya]] dantzaria (Errusia 1941-2008)
# [[Olga María Ramos]] kupletista, musikagilea (Madril 1947)
# [[Olga Ramos (abeslaria)]] (tenerife, 1932)
# [[Olga Ramos (aktorea)]] kupletista (Badajoz 1918-Madril 2005)
# [[Paloma del Río]] kazetaria (Madril 1960)
# [[Pastora Galván]] dantzaria (Sevilla 1980)
# [[Patria Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1924-1960)
# [[Patricia Guerrero (dantzaria)]] (Granada 1990)
# [[Patrizia Reggiani]] hiltzailea (Italia, 1948)
# [[Pilar de la Oliva]] epailea (Valentzia 1956)
# [[Radhya Al-Mutawakel]] Giza eskubide aktibista (Yemen 1967)
# [[Ramona Maneiro]] aitzindaria (Coruña, 1961)
# [[Rosa Durán]] dantzaria (Cádiz 1922-Madril 1999)
# [[Rosario Guerrero]] dantzaria (Madril XIX. mendea-1960)
# [[Rosemary Radford Ruether]] filosofoa (AEB 1936-2022)
# [[Rossana Rossanda]] erresistentziaren kidea (Italia, 1924-2020)
# [[Sabela Arias Castro]] historietagilea (Lugo, 1969)
# [[Sara Rancaño]] korrespontsala (Bartzelona, 1984)
# [[Sarah Mardini]] igerilaria, errefuxiatuen aldeko aktibista kriminalizatua (Siria, 1995)
# [[Shadi Sadr]] abokatu, aktibista (Iran 1974)
# [[Sharon Presley]] psikologoa (AEB 1943-2022)
# [[Silvia Barrera Ibáñez]] zibersegurtasun aditua, kriminologoa (Madril 1977)
# [[Soledad Antelada Toledano]] hackerra (Argentina 1977)
# [[Soledad Cazorla]] fiskala (Lareche 1955-Madril2015)
# [[Sophie Freud]] psikologoa, idazlea (Austria 1924-AEB 2022)
# [[Stella Cunliffe]] estatistikaria (Erresuma Batua, 1917-2012)
# [[Suzanne Voilquin]] kazetari frantziarra eta saint simonista (1801-1876)
# [[Teresa Burga]] artista (Perú, 1935-2021)
# [[Teresa Freixes]] legelaria (LLeida 1950)
# [[Teresa Perales]] igerilaria (Zaragoza 1975)
# [[Tina Anselmi]] erresistentziaren kidea (Italia, 1927-2016)
# [[Verónica Pascual Boé]] ingeniaria, CEO (Burgos 1979)
# [[Vicky Gómez]] dantzaria (Salamanca 1988)
# [[Victoria Pinillos]] vedettea (Espainia ?- Madril ? )
# [[Victorina Vila Badia]] maistra errepublikarra (Lleida, 1883-1962)
# [[Violeta la Burra]] abeslaria, dantzaria, aitzindaria (Sevilla, 1936-2020)
# [[Virxinia Pereira Renda]] idazlea (Pontevedra 1884-Madril 1969)
# [[Yolanda Ramos]] aktorea (Bartzelona 1968)
# [[Zar Amir Ebrahimi]] aktorea (Iran 1981)
# [[Zeba Islam Seraj]] biologo molekularra (Bangladesh, 1958)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Lourdes Herrasti]] ef--'''SORTUA''' antropologoa (Aretxabaleta, 1958)
# [[Marie-José Basurco]] ----'''SORTUA''' idazlea (Donibane Lohitzune, 1947)
# [[Uxue Kerejeta]] ----'''SORTUA''' musikaria (Zumarraga, 1999)
# [[Felisa Libano]] efef'''SORTUA''' pandero jotzailea (Plentzia, 1917-2000)
# [[Esperanza Nuere]] ----'''SORTUA''' margolaria (Bilbo, 1935)
# [[Nadia Hindi Mediavilla]] ----'''SORTUA''' ikertzailea (Bagdad, 1977)
# [[Betisa Ojanguren]] ----'''SORTUA''' Nafarroako Unibertsitate Publikoko irakaslea (Barakaldo, 1978)
# [[Ainhize Belar]] ef--'''SORTUA''' eskalatzailea (Atxondo, 2006)
# [[Miren Urbieta Vega]] ----'''SORTUA''' abeslaria, musikaria (Donostia, 1983)
# [[Begoña Uriarte]] ----'''SORTUA''' piano-jotzailea (Bilbo, 1937)
# [[Dioni Ardanza]] efef'''SORTUA''' jostuna (Ermua, 1914-Dima, 2005)
# [[Bego Alabazan]] ----'''SORTUA''' ipuin-kontalaria (Bilbo, 1966)
# [[Esperanza López Parada]] poeta (Madril, 1962)
# [[María Vázquez Suárez]] maistra, fusilatua (1874-1936)
# [[Kavita Ramdas]] zientzialaria (India, 1963)
# [[Cécile La Grenade]] politikaria, zientzialaria (Grenada, 1952)
# [[Eva Syková]] neurozientzialaria (Txekia, 1944)
# [[Sikivu Hutchinson]] idazlea, ekintzailea (AEB, 1961)
# [[Soumya Swaminathan]] medikua, pediatra eta zientzilaria (India, 1959)
# [[Victoria Ocampo]] idazle, itzultzaile, filantropoa (Argentina 1890-1979)
# [[Marie-Léonide Charvin "Agar"]] Aktore frantziarra eta communarde (1832-1891)
# [[Lorena Conde]] aktore, poeta (Galizia, 1980)
# [[Francisca Herrera Garrido]] idazlea (Galizia, 1869-1950)
# [[Olga Gallego]] historialaria, artxibozaina, idazlea (Galizia, 1923-2010)
# [[Mercedes Romero Abella]] maistra exekutatua (Coruña, 1907-Aranga, 1936)
# [[Marga do Val|Marga Do Val]] itzultzailea eta aktorea (Vigo, 1964)
# [[Sufia Kamal]] feminista (Banglades, 1911-1999)
# [[Oksana Omeliánchik]] ukraniar-sobietar gimnasta (1985)
# [[Laila Ripoll]] antzerkigilea, zuzendaria (Madril, 1964)
# [[Concha Cuetos]] aktorea (Madril, 1944)
# [[Cristina Torres]] aktorea (Madril, 1963)
# [[Pilar Torres]] aktorea (Madril, 1962)
# [[Elisa Montés]] aktorea (Granada, 1934)
# [[Teresita Silva]] aktorea (Valentzia 1911-Madril 1960)
# [[Analia Gadé]] aktorea (Argentina, 131-Madril 2019)
# [[Marisol Ayuso]] aktorea (Madril, 1943)
# [[Eugenia Roca]] aktorea (Bartzelona, 1928-2010)
# [[Encarna Abad]] aktorea (Espainia,1927)
# [[Mara Recatero]] zuzendaria (Espainia, ?)
# [[Lola Membrives]] kantaria,aktorea (Argentina/Espainia, 1885-1969)
# [[María Lado|Maria Lado]] idazlea (Coruña, 1979)
# [[María de las Mercedes Goicoa Fernández|Maria de las Mercedes Goicoa]] pianista (Coruña, 1928-2022)
# [[Beatriz Hernanz]] poeta (Pontevedra, 1963)
# [[Mar Bosch Oliveras|Mar Boch Oliveras]] idazlea (Girona, 1981)
# [[Elena Alonso Frayle]] idazlea (Bilbo, 1965)
# [[Pilar Cabot]] idazlea (1940-2017)
# [[Sandra Alonso Villar|Sandra Alonso]] maistra, idazlea (Zamora, 1993)
# [[Toni Acosta]] aktorea, umoregilea (Tenerife, 1972)
# [[Begoña Vargas]] aktorea, modeloa, dantzaria (Madril, 1999)
# [[Ivana Baquero]] aktorea, modeloa (Bartzelona, 1994)
# [[Mamen García]] aktorea (Valentzia, 1947)
# [[Nuria Herrero]] aktorea, dantzaria (Valentzia, 1987)
# [[Hurtado ahizpak]] aktore hirukotea (Espainia, 1979-1994)
# [[Paloma Hurtado]] vedettea,aktorea (Madril, 1946)
# [[Fernanda Hurtado]] aktorea (Madril, 1947)
# [[Teresa Hurtado]] aktorea (Madril, 1947)
# [[Mary Carrillo]] aktorea (Toledo, 1919-Madril 2009)
# [[Sara Moro]] gimnasta artistikoa (Mexiko, 1984)
# [[Elisa Herrero Uceda|Elisa Herrero]] poeta (Caceres, 1957-Madril, 2020)
# [[Blanca Andreu]] poeta (Coruña, 1959)
# [[Ana Merino]] poeta, komikigilea (Madril, 1971)
# [[Maria Bassó]] aktorea (Espainia,1901-Madril,1992)
# [[Esperanza Navarro]] aktorea (Espainia, 1928-1978)
# [[Eloísa Muro]] aktorea (Madril, 1894-1979)
# [[María Asquerino]] aktorea (Madril, 1925-2013)
# [[Pilar Millán Astray]] idazlea, espioia (Coruña 1879-Madril 1949)
# [[Mayra Gómez Kemp]] aurkezlea, kantaria, aktorea (Kuba, 1948)
# [[Velia Martínez]] aktorea (AEB, 1920-1993)
# [[María Durán]] aurkezlea, kantaria (Madril, 1946)
# [[Beatriz Escudero]] aktorea, kantaria (Asturias, 1950)
# [[Acuario hirukotea]] pop musikariak (Espainia, 1976-1980)
# [[Marián Flores]] idazkaria, aurkezlea (Madril, 1957)
# [[María Casal]] aurkezlea,aktorea, (Madril, 1958)
# [[Cristina Corral Soilán]] kazetaria, idazlea, irakaslea (Lugo, 1976)
# [[Mary Paz Pondal]] aktorea (Asturias, 1942)
# [[Mercedes Prendes]] aktorea (Asturias,1903-Madril,1981)
# [[Milagros Leal]] aktorea (Madril, 1902-1975)
# [[Ana Mariscal]] aktore, zuzendari, ekoizle (Madril, 1923-1995)
# [[Loreto Prado]] aktorea (Madril, 1863-1943)
# [[Consuelo Berlanga]] kazetaria (Kordoba, 1955)
# [[Irma Soriano]] kazetaria (Jaen, 1963)
# [[María Teresa Campos]] kazetaria (Tetuan/Malaga, 1941)
# [[Paula Malia]] aktorea (Bartzelona, 1990)
# [[Silma Lopez]] aktorea (Madril, 1991)
# [[Teresa Riott]] aktorea (Bartzelona, 1990)
# [[Barbara Mestanza]] zuzendaria (Bartzelona 1990)
# [[Inés de León]] zuzendaria (?, XX.mendea)
# [[Carmen Carbonell]] aktorea (Bartzelona, 1900)
# [[Belen Macias]] gidoilaria, zuzendaria (Tarragona, 1968)
# [[Vicky Peña]] aktorea (Bartzelona, 1954)
# [[Miranda Gas]] aktorea (Madril, 1985)
# [[Anna Maleras]] dantzaria (Bartzelona, 1940)
# [[Carlota Ferrer]] aktorea, korografoa (Madril, 1976)
# [[Emma Maleras]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona, 1919-2017)
# [[Elena Frías de Chávez]] politikaria eta maistra (Venezuela, 1935)
# [[Rita Sargsyan]] maistra (ARmenia, 1962-2020)
# [[María Xosé Agra Romero]] filosofoa (Santiago de Compostela, 1956)
# [[Montse Barderi Palau]] idazlea eta filosofoa (SAbadell, 1969)
# [[María Canosa]] ingeniaria, idazlea, aurkezlea (Galizia, 1978)
# [[Carmen Borrego]] telebista saio-zuzendaria (Malaga, 1966)
# [[Marisa Abad]] aurkezlea (Alacant, 1947)
# [[Nuria Roca]] aktorea, aurkezlea, idazlea (Valentzia, 1972)
# [[Rocío Carrasco]] aurkezlea (Madril, 1977)
# [[Isabel Borondo]] aurkezlea (Madril, 1948)
# [[Lola Martínez (esataria)]] esataria (Murtzia, XX. mendea)
# [[Mónica Randall]] aktore, aurkezlea (Bartzelona, 1942)
# [[Luciana Wolf]] abeslaria (Zaragoza, 1946)
# [[Lola Rodríguez Aragón]] soprano, maistra (Logroño, 1910-Iruñea 1984)
# [[Elisabeth Schumann]] sopranoa, maistra (Alemania 1888-AEB, 1952)
# [[Neus Campillo Iborra]] filosofoa eta idazlea (Valentzia, 1945)
# [[Carolina del Olmo]] filosofoa (Madril, 1974)
# [[Ana Marta González (filosofoa)|Ana Marta Gonzalez]] filosofoa (Ourense, 1969)
# [[Emma Vilarasau]] aktorea (Bartzelona, 1969)
# [[Faustina Pignatelli]] fisikaria, matematikaria (Italia, 1705-1769)
# [[Toshiko Yuasa]] fisikaria (Japonia-Frantzia, 1909-1980)
# [[Ana Higueras]] sopranoa (Madril, 1944)
# [[Marie Fillunger]] sopranoa (Austria, 1850-Suitza 1930)
# [[Eugenie Schumann]] piano-jolea (Alemania, 1851-Suitza 1938)
# [[Rocío Orsi|Rocio Orsi]] filosofoa, saiakeragilea (Madril, 1976-2014)
# [[Clara Ramas]] filosofoa, politikaria (Madril, 1986)
# [[Begoña Roman]] filosofoa (Petrel, 1965)
# [[Teresa Cameselle]] idazlea (Coruña, 1968)
# [[Isabel Penagos]] sopranoa (Santander, 1931)
# [[Petra Martínez]] aktorea, zuzendaria (Jaen, 1944)
# [[Olga Margallo]] aktorea, zuzendaria (Madril, 1970)
# [[Marta Soto]] egile-abeslaria (Huelva, 1996)
# [[Carmen Boza]] egile-abeslaria (Cádiz, 1987)
# [[Ana María Sánchez Navarro]] sopranoa (Alacant, 1959)
# [[Sophie Poirier]] Jostuna eta Parisko Komunako communarde (1830-1879)
# [[Victorine Eudes]] Botikaria eta Parisko Komunako communarde (1848-1881)
# [[Malvina Poulain]] Maistra eta Parisko Komunako communarde (1851-1921)
# [[Rachel Félix]] Frantziako aktore tragikoa (1821-1858)
# [[Natalia Kobrynska]] idazlea eta feminista (Ukraina, 1855-1920)
# [[Mylène Flicka|Mulène Flicka]] blogaria eta feminista (Benin, 1996)
# [[Joye Hummel]] gidoilaria (EEBB, 1924-2021)
# [[Atika Locke]] idazlea (EEBB, 1974)
# [[Carla Cordua]] filosofoa (Txile, 1925)
# [[Mercè Otero Vidal]] filosofoa, feminista (Bartzelona, 1947)
# [[Marie-Pauline Soyer]] grabatzailea (Caen, Frantzia, 1786-1871)
# [[Ana Gertrudis de Urrutia Garchitorena|Ane Gertrudis de Urrutia Garchitorena]] margolaria (Cádiz, 1812-1850)
# [[Esmée Bulnes]] dantzaria (Erresuma Batua, 1900-Italia 1986)
# [[Gema Castillo]] dantzaria (Argentina, 1907-1979)
# [[Yoly Saa]] egile-abeslaria (Pontevedra, 1992)
# [[Aurora de Albornoz]] idazlea, poeta (Luarca, 1926 - Madril, 1990)
# [[Newsha Tavakolian|Newsha TAvakolian]] artista (Teheran, 1981)
# [[Pauleta Pamies]] dantzaria (Bartzelona, 1851-1937)
# [[Teresina Boronat]] dantzaria (Katalunia, 1904-1983)
# [[Maria de Avila]] dantzaria (Bartzelona, 1920-Zaragoza 2014)
# [[Lola de Avila]] dantzaria (Guadalajara, 1949)
# [[Claudia Faci]] dantzaria (Espainia, 1966)
# [[Rosita Segovia]] dantzaria (Bartzelona, 1922-2003)
# [[Ana Laguna]] dantzaria (Zaragoza, 1954)
# [[Arantxa Argüelles]] dantzaria (Zaragoza, 1970)
# [[Rosella Hightower]] dantzaria (AEB,1920- Frantzia,2008)
# [[Violette Verdy]] dantzaria (Frantzia,1933-AEB,2016)
# [[Marcia Brown]] dantzaria (AEB,1918-2015)
# [[Cristina Aranda]] dantzaria (Madril, 1976)
# [[Maria Gordon]] geologo, paleontologoa (Eskozia, 1864-1939)
# [[Francisca Meléndez]] margolaria (1770-1825 Cádiz)
# [[María Elisa Quinteros|Maria Elisa Quinteros]] politikaria (Txile, 1981)
# [[Verona van de Leur]] gimnasta (Herbehereak, 1985)
# [[Ruth Brown]] abeslaria (EEBB, 1928-2006)
# [[Nancy Chodorow]] psikoanalistaa(AEB, 1944)
# [[Liubov Jegorova (dantzaria)]] (Errusia 1880-Paris 1972)
# [[Bronislava Nijinska]] dantzaria (Errusia 1891-AEB 1972)
# [[Margarita Wallmann]] dantzaria (Alemania 1904- Monako 1992)
# [[Victoria Garabato]] dantzaria (Argentina XX. mendea)
# [[Susana Agüero]] dantzaria (Arhentina 1944-2012)
# [[Mercedes Quintana]] dantzaria (Argentina, 1910-1996)
# [[Dora del Grande]] dantzaria (Argentina, 1909-1966)
# [[María Ruanova]] dantzaria (Argentina 1922-2016)
# [[Inés Malinow]] idazlea (Argentina, 1922-1989)
# [[Ana Itelman]] dantzaria (Txile 1927-Argentina, 1989)
# [[Sole Giménez]] abeslaria (Paris/Murtzia, 1963)
# [[Rafaela López Aguado de Rayón]] independentziaren aldeko heroina (Mexiko, 1754-1822)
# [[Rita Pérez de Moreno]] independentziaren aldeko heroina (Mexiko, 1779-1861)
# [[Montserrat Galí Boadella]] historialaria (Mexiko, 1947)
# [[Lida Martinoli]] dantzaria (Argentina 1914-1994)
# [[Yelena Smirnova]] dantzaria (Errusia 1888-Argentina 1934)
# [[Hanya Holm]] dantzaria (Alemania 1893-AEB 1992)
# [[Marilú Marini]] dantzaria (Argentina 1940)
# [[Iris Marga]] dantzaria (Italia 1901-Argentina 1997)
# [[Renate Schottelius]] dantzaria (Alemania 1921-Argentina 21998)
# [[Agnes de Mille]] dantzaria (AEB 1905-1993)
# [[Ana María Stekelman]] dantzaria (Argentina 1944)
# [[Nieves Herrero Cerezo]] kazetaria (Madril 1957)
# [[Inés Ballester]] kazetaria (Castelló 1958)
# [[Edith Ditmas]] liburuzaina, idazlea (Ingalaterra, 1896-1986)
# [[Aurora Bernárdez]] itzultzailea (Argentina 1920-Frantzia 2014)
# [[Edith Aron]] itzultzailea (Alemania 1923-Londres 2020)
# [[Ugné Karvelis]] itzultzalea (Lituania 1935-Paris 2002)
# [[Carol Dunlop]] itzultzailea (AeB 1946, Frantzia 1982)
# [[Elena Garro]] idazlea (Mexiko, 1916-1998)
# [[Amalia Kahana - Carmon]] idazlea (Israel, 1926-2019)
# [[Félicie de Fauveau]] eskultorea (Italia, 1802-1886)
# [[Louise-Joséphine Sarazin de Belmont]] margolaria (Versalles, 1790- Paris, 1870)
# [[Thérèse Eléonore Lingée]] diseinatzailea, grabatzaile (Paris, 1753-1833)
# [[María Josefa Ascargorta y Rivera]] margolaria eta irakaslea (Madril, 1800-1850)
# [[Maria Luisa Marchori]] margolaria (Madril, 1801-1900)
# [[Chellsie Memmel]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1988)
# [[Bárbara María Hueva]] margolaria (Madril, 1733-1772)
# [[María del Olmo Ibáñez|María del Olmo Ibañez]] artxibozaina, idazlea, historialaria (Alacant, 1965)
# [[Amparo Dávila]] idazlea, poeta (Mexiko, 1928-2020)
# [[Maria Bashir]] Afganistaneko 1. emakumezko fiskala (1970)
# [[Christina Lamb]] kazetaria (Londres, 1965)
# [[Nujeen Mustafa]] aktibista errefuxiatua (Siria, 1999)
# [[Cecilia McDowall]] musikaria (Londres, 1951)
# [[Luzmaría Jiménez Faro]] idazlea (Madril, 1937-2015)
# [[Marina de Castarlenas]] idazlea (Bartzelona, 1900-1974)
# [[Clara Corral]] idazlea (Galizia, 1847-1908)
# [[Salomėja Nėris]] idazlea (Lituania, 1904-1945)
# [[Helena Paz Garro]] idazlea (Mexiko, 1939-2014)
# [[Isabela Corona]] aktorea (Mexiko, 1913-1993)
# [[Olivia Teroba]] idazlea (Mexiko, 1988)
# [[Andrea Muriel]] idazlea (Mexiko, 1988)
# [[Misty Copeland]] dantzaria (AEB, 1982
# [[Inmaculada Aguilar]] dantzaria (Kordoba, 1958)
# [[Mercedes Alfonso]] dantzaria (Espainia, ? )
# [[Rocío Aragón]] dantzaria (Cádiz1925-Madril 2018)
# [[Dores André]] dantzaria (Galizia 1958)
# [[Else Granheim]] liburuzaina (Norvegia 1926-1999)
# [[Carmen Magallón]] fisikaria (Aragoi, 1951)
# [[Baya Hocine]] ekintzaile independentista aljeriarra (1940 - 2000)
# [[Houda Benyamina]] film-zuzendari eta gidoilari frantsesa (1980)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Maria Bengoetxea]] efef'''''SORTUA''''' euskaltzalea, hizlaria (Ermua, 1906 - Zornotza, 2006)
# [[Justi Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1919-2000)
# [[Miren Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1915 - 2003)
# [[Ane Elordi]] ef--'''''SORTUA''''' kazetaria, irakaslea, KORRIKAko koordinatzailea (Zornotza, 1991)
# [[Isolina Pliego]] ----'''SORTUA''' maistra (Iruñea, 1886-Lodosa, 1968)
# [[Ángela Alonso|Angela Alonso]] ef--'''SORTUA''' maistra (Lerin, 1899-Iruñea, 1986).
# [[Oskia Ugarte]] ----'''SORTUA''' artearen historialaria eta kudeatzailea (Iruñea, 1978)
# [[Elisa Arteta]] ef--'''SORTUA''' dantzaria eta koreografoa (Iruñea, 1980)
# [[Isabel Aleman Irungarai]] ef--'''SORTUA''' emagina, Amaiurko alkatea (Amaiur, 1968)
# [[Ioar Oteiza]] ef--'''''SORTUA''''' komunikatzailea, Durango Azokako komunikazio arduraduna (Lesaka, 1988)
# [[Juanita Arenaza]] efef'''SORTUA''' errekatista (Arrasate, 1923-Mexiko, 2015)
# [[Raisa Álava]] ----'''SORTUA''' artista (Zuhatza, 1990)
# [[Asun Ibarrondo]] ef--'''SORTUA''' zerbitzaria, ostalaria (Elorrio, 1952)
# [[Maitane Carballo]] ----'''SORTUA''' zinemagilea (Gasteiz, ?)
# [[Idurre Frías]] ef--'''SORTUA''' futbol entrenatzailea (Gasteiz, 1991)
# [[Ana Aguiriano]] ----'''SORTUA''' 1992ko Paralinpiar jokoetako kirolaria (Gasteiz, 1961)
# [[Josefina Añua]] ----'''SORTUA''' Espainiako saskibaloi selekziorako hautatua izan zen lehenengo arabarra (Gasteiz, ?)
# [[Leguncia de Echebarria]] ----'''SORTUA''' Durangoko kondesa (XI.mendea)
# [[Elur Ulibarrena|Elur Ulibarrena Herce]] ----'''SORTUA''' museo kudeatzailea (Denia, 1969)
# [[Kristina Berasain]] ef--'''''SORTUA''''' kazetaria (Lizarra)
# [[Leire Malkorra]] ----'''SORTUA''' arkitektoa eta arkeologo (Tolosa, 1988 )
# [[Tania Reneaum Panszi]] ----'''SORTUA''' Amerikarteko Giza Eskubideen Batzordeko Idazkari Exekutiboa (Mexiko, ?)
# [[Suylen Milanés]] efef'''SORTUA''' abeslaria (Kuba, 1971-2022)
# [[Lynn Milanés]] ----'''SORTUA''' abeslaria (Kuba, 1970)
# [[Ana Zamorano |Ana Zamorano Ruiz]] ----'''SORTUA''' bidaiaria (Sodupe, 1992)
# [[Yaiza Romero]] ----'''SORTUA''' kirolaria, urpeko arrantza (Zornotza,? )
# [[Loren Eguren]] efef'''SORTUA''' ehun urteduna (Elorrio 1920-Zaldibar 2023)
# [[Juliana Saratxaga]] ??--'''SORTUA''' pandero jotzailea, ehun urtekoa (Araia. 1911-2013)
# [[Mireia Elkoroiribe]] ef--'''SORTUA''' politikaria (Abadiño, 1975)
# [[Loiola Canales]] ef--'''SORTUA''' surflaria, irakaslea (Bilbo, 1995)
# [[Susana Brunetti]] aktorea (Argentina, 1941-1974)
# [[Mimí Pons]] vedette eta aktorea (Argentina, 1948)
# [[Norma Pons]] vedette eta aktorea (Argentina, 1943-2014)
# [[Tosca Musk]] zinemagilea (Hegoafrika, 1974)
# [[Maye Musk]] modeloa eta dietista (Kanada, 1948)
# [[Susana Dalmás]] irakaslea, politikaria (Uruguai, 1948-2012)
# [[Francisca Júlia da Silva]] poeta (Brasil, 1871-1920)
# [[Doris Daou]] astronomoa (Kanada, 1964)
# [[Joany Kane]] gidoilaria, Passionflix plataformaren asmatzailea (AEB, XX. mendea)
# [[Alessandra Torre]] Amazoneko maitasun eleberri idazle salduena, blogaria,(AEB, XX. mendea)
# [[Sylvia Day]] idazlea (AEB, 1973)
# [[Raffaella di Girolamo]] psikologoa, sexologoa (Txile, 1978)
# [[Mariana di Girolamo]] aktorea (Txile, 1990)
# [[Amparo Noguera]] aktorea (Txile, 1965)
# [[Emilia Noguera]] aktorea, zuzendaria (Txile, 1983)
# [[Sonja Vasić]] saskibaloi jokalaria (Serbia, 1989)
# [[Thaïs Blume]] aktorea (Bartzelona, 1984)
# [[Agnès Busquets]] aktorea (Tarragona, 1976)
# [[Elena Espejo]] aktorea, ekoizlea (Tanger, 1930)
# [[Marta Grau]] aktorea, antzerki-pedagogoa (Katalunia, 1891-1992)
# [[Catalina Valls]] aktore, zuzendari, idazlea (Mallorca, 1906-1999)
# [[Cristina Valls]] aktorea (Mallorca, 1901-1982)
# [[Aina Villalonga]] antzerki-idazlea (Mallorca, 1883-1961)
# [[Margalida Caimari]] poeta, ongilea (Kuba 1839-Mallorca 1921)
# [[Rebekah Dawson]] astronomoa (AEB)
# [[Julia de León]] astronomoa (Santa Kruz de Tenerife, 1977)
# [[Audrey C. Delsanti]] astronomoa (Frantzia, 1976)
# [[Juana Salabert]] idazlea (Frantzia-Espainia, 1962)
# [[Milena Rudnitska]] ukraniar kazetaria, ekintzailea (1892-1976)
# [[Manuela de los Herreros]] idazlea, administratzailea (Balearrak 1845-1911)
# [[María Cánepa]] aktorea (Italia, 1921-Txile 2006)
# [[Liliana Ross]] aktorea, zuzendaria (Italia-Txile, 1930-2018)
# [[María Elena Duvauchelle]] aktorea (Txile, 1942)
# [[Zinaida_Tusnolobova-Martxenko]] Armada Gorriko medika (Errusia, 1920)
# [[Felipa de Souza]] aktibista portugaldarra (Tavira, 1556-Brasil, 1600)
# [[Victorine Gorget]] Frantziako ikuzlea eta Parisko Komunan militante errepublikanoa (1843-1901)
# [[Joséphine Marchais]] Frantses jornalaria, Komunan parte hartu izana (1837-1874)
# [[Élisabeth Rétiffe]] Frantziako kartoi-fabrikatzailea, sozialista eta Communarde (1834-1882)
# [[Léontine Suétens]] Ikuzlea eta 1871ko Parisko Komunan 'communarde-a' (1846-1891)
# [[Tonka Tomicic]] modeloa eta aurkezlea (Txile, 1976)
# [[Niní Marshall]] aktorea, gidoilaria, komediantea (Argentina, 1903-1996)
# [[Antonella Costa]] aktorea, zuzendaria (Italia-Argentina, 1980)
# [[Samira Negrouche]] idazlea, poeta (Aljeria, 1980)
# [[Carolina Arregui]] aktorea (Txile, 1965)
# [[Mayte Rodríguez]] aktorea, modeloa (Txile, 1989)
# [[Elsie MacGill]] ingeniaria (Kanada, 1905-AEB 1980)
# [[Helen Gregory MacGill]] epailea, kazetaria (Kanada 1864-1947 )
# [[Helen MacGill Hughes]] soziologoa (Kanada, 1903-1992)
# [[Helen Hughes-Brock]] arkeologoa (Kanada, 1938)
# [[Lauretta Ngcobo]] idazlea (Hego Afrika, 1931-2015)
# [[Patricia Simón Carrasco]] kazetaria, idazlea (Malaga, 1983)
# [[Emily Warren Roebling]] ingeniaria (AEB, 1843-1903)
# [[E. Lilian Todd]] asmatzailea (AEB, 1865-1937)
# [[Margaret Olivia Slocum Sage]] irakaslea, filantropoa (AEB, 1828-1918)
# [[Ruth Crocker]] idazlea (AEB, 1946)
# [[Loida Zabala Ollero]] potentzia egokituko kirolaria(Cáceres, 1987)
# [[Maura Healey]] abokatua, politikaria (AEB, 1971)
# [[Felicitas Guerrero]] dirudun dama, tiroz hila (Argentina, 1846-1872)
# [[María Teresa Costantini]] aktorem, film-zuzendaria, gidoilaria (Argentina, 1949)
# [[Alda Merini]] poeta, idazlea (Italia, 1931-2009)
# [[María del Pilar Maspons y Labrós]] idazlea (1841-1907)
# [[Asunción Balaguer]] aktorea (Bartzelona 1925-Madril 2019)
# [[Teresa Rabal]] aktorea, abeslari (Bartzelona,1952)
# [[María Luisa Merlo]] aktorea (Valentzia, 1941)
# [[Rita Irasema]] barietate-artista, musikagile (Kuba, 1954)
# [[Inés Rivadeneira]] mezzosopranoa, irakaslea (Lugo, 1928)
# [[Isabel Pérez Dobarro]] piano-jolea, irakaslea (Coruña, 1992)
# [[María Luisa Solá]] bikoiztaile-aktorea (Bartzelona, 1939)
# [[Ana Diosdado]] idazle, aktore (Argentina, 1938-Madril 2015)
# [[Mirtha Legrand]] aktorea, aurkezlea (Argentina 1927)
# [[Amelia de la Torre]] aktorea (Guadalajara 1905-Madril 1987)
# [[Josefina Díaz de Artigas]] aktorea (Argentina1891-Madril 1976)
# [[Clara González]] abokatu, politikaria eta hezitzailea. (Kolonbia, 1900-1991)
# [[Lynne Karen Deutsch]] astrofisikaria, astronomoa (AEB, 1956-2004)
# [[Teresa Solana]] idazlea (Bartzelona, 1962)
# [[Annemarie Heinrich]] argazkilaria (Alemania-Argentina, 1912-2005)
# [[Alicia D'Amico]] argazkilaria (Argentina, 1933-2001)
# [[María Cristina Orive]] argazkilaria (Guatemala, 1931-2017)
# [[Luz Sánchez-Mellado]] kazetaria, idazlea (Alacant, 1966)
# [[Gretchen Daily]] biologoa, biogeografoa (AEB, 1964)
# [[Nina]] abeslaria, aktorea, enpresaburua (Bartzelona, 1966)
# [[María Moreno (margolaria)|Maria Moreno]] (Madril, 1933-2020)
# [[Fryda Shultz de Mantovani]] idazlea, kritikaria (Argentina, 1912-1978)
# [[Alicia Jurado]] idazlea, akademikoa (Argenti-1948)
# [[Marguerite Moreno]] aktorea (Frantzia-1871-1948
# [[María Rosa Oliver]] idazlea, aktibista (Argentina, 1898-1977)
# [[Leonor Acevedo Suárez]] itzultzailea (Argentina, 1876-1975)
# [[Harriet Shaw Weaver]] kazetaria, editorea (Ingalaterra, 1876-1961)
# [[María Esther Vázquez]] idazlea (Argenti-1937-2017)
# [[Carmen Bravo-Villasante]] itzultzailea, haur literaturan aitzindaria (Madril-1918-1994)
# [[María Luisa Cresta de Leguizamón]] idazlea, irakaslea (Argentina-1918-2008)
# [[Ana Garralón]] idazlea (Madril-1965)
# [[Montse Pla]] aktorea (Madril, 1978)
# [[Sarah Buschmann]] idazlea (Frantzia, 1992)
# [[Montserrat Abelló]] idazlea (Katalunia, 1918-2014)
# [[Lourdes Tello]] idazlea (Madril, 1974)
# [[Maria Cabrera]] poeta, irakaslea (Katalunia)
# [[Pelegrina Pastorino]] moda-erreportaria (Italia 1902-Argentina 1988)
# [[Carmen Gallardo Martín-Gamero]] itzultzailea (Toledo 1874-Madril 1951)
# [[Rosario Lacy]] 1.ginekologoa, zirujaua (Madril1891-1954)
# [[María Mercedes Coroy]] aktorea (Guatemala, 1994)
# [[Malú Gatica]] aktorea (Txile 1922-1997)
# [[Vanessa Miller]] aktorea,idazlea (Txile, 1965)
# [[Pilar Sordo]] psikologoa, idazlea (Txile, 1965)
# [[Hortense Machu]] 1871ko Parisko Komunako kantiniersa (1836-1893)
# [[Béatrix Excoffon]] 1871ko Parisko Komunako kanpaina-ospitaleko erizaina (1849-1916)
# [[Dee Dee Bridgewater]] AEBko jazz-abeslaria (Memphis, 1950)
# [[Anna Gas]] poeta, idazlea (Bartzelona, 1996)
# [[Laia Martínez i López]] idazlea, itzultzailea, musikaria (Katalunia-Mallorca, 1984)
# [[Elsa Astete Millán]] zaintzailea, idazlea (Argentina 1910-2001)
# [[Luz Valdivieso]] aktorea (Txile 1977)
# [[Francisca Lewin]] aktorea (Txile 1980)
# [[Catherine Flon]] jostuna, heroia (Haiti 1772-1831)
# [[Dédée Bazile]] heroia, kaleko saltzailea (Haiti XVIII-XIX. mendea)
# [[Cécile Fatiman]] vudugilea, sacerdotisa (Dominikar Errepublika 1771-1883?)
# [[Josefina de la Torre]] poeta, idazlea, antzezlea, abeslaria (Las Palmas Kanaria Handikoa, 1907-2002)
# [[Maria Luisa Haitikoa]] erregina ezkontidea (Haiti, 1778-Italia ,1851)
# [[Adelina Haitikoa]] enperatriz ezkontidea (Haiti 1820-1878)
# [[Maria Clara Haitikoa]] enperatriz ezkontidea (Haiti 1758-1858)
# [[Erzulie]] buduen maitasun eta edertasunaren jainkosa (Haiti)
# [[Esperanza Parada Pedrosa]] margolaria (1928-2011)
# [[Pino Ojeda]] idazle, margolari (Kanaria Handia, 1916-2002)
# [[Suzy Vernon]] aktorea (Frantzia 1901-1997)
# [[Rita Macedo]] aktorea, jostuna (Mexiko 1902-1991)
# [[Julissa]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1944)
# [[Perpetua Barjau Martín]] jostuna, maistra (Valentzia 1899-Mexiko 1939)
# [[Elena Aub]] idazlea, editorea (Valentzia 1931- Madril 1937)
# [[Estefania Cueto Puertas]] fusilatua, jostuna, komunista (Asturias 1899-1939)
# [[Eladia García Palacios]] fusilatua, maistra, sozialista (Asturias 1904-1937)
# [[Juana Álvarez Molina]] fusilatua, etxekoandrea (Valladolid 1897-Asturias 1937)
# [[Belarmina Suárez Muñiz]] fusilatua, sindikalista (Asturias 1909-1938)
# [[Teresa Santianes Giménez]] fusilatua, etxekoandrea (Asturias 1910-1937)
# [[Anita Vázquez Barrancúa]] fusilatua, nekazaria, espioia, komunista (Asturias 1911-1938)
# [[Maxima Vallinas Fernández]] fusilatua, etxekoandrea (Asturias 1896-1938)
# [[Anita Orejas]] fusilatua, erizaina, sozialista (Asturias 1914-1937)
# [[Gloria Alcahud]] margolaria (Valladolid, 1931)
# [[Angelina Abad Cantavella]] irakaslea, idazlea (Castelló de la Plana, 1893-1965)
# [[Antonieta Sanagustin]] jostuna (Huesca, 1924-2020)
# [[Sarah Walmsley]] jostuna, aktorea, abeslaria (Britainia ?-1798)
# [[Rocío Gutiérrez]] belar-hockey jokalaria (Cadiz, 1985)
# [[Berta Riaza]] aktorea (Madril, 1927-2020)
# [[Fuensanta Nieto]] arkitektoa (Madril, 1957)
# [[Esther Pizarro]] eskultorea (Madril, 1967)
# [[Mónica Domínguez Blanco]] kazetaria (Leon, 1984-2022)
# [[Sara García Alonso]] biologoa, ikertzailea, astronautagaia (Leon, 1988)
# [[Meganne Christian]] zientzialaria, astronautagaia (Britainia, 1987)
# [[Manuela Álvarez Lozano]] filologoa, idazlea (Coruña, 1957)
# [[Ana Arias Saavedra|Ana Arias Saavedra]] idazlea (Lugo, 1951)
# [[Lucía Aldao]] idazlea (Coruña, 1982)
# [[Xiana Arias]] poeta, kazetaria (Lugo, 1983)
# [[Celsa Barja]] idazlea (Orense, 1966)
# [[Pilar Beiro]] poeta (Carnota, 1958)
# [[Emilia Calé |Emilia Calé Torres]] idazlea (Coruña, 1837-1908)
# [[Paula Carballeira]] idazlea (Coruña, 1972)
# [[Helena de Carlos Villamarín|Helena de Carlos]] idazlea (Ourense, 1964)
# [[Valentina Carro]] itzultzaile, diseinatzailea, aktorea (Cambados, 1984)
# [[Mercedes Castro]] idazlea (Ferrol, 1972)
# [[Carmen Aranegui]] arkeologoa (Valentzia, 1945)
# [[Helen Fisher]] antropologoa, biologoa (AEB, 1945)
# [[Maria Toledo]] flamenko kantautore piano-jolea (Toledo, 1983)
# [[Begoña Abad]] idazle, poeta (Burgos, 1952 )
# [[Laia Serra]] abokatua (Bartzelona, 1977)
# [[María Victoria Moreno|Maria Victoria Moreno]] poeta (Valencia de Alcantara, 1939-Pontevedra, 2005)
# [[Juana Teresa Juega López]] poeta(Galizia, 1885-1979)
# [[Lupe Gómez]] idazlea (Coruña, 1972)
# [[Herminia Fariña Cobián]] poeta (S.Compostela, 1904-1966)
# [[Maria Magdalena Domínguez|Maria Magdalena Dominguez]] poeta (Pontevedra, 1922-2021)
# [[María do Cebreiro]] poeta, idazlea (Galizia, 1976)
# [[Alessandra Galloni]] Kazetaria (Italia, 1974)
# [[Paz Esteban López]] Inteligentzia-funtzionarioa (Madril, 1958)
# [[Beatriz Méndez de Vigo]] espioia (Madril, 1958)
# [[Elisabet Benavent]] nobela erromantikoen idazlea (Valentzia, 1984)
# [[Pilar Pallarés|Pilar Pallares]] poeta (Coruña, 1957)
# [[Ánxeles Penas|Ánxeles Peñas]] artista, poeta (Curtis, 1943)
# [[Luz Pichel]] idazlea (Lalin, 1947)
# [[Luz Pozo Garza]] poeta (Ribadeo, 1922-Coruña, 2020)
# [[Carmen Prieto Rouco]] poeta (Villalba, 1901-1977)
# [[Matilde González Palau]] poeta (Almansa, 1912-2002)
# [[Pilar Cibreiro]] poeta, idazlea (Galizia, 1952)
# [[Alba Cid]] poeta, idazlea (Galizia, 1989)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''urria''')===
(Ordena: SORTUAK, IDAZLEAK, ASTRONOMOAK, GAINONTZEKOAK)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Leire Ibarguren]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta irakaslea (Azpeitia, 1979)
# [[Cesarea Garbuno Arizmendi]] efef'''SORTUA''' enpresaburua (Errenteria, 1846-1933)
# [[Izaskun Igoa]] ef--'''SORTUA''' idazlea, pedagogoa, zutabegilea (Ziga, 1995)
# [[Maritxu Errazkin]] --ef'''SORTUA''' autobus-txofer aitzindaria (Azkoitia)
# [[Ainhoa Nadia Douhaibi]] ----'''SORTUA''' ikertzaile eta idazlea (Oñati, 1983)
# [[Aurea Etxaniz]] efef'''SORTUA''' erraketista (Soraluze, 1922 - Caracas, 2019)
# [[Gema Arrugaeta]] ef--'''SORTUA''' argazkilaria (Ordizia, 1969)
# [[Amaia Elizagoien]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria, idazlea, ipuin kontalaria (Baztan, 1994)
# [[Anabel Sanz]] ef--'''SORTUA''' feminista, ekintzailea (Ermua, 1963)
# [[Elena Mendizabal]] ----'''SORTUA''' artista, eskultorea (Donostia, 1960)
# [[Sandra Garaioa]] ef--'''SORTUA''' irudigilea, ilustratzailea (Donostia, 1993)
# [[Amaia Cazenave]] ----'''SORTUA''' kazetaria (Baiona, 1987)
# [[Begoña Durruty]] ef--'''SORTUA''' ilustratzailea, idazlea (Arizkun, 1968)
# [[Pilartxo Etxeberria]] ef--'''SORTUA''' doktorea, euskaltzain urgazlea (Teruel, 1947)
# [[Eneritz Gorrotxategi]] ----'''SORTUA''' kazetaria (Gabiria, 1985)
# [[Jaione Munarriz]] ef--'''SORTUA''' metereologoa (Idiazabal, 1981)
# [[Christine Etchevers]] ef--'''SORTUA''' margolaria (Baiona, 1953)
# [[Nerea Gastón]] ef--'''SORTUA''' arte-historialaria (Durango, 1995)
# [[Usue Egia]] ----'''SORTUA''' ilustratzailea (Durango, 1992)
# [[Elena Moreno Scheredre]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Bilbo)
# [[Leoni Etxebarren]] efef'''SORTUA''' bertso-jartzailea (Urepele, 1924-Donibane Garazi, 2014)
# [[Rosa Arregi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Mallabia, 1922-Valentzia, 2004)
# [[Maria Amatriain]] --ef'''SORTUA''' hezitzailea (Azkoien, 1867-Azagra, 1955)
# [[Carmen Cascante]] efef'''SORTUA''' maistra (Abaigar, 1885-Madril, 1982)
# [[Blasa Morales]] ----'''SORTUA''' maistra (Nafarroa, XIX-XX)
# [[Julita Beraza|Julia Beraza]] efef'''SORTUA''' erraketista
# [[Mariolein Sabarte Belacortu]] ----idazlea '''SORTU''' (Herbehereak, 1944)
# [[Mercedes Diaz Morales]] tren geltokiburua '''SORTU''' (Araba, 1902-1982)
# [[Anna Pavlyk]] '''IDAZLEA''' eta ekintzaile (Ukraina, 1855-1928)
# [[Hanna Arsenych-Baran]] idazlea (Ukraina, 1970-2021)
# [[Hanna Barvinok]] idazlea (Ukraina, 1828-1911)
# [[Klymentyna Popovych-Boiarska]] idazlea (Ukraina, 1863-1945)
# [[Myroslava Sopilka]] idazlea (Ukraina, 1897-1937)
# [[Bushra al-Maqtari]] idazlea, ekintzailea (Yemen, 1979)
# [[Matilde Zapata]] idazlea, (Sevilla-Santander, 1906-1938)
# [[Matilde Elena López]] idazlea (Salvador, 1929-2010)
# [[Aída Cartagena Portalatín]] idazlea (Ukraina, 1828-1911)
# [[Alcira Soust Scaffo]] idazlea (Uruguai, 1924-1997)
# [[Luisa Carnés]] idazlea (Madril, 1905-1964)
# [[Concha Castroviejo]] idazlea (Coruña, ç 1910-1995)
# [[Zaruhi Bahri]] idazlea, gizarte ekintzailea (Armenia, 1880-1958)
# [[Hanna K. Korany]] idazlea (Siria, 1870-1898)
# [[Porochista Khakpour]] elebegilea (Siriar-Estatubatuarra, 1978)
# [[Salma Kuzbari]] idazlea, feminista (Libano, 1923-2006)
# [[Tsehay Melaku]] idazlea (Etiopia, 1952)
# [[Rangina Hamidi]] idazlea, politikaria, ekintzailea (Afganistan, 1978)
# [[Louise Aslanian]] idazlea, ekintzaile komunista (Iran-Frantzia, 1904-1945)
# [[Fatemeh Keshavarz]] idazlea (Iran-AEB, 1952)
# [[Senedu Gebru]] idazlea (Etiopia, 1916-2009)
# [[Hayganuş Mark]] idazlea (Armenia, 1885-1966)
# [[Khosrovidukht]] idazlea, musikagilea (Armenia, VIII. mendea)
# [[María Dolores Masana]] kazetaria, idazlea (Bartzelona, 1936)
# [[Marija Strojnik]] '''astronomoa''' (Eslovenia, 1950)
# [[Linda Spilker]] astronomoa (AEB, 1890-1981)
# [[Constance M. Rockosi]] astronomoa (AEB, 1980)
# [[Julena Steinheider Duncombe]] astronomoa (AEB, 1911-2003)
# [[Marie-Jeanne de Lalande]] astronomoa (1768, 1832)
# [[Rosaly Lopes]] astronomoa (Brasil, 1957)
# [[Nikole Lewis]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Nicole Capitaine]] astronomoa (Frantzia, 1948)
# [[Paulina Lira]] astronomoa (Txile, XX. mendea)
# [[Rachel Mandelbaum]] astronomoa (AEB, 1977)
# [[María Cristina Pineda Suazo]] astronomoa (Honduras, 1954)
# [[Mirjana Povic]] astronomoa (Serbia, 1981)
# [[Muriel Mussells Seyfert]] astronomoa (AEB, 1909-1997)
# [[Isabel Márquez Pérez]] astronomoa (Badajoz, 1967)
# [[Josefa Masegosa Gallego]] astronomoa (Almeria, 1957)
# [[Agnes Mary Clerke]] astronomoa (Irlanda, 1842-1907)
# [[Yuki Okoda]] astronomoa (Japonia, 1990)
# [[Denise C. Stephens]] astronomoa (AEB, 1973?)
# [[Sarah Tuttle]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Chanda Prescod-Weinstein]] astronomoa (AEB, 1982)
# [[Kyongae Chang]] astrofisikaria (Hego Korea, 1946)
# [[Jessie Christiansen]] astrofisikaria (Australia, XX.mendea)
# [[Rachel Somerville]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Susan Jane Cunningham]] matematikaria, astronomoa (AEB, 1842-1921)
# [[Phoebe Waterman Haas]] astronomoa (AEB, 1882-1967)
# [[Luisa Landová-Štychová]] astronomoa (Austria-Hungaria, 1885-1965)
# [[Anna Estelle Glancy]] astronomoa (AEB, 1883-1975)
# [[Margaret Mayall]] astronomoa (AEB, 1902-1995)
# [[Martha P. Haynes]] astronomoa (AEB, 1951)
# [[Ilse Cleeves]] astrofisikaria (AEB, XX. mendea)
# [[Carolin Crawford]] astronomoa (Erresuma Batua, 1963)
# [[Janine Connes]] astronomoa (Frantzia, 1934)
# [[Joy Crisp]] geologoa, astronomoa (AEB, XX.mendea)
# [[Florence Cushman]] astronomoa (AEB, 1860-1940)
# [[Rosina Dafter]] astronomoa (Australia, 1875-1959)
# [[Mary Osborne|Mary Osbone]] Gitarrista (AEB, 1921-1992)
# [[Olga Smirnova]] dantzaria (Errusia, 1991)
# [[Olga Smirnova (borrokalaria)]] borrokalaria (Errusia, 1979)
# [[Conchita Martínez]] tenislaria (Huesca, 1972)
# [[Margaret Lindsay]] aktorea (AEB, 1910-1981)
# [[Cristina Cruz Mínguez]] aktorea (Espainia, 1983)
# [[Mercedes Díaz]] aktorea (Espainia, 1894-1960)
# [[Elise Harmon]] asmatzailea (AEB, 1909-1985)
# [[Ingeborg Hochmair]] asmatzailea (Austria, 1953)
# [[Ada Henry Van Pelt]] asmatzailea (AEB, 1838-1923)
# [[Elizabeth Lee Hazen]] asmatzailea (AEB, 1885-1975)
# [[Ruth Handler]] asmatzailea (AEB, 1916-2002)
# [[Lil Hardin Armstrong]] musikagilea (AEB, 1898-1971)
# [[Ruth Brito]] triatleta (Lanzarote, 1980)
# [[Ana María Alonso Zarza]] geologoa, ikertzailea (Avila, 1962)
# [[Chantal Loïal]] dantzaria eta koreografoa (Guadalupe, Frantzia, 1969)
# [[Melba Liston]] tronboijolea, musikagilea (AEB, 1926-1999)
# [[Alice Coltrane]] pianojolea, musikagilea (AEB, 1937-2007)
# [[Mahsa Amini]] erahila(Iran, 2000-2022)
# [[Mélanie Joly]] politikaria (Kanada, 1979)
# [[Nazanin Boniadi]] aktorea (Iran, 1980)
# [[Roxana Saberi]] kazetari atxilotua Iranen (AEB, 1977)
# [[Lili Reinhart]] aktorea (AEB, 1996)
# [[Kiernan Shipka]] aktorea (AEB,1999)
# [[Wanuri Kahiu]] zine-zuzendaria (Kenya, 1980)
# [[Eduarda Mansilla]] idazlea, musikagilea (Argentina, 1834-1892)
# [[Agustina Ortiz de Rozas]] politikaria, filantropoa (Argentina, 1816-1898)
# [[Pauline de Meulan]] idazlea eta kazetaria (Frantzia, 1773-1827)
# [[Margaret Satterthwaite]] Epaile eta legelarien independentziaren gaineko Kontalari Berezia (AEB)
# [[Miren Arenzana Letamendi|Miren Arenzana Letamendia]] artista, eskultorea (Bilbo, 1965)
# [[María Gay]] mezzosopranoa (Bartzelona 1876-1943)
# [[Isabella Colbran]] mezzosoprano (Madril, 1784 - Bolonia, 1845)
# [[Florence Van de Walle]] jornalari belgikarra, communarde Parisko Komunan (1838 - )
# [[Pétroleuse (Parisko Komunako su-emaileak)]] Parisko Komunako su-emaileak (1871)
# [[Manuela Rosas]] ekintzaile politikoa (Argentina, 1817-1898)
# [[Camila O'Gorman]] maitasunagatik fusilatua (Argentina, 1825-1848)
# [[Blanca Podestá]] aktorea (Argentina, 1889-1967)
# [[María Podestá]] aktorea (Argentina, 1875-1954)
# [[Marianne Beth]] abokatua (Viena, 1889-1984)
# [[Diana Russell]] soziologoa eta ekintzailea (Hego Afrika, 1938-2020)
# [[María Esther Podestá]] aktorea (Argentina, 1896-1954)
# [[Susú Pecoraro]] aktorea (Argentina, 1952)
# [[Mona Maris]] aktorea (Argentina, 1901-1991)
# [[Ana Perichon]] aristokrata frantsesa (1775-1847)
# [[María Luisa Bemberg]] aktorea (Argentina, 1922-1995)
# [[Zully Moreno]] aktorea (Argentina, 1920-1999)
# [[Luz Gabás]] idazlea, politikaria (Huesca, 1968)
# [[Ángela Jeria]] arkeologoa, ??idazlea?? (Txile, 1926-2020)
# [[Biblioteken eguna]]
# [[Luisa de Medrano]] akademikoa, poeta eta filosofoa (1484-1527)
# [[Begum Rokeya]] idazlea eta ekintzaile feminista (Kalkuta, 1880-1932)
# [[María Antinea]] aktorea (Jaen,Argentina, 1915-1991)
# [[Mecha Ortiz]] aktorea (Argentina, 1900-1987)
# [[Orfilia Rico]] aktorea (Uruguai,Argentina, 1871-1936)
# [[Nury Montsé]] aktorea (Argentina, 1917-1971)
# [[Silvana Roth]] aktorea, politikaria (Italia,Argentina, 1923-2010)
# [[Marta Extramiana]] idazlea, ilustratzailea, (Gasteiz, 1964)
# [[Vida Akoto Bamfo]] epailea (Ghana, 1949)
# [[Celma Ribas]] abeslaria (Angola, 1982)
# [[Beatriz Matar]] aktorea (Argentina, 1954)
# [[Lita Stantic]] zine-zuzendaria, gidoilaria (Argentina, 1942)
# [[Graciela Borges]] aktorea (Argentina, 1917-1971)
# [[Esther Borao]] ingeniaria, asmatzailea (Zaragoza, 1988)
# [[Mary Daly]] filosofo feminista (AEB, 1928-2010)
# [[Terry McMillan]] idazlea (AEB, 1951)
# [[Esther Rebato Ochoa]] antropologoa, ikertzailea (Bilbo,1957)
# [[María Herrera]] motoziklista (Toledo, 1996)
# [[Ana Carrasco]] motoziklista (Murtzia, 1997)
# [[Elena Rosell]] motoziklista (Valentzia, 1986)
# [[Juana Viale]] aktorea, aurkezlea (Argentina, 1982)
# [[Manuela Viale]] aktorea (Argentina, 1991)
# [[Silvia Legrand]] aktorea (Argentina, 1927-2020)
# [[Marcela Tinayre]] aurkezlea, enpresaburua (Argentina, 1950)
# [[Dolores Fonzi]] aktorea (Argentina, 1978)
# [[Florencia Raggi]] modeloa, aktorea (Argentina, 1972)
# [[Nilda Raggi]] aktorea, zuzendaria (Argentina, 1938)
# [[Ana Celentano]] aktorea (Argentina, 1969)
# [[Danielle Casanova]] Frantziako militante komunista eta erresistentziako kidea (1909-1943)
# [[Fanny Gallot]] Frantziako historialaria (1981 - )
# [[Eulalie Papavoine]] Parisko Komunako erizaina, ustezko su-eragilea (1846-1875)
# [[Claudia di Girolamo]] aktorea, zuzendaria, aktibista (Txile, 1956)
# [[Adriana Barraza]] aktorea, maistra, zuzendaria (Mexiko, 1956)
# [[Fernanda Mistral]] aktorea (Argentina, 1934)
# [[Big Mama Thornton]] blues abeslaria (AEB, 1926-1984)
# [[Lita de Lázzari]] etxekoandre mediatikoa (Argentina, 1925-2015)
# [[China Zorrilla]] aktorea, zuzendaria (Uruguai, 1922-2014)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''iraila''')===
(Ordena: SORTU, ASTRONOMOAK, BESTELAKOAK)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Arantza San Sebastian]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, hezkuntzako aholkularia (Donostia, 1958)
# [[Izaskun Etxeberria]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta irakaslea (Altsasu, 1964)
# [[Kristina Saralegi]] efef'''SORTUA''' baserritarra, abeltzaina, talogilea (Leitza, 1974-2022)
# [[Gotzone Sestorain]] ef--'''SORTUA''' baserritarra, poeta, irrintzilaria (Leitza, 1965)
# [[Victoria Ariño]] efef'''SORTUA''' filantropoa (Ermua, 1889-1974)
# [[Ines Bengoa]] ef--'''SORTUA''' ipuin kontalaria (Tenerife-Lizarra, 1973)
# [[Jeronima Uriarte Elizalde]] ----'''SORTUA''' filantropoa, ongile (Lizarra, 1855-1929)
# [[Emilia Goyena Arraiza]] ef--'''SORTUA''' idazlea, ekintzaile (Lizarra, 1916-1999)
# [[Garbiñe Basarte]] ef--'''SORTUA''' kale-artista, muralista (Lizarra, 1976)
# [[Libe Agirre]] ef--'''SORTUA''' irrati esataria, kazetaria, (Meñaka)
# [[Irati Martin]] ef--''SORTUA''' futbolaria (Durango, 2003)
# [[Anne-Marie Lagarde]] ----'''SORTUA''' idazlea eta ikertzaile (Zuberoa, 1944)
# [[Edurne Azpitarte]] ef--'''SORTUA''' areto-futbolaria (Garai, 1978)
# [[Carmen Pérez Rodrigo]] ef--'''SORTUA''' Euskal Herriko Medikuntzaren Errege Akademiaren lehenengo emakumezkoa (Alonsotegi, 1960)
# [[Mariela SR Coline Fanon]] '''SORTUA''' Haur lapurtua (Guatemala, 1968)
# [[Felisa Ventura]] ef--'''SORTUA''' erizaina eta emagina (Eibar, 1902-1959)
# [[Ana Belén Pintado]] ef--'''SORTUA''' haur lapurtua (Madril, 1973)
# [[Mariam al-Asturlabi]] '''ASTRONOMOAK''' Alepo astrolabio-egilea (Siria, X. gizaldian)
# [[Nadia Zakamska]] astronomoa (Errusia, 1979)
# [[Idit Zehavi]] astronomoa, ikertzailea (Israel, 1969)
# [[Louise Webster]] astronomoa, fisikaria (Australia, 1941-1990)
# [[Alycia J. Weinberger]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Fiammetta Wilson]] astronomoa (Erresuma Batua, 1864-1920)
# [[Jennifer Wiseman]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Rosemary Wyse]] astronomoa (Erresuma Batua, 1957)
# [[Alice Grace Cook]] astronomoa (Erresuma Batua, 1877-1958)
# [[Priscilla Fairfield Bok]] astronomoa (AEB, 19896-1975)
# [[Shadia Habbal]] astronomoa (Siria, XX. mendea)
# [[Deborah Dultzin Kessler]] astronomoa (Mexiko, 1945)
# [[María Luisa Aguilar]] astronomoa(Jauja Peru 1938)
# [[Claire Armstrong]] astronomo amateurra (Britania)
# [[Emma Vyssotsky]] astronomoa (AEB, 1894-1975)
# [[Julie Vinter Hansen]] astronomoa (Danimarka, 1890-1960)
# [[Gladys Vergara]] astronomoa (Uruguai, 1928-2016)
# [[Esmeralda Mallada]] astronomoa (Uruguai, 1937)
# [[Jacqueline Hewitt]] astronomoa (EEBB, 1958)
# [[Catherine Heymans]] astronomoa (Britainia, XX. mendea)
# [[María Teresa Ruiz]] astronomoa (Txile, 1946)
# [[Silvia Torres Castilleja]] astronomoa (Mexiko, 1940?)
# [[Gloria Suzanne Koenigsberger Horowitz]] astronomoa (Mexiko, XX. mendea)
# [[Silvana Navarro Jiménez]] astronomoa (Mexiko, XX. mendea)
# [[Meg Urry]] astronomoa (AEB, 1945)
# [[Maura Tombelli]] astronomoa (Italia, 1952)
# [[Jana Tichá]] astronomoa (Txekia, 1965)
# [[Alenush Terian]] astronomoa (Iran, 1920-2011)
# [[Bobbie Vaile]] astronomoa (Australia, 1959-1996)
# [[Ann Hornschemeier]] astronomoa (EEBB, XX. mendea)
# [[Svetlana Guerasimenko]] astronomoa (Ukraina, 1945)
# [[Jen Gupta]] astrofisikaria (Britaina, XX. mendea)
# [[Maria Antonella Barucci]] astronomoa (Italia, XX. mendea)
# [[Merieme Chadid]] astronomoa (Maroko, 1969)
# [[Madge Adam]] astronomoa (Erresuma Batua, 1912-2001)
# [[Karlina Leksono Supelli]] astronomoa, filosofoa (Indonesia, 1958)
# [[Annapurni Subramaniam]] astronomoa (India, XX. mendea)
# [[Paris Pişmiş]] astronomoa (Turkia-Mexiko, 1911-1999)
# [[Jane Squire]] astronomoa, idazlea, aktibista (Ingalaterra, 1686-1743)
# [[Maritza Soto]] astronomoa (Txile, 1990)
# [[Sara Seager]] astronomoa (Kanada, 1971)
# [[Caterina Scarpellini]] astronomoa, metereologoa (Italia, 1808-1873)
# [[Lenka Šarounová]] astronomoa (Txekia, 1973)
# [[Anneila Sargent]] astronomoa (Erresuma Batua, 1942)
# [[Carlota de Sajonia-Meiningen]] astronomoa (Alemania, 1751-1827)
# [[Jen Gupta]] astrofikaria (Britainia, XX. mendea)
# [[Pilar Ruiz-Lapuente]] astronomoa (Bartzelona, 1964)
# [[Monica Rubio (astronomoa)]] astronomoa (Txile, 1955)
# [[Claudine Rinner]] astronomoa (Frantzia, 1965)
# [[Julia Riley]] astronomoa (Britainia, XX. mendea)
# [[Mercedes Richards]] astronomoa (Jamaika, 1955-2016)
# [[Gabrielle Renaudot]] astronomoa (Frantzia, 1887-1962)
# [[Hilkka Rantaseppä-Helenius]] astronomoa (Finlandia, 1925-1975)
# [[Zinaída Akséntieva]] astronomoa (Ukraina, 1900-1969)
# [[Mary Proctor]] astronomoa (Erresuma Batua, 1862-1957)
# [[Helen Dodson Prince]] astronomoa (AEB, 1905-2002)
# [[Yelena Pitieva]] astronomoa (Errusia, XX.mendea)
# [[Louise du Pierry]] astronomoa (Frantzia, 1746-1807)
# [[Ľudmila Pajdušáková]] astronomoa (Eslovakia, 1916-1979)
# [[Feryal Özel]] astronomoa (Turkia/AEB, 1975)
# [[Mazlan Othman]] astronomoa (Malaysia, 1951)
# [[Sally Oey]] astronomoa (AEB, 1984)
# [[Janina Ochojska]] astronomoa (Polonia, 1955)
# [[Yaël Nazé]] astronomoa (Belgika, 1955)
# [[Camila Navarrete]] astronomoa (Txile, XX. mendea)
# [[Sultana N. Nahar]] astronomoa (Pakistan, 1990)
# [[Carolyn Porco]] astronomoa (AEB, 1953)
# [[Anne Sewell Young]] astronomoa (AEB)
# [[Margaretha Kirch]] astronomoa (Alemania)
# [[Eva Grebel]] astronomoa (Alemania)
# [[Erika Böhm-Vitense]] astronomoa (Alemania-AEB)
# [[Elizabeth Alexander]] irrati-astronomoa, geologoa, fisikaria (Erresuma Batua, 1908-1958)
# [[Victoria Kaspi]] astrofisikaria (AEB-Kanada, 1967)
# [[Ma Chung-pei]] astronomoa (Txina)
# [[Maud Worcester Makemson]] astronomoa (AEB, 1891-1977)
# [[Ala Masévich]] astronomoa (Georgia, 1918-2008)
# [[Karen Masters]] astronomoa (Erresuma Batua, 1979)
# [[Janet Akyüz Mattei]] astronomoa (Turkia, 1943-2004)
# [[Naomi McClure-Griffiths]] astronomoa (Turkia, 1943-2004)
# [[Susan McKenna-Lawlor]] astronomoa (AEB, 1975)
# [[Karen Jean Meech]] astronomoa (AEB, 1959)
# [[Anja Cetti Andersen]] astronomoa (Danimarka, 1965)
# [[Duília de Mello]] astronomoa (Brasil, 1963)
# [[Ruth Murray-Clay]] astronomoa (AEB, XX.mendea)
# [[Alice Archenhold]] astronomoa (Alemania, 1874-1943)
# [[Anne Archibald]] astronomoa (Kanada- Erresuma Batua, 1976)
# [[Elizabeth Lada]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Nidia Morrell]] astronomoa (Argentina, 1953)
# [[Teresa Lago]] astronomoa (Portugal, 1947)
# [[Gemma Lavender]] astronomoa (Erresuma batua, 1986)
# [[Farzana Aslam]] astronomoa, fisikaria (Pakistan, XX.mendea)
# [[Pauline Barmby]] astronomoa (Kanada, 1972)
# [[Margaret Lindsay Huggins]] astronomoa (Erresuma Batua 1948-1915)
# [[Gemma Lavender]] astronomoa (Erresuma Batua, 1986)
# [[Helen Lines]] astronomoa (AEB, 1918-2001)
# [[Martha Betz Shapley]] astronomoa (AEB, 1890-1981)
# [[Christy A. Tremonti]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Elizabeth Beckley]] argazkilari astronomikoa (Britaina Handia, 1846-1927)
# [[Ewine van Dishoeck]] astronomo eta fisikaria (Herbehereak, 1955)
# [[Kathleen Ollerenshaw]] astronomoa eta matematikaria (Britaina Handia, 1912-2014)
# [[Anna Frebel]] astronomoa (Alemania, 1980)
# [[Alicia M. Soderberg]] astrobomoa (AEB, 1977)
# [[Caroline Furness]] astronomoa (AEB, 1869-1936)
# [[Ethel Bellamy]] astronomo, sismologo (Erresuma Batua, 1981-1960)
# [[Amy Barger]] astronomoa (AEB, 1971)
# [[Yevguenia Bugoslávskaia]] astronomo sobietarra (1899-1960)
# [[Reysa Bernson]] astronomoa (Frantzia, 1904-1944)
# [[Elizabeth Brown]] astronomoa (Erresuma Batua, 1830, 1899)
# [[Miriam Burland]] astronomoa (Kanada, 1902-1996)
# [[María Herreros|Maria Herreros]] ilustratzailea, (Valentzia, 1983)
# [[Yelena Davydova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1961)
# [[Zoja Grancharova]] gimnasta artistikoa (Bulgaria, 1966)
# [[Natalia Kutxinskaia|Natalia Kuchinskaya]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1949)
# [[Larisa Petrik]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1949)
# [[Dörte Thümmler|Dorte Thummler]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1974)
# [[Klaudia Rapp]] gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Jelena Grosheva]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1979)
# [[Lăcrămioara Filip|Lacramioara Filip]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Yun Mi Kang]] gimnasta artistikoa (Korea, 1988)
# [[Isabelle Severino]] gimnasta artistikoa (Paris, 1980)
# [[Mo Huilan|Mo Hullan]] gimnasta artistikoa (Txina, 1979)
# [[Xuan Liu]] gimnasta artistikoa (Txina, 1979)
# [[María Teresa Vera]] musikagilea, gitarra-jolea (Kuba, 1895-1965)
# [[Nadine Heredia]] politikaria, Lehen dama (Peru, 1976)
# [[Carolina Malchair]] gimnasta erritmikoa (Malaga, 1982)
# [[Liliana Vitale]] musikagilea, abeslaria (Argentina, 1959)
# [[Rosario Ustáriz Borra]] poeta (Echo, 1927- Jaca, 2009)
# [[Karin Ohlenschläger|Karin Ohlenschlager]] arte kudeatzailea (Alemania, 1959 + Gijon, 2022)
# [[Elise Ray]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1982)
# [[Noor Jordaniakoa]] arkitektoa, erregina ohia (AEB, 1951)
# [[Joyce DiDonato]] mezzosopranoa (AEB, 1969)
# [[Susan Graham]] mezzosopranoa (AEB, 1960)
# [[Simona Amânar]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Amy Chow]] gimnasta artistikoa (Kaliformia, 1978)
# [[Kristen Maloney]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1981)
# [[Tasha Schwikert]] gimnasta artistikoa (Las Vegas, 1984)
# [[Liudmila Yezhova]] gimnasta artistikoa (Mosku, 1982)
# [[Courtney McCool]] gimasta artistikoa (Kansas, 1988)
# [[Patrizia Ciofi]] mezzosopranoa (Italia, 1967)
# [[Miah Persson]] sopranoa (Suedia, 1969)
# [[Karita Mattila]] sopranoa (Finlandia, 1960)
# [[Anne Sofie von Otter]] mezzosopranoa (Suedia, 1955)
# [[Birgitta von Otter]] kazetaria, idazlea (Hungaria-Suedia, 1939)
# [[Vera Rozsa]] abeslaria, kantu-maistra (Hungaria, 1917)
# [[Ileana Cotrubaş]] abeslaria, kantu-maistra (Errumania, 1939)
# [[Hannah Wilke]] artista, performacelaria (AEB, 1940-1993)
# [[Jelena Dolgopolova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1975)
# [[Rozalia Galiyeva|Rozaliya Galiyeya]] Gimnasta artistikoa (Uzbekistan,1977)
# [[Kim Zmeskal]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1976)
# [[Wendy Bruce]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1992)
# [[Betty Okino]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1975)
# [[Kerri Strug]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1977)
# [[Elena Gómez Servera|Elena Gomez]] gimnasta artistikoa (Manacor, 1985)
# [[Eva Hesse]] eskultorea (Alemania/AEB, 1936-1970)
# [[Yvonne Rainer]] dantzaria, koreografoa (AEB, 1934)
# [[Dorothea Röschmann]] sopranoa (Alemania, 1967)
# [[Teresa Stratas]] sopranoa (Kanada, 1938)
# [[Laura Campos]] gimnasta artistikoa (Merida, 1988)
# [[Barbara Ehrenreich]] saiakeragile eta gizarte ekintzailea (EEBB, 1941-2022)
# [[Silvia Bel]] aktorea (Bartzelona, 1970)
# [[Lucy R. Lippard]] idazlea, arte-kritikaria (AEB, 1937)
# [[Alina Szapocznikow]] eskultorea, holokaustotik bizirik ateratakoa (Polonia, 1926-Frantzia1970)
# [[Nancy Holt]] eskultorea (AEB, 1938-2014)
# [[Beverly Pepper]] eskultorea (AEB, 1922-2020)
# [[Barbara Rose]] arte-kritikaria (AEB, 1936-2020)
# [[Anne Truitt]] eskultorea (AEB, 1921-2004)
# [[Mary Pinchot Meyer]] eskultorea (AEB, 1920-1964)
# [[Lotte Lenya]] abeslaria, aktoreaa (Viena, 1898-1981)
# [[Evelyn Lear]] sopranoa (AEB, 1926-2012)
# [[Gisela May]] aktorea, abeslaria, irakaslea (Alemania, 1924-2016)
# [[Hildegard Knef]] abeslaria, aktorea, idazlea (Alemania, 1925-2002)
# [[Ute Lemper]] aktorea, abeslaria (Alemania, 1963)
# [[Greta Keller]] mezzosopranoa, aktorea (Austria, 1903-1977)
# [[Soile Isokoski]] sopranoa (Finlandia, 1957)
# [[María Cruz Berrocal]] arkeologoa (España. XX. mendea)
# [[Leily Santizo]] abokatua (Guatemala)
# [[Nineth Montenegro]] politikaria (Guatemala, 1957)
# [[Siomara Sosa]] fiskala (Guatemala, 1975)
# [[Lucrecia Hernández Mack]] politikaria (Guatemala, 1973)
# [[Nerea Aresti]] historialaria (Bilbo, 1961)
# [[Ellen Beeman]] idazle, bideojokogilea (AEBo, 1964)
# [[Kathleen Battle]] sopranoa (AEB, 1948)
# [[Zury Ríos]] politikaria (Guatemala, 1968)
# [[Sandra Torres]] politikaria (Guatemala, 1955)
# [[Marta Luxán]] soziologoa (Bilbo, 1970)
# [[Harolyn Blackwell]] sopranoa (AEB, 1955)
# [[Carol Vaness]] sopranoa (AEB, 1952)
# [[Hanna Hammarström]] asmatzailea (tel. kablea) (Suedia, 1829-1914)
# [[Laura Mora]] zinema zuzendaria (Kolonbia, 1981)
# [[Isa Campo]] zinema zuzendaria (Oviedo, 1975)
# [[Susan Tedeschi]] abeslaria (AEB, 1970)
# [[Mary Hallock-Greenewalt]] asmatzailea (siria-AEB, 1871-1950)
# [[Sarah Guppy]] asmatzailea (Britainia, 1770-1852)
# [[Melissa George]] asmatzailea, aktorea (Australia, 1976)
# [[Rachel Blanchard]] aktorea (Kanada, 1976)
# [[Txaro Arrazola]] artista, margolaria (Gasteiz, 1963)
# [[Cristina Lucas]] artista, feminista (Ubeda, 1973)
# [[Laura Mulvey]] zinema feminista teorialaria (Oxford, 1941)
# [[Vi Redd]] jazz abeslaria, saxofoi jolea (AEB, 1928)
# [[Sweet Emma Barrett]] jazz abeslaria, pianojolea (AEB, 1897-1983)
# [[Terin Humphrey]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1986)
# [[Hollie Vise]] gimnasta artistikoa (Texas, 1987)
# [[Renske Endel]] gimnasta artistikoa (Herbereak, 1983)
# [[Dominique Moceanu|Dominique Moceau]] gimnasta artistikoa (Kalifornia, 1981)
# [[Amanda Borden|Amanda Border]] gimnasta artistikoa (Ohio, 1977)
# [[Jaycie Phelps]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1979)
# [[Olesia Dudnik]] gimnasta artistikoa (Ukrania, 1974)
# [[Jadiyetu El Mohtar]] Fronte Polisarioaren Espainiako Ordezkaritzako kidea (Sahara, 1959)
# [[Staša Zajović|Stasa Zajovic]] feminista, giza eskubideen aldeko aktibista (Montenegro, 1953)
# [[Lepa Mladjenovic]] feminista, giza eskubideen aldeko aktibista LGBT (Belgrad, 1954)
# [[Manuela Martelli]] zinema aktore eta zuzendaria (Santiago, Txile, 1983)
# [[Sultana Khaya]] saharar ekintzailea (Sahara ??)
# [[Salma Solaun]] gimnasta erritmikoa (Gasteiz, 2005)
# [[Elena López Riera|Elena Lopez Riera]] zinegilea (Orihuela, 1982)
# [[Martina de Zuricalday]] enpresaburua (Bilbo, 1839-1932)
# [[Isabel Cadenas]] kezetaria, dokumentalista (Basauri, 1982)
# [[Margarita Salaberria Galarraga]] diplomatikoa (Madril?, 1911-2000)
# [[Aline Griffith]] kondesa, espioia (AEB, 1923-2017)
# [[Anne-Marie Ménand]] communarde, Parisko Komunan ibilitako emakumea (Frantzia, 1837- )
# [[Louise Pioger]] communarde, Parisko Komunan ibilitako emakumea (Frantzia, 1848-1920)
# [[Marisa Linton]] Frantziako Iraultzan espezializatutako historiagilea (Erresuma Batua, 1848-1920)
# [[Michèle Riot-Sarcey]] Historia garaikideko eta genero-historiako irakaslea (Frantzia, 1943- )
# [[Emakumeak Parisko Komunan]] (Frantzia, 1871)
}}
=== Hobetuak 2022 ===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Maite Maruri]] opera abeslaria (Plentzia, 1979)
# [[Maria Angeles Mezkiritz|Maria Angeles Mezkiriz]] nafar arkeologoa (Faltzes, 1929)
# [[María Francés]] nafar aktorea (Tutera, 1887-1987)
# [[Violeta Parra]] abeslaria eta musikagilea (Txile, 1917-1967)
# [[Nekane Sarobe]] bikoizlea (Donostia, 1953)
# [[Consuelo Flecha]] pedagogoa (Bilbo, 1948)
# [[Beatriz Martinez de Antoñana]] aktorea (Araba,1975)
# [[Susan B. Anthony]] feminista eta sufragista (EEBB)
# [[Margot Frank]] Holokaustoaren biktima, Ana Franken ahizpa (Alemania,1926-1945)
# [[Elisabeth Larena]] aktorea (Bizkaia, 1989)
# [[Arantza Idiazabal Gorrotxategi]] irakaslea eta euskaltzain urgazlea (Gipuzkoa, 1945)
# [[Maitane Urbieta]] irratiko kirol-kazetaria eta UEFA Europa Leagueko lehen emakume-berriemailea (Gipuzkoa, 1983)
# [[Blanca Vidal]] aktorea (Bilbo, 1885-1962)
# [[Agustina Aragoikoa]] heroia (Katalunia,1786-1857)
# [[Teresa Aranguren]] Kazetaria (Araba, 1944)
# [[Felisa Mary]] aktorea (Bizkaia, 1892-1956)
# [[Fariba Sheikhan]] aktorea eta abeslaria (Bizkaia, 1988)
# [[Isabel Mellén]] arte-historialaria, ikertzailea eta dibulgatzailea (Araba, 1986)
# [[Maria Moliner]] liburuzaina, filologoa eta hiztegigilea (Zaragoza, 1900-1981)
# [[Alice Stone Blackwell]] feminista, giza-eskubideen defendatzailea (AEB, 1857-1950)
# [[Lucy Stone]] Kazetaria, feminista, abolizionista,sufragista (AEB, 1818-1893)
# [[Rosa Bonheur]] animalia-margolaria eta eskuturagilea (Frantzia, 1822-1899)
# [[Maryse Choisy]] Kazetaria, idazlea eta saiakeragilea (Lapurdi, 1903-1979)
# [[Pilar López Júlvez]] dantzaria eta koreografoa (Gipuzkoa, 1912-2008)
# [[Concepción Aleixandre]] mediku, ginekologo, asmatzaile, zientzialari... (Valentzia, 1862-1952)
# [[María Puy Uitzi]] historialaria (Nafarroa, 1915-2008)
# [[Corín Tellado]] maitasun istorio laburren idazlea (Asturias, 1927-2009)
# [[Matilde Huitzi]] maistra, pedagogoa, abokatua, feminista (Nafarroa, 1980-1965)
# [[Concha Espina]] idazlea (Kantabria, 1869-1955)
# [[Izaskun Uranga]] abeslaria (Bizkaia, 1950)
# [[Ixone Sádaba]] argazkilaria (Bilbo, 1977)
# [[Joaquina Eguaras]] Granadako Unibertsitateko 1. irakaslea, hebraista, arabista (Nafarroa-Granada, 1897-1981)
# [[Sara Baras]] flamenko dantzaria eta koreografoa (Cadiz, 1971)
# [[Ainhoa Garai]] aktorea (Gipuzkoa, 1983)
# [[Laura García]] judo jokalari-paralinpikoa (Nafarroa, 1981)
# [[Marina Ginestà]] Kazetaria, itzultzailea, gerra zibileko militante komunista (Katalunia, 1919-2014)
# [[Axun Aierbe]] itzultzailea (Gipuzkoa,1968-2008)
# [[Amaia Osaba]] piraguista (Nafarroa, 1975)
# [[Fatema Mernissi]] idazlea eta soziologoa (Maroko, 1940-2015)
# [[Eva Gonzalès]] margolaria (Frantzia, 1849-1883)
# [[Maria Luisa Ozaita]] musikagilea eta emakumeek egindako hedapenean aitzindaria (Barakaldo, 1939-2017)
# [[Isabel Fernández Reviriego]] musikaria, ekoizlea eta artista grafikoa (Bizkaia,1979)
# [[Teresa Calo]] aktorea, dramagilea eta gidoigilea (Gipuzkoa, 1955)
# [[Cris Lizarraga]] abeslaria, feminsta eta aktibista (Bizkaia, 1992)
# [[Sonia Ruiz de Azua]] psikologoa, ikertzailea, psikiatria-irakaslea (Bizkaia, 1979)
# [[Begoña Bilbao Alboniga]] idazlea, musikagilea eta euskaralaria (Bizkaia, 1932-2005)
# [[Najat El Hachmi]] idazle amazigha (Katalunia,)
# [[Ellen Ochoa]] astronauta (AEB, 1958)
# [[María Luz Morales]] kazetaria, idazlea (Galizia- Bartzelona)
# [[Cristina Petite]] atleta (Bizkaia,1972)
# [[Irene Loizate]] txirrindularia, duatloilaria (Bizkaia, 1995)
# [[Maritxu Housset]] gomazko paleta pelotaria (Lapurdi, 1981)
# [[Eider Hurtado]] kazetaria (Bizkaia, 1981)
# [[Gina Pane]] artista (Lapurdi, 1939-1990)
# [[Ruth Arnon]] biokimikaria (Israel, 1933)
# [[Andere Arriolabengoa]] bertsolaria (Araba, 1982)
# [[Rosa Chacel]] idazlea (Valladolid, 1898-1994)
# [[Dora Maar]] argazkilaria (Frantzia, 1907-1994)
# [[Maribel Forcadas]] medikua (Zaragoza, 1949-2012)
# [[Eneritz Iturriagaetxebarria]] txirrindularia, zuzendaria (Bizkaia, 1980)
# [[Ziortza Isasi]] txirrindularia (Bizkaia, 1995)
# [[Valentina Tereshkova]] espaiora joandako 1. emakumea (Errusia, 1937)
# [[Izaskun Osés]] paralinpiar atleta (Nafarroa, 1984)
# [[Ziortza Villa]] ultrairaupen-txirrindularia (Bizkaia, 1983)
# [[Penelope Barker]] aktibista (Tearen matxinada) (AEB, 1728-1796)
# [[Susan la Flesche Piccotte]] Ipar Amerikako omaharar natiboa eta 1.mediku indigena (AEB, 1865-1915)
# [[Rosana Ubanell]] kazetaria, eleberrigilea (Nafarroa, 1958)
# [[Julia Juániz]] muntatzailea, zine-zuzendaria eta bideo-artista (Nafarroa, 19??)
# [[Carmen Adarraga]] kirolaria (Gipuzkoa, 1921-2004)
# [[Cristina Pardo]] kazetaria, telebista-aurkezlea (Nafarroa, 1977)
# [[Esther Basurto]] boleibol kirolaria (Gipuzkoa, 1978)
# [[Isabel Urkiola]] arabar esploratzailea (Gasteiz, 1854-1911)
# [[Begoña Pro]] kazetaria eta idazlea (Iruñea, 1971)
# [[Itziar Urretabizkaia]] aktorea (Donostia, 1978)
# [[Maria Abbadia-Ürrüstoi]] idazlea, ekintzaile feminista (Paris, 1837-1913)
# [[Simone Veil]] Holokaustotik bizirik irtendako magistratu eta politikaria (Frantzia, 1927-2017)
# [[Igone Arribas]] gimnasta ohia (Barakaldo, 1983)
# [[Vera Rubin]] astronomoa, aitzindaria (AEB, 1928-2016)
# [[Mary Jobe Akeley]] esploratzailea, alpinista eta argazkilaria (AEB, 1878-1966)
# [[Blanca Castilla de Cortázar]] antropologoa eta filosofoa (Gasteiz, 1951)
# [[Elena Martínez de Madina]] filologoa (Gasteiz, 1962)
# [[Maria Weston Chapman]] abolizionista (AEB, 1806-1885)
# [[Leire Apellaniz]] zinema-ekoizlea (Bilbo, 1975)
# [[Maddi Ariztia]] ipuin bildumagilea, aitzindaria (Lapurdi, 1887-1972)
# [[María Teresa Lozano]] matematikaria, aitzindaria (Iruñea, 1946)
# [[Dorotea Barnés]] kimikaria, aitzindaria (Iruñea, 1904-2003)
# [[Eva Amaral]] abeslaria, konpositorea (Zaragoza, 1972)
# [[Amaia Lasa]] idazlea (Getaria, 1948)
# [[Virginia Apgar]] pediatra, Apgar testaren asmatzailea (AEB, 1909-1974)
# [[Anna Mani]] fisikaria, metereologoa (India, 1918-2001)
# [[Georgia O'Keeffe]] margolaria (AEB, 1887-1986)
# [[Anne Lezea]] gimnasta erritmikoa (Zarautz, 2001)
# [[Oiana Blanco]] judoka (Orio, 1983)
# [[Anne Frank]] alemaniar judu idazlea (Alemania, 1929)
# [[Tessa Andonegi]] aktorea (Donostia 1968, 1983)
# [[Loli Albero]] poeta, idazlea (Iruñea, 1962)
# [[Arantxa Aldalur]] poeta (Azkoitia, 1963)
# [[Olivia Newton-John]] abeslaria, aktorea (Cambridge, 1948-2022)
# [[Regina Salcedo]] idazlea, irudigilea, gidoigilea (Iruñea, 1972)
# [[Regina Araluze]] irrintzilaria (Bermio, 1922-2012)
# [[Olga Holtz]] matematikaria (Errusia, 1973)
# [[Phillis Wheatley]] poesia argitaratutako 1. emakume afroamerikar esklaboa (Afrika/AEB, 1753-1784)
# [[Teresa Lopez de Munain]] aktorea, irakaslea (Bilbo, 1963)
# [[Lizar Begoña]] poeta (Sopela, 1997)
# [[Mertxe Rodriguez]] antzezle eta pailazoa (Lasarte-Oria, 19868)
# [[Maite Gonzalez]] idazlea, itzultzailea (Donostia, 1943)
# [[Olatz Beobide]] aktorea, zuzendaria (Sopela, 1964)
# [[Nerea Elustondo]] bertsolaria, irakaslea (Legazpi, 1981)
# [[Sara Carracelas]] igerilari paralinpikoa (Donostia, 1975)
# [[Aranzazu González]] igerilari paralinpikoa (Donostia, 1981)
# [[Marisa González]] multimedia-artista (Bilbo, 1943)
# [[Mari Carmen Rubio]] arkulari paralinpikoa (Iruñea, 1961)
# [[Pilar Goya]] kimikaria (Gasteiz, 1951)
# [[Elizabeth Kenny]] erizaina, polio tratamentua (erizaina, 1880-1952)
# [[Garazi Kamio]] kazetaria, idazlea (Gipuzkoa, 1979)
# [[Patricia Karrikaburu]] errugbi jokalaria (Zuberoa, 1988)
# [[Emma Fursch-Madi]] sopranoa (Baiona, 1847-1894)
# [[Miriam Arrillaga]] pilotaria (Aginaga, 2000)
# [[Concha Espinosa ]] sindikalista (Bilbo, 1954-2008)
# [[Salome Gabunia]] etnologoa, euskaltzain urgazlea (Georgia, 1951)
# [[Gracianne Hastoy]] eleberrigilea (Oloroe-Donamaria, 1968)
# [[Uxue Juárez]]idazlea, arte-zuzendaria (Iruñea1981)
# [[Amalia Galarraga]] idazlea, feminista (Donostia, 1895-1971)
# [[Gloria Alcorta]] idazlea (Lapurdi-Argentina, 1951-2012)
# [[Arantza Ugalde]] sismologoa (Barakaldo, 1966)
# [[Zinaida Serebriakova]] margolaria (Errusia, 1884-1967)
# [[Siofra O´Leary]] Giza Eskubideen Europako Auzitegiko lehenengo emakume lehendakaria (Irlanda, 1968)
# [[Elena Loyo]] atleta, modelo ohia (Araba, 1983)
# [[Ángeles González-Sinde]] politikaria, gidoilaria eta zinema zuzendaria (Madril, 1965)
# [[Maider Segurola]] kazetaria (Lasarte-Oria, 1982)
# [[Leticia Canales]] surflaria (Bilbo, 1995)
# [[Rosa Elizburu]] irakaslea, alkate ohia (Arrasate, 1958)
# [[Amaia Lanbarri]] futbolaria (Arrigorriaga, 1992)
# [[Lola Rodríguez (aktorea)]] modeloa, aktibista (Las Palmas, 1998)
# [[Esti Markez]] abeslaria (Gipuzkoa, 1999)
# [[Clara Schumann]] piano-jolea, musikagilea (Alemania, 1819-1896)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''abuztua''')===
(Ordena alfabetikoan)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Edurne Garitazelaia]] efef'''SORTUA''' euskaltzalea (Zaldibar, 1926-2005)
# [[Irati Fernandez Gabarain|Irati Fernández Gabarain]] ef--'''SORTUA''' ilustratzailea (Iruñea 1983)
# [[Mercedes Lorenzo]] efef'''SORTUA''' bilbotar ospetsua (Lugo 1915- Arrasate 1996)
# [[Albina Shishova]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1966)
# [[Alexandra Georgiana Eremia]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Alexandra Marinescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1982)
# [[Alice Salomon]] erreformista soziala (Alemania, 1872-1948)
# [[Alicia Pietri de Caldera]] museo zuzendaria, Venezuelako 1. dama (Venezuela, 1923-2011)
# [[Ana Luísa Amaral]] poeta, itzultzailea, irakaslea (Portugal, 1956-2022)
# [[Anabell López]] abeslaria (Kuba, 1963)
# [[Anastasiya Kolesnikova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1983)
# [[Andreea Cacovean]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1978)
# [[Andreea Isărescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Andreea Munteanu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1998)
# [[Andreea Raducan]] Ginnasta artistikoa (Errumania, 1983)
# [[Andreea Ulmeanu]] Ginnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Ángela Irene]] abeslaria (Argentina, 1956)
# [[Anna Chepeleva]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1984)
# [[Anna Grudkó|Ana Grudkó]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1990)
# [[Annia Hatch]] Gimnasta artistikoa (Kuba-EEBB, 1978)
# [[Ashley Miles]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1985)
# [[Ashley Postell]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1986)
# [[Astrid Heese]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Atotoztli II]] erregina azteka (Mexiko, xv. mendea)
# [[Aurelia Dobre]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1972)
# [[Azucena Rodríguez]] film-zuzendaria (Madril, 1955)
# [[Betti Schieferdecker]] Gimnasta artistikoa (Alemana, 1968)
# [[Bi Wenjing]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Boriana Stoyanova]] Gimnasta artistikoa (Bulgaria, 1969)
# [[Care Santos]] idazlea (Bartzelona, 1970)
# [[Carly Patterson]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1988)
# [[Carmen Ionescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Cătălina Ponor]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Cecilia Mangini]] Argazkilaria, zinegilea (Erroma, 1927-2021)
# [[Celestina Popa]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1970)
# [[Coco Fusco]] artista bisuala (AEB, 1960)
# [[Corina Ungureanu]] Gimnasta artitikoa (Errumania, 1980)
# [[Courtney Kupets]] gimnasta artistikoa (Texas, 1986)
# [[Cristina Bontaş|Cristina Bontas]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Cristina Elena Grigoras]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1966)
# [[Dagmar Kersten]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1970)
# [[Daniela Maranduca]] Gimnasta artitikoa (Errumania, 1976)
# [[Diana Morawe]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Diane Schuur]] abeslaria, piano-jolea (AEB, 1953)
# [[Dina Kochetkova]] Gimnasta artistikoa (Mosku, 1977)
# [[Dinah Washington]] abeslaria (AEB, 1937-2018)
# [[Dolores García-Negrete Ruiz Zarco]] politikaria frankismoak eraila (Jaén, 1886-1940)
# [[Dominique Dawes]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1976)
# [[Dora García (artista)]] artista (Valladolid, 1965)
# [[Duan Zhou]] Gimnasta artistikoa (Txina XX.mendea)
# [[Ecaterina Szabo]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Elena Espinosa]] ekonomialaria eta politikaria (Ourense, 1960)
# [[Elisabeth Altmann-Gottheiner]] ekonomialaria, irakaslea (Alemania, 1874-1930)
# [[Elvira Altés]] kazetaria, irakaslea, genero ikertzailea (Bartzelona, XX. mendea)
# [[Émilie Lepennec|Emilie Lepennec]] Gimnasta artistikoa (Paris, 1987)
# [[Emme (abeslaria)]] aktorea, abeslaria (Argentina, 1982)
# [[Esther Phillips]] abeslaria (AEB, 1935-1984)
# [[Eugenia Golea]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1971)
# [[Eugenia Popa]] gimnasta artistikoa (Bucarest, 1973)
# [[Fernanda Canales]] arkitektoa (Mexiko, 1974)
# [[Florica Leonida]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Francesca Llopis]] margolaria, bideo-artista (Bartzelona, 1958)
# [[Gabriela Potorac]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Gabriele Faehnrich]] Gimnasta artistikoa (Alemania, 1968)
# [[Germaine Tillion]] etnologoa,erresistentziakoa (Frantzia, 1907-2008)
# [[Gina Gogean]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1977)
# [[Hana Říčná]] Gimnasta artistikoa (Txekia, 1968)
# [[Inga Shkarupa]] Gimnasta artistikoa (Ukaina, 1981)
# [[Ioanna Petrovschi]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Ionela Loaieş]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Irina Baraksanova|Irina BAraksanova]] Gimnasta artistikoa (Uzbekistan, 1969)
# [[Irina Yarotska]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1985)
# [[Jacqueline Lamba]] margolaria (Frantzia, 1910-1993)
# [[Jekaterina Lobazniuk]] Gimnasta artistikoa (Uzbekintan, 1983)
# [[Jelena Piskun]] Gimnasta artistikoa (Bielorrusia, 1978)
# [[Jelena Produnova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1980)
# [[Jelena Zamolodchikova]] Gimnasta artistikoa (Mosku, 1982)
# [[Jessie Tarbox Beals]] argazkilaria, fotokazetaria (AEB, 1870-1942)
# [[Judith Joy Ross]] argazkilaria (AEB, 1946)
# [[Julia Zenko]] abeslaria, aktorea (Argentina, 1958)
# [[Katie Heenan]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1985)
# [[Kim Kwang-suk (gimnasta)]] Gimnasta artistikoa (Ipar Korea, 1976)
# [[Koko Taylor]] Blues abeslaria (AEB, 1928-2009)
# [[Kristina Pravdina]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1990)
# [[Kui Yuanyuan]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Larissa Fontaine]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1977)
# [[Laura Cutina]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Laura Morante]] aktorae, gidoilaria, film-zuzendaria (Italia, 1956)
# [[Lavinia Agache]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Lavinia Miloşovici]] Gimnasta artistikoa (Errumania,1976)
# [[Léonie Duquet]] Argentinako diktaduran desagertu eta hil zuten moja (Frantzia, 1916-1977)
# [[Leopoldina Núñez Lacret]] musikagilea, irakaslea, gitarra-jolea (Kuba, 1918)
# [[Lilia Podkopayeva]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1996)
# [[Ling Jie]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1982)
# [[Liuba María Hevia]] abeslaria, kantautorea (Kuba, 1964)
# [[Liubov Sheremeta|Liubon Sheremeta]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1980)
# [[Liudmila Yezhova]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Loredana Boboc]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Lu Märten]] idazlea, feminista (Alemania, 1879-1970)
# [[Ludivine Furlon]] Gimnasta artistikoa (Nimes, 1980)
# [[Lya Ímber de Coronil]] pediatra (Ukrania-Venezuela, 1914-1981)
# [[María Ángela Nieto]] zientzialaria, ikertzailea (Madril, 1960)
# [[María Eugenia Ibáñez]] kazetaria (Bartzelona, 1946)
# [[Maria Girona i Benet]] margolaria, grabatzailea (Bartzelona, 1923-2015)
# [[María Grever]] musikagilea Mexiko, 1885-1951)
# [[Maria Kriutxkova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1988-2015)
# [[María Luisa Herrera]] arkeologoa (Espainia, 1913-2012)
# [[Maria Mercè Roca]] idazle eta politikaria (Girona, 1958)
# [[Maria Neculita]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[María Soledad Corchón Rodríguez]] Arkeologoa (Santander, 1947)
# [[Marián Farías Gómez]] abeslaria (Argentina, 1944)
# [[Marianela Balbi]] kazetaria (Venezuela, 1963)
# [[Marie Stritt]] aktorea (Austriar Inperioa, 1855-1928)
# [[Martina Jentsch]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1968)
# [[Mary McLeod Bethune]] aktibista (AEB, 1875-1955)
# [[Matilda De Angelis]] abeslaria, aktorea (Italia, 1995)
# [[Maxi Gnauck]] gimnasta artistikoa (Alemania)
# [[Menene Gras]] filosofoa, arte-kritikaria, ikertzailea (Bartzelona, 1957)
# [[Meng Fei]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Mercedes Oliveira Malvar]] filosofoa (Pontevedra, 1957)
# [[Mihaela Stanulet]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Milagros Socorro]] kazetaria (Venezuela, 1960)
# [[Mirela Barbălată|Mirela Barbalata]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Mirela Pasca]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[Mirela Tugurlan]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Mohini Bhardwaj]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1978)
# [[Monica Roșu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Nadia Hategan]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Nancy Wilson (abeslaria)]] abeslaria (AEB, 1937-2018)
# [[Nao Bustamante]] multimedia artista (AEB, 1969)
# [[Natalia Bobrova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1978-2015)
# [[Natalia Ilienko]] gimnasta artistikoa (Kazakhstan, 1967)
# [[Natalia Kalinina]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1973)
# [[Natalia Yurchenko]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1966)
# [[Natalia Ziganshina]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1985)
# [[Nicoleta Daniela Șofronie]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1988)
# [[Oana Ban]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Olga Bicherova]] gimnasta artistikoa (Mosku, 1967)
# [[Olga Mostepanova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1970)
# [[Olga Rashchupkina]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1984)
# [[Olga Teslenko]] Gimnnasta artiistikoa (Ukaina, 1981)
# [[Paula Heredia]] zinemagilea (El Salvador, 1957)
# [[Pegeen Vail Guggenheim]] margolaria (Suitza-AEB, 1925)
# [[Phoebe Mills]] Gimnasta artistikoa (Illinois, 1972)
# [[Polina Miller]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 2000)
# [[Rachel Tidd]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1984)
# [[Raquel Meller]] kupletista (Tarazona, 1888-1962)
# [[Rosa Bustamante Montoro]] arkitektoa (Madril, 1962)
# [[Rosa María Calaf]] kazetaria (Bartzelona, 1945)
# [[Sabina Cojocar]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Samantha Sheehan]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1986)
# [[Sandra Mihanovich]] abeslaria, aktorea (Argentina, 1957)
# [[Sandra Uve]] ilustrattzailea, dibilgatzaile zientifikoa (Bartzelona, 1972)
# [[Sara Bendahan]] medikua (Venezuela, 1906-1946)
# [[Sara González]] abeslaria, kantautorea (Kuba, 1949)
# [[Sarah E. Goode]] asmatzailea (AEB, 1855-1905)
# [[Shannon Miller]] gimnasta artistikoa (Estatu Batuak, 1977)
# [[Shemekia Copeland]] Blues-kantaria (New York, 1979)
# [[Silvia Buabent]] politikaria, berdintasunean espezializatua (Madril, 1973)
# [[Silvia Rau]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Silvia Stroescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Simona Pauca]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1969)
# [[Simona Renciu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Sofía Ímber]] kazetaria, museo-kontserbadorea (Moldavia-Venezuela, 1924-2017)
# [[Soledad Bravo]] abeslaria (Logroño-Venezuela, 1943)
# [[Tatiana Frolova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1967)
# [[Tatiana Lysenko (gimnasta)]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[Tatiana Yarosh]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1981)
# [[Teresa Parodi]] kantautorea, politikaria (Argentina, 1947)
# [[Trinidad Taracena del Piñal]] Arkeologoa (Santander, 1926-Ceuta, 2017)
# [[Ulrike Klotz]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1960)
# [[Vanda Hădărean]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1976)
# [[Vera Kolesnikova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1968)
# [[Verónica Condomí]] abeslaria, konpositorea, gitarra jolea (Argentina, 1960)
# [[Viktoria Karpenko]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1984)
# [[Virginia Amposta Amposta]] sindikalista, frankismoak eraila (Bartzelona, 1903-1939)
# [[Virginia Pereira Álvarez]] mediku ikertzailea (Venezuela, 1888-1947)
# [[Xiomara Laugart]] abeslaria (Kuba, 1960)
# [[Yevgueniya Kuznetsova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1980)
# [[Zoila Gálvez]] sopranoa, irakaslea (Kuba, 1899)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''uztaila''')====
(Ordena alfabetikoan)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Arroyo Sagasta]] ef--'''SORTUA''' Irakaslea eta ikertzailea (Aretxabaleta,1983)
# [[Eba Gaminde Egia]] ef--'''SORTUA''' ikertzailea, euskaltzain urgazlea (Mungia, 1968)
# [[Jone Mitxelena]] ----'''SORTUA''' zientzialaria, irakaslea eta ikertzailea (Barakaldo, 1985)
# [[Lurdes Alkorta]] ef--'''SORTUA''' trikitilaria (Azpeitia, 1973)
# [[Maddi Astigarraga]] ef--'''SORTUA''' ilustratzaile zientifikoa (Deba, 1997)
# [[Maria Meharra]] ----'''SORTUA''' kaskaroten erregina (Lapurdi XIX. mendea)
# [[Mentxu Ramilo Araujo]] ef--'''SORTUA''' Wikiemakumea (Gasteiz, 1978)
# [[Vega Asensio]] ef--'''SORTUA''' biologoa, ilustratzailea, ikertzailea (Durango, 1978)
# [[Abigail Hobbs]] Salemgo sorgin prozesuko nerabea (AEB,1678- ? )
# [[Abigail Williams (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorgin epaiketetan akusatua (AEB, 1680-1697)
# [[Adriana Calcanhotto]] abeslari eta konpositorea (Tarragona, 1966)
# [[Agnes Meyer Driscoll|Agnes Meyer]] Kiptografoa (Estatu Batuak)
# [[Aimée Rapin]] margolaria (Suitza)
# [[Aissa Doumara Ngatansou]] ekintzailea (Kamerun, 1972)
# [[Alice Domon]] Argentinako diktaduran desagertu eta hil zuten moja (Frantzia, 1937-1977)
# [[Alicia Sellés Carot]] liburuzaina eta dokumentalista (Castelló, 1977)
# [[Altamira Gonzalo]] jurista, feminista (Zaragoza)
# [[Amalia Avia]] margolaria (Toledo, 1930-2011)
# [[Anastasía Mýskina]] tenislaria (Sobiet Batasuna, 1981)
# [[Ángela Ramos]] kazetaria, erreportaria (Peru)
# [[Anita Malfatti]] margolaria (Brasil, 1889-1964)
# [[Ann Pudeator]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1621-1692)
# [[Anna Eriksdotter]] sorgintzat jo eta burua moztuta exekutatua (Suedia, 1624-1704)
# [[Anna Gardell-Ericson]] margolaria (Suedia)
# [[Anna Göldin]] Sorginkeria egotzita burua moztuta exekutatua (Suitza)
# [[Anna Maria Bofarull]] zinemagilea (Tarragona,1979)
# [[Anna Rosina de Gasc]] margolaria (Alemania)
# [[Antonia Maymón|Antonia Maymon]] idazlea, feminista, anarkista (Madril)
# [[Aurora Cáceres Moreno]] idazle, feminista, sufragista (Peru)
# [[Barbara W. Tuchman]] idazle eta kazetaria (Amerikako Estatu Batuak, 1912-1989)
# [[Barbara Walters]] kazetaria, idazlea (EEBB, 1929)
# [[Betty Parris]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzailea(AEB, 1682-1760)
# [[Bridget Bishop]] Salemgo sorgin epaiketetan exekutatua (AEB, 1632?-1692)
# [[Brita Zippel]] Sorginkeria egotzita burua moztu eta sutan errea (Suedia, 1676)
# [[Candy (Salemgo epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatutako esklabua (AEB,XVII. mendea ?)
# [[Carmen Martínez Sancho]] matematikaria (Toledo)
# [[Carmen París]] abeslari eta konpositorea (Tarragona, 1966)
# [[Carmina Verdú]] gimnasta ohia (Valentzia, 1983)
# [[Catalina Carlota De la Gardie]] Baztanga txertoaren bultzatzailea (Suedia, 1723-1763)
# [[Christiane Amanpour]] kazetaria (Erresuma Batua, 1958)
# [[Cindy Sherman]] argazkilaria eta zinema-zuzendaria (AEB, 1954)
# [[Concha García Campoy|Concha Garcia Campoy]] Kazetaria (Terrasa, 1958)
# [[Cristina Rota]] aktore, arte-dramatiko irakaslea (Argentina, 1945)
# [[Delmira Agustini]] poeta (Uruguai)
# [[Dorcas Hoar]] sorginkeria egotzita zigortua (Beverly, 1634-1711)
# [[Dorothy Good]] Salemgo sorginkeria prozesuan 4 urteko auzipetua (AEB, 1687?)
# [[Draupadi Murmu]] politikaria, tribu-buruzagia, Indiako 1. emakume presidente tribala (India, 1958)
# [[Eglantyne Jebb]] haurren eskubideen defentsa (Erresuma Batua, 1876-1828)
# [[Elena Arregui Cruz-López]] arkitektoa (Irun-Santiago de Compostela)
# [[Eliane Giardini]] aktorea, zinema-zuzendaria (Tarragona, 1966)
# [[Elizabeth Hubbard (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzaile nagusia (AEB, 1675?-1692etik aurrera)
# [[Elizabeth Jane Gardner]] margolaria (Estatu Batuak-Paris)
# [[Estefanía Chávez Barragán]] arkitektoa, irakaslea (Mexiko)
# [[Esther Koplowitz]] enpresaria (Madril,1950)
# [[Eva Crane]] zientzialaria (Erresuma Batua)
# [[Eva Piquer]] kazetaria eta idazlea (Bartzelona, 1969)
# [[Faith Hill]] abeslaria (EEBB, 1967)
# [[Fanny Elssler]] dantzaria (Austria)
# [[Guirandana de Lay|Guirandina de Lay]] Emagina, sorgintzat jo eta errea (Jaka, 1461)
# [[Haydée Milanés]] abeslaria, konpositorea, moldatzailea eta ekoizlea (Habana, 1980)
# [[Helen Mack Chang]] Myrna Mack Fundazioaren sortzaile (Guatemala)
# [[Helen Vlachos]] kazetaria (Grezia)
# [[India.Arie]] abeslari estatubatuarra (Denver, 1975)
# [[Isabel Azkarate]] argazkilaria, fotokazetaria (Donostia)
# [[Isabel Quintanilla]] margolaria (Madril, 1938-2017)
# [[Jane Wenham (ustezko sorgina)]] emakume akusatua eta askatua (Ingalaterra, ?-1730)
# [[Janet Horne]] Sorginkeria egotzita sutan bizirik errea (Eskozia, 1727)
# [[Jean Adair]] aktorea (Kanada, 1873-1953)
# [[Jeanne Fusier-Gir]] aktorea (Frantzia, 1885-1973)
# [[Juana Martín Manzano]] moda-diseinatzailea (Kordoba, 1974)
# [[Juana Millán|Juana Millan]] inprimatzailea, enpresaburua (Zaragoza)
# [[Juana Mordó]] arte bildumagilea (Tesalonika, 1899-Madril,1984)
# [[Katharina Henot]] posta-burua, sorginkeria egotzita sutan errea (Alemania, 1570-1627)
# [[Laspaulesko sorginkeria prozesua]] 24 emakume urkatuak (Huesca, 1593)
# [[Laura Morera]] ballet dantzaria (Madril, 1977)
# [[Laura Muntz Lyall]] margolaria (Kanada)
# [[Lilia Podkopayeva]] gimnasta (Ukraina, 1978)
# [[Lola Robles]] idazlea eta aktibista (Madril, 1963)
# [[Luciana Aymar]] kirolaria (Argentina, 1977)
# [[Lydia Lunch]] abeslaria, aktorea, idazlea (AEB, 1959)
# [[Margaret Jones]] Emagina, sorginkeria egotzita urkatuz exekutatua (EEBB 1613-1548)
# [[Margaret Scott (Salemgo epaiketak)|Margaret Scott]] Sorginkeria egotzita urkatuz exekutatua (Eskozia, 1615-Salem, 1692)
# [[Margaret Scott Gatty]] botanikaria eta idazlea (Britania Handia, 1809-1873)
# [[Maria Bellonci]] idazlea (Italia, 1902-1986)
# [[María Botto]] aktorea (Argentina, 1974)
# [[María Cabrales]] Kuba independentziaren aldeko protagonista (Kuba)
# [[Maria da Conceição|Maria da Conceicao]] emagina, sorginkeria egotzita sutan errea (Sao Paulo, 1798)
# [[María Eugenia Vaz Ferreira]] irakasle, poeta (Uruguai, 1875-1924)
# [[María Gil Vallejos]] piano-jolea (Alacant, 1892-1981)
# [[María José Gómez Redondo]] artista garaikidea (Valladolig, 1963)
# [[Maria Mercè Cuartiella]] idazlea, antzerkigilea (Katalunia)
# [[Maria Tallchief]] dantzaria (EEBB, 1925-2013)
# [[María Teresa Linares]] musikologoa (Kuba)
# [[Marija Jurić Zagorka|Marija Juric Zagorba]] kazetaria (Kroazia, 1873-1957)
# [[Marta Calamonte]] gimnasta ohia, entrenatzailea, fisioterapeuta (Badajoz,1982)
# [[Martha Corey]] Salemgo sorgin epaiketetan urkatua (AEB, 1619-1672)
# [[Martha Zein]] idazle, narratzaile, zinegile (Alemania, 1962)
# [[Mary Black (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatutako esklabua (AEB,XVII. mendea ?)
# [[Mary Bradbury]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatua (AEB, 1615-1700)
# [[Mary Parker (Salemgo epaiketak)|Mary Parker]] sorginkeria egotzita urkatua (1637-1692)
# [[Mary Pat Gleason]] aktorea eta gidoilaria (AEB, 1950-2020)
# [[Mary Warren]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzaile nagusiena (AEB, 1674?-1693?)
# [[Matteuccia de Francesco]] sorgintza jo eta sutan errea (Italia, 1428 exekutatua)
# [[Maxine Hong Kingston|Maxime Hong Kingston]] idazlea (EEBB, 1940)
# [[Melissa de la Cruz]] idazlea (Manila-AEB, 1971)
# [[Mercedes Ferrer]] egile abeslaria (Madril, 1963)
# [[Merga Bien]] Sorgintzat jo eta sutan errea (Alemania 1560-1603)
# [[Mia Hamm]] futbolaria (AEB, 1972)
# [[Mia Zapata]] abeslaria (AEB, 1965-1993)
# [[Mira Nair]] zinema zuzendaria (India, 1957)
# [[Mónica Alario Gavilán]] filosofoa eta ikertzailea (Madril)
# [[Myrna Mack]] antropologoa (Guatemala)
# [[Nabyla Maan]] egile abeslaria (Maroko, 1987)
# [[Nancy Usero]] gimnasta ohia, entrenatzailea (Zaragoza, ?)
# [[Narbona Dacal]] Emagina, sorgintzat jo eta errea (Zaragoza, 1498)
# [[Nata Moreno]] zine-zuzendaria, aktorea, ekoizlea (Zaragoza, 1979)
# [[Nazanín Armanian]] idazea eta politologoa (Iran, 1961)
# [[Nora Heysen]] margolaria (Australia)
# [[Nur Levi]] aktorea (Madril, 1979)
# [[Olga Román]] abeslaria eta egile-abeslaria (Madril, 1979)
# [[Olga Wisinger-Florian]] margolaria (Austria)
# [[Paisleyko sorginkeria prozesua]] 7 emakume kondenatuak (Eskozia, 1697)
# [[Pascale Petit (aktorea)]] aktorea (Frantzia, 1938-)
# [[Paula Ortiz]] zine-zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Zaragoza, 1979)
# [[Paule Minck]] Parisko Komunako iraultzaile feminista (1839 - 1901)
# [[Pendleko sorginkeria prozesua]] 10 urkatu: 9 emakume eta gizon 1 (Ingalaterra, 1612)
# [[Petronilla de Meath]] sorginkeria egotzita sutan errea (Irlanda)
# [[Rebecca Lemp]] Sorginkeria egotzita sutan errea (Alemania, 1550-1590)
# [[Rebecca Nurse]] Salemgo sorginkeria prozesuan exekutatua(AEB, 1621-1692)
# [[Rebecca Walker]] idazlea, feminista (Mississipi, 1969)
# [[Rocío Vitero Pérez|Rocio Vitero Perez]] gizarte langilea eta politikaria (Gasteiz, 1980)
# [[Romola Garai]] aktore britainiarra (1982)
# [[Ruth Osborne (ustezko sorgina)]] hil zuten emakume eskalea (Ingalaterra, 1680-1700)
# [[Sally Salminen]] nobelagilea (Finlandia,1906-1976)
# [[Samlesburyko sorginkeria prozesua]] 20 bat emakume akusatuak (Ingalaterra, 1612)
# [[Sarah Cloyce]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatua (AEB, 1648-1703)
# [[Sarah Good]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1653-1962)
# [[Sarah Osborne]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatua (AEB, 1643?-1692)
# [[Sarah Wildes]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1627-1692)
# [[Sima Sami Bahous]] NBE Emakumeak-en zuzendaria (Jordania, 1956)
# [[Susana Rinaldi]] aktorea eta tango-abeslaria (Argentina, 1935)
# [[Susannah Sheldon]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatzailea (AEB, 1670?- ?)
# [[Suzana de Moraes]] aktore, zinema-zuzendaria (Brasil, 1940-2015)
# [[Tarsila do Amaral]] margolaria (Brasil, 1886-1973)
# [[Tatiana Bilbao]] arkitektoa (Mexiko)
# [[Tatiana Lióznova]] zinema zuzendaria (Errusia, 1914-2011)
# [[Teresa Duclós]] margolaria (Sevilla, 1934)
# [[Vera Fokina]] ballet dantzaria (1886-1958, Errusia)
# [[Vera Panova]] idazlea eta kazetaria (Errusia, 1905-1973)
# [[Vera Tschechowa]] aktorea, zinemagilea eta ekoizlea (Alemania, 1940)
# [[Victoria Åberg|Victoria Aberg]] margolaria (Finlandia, 1824-1892)
# [[Villanuako sorginak]] Villanuako sorginkeria prozesua (Huesca, XV. mendea)
# [[Wilhelmina Wylie]] igerilaria (Australia, 1984)
# [[Wilmot Redd]] Sorginkeria egotzita urkatua (Salem, 1692)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''ekaina''')====
(ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Colino]] eef--'''SORTUA''' kirolaria, ibiltaria (Durango 2004)
# [[Aitziber Makazaga]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Zerain 1976)
# [[Alazne Etxebarria Urizar]] ef--'''SORTUA''' korrikalaria (Santurtzi 1997)
# [[Ane Maruri]] ef--'''SORTUA''' dantzaria eta irakaslea (Bizkaia 1996)
# [[Begoña Guillen]] ef--'''SORTUA''' argazkilaria (Amurrio 1963)
# [[Bernadette Iratzoki Luro]] ----'''SORTUA''' dantzaria, antzerkilaria eta irakaslea (Azkaine, 1959)
# [[Betzaida Urtaza]] ef--'''SORTUA''' idazlea, itzultzailea, editorea (Donostia-Legorreta 1988)
# [[Gabi Etxebarne]] ----'''SORTUA''' idazlea, feminista, serora ohia (Aldude, Nafarroa Beherea 1932)
# [[Garbiñe Alustiza]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Zerain 1964)
# [[Lurdes Imaz]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, antzerki zuzendaria eta gidoilaria (Segura 1952)
# [[Margarita Olañeta]] ef--'''SORTUA'' ekintzailea (Ermua 1931)
# [[Olga Uribe]] ef--'''SORTUA''' ehulea (Durango 1958)
# [[Oroitz Jauregi]] ef--'''SORTUA''' Euskaltzain urgazlea (Legorreta 1974)
# [[Patxika Erramuzpe]] ----'''SORTUA''' Abeslaria, ekintzailea (Aldunde. Nafarroa Beherea 1943)
# [[Adelaide Anne Procter]] poeta, filantropoa (Ingalaterra)
# [[Adelina Lopes Vieira]] idazlea, dranagilea (Portugal-Brasil)
# [[Agnes Baltsa]] mezzosopranoa (Grezia)
# [[Alice Rey Colaço]] Ilustratzailea, abeslaria. Portugal
# [[Amelia Orleanskoa]] Portugalgo azken erregina (Frantzia-Portugal)
# [[Amélia Rey Colaço]] aktorea, zuzendaria (Portugal)
# [[Ana Castillo]] idazlea (Chicago, EEBB)
# [[Ana de Gonta Colaço]] eskultorea (Portugal)
# [[André Léo]] Frantziako eleberri eta kazetaria, ekintzaile feminista (1824 - 1900)
# [[Ann Putnam, Jr.]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Anna Waser]] margolaria (Suitza)
# [[Anna Zippel]] sorginkeria leporatuta eraila (Suedia)
# [[Anne de Chantraine]] sorginkeria egotzita sutan erretakoa (Lieja)
# [[Annie Londonderry]] munduari bira egindako txirrindularia (AEB)
# [[Assumpta Roura]] kazetaria eta idazlea (Katalunia)
# [[Barbara Ward]] ekonomialaria, kazetaria eta idazlea (Erresuma Batua)
# [[Beatriz Costa]] aktorea, idazlea (Portugal)
# [[Bessie Rayner Parkes]] poeta, kazetaria, feminista (Alemania-AEB)
# [[Blanca Muñoz]] artista, eskultorea eta grabatzailea (Madril)
# [[Branca de Gonta Colaço]] idazlea, errezitatzailea (Portugal)
# [[Carmen Arozena]] artista, margolaria eta grabatzailea (La Palma)
# [[Carmen Laffón]] artista, margolaria eta eskultorea (Sevilla)
# [[Carola García de Vinuesa]] mediku, zientzialari, irakasle (Espainia-Australia)
# [[Carolina Michaëlis de Vasconcelos]] filologoa, idazlea (Alemania-Portugal)
# [[Caroline de Barrau]] feminista, aktibista (Frantzia)
# [[Caroline Haslett]] ingeniari elektrikari aitzindaria (Erresuma Batua)
# [[Charlotte Saunders Cushman]] aktorea (AEB)
# [[Clémentine Hélène Dufau]] margolaria (Frantzia)
# [[Concepción Bona]] hezitzailea eta ekintzailea (Dominikar Errepublika)
# [[Concha de Albornoz]] intelektual feminista (Asturias)
# [[Conchita Supervía]] mezzosopranoa (Bartzelona)
# [[Corina Freire]] abeslaria, aktorea, enpresaburua (Portugal)
# [[Cynthia Germanotta]] filantropoa, ekintzailea, enresaburua (AEB)
# [[Dinah Craik]] idazlea (Ingalaterra)
# [[Dolores González Pérez]] idazlea (Malaga)
# [[Dora Panofsky]] arte historialaria (Alemania-AEB)
# [[Dorothea Tanning]] margolaria (AEB)
# [[Dorothy Hansine Andersen]] medikua (EEUU)
# [[Eduarda Lapa]] margolaria (Portugal)
# [[Eleanor Pairman]] matematikaria, asmatzailea (Eskozia)
# [[Elizabeth Ann Ashurst Bardonneau]] itzultzailea, aktibista (Ingalaterra)
# [[Elsie Widdowson]] nutrizionista (Erresuna Batua)
# [[Emília de Sousa Costa]] idazlea, feminista (Portugal)
# [[Emily Davies]] sufragista, emakumea unibertsitate eskubide-defensatzailea (Ingalaterra)
# [[Emma Stebbins]] eskultorea (AEB)
# [[Eugénie Le Brun]] intelektual feminista (Frantzia-Egipto)
# [[Eugénie Marie Salanson]] margolaria (Frantzia)
# [[Felícia Fuster i Viladecans]] margolaria eta poeta (Bartzelona-Paris)
# [[Felicia Hemans]] poeta (Ingalaterra)
# [[Fiorenza Cossotto]] mezzosopranoa (Italia)
# [[Franceska Mann]] dantzaria (Polonia)
# [[Frederica von Stade]] mezzosopranoa (AEB)
# [[Geraldine Jewsbury]] eleberrigilea eta kritikaria (Ingalaterra)
# [[Ghada Waly]] politikari eta diplomatikoa (Egipto)
# [[Gina Cigna]] sopranoa (Italia)
# [[Guadalupe Marín]] modeloa eta eleberrigilea (Mexiko)
# [[Hariclea Darclée]] sopranoa (Errumania)
# [[Henriette Michaelis]] hizkuntzalaria (Alemania)
# [[Hoylande Young]] kimikaria (AEB)
# [[Huda Sha'arawi]] aktibista feminista (Egipto)
# [[Irina Vladislavovna Bussen]] minerologoa (Errusia)
# [[Izumi Nakamitsu]] Armagabetzeari lotutako gaiei buruzko Nazio Batuen Bulegoko zuzendaria (Japonia)
# [[Josephine Butler]] feminista eta guzarte erreformatzailea (Erresuma Batua)
# [[Juana Alarco de Dammert]] filantropoa, hezitzailea (Peru)
# [[Júlia Lopes de Almeida]] idazlea, kazetaria, feminista (Brasil)
# [[Julie von May]] sufragista, feminista (Suitza)
# [[Katalina Boloniakoa|Katalina Boloniakoa]] margolaria, idazlea, santa (Bolonia)
# [[Kate Marvel]] zientzilaria (New York EEBB)
# [[Kin Yamei]] doktorea, hezitzailea eta nutrizioan aditua (Txina, EEBB)
# [[Letitia Elizabeth Landon]] poeta (Ingalaterra)
# [[Licia Verde]] astronomoa, fisikaria, irakaslea (Italia)
# [[Lidia Blanco]] filologoa (Burgos)
# [[Lilian Baylis]] britainiar antzerki ekoizle eta zuzendaria
# [[Lola Garrido]] arte kritikaria, komisarioa eta bildumagilea (Donostia)
# [[Lucia Valentini Terrani]] mezzosopranoa (Italia)
# [[Madeleine Pelletier]] psikiatra, aktibista (Frantzia)
# [[Malak Hifni Nasif]] idazle, poeta, maistra (Egipto)
# [[Margarida Lopes de Almeida]] poeta, deklamatzailea, eskultorea (Brasil)
# [[Maria Adelaide Lima Cruz]] margolaria (Portugal)
# [[Maria Archer]] idazlea (Portugal)
# [[María Barbeito]] pedagogo, idazlea (Galizia)
# [[Maria da Cunha]] poeta, kazetaria(Portugal-Brasil)
# [[Maria Jane Jewsbury]] eleberrigilea eta kritikaria (Ingalaterra)
# [[Maria Lamas]] idazlea, kazetaria, ekintzaile politikoa (Portugal)
# [[María Luisa Calero Vaquera]] hizkuntzalaria (Badajoz)
# [[Maria Olga de Moraes Sarmento da Silveira]] idazlea, feminista (Portugal)
# [[María Soriano Llorente]] psikologoa (Valentzia)
# [[María Trinidad Sánchez]] ekintzailea, aberriaren ama (Dominikar Errepublika)
# [[Marie Adelaide Belloc Lowndes]] nobelagilea (Ingalaterra)
# [[Marie La Cécilia]] Frantziako maistra, Komunan aktibista errepublikanoa (1839 - 1922)
# [[Marisa de Leza]] aktorea (Madril)
# [[Martha Carrier]] sorginkeria leporatuta eraila (EEBB)
# [[Mary Eastey]] Salemeko sorgin-epaiketan exekutatua (AEB)
# [[Mary Russell Mitford]] idazlea, dramagilea (Ingalaterra)
# [[Mary Walcott]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Matiel Mogannam]] aktibista, nazionalista (Libano-Palestina)
# [[Matilda Hays]] itzultzaile, idazle, kazetari, aktore (Ingalaterra)
# [[Melissa Aldana]] saxofoi-jotzailea (Txile)
# [[Mercedes Llopart]] sopranoa, irakaslea (Bartzelona)
# [[Mercy Lewis]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Minou Tavárez Mirabal]] filologoa, politikaria (Dominikar Errepublika)
# [[Monica Oliphant]] zientzialari, ikertzailea (Ingalaterra-Australia)
# [[Nabawiyya Musa]]irakaslea, nazionalista, feminista (Egipto)
# [[Natali Germanotta]] moda-diseinatzailea, estilista (AEB)
# [[Natalia Kanem]] UNFPAren zuzendaria (Panama)
# [[Nerilie_Abram]] zientzilaria (Australia)
# [[Nísia Floresta (idazlea)]] idazlea, hezitzailea (Brasil)
# [[Paca Blanco]] ekintzailea (Madril)
# [[Patricia Kraus]] abeslaria, musikagilea, ekoizlea (Milan-Espainia)
# [[Regina Lago García]] pedagogo, psikologo (Palentzia)
# [[Renata Scotto]] sopranoa (Italia)
# [[Rosalba Carriera]] margolaria (Italia)
# [[Ruth Rivera Marín]] arkitektoa (Mexiko)
# [[Safia Zaghloul]] aktibista, politikaria (Egipto)
# [[Sonia Vivas]] pedagogoa, politikaria (Bartzelona)
# [[Tarab Abd al-Hadi]] aktibista feminista, politikaria(Palestina-Egipto)
# [[Valentine de Saint-Point]] idazlea (Frantzia)
# [[Verónika Mendoza]] politikaria (Peru)
# [[Victòria Pujolar Amat|Victoria Pujolar Amat]] margolaria (Bartzelona)
# [[Virgínia Quaresma]] kazetaria, aktibista (Portugal)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''maiatza''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Alaitz Biritxinaga]] ef--'''SORTUA''' Txirrindulari epaile eta zuzendaria (Bizkaia 1974)
# [[Angelita Bilbao Bilbao]] efef'''SORTUA''' erizaina, ekintzaile abertzalea (Bilbo 1903-Argentina 1990)
# [[Concha Laca]] efef'''SORTUA''' artisaua, zeramikaria, eskultorea (Madril 1925-Irun 2018)
# [[Estibaliz Urresola Solaguren]] ef--'''SORTUA''' zinema zuzendaria (Laudio 1984)
# [[Haizea Beruete]] efef'''SORTUA''' bertsolaria (Iruñea 1994-2022)
# [[Lina Huarte-Mendikoa]] efef'''SORTUA''' sopranoa (Iruñea 1928-Madril 2017)
# [[Margarita Barainka]] g'''SORTUA''' Gernikako bonbardaketaren lekukoa (Errigoiti 1922)
# [[Acacia Uceta]] poeta (Madril)
# [[Adelaida Abarca Izquierdo]] ekintzailea, kartzelarik ihes egindakoa (Madril)
# [[Adelaida Las Santas]] kazetari eta poeta (Madril)
# [[Alejandra Soler]] maistra errepublikano erbesteratua (Valentzia)
# [[Amanda Jones]] poeta, aktibista, asmatzailea (AEB)
# [[Ana Martínez Collado]] arte estetika eta generoa (Madril)
# [[Ángela García de la Puerta]] Espainiako 1. Fisika eta Kimika katedraduna (Soria)
# [[Ángeles García-Madrid]] idazlea eta presoa (Madril)
# [[Anna Davin]] historialaria, idazlea, feminista( Ingalaterra)
# [[Anna Keichline]] arkitektoa eta asmatzailea (AEB)
# [[Anna Manso Munné]] idazlea, gidoilaria (Bartzelona)
# [[Anna Ruth Fry]] idazlea (Britainia Handia)
# [[Asun Casasola]] genero indarkeriaren aurkako aktibista (Palentzia)
# [[Asunción Bastida]] moda diseinatzailea (Bartzelona)
# [[Aurora Rodríguez Carballeira]] ama eugenesikoa (Galizia)
# [[Barbara Bodichon]] ongilea, eskubideen aldeko aktibista (Erresuma Batua)
# [[Carmen Mir]] moda diseinatzaile (Bartzelona)
# [[Christiana Figueres]] antropologoa, ekonomialaria eta analista(Costa Rica)
# [[Clara Sánchez (idazlea)]] idazlea, Espainaiko zine aditua (Guadalajara)
# [[Concha Alós]] idazlea (Valentzia-Bartzelona)
# [[Consuelo García del Cid Guerra]] idazlea (Bartzelona)
# [[Deepika Kurup]] zientifikoa, asmatzailea (edateko ur garbi 'azkarra') (AEB)
# [[Dorothy Thompson]] kazetaria, idazlea, sufragista, feminista (AEB)
# [[Eldorado Jones]] asmatzailea (hegazkin isilgailua,plantxa elektrikoa)(AEB)
# [[Elena Moncada]] ekintzaile, idazle, prostituzioaren abolizionista (Argentina)
# [[Enriqueta Gallinat]] politikaria, errepresio frankistaren biktima (Bartzelona)
# [[Erna Schneider]] ingenaria, matematikaria eta asmatzailea (AEB)
# [[Ethel Léontine Gabain]] margolaria (Frantzia-Ingalaterra)
# [[Eva Alcón]] errektorea (Castelló)
# [[Flor Cernuda]] preso komunista (Toledo)
# [[Flora Robson]] aktorea (Ingalaterra)
# [[Gema Corredera]] abeslari eta musikagilea (Kuba)
# [[Geneviève de Gaulle-Anthonioz]] Frantziako erresistentziakoa (Frantzia)
# [[Gertrud Bäumer]] aktibista feminista eta politikaria (Alemania)
# [[Gisela Wild]] feminista, kooperatiba-politiketan espezializatua (Argentina)
# [[Gloria Patricia Porras]] abokatu, notario, epaile (Guatemala)
# [[Hannah Slater]] asmatzailea (kotoiaz josteko haria sortzeko metodo berria)(AEB)
# [[Helen Taylor (feminista)]] idazlea, aktorea (Erresuma Batua)
# [[Helen Taylor]] noblea (Ingalaterra)
# [[Helena Lange]] pedagogoa eta emakumeen eskubide defendatzailea (Alemania)
# [[Hilary Wainwright]] kazetaria, ikertzailea, feminista (Ingalaterra)
# [[Hildegart Rodríguez Carballeira]] politikaria, etorkizuneko emakume gisa sortua (Madril)
# [[Ida Henrietta Hyde]] fisiologoa eta asmatzailea (AEB)
# [[Isabel Olesti]] kazetari eta idazlea (Tarragona)
# [[Isabel Risco]] aktorea (Coruña)
# [[Isabel Vicente García|Isabel Vicente Garcia]] ekintzaile komunista (Albacete - Bartzelona)
# [[Jenara Vicenta Arnal Yarza]] 1. Zientzia Kimiko doktorea eta ikertzailea (Zaragoza)
# [[Jessie Boucherett]] emakumeen aldeko aktibista (Ingalaterra)
# [[Joaquina Dorado Pita]] Les Cortseko preso errepublikanoa (Coruña)
# [[Josefa Barba-Gosé Flexner]] zientzialaria (Bartzelona-Filadelfia)
# [[Josefina Amalia Villa]] ekintzailea, preso politikoa (León-Madril)
# [[Joy Mangano]] enpresaria eta asmatzailea (fregona, pertxak) (AEB)
# [[Juana Francisca Rubio]] margolaria eta ilustrailea (Madril)
# [[Judith Malina]] aktorea, ekoizlea eta zuzendaria (Alemania-AEB)
# [[Karen Olsen Beck]] arkitektoa, soziologoa, politikaria eta diplomatikoa (*!)
# [[Laia Berenguer Puget]] Les Cortseko preso sozialista (Bartzelona)
# [[Laura Casielles]] idazlea, poeta (Asturias)
# [[Les Corts emakumeen kartzela]] (Bartzelonako eraikina)
# [[Letizia Battaglia]] kazetari, argazkilari, politikari, editore eta enpresaburua (Italia)
# [[Liane Russell]] genetista, zoologoa (Austria, AEB)
# [[Lidia Guinart]] kazetaria, idazlea eta politikaria (Bartzelona)
# [[Lilí Díaz Rivas]] enpresaburua, idazlea (Galizia)
# [[Lilly Maxwell]] sufragista (Eskozia)
# [[Lina Gálvez]] historialaria, ekonomia feministan aditua (Sevilla)
# [[Lise London]] erresistentzia frantseseko aktibista (Frantzia)
# [[Llum Quiñonero]] kazetaria, ekintzailea, politikaria (Alacant)
# [[Lola Sanjuán]] enpresaburua eta lider feminista (Sevilla)
# [[Magda Bandera]] kazetaria, idazlea(Bartzelona)
# [[Maite Alvarez]] zientzilaria eta ikertzailea (Ermua)
# [[Manolita del Arco]] politikaria, ekintzailea (Bilbo-Madril)
# [[Margarida Abril]] ekintzailea (Katalunia)
# [[María Ángeles Durán]] ikertzailea (Madril)
# [[María Antonia Peña]] errektorea (Cádiz)
# [[María Antonia Zorraquino]] biokimikaria eta ikertzailea (Zaragoza)
# [[Maria Bigordà Montmany]] kataluniar ekintzailea (Ullastre-Tarrasa)
# [[María del Carmen Cuesta Rodríguez|Maria del Carmen Cuesta Rodríguez]]A aktibista (Madril)
# [[Maria Deraismes]] prostituzioaren abolizionista
# [[María Dolores de Pablos]] poeta eta astrologoa (Madril)
# [[Maria Dolors Laffitte]] abeslaria (Bartzelona)
# [[Maria Dolors Renau]] psikologoa, pedagogoa eta politikaria (Bartzelona)
# [[María Elena Moyano]] aktibista (Perú)
# [[María José Figueras]] errektorea (Katalunia)
# [[Maria Lacerda de Moura]] anarkista eta feminista (Brasil)
# [[María Vicenta Mestre Escrivá]] psikologoa, Valentziako Unibertsitateko 1. emakume errektorea (Valentzia)
# [[Marie Killick]] audio-ingeniaria, asmatzailea (gramofonorako zafirozko orratza) (Erresuma Batua)
# [[Marina Vargas]] artista (Granada)
# [[Marisa Mediavilla Herreros]] liburuzaina, dokumentalista, feminsita (Palentzia)
# [[Marjorie Joyner]] asmatzailea (ile kizkur iraunkorrak egiteko makina)(AEB)
# [[Martirio (cantante)|Martirio]] abeslaria (Huelva)
# [[Mary Beale]] margolaria eta erretratista (Ingalaterra)
# [[Mary Dixon Kies]] asmatzailea (kotoiaz josteko haria sortzeko metodo berria) (AEB)
# [[Melania Moscoso]] antropologa, pedagoga, feminista (Bilbo)
# [[Mercedes Fernández-Martorell]] antropologoa (Bartzelona)
# [[Mercedes Núñez Targa]] Las Ventas eta Nazien kontzentrazio-eremuetako preso eta lekukoa (Bartzelona)
# [[Miren Arantza Madariaga Aberasturi]] politikaria eta zuzendari publikoa (Gernika)
# [[Montserrat Minobis]] kazetaria, irakaslea, idazlea eta feminista (Figueras)
# [[Natacha Bustos]] komiki-marrazkilaria (Eivissa)
# [[Nieves Torres]] politikaria, ekintzailea (Madril)
# [[Niña Pastori]] flamenko-kantautorea (Cadiz)
# [[Noeleen Heyzer]] diplomazialaria(Singapur)
# [[Noelia Vera]] kazetaria eta politikaria (Cádiz)
# [[Núria Feliu]] abeslaria eta aktorea (Bartzelona)
# [[Olimpia Altuve]] farmazialaria (Guatemala)
# [[Paz Azzati Cutanda]] Las Ventaseko preso komunista (Valentzia)
# [[Petra Cuevas]] preso komunista (Toledo)
# [[Pilar Aranda Ramírez]] errektorea (Zaragoza)
# [[Pilar López Díez]] maistra, kazetaria, komunikazio eta genero ikertzailea (Asturias)
# [[Rina Lazo]] margolari eta muralista (Guatemala)
# [[Rocio Mora Nieto]] abokatua eta aktibista (Madril)
# [[Rosa Aguilar Chinea]] errektorea (Gomera)
# [[Rosa Aguilar]] politikaria (Kordoba)
# [[Rosa Cremón Parra]] erizaina, ekintzaile antifrankista (Madril)
# [[Rosa Devés]] biokimikaria, akademika eta hezitzailea (Txile)
# [[Sally Alexander]] historialaria, feminista (Ingalaterra)
# [[Sheila Rowbotham ]] historialari feminista sozialista (Erresuma Batua)
# [[Shirley Ann Jackson]] fisikaria, asmatzailea (AEB)
# [[Sofía Moro]] argazkilaria (Madril)
# [[Soledad Murillo]] soziologo feminista, ikertzailea eta politikoa (Madril)
# [[Soledad Real López]] ekintzaile, komunista (Bartzelona)
# [[Susana Blas Brunel]] komisarioa, arte eta feminosmoan aditua (Madril)
# [[Susanna Martín]] ilustratzailea (Bartzelona)
# [[Suzanne Noël]] Zirujau plastikoa (Frantzia)
# [[Teresa Hernández Sagués]] Les Cortseko preso komunista (Avila)
# [[Teresa Rebull]] aktibista politikoa eta kantautorea (Bartzelona)
# [[Teresa Saez Barrao]] aktibista feminista, politikaria (Huesca-Nafarroa)
# [[Trinidad Gallego Prieto]] erizaina, emagina,politikari komunista (Madril)
# [[Valerie Hunter Gordon]] asmatzailea (Erresuma Batua)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''apirila''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Antonia Salaberria]] efef'''SORTU''' erraketista (Eibar, 1906-2000)
# [[Aurelia Elkoro-Iturbe]] efef'''SORTU''' erraketista (Eibar 1012-1977)
# [[Haizea Oses]] ef--'''SORTU''' eskalatzailea (Arrasate, 2004)
# [[Irene Sarrionandia]] ef--'''SORTU''' mendi korrikalaria (Deba 1948)
# [[Joana Lasheras]] ef--'''SORTU''' kazetaria EITBn (Iruñea 1980)
# [[Josefina Markina]] efef'''SORTU''' filantropoa (Mallabia 1889-1972)
# [[Julene Bouzo]] ef--'''SORTU''' atleta (Ermua, 2003)
# [[Julia Guerra Lacunza]] efef'''SORTU''' poeta (Iruñea 1953-2008)
# [[María del Villar Berruezo]] efef'''SORTU''' aktorea, dantzaria eta idazlea (Tafalla 1888-1977)
# [[Martija de Jauregui]] XVI. mendeko sendagilea (Nafarroa) '''SORTU'''
# [[Pantxika Urruti]] ef--'''SORTU''' kantaria eta pastoral errejenta (Zuberoa 1955)
# [[Teresa Izu]] margolaria, ilustratzailea (Tafalla) sortu
# [[Adelita Domingo]] pianista, kopla-kantari eta dantzarien maistra(Sevilla)
# [[Aenne Burda]] argitaratzailea, alemaniar ekonomia-mirariaren ikur bat (Alemania)
# [[Amaya Arzuaga]] diseinatzailea eta enpresaburua (Burgos)
# [[Ana María Rodas]] idazlea (Guatemala
# [[Ana Rosa Diego]] zinema-zuzendaria eta gidoilaria (Sevilla)
# [[Angelina Aspuac]] jantzi maien defendatzailea (Guatemala)
# [[Angelina Beloff]] margolaria, grabatzailea eta arte-irakaslea(Errusia-Mexiko)
# [[Asunción Gómez Pérez]] ikertzailea (Badajoz)
# [[Aurelia Gutiérrez-Cueto Blanchard]] pedagogoa(Santander)
# [[Beatrice Hastings]] idazlea(Ingalaterra)
# [[Belén Maya]] flamenko-dantzaria eta koreografoa ( )
# [[Bella Dutton]] tenislaria (Britainia-Espainia)
# [[Bibiana Candia]] idazlea eta kazetaria (Galizia)
# [[Carlota Gurt]] idazlea eta kazetaria (Bartzelona)
# [[Catherine Bauer Wurster]] arkitektoa, etxebizitza publikoaren defendatzailea (AEB)
# [[Catherine Fahringer]] idazlea, aktibista (Estatu Batuak)
# [[Celia Rivas Casais]] kamioilaria, enpresaburua eta ekintzailea (Galizia)
# [[Ch´umilkaj Curruchiche]] abeslaria (Guatemala)
# [[Chona Madera]] idazle kanariarra
# [[Cilly Aussem]] tenislaria (Alemania)
# [[Concha Méndez]] idazlea, poeta eta gidoilaria (Madril)
# [[Concha Monje]] robotika-ikertzailea (Badajoz)
# [[Elena Catena]] filologoa, editorea eta feminista (Salamanca)
# [[Elena Villamandos]] kanariar idazlea
# [[Elvira Dyangani Ose]] Bartzelonako Arte Garaikidearen Museoaren 1. emakume zuzendaria(Kordoba)
# [[Emma Couceiro]] poeta (Lugo)
# [[Enriqueta Martín Ortiz de la Tabla]] irakaslea eta liburuzaina (Badajoz)
# [[Ernestine Rose]] asmatzailea (Polonia)
# [[Eudoxia Píriz]] Medikua (Salamanca)
# [[Fatoumata Diawara]] Maliko aktore eta egile-abeslaria (1982 - )
# [[Francisca Subirana]] tenislaria (Katalunia)
# [[Genie Espinosa]] artista, ilustratzailea (Bartzelona)
# [[Helena Bayona]] dokumentalgilea (Iruña)
# [[Iris Yassmin Barrios Aguilar]] abokatu eta epailea (Guatemala)
# [[Isa Guerra García]] poeta kanariarra (Kanariar uharteak)
# [[Isabel Expósito Morales]] idazlea (Hierro-Kanariak)
# [[Isabel García Hualde]] idazlea (Zarrakaztelu)
# [[Josane Sigart]] tenislaria (Belgika)
# [[Kajsa Ekis Ekman]] kazetari, idazle, ekintzailea (Suedia)
# [[Karma Peiró]] kazetari digitala Adimen Artifizialean aditua (Bartzelona)
# [[La Niña de los Peines]] Kopla-abeslaria (Sevilla)
# [[Las Ventas emakumeen kartzela]] artikulua da.
# [[Laura Fernández]] Idazlea eta kazetaria (Terrassa)
# [[Lenina Amapola García]] idazlea (Guatemala)
# [[Lilí Álvarez]] kirolaria, kazetaria eta Olinpiar jokoetako 1.emakume espainiarra (Erroma-Madril)
# [[Lourdes Pastor]] Kantaria eta aktibista (Kordoba)
# [[Lydia Becker]] Britainia Handiko sufragista, biologoa eta astronomoa (1827-1890)
# [[Madam C. J. Walker]] asmatzailea eta enpresaburua (AEB)
# [[Maddelin Brizuela]] enbaxadorea Bolivian (El Salvador)
# [[Margarita Ucelay]] filologoa, hispanista eta irakaslea (Madril)staño
# [[Marguerite Broquedis]] tenislaria (Frantzia)
# [[Maria Àngels Anglada]] kazetaria, poeta, eleberrigilea (Katalunia)
# [[María Blanca Ferrer García]] Abokatua, idazlea, poeta (Iruñea)
# [[María Blanchard]] margolaria (Santander)
# [[Maria del Carmen Reina Jiménez]] idazlea kanariarra
# [[María Francisca Ulloa del Castillo]] emagina (Utrera)
# [[Maria Furtwängler]] aktore eta medikua (Alemania)
# [[María Josefa Riba]] tenislaria (Katalunia)
# [[María Laffitte]] arte-kritikaria, idazlea, Emakumeen eskubide defendatzailea(Sevilla)
# [[María Rodrigo]] musikagilea, pianista eta irakaslea(Madril)
# [[María Salas Larrazábal]] idazle eta aktibista (Burgos)
# [[Marian Rojas]] mediku psikiatra eta idazlea (Madril)
# [[Maribel Lacave]] idazle kanariarra
# [[Marie Goegg-Pouchoulin]] Suitzako aktibista feminista eta abolizionista (1826-1899)
# [[Marie Vassilieff]] margolaria (Errusua-Frantzia)
# [[Marifé de Triana]] Kopla-abeslaria eta aktorea (Sevilla)
# [[Matilde Coral]] flamenko dantzaria (Sevilla)
# [[Matilde Landa]] politikaria (Badajoz)
# [[Matilde Ras]] grafologoa, idazlea, itzultzailea(Tarragona)
# [[Matilde Ucelay]] Espainiako tituludun 1.emakume arkitektoa (Madril)
# [[Mayte Martín (idazlea)|Mayte Martín]] Las Palmas (Kanariak)
# [[Mayte Martín]] musikagilea, flamenko-abeslaria (Bartzelona)
# [[Melanie Mayron]] asmatzailea eta aktorea (AEB)
# [[Melissa Farley]] psikologo, feminista (AEB)
# [[Mercedes Rodrigo]] Espainiako tituludun 1.emakume psikologoa (Madril)
# [[Merche Esmeralda]] flamenko-dantzaria (Sevilla)
# [[Milagro Almenara Pérez]] Espainiako Gerra Zibilean eraildako farmazialaria (Santander)
# [[Milagros Mengíbar]] flamenko-dantzaria (Sevilla)
# [[Milagros Nuin Monreal]] itzultzailea. (Erriberri-Nafarroa)
# [[Molla Mallory]] tenislaria (Norvegia-AEB)
# [[Morena Herrera]] abortuaren aldeko ekintzailea (El Salvador)
# [[Myriam Palacios]] aktorea (Txile)
# [[Natalia Sosa Ayala]] kanariar idazlea
# [[Norah Borges]] ilustratzailea (Argentina)
# [[Núria Albó]] poeta (Bartzelona)
# [[Nuria Coronado Sopeña]] kazetaria, feminista, abolizionista (Madril)
# [[Olimpia Valencia]] ginekologoa (Galizia)
# [[Oliva Acosta]] zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (Cádiz)
# [[Omowunmi Sadik]] asmatzailea (Nigeria)
# [[Patricia Ruiz de Irizar]] farmazialaria eta kooperantea (Iruñea)
# [[Paulina Kellogg Wright Davis]] aktibista, hezitzailea (AEB)
# [[Pepa Chávarri]] tenislaria (Madril)
# [[Pilar Aguilar Carrasco]] idazle, zinemako kritikaria, feminista (Jaén)
# [[Pura Maortua]] antzerki-zuzendaria (Kantabria)
# [[Rafaela Pastor]] aktibista (Malaga)
# [[Rebeca Lane]] abeslaria (Guatemala)
# [[Rita Fernández Queimadelos]] arkitektoa (Galizia)
# [[Rosa Barasoain|Rosa Barasoin]] idazlea (Tafalla)
# [[Rosa Torras]] tenislaria (Katalunia)
# [[Rosa Vergés]] zinema-zuzendaria, gidoilaria eta irakaslea (Bartzelona)
# [[Sabina Spielrein]] psikiatra eta psikoanalista (Errusia)
# [[Salima Ikram]] egiptologoa (Pakistan)
# [[Selena Millares]] kanariar poeta
# [[Simone Iribarne]] tenislaria (Lapurdi)
# [[Sofia Quintino]] Portugalgo mediku, feminista eta errepublikanoa (1879-1964)
# [[Sonsoles Echavarren Roselló|Sonsoles Echavarren]] idazlea eta kazetaria (Iruñea)
# [[Sylvia Ratnasamy]] asmatzailea (Belgika)
# [[Taina Bien-Aimé]] abolizionista
# [[Teresa Zabalza Díez]] musikagilea, musikaria eta musika irakaslea (Iruñea)
# [[Trinidad Lucea Ferrer]] idazlea, poeta eta ilustratzailea (Tutera)
# [[Veena Sahajwalla]] asmatzailea (India-Australia)
# [[Victorina Durán]] margolaria, jantzi-eszenografoa eta diseinatzailea (Madril)
# [[Viera Sparza]] ilustratzailea, idazlea eta umorista grafikoa (Zaragoza)
# [[Virginia Laparra]] fiskal oiha (Guatemala)
# [[Yolanda Castaño]] poeta eta literatura kritikaria (Coruña)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''martxoa''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Boni Macarrón]] efef'''SORTU''' martxantera, gozoki saltzailea (Durango)
# [[Carmen Miranda Zubieta]] --ef'''SORTU''' Kultur-ekintzailea (Galdakao)
# [[Elbira Iturri]] ef--'''SORTU''' aktibista (Mundaka)
# [[Eugenia Idoiaga]] efef'''SORTU''' emagina (Forua)
# [[María Ángeles Garai]] efef'''SORTU''' irakaslea, Bizkaiko lehen andereñoa (Bilbo)
# [[Martxelina Lopetegi]] efef'''SORTU''' bertsolaria (Oiartzun 1864-1930)
# [[Tamara Clavería]] ----'''SORTU''' Amuge elkarteko lehendakaria (Bilbo)
# [[Adilia de las Mercedes]] jurista feminista (Guatemala)
# [[Alauda Ruiz de Azúa]] zine-zuzendaria eta gidoilaria (Bizkaia)
# [[Alika Kinan]] Abolizionista (ARgentina)
# [[Almudena Domínguez Arranz]] arkeologoa
# [[Amada López Meneses]] historialari galiziarra
# [[Amalia de Isaura]] aktore komikoa eta kupletista (?)
# [[Amelia Baldeón Iñigo]] arkeologoa (Gasteiz)
# [[Amparo Alonso Betanzos]] adimen artifizialeko ikertzailea(Galizia)
# [[Amparo Cebrián]] pedagogoa (Salamanca)
# [[Ana Delgado Hervás]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Ana María Romero de Campero]] kazetaria, idazlea ekintzailea (Bolivia)
# [[Ángeles Huerta]] zine-zuzendaria (Asturias)
# [[Angelina Vidal]] Portugalgo idazle eta kazetaria (1847-1917)
# [[Anina Ciuciu]] abokatu eta idazle ijitoa (Errumania)
# [[Anne Tyng]] asmatzailea (Txina-AEB)
# [[Anselma de Salces]] Bilbotar ongilea (1815-1885)
# [[Arabako Emakumeen Asanblada]]
# [[Arundhati Bhattacharya]] enpresaburua (India)
# [[Áurea Lucinda Javierre]] artxibozaina eta historialaria (Teruel)
# [[Beatriz Pinheiro]] Portugalgo idazle, poeta, editore eta intelektuala (1871-1922)
# [[Begoña Vila]] astrofisikaria (Galizia)
# [[Berta Wilhelmi]] enpresaburua, hezitzailea, filantropoa eta feminista (Alemania, Granada)
# [[Carla Accardi]] margolari abstraktua (Italia)
# [[Carla Lonzi]] idazlea, arte-kritikaria, feminista (Italia)
# [[Carla Subirana]] zine-zuzendaria (Bartzelona)
# [[Carme Freixa]] kazetaria, feminista, abolizionista (Bartzelona)
# [[Carmen de Zulueta]] idazlea, filosofoa eta irakaslea (Madril)
# [[Carmen García Mateo]] telekomunikazio ingeniaria (Galizia)
# [[Carmen López Alonso|Carmen Lopez Alonso]] historialaria
# [[Carmen Sentandreu Gimeno]] arkeologoa
# [[Carmen Velacoracho de Lara]] Kazetaria (Ciudad Real, 1880-Madril,1960)
# [[Catherine Furbish]] botanikaria (AEB)
# [[Christine Peterson]] estatistikaria, zientzialaria (EEBB)
# [[Chus Gutiérrez]] zine-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea (Granada)
# [[Deema Shehabi]] poeta eta idazlea (Kuwait)
# [[Delia Grigore]] filologo ijitoa (Errumania)
# [[Diana Pey]] piano-jotzailea (Madril)
# [[Dolores Cebrián]] irakaslea (Salamanca)
# [[Domitila de Carvalho]] Portugalgo mediku, irakasle eta politikaria (1871-1966)
# [[Elaine N. Aron]] psikologoa (Kalifornia)
# [[Elena Barulina]] botanikaria, genetista eta ikertzailea (Errusia)
# [[Elena Díaz Ereño]] medikua eta irakaslea (Galdakao)
# [[Elena Fortún]] idazlea, haur eta gazte literatura (Madril)
# [[Elena Hernández Sandoica]] historialaria
# [[Elisa Augusta da Conceição Andrade]] Portugalgo lehen emakume medikua (1855-??)
# [[Elisa Garrido González|Elisa Garrido]] historialaria
# [[Elizabeth J. Tasker]] astrofisikaria, idazle zientifikoa eta irakaslea (Britainia)
# [[Elvira Ontañón Sánchez-Arbós]] idazlea, artikulugilea eta pedagogoa (?)
# [[Elza_Dunkels]] Suediako pedagoga
# [[Emma Ihrer]] feminista eta lider sindikala (Alemania)
# [[Esma Redžepova]] abeslari ijitoa (Mazedonia)
# [[Esther Takeuchi]] asmatzailea (AEB)
# [[Fei-fei Li]] konputazioko irakaslea (Txina-AEB)
# [[Fournierreko emakume kartagileak]] emakume langileak (Gasteiz)
# [[Gloria Cabral]] arkitektoa (Brasil-Paraguai)
# [[Gloria Giner de los Ríos García]] irakaslea(Madril)
# [[Glòria Trías Rubiés]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Guiomar Torresão]] Portugaldar idazlea eta feminista (1844-1898)
# [[Halet Çambel]] arkeologaeta Olinpiar Jokoetan lehiatu zen lehen emakume turkiarra, eskriman
# [[Harriet Williams Russell Strong]] asmatzailea (AEB)
# [[Helena Lopes da Silva]] zirujau eta politikaria (Cabo Verde)
# [[Hélène Rioux]] idazle eta itzultzailea (Kanada)
# [[Helene Stöcker]] bakezalea, feminista eta publizista (Alemania)
# [[Isabel Aguirre]] arkitektoa (Galizia)
# [[Isabel García Lorca]] irakaslea eta idazlea (Granada)
# [[Jennifer Miller]] Feminista, artista, idazlea...(EEBB)
# [[Jordina Sales i Carbonell]] historialaria
# [[Josefina Aldecoa]] idazlea eta pedagogoa (Leon)
# [[Juana Capdevielle]] Gerra Zibilean eraildako pedogogo eta liburuzaina (Madril-Galizia)
# [[Juana Romani|Juani Romani]] italiar-frantziar margolaria
# [[Julia Sánchez Carrilero]] arkeologoa
# [[Julia Vigre García]] maistra (Madril)
# [[Julienne Baseke Nzabandora]] aktibista (Kongo)
# [[Julieta Paredes]] feminista komunitarioa (Bolivia)
# [[Juliette Bonheur]] animalia-margolaria (Frantzia)
# [[Katerina Harvati]] paleontologoa, irakaslea eta ikertzailea (Grezia)
# [[La Argentinita]] dantzaria eta koreografoa (Buenos Aires)
# [[Laura de los Ríos Giner]] irakaslea (Granada)
# [[Laura García Hoppe]] margolaria eta idazlea (Malaga)
# [[Leonor Serrano Pablo]] pedagogoa,legelaria, feminista (Ciudad Real-Madril)
# [[Lily Braun]] idazle eta feminista (Alemania)
# [[Linda Braidwood]] arkeologoa
# [[Lita Cabellut]] margolari ijitoa (Espainia)
# [[Lourdes Girón Anguiozar]] arkeologoa (Cadiz)
# [[Maite Larrauri Gómez]] filosofoa, idazlea eta irakaslea (Valentzia)
# [[Manuela Solís]] ginekologoa, Valentziako 1. medikua (Valentzia)
# [[Mapi León]] futbolaria (Zaragoza)
# [[Margarita Ballester Figueres]] poeta, itzultzailea eta irakaslea (Katalunia)
# [[Margarita Sánchez Romero]] arkeologoa (Madril)
# [[Maria Amália Vaz de Carvalho]] Portugalgo idazle poligrafoa, pedagogoa eta poeta (1847-1921)
# [[María Ángeles Pérez Samper]] arkeologoa (Bartzelona, 1949)
# [[María Antonina Sanjurjo Aranaz]] belar-jockey jokalaria (Galizia)
# [[Maria Benedita Mouzinho de Albuquerque de Faria Pinho]] Portugalgo idazle, aktibista errepublikano eta feminista (1865-1939)
# [[María Blázquez|María Blazquez]] idazlea (Extremadura)
# [[María Buj Luna]] liburuzain terueldarra
# [[Maria Clara Correia Alves]] Portugalgo editore, kazetari eta irakasle feminista (1869-1948)
# [[María Cristina Gonzalo Pintor]] arkitektoa (Santander-Madril)
# [[Maria Eugenia Aubet]] arkeologoa (?)
# [[María José Alonso Fernández]] farmakologoa (Leon)
# [[María Juana Ontañón]] arkitekto kanariarra (Tenerife)
# [[María Lacrampe]] erizaina (Madril)
# [[María Sánchez Arbós]] maistra eta pedagogoa (Huesca-Madril)
# [[María Teresa Miras Portugal]] biokimika (Galizia)
# [[María Victoria Lareu]] ikertzailea, auzitegiko medikua (Galizia)
# [[Mariam Kamara]] arkitekto frantziar-nigeriarra
# [[Mariana Angélica de Andrade]] Poeta portugaldarra (1840-1882)
# [[Marie Joséphine Nicolas]] margolari frantziarra
# [[Marisol Soengas]] mikrobiologoa (Galizia)
# [[Marta Moll de Alba]] piano-jotzailea (Kanariak)
# [[Mary Walton]] ingeniaria eta asmatzailea (AEB)
# [[Massouda Kohistani]] aktibista (Afganistan)
# [[Matilde Cantos]] politikaria (Granada)Mpa
# [[Matilde Moliner Ruiz]] liburuzaina eta institutuko katedraduna(Madril)
# [[Mercedes Vegas]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Mercedes Vilanova Ribas]] historialaria eta ikertzailea (Katalunia)
# [[Miren Roji]] musika irakaslea eta piano-jotzailea (Santurtzi, 1917-2018)
# [[Naama Goren-Inbar]] arkeologoa
# [[Nely Reguera]] zine-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea (Granada)
# [[Nieves Sánchez Carrilero]] arkeologoa
# [[Noemí Trujillo]] poeta eta idazlea (Bartzelona)
# [[Norma Vázquez]] Bilbon bizi den indarkeria matxistan aditua (Mexiko)
# [[Núria Rafel i Fontanals]] arkeologoa katalana
# [[Ofelia Rey Castelao ]] historialaria,idazlea (Galizia)
# [[Olga Vallespín Gómez]] arkeologoa eta Espainiako lehen urpekari profesionala
# [[Olive Dennis]] ingeniaria, tren diseinu-berrikuntzen egilea (AEB)
# [[Patsy O'Connell Sherman]] asmatzailea (AEB)
# [[Peregrina Quintela Estévez]] matematikaria (Galizia)
# [[Pilar Palomero]] zinemagilea eta idazlea (Zaragoza)
# [[Pilar Pérez Solano]]zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (Alacant)
# [[Rachel Zimmerman]] zientzialaria eta asmatzailea (Kanada)
# [[Rilda Paco]] artista, diseinatzailea (Bolivia)
# [[Rita de Morais Sarmento]] Portugalgo lehen emakume ingeniari zibila (1872-1931)
# [[Robin Wall Kimmerer|Robin Wall Kimmerer]] ekologista (EEBB)
# [[Rosa Balaguer Oltra]] Kazetaria (Valentzia)
# [[Rosa María Rodríguez Magda]] filosofoa (Valentzia)
# [[Sally Fox]] asmatzailea (AEB)
# [[Sandra Barrilaro]] argazkilaria eta ekintzailea (Bilbo)
# [[Sandra Sevillano]] mendi korrikalaria (Santurtzi)
# [[Serafina Javierre]] liburuzaina (Tarragona)
# [[Sonia Sánchez]] idazlea, abolizionista (Argentina)
# [[Susan Leeman]] endrokrinologoa (AEB)
# [[Susana Reyes]] dantzari, koreografoa, artista (Ekuador)
# [[Teresa Paneque]] Astronomoa, zientzia-dibulgatzailea (Madril-Txile)
# [[Towanda Rebels]] idazle, komediante, abolizionista, feminista bikotea (Madril)
# [[Vicenta Lorca Romero]] maistra (Granada)
# [[Victoria Cabrera Valdés]] historialaria (Madril)
# [[Violeta Delmonte]] hizkuntzalaria (Argentina-España)
# [[Virginia Auber Noya]] idazlea, itzultzaile (Coruña, 1825-Madril,1897)
# [[Marianne Thyssen]] politikaria (Belgika, 1956)
}}
=== Berriak ===
====Berriak 2022 (Otsaila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Azpitarte]] ef--'''SORTU''' abeslaria, futbolaria eta aktorea (Bizkaia)
# [[Antonia Salaberria]] efef'''SORTU''' Erraketista (Eibar)
# [[Adelaida de la Calle]] biologoa (Madril)
# [[Adriana Kaplan Marcusán]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Argentina)
# [[Agustina Ruiz Dupont]] fikziozko zientzialaria (Granada)
# [[Aissata Kane]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Gambia)
# [[Alfreda Markowska]] Holokaustoa biziraun zuen emakumea, haur ijito, judu eta alemanak bizirauten lagundu zuena (Polonia)
# [[Alicia Estévez]] Zientzialaria (Pontevedra)
# [[Alicia Hermida]] aktorea (Madril)
# [[Almaclara]] emakume-orkestra taldea (Andaluzia)
# [[Amalia Lobato Rosique]] Gerra zibilean eraildako milizianoa (Murtzia)
# [[Aminata Diop]] mutilazio genitalagatiko lehen errefuxiatua eta aktibista (Mali)
# [[Amparo Soler Leal]] aktorea (Madril)
# [[Ana Locking]] moda-diseinatzailea, enpresaburua eta argazkilaria (Toledo)
# [[Ana Mena]] abeslaria eta aktorea (Malaga)
# [[Angéla Kóczé]] Soziologoa feminista ijitoa (Hungaria)
# [[Ángela López Jiménez]] soziologoa eta feminista (Iruñea)
# [[Angelines Fernández]] aktore errepublikanoa (Madril-Mexiko)
# [[Anika Rahman]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Banglades)
# [[Anna Missuna]] Errusiar geologoa
# [[Antonia Plana]] aktorea (Espainia)
# [[Antónia Pusich]] portugaldar idazle, kazetari eta musikagilea (1805-1883)
# [[Balghis Badri]] feminsta eta aktibista (Sudan)
# [[Beatriz González Calderón]] biolontxelojolea eta orkestra-zuzendaria (Andaluzia)
# [[Binta Jammeh-Sidibe]] emakumeen eskubideen aldeko politikoa (Mauritania)
# [[Blanca Lydia Trejo]] idazlea, aktibista, kantzilerra (Mexiko)
# [[Bogaletch_Gebre]] mikrobiologoa, Emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista eta feminista(Etiopia)
# [[Carmela Nieto]] kazetaria eta idazle feminista (Kuba)
# [[Carmen García Mateo]] zientzialaria (Galizia)
# [[Carmen Herrera (margolaria)|Carmen Herrera]] Kuba-EEBB
# [[Carolina Beatriz Ângelo]] Portugaldar medikua eta feminista, herrialde horretan bozkatu zuen lehen emakumea (1878 - 1911)
# [[Caroline Flack]] telebista-aurkezlea eta irrati esataria (Britainia Handia)
# [[Catalina Martin-Chico]] fotokazetaria (Madril)
# [[Cecilia Seghizzi]] musikagilea, biolin-joleaeta pintorea (Italia)
# [[Ceija Stojka]] ijito margolaria (Austria)
# [[Celia Rico Clavellino]] gidoilasria eta zine zuzendaria(Sevilla)
# [[Charline Effah]] idazlea eta maistra (Gabon)
# [[Chou Kung-shin]] idazlea, historialaria... (Taiwan)
# [[Constanza de Ayala]] Arabako dama (Araba)
# [[Consuelo Díez Fernández]] pianista eta musikagilea (Madril)
# [[Coral del Río Otero]] ekonomialaria eta ikertzailea(Vigo)
# [[Delaine Le Bas]] artista ijitoa (Britania Handia)
# [[Dolores Corbella Díaz]] hizkuntzalaria, akademikoa (Tenerifekoa)
# [[Dolores Corella Piquer]] zientifikoa eta ikertzailea (Valentzia)
# [[Dolores Ruiz Berdún]] zientzia historialaria eta ikertzailea (Espainia)
# [[Dolores Serrano]] pianista, musikagilea eta irakaslea (Cadiz)
# [[Dora Barrancos]] soziologo, historialari, feminista (Argentina)
# [[Dorothy_Reed_Mendenhall]] medika estatubatuarra (Columbus 1874- Chester 1964)
# [[Efua Dorkenoo]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Ghana)
# [[Elena Gorolová]] indarrez esterilizatutako emakume ijitoa (Txekia)
# [[Elena María Tejeiro]] aktorea (Murtzia)
# [[Elisabeth Guttenberger]] Auschwitz-Birkenau-tik bizirik atera zen emakume ijitoa. (Alemania)
# [[Elvira Quintillá]] aktorea eta abeslaria (Bartzelona)
# [[Emma Kunz]] sendalaria (Suitza)
# [[Estrellita Castro]] abeslaria eta aktorea (Sevilla)
# [[Ethel Brooks]] Soziologo feminista eta ijitoa (AEB)
# [[Eugenia Zuffoli]] abeslaria eta aktorea (Italia)
# [[Eva Villaver Sobrino]] astrofisikaria eta ikertzailea (Palentzia)
# [[Fàtima Bosch i Tubert]] zientzialaria (Girona)
# [[Fatoumata Coulibaly]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Mali)
# [[Fauziya Kasinga]] emakumeen genital mutilazioa dela eta, AEBko lehen errefuxiatua (Togo)
# [[Florence Price]] orkestra garrantzitsu batek jo zuen lehen musikagile afroamerikarra (AEB)
# [[Fran Hosken]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista ()
# [[Fran Hosken]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (EEBB)
# [[Francisca de Assis Martins Wood]] Lehen aldizkari feministaren argitaratzailea (Lisboa, 1802-1900)
# [[Gavina Viana Viana]]ekintzaile antifaxista (Donostia-Bartzelona)
# [[Gina Ranjičić]] lehenengo ijito idazlea (Serbia)
# [[Gisela Bock ]] historialaria (Alemania)
# [[Hanna Neumann]] matemarikaria (Alemania)
# [[Imperio Argentina]] aktorea, abeslaria eta dantzaria (Argentina)
# [[Inés Núñez de la Parte]] abokatua, kontseilaria eta goi-zuzendaria (Bilbo)
# [[Inna Modja]] ablazioaren kontrako ekintzailea (Mali)
# [[Isabel Parra]] kantautorea eta folklorista (Txile)
# [[Isabel Rodà de Llanza]] epigrafialaria eta arkeologoa (Bartzelona)
# [[Isabelle Stengers]] Bruselako filosofoa (Belgika)
# [[Isatou Touray]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (GAmbia)
# [[Jaha_Dukureh]] giza eskubideen aldeko aktibista (Gambia)
# [[Jane Richardson]] biofisikoa eta Richardson biogramen asmatzailea (AEB)
# [[Javiera Parra]] musikaria eta abeslaria (Txile)
# [[Juana Goizueta Vértiz]] Kontituzio Zuzenbideko irakaslea (Nafarroa)
# [[Julia Lajos]] aktorea (Valladolid)
# [[Julia Robinson]] estatubatuar matematikaria (Misuri)
# [[June Crespo]] artista (Iruñea, 1982)
# [[June Eric-Udorie]] ablazioaren kontrako ekintzailea (Irlanda)
# [[Katarina Taikon]] idazle ijitoa (Suedia)
# [[Laura_Mersini-Houghton]] kosmologa eta fisika teoriko albano-estatubatuarra (Tirana)
# [[Layli Miller-Muro]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (AEB)
# [[Leah Manning]] Politikari britainiarra, giza eskubideen aldeko ekintzailea (Erresuma Batua)
# [[Leena Yadav]] zinema-zuzendaria (India)
# [[Leonore Davidoff]] historialaria, feminista (AEB)
# [[Leyla Hussein]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Somalia)
# [[Lidia Cao]] ilustratzailea eta muralista (Galizia)
# [[Lily van Angeren-Franz]] Auschwitz-Birkenau-tik bizirik atera zen emakume ijitoa. (Alemania)
# [[Loral O'Hara]] ingeniaria eta astronauta NASAn (AEB))
# [[Louise Jopling]] margolaria (Erresuma Batua)
# [[Ma Thida]] Kontzientzia preso ohia eta idazlea (Birmania)
# [[Mae Azango]] Kazetaria eta emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Liberia)
# [[Marcia_Neugebauer]] geofisika estatubatuarra (AEB)
# [[Margaret Bonds]] musikagilea (AEB)
# [[Margarita Comas Camps]] pedagogoa (Menorca-Erresuma Batua)
# [[Mari Carmen Díaz de Mendoza]] aktorea (Madril)
# [[María Banquer]] aktorea (Espainia)
# [[María Bru]] aktorea (Valentzia)
# [[María de Sarmiento y Castilla]] Arabako dama (Araba)
# [[María Dolores Gispert Guart]] bikoizketa aktorea eta irrati esataria (Katalunia)
# [[María Eva Istúriz García|María Eva Istúriz Garcia]] Berdintasunerako teknikaria (Iruñea)
# [[Maria Federici]] komunista, politikaria (Italia)
# [[María Inmaculada Paz-Andrade]] zientzialaria (Galizia)
# [[María Itziar Urrutia San Antón]] arkitektoa eta zuzendari exekutiboa (Malaga)
# [[María Matilde Almendros]] irrati esataria eta aktorea (Katalunia)
# [[María Ripoll]] zinegilea (Bartzelona)
# [[María Ruiz de Gauna]] XV.mendeko emakumea (Gasteiz)
# [[María Teresa Ruiz Cantero]] mediku eta ikertzailea (Melilla)
# [[Maria Veleda]] Portugalgo ekintzaile feminista eta errepublikanoa (1871-1955)
# [[Mary Nash]] historialaria (Irlanda-Katalunia)
# [[Maya Burhanpurkar]] ikertzaile kanadiarra (Ontario)
# [[Melanie Spitta]] zinema zuzendari ijitoa (Belgika)
# [[Mónica Ramos Toro]] antropologoa (Madril)
# [[Nahid Toubia]] Sudaneko lehen emakume-zirujaua eta EGM ikerketan ezpezializatutako aktibista (Sudan)
# [[Najat Maalla M'jid]] NBE Idazkari Nagusiaren Ordezkari Berezia Haurren aurkako Indarkeriari buruzkoa (Maroko)
# [[Nilde Iotti]] politikari komunista (Italia)
# [[Nina Dudarova]] hizkuntzalari ijitoa, erromanieran alfabetatzea (Rusia)
# [[Nitza Margarita Cintron]] medikua (Puerto Rico)
# [[Olayinka Koso-Thomas]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Nigeria)
# [[Panna Cinka]] biolin-jotzailea ijitoa (Hungria)
# [[Pastora Filigrana García]] ijito sindikalista feminista (Sevilla)
# [[Pastora Imperio]] dantzaria (Sevilla)
# [[Pepita de Oliva]] ijito dantzaria, Europan ezaguna (Málaga)
# [[Pratibha Parmar]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Nairobi)
# [[Regina de Lamo]] 98.ko belaunaldiaren idazle anarkista (Jaén)
# [[Rita Montagnana|Rita Montagnama]] Komunista, politikaria (Italia)
# [[Romila Thapar]] historialaria (India)
# [[Rosa Cortés]] 1749ko ijitoen kontrako Sarekada Handian atxilotua (Granada)
# [[Rosa Taikon]] ijito zilargin eta aktorea (Suedia) Gina Ranjičić
# [[Rosario García Ortega]] aktorea (Argentina)
# [[Sagrario Ruiz Elizalde]] maistra eta hezkidetzan erreferentea (Nafarroa)
# [[Saioa Mantzisidor Zilloniz]] nekazaria eta enpresaburua (Bizkaia)
# [[Sandy Powell]] jantzi-diseinatzailea (Britainia Handia)
# [[Shu Otero]] komikigilea (Sunbilla, Nafarroa garaia)
# [[Silvia Agüero]] ijito idazlea, ijitoen memoria berreskuratzen duena (Madril)
# [[Sister Fa]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Senegal)
# [[Sonia Contera]] fisikaria eta nanoteknologoa (Madril)
# [[Soraya Post]] eurodiputatu ijitoa (Suedia)
# [[Tarsy Carballas]] zientzialaria (Galizia)
# [[Teresa Margarida da Silva e Orta]] lehen emakume eleberrigilea portugesez (1711-1793)
# [[Teresa Mattei]] ekintzaile komunista, feminista (Italia, 1921-2013)
# [[Teresa Noce]] italiar politikaria (1900-1980)
# [[Teresa Sánchez de Bilbao]] XV.mendeko emakumea (Gasteiz)
# [[Teresa Vinyoles Vidal]] historialaria (Bartzelona)
# [[Thais_Russomano]] Brasildarra medikuntza aeroespazialean espezializatuta (Porto Alegre)
# [[Vanderlan da Silva Bolzani]] Kimikaria (Brazil)
# [[Věra Bílá]] ijito abeslaria (Txekia)
}}
====Berriak 2022 (Urtarrila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Urrutia]] ----'''SORTU''' Eskalatzailea (Bizkaia)
# [[Alazne Belar]] ef--'''SORTU''' erizaina eta ikerlaria (Atxondo, Bizkaia)
# [[Belén Bengoetxea]] ef--'''SORTU''' Ikertzailea eta EHUko irakaslea (Durango)
# [[Elena Uriz]] ef--'''SORTU''' irakaslea, aktorea, dantzaria, musikaria (Iruñea)
# [[Maixux Rekalde]] efef'''SORTU''' Bakezalea eta euskaltzaile (Oiartzun)
# [[Mercedes Arbaiza]] ----'''SORTU''' Historialaria eta EHUko irakaslea (Bilbo)
# [[Pilar Narbaiza]] efef'''SORTU''' erraketista eta sukaldaria (Mallabia)
# [[Uxue del Río]] ef--'''SORTU''' artista, irudigilea eta diseinatzaile grafikoa (Donostia)
# [[Adelaide Cabete]] Ginekologo feminista, framazona eta errepublikanoa (Portugal, 1867-1935)
# [[Adele Bianchi]] geografoa (Italia)
# [[Aida Peláez de Villa Urrutia]] idazlea,kazetaria, sufragista. (Kuba)
# [[Amalia Mallén|Amalia Mallén de Ostolaza]] saiakeragilea, itzultzailea, sufragista (Kuba)
# [[Ana de Castro Osório]] Portugalgo idazlea, feminista eta militante errepublikanoa(1872-1935)
# [[Ana Maria Lajusticia]] kimikaria, dietetikan eta nutrizioan aitzindaria (Madril)
# [[Ana Revenga]] ekonomialaria (Espainia)
# [[Ángela Molinuevo y Longuebau]] XIX. mendeko karitatea (Gasteiz)
# [[Ángeles Flórez Peón]] bizirik dagoen azken miliziano sozialista (Asturias)
# [[Angélica Morales |Angélica Morales ]] idazlea, aktorea (Teruel, 1970)
# [[Ann Rose Nu Tawng]] bakezalea, erizaina BBC 100 women sariduna (Birmania)
# [[Antonella Picchio]] Ekonomialari feminista (Italia)
# [[Arantxa Rodríguez Álvarez]] ekonomialari feminista (Bilbo)
# [[Arantza Chacón Ormazabal]] ikertzailea, Zehar Errefuxiatuak (Gasteiz)
# [[Asunción Ruiz]] ingurumen teknikaria (Madril)
# [[Aurelia Castillo de González]] idazle eta itzultzailea (Kuba)
# [[Aurora Villar Buceta]] kazetaria (Kuba)
# [[Belén Franch Gras]] zientzialaria (Valentzia)
# [[Belén Frau Uriarte]] ekonomilaria, Espainaiako CEOko eta munduko komunikazioko zuzendaria (Bilbo)
# [[Belén Landáburu]] abokatu eta politikoa (Burgos)
# [[Bianca Maria Meda]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Blanca de los Ríos]] idazlea eta literatura kritikoa (Sevilla)
# [[Camille Kouchner]] Zuzenbide pribatuko irakaslea, abokatua (Frantzia)
# [[Carmen Serdán Alatriste]] iraultzailea (Mexiko)
# [[Catalina Bárcena]] aktore kubatarra (Kantabria)
# [[Consuelo Uranga]] komunista (Mexiko)
# [[Cristina Borderías]] Historialaria (Katalunia)
# [[Cristina Carrasco]] ekonomilari feminista (Txile-Bartzelona)
# [[Cynthia Cockburn]] antimilitarista feminista eta akademikoa (Britania Handia)
# [[Diane Elson]] ekonomilari feminista (Erresuma Batua)
# [[Digna Collazo]] sufragista (Kuba)
# [[Domitila García de Coronado]] editorea, idazlea (Kuba)
# [[Elena Salvador]] aktorea (Madril)
# [[Elisa Garrido Moreno]] ikertzailea, unibertsitateko irakaslea (Valentzia)
# [[Elisa Garrido]] espainiar militante antifaxista (Zaragoza)
# [[Elisa Mújica]] Idazlea (Kolonbia, 1918-2003)
# [[Elisa Soriano Fisher]] mediku-oftalmologoa eta feminista (Madril)
# [[Élisabeth Chaplin]] margolaria (Frantzia, 1890-Italia, 1982)
# [[Ella Fontanals-Cisneros]] enpresaria eta arte-bildumagilea (Kuba)
# [[Elva Raquel Gómez]] kitxua idazlea (Argentina)
# [[Elvira de Hidalgo]] Sopranoa eta kantu-maistra (Teruel)
# [[Erika Aifan]] ustelkeriaren aurkako epailea (Guatemala)
# [[Esperanza Molina Cubillo]] idazlea eta antropologoa (Madril)
# [[Esther Chapa]] sufragista (Mexiko)
# [[Eva Celada]] kazetaria, idazlea eta gastronomoa (Palentzia)
# [[Eva Gancedo]] musikagilea, filmetako soinu-bandetan espezializatua (Madril)
# [[Fanny Garrido]] idazle galiziarra
# [[Fátima Báñez]] legelaria, politikaria eta ekonomilaria (Huelva)
# [[Fatima Singhateh]] Haurren salerosteka eta explotariari buruzko Nazio Batuen Errelatore Berezia (Gambia)
# [[Francia Márquez]] ekintzaile feminista (Kolonbia)
# [[Gisela Vaquero]] bideojokogilea (Girona)
# [[Henriette d'Angeville]] Mont Blanc igo zuen bigarren emakumea (Frantzia)
# [[Hermila Galindo]] politikaria, kazetaria eta ekintzaile feminista (Mexiko)
# [[Hortensia Gelabert]] aktore kubatarra Espainian (Espainia)
# [[Ingrid Robeyns]] filosofo eta ekonomialari feminista (Lovaina, Belgika)
# [[Irene González]] Futbolaria (Coruña, 1909-1928)
# [[Isabel Margarita Ordetx]] idazlea, (Kuba)
# [[Isabel Oyarzábal]] itzultzailea, kazetaria, idazlea, aktorea eta diplomatikoa(Malaga)
# [[Isabella Leonarda]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Jamila Medina Ríos]] idazlea (Kuba)
# [[Josefina Blanco]] aktorea (Leon)
# [[Josefina Gómez Mendoza]] geografo eta idazlea (Madril)
# [[Julia Peguero Sanz]] maistra eta feminista (Zaragoza)
# [[Justa Montero]] aktibista feminista (Bartzelona)
# [[Kate Young]] gizarte-antropologoa (Erresuma Batua)
# [[Laila Haidari]] ekintzailea 100 Women BBC sariduna (Agfanistan)
# [[Leonor Taboada]] kazetaria, idazlea eta ekintzaile feminista
# [[Lourdes Beneria]] ekonomialari feminista (Katalunia)
# [[Lucía López Marco]] albaitaria (Zaragoza)
# [[Manuela Vargas]] flamenko dantzaria (Sevilla, 1941 - Madril, 2007)
# [[Margarita Manso]] 27ko belaunaldiko margolaria (Valladolid, 1908-Madril,1960)
# [[Mari Carmen Martínez Chamorro]] medikua (León)
# [[María Ángeles Pérez López|Maria Ángeles Pérez López]] poeta (Valladolid)
# [[María Cancio]] aktorea (Madril)
# [[María del Adalid]] margolari galiziarra (
# [[María Espinosa de los Monteros]] emakumeen eskubide zibil eta politikoen aldeko aktibista (Malaga)
# [[María Fernanda Ladrón de Guevara]] Aktorea (Madril)
# [[María Guerrero López]] aktorea (Madril)
# [[María Guerrero]] Aktore eta enpresaburua (Madril)
# [[María José Vázquez]] GIB/HIES ekintzailea (Bartzelona)
# [[María Josefa Patricia Muñoz y Jarabeitia]] filantropoa (Bilbo)
# [[María Martos]] Feminista (Madril)
# [[María Muñoz de Quevedo]] piano-jotzailea
# [[Maria Teixidor i Jufresa]] enpresari eta abokatua (Katalunia)
# [[María Teresa Gavarró Castelltort]] pedagogoa(Katalunia)
# [[María Tubau]] aktorea (Madril)
# [[María Villar Buceta]] kazetaria, poeta, ekintzailea (Kuba)
# [[Maria Xaveria Perucona]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Marta Álvarez Guil]] legelaria (Madril)
# [[Matilde de la Torre]] kazetari eta politikaria (Burgos)
# [[Matilde Díez]] aktorea (Madril)
# [[Matilde Rodríguez Cabo]] mediku, psikiatra, idazlea, feminista, sufragista eta aktibista (Mexiko)
# [[Maud de Boer-Buquicchio]] Haurren salerosteka eta explotariari buruzko Nazio Batuen Errelatore Berezi oiha (Herbehereak)
# [[Michelle Perrot]] historialaria (Frantzia)
# [[Natália Pasternak|Natalia Pasternak]] biologoa BBC 100 women sariduna (Brasil)
# [[Négar Djavadi]] eleberrigilea, zinemagilea (Iran/Frantzia)
# [[Nerea Luis]] informatika ingeniaria (Madril)
# [[Nieves Quintana]] Nekazaria (Araba)
# [[Nilofar Bayat]] afganistar abokatua eta saskibaloi jokalaria (Kabul)
# [[Reem Alsalem]] Emakumeen kontrako indarkeriari buruzko Nazio Batuen Errelatorea (Jordania)
# [[Reyna Pastor]] historialaria (Argentina)
# [[Rosa García-Malea López]] lehen emakume kaza-pilotua (Almeria)
# [[Rosika Schwimmer]] kazetaria, idazlea, sufragista (Budapest)
# [[Sabine Weiss]] Argazkilaria (Frantzia)
# [[Sara Baartman]] esklaboa (Afrika)
# [[Serafina Núñez]] idazle kubatarra
# [[Susanna Minguell]] filosofo eta idazlea (Bartzelona)
# [[Tlaleng Mofokeng]] mediku, hizlari, idazle eta emakumeen eskubideen eta sexu eta ugalketa-osasunaren aldeko aktibista BBC 100 women sariduna (Hegoafrika, 1980)
# [[Trinidad Arroyo]] Espainian lan egin zuen lehen oftalmologoa (Palentzia)
# [[Virginia Eubanks]] politologoa (AEB)
# [[Virginia Torrecilla]] futbolaria (Mallorca)
# [[Virginie Demont-Breton]] margolaria (Frantzia, 1859-1935)
# [[Winnaretta Singer]] musika mezenas (Paris)
# [[Zeltia Montes Muñoz]] musikagilea, filmetako soinu-bandetan espezializatua (Madril)
}}
=== Berriak ===
====Berriak 2021 (urria, azaroa, abendua)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Olaizola]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Elgoibar 1974)
# [[Amaia Lejarreta]] ef--'''SORTUA''' artista, makillatzailea (Durango 1983)
# [[Anttoni Etxeberria]] efef'''SORTUA''' tabernaria (Hondarribia 1914-2020)
# [[Begoña Gorospe]]----'''SORTUA''' feminista, zinegilea (Hernani 1942)
# [[Frantxiska Iragorri]] efef'''SORTUA''' Abertzale, ekintzailea (Oiartzun, 1920-2019)
# [[Garbiñe Larrea |Garbiñe Larrea Iturralde]] ef--'''SORTUA''' Naturopata (Urnieta 1976)
# [[Hipolita Ibaibarriaga]] ef--'''SORTUA''' erreketista (Ermua 1914- Bartzelona 1939)
# [[Itziar Ugarte]] ef--'''SORTUA''' Kazetaria eta idazlea (Oñati 1995)
# [[Junkal Guerrero]] ----'''SORTUA''' musikaria (Andoain 1968)
# [[Leire Vargas]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria, idazlea eta itzultzailea (Durango 2002)
# [[Lide Urrestarazu]] ef--'''SORTUA''' mendi lasterkaria (Ordizia 1999)
# [[Maria Angeles Esnaola]] efef'''SORTUA''' Maistra abertzalea (Ormaiztegi 1924-2017)
# [[María Bravo]] ----'''SORTUA''' sopranoa (Portugalete 1952)
# [[María Goiricelaya Burón]] ef--'''SORTUA''' aktorea, antzerki-zuzendaria (Bilbo 1983)
# [[Maria Rosario Arrizabalaga]] efef'''SORTUA''' Mariarro bezala ezagunagoa, feminismoa eta justizia soziala bizi-ardatz izan zituen gizarte-ekintzailea (Ermua 1949- Donostia 2021)
# [[Maribel Aiertza]] ef--'''SORTUA''' euskal idazlea (Etxebarria 1962)
# [[Rosario Zubizarreta]] efef'''SORTUA''' erraketista (Ermua 1918-2002)
# [[Shandra Martínez]] ----'''SORTUA''' artista, ilustratzailea. (Errenteria1977)
# [[Susana Serrano]] ef---'''SORTUA''' Unibertsitateko irakaslea (Elorrio)
# [[Tere Jaio]] efef'''SORTUA''' aktorea, bikoiztailea. (Gernika)
# [[Teresa Murga]] efef'''SORTUA''' (Markina-Xemein 1910-2015)
# [[Abia Akram|Abia Akra]] aktibista (Pakistan)
# [[Aida Lafuente]] politikari ekominista (León)
# [[Al Khadra Mabrook]] Saharar poeta (Sahara)
# [[Alice Neel]] margolari erretratugile estatubatuarra (1900 - 1984)
# [[Amaia Bono]] antzerki aktorea (Gasteiz, 1989)
# [[Amaia Nausia]] historialaria (Iruñea)
# [[Amalia Domingo Soler]] Idazlea, espiritista (Sevilla, 1835-Bartzelona,1909)
# [[Ana Santos Payán]] idazlea, poeta, editorea (Guadalajara, 1972-Almeria, 2014)
# [[Ana Teresa Diego]] Argentinan atxilotu-desagertua (Argentina)
# [[Andrea Ixchíu]] kazetaria (Guatemala)
# [[Antonia Adroher Pascual]] maistra, pedagogoa eta politikaria (Girona)
# [[Araceli Sánchez Urquijo|Araceli Sanchez Urquijo]] bide, ubide eta portuetako ingeniaria (Sestao)
# [[Azucena Villaflor|Azuzena Villaflor]] Maiatzeko plazako ekintzailea (Argentina)
# [[Belén Nevado]] aktorea, feminista (Gasteiz, 1969)
# [[Berta Arocena de Martínez Márquez]] Kazetaria, feminista (Habana, 1901-1956)
# [[Blanca Li]] koreografo, dantzari, zinemagile (Granada)
# [[Buchi Emecheta]] idazle nigeriarra
# [[Carlota Pi]] Ingeniaria eta enpresari katalana
# [[Carme Alemany Gómez]] soziologoa, feminista (Bartzelona)
# [[Carme Karr i Alfonsetti]] Kataluniako kazetari, idazle, musikologo eta publizista feminista eta bakezalea (1865 - 1943)
# [[Carme Montoriol i Puig]] Bartzelonako idazlea, itzultzailea eta piano-jotzailea (1892 - 1966)
# [[Carmen Navarro]] Medikua eta ikertzailea (Madril)
# [[Carmen Salinas Alfonso de Villagómez]] Legelaria
# [[Carole Pateman]] Britainiako feminista eta politologoa (Sussex, Ingalaterra)
# [[Carolina Coronado]] idazlea (Badajoz)
# [[Carolina Escobar Sarti]] Guatemala, 1960 feminista, idazlea,
# [[Clara Peeters]] margolari flamendarra. (1580-1621)
# [[Claudette Colvin]] Afro-amerikarren eskubide zibilen mugimenduaren aitzindaria.
# [[Clotilde Cerdá Bosch]] Aktibista eta goi mailako harpa-jotzailea (Bartzelona, 1861-1926)
# [[Concepción Sierra Ordóñez]] Legelaria
# [[Conchita Balparda]] abeslaria, sopranoa. Portugalete (1942)
# [[Constance Naden]] Idazle, poeta eta filosofo ingelesa
# [[Consuelo Rubio]] opera abeslaria (Madril)
# [[Cristina Durán Costell|Cristina Durán]] ilustratzailea eta marrazkilaria (Valentzia, 1970)
# [[Cristina Spínola]] kazetaria, kirolaria, telebistako kazetaria, idazlea eta Kanarietako Youtuber-a da.
# [[Crystal Bayat]] aktibista (Afganistan)
# [[Diana Pinilla]] txirrindulari kolonbiarra
# [[Dolores Aleu Riera]] Mediku titulua lortzen lehena (Bartzelona 1857-1913)
# [[Dolores Prida]] kazetari eta antzerkigile kubatar estatubatuarra
# [[Dolors Monserdà]] Kataluniako idazle eta ekintzaile feminist (1845-1919)
# [[Dolors Piera]] Kataluniako irakasle sindikalista (1910-2002)
# [[Eider Sánchez]] ingeniaria eta "Naru Intelligence"ren sortzailea (Donostia)
# [[Elena Cipriana Álvarez Durán]] idazle, folklorista (Badajoz)
# [[Elena Maseras Ribera]] Mediku, pedagogo eta irakaslea. Medizina fakultatean lehen emakume matrikulatua (Tarragona, 1853-1905)
# [[Elena Mederos Cabaña]] Feminista,aktibista (Kuba)
# [[Elena Molina]] dokumentalgilea (Madril)
# [[Elisa Fernández de la Vega]] medikua, ikertzailea (Asturias-Zaragoza)
# [[Ellen Churchill Semple|Ellen Churchill]] geografo amerikarra (1863-1932)
# [[Elvia Carrillo Puerto]] Lider feminista, politikoa eta sufragista mexikarra
# [[Emilia Bernal]] Kazetaria, itzultzaile (Kuba, 1884-1964)
# [[Fátima Djarra Sani]] Emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea. (Ginea Bissau)
# [[Fede Galizia]] margolaria (Milan 1578-1630)
# [[Feminismoa Herri Katalanetan]]
# [[Flavita Banana]] ilustratzaile, marrazkilaria (Oviedo)
# [[Francesca Bonnemaison i Farriols]] Bartzelonako pedagogo, idazle eta feminista (1872-1949)
# [[Francisca de Pedraza]] etxekoandrea, genero-indarkeriaren borrokaren aurrekari historikoa
# [[Françoise Gilot|Francoise Gilot]] margolaria (Frantzia)
# [[Georgiana Houghton]] Margolaria (Kanaria Uharteak, 1814-Londres, 1884)
# [[Helen Porter]] britainiar biologoa
# [[Isabel Güell i López]] musikagilea (Bartzelona)
# [[Isabel Villenakoa]] lekaime eta idazle protofeminista (Valentzia, 1430 - 1490)
# [[Janet Watson]] geologo britainiarra (1923-1985)
# [[Jeannette Campbell]] igerilaria (Argentina)
# [[Jerònima Galés]] XVI. mendeko inprimatzaile valentziarra (?? - 1587)
# [[Jimena Alonso]] Feminista, irakaslea, pentsalaria, liburu argitaratzaile. Donostia-Madril
# [[Jimena Fernández de la Vega]] medikua, genetista (Galizia)
# [[Joaquima Santamaria i Ventura]] Kataluniako idazle, folklorista eta itzultzailea (1853 - 1930)
# [[Josefa Ortiz de Domínguez]] Mexikoko independentziaren aldeko aktibista (Mexiko)
# [[Juana Doña]] komunista, militantea, idazlea (Madril-Bartzelona)
# [[Júlia Martí Comas]] ikerlari feminista (Bartzelona)
# [[Kathleen Hanna]] musikaria eta aktibista. (Estatu Batuak)
# [[Leona Vicario]] Mexikar ekintzailea (Mexiko Hiria, 1781-1842)
# [[Lesbia Soravilla]] idazlea, feminista, ekintzailea (Camagüey, 1907-1989)
# [[Lisa Çalan]] zinemagilea (Kurdistán)
# [[Lola Gaos]] aktorea, aktibista (Valentzia)
# [[Lola Rodríguez de Tió]] Kazetaria, iraultzailea (Puerto Rico, 1843 - Habana 1924)
# [[Lucia Ixchíu]] aktibista (Guatemala)
# [[Lucía Lahoz Gutiérrez]] Arte historialaria (Leza-Araba)
# [[Luisa Pérez de Zambrana|Luisa Pérez de Zanbran]] Poeta (Santiago, 1837-Habana, 1922)
# [[Luzmila Chiricente Mahuanca]] Giza eskubideen aldeko ekintzailea (Perú)
# [[Marcelina Bautista]] Etxeko langileen aldeko aktibista (Mexiko, 1966)
# [[Margaret Bullen]] antropologoa (Erresuma Batua- Euskal Herria)
# [[Margarita Porete]] Begina, mistika ((Frantzia)
# [[Marge Piercy]] poeta, eleberrigile eta feminista (AEB)
# [[María Cambrils]] Valentziako idazle sozialista eta feminista (1878 - 1939)
# [[María Collado Romero]] idazlea
# [[Maria del Carme Nicolau Massó]] Kataluniako idazle, itzultzaile eta kazetaria (1901-1990)
# [[Maria Domènech i Escoté]] Kataluniako idazlea (1874 - 1952)
# [[María Eugenia Casinelli de García Irureta Goyena]] giza eskubideen aldeko aktibista (Argentina)
# [[María Isidra de Guzmán y de la Cerda]] Medikua (Madril 1767-1884))
# [[María José Fuster]] UNED-eko irakaslea eta GIB/HIESaren ekintzaile eta ikerlaria (Alicante)
# [[María José Martínez Herrero|Maria José Martinez Herrero]] EHUko irakaslea
# [[María Josefa de Larumbe Goñi]] inprimatzailea eta liburu-saltzailea (Iruña 1700-1757)
# [[Maria Lugones]] filosofo feminista eta deskoloniala (Argentina)
# [[María Pineda]] modelo eta enpresaburua
# [[María Ponce|Maria Ponce]] Maiatzeko plazako ekintzailea (Argentina)
# [[María Telo]] Legelaria, familia-abokatua eta feminista extremadurarra
# [[María Wonenburger]] Matematikan doktorea (Galizia)
# [[Mariana Rodríguez del Toro|Mariana Rodriguez del Toro]] Mexiko independiaren aldeko borrokalaria (1775-1821)
# [[Mariasilvia Spolato]] LGBT eskubideen ekintzailea (Italia)
# [[Mariblanca Sabas Alomá|Mariblanca Sabas Alom]] Feminista, kazetaria, ministroa (Kubako Santiago, 1901-1983)
# [[Marie-Thérèse Walter]] modeloa eta Picassoren amorante (Frantzia)
# [[Marilyn Waring]] ekonomia feministaren sortzaile nagusietako bat(Zeelanda Berria)
# [[Marquesa del Ter]] Noble frantziarra, pianista eta ekintzaile feminista (1864-1936)
# [[Marta Espinós]] Valentziar piano-jotzailea. Valentzia
# [[Marta González Gómez]] El Salvador-eko armadaren eraso batean eraila.
# [[Marta Lozano Molano]] musikagilea (Cáceres, 1985)
# [[Martina Casiano y Mayor|Martina Casiano]] maistra, fisika eta kimikaria
# [[Martina Castells Ballespí]] Medikuntzan doktore-gradua lortzen lehen emakumea (Lleida,1852-1884)
# [[Mercè Capdevila i Gaya]] musikagilea, pedagogoa (Bartzelona)
# [[Mercè Torrents Turmo]] piano-jole eta konpositore katalana
# [[Mertxe de Renobales]] biokimikaria (Bilbo)
# [[Miren Llona]] EHUko irakaslea
# [[Mylene Fernández Pintado]] idazlea (Kuba)
# [[Ochy Curiel]] feminismoaren teorialaria eta aktibista, gizarte-antropologoa (Dominikar Errepublika)
# [[Ofelia Rodríguez Acosta|Ofelia Rodriguez Acosta]] Feminista, kazetaria, idazlea (Habana, 1902-1975)
# [[Olimpia Fulvia Morata]] humanista italiarra
# [[Pamela Yates]] estatubatuar dokumentalista eta giza eskubideen aldeko ekintzailea
# [[Pilar Castillo Sánchez]] pianista (Galizia)
# [[Pretty Yende]] sopranoa (Hego Afrika)
# [[Raquel Calvo Larralde]] kazetaria, dokumentalgilea (Durango)
# [[Rita Cetina Gutiérrez]] maistra, poeta eta feminista mexikarra
# [[Rosario de Acuña|Rosario de Acuña y Villanueva]] idazle, librepentsalari eta kazetaria (Madril)
# [[Roya Sadat]] zinegile eta zinema-zuzendaria (Afganistan)
# [[Salutxu Etxebarria]] Amurriko emakume aurreskulari aitzindaria (1924-2008)
# [[Tomasa Cuevas]] efef militante komunista eta antifrankista (Guadalajara 1917 -Bartzelona 2007)
# [[Ulrike Tillmann]] matematikaria (Alemania)
# [[Vicenta Llorente del Moral]] entomologoa (Algorta)
# [[Wendy Flores]] abokatua eta giza eskubideen aldeko defendatzailea. (Nikaragua)
# [[Zulema de la Cruz]] musikagile, konpositore (Madril)
# [[Zuriñe López de Sabando Sainz]] dokumentalgilea (Gasteiz)
}}
====Berriak 2021 (uztaila, abuztua, iraila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Egidazu]] ef--'''SORTU''' ilustratzailea, biologoa eta idazlea (Durango)
# [[Bea Larrañaga]] ef--'''SORTU''' aktorea (Errenteria)
# [[Begoña Zia]] ef--'''SORTU''' marrazkilaria. (Iruñea 1959-2019)
# [[Dorleta Kortazar]] ef--'''SORTU''' ipuin-kontalaria (Arrasate 1974)
# [[Eider Perez]] ef--'''SORTU''' aktorea, idazlea, bertsozalea eta aurkezlea (Pasaia1995)
# [[Elena Pérez]] efef'''SORTU''' txistularia (Ermua 1968-2021)
# [[Eskarne Aroma]] efef'''SORTU''' irakaslea, aktorea, ekintzailea (Durango 1934-2021)
# [[Esther Gorostiza]] ef--'''SORTU''' pediatra (Atxondo 1953)
# [[Gala Knörr]] ----'''SORTU''' artista (Gasteiz 1984)
# [[Isabel González]] ef--'''SORTU''' liburuzaina, politikaria (Leon-Durango 1974)
# [[Jenni Alvarado]] ef--'''SORTU''' artista (Durango 1981)
# [[Laura Latorre]] ef--'''SORTU''' terapeuta, idazlea (Madril-Huarte 1975)
# [[Maddi Soroa]] ----'''SORTU''' pedagogoa (Lekunberri 1997)
# [[Maitane Azurmendi]] ef--'''SORTU''' artista. (Gernika 1978)
# [[Maria Josefa Aedo]] efef'''SORTU''' lekaimea (Ermua 1786-Compostela 1805)
# [[Marina Lameiro]] ----'''SORTU''' zinemagilea (Iruñea 1986)
# [[Norma Mentxaka]] --ef'''SORTU''' terrorismoaren biktima (Santurtzi 1932-1976)
# [[Rosa Arburua]] ----'''SORTU''' pedagogoa, historia ikertzailea (Irun 1961)
# [[Vanesa Fernández]] ef--'''SORTU''' Zinebiko zuzendaria. (Iurreta 1980)
# [[Agustina González López]] idazle, pentsalari, pintore abangoardista eta politikaria izan zen.(Granada)
# [[Ana Carrillo Domínguez]] Errepublikako Herri Armadako kapitain komunista (1898 - 1974)
# [[Ana María Martínez Sagi]] Kataluniako poeta, sindikalista, kazetaria eta atleta feminista (Bartzelona, 1907-2000)
# [[Anbara Salam Khalidi]] idazle eta itzultzaile feminista (Libano)
# [[Ángela Labordeta]] idazlea (Teruel)
# [[Ángeles Ottein]] sopranoa (Madril)
# [[Angélica Dass]] argazkilaria (Brasil)
# [[Consuelo Zavala]] maistra, feminista (Mexiko)
# [[Esther Bejarano]] musikaria, Auschwitzeko kontzentrazio-eremutik bizirik atera zena (Alemania)
# [[Gertrudis Bocanegra]] Mexikoren indepentziaren aldeko borrokalaria (Mexiko)
# [[Inge Morath]] argazkilaria (Austria- AEB)
# [[Jane Glover]] orkrestra zuzendaria (Erresuma batua)
# [[Mari Luz Cristóbal Caunedo|Mari Luz Cristóbal]] Asturias, 1948. Tonada-kantaria
# [[María "La Jabalina"]] militante anarkista eta miliziano espainiarra (1917 - 1942)
# [[María de Baratta]] musikagilea, piano-jotzailea (El Salvador)
# [[Mariana Pineda]] espainiar liberala (Granada)
# [[Mariela Castro]] politikaria eta sexologoa (Kuba)
# [[Milena Jesenská]] kazetaria, idazlea eta itzultzailea (Txekia)
# [[Olga Bergholz]] Errusiar poeta (1910-1975)
# [[Olga Jojlova]] Ballet dantzaria. Picassoren lehen emaztea. (1891-1955)
# [[Paulina Ódena García]] militante komunista, Espainiako Gerra Zibilean milizianoa (Bartzelona 1911 - Granada 1936)
# [[Peli Romarategui]] misiolari arabarra da, eta egurrez, beiraz eta zeramikaz egindako erlijio-lana egin ditu (Gasteiz)
# [[Sandra Sánchez]] Karateka. Talavera de la Reina (1981)
# [[Shamsia Hassani]] Afganistango grafitigilea.
# [[Silvia Lazarte]] Boliviar-kitxuar politikaria (Bolivia)
# [[Vilma Espín]] iraultzailea, heroia (Kuba)
}}
====Berriak 2021 (apirila, maiatza, ekaina)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Anaje Narbaiza]] ef--'''SORTU''' euskaltzaile eta sindikalista (Bergara 1960)
# [[Delia Lauroba]] --ef'''SORTU''' erresistentea (Donostia 1909-2004)
# [[Estíbaliz Sádaba Murguía]] ----'''SORTU''' artista (Bilbo 1963)
# [[Garazi Arrizabalaga]] ef--'''SORTU''' Durangoko Museoko zuzendaria (Berriz 1984)
# [[Goiuri Aldekoa-Otalora]] ef--'''SORTU''' argazkilaria (Durango 1972)
# [[Idoia Asurmendi]] ef--'''SORTU''' musikaria. (Aramaio 2000)
# [[Idoia Gereñu]] ----'''SORTU''' antzerkigilea (Tolosa 1980)
# [[Jone Guenetxea]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Abadiño 1978)
# [[Jone Novo]] ef--'''SORTU''' kameraria (Durango 1982)
# [[Juanita Ibaibarriaga Literatur Saria|Juanita Ibaibarriaga Literatur saria]] '''SORTU''' (Ermua)
# [[Lucrecia Arana]] efef'''SORTU''' zarzuela abeslaria (Haro 1867- Madril 1927)
# [[Maite Berriozabal]] ef--'''SORTU''' Euskara teknikaria (Berriz 1987)
# [[Mariam Bilbatua]] ef--'''SORTU''' Unibertsitateko irakasle ohia. Durangoko zinegotzia 2019tik (Getxo, 1950)
# [[Miren Lazkano]] ef--'''SORTU''' Piraguista (Donostia 1997)
# [[Sagrario Aranburu]] efef'''SORTU''' dantzaria eta abeslaria (Iruñea 1930-2021)
# [[Veronica Werckmeister]] ef--'''SORTU''' margolaria, muralista (Gasteiz 1972)
# [[Amina Hussein]] kazetaria eta itzultzaile (Kurdistan-Bartzelona)
# [[Amparo Poch y Gascón]] idazle eta mediku antifaxista eta libertarioa (Espainia, 1902-1968)
# [[Ana María Pérez del Campo]] ekintzaile feminista (Madril)
# [[Annie Vivanti]] Londresen jaiotako idazle italiarra
# [[Betsi Cadwaladr]] erizaina (Gales)
# [[Carme Riera]] idazlea (Balear Irlak)
# [[Carmen Salinas Alfonso de Villagómez]] Legelaria
# [[Celia del Palacio]] feminista (Durango-Mexiko)
# [[Colette Maze]] piano-jotzailea (Paris)
# [[Concepción Sierra Ordóñez]] Legelaria
# [[Concha Liaño Gil]] Espainiako ekintzaile anarkista ( Épinay-sur-Seine, Frantzia, 1916-2014)
# [[Emma Roca]] korrikalaria, suhiltzailea (Katalunia)
# [[Herminia Fajardo]] kazetaria, feminista (Kanariak)
# [[Hilda Hilst]] idazlea. (Brasil)
# [[Jane Rule]] idazlea (Kanada)
# [[Josefina Carabias]] kazetaria, idazlea (Avila)
# [[Julia Hermosilla Sagredo]] Anarkosindikalista, milizianoa eta frankismoaren aurkako erresistentea (Sestao, 1916-2009)
# [[Julienne Mathieu]] zinema mutuko aktorea (Frantzia)
# [[Kathleen Winter]] idazlea (Kanada)
# [[Katia Reimberg]] etorkin ekintzailea, feminista (Brasil-Donostia)
# [[Leticia Gaspar]] artista. (Bilbo)
# [[Llibertat Ródenas Rodriguez]] Valentziako anarko-sindikalista, milizianoa eta Mujeres Libres taldearen kidea (1892-1970)
# [[Lola Iturbe]] Espainiar anarko-sindikalista (Bartzelona, 1902-1990)
# [[Mahasweta Devi]] Bengalkiar-indiar idazle eta aktibista
# [[Margarita Xirgu]] Aktorea (Katalunia)
# [[María Asunción Català]] matematikaria, astronomoa (Bartzelona)
# [[María Bruguera Pérez]] (Extremadurako militante libertarioa eta feminista) (1913-1992)
# [[María del Carmen de Lara]] zinemagile feminista (Mexiko)
# [[María Dueñas (biolin-jotzailea)]] Granada 2002
# [[María Elena Walsh]] poeta, kantautorea, eleberrigilea, antzerkigilea (Argentina)
# [[María Teresa Rodríguez Sáinz-Rozas|María Teresa Rodríguez Sainz-Rozas]] enpresaburua (Palentzia)
# [[Mercedes Prieto]] Astronomoa (Huelva)
# [[Penelope Fitzgerald]] idazlea (Erresuma Batua)
# [[Pepita Carpeña]] Espainiar feminista eta anarkosindikalista (Bartzelona, 1919-2005)
# [[Sara Facio]] argazkilaria. (Argentina)
# [[Soledad Estorach Esterri]] Espainiako ekintzaile anarkista (Lleida, 1915-1993)
# [[Teresa Aldamiz]] poeta, kazetaria, itzultzailea. (Filipinas-Bilbo)
# [[Teresa Jordá Vitó]] Akuarelista, margolaria (Bartzelona)
# [[Teresa Lanceta]] Artista (Bartzelona)
# [[Vera Mantero]] dantzaria (Portugal)
# [[Xela Arias]] idazlea (Galizia)
}}
====Berriak 2021 (urtarrila, otsaila, martxoa)====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Andereak Elkartea|Andereak Elkartea]] '''SORTU''' (Durango 2005)
# [[Amaia Lopez de Munain]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Gasteiz 1972)
# [[Antxone Telleria Mendia]] ef--'''SORTU''' irakaslea (Lekeitio 1956)
# [[Bakarne Altonaga]] ef--'''SORTU''' historialaria (Bilbo 1988)
# [[Bittori Etxeberria]] --ef'''SORTU''' Emakume Abertzale Batza. Erresistentziako kidea (Baztan 1908-1997)
# [[Capitolina Bustince Larrondo]] efef'''SORTU''' irakasle, idazlea (Ujué 1864- Segovia 1934)
# [[Carmen Artaza]] ----'''SORTU''' abeslaria (Donostia 1995)
# [[Eladia Zubizarreta]] efef'''SORTU''' erreketista (Ermua 1923-2020)
# [[Elena Ziordia]] ef--'''SORTU''' ilustratzailea (Bizkaia 1964)
# [[Filomena Baldezate]] efef'''SORTU''' erizaina eta emagina (Valladolid-Bilbo 1895- Miranda de Ebro 1980)
# [[Garazi Mugarza]] ef--'''SORTU''' Margolaria, idazlea eta erizana (Mallabia 1995)
# [[Elvira Iñurrieta]] efef'''SORTU''' emagina (Elorrio 1895-1980)
# [[Haizea Martiartu]] ef--'''SORTU''' saxofoi-jotzailea (Markina 1991)
# [[Irantzu Mendia Azkue]] ----'''SORTU''' irakaslea eta ekintzailea (Gasteiz 1976)
# [[Irati Idiakez]] ef--'''SORTU''' snowboarderra (Getaria 1996)
# [[Isabel Lobiano]] efef'''SORTU''' (Ermua 1583-1673)
# [[Izaro Lasa]] ef--'''SORTU''' txirrindulari ohia eta idazlea (Zumarraga 1987)
# [[Kari Alberdi]] ----'''SORTU''' kimikaria, komunikazio zientifikoan aditua (Azkoitia 1996)
# [[Lilatoia]] '''SORTU'''Donostia
# [[Lorea Zulaika]] ef--'''SORTU''' musikaria (Ziortza-Bolibar 1996)
# [[Lucia Urrutia]] ----'''SORTU''' meteorologoa (Erroibarra 1932)
# [[Maider Mendizabal]] ef--'''SORTU''' pilotaria (Zizurkil 1977)
# [[Maite Axiari]] --ef'''SORTU''' feminista, euskaltzale (Ezpeleta 1949-2021)
# [[Maite Gorrotxategi]] ef--'''SORTU''' erraketista (Ermua 1926)
# [[Mari Carmen Díaz de Lezana]] ----'''SORTU''' txirrindularia (Urduña 1943)
# [[Marta Olazabal]] ----'''SORTU''' ikertzailea (Bilbo 1981)
# [[Matilde Isasi-Isasmendi]] ef--'''SORTU''' emagina (Iurreta 1933)
# [[Mentxu Alkorta]] ef--'''SORTU''' dantzari eta trikitilaria (Donostia 1947)
# [[Miren Begoña Ereñaga]] efef'''SORTU''' erraketista (Durango 1927-2015)
# [[Nahia Zubeldia]] ----'''SORTU''' itzultzaile, musikaria, idazlea (Lapurdi 1982)
# [[Nerea del Campo Aguirre]] ef--'''SORTU''' filologoa (Eibar 1971)
# [[Nicasia Madariaga]] efef'''SORTU''' margolaria (Bilbo 1874-1970)
# [[Sara Estévez]] ----'''SORTU''' kazetaria (Bilbo 1925)
# [[Tere Verdes]] efef'''SORTU''' Emakume Abertzale Batza. Erresistentziako kidea (Bilbo 1907-1959)
# [[Victoria Mallabiabarrena]] efef'''SORTU'''soprano lirikoa (Mallabia 1867-1960)
# [[Adelina Zendejas Gómez]] irakasle, kazetari, aktibista (Mexiko)
# [[Aimé Painé]] abeslari maputxea (Argentina)
# [[Alaíde Foppa]] poeta, itzultzailea, ekintzailea (Bartzelona-Guatemala)
# [[Alice Stewart]] epidemiologa (Erresuma batua)
# [[Amelina Ermeline Devant-Le Gallena]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Ana María Moix]] poeta, idazlea (Bartzelona)
# [[Andrea Khalfaoui]] 1. ijito doktorea
# [[Bartolina Sisa]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Benita Galeana]] sindikalista, ekintzailea (Mexiko)
# [[Boliviako Cholitas escaladoras]] Bolivia
# [[Carmen Ballvé]] argazkilaria (Madril)
# [[Carmen Orellana Illescas]] ingurumen agentea, basozaina (Balear Uharteak)
# [[Cira Crespo]] historialaria, idazlea (Katalunia)
# [[Conxa Pérez Collado]] Ekintzaile anarko-feminista eta milizianoa (Katalunia, 1915-2014)
# [[Cora Sadosky]]. Matematikaria (Argentina)
# [[Coraline Labourdette]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Cristina López Barrio]] abokatu, idazlea (Madril)
# [[Diana Trujillo]] ingeniari aeroespaziala (Kolonbia)
# [[Domitila Barrios de Chungara]] Boliviar feminista
# [[Edith Pretty]] lurjabea eta filantropoa. (Erresuma Batua)
# [[Esperanza d'Ors|Esperanza D'ors]] eskutorea (Madril)
# [[Ewy Rosqvist-von Korff]] rally pilotua (Suedia)
# [[Fanny Blankers-Koen]] atleta (Herbehereak)
# [[Flora Sandes]] soldadua (Britainia Handia)
# [[Gilka Machado]] poeta (Brasil)
# [[Gregoria Apaza]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Guadalupe Grande]] idazlea, poeta (Madril)
# [[Guillermina Uribe Bone]] ingeniari zibila (Kolonbia)
# [[Hedina Sijerčić]] idazle, kazetari, poeta (Sarajevo)
# [[Helena Janeczek]] idazlea, kazetaria (Italia)
# [[Hella Haasse]] idazlea (Herbehereak)
# [[Idoia Hernández]] HATXE, piano-jotzailea (Errenteria)
# [[Irene Polo]] kazetaria (Katalunia)
# [[Irina Antónova]] Arte kritikaria (Mosku)
# [[Isabella Karle]] X izpien ikertzailea. EEBB
# [[Jacqueline Bidegorri]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Joy Adamson]] naturalista (Austria)
# [[Juana Rouco Buela]] anarkista (Argentina)
# [[Katharine Burr Blodgett]] fisikaria eta asmatzailea (Estatu Batuak)
# [[Kalam Kunde|Kalam Kunda]] Kunde-jotzailea (Burkina Faso)
# [[La Voz de la Mujer]] Argentinako aldizkari anarko-feminista. itzulpena
# [[Letitia Mumford Geer]] erizaina eta asmatzailea (Estatu Batuak)
# [[Louisa Garrett Anderson|Louisa Garret]] Medikua eta sufragista (Britainia Handia)
# [[Lucía Sánchez Saornil]] Ekintzaile anarko-feminista eta poeta. Mujeres Libres-en sortzailea (Espainia, 1895-1970).
# [[Lucy Parsons]] anarkista, komunista (EEBB)
# [[Mamen Moreu]] ilustratzaile, komikigile (Huesca)
# [[Manuela León]] Emakume ekintzailea (Ekuador)
# [[Malva Flores]] idazlea (Mexiko)
# [[Marcela Delpastre]] idazlea (Frantzia)
# [[Margaret Roundtree]] Saskibaloi jokalaria (Estatu Batuak)
# [[Margarita del Val]] birologoa (Madril)
# [[Margarita García Flores]] feminista, abokatua (Nexiko)
# [[Marie Langer]] Medikua, psikologoa (Austro-Argentinarra)
# [[Mary Moffat Livingstone]] esploratzailea (Hegoafrika)
# [[Maria Clemencia Herrera]] Lideresa, ekintzailea (Kolonbia)
# [[María Cinta Balagué]] irrati esataria (Bartzelona)
# [[María Collazo]] Argentinako anarko-feminista. itzulpena
# [[Maria del Mar Lozano]] RAEx-eko zuzendaria (Iruñea)
# [[Maria Josefa Saavedra]] abokatua (Bolivia)
# [[María Lorena Ramírez]] korrikalaria (Mexiko)
# [[Maria Paz Jiménez Escudero]] margolaria (Donostia)
# [[Maria Soledad Moral Santa Cruz]] arrain saltzailea, ekintzailea (Portugalete)
# [[Marina Núñez]] artista (Palentzia)
# [[Marta Lamas]] idazlea, feminista, antropologoa (Mexiko)
# [[Maxine Molyneux]] soziologoa, feminista (Pakistan)
# [[Mercedes Ateca]] Txirrindularia (Laredo-Kantabria)
# [[Mujeres Libres]] 36ko Espainiako Gerra garaiko erakunde anarko-feminista. itzulpena
# [[Mujeres Libres (aldizkaria)]] Aurrekoaren aldizkaria. itzulpena
# [[Nancy Porsia]] Kazetaria (Italia)
# [[Nell Leyshon]] idazlea (Erresuma Batua)
# [[Nuria Ruiz de Viñaspre]] poeta (Logroño)
# [[Olvido García Valdés]] poeta (Pravia-Asturias)
# [[Petrona Eyle]] Medikua, feminista (Argentina)
# [[Rebeca Uribe]] poeta, (Mexiko)
# [[Rebeca Uribe Bone]] ingeniari kimikoa (Kolonbia]]
# [[Rosario Pino]] antzezlea (Málaga)
# [[Sara Berenguer Laosa]] Ekintzaile anarko-feminista (Katalunia, 1919-2010)
# [[Shadi Ghadirian]] argazkilaria (Iran)
# [[Simona Manzaneda]] itzultzailea (Bolivia)
# [[Solveig Nordström]] arkeologoa (Suedia)
# [[Úrsula Goyzueta]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Vicenta Juaristi Eguino]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Victoria Aguirre Anchorena]] margolaria (Buenos Aires)
# [[Virginia Bolten]] anarkista, kazetaria (Argentina)
# [[Whina Cooper]] ekintzailea (Zeelanda Berria)
}}
=== Hobetuak 2021 ===
# [[Alicia Iturrioz]] margolaria (Eibar)
# [[Louise Michel]] Frantziako anarkista. Parisko Komunan kiderik garrantzitsuenetakoa.
# [[Luz Zalduegi]] Albaitaria. (Mallabia)
# [[Felisa Areitioaurtena|Felisa Areitioartena]] Antzezlea (Zaldibar)
# [[Maria Magunazelaia]] Txirrindulari aitzindaria (Ermua)
# [[Anna Sundström]] kimikaria (Suedia)
# [[Mariñe Arbeo]] ilustrailea
# [[Mercedes Careaga]] Ekintzailea (Eibar)
# [[Iratxe Ansa]] dantzaria. (Donostia)
====Berriak 2020 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Adela Andikoetxea]] ----'''SORTU''' nekazaria (Urduliz 1954)
# [[Ainhoa Urien]] ef--'''SORTU''' idazlea. (Abadiño 1997)
# [[Amaia Gabantxo]] ef--'''SORTU''' idazlea itzultzailea (Bermeo1973)
# [[Ana Mari Marin]] efef'''SORTU''' margolaria (Elizondo 1933- Iruñea 2020)
# [[Andragunea]] '''SORTU''' Durango
# [[Aroa Uharte]] ----'''SORTU''' itzultzailea (Leitza 1984)
# [[Arrate Hidalgo]] ----'''SORTU''' idazlea, itzultzaile (Bilbo 1987)
# [[Arrate Mardaras]] ef--'''SORTU''' idazlea (Abadiño 1960)
# [[Askoa Etxebarrieta]] ef--'''SORTU''' flamenko dantzaria (Gasteiz 1976)
# [[Dorita Ruiz]] '''SORTU''' Hezkuntza bereziko irakaslea aintzindaria (Burgos-Durango-Euba1944)
# [[Erlea Maneros]] ef--'''SORTU''' Artista. Margolaria. (Bilbo 1977)
# [[Esther Cruz]] ----'''SORTU''' eskalatzailea. (Murtzia-Euskal Herria 1976)
# [[Irati Bilbao]] ef--'''SORTU''' jazz abeslaria. (Durango 1992)
# [[Iratxe Mediavilla]] ef--'''SORTU''' zinegilea (Elorrio 1885)
# [[Eva Guerrero]] ef--'''SOefefRTU''' dantzaria, koreografoa (Bilbo 1982)
# [[Felisa Areitioaurtena]] '''SORTU''' antzezlea (Zaldibar 1902- Donostia 1990)
# [[Garazi López de Armentia]] ef--'''SORTU''' dantzaria eta koreografoa (Gasteiz 1984)
# [[Garbiñe Elizegi]] ef--'''SORTU''' erizaina, feminista (Baztan 1975)
# [[Gemma Sanginés]] ef--'''SORTU''' psikologoa (Bilbo 1970)
# [[Ines Olza]] ef--'''SORTU''' ikertzailea (Nafarroa 1982)
# [[Isabel Sola]] ef--'''SORTU''' Birologoa (Nafarroa 1967)
# [[Ixone Aroma]] ef--'''SORTU''' dantzaria (Durango 1982)
# [[Izaro Zubiria]] ef--'''SORTU''' zientzilaria (Gaztelu 1989)
# [[Izaskun Ayestaran]] ----'''SORTU''' erreketista (Ibarra 1941)
# [[Jaione Camborda]] ef--'''SORTU''' zinegilea (Donostia 1983)
# [[Joana Olasagasti]] ----'''SORTU''' dantzaria (Baiona 1990)
# [[Jone Elorriaga]] ef--'''SORTU''' artista (Durango 1993)
# [[Jone Martinez Palacios]] ef--'''SORTU''' irakaslea, feminista (Bizkaia 1995)
# [[Josune Ilundain]] ef--'''SORTU''' sortzailea, ekintzaile, idazlea. (Nafarroa 1990)
# [[Judit Muñoz]] ef--'''SORTU''' matematikaria eta ikertzailea (Abadiño 1991)
# [[Juana Arrillaga|Juana "Juanita" Arrillaga]] efef'''SORTU''' erraketista (Elgoibar 1925- Mexiko 2022)
# [[Juanita Gorroño]] efef'''SORTU''' panderojolea (Muxika 1913-Zornotza1991)
# [[Juliana Zubizarreta]] efef'''SORTU''' panderojolea (Elgoibar1910-2006)
# [[Julie Adrienne Karrikaburu]] efef'''SORTU''' musikologoa (Zuberoa1827-1898)
# [[Karmele Gisasola]] ef--'''SORTU''' Herri kirolak (Mallabia1994)
# [[Karmele Mitxelena]] ef--'''SORTU''' Idazlea eta iralkaslea (Oiartzun1988)
# [[Larraitz Ariznabarreta]] ----'''SORTU''' antropologoa (Bilbo1968)
# [[Leyre Arrieta |Leyre Arrieta Alberdi]] ef--'''SORTU''' historialaria (Mutriku1971)
# [[Leire Elustondo Quiñones]] ef--'''SORTU''' Abeslaria, kazetaria (Ermua1993)
# [[Lide Arana]] ----'''SORTU''' zientzialaria (Donostia1984)
# [[Lurdes Huizi]] --ef'''SORTU''' irakaslea, (Goizueta1958-2020)
# [[Luzia Sagastasoloa]] efef'''SORTU''' maistra, irakaslea, moja (Mallabia1912-Gasteiz1999)
# [[Maialen Arregi]] ef--'''SORTU''' Arkitektoa (Elorrio1986)
# [[Mabel Cañada Zorrilla]] ----'''SORTU''' feminista, ekintzailea (Bilbo1952)
# [[Mabi Revuelta]] ef--'''SORTU''' artista plastikoa (Bilbo1967)
# [[Maddi Ane Txoperena]] ef--'''SORTU'''bertsolaria, kazetaria eta feminista (Hendaia1994)
# [[Maiana Bidegain]] ----'''SORTU''' zinegilea (Lapurdi1977)
# [[Maite Lephaille]] ----'''SORTU''' irrati-esataria (Zuberoa1957)
# [[Maite López]] ef--'''SORTU''' idazlea, itzultzailea (Azkoitia1985)
# [[Mari Cruz Guruzeta]] efef'''SORTU''' ekintzailea (Aramaio1871-Areatza1934)
# [[Mari Jose Kerejeta]] ----'''SORTU''' idazlea (Zegama1961)
# [[Mari Karmen Goñi]] ----'''SORTU''' irakasle aitzindaria (Baztan ?)
# [[María Jesús Cueto]] ef--'''SORTU''' artista. (Santander-Bilbo1951)
# [[Maria González Gorosarri]] ef--'''SORTU''' Kazetaria, idazlea (Durango1978)
# [[Maria Dolores Larramendi]] efef'''SORTU''' erraketista (Pasaia1926-2023)
# [[Maria Mentxaka]] ef--'''SORTU''' kirol argazkilaria (Mungia1976)
# [[Maria Merino]] ef--'''SORTU''' matematikaria (Bilbo1976)
# [[Maria Txurruka]] efef'''SORTU''' erraketista (Elgoibar1923-2000)
# [[Mari Carmen Ruiz]] ----'''SORTU''' aktore ohia (Bilbo1944)
# [[Marijo Deogracias]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Antzuola1973)
# [[Miren Larrea]] ef--'''SORTU''' antzezlea. (Zornotza1981)
# [[Myriam Cameros Sierra|Myriam Cameros]] ef--'''SORTU''' Ilustratzailea (Iruña1978)
# [[Nerea Irastorza]] ----'''SORTU''' zientzialaria (?, 1991)
# [[Nerea Loiola Pikaza|Nerea Loiola]] ef--'''SORTU''' idazlea (Deba1985)
# [[Olga Cazalis]] --ef'''SORTU''' erraketista (Markina-Xemein1925-Tenerife2018)
# [[Pilar Claver]] ----'''SORTU''' aktibista (Izaba1918-2000)
# [[Uxune Martinez Mazaga]] ef--'''SORTU''' Zabalkunde zientifikorako arduraduna (Garai1969)
# [[Udane Ostolaza]] ef--'''SORTU''' Harri-jasotzailea (Orio2005)
# [[Yolanda Mazkiaran]] '''SORTU''' dokumentalgilea (Altsasu1963)
# [[Zaloa Fuertes]] ef--'''SORTU''' Argazkilaria (Mexiko-Abadiño1983)
# [[Zuriñe del Cerro]] efef'''SORTU''' feminista historikoa (Bilbo1956-2020)
# [[Katalin Karikó]] Biokimikaria (Hungaria)
# [[Adela Cortina]] filosofoa (Valentzia) itzulpena
# [[Adelina Gutiérrez]] astrofisikaria (Txile)
# [[Alda Lara]] idazlea. (Angola). itzulpena
# [[Alicia Miyares]] Filosofoa, feminista (Asturias) itzulpena
# [[Alexandra David-Néel]] bidaiaria, idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Alexandra Olaya]] zientzialaria. Kolonbiarra. Itzulpena
# [[Ama Ata Aidoo]] idazle afrikarra. Itzulpena
# [[Amancay Gaztañaga]] abeslaria (Mexiko)
# [[Amelia Opie]] idazlea ingelesa
# [[Aminata Sow Fall]] idazlea (Senegal) itzulpena
# [[Amparo Sánchez]] abeslaria (SEvilla)
# [[Ana de Miguel]] filosofoa, feministra (SAntander) itzulpena
# [[Ana Kiro]] galiziar abeslaria. itzulpena
# [[Ana María Crespo de las Casas]] farmazialaria. (Tenerife) itzulpena
# [[Andrée de Jongh]] belgika erresistentziako kidea
# [[Ángeles López de Ayala]] kazetaria, politikaria, dramaturgoa (Sevilla)
# [[Anna Burns]] idazlea (Belfast)itzulpena
# [[Anna Surinyach]] fotokazetaria (Katalunia)
# [[Anne Carson]] Poeta (Kanada) itzulpena
# [[Anne Palles]] Sorgintzat errea (Danimarka)
# [[Anoushka Shankar]] musikagilea itzulpena
# [[Antonia Ferrín Moreiras]] Matematikaria, astronomoa (Galizia)
# [[Ariane Lopez-Huici]] argazkilaria. Itzulpena
# [[Asha Ismail]] mutilazioaren aurkako ekintzailea (Kenya)
# [[Atala Apodaca]] feminista, iraultzailea (Mexiko)
# [[Aziza Brahim]] abeslari sahararra (Itzulpena)
# [[Beatrice Shilling]] asmatzailea (Ingalaterra) itzulpena
# [[Becky Siegel]] dantzaria, koreografoa, zuzendaria (EEBB) Iruñea
# [[Bel Zaballa]] kazetaria, idazlea (Katalunia)
# [[Belén Bermejo]] idazlea, argazkilaria eta editorea (Madril)
# [[Belén de Sárraga]] kazetaria, ekintzailea (Valladolid-Mexiko
# [[Beryl Markham]] hegazkinlaria, idazlea (Ingalaterra-Kenya) itzulpena
# [[Bertha Benz]] asmatzailea
# [[Bertha Lutz]] Brasilgo urbanista eta feminista.
# [[Blanca Silveira]] astronomoa (Venezuela) itzulpena
# [[Beulah Louise Henry]] asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Carme Alvariño]] historialaria (Galizia) itzulpena
# [[Carla Simón]] zinegilea (Katalunia)
# [[Carmen Castillo (zinegilea)|Carmen Castillo]] zinegilea (Txile). itzulpena
# [[Carmen de Burgos]] poeta eta kazetaria (Almeria) itzulpena
# [[Carmen Gil Martinez]] idazlea. (Cadiz)
# [[Carmen Portinho]] (itzulpena) (Brasil)
# [[Catherine Destivelle]] eskalatzailea (Frantzia)
# [[Cécile Rol-Tanguy|Cécile Rol]] Erresistentea. Frantzia. Itzulpena
# [[Celinda Arregui]] politikaria, feminista (Txile)
# [[Claire Goll]] kazetaria, idazlea bakearen aldeko altibista (Alemania-Frantzia)
# [[Claudia Paz y Paz]] giza eskubideen defentzailea
# [[Consuelo Álvarez Pool]] idazlea (Katalunia)
# [[Cony Carranza Castro]] feminista, hezitzailea (El Salvador)
# [[Cora Ratto de Sadosky]] matematikaria eta ekintzailea (ARgentina)
# [[Dacia Maraini]] eleberrigilea (Italia)
# [[Diane di Prima]] Poeta (EEBB) itzulpena
# [[Dilhan Eryurt]] astronomoa, astrofisikaria (Turkia)
# [[Dora Alonso]] Kazetaria eta idazlea (Kuba) itzulpena
# [[Dorothea Klumpke]] astronomoa. EEBB
# [[Dorothee Sölle]] Poeta eta teologoa. Itzulpena
# [[Dulce Chacón (idazlea)|Dulce Chacón (Idazlea)]] Zafra. Itzulpena
# [[Ebru Timtik]] abokatu kurdua. (Istambul)
# [[Elena García Armada]]ingeniaria, asmatzailea (Santander)
# [[Elodia Zaragoza-Turki]] idazlea,poeta,editorea
# [[Emilie Flöge]] jostuna
# [[Emma Chacón i Lausaca]] musikagilea (Bartzelona) itzulpena
# [[Emma Lehmer]] matematikaria (Estatu Batuak) itzulpena
# [[Encarnación Cabré]] arkeologoa (Madril) itzulpena
# [[Eugenia Sacerdote de Lustig]] zientzilaria (Turin-Buenos Aires) (Itzulpena)
# [[Eva Gonzalès]] margolaria (Paris) (Itzulpena)
# [[Fanny Bullock Workman]] bidaiaria, idazlea, itzulpena
# [[Filipa César|Filipa Cesar]] zinema zuzendaria (Portugal) itzulpena
# [[Florence Rena Sabin]] zientzialaria. (EEBB) itzulpena
# [[Francisca Vives]] historialaria (Cadiz) itzulpena
# [[Gabrielle Roy]] Kanadar idazlea. (Kanada)
# [[Gertrude Jekyll]] Lorezaina (Erresuma Batua)
# [[Gloria Anzaldúa]] idazlea. aktibista (EEBB) itzulpena
# [[Guadi Galego]] abeslaria (Galizia) (Itzulpena)
# [[Hayley Westenra]] abeslaria (Zeelanda Berria) itzulpena
# [[Helin Bölek]] abeslaria (Turkia)
# [[Helena Maleno]] aktibista (El Ejido) Itzulpena
# [[Ida Vitale]] idazlea. (Uruguai) itzulpena
# [[Idea Vilariño]] idazlea. itzulpena
# [[Inma Chacón]] idazlea (Zafra) itzulpena
# [[Irene Solà]] idazlea, artista (Katalunia)
# [[Irene Vallejo Moreu]] filologa eta idazlea (Zaragoza)
# [[Irma Alicia Velásquez Nimatuj|Irma Alicia Velásques Nimatuj]]Guatemala, kazetaria eta antropologoa
# [[Isabella Bird]] bidaiaria. idazlea (itzulpena)
# [[Isabel Bono]] poeta, (Malaga) itzulpena
# [[Jacinta Ortiz]] poeta (Granada)
# [[Jennifer Doudna]] biokimikaria (EEBB) itzulpena
# [[Jessie Fauset]] Poeta amerikarra itzulpena
# [[Jessica Anderson]] idazle Australiarra. itzulpena
# [[Jineth Bedoya]] Kazetaria. (Kolonbia) itzulpena
# [[Joan Jara]] dantzaria (Txile) Victor Jararen bikotea
# [[Joanne Chory]] biologoa. EEBB itzulpena
# [[Josefa Llanes Escoda]] sugrafista (Filipinas) itzulpena
# [[Judith Wright]] idazlea (Australia) itzulpena
# [[Julia Antivilo]] artista (Txile)
# [[Julie-Victoire Daubié]] idazle franziarra. itzulpena
# [[Katharine Tynan]] idazle, Irlanda, itzulpena
# [[Kenojuak Ashevak|Kenojuak Ashevah]]margolaria (Kanada)
# [[La Yegros]] abeslaria (ARgentina-Okzitania
# [[Laura Freixas]] idazlea (Bartzelona) (Itzulpena)
# [[Leda Valladares]] abeslaria,(Argentina) (itzulpena)
# [[Leila Aboulela]] sudandar idazlea (Itzulpena)
# [[Leona Chalmers]] aktorea eta asmatzailea. EEBB. itzulpena
# [[Leonor Orosa]] Koreografoa (Filipinak)
# [[Lian Monserrate]] Muralgilea (Estatu Batuak)
# [[Elizabeth Magie]] asmatzailea. (EEBB). Itzulpena
# [[Lucía Garibaldi]] Zinegilea (Uruguai) Itzulpena
# [[Luisa Capetillo]] anarkista, sindikalista, faminista (Puerto Rico) itzulpena
# [[Magda Szabó|Magda Szabo]]idazlea (Hungaria)
# [[María Andresa Casamayor]] matematikaria (Zaragoza) itzulpena
# [[Maria Aurèlia Capmany]] eleberrigile, antzerkigile (Katalunia) itzulpena
# [[Maria Isabel Barreno]] idazlea (Portugal) itzulpena
# [[Maria Beasley]]. Asmaztzailea. (EEBB)
# [[María Cumplido]] matematikaria. (itzulpena)
# [[María Malla]] idazlea, katalana. itzulpena
# [[María Mariño]] idazlea. (Galizia). itzulpena
# [[Maria Pereira]] Asmatzailea (Portugal)
# [[María Salvo]] Antifrankisgta (Bartzelona) itzulpena
# [[Maria Teresa Horta]] idazlea (Portugal) itzulpena
# [[María Teresa León]] idazlea (Errioxa) itzulpena
# [[María Vallet Regí|María Vallet Regi]] Kimikaria (Kanaria)
# [[María Y. Orosa|Maria Y. Orosa]] Medikua eta ikertzailea
# [[Mariama Bâ]] idazlea (SEnegal)
# [[Marica Campo]] idazlea (GAlizia)
# [[Marie Hankel]] Esperanto idazlea, sufragista (Alemania) itzulpena
# [[Marie Paradis]] alpinista Suitzarra. Itzulpena
# [[Marie Under]] idazlea (Estonia) itzulpena
# [[Marion Donovan]] asmaitzailea. EEBB. itzulpena
# [[Mariví Ibarrola]] argazkilaria. (Naiara). itzulpena
# [[Marivi Iturbe Etxeberria]] gizarte laguntzailea. Etxebarri. itzulpena
# [[Margaret Harwood|Margaret Harwook]] Astronomoa (Estatu Batuak) itzulpena
# [[Margaret Burbidge]] Astronomoa. (Inglaterra) itzulpena
# [[Margarida Borràs]] Transexuala (Valentzia)
# [[Margarita Michelena]] poeta (Mexiko)
# [[Margarita Parra Álvarez]] Kimikaria, (Valentzia)
# [[Martha Coston]]asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Marta Elena Casaús Arzú]] historialaria eta idazlea.(Guatemala)
# [[Maruja Mallo]] margolaria (Galizia) itzulpena
# [[Melitta Bentz]] asmatzailea alemaniarra itzulpena
# [[Mercè Company]] idazlea (Katalunia) itzulpena
# [[Mercè Ibarz]] idazlea (ARagoi)
# [[Mikeas Sánchez]] poeta, irakaslea, idazlea (Mexiko)
# [[Mónica Cahen D'Anvers]] kazetaria (Argentina) itzulpena
# [[Montserrat Gudiol]] margolaria, (Bartzelona) itzulpena
# [[Montserrat Torrent i Serra]] organojolea. (Bartzelona) itzulpena
# [[Nella Larsen]] idazlea Afrikar-amerikarra. Itzulpena
# [[Nellie Campobello]] idazlea eta dantzaria (Durango-Mexiko) itzulpena
# [[Nerea Irigoyen]] zientzialaria. Zaragoza
# [[Ngaio Marsh|Ngaio Marsh]] idazle, antzerlea. itzulpena
# [[Olga Orozco]] poeta (Agentina) Itzulpena
# [[Orsola Casagrande]] (Italia)
# [[Pamela Hinkson]] idazle anglo irlandarra
# [[Patricia Bath|Patricia Bath]] Medikua. itzulpena
# [[Paula Nenette Pepín]] musikaria.
# [[Paula Wiesinger]] eskiatzaile italiarra (Izulpena)
# [[Paulina Chiziane]] idazle Monzambike. Itzulpena
# [[Pilar del Río|Pilar del Rio]] kazetaria eta itzultzailea.(Granada). (itzulpena)
# [[Pilar Alonso Ibañez]] etnografoa, historialaria (Markiz, Araba) itzulpena
# [[Pilar Bellver]] idazlea, feminista (Jaen) itzulpena
# [[Policarpa Salabarrieta]] ekintzalea (Kolonbia)(Itzulpena)
# [[Raina Telgemeier]] komikigilea. (EEBB) itzulpena
# [[Rosalinda L. Orosa]] Idazlea (Filipinak)
# [[Saiza Nabarawi]] idazlea, feminista (Egipto) (Itzulpena)
# [[Sagrario Vera Gordo]] Gerrillaria. (Badajoz)
# [[Sandra Morán]] abeslaria, politikaria (Guatemala) itzulpena
# [[Sara Curruchich]] abeslaria. Guatemala. itzulpena
# [[Sarah Mather]] asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Severina Luna de Orosa]] medikua eta idazlea (Filipinak)
# [[Silvia Cuevas Morales|Silvia Cuevas]] idazlea Txile. itzulpena
# [[Stefi Troguet]] Alpinista (Andorra)
# [[Susana Malón]] astronomoa (Zaragoza) Itzulpena
# [[Susana Thénon]] itzultzaile, poeta (ARgentina). Itzulpena
# [[Susana Vera]] argakilari-kazetaria (Iruñea) itzulpena
# [[Suceso Portales]] jostuna eta anarko-sindikalista (Extremadura)
# [[Syra Alonso]] idazlea, (Galizia). itzulpena
# [[Teresa Eguibar]] eskulturea (Madril). itzulpena
# [[Teresa Flores]] Feminista, ekintzailea (Txile)
# [[Teresa Meana]] ekintzaile feminista (Gijón)
# [[Vandana Shiva]] Idazlea. (India) (Itzulpena)
# [[Violette Leduc]] Idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Violette Szabo]] Espia (Erresuma Batua)
# [[Yaa Gyasi]] idazle afroamerikarra.(Ghana) itzulpena
# [[Yasmina Reza]] idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Zenobia Camprubí]] idazlea eta itzultzailea itzulpena
}}
====2018-2019====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agustina Otaola]] ----'''SORTUA''' Erraketista (Errenteria)
# [[Alaitz Muro]] ef-- '''SORTUA''' ipuin kontalaria eta margolaria (Durango)
# [[Amaia Aroma Lejarreta]] ef-- '''SORTU''' Txistularia (Abadiño)
# [[Ainhoa Zuazua]] ef-- '''SORTUA''' Abeslaria (Ermua)
# [[Angelita Alberdi]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Arantzazu Ametzaga]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea
# [[Ascensión Badiola]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea(Bilbo)
# [[Aurora Abasolo]] efef '''SORTUA''' Abeslaria (Durango)
# [[Begoña Sopelana]] efef '''SORTUA''' Kooperantea, soziologoa (Iurreta)
# [[Benita Uribarrena]] efef '''SORTUA''' Ekintzailea antifaxista (Durango)
# [[Damaris Pan]] ef--'''SORTUA''' artista (Mallabia)
# [[Digna Garitaonandia]] efef '''SORTUA''' Erraketista
# [[Dina Bilbao]] efef '''SORTUA''' Kirolaria (Ondarroa))
# [[Eladia Altuna]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Irura)
# [[Elena Olabe]] ef-- '''SORTU''' Poeta (Durango)
# [[Elena Solatxi]] ef--'''SORTUA''' Eskultorea (Bilbo)
# [[Elena Orobiogoikoetxea]] ----'''SORTUA''' Piano jolea (Durango)
# [[Emilia Gomez]] ----'''SORTUA''' Erraketistan. (Valentzia)
# [[Estibalitz González]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea (Ermua)
# [[Eugenia Iriondo]] efef '''SORTUA'''Erraketista (Eibar)
# [[Gloria Agirre]] ef-- '''SORTUA'''Erraketista (Asteasu)
# [[Gloria Zubia]] efef '''SORTU''' ekintzailea (Durango)
# [[Ines Etxegibel]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Durango)
# [[Irati Eguren]] ef-- '''SORTUA''' Arkitektoa, ilustratzailea (Durango)
# [[Irene Ibaibarriaga]] efef'''SORTU''' Erraketista (Ermua)
# [[Jesusa Garitaonandia]] efef '''SORTU''' Erraketista (Mallabia)
# [[Juana Elgezabal]] efef '''SORTUA'''Enpresaria (Derio)
# [[Juanita Ibaibarriaga]] efef '''SORTUA''' Ekintzailea (Ermua)
# [[Juanita Mir]] efef '''SORTUA''' Kazetaria, idazlea (Iruñea)
# [[Juanita Unzueta]] efef '''SORTUA''' Dantzaria (Eibar)
# [[Julia Klaudia Gabilondo]] efef '''SORTUA''' Idazlea (Mungia)
# [[June Arbeo]] ef-- '''SORTUA'' Atleta (Durango)
# [[Kattalin Agirre]] efef '''SORTUA''' Mugalaria, Frantziako erresistentziako kide (Sara)
# [[Koro Benito]] ef-- '''SORTUA''' Poeta (Lumbrales)
# [[Lara Izagirre]] ef-- '''SORTUA''' Zinegilea (Zornotza)
# [[Libe Goñi]] ef-- '''SORTUA''' Irakaslea (Oteitza)
# [[Lidia Cañete]] ef-- '''SORTUA''' kirolaria (Durango)
# [[Lourdes Munitxa]] efef '''SORTUA''' Euskaltzalea (Zornotza)
# [[Lucia Areitioaurtena]] efef '''SORTUA'''Erraketista (Ermua)
# [[Luz Zalduegi]] efef '''SORTUA''' Albaitaria (Mallabia)
# [[Maddi Barber]] ef-- '''SORTUA''' Zinegilea (Lakabe)
# [[Maitane Alonso]] ef-- '''SORTU''' Ikertzailea,asmatzailea (Sodupe)
# [[Maria Ana Bidegaray]] ---- '''SORTU''' Idazlea, feminista (Hazparne - Lapurdi)
# [[Maria Arrillaga]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Elgoibar)
# [[Maria Camino Oskoz]] efef '''SORTUA''' Maistra. (Iruñea)
# [[Mari Carmen Lasagabaster]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Mari Carmen Madariaga]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Igorre)
# [[Maria Antonia Uzkudun]] --ef'''SORTUA''' Erraketista (Anoeta)
# [[Maria Luisa Alberdi]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Maria Luisa Senar]] --ef'''SORTUA'''Erraketista (Pasaia)
# [[Maria Pilar Urriza]] ef--'''SORTUA''' Dantzaria (Lantz)
# [[Maria San Juan de Garonda]] ---- '''SORTUA'' emagina. inkisizioa sutan erre zuen (Mungia)
# [[Maribi Unamuno]] ---- '''SORTUA''' Filologoa. (Aulesti)
# [[Meritxel Relaño]] ef-- '''SORTUA''' Unicefeko arduradun nagusia Yemenen (Durango)
# [[Mila Salterain]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea (Durango)
# [[Miren Alazne Iruretagoiena]] ef-- '''SORTU''' ekintzailea (Zarautz)
# [[Miren Maortua]] efef '''SORTUA''' Idazlea (Zaldibar)
# [[Miren Uzkudun]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Asteasu 1922-)
# [[Nerea Etxegibel]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Durango 1964- )
# [[Oihana Azkorbebeitia]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Abadiño 1981- )
# [[Paula Lamarain]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Eibar 1924-2018)
# [[Rosa Soroa]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Elduaien 1945- )
# [[Rosario Aranburu]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Eibar 1921-2015)
# [[Silvia Trigueros]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Abadiño 1976)
# [[Teri Ibarrola]] ---- '''SORTUA''' Ipuin kontalaria (Aulesti)
# [[Vanessa Goikoetxea]] ef-- '''SORTU''' abeslaria (Florida 1980- )
# [[Zoila Askasibar]] ef-- '''SORTUA''' inprimatzailea (Elgeta 1877-1945)
# [[Shakuntala Devi]] efef Idazlea (India) (Itzulpena)
# [[Almudena Hernando]] ---- arkeologoa (Madril 1959)(itzulpena)
# [[Gisella Perl]] efef Ginekologoa judua (Hungaria 1907-1988) (itzulpena)
# [[Luna Miguel]] ef-- idazlea (Alcalá de Henares 1990- ) (itzulpena)
# [[Mae Jemison]] ef-- ingeniari (Alabama 1956- ) (Itzulpena)
# [[Maria Antonia Canals]] ef-- matematikaria (Bartzelona) (Itzulpena)
# [[Mercedes Colás]] efef Maiatzeko plazako amak (Argentina 1925-2021) (Itzulpena)
}}
=== [[Fitxategi:Gnome-colors-alacarte2.svg|30px]] Hobetuak ===
==== 2020 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Elorriaga]] (Iurreta)
# [[Ana Diez]] zinemagilea (Tutera)
# [[Amaia Iturbide]] idazlea (Bilbo-Getxo)
# [[Ariane Lopez-Huici|Ariane López Huici]] argazkilari lapurtarra.
# [[Erika Lagoma]] Bertsolaria, feminista (Lesaka-Durango)
# [[Gurutzi Arregi]] etnografoa (Durango)
# [[Iñaxi Etxabe]] Bertsolaria, (Zumaia-Zarautz)
# [[Isabel Coixet]] zinegilea (Katalunia)
# [[Itziar Mendizabal]] Dantzaria (Gipuzkoa
# [[Luzia Goñi]] bertsolaria (Basaburua)
# [[Maider Fernandez]] zinegilea (Donostia)
# [[Maria Zambrano]] idazlea (Madril)
# [[Martina Ibaibarriaga]] gerrillaria (Berriz)
# [[Matxalen Ziarsolo]] saskibaloi jokalaria (Ermua)
# [[Oihana Alkorta]] musikaria (Orio-Zarautz)
# [[Primi Erostarbe]] panderojolea eta irrintzilaria (Oñati)
# [[Teodora Zuloaga]] zeramikaria (Madril-Segovia)
# [[Trota Salernokoa]] ginekoloagoa(Italia)
# [[Alfonsina Strada]] txirrindulari argentinarra (Mototsa)
}}
==== 2018-2019 ====
# [[Balendiñe Albizu]] efef Idazlea (Zumaia)
# [[Gurutze Frades]] ef-- Kirolaria (Durango-Iurreta)
# [[Lourdes Unzueta]] ef-- Idazlea (Durango)
# [[Uri Ruiz Bikandi]] efef Idazlea (Durango)
== HOBETUAK ==
=== Hobetuak 2023 ===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Sonia Etxezarreta]] '''--ef'''mahai-tenislaria (Irun 1968?- 2011)
# [[Yusra Mardini]] '''ef--'''igerilaria, errefuxiatua (Siria 1998)
# [[Olatz González]] '''ef--'''antropologoa (Bilbo 1973)
# [[Eider Cardeñosa]] '''ef--'''karateka (Gasteiz 1995)
# [[Graziana Barrenetxea]] '''----'''sorginkeriaren biktima (Zugarramurdi 1540-Logroño 1610)
# [[Ainara Elbusto]] '''ef--'''txirrindularia (Nafarroa 1992)
# [[Patricia López Arnaiz]] '''ef--''' (Gasteiz 1981)
# [[Sofia Otero]] '''ef--'''aktorea (Basauri 2013)
# [[Estibaliz Urresola Solaguren]] '''ef--'''film zuzendaria, gidoilaria (Laudio 1984)
# [[Kim Ju-ae]] '''ef--'''Kim dinastiako kidea (Ipar Korea 2013)
# [[Barbara Stanwyck]] '''efef'''aktorea (AEB 1907-1990)
# [[Glenn Close ]] '''ef--'''aktorea (AEB 1947)
# [[Lola Baldrich]] '''ef--'''aktorea (Toledo 1967)
# [[Lola Herrera]] '''ef--'''aktorea (Valladolid 1935)
# [[Federica Montseny]] '''efef'''anarkista, idazlea (Madril 1905-Frantzia 1994)
# [[Céline Laguarde]] '''efef'''argazkilaria (Lapurdi 1961)
# [[Aroa Gorostiza]] '''ef--'''txirrindularia (Elorrio 2002)
# [[Anna Muzytxuk ]] '''ef--'''xake-jokalaria, aktibista (Ukraina 1990)
# [[Clara Azurmendi]] '''ef--'''badminton kirolaria (Donostia 1998)
# [[Irene Papas]] '''efef'''aktorea, abeslaria (Grezia 1926-2022)
# [[Uxue Apaolaza]] '''ef--'''idazlea (Hernani 1981)
# [[Hélène Carrère d'Encausse]] '''efef'''historialaria (Paris 1929)
# [[Lisa Simpson]] marrazkietako pertsonaia (AEB 1987)
# [[Maggie Simpson]] marrazkietako pertsonaia (AEB 1987)
# [[Emakumearen historia]] emakumearen eginkizuna historian zehar
# [[Oihana Azkorbebeitia]] '''ef--'''korrikalaria (Abadiño 1981)
# [[Ione Irazabal]] '''ef--'''aktorea (Elorrio 1963)
# [[Hürrem Sultan]] haseki sultan (Poloniako Erresuma,?-Otomandar Inperioa,1558)
# [[Irene Atenaskoa]] '''--ef'''enperatrizea (Atenas,752-Lesbos,803)
# [[Angelique du Coudray]] '''--ef'''emagina (Frantzia, 1712-1794)
# [[Enara López]] '''ef--'''txirrindularia (Bilbo 1997)
# [[Genero-rol]]
# [[Genero-desparekotasun]]
# [[Louise Joy Brown]] '''ef--'''1. probeta umea (Erresuma Batua 1978)
# [[Marije Fullaondo]] '''ef--'''politikaria (Getxo, 1964)
# [[Francisca Pizarro Yupanqui]]'''ef--'' Quispe Sisa eta Francisco Pizarroren alaba (Peru,1534-Cáceres,1598)
# [[Hassiba Ben Bouali]] '''efef''Aljeriako Independentzia Gerrako gudaria (1938 - 1957)
# [[Irene Paredes]] '''ef--'''futbolaria (Legazpi 1991)
# [[Oihane Hernandez]] '''ef--'''futbolaria, defentsa (Sopela 2000)
# [[Misa Rodríguez]] '''ef--'''futbolaria, atezaina (Kanariak 1999)
# [[Filipa Moniz]] '''ef--'''Kristobal Kolonen emaztea (Portugal, 1455-1485)
# [[Agatha Barbara]] '''efef'''presidentea, aitzindaria (Malta 1923-2002)
# [[Elena Furiase]] '''ef--'''aktorea, idazlea (Madril 1988)
# [[Itsaso Arana]] '''ef--'''ktorea, zuzendaria (Nafarroa 1985)
# [[Ane Santesteban]] '''ef--'''txirrindularia (Errenteria 1990)
# [[Maite Ruiz de Larramendi]] '''ef--'''pilotari ohia (Beasain 1973)
# [[Claudia Zornoza]] '''ef--'''futbolaria, erdilaria (Madril 1990)
# [[Alexia Putellas]] '''ef--'''futbolaria, erdilaria (Bartzelona 19)
# [[Susana Zapke]] '''ef--'''musikologoa (Gipuzkoa 1965)
# [[Maite Agirre ]] '''ef--'''aktore, antzerkigilea (Zarautz 1955)
# [[Noe Itō]] '''efef'''aktibista, eraila (Japonia 1895-1923)
# [[Edmonia Lewis]] '''efef'''eskultorea (AEB 1844-Londres 1907)
# [[Libe Mimenza]] '''ef--'''kazetaria, ikertzailea (Elorrio 1988 19)
# [[Maddalen Dorronsoro Amiano]] '''ef--'''abesbatza zuzendaria (Lezo 1987)
# [[Aintzane Encinas]] '''ef--'''futbolaria ohia, entrenatzailea (Donostia 1988)
# [[Alba Redondo]] '''ef--'''futbolaria, aurrelaria (Albacete 1996)
# [[Jennifer Hermoso]] '''ef--'''futbolari aurrelaria eta erdilaria (Madril 1990)
# [[Ainhoa Cantalapiedra]] '''ef--'''abeslaria (Galdakao, 1980)
# [[Zoleka Mandela]] '''efef'''aktibista (Hegoafrika, 1980-2023)
# [[Ana Terradillos]] '''ef--'''kazetaria (Donostia 1973)
# [[Lidia Valentín ]] '''ef--'''pisu-jasotzailea (Leon 1985)
# [[Maite Oroz]] '''ef--'''futbolaria (Nafarroa 1998)
# [[Adania Shibli]] '''e---'''idazlea (Palestina, 1974)
# [[Rafeef Ziadah]] '''e---'''poeta (Libano, 1979)
# [[Yolanda Alzola]] '''ef--'''telebista aurkezlea (Bizkaia, 1970)
# [[Silvia Intxaurrondo]] '''ef--'''kazetaria (Barakaldo, 1979)
# [[Miren Arzallus]] '''----'''moda historialaria, ikertzailea (Bilbo 1978)
# [[June Ansoleaga]] '''ef--'''kazetaria (Sopela 1987)
# [[Zuriñe Zulaika]] '''----'''metereologoa, fisikaria (?, ?)
# [[Maria Eugenia Luc]] '''ef--'''musikagilea ( Argentina/Euskal Herria 1958)
# [[Yurena]] '''ef--'''abeslaria (Santurtzi 1969)
# [[Amanirenas]] '''e-e-'''erregina eta gobernadorea (Kuxeko Erresuma, K.a.57 - K.a.10)
# [[Gabriela Silang]] '''efef'''Filipinetako heroia (Filipinak, 1731-1763)
# [[Bene Bergado]] '''----'''artista, eskultorea (Salamanca/Bizkaia 1963)
# [[Margarita López Maturana]] '''efef''' moja beatoa, Berrizko Mesedeetako Misiolarien sortzailea (Bilbo 1884-Donostia 1934)
# [[Diana Krall]] '''ef--''' piano-jotzailea eta jazz abeslaria (Kanada 1964)
# [[Maria Gebara]] ---- idazlea (Valladolid, ? - ? ,1683)
# [[Janire Gonzalez Etxabarri]] ef-- surflaria (Zumaia 2005)
}}
== [[Fitxategi:Gnome-system-users.svg |30px|]] Wikilariok ==
(Zure izena gehitu dezakezu iturburu kodea aldatu eta 4 bider ALT Gr + 4 sakatuta (4 aldiz "~" agertuko da)
# [[Lankide:Wikimaribarre|Wikimaribarre]] ([[Lankide eztabaida:Wikimaribarre|eztabaida]]) 18:22, 13 ekaina 2018 (CET)
# [[Lankide:Lurdeswiki|Lurdeswiki]] ([[Lankide eztabaida:Lurdeswiki|eztabaida]]) 18:17, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:Larrauri|Larrauri]] ([[Lankide eztabaida:Larrauri|eztabaida]]) 18:18, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:OrtuUrti|OrtuUrti]] ([[Lankide eztabaida:OrtuUrti|eztabaida]]) 18:22, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:Mototsa|Mototsa]] ([[Lankide eztabaida:Mototsa|eztabaida]]) 11:20, 22 uztaila 2020 (CET)
# [[Lankide:Joseintx|Joseintx]] ([[Lankide eztabaida:Joseintx|eztabaida]]) 18:22, 9 urria 2020 (CET)
# [[Lankide:Isabeliraurgi|Isabeliraurgi]] ([[Lankide eztabaida:Isabeliraurgi|eztabaida]]) 17:48, 16 urria 2020
# [[Lankide:Mgaraizabal|Mgaraizabal]] ([[Lankide eztabaida:Mgaraizabal|eztabaida]]) 18:00, 5 azaroa 2021 (CET)
# [[Lankide:josi|Josi]] ([[Lankide eztabaida:Josi|eztabaida]]) 18:00, 5 azaroa 2021 (CET)
# [[Lankide:Andremendea|Andremendea]] ([[Lankide eztabaida:Andremendea|eztabaida]]) 16:43, 15 azaroa 2024 (CET)
# [[Lankide:JULEBAR|JULEBAR]] ([[Lankide eztabaida:JULEBAR|eztabaida]]) 16:48, 15 azaroa 2024 (CET)
== Wikilaguntza ==
* [https://eu.wikipedia.org/wiki/Laguntza:Gida_arina Gida Arina]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:C%C3%B3mo_subir_imagen_con_la_app_de_Wikimedia_Commons.pdf Cómo subir una imagen con la app de Wikimedia Commons]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ejemplo_de_subida_de_imagen_a_Commons,_introduciendo_geolocalizaci%C3%B3n.webm Ejemplo de subida de imagen a Commons, introduciendo geolocalización]
== [[Fitxategi:Gnome-web-browser.svg|30px]] Kanpo estekak ==
* Nola igo argazkiak Commons-era? [[c:File:Ejemplo_de_subida_de_imagen_a_Commons,_introduciendo_geolocalización.webm|Ordenagailutik (bideoa)]] | [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/89/C%C3%B3mo_subir_imagen_con_la_app_de_Wikimedia_Commons.pdf App-etik (PDF)] | [[:es:Wikipedia:Encuentros/Wiki_Takes_Vitoria-Gasteiz/Ayuda|Ideia gehiago...]]
* [https://anboto.org/durango/1583310345667-wikipedia-erreminta-ona-dela-uste-dugu-emakumeek-erreferentzialtasuna-lortzeko Wikipedia erramienta ona dela uste dugu emakumeek erreferialtsuna lortzeko]Anboto 2020/03/04
* [https://www.elcorreo.com/bizkaia/duranguesado/durangaldeko-andren-ekarpenak-20200122193350-nt.html?edtn=bizkaia&fbclid=IwAR1hHPcQJaQM-WaIU7mYeNetsB89jEH2-BWSA0fPGjbTgTkHpqtKRT9BnCc#vca=fixed-btn&vso=rrss&vmc=fb&vli=Duranguesado Durangaldeko andren ekarpenak bistaratzera dator WikiEmakumeok] El Correo 2020/01/21
* [https://anboto.org/durango/1579696765085-wikikedada-egingo-dute-durangon-wikipedian-dagoen-genero-arrakala-aldatzeko 'Wikikedada' egingo dute Durangon, Wikipedian dagoen "genero arrakala" aldatzeko], Anboto Durango 2020/01/22
* [https://dotb.eus/dotb-eus-emakumeen-biografia-berriak-sortzeko-wikikedada-antolatu-da-durangon/ Emakumeen biografia berriak sortzeko ‘Wikikedada’ antolatu da Durangon] Dotb.eus 2020/01/23
* [http://www.azkuefundazioarenegunkaria.eus/wikikedada-wikiemakumeokwikidurango/ Wikikedada: WikiEmakumeok/WikiDurango | Azkue Fundazioaren Egunkaria] 2020/01/21
* [https://halabedi.eus/es/marisa-barrena-wikiemakumeok-gizarteko-beste-arloetan-lez-emakumeak-ia-ikusezinak-gara-wikipedian-ere/?fbclid=IwAR2pUHHzwsNx8kzKAyc3dlTpZc4p4mx8duIC0PeKHEj01G3yXoFKxXlBBlc Marisa Barrena (Wikiemakumeok): "Gizarteko beste arloetan lez, emakumeak ia ikusezinak gara wikipedian ere" - Halabedi] 2020/02/06
* [https://www.youtube.com/watch?v=eH-JkwLAa6Q&feature=youtu.be [Bideoa] Data zaharrak bilatzen], Estibalitz González Solozabal Durangon #Wikiemakumeok mintegian data zaharrak zelan bilatzen diren azaltzen dau, Josi Sierra-ri esker.
* [https://amp.eitb.eus/eu/irratia/euskadi-irratia/programak/amarauna/osoa/7892080/magikoa-da-andre-baten-biografia-mundura-zabaltzea/ "Magikoa da andre baten biografia mundura zabaltzea"], EITB - 2021/03/08
* https://www.youtube.com/watch?v=r2Z5CFSLSf8 Lurdes Totorikaguena eta Marisa Barrena Laixiar irratian
* [https://mugakultura.eus/2023/11/10/wikiemakumeok-dokumentala-zinebin-estreinatzea-zorte-ikaragarria-da-bozgorailu-potentea-baita/?fbclid=IwAR2YDcgxq21VEdyB3vM1pju0fA9vtxobJH8n6i2sfPmyLhVQJr9Ys2vCTlw/ Bilbon, Zinebin estrenatzea zorte ikaragarria da, bozgorailu potentea baita. Mugalari 2023ko azaroa. ]
34dg518fzj329j2qtqvo6e55zxtpb14
10006151
10006057
2024-12-20T18:36:30Z
Aonandi
156348
/* Berriak 2024 (abendua) */
10006151
wikitext
text/x-wiki
'''''WikiDurangaldea | Durangaldean egiten diren lanaldietako wikilekua '''''
[[Fitxategi:WikiEmakumeok Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak.jpg|thumb|WikiEmakumeok, Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak. Azaroak 1 2019, Durangon]]
[[File:5.555 biografia 2024 martxoa.png|thumb|200px|2024.03.08]]
[[File:Durangoko wikilariok 5.000 biografia.png|thumb|200px|2023.12.31]]
[[File:Durangoko wikilariak 2023.jpg|thumb|200px|2023.07.07]]
[[File:WikiEmakumok 3000.jpg|thumb|200px|2023ko otsaila]]
[[File:Wikiemakumeok Durango Abendua 2022.jpg|thumb|200px|2022ko abenduaren 1a]]
[[Fitxategi:Wikiemakumeok Durango.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko iraila]]
[[Fitxategi:Durangoko wikilariak 1500.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko ekaina]]
[[Fitxategi:Durangoko Wikilariak.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko apirila]]
== [[Fitxategi:Im-jabber.svg|30px|]] Wikiproiektu honen helburuak ==
* Emakumeen biografia berriak sortzea euskaraz.
* Wikipedian beste hizkuntza batzuetan badauden emakumeen biografiak euskarara ekartzea.
* Emakumezko editore euskaldunen kopurua handitzea.
* Euskal Wikipedian genero-ikuspegia txertatzea.
* Historian zehar izandako emakumeen ekarpenak eta ezagutzak Euskal Wikipedian biltzea.
== [[File:La mujer que nunca conociste logo 2017.jpg|30px]] Emakumeen zerrenda [https://es.wikipedia.org/wiki/Wikiproyecto:Mujeres/Wikimujeres/WikiEmakumeok/Durango >>> erderaz]==
=== EGITEN ===
# [[Tilly_Edinger]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tilly_Edinger (Lurdes)
# Kontxa Laspiur (Eibar) (Marisa)
'''Ingelesetik itzultzeko'''
# [[Margaret Hayden Rorke]] https://en.wikipedia.org/wiki/Margaret_Hayden_Rorke
# [[Ruth Logan Roberts]] https://en.wikipedia.org/wiki/Ruth_Logan_Roberts
# [[Eugénie M. Rayé-Smith]] https://en.wikipedia.org/wiki/Eug%C3%A9nie_M._Ray%C3%A9-Smith
#[[Mathilde Fibiger]] https://en.wikipedia.org/wiki/Mathilde_Fibiger
# [[Mithu Sanyal]] https://en.wikipedia.org/wiki/Mithu_Sanyal (Leire Mi)
Catharine Waugh McCulloch - Wikipedia # [[Catharine Waugh McCulloch]] sufragista (AEB 1862-1945)
Grandma Gatewood - Wikipedia # [[Granma Gatewood McCulloch]] ultrarail mendi-ibileran aitzindaria (AEB 1887-1973)
'''Frantsesetik itzultzeko'''
# [[Émilie Carles]] https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89milie_Carles
# [[Victoria Mas]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Victoria_Mas
# [[Jeanne Humbert]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Jeanne_Humbert
# [[Anna Mahé]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Anna_Mah%C3%A9
# [[Capucine Motte]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Capucine_Motte
'''SORTZEKO'''
# [[Uxue Rey Gorraiz]] idzlea, kazetaria
# [[Lola Lopez de Lacalle]] idazlea (Zornotza)
# [[Ignacia Altolagirre Camarero]] (h.2023.07.22)
# [[Naia Laka]] (Ispaster) https://www.eitb.eus/es/cultura/cine/festival-san-sebastian/videos/detalle/9589117/video-zortzitik-infinitura-recorrido-por-historia-del-cine-vasco-de-mano-de-benito-ansola/
# [[Annette Gonzalez-Etxabarri]] https://www.naiz.eus/es/info/noticia/20230508/annette-gonzalez-etxabarri-zumaiarra-txapeldun-europako-junior-txapelketan
# [[Madalen Etxegarai]] pilotaria. https://goiena.eus/oinati/1727423962644-madalen-etxegarai-haurra-nintzenean-nuen-ametsa-betetzen-nabil
# [[Sylvia Lefanu]] zinemagilea. https://www.berria.eus/kultura/zinemaldia/berria-eus_2130955_102.html
# [[Nagore Urdapilleta]] Errio dokumentalaren aurkezlea. https://ataria.eus/komunitatea/berria/1727420302628-bere-txikitasunean-orio-zeinen-handia-den-erakutsi-nahi-izan-dugu
# [[Maite Ubiria]] kazetaria. https://www.berria.eus/euskal-herria/iparrari-hegoak-ematen_2129951_102.html
# [[Pancracia Ollo de la Mata]] Zumalakarregiren emaztea
# [[Ainhoa Aldazabal Gallastegi]]
# [[Uxua Azpiroz]] hezitzailea https://www.berria.eus/bizigiro/beharrezkoa-da-bizikidetza-oinarri-duten-proiektuak-garatzea-ikastetxeetan_2128805_102.html
# [[Heza Sengal]]. emakume yazikia. https://www.berria.eus/mundua/eiren-gustukoak-baginen-erosi-egiten-gintuzten-merkantzia-hutsa-bagina-bezala_2128867_102.html
# [[Miren Berasategi Zeberio]] Ikertzailea. https://www.berria.eus/euskal-herria/gizon-gazteek-kontserbadurismorako-joera-dute_2128223_102.html
'''Zinegileak - Donostiako Giza Eskubideen Zinemaldian sarituak'''
# [[Kim Longinotto]] https://es.wikipedia.org/wiki/Kim_Longinotto
# [[Lourdes Portillo]] https://es.wikipedia.org/wiki/Lourdes_Portillo
# [[Deepa Mehta]] https://es.wikipedia.org/wiki/Deepa_Mehta
'''Espainiako Gerra Zibileko emakumeak'''
# [[Sofia Da Blasco]] https://es.wikipedia.org/wiki/Sof%C3%ADa_Blasco
# [[Carolina_Bunjes-Rosenthal]] https://es.wikipedia.org/wiki/Carolina_Bunjes-Rosenthal
# [[Isabel Alonso]] https://es.wikipedia.org/wiki/Isabel_Alonso
'''Emakume interesgarriak'''
# [[Jekaterina Samutsevitx]] https://es.wikipedia.org/wiki/Yekaterina_Samuts%C3%A9vich
# [[Nadezhda Popova]] https://es.wikipedia.org/wiki/Nadezhda_Popova
'''Heroínas de la Unión Soviética''' https://es.wikipedia.org/wiki/Anexo:Hero%C3%ADnas_de_la_Uni%C3%B3n_Sovi%C3%A9tica
'''Emakumeak eta itsasoa'''
https://www.naiz.eus/eu/info/noticia/20210924/las-mujeres-ilustres-de-la-historia-naval-en-el-itsasmuseum-de-bilbo-a-traves-del-arte
#
'''EMAKUME ITZULTZAILEAK'''
# [[Malika Embarek]] https://es.wikipedia.org/wiki/Malika_Embarek
# [[Concha Fernández-Luna Sánchez]] https://es.wikipedia.org/wiki/Concha_Fern%C3%A1ndez-Luna_S%C3%A1nchez
# [[Laura García Corella]] https://es.wikipedia.org/wiki/Laura_Garc%C3%ADa_Corella
'''EMAKUME AKTIBISTAK'''
# https://es.wikipedia.org/wiki/Categor%C3%ADa:Mujeres_activistas
# [[María Dimádi]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Mar%C3%ADa_Dim%C3%A1di (Leire)
# [[Paste Up Morras]], aktibista https://es.wikipedia.org/wiki/Paste_Up_Morras
# [[Elizabeth Wathuti]] aktibista https://es.wikipedia.org/wiki/Elizabeth_Wathuti (Oiber)
# [[Tosia Altman]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tosia_Altman
# https://es.wikipedia.org/wiki/V%C3%B5_Th%E1%BB%8B_Th%E1%BA%AFng
# [[Maria Spiridonova]] https://es.wikipedia.org/wiki/Mariya_Spirid%C3%B3nova
# [[Yusra Al Barbar]] https://es.wikipedia.org/wiki/Yusra_al-Barbari palestinarra
'''EMAKUME ILUSTRATZAILEAK''' https://es.wikipedia.org/wiki/Categor%C3%ADa:Ilustradoras
# [[Mitzy Reyes Juárez]] https://es.wikipedia.org/wiki/Mitzy_Reyes_Ju%C3%A1rez
# [[Ellen Robbins]] https://es.wikipedia.org/wiki/Ellen_Robbins
# [[Retta aktibisten zerrendan Scott]] https://es.wikipedia.org/wiki/Retta_Scott
# [[Bahia Shehab]] https://es.wikipedia.org/wiki/Bahia_Shehab
# [[Posy Simmonds]] https://es.wikipedia.org/wiki/Posy_Simmonds
'''EMAKUME IDAZLEAK - POETAK'''
# [[Olga Rivero]] https://es.wikipedia.org/wiki/Olga_Rivero_Jord%C3%A1n
'''EMAKUMEAK ZIENTZIAN'''
# [[Gloria Long Anderson]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Gloria_Long_Anderson
# [[Clémence Royer]] https://es.wikipedia.org/wiki/Cl%C3%A9mence_Royer
# [[Tilly Edinger]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tilly_Edinger
# [[Isabel Clifton Cookson]] https://es.wikipedia.org/wiki/Isabel_Clifton_Cookson
# [[Cécile DeWitt Morette]] https://es.wikipedia.org/wiki/C%C3%A9cile_DeWitt-Morette
# [[Wrexie Leonard]] https://es.wikipedia.org/wiki/Wrexie_Leonard
# [[Marjorie Lee Browne]] https://es.wikipedia.org/wiki/Marjorie_Lee_Browne
'''DENETARIK'''
# [[Victorine Brocher]] https://en.wikipedia.org/wiki/Victorine_Brocher (LEIRE MENDIBURU)
# [[Esther Afus Ocloo]] aitzindaria (Ghana) https://es.wikipedia.org/wiki/Esther_Afua_Ocloo
# [[Margaret A. Wilcox]] https://en.wikipedia.org/wiki/Margaret_A._Wilcox
# [[Amineh Kakabaveh]] https://en.wikipedia.org/wiki/Amineh_Kakabaveh
# [[Trio Artio]] https://www.musicexport.at/artist/trio-artio/ + Berria egunkaria
# [[Fabiola Letelier]] abokatua eta giza eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Ana Belén Montes]] espioia. https://es.wikipedia.org/wiki/Ana_Bel%C3%A9n_Montes
# [[Dorothy Levitt]] asmatzailea eta kotxe lasterketetan aitzindaria https://es.wikipedia.org/wiki/Dorothy_Levitt
== BERRIAK ==
==='''Berriak 2024''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Alaitz Melgar Agirre]] '''SORTUA''' euskara irakaslea eta idazlea (Barakaldo, 1984)
# [[Irati Bazeta Agirre]] '''SORTUA''' ilustratzailea (Abadiño, 1999)
# [[Maritxu Sorabilla]] '''SORTUA''' mendizale aitzindaria (Iruñea, 1927)
# [[Irati Bereau Baleztena]] '''SORTUA''' itzultzailea (Irun 1978)
# [[Elordi García Insausti|Elordi Garcia Intxausti]] '''SORTUA''' kazetaria eta idazlea ((Lazkao, 1977)
# [[Txaro Iturralde Sáenz de Vicuña|Txaro Iturralde Sáenz]] '''SORTUA''' jostuna (Gasteiz, 1952)
# [[Itziar Otegi Aranburu]] '''SORTUA''' itzultzailea eta idazlea (Oiartzun, 1972)
# [[Sara Ayesa]] '''SORTUA''' artista (Donostia, 1997)
# [[Ane Laskurain]] '''SORTUA''' artista (Bergara, 1999)
# [[Sagrario Merodio Hoyos]] '''SORTUA''' Saturrarango emakumeen kartzelan egondakoa (Panes, 1918-Mutriku, 2019)
# [[Maria Esquivel Vizuete]] '''SORTUA''' gerrilari fusilatua (Badajoz, 1911-Sevila, 1938)
# [[Goiuri Zabaleta]] '''SORTUA''' pilotaria (Leitza, 2009)
# [[Nikolasa Agirrezabalaga|Nikolasa Agirrezabalaga Amutxastegi]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Mutriku, 1914-Zaragoza, 1937)
# [[Ana Maestrojuán]] '''SORTUA''' antzerki zuzendaria (Iruñea, 1976)
# [[Edurne Alegria Aierdi]] '''SORTUA''' itzultzailea (Caracas, 1949)
# [[Maud Younger]] sufragista (AEB 1870-1936)
# [[Margalida Roig Colomar]] sindikalista (Eivissa, 1908-1966)
#[[Luisa Riera Muñiz]] maistra errepresaliatua (Villaviciosa, 1884-Zornotzako Emakumeen Kartzela, 1944)
#[[Maria Marí Guasch]] errepublikar militantea (Sant Llorenç de Balàfia, [[1909]] - [[Eivissa]], [[2001]])
# [[Efua Sutherland]] idazlea (Ghana 1924-1996)
# [[Concepción Loring]] 1. emakume politikaria, 1.a Diputatuen kongresuan hitz egiten (Malaga 1868-Madril 1935)
# [[Amalia Heredia Livermore]] bildumagilea, ikertzailea (Malaga 1830-1902)
# [[Carmen Cuesta del Muro]] abokatua, zuzenbidean Espainiako 1. emakume doktorea (Palentzia 1890-Madril 1968)
# [[Natividad Domínguez Atalaya]] pedagogoa, politikaria ( Madril 1888-Valentzia 1932)
# [[Teresa Luzzatti]] politikaria, sufragista (Lugo 1889-Madril 1942)
# [[María López de Sagredo Andreo]] politikaria (Kuba/Bartzelona 1881-Hondarribia 1953)
# [[Micaela Díaz Rabaneda]] maistra, politikaria (Nafarroa 1878-? XX. mendea)
# [[Trinidad von Scholtz Hermensdorff]] bildumagilea, politikaria (Malaga 1857-Austria 1937)
# [[Marisol Nichols]] aktorea (AEB 1973)
# [[Mackenzie Phillips]] aktorea, abeslaria (AEB 1959)
# [[Emma Lucy Braun]] botanikaria (AEB, 1889-1971)
# [[Elizabeth Lowe Watson]] idazlea, sufragista, hizlaria (AEB 1842-1927)
# [[Pilar Benejam Arguimbau]] pedagogoa, geografoa (Menorca 1937)
# [[Francisca Bohigas Gavilanes]] maistra, ikuskatzailea, idazlea (Bartzelona 1892-Madril 1973)
# [[Fernande Barrey]] prostituta, modeloa eta margolaria (frantzia, 1893-1974)
# [[Anna Pirozzi]] opera sopranoa (Napoli, 1975)
# [[Mariella Devia]] opera abeslaria (Liguria, 1948)
# [[Yusra al-Barbari]] politikaria eta ekintzailea (Palestina, 1923-2009)
# [[Park Kyung-Ri]] eleberrigilea (Hego Korea 1926-2008)
# [[Aurora Sampedro Pi%C3%B1eiro]] kimikaria (Galizia, 1913-1996)
# [[Dorothy Allison]] idazlea
# [[Nicole Ferroni]] umoregilea
# [[Edith Ainge]] sufragista (AEB, 1873-1948)
# [[Sonia Vaccaro]] psikologoa (Argentina/Espainia XX. mendea)
# [[Raychelle Burks]] zientzia dibulgatzailea (AEB XX. mendea)
# [[Kelly Frye]] aktorea (AEB 1984)
# [[Amy Madigan]] aktorea (AEB 1950)
# [[Amber Stevens]] aktorea, modeloa (AEB 1986)
# [[Juana Francés]] margolaria (Alacant 1924-Madril 1990)
# [[Njideka Akunyili Crosby]] artista bisuala (Nigeria/AEB 1983)
# [[Martha Diamond]] margolaria (AEB 1944-2023)
# [[Joan Mitchell]] margolaria (AEB 1925-Paris 1992)
# [[Toyin Ojih Odutola]] marrazkilaria (Nigeria/AEB 1985)
# [[Fe del Mundo]] pediatra (Filipinak, 1911-2011)
# [[Isabel Garbayo]] Villa Teresitako sortzailea (Iruñea, 1905-2011)
# [[Elvira Siurana]] feminista, idazlea (LLeida 1952)
# [[Lourdes Ciuró]] abokatua, politikaria (Tarragona 1971)
# [[Helena Solà Tàrraga]] maistra, politikaria (Bartzelona 1976)
# [[Amanda Righetti]] aktorea (AEB 1983)
# [[Luna Ki]] abeslaria, DJa (Bartzelona 1999)
# [[Katharina Konradi]] opera sopranoa (Kirgizistan/Alemania 1988)
# [[Babi (abeslaria)]] (Madril 1999)
# [[Klesie Kelly]] sopranoa (AEB XX. mendea)
# [[Montserrat Martínez Parera]] ekonomialaria (Bartzelona 1975)
# [[Lesley-Ann Jones]] kazetaria, idazlea (EB 1956)
# [[Orra White Hitchcock]] ilustratzailea (AEB, 1796-1863)
# [[Margaret Chanler Aldrich]] filantropoa, erizaina eta idazlea (AEB, 1870-1963)
# [[Dorothy Allison]] idazlea (AEB, 1949-2024)
# [[Nicole Ferroni]] umoregilea (Maroko, 1982)
# [[Ann Preston]] medikua, ekintzailea (AEB, 1813-1872)
# [[Nicole Claveloux]] margolari, ilustratzaile eta komikigilea (Frantzia, 1940-__ )
# [[Maria Bellido|Maria Belido]] espainiar heroi mitikoa (1755-1809)
# [[Sofía Esparza Jauregi|Sofia Esparza Jauregi]] sopranoa (Iruñea, 1994)
# [[Isabel Azcárate Ristori]] irakasle ikertzailea (Cádiz 1923-Madril 2016)
# [[Ana López Navajas]] irakaslea, ikertzailea ( Valentzia 1962)
# [[Erika Leiva]] kopla abeslaria (Tarragona/Cádiz 1984)
# [[Joana Jiménez]] abeslaria, dantzaria (Sevilla 1977)
# [[Carmen Conesa]] aktorea (Bartzelona 1960)
# [[Diana Peñalver]] aktorea (Sevilla 1965)
# [[Rosa Mariscal]] aktorea (Sevilla 1970-2022)
# [[Pilar Punzano]] aktorea, pedagogoa (Madril 1980)
# [[Irene Visedo]] aktorea (Madril 1978)
# [[Manane Rodríguez]] film zuzendaria (Uruguai/Espainia 1954)
# [[Sonia Sebastián]] film zuzendaria (Espainia 1984)
# [[Yusra al-Barbari]] politikaria eta ekintzailea (Gaza, 1923-2009)
# [[Ann Allebach]] artzain mennorita (AEB, 1874-1918)
# [[Jennifer Radloff]] feminista, ekintzailea (Hegoafrika 1961)
# [[Grunya Sukhareva]] haur psikiatra (Ukraina, 1891-1981)
# [[Josefa Martin Luengo]] pedagogoa (Salamnca 1944-2009)
# [[Lucía Asué Mbomio Rubio]] kazetari feminista (Alcorcón, 1981)
# [[Paige L. Sweet ]] soziologoa (AEB 1987)
# [[Caroline Lexow Babcock]] bakegilea eta sufragista (AEB, 1882-1980)
# [[Evin Ahmad]] aktorea (Suedia, 1990)
# [[Rabia al Adawiyya]] santua, filosofoa (Irak 717-801)
# [[Fatma Girik]] aktorea, politikaria (Turkia 1943-2022)
# [[María Cristina Masaveu Peterson]] enpresaburua (Asturias 1937-2006)
# [[Lorena García de las Bayonas]] aktore-maistra (Madril 1966)
# [[Katrina Bayonas]] casting zuzendaria (EB 1941)
# [[Natalia Menéndez]] eszena zuzendaria (Madril 19)67
# [[Amaranta Osorio]] antzerkigilea (Mexiko/Espainia 1978)
# [[Itziar Pascual Ortiz]] antzerkigilea (Madril 1967)
# [[Judith Fernández]] aktorea, abeslaria, dantzaria (Coruña 2001)
# [[Marie Noëlle]] film zuzendaria, gidoilaria (Frantzia XX. mendea)
# [[Paideia Eskola Librea]] (Merida 1978)
# [[Barbara Pravi]] abeslaria (Narbona 1993
# [[Baya Mahieddine]] margolaria (Aljeria 1931-1998)
# [[Jacqueline Held]] Frantziako gazte-literaturako idazlea eta poeta (Poitiers, 1936)
# [[Marian Diamond]] neurozientzialaria (AEB, 1926-2017)
# [[Juanita Breckenridge Bates]] minista (AEB, 1860-1946)
# [[Emily M. Bishop]] hizlaria, instruktorea (AEB, 1858-1916)
# [[Tam O%27Shaughnessy]] hezitzailea, zientzia-idazlea (AEB, 1952)
# [[Adriana Guzmán Arroyo]] idazlea, ekintzailea, feminista (Bolivia, XX. mendearen 2. zatia)
# [[Helen Archdale]] sufragista (EB 1876-1949)
# [[Charlotte Despard]] sufragista (EB 1844-1939)
# [[Wanda Quilhot]] biologoa (Txile, 1929-2023)
# [[Maria José Aguiar]] margolaria (Portugal, )
# [[Maria Luisa Pacheco]] margolaria (Bolivia
# [[Beatriz Aurora]] margolaria, (Txile,
# [[Mary Gove Nichols]] aktibista, idazlea (AEB, 1810-1884)
# [[Minta Bosley Allen Trotman]] sufragista, ekintzailea (AEB,
#[[Vira Boarman Whitehouse]] sufragista (AEB, 1875-1957)
#[[Dina Kathelyn]] idazle eta ilustratzaile belgikarra (Uccle, 1934-2024)
# [[Tsai-Fan Yu]] medikua, ikertzailea (Txina-AEB, 1911-2007)
# [[Adelaide Underhill]] liburuzaina (AEB, 1860-1936)
# [[Mary Buckland]] paleontologoa, ilustratzailea (Erresuma Batua, 1797-1857)
# [[Safia El Aaddam]] idazlea, aktibista (Tarragona 1995)
# [[Chana Orloff]] eskultorea (Ukraina 1888-Israel 1962)
# [[Jeanne Hébuterne]] margolaria, musa (Fratzia 1898-1920)
# [[Carla Campra]] aktorea, modeloa (Bartzelona 1999)
# [[Amelia Ochandiano]] antzerki eszena-zuzendaria (Madril XX. mendea)
# [[Diana Soviero]] sopranoa (AEB 1949)
# [[Sondra Radvanovsky]] sopranoa (AEB 1969)
# [[Kate Jackson]] aktorea (AEB 1948)
# [[Lalachus]] aktorea, komediantea (Madril 1990)
# [[Laura Arcos Terán]] genetikalaria, ikertzailea (Ekuador 1938)
# [[Katrina Ely Tiffany]] Sufragista (AEB, 1875-1927)
# [[Literatura lesbikoa|Literatura lesbiko]]
# [[Emma Reyes]] Artista eta idazlea (Kolonbia)
# [[Anna Coleman Ladd]] eskultorea, artista (AEB, 1878-1939)
# [[Mercedes Gómez Blesa]] filosofoa, idazlea (Albacete 1964)
# [[Chrystal Macmillan]] sufragista (EB 1872-1937)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Janire Etxabe]] '''SORTUA''' dantzaria da, dantza bertikalean aditua. (Arrankudiaga, Bizkaia, 1979)
# [[Celia Santos]] '''SORTUA''' idazlea (Bergara, 1972)
# [[Tamara García Iglesias]] '''SORTUA''' zinemagilea eta komisarioa (Lasarte, 1978)
# [[Warisha Moradi]] '''SORTUA''' heriotz epaia duen militante kurdua (Kurdistan, XX. mendea)
# [[Carmina Merodio Hoyos|Carmina Herodio]] '''SORTUA''' Saturrarango kartzelan egon zen 6 urtez (Panes, 1920-2006)
# [[Parvaneh Kazemi]] '''SORTUA''' matematikaria, mendizale eta mendi gidaria (Teheran, 1970)
# [[Mari Campos Roldán]] '''SORTUA''' Saturrarango kartzelan egon zen umetan (Madril, 1938)
# [[Encarna Furundarena Goenaga]] '''SORTUA''' Saturrango kartzelara joaten zen janaria eramatera (Mutriku, 1919-2014)
# [[Nai Barghouti]] '''SORTUA''' abeslari eta konposiore (Palestina, 1996)
# [[Maria Sanchez Madoz]] '''SORTUA''' pilota epaile profesionala (Laudio, 1996
# [[Araceli González Carballo]] espioia, erizaina (Lugo 1914-Madril 1990)
# [[Margarita Ruiz de Lihory]] margolaria, espioia (Valentzia 1889-Albacete 1968)
# [[Isona Passola]] film zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Bartzelona 1953)
# [[Cristina Martín-Prieto]] futbolaria (Sevilla 1993)
# [[Melania Olcina]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona 1982)
# [[Rafaela Carrasco]] dantzaria, koreografoa (Sevilla 1972)
# [[Lisi Estaràs]] dantzaria, koreografoa (Argentina 1971)
# [[Lorena Nogal]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona 1984)
# [[Luz Arcas]] dantzaria (Malaga 1983)
# [[Manuela Carrasco]] flamenko dantzari ijitoa (Sevilla 1958)
# [[Lynda Barry]] komikigile eta irakasle estatubatuarra (Wisconsin, 1956)
# [[Maria Antónia Palla]] kazetaria eta feminista (Portugal, 1933)
# [[Mary Adamson Anderson Marshall]] medikua Edinburgoko 7ak taldekoa (1837-1910)
# [[Sara González Lolo]] patin hockey jokalaria (Asturias 1992)
# [[Natasha Lee]] patin hockey jokalaria, entrenatzailea (Malaysia/Asturias 1992)
# [[María Díez Busqué]] patin hockey jokalaria (Bartzelona 1989)
# [[Anna Casarramona Vivas]] patin hockey jokalaria (Bartzelona 1994)
# [[Anna Serra]] triatleta (Bartzelona 1968)
# [[Mathilde Ollivier]] aktorea, modeloa (Frantzia 1994)
# [[Gimena Llamedo]] psikologoa, politikaria (Asturias 1981)
# [[Mikey Madison]] aktorea (AEB 1999)
# [[Julia Butters]] aktorea (AEB 2009)
# [[Samantha Robinson]] aktorea (AEB 1991)
# [[Irene Flunser Pimentel]] historialaria (Lisboa, 1950)
# [[Cósima Wagner|Cosima Wagner]], Richard Wagner musikagilearen 2. emaztea (Bellagio, 1837 - Bayreuth, 1930)
# [[Verena Wagner]] musikagilea (Alemania, Bayreuth, 1920- Überlingen, 2019)
# [[Eva von Bülow]] Cosima Liszt eta Richard Wagnerren alaba (Tribschen, 1867 - Bayreuth, 1942),
# [[Anne Rearick]] argazkilari estatubatuarra (Idaho, AEB, 1960)
# [[Pauline Harmange]] idazlea eta feminista (Lille, 1994)
# [[Bertha Hirsch Baruch]] poeta, idazle eta sufragista (AEB)
# [[Minora Kibbe]] gizarte erreformatzaile eta sufragista (AEB)
# [[Emily Bovell|Emily Bowel]] medikua (Londres, 1841-1845)
# [[Honor Frost]] urpeko arkeologoa (Erresuma Batua, 1917-2010)
# [[Susan Atkins]] kriminala (AEB 1948-2009)
# [[Abigail Folger]] oinordeko eraila (AEB 1943-1969)
# [[Eva Saldaña]] ekologo aktibista (Madril 1977)
# [[Rosalie Varda]] jantzi diseinatzailea (Frantzia 1958)
# [[Manuela Fernández Pérez]] artista (Madril 1927-2017)
# [[Manuela Saborido Muñoz]] artista (Cadiz 1943)
# [[Sofia Crespo]] artista bisuala (Argentina 1991)
# [[Mercedes Doménech]] irrati esataria (Asturias 1922-Granada 2002)
# [[Barbara Steele]] aktorea (EB 1937)
# [[Arantza Toledo]] piraguista (Cuenca 1999)
# [[Alice Coffin]] kazetaria eta feminista (Tolosa, Ozitania, 1978)
# [[Clara Elizabeth Chan Lee]]
# [[Emily Sturge]]
# [[Gulielma Lister]] botanikaria (Ingalaterra, 1860-1949)
# [[Katharina Wagner]] eszena zuzendaria da. Bayreutheko Jaialdiaren zuzendaria. (Bayreuth, Alemania, 1978)
# [[Isolde Wagner]] Hans von Bülow edo Richard Wagner eta Cosima Wagner-en alaba (Alemania, 1865 - 1919)
# [[Blandine von Bülow]] Hans von Bülow eta Cosima Liszten alaba zen, (Alemania, 1863-1941)
# [[Daniela von Bülow]] piano-jotzailea (Berlin, 1860 - Bayreuth, 1940)
# [[Minna Wagner|Minna Wagner,]] aklorea (Saxonia, 1809- Dresden, 1866)
# [[Eva Wagner-Pasquier]]antzerki-enpresaburu da ( Alemania, 1945)
# [[Yang Huanyi]] nushuaren azken hiztuna (Txina 1906-2004)
# [[Carme Sansa]] aktorea, ekintzailea (Bartzelona 1943)
# [[Ana Romero Galán]] kazetaria, idazlea (Cádiz 1966)
# [[Aimée de Heeren]] socialitatea ( Brasil 1903-AEB 2006)
# [[Rocío Márquez]] flamenko kantaria (Huelva 1985)
# [[Carola Ortiz]] musikagilea, abeslaria, klarinete jolea (Bartzelona 1986)
# [[Isabel de Solís]] esklabu kristaua, Granadako Muley Hacén sultan nazariaren ohaidea (? XV. mendea- Sevilla ?)
# [[Nani Jiménez]] aktorea, modeloa (Valentzia 1981)
# [[Alejandra Herranz]] kazetaria (Bartzelona 1972)
# [[Mar Cabra]] ikerketa kazetaria (Madril 1983)
# [[Marianne Grunberg-Manago]] biokimikaria (Frantzia, 1921-2013)
# [[Angela Becerra]] idazlea (Kolonbia, 1957 )
# [[Codou Bop]] soziologoa, kazetaria, feminista (Senegal, ?)
# [[Ana Gomes]] portugaldar diplomazialari eta politikaria (Lisboa, 1954)
# [[Maria Filomena Mónica]] portugaldar soziologoa (Lisboa, São Mamede, 1943)
# [[Ayşe Sultan]] otomandar printzesa (1608-1656)
# [[Mara Santos]] kanoalaria (Palentzia 1969)
# [[María José Campos]] xakelaria (Argentina 1999)
# [[Fatma Hatun]] Ahmed I.aren 3. ezkontidea (?Bosnia 1590-Istanbul 1660)
# [[Mahfiruz Hatice Hatun]] esklaboa, Ahmed I.a sultanaren 1. ezkontidea (Kaukaso 1590-Istanbul 1620)
# [[Hanzade Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1609-Edirne 1650)
# [[Gevherhan Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1605- c.1631)
# [[Atike Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul 1614-1674)
# [[Abide Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul 1618-1648)
# [[Fatma Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1607-c.1671)
# [[Ida Finney Mackrille]] sufragista, politikaria eta hizlaria(AEB, 1867-1960)
# [[Luella Johnston]] Enpresaria (AEB, 1958)
# [[Elizabeth Thacher Kent]] idazlea (AEB, 1868-1952)
# [[Blandine Le Callet]] idazle eta irakasle frantsesa (Frantzia, 1969)
# [[Rosa Maria Gilart Jiménez]] brodatzailea (Mallorca 1810-Madril 880)
# [[Eugenia Kalnay]] metereologoa (Argentina 1942)
# [[Judeline]] abeslaria (Cádiz 2003)
# [[Claude Pompidou]] politikaria, 1. dama (Frantzia 1942-2007)
# [[Handan Sultan]] otomandar ezkontidea (Bosnia 1565-Istanbul 1605)
# [[Halime Sultan]] otomandar ezkontidea (Abkhazia 1576-Istanbul 1623)
# [[Safiye Sultan]] otomandar ezkontidea (Albania 1550-Istanbul 1618)
# [[Telli Hümaşah Sultan]] otomandar ezkontidea (¿ c.1630-c.1676)
# [[Turhan Hatice Sultan]] otomandar ezkontidea eta erregeordea (Rutenia 1627-Edirne 1683)
# [[Ana Lena Rivera]] idazlea (Asturias 1972)
# [[Emma Maria Harrington]] sufragista (Dinamarka 1881-AEB ?)
# [[Ángela Cenarro Lagunas]] feminista eta historialaria (Zaragoza, 1965)
# [[Aurélie Valognes]] eleberrigilea (Frantzia, 1983)
# [[Sandra Myrna D%C3%ADaz]] biologoa (Argentina, 1961)
# [[Maria Grazia Cutuli]] kazetaria (Italia 1963-2001)
# [[Babe Paley]] socialitatea, editorea (AEB 1915-1978)
# [[Nona Sobo]] aktorea, modeloa (Tailandia/Bartzelona 2000)
# [[Laura Ramos]] aktorea (Kuba 1978)
# [[Araceli González Campa]] kazetaria (Madril XX. mendea)
# [[Paloma Chamorro]] kazetaria (Madril 1949-2017)
# [[María Josefa Pimentel Téllez-Girón]] aristokrata (Madril 1752-1834)
# [[Ann Hui]] aktorea, film zuzendaria (Txina 1947)
# [[Sylvia Chang]] film zuzendaria, idazlea (Txina 1953)
# [[Ángela Rodicio]] kazetaria, idazlea (Ourense 1963)
# [[Laura de Force Gordon]] hizlaria, kazetaria, sufragista (AEB)
# [[Stella Wynne Herron]] idazlea, sufragista (AEB)
# [[Taneko Suzuki]] zientzilaria eta ikertzailea (Japonia, 1926-2020)
# [[Gülistan Sönük]] politikaria (Kurdistan, 1993)
# [[Margarita Torres]] historialaria (León 1969)
# [[Hai Yan]] ekintzailea, idazlea (Txina 1954)
# [[Maria Pilar Perea Sabater]] filologoa (Bartzelona 1960)
# [[Melani García]] abeslaria (Valentzia 2007)
# [[María Luisa Cava de Llano Carrió]] legelaria, politikaria (Bartzelona 1948)
# [[Azahara Palomeque Recio]] kazetaria, idazlea, poeta (Kordoba 1986)
# [[Mirela]] abeslaria (Madril 1990)
# [[Alejandra Kindelán]] ekonomialaria (Venezuela 1971)
# [[Zina%C3%ADda Ierm%C3%B3lieva]] mikrobiologoa (Errusia, 1898-1974)
# [[Marie Pascale Osterrieth|Marie-Pascale Osterrieth]] Belgikako antzerki- eta zinema-zuzendari eta produktorea (Basoko, 1956)
# [[Charo Garaigorta]] artista (Coruña 1961)
# [[Anna Caballé Masforroll]] idazlea (Bartzelona 1954)
# [[Lydia Flood Jackson]] enpresaburua, sufragista (AEB 1862-1963)
# [[Mar%C3%ADa de los %C3%81ngeles Cardona Florit]] botanikaria (Menorca-Bartzelona, 1940-1991)
# [[Pacita Abad]] margolaria (Filipinas, 1946-2004)
# [[Lida Abdul]] artista (Afganisgtan, 1973)
# [[María Izquierdo (margolaria)|Maria Izquierdo (margolaria)]] (Mexiko, 1902-1955)
# [[Aina Garcia-Carbó]] poeta (Castelló, 1993)
# [[Kathleen Norris]] eleberrigilea, aktibista, (AEB )
# [[Emily Arnesen]] zoologoa (Norvegia, 1867- 1928)
# [[Laura Marling]] folk abeslaria (Erresuma Batua, 1990)
# [[Amalia Eriksson]] merkataria, asmatzailea (Suedia 1824- 1923)
# [[Ada Kariakoa]] satrapa (Turkia, K.a IV. Mendea-K.a 326)
# [[Artemisia II.a Kariakoa]] satrapa (TurkiaK.a 410-K.a)
# [[Linda Kasabian]] Manson familiakoa (AEB 1949-2023)
# [[Patricia Krenwinkel]] hiltzailea, Manson familiakoa (AEB 1947)
# [[Mary Brunner]] hiltzaile kidea, Manson familiakoa (AEB 1943)
# [[Rosa Navarro Durán]] filologoa, idazlea, irakaslea (Girona 1947)
# [[Young Miko]] rap abeslaria, futbolari ohia (Puerto Rico 1997)
# [[Brequette Cassie]] abeslaria, dantzaria (Hegoafrika/Madril 1984)
# [[Lorena Gómez (abeslaria)]] (Lleida 1986)
# [[Ruth Lorenzo]] abeslaria (Murtzia 1982)
# [[Roser Batlle]] Catalunyako pedagogoa (Bartzelona 1954)
# [[Henriette Delamarre de Monchaux]] geologoa, paleontologoa (Frantzia, 1854-1911)
# [[Jessica Gallagher]] paralinpiar eskiatzailea, atleta, txirrindularia (Australia 1986)
# [[Claire Keefer]] atleta paralinpiarra (Australia 1995)
# [[Madeleine Hogan]] paralinpiar xabalinlaria (Australia 1988)
# [[Hollie Arnold]] paralinpiar xabalinlaria (EB 1994)
# [[Donna Smith (atleta)]] paralinpiar xabalinlaria, gsaskibaloi jokalaria (Australia 1965-1999)
# [[Julie Russell]] paralinpiar pisu jasotzailea, saskibaloi jokalaria (Australia 1951)
# [[Grace Anozie]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1977)
# [[Lucy Ejike]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1977)
# [[Fatma Omar]] paralinpiar pisu jasotzailea (Egipto 1973)
# [[Josephine Orji]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1979)
# [[Georgianna Offutt]] sufragista eta medikua (AEB)
# [[Sarah Massey Overton]] emakumeen eskubideen aldeko emintzailea (AEB)
# [[Stacey Gillian Abe]] artista garaikidea
# [[Tomie Ohtake]] artista bisuala (Japonia/Brasil 1913-2015)
# [[Maryní Callejo]] musika ekoizle aitzindaria, moldatzailea, piano-jolea, abeslaria (Madril 1944)
# [[Özlem Becerikli]] paralinpiar pisu jasotzailea (Turkia 1980)
# [[Amalia Pérez]] paralinpiar pisu jasotzailea (Mexiko 1977)
# [[Olivia Breen]] paralinpiar atleta (Gales 1996)
# [[Sophie Hahn]] paralinpiar atleta (EB 1997)
# [[Verônica Hipólito]] paraliniar lasterkaria (Brasil 1996)
# [[Tara (abeslaria)]] (Coruña 1950)
# [[Ángela Carrasco]] abeslaria (Dominikar Errepublika 1951)
# [[La Dama]] abeslaria (Sevilla 1986)
# [[Mónica Naranjo]] abeslaria (Girona 1974)
# [[Virgínia Leone Bicudo]] soziologoa, psikoanalista (Brasil 1910-2003)
# [[Katherine Reed Balentine]] sufragista (AEB,1875-1934)
# [[Anna M. Morrison Reed]] egunkari eta aldizkaria fundatzailea (AEB, 1849-1921)
# [[Albertine Sarrazin]] idazlea (Frantzia,
# [[Isabelle Anguelovski]] ekologoa, ikertzailea (REims, 1978)
# [[Aina Garcia-Carbó]] poeta (Castelló de la Plana, 1993)
# [[Amalia de Llano]] idazle eta aristokrata (Espainia, 1822-1874)
# [[Edith Farkas]] meteorologoa, ikertzailea (Hungaria-Zeelanda Berria, 1921-1993)
# [[Kimberlé Williams Crenshaw]] abokatua, irakaslea, feminista (AEB 1959)
# [[Beatrice Duodu Owusu]] kazetaria (Ghana 1964)
# [[Agnes Sj%C3%B6berg]] albaitaria (Finlandia, 1888-1964)
# [[Olga Rodriguez]] kazetaria (León 1975)
# [[Jessica Abel]] komikigilea (AEB 1969)
# [[Zillah Branco]] aktibista ( Brasil 1936)
# [[Jaldia Abubakra]] ekintzailea (Palestina/Espainia 1967)
# [[Mònica Bernabé Fernández]] kazetaria (Bartzelona 1972)
# [[Pilar Albajar]] argazkilaria (Huesca 1948)
# [[Selina Solomons]] sufragista (AEB 1862- 1942)
# [[Ellen Clark Sargent]] sufragista (AEB 1826-1911)
# [[Pepa Aurora]] idazlea (Kanariak, 1946)
# [[Pino Betancor Alvarez]] idazlea (Kanariak, 1928-2063)
# [[Andrea Abreu]] idazlea (Kanariak, 1995)
# [[Casilda Rodrigáñez]] idazlea (Madril 1945)
# [[Miryan Rivera]] zientzialaria (Ekuador XX. mendea)
# [[Ana Estrella Santos]] dialektologoa (Ekuador XX.mendea)
# [[Kristina Suediakoa (1943)]] printzesa
# [[Nathalie Sayn-Wittgenstein-Berleburg]] printzesa, zaldi-doman aditua (Danimarka 1975)
# [[Marleen Haboud]] hizkuntza ikerlaria (Ekuador 1954)
# [[Gilda Guerrero Salgado]] kazetaria (Ekuador XX. mendea)
# [[María Carbonell Sánchez]] pedagogoa (Valentzia 1852-1926)
# [[Loren MacIver]] margolaria (AEB 1909-1998)
# [[Carin Bondar]] biologoa (Kanada 1975)
# [[Kamal Ranadive]] ikertzaile biomedikoa (India, 1917-2001)
# [[Mary Wood Swift]] sufragista (AEB 1841-1927)
# [[Naomi Anderson]] sufragista (AEB 1843-1899)
# [[Elvire De Cock]] ilustratzailea eta komikigilea (Belgika, 1979)
# [[La Galera kartzela]] emakumeen espetxea (Alcala de Henares, XX. - XXI. mendea)
# [[Malagako emakumeen kartzela zaharra]] (Malaga, 1937-1954)
# [[Can Salesko kartzela]] emakumeen kartzela (Palma, 1936-1943)
# [[Joan Feynman]] astrofisikaria (AEB, 1927-2020)
# [[Catherine Beaunez]] Frantziako prentsa-marrazkilaria eta komikigilea (Juigné-sur-Sarthe, 1953)
# [[Maria Vaquer Moll]] jostuna eta feminista espetxeratua (Eivissa, 1902-1982)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''urria''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Beatriz Akizu Aizpiri]] '''SORTUA''' Eusko Ikaskuntzako arlo sozio-politiko, dibertsitate eta kohesioko koordinatzailea (Soraluze, 1969)
# [[Onintze Villanueva Goikoetxea]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea, dantzazalea, dantza-irakaslea (Mexiko, 1955)
# [[Belen Urutxurtu]] ef-- '''SORTUA''' txistularia, eskultorea eta Arte irakaslea (Berriz, 1960)
# [[Julene Etxenike]] --ef '''SORTUA''' mendizale aitzindaria (Irun, 1943-2023)
# [[Beatriz Gámiz Mata]] ----'''SORTUA''' kriminologoa, politikaria eta alkatea (Ermua, 1983)
# [[Resurrección Martínez Sánchez]] efef '''SORTUA''' 36ko gerran eraildako maistra (Errioxa, 1898-1936)
# [[Consolación Martínez Sánchez]] '''SORTUA''' 36ko gerran eraildako maistra (Errioxa, 1896-1936)
# [[Teresa Velasco Soto]] '''SORTUA''' zigarrogilea, politikaria (Errioxa, 1902-?)
# [[Felisa Vidorreta Miruri]] '''SORTUA''' maistra fusilatua (Errioxa, 1890-1936)
# [[Mercedes López Cotarelo]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Irun, 1914 - Lesaka, 1936)
# [[Leire Retegi Fernández]] '''SORTUA''' txistularia eta txistu irakaslea da (Leitza, 2002)
# [[Luciana Larreategi Arizaga]] '''SORTUA''' (Eibar, Gipuzkoa, 1912-2003)
# [[Lloy Galpin]] sufragista, idazlea (AEB, 1877-1935)
# [[Ana María Cuervo]] biokimikaria (Bartzelona 1966)
# [[Marta Pujol Ferrusola]] arkitektoa (Bartzelona 1959)
# [[Glenna Cabello]] politologoa, kontsul (Venezuela 1959)
# [[Margaret Leahy]] aktorea (EB 1902-AEB 1967)
# [[Norma Talmadge]] aktorea (AEB 1894-1957)
# [[Constance Talmadge]] aktorea (AEB 1898-1973)
# [[Natalie Talmadge]] aktorea, gidoilaria (AEB 1996-1969)
# [[Cátia Montes]] gizarte hezitzailea, suhiltzailea, ijitoa (Portugal ?)
# [[Toya Prudêncio]] hezitzailea, aktibista, ijitoa (Portugal ?)
# [[Maria Gil]] aktore, aktibista, ijitoa (Portugal 1972)
# [[Estelle Faye]] idazle eta aktore frantsesa (1978)
# [[Rose Morgan French]] sufragista (AEB, 1859-1929)
# [[Ana María Pascual-Leone]] zientzialaria eta farmazialaria (Valentzia, 1930)
# [[Nellie Blessing Eyster]] irakaslea, kazetaria, idazlea (AEB, 1836-1922)
# [[Eileen Chang]] idazlea (Txina 1920-AEB 1995)
# [[Ascensión Marcos]] farmazialaria, ikertzailea (Espainia XX. mendea)
# [[Mririda n'Ait Attik]] poeta amazigea (Maroko 1900-1940)
# [[Maisie Peters]] kantautorea (EB 2000)
# [[Rachel Brosnahan]] aktorea (AEB 1990)
# [[Elaine May]] aktorea (AEB 1932)
# [[Carla Quílez]] aktorea (Bartzelona 2008)
# [[Tita Parra]] kantautorea (Txile 1956)
# [[Alexia Greziakoa]] printzesa (Grezia 1965)
# [[Teodora Greziakoa]] aktorea, printzesa (EB 1983)
# [[Olinpia Greziakoa]] modeloa, printzesa (AEB 1996)
# [[Marie-Chantal Greziakoa]] diseinatzailea, enpresaburua, printzesa (EB 1968)
# [[Marthe Gautier]] pediatra, ikertzailea (Frantzia, 1925-2022)
# [[Mar%C3%ADa Mullerat i Bassedas]] maistra, hezkuntza berezian espezializatua (Catalunya 1903 - 1993)
# [[Rita Harradence]] biokimikaria (Australia, 1915-2012)
# [[Nora Stanton Blatch Barney]] ingeniari zibila (AEB, 1883-1971)
# [[Flora Wambaugh Patterson]] mikologoa (AEB, 1847-1928)
# [[Jhamak Ghimire]] idazlea (Nepal, 1980)
# [[Mireille Havet]] idazlea (Frantzia, 1898-1932)
# [[Montserrat Villar Gonzalez]] idazlea (Ourense 1969)
# [[Regina Orozco]] aktorea (Mexiko, 1964)
# [[Jesusa Rodríguez|Jesusa Rodriguez]] aktorea, antzerki zuzendaria (Mexiko, 1955)
# [[Astrid Hadad]] aktorea (Mexiko, 1957)
# [[Julieta Egurrola]] aktorea (Mexiko, 1953)
# [[Elisa Izaurralde|Elisa_Izaurralde]] biokimikaria molekularra (Uruguai,
# [[Céline Bessière]] soziologoa (Frantzia, 1977)
# [[Cristina Pacheco]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1941-2023)
# [[Susana Chavez-Silverman]] idazlea (AEB, ?)
# [[Cristina Lafont]] filosofoa (Valentzia, 1963)
# [[Fumiko Enchi]] idazlea (Japonia 1905-1986)
# [[Pilar Roig Picazo]] ikertzailea (Valentzia 1949)
# [[Isabella Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 2007)
# [[Josephine Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 2011)
# [[Irene Greziakoa]] printzesa (Hegoafrika/ Espainia 1942)
# [[Pia Getty]] film ekoizlea, zuzendaria (AEB 1966)
# [[Benedikte Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 1944)
# [[Alexandrine Danimarkakoa]] erregina (Alemania 1879- Danimarka 1952)
# [[Carolina Matilde Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 1912-1995)
# [[Viktoria Luise Prusiakoa]] printzesa (Alemania 1892-1980)
# [[Rocío Muñoz Morales]] aktorea, aurkezle, modeloa (Madril 1988)
# [[Mary Prince]] idazlea eta esklabua (Bermudak...)
# [[Edith M. Flanigen]] kimikaria (AEB, 1929)
# [[Margaret Fulton]] kazetari gastronomikoa (1924-2009)
# [[Claudia Actea]] esklaboa (Anatolia 40-I. mendea)
# [[Cándida Jiménez Huelva]] esklabo askatua (Angola, 1845 Huelva, 1951)
# [[Rosalia Gómez]] esklabo askatua (Tenerife, 1801-1874)
# [[Elena Conti]] biokimikaria eta biologoa (Italia, 1967)
# [[Edith Pechey]] medikua (EB 1845-1908)
# [[Catherine Raisin]] geologoa (Erresuma Batua, 1855-1945)
# [[Winifred Starr Dobyns]] sufragista (AEB, 1886-1963)
# [[Mary Roberts Coolidge]] sufragista (AEB, 1860-1945)
# [[María Bueno Castellano]] artista (Malaga, 1976)
# [[Rukhmabai]] medikua (India 1864-1955)
# [[Valérie Mangin]] Frantziako komiki-gidoilaria (Nancy, 1973)
# [[Kamala Sohonie]] biokimikaria (India, 1911-1998)
# [[Cy Jung]] idazlea (Frantzia,
# [[Elula Perrin]] idazlea (Frantzia
# [[Anandi Gopal Joshi]] Indiako 1. medikuetako bat (1865-1887)
# [[Agnieszka Osiecka]] poeta, kazetaria (Polonia 1936-1007)
# [[Jeanette Winterson]] idazlea (EB 1959)
# [[Shelagh Delaney]] antzerkigilea, gidoilaria (EB 1938-2011)
# [[Madeleine Suediakoa]] printzesa (Suedia 1982)
# [[Carina Axelsson]] printzesa, modeloa, idazlea (AEB Aguil1968)
# [[Ingeborg Danimarkakoa (1878-1958)]] printzesa (Danimarka 1878-Suedia 1958)
# [[Susie Orbach]] psikoanalista, idazlea (EB 1946)
# [[Doris Duke]] filantropoa , baratzezaina, arte bildumagilea (AEB 1912-1993)
# [[Silvia Laplana]] metereologoa (Bartzelona 1984)
# [[Eva Cosculluela]] kultur kazetaria (Zaragoza 1972)
# [[Pilar Sanjurjo]] metereologoa (Coruña 1942-2022)
# [[Fanny Dalle-Rive]] Frantziako komikigilea (1976)
# [[Emma_Lira]] kazetaria, idazlea eta bidaiaria (Madril 1971)
# [[Mariana Álvarez Bollo Carretero]] pedagogoa eta idazle espainiarra (Zamora, 1866 - 1946)
# [[Margherita Piazzola Beloch]] matematikaria (Italia, 1879-1976)
# [[Mary Ryerson Butin]] medikua (AEB, 1857-1944)
# [[Zabel Yesayan]] idazlea (Armenia 1878-1943)
# [[Eva Carter Buckner]] sufragista, poeta eta konpositorea (1861-1946)
# [[Hélia Correia]] idazlea (Portugal, 1949)
# [[Isabela Figueiredo]] idazlea (Portugal, 1963)
# [[Teresa Imízcoz Beunza|Teresa Imizcoz Beunza]] idazlea (Iruñea, 1965)
# [[Oriana Méndez|Oriana Mendez]] idazlea (Vigo, 1974)
# [[Esperanza Aguilà Ducet|Esperanza Aguila Ducet]] idazlea (Bartzelona, 1951)
# [[Maud Ankaoua]] enpresa kudeatzailea (Frantzia, 1971)
# [[Lucia Pietrelli]] idazlea (Italia/Mallorca 1984)
# [[María Jaén]] idazlea, gidoilaria (Sevilla 1962)
# [[Antonia Bardolet]] idazlea (Bartzelona 1877- 1956)
# [[Dolors Miquel]] idazlea (LLeida 1960)
# [[Míriam Ferradáns]] idazlea (Pontevedra 1960)
# [[Rosa Fabregat]] idazlea (LLeida 1933)
# [[Ingrid Guardiola Sánchez]] film zuzendaria, saiakeragilea (Girona 1980)
# [[Almudena Arteaga]] idazlea (Madril 1967)
# [[Alana S. Portero]] idazlea (Madril 1967)
# [[Maria Antònia Salvà]] poeta (Mallorca 1869-1958)
# [[Maribel Medina]] idazlea eta kultura kudeatzailea (Iruñea, 1969)
# [[Gabrielle Réval]] idazlea (Frantzia,
# [[Martine Roffinella]] idazlea (Frantzia,
# [[Bertha Hernández]] idazlea, politikaria, 1. dama (Kolonbia 1907-1993)
# [[May Borraz]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1966)
# [[Eva Yárnoz]] poeta, artista (Iruñea 1975)
# [[Emilia Salvador]] ikertzailea, idazlea (Zaragoza 1938)
# [[Beatriz Giménez de Ory]] poeta (Madril 1972)
# [[Gema Nieto]] idazlea (Madril 1981)
# [[Mariona Cabassa]] ilustratzailea (Bartzelona 1977)
# [[Mada Carreño]] idazlea, kazetaria (Zamora 1914- Mexiko 2000)
# [[Nicolasa Helguero Alvarado]] poeta, moja, noblea (Palentzia 1719- Burgos 1805)
# [[Sheila Elorza]] futbolaria (Zaratamo 1996)
# [[Suceso Luengo]] maistra, idazlea (Zamora 1884-? 1931)
# [[Yvonne Blake]] jantzi-diseinatzailea (EB 1940-Madril 2018)
# [[Ruth Chepngetich]] atleta, maratoilaria (Kenya 1994)
# [[Salome Lang]] atleta, gorako jauzilaria (Suitza 1997)
# [[Salomé Kora]] atleta, 100m (Suitza 1994)
# [[Vicky Calavia]] zinegilea (Zaragoza 1971)
# [[Marisol Aznar]] aktorea, gidoilaria, abeslaria (Zaragoza 1972)
# [[Emilia Baylo]] dantzaria, koreografoa, irakaslea (Lleida 1946-Zaragoza 2022)
# [[Natividad Zaro]] aktorea, gidoilaria (Zaragoza 1901-Madril 1978)
# [[Marta Marín-Dòmine]] idazlea, dokumetalgilea (Bartzelona 1959)
# [[Uliana Semionova]] saskibaloi jokalaria (Letonia 1952)
# [[Maria do Rosário Pedreira]] idazlea (Portugal 1959)
# [[Reyes Calderon]] idazlea, ekonomialaria, irakaslea (Valladolid 1961)
# [[Paloma Sánchez-Garnica]] idazlea (Madril, 1962)
# [[Ann Scott]] idazlea (Frantzia, 1965)
# [[Chiquinha Gonzaga]] musikaria, konpositore, pianista eta orkestra zuzendaria (Brasil, 1847 - 1935)
# [[Giannina Arangi-Lombardi]] sopranoa (Italia, 1891-1951)
# [[Gilda dalla Rizza]] sopranoa (Italia, 1892-1975)
# [[Magda Olivero]] sopranoa (Italia 1910-2014)
# [[Lucy Tejada]] artista, margolaria (Kolonbia 1920-2011)
# [[Claudia Muzio]] sopranoa (Italia, 1889-1936)
# [[Toti Dal Monte]] sopranoa (Italia, 1893-1975)
# [[Maria Caniglia]] sopranoa (Italia, 1905-1979)
# [[Ebe Stignani]] mezzosopranoa (Italia, 1903-1974)
# [[Violet King Henry]] abokatua (Kanada, 1929-1982)
# [[Tòni Escala]] idazlea (Lleida 1961)
# [[Teresa Azpiazu Paul]] idazlea, irakaslea, politikaria (Cádiz 1862-Málaga 1949)
# [[Luisa Josefina Hernández]] idazlea, irakaslea (Mexiko 1928-2023)
# [[María Asúnsolo]] mezenas, galerista, modelo (AEB 1904-Mexiko 1999)
# [[María Jose Escrivà]] idazlea, poeta (Valentzia 1968)
# [[Meritxell Gené]] kantautorea, poeta (Lleida 1986)
# [[Marià Manent]] poeta, memorialista (Bartzelona 1898-1988)
# [[Marysa Navarro Aranguren]] idazlea, historilaria (Nafarroa 1934)
# [[Esther Novalgos Laso]] idazlea (Errioxa 1942)
# [[Susi Alvarado]] idazlea, antzerki zuzendaria (Kanariak 1960)
# [[Anna Tsing]] antropologoa (AEB, 1950)
# [[Ana Bernal Triviño]] kazetaria eta ikertzailea (Malaga, 1980)
# [[María Francisca Díaz-Carralero Rodelgo]] poeta itsu inprobisatzailea (Ciudad Real 1818-1894)
# [[Sanmao]] idazlea (Txina 1943-1991)
# [[Ana Cristina Herreros Ferreira]] idazlea, ahozko kontalaria (Leon 1965)
# [[Monika Zgustová]] idazlea, itzultzailea (Txekia 1957)
# [[Juana Dolores]] abeslaria, aktorea (Bartzelona 1992)
# [[Valeria Castro (abeslaria)]] kantautorea (Kanariak 1999)
# [[Maria Morera Colomer]] aktorea, abeslaria Girona 2003)
# [[Laura Jou]] antzerki irakaslea, film zuzendaria (Batzelona 1969)
# [[Emakumeen Ospearen Aretoa Coloradon]] aretoa eta saria (Colorado 1965)
# [[Frederika Hannoverkoa]] Greziako erregina ezkontidea (Alemania 1917 – Madril 1981)
# [[Isabel Stilwell]] kazetaria eta idazlea (Portugal)
# [[Maria Xosé Queizán]] idazlea (Galizia, 1939)
# [[Liliana Felipe]] abeslaria, sopranoa (Agentina-Mexiko, 1954)
# [[Zinka Milanov]] sopranoa (1906-1989)
# [[Rosa Ponselle]] sopranoa (AEB, 1897-1981)
# [[Milka Ternina]] sopranoa (Kroazia, 1863-1941)
# [[Geraldine Farrar]] sopranoa (Alemania, 1882-1967)
# [[Lilli Lehmann]] sopranoa (Alemania, 1848 - Berlin, 1929)
# [[Olive Fremstad]] mezzosoprano (Suedia , 1871-AEB,1951)
# [[María Jesús Jabato]] idazlea (Burgos, 1959)
# [[Brenda Navarro]] idazlea (Mexiko, 19982)
# [[Maud Tabachnik]] idazlea (Frantzia, 1938)
# [[Alejandrina_Gessler]] Andaluziako margolaria (Cadiz, 1831 - Paris, 1907)
# [[Rita Ferro]] Portugaleko idazlea (Lisboa, 1955)
# [[Dolors Marín Silvestre]] Kataluniako historialaria (Hospitalet de Llobregat, 1957)
# [[Almudena Campuzano Jimenez de Aldasoro]] idazlea (Santander, 1996)
# [[Dora Vázquez]] idazlea (Ourense, 1913.2010)
# [[Ana Acuña]] idazlea eta ikertzalea (Marin, 1971)
# [[Josefina Cardona i Bosch]] poeta (Valentzia,1957-2022)
# [[Joan Beauchamp Procter]] zoologoa (Erresuma Batua, 1897-1931)
# [[Adela Figueroa]] biologoa, aktibista eta idazle galiziarra (Lugo, 1948)
# [[Mary Blair]] artista, ilustratzailea, (AEB, 1911-1978)
# [[Rita Taborda Duarte]] Portugaldar idazle eta irakaslea (Lisboa, 1973)
# [[Fedora Barbieri]] mezzosopranoa (Trieste, 1920ko- Florentzia, 2003)
# [[Anita Cerquetti]] soprano (Montecosaro, 1931ko apirilaren 13a - Perugia, 2014ko urriaren 11) Italiako soprano dramatiko
# [[Leyla Gencer]] sopranoa (Istanbul, 1928ko- Milan, 2008ko)
# [[Maria Stader]] sopranoa (Budapest, 1911- Zurich, 1999ko)
# [[Tereska Torrès]] idazlea (Paris, 1920-2012)
# [[Marta G. Franco]] kazetari eta ekintzailea (Espainia, )
# [[Josefa Alfaro de Ocampo]] kazetaria, idazlea eta atzerkigilea (Sevilla, XIX-XX)
# [[Milagros Duque Vallejo]] alkatea (Berantevilla, 1941)
# [[Maria Perpinyà i Sais]] idazlea (Katalunia, 1901-1994)
# [[Mercè Vila i Reventós]] idazlea ([[Bartzelona]], [[1902]] - ?)
# [[Arancha Nogueira]] poeta ([[Ourense]], [[1989|1989ko]]
# [[Geneviève Pastre]] idazle, poeta, militantea
# [[Élodie Petit]] poeta eta performena
# [[Narcisa Freixas|Narcisa Freixas i Cruells]] margolaria, eskultorea eta konpositorea (Sabadell – 1859 – Bartzelona, 1926)
# [[Rexina Vega|Rexina Rodriguez Vega]] literatura idazlea, itzultzailea eta ikertzailea da. (Vigo, 1966)
# [[Eva Balaguer-Cortés López]] idazlea (Zaragoza, 1965)
# [[Rita Taborda Duarte]] idazlea (Lisboa, 1973)
# [[Cristina Carvalho]] idazlea (Portugal, 1949)
# [[An Alfaya]] idazlea (Galizia, 1964)
# [[San Luisko kondesa]] idazlea (Murtzia, 1884-Madril, 1929)
# [[Montserrat Aguer Teixidor]] filologoa eta idazlea (Figueres, 1963)
# [[María Rosa de Madariaga]] historialaria (Madril, 1937-2022)
# [[Asima Chatterjee]] botanikaria, kimikaria (India, 1917-2006)
# [[Alicia Fernández Rodríguez]] poeta (Galizia, 1987)
# [[Coloma Rosselló i Miralles]] idazlea (Palma, 1871 - i1955)
# [[Walda Pla i Rosés]] eleberrigilea (Maresme, 1913ko- Badalona, 2014)
# [[Maria Fullana i Montoro]] idazlea(Valentzia, 1958) poeta, narratzaile, itzultzaile eta irakasle ohia
# [[Susana Prieto]] idazlea eta gidoigilea (Puebla de Sanabria, Zamora, 1962)
# [[Isabel Thorne]] medikua, emakumeen eskubideen aldeko ekinzailea (Londres, 1834-1910)
# [[María Gertrudis Hore|Maria Gertrudis Hore]] poeta (Cadiz, 1742 -1801) eko abuztuaren 9a)
# [[Katherine Esau]] botanikaria (Ukrania-AEB, 1898-1997)
# [[Elizabeth Stern]] patologoa (Kanada-AEB, 1915-1980)
# [[Josefina Solsona i Querol]] idazlea (Bartzelona, 1907-1960)
# [[Tamara Andrés]] idazlea (Pontevedra, 1992)
# [[Enriqueta Muñiz]] idazlea, kazetaria eta itzultzailea (Madril, 1934– Buenos Aires, 2013)
# [[Blanca Mira]] eleberrigilea (Jumilla, Murtzia, 1989)
# [[Kei Okami]], medikua (Japonia, 1859 - 1941)
# [[Edinburgoko zazpiak]]
# [[Diana Maff%C3%ADa]] filosofoa eta aktibista (Argentina, 1953)
# [[Carmen Moreno Pérez|Carmen Moreno]] idazlea (Cádiz, 1974)
# [[Marie-Hélène Lafon]] irakasle atxikia eta idazlea (Aurillac, Cantal, Frantzia, 1962) irakasle atxikia eta idazlea
# [[Gaëlle Heureux]] idazlea eta irratiko kronista (Bourg-en-Bresse, Frantzia, 1970)
# [[Matilda Chaplin Ayrton]] medikua (Honfleur, Frantzia, 1846 - 1883ko uztailaren 19a)
# [[Carolina Amaya]] kazetaria (El Salvador)
# [[Isabella W. Blaney]] aktibista, sufragista (AEB)
# [[Fatima Ouassak]] saiakeragilea, hizlaria, politika publikoetako aholkularia eta militante ekologista, feminista eta arrazakeriaren aurkakoa ((Rif, Maroko, 1976)
# [[Helen Evans]] medikua (Irlanda, 1833-1903)
# [[Shin Saimdang]] artista, idazle, kaligrafo eta poeta (Korea, 1504-1551)
}}
'''Berriak 2024''' ('''iraila''')
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[María Fernández García]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (León,1884-Derio,1937)
# [[Juana Abascal Nicolás]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Castro Urdiales, 1908-Derio, 1938)
# [[Elvira Martínez Porres]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Santurtzi, 1883-Derio, 1937)
# [[Conchita Portu Etxeberria|Conchita Portu Exeberria]] '''SORTUA''' irakaslea, zinegotzia, historialaria (Hondarribia, 1943-2017)
# [[Severina Sagarzazu Martínez|Severina Sagarzazu]] '''SORTUA''' arrain-saltzailea (Hondarribia, 1911-1994)
# [[Joxepa Darceles Bengoetxea]] '''SORTUA''' emagina (Hondarribia, 1888-1972)
# [[Merche Gallardo Carrillo]] '''SORTUA''' Saturrarango emakumeen kartzelan jaioa (Mutriku, 1940)
# [[Loli Prieto Arana|Loli Prieto]] '''SORTUA'''kirolaria (Hondarribia, 1943-2019)
# [[Lupe Artola Cornú]] '''SORTUA''' frantses eta euskara irakaslea (Hondarribia, 1945)
# [[Nieves Alza Castillo]] '''SORTUA''' saskibaloi joka laria eta bultzatzailea (Hondarribia, 1954)
# [[Ixabel Alkain Etxeberria|Isabel Alkain]] '''SORTUA''' irakaslea, alardeko kapitaina, bidaiaria (Hondarribia, 1961)
# [[Arantza Mariskal Balerdi]] '''SORTUA''' Dokumentazio eta liburutegi arduraduna (Hondarribia, 1967)
# [[Teresa Gorria Arrizabalaga]] '''SORTUA''' maistra (Hondarribia, 1836-1905)
# [[Jasone Miranda-Bilbao]] '''SORTUA''' artista (Bilbo, 1964)
# [[Rafaela Baigorri Ibañez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran Madril Ventas espetxean hila (Mañeru, 1892-Madril, 1943)
# [[Rufina Chocarro Villar]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Allo, 1891-Erreniega, 1936)
# [[Amada Morentín Roldán]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Lodosa, 1910-Deierri, 1936)
# [[Felipa del Pueyo Ruiz]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Tarazona, 1897-Ausejo, 1936)
# [[Bea Lema]] '''SORTUA''' artista, ilustratzaile (Coruña, 1985)
# [[Herminia Domínguez Martínez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran borrokan eraila (Buñuel, 1917-Donostia, 1936)
# [[Esperanza Escribano Martínez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Calahorra, 1881-Azkoien, 1936)
# [[Marian Fernández]] '''SORTUA''' zinemagilea (Iruñea, 1974)
# [[Pilar Fernández Rodríguez]] '''SORTUA''' langilea, 36ko gerran fusilatua (Tudelilla, 1891-Azkoien, 1936)
# [[Carmen Gurrea Fernández]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Alfaro, 1921- Azkoien, 1936)
# [[Dolores Gurrea Fernández]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Alfaro, 1919- Azkoien, 1936)
# [[Gabriela Lorente Sáenz]] '''SORTUA''' etxekoandrea 36ko gerran fusilatua (Calahorra, 1878-Azkoien, 1936)
# [[Lucia Maeso Bergé]] '''SORTUA''' futbol-atezaina (Palentzia 2006)
# [[María Castejón Leorza]] '''SORTUA''' historialaria, zinema-kritikaria (Lizarra, 1975)
# [[Luisa Lasheras Royo]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Cortes, 1912-Gallur,1936)
# [[Nicomedes Marañon Orio|Nicomedes Marañón Orio]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Viana, 1898-Logroño, 1936)
# [[Martina Martínez Bueno]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Buñuel, 1873-Magallón, 1936)
# [[Rosa Zufia Sanz]] '''SORTUA''' kazetaria eta zinemagilea (Tutera, 1958)
# [[Meg Connery]] sufragista (Irlanda, 1879-1958)
# [[Rebekka Haase]] 2024ko Udako Olinpia r Jokoetako dominaduna (Alemania, 1993)
# [[Salwa Eid Naser]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Nigeria, 1998)
# [[Gina Lückenkemper]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Alemania, 1996)
# [[Fatima Surayya Bajia]] idazlea (Pakistan, 1930-2016)
# [[Phoebe Starfield Leboy]] biokimikaria, aktibista (AEB, 1936-2012)
# [[Muriel Barbery]] idazlea (Maroko, 1969)
# [[Ruperta Bautista]] idazle tzotzila (Mexiko, 1975)
# [[Anna Thynne]] itsas zoologoa (Erresuma Batua, 1806-1866)
# [[Loung Ung]] idazlea eta ekintzailea (Kanbodia, 1970)
# [[Elena Cánovas]] antzerkigilea, antzerki zuzendaria, gizarte laguntzailea (Madril 1955)
# [[María Luisa Moneró]] aktorea, kupletista (Madril 1889-1982)
# [[María Jesús Valdés]] aktorea, ahots aktorea (Madril 1927-2011)
# [[Nuria Torray]] aktorea (Bartzelona 1934-Madril 2004)
# [[Alejandra Torray]] aktorea, ahots-aktorea (Madril 1968)
# [[Mercedes Barranco]] aktorea (Bartzelona 1899-Madril 1957)
# [[Julia Martínez]] aktorea (Santander 1931)
# [[María Massip]] aktorea (Albacete 1942- Madril 2002)
# [[Queta Claver]] aktorea (Valentzia 1932- Madril 2003)
# [[Anita Martos]] aktorea, irakaslea (Uruguai 1893- Madril 1953)
# [[Debbie_Brill]] atleta (Kanada, 1953)
# [[Aya Kōda]] eleberrigilea eta saiakeragilea (Japonia, 1904-1990)
# [[Vera de Spinadel|Vera de Spinabel]] matematikaria (Argentina, 1929-2017)
# [[Laetitia Colombani]] idazlea (Frantzia, 1975)
# [[Gloria González Aseguinolaza]] biologoa
# [[Ángeles Mora]] idazlea (Kordoba 1952)
# [[Olive Oatman]] esploratzaile bahitua (AEB 1837-1903)
# [[Rebecca Cheptegei]] atleta (Uganda 1991-2024)
# [[Betty Harris (zientzialaria)]] kimikaria (AEB 1940)
# [[Marie-Béatrice de Baye]] poeta (Frantzia 1859-1928)
# [[Nelly Alard]] aktorea, gidoilaria (Frantzia 1960)
# [[María Topete]] espetxe-funtzionarioa (Espainia 1900-2000)
# [[Constance Reid]] idazlea, matematika dibulgatzailea (AEB, 1918-2010)
# [[Flossie Wong-Staal]] birologoa (Txina-AEB, 1947-2020)
# [[Lucía Caram]] moja aktibista (Argentina/Katalunia 1966)
# [[Magda Roger]] aktorea (Espainia XX. mendea)
# [[Patricia H. Clarke]] kimikaria (EB 1919-2010)
# [[Lila Azam Zanganeh]] idazlea (Paris 1976)
# [[Brigitte Aubert]] idazlea (Cannes 1956)
# [[Simone de Saint-Exupéry]] idazlea (Frantzia 1898-1978)
# [[Marie-Madeleine de Saint-Exupéry]] idazlea (Fratzia 1897-1926)
# [[Teresa Herrera]] filantropoa (Coruña 1712-1791)
# [[Stephanie Beacham]] aktorea (EB 1947)
# [[Ana Maria Vidal]] aktorea (Madril 1944)
# [[Tina Sainz]] aktorea (Madril 1945)
# [[Mari Carmen Yepes]] aktorea (Bartzelona 1942-Madril 2015)
# [[Laly Soldevila]] aktorea (Bartzelona 1933-Madril 1979)
# [[Ángeles Martín]] aktorea, aurkezlea (Madril 1968)
# [[Luisa Rodrigo]] aktorea (Madril 1901-1986)
# [[Mariam Budia]] idazlea, antzerkigilea (Errioxa 1970)
# [[Casey Wilson]] aktorea, komediantea (AEB 1980)
# [[Violetta Villas|Violeta Villas]] abeslaria (Polonia, 1938-2011)
# [[Feliza Bursztyn]] eskultorea (Kolonbia 1933- Paris 1982)
# [[Maria Barrientos]] sopranoa (Bartzelona 1884- Lapurdi 1946)
# [[Eileen Kramer]] dantzaria, koreografoa (Australia 1914)
# [[Antisa Khvichava]] 132 urte bizi izanaren erreklamatzailea (Georgia 1880-2012)
# [[Besse Cooper]] ehun urteduna, maistra, sufragista (AEB 1879-2009)
# [[Sahan Dosova]] ehun urteduna (Kazakhstan 1879?-2009)
# [[Maria Olivia da Silva]] ehun urteduna (Brasil 1880?-2010)
# [[Tomiko Itooka]] ehun urteduna, zaharrena (Japonia 1908-)
# [[Fusa Tatsumi]] ehun urteduna, zaharrena (Japonia 1907-2023)
# [[Pilar Serra]] erakusketa-komisarioa (Zaragoza, XX. mendea)
# [[Concha García (artista)]] eskultorea (Santander 1960)
# [[Susanna Rafart]] idazlea (Girona 1962)
# [[Florence Hedges]] botanikaria (AEB, 1878-1956)
# [[Jeanne Loiseau]] idazlea (Frantzia 1854-1921) Leire
# [[Tahia Halim]] margolaria (Egipto 1919-2003) Isabel
# [[Mercedes Barcha Pardo]] musa, zaintzailea (Kolonbia 1932-2020)
# [[Fanny Mikey]] aktorea, antzerki-zuzendaria (Argentina 1930-Kolonbia 2008)
# [[Nadia Battocletti]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Italia, 2000)
# [[Andreja Leški]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Eslovenia, 1997)
# [[Alice Bellandi]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Italia, 1998)
# [[Mathilda Hodgkins-Byrne]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Londres, 1994)
# [[Gloria Zea]] filosofoa, arte sustatzailea (Kolonbia 1935-2019)
# [[Elena Congost]] atleta paralinpikoa (Bartzelona 1987)
# [[Marta Fernández Infante]] igerilari paralinpikoa (Burgos 1994)
# [[Nuria Marqués ]] igerilari paralinpikoa (Bartzelona 1999)
# [[Virginia Feito]] idazlea (Madril 1988)
# [[María Manjavacas]] kazetaria (Ciudad Real, XX. mendea)
# [[Marta Fernández Vázquez]] kazetaria, idazlea (Madril 1973)
# [[Inmaculada Galván]] kazetaria (Madril 1963)
# [[Marta Reyero]] kazetaria (León 1965)
# [[Fawzia Koofi]] politikaria, aktibista (Afganistan 1975)
# [[Saba Sahar]] film zuzendaria, aktibista (Afganistan 1975)
# [[Blanca Estrella Ruiz Ungo]] maistra eta Clara Campoamor elkartearen sortzaile eta presidentea (1944-2024)
# [[Mayana Itoiz]] ilustratzaile eta komikigile baionarra (1978)
# [[Claire Etcherelli]] idazlea (Frantzia 1941-2023)
# [[Maylis Adhémar]] idazlea, kazetaria (Frantzia 1985)
# [[Françoise Mézières]] fisioterapeuta (Frantzia 1909-1991)
# [[Daisy Roulland-Dussoix]] mikrobiologo molekularra (Suitza 1936– 2014)
# [[Brenda Milner]] neuropsikologoa (Erresuma Batua-Kanada 1918)
# [[Michaela DePrince]] dantzaria (Sierra Leona, 1995-AEB, 2024)
# [[María Ruiz de Burton]] idazlea (Mexiko 1832-AEB 1895)
# [[Blanca Oteyza]] aktorea (Madril 1965)
# [[Rosa Maria Oriol Porta]] bitxigilea, enpresaburua (Bartzelona 1946)
# [[Rocío Delgado]] kazetaria (Pontevedra 1985)
# [[Purificación García]] moda diseinatzailea (Ourense 1952)
# [[Victoria Alonso]] film ekoizlea (Argentina/AEB 1965)
# [[Anna Teixidor Colomer]] kazetaria, historialaria (Girona 1978)
# [[Sara Sorribes]] binaka tenislari brontze olinpikoa (Castelló 1996)
# [[Cristina Bucșa]] binaka tenislari brontze olinpikoa (Moldavia/Kantabria 1998)
# [[Sara Andrés Barrio]] atleta paralinpikoa (Madril 1986)
# [[María Isabel Perelló Doménech]] epailea, Auzitegi Goreneko presidentea (Bartzelona/Coruña 1958)
# [[Mariana Mazzucato]] ekonomialaria (Italia/AEB 1968)
# [[Clara Martínez de Careaga]] magistratua (Madril 1959)
# [[Roser Bach]] epailea (Bartzelona 1964)
# [[Ana Ferrer]] epailea (Madril 1959)
# [[Olga Sánchez Cordero]] epailea (Mexiko 1947)
# [[Margarita Cabello Blanco]] epailea (Kolonbia 1957)
# [[Andrea Muñoz Sánchez]] epailea (Txile 1957)
# [[Zarela Villanueva Monge]] epailea (Costa Rica 1952)
# [[Sue Gray (funtzionarioa)]] politikaria, goi funtzionarioa (EB 1957)
# [[Rocío Sagaón]] aktorea (Mexiko, 1933-2015)
# [[Ana Mérida]] koreografoa (Mexiko, 1922-1991)
# [[Guillermina Bravo]] dantzaria eta koreografoa (1920-2013)
# [[Anna Sokolow]] dantzaria eta koreografoa (1910-2000)
# [[Carmen Herrero Ayllón]] kimikaria, irakaslea (Madril, 1913-1997)
# [[Marie-Michèle Beaufils]] idazlea (Frantzia 1949-2014)
# [[Marie Cosnay]] idazlea (Frantzia 1965)
# [[Columba Dominguez]] aktorea, abeslaria (Mexiko 1929-2014)
# [[Silvia Lemus]] kazetaria (Galizia/Mexiko 1945)
# [[Camila Cañeque]] artista (Bartzelona, 1984-2024)
# [[Carlota Rodr%C3%ADguez de Robles]] kimikaria, irakaslea (Zamora, 1907-1990)
# [[Adela Barn%C3%A9s Gonz%C3%A1lez]] kimikaria, irakaslea (Ávila/Mexiko, 1908-2011)
# [[Élisabeth Badinter]] filosofoa, idazlea (Frantzia 1944)
# [[Lola González Ruiz]] abokatua (León 1946-Madril 2015)
# [[Elisabet Casanovas]] aktorea (Bartzelona 1994)
# [[Aixa Villagrán]] aktorea (Sevilla 1978)
# [[Celia Freijeiro]] ekoizlea, aktorea (Pontevedra 1983)
# [[Patricia Reyes Spíndola]] aktorea, zuzendaria, ekoizlea (Mexiko 1953)
# [[Paula Usero]] aktorea (Valentzia 1991)
# [[Carol Rodríguez Colás]] film zuzedaria (Bartzelona 1982)
# [[Paula Anta]] artista, argazkilaria (Madril 1977)
# [[Meritxell Calvo]] aktorea (Bartzelona 1986)
# [[Raquel Peláez]] aktorea (León 1978)
# [[Edith Marion Patch]] entologoa, idazlea (AEB, 1876-1954)
# [[Petra Barnés González]] kimikaria, farmazialaria (Madril/Mexiko, 1908-1992)
# [[Isabelle Rimbaud]] idazlea (Frantzia 1860-1017)
# [[Jeanne Puchol]] komikigile eta ilustratzaile frantziarra (1957)
# [[Michiyo Tsujimura]] biokimikaria (Japonia, 1888-1969)
# [[Matilde Landeta]] film gidoilaria eta zuzendaria (Mexiko, 1910-1999)
# [[Susana Martín Gijón]] idazlea, nobela beltza (Sevilla 1981)
# [[Carlota Pérez]] ekonomialaria (Venezuela 1939)
# [[Pepa Roma]] kazetaria, argazkilaria, eleberrigilea (Lleida XX. mendea)
# [[Florence Cassez]] Mexikon zigortua (Frantzia 1994)
# [[Denise Maerker]] abokatua, kazetaria (Mexiko 1965)
# [[Cristina Álvarez Rodríguez]] arkitektoa, politikaria (Argentina 1967)
# [[Roser Tapias]] aktorea, modeloa (Bartzelona 1989)
# [[Ángela Cervantes]] aktorea (Bartzelona 1993)
# [[Lurdes Barba Rodríguez]] aktorea, antzerki-zuzendaria (Bartzelona 1949)
# [[Marta Frías Acedo]] futbol-arbitro aitzindaria (Cáceres 1980)
# [[Mabel Purefoy FitzGerald]] fisiologo, patologo klinikoa (Erresuma Batua, 1872-1973)
# [[Anne Baraou]] Frantziako komikigilea (1965)
# [[Claire Chazal]] kazetaria (Frantzia 1956)
# [[Hélène Gordon-Lazareff]] kazetaria (Frantzia 1909-1988)
# [[Mary Winearls Porter]] kristalografoa (Erresuma Batua, 1886-1980)
# [[Agnès Martin-Lugand]] idazlea (Frantzia 1979)
# [[Cécile Bailly]] idazlea (Frantzia 1968)
# [[Mireille Best]] idazlea (Frantzia 1943-2005)
# [[María Zamora]] film ekoizlea (Valentzia 1976)
# [[Ada Wells]] sufragista (EB 1863-Zeelanda Berria 1933)
# [[Carol Rovira]] aktorea, abeslaria (Tarragona 1989)
# [[Mary Ruiz]] aktorea (Madril 1980)
# [[Ángela Cremonte]] aktorea (Madril 1982)
# [[Belinda Washington]] aurkezlea, aktorea (Londres/Espainia 1963)
# [[Blanca Marsillach]] aktorea (Bartzelona 1966)
# [[Cristina Marsillach]] aktorea (Madril 1963)
# [[Mónica Portillo]] aktorea, dantzaria (Bartzelona 1989)
# [[Lucía Veiga]] aktorea, bakarrizketagilea (Coruña 1979)
# [[Mireia Oriol]] modeloa, aktorea (Bartzelona 1996)
# [[María Luisa Oyarzábal Fernández]] enpresaria, irakaslea (Bilbo 1933-2022)
# [[Olga Duque de Ospina]] abokatu, politikaria (Kolonbia 1930-2019)
# [[Beatriz Sanchis]] film-zuzendaria (Valentzia 1976)
# [[Marta Nieto]] aktorea (Murtzia 1982)
# [[Mabel Purefoy FitzGerald]] patologo klinikoa (Erresuma Batua, 1872-1973)
# [[Vera Popova]] kimikaria (Errusia, 1867-1896)
# [[Elena Paunero Ruiz]] botanikaria (Valladolid/Madril, 1906-2009)
# [[Fatima Daas]] idazlea (Frantzia 1995)
# [[Constance Debré]] abokatua, eleberrigilea (Paris 1972)
# [[Jeanne Galzy]] idazlea (Frantzia 1883-1977)
# [[Arati Saha]] igerilaria (Kalkuta 1940-1994)
# [[Caryl Churchill]] antzerkigilea (EB 1938)
# [[Carmen Salinas]] aktorea, imitatzailea (Mexiko 1939-2021)
# [[Malena Narvay]] aktorea, abeslaria (Argentina 1997)
# [[Elisa Mouliaá]] aktorea (Madril 1989)
# [[Rosa Villacastín]] kazetaria (Avila 1947)
# [[Leila Guerriero]] kazetaria (Argentina 1967)
# [[Laura Sisteró]] film-zuzendaria (Bartzelona 1986)
# [[Carmen Rigalt]] kazetaria (Lleida 1949)
# [[Alejandra Meco]] aktorea (Madril 1990)
# [[Azara García de los Salmones Marcano]] ultramaratoilaria (Kantabria 1983)
# [[Elsa y Elmar]] abeslaria (Kolonbia, 1993)
# [[Nancy Peña]] komikigile eta ilustratzaile frantsesa (Tolosa, 1979)
# [[Nadezhda Tolokonnikova]] ekintzaile eta performance artista (Errusia 1989)
# [[Heidi Watney]] kazetaria (Kalifornia, 1981)
# [[Lola Arias]] idazlea, aktorea, zuzendaria (Argentina 1976)
# [[Sarah Rector]] petrolio-handiki afroamerikarra umetatik (AEB, 1902+1967)
# [[Carmen Abela y Espinosa de los Monteros]] maistra eta pedagogoa (Cadiz 1897, Guadalajara 1962)
# [[Carme Bravo Roy]] pianu-jole eta pedagogoa (Bartzelona, 1919-2007)
# [[Gemma Humet]] abeslaria (Bartzelona 1988)
# [[Sara Miquel]] aktorea (Girona 1984)
# [[Nuria Giménez Lorang]] film-zuzendaria (Bartzelona 1976)
# [[Laura Galán]] aktorea (Guadalajara 1986)
# [[María José Rubio]] medikua, politikaria (Coruña 1956)
# [[Virginia García del Pino]] film-zuzendaria (Bartzelona 1966)
# [[Sara Vítores]] kazetaria (Avila 1972-Madril 2024)
# [[Pilar Farjas]] medikua, politikaria (Teruel/Galizia 1956)
# [[Rocío Mosquera]] medikua, politikaria (Ourense 1956)
# [[Marta Molist Codina]] mendi lasterkaria (Bartzelona 1982)
# [[Marianne Jean-Baptiste]] aktorea (Londres, 1967)
# [[Anne Pouget-Tolu]] frantziar idazlea (Sardinia, 1955)
# [[Hilde Mangold]] enbriologoa (Alemania,1898-1924)
# [[Idelisa Bonnelly]] itsas biologoa (Dominikar Errepublika,1931-2022)
# [[Blanca Calvo Moraza]] maistra, kazetaria eta idazlea (Ourense,xxx -1939)
# [[Gertrud Bodenwieser]] dantzaria, koreografoa (Viena, 1890-1959)
# [[Dolly Nazir]] igerilaria (India, 1935-2012)
# [[Lourdes Reparaz]] igerilaria (Gasteiz 1948- 1999)
# [[Sara Barquinero]] filosofoa eta idazlea (Zaragoza, 1994)
# [[Laura Loomer]] aktibista politikoa (AEB 1993)
# [[Irene Villa]] kazetaria, psikologoa, kirolari paralinpikoa (Madril 1978)
# [[Esther Peris]] paralinpiar eskiatzailea (Espainnia XX. mendea)
# [[Nathalie Carpanedo]] paralinpiar eskiatzailea (Madril XX. mendea)
# [[Beatriz Rodríguez]] idazlea (Sevilla 1980)
# [[María Sanjurjo]] patin-hockey jokalaria (Coruña 2000)
# [[Masta Quba]] rap abeslaria, aktibista (Mexiko 1988)
# [[Lucia Riaño]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1975)
# [[Rachida Dati]] politikaria (Frantzia 1965)
# [[Sahra Wagenknecht]] politikaria, kazetaria (Alemania 1969)
# [[Carme Aymerich i Barbany]] Catalunyako irakaslea eta pedagogoa (Bartzelona 1915 - 2001)
# [[Rosa Arj%C3%B3 P%C3%A9rez]] Aragoiko maistra (Zaragoza 1885 - 1918)
# [[Gloria Velat]] xakelaria (Bartzelona 1915-1988)
# [[Maria Luisa Gutiérrez]] xakelaria (Menorca 1930)
# [[Sofía Ruiz ]] xakelaria (Bartzelona?- ? 1968)
# [[Eileen Betsy Tranmer]] xakelaria (EB 1910-1983)
# [[Chantal Chaudé de Silans]] xakelaria (Frantzia 1919-2001)
# [[Ana Paula Arósio]] aktorea, modeloa (Brasil 1975)
# [[Alba Planas]] aktorea (Madril 2000)
# [[Leticia Sánchez Ruiz]] idazlea, kazetaria (Asturias 1980)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''abuztua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ania Sáenz de Buruaga]] ----'''SORTUA''' ilustratzailea (Gasteiz, 1988)
# [[Cristina Larrea]] ef-- '''SORTUA''' atleta (Eibar, 1966)
# [[Estefania Etxebeste Giraldo]] ef-- '''SORTUA''' harri-jasotzailea (Ituren, 2002)
# [[Maria Jesus Berrotaran Etxeberria|Maria Jesus Berrotaran]] ----'''SORTUA''' aguazila, mazularia, feminista (Hondarribia, 1949)
# [[Miren Izaskun Asua]] ef-- '''SORTUA''' aktorea eta antzerki zuzendaria (Elorrio, 1963)
# [[Adriana Ruano Oliva]] urrezko domina tiroan 2024 (Guatemala, 1955)
# [[Alba Sidera]] kazetaria (Girona 1979)
# [[Aleksandra Jarecka]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1995)
# [[Alena Olsen]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1995)
# [[Alev Kelter ]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Alex Sedrick]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Alexandra Louis-Marie]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1996)
# [[Alice Schwarzer]] kazetari aktibista (Alemania 1942)
# [[Alicja Klasik]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 2004)
# [[Ally Wollaston]] txirrindularia, omniumean brontze olinpikoa, talde jazarpenean zilarra (Zeelanda Berria 2001)
# [[Altina Schinasi]] artista, asmatzailea (AEB 1907-1999)
# [[Alysha Corrigan]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1997)
# [[Alysha Newman]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1994)
# [[Amanda Donohoe]] aktorea (EB 1962)
# [[Amber Anning]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 2000)
# [[An Qixuan]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Txina, 2000)
# [[Ana Bokesa]] aktorea (Madril, ?)
# [[Ana Patrícia Ramos|Ana Patricia Ramos]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Brasil, 1997)
# [[Anna Cockrell]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 1997)
# [[Anna Dorothea Therbusch]] margolaria (Prusia 1721-1782)
# [[Anna Mahler]] eskultorea (Austria 1904-EB 1988)
# [[Anna Morris]] txirrindularia, taldekako jazarpen brontze olinpikoa (EB 1995)
# [[Anna R. Figueiredo]] idazlea (Ourense 1963)
# [[Anna Short Harrington]] modeloa, sukaldaria (AEB 1897-1955)
# [[Annette Echikunwoke|Annete Echikunwoke]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1996)
# [[Antsa Proventzakoa]] Frantziako printzesa, Gaztelako infanta (1225-1261)
# [[Ariana Ramsey]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 2000)
# [[Arlen Siú]] abeslari eta poeta sandta (Nikaragua, 1955-1975)
# [[Asia Hogan-Rochester]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1999)
# [[Audrey Mestre]] urpekaria (Frantzia, 1974-2002)
# [[Aunt Jemima]] pertsonaia (AEB 1893)
# [[Barbiturikills]] kaleko artista (Valentzia 1972)
# [[Bavuudorzhiin Baasanjüü]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Mongolia,1999)
# [[Beatriz de Palacios]] soldadua (Andaluzia/Mexiko XVI. mendea)
# [[Beatriz Proventzakoa]] Frantziako printzesa, erregina ezkontidea, latindar enperatriza (1229- Italia1267)
# [[Beatriz Souza]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Brasil, 1998)
# [[Beatriz Suabiakoa]] Gaztela eta Leongo erregina ezkontidea (Germania 1205-Zamora 1235)
# [[Becky Wilde]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (Erresuma batua, 1997)
# [[Bertha Badt-Strauss]] kazetaria, judua (Prusia 1885-1970)
# [[Blanca Eekhout]] politikaria (Venezuela, 1968)
# [[Blanka Frantziakoa]] printzesa, Gaztelako infanta (Jaffa 1253-Paris 1320)
# [[Boryana Kaleyn]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Bulgaria, 2000)
# [[Brittany Brown]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1995)
# [[Bryony Botha]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1997)
# [[Camryn Rogers|Camaryn Rogers]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1999)
# [[Cari Champion]] kazetaria (AEB 1978)
# [[Carissa Norsten]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Carmen Bernardos]] aktorea (Madril 1927-2021)
# [[Carmen Verlichak]] idazlea (Madril/Argentina/Kroazia XX. mendea)
# [[Carola Stern]] kazetaria, idazlea (Alemania 1925-2006)
# [[Catherine Lacey]] idazlea (AEB, 1985)
# [[Charity Williams]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1996)
# [[Chiara Consonni]] txirrindularia, madison urre olinpikoa (Italia 1999)
# [[Chloe Daniels]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Cierra Burdick]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Coraline Vitalis]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1995)
# [[Cristina Sánchez-Andrade]] idazlea (Coruña 1968)
# [[Cuca Escribano]] aktorea (Madril, 1973)
# [[Cyréna Samba-Mayela]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 2000)
# [[Daisy eta Violet Hilton]] biki pikopagoak, zirkuko musikariak (EB 1908-AEB 1969)
# [[Daria Pikulik]] txirrindularia, omniemean zilar olinpikoa (Polonia 1997)
# [[Darja Varfolomeev|Darja Varfolomeew]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Errusia,2006)
# [[Dearica Hamby]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Deng Yawen]] txirrindularia, BMX librean urre olinpikoa (Txina 2005)
# [[Ding Xinyi]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2004)
# [[Dolores Vilavedra]] idazlea, literatura kritikaria (Pontevedra 1963)
# [[Dora Lush]] bakteriologoa (Australia, 1910-1943)
# [[Dorothea Veit]] idazlea (Alemania 1764-1839)
# [[Dorothy Miles]] idazle gorra, keinu hizkuntzan aitzindaria (EB 1931-1993)
# [[Eleanor Patterson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Australia, 1996)
# [[Elisa Mevius]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2004)
# [[Elise Reimarus]] idazlea, hezitzailea (Alemania 1735-1805)
# [[Elsie Inglis]] medikua, aktibista (Eskozia, 1864-1917)
# [[Emily Shearman]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1999)
# [[Emma Ann Reynolds]] erizain, medikua (AEB, 1862-1917)
# [[Emma Finucane]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 2002)
# [[Esther Bendahan]] idazle sefardia (Tetuan 1964)
# [[Esther Vilar]] idazlea, soziologoa, medikua (Argentina 1935)
# [[Eva Canel]] idazlea, hizlaria, (Asturias, 1857-Habana, 1932)
# [[Faith Cherotich]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kenia, 2004)
# [[Fancy Bermudez]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2002)
# [[Fanny Lewald ]] idazlea (Prusia 1811- Alemania 1889)
# [[Farah Nabulsi]] giza eskubideen aldeko zinemagilea (Londres 1978)
# [[Feng Bin]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txina, 1994)
# [[Florence Symonds]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2002)
# [[Georgia Bell]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Erresuma Batua, 1993)
# [[Georgia Hale]] zinema mutuko aktorea (AEB 1905-1985)
# [[Georgina Hale]] aktorea ( EB 1943-2024)
# [[Gertrud Kornfeld]] kimikaria (Alemania, 1891-1955)
# [[Giulia Rizzi]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Italia, 1989)
# [[Greta Scacchi]] aktorea (Italia/Australia 1960)
# [[Guo Qiqi]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1998)
# [[Hailey Van Lith]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 2001)
# [[Haley Batten]] txirrindularia, mendian zilar olinpikoa (AEB 1998)
# [[Hao Ting]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2001)
# [[Harriet Boyd Hawes]] arkeologoa (AEB, 1871-1945)
# [[Haruka Funakubo]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Japonia, 1998)
# [[Haruka Kitaguchi]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Japonia, 1998)
# [[Helena Villar Janeiro]] idazlea (Lugo 1940)
# [[Henriette Herz]] idazlea, hezitzailea (Alemania 1764-1847)
# [[Hetty van de Wouw]] txirrindularia, keirinean zilar olinpikoa (Herbehereak 1998)
# [[Hezly Rivera]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2008)
# [[Hina Hayata]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna(Japonia, 2000)
# [[Huang Zhangjiayang]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2000)
# [[Huh Mi-mi]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Korea,2002)
# [[Ida Hahn-Hahn]] idazlea (Alemania 1805-1880)
# [[Ilona Maher]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1996)
# [[Inés de Guevara]] infanta (?- 1265)
# [[Inma López Silva]] idazlea (Coruña 1968)
# [[Ioana Vrinceanu]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Errumania, 1994)
# [[Irene Alba]] aktorea (Madril 1867-Bartzelona 1930)
# [[Irene Angelo]] erregina ezkontidea (Konstantinopla 1181-Alemania 1208)
# [[Irene Caba Alba]] aktorea (Argentina 1899-Madril 1957)
# [[Iryna Herashchenko|Iryma Herashchenko]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Ukraina, 1995)
# [[Jasmine Martin]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Hegoafrika, 2000)
# [[Jasmine Moore]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2001)
# [[Jemima Montag]] Atleta. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (Australia, 1998)
# [[Jenny Rissveds ]] txirrindularia, mendian briontze olinpikoa (Suedia 1994)
# [[Jeon Hun-young]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 1994)
# [[Jessica Hull]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Australia, 1996)
# [[Jessica Roberts]] txirrindularia, taldekako jazarpen brontze olinpikoa (EB 1999)
# [[Juana Camilión]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 19)
# [[Julia Caba Alba]] aktorea (Madril1902-1988 19)
# [[Julia Trujillo]] aktorea (Madril 1932-2013)
# [[Julien Alfred]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Santa Luzia, 2001)
# [[June Sutor]] kristalografoa (Zeelanda Berria-1929 Londres)
# [[Katarina Johnson-Thompson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Erresuma Batua, 1993)
# [[Katy Marchant]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 1993)
# [[Kayla Canett]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Kaylia Nemour]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 2006)
# [[Kaylyn Brown]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2004)
# [[Kelsey Teneti]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Keyara Wardley]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2000)
# [[Kim Kum-yong|Kimkum-young]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ipar Korea, 2001)
# [[Krissy Scurfield]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Kristen Thomas]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Kristi Kirshe]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1994)
# [[Kristina Norvegiakoa]] printzesa, Gaztelako infanta (Norvegia 1234- Sevilla 1262)
# [[Laura Mart%C3%ADnez de Carvajal]] medikua (Kuba, 1869-1941)
# [[Lauren Doyle]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Laviai Nielsen|Laviani Nielsen]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 1996)
# [[Leocadia Alba]] sopranoa, aktorea (Valentzia 1866-Madril 1952)
# [[Leonor Rodríguez de Castro]] Gaztelako infanta (?- Burgos 1275)
# [[Li Jiaman]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Txina, 1997)
# [[Lilian Suzette Gibbs]] botanikaria (Erresuma Batua, 1870-1925)
# [[Lim Si-hyeon]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 2003)
# [[Linda Richards]] erizaina (AEB, 1841-1930)
# [[Lisa Mayer]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Alemania, 1996)
# [[Lisa van Belle]] txirrindularia, madison brontze olinpikoa (Herbehereak 2001)
# [[Louise Blanchard Bethune]] arkitektoa (AEB, 1856-1913)
# [[Lu Gwei-djen]] biokimikaria (Txina, 1904-1991)
# [[Luana Márton]] taekwondo jokalaria (Tenerife, 2006)
# [[Lucía Galán]] abeslaria, aktorea (Argentina 1961)
# [[Lucia Yépez Guzmán]] borrokalaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ekuador, 2001)
# [[Lydia Rabinowitsch-Kempner]] bakteriologoa (Lituania-Alemania, 1871-1935)
# [[Maddi Wesche]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Zelanda Berria, 1999)
# [[Mahina Paul]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Maike van der Duin]] txirrindularia, madison brontze olinpikoa (Herbehereak 2001)
# [[Manon Veenstra]] txirrindularia, BMX lasterketan zilar olinpikoa (Herbehereak 1998
# [[Mar%C3%ADa Teresa Murillo]] botanikaria (Kolonbia, 1929-2017)
# [[Margaret Floy Washburn]] psikologoa (AEB, 1871-1939)
# [[Margarita Proventzakoa]] infanta, Frantziako erregina (Frantzia 1221-1295)
# [[Margarita Skulesdatter]] erregina (Norvegia 1208-1270)
# [[Margit Nordin]] gizonezkoekin lehiatu zen 1. emakume eskiatzailea (Suedia 1897-1982)
# [[María Belón]] medikua (Madril 1965)
# [[Maria Berta Rohangoa]] noblea (Austrohungariar Inperioa, 1868 – Viena, 1945)
# [[Maria Dimádi|Maria Dimadi]] erresistente exekutatua (Grezia, 1907-1944)
# [[María Liñeira]] literatura teorialaria (Coruña 1979)
# [[María Xosé Porteiro]] idazlea (Madril/Vigo 1952)
# [[Marie Lebour]] biologoa (Erresuma Batua, 1876-1971)
# [[Marie Luise Kaschnitz]] idazlea (Alemania 1901-Italia 1974)
# [[Marie Reichert]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2001)
# [[Marie-Florence Candassamy]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1991)
# [[Marion Dönhoff]] kazetaria, idazlea, kondesa (Prusia 1909-Alemania 2002)
# [[Marion J. Lamb]] biologoa (Erresuma BAtua, 1939-2021)
# [[Marion Walter]] matematikaria (Berlin 1928-AEB 2021)
# [[Marta Maggetti|Marta Maggeti]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Italia, 1996)
# [[Martyna Swatowska-Wenglarczyk]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1994)
# [[Mary Moraa]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kenia, 2000)
# [[Mary Vaux Walcott]] botanikaria, ilustratazilea (AEB, 1860-1940)
# [[Matilda Smith]] botanikaria, ilustratzailea (Mumbai 1854- Londres 1926-1990)
# [[Melissa Jefferson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Hego Carolina, 2001)
# [[Michele Greene]] aktorea (AEB 1962)
# [[Montse Dopico]] kazetaria (Lugo 1977)
# [[Montse Pena]] idazlea, literatura kritikaria (Coruña 1981)
# [[Muthulakshmi Reddy]] medikua eta legelaria (India, 1886-1968)
# [[Nam Su-hyeon]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 2005)
# [[Nancy Green]] esklabo ohia, modeloa (AEB 1834-1923)
# [[Nancy Rourke]] margolari gorra (Kalifornia, 1957)
# [[Natalya Diehm]] txirrindularia, BMX librean brontze olinpikoa (Australia 1997)
# [[Naya Tapper]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1994)
# [[Nicole Heavirland]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1995)
# [[Nicole Shields]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1999)
# [[Nicole Yeargin]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1997)
# [[Nikola Ogrodníková|Nikola Ogrodikova]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txekia, 1990)
# [[Niuta Tajtelbaum]] Varsoviako ghetto altxatzean aktibista eta soldadua (Polonia, 1917-1943)
# [[Noor Vidts]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna Belgika, 1996)
# [[Oi Ye-Jin]] tiratzailea, 10 m-urre olinpikoa (Hego Korea 2005)
# [[Olivia Apps]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1998)
# [[Pauline Ferrand-Prévot]] txirrindularia, mendian urre olinpika (Frantzia 1992)
# [[Pauline Grabosch]] txirrindularia, taldean brontze olinpikoa (Alemania 1998)
# [[Pauline Rifer de Courcelles]] artista (Paris, 1781-1851)
# [[Perris Benegas]] txirrindularia, BMX librean zilar olinpikoa (AEB 1995)
# [[Piper Logan]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2001)
# [[Prisca Awiti Alcaraz]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Londres, 1996)
# [[Rachael Blake]] aktorea (Australia 1971)
# [[Rebecca Petch]] txirrindularia, taldean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1998)
# [[Renata Knapik-Miazga]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1988)
# [[Rhyne Howard]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 2000)
# [[Rosalia Fernández Rial]] poeta (Coruña 1988)
# [[Rosita Yarza]] aktorea (Madril 1922-1996)
# [[Rutka Laskier]] nerabe judua, egunerokogilea (Polonia 1929-Auschwich 1943)
# [[Sammy Sullivan]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Sandra Ygueravide]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 1984)
# [[Sarah Levy (errugbi jokalaria)]] Zazpiko brontze olinpikoa (Hegoafrika/Israel/AEB 1995)
# [[Sarah Stewart]] birologoa (Mexiko-AEB, 1905-1976
# [[Sarah Wynter]] aktorea (Australia 1973)
# [[Saya Sakakibara]] txirrindularia, BMX lasterketan urre olipikoa (Australia 1999)
# [[Shaane Fulton]] txirrindularia,taldean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 2000)
# [[Shanieka Ricketts]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Jamaika, 1992)
# [[Shin Yu-Bin]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ipar Korea, 2004)
# [[Sofia Raffaeli|Sofia Raffali]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Italia, 2004)
# [[Song Jiayuan]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1997)
# [[Sonja Greinacher]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 1992)
# [[Sophiane Méthot]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1998)
# [[Sophie Capewell]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 1998)
# [[Stephanie Rovetti]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Susana Rodríguez Navarro]] genetikalaria, ikertzailea (Murtzia 1972)
# [[Svenja Brunckhorst]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2001)
# [[Tara Davis-Woodhall]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 1999)
# [[Taylor Perry (errugbi jokalaria)]] Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2000)
# [[Tenika Willison]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Teresa Alonso Otero]] Gerra Zibileko errepresaliatua (Madril, 1916- 1995)
# [[Thea LaFond]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Dominika, 1994)
# [[Tota Alba]] aktorea (Argentina 1914-Madril 1983)
# [[Tysha Ikenasio]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 1997)
# [[Ursula Bellugi]] psikologoa (AEB, 1931-2022)
# [[Vega Gimeno]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 19)
# [[Věra Kohnová]] nerabe judua, egunerokogilea (Txekoslovakia 1929-Izbica Ghettoa 1942)
# [[Veronica Codesal]] abeslaria (Belgika 1977)
# [[Victoria Ohuruogu]] atleta. 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 1993)
# [[Viktorija Senkutė]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (:ituania, 1996)
# [[Vinesh Phogat]] borrokalaria (India, 1994)
# [[Violante Aragoikoa]] erregina ezkontidea (Zaragoza 1236- Orreaga 1256)
# [[Violante Hungariakoa]] Aragoiko erregina ezkontidea (1215-Huesca 1251)
# [[Virginia Cherrill]] aktorea (AEB 1908-1996)
# [[Vittoria Guazzini]] txirrindularia, madison urre olinpikoa (Italia 2000)
# [[Viviana Márton|Viviana Martón]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Tenerife, 2006)
# [[Wang Lanjing]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2005)
# [[Yang Jiayu|Yang Jiagu]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1996)
# [[Yemisi Ogunleye|Yamesi Ogunleye]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Alemania, 1998)
# [[Zhang Shan]] urrezko domina tiroan 1992 (Txina, 1968)
# [[Zhao Jie]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txina, 2002)
# [[Zoé Claessens]] txirrindularia, BMX lasterketan brontze olinpikoa (Suitza 2001)
# [[Zonia Baber]] geografo, geologo, irakaslea (AEB, 1862-1956)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''uztaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Berta Peña Parras]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Valladolid, 1889-Bilbo, 1938)
# [[Beatrice Salvioni]] '''SORTUA''' filologoa eta idazlea (Italia, 1995)
# [[Natalia Ortiz Ceberio]] '''SORTUA''' Marta planaren aurkitzailea (Donosti, ?)
# [[Olatz Osa Zubia|Olatz Osa]] '''SORTUA''' pedagogoa, kudeatzailea (Oñati, 1970)
# [[Maria Cueto]] '''SORTUA''' artista (Avilés, 1960)
# [[Feliciana Etxabe Artola]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Zeberio, 1897-Bilbo, 1938)
# [[Alaine Arruti Lejarzegi]] '''SORTUA''' psikologoa (Gernika, 1983)
# [[Clara Maass]] erizaina (AEB, 1876-1901)
# [[Deborah Sampson]] soldadua (AEB 1760-1827)
# [[Anna Maria Lane]] soldadua (AEB 1755-1810)
# [[Sally St. Clair]] soldadua (AEB ?-1782)
# [[Eleonore Prochaska]] soldadua (Alemania 1785-1813)
# [[Margaret Corbin]] erizaina, soldadua (AEB 1723-1792)
# [[Hannah Snell]] soldadua (EB 1723-1792)
# [[Carme Contreras Verdiales]] aktorea (Zaragoza 1932-2020)
# [[Asunción Sancho]] aktorea (Madril 1930-2018)
# [[Cándida Losada]] aktorea (Argentina 1915-Madril 1922)
# [[Carola Fernán Gómez]] aktorea (Madril 1899-1967)
# [[Françoiz Breut]] abeslaria eta ilustrailea (Frantzia, 1969)
# [[Sankie Mthembi-Mahanyele]] politikaria, aktibista (Hegoafrika 1951)
# [[Nadezhda Alilúyeva]] Stalinen 2. emaztea (Errusia 1901-1932)
# [[Colette Capdevielle]] politikaria (Frantzia, 1958)
# [[Mariana Travacio]] idazlea (Argentina, 1967)
# [[Coccinelle (artista)]] artista, dantzaria, abeslaria eta aktore transgeneroa (Paris, 1931-2006)
# [[Rosaura Ruiz Gutiérrez]] biologoa, idazlea (Mexiko, 1950)
# [[Marie-Andrée Schwindenhammer]] trans ekintzailea (La Neuveville-lès-Raon, Vosges, 1909 - Chartres, Eure-et-Loir, 1981)
# [[Herminia Álvarez Herrera]] iraultzailea, hezitzailea (Mexiko 1888-1955)
# [[Dolores Bolio Cantarell]] idazlea (Mexiko 1880-1950)
# [[Gertrudis Tenorio Zavala]] poeta, hezitzailea (Mexiko 1843-1926)
# [[Elena Sánchez Valenzuela]] aktorea, kazetaria, artxibozaina (Mexiko 1900-1950)
# [[Irene López Heredia]] aktorea (Murtzia 1898-Madril 1962)
# [[Mari Paz Molinero]] aktorea (Txile 1914-Madril 2004)
# [[Carmen Díaz]] aktorea (Sevilla 1896-1979)
# [[Lola Pons Rodríguez]] filologoa, irakaslea (Bartzelona 1976)
# [[Cristina Farfán]] maistra, idazlea (Mexiko 1846-1880)
# [[Natalia Serdán Alatriste]] iraultzailea, aitzindaria (Mexiko 1875-1938)
# [[Chantal Montellier]] Frantziako idazle eta komikigilea (Bouthéon, 19472.1943)
# [[May Ayim]] ekintzaile afroalemaniarra (Alemania, 1960-1996)
# [[Maria Rosaria Omaggio]] aktorea (Italia, 1959-2024)
# [[Clarisa Navas]] zinemagilea (Argentina, 1989)
# [[Jacqueline Harpman]] psikoanalista (Belgika, 1929-2012)
# [[Ana Figuero]] feminista, sufragista (Txile, 1907-1970)
# [[Sara Ahmed]] filosofo angroaustraliarra (Erresuma Batua, 1969)
# [[Katherine Dunn]] eleberrigile, poeta eta kirol-kazetaria (AEB, 1945-2016)
# [[Marianne Baum]] anfifaxista gillotinatua (Alemania, 1912-1942)
# [[Marie-Hélène Schwartz]] matematikaria (Frantzia, 1913-2013)
# [[Victoria Raquel Bajar Simsolo]] zientzialaria (Argentina, 1942-2016)
# [[Juana Manso]] idazle, kazetari, hezitzaile (Argentina, 1819-1875)
# [[Isabel de Liaño]] idazlea (Valladolid, XVI. mendea)
# [[Louise-Victorine Ackermann]] poeta (Frantzia, 1813-1890)
# [[Valentina Pinelo]] moja, poeta (Sevilla, XVI. mendea- 1629?)
# [[Pilar Primo de Rivera]] Sección Femeninako zuzendaria (Madril, 1907-1991)
# [[Basauriko 11k]] Epaiketaren prozesua
# [[Angela Peralta]] sopranoa, konpositorea (Mexiko 1845-1883)
# [[Alicia Arévalo (kazetaria)]] 1. emakumea futbol partida kontatzen ( Bartzelona 1978)
# [[Sara Giménez León]] kirol kazetaria (Girona 1991)
# [[Patricia Campos Doménech]] armadako pilotua, futbol-entrenatzailea (Castelló 1977)
# [[Niní Montiám]] aktorea (Madril 1917-1986)
# [[Ana Adamuz]] aktorea (Jaén 1886-Madril 1971)
# [[Pepita Serrador]] aktorea (Argentina 1913-1964)
# [[Teresa Serrador]] aktorea (Bolivia 1899-Argentina 1982)
# [[Amparo Martí]] aktorea (Valentzia 1903-Madril 1973)
# [[María Mayor]] aktorea (?- Madril 1939)
# [[Rosa Torre González]] maistra, politikaria (Mexiko 1890-1973)
# [[Nadezhda Zabela - Vrubel]] abeslaria (Errusia, 1868-1913)
# [[H%C3%A9l%C3%A8ne Metzger]] zientzia filosofoa (Frantzia, 1889-1944)
# [[Inez Clare Verdoorn]] botanikaria (Hegoafrika, 1896-1989)
# [[Edith Quimby]] medikuntzan eta fisikan ikertzailea (AEB, 1891-1982)
# [[Maria Poumier]] irakasle frantsesa (Cannes, 1950)
# [[Marie-Jo Bonnet]] Frantziako historialaria eta feminista (Deauville, 1949)
# [[Julia Rodríguez-Maribona]] fregonaren asmatzailea (Asturias 1923-Suitza 2005)
# [[Julia Montoussé Fargues]] fregonaren asmatzailea (?-Asturias 1971)
# [[Esperanza Grases]] aktorea (Bartzelona 1920-1995)
# [[Alexandra Trusova]] patinatzailea (Errusia 2004)
# [[Jéssica Bouzas Maneiro]] tenislaria (Pontevedra 2002)
# [[Claudia Fernández Sánchez]] padel jokalaria (Madril 2006)
# [[Gemma Triay]] padel jokalaria (Menorca 1992)
# [[Lucía Sainz]] padel jokalaria (Bartzelona 1984)
# [[Marta Ortega Gallego]] padel jokalaria (Madril 1997)
# [[Alicia Arévalo González]] arkeologoa (Madril 1965)
# [[Manuela Barreiro]] farmazialaria (Galizia, 1877-1953)
# [[Martha Aliaga]] estatistika hezitzailea (Argentina, 1937-2011)
# [[Matilde Carranza]] akademikoa (Costa Rica, 1892-1981)
# [[Erin Andrews]] kirol-kazetaria (AEB, 1978)
# [[Helen Alma Newton Turner]] genetista, estatistikaria (Australia, 1908-1995)
# [[Violet Jessop]] Titanic ontziko zerbitzaria (Argentina 1887-1971)
# [[Celia Giraldo]] zinemagilea (Bartzelona 1995)
# [[Luz Rello Sánchez]] asmatzailea, dislexia- aplikazioa ( 1984)
# [[Fermina Orduña]] asmatzailea, esne zalgurdia (Espainia XIX. mendea)
# [[Gladys West]] matematikari asmatzailea, GPSrako garrantzitsua (AEB 1930)
# [[Ariana Sánchez]] padel jokalaria (Tarragona 1997)
# [[Marta Marrero]] padel jokalaria (Kanariak 1983)
# [[Bea González]] padel jokalaria (Malaga 2001)
# [[Marie Van Brittan Brown]] asmatzailea, telebista zirkuitu itxia (AEB 1922-1999)
# [[Miriam Benjamin]] asmatzailea, seinale aulkia (AEB 1861-1947)
# [[Sarah Boone]] asmatzailea, mahukak eta lisatzeko taula (AEB 1832-1904)
# [[Nancy Johnson (asmatzailea)]] izozkailu artifiziala (AEB 1794-1890)
# [[Victoria Reyes-García]] antropologoa (Bartzelona 1971)
# [[Amaia Yoldi ]] gidoilaria, film-zuzendaria (Iruñea 1973)
# [[Julie Donaldson]] kirol-kazetaria (AEB, 1978)
# [[Faustina Sáez de Melgar]] idazlea (Madril, 1834-1895)
# [[Gloria Melgar |Gloria Melgar Sáez]] margolaria eta musikagilea (Madril, 1859-1938)
# [[Julia de Asensi]] idazlea (Madril, 1849-1921)
# [[María del Pilar Sinués]] idazlea (Zaragoza, 1838 - Madril, 1893)
# [[Margaret Crane]] Predictor-aren asmatzailea (AEB 1941)
# [[Emily Cummins]] asmatzailea, ur-eramaile iraunkorra (EB 1987)
# [[Evelyn Miralles]] NASAko ingeniaria, asmatzailea, ilargirako etxea (Venezuela/AEB 1967)
# [[Janet Emerson Bashen]] asmatzailea, software aplikazioa (AEB 1957)
# [[Jeanne Bertrand]] argazkilaria (Frantzia 1880-1957)
# [[Maral Yazarloo-Pattrick]] motoziklismo ekintzailea, diseinatzailea (Iran 1981)
# [[María del Carmen Ortiz de Arce]] asmatzailea, itsuentzako idazkailua (Espainia ?-1932)
# [[Martine Bertereau]] geologo aitzindaria (Frantzia 1590-1642)
# [[Margarete Steiff]] jostuna, jostaiu diseinatzailea (Alemania 1847-1909)
# [[Heike Makatsch]] aktorea (Alemania 1971)
# [[Leena Peltonen-Palotie]] genetista (Finlandia, 1952-2010)
# [[Gertrude Scharff Goldhaber]] fisikari nuklearra (Alemania-AEB, 1911-1998)
# [[Jackie MacMullan]] kazetaria (AEB, 1960)
# [[María Teresa de Filippis]] 1 Formulako lehen emakume gidaria (Italia 1926-2016)
# [[Suzanne von Borsody]] aktorea (Alemania 1957)
# [[Rosemarie Fendel]] aktorea (Alemania 1927-2013)
# [[Gemma Jones]] aktorea (EB 1942)
# [[Anna Chancellor]] aktorea (EB 1965)
# [[Sienna Guillory]] aktorea (EB 1975)
# [[Jana Pallaske]] aktorea, rock abeslaria (Alemania 1979)
# [[Alysson Paradis]] aktorea (Paris 1984)
# [[Sophie Nélisse]] aktorea (Kanada 2000)
# [[Isabelle Nélisse]] aktorea (Kanada 2003)
# [[Rebeca Gerschman]] biologo, fisiologoa (Argentina, 1903-1986)
# [[Zarina (artista)]] artista (India 1937-Londres 2020)
# [[Marta Pan]] eskultore hungariar eta frantziarra (1923-2008)
# [[Sonia Cotelle]] fisikari, kimikaria (Polonia, 1896-1945)
# [[Anna Barbara Reinhart]] matematikaria (Suitza, 1730-1796)
# [[Helene Weigel]] aktorea (Austria 1900-Alemania 1971)
# [[Marieluise Fleißer]] antzerkigilea (Alemania 1901-1971)
# [[Monica Bleibtreu]] aktorea (Austria 1944-2009)
# [[Hedwig Bleibtreu]] aktorea (Austria 1868-1958)
# [[Martine McCutcheon]] aktorea, abeslaria (EB 1976)
# [[Lyn St. James]] auto gidaria (AEB 1947)
# [[Cathy Muller]] auto gidaria (Frantzia 1962)
# [[Giovanna Amati]] 1 Formulako gidaria (Italia 1959)
# [[Desiré Wilson]] 1 Formulako gidaria (Hegoafrika 1953)
# [[Divina Galica]] atleta, 1 Formulako gidaria (EB 1944)
# [[Patricia Font]] zinema zuzendaria (Bartzelona, 1978)
# [[Sheila Heti]] idazlea (Kanada, 1976)
# [[Judy W. Reed]] asmatzailea (AEB 1826-1905ç)
# [[June Downey]] psikologoa (AEB, 1875-1932)
# [[Else Lasker-Schüler]] judua, poeta, marrazkilaria (Alemania 1869- Palestina1945)
# [[Maria Koppenhöfer]] aktorea (Alemania 1901-2009)
# [[Sibylle Lewitscharoff]] idazlea (Alemania 1954-2023)
# [[Geraldine McEwan]] aktorea (EB 1932-2015)
# [[Emily Beecham]] aktorea (EB/AEB 1984)
# [[Linda Bassett]] aktorea (EB 1950)
# [[Jacqueline McKenzie]] aktorea (Australia 1967)
# [[Susan Prior]] aktorea (Australia 1972)
# [[Hanne Wieder]] aktorea (Alemania 1925-1990)
# [[Mascha Kaléko]] poeta judua (Polonia zaharra 1907-Suitza 1975)
# [[Madge Addy]] ileapaintzaile, erizain eta espia (Erresuma Batua, 1904-1970)
# [[Balamani Amma]] idazle poeta indiarra (India, 1909-2004)
# [[Sybilla Righton Masters]] asmatzailea (AEB 1676-1720)
# [[Lenka Franulic]] kazetaria (Txile 1908-1961)
# [[Ana Ramírez Cañil]] kazetaria (Madril, 1958)
# [[Samantha Bailly]] idazle, gidoilari eta bideogilea (Frantzia, 1988)
# [[Malak Mattar]] margolaria, ilustratzailea (Palestina, 1999)
# [[Sophie Opel]] enpresaburua, ekintzailea, aitzindaria (Alemania 1840-1913)
# [[Joanne Simpson]] meteorologoa (AEB, 1923-2010)
# [[Laura Knight]] artista (Erresuma Batua, 1877-1970)
# [[Myrtelle Canavan]] medikua, ikertzailea (AEB, 1879-1953)
# [[Teresa San Román Espinosa]] antropologoa (Pontevedra 1940- ? 2024)
# [[Phyllis Kaberry]] antropologo aitzindaria (AEB/Australia 1910- Londres 1977)
# [[Dorothea Mackellar]] idazlea (Australia 1885-1968)
# [[Berta Luisi]] margolaria (Uruguai 1924-2008)
# [[Rachel Nichols (kazetaria)]] (AEB 1973)
# [[Yolanda Soler]] judoka eta entrenatzailea (Madril, 1971)
# [[Ariane Toro|Arianne Toro]] Judoka. olinpikoa (Bilbo, 2003)
# [[Gloria Gordon Bolotsky]] informatikaria (AEB, 1921-2009)
# [[Mavis Batey]] kriptoanalista (Erresuma Batua, 1921-2013)
# [[Gertrude Elles]] geologoa, paleontologoa (Erresuma Batua, 1872-1960)
# [[María Assumpción Raventós]] margolaria (Katalunia, 1930)
# [[Jemele Hill]] kirol kazetaria (AEB 1975)
# [[Özlem Türeci]] ikertzailea, inmunologoa (Alemania 1967)
# [[Ai Tsunoda]] judoka (LLeida 2002)
# [[Telma Monteiro]] judoka (Portugal 1985)
# [[Monika Buch]] diseinatzailea (Valentzia/Herbehereak 1936)
# [[Pati Nuñez]] diseinatzaile grafikoa (Girona 1959)
# [[Clara Montagut]] diseinatzaile grafikoa (Madril 1975)
# [[Ena Cardenal de la Nuez]] diseinatzaile grafikoa (Kanariak 1968)
# [[Laura Meseguer]] tipografoa (Bartzelona 1968)
# [[Teresa Wilms Montt]] idazlea (Txile 1893-Paris 1921)
# [[Tatiana Gaviola]] film zuzendaria (Txile 1956)
# [[Mísia]] abeslaria (Portugal 1955-2024)
# [[Maria L. de Hernández]] aktibista (Mexiko 1896-1986)
# [[Saloua Raouda Choucair]] margolaria, eskultorea (Libano 1916-2017)
# [[Françoise Collin]] feminista, filosofoa, idazlea (Belgika 1928-2012)
# [[Ethel Shakespear]] geologoa (Erresuma Batua, 1871-1946)
# [[Eva Lefever]] margolaria (Txile 1955)
# [[Carmen Meneses]] ikertzailea, antropologoa (Madril, 1966)
# [[Henrietta Skelton]] idazlea (AEB, 1839-1900)
# [[Anne Fausto-Sterling]] biologo, sexologo, feminista (AEB, 1944)
# [[Cécile Biéler|Cécile Biéter]] ingeniaria (Suitza, 1884-1966)
# [[Isabelle Gatti de Gamond]] hezitzailea, ekintzaile aitzindaria (Frantzia 1839- Belgika 1905)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''ekaina''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Adela Campaña Ortiz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sause, 1886-Izko, 1936)
# [[Adelina Fernández Pérez|Adelina Fernández Perez]] efe- '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Portugal, 1889-Bilbo, 1938)
# [[Ana Naranjo Marín]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sevilla, 1883 - Bilbo, 1937)
# [[Antonia Caballé]] efe- '''SORTUA''' Frankismoaren biktima (Ziritza, 1873 - Argelès sur Mer, 1945)
# [[Araceli Álvarez Calvo|Araceli Alvarez Calvo]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean bere buruaz beste egin zuen (Iruñea, 1894-Huesca, 1936)
# [[Araceli Oñate]] ----'''SORTUA''' unibertsitateko irakaslea (Valladolid)
# [[Asunción Campaña Ortiz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sause, 1869-Izko, 1936)
# [[Cecilia Álvarez Calvo|Cecilia Älvarez Calvo]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean bere buruaz beste egin zuen (Iruñea, 1897-Huesca, 1936)
# [[Cecilia Idirin Garabieta]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Lezama, 1913-Bilbo, 1937)
# [[Dominica Azparren Gil]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua ((Oibar, 1884 - Nardoze Alduate, Urraulbeiti, 1936)
# [[Elizabeth Casillas Valbuena]] e--- '''SORTUA''' kazetaria eta komiki gidoilaria (Bilbo, 1986)
# [[Eloína Linares]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea (Santander 1948)
# [[Emilia Arraiza Garín]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Zirauki, 1894 - Erreniega, 1936)
# [[Enolasca Vela Salvador]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Cortes, 1904 - 1936)
# [[Escolástica Antonia Martina Astibia Iturbe|Escolástica Astibia Iturbe]] efef '''SORTUA''' Durangoko bonbarketan erailda moja (Narvarte, 1881-Durango, 1936)
# [[Eskolastika Mendizabal Imatz]] efef '''SORTUA''' Bizkaiko amama (Bermeo, 1863-1969)
# [[Felisa Aguado Sainz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Murchante, 1872-Valdierra, 1936)
# [[Felisa Argiñano Arzoz|Felisa Argiñano]] efef '''SORTUA''' Espainiako Gerra Zibilean Ventasko kartelan hildakoa (Zudaire, 1903-Madril, 1939)
# [[Francisca Alonso Prado]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua. (Azagra, 1896 - Rincón de Soto, 1936
# [[Jessica Ruiz Pérez|Jesica Ruiz]] ef-- '''SORTUA''' kimikaria eta politikaria (Durango, 1983)
# [[Josefa Bueno Algárate]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Morata de Jiloca, 1907 - Tutera, 1936)
# [[Josi Sierra Orrantia]] ef-- '''SORTUA''' irakaslea, dokumentalgia eta wikilaria (Bilbo, 1959)
# [[Juana Tomasa Charela Vidas]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Tutera, 1881 - 1936)
# [[Kontxita Martinez de Lezea]] e-ef '''SORTUA''' maistra, ikastola bultzatzailea (Tolosa, 1949-2023)
# [[Laida Arbizu Agirre]] e--- '''SORTUA''' ikertzailea (Ordizia, 2000)
# [[Maite Etxeberria]] e--- '''SORTUA''' Ozazeko auzapeza (Biarritz, 1956)
# [[Maite Rosende Gutierrez]] e--- '''SORTUA''' ilustratzailea (Donostia, 1991)
# [[Maritxu Egiguren]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Zaldibar, 1921 - Bartzelona, 1981)
# [[Misericordia Abad Alcega]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Zaragoza, 1905-Cortes, 1936)
# [[Nerea Ariznabarreta Izkue]] ef-- '''SORTUA''' narratzailea eta antzergilea (Eibar, 1981)
# [[Simona Calleja Aguado]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua. (Cabanillas, 1918-Valtierra, 1936)
# [[Sotera Novia de Salcedo]] --ef '''SORTUA''' Boliviako esploratzaile eta idazlea (Bilbo, XIX. mendea)
# [[Teresa Chiches Ledesma]] e-ef '''SORTUA''' (León, 1911 - Bilbo, 1937)
# [[Xole Aire]] ef--'''SORTUA''' auzapeza eta artzaina (Urepel, 1973)
# [[Ada Martí Vall]] kazetaria, idazlea (Katalunia 1914-Frantzia 1960)
# [[Adelitak]] Mexikoko iraultzako emakume soldaduak,laguntzaileak (1910-1917)
# [[Aída Parada ]] sufragista (Txile 1903-1983)
# [[Alba Rico]] aktorea, abeslaria (Murtzia 1989)
# [[Alice Bolingbroke Woodward]] ilustratzailea (Londres, 1862-1951)
# [[Alicia Asín]] adimen artifizialean aditua (Zaragoza 1982)
# [[Amanda Labarca]] irakaslea, feminista (Txile 1886-1975)
# [[Amy Bailey]] hezitzailea, sufragista (Jamaika, 1875-1990)
# [[Ana Esmeralda]] aktorea, dantzaria (Tetuan 1931-Brasil 2022)
# [[Ana Mar%C3%ADa Zeno]] mediku, sexologo (Argentina, 1922-2011)
# [[Ana Rosa Chacon]] politikaria eta sufragista (Costa Rica, 1889-1985)
# [[Ángela Mazzini Bricala]] idazlea (Cádiz, 1809-Santa Cruz Tenerifekoa, 1894)
# [[Àngels Margarit ]] dantzaria, koreografoa, pedagogoa (Bartzelona 1960)
# [[Anita Brenner]] historialaria, idazlea (Mexiko 1889-1973)
# [[Anita Bryant]] folk-, gospel- abeslaria (AEB 1940)
# [[Anna Gunn]] aktoreak (AEB 1968)
# [[Anna Maria Mozzoni]] kazetaria, politikaria, sufragista (Italia 1837-1920)
# [[Anne Nelson]] antzerkilea (AEB, 1954)
# [[Annette Beveridge]] itzultzailea (EB 1842-1929)
# [[Annie Pardo Cemo]] biologo zelularra (Mexiko 1941)
# [[Antonia Varela Pérez]] astrofisikaria (Kanariak 1965)
# [[Aurélia de Sousa]] margolaria (Txile/Portugal 1866-1922)
# [[Aurora Reyes]] margolaria (Mexiko 1908-1985)
# [[Beau Garrett]] aktorea, modeloa (AEB 1982)
# [[Bega Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1511-1582)
# [[Begoña Villacís]] abokatua, politikaria (Madril 1977)
# [[Belén Funes]] film zuzendaria, gidoilaria (Bartzelona 1984)
# [[Blanca Álvarez Mantilla]] kazetaria (Madril 1931-2000)
# [[Blanca Catal%C3%A1n de Oc%C3%B3n y Gayol%C3%A1]] botanikaria (Aragoi, 1860-1904)
# [[Brittany Brewer]] saskibaloi-jokalaria (AEB 1997)
# [[Calypso Botez]] idazlea (Errumania, 1880-1933)
# [[Carlota Rosales]] margolaria (Madril 1872-1958)
# [[Carmen Caamaño Díaz]] ekintzaile politikoa (Madril 1909-2006)
# [[Carmen Santonja]] kantautorea, idazea, margolaria (Madril 1934-2000)
# [[Carmen Werner Vallejo]] dantzaria, koreografoa (Madril 1953)
# [[Carmina Virgili]] geologoa, politikaria (Bartzelona, 1927-2014)
# [[Cathay Williams]] esklaboa, militarra (AEB 1844-1893)
# [[Cecilia Álvarez Correa]] ingeniari industriala, politikaria (Kolonbia 1953)
# [[Charlotte de Turckheim]] aktorea, umoregilea (Frantzia 1955)
# [[Charlotte Scott]] matematikaria (Erresuma Batua, 1858-1931)
# [[Chékéba Hachemi]] aktibista, idazlea, 1. emakume diplomazialaria (Afganistan 1974)
# [[Christine Brennan]] kirol kazetaria (AEB, 1958)
# [[Christine Jorgensen ]] aktorea, aktibista (AEB 1926-1989)
# [[Claire Voisin]] matematikaria (Frantzia 1962)
# [[Clara Che Tórtola]] saskibaloi jokalaria (Valentzia 1997)
# [[Clara Isabel Francia]] kazetaria (Errioxa 1940)
# [[Clotilde Catal%C3%A1n de Oc%C3%B3n y Gayol%C3%A1]] entomologoa, poeta (Aragoi, 1863-1946)
# [[Concha Caballero]] politikaria (Baena, 1956 - Sevilla, 2015)
# [[Concha Michel]] abeslaria, ikertzailea (Mexico 1899-1990)
# [[Conchita Goyanes]] aktorea (Malaga 1946-Madril 2016)
# [[Conchita Montes]] aktorea (Sevilla 1914- Portugal 1994)
# [[Dámasa Cabezón]] pedagogo eta hezitzailea (Argentina, 1792 -Txile, 1861)
# [[Desirée de Fez]] kazetaria, idazlea, zinema kritikaria (Bartzeloa 1977)
# [[Diana Navarro]] abeslaria (Malaga 1978)
# [[Dilras Banu Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1622-1657)
# [[Dodo (komikigilea)|Dodo]] Frantziako komikigilea (Rabat, 1955)
# [[Dolores Correa Zapata]] idazlea (Mexiko 1853-1924)
# [[Dolores Jiménez Muro]] hezitzailea, iraultzailea (Mexiko 1848-1925)
# [[Édith Grattery]] Frantziako ilustratzaile eta komikigilea (Marseilla, 1960)
# [[Edith Lederer]] nazioarteko kazetaria (AEB, 1943)
# [[Elena Arizmendi Mejia]] idazle feminista (Mexiko, 1884-1949)
# [[Elena Martín Ortega]] psikologa eta irakaslea (Espainia 195??)
# [[Elena Santonja]] tb aurkezlea (Madril 1932-2016)
# [[Elena Torres Cuéllar]] lider iraultzailea (Mexiko 1893-1970)
# [[Elizabeth Bugie]] biokimikaria (AEB, 1920-2001)
# [[Elsa von Freytag-Loringhoven|lsa von Freytag-Loringhoven]] Artista (Alemania, 1874-1927)
# [[Emily Bisharat]] legelaria (Jordania, 1913-2004)
# [[Encarnación Cubas Báez]]
# [[Enriqueta Morales]] hezitzailea eta erizain feminista (APanama, 1891-1986)
# [[Estelle Ramey]] endokrinologo, feminista (AEB, 1917-2006)
# [[Ethel Arnold]] kazetari, idazle eta hizlari, emakumeen sufragioaren aldeko aktibista (Britainia Handia 1865- 1930)
# [[Eugénie Brazier]] sukaldaria (Frantzia 1895-1977)
# [[Eunice Odio]] poeta (Costa Rica 1919- exiko 1974)
# [[Fatoumata K%C3%A9b%C3%A9]] astrofisikaria, hezitzailea (Frantzia, 1985)
# [[Fereshteh Ahmadi]] eleberrigilea (Iran 1972)
# [[Florence Cestac]] Frantziako komikigilea
# [[Florence Farmborough]] argazkilaria , idazlea (Britainia, 1887-1978)
# [[Florencia Serranía Soto]] ingeniari mekanikoa (Mexiko 1963)
# [[Franca Rame]] aktorea, idazlea, politikaria (Italia 1929-2013)
# [[Frances Jolliffe]] aktorea (AEB, 1873 – 1925)
# [[Gemma Cuervo]] aktorea (Bartzelona 1934)
# [[Gertrude Mary Woodward]] ilustratzailea (Britainia, 1854-1939)
# [[Greta Fernández]] aktorea (Bartzelona 1995)
# [[Gulbadan Begum]] biografoa, poeta, printzesa (Mogol Inperioa 1523-1603)
# [[Hamida Banu Begum]] enperatriza (Mogol inperioa 1527-1604)
# [[Hedwig Bleuler-Waser]] sufragista (Zurich, 1869 - Zollikon, 1940)
# [[Hiromi Uehara]] piano-jolea (Japonia 1979)
# [[Ifigenia Martinez]] ekonomialaria, politikaria (Mexiko 1930)
# [[Ingibjörg H. Bjarnason]] sufragista, irakaslea, artista eta politikaria (Islandia, 1867-1941)
# [[Inma Serrano]] kantautorea (Alacant 1968)
# [[Isa Duque]] psikologoa, sexologoa (Zaragoza, 1985)
# [[Isabel Andreu de Aguilar]] sufragista,ekintzailea (Puerto Rico, 1887-1948)
# [[Isabel Tenaille]] tb aurkezlea (Madril 1951)
# [[Isabella Mamani|Isabella Brunilda Mamani]] iamara abokatua eta politikaria (Txile, 1988)
# [[Itelvina Massioli]] pedagogo feminista (Brazil, XX. mendea)
# [[Jahanara Begum]] printzesa, poeta (Mogol Inperioa 1614-1681)
# [[Jahanzeb Banu Begum]] printzesa (Mogol Inperioa 1649-1705)
# [[Jan Goodwin]] idazlea eta ikerketa kazetaria (AEB, 1948)
# [[Jane Brigode]] politikaria (Belgika, 1870-1952)
# [[Janeane Garofalo]] komediantea, aktorea (AEB 1964)
# [[Jeanne Córdova]] idazlea, lesbiana aitzindaria (Alemania/AEB 1948-2016)
# [[Jojo Moyes]] kazetaria, idazlea (EB 1969)
# [[Juana Belén Gutiérrez de Mendoza]] hezitzailea, sufragista (Mexiko 1875- 1942)
# [[Julia Piaton]] aktorea (Frantzia 1985)
# [[June Carmona]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 2005)
# [[Karla Jay]] idazlea, ikertzailea (AEB 1947)
# [[Kathryn Bertine]] kirolaria, aktibista eta idazlea (AEB, 1975)
# [[Kelly McEvers]] kazetaria, gerrako korrespontsala (AEB, 1970)
# [[La Niña de La Puebla]] abeslaria (Sevilla 1908-Malaga 1999)
# [[Laia Raventós Roig]]saskibaloi jokalaria (Bartzelona 1997)
# [[Laura Aliaga]] saskibaloi jokalaria (Alacant 1994)
# [[Laura Granados]] kantautorea (Cádiz 1966)
# [[Laura Juliana Ramírez Ruiz]] ilustratzailea, komunikatzalea eta sortzailea (Mexiko...)
# [[Lila Clunas]] sufragisa (Eskozia, 1875-1968)
# [[Lisa Gherardini]] noblea, Mona Lisa (Florentzia 1479-1542)
# [[Louise Weiss]] idazlea, politikaria (Frantzia 1893-1983)
# [[Lucía Gil]] abeslaria, aktorea (Madril 1998)
# [[Luz Vidal]] Sindikalista, politikaria, maputxea (Txile, 1973)
# [[Maite Cazorla]] saskibaloi jokalaria (Kanariak 1997)
# [[Malagako emakumeen kartzela zaharra]] (1937-1954)
# [[Manolita Piña]] artista (Uruguai, 1883-1994)
# [[Mara Goyanes]] aktorea (Madril 1942-2006)
# [[Margaret Ogola]] pediatra, idazlea (Kenya, 1958-2011)
# [[Maria Angela Ardinghelli]] Itzultzailea, matematikaria, fisikaria (Italia, 1728-1825)
# [[Maria Cederschiöld]] kazetaria eta sufragista (Suedia, 1856-1935)
# [[María del Refugio García]] maistra, sufragista (Mexiko 1889-1973)
# [[María Dolores Medina]] kristau erlijiososa (Mexiko 1860- 1925)
# [[María José Goyanes]] aktorea (Madril 1948-)
# [[María Luisa Ponte]] aktorea (Valladolis 1918-Madril 1996)
# [[María Parrado]] abeslaria (Cádiz 2001)
# [[María San Juan]] kazetaria (Asturias 1963)
# [[María Villalón]] abeslaria (Malaga 1989)
# [[Marie Ange Guillaume]] kazetari, idazle eta gidoilaria (Frantzia, 1945)
# [[Marjory Warren]] geriatra (Erresuma Batua, 1897-1960)
# [[Marta Hermida]] saskibaloi jokalaria (Madril 1997)
# [[Martha Jungwirth]] margolaria (Austria 1940)
# [[Maruja Callaved]] tb aurkezlea (Huesca 1921-Madril 2018)
# [[Mary Fields]] esklaboa, 1. postari afroamerikarra (AEB 1832-1914)
# [[Mary Garden]] opera abeslaria (Eskozia, 1874-1967)
# [[Mary J. Rathbun]] zoologoa (AEB, 1860-1943)
# [[Mazie E. Clemens]] Lehen Mundu Gerrako korresponsala (AEB, 1890-1952)
# [[Mélanie Auffret]] film zuzendaria, gidoilaria Frantzia, XX. mendea)
# [[Mercedes Gómez Otero]] preso komunista (Madril 1915-?)
# [[Meredith Monroe]] aktorea (AEB 1969)
# [[Mimí Muñoz]] aktorea (Espainia 1914-1987)
# [[Mireia Hernández]] igeriketa sinkronizatuko kirolaria (Espainia 2002)
# [[Modesta Sanginés Uriarte]] idazle eta musikagilea (Bolivia, 1832-1887)
# [[Mumtaz Mahal]] enperatriza (Mogol Inperioa 1593-1631)
# [[Nadira Banu Begum]] printzesa (India 1618-Pakistan 1659)
# [[Nathalie Roques]] Frantziako idazlea eta komikigilea
# [[Nika Shakarami]] manifestari desagertu eta hila (Iran 2005-2022)
# [[Nina Stemme]] sopranoa (Suedia 1963)
# [[Niña de Antequera]] abeslaria (Malaga 1921-Sevilla 1972)
# [[Noora Niasari]] zinema zuzendari eta gidoilaria (Teheran)
# [[Nur Jehan]] enperatriza, poeta (Kandahar 1577-Lahore 1645)
# [[Olga Bancic]] ekintzaile komunista judua (Errumania 1912- Alemnia 1944)
# [[Olga Skorojodova]] zientzialaria, hezitzailea (SESB, 1911-1982)
# [[Paquita Rico]] aktorea (Sevilla 1929-2017)
# [[Park Wan Suh|Park Wan Sun]] idazlea (Korea, 1981-2011)
# [[Pasión Vega]] abeslaria (Madril 1976)
# [[Paula Cons]] dokumental- eta film zuzendaria (Coruña 1976)
# [[Paula Dalli]] abeslaria, aktorea, idazlea (Alacant 1993)
# [[Petra Herrera]] gizon gudari mozorrotua (Mexiko 1887-1917)
# [[Petronila Riquelme]] Bernardo O'Higgins.en alaba mestizoa (Los Angeles, Txile, 1808? - Valparaiso, 1870)
# [[Piedad Bonnett]] idazlea, poeta (Kolonbia, 1951)
# [[Piedad de la Cierva]] zientzialaria (Murtzia, 1913-2007)
# [[Pilar Muñoz]] aktorea (Madril 1911-1980)
# [[Randi Blehr]] sufragista (Norvegia, 1851-1928)
# [[Rhea Durham]] modeloa (AEB 1978)
# [[Roberta Cowell]] lasterketa- eta borroka-pilotua, 1. Emakume trans britainiarra (EB 1918-2011)
# [[Rocío Molina Cruz]] dantzaria, koreografoa (Malaga 1984)
# [[Rosario Robles]] politikaria (Mexiko 1956)
# [[Rose Mbowa]] idazlea, feminista (Uganda 1943-1999)
# [[Roshanara Begum]] printzesa, poeta (Mogol Inperioa 1617-1671)
# [[Ruja Ignatova]] iruzurgilea (Bulgaria/Alemania 1980)
# [[Ruqaiya Sultan Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1542-1626)
# [[Ruth Sager]] genetista (AEB, 1918-1997)
# [[Sadie Kneller Miller]] kazetaria (AEB, 1867-1920)
# [[Salima Sultan Begum]] poeta, enperatriza (India 1539- Mogol Inperioa 1612)
# [[Sálvorako emakume heroiak]] erreskatea, Galizia 1921.01.02
# [[Samantha Gilabert]] abeslaria (Alacant 1994)
# [[Sarah Moon]] argazkilaria (Frantzia, 1941)
# [[Sarina Esmailzadeh]] manifestari nerabe erahila (Iran 2006-2022)
# [[Segoviako kartzela zaharra]] emakumeen kartzela (1946-1956)
# [[Soledad Miranda]] aktorea, abeslaria (Sevilla 1943-Portugal 1970)
# [[Sonia Montecino|Sonia Montecinco]] aimara ikertzaile, antropologoa, idazlea (Txile, 1954)
# [[Sophia Delza]] dantzaria, idazlea (AEB, 1903-1996)
# [[Stacey Kent]] abeslaria (AEB 1968)
# [[Suzanne Corkin]] neurozientzialaria (AEB, 1937-2016)
# [[Svetlana Mojsov]] biokimikaria (Jugoslavia 1947)
# [[Tebello Nyokong]] Kimikaria (Hegoafrika, 1951)
# [[Teresa Nieto]] dantzaria, koreografoa (Tanger 1953)
# [[Thea Sharrock]] antzerki eta film zuzendaria (EB 1976)
# [[Vainica Doble]] musika bikotea (1971-2000)
# [[Van Buren ahizpak]] moto bidaiariak, AEB 1916
# [[Vera Peters]] onkologoa (Kanada, 1911-1993)
# [[Vicky Lagos]] aktorea (Madril 1938)
# [[Victoria Teijeiro]] aktorea, irakaslea (Coruña 1974)
# [[Victorina Bridoux]] poeta eta eleberrigilea (Manchester, 1835-San Cruz Tenerifekoa, 1862)
# [[Virginia Grütter]] poeta, aktorea (Costa Rica 1929-2000)
# [[Yolanda Retter]] liburuzaina, idazlea (AEB 1948-2007)
# [[Zeb-un-Nisa Begum]] printzesa poeta (Mogol Inperioa 1638-1702)
# [[Zena Tooze]] biologo, ekologista (Kanada, 1955)
# [[Zenana]] emakumeen etxe zatia (India XII. mendea)
# [[Zoe Ducós]] aktorea, gidoilaria (Argentina 1928-Venezuela 2002)
# [[Zulma Brandoni de Gasparini]] paleontologoa (Argentina, 1944)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''maiatza''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Ormatza Imatz]] '''SORTUA''' sexologoa (Bakio, 1967)
# [[Aitziber González García]] '''SORTUA''' arkeologoa, ikertzailea (Gasteiz 1991)
# [[Alaitz Arenzana]] ----'''SORTUA''' artista eta zinemagilea (Bilbo, 1976)
# [[Amaia Barrena García]] ----'''SORTUA'''idazlea, poeta (Basauri, 1989)
# [[Esti Ansotegi Guruziaga]] ----'''SORTUA''' psikologoa (Zornotza, 1976)
# [[Itziar Sapsootham]] '''SORTUA''' geografoa eta ikertzailea (Eibar, 1986)
# [[Lucia Arrube]] '''SORTUA'''erraketista (Iurreta, 1923 - Zornotza, 2012)
# [[Margarita Unzalu Arana]] ----'''SORTUA''' idazlea (Durango, 1892-1973)
# [[Rosa Hernández (artista)]] ----'''SORTUA''' eskultorea eta margolaria (Tenerife, 1955)
# [[Sama Bilbao]] '''SORTUA''' ingeniari industriala eta irakaslea (Bilbo 1961)
# [[Agnes Baden-Powell]] Nesken eskaut talde sortzailea (Ingalaterra 1858-1945)
# [[Aim%C3%A9e Antoinette Camus]] botanikaria (Frantzia, 1879-1965)
# [[Alejandra Rodríguez]] kazetaria, abokatua, 60 urteko Miss Buenos Aires 2024 (Argentina 1963)
# [[Alice Recoque]] informatikaria (Aljeria 1929- Frantzia 2021)
# [[Alicia Machado]] aktorea, Miss Unibertso 1996 (Venezuela 1976)
# [[Alison Hargreaves]] alpinista (EB, 1962-K2, 1992)
# [[Amalia Miranzo]] politikaria eta irakaslea (Cuenca, 1939-2014)
# [[Amelia Vega]] abeslaria, enpresaburua, Miss Unibertso 2003 (Dominikar Errepublika 1984)
# [[Ana de Mendoza de la Vega]] noblea (Valladolid 1554-Guadalajara 1633)
# [[Ana García Carías]] abokatua, lehen dama (Honduras 1968)
# [[Ana Sofía Henao]] modeloa, idazlea, ilustratzailea (Kolonbia, 1982)
# [[Andrea Meza]] Miss Unibertso 2020 (Mexiko 1994)
# [[Anita Conti]] ozeanografoa (Frantzia, 1899-1997)
# [[Anna Cruz]] saskibalioi jokalaria (Bartzelona 1986)
# [[Anna Montañana]] saskibaloi jokalari ohia, entrantzailea (Valentzia 1980)
# [[Anna Pazos]] idazlea (Bartzelona 1991)
# [[Anna Roig Serra]] fisikaria (Katalunia, 1962)
# [[Anne Marie Braafheid]] Miss Unibertsoko 1. Finalista beltza (Surinam 1947)
# [[Anne-Laure Folly]] zinema zuzendaria (Togo, 1954)
# [[Annie Fratellini]] aktorea, pailazoa (Frantzia, 1932-1997)
# [[Ánxela Loureiro]] poeta, idazlea eta abeslaria (Ferrol, 1956)
# [[Barbara May Cameron]] argazkilaria, poeta, idazlea eta giza eskubideen aldeko ekintzailea (AEB, 1954 - 2002ko)
# [[Barbara Sepúlveda|Barbara Sepulveda]] feminista abokatua (Santiago, 1985)
# [[Beatriz Bernal]] Espainiako 1. emakume idazlea (Valladolid 1501/1504- 1562/1586)
# [[Beatriz Domínguez-Gil]] medikua, nefrologoa (Coruña 1971)
# [[Beatriz Sarlo]] idazlea (Argentina, 1942)
# [[Begoña Etayo Ereña]] Euskal Herriko feminista (Bilbo, 1958)
# [[Betty Molesworth]] botanikaria (Zeelanda Berria, 1913-2002)
# [[Bolette Berg]] argazkilaria (Norvegia, 1872-1944)
# [[Brook Lee]] modeloa, Miss Unibertso 1997 (AEB 1971)
# [[Camila Kater]] film zuzendaria (Brasil 1990)
# [[Carla Nieto]] aktorea (Girona 1983)
# [[Carmen Díez de Rivera]] politikaria (Madril 1942-1999)
# [[Carmen Villalobos]] aktorea (Kolonbia 1983)
# [[Carolyn Steel]] arkitektoa, idazlea, ikertzailea eta unibertsitateko irakasle ingelesa (Londres ?)
# [[Catalina de Mendoza y Sandoval]] noblea (Granada 1916-1686)
# [[Catherine Peñán]] patinatzailea (Santiago, 1989)
# [[Catriona Gray]] Miss Unibertso 2018 (Australia 1994)
# [[Cecil Dorrian]] gerrako korrespontsala (AEB, 1882-1926)
# [[Cg'ose Ntcox'o]] artista (Botswana, 1950-2013)
# [[Chefa Alonso]] musikagilea (Coruña 1955)
# [[Clara Roquet]] zinema zuzendaria eta gidoilaria (1988)
# [[Clara Stauffer]] espioia, falangekoa (Madril 1904-984)
# [[Concepción Dancausa]] politikaria, funtzionarioa (Burgos 1952)
# [[Corina Smith]] abeslaria, aktorea (Venezuela 1991)
# [[Cristina Ruiz Ortega]] exekutiboa (Espainia 1970)
# [[Cynthia Elbaum]] fotokazetaria (AEB, 1966-1994)
# [[Dana Randall]] informatikaria (AEB 1968)
# [[Da'Vine Joy Randolph]] aktorea, kantaria (AEB 1986)
# [[Demi-Leigh Nel-Peters]] enpresaburua, Miss Unibertso 2017 (Hegoafrika 1995)
# [[Denise Ferreira da Silva]] filosofoa eta artista (Brasil, 1963)
# [[Denise Quiñones]] aktorea, Mis Unibertso 2001 (Puerto Rico 1977)
# [[Dominga Neculmán]] zeramikagilea (Walmapu, 1937-2022)
# [[Dorothy Liddell]] arkeologoa (Erresuma Batua, 1890-1938)
# [[Eden Golan]] abeslaria (Errusia/Israel 2003)
# [[Ekaterina Zelenko]] hegazkinlari militarra (Errusia 1916-1941)
# [[Elisa Aguilar]] saskibaloi jokalaria (Madril,1976)
# [[Elisabeth Ohlson Wallin]] argazkilaria (Suedia 1961)
# [[Eliza Ruhamah Scidmore]] idazlea, argazkilaria (AEB 1856-1928)
# [[Elizabeth Gould Bell]] medikua eta sufragista (Erresumna Batua, 1862-1934)
# [[Elizabeth McCombs]] 1. emakume parlamentaria (Zeelanda Berria 1873-1935)
# [[Elsa Donaire Malagelada]] saskibaloi jokalaria (Girona, 1979)
# [[Emily Stowe]] medikua (Kanada, 1831-1903)
# [[Encarnación Alzona]] historilaria eta sufragista (Filipinak, 1895-2001)
# [[Enriqueta_Sèculi]] pedagoga, kirolaria eta feminista (Bartzelona, 1897-1976)
# [[Ericka Ñanco]] ekintzailea eta politikari maputxea nén (Walmapu, 1992)
# [[Esther Hill]] arkitektoa (Kanada, 1895-1985)
# [[Eugenie Clark]] iktiologoa (AEB, 1922-2015)
# [[Evaluna Montaner]] aktorea, kantaria (Venezuela 1997)
# [[Felisa Rincón de Gautier]] politikaria (Ameriketako Estatu Batuak, 1897-1994)
# [[Fernanda García Lao]] idazlea (Argentin/ Espainia 1966)
# [[Francisca Linconao]] lider maputxea (Walmapu, 1958)
# [[Fuencisla Clemares]] exekutiboa (Madril 1974)
# [[Gabriela Isler]] modeloa, Miss Unibertso 2013 (Venezuela 1988)
# [[Gabriela Mandujano]] sufragista, politikaria (Txile 1902-1984)
# [[Gidaritza]] neskato-eskaut taldeen mugimendua
# [[Gloria Diaz]] modeloa, Miss Unibertso 1969 (Filipinak 1951)
# [[Grettell Valdez]] aktorea (Mexiko 1976)
# [[Gwendolyn Lizarraga]] ekintzailea, politikaria eta enpresa burua (Belize, 1901-1975)
# [[Hanna Sheehy-Skeffington]] sufragista eta nazionalista (Irlanda, 1877-1946)
# [[Harnaaz Sandhu]] Miss Unibertso 2021 (India 2000)
# [[Harriet Chalmers Adams]] esploratzailea, argazkilaria (AEB 1875-Frantzia 1937)
# [[He Zehui]] fisikari nuklearra (Txina, 1914-2011)
# [[Herminia Aburto Colihueque|Herminia Aburto]] lider maputxea
# [[Huda Akil]] neurozientzialaria (Siria-AEB, 1945)
# [[Inma Rubiales]] idazlea (Badajoz 2002)
# [[Inmaculada Rodríguez-Piñero]] politikaria (Madril 1958)
# [[Iris Mittenaere]] modeloa, Miss Unibertso 2016 (Frantzia 1993)
# [[Iris van Herpen]] moda diseinatzailea (Herbehereak 1984)
# [[Isabel de Liaño]] idazlea (Valladolid XVI. Mendea-XVII. mendea)
# [[Isabel dos Santos]] ekonomialaria, aberatsa (Errusia/Angola 1973)
# [[Isabel Millé Giménez]] ikertzailea, liburuzaina, poeta (Almeria 1894- 1990)
# [[Isabel Ov%C3%ADn Camps]] kimikaria, irakaslea (Sevilla, 1887-1972)
# [[Ivette María Tato]] igerilaria (Bartzelona 1975)
# [[Janet Rowley]] genetikaria (AEB, 1925-2013)
# [[Jayne Atkinson]] aktorea (EB/AEB 1959)
# [[Jennifer Hawkins]] modeloa, Miss Unibertso 2004 (Australia 1983)
# [[Joanna Haigh]] fisikaria (Erresuma Batua, 1954)
# [[Josefa Tito Recalde]] enpresaburua (Donostia, 1802-1858)
# [[Josephine Cecilia Diebitsch Peary]] esploratzaile aitzindaria (AEB 1863-1955)
# [[Júlia Bacardit]] idazlea (Bartzelona 1991)
# [[Juliane Koepcke]] zoologoa (Peru-Alemania, 1954)
# [[Juliette Gordon Low]] Espainian eta Kuban neska eskaut taldeen sortzailea (AEB 1860-1927)
# [[Justine Pasek]] artista, 2. Miss Unibertso 2002 (SESB/Panama 1979)
# [[Karina Riquelme Viveros]] abokatu maputxea (Walmapu, 1981)
# [[Kate Sessions]] botanikaria (AEB, 1857-1940)
# [[Kate Swift]] idazlea, editorea (AEB 1923-2011)
# [[Katharine Blunt]] kimikaria, nutrizionista (AEB, 1876-1954)
# [[Kathleen Cruise O'Brien]] sufragista eta irakaslea (Irlanda, 1886-1938)
# [[Kimberley Tell]] aktorea, abeslaria (Lanzarote 1989)
# [[Kimberly Dozier]] kazetaria, gerrako korrespontsala (AEB,1966)
# [[Kimera (abeslaria)]] (Hego Korea 1954)
# [[Kirsten Vangsness]] aktorea, gidoilaria (AEB 1971)
# [[Laia Palau]] saskibaloi jokalaria (Bartzelona 1979)
# [[Laura Aguilar]] argazkilaria (AEB, 1958-2018)
# [[Laura Gil]] saskibaloi jokalaria (Murtzia 1992)
# [[Lauren Groff]] idazlea (AEB 1962)
# [[Lea Gabrielle]] kazetaria, diplomatiko ohia, hegazkinlaria (AEB,1975)
# [[Lidia Lopujova]] dantzaria (Errusia, 1892-1981)
# [[Liliana Ancalao]] poeta, irakasle maputxea (Walmapu, 1961)
# [[Lisa Randall]] fisikaria (AEB 1962)
# [[Liubov Sóbol]] apolitikaria, ekintzailea (Errusia 1987)
# [[Lola Glaudini ]] aktorea (AEB 1971)
# [[Louise Gavan Duffy]] sufragista eta nazionalista (Niza, 1884 - Dublin, 1969)
# [[Luisa Mendoza y Mendoza]] noblea (1582-Nadril 1619)
# [[Luna Pamies]] aktorea (Alacant, 2003)
# [[Lydia Davis]] idazlea (AEB, 1947)
# [[Małgorzata Szumowska]] film zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Polonia 1973)
# [[María Abrisqueta de Zulueta]] Espainian eta Kuban neska-eskaut taldeen sortzailea (Donostia 1911-1992)
# [[Maria Bellido]] heroia (Jaen 1755-1809)
# [[María Catrileo|Maria Catrileo]] hizkuntzalari maputxea (Walmapu, 1944)
# [[María de Mendoza y Fonseca]] noblea, arte-bildumagilea (Espainia 1516-1580)
# [[María Dolores Dancausa]] bankaria, exekutiboa (Burgos 1959)
# [[María Gómez de Sandoval y Torres de Navarra]] noblea (?- 19)
# [[María José García Beato]] legelaria, bankaria, exekutiboa (Kordoba 1965)
# [[Maria Koepcke]] ornitologoa (Alemania-Peru, 1924- 1971)
# [[María La Ribot]] koreografoa (Madril 1962)
# [[María Martinón Torres]] Medikua, antropologoa (Orense, 1974)
# [[Maria Rúbies]] maistra eta politikaria (Leida, 1932-1983)
# [[Maria Tereza Jorge P%C3%A1dua]] ekologoa (Brasil, 1943)
# [[Marie Høeg]] sufragista eta argazkilaria (1866-1949)
# [[Marie Pape-Carpantier]] pedagoga eta feminista frantziarra (Frantzia 1815 - 1878)
# [[Marina Geli]] medikua, politikaria (Girona 1958)
# [[Marta Alonso]] onkologo ikertzailea (Lodosa 1974)
# [[Marta Fernández (saskibaloi-jokalaria)]] (Bartzelona,1981 19)
# [[Marta Vergara]] sufragista, idazlea (Txile 1898- 1995)
# [[Marta Xargay]] saskibaloi jokalaria (Girona 1990)
# [[Martha Vasconcellos]] modeloa, Miss Unibertso 1968 (Brasil 1948)
# [[Mary Lowndes]] artista eta sufragista (Dorset, 1856 - Londres, 1929)
# [[Maud Bonneaud]] margolaria (Limoges, 1921-Madril, 1991)
# [[Maya Moore]] saskibaloi jokalaria (AEB 1989)
# [[Melba Roy Mouton]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1929-1990)
# [[Mélodie Nakachian]] ume bahitua, psikologoa (AEB 1982)
# [[Mencía de Mendoza]] noblea, arte-bildumagilea (Guadalajara 1508-Valentzia 1554)
# [[Mercè Arànega]] aktorea (Agentina/Katalunia 1957)
# [[Meri Te Tai Mangakāhia]] sufragista (Zeelanda Berria, 1868-1920)
# [[Mónica López (aktorea)]] (Kanariak 1969)
# [[Mpule Kwelagobe]] aktibista, Miss Unibertso 1999 (Bostwana 1979)
# [[Nabila Espanioly]] aktibista, pedagogoa, feminista (Israel 1955)
# [[Nandipha Mntambo]] eskultorea eta artista (Hegoafrika, 1982)
# [[Nanna Aakjær|Nanna Aakjaer]] eskultorea eta sufragista (Danimarka, 1874-1962)
# [[Natalia Torrente]] kirol kazetaria (Madril 1984)
# [[Natividad Almeda-López|Natividad Almeda Lopez]] legelaria (Filipinak, 1892-1977)
# [[Natividad Llanquileo]] Abokatua eta politikari maputxea (Walmapu, 1984)
# [[Neri Oxman]] arkitektoa, diseinatzailea, irakaslea (Israel/AEB 1976)
# [[Nettie Honeyball]] futbolaria (Londres 1871- Argentina XX. mendea))
# [[Oksana Fiodorova]] abeslaria, polizia, Miss Unibertso 2002 (Errusia 1977)
# [[Olga Poblete]] irakaslea, gizarte buruzagia (Txile 1908-1999)
# [[Olha Kobylianska]] idazlea (Ukraina 1863-Errumania 1942)
# [[Olivia Culpo]] influencerra, Miss Unibertso 2012 (AEB 1992)
# [[Oracene Price]] tenis entrenatzailea (AEB 1952)
# [[Orna Grumberg]] informatikaria (Israel 1952)
# [[Paget Brewster]] aktorea (AEB 1969)
# [[Patricia Dauder]] artista (Bartzelona, 1973)
# [[Patricia Goldman-Rakic]] neurologoa (AEB, 1937-2003)
# [[Patricia Manterola]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1972)
# [[Patsy Adam-Smith]] idazlea, historialaria (Australia 1924-2001)
# [[Paula Painén Calfumán|Paula Paiñén Calfuman]] Kultura maputxearen ordezkaria (Walmapu, 1931)
# [[Paulina Vega]] enpresaburua, Miss Unibertso 2014 (Kolonbia 1993)
# [[Pia Wurtzbach]] enpresaburua, Miss Unibertso 2015 (Alemania/Filipinak 1989)
# [[Pilar Belzunce de Carlos]] mezenasa (Filipinak, 1925-Donostia, 2015)
# [[Pilar Martín Gila]] idazlea (Segovia 1962)
# [[Queralt Casas]] sakibaloi jokalaria (Girona 1992)
# [[Ramona Reyes]] emagin eta politikari maputxea (Txile, 1967)
# [[R'Bonney Gabriel]] Miss Unibertso 2022 (AEB 1994)
# [[Rebeca Jiménez]] abeslaria (Segovia 1975)
# [[Rivka Oxman]] arkitekto, ikertzailea, irakaslea (Israel 1950)
# [[Robyn Davidson]] idazlea (Australia 1950)
# [[Rochelle Aytes]] aktorea, modeloa (AEB 1976)
# [[Rosa Serra]] eskultorea (Vic, 1944)
# [[Rosa Smith Eigenmann]] iktiologoa (AEB, 1858-1947)
# [[Rose Kennedy|Rose Kenedy]] filantropoa (AEB, 1890-1995)
# [[Rosita Ferrer]] Kopla kantaria eta egilea (Bartzelona,1935)
# [[Safi Faye]] zinema zuzendaria (Senegal, 1934-2023)
# [[Samara de Córdova]] aktore eta idazlea (Guatemala, 1923-2015)
# [[Sasha Waltz ]] dantzaria, koreografoa (Alemania 1963)
# [[Semiha Berksoy]] opera abeslaria (Turkia, 1910-2004)
# [[Séverine Vidal]] idazlea (Frantzia, 1969)
# [[Sheynnis Palacios]] kazetaria, Miss Unibertso 2023 (Nikaragua 2000)
# [[Silvia Palumbo]] kantautorea (Argentina 1961)
# [[Soledad Bacarreza]] psikologo eta kirol kazetaria (Santiago, 1969)
# [[Sonsoles de Icaza]] aristokrata, Balentziagaren musa (Avila 1914- Madril 1996)
# [[Valentina Pinelo]] moja idazlea (Sevilla XVI. Mendea-XVII. mendea)
# [[Vanisha Mittal]] aberatsa, enpresaburua (India 1980)
# [[Verónica Figueroa Huencho|Veronica Figueroa Huencho]] irakasle eta politikari maputxea (Santiago, 1974)
# [[Virginia Cowles]] gerrako idazlea eta kazetaria (1910-1983)
# [[Yehni Djidji|Yenni Djidji]] idazlea eta blogaria (Boli Kosta, 1988)
# [[Yuri Kochiyama]] ekintzailea (AEB 1921-2014)
# [[Zofia Stryjeńska]] margolaria (Krakovia 1891-Geneva 1976)
# [[Zozibini Tunzi]] Miss Unibertso 2019 (Hegoafrika 1993)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''Apirila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Irati Cuadrado Noain]] ef--'''SORTUA''' iraupen eskalatzailea (Burlata, 2001)
# [[Juana Cortés Amunarriz]] ----'''SORTUA''' idazlea (Hondarribia, 1966)
# [[Nerea Intxausti Castiñeira]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Pasai Donibane, 2000)
# [[Abigail eta Brittany Hensel]] maistrak, biki siamdar bizefalikoak (AEB 1990)
# [[Adelaida Avagyan]] medikua, ikertzailea (Armenia-AEB, 1924-2000)
# [[Adelina Jiménez Jiménez]] maistra ijitoa (1945)
# [[Adriana Hoffmann]] biologoa (Txile 1940)
# [[Agnès McLaren]] medikua, sufragista (EB 1837-Frantzia 1913)
# [[Aida Fern%C3%A1ndez R%C3%ADos]] biologoa, ozeanografoa (Galizia, 1947-2015)
# [[Akiko Kojima]] modeloa, Miss Unibertso 1959 (Japonia 1936)
# [[Amelia Cuñat Monleon]] marrazkilaria, zeramikaria (Valentzia 1878-1946)
# [[Amparo Muñoz]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso (Malaga 1954-2011)
# [[Amparo Navarro Giner]] maistra (Valentzia, 1900-1986)
# [[Ana Jaren]] ilustratzailea (Sevilla 1985)
# [[Ane Campos]] futbolaria (Getaria, 1999)
# [[Angela Marinescu]] poeta (Errumania 1941-2023)
# [[Anna Callender Brackett]] filosofa eta feminista estatubatuarra (EEUUko Bostonen, 1836-1911)
# [[Anna Güell Torne]] aktorea (Katalunia 1961)
# [[Anna Kolbrún Árnadóttir|Anna Kolbrún]] maistra eta politikaria (1970-2023)
# [[Anna Munro]] sufragista (EB 1881-1962)
# [[Anna Turbau]] argazkilaria (Bartzelona 1949)
# [[Anne Knight]] sufragista (BH 1786-1862)
# [[Anne Marie Pohtamo]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso (Finlandia 1955)
# [[Apasra Hongsakula]] modeloa, Miss Unibertso 1965 (Thailandia 1947)
# [[Armi Kuusela]] filantropoa, 1. Miss Unibertso (Finlandia 1934)
# [[Axelle Kabou]] idazlea (Kamerun, 1955)
# [[Aya Nakamura]] abeslaria (Frantzia, 1995)
# [[Barbara Blomberg]] dama, Karlos I.aren maitalea, Joan Austriakoaren ama (Alemania 1527-Kantabria 1597)
# [[Barbara Canepa]] Italiako komikigilea (Genoa, 1969)
# [[Barbara Foxley]] pedagogoa, sufragista (EB 1860-1958)
# [[Bárbara Palacios]] idazlea, Miss Unibertso 1986 (Madril/Venezuela 1963)
# [[Beatriz Iribarne Sánchez]] maistra eta ekintzailea (Almeria, 1942)
# [[Begoña Muruaga Laca]] filologoa, euskara teknikaria (Bermeo 1953)
# [[Bernadette Sanou Dao]] idazlea (Burkina Faso)
# [[Berry Berenson]] argazkilaria, aktorea (AEB 19)
# [[Bertha Gxowa]] politikaria eta ekintzailea (Hegoafrika, 1934-2010)
# [[Betty Lou Raskin]] kimikaria (AEB, 1924-2010)
# [[Bienvenida Sarmiento]] maistra (Argentina, 1804-1900)
# [[Camille Paglia]] kritikari soziala, idazlea (AEB 1947)
# [[Cándida Antonia Bueno Iso|Cándida Antonia Bueno]] maistra fusilatua (Zaragoza, 1912-1936)
# [[Carme Giralt Roses]] hezitzailea (Bartzelona 1940-2022)
# [[Carmen Delgado Vicente|Carmen Delgado]] Maistra eraila (Salamanca, 1899-1936)
# [[Carmen Guillén Lorente]] historialaria, ikertzailea, irakaslea (Murtzia 1988)
# [[Carmen Mola]] idazle taldea (Espainia, 2018)
# [[Carol Morris]] modeloa, Miss Unibertso 1956 (AEB 1936)
# [[Carroll Baker]] aktorea (AEB 1931)
# [[Cecilia Bolocco]] aurkezlea, Miss Unibertso 1987 (Txile 1965)
# [[Chantal van den Heuvel]] Belgikako idazlea
# [[Christiane Martel]] aktorea, Miss Unibertso 1953 (Frantzia 1935)
# [[Cirila Ubaldina García Díaz]] maistra eraila (Salamanca, 1893-1936)
# [[Clara Ragaz]] maistra, feminista (Suitza, 1894-1957)
# [[Clementia Taylor]] sufragista (EB 1810-1908)
# [[Corinna Tsopei]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1964 (Grezia 1944)
# [[Dayanara Torres]] idazle, abeslari, modeloa, Miss Unibertso 1993 (Puerto Rico 1974)
# [[Deborah Carthy-Deu]] modeloa, enpresaburua, Miss 1985 (Puerto Rico 1966)
# [[Debra Lafave]] maistra, estuproz kondenatua (AEB 1980)
# [[Delia Zapata Olivella]] dantzaria, irakaslea (Kolonbia 1926-2001)
# [[Denise Affonço]] idazlea (Kanbodia, 1944)
# [[Dia Mirza]] modeloa, aktorea, ekoizlea (India 1981)
# [[Djaili Amadou Amal]] idazlea (Kamerun, 1975)
# [[Dorothea Pertz]] botanikaria (EB 1859-1939)
# [[Duygu Asena]] idazlea (Turkia 1946-2006)
# [[Edith Ayrton]] idazlea, sufragista (EB 1879-1945)
# [[Edith Picton-Turbervill]] sufragista (EB 1872-1960)
# [[Edith Rebecca Saunders]] genetista (EB 1865-1945)
# [[Ela Gandhi]] politikaria (Hegoafrika, 1940)
# [[Eleanor Coppola]] dokumentalgilea, idazlea (AEB, 1936-2024)
# [[Elena Mendoza]] musikagilea (Sevilla 1973)
# [[Elisabetta Gnone]] idazle eta kazetari italiarra (Genova, 1965)
# [[Elizabeth Pease Nichol]] sufragista (EB 1807-1897)
# [[Emmeline Pethick-Lawrence]] sufragista (EB 1867- 1954)
# [[Estée Lauder]] kosmetika-enpresaburua (AEB 1906-2004)
# [[Esther Afua Ocloo]] ekintzailea (Ghana 1919-2002)
# [[Esther Pineda G]] idazlea, ikertzailea (Venezuela 1985)
# [[Ethel Ayres Purdie]] sufragista (EB 1874-1923)
# [[Ethel Lilian Voynich]] idazlea eta musikaria (Ballintemple, 1864 - New York, 1960)
# [[Eulalia Guzmán Barrón|Eulalia Guzmán Barrón]] maistra eta arkeologa mexikarra (Mexiko, 1890 - 1985)
# [[Eva Guillamon]] artista, dramagilea (Albacete 1978)
# [[Fannie Flagg]] aktorea, idazlea (AEB 1944)
# [[Fatou Keïta]] idazle (Boli Kosta, 1965)
# [[Frances Ames]] neurologo, aktibista (Hegoafrika, 1920-2002)
# [[Frances Power Cobbe]] sufragista, idazlea ekintzailea (BH 1822-1904)
# [[Francisca de Asís Sanchis Ferrer]] 2.Errepublikako maistra (1896-1982)
# [[Françoise Bettencourt Meyers]] munduko emakume aberatsena (Frantzia 1953)
# [[Georgina Rizk]] modeloa, Miss Unibertso 1971 (Libano 1953
# [[Gladys Zender]] modeloa, Miss Unibertso 1957 (Peru 1939)
# [[Guillenako 17 arrosak]] emakume fusilatuak (Sevilla, 1937)
# [[Hannah Glasse]] idazlea (BH 1708-1770)
# [[Hanni Wenzel]] eskiatzailea (Liechtenstein 1956)
# [[Hema Malini]] aktorea, dantzaria (India 1948)
# [[Hemley Boum ]] idazlea (Kamerun, 1973)
# [[Herminia Gomez Serra]] sopranoa (Castelló 1891-Italia 1977)
# [[Hillevi Rombin]] modeloa, Miss Unibertso 1955 (Suedia 1933- AEB 1996)
# [[Holloway papar-orratza]] kartzelaratutako sufragisten saria
# [[Ieda Maria Vargas]] modeloa, Miss Unibertso 1963 (Brasil 1944)
# [[Irene Sáez]] politikaria, Miss Unibertso 1981 (Venezuela 1961)
# [[Irina Belova]] atleta, heptatloilaria (Errusia 1968)
# [[Iris Chang]] idazlea (AEB 1968-2004)
# [[Itxaso Mardones]] kazetaria (Gasteiz 1979-2024)
# [[Itzel Arcos]] komediantea (Mexiko, 1988)
# [[Janelle Commissiong]] enpresaburua, politikaria, Miss Unibertso 1977 (Trinidad eta Tobago 1953)
# [[Jeanneth Beltran]] etxeko langileen eskubideen sinboloa (Nikaragua 1984- Toledo 2014)
# [[Jerrie Mock]] airez mundu-bira egindako 1. emakumea (AEB 1925-2014)
# [[Joanne Harris]] idazlea (EB 1964)
# [[Joênia Wapichana]] abokatu indigena (Brasil 1974)
# [[Josette Abondio]] irakaslea eta idazlea (Boli Kosta, 1932)
# [[Karen Dianne Baldwin]] gidoilaria, Miss Unibertso 1982 (Kanada 1963)
# [[Kartini]] heroia (Ekialdeko Herbeherear Indiak 1879-1904)
# [[Kate Campbell Hurd-Mead]] feminista, ginekologoa (Kanada-AEB, 1867-1941)
# [[Katharine Murray Lyell]] botanikaria (EB 1817-1915)
# [[Kay Beauchamp]] sufragista (EB 1899-1992)
# [[Kerry Anne Wells]] tb aurkezlea, Miss Unibertso (Australia 1951)
# [[Laia Abril]] artista, argazkilaria (Bartzelona 1986)
# [[Laura Geraldine Lennox]] sufragista (Irlanda, 1883-1958)
# [[Lee Israel]] idazlea, faltsifikatzailea (AEB 1939-2014)
# [[Lettice Fisher]] sufragista (EB 1875-1956)
# [[Liliana Năstase]] atleta, heptatloilaria (Errumania 1962)
# [[Lina Cavalieri]] sopranoa (Italia, 1874-1944)
# [[Linda Bement]] modeloa, Miss Unibertso 1960 (AEB 1941-2018)
# [[Lis Vega]] abeslaria (Kuba 1977)
# [[Livia Veloz]] maistra eta poeta (Santo Domingo, 1889-1980)
# [[Lorraine Downes]] modelo dantzaria, Miss Unibertso 1983 (Zeelanda Berria 1964)
# [[Louie Bennett]] sufragista (Irlanda 1870-1956)
# [[Louise Aitken-Walker]] rally pilotua (Eskozia 1960)
# [[Lucia Perotti]] maistra (Italia, 1586-1641)
# [[Luigia Mandolini]] maistra eta sufragista (1866-1939)
# [[Lupita Jones]] enpresaburu, Miss Unibertso 1991 (Mexiko 1967)
# [[Luz Marina Zuluaga]] modeloa, Miss Unibertso 1958 (Kolonbia 1938-2015)
# [[Luzdivina Megido]] 2. errepublikako maistra erbesteratua (Asturias, 1916-1984)
# [[Mª Luz Montesinos Gutiérrez]] neurozientzialaria, ikertzailea (Sevilla 1969)
# [[Madison Chock]] patinatzaile artistikoa (AEB 1992)
# [[Magdalena de Ulloa]] noblea (Zamora 1525-Valladolid 1598)
# [[Manola Brunet]] klimatologoa (Cariñena, 1955)
# [[Mar Galceran]] Down sindromedun 1.diputatua Espainian (Valentzia 1977)
# [[Mar Regueras]] aktorea, gimnasia erritmoko entrenatzailea (Bartzelona 1970)
# [[Margaret Cousins]] sufragista (Irlanda 1878 -India 1954)
# [[Margaret Gardiner]] kazetaria, modeloa, Miss Unibertso 1978 (Hegoafrika 1959)
# [[Margareta Arvidsson]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1966 (Suedia 1947)
# [[Margie Moran]] modeloa, Miss Unibertso (Filipinak 1973)
# [[Margot Moles]] kirolaria (Bartzelona, 1910-Madril, 1987)
# [[Mari Carmen Díez Navarro]] maistra (Alicante, 1949)
# [[Maria Alharilla]] futbolaria, 1. amatasun baja (Jaen 1990)
# [[María Arias Bernal]] maistra eta iraultzailea (Mexiko, 1884-1923)
# [[Maria de la Encarnacion Rigada Ramon]] matematikaria (Cadiz 1863- Madril? 1930)
# [[Maria Dolores Ocaña Madrid]] abokatua, 1. emakumea Letizia erreginaren idazkaritza pribatua zuzentzen (Madril 1973)
# [[María Luisa Navarro Margati]] maistra, pedagogo eta psikologo errepublikar erbesteratua (Fantzia, 1890-Argentina, 1947)
# [[María Xesús Lama]] filologoa, idazlea, saiakeragilea (Lugo 1964)
# [[Marifé Arroyo]] maistra (Valentzia, 1946)
# [[Marion Ross]] aktorea (AEB 1928)
# [[Marisa Belaustegigoitia]] idazlea, ikertzailea eta feminista (Mexiko, 1969)
# [[Marisa Berenson]] modeloa, aktorea (AEB 1947)
# [[Marisol Malaret]] modeloa, Miss Unibertso 1970 (Puerto Rico 1949-2023)
# [[Maritza Sayalero]] modeloa, Miss Unibertso 1979 (Venezuela 1961)
# [[Marlene Schmidt]] aktore, ekoizle, modelo, Miss Unibertso 1961 (Alemania 1937)
# [[Marta Segarra]] filologoa, ikertzailea (Bartzelona 1963)
# [[Marthe Ekemeyong Moumié]] idazle eraila (Kamerun, 1931-2009)
# [[Mary Anne Rawson]] abolizionista (BH 1801-1887)
# [[Mary Bennett (pedagogoa)]] (EB 1913-2005)
# [[Mary Corinna Putnam Jacobi]] mediku, idazle, sufragista (AEB, 1842-1906)
# [[Mary Emilie Holmes]] geologoa, irakaslea (AEB, 1850-1906)
# [[Mary Estlin]] aktibista (EB1820-1902)
# [[Mary Horner Lyell]] geologoa (EB 1808-1873)
# [[Mary Kay Letourneau]] maistra, estuproz kondenatua (AEB 1962-2020)
# [[Mary MacSwiney]] ekintzaile independentista, emakume politikari errepublikar irlandarra eta feminista. (Londres, 1872 - Cork, 1942)
# [[Matilde Escuder Vicente]]2. errepublikako maistra (Valentzia, 1913-Frantzia, 2006)
# [[Mercedes Tella]] pedagogoa, idazlea (Coruña 1868-Leon 1934)
# [[Michelle McLean]] modeloa, idazlea, Miss Unibertso 1992 (Namibia 1972)
# [[Millicent Mackenzie]] sufragista (EB 1863-1942)
# [[Miriam Stevenson]] modeloa, Miss Unibertso 1954 (AEB 1933)
# [[Mona Grudt]] kazetaria, Miss Unibertso 1990 (Norvegia 1971)
# [[Monique Ilboudo]] idazlea (Burkina Faso, 1959)
# [[Montserrat Señaba]] maistra eta politikaria (Ekuatore Ginea, 1918-1980)
# [[Morayma Ofir Carvajal]] maistra (Ekuador, 1915-1951)
# [[Naomi Wolf]] idazlea, aktibista (AEB 1962)
# [[Natalie Glebova]] idazlea, modeloa, Miss Unibertso 2005 (Errusia/Kanada 1981)
# [[Nina Jacqmin]] Belgikako komikigilea (Brusela, 1989)
# [[Noralma Vera]] ballet dantzaria eta maistra (Ekuador, 1936)
# [[Norma Nolan]] modeloa, Miss Unibertso 1962 (Argentina 1938)
# [[Novera Ahmed]] artista (Bangladesh, 1939)
# [[Nuria Hosta Pascual]] aktorea (Katalunia, XX. mendea)
# [[Nuria Nuñez Hierro]] musikagilea (Cádiz 1980)
# [[Pascuala Campos de Michelena]] arkitektoa (Jaen/Galizia 1938)
# [[Pauline Dy Phon]] idazlea eta botanikaria (Kanbodia, 1933)
# [[Pauline Peyraud-Magnin]] futbolaria (Frantzia, 1992)
# [[Paz Moreno Feliu]] antropologoa, ikertzailea (Coruña 1956)
# [[Pilar Aymerich Puig]] argazkilaria (Bartzelona 1943)
# [[Pilar Cuartero]] maistra (Zaragoza, 1906-1995)
# [[Pilar Parcerisas]] arte-kritikaria, -historialaria (Bartzelona 1957)
# [[Porntip Nakhirunkanok]] filantropoa, modeloa, Miss 1988 (Thailandia 1969)
# [[Priscilla Bright McLaren]] sufragista (EB 1815-1906)
# [[Purdah]] ohitura
# [[Rafaela Rimbau]] aktorea (Espainia 1819-Valentzia 1896)
# [[Rahel Varnhagen von Ense]] idazlea (Berlin, 1771-1832)
# [[Rebeca Atencia]] primatologoa (Coruña 1977)
# [[Rebecca Saunders]] musikagilea (EB 1967)
# [[Regina Blandón|Regina Blandon]] aktorea (Mexiko, 1990)
# [[Remei Sipi]] hezitzailea, idazlea eta editorea (Rebola - Ginea 1952)
# [[Remigia Nazaroviene]] atleta (Turkmekistan/Lituania 1967)
# [[Renate Mayntz]] soziologoa (Berlin 1929)
# [[Rina Mor]] abokatua, Miss Unibertso 1976 (Israel 1956)
# [[Rita Mae Brown]] idazlea, aktibista (AEB 1944)
# [[Riyo Mori]] Miss Unibertso 2007 (Japonia 1986)
# [[Rosa Garcia Alcon]] ekintzaile antifrankista (Madril 1957)
# [[Rosa May Billinghurst]] sufragista (BH 1875-1953)
# [[Rosalind Pitt-Rivers]] biokimikaria (Erresuma Batua, 1907-1990)
# [[Rosana Alonso]] maistra eta politikaria (Santander, 1970)
# [[Ruth Hubbard]] biokimikaria (Austria-AEB, 1924-2016)
# [[Sabrina Calvo]] Frantziako idazlea (Marseilla, 1974)
# [[Samanta Schweblin]] idazlea (Argentina 1978)
# [[Sandra Pierrette Kanzie|Sandra Pierrete Kanzie]] idazlea (Burkina Faso)
# [[Sarah Bouyain]] idazle eta zinema-zuzendaria (Reims, 1968)
# [[Sarah Jane Baines]] sufragista (EB 1866-1951)
# [[Sarah Winstedt]] medikua, zirujaua eta sufragista irlandarra (Sixmilebridge, 1886- Havant, 1972)
# [[Shawn Weatherly]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso 1980 (AEB 1961)
# [[Shazia Ilmi]] kazetaria, aktibista (India 1970)
# [[Shirley Jackson]] idazlea (AEB 1916-1965)
# [[Silvia Caballol]] psikologoa, idazlea (Bartzelona 1983)
# [[Sofia Alaoui]] film zuzendaria (Maroko 1990)
# [[Sonia Megias]] musikagilea, artista (Albacete 1982)
# [[Sonja Sekula]] artista (Suitza 1918-1963)
# [[Sophie Alour]] saxofoi-jotzailea (Bretainia, 1974)
# [[Sunita Narain]] ekologista (India 1961)
# [[Svetlana Buraga]] atleta (Bielorrusia 1965)
# [[Sylvia Hitchcock]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1967 (AEB 1946-2015)
# [[Tanella Boni]] idazlea (Boli Kosta, 1954)
# [[Teresa Billington-Greig]] sufragista (BH 1877-1964)
# [[Teté Caturla]] abeslari eta maestra (Kuba, 1937-2023)
# [[Tina Thörner]] rally ingeniaria, kopilotoa (Suedia 1966)
# [[Tina Weirather]] eskiatzailea (Liechtenstein 1989)
# [[Touza ahizpak]] giza eskubideen aldeko aktibistak (Ourense, XX. mendea-XX. mendea)
# [[Uemura Shōen]] margolaria (Japonia 1875-1949) ISA
# [[Vennira Aadai Nirmala]] aktore, dantzaria (India 1948)
# [[Vera Danchakoff]] anatomista, enbriologoa (Errusia, 1879-1950)
# [[Victoria Lidiard]] sufragista (BH 1889-1992)
# [[Violeta Denou]] ilustratzailea taldea (Katalunia 1977)
# [[Wendy Fitzwilliam]] abokatua, Miss Unibertso 1998 ( Trinidad eta Tobago 1972)
# [[Werewere Liking]] idazlea eta dantzaria (Kamarun, 1950)
# [[Winifred Coombe Tennant]] sufragista, politikaria (EB 1874-1956)
# [[Xaro Nomdedeu Moreno]] matematikaria (Castelló de la Plana, 1948)
# [[Yvonne Ryding]] modeloa, Miss Unibertso 1984 (Suedia 1962)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''martxoa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainara Agerre Lako]] ---- '''SORTUA''' maskaradako kabana (Jutsi, 2001)
# [[Ainhoa Azurmendi Etxegaray|Ainhoa Azumendi Etxegaray]] ---- '''SORTUA''' Kirolari ohia, unibertsitateko irakasle eta ikertzailea (Hernani, 1978)
# [[Alba Matilla]] ---- '''SORTUA''' artista (Avilés, 1998)
# [[Amany Al-Ali]] ---- '''SORTUA''' karikaturagilea (Siria, 1984)
# [[Arrate Gisasola]] ef-- '''SORTUA''' kirolaria, bertsolaria (Soraluze, 1979)
# [[Catalina Bustamante]] ---- '''SORTUA''' konkistatzailea (Espainia, XV. mendea, Espainia Berria, XVI. mendea)
# [[Esther Galarza]] ef-- '''SORTUA''' margoalaria (Eibar, 1956)
# [[Felisa Basauri Larrañaga]] -- ef '''SORTUA''' baserritarra, esne-saltzailea (Elgeta, 1928-2018)
# [[Josefa Cruz de Gassier]] efef '''SORTUA''' sopranoa (Bilbo, 1821 + Madril, 1870)
# [[Josefina Guerendiain Caro|Josefina Guerendain]] efef '''SORTUA''' frankismoaren biktima(Iruñea, 1918-2011)
# [[Julia Bea Soto]] efef '''SORTUA''' ekintzaile komunista frankismoaren biktima(Sesma, 1912-Iruñea, 1989)
# [[Kontxi Barturen Uriarte]] ---- '''SORTUA''' nekazaria (Bakio 1922)
# [[Laida Martinez Navarro]] ---- '''SORTUA''' idazlea (Bilbo, 1965)
# [[Lourdes Fernández Fernández]] ---- '''SORTUA''' arte kudeatzailea (Donostia, 1961)
# [[Mª Carmen Húder Carlosena|Maria Carmen Húder Carlosena]] ---- '''SORTUA''' ekintzailea frankismoaren biktima (Iruñea, 1897-1987)
# [[Maite Guevara]] ef-- '''SORTUA''' aktorea, klow (Gasteiz, 1981)
# [[Margarita Araneta Urrutia]] ---- '''SORTUA''' ekintzailea, komunista (Hondarribia 1909-2001)
# [[Maria de las Mercedes Isasi]] efef '''SORTUA''' moja (Iurreta, 1900-Berriz,1973)
# [[María Dolores Aldama Alfonso]] efef '''SORTUA''' esklabuen-jabea (Kuba, XIX. mendea)
# [[Maritxu Muñoz Ugartemendia]] ----'''SORTUA''' ekintzailea, saltzailea (Hondarribia 1914-1997)
# [[Maritxu Roteta]] ef-- '''SORTUA''' sopranoa eta abesbatza zuzendaria (Alkiza, 1948)
# [[Matilde Orbegozo]] efef '''SORTUA''' poeta (Bilbo, 1837-1891)
# [[Matilde Urdangarin Palacio]] ---- '''SORTUA''' margolaria (Zaragoza, 1939)
# [[Milagros Txurruka]] ef-- '''SORTUA''' dantzaria (Mallabia 1927)
# [[Nemesia Baztan Turrau]] ---- '''SORTUA''' Ekintzailea, frankismoaren biktima (Nafarroa
# [[Rachita Taneja]] ---- '''SORTUA''' karikaturagilea (India, ?)
# [[Ramona Zapatero Zapatel]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea frankismoaren biktima(Nafarroa, 1898--?
# [[Sonia Rueda]] ---- '''SORTUA''' artista (Bilbo, 1964)
# [[Tere Guenetxea]] ef-- '''SORTUA''' artista (Soraluze, 1953)
# [[Adriana Amado Suárez]] irakasle, ikertzailea (Buenos Aires, 1966)
# [[Alba Lago]] aurkezlea, idazlea (Galizia, 1985)
# [[Alicia Gimenez Bartlett]] idazlea ( Albacete 1951)
# [[Almudena Carracedo]] dokumentalgilea (Madril 1972)
# [[Amaia Peña]] futbolaria (Getxo 1998)
# [[Amparo Sard]] artista (Mallorca 1973)
# [[Amy Bull]] maistra eta sufragista (Erresuma Batua, 1877-1953)
# [[Ana Arzoumanian]] abokatu, idazle eta poeta (Argentina, 1962)
# [[Ana Barbara]] abeslaria (Mexiko 1971)
# [[Ana Flecha Marco]] itzultzaile, idazlea (Leon, 1986)
# [[Ana Romani]] poeta, kazetari kulturala (Coruña 1962)
# [[Andrea Dworkin]] idazlea, feminista erradikala (AEB 1946-2005)
# [[Angelina Pollak]] antropologoa (Austria/Venezuela 1932-2016)
# [[Anna Alma-Tadema]] artista, sufragista (Londres 1867-1943)
# [[Anna Fiske|Anna Fisc]] ilustratzailea, idazlea (Norvegia, 1964)
# [[Anna Starobinets]] idazlea (Errusia 1978)
# [[Anne Isabella Noel Byron]] matematikaria, aktibista (EB 1792-1860)
# [[Antonia Jiménez|Antonia Jimenez]] gitarra jolea (Puerto de Santa Maria, 1972)
# [[Arancha de Benito]] tb aurkezlea (Madril 1969)
# [[Arancha del Sol]] modeloa, aktorea, tb aurkezlea (Asturias 1972)
# [[Asja Lācis]] antzerkilaria (Estonia, 1891-179)
# [[Assumpcio Estivill]] liburuzaina, irakaslea (Tarragona 1949)
# [[Assumpta Montella]] historialaria, idazlea (Bartzelona 1958)
# [[Aurélie Neyret]] Frantziako komikigilea (Lyon, 1983)
# [[Aurora Alonso de Rocha]] idazlea, irakaslea eta ikertzailea (Buenos Aires, 1937-2021)
# [[Barbara Ayrton-Gould]] sufragista (EB 1886-1950)
# [[Beatriz Ariño]] kazetaria (Huesca 1963)
# [[Begoña Alfaro García]] politikaria (Bartzelona/Nafarroa 1982)
# [[Begoña Caamaño]] idazlea (Galizia 1964-2014)
# [[Bel%C3%A9n Garijo]] Almansako medikua (Albacete 1960)
# [[Belen Feliu]] idazlea (Galizia 1961-1997)
# [[Belen Toimil]] atleta (Coruña 1994)
# [[Bessie Blount Griffin]] fisioterapeuta, asmatzailea (AEB, 1914-2019)
# [[Blanca de la Torre]] arte-komisarioa (Leon 1977)
# [[Blanca Manchon]] estropadalaria (Sevilla 1987)
# [[Carmen Ramos Vellon]] atleta (Valentzia 1998)
# [[Carmen Ruiz]] aktorea (Madril 1974)
# [[Carolina de Cepeda]] sopranoa (Coruña 1847-Madril 1910)
# [[Carolina Robles]] atleta (Sevilla 1991)
# [[Caroline Polachek]] kantaria (AEB 1985)
# [[Cassandra Ciangherotti]] aktorea (Mexiko 1987)
# [[Catherine Cesarsky]] astronomoa (Frantzia-Venezuela, 1943)
# [[Cecile McLorin Salvant]] jazz abeslaria (AEB 1989)
# [[Charlotte Marsh]] sufragista (Britainia,
# [[Chloé Cruchaudet]] Frantziako komikigilea (Lyon, 1976)
# [[Chuny Anzorreguy]] idazlea (Buenos Aires, XX.mendea)
# [[Claudia Mori]] aktore, abeslari (Italia 1944)
# [[Concepcion Cascajosa]] ikertzailea, irakaslea (Bartzelona 1979)
# [[Concepcion Garcia Lorca]] errepublikar erbesteratua (Granada 1903-1962)
# [[Concha Hernandez ]] kultur kudeatzailea (Avila 1958)
# [[Danna Paola]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1995)
# [[Deborah Charlesworth]] biologoa (Erresuma Batua, 1943)
# [[Dolores Sanchez Palomino]] filologoa (Kantabria 1961)
# [[Doreen Allen]] sufragista (EB 1879-1663)
# [[Dorothy Height]] aktibista (AEB 1912-2010)
# [[Eagle Woman]] lakota indigena liderra (AEB 1820-1888)
# [[Elena Caffarena]] legelaria (Txile 1903-2003)
# [[Elena Guerra]] erlijiosoa, beatoa (Italia 1835-1914)
# [[Eli Bartra]] filosofia (Mexiko, 1947)
# [[Elisabeth Plainacher]] sorgintzat hartua (Austria, 1513-1583)
# [[Elizabeth Inglis]] aktorea (BH 1913- AEB 2007)
# [[Elizabeth Jagger]] modeloa, aktorea (AEB/EB 1984)
# [[Ellen Hutchins]] botanikaria (Irlanda, 1785-1815)
# [[Elnako amaetxea]] Elisabeth Eidenbenz erizain suitzarrak Frantzian sortutako erakundea (1939-1944)
# [[Emilia Currás]] kimikaria, dokumentalista (Madril 1927-2020)
# [[Ende (argitzailea)]] (X.mendea, Leon)
# [[Ester Bonet]] hizkuntzalaria (Bartzelona 1950)
# [[Esther Acebo]] aktorea (Madril 1983)
# [[Esther Corral Diaz]] filologoa (Lugo 1961)
# [[Esther Jaen]] kazetaria (Bartzelona 1968)
# [[Esther Pak]] medikua (Hego Korea, 1877-1910)
# [[Esther Palomera]] kazetaria (Madril 1968)
# [[Esther Peña Camarero]] soziologoa, politikaria (Burgos 1980)
# [[Esther Vaquero]] kazetaria (Salamanca 1982)
# [[Estibaliz Espinosa]] idazlea (Coruña 1974)
# [[Estrella Abecassis de Laredo]] fisikaria (Venezuela, 1940)
# [[Eugenia Osterberger]] musikagilea, piano-jolea (Coruña 1852-Niza 1932 19)
# [[Fabrizia Pons]] auto-pilotua, kopilotua (Italia 1955)
# [[Fatima Anllo Vento]] kultura ikertzailea (Madril 1958)
# [[Fatima Meer]] idazlea eta apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, 1928-2010)
# [[Faye Webster]] abeslaria (AEB 1997)
# [[Florence Haig]] sufragista (Erresuma Batua, 1856-1952)
# [[Florence Mkhize]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika 1932-1999)
# [[Frances Parker]] sufragista (Erresuma Batua, 1875-1924)
# [[Francine Galvez]] kazetaria (Kamerun 1966)
# [[Frieda Hughes]] poeta eta margolaria (Londres, 1960)
# [[Ghislaine Maxwell]] sexu-trafikatzailea (Frantzia 1961)
# [[Greta Lee]] aktorea (AEB 1983)
# [[Habiba Gribi]] kirolaria (Tunisia, 1984)
# [[Hafsa bint al-Hayy al-Rakuniyya]] Al-Andaluseko poeta (Granada 1135-1191)
# [[Harmonia Rosales]] artista afrokubarra (Chicago, 1984)
# [[Helen Joseph]] aktorea, edertasunaren erregina (Plymouth, 1942)
# [[Helen Tolson]] sufragista (Britania, 1888-1955)
# [[Helene Legrais]] historialaria, idazlea (Frantzia 1961)
# [[Henar Alvarez]] kazetaria, umorista (Madril 1984)
# [[Hengameh Ghaziani]] aktorea (Iran, 1970)
# [[Hilda Cid]] zientzialaria (Txile, 1933)
# [[Imma Prieto]] arte-komisarioa (Bartzelona 1975)
# [[Imogen Holst]] konpositorea (EB 1907-1984)
# [[Inger Christensen]] poeta (Danimarca 1935-2009)
# [[Isabel Mijares]] enologoa (Badajoz 1942-Madril 2024)
# [[Isabel Rodríguez (Mexikoko konkista)]] erizain militarra (Espainia, 1480-?)
# [[Jaël Bestué]] atleta (Bartzelona 2000)
# [[Jagmati Sangwan]] kirolaria, aktibista, politikaria (India 1960)
# [[Jane Joseph]] musikagilea (Londres 1894-1929)
# [[Jerry Hall]] modeloa, aktorea (AEB 1956)
# [[Jessica Cediel]] kazetaria, modeloa (Kolonbia 1982)
# [[Josephine St. Pierre Ruffin]] Sufragista (1842-1924)
# [[Jul' Maroh]] komikigile frantsesa (Lens, 1985)
# [[Julia Navalnaia]] ekonomialaria, politikaria (Errusia 1976)
# [[Kathleen Ferrier]] kontraltoa (EB 1912-1953)
# [[Kathleen March]] itzultzailea (AEB 1949)
# [[Kawtar Boulaid]] atleta (Maroko 1989)
# [[Kim Gordon]] rock musikaria, idazlea (AEB 1953)
# [[Kitty O'Neil]] zinemako espezialista (AEB 1946-2018)
# [[La Tortajada]] dantzari eta abeslaria (Granada, 1877-1957)
# [[Lætitia Sadier]] abeslaria (Frantzia, 1968)
# [[Laura Ainsworth]] sufragista (EB 1885-1958)
# [[Laura Baena]] influencerra, ekintzailea (Malaga 1981)
# [[Laura Garcia Lorca]] museo zuzendaria (AEB 1953)
# [[Laura Vilagra]] politikaria (Bartzelona 1976)
# [[Leelah Alcorn]] gazte trans suizidatua (AEB 1997-2014)
# [[Leila Arab]] musikaria (Irain jatorriko britainiarra, 1971)
# [[Lillian Ngoyi]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika 1911-1980)
# [[Lina Sandell]] poeta, gospel ereserkigilea (Suedia 1832-1903)
# [[Lisa Mandel]] komikigile frantsesa (Marseilla, 1977)
# [[Loles Vives]] atleta (Bartzelona 1957)
# [[Lorena Peña]] politikaria, gerrillari ohia (Salvador 1955)
# [[Louisa Atkinson]] botanikari, ilustratzaile, idazle (Australia, 1834-1872)
# [[Louise Pearce]] patologoa (AEB, 1885-1959)
# [[Lourdes Muñoz]] ingeniaria, politikaria (Bartzelona 1969)
# [[Lucia Koch]] argazkilaria, artista garaikidea (Brasil, 1966)
# [[Luisa Villalta Gomez]] idazlea (Coruña 1957)
# [[Mabel Balfour]] sindikalista eta apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, XX. mendea)
# [[Manuela Igartua Olaechea]] farmazian doktorea (Irura, 1970)
# [[Mar%C3%ADa Luisa L%C3%B3pez Fern%C3%A1ndez]] botanikaria (Madrid 1940)
# [[Marcela Iacub]] abokatua, idazlea eta ikertzaile feminista (Buenos Aires, 1964)
# [[Margaret Aldersley]] sufragista, feminista (1851-1940)
# [[Margarita Borja]] poeta, dramagilea (Alacant 1942)
# [[Margarita Ledo Andion]] idazlea, zinemagilea (Lugo 1951)
# [[Mari Pau Dominguez]] kazetaria, idazlea ( Bartzelona 1963)
# [[Maria Amelia Braganzakoa]] Brasilgo printzesa (Paris 1831-Madeira 1853)
# [[Maria Antonia Massanet Mayol]] poeta (Mallorca 1980)
# [[Maria Antonia Sanchez Escalona]] artista (Madril 1941)
# [[María Belén Morales]] eskultorea eta margolaria (Tenerife, 1928-2016)
# [[Maria Castellano Arroyo]] medikua (Jaen 1948)
# [[María de la Candelaria]] Tzeltalko Matxinadaren buruzagia (Mexiko, 1698-1716)
# [[Maria de Nati]] aktorea (Madril 1997)
# [[Maria Denis]] aktorea (Argentina 1916- Italia 2004)
# [[Maria Elvira Pombo Holguin]] diplomazialaria (Kolonbia 1960)
# [[Maria Eugenia Rito]] vedettea (Argentina 1975)
# [[María Fernanda Campa Uranga]] geologoa, aktibista (Mexiko, 1940-2019)
# [[María Gainza]] idazlea (Buenos Aires, 1975)
# [[Maria Jose Saez Carrasco]] kazetaria (Madril 1965)
# [[Maria Lionza]] jainkosa (Venezuela 1802)
# [[Maria Lopez Sandez]] filologoa, idazlea (Lugo 1973)
# [[Maria Luisa Prada Sarasua]] idazlea (Asturias XX. mendea)
# [[Maria Marchant]] hezitzailea, politikaria (Txile 1904-1990)
# [[Maria Nikolaevna O’Rourke]] presoa, hilketa eragilea (Errusia 1877-Argentina 1949)
# [[Maria Nikolaievna Romanova (1899-1918)]] Dukesa Handia (Errusiar Inperioa)
# [[Maria Rosa Fugazot]] aktorea (Argentina 1942)
# [[Maria Rosa Yorio]] rock kantautorea (Argentina 1954)
# [[Maria Thereza Alves]] artista (Brasil, 1961)
# [[Maria Vicente]] atleta (Bartzelona 2001)
# [[Mariam Hernandez]] aktorea (Fuerteventura 1981)
# [[Mariam Shahriar]] film zuzendaria (Iran XX. mendea)
# [[Marta Aledo]] aktorea (Madril 1978)
# [[Marta Galimany]] atleta (Tarragona 1985)
# [[Mary Ann Aldham]] sufragista (Erresuma Batua, 1858-1940)
# [[Mary Carson Breckinridge]] erizaina, emagina (AEB, 1881-1965)
# [[Mary Gawthorpe]] sufragista (Erresuma Batua, 1881-1973)
# [[Mary Sophia Allen]] sufragista, policia (Britainia, 1878-1964)
# [[Maya Erskine]] aktorea (AEB 1987)
# [[Maya Mihindou]] Gabongo ilustratzaile, argazkilari eta kazetaria (Libreville, 1984)
# [[Michela Belmonte]] aktorea (Italia 1925- Alacant 1978)
# [[Michele Mouton]] rally pilotua (Frantzia 1951)
# [[Milena Busquets]] idazlea eta kazetaria (Bartzelona, 1972)
# [[Miri Perez-Cabrero]] aktorea, sukaldaria ( Bartzelna 1993)
# [[Mischa Bredewold ]] txirrindularia (Herbehereak 2000)
# [[Mónica Mayer]] artista eta arte krikikaria (Mexiko, 1954)
# [[Montserrat del Amo]] idazlea (Madril 1927-2015)
# [[Nancy Astor]] lehen emakumea parlamentu britainiarrean (1879-1964)
# [[Natalia Rodriguez (aktorea)]] (Madril 1992)
# [[Natascha Kampusch]] ume bahitua (Austria 1998)
# [[Nazhūn bint al-Qalā'iyya]] poeta (Al-andalus XII. mendea)
# [[Nelly Kaplan]] idazlea (Buenos Aires, 1931-Suitza, 2020)
# [[Neus Aguado]] poeta, kazetaria, literatura kritikaria (Argentina, 1955)
# [[Nicolasa Montt de Marambio]] poeta (Txile 1857-1924)
# [[Nuria Amat]] idazlea ( Bartzelona 1950)
# [[Nuria Montserrat Pulido]] bioingeniaria (Bartzelona 1978)
# [[Oda Krohg]] margolaria (Norvegia 1860-1935)
# [[Paola Cortellesi]] aktorea (Italia 1973)
# [[Paola Rojas]] kazetaria (Mexiko 1976)
# [[Paz Márquez Benítez]] idazlea (Filipinak,
# [[Petra Delicado]] literatura pertsonaia, inspektorea
# [[Phyllis Smith]] aktorea (AEB 1952)
# [[Pilar Carbonero Zalduegi]] ikertzailea (Marokoko protektoratua, 1942)
# [[Pilar de Francisco]] kazetaria, umorista (Madril XX. mendea)
# [[Qiu Zhu]] margolaria (Ming dinastiako txinatarra)
# [[Rachel Reeves]] politikaria (EB 1979)
# [[Rahima Moosa|Rahina Moosa]] apartheidaren aurkako politikaria (Hegoafrika, 1922-1993)
# [[Raisa Smetanina]] iraupen-eskiatzailea (Errusia 1952)
# [[Rekha]] aktorea (India 1954)
# [[Rocio Madrid]] aktore, tb aurkezlea (Malaga 1978)
# [[Rocio San Miguel]] abokatua, aktibista desagertua (Venezuela 1966)
# [[Rocio Santa Cruz]] kultur kudeatzailea (Coruña 1967)
# [[Rocio Vieitez Ferro]] itzultzailea (Pontevedra 1975)
# [[Rosalind Eleazar]] aktorea (EB 1982)
# [[Rosalind Fox Solomon]] argazkilaria (AEB 1930)
# [[Rosalinda Celentano]] aktorea (Italia 1968)
# [[Rosario Valcárcel]] poeta, eleberrigilea (Kananaria Handiko las Palmas, 1949)
# [[Rose Frisch]] zientzialari aitzindaria ( AEB 1918-201519)
# [[Rozenn Milin]] kazetaria (Frantzia, 1960)
# [[Sabina Puertolas]] sopranoa (Zaragoza 1973)
# [[Sahraa Karimi]] dokumentalgilea (Iran/Afganistan 1983)
# [[Sandra Golpe]] kazetaria (Cádiz 1974)
# [[Saridjah Niung]] musikaria, artista (Indonesia 1908-1993)
# [[Selina Cooper]] sufragista (Britainia
# [[Shobhaa De]] idazlea (India 1948)
# [[Shygirl]] DJ (EB 1992)
# [[Silvia Orriols]] politikaria (Girona 1984)
# [[Simona Izzo]] film zuzendaria (Italia 1953)
# [[Sira Rego]] politikaria (Vañentzia 1973)
# [[Sophia Williams-De Bruyn|Sophia Williams de Bruyn]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, 1938)
# [[Susana Gomez Castaño]] musikaria, ekintzailea (Kolonbia 1984)
# [[Sushmita Sen]] aktorea, Miss Unibertso (India 1975)
# [[Susie Porter]] aktorea (Australia 1971)
# [[Suzanne Lacy]] artista (AEB, 1945)
# [[Teresa Rivero]] 1. Emakume-presidente futbolean (Cádiz 1935)
# [[Teresa Shaw]] Idazle, itzultzaile (Uruguai-Bartzelona, 1951)
# [[Theresa Garnett]] ekintzaile sufragista (Erresuna Batua, 1888-1966)
# [[Valentine Penrose]] idazle eta margolaria (Frantzia, 1898-1978)
# [[Vicenta Fernandez-Montesinos]] idazlea (Granada 1930-Madril 2023)
# [[Vicky Luengo]] aktorea (Mallorca 1990)
# [[Victoria Lomasko]] marrazkilaria (Errusia, 1978)
# [[Vidya Balan]] aktorea, abeslaria (India 1979)
# [[Violet Aitken]] sufragista (Erresuma Batua, 1886-1987)
# [[Virginia Giuffre]] sexu-biktima (AEB/Australia 1983)
# [[Virginie Ancelot]] idazlea eta pintorea (Dijon, 1792-Paris, 1875)
# [[Wilma Labate]] film zuzendaria, gidoilaria (Italia 1949)
# [[Zheng Qinwen]] tenislaria (Txina 2002)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''otsaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Casilda Ampuero]] '''SORTUA''' Fronte eta Ospitaleen zuzendaria (San Vicente de la Barquera, 1906-1978)
# [[Conchita Bustinduy]] '''SORTUA''' erraketista (Berriatua, 1927)
# [[Mercedes Herrán]] '''SORTUA''' haur saltzailea (?-Bilbo, 2002)
# [[Aurora Gómez Urrutia]] '''SORTUA''' ekintzaile errepublikarra (Obanos, 1914-Iruñea, 1975)
# [[Adela Tarifa Fernández]] historialaria, ikertzailea (Granada 1949)
# [[Africa Fanlo]] ilustratzailea (Bartzelona, 1972)
# [[Agnes Arber]] botanikaria (Erresuma Batua, 1879-1960)
# [[Ai Yazawa]] mangaka japoniarra (Osaka, 1967)
# [[Alice Henry]] sufrafista (Australia, 1857-1943)
# [[Alicia Dickenstein]] matematikaria (Argentina, 1955)
# [[Aliya Moldagulova]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1925-1944)
# [[Amanda Marsalis]] argazkilaria, film zuzendaria (AEB, XX. mendea)
# [[Ana Bustelo]] editorea eta itzultzailea (Paris, 1964)
# [[Ana de la Cueva]] ekonomialaria (Madril 1966)
# [[Ana María Bejarano Escanilla]] itzultzailea (Salamanca, 1959)
# [[Ana María Campos]] heroia ( Venezuela 1796-1828)
# [[Ana Miralles|Ana Mirelles]] komikigilea eta ilustratzailea (Madril, 1959)
# [[Ana Requena]] kazetaria, blogaria (Madril 1984)
# [[Anabel Flores Salazar]] kazetaria (Mexiko 1984-2016)
# [[Andrea Motis]] musikagilea, tronpeta jolea, jazz kantaria (Bartzelona 1995)
# [[Angeles Mastretta]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1949)
# [[Ann Chapman]] limnologoa (Zeelanda Berria, 1937-2009)
# [[Anna Cardús Flaqué]] saskibaloi arbitroa (Bartzelona 1970)
# [[Anna Casanovas|Anna Casanova]] idazlea (Bartzelona, 1975)
# [[Anna Petronella van Heerden]] ginekologoa, sufragista (Hegoafrika 1887- 1975)
# [[Anne Teuf]] ilustratzaile eta komikigile frantsesa (Aspach-le-Haut, 1964)
# [[Annie MacDonald Langstaff]] legelaria, (Kanada,
# [[Antoinette Blackwell]] idazlea eta gizarte ekintzailea (AEB, 1825-1921)
# [[Arantxa Aguirre Carballeira]] dokumentalgilea, gidoilaria (Madril 1958)
# [[Arca (abeslaria)]] (Venezuela/Bartzelona 1989)
# [[Arcelia Ramirez]] aktorea (Mexiko 1967)
# [[Arja Kajermo|Arja Kajerno]] komikigilea (1949)
# [[Arlene Harris]] aktorea (Kanada 1896-AEB 1976)
# [[Arlene Harris]] enpresaburua, asmatzailea (AEB 1948)
# [[Åsa Grennvall|Assa Grennavall]] komikilaria (Suedia, 1973)
# [[Barbara Morgenstern]] elektronika-abeslaria, ekoizlea (Alemania 1946)
# [[Barbara Saavedra]] biologoa (Txile 1967)
# [[Begoña Lolo]] musikologoa (Madril 1958)
# [[Begoña San Jose ]] sindikalista (Segovia 1949)
# [[Begoña Torres]] kultur kudeatzailea (Madril XX. mendea)
# [[Belen Atienza Azcona]] film ekoizlea (Madril 1970)
# [[Bella Guerin]] sufragista eta ekintzaile (Australia, 1858-1923)
# [[Bibi Bourelly]] egile abeslaria (Berlin/AEB 1994)
# [[Blanche Feillet-Hennebutte]] margolaria eta litografoa (1815-1886)
# [[Bodil Schmidt-Nielsen]] fisiologoa (Danimarka-AEB, 1918-2015)
# [[Bríet Bjarnhéðinsdóttir]] politikaria (Islandia, 1856-1940)
# [[Carlota Guerrero]] argazkilaria, zinemagilea (Bartzelona 1989)
# [[Carmen Armendariz]] ekoizlea (Mexiko 1946)
# [[Carolina_Caycedo]] diziplina anitzeko artista (London, 1978)
# [[Catherine Helen Spence]] idazlea, kazetaria, sufragista (Australia, 1829-1910)
# [[Chus Tudelilla]] arte-kudeatzailea (Logroño 1961)
# [[Claire Tomalin]] kazetaria, biografoa (Londres 1933)
# [[Clara Giveen]] sufragista (Irlanda, 1887-1967)
# [[Clara Segura]] aktorea (Bartzelona 1974)
# [[Claudia Malagelada]] aktorea, dantzaria (Bartzelona 2007)
# [[Cristina Gutiérrez (pilotua)]] (Burgos 1991)
# [[Cristina Huete (ekoizlea)]] (Brasil/Espainia XX. mendea)
# [[Diana Athill]] editore, idazle, nobelagile (Londres, 1917-2019)
# [[Doaa el-Adl]] karikaturegilea (Egipto, 1979)
# [[Dolores Hayden]] arkitektoa, historialaria, poeta (AEB, 1945)
# [[Dorothe Engelbretsdotter]] poeta (Norvegia, 1634-1716)
# [[Draga Ljo%C4%8Di%C4%87]] medikua, feminista (Serbia, 1855-1926)
# [[Edwidge Danticat]] idazlea (Haiti/AEB 1969)
# [[Eileen Mary Casey]] sufragista (Australia 1881- 1972)
# [[Elin Wallin|Elin Walin]] artista (Suedia, 1884-1969)
# [[Eliza Ritchie|Eliza Ritche]] sufragista eta filosofoa (Kanada, 1856-1933)
# [[Elizabeth Avery Meriwether]] idazle, sufragista (AEB, 1824-1916-)
# [[Ellen Allien]] DJ (Alemania 1968)
# [[Ellen Ternan]] aktorea (EB 191839-1914)
# [[Elvira Sastre]] poeta, itzultzailea (Segovia 1992)
# [[Emma Miller]] sufragista (EB 1839-Australia 1927)
# [[Esperanza Mendoza Holgado]] saskibaloi arbitroa (Caceres 1983)
# [[Ethel Sargant]] botanikaria (Erresuma Batua, 1863-1918)
# [[Eva Valiño]] soinu teknikaria (Bartzelona 1969)
# [[Fanny Brice]] aktorea ( AEB 1891-1951)
# [[Fatimah Tuggar ]] artista (Nigeria 1967)
# [[Flora de Pablo]] medikua, ikertzailea (Salamanca, 1952)
# [[Florence Lawrence]] aktorea, asmatzailea (Kanada-AEB, 1886-1938)
# [[Fran%C3%A7oise Brauner]] medikua (Austria-Frantzia, 1911-2000)
# [[Františka Plamínková]] kazetaria, feminista, politikaria (Txekia, 1875-1942)
# [[Gabriela Gonz%C3%A1lez]] fisikaria (Argentina, 1965)
# [[Gabriele Schor]] publizista, bildumagilea (Austria 1961)
# [[Garcia Botikaria]] zientzia dibulgatzailea (Cuenca 1995)
# [[Geneviève Thiroux d'Arconville]] idazlea, zientzialaria (Frantzia 1720-1805)
# [[Gertrude Blanch]] matematikaria (Polonia-AEB, 1897-1996)
# [[Gertrude Caton Thompson]] arkeologoa (Britainia Handia, 1888-1985)
# [[Giorgia Marras]] Komikigile eta ilustratzaile franko-italiarra (Genova, 1988)
# [[Giulia Tamayo Leon]] abokatua, aktibista (Peru 1958- Uruguai 2014)
# [[Griselda Pascual i Xufré]] matematikaria (Bartzelona, 1926-2001)
# [[Hedwig Dohm]] idazlea (Alemania 1831-1919)
# [[Helen Frankenthaler]] margolaria (AEB, 1928-2011)
# [[Helene Funke]] margolaria (Alemania,1869-1957)
# [[Henrietta Dugdale]] sufragista (Londres 1827- Australia 1918)
# [[Hiromu Arakawa]] mangaka japoniarra (Tokachi, 1973)
# [[Irene Manton]] botanikaria (Erresuma Batua, 1904-1988)
# [[Irene Stegun]] matematikaria (AEB, 1919-2008)
# [[Irma Thomas]] soul abeslaria (AEB 19)41
# [[Irma Wyman]] ingeniari informatikoa (AEB, 1928-2015)
# [[Isabel Muñoz (argazkilaria)]] (Bartzelona/Madril 1951)
# [[Isabel Tajahuerce Ángel]] irakaslea, ikertzailea (Soria 1960)
# [[Jantina Tammes]] botanikaria (Herbehereak, 1871-1947)
# [[Jeanne Demessieux]] piano-jotzaile, organo-jotzailea (Frantzia, 1921-1968)
# [[Jenny Saville]] margolaria (Britainia, 1970)
# [[Jessica Bennett]] kazetaria, blogaria (AEB 1981)
# [[Jorja Smith]] kantautorea (EB 1997)
# [[Josiane Balasko]] aktorea, zuzendaria, gidoigilea (1950)
# [[Judi Chamberlin]] aktibista (AEB 1944-2010)
# [[Judith Scott (artista)|Judith Scott]] artista (Ohio, 1943-2005)
# [[Kali Uchis]] kantautorea (AEB 1994)
# [[Karo Moret Miranda]] historialaria, ikertzailea (Kuba,...)
# [[Kate Lilley]] poeta (Australia, 1960)
# [[Kate Perugini]] margolaria (EB 1839-1929)
# [[Kehlani]] egile abeslaria (AEB 1995)
# [[Kenia Os]] abeslaria, youtuberra (Mexiko 1999)
# [[Lais Korintokoa]] hetera (Grezia K.a V. mendea- K.a. IV. mendea)
# [[Lala Huete]] figuringilea (Brasil/Espainia 1957)
# [[Laura Lechuga]] kimikaria, ikerlaria (Sevilla 1962)
# [[Lilli Hornig]] kimikaria (Txekoslovakia-AEB, 1921-2017)
# [[Liv Strömquist]] komikigilea (Suedia, 1978)
# [[Louisa Lawson]] idazlea, poeta, sufragista (Australia, 1848-1920)
# [[Louise Brealey]] aktorea (EB 1979)
# [[Ludwika Paleta]] aktorea (Polonia/Mexiko 1978)
# [[Lulu Roman]] komediantea, abeslaria (AEB 1946)
# [[Lynn Fontanne]] aktorea (EB 1887- AEB 1983)
# [[Mabel Sharman Crawford]] abenturazale eta idazlea (Irlanda, 1820-1912)
# [[Madhuri Dixit]] zinema aktorea (India, 1967)
# [[Maevia Noemí Correa]] botanikaria (Argentina, 1914-2005)
# [[Manuela Sambo]] artista (Angola/Alemania 1964)
# [[Margarida Castells]] itzultzailea (Bartzelona, 1962)
# [[Margie Sudre]] Frantziako politikaria (Vinh, 1943)
# [[Marguerite Jeanne Carpentier]] eskultorea (Paris 1886-1965)
# [[Maria Angeles Querol]] historialaria (Badajoz 1948)
# [[María Calcaño]] poeta (Venezuela 1906-1956)
# [[María Eduarda Barjona de Freitas]] kazetaria, kritikaria (Portugal 1882-1952)
# [[Maria Fyodorovna Zibold]] medikua (Serbia, 1849-1939)
# [[Maria Jose Toro Nozal]] zientzialaria (Zamora 1957)
# [[Maria Pia Timon]] etnologoa (Cáceres 1954)
# [[Maria Polivanova]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1922-1942)
# [[María Rosa Urraca Pastor]] karlista eta falangista (Madril, 1900-Bartzelona, 1984)
# [[Maria Sainz Martin]] medikua (Badajoz 1953)
# [[Maria Schwarz]] arkitektoa (Alemania 1956)
# [[Maria Silva]] aktorea (Palentzia 1941-Madril 2023)
# [[Maria Tena]] idazlea, kultur kudeatzailea (Madril 1953)
# [[Maria Teresa Salazar Bermudez]] kimikari aitzindaria (Badajoz 1909-Madril 1982)
# [[Maria Vazquez]] aktorea (Galizia 1979)
# [[María Vinyals|Marina Vinyals]] idazlea eta artikulugilea (Galizia, 1875-1942)
# [[Maria von Linden]] bakteriologo, zoologo (Alemania, 1869-1936)
# [[Maribel Domenech]] artista (Valentzia 1951)
# [[Marilou Berry]] aktorea (Frantzia, 1973)
# [[Marina Picasso]] idazlea (Frantzia, 1950)
# [[Marina Raskova]] pilotua (Sobiet Batasuna, 1912-1943)
# [[Marjorie Courtenay-Latimer]] naturalista (Hegoafrika, 1907-2004)
# [[Marjorie Hasler]] sufragista (Irlanda, 1887-1913)
# [[Marlene Engelhorn]] aktibista, filantropoa (Austria 1992)
# [[Marta Carazo]] kazetaria ( Madril 1973)
# [[Martha Carrillo]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1966)
# [[Mary Ann Hilliard]] erizaina eta sufragista (Irlanda, 1860-1912)
# [[Mary Galway]] sufragista eta sindikalista (Irlanda, 1864-1928)
# [[Mary J. Blige]] abeslaria (AEB 1984)
# [[Mary Lee]] sufragista (Australia, 1821-1909)
# [[Mary Martin]] aktorea (AEB 1913-1990)
# [[Mary Richardson]] sufragista (Kanada, 1889-1961)
# [[Mary-Dell Chilton]] biologoa (AEB, 1939)
# [[Mati Diop]] aktore eta zuzendaria (Paris, 1982)
# [[Maya Zankoul]] artista bisuala, blogaria (Libano, 1986)
# [[Maybanke Anderson]] sufragista (Australia, 1845-1927)
# [[Merce Paloma]] jantzi diseinatzailea (Bartzelona 1964)
# [[Mercedes Valdivieso]] idazlea (Txile 1924-1993)
# [[Mihri Müşfik Hanım]] margolaria (Turkia, 1886-1954)
# [[Miluca Sanz]] musikaria, artista (Segovia 1956)
# [[Minna Sundberg]] ilustratzailea (Suedia, 1990)
# [[Miss Kittin]] DJ (Frantzia 1973)
# [[Mónica Oriol Icaza]] enpresaria (Madril, 1961))
# [[Muriel Douru]] komikigile, idazle eta ekintzaile frantsesa (1976)
# [[Muriel Matters]] kazetaria, sufragista (Australia, 1817-1969)
# [[Nadia Khiari]] komikigilea eta irakaslea (Tunisia, 1973)
# [[Natalia Carbajosa]] idazlea eta itzultzailea (Puerto de Santa Maria, 1971)
# [[Natalia Kovxova|Natalia Kovxva]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1920-1942)
# [[Natalka Bilotserkivets]] poeta eta iraultzailea (Ukraina, 1954)
# [[Nh. Dini]] idazle feminista (Indonesia 1936-2018)
# [[Nieves López Martínez]] paleontologoa (Burgos, 1949-2010)
# [[Ninnan Santesson]] eskultoregilea (Suedia, 1891-1969)
# [[Noemí Zaritzky]] ingeniari kimikoa (Argentina, 1951)
# [[Norio Sakurai]] mangaka(Japonia)
# [[Núria Tamarit Castro]] irudigilea (Castelló 1993)
# [[Odile Schweisguth]] medikua (Frantzia 1913-2002)
# [[Olivia Mandle]] ingurumen aktibista (Bartzelona 2007)
# [[Pati Chapoy]] kazetaria (Mexiko 1949)
# [[Peggy McCay]] aktorea (AEB 1927-2018)
# [[Pilar Landeira Guerrero]] saskibaloi arbitroa (Madril 1959)
# [[Polina Osipenko]] hegazkinlari heroia (Sobietar Batasuna, 1907-1939)
# [[Power Paola]] komikigilea (Ekuador, 1977)
# [[Ptazeta]] rap kantugilea (Kanariak 1996)
# [[Regina Silveira]] artista eta unibertsitateko irakaslea (Brasil, 1939)
# [[Remedios Sanchez]] idazlea, ikertzailea (Bartzelona 1975)
# [[Rita Payes]] musikagilea, tronboi jolea, jazz kantaria (Bartzelona 1999)
# [[Roser Berdagué]] itzultzailea (Katalunia, 1929)
# [[Rosina Gomez Baeza]] kultur kudeatzailea (Asturias 1941)
# [[Safia Farhat]] artista (Tunisia, 1924-2004)
# [[Sara Becker (aktorea)]] (Txile 2002)
# [[Sara Fratini]] ilustratzailea (Venezuela, 1985)
# [[Semiramis Gonzalez]] historialaria (Asturias 1988)
# [[Serena Lake]] predikatzailea, sufragista (Australia, 1842-1920)
# [[Sheila Tobias]] administratzaile, idazle (AEB, 1935-2021)
# [[Sita Abellan]] DJ, modeloa (Murtzia 1993)
# [[Sofia Coll]] kantari, dantzari, aktorea (Bartzelona 1999)
# [[Sophie Bryant]] matematikaria (Erresuma Batua, 1850-1922)
# [[Sybille Bedford]] idazlea, kazetaria (Alemania 1911-EB 2006)
# [[Sylvia Earle]] ozeanografoa (AEB 1935)
# [[Tatiana Proskouriakoff]] arkeologo, etnologo (Errusia-AEB, 1909-1985)
# [[Teyana Taylor]] abeslaria, dantzaria, aktorea (AEB 1990)
# [[Tomasa Tito Condemayta]] independentziaren aitzindaria, heroia (Peru 1740-1781)
# [[Tracey Rose]] artista (Hegoafrika 1974)
# [[Valentina Borok]] matematikaria (Ukraina, 1931-2004)
# [[Valentina Grizodubova]] hegazkinlari heroiak (Sobietar Batasuna, 1909-1993)
# [[Vanessa Ciangherotti]] aktorea (Mexiko 1974)
# [[Vanessa Nakate]] klima-aktibista (Uganda, 1996)
# [[Vinciane Despret]] filosofoa (Belgika 1959)
# [[Wangechi Mutu]] artista (Kenya/AEB 1972)
# [[Whitney Wolfe Herd]] enpresaburua, ekintzailea (AEB 1989)
# [[Xulia Vicente]] irudigilea (Coruña 1993)
# [[Yasmina Alcaraz Moreno]] saskibaloi arbitroa (Girona 1989)
# [[Yelizaveta Chaikina]] partisanoa (Sobiet Batasuna, 1918-1941)
# [[Yevdokia Bershanskaia]] hegazkinlaria (Sobietar Batasuna, 1913-1982)
# [[Yvonne Sylvain]] medikua (Haiti, 1907-1989)
# [[Zdenka Braunerová]] margolaria (Txekia, 1858-1934)
# [[Zeina Abirached]] komikigilea, ilustratzailea (Beirut, 1981)
# [[Ziba Ganiyeva]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1923-2010)
# [[Alice Abadam]] sufragista (GAles, 1856-1940)
# [[Lila Avilés|Lila Aviles]] zinema zuzendaria (Mexiko, 1982)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''urtarrila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aintzane Uria]] ef--'''SORTUA''' abeslaria, soinularia (Durango, 1979)
# [[Fatmana Binta]] ----'''SORTUA''' sukaldaria (Sierra Leona, 1984)
# [[Izaro Oliveira]] ef--'''SORTUA''' txirrindularia (Ermua 2005)
# [[Mari Carmen Montoya Azkuna]] --ef'''SORTUA''' farmazialaria (1926-2024)
# [[Gloria Zuazola]] --ef'''SORTUA''' (Uruguai, 1966-2024)
# [[Itsaso Gangoitia]] ----'''SORTUA''' lasterkaria, euskara teknikaria (Abadiño 1988)
# [[Paquita Bretos Andueza]] ----'''SORTUA''' mendizalea, ateoa, komunista (Pasaia, 1927)
# [[Larraitz Amezaga del Fango]] ----'''SORTUA''' endometrosiaren buruzko liburuaren egilea (Donostia, 1990
# [[Erkuden Txokarro]] ----'''SORTUA''' (Iruñea, 1974)
# [[Ru´a Zimawi|Ru´a Rimawi]] ----'''SORTUA''' (Zisjordania, 1998)
# [[Nora Botero]] ----'''SORTUA''' irakaslea, ikertzailea (Kolonbia , ?)
# [[Auxi Díaz]] ef--'''SORTUA''' magistratua (Kanaria Handia 1967)
# [[María Isabel Gutiérrez Velasco]] --ef'''SORTUA''' prostituta (Santander, ? - Basauriko espetxea, 1977))
# [[Begoña Vesga]] ef--'''SORTUA''' ekintzaile, feminista, politikaria (Burgos, Ermua, 1951)
# [[Beatriz Arizaga Bolunburu]] ef--'''SORTUA''' historialaria (Eibar, 1951)
# [[Maialen Etxart Salaberri]] ----'''SORTUA''' irakaslea (Isturitze, 1978)
# [[Sara Oceja Salazar]] ef--'''SORTUA''' arkitektua eta politikaria (Durango, 1970)
# [[Paula Bronstein]] fotokazetaria (AEB, XX. mendea)
# [[Edith Hirsch Luchins]] efef matematikaria (Polonia-AEB, 1921-2002)
# [[Annie Montague Alexander]] paleontologo, filantropoa (AEB, 1867-1950)
# [[Carol Guzy]] ef-- argazkilaria (AEB, Pensilvania, 1956)
# [[Ladislava Bakanic]] gimnasta (New York, 1924)
# [[Julia Kavanagh|Julia Kavabagh]] idazlea (Irlanda, 1824-1877)
# [[Nelly Bodenheim|Nelly Bodenneim]] ilustratzailea (Herbehereak, 1874-1951)
# [[Hamideh Kheirabadi]] aktorea (Irlanda, 1924-2010)
# [[Dorothy Cayley]] mikologoa (Sri Lanka, 1874-1955)
# [[Maria Mauban]] aktorea (Marsella, 1924-2014)
# [[Kate Lester]] aktorea (Ingalaterra, 1857-1924)
# [[Dorothea Wolbert]] aktorea (AEB, 1874-1958)
# [[Gré de Jongh]] lasterketaria (Herbehereak, 1924-2002)
# [[Vera Molnár]] artista (Hungaria, 1924-2023)
# [[Elena Cernei]] mezzo-sopranoa (Errumania, 1924-2000)
# [[Hrytsko Hryhorenko]] poeta eta itzultzailea (Ukrainia, 1867-1924)
# [[Claudine Dupuis]] aktorea (Frantzia, 1924-1991)
# [[Annelise Hovmand]] zinema-zuzendaria (Danimarka, 1924-2016)
# [[Conradine Birgitte Dunker]] idazlea (Norvegia, 1780-1866)
# [[Beatrice Chebet]] atleta (Kenya 2000)
# [[Tsigie Gebreselama]] atleta (Etiopia 2000)
# [[Dawit Seyaum]] atleta (Etiopia 1996)
# [[Shannon Rowbury]] atleta (AEB 1984)
# [[Lisa Dobriskey]] atleta (EB 1983)
# [[Adela Pankhurst]] sufragista, aktibista politikoa (EB 1885-Australia 1961)
# [[Minnie Baldock]] sufragista (EB 1864-1954)
# [[Adelaide Knight]] sufragista (EB 1871-1950)
# [[Christian Jollie Smith]] abokatu ekintzailea (Australia 1885-1963)
# [[Margaret Bondfield]] politikaria, aktibista (EB 1873-1953)
# [[Louisa Martindale]] zirujaua (EB 1872-1966)
# [[Louisa Martindale (feminista)]] sufragista, aktibista (EB 1839-1914)
# [[Hilda Martindale]] funtzionarioa, idazlea (EB 1875-1952)
# [[Cicely Hamilton]] dramagilea, aktorea (EB 1872-1933)
# [[Dora Montefiore]] zirujaua (EB 1872-1966)
# [[Kelly Holmes]] atleta (EB 1970)
# [[Mary Rand]] atleta (EB 1940)
# [[Alemitu Tariku]] atleta (Etiopia 2000)
# [[Shelby Houlihan]] atleta (AEB 1993)
# [[Manuela M. Veloso]] irakaslea, robot-ikertzailea (Lisboa 1957)
# [[Lua Ribeira]] argazkilaria (Coruña, 1986)
# [[Cristina de Middel]] argazkilaria (Alacant, 1979)
# [[María Garay]] tango abeslaria (Argentina, 1941)
# [[Anna Gottlieb]] abeslaria (Viena, 1774-1856)
# [[Hou Bo]] argazkilaria (Txina, 1924-2017)
# [[Montserrat Ubach Tarrés]] espeleologoa aitzindaria (Bartzelona XX. mendea)
# [[Rocío Verdejo García]] artista plastikoa, argazkilaria (Granada 1982)
# [[Olinpia Velasco]] artista bisuala, argakilaria ( Granada 1970)
# [[Ana Vaz]] film zuzendaria, artista (Brasil 1982)
# [[Sara Ramo]] artista bisuala (Madril/Brasil 1975)
# [[Ann Packer]] atleta (EB 1942)
# [[Tatiana Tomashova]] atleta (Errusia 1975)
# [[Svetlana Masterkova]] atleta (Errusia 1968)
# [[Denise Lewis]] atleta (EB 1972)
# [[Sally Gunnell]] atleta (EB 1966)
# [[Eladia Blázquez]] abeslaria (Argentina, 1931-2005)
# [[Zanele Muholi]] artista eta aktibista (Hegoafrika, 1972)
# [[Eva Nogales]] biofisikaria (Colmenar Viejo, 1965)
# [[Ana María Muñoz Amilibia]] arkeologoa (Donostia-Madril, 1932-2019)
# [[Farshid Moussavi]] arkitektoa (Iran/Britainia 1965)
# [[Roma Agrawal]] egitura-ingeniaria (India/EB 1983)
# [[Francine Houben]] arkitektoa (Herbehereak 1955)
# [[Beverly Willis]] arkitektoa (AEB 1928-2023)
# [[Jolanda Ceplak]] atleta (Eslovenia 1976)
# [[Hasna Benhasi]] atleta (Maroko 1978)
# [[Fantu Worku]] atleta (Etiopia 1999)
# [[Karissa Schweizer]] atleta (AEB 1996)
# [[Phylis Smith]] atleta (EB 1963)
# [[Pilar Citoler]] dentista, arte bildumagilea (Zaragoza 1937)
# [[Mary Strong Clemens]] botanikaria (AEB, 1873-1968)
# [[Hortense Powdermaker]] antropologoa (AEB,1900-1970)
# [[Charlotte Abramow]] argazkilari eta bideogilea (Brusela, 1993)
# [[Judy Dater]] argazkilari feminista (AEB, 1941)
# [[Germaine Van Parys]] fotokazetaria (Belgika, 1893-1983)
# [[Alexandra Boulat]] fotokazetaria (Frantzia, 1962-2007)
# [[Ina Higgins]] baratzezaina, paisaia-arkitektoa (Irlanda 1860-Australia 1948)
# [[Nettie Palmer]] idazlea, kritikaria ( Australia 1885-1964)
# [[Vicenta Cortés Alonso]] artxibozaina, ikertzailea, irakaslea (Valentzia 1925-2021)
# [[María Eugenia Rodríguez Palop]] legelaria, politikaria ( Badajoz 1970)
# [[Marisa Rodríguez Palop]] kazetaria, korrespontsala (Badajoz 1966)
# [[Janeene Vickers]] atleta (AEB 1968)
# [[Sandra Farmer]] atleta (Jamaika/AEB 1962)
# [[Debra Flintoff-King ]] atleta (Australia 1960)
# [[Tatiana Ledovskaya]] atleta (Errusia 1966)
# [[Sandra Douglass Morgan]] abokatu, kirol-zuzendaria (Las Vegas 1978)
# [[Mary_Elliott_Hill]] kimikaria (AEB, 1907-1969)
# [[Naomi Parker]] langilea, modeloa (AEB, 1921-2018)
# [[Marica Andallón]] heroina (Oviedo, 1764-1848)
# [[Dana Ulery]] informatiba zientifikoa (AEB, 1938)
# [[Mary Cowden Clarke]] idazlea (Londres, 1809-Italia, 1898)
# [[Fili Chillón|Fili Chillon]] idazle eta eskultore (1918-2012)
# [[Claude Cahun|Claude CAhun]] artista (Frantzia, 1894-1954)
# [[Suzanne Malherbe|Susanne Malherbe]] argazkilaria, diseinatzaile (Frantzia, 1892-1972)
# [[Véronique de Viguerie|Veronique de Viguerie]] fotokazetaria (Frantzia, 1978)
# [[María Amelia Baltar]] abeslaria (Buenos Aires, 1940)
# [[Luz María del Castillo Fregoso]] kimikari-biologoa (Mexiko, 1926-1990)
# [[Li Fanghua]] fisikaria (Txina, 1932-2020)
# [[Elise Ottesen-Jensen]] kazetaria (Suedia, 1886-1973)
# [[Dina Vierny]] modeloa, arte-bildumagilea, museo-zuzendaria, erresistentzian ekintzaile (Errumania 1919-Paris 2009)
# [[Nina Kandinski]] mezenasa (Errusia 1896- Suitza 1980)
# [[Lily Pastré ]] filantropoa (Frantzia 1891-1974)
# [[Manuela Beltrán]] heroia (Kolonbia 724-1819)
# [[Marina Stepanova]] atleta (Errusia 1950)
# [[Linda Keough ]] atleta (EB 1963)
# [[Tracy Goddard]] atleta (EB 1969)
# [[Silvia Rieger]] atleta (Alemania1970)
# [[Katharine Merry]] atleta (EB 1974)
# [[Fahrelnissa Zeid]] artista (Turkia 1901-Jordania 1991)
# [[María Josefa Jiménez Cisneros]] arkeologoa (Cádiz. 1916-2002)
# [[Romina Ressia]] argazkilaria (Argentina, 1981)
# [[Emilie Bieber]] argazkilaria (Alemania, 1810-1884)
# [[Hildegard Jäckel]] argazkilaria (Alemania, 1903-1974)
# [[Alicia Márquez]] aktorea, vedetea (Argentina 1932-2004)
# [[Ethel Rojo]] aktorea, vedetea (Argentina, 1937-2012)
# [[Delphine Diallo]] argazkilaria
# [[Martha Cooper]] argazkilaria (AEB 1943)
# [[Lady Pink]] grafitigilea (AEB 1945)
# [[Thérèse Le Prat]] argazkilaria (1895-1966)
# [[Alice Cherki]] Aljeriako psikoanalista eta idazlea (1936)
# [[Carole Thibaut]] Franziako idazle, antzerki zuzendari eta aktorea (1969)
# [[Gerty Dambury]] Guadalupeko antzerkigile, nobelagile eta poeta frantsesa (1957)
# [[Adele Goldstine]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1920-1964)
# [[Marlyn Wescoff Meltzer]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1922-2008)
# [[Séraphine Louis ]] margolari autodidakta (Frantzia 1864-1942)
# [[Araceli Martínez Esteban]] politikaria (Guadalajara 1974)
# [[Natalia Sazanovich]] atleta (Bielorrusia 1973)
# [[Jane Flemming]] atleta ( Australia 1965)
# [[Ghada Shouaa ]] atleta (Siria 1972)
# [[Urszula Włodarczyk]] atleta (Polonia 1965)
# [[Eunice Barber]] atleta (Sierra Leona 1974)
# [[Natalya Roshchupkina]] atleta (Errusia 1978)
# [[Carmen Sarmiento]] Espainiako 1. emakume guerra korrespontsala (Madril 1944)
# [[Elena Projorova]] atleta (Errusia 1978)
# [[Karin Specht-Ertl]] atleta (Alemania 1974)
# [[Tiia Hautala]] atleta (Finlandia 1972)
# [[Süreyya Ayhan]] atleta (Turkia 1978)
# [[Hayley Tullett]] atleta (EB 1973)
# [[Olga Jegorova]] atleta (Errusia 1972)
# [[Bouchra Ghezielle]] atleta (Maroko/Frantzia 19)
# [[Janeth Jepkosgei]] atleta (Kenya 1983)
# [[Margarita Ponomariova]] atleta (Kazakhstan 1993-Errusia 2021)
# [[Olga Nazarova]] atleta (Errusia 1965)
# [[Yeveonde Middleton|Yevonde Middleton]] argazkilaria (Erresuma Batua, 1893-1975)
# [[Lea Ypi]] filosofo (Albania, 1979)
# [[Alicia Márquez]] aktoresa (ARgentina, 1923-2004)
# [[Françoise Demulder|Francoise Demulder]] argazkilaria (Frantzia, 1947-2008)
# [[Nélida Roca]] vedetea (Buenos Aires, 1929-1999)
# [[Catherine Stern]] psikologo, hezitzailea (Alemania-AEB, 1894-1973)
# [[Adrienne Clarke]] botanikaria (Australia, 1938)
# [[Alba Solís]] abeslaria (Argentina, 1927-2016)
# [[Isabel Ellsen]] argazkilaria (Frantzia, 1958-2012)
# [[Kate Barry]] argazkilaria (Britainia Handia, 1967-2013)
# [[Cécile DeWitt-Morette]] fisikaria, matematikaria (Frantzia, 1922-2017)
# [[Coline Serreau]] aktore, zuzendari eta gidoilari frantsesa (1947)
# [[Emilia Broomé|Emilia Broome]] politikari liberala, feminista eta bakearen aldeko aktibista (Suedia, 1866-1925)
# [[Tassin Hangbè]] Dahomeyko erregina-ordea (Benin, XVIII. mendea)
# [[Virginia Norwood]] fisikaria, militarra (AEB, 1927-2023)
# [[Renée Gailhoustet|Renee Gailhoustet]] arkitektoa (1929-2023)
# [[Julia Lermontova]] kimikaria (Errusia, 1847- 1919)
# [[Christine Spengler]] fotokazetaria (Frantzia, 1945)
# [[Dickey Chapelle]] argazkilaria (AEB, 1919-1965)
# [[Susan Meiselas]] argazkilaria (AEB, 1948)
# [[Rafia Zakaria]] feminista musulmana (Pakistan, 1977)
# [[Edna Paisano]] matematikaria, soziologoa (AEB, 1948-2014)
# [[Josepha Weber]] abeslaria, sopranoa (Alemania, 1758-1819)
# [[Aloysia Weber]] opera abeslaria (Alemania 1760-1839)
# [[Constanze Mozart]] abeslaria (Alemania, 1762-1842)
# [[Sophie Weber]] abeslaria (Alemania, 1763-1846)
# [[Cäcilia Weber]] Mozarten amaginerraba (Alemania, 1727-1793)
# [[Beatriz Bermúdez de Velasco]] mexikoko konkistatzailea (Espainia, XVI. mendea)
# [[Klara Dan von Neumann]] matematikaria (Hungaria, 1911-1963)
# [[Anna Murray Vail]] botanikaria (AEB, 1863-1955)
# [[Nieves Fariza]] irakaslea,sindikalista (1911-1975)
# [[Faten Hamama|Faten Hamana]] aktorea (Egipto, 1931-2015)
# [[Fanny Navarro]] aktorea (Argentina, 1920-1971)
# [[Zerrenda:Emakume argazkilariak|Emakume argazkilarien zerrenda]]
# [[Rose Wilder Lane]] kazetaria, idazlea (AEB 1886-1968)
# [[Isabel Paterson]] kazetaria, idazlea, filosofo politikoa (Kanada 1886-AEB 1968)
# [[Dilan Yeşilgöz-Zegerius]] politikaria (Turkia,Herbehereak 1967)
# [[Gema Igual ]] politikaria ( Santander 1973)
# [[Pilar Alegría]] politikaria (Zaragoza 1977)
# [[Maria Pinigina]] atleta (Kirgitistan 1958)
# [[Olga Brizgina]] atleta (Errusia/Ukraina 1963)
# [[Liudmila Dzhigalova]] atleta (Ukraina 1962)
# [[Sherri Howard]] atleta (AEB 1962)
# [[Denean Howard-Hill]] atleta (AEB 1964)
# [[Inga Fischer-Hjalmars]] fisikaria (Suedia, 1918-2008)
# [[Waltraut Seitter]] astronomoa (Alemania, 1930-2007)
# [[Amina (Zazzauko erregina)]] Zazzauko erregina (Nigeria, 1533-1610)
# [[Paulina Urrutia]] aktorea (Txile, 1969)
# [[Melissa Gilbert]] aktorea (AEB 1964)
# [[Sara Gilbert]] aktorea (AEB 1975)
# [[Skye McCole Bartusiak]] aktorea (AEB 1992-2014)
# [[Melissa Sue Anderson]] aktorea (AEB 1962)
# [[Katy Kurtzman]] aktorea (AEB 1965)
# [[Leslie Landon]] aktorea (AEB 1962)
# [[Jennifer Landon]] aktorea (AEB 1983)
# [[Alison Arngrim]] aktorea (AEB 1962)
# [[Charlotte Stewart]] aktorea (AEB 1941)
# [[Melissa Francis]] aktorea, kazetaria (AEB 1972)
# [[Susan Solomon]] kimikari atmosferikoa (AEB, 1956)
# [[Mounia Youssef]] argazkilaria (Libano-Togo, 1988)
# [[Felicia Abban]] argazkilaria (Ganna, 1935-2024)
# [[Emily Jacir]] artista plastikoa (Palestina, 1970)
# [[Sarah Waiswa]] argazkilaria (1980 hamarkada)
# [[Gihan Tubbeh]] argazkilaria (Peru, 1984)
# [[Isadora Romero]] argazkilaria (Ekuador, 1987)
# [[Jane Elizabeth Jones|Jane Elizabeth]] sufragista, abolinionista (AEB, 1813-1886)
# [[Aida Muluneh]] argazkilaria eta artista (Etiopia, 1974)
# [[Taslima Akhter]] argazkilaria (Bangladesh, 1974)
# [[Nezha Alaoui]] enpresaria eta argazkilaria (Maroko, 1982)
# [[Ann Oakley]] soziologoa
# [[Caroline List]] epailea (AEB-Austria 1964)
# [[Idoia Murga Castro]] irakaslea, ikertzailea (Madril 1983)
# [[Mónica García Gómez]] mediku, politikaria (Madril 1974)
# [[Ana Redondo]] legelaria, politikaria (Valladolid 1966)
# [[Lorraine Fenton ]] atleta (Jamaika 1973)
# [[Sabine Busch]] atleta (Alemania 1962)
# [[Kim Batten]] atleta (AEB 1969)
# [[Sandie Richards]] atleta (Jamaika 1968)
# [[Elise Cranny]] atleta (AEB 1996)
# [[Colleen Quigley ]] atleta (AEB 1992)
# [[Marcia Barbosa]] fisikaria (Brasil, 1960)
# [[Maria Matos]] aktorea, dramagilea (Lisboa 1886-1952)
# [[Ofelia Marques]] margolaria ( Lisboa 1902-1952)
# [[Mafalda Mouzinho de Albuquerque]] idazlea (Lisboa 1874-1952)
# [[Shalane Flanagan]] atleta (AEB 1981)
# [[Linet Masai]] atleta (Kenya 1989)
# [[Vivian Cheruiyot]] atletak (Kenya 1983)
# [[Sally Kipyego ]] atleta (Kenya 1985)
# [[Julia Petxonkina]] atleta (Errusia 1978)
# [[Lashinda Demus]] atleta (AEB 1983
# [[Colleen Farrington]] modeloa, abeslaria (AEB 1936-2015)
# [[Edelmira Inés Mórtola]] geologoa (Argentina, 1894-1973)
# [[Boushra Yahya Almutawakel|Bousha Yahya]] argazkilaria (Yemen, 1969)
# [[Nikab]]
# [[Anna Hints]] zinema zuzendaria (Estonia, 1982)
# [[Pia Arke]] argazkilaria (Groenlandia, 1958-2007)
# [[Nina Byers]] fisikaria (AEB, 1930-2014)
# [[Genoveva Dawson]] botanikaria (Argentina, 1918-2012)
# [[Astrid Cleve]] botanikaria, kimikaria (Suedia, 1875-1968)
# [[Audrey_Richards]] Britaniako antropologa (London, 1899-1984)
# [[Anush Babajanyan]] fotokazetaria (Armenia
# [[Louise Abel]] argazkilaria (Norvegia, 1841-1907)
# [[Carolina Henriette Mac Gillavry]] kimikaria (Holanda, 1904-1993)
# [[Hilaria Supa]] indígena, aktibista (Peru 1957)
# [[Maria Sumire]] abokatu, politikaria (Peru 1951)
# [[Claudia Coari]] politikaria (Peru 1967)
# [[Juana Huancahuari]] nekazaria, politikaria (Peru 1969)
# [[Yaneth Cajahuanca]] ingeniaria, politikaria (Peru 1971)
# [[Nancy Obregon]] politikaria (Peru 1970)
# [[Elsa Malpartida]] politikaria (Peru 1961ç-2022)
# [[Karibu]] GKE, Fca Pedraza saria 2023
# [[America Valenzuela]] zientzia-kazetaria (Madril 1977)
# [[Diane Pernet]] moda blogaria, kritikaria (AEB XX. mendea)
# [[Carmen de Icaza]] eleberrigilea eta lider falangista (Madril, 1899-1979)
# [[Margarita Abella Caprile|Margarita Abella Caprile]] poeta, kazetaria (Argentina, 1901-1960)
# [[Amber Bracken]] fotokazetaria (Kanada, 1984)
# [[Marlene Bergamo]] fotokazetaria (Brasil, 1965)
# [[Claire Beck Loos]] idazlea eta fotokazetaria (Txekia, 1904-1942)
# [[Ruth Asawa]] eskultorea (AEB, 1926-2013)
# [[Zofia Kielan-Jaworowska]] paleobiologoa (Polonia, 1925-2015)
# [[Brigida Baltar]] argazkilaria (Brasil,1959)
# [[Lara Baladi]] argazkilaria (Egipto-libanoar, 1969)
# [[Maja Bajević|Maja Bajevi´c]] argazkilaria (Bosnia, 1967)
# [[Damaris Cudworth Masham]] idazle, filosofo (Britainia Handia, 1659-1708)
# [[Kathleen Kenyon]] arkeologoa (Erresuma Batua, 1906-1978)
# [[Anna Maria Colucci]] argazkilaria (Italia, 1938-2015)
# [[Joana Choumali]] argazkilaria (Bolin
# [[Fleur Pellerin]] Frantziako politikari eta enpresaburua (1973)
# [[Pascale Faublas|Pascale Faubas]] artista (Haiti, 1981)
# [[Anabel Colazo]] komikigilea eta ilustratzaile (Eivissa, 1993)
# [[Elizabeth Riddle Graves]] fisikaria (AEB, 1916-1972)
# [[Mignon Talbot]] paleontologoa (AEB, 1869-1950)
# [[Alicia Güemes Fraga]] komikigilea eta ilustrailea (Bartzelona, 1987)
# [[Emma Ríos Maneiro]] istoriotxogilea eta komikigilea (Galizia, 1976)
# [[Caridad Zazo Cardeña]] geologoa (Toledo, 1945)
# [[Caroline Ingalls]] irakaslea, autobiografialaria (AEB 1839-1924)
# [[Mary Ingalls]] idazlea (AEB 1865-1924)
# [[Carrie Ingalls]] zaintzailea (AEB 1870- 1946)
# [[Grace Ingalls]] irakaslea, idazlea (AEB 1877-1941)
# [[Ketty Lester]] aktorea, abeslaria (AEB 1934)
# [[Hersha Parady]] aktorea (AEB 1945-2023)
# [[Bonnie Bartlett]] aktorea (AEB 1929)
}}
== Hobetuak 2024 ==
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Olatz Agorria]] '''ef--''' txirrindularia (Zornotza 1958)
# [[Ane Ibarzabal]] '''ef--''' kazetaria (Durango, 1982)
# [[María Jesús Cava ]] '''ef--''' historialaria (Bilbo 1949)
# [[Amaia Agirre Gonzalez]] '''----''' medikua, alpinista (Urnieta 1992-Patagonia 2023)
# [[Haizea Barcenilla]] '''----''' arte kudeatzailea, ikertzailea (Lezo 1981)
# [[Carmen Valero Omedes]] '''efef''' atleta (Teruel 1955-Sabadell 2024)
# [[Laura Ingalls Wilder]] '''efef''' idazlea (AEB 1867-1957)
# [[Marixa Osés]] '''ef--'''gidoilaria, aktorea (Gasteiz 1969)
# [[Micaela Bastidas]] '''efef''' aitzindaria, heroia, martiria (Peruko Erregeorderria 1744-1781)*
# [[Chanel Terrero]] '''ef--'''abeslari, dantzari, aktorea (Kuba 1991)
# [[Carmen Mijangos]] '''---- ''' kimikaria (Bilbo 1949)
# [[Paula Badosa]] '''ef--'''tenislaria (AEB/Katalunia 1997)
# [[Pilar Arostegi]] '''efef''' artxibozaina (Gasteiz 1944-2006)
# [[Nina Lobkovskaia]] '''ef--'''frankotiratzailea (Errusia 1925)
# [[Maite Dono]] '''ef--'''poeta, abeslaria (Gasteiz/Galizia 1969)
# [[Garazi Sánchez]] '''ef--'''surflari, zinemagilea (Getxo 1992)
# [[Ana Pontón]] '''ef--'''politikaria (Lugo 1977)
# [[Maria Gembero-Ustarrotz]] '''ef--'''historialaria, musikologoa (Nafarroa 1959)
# [[Adela Bazo]] '''ef--'''margolaria (Nafarroa 1905-Argentina 1984)
# [[Mónica Ojeda]] '''ef--'''idazlea (Ekuador 1988)
# [[Celia Amoros ]]'''ef--'''filosofoa, idazlea (Valentzia 1944)
# [[Carolina Yuste]] '''ef--'''aktorea (Badajoz 1991)
# [[Ángeles Caso]] '''ef--'''idazlea (Asturias 1959)
# [[Majida Maayouf]] '''ef--'''atleta (Maroko/Araba 1989)
# [[Camila Sosa Villada]] '''ef--'''idazlea, aktorea, antzerkigilea (Argentina 1982)
# [[Ane Gabarain]] '''ef--'''aktorea (Donostia 1963)
# [[Icíar Bollain]] '''ef--'''film zuzendaria (Madril 1967)
# [[Ann Walker]] '''efef''' filantropoa, 2 emakumeren lehen ezkontza (BH, 1803-1854)
# [[Ana Rioja]] '''ef--'''idazlea, kazetaria (Tudela 1962)
# [[Carmen Laforet]] '''efef''' idazlea (Bartzelona 1921-Madril 2004 19)
# [[Iraide Ibarretxe]] '''ef--'''hizkuntzalaria (Bilbo 1972)
# [[María Luisa Elio]] '''efef''' idazlea, aktorea (Iruñea 1926-Mexiko 2009)
# [[Iris Apfel]] '''efef''' barne-diseinatzailea ( AEB 1921-2024)
# [[Helena Taberna]] '''----''' film zuzendaria (Nafarroa 19..?)
# [[Ana Blanco]] '''ef--''' tb aurkezlea (Bilbo 1960)
# [[Maria Lejarraga]] '''efef''' idazlea (Errioxa 1874-Argentina 1974)
# [[Isabel Alba Rico]] '''ef--''' idazlea, gidoilaria ( Madril 1959)
# [[Sigourney Weaver]] '''ef--'''aktorea (AEB 1949)
# [[Virginia Berasategi]] '''ef--'''triatloilaria (Bilbo 1975)
# [[Aia Kruse]] '''ef--'''aktorea (Donostia 1994)
# [[Jutta Kleinschmidt ]] '''ef--'''rally-pilotua (Alemania 1962)
# [[Clara Bilbao]] '''ef--'''jantzi-deseinatzailea, film zuzendaria (Bilbo 1971)
# [[Martina Gorostitza]]'''--ef'''inprimatzailea, enpresaburua (Gasteiz 1790-1862)
# [[Silvia Tortosa]] '''efef''' aktore, tb aurkezle (Bartzelona 1947-2024)
# [[Sacagawea]] –ef indigena, interpretea, esploratzailea (AEB 1788-1812)
# [[Ángela Ruiz Robles]] '''efef''' asmatzailea (Leon 1895-Ferrol 1975)
# [[Carmen Maura]] '''ef--''' aktorea (Madril 1945)
# [[Chelsi Smith]] ''ef--'' Miss Unibertso 1995 (AEB 1973-2018)
# [[Lara Dutta]] ''ef--'' Miss Unibertso 2000 (India 1978)
# [[Zuleyka Rivera]] ''ef--'' enpresaburua, Miss Unibertso 2006 (Puerto Rico 1987)
# [[Dayana Mendoza]] ''ef--'' Miss Unibertso 2008 (Venezuela 1986)
# [[Stefanía Fernández]] ''ef--'' kazetaria, Miss Unibertso 2009 (Venezuela 1990)
# [[Ximena Navarrete]] ''ef--'' Miss Unibertso 2010 (Mexiko 1988)
# [[Leila Lopes]] ''ef--'' Miss Unibertson 2011 (Angola 1986)
# [[Teresa Castro]] ''ef--'' ilustratzailea (Donostia 1968)
# [[Wilma Rudolph]] ''efef'' atleta (AEB 1940-1994)
# [[Tara Lipinski]] ''ef--'' patinatzailea, aktorea, kirol esataria (AEB 1982)
# [[Isabel Lizarraga]] ''ef--'' ikertzailea, idazlea (Nafarroa 1958)
# [[Jessica Watson]] ''ef--'' nabigatzailea (Australia 1993)
# [[Tamara Karsavina]] '''efef''' dantzaria (Errusia 1885-1978)
# [[Cate Blanchett]] '''ef--''' aktorea (Australia 1969)
# [[Sojourner Truth]] '''--ef''' esklabu abolizionista (AEB 1797-1883)
# [[Serena Williams]] '''ef--''' tenislaria (AEB 1981)
# [[Mary Harris]] '''efef''' amama astintzailea (Irlanda 1837-AEB 1930)
# [[Claudia Sheinbaum]] ef-- Mexikoko 1.emakume presidentea (Mexiko 1962)
# [[Naomi Campbell]] ef-- modeloa (EB 1970)
# [[Rosa María Sardà]] efef aktorea (Bartzelona 1941-2020)
# [[Milagros Rubio]] ef-- politikaria, poeta (Tutera 1952)
# [[Usoa Ostolaza]] ef-- txirrindularia (Zarautz 1998)
# [[Naomie Harris]] ef-- aktorea (EB 1976)
# [[Nerea Barros]] ef-- aktorea, zuzendaria (Coruña 1981)
# [[Nerea Pagaldai]] ef-- biologoa (Arrasate 1993)
# [[Ekhiñe Atorrasagasti]] ---- kazetaria (Gipuzkoa 1982)
# [[Danae Boronat]] ef-- kirol kazetaria (Tarragona 1985)
# [[Idoia Montón]] ef-- margolaria (Donostia 1969)
# [[Lella Lombardi]] efef 1 Formulako gidaria (Italia 1941-1992)
# [[Alma Mahler]] efef musikagilea (Austria 1879-AEB 1964)
# [[Nadia Erostarbe]] ef-- surflaria (Zarautz 2000)
# [[Teresa Forcades]] ef-- moja aktibista, medikua, politikaria (Bartzelona 1966)
# [[Luisa Roldán]] efef eskultorea (Sevilla 1652-Madril 1706)
# [[Rakel Mateo]] ef-- triatleta paralinpikoa (Mungia 1975)
# [[María Teresa Castells]] –ef liburu saltzailea (Busturia 1935- Donostia 2017)
# [[Arantxa Lazkano]] zinema-zuzendaria (Zarautz, 1949)
# [[Emakume Abertzale Batza]]
# [[Elena Irureta]] ef-- aktorea (Zumaia 1955)
# [[Sara Alonso Martinez]] ef-- iraupen lasterkaria (Donostia 1999)
# [[Kate Sheppard]] efef sufragista (EB 1847-Zeelanda Berria 1934)
# [[Amaia Uribe]] ef-- kazetaria, bertsolaria (Forua 19)
# [[Amaia Lizarralde]] ef-- aktorea (Donostia 19)
# [[Jessika Ponchet]] ef-- tenislaria (Baiona 1996)
# [[Miriam Bravo]] ef-- lasterkaria (Deba/Errioxa 1974)
# [[Kate Spade]] efef diseinatzailea (AEB 1962-2018)
# [[Sylvia Fedoruk]] efef fisikaria (Kanada 1927-2012)
# [[Agnès Souret]] efef modeloa, dantzaria, aktorea (Lapurdi 1902-1928)
# [[Valeria Ros]] ef-- aurkezlea, umoregilea (Bizkaia 1986)
# [[Lorea Ibarra]] ef-- aktorea (Gipuzkoa 2002)
# [[Aránzazu Calleja]] e--- musikagilea (Bilbo 1977)
# [[Ana Laura Alaez]] e--- artista, eskultorea (Bilbo 1964)
# [[Han Kang]] ef-- idazlea (Hego Korea 1970)
# [[Annie Leibovitz]] ef-- argazkilaria (AEB 1949)
# [[Arene Altonaga]] ef-- fubolaria (Leioa 1993)
# [[Puy Oria]] zinemagilea (Nafarroa, 1962)
# [[Régine Crespin ]] efef sopranoa (Frantzia 1927-2007)
# [[Pilar García]] ef-- margolaria (Nafarroa 1942)
# [[Inmaculada Pereiro]] ef-- triatleta (Bilbo 1972)
# [[Agnès Varda]] efef argazkilaria, film zuzendaria (Frantzia 1928-2019)
# [[Eukene Lacarra]]efef literatura-kritikaria (Lizarra 1944-? 2023)
# [[Irati Osa]] ef-- piraguista (Zumaia 1997
# [[Benita Ganuza]]e-ef politikaria (Donostia 1930-1985)
# [[Maite Luisa Goikoetxea]] kazetaia (Nafarroa 1946-Bartzelona 1994)
# [[Isabel-Clara Simó]] idazlea, filosofoa (Alacant 1943-Bartzelona 2020)
# [[Artemisia Gentileschi]] margolaria (Italia 1593- 1656)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Ugartemendia Zubeldia]] efef '''SORTUA''' zinegotzi ohia, ekintzailea (Andoain, 1978-Donostia, 2023)
# [[Alazne Intxauspe]] ef-- '''SORTUA''' nekazaria (Andoain, 1984)
# [[Esther Vital]] ---- '''SORTUA''' psikologoa, artista eta zinemazuzendaria (Artaxoa, 1983)
# [[Gema López Las Heras]] ef-- '''SORTUA''' itzultzailea (Azkoitia, 1989)
# [[Intza Olabarria]] ef-- '''SORTUA''' geologoa, artisaua (Elorrio 1994)
# [[Josune Escota Bisbal]] ---- '''SORTUA''' abokatua, politikaria (Durango, 1970)
# [[Maider del Río Larramendi]] eff--'''SORTUA''' psikologoa (Elorrio 1971)
# [[Adela Khanum]] lider kurdua (?- 1924)
# [[Ain Yoon]] pianojolea (Hego Korea 1996)
# [[Aisha Yesufu]] aktibista (Nigeria 1973)
# [[Alice Colonieu]] artista (Frantzia, 1924-2010)
# [[Alice Constance Austin]] arkitektoa (AEB, 1862-1955)
# [[Alicia García-Salcedo González]] 1935ean Asturiasen jardun zuen 1. emakume abokatua (1903-2003)
# [[Alicia Herrera Rivera]] abokatu erbesteratua (Txile 1928-2013)
# [[Amanishajeto]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Amélie Beaury-Saurel]] margolaria (Bartzelona, 1848-Paris, 1924)
# [[Ana Mayayo Salvo]] maistra (Buenos Aires, 1880-Zaragoza, 1968)
# [[Ana Vidovic ]] gitarra jolea (Kroazia/AEB 1980)
# [[Anastassia Virsaladze]] piano jolea, irakaslea (Errusia 883-1952)
# [[Andrea López Chao]] maistra (Mondoñedo, XIX-XX)
# [[Ángela Cerrillos Valledor]] abokatu ekintzailea (?, XX. mendea)
# [[Ángela Contreras]] aktorea (Txile 1971)
# [[Angela Hewitt]] piano jolea (Kanada 1958)
# [[Angie Turner King]] kimikaria, matematikaria (AEB, 1905-2004)
# [[Anita-Pearl Ankor]] margolaria eta muralista (Ghana)
# [[Anja Niedringhaus|Anja Niedringahaus]] fotokazetaria (Alemania, 1965-Afganistan, 2014)
# [[Anna Bunina]] olerkaria (Errusia, 1874-1829)
# [[Anna Hirzel-Langenhan]] piano-jolea, irakaslea (Suitza 1874-1951)
# [[Anna Jesipova]] piano jolea (Errusia 1851-1914)
# [[Anna Palm de Rosa]] margolaria (Suedia, 1859-1924)
# [[Antonia Gutiérrez Bueno]] idazlea, itzultzailea. Madrilgo Libututegian 1 emakume baimendua (Madril 1781-1874)
# [[Argentina Santos]] abeslaria (Portugal,1924-2019)
# [[Beatriz Barral]] artista ( Madril 1978)
# [[Beatriz Maggi]] idazlea (Kuba, 1924-2017)
# [[Bertha Valerius]] argazkilaria, pintorea (Suedia 1824-1895)
# [[Bianca Maria Piccinino|Bianca Maria Piccinio]] kazetaria, idazlea (Italia, 1924)
# [[Blanca Riestra]] idazlea (Coruña 1970)
# [[Brenda Helser|Brenda Elser]] igerilaria (EEBB, 1924)
# [[Carla Cerati]] argazkilaria eta idazlea (Italia, Bergamo, 1926, Milan, 2016)
# [[Carmen López-Cortón|Carmen López Cortón]] maistra (Galizia, 1866-Madril, 1938)
# [[Caroline Quarlls]] esklaboa, askapena lortzeko lurpeko trenbidea erabiliz Wisconsinetik Kanadara bidaiatutako lehen pertsona (AEB 1824- Kanada 1892)
# [[Catherine Chamié]] kimikaria (Frantzia, 1888-1950)
# [[Catherine Tolson]] erizaina, sufragista, aktibista (EB 1890- Errusia 1924)
# [[Cecilia Berdichevski]] programatzailea, informatikan aitzindaria (Polonia 1925- Argentina 2010)
# [[Cheryl Diaz Meyer]] fotokazetari independientea (EE.BB. 1968)
# [[Chikage Awashima]] aktorea (Japonia, 1924-2012)
# [[Chloe Clark Willson]] aitzindaria, irakaslea (AEB 1818-1874)
# [[Christine_Ladd-Franklin]] matematikaria (AEB, 1847-1930)
# [[Cicely Popplewell]] software ingeniaria (Erresuma Batua 1920-1995)
# [[Clara Belle Williams]] maistra, 1. afroamerikar lizentziatua Mexiko Berrian (AEB 1885-1994)
# [[Clara Obligado]] idazlea (Argentina/Espainia 1950)
# [[Claudine Hermann]] fisikaria (Frantzia, 1945-2021)
# [[Cristina Alberdi]] abokatua (Sevilla 1946)
# [[Cristina Cerrada]] idazlea (Madril 1970)
# [[Cristina Fallarás]] kazetaria, idazlea, ekintzailea ( Zaragoza 1968)
# [[Daria Diachenko]] partisanoa (Sobietar Batasuna, 1924-1944)
# [[Diana Agrest]] arkitektoa (Argentina, 1945)
# [[Dolores Gray]] aktorea (EE.BB.1924-2002)
# [[Dolores Martí de Detrell]] maistra eta idazlea (Bartzelona, ? - 1880)
# [[Dora Hitz]] margolaria (Alemania, 1856-1924)
# [[Dorothy Maharam]] matematikaria (AEB, 1917-2014)
# [[Dorothy Pitman Hughes]] feminista, aktibista (Georgia, 1928-Florida, 2022)
# [[Edith Gertrude Schwartz]] botanikaria (AEB, 1877-1971)
# [[Elena O'Callaghan Duch]] pedagogoa, idazlea (Bartzelona 1955)
# [[Elisa Acuña]] Mexikoko irakasle eta kazetari anarkista (1887-1946)
# [[Elisa Maria Reyes Vargas]] maistra (Jaen, 1983)
# [[Elise Hall]] musikaria (EE.BB, 1853-1924)
# [[Elisso Virssaladze]] piano jolea (Georgia 1942)
# [[Elizabeth Cabot Agassiz]] hezitzaile, naturalista (AEB, 1822-1907)
# [[Elspeth Beard]] arkitekto eta motorzalea (Erresuma Batua, 1959)
# [[Émilienne Malfatto]] idazlea eta fotokazetaria (Frantzia, 1989)
# [[Emma Calderón y de Gálvez|Emma Calderon y de Galvez]] kazetaria, maistra eta idazlea (Cádiz, XIX. mendea)
# [[Emma Gramatica]] aktorea (Italia, 1874-1965)
# [[Erzesbet Gulyás Köteles|Erzsébet Gulyás Köteles]] gimnasta (Hungaria, 1924-2019)
# [[Esther García Llovet]] idazlea, itzultzailea ( Malaga 1963)
# [[Ethel Houston]] abokatua, kriptologoa (Albacete/Eskozia 1924-2017)
# [[Eulalia Vicenti]] kazetaria, emakumeen eskubideen aldeko politikaria (Madril 1884 - Porto 1979)
# [[Eva Díaz Riobello]] idazlea (Asturias 1980)
# [[Eva May]] zinema aktorea (Austria, 1902-1924)
# [[Fannie Bloomfield Zeisler]] piano jolea (Austria 1863-AEB 1927)
# [[Fanny Tur Riera ]] historialaria, politikaria ( Eivissa 1961)
# [[Farzana Wahidy]] Fotokazetaria (Agfanistan, 1997)
# [[Fatima Shbair]] fotokazetaria (Palestina, 1997)
# [[Felisa Núñez Cubero]] fisikaria , kimikaria (Valladolid 1924- Madril 2017)
# [[Fifi Mukuna]] karikaturagilea (Kongo,)
# [[Florynce Kennedy|Glorynce Kennedy]] feminista, ekintzailea (EE.BB.1916-2000)
# [[Francisca de Braganza]] aristokrata (Brasil, 1824-1898)
# [[Françoise Adnet|Francoise Adnet]] margolaria (Paris, 1924-2014)
# [[Françoise Blomme]] arkitektoa (Belgika, 1933)
# [[Galina Kmit]] argazkilaria (Errusia, 1921-2019)
# [[Geraldine Doyle]] modeloa, metaleko langilea (EE.BB.1924-2010)
# [[Gina Pellon|Gina Pellón]] artista (Kuba, 1926-Frantzia, 1914)
# [[Gloria Sanchez]] idazlea eta maistra (Villagarcia de Arosa, 1958)
# [[Guadalupe Rivera Marín]] politikaria (Mexiko 1924-2023)
# [[Hannah Marie Wormington]] arkeologoa (AEB, 1914-1994)
# [[Hannie Lips]] telebista aurkezlea (Herbehereak, 1924-2012)
# [[Hazel Brooks]] aktorea (EE.BB. 1924-2002)
# [[Hazel Brooks]] aktorea (Hegoafrika, 1924-EEBB 2002)
# [[Heidi Levine]] fotokazetaria (AEB, 1987)
# [[Hengameh Golestan]] argazkilari konprometitua (Iran, 1952)
# [[Henrietta Muir Edwards]] feminista, ekintzailea (Kanada, 1849-1931)
# [[Isabelle Vengerova]] pialo jolea, irakaslea (Errusia 1877-1956)
# [[JoAnn H. Morgan]] ingeniari aeroespaziala (AEB, 1940)
# [[Johanne Cathrine Krebs]] margolaria (Danimarka, 1848-1924)
# [[Joy Page|Joe Page]] aktorea (EE.BB, 1924-2008)
# [[Julia Slingo]] meteorologoa (Erresuma Batua, 1950)
# [[Julie de Graag]] margolaria (Herbehereak, 1877-1924)
# [[Julie Wilhelmine Hagen-Schwarz|Julie Wilhelmine]] margolaria (Estonia, 1824-1902)
# [[Justyna Mielnikiewicz]] fotokazetaria (Polonia, 1973)
# [[Karen Margrete Harup]] igerilaria (Danimarka, 1924-2009)
# [[Kate Gleason]] ingeniaria (AEB, 1865-1933)
# [[Kuhne Beveridge]] eskultorea, aktorea (AEB 1874-XX. mendea)
# [[La Perla de Cádiz]] flamenko kantaria (Cádiz 1924-1975)
# [[Lallie Charles]] argazkilaria (Irlanda,1869-1919)
# [[Laurence Geai]] Fotokazetaria (Frantzia, 1984)
# [[Lillian Elliott]] aktorea (Kanada, 1814-1959)
# [[Lourdes Vega]] zientzialaria (Badajoz 1965)
# [[Lula Romero]] musikagilea (Palma Mallorcakoa, 1976)
# [[Lys Assia]] abeslaria (Suitza 1924-2018)
# [[Mabel Allington Royds]] artista (EB 1874-941)
# [[Małgorzata Malicka|Malgorzata Malicka]] fotokazetaria, idazlea, poeta (Varsovia, 1959)
# [[Manizha Wafeq ]] ekonomialaria, ekintzailea (Afganistan,?)
# [[Manuela Villa]] kutur kudeatzailea, politikaria (Madril 1976)
# [[Mar Villaespesa]] kultur kudeatzailea, arte kritikaria (Almeria 1953)
# [[Marga López]] aktorea (Mexiko, 1924-2005)
# [[Margaret Boden]] ikerketa-irakaslea (Erresuma Batua, 1936)
# [[Margaret Yorke]] idazlea (Irlanda, 1924-2012)
# [[Margarita de Mayo Izarra]] idazlea, kazetaria eta maistra (Toledo, 1889-Madril,1969)
# [[Marguerite Long]] musikaria eta pedagogoa (Frantzia, 1874-1966)
# [[Marguerite Vogt]] birologoa, biologoa (Alemania 1913-AEB 2007)
# [[Maria Auböck]] arkitektoa (Viena, 1951)
# [[María del Mar Terrones Villanueva|Maria del Mar Terrores Villanueva]] maistra, medikua eta kazetaria (Granada, 1892-1980)
# [[María Durán Febrer]] emakumeen eskubideetan espezializatutako legelari feminista (Mallorca 1953)
# [[María Emilia Casas]] legelaria, Konstituzio Auzitegiko 1. emakume presidentea (León 1950)
# [[Maria Golubnitxaia|Maria Golubnichaya]] atleta (Errusia 1924-2015)
# [[Maria Jose Marques da Silva]] artikektoa (Porto, 1914-1996)
# [[Maria Lainá]] poeta (Grezia, 1947-1923)
# [[María Luz Navarro Mayor|Maria Luz Navarro Mayor]] maistra (Soria, 1918-Madril, 2014)
# [[Maria Sander]] atleta (Alemania, 1924-1999)
# [[Maria Vos]] margolaria (Amsterdan, 1824-1906)
# [[María Zaragoza]] idazlea (Madril 1982)
# [[Maria_Walanda_Maramis]] Indonesiako "heroi nazionala" (Kema, Iparraldeko Minahasa 1872 - 1924)
# [[Marianne Werner]] atleta (Alemania, 1924-2023)
# [[Marie Dorigny]] fotokazetaria (Frantzia, 1959)
# [[Marie Gutheil-Schoder]] opera sopranoa (Alemania, 1874-1935)
# [[Marina Berti|Martina Berti]] (Londres, 1924-Italia, 2002)
# [[Marina Perezagua]] idazlea (Sevilla 1979)
# [[Mariya Yúdina]] piano jolea (Errusia 1899-1970)
# [[Marjorie Boulton|Majorie Boulton]] idazlea, poeta (Erresuma Batua, 1924-1977)
# [[Marlena Fejzo]] genetista (AEB, 1968)
# [[Marta Verde]] artista (Pontevedra 1985)
# [[Marthe Vogt]] neurozientzialaria (Berlin 1903-AEB 2003)
# [[Martina Bacigalupo]] fotokazetaria (Italia, 1978)
# [[Mary Ann Bevan]] erizaina (EB 1874-1933)
# [[Mary Berg]] Varsoviako getto judutik bizitik irtendakoa (Polonia 1924-2013)
# [[Mary Carr]] aktorea (EE.BB, 1874-1973)
# [[Mary Gardiner Horsford]] poeta (AEB 1818-1874)
# [[Mary Helen Wright Greuter]] astronomo, historialaria (AEB, 1914-1997)
# [[Mary Katharine Brandegee]] botanikaria (AEB 1844-1920)
# [[Mary Lee Woods]] matematikaria, programatzailea (Erresuma Batua, 1924-2017)
# [[Maryse Goudreau]] argazkilaria (Kanada, 1980)
# [[Marzieh]] abeslaria (Teheran, 1924-Paris, 2010)
# [[Maxine Singer|Maxime Singer]] biologoa (New York, 1931)
# [[Mercedes Cebrián]] idazlea, itzultzailea (Madril 1971)
# [[Mercedes Vieito]] kazetaria eta maistra (Kuba, 1887-1960)
# [[Meri Torras]] filologoa, saiakeragilea, ikertzailea (Bartzelona 1968)
# [[Minda Ramm]] idazlea (Norvegia, 1859-1924)
# [[Montserrat Pujol Vilarnau]] maistra eta pedagogoa (Galizia, 1941)
# [[Nahirqo]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Nahla El Fatiha Naili]] eskultorea (Aljeria, 1986)
# [[Nana Akua Oppong Birmech]] arkitektoa (Ghana, 1980ko hamarkada)
# [[Naomi Shihab Nye]] poeta, idazlea (AEB-Palestina, 1952)
# [[Natalia Gutman]] piano jolea (Errusia 11877-1952)
# [[Natalia Pozniakovskaia]] piano jola, irakaslea (Errusia 1889-1981)
# [[Nathalie de Vries]] arkitektoa, hirigilea, irakaslea (Herbehereak 1965)
# [[Neda Razavipour]] artista (Iran, 1969)
# [[Oby Ezekwesili]] ekonomia politikan aditua (Nigeria 1963)
# [[Olga Gyarmati]] atleta (Hungaria, 1924-2013)
# [[Olga Kalantarova]] piano jolea, irakaslea (Errusia 1877-1952)
# [[Paloma Pedrero]] dramagilea, irakaslea (Madril 1957)
# [[Paula Lapido]] idazlea (Madril 1975)
# [[Paulete Furacão|Paulete Furacao]] giza eskubideen aldeko ekintzailea (Salvador, 1964)
# [[Paulette Nardal]] Martinikako kazetari, idazle eta feminista frantziarra (Frantzia1896-1985)
# [[Pauline Chaponnière-Chaix]] erizain, sufragista, (Suitza, 1850-1934)
# [[Priscilla Pointer]] aktorea (EE.BB, 1924)
# [[Ragna Nielsen]] politikaria (Norvegia, 1845-1924)
# [[Raquel Lanseros]] poeta, itzultzailea (Cádiz 1973)
# [[Rebeca Guber]] matematikaria, informatikaren aitzindaria (Argentina 1926-2020)
# [[Renée Lafont]] itzultzaile, fotokazetaria (Frantzia, 1876-Kordoba, 1936, gerran eraila)
# [[Rita Martin]] argazkilaria (Irlanda, 1958)
# [[Robin Canup]] astrofisikaria (AEB, 1968)
# [[Rosa Cursach]] filosofoa, teologoa, politikari ekintzailea (Mallorca 1967)
# [[Rosa Smester]] maistra, idazlea (Dominikar Errepublika 1874-1945)
# [[Rosalind Tanner]] matematikaria (Erresuma Batua, 1900-1992)
# [[Rosalyn Tureck]] piano jolea (AEB 1914-2003)
# [[Ruth Robertson]] fotokazetaria eta esploratzailea (EE.BB, 1905-1998)
# [[Sandra Vilardy]] biologoa, politikaria, ekintzaile ekologista (Kolonbia 1977)
# [[Sara Rietti]] Argentinako 1. emakume kimikari nuklearra (1930-2017)
# [[Selene Mahri ]] modeloa (Finlandia 1924- AEB 2020)
# [[Shanakdakhete]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Sharon Isbin]] gitarra jolea (AEB 1980)
# [[Shirin Neshat]] artista, film-zuzendaria (Iran, 1957)
# [[Silvana Estrada]] mexikar musikagilea (Veracruz, 1997)
# [[Silvia Vidal]] eskalatzailea (Bartzelona, 1970)
# [[Sofía Rhei]] idazle, poeta (Madril 1978)
# [[Solmaz Daryani]] fotokazetaria (Iran, 1989)
# [[Soltan Achilova]] fotokazetaria (Turkemistan, 1950?)
# [[Sophie Menter]] piano jolea, musikagilea, irakaslea (Errusia 1846-1918)
# [[Souzana Antonakáki]] arkitektoa (Grezia, 1935-2020)
# [[Stephanie Sinclair]] fotokazetaria (AEB, 1973)
# [[Sue_Hendrickson]] paleontologoa (AEB, 1949)
# [[Susana Vallejo]] fikzio-idazlea ( Madril 1968)
# [[Susanna Amatuni]] musikologoa (Armenia, 1924-2010)
# [[Tara Westover]] historialaria, idazlea (AEB 1986)
# [[Tatiana Nikolayeva]] piano jolea, musikagilea (Errusia 1993)
# [[Tatiana Warsher]] arkeologoa (Errusia 1880- Erroma 1960)
# [[Teresa Carreño]] piano jolea, musikagilea (Venezuela 1853-AEB 1917)
# [[Teresa Peramato Martín]] legelaria, herri-salataria (Salamanca 1962)
# [[Teresa Solà i Vilà|Teresa Solà i Vila]] maistra (Katalunia, 1886-1979)
# [[Themis Emakume Juristen Elkartea]] 1987ko GKEa: abokatu, prokuradore, epaile, magistratu eta legelariak
# [[Valentina Babor]] piano jotzailea (Alemania 1989)
# [[Vanessa Montfort]] idazlea, dramagilea (Bartzelona 1975)
# [[Vithika Yadav]] giza eskubideen aldeko ekintzailea (India 1980)
# [[Widad Hamdi]] aktorea (Egipto 1924-1994)
# [[Xuefei Yang]] gitarra jolea (Pekin 1977)
# [[Yolanda Morató]] irakaslea, itzultzailea (Huelva 1976)
# [[Zahra Kazemi]] argazkilari eraila (Iran, 1948-2003)
# [[Zohra Bensemra]] argazkilaria (Aljeria, 1968)
# [[Zona Gale]] idazlea (EE.BB., 1874-1938)
# [[Zulfiya]] poeta (Uzbekistan 115)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Olaso]] ef-- '''SORTUA''' film zuzendaria, ekintzailea (Durango 1996)
# [[Amets Ormaetxea Ezpeleta]] ---- '''SORTUA''' barne diseinatzailea eta musikaria (Arrasate, 1997)
# [[Ane Lindane]] ef-- '''SORTUA''' aktorea eta umoregilea (Barakaldo, 1988)
# [[Araks Sahakyan]] ---- '''SORTUA''' itzultzailea eta artista (Armenia, 1990)
# [[Ebru Baybara Demir]] ---- '''SORTUA''' sukaldaria (Turkia, 1976)
# [[Elisabeth Luengo]] ---- '''SORTUA''' bide-ingeniaria, arkularia (Durango 1992)
# [[Eneritz Aranburu]] ef-- '''SORTUA''' abeslaria, panderojolea (Mallabia, 1980)
# [[Idoia Telleria Maritxalar]] ---- '''SORTUA''' argazkilaria (Lasarte-Oria, 1977)
# [[Ihitz Iriart Casenave]] ---- '''SORTUA''' abeslaria, gidoilaria (Aloze)
# [[Ione Zuluaga Muxika]] ---- '''SORTUA''' historialari eta ikertzailea (Azkoitia, 1995)
# [[Itziar Irakulis Loitxate]] ---- '''SORTUA''' zientzialaria (Zornotza, 1996)
# [[Itziar Leemans]] ---- '''SORTUA''' euskal zinemagilea (Donibane Lohitzun, 1983)
# [[Jaione Arregi Urizar]] ---- '''SORTUA''' itzultzaile, interpretea (Barakaldo/Zaldibar, 1976)
# [[Jasone Mendizabal Altuna]] ---- '''SORTUA''' topaguneko zuzendaria (Arrasate, 1968)
# [[Josebe Blanco]] ---- '''SORTUA''' artzaina, gaztagilea eta idazlea (Galizia, 1973)
# [[June Baonza Pagaldai]] ef-- '''SORTUA''' diseinatzaile grafikoa (Durango, 1979)
# [[Koro Zumalabe Goenaga]] ---- '''SORTUA''' itzultzailea (Donostia, 1947)
# [[Maria Uriarte Artamendi]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, kontalaria (Elorrio 1966)
# [[Maryse Cachenaut]] ---- '''SORTUA''' laboraria (Itsasu, 1971)
# [[Morgan Ody]] ---- '''SORTUA''' baratzezaina (Frantzia, 1979)
# [[Nati Bilbao Onaindia]] efef '''SORTUA''' pandejolea, tabernaria, sukaldaria (Durango, 1929-2023)
# [[Rosa Moro]] ---- '''SORTUA''' idazlea eta kazetaria (Salamanca, 1969)
# [[Seberi Mardaras]] ef--'''SORTUA''' andereño ohia (Mungia, 1932)
# [[Silvia Bonoli]] ---- '''SORTUA''' astrofisikaria eta ikertzailea (Bolonia, 1979)
# [[Aída Doninelli]] sopranoa (Guatemala, 1898-1996)
# [[Aitziber López Cortajarena ]] irakaslea, ikertzailea (Bilbo 1974)
# [[Alejandra Flores]] sopranoa (Guatemala, 1986)
# [[Alexandra Sophia Handal]] artista, zinemagilea eta entsegugilea ('''Palestina''', 1975)
# [[Alice Catherine Evans]] mikrobiologoa (AEB, 1881-1975)
# [[Alice Eastwood]] botanikaria (Kanada 1859- AEB 1953)
# [[Almudena Alonso-Herrero]] astrofisikaria, ikertzailea (Madril, 1968)
# [[Amparo Alvajar]] idazlea, itzultzailea (Coruña, 1916-Moncano, 1998)
# [[Amparo Amorós]] poeta, saiakeragilea ( Valentzia 1950)
# [[Ana Alcolea]] irakaslea, idazlea (Zaragoza 1962)
# [[Ana de Valle]] poeta (Asturias 1900-Belgika 1984)
# [[Ana Maria Cetto]] fisikaria (Mexiko, 1946)
# [[Ana Pomares Martínez]] idazlea (Alacant, 1991)
# [[Ángeles Blanco]] kazetaria (Badajoz 1972)
# [[Angelina Acuña]] poeta, idazlea (Guatemala, 1905-2006)
# [[Aniela Wolberg]] (Polonia, 1907-Varsovia, 1937)
# [[Anna Verouli]] xabalina jaurtitzailea (Grezia 1956)
# [[Armita Geravanden heriotza]] emakume kurdua, eraila (Teheran, 2006-2023)
# [[Augusta La Torre]] iraultzailea (Peru, 1946)
# [[Aurora Luque]] poeta, itzultzaile. (Almeria, 1962)
# [[Bea Uusma]] idazlea, ikustratzailea eta medikua (Suedia, 1966)
# [[Beata Peters]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1959)
# [[Beate Koch]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1967)
# [[Beatriz Pichi Malen]] abeslari maputxea (Buenos Aires, 1953)
# [[Berta Castañé]] modeloa, aktorea (Bartzelona 2002)
# [[Bessie Pease Gutmann]] artista, ilustratzailea (AEB 1876-1960)
# [[Betsabé Espinal]] aktibista (Kolonbia, 1896-1932)
# [[Camila Loboguerrero]] zinema-zuzendaria (kolonbia, 1941)
# [[Camille Aumont Carnel]] feminista, idazlea, blogaria (Niger, 1996)
# [[Camille Lellouche]] abeslaria, youtuberra (Paris, 1965)
# [[Carmen Pujals ]] botanikaria, ikertzailea (Argentina 1916-2003)
# [[Carmen Soler]] poeta, komunista, irakasle (Paraguai, 1924-1985)
# [[Casta Álvarez]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Aljeria 1786-Zaragoza 1846)
# [[Caty Juan de Corral]] idazlea, margolaria ( Palma 1926-2014)
# [[Cecilia Magni]] Pinochet-en aurkako iraultzailea (Txile, 1956-1988)
# [[Celia de Molina]] aktorea, gidoilaria (Jaen 1983)
# [[Chus Pato]] idazlea (Ourense 1955)
# [[Claudia Losch]] atleta, pisu jaurtitzailea (Alemania 1960)
# [[Claudia Sagastizabal]] matematikaria (ARgentina...?)
# [[Concepción Ramírez]] indigena, ekintzailea (Guatemala, 1942-2021)
# [[Concha Lagos]] poeta (Kordona 1907-Madril 2007)
# [[Conchita Cintrón]] burtzikaria, toreatzailea, aitzindaria (Txile 1922- Portugal 2009)
# [[Cristina Andreu Cuevas]] film zuzendaria (Casablanca 1960)
# [[Cristina Fernández Cubas]] idazlea, kazetaria ( Bartzelona 1945)
# [[Cristina Sánchez]] toreatzailea (Madril 1972)
# [[Débora Arango]] artista politikoa (Kolonbia 1907-2005)
# [[Dima Khatib]] Kazetaria, poeta, blogaria (Siria, 1971)
# [[Dionisia García]] idazlea (Albacete 1929)
# [[Dolores Franco Manera]] irakaslea, idazlea, itzultzailea (Madril 1912-1977)
# [[Dulcinea Bellido]] jostuna, politikaria (Badajoz 1936-Madril 2001)
# [[Elena Iparragirre]] iraultzailea (Peru, 1947)
# [[Elena Martín Vivaldi]] poeta, idazlea, liburuzaina (Granada 1907-1998)
# [[Elena Martínez Fontes]] biologoa, ikertzailea (Argentina 1912-1987)
# [[Elisa Bachofen]] ingeniaria, aktibista (Argentina 1891-1976)
# [[Eliška Junková]] auto-gidaria (Austria-Hungaria 1900-Txekoslovakia 1994)
# [[Elvira López ]] aktorea (Txile 1966)
# [[Esperança Camps Barber]] kazetaria, idazlea, politikaria (Menorca 1964)
# [[Ethelwynn Trewavas]] iktiologoa, zientzialaria (Erresuma Batua, 1900-1993)
# [[Fanny Rubio]] idazlea, ikertzailea (Jaen 1949)
# [[Fatima Whitbread]] xabalina jaurtitzailea (Erresuma Batua 1961)
# [[Felicia Țilea-Moldovan]] xabalina jaurtitzailea (Errumania 1967)
# [[Gracia Morales]] antzerkigilea, poeta (Granada 1973)
# [[Graciela Rodo Boulanger]] artista (Bolivia, 1935)
# [[Guadalupe Muñoz Sampedro]] aktorea, enpresaburua (Madril 1896-1975)
# [[Gudrun Ensslin]] irakaslea, emakumeen aldeko ekintzailea, iraultzailea (Alemania 1940-1977)
# [[Hale Asaf]] margolaria (Turkia, 1906- Paris, 1938)
# [[Haneen Zoabi]] '''palestinar-israeldar''' politikaria (Israel 1969)
# [[Helena González Fernández]] irakaslea, ikertzailea (Pontevedra 1967)
# [[Heli Rantanen]] xabalina jaurtitzailea (Finlandia 1970)
# [[Hind Shoufani]] poeta eta film zuzendari '''palestinarra''' (Libano, 1978)
# [[Huzama Habayeb]] idazlea ('''Palestina,''' 1965)
# [[Iraida Noriega]] abeslaria (Mexiko Hiria, 1971)
# [[Irene Bernasconi]] biologoa, ikertzailea, aitzindaria (Argentina 1896-1989)
# [[Iris Cochón]] itzultzailea, literatura kritikaria (Galizia 1968)
# [[Irmgard Möller]] aktibista politikoa (Alemania 1947)
# [[Isabel de Ocampo]] zinegilea, gidoilaria (Salamanca 1970)
# [[Isabel Echarri]] euskal artista (Bera, 1929-Formentera, 2022)
# [[Isabel Ruiz Lara]] kazetaria (Espainia, XX. mendea)
# [[Isabel Ruiz Ruiz]] artista (Guatemala, 1945-2019)
# [[Isabel Vilallonga]] politikaria (Badajoz 1949)
# [[Jackie Forster]] kazetaria, aktorea, ekintzaile lesbiana (Erresuma Batua, 1926-1998)
# [[Jennifer Lee Carrell]] idazlea (AEB 1962)
# [[Joana Bonet]] kazetaria (Leida, 1966)
# [[Juana Castro Muñoz]] poeta (Kordoba 1945)
# [[Juana Cruz]] toreatzaile aitzindaria (Madril 1917-1981)
# [[Julia Castillo]] antropologoa, poeta (Madril 1956)
# [[Julia Uceda]] poeta (Sevilla 1925)
# [[Karen Forkel ]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1970)
# [[Karimeh Abbud]] argazkilaria eta artista ('''Palestina''' 1896-1940)
# [[Khalida Jarrar]] politikari '''palestinarra''' (Jordania 1963)
# [[Laila Shawa]] artista bisuala ('''Palestina''' 1940-Londres 2002)
# [[Lamia Ziadé]] Libanoko pintore eta komikigilea (Beirut, 1968)
# [[Laura Zambrano Padilla]] hezitzailea eta iraultzailea (Peru, 1945)
# [[Leonor Fernández de Torreblanca]] dama, Cervantesen amama (Kordoba ?-1557)
# [[Lia (abeslaria)]] (Japonia 1981)
# [[Lil Milagro Ramírez]] poeta, gerrillaria (Salvador 1946-1979)
# [[Linda Maria Baros]] hizkuntzalaria, itzultzailea (Errumania 1981)
# [[Linda Sobeh Alí]] diplomazialaria ('''Palestina''' 1968)
# [[Livia Gouverneur]] gerrillaria (Venezuela, 1941-1961)
# [[Lola Lorente]] ilustratzailea (Bigastro, Valentzia, 1980)
# [[Lola Mora]] eskultorea, asmatzailea, aitzindaria (Argentina 1866-1936)
# [[Louise McPaul]] xabalina jaurtitzailea (Australia 1969)
# [[Lucrecia Pérez]] etxeko langilea, arrazismoaren lehenengo biktima aitortua Espainian (Dominikar Errepublika, 1959 - Madril, 1992)
# [[Maider Oleaga]] zinema-zuzendari eta gidoigilea (Bilbo, 1976)
# [[Malika Gaïd]] Aljeriako erizaina eta militante independentista (1933-1958)
# [[Manuela Burló]] film zuzendaria, gidoilaria (Murtzia 1978)
# [[Manuela Sancho]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1783-1863)
# [[Margaluz]] aktorea, abeslaria, dantzaria (Palma 1939-2006)
# [[Margarida Pinto]] aktorea, kazetaria ( Portugal 1966)
# [[Marguerite Buffet]] idazlea (Frantzia, 1620-1680)
# [[María Adela Caría]] bakteriologoa, ikertzailea (Argentina 1915-1989)
# [[María Agustín]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1784-1831)
# [[María Antonia Ortega]] poeta (Madril 1954)
# [[María de la Consolación Azlor]] noblea, Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Girona 1775- Zaragoza 1814)
# [[María de los Reyes Fuentes]] poeta ( Sevilla 1927-2010)
# [[María Forteza]] aitzindaria. Seguraski, Espainiako 1. emakume zinegilea (Mallorca 1913-1961)
# [[María Guerra]] kazetaria, zinema kritikaria (Madril 1965)
# [[Maria Hervás]] aktorea (Madril 1978)
# [[María Isabel Sánchez Vegara]] idazlea...(Bartzelona ?)
# [[Maria Josefa Yzuel Giménez]] fisikaria (Huesca, 1940)
# [[Maria Keil]] artista (Portugal 1914.2012)
# [[María Larrea|Maria Larrea]] zinegilea (Bilbo, 1979)
# [[María Lostal]] heroia ( ?- Zaragoza ç1809)
# [[María Manuela Pignatelli de Aragón Gonzaga]] noblea, Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1753-Madril 1816)
# [[María Martín Barranco]] idazlea, genero ikuspegian aditua (Granada XX. mendea)
# [[Maria Occhipinti]] anarkista eta idazlea (Italia 1921-Erroma 1996)
# [[María Pantoja Sánchez]] soziologoa eta iraultzailea (Peru, 1953)
# [[María Pilar Fumanal]] geomorfologoa (Valentzia 1940-1998)
# [[María Rosal]] poeta, irakaslea (Kordoba 1961)
# [[María Victoria Atencia]] poeta (Malaga 1931)
# [[Marie Sara]] burtzikaria (Frantzia 1964)
# [[Marie-Castille Mention-Schaar]] film zuzendaria, gidoilaria, kazetaria ( Frantzia 1963)
# [[Marisa Soleto]] legelaria (Cáceres 1966)
# [[Mary Montagu]] idazlea (EB 1689-1762)
# [[Matilde Cherner]] idazlea (Salamanca, 1833-Madril 1880)
# [[Matilde Muñoz Sampedro]] aktorea ( Madril 1900-1969)
# [[Mercedes Muñoz Sampedro]] aktorea (Madril 1896-1979)
# [[Mikaela Ingberg ]] xabalina jaurtitzailea (Finlandia 1974)
# [[Mily Possoz]] margolaria (Portugal, 1888-1968)
# [[Mirela Manjani]] xabalina jaurtitzailea (Albania 1976)
# [[Miriam Rothschild]] zientzialaria (Erresuma Batua, 1908-2005)
# [[Miriam Tlali]] emakume beltz eta idazlea (Hego Afrika, 1933-2017)
# [[Montserrat Casas]] fisikaria (Girona 1955-Bartzelona2013)
# [[Nandar]] aktibista feminista (Myanmar, 1995)
# [[Natalia Lisovskaya]] atleta, pisu jaurtitzailea (Errusia 1962)
# [[Natalia Xikolenko]] xabalina jaurtitzailea ( Bielorrusia 1964)
# [[Nathalie Handal]] idazlea (EE.BB. 1969)
# [[Nelly Evans Risco]] iraultzailea (Peru, 1943)
# [[Nicole Girard-Mangin]] medikua (Frantzia, 1878-1919)
# [[Nina Bari]] matematikaria (Errusia, 1901-1961)
# [[Olga Gavrilova]] xabalina jaurtitzailea (Errusia 1957-2022)
# [[Olga Rivero Jordán]] poeta (La Laguna, 1928-2021)
# [[Päivi Alafrantti]] xabalina jaurtitzailea ( Finlandia 1964)
# [[Panmela Castro]] grafitigile, artista, ekintzaile (Brasil, 1981)
# [[Petra Felke]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1959)
# [[Pilar Costa]] abokatua, politikaria (Eivissa 1967)
# [[Pureza Canelo]] poeta (Cáceres 1946)
# [[Quan Zhou Wu]] ilustratzaile eta komikigilea (Algeciras, 1989)
# [[Randa Siniora]] eskubideen aldeko ekintzailea ('''Palestina''' ç1961)
# [[Rauda Morcos]] LGBTIQ ekintzaile (Palestina, 1974)
# [[Raymonde Arcier]] artista, feminista (Frantzia, 1939)
# [[Raymonde Peschard]] Aljeriako gerrako militante nazionalista (1927-1957)
# [[Rebecca Guay]] akuarelista (EE.BB. XX. mendea)
# [[Rita Azevedo Gomes]] zinema zuzendaria (Lisboa, 1952)
# [[Romelia Alarcón Folgar|Rogelia Alarcón]] idazlea, pianista (Guatemala, 1900-1971)
# [[Rosa Chávez]] poeta, aktorea, kultura kudeatzailea (Guatelama, 1980)
# [[Rosa Pereda]] idazlea, kritikaria (Santander 1949)
# [[Rosa Romojaro ]] poeta, ikertzailea (Cádiz 1948)
# [[Rosa Spottorno Topete]] itzultzailea, feminista ( Murtzia 1884-1980)
# [[Rosario Pardo]] aktorea, zuzendaria (Jaen 1959)
# [[Rosaura Álvarez]] poeta, margolaria, irakaslea (Granada 1945)
# [[Roxana Stinchfield Ferris]] botanikaria (AEB 1895-1978)
# [[Ruth Mateu Vinent]] politikaria (Menorca 1976)
# [[Sabine Braun]] heptatloi- atleta (Alemania 1965)
# [[Sara Doke]] belgikar kazetaria, itzultzaile (Frantziar, 1968)
# [[Sara Estela Ramírez]] irakasle, kazetari, feminista ..(Mexiko, 1881-1910)
# [[Sheila Minor]] ikertzailea (EE.BB., 1946)
# [[Silke Renk]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1967)
# [[Sofia Montaner Arnau]] azken trementinairea (Lleida 1908-1996)
# [[Sofía Sakorafa]] greziar-'''palestinar''' politikaria, xabalina-jaurtitzailea (Grezia 1957)
# [[Soledad Ortega Spottorno]] filosofoa, irakaslea, editorea (Madril 1914-2007)
# [[Soledad Varela Ortega]] filologoa, ikertzailea (Madril 1945)
# [[Sonia Nimr]] idazlea ('''Palestina''', 1955)
# [[Sonia Pulido]] ilustratzailea (Bartzelona, 1973)
# [[Steffi Nerius]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1972)
# [[Suheir Hammad]] poeta ('''Jordania''', 1973)
# [[Tatiana Xikolenko]] xabalina jaurtitzailea (Errusia 1968)
# [[Telma Reca]] psikiatra aitzindaria (Argentina 1904-1979)
# [[Teresa Bolaños de Zarco]] idazlea, pianojolea eta margolaria (Guatemala, 1922-1998)
# [[Tiina Lillak ]] xabalina jaurtitzailea ( Finlandia 1961)
# [[Truus Menger-Oversteegen|Truus Menger]] eskultorea, aktibista (Holanda 1923-2016)
# [[Virginia Yagüe]] gidoilaria, idazlea ( Madril 1973)
# [[Ynes Mexia]] botanikaria (Mexiko/AEB 1870-1938)
# [[Zahia Ziouani]] orquestra zuzendaria (Paris 1978)
# [[Zinaída Guipius]] poeta, idazlea (Errusia- Frantzia, 1869-1945)
# [[Ziza Massika]] Aljeriako erizaina eta militante independentista (1934-1959
}}
==='''Berriak 2023''' ('''urria''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Abanda Elustondo]] ----'''SORTUA''' ikertzailea (Donostia, 1989)
# [[Amaia Arranz Mendiguren]] ----'''SORTUA''' biologoa eta ikertzailea (Bilbo 1978)
# [[Andrea Garcia-Santesmases]] ----'''SORTUA''' soziologoa, antropologoa (Madril 1988)
# [[Carmen Albisu]] efef'''SORTUA''' euskaltzailea, euskara irakaslea (Errenteria, 1916-Tutera, 2007)
# [[Irati Gorostidi Agirretxe]] '''SORTUA''' artista, zinemagilea (Egues, 1988)
# [[Itziar Eguren]] ef--'''SORTUA''' erizaina, txistularia (Elorrio 1953)
# [[Izar Zubiaga]] ef--'''SORTUA''' futbolaria (Durango 2006)
# [[Leire Ayala]] ef--'''SORTUA''' abeltzaina (Bilbo/Elorrio 1972)
# [[Maialen Braña]] ----'''SORTUA''' abeslaria, irakaslea (Elizondo, 1998)
# [[María Ángeles Sallé Alonso]] ef--'''SORTUA''' soziologoa, ikertzailea (Panama, 1956)
# [[Maria Pilar Zuriarrain]] ef--'''SORTUA''' txistularia (Zizurkil, 1953)
# [[Marta Rodríguez Fouz]] ef--'''SORTUA''' soziologoa, kazetaria eta futbolaria (Coruña, 1972)
# [[Patricia Tornero]] ----'''SORTUA''' gaztagilea (Valentzia....)
# [[Tatiana Romero Reina]] ----'''SORTUA''' historialaria, aktibista (Mexiko, 1984)
# [[Julia Arévalo]] aktibista, politikaria (Uruguai, 1898-1985)
# [[Abala Bose]] gizarte langilea (Bangladesh, 1864-1951)
# [[Alberta Ferretti ]] diseinatzailea (Italia 1950)
# [[Alessandra Korap]] lider indigena (Brasil, 1958)
# [[Alicia Luna]] gidoilaria, irakaslea (Madril 1963)
# [[Alicia Senovilla ]] aurkezlea (Madril 1969 )
# [[Amna Suleiman]] maistra eta txirrindularia Palestinan (Damasco, 1982)
# [[Amparo Fortuny]] dokumentalgilea, ekoizlea (Valentzia XX. mendea)
# [[Ana García Lozano]] kazetaria (Valentzia 1963)
# [[Ana Iris Simón ]] kazetaria, idazlea (Ciudad Real 1991)
# [[Anita Sirgo]] sindikalista, komunista, ekintzailea (Asturias, 1030)
# [[Anna Lizaran]] aktorea (Bartzelona 1944-2013)
# [[Anna Murià]] idazlea, kazetaria, ekintzaile erbesteratua (Bartzelona, 1904-Tarrasa, 2002)
# [[Annie Baker]] film zuzendaria (AEB 1981)
# [[Antonia Dell'Atte ]] modelo ohia, aurkezlea (Italia 1960)
# [[Anwara Bahar Chowdhury]] idazlea eta ekintzailea (Bangladesh, 1919-1987)
# [[Asma al-Ghul]] kazetaria, feminista (Palestina, 1982)
# [[Asma Tubi]] poeta eta kazetaria (Palestina, 1905-1983)
# [[Assumpció Casals]] aktore erbesteratua (Bartzelona, 1896-1975)
# [[Auguste Deter]] dokumentatutako 1. Alzheimer goiztiar kasua (Alemania 1850-1906)
# [[Beatriz de Bobadilla (Gomerako andrea)]] Tenerifeko konkistatzailea (Medina del Campo, ?-1504)
# [[Beatriz Enríquez de Arana]] Kolonen bikotea eta Fernando Kolonen ama (Kordoba, 1465-1522)
# [[Blanca Padilla]] modeloa, diseinatzailea (Madril 1995)
# [[Bushra al-Tawil ]] kazetaria, aktibista (Palestina 1993)
# [[Carlota Soldevila]] aktorea, irakaslea (Bartzelona 1929-2005)
# [[Carme Ballester|Carmen Ballester]] kataluniar politikari erbesteratua (Bartzelona, 1900-Paris, 1972)
# [[Carme Serrallonga]] pedagogoa, itzultzailea (Bartzelona 1909-1997)
# [[Carmen Alcázar]] wikilaria (Mexiko)
# [[Carmen Domingo]] idazlea, aktibista (Bartzelona 1970)
# [[Carmen Lomana]] enpresaburua, socialitea (Leon 1948)
# [[Carolina Punset]] politikaria (AEB/Katalunia 1971)
# [[Celestina Marrón]] sindikalista (Asturias, 1926-2016)
# [[Chelo García-Cortés]] kazetaria (Ourense 1951)
# [[Clotilde Luisi]] abokatu, dramaturgo, feminista (Uruguai, 1882-1969)
# [[Conchi Arnal Claro]] ekintzaile feminista (Tanger, 1950)
# [[Conxita Herrero]] komik ilustratzailea (Katalunia, 1993)
# [[Daniela Catrileo]] poeta maputxea (Txile, 1987)
# [[Daniela Feixas]] idazlea, aktorea, zuzendaria (Katalunia 1973)
# [[Dolors Oller]] irakaslea, idazlea, literatura kritikaria (Girona 1942)
# [[Eileen O'Shaughnessy]] Britainia Handiko idazlea (1905–1945)
# [[Elisa Coll]] idazlea, ekintzailea, bisexuala (Madril 1992)
# [[Elisabeth Reyes]] modeloa (Malaga 1985)
# [[Elsa Punset]] idazlea ( Londres/Katalunia 1964)
# [[Elvira Espejo Ayca]] artista, poeta, ehulea (Bolivia, 1981)
# [[Eva García Magriñá]] ikertzaile eta idazle (Donostia, 1966)
# [[Eva Hache]] umorista, aurkezlea (Segovia 1971)
# [[Fadila Saâdane]] Aljeriako gerrako zuen militante nazionalista (1938-1960)
# [[Fanny Kemble]] aktore, idazle eta esklabotzaren aurkako abolizionista (Britainia Handia, 1809-1893)
# [[Gema López]] kazetaria (Madril 1971)
# [[Georgette Rizk]] ekintzailea (Palestina 1925-2018)
# [[Hanan Al-Agha]] idazle eta artista (Palestina, 1948-2008)
# [[Helena Béjar]] soziologoa, irakaslea (Madril 1956-2023)
# [[Helga Tawil-Souri]] dokumentalgile, ikertzaile eta idazle (Kuwait, 1969)
# [[Hiba Kamal Abu Nada]] poeta, eleberrigilea, wikilaria (Meka, 1991-Gazako zerrenda, 2023)
# [[Hind al-Husseini]] aktibista, hezitzailea (Palestina, 1916-1994)
# [[Inés Luisi]] medikua (Uruguai, XIX.mendea- 1965)
# [[Irene Bordoy]] margolaria, irudigilea (Mallorca 1940)
# [[Isabel Gemio]] kazetaria (Badajoz 1961)
# [[Isabel González González]] politikaria eta ekintzailea (Tenerife, 1890-1968)
# [[Isabel Pinto de Vidal]] politikaria, aktibista (Uruguai, 1885-1969)
# [[Isabella Eklöf]] zinemagilea (Suedia, 1978)
# [[Islah Jad]] aktibista, ikertzailea, irakaslea (Palestina 1951)
# [[Jackie Salloum ]] artista, film zuzendari palestinarra (AEB XX. mendea)
# [[Jahanara Arzu]] poeta (Bangladesh, 1929)
# [[Jenna Elfman]] aktorea (AEB 1971)
# [[Jimena Menéndez-Pidal|Jimena Menendez Pidal]] pedagogoa (Madril, 1901-1990)
# [[Júlia Coromines]] medikua, psikiatra erbesteratua (Bartzelona 1910-2011)
# [[Julud Daibes]] palestinar arkitektoa eta politikaria (Betleem, 1965)
# [[Jutta Koether]] artista, musikaria eta kritikaria (Alemania, 1958)
# [[Kamilya Jubran]] abeslari palestinarra (Israel, 1962)
# [[Kamini Roy]] poeta eta ekintzailea (Bangladesh, 1864-1933)
# [[Kapitolina Díaz]] soziologoa (Leon, )
# [[Kholoud Faqih|Kholoud Faqin]] epailea (Palestina, XX.mendea)
# [[Laudelina de Campos Melo]] etxeko-langileen aldeko sindikalista (Brasil, 1904-1991)
# [[Laura Caballero]] gidoilaria, zuzendaria (Madril 1978)
# [[Lola Lizaran]] aktorea (Almeria/Bartzelona 1931-2003)
# [[Lucila Gamero]] mediku, zirujau, idazle eta feminista (Honduras, 1873-1964)
# [[Lucy Prebble]] antzerkigilea (Britainia Handia 1981)
# [[Luisa Luisi]] poeta, pedagogoa (Uruguai, 1883-1940)
# [[Lurdes Lekuona Laburu|Lurdes Lekuona]] Zalduondoko alkatea (Gasteiz, 1958)
# [[Magdalena Antonelli Moreno]] politikaria, aktibista (Uruguai, 1877-1955)
# [[Maha Haj]] palestinar jatorriko zinema zuzendari israeldarra (Nazaret, 1970)
# [[Mai Masri]] zinema-zuzendaria (Jordania, 1959)
# [[Maliha Hamidou]] Aljeriako gerrako militante nazionalista (1942-1959)
# [[Mar Coll]] gidoilaria, film zuzendaria (Bartzelona 1981)
# [[Margarida Minguillón]] aktorea, ahots aktorea (Bartzelona 1947)
# [[Maria Dolors Bargalló]] Kataluniar politikari erbesteratua (Bartzelona, 1902-Mexiko,1980)
# [[María España Almendro]] saskibalio-jokalaria (Mallorca 1992)
# [[Maria Majoral]] trementinairea (LLeida 1887-1976)
# [[Maria Mies]] soziologoa (Alemania, 1931-2023)
# [[María Patiño]] kazetaria (Coruña 1971)
# [[María Teresa Josefina Janicki]] hezitzailea (Frantzia-Uruguai, XIX. mendea- ?)
# [[Mariam Barghouti]] amerikar-palestinar kazetari, aktibista (Palestina-AEB, 1993)
# [[Marina Comas]] aktorea (Bartzelona 1996)
# [[Marta Angelat ]] aktorea, ahots aktorea (Bartzelona 1953)
# [[Marta Corredera]] futbolaria (Bartzelona 1991)
# [[Marta Nebot]] kazetaria (Sevilla 1975)
# [[Marta Pérez Sierra]] idazlea, poeta (Bartzelona 1957)
# [[Maruja Lozano]] bolero eta kopla abeslaria (Valentzia 1935 - Malaga 2022)
# [[Mary Al-Atrash]] igerilaria (Palestina 1994)
# [[Mary Ann Shadd]] aktibista abolizionista, kazetaria, irakaslea (AEB, 1823-1893)
# [[Maryse Gargour]] zinemagilea eta kazetaria (Palestina, XX. mendea)
# [[Matilde_Fern%C3%A1ndez]] Politikaria feminista (Madril, 1950)
# [[Mayada Al-Sayad]] alemaniar-palestinar atleta (Berlin, 1992)
# [[Mériem Bouatoura]] Aljeriako gerrako borrokalari independentista (1938-1960)
# [[Meriem Saâdane]] aljeriar erizaina eta militante nazionalista (1932-1958)
# [[Mila Abadia]] kultura kudeatzailea (Zaragoza, 1962)
# [[Miriam Saavedra]] modeloa, aktorea (Peru 1993)
# [[Montse Amenós]] eszenografoa, jantzi-deseinatzailea (Bartzelona 1954)
# [[Montse Guallar]] aktorea, aurkezlea (Bartzelona 1960)
# [[Montserrat Cornet]] idazlea (Bartzelona 1934)
# [[Mrinalini Sen]] idazlea (Bangladesh, 1879-1972)
# [[Nadia Hafid]] ilustratzailea (Katalunia, 1990)
# [[Nancy Meyers]] zuzendari, ekoizle eta gidoilaria (AEB 1947)
# [[Natalia (abeslaria)]] tb aurkezlea (Cádiz 1982)
# [[Natasha Neri]] aktibista, zinema zuzendaria (Brasil, XX. mendea)
# [[Norma Andrade]] ekinzailea (Mexiko)
# [[Noura Erakat]] amerikar-palestinar aktibista, irakaslea (Kalifornia, 1980)
# [[Olatz Arregui]] piraguista (Donostia, 1999)
# [[Paula Hernández (ahots aktorea)]] (Girona 1998)
# [[Paula Hernández ]] aktorea, gidoilaria, zuzendaria (Argentina 1969)
# [[Paulina Luisi]] mediku, sufragista, aktibista feminista (Uruguai, 1875-1950)
# [[Pilar Boyero]] kopla abeslaria, irakaslea (Cáceres 1974)
# [[Reem Frainah]] psikologoa, aktibista (Palestina ?)
# [[Rosa Catrileo|Rosa Castrilleo]] abokatu maputxea (Temuco, Txile, 1981)
# [[Rosa Estiarte]] igerilari olinpikoa (Manresa 1959-1985)
# [[Rosa María Fernández García|Rosa María Fernandez García]] sindikalista (Asturias, 1942-2021)
# [[Rosa Novell ]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1952)
# [[Sahar Jalifa]] idazlea (Palestina, 1942)
# [[Samar Nassar]] igelaria (Libano, 1978)
# [[Samiha Khalil]] politikaria, ekintzailea (Palestina 1923-1999)
# [[Shadia Mansour]] hip-hoparen 1. dama arabiarra (Londres 1985)
# [[Shamim Azad|Shamin Azad]] poeta eta idazlea (Bangladesh, 1952)
# [[Sílvia Quer]] film zuzendaria ( Bartzelona 1962)
# [[Sofía Álvarez Vignoli]] aktibista, politikaria (Uruguai, 1899-1986)
# [[Sònia Moll]] filologoa, poeta, itzultzailea (Bartzelona 1974)
# [[Suad Amiry]] idazle eta arkitektoa (Siria, 1951)
# [[Susanna Barranco]] aktorea, zuzendaria, ekoizlea (Bartzelona 1975)
# [[Tania Safura Adam Mogne]] ikertzaile eta erakusketa komisario (Mozambike, 1979)
# [[Teresa Font]] film-editorea (Bartzelona 1956)
# [[Tina Pérez]] sindikalista, ekintzalea (Asturias, 1929-1965)
# [[Umayya Abu-Hanna]] kazetaria eta idazlea (Palestina-Finlandia, 1961)
# [[Woroud Sawalha]] atleta (Palestina, 1991)
# [[Yamila Abdalá Taha al Shanti]] irakaslea, politikaria (Palestina 1955-2023)
# [[Zaha Hassan]] aktibista, abokatua (Palestina, XX.mendea)
# [[Zulaija Al-Shahabi]] Palestinako feminismoaren ekintzaile aitzindaria (1901-1992)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''iraila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Barrena García]] ----'''SORTUA''' idazlea, poeta (Basauri)
# [[Bego Zubia Gallastegi]] ----'''SORTUA''' ikertzaile (Arrasate, 1965)
# [[Dora Manchado]] --ef'''SORTUA''' Tehueltxeeraren azken hiztuna (Argentina, 1934-2019)
# [[Jaione López]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, misiolaria (Elorrio 1998)
# [[Marta Goikoetxea Luquin]] ef--'''SORTUA''' blogaria (Lizarra, 1984)
# [[Nagore Belastegi Martín|Nagore Belaustegi]] ----'''SORTUA''' (Legazpia, 1987)
# [[Nerea Azkona]] ----'''SORTUA''' antropologoa, idazlea (Sopela, 1982)
# [[Oihane Unzalu]] ef--'''SORTUA''' nutrizionista, kirol monitorea, lasterkaria (Abadiño 1987)
# [[Pantxonerak]] '''SORTUA''' arrain saltzaileak (Laredo 1970 hamarkadara arte)
# [[Presen Zubillaga Auza]] efef'''SORTUA''' feminista, ekintzailea (Iruñea, 1951-2023)
# [[Raquel Esteban Terradillos]] ----'''SORTUA''' ekofisiologoa (Barakaldo, 1982)
# [[Adriana Abenia]] aurkezlea, idazlea (Zaragoza 1984)
# [[Aina Clotet ]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1982ko)
# [[Alexandra Narváez]] aktibista, zientzialaria (Ekuador, XX. mendea)
# [[Alicia de los Ríos Merino|Alicia de los Rios Merino]] ikasle, gerrilari desagertua (Mexiko, 1952)
# [[Amalia Anglés y Mayer]] opera kantaria eta gitarra-jotzailea (Badajoz, 1827-Stuttgart, 1859)
# [[Amèlia Jover Velasco]] sindikalista, anarkista eta feminista (Cullera, 1910-Paris, 1997)
# [[Amelia Quintanal Martínez-Conde]] futbolean Espainiako emakume talde baten 1. entrenatzailea (Kantabria 1937)
# [[Amrita Pritam]] idazlea (Pakistan, 1919-India, 2005)
# [[Ana Alba García]] kazetaria, gerra gatazketan aditua (Bartzelona 1971-2020)
# [[Ana Borges]] futbolaria, aurrelaria (Portugal 1990)
# [[Ana Paris Garcia]] lider sindikalista garrotez eraila (Sevilla, 1898-1938)
# [[Ángeles García-Madrid|Ángeles Garcia-Madrid]] idazlea eta preso politikoa (Torrejón, 1918-Madrid, 2015)
# [[Angustias Lara Sánchez|Maruja Lara Sánchez]] sindikalista (Granada, 1917-Valentzia, 2012)
# [[Anna Cabot Quincy Waterston]] idazlea (AEB 1812-1899)
# [[Anna Gréki]] poeta eta ekintzaile aljeriarra (1931-1936)
# [[Anna Rodríguez Costa]] dramagilea, zuzendaria (Granada 1972)
# [[Anna Stewart (aktibista)]] emakumeen eskubideen aldekoa (Australia 1947-1983)
# [[Annette Frances Braun]] entomologoa (EEBB, 1884-1978)
# [[Antònia Pascual Flaquer]] komunista fusilatua (Capdepera 1911-Porreres,1937)
# [[Assumpció Puigdelloses Vila]] etxekoandre fusilatua (1906 - Sant Adrià de Besòs, 1940)
# [[Aurora Picornell]] komunista fusilatua (Palma, 1912-Manacor, 1937)
# [[Ayo Edebiri]] komediantea, idazlea (AEB1995)
# [[Balbina Gayo Gutiérrez|Balbina Gayo Gutierrez]] maistra errepublikarra (1901-1936)
# [[Begoña Alberdi]] sopranoa (Bartzelona 1964)
# [[Belarmina González Rodríguez]] ekintzaile fusilatua (Palencia, 1914-Porreres, 1937)
# [[Blanca Jeannette Kawas]] aktibista (Honduras, 1946-1995)
# [[Brígida Pardo López]] etxekoandre fusilatua (Granada, 1904-1936)
# [[Carlota Planas Riera]] Espainiako 1. emakume futbolarien ordezkaria (Bartzelona 1992)
# [[Carme Claramunt i Barot]] ekintzaile fusilatua (Tarragona, 1897 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Carme Portaceli]] antzerki-zuzendaria, irakaslea (Valentzia 1957)
# [[Carmen Arrojo]] maistra, memoriaren aldeko ekintzailea (Madril, 1918-2017)
# [[Carmen Arrufat]] aktorea (Castelló 2002)
# [[Carmen del Riego]] kazetaria, 1. emakume-presidentea Madrileko Prentsa Elkartean (Asturias 1960)
# [[Carmen Maria Garcia "García de Saura"|Carmen María Garcia]] idazle eta margolaria ( Molina de Segura)
# [[Carol López ]] dramagilea, aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1969)
# [[Carolina Ferre]] kazetaria (Alacant 1974)
# [[Caroline Rémy de Guebhard]] idazle feminista (Frantzia, 1855-1929)
# [[Catalina Flaquer]] ekintzailea fusilatua (Capdepera, 1876-Porreres,1937)
# [[Catalina Martín López de Bustamante]] gerrillara, alfereza (Espainia ?-XIX. mendea)
# [[Catalina Narváez de Ruiz]] brodatzailea, margolaria (Cádiz 1861- ¿ 1929)
# [[Catherine Cusset]] filosofoa (Frantzia 1963)
# [[Celia Tapias]] Buenos Airesko lehen emakume abokatua (1885-1964)
# [[Chelsea Ashurst]] futbolaria, atezaina (Ingalaterra 1990)
# [[Cinta Sabaté]] eskultorea, margolaria (Tarragona 1946)
# [[Clara Pueyo Jornet]] Errepublikano desagertua (Villanueva eta GEltrú, 1914-1943)
# [[Claudia López Benaiges]] feminista, anarkista eraila (Txileko Santiago, 1972-1998)
# [[Clotilde García del Castillo]] Sorollaren musa eta Sorolla Museoaren sortzailea (Valentzia, 1865-Madril, 1929)
# [[Concepción Caceres|Concepción Cáceres]] emagin fusilatua (Montijo, 1912-1938)
# [[Concha Carretero]] frankismoaren biktima (Madril, 1918-2014)
# [[Concita De Gregorio]] kazetaria, idazlea (Italia 1963)
# [[Coral Bracho]] hizkuntzalaria, poeta (Mexiko 1951)
# [[Courtney Barnett ]] rock abeslaria (Australia 1987)
# [[Cristina Clemente]] idazlea, gidoilaria, zuzendaria( Bartzelona 1977)
# [[Cristina Fernández Pereda]] atezain fusilatua (Leon, 1900 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Diana Nyad]] igerilaria eta kazetaria (New York, 1949)
# [[Djamila Amrane-Minne]] poeta eta historialaria, Aljeriako Independentzia Gerrako ekintzailea (1939-2017)
# [[Dolores Cacuango]] Indigenen aldeko ekintzailea (Ekuador, 1881-1971)
# [[Dolors Feliu]] abokatua, unibertsitateko irakaslea, politikaria (Roda de Ter, 1964)
# [[Dolors Giorla Laribal]] etxekoandre fusilatua (Bartzelona, 1912 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Dolors Prat Coll]] anarkosindikalista (Ripoll, 1905-Tolosa, 2001)
# [[Elena Martín]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1992)
# [[Elina Garanca]] mezozosopranoa (Letonia 1976)
# [[Elionor Malich Salvador]] emakume errepublikano fusilatua (Piorat, 188?- Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Elisa García Sáez]] sindikalista, erizaina, Gerra Zibilean hildako milizianoa (Bartzelona, 1916-Huesca, 1936)
# [[Elizabeth Evatt ]] epailea (Australia 1933)
# [[Emakumezkoen Nazioarteko Zinemaldia (Australia)]] Australia 1975
# [[Emilia Dilke]] idazlea (Erresuma Batua, 1840-1904)
# [[Encarnación Magaña]] antifrankista eraila (Almeria, 1921-1942)
# [[Estefanía Banini]] futbolaria, aurrelaria (Argentina 1990)
# [[Eugenia González Ramos]] sindikalista fusilatua (Bartzelona, 1919 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Eumelia Hernández]] sindikalista eta feminista (Venezuela, 1913-1990)
# [[Eveline Safir Lavalette]] frantses jatorriko ekintzaile aljeriarra (1927-2014)
# [[Evelyn Glennie]] perkusionista gorra (Eskozia 1965)
# [[Fabiana da Silva Simões]] furbolaria (Brasil 1989)
# [[Felicidad Duce]] jostuna, aitzindaria, enpresaburua (Bartzelona 1908-2000)
# [[Flora Sanhueza]] pedagogo anarkista (Txile, 1911-1974)
# [[Florence Ethel Johnson]] sindikalista, maistra (Australia 1884-1934)
# [[Florencia Bonsegundo]] futbolaria (Argentina 1993)
# [[Francisca Senhorinha da Motta Diniz|Francisca Sehorinha]] idazlea (Brasil,1834- ?)
# [[Giovanna Berneri]] anarkista ekintzailea (Italia, 1897-1962)
# [[Hélène Monastier]] aktibista, irakasle (Suitza, 1882-1976)
# [[Hubertine Auclert|Hubertine Auchert]] feminista ekintzailea (Frantzia, 1848-1914)
# [[Inés Jiménez Lumbreras]] errepublikano fusilatua (Madril, 1915-Sant Adrià de Besòs, 1940)
# [[Irene Moray]] argazkilaria, film-zuzendaria (Bartzelona 1992)
# [[Isabel Mesa Delgado]] Sindikalista (Ronda, 1913-Valentzia, 2002)
# [[Jane eta Louise Wilson]] artistak (Ingalaterra 1967)
# [[Jessica Gleeson]] futbolaria, defentsa (Irlanda 1993)
# [[Jessie Street Emakumeen Liburutegi Nazionala]] Australia 1989
# [[Jessie Street]] ekintzailea (Brithis Raj/India 1889-Australia 1970)
# [[Jill Ellis]] futbolari, entrenatzaile ohia (Erresuma Batua 1966)
# [[Joaquina Charro Gómez]] sindikalista fusilatua (Montijo, 1912-1938)
# [[Josephine Shaw Lowell]] aktibista (AEB, 1843-1905)
# [[Juana Aranguren Rica]] abokatu feminista (Bilbo, 1952)
# [[Julia López (artista)]] margolari autodidakta (Mexiko 1936)
# [[Kamilla Seidler ]] sukaldariburua (Danimarka 1983)
# [[Kristine Lilly]] nazioarteko partida gehien jokatutako futbolari ohia (AEB 1971)
# [[Laura Ràfols]] futbolaria, atezaina (Bartzelona 1990)
# [[Leda Rafanelli]] feminista, sufia, idazlea (Italia, 1880-1971)
# [[Leila Ouahabi]] futbolaria, defentsa (Bartzelona 1993)
# [[Leonor Lavado]] imitatzailea, aktorea (Kordoba 1987)
# [[Lesbia Urquía]] aktibista (Honduras, 1967-2016)
# [[Lola Gallardo]] futbolaria, atezaina (Sevilla 1993)
# [[Lucía Alemany]] film-zuzendaria(Castelló 1985)
# [[Lucía Pascual Palomo]] xake-jokalaria (Madril 19)
# [[Luisa Gómez de la Torre|Luisa Gomez de la Torre]] ekintzailea (Quito,1887-1976)
# [[Magdalena Nolla Montseny]] etxekoandre fusilatua (Tarragona, 1904-Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Malena Costa]] modeloa (Mallorca 1989)
# [[Manuela Díaz Cabezas]] ekintzaile antifrankista (Kordoba, 1920-Suitza, 2006)
# [[Margarita Murillo]] aktibista (Honduras, 1958 - 2014)
# [[Margarita Rivière]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1944-2015)
# [[María Angélica Barreda|Maria Angelica Barreda]] Argentinako lehen emakume abokatua (1887-1963)
# [[María Antonia Iglesias]] kazetaria, idazlea (Madril 1945-Pontevedra 2014)
# [[María de la Purificación de la Aldea y Ruiz de Castañeda|Purificación de la Aldea]] emagina, ekintzailea ( Madrid, 1889-1976)
# [[María Escoté]] jostuna, arropa diseinatzailea (Bartzelona 1979)
# [[María Esteve |María Esteve Flores]] aktorea (Argentina, 1974)
# [[María Herrera Magdaleno|Maria Herrera Magdaleno]] Giza eskubideen aldeko aktibista (Mexiko, 1950)
# [[Maria Jiménez]] abeslatia eta aktorea (SEvilla, 1950-2023)
# [[María Joaquina de Viera y Clavijo]] idazlea (Kanariak, 1737-1819)
# [[Maria Jose Pons]] futbolaria, atezaina (Bartzelona 1984)
# [[María Martín López]] memoria historikoaren aldeko borrokalaria, frankismoaren biktima (Avila, 1930-Toledo,2014)
# [[Maria Mies]] alemaniar soziologoa (Steffeln, 1931-2023)
# [[María Moreno]] idazlea eta kazetaria (Buenos Aires, 1947)
# [[Maria Pascual Flaquer]] komunista fusilatua (Capdepera 1911-Porreres,1937)
# [[María Pry]] entrenatzailea, futbolari ohia (Sevilla 1984)
# [[María Victoria Walsh]] kazetaria, borrokan hila (Buenos Aires, 1950-1976)
# [[Marie Louise Berneri]] idazle anarkista (Italia, 1918-Londres, 1949)
# [[Marsia Taha]] boliviar sukaldaritzako chef aitzindaria (Bulgaria 1989)
# [[Marta Lois]] irakaslea, politikaria (Vigo, 1969)
# [[Marta Torrejón]] futbolaria, defentsa (Bartzelona 1990)
# [[Martha Asunción Alonso]] poeta itzultzailea (Madril, 1987)
# [[Mary Cynthia Dickerson]] herpetologoa (AEB 1866-1923)
# [[Maud Nathan]] aktibista, sufragista (AEB, 1862-1946)
# [[Maud Slye]] minbizi ikertzailea (AEB 1879-1954)
# [[Maya Hansen]] moda diseinatzailea (Madril 1978)
# [[Mila Abadia]] kultura kudeatzailea (Zaragoza, 1962)
# [[Milagros Pérez Oliva ]] kazetaria, idazlea, irakaslea (Huesca 1955)
# [[Minnehaha ]] poema bateko fikziozko pertsonaia (AEB 1855)
# [[Míriam Nogueras]] politikaria eta enpresaburua (Bartzelona, 1980)
# [[Montse Germán]] aktorea (Bartzelona 1969)
# [[Natalia Ramos (futbolaria)]] defentsa (Tenerife 1999)
# [[Neus Bonet]] kazetaria, irakaslea (Bartzelona 1959)
# [[Neus Bouza Gil]] CNTko militante fusilatua (Bartzelona, 1916- Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Nieve de Medina]] aktore eta zuzendaria (Madril,1962)
# [[Noelia López ]] modeloa, tb aurkezlea (Sevilla 1986)
# [[Noelia Ramos]] futbolaria, atezaina (Tenerife 1999)
# [[Olga Luzardo]] kazetaria eta ekintzailea (Venezuela, 1916-2016)
# [[Patri Guijarro]] futbolaria, defentsa (Palma Mallorcakoa 1998)
# [[Patricia Ferreira]] gidoilaria, zuzendaria (Granada 1958)
# [[Patricia Rodríguez Barrios]] 1. Gizonezko Futbol talde gerentea (Gipuzkoa 1982)
# [[Pazzis Sureda]] eskultorea, margolaria (Mallorca 1907-1939)
# [[Pepita Laguarda Batet]] anarkista,gerra zibilean eraila (Bartzelona, 1919-1936)
# [[Pepita Patiño Páez]] makien laguntzailea, komunista (Kordoba, 1925-2015)
# [[Piedad Arribas]] ekintzailea, frankismoaren biktima (Toledo, 1920-Madril, 2010)
# [[Pilar Montaner Maturana]] margolaria (Mallorca 1876-196119)
# [[Pilar Prades]] garrotez eraildako neskame pozoitzailea (Valentzia, 1928-1959)
# [[Purificación Pérez Benavent]] sindikalista (Valentzia, 1919-Kanada, 1995)
# [[Ramona Peralba Sala|Ramona Peralta Sala]] langile fusilatua (Gironella, 1904-Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Raquel Cabezón]] futboalari ohia (Bartzelona 1978)
# [[Rianna Jarrett]] futbolaria, aurrelaria (Irlanda 1994)
# [[Rocío García Martínez]] txirrindularia (Madril 1974)
# [[Romina Belluscio]] kazetaria, modeloa ( Argentina 1979)
# [[Sandra Hermida Muñiz]] film-, dokumental ekoizlea (Tarragona 1972)
# [[Sandra Paños]] Futbolaria, atezaina (Alacant 1992)
# [[Sandra Vilanova]] futbolari ohia, erdilaria (Bartzelona 1981)
# [[Sara Nieves Matheu García]] irakaslea, zibersegurtasun ikertzailea (Murtzia 1992)
# [[Sara Ortega (futbolaria)]] , aurrelaria (Errioxa 2005)
# [[Sara Serrat]] futbolaria, idazlea (Huelva 1995)
# [[Sara Suárez Solís]] idazle feminista (Oviedo, 1925-2000)
# [[Sarah Bouhaddi]] futbolaria, atezaina (Frantzia 1986)
# [[Sari Van Veenendaal]] futbolaria, atezaina (Herbehereak 1990)
# [[Sarina Wiegman]] entrenatzailea, futbolari ohia (Herbehereak 1969)
# [[Sayaka Fernández Díaz]] dokumentalgilea (Cáceres 1978)
# [[Sha'Carri Richardson]] atleta (AEB 2000)
# [[Silvia Meseguer]] futbolari ohia, medikua (Teruel 1989)
# [[Soledad Gallego-Díaz]] kazetaria (Madril 1951)
# [[Sonia Bermúdez Tribano]] futbolaria, entrenatzailea, berriemailea (Madril 1984)
# [[Sonia García Galán]] historialaria eta feminista (Aviles, 1981)
# [[Sonia Grande]] cinema-jantzi diseinatzailea (Asturias 1964)
# [[Susana Carro]] Filosofoa irakaslea, femilnista (Mieres, 1971)
# [[Tania Martínez Portugal|Tania Martinez Portugal]] poligologoa, irakaslea,feminista (Etxebarri, 1963)
# [[Toña Is ]] futbolaria, entrenatzailea (Asturias 1966)
# [[Tránsito Amaguaña]] ekintzaile indigena (Ekuador,1909-2009)
# [[Urimare]] kazike (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Urrezko Neskatoak]] Olinpiar Jokoetako gimnasta erritmiko txapeldunak, Atlanta 1996
# [[Valentina Muñoz]] aktibista feminista (Txile, 2002)
# [[Vera Pauw]] bortxatutako futbolaria, entrenatzailea (Hebehereak 1963)
# [[Vicky Losada]] futbolaria (Bartzelona 1991)
# [[Victoria Prego]] kazetaria (Madril 1948)
# [[Viola Calligaris]] futbolaria (Suitza 1996)
# [[Yolanda Flores]] kazetaria, irrati esataria (Madril, 1960)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''abuztua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Goirigolzarri Alegria]] efef'''SORTUA''' abokatua eta aktibist (Gamiz, 1978- Barakaldo, 2023)
# [[Ana Soto]] --ef'''SORTUA''' kazike (Venezuela, 1618-1668)
# [[Awen Iorwerth]] ----'''SORTUA''' medikua, unibertsitateko irakaslea
# [[Erika Arrizabalaga]] ----'''SORTUA''' txistularia (Gasteiz, 2000)
# [[Gentz del Valle]] ef--'''SORTUA''' artista (Lekeitio, 1957)
# [[Orocomay]] ----'''SORTUA''' kazike (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Xochilt Madai|Xochitl Madai]] ----'''SORTUA''' arkitektua eta ekintzailea (Mexiko, 1972)
# [[Ada Liberio]] gimnasta errimikoa (Zaragoza 1974)
# [[Adriana Díaz Enciso]] idazlea (Mexiko, 1964)
# [[Alba González]] idazlea, politikaria (Asturias 1986)
# [[Alice Kellen]] idazlea (Valentzia, 1989)
# [[Amalia Bautista]] poeta (Madril 1962)
# [[Amparo Barayón]] piano-jola eta sindikalista fusilatua (Zamora, 1904-1936)
# [[Ana Bautista]] gimnasta erritmikoa (Kanariak 1972)
# [[Ana Carmona Ruiz]] mutil itxuraz jokatzea lortu zuen futbolaria (Malaga 1908-1940)
# [[Ana María de Foronda|Ana Maria de Foronda]] idazlea eta itzultzailea (1910-1990)
# [[Anna Szatkowska]] idazlea (Polonia, 1928-2015)
# [[Antònia Fontanillas Borràs]] anarko-sindikalista (Bartzelona, 1917-Frantzia, 2014)
# [[Apacuana]] kazikea (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Athenea del Castillo]] futbolaria (Kantabria 2000)
# [[Bathsua Makin]] Proto-Feminista (Londres, 1600-1675)
# [[Beatriz Corredor]] legelaria, politikaria (Madril 1968)
# [[Blanche Stuart Scott]] hegazkinlaria (EEBB. 1884-1970)
# [[Carla Barber]] medikua, modeloa (Kanariak 1990)
# [[Carmen Avilés]] atleta (Madril 2002)
# [[Carmen Herrero Vicent]] medikua, ikertzailea (Castelló, 1986-2023)
# [[Carmen Montes]] itzultzailea (Cádiz 1963)
# [[Cata Coll]] futbolaria (Mallorca 2001)
# [[Cathy Xaudaró]] gimnasta erritmikoa (Filipinak/ Espainia 1960)
# [[Cecilia Domínguez Luis|Cecilia Dominguez]] idazlea (La Orotava, 1948)
# [[Cecilia Pantoja]] abeslaria (Txile, 1943 - 2023)
# [[Celia Flores]] abeslaria (Madril, 1981)
# [[Charlotte Maxeke]] aktibista (Hegoafrika, 1871-1936 )
# [[Charlotte von Ahlefeld|Charlotte von Ahlfeld]] idazlea (Alemania, 1782-1849)
# [[Charlotte von Stein|Charlote Von Stein]] (Alemania, 1742-1822)
# [[Christiane Vulpius]] Goetheren emaztea (Alemania, 1765-1816)
# [[Clara Serra]] feminista, ikertzailea, filosofoa, politikari ohia (Madril 1982)
# [[Concha Monrás]] piano-jotzaile fusilatua (Bartzelona, 1898-Huesca 1936)
# [[Conchi Sánchez ]] Espainiako 1. emakume futbolari profesionala (Madril 1957)
# [[Costanza da Varano]] humanista eta poeta (Italia, 1426-1447)
# [[Covadonga Tomé]] pediatra, politikaria (Asturias 1970)
# [[Cristina Gallo]] kirol kazetaria, idazlea, aktibista (Asturias 1965)
# [[Dahteste]] gerlari, itzultzaile, diplomazialari (1860 - Mexiko Berria, 1955)
# [[Diana Wynne Jones]] idazlea (Londres, 1934-2001)
# [[Dolores Pla Brugat]] historialaria eta ikertzailea (Girona, 1954-2014)
# [[Emakume Indigenen Nazioarteko Eguna]]
# [[Emilia Boneva]] gimnasia erritmikoko entrenatzailea (Bulgaria 1938-2019)
# [[Emma Cabal]] poeta (Asturias 1962)
# [[Enith Salón]] futbolaria ( Valentzia 2001)
# [[Esther González]] futbolaria (Granada 1992)
# [[Etta Federn]] idazle, itzultzaile, pedagogo eta anarkofeminista austriarra (1883 - 1951)
# [[Eva Navarro ]] futbolaria (Murtzia 2001)
# [[Fatima Madrilgoa]] ustezko astronomoa (Al-Andalus XI. mendea)
# [[Francisca Saperas|Francesca Saperas]] anarko-sindikalista (Bartzelona, 1851-1933)
# [[Gala Dalí]] artista eta modeloa (Errusia, 1894-1982)
# [[Hansa Mehta]] aktibista, politikaria (India, 1897-1995)
# [[Irene Guerrero]] futbolaria (Sevilla 1996)
# [[Isabel Medina]] idazlea (Gomera, 1943)
# [[Isabel Mozún]] altuera jauziko atleta (Madril 1960)
# [[Ivana Andrés ]] futbolaria (Valentzia 1994)
# [[Jean Batten]] hegazkinlaria (Zeelanda Berria, 1909-Palma Mallorcakoa, 1982)
# [[Johanna Schopenhauer]] idazlea (Alemania, 1766-1838)
# [[Juana Álvarez Molina|Juana Alvarez]] etxekoandre fusilatua (Medina de Rioseco, 1897-Gijon, 1937)
# [[Juana María de los Dolores de León Smith]] espainiar dama (Badajoz, 1798 – Londres, 1872)
# [[Julia Mayoral Márquez]] maistra eta politikaria (Badajoz, 1902 - 1983)
# [[Julia Santibáñez]] idazlea (Mexiko, 1971)
# [[Kyra Galván]] poeta eta eleberrigilea (Mexiko Hiria, 1956)
# [[La Repompa de Málaga]] abeslaria (Malaga 1937-1959)
# [[Laia Codina]] futbolaria (Girona 2000)
# [[Lara Álvarez]] kazetaria (Asturias 1989)
# [[Laura del Río]] futbolaria, mutilen entrenatzailea (Madril, 1982)
# [[Lola Suárez|Lola Suarez]] idazlea (Lanzarote, 1956)
# [[Malebogo Molefhe]] aktibista (Botswana,1980)
# [[María Bernaldo de Quirós]] hegazkinlaria (Madril, 1898-1983)
# [[Maria da Conceição Moita]] aktibista, hezitzailea (Portugal, 1937-2021)
# [[María Francisca de Sales Portocarrero (Montijoko VI. kondesa)]] (Madril, 1754 – Logroño, 1808)
# [[María Josefa Cerrato Rodríguez]] Espainiako lehen emakume albaitaria (Badajoz, 1897-1981)
# [[María Pérez Rabaza]] futbolaria (Bartzelona 2001)
# [[María Rosa Alonso|Maria Rosa Alonso]] idazlea (Tararonte, 1909-2011)
# [[Mariangiola Criscuolo]] margolaria (Italia, 1548-1630)
# [[Mariona Caldentey]] futbolaria (Mallorca 1996)
# [[Melissa Jiménez (kazetaria)]] (Lieja/Bartzelona 1987)
# [[Mercedes Pinto]] idazlea, kazetaria eta feminista (1889-1976)
# [[Mónica García Prieto]] kazetaria, saiakeragilea (Badajoz 1974)
# [[Montse Martín]] gimnasta erritmiko ohia, ilustratzailea, diseinatzailea, aktorea, dantzaria (LLeida 1974)
# [[Montse Tomé]] futbolari ohia, entrenatzailea (Asturias 1982)
# [[Noemí Casquet]] kazetaria, youtuberra (Sabadell 1992)
# [[Olga Carmona]] futbolaria (Sevilla 2000)
# [[Ona Batlle]] futbolaria (Bartzelona 1999)
# [[Paula Guilló]] Miss eta modeloa (Alacant 1989)
# [[Pepa Caballero]] margolaria (Granada, 1943 - Malaga, 2012)
# [[Raymonde de Laroche]] hegazkinlaria (Paris, 1882-1919)
# [[Rebecca Abe|Rebeca Abe]] idazlea (Alemania, 1967)
# [[Rita Bosaho]] sanitarioa, politikaria. Kongresuko 1. Persona beltza (Ginea/Espainia 1965)
# [[Rocío Gálvez ]] futbolaria (Kordoba 1997)
# [[Salma Paralluelo]] futbolaria, atleta (Zaragoza 2003)
# [[Silvia Yustos]] gimnasta erritmikoa (Valladolid 1971)
# [[Simone Segouin]] partisaua, erresistentziako kidea (Frantzia, 1925-2023)
# [[Sofia Behrs]] idazlea, argazkilaria (Errusia, 1844-1919)
# [[Sofia Castañon]] poeta, politikaria (Asturias 1983)
# [[Susan Haack]] irakasle eta filosogoa (Ingalaterra, 1945)
# [[Sybilla]] diseinatzailea (AEB/Espainia 1963)
# [[Teresa Abelleira]] futbolaria (Pontevedra 2000)
# [[Teresa Helbig]] moda-diseinatzailea (Bartzelona 1963)
# [[Teresa Matilde Revaque]] Bigarren Errepublikako espetxe funtzionario fusilatua (Valladolid, 1897-Madril, 1940)
# [[Teresa Táboas]] arkitekto galiziarra (Mexiko Hiria, 1961)
# [[Thelma Nava]] poeta (Mexiko Hiria, 1932-2019)
# [[Thérèse Peltier]] hegazkinlaria (Frantzia, 1873-1926)
# [[Vicenta García Miranda]] idazlea, poeta (Badajoz, 1816-1877)
# [[Yulianna Avdeeva]] piano-jotzailea (Mosku 1985)
# [[Zofia Kossak-Szczucka]] idazlea (Polonia, 1890-1968)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''uztaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainize Gastaka Martínez]] ----'''SORTUA''' abokatua, Laudioko alkatea (Laudio, 1985)
# [[Rosa Mari Artza Azueta]] efef'''SORTUA''' euskaltzalea eta ekintzailea (Iurreta, 1946-2001)
# [[Guruzne Carrason Torrontegi]] ----'''SORTUA''' ingurumen hezitzailea, Sopelako alkatea (Sopela, 1981)
# [[Deniba Konare]] ----'''SORTUA''' judoka (Mali/Durango 2003)
# [[Sorne Rubio Arano]] ----'''SORTUA''' Mundakako alkatea (Mundaka, 1972)
# [[Itziar Iratzagorria]] ef--'''SORTUA''' Urdulizko alkatea
# [[Maite Ibarra Goti]] ----'''SORTUA''' Arrigorriaga alkatea (Arrigorriaga, 1979)
# [[Elisa Kaltzada]] --ef'''SORTUA''' euskaltzalea eta ekintzailea (Busturia, 1929-2022)
# [[Lorea Perosanz]] ef--'''SORTUA''' diseinatzailea eta ilustratzailea (Ermua, 1976)
# [[Maider Morras Azpiazu]] ----'''SORTUA''' abokatua, unibertsitateko irakaslea, Arrasateko alkatea (Arrasate, 1976)
# [[Olatz Lezeta Urzelai]] ef--'''SORTUA''' mekanikaria, Antzuolako alkatea (Antzuola, 1977)
# [[Kristina Rodriguez Mendikute]] ef--'''SORTUA''' Adunako alkatea (Aduna,1971)
# [[Mari Karmen Arregi Agirre]] ef--'''SORTUA''' Aizarnazabalgo alkatea
# [[Beatriz Unzue Esnaola]] ef--'''SORTUA''' Amasa-Villabonako alkatea
# [[Alba Garmendia Castaños]] ef--'''SORTUA''' ikertzailea, filosofoa eta Ikaztegietako alkatea
# [[Yanire Granero]] --ef'''SORTUA''' diseinatzailea, enpresaburua (Abadiño 1988)
# [[Oihana Amundarain Zubillaga]] ef--'''SORTUA''' Elduaingo alkatea
# [[Gurutze Etxezabal Iturrioz]] ef--'''SORTUA''' Orexako alkatea
# [[Anuska Esnal Oliden]] ef--'''SORTUA''' Orioko alkatea (Orio, 1980)
# [[Izarra Urdalleta Iraola]] ef--'''SORTUA''' Segurako alkatea (Errezil, 1975)
# [[Cristina Tapias]] ef--'''SORTUA''' jostuna, irakaslea, enpresaburua (Bilbo 1960)
# [[Teófila Adrada]] ef--'''SORTUA''' jostuna, irakaslea, enpresaburua, asmatzailea (Toledo 1904- ?)
# [[Naroa Azpitarte]] ----'''SORTUA''' errugbilaria (Durango, 2005)
# [[Rosario Tomasena Alzuri]] ef--'''SORTUA''' kirolaria, igerilaria, triatleta (Urnieta, 1946)
# [[Agurtzane Solaberrieta Mesa]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta Usurbilgo alkatea (Usurbil, 1979)
# [[Maite Amenabar Alkorta]] ----'''SORTUA''' Zirzurbilgo alkatea (Azpeitia)
# [[Nagore Alkorta Elorza|Nagore Alkorta]] ef--'''SORTUA''' Azpeitiko alkatea (Azpeitia, 1978)
# [[Alicia Framis]] artista (Mataró, 1967)
# [[Lorena Llamas]] txirrindulari ohia (Bartzelona 1987)
# [[Daisy Elliott]] politikaria (AEB 1917-2015)
# [[Yolanda García Serrano]] gidoilaria (Madril 1958)
# [[Karina Garantivá ]] aktorea, antzerki zuzendaria (Kolonbia 1980)
# [[ Helena Pimenta]] antzerki-zuzendaria (Salamanca 1955)
# [[Verónica Fernández]] gidoilaria (Soria 1971)
# [[Magüi Mira]] aktorea, zuzendaria (Valentzia 1944)
# [[Clara Sanchis]] aktorea, musikaria (Teruel 1968)
# [[Lola Salvador]] gidoilaria (Bartzelona 1938)
# [[Carmen Balagué]] aktorea (Bartzelona 1952)
# [[Luz Casanova]] ongilea (Asturias, 1873-1949)
# [[Jacqueline Guerroudj]] Militante komunista eta antikolonialista (1919 - 2015)
# [[Sheyla Gutiérrez]] txirrindularia (Errioxa 1994)
# [[Lucía González]] txirrindularia (Asturias 1990)
# [[Alicia González]] txirrindularia (Asturias 1995)
# [[Mavi García]] duatleta, txirrindularia (Mallorca 1984)
# [[María Mercedes Cagigas Amedo]] txirrindularia (Kantabria 1979)
# [[Isabel Martin]] txirrindularia (Valladolid 1999)
# [[Sara Martín]] txirrindularia (Burgos 1996)
# [[Cristina Martínez (txirrindularia)]] (Valentzia 1981)
# [[María Isabel Moreno ]] txirrindularia (Girona 1981)
# [[Belén López (txirrindularia)]] irakaslea (Cádiz 1984)
# [[Mayalen Noriega]] igerilaria, txirrindularia, kirol egokituko gidaria (Mexiko/Espainia 1982)
# [[Josefa Benítez Guzmán]] kirol egokitutako txirrindularia (Bartzelona 1969)
# [[Susana Rodríguez Gacio]] medikua, kirol egokitutako txirrindularia (Vigo 1988)
# [[Aauri Bokesa]] kirolari eta gizarte langilea (Madril, 1988)
# [[Cristina Danimarkakoa]] Italiako aristokrata (Danimarka, 1521-Italia, 1590)
# [[Conceição Matos]] aktibista (Portugal, 1936)
# [[María de Estrada]] konsistatzailea (Espainia-Mexiko, XV.mendea)
# [[Maritza M. Buendía]]
# [[Lozen]] gerlari eta xamana (1840-1889)
# [[Elsy Jacobs]] txirrindularia (Luxenburgo 1933-Bretainia 1998)
# [[Anna Ramírez ]] txirrindularia, aktibista (Bartzelona 1981)
# [[Marta Vilajosana]] txirrindularia (Bartzelona 1975)
# [[Audrey Cordon]] txirrindularia (Bretainia 1989)
# [[Alba Teruel ]] txirrindularia (Valentzia 1996)
# [[Anna Sanchis]] txirrindularia (Valentzia 1987)
# [[Dori Ruano]] txirrindularia, zuzendaria, politikaria, irakaslea (Salamanca 1969)
# [[Gloria Rodríguez Sánchez]] txirrindularia ( Murtzia 1992)
# [[Ariadna Ródenas]] txirrindularia (Alacant 1987
# [[Aida Nuño]] txirrindularia (Asturias 1983)
# [[Karin Herrera]] biologo eta politikaria (Guatemala, 1968)
# [[Sonia Gutiérrez Raguay]] politikaria (GUatemala, 1981)
# [[Txirrindularitza eta feminismoa]]
# [[Jean Purdy]] erizaina, 1. enbriologoa (Erresuma Batua 1945-1985)
# [[Victoria Anna Perea]] Espainiako 1. probeta umea (Bartzelona 1984)
# [[Anna Veiga]] biologoa, Espainiako 1. probeta umearen ‘ama zientifikoa’ (Bartzelona 1956)
# [[Elisa Matilla]] aktorea (Madril 1966)
# [[Dunia Ayaso eta Felix Sabroso]] zine zuzenndariak (Kanariak 1961-2014)
# [[Eva Lesmes]] gidoilaria, zine zuzendaria (Asturias 1961)
# [[Imma Colomer]] aktorea (Bartzelona 1948)
# [[Rosa Gàmiz]] aktorea (Bartzelona 1965)
# [[Carlota Subirós]] antzerki-zuzendari (Bartzelona 1974)
# [[Lluïsa Cunillé ]] idazlea (Katalunia 1961)
# [[Hijas de Cynisca]] kirol-arloko genero-desberdintasuna, dokumentala (2019)
# [[Jessica Vall ]] igerilaria, biologoa (Bartzelona 1988)
# [[Jennifer Pareja]] waterpolo jokalari ohia (Girona 1984)
# [[Carmen Martín]] eskubaloi jokalaria (Almeria 1988)
# [[Vanesa Amorós ]] eskubaloi jokalaria, entrenatzialea (Alacant 1982)
# [[Nuria Benzal ]] eskubaloi jokalaria (Malaga 1985)
# [[Estela Estévez Barreiro]] atleta paralinpiarra (Vigo 1965)
# [[Alba Caride]] gimnasta erritmikoa (Vigo 1980)
# [[Susana Garabatos ]] igerilaria (Vigo 1979)
# [[Julia Vaquero]] galiziar atleta (Frantzia 1970)
# [[Thérèse Clerc]] Frantziako ekintzaile feminista (1927 - 2016)
# [[Suhayr al-Qalamawi]] idazlea eta itzultzailea (Egipto, 1911-1997)
# [[Dolors Vives Rodón|Dolors Vives Rodon]] Kataluniar hegazkinlaria (Valls, 1908-Bartzelona, 2007)
# [[Susana Ferrari Billinghurst]] hegazkinlaria (Argentina, 1914-Italia, 1999)
# [[Yevguenia Shajovskaya|Yevguena Shajovskaya]] hegazkinlaria (Errusia, 1889-1920)
# [[Carola Lorenzini]] hegazkinlaria (Buenos Aires, 1899-1941)
# [[Clara Adams]] hagazkinlaria (EEBB, 1884-1971)
# [[Gloria Cuesta]] hegazkinlaria (Asturias, 1911 - Madril, 1987)
# [[Maria Josep Colomer i Luque]] hegazkinlaria (Bartzelona, 1913 - Inglaterra, 2004)
# [[Alia Twal]] hegazkinlaria (Jordania)
# [[Lotfia ElNadi|Loftia Elnadi]] hegazkinlaria (Egipto, 1907-2002)
# [[Erma Franklin]] abeslaria (EEBB, 1938-2002)
# [[Carolyn Franklin]] abeslaria (EEBB, 1944-1968)
# [[Flor Aguilera]] idazlea (Mexico Hiria, 1971)
# [[María Antonieta Mendivil]] idazlea (Mexiko, 1971)
# [[Anne Kingsbury Wollstonecraft]] ilustratzaile botanikoa (EEBB,1781-Kuba, 1828)
# [[Sara Khadem ]] xake jokalaria (Iran 1997)
# [[Tamara Abalde ]] saskibaloi jokalaria (Ferrol 1989)
# [[Begoña Fernández]] eskubaloi jokalaria (Vigo 1980)
# [[Isabel Herguera]] artista, zuzendaria, irakaslea (Donostia 1961)
# [[Karin Boye]] poeta, itzultzailea (Suedia 1900-1941)
# [[Helene Hanff]] idazlea (AEB 1916-1997)
# [[Sopiko Guramishvili]] xake jokalaria (Georgia 1991)
# [[Carol Thatcher ]] kazetaria (Londres 1953)
# [[Mónica Braun|Monica Braun]] idazlea eta poeta (Mexiko, 1965)
# [[Cristina Rivera Garza]] idazlea (Mexiko, 1964)
# [[Martha Cerda]] idazlea (Mexiko, 1945)
# [[Bibiana Gallego Lancharro]] poeta eta damaturgoa (Badajoz, 1799-Madril, 1867)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''ekaina''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainara Otxotorena]] ef--'''SORTUA''' Mañariko alkatea (Hernani, 1984)
# [[Arantxa Arregi]] ----'''SORTUA''' Doneztebeko alkatea
# [[Asun Agiriano]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta bibliotekaria (Arrasate, 1963)
# [[Begoña Enbeita]] ef--'''SORTUA''' Muxikako alkatea (Muxika, 1985)
# [[Berta Arizkun González]] ef--'''SORTUA''' Burlatako alkatea
# [[Burdinaren emakumeak]] '''SORTUA''' (Bizkaia, XIX-XX. mendea)
# [[Carmen Mendiguren]] efef''SORTUA'''maistra (Zamudio, 1913-2010)
# [[Eider Olazar]] ef--'''SORTUA''' Gazteluko alkatea (Gaztelu...)
# [[Eneritz Agirre]] ef--'''SORTUA''' Atxondoko alkatea (Atxondo, 1983)
# [[Eneritz Azpitarte]] ef--'''SORTUA''' Zaldibarko alkatea (Zaldibar, 1985 )
# [[Erika Letamendi Hurtado]] ef--'''SORTUA''' Donemiliagako alkatea (Gasteiz, 1985)
# [[Igone Amesti]] ef--'''SORTUA'''mezzosopranoa, musika-irakaslea (Mallabia, 1985)
# [[Iruri Altzerreka]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria (Garai, 2000)
# [[Itziar Imaz Artazcoz|Itziar Imaz]] ef--'''SORTUA''' Garesko alkatea (Gares, 1981)
# [[Julene Lazkano]] ef--'''SORTUA''' Elorrioko alkatea (Elorrio, 1985)
# [[Laura Irasuegi Otal]] efef'''SORTUA''' ingeniaria, gerrako umea (Eibar, 1923-Errenteria, 2016)
# [[Malan Alloua]] ----'''SORTUA''' Sanwiko Erresumako ama erregina (Ghana, XIX. mendea)
# [[Maria Sáez de Albéniz Bregaña]] ef--'''SORTUA''' Etxarri Aranazko alkatea (Iruñea, 1966)
# [[Marta Díez Napal]] ef--'''SORTUA''' Antsoaingo alkatea (Antsoain, 1975)
# [[Nadia Nemeh Shomaly]] ----'''SORTUA''' Bermeoko alkatea (Bermeo, 1979)
# [[Noelia Oses]] ef--'''SORTUA''' Matematikaria, ikertzailea (Ermua, 1975)
# [[Oihana Olaberria Jaka]] ef--'''SORTUA''' Arakilgo alkatea (Arakil, 1976
# [[Oihane Irastorza]] ef--''SORTUA''' Izurtzako alkatea (Izurtza, 1981)
# [[Oihane Uribeetxebarria Garmendia]] ef--'''SORTUA''' Lakuntzako alkatea (1979)
# [[Olatz Alberdi Etxeberria]] ef--SORTUA futbolaria, atezaina (Bergara, 1997)
# [[Olatz Irizar Martínez]] ef--'''SORTUA''' Ziordiako alkatea (Ziordia, 1972)
# [[Pilar Arechavaleta]] efef'''SORTUA''' moja (Bilbo, 1880-Madril-1973)
# [[Txelo Auzmendi Jimenez]] ef--'''SORTUA''' Asparrenako alkatea (Araia, 1960)
# [[Olga Mariano]] aktibista ijitoa (Portugal, 1950)
# [[Adriana Caselotti]] ahots aktorea (AEB 1916-1997)
# [[Adrienne Bolland|Adrianne Bolland]] hegazkinlaria (Frantzia, 1895-1975)
# [[Agirre Aristizabal ahizpak]] oroimen memoria babesleak (Lizarra, 1936)
# [[Ahlam Khudr]] aktibista (Sudan)
# [[Aída Bueno Sarduy]] dokumentalgilea (Kuba, ?)
# [[Aida Toledo]] poeta (Guatemala, 1952)
# [[Ainhoa Carbonell Allué ]] zinegotzi ijitoa (?,?)
# [[Alba Cros ]] zinema zuzendaria (Lleida 1991)
# [[Alice Austen]] argazkilaria (AEB 1866-1952)
# [[Alice Pestana]] pedagogoa (Portugal, 1860-Madril, 1929)
# [[Alicja Dorabialska]] kimikaria (Polonia, 1897 – 1975)
# [[Alma Karla Sandoval|Alma Carla Sandoval]] Kazetaria (Mexiko, 1975)
# [[Ana Martínez de Luco]] moja, aktibista (Araba, 1960)
# [[Anaïs Napoleon]] argazkilaria (Narbona, 1831-Bartzelona, 1912)
# [[Ángela de la Cruz (artista)]] artista (Coruña, 1965)
# [[Ángeles Cruz|Angeles Cruz]] aktorea, gidoilaria, zinema zuzendaria (Mexiko, 1969)
# [[Anna-Eva Bergman]] artista (Suedia 1909-Frantzia 1987)
# [[Anoosheh Oskouian]] ingeniaria, CEO-a (Iran/AEB 1964)
# [[Aurèlia Muñoz Ventura]] artista (Bartzelona, 1926-2011)
# [[Barbara Martin Coppola]] telekomunikazio- ingeniaría eta CEO-a (Madril 1977)
# [[Beatriz Corrales]] badminton jokalaria (Madril 1992)
# [[Bernardine Dohrn]] iheslaria, irakaslea (AEB 1942)
# [[Betsy Pecanins]] abeslaria (Mexiko 1954)
# [[Betty Makoni]] Aktibista (Zimbabwe, 1971)
# [[Candida Höfer]] argazkilaria (Alemania, 1944)
# [[Carmen Matute]] idazlea (Guatemala, 1944)
# [[Carol Bove]] artista (Suitza/AEB 1971)
# [[Celia Montoya Montoya]] aktorea, aktibista (Madril, 1971)
# [[Charlotte Posenenske]] artista (Alemania 1930-1985)
# [[Chicks on Speed]] artistak, musika taldea (Alemania 19)
# [[Claude Mossé]] historialaria (Frantzia 1924-2022)
# [[Cristina Álvarez Álvarez]] telekomunikazio ingeniaria (Vigo 1969)
# [[Cristina Cuerno]] aeronautika ingeniaria (Espainia, XX. mendea)
# [[Danielle Michel-Chich]] saiogile, kazetari eta itzultzaile frantsesa (Aljer - 1951)
# [[Daría Vilariño Pintos]] liburuzaina (Galizia 1928-2020)
# [[Djamila Bouazza]] Aljeriako Independentzia Gerrako aktibista (1938 - 2015)
# [[Djamila Bouhired]] Aljeriako ekintzaile politikoa da (Aljer - 1935)
# [[Dulce Muñoz del Rey]] telekominikazio ingeniaria (Badajoz 1978)
# [[Eija-Liisa Ahtila]] artista (Finlandia 1959)
# [[Eileen Power]] historialaria (Erresuma Batua 1889-1940)
# [[Elida Carlés]] hegazkinlaria, artista (Argentina, 1912-1970)
# [[Elisa Hall]] idazlea (Guatemala, 1900-1982)
# [[Eliza Schneider]] ahots aktorea (AEB 1978)
# [[Énia Lipanga]] Poeta, aktibista (Mozambike, 1977)
# [[Erika Groth-Schmachtenberger]] argazkilaria (Alemania 1906-1992)
# [[Ester Partegàs]] artista (La Garriga, 1972)
# [[Esther Paez]] boxeolaria, (Bartzelona 1969)
# [[Eulalia Pérez Sedeño]] ikertzailea (Maroko protektoratua 1954)
# [[Eulàlia Valldosera i Guilera]] artista (Villafranca del Panadés, 1963)
# [[Fátima Tardío Quiroga]] legelaria (Bolivia XX. mendea)
# [[Fernanda Fragateiro]] artista (Portugal 1962)
# [[Gail Bradbrook]] Klima aldaketaren kontrako ekintzailea (Britainiarra)
# [[Grete Stern]] argazkilaria (Alemania 1904-Argentina 1999)
# [[Hannah Collins]] artista (Londres 1956)
# [[Hanne Darboven]] artista (Alemania 1941-2009)
# [[Helga de Alvear Arte Garaikidearen Museoa ]] (Caceres 2021)
# [[Helga de Alvear]] bildumagilea (Alemania/Madril 1936)
# [[Inés Medina]] artista (Caceres 1950)
# [[Inés Peraza]] Kanariar uharteetako andrea (Sevilla, 1424-1503)
# [[Isabel de los Ángeles Ruano]] poeta (Guatemala, 1945)
# [[Isabel Morant Deusa]] historialaria (Valentzia 1947)
# [[Isabel Tolosa Cortés de Moctezuma]] Leonor Cortés Moctezumaren alaba (Mexiko, 1568- ?)
# [[Isatxa Mengíbar]] bikoiztailea ( Espainia 1973)
# [[Janet Maslin ]] kritikaria (AEB 1949)
# [[Joana Pastrana]] boxeolari ohia (Madril 1990)
# [[Jorinde Voigt]] artista (Alemania 1977)
# [[Judith Colell ]] zinema zuzendaria (Bartzelona 1968)
# [[Kadiatu Massaquoi]] aktibista (Sierra Leona, 2002?)
# [[Katalina Lancasterrekoa]] erregina (Hertford, 1373- Valladolid, 1418)
# [[Katharina Fritsch]] eskultorea (Alemania 1956)
# [[Katharina Sieverding]] artista (Alemania 1944)
# [[Kittie Knox]] txirrindularia (AEB 1874-1900)
# [[Laleh Osmany]] aktibista (Afganistan, 1992)
# [[Laura Rius]] zinema zuzendaria (Bartzelona 1991)
# [[Leonor Cortés Moctezuma]] Espainia Berriko Erregeorderriko aristokrata (Mexiko, 1527-1594)
# [[Lidia Zvereva|Lidia Zuéreva]] hegazkinlaria (Errusia, 1890-1916)
# [[Lisa Schwarzbaum]] kritikaria (AEB 1952)
# [[Luz Méndez de la Vega]] poeta eta ikertzaile feminista (Guatemala, 1919-2012)
# [[Mabel Palacín Lahoz]] artista (Bartzelona, 1965)
# [[Maggie Roswell]] ahots aktorea (AEB 1952)
# [[Margarita Carrera]] idazlea (Guatemala, 1929-2018)
# [[María del Carmen Aguayo Torres]] telekomunikazio ingeniaria (Kordoba XX. mendea)
# [[María del Carmen Carrillo Losada]] probintzia hiriburu bateko 1. emakume ziengotzi ijitoa (Madril 1959)
# [[María del Carmen Pallares Méndez]] historialaria (Galizia 1948)
# [[María Jesús Avila Corchero]] museo koordinatzailea (Caceres, 1966)
# [[María Jesús Rosa Reina]] boxeolaria (Madril 1974-2018)
# [[María Luisa Cuerda Arnau]] legelaria (Espainia, XX. mendea)
# [[María Natividad Bermejo Arrieta ]] artista (Logroño 1961)
# [[María Teresa Dalenz Zapata ]] ingeniari zibila (Bolivia, 1958)
# [[María Teresa de Silva]] Albako XIII. dukesa (Madril, 1762-1802)
# [[Marta Verheyen]] zinema zuzendaria, gidoilaria, argazkilaria (Girona 1991)
# [[Mary Bailey (hegazkinlaria)|Mary Bailey]] hegazkilaria (Irlanda, 1890-1960)
# [[Mary Kay Bergman]] ahots aktorea (AEB 1961)
# [[Mary Lynn Rajskub]] aktorea, gidoilaria (AEB 1971)
# [[Mary Taylor Brush]] hegazkinlaria (1866-1949)
# [[Maryse Bastié]] hegazkinlaria (Frantzia, 1898-1952)
# [[Meret Oppenheim]] argazkilaria (Berlin, 1913-Basilia,1985)
# [[Mikaela Loach]] Aktibista (Jamaika, 1998)
# [[Miren Meabe Carro]] Kuartango alkatea (Barakaldo 1986)
# [[Mirtha Luz Pérez]] idazlea, poeta, (Chiapas, Mexiko, 1960)
# [[Mona Simpson (Simpsondarrak)]] pertsonaia (AEB)
# [[Mona Simpson]] idazlea (AEB 1957)
# [[Montserrat Soto]] artista (Bartzelona, 1961)
# [[Nadia Vera]] kazetaria (Mexiko, 1983-2015)
# [[Nancy Cartwright (aktorea)]] ahots aktorea (AEB 1957)Si
# [[Natalia Montellano Durán]] bioteknologoa (Bolivia XX. mendea)
# [[Penelope Lea]] klima-aktibista (Noruega, 2005)
# [[Pilar Heredia Iglesias]] politikari ijitoa (Toledo, 1964)
# [[Pipilotti Rist]] artista (Suitza 1962)
# [[Pocha Lamadrid]] aktibista (Argentina, 1945-2021)
# [[Princy Mangalika]] aktibista (Sri Lanka, XX. mendea)
# [[Rachel Whiteread ]] eskultorea (Londres 1963)
# [[Rafaela Rada]] ilustratzailea
# [[Regina Halmich]] boxeolaria (Alemania 1976)
# [[Régine Pernoud]] historialaria (Frantzia 1909-1998)
# [[Rineke Dijkstra]] argazkilaria (Herbehereak 1965)
# [[Rocío Saiz]] artista (Madril 1991)
# [[Rosa Brun]] artista (Madril 1955)
# [[Rosemarie Trockel]] artista (Alemania 1952)
# [[Salma Kikwete]] aktibista (Tanzania, 1963)
# [[Salomé Cuesta]] artista (Valentzia 1964)
# [[Sandra Baía]] artista(Lisboa 1968)
# [[Sangita Magar]] aktibista (Nepal)
# [[Soleil Moon Frye]] aktorea, gidoilaria, film-zuzendaria (AEB 1976)
# [[Sonia Couoh]] aktorea (Mexiko, 1983)
# [[Susana Solano]] eskultorea (Bartzelona, 1946)
# [[Sylvie Fleury]] artista (Suitza 1961)
# [[Tacita Dean]] artista bisuala (Erresuma Batua 1965)
# [[Tatiana Delgado Yunquera]] bideo-joko garatzailea (Madril 1978)
# [[Tecuelhuetzin Xicohténcatl]] printzesa tlaxcalteka (Mexiko, 1501-Guatemala, 1537)
# [[Tecuichpo Ixcaxochitzin]] inperio aztekaren azken enperatrizea (Mexiko, 1509-1550)
# [[Tiza Mafira]] Ingurumen-aktibista (Indonesia, 1984)
# [[Touria Chaoui|Touria Chaowi]] hegazkinlaria (Fez, 1936-1956)
# [[Tress MacNeille]] ahots aktorea (AEB 1951)
# [[Vanessa Beecroft]] artista (Italia 1969)
# [[Victoria Fonseca González]] fisikaria (Espainia XX. mendea)
# [[Viktória Varga]] halterofilia kirolaria (Hungaria 1981)
# [[Zainab Al Khawaja]] aktibista (Bahrain, 1983)
# [[Zohra Drif]] Aljeriako politikaria, independentzia gerrako mujahida (1934)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''maiatza''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Ortiz]] ----'''SORTUA''' medikua (Getxo, 1964)
# [[Ainara Vera]] ----'''SORTUA''' zinegilea (Iruñea, 1985)
# [[Ana Antúnez]] --ef'''SORTUA''' jostuna, brodatzailea (Sevilla 1836-1896)
# [[Ann Marie Skelton]] ef--'''SORTUA''' Haurren Eskubideen Batzordeko burua (Hegoafrika, ?)
# [[Garazi Sampedro]] ef--'''SORTUA''' korrikalaria (Atxondo 1989)
# [[Itsasne Larruskain]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, futbolaria (Traña-Matiena 1992)
# [[Izaro Ieregi]] ----'''SORTUA''' artista (Algorta, 1987)
# [[Josefa Antúnez]] --ef'''SORTUA''' jostuna, brodatzailea (Sevilla 1833-1904)
# [[Juana María Ruiz de Gámiz]] efef'''SORTUA''' ongilea (Betoño, 1841 -?)
# [[Libe Goitia Artetxe]] ef--'''SORTUA''' idazlea (Errusia, 2001)
# [[Maite Toledo]] ----'''SORTUA''' idazlea (Zaldibia, 1966)
# [[Maite Zelaia]] ef--'''SORTUA''' arkitektoa (Eibar, 1946)
# [[María del Carmen Careaga Salazar]] ef--'''SORTUA''' enpresaburua (Getxo, 1934)
# [[Nagore Legarreta]] ----''SORTUA''' argazkilaria (Hernani, 1981)
# [[Oihana Muga]] ef--'''SORTUA''' pediatra (Donostia, 1981)
# [[Quintina Gelbenzu Piérola]] ef-ef '''SORTUA''' emagina (1877-1950)
# [[Salome Campos Beotegi]] efef'''SORTUA''' Emakume aitzindaria kontserba-enpresetan (Bermio, 1893-1974)
# [[Adela Calva Reyes]] idazlea (Mexiko, 1967-2018)
# [[Adenike Oladosu]] klima aktibista (Nigeria 1994)
# [[Alejandra Hannoverkoa]] printzesa (Austria 1999)
# [[Alicia Martín Villanueva]] artista (Madril, 1964)
# [[Aline Pettersson|Aline Petterson]] idazlea (Mexiko Hiria, 1938)
# [[Alva Belmont]] aktibista aberatsa, sufragista (AEB 1853- Frantzia 1933)
# [[Ana de Roque]] kazetaria ( Madril 1963)
# [[Ana Roldán]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1976)
# [[Anahí de Cárdenas]] modeloa, aktorea (Peru 1983)
# [[Andrea Guasch]] aktore, abeslari, dantzaria (Bartzelona 1990)
# [[Anežka Drahotová]] atleta (Txekia 19)
# [[Aniela Rodriguez]] idazlea (Mexiko, 1992)
# [[Anna Henderson]] txirrindularia (Britainia 1998)
# [[Anna Howard Shaw ]] sufragista, abade metodista (AEB 1847-1919)
# [[Antía Jácome]] kanoalaria (Pontevedra 1999)
# [[Antúnez ahizpak]] brodatzaileak (Sevilla XIX. mendea)
# [[Ascensión Cambrón]] filosofoa (Kordoba 1943)
# [[Aurora Correa]] poeta (Bartzelona, 1930-Mexiko, 2008)
# [[Beatrice Borromeo]] kazetaria, aristokrata (Italia 1985)
# [[Belén Rodríguez (kazetaria)]] (Madril 1966)
# [[Betty Gilpin]] aktorea (AEB 1986)
# [[Carissa Véliz]] filosofoa, irakaslea, ikertzailea (Mexiko 1986)
# [[Carlota Casiraghi]] zaldizalea, kazetaria (Monako 1986)
# [[Carmel Snow]] moda-kazetaria (Irlanda 1887-AEB 1961)
# [[Carolina Bona]] aktorea (Madril 1980)
# [[Carolina Herrera]] enpresaburua, diseinatzailea (Venezuela 1939)
# [[Carolina Parsons]] modeloa, enpresaburua (Txile 1978)
# [[Caroline Link ]] film-zuzendaria (Alemania 1964)
# [[Caroline Schermerhorn Astor]] aristokrata (AEB 1830-1908)
# [[Chari Gómez Miranda ]] kazetaria (Espainia 1930-2011)
# [[Claudina Domingo]] poeta (Mexiko, 1982)
# [[Claudine Picardet]] zientzialaria, itzultzailea (Frantzia 1735-1820)
# [[Consuelo Duval]] aktorea (Mexiko 1969)
# [[Consuelo Trujillo ]] aktorea (Cádiz 1959)
# [[Consuelo Vanderbilt]] filantropoa (AEB 1877- 1964)
# [[Consuelo Yznaga]] aristokrata (AEB 1853-Londres 1909)
# [[Cristina del Valle (abeslaria)]] aktibista (Asturias 1960)
# [[Cristina del Valle (aktorea)]] (Argentina 1942)
# [[Debora Kayembe]] abokatua, aktibista (Kongo- Eskozia, 1975)
# [[Desirée Bela-Lobedde]] idazlea, aktibista (Bartzelona 1978)
# [[Desirée Ndjambo]] kazetaria (Madril 1976)
# [[Diana Vreeland]] moda-editore aitzindaria (Paris 1903 - AEB 1989 )
# [[Djamila Boupacha]] Aljeriako FLNko aktibista (Bologhine 1938)
# [[Dolores Castro]] poeta (Mexiko, 1923-2022)
# [[Edna Woolman Chase]] kazetaria, argitaratzailea (AEB 1887-1957)
# [[Ekaterina Karavelova]] aktibista, hezitzailea (Bulgaria, 1860-1947)
# [[Elia Barceló]] idazlea (Alacant 1957)
# [[Ella baila sola]] musika bikotea (Espainia)
# [[Elsa Cross]] poeta (Mexiko, 1946)
# [[Elsie de Wolfe ]] dekoratzaile aitzindaria (AEB 1865- Frantzia 1950)
# [[Elvira Quintana]] aktorea (Badajoz, 1935-Mexiko Hiria, 1968)
# [[Esperanza Zambrano]] idazlea (Mexiko, 1901-1992)
# [[Esther García Rodríguez]] cinema ekoizpen zuzendari aitzindaria (Segovia 1956)
# [[Esther Mayoko Ortega]], aktibista (Madril, XX.mendea)
# [[Ethel Krauze]] idazlea (Mexiko Hiria, 1954)
# [[Fausta Gantús]] poeta eta historialaria (Mexiko, 1968)
# [[Flora Drummond]] sufragista, aktibista (Erresuma Batua, 1878-1949)
# [[Françoise Seligmann]] Frantziako erresistentziako kidea, kazetaria eta politikaria (1919-2013)
# [[Françoise Vergès]] politologo eta ekintzaile feminista eta dekolonialista frantsesa (Paris, 1952)
# [[Freda Huson]] aktibista (Kanada, 1964)
# [[Gabriela Jauregi]] idazlea, poeta (Mexiko Hiria, 1979)
# [[Glòria Serra ]] kazetaria (Bartzelona 1964)
# [[Hadja Idrissa Bah]] aktibista (Ginea, 1999)
# [[Helena Normanton]] abokatua, aktibista (Erresuma Batua, 1882-1957)
# [[Ilka Chase]] aktorea, esataria, idazlea (AEB 1905-1978)
# [[Irene Hernández de Jesús]] aktibista (Mexiko, 1958-2021)
# [[Irene Hueche Meliqueo]] aktibista (Txile, 1946-2011)
# [[Isabel Garcés]] aktorea (Madril 1901-1908)
# [[Isabel Pardo de Vera Posada]] ingeniaria (Lugo 1975)
# [[Isatou Ceesay]] aktibista (Gambia, 1972)
# [[Izarne Sarasola]] Errealeko futbolaria (Gipuzkoa, 2002)
# [[Jacqueline Auriol]] hegazkinlaria (Frantzia, 1917-2000)
# [[Javiera Contador]] aktorea, aurkezlea (Txile 1974)
# [[Jhoana Patiño]], poeta, aktibista (Kolonbia, 1982)
# [[Josefina Molina]] film-zuzendari atzindaria (Kordoba 1936)
# [[Julia Maura]] idazlea (Madril 1910-1973)
# [[Julia Solomonoff]] film zuzendaria, gidoilaria… (Argentina 1966)
# [[Juliane Köhler ]] aktorea (Alemania 1965)
# [[Katalina D'Erzel|Katalina Dérzel]] poeta (Mexiko Hiria, 1950)
# [[Laura Pérez Granel]] ilustratzailea (Valentzia 1983)
# [[Leila Khaled]] palestinar aktibista politikoa (1944)
# [[Lidia Poët ]] Italiako 1. emakume abokatua, aktibista (1855-1949)
# [[Lidia Tiatirakoa]] Europako 1. Emakume kristaua, santua, enpresaburua (Tiatira I. mendea)
# [[Lisa Henni]] aktorea (Suedia 1982)
# [[Lolita Bosch]] idazlea (Bartzelona 1970)
# [[Lorenza Izzo]] aktorea, modeloa (Txile 1989)
# [[Louise Dahl-Wolfe]] moda-argazkilaria ( AEB 1895- 1989)
# [[Lucrecia Martel]] film zuzendaria, gidoilaria (Argentina 1966)
# [[Lucy Elmina Anthony]] sufragista (AEB 1859 - 1944)
# [[Luz Marina Hache]] Sindikalista, aktibista (Kolonbia, 1955)
# [[Margo Martindale]] aktorea (AEB 1951)
# [[María Duval (aktorea)]] abeslaria (Mexiko 1937)
# [[María Inés Guerra]] abeslaria, aurkezlea (Mexiko 1983)
# [[María José Sanz Sánchez]] biologoa, ikertzailea (Valentzia 1963)
# [[María Pérez García]] atleta (Granada 1996)
# [[María Remedios del Valle]] Argentinako armadan kapitain independentzia garaian (Argentina, 1766-1847)
# [[Mariana Simionescu]] tenislaria (Errumania 1956)
# [[Maricela Guerrero]] poeta (Mexiko Hiria, 1977)
# [[Marilia Andrés ]] kantautorea (Cuenca 1974)
# [[Marina Rossell]] kantautorea (Bartzelona 1954)
# [[Marta Botía]] kantautorea (Madril 1974)
# [[Marta Ferri]] moda diseinatzailea (Italia 1984)
# [[Marta García Gómez]] kazetara, bikoizlea ( Madril 1961-2013)
# [[Marta Jaumandreu]] kazetaria (Madril 1971)
# [[Marta Martínez Alonso]] matematikaria, IBM zuzendari nagusia (Madril 1966)
# [[Marta Suediakoa]] printzesa (Suedia 1901-Norvegia 1954)
# [[Mary Haʻaheo Atcherley]] aktibista (Hawaii, 1874-1933)
# [[Matilde Borromeo]] jauzi-zaldi hazlea, kirolaria, aristokrata (Italia 1983)
# [[Mercedes de Acosta]] idazlea (AEB 1892-1968)
# [[Milena Smit]] aktorea (Valentzia 1996)
# [[Mónica Laguna]] film zuzendaria, gidoilaria (Madril 1964)
# [[Mònica López]] meteorologoa, aurkezlea (Lerida 1975)
# [[Na'Taki Osborne Jelks]] aktibista (AEB, XX. maendea)
# [[Naty Abascal]] modeloa (Sevilla 1943)
# [[Ngụy Thị Khanh]] Ingurumen aktibista (Vietnam, 1976)
# [[Nina Bang]] historialaria, politikaria, ministroa (Danimarka 1866-1928)
# [[Nuria Villazán Martín]] gidoilaria, film zuzendaria (Bartzelona 1968)
# [[Oyèrónkẹ Oyěwùmí]] ikertzaile feminista dekolonial (Nigeria, 1957)
# [[Pepa Pedroche]] aktorea (Madril 1967)
# [[Pilar García Muñiz]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1974)
# [[Pilar Llop ]] magistratua, politikaria (Madril 1973)
# [[Pilar Ulzurrun de Asanza y Peralta]] margolaria (Zaragoza, 1785-Madril, 1864)
# [[Raquel Sánchez Jiménez]] politikaria (Bartzelona 1975)
# [[Rosario Pi]] zinema zuzendaria (Bartzelona, 1899 - Madril, 1967)
# [[Rosita Parsons]] modeloa, enpresaburua (Txile 1970)
# [[Sandra Lorenzano]] idazlea (Argentina, 1960)
# [[Sara Uribe Sánchez|Sara Uribe]] poeta (Mexiko, 1978)
# [[Seloua Luste Boulbina]] Filosofo eta irakasle franko-aljeriarra (1957)
# [[Sheela Patel]], aktibista (India, 1952)
# [[Soledad Sevilla]] margolaria (Valentzia 1944)
# [[Stella Assange]] abokatua, giza eskubideen defendatzailea (Hegoafrika 1983)
# [[Susan Rice]] enbaxadorea (AEB 1964)
# [[Susana Roza]] Kazetaria (Asturias 1965)
# [[Susi Caramelo]] umorista (Bartzelona 1980)
# [[Syrie Barnardo]] barrualdeen diseinatzailea (Ingalaterra 1879-1955)
# [[Tedi López Mills]] poeta (Mexiko Hiria, 1959)
# [[Tuva Novotny]] aktorea (Suedia 1979)
# [[Uta Hagen]] aktorea, maistra (Alemania 1919- AEB 2004)
# [[Vanessa Bryant ]] filantropoa (AEB 1982)
# [[Vanessa Claudio]] modeloa, aktorea, aurkezlea (Puerto Rico 1983)
# [[Vega (abeslaria)]] (Kordoba 1979)
# [[Veronica Ferres]] aktorea (Alemania 1965)
# [[Victoria Rosell]] epailea, politikaria (Murtzia 1968)
# [[Virginia Ruzici ]] tenislari ohia (Errumania 1955)
# [[Yelitza Ruiz]] abokatua eta poeta (Mexiko, 1986)
# [[Yuja Wang]] piano-jolea (Txina 1975)
# [[Yvonne Choquet-Bruhat]] matematikari eta fisikari frantsesa (Lille, 1923)
# [[Zarifa Ghafari]] politikari, aktibista (Afganistan, 1992)
# [[Zonia Palán Tamayo]] aktibista, ekonomialaria (Ekuador, 1954-2003)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''apirila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Irazu]] ----'''SORTUA''' kazetaria, gidoigilea, berdintasun teknikaria (Andoain, 1966)
# [[Eider Conde]] ----'''SORTUA''' Aranzadi elkarteko komunikatzailea (Donostia, 1981)
# [[Elena Martinez Rubio|Elena Martinez]] ----'''SORTUA''' euskal idazlea (Bilbo, 1957)
# [[Felipa Domínguez Taguada]] --ef'''SORTUA''' miliziano (Irun, ?- 2013))
# [[Graciliana Montelongo]] ----'''SORTUA''' artista eta idazlea (Tenerife, 1962)
# [[Iratxe Ormatza]] ----'''SORTUA''' idazlea (Bakio, 1971)
# [[Isabel de Naverán]]----'''SORTUA''' ikertzailea, komisarioa (Getxo, 1976)
# [[Ixabel Millet]] ----'''SORTUA''' ipuin kontalaria (Paris, 1958)
# [[Jasmin_Mara_López]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta zinemagilea (New Orleans xxxx)
# [[Maite Franko]] ----'''SORTUA''' g idazle eta ipuin kontalaria (Irun, 1971)
# [[Maria Rosario de Cruz]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Ermua, 1948)
# [[Marta Von Poroszlay]] ----'''SORTUA''' g margolaria, eskultorea, idazlea (Hungaria, 1952)
# [[Mirari Sagarzazu]] ----'''SORTUA''' ARtisaua, artista, ilustratzailea (Oñati)
# [[Miren Mindegia]] ----'''SORTUA''' g kazetaria, idazlea (Elizondo, 1985)
# [[Silvia Solórzano Foppa]] ef--'''SORTUA''' gerrillari ohia eta politikaria (Guatemala, 1950)
# [[Stella Quan Rossell]] ----'''SORTUA''' antropologoa (Guatemala, 1935-2007)
# [[Adela Guffanti]] hegazkinlaria (Argentina, 1904- ?)
# [[Adelaida O'Dena de Estrada|Adelaida O´Dena de Estrada]] margolaria (Madril, 1823-1853)
# [[Amada García Rodríguez]] exekutatuko komunista (Coruña 1909-1938)
# [[Amandine Gay]] zine-zuzendari, aktore, idazle eta afrofeminista (Frantzia, 1984)
# [[Amina Dahbour]] palestinar aktibista politikoa (1945?)
# [[Amparo Rubiales]] irakaslea, politikaria (Madril 1945)
# [[Anastasia (argitzailea)]] margolaria (Paris XIV-XV. mendea)
# [[Angeles Bravo (kazetaria)]] (?, 1963)
# [[Anna Swenonis]] eskuizkribu argitzailea (Suedia ? - 1527)
# [[Arab Loutfi]] kazetaria, idazlea, film-zuzendaria (Libano 1953)
# [[Arcangela Paladini]] artista eta poeta (1596-1622)
# [[Asunción Crespo de Reigón|Asunción Crespo de Reigon]] margolaria (Madril, 1816.1885)
# [[Beatriz Rico]] aktorea, abeslaria, idazlea (Asturias 1970)
# [[Belén Ortega]] komiki-marrazkilaria (Granada, 1986)
# [[Carmen Calvo (artista)]] eskultorea (Valentzia 1950)
# [[Carmen Rey]] jazz-abeslaria (Galizia ?)
# [[Caterina Cherubini]] margolaria (Erroma, 1730-1811)
# [[Catherine M. Russell]] UNICEFeko zuzendari exekutiboa (AEB, 1961)
# [[Claudia Rueda]] ilustratzailea (Bogota, XX. Mendea)
# [[Cristina Gallach]] kazetaria (Bartzelona 1960)
# [[Cristina Narbona]] polititkaria (Madril 1951)
# [[Daniela Barcellona]] mezzosopranoa (Italia 1969)
# [[Daniela Melchior ]] aktorea (Portugal 1996)
# [[Denisse Buendía]] poeta (Mexiko, 1979)
# [[Elisa Rueda]] maistra, poeta, aktorea (Markina-Xemein, 1959)
# [[Elvira Rodríguez ]] ekonomialaria, politikaria (Madril 1949)
# [[Esperanza Elena Caro]] brodatzailea (Sevilla 1906-1985)
# [[Eva Lootz]] eskultorea (Austria_Espainia 1940)
# [[Farideh Lashai]] margolaria, idazlea (Iran 1944-2013)
# [[Fátima Diame]] jauzietako atleta (Valentzia 1996)
# [[Gabriela Agirre Sánchez]] idazlea, poeta (Mexiko, 1977)
# [[Henrietta H. Fore]] UNICEFeko zuzendari ohia (AEB, 1948)
# [[Hermine Yollo]] aktorea, zuzendaria, idazlea, itzultzailea (Kamerun 1981)
# [[Hermonia Vivarini]] artista (Venezia, XVI.mendea)
# [[Inés Alberdi ]] soziologoa (Sevilla 1948)
# [[Inés Álvarez de Toledo Caro]] aristokrata (Madril 1857-Donostia 1937)
# [[Inés Amor]] galerista (Mexiko 1912-1980)
# [[Ines Artajo Ayesa]] kazetaria (Iruñea 1956)
# [[Inés Edmonson]] aktorea (Argentina 1919-2016)
# [[Inés Fernández-Ordoñez]] hizkuntzalaria (Madril 1961)
# [[Inés Fonseca]] abeslaria, musikagilea, poeta (Santander 1960)
# [[Inés María Calero]] modeloa, aktorea (Venezuela 1969)
# [[Inés Martín Rodrigo]] kazetaria, idazlea (Madril 1983)
# [[Inés París]] film zuzendaria, gidoilaria (Madril 1963)
# [[Inés Saavedra]] abeslaria (Uruguai 1972)
# [[Inés Santé Riveira]] irakaslea, asmatzilea, ikertzailea (Ferrol 1976)
# [[Ines Scaramucci ]] irakaslea (Italia 1908-1990)
# [[Isabel Austriakoa (1501-1526)]] Danimarka, Norvegia, Suediako erregina (Belgika)
# [[Isabel Zapata]] idazlea (Mexiko Hiria, 1984)
# [[Joana Austriakoa]] Portugalgo erregina, Espainiako erregeordea, emakume-jesuita bakarra (Madril 1535-1573)
# [[Josefa Amar Borbón ]] pedagogoa, emakumeen gaitasunaren defendatzailea (Zaragoza 1749-1833)
# [[Josefa Tolrá Abril]] margolaria (Cabrils, 1880-1959)
# [[Juanita Frances]] aktibista (Australia-Erresuma Batua, 1901-1992)
# [[Kaimook Chuto]] eskultorea (Thailandia, 1938-1995)
# [[Klara Bavariakoa]] margolaria (Alemania, 1874-1941)
# [[Lalalimola]] ilustratzailea (Valentzia, 1984)
# [[Lara Siscar]] tb aurkezlea (Valentzia 1977)
# [[Laura Gómez-Lacueva]] aktorea (Zaragoza 1975-2023)
# [[Leonor Austriakoa]] Portugalgo eta Frantziako erregina (Belgika 1498- Badajoz 1558)
# [[Lorenza Cobián]] modeloa (Asturias 1851-Madril 1906)
# [[Lucía Pérez ]] abeslaria (Lugo 1985)
# [[Luisa Rivera]] ilustratzaleak (Santiago-Txile, 1987)
# [[Lynette Yiadom-Boakye]] margolaria, idazlea (Londres 1977)
# [[Mabula Soumahoro]] akademikoa eta ekintzaile afrofeminista (Paris, 1976)
# [[Margarita Alexandre]] zinema zuzendari eta ekoizlea frankismoan (León, 1923 - Madril, 2015)
# [[María Aragoikoa]] Portugalgo erregina (Kordoba 1498- Lisboa 1517)
# [[María Austriakoa]] Germaniako enperatriza (Madril 1528-1603)
# [[Maria Baranda|María Baranda]] poeta (Mexiko, 1962)
# [[María Gámez Gámez ]] politikaria, Guardia Zibilaren 1. Emakume-zuzendaria (Cádiz 1969)
# [[María Gimeno]] artista, ekintzailea (Zamora 1970)
# [[María Gómez (kazetaria)]] (Madrik 1987)
# [[María Gómez González]] 1936an Galiziako emakume alkate bakarra (Kordoba 1905-Lugo 1986)
# [[María Jesús Montero]] medikua, politikaria (Sevilla 1966)
# [[María Silva Cruz]] anarkista (Cadiz 1915-1936)
# [[Marietta Barovier]] artista eta diseinatzailea ( ? - 1496)
# [[Marina Romero]] idazlea (Madril 1908-2001)
# [[Marina Silva]] politikaria, ingurumen aktibista (Brasil 1958)
# [[Marisa Roesset Velasco]] margolaria (Madril 1904-1976)
# [[Marisa Ruiz Trejo]] antropologo feminista (Mexiko, 1984)
# [[Marlène Schiappa]] politikaria, aktibista (Paris 1982)
# [[Mary Jayne Gold ]] iheslarien laguntzailea (AEB 1909-Frantzia 1997)
# [[Mercedes González Fernández]] kazetaria, politikaria (Madril 1975)
# [[Mikiko Otani]] abokatu eta ikertzaile (Japonia, 1964)
# [[Mónica Nepote]] idazlea (Mexiko, 1970)
# [[Myrea Pettit]] ilustratzailea (Britainia Handia, 1970)
# [[Nastasia Zürcher ]] kantautorea, margolaria (Suitza/Galizia 1988)
# [[Nevenka Fernández]] Espainiako ekonomialaria eta Ponferradako zinegotzia
# [[Ninotchka Matute]] Guatemala Hiriko alkatetzari hautagai (Guatemala Hiria, 1967)
# [[Olga Martín-Belloso]] kimikaria, elikaduran aditua (Calahorra 1960)
# [[Paula Fortes]] aktibista, politikaria (Cabo Verde, 1945-2011)
# [[Petronila Guerrero]] politikaria (Cádiz 1953)
# [[Polly Higgins]] abokatua, ingurumen aktibista (1968-2019)
# [[Rashida Obeida]] palestinar aktibista politikoa (XX. mendea)
# [[Reneé Acosta|Renée Acosta]] poeta, filosofoa (Mexiko Hiria, 1976)
# [[Rosario Torres]] politikaria (Malaga 1959)
# [[Solange Fernex]] aktibista (Frantzia, 1934-2006)
# [[Soraya Rodríguez]] politikaria (Valladolid 1963)
# [[Tita Llorens]] igerilaria (Menorca 1968)
# [[Urania Mella]] Saturraranen kartzelaratua (Galizia 1899-1945)
# [[Verónica Gerber Bicecci]] artista, idazlea (Mexiko, 1987)
# [[Vicky Hernández]] aktorea (Kolonbia 1945)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''martxoa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Prudencia Gorrotxategi]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako presoa (Arrankudiaga, ?)
# [[Maria Arriaga]] efef'''SORTUA''' erraketista (Berriz, 1922- Ondarroa, 2014)
# [[Itziar de Blas]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta itzultzailea (Gasteiz, )
# [[Angélica Orue]] ef--'''SORTUA''' albaitaria (Laudio, 1926)
# [[Gemma Orobengoa]] ----'''SORTUA''' argazkilaria (Arrasate, 1985)
# [[Soledad Ruz]] ----'''SORTUA''' flamenko danzaria (Donostia, 1972)
# [[Jennifer Ávila]] ef--'''SORTUA''' kazetaria (Honduras, 1990)
# [[Lur Basterretxea]] ef--'''SORTUA''' eskiatzailea, lasterkaria (Elorrio, 1979)
# [[Maria Eskibel Arratia]] --ef'''SORTUA''' filantropoa (Gasteiz, ? - Valladolid, 1536)
# [[Nieves Cano]] efef'''SORTUA''' filantropoa (Gasteiz, 1847-1899)
# [[María Aranzazu Vélez de Mendizabal]] ----'''SORTUA''' Saturrarango Emakumeen Kartzelako ama nagusia (?)
# [[Magdalena Larrondo]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako zuzendaria (?)
# [[Adriana Bilbao Zarraonandia]] ----'''SORTUA''' flamenko dantzaria (Bilbo, 1988)
# [[Miren Arzak]] ----'''SORTUA''' fisioterapeuta, osteopata, idazlea (Hondarribia, 1966)
# [[Firouzeh Khosrovani]] ----'''SORTUA''' dokumentalgilea (Iran, 1971)
# [[Alba Heredia]] ----'''SORTUA''' flamenko dantzaria (Granada, 1995)
# [[Teodosia Ortega]] efef'''SORTUA''' emagina (Burgos, 1890-Arrigorriaga, 1983)
# [[Assumpta Aierdi]] ----'''SORTUA''' ekintzaile soziala (Donostia, 1972)
# [[Victoriana Herrero Barroso]] efef'''SORTUA''' Saturrarango presoa (Logroño, 1893-1962)
# [[Santa Paula Barbada]] ----'''SORTUA''' emakume santu eta bizarduna (Ávila, ?)
# [[Sara Torres]] ----'''SORTUA''' ikertzailea, idazlea (Gijón, 1991)
# [[Cristina Gutierrez]] ef--'''SORTUA''' ARtista, idazlea, ekintzailea (Bilbo)
# [[Maria Gugelberg von Moos]] botanikaria eta ilustratzailea (Suitza, 1836-1918)
# [[Marika]] ilustratzailea eta komikigilea (Bartzelona, 1949)
# [[Sabrina Van Tassel ]] kazetaria, film-zuzendaria (Frantzia 1975)
# [[Rosie Alfaro]] heriotza zigorraren zain (AEB 1971)
# [[Angelina Rodriguez]] heriotza zigorraren zain (AEB 1968)
# [[Karla Faye Tucker ]] heriotza zigorrez hila (AEB 1959-1998)
# [[Victoria Zárate Zurita]] Bigarren errepublikako maistra eta sindikalista (Madril, 1893-Lisboa, 1964)
# [[Reem Al Numery]] aktibista (Yemen, 1996)
# [[Nimco Ali]] aktibista (Somalia-Ingalaterra, 1983)
# [[Argentina Altobelli]] politikaria, aktibista (Italia, 1866-1942)
# [[Michealene Risley]] amerikar zinegile ekintzailea (Michigan, XX.mendea)
# [[Cindy Amaiza]] aktibista (Kenya, XXI. mendea)
# [[Adjoa Amana]] aktibista (Ghana, XX. mendea)
# [[Florina Alías]] asturiar idazlea (1921-1999)
# [[Lourdes Álvarez García]] asturiar idazlea (Mieres, 1968)
# [[Sharon Olds]] idazlea (Kalifornia, 1942)
# [[Velma Barfield]] serie-hiltzailea (AEB 1932-1984)
# [[Mary Gauthier ]] abeslaria (AEB 1962)
# [[Helen Gibson]] zaldizkoa, especialista (AEB 1892-1977)
# [[Candi Staton]] kantautorea (AEB 1940)
# [[Amy Helm]] kantautorea (AEB 1970)
# [[Bettye LaVette]] soul, blues kantautorea (AEB 1946)
# [[Gemma Escapa]] abokatua, irakaslea (Bizkaia 1965)
# [[Lorina Bulwer]] jostun artista (Ingalaterra 1838-1912)
# [[Lisbeth Añez]] aktibista venezuelarra (Venezuela)
# [[Tchinda Andrade]] trans aktibista (Cabo Verde, 1979)
# [[Yassi Ashki]] osasun-ekintzailea (Iran)
# [[Artearen maistra handiak]] artista-zerrenda
# [[Lucia Anguissola]] margolaria (Italia 1536/38- 1565)
# [[Dorotea de Chopitea]] filantropoa (Txile, 1816- Bartzelona 1891)
# [[Anita Awosusi]] aktibista (Alemania, 1956)
# [[Berta Zúñiga]] aktibista (Honduras, 1990)
# [[Bertha Oliva]] aktibista (Honduras, 1956)
# [[Carmen Castro García]] ekonomialara, aktibista (Valentzia 1967)
# [[Mari Jose Aranguren Querejeta]] ekonomialaria (Gipuzkoa 1969)
# [[Bina Shah ]] kazetaria, idazlea (Pakistan XX. mendea)
# [[Dulce Maria Cardoso]] abokatua, idazlea ( Portugal 1964)
# [[María Franciska Dapena Rico]] margolaria, idazlea (Palentzia 1924-Bilbo 1995)
# [[Laia Soler]] idazlea ( Lleida, 1991)
# [[Remedios Cervantes]] enpresaria, modelo ohia (Malaga 1964)
# [[Isabel Ríos]] sindikalista, ekintzailea (Curtis, Galizia, 1907-1997)
# [[Ana Cano]] Asturierazko idazlea (Somiedo, 1950)
# [[Vanessa Mendoza Cortés]] abortuaren aldeko aktibista (Andorra, 1980)
# [[María Martín Escudero]] dantzaria (Bizkaia XX. mendea)
# [[Mary Treat]] biologoa (AEB 1830-1923)
# [[Sol Panera]] galerista (Bilbo 1946)
# [[Elly Schlein]] Italiako politikaria (Suitza 1985)
# [[Cristina Martín Vega]] kazetaria (Madril 1970)
# [[Maria M. Gosse]] diplomazialaria, enbaxadorea (Alemania 1962)
# [[María del Coro Arizmendi]] ornitologoa ( Mexiko 1963)
# [[Camila Bossa ]] aktorea (Bogota/Galizia 1973)
# [[Karima Baloch]] aktibista (Pakistan-Kanada, 1983-2020)
# [[Marie Inmaculée Ingabire]] feminista, giza-eskubide ekintzailea (Ruanda,?)
# [[Walda Barrios Klee]] soziologoa, aktibista, feminista (Guatemala-Mexiko, 1951-2021)
# [[Ana Lydia Vega]] idazlea (Puerto Rico 1946)
# [[Susana Dans]] aktorea (Coruña 1965)
# [[Maruxa Villanueva]] abeslaria, aktorea (Galizia 1906-1998)
# [[Mabel Rivera]] aktorea (Coruña 1952)
# [[Laura Mañá]] film-zuzendaria, gidoilaria, aktorea (Bartzelona 1962)
# [[Zaza Ceballos]] idazlea (Coruña XX. mendea)
# [[Esther F. Carrodeguas]] dramagilea (Coruña 1979)
# [[María Reimóndez ]] idazlea (Lugo 1759)
# [[Xohana Torres]] idazlea (Galizia 1929-2017)
# [[Erin Mouré]] poeta, itzultzailea (Kanada 1955)
# [[Eva Mejuto]] idazlea (Pontevedra1975)
# [[Nicole Brossard]] poeta (Kanada 1943)
# [[Su Garrido Pombo]] kantautorea ( Galizia1982)
# [[Rosa Sevilla de Alvero]] sufragista, hezitzailea (Filipinak 1879-1954)
# [[Victoria Martín]] umoregilea, gidoilaria (Madril 1989)
# [[Isa Calderón]] umoregilea, gidoilaria ( Madril 1983)
# [[Noemí Sabugal]] idazlea ( Leon, 1979)
# [[Eva Llorach ]] aktorea ( Murtzia 1979)
# [[Alix Payen]] 1871ko Parisko Komunako ambulancière (1842-1903)
# [[Angela Saini]] zientzia-kazetaria (Londres 1980)
# [[Samira Ahmed]] kazetaria, genero diskriminazioagatik BBC salatu eta epaiketaren irabazlea (Londres 1968)
# [[Laura Bates]] idazle feminista, aitzindaria (Oxford 1986)
# [[Caroline Criado Perez]] kazetari ekintzailea (EB 1984)
# [[Deborah Cameron]] hizkuntzalaria (Eskozia 1958)
# [[Teodora Barrio]] idazlea, asturieraz (Marrubio, 1968)
# [[Teresa Cónsul]] idazlea, asturieraz eta gaztelaniaz (?- Oviedo, 1834)
# [[Raquel Fernández Menéndez]] idazlea, asturieraz (Salas, 1993)
# [[Blanca Fernández Quintana]] idazlea, asturieraz (Bimenes, 1994)
# [[Enriqueta González Rubín]] idazlea eta kazetaria, asturieraz (Ribadesella, 1832-Infiesto, 1877)
# [[Nené Losada]] idazlea, asturieraz (Luarca, 1921-2009)
# [[Idoia Rodríguez Buján ]] militarra (Lugo 1983-Afganistan 2007)
# [[Gillian Wearing]] artista (EB 1963)
# [[Cathy Newman]] kazetaria (EB 1974)
# [[Kate Adie ]] kazetaria (EB 1945)
# [[Rebekah Brooks]] kazetaria (EB 1968)
# [[María Teresa González|Maria Teresa Gonzále]] idazlea, asturieraz (Gijón. 1950-1995)
# [[Marta Mori]] idazlea, asturieraz (Gijón, 1965)
# [[María Esther García López]] idazlea, asturieraz (Valdés, 1948)
# [[Esther Prieto]] idazlea, asturieraz (Arenas, Cabrales, 1960)
# [[Helena Trexu]] idazlea, asturieraz (Sama de Langreo, 1945)
# [[Margaret Collins Weitz]] historialaria, Frantziako Erresistentzian aditua (AEB, 1929)
# [[Beatriz Álvarez-Guerra]] aktorea (Madril 1994)
# [[Tina Gascó]] aktorea (Sevilla 1914-Madril 1973)
# [[Zineb Hattab]] sukaldaria (Girona/Suitza 1989)
# [[Rosalía Mera]] jostuna, enpresaburua (Coruña 1944-2013)
# [[Sandra Ortega Mera ]] enpresaburua, filantropoa ( Coruña 1968)
# [[Mey Rahola]] argazkilaria (Leon 1897-Frantzia 1959)
# [[Clara Martínez Alberola]] abokatua (Madrid, 1963)
# [[Elena Vázquez Zendon]] matematikaria (Ourense, 1966)
# [[Elsa Anka]] aurkezlea (Bartzelona 1965)
# [[Paloma Marín]] aurkezlea (?, XX. mendea)
# [[Cristina Urgel]] aurkezlea (Soria 1979)
# [[Kate del Castillo]] aktorea (Mexiko 1972)
# [[Marisa Naranjo]] aurkezlea (Kanariak 1944)
# [[Estela Giménez]] gimnasta (Madril 1979)
# [[Manuela López García]] Maistra, poeta (Cacabelos, 1910-2005)
# [[Jenny Nyström]] ilustratzailea (Suedia, 1854-1946)
# [[Clara Maria Pope]] margolaria (Londres, 1767-1838)
# [[Laurence Suhner]] idazlea eta artista (Geneva, 1968)
# [[Anna Tigerhielm]] margolaria (Suedia, 1832-1906)
# [[Trini Tinturé]] ilustratzailea (Lleida, 1938)
# [[Henar Torinos]] Valladolid, 1985
# [[Elena Francisen kontsultategia]] emakumeentzako irratsaioa (Espainia 1947-1984)
# [[Maruja Fernández]] irrati esataria (Kuba 1925-Bartzelona 2001)
# [[Pepa Fernández]] kazetaria (Lleida 1965)
# [[Mara Torres]] kazetaria, idazlea (Madril 1974)
# [[Macarena Berlín]] kazetaria (Madril 1973)
# [[Florence Rochefort]] historialari frantziarra (Suresnes, 1958)
# [[Giovanna Garzoni]] margolaria (Italia 1960-1970)
# [[Michaelina Wautier]] margolaria (Belgika c.1617-1689)
# [[Louise Moillon]] margolaria (Frantzia 1610-1696)
# [[Maria van Oosterwijck]] margolaria (Herbehereak 1630-1693)
# [[Anne Vallayer-Coster ]] margolaria (Paris 1744-1818)
# [[Marie-Victoire Lemoine]] margolaria (Paris 1754-1820)
# [[Marie Gabrielle Capet]] margolaria (Frantzia 1761-1818)
# [[Constance Mayer]] margolaria ( Frantzia 1775-1821)
# [[Marie-Éléonore Godefroid]] margolaria ( Paris 1778-1849)
# [[Lilly Martin Spencer]] margolaria ( EB1822-AEB 1902)
# [[Clémentine Delait]] emakume bizarduna (Frantzia, 1865-1939)
# [[María Folguera]] idazlea, eszena zuzendaria (Madril, 1984)
# [[AveLina Pérez|Avelina Pérez]] Sortzaile eszenikoa (Oia, 1969)
# [[Raquel García-Tomás]] musikagilea (Bartzelona, 1984)
# [[Lola Blasco]] aktorea, idazlea eta antzerki zuzendaria (Alacant, 1983)
# [[Marta Pazos]] eszena zuzendaria (Pontevedra, 1976)
# [[Helena Tornero]] antzerkigilea (Figueras, 1973)
# [[Helena Antonia]] emakume bizarduna (Lieja, 1550-1595)
# [[Antonietta Gonsalvus]] emakume bizarduna (Frantzia, 1572-?)
# [[Arantza Ozaeta Cortázar]] arkitektoa (Madril 1982)
# [[Victoria Rodríguez]] aktorea (Madril 1931-2020)
# [[Pilar Eyre]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1947)
# [[Teresa Ribera ]] politikaria (Madril 1969)
# [[Carolina Maria de Jesus]] idazlea, poeta, kronista (Brasil 1914-1977)
# [[Jane Barnell]] emakume bizarduna (AEB 1871-1951)
# [[Alice Elizabeth Doherty]] emakume bizarduna ( AEB 1887-1933)
# [[Annie Jones ]] emakume bizarduna ( AEB 1865-1902)
# [[Krao Farini]] emakume bizarduna (Laos 1876-AEB 1926 19)
# [[Josephine Clofullia]] emakume bizarduna (Suitza 1829-1875)
# [[Pilar Pedraza]] idazlea, irakaslea (Toledo 1951)
# [[Carmen Linares]] flamenko-abeslaria (Linares 1951)
# [[María Pagés]] dantzaria, koreografoa (Sevilla 1963)
# [[Ellen MacArthur]] nabigatzailea (EB 1976)
# [[Aurora Vargas]] flamenko-dantzaria, kantaria ( Sevilla 1956)
# [[Bernarda de Utrera]] flamenko-kantaria (Utrera 1927-2009)
# [[Fernanda de Utrera]] flamenko-kantaria (Utrera 1923-2006)
# [[La Serneta]] flamenko kantaria (Cádiz 1837-Utrera 1912)
# [[Caroline van der Plas]] kazetaria, politikaria (Herbehereak 1967)
# [[Marta plana]] Australiara eramandako emakumeak (1960-1963)
# [[Arlette Farge]] historialari frantsesa (Charleville - 1941)
# [[Bibia Pavard]] historialari frantsesa (1980)
# [[Maddalena Casulana]] musikagilea (Italia, 1544-1590)
# [[Lucinda Williams ]] egile abeslaria (AEB 1953)
# [[Ivette Nadal ]] egile abeslaria, poeta (Bartzelona 1988)
# [[Blanca Llum Vidal]] poeta (Bartzelona 1986)
# [[Núria Martínez-Vernis]] poeta (Bartzelona 1976)
# [[Montse Castellà]] egile abeslaria, aktibista (Tarragona 1976)
# [[Rosa Regàs]] idazlea (Bartzelona 1933)
# [[Georgina Regàs]] sukaldaria, idazlea (Bartzelona 1932-Girona 2022)
# [[Carme Canela]] jazz-abeslaria (Bartzelona 1962)
# [[Sheila Jordan]] jazz- abeslaria (AEB 1928)
# [[Galina Balashova]] arkitektoa, diseinatzailea (Errusia 1931)
# [[Urška Djukić]] zinema-zuzendaria, gidoilaria (Eslovenia 1986)
# [[Asha Haji Elmi]] politikaria, aktibista (Somalia, 1962)
# [[Joana Afonso]] diseinatzailea, ilustratzailea (Portugal 1989)
# [[Cani Fernández Vicién]] abokatua (Cartagena 1963)
# [[Mar Sodupe]] aktorea (Kanariak 1972)
# [[Pepa Aniorte]] aktorea, abeslaria (Alacant 1972)
# [[Toni Morillas]] politikaria, feminista (Jaen 1982)
# [[Clementina Díez de Baldeón]] irakaslea, politikaria (Ciudad Real 1953)
# [[Consuelo Rumí]] psikologoa, irakaslea, politikaria (Almeria 1957)
# [[Anita Gutbrod]] igerilaria (Argentina 1903-1967)
# [[Lita Tiraboschi]] igerilaria, irakaslea, idazlea (Argentina 1917-1972)
# [[Pilar Geijo ]] igerilaria (Argentina 1984)
# [[Lilian Harrison]] igerilaria (Argentina 1904-1993)
# [[Enriqueta Agut Armer]] 2. errepublikako(Castelló, 1912-Mexiko, 1998)
# [[Concepción Alfaya]] 2. errepublikako maistra (Madril, 1886-1945)
# [[Elvira Navarro]] idazlea (Huelva, 1978)
# [[Alba Carballal|Alva Carballal]] idazlea (Lugo, 1992)
# [[Marie Equi]] medikua, aktibista (AEB,1872-1952)
# [[Maria Baldó|María Baldó]] 2. Errepublikako maistra (Albacete, 1884-Toulouse, 1964)
# [[María Braña de Diego|Maria Braña de Diego]] 2. Errepublikako maistra (Madril, 1912-2007)
# [[Carmen Castilla Polo]] 2. Errepublikako maistra (Logroño, 1895-Madril, 1979)
# [[Alba Sotorra Clua]] zinema zuzendaria (Reus, 1980)
# [[Carmen Hermosín]] politikaria (Sevilla 1945)
# [[Magdalena Valerio]] legelaria, politikaria (Caceres 1959)
# [[Mar Moreno]] legelaria, politikaria, idazlea (Jaen 1962)
# [[Teresa Jiménez Vílchez]] irakaslea, politikaria (Granada 1962)
# [[Fuensanta Coves]] irakaslea, politikaria (Alacant 1961)
# [[Irene García]] politikaria (Cádiz 1980)
# [[Marina Vega]] espioia, nazi harrapatzailea (Cantabria 1924-Madril 2011)
# [[Braulia Cánovas]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Murtzia 1920- Bartzelona 1993)
# [[Conchita Ramos]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Lleida 1925-Frantzia 2019)
# [[Alfonsina Bueno]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Zaragoza 1904- Frantzia1979)
# [[Margoth Escobar]] Ingurumen eskubideak eta indigenen aldeko aktibista (Ekuador, 1954)
# [[Mercedes Escribano Pérez]] Bigarren Errepublikako maistra (Valdeganga, 1888-Madril, 1958)
# [[Carmen García del Diestro]] Bigarren Errepublikako maistra, pedagogoa (Santander, 1908-Madril, 2001)
# [[Elsa López]] idazlea, poeta (Fernando Poo, 1943)
# [[Elena Gallego Abad|Elena Gallego]] kazetaria, idazlea (Teruel, 1969)
# [[Ana Vanessa Gutiérrez]] asturierazko idazlea (Mieres, 1980)
# [[Elsa Fernández]] galizierazko idazlea (Buenos Aires, 1933-1964)
# [[Avelina Valladares]] galizierazko idazlea (A Estrada 1825.1902)
# [[Violeta Friedman]] aktibista, bizirik atera Auschwitzetik (Errumania 1930- Madril 2000)
# [[Constanza Martínez Prieto]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Madril 1917-Bartzelona 1997))
# [[Laura Seco]] politikaria (Cádiz 1971)
# [[María Teresa Fernández de la Vega]] magistratua, politikaria (Valentzia 1949)
# [[Esperanza Oña]] politikaria (Sevilla 1957)
# [[Nuria Espallargas]] ikertzailea (Bartzelona 1979)
# [[Rosario de Velasco]] margolaria (Madril 1904-Bartzelona 1991)
# [[Marga Gil Roësset]] eskultorea, ilustratzailea, poeta (Madril 1908- 1932)
# [[Ángeles Santos Torroella]] margolaria (Girona 1911- Madril 2013)
# [[Delhy Tejero]] margolaria (Zamora 1904- Madril 1968)
# [[Lauren Bastide]] Frantziako kazetaria eta ekintzaile feminista (Orleans, 1980)
# [[Lima Aafshid]] idazle eta poeta (Afganistan, ?)
# [[Adelaide Estrada]] Mediku, zientzialari eta aktibista (Portugal, 1898-1979)
# [[Martha P. Falconer]] Aktibista, gizarte-langilea (AEB, 1862-1941)
# [[Tamara Alves]] artista, muralista, ilustratzailea, tatuatzailea (Portugal 1983)
# [[Rada Akbar]] artista (Afganistan, 1988)
# [[Maria Lucília Estanco Louro]] irakasle eta aktibista (Portugal, 1922-2018)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''otsaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Toda Likona]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Mari Juan Mezeta]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Maria Perez Larrinaga]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Olatz Urkia]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Donostia, 1986)
# [[Helena Barrenetxea]] ----'''SORTUA''' zestalaria (Durango, 2007)
# [[María Flores]] ----'''SORTUA''' 1824an bere askatasuna lortu zuen esklabua (Eivissa, 1775-?)
# [[Zorione Erezuma]] ----'''SORTUA''' poeta (Bilbo, 1969)
# [[Charo Roquero]] ----'''SORTUA''' historialaria (Donostia)
# [[Maritxu Negelua]] ----'''SORTUA''' idazlea, pastoralgilea (Zuberoa, 1999)
# [[Mari Tere Alberdi]] ef--'''SORTUA''' sukaldaria, tabernaria, aktorea (Berriz)
# [[Fabiola Gutiérrez]] ----'''SORTUA''' idazle (Bolivia, 1989)
# [[Carmen Castro Cardús]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako "zaintzaile" (Huesca, ?-1948)
# [[Maider Galardi]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta ikerlaria (Lasarte-Oria, 1995)
# [[Antoñita La Singla]] dantzaria (Bartzelona 1948)
# [[La Sordita]] dantzaria (Cádiz XIX.mendea-XX.mendea)
# [[Amal Aden]] idazle ekintzailea (1983, Somalia)
# [[Iola Leal Riesco]] ingumenaren aldeko ekintzailea (Lugo, 1977)
# [[Sol León]] dantzaria, koreografoa (Kordoba ç 1919)
# [[Sara Lezana]] dantzaria (Madril 1948)
# [[Cristina Llorente]] dantzaria, abeslaria, aktorea (Valladolid 1985)
# [[Isabel Llull]] dantzaria, maistra (Palma 1946)
# [[Sara Luzita]] dantzaria (Espainia 1922)
# [[Bárbara Lys]] dantzaria (Balearrak 1946)
# [[Claudia Salas]] aktoreak (Madril 1977)
# [[Carlota Pereda]] film-zuzendaria, gidoilaria (Madril 1975)
# [[Esther Cañadas]] modeloa (Albacete 1977)
# [[Joselyn Brea]] kirolaria (Venezuela/Galizia 1994)
# [[Donna Karan]] moda-diseinatzailea (AEB 1948)
# [[Eva Copa]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Bolivia 1987)
# [[Adrienne Avril de Sainte-Croix]] Frantziako filantropo eta feminista (1855 - 1936)
# [[Zahra Mohammadi]] BBCren 100 emakumeak 2022 Kurdinstango irakaslea errepresaliatua (1990)
# [[Layli]] BBCren 100 emakumeak 2022 Irango ekintzaile feminista errepresaliatua (2002)
# [[Wegahta Gebreyohannes Abera]] BBCren 100 emakumeak 2022 Etiopiako langile humanitarioa (xxxx)
# [[Victoria Baptiste]] BBCren 100 emakumeak 2022 Estatu Batuetako erizaina (xxxx)
# [[Velmariri Bambari]] BBCren 100 emakumeak 2022 Indonesiako Sexu-indarkeriaren kontrako ekintzailea (1980)
# [[Tamana Zaryab Paryani]] BBCren 100 emakumeak 2022 Afganistango kazetaria eta youtuberra (1997)
# [[Alice Pataxó]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil, 2001)
# [[Erika Hilton]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil, 1992)
# [[Zahra Joya]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Agfanistan, 1992)
# [[Velia Vidal]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Kolonbia, 1982)
# [[Roza Salih]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Eskozia.1989)
# [[Cecilia Patricia Flores Armenta]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Mexiko XX. mendea)
# [[Mirta Nuñez]] espainaiko gerra zibilaren historialaria (Kuba, 1956)
# [[Mirta Díaz-Balart]] Mirta Nuñezen ama eta Fidel Castroren lehenengo emaztea (Habana, 1928)
# [[Jane Misme]] Kazetari eta feminista frantsesa (1865-1935)
# [[Judith Heumann]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Filadelfia, 1947)
# [[Asonele Kotu]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Hegoafrika, ? )
# [[Nathalie Becquart|Natahalie Becquart]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Frantzia, 1969)
# [[Ida Holz]] informatikaria (Uruguai, 1935)
# [[Simone Tebet]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil 1970)
# [[Ferenice de Rodas]] ama (Grezia, K.a. 396-K.a. V. mendea)
# [[Lashana Lynch]] aktorea (Londres 1987)
# [[Giuseppa Barbapiccola]] filosofoa, poeta, itzultzailea (Italia, 1702-1740)
# [[Taisia Bekbulatova]] kazetaria, BBCren 100 emakumeak 2022 (Errusia, xxxx)
# [[Suvada Selimović]] ekintzailea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Bosnia, 1965)
# [[Shonda Rhimes]] gidoilaria, fil-zuzendaria (AEB 1970)
# [[Beatrice Fihn]] arma-nuklearren aurkako aktibista ( Suedia 1982)
# [[Tania Álvarez Yates]] kanoalaria (Pontevedra 1994)
# [[Tania Fernández García]] kanoalaria (Lugo 1992)
# [[Blanca Paloma]] abeslaria (Alacant 1989)
# [[Alice Wonder]] abeslaria ( Madril 1998)
# [[Olga Xirinacs]] idazlea (Tarragona 1936)
# [[Bikimel]] kantautorea (Bartzelona 1976)
# [[Luján Argüelles]] aurkezlea (Asturias 1977)
# [[Virginia Díaz]] kazetaria (Madril 1974)
# [[Kristina Berdínskikh]] kazetaria, BBCren 100 emakumeak 2022 (Ukraina)
# [[Kadri Keung]] moda-diseinatzailea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Hong Kong)
# [[Leonor Ferrer Girabau]] delineatzailea (Bartzelona, 1894-1953)
# [[Fatima Sheikh]] hezitzailea (India, 1831-1900)
# [[Jana Zinkevytx|Iana Zinkevitx]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Ukraina, 1995)
# [[Chanel Contos]] sexu-erasoen aurkako aktibista BBCren 100 emakumeak 2022 (Australia)
# [[Aye Nyein Thu]] mediku aktibista BBCren 100 emakumeak 2022 (Birmania, 1996)
# [[Judy Kihumba]] zeinu-hizkuntzako interpretea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Kenya)
# [[Paula Púa]] gidoilaria (Valentzia 1992
# [[Minerva Piquero]] kazetaria (Asturias 1967)
# [[Beatriz Pécker]] kazetaria (Madril 1955)
# [[Luisa Alberca]] irrati-nobelagilea (C.Real 1920-Logroño 2006)
# [[Vira Silenti]] aktorea (Italia 1931-2014)
# [[Clementina Albéniz|Clementina Albeniz]] maistra errepublikarra (Madril, 1853-1946)
# [[Ana Canalias Mestres]] maistra errepublikarra (Zaragoza, 1886-1934)
# [[Angelina Colubret]] maistra errepublikarra (Badalona, 1910 -Torroella, 1998)
# [[Isabel Esteban Nieto]] maistra errepublikar eraila (Palentzia, 1893-1936)
# [[Sofia Polo Giménez]] maistra errepublikar eraila (Zaragoza, 1904-Palentzia, 1936)
# [[Cirila Ubaldina García Díaz]] maistra errepublikar eraila (Salamanca, 1893-Palentzia, 1936)
# [[Samara Joy]] jazz abeslaria (AEB 1998)
# [[Sarah Kane]] antzerkigilea (EB 1971-1999)
# [[Toñi Salazar]] abeslaria (Badajoz 1963)
# [[Encarna Salazar]] abeslaria (Badajoz 1961)
# [[Lina Meruane]] Idazlea (Txile 1970)
# [[Nelly Meruane]] aktorea, irakaslea (Txile1927-2018 19)
# [[Teresa Laespada]] ikertzailea (Bilbo 1965)
# [[Ana Santos Aramburo]] liburuzaina (Zaragoza 1957)
# [[Glòria Pérez-Salmerón]] liburuzaina (Bartzelona 1958)
# [[Susana Fortes]] idazlea (Pontevedra 1959)
# [[Ana Belén Fortes]] idazlea (Pontevedra 1967)
# [[Genara Fernández García|Genera Fernández Garcia]] maistra fusilatua (León, 1903-1941)
# [[Josefa García Segret|Josefa Garcia Segret]] maistra errepublikarra (Tui, 1900-Oliveros, 1986}
# [[Gertrudis Ríos Marín|Gertrudis Rios Marín]] torturatu eta exekutatuko maistra (Cádiz, 1901-1936)
# [[Benita Gil]] maistra erbesteratua (Teruel, 1913-Praga, 2015)
# [[Carmen Hombre Ponzoa|Carmen Hombre Pouzoa]] maistra fusilatua (Cádiz, 1898-1936)
# [[Elisa López Velasco]] maistra berritzailea (Málaga, 1884-1936??)
# [[Sirisha Bandla]] BBCren 100 emakumeak 2022, ingeniari aeronautikoa (India 1988)
# [[Nazanin Zaghari-Ratcliffe]] BBCren 100 emakumeak 2022, iraniar-britaniar hiritarra (Tafresh 1978)
# [[Narges Mohammadi]] BBCren 100 emakumeak 2022, eskubideen aldeko ekintzailea (Persia 1972)
# [[Palmira Pla Pechovierto]] maistra, pedagogoa eta polikaria (Teruel, 1914-Castlló, 2007)
# [[Emilia Elias Herrando|Emilia Elias Herrando]] maistra, pedagogoa (Madril, 1898 - Mexiko, 1976)
# [[Veneranda Manzano]] maistra, politikaria, erbesteratua (Asturias, 1893-1992)
# [[Guillermina Medrano]] maistra eta politikaria (Albacete, 1912-Valencia, 2005)
# [[Marguerite Durand (feminista)]] kazetari, aktore, politikari eta feminista frantsesa (1864 - 1936)
# [[Jane Rigby]] BBCren 100 emakumeak 2022 Astrofisika estatubatuarra (EEUU, XXXX)
# [[Iryna Kondratova]] BBCren 100 emakumeak 2022 Anestesiologa eta pediatra (Ukrania, XXXX)
# [[Constance Tipper]] metalurgikaria (Erresuma Batua, 1894-1995)
# [[Johanna Döbereiner]] ingeniari agronomoa (Brasil, 1924-2000)
# [[Txell Alarcón]] saskibaloi jokalaria (Bartzelona 2003)
# [[Maider Castellano]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 2003)
# [[Gregoria Canelo de Paredes]] 'chinato' dialekto hiztuna (Caceres 1861-1917)
# [[Marina Ortiz de Zárate]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 1999)
# [[Chatrice White]] saskibaloi jokalaria (AEB 1996)
# [[Ana Laverón]] aeronautiko ingeniaria(Espainia XX. mendea)
# [[Isaura Clavero]] 1. emakume aeronautiko ingeniaria (Vigo XX. mendea)
# [[Parinoush Saniee]] idazlea (Iran 1949)
# [[Elena Barraquer Compte]] oftalmologoa (Bartzelona 1954)
# [[Jimena Quirós]] 1. emakume ozeonografoa (Almeria 1899-Madril 1983)
# [[Isabelle Junot]] aktorea (AEB 1991)
# [[Tamara Falcó]] moda-diseinatzailea (Madril 1981)
# [[Micaela Navarro]] politikaria (Jaen 1956)
# [[Ibijoke Faborode]] BBCren 100 emakumeak 2022, politikaria (Nigeria XX. mendea)
# [[Gohar Eshghi]] BBCren 100 emakumeak 2022, ekintzailea (Iran 1946-2002)
# [[Fatima Amiri]] BBCren 100 emakumeak 2022, ikaslea (Afganistan, 2005)
# [[Carmen Muñoz Manzano]] Bigarren Errepublikako maistra eta idazlea (Cáceres, 1906-Coruña, 2002)
# [[Carmen García de Castro]] Bigarren Errepublikako maistra eta pedagogoa (Almería, 1886-1969)
# [[Isabel González Turmo]] antropologoa (Espainia XX. mendea)
# [[Elvira Álvarez de Ceballos]] dama (Espainia XIV. mendea -1372)
# [[Difficult Women]] emakume kabareta (Australia)
# [[Mehreen Faruqi]] politikaria (Pakistan 1963)
# [[Katarina Zec]] saskibaloi jokalaria (Serbia 1997)
# [[Mariana Barassi]] film-zuzendaria (Argentina 1977)
# [[Vic Echegoyen]] idazlea (Madril 1969)
# [[Claudia Zapata]] historialaria (Txile 1975)
# [[Christiane Félip Vidal]] idazlea (Frantzia 1950)
# [[Katherine Kurtz]] idazlea (AEB 1944)
# [[Juana Ontañón eta Valiente|Juana Ontañon y Valiente]] Bigarren Errepublikako maistra (Madril, 1886-Mexiko, 1972)
# [[Wally Funk]] astronauta (AEB 1939)
# [[Ida Ørskov]] bakteriologoa (Danimarka 1922- 2007)
# [[Alice Lee]] matematikaria (EB 1858-1939)
# [[Elizabeth Scott]] matematikaria (AEB 1917-1988)
# [[Ainhoa Achutegui]] zuzendari artistikoa ( Venezuela 1978)
# [[Akwaeke Emezi]] idazlea (Nigeria 1987)
# [[Leia Dongue]] saskibalio jokalaria (Mozambike 1991)
# [[Mónica Bruckmann]] soziopolitologoa (Peru XX. mendea)
# [[Claude Ber]] poeta (Frantzai 1948)
# [[Nadia Yala Kisukidi]] filosofoa (Belgika 1978)
# [[Ana Carrique]] musikagilea ( Argentina 1964)
# [[Cristina Montserrat Hendrickse]] abokatua, irakaslea (AEB 1964)
# [[Kristina Higgins]] saskibaloi jokalaria (AEB 1994)
# [[Joy Alexis Brown-Adams]] saskibaloi jokalaria (Guyana 1993)
# [[Dona Tututa]] piano-jolea (Cabo Verde 1919-2014)
# [[Yolanda Morazzo]] poeta (Cabo Verde 1927-Lisboa 2009)
# [[Tuna Mascarenhas]] kimikaria, aktibista, 1. dama (Cabo Verde 1944-2009)
# [[Kate Asabuki]] aktore pornoa (Tokio 1962)
# [[Celina Pereira]] abeslaria, kontalaria (Cabo Verde 1940-Lisboa2020)
# [[Athaliah Molokomme]] fiskala (Botswana 1959)
# [[Constance Cummings-John]] politikaria (Sierra Leona 1918-Londres 2000)
# [[Aspásia Camargo]] politikaria (Brasil, 1946 19)
# [[Rachael Blackmore]] Jokey-a (Irlanda 1989)
# [[Lívia Járóka]] 1. emakumezko ijito eurodiputatua (Hungaria 1974)
# [[Clare Marie Hodges]] AEBko 1. emakumezko basozaina (AEB 1890-1970)
# [[Consuelo González Ramos]] kazetaria, erizaina, feminista (Zamora, 1877-Madril, 1956)
# [[Esperanza Rodríguez Cerdán]] Bigarren Errepublikako maistra erbesteratua (Madril, 1892-Valentzia,1984)
# [[Rosa Roig]] Bigarren Errepublikako maistra (Tarragona, 1890-Bartzelona, 1969)
# [[Pilar Salvo Giménez|Pilar Salvo]] Bigarren Errepublikako maistra fusilatua (Zaragoza, 1889-1936)
# [[Amalia Torrijos]] Bigarren Errepublikako maistra eta alkatea (Sevilla, 1911- ???)
# [[Ekaterina Lermontova]] Paleontologoa (SESB, 1889-1942)
# [[Eva Mameli Calvino]] Botanikaria (Italia, 1886-1978)
# [[Heike Freire]] filosofoa, aktibista (Espainia, ??)
# [[Sabrina Sánchez]] kazetaria, sexu langilea (Mexiko 1981)
# [[Karine Espineira]] soziologoa, trans ekintzailea (Txile 1967)
# [[Nadia Ferreira]] modeloa, enpresaburua (Paraguai 1999)
# [[Elena Sánchez Caballero]] kazetaria (Madril 1957)
# [[Pilar Martín Fernández]] immunologia ikertzailea (Madril 1973)
# [[Maruja Torres]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1943)
# [[Nya de la Rubia]] abeslaria, aktorea (Sevilla 1986)
# [[Aryna Sabalenka]] tenislaria (Bielorrusia 1998)
# [[Aliaksandra Sasnovih]] tenislaria (Bielorrusia 1994)
# [[Lucia Stecher]] ikertzailea (Txile XX. mendea)
# [[Elena Oliva]] soziologoa, ikertzailea (Txile 1982)
# [[Gendengarjaa Baigalimaa]] onkologoa (Mongolia XX. mendea)
# [[Elena Moreno Zaldibar]] saskibaloi jokalaria (Donostia 1959)
# [[Tanaya Mechelle Atkinson]] saskibaloi jokalaria (AEB 1996)
# [[Kinu Nishimura]] ilustratzailea (Japonia 1969)
# [[Asunción Linares]] paleontologoa (Granada, 1921-2005)
# [[Sylvie Denis]] idazlea
# [[Marguerite Durand (hizkuntzalaria)]] hizkuntzalarieta fonetikalari frantziarra (1904)
# [[Jeanne Chauvin]] abokatu eta feminista frantsesa (1862-1926)
# [[Soraya Prieto Fernández]] kimikaria (Gasteiz 1979)
# [[Maimouna Diarra]] saskibaloi jokalaria (Senegal 1991)
# [[Esther Yáñez González - Irun]] Armadako 1. emakumea eta gerra ontzi kapitaina (Cádiz 1971)
# [[María José Escalona]] informatikaria (Sevilla 1976)
# [[Helena Viñes]] ekonomialaria (Espainia, XX. mendea)
# [[María Jesús Almazor]] Telekomunikazio ingeniaria, CEO ( Brtzelona 1970)
# [[Karen Gaines]] ziberdefentsan aditua, CEO (XX. mendea)
# [[Silvia Albert Sopale]] aktore, zuzendari (Donostia 1976)
# [[Midi Achmat]] LGTB aktibista (Hegoafrika, 1964)
# [[Shiva Nazar Ahari]] giza eskubideen aldeko aktibista (Irán, 1984)
# [[Leoncia Gómez Galán]] zerbitzaria, 'vocera' (Caceres 1903-1986)
# [[Irma Estrada Silva]] autodefentsa irakaslea (El Salvador ?)
# [[Anália de Victória Pereira]] politikaria ( Angola 1941-2009)
# [[Belita Palma]] abeslaria (Angola 1932-1988)
# [[Luzia Inglês Van-Dúnem]] politikaria (Angola 1948)
# [[Margarida Rosa da Silva Izata]] diplomazialaria (Angola 1958)
# [[Ana Clara Guerra Marques]] dantzaria (Angola 1962)
# [[Luísa Rogério]] kazetaria (Angola 1967)
# [[Lourdes Van-Dúnem]] musikaria (Angola 1935-2006)
# [[Arlete Leona Chimbinda]] politikaria, irakaslea (Angola 1960)
# [[Silvia Lutucuta]] Kardiologoa, ministroa (Angola 1968)
# [[Josefa Sacko]] agronomoa, enbaxadorea (Angola XX. mendea)
# [[Vera Daves]] ekonomialaria, ministroa (Angola 1984)
# [[Catherine Austin Fitts]] bankaria (AEB 1950)
# [[Marjorie Rice]] matematikaria (AEB, 1923-2017)
# [[Liliana Colanzi]] idazle eta editorea (Bolivia, 1981)
# [[Magela Baudoin]] idazle (Bolivia, 1973)
# [[Trementinaireak]] sendatzeko produktu naturalen saltzaile ibiltariak (Katalunia XIX. mendea-XX. mendea)
# [[Eloísa del Pino Matute]] zientzialari soziala, ikertzailea (Espainia XX. mendea)
# [[María Luisa López Grigera]] filologoa (Coruña 1926)
# [[Paula Dapena Sánchez]] futbolaria (Pontevedra 1996)
# [[ASPEGI elkartea]] emakume profesionalena, enpresariena (Gipuzkoa 1998)
# [[Sari Arponen]] medikua (Finlandia 1977)
# [[Carolina Iglesias]] umoregilea, gidoilaria, youtuberra (Coruña 1993)
# [[Berta Collado]] kazetaria, aurkezlea (Toledo 1979)
# [[Yola Mamani]] komunikatzailea (Bolivia, 1984)
# [[Hélène Dutrieu]] txirrindulari, hegazkinlari (Belgika-Frantzia, 1877-1961)
# [[Virginia Ayllón]] idazle (Bolivia, 1958)
# [[Begonya Pozo]] idazlea (Valentzia 1974)
# [[Carmelina Sánchez-Cutillas]] idazlea (Madril 1921- Valentzia 2009)
# [[Beatriu Civera]] idazlea (Valentzia 1914-1995)
# [[Ana María Ibars]] idazlea, maistra (Valentzia 1892-1965)
# [[Raquel Payá]] pedagogoa (Valentzia 1919-1972)
# [[Alison Spedding]] antropologoa (Ingalaterra/Bolivia, 1962)
# [[Margaret W. Rossiter]] emakumeen historialaria ( AEB 1944)
# [[Maria Beneyto]] idazlea, poeta (Valentzia 1925-2011)
# [[María Villén]] 2. Errepublikako maistra (Burgos 1871-Valentzia 1961)
# [[Lindaura Anzoátegui]] idazle (Bolivia, 1846-1898)
# [[Yolanda Bedregal]] poeta (Bolivia, 1913-1999)
# [[María Virginia Estenssoro]] poeta (Bolivia, 1902-1970)
# [[Hilda Mundy]] poeta (Bolivia, 1912-1980)
# [[Concha Peña Pastor]] bigarren errepublikako maistra eta abokatua (Ciudad Real, 1906-Panama, 1960)
# [[Elpidia Polo Ovejas]] bigarren errepublikako maistra errepresaliatua (Valladolid, 1890-Madrid, 1988)
# [[Carmen Valero Gimeno]] bigarren errepublikako maistra eta pedagogo errepresaliatua (Silla, 1893-1962)
# [[Rosa Menéndez]] zientzialaria, 1. emakumea CSIC burua (Asturias 1956)
# [[Dulceida]] interneteko ospetsua (Bartzelona, 1989)
# [[Juana Macías]] film-zuzendaria, gidoilaria (Madril 1971)
# [[Brisa Fenoy]] musikaria, DJ, modeloa (Cádiz 1991)
# [[María Vargas Montoya]] enologoa (Haro 1971)
# [[María Vargas Fernández]] flamenko abeslaria (Cádiz 1947)
# [[Laura Alonso Cancho]] poeta (Santander 1978)
# [[Dina Abouzeid Sariñena]] badminton entrenatzailea (Zaragoza 1979)
# [[Agostina Burani]] saskibaloi jokalaria ( Argentina 1991)
# [[Carmen Ybarra Careaga]] enpresaburua, markesa (Espainia 1963)
# [[María José Álvarez Mezquíriz]] EULEN enpresaburua (Bilbo 1957)
# [[Margaret H. Wright]] matematikaria (AEB, 1944)
# [[Katharine Way]] fisikaria (AEB, 1902-1995)
# [[Paola Velasco Pinedo]] Boliviako 1. emakume piloto komandantea (1988)
# [[Xian (aktibista)]] LGTB aktibista (Txina, ?)
# [[Laura Hojman]] gidoilaria, film zuzendaria (Sevilla 1981)
# [[Bibisara Assaubayeva]] xake jokalaria (Kazakhstan 2004)
# [[Anne L'Huillier]] fisika atomikoko irakaslea (Frantzia/Suedia 1958)
# [[Tamara Rojo]] datzaria, koreografoa (kanada/Espainia 1974)
# [[Elena S. Sánchez]] kazetaria (Toledo 1979)
# [[Patricia Pardo]] kazetaria (Galizia 1983)
# [[Sonsoles Ónega]]kazetaria, idazlea (Madril 1970)
# [[Cristina Ónega]] kazetaria (Madril 1975)
# [[Tatiana Afanásieva]] matematikari eta fisikaria (Ukraina-Herbereheak, 1876-1964)
# [[Lilli Suburg]] kazetaria (Estonia, 1841-1930)
# [[Esther Szekeres]] matematikaria (Hungaria-Australia, 1910-2005)
# [[Irene Falcón|Irene Falcon]] kazetaria, Dolores Ibarruriren idazkaria (Madril, 1907-1999)
# [[Enriqueta O'Neill|Enriqueta O´Neill]] aktore eta idazlea (Madril, 1909-Bartzelona, 1972)
# [[Encarnación Fuyola Miret]] Bigarren errepublikako maistra (Huesca, 1907-Mexiko, 1982)
# [[Anoka Primrose Abeyrathne]] kontserbazionista, gizarte ekintzailea (Sri Lanka, 1991)
# [[Mar Abad]] kazetaria (Almeria 1972)
# [[Marion Koopmans]] albaitaria, birologoa (Herbehereak 1956)
# [[Carme Valls]] mediku eta politikaria (Bartzelona,' 1945)
# [[Anne Anderson]] ilustratzailea (Eskozia, 1874 - 1930)
# [[Eva Furnari|Eva Furmari]] ilustratzailea (Erroma, 1948)
# [[Matilde Hidalgo]] mediku, poeta, sufragista (Ekuador 1889-1974)
# [[Eva Soriano]] komediantea, aurkezlea (Tarragona 1970)
# [[Cecilia Ansaldo]] idazlea (Ekuador 1949)
# [[Melissa Lucio]] heriotza zigor polemikoan kondenatua (AEB 1968)
# [[Carmen Barbarà]] komikigilea eta irudigilea (Bartzelona, 1933)
# [[Amelia Bauerle|Amelia Banerle]] komikigilea (Londres, 1873-1916)
# [[Pauline Baynes]] liburu ilustratzailea (Sussex, 1922-2008)
# [[ Pamela Adie]] LGBT aktibista (Nigeria, 1984)
# [[ Christine Ahn]] Bakearen aldeko aktibista (Hego Korea, XX. mendea)
# [[Celia Viñas]] poeta, pedagogoa (Lleida-Almeria, 1915-1954)
# [[Chipita Rodriguez]] heriotza zigorrez urkatua eta 100 urtera barkatua (AEB 1799-1863)
# [[Elsa Beskow]] idazlea eta ilustratzailea (Suedia, 1874-1953)
# [[Mary Agnes Chase]] botikaria eta ilustratzailea (EEBB, 1869-1963)
# [[María Conejo]] ilustratzailea (Mexiko, 1958)
# [[Eréndira Derbez]] ilustratzailea, idazlea (Mexiko, 1991)
# [[Kate Greenaway]] ilustratzailea, idazlea (Londres, 1846-1901)
# [[Elizabeth Shippen Green]] ilustratzailea (EEBB, 1871-1954)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''urtarrila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Elorriaga]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Busturia, 1980)
# [[Aiora Zabala]] ----'''SORTUA''' zientzialaria (1982)
# [[Alazne López]] --ef'''SORTUA''' dantzaria (Bilbo, 1993-Alemania, 2015)
# [[Ana Borderas]] ef--''SORTUA''' kazetaria, irrati-esataria (Eibar, 1962)
# [[Anna Fernandez de Paco]] ef--'''SORTUA''' zinemagilea (Bartzelona, 1981)
# [[Belén Balerdi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1937-1982)
# [[Berenice Lopez Reyes]] ef--'''SORTUA''' enpresaburua (Mexiko, 1989)
# [[Bonifacia Zuazola]] efef'''SORTUA''' erraketista (Azkoitia, 1915-2012)
# [[Consuelo Osa]] efef'''SORTUA''' erraketista Mutriku (1922-2015)
# [[Durangoko Emakumeen Kartzela]] '''SORTUA''' (1939-1940)
# [[Eladia Balerdi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1942-1997))
# [[Garbiñe Balerdi]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1935)
# [[Garbiñe Ortega]] ----'''SORTUA''' zinema komisarioa (Gasteiz, 1981)
# [[Gloria Agirrezabalaga]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1922)
# [[Ignacia Idoate Iragui]] efef'''SORTUA''' moja (Orikain, 1900 - Madril, 1975)
# [[Iñasi Illarramendi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Zarautz, 1919-2005)
# [[Josefa Egaña]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1923)
# [[Juncal Alzugaray]] ef--'''SORTUA''' Fisioterateupa eta asmatzailea (Bilbo, 1981)
# [[Justa Domínguez de Vidaurreta e Idoy]] efef'''SORTUA''' moja (Azpeitia, 1975- Madril, 1958)
# [[Koldobike Gezala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Lezo, 1917)
# [[Marcelina Zabala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1923)
# [[Margarita Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1925-Fuengirola, 2019)
# [[Mari Beraza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Anoeta, 1929 -Mexiko, 1986)
# [[Maria Josefa Navascues]] efef'''SORTUA''' erraketista (Errenteria, 1924-2011)
# [[Maria Teresa Egaña]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1925)
# [[Mercedes Agirrezabalaga]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1928)
# [[Mercedes Zubikaray]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1920-1983)
# [[Merche Olabe]] ef--'''SORTUA''' margolaria (Bilbo, 1957)
# [[Milagros Uranga]] efef'''SORTUA''' erraketista (Mutriku, 1918-1992)
# [[Pilar Zabala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1926-1945)
# [[Rafaela Etxaniz]] efef'''SORTUA''' erraketista (Azkoitia, 1926-213)
# [[Saelia Aparicio]] ----'''SORTUA''' artista (Valladolid, 1982)
# [[Victoriana Aizpuru]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Errezil, 1919)
# [[Zornotzako Emakumeen Kartzela]] '''SORTUA''' (1938-1947)
# [[Ada Hitchins]] kimikaria (Ingalaterra, 1891-1972)
# [[Adèle Esquiros]] Frantziako idazle eta kazetari feminista (1819-1886)
# [[Africa González Fernández]] medikua, inmunologoa (Madril 1962)
# [[Agrippina Vagánova]] ballet-maistra (Errusia, 1837-1951)
# [[Aïcha Chenna]] emakume eskubideen aktibista (Maroko 1941-2022)
# [[Aída Gómez]] dantzaria (Madril, 1967)
# [[Aida Pierce]] komediantea (Mexiko, 1956)
# [[Ainhoa Sanz Rodríguez|Ainhoa Sanz]] mendi korrikalaria (Urretxu, 1989)
# [[Alba Gutiérrez]] dantzaria, aktorea ( Madril 1994)
# [[Alice H. Parker]] asmatzailea (EEBB 1895-1920)
# [[Alicia Barrié]] vedettea (Txile 1915- AEB 2002)
# [[Alicia Vignoli]] vedettea (Lima 1911-Argentina 2005)
# [[Almudena Ariza]] korrespontsala (Madril, 1963)
# [[Alyson Eckmann]] aktorea (AEB 1990)
# [[Amalia Iglesias]] idazlea, poeta (Menaza, 1962)
# [[Ana Goya]] dantzaria, aktorea (Iruñea 1962)
# [[Ana José Cancio]] kazetaria (Palentzia 1960)
# [[Ana Orantes]] genero-indarkeriaren biktina (Granada 1937-1997)
# [[Ana Rujas]] aktorea (Madril 1989)
# [[Angela Burdett-Coutts]] filantropoa, pintura-bildumagilea (Londres, 1814-1906)
# [[Ángela T. Leiva Sánchez]] botanikaria (Kuba 1948-2014)
# [[Àngels Ribé]] artista kontzeptuala (Bartzelona 1943)
# [[Anna Jaclard]] Errusiar sozialista eta feminista iraultzailea (1843 - 1887)
# [[Anna Maurizio]] biologoa (Suitza 1900-1993)
# [[Annie Oakley]] tiratzailea (AEB, 1860-1926)
# [[Antonia Gimeno Travesset]] saskibaloi jokalaria eta entrenatzailea (Bartzelona, 1941)
# [[Antonia Torre Yela]] 14. arrosa. Fusilatua (Madril, 1922-1940)
# [[Asha Lul Mohamud Yusuf]] poeta (Somalia, XX. mendea)
# [[Azucena Hernández]] aktorea (Sevilla 1960-Guadalajara 2019)
# [[Barbara Navarro]] legelaria, CEO (Madril 1974)
# [[Bélgica Adela Mirabal]] biziraun zuen Mirabal ahizpa bakarra (Dominikar Errepublika, 1925-2014)
# [[Belle Starr]] Mendebaldeko bidelapurra (AEB, 1848-1889)
# [[Beth (abeslaria)]] (Bartzelona 1981)
# [[Bianca Ceva]] erresistentziaren kidea (Italia, 1897-1982)
# [[Blanche Lefebvre]] 1871ko Parisko Komunako ekintzailea
# [[Carmen Amaya]] dantzaria (Bartzelona, 1918-1963)
# [[Carmen Iglesias]] historialaria (Madril 1942)
# [[Carmen Olmedo Checa]] politikaria (Malaga 1949-2015)
# [[Carmen Ruiz-Tilve]] idazlea (Oviedo 1941)
# [[Carol-Ann Duffy]] poeta (E.B. 1955)
# [[Catherine Allard]] dantzaria (Belgika/Katalunia, 1960)
# [[Cathy Hackl]] futurista teknologikoa ( XX. mendea)
# [[Cecilia Bartolomé]] film-zuzendaria (Alacant 1940)
# [[Celia Correas de Zapata]] idazlea (Argentina 1933-AEB 2022)
# [[Charo (abeslaria)]] dantzaria, aktorea (Murtzia 1941-)
# [[Claire Démar]] kazetari eta feminista frantziarra (1799-1833)
# [[Clara Jiménez Cruz]] kazetaria (Madril 1989)
# [[Claude-Hélène Perrot]] historialaria (Frantzia 1928-2019)
# [[Claudia Piñeiro]] idazlea (Argentina 1960)
# [[Colette Rabaté]] hispanista (Frantzia 1950)
# [[Cristina Olea]] korrespontsala (Vigo, 1982)
# [[Dalila Ennadre]] zinema-zuzendaria (Maroko 1966- Paris 2020)
# [[Dalilah]] dantzaria (Madril 1936-2001)
# [[Danica McKellar]] Matematikaria, aktorea (AEB, 1975)
# [[Daniela Blume]] kazetaria (Mataro 1990)
# [[Daphne Oram]] musikagilea (Erresuma Batua, 1925-2003)
# [[Daria Bertolani Marchetti]] erresistentziaren kidea (Italia, 1919-1994)
# [[Delia del Carril]] margolaria (Argentina, 1884-1989)
# [[Désirée Gay]] kazetari eta feminista frantziarra (1810-1890)
# [[Diana Vishneva]] dantzaria (Errusia, 1976)
# [[Dolores Medio]] idazlea (Oviedo 1911-1996)
# [[Dolors Comas]] antropologoa eta politikaria (Bartzelona, 1951)
# [[Dorothy E. Smith]] antropologoa (E.B 1946-Kanada 2022)
# [[Dorothy Pitman Hughes]] aktibista (AEB 1938-2022)
# [[Drucilla Cornell]] filosofoa (AEB 1950-2022)
# [[Edith Checa]] kazetari, irrati-esatari (Sevilla, 1957-Madril, 2017)
# [[Elda Emma Anderson]] fisikaria (AEB, 1899-1961)
# [[Elena González Iglesias]] dantzaria, aktorea (Asturias 1991)
# [[Elena Quiroga]] idazlea (Santander 1921-Coruña 1995)
# [[Elizabeth Gertrude Britton]] botanikaria, briologoa (AEB, 1858-1934)
# [[Elvira Andrés]] dantzaria (Espainia, 1958)
# [[Elvira Godás]] maistra errepublikarra (Katalunia, 1917-2015)
# [[Elvira Roca Barea]] idazlea (Malaga 1966)
# [[Enedina Alves Marques]] ingeniari zibila (Brasil, 1913-1981)
# [[Erika Martínez]] poeta (Jaen, 1979)
# [[Ernestina Otero]] maistra (Pontevedra 1890-1956)
# [[Eugenia Balcells]] artista bisuala (Bartzelona 1943)
# [[Eva Ortega Paíno]] kimikaria, ikertailea (Madril, 1972)
# [[Felicita Ferrero]] erresistentziaren kidea (Italia, 1899-1984)
# [[Filomena Dato]] poeta, idazlea (Galizia, 1856-1926)
# [[Flor de Torres Porras]] fiskala (Almeria 1961)
# [[Flora Philip]] matematikaria (Erresuma Batua 1865-1943)
# [[Florence Parpart]] asmatzailea (EE.BB. 1856- ?)
# [[Florencia Pérez Padilla]] dantzaria (Sevilla 1918-Madril 2000)
# [[Frances Haugen]] datu-ingeniaria, informatzailea (AEB 1980)
# [[Francesca Gargallo]] filosofoa, idazlea (Italia 1956- Mexiko 2022)
# [[Gabriela Bravo]] fiskala, politikaria (Valentzia 1963)
# [[Gemma Pasqual i Escrivà|Gemma Pasqual i Escrivá]] katalanez idazten duen idazlea (Valentzia, 1967)
# [[Gertrud Woker]] biokimikaria (Suitza, 1878-1968)
# [[Ginetta Sagan]] erresistentziaren kidea (Italia, 1925-2000)
# [[Gloria Leyland]] dantzaria, esataria (Argentina, XX.mendea)
# [[Godeliève Mukasarasi]] gizarte langilea, aktibista (Ruanda 1959)
# [[Grace Nichols]] poeta (Guyab 1950)
# [[Helen Pickett]] koreografoa (AEB,?)
# [[Helena Corbellini]] idazlea (Uruguai 1959)
# [[Helena Cortesina]] dantzaria, zinegile aitzindaria (Valentzia 1903-Buenos Aires 1984)
# [[Ina Grafl]] botanikaria (Suitza 1915-1970)
# [[Irene Rice Pereira]] artista (AEB 1902-Marbella 1971)
# [[Isabel Pérez Montalbán]] poeta (Córdoba, 1964)
# [[Isla Correyero]] idazlea, poeta (Cáceres, 1957)
# [[Jamie Dantzscher]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1982)
# [[Josefina Triguero Agudo]] Espainiako 1.emakume epailea (Madril 1946-2022)
# [[Joyce Lussu]] erresistentziaren kidea (Italia, 1912-1998)
# [[Juana la Macarrona]] dantzaria (Cádiz 1870-Sevilla 1947)
# [[Júlia Creus Garcia]] dantzaria, aktorea (Tarragona 1994)
# [[Julia Manzanal Pérez]] aktibista errepublikanoa (Madril, 1915-2012)
# [[Julia Reichert]] dokumental-zuzendari (AEB 1946-2022)
# [[Kae Tempest]] poeta, abeslaria (Inglaterra, 1985)
# [[Kathryn Woolard]] hizkuntza-antropologoa (AEB 1950)
# [[Kenita Placide]] aktibista (Santa Luzia 1978)
# [[La Chunga]] dantzaria (Marseilla, 1938)
# [[La Malena (dantzaria)]] (Cádiz 1877-Sevilla 1956)
# [[Laura Escanes]] modeloa (Bartzelona 1996)
# [[Laura Palmés]] kazetaria (Bartzelona, 1954-2011)
# [[Laura Pinillos]] vedettea (Espainia 1900-Madril 1970)
# [[Lina Merlin]] erresistentziaren kidea (Italia, 1887-1979)
# [[Lola Greco]] dantzaria, koreogarfoa (Madril 1964)
# [[Louisa Aldrich-Blake]] medikua (Chingford, 1865 – 1925)
# [[Louise Colet]] Frantziako olerkaria (1810-1876)
# [[Lourdes García Campos]] kazetaria (Madril 1975)
# [[Lucero Tena]] dantzaria,kriskitin jotzailea (Mexiko, 1938)
# [[Lucy Weston Pickett]] kimikaria (AEB, 1904-1997)
# [[Luisa Esteso]] aktore komikoa (Valentzia 1906- Madril1986)
# [[Luisa Isabel Álvarez de Toledo]] dukesa eta idazlea (Estoril, 1936-Sanlúcar de Barramenda, 2008)
# [[Lupe Serrano]] dantzaria (Txile, 1930)
# [[Manuela Garín Pinillos]] matemtikaria (Asturias-Mexiko, 1914-2019)
# [[Manuela Manzanares]] arbista, idazlea (Ciudad Real 1910 -AEB 2004)
# [[Margarita García Robayo]] idazlea (Kolonbia 1980)
# [[Marguerite Williams]] geologoa (AEB, 1895-1991)
# [[María Alaniako]] enperatriza (Georgia1050-Bizanzio 1118?)
# [[Maria Branyas Morera]] superehunurtekoak (San Frantzisko/Katalunia 1907)
# [[María Cabrera]] akrobata, lehenengo emakume ijito ezaguna espainian (1467-Guadalajara, 1527)
# [[Maria Cosway]] artista (Italia 1760 -1838)
# [[María Eloy-García|María Eloy-Garcia]] idazle, poeta (Málaga, 1972)
# [[María Ignacia Rodríguez de Velasco]] aktibista (Mexiko, 1778-1850)
# [[María López García]] hockey-jokalaria (Asturias 1990)
# [[María Muñoz]] irrati-esataria (Argentina 1968-2003)
# [[Maria Ossowska]] Filosofoa (Varsovia, 1896-1974)
# [[María Peláe]] kantautorea (Malaga 1990)
# [[María Teresa Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1935-1960)
# [[Marie Guy-Stéphan]] dantzaria (Paris 1818-1873)
# [[Marina Semiónova]] dantzaria (Errusia, 1908-2010)
# [[Mariola Cubells]] kazetaria (Valentzia 1967)
# [[Marjorie Hyams]] jazz musikaria, bibrafonista (AEB 1920-2012)
# [[Marsha Blackburn]] politikaria (AEB 1952)
# [[Marta Agudo]] poeta (Madril, 1971)
# [[Maruchi Fresno]] aktorea (Madril 1916-2003)
# [[Mercedes Ballesteros]] idazlea ( Madril 1913-1995)
# [[Mercedes Gaibrois de Ballesteros]] historialaria (Paris 1891-Madril 1960)
# [[Mercedes Marrero]] saskibaloi jokalaria eta nabigazio kapitaina (San Cruz Tenerifekoa, 1961)
# [[Mercedes Olivera Bustamante]] antropologoa (Mexiko 1934-2022)
# [[Milagros Calvo]] epailea (Valladolid 1947)
# [[Minerva Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1926-1960)
# [[Mireia Sentís]] idazlea (Bartzelona 1947)
# [[Miriam Reyes]] poeta (Ourense, 1974)
# [[Mónica Moro]] publizista, zuzendari-nagusia (Madril, 1974)
# [[Montserrat Domínguez]] kazetaria (Madril 1963)
# [[Montserrat Galcerán]] aktibista (Bartzelona, 1946)
# [[Montserrat Soliva Torrentó]] zientzialaria (Katalunia, 1943-2019)
# [[Nannette Streicher]] musikagilea, piano-jolea (Alemania 1769-Austria1833)
# [[Natalia Bessmértnova]] dantzaria (Mosku 1941-2008)
# [[Natalia LL]] artista (Polonia 1937-2022)
# [[Natalia Makarova]] dantzaria (Errusia, 1940)
# [[Nina Timofeeva]] dantzaria (Errusia 1935-Israel 2014)
# [[Noemí Galera]] OT zuzendaria (Bartzelona 1967)
# [[Noni Benegas]] idazlea (Argentina 1951)
# [[Norma Barbolini]] erresistentziaren kidea (Italia, 1922-1993)
# [[Núria Bendicho Giró|Nuria Bendicho]] idazlea (Bartzelona, 1995)
# [[Nuria Oliver]] telekomunikazio ingeniaria (Alacant 1970)
# [[Odette Roy Fombrun]] sufragista (Haiti 1917-2022)
# [[Olga Lepeshínskaya]] dantzaria (Errusia 1941-2008)
# [[Olga María Ramos]] kupletista, musikagilea (Madril 1947)
# [[Olga Ramos (abeslaria)]] (tenerife, 1932)
# [[Olga Ramos (aktorea)]] kupletista (Badajoz 1918-Madril 2005)
# [[Paloma del Río]] kazetaria (Madril 1960)
# [[Pastora Galván]] dantzaria (Sevilla 1980)
# [[Patria Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1924-1960)
# [[Patricia Guerrero (dantzaria)]] (Granada 1990)
# [[Patrizia Reggiani]] hiltzailea (Italia, 1948)
# [[Pilar de la Oliva]] epailea (Valentzia 1956)
# [[Radhya Al-Mutawakel]] Giza eskubide aktibista (Yemen 1967)
# [[Ramona Maneiro]] aitzindaria (Coruña, 1961)
# [[Rosa Durán]] dantzaria (Cádiz 1922-Madril 1999)
# [[Rosario Guerrero]] dantzaria (Madril XIX. mendea-1960)
# [[Rosemary Radford Ruether]] filosofoa (AEB 1936-2022)
# [[Rossana Rossanda]] erresistentziaren kidea (Italia, 1924-2020)
# [[Sabela Arias Castro]] historietagilea (Lugo, 1969)
# [[Sara Rancaño]] korrespontsala (Bartzelona, 1984)
# [[Sarah Mardini]] igerilaria, errefuxiatuen aldeko aktibista kriminalizatua (Siria, 1995)
# [[Shadi Sadr]] abokatu, aktibista (Iran 1974)
# [[Sharon Presley]] psikologoa (AEB 1943-2022)
# [[Silvia Barrera Ibáñez]] zibersegurtasun aditua, kriminologoa (Madril 1977)
# [[Soledad Antelada Toledano]] hackerra (Argentina 1977)
# [[Soledad Cazorla]] fiskala (Lareche 1955-Madril2015)
# [[Sophie Freud]] psikologoa, idazlea (Austria 1924-AEB 2022)
# [[Stella Cunliffe]] estatistikaria (Erresuma Batua, 1917-2012)
# [[Suzanne Voilquin]] kazetari frantziarra eta saint simonista (1801-1876)
# [[Teresa Burga]] artista (Perú, 1935-2021)
# [[Teresa Freixes]] legelaria (LLeida 1950)
# [[Teresa Perales]] igerilaria (Zaragoza 1975)
# [[Tina Anselmi]] erresistentziaren kidea (Italia, 1927-2016)
# [[Verónica Pascual Boé]] ingeniaria, CEO (Burgos 1979)
# [[Vicky Gómez]] dantzaria (Salamanca 1988)
# [[Victoria Pinillos]] vedettea (Espainia ?- Madril ? )
# [[Victorina Vila Badia]] maistra errepublikarra (Lleida, 1883-1962)
# [[Violeta la Burra]] abeslaria, dantzaria, aitzindaria (Sevilla, 1936-2020)
# [[Virxinia Pereira Renda]] idazlea (Pontevedra 1884-Madril 1969)
# [[Yolanda Ramos]] aktorea (Bartzelona 1968)
# [[Zar Amir Ebrahimi]] aktorea (Iran 1981)
# [[Zeba Islam Seraj]] biologo molekularra (Bangladesh, 1958)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Lourdes Herrasti]] ef--'''SORTUA''' antropologoa (Aretxabaleta, 1958)
# [[Marie-José Basurco]] ----'''SORTUA''' idazlea (Donibane Lohitzune, 1947)
# [[Uxue Kerejeta]] ----'''SORTUA''' musikaria (Zumarraga, 1999)
# [[Felisa Libano]] efef'''SORTUA''' pandero jotzailea (Plentzia, 1917-2000)
# [[Esperanza Nuere]] ----'''SORTUA''' margolaria (Bilbo, 1935)
# [[Nadia Hindi Mediavilla]] ----'''SORTUA''' ikertzailea (Bagdad, 1977)
# [[Betisa Ojanguren]] ----'''SORTUA''' Nafarroako Unibertsitate Publikoko irakaslea (Barakaldo, 1978)
# [[Ainhize Belar]] ef--'''SORTUA''' eskalatzailea (Atxondo, 2006)
# [[Miren Urbieta Vega]] ----'''SORTUA''' abeslaria, musikaria (Donostia, 1983)
# [[Begoña Uriarte]] ----'''SORTUA''' piano-jotzailea (Bilbo, 1937)
# [[Dioni Ardanza]] efef'''SORTUA''' jostuna (Ermua, 1914-Dima, 2005)
# [[Bego Alabazan]] ----'''SORTUA''' ipuin-kontalaria (Bilbo, 1966)
# [[Esperanza López Parada]] poeta (Madril, 1962)
# [[María Vázquez Suárez]] maistra, fusilatua (1874-1936)
# [[Kavita Ramdas]] zientzialaria (India, 1963)
# [[Cécile La Grenade]] politikaria, zientzialaria (Grenada, 1952)
# [[Eva Syková]] neurozientzialaria (Txekia, 1944)
# [[Sikivu Hutchinson]] idazlea, ekintzailea (AEB, 1961)
# [[Soumya Swaminathan]] medikua, pediatra eta zientzilaria (India, 1959)
# [[Victoria Ocampo]] idazle, itzultzaile, filantropoa (Argentina 1890-1979)
# [[Marie-Léonide Charvin "Agar"]] Aktore frantziarra eta communarde (1832-1891)
# [[Lorena Conde]] aktore, poeta (Galizia, 1980)
# [[Francisca Herrera Garrido]] idazlea (Galizia, 1869-1950)
# [[Olga Gallego]] historialaria, artxibozaina, idazlea (Galizia, 1923-2010)
# [[Mercedes Romero Abella]] maistra exekutatua (Coruña, 1907-Aranga, 1936)
# [[Marga do Val|Marga Do Val]] itzultzailea eta aktorea (Vigo, 1964)
# [[Sufia Kamal]] feminista (Banglades, 1911-1999)
# [[Oksana Omeliánchik]] ukraniar-sobietar gimnasta (1985)
# [[Laila Ripoll]] antzerkigilea, zuzendaria (Madril, 1964)
# [[Concha Cuetos]] aktorea (Madril, 1944)
# [[Cristina Torres]] aktorea (Madril, 1963)
# [[Pilar Torres]] aktorea (Madril, 1962)
# [[Elisa Montés]] aktorea (Granada, 1934)
# [[Teresita Silva]] aktorea (Valentzia 1911-Madril 1960)
# [[Analia Gadé]] aktorea (Argentina, 131-Madril 2019)
# [[Marisol Ayuso]] aktorea (Madril, 1943)
# [[Eugenia Roca]] aktorea (Bartzelona, 1928-2010)
# [[Encarna Abad]] aktorea (Espainia,1927)
# [[Mara Recatero]] zuzendaria (Espainia, ?)
# [[Lola Membrives]] kantaria,aktorea (Argentina/Espainia, 1885-1969)
# [[María Lado|Maria Lado]] idazlea (Coruña, 1979)
# [[María de las Mercedes Goicoa Fernández|Maria de las Mercedes Goicoa]] pianista (Coruña, 1928-2022)
# [[Beatriz Hernanz]] poeta (Pontevedra, 1963)
# [[Mar Bosch Oliveras|Mar Boch Oliveras]] idazlea (Girona, 1981)
# [[Elena Alonso Frayle]] idazlea (Bilbo, 1965)
# [[Pilar Cabot]] idazlea (1940-2017)
# [[Sandra Alonso Villar|Sandra Alonso]] maistra, idazlea (Zamora, 1993)
# [[Toni Acosta]] aktorea, umoregilea (Tenerife, 1972)
# [[Begoña Vargas]] aktorea, modeloa, dantzaria (Madril, 1999)
# [[Ivana Baquero]] aktorea, modeloa (Bartzelona, 1994)
# [[Mamen García]] aktorea (Valentzia, 1947)
# [[Nuria Herrero]] aktorea, dantzaria (Valentzia, 1987)
# [[Hurtado ahizpak]] aktore hirukotea (Espainia, 1979-1994)
# [[Paloma Hurtado]] vedettea,aktorea (Madril, 1946)
# [[Fernanda Hurtado]] aktorea (Madril, 1947)
# [[Teresa Hurtado]] aktorea (Madril, 1947)
# [[Mary Carrillo]] aktorea (Toledo, 1919-Madril 2009)
# [[Sara Moro]] gimnasta artistikoa (Mexiko, 1984)
# [[Elisa Herrero Uceda|Elisa Herrero]] poeta (Caceres, 1957-Madril, 2020)
# [[Blanca Andreu]] poeta (Coruña, 1959)
# [[Ana Merino]] poeta, komikigilea (Madril, 1971)
# [[Maria Bassó]] aktorea (Espainia,1901-Madril,1992)
# [[Esperanza Navarro]] aktorea (Espainia, 1928-1978)
# [[Eloísa Muro]] aktorea (Madril, 1894-1979)
# [[María Asquerino]] aktorea (Madril, 1925-2013)
# [[Pilar Millán Astray]] idazlea, espioia (Coruña 1879-Madril 1949)
# [[Mayra Gómez Kemp]] aurkezlea, kantaria, aktorea (Kuba, 1948)
# [[Velia Martínez]] aktorea (AEB, 1920-1993)
# [[María Durán]] aurkezlea, kantaria (Madril, 1946)
# [[Beatriz Escudero]] aktorea, kantaria (Asturias, 1950)
# [[Acuario hirukotea]] pop musikariak (Espainia, 1976-1980)
# [[Marián Flores]] idazkaria, aurkezlea (Madril, 1957)
# [[María Casal]] aurkezlea,aktorea, (Madril, 1958)
# [[Cristina Corral Soilán]] kazetaria, idazlea, irakaslea (Lugo, 1976)
# [[Mary Paz Pondal]] aktorea (Asturias, 1942)
# [[Mercedes Prendes]] aktorea (Asturias,1903-Madril,1981)
# [[Milagros Leal]] aktorea (Madril, 1902-1975)
# [[Ana Mariscal]] aktore, zuzendari, ekoizle (Madril, 1923-1995)
# [[Loreto Prado]] aktorea (Madril, 1863-1943)
# [[Consuelo Berlanga]] kazetaria (Kordoba, 1955)
# [[Irma Soriano]] kazetaria (Jaen, 1963)
# [[María Teresa Campos]] kazetaria (Tetuan/Malaga, 1941)
# [[Paula Malia]] aktorea (Bartzelona, 1990)
# [[Silma Lopez]] aktorea (Madril, 1991)
# [[Teresa Riott]] aktorea (Bartzelona, 1990)
# [[Barbara Mestanza]] zuzendaria (Bartzelona 1990)
# [[Inés de León]] zuzendaria (?, XX.mendea)
# [[Carmen Carbonell]] aktorea (Bartzelona, 1900)
# [[Belen Macias]] gidoilaria, zuzendaria (Tarragona, 1968)
# [[Vicky Peña]] aktorea (Bartzelona, 1954)
# [[Miranda Gas]] aktorea (Madril, 1985)
# [[Anna Maleras]] dantzaria (Bartzelona, 1940)
# [[Carlota Ferrer]] aktorea, korografoa (Madril, 1976)
# [[Emma Maleras]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona, 1919-2017)
# [[Elena Frías de Chávez]] politikaria eta maistra (Venezuela, 1935)
# [[Rita Sargsyan]] maistra (ARmenia, 1962-2020)
# [[María Xosé Agra Romero]] filosofoa (Santiago de Compostela, 1956)
# [[Montse Barderi Palau]] idazlea eta filosofoa (SAbadell, 1969)
# [[María Canosa]] ingeniaria, idazlea, aurkezlea (Galizia, 1978)
# [[Carmen Borrego]] telebista saio-zuzendaria (Malaga, 1966)
# [[Marisa Abad]] aurkezlea (Alacant, 1947)
# [[Nuria Roca]] aktorea, aurkezlea, idazlea (Valentzia, 1972)
# [[Rocío Carrasco]] aurkezlea (Madril, 1977)
# [[Isabel Borondo]] aurkezlea (Madril, 1948)
# [[Lola Martínez (esataria)]] esataria (Murtzia, XX. mendea)
# [[Mónica Randall]] aktore, aurkezlea (Bartzelona, 1942)
# [[Luciana Wolf]] abeslaria (Zaragoza, 1946)
# [[Lola Rodríguez Aragón]] soprano, maistra (Logroño, 1910-Iruñea 1984)
# [[Elisabeth Schumann]] sopranoa, maistra (Alemania 1888-AEB, 1952)
# [[Neus Campillo Iborra]] filosofoa eta idazlea (Valentzia, 1945)
# [[Carolina del Olmo]] filosofoa (Madril, 1974)
# [[Ana Marta González (filosofoa)|Ana Marta Gonzalez]] filosofoa (Ourense, 1969)
# [[Emma Vilarasau]] aktorea (Bartzelona, 1969)
# [[Faustina Pignatelli]] fisikaria, matematikaria (Italia, 1705-1769)
# [[Toshiko Yuasa]] fisikaria (Japonia-Frantzia, 1909-1980)
# [[Ana Higueras]] sopranoa (Madril, 1944)
# [[Marie Fillunger]] sopranoa (Austria, 1850-Suitza 1930)
# [[Eugenie Schumann]] piano-jolea (Alemania, 1851-Suitza 1938)
# [[Rocío Orsi|Rocio Orsi]] filosofoa, saiakeragilea (Madril, 1976-2014)
# [[Clara Ramas]] filosofoa, politikaria (Madril, 1986)
# [[Begoña Roman]] filosofoa (Petrel, 1965)
# [[Teresa Cameselle]] idazlea (Coruña, 1968)
# [[Isabel Penagos]] sopranoa (Santander, 1931)
# [[Petra Martínez]] aktorea, zuzendaria (Jaen, 1944)
# [[Olga Margallo]] aktorea, zuzendaria (Madril, 1970)
# [[Marta Soto]] egile-abeslaria (Huelva, 1996)
# [[Carmen Boza]] egile-abeslaria (Cádiz, 1987)
# [[Ana María Sánchez Navarro]] sopranoa (Alacant, 1959)
# [[Sophie Poirier]] Jostuna eta Parisko Komunako communarde (1830-1879)
# [[Victorine Eudes]] Botikaria eta Parisko Komunako communarde (1848-1881)
# [[Malvina Poulain]] Maistra eta Parisko Komunako communarde (1851-1921)
# [[Rachel Félix]] Frantziako aktore tragikoa (1821-1858)
# [[Natalia Kobrynska]] idazlea eta feminista (Ukraina, 1855-1920)
# [[Mylène Flicka|Mulène Flicka]] blogaria eta feminista (Benin, 1996)
# [[Joye Hummel]] gidoilaria (EEBB, 1924-2021)
# [[Atika Locke]] idazlea (EEBB, 1974)
# [[Carla Cordua]] filosofoa (Txile, 1925)
# [[Mercè Otero Vidal]] filosofoa, feminista (Bartzelona, 1947)
# [[Marie-Pauline Soyer]] grabatzailea (Caen, Frantzia, 1786-1871)
# [[Ana Gertrudis de Urrutia Garchitorena|Ane Gertrudis de Urrutia Garchitorena]] margolaria (Cádiz, 1812-1850)
# [[Esmée Bulnes]] dantzaria (Erresuma Batua, 1900-Italia 1986)
# [[Gema Castillo]] dantzaria (Argentina, 1907-1979)
# [[Yoly Saa]] egile-abeslaria (Pontevedra, 1992)
# [[Aurora de Albornoz]] idazlea, poeta (Luarca, 1926 - Madril, 1990)
# [[Newsha Tavakolian|Newsha TAvakolian]] artista (Teheran, 1981)
# [[Pauleta Pamies]] dantzaria (Bartzelona, 1851-1937)
# [[Teresina Boronat]] dantzaria (Katalunia, 1904-1983)
# [[Maria de Avila]] dantzaria (Bartzelona, 1920-Zaragoza 2014)
# [[Lola de Avila]] dantzaria (Guadalajara, 1949)
# [[Claudia Faci]] dantzaria (Espainia, 1966)
# [[Rosita Segovia]] dantzaria (Bartzelona, 1922-2003)
# [[Ana Laguna]] dantzaria (Zaragoza, 1954)
# [[Arantxa Argüelles]] dantzaria (Zaragoza, 1970)
# [[Rosella Hightower]] dantzaria (AEB,1920- Frantzia,2008)
# [[Violette Verdy]] dantzaria (Frantzia,1933-AEB,2016)
# [[Marcia Brown]] dantzaria (AEB,1918-2015)
# [[Cristina Aranda]] dantzaria (Madril, 1976)
# [[Maria Gordon]] geologo, paleontologoa (Eskozia, 1864-1939)
# [[Francisca Meléndez]] margolaria (1770-1825 Cádiz)
# [[María Elisa Quinteros|Maria Elisa Quinteros]] politikaria (Txile, 1981)
# [[Verona van de Leur]] gimnasta (Herbehereak, 1985)
# [[Ruth Brown]] abeslaria (EEBB, 1928-2006)
# [[Nancy Chodorow]] psikoanalistaa(AEB, 1944)
# [[Liubov Jegorova (dantzaria)]] (Errusia 1880-Paris 1972)
# [[Bronislava Nijinska]] dantzaria (Errusia 1891-AEB 1972)
# [[Margarita Wallmann]] dantzaria (Alemania 1904- Monako 1992)
# [[Victoria Garabato]] dantzaria (Argentina XX. mendea)
# [[Susana Agüero]] dantzaria (Arhentina 1944-2012)
# [[Mercedes Quintana]] dantzaria (Argentina, 1910-1996)
# [[Dora del Grande]] dantzaria (Argentina, 1909-1966)
# [[María Ruanova]] dantzaria (Argentina 1922-2016)
# [[Inés Malinow]] idazlea (Argentina, 1922-1989)
# [[Ana Itelman]] dantzaria (Txile 1927-Argentina, 1989)
# [[Sole Giménez]] abeslaria (Paris/Murtzia, 1963)
# [[Rafaela López Aguado de Rayón]] independentziaren aldeko heroina (Mexiko, 1754-1822)
# [[Rita Pérez de Moreno]] independentziaren aldeko heroina (Mexiko, 1779-1861)
# [[Montserrat Galí Boadella]] historialaria (Mexiko, 1947)
# [[Lida Martinoli]] dantzaria (Argentina 1914-1994)
# [[Yelena Smirnova]] dantzaria (Errusia 1888-Argentina 1934)
# [[Hanya Holm]] dantzaria (Alemania 1893-AEB 1992)
# [[Marilú Marini]] dantzaria (Argentina 1940)
# [[Iris Marga]] dantzaria (Italia 1901-Argentina 1997)
# [[Renate Schottelius]] dantzaria (Alemania 1921-Argentina 21998)
# [[Agnes de Mille]] dantzaria (AEB 1905-1993)
# [[Ana María Stekelman]] dantzaria (Argentina 1944)
# [[Nieves Herrero Cerezo]] kazetaria (Madril 1957)
# [[Inés Ballester]] kazetaria (Castelló 1958)
# [[Edith Ditmas]] liburuzaina, idazlea (Ingalaterra, 1896-1986)
# [[Aurora Bernárdez]] itzultzailea (Argentina 1920-Frantzia 2014)
# [[Edith Aron]] itzultzailea (Alemania 1923-Londres 2020)
# [[Ugné Karvelis]] itzultzalea (Lituania 1935-Paris 2002)
# [[Carol Dunlop]] itzultzailea (AeB 1946, Frantzia 1982)
# [[Elena Garro]] idazlea (Mexiko, 1916-1998)
# [[Amalia Kahana - Carmon]] idazlea (Israel, 1926-2019)
# [[Félicie de Fauveau]] eskultorea (Italia, 1802-1886)
# [[Louise-Joséphine Sarazin de Belmont]] margolaria (Versalles, 1790- Paris, 1870)
# [[Thérèse Eléonore Lingée]] diseinatzailea, grabatzaile (Paris, 1753-1833)
# [[María Josefa Ascargorta y Rivera]] margolaria eta irakaslea (Madril, 1800-1850)
# [[Maria Luisa Marchori]] margolaria (Madril, 1801-1900)
# [[Chellsie Memmel]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1988)
# [[Bárbara María Hueva]] margolaria (Madril, 1733-1772)
# [[María del Olmo Ibáñez|María del Olmo Ibañez]] artxibozaina, idazlea, historialaria (Alacant, 1965)
# [[Amparo Dávila]] idazlea, poeta (Mexiko, 1928-2020)
# [[Maria Bashir]] Afganistaneko 1. emakumezko fiskala (1970)
# [[Christina Lamb]] kazetaria (Londres, 1965)
# [[Nujeen Mustafa]] aktibista errefuxiatua (Siria, 1999)
# [[Cecilia McDowall]] musikaria (Londres, 1951)
# [[Luzmaría Jiménez Faro]] idazlea (Madril, 1937-2015)
# [[Marina de Castarlenas]] idazlea (Bartzelona, 1900-1974)
# [[Clara Corral]] idazlea (Galizia, 1847-1908)
# [[Salomėja Nėris]] idazlea (Lituania, 1904-1945)
# [[Helena Paz Garro]] idazlea (Mexiko, 1939-2014)
# [[Isabela Corona]] aktorea (Mexiko, 1913-1993)
# [[Olivia Teroba]] idazlea (Mexiko, 1988)
# [[Andrea Muriel]] idazlea (Mexiko, 1988)
# [[Misty Copeland]] dantzaria (AEB, 1982
# [[Inmaculada Aguilar]] dantzaria (Kordoba, 1958)
# [[Mercedes Alfonso]] dantzaria (Espainia, ? )
# [[Rocío Aragón]] dantzaria (Cádiz1925-Madril 2018)
# [[Dores André]] dantzaria (Galizia 1958)
# [[Else Granheim]] liburuzaina (Norvegia 1926-1999)
# [[Carmen Magallón]] fisikaria (Aragoi, 1951)
# [[Baya Hocine]] ekintzaile independentista aljeriarra (1940 - 2000)
# [[Houda Benyamina]] film-zuzendari eta gidoilari frantsesa (1980)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Maria Bengoetxea]] efef'''''SORTUA''''' euskaltzalea, hizlaria (Ermua, 1906 - Zornotza, 2006)
# [[Justi Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1919-2000)
# [[Miren Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1915 - 2003)
# [[Ane Elordi]] ef--'''''SORTUA''''' kazetaria, irakaslea, KORRIKAko koordinatzailea (Zornotza, 1991)
# [[Isolina Pliego]] ----'''SORTUA''' maistra (Iruñea, 1886-Lodosa, 1968)
# [[Ángela Alonso|Angela Alonso]] ef--'''SORTUA''' maistra (Lerin, 1899-Iruñea, 1986).
# [[Oskia Ugarte]] ----'''SORTUA''' artearen historialaria eta kudeatzailea (Iruñea, 1978)
# [[Elisa Arteta]] ef--'''SORTUA''' dantzaria eta koreografoa (Iruñea, 1980)
# [[Isabel Aleman Irungarai]] ef--'''SORTUA''' emagina, Amaiurko alkatea (Amaiur, 1968)
# [[Ioar Oteiza]] ef--'''''SORTUA''''' komunikatzailea, Durango Azokako komunikazio arduraduna (Lesaka, 1988)
# [[Juanita Arenaza]] efef'''SORTUA''' errekatista (Arrasate, 1923-Mexiko, 2015)
# [[Raisa Álava]] ----'''SORTUA''' artista (Zuhatza, 1990)
# [[Asun Ibarrondo]] ef--'''SORTUA''' zerbitzaria, ostalaria (Elorrio, 1952)
# [[Maitane Carballo]] ----'''SORTUA''' zinemagilea (Gasteiz, ?)
# [[Idurre Frías]] ef--'''SORTUA''' futbol entrenatzailea (Gasteiz, 1991)
# [[Ana Aguiriano]] ----'''SORTUA''' 1992ko Paralinpiar jokoetako kirolaria (Gasteiz, 1961)
# [[Josefina Añua]] ----'''SORTUA''' Espainiako saskibaloi selekziorako hautatua izan zen lehenengo arabarra (Gasteiz, ?)
# [[Leguncia de Echebarria]] ----'''SORTUA''' Durangoko kondesa (XI.mendea)
# [[Elur Ulibarrena|Elur Ulibarrena Herce]] ----'''SORTUA''' museo kudeatzailea (Denia, 1969)
# [[Kristina Berasain]] ef--'''''SORTUA''''' kazetaria (Lizarra)
# [[Leire Malkorra]] ----'''SORTUA''' arkitektoa eta arkeologo (Tolosa, 1988 )
# [[Tania Reneaum Panszi]] ----'''SORTUA''' Amerikarteko Giza Eskubideen Batzordeko Idazkari Exekutiboa (Mexiko, ?)
# [[Suylen Milanés]] efef'''SORTUA''' abeslaria (Kuba, 1971-2022)
# [[Lynn Milanés]] ----'''SORTUA''' abeslaria (Kuba, 1970)
# [[Ana Zamorano |Ana Zamorano Ruiz]] ----'''SORTUA''' bidaiaria (Sodupe, 1992)
# [[Yaiza Romero]] ----'''SORTUA''' kirolaria, urpeko arrantza (Zornotza,? )
# [[Loren Eguren]] efef'''SORTUA''' ehun urteduna (Elorrio 1920-Zaldibar 2023)
# [[Juliana Saratxaga]] ??--'''SORTUA''' pandero jotzailea, ehun urtekoa (Araia. 1911-2013)
# [[Mireia Elkoroiribe]] ef--'''SORTUA''' politikaria (Abadiño, 1975)
# [[Loiola Canales]] ef--'''SORTUA''' surflaria, irakaslea (Bilbo, 1995)
# [[Susana Brunetti]] aktorea (Argentina, 1941-1974)
# [[Mimí Pons]] vedette eta aktorea (Argentina, 1948)
# [[Norma Pons]] vedette eta aktorea (Argentina, 1943-2014)
# [[Tosca Musk]] zinemagilea (Hegoafrika, 1974)
# [[Maye Musk]] modeloa eta dietista (Kanada, 1948)
# [[Susana Dalmás]] irakaslea, politikaria (Uruguai, 1948-2012)
# [[Francisca Júlia da Silva]] poeta (Brasil, 1871-1920)
# [[Doris Daou]] astronomoa (Kanada, 1964)
# [[Joany Kane]] gidoilaria, Passionflix plataformaren asmatzailea (AEB, XX. mendea)
# [[Alessandra Torre]] Amazoneko maitasun eleberri idazle salduena, blogaria,(AEB, XX. mendea)
# [[Sylvia Day]] idazlea (AEB, 1973)
# [[Raffaella di Girolamo]] psikologoa, sexologoa (Txile, 1978)
# [[Mariana di Girolamo]] aktorea (Txile, 1990)
# [[Amparo Noguera]] aktorea (Txile, 1965)
# [[Emilia Noguera]] aktorea, zuzendaria (Txile, 1983)
# [[Sonja Vasić]] saskibaloi jokalaria (Serbia, 1989)
# [[Thaïs Blume]] aktorea (Bartzelona, 1984)
# [[Agnès Busquets]] aktorea (Tarragona, 1976)
# [[Elena Espejo]] aktorea, ekoizlea (Tanger, 1930)
# [[Marta Grau]] aktorea, antzerki-pedagogoa (Katalunia, 1891-1992)
# [[Catalina Valls]] aktore, zuzendari, idazlea (Mallorca, 1906-1999)
# [[Cristina Valls]] aktorea (Mallorca, 1901-1982)
# [[Aina Villalonga]] antzerki-idazlea (Mallorca, 1883-1961)
# [[Margalida Caimari]] poeta, ongilea (Kuba 1839-Mallorca 1921)
# [[Rebekah Dawson]] astronomoa (AEB)
# [[Julia de León]] astronomoa (Santa Kruz de Tenerife, 1977)
# [[Audrey C. Delsanti]] astronomoa (Frantzia, 1976)
# [[Juana Salabert]] idazlea (Frantzia-Espainia, 1962)
# [[Milena Rudnitska]] ukraniar kazetaria, ekintzailea (1892-1976)
# [[Manuela de los Herreros]] idazlea, administratzailea (Balearrak 1845-1911)
# [[María Cánepa]] aktorea (Italia, 1921-Txile 2006)
# [[Liliana Ross]] aktorea, zuzendaria (Italia-Txile, 1930-2018)
# [[María Elena Duvauchelle]] aktorea (Txile, 1942)
# [[Zinaida_Tusnolobova-Martxenko]] Armada Gorriko medika (Errusia, 1920)
# [[Felipa de Souza]] aktibista portugaldarra (Tavira, 1556-Brasil, 1600)
# [[Victorine Gorget]] Frantziako ikuzlea eta Parisko Komunan militante errepublikanoa (1843-1901)
# [[Joséphine Marchais]] Frantses jornalaria, Komunan parte hartu izana (1837-1874)
# [[Élisabeth Rétiffe]] Frantziako kartoi-fabrikatzailea, sozialista eta Communarde (1834-1882)
# [[Léontine Suétens]] Ikuzlea eta 1871ko Parisko Komunan 'communarde-a' (1846-1891)
# [[Tonka Tomicic]] modeloa eta aurkezlea (Txile, 1976)
# [[Niní Marshall]] aktorea, gidoilaria, komediantea (Argentina, 1903-1996)
# [[Antonella Costa]] aktorea, zuzendaria (Italia-Argentina, 1980)
# [[Samira Negrouche]] idazlea, poeta (Aljeria, 1980)
# [[Carolina Arregui]] aktorea (Txile, 1965)
# [[Mayte Rodríguez]] aktorea, modeloa (Txile, 1989)
# [[Elsie MacGill]] ingeniaria (Kanada, 1905-AEB 1980)
# [[Helen Gregory MacGill]] epailea, kazetaria (Kanada 1864-1947 )
# [[Helen MacGill Hughes]] soziologoa (Kanada, 1903-1992)
# [[Helen Hughes-Brock]] arkeologoa (Kanada, 1938)
# [[Lauretta Ngcobo]] idazlea (Hego Afrika, 1931-2015)
# [[Patricia Simón Carrasco]] kazetaria, idazlea (Malaga, 1983)
# [[Emily Warren Roebling]] ingeniaria (AEB, 1843-1903)
# [[E. Lilian Todd]] asmatzailea (AEB, 1865-1937)
# [[Margaret Olivia Slocum Sage]] irakaslea, filantropoa (AEB, 1828-1918)
# [[Ruth Crocker]] idazlea (AEB, 1946)
# [[Loida Zabala Ollero]] potentzia egokituko kirolaria(Cáceres, 1987)
# [[Maura Healey]] abokatua, politikaria (AEB, 1971)
# [[Felicitas Guerrero]] dirudun dama, tiroz hila (Argentina, 1846-1872)
# [[María Teresa Costantini]] aktorem, film-zuzendaria, gidoilaria (Argentina, 1949)
# [[Alda Merini]] poeta, idazlea (Italia, 1931-2009)
# [[María del Pilar Maspons y Labrós]] idazlea (1841-1907)
# [[Asunción Balaguer]] aktorea (Bartzelona 1925-Madril 2019)
# [[Teresa Rabal]] aktorea, abeslari (Bartzelona,1952)
# [[María Luisa Merlo]] aktorea (Valentzia, 1941)
# [[Rita Irasema]] barietate-artista, musikagile (Kuba, 1954)
# [[Inés Rivadeneira]] mezzosopranoa, irakaslea (Lugo, 1928)
# [[Isabel Pérez Dobarro]] piano-jolea, irakaslea (Coruña, 1992)
# [[María Luisa Solá]] bikoiztaile-aktorea (Bartzelona, 1939)
# [[Ana Diosdado]] idazle, aktore (Argentina, 1938-Madril 2015)
# [[Mirtha Legrand]] aktorea, aurkezlea (Argentina 1927)
# [[Amelia de la Torre]] aktorea (Guadalajara 1905-Madril 1987)
# [[Josefina Díaz de Artigas]] aktorea (Argentina1891-Madril 1976)
# [[Clara González]] abokatu, politikaria eta hezitzailea. (Kolonbia, 1900-1991)
# [[Lynne Karen Deutsch]] astrofisikaria, astronomoa (AEB, 1956-2004)
# [[Teresa Solana]] idazlea (Bartzelona, 1962)
# [[Annemarie Heinrich]] argazkilaria (Alemania-Argentina, 1912-2005)
# [[Alicia D'Amico]] argazkilaria (Argentina, 1933-2001)
# [[María Cristina Orive]] argazkilaria (Guatemala, 1931-2017)
# [[Luz Sánchez-Mellado]] kazetaria, idazlea (Alacant, 1966)
# [[Gretchen Daily]] biologoa, biogeografoa (AEB, 1964)
# [[Nina]] abeslaria, aktorea, enpresaburua (Bartzelona, 1966)
# [[María Moreno (margolaria)|Maria Moreno]] (Madril, 1933-2020)
# [[Fryda Shultz de Mantovani]] idazlea, kritikaria (Argentina, 1912-1978)
# [[Alicia Jurado]] idazlea, akademikoa (Argenti-1948)
# [[Marguerite Moreno]] aktorea (Frantzia-1871-1948
# [[María Rosa Oliver]] idazlea, aktibista (Argentina, 1898-1977)
# [[Leonor Acevedo Suárez]] itzultzailea (Argentina, 1876-1975)
# [[Harriet Shaw Weaver]] kazetaria, editorea (Ingalaterra, 1876-1961)
# [[María Esther Vázquez]] idazlea (Argenti-1937-2017)
# [[Carmen Bravo-Villasante]] itzultzailea, haur literaturan aitzindaria (Madril-1918-1994)
# [[María Luisa Cresta de Leguizamón]] idazlea, irakaslea (Argentina-1918-2008)
# [[Ana Garralón]] idazlea (Madril-1965)
# [[Montse Pla]] aktorea (Madril, 1978)
# [[Sarah Buschmann]] idazlea (Frantzia, 1992)
# [[Montserrat Abelló]] idazlea (Katalunia, 1918-2014)
# [[Lourdes Tello]] idazlea (Madril, 1974)
# [[Maria Cabrera]] poeta, irakaslea (Katalunia)
# [[Pelegrina Pastorino]] moda-erreportaria (Italia 1902-Argentina 1988)
# [[Carmen Gallardo Martín-Gamero]] itzultzailea (Toledo 1874-Madril 1951)
# [[Rosario Lacy]] 1.ginekologoa, zirujaua (Madril1891-1954)
# [[María Mercedes Coroy]] aktorea (Guatemala, 1994)
# [[Malú Gatica]] aktorea (Txile 1922-1997)
# [[Vanessa Miller]] aktorea,idazlea (Txile, 1965)
# [[Pilar Sordo]] psikologoa, idazlea (Txile, 1965)
# [[Hortense Machu]] 1871ko Parisko Komunako kantiniersa (1836-1893)
# [[Béatrix Excoffon]] 1871ko Parisko Komunako kanpaina-ospitaleko erizaina (1849-1916)
# [[Dee Dee Bridgewater]] AEBko jazz-abeslaria (Memphis, 1950)
# [[Anna Gas]] poeta, idazlea (Bartzelona, 1996)
# [[Laia Martínez i López]] idazlea, itzultzailea, musikaria (Katalunia-Mallorca, 1984)
# [[Elsa Astete Millán]] zaintzailea, idazlea (Argentina 1910-2001)
# [[Luz Valdivieso]] aktorea (Txile 1977)
# [[Francisca Lewin]] aktorea (Txile 1980)
# [[Catherine Flon]] jostuna, heroia (Haiti 1772-1831)
# [[Dédée Bazile]] heroia, kaleko saltzailea (Haiti XVIII-XIX. mendea)
# [[Cécile Fatiman]] vudugilea, sacerdotisa (Dominikar Errepublika 1771-1883?)
# [[Josefina de la Torre]] poeta, idazlea, antzezlea, abeslaria (Las Palmas Kanaria Handikoa, 1907-2002)
# [[Maria Luisa Haitikoa]] erregina ezkontidea (Haiti, 1778-Italia ,1851)
# [[Adelina Haitikoa]] enperatriz ezkontidea (Haiti 1820-1878)
# [[Maria Clara Haitikoa]] enperatriz ezkontidea (Haiti 1758-1858)
# [[Erzulie]] buduen maitasun eta edertasunaren jainkosa (Haiti)
# [[Esperanza Parada Pedrosa]] margolaria (1928-2011)
# [[Pino Ojeda]] idazle, margolari (Kanaria Handia, 1916-2002)
# [[Suzy Vernon]] aktorea (Frantzia 1901-1997)
# [[Rita Macedo]] aktorea, jostuna (Mexiko 1902-1991)
# [[Julissa]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1944)
# [[Perpetua Barjau Martín]] jostuna, maistra (Valentzia 1899-Mexiko 1939)
# [[Elena Aub]] idazlea, editorea (Valentzia 1931- Madril 1937)
# [[Estefania Cueto Puertas]] fusilatua, jostuna, komunista (Asturias 1899-1939)
# [[Eladia García Palacios]] fusilatua, maistra, sozialista (Asturias 1904-1937)
# [[Juana Álvarez Molina]] fusilatua, etxekoandrea (Valladolid 1897-Asturias 1937)
# [[Belarmina Suárez Muñiz]] fusilatua, sindikalista (Asturias 1909-1938)
# [[Teresa Santianes Giménez]] fusilatua, etxekoandrea (Asturias 1910-1937)
# [[Anita Vázquez Barrancúa]] fusilatua, nekazaria, espioia, komunista (Asturias 1911-1938)
# [[Maxima Vallinas Fernández]] fusilatua, etxekoandrea (Asturias 1896-1938)
# [[Anita Orejas]] fusilatua, erizaina, sozialista (Asturias 1914-1937)
# [[Gloria Alcahud]] margolaria (Valladolid, 1931)
# [[Angelina Abad Cantavella]] irakaslea, idazlea (Castelló de la Plana, 1893-1965)
# [[Antonieta Sanagustin]] jostuna (Huesca, 1924-2020)
# [[Sarah Walmsley]] jostuna, aktorea, abeslaria (Britainia ?-1798)
# [[Rocío Gutiérrez]] belar-hockey jokalaria (Cadiz, 1985)
# [[Berta Riaza]] aktorea (Madril, 1927-2020)
# [[Fuensanta Nieto]] arkitektoa (Madril, 1957)
# [[Esther Pizarro]] eskultorea (Madril, 1967)
# [[Mónica Domínguez Blanco]] kazetaria (Leon, 1984-2022)
# [[Sara García Alonso]] biologoa, ikertzailea, astronautagaia (Leon, 1988)
# [[Meganne Christian]] zientzialaria, astronautagaia (Britainia, 1987)
# [[Manuela Álvarez Lozano]] filologoa, idazlea (Coruña, 1957)
# [[Ana Arias Saavedra|Ana Arias Saavedra]] idazlea (Lugo, 1951)
# [[Lucía Aldao]] idazlea (Coruña, 1982)
# [[Xiana Arias]] poeta, kazetaria (Lugo, 1983)
# [[Celsa Barja]] idazlea (Orense, 1966)
# [[Pilar Beiro]] poeta (Carnota, 1958)
# [[Emilia Calé |Emilia Calé Torres]] idazlea (Coruña, 1837-1908)
# [[Paula Carballeira]] idazlea (Coruña, 1972)
# [[Helena de Carlos Villamarín|Helena de Carlos]] idazlea (Ourense, 1964)
# [[Valentina Carro]] itzultzaile, diseinatzailea, aktorea (Cambados, 1984)
# [[Mercedes Castro]] idazlea (Ferrol, 1972)
# [[Carmen Aranegui]] arkeologoa (Valentzia, 1945)
# [[Helen Fisher]] antropologoa, biologoa (AEB, 1945)
# [[Maria Toledo]] flamenko kantautore piano-jolea (Toledo, 1983)
# [[Begoña Abad]] idazle, poeta (Burgos, 1952 )
# [[Laia Serra]] abokatua (Bartzelona, 1977)
# [[María Victoria Moreno|Maria Victoria Moreno]] poeta (Valencia de Alcantara, 1939-Pontevedra, 2005)
# [[Juana Teresa Juega López]] poeta(Galizia, 1885-1979)
# [[Lupe Gómez]] idazlea (Coruña, 1972)
# [[Herminia Fariña Cobián]] poeta (S.Compostela, 1904-1966)
# [[Maria Magdalena Domínguez|Maria Magdalena Dominguez]] poeta (Pontevedra, 1922-2021)
# [[María do Cebreiro]] poeta, idazlea (Galizia, 1976)
# [[Alessandra Galloni]] Kazetaria (Italia, 1974)
# [[Paz Esteban López]] Inteligentzia-funtzionarioa (Madril, 1958)
# [[Beatriz Méndez de Vigo]] espioia (Madril, 1958)
# [[Elisabet Benavent]] nobela erromantikoen idazlea (Valentzia, 1984)
# [[Pilar Pallarés|Pilar Pallares]] poeta (Coruña, 1957)
# [[Ánxeles Penas|Ánxeles Peñas]] artista, poeta (Curtis, 1943)
# [[Luz Pichel]] idazlea (Lalin, 1947)
# [[Luz Pozo Garza]] poeta (Ribadeo, 1922-Coruña, 2020)
# [[Carmen Prieto Rouco]] poeta (Villalba, 1901-1977)
# [[Matilde González Palau]] poeta (Almansa, 1912-2002)
# [[Pilar Cibreiro]] poeta, idazlea (Galizia, 1952)
# [[Alba Cid]] poeta, idazlea (Galizia, 1989)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''urria''')===
(Ordena: SORTUAK, IDAZLEAK, ASTRONOMOAK, GAINONTZEKOAK)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Leire Ibarguren]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta irakaslea (Azpeitia, 1979)
# [[Cesarea Garbuno Arizmendi]] efef'''SORTUA''' enpresaburua (Errenteria, 1846-1933)
# [[Izaskun Igoa]] ef--'''SORTUA''' idazlea, pedagogoa, zutabegilea (Ziga, 1995)
# [[Maritxu Errazkin]] --ef'''SORTUA''' autobus-txofer aitzindaria (Azkoitia)
# [[Ainhoa Nadia Douhaibi]] ----'''SORTUA''' ikertzaile eta idazlea (Oñati, 1983)
# [[Aurea Etxaniz]] efef'''SORTUA''' erraketista (Soraluze, 1922 - Caracas, 2019)
# [[Gema Arrugaeta]] ef--'''SORTUA''' argazkilaria (Ordizia, 1969)
# [[Amaia Elizagoien]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria, idazlea, ipuin kontalaria (Baztan, 1994)
# [[Anabel Sanz]] ef--'''SORTUA''' feminista, ekintzailea (Ermua, 1963)
# [[Elena Mendizabal]] ----'''SORTUA''' artista, eskultorea (Donostia, 1960)
# [[Sandra Garaioa]] ef--'''SORTUA''' irudigilea, ilustratzailea (Donostia, 1993)
# [[Amaia Cazenave]] ----'''SORTUA''' kazetaria (Baiona, 1987)
# [[Begoña Durruty]] ef--'''SORTUA''' ilustratzailea, idazlea (Arizkun, 1968)
# [[Pilartxo Etxeberria]] ef--'''SORTUA''' doktorea, euskaltzain urgazlea (Teruel, 1947)
# [[Eneritz Gorrotxategi]] ----'''SORTUA''' kazetaria (Gabiria, 1985)
# [[Jaione Munarriz]] ef--'''SORTUA''' metereologoa (Idiazabal, 1981)
# [[Christine Etchevers]] ef--'''SORTUA''' margolaria (Baiona, 1953)
# [[Nerea Gastón]] ef--'''SORTUA''' arte-historialaria (Durango, 1995)
# [[Usue Egia]] ----'''SORTUA''' ilustratzailea (Durango, 1992)
# [[Elena Moreno Scheredre]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Bilbo)
# [[Leoni Etxebarren]] efef'''SORTUA''' bertso-jartzailea (Urepele, 1924-Donibane Garazi, 2014)
# [[Rosa Arregi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Mallabia, 1922-Valentzia, 2004)
# [[Maria Amatriain]] --ef'''SORTUA''' hezitzailea (Azkoien, 1867-Azagra, 1955)
# [[Carmen Cascante]] efef'''SORTUA''' maistra (Abaigar, 1885-Madril, 1982)
# [[Blasa Morales]] ----'''SORTUA''' maistra (Nafarroa, XIX-XX)
# [[Julita Beraza|Julia Beraza]] efef'''SORTUA''' erraketista
# [[Mariolein Sabarte Belacortu]] ----idazlea '''SORTU''' (Herbehereak, 1944)
# [[Mercedes Diaz Morales]] tren geltokiburua '''SORTU''' (Araba, 1902-1982)
# [[Anna Pavlyk]] '''IDAZLEA''' eta ekintzaile (Ukraina, 1855-1928)
# [[Hanna Arsenych-Baran]] idazlea (Ukraina, 1970-2021)
# [[Hanna Barvinok]] idazlea (Ukraina, 1828-1911)
# [[Klymentyna Popovych-Boiarska]] idazlea (Ukraina, 1863-1945)
# [[Myroslava Sopilka]] idazlea (Ukraina, 1897-1937)
# [[Bushra al-Maqtari]] idazlea, ekintzailea (Yemen, 1979)
# [[Matilde Zapata]] idazlea, (Sevilla-Santander, 1906-1938)
# [[Matilde Elena López]] idazlea (Salvador, 1929-2010)
# [[Aída Cartagena Portalatín]] idazlea (Ukraina, 1828-1911)
# [[Alcira Soust Scaffo]] idazlea (Uruguai, 1924-1997)
# [[Luisa Carnés]] idazlea (Madril, 1905-1964)
# [[Concha Castroviejo]] idazlea (Coruña, ç 1910-1995)
# [[Zaruhi Bahri]] idazlea, gizarte ekintzailea (Armenia, 1880-1958)
# [[Hanna K. Korany]] idazlea (Siria, 1870-1898)
# [[Porochista Khakpour]] elebegilea (Siriar-Estatubatuarra, 1978)
# [[Salma Kuzbari]] idazlea, feminista (Libano, 1923-2006)
# [[Tsehay Melaku]] idazlea (Etiopia, 1952)
# [[Rangina Hamidi]] idazlea, politikaria, ekintzailea (Afganistan, 1978)
# [[Louise Aslanian]] idazlea, ekintzaile komunista (Iran-Frantzia, 1904-1945)
# [[Fatemeh Keshavarz]] idazlea (Iran-AEB, 1952)
# [[Senedu Gebru]] idazlea (Etiopia, 1916-2009)
# [[Hayganuş Mark]] idazlea (Armenia, 1885-1966)
# [[Khosrovidukht]] idazlea, musikagilea (Armenia, VIII. mendea)
# [[María Dolores Masana]] kazetaria, idazlea (Bartzelona, 1936)
# [[Marija Strojnik]] '''astronomoa''' (Eslovenia, 1950)
# [[Linda Spilker]] astronomoa (AEB, 1890-1981)
# [[Constance M. Rockosi]] astronomoa (AEB, 1980)
# [[Julena Steinheider Duncombe]] astronomoa (AEB, 1911-2003)
# [[Marie-Jeanne de Lalande]] astronomoa (1768, 1832)
# [[Rosaly Lopes]] astronomoa (Brasil, 1957)
# [[Nikole Lewis]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Nicole Capitaine]] astronomoa (Frantzia, 1948)
# [[Paulina Lira]] astronomoa (Txile, XX. mendea)
# [[Rachel Mandelbaum]] astronomoa (AEB, 1977)
# [[María Cristina Pineda Suazo]] astronomoa (Honduras, 1954)
# [[Mirjana Povic]] astronomoa (Serbia, 1981)
# [[Muriel Mussells Seyfert]] astronomoa (AEB, 1909-1997)
# [[Isabel Márquez Pérez]] astronomoa (Badajoz, 1967)
# [[Josefa Masegosa Gallego]] astronomoa (Almeria, 1957)
# [[Agnes Mary Clerke]] astronomoa (Irlanda, 1842-1907)
# [[Yuki Okoda]] astronomoa (Japonia, 1990)
# [[Denise C. Stephens]] astronomoa (AEB, 1973?)
# [[Sarah Tuttle]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Chanda Prescod-Weinstein]] astronomoa (AEB, 1982)
# [[Kyongae Chang]] astrofisikaria (Hego Korea, 1946)
# [[Jessie Christiansen]] astrofisikaria (Australia, XX.mendea)
# [[Rachel Somerville]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Susan Jane Cunningham]] matematikaria, astronomoa (AEB, 1842-1921)
# [[Phoebe Waterman Haas]] astronomoa (AEB, 1882-1967)
# [[Luisa Landová-Štychová]] astronomoa (Austria-Hungaria, 1885-1965)
# [[Anna Estelle Glancy]] astronomoa (AEB, 1883-1975)
# [[Margaret Mayall]] astronomoa (AEB, 1902-1995)
# [[Martha P. Haynes]] astronomoa (AEB, 1951)
# [[Ilse Cleeves]] astrofisikaria (AEB, XX. mendea)
# [[Carolin Crawford]] astronomoa (Erresuma Batua, 1963)
# [[Janine Connes]] astronomoa (Frantzia, 1934)
# [[Joy Crisp]] geologoa, astronomoa (AEB, XX.mendea)
# [[Florence Cushman]] astronomoa (AEB, 1860-1940)
# [[Rosina Dafter]] astronomoa (Australia, 1875-1959)
# [[Mary Osborne|Mary Osbone]] Gitarrista (AEB, 1921-1992)
# [[Olga Smirnova]] dantzaria (Errusia, 1991)
# [[Olga Smirnova (borrokalaria)]] borrokalaria (Errusia, 1979)
# [[Conchita Martínez]] tenislaria (Huesca, 1972)
# [[Margaret Lindsay]] aktorea (AEB, 1910-1981)
# [[Cristina Cruz Mínguez]] aktorea (Espainia, 1983)
# [[Mercedes Díaz]] aktorea (Espainia, 1894-1960)
# [[Elise Harmon]] asmatzailea (AEB, 1909-1985)
# [[Ingeborg Hochmair]] asmatzailea (Austria, 1953)
# [[Ada Henry Van Pelt]] asmatzailea (AEB, 1838-1923)
# [[Elizabeth Lee Hazen]] asmatzailea (AEB, 1885-1975)
# [[Ruth Handler]] asmatzailea (AEB, 1916-2002)
# [[Lil Hardin Armstrong]] musikagilea (AEB, 1898-1971)
# [[Ruth Brito]] triatleta (Lanzarote, 1980)
# [[Ana María Alonso Zarza]] geologoa, ikertzailea (Avila, 1962)
# [[Chantal Loïal]] dantzaria eta koreografoa (Guadalupe, Frantzia, 1969)
# [[Melba Liston]] tronboijolea, musikagilea (AEB, 1926-1999)
# [[Alice Coltrane]] pianojolea, musikagilea (AEB, 1937-2007)
# [[Mahsa Amini]] erahila(Iran, 2000-2022)
# [[Mélanie Joly]] politikaria (Kanada, 1979)
# [[Nazanin Boniadi]] aktorea (Iran, 1980)
# [[Roxana Saberi]] kazetari atxilotua Iranen (AEB, 1977)
# [[Lili Reinhart]] aktorea (AEB, 1996)
# [[Kiernan Shipka]] aktorea (AEB,1999)
# [[Wanuri Kahiu]] zine-zuzendaria (Kenya, 1980)
# [[Eduarda Mansilla]] idazlea, musikagilea (Argentina, 1834-1892)
# [[Agustina Ortiz de Rozas]] politikaria, filantropoa (Argentina, 1816-1898)
# [[Pauline de Meulan]] idazlea eta kazetaria (Frantzia, 1773-1827)
# [[Margaret Satterthwaite]] Epaile eta legelarien independentziaren gaineko Kontalari Berezia (AEB)
# [[Miren Arenzana Letamendi|Miren Arenzana Letamendia]] artista, eskultorea (Bilbo, 1965)
# [[María Gay]] mezzosopranoa (Bartzelona 1876-1943)
# [[Isabella Colbran]] mezzosoprano (Madril, 1784 - Bolonia, 1845)
# [[Florence Van de Walle]] jornalari belgikarra, communarde Parisko Komunan (1838 - )
# [[Pétroleuse (Parisko Komunako su-emaileak)]] Parisko Komunako su-emaileak (1871)
# [[Manuela Rosas]] ekintzaile politikoa (Argentina, 1817-1898)
# [[Camila O'Gorman]] maitasunagatik fusilatua (Argentina, 1825-1848)
# [[Blanca Podestá]] aktorea (Argentina, 1889-1967)
# [[María Podestá]] aktorea (Argentina, 1875-1954)
# [[Marianne Beth]] abokatua (Viena, 1889-1984)
# [[Diana Russell]] soziologoa eta ekintzailea (Hego Afrika, 1938-2020)
# [[María Esther Podestá]] aktorea (Argentina, 1896-1954)
# [[Susú Pecoraro]] aktorea (Argentina, 1952)
# [[Mona Maris]] aktorea (Argentina, 1901-1991)
# [[Ana Perichon]] aristokrata frantsesa (1775-1847)
# [[María Luisa Bemberg]] aktorea (Argentina, 1922-1995)
# [[Zully Moreno]] aktorea (Argentina, 1920-1999)
# [[Luz Gabás]] idazlea, politikaria (Huesca, 1968)
# [[Ángela Jeria]] arkeologoa, ??idazlea?? (Txile, 1926-2020)
# [[Biblioteken eguna]]
# [[Luisa de Medrano]] akademikoa, poeta eta filosofoa (1484-1527)
# [[Begum Rokeya]] idazlea eta ekintzaile feminista (Kalkuta, 1880-1932)
# [[María Antinea]] aktorea (Jaen,Argentina, 1915-1991)
# [[Mecha Ortiz]] aktorea (Argentina, 1900-1987)
# [[Orfilia Rico]] aktorea (Uruguai,Argentina, 1871-1936)
# [[Nury Montsé]] aktorea (Argentina, 1917-1971)
# [[Silvana Roth]] aktorea, politikaria (Italia,Argentina, 1923-2010)
# [[Marta Extramiana]] idazlea, ilustratzailea, (Gasteiz, 1964)
# [[Vida Akoto Bamfo]] epailea (Ghana, 1949)
# [[Celma Ribas]] abeslaria (Angola, 1982)
# [[Beatriz Matar]] aktorea (Argentina, 1954)
# [[Lita Stantic]] zine-zuzendaria, gidoilaria (Argentina, 1942)
# [[Graciela Borges]] aktorea (Argentina, 1917-1971)
# [[Esther Borao]] ingeniaria, asmatzailea (Zaragoza, 1988)
# [[Mary Daly]] filosofo feminista (AEB, 1928-2010)
# [[Terry McMillan]] idazlea (AEB, 1951)
# [[Esther Rebato Ochoa]] antropologoa, ikertzailea (Bilbo,1957)
# [[María Herrera]] motoziklista (Toledo, 1996)
# [[Ana Carrasco]] motoziklista (Murtzia, 1997)
# [[Elena Rosell]] motoziklista (Valentzia, 1986)
# [[Juana Viale]] aktorea, aurkezlea (Argentina, 1982)
# [[Manuela Viale]] aktorea (Argentina, 1991)
# [[Silvia Legrand]] aktorea (Argentina, 1927-2020)
# [[Marcela Tinayre]] aurkezlea, enpresaburua (Argentina, 1950)
# [[Dolores Fonzi]] aktorea (Argentina, 1978)
# [[Florencia Raggi]] modeloa, aktorea (Argentina, 1972)
# [[Nilda Raggi]] aktorea, zuzendaria (Argentina, 1938)
# [[Ana Celentano]] aktorea (Argentina, 1969)
# [[Danielle Casanova]] Frantziako militante komunista eta erresistentziako kidea (1909-1943)
# [[Fanny Gallot]] Frantziako historialaria (1981 - )
# [[Eulalie Papavoine]] Parisko Komunako erizaina, ustezko su-eragilea (1846-1875)
# [[Claudia di Girolamo]] aktorea, zuzendaria, aktibista (Txile, 1956)
# [[Adriana Barraza]] aktorea, maistra, zuzendaria (Mexiko, 1956)
# [[Fernanda Mistral]] aktorea (Argentina, 1934)
# [[Big Mama Thornton]] blues abeslaria (AEB, 1926-1984)
# [[Lita de Lázzari]] etxekoandre mediatikoa (Argentina, 1925-2015)
# [[China Zorrilla]] aktorea, zuzendaria (Uruguai, 1922-2014)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''iraila''')===
(Ordena: SORTU, ASTRONOMOAK, BESTELAKOAK)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Arantza San Sebastian]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, hezkuntzako aholkularia (Donostia, 1958)
# [[Izaskun Etxeberria]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta irakaslea (Altsasu, 1964)
# [[Kristina Saralegi]] efef'''SORTUA''' baserritarra, abeltzaina, talogilea (Leitza, 1974-2022)
# [[Gotzone Sestorain]] ef--'''SORTUA''' baserritarra, poeta, irrintzilaria (Leitza, 1965)
# [[Victoria Ariño]] efef'''SORTUA''' filantropoa (Ermua, 1889-1974)
# [[Ines Bengoa]] ef--'''SORTUA''' ipuin kontalaria (Tenerife-Lizarra, 1973)
# [[Jeronima Uriarte Elizalde]] ----'''SORTUA''' filantropoa, ongile (Lizarra, 1855-1929)
# [[Emilia Goyena Arraiza]] ef--'''SORTUA''' idazlea, ekintzaile (Lizarra, 1916-1999)
# [[Garbiñe Basarte]] ef--'''SORTUA''' kale-artista, muralista (Lizarra, 1976)
# [[Libe Agirre]] ef--'''SORTUA''' irrati esataria, kazetaria, (Meñaka)
# [[Irati Martin]] ef--''SORTUA''' futbolaria (Durango, 2003)
# [[Anne-Marie Lagarde]] ----'''SORTUA''' idazlea eta ikertzaile (Zuberoa, 1944)
# [[Edurne Azpitarte]] ef--'''SORTUA''' areto-futbolaria (Garai, 1978)
# [[Carmen Pérez Rodrigo]] ef--'''SORTUA''' Euskal Herriko Medikuntzaren Errege Akademiaren lehenengo emakumezkoa (Alonsotegi, 1960)
# [[Mariela SR Coline Fanon]] '''SORTUA''' Haur lapurtua (Guatemala, 1968)
# [[Felisa Ventura]] ef--'''SORTUA''' erizaina eta emagina (Eibar, 1902-1959)
# [[Ana Belén Pintado]] ef--'''SORTUA''' haur lapurtua (Madril, 1973)
# [[Mariam al-Asturlabi]] '''ASTRONOMOAK''' Alepo astrolabio-egilea (Siria, X. gizaldian)
# [[Nadia Zakamska]] astronomoa (Errusia, 1979)
# [[Idit Zehavi]] astronomoa, ikertzailea (Israel, 1969)
# [[Louise Webster]] astronomoa, fisikaria (Australia, 1941-1990)
# [[Alycia J. Weinberger]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Fiammetta Wilson]] astronomoa (Erresuma Batua, 1864-1920)
# [[Jennifer Wiseman]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Rosemary Wyse]] astronomoa (Erresuma Batua, 1957)
# [[Alice Grace Cook]] astronomoa (Erresuma Batua, 1877-1958)
# [[Priscilla Fairfield Bok]] astronomoa (AEB, 19896-1975)
# [[Shadia Habbal]] astronomoa (Siria, XX. mendea)
# [[Deborah Dultzin Kessler]] astronomoa (Mexiko, 1945)
# [[María Luisa Aguilar]] astronomoa(Jauja Peru 1938)
# [[Claire Armstrong]] astronomo amateurra (Britania)
# [[Emma Vyssotsky]] astronomoa (AEB, 1894-1975)
# [[Julie Vinter Hansen]] astronomoa (Danimarka, 1890-1960)
# [[Gladys Vergara]] astronomoa (Uruguai, 1928-2016)
# [[Esmeralda Mallada]] astronomoa (Uruguai, 1937)
# [[Jacqueline Hewitt]] astronomoa (EEBB, 1958)
# [[Catherine Heymans]] astronomoa (Britainia, XX. mendea)
# [[María Teresa Ruiz]] astronomoa (Txile, 1946)
# [[Silvia Torres Castilleja]] astronomoa (Mexiko, 1940?)
# [[Gloria Suzanne Koenigsberger Horowitz]] astronomoa (Mexiko, XX. mendea)
# [[Silvana Navarro Jiménez]] astronomoa (Mexiko, XX. mendea)
# [[Meg Urry]] astronomoa (AEB, 1945)
# [[Maura Tombelli]] astronomoa (Italia, 1952)
# [[Jana Tichá]] astronomoa (Txekia, 1965)
# [[Alenush Terian]] astronomoa (Iran, 1920-2011)
# [[Bobbie Vaile]] astronomoa (Australia, 1959-1996)
# [[Ann Hornschemeier]] astronomoa (EEBB, XX. mendea)
# [[Svetlana Guerasimenko]] astronomoa (Ukraina, 1945)
# [[Jen Gupta]] astrofisikaria (Britaina, XX. mendea)
# [[Maria Antonella Barucci]] astronomoa (Italia, XX. mendea)
# [[Merieme Chadid]] astronomoa (Maroko, 1969)
# [[Madge Adam]] astronomoa (Erresuma Batua, 1912-2001)
# [[Karlina Leksono Supelli]] astronomoa, filosofoa (Indonesia, 1958)
# [[Annapurni Subramaniam]] astronomoa (India, XX. mendea)
# [[Paris Pişmiş]] astronomoa (Turkia-Mexiko, 1911-1999)
# [[Jane Squire]] astronomoa, idazlea, aktibista (Ingalaterra, 1686-1743)
# [[Maritza Soto]] astronomoa (Txile, 1990)
# [[Sara Seager]] astronomoa (Kanada, 1971)
# [[Caterina Scarpellini]] astronomoa, metereologoa (Italia, 1808-1873)
# [[Lenka Šarounová]] astronomoa (Txekia, 1973)
# [[Anneila Sargent]] astronomoa (Erresuma Batua, 1942)
# [[Carlota de Sajonia-Meiningen]] astronomoa (Alemania, 1751-1827)
# [[Jen Gupta]] astrofikaria (Britainia, XX. mendea)
# [[Pilar Ruiz-Lapuente]] astronomoa (Bartzelona, 1964)
# [[Monica Rubio (astronomoa)]] astronomoa (Txile, 1955)
# [[Claudine Rinner]] astronomoa (Frantzia, 1965)
# [[Julia Riley]] astronomoa (Britainia, XX. mendea)
# [[Mercedes Richards]] astronomoa (Jamaika, 1955-2016)
# [[Gabrielle Renaudot]] astronomoa (Frantzia, 1887-1962)
# [[Hilkka Rantaseppä-Helenius]] astronomoa (Finlandia, 1925-1975)
# [[Zinaída Akséntieva]] astronomoa (Ukraina, 1900-1969)
# [[Mary Proctor]] astronomoa (Erresuma Batua, 1862-1957)
# [[Helen Dodson Prince]] astronomoa (AEB, 1905-2002)
# [[Yelena Pitieva]] astronomoa (Errusia, XX.mendea)
# [[Louise du Pierry]] astronomoa (Frantzia, 1746-1807)
# [[Ľudmila Pajdušáková]] astronomoa (Eslovakia, 1916-1979)
# [[Feryal Özel]] astronomoa (Turkia/AEB, 1975)
# [[Mazlan Othman]] astronomoa (Malaysia, 1951)
# [[Sally Oey]] astronomoa (AEB, 1984)
# [[Janina Ochojska]] astronomoa (Polonia, 1955)
# [[Yaël Nazé]] astronomoa (Belgika, 1955)
# [[Camila Navarrete]] astronomoa (Txile, XX. mendea)
# [[Sultana N. Nahar]] astronomoa (Pakistan, 1990)
# [[Carolyn Porco]] astronomoa (AEB, 1953)
# [[Anne Sewell Young]] astronomoa (AEB)
# [[Margaretha Kirch]] astronomoa (Alemania)
# [[Eva Grebel]] astronomoa (Alemania)
# [[Erika Böhm-Vitense]] astronomoa (Alemania-AEB)
# [[Elizabeth Alexander]] irrati-astronomoa, geologoa, fisikaria (Erresuma Batua, 1908-1958)
# [[Victoria Kaspi]] astrofisikaria (AEB-Kanada, 1967)
# [[Ma Chung-pei]] astronomoa (Txina)
# [[Maud Worcester Makemson]] astronomoa (AEB, 1891-1977)
# [[Ala Masévich]] astronomoa (Georgia, 1918-2008)
# [[Karen Masters]] astronomoa (Erresuma Batua, 1979)
# [[Janet Akyüz Mattei]] astronomoa (Turkia, 1943-2004)
# [[Naomi McClure-Griffiths]] astronomoa (Turkia, 1943-2004)
# [[Susan McKenna-Lawlor]] astronomoa (AEB, 1975)
# [[Karen Jean Meech]] astronomoa (AEB, 1959)
# [[Anja Cetti Andersen]] astronomoa (Danimarka, 1965)
# [[Duília de Mello]] astronomoa (Brasil, 1963)
# [[Ruth Murray-Clay]] astronomoa (AEB, XX.mendea)
# [[Alice Archenhold]] astronomoa (Alemania, 1874-1943)
# [[Anne Archibald]] astronomoa (Kanada- Erresuma Batua, 1976)
# [[Elizabeth Lada]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Nidia Morrell]] astronomoa (Argentina, 1953)
# [[Teresa Lago]] astronomoa (Portugal, 1947)
# [[Gemma Lavender]] astronomoa (Erresuma batua, 1986)
# [[Farzana Aslam]] astronomoa, fisikaria (Pakistan, XX.mendea)
# [[Pauline Barmby]] astronomoa (Kanada, 1972)
# [[Margaret Lindsay Huggins]] astronomoa (Erresuma Batua 1948-1915)
# [[Gemma Lavender]] astronomoa (Erresuma Batua, 1986)
# [[Helen Lines]] astronomoa (AEB, 1918-2001)
# [[Martha Betz Shapley]] astronomoa (AEB, 1890-1981)
# [[Christy A. Tremonti]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Elizabeth Beckley]] argazkilari astronomikoa (Britaina Handia, 1846-1927)
# [[Ewine van Dishoeck]] astronomo eta fisikaria (Herbehereak, 1955)
# [[Kathleen Ollerenshaw]] astronomoa eta matematikaria (Britaina Handia, 1912-2014)
# [[Anna Frebel]] astronomoa (Alemania, 1980)
# [[Alicia M. Soderberg]] astrobomoa (AEB, 1977)
# [[Caroline Furness]] astronomoa (AEB, 1869-1936)
# [[Ethel Bellamy]] astronomo, sismologo (Erresuma Batua, 1981-1960)
# [[Amy Barger]] astronomoa (AEB, 1971)
# [[Yevguenia Bugoslávskaia]] astronomo sobietarra (1899-1960)
# [[Reysa Bernson]] astronomoa (Frantzia, 1904-1944)
# [[Elizabeth Brown]] astronomoa (Erresuma Batua, 1830, 1899)
# [[Miriam Burland]] astronomoa (Kanada, 1902-1996)
# [[María Herreros|Maria Herreros]] ilustratzailea, (Valentzia, 1983)
# [[Yelena Davydova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1961)
# [[Zoja Grancharova]] gimnasta artistikoa (Bulgaria, 1966)
# [[Natalia Kutxinskaia|Natalia Kuchinskaya]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1949)
# [[Larisa Petrik]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1949)
# [[Dörte Thümmler|Dorte Thummler]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1974)
# [[Klaudia Rapp]] gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Jelena Grosheva]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1979)
# [[Lăcrămioara Filip|Lacramioara Filip]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Yun Mi Kang]] gimnasta artistikoa (Korea, 1988)
# [[Isabelle Severino]] gimnasta artistikoa (Paris, 1980)
# [[Mo Huilan|Mo Hullan]] gimnasta artistikoa (Txina, 1979)
# [[Xuan Liu]] gimnasta artistikoa (Txina, 1979)
# [[María Teresa Vera]] musikagilea, gitarra-jolea (Kuba, 1895-1965)
# [[Nadine Heredia]] politikaria, Lehen dama (Peru, 1976)
# [[Carolina Malchair]] gimnasta erritmikoa (Malaga, 1982)
# [[Liliana Vitale]] musikagilea, abeslaria (Argentina, 1959)
# [[Rosario Ustáriz Borra]] poeta (Echo, 1927- Jaca, 2009)
# [[Karin Ohlenschläger|Karin Ohlenschlager]] arte kudeatzailea (Alemania, 1959 + Gijon, 2022)
# [[Elise Ray]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1982)
# [[Noor Jordaniakoa]] arkitektoa, erregina ohia (AEB, 1951)
# [[Joyce DiDonato]] mezzosopranoa (AEB, 1969)
# [[Susan Graham]] mezzosopranoa (AEB, 1960)
# [[Simona Amânar]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Amy Chow]] gimnasta artistikoa (Kaliformia, 1978)
# [[Kristen Maloney]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1981)
# [[Tasha Schwikert]] gimnasta artistikoa (Las Vegas, 1984)
# [[Liudmila Yezhova]] gimnasta artistikoa (Mosku, 1982)
# [[Courtney McCool]] gimasta artistikoa (Kansas, 1988)
# [[Patrizia Ciofi]] mezzosopranoa (Italia, 1967)
# [[Miah Persson]] sopranoa (Suedia, 1969)
# [[Karita Mattila]] sopranoa (Finlandia, 1960)
# [[Anne Sofie von Otter]] mezzosopranoa (Suedia, 1955)
# [[Birgitta von Otter]] kazetaria, idazlea (Hungaria-Suedia, 1939)
# [[Vera Rozsa]] abeslaria, kantu-maistra (Hungaria, 1917)
# [[Ileana Cotrubaş]] abeslaria, kantu-maistra (Errumania, 1939)
# [[Hannah Wilke]] artista, performacelaria (AEB, 1940-1993)
# [[Jelena Dolgopolova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1975)
# [[Rozalia Galiyeva|Rozaliya Galiyeya]] Gimnasta artistikoa (Uzbekistan,1977)
# [[Kim Zmeskal]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1976)
# [[Wendy Bruce]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1992)
# [[Betty Okino]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1975)
# [[Kerri Strug]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1977)
# [[Elena Gómez Servera|Elena Gomez]] gimnasta artistikoa (Manacor, 1985)
# [[Eva Hesse]] eskultorea (Alemania/AEB, 1936-1970)
# [[Yvonne Rainer]] dantzaria, koreografoa (AEB, 1934)
# [[Dorothea Röschmann]] sopranoa (Alemania, 1967)
# [[Teresa Stratas]] sopranoa (Kanada, 1938)
# [[Laura Campos]] gimnasta artistikoa (Merida, 1988)
# [[Barbara Ehrenreich]] saiakeragile eta gizarte ekintzailea (EEBB, 1941-2022)
# [[Silvia Bel]] aktorea (Bartzelona, 1970)
# [[Lucy R. Lippard]] idazlea, arte-kritikaria (AEB, 1937)
# [[Alina Szapocznikow]] eskultorea, holokaustotik bizirik ateratakoa (Polonia, 1926-Frantzia1970)
# [[Nancy Holt]] eskultorea (AEB, 1938-2014)
# [[Beverly Pepper]] eskultorea (AEB, 1922-2020)
# [[Barbara Rose]] arte-kritikaria (AEB, 1936-2020)
# [[Anne Truitt]] eskultorea (AEB, 1921-2004)
# [[Mary Pinchot Meyer]] eskultorea (AEB, 1920-1964)
# [[Lotte Lenya]] abeslaria, aktoreaa (Viena, 1898-1981)
# [[Evelyn Lear]] sopranoa (AEB, 1926-2012)
# [[Gisela May]] aktorea, abeslaria, irakaslea (Alemania, 1924-2016)
# [[Hildegard Knef]] abeslaria, aktorea, idazlea (Alemania, 1925-2002)
# [[Ute Lemper]] aktorea, abeslaria (Alemania, 1963)
# [[Greta Keller]] mezzosopranoa, aktorea (Austria, 1903-1977)
# [[Soile Isokoski]] sopranoa (Finlandia, 1957)
# [[María Cruz Berrocal]] arkeologoa (España. XX. mendea)
# [[Leily Santizo]] abokatua (Guatemala)
# [[Nineth Montenegro]] politikaria (Guatemala, 1957)
# [[Siomara Sosa]] fiskala (Guatemala, 1975)
# [[Lucrecia Hernández Mack]] politikaria (Guatemala, 1973)
# [[Nerea Aresti]] historialaria (Bilbo, 1961)
# [[Ellen Beeman]] idazle, bideojokogilea (AEBo, 1964)
# [[Kathleen Battle]] sopranoa (AEB, 1948)
# [[Zury Ríos]] politikaria (Guatemala, 1968)
# [[Sandra Torres]] politikaria (Guatemala, 1955)
# [[Marta Luxán]] soziologoa (Bilbo, 1970)
# [[Harolyn Blackwell]] sopranoa (AEB, 1955)
# [[Carol Vaness]] sopranoa (AEB, 1952)
# [[Hanna Hammarström]] asmatzailea (tel. kablea) (Suedia, 1829-1914)
# [[Laura Mora]] zinema zuzendaria (Kolonbia, 1981)
# [[Isa Campo]] zinema zuzendaria (Oviedo, 1975)
# [[Susan Tedeschi]] abeslaria (AEB, 1970)
# [[Mary Hallock-Greenewalt]] asmatzailea (siria-AEB, 1871-1950)
# [[Sarah Guppy]] asmatzailea (Britainia, 1770-1852)
# [[Melissa George]] asmatzailea, aktorea (Australia, 1976)
# [[Rachel Blanchard]] aktorea (Kanada, 1976)
# [[Txaro Arrazola]] artista, margolaria (Gasteiz, 1963)
# [[Cristina Lucas]] artista, feminista (Ubeda, 1973)
# [[Laura Mulvey]] zinema feminista teorialaria (Oxford, 1941)
# [[Vi Redd]] jazz abeslaria, saxofoi jolea (AEB, 1928)
# [[Sweet Emma Barrett]] jazz abeslaria, pianojolea (AEB, 1897-1983)
# [[Terin Humphrey]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1986)
# [[Hollie Vise]] gimnasta artistikoa (Texas, 1987)
# [[Renske Endel]] gimnasta artistikoa (Herbereak, 1983)
# [[Dominique Moceanu|Dominique Moceau]] gimnasta artistikoa (Kalifornia, 1981)
# [[Amanda Borden|Amanda Border]] gimnasta artistikoa (Ohio, 1977)
# [[Jaycie Phelps]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1979)
# [[Olesia Dudnik]] gimnasta artistikoa (Ukrania, 1974)
# [[Jadiyetu El Mohtar]] Fronte Polisarioaren Espainiako Ordezkaritzako kidea (Sahara, 1959)
# [[Staša Zajović|Stasa Zajovic]] feminista, giza eskubideen aldeko aktibista (Montenegro, 1953)
# [[Lepa Mladjenovic]] feminista, giza eskubideen aldeko aktibista LGBT (Belgrad, 1954)
# [[Manuela Martelli]] zinema aktore eta zuzendaria (Santiago, Txile, 1983)
# [[Sultana Khaya]] saharar ekintzailea (Sahara ??)
# [[Salma Solaun]] gimnasta erritmikoa (Gasteiz, 2005)
# [[Elena López Riera|Elena Lopez Riera]] zinegilea (Orihuela, 1982)
# [[Martina de Zuricalday]] enpresaburua (Bilbo, 1839-1932)
# [[Isabel Cadenas]] kezetaria, dokumentalista (Basauri, 1982)
# [[Margarita Salaberria Galarraga]] diplomatikoa (Madril?, 1911-2000)
# [[Aline Griffith]] kondesa, espioia (AEB, 1923-2017)
# [[Anne-Marie Ménand]] communarde, Parisko Komunan ibilitako emakumea (Frantzia, 1837- )
# [[Louise Pioger]] communarde, Parisko Komunan ibilitako emakumea (Frantzia, 1848-1920)
# [[Marisa Linton]] Frantziako Iraultzan espezializatutako historiagilea (Erresuma Batua, 1848-1920)
# [[Michèle Riot-Sarcey]] Historia garaikideko eta genero-historiako irakaslea (Frantzia, 1943- )
# [[Emakumeak Parisko Komunan]] (Frantzia, 1871)
}}
=== Hobetuak 2022 ===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Maite Maruri]] opera abeslaria (Plentzia, 1979)
# [[Maria Angeles Mezkiritz|Maria Angeles Mezkiriz]] nafar arkeologoa (Faltzes, 1929)
# [[María Francés]] nafar aktorea (Tutera, 1887-1987)
# [[Violeta Parra]] abeslaria eta musikagilea (Txile, 1917-1967)
# [[Nekane Sarobe]] bikoizlea (Donostia, 1953)
# [[Consuelo Flecha]] pedagogoa (Bilbo, 1948)
# [[Beatriz Martinez de Antoñana]] aktorea (Araba,1975)
# [[Susan B. Anthony]] feminista eta sufragista (EEBB)
# [[Margot Frank]] Holokaustoaren biktima, Ana Franken ahizpa (Alemania,1926-1945)
# [[Elisabeth Larena]] aktorea (Bizkaia, 1989)
# [[Arantza Idiazabal Gorrotxategi]] irakaslea eta euskaltzain urgazlea (Gipuzkoa, 1945)
# [[Maitane Urbieta]] irratiko kirol-kazetaria eta UEFA Europa Leagueko lehen emakume-berriemailea (Gipuzkoa, 1983)
# [[Blanca Vidal]] aktorea (Bilbo, 1885-1962)
# [[Agustina Aragoikoa]] heroia (Katalunia,1786-1857)
# [[Teresa Aranguren]] Kazetaria (Araba, 1944)
# [[Felisa Mary]] aktorea (Bizkaia, 1892-1956)
# [[Fariba Sheikhan]] aktorea eta abeslaria (Bizkaia, 1988)
# [[Isabel Mellén]] arte-historialaria, ikertzailea eta dibulgatzailea (Araba, 1986)
# [[Maria Moliner]] liburuzaina, filologoa eta hiztegigilea (Zaragoza, 1900-1981)
# [[Alice Stone Blackwell]] feminista, giza-eskubideen defendatzailea (AEB, 1857-1950)
# [[Lucy Stone]] Kazetaria, feminista, abolizionista,sufragista (AEB, 1818-1893)
# [[Rosa Bonheur]] animalia-margolaria eta eskuturagilea (Frantzia, 1822-1899)
# [[Maryse Choisy]] Kazetaria, idazlea eta saiakeragilea (Lapurdi, 1903-1979)
# [[Pilar López Júlvez]] dantzaria eta koreografoa (Gipuzkoa, 1912-2008)
# [[Concepción Aleixandre]] mediku, ginekologo, asmatzaile, zientzialari... (Valentzia, 1862-1952)
# [[María Puy Uitzi]] historialaria (Nafarroa, 1915-2008)
# [[Corín Tellado]] maitasun istorio laburren idazlea (Asturias, 1927-2009)
# [[Matilde Huitzi]] maistra, pedagogoa, abokatua, feminista (Nafarroa, 1980-1965)
# [[Concha Espina]] idazlea (Kantabria, 1869-1955)
# [[Izaskun Uranga]] abeslaria (Bizkaia, 1950)
# [[Ixone Sádaba]] argazkilaria (Bilbo, 1977)
# [[Joaquina Eguaras]] Granadako Unibertsitateko 1. irakaslea, hebraista, arabista (Nafarroa-Granada, 1897-1981)
# [[Sara Baras]] flamenko dantzaria eta koreografoa (Cadiz, 1971)
# [[Ainhoa Garai]] aktorea (Gipuzkoa, 1983)
# [[Laura García]] judo jokalari-paralinpikoa (Nafarroa, 1981)
# [[Marina Ginestà]] Kazetaria, itzultzailea, gerra zibileko militante komunista (Katalunia, 1919-2014)
# [[Axun Aierbe]] itzultzailea (Gipuzkoa,1968-2008)
# [[Amaia Osaba]] piraguista (Nafarroa, 1975)
# [[Fatema Mernissi]] idazlea eta soziologoa (Maroko, 1940-2015)
# [[Eva Gonzalès]] margolaria (Frantzia, 1849-1883)
# [[Maria Luisa Ozaita]] musikagilea eta emakumeek egindako hedapenean aitzindaria (Barakaldo, 1939-2017)
# [[Isabel Fernández Reviriego]] musikaria, ekoizlea eta artista grafikoa (Bizkaia,1979)
# [[Teresa Calo]] aktorea, dramagilea eta gidoigilea (Gipuzkoa, 1955)
# [[Cris Lizarraga]] abeslaria, feminsta eta aktibista (Bizkaia, 1992)
# [[Sonia Ruiz de Azua]] psikologoa, ikertzailea, psikiatria-irakaslea (Bizkaia, 1979)
# [[Begoña Bilbao Alboniga]] idazlea, musikagilea eta euskaralaria (Bizkaia, 1932-2005)
# [[Najat El Hachmi]] idazle amazigha (Katalunia,)
# [[Ellen Ochoa]] astronauta (AEB, 1958)
# [[María Luz Morales]] kazetaria, idazlea (Galizia- Bartzelona)
# [[Cristina Petite]] atleta (Bizkaia,1972)
# [[Irene Loizate]] txirrindularia, duatloilaria (Bizkaia, 1995)
# [[Maritxu Housset]] gomazko paleta pelotaria (Lapurdi, 1981)
# [[Eider Hurtado]] kazetaria (Bizkaia, 1981)
# [[Gina Pane]] artista (Lapurdi, 1939-1990)
# [[Ruth Arnon]] biokimikaria (Israel, 1933)
# [[Andere Arriolabengoa]] bertsolaria (Araba, 1982)
# [[Rosa Chacel]] idazlea (Valladolid, 1898-1994)
# [[Dora Maar]] argazkilaria (Frantzia, 1907-1994)
# [[Maribel Forcadas]] medikua (Zaragoza, 1949-2012)
# [[Eneritz Iturriagaetxebarria]] txirrindularia, zuzendaria (Bizkaia, 1980)
# [[Ziortza Isasi]] txirrindularia (Bizkaia, 1995)
# [[Valentina Tereshkova]] espaiora joandako 1. emakumea (Errusia, 1937)
# [[Izaskun Osés]] paralinpiar atleta (Nafarroa, 1984)
# [[Ziortza Villa]] ultrairaupen-txirrindularia (Bizkaia, 1983)
# [[Penelope Barker]] aktibista (Tearen matxinada) (AEB, 1728-1796)
# [[Susan la Flesche Piccotte]] Ipar Amerikako omaharar natiboa eta 1.mediku indigena (AEB, 1865-1915)
# [[Rosana Ubanell]] kazetaria, eleberrigilea (Nafarroa, 1958)
# [[Julia Juániz]] muntatzailea, zine-zuzendaria eta bideo-artista (Nafarroa, 19??)
# [[Carmen Adarraga]] kirolaria (Gipuzkoa, 1921-2004)
# [[Cristina Pardo]] kazetaria, telebista-aurkezlea (Nafarroa, 1977)
# [[Esther Basurto]] boleibol kirolaria (Gipuzkoa, 1978)
# [[Isabel Urkiola]] arabar esploratzailea (Gasteiz, 1854-1911)
# [[Begoña Pro]] kazetaria eta idazlea (Iruñea, 1971)
# [[Itziar Urretabizkaia]] aktorea (Donostia, 1978)
# [[Maria Abbadia-Ürrüstoi]] idazlea, ekintzaile feminista (Paris, 1837-1913)
# [[Simone Veil]] Holokaustotik bizirik irtendako magistratu eta politikaria (Frantzia, 1927-2017)
# [[Igone Arribas]] gimnasta ohia (Barakaldo, 1983)
# [[Vera Rubin]] astronomoa, aitzindaria (AEB, 1928-2016)
# [[Mary Jobe Akeley]] esploratzailea, alpinista eta argazkilaria (AEB, 1878-1966)
# [[Blanca Castilla de Cortázar]] antropologoa eta filosofoa (Gasteiz, 1951)
# [[Elena Martínez de Madina]] filologoa (Gasteiz, 1962)
# [[Maria Weston Chapman]] abolizionista (AEB, 1806-1885)
# [[Leire Apellaniz]] zinema-ekoizlea (Bilbo, 1975)
# [[Maddi Ariztia]] ipuin bildumagilea, aitzindaria (Lapurdi, 1887-1972)
# [[María Teresa Lozano]] matematikaria, aitzindaria (Iruñea, 1946)
# [[Dorotea Barnés]] kimikaria, aitzindaria (Iruñea, 1904-2003)
# [[Eva Amaral]] abeslaria, konpositorea (Zaragoza, 1972)
# [[Amaia Lasa]] idazlea (Getaria, 1948)
# [[Virginia Apgar]] pediatra, Apgar testaren asmatzailea (AEB, 1909-1974)
# [[Anna Mani]] fisikaria, metereologoa (India, 1918-2001)
# [[Georgia O'Keeffe]] margolaria (AEB, 1887-1986)
# [[Anne Lezea]] gimnasta erritmikoa (Zarautz, 2001)
# [[Oiana Blanco]] judoka (Orio, 1983)
# [[Anne Frank]] alemaniar judu idazlea (Alemania, 1929)
# [[Tessa Andonegi]] aktorea (Donostia 1968, 1983)
# [[Loli Albero]] poeta, idazlea (Iruñea, 1962)
# [[Arantxa Aldalur]] poeta (Azkoitia, 1963)
# [[Olivia Newton-John]] abeslaria, aktorea (Cambridge, 1948-2022)
# [[Regina Salcedo]] idazlea, irudigilea, gidoigilea (Iruñea, 1972)
# [[Regina Araluze]] irrintzilaria (Bermio, 1922-2012)
# [[Olga Holtz]] matematikaria (Errusia, 1973)
# [[Phillis Wheatley]] poesia argitaratutako 1. emakume afroamerikar esklaboa (Afrika/AEB, 1753-1784)
# [[Teresa Lopez de Munain]] aktorea, irakaslea (Bilbo, 1963)
# [[Lizar Begoña]] poeta (Sopela, 1997)
# [[Mertxe Rodriguez]] antzezle eta pailazoa (Lasarte-Oria, 19868)
# [[Maite Gonzalez]] idazlea, itzultzailea (Donostia, 1943)
# [[Olatz Beobide]] aktorea, zuzendaria (Sopela, 1964)
# [[Nerea Elustondo]] bertsolaria, irakaslea (Legazpi, 1981)
# [[Sara Carracelas]] igerilari paralinpikoa (Donostia, 1975)
# [[Aranzazu González]] igerilari paralinpikoa (Donostia, 1981)
# [[Marisa González]] multimedia-artista (Bilbo, 1943)
# [[Mari Carmen Rubio]] arkulari paralinpikoa (Iruñea, 1961)
# [[Pilar Goya]] kimikaria (Gasteiz, 1951)
# [[Elizabeth Kenny]] erizaina, polio tratamentua (erizaina, 1880-1952)
# [[Garazi Kamio]] kazetaria, idazlea (Gipuzkoa, 1979)
# [[Patricia Karrikaburu]] errugbi jokalaria (Zuberoa, 1988)
# [[Emma Fursch-Madi]] sopranoa (Baiona, 1847-1894)
# [[Miriam Arrillaga]] pilotaria (Aginaga, 2000)
# [[Concha Espinosa ]] sindikalista (Bilbo, 1954-2008)
# [[Salome Gabunia]] etnologoa, euskaltzain urgazlea (Georgia, 1951)
# [[Gracianne Hastoy]] eleberrigilea (Oloroe-Donamaria, 1968)
# [[Uxue Juárez]]idazlea, arte-zuzendaria (Iruñea1981)
# [[Amalia Galarraga]] idazlea, feminista (Donostia, 1895-1971)
# [[Gloria Alcorta]] idazlea (Lapurdi-Argentina, 1951-2012)
# [[Arantza Ugalde]] sismologoa (Barakaldo, 1966)
# [[Zinaida Serebriakova]] margolaria (Errusia, 1884-1967)
# [[Siofra O´Leary]] Giza Eskubideen Europako Auzitegiko lehenengo emakume lehendakaria (Irlanda, 1968)
# [[Elena Loyo]] atleta, modelo ohia (Araba, 1983)
# [[Ángeles González-Sinde]] politikaria, gidoilaria eta zinema zuzendaria (Madril, 1965)
# [[Maider Segurola]] kazetaria (Lasarte-Oria, 1982)
# [[Leticia Canales]] surflaria (Bilbo, 1995)
# [[Rosa Elizburu]] irakaslea, alkate ohia (Arrasate, 1958)
# [[Amaia Lanbarri]] futbolaria (Arrigorriaga, 1992)
# [[Lola Rodríguez (aktorea)]] modeloa, aktibista (Las Palmas, 1998)
# [[Esti Markez]] abeslaria (Gipuzkoa, 1999)
# [[Clara Schumann]] piano-jolea, musikagilea (Alemania, 1819-1896)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''abuztua''')===
(Ordena alfabetikoan)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Edurne Garitazelaia]] efef'''SORTUA''' euskaltzalea (Zaldibar, 1926-2005)
# [[Irati Fernandez Gabarain|Irati Fernández Gabarain]] ef--'''SORTUA''' ilustratzailea (Iruñea 1983)
# [[Mercedes Lorenzo]] efef'''SORTUA''' bilbotar ospetsua (Lugo 1915- Arrasate 1996)
# [[Albina Shishova]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1966)
# [[Alexandra Georgiana Eremia]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Alexandra Marinescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1982)
# [[Alice Salomon]] erreformista soziala (Alemania, 1872-1948)
# [[Alicia Pietri de Caldera]] museo zuzendaria, Venezuelako 1. dama (Venezuela, 1923-2011)
# [[Ana Luísa Amaral]] poeta, itzultzailea, irakaslea (Portugal, 1956-2022)
# [[Anabell López]] abeslaria (Kuba, 1963)
# [[Anastasiya Kolesnikova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1983)
# [[Andreea Cacovean]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1978)
# [[Andreea Isărescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Andreea Munteanu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1998)
# [[Andreea Raducan]] Ginnasta artistikoa (Errumania, 1983)
# [[Andreea Ulmeanu]] Ginnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Ángela Irene]] abeslaria (Argentina, 1956)
# [[Anna Chepeleva]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1984)
# [[Anna Grudkó|Ana Grudkó]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1990)
# [[Annia Hatch]] Gimnasta artistikoa (Kuba-EEBB, 1978)
# [[Ashley Miles]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1985)
# [[Ashley Postell]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1986)
# [[Astrid Heese]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Atotoztli II]] erregina azteka (Mexiko, xv. mendea)
# [[Aurelia Dobre]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1972)
# [[Azucena Rodríguez]] film-zuzendaria (Madril, 1955)
# [[Betti Schieferdecker]] Gimnasta artistikoa (Alemana, 1968)
# [[Bi Wenjing]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Boriana Stoyanova]] Gimnasta artistikoa (Bulgaria, 1969)
# [[Care Santos]] idazlea (Bartzelona, 1970)
# [[Carly Patterson]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1988)
# [[Carmen Ionescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Cătălina Ponor]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Cecilia Mangini]] Argazkilaria, zinegilea (Erroma, 1927-2021)
# [[Celestina Popa]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1970)
# [[Coco Fusco]] artista bisuala (AEB, 1960)
# [[Corina Ungureanu]] Gimnasta artitikoa (Errumania, 1980)
# [[Courtney Kupets]] gimnasta artistikoa (Texas, 1986)
# [[Cristina Bontaş|Cristina Bontas]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Cristina Elena Grigoras]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1966)
# [[Dagmar Kersten]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1970)
# [[Daniela Maranduca]] Gimnasta artitikoa (Errumania, 1976)
# [[Diana Morawe]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Diane Schuur]] abeslaria, piano-jolea (AEB, 1953)
# [[Dina Kochetkova]] Gimnasta artistikoa (Mosku, 1977)
# [[Dinah Washington]] abeslaria (AEB, 1937-2018)
# [[Dolores García-Negrete Ruiz Zarco]] politikaria frankismoak eraila (Jaén, 1886-1940)
# [[Dominique Dawes]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1976)
# [[Dora García (artista)]] artista (Valladolid, 1965)
# [[Duan Zhou]] Gimnasta artistikoa (Txina XX.mendea)
# [[Ecaterina Szabo]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Elena Espinosa]] ekonomialaria eta politikaria (Ourense, 1960)
# [[Elisabeth Altmann-Gottheiner]] ekonomialaria, irakaslea (Alemania, 1874-1930)
# [[Elvira Altés]] kazetaria, irakaslea, genero ikertzailea (Bartzelona, XX. mendea)
# [[Émilie Lepennec|Emilie Lepennec]] Gimnasta artistikoa (Paris, 1987)
# [[Emme (abeslaria)]] aktorea, abeslaria (Argentina, 1982)
# [[Esther Phillips]] abeslaria (AEB, 1935-1984)
# [[Eugenia Golea]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1971)
# [[Eugenia Popa]] gimnasta artistikoa (Bucarest, 1973)
# [[Fernanda Canales]] arkitektoa (Mexiko, 1974)
# [[Florica Leonida]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Francesca Llopis]] margolaria, bideo-artista (Bartzelona, 1958)
# [[Gabriela Potorac]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Gabriele Faehnrich]] Gimnasta artistikoa (Alemania, 1968)
# [[Germaine Tillion]] etnologoa,erresistentziakoa (Frantzia, 1907-2008)
# [[Gina Gogean]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1977)
# [[Hana Říčná]] Gimnasta artistikoa (Txekia, 1968)
# [[Inga Shkarupa]] Gimnasta artistikoa (Ukaina, 1981)
# [[Ioanna Petrovschi]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Ionela Loaieş]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Irina Baraksanova|Irina BAraksanova]] Gimnasta artistikoa (Uzbekistan, 1969)
# [[Irina Yarotska]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1985)
# [[Jacqueline Lamba]] margolaria (Frantzia, 1910-1993)
# [[Jekaterina Lobazniuk]] Gimnasta artistikoa (Uzbekintan, 1983)
# [[Jelena Piskun]] Gimnasta artistikoa (Bielorrusia, 1978)
# [[Jelena Produnova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1980)
# [[Jelena Zamolodchikova]] Gimnasta artistikoa (Mosku, 1982)
# [[Jessie Tarbox Beals]] argazkilaria, fotokazetaria (AEB, 1870-1942)
# [[Judith Joy Ross]] argazkilaria (AEB, 1946)
# [[Julia Zenko]] abeslaria, aktorea (Argentina, 1958)
# [[Katie Heenan]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1985)
# [[Kim Kwang-suk (gimnasta)]] Gimnasta artistikoa (Ipar Korea, 1976)
# [[Koko Taylor]] Blues abeslaria (AEB, 1928-2009)
# [[Kristina Pravdina]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1990)
# [[Kui Yuanyuan]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Larissa Fontaine]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1977)
# [[Laura Cutina]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Laura Morante]] aktorae, gidoilaria, film-zuzendaria (Italia, 1956)
# [[Lavinia Agache]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Lavinia Miloşovici]] Gimnasta artistikoa (Errumania,1976)
# [[Léonie Duquet]] Argentinako diktaduran desagertu eta hil zuten moja (Frantzia, 1916-1977)
# [[Leopoldina Núñez Lacret]] musikagilea, irakaslea, gitarra-jolea (Kuba, 1918)
# [[Lilia Podkopayeva]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1996)
# [[Ling Jie]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1982)
# [[Liuba María Hevia]] abeslaria, kantautorea (Kuba, 1964)
# [[Liubov Sheremeta|Liubon Sheremeta]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1980)
# [[Liudmila Yezhova]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Loredana Boboc]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Lu Märten]] idazlea, feminista (Alemania, 1879-1970)
# [[Ludivine Furlon]] Gimnasta artistikoa (Nimes, 1980)
# [[Lya Ímber de Coronil]] pediatra (Ukrania-Venezuela, 1914-1981)
# [[María Ángela Nieto]] zientzialaria, ikertzailea (Madril, 1960)
# [[María Eugenia Ibáñez]] kazetaria (Bartzelona, 1946)
# [[Maria Girona i Benet]] margolaria, grabatzailea (Bartzelona, 1923-2015)
# [[María Grever]] musikagilea Mexiko, 1885-1951)
# [[Maria Kriutxkova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1988-2015)
# [[María Luisa Herrera]] arkeologoa (Espainia, 1913-2012)
# [[Maria Mercè Roca]] idazle eta politikaria (Girona, 1958)
# [[Maria Neculita]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[María Soledad Corchón Rodríguez]] Arkeologoa (Santander, 1947)
# [[Marián Farías Gómez]] abeslaria (Argentina, 1944)
# [[Marianela Balbi]] kazetaria (Venezuela, 1963)
# [[Marie Stritt]] aktorea (Austriar Inperioa, 1855-1928)
# [[Martina Jentsch]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1968)
# [[Mary McLeod Bethune]] aktibista (AEB, 1875-1955)
# [[Matilda De Angelis]] abeslaria, aktorea (Italia, 1995)
# [[Maxi Gnauck]] gimnasta artistikoa (Alemania)
# [[Menene Gras]] filosofoa, arte-kritikaria, ikertzailea (Bartzelona, 1957)
# [[Meng Fei]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Mercedes Oliveira Malvar]] filosofoa (Pontevedra, 1957)
# [[Mihaela Stanulet]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Milagros Socorro]] kazetaria (Venezuela, 1960)
# [[Mirela Barbălată|Mirela Barbalata]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Mirela Pasca]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[Mirela Tugurlan]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Mohini Bhardwaj]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1978)
# [[Monica Roșu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Nadia Hategan]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Nancy Wilson (abeslaria)]] abeslaria (AEB, 1937-2018)
# [[Nao Bustamante]] multimedia artista (AEB, 1969)
# [[Natalia Bobrova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1978-2015)
# [[Natalia Ilienko]] gimnasta artistikoa (Kazakhstan, 1967)
# [[Natalia Kalinina]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1973)
# [[Natalia Yurchenko]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1966)
# [[Natalia Ziganshina]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1985)
# [[Nicoleta Daniela Șofronie]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1988)
# [[Oana Ban]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Olga Bicherova]] gimnasta artistikoa (Mosku, 1967)
# [[Olga Mostepanova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1970)
# [[Olga Rashchupkina]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1984)
# [[Olga Teslenko]] Gimnnasta artiistikoa (Ukaina, 1981)
# [[Paula Heredia]] zinemagilea (El Salvador, 1957)
# [[Pegeen Vail Guggenheim]] margolaria (Suitza-AEB, 1925)
# [[Phoebe Mills]] Gimnasta artistikoa (Illinois, 1972)
# [[Polina Miller]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 2000)
# [[Rachel Tidd]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1984)
# [[Raquel Meller]] kupletista (Tarazona, 1888-1962)
# [[Rosa Bustamante Montoro]] arkitektoa (Madril, 1962)
# [[Rosa María Calaf]] kazetaria (Bartzelona, 1945)
# [[Sabina Cojocar]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Samantha Sheehan]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1986)
# [[Sandra Mihanovich]] abeslaria, aktorea (Argentina, 1957)
# [[Sandra Uve]] ilustrattzailea, dibilgatzaile zientifikoa (Bartzelona, 1972)
# [[Sara Bendahan]] medikua (Venezuela, 1906-1946)
# [[Sara González]] abeslaria, kantautorea (Kuba, 1949)
# [[Sarah E. Goode]] asmatzailea (AEB, 1855-1905)
# [[Shannon Miller]] gimnasta artistikoa (Estatu Batuak, 1977)
# [[Shemekia Copeland]] Blues-kantaria (New York, 1979)
# [[Silvia Buabent]] politikaria, berdintasunean espezializatua (Madril, 1973)
# [[Silvia Rau]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Silvia Stroescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Simona Pauca]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1969)
# [[Simona Renciu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Sofía Ímber]] kazetaria, museo-kontserbadorea (Moldavia-Venezuela, 1924-2017)
# [[Soledad Bravo]] abeslaria (Logroño-Venezuela, 1943)
# [[Tatiana Frolova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1967)
# [[Tatiana Lysenko (gimnasta)]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[Tatiana Yarosh]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1981)
# [[Teresa Parodi]] kantautorea, politikaria (Argentina, 1947)
# [[Trinidad Taracena del Piñal]] Arkeologoa (Santander, 1926-Ceuta, 2017)
# [[Ulrike Klotz]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1960)
# [[Vanda Hădărean]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1976)
# [[Vera Kolesnikova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1968)
# [[Verónica Condomí]] abeslaria, konpositorea, gitarra jolea (Argentina, 1960)
# [[Viktoria Karpenko]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1984)
# [[Virginia Amposta Amposta]] sindikalista, frankismoak eraila (Bartzelona, 1903-1939)
# [[Virginia Pereira Álvarez]] mediku ikertzailea (Venezuela, 1888-1947)
# [[Xiomara Laugart]] abeslaria (Kuba, 1960)
# [[Yevgueniya Kuznetsova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1980)
# [[Zoila Gálvez]] sopranoa, irakaslea (Kuba, 1899)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''uztaila''')====
(Ordena alfabetikoan)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Arroyo Sagasta]] ef--'''SORTUA''' Irakaslea eta ikertzailea (Aretxabaleta,1983)
# [[Eba Gaminde Egia]] ef--'''SORTUA''' ikertzailea, euskaltzain urgazlea (Mungia, 1968)
# [[Jone Mitxelena]] ----'''SORTUA''' zientzialaria, irakaslea eta ikertzailea (Barakaldo, 1985)
# [[Lurdes Alkorta]] ef--'''SORTUA''' trikitilaria (Azpeitia, 1973)
# [[Maddi Astigarraga]] ef--'''SORTUA''' ilustratzaile zientifikoa (Deba, 1997)
# [[Maria Meharra]] ----'''SORTUA''' kaskaroten erregina (Lapurdi XIX. mendea)
# [[Mentxu Ramilo Araujo]] ef--'''SORTUA''' Wikiemakumea (Gasteiz, 1978)
# [[Vega Asensio]] ef--'''SORTUA''' biologoa, ilustratzailea, ikertzailea (Durango, 1978)
# [[Abigail Hobbs]] Salemgo sorgin prozesuko nerabea (AEB,1678- ? )
# [[Abigail Williams (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorgin epaiketetan akusatua (AEB, 1680-1697)
# [[Adriana Calcanhotto]] abeslari eta konpositorea (Tarragona, 1966)
# [[Agnes Meyer Driscoll|Agnes Meyer]] Kiptografoa (Estatu Batuak)
# [[Aimée Rapin]] margolaria (Suitza)
# [[Aissa Doumara Ngatansou]] ekintzailea (Kamerun, 1972)
# [[Alice Domon]] Argentinako diktaduran desagertu eta hil zuten moja (Frantzia, 1937-1977)
# [[Alicia Sellés Carot]] liburuzaina eta dokumentalista (Castelló, 1977)
# [[Altamira Gonzalo]] jurista, feminista (Zaragoza)
# [[Amalia Avia]] margolaria (Toledo, 1930-2011)
# [[Anastasía Mýskina]] tenislaria (Sobiet Batasuna, 1981)
# [[Ángela Ramos]] kazetaria, erreportaria (Peru)
# [[Anita Malfatti]] margolaria (Brasil, 1889-1964)
# [[Ann Pudeator]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1621-1692)
# [[Anna Eriksdotter]] sorgintzat jo eta burua moztuta exekutatua (Suedia, 1624-1704)
# [[Anna Gardell-Ericson]] margolaria (Suedia)
# [[Anna Göldin]] Sorginkeria egotzita burua moztuta exekutatua (Suitza)
# [[Anna Maria Bofarull]] zinemagilea (Tarragona,1979)
# [[Anna Rosina de Gasc]] margolaria (Alemania)
# [[Antonia Maymón|Antonia Maymon]] idazlea, feminista, anarkista (Madril)
# [[Aurora Cáceres Moreno]] idazle, feminista, sufragista (Peru)
# [[Barbara W. Tuchman]] idazle eta kazetaria (Amerikako Estatu Batuak, 1912-1989)
# [[Barbara Walters]] kazetaria, idazlea (EEBB, 1929)
# [[Betty Parris]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzailea(AEB, 1682-1760)
# [[Bridget Bishop]] Salemgo sorgin epaiketetan exekutatua (AEB, 1632?-1692)
# [[Brita Zippel]] Sorginkeria egotzita burua moztu eta sutan errea (Suedia, 1676)
# [[Candy (Salemgo epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatutako esklabua (AEB,XVII. mendea ?)
# [[Carmen Martínez Sancho]] matematikaria (Toledo)
# [[Carmen París]] abeslari eta konpositorea (Tarragona, 1966)
# [[Carmina Verdú]] gimnasta ohia (Valentzia, 1983)
# [[Catalina Carlota De la Gardie]] Baztanga txertoaren bultzatzailea (Suedia, 1723-1763)
# [[Christiane Amanpour]] kazetaria (Erresuma Batua, 1958)
# [[Cindy Sherman]] argazkilaria eta zinema-zuzendaria (AEB, 1954)
# [[Concha García Campoy|Concha Garcia Campoy]] Kazetaria (Terrasa, 1958)
# [[Cristina Rota]] aktore, arte-dramatiko irakaslea (Argentina, 1945)
# [[Delmira Agustini]] poeta (Uruguai)
# [[Dorcas Hoar]] sorginkeria egotzita zigortua (Beverly, 1634-1711)
# [[Dorothy Good]] Salemgo sorginkeria prozesuan 4 urteko auzipetua (AEB, 1687?)
# [[Draupadi Murmu]] politikaria, tribu-buruzagia, Indiako 1. emakume presidente tribala (India, 1958)
# [[Eglantyne Jebb]] haurren eskubideen defentsa (Erresuma Batua, 1876-1828)
# [[Elena Arregui Cruz-López]] arkitektoa (Irun-Santiago de Compostela)
# [[Eliane Giardini]] aktorea, zinema-zuzendaria (Tarragona, 1966)
# [[Elizabeth Hubbard (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzaile nagusia (AEB, 1675?-1692etik aurrera)
# [[Elizabeth Jane Gardner]] margolaria (Estatu Batuak-Paris)
# [[Estefanía Chávez Barragán]] arkitektoa, irakaslea (Mexiko)
# [[Esther Koplowitz]] enpresaria (Madril,1950)
# [[Eva Crane]] zientzialaria (Erresuma Batua)
# [[Eva Piquer]] kazetaria eta idazlea (Bartzelona, 1969)
# [[Faith Hill]] abeslaria (EEBB, 1967)
# [[Fanny Elssler]] dantzaria (Austria)
# [[Guirandana de Lay|Guirandina de Lay]] Emagina, sorgintzat jo eta errea (Jaka, 1461)
# [[Haydée Milanés]] abeslaria, konpositorea, moldatzailea eta ekoizlea (Habana, 1980)
# [[Helen Mack Chang]] Myrna Mack Fundazioaren sortzaile (Guatemala)
# [[Helen Vlachos]] kazetaria (Grezia)
# [[India.Arie]] abeslari estatubatuarra (Denver, 1975)
# [[Isabel Azkarate]] argazkilaria, fotokazetaria (Donostia)
# [[Isabel Quintanilla]] margolaria (Madril, 1938-2017)
# [[Jane Wenham (ustezko sorgina)]] emakume akusatua eta askatua (Ingalaterra, ?-1730)
# [[Janet Horne]] Sorginkeria egotzita sutan bizirik errea (Eskozia, 1727)
# [[Jean Adair]] aktorea (Kanada, 1873-1953)
# [[Jeanne Fusier-Gir]] aktorea (Frantzia, 1885-1973)
# [[Juana Martín Manzano]] moda-diseinatzailea (Kordoba, 1974)
# [[Juana Millán|Juana Millan]] inprimatzailea, enpresaburua (Zaragoza)
# [[Juana Mordó]] arte bildumagilea (Tesalonika, 1899-Madril,1984)
# [[Katharina Henot]] posta-burua, sorginkeria egotzita sutan errea (Alemania, 1570-1627)
# [[Laspaulesko sorginkeria prozesua]] 24 emakume urkatuak (Huesca, 1593)
# [[Laura Morera]] ballet dantzaria (Madril, 1977)
# [[Laura Muntz Lyall]] margolaria (Kanada)
# [[Lilia Podkopayeva]] gimnasta (Ukraina, 1978)
# [[Lola Robles]] idazlea eta aktibista (Madril, 1963)
# [[Luciana Aymar]] kirolaria (Argentina, 1977)
# [[Lydia Lunch]] abeslaria, aktorea, idazlea (AEB, 1959)
# [[Margaret Jones]] Emagina, sorginkeria egotzita urkatuz exekutatua (EEBB 1613-1548)
# [[Margaret Scott (Salemgo epaiketak)|Margaret Scott]] Sorginkeria egotzita urkatuz exekutatua (Eskozia, 1615-Salem, 1692)
# [[Margaret Scott Gatty]] botanikaria eta idazlea (Britania Handia, 1809-1873)
# [[Maria Bellonci]] idazlea (Italia, 1902-1986)
# [[María Botto]] aktorea (Argentina, 1974)
# [[María Cabrales]] Kuba independentziaren aldeko protagonista (Kuba)
# [[Maria da Conceição|Maria da Conceicao]] emagina, sorginkeria egotzita sutan errea (Sao Paulo, 1798)
# [[María Eugenia Vaz Ferreira]] irakasle, poeta (Uruguai, 1875-1924)
# [[María Gil Vallejos]] piano-jolea (Alacant, 1892-1981)
# [[María José Gómez Redondo]] artista garaikidea (Valladolig, 1963)
# [[Maria Mercè Cuartiella]] idazlea, antzerkigilea (Katalunia)
# [[Maria Tallchief]] dantzaria (EEBB, 1925-2013)
# [[María Teresa Linares]] musikologoa (Kuba)
# [[Marija Jurić Zagorka|Marija Juric Zagorba]] kazetaria (Kroazia, 1873-1957)
# [[Marta Calamonte]] gimnasta ohia, entrenatzailea, fisioterapeuta (Badajoz,1982)
# [[Martha Corey]] Salemgo sorgin epaiketetan urkatua (AEB, 1619-1672)
# [[Martha Zein]] idazle, narratzaile, zinegile (Alemania, 1962)
# [[Mary Black (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatutako esklabua (AEB,XVII. mendea ?)
# [[Mary Bradbury]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatua (AEB, 1615-1700)
# [[Mary Parker (Salemgo epaiketak)|Mary Parker]] sorginkeria egotzita urkatua (1637-1692)
# [[Mary Pat Gleason]] aktorea eta gidoilaria (AEB, 1950-2020)
# [[Mary Warren]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzaile nagusiena (AEB, 1674?-1693?)
# [[Matteuccia de Francesco]] sorgintza jo eta sutan errea (Italia, 1428 exekutatua)
# [[Maxine Hong Kingston|Maxime Hong Kingston]] idazlea (EEBB, 1940)
# [[Melissa de la Cruz]] idazlea (Manila-AEB, 1971)
# [[Mercedes Ferrer]] egile abeslaria (Madril, 1963)
# [[Merga Bien]] Sorgintzat jo eta sutan errea (Alemania 1560-1603)
# [[Mia Hamm]] futbolaria (AEB, 1972)
# [[Mia Zapata]] abeslaria (AEB, 1965-1993)
# [[Mira Nair]] zinema zuzendaria (India, 1957)
# [[Mónica Alario Gavilán]] filosofoa eta ikertzailea (Madril)
# [[Myrna Mack]] antropologoa (Guatemala)
# [[Nabyla Maan]] egile abeslaria (Maroko, 1987)
# [[Nancy Usero]] gimnasta ohia, entrenatzailea (Zaragoza, ?)
# [[Narbona Dacal]] Emagina, sorgintzat jo eta errea (Zaragoza, 1498)
# [[Nata Moreno]] zine-zuzendaria, aktorea, ekoizlea (Zaragoza, 1979)
# [[Nazanín Armanian]] idazea eta politologoa (Iran, 1961)
# [[Nora Heysen]] margolaria (Australia)
# [[Nur Levi]] aktorea (Madril, 1979)
# [[Olga Román]] abeslaria eta egile-abeslaria (Madril, 1979)
# [[Olga Wisinger-Florian]] margolaria (Austria)
# [[Paisleyko sorginkeria prozesua]] 7 emakume kondenatuak (Eskozia, 1697)
# [[Pascale Petit (aktorea)]] aktorea (Frantzia, 1938-)
# [[Paula Ortiz]] zine-zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Zaragoza, 1979)
# [[Paule Minck]] Parisko Komunako iraultzaile feminista (1839 - 1901)
# [[Pendleko sorginkeria prozesua]] 10 urkatu: 9 emakume eta gizon 1 (Ingalaterra, 1612)
# [[Petronilla de Meath]] sorginkeria egotzita sutan errea (Irlanda)
# [[Rebecca Lemp]] Sorginkeria egotzita sutan errea (Alemania, 1550-1590)
# [[Rebecca Nurse]] Salemgo sorginkeria prozesuan exekutatua(AEB, 1621-1692)
# [[Rebecca Walker]] idazlea, feminista (Mississipi, 1969)
# [[Rocío Vitero Pérez|Rocio Vitero Perez]] gizarte langilea eta politikaria (Gasteiz, 1980)
# [[Romola Garai]] aktore britainiarra (1982)
# [[Ruth Osborne (ustezko sorgina)]] hil zuten emakume eskalea (Ingalaterra, 1680-1700)
# [[Sally Salminen]] nobelagilea (Finlandia,1906-1976)
# [[Samlesburyko sorginkeria prozesua]] 20 bat emakume akusatuak (Ingalaterra, 1612)
# [[Sarah Cloyce]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatua (AEB, 1648-1703)
# [[Sarah Good]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1653-1962)
# [[Sarah Osborne]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatua (AEB, 1643?-1692)
# [[Sarah Wildes]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1627-1692)
# [[Sima Sami Bahous]] NBE Emakumeak-en zuzendaria (Jordania, 1956)
# [[Susana Rinaldi]] aktorea eta tango-abeslaria (Argentina, 1935)
# [[Susannah Sheldon]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatzailea (AEB, 1670?- ?)
# [[Suzana de Moraes]] aktore, zinema-zuzendaria (Brasil, 1940-2015)
# [[Tarsila do Amaral]] margolaria (Brasil, 1886-1973)
# [[Tatiana Bilbao]] arkitektoa (Mexiko)
# [[Tatiana Lióznova]] zinema zuzendaria (Errusia, 1914-2011)
# [[Teresa Duclós]] margolaria (Sevilla, 1934)
# [[Vera Fokina]] ballet dantzaria (1886-1958, Errusia)
# [[Vera Panova]] idazlea eta kazetaria (Errusia, 1905-1973)
# [[Vera Tschechowa]] aktorea, zinemagilea eta ekoizlea (Alemania, 1940)
# [[Victoria Åberg|Victoria Aberg]] margolaria (Finlandia, 1824-1892)
# [[Villanuako sorginak]] Villanuako sorginkeria prozesua (Huesca, XV. mendea)
# [[Wilhelmina Wylie]] igerilaria (Australia, 1984)
# [[Wilmot Redd]] Sorginkeria egotzita urkatua (Salem, 1692)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''ekaina''')====
(ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Colino]] eef--'''SORTUA''' kirolaria, ibiltaria (Durango 2004)
# [[Aitziber Makazaga]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Zerain 1976)
# [[Alazne Etxebarria Urizar]] ef--'''SORTUA''' korrikalaria (Santurtzi 1997)
# [[Ane Maruri]] ef--'''SORTUA''' dantzaria eta irakaslea (Bizkaia 1996)
# [[Begoña Guillen]] ef--'''SORTUA''' argazkilaria (Amurrio 1963)
# [[Bernadette Iratzoki Luro]] ----'''SORTUA''' dantzaria, antzerkilaria eta irakaslea (Azkaine, 1959)
# [[Betzaida Urtaza]] ef--'''SORTUA''' idazlea, itzultzailea, editorea (Donostia-Legorreta 1988)
# [[Gabi Etxebarne]] ----'''SORTUA''' idazlea, feminista, serora ohia (Aldude, Nafarroa Beherea 1932)
# [[Garbiñe Alustiza]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Zerain 1964)
# [[Lurdes Imaz]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, antzerki zuzendaria eta gidoilaria (Segura 1952)
# [[Margarita Olañeta]] ef--'''SORTUA'' ekintzailea (Ermua 1931)
# [[Olga Uribe]] ef--'''SORTUA''' ehulea (Durango 1958)
# [[Oroitz Jauregi]] ef--'''SORTUA''' Euskaltzain urgazlea (Legorreta 1974)
# [[Patxika Erramuzpe]] ----'''SORTUA''' Abeslaria, ekintzailea (Aldunde. Nafarroa Beherea 1943)
# [[Adelaide Anne Procter]] poeta, filantropoa (Ingalaterra)
# [[Adelina Lopes Vieira]] idazlea, dranagilea (Portugal-Brasil)
# [[Agnes Baltsa]] mezzosopranoa (Grezia)
# [[Alice Rey Colaço]] Ilustratzailea, abeslaria. Portugal
# [[Amelia Orleanskoa]] Portugalgo azken erregina (Frantzia-Portugal)
# [[Amélia Rey Colaço]] aktorea, zuzendaria (Portugal)
# [[Ana Castillo]] idazlea (Chicago, EEBB)
# [[Ana de Gonta Colaço]] eskultorea (Portugal)
# [[André Léo]] Frantziako eleberri eta kazetaria, ekintzaile feminista (1824 - 1900)
# [[Ann Putnam, Jr.]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Anna Waser]] margolaria (Suitza)
# [[Anna Zippel]] sorginkeria leporatuta eraila (Suedia)
# [[Anne de Chantraine]] sorginkeria egotzita sutan erretakoa (Lieja)
# [[Annie Londonderry]] munduari bira egindako txirrindularia (AEB)
# [[Assumpta Roura]] kazetaria eta idazlea (Katalunia)
# [[Barbara Ward]] ekonomialaria, kazetaria eta idazlea (Erresuma Batua)
# [[Beatriz Costa]] aktorea, idazlea (Portugal)
# [[Bessie Rayner Parkes]] poeta, kazetaria, feminista (Alemania-AEB)
# [[Blanca Muñoz]] artista, eskultorea eta grabatzailea (Madril)
# [[Branca de Gonta Colaço]] idazlea, errezitatzailea (Portugal)
# [[Carmen Arozena]] artista, margolaria eta grabatzailea (La Palma)
# [[Carmen Laffón]] artista, margolaria eta eskultorea (Sevilla)
# [[Carola García de Vinuesa]] mediku, zientzialari, irakasle (Espainia-Australia)
# [[Carolina Michaëlis de Vasconcelos]] filologoa, idazlea (Alemania-Portugal)
# [[Caroline de Barrau]] feminista, aktibista (Frantzia)
# [[Caroline Haslett]] ingeniari elektrikari aitzindaria (Erresuma Batua)
# [[Charlotte Saunders Cushman]] aktorea (AEB)
# [[Clémentine Hélène Dufau]] margolaria (Frantzia)
# [[Concepción Bona]] hezitzailea eta ekintzailea (Dominikar Errepublika)
# [[Concha de Albornoz]] intelektual feminista (Asturias)
# [[Conchita Supervía]] mezzosopranoa (Bartzelona)
# [[Corina Freire]] abeslaria, aktorea, enpresaburua (Portugal)
# [[Cynthia Germanotta]] filantropoa, ekintzailea, enresaburua (AEB)
# [[Dinah Craik]] idazlea (Ingalaterra)
# [[Dolores González Pérez]] idazlea (Malaga)
# [[Dora Panofsky]] arte historialaria (Alemania-AEB)
# [[Dorothea Tanning]] margolaria (AEB)
# [[Dorothy Hansine Andersen]] medikua (EEUU)
# [[Eduarda Lapa]] margolaria (Portugal)
# [[Eleanor Pairman]] matematikaria, asmatzailea (Eskozia)
# [[Elizabeth Ann Ashurst Bardonneau]] itzultzailea, aktibista (Ingalaterra)
# [[Elsie Widdowson]] nutrizionista (Erresuna Batua)
# [[Emília de Sousa Costa]] idazlea, feminista (Portugal)
# [[Emily Davies]] sufragista, emakumea unibertsitate eskubide-defensatzailea (Ingalaterra)
# [[Emma Stebbins]] eskultorea (AEB)
# [[Eugénie Le Brun]] intelektual feminista (Frantzia-Egipto)
# [[Eugénie Marie Salanson]] margolaria (Frantzia)
# [[Felícia Fuster i Viladecans]] margolaria eta poeta (Bartzelona-Paris)
# [[Felicia Hemans]] poeta (Ingalaterra)
# [[Fiorenza Cossotto]] mezzosopranoa (Italia)
# [[Franceska Mann]] dantzaria (Polonia)
# [[Frederica von Stade]] mezzosopranoa (AEB)
# [[Geraldine Jewsbury]] eleberrigilea eta kritikaria (Ingalaterra)
# [[Ghada Waly]] politikari eta diplomatikoa (Egipto)
# [[Gina Cigna]] sopranoa (Italia)
# [[Guadalupe Marín]] modeloa eta eleberrigilea (Mexiko)
# [[Hariclea Darclée]] sopranoa (Errumania)
# [[Henriette Michaelis]] hizkuntzalaria (Alemania)
# [[Hoylande Young]] kimikaria (AEB)
# [[Huda Sha'arawi]] aktibista feminista (Egipto)
# [[Irina Vladislavovna Bussen]] minerologoa (Errusia)
# [[Izumi Nakamitsu]] Armagabetzeari lotutako gaiei buruzko Nazio Batuen Bulegoko zuzendaria (Japonia)
# [[Josephine Butler]] feminista eta guzarte erreformatzailea (Erresuma Batua)
# [[Juana Alarco de Dammert]] filantropoa, hezitzailea (Peru)
# [[Júlia Lopes de Almeida]] idazlea, kazetaria, feminista (Brasil)
# [[Julie von May]] sufragista, feminista (Suitza)
# [[Katalina Boloniakoa|Katalina Boloniakoa]] margolaria, idazlea, santa (Bolonia)
# [[Kate Marvel]] zientzilaria (New York EEBB)
# [[Kin Yamei]] doktorea, hezitzailea eta nutrizioan aditua (Txina, EEBB)
# [[Letitia Elizabeth Landon]] poeta (Ingalaterra)
# [[Licia Verde]] astronomoa, fisikaria, irakaslea (Italia)
# [[Lidia Blanco]] filologoa (Burgos)
# [[Lilian Baylis]] britainiar antzerki ekoizle eta zuzendaria
# [[Lola Garrido]] arte kritikaria, komisarioa eta bildumagilea (Donostia)
# [[Lucia Valentini Terrani]] mezzosopranoa (Italia)
# [[Madeleine Pelletier]] psikiatra, aktibista (Frantzia)
# [[Malak Hifni Nasif]] idazle, poeta, maistra (Egipto)
# [[Margarida Lopes de Almeida]] poeta, deklamatzailea, eskultorea (Brasil)
# [[Maria Adelaide Lima Cruz]] margolaria (Portugal)
# [[Maria Archer]] idazlea (Portugal)
# [[María Barbeito]] pedagogo, idazlea (Galizia)
# [[Maria da Cunha]] poeta, kazetaria(Portugal-Brasil)
# [[Maria Jane Jewsbury]] eleberrigilea eta kritikaria (Ingalaterra)
# [[Maria Lamas]] idazlea, kazetaria, ekintzaile politikoa (Portugal)
# [[María Luisa Calero Vaquera]] hizkuntzalaria (Badajoz)
# [[Maria Olga de Moraes Sarmento da Silveira]] idazlea, feminista (Portugal)
# [[María Soriano Llorente]] psikologoa (Valentzia)
# [[María Trinidad Sánchez]] ekintzailea, aberriaren ama (Dominikar Errepublika)
# [[Marie Adelaide Belloc Lowndes]] nobelagilea (Ingalaterra)
# [[Marie La Cécilia]] Frantziako maistra, Komunan aktibista errepublikanoa (1839 - 1922)
# [[Marisa de Leza]] aktorea (Madril)
# [[Martha Carrier]] sorginkeria leporatuta eraila (EEBB)
# [[Mary Eastey]] Salemeko sorgin-epaiketan exekutatua (AEB)
# [[Mary Russell Mitford]] idazlea, dramagilea (Ingalaterra)
# [[Mary Walcott]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Matiel Mogannam]] aktibista, nazionalista (Libano-Palestina)
# [[Matilda Hays]] itzultzaile, idazle, kazetari, aktore (Ingalaterra)
# [[Melissa Aldana]] saxofoi-jotzailea (Txile)
# [[Mercedes Llopart]] sopranoa, irakaslea (Bartzelona)
# [[Mercy Lewis]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Minou Tavárez Mirabal]] filologoa, politikaria (Dominikar Errepublika)
# [[Monica Oliphant]] zientzialari, ikertzailea (Ingalaterra-Australia)
# [[Nabawiyya Musa]]irakaslea, nazionalista, feminista (Egipto)
# [[Natali Germanotta]] moda-diseinatzailea, estilista (AEB)
# [[Natalia Kanem]] UNFPAren zuzendaria (Panama)
# [[Nerilie_Abram]] zientzilaria (Australia)
# [[Nísia Floresta (idazlea)]] idazlea, hezitzailea (Brasil)
# [[Paca Blanco]] ekintzailea (Madril)
# [[Patricia Kraus]] abeslaria, musikagilea, ekoizlea (Milan-Espainia)
# [[Regina Lago García]] pedagogo, psikologo (Palentzia)
# [[Renata Scotto]] sopranoa (Italia)
# [[Rosalba Carriera]] margolaria (Italia)
# [[Ruth Rivera Marín]] arkitektoa (Mexiko)
# [[Safia Zaghloul]] aktibista, politikaria (Egipto)
# [[Sonia Vivas]] pedagogoa, politikaria (Bartzelona)
# [[Tarab Abd al-Hadi]] aktibista feminista, politikaria(Palestina-Egipto)
# [[Valentine de Saint-Point]] idazlea (Frantzia)
# [[Verónika Mendoza]] politikaria (Peru)
# [[Victòria Pujolar Amat|Victoria Pujolar Amat]] margolaria (Bartzelona)
# [[Virgínia Quaresma]] kazetaria, aktibista (Portugal)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''maiatza''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Alaitz Biritxinaga]] ef--'''SORTUA''' Txirrindulari epaile eta zuzendaria (Bizkaia 1974)
# [[Angelita Bilbao Bilbao]] efef'''SORTUA''' erizaina, ekintzaile abertzalea (Bilbo 1903-Argentina 1990)
# [[Concha Laca]] efef'''SORTUA''' artisaua, zeramikaria, eskultorea (Madril 1925-Irun 2018)
# [[Estibaliz Urresola Solaguren]] ef--'''SORTUA''' zinema zuzendaria (Laudio 1984)
# [[Haizea Beruete]] efef'''SORTUA''' bertsolaria (Iruñea 1994-2022)
# [[Lina Huarte-Mendikoa]] efef'''SORTUA''' sopranoa (Iruñea 1928-Madril 2017)
# [[Margarita Barainka]] g'''SORTUA''' Gernikako bonbardaketaren lekukoa (Errigoiti 1922)
# [[Acacia Uceta]] poeta (Madril)
# [[Adelaida Abarca Izquierdo]] ekintzailea, kartzelarik ihes egindakoa (Madril)
# [[Adelaida Las Santas]] kazetari eta poeta (Madril)
# [[Alejandra Soler]] maistra errepublikano erbesteratua (Valentzia)
# [[Amanda Jones]] poeta, aktibista, asmatzailea (AEB)
# [[Ana Martínez Collado]] arte estetika eta generoa (Madril)
# [[Ángela García de la Puerta]] Espainiako 1. Fisika eta Kimika katedraduna (Soria)
# [[Ángeles García-Madrid]] idazlea eta presoa (Madril)
# [[Anna Davin]] historialaria, idazlea, feminista( Ingalaterra)
# [[Anna Keichline]] arkitektoa eta asmatzailea (AEB)
# [[Anna Manso Munné]] idazlea, gidoilaria (Bartzelona)
# [[Anna Ruth Fry]] idazlea (Britainia Handia)
# [[Asun Casasola]] genero indarkeriaren aurkako aktibista (Palentzia)
# [[Asunción Bastida]] moda diseinatzailea (Bartzelona)
# [[Aurora Rodríguez Carballeira]] ama eugenesikoa (Galizia)
# [[Barbara Bodichon]] ongilea, eskubideen aldeko aktibista (Erresuma Batua)
# [[Carmen Mir]] moda diseinatzaile (Bartzelona)
# [[Christiana Figueres]] antropologoa, ekonomialaria eta analista(Costa Rica)
# [[Clara Sánchez (idazlea)]] idazlea, Espainaiko zine aditua (Guadalajara)
# [[Concha Alós]] idazlea (Valentzia-Bartzelona)
# [[Consuelo García del Cid Guerra]] idazlea (Bartzelona)
# [[Deepika Kurup]] zientifikoa, asmatzailea (edateko ur garbi 'azkarra') (AEB)
# [[Dorothy Thompson]] kazetaria, idazlea, sufragista, feminista (AEB)
# [[Eldorado Jones]] asmatzailea (hegazkin isilgailua,plantxa elektrikoa)(AEB)
# [[Elena Moncada]] ekintzaile, idazle, prostituzioaren abolizionista (Argentina)
# [[Enriqueta Gallinat]] politikaria, errepresio frankistaren biktima (Bartzelona)
# [[Erna Schneider]] ingenaria, matematikaria eta asmatzailea (AEB)
# [[Ethel Léontine Gabain]] margolaria (Frantzia-Ingalaterra)
# [[Eva Alcón]] errektorea (Castelló)
# [[Flor Cernuda]] preso komunista (Toledo)
# [[Flora Robson]] aktorea (Ingalaterra)
# [[Gema Corredera]] abeslari eta musikagilea (Kuba)
# [[Geneviève de Gaulle-Anthonioz]] Frantziako erresistentziakoa (Frantzia)
# [[Gertrud Bäumer]] aktibista feminista eta politikaria (Alemania)
# [[Gisela Wild]] feminista, kooperatiba-politiketan espezializatua (Argentina)
# [[Gloria Patricia Porras]] abokatu, notario, epaile (Guatemala)
# [[Hannah Slater]] asmatzailea (kotoiaz josteko haria sortzeko metodo berria)(AEB)
# [[Helen Taylor (feminista)]] idazlea, aktorea (Erresuma Batua)
# [[Helen Taylor]] noblea (Ingalaterra)
# [[Helena Lange]] pedagogoa eta emakumeen eskubide defendatzailea (Alemania)
# [[Hilary Wainwright]] kazetaria, ikertzailea, feminista (Ingalaterra)
# [[Hildegart Rodríguez Carballeira]] politikaria, etorkizuneko emakume gisa sortua (Madril)
# [[Ida Henrietta Hyde]] fisiologoa eta asmatzailea (AEB)
# [[Isabel Olesti]] kazetari eta idazlea (Tarragona)
# [[Isabel Risco]] aktorea (Coruña)
# [[Isabel Vicente García|Isabel Vicente Garcia]] ekintzaile komunista (Albacete - Bartzelona)
# [[Jenara Vicenta Arnal Yarza]] 1. Zientzia Kimiko doktorea eta ikertzailea (Zaragoza)
# [[Jessie Boucherett]] emakumeen aldeko aktibista (Ingalaterra)
# [[Joaquina Dorado Pita]] Les Cortseko preso errepublikanoa (Coruña)
# [[Josefa Barba-Gosé Flexner]] zientzialaria (Bartzelona-Filadelfia)
# [[Josefina Amalia Villa]] ekintzailea, preso politikoa (León-Madril)
# [[Joy Mangano]] enpresaria eta asmatzailea (fregona, pertxak) (AEB)
# [[Juana Francisca Rubio]] margolaria eta ilustrailea (Madril)
# [[Judith Malina]] aktorea, ekoizlea eta zuzendaria (Alemania-AEB)
# [[Karen Olsen Beck]] arkitektoa, soziologoa, politikaria eta diplomatikoa (*!)
# [[Laia Berenguer Puget]] Les Cortseko preso sozialista (Bartzelona)
# [[Laura Casielles]] idazlea, poeta (Asturias)
# [[Les Corts emakumeen kartzela]] (Bartzelonako eraikina)
# [[Letizia Battaglia]] kazetari, argazkilari, politikari, editore eta enpresaburua (Italia)
# [[Liane Russell]] genetista, zoologoa (Austria, AEB)
# [[Lidia Guinart]] kazetaria, idazlea eta politikaria (Bartzelona)
# [[Lilí Díaz Rivas]] enpresaburua, idazlea (Galizia)
# [[Lilly Maxwell]] sufragista (Eskozia)
# [[Lina Gálvez]] historialaria, ekonomia feministan aditua (Sevilla)
# [[Lise London]] erresistentzia frantseseko aktibista (Frantzia)
# [[Llum Quiñonero]] kazetaria, ekintzailea, politikaria (Alacant)
# [[Lola Sanjuán]] enpresaburua eta lider feminista (Sevilla)
# [[Magda Bandera]] kazetaria, idazlea(Bartzelona)
# [[Maite Alvarez]] zientzilaria eta ikertzailea (Ermua)
# [[Manolita del Arco]] politikaria, ekintzailea (Bilbo-Madril)
# [[Margarida Abril]] ekintzailea (Katalunia)
# [[María Ángeles Durán]] ikertzailea (Madril)
# [[María Antonia Peña]] errektorea (Cádiz)
# [[María Antonia Zorraquino]] biokimikaria eta ikertzailea (Zaragoza)
# [[Maria Bigordà Montmany]] kataluniar ekintzailea (Ullastre-Tarrasa)
# [[María del Carmen Cuesta Rodríguez|Maria del Carmen Cuesta Rodríguez]]A aktibista (Madril)
# [[Maria Deraismes]] prostituzioaren abolizionista
# [[María Dolores de Pablos]] poeta eta astrologoa (Madril)
# [[Maria Dolors Laffitte]] abeslaria (Bartzelona)
# [[Maria Dolors Renau]] psikologoa, pedagogoa eta politikaria (Bartzelona)
# [[María Elena Moyano]] aktibista (Perú)
# [[María José Figueras]] errektorea (Katalunia)
# [[Maria Lacerda de Moura]] anarkista eta feminista (Brasil)
# [[María Vicenta Mestre Escrivá]] psikologoa, Valentziako Unibertsitateko 1. emakume errektorea (Valentzia)
# [[Marie Killick]] audio-ingeniaria, asmatzailea (gramofonorako zafirozko orratza) (Erresuma Batua)
# [[Marina Vargas]] artista (Granada)
# [[Marisa Mediavilla Herreros]] liburuzaina, dokumentalista, feminsita (Palentzia)
# [[Marjorie Joyner]] asmatzailea (ile kizkur iraunkorrak egiteko makina)(AEB)
# [[Martirio (cantante)|Martirio]] abeslaria (Huelva)
# [[Mary Beale]] margolaria eta erretratista (Ingalaterra)
# [[Mary Dixon Kies]] asmatzailea (kotoiaz josteko haria sortzeko metodo berria) (AEB)
# [[Melania Moscoso]] antropologa, pedagoga, feminista (Bilbo)
# [[Mercedes Fernández-Martorell]] antropologoa (Bartzelona)
# [[Mercedes Núñez Targa]] Las Ventas eta Nazien kontzentrazio-eremuetako preso eta lekukoa (Bartzelona)
# [[Miren Arantza Madariaga Aberasturi]] politikaria eta zuzendari publikoa (Gernika)
# [[Montserrat Minobis]] kazetaria, irakaslea, idazlea eta feminista (Figueras)
# [[Natacha Bustos]] komiki-marrazkilaria (Eivissa)
# [[Nieves Torres]] politikaria, ekintzailea (Madril)
# [[Niña Pastori]] flamenko-kantautorea (Cadiz)
# [[Noeleen Heyzer]] diplomazialaria(Singapur)
# [[Noelia Vera]] kazetaria eta politikaria (Cádiz)
# [[Núria Feliu]] abeslaria eta aktorea (Bartzelona)
# [[Olimpia Altuve]] farmazialaria (Guatemala)
# [[Paz Azzati Cutanda]] Las Ventaseko preso komunista (Valentzia)
# [[Petra Cuevas]] preso komunista (Toledo)
# [[Pilar Aranda Ramírez]] errektorea (Zaragoza)
# [[Pilar López Díez]] maistra, kazetaria, komunikazio eta genero ikertzailea (Asturias)
# [[Rina Lazo]] margolari eta muralista (Guatemala)
# [[Rocio Mora Nieto]] abokatua eta aktibista (Madril)
# [[Rosa Aguilar Chinea]] errektorea (Gomera)
# [[Rosa Aguilar]] politikaria (Kordoba)
# [[Rosa Cremón Parra]] erizaina, ekintzaile antifrankista (Madril)
# [[Rosa Devés]] biokimikaria, akademika eta hezitzailea (Txile)
# [[Sally Alexander]] historialaria, feminista (Ingalaterra)
# [[Sheila Rowbotham ]] historialari feminista sozialista (Erresuma Batua)
# [[Shirley Ann Jackson]] fisikaria, asmatzailea (AEB)
# [[Sofía Moro]] argazkilaria (Madril)
# [[Soledad Murillo]] soziologo feminista, ikertzailea eta politikoa (Madril)
# [[Soledad Real López]] ekintzaile, komunista (Bartzelona)
# [[Susana Blas Brunel]] komisarioa, arte eta feminosmoan aditua (Madril)
# [[Susanna Martín]] ilustratzailea (Bartzelona)
# [[Suzanne Noël]] Zirujau plastikoa (Frantzia)
# [[Teresa Hernández Sagués]] Les Cortseko preso komunista (Avila)
# [[Teresa Rebull]] aktibista politikoa eta kantautorea (Bartzelona)
# [[Teresa Saez Barrao]] aktibista feminista, politikaria (Huesca-Nafarroa)
# [[Trinidad Gallego Prieto]] erizaina, emagina,politikari komunista (Madril)
# [[Valerie Hunter Gordon]] asmatzailea (Erresuma Batua)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''apirila''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Antonia Salaberria]] efef'''SORTU''' erraketista (Eibar, 1906-2000)
# [[Aurelia Elkoro-Iturbe]] efef'''SORTU''' erraketista (Eibar 1012-1977)
# [[Haizea Oses]] ef--'''SORTU''' eskalatzailea (Arrasate, 2004)
# [[Irene Sarrionandia]] ef--'''SORTU''' mendi korrikalaria (Deba 1948)
# [[Joana Lasheras]] ef--'''SORTU''' kazetaria EITBn (Iruñea 1980)
# [[Josefina Markina]] efef'''SORTU''' filantropoa (Mallabia 1889-1972)
# [[Julene Bouzo]] ef--'''SORTU''' atleta (Ermua, 2003)
# [[Julia Guerra Lacunza]] efef'''SORTU''' poeta (Iruñea 1953-2008)
# [[María del Villar Berruezo]] efef'''SORTU''' aktorea, dantzaria eta idazlea (Tafalla 1888-1977)
# [[Martija de Jauregui]] XVI. mendeko sendagilea (Nafarroa) '''SORTU'''
# [[Pantxika Urruti]] ef--'''SORTU''' kantaria eta pastoral errejenta (Zuberoa 1955)
# [[Teresa Izu]] margolaria, ilustratzailea (Tafalla) sortu
# [[Adelita Domingo]] pianista, kopla-kantari eta dantzarien maistra(Sevilla)
# [[Aenne Burda]] argitaratzailea, alemaniar ekonomia-mirariaren ikur bat (Alemania)
# [[Amaya Arzuaga]] diseinatzailea eta enpresaburua (Burgos)
# [[Ana María Rodas]] idazlea (Guatemala
# [[Ana Rosa Diego]] zinema-zuzendaria eta gidoilaria (Sevilla)
# [[Angelina Aspuac]] jantzi maien defendatzailea (Guatemala)
# [[Angelina Beloff]] margolaria, grabatzailea eta arte-irakaslea(Errusia-Mexiko)
# [[Asunción Gómez Pérez]] ikertzailea (Badajoz)
# [[Aurelia Gutiérrez-Cueto Blanchard]] pedagogoa(Santander)
# [[Beatrice Hastings]] idazlea(Ingalaterra)
# [[Belén Maya]] flamenko-dantzaria eta koreografoa ( )
# [[Bella Dutton]] tenislaria (Britainia-Espainia)
# [[Bibiana Candia]] idazlea eta kazetaria (Galizia)
# [[Carlota Gurt]] idazlea eta kazetaria (Bartzelona)
# [[Catherine Bauer Wurster]] arkitektoa, etxebizitza publikoaren defendatzailea (AEB)
# [[Catherine Fahringer]] idazlea, aktibista (Estatu Batuak)
# [[Celia Rivas Casais]] kamioilaria, enpresaburua eta ekintzailea (Galizia)
# [[Ch´umilkaj Curruchiche]] abeslaria (Guatemala)
# [[Chona Madera]] idazle kanariarra
# [[Cilly Aussem]] tenislaria (Alemania)
# [[Concha Méndez]] idazlea, poeta eta gidoilaria (Madril)
# [[Concha Monje]] robotika-ikertzailea (Badajoz)
# [[Elena Catena]] filologoa, editorea eta feminista (Salamanca)
# [[Elena Villamandos]] kanariar idazlea
# [[Elvira Dyangani Ose]] Bartzelonako Arte Garaikidearen Museoaren 1. emakume zuzendaria(Kordoba)
# [[Emma Couceiro]] poeta (Lugo)
# [[Enriqueta Martín Ortiz de la Tabla]] irakaslea eta liburuzaina (Badajoz)
# [[Ernestine Rose]] asmatzailea (Polonia)
# [[Eudoxia Píriz]] Medikua (Salamanca)
# [[Fatoumata Diawara]] Maliko aktore eta egile-abeslaria (1982 - )
# [[Francisca Subirana]] tenislaria (Katalunia)
# [[Genie Espinosa]] artista, ilustratzailea (Bartzelona)
# [[Helena Bayona]] dokumentalgilea (Iruña)
# [[Iris Yassmin Barrios Aguilar]] abokatu eta epailea (Guatemala)
# [[Isa Guerra García]] poeta kanariarra (Kanariar uharteak)
# [[Isabel Expósito Morales]] idazlea (Hierro-Kanariak)
# [[Isabel García Hualde]] idazlea (Zarrakaztelu)
# [[Josane Sigart]] tenislaria (Belgika)
# [[Kajsa Ekis Ekman]] kazetari, idazle, ekintzailea (Suedia)
# [[Karma Peiró]] kazetari digitala Adimen Artifizialean aditua (Bartzelona)
# [[La Niña de los Peines]] Kopla-abeslaria (Sevilla)
# [[Las Ventas emakumeen kartzela]] artikulua da.
# [[Laura Fernández]] Idazlea eta kazetaria (Terrassa)
# [[Lenina Amapola García]] idazlea (Guatemala)
# [[Lilí Álvarez]] kirolaria, kazetaria eta Olinpiar jokoetako 1.emakume espainiarra (Erroma-Madril)
# [[Lourdes Pastor]] Kantaria eta aktibista (Kordoba)
# [[Lydia Becker]] Britainia Handiko sufragista, biologoa eta astronomoa (1827-1890)
# [[Madam C. J. Walker]] asmatzailea eta enpresaburua (AEB)
# [[Maddelin Brizuela]] enbaxadorea Bolivian (El Salvador)
# [[Margarita Ucelay]] filologoa, hispanista eta irakaslea (Madril)staño
# [[Marguerite Broquedis]] tenislaria (Frantzia)
# [[Maria Àngels Anglada]] kazetaria, poeta, eleberrigilea (Katalunia)
# [[María Blanca Ferrer García]] Abokatua, idazlea, poeta (Iruñea)
# [[María Blanchard]] margolaria (Santander)
# [[Maria del Carmen Reina Jiménez]] idazlea kanariarra
# [[María Francisca Ulloa del Castillo]] emagina (Utrera)
# [[Maria Furtwängler]] aktore eta medikua (Alemania)
# [[María Josefa Riba]] tenislaria (Katalunia)
# [[María Laffitte]] arte-kritikaria, idazlea, Emakumeen eskubide defendatzailea(Sevilla)
# [[María Rodrigo]] musikagilea, pianista eta irakaslea(Madril)
# [[María Salas Larrazábal]] idazle eta aktibista (Burgos)
# [[Marian Rojas]] mediku psikiatra eta idazlea (Madril)
# [[Maribel Lacave]] idazle kanariarra
# [[Marie Goegg-Pouchoulin]] Suitzako aktibista feminista eta abolizionista (1826-1899)
# [[Marie Vassilieff]] margolaria (Errusua-Frantzia)
# [[Marifé de Triana]] Kopla-abeslaria eta aktorea (Sevilla)
# [[Matilde Coral]] flamenko dantzaria (Sevilla)
# [[Matilde Landa]] politikaria (Badajoz)
# [[Matilde Ras]] grafologoa, idazlea, itzultzailea(Tarragona)
# [[Matilde Ucelay]] Espainiako tituludun 1.emakume arkitektoa (Madril)
# [[Mayte Martín (idazlea)|Mayte Martín]] Las Palmas (Kanariak)
# [[Mayte Martín]] musikagilea, flamenko-abeslaria (Bartzelona)
# [[Melanie Mayron]] asmatzailea eta aktorea (AEB)
# [[Melissa Farley]] psikologo, feminista (AEB)
# [[Mercedes Rodrigo]] Espainiako tituludun 1.emakume psikologoa (Madril)
# [[Merche Esmeralda]] flamenko-dantzaria (Sevilla)
# [[Milagro Almenara Pérez]] Espainiako Gerra Zibilean eraildako farmazialaria (Santander)
# [[Milagros Mengíbar]] flamenko-dantzaria (Sevilla)
# [[Milagros Nuin Monreal]] itzultzailea. (Erriberri-Nafarroa)
# [[Molla Mallory]] tenislaria (Norvegia-AEB)
# [[Morena Herrera]] abortuaren aldeko ekintzailea (El Salvador)
# [[Myriam Palacios]] aktorea (Txile)
# [[Natalia Sosa Ayala]] kanariar idazlea
# [[Norah Borges]] ilustratzailea (Argentina)
# [[Núria Albó]] poeta (Bartzelona)
# [[Nuria Coronado Sopeña]] kazetaria, feminista, abolizionista (Madril)
# [[Olimpia Valencia]] ginekologoa (Galizia)
# [[Oliva Acosta]] zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (Cádiz)
# [[Omowunmi Sadik]] asmatzailea (Nigeria)
# [[Patricia Ruiz de Irizar]] farmazialaria eta kooperantea (Iruñea)
# [[Paulina Kellogg Wright Davis]] aktibista, hezitzailea (AEB)
# [[Pepa Chávarri]] tenislaria (Madril)
# [[Pilar Aguilar Carrasco]] idazle, zinemako kritikaria, feminista (Jaén)
# [[Pura Maortua]] antzerki-zuzendaria (Kantabria)
# [[Rafaela Pastor]] aktibista (Malaga)
# [[Rebeca Lane]] abeslaria (Guatemala)
# [[Rita Fernández Queimadelos]] arkitektoa (Galizia)
# [[Rosa Barasoain|Rosa Barasoin]] idazlea (Tafalla)
# [[Rosa Torras]] tenislaria (Katalunia)
# [[Rosa Vergés]] zinema-zuzendaria, gidoilaria eta irakaslea (Bartzelona)
# [[Sabina Spielrein]] psikiatra eta psikoanalista (Errusia)
# [[Salima Ikram]] egiptologoa (Pakistan)
# [[Selena Millares]] kanariar poeta
# [[Simone Iribarne]] tenislaria (Lapurdi)
# [[Sofia Quintino]] Portugalgo mediku, feminista eta errepublikanoa (1879-1964)
# [[Sonsoles Echavarren Roselló|Sonsoles Echavarren]] idazlea eta kazetaria (Iruñea)
# [[Sylvia Ratnasamy]] asmatzailea (Belgika)
# [[Taina Bien-Aimé]] abolizionista
# [[Teresa Zabalza Díez]] musikagilea, musikaria eta musika irakaslea (Iruñea)
# [[Trinidad Lucea Ferrer]] idazlea, poeta eta ilustratzailea (Tutera)
# [[Veena Sahajwalla]] asmatzailea (India-Australia)
# [[Victorina Durán]] margolaria, jantzi-eszenografoa eta diseinatzailea (Madril)
# [[Viera Sparza]] ilustratzailea, idazlea eta umorista grafikoa (Zaragoza)
# [[Virginia Laparra]] fiskal oiha (Guatemala)
# [[Yolanda Castaño]] poeta eta literatura kritikaria (Coruña)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''martxoa''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Boni Macarrón]] efef'''SORTU''' martxantera, gozoki saltzailea (Durango)
# [[Carmen Miranda Zubieta]] --ef'''SORTU''' Kultur-ekintzailea (Galdakao)
# [[Elbira Iturri]] ef--'''SORTU''' aktibista (Mundaka)
# [[Eugenia Idoiaga]] efef'''SORTU''' emagina (Forua)
# [[María Ángeles Garai]] efef'''SORTU''' irakaslea, Bizkaiko lehen andereñoa (Bilbo)
# [[Martxelina Lopetegi]] efef'''SORTU''' bertsolaria (Oiartzun 1864-1930)
# [[Tamara Clavería]] ----'''SORTU''' Amuge elkarteko lehendakaria (Bilbo)
# [[Adilia de las Mercedes]] jurista feminista (Guatemala)
# [[Alauda Ruiz de Azúa]] zine-zuzendaria eta gidoilaria (Bizkaia)
# [[Alika Kinan]] Abolizionista (ARgentina)
# [[Almudena Domínguez Arranz]] arkeologoa
# [[Amada López Meneses]] historialari galiziarra
# [[Amalia de Isaura]] aktore komikoa eta kupletista (?)
# [[Amelia Baldeón Iñigo]] arkeologoa (Gasteiz)
# [[Amparo Alonso Betanzos]] adimen artifizialeko ikertzailea(Galizia)
# [[Amparo Cebrián]] pedagogoa (Salamanca)
# [[Ana Delgado Hervás]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Ana María Romero de Campero]] kazetaria, idazlea ekintzailea (Bolivia)
# [[Ángeles Huerta]] zine-zuzendaria (Asturias)
# [[Angelina Vidal]] Portugalgo idazle eta kazetaria (1847-1917)
# [[Anina Ciuciu]] abokatu eta idazle ijitoa (Errumania)
# [[Anne Tyng]] asmatzailea (Txina-AEB)
# [[Anselma de Salces]] Bilbotar ongilea (1815-1885)
# [[Arabako Emakumeen Asanblada]]
# [[Arundhati Bhattacharya]] enpresaburua (India)
# [[Áurea Lucinda Javierre]] artxibozaina eta historialaria (Teruel)
# [[Beatriz Pinheiro]] Portugalgo idazle, poeta, editore eta intelektuala (1871-1922)
# [[Begoña Vila]] astrofisikaria (Galizia)
# [[Berta Wilhelmi]] enpresaburua, hezitzailea, filantropoa eta feminista (Alemania, Granada)
# [[Carla Accardi]] margolari abstraktua (Italia)
# [[Carla Lonzi]] idazlea, arte-kritikaria, feminista (Italia)
# [[Carla Subirana]] zine-zuzendaria (Bartzelona)
# [[Carme Freixa]] kazetaria, feminista, abolizionista (Bartzelona)
# [[Carmen de Zulueta]] idazlea, filosofoa eta irakaslea (Madril)
# [[Carmen García Mateo]] telekomunikazio ingeniaria (Galizia)
# [[Carmen López Alonso|Carmen Lopez Alonso]] historialaria
# [[Carmen Sentandreu Gimeno]] arkeologoa
# [[Carmen Velacoracho de Lara]] Kazetaria (Ciudad Real, 1880-Madril,1960)
# [[Catherine Furbish]] botanikaria (AEB)
# [[Christine Peterson]] estatistikaria, zientzialaria (EEBB)
# [[Chus Gutiérrez]] zine-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea (Granada)
# [[Deema Shehabi]] poeta eta idazlea (Kuwait)
# [[Delia Grigore]] filologo ijitoa (Errumania)
# [[Diana Pey]] piano-jotzailea (Madril)
# [[Dolores Cebrián]] irakaslea (Salamanca)
# [[Domitila de Carvalho]] Portugalgo mediku, irakasle eta politikaria (1871-1966)
# [[Elaine N. Aron]] psikologoa (Kalifornia)
# [[Elena Barulina]] botanikaria, genetista eta ikertzailea (Errusia)
# [[Elena Díaz Ereño]] medikua eta irakaslea (Galdakao)
# [[Elena Fortún]] idazlea, haur eta gazte literatura (Madril)
# [[Elena Hernández Sandoica]] historialaria
# [[Elisa Augusta da Conceição Andrade]] Portugalgo lehen emakume medikua (1855-??)
# [[Elisa Garrido González|Elisa Garrido]] historialaria
# [[Elizabeth J. Tasker]] astrofisikaria, idazle zientifikoa eta irakaslea (Britainia)
# [[Elvira Ontañón Sánchez-Arbós]] idazlea, artikulugilea eta pedagogoa (?)
# [[Elza_Dunkels]] Suediako pedagoga
# [[Emma Ihrer]] feminista eta lider sindikala (Alemania)
# [[Esma Redžepova]] abeslari ijitoa (Mazedonia)
# [[Esther Takeuchi]] asmatzailea (AEB)
# [[Fei-fei Li]] konputazioko irakaslea (Txina-AEB)
# [[Fournierreko emakume kartagileak]] emakume langileak (Gasteiz)
# [[Gloria Cabral]] arkitektoa (Brasil-Paraguai)
# [[Gloria Giner de los Ríos García]] irakaslea(Madril)
# [[Glòria Trías Rubiés]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Guiomar Torresão]] Portugaldar idazlea eta feminista (1844-1898)
# [[Halet Çambel]] arkeologaeta Olinpiar Jokoetan lehiatu zen lehen emakume turkiarra, eskriman
# [[Harriet Williams Russell Strong]] asmatzailea (AEB)
# [[Helena Lopes da Silva]] zirujau eta politikaria (Cabo Verde)
# [[Hélène Rioux]] idazle eta itzultzailea (Kanada)
# [[Helene Stöcker]] bakezalea, feminista eta publizista (Alemania)
# [[Isabel Aguirre]] arkitektoa (Galizia)
# [[Isabel García Lorca]] irakaslea eta idazlea (Granada)
# [[Jennifer Miller]] Feminista, artista, idazlea...(EEBB)
# [[Jordina Sales i Carbonell]] historialaria
# [[Josefina Aldecoa]] idazlea eta pedagogoa (Leon)
# [[Juana Capdevielle]] Gerra Zibilean eraildako pedogogo eta liburuzaina (Madril-Galizia)
# [[Juana Romani|Juani Romani]] italiar-frantziar margolaria
# [[Julia Sánchez Carrilero]] arkeologoa
# [[Julia Vigre García]] maistra (Madril)
# [[Julienne Baseke Nzabandora]] aktibista (Kongo)
# [[Julieta Paredes]] feminista komunitarioa (Bolivia)
# [[Juliette Bonheur]] animalia-margolaria (Frantzia)
# [[Katerina Harvati]] paleontologoa, irakaslea eta ikertzailea (Grezia)
# [[La Argentinita]] dantzaria eta koreografoa (Buenos Aires)
# [[Laura de los Ríos Giner]] irakaslea (Granada)
# [[Laura García Hoppe]] margolaria eta idazlea (Malaga)
# [[Leonor Serrano Pablo]] pedagogoa,legelaria, feminista (Ciudad Real-Madril)
# [[Lily Braun]] idazle eta feminista (Alemania)
# [[Linda Braidwood]] arkeologoa
# [[Lita Cabellut]] margolari ijitoa (Espainia)
# [[Lourdes Girón Anguiozar]] arkeologoa (Cadiz)
# [[Maite Larrauri Gómez]] filosofoa, idazlea eta irakaslea (Valentzia)
# [[Manuela Solís]] ginekologoa, Valentziako 1. medikua (Valentzia)
# [[Mapi León]] futbolaria (Zaragoza)
# [[Margarita Ballester Figueres]] poeta, itzultzailea eta irakaslea (Katalunia)
# [[Margarita Sánchez Romero]] arkeologoa (Madril)
# [[Maria Amália Vaz de Carvalho]] Portugalgo idazle poligrafoa, pedagogoa eta poeta (1847-1921)
# [[María Ángeles Pérez Samper]] arkeologoa (Bartzelona, 1949)
# [[María Antonina Sanjurjo Aranaz]] belar-jockey jokalaria (Galizia)
# [[Maria Benedita Mouzinho de Albuquerque de Faria Pinho]] Portugalgo idazle, aktibista errepublikano eta feminista (1865-1939)
# [[María Blázquez|María Blazquez]] idazlea (Extremadura)
# [[María Buj Luna]] liburuzain terueldarra
# [[Maria Clara Correia Alves]] Portugalgo editore, kazetari eta irakasle feminista (1869-1948)
# [[María Cristina Gonzalo Pintor]] arkitektoa (Santander-Madril)
# [[Maria Eugenia Aubet]] arkeologoa (?)
# [[María José Alonso Fernández]] farmakologoa (Leon)
# [[María Juana Ontañón]] arkitekto kanariarra (Tenerife)
# [[María Lacrampe]] erizaina (Madril)
# [[María Sánchez Arbós]] maistra eta pedagogoa (Huesca-Madril)
# [[María Teresa Miras Portugal]] biokimika (Galizia)
# [[María Victoria Lareu]] ikertzailea, auzitegiko medikua (Galizia)
# [[Mariam Kamara]] arkitekto frantziar-nigeriarra
# [[Mariana Angélica de Andrade]] Poeta portugaldarra (1840-1882)
# [[Marie Joséphine Nicolas]] margolari frantziarra
# [[Marisol Soengas]] mikrobiologoa (Galizia)
# [[Marta Moll de Alba]] piano-jotzailea (Kanariak)
# [[Mary Walton]] ingeniaria eta asmatzailea (AEB)
# [[Massouda Kohistani]] aktibista (Afganistan)
# [[Matilde Cantos]] politikaria (Granada)Mpa
# [[Matilde Moliner Ruiz]] liburuzaina eta institutuko katedraduna(Madril)
# [[Mercedes Vegas]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Mercedes Vilanova Ribas]] historialaria eta ikertzailea (Katalunia)
# [[Miren Roji]] musika irakaslea eta piano-jotzailea (Santurtzi, 1917-2018)
# [[Naama Goren-Inbar]] arkeologoa
# [[Nely Reguera]] zine-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea (Granada)
# [[Nieves Sánchez Carrilero]] arkeologoa
# [[Noemí Trujillo]] poeta eta idazlea (Bartzelona)
# [[Norma Vázquez]] Bilbon bizi den indarkeria matxistan aditua (Mexiko)
# [[Núria Rafel i Fontanals]] arkeologoa katalana
# [[Ofelia Rey Castelao ]] historialaria,idazlea (Galizia)
# [[Olga Vallespín Gómez]] arkeologoa eta Espainiako lehen urpekari profesionala
# [[Olive Dennis]] ingeniaria, tren diseinu-berrikuntzen egilea (AEB)
# [[Patsy O'Connell Sherman]] asmatzailea (AEB)
# [[Peregrina Quintela Estévez]] matematikaria (Galizia)
# [[Pilar Palomero]] zinemagilea eta idazlea (Zaragoza)
# [[Pilar Pérez Solano]]zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (Alacant)
# [[Rachel Zimmerman]] zientzialaria eta asmatzailea (Kanada)
# [[Rilda Paco]] artista, diseinatzailea (Bolivia)
# [[Rita de Morais Sarmento]] Portugalgo lehen emakume ingeniari zibila (1872-1931)
# [[Robin Wall Kimmerer|Robin Wall Kimmerer]] ekologista (EEBB)
# [[Rosa Balaguer Oltra]] Kazetaria (Valentzia)
# [[Rosa María Rodríguez Magda]] filosofoa (Valentzia)
# [[Sally Fox]] asmatzailea (AEB)
# [[Sandra Barrilaro]] argazkilaria eta ekintzailea (Bilbo)
# [[Sandra Sevillano]] mendi korrikalaria (Santurtzi)
# [[Serafina Javierre]] liburuzaina (Tarragona)
# [[Sonia Sánchez]] idazlea, abolizionista (Argentina)
# [[Susan Leeman]] endrokrinologoa (AEB)
# [[Susana Reyes]] dantzari, koreografoa, artista (Ekuador)
# [[Teresa Paneque]] Astronomoa, zientzia-dibulgatzailea (Madril-Txile)
# [[Towanda Rebels]] idazle, komediante, abolizionista, feminista bikotea (Madril)
# [[Vicenta Lorca Romero]] maistra (Granada)
# [[Victoria Cabrera Valdés]] historialaria (Madril)
# [[Violeta Delmonte]] hizkuntzalaria (Argentina-España)
# [[Virginia Auber Noya]] idazlea, itzultzaile (Coruña, 1825-Madril,1897)
# [[Marianne Thyssen]] politikaria (Belgika, 1956)
}}
=== Berriak ===
====Berriak 2022 (Otsaila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Azpitarte]] ef--'''SORTU''' abeslaria, futbolaria eta aktorea (Bizkaia)
# [[Antonia Salaberria]] efef'''SORTU''' Erraketista (Eibar)
# [[Adelaida de la Calle]] biologoa (Madril)
# [[Adriana Kaplan Marcusán]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Argentina)
# [[Agustina Ruiz Dupont]] fikziozko zientzialaria (Granada)
# [[Aissata Kane]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Gambia)
# [[Alfreda Markowska]] Holokaustoa biziraun zuen emakumea, haur ijito, judu eta alemanak bizirauten lagundu zuena (Polonia)
# [[Alicia Estévez]] Zientzialaria (Pontevedra)
# [[Alicia Hermida]] aktorea (Madril)
# [[Almaclara]] emakume-orkestra taldea (Andaluzia)
# [[Amalia Lobato Rosique]] Gerra zibilean eraildako milizianoa (Murtzia)
# [[Aminata Diop]] mutilazio genitalagatiko lehen errefuxiatua eta aktibista (Mali)
# [[Amparo Soler Leal]] aktorea (Madril)
# [[Ana Locking]] moda-diseinatzailea, enpresaburua eta argazkilaria (Toledo)
# [[Ana Mena]] abeslaria eta aktorea (Malaga)
# [[Angéla Kóczé]] Soziologoa feminista ijitoa (Hungaria)
# [[Ángela López Jiménez]] soziologoa eta feminista (Iruñea)
# [[Angelines Fernández]] aktore errepublikanoa (Madril-Mexiko)
# [[Anika Rahman]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Banglades)
# [[Anna Missuna]] Errusiar geologoa
# [[Antonia Plana]] aktorea (Espainia)
# [[Antónia Pusich]] portugaldar idazle, kazetari eta musikagilea (1805-1883)
# [[Balghis Badri]] feminsta eta aktibista (Sudan)
# [[Beatriz González Calderón]] biolontxelojolea eta orkestra-zuzendaria (Andaluzia)
# [[Binta Jammeh-Sidibe]] emakumeen eskubideen aldeko politikoa (Mauritania)
# [[Blanca Lydia Trejo]] idazlea, aktibista, kantzilerra (Mexiko)
# [[Bogaletch_Gebre]] mikrobiologoa, Emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista eta feminista(Etiopia)
# [[Carmela Nieto]] kazetaria eta idazle feminista (Kuba)
# [[Carmen García Mateo]] zientzialaria (Galizia)
# [[Carmen Herrera (margolaria)|Carmen Herrera]] Kuba-EEBB
# [[Carolina Beatriz Ângelo]] Portugaldar medikua eta feminista, herrialde horretan bozkatu zuen lehen emakumea (1878 - 1911)
# [[Caroline Flack]] telebista-aurkezlea eta irrati esataria (Britainia Handia)
# [[Catalina Martin-Chico]] fotokazetaria (Madril)
# [[Cecilia Seghizzi]] musikagilea, biolin-joleaeta pintorea (Italia)
# [[Ceija Stojka]] ijito margolaria (Austria)
# [[Celia Rico Clavellino]] gidoilasria eta zine zuzendaria(Sevilla)
# [[Charline Effah]] idazlea eta maistra (Gabon)
# [[Chou Kung-shin]] idazlea, historialaria... (Taiwan)
# [[Constanza de Ayala]] Arabako dama (Araba)
# [[Consuelo Díez Fernández]] pianista eta musikagilea (Madril)
# [[Coral del Río Otero]] ekonomialaria eta ikertzailea(Vigo)
# [[Delaine Le Bas]] artista ijitoa (Britania Handia)
# [[Dolores Corbella Díaz]] hizkuntzalaria, akademikoa (Tenerifekoa)
# [[Dolores Corella Piquer]] zientifikoa eta ikertzailea (Valentzia)
# [[Dolores Ruiz Berdún]] zientzia historialaria eta ikertzailea (Espainia)
# [[Dolores Serrano]] pianista, musikagilea eta irakaslea (Cadiz)
# [[Dora Barrancos]] soziologo, historialari, feminista (Argentina)
# [[Dorothy_Reed_Mendenhall]] medika estatubatuarra (Columbus 1874- Chester 1964)
# [[Efua Dorkenoo]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Ghana)
# [[Elena Gorolová]] indarrez esterilizatutako emakume ijitoa (Txekia)
# [[Elena María Tejeiro]] aktorea (Murtzia)
# [[Elisabeth Guttenberger]] Auschwitz-Birkenau-tik bizirik atera zen emakume ijitoa. (Alemania)
# [[Elvira Quintillá]] aktorea eta abeslaria (Bartzelona)
# [[Emma Kunz]] sendalaria (Suitza)
# [[Estrellita Castro]] abeslaria eta aktorea (Sevilla)
# [[Ethel Brooks]] Soziologo feminista eta ijitoa (AEB)
# [[Eugenia Zuffoli]] abeslaria eta aktorea (Italia)
# [[Eva Villaver Sobrino]] astrofisikaria eta ikertzailea (Palentzia)
# [[Fàtima Bosch i Tubert]] zientzialaria (Girona)
# [[Fatoumata Coulibaly]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Mali)
# [[Fauziya Kasinga]] emakumeen genital mutilazioa dela eta, AEBko lehen errefuxiatua (Togo)
# [[Florence Price]] orkestra garrantzitsu batek jo zuen lehen musikagile afroamerikarra (AEB)
# [[Fran Hosken]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista ()
# [[Fran Hosken]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (EEBB)
# [[Francisca de Assis Martins Wood]] Lehen aldizkari feministaren argitaratzailea (Lisboa, 1802-1900)
# [[Gavina Viana Viana]]ekintzaile antifaxista (Donostia-Bartzelona)
# [[Gina Ranjičić]] lehenengo ijito idazlea (Serbia)
# [[Gisela Bock ]] historialaria (Alemania)
# [[Hanna Neumann]] matemarikaria (Alemania)
# [[Imperio Argentina]] aktorea, abeslaria eta dantzaria (Argentina)
# [[Inés Núñez de la Parte]] abokatua, kontseilaria eta goi-zuzendaria (Bilbo)
# [[Inna Modja]] ablazioaren kontrako ekintzailea (Mali)
# [[Isabel Parra]] kantautorea eta folklorista (Txile)
# [[Isabel Rodà de Llanza]] epigrafialaria eta arkeologoa (Bartzelona)
# [[Isabelle Stengers]] Bruselako filosofoa (Belgika)
# [[Isatou Touray]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (GAmbia)
# [[Jaha_Dukureh]] giza eskubideen aldeko aktibista (Gambia)
# [[Jane Richardson]] biofisikoa eta Richardson biogramen asmatzailea (AEB)
# [[Javiera Parra]] musikaria eta abeslaria (Txile)
# [[Juana Goizueta Vértiz]] Kontituzio Zuzenbideko irakaslea (Nafarroa)
# [[Julia Lajos]] aktorea (Valladolid)
# [[Julia Robinson]] estatubatuar matematikaria (Misuri)
# [[June Crespo]] artista (Iruñea, 1982)
# [[June Eric-Udorie]] ablazioaren kontrako ekintzailea (Irlanda)
# [[Katarina Taikon]] idazle ijitoa (Suedia)
# [[Laura_Mersini-Houghton]] kosmologa eta fisika teoriko albano-estatubatuarra (Tirana)
# [[Layli Miller-Muro]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (AEB)
# [[Leah Manning]] Politikari britainiarra, giza eskubideen aldeko ekintzailea (Erresuma Batua)
# [[Leena Yadav]] zinema-zuzendaria (India)
# [[Leonore Davidoff]] historialaria, feminista (AEB)
# [[Leyla Hussein]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Somalia)
# [[Lidia Cao]] ilustratzailea eta muralista (Galizia)
# [[Lily van Angeren-Franz]] Auschwitz-Birkenau-tik bizirik atera zen emakume ijitoa. (Alemania)
# [[Loral O'Hara]] ingeniaria eta astronauta NASAn (AEB))
# [[Louise Jopling]] margolaria (Erresuma Batua)
# [[Ma Thida]] Kontzientzia preso ohia eta idazlea (Birmania)
# [[Mae Azango]] Kazetaria eta emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Liberia)
# [[Marcia_Neugebauer]] geofisika estatubatuarra (AEB)
# [[Margaret Bonds]] musikagilea (AEB)
# [[Margarita Comas Camps]] pedagogoa (Menorca-Erresuma Batua)
# [[Mari Carmen Díaz de Mendoza]] aktorea (Madril)
# [[María Banquer]] aktorea (Espainia)
# [[María Bru]] aktorea (Valentzia)
# [[María de Sarmiento y Castilla]] Arabako dama (Araba)
# [[María Dolores Gispert Guart]] bikoizketa aktorea eta irrati esataria (Katalunia)
# [[María Eva Istúriz García|María Eva Istúriz Garcia]] Berdintasunerako teknikaria (Iruñea)
# [[Maria Federici]] komunista, politikaria (Italia)
# [[María Inmaculada Paz-Andrade]] zientzialaria (Galizia)
# [[María Itziar Urrutia San Antón]] arkitektoa eta zuzendari exekutiboa (Malaga)
# [[María Matilde Almendros]] irrati esataria eta aktorea (Katalunia)
# [[María Ripoll]] zinegilea (Bartzelona)
# [[María Ruiz de Gauna]] XV.mendeko emakumea (Gasteiz)
# [[María Teresa Ruiz Cantero]] mediku eta ikertzailea (Melilla)
# [[Maria Veleda]] Portugalgo ekintzaile feminista eta errepublikanoa (1871-1955)
# [[Mary Nash]] historialaria (Irlanda-Katalunia)
# [[Maya Burhanpurkar]] ikertzaile kanadiarra (Ontario)
# [[Melanie Spitta]] zinema zuzendari ijitoa (Belgika)
# [[Mónica Ramos Toro]] antropologoa (Madril)
# [[Nahid Toubia]] Sudaneko lehen emakume-zirujaua eta EGM ikerketan ezpezializatutako aktibista (Sudan)
# [[Najat Maalla M'jid]] NBE Idazkari Nagusiaren Ordezkari Berezia Haurren aurkako Indarkeriari buruzkoa (Maroko)
# [[Nilde Iotti]] politikari komunista (Italia)
# [[Nina Dudarova]] hizkuntzalari ijitoa, erromanieran alfabetatzea (Rusia)
# [[Nitza Margarita Cintron]] medikua (Puerto Rico)
# [[Olayinka Koso-Thomas]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Nigeria)
# [[Panna Cinka]] biolin-jotzailea ijitoa (Hungria)
# [[Pastora Filigrana García]] ijito sindikalista feminista (Sevilla)
# [[Pastora Imperio]] dantzaria (Sevilla)
# [[Pepita de Oliva]] ijito dantzaria, Europan ezaguna (Málaga)
# [[Pratibha Parmar]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Nairobi)
# [[Regina de Lamo]] 98.ko belaunaldiaren idazle anarkista (Jaén)
# [[Rita Montagnana|Rita Montagnama]] Komunista, politikaria (Italia)
# [[Romila Thapar]] historialaria (India)
# [[Rosa Cortés]] 1749ko ijitoen kontrako Sarekada Handian atxilotua (Granada)
# [[Rosa Taikon]] ijito zilargin eta aktorea (Suedia) Gina Ranjičić
# [[Rosario García Ortega]] aktorea (Argentina)
# [[Sagrario Ruiz Elizalde]] maistra eta hezkidetzan erreferentea (Nafarroa)
# [[Saioa Mantzisidor Zilloniz]] nekazaria eta enpresaburua (Bizkaia)
# [[Sandy Powell]] jantzi-diseinatzailea (Britainia Handia)
# [[Shu Otero]] komikigilea (Sunbilla, Nafarroa garaia)
# [[Silvia Agüero]] ijito idazlea, ijitoen memoria berreskuratzen duena (Madril)
# [[Sister Fa]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Senegal)
# [[Sonia Contera]] fisikaria eta nanoteknologoa (Madril)
# [[Soraya Post]] eurodiputatu ijitoa (Suedia)
# [[Tarsy Carballas]] zientzialaria (Galizia)
# [[Teresa Margarida da Silva e Orta]] lehen emakume eleberrigilea portugesez (1711-1793)
# [[Teresa Mattei]] ekintzaile komunista, feminista (Italia, 1921-2013)
# [[Teresa Noce]] italiar politikaria (1900-1980)
# [[Teresa Sánchez de Bilbao]] XV.mendeko emakumea (Gasteiz)
# [[Teresa Vinyoles Vidal]] historialaria (Bartzelona)
# [[Thais_Russomano]] Brasildarra medikuntza aeroespazialean espezializatuta (Porto Alegre)
# [[Vanderlan da Silva Bolzani]] Kimikaria (Brazil)
# [[Věra Bílá]] ijito abeslaria (Txekia)
}}
====Berriak 2022 (Urtarrila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Urrutia]] ----'''SORTU''' Eskalatzailea (Bizkaia)
# [[Alazne Belar]] ef--'''SORTU''' erizaina eta ikerlaria (Atxondo, Bizkaia)
# [[Belén Bengoetxea]] ef--'''SORTU''' Ikertzailea eta EHUko irakaslea (Durango)
# [[Elena Uriz]] ef--'''SORTU''' irakaslea, aktorea, dantzaria, musikaria (Iruñea)
# [[Maixux Rekalde]] efef'''SORTU''' Bakezalea eta euskaltzaile (Oiartzun)
# [[Mercedes Arbaiza]] ----'''SORTU''' Historialaria eta EHUko irakaslea (Bilbo)
# [[Pilar Narbaiza]] efef'''SORTU''' erraketista eta sukaldaria (Mallabia)
# [[Uxue del Río]] ef--'''SORTU''' artista, irudigilea eta diseinatzaile grafikoa (Donostia)
# [[Adelaide Cabete]] Ginekologo feminista, framazona eta errepublikanoa (Portugal, 1867-1935)
# [[Adele Bianchi]] geografoa (Italia)
# [[Aida Peláez de Villa Urrutia]] idazlea,kazetaria, sufragista. (Kuba)
# [[Amalia Mallén|Amalia Mallén de Ostolaza]] saiakeragilea, itzultzailea, sufragista (Kuba)
# [[Ana de Castro Osório]] Portugalgo idazlea, feminista eta militante errepublikanoa(1872-1935)
# [[Ana Maria Lajusticia]] kimikaria, dietetikan eta nutrizioan aitzindaria (Madril)
# [[Ana Revenga]] ekonomialaria (Espainia)
# [[Ángela Molinuevo y Longuebau]] XIX. mendeko karitatea (Gasteiz)
# [[Ángeles Flórez Peón]] bizirik dagoen azken miliziano sozialista (Asturias)
# [[Angélica Morales |Angélica Morales ]] idazlea, aktorea (Teruel, 1970)
# [[Ann Rose Nu Tawng]] bakezalea, erizaina BBC 100 women sariduna (Birmania)
# [[Antonella Picchio]] Ekonomialari feminista (Italia)
# [[Arantxa Rodríguez Álvarez]] ekonomialari feminista (Bilbo)
# [[Arantza Chacón Ormazabal]] ikertzailea, Zehar Errefuxiatuak (Gasteiz)
# [[Asunción Ruiz]] ingurumen teknikaria (Madril)
# [[Aurelia Castillo de González]] idazle eta itzultzailea (Kuba)
# [[Aurora Villar Buceta]] kazetaria (Kuba)
# [[Belén Franch Gras]] zientzialaria (Valentzia)
# [[Belén Frau Uriarte]] ekonomilaria, Espainaiako CEOko eta munduko komunikazioko zuzendaria (Bilbo)
# [[Belén Landáburu]] abokatu eta politikoa (Burgos)
# [[Bianca Maria Meda]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Blanca de los Ríos]] idazlea eta literatura kritikoa (Sevilla)
# [[Camille Kouchner]] Zuzenbide pribatuko irakaslea, abokatua (Frantzia)
# [[Carmen Serdán Alatriste]] iraultzailea (Mexiko)
# [[Catalina Bárcena]] aktore kubatarra (Kantabria)
# [[Consuelo Uranga]] komunista (Mexiko)
# [[Cristina Borderías]] Historialaria (Katalunia)
# [[Cristina Carrasco]] ekonomilari feminista (Txile-Bartzelona)
# [[Cynthia Cockburn]] antimilitarista feminista eta akademikoa (Britania Handia)
# [[Diane Elson]] ekonomilari feminista (Erresuma Batua)
# [[Digna Collazo]] sufragista (Kuba)
# [[Domitila García de Coronado]] editorea, idazlea (Kuba)
# [[Elena Salvador]] aktorea (Madril)
# [[Elisa Garrido Moreno]] ikertzailea, unibertsitateko irakaslea (Valentzia)
# [[Elisa Garrido]] espainiar militante antifaxista (Zaragoza)
# [[Elisa Mújica]] Idazlea (Kolonbia, 1918-2003)
# [[Elisa Soriano Fisher]] mediku-oftalmologoa eta feminista (Madril)
# [[Élisabeth Chaplin]] margolaria (Frantzia, 1890-Italia, 1982)
# [[Ella Fontanals-Cisneros]] enpresaria eta arte-bildumagilea (Kuba)
# [[Elva Raquel Gómez]] kitxua idazlea (Argentina)
# [[Elvira de Hidalgo]] Sopranoa eta kantu-maistra (Teruel)
# [[Erika Aifan]] ustelkeriaren aurkako epailea (Guatemala)
# [[Esperanza Molina Cubillo]] idazlea eta antropologoa (Madril)
# [[Esther Chapa]] sufragista (Mexiko)
# [[Eva Celada]] kazetaria, idazlea eta gastronomoa (Palentzia)
# [[Eva Gancedo]] musikagilea, filmetako soinu-bandetan espezializatua (Madril)
# [[Fanny Garrido]] idazle galiziarra
# [[Fátima Báñez]] legelaria, politikaria eta ekonomilaria (Huelva)
# [[Fatima Singhateh]] Haurren salerosteka eta explotariari buruzko Nazio Batuen Errelatore Berezia (Gambia)
# [[Francia Márquez]] ekintzaile feminista (Kolonbia)
# [[Gisela Vaquero]] bideojokogilea (Girona)
# [[Henriette d'Angeville]] Mont Blanc igo zuen bigarren emakumea (Frantzia)
# [[Hermila Galindo]] politikaria, kazetaria eta ekintzaile feminista (Mexiko)
# [[Hortensia Gelabert]] aktore kubatarra Espainian (Espainia)
# [[Ingrid Robeyns]] filosofo eta ekonomialari feminista (Lovaina, Belgika)
# [[Irene González]] Futbolaria (Coruña, 1909-1928)
# [[Isabel Margarita Ordetx]] idazlea, (Kuba)
# [[Isabel Oyarzábal]] itzultzailea, kazetaria, idazlea, aktorea eta diplomatikoa(Malaga)
# [[Isabella Leonarda]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Jamila Medina Ríos]] idazlea (Kuba)
# [[Josefina Blanco]] aktorea (Leon)
# [[Josefina Gómez Mendoza]] geografo eta idazlea (Madril)
# [[Julia Peguero Sanz]] maistra eta feminista (Zaragoza)
# [[Justa Montero]] aktibista feminista (Bartzelona)
# [[Kate Young]] gizarte-antropologoa (Erresuma Batua)
# [[Laila Haidari]] ekintzailea 100 Women BBC sariduna (Agfanistan)
# [[Leonor Taboada]] kazetaria, idazlea eta ekintzaile feminista
# [[Lourdes Beneria]] ekonomialari feminista (Katalunia)
# [[Lucía López Marco]] albaitaria (Zaragoza)
# [[Manuela Vargas]] flamenko dantzaria (Sevilla, 1941 - Madril, 2007)
# [[Margarita Manso]] 27ko belaunaldiko margolaria (Valladolid, 1908-Madril,1960)
# [[Mari Carmen Martínez Chamorro]] medikua (León)
# [[María Ángeles Pérez López|Maria Ángeles Pérez López]] poeta (Valladolid)
# [[María Cancio]] aktorea (Madril)
# [[María del Adalid]] margolari galiziarra (
# [[María Espinosa de los Monteros]] emakumeen eskubide zibil eta politikoen aldeko aktibista (Malaga)
# [[María Fernanda Ladrón de Guevara]] Aktorea (Madril)
# [[María Guerrero López]] aktorea (Madril)
# [[María Guerrero]] Aktore eta enpresaburua (Madril)
# [[María José Vázquez]] GIB/HIES ekintzailea (Bartzelona)
# [[María Josefa Patricia Muñoz y Jarabeitia]] filantropoa (Bilbo)
# [[María Martos]] Feminista (Madril)
# [[María Muñoz de Quevedo]] piano-jotzailea
# [[Maria Teixidor i Jufresa]] enpresari eta abokatua (Katalunia)
# [[María Teresa Gavarró Castelltort]] pedagogoa(Katalunia)
# [[María Tubau]] aktorea (Madril)
# [[María Villar Buceta]] kazetaria, poeta, ekintzailea (Kuba)
# [[Maria Xaveria Perucona]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Marta Álvarez Guil]] legelaria (Madril)
# [[Matilde de la Torre]] kazetari eta politikaria (Burgos)
# [[Matilde Díez]] aktorea (Madril)
# [[Matilde Rodríguez Cabo]] mediku, psikiatra, idazlea, feminista, sufragista eta aktibista (Mexiko)
# [[Maud de Boer-Buquicchio]] Haurren salerosteka eta explotariari buruzko Nazio Batuen Errelatore Berezi oiha (Herbehereak)
# [[Michelle Perrot]] historialaria (Frantzia)
# [[Natália Pasternak|Natalia Pasternak]] biologoa BBC 100 women sariduna (Brasil)
# [[Négar Djavadi]] eleberrigilea, zinemagilea (Iran/Frantzia)
# [[Nerea Luis]] informatika ingeniaria (Madril)
# [[Nieves Quintana]] Nekazaria (Araba)
# [[Nilofar Bayat]] afganistar abokatua eta saskibaloi jokalaria (Kabul)
# [[Reem Alsalem]] Emakumeen kontrako indarkeriari buruzko Nazio Batuen Errelatorea (Jordania)
# [[Reyna Pastor]] historialaria (Argentina)
# [[Rosa García-Malea López]] lehen emakume kaza-pilotua (Almeria)
# [[Rosika Schwimmer]] kazetaria, idazlea, sufragista (Budapest)
# [[Sabine Weiss]] Argazkilaria (Frantzia)
# [[Sara Baartman]] esklaboa (Afrika)
# [[Serafina Núñez]] idazle kubatarra
# [[Susanna Minguell]] filosofo eta idazlea (Bartzelona)
# [[Tlaleng Mofokeng]] mediku, hizlari, idazle eta emakumeen eskubideen eta sexu eta ugalketa-osasunaren aldeko aktibista BBC 100 women sariduna (Hegoafrika, 1980)
# [[Trinidad Arroyo]] Espainian lan egin zuen lehen oftalmologoa (Palentzia)
# [[Virginia Eubanks]] politologoa (AEB)
# [[Virginia Torrecilla]] futbolaria (Mallorca)
# [[Virginie Demont-Breton]] margolaria (Frantzia, 1859-1935)
# [[Winnaretta Singer]] musika mezenas (Paris)
# [[Zeltia Montes Muñoz]] musikagilea, filmetako soinu-bandetan espezializatua (Madril)
}}
=== Berriak ===
====Berriak 2021 (urria, azaroa, abendua)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Olaizola]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Elgoibar 1974)
# [[Amaia Lejarreta]] ef--'''SORTUA''' artista, makillatzailea (Durango 1983)
# [[Anttoni Etxeberria]] efef'''SORTUA''' tabernaria (Hondarribia 1914-2020)
# [[Begoña Gorospe]]----'''SORTUA''' feminista, zinegilea (Hernani 1942)
# [[Frantxiska Iragorri]] efef'''SORTUA''' Abertzale, ekintzailea (Oiartzun, 1920-2019)
# [[Garbiñe Larrea |Garbiñe Larrea Iturralde]] ef--'''SORTUA''' Naturopata (Urnieta 1976)
# [[Hipolita Ibaibarriaga]] ef--'''SORTUA''' erreketista (Ermua 1914- Bartzelona 1939)
# [[Itziar Ugarte]] ef--'''SORTUA''' Kazetaria eta idazlea (Oñati 1995)
# [[Junkal Guerrero]] ----'''SORTUA''' musikaria (Andoain 1968)
# [[Leire Vargas]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria, idazlea eta itzultzailea (Durango 2002)
# [[Lide Urrestarazu]] ef--'''SORTUA''' mendi lasterkaria (Ordizia 1999)
# [[Maria Angeles Esnaola]] efef'''SORTUA''' Maistra abertzalea (Ormaiztegi 1924-2017)
# [[María Bravo]] ----'''SORTUA''' sopranoa (Portugalete 1952)
# [[María Goiricelaya Burón]] ef--'''SORTUA''' aktorea, antzerki-zuzendaria (Bilbo 1983)
# [[Maria Rosario Arrizabalaga]] efef'''SORTUA''' Mariarro bezala ezagunagoa, feminismoa eta justizia soziala bizi-ardatz izan zituen gizarte-ekintzailea (Ermua 1949- Donostia 2021)
# [[Maribel Aiertza]] ef--'''SORTUA''' euskal idazlea (Etxebarria 1962)
# [[Rosario Zubizarreta]] efef'''SORTUA''' erraketista (Ermua 1918-2002)
# [[Shandra Martínez]] ----'''SORTUA''' artista, ilustratzailea. (Errenteria1977)
# [[Susana Serrano]] ef---'''SORTUA''' Unibertsitateko irakaslea (Elorrio)
# [[Tere Jaio]] efef'''SORTUA''' aktorea, bikoiztailea. (Gernika)
# [[Teresa Murga]] efef'''SORTUA''' (Markina-Xemein 1910-2015)
# [[Abia Akram|Abia Akra]] aktibista (Pakistan)
# [[Aida Lafuente]] politikari ekominista (León)
# [[Al Khadra Mabrook]] Saharar poeta (Sahara)
# [[Alice Neel]] margolari erretratugile estatubatuarra (1900 - 1984)
# [[Amaia Bono]] antzerki aktorea (Gasteiz, 1989)
# [[Amaia Nausia]] historialaria (Iruñea)
# [[Amalia Domingo Soler]] Idazlea, espiritista (Sevilla, 1835-Bartzelona,1909)
# [[Ana Santos Payán]] idazlea, poeta, editorea (Guadalajara, 1972-Almeria, 2014)
# [[Ana Teresa Diego]] Argentinan atxilotu-desagertua (Argentina)
# [[Andrea Ixchíu]] kazetaria (Guatemala)
# [[Antonia Adroher Pascual]] maistra, pedagogoa eta politikaria (Girona)
# [[Araceli Sánchez Urquijo|Araceli Sanchez Urquijo]] bide, ubide eta portuetako ingeniaria (Sestao)
# [[Azucena Villaflor|Azuzena Villaflor]] Maiatzeko plazako ekintzailea (Argentina)
# [[Belén Nevado]] aktorea, feminista (Gasteiz, 1969)
# [[Berta Arocena de Martínez Márquez]] Kazetaria, feminista (Habana, 1901-1956)
# [[Blanca Li]] koreografo, dantzari, zinemagile (Granada)
# [[Buchi Emecheta]] idazle nigeriarra
# [[Carlota Pi]] Ingeniaria eta enpresari katalana
# [[Carme Alemany Gómez]] soziologoa, feminista (Bartzelona)
# [[Carme Karr i Alfonsetti]] Kataluniako kazetari, idazle, musikologo eta publizista feminista eta bakezalea (1865 - 1943)
# [[Carme Montoriol i Puig]] Bartzelonako idazlea, itzultzailea eta piano-jotzailea (1892 - 1966)
# [[Carmen Navarro]] Medikua eta ikertzailea (Madril)
# [[Carmen Salinas Alfonso de Villagómez]] Legelaria
# [[Carole Pateman]] Britainiako feminista eta politologoa (Sussex, Ingalaterra)
# [[Carolina Coronado]] idazlea (Badajoz)
# [[Carolina Escobar Sarti]] Guatemala, 1960 feminista, idazlea,
# [[Clara Peeters]] margolari flamendarra. (1580-1621)
# [[Claudette Colvin]] Afro-amerikarren eskubide zibilen mugimenduaren aitzindaria.
# [[Clotilde Cerdá Bosch]] Aktibista eta goi mailako harpa-jotzailea (Bartzelona, 1861-1926)
# [[Concepción Sierra Ordóñez]] Legelaria
# [[Conchita Balparda]] abeslaria, sopranoa. Portugalete (1942)
# [[Constance Naden]] Idazle, poeta eta filosofo ingelesa
# [[Consuelo Rubio]] opera abeslaria (Madril)
# [[Cristina Durán Costell|Cristina Durán]] ilustratzailea eta marrazkilaria (Valentzia, 1970)
# [[Cristina Spínola]] kazetaria, kirolaria, telebistako kazetaria, idazlea eta Kanarietako Youtuber-a da.
# [[Crystal Bayat]] aktibista (Afganistan)
# [[Diana Pinilla]] txirrindulari kolonbiarra
# [[Dolores Aleu Riera]] Mediku titulua lortzen lehena (Bartzelona 1857-1913)
# [[Dolores Prida]] kazetari eta antzerkigile kubatar estatubatuarra
# [[Dolors Monserdà]] Kataluniako idazle eta ekintzaile feminist (1845-1919)
# [[Dolors Piera]] Kataluniako irakasle sindikalista (1910-2002)
# [[Eider Sánchez]] ingeniaria eta "Naru Intelligence"ren sortzailea (Donostia)
# [[Elena Cipriana Álvarez Durán]] idazle, folklorista (Badajoz)
# [[Elena Maseras Ribera]] Mediku, pedagogo eta irakaslea. Medizina fakultatean lehen emakume matrikulatua (Tarragona, 1853-1905)
# [[Elena Mederos Cabaña]] Feminista,aktibista (Kuba)
# [[Elena Molina]] dokumentalgilea (Madril)
# [[Elisa Fernández de la Vega]] medikua, ikertzailea (Asturias-Zaragoza)
# [[Ellen Churchill Semple|Ellen Churchill]] geografo amerikarra (1863-1932)
# [[Elvia Carrillo Puerto]] Lider feminista, politikoa eta sufragista mexikarra
# [[Emilia Bernal]] Kazetaria, itzultzaile (Kuba, 1884-1964)
# [[Fátima Djarra Sani]] Emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea. (Ginea Bissau)
# [[Fede Galizia]] margolaria (Milan 1578-1630)
# [[Feminismoa Herri Katalanetan]]
# [[Flavita Banana]] ilustratzaile, marrazkilaria (Oviedo)
# [[Francesca Bonnemaison i Farriols]] Bartzelonako pedagogo, idazle eta feminista (1872-1949)
# [[Francisca de Pedraza]] etxekoandrea, genero-indarkeriaren borrokaren aurrekari historikoa
# [[Françoise Gilot|Francoise Gilot]] margolaria (Frantzia)
# [[Georgiana Houghton]] Margolaria (Kanaria Uharteak, 1814-Londres, 1884)
# [[Helen Porter]] britainiar biologoa
# [[Isabel Güell i López]] musikagilea (Bartzelona)
# [[Isabel Villenakoa]] lekaime eta idazle protofeminista (Valentzia, 1430 - 1490)
# [[Janet Watson]] geologo britainiarra (1923-1985)
# [[Jeannette Campbell]] igerilaria (Argentina)
# [[Jerònima Galés]] XVI. mendeko inprimatzaile valentziarra (?? - 1587)
# [[Jimena Alonso]] Feminista, irakaslea, pentsalaria, liburu argitaratzaile. Donostia-Madril
# [[Jimena Fernández de la Vega]] medikua, genetista (Galizia)
# [[Joaquima Santamaria i Ventura]] Kataluniako idazle, folklorista eta itzultzailea (1853 - 1930)
# [[Josefa Ortiz de Domínguez]] Mexikoko independentziaren aldeko aktibista (Mexiko)
# [[Juana Doña]] komunista, militantea, idazlea (Madril-Bartzelona)
# [[Júlia Martí Comas]] ikerlari feminista (Bartzelona)
# [[Kathleen Hanna]] musikaria eta aktibista. (Estatu Batuak)
# [[Leona Vicario]] Mexikar ekintzailea (Mexiko Hiria, 1781-1842)
# [[Lesbia Soravilla]] idazlea, feminista, ekintzailea (Camagüey, 1907-1989)
# [[Lisa Çalan]] zinemagilea (Kurdistán)
# [[Lola Gaos]] aktorea, aktibista (Valentzia)
# [[Lola Rodríguez de Tió]] Kazetaria, iraultzailea (Puerto Rico, 1843 - Habana 1924)
# [[Lucia Ixchíu]] aktibista (Guatemala)
# [[Lucía Lahoz Gutiérrez]] Arte historialaria (Leza-Araba)
# [[Luisa Pérez de Zambrana|Luisa Pérez de Zanbran]] Poeta (Santiago, 1837-Habana, 1922)
# [[Luzmila Chiricente Mahuanca]] Giza eskubideen aldeko ekintzailea (Perú)
# [[Marcelina Bautista]] Etxeko langileen aldeko aktibista (Mexiko, 1966)
# [[Margaret Bullen]] antropologoa (Erresuma Batua- Euskal Herria)
# [[Margarita Porete]] Begina, mistika ((Frantzia)
# [[Marge Piercy]] poeta, eleberrigile eta feminista (AEB)
# [[María Cambrils]] Valentziako idazle sozialista eta feminista (1878 - 1939)
# [[María Collado Romero]] idazlea
# [[Maria del Carme Nicolau Massó]] Kataluniako idazle, itzultzaile eta kazetaria (1901-1990)
# [[Maria Domènech i Escoté]] Kataluniako idazlea (1874 - 1952)
# [[María Eugenia Casinelli de García Irureta Goyena]] giza eskubideen aldeko aktibista (Argentina)
# [[María Isidra de Guzmán y de la Cerda]] Medikua (Madril 1767-1884))
# [[María José Fuster]] UNED-eko irakaslea eta GIB/HIESaren ekintzaile eta ikerlaria (Alicante)
# [[María José Martínez Herrero|Maria José Martinez Herrero]] EHUko irakaslea
# [[María Josefa de Larumbe Goñi]] inprimatzailea eta liburu-saltzailea (Iruña 1700-1757)
# [[Maria Lugones]] filosofo feminista eta deskoloniala (Argentina)
# [[María Pineda]] modelo eta enpresaburua
# [[María Ponce|Maria Ponce]] Maiatzeko plazako ekintzailea (Argentina)
# [[María Telo]] Legelaria, familia-abokatua eta feminista extremadurarra
# [[María Wonenburger]] Matematikan doktorea (Galizia)
# [[Mariana Rodríguez del Toro|Mariana Rodriguez del Toro]] Mexiko independiaren aldeko borrokalaria (1775-1821)
# [[Mariasilvia Spolato]] LGBT eskubideen ekintzailea (Italia)
# [[Mariblanca Sabas Alomá|Mariblanca Sabas Alom]] Feminista, kazetaria, ministroa (Kubako Santiago, 1901-1983)
# [[Marie-Thérèse Walter]] modeloa eta Picassoren amorante (Frantzia)
# [[Marilyn Waring]] ekonomia feministaren sortzaile nagusietako bat(Zeelanda Berria)
# [[Marquesa del Ter]] Noble frantziarra, pianista eta ekintzaile feminista (1864-1936)
# [[Marta Espinós]] Valentziar piano-jotzailea. Valentzia
# [[Marta González Gómez]] El Salvador-eko armadaren eraso batean eraila.
# [[Marta Lozano Molano]] musikagilea (Cáceres, 1985)
# [[Martina Casiano y Mayor|Martina Casiano]] maistra, fisika eta kimikaria
# [[Martina Castells Ballespí]] Medikuntzan doktore-gradua lortzen lehen emakumea (Lleida,1852-1884)
# [[Mercè Capdevila i Gaya]] musikagilea, pedagogoa (Bartzelona)
# [[Mercè Torrents Turmo]] piano-jole eta konpositore katalana
# [[Mertxe de Renobales]] biokimikaria (Bilbo)
# [[Miren Llona]] EHUko irakaslea
# [[Mylene Fernández Pintado]] idazlea (Kuba)
# [[Ochy Curiel]] feminismoaren teorialaria eta aktibista, gizarte-antropologoa (Dominikar Errepublika)
# [[Ofelia Rodríguez Acosta|Ofelia Rodriguez Acosta]] Feminista, kazetaria, idazlea (Habana, 1902-1975)
# [[Olimpia Fulvia Morata]] humanista italiarra
# [[Pamela Yates]] estatubatuar dokumentalista eta giza eskubideen aldeko ekintzailea
# [[Pilar Castillo Sánchez]] pianista (Galizia)
# [[Pretty Yende]] sopranoa (Hego Afrika)
# [[Raquel Calvo Larralde]] kazetaria, dokumentalgilea (Durango)
# [[Rita Cetina Gutiérrez]] maistra, poeta eta feminista mexikarra
# [[Rosario de Acuña|Rosario de Acuña y Villanueva]] idazle, librepentsalari eta kazetaria (Madril)
# [[Roya Sadat]] zinegile eta zinema-zuzendaria (Afganistan)
# [[Salutxu Etxebarria]] Amurriko emakume aurreskulari aitzindaria (1924-2008)
# [[Tomasa Cuevas]] efef militante komunista eta antifrankista (Guadalajara 1917 -Bartzelona 2007)
# [[Ulrike Tillmann]] matematikaria (Alemania)
# [[Vicenta Llorente del Moral]] entomologoa (Algorta)
# [[Wendy Flores]] abokatua eta giza eskubideen aldeko defendatzailea. (Nikaragua)
# [[Zulema de la Cruz]] musikagile, konpositore (Madril)
# [[Zuriñe López de Sabando Sainz]] dokumentalgilea (Gasteiz)
}}
====Berriak 2021 (uztaila, abuztua, iraila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Egidazu]] ef--'''SORTU''' ilustratzailea, biologoa eta idazlea (Durango)
# [[Bea Larrañaga]] ef--'''SORTU''' aktorea (Errenteria)
# [[Begoña Zia]] ef--'''SORTU''' marrazkilaria. (Iruñea 1959-2019)
# [[Dorleta Kortazar]] ef--'''SORTU''' ipuin-kontalaria (Arrasate 1974)
# [[Eider Perez]] ef--'''SORTU''' aktorea, idazlea, bertsozalea eta aurkezlea (Pasaia1995)
# [[Elena Pérez]] efef'''SORTU''' txistularia (Ermua 1968-2021)
# [[Eskarne Aroma]] efef'''SORTU''' irakaslea, aktorea, ekintzailea (Durango 1934-2021)
# [[Esther Gorostiza]] ef--'''SORTU''' pediatra (Atxondo 1953)
# [[Gala Knörr]] ----'''SORTU''' artista (Gasteiz 1984)
# [[Isabel González]] ef--'''SORTU''' liburuzaina, politikaria (Leon-Durango 1974)
# [[Jenni Alvarado]] ef--'''SORTU''' artista (Durango 1981)
# [[Laura Latorre]] ef--'''SORTU''' terapeuta, idazlea (Madril-Huarte 1975)
# [[Maddi Soroa]] ----'''SORTU''' pedagogoa (Lekunberri 1997)
# [[Maitane Azurmendi]] ef--'''SORTU''' artista. (Gernika 1978)
# [[Maria Josefa Aedo]] efef'''SORTU''' lekaimea (Ermua 1786-Compostela 1805)
# [[Marina Lameiro]] ----'''SORTU''' zinemagilea (Iruñea 1986)
# [[Norma Mentxaka]] --ef'''SORTU''' terrorismoaren biktima (Santurtzi 1932-1976)
# [[Rosa Arburua]] ----'''SORTU''' pedagogoa, historia ikertzailea (Irun 1961)
# [[Vanesa Fernández]] ef--'''SORTU''' Zinebiko zuzendaria. (Iurreta 1980)
# [[Agustina González López]] idazle, pentsalari, pintore abangoardista eta politikaria izan zen.(Granada)
# [[Ana Carrillo Domínguez]] Errepublikako Herri Armadako kapitain komunista (1898 - 1974)
# [[Ana María Martínez Sagi]] Kataluniako poeta, sindikalista, kazetaria eta atleta feminista (Bartzelona, 1907-2000)
# [[Anbara Salam Khalidi]] idazle eta itzultzaile feminista (Libano)
# [[Ángela Labordeta]] idazlea (Teruel)
# [[Ángeles Ottein]] sopranoa (Madril)
# [[Angélica Dass]] argazkilaria (Brasil)
# [[Consuelo Zavala]] maistra, feminista (Mexiko)
# [[Esther Bejarano]] musikaria, Auschwitzeko kontzentrazio-eremutik bizirik atera zena (Alemania)
# [[Gertrudis Bocanegra]] Mexikoren indepentziaren aldeko borrokalaria (Mexiko)
# [[Inge Morath]] argazkilaria (Austria- AEB)
# [[Jane Glover]] orkrestra zuzendaria (Erresuma batua)
# [[Mari Luz Cristóbal Caunedo|Mari Luz Cristóbal]] Asturias, 1948. Tonada-kantaria
# [[María "La Jabalina"]] militante anarkista eta miliziano espainiarra (1917 - 1942)
# [[María de Baratta]] musikagilea, piano-jotzailea (El Salvador)
# [[Mariana Pineda]] espainiar liberala (Granada)
# [[Mariela Castro]] politikaria eta sexologoa (Kuba)
# [[Milena Jesenská]] kazetaria, idazlea eta itzultzailea (Txekia)
# [[Olga Bergholz]] Errusiar poeta (1910-1975)
# [[Olga Jojlova]] Ballet dantzaria. Picassoren lehen emaztea. (1891-1955)
# [[Paulina Ódena García]] militante komunista, Espainiako Gerra Zibilean milizianoa (Bartzelona 1911 - Granada 1936)
# [[Peli Romarategui]] misiolari arabarra da, eta egurrez, beiraz eta zeramikaz egindako erlijio-lana egin ditu (Gasteiz)
# [[Sandra Sánchez]] Karateka. Talavera de la Reina (1981)
# [[Shamsia Hassani]] Afganistango grafitigilea.
# [[Silvia Lazarte]] Boliviar-kitxuar politikaria (Bolivia)
# [[Vilma Espín]] iraultzailea, heroia (Kuba)
}}
====Berriak 2021 (apirila, maiatza, ekaina)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Anaje Narbaiza]] ef--'''SORTU''' euskaltzaile eta sindikalista (Bergara 1960)
# [[Delia Lauroba]] --ef'''SORTU''' erresistentea (Donostia 1909-2004)
# [[Estíbaliz Sádaba Murguía]] ----'''SORTU''' artista (Bilbo 1963)
# [[Garazi Arrizabalaga]] ef--'''SORTU''' Durangoko Museoko zuzendaria (Berriz 1984)
# [[Goiuri Aldekoa-Otalora]] ef--'''SORTU''' argazkilaria (Durango 1972)
# [[Idoia Asurmendi]] ef--'''SORTU''' musikaria. (Aramaio 2000)
# [[Idoia Gereñu]] ----'''SORTU''' antzerkigilea (Tolosa 1980)
# [[Jone Guenetxea]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Abadiño 1978)
# [[Jone Novo]] ef--'''SORTU''' kameraria (Durango 1982)
# [[Juanita Ibaibarriaga Literatur Saria|Juanita Ibaibarriaga Literatur saria]] '''SORTU''' (Ermua)
# [[Lucrecia Arana]] efef'''SORTU''' zarzuela abeslaria (Haro 1867- Madril 1927)
# [[Maite Berriozabal]] ef--'''SORTU''' Euskara teknikaria (Berriz 1987)
# [[Mariam Bilbatua]] ef--'''SORTU''' Unibertsitateko irakasle ohia. Durangoko zinegotzia 2019tik (Getxo, 1950)
# [[Miren Lazkano]] ef--'''SORTU''' Piraguista (Donostia 1997)
# [[Sagrario Aranburu]] efef'''SORTU''' dantzaria eta abeslaria (Iruñea 1930-2021)
# [[Veronica Werckmeister]] ef--'''SORTU''' margolaria, muralista (Gasteiz 1972)
# [[Amina Hussein]] kazetaria eta itzultzaile (Kurdistan-Bartzelona)
# [[Amparo Poch y Gascón]] idazle eta mediku antifaxista eta libertarioa (Espainia, 1902-1968)
# [[Ana María Pérez del Campo]] ekintzaile feminista (Madril)
# [[Annie Vivanti]] Londresen jaiotako idazle italiarra
# [[Betsi Cadwaladr]] erizaina (Gales)
# [[Carme Riera]] idazlea (Balear Irlak)
# [[Carmen Salinas Alfonso de Villagómez]] Legelaria
# [[Celia del Palacio]] feminista (Durango-Mexiko)
# [[Colette Maze]] piano-jotzailea (Paris)
# [[Concepción Sierra Ordóñez]] Legelaria
# [[Concha Liaño Gil]] Espainiako ekintzaile anarkista ( Épinay-sur-Seine, Frantzia, 1916-2014)
# [[Emma Roca]] korrikalaria, suhiltzailea (Katalunia)
# [[Herminia Fajardo]] kazetaria, feminista (Kanariak)
# [[Hilda Hilst]] idazlea. (Brasil)
# [[Jane Rule]] idazlea (Kanada)
# [[Josefina Carabias]] kazetaria, idazlea (Avila)
# [[Julia Hermosilla Sagredo]] Anarkosindikalista, milizianoa eta frankismoaren aurkako erresistentea (Sestao, 1916-2009)
# [[Julienne Mathieu]] zinema mutuko aktorea (Frantzia)
# [[Kathleen Winter]] idazlea (Kanada)
# [[Katia Reimberg]] etorkin ekintzailea, feminista (Brasil-Donostia)
# [[Leticia Gaspar]] artista. (Bilbo)
# [[Llibertat Ródenas Rodriguez]] Valentziako anarko-sindikalista, milizianoa eta Mujeres Libres taldearen kidea (1892-1970)
# [[Lola Iturbe]] Espainiar anarko-sindikalista (Bartzelona, 1902-1990)
# [[Mahasweta Devi]] Bengalkiar-indiar idazle eta aktibista
# [[Margarita Xirgu]] Aktorea (Katalunia)
# [[María Asunción Català]] matematikaria, astronomoa (Bartzelona)
# [[María Bruguera Pérez]] (Extremadurako militante libertarioa eta feminista) (1913-1992)
# [[María del Carmen de Lara]] zinemagile feminista (Mexiko)
# [[María Dueñas (biolin-jotzailea)]] Granada 2002
# [[María Elena Walsh]] poeta, kantautorea, eleberrigilea, antzerkigilea (Argentina)
# [[María Teresa Rodríguez Sáinz-Rozas|María Teresa Rodríguez Sainz-Rozas]] enpresaburua (Palentzia)
# [[Mercedes Prieto]] Astronomoa (Huelva)
# [[Penelope Fitzgerald]] idazlea (Erresuma Batua)
# [[Pepita Carpeña]] Espainiar feminista eta anarkosindikalista (Bartzelona, 1919-2005)
# [[Sara Facio]] argazkilaria. (Argentina)
# [[Soledad Estorach Esterri]] Espainiako ekintzaile anarkista (Lleida, 1915-1993)
# [[Teresa Aldamiz]] poeta, kazetaria, itzultzailea. (Filipinas-Bilbo)
# [[Teresa Jordá Vitó]] Akuarelista, margolaria (Bartzelona)
# [[Teresa Lanceta]] Artista (Bartzelona)
# [[Vera Mantero]] dantzaria (Portugal)
# [[Xela Arias]] idazlea (Galizia)
}}
====Berriak 2021 (urtarrila, otsaila, martxoa)====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Andereak Elkartea|Andereak Elkartea]] '''SORTU''' (Durango 2005)
# [[Amaia Lopez de Munain]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Gasteiz 1972)
# [[Antxone Telleria Mendia]] ef--'''SORTU''' irakaslea (Lekeitio 1956)
# [[Bakarne Altonaga]] ef--'''SORTU''' historialaria (Bilbo 1988)
# [[Bittori Etxeberria]] --ef'''SORTU''' Emakume Abertzale Batza. Erresistentziako kidea (Baztan 1908-1997)
# [[Capitolina Bustince Larrondo]] efef'''SORTU''' irakasle, idazlea (Ujué 1864- Segovia 1934)
# [[Carmen Artaza]] ----'''SORTU''' abeslaria (Donostia 1995)
# [[Eladia Zubizarreta]] efef'''SORTU''' erreketista (Ermua 1923-2020)
# [[Elena Ziordia]] ef--'''SORTU''' ilustratzailea (Bizkaia 1964)
# [[Filomena Baldezate]] efef'''SORTU''' erizaina eta emagina (Valladolid-Bilbo 1895- Miranda de Ebro 1980)
# [[Garazi Mugarza]] ef--'''SORTU''' Margolaria, idazlea eta erizana (Mallabia 1995)
# [[Elvira Iñurrieta]] efef'''SORTU''' emagina (Elorrio 1895-1980)
# [[Haizea Martiartu]] ef--'''SORTU''' saxofoi-jotzailea (Markina 1991)
# [[Irantzu Mendia Azkue]] ----'''SORTU''' irakaslea eta ekintzailea (Gasteiz 1976)
# [[Irati Idiakez]] ef--'''SORTU''' snowboarderra (Getaria 1996)
# [[Isabel Lobiano]] efef'''SORTU''' (Ermua 1583-1673)
# [[Izaro Lasa]] ef--'''SORTU''' txirrindulari ohia eta idazlea (Zumarraga 1987)
# [[Kari Alberdi]] ----'''SORTU''' kimikaria, komunikazio zientifikoan aditua (Azkoitia 1996)
# [[Lilatoia]] '''SORTU'''Donostia
# [[Lorea Zulaika]] ef--'''SORTU''' musikaria (Ziortza-Bolibar 1996)
# [[Lucia Urrutia]] ----'''SORTU''' meteorologoa (Erroibarra 1932)
# [[Maider Mendizabal]] ef--'''SORTU''' pilotaria (Zizurkil 1977)
# [[Maite Axiari]] --ef'''SORTU''' feminista, euskaltzale (Ezpeleta 1949-2021)
# [[Maite Gorrotxategi]] ef--'''SORTU''' erraketista (Ermua 1926)
# [[Mari Carmen Díaz de Lezana]] ----'''SORTU''' txirrindularia (Urduña 1943)
# [[Marta Olazabal]] ----'''SORTU''' ikertzailea (Bilbo 1981)
# [[Matilde Isasi-Isasmendi]] ef--'''SORTU''' emagina (Iurreta 1933)
# [[Mentxu Alkorta]] ef--'''SORTU''' dantzari eta trikitilaria (Donostia 1947)
# [[Miren Begoña Ereñaga]] efef'''SORTU''' erraketista (Durango 1927-2015)
# [[Nahia Zubeldia]] ----'''SORTU''' itzultzaile, musikaria, idazlea (Lapurdi 1982)
# [[Nerea del Campo Aguirre]] ef--'''SORTU''' filologoa (Eibar 1971)
# [[Nicasia Madariaga]] efef'''SORTU''' margolaria (Bilbo 1874-1970)
# [[Sara Estévez]] ----'''SORTU''' kazetaria (Bilbo 1925)
# [[Tere Verdes]] efef'''SORTU''' Emakume Abertzale Batza. Erresistentziako kidea (Bilbo 1907-1959)
# [[Victoria Mallabiabarrena]] efef'''SORTU'''soprano lirikoa (Mallabia 1867-1960)
# [[Adelina Zendejas Gómez]] irakasle, kazetari, aktibista (Mexiko)
# [[Aimé Painé]] abeslari maputxea (Argentina)
# [[Alaíde Foppa]] poeta, itzultzailea, ekintzailea (Bartzelona-Guatemala)
# [[Alice Stewart]] epidemiologa (Erresuma batua)
# [[Amelina Ermeline Devant-Le Gallena]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Ana María Moix]] poeta, idazlea (Bartzelona)
# [[Andrea Khalfaoui]] 1. ijito doktorea
# [[Bartolina Sisa]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Benita Galeana]] sindikalista, ekintzailea (Mexiko)
# [[Boliviako Cholitas escaladoras]] Bolivia
# [[Carmen Ballvé]] argazkilaria (Madril)
# [[Carmen Orellana Illescas]] ingurumen agentea, basozaina (Balear Uharteak)
# [[Cira Crespo]] historialaria, idazlea (Katalunia)
# [[Conxa Pérez Collado]] Ekintzaile anarko-feminista eta milizianoa (Katalunia, 1915-2014)
# [[Cora Sadosky]]. Matematikaria (Argentina)
# [[Coraline Labourdette]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Cristina López Barrio]] abokatu, idazlea (Madril)
# [[Diana Trujillo]] ingeniari aeroespaziala (Kolonbia)
# [[Domitila Barrios de Chungara]] Boliviar feminista
# [[Edith Pretty]] lurjabea eta filantropoa. (Erresuma Batua)
# [[Esperanza d'Ors|Esperanza D'ors]] eskutorea (Madril)
# [[Ewy Rosqvist-von Korff]] rally pilotua (Suedia)
# [[Fanny Blankers-Koen]] atleta (Herbehereak)
# [[Flora Sandes]] soldadua (Britainia Handia)
# [[Gilka Machado]] poeta (Brasil)
# [[Gregoria Apaza]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Guadalupe Grande]] idazlea, poeta (Madril)
# [[Guillermina Uribe Bone]] ingeniari zibila (Kolonbia)
# [[Hedina Sijerčić]] idazle, kazetari, poeta (Sarajevo)
# [[Helena Janeczek]] idazlea, kazetaria (Italia)
# [[Hella Haasse]] idazlea (Herbehereak)
# [[Idoia Hernández]] HATXE, piano-jotzailea (Errenteria)
# [[Irene Polo]] kazetaria (Katalunia)
# [[Irina Antónova]] Arte kritikaria (Mosku)
# [[Isabella Karle]] X izpien ikertzailea. EEBB
# [[Jacqueline Bidegorri]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Joy Adamson]] naturalista (Austria)
# [[Juana Rouco Buela]] anarkista (Argentina)
# [[Katharine Burr Blodgett]] fisikaria eta asmatzailea (Estatu Batuak)
# [[Kalam Kunde|Kalam Kunda]] Kunde-jotzailea (Burkina Faso)
# [[La Voz de la Mujer]] Argentinako aldizkari anarko-feminista. itzulpena
# [[Letitia Mumford Geer]] erizaina eta asmatzailea (Estatu Batuak)
# [[Louisa Garrett Anderson|Louisa Garret]] Medikua eta sufragista (Britainia Handia)
# [[Lucía Sánchez Saornil]] Ekintzaile anarko-feminista eta poeta. Mujeres Libres-en sortzailea (Espainia, 1895-1970).
# [[Lucy Parsons]] anarkista, komunista (EEBB)
# [[Mamen Moreu]] ilustratzaile, komikigile (Huesca)
# [[Manuela León]] Emakume ekintzailea (Ekuador)
# [[Malva Flores]] idazlea (Mexiko)
# [[Marcela Delpastre]] idazlea (Frantzia)
# [[Margaret Roundtree]] Saskibaloi jokalaria (Estatu Batuak)
# [[Margarita del Val]] birologoa (Madril)
# [[Margarita García Flores]] feminista, abokatua (Nexiko)
# [[Marie Langer]] Medikua, psikologoa (Austro-Argentinarra)
# [[Mary Moffat Livingstone]] esploratzailea (Hegoafrika)
# [[Maria Clemencia Herrera]] Lideresa, ekintzailea (Kolonbia)
# [[María Cinta Balagué]] irrati esataria (Bartzelona)
# [[María Collazo]] Argentinako anarko-feminista. itzulpena
# [[Maria del Mar Lozano]] RAEx-eko zuzendaria (Iruñea)
# [[Maria Josefa Saavedra]] abokatua (Bolivia)
# [[María Lorena Ramírez]] korrikalaria (Mexiko)
# [[Maria Paz Jiménez Escudero]] margolaria (Donostia)
# [[Maria Soledad Moral Santa Cruz]] arrain saltzailea, ekintzailea (Portugalete)
# [[Marina Núñez]] artista (Palentzia)
# [[Marta Lamas]] idazlea, feminista, antropologoa (Mexiko)
# [[Maxine Molyneux]] soziologoa, feminista (Pakistan)
# [[Mercedes Ateca]] Txirrindularia (Laredo-Kantabria)
# [[Mujeres Libres]] 36ko Espainiako Gerra garaiko erakunde anarko-feminista. itzulpena
# [[Mujeres Libres (aldizkaria)]] Aurrekoaren aldizkaria. itzulpena
# [[Nancy Porsia]] Kazetaria (Italia)
# [[Nell Leyshon]] idazlea (Erresuma Batua)
# [[Nuria Ruiz de Viñaspre]] poeta (Logroño)
# [[Olvido García Valdés]] poeta (Pravia-Asturias)
# [[Petrona Eyle]] Medikua, feminista (Argentina)
# [[Rebeca Uribe]] poeta, (Mexiko)
# [[Rebeca Uribe Bone]] ingeniari kimikoa (Kolonbia]]
# [[Rosario Pino]] antzezlea (Málaga)
# [[Sara Berenguer Laosa]] Ekintzaile anarko-feminista (Katalunia, 1919-2010)
# [[Shadi Ghadirian]] argazkilaria (Iran)
# [[Simona Manzaneda]] itzultzailea (Bolivia)
# [[Solveig Nordström]] arkeologoa (Suedia)
# [[Úrsula Goyzueta]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Vicenta Juaristi Eguino]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Victoria Aguirre Anchorena]] margolaria (Buenos Aires)
# [[Virginia Bolten]] anarkista, kazetaria (Argentina)
# [[Whina Cooper]] ekintzailea (Zeelanda Berria)
}}
=== Hobetuak 2021 ===
# [[Alicia Iturrioz]] margolaria (Eibar)
# [[Louise Michel]] Frantziako anarkista. Parisko Komunan kiderik garrantzitsuenetakoa.
# [[Luz Zalduegi]] Albaitaria. (Mallabia)
# [[Felisa Areitioaurtena|Felisa Areitioartena]] Antzezlea (Zaldibar)
# [[Maria Magunazelaia]] Txirrindulari aitzindaria (Ermua)
# [[Anna Sundström]] kimikaria (Suedia)
# [[Mariñe Arbeo]] ilustrailea
# [[Mercedes Careaga]] Ekintzailea (Eibar)
# [[Iratxe Ansa]] dantzaria. (Donostia)
====Berriak 2020 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Adela Andikoetxea]] ----'''SORTU''' nekazaria (Urduliz 1954)
# [[Ainhoa Urien]] ef--'''SORTU''' idazlea. (Abadiño 1997)
# [[Amaia Gabantxo]] ef--'''SORTU''' idazlea itzultzailea (Bermeo1973)
# [[Ana Mari Marin]] efef'''SORTU''' margolaria (Elizondo 1933- Iruñea 2020)
# [[Andragunea]] '''SORTU''' Durango
# [[Aroa Uharte]] ----'''SORTU''' itzultzailea (Leitza 1984)
# [[Arrate Hidalgo]] ----'''SORTU''' idazlea, itzultzaile (Bilbo 1987)
# [[Arrate Mardaras]] ef--'''SORTU''' idazlea (Abadiño 1960)
# [[Askoa Etxebarrieta]] ef--'''SORTU''' flamenko dantzaria (Gasteiz 1976)
# [[Dorita Ruiz]] '''SORTU''' Hezkuntza bereziko irakaslea aintzindaria (Burgos-Durango-Euba1944)
# [[Erlea Maneros]] ef--'''SORTU''' Artista. Margolaria. (Bilbo 1977)
# [[Esther Cruz]] ----'''SORTU''' eskalatzailea. (Murtzia-Euskal Herria 1976)
# [[Irati Bilbao]] ef--'''SORTU''' jazz abeslaria. (Durango 1992)
# [[Iratxe Mediavilla]] ef--'''SORTU''' zinegilea (Elorrio 1885)
# [[Eva Guerrero]] ef--'''SOefefRTU''' dantzaria, koreografoa (Bilbo 1982)
# [[Felisa Areitioaurtena]] '''SORTU''' antzezlea (Zaldibar 1902- Donostia 1990)
# [[Garazi López de Armentia]] ef--'''SORTU''' dantzaria eta koreografoa (Gasteiz 1984)
# [[Garbiñe Elizegi]] ef--'''SORTU''' erizaina, feminista (Baztan 1975)
# [[Gemma Sanginés]] ef--'''SORTU''' psikologoa (Bilbo 1970)
# [[Ines Olza]] ef--'''SORTU''' ikertzailea (Nafarroa 1982)
# [[Isabel Sola]] ef--'''SORTU''' Birologoa (Nafarroa 1967)
# [[Ixone Aroma]] ef--'''SORTU''' dantzaria (Durango 1982)
# [[Izaro Zubiria]] ef--'''SORTU''' zientzilaria (Gaztelu 1989)
# [[Izaskun Ayestaran]] ----'''SORTU''' erreketista (Ibarra 1941)
# [[Jaione Camborda]] ef--'''SORTU''' zinegilea (Donostia 1983)
# [[Joana Olasagasti]] ----'''SORTU''' dantzaria (Baiona 1990)
# [[Jone Elorriaga]] ef--'''SORTU''' artista (Durango 1993)
# [[Jone Martinez Palacios]] ef--'''SORTU''' irakaslea, feminista (Bizkaia 1995)
# [[Josune Ilundain]] ef--'''SORTU''' sortzailea, ekintzaile, idazlea. (Nafarroa 1990)
# [[Judit Muñoz]] ef--'''SORTU''' matematikaria eta ikertzailea (Abadiño 1991)
# [[Juana Arrillaga|Juana "Juanita" Arrillaga]] efef'''SORTU''' erraketista (Elgoibar 1925- Mexiko 2022)
# [[Juanita Gorroño]] efef'''SORTU''' panderojolea (Muxika 1913-Zornotza1991)
# [[Juliana Zubizarreta]] efef'''SORTU''' panderojolea (Elgoibar1910-2006)
# [[Julie Adrienne Karrikaburu]] efef'''SORTU''' musikologoa (Zuberoa1827-1898)
# [[Karmele Gisasola]] ef--'''SORTU''' Herri kirolak (Mallabia1994)
# [[Karmele Mitxelena]] ef--'''SORTU''' Idazlea eta iralkaslea (Oiartzun1988)
# [[Larraitz Ariznabarreta]] ----'''SORTU''' antropologoa (Bilbo1968)
# [[Leyre Arrieta |Leyre Arrieta Alberdi]] ef--'''SORTU''' historialaria (Mutriku1971)
# [[Leire Elustondo Quiñones]] ef--'''SORTU''' Abeslaria, kazetaria (Ermua1993)
# [[Lide Arana]] ----'''SORTU''' zientzialaria (Donostia1984)
# [[Lurdes Huizi]] --ef'''SORTU''' irakaslea, (Goizueta1958-2020)
# [[Luzia Sagastasoloa]] efef'''SORTU''' maistra, irakaslea, moja (Mallabia1912-Gasteiz1999)
# [[Maialen Arregi]] ef--'''SORTU''' Arkitektoa (Elorrio1986)
# [[Mabel Cañada Zorrilla]] ----'''SORTU''' feminista, ekintzailea (Bilbo1952)
# [[Mabi Revuelta]] ef--'''SORTU''' artista plastikoa (Bilbo1967)
# [[Maddi Ane Txoperena]] ef--'''SORTU'''bertsolaria, kazetaria eta feminista (Hendaia1994)
# [[Maiana Bidegain]] ----'''SORTU''' zinegilea (Lapurdi1977)
# [[Maite Lephaille]] ----'''SORTU''' irrati-esataria (Zuberoa1957)
# [[Maite López]] ef--'''SORTU''' idazlea, itzultzailea (Azkoitia1985)
# [[Mari Cruz Guruzeta]] efef'''SORTU''' ekintzailea (Aramaio1871-Areatza1934)
# [[Mari Jose Kerejeta]] ----'''SORTU''' idazlea (Zegama1961)
# [[Mari Karmen Goñi]] ----'''SORTU''' irakasle aitzindaria (Baztan ?)
# [[María Jesús Cueto]] ef--'''SORTU''' artista. (Santander-Bilbo1951)
# [[Maria González Gorosarri]] ef--'''SORTU''' Kazetaria, idazlea (Durango1978)
# [[Maria Dolores Larramendi]] efef'''SORTU''' erraketista (Pasaia1926-2023)
# [[Maria Mentxaka]] ef--'''SORTU''' kirol argazkilaria (Mungia1976)
# [[Maria Merino]] ef--'''SORTU''' matematikaria (Bilbo1976)
# [[Maria Txurruka]] efef'''SORTU''' erraketista (Elgoibar1923-2000)
# [[Mari Carmen Ruiz]] ----'''SORTU''' aktore ohia (Bilbo1944)
# [[Marijo Deogracias]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Antzuola1973)
# [[Miren Larrea]] ef--'''SORTU''' antzezlea. (Zornotza1981)
# [[Myriam Cameros Sierra|Myriam Cameros]] ef--'''SORTU''' Ilustratzailea (Iruña1978)
# [[Nerea Irastorza]] ----'''SORTU''' zientzialaria (?, 1991)
# [[Nerea Loiola Pikaza|Nerea Loiola]] ef--'''SORTU''' idazlea (Deba1985)
# [[Olga Cazalis]] --ef'''SORTU''' erraketista (Markina-Xemein1925-Tenerife2018)
# [[Pilar Claver]] ----'''SORTU''' aktibista (Izaba1918-2000)
# [[Uxune Martinez Mazaga]] ef--'''SORTU''' Zabalkunde zientifikorako arduraduna (Garai1969)
# [[Udane Ostolaza]] ef--'''SORTU''' Harri-jasotzailea (Orio2005)
# [[Yolanda Mazkiaran]] '''SORTU''' dokumentalgilea (Altsasu1963)
# [[Zaloa Fuertes]] ef--'''SORTU''' Argazkilaria (Mexiko-Abadiño1983)
# [[Zuriñe del Cerro]] efef'''SORTU''' feminista historikoa (Bilbo1956-2020)
# [[Katalin Karikó]] Biokimikaria (Hungaria)
# [[Adela Cortina]] filosofoa (Valentzia) itzulpena
# [[Adelina Gutiérrez]] astrofisikaria (Txile)
# [[Alda Lara]] idazlea. (Angola). itzulpena
# [[Alicia Miyares]] Filosofoa, feminista (Asturias) itzulpena
# [[Alexandra David-Néel]] bidaiaria, idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Alexandra Olaya]] zientzialaria. Kolonbiarra. Itzulpena
# [[Ama Ata Aidoo]] idazle afrikarra. Itzulpena
# [[Amancay Gaztañaga]] abeslaria (Mexiko)
# [[Amelia Opie]] idazlea ingelesa
# [[Aminata Sow Fall]] idazlea (Senegal) itzulpena
# [[Amparo Sánchez]] abeslaria (SEvilla)
# [[Ana de Miguel]] filosofoa, feministra (SAntander) itzulpena
# [[Ana Kiro]] galiziar abeslaria. itzulpena
# [[Ana María Crespo de las Casas]] farmazialaria. (Tenerife) itzulpena
# [[Andrée de Jongh]] belgika erresistentziako kidea
# [[Ángeles López de Ayala]] kazetaria, politikaria, dramaturgoa (Sevilla)
# [[Anna Burns]] idazlea (Belfast)itzulpena
# [[Anna Surinyach]] fotokazetaria (Katalunia)
# [[Anne Carson]] Poeta (Kanada) itzulpena
# [[Anne Palles]] Sorgintzat errea (Danimarka)
# [[Anoushka Shankar]] musikagilea itzulpena
# [[Antonia Ferrín Moreiras]] Matematikaria, astronomoa (Galizia)
# [[Ariane Lopez-Huici]] argazkilaria. Itzulpena
# [[Asha Ismail]] mutilazioaren aurkako ekintzailea (Kenya)
# [[Atala Apodaca]] feminista, iraultzailea (Mexiko)
# [[Aziza Brahim]] abeslari sahararra (Itzulpena)
# [[Beatrice Shilling]] asmatzailea (Ingalaterra) itzulpena
# [[Becky Siegel]] dantzaria, koreografoa, zuzendaria (EEBB) Iruñea
# [[Bel Zaballa]] kazetaria, idazlea (Katalunia)
# [[Belén Bermejo]] idazlea, argazkilaria eta editorea (Madril)
# [[Belén de Sárraga]] kazetaria, ekintzailea (Valladolid-Mexiko
# [[Beryl Markham]] hegazkinlaria, idazlea (Ingalaterra-Kenya) itzulpena
# [[Bertha Benz]] asmatzailea
# [[Bertha Lutz]] Brasilgo urbanista eta feminista.
# [[Blanca Silveira]] astronomoa (Venezuela) itzulpena
# [[Beulah Louise Henry]] asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Carme Alvariño]] historialaria (Galizia) itzulpena
# [[Carla Simón]] zinegilea (Katalunia)
# [[Carmen Castillo (zinegilea)|Carmen Castillo]] zinegilea (Txile). itzulpena
# [[Carmen de Burgos]] poeta eta kazetaria (Almeria) itzulpena
# [[Carmen Gil Martinez]] idazlea. (Cadiz)
# [[Carmen Portinho]] (itzulpena) (Brasil)
# [[Catherine Destivelle]] eskalatzailea (Frantzia)
# [[Cécile Rol-Tanguy|Cécile Rol]] Erresistentea. Frantzia. Itzulpena
# [[Celinda Arregui]] politikaria, feminista (Txile)
# [[Claire Goll]] kazetaria, idazlea bakearen aldeko altibista (Alemania-Frantzia)
# [[Claudia Paz y Paz]] giza eskubideen defentzailea
# [[Consuelo Álvarez Pool]] idazlea (Katalunia)
# [[Cony Carranza Castro]] feminista, hezitzailea (El Salvador)
# [[Cora Ratto de Sadosky]] matematikaria eta ekintzailea (ARgentina)
# [[Dacia Maraini]] eleberrigilea (Italia)
# [[Diane di Prima]] Poeta (EEBB) itzulpena
# [[Dilhan Eryurt]] astronomoa, astrofisikaria (Turkia)
# [[Dora Alonso]] Kazetaria eta idazlea (Kuba) itzulpena
# [[Dorothea Klumpke]] astronomoa. EEBB
# [[Dorothee Sölle]] Poeta eta teologoa. Itzulpena
# [[Dulce Chacón (idazlea)|Dulce Chacón (Idazlea)]] Zafra. Itzulpena
# [[Ebru Timtik]] abokatu kurdua. (Istambul)
# [[Elena García Armada]]ingeniaria, asmatzailea (Santander)
# [[Elodia Zaragoza-Turki]] idazlea,poeta,editorea
# [[Emilie Flöge]] jostuna
# [[Emma Chacón i Lausaca]] musikagilea (Bartzelona) itzulpena
# [[Emma Lehmer]] matematikaria (Estatu Batuak) itzulpena
# [[Encarnación Cabré]] arkeologoa (Madril) itzulpena
# [[Eugenia Sacerdote de Lustig]] zientzilaria (Turin-Buenos Aires) (Itzulpena)
# [[Eva Gonzalès]] margolaria (Paris) (Itzulpena)
# [[Fanny Bullock Workman]] bidaiaria, idazlea, itzulpena
# [[Filipa César|Filipa Cesar]] zinema zuzendaria (Portugal) itzulpena
# [[Florence Rena Sabin]] zientzialaria. (EEBB) itzulpena
# [[Francisca Vives]] historialaria (Cadiz) itzulpena
# [[Gabrielle Roy]] Kanadar idazlea. (Kanada)
# [[Gertrude Jekyll]] Lorezaina (Erresuma Batua)
# [[Gloria Anzaldúa]] idazlea. aktibista (EEBB) itzulpena
# [[Guadi Galego]] abeslaria (Galizia) (Itzulpena)
# [[Hayley Westenra]] abeslaria (Zeelanda Berria) itzulpena
# [[Helin Bölek]] abeslaria (Turkia)
# [[Helena Maleno]] aktibista (El Ejido) Itzulpena
# [[Ida Vitale]] idazlea. (Uruguai) itzulpena
# [[Idea Vilariño]] idazlea. itzulpena
# [[Inma Chacón]] idazlea (Zafra) itzulpena
# [[Irene Solà]] idazlea, artista (Katalunia)
# [[Irene Vallejo Moreu]] filologa eta idazlea (Zaragoza)
# [[Irma Alicia Velásquez Nimatuj|Irma Alicia Velásques Nimatuj]]Guatemala, kazetaria eta antropologoa
# [[Isabella Bird]] bidaiaria. idazlea (itzulpena)
# [[Isabel Bono]] poeta, (Malaga) itzulpena
# [[Jacinta Ortiz]] poeta (Granada)
# [[Jennifer Doudna]] biokimikaria (EEBB) itzulpena
# [[Jessie Fauset]] Poeta amerikarra itzulpena
# [[Jessica Anderson]] idazle Australiarra. itzulpena
# [[Jineth Bedoya]] Kazetaria. (Kolonbia) itzulpena
# [[Joan Jara]] dantzaria (Txile) Victor Jararen bikotea
# [[Joanne Chory]] biologoa. EEBB itzulpena
# [[Josefa Llanes Escoda]] sugrafista (Filipinas) itzulpena
# [[Judith Wright]] idazlea (Australia) itzulpena
# [[Julia Antivilo]] artista (Txile)
# [[Julie-Victoire Daubié]] idazle franziarra. itzulpena
# [[Katharine Tynan]] idazle, Irlanda, itzulpena
# [[Kenojuak Ashevak|Kenojuak Ashevah]]margolaria (Kanada)
# [[La Yegros]] abeslaria (ARgentina-Okzitania
# [[Laura Freixas]] idazlea (Bartzelona) (Itzulpena)
# [[Leda Valladares]] abeslaria,(Argentina) (itzulpena)
# [[Leila Aboulela]] sudandar idazlea (Itzulpena)
# [[Leona Chalmers]] aktorea eta asmatzailea. EEBB. itzulpena
# [[Leonor Orosa]] Koreografoa (Filipinak)
# [[Lian Monserrate]] Muralgilea (Estatu Batuak)
# [[Elizabeth Magie]] asmatzailea. (EEBB). Itzulpena
# [[Lucía Garibaldi]] Zinegilea (Uruguai) Itzulpena
# [[Luisa Capetillo]] anarkista, sindikalista, faminista (Puerto Rico) itzulpena
# [[Magda Szabó|Magda Szabo]]idazlea (Hungaria)
# [[María Andresa Casamayor]] matematikaria (Zaragoza) itzulpena
# [[Maria Aurèlia Capmany]] eleberrigile, antzerkigile (Katalunia) itzulpena
# [[Maria Isabel Barreno]] idazlea (Portugal) itzulpena
# [[Maria Beasley]]. Asmaztzailea. (EEBB)
# [[María Cumplido]] matematikaria. (itzulpena)
# [[María Malla]] idazlea, katalana. itzulpena
# [[María Mariño]] idazlea. (Galizia). itzulpena
# [[Maria Pereira]] Asmatzailea (Portugal)
# [[María Salvo]] Antifrankisgta (Bartzelona) itzulpena
# [[Maria Teresa Horta]] idazlea (Portugal) itzulpena
# [[María Teresa León]] idazlea (Errioxa) itzulpena
# [[María Vallet Regí|María Vallet Regi]] Kimikaria (Kanaria)
# [[María Y. Orosa|Maria Y. Orosa]] Medikua eta ikertzailea
# [[Mariama Bâ]] idazlea (SEnegal)
# [[Marica Campo]] idazlea (GAlizia)
# [[Marie Hankel]] Esperanto idazlea, sufragista (Alemania) itzulpena
# [[Marie Paradis]] alpinista Suitzarra. Itzulpena
# [[Marie Under]] idazlea (Estonia) itzulpena
# [[Marion Donovan]] asmaitzailea. EEBB. itzulpena
# [[Mariví Ibarrola]] argazkilaria. (Naiara). itzulpena
# [[Marivi Iturbe Etxeberria]] gizarte laguntzailea. Etxebarri. itzulpena
# [[Margaret Harwood|Margaret Harwook]] Astronomoa (Estatu Batuak) itzulpena
# [[Margaret Burbidge]] Astronomoa. (Inglaterra) itzulpena
# [[Margarida Borràs]] Transexuala (Valentzia)
# [[Margarita Michelena]] poeta (Mexiko)
# [[Margarita Parra Álvarez]] Kimikaria, (Valentzia)
# [[Martha Coston]]asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Marta Elena Casaús Arzú]] historialaria eta idazlea.(Guatemala)
# [[Maruja Mallo]] margolaria (Galizia) itzulpena
# [[Melitta Bentz]] asmatzailea alemaniarra itzulpena
# [[Mercè Company]] idazlea (Katalunia) itzulpena
# [[Mercè Ibarz]] idazlea (ARagoi)
# [[Mikeas Sánchez]] poeta, irakaslea, idazlea (Mexiko)
# [[Mónica Cahen D'Anvers]] kazetaria (Argentina) itzulpena
# [[Montserrat Gudiol]] margolaria, (Bartzelona) itzulpena
# [[Montserrat Torrent i Serra]] organojolea. (Bartzelona) itzulpena
# [[Nella Larsen]] idazlea Afrikar-amerikarra. Itzulpena
# [[Nellie Campobello]] idazlea eta dantzaria (Durango-Mexiko) itzulpena
# [[Nerea Irigoyen]] zientzialaria. Zaragoza
# [[Ngaio Marsh|Ngaio Marsh]] idazle, antzerlea. itzulpena
# [[Olga Orozco]] poeta (Agentina) Itzulpena
# [[Orsola Casagrande]] (Italia)
# [[Pamela Hinkson]] idazle anglo irlandarra
# [[Patricia Bath|Patricia Bath]] Medikua. itzulpena
# [[Paula Nenette Pepín]] musikaria.
# [[Paula Wiesinger]] eskiatzaile italiarra (Izulpena)
# [[Paulina Chiziane]] idazle Monzambike. Itzulpena
# [[Pilar del Río|Pilar del Rio]] kazetaria eta itzultzailea.(Granada). (itzulpena)
# [[Pilar Alonso Ibañez]] etnografoa, historialaria (Markiz, Araba) itzulpena
# [[Pilar Bellver]] idazlea, feminista (Jaen) itzulpena
# [[Policarpa Salabarrieta]] ekintzalea (Kolonbia)(Itzulpena)
# [[Raina Telgemeier]] komikigilea. (EEBB) itzulpena
# [[Rosalinda L. Orosa]] Idazlea (Filipinak)
# [[Saiza Nabarawi]] idazlea, feminista (Egipto) (Itzulpena)
# [[Sagrario Vera Gordo]] Gerrillaria. (Badajoz)
# [[Sandra Morán]] abeslaria, politikaria (Guatemala) itzulpena
# [[Sara Curruchich]] abeslaria. Guatemala. itzulpena
# [[Sarah Mather]] asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Severina Luna de Orosa]] medikua eta idazlea (Filipinak)
# [[Silvia Cuevas Morales|Silvia Cuevas]] idazlea Txile. itzulpena
# [[Stefi Troguet]] Alpinista (Andorra)
# [[Susana Malón]] astronomoa (Zaragoza) Itzulpena
# [[Susana Thénon]] itzultzaile, poeta (ARgentina). Itzulpena
# [[Susana Vera]] argakilari-kazetaria (Iruñea) itzulpena
# [[Suceso Portales]] jostuna eta anarko-sindikalista (Extremadura)
# [[Syra Alonso]] idazlea, (Galizia). itzulpena
# [[Teresa Eguibar]] eskulturea (Madril). itzulpena
# [[Teresa Flores]] Feminista, ekintzailea (Txile)
# [[Teresa Meana]] ekintzaile feminista (Gijón)
# [[Vandana Shiva]] Idazlea. (India) (Itzulpena)
# [[Violette Leduc]] Idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Violette Szabo]] Espia (Erresuma Batua)
# [[Yaa Gyasi]] idazle afroamerikarra.(Ghana) itzulpena
# [[Yasmina Reza]] idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Zenobia Camprubí]] idazlea eta itzultzailea itzulpena
}}
====2018-2019====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agustina Otaola]] ----'''SORTUA''' Erraketista (Errenteria)
# [[Alaitz Muro]] ef-- '''SORTUA''' ipuin kontalaria eta margolaria (Durango)
# [[Amaia Aroma Lejarreta]] ef-- '''SORTU''' Txistularia (Abadiño)
# [[Ainhoa Zuazua]] ef-- '''SORTUA''' Abeslaria (Ermua)
# [[Angelita Alberdi]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Arantzazu Ametzaga]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea
# [[Ascensión Badiola]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea(Bilbo)
# [[Aurora Abasolo]] efef '''SORTUA''' Abeslaria (Durango)
# [[Begoña Sopelana]] efef '''SORTUA''' Kooperantea, soziologoa (Iurreta)
# [[Benita Uribarrena]] efef '''SORTUA''' Ekintzailea antifaxista (Durango)
# [[Damaris Pan]] ef--'''SORTUA''' artista (Mallabia)
# [[Digna Garitaonandia]] efef '''SORTUA''' Erraketista
# [[Dina Bilbao]] efef '''SORTUA''' Kirolaria (Ondarroa))
# [[Eladia Altuna]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Irura)
# [[Elena Olabe]] ef-- '''SORTU''' Poeta (Durango)
# [[Elena Solatxi]] ef--'''SORTUA''' Eskultorea (Bilbo)
# [[Elena Orobiogoikoetxea]] ----'''SORTUA''' Piano jolea (Durango)
# [[Emilia Gomez]] ----'''SORTUA''' Erraketistan. (Valentzia)
# [[Estibalitz González]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea (Ermua)
# [[Eugenia Iriondo]] efef '''SORTUA'''Erraketista (Eibar)
# [[Gloria Agirre]] ef-- '''SORTUA'''Erraketista (Asteasu)
# [[Gloria Zubia]] efef '''SORTU''' ekintzailea (Durango)
# [[Ines Etxegibel]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Durango)
# [[Irati Eguren]] ef-- '''SORTUA''' Arkitektoa, ilustratzailea (Durango)
# [[Irene Ibaibarriaga]] efef'''SORTU''' Erraketista (Ermua)
# [[Jesusa Garitaonandia]] efef '''SORTU''' Erraketista (Mallabia)
# [[Juana Elgezabal]] efef '''SORTUA'''Enpresaria (Derio)
# [[Juanita Ibaibarriaga]] efef '''SORTUA''' Ekintzailea (Ermua)
# [[Juanita Mir]] efef '''SORTUA''' Kazetaria, idazlea (Iruñea)
# [[Juanita Unzueta]] efef '''SORTUA''' Dantzaria (Eibar)
# [[Julia Klaudia Gabilondo]] efef '''SORTUA''' Idazlea (Mungia)
# [[June Arbeo]] ef-- '''SORTUA'' Atleta (Durango)
# [[Kattalin Agirre]] efef '''SORTUA''' Mugalaria, Frantziako erresistentziako kide (Sara)
# [[Koro Benito]] ef-- '''SORTUA''' Poeta (Lumbrales)
# [[Lara Izagirre]] ef-- '''SORTUA''' Zinegilea (Zornotza)
# [[Libe Goñi]] ef-- '''SORTUA''' Irakaslea (Oteitza)
# [[Lidia Cañete]] ef-- '''SORTUA''' kirolaria (Durango)
# [[Lourdes Munitxa]] efef '''SORTUA''' Euskaltzalea (Zornotza)
# [[Lucia Areitioaurtena]] efef '''SORTUA'''Erraketista (Ermua)
# [[Luz Zalduegi]] efef '''SORTUA''' Albaitaria (Mallabia)
# [[Maddi Barber]] ef-- '''SORTUA''' Zinegilea (Lakabe)
# [[Maitane Alonso]] ef-- '''SORTU''' Ikertzailea,asmatzailea (Sodupe)
# [[Maria Ana Bidegaray]] ---- '''SORTU''' Idazlea, feminista (Hazparne - Lapurdi)
# [[Maria Arrillaga]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Elgoibar)
# [[Maria Camino Oskoz]] efef '''SORTUA''' Maistra. (Iruñea)
# [[Mari Carmen Lasagabaster]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Mari Carmen Madariaga]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Igorre)
# [[Maria Antonia Uzkudun]] --ef'''SORTUA''' Erraketista (Anoeta)
# [[Maria Luisa Alberdi]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Maria Luisa Senar]] --ef'''SORTUA'''Erraketista (Pasaia)
# [[Maria Pilar Urriza]] ef--'''SORTUA''' Dantzaria (Lantz)
# [[Maria San Juan de Garonda]] ---- '''SORTUA'' emagina. inkisizioa sutan erre zuen (Mungia)
# [[Maribi Unamuno]] ---- '''SORTUA''' Filologoa. (Aulesti)
# [[Meritxel Relaño]] ef-- '''SORTUA''' Unicefeko arduradun nagusia Yemenen (Durango)
# [[Mila Salterain]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea (Durango)
# [[Miren Alazne Iruretagoiena]] ef-- '''SORTU''' ekintzailea (Zarautz)
# [[Miren Maortua]] efef '''SORTUA''' Idazlea (Zaldibar)
# [[Miren Uzkudun]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Asteasu 1922-)
# [[Nerea Etxegibel]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Durango 1964- )
# [[Oihana Azkorbebeitia]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Abadiño 1981- )
# [[Paula Lamarain]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Eibar 1924-2018)
# [[Rosa Soroa]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Elduaien 1945- )
# [[Rosario Aranburu]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Eibar 1921-2015)
# [[Silvia Trigueros]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Abadiño 1976)
# [[Teri Ibarrola]] ---- '''SORTUA''' Ipuin kontalaria (Aulesti)
# [[Vanessa Goikoetxea]] ef-- '''SORTU''' abeslaria (Florida 1980- )
# [[Zoila Askasibar]] ef-- '''SORTUA''' inprimatzailea (Elgeta 1877-1945)
# [[Shakuntala Devi]] efef Idazlea (India) (Itzulpena)
# [[Almudena Hernando]] ---- arkeologoa (Madril 1959)(itzulpena)
# [[Gisella Perl]] efef Ginekologoa judua (Hungaria 1907-1988) (itzulpena)
# [[Luna Miguel]] ef-- idazlea (Alcalá de Henares 1990- ) (itzulpena)
# [[Mae Jemison]] ef-- ingeniari (Alabama 1956- ) (Itzulpena)
# [[Maria Antonia Canals]] ef-- matematikaria (Bartzelona) (Itzulpena)
# [[Mercedes Colás]] efef Maiatzeko plazako amak (Argentina 1925-2021) (Itzulpena)
}}
=== [[Fitxategi:Gnome-colors-alacarte2.svg|30px]] Hobetuak ===
==== 2020 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Elorriaga]] (Iurreta)
# [[Ana Diez]] zinemagilea (Tutera)
# [[Amaia Iturbide]] idazlea (Bilbo-Getxo)
# [[Ariane Lopez-Huici|Ariane López Huici]] argazkilari lapurtarra.
# [[Erika Lagoma]] Bertsolaria, feminista (Lesaka-Durango)
# [[Gurutzi Arregi]] etnografoa (Durango)
# [[Iñaxi Etxabe]] Bertsolaria, (Zumaia-Zarautz)
# [[Isabel Coixet]] zinegilea (Katalunia)
# [[Itziar Mendizabal]] Dantzaria (Gipuzkoa
# [[Luzia Goñi]] bertsolaria (Basaburua)
# [[Maider Fernandez]] zinegilea (Donostia)
# [[Maria Zambrano]] idazlea (Madril)
# [[Martina Ibaibarriaga]] gerrillaria (Berriz)
# [[Matxalen Ziarsolo]] saskibaloi jokalaria (Ermua)
# [[Oihana Alkorta]] musikaria (Orio-Zarautz)
# [[Primi Erostarbe]] panderojolea eta irrintzilaria (Oñati)
# [[Teodora Zuloaga]] zeramikaria (Madril-Segovia)
# [[Trota Salernokoa]] ginekoloagoa(Italia)
# [[Alfonsina Strada]] txirrindulari argentinarra (Mototsa)
}}
==== 2018-2019 ====
# [[Balendiñe Albizu]] efef Idazlea (Zumaia)
# [[Gurutze Frades]] ef-- Kirolaria (Durango-Iurreta)
# [[Lourdes Unzueta]] ef-- Idazlea (Durango)
# [[Uri Ruiz Bikandi]] efef Idazlea (Durango)
== HOBETUAK ==
=== Hobetuak 2023 ===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Sonia Etxezarreta]] '''--ef'''mahai-tenislaria (Irun 1968?- 2011)
# [[Yusra Mardini]] '''ef--'''igerilaria, errefuxiatua (Siria 1998)
# [[Olatz González]] '''ef--'''antropologoa (Bilbo 1973)
# [[Eider Cardeñosa]] '''ef--'''karateka (Gasteiz 1995)
# [[Graziana Barrenetxea]] '''----'''sorginkeriaren biktima (Zugarramurdi 1540-Logroño 1610)
# [[Ainara Elbusto]] '''ef--'''txirrindularia (Nafarroa 1992)
# [[Patricia López Arnaiz]] '''ef--''' (Gasteiz 1981)
# [[Sofia Otero]] '''ef--'''aktorea (Basauri 2013)
# [[Estibaliz Urresola Solaguren]] '''ef--'''film zuzendaria, gidoilaria (Laudio 1984)
# [[Kim Ju-ae]] '''ef--'''Kim dinastiako kidea (Ipar Korea 2013)
# [[Barbara Stanwyck]] '''efef'''aktorea (AEB 1907-1990)
# [[Glenn Close ]] '''ef--'''aktorea (AEB 1947)
# [[Lola Baldrich]] '''ef--'''aktorea (Toledo 1967)
# [[Lola Herrera]] '''ef--'''aktorea (Valladolid 1935)
# [[Federica Montseny]] '''efef'''anarkista, idazlea (Madril 1905-Frantzia 1994)
# [[Céline Laguarde]] '''efef'''argazkilaria (Lapurdi 1961)
# [[Aroa Gorostiza]] '''ef--'''txirrindularia (Elorrio 2002)
# [[Anna Muzytxuk ]] '''ef--'''xake-jokalaria, aktibista (Ukraina 1990)
# [[Clara Azurmendi]] '''ef--'''badminton kirolaria (Donostia 1998)
# [[Irene Papas]] '''efef'''aktorea, abeslaria (Grezia 1926-2022)
# [[Uxue Apaolaza]] '''ef--'''idazlea (Hernani 1981)
# [[Hélène Carrère d'Encausse]] '''efef'''historialaria (Paris 1929)
# [[Lisa Simpson]] marrazkietako pertsonaia (AEB 1987)
# [[Maggie Simpson]] marrazkietako pertsonaia (AEB 1987)
# [[Emakumearen historia]] emakumearen eginkizuna historian zehar
# [[Oihana Azkorbebeitia]] '''ef--'''korrikalaria (Abadiño 1981)
# [[Ione Irazabal]] '''ef--'''aktorea (Elorrio 1963)
# [[Hürrem Sultan]] haseki sultan (Poloniako Erresuma,?-Otomandar Inperioa,1558)
# [[Irene Atenaskoa]] '''--ef'''enperatrizea (Atenas,752-Lesbos,803)
# [[Angelique du Coudray]] '''--ef'''emagina (Frantzia, 1712-1794)
# [[Enara López]] '''ef--'''txirrindularia (Bilbo 1997)
# [[Genero-rol]]
# [[Genero-desparekotasun]]
# [[Louise Joy Brown]] '''ef--'''1. probeta umea (Erresuma Batua 1978)
# [[Marije Fullaondo]] '''ef--'''politikaria (Getxo, 1964)
# [[Francisca Pizarro Yupanqui]]'''ef--'' Quispe Sisa eta Francisco Pizarroren alaba (Peru,1534-Cáceres,1598)
# [[Hassiba Ben Bouali]] '''efef''Aljeriako Independentzia Gerrako gudaria (1938 - 1957)
# [[Irene Paredes]] '''ef--'''futbolaria (Legazpi 1991)
# [[Oihane Hernandez]] '''ef--'''futbolaria, defentsa (Sopela 2000)
# [[Misa Rodríguez]] '''ef--'''futbolaria, atezaina (Kanariak 1999)
# [[Filipa Moniz]] '''ef--'''Kristobal Kolonen emaztea (Portugal, 1455-1485)
# [[Agatha Barbara]] '''efef'''presidentea, aitzindaria (Malta 1923-2002)
# [[Elena Furiase]] '''ef--'''aktorea, idazlea (Madril 1988)
# [[Itsaso Arana]] '''ef--'''ktorea, zuzendaria (Nafarroa 1985)
# [[Ane Santesteban]] '''ef--'''txirrindularia (Errenteria 1990)
# [[Maite Ruiz de Larramendi]] '''ef--'''pilotari ohia (Beasain 1973)
# [[Claudia Zornoza]] '''ef--'''futbolaria, erdilaria (Madril 1990)
# [[Alexia Putellas]] '''ef--'''futbolaria, erdilaria (Bartzelona 19)
# [[Susana Zapke]] '''ef--'''musikologoa (Gipuzkoa 1965)
# [[Maite Agirre ]] '''ef--'''aktore, antzerkigilea (Zarautz 1955)
# [[Noe Itō]] '''efef'''aktibista, eraila (Japonia 1895-1923)
# [[Edmonia Lewis]] '''efef'''eskultorea (AEB 1844-Londres 1907)
# [[Libe Mimenza]] '''ef--'''kazetaria, ikertzailea (Elorrio 1988 19)
# [[Maddalen Dorronsoro Amiano]] '''ef--'''abesbatza zuzendaria (Lezo 1987)
# [[Aintzane Encinas]] '''ef--'''futbolaria ohia, entrenatzailea (Donostia 1988)
# [[Alba Redondo]] '''ef--'''futbolaria, aurrelaria (Albacete 1996)
# [[Jennifer Hermoso]] '''ef--'''futbolari aurrelaria eta erdilaria (Madril 1990)
# [[Ainhoa Cantalapiedra]] '''ef--'''abeslaria (Galdakao, 1980)
# [[Zoleka Mandela]] '''efef'''aktibista (Hegoafrika, 1980-2023)
# [[Ana Terradillos]] '''ef--'''kazetaria (Donostia 1973)
# [[Lidia Valentín ]] '''ef--'''pisu-jasotzailea (Leon 1985)
# [[Maite Oroz]] '''ef--'''futbolaria (Nafarroa 1998)
# [[Adania Shibli]] '''e---'''idazlea (Palestina, 1974)
# [[Rafeef Ziadah]] '''e---'''poeta (Libano, 1979)
# [[Yolanda Alzola]] '''ef--'''telebista aurkezlea (Bizkaia, 1970)
# [[Silvia Intxaurrondo]] '''ef--'''kazetaria (Barakaldo, 1979)
# [[Miren Arzallus]] '''----'''moda historialaria, ikertzailea (Bilbo 1978)
# [[June Ansoleaga]] '''ef--'''kazetaria (Sopela 1987)
# [[Zuriñe Zulaika]] '''----'''metereologoa, fisikaria (?, ?)
# [[Maria Eugenia Luc]] '''ef--'''musikagilea ( Argentina/Euskal Herria 1958)
# [[Yurena]] '''ef--'''abeslaria (Santurtzi 1969)
# [[Amanirenas]] '''e-e-'''erregina eta gobernadorea (Kuxeko Erresuma, K.a.57 - K.a.10)
# [[Gabriela Silang]] '''efef'''Filipinetako heroia (Filipinak, 1731-1763)
# [[Bene Bergado]] '''----'''artista, eskultorea (Salamanca/Bizkaia 1963)
# [[Margarita López Maturana]] '''efef''' moja beatoa, Berrizko Mesedeetako Misiolarien sortzailea (Bilbo 1884-Donostia 1934)
# [[Diana Krall]] '''ef--''' piano-jotzailea eta jazz abeslaria (Kanada 1964)
# [[Maria Gebara]] ---- idazlea (Valladolid, ? - ? ,1683)
# [[Janire Gonzalez Etxabarri]] ef-- surflaria (Zumaia 2005)
}}
== [[Fitxategi:Gnome-system-users.svg |30px|]] Wikilariok ==
(Zure izena gehitu dezakezu iturburu kodea aldatu eta 4 bider ALT Gr + 4 sakatuta (4 aldiz "~" agertuko da)
# [[Lankide:Wikimaribarre|Wikimaribarre]] ([[Lankide eztabaida:Wikimaribarre|eztabaida]]) 18:22, 13 ekaina 2018 (CET)
# [[Lankide:Lurdeswiki|Lurdeswiki]] ([[Lankide eztabaida:Lurdeswiki|eztabaida]]) 18:17, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:Larrauri|Larrauri]] ([[Lankide eztabaida:Larrauri|eztabaida]]) 18:18, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:OrtuUrti|OrtuUrti]] ([[Lankide eztabaida:OrtuUrti|eztabaida]]) 18:22, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:Mototsa|Mototsa]] ([[Lankide eztabaida:Mototsa|eztabaida]]) 11:20, 22 uztaila 2020 (CET)
# [[Lankide:Joseintx|Joseintx]] ([[Lankide eztabaida:Joseintx|eztabaida]]) 18:22, 9 urria 2020 (CET)
# [[Lankide:Isabeliraurgi|Isabeliraurgi]] ([[Lankide eztabaida:Isabeliraurgi|eztabaida]]) 17:48, 16 urria 2020
# [[Lankide:Mgaraizabal|Mgaraizabal]] ([[Lankide eztabaida:Mgaraizabal|eztabaida]]) 18:00, 5 azaroa 2021 (CET)
# [[Lankide:josi|Josi]] ([[Lankide eztabaida:Josi|eztabaida]]) 18:00, 5 azaroa 2021 (CET)
# [[Lankide:Andremendea|Andremendea]] ([[Lankide eztabaida:Andremendea|eztabaida]]) 16:43, 15 azaroa 2024 (CET)
# [[Lankide:JULEBAR|JULEBAR]] ([[Lankide eztabaida:JULEBAR|eztabaida]]) 16:48, 15 azaroa 2024 (CET)
== Wikilaguntza ==
* [https://eu.wikipedia.org/wiki/Laguntza:Gida_arina Gida Arina]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:C%C3%B3mo_subir_imagen_con_la_app_de_Wikimedia_Commons.pdf Cómo subir una imagen con la app de Wikimedia Commons]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ejemplo_de_subida_de_imagen_a_Commons,_introduciendo_geolocalizaci%C3%B3n.webm Ejemplo de subida de imagen a Commons, introduciendo geolocalización]
== [[Fitxategi:Gnome-web-browser.svg|30px]] Kanpo estekak ==
* Nola igo argazkiak Commons-era? [[c:File:Ejemplo_de_subida_de_imagen_a_Commons,_introduciendo_geolocalización.webm|Ordenagailutik (bideoa)]] | [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/89/C%C3%B3mo_subir_imagen_con_la_app_de_Wikimedia_Commons.pdf App-etik (PDF)] | [[:es:Wikipedia:Encuentros/Wiki_Takes_Vitoria-Gasteiz/Ayuda|Ideia gehiago...]]
* [https://anboto.org/durango/1583310345667-wikipedia-erreminta-ona-dela-uste-dugu-emakumeek-erreferentzialtasuna-lortzeko Wikipedia erramienta ona dela uste dugu emakumeek erreferialtsuna lortzeko]Anboto 2020/03/04
* [https://www.elcorreo.com/bizkaia/duranguesado/durangaldeko-andren-ekarpenak-20200122193350-nt.html?edtn=bizkaia&fbclid=IwAR1hHPcQJaQM-WaIU7mYeNetsB89jEH2-BWSA0fPGjbTgTkHpqtKRT9BnCc#vca=fixed-btn&vso=rrss&vmc=fb&vli=Duranguesado Durangaldeko andren ekarpenak bistaratzera dator WikiEmakumeok] El Correo 2020/01/21
* [https://anboto.org/durango/1579696765085-wikikedada-egingo-dute-durangon-wikipedian-dagoen-genero-arrakala-aldatzeko 'Wikikedada' egingo dute Durangon, Wikipedian dagoen "genero arrakala" aldatzeko], Anboto Durango 2020/01/22
* [https://dotb.eus/dotb-eus-emakumeen-biografia-berriak-sortzeko-wikikedada-antolatu-da-durangon/ Emakumeen biografia berriak sortzeko ‘Wikikedada’ antolatu da Durangon] Dotb.eus 2020/01/23
* [http://www.azkuefundazioarenegunkaria.eus/wikikedada-wikiemakumeokwikidurango/ Wikikedada: WikiEmakumeok/WikiDurango | Azkue Fundazioaren Egunkaria] 2020/01/21
* [https://halabedi.eus/es/marisa-barrena-wikiemakumeok-gizarteko-beste-arloetan-lez-emakumeak-ia-ikusezinak-gara-wikipedian-ere/?fbclid=IwAR2pUHHzwsNx8kzKAyc3dlTpZc4p4mx8duIC0PeKHEj01G3yXoFKxXlBBlc Marisa Barrena (Wikiemakumeok): "Gizarteko beste arloetan lez, emakumeak ia ikusezinak gara wikipedian ere" - Halabedi] 2020/02/06
* [https://www.youtube.com/watch?v=eH-JkwLAa6Q&feature=youtu.be [Bideoa] Data zaharrak bilatzen], Estibalitz González Solozabal Durangon #Wikiemakumeok mintegian data zaharrak zelan bilatzen diren azaltzen dau, Josi Sierra-ri esker.
* [https://amp.eitb.eus/eu/irratia/euskadi-irratia/programak/amarauna/osoa/7892080/magikoa-da-andre-baten-biografia-mundura-zabaltzea/ "Magikoa da andre baten biografia mundura zabaltzea"], EITB - 2021/03/08
* https://www.youtube.com/watch?v=r2Z5CFSLSf8 Lurdes Totorikaguena eta Marisa Barrena Laixiar irratian
* [https://mugakultura.eus/2023/11/10/wikiemakumeok-dokumentala-zinebin-estreinatzea-zorte-ikaragarria-da-bozgorailu-potentea-baita/?fbclid=IwAR2YDcgxq21VEdyB3vM1pju0fA9vtxobJH8n6i2sfPmyLhVQJr9Ys2vCTlw/ Bilbon, Zinebin estrenatzea zorte ikaragarria da, bozgorailu potentea baita. Mugalari 2023ko azaroa. ]
r9lxmfq60k02pqadfzykmbbipexj713
10006179
10006151
2024-12-20T19:58:39Z
Wikimaribarre
88969
10006179
wikitext
text/x-wiki
'''''WikiDurangaldea | Durangaldean egiten diren lanaldietako wikilekua '''''
[[Fitxategi:WikiEmakumeok Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak.jpg|thumb|WikiEmakumeok, Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak. Azaroak 1 2019, Durangon]]
[[File:5.555 biografia 2024 martxoa.png|thumb|200px|2024.03.08]]
[[File:Durangoko wikilariok 5.000 biografia.png|thumb|200px|2023.12.31]]
[[File:Durangoko wikilariak 2023.jpg|thumb|200px|2023.07.07]]
[[File:WikiEmakumok 3000.jpg|thumb|200px|2023ko otsaila]]
[[File:Wikiemakumeok Durango Abendua 2022.jpg|thumb|200px|2022ko abenduaren 1a]]
[[Fitxategi:Wikiemakumeok Durango.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko iraila]]
[[Fitxategi:Durangoko wikilariak 1500.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko ekaina]]
[[Fitxategi:Durangoko Wikilariak.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko apirila]]
== [[Fitxategi:Im-jabber.svg|30px|]] Wikiproiektu honen helburuak ==
* Emakumeen biografia berriak sortzea euskaraz.
* Wikipedian beste hizkuntza batzuetan badauden emakumeen biografiak euskarara ekartzea.
* Emakumezko editore euskaldunen kopurua handitzea.
* Euskal Wikipedian genero-ikuspegia txertatzea.
* Historian zehar izandako emakumeen ekarpenak eta ezagutzak Euskal Wikipedian biltzea.
== [[File:La mujer que nunca conociste logo 2017.jpg|30px]] Emakumeen zerrenda [https://es.wikipedia.org/wiki/Wikiproyecto:Mujeres/Wikimujeres/WikiEmakumeok/Durango >>> erderaz]==
=== EGITEN ===
# [[Tilly_Edinger]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tilly_Edinger (Lurdes)
# Kontxa Laspiur (Eibar) (Marisa)
'''Ingelesetik itzultzeko'''
# [[Ruth Logan Roberts]] https://en.wikipedia.org/wiki/Ruth_Logan_Roberts
# [[Eugénie M. Rayé-Smith]] https://en.wikipedia.org/wiki/Eug%C3%A9nie_M._Ray%C3%A9-Smith
#[[Mathilde Fibiger]] https://en.wikipedia.org/wiki/Mathilde_Fibiger
# [[Mithu Sanyal]] https://en.wikipedia.org/wiki/Mithu_Sanyal (Leire Mi)
Catharine Waugh McCulloch - Wikipedia # [[Catharine Waugh McCulloch]] sufragista (AEB 1862-1945)
Grandma Gatewood - Wikipedia # [[Granma Gatewood McCulloch]] ultrarail mendi-ibileran aitzindaria (AEB 1887-1973)
'''Frantsesetik itzultzeko'''
# [[Émilie Carles]] https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89milie_Carles
# [[Victoria Mas]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Victoria_Mas
# [[Jeanne Humbert]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Jeanne_Humbert
# [[Anna Mahé]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Anna_Mah%C3%A9
# [[Capucine Motte]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Capucine_Motte
'''SORTZEKO'''
# [[Uxue Rey Gorraiz]] idzlea, kazetaria
# [[Lola Lopez de Lacalle]] idazlea (Zornotza)
# [[Ignacia Altolagirre Camarero]] (h.2023.07.22)
# [[Naia Laka]] (Ispaster) https://www.eitb.eus/es/cultura/cine/festival-san-sebastian/videos/detalle/9589117/video-zortzitik-infinitura-recorrido-por-historia-del-cine-vasco-de-mano-de-benito-ansola/
# [[Annette Gonzalez-Etxabarri]] https://www.naiz.eus/es/info/noticia/20230508/annette-gonzalez-etxabarri-zumaiarra-txapeldun-europako-junior-txapelketan
# [[Madalen Etxegarai]] pilotaria. https://goiena.eus/oinati/1727423962644-madalen-etxegarai-haurra-nintzenean-nuen-ametsa-betetzen-nabil
# [[Sylvia Lefanu]] zinemagilea. https://www.berria.eus/kultura/zinemaldia/berria-eus_2130955_102.html
# [[Nagore Urdapilleta]] Errio dokumentalaren aurkezlea. https://ataria.eus/komunitatea/berria/1727420302628-bere-txikitasunean-orio-zeinen-handia-den-erakutsi-nahi-izan-dugu
# [[Maite Ubiria]] kazetaria. https://www.berria.eus/euskal-herria/iparrari-hegoak-ematen_2129951_102.html
# [[Pancracia Ollo de la Mata]] Zumalakarregiren emaztea
# [[Ainhoa Aldazabal Gallastegi]]
# [[Uxua Azpiroz]] hezitzailea https://www.berria.eus/bizigiro/beharrezkoa-da-bizikidetza-oinarri-duten-proiektuak-garatzea-ikastetxeetan_2128805_102.html
# [[Heza Sengal]]. emakume yazikia. https://www.berria.eus/mundua/eiren-gustukoak-baginen-erosi-egiten-gintuzten-merkantzia-hutsa-bagina-bezala_2128867_102.html
# [[Miren Berasategi Zeberio]] Ikertzailea. https://www.berria.eus/euskal-herria/gizon-gazteek-kontserbadurismorako-joera-dute_2128223_102.html
'''Zinegileak - Donostiako Giza Eskubideen Zinemaldian sarituak'''
# [[Kim Longinotto]] https://es.wikipedia.org/wiki/Kim_Longinotto
# [[Lourdes Portillo]] https://es.wikipedia.org/wiki/Lourdes_Portillo
# [[Deepa Mehta]] https://es.wikipedia.org/wiki/Deepa_Mehta
'''Espainiako Gerra Zibileko emakumeak'''
# [[Sofia Da Blasco]] https://es.wikipedia.org/wiki/Sof%C3%ADa_Blasco
# [[Carolina_Bunjes-Rosenthal]] https://es.wikipedia.org/wiki/Carolina_Bunjes-Rosenthal
# [[Isabel Alonso]] https://es.wikipedia.org/wiki/Isabel_Alonso
'''Emakume interesgarriak'''
# [[Jekaterina Samutsevitx]] https://es.wikipedia.org/wiki/Yekaterina_Samuts%C3%A9vich
# [[Nadezhda Popova]] https://es.wikipedia.org/wiki/Nadezhda_Popova
'''Heroínas de la Unión Soviética''' https://es.wikipedia.org/wiki/Anexo:Hero%C3%ADnas_de_la_Uni%C3%B3n_Sovi%C3%A9tica
'''Emakumeak eta itsasoa'''
https://www.naiz.eus/eu/info/noticia/20210924/las-mujeres-ilustres-de-la-historia-naval-en-el-itsasmuseum-de-bilbo-a-traves-del-arte
#
'''EMAKUME ITZULTZAILEAK'''
# [[Malika Embarek]] https://es.wikipedia.org/wiki/Malika_Embarek
# [[Concha Fernández-Luna Sánchez]] https://es.wikipedia.org/wiki/Concha_Fern%C3%A1ndez-Luna_S%C3%A1nchez
# [[Laura García Corella]] https://es.wikipedia.org/wiki/Laura_Garc%C3%ADa_Corella
'''EMAKUME AKTIBISTAK'''
# https://es.wikipedia.org/wiki/Categor%C3%ADa:Mujeres_activistas
# [[María Dimádi]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Mar%C3%ADa_Dim%C3%A1di (Leire)
# [[Paste Up Morras]], aktibista https://es.wikipedia.org/wiki/Paste_Up_Morras
# [[Elizabeth Wathuti]] aktibista https://es.wikipedia.org/wiki/Elizabeth_Wathuti (Oiber)
# [[Tosia Altman]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tosia_Altman
# https://es.wikipedia.org/wiki/V%C3%B5_Th%E1%BB%8B_Th%E1%BA%AFng
# [[Maria Spiridonova]] https://es.wikipedia.org/wiki/Mariya_Spirid%C3%B3nova
# [[Yusra Al Barbar]] https://es.wikipedia.org/wiki/Yusra_al-Barbari palestinarra
'''EMAKUME ILUSTRATZAILEAK''' https://es.wikipedia.org/wiki/Categor%C3%ADa:Ilustradoras
# [[Mitzy Reyes Juárez]] https://es.wikipedia.org/wiki/Mitzy_Reyes_Ju%C3%A1rez
# [[Ellen Robbins]] https://es.wikipedia.org/wiki/Ellen_Robbins
# [[Retta aktibisten zerrendan Scott]] https://es.wikipedia.org/wiki/Retta_Scott
# [[Bahia Shehab]] https://es.wikipedia.org/wiki/Bahia_Shehab
# [[Posy Simmonds]] https://es.wikipedia.org/wiki/Posy_Simmonds
'''EMAKUME IDAZLEAK - POETAK'''
# [[Olga Rivero]] https://es.wikipedia.org/wiki/Olga_Rivero_Jord%C3%A1n
'''EMAKUMEAK ZIENTZIAN'''
# [[Gloria Long Anderson]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Gloria_Long_Anderson
# [[Clémence Royer]] https://es.wikipedia.org/wiki/Cl%C3%A9mence_Royer
# [[Tilly Edinger]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tilly_Edinger
# [[Isabel Clifton Cookson]] https://es.wikipedia.org/wiki/Isabel_Clifton_Cookson
# [[Cécile DeWitt Morette]] https://es.wikipedia.org/wiki/C%C3%A9cile_DeWitt-Morette
# [[Wrexie Leonard]] https://es.wikipedia.org/wiki/Wrexie_Leonard
# [[Marjorie Lee Browne]] https://es.wikipedia.org/wiki/Marjorie_Lee_Browne
'''DENETARIK'''
# [[Victorine Brocher]] https://en.wikipedia.org/wiki/Victorine_Brocher (LEIRE MENDIBURU)
# [[Esther Afus Ocloo]] aitzindaria (Ghana) https://es.wikipedia.org/wiki/Esther_Afua_Ocloo
# [[Margaret A. Wilcox]] https://en.wikipedia.org/wiki/Margaret_A._Wilcox
# [[Amineh Kakabaveh]] https://en.wikipedia.org/wiki/Amineh_Kakabaveh
# [[Trio Artio]] https://www.musicexport.at/artist/trio-artio/ + Berria egunkaria
# [[Fabiola Letelier]] abokatua eta giza eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Ana Belén Montes]] espioia. https://es.wikipedia.org/wiki/Ana_Bel%C3%A9n_Montes
# [[Dorothy Levitt]] asmatzailea eta kotxe lasterketetan aitzindaria https://es.wikipedia.org/wiki/Dorothy_Levitt
== BERRIAK ==
==='''Berriak 2024''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Alaitz Melgar Agirre]] '''SORTUA''' euskara irakaslea eta idazlea (Barakaldo, 1984)
# [[Irati Bazeta Agirre]] '''SORTUA''' ilustratzailea (Abadiño, 1999)
# [[Maritxu Sorabilla]] '''SORTUA''' mendizale aitzindaria (Iruñea, 1927)
# [[Irati Bereau Baleztena]] '''SORTUA''' itzultzailea (Irun 1978)
# [[Elordi García Insausti|Elordi Garcia Intxausti]] '''SORTUA''' kazetaria eta idazlea ((Lazkao, 1977)
# [[Txaro Iturralde Sáenz de Vicuña|Txaro Iturralde Sáenz]] '''SORTUA''' jostuna (Gasteiz, 1952)
# [[Itziar Otegi Aranburu]] '''SORTUA''' itzultzailea eta idazlea (Oiartzun, 1972)
# [[Sara Ayesa]] '''SORTUA''' artista (Donostia, 1997)
# [[Ane Laskurain]] '''SORTUA''' artista (Bergara, 1999)
# [[Sagrario Merodio Hoyos]] '''SORTUA''' Saturrarango emakumeen kartzelan egondakoa (Panes, 1918-Mutriku, 2019)
# [[Maria Esquivel Vizuete]] '''SORTUA''' gerrilari fusilatua (Badajoz, 1911-Sevila, 1938)
# [[Goiuri Zabaleta]] '''SORTUA''' pilotaria (Leitza, 2009)
# [[Nikolasa Agirrezabalaga|Nikolasa Agirrezabalaga Amutxastegi]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Mutriku, 1914-Zaragoza, 1937)
# [[Ana Maestrojuán]] '''SORTUA''' antzerki zuzendaria (Iruñea, 1976)
# [[Edurne Alegria Aierdi]] '''SORTUA''' itzultzailea (Caracas, 1949)
# [[Maud Younger]] sufragista (AEB 1870-1936)
# [[Margalida Roig Colomar]] sindikalista (Eivissa, 1908-1966)
#[[Luisa Riera Muñiz]] maistra errepresaliatua (Villaviciosa, 1884-Zornotzako Emakumeen Kartzela, 1944)
#[[Maria Marí Guasch]] errepublikar militantea (Sant Llorenç de Balàfia, [[1909]] - [[Eivissa]], [[2001]])
# [[Efua Sutherland]] idazlea (Ghana 1924-1996)
# [[Concepción Loring]] 1. emakume politikaria, 1.a Diputatuen kongresuan hitz egiten (Malaga 1868-Madril 1935)
# [[Amalia Heredia Livermore]] bildumagilea, ikertzailea (Malaga 1830-1902)
# [[Carmen Cuesta del Muro]] abokatua, zuzenbidean Espainiako 1. emakume doktorea (Palentzia 1890-Madril 1968)
# [[Natividad Domínguez Atalaya]] pedagogoa, politikaria ( Madril 1888-Valentzia 1932)
# [[Teresa Luzzatti]] politikaria, sufragista (Lugo 1889-Madril 1942)
# [[María López de Sagredo Andreo]] politikaria (Kuba/Bartzelona 1881-Hondarribia 1953)
# [[Micaela Díaz Rabaneda]] maistra, politikaria (Nafarroa 1878-? XX. mendea)
# [[Trinidad von Scholtz Hermensdorff]] bildumagilea, politikaria (Malaga 1857-Austria 1937)
# [[Marisol Nichols]] aktorea (AEB 1973)
# [[Mackenzie Phillips]] aktorea, abeslaria (AEB 1959)
# [[Emma Lucy Braun]] botanikaria (AEB, 1889-1971)
# [[Elizabeth Lowe Watson]] idazlea, sufragista, hizlaria (AEB 1842-1927)
# [[Pilar Benejam Arguimbau]] pedagogoa, geografoa (Menorca 1937)
# [[Francisca Bohigas Gavilanes]] maistra, ikuskatzailea, idazlea (Bartzelona 1892-Madril 1973)
# [[Fernande Barrey]] prostituta, modeloa eta margolaria (frantzia, 1893-1974)
# [[Anna Pirozzi]] opera sopranoa (Napoli, 1975)
# [[Mariella Devia]] opera abeslaria (Liguria, 1948)
# [[Yusra al-Barbari]] politikaria eta ekintzailea (Palestina, 1923-2009)
# [[Park Kyung-Ri]] eleberrigilea (Hego Korea 1926-2008)
# [[Aurora Sampedro Pi%C3%B1eiro]] kimikaria (Galizia, 1913-1996)
# [[Dorothy Allison]] idazlea
# [[Nicole Ferroni]] umoregilea
# [[Edith Ainge]] sufragista (AEB, 1873-1948)
# [[Sonia Vaccaro]] psikologoa (Argentina/Espainia XX. mendea)
# [[Raychelle Burks]] zientzia dibulgatzailea (AEB XX. mendea)
# [[Kelly Frye]] aktorea (AEB 1984)
# [[Amy Madigan]] aktorea (AEB 1950)
# [[Amber Stevens]] aktorea, modeloa (AEB 1986)
# [[Juana Francés]] margolaria (Alacant 1924-Madril 1990)
# [[Njideka Akunyili Crosby]] artista bisuala (Nigeria/AEB 1983)
# [[Martha Diamond]] margolaria (AEB 1944-2023)
# [[Joan Mitchell]] margolaria (AEB 1925-Paris 1992)
# [[Toyin Ojih Odutola]] marrazkilaria (Nigeria/AEB 1985)
# [[Fe del Mundo]] pediatra (Filipinak, 1911-2011)
# [[Isabel Garbayo]] Villa Teresitako sortzailea (Iruñea, 1905-2011)
# [[Elvira Siurana]] feminista, idazlea (LLeida 1952)
# [[Lourdes Ciuró]] abokatua, politikaria (Tarragona 1971)
# [[Helena Solà Tàrraga]] maistra, politikaria (Bartzelona 1976)
# [[Amanda Righetti]] aktorea (AEB 1983)
# [[Luna Ki]] abeslaria, DJa (Bartzelona 1999)
# [[Katharina Konradi]] opera sopranoa (Kirgizistan/Alemania 1988)
# [[Babi (abeslaria)]] (Madril 1999)
# [[Klesie Kelly]] sopranoa (AEB XX. mendea)
# [[Montserrat Martínez Parera]] ekonomialaria (Bartzelona 1975)
# [[Lesley-Ann Jones]] kazetaria, idazlea (EB 1956)
# [[Orra White Hitchcock]] ilustratzailea (AEB, 1796-1863)
# [[Margaret Chanler Aldrich]] filantropoa, erizaina eta idazlea (AEB, 1870-1963)
# [[Dorothy Allison]] idazlea (AEB, 1949-2024)
# [[Nicole Ferroni]] umoregilea (Maroko, 1982)
# [[Ann Preston]] medikua, ekintzailea (AEB, 1813-1872)
# [[Nicole Claveloux]] margolari, ilustratzaile eta komikigilea (Frantzia, 1940-__ )
# [[Maria Bellido|Maria Belido]] espainiar heroi mitikoa (1755-1809)
# [[Sofía Esparza Jauregi|Sofia Esparza Jauregi]] sopranoa (Iruñea, 1994)
# [[Isabel Azcárate Ristori]] irakasle ikertzailea (Cádiz 1923-Madril 2016)
# [[Ana López Navajas]] irakaslea, ikertzailea ( Valentzia 1962)
# [[Erika Leiva]] kopla abeslaria (Tarragona/Cádiz 1984)
# [[Joana Jiménez]] abeslaria, dantzaria (Sevilla 1977)
# [[Carmen Conesa]] aktorea (Bartzelona 1960)
# [[Diana Peñalver]] aktorea (Sevilla 1965)
# [[Rosa Mariscal]] aktorea (Sevilla 1970-2022)
# [[Pilar Punzano]] aktorea, pedagogoa (Madril 1980)
# [[Irene Visedo]] aktorea (Madril 1978)
# [[Manane Rodríguez]] film zuzendaria (Uruguai/Espainia 1954)
# [[Sonia Sebastián]] film zuzendaria (Espainia 1984)
# [[Yusra al-Barbari]] politikaria eta ekintzailea (Gaza, 1923-2009)
# [[Ann Allebach]] artzain mennorita (AEB, 1874-1918)
# [[Jennifer Radloff]] feminista, ekintzailea (Hegoafrika 1961)
# [[Grunya Sukhareva]] haur psikiatra (Ukraina, 1891-1981)
# [[Josefa Martin Luengo]] pedagogoa (Salamnca 1944-2009)
# [[Lucía Asué Mbomio Rubio]] kazetari feminista (Alcorcón, 1981)
# [[Paige L. Sweet ]] soziologoa (AEB 1987)
# [[Caroline Lexow Babcock]] bakegilea eta sufragista (AEB, 1882-1980)
# [[Evin Ahmad]] aktorea (Suedia, 1990)
# [[Rabia al Adawiyya]] santua, filosofoa (Irak 717-801)
# [[Fatma Girik]] aktorea, politikaria (Turkia 1943-2022)
# [[María Cristina Masaveu Peterson]] enpresaburua (Asturias 1937-2006)
# [[Lorena García de las Bayonas]] aktore-maistra (Madril 1966)
# [[Katrina Bayonas]] casting zuzendaria (EB 1941)
# [[Natalia Menéndez]] eszena zuzendaria (Madril 19)67
# [[Amaranta Osorio]] antzerkigilea (Mexiko/Espainia 1978)
# [[Itziar Pascual Ortiz]] antzerkigilea (Madril 1967)
# [[Judith Fernández]] aktorea, abeslaria, dantzaria (Coruña 2001)
# [[Marie Noëlle]] film zuzendaria, gidoilaria (Frantzia XX. mendea)
# [[Paideia Eskola Librea]] (Merida 1978)
# [[Barbara Pravi]] abeslaria (Narbona 1993
# [[Baya Mahieddine]] margolaria (Aljeria 1931-1998)
# [[Jacqueline Held]] Frantziako gazte-literaturako idazlea eta poeta (Poitiers, 1936)
# [[Marian Diamond]] neurozientzialaria (AEB, 1926-2017)
# [[Juanita Breckenridge Bates]] minista (AEB, 1860-1946)
# [[Emily M. Bishop]] hizlaria, instruktorea (AEB, 1858-1916)
# [[Tam O%27Shaughnessy]] hezitzailea, zientzia-idazlea (AEB, 1952)
# [[Adriana Guzmán Arroyo]] idazlea, ekintzailea, feminista (Bolivia, XX. mendearen 2. zatia)
# [[Helen Archdale]] sufragista (EB 1876-1949)
# [[Charlotte Despard]] sufragista (EB 1844-1939)
# [[Wanda Quilhot]] biologoa (Txile, 1929-2023)
# [[Maria José Aguiar]] margolaria (Portugal, )
# [[Maria Luisa Pacheco]] margolaria (Bolivia
# [[Beatriz Aurora]] margolaria, (Txile,
# [[Mary Gove Nichols]] aktibista, idazlea (AEB, 1810-1884)
# [[Minta Bosley Allen Trotman]] sufragista, ekintzailea (AEB,
#[[Vira Boarman Whitehouse]] sufragista (AEB, 1875-1957)
#[[Dina Kathelyn]] idazle eta ilustratzaile belgikarra (Uccle, 1934-2024)
# [[Tsai-Fan Yu]] medikua, ikertzailea (Txina-AEB, 1911-2007)
# [[Adelaide Underhill]] liburuzaina (AEB, 1860-1936)
# [[Mary Buckland]] paleontologoa, ilustratzailea (Erresuma Batua, 1797-1857)
# [[Safia El Aaddam]] idazlea, aktibista (Tarragona 1995)
# [[Chana Orloff]] eskultorea (Ukraina 1888-Israel 1962)
# [[Jeanne Hébuterne]] margolaria, musa (Fratzia 1898-1920)
# [[Carla Campra]] aktorea, modeloa (Bartzelona 1999)
# [[Amelia Ochandiano]] antzerki eszena-zuzendaria (Madril XX. mendea)
# [[Diana Soviero]] sopranoa (AEB 1949)
# [[Sondra Radvanovsky]] sopranoa (AEB 1969)
# [[Kate Jackson]] aktorea (AEB 1948)
# [[Lalachus]] aktorea, komediantea (Madril 1990)
# [[Laura Arcos Terán]] genetikalaria, ikertzailea (Ekuador 1938)
# [[Katrina Ely Tiffany]] Sufragista (AEB, 1875-1927)
# [[Literatura lesbikoa|Literatura lesbiko]]
# [[Emma Reyes]] Artista eta idazlea (Kolonbia)
# [[Anna Coleman Ladd]] eskultorea, artista (AEB, 1878-1939)
# [[Mercedes Gómez Blesa]] filosofoa, idazlea (Albacete 1964)
# [[Chrystal Macmillan]] sufragista (EB 1872-1937)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Janire Etxabe]] '''SORTUA''' dantzaria da, dantza bertikalean aditua. (Arrankudiaga, Bizkaia, 1979)
# [[Celia Santos]] '''SORTUA''' idazlea (Bergara, 1972)
# [[Tamara García Iglesias]] '''SORTUA''' zinemagilea eta komisarioa (Lasarte, 1978)
# [[Warisha Moradi]] '''SORTUA''' heriotz epaia duen militante kurdua (Kurdistan, XX. mendea)
# [[Carmina Merodio Hoyos|Carmina Herodio]] '''SORTUA''' Saturrarango kartzelan egon zen 6 urtez (Panes, 1920-2006)
# [[Parvaneh Kazemi]] '''SORTUA''' matematikaria, mendizale eta mendi gidaria (Teheran, 1970)
# [[Mari Campos Roldán]] '''SORTUA''' Saturrarango kartzelan egon zen umetan (Madril, 1938)
# [[Encarna Furundarena Goenaga]] '''SORTUA''' Saturrango kartzelara joaten zen janaria eramatera (Mutriku, 1919-2014)
# [[Nai Barghouti]] '''SORTUA''' abeslari eta konposiore (Palestina, 1996)
# [[Maria Sanchez Madoz]] '''SORTUA''' pilota epaile profesionala (Laudio, 1996
# [[Araceli González Carballo]] espioia, erizaina (Lugo 1914-Madril 1990)
# [[Margarita Ruiz de Lihory]] margolaria, espioia (Valentzia 1889-Albacete 1968)
# [[Isona Passola]] film zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Bartzelona 1953)
# [[Cristina Martín-Prieto]] futbolaria (Sevilla 1993)
# [[Melania Olcina]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona 1982)
# [[Rafaela Carrasco]] dantzaria, koreografoa (Sevilla 1972)
# [[Lisi Estaràs]] dantzaria, koreografoa (Argentina 1971)
# [[Lorena Nogal]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona 1984)
# [[Luz Arcas]] dantzaria (Malaga 1983)
# [[Manuela Carrasco]] flamenko dantzari ijitoa (Sevilla 1958)
# [[Lynda Barry]] komikigile eta irakasle estatubatuarra (Wisconsin, 1956)
# [[Maria Antónia Palla]] kazetaria eta feminista (Portugal, 1933)
# [[Mary Adamson Anderson Marshall]] medikua Edinburgoko 7ak taldekoa (1837-1910)
# [[Sara González Lolo]] patin hockey jokalaria (Asturias 1992)
# [[Natasha Lee]] patin hockey jokalaria, entrenatzailea (Malaysia/Asturias 1992)
# [[María Díez Busqué]] patin hockey jokalaria (Bartzelona 1989)
# [[Anna Casarramona Vivas]] patin hockey jokalaria (Bartzelona 1994)
# [[Anna Serra]] triatleta (Bartzelona 1968)
# [[Mathilde Ollivier]] aktorea, modeloa (Frantzia 1994)
# [[Gimena Llamedo]] psikologoa, politikaria (Asturias 1981)
# [[Mikey Madison]] aktorea (AEB 1999)
# [[Julia Butters]] aktorea (AEB 2009)
# [[Samantha Robinson]] aktorea (AEB 1991)
# [[Irene Flunser Pimentel]] historialaria (Lisboa, 1950)
# [[Cósima Wagner|Cosima Wagner]], Richard Wagner musikagilearen 2. emaztea (Bellagio, 1837 - Bayreuth, 1930)
# [[Verena Wagner]] musikagilea (Alemania, Bayreuth, 1920- Überlingen, 2019)
# [[Eva von Bülow]] Cosima Liszt eta Richard Wagnerren alaba (Tribschen, 1867 - Bayreuth, 1942),
# [[Anne Rearick]] argazkilari estatubatuarra (Idaho, AEB, 1960)
# [[Pauline Harmange]] idazlea eta feminista (Lille, 1994)
# [[Bertha Hirsch Baruch]] poeta, idazle eta sufragista (AEB)
# [[Minora Kibbe]] gizarte erreformatzaile eta sufragista (AEB)
# [[Emily Bovell|Emily Bowel]] medikua (Londres, 1841-1845)
# [[Honor Frost]] urpeko arkeologoa (Erresuma Batua, 1917-2010)
# [[Susan Atkins]] kriminala (AEB 1948-2009)
# [[Abigail Folger]] oinordeko eraila (AEB 1943-1969)
# [[Eva Saldaña]] ekologo aktibista (Madril 1977)
# [[Rosalie Varda]] jantzi diseinatzailea (Frantzia 1958)
# [[Manuela Fernández Pérez]] artista (Madril 1927-2017)
# [[Manuela Saborido Muñoz]] artista (Cadiz 1943)
# [[Sofia Crespo]] artista bisuala (Argentina 1991)
# [[Mercedes Doménech]] irrati esataria (Asturias 1922-Granada 2002)
# [[Barbara Steele]] aktorea (EB 1937)
# [[Arantza Toledo]] piraguista (Cuenca 1999)
# [[Alice Coffin]] kazetaria eta feminista (Tolosa, Ozitania, 1978)
# [[Clara Elizabeth Chan Lee]]
# [[Emily Sturge]]
# [[Gulielma Lister]] botanikaria (Ingalaterra, 1860-1949)
# [[Katharina Wagner]] eszena zuzendaria da. Bayreutheko Jaialdiaren zuzendaria. (Bayreuth, Alemania, 1978)
# [[Isolde Wagner]] Hans von Bülow edo Richard Wagner eta Cosima Wagner-en alaba (Alemania, 1865 - 1919)
# [[Blandine von Bülow]] Hans von Bülow eta Cosima Liszten alaba zen, (Alemania, 1863-1941)
# [[Daniela von Bülow]] piano-jotzailea (Berlin, 1860 - Bayreuth, 1940)
# [[Minna Wagner|Minna Wagner,]] aklorea (Saxonia, 1809- Dresden, 1866)
# [[Eva Wagner-Pasquier]]antzerki-enpresaburu da ( Alemania, 1945)
# [[Yang Huanyi]] nushuaren azken hiztuna (Txina 1906-2004)
# [[Carme Sansa]] aktorea, ekintzailea (Bartzelona 1943)
# [[Ana Romero Galán]] kazetaria, idazlea (Cádiz 1966)
# [[Aimée de Heeren]] socialitatea ( Brasil 1903-AEB 2006)
# [[Rocío Márquez]] flamenko kantaria (Huelva 1985)
# [[Carola Ortiz]] musikagilea, abeslaria, klarinete jolea (Bartzelona 1986)
# [[Isabel de Solís]] esklabu kristaua, Granadako Muley Hacén sultan nazariaren ohaidea (? XV. mendea- Sevilla ?)
# [[Nani Jiménez]] aktorea, modeloa (Valentzia 1981)
# [[Alejandra Herranz]] kazetaria (Bartzelona 1972)
# [[Mar Cabra]] ikerketa kazetaria (Madril 1983)
# [[Marianne Grunberg-Manago]] biokimikaria (Frantzia, 1921-2013)
# [[Angela Becerra]] idazlea (Kolonbia, 1957 )
# [[Codou Bop]] soziologoa, kazetaria, feminista (Senegal, ?)
# [[Ana Gomes]] portugaldar diplomazialari eta politikaria (Lisboa, 1954)
# [[Maria Filomena Mónica]] portugaldar soziologoa (Lisboa, São Mamede, 1943)
# [[Ayşe Sultan]] otomandar printzesa (1608-1656)
# [[Mara Santos]] kanoalaria (Palentzia 1969)
# [[María José Campos]] xakelaria (Argentina 1999)
# [[Fatma Hatun]] Ahmed I.aren 3. ezkontidea (?Bosnia 1590-Istanbul 1660)
# [[Mahfiruz Hatice Hatun]] esklaboa, Ahmed I.a sultanaren 1. ezkontidea (Kaukaso 1590-Istanbul 1620)
# [[Hanzade Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1609-Edirne 1650)
# [[Gevherhan Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1605- c.1631)
# [[Atike Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul 1614-1674)
# [[Abide Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul 1618-1648)
# [[Fatma Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1607-c.1671)
# [[Ida Finney Mackrille]] sufragista, politikaria eta hizlaria(AEB, 1867-1960)
# [[Luella Johnston]] Enpresaria (AEB, 1958)
# [[Elizabeth Thacher Kent]] idazlea (AEB, 1868-1952)
# [[Blandine Le Callet]] idazle eta irakasle frantsesa (Frantzia, 1969)
# [[Rosa Maria Gilart Jiménez]] brodatzailea (Mallorca 1810-Madril 880)
# [[Eugenia Kalnay]] metereologoa (Argentina 1942)
# [[Judeline]] abeslaria (Cádiz 2003)
# [[Claude Pompidou]] politikaria, 1. dama (Frantzia 1942-2007)
# [[Handan Sultan]] otomandar ezkontidea (Bosnia 1565-Istanbul 1605)
# [[Halime Sultan]] otomandar ezkontidea (Abkhazia 1576-Istanbul 1623)
# [[Safiye Sultan]] otomandar ezkontidea (Albania 1550-Istanbul 1618)
# [[Telli Hümaşah Sultan]] otomandar ezkontidea (¿ c.1630-c.1676)
# [[Turhan Hatice Sultan]] otomandar ezkontidea eta erregeordea (Rutenia 1627-Edirne 1683)
# [[Ana Lena Rivera]] idazlea (Asturias 1972)
# [[Emma Maria Harrington]] sufragista (Dinamarka 1881-AEB ?)
# [[Ángela Cenarro Lagunas]] feminista eta historialaria (Zaragoza, 1965)
# [[Aurélie Valognes]] eleberrigilea (Frantzia, 1983)
# [[Sandra Myrna D%C3%ADaz]] biologoa (Argentina, 1961)
# [[Maria Grazia Cutuli]] kazetaria (Italia 1963-2001)
# [[Babe Paley]] socialitatea, editorea (AEB 1915-1978)
# [[Nona Sobo]] aktorea, modeloa (Tailandia/Bartzelona 2000)
# [[Laura Ramos]] aktorea (Kuba 1978)
# [[Araceli González Campa]] kazetaria (Madril XX. mendea)
# [[Paloma Chamorro]] kazetaria (Madril 1949-2017)
# [[María Josefa Pimentel Téllez-Girón]] aristokrata (Madril 1752-1834)
# [[Ann Hui]] aktorea, film zuzendaria (Txina 1947)
# [[Sylvia Chang]] film zuzendaria, idazlea (Txina 1953)
# [[Ángela Rodicio]] kazetaria, idazlea (Ourense 1963)
# [[Laura de Force Gordon]] hizlaria, kazetaria, sufragista (AEB)
# [[Stella Wynne Herron]] idazlea, sufragista (AEB)
# [[Taneko Suzuki]] zientzilaria eta ikertzailea (Japonia, 1926-2020)
# [[Gülistan Sönük]] politikaria (Kurdistan, 1993)
# [[Margarita Torres]] historialaria (León 1969)
# [[Hai Yan]] ekintzailea, idazlea (Txina 1954)
# [[Maria Pilar Perea Sabater]] filologoa (Bartzelona 1960)
# [[Melani García]] abeslaria (Valentzia 2007)
# [[María Luisa Cava de Llano Carrió]] legelaria, politikaria (Bartzelona 1948)
# [[Azahara Palomeque Recio]] kazetaria, idazlea, poeta (Kordoba 1986)
# [[Mirela]] abeslaria (Madril 1990)
# [[Alejandra Kindelán]] ekonomialaria (Venezuela 1971)
# [[Zina%C3%ADda Ierm%C3%B3lieva]] mikrobiologoa (Errusia, 1898-1974)
# [[Marie Pascale Osterrieth|Marie-Pascale Osterrieth]] Belgikako antzerki- eta zinema-zuzendari eta produktorea (Basoko, 1956)
# [[Charo Garaigorta]] artista (Coruña 1961)
# [[Anna Caballé Masforroll]] idazlea (Bartzelona 1954)
# [[Lydia Flood Jackson]] enpresaburua, sufragista (AEB 1862-1963)
# [[Mar%C3%ADa de los %C3%81ngeles Cardona Florit]] botanikaria (Menorca-Bartzelona, 1940-1991)
# [[Pacita Abad]] margolaria (Filipinas, 1946-2004)
# [[Lida Abdul]] artista (Afganisgtan, 1973)
# [[María Izquierdo (margolaria)|Maria Izquierdo (margolaria)]] (Mexiko, 1902-1955)
# [[Aina Garcia-Carbó]] poeta (Castelló, 1993)
# [[Kathleen Norris]] eleberrigilea, aktibista, (AEB )
# [[Emily Arnesen]] zoologoa (Norvegia, 1867- 1928)
# [[Laura Marling]] folk abeslaria (Erresuma Batua, 1990)
# [[Amalia Eriksson]] merkataria, asmatzailea (Suedia 1824- 1923)
# [[Ada Kariakoa]] satrapa (Turkia, K.a IV. Mendea-K.a 326)
# [[Artemisia II.a Kariakoa]] satrapa (TurkiaK.a 410-K.a)
# [[Linda Kasabian]] Manson familiakoa (AEB 1949-2023)
# [[Patricia Krenwinkel]] hiltzailea, Manson familiakoa (AEB 1947)
# [[Mary Brunner]] hiltzaile kidea, Manson familiakoa (AEB 1943)
# [[Rosa Navarro Durán]] filologoa, idazlea, irakaslea (Girona 1947)
# [[Young Miko]] rap abeslaria, futbolari ohia (Puerto Rico 1997)
# [[Brequette Cassie]] abeslaria, dantzaria (Hegoafrika/Madril 1984)
# [[Lorena Gómez (abeslaria)]] (Lleida 1986)
# [[Ruth Lorenzo]] abeslaria (Murtzia 1982)
# [[Roser Batlle]] Catalunyako pedagogoa (Bartzelona 1954)
# [[Henriette Delamarre de Monchaux]] geologoa, paleontologoa (Frantzia, 1854-1911)
# [[Jessica Gallagher]] paralinpiar eskiatzailea, atleta, txirrindularia (Australia 1986)
# [[Claire Keefer]] atleta paralinpiarra (Australia 1995)
# [[Madeleine Hogan]] paralinpiar xabalinlaria (Australia 1988)
# [[Hollie Arnold]] paralinpiar xabalinlaria (EB 1994)
# [[Donna Smith (atleta)]] paralinpiar xabalinlaria, gsaskibaloi jokalaria (Australia 1965-1999)
# [[Julie Russell]] paralinpiar pisu jasotzailea, saskibaloi jokalaria (Australia 1951)
# [[Grace Anozie]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1977)
# [[Lucy Ejike]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1977)
# [[Fatma Omar]] paralinpiar pisu jasotzailea (Egipto 1973)
# [[Josephine Orji]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1979)
# [[Georgianna Offutt]] sufragista eta medikua (AEB)
# [[Sarah Massey Overton]] emakumeen eskubideen aldeko emintzailea (AEB)
# [[Stacey Gillian Abe]] artista garaikidea
# [[Tomie Ohtake]] artista bisuala (Japonia/Brasil 1913-2015)
# [[Maryní Callejo]] musika ekoizle aitzindaria, moldatzailea, piano-jolea, abeslaria (Madril 1944)
# [[Özlem Becerikli]] paralinpiar pisu jasotzailea (Turkia 1980)
# [[Amalia Pérez]] paralinpiar pisu jasotzailea (Mexiko 1977)
# [[Olivia Breen]] paralinpiar atleta (Gales 1996)
# [[Sophie Hahn]] paralinpiar atleta (EB 1997)
# [[Verônica Hipólito]] paraliniar lasterkaria (Brasil 1996)
# [[Tara (abeslaria)]] (Coruña 1950)
# [[Ángela Carrasco]] abeslaria (Dominikar Errepublika 1951)
# [[La Dama]] abeslaria (Sevilla 1986)
# [[Mónica Naranjo]] abeslaria (Girona 1974)
# [[Virgínia Leone Bicudo]] soziologoa, psikoanalista (Brasil 1910-2003)
# [[Katherine Reed Balentine]] sufragista (AEB,1875-1934)
# [[Anna M. Morrison Reed]] egunkari eta aldizkaria fundatzailea (AEB, 1849-1921)
# [[Albertine Sarrazin]] idazlea (Frantzia,
# [[Isabelle Anguelovski]] ekologoa, ikertzailea (REims, 1978)
# [[Aina Garcia-Carbó]] poeta (Castelló de la Plana, 1993)
# [[Amalia de Llano]] idazle eta aristokrata (Espainia, 1822-1874)
# [[Edith Farkas]] meteorologoa, ikertzailea (Hungaria-Zeelanda Berria, 1921-1993)
# [[Kimberlé Williams Crenshaw]] abokatua, irakaslea, feminista (AEB 1959)
# [[Beatrice Duodu Owusu]] kazetaria (Ghana 1964)
# [[Agnes Sj%C3%B6berg]] albaitaria (Finlandia, 1888-1964)
# [[Olga Rodriguez]] kazetaria (León 1975)
# [[Jessica Abel]] komikigilea (AEB 1969)
# [[Zillah Branco]] aktibista ( Brasil 1936)
# [[Jaldia Abubakra]] ekintzailea (Palestina/Espainia 1967)
# [[Mònica Bernabé Fernández]] kazetaria (Bartzelona 1972)
# [[Pilar Albajar]] argazkilaria (Huesca 1948)
# [[Selina Solomons]] sufragista (AEB 1862- 1942)
# [[Ellen Clark Sargent]] sufragista (AEB 1826-1911)
# [[Pepa Aurora]] idazlea (Kanariak, 1946)
# [[Pino Betancor Alvarez]] idazlea (Kanariak, 1928-2063)
# [[Andrea Abreu]] idazlea (Kanariak, 1995)
# [[Casilda Rodrigáñez]] idazlea (Madril 1945)
# [[Miryan Rivera]] zientzialaria (Ekuador XX. mendea)
# [[Ana Estrella Santos]] dialektologoa (Ekuador XX.mendea)
# [[Kristina Suediakoa (1943)]] printzesa
# [[Nathalie Sayn-Wittgenstein-Berleburg]] printzesa, zaldi-doman aditua (Danimarka 1975)
# [[Marleen Haboud]] hizkuntza ikerlaria (Ekuador 1954)
# [[Gilda Guerrero Salgado]] kazetaria (Ekuador XX. mendea)
# [[María Carbonell Sánchez]] pedagogoa (Valentzia 1852-1926)
# [[Loren MacIver]] margolaria (AEB 1909-1998)
# [[Carin Bondar]] biologoa (Kanada 1975)
# [[Kamal Ranadive]] ikertzaile biomedikoa (India, 1917-2001)
# [[Mary Wood Swift]] sufragista (AEB 1841-1927)
# [[Naomi Anderson]] sufragista (AEB 1843-1899)
# [[Elvire De Cock]] ilustratzailea eta komikigilea (Belgika, 1979)
# [[La Galera kartzela]] emakumeen espetxea (Alcala de Henares, XX. - XXI. mendea)
# [[Malagako emakumeen kartzela zaharra]] (Malaga, 1937-1954)
# [[Can Salesko kartzela]] emakumeen kartzela (Palma, 1936-1943)
# [[Joan Feynman]] astrofisikaria (AEB, 1927-2020)
# [[Catherine Beaunez]] Frantziako prentsa-marrazkilaria eta komikigilea (Juigné-sur-Sarthe, 1953)
# [[Maria Vaquer Moll]] jostuna eta feminista espetxeratua (Eivissa, 1902-1982)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''urria''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Beatriz Akizu Aizpiri]] '''SORTUA''' Eusko Ikaskuntzako arlo sozio-politiko, dibertsitate eta kohesioko koordinatzailea (Soraluze, 1969)
# [[Onintze Villanueva Goikoetxea]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea, dantzazalea, dantza-irakaslea (Mexiko, 1955)
# [[Belen Urutxurtu]] ef-- '''SORTUA''' txistularia, eskultorea eta Arte irakaslea (Berriz, 1960)
# [[Julene Etxenike]] --ef '''SORTUA''' mendizale aitzindaria (Irun, 1943-2023)
# [[Beatriz Gámiz Mata]] ----'''SORTUA''' kriminologoa, politikaria eta alkatea (Ermua, 1983)
# [[Resurrección Martínez Sánchez]] efef '''SORTUA''' 36ko gerran eraildako maistra (Errioxa, 1898-1936)
# [[Consolación Martínez Sánchez]] '''SORTUA''' 36ko gerran eraildako maistra (Errioxa, 1896-1936)
# [[Teresa Velasco Soto]] '''SORTUA''' zigarrogilea, politikaria (Errioxa, 1902-?)
# [[Felisa Vidorreta Miruri]] '''SORTUA''' maistra fusilatua (Errioxa, 1890-1936)
# [[Mercedes López Cotarelo]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Irun, 1914 - Lesaka, 1936)
# [[Leire Retegi Fernández]] '''SORTUA''' txistularia eta txistu irakaslea da (Leitza, 2002)
# [[Luciana Larreategi Arizaga]] '''SORTUA''' (Eibar, Gipuzkoa, 1912-2003)
# [[Lloy Galpin]] sufragista, idazlea (AEB, 1877-1935)
# [[Ana María Cuervo]] biokimikaria (Bartzelona 1966)
# [[Marta Pujol Ferrusola]] arkitektoa (Bartzelona 1959)
# [[Glenna Cabello]] politologoa, kontsul (Venezuela 1959)
# [[Margaret Leahy]] aktorea (EB 1902-AEB 1967)
# [[Norma Talmadge]] aktorea (AEB 1894-1957)
# [[Constance Talmadge]] aktorea (AEB 1898-1973)
# [[Natalie Talmadge]] aktorea, gidoilaria (AEB 1996-1969)
# [[Cátia Montes]] gizarte hezitzailea, suhiltzailea, ijitoa (Portugal ?)
# [[Toya Prudêncio]] hezitzailea, aktibista, ijitoa (Portugal ?)
# [[Maria Gil]] aktore, aktibista, ijitoa (Portugal 1972)
# [[Estelle Faye]] idazle eta aktore frantsesa (1978)
# [[Rose Morgan French]] sufragista (AEB, 1859-1929)
# [[Ana María Pascual-Leone]] zientzialaria eta farmazialaria (Valentzia, 1930)
# [[Nellie Blessing Eyster]] irakaslea, kazetaria, idazlea (AEB, 1836-1922)
# [[Eileen Chang]] idazlea (Txina 1920-AEB 1995)
# [[Ascensión Marcos]] farmazialaria, ikertzailea (Espainia XX. mendea)
# [[Mririda n'Ait Attik]] poeta amazigea (Maroko 1900-1940)
# [[Maisie Peters]] kantautorea (EB 2000)
# [[Rachel Brosnahan]] aktorea (AEB 1990)
# [[Elaine May]] aktorea (AEB 1932)
# [[Carla Quílez]] aktorea (Bartzelona 2008)
# [[Tita Parra]] kantautorea (Txile 1956)
# [[Alexia Greziakoa]] printzesa (Grezia 1965)
# [[Teodora Greziakoa]] aktorea, printzesa (EB 1983)
# [[Olinpia Greziakoa]] modeloa, printzesa (AEB 1996)
# [[Marie-Chantal Greziakoa]] diseinatzailea, enpresaburua, printzesa (EB 1968)
# [[Marthe Gautier]] pediatra, ikertzailea (Frantzia, 1925-2022)
# [[Mar%C3%ADa Mullerat i Bassedas]] maistra, hezkuntza berezian espezializatua (Catalunya 1903 - 1993)
# [[Rita Harradence]] biokimikaria (Australia, 1915-2012)
# [[Nora Stanton Blatch Barney]] ingeniari zibila (AEB, 1883-1971)
# [[Flora Wambaugh Patterson]] mikologoa (AEB, 1847-1928)
# [[Jhamak Ghimire]] idazlea (Nepal, 1980)
# [[Mireille Havet]] idazlea (Frantzia, 1898-1932)
# [[Montserrat Villar Gonzalez]] idazlea (Ourense 1969)
# [[Regina Orozco]] aktorea (Mexiko, 1964)
# [[Jesusa Rodríguez|Jesusa Rodriguez]] aktorea, antzerki zuzendaria (Mexiko, 1955)
# [[Astrid Hadad]] aktorea (Mexiko, 1957)
# [[Julieta Egurrola]] aktorea (Mexiko, 1953)
# [[Elisa Izaurralde|Elisa_Izaurralde]] biokimikaria molekularra (Uruguai,
# [[Céline Bessière]] soziologoa (Frantzia, 1977)
# [[Cristina Pacheco]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1941-2023)
# [[Susana Chavez-Silverman]] idazlea (AEB, ?)
# [[Cristina Lafont]] filosofoa (Valentzia, 1963)
# [[Fumiko Enchi]] idazlea (Japonia 1905-1986)
# [[Pilar Roig Picazo]] ikertzailea (Valentzia 1949)
# [[Isabella Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 2007)
# [[Josephine Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 2011)
# [[Irene Greziakoa]] printzesa (Hegoafrika/ Espainia 1942)
# [[Pia Getty]] film ekoizlea, zuzendaria (AEB 1966)
# [[Benedikte Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 1944)
# [[Alexandrine Danimarkakoa]] erregina (Alemania 1879- Danimarka 1952)
# [[Carolina Matilde Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 1912-1995)
# [[Viktoria Luise Prusiakoa]] printzesa (Alemania 1892-1980)
# [[Rocío Muñoz Morales]] aktorea, aurkezle, modeloa (Madril 1988)
# [[Mary Prince]] idazlea eta esklabua (Bermudak...)
# [[Edith M. Flanigen]] kimikaria (AEB, 1929)
# [[Margaret Fulton]] kazetari gastronomikoa (1924-2009)
# [[Claudia Actea]] esklaboa (Anatolia 40-I. mendea)
# [[Cándida Jiménez Huelva]] esklabo askatua (Angola, 1845 Huelva, 1951)
# [[Rosalia Gómez]] esklabo askatua (Tenerife, 1801-1874)
# [[Elena Conti]] biokimikaria eta biologoa (Italia, 1967)
# [[Edith Pechey]] medikua (EB 1845-1908)
# [[Catherine Raisin]] geologoa (Erresuma Batua, 1855-1945)
# [[Winifred Starr Dobyns]] sufragista (AEB, 1886-1963)
# [[Mary Roberts Coolidge]] sufragista (AEB, 1860-1945)
# [[María Bueno Castellano]] artista (Malaga, 1976)
# [[Rukhmabai]] medikua (India 1864-1955)
# [[Valérie Mangin]] Frantziako komiki-gidoilaria (Nancy, 1973)
# [[Kamala Sohonie]] biokimikaria (India, 1911-1998)
# [[Cy Jung]] idazlea (Frantzia,
# [[Elula Perrin]] idazlea (Frantzia
# [[Anandi Gopal Joshi]] Indiako 1. medikuetako bat (1865-1887)
# [[Agnieszka Osiecka]] poeta, kazetaria (Polonia 1936-1007)
# [[Jeanette Winterson]] idazlea (EB 1959)
# [[Shelagh Delaney]] antzerkigilea, gidoilaria (EB 1938-2011)
# [[Madeleine Suediakoa]] printzesa (Suedia 1982)
# [[Carina Axelsson]] printzesa, modeloa, idazlea (AEB Aguil1968)
# [[Ingeborg Danimarkakoa (1878-1958)]] printzesa (Danimarka 1878-Suedia 1958)
# [[Susie Orbach]] psikoanalista, idazlea (EB 1946)
# [[Doris Duke]] filantropoa , baratzezaina, arte bildumagilea (AEB 1912-1993)
# [[Silvia Laplana]] metereologoa (Bartzelona 1984)
# [[Eva Cosculluela]] kultur kazetaria (Zaragoza 1972)
# [[Pilar Sanjurjo]] metereologoa (Coruña 1942-2022)
# [[Fanny Dalle-Rive]] Frantziako komikigilea (1976)
# [[Emma_Lira]] kazetaria, idazlea eta bidaiaria (Madril 1971)
# [[Mariana Álvarez Bollo Carretero]] pedagogoa eta idazle espainiarra (Zamora, 1866 - 1946)
# [[Margherita Piazzola Beloch]] matematikaria (Italia, 1879-1976)
# [[Mary Ryerson Butin]] medikua (AEB, 1857-1944)
# [[Zabel Yesayan]] idazlea (Armenia 1878-1943)
# [[Eva Carter Buckner]] sufragista, poeta eta konpositorea (1861-1946)
# [[Hélia Correia]] idazlea (Portugal, 1949)
# [[Isabela Figueiredo]] idazlea (Portugal, 1963)
# [[Teresa Imízcoz Beunza|Teresa Imizcoz Beunza]] idazlea (Iruñea, 1965)
# [[Oriana Méndez|Oriana Mendez]] idazlea (Vigo, 1974)
# [[Esperanza Aguilà Ducet|Esperanza Aguila Ducet]] idazlea (Bartzelona, 1951)
# [[Maud Ankaoua]] enpresa kudeatzailea (Frantzia, 1971)
# [[Lucia Pietrelli]] idazlea (Italia/Mallorca 1984)
# [[María Jaén]] idazlea, gidoilaria (Sevilla 1962)
# [[Antonia Bardolet]] idazlea (Bartzelona 1877- 1956)
# [[Dolors Miquel]] idazlea (LLeida 1960)
# [[Míriam Ferradáns]] idazlea (Pontevedra 1960)
# [[Rosa Fabregat]] idazlea (LLeida 1933)
# [[Ingrid Guardiola Sánchez]] film zuzendaria, saiakeragilea (Girona 1980)
# [[Almudena Arteaga]] idazlea (Madril 1967)
# [[Alana S. Portero]] idazlea (Madril 1967)
# [[Maria Antònia Salvà]] poeta (Mallorca 1869-1958)
# [[Maribel Medina]] idazlea eta kultura kudeatzailea (Iruñea, 1969)
# [[Gabrielle Réval]] idazlea (Frantzia,
# [[Martine Roffinella]] idazlea (Frantzia,
# [[Bertha Hernández]] idazlea, politikaria, 1. dama (Kolonbia 1907-1993)
# [[May Borraz]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1966)
# [[Eva Yárnoz]] poeta, artista (Iruñea 1975)
# [[Emilia Salvador]] ikertzailea, idazlea (Zaragoza 1938)
# [[Beatriz Giménez de Ory]] poeta (Madril 1972)
# [[Gema Nieto]] idazlea (Madril 1981)
# [[Mariona Cabassa]] ilustratzailea (Bartzelona 1977)
# [[Mada Carreño]] idazlea, kazetaria (Zamora 1914- Mexiko 2000)
# [[Nicolasa Helguero Alvarado]] poeta, moja, noblea (Palentzia 1719- Burgos 1805)
# [[Sheila Elorza]] futbolaria (Zaratamo 1996)
# [[Suceso Luengo]] maistra, idazlea (Zamora 1884-? 1931)
# [[Yvonne Blake]] jantzi-diseinatzailea (EB 1940-Madril 2018)
# [[Ruth Chepngetich]] atleta, maratoilaria (Kenya 1994)
# [[Salome Lang]] atleta, gorako jauzilaria (Suitza 1997)
# [[Salomé Kora]] atleta, 100m (Suitza 1994)
# [[Vicky Calavia]] zinegilea (Zaragoza 1971)
# [[Marisol Aznar]] aktorea, gidoilaria, abeslaria (Zaragoza 1972)
# [[Emilia Baylo]] dantzaria, koreografoa, irakaslea (Lleida 1946-Zaragoza 2022)
# [[Natividad Zaro]] aktorea, gidoilaria (Zaragoza 1901-Madril 1978)
# [[Marta Marín-Dòmine]] idazlea, dokumetalgilea (Bartzelona 1959)
# [[Uliana Semionova]] saskibaloi jokalaria (Letonia 1952)
# [[Maria do Rosário Pedreira]] idazlea (Portugal 1959)
# [[Reyes Calderon]] idazlea, ekonomialaria, irakaslea (Valladolid 1961)
# [[Paloma Sánchez-Garnica]] idazlea (Madril, 1962)
# [[Ann Scott]] idazlea (Frantzia, 1965)
# [[Chiquinha Gonzaga]] musikaria, konpositore, pianista eta orkestra zuzendaria (Brasil, 1847 - 1935)
# [[Giannina Arangi-Lombardi]] sopranoa (Italia, 1891-1951)
# [[Gilda dalla Rizza]] sopranoa (Italia, 1892-1975)
# [[Magda Olivero]] sopranoa (Italia 1910-2014)
# [[Lucy Tejada]] artista, margolaria (Kolonbia 1920-2011)
# [[Claudia Muzio]] sopranoa (Italia, 1889-1936)
# [[Toti Dal Monte]] sopranoa (Italia, 1893-1975)
# [[Maria Caniglia]] sopranoa (Italia, 1905-1979)
# [[Ebe Stignani]] mezzosopranoa (Italia, 1903-1974)
# [[Violet King Henry]] abokatua (Kanada, 1929-1982)
# [[Tòni Escala]] idazlea (Lleida 1961)
# [[Teresa Azpiazu Paul]] idazlea, irakaslea, politikaria (Cádiz 1862-Málaga 1949)
# [[Luisa Josefina Hernández]] idazlea, irakaslea (Mexiko 1928-2023)
# [[María Asúnsolo]] mezenas, galerista, modelo (AEB 1904-Mexiko 1999)
# [[María Jose Escrivà]] idazlea, poeta (Valentzia 1968)
# [[Meritxell Gené]] kantautorea, poeta (Lleida 1986)
# [[Marià Manent]] poeta, memorialista (Bartzelona 1898-1988)
# [[Marysa Navarro Aranguren]] idazlea, historilaria (Nafarroa 1934)
# [[Esther Novalgos Laso]] idazlea (Errioxa 1942)
# [[Susi Alvarado]] idazlea, antzerki zuzendaria (Kanariak 1960)
# [[Anna Tsing]] antropologoa (AEB, 1950)
# [[Ana Bernal Triviño]] kazetaria eta ikertzailea (Malaga, 1980)
# [[María Francisca Díaz-Carralero Rodelgo]] poeta itsu inprobisatzailea (Ciudad Real 1818-1894)
# [[Sanmao]] idazlea (Txina 1943-1991)
# [[Ana Cristina Herreros Ferreira]] idazlea, ahozko kontalaria (Leon 1965)
# [[Monika Zgustová]] idazlea, itzultzailea (Txekia 1957)
# [[Juana Dolores]] abeslaria, aktorea (Bartzelona 1992)
# [[Valeria Castro (abeslaria)]] kantautorea (Kanariak 1999)
# [[Maria Morera Colomer]] aktorea, abeslaria Girona 2003)
# [[Laura Jou]] antzerki irakaslea, film zuzendaria (Batzelona 1969)
# [[Emakumeen Ospearen Aretoa Coloradon]] aretoa eta saria (Colorado 1965)
# [[Frederika Hannoverkoa]] Greziako erregina ezkontidea (Alemania 1917 – Madril 1981)
# [[Isabel Stilwell]] kazetaria eta idazlea (Portugal)
# [[Maria Xosé Queizán]] idazlea (Galizia, 1939)
# [[Liliana Felipe]] abeslaria, sopranoa (Agentina-Mexiko, 1954)
# [[Zinka Milanov]] sopranoa (1906-1989)
# [[Rosa Ponselle]] sopranoa (AEB, 1897-1981)
# [[Milka Ternina]] sopranoa (Kroazia, 1863-1941)
# [[Geraldine Farrar]] sopranoa (Alemania, 1882-1967)
# [[Lilli Lehmann]] sopranoa (Alemania, 1848 - Berlin, 1929)
# [[Olive Fremstad]] mezzosoprano (Suedia , 1871-AEB,1951)
# [[María Jesús Jabato]] idazlea (Burgos, 1959)
# [[Brenda Navarro]] idazlea (Mexiko, 19982)
# [[Maud Tabachnik]] idazlea (Frantzia, 1938)
# [[Alejandrina_Gessler]] Andaluziako margolaria (Cadiz, 1831 - Paris, 1907)
# [[Rita Ferro]] Portugaleko idazlea (Lisboa, 1955)
# [[Dolors Marín Silvestre]] Kataluniako historialaria (Hospitalet de Llobregat, 1957)
# [[Almudena Campuzano Jimenez de Aldasoro]] idazlea (Santander, 1996)
# [[Dora Vázquez]] idazlea (Ourense, 1913.2010)
# [[Ana Acuña]] idazlea eta ikertzalea (Marin, 1971)
# [[Josefina Cardona i Bosch]] poeta (Valentzia,1957-2022)
# [[Joan Beauchamp Procter]] zoologoa (Erresuma Batua, 1897-1931)
# [[Adela Figueroa]] biologoa, aktibista eta idazle galiziarra (Lugo, 1948)
# [[Mary Blair]] artista, ilustratzailea, (AEB, 1911-1978)
# [[Rita Taborda Duarte]] Portugaldar idazle eta irakaslea (Lisboa, 1973)
# [[Fedora Barbieri]] mezzosopranoa (Trieste, 1920ko- Florentzia, 2003)
# [[Anita Cerquetti]] soprano (Montecosaro, 1931ko apirilaren 13a - Perugia, 2014ko urriaren 11) Italiako soprano dramatiko
# [[Leyla Gencer]] sopranoa (Istanbul, 1928ko- Milan, 2008ko)
# [[Maria Stader]] sopranoa (Budapest, 1911- Zurich, 1999ko)
# [[Tereska Torrès]] idazlea (Paris, 1920-2012)
# [[Marta G. Franco]] kazetari eta ekintzailea (Espainia, )
# [[Josefa Alfaro de Ocampo]] kazetaria, idazlea eta atzerkigilea (Sevilla, XIX-XX)
# [[Milagros Duque Vallejo]] alkatea (Berantevilla, 1941)
# [[Maria Perpinyà i Sais]] idazlea (Katalunia, 1901-1994)
# [[Mercè Vila i Reventós]] idazlea ([[Bartzelona]], [[1902]] - ?)
# [[Arancha Nogueira]] poeta ([[Ourense]], [[1989|1989ko]]
# [[Geneviève Pastre]] idazle, poeta, militantea
# [[Élodie Petit]] poeta eta performena
# [[Narcisa Freixas|Narcisa Freixas i Cruells]] margolaria, eskultorea eta konpositorea (Sabadell – 1859 – Bartzelona, 1926)
# [[Rexina Vega|Rexina Rodriguez Vega]] literatura idazlea, itzultzailea eta ikertzailea da. (Vigo, 1966)
# [[Eva Balaguer-Cortés López]] idazlea (Zaragoza, 1965)
# [[Rita Taborda Duarte]] idazlea (Lisboa, 1973)
# [[Cristina Carvalho]] idazlea (Portugal, 1949)
# [[An Alfaya]] idazlea (Galizia, 1964)
# [[San Luisko kondesa]] idazlea (Murtzia, 1884-Madril, 1929)
# [[Montserrat Aguer Teixidor]] filologoa eta idazlea (Figueres, 1963)
# [[María Rosa de Madariaga]] historialaria (Madril, 1937-2022)
# [[Asima Chatterjee]] botanikaria, kimikaria (India, 1917-2006)
# [[Alicia Fernández Rodríguez]] poeta (Galizia, 1987)
# [[Coloma Rosselló i Miralles]] idazlea (Palma, 1871 - i1955)
# [[Walda Pla i Rosés]] eleberrigilea (Maresme, 1913ko- Badalona, 2014)
# [[Maria Fullana i Montoro]] idazlea(Valentzia, 1958) poeta, narratzaile, itzultzaile eta irakasle ohia
# [[Susana Prieto]] idazlea eta gidoigilea (Puebla de Sanabria, Zamora, 1962)
# [[Isabel Thorne]] medikua, emakumeen eskubideen aldeko ekinzailea (Londres, 1834-1910)
# [[María Gertrudis Hore|Maria Gertrudis Hore]] poeta (Cadiz, 1742 -1801) eko abuztuaren 9a)
# [[Katherine Esau]] botanikaria (Ukrania-AEB, 1898-1997)
# [[Elizabeth Stern]] patologoa (Kanada-AEB, 1915-1980)
# [[Josefina Solsona i Querol]] idazlea (Bartzelona, 1907-1960)
# [[Tamara Andrés]] idazlea (Pontevedra, 1992)
# [[Enriqueta Muñiz]] idazlea, kazetaria eta itzultzailea (Madril, 1934– Buenos Aires, 2013)
# [[Blanca Mira]] eleberrigilea (Jumilla, Murtzia, 1989)
# [[Kei Okami]], medikua (Japonia, 1859 - 1941)
# [[Edinburgoko zazpiak]]
# [[Diana Maff%C3%ADa]] filosofoa eta aktibista (Argentina, 1953)
# [[Carmen Moreno Pérez|Carmen Moreno]] idazlea (Cádiz, 1974)
# [[Marie-Hélène Lafon]] irakasle atxikia eta idazlea (Aurillac, Cantal, Frantzia, 1962) irakasle atxikia eta idazlea
# [[Gaëlle Heureux]] idazlea eta irratiko kronista (Bourg-en-Bresse, Frantzia, 1970)
# [[Matilda Chaplin Ayrton]] medikua (Honfleur, Frantzia, 1846 - 1883ko uztailaren 19a)
# [[Carolina Amaya]] kazetaria (El Salvador)
# [[Isabella W. Blaney]] aktibista, sufragista (AEB)
# [[Fatima Ouassak]] saiakeragilea, hizlaria, politika publikoetako aholkularia eta militante ekologista, feminista eta arrazakeriaren aurkakoa ((Rif, Maroko, 1976)
# [[Helen Evans]] medikua (Irlanda, 1833-1903)
# [[Shin Saimdang]] artista, idazle, kaligrafo eta poeta (Korea, 1504-1551)
}}
'''Berriak 2024''' ('''iraila''')
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[María Fernández García]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (León,1884-Derio,1937)
# [[Juana Abascal Nicolás]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Castro Urdiales, 1908-Derio, 1938)
# [[Elvira Martínez Porres]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Santurtzi, 1883-Derio, 1937)
# [[Conchita Portu Etxeberria|Conchita Portu Exeberria]] '''SORTUA''' irakaslea, zinegotzia, historialaria (Hondarribia, 1943-2017)
# [[Severina Sagarzazu Martínez|Severina Sagarzazu]] '''SORTUA''' arrain-saltzailea (Hondarribia, 1911-1994)
# [[Joxepa Darceles Bengoetxea]] '''SORTUA''' emagina (Hondarribia, 1888-1972)
# [[Merche Gallardo Carrillo]] '''SORTUA''' Saturrarango emakumeen kartzelan jaioa (Mutriku, 1940)
# [[Loli Prieto Arana|Loli Prieto]] '''SORTUA'''kirolaria (Hondarribia, 1943-2019)
# [[Lupe Artola Cornú]] '''SORTUA''' frantses eta euskara irakaslea (Hondarribia, 1945)
# [[Nieves Alza Castillo]] '''SORTUA''' saskibaloi joka laria eta bultzatzailea (Hondarribia, 1954)
# [[Ixabel Alkain Etxeberria|Isabel Alkain]] '''SORTUA''' irakaslea, alardeko kapitaina, bidaiaria (Hondarribia, 1961)
# [[Arantza Mariskal Balerdi]] '''SORTUA''' Dokumentazio eta liburutegi arduraduna (Hondarribia, 1967)
# [[Teresa Gorria Arrizabalaga]] '''SORTUA''' maistra (Hondarribia, 1836-1905)
# [[Jasone Miranda-Bilbao]] '''SORTUA''' artista (Bilbo, 1964)
# [[Rafaela Baigorri Ibañez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran Madril Ventas espetxean hila (Mañeru, 1892-Madril, 1943)
# [[Rufina Chocarro Villar]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Allo, 1891-Erreniega, 1936)
# [[Amada Morentín Roldán]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Lodosa, 1910-Deierri, 1936)
# [[Felipa del Pueyo Ruiz]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Tarazona, 1897-Ausejo, 1936)
# [[Bea Lema]] '''SORTUA''' artista, ilustratzaile (Coruña, 1985)
# [[Herminia Domínguez Martínez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran borrokan eraila (Buñuel, 1917-Donostia, 1936)
# [[Esperanza Escribano Martínez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Calahorra, 1881-Azkoien, 1936)
# [[Marian Fernández]] '''SORTUA''' zinemagilea (Iruñea, 1974)
# [[Pilar Fernández Rodríguez]] '''SORTUA''' langilea, 36ko gerran fusilatua (Tudelilla, 1891-Azkoien, 1936)
# [[Carmen Gurrea Fernández]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Alfaro, 1921- Azkoien, 1936)
# [[Dolores Gurrea Fernández]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Alfaro, 1919- Azkoien, 1936)
# [[Gabriela Lorente Sáenz]] '''SORTUA''' etxekoandrea 36ko gerran fusilatua (Calahorra, 1878-Azkoien, 1936)
# [[Lucia Maeso Bergé]] '''SORTUA''' futbol-atezaina (Palentzia 2006)
# [[María Castejón Leorza]] '''SORTUA''' historialaria, zinema-kritikaria (Lizarra, 1975)
# [[Luisa Lasheras Royo]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Cortes, 1912-Gallur,1936)
# [[Nicomedes Marañon Orio|Nicomedes Marañón Orio]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Viana, 1898-Logroño, 1936)
# [[Martina Martínez Bueno]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Buñuel, 1873-Magallón, 1936)
# [[Rosa Zufia Sanz]] '''SORTUA''' kazetaria eta zinemagilea (Tutera, 1958)
# [[Meg Connery]] sufragista (Irlanda, 1879-1958)
# [[Rebekka Haase]] 2024ko Udako Olinpia r Jokoetako dominaduna (Alemania, 1993)
# [[Salwa Eid Naser]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Nigeria, 1998)
# [[Gina Lückenkemper]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Alemania, 1996)
# [[Fatima Surayya Bajia]] idazlea (Pakistan, 1930-2016)
# [[Phoebe Starfield Leboy]] biokimikaria, aktibista (AEB, 1936-2012)
# [[Muriel Barbery]] idazlea (Maroko, 1969)
# [[Ruperta Bautista]] idazle tzotzila (Mexiko, 1975)
# [[Anna Thynne]] itsas zoologoa (Erresuma Batua, 1806-1866)
# [[Loung Ung]] idazlea eta ekintzailea (Kanbodia, 1970)
# [[Elena Cánovas]] antzerkigilea, antzerki zuzendaria, gizarte laguntzailea (Madril 1955)
# [[María Luisa Moneró]] aktorea, kupletista (Madril 1889-1982)
# [[María Jesús Valdés]] aktorea, ahots aktorea (Madril 1927-2011)
# [[Nuria Torray]] aktorea (Bartzelona 1934-Madril 2004)
# [[Alejandra Torray]] aktorea, ahots-aktorea (Madril 1968)
# [[Mercedes Barranco]] aktorea (Bartzelona 1899-Madril 1957)
# [[Julia Martínez]] aktorea (Santander 1931)
# [[María Massip]] aktorea (Albacete 1942- Madril 2002)
# [[Queta Claver]] aktorea (Valentzia 1932- Madril 2003)
# [[Anita Martos]] aktorea, irakaslea (Uruguai 1893- Madril 1953)
# [[Debbie_Brill]] atleta (Kanada, 1953)
# [[Aya Kōda]] eleberrigilea eta saiakeragilea (Japonia, 1904-1990)
# [[Vera de Spinadel|Vera de Spinabel]] matematikaria (Argentina, 1929-2017)
# [[Laetitia Colombani]] idazlea (Frantzia, 1975)
# [[Gloria González Aseguinolaza]] biologoa
# [[Ángeles Mora]] idazlea (Kordoba 1952)
# [[Olive Oatman]] esploratzaile bahitua (AEB 1837-1903)
# [[Rebecca Cheptegei]] atleta (Uganda 1991-2024)
# [[Betty Harris (zientzialaria)]] kimikaria (AEB 1940)
# [[Marie-Béatrice de Baye]] poeta (Frantzia 1859-1928)
# [[Nelly Alard]] aktorea, gidoilaria (Frantzia 1960)
# [[María Topete]] espetxe-funtzionarioa (Espainia 1900-2000)
# [[Constance Reid]] idazlea, matematika dibulgatzailea (AEB, 1918-2010)
# [[Flossie Wong-Staal]] birologoa (Txina-AEB, 1947-2020)
# [[Lucía Caram]] moja aktibista (Argentina/Katalunia 1966)
# [[Magda Roger]] aktorea (Espainia XX. mendea)
# [[Patricia H. Clarke]] kimikaria (EB 1919-2010)
# [[Lila Azam Zanganeh]] idazlea (Paris 1976)
# [[Brigitte Aubert]] idazlea (Cannes 1956)
# [[Simone de Saint-Exupéry]] idazlea (Frantzia 1898-1978)
# [[Marie-Madeleine de Saint-Exupéry]] idazlea (Fratzia 1897-1926)
# [[Teresa Herrera]] filantropoa (Coruña 1712-1791)
# [[Stephanie Beacham]] aktorea (EB 1947)
# [[Ana Maria Vidal]] aktorea (Madril 1944)
# [[Tina Sainz]] aktorea (Madril 1945)
# [[Mari Carmen Yepes]] aktorea (Bartzelona 1942-Madril 2015)
# [[Laly Soldevila]] aktorea (Bartzelona 1933-Madril 1979)
# [[Ángeles Martín]] aktorea, aurkezlea (Madril 1968)
# [[Luisa Rodrigo]] aktorea (Madril 1901-1986)
# [[Mariam Budia]] idazlea, antzerkigilea (Errioxa 1970)
# [[Casey Wilson]] aktorea, komediantea (AEB 1980)
# [[Violetta Villas|Violeta Villas]] abeslaria (Polonia, 1938-2011)
# [[Feliza Bursztyn]] eskultorea (Kolonbia 1933- Paris 1982)
# [[Maria Barrientos]] sopranoa (Bartzelona 1884- Lapurdi 1946)
# [[Eileen Kramer]] dantzaria, koreografoa (Australia 1914)
# [[Antisa Khvichava]] 132 urte bizi izanaren erreklamatzailea (Georgia 1880-2012)
# [[Besse Cooper]] ehun urteduna, maistra, sufragista (AEB 1879-2009)
# [[Sahan Dosova]] ehun urteduna (Kazakhstan 1879?-2009)
# [[Maria Olivia da Silva]] ehun urteduna (Brasil 1880?-2010)
# [[Tomiko Itooka]] ehun urteduna, zaharrena (Japonia 1908-)
# [[Fusa Tatsumi]] ehun urteduna, zaharrena (Japonia 1907-2023)
# [[Pilar Serra]] erakusketa-komisarioa (Zaragoza, XX. mendea)
# [[Concha García (artista)]] eskultorea (Santander 1960)
# [[Susanna Rafart]] idazlea (Girona 1962)
# [[Florence Hedges]] botanikaria (AEB, 1878-1956)
# [[Jeanne Loiseau]] idazlea (Frantzia 1854-1921) Leire
# [[Tahia Halim]] margolaria (Egipto 1919-2003) Isabel
# [[Mercedes Barcha Pardo]] musa, zaintzailea (Kolonbia 1932-2020)
# [[Fanny Mikey]] aktorea, antzerki-zuzendaria (Argentina 1930-Kolonbia 2008)
# [[Nadia Battocletti]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Italia, 2000)
# [[Andreja Leški]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Eslovenia, 1997)
# [[Alice Bellandi]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Italia, 1998)
# [[Mathilda Hodgkins-Byrne]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Londres, 1994)
# [[Gloria Zea]] filosofoa, arte sustatzailea (Kolonbia 1935-2019)
# [[Elena Congost]] atleta paralinpikoa (Bartzelona 1987)
# [[Marta Fernández Infante]] igerilari paralinpikoa (Burgos 1994)
# [[Nuria Marqués ]] igerilari paralinpikoa (Bartzelona 1999)
# [[Virginia Feito]] idazlea (Madril 1988)
# [[María Manjavacas]] kazetaria (Ciudad Real, XX. mendea)
# [[Marta Fernández Vázquez]] kazetaria, idazlea (Madril 1973)
# [[Inmaculada Galván]] kazetaria (Madril 1963)
# [[Marta Reyero]] kazetaria (León 1965)
# [[Fawzia Koofi]] politikaria, aktibista (Afganistan 1975)
# [[Saba Sahar]] film zuzendaria, aktibista (Afganistan 1975)
# [[Blanca Estrella Ruiz Ungo]] maistra eta Clara Campoamor elkartearen sortzaile eta presidentea (1944-2024)
# [[Mayana Itoiz]] ilustratzaile eta komikigile baionarra (1978)
# [[Claire Etcherelli]] idazlea (Frantzia 1941-2023)
# [[Maylis Adhémar]] idazlea, kazetaria (Frantzia 1985)
# [[Françoise Mézières]] fisioterapeuta (Frantzia 1909-1991)
# [[Daisy Roulland-Dussoix]] mikrobiologo molekularra (Suitza 1936– 2014)
# [[Brenda Milner]] neuropsikologoa (Erresuma Batua-Kanada 1918)
# [[Michaela DePrince]] dantzaria (Sierra Leona, 1995-AEB, 2024)
# [[María Ruiz de Burton]] idazlea (Mexiko 1832-AEB 1895)
# [[Blanca Oteyza]] aktorea (Madril 1965)
# [[Rosa Maria Oriol Porta]] bitxigilea, enpresaburua (Bartzelona 1946)
# [[Rocío Delgado]] kazetaria (Pontevedra 1985)
# [[Purificación García]] moda diseinatzailea (Ourense 1952)
# [[Victoria Alonso]] film ekoizlea (Argentina/AEB 1965)
# [[Anna Teixidor Colomer]] kazetaria, historialaria (Girona 1978)
# [[Sara Sorribes]] binaka tenislari brontze olinpikoa (Castelló 1996)
# [[Cristina Bucșa]] binaka tenislari brontze olinpikoa (Moldavia/Kantabria 1998)
# [[Sara Andrés Barrio]] atleta paralinpikoa (Madril 1986)
# [[María Isabel Perelló Doménech]] epailea, Auzitegi Goreneko presidentea (Bartzelona/Coruña 1958)
# [[Mariana Mazzucato]] ekonomialaria (Italia/AEB 1968)
# [[Clara Martínez de Careaga]] magistratua (Madril 1959)
# [[Roser Bach]] epailea (Bartzelona 1964)
# [[Ana Ferrer]] epailea (Madril 1959)
# [[Olga Sánchez Cordero]] epailea (Mexiko 1947)
# [[Margarita Cabello Blanco]] epailea (Kolonbia 1957)
# [[Andrea Muñoz Sánchez]] epailea (Txile 1957)
# [[Zarela Villanueva Monge]] epailea (Costa Rica 1952)
# [[Sue Gray (funtzionarioa)]] politikaria, goi funtzionarioa (EB 1957)
# [[Rocío Sagaón]] aktorea (Mexiko, 1933-2015)
# [[Ana Mérida]] koreografoa (Mexiko, 1922-1991)
# [[Guillermina Bravo]] dantzaria eta koreografoa (1920-2013)
# [[Anna Sokolow]] dantzaria eta koreografoa (1910-2000)
# [[Carmen Herrero Ayllón]] kimikaria, irakaslea (Madril, 1913-1997)
# [[Marie-Michèle Beaufils]] idazlea (Frantzia 1949-2014)
# [[Marie Cosnay]] idazlea (Frantzia 1965)
# [[Columba Dominguez]] aktorea, abeslaria (Mexiko 1929-2014)
# [[Silvia Lemus]] kazetaria (Galizia/Mexiko 1945)
# [[Camila Cañeque]] artista (Bartzelona, 1984-2024)
# [[Carlota Rodr%C3%ADguez de Robles]] kimikaria, irakaslea (Zamora, 1907-1990)
# [[Adela Barn%C3%A9s Gonz%C3%A1lez]] kimikaria, irakaslea (Ávila/Mexiko, 1908-2011)
# [[Élisabeth Badinter]] filosofoa, idazlea (Frantzia 1944)
# [[Lola González Ruiz]] abokatua (León 1946-Madril 2015)
# [[Elisabet Casanovas]] aktorea (Bartzelona 1994)
# [[Aixa Villagrán]] aktorea (Sevilla 1978)
# [[Celia Freijeiro]] ekoizlea, aktorea (Pontevedra 1983)
# [[Patricia Reyes Spíndola]] aktorea, zuzendaria, ekoizlea (Mexiko 1953)
# [[Paula Usero]] aktorea (Valentzia 1991)
# [[Carol Rodríguez Colás]] film zuzedaria (Bartzelona 1982)
# [[Paula Anta]] artista, argazkilaria (Madril 1977)
# [[Meritxell Calvo]] aktorea (Bartzelona 1986)
# [[Raquel Peláez]] aktorea (León 1978)
# [[Edith Marion Patch]] entologoa, idazlea (AEB, 1876-1954)
# [[Petra Barnés González]] kimikaria, farmazialaria (Madril/Mexiko, 1908-1992)
# [[Isabelle Rimbaud]] idazlea (Frantzia 1860-1017)
# [[Jeanne Puchol]] komikigile eta ilustratzaile frantziarra (1957)
# [[Michiyo Tsujimura]] biokimikaria (Japonia, 1888-1969)
# [[Matilde Landeta]] film gidoilaria eta zuzendaria (Mexiko, 1910-1999)
# [[Susana Martín Gijón]] idazlea, nobela beltza (Sevilla 1981)
# [[Carlota Pérez]] ekonomialaria (Venezuela 1939)
# [[Pepa Roma]] kazetaria, argazkilaria, eleberrigilea (Lleida XX. mendea)
# [[Florence Cassez]] Mexikon zigortua (Frantzia 1994)
# [[Denise Maerker]] abokatua, kazetaria (Mexiko 1965)
# [[Cristina Álvarez Rodríguez]] arkitektoa, politikaria (Argentina 1967)
# [[Roser Tapias]] aktorea, modeloa (Bartzelona 1989)
# [[Ángela Cervantes]] aktorea (Bartzelona 1993)
# [[Lurdes Barba Rodríguez]] aktorea, antzerki-zuzendaria (Bartzelona 1949)
# [[Marta Frías Acedo]] futbol-arbitro aitzindaria (Cáceres 1980)
# [[Mabel Purefoy FitzGerald]] fisiologo, patologo klinikoa (Erresuma Batua, 1872-1973)
# [[Anne Baraou]] Frantziako komikigilea (1965)
# [[Claire Chazal]] kazetaria (Frantzia 1956)
# [[Hélène Gordon-Lazareff]] kazetaria (Frantzia 1909-1988)
# [[Mary Winearls Porter]] kristalografoa (Erresuma Batua, 1886-1980)
# [[Agnès Martin-Lugand]] idazlea (Frantzia 1979)
# [[Cécile Bailly]] idazlea (Frantzia 1968)
# [[Mireille Best]] idazlea (Frantzia 1943-2005)
# [[María Zamora]] film ekoizlea (Valentzia 1976)
# [[Ada Wells]] sufragista (EB 1863-Zeelanda Berria 1933)
# [[Carol Rovira]] aktorea, abeslaria (Tarragona 1989)
# [[Mary Ruiz]] aktorea (Madril 1980)
# [[Ángela Cremonte]] aktorea (Madril 1982)
# [[Belinda Washington]] aurkezlea, aktorea (Londres/Espainia 1963)
# [[Blanca Marsillach]] aktorea (Bartzelona 1966)
# [[Cristina Marsillach]] aktorea (Madril 1963)
# [[Mónica Portillo]] aktorea, dantzaria (Bartzelona 1989)
# [[Lucía Veiga]] aktorea, bakarrizketagilea (Coruña 1979)
# [[Mireia Oriol]] modeloa, aktorea (Bartzelona 1996)
# [[María Luisa Oyarzábal Fernández]] enpresaria, irakaslea (Bilbo 1933-2022)
# [[Olga Duque de Ospina]] abokatu, politikaria (Kolonbia 1930-2019)
# [[Beatriz Sanchis]] film-zuzendaria (Valentzia 1976)
# [[Marta Nieto]] aktorea (Murtzia 1982)
# [[Mabel Purefoy FitzGerald]] patologo klinikoa (Erresuma Batua, 1872-1973)
# [[Vera Popova]] kimikaria (Errusia, 1867-1896)
# [[Elena Paunero Ruiz]] botanikaria (Valladolid/Madril, 1906-2009)
# [[Fatima Daas]] idazlea (Frantzia 1995)
# [[Constance Debré]] abokatua, eleberrigilea (Paris 1972)
# [[Jeanne Galzy]] idazlea (Frantzia 1883-1977)
# [[Arati Saha]] igerilaria (Kalkuta 1940-1994)
# [[Caryl Churchill]] antzerkigilea (EB 1938)
# [[Carmen Salinas]] aktorea, imitatzailea (Mexiko 1939-2021)
# [[Malena Narvay]] aktorea, abeslaria (Argentina 1997)
# [[Elisa Mouliaá]] aktorea (Madril 1989)
# [[Rosa Villacastín]] kazetaria (Avila 1947)
# [[Leila Guerriero]] kazetaria (Argentina 1967)
# [[Laura Sisteró]] film-zuzendaria (Bartzelona 1986)
# [[Carmen Rigalt]] kazetaria (Lleida 1949)
# [[Alejandra Meco]] aktorea (Madril 1990)
# [[Azara García de los Salmones Marcano]] ultramaratoilaria (Kantabria 1983)
# [[Elsa y Elmar]] abeslaria (Kolonbia, 1993)
# [[Nancy Peña]] komikigile eta ilustratzaile frantsesa (Tolosa, 1979)
# [[Nadezhda Tolokonnikova]] ekintzaile eta performance artista (Errusia 1989)
# [[Heidi Watney]] kazetaria (Kalifornia, 1981)
# [[Lola Arias]] idazlea, aktorea, zuzendaria (Argentina 1976)
# [[Sarah Rector]] petrolio-handiki afroamerikarra umetatik (AEB, 1902+1967)
# [[Carmen Abela y Espinosa de los Monteros]] maistra eta pedagogoa (Cadiz 1897, Guadalajara 1962)
# [[Carme Bravo Roy]] pianu-jole eta pedagogoa (Bartzelona, 1919-2007)
# [[Gemma Humet]] abeslaria (Bartzelona 1988)
# [[Sara Miquel]] aktorea (Girona 1984)
# [[Nuria Giménez Lorang]] film-zuzendaria (Bartzelona 1976)
# [[Laura Galán]] aktorea (Guadalajara 1986)
# [[María José Rubio]] medikua, politikaria (Coruña 1956)
# [[Virginia García del Pino]] film-zuzendaria (Bartzelona 1966)
# [[Sara Vítores]] kazetaria (Avila 1972-Madril 2024)
# [[Pilar Farjas]] medikua, politikaria (Teruel/Galizia 1956)
# [[Rocío Mosquera]] medikua, politikaria (Ourense 1956)
# [[Marta Molist Codina]] mendi lasterkaria (Bartzelona 1982)
# [[Marianne Jean-Baptiste]] aktorea (Londres, 1967)
# [[Anne Pouget-Tolu]] frantziar idazlea (Sardinia, 1955)
# [[Hilde Mangold]] enbriologoa (Alemania,1898-1924)
# [[Idelisa Bonnelly]] itsas biologoa (Dominikar Errepublika,1931-2022)
# [[Blanca Calvo Moraza]] maistra, kazetaria eta idazlea (Ourense,xxx -1939)
# [[Gertrud Bodenwieser]] dantzaria, koreografoa (Viena, 1890-1959)
# [[Dolly Nazir]] igerilaria (India, 1935-2012)
# [[Lourdes Reparaz]] igerilaria (Gasteiz 1948- 1999)
# [[Sara Barquinero]] filosofoa eta idazlea (Zaragoza, 1994)
# [[Laura Loomer]] aktibista politikoa (AEB 1993)
# [[Irene Villa]] kazetaria, psikologoa, kirolari paralinpikoa (Madril 1978)
# [[Esther Peris]] paralinpiar eskiatzailea (Espainnia XX. mendea)
# [[Nathalie Carpanedo]] paralinpiar eskiatzailea (Madril XX. mendea)
# [[Beatriz Rodríguez]] idazlea (Sevilla 1980)
# [[María Sanjurjo]] patin-hockey jokalaria (Coruña 2000)
# [[Masta Quba]] rap abeslaria, aktibista (Mexiko 1988)
# [[Lucia Riaño]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1975)
# [[Rachida Dati]] politikaria (Frantzia 1965)
# [[Sahra Wagenknecht]] politikaria, kazetaria (Alemania 1969)
# [[Carme Aymerich i Barbany]] Catalunyako irakaslea eta pedagogoa (Bartzelona 1915 - 2001)
# [[Rosa Arj%C3%B3 P%C3%A9rez]] Aragoiko maistra (Zaragoza 1885 - 1918)
# [[Gloria Velat]] xakelaria (Bartzelona 1915-1988)
# [[Maria Luisa Gutiérrez]] xakelaria (Menorca 1930)
# [[Sofía Ruiz ]] xakelaria (Bartzelona?- ? 1968)
# [[Eileen Betsy Tranmer]] xakelaria (EB 1910-1983)
# [[Chantal Chaudé de Silans]] xakelaria (Frantzia 1919-2001)
# [[Ana Paula Arósio]] aktorea, modeloa (Brasil 1975)
# [[Alba Planas]] aktorea (Madril 2000)
# [[Leticia Sánchez Ruiz]] idazlea, kazetaria (Asturias 1980)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''abuztua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ania Sáenz de Buruaga]] ----'''SORTUA''' ilustratzailea (Gasteiz, 1988)
# [[Cristina Larrea]] ef-- '''SORTUA''' atleta (Eibar, 1966)
# [[Estefania Etxebeste Giraldo]] ef-- '''SORTUA''' harri-jasotzailea (Ituren, 2002)
# [[Maria Jesus Berrotaran Etxeberria|Maria Jesus Berrotaran]] ----'''SORTUA''' aguazila, mazularia, feminista (Hondarribia, 1949)
# [[Miren Izaskun Asua]] ef-- '''SORTUA''' aktorea eta antzerki zuzendaria (Elorrio, 1963)
# [[Adriana Ruano Oliva]] urrezko domina tiroan 2024 (Guatemala, 1955)
# [[Alba Sidera]] kazetaria (Girona 1979)
# [[Aleksandra Jarecka]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1995)
# [[Alena Olsen]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1995)
# [[Alev Kelter ]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Alex Sedrick]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Alexandra Louis-Marie]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1996)
# [[Alice Schwarzer]] kazetari aktibista (Alemania 1942)
# [[Alicja Klasik]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 2004)
# [[Ally Wollaston]] txirrindularia, omniumean brontze olinpikoa, talde jazarpenean zilarra (Zeelanda Berria 2001)
# [[Altina Schinasi]] artista, asmatzailea (AEB 1907-1999)
# [[Alysha Corrigan]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1997)
# [[Alysha Newman]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1994)
# [[Amanda Donohoe]] aktorea (EB 1962)
# [[Amber Anning]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 2000)
# [[An Qixuan]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Txina, 2000)
# [[Ana Bokesa]] aktorea (Madril, ?)
# [[Ana Patrícia Ramos|Ana Patricia Ramos]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Brasil, 1997)
# [[Anna Cockrell]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 1997)
# [[Anna Dorothea Therbusch]] margolaria (Prusia 1721-1782)
# [[Anna Mahler]] eskultorea (Austria 1904-EB 1988)
# [[Anna Morris]] txirrindularia, taldekako jazarpen brontze olinpikoa (EB 1995)
# [[Anna R. Figueiredo]] idazlea (Ourense 1963)
# [[Anna Short Harrington]] modeloa, sukaldaria (AEB 1897-1955)
# [[Annette Echikunwoke|Annete Echikunwoke]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1996)
# [[Antsa Proventzakoa]] Frantziako printzesa, Gaztelako infanta (1225-1261)
# [[Ariana Ramsey]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 2000)
# [[Arlen Siú]] abeslari eta poeta sandta (Nikaragua, 1955-1975)
# [[Asia Hogan-Rochester]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1999)
# [[Audrey Mestre]] urpekaria (Frantzia, 1974-2002)
# [[Aunt Jemima]] pertsonaia (AEB 1893)
# [[Barbiturikills]] kaleko artista (Valentzia 1972)
# [[Bavuudorzhiin Baasanjüü]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Mongolia,1999)
# [[Beatriz de Palacios]] soldadua (Andaluzia/Mexiko XVI. mendea)
# [[Beatriz Proventzakoa]] Frantziako printzesa, erregina ezkontidea, latindar enperatriza (1229- Italia1267)
# [[Beatriz Souza]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Brasil, 1998)
# [[Beatriz Suabiakoa]] Gaztela eta Leongo erregina ezkontidea (Germania 1205-Zamora 1235)
# [[Becky Wilde]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (Erresuma batua, 1997)
# [[Bertha Badt-Strauss]] kazetaria, judua (Prusia 1885-1970)
# [[Blanca Eekhout]] politikaria (Venezuela, 1968)
# [[Blanka Frantziakoa]] printzesa, Gaztelako infanta (Jaffa 1253-Paris 1320)
# [[Boryana Kaleyn]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Bulgaria, 2000)
# [[Brittany Brown]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1995)
# [[Bryony Botha]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1997)
# [[Camryn Rogers|Camaryn Rogers]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1999)
# [[Cari Champion]] kazetaria (AEB 1978)
# [[Carissa Norsten]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Carmen Bernardos]] aktorea (Madril 1927-2021)
# [[Carmen Verlichak]] idazlea (Madril/Argentina/Kroazia XX. mendea)
# [[Carola Stern]] kazetaria, idazlea (Alemania 1925-2006)
# [[Catherine Lacey]] idazlea (AEB, 1985)
# [[Charity Williams]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1996)
# [[Chiara Consonni]] txirrindularia, madison urre olinpikoa (Italia 1999)
# [[Chloe Daniels]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Cierra Burdick]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Coraline Vitalis]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1995)
# [[Cristina Sánchez-Andrade]] idazlea (Coruña 1968)
# [[Cuca Escribano]] aktorea (Madril, 1973)
# [[Cyréna Samba-Mayela]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 2000)
# [[Daisy eta Violet Hilton]] biki pikopagoak, zirkuko musikariak (EB 1908-AEB 1969)
# [[Daria Pikulik]] txirrindularia, omniemean zilar olinpikoa (Polonia 1997)
# [[Darja Varfolomeev|Darja Varfolomeew]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Errusia,2006)
# [[Dearica Hamby]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Deng Yawen]] txirrindularia, BMX librean urre olinpikoa (Txina 2005)
# [[Ding Xinyi]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2004)
# [[Dolores Vilavedra]] idazlea, literatura kritikaria (Pontevedra 1963)
# [[Dora Lush]] bakteriologoa (Australia, 1910-1943)
# [[Dorothea Veit]] idazlea (Alemania 1764-1839)
# [[Dorothy Miles]] idazle gorra, keinu hizkuntzan aitzindaria (EB 1931-1993)
# [[Eleanor Patterson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Australia, 1996)
# [[Elisa Mevius]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2004)
# [[Elise Reimarus]] idazlea, hezitzailea (Alemania 1735-1805)
# [[Elsie Inglis]] medikua, aktibista (Eskozia, 1864-1917)
# [[Emily Shearman]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1999)
# [[Emma Ann Reynolds]] erizain, medikua (AEB, 1862-1917)
# [[Emma Finucane]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 2002)
# [[Esther Bendahan]] idazle sefardia (Tetuan 1964)
# [[Esther Vilar]] idazlea, soziologoa, medikua (Argentina 1935)
# [[Eva Canel]] idazlea, hizlaria, (Asturias, 1857-Habana, 1932)
# [[Faith Cherotich]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kenia, 2004)
# [[Fancy Bermudez]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2002)
# [[Fanny Lewald ]] idazlea (Prusia 1811- Alemania 1889)
# [[Farah Nabulsi]] giza eskubideen aldeko zinemagilea (Londres 1978)
# [[Feng Bin]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txina, 1994)
# [[Florence Symonds]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2002)
# [[Georgia Bell]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Erresuma Batua, 1993)
# [[Georgia Hale]] zinema mutuko aktorea (AEB 1905-1985)
# [[Georgina Hale]] aktorea ( EB 1943-2024)
# [[Gertrud Kornfeld]] kimikaria (Alemania, 1891-1955)
# [[Giulia Rizzi]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Italia, 1989)
# [[Greta Scacchi]] aktorea (Italia/Australia 1960)
# [[Guo Qiqi]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1998)
# [[Hailey Van Lith]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 2001)
# [[Haley Batten]] txirrindularia, mendian zilar olinpikoa (AEB 1998)
# [[Hao Ting]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2001)
# [[Harriet Boyd Hawes]] arkeologoa (AEB, 1871-1945)
# [[Haruka Funakubo]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Japonia, 1998)
# [[Haruka Kitaguchi]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Japonia, 1998)
# [[Helena Villar Janeiro]] idazlea (Lugo 1940)
# [[Henriette Herz]] idazlea, hezitzailea (Alemania 1764-1847)
# [[Hetty van de Wouw]] txirrindularia, keirinean zilar olinpikoa (Herbehereak 1998)
# [[Hezly Rivera]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2008)
# [[Hina Hayata]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna(Japonia, 2000)
# [[Huang Zhangjiayang]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2000)
# [[Huh Mi-mi]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Korea,2002)
# [[Ida Hahn-Hahn]] idazlea (Alemania 1805-1880)
# [[Ilona Maher]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1996)
# [[Inés de Guevara]] infanta (?- 1265)
# [[Inma López Silva]] idazlea (Coruña 1968)
# [[Ioana Vrinceanu]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Errumania, 1994)
# [[Irene Alba]] aktorea (Madril 1867-Bartzelona 1930)
# [[Irene Angelo]] erregina ezkontidea (Konstantinopla 1181-Alemania 1208)
# [[Irene Caba Alba]] aktorea (Argentina 1899-Madril 1957)
# [[Iryna Herashchenko|Iryma Herashchenko]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Ukraina, 1995)
# [[Jasmine Martin]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Hegoafrika, 2000)
# [[Jasmine Moore]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2001)
# [[Jemima Montag]] Atleta. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (Australia, 1998)
# [[Jenny Rissveds ]] txirrindularia, mendian briontze olinpikoa (Suedia 1994)
# [[Jeon Hun-young]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 1994)
# [[Jessica Hull]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Australia, 1996)
# [[Jessica Roberts]] txirrindularia, taldekako jazarpen brontze olinpikoa (EB 1999)
# [[Juana Camilión]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 19)
# [[Julia Caba Alba]] aktorea (Madril1902-1988 19)
# [[Julia Trujillo]] aktorea (Madril 1932-2013)
# [[Julien Alfred]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Santa Luzia, 2001)
# [[June Sutor]] kristalografoa (Zeelanda Berria-1929 Londres)
# [[Katarina Johnson-Thompson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Erresuma Batua, 1993)
# [[Katy Marchant]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 1993)
# [[Kayla Canett]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Kaylia Nemour]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 2006)
# [[Kaylyn Brown]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2004)
# [[Kelsey Teneti]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Keyara Wardley]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2000)
# [[Kim Kum-yong|Kimkum-young]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ipar Korea, 2001)
# [[Krissy Scurfield]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Kristen Thomas]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Kristi Kirshe]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1994)
# [[Kristina Norvegiakoa]] printzesa, Gaztelako infanta (Norvegia 1234- Sevilla 1262)
# [[Laura Mart%C3%ADnez de Carvajal]] medikua (Kuba, 1869-1941)
# [[Lauren Doyle]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Laviai Nielsen|Laviani Nielsen]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 1996)
# [[Leocadia Alba]] sopranoa, aktorea (Valentzia 1866-Madril 1952)
# [[Leonor Rodríguez de Castro]] Gaztelako infanta (?- Burgos 1275)
# [[Li Jiaman]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Txina, 1997)
# [[Lilian Suzette Gibbs]] botanikaria (Erresuma Batua, 1870-1925)
# [[Lim Si-hyeon]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 2003)
# [[Linda Richards]] erizaina (AEB, 1841-1930)
# [[Lisa Mayer]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Alemania, 1996)
# [[Lisa van Belle]] txirrindularia, madison brontze olinpikoa (Herbehereak 2001)
# [[Louise Blanchard Bethune]] arkitektoa (AEB, 1856-1913)
# [[Lu Gwei-djen]] biokimikaria (Txina, 1904-1991)
# [[Luana Márton]] taekwondo jokalaria (Tenerife, 2006)
# [[Lucía Galán]] abeslaria, aktorea (Argentina 1961)
# [[Lucia Yépez Guzmán]] borrokalaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ekuador, 2001)
# [[Lydia Rabinowitsch-Kempner]] bakteriologoa (Lituania-Alemania, 1871-1935)
# [[Maddi Wesche]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Zelanda Berria, 1999)
# [[Mahina Paul]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Maike van der Duin]] txirrindularia, madison brontze olinpikoa (Herbehereak 2001)
# [[Manon Veenstra]] txirrindularia, BMX lasterketan zilar olinpikoa (Herbehereak 1998
# [[Mar%C3%ADa Teresa Murillo]] botanikaria (Kolonbia, 1929-2017)
# [[Margaret Floy Washburn]] psikologoa (AEB, 1871-1939)
# [[Margarita Proventzakoa]] infanta, Frantziako erregina (Frantzia 1221-1295)
# [[Margarita Skulesdatter]] erregina (Norvegia 1208-1270)
# [[Margit Nordin]] gizonezkoekin lehiatu zen 1. emakume eskiatzailea (Suedia 1897-1982)
# [[María Belón]] medikua (Madril 1965)
# [[Maria Berta Rohangoa]] noblea (Austrohungariar Inperioa, 1868 – Viena, 1945)
# [[Maria Dimádi|Maria Dimadi]] erresistente exekutatua (Grezia, 1907-1944)
# [[María Liñeira]] literatura teorialaria (Coruña 1979)
# [[María Xosé Porteiro]] idazlea (Madril/Vigo 1952)
# [[Marie Lebour]] biologoa (Erresuma Batua, 1876-1971)
# [[Marie Luise Kaschnitz]] idazlea (Alemania 1901-Italia 1974)
# [[Marie Reichert]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2001)
# [[Marie-Florence Candassamy]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1991)
# [[Marion Dönhoff]] kazetaria, idazlea, kondesa (Prusia 1909-Alemania 2002)
# [[Marion J. Lamb]] biologoa (Erresuma BAtua, 1939-2021)
# [[Marion Walter]] matematikaria (Berlin 1928-AEB 2021)
# [[Marta Maggetti|Marta Maggeti]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Italia, 1996)
# [[Martyna Swatowska-Wenglarczyk]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1994)
# [[Mary Moraa]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kenia, 2000)
# [[Mary Vaux Walcott]] botanikaria, ilustratazilea (AEB, 1860-1940)
# [[Matilda Smith]] botanikaria, ilustratzailea (Mumbai 1854- Londres 1926-1990)
# [[Melissa Jefferson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Hego Carolina, 2001)
# [[Michele Greene]] aktorea (AEB 1962)
# [[Montse Dopico]] kazetaria (Lugo 1977)
# [[Montse Pena]] idazlea, literatura kritikaria (Coruña 1981)
# [[Muthulakshmi Reddy]] medikua eta legelaria (India, 1886-1968)
# [[Nam Su-hyeon]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 2005)
# [[Nancy Green]] esklabo ohia, modeloa (AEB 1834-1923)
# [[Nancy Rourke]] margolari gorra (Kalifornia, 1957)
# [[Natalya Diehm]] txirrindularia, BMX librean brontze olinpikoa (Australia 1997)
# [[Naya Tapper]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1994)
# [[Nicole Heavirland]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1995)
# [[Nicole Shields]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1999)
# [[Nicole Yeargin]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1997)
# [[Nikola Ogrodníková|Nikola Ogrodikova]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txekia, 1990)
# [[Niuta Tajtelbaum]] Varsoviako ghetto altxatzean aktibista eta soldadua (Polonia, 1917-1943)
# [[Noor Vidts]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna Belgika, 1996)
# [[Oi Ye-Jin]] tiratzailea, 10 m-urre olinpikoa (Hego Korea 2005)
# [[Olivia Apps]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1998)
# [[Pauline Ferrand-Prévot]] txirrindularia, mendian urre olinpika (Frantzia 1992)
# [[Pauline Grabosch]] txirrindularia, taldean brontze olinpikoa (Alemania 1998)
# [[Pauline Rifer de Courcelles]] artista (Paris, 1781-1851)
# [[Perris Benegas]] txirrindularia, BMX librean zilar olinpikoa (AEB 1995)
# [[Piper Logan]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2001)
# [[Prisca Awiti Alcaraz]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Londres, 1996)
# [[Rachael Blake]] aktorea (Australia 1971)
# [[Rebecca Petch]] txirrindularia, taldean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1998)
# [[Renata Knapik-Miazga]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1988)
# [[Rhyne Howard]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 2000)
# [[Rosalia Fernández Rial]] poeta (Coruña 1988)
# [[Rosita Yarza]] aktorea (Madril 1922-1996)
# [[Rutka Laskier]] nerabe judua, egunerokogilea (Polonia 1929-Auschwich 1943)
# [[Sammy Sullivan]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Sandra Ygueravide]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 1984)
# [[Sarah Levy (errugbi jokalaria)]] Zazpiko brontze olinpikoa (Hegoafrika/Israel/AEB 1995)
# [[Sarah Stewart]] birologoa (Mexiko-AEB, 1905-1976
# [[Sarah Wynter]] aktorea (Australia 1973)
# [[Saya Sakakibara]] txirrindularia, BMX lasterketan urre olipikoa (Australia 1999)
# [[Shaane Fulton]] txirrindularia,taldean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 2000)
# [[Shanieka Ricketts]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Jamaika, 1992)
# [[Shin Yu-Bin]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ipar Korea, 2004)
# [[Sofia Raffaeli|Sofia Raffali]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Italia, 2004)
# [[Song Jiayuan]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1997)
# [[Sonja Greinacher]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 1992)
# [[Sophiane Méthot]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1998)
# [[Sophie Capewell]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 1998)
# [[Stephanie Rovetti]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Susana Rodríguez Navarro]] genetikalaria, ikertzailea (Murtzia 1972)
# [[Svenja Brunckhorst]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2001)
# [[Tara Davis-Woodhall]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 1999)
# [[Taylor Perry (errugbi jokalaria)]] Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2000)
# [[Tenika Willison]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Teresa Alonso Otero]] Gerra Zibileko errepresaliatua (Madril, 1916- 1995)
# [[Thea LaFond]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Dominika, 1994)
# [[Tota Alba]] aktorea (Argentina 1914-Madril 1983)
# [[Tysha Ikenasio]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 1997)
# [[Ursula Bellugi]] psikologoa (AEB, 1931-2022)
# [[Vega Gimeno]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 19)
# [[Věra Kohnová]] nerabe judua, egunerokogilea (Txekoslovakia 1929-Izbica Ghettoa 1942)
# [[Veronica Codesal]] abeslaria (Belgika 1977)
# [[Victoria Ohuruogu]] atleta. 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 1993)
# [[Viktorija Senkutė]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (:ituania, 1996)
# [[Vinesh Phogat]] borrokalaria (India, 1994)
# [[Violante Aragoikoa]] erregina ezkontidea (Zaragoza 1236- Orreaga 1256)
# [[Violante Hungariakoa]] Aragoiko erregina ezkontidea (1215-Huesca 1251)
# [[Virginia Cherrill]] aktorea (AEB 1908-1996)
# [[Vittoria Guazzini]] txirrindularia, madison urre olinpikoa (Italia 2000)
# [[Viviana Márton|Viviana Martón]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Tenerife, 2006)
# [[Wang Lanjing]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2005)
# [[Yang Jiayu|Yang Jiagu]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1996)
# [[Yemisi Ogunleye|Yamesi Ogunleye]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Alemania, 1998)
# [[Zhang Shan]] urrezko domina tiroan 1992 (Txina, 1968)
# [[Zhao Jie]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txina, 2002)
# [[Zoé Claessens]] txirrindularia, BMX lasterketan brontze olinpikoa (Suitza 2001)
# [[Zonia Baber]] geografo, geologo, irakaslea (AEB, 1862-1956)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''uztaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Berta Peña Parras]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Valladolid, 1889-Bilbo, 1938)
# [[Beatrice Salvioni]] '''SORTUA''' filologoa eta idazlea (Italia, 1995)
# [[Natalia Ortiz Ceberio]] '''SORTUA''' Marta planaren aurkitzailea (Donosti, ?)
# [[Olatz Osa Zubia|Olatz Osa]] '''SORTUA''' pedagogoa, kudeatzailea (Oñati, 1970)
# [[Maria Cueto]] '''SORTUA''' artista (Avilés, 1960)
# [[Feliciana Etxabe Artola]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Zeberio, 1897-Bilbo, 1938)
# [[Alaine Arruti Lejarzegi]] '''SORTUA''' psikologoa (Gernika, 1983)
# [[Clara Maass]] erizaina (AEB, 1876-1901)
# [[Deborah Sampson]] soldadua (AEB 1760-1827)
# [[Anna Maria Lane]] soldadua (AEB 1755-1810)
# [[Sally St. Clair]] soldadua (AEB ?-1782)
# [[Eleonore Prochaska]] soldadua (Alemania 1785-1813)
# [[Margaret Corbin]] erizaina, soldadua (AEB 1723-1792)
# [[Hannah Snell]] soldadua (EB 1723-1792)
# [[Carme Contreras Verdiales]] aktorea (Zaragoza 1932-2020)
# [[Asunción Sancho]] aktorea (Madril 1930-2018)
# [[Cándida Losada]] aktorea (Argentina 1915-Madril 1922)
# [[Carola Fernán Gómez]] aktorea (Madril 1899-1967)
# [[Françoiz Breut]] abeslaria eta ilustrailea (Frantzia, 1969)
# [[Sankie Mthembi-Mahanyele]] politikaria, aktibista (Hegoafrika 1951)
# [[Nadezhda Alilúyeva]] Stalinen 2. emaztea (Errusia 1901-1932)
# [[Colette Capdevielle]] politikaria (Frantzia, 1958)
# [[Mariana Travacio]] idazlea (Argentina, 1967)
# [[Coccinelle (artista)]] artista, dantzaria, abeslaria eta aktore transgeneroa (Paris, 1931-2006)
# [[Rosaura Ruiz Gutiérrez]] biologoa, idazlea (Mexiko, 1950)
# [[Marie-Andrée Schwindenhammer]] trans ekintzailea (La Neuveville-lès-Raon, Vosges, 1909 - Chartres, Eure-et-Loir, 1981)
# [[Herminia Álvarez Herrera]] iraultzailea, hezitzailea (Mexiko 1888-1955)
# [[Dolores Bolio Cantarell]] idazlea (Mexiko 1880-1950)
# [[Gertrudis Tenorio Zavala]] poeta, hezitzailea (Mexiko 1843-1926)
# [[Elena Sánchez Valenzuela]] aktorea, kazetaria, artxibozaina (Mexiko 1900-1950)
# [[Irene López Heredia]] aktorea (Murtzia 1898-Madril 1962)
# [[Mari Paz Molinero]] aktorea (Txile 1914-Madril 2004)
# [[Carmen Díaz]] aktorea (Sevilla 1896-1979)
# [[Lola Pons Rodríguez]] filologoa, irakaslea (Bartzelona 1976)
# [[Cristina Farfán]] maistra, idazlea (Mexiko 1846-1880)
# [[Natalia Serdán Alatriste]] iraultzailea, aitzindaria (Mexiko 1875-1938)
# [[Chantal Montellier]] Frantziako idazle eta komikigilea (Bouthéon, 19472.1943)
# [[May Ayim]] ekintzaile afroalemaniarra (Alemania, 1960-1996)
# [[Maria Rosaria Omaggio]] aktorea (Italia, 1959-2024)
# [[Clarisa Navas]] zinemagilea (Argentina, 1989)
# [[Jacqueline Harpman]] psikoanalista (Belgika, 1929-2012)
# [[Ana Figuero]] feminista, sufragista (Txile, 1907-1970)
# [[Sara Ahmed]] filosofo angroaustraliarra (Erresuma Batua, 1969)
# [[Katherine Dunn]] eleberrigile, poeta eta kirol-kazetaria (AEB, 1945-2016)
# [[Marianne Baum]] anfifaxista gillotinatua (Alemania, 1912-1942)
# [[Marie-Hélène Schwartz]] matematikaria (Frantzia, 1913-2013)
# [[Victoria Raquel Bajar Simsolo]] zientzialaria (Argentina, 1942-2016)
# [[Juana Manso]] idazle, kazetari, hezitzaile (Argentina, 1819-1875)
# [[Isabel de Liaño]] idazlea (Valladolid, XVI. mendea)
# [[Louise-Victorine Ackermann]] poeta (Frantzia, 1813-1890)
# [[Valentina Pinelo]] moja, poeta (Sevilla, XVI. mendea- 1629?)
# [[Pilar Primo de Rivera]] Sección Femeninako zuzendaria (Madril, 1907-1991)
# [[Basauriko 11k]] Epaiketaren prozesua
# [[Angela Peralta]] sopranoa, konpositorea (Mexiko 1845-1883)
# [[Alicia Arévalo (kazetaria)]] 1. emakumea futbol partida kontatzen ( Bartzelona 1978)
# [[Sara Giménez León]] kirol kazetaria (Girona 1991)
# [[Patricia Campos Doménech]] armadako pilotua, futbol-entrenatzailea (Castelló 1977)
# [[Niní Montiám]] aktorea (Madril 1917-1986)
# [[Ana Adamuz]] aktorea (Jaén 1886-Madril 1971)
# [[Pepita Serrador]] aktorea (Argentina 1913-1964)
# [[Teresa Serrador]] aktorea (Bolivia 1899-Argentina 1982)
# [[Amparo Martí]] aktorea (Valentzia 1903-Madril 1973)
# [[María Mayor]] aktorea (?- Madril 1939)
# [[Rosa Torre González]] maistra, politikaria (Mexiko 1890-1973)
# [[Nadezhda Zabela - Vrubel]] abeslaria (Errusia, 1868-1913)
# [[H%C3%A9l%C3%A8ne Metzger]] zientzia filosofoa (Frantzia, 1889-1944)
# [[Inez Clare Verdoorn]] botanikaria (Hegoafrika, 1896-1989)
# [[Edith Quimby]] medikuntzan eta fisikan ikertzailea (AEB, 1891-1982)
# [[Maria Poumier]] irakasle frantsesa (Cannes, 1950)
# [[Marie-Jo Bonnet]] Frantziako historialaria eta feminista (Deauville, 1949)
# [[Julia Rodríguez-Maribona]] fregonaren asmatzailea (Asturias 1923-Suitza 2005)
# [[Julia Montoussé Fargues]] fregonaren asmatzailea (?-Asturias 1971)
# [[Esperanza Grases]] aktorea (Bartzelona 1920-1995)
# [[Alexandra Trusova]] patinatzailea (Errusia 2004)
# [[Jéssica Bouzas Maneiro]] tenislaria (Pontevedra 2002)
# [[Claudia Fernández Sánchez]] padel jokalaria (Madril 2006)
# [[Gemma Triay]] padel jokalaria (Menorca 1992)
# [[Lucía Sainz]] padel jokalaria (Bartzelona 1984)
# [[Marta Ortega Gallego]] padel jokalaria (Madril 1997)
# [[Alicia Arévalo González]] arkeologoa (Madril 1965)
# [[Manuela Barreiro]] farmazialaria (Galizia, 1877-1953)
# [[Martha Aliaga]] estatistika hezitzailea (Argentina, 1937-2011)
# [[Matilde Carranza]] akademikoa (Costa Rica, 1892-1981)
# [[Erin Andrews]] kirol-kazetaria (AEB, 1978)
# [[Helen Alma Newton Turner]] genetista, estatistikaria (Australia, 1908-1995)
# [[Violet Jessop]] Titanic ontziko zerbitzaria (Argentina 1887-1971)
# [[Celia Giraldo]] zinemagilea (Bartzelona 1995)
# [[Luz Rello Sánchez]] asmatzailea, dislexia- aplikazioa ( 1984)
# [[Fermina Orduña]] asmatzailea, esne zalgurdia (Espainia XIX. mendea)
# [[Gladys West]] matematikari asmatzailea, GPSrako garrantzitsua (AEB 1930)
# [[Ariana Sánchez]] padel jokalaria (Tarragona 1997)
# [[Marta Marrero]] padel jokalaria (Kanariak 1983)
# [[Bea González]] padel jokalaria (Malaga 2001)
# [[Marie Van Brittan Brown]] asmatzailea, telebista zirkuitu itxia (AEB 1922-1999)
# [[Miriam Benjamin]] asmatzailea, seinale aulkia (AEB 1861-1947)
# [[Sarah Boone]] asmatzailea, mahukak eta lisatzeko taula (AEB 1832-1904)
# [[Nancy Johnson (asmatzailea)]] izozkailu artifiziala (AEB 1794-1890)
# [[Victoria Reyes-García]] antropologoa (Bartzelona 1971)
# [[Amaia Yoldi ]] gidoilaria, film-zuzendaria (Iruñea 1973)
# [[Julie Donaldson]] kirol-kazetaria (AEB, 1978)
# [[Faustina Sáez de Melgar]] idazlea (Madril, 1834-1895)
# [[Gloria Melgar |Gloria Melgar Sáez]] margolaria eta musikagilea (Madril, 1859-1938)
# [[Julia de Asensi]] idazlea (Madril, 1849-1921)
# [[María del Pilar Sinués]] idazlea (Zaragoza, 1838 - Madril, 1893)
# [[Margaret Crane]] Predictor-aren asmatzailea (AEB 1941)
# [[Emily Cummins]] asmatzailea, ur-eramaile iraunkorra (EB 1987)
# [[Evelyn Miralles]] NASAko ingeniaria, asmatzailea, ilargirako etxea (Venezuela/AEB 1967)
# [[Janet Emerson Bashen]] asmatzailea, software aplikazioa (AEB 1957)
# [[Jeanne Bertrand]] argazkilaria (Frantzia 1880-1957)
# [[Maral Yazarloo-Pattrick]] motoziklismo ekintzailea, diseinatzailea (Iran 1981)
# [[María del Carmen Ortiz de Arce]] asmatzailea, itsuentzako idazkailua (Espainia ?-1932)
# [[Martine Bertereau]] geologo aitzindaria (Frantzia 1590-1642)
# [[Margarete Steiff]] jostuna, jostaiu diseinatzailea (Alemania 1847-1909)
# [[Heike Makatsch]] aktorea (Alemania 1971)
# [[Leena Peltonen-Palotie]] genetista (Finlandia, 1952-2010)
# [[Gertrude Scharff Goldhaber]] fisikari nuklearra (Alemania-AEB, 1911-1998)
# [[Jackie MacMullan]] kazetaria (AEB, 1960)
# [[María Teresa de Filippis]] 1 Formulako lehen emakume gidaria (Italia 1926-2016)
# [[Suzanne von Borsody]] aktorea (Alemania 1957)
# [[Rosemarie Fendel]] aktorea (Alemania 1927-2013)
# [[Gemma Jones]] aktorea (EB 1942)
# [[Anna Chancellor]] aktorea (EB 1965)
# [[Sienna Guillory]] aktorea (EB 1975)
# [[Jana Pallaske]] aktorea, rock abeslaria (Alemania 1979)
# [[Alysson Paradis]] aktorea (Paris 1984)
# [[Sophie Nélisse]] aktorea (Kanada 2000)
# [[Isabelle Nélisse]] aktorea (Kanada 2003)
# [[Rebeca Gerschman]] biologo, fisiologoa (Argentina, 1903-1986)
# [[Zarina (artista)]] artista (India 1937-Londres 2020)
# [[Marta Pan]] eskultore hungariar eta frantziarra (1923-2008)
# [[Sonia Cotelle]] fisikari, kimikaria (Polonia, 1896-1945)
# [[Anna Barbara Reinhart]] matematikaria (Suitza, 1730-1796)
# [[Helene Weigel]] aktorea (Austria 1900-Alemania 1971)
# [[Marieluise Fleißer]] antzerkigilea (Alemania 1901-1971)
# [[Monica Bleibtreu]] aktorea (Austria 1944-2009)
# [[Hedwig Bleibtreu]] aktorea (Austria 1868-1958)
# [[Martine McCutcheon]] aktorea, abeslaria (EB 1976)
# [[Lyn St. James]] auto gidaria (AEB 1947)
# [[Cathy Muller]] auto gidaria (Frantzia 1962)
# [[Giovanna Amati]] 1 Formulako gidaria (Italia 1959)
# [[Desiré Wilson]] 1 Formulako gidaria (Hegoafrika 1953)
# [[Divina Galica]] atleta, 1 Formulako gidaria (EB 1944)
# [[Patricia Font]] zinema zuzendaria (Bartzelona, 1978)
# [[Sheila Heti]] idazlea (Kanada, 1976)
# [[Judy W. Reed]] asmatzailea (AEB 1826-1905ç)
# [[June Downey]] psikologoa (AEB, 1875-1932)
# [[Else Lasker-Schüler]] judua, poeta, marrazkilaria (Alemania 1869- Palestina1945)
# [[Maria Koppenhöfer]] aktorea (Alemania 1901-2009)
# [[Sibylle Lewitscharoff]] idazlea (Alemania 1954-2023)
# [[Geraldine McEwan]] aktorea (EB 1932-2015)
# [[Emily Beecham]] aktorea (EB/AEB 1984)
# [[Linda Bassett]] aktorea (EB 1950)
# [[Jacqueline McKenzie]] aktorea (Australia 1967)
# [[Susan Prior]] aktorea (Australia 1972)
# [[Hanne Wieder]] aktorea (Alemania 1925-1990)
# [[Mascha Kaléko]] poeta judua (Polonia zaharra 1907-Suitza 1975)
# [[Madge Addy]] ileapaintzaile, erizain eta espia (Erresuma Batua, 1904-1970)
# [[Balamani Amma]] idazle poeta indiarra (India, 1909-2004)
# [[Sybilla Righton Masters]] asmatzailea (AEB 1676-1720)
# [[Lenka Franulic]] kazetaria (Txile 1908-1961)
# [[Ana Ramírez Cañil]] kazetaria (Madril, 1958)
# [[Samantha Bailly]] idazle, gidoilari eta bideogilea (Frantzia, 1988)
# [[Malak Mattar]] margolaria, ilustratzailea (Palestina, 1999)
# [[Sophie Opel]] enpresaburua, ekintzailea, aitzindaria (Alemania 1840-1913)
# [[Joanne Simpson]] meteorologoa (AEB, 1923-2010)
# [[Laura Knight]] artista (Erresuma Batua, 1877-1970)
# [[Myrtelle Canavan]] medikua, ikertzailea (AEB, 1879-1953)
# [[Teresa San Román Espinosa]] antropologoa (Pontevedra 1940- ? 2024)
# [[Phyllis Kaberry]] antropologo aitzindaria (AEB/Australia 1910- Londres 1977)
# [[Dorothea Mackellar]] idazlea (Australia 1885-1968)
# [[Berta Luisi]] margolaria (Uruguai 1924-2008)
# [[Rachel Nichols (kazetaria)]] (AEB 1973)
# [[Yolanda Soler]] judoka eta entrenatzailea (Madril, 1971)
# [[Ariane Toro|Arianne Toro]] Judoka. olinpikoa (Bilbo, 2003)
# [[Gloria Gordon Bolotsky]] informatikaria (AEB, 1921-2009)
# [[Mavis Batey]] kriptoanalista (Erresuma Batua, 1921-2013)
# [[Gertrude Elles]] geologoa, paleontologoa (Erresuma Batua, 1872-1960)
# [[María Assumpción Raventós]] margolaria (Katalunia, 1930)
# [[Jemele Hill]] kirol kazetaria (AEB 1975)
# [[Özlem Türeci]] ikertzailea, inmunologoa (Alemania 1967)
# [[Ai Tsunoda]] judoka (LLeida 2002)
# [[Telma Monteiro]] judoka (Portugal 1985)
# [[Monika Buch]] diseinatzailea (Valentzia/Herbehereak 1936)
# [[Pati Nuñez]] diseinatzaile grafikoa (Girona 1959)
# [[Clara Montagut]] diseinatzaile grafikoa (Madril 1975)
# [[Ena Cardenal de la Nuez]] diseinatzaile grafikoa (Kanariak 1968)
# [[Laura Meseguer]] tipografoa (Bartzelona 1968)
# [[Teresa Wilms Montt]] idazlea (Txile 1893-Paris 1921)
# [[Tatiana Gaviola]] film zuzendaria (Txile 1956)
# [[Mísia]] abeslaria (Portugal 1955-2024)
# [[Maria L. de Hernández]] aktibista (Mexiko 1896-1986)
# [[Saloua Raouda Choucair]] margolaria, eskultorea (Libano 1916-2017)
# [[Françoise Collin]] feminista, filosofoa, idazlea (Belgika 1928-2012)
# [[Ethel Shakespear]] geologoa (Erresuma Batua, 1871-1946)
# [[Eva Lefever]] margolaria (Txile 1955)
# [[Carmen Meneses]] ikertzailea, antropologoa (Madril, 1966)
# [[Henrietta Skelton]] idazlea (AEB, 1839-1900)
# [[Anne Fausto-Sterling]] biologo, sexologo, feminista (AEB, 1944)
# [[Cécile Biéler|Cécile Biéter]] ingeniaria (Suitza, 1884-1966)
# [[Isabelle Gatti de Gamond]] hezitzailea, ekintzaile aitzindaria (Frantzia 1839- Belgika 1905)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''ekaina''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Adela Campaña Ortiz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sause, 1886-Izko, 1936)
# [[Adelina Fernández Pérez|Adelina Fernández Perez]] efe- '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Portugal, 1889-Bilbo, 1938)
# [[Ana Naranjo Marín]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sevilla, 1883 - Bilbo, 1937)
# [[Antonia Caballé]] efe- '''SORTUA''' Frankismoaren biktima (Ziritza, 1873 - Argelès sur Mer, 1945)
# [[Araceli Álvarez Calvo|Araceli Alvarez Calvo]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean bere buruaz beste egin zuen (Iruñea, 1894-Huesca, 1936)
# [[Araceli Oñate]] ----'''SORTUA''' unibertsitateko irakaslea (Valladolid)
# [[Asunción Campaña Ortiz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sause, 1869-Izko, 1936)
# [[Cecilia Álvarez Calvo|Cecilia Älvarez Calvo]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean bere buruaz beste egin zuen (Iruñea, 1897-Huesca, 1936)
# [[Cecilia Idirin Garabieta]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Lezama, 1913-Bilbo, 1937)
# [[Dominica Azparren Gil]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua ((Oibar, 1884 - Nardoze Alduate, Urraulbeiti, 1936)
# [[Elizabeth Casillas Valbuena]] e--- '''SORTUA''' kazetaria eta komiki gidoilaria (Bilbo, 1986)
# [[Eloína Linares]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea (Santander 1948)
# [[Emilia Arraiza Garín]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Zirauki, 1894 - Erreniega, 1936)
# [[Enolasca Vela Salvador]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Cortes, 1904 - 1936)
# [[Escolástica Antonia Martina Astibia Iturbe|Escolástica Astibia Iturbe]] efef '''SORTUA''' Durangoko bonbarketan erailda moja (Narvarte, 1881-Durango, 1936)
# [[Eskolastika Mendizabal Imatz]] efef '''SORTUA''' Bizkaiko amama (Bermeo, 1863-1969)
# [[Felisa Aguado Sainz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Murchante, 1872-Valdierra, 1936)
# [[Felisa Argiñano Arzoz|Felisa Argiñano]] efef '''SORTUA''' Espainiako Gerra Zibilean Ventasko kartelan hildakoa (Zudaire, 1903-Madril, 1939)
# [[Francisca Alonso Prado]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua. (Azagra, 1896 - Rincón de Soto, 1936
# [[Jessica Ruiz Pérez|Jesica Ruiz]] ef-- '''SORTUA''' kimikaria eta politikaria (Durango, 1983)
# [[Josefa Bueno Algárate]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Morata de Jiloca, 1907 - Tutera, 1936)
# [[Josi Sierra Orrantia]] ef-- '''SORTUA''' irakaslea, dokumentalgia eta wikilaria (Bilbo, 1959)
# [[Juana Tomasa Charela Vidas]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Tutera, 1881 - 1936)
# [[Kontxita Martinez de Lezea]] e-ef '''SORTUA''' maistra, ikastola bultzatzailea (Tolosa, 1949-2023)
# [[Laida Arbizu Agirre]] e--- '''SORTUA''' ikertzailea (Ordizia, 2000)
# [[Maite Etxeberria]] e--- '''SORTUA''' Ozazeko auzapeza (Biarritz, 1956)
# [[Maite Rosende Gutierrez]] e--- '''SORTUA''' ilustratzailea (Donostia, 1991)
# [[Maritxu Egiguren]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Zaldibar, 1921 - Bartzelona, 1981)
# [[Misericordia Abad Alcega]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Zaragoza, 1905-Cortes, 1936)
# [[Nerea Ariznabarreta Izkue]] ef-- '''SORTUA''' narratzailea eta antzergilea (Eibar, 1981)
# [[Simona Calleja Aguado]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua. (Cabanillas, 1918-Valtierra, 1936)
# [[Sotera Novia de Salcedo]] --ef '''SORTUA''' Boliviako esploratzaile eta idazlea (Bilbo, XIX. mendea)
# [[Teresa Chiches Ledesma]] e-ef '''SORTUA''' (León, 1911 - Bilbo, 1937)
# [[Xole Aire]] ef--'''SORTUA''' auzapeza eta artzaina (Urepel, 1973)
# [[Ada Martí Vall]] kazetaria, idazlea (Katalunia 1914-Frantzia 1960)
# [[Adelitak]] Mexikoko iraultzako emakume soldaduak,laguntzaileak (1910-1917)
# [[Aída Parada ]] sufragista (Txile 1903-1983)
# [[Alba Rico]] aktorea, abeslaria (Murtzia 1989)
# [[Alice Bolingbroke Woodward]] ilustratzailea (Londres, 1862-1951)
# [[Alicia Asín]] adimen artifizialean aditua (Zaragoza 1982)
# [[Amanda Labarca]] irakaslea, feminista (Txile 1886-1975)
# [[Amy Bailey]] hezitzailea, sufragista (Jamaika, 1875-1990)
# [[Ana Esmeralda]] aktorea, dantzaria (Tetuan 1931-Brasil 2022)
# [[Ana Mar%C3%ADa Zeno]] mediku, sexologo (Argentina, 1922-2011)
# [[Ana Rosa Chacon]] politikaria eta sufragista (Costa Rica, 1889-1985)
# [[Ángela Mazzini Bricala]] idazlea (Cádiz, 1809-Santa Cruz Tenerifekoa, 1894)
# [[Àngels Margarit ]] dantzaria, koreografoa, pedagogoa (Bartzelona 1960)
# [[Anita Brenner]] historialaria, idazlea (Mexiko 1889-1973)
# [[Anita Bryant]] folk-, gospel- abeslaria (AEB 1940)
# [[Anna Gunn]] aktoreak (AEB 1968)
# [[Anna Maria Mozzoni]] kazetaria, politikaria, sufragista (Italia 1837-1920)
# [[Anne Nelson]] antzerkilea (AEB, 1954)
# [[Annette Beveridge]] itzultzailea (EB 1842-1929)
# [[Annie Pardo Cemo]] biologo zelularra (Mexiko 1941)
# [[Antonia Varela Pérez]] astrofisikaria (Kanariak 1965)
# [[Aurélia de Sousa]] margolaria (Txile/Portugal 1866-1922)
# [[Aurora Reyes]] margolaria (Mexiko 1908-1985)
# [[Beau Garrett]] aktorea, modeloa (AEB 1982)
# [[Bega Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1511-1582)
# [[Begoña Villacís]] abokatua, politikaria (Madril 1977)
# [[Belén Funes]] film zuzendaria, gidoilaria (Bartzelona 1984)
# [[Blanca Álvarez Mantilla]] kazetaria (Madril 1931-2000)
# [[Blanca Catal%C3%A1n de Oc%C3%B3n y Gayol%C3%A1]] botanikaria (Aragoi, 1860-1904)
# [[Brittany Brewer]] saskibaloi-jokalaria (AEB 1997)
# [[Calypso Botez]] idazlea (Errumania, 1880-1933)
# [[Carlota Rosales]] margolaria (Madril 1872-1958)
# [[Carmen Caamaño Díaz]] ekintzaile politikoa (Madril 1909-2006)
# [[Carmen Santonja]] kantautorea, idazea, margolaria (Madril 1934-2000)
# [[Carmen Werner Vallejo]] dantzaria, koreografoa (Madril 1953)
# [[Carmina Virgili]] geologoa, politikaria (Bartzelona, 1927-2014)
# [[Cathay Williams]] esklaboa, militarra (AEB 1844-1893)
# [[Cecilia Álvarez Correa]] ingeniari industriala, politikaria (Kolonbia 1953)
# [[Charlotte de Turckheim]] aktorea, umoregilea (Frantzia 1955)
# [[Charlotte Scott]] matematikaria (Erresuma Batua, 1858-1931)
# [[Chékéba Hachemi]] aktibista, idazlea, 1. emakume diplomazialaria (Afganistan 1974)
# [[Christine Brennan]] kirol kazetaria (AEB, 1958)
# [[Christine Jorgensen ]] aktorea, aktibista (AEB 1926-1989)
# [[Claire Voisin]] matematikaria (Frantzia 1962)
# [[Clara Che Tórtola]] saskibaloi jokalaria (Valentzia 1997)
# [[Clara Isabel Francia]] kazetaria (Errioxa 1940)
# [[Clotilde Catal%C3%A1n de Oc%C3%B3n y Gayol%C3%A1]] entomologoa, poeta (Aragoi, 1863-1946)
# [[Concha Caballero]] politikaria (Baena, 1956 - Sevilla, 2015)
# [[Concha Michel]] abeslaria, ikertzailea (Mexico 1899-1990)
# [[Conchita Goyanes]] aktorea (Malaga 1946-Madril 2016)
# [[Conchita Montes]] aktorea (Sevilla 1914- Portugal 1994)
# [[Dámasa Cabezón]] pedagogo eta hezitzailea (Argentina, 1792 -Txile, 1861)
# [[Desirée de Fez]] kazetaria, idazlea, zinema kritikaria (Bartzeloa 1977)
# [[Diana Navarro]] abeslaria (Malaga 1978)
# [[Dilras Banu Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1622-1657)
# [[Dodo (komikigilea)|Dodo]] Frantziako komikigilea (Rabat, 1955)
# [[Dolores Correa Zapata]] idazlea (Mexiko 1853-1924)
# [[Dolores Jiménez Muro]] hezitzailea, iraultzailea (Mexiko 1848-1925)
# [[Édith Grattery]] Frantziako ilustratzaile eta komikigilea (Marseilla, 1960)
# [[Edith Lederer]] nazioarteko kazetaria (AEB, 1943)
# [[Elena Arizmendi Mejia]] idazle feminista (Mexiko, 1884-1949)
# [[Elena Martín Ortega]] psikologa eta irakaslea (Espainia 195??)
# [[Elena Santonja]] tb aurkezlea (Madril 1932-2016)
# [[Elena Torres Cuéllar]] lider iraultzailea (Mexiko 1893-1970)
# [[Elizabeth Bugie]] biokimikaria (AEB, 1920-2001)
# [[Elsa von Freytag-Loringhoven|lsa von Freytag-Loringhoven]] Artista (Alemania, 1874-1927)
# [[Emily Bisharat]] legelaria (Jordania, 1913-2004)
# [[Encarnación Cubas Báez]]
# [[Enriqueta Morales]] hezitzailea eta erizain feminista (APanama, 1891-1986)
# [[Estelle Ramey]] endokrinologo, feminista (AEB, 1917-2006)
# [[Ethel Arnold]] kazetari, idazle eta hizlari, emakumeen sufragioaren aldeko aktibista (Britainia Handia 1865- 1930)
# [[Eugénie Brazier]] sukaldaria (Frantzia 1895-1977)
# [[Eunice Odio]] poeta (Costa Rica 1919- exiko 1974)
# [[Fatoumata K%C3%A9b%C3%A9]] astrofisikaria, hezitzailea (Frantzia, 1985)
# [[Fereshteh Ahmadi]] eleberrigilea (Iran 1972)
# [[Florence Cestac]] Frantziako komikigilea
# [[Florence Farmborough]] argazkilaria , idazlea (Britainia, 1887-1978)
# [[Florencia Serranía Soto]] ingeniari mekanikoa (Mexiko 1963)
# [[Franca Rame]] aktorea, idazlea, politikaria (Italia 1929-2013)
# [[Frances Jolliffe]] aktorea (AEB, 1873 – 1925)
# [[Gemma Cuervo]] aktorea (Bartzelona 1934)
# [[Gertrude Mary Woodward]] ilustratzailea (Britainia, 1854-1939)
# [[Greta Fernández]] aktorea (Bartzelona 1995)
# [[Gulbadan Begum]] biografoa, poeta, printzesa (Mogol Inperioa 1523-1603)
# [[Hamida Banu Begum]] enperatriza (Mogol inperioa 1527-1604)
# [[Hedwig Bleuler-Waser]] sufragista (Zurich, 1869 - Zollikon, 1940)
# [[Hiromi Uehara]] piano-jolea (Japonia 1979)
# [[Ifigenia Martinez]] ekonomialaria, politikaria (Mexiko 1930)
# [[Ingibjörg H. Bjarnason]] sufragista, irakaslea, artista eta politikaria (Islandia, 1867-1941)
# [[Inma Serrano]] kantautorea (Alacant 1968)
# [[Isa Duque]] psikologoa, sexologoa (Zaragoza, 1985)
# [[Isabel Andreu de Aguilar]] sufragista,ekintzailea (Puerto Rico, 1887-1948)
# [[Isabel Tenaille]] tb aurkezlea (Madril 1951)
# [[Isabella Mamani|Isabella Brunilda Mamani]] iamara abokatua eta politikaria (Txile, 1988)
# [[Itelvina Massioli]] pedagogo feminista (Brazil, XX. mendea)
# [[Jahanara Begum]] printzesa, poeta (Mogol Inperioa 1614-1681)
# [[Jahanzeb Banu Begum]] printzesa (Mogol Inperioa 1649-1705)
# [[Jan Goodwin]] idazlea eta ikerketa kazetaria (AEB, 1948)
# [[Jane Brigode]] politikaria (Belgika, 1870-1952)
# [[Janeane Garofalo]] komediantea, aktorea (AEB 1964)
# [[Jeanne Córdova]] idazlea, lesbiana aitzindaria (Alemania/AEB 1948-2016)
# [[Jojo Moyes]] kazetaria, idazlea (EB 1969)
# [[Juana Belén Gutiérrez de Mendoza]] hezitzailea, sufragista (Mexiko 1875- 1942)
# [[Julia Piaton]] aktorea (Frantzia 1985)
# [[June Carmona]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 2005)
# [[Karla Jay]] idazlea, ikertzailea (AEB 1947)
# [[Kathryn Bertine]] kirolaria, aktibista eta idazlea (AEB, 1975)
# [[Kelly McEvers]] kazetaria, gerrako korrespontsala (AEB, 1970)
# [[La Niña de La Puebla]] abeslaria (Sevilla 1908-Malaga 1999)
# [[Laia Raventós Roig]]saskibaloi jokalaria (Bartzelona 1997)
# [[Laura Aliaga]] saskibaloi jokalaria (Alacant 1994)
# [[Laura Granados]] kantautorea (Cádiz 1966)
# [[Laura Juliana Ramírez Ruiz]] ilustratzailea, komunikatzalea eta sortzailea (Mexiko...)
# [[Lila Clunas]] sufragisa (Eskozia, 1875-1968)
# [[Lisa Gherardini]] noblea, Mona Lisa (Florentzia 1479-1542)
# [[Louise Weiss]] idazlea, politikaria (Frantzia 1893-1983)
# [[Lucía Gil]] abeslaria, aktorea (Madril 1998)
# [[Luz Vidal]] Sindikalista, politikaria, maputxea (Txile, 1973)
# [[Maite Cazorla]] saskibaloi jokalaria (Kanariak 1997)
# [[Malagako emakumeen kartzela zaharra]] (1937-1954)
# [[Manolita Piña]] artista (Uruguai, 1883-1994)
# [[Mara Goyanes]] aktorea (Madril 1942-2006)
# [[Margaret Ogola]] pediatra, idazlea (Kenya, 1958-2011)
# [[Maria Angela Ardinghelli]] Itzultzailea, matematikaria, fisikaria (Italia, 1728-1825)
# [[Maria Cederschiöld]] kazetaria eta sufragista (Suedia, 1856-1935)
# [[María del Refugio García]] maistra, sufragista (Mexiko 1889-1973)
# [[María Dolores Medina]] kristau erlijiososa (Mexiko 1860- 1925)
# [[María José Goyanes]] aktorea (Madril 1948-)
# [[María Luisa Ponte]] aktorea (Valladolis 1918-Madril 1996)
# [[María Parrado]] abeslaria (Cádiz 2001)
# [[María San Juan]] kazetaria (Asturias 1963)
# [[María Villalón]] abeslaria (Malaga 1989)
# [[Marie Ange Guillaume]] kazetari, idazle eta gidoilaria (Frantzia, 1945)
# [[Marjory Warren]] geriatra (Erresuma Batua, 1897-1960)
# [[Marta Hermida]] saskibaloi jokalaria (Madril 1997)
# [[Martha Jungwirth]] margolaria (Austria 1940)
# [[Maruja Callaved]] tb aurkezlea (Huesca 1921-Madril 2018)
# [[Mary Fields]] esklaboa, 1. postari afroamerikarra (AEB 1832-1914)
# [[Mary Garden]] opera abeslaria (Eskozia, 1874-1967)
# [[Mary J. Rathbun]] zoologoa (AEB, 1860-1943)
# [[Mazie E. Clemens]] Lehen Mundu Gerrako korresponsala (AEB, 1890-1952)
# [[Mélanie Auffret]] film zuzendaria, gidoilaria Frantzia, XX. mendea)
# [[Mercedes Gómez Otero]] preso komunista (Madril 1915-?)
# [[Meredith Monroe]] aktorea (AEB 1969)
# [[Mimí Muñoz]] aktorea (Espainia 1914-1987)
# [[Mireia Hernández]] igeriketa sinkronizatuko kirolaria (Espainia 2002)
# [[Modesta Sanginés Uriarte]] idazle eta musikagilea (Bolivia, 1832-1887)
# [[Mumtaz Mahal]] enperatriza (Mogol Inperioa 1593-1631)
# [[Nadira Banu Begum]] printzesa (India 1618-Pakistan 1659)
# [[Nathalie Roques]] Frantziako idazlea eta komikigilea
# [[Nika Shakarami]] manifestari desagertu eta hila (Iran 2005-2022)
# [[Nina Stemme]] sopranoa (Suedia 1963)
# [[Niña de Antequera]] abeslaria (Malaga 1921-Sevilla 1972)
# [[Noora Niasari]] zinema zuzendari eta gidoilaria (Teheran)
# [[Nur Jehan]] enperatriza, poeta (Kandahar 1577-Lahore 1645)
# [[Olga Bancic]] ekintzaile komunista judua (Errumania 1912- Alemnia 1944)
# [[Olga Skorojodova]] zientzialaria, hezitzailea (SESB, 1911-1982)
# [[Paquita Rico]] aktorea (Sevilla 1929-2017)
# [[Park Wan Suh|Park Wan Sun]] idazlea (Korea, 1981-2011)
# [[Pasión Vega]] abeslaria (Madril 1976)
# [[Paula Cons]] dokumental- eta film zuzendaria (Coruña 1976)
# [[Paula Dalli]] abeslaria, aktorea, idazlea (Alacant 1993)
# [[Petra Herrera]] gizon gudari mozorrotua (Mexiko 1887-1917)
# [[Petronila Riquelme]] Bernardo O'Higgins.en alaba mestizoa (Los Angeles, Txile, 1808? - Valparaiso, 1870)
# [[Piedad Bonnett]] idazlea, poeta (Kolonbia, 1951)
# [[Piedad de la Cierva]] zientzialaria (Murtzia, 1913-2007)
# [[Pilar Muñoz]] aktorea (Madril 1911-1980)
# [[Randi Blehr]] sufragista (Norvegia, 1851-1928)
# [[Rhea Durham]] modeloa (AEB 1978)
# [[Roberta Cowell]] lasterketa- eta borroka-pilotua, 1. Emakume trans britainiarra (EB 1918-2011)
# [[Rocío Molina Cruz]] dantzaria, koreografoa (Malaga 1984)
# [[Rosario Robles]] politikaria (Mexiko 1956)
# [[Rose Mbowa]] idazlea, feminista (Uganda 1943-1999)
# [[Roshanara Begum]] printzesa, poeta (Mogol Inperioa 1617-1671)
# [[Ruja Ignatova]] iruzurgilea (Bulgaria/Alemania 1980)
# [[Ruqaiya Sultan Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1542-1626)
# [[Ruth Sager]] genetista (AEB, 1918-1997)
# [[Sadie Kneller Miller]] kazetaria (AEB, 1867-1920)
# [[Salima Sultan Begum]] poeta, enperatriza (India 1539- Mogol Inperioa 1612)
# [[Sálvorako emakume heroiak]] erreskatea, Galizia 1921.01.02
# [[Samantha Gilabert]] abeslaria (Alacant 1994)
# [[Sarah Moon]] argazkilaria (Frantzia, 1941)
# [[Sarina Esmailzadeh]] manifestari nerabe erahila (Iran 2006-2022)
# [[Segoviako kartzela zaharra]] emakumeen kartzela (1946-1956)
# [[Soledad Miranda]] aktorea, abeslaria (Sevilla 1943-Portugal 1970)
# [[Sonia Montecino|Sonia Montecinco]] aimara ikertzaile, antropologoa, idazlea (Txile, 1954)
# [[Sophia Delza]] dantzaria, idazlea (AEB, 1903-1996)
# [[Stacey Kent]] abeslaria (AEB 1968)
# [[Suzanne Corkin]] neurozientzialaria (AEB, 1937-2016)
# [[Svetlana Mojsov]] biokimikaria (Jugoslavia 1947)
# [[Tebello Nyokong]] Kimikaria (Hegoafrika, 1951)
# [[Teresa Nieto]] dantzaria, koreografoa (Tanger 1953)
# [[Thea Sharrock]] antzerki eta film zuzendaria (EB 1976)
# [[Vainica Doble]] musika bikotea (1971-2000)
# [[Van Buren ahizpak]] moto bidaiariak, AEB 1916
# [[Vera Peters]] onkologoa (Kanada, 1911-1993)
# [[Vicky Lagos]] aktorea (Madril 1938)
# [[Victoria Teijeiro]] aktorea, irakaslea (Coruña 1974)
# [[Victorina Bridoux]] poeta eta eleberrigilea (Manchester, 1835-San Cruz Tenerifekoa, 1862)
# [[Virginia Grütter]] poeta, aktorea (Costa Rica 1929-2000)
# [[Yolanda Retter]] liburuzaina, idazlea (AEB 1948-2007)
# [[Zeb-un-Nisa Begum]] printzesa poeta (Mogol Inperioa 1638-1702)
# [[Zena Tooze]] biologo, ekologista (Kanada, 1955)
# [[Zenana]] emakumeen etxe zatia (India XII. mendea)
# [[Zoe Ducós]] aktorea, gidoilaria (Argentina 1928-Venezuela 2002)
# [[Zulma Brandoni de Gasparini]] paleontologoa (Argentina, 1944)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''maiatza''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Ormatza Imatz]] '''SORTUA''' sexologoa (Bakio, 1967)
# [[Aitziber González García]] '''SORTUA''' arkeologoa, ikertzailea (Gasteiz 1991)
# [[Alaitz Arenzana]] ----'''SORTUA''' artista eta zinemagilea (Bilbo, 1976)
# [[Amaia Barrena García]] ----'''SORTUA'''idazlea, poeta (Basauri, 1989)
# [[Esti Ansotegi Guruziaga]] ----'''SORTUA''' psikologoa (Zornotza, 1976)
# [[Itziar Sapsootham]] '''SORTUA''' geografoa eta ikertzailea (Eibar, 1986)
# [[Lucia Arrube]] '''SORTUA'''erraketista (Iurreta, 1923 - Zornotza, 2012)
# [[Margarita Unzalu Arana]] ----'''SORTUA''' idazlea (Durango, 1892-1973)
# [[Rosa Hernández (artista)]] ----'''SORTUA''' eskultorea eta margolaria (Tenerife, 1955)
# [[Sama Bilbao]] '''SORTUA''' ingeniari industriala eta irakaslea (Bilbo 1961)
# [[Agnes Baden-Powell]] Nesken eskaut talde sortzailea (Ingalaterra 1858-1945)
# [[Aim%C3%A9e Antoinette Camus]] botanikaria (Frantzia, 1879-1965)
# [[Alejandra Rodríguez]] kazetaria, abokatua, 60 urteko Miss Buenos Aires 2024 (Argentina 1963)
# [[Alice Recoque]] informatikaria (Aljeria 1929- Frantzia 2021)
# [[Alicia Machado]] aktorea, Miss Unibertso 1996 (Venezuela 1976)
# [[Alison Hargreaves]] alpinista (EB, 1962-K2, 1992)
# [[Amalia Miranzo]] politikaria eta irakaslea (Cuenca, 1939-2014)
# [[Amelia Vega]] abeslaria, enpresaburua, Miss Unibertso 2003 (Dominikar Errepublika 1984)
# [[Ana de Mendoza de la Vega]] noblea (Valladolid 1554-Guadalajara 1633)
# [[Ana García Carías]] abokatua, lehen dama (Honduras 1968)
# [[Ana Sofía Henao]] modeloa, idazlea, ilustratzailea (Kolonbia, 1982)
# [[Andrea Meza]] Miss Unibertso 2020 (Mexiko 1994)
# [[Anita Conti]] ozeanografoa (Frantzia, 1899-1997)
# [[Anna Cruz]] saskibalioi jokalaria (Bartzelona 1986)
# [[Anna Montañana]] saskibaloi jokalari ohia, entrantzailea (Valentzia 1980)
# [[Anna Pazos]] idazlea (Bartzelona 1991)
# [[Anna Roig Serra]] fisikaria (Katalunia, 1962)
# [[Anne Marie Braafheid]] Miss Unibertsoko 1. Finalista beltza (Surinam 1947)
# [[Anne-Laure Folly]] zinema zuzendaria (Togo, 1954)
# [[Annie Fratellini]] aktorea, pailazoa (Frantzia, 1932-1997)
# [[Ánxela Loureiro]] poeta, idazlea eta abeslaria (Ferrol, 1956)
# [[Barbara May Cameron]] argazkilaria, poeta, idazlea eta giza eskubideen aldeko ekintzailea (AEB, 1954 - 2002ko)
# [[Barbara Sepúlveda|Barbara Sepulveda]] feminista abokatua (Santiago, 1985)
# [[Beatriz Bernal]] Espainiako 1. emakume idazlea (Valladolid 1501/1504- 1562/1586)
# [[Beatriz Domínguez-Gil]] medikua, nefrologoa (Coruña 1971)
# [[Beatriz Sarlo]] idazlea (Argentina, 1942)
# [[Begoña Etayo Ereña]] Euskal Herriko feminista (Bilbo, 1958)
# [[Betty Molesworth]] botanikaria (Zeelanda Berria, 1913-2002)
# [[Bolette Berg]] argazkilaria (Norvegia, 1872-1944)
# [[Brook Lee]] modeloa, Miss Unibertso 1997 (AEB 1971)
# [[Camila Kater]] film zuzendaria (Brasil 1990)
# [[Carla Nieto]] aktorea (Girona 1983)
# [[Carmen Díez de Rivera]] politikaria (Madril 1942-1999)
# [[Carmen Villalobos]] aktorea (Kolonbia 1983)
# [[Carolyn Steel]] arkitektoa, idazlea, ikertzailea eta unibertsitateko irakasle ingelesa (Londres ?)
# [[Catalina de Mendoza y Sandoval]] noblea (Granada 1916-1686)
# [[Catherine Peñán]] patinatzailea (Santiago, 1989)
# [[Catriona Gray]] Miss Unibertso 2018 (Australia 1994)
# [[Cecil Dorrian]] gerrako korrespontsala (AEB, 1882-1926)
# [[Cg'ose Ntcox'o]] artista (Botswana, 1950-2013)
# [[Chefa Alonso]] musikagilea (Coruña 1955)
# [[Clara Roquet]] zinema zuzendaria eta gidoilaria (1988)
# [[Clara Stauffer]] espioia, falangekoa (Madril 1904-984)
# [[Concepción Dancausa]] politikaria, funtzionarioa (Burgos 1952)
# [[Corina Smith]] abeslaria, aktorea (Venezuela 1991)
# [[Cristina Ruiz Ortega]] exekutiboa (Espainia 1970)
# [[Cynthia Elbaum]] fotokazetaria (AEB, 1966-1994)
# [[Dana Randall]] informatikaria (AEB 1968)
# [[Da'Vine Joy Randolph]] aktorea, kantaria (AEB 1986)
# [[Demi-Leigh Nel-Peters]] enpresaburua, Miss Unibertso 2017 (Hegoafrika 1995)
# [[Denise Ferreira da Silva]] filosofoa eta artista (Brasil, 1963)
# [[Denise Quiñones]] aktorea, Mis Unibertso 2001 (Puerto Rico 1977)
# [[Dominga Neculmán]] zeramikagilea (Walmapu, 1937-2022)
# [[Dorothy Liddell]] arkeologoa (Erresuma Batua, 1890-1938)
# [[Eden Golan]] abeslaria (Errusia/Israel 2003)
# [[Ekaterina Zelenko]] hegazkinlari militarra (Errusia 1916-1941)
# [[Elisa Aguilar]] saskibaloi jokalaria (Madril,1976)
# [[Elisabeth Ohlson Wallin]] argazkilaria (Suedia 1961)
# [[Eliza Ruhamah Scidmore]] idazlea, argazkilaria (AEB 1856-1928)
# [[Elizabeth Gould Bell]] medikua eta sufragista (Erresumna Batua, 1862-1934)
# [[Elizabeth McCombs]] 1. emakume parlamentaria (Zeelanda Berria 1873-1935)
# [[Elsa Donaire Malagelada]] saskibaloi jokalaria (Girona, 1979)
# [[Emily Stowe]] medikua (Kanada, 1831-1903)
# [[Encarnación Alzona]] historilaria eta sufragista (Filipinak, 1895-2001)
# [[Enriqueta_Sèculi]] pedagoga, kirolaria eta feminista (Bartzelona, 1897-1976)
# [[Ericka Ñanco]] ekintzailea eta politikari maputxea nén (Walmapu, 1992)
# [[Esther Hill]] arkitektoa (Kanada, 1895-1985)
# [[Eugenie Clark]] iktiologoa (AEB, 1922-2015)
# [[Evaluna Montaner]] aktorea, kantaria (Venezuela 1997)
# [[Felisa Rincón de Gautier]] politikaria (Ameriketako Estatu Batuak, 1897-1994)
# [[Fernanda García Lao]] idazlea (Argentin/ Espainia 1966)
# [[Francisca Linconao]] lider maputxea (Walmapu, 1958)
# [[Fuencisla Clemares]] exekutiboa (Madril 1974)
# [[Gabriela Isler]] modeloa, Miss Unibertso 2013 (Venezuela 1988)
# [[Gabriela Mandujano]] sufragista, politikaria (Txile 1902-1984)
# [[Gidaritza]] neskato-eskaut taldeen mugimendua
# [[Gloria Diaz]] modeloa, Miss Unibertso 1969 (Filipinak 1951)
# [[Grettell Valdez]] aktorea (Mexiko 1976)
# [[Gwendolyn Lizarraga]] ekintzailea, politikaria eta enpresa burua (Belize, 1901-1975)
# [[Hanna Sheehy-Skeffington]] sufragista eta nazionalista (Irlanda, 1877-1946)
# [[Harnaaz Sandhu]] Miss Unibertso 2021 (India 2000)
# [[Harriet Chalmers Adams]] esploratzailea, argazkilaria (AEB 1875-Frantzia 1937)
# [[He Zehui]] fisikari nuklearra (Txina, 1914-2011)
# [[Herminia Aburto Colihueque|Herminia Aburto]] lider maputxea
# [[Huda Akil]] neurozientzialaria (Siria-AEB, 1945)
# [[Inma Rubiales]] idazlea (Badajoz 2002)
# [[Inmaculada Rodríguez-Piñero]] politikaria (Madril 1958)
# [[Iris Mittenaere]] modeloa, Miss Unibertso 2016 (Frantzia 1993)
# [[Iris van Herpen]] moda diseinatzailea (Herbehereak 1984)
# [[Isabel de Liaño]] idazlea (Valladolid XVI. Mendea-XVII. mendea)
# [[Isabel dos Santos]] ekonomialaria, aberatsa (Errusia/Angola 1973)
# [[Isabel Millé Giménez]] ikertzailea, liburuzaina, poeta (Almeria 1894- 1990)
# [[Isabel Ov%C3%ADn Camps]] kimikaria, irakaslea (Sevilla, 1887-1972)
# [[Ivette María Tato]] igerilaria (Bartzelona 1975)
# [[Janet Rowley]] genetikaria (AEB, 1925-2013)
# [[Jayne Atkinson]] aktorea (EB/AEB 1959)
# [[Jennifer Hawkins]] modeloa, Miss Unibertso 2004 (Australia 1983)
# [[Joanna Haigh]] fisikaria (Erresuma Batua, 1954)
# [[Josefa Tito Recalde]] enpresaburua (Donostia, 1802-1858)
# [[Josephine Cecilia Diebitsch Peary]] esploratzaile aitzindaria (AEB 1863-1955)
# [[Júlia Bacardit]] idazlea (Bartzelona 1991)
# [[Juliane Koepcke]] zoologoa (Peru-Alemania, 1954)
# [[Juliette Gordon Low]] Espainian eta Kuban neska eskaut taldeen sortzailea (AEB 1860-1927)
# [[Justine Pasek]] artista, 2. Miss Unibertso 2002 (SESB/Panama 1979)
# [[Karina Riquelme Viveros]] abokatu maputxea (Walmapu, 1981)
# [[Kate Sessions]] botanikaria (AEB, 1857-1940)
# [[Kate Swift]] idazlea, editorea (AEB 1923-2011)
# [[Katharine Blunt]] kimikaria, nutrizionista (AEB, 1876-1954)
# [[Kathleen Cruise O'Brien]] sufragista eta irakaslea (Irlanda, 1886-1938)
# [[Kimberley Tell]] aktorea, abeslaria (Lanzarote 1989)
# [[Kimberly Dozier]] kazetaria, gerrako korrespontsala (AEB,1966)
# [[Kimera (abeslaria)]] (Hego Korea 1954)
# [[Kirsten Vangsness]] aktorea, gidoilaria (AEB 1971)
# [[Laia Palau]] saskibaloi jokalaria (Bartzelona 1979)
# [[Laura Aguilar]] argazkilaria (AEB, 1958-2018)
# [[Laura Gil]] saskibaloi jokalaria (Murtzia 1992)
# [[Lauren Groff]] idazlea (AEB 1962)
# [[Lea Gabrielle]] kazetaria, diplomatiko ohia, hegazkinlaria (AEB,1975)
# [[Lidia Lopujova]] dantzaria (Errusia, 1892-1981)
# [[Liliana Ancalao]] poeta, irakasle maputxea (Walmapu, 1961)
# [[Lisa Randall]] fisikaria (AEB 1962)
# [[Liubov Sóbol]] apolitikaria, ekintzailea (Errusia 1987)
# [[Lola Glaudini ]] aktorea (AEB 1971)
# [[Louise Gavan Duffy]] sufragista eta nazionalista (Niza, 1884 - Dublin, 1969)
# [[Luisa Mendoza y Mendoza]] noblea (1582-Nadril 1619)
# [[Luna Pamies]] aktorea (Alacant, 2003)
# [[Lydia Davis]] idazlea (AEB, 1947)
# [[Małgorzata Szumowska]] film zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Polonia 1973)
# [[María Abrisqueta de Zulueta]] Espainian eta Kuban neska-eskaut taldeen sortzailea (Donostia 1911-1992)
# [[Maria Bellido]] heroia (Jaen 1755-1809)
# [[María Catrileo|Maria Catrileo]] hizkuntzalari maputxea (Walmapu, 1944)
# [[María de Mendoza y Fonseca]] noblea, arte-bildumagilea (Espainia 1516-1580)
# [[María Dolores Dancausa]] bankaria, exekutiboa (Burgos 1959)
# [[María Gómez de Sandoval y Torres de Navarra]] noblea (?- 19)
# [[María José García Beato]] legelaria, bankaria, exekutiboa (Kordoba 1965)
# [[Maria Koepcke]] ornitologoa (Alemania-Peru, 1924- 1971)
# [[María La Ribot]] koreografoa (Madril 1962)
# [[María Martinón Torres]] Medikua, antropologoa (Orense, 1974)
# [[Maria Rúbies]] maistra eta politikaria (Leida, 1932-1983)
# [[Maria Tereza Jorge P%C3%A1dua]] ekologoa (Brasil, 1943)
# [[Marie Høeg]] sufragista eta argazkilaria (1866-1949)
# [[Marie Pape-Carpantier]] pedagoga eta feminista frantziarra (Frantzia 1815 - 1878)
# [[Marina Geli]] medikua, politikaria (Girona 1958)
# [[Marta Alonso]] onkologo ikertzailea (Lodosa 1974)
# [[Marta Fernández (saskibaloi-jokalaria)]] (Bartzelona,1981 19)
# [[Marta Vergara]] sufragista, idazlea (Txile 1898- 1995)
# [[Marta Xargay]] saskibaloi jokalaria (Girona 1990)
# [[Martha Vasconcellos]] modeloa, Miss Unibertso 1968 (Brasil 1948)
# [[Mary Lowndes]] artista eta sufragista (Dorset, 1856 - Londres, 1929)
# [[Maud Bonneaud]] margolaria (Limoges, 1921-Madril, 1991)
# [[Maya Moore]] saskibaloi jokalaria (AEB 1989)
# [[Melba Roy Mouton]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1929-1990)
# [[Mélodie Nakachian]] ume bahitua, psikologoa (AEB 1982)
# [[Mencía de Mendoza]] noblea, arte-bildumagilea (Guadalajara 1508-Valentzia 1554)
# [[Mercè Arànega]] aktorea (Agentina/Katalunia 1957)
# [[Meri Te Tai Mangakāhia]] sufragista (Zeelanda Berria, 1868-1920)
# [[Mónica López (aktorea)]] (Kanariak 1969)
# [[Mpule Kwelagobe]] aktibista, Miss Unibertso 1999 (Bostwana 1979)
# [[Nabila Espanioly]] aktibista, pedagogoa, feminista (Israel 1955)
# [[Nandipha Mntambo]] eskultorea eta artista (Hegoafrika, 1982)
# [[Nanna Aakjær|Nanna Aakjaer]] eskultorea eta sufragista (Danimarka, 1874-1962)
# [[Natalia Torrente]] kirol kazetaria (Madril 1984)
# [[Natividad Almeda-López|Natividad Almeda Lopez]] legelaria (Filipinak, 1892-1977)
# [[Natividad Llanquileo]] Abokatua eta politikari maputxea (Walmapu, 1984)
# [[Neri Oxman]] arkitektoa, diseinatzailea, irakaslea (Israel/AEB 1976)
# [[Nettie Honeyball]] futbolaria (Londres 1871- Argentina XX. mendea))
# [[Oksana Fiodorova]] abeslaria, polizia, Miss Unibertso 2002 (Errusia 1977)
# [[Olga Poblete]] irakaslea, gizarte buruzagia (Txile 1908-1999)
# [[Olha Kobylianska]] idazlea (Ukraina 1863-Errumania 1942)
# [[Olivia Culpo]] influencerra, Miss Unibertso 2012 (AEB 1992)
# [[Oracene Price]] tenis entrenatzailea (AEB 1952)
# [[Orna Grumberg]] informatikaria (Israel 1952)
# [[Paget Brewster]] aktorea (AEB 1969)
# [[Patricia Dauder]] artista (Bartzelona, 1973)
# [[Patricia Goldman-Rakic]] neurologoa (AEB, 1937-2003)
# [[Patricia Manterola]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1972)
# [[Patsy Adam-Smith]] idazlea, historialaria (Australia 1924-2001)
# [[Paula Painén Calfumán|Paula Paiñén Calfuman]] Kultura maputxearen ordezkaria (Walmapu, 1931)
# [[Paulina Vega]] enpresaburua, Miss Unibertso 2014 (Kolonbia 1993)
# [[Pia Wurtzbach]] enpresaburua, Miss Unibertso 2015 (Alemania/Filipinak 1989)
# [[Pilar Belzunce de Carlos]] mezenasa (Filipinak, 1925-Donostia, 2015)
# [[Pilar Martín Gila]] idazlea (Segovia 1962)
# [[Queralt Casas]] sakibaloi jokalaria (Girona 1992)
# [[Ramona Reyes]] emagin eta politikari maputxea (Txile, 1967)
# [[R'Bonney Gabriel]] Miss Unibertso 2022 (AEB 1994)
# [[Rebeca Jiménez]] abeslaria (Segovia 1975)
# [[Rivka Oxman]] arkitekto, ikertzailea, irakaslea (Israel 1950)
# [[Robyn Davidson]] idazlea (Australia 1950)
# [[Rochelle Aytes]] aktorea, modeloa (AEB 1976)
# [[Rosa Serra]] eskultorea (Vic, 1944)
# [[Rosa Smith Eigenmann]] iktiologoa (AEB, 1858-1947)
# [[Rose Kennedy|Rose Kenedy]] filantropoa (AEB, 1890-1995)
# [[Rosita Ferrer]] Kopla kantaria eta egilea (Bartzelona,1935)
# [[Safi Faye]] zinema zuzendaria (Senegal, 1934-2023)
# [[Samara de Córdova]] aktore eta idazlea (Guatemala, 1923-2015)
# [[Sasha Waltz ]] dantzaria, koreografoa (Alemania 1963)
# [[Semiha Berksoy]] opera abeslaria (Turkia, 1910-2004)
# [[Séverine Vidal]] idazlea (Frantzia, 1969)
# [[Sheynnis Palacios]] kazetaria, Miss Unibertso 2023 (Nikaragua 2000)
# [[Silvia Palumbo]] kantautorea (Argentina 1961)
# [[Soledad Bacarreza]] psikologo eta kirol kazetaria (Santiago, 1969)
# [[Sonsoles de Icaza]] aristokrata, Balentziagaren musa (Avila 1914- Madril 1996)
# [[Valentina Pinelo]] moja idazlea (Sevilla XVI. Mendea-XVII. mendea)
# [[Vanisha Mittal]] aberatsa, enpresaburua (India 1980)
# [[Verónica Figueroa Huencho|Veronica Figueroa Huencho]] irakasle eta politikari maputxea (Santiago, 1974)
# [[Virginia Cowles]] gerrako idazlea eta kazetaria (1910-1983)
# [[Yehni Djidji|Yenni Djidji]] idazlea eta blogaria (Boli Kosta, 1988)
# [[Yuri Kochiyama]] ekintzailea (AEB 1921-2014)
# [[Zofia Stryjeńska]] margolaria (Krakovia 1891-Geneva 1976)
# [[Zozibini Tunzi]] Miss Unibertso 2019 (Hegoafrika 1993)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''Apirila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Irati Cuadrado Noain]] ef--'''SORTUA''' iraupen eskalatzailea (Burlata, 2001)
# [[Juana Cortés Amunarriz]] ----'''SORTUA''' idazlea (Hondarribia, 1966)
# [[Nerea Intxausti Castiñeira]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Pasai Donibane, 2000)
# [[Abigail eta Brittany Hensel]] maistrak, biki siamdar bizefalikoak (AEB 1990)
# [[Adelaida Avagyan]] medikua, ikertzailea (Armenia-AEB, 1924-2000)
# [[Adelina Jiménez Jiménez]] maistra ijitoa (1945)
# [[Adriana Hoffmann]] biologoa (Txile 1940)
# [[Agnès McLaren]] medikua, sufragista (EB 1837-Frantzia 1913)
# [[Aida Fern%C3%A1ndez R%C3%ADos]] biologoa, ozeanografoa (Galizia, 1947-2015)
# [[Akiko Kojima]] modeloa, Miss Unibertso 1959 (Japonia 1936)
# [[Amelia Cuñat Monleon]] marrazkilaria, zeramikaria (Valentzia 1878-1946)
# [[Amparo Muñoz]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso (Malaga 1954-2011)
# [[Amparo Navarro Giner]] maistra (Valentzia, 1900-1986)
# [[Ana Jaren]] ilustratzailea (Sevilla 1985)
# [[Ane Campos]] futbolaria (Getaria, 1999)
# [[Angela Marinescu]] poeta (Errumania 1941-2023)
# [[Anna Callender Brackett]] filosofa eta feminista estatubatuarra (EEUUko Bostonen, 1836-1911)
# [[Anna Güell Torne]] aktorea (Katalunia 1961)
# [[Anna Kolbrún Árnadóttir|Anna Kolbrún]] maistra eta politikaria (1970-2023)
# [[Anna Munro]] sufragista (EB 1881-1962)
# [[Anna Turbau]] argazkilaria (Bartzelona 1949)
# [[Anne Knight]] sufragista (BH 1786-1862)
# [[Anne Marie Pohtamo]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso (Finlandia 1955)
# [[Apasra Hongsakula]] modeloa, Miss Unibertso 1965 (Thailandia 1947)
# [[Armi Kuusela]] filantropoa, 1. Miss Unibertso (Finlandia 1934)
# [[Axelle Kabou]] idazlea (Kamerun, 1955)
# [[Aya Nakamura]] abeslaria (Frantzia, 1995)
# [[Barbara Blomberg]] dama, Karlos I.aren maitalea, Joan Austriakoaren ama (Alemania 1527-Kantabria 1597)
# [[Barbara Canepa]] Italiako komikigilea (Genoa, 1969)
# [[Barbara Foxley]] pedagogoa, sufragista (EB 1860-1958)
# [[Bárbara Palacios]] idazlea, Miss Unibertso 1986 (Madril/Venezuela 1963)
# [[Beatriz Iribarne Sánchez]] maistra eta ekintzailea (Almeria, 1942)
# [[Begoña Muruaga Laca]] filologoa, euskara teknikaria (Bermeo 1953)
# [[Bernadette Sanou Dao]] idazlea (Burkina Faso)
# [[Berry Berenson]] argazkilaria, aktorea (AEB 19)
# [[Bertha Gxowa]] politikaria eta ekintzailea (Hegoafrika, 1934-2010)
# [[Betty Lou Raskin]] kimikaria (AEB, 1924-2010)
# [[Bienvenida Sarmiento]] maistra (Argentina, 1804-1900)
# [[Camille Paglia]] kritikari soziala, idazlea (AEB 1947)
# [[Cándida Antonia Bueno Iso|Cándida Antonia Bueno]] maistra fusilatua (Zaragoza, 1912-1936)
# [[Carme Giralt Roses]] hezitzailea (Bartzelona 1940-2022)
# [[Carmen Delgado Vicente|Carmen Delgado]] Maistra eraila (Salamanca, 1899-1936)
# [[Carmen Guillén Lorente]] historialaria, ikertzailea, irakaslea (Murtzia 1988)
# [[Carmen Mola]] idazle taldea (Espainia, 2018)
# [[Carol Morris]] modeloa, Miss Unibertso 1956 (AEB 1936)
# [[Carroll Baker]] aktorea (AEB 1931)
# [[Cecilia Bolocco]] aurkezlea, Miss Unibertso 1987 (Txile 1965)
# [[Chantal van den Heuvel]] Belgikako idazlea
# [[Christiane Martel]] aktorea, Miss Unibertso 1953 (Frantzia 1935)
# [[Cirila Ubaldina García Díaz]] maistra eraila (Salamanca, 1893-1936)
# [[Clara Ragaz]] maistra, feminista (Suitza, 1894-1957)
# [[Clementia Taylor]] sufragista (EB 1810-1908)
# [[Corinna Tsopei]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1964 (Grezia 1944)
# [[Dayanara Torres]] idazle, abeslari, modeloa, Miss Unibertso 1993 (Puerto Rico 1974)
# [[Deborah Carthy-Deu]] modeloa, enpresaburua, Miss 1985 (Puerto Rico 1966)
# [[Debra Lafave]] maistra, estuproz kondenatua (AEB 1980)
# [[Delia Zapata Olivella]] dantzaria, irakaslea (Kolonbia 1926-2001)
# [[Denise Affonço]] idazlea (Kanbodia, 1944)
# [[Dia Mirza]] modeloa, aktorea, ekoizlea (India 1981)
# [[Djaili Amadou Amal]] idazlea (Kamerun, 1975)
# [[Dorothea Pertz]] botanikaria (EB 1859-1939)
# [[Duygu Asena]] idazlea (Turkia 1946-2006)
# [[Edith Ayrton]] idazlea, sufragista (EB 1879-1945)
# [[Edith Picton-Turbervill]] sufragista (EB 1872-1960)
# [[Edith Rebecca Saunders]] genetista (EB 1865-1945)
# [[Ela Gandhi]] politikaria (Hegoafrika, 1940)
# [[Eleanor Coppola]] dokumentalgilea, idazlea (AEB, 1936-2024)
# [[Elena Mendoza]] musikagilea (Sevilla 1973)
# [[Elisabetta Gnone]] idazle eta kazetari italiarra (Genova, 1965)
# [[Elizabeth Pease Nichol]] sufragista (EB 1807-1897)
# [[Emmeline Pethick-Lawrence]] sufragista (EB 1867- 1954)
# [[Estée Lauder]] kosmetika-enpresaburua (AEB 1906-2004)
# [[Esther Afua Ocloo]] ekintzailea (Ghana 1919-2002)
# [[Esther Pineda G]] idazlea, ikertzailea (Venezuela 1985)
# [[Ethel Ayres Purdie]] sufragista (EB 1874-1923)
# [[Ethel Lilian Voynich]] idazlea eta musikaria (Ballintemple, 1864 - New York, 1960)
# [[Eulalia Guzmán Barrón|Eulalia Guzmán Barrón]] maistra eta arkeologa mexikarra (Mexiko, 1890 - 1985)
# [[Eva Guillamon]] artista, dramagilea (Albacete 1978)
# [[Fannie Flagg]] aktorea, idazlea (AEB 1944)
# [[Fatou Keïta]] idazle (Boli Kosta, 1965)
# [[Frances Ames]] neurologo, aktibista (Hegoafrika, 1920-2002)
# [[Frances Power Cobbe]] sufragista, idazlea ekintzailea (BH 1822-1904)
# [[Francisca de Asís Sanchis Ferrer]] 2.Errepublikako maistra (1896-1982)
# [[Françoise Bettencourt Meyers]] munduko emakume aberatsena (Frantzia 1953)
# [[Georgina Rizk]] modeloa, Miss Unibertso 1971 (Libano 1953
# [[Gladys Zender]] modeloa, Miss Unibertso 1957 (Peru 1939)
# [[Guillenako 17 arrosak]] emakume fusilatuak (Sevilla, 1937)
# [[Hannah Glasse]] idazlea (BH 1708-1770)
# [[Hanni Wenzel]] eskiatzailea (Liechtenstein 1956)
# [[Hema Malini]] aktorea, dantzaria (India 1948)
# [[Hemley Boum ]] idazlea (Kamerun, 1973)
# [[Herminia Gomez Serra]] sopranoa (Castelló 1891-Italia 1977)
# [[Hillevi Rombin]] modeloa, Miss Unibertso 1955 (Suedia 1933- AEB 1996)
# [[Holloway papar-orratza]] kartzelaratutako sufragisten saria
# [[Ieda Maria Vargas]] modeloa, Miss Unibertso 1963 (Brasil 1944)
# [[Irene Sáez]] politikaria, Miss Unibertso 1981 (Venezuela 1961)
# [[Irina Belova]] atleta, heptatloilaria (Errusia 1968)
# [[Iris Chang]] idazlea (AEB 1968-2004)
# [[Itxaso Mardones]] kazetaria (Gasteiz 1979-2024)
# [[Itzel Arcos]] komediantea (Mexiko, 1988)
# [[Janelle Commissiong]] enpresaburua, politikaria, Miss Unibertso 1977 (Trinidad eta Tobago 1953)
# [[Jeanneth Beltran]] etxeko langileen eskubideen sinboloa (Nikaragua 1984- Toledo 2014)
# [[Jerrie Mock]] airez mundu-bira egindako 1. emakumea (AEB 1925-2014)
# [[Joanne Harris]] idazlea (EB 1964)
# [[Joênia Wapichana]] abokatu indigena (Brasil 1974)
# [[Josette Abondio]] irakaslea eta idazlea (Boli Kosta, 1932)
# [[Karen Dianne Baldwin]] gidoilaria, Miss Unibertso 1982 (Kanada 1963)
# [[Kartini]] heroia (Ekialdeko Herbeherear Indiak 1879-1904)
# [[Kate Campbell Hurd-Mead]] feminista, ginekologoa (Kanada-AEB, 1867-1941)
# [[Katharine Murray Lyell]] botanikaria (EB 1817-1915)
# [[Kay Beauchamp]] sufragista (EB 1899-1992)
# [[Kerry Anne Wells]] tb aurkezlea, Miss Unibertso (Australia 1951)
# [[Laia Abril]] artista, argazkilaria (Bartzelona 1986)
# [[Laura Geraldine Lennox]] sufragista (Irlanda, 1883-1958)
# [[Lee Israel]] idazlea, faltsifikatzailea (AEB 1939-2014)
# [[Lettice Fisher]] sufragista (EB 1875-1956)
# [[Liliana Năstase]] atleta, heptatloilaria (Errumania 1962)
# [[Lina Cavalieri]] sopranoa (Italia, 1874-1944)
# [[Linda Bement]] modeloa, Miss Unibertso 1960 (AEB 1941-2018)
# [[Lis Vega]] abeslaria (Kuba 1977)
# [[Livia Veloz]] maistra eta poeta (Santo Domingo, 1889-1980)
# [[Lorraine Downes]] modelo dantzaria, Miss Unibertso 1983 (Zeelanda Berria 1964)
# [[Louie Bennett]] sufragista (Irlanda 1870-1956)
# [[Louise Aitken-Walker]] rally pilotua (Eskozia 1960)
# [[Lucia Perotti]] maistra (Italia, 1586-1641)
# [[Luigia Mandolini]] maistra eta sufragista (1866-1939)
# [[Lupita Jones]] enpresaburu, Miss Unibertso 1991 (Mexiko 1967)
# [[Luz Marina Zuluaga]] modeloa, Miss Unibertso 1958 (Kolonbia 1938-2015)
# [[Luzdivina Megido]] 2. errepublikako maistra erbesteratua (Asturias, 1916-1984)
# [[Mª Luz Montesinos Gutiérrez]] neurozientzialaria, ikertzailea (Sevilla 1969)
# [[Madison Chock]] patinatzaile artistikoa (AEB 1992)
# [[Magdalena de Ulloa]] noblea (Zamora 1525-Valladolid 1598)
# [[Manola Brunet]] klimatologoa (Cariñena, 1955)
# [[Mar Galceran]] Down sindromedun 1.diputatua Espainian (Valentzia 1977)
# [[Mar Regueras]] aktorea, gimnasia erritmoko entrenatzailea (Bartzelona 1970)
# [[Margaret Cousins]] sufragista (Irlanda 1878 -India 1954)
# [[Margaret Gardiner]] kazetaria, modeloa, Miss Unibertso 1978 (Hegoafrika 1959)
# [[Margareta Arvidsson]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1966 (Suedia 1947)
# [[Margie Moran]] modeloa, Miss Unibertso (Filipinak 1973)
# [[Margot Moles]] kirolaria (Bartzelona, 1910-Madril, 1987)
# [[Mari Carmen Díez Navarro]] maistra (Alicante, 1949)
# [[Maria Alharilla]] futbolaria, 1. amatasun baja (Jaen 1990)
# [[María Arias Bernal]] maistra eta iraultzailea (Mexiko, 1884-1923)
# [[Maria de la Encarnacion Rigada Ramon]] matematikaria (Cadiz 1863- Madril? 1930)
# [[Maria Dolores Ocaña Madrid]] abokatua, 1. emakumea Letizia erreginaren idazkaritza pribatua zuzentzen (Madril 1973)
# [[María Luisa Navarro Margati]] maistra, pedagogo eta psikologo errepublikar erbesteratua (Fantzia, 1890-Argentina, 1947)
# [[María Xesús Lama]] filologoa, idazlea, saiakeragilea (Lugo 1964)
# [[Marifé Arroyo]] maistra (Valentzia, 1946)
# [[Marion Ross]] aktorea (AEB 1928)
# [[Marisa Belaustegigoitia]] idazlea, ikertzailea eta feminista (Mexiko, 1969)
# [[Marisa Berenson]] modeloa, aktorea (AEB 1947)
# [[Marisol Malaret]] modeloa, Miss Unibertso 1970 (Puerto Rico 1949-2023)
# [[Maritza Sayalero]] modeloa, Miss Unibertso 1979 (Venezuela 1961)
# [[Marlene Schmidt]] aktore, ekoizle, modelo, Miss Unibertso 1961 (Alemania 1937)
# [[Marta Segarra]] filologoa, ikertzailea (Bartzelona 1963)
# [[Marthe Ekemeyong Moumié]] idazle eraila (Kamerun, 1931-2009)
# [[Mary Anne Rawson]] abolizionista (BH 1801-1887)
# [[Mary Bennett (pedagogoa)]] (EB 1913-2005)
# [[Mary Corinna Putnam Jacobi]] mediku, idazle, sufragista (AEB, 1842-1906)
# [[Mary Emilie Holmes]] geologoa, irakaslea (AEB, 1850-1906)
# [[Mary Estlin]] aktibista (EB1820-1902)
# [[Mary Horner Lyell]] geologoa (EB 1808-1873)
# [[Mary Kay Letourneau]] maistra, estuproz kondenatua (AEB 1962-2020)
# [[Mary MacSwiney]] ekintzaile independentista, emakume politikari errepublikar irlandarra eta feminista. (Londres, 1872 - Cork, 1942)
# [[Matilde Escuder Vicente]]2. errepublikako maistra (Valentzia, 1913-Frantzia, 2006)
# [[Mercedes Tella]] pedagogoa, idazlea (Coruña 1868-Leon 1934)
# [[Michelle McLean]] modeloa, idazlea, Miss Unibertso 1992 (Namibia 1972)
# [[Millicent Mackenzie]] sufragista (EB 1863-1942)
# [[Miriam Stevenson]] modeloa, Miss Unibertso 1954 (AEB 1933)
# [[Mona Grudt]] kazetaria, Miss Unibertso 1990 (Norvegia 1971)
# [[Monique Ilboudo]] idazlea (Burkina Faso, 1959)
# [[Montserrat Señaba]] maistra eta politikaria (Ekuatore Ginea, 1918-1980)
# [[Morayma Ofir Carvajal]] maistra (Ekuador, 1915-1951)
# [[Naomi Wolf]] idazlea, aktibista (AEB 1962)
# [[Natalie Glebova]] idazlea, modeloa, Miss Unibertso 2005 (Errusia/Kanada 1981)
# [[Nina Jacqmin]] Belgikako komikigilea (Brusela, 1989)
# [[Noralma Vera]] ballet dantzaria eta maistra (Ekuador, 1936)
# [[Norma Nolan]] modeloa, Miss Unibertso 1962 (Argentina 1938)
# [[Novera Ahmed]] artista (Bangladesh, 1939)
# [[Nuria Hosta Pascual]] aktorea (Katalunia, XX. mendea)
# [[Nuria Nuñez Hierro]] musikagilea (Cádiz 1980)
# [[Pascuala Campos de Michelena]] arkitektoa (Jaen/Galizia 1938)
# [[Pauline Dy Phon]] idazlea eta botanikaria (Kanbodia, 1933)
# [[Pauline Peyraud-Magnin]] futbolaria (Frantzia, 1992)
# [[Paz Moreno Feliu]] antropologoa, ikertzailea (Coruña 1956)
# [[Pilar Aymerich Puig]] argazkilaria (Bartzelona 1943)
# [[Pilar Cuartero]] maistra (Zaragoza, 1906-1995)
# [[Pilar Parcerisas]] arte-kritikaria, -historialaria (Bartzelona 1957)
# [[Porntip Nakhirunkanok]] filantropoa, modeloa, Miss 1988 (Thailandia 1969)
# [[Priscilla Bright McLaren]] sufragista (EB 1815-1906)
# [[Purdah]] ohitura
# [[Rafaela Rimbau]] aktorea (Espainia 1819-Valentzia 1896)
# [[Rahel Varnhagen von Ense]] idazlea (Berlin, 1771-1832)
# [[Rebeca Atencia]] primatologoa (Coruña 1977)
# [[Rebecca Saunders]] musikagilea (EB 1967)
# [[Regina Blandón|Regina Blandon]] aktorea (Mexiko, 1990)
# [[Remei Sipi]] hezitzailea, idazlea eta editorea (Rebola - Ginea 1952)
# [[Remigia Nazaroviene]] atleta (Turkmekistan/Lituania 1967)
# [[Renate Mayntz]] soziologoa (Berlin 1929)
# [[Rina Mor]] abokatua, Miss Unibertso 1976 (Israel 1956)
# [[Rita Mae Brown]] idazlea, aktibista (AEB 1944)
# [[Riyo Mori]] Miss Unibertso 2007 (Japonia 1986)
# [[Rosa Garcia Alcon]] ekintzaile antifrankista (Madril 1957)
# [[Rosa May Billinghurst]] sufragista (BH 1875-1953)
# [[Rosalind Pitt-Rivers]] biokimikaria (Erresuma Batua, 1907-1990)
# [[Rosana Alonso]] maistra eta politikaria (Santander, 1970)
# [[Ruth Hubbard]] biokimikaria (Austria-AEB, 1924-2016)
# [[Sabrina Calvo]] Frantziako idazlea (Marseilla, 1974)
# [[Samanta Schweblin]] idazlea (Argentina 1978)
# [[Sandra Pierrette Kanzie|Sandra Pierrete Kanzie]] idazlea (Burkina Faso)
# [[Sarah Bouyain]] idazle eta zinema-zuzendaria (Reims, 1968)
# [[Sarah Jane Baines]] sufragista (EB 1866-1951)
# [[Sarah Winstedt]] medikua, zirujaua eta sufragista irlandarra (Sixmilebridge, 1886- Havant, 1972)
# [[Shawn Weatherly]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso 1980 (AEB 1961)
# [[Shazia Ilmi]] kazetaria, aktibista (India 1970)
# [[Shirley Jackson]] idazlea (AEB 1916-1965)
# [[Silvia Caballol]] psikologoa, idazlea (Bartzelona 1983)
# [[Sofia Alaoui]] film zuzendaria (Maroko 1990)
# [[Sonia Megias]] musikagilea, artista (Albacete 1982)
# [[Sonja Sekula]] artista (Suitza 1918-1963)
# [[Sophie Alour]] saxofoi-jotzailea (Bretainia, 1974)
# [[Sunita Narain]] ekologista (India 1961)
# [[Svetlana Buraga]] atleta (Bielorrusia 1965)
# [[Sylvia Hitchcock]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1967 (AEB 1946-2015)
# [[Tanella Boni]] idazlea (Boli Kosta, 1954)
# [[Teresa Billington-Greig]] sufragista (BH 1877-1964)
# [[Teté Caturla]] abeslari eta maestra (Kuba, 1937-2023)
# [[Tina Thörner]] rally ingeniaria, kopilotoa (Suedia 1966)
# [[Tina Weirather]] eskiatzailea (Liechtenstein 1989)
# [[Touza ahizpak]] giza eskubideen aldeko aktibistak (Ourense, XX. mendea-XX. mendea)
# [[Uemura Shōen]] margolaria (Japonia 1875-1949) ISA
# [[Vennira Aadai Nirmala]] aktore, dantzaria (India 1948)
# [[Vera Danchakoff]] anatomista, enbriologoa (Errusia, 1879-1950)
# [[Victoria Lidiard]] sufragista (BH 1889-1992)
# [[Violeta Denou]] ilustratzailea taldea (Katalunia 1977)
# [[Wendy Fitzwilliam]] abokatua, Miss Unibertso 1998 ( Trinidad eta Tobago 1972)
# [[Werewere Liking]] idazlea eta dantzaria (Kamarun, 1950)
# [[Winifred Coombe Tennant]] sufragista, politikaria (EB 1874-1956)
# [[Xaro Nomdedeu Moreno]] matematikaria (Castelló de la Plana, 1948)
# [[Yvonne Ryding]] modeloa, Miss Unibertso 1984 (Suedia 1962)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''martxoa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainara Agerre Lako]] ---- '''SORTUA''' maskaradako kabana (Jutsi, 2001)
# [[Ainhoa Azurmendi Etxegaray|Ainhoa Azumendi Etxegaray]] ---- '''SORTUA''' Kirolari ohia, unibertsitateko irakasle eta ikertzailea (Hernani, 1978)
# [[Alba Matilla]] ---- '''SORTUA''' artista (Avilés, 1998)
# [[Amany Al-Ali]] ---- '''SORTUA''' karikaturagilea (Siria, 1984)
# [[Arrate Gisasola]] ef-- '''SORTUA''' kirolaria, bertsolaria (Soraluze, 1979)
# [[Catalina Bustamante]] ---- '''SORTUA''' konkistatzailea (Espainia, XV. mendea, Espainia Berria, XVI. mendea)
# [[Esther Galarza]] ef-- '''SORTUA''' margoalaria (Eibar, 1956)
# [[Felisa Basauri Larrañaga]] -- ef '''SORTUA''' baserritarra, esne-saltzailea (Elgeta, 1928-2018)
# [[Josefa Cruz de Gassier]] efef '''SORTUA''' sopranoa (Bilbo, 1821 + Madril, 1870)
# [[Josefina Guerendiain Caro|Josefina Guerendain]] efef '''SORTUA''' frankismoaren biktima(Iruñea, 1918-2011)
# [[Julia Bea Soto]] efef '''SORTUA''' ekintzaile komunista frankismoaren biktima(Sesma, 1912-Iruñea, 1989)
# [[Kontxi Barturen Uriarte]] ---- '''SORTUA''' nekazaria (Bakio 1922)
# [[Laida Martinez Navarro]] ---- '''SORTUA''' idazlea (Bilbo, 1965)
# [[Lourdes Fernández Fernández]] ---- '''SORTUA''' arte kudeatzailea (Donostia, 1961)
# [[Mª Carmen Húder Carlosena|Maria Carmen Húder Carlosena]] ---- '''SORTUA''' ekintzailea frankismoaren biktima (Iruñea, 1897-1987)
# [[Maite Guevara]] ef-- '''SORTUA''' aktorea, klow (Gasteiz, 1981)
# [[Margarita Araneta Urrutia]] ---- '''SORTUA''' ekintzailea, komunista (Hondarribia 1909-2001)
# [[Maria de las Mercedes Isasi]] efef '''SORTUA''' moja (Iurreta, 1900-Berriz,1973)
# [[María Dolores Aldama Alfonso]] efef '''SORTUA''' esklabuen-jabea (Kuba, XIX. mendea)
# [[Maritxu Muñoz Ugartemendia]] ----'''SORTUA''' ekintzailea, saltzailea (Hondarribia 1914-1997)
# [[Maritxu Roteta]] ef-- '''SORTUA''' sopranoa eta abesbatza zuzendaria (Alkiza, 1948)
# [[Matilde Orbegozo]] efef '''SORTUA''' poeta (Bilbo, 1837-1891)
# [[Matilde Urdangarin Palacio]] ---- '''SORTUA''' margolaria (Zaragoza, 1939)
# [[Milagros Txurruka]] ef-- '''SORTUA''' dantzaria (Mallabia 1927)
# [[Nemesia Baztan Turrau]] ---- '''SORTUA''' Ekintzailea, frankismoaren biktima (Nafarroa
# [[Rachita Taneja]] ---- '''SORTUA''' karikaturagilea (India, ?)
# [[Ramona Zapatero Zapatel]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea frankismoaren biktima(Nafarroa, 1898--?
# [[Sonia Rueda]] ---- '''SORTUA''' artista (Bilbo, 1964)
# [[Tere Guenetxea]] ef-- '''SORTUA''' artista (Soraluze, 1953)
# [[Adriana Amado Suárez]] irakasle, ikertzailea (Buenos Aires, 1966)
# [[Alba Lago]] aurkezlea, idazlea (Galizia, 1985)
# [[Alicia Gimenez Bartlett]] idazlea ( Albacete 1951)
# [[Almudena Carracedo]] dokumentalgilea (Madril 1972)
# [[Amaia Peña]] futbolaria (Getxo 1998)
# [[Amparo Sard]] artista (Mallorca 1973)
# [[Amy Bull]] maistra eta sufragista (Erresuma Batua, 1877-1953)
# [[Ana Arzoumanian]] abokatu, idazle eta poeta (Argentina, 1962)
# [[Ana Barbara]] abeslaria (Mexiko 1971)
# [[Ana Flecha Marco]] itzultzaile, idazlea (Leon, 1986)
# [[Ana Romani]] poeta, kazetari kulturala (Coruña 1962)
# [[Andrea Dworkin]] idazlea, feminista erradikala (AEB 1946-2005)
# [[Angelina Pollak]] antropologoa (Austria/Venezuela 1932-2016)
# [[Anna Alma-Tadema]] artista, sufragista (Londres 1867-1943)
# [[Anna Fiske|Anna Fisc]] ilustratzailea, idazlea (Norvegia, 1964)
# [[Anna Starobinets]] idazlea (Errusia 1978)
# [[Anne Isabella Noel Byron]] matematikaria, aktibista (EB 1792-1860)
# [[Antonia Jiménez|Antonia Jimenez]] gitarra jolea (Puerto de Santa Maria, 1972)
# [[Arancha de Benito]] tb aurkezlea (Madril 1969)
# [[Arancha del Sol]] modeloa, aktorea, tb aurkezlea (Asturias 1972)
# [[Asja Lācis]] antzerkilaria (Estonia, 1891-179)
# [[Assumpcio Estivill]] liburuzaina, irakaslea (Tarragona 1949)
# [[Assumpta Montella]] historialaria, idazlea (Bartzelona 1958)
# [[Aurélie Neyret]] Frantziako komikigilea (Lyon, 1983)
# [[Aurora Alonso de Rocha]] idazlea, irakaslea eta ikertzailea (Buenos Aires, 1937-2021)
# [[Barbara Ayrton-Gould]] sufragista (EB 1886-1950)
# [[Beatriz Ariño]] kazetaria (Huesca 1963)
# [[Begoña Alfaro García]] politikaria (Bartzelona/Nafarroa 1982)
# [[Begoña Caamaño]] idazlea (Galizia 1964-2014)
# [[Bel%C3%A9n Garijo]] Almansako medikua (Albacete 1960)
# [[Belen Feliu]] idazlea (Galizia 1961-1997)
# [[Belen Toimil]] atleta (Coruña 1994)
# [[Bessie Blount Griffin]] fisioterapeuta, asmatzailea (AEB, 1914-2019)
# [[Blanca de la Torre]] arte-komisarioa (Leon 1977)
# [[Blanca Manchon]] estropadalaria (Sevilla 1987)
# [[Carmen Ramos Vellon]] atleta (Valentzia 1998)
# [[Carmen Ruiz]] aktorea (Madril 1974)
# [[Carolina de Cepeda]] sopranoa (Coruña 1847-Madril 1910)
# [[Carolina Robles]] atleta (Sevilla 1991)
# [[Caroline Polachek]] kantaria (AEB 1985)
# [[Cassandra Ciangherotti]] aktorea (Mexiko 1987)
# [[Catherine Cesarsky]] astronomoa (Frantzia-Venezuela, 1943)
# [[Cecile McLorin Salvant]] jazz abeslaria (AEB 1989)
# [[Charlotte Marsh]] sufragista (Britainia,
# [[Chloé Cruchaudet]] Frantziako komikigilea (Lyon, 1976)
# [[Chuny Anzorreguy]] idazlea (Buenos Aires, XX.mendea)
# [[Claudia Mori]] aktore, abeslari (Italia 1944)
# [[Concepcion Cascajosa]] ikertzailea, irakaslea (Bartzelona 1979)
# [[Concepcion Garcia Lorca]] errepublikar erbesteratua (Granada 1903-1962)
# [[Concha Hernandez ]] kultur kudeatzailea (Avila 1958)
# [[Danna Paola]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1995)
# [[Deborah Charlesworth]] biologoa (Erresuma Batua, 1943)
# [[Dolores Sanchez Palomino]] filologoa (Kantabria 1961)
# [[Doreen Allen]] sufragista (EB 1879-1663)
# [[Dorothy Height]] aktibista (AEB 1912-2010)
# [[Eagle Woman]] lakota indigena liderra (AEB 1820-1888)
# [[Elena Caffarena]] legelaria (Txile 1903-2003)
# [[Elena Guerra]] erlijiosoa, beatoa (Italia 1835-1914)
# [[Eli Bartra]] filosofia (Mexiko, 1947)
# [[Elisabeth Plainacher]] sorgintzat hartua (Austria, 1513-1583)
# [[Elizabeth Inglis]] aktorea (BH 1913- AEB 2007)
# [[Elizabeth Jagger]] modeloa, aktorea (AEB/EB 1984)
# [[Ellen Hutchins]] botanikaria (Irlanda, 1785-1815)
# [[Elnako amaetxea]] Elisabeth Eidenbenz erizain suitzarrak Frantzian sortutako erakundea (1939-1944)
# [[Emilia Currás]] kimikaria, dokumentalista (Madril 1927-2020)
# [[Ende (argitzailea)]] (X.mendea, Leon)
# [[Ester Bonet]] hizkuntzalaria (Bartzelona 1950)
# [[Esther Acebo]] aktorea (Madril 1983)
# [[Esther Corral Diaz]] filologoa (Lugo 1961)
# [[Esther Jaen]] kazetaria (Bartzelona 1968)
# [[Esther Pak]] medikua (Hego Korea, 1877-1910)
# [[Esther Palomera]] kazetaria (Madril 1968)
# [[Esther Peña Camarero]] soziologoa, politikaria (Burgos 1980)
# [[Esther Vaquero]] kazetaria (Salamanca 1982)
# [[Estibaliz Espinosa]] idazlea (Coruña 1974)
# [[Estrella Abecassis de Laredo]] fisikaria (Venezuela, 1940)
# [[Eugenia Osterberger]] musikagilea, piano-jolea (Coruña 1852-Niza 1932 19)
# [[Fabrizia Pons]] auto-pilotua, kopilotua (Italia 1955)
# [[Fatima Anllo Vento]] kultura ikertzailea (Madril 1958)
# [[Fatima Meer]] idazlea eta apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, 1928-2010)
# [[Faye Webster]] abeslaria (AEB 1997)
# [[Florence Haig]] sufragista (Erresuma Batua, 1856-1952)
# [[Florence Mkhize]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika 1932-1999)
# [[Frances Parker]] sufragista (Erresuma Batua, 1875-1924)
# [[Francine Galvez]] kazetaria (Kamerun 1966)
# [[Frieda Hughes]] poeta eta margolaria (Londres, 1960)
# [[Ghislaine Maxwell]] sexu-trafikatzailea (Frantzia 1961)
# [[Greta Lee]] aktorea (AEB 1983)
# [[Habiba Gribi]] kirolaria (Tunisia, 1984)
# [[Hafsa bint al-Hayy al-Rakuniyya]] Al-Andaluseko poeta (Granada 1135-1191)
# [[Harmonia Rosales]] artista afrokubarra (Chicago, 1984)
# [[Helen Joseph]] aktorea, edertasunaren erregina (Plymouth, 1942)
# [[Helen Tolson]] sufragista (Britania, 1888-1955)
# [[Helene Legrais]] historialaria, idazlea (Frantzia 1961)
# [[Henar Alvarez]] kazetaria, umorista (Madril 1984)
# [[Hengameh Ghaziani]] aktorea (Iran, 1970)
# [[Hilda Cid]] zientzialaria (Txile, 1933)
# [[Imma Prieto]] arte-komisarioa (Bartzelona 1975)
# [[Imogen Holst]] konpositorea (EB 1907-1984)
# [[Inger Christensen]] poeta (Danimarca 1935-2009)
# [[Isabel Mijares]] enologoa (Badajoz 1942-Madril 2024)
# [[Isabel Rodríguez (Mexikoko konkista)]] erizain militarra (Espainia, 1480-?)
# [[Jaël Bestué]] atleta (Bartzelona 2000)
# [[Jagmati Sangwan]] kirolaria, aktibista, politikaria (India 1960)
# [[Jane Joseph]] musikagilea (Londres 1894-1929)
# [[Jerry Hall]] modeloa, aktorea (AEB 1956)
# [[Jessica Cediel]] kazetaria, modeloa (Kolonbia 1982)
# [[Josephine St. Pierre Ruffin]] Sufragista (1842-1924)
# [[Jul' Maroh]] komikigile frantsesa (Lens, 1985)
# [[Julia Navalnaia]] ekonomialaria, politikaria (Errusia 1976)
# [[Kathleen Ferrier]] kontraltoa (EB 1912-1953)
# [[Kathleen March]] itzultzailea (AEB 1949)
# [[Kawtar Boulaid]] atleta (Maroko 1989)
# [[Kim Gordon]] rock musikaria, idazlea (AEB 1953)
# [[Kitty O'Neil]] zinemako espezialista (AEB 1946-2018)
# [[La Tortajada]] dantzari eta abeslaria (Granada, 1877-1957)
# [[Lætitia Sadier]] abeslaria (Frantzia, 1968)
# [[Laura Ainsworth]] sufragista (EB 1885-1958)
# [[Laura Baena]] influencerra, ekintzailea (Malaga 1981)
# [[Laura Garcia Lorca]] museo zuzendaria (AEB 1953)
# [[Laura Vilagra]] politikaria (Bartzelona 1976)
# [[Leelah Alcorn]] gazte trans suizidatua (AEB 1997-2014)
# [[Leila Arab]] musikaria (Irain jatorriko britainiarra, 1971)
# [[Lillian Ngoyi]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika 1911-1980)
# [[Lina Sandell]] poeta, gospel ereserkigilea (Suedia 1832-1903)
# [[Lisa Mandel]] komikigile frantsesa (Marseilla, 1977)
# [[Loles Vives]] atleta (Bartzelona 1957)
# [[Lorena Peña]] politikaria, gerrillari ohia (Salvador 1955)
# [[Louisa Atkinson]] botanikari, ilustratzaile, idazle (Australia, 1834-1872)
# [[Louise Pearce]] patologoa (AEB, 1885-1959)
# [[Lourdes Muñoz]] ingeniaria, politikaria (Bartzelona 1969)
# [[Lucia Koch]] argazkilaria, artista garaikidea (Brasil, 1966)
# [[Luisa Villalta Gomez]] idazlea (Coruña 1957)
# [[Mabel Balfour]] sindikalista eta apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, XX. mendea)
# [[Manuela Igartua Olaechea]] farmazian doktorea (Irura, 1970)
# [[Mar%C3%ADa Luisa L%C3%B3pez Fern%C3%A1ndez]] botanikaria (Madrid 1940)
# [[Marcela Iacub]] abokatua, idazlea eta ikertzaile feminista (Buenos Aires, 1964)
# [[Margaret Aldersley]] sufragista, feminista (1851-1940)
# [[Margarita Borja]] poeta, dramagilea (Alacant 1942)
# [[Margarita Ledo Andion]] idazlea, zinemagilea (Lugo 1951)
# [[Mari Pau Dominguez]] kazetaria, idazlea ( Bartzelona 1963)
# [[Maria Amelia Braganzakoa]] Brasilgo printzesa (Paris 1831-Madeira 1853)
# [[Maria Antonia Massanet Mayol]] poeta (Mallorca 1980)
# [[Maria Antonia Sanchez Escalona]] artista (Madril 1941)
# [[María Belén Morales]] eskultorea eta margolaria (Tenerife, 1928-2016)
# [[Maria Castellano Arroyo]] medikua (Jaen 1948)
# [[María de la Candelaria]] Tzeltalko Matxinadaren buruzagia (Mexiko, 1698-1716)
# [[Maria de Nati]] aktorea (Madril 1997)
# [[Maria Denis]] aktorea (Argentina 1916- Italia 2004)
# [[Maria Elvira Pombo Holguin]] diplomazialaria (Kolonbia 1960)
# [[Maria Eugenia Rito]] vedettea (Argentina 1975)
# [[María Fernanda Campa Uranga]] geologoa, aktibista (Mexiko, 1940-2019)
# [[María Gainza]] idazlea (Buenos Aires, 1975)
# [[Maria Jose Saez Carrasco]] kazetaria (Madril 1965)
# [[Maria Lionza]] jainkosa (Venezuela 1802)
# [[Maria Lopez Sandez]] filologoa, idazlea (Lugo 1973)
# [[Maria Luisa Prada Sarasua]] idazlea (Asturias XX. mendea)
# [[Maria Marchant]] hezitzailea, politikaria (Txile 1904-1990)
# [[Maria Nikolaevna O’Rourke]] presoa, hilketa eragilea (Errusia 1877-Argentina 1949)
# [[Maria Nikolaievna Romanova (1899-1918)]] Dukesa Handia (Errusiar Inperioa)
# [[Maria Rosa Fugazot]] aktorea (Argentina 1942)
# [[Maria Rosa Yorio]] rock kantautorea (Argentina 1954)
# [[Maria Thereza Alves]] artista (Brasil, 1961)
# [[Maria Vicente]] atleta (Bartzelona 2001)
# [[Mariam Hernandez]] aktorea (Fuerteventura 1981)
# [[Mariam Shahriar]] film zuzendaria (Iran XX. mendea)
# [[Marta Aledo]] aktorea (Madril 1978)
# [[Marta Galimany]] atleta (Tarragona 1985)
# [[Mary Ann Aldham]] sufragista (Erresuma Batua, 1858-1940)
# [[Mary Carson Breckinridge]] erizaina, emagina (AEB, 1881-1965)
# [[Mary Gawthorpe]] sufragista (Erresuma Batua, 1881-1973)
# [[Mary Sophia Allen]] sufragista, policia (Britainia, 1878-1964)
# [[Maya Erskine]] aktorea (AEB 1987)
# [[Maya Mihindou]] Gabongo ilustratzaile, argazkilari eta kazetaria (Libreville, 1984)
# [[Michela Belmonte]] aktorea (Italia 1925- Alacant 1978)
# [[Michele Mouton]] rally pilotua (Frantzia 1951)
# [[Milena Busquets]] idazlea eta kazetaria (Bartzelona, 1972)
# [[Miri Perez-Cabrero]] aktorea, sukaldaria ( Bartzelna 1993)
# [[Mischa Bredewold ]] txirrindularia (Herbehereak 2000)
# [[Mónica Mayer]] artista eta arte krikikaria (Mexiko, 1954)
# [[Montserrat del Amo]] idazlea (Madril 1927-2015)
# [[Nancy Astor]] lehen emakumea parlamentu britainiarrean (1879-1964)
# [[Natalia Rodriguez (aktorea)]] (Madril 1992)
# [[Natascha Kampusch]] ume bahitua (Austria 1998)
# [[Nazhūn bint al-Qalā'iyya]] poeta (Al-andalus XII. mendea)
# [[Nelly Kaplan]] idazlea (Buenos Aires, 1931-Suitza, 2020)
# [[Neus Aguado]] poeta, kazetaria, literatura kritikaria (Argentina, 1955)
# [[Nicolasa Montt de Marambio]] poeta (Txile 1857-1924)
# [[Nuria Amat]] idazlea ( Bartzelona 1950)
# [[Nuria Montserrat Pulido]] bioingeniaria (Bartzelona 1978)
# [[Oda Krohg]] margolaria (Norvegia 1860-1935)
# [[Paola Cortellesi]] aktorea (Italia 1973)
# [[Paola Rojas]] kazetaria (Mexiko 1976)
# [[Paz Márquez Benítez]] idazlea (Filipinak,
# [[Petra Delicado]] literatura pertsonaia, inspektorea
# [[Phyllis Smith]] aktorea (AEB 1952)
# [[Pilar Carbonero Zalduegi]] ikertzailea (Marokoko protektoratua, 1942)
# [[Pilar de Francisco]] kazetaria, umorista (Madril XX. mendea)
# [[Qiu Zhu]] margolaria (Ming dinastiako txinatarra)
# [[Rachel Reeves]] politikaria (EB 1979)
# [[Rahima Moosa|Rahina Moosa]] apartheidaren aurkako politikaria (Hegoafrika, 1922-1993)
# [[Raisa Smetanina]] iraupen-eskiatzailea (Errusia 1952)
# [[Rekha]] aktorea (India 1954)
# [[Rocio Madrid]] aktore, tb aurkezlea (Malaga 1978)
# [[Rocio San Miguel]] abokatua, aktibista desagertua (Venezuela 1966)
# [[Rocio Santa Cruz]] kultur kudeatzailea (Coruña 1967)
# [[Rocio Vieitez Ferro]] itzultzailea (Pontevedra 1975)
# [[Rosalind Eleazar]] aktorea (EB 1982)
# [[Rosalind Fox Solomon]] argazkilaria (AEB 1930)
# [[Rosalinda Celentano]] aktorea (Italia 1968)
# [[Rosario Valcárcel]] poeta, eleberrigilea (Kananaria Handiko las Palmas, 1949)
# [[Rose Frisch]] zientzialari aitzindaria ( AEB 1918-201519)
# [[Rozenn Milin]] kazetaria (Frantzia, 1960)
# [[Sabina Puertolas]] sopranoa (Zaragoza 1973)
# [[Sahraa Karimi]] dokumentalgilea (Iran/Afganistan 1983)
# [[Sandra Golpe]] kazetaria (Cádiz 1974)
# [[Saridjah Niung]] musikaria, artista (Indonesia 1908-1993)
# [[Selina Cooper]] sufragista (Britainia
# [[Shobhaa De]] idazlea (India 1948)
# [[Shygirl]] DJ (EB 1992)
# [[Silvia Orriols]] politikaria (Girona 1984)
# [[Simona Izzo]] film zuzendaria (Italia 1953)
# [[Sira Rego]] politikaria (Vañentzia 1973)
# [[Sophia Williams-De Bruyn|Sophia Williams de Bruyn]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, 1938)
# [[Susana Gomez Castaño]] musikaria, ekintzailea (Kolonbia 1984)
# [[Sushmita Sen]] aktorea, Miss Unibertso (India 1975)
# [[Susie Porter]] aktorea (Australia 1971)
# [[Suzanne Lacy]] artista (AEB, 1945)
# [[Teresa Rivero]] 1. Emakume-presidente futbolean (Cádiz 1935)
# [[Teresa Shaw]] Idazle, itzultzaile (Uruguai-Bartzelona, 1951)
# [[Theresa Garnett]] ekintzaile sufragista (Erresuna Batua, 1888-1966)
# [[Valentine Penrose]] idazle eta margolaria (Frantzia, 1898-1978)
# [[Vicenta Fernandez-Montesinos]] idazlea (Granada 1930-Madril 2023)
# [[Vicky Luengo]] aktorea (Mallorca 1990)
# [[Victoria Lomasko]] marrazkilaria (Errusia, 1978)
# [[Vidya Balan]] aktorea, abeslaria (India 1979)
# [[Violet Aitken]] sufragista (Erresuma Batua, 1886-1987)
# [[Virginia Giuffre]] sexu-biktima (AEB/Australia 1983)
# [[Virginie Ancelot]] idazlea eta pintorea (Dijon, 1792-Paris, 1875)
# [[Wilma Labate]] film zuzendaria, gidoilaria (Italia 1949)
# [[Zheng Qinwen]] tenislaria (Txina 2002)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''otsaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Casilda Ampuero]] '''SORTUA''' Fronte eta Ospitaleen zuzendaria (San Vicente de la Barquera, 1906-1978)
# [[Conchita Bustinduy]] '''SORTUA''' erraketista (Berriatua, 1927)
# [[Mercedes Herrán]] '''SORTUA''' haur saltzailea (?-Bilbo, 2002)
# [[Aurora Gómez Urrutia]] '''SORTUA''' ekintzaile errepublikarra (Obanos, 1914-Iruñea, 1975)
# [[Adela Tarifa Fernández]] historialaria, ikertzailea (Granada 1949)
# [[Africa Fanlo]] ilustratzailea (Bartzelona, 1972)
# [[Agnes Arber]] botanikaria (Erresuma Batua, 1879-1960)
# [[Ai Yazawa]] mangaka japoniarra (Osaka, 1967)
# [[Alice Henry]] sufrafista (Australia, 1857-1943)
# [[Alicia Dickenstein]] matematikaria (Argentina, 1955)
# [[Aliya Moldagulova]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1925-1944)
# [[Amanda Marsalis]] argazkilaria, film zuzendaria (AEB, XX. mendea)
# [[Ana Bustelo]] editorea eta itzultzailea (Paris, 1964)
# [[Ana de la Cueva]] ekonomialaria (Madril 1966)
# [[Ana María Bejarano Escanilla]] itzultzailea (Salamanca, 1959)
# [[Ana María Campos]] heroia ( Venezuela 1796-1828)
# [[Ana Miralles|Ana Mirelles]] komikigilea eta ilustratzailea (Madril, 1959)
# [[Ana Requena]] kazetaria, blogaria (Madril 1984)
# [[Anabel Flores Salazar]] kazetaria (Mexiko 1984-2016)
# [[Andrea Motis]] musikagilea, tronpeta jolea, jazz kantaria (Bartzelona 1995)
# [[Angeles Mastretta]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1949)
# [[Ann Chapman]] limnologoa (Zeelanda Berria, 1937-2009)
# [[Anna Cardús Flaqué]] saskibaloi arbitroa (Bartzelona 1970)
# [[Anna Casanovas|Anna Casanova]] idazlea (Bartzelona, 1975)
# [[Anna Petronella van Heerden]] ginekologoa, sufragista (Hegoafrika 1887- 1975)
# [[Anne Teuf]] ilustratzaile eta komikigile frantsesa (Aspach-le-Haut, 1964)
# [[Annie MacDonald Langstaff]] legelaria, (Kanada,
# [[Antoinette Blackwell]] idazlea eta gizarte ekintzailea (AEB, 1825-1921)
# [[Arantxa Aguirre Carballeira]] dokumentalgilea, gidoilaria (Madril 1958)
# [[Arca (abeslaria)]] (Venezuela/Bartzelona 1989)
# [[Arcelia Ramirez]] aktorea (Mexiko 1967)
# [[Arja Kajermo|Arja Kajerno]] komikigilea (1949)
# [[Arlene Harris]] aktorea (Kanada 1896-AEB 1976)
# [[Arlene Harris]] enpresaburua, asmatzailea (AEB 1948)
# [[Åsa Grennvall|Assa Grennavall]] komikilaria (Suedia, 1973)
# [[Barbara Morgenstern]] elektronika-abeslaria, ekoizlea (Alemania 1946)
# [[Barbara Saavedra]] biologoa (Txile 1967)
# [[Begoña Lolo]] musikologoa (Madril 1958)
# [[Begoña San Jose ]] sindikalista (Segovia 1949)
# [[Begoña Torres]] kultur kudeatzailea (Madril XX. mendea)
# [[Belen Atienza Azcona]] film ekoizlea (Madril 1970)
# [[Bella Guerin]] sufragista eta ekintzaile (Australia, 1858-1923)
# [[Bibi Bourelly]] egile abeslaria (Berlin/AEB 1994)
# [[Blanche Feillet-Hennebutte]] margolaria eta litografoa (1815-1886)
# [[Bodil Schmidt-Nielsen]] fisiologoa (Danimarka-AEB, 1918-2015)
# [[Bríet Bjarnhéðinsdóttir]] politikaria (Islandia, 1856-1940)
# [[Carlota Guerrero]] argazkilaria, zinemagilea (Bartzelona 1989)
# [[Carmen Armendariz]] ekoizlea (Mexiko 1946)
# [[Carolina_Caycedo]] diziplina anitzeko artista (London, 1978)
# [[Catherine Helen Spence]] idazlea, kazetaria, sufragista (Australia, 1829-1910)
# [[Chus Tudelilla]] arte-kudeatzailea (Logroño 1961)
# [[Claire Tomalin]] kazetaria, biografoa (Londres 1933)
# [[Clara Giveen]] sufragista (Irlanda, 1887-1967)
# [[Clara Segura]] aktorea (Bartzelona 1974)
# [[Claudia Malagelada]] aktorea, dantzaria (Bartzelona 2007)
# [[Cristina Gutiérrez (pilotua)]] (Burgos 1991)
# [[Cristina Huete (ekoizlea)]] (Brasil/Espainia XX. mendea)
# [[Diana Athill]] editore, idazle, nobelagile (Londres, 1917-2019)
# [[Doaa el-Adl]] karikaturegilea (Egipto, 1979)
# [[Dolores Hayden]] arkitektoa, historialaria, poeta (AEB, 1945)
# [[Dorothe Engelbretsdotter]] poeta (Norvegia, 1634-1716)
# [[Draga Ljo%C4%8Di%C4%87]] medikua, feminista (Serbia, 1855-1926)
# [[Edwidge Danticat]] idazlea (Haiti/AEB 1969)
# [[Eileen Mary Casey]] sufragista (Australia 1881- 1972)
# [[Elin Wallin|Elin Walin]] artista (Suedia, 1884-1969)
# [[Eliza Ritchie|Eliza Ritche]] sufragista eta filosofoa (Kanada, 1856-1933)
# [[Elizabeth Avery Meriwether]] idazle, sufragista (AEB, 1824-1916-)
# [[Ellen Allien]] DJ (Alemania 1968)
# [[Ellen Ternan]] aktorea (EB 191839-1914)
# [[Elvira Sastre]] poeta, itzultzailea (Segovia 1992)
# [[Emma Miller]] sufragista (EB 1839-Australia 1927)
# [[Esperanza Mendoza Holgado]] saskibaloi arbitroa (Caceres 1983)
# [[Ethel Sargant]] botanikaria (Erresuma Batua, 1863-1918)
# [[Eva Valiño]] soinu teknikaria (Bartzelona 1969)
# [[Fanny Brice]] aktorea ( AEB 1891-1951)
# [[Fatimah Tuggar ]] artista (Nigeria 1967)
# [[Flora de Pablo]] medikua, ikertzailea (Salamanca, 1952)
# [[Florence Lawrence]] aktorea, asmatzailea (Kanada-AEB, 1886-1938)
# [[Fran%C3%A7oise Brauner]] medikua (Austria-Frantzia, 1911-2000)
# [[Františka Plamínková]] kazetaria, feminista, politikaria (Txekia, 1875-1942)
# [[Gabriela Gonz%C3%A1lez]] fisikaria (Argentina, 1965)
# [[Gabriele Schor]] publizista, bildumagilea (Austria 1961)
# [[Garcia Botikaria]] zientzia dibulgatzailea (Cuenca 1995)
# [[Geneviève Thiroux d'Arconville]] idazlea, zientzialaria (Frantzia 1720-1805)
# [[Gertrude Blanch]] matematikaria (Polonia-AEB, 1897-1996)
# [[Gertrude Caton Thompson]] arkeologoa (Britainia Handia, 1888-1985)
# [[Giorgia Marras]] Komikigile eta ilustratzaile franko-italiarra (Genova, 1988)
# [[Giulia Tamayo Leon]] abokatua, aktibista (Peru 1958- Uruguai 2014)
# [[Griselda Pascual i Xufré]] matematikaria (Bartzelona, 1926-2001)
# [[Hedwig Dohm]] idazlea (Alemania 1831-1919)
# [[Helen Frankenthaler]] margolaria (AEB, 1928-2011)
# [[Helene Funke]] margolaria (Alemania,1869-1957)
# [[Henrietta Dugdale]] sufragista (Londres 1827- Australia 1918)
# [[Hiromu Arakawa]] mangaka japoniarra (Tokachi, 1973)
# [[Irene Manton]] botanikaria (Erresuma Batua, 1904-1988)
# [[Irene Stegun]] matematikaria (AEB, 1919-2008)
# [[Irma Thomas]] soul abeslaria (AEB 19)41
# [[Irma Wyman]] ingeniari informatikoa (AEB, 1928-2015)
# [[Isabel Muñoz (argazkilaria)]] (Bartzelona/Madril 1951)
# [[Isabel Tajahuerce Ángel]] irakaslea, ikertzailea (Soria 1960)
# [[Jantina Tammes]] botanikaria (Herbehereak, 1871-1947)
# [[Jeanne Demessieux]] piano-jotzaile, organo-jotzailea (Frantzia, 1921-1968)
# [[Jenny Saville]] margolaria (Britainia, 1970)
# [[Jessica Bennett]] kazetaria, blogaria (AEB 1981)
# [[Jorja Smith]] kantautorea (EB 1997)
# [[Josiane Balasko]] aktorea, zuzendaria, gidoigilea (1950)
# [[Judi Chamberlin]] aktibista (AEB 1944-2010)
# [[Judith Scott (artista)|Judith Scott]] artista (Ohio, 1943-2005)
# [[Kali Uchis]] kantautorea (AEB 1994)
# [[Karo Moret Miranda]] historialaria, ikertzailea (Kuba,...)
# [[Kate Lilley]] poeta (Australia, 1960)
# [[Kate Perugini]] margolaria (EB 1839-1929)
# [[Kehlani]] egile abeslaria (AEB 1995)
# [[Kenia Os]] abeslaria, youtuberra (Mexiko 1999)
# [[Lais Korintokoa]] hetera (Grezia K.a V. mendea- K.a. IV. mendea)
# [[Lala Huete]] figuringilea (Brasil/Espainia 1957)
# [[Laura Lechuga]] kimikaria, ikerlaria (Sevilla 1962)
# [[Lilli Hornig]] kimikaria (Txekoslovakia-AEB, 1921-2017)
# [[Liv Strömquist]] komikigilea (Suedia, 1978)
# [[Louisa Lawson]] idazlea, poeta, sufragista (Australia, 1848-1920)
# [[Louise Brealey]] aktorea (EB 1979)
# [[Ludwika Paleta]] aktorea (Polonia/Mexiko 1978)
# [[Lulu Roman]] komediantea, abeslaria (AEB 1946)
# [[Lynn Fontanne]] aktorea (EB 1887- AEB 1983)
# [[Mabel Sharman Crawford]] abenturazale eta idazlea (Irlanda, 1820-1912)
# [[Madhuri Dixit]] zinema aktorea (India, 1967)
# [[Maevia Noemí Correa]] botanikaria (Argentina, 1914-2005)
# [[Manuela Sambo]] artista (Angola/Alemania 1964)
# [[Margarida Castells]] itzultzailea (Bartzelona, 1962)
# [[Margie Sudre]] Frantziako politikaria (Vinh, 1943)
# [[Marguerite Jeanne Carpentier]] eskultorea (Paris 1886-1965)
# [[Maria Angeles Querol]] historialaria (Badajoz 1948)
# [[María Calcaño]] poeta (Venezuela 1906-1956)
# [[María Eduarda Barjona de Freitas]] kazetaria, kritikaria (Portugal 1882-1952)
# [[Maria Fyodorovna Zibold]] medikua (Serbia, 1849-1939)
# [[Maria Jose Toro Nozal]] zientzialaria (Zamora 1957)
# [[Maria Pia Timon]] etnologoa (Cáceres 1954)
# [[Maria Polivanova]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1922-1942)
# [[María Rosa Urraca Pastor]] karlista eta falangista (Madril, 1900-Bartzelona, 1984)
# [[Maria Sainz Martin]] medikua (Badajoz 1953)
# [[Maria Schwarz]] arkitektoa (Alemania 1956)
# [[Maria Silva]] aktorea (Palentzia 1941-Madril 2023)
# [[Maria Tena]] idazlea, kultur kudeatzailea (Madril 1953)
# [[Maria Teresa Salazar Bermudez]] kimikari aitzindaria (Badajoz 1909-Madril 1982)
# [[Maria Vazquez]] aktorea (Galizia 1979)
# [[María Vinyals|Marina Vinyals]] idazlea eta artikulugilea (Galizia, 1875-1942)
# [[Maria von Linden]] bakteriologo, zoologo (Alemania, 1869-1936)
# [[Maribel Domenech]] artista (Valentzia 1951)
# [[Marilou Berry]] aktorea (Frantzia, 1973)
# [[Marina Picasso]] idazlea (Frantzia, 1950)
# [[Marina Raskova]] pilotua (Sobiet Batasuna, 1912-1943)
# [[Marjorie Courtenay-Latimer]] naturalista (Hegoafrika, 1907-2004)
# [[Marjorie Hasler]] sufragista (Irlanda, 1887-1913)
# [[Marlene Engelhorn]] aktibista, filantropoa (Austria 1992)
# [[Marta Carazo]] kazetaria ( Madril 1973)
# [[Martha Carrillo]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1966)
# [[Mary Ann Hilliard]] erizaina eta sufragista (Irlanda, 1860-1912)
# [[Mary Galway]] sufragista eta sindikalista (Irlanda, 1864-1928)
# [[Mary J. Blige]] abeslaria (AEB 1984)
# [[Mary Lee]] sufragista (Australia, 1821-1909)
# [[Mary Martin]] aktorea (AEB 1913-1990)
# [[Mary Richardson]] sufragista (Kanada, 1889-1961)
# [[Mary-Dell Chilton]] biologoa (AEB, 1939)
# [[Mati Diop]] aktore eta zuzendaria (Paris, 1982)
# [[Maya Zankoul]] artista bisuala, blogaria (Libano, 1986)
# [[Maybanke Anderson]] sufragista (Australia, 1845-1927)
# [[Merce Paloma]] jantzi diseinatzailea (Bartzelona 1964)
# [[Mercedes Valdivieso]] idazlea (Txile 1924-1993)
# [[Mihri Müşfik Hanım]] margolaria (Turkia, 1886-1954)
# [[Miluca Sanz]] musikaria, artista (Segovia 1956)
# [[Minna Sundberg]] ilustratzailea (Suedia, 1990)
# [[Miss Kittin]] DJ (Frantzia 1973)
# [[Mónica Oriol Icaza]] enpresaria (Madril, 1961))
# [[Muriel Douru]] komikigile, idazle eta ekintzaile frantsesa (1976)
# [[Muriel Matters]] kazetaria, sufragista (Australia, 1817-1969)
# [[Nadia Khiari]] komikigilea eta irakaslea (Tunisia, 1973)
# [[Natalia Carbajosa]] idazlea eta itzultzailea (Puerto de Santa Maria, 1971)
# [[Natalia Kovxova|Natalia Kovxva]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1920-1942)
# [[Natalka Bilotserkivets]] poeta eta iraultzailea (Ukraina, 1954)
# [[Nh. Dini]] idazle feminista (Indonesia 1936-2018)
# [[Nieves López Martínez]] paleontologoa (Burgos, 1949-2010)
# [[Ninnan Santesson]] eskultoregilea (Suedia, 1891-1969)
# [[Noemí Zaritzky]] ingeniari kimikoa (Argentina, 1951)
# [[Norio Sakurai]] mangaka(Japonia)
# [[Núria Tamarit Castro]] irudigilea (Castelló 1993)
# [[Odile Schweisguth]] medikua (Frantzia 1913-2002)
# [[Olivia Mandle]] ingurumen aktibista (Bartzelona 2007)
# [[Pati Chapoy]] kazetaria (Mexiko 1949)
# [[Peggy McCay]] aktorea (AEB 1927-2018)
# [[Pilar Landeira Guerrero]] saskibaloi arbitroa (Madril 1959)
# [[Polina Osipenko]] hegazkinlari heroia (Sobietar Batasuna, 1907-1939)
# [[Power Paola]] komikigilea (Ekuador, 1977)
# [[Ptazeta]] rap kantugilea (Kanariak 1996)
# [[Regina Silveira]] artista eta unibertsitateko irakaslea (Brasil, 1939)
# [[Remedios Sanchez]] idazlea, ikertzailea (Bartzelona 1975)
# [[Rita Payes]] musikagilea, tronboi jolea, jazz kantaria (Bartzelona 1999)
# [[Roser Berdagué]] itzultzailea (Katalunia, 1929)
# [[Rosina Gomez Baeza]] kultur kudeatzailea (Asturias 1941)
# [[Safia Farhat]] artista (Tunisia, 1924-2004)
# [[Sara Becker (aktorea)]] (Txile 2002)
# [[Sara Fratini]] ilustratzailea (Venezuela, 1985)
# [[Semiramis Gonzalez]] historialaria (Asturias 1988)
# [[Serena Lake]] predikatzailea, sufragista (Australia, 1842-1920)
# [[Sheila Tobias]] administratzaile, idazle (AEB, 1935-2021)
# [[Sita Abellan]] DJ, modeloa (Murtzia 1993)
# [[Sofia Coll]] kantari, dantzari, aktorea (Bartzelona 1999)
# [[Sophie Bryant]] matematikaria (Erresuma Batua, 1850-1922)
# [[Sybille Bedford]] idazlea, kazetaria (Alemania 1911-EB 2006)
# [[Sylvia Earle]] ozeanografoa (AEB 1935)
# [[Tatiana Proskouriakoff]] arkeologo, etnologo (Errusia-AEB, 1909-1985)
# [[Teyana Taylor]] abeslaria, dantzaria, aktorea (AEB 1990)
# [[Tomasa Tito Condemayta]] independentziaren aitzindaria, heroia (Peru 1740-1781)
# [[Tracey Rose]] artista (Hegoafrika 1974)
# [[Valentina Borok]] matematikaria (Ukraina, 1931-2004)
# [[Valentina Grizodubova]] hegazkinlari heroiak (Sobietar Batasuna, 1909-1993)
# [[Vanessa Ciangherotti]] aktorea (Mexiko 1974)
# [[Vanessa Nakate]] klima-aktibista (Uganda, 1996)
# [[Vinciane Despret]] filosofoa (Belgika 1959)
# [[Wangechi Mutu]] artista (Kenya/AEB 1972)
# [[Whitney Wolfe Herd]] enpresaburua, ekintzailea (AEB 1989)
# [[Xulia Vicente]] irudigilea (Coruña 1993)
# [[Yasmina Alcaraz Moreno]] saskibaloi arbitroa (Girona 1989)
# [[Yelizaveta Chaikina]] partisanoa (Sobiet Batasuna, 1918-1941)
# [[Yevdokia Bershanskaia]] hegazkinlaria (Sobietar Batasuna, 1913-1982)
# [[Yvonne Sylvain]] medikua (Haiti, 1907-1989)
# [[Zdenka Braunerová]] margolaria (Txekia, 1858-1934)
# [[Zeina Abirached]] komikigilea, ilustratzailea (Beirut, 1981)
# [[Ziba Ganiyeva]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1923-2010)
# [[Alice Abadam]] sufragista (GAles, 1856-1940)
# [[Lila Avilés|Lila Aviles]] zinema zuzendaria (Mexiko, 1982)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''urtarrila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aintzane Uria]] ef--'''SORTUA''' abeslaria, soinularia (Durango, 1979)
# [[Fatmana Binta]] ----'''SORTUA''' sukaldaria (Sierra Leona, 1984)
# [[Izaro Oliveira]] ef--'''SORTUA''' txirrindularia (Ermua 2005)
# [[Mari Carmen Montoya Azkuna]] --ef'''SORTUA''' farmazialaria (1926-2024)
# [[Gloria Zuazola]] --ef'''SORTUA''' (Uruguai, 1966-2024)
# [[Itsaso Gangoitia]] ----'''SORTUA''' lasterkaria, euskara teknikaria (Abadiño 1988)
# [[Paquita Bretos Andueza]] ----'''SORTUA''' mendizalea, ateoa, komunista (Pasaia, 1927)
# [[Larraitz Amezaga del Fango]] ----'''SORTUA''' endometrosiaren buruzko liburuaren egilea (Donostia, 1990
# [[Erkuden Txokarro]] ----'''SORTUA''' (Iruñea, 1974)
# [[Ru´a Zimawi|Ru´a Rimawi]] ----'''SORTUA''' (Zisjordania, 1998)
# [[Nora Botero]] ----'''SORTUA''' irakaslea, ikertzailea (Kolonbia , ?)
# [[Auxi Díaz]] ef--'''SORTUA''' magistratua (Kanaria Handia 1967)
# [[María Isabel Gutiérrez Velasco]] --ef'''SORTUA''' prostituta (Santander, ? - Basauriko espetxea, 1977))
# [[Begoña Vesga]] ef--'''SORTUA''' ekintzaile, feminista, politikaria (Burgos, Ermua, 1951)
# [[Beatriz Arizaga Bolunburu]] ef--'''SORTUA''' historialaria (Eibar, 1951)
# [[Maialen Etxart Salaberri]] ----'''SORTUA''' irakaslea (Isturitze, 1978)
# [[Sara Oceja Salazar]] ef--'''SORTUA''' arkitektua eta politikaria (Durango, 1970)
# [[Paula Bronstein]] fotokazetaria (AEB, XX. mendea)
# [[Edith Hirsch Luchins]] efef matematikaria (Polonia-AEB, 1921-2002)
# [[Annie Montague Alexander]] paleontologo, filantropoa (AEB, 1867-1950)
# [[Carol Guzy]] ef-- argazkilaria (AEB, Pensilvania, 1956)
# [[Ladislava Bakanic]] gimnasta (New York, 1924)
# [[Julia Kavanagh|Julia Kavabagh]] idazlea (Irlanda, 1824-1877)
# [[Nelly Bodenheim|Nelly Bodenneim]] ilustratzailea (Herbehereak, 1874-1951)
# [[Hamideh Kheirabadi]] aktorea (Irlanda, 1924-2010)
# [[Dorothy Cayley]] mikologoa (Sri Lanka, 1874-1955)
# [[Maria Mauban]] aktorea (Marsella, 1924-2014)
# [[Kate Lester]] aktorea (Ingalaterra, 1857-1924)
# [[Dorothea Wolbert]] aktorea (AEB, 1874-1958)
# [[Gré de Jongh]] lasterketaria (Herbehereak, 1924-2002)
# [[Vera Molnár]] artista (Hungaria, 1924-2023)
# [[Elena Cernei]] mezzo-sopranoa (Errumania, 1924-2000)
# [[Hrytsko Hryhorenko]] poeta eta itzultzailea (Ukrainia, 1867-1924)
# [[Claudine Dupuis]] aktorea (Frantzia, 1924-1991)
# [[Annelise Hovmand]] zinema-zuzendaria (Danimarka, 1924-2016)
# [[Conradine Birgitte Dunker]] idazlea (Norvegia, 1780-1866)
# [[Beatrice Chebet]] atleta (Kenya 2000)
# [[Tsigie Gebreselama]] atleta (Etiopia 2000)
# [[Dawit Seyaum]] atleta (Etiopia 1996)
# [[Shannon Rowbury]] atleta (AEB 1984)
# [[Lisa Dobriskey]] atleta (EB 1983)
# [[Adela Pankhurst]] sufragista, aktibista politikoa (EB 1885-Australia 1961)
# [[Minnie Baldock]] sufragista (EB 1864-1954)
# [[Adelaide Knight]] sufragista (EB 1871-1950)
# [[Christian Jollie Smith]] abokatu ekintzailea (Australia 1885-1963)
# [[Margaret Bondfield]] politikaria, aktibista (EB 1873-1953)
# [[Louisa Martindale]] zirujaua (EB 1872-1966)
# [[Louisa Martindale (feminista)]] sufragista, aktibista (EB 1839-1914)
# [[Hilda Martindale]] funtzionarioa, idazlea (EB 1875-1952)
# [[Cicely Hamilton]] dramagilea, aktorea (EB 1872-1933)
# [[Dora Montefiore]] zirujaua (EB 1872-1966)
# [[Kelly Holmes]] atleta (EB 1970)
# [[Mary Rand]] atleta (EB 1940)
# [[Alemitu Tariku]] atleta (Etiopia 2000)
# [[Shelby Houlihan]] atleta (AEB 1993)
# [[Manuela M. Veloso]] irakaslea, robot-ikertzailea (Lisboa 1957)
# [[Lua Ribeira]] argazkilaria (Coruña, 1986)
# [[Cristina de Middel]] argazkilaria (Alacant, 1979)
# [[María Garay]] tango abeslaria (Argentina, 1941)
# [[Anna Gottlieb]] abeslaria (Viena, 1774-1856)
# [[Hou Bo]] argazkilaria (Txina, 1924-2017)
# [[Montserrat Ubach Tarrés]] espeleologoa aitzindaria (Bartzelona XX. mendea)
# [[Rocío Verdejo García]] artista plastikoa, argazkilaria (Granada 1982)
# [[Olinpia Velasco]] artista bisuala, argakilaria ( Granada 1970)
# [[Ana Vaz]] film zuzendaria, artista (Brasil 1982)
# [[Sara Ramo]] artista bisuala (Madril/Brasil 1975)
# [[Ann Packer]] atleta (EB 1942)
# [[Tatiana Tomashova]] atleta (Errusia 1975)
# [[Svetlana Masterkova]] atleta (Errusia 1968)
# [[Denise Lewis]] atleta (EB 1972)
# [[Sally Gunnell]] atleta (EB 1966)
# [[Eladia Blázquez]] abeslaria (Argentina, 1931-2005)
# [[Zanele Muholi]] artista eta aktibista (Hegoafrika, 1972)
# [[Eva Nogales]] biofisikaria (Colmenar Viejo, 1965)
# [[Ana María Muñoz Amilibia]] arkeologoa (Donostia-Madril, 1932-2019)
# [[Farshid Moussavi]] arkitektoa (Iran/Britainia 1965)
# [[Roma Agrawal]] egitura-ingeniaria (India/EB 1983)
# [[Francine Houben]] arkitektoa (Herbehereak 1955)
# [[Beverly Willis]] arkitektoa (AEB 1928-2023)
# [[Jolanda Ceplak]] atleta (Eslovenia 1976)
# [[Hasna Benhasi]] atleta (Maroko 1978)
# [[Fantu Worku]] atleta (Etiopia 1999)
# [[Karissa Schweizer]] atleta (AEB 1996)
# [[Phylis Smith]] atleta (EB 1963)
# [[Pilar Citoler]] dentista, arte bildumagilea (Zaragoza 1937)
# [[Mary Strong Clemens]] botanikaria (AEB, 1873-1968)
# [[Hortense Powdermaker]] antropologoa (AEB,1900-1970)
# [[Charlotte Abramow]] argazkilari eta bideogilea (Brusela, 1993)
# [[Judy Dater]] argazkilari feminista (AEB, 1941)
# [[Germaine Van Parys]] fotokazetaria (Belgika, 1893-1983)
# [[Alexandra Boulat]] fotokazetaria (Frantzia, 1962-2007)
# [[Ina Higgins]] baratzezaina, paisaia-arkitektoa (Irlanda 1860-Australia 1948)
# [[Nettie Palmer]] idazlea, kritikaria ( Australia 1885-1964)
# [[Vicenta Cortés Alonso]] artxibozaina, ikertzailea, irakaslea (Valentzia 1925-2021)
# [[María Eugenia Rodríguez Palop]] legelaria, politikaria ( Badajoz 1970)
# [[Marisa Rodríguez Palop]] kazetaria, korrespontsala (Badajoz 1966)
# [[Janeene Vickers]] atleta (AEB 1968)
# [[Sandra Farmer]] atleta (Jamaika/AEB 1962)
# [[Debra Flintoff-King ]] atleta (Australia 1960)
# [[Tatiana Ledovskaya]] atleta (Errusia 1966)
# [[Sandra Douglass Morgan]] abokatu, kirol-zuzendaria (Las Vegas 1978)
# [[Mary_Elliott_Hill]] kimikaria (AEB, 1907-1969)
# [[Naomi Parker]] langilea, modeloa (AEB, 1921-2018)
# [[Marica Andallón]] heroina (Oviedo, 1764-1848)
# [[Dana Ulery]] informatiba zientifikoa (AEB, 1938)
# [[Mary Cowden Clarke]] idazlea (Londres, 1809-Italia, 1898)
# [[Fili Chillón|Fili Chillon]] idazle eta eskultore (1918-2012)
# [[Claude Cahun|Claude CAhun]] artista (Frantzia, 1894-1954)
# [[Suzanne Malherbe|Susanne Malherbe]] argazkilaria, diseinatzaile (Frantzia, 1892-1972)
# [[Véronique de Viguerie|Veronique de Viguerie]] fotokazetaria (Frantzia, 1978)
# [[María Amelia Baltar]] abeslaria (Buenos Aires, 1940)
# [[Luz María del Castillo Fregoso]] kimikari-biologoa (Mexiko, 1926-1990)
# [[Li Fanghua]] fisikaria (Txina, 1932-2020)
# [[Elise Ottesen-Jensen]] kazetaria (Suedia, 1886-1973)
# [[Dina Vierny]] modeloa, arte-bildumagilea, museo-zuzendaria, erresistentzian ekintzaile (Errumania 1919-Paris 2009)
# [[Nina Kandinski]] mezenasa (Errusia 1896- Suitza 1980)
# [[Lily Pastré ]] filantropoa (Frantzia 1891-1974)
# [[Manuela Beltrán]] heroia (Kolonbia 724-1819)
# [[Marina Stepanova]] atleta (Errusia 1950)
# [[Linda Keough ]] atleta (EB 1963)
# [[Tracy Goddard]] atleta (EB 1969)
# [[Silvia Rieger]] atleta (Alemania1970)
# [[Katharine Merry]] atleta (EB 1974)
# [[Fahrelnissa Zeid]] artista (Turkia 1901-Jordania 1991)
# [[María Josefa Jiménez Cisneros]] arkeologoa (Cádiz. 1916-2002)
# [[Romina Ressia]] argazkilaria (Argentina, 1981)
# [[Emilie Bieber]] argazkilaria (Alemania, 1810-1884)
# [[Hildegard Jäckel]] argazkilaria (Alemania, 1903-1974)
# [[Alicia Márquez]] aktorea, vedetea (Argentina 1932-2004)
# [[Ethel Rojo]] aktorea, vedetea (Argentina, 1937-2012)
# [[Delphine Diallo]] argazkilaria
# [[Martha Cooper]] argazkilaria (AEB 1943)
# [[Lady Pink]] grafitigilea (AEB 1945)
# [[Thérèse Le Prat]] argazkilaria (1895-1966)
# [[Alice Cherki]] Aljeriako psikoanalista eta idazlea (1936)
# [[Carole Thibaut]] Franziako idazle, antzerki zuzendari eta aktorea (1969)
# [[Gerty Dambury]] Guadalupeko antzerkigile, nobelagile eta poeta frantsesa (1957)
# [[Adele Goldstine]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1920-1964)
# [[Marlyn Wescoff Meltzer]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1922-2008)
# [[Séraphine Louis ]] margolari autodidakta (Frantzia 1864-1942)
# [[Araceli Martínez Esteban]] politikaria (Guadalajara 1974)
# [[Natalia Sazanovich]] atleta (Bielorrusia 1973)
# [[Jane Flemming]] atleta ( Australia 1965)
# [[Ghada Shouaa ]] atleta (Siria 1972)
# [[Urszula Włodarczyk]] atleta (Polonia 1965)
# [[Eunice Barber]] atleta (Sierra Leona 1974)
# [[Natalya Roshchupkina]] atleta (Errusia 1978)
# [[Carmen Sarmiento]] Espainiako 1. emakume guerra korrespontsala (Madril 1944)
# [[Elena Projorova]] atleta (Errusia 1978)
# [[Karin Specht-Ertl]] atleta (Alemania 1974)
# [[Tiia Hautala]] atleta (Finlandia 1972)
# [[Süreyya Ayhan]] atleta (Turkia 1978)
# [[Hayley Tullett]] atleta (EB 1973)
# [[Olga Jegorova]] atleta (Errusia 1972)
# [[Bouchra Ghezielle]] atleta (Maroko/Frantzia 19)
# [[Janeth Jepkosgei]] atleta (Kenya 1983)
# [[Margarita Ponomariova]] atleta (Kazakhstan 1993-Errusia 2021)
# [[Olga Nazarova]] atleta (Errusia 1965)
# [[Yeveonde Middleton|Yevonde Middleton]] argazkilaria (Erresuma Batua, 1893-1975)
# [[Lea Ypi]] filosofo (Albania, 1979)
# [[Alicia Márquez]] aktoresa (ARgentina, 1923-2004)
# [[Françoise Demulder|Francoise Demulder]] argazkilaria (Frantzia, 1947-2008)
# [[Nélida Roca]] vedetea (Buenos Aires, 1929-1999)
# [[Catherine Stern]] psikologo, hezitzailea (Alemania-AEB, 1894-1973)
# [[Adrienne Clarke]] botanikaria (Australia, 1938)
# [[Alba Solís]] abeslaria (Argentina, 1927-2016)
# [[Isabel Ellsen]] argazkilaria (Frantzia, 1958-2012)
# [[Kate Barry]] argazkilaria (Britainia Handia, 1967-2013)
# [[Cécile DeWitt-Morette]] fisikaria, matematikaria (Frantzia, 1922-2017)
# [[Coline Serreau]] aktore, zuzendari eta gidoilari frantsesa (1947)
# [[Emilia Broomé|Emilia Broome]] politikari liberala, feminista eta bakearen aldeko aktibista (Suedia, 1866-1925)
# [[Tassin Hangbè]] Dahomeyko erregina-ordea (Benin, XVIII. mendea)
# [[Virginia Norwood]] fisikaria, militarra (AEB, 1927-2023)
# [[Renée Gailhoustet|Renee Gailhoustet]] arkitektoa (1929-2023)
# [[Julia Lermontova]] kimikaria (Errusia, 1847- 1919)
# [[Christine Spengler]] fotokazetaria (Frantzia, 1945)
# [[Dickey Chapelle]] argazkilaria (AEB, 1919-1965)
# [[Susan Meiselas]] argazkilaria (AEB, 1948)
# [[Rafia Zakaria]] feminista musulmana (Pakistan, 1977)
# [[Edna Paisano]] matematikaria, soziologoa (AEB, 1948-2014)
# [[Josepha Weber]] abeslaria, sopranoa (Alemania, 1758-1819)
# [[Aloysia Weber]] opera abeslaria (Alemania 1760-1839)
# [[Constanze Mozart]] abeslaria (Alemania, 1762-1842)
# [[Sophie Weber]] abeslaria (Alemania, 1763-1846)
# [[Cäcilia Weber]] Mozarten amaginerraba (Alemania, 1727-1793)
# [[Beatriz Bermúdez de Velasco]] mexikoko konkistatzailea (Espainia, XVI. mendea)
# [[Klara Dan von Neumann]] matematikaria (Hungaria, 1911-1963)
# [[Anna Murray Vail]] botanikaria (AEB, 1863-1955)
# [[Nieves Fariza]] irakaslea,sindikalista (1911-1975)
# [[Faten Hamama|Faten Hamana]] aktorea (Egipto, 1931-2015)
# [[Fanny Navarro]] aktorea (Argentina, 1920-1971)
# [[Zerrenda:Emakume argazkilariak|Emakume argazkilarien zerrenda]]
# [[Rose Wilder Lane]] kazetaria, idazlea (AEB 1886-1968)
# [[Isabel Paterson]] kazetaria, idazlea, filosofo politikoa (Kanada 1886-AEB 1968)
# [[Dilan Yeşilgöz-Zegerius]] politikaria (Turkia,Herbehereak 1967)
# [[Gema Igual ]] politikaria ( Santander 1973)
# [[Pilar Alegría]] politikaria (Zaragoza 1977)
# [[Maria Pinigina]] atleta (Kirgitistan 1958)
# [[Olga Brizgina]] atleta (Errusia/Ukraina 1963)
# [[Liudmila Dzhigalova]] atleta (Ukraina 1962)
# [[Sherri Howard]] atleta (AEB 1962)
# [[Denean Howard-Hill]] atleta (AEB 1964)
# [[Inga Fischer-Hjalmars]] fisikaria (Suedia, 1918-2008)
# [[Waltraut Seitter]] astronomoa (Alemania, 1930-2007)
# [[Amina (Zazzauko erregina)]] Zazzauko erregina (Nigeria, 1533-1610)
# [[Paulina Urrutia]] aktorea (Txile, 1969)
# [[Melissa Gilbert]] aktorea (AEB 1964)
# [[Sara Gilbert]] aktorea (AEB 1975)
# [[Skye McCole Bartusiak]] aktorea (AEB 1992-2014)
# [[Melissa Sue Anderson]] aktorea (AEB 1962)
# [[Katy Kurtzman]] aktorea (AEB 1965)
# [[Leslie Landon]] aktorea (AEB 1962)
# [[Jennifer Landon]] aktorea (AEB 1983)
# [[Alison Arngrim]] aktorea (AEB 1962)
# [[Charlotte Stewart]] aktorea (AEB 1941)
# [[Melissa Francis]] aktorea, kazetaria (AEB 1972)
# [[Susan Solomon]] kimikari atmosferikoa (AEB, 1956)
# [[Mounia Youssef]] argazkilaria (Libano-Togo, 1988)
# [[Felicia Abban]] argazkilaria (Ganna, 1935-2024)
# [[Emily Jacir]] artista plastikoa (Palestina, 1970)
# [[Sarah Waiswa]] argazkilaria (1980 hamarkada)
# [[Gihan Tubbeh]] argazkilaria (Peru, 1984)
# [[Isadora Romero]] argazkilaria (Ekuador, 1987)
# [[Jane Elizabeth Jones|Jane Elizabeth]] sufragista, abolinionista (AEB, 1813-1886)
# [[Aida Muluneh]] argazkilaria eta artista (Etiopia, 1974)
# [[Taslima Akhter]] argazkilaria (Bangladesh, 1974)
# [[Nezha Alaoui]] enpresaria eta argazkilaria (Maroko, 1982)
# [[Ann Oakley]] soziologoa
# [[Caroline List]] epailea (AEB-Austria 1964)
# [[Idoia Murga Castro]] irakaslea, ikertzailea (Madril 1983)
# [[Mónica García Gómez]] mediku, politikaria (Madril 1974)
# [[Ana Redondo]] legelaria, politikaria (Valladolid 1966)
# [[Lorraine Fenton ]] atleta (Jamaika 1973)
# [[Sabine Busch]] atleta (Alemania 1962)
# [[Kim Batten]] atleta (AEB 1969)
# [[Sandie Richards]] atleta (Jamaika 1968)
# [[Elise Cranny]] atleta (AEB 1996)
# [[Colleen Quigley ]] atleta (AEB 1992)
# [[Marcia Barbosa]] fisikaria (Brasil, 1960)
# [[Maria Matos]] aktorea, dramagilea (Lisboa 1886-1952)
# [[Ofelia Marques]] margolaria ( Lisboa 1902-1952)
# [[Mafalda Mouzinho de Albuquerque]] idazlea (Lisboa 1874-1952)
# [[Shalane Flanagan]] atleta (AEB 1981)
# [[Linet Masai]] atleta (Kenya 1989)
# [[Vivian Cheruiyot]] atletak (Kenya 1983)
# [[Sally Kipyego ]] atleta (Kenya 1985)
# [[Julia Petxonkina]] atleta (Errusia 1978)
# [[Lashinda Demus]] atleta (AEB 1983
# [[Colleen Farrington]] modeloa, abeslaria (AEB 1936-2015)
# [[Edelmira Inés Mórtola]] geologoa (Argentina, 1894-1973)
# [[Boushra Yahya Almutawakel|Bousha Yahya]] argazkilaria (Yemen, 1969)
# [[Nikab]]
# [[Anna Hints]] zinema zuzendaria (Estonia, 1982)
# [[Pia Arke]] argazkilaria (Groenlandia, 1958-2007)
# [[Nina Byers]] fisikaria (AEB, 1930-2014)
# [[Genoveva Dawson]] botanikaria (Argentina, 1918-2012)
# [[Astrid Cleve]] botanikaria, kimikaria (Suedia, 1875-1968)
# [[Audrey_Richards]] Britaniako antropologa (London, 1899-1984)
# [[Anush Babajanyan]] fotokazetaria (Armenia
# [[Louise Abel]] argazkilaria (Norvegia, 1841-1907)
# [[Carolina Henriette Mac Gillavry]] kimikaria (Holanda, 1904-1993)
# [[Hilaria Supa]] indígena, aktibista (Peru 1957)
# [[Maria Sumire]] abokatu, politikaria (Peru 1951)
# [[Claudia Coari]] politikaria (Peru 1967)
# [[Juana Huancahuari]] nekazaria, politikaria (Peru 1969)
# [[Yaneth Cajahuanca]] ingeniaria, politikaria (Peru 1971)
# [[Nancy Obregon]] politikaria (Peru 1970)
# [[Elsa Malpartida]] politikaria (Peru 1961ç-2022)
# [[Karibu]] GKE, Fca Pedraza saria 2023
# [[America Valenzuela]] zientzia-kazetaria (Madril 1977)
# [[Diane Pernet]] moda blogaria, kritikaria (AEB XX. mendea)
# [[Carmen de Icaza]] eleberrigilea eta lider falangista (Madril, 1899-1979)
# [[Margarita Abella Caprile|Margarita Abella Caprile]] poeta, kazetaria (Argentina, 1901-1960)
# [[Amber Bracken]] fotokazetaria (Kanada, 1984)
# [[Marlene Bergamo]] fotokazetaria (Brasil, 1965)
# [[Claire Beck Loos]] idazlea eta fotokazetaria (Txekia, 1904-1942)
# [[Ruth Asawa]] eskultorea (AEB, 1926-2013)
# [[Zofia Kielan-Jaworowska]] paleobiologoa (Polonia, 1925-2015)
# [[Brigida Baltar]] argazkilaria (Brasil,1959)
# [[Lara Baladi]] argazkilaria (Egipto-libanoar, 1969)
# [[Maja Bajević|Maja Bajevi´c]] argazkilaria (Bosnia, 1967)
# [[Damaris Cudworth Masham]] idazle, filosofo (Britainia Handia, 1659-1708)
# [[Kathleen Kenyon]] arkeologoa (Erresuma Batua, 1906-1978)
# [[Anna Maria Colucci]] argazkilaria (Italia, 1938-2015)
# [[Joana Choumali]] argazkilaria (Bolin
# [[Fleur Pellerin]] Frantziako politikari eta enpresaburua (1973)
# [[Pascale Faublas|Pascale Faubas]] artista (Haiti, 1981)
# [[Anabel Colazo]] komikigilea eta ilustratzaile (Eivissa, 1993)
# [[Elizabeth Riddle Graves]] fisikaria (AEB, 1916-1972)
# [[Mignon Talbot]] paleontologoa (AEB, 1869-1950)
# [[Alicia Güemes Fraga]] komikigilea eta ilustrailea (Bartzelona, 1987)
# [[Emma Ríos Maneiro]] istoriotxogilea eta komikigilea (Galizia, 1976)
# [[Caridad Zazo Cardeña]] geologoa (Toledo, 1945)
# [[Caroline Ingalls]] irakaslea, autobiografialaria (AEB 1839-1924)
# [[Mary Ingalls]] idazlea (AEB 1865-1924)
# [[Carrie Ingalls]] zaintzailea (AEB 1870- 1946)
# [[Grace Ingalls]] irakaslea, idazlea (AEB 1877-1941)
# [[Ketty Lester]] aktorea, abeslaria (AEB 1934)
# [[Hersha Parady]] aktorea (AEB 1945-2023)
# [[Bonnie Bartlett]] aktorea (AEB 1929)
}}
== Hobetuak 2024 ==
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Olatz Agorria]] '''ef--''' txirrindularia (Zornotza 1958)
# [[Ane Ibarzabal]] '''ef--''' kazetaria (Durango, 1982)
# [[María Jesús Cava ]] '''ef--''' historialaria (Bilbo 1949)
# [[Amaia Agirre Gonzalez]] '''----''' medikua, alpinista (Urnieta 1992-Patagonia 2023)
# [[Haizea Barcenilla]] '''----''' arte kudeatzailea, ikertzailea (Lezo 1981)
# [[Carmen Valero Omedes]] '''efef''' atleta (Teruel 1955-Sabadell 2024)
# [[Laura Ingalls Wilder]] '''efef''' idazlea (AEB 1867-1957)
# [[Marixa Osés]] '''ef--'''gidoilaria, aktorea (Gasteiz 1969)
# [[Micaela Bastidas]] '''efef''' aitzindaria, heroia, martiria (Peruko Erregeorderria 1744-1781)*
# [[Chanel Terrero]] '''ef--'''abeslari, dantzari, aktorea (Kuba 1991)
# [[Carmen Mijangos]] '''---- ''' kimikaria (Bilbo 1949)
# [[Paula Badosa]] '''ef--'''tenislaria (AEB/Katalunia 1997)
# [[Pilar Arostegi]] '''efef''' artxibozaina (Gasteiz 1944-2006)
# [[Nina Lobkovskaia]] '''ef--'''frankotiratzailea (Errusia 1925)
# [[Maite Dono]] '''ef--'''poeta, abeslaria (Gasteiz/Galizia 1969)
# [[Garazi Sánchez]] '''ef--'''surflari, zinemagilea (Getxo 1992)
# [[Ana Pontón]] '''ef--'''politikaria (Lugo 1977)
# [[Maria Gembero-Ustarrotz]] '''ef--'''historialaria, musikologoa (Nafarroa 1959)
# [[Adela Bazo]] '''ef--'''margolaria (Nafarroa 1905-Argentina 1984)
# [[Mónica Ojeda]] '''ef--'''idazlea (Ekuador 1988)
# [[Celia Amoros ]]'''ef--'''filosofoa, idazlea (Valentzia 1944)
# [[Carolina Yuste]] '''ef--'''aktorea (Badajoz 1991)
# [[Ángeles Caso]] '''ef--'''idazlea (Asturias 1959)
# [[Majida Maayouf]] '''ef--'''atleta (Maroko/Araba 1989)
# [[Camila Sosa Villada]] '''ef--'''idazlea, aktorea, antzerkigilea (Argentina 1982)
# [[Ane Gabarain]] '''ef--'''aktorea (Donostia 1963)
# [[Icíar Bollain]] '''ef--'''film zuzendaria (Madril 1967)
# [[Ann Walker]] '''efef''' filantropoa, 2 emakumeren lehen ezkontza (BH, 1803-1854)
# [[Ana Rioja]] '''ef--'''idazlea, kazetaria (Tudela 1962)
# [[Carmen Laforet]] '''efef''' idazlea (Bartzelona 1921-Madril 2004 19)
# [[Iraide Ibarretxe]] '''ef--'''hizkuntzalaria (Bilbo 1972)
# [[María Luisa Elio]] '''efef''' idazlea, aktorea (Iruñea 1926-Mexiko 2009)
# [[Iris Apfel]] '''efef''' barne-diseinatzailea ( AEB 1921-2024)
# [[Helena Taberna]] '''----''' film zuzendaria (Nafarroa 19..?)
# [[Ana Blanco]] '''ef--''' tb aurkezlea (Bilbo 1960)
# [[Maria Lejarraga]] '''efef''' idazlea (Errioxa 1874-Argentina 1974)
# [[Isabel Alba Rico]] '''ef--''' idazlea, gidoilaria ( Madril 1959)
# [[Sigourney Weaver]] '''ef--'''aktorea (AEB 1949)
# [[Virginia Berasategi]] '''ef--'''triatloilaria (Bilbo 1975)
# [[Aia Kruse]] '''ef--'''aktorea (Donostia 1994)
# [[Jutta Kleinschmidt ]] '''ef--'''rally-pilotua (Alemania 1962)
# [[Clara Bilbao]] '''ef--'''jantzi-deseinatzailea, film zuzendaria (Bilbo 1971)
# [[Martina Gorostitza]]'''--ef'''inprimatzailea, enpresaburua (Gasteiz 1790-1862)
# [[Silvia Tortosa]] '''efef''' aktore, tb aurkezle (Bartzelona 1947-2024)
# [[Sacagawea]] –ef indigena, interpretea, esploratzailea (AEB 1788-1812)
# [[Ángela Ruiz Robles]] '''efef''' asmatzailea (Leon 1895-Ferrol 1975)
# [[Carmen Maura]] '''ef--''' aktorea (Madril 1945)
# [[Chelsi Smith]] ''ef--'' Miss Unibertso 1995 (AEB 1973-2018)
# [[Lara Dutta]] ''ef--'' Miss Unibertso 2000 (India 1978)
# [[Zuleyka Rivera]] ''ef--'' enpresaburua, Miss Unibertso 2006 (Puerto Rico 1987)
# [[Dayana Mendoza]] ''ef--'' Miss Unibertso 2008 (Venezuela 1986)
# [[Stefanía Fernández]] ''ef--'' kazetaria, Miss Unibertso 2009 (Venezuela 1990)
# [[Ximena Navarrete]] ''ef--'' Miss Unibertso 2010 (Mexiko 1988)
# [[Leila Lopes]] ''ef--'' Miss Unibertson 2011 (Angola 1986)
# [[Teresa Castro]] ''ef--'' ilustratzailea (Donostia 1968)
# [[Wilma Rudolph]] ''efef'' atleta (AEB 1940-1994)
# [[Tara Lipinski]] ''ef--'' patinatzailea, aktorea, kirol esataria (AEB 1982)
# [[Isabel Lizarraga]] ''ef--'' ikertzailea, idazlea (Nafarroa 1958)
# [[Jessica Watson]] ''ef--'' nabigatzailea (Australia 1993)
# [[Tamara Karsavina]] '''efef''' dantzaria (Errusia 1885-1978)
# [[Cate Blanchett]] '''ef--''' aktorea (Australia 1969)
# [[Sojourner Truth]] '''--ef''' esklabu abolizionista (AEB 1797-1883)
# [[Serena Williams]] '''ef--''' tenislaria (AEB 1981)
# [[Mary Harris]] '''efef''' amama astintzailea (Irlanda 1837-AEB 1930)
# [[Claudia Sheinbaum]] ef-- Mexikoko 1.emakume presidentea (Mexiko 1962)
# [[Naomi Campbell]] ef-- modeloa (EB 1970)
# [[Rosa María Sardà]] efef aktorea (Bartzelona 1941-2020)
# [[Milagros Rubio]] ef-- politikaria, poeta (Tutera 1952)
# [[Usoa Ostolaza]] ef-- txirrindularia (Zarautz 1998)
# [[Naomie Harris]] ef-- aktorea (EB 1976)
# [[Nerea Barros]] ef-- aktorea, zuzendaria (Coruña 1981)
# [[Nerea Pagaldai]] ef-- biologoa (Arrasate 1993)
# [[Ekhiñe Atorrasagasti]] ---- kazetaria (Gipuzkoa 1982)
# [[Danae Boronat]] ef-- kirol kazetaria (Tarragona 1985)
# [[Idoia Montón]] ef-- margolaria (Donostia 1969)
# [[Lella Lombardi]] efef 1 Formulako gidaria (Italia 1941-1992)
# [[Alma Mahler]] efef musikagilea (Austria 1879-AEB 1964)
# [[Nadia Erostarbe]] ef-- surflaria (Zarautz 2000)
# [[Teresa Forcades]] ef-- moja aktibista, medikua, politikaria (Bartzelona 1966)
# [[Luisa Roldán]] efef eskultorea (Sevilla 1652-Madril 1706)
# [[Rakel Mateo]] ef-- triatleta paralinpikoa (Mungia 1975)
# [[María Teresa Castells]] –ef liburu saltzailea (Busturia 1935- Donostia 2017)
# [[Arantxa Lazkano]] zinema-zuzendaria (Zarautz, 1949)
# [[Emakume Abertzale Batza]]
# [[Elena Irureta]] ef-- aktorea (Zumaia 1955)
# [[Sara Alonso Martinez]] ef-- iraupen lasterkaria (Donostia 1999)
# [[Kate Sheppard]] efef sufragista (EB 1847-Zeelanda Berria 1934)
# [[Amaia Uribe]] ef-- kazetaria, bertsolaria (Forua 19)
# [[Amaia Lizarralde]] ef-- aktorea (Donostia 19)
# [[Jessika Ponchet]] ef-- tenislaria (Baiona 1996)
# [[Miriam Bravo]] ef-- lasterkaria (Deba/Errioxa 1974)
# [[Kate Spade]] efef diseinatzailea (AEB 1962-2018)
# [[Sylvia Fedoruk]] efef fisikaria (Kanada 1927-2012)
# [[Agnès Souret]] efef modeloa, dantzaria, aktorea (Lapurdi 1902-1928)
# [[Valeria Ros]] ef-- aurkezlea, umoregilea (Bizkaia 1986)
# [[Lorea Ibarra]] ef-- aktorea (Gipuzkoa 2002)
# [[Aránzazu Calleja]] e--- musikagilea (Bilbo 1977)
# [[Ana Laura Alaez]] e--- artista, eskultorea (Bilbo 1964)
# [[Han Kang]] ef-- idazlea (Hego Korea 1970)
# [[Annie Leibovitz]] ef-- argazkilaria (AEB 1949)
# [[Arene Altonaga]] ef-- fubolaria (Leioa 1993)
# [[Puy Oria]] zinemagilea (Nafarroa, 1962)
# [[Régine Crespin ]] efef sopranoa (Frantzia 1927-2007)
# [[Pilar García]] ef-- margolaria (Nafarroa 1942)
# [[Inmaculada Pereiro]] ef-- triatleta (Bilbo 1972)
# [[Agnès Varda]] efef argazkilaria, film zuzendaria (Frantzia 1928-2019)
# [[Eukene Lacarra]]efef literatura-kritikaria (Lizarra 1944-? 2023)
# [[Irati Osa]] ef-- piraguista (Zumaia 1997
# [[Benita Ganuza]]e-ef politikaria (Donostia 1930-1985)
# [[Maite Luisa Goikoetxea]] kazetaia (Nafarroa 1946-Bartzelona 1994)
# [[Isabel-Clara Simó]] idazlea, filosofoa (Alacant 1943-Bartzelona 2020)
# [[Artemisia Gentileschi]] margolaria (Italia 1593- 1656)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Ugartemendia Zubeldia]] efef '''SORTUA''' zinegotzi ohia, ekintzailea (Andoain, 1978-Donostia, 2023)
# [[Alazne Intxauspe]] ef-- '''SORTUA''' nekazaria (Andoain, 1984)
# [[Esther Vital]] ---- '''SORTUA''' psikologoa, artista eta zinemazuzendaria (Artaxoa, 1983)
# [[Gema López Las Heras]] ef-- '''SORTUA''' itzultzailea (Azkoitia, 1989)
# [[Intza Olabarria]] ef-- '''SORTUA''' geologoa, artisaua (Elorrio 1994)
# [[Josune Escota Bisbal]] ---- '''SORTUA''' abokatua, politikaria (Durango, 1970)
# [[Maider del Río Larramendi]] eff--'''SORTUA''' psikologoa (Elorrio 1971)
# [[Adela Khanum]] lider kurdua (?- 1924)
# [[Ain Yoon]] pianojolea (Hego Korea 1996)
# [[Aisha Yesufu]] aktibista (Nigeria 1973)
# [[Alice Colonieu]] artista (Frantzia, 1924-2010)
# [[Alice Constance Austin]] arkitektoa (AEB, 1862-1955)
# [[Alicia García-Salcedo González]] 1935ean Asturiasen jardun zuen 1. emakume abokatua (1903-2003)
# [[Alicia Herrera Rivera]] abokatu erbesteratua (Txile 1928-2013)
# [[Amanishajeto]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Amélie Beaury-Saurel]] margolaria (Bartzelona, 1848-Paris, 1924)
# [[Ana Mayayo Salvo]] maistra (Buenos Aires, 1880-Zaragoza, 1968)
# [[Ana Vidovic ]] gitarra jolea (Kroazia/AEB 1980)
# [[Anastassia Virsaladze]] piano jolea, irakaslea (Errusia 883-1952)
# [[Andrea López Chao]] maistra (Mondoñedo, XIX-XX)
# [[Ángela Cerrillos Valledor]] abokatu ekintzailea (?, XX. mendea)
# [[Ángela Contreras]] aktorea (Txile 1971)
# [[Angela Hewitt]] piano jolea (Kanada 1958)
# [[Angie Turner King]] kimikaria, matematikaria (AEB, 1905-2004)
# [[Anita-Pearl Ankor]] margolaria eta muralista (Ghana)
# [[Anja Niedringhaus|Anja Niedringahaus]] fotokazetaria (Alemania, 1965-Afganistan, 2014)
# [[Anna Bunina]] olerkaria (Errusia, 1874-1829)
# [[Anna Hirzel-Langenhan]] piano-jolea, irakaslea (Suitza 1874-1951)
# [[Anna Jesipova]] piano jolea (Errusia 1851-1914)
# [[Anna Palm de Rosa]] margolaria (Suedia, 1859-1924)
# [[Antonia Gutiérrez Bueno]] idazlea, itzultzailea. Madrilgo Libututegian 1 emakume baimendua (Madril 1781-1874)
# [[Argentina Santos]] abeslaria (Portugal,1924-2019)
# [[Beatriz Barral]] artista ( Madril 1978)
# [[Beatriz Maggi]] idazlea (Kuba, 1924-2017)
# [[Bertha Valerius]] argazkilaria, pintorea (Suedia 1824-1895)
# [[Bianca Maria Piccinino|Bianca Maria Piccinio]] kazetaria, idazlea (Italia, 1924)
# [[Blanca Riestra]] idazlea (Coruña 1970)
# [[Brenda Helser|Brenda Elser]] igerilaria (EEBB, 1924)
# [[Carla Cerati]] argazkilaria eta idazlea (Italia, Bergamo, 1926, Milan, 2016)
# [[Carmen López-Cortón|Carmen López Cortón]] maistra (Galizia, 1866-Madril, 1938)
# [[Caroline Quarlls]] esklaboa, askapena lortzeko lurpeko trenbidea erabiliz Wisconsinetik Kanadara bidaiatutako lehen pertsona (AEB 1824- Kanada 1892)
# [[Catherine Chamié]] kimikaria (Frantzia, 1888-1950)
# [[Catherine Tolson]] erizaina, sufragista, aktibista (EB 1890- Errusia 1924)
# [[Cecilia Berdichevski]] programatzailea, informatikan aitzindaria (Polonia 1925- Argentina 2010)
# [[Cheryl Diaz Meyer]] fotokazetari independientea (EE.BB. 1968)
# [[Chikage Awashima]] aktorea (Japonia, 1924-2012)
# [[Chloe Clark Willson]] aitzindaria, irakaslea (AEB 1818-1874)
# [[Christine_Ladd-Franklin]] matematikaria (AEB, 1847-1930)
# [[Cicely Popplewell]] software ingeniaria (Erresuma Batua 1920-1995)
# [[Clara Belle Williams]] maistra, 1. afroamerikar lizentziatua Mexiko Berrian (AEB 1885-1994)
# [[Clara Obligado]] idazlea (Argentina/Espainia 1950)
# [[Claudine Hermann]] fisikaria (Frantzia, 1945-2021)
# [[Cristina Alberdi]] abokatua (Sevilla 1946)
# [[Cristina Cerrada]] idazlea (Madril 1970)
# [[Cristina Fallarás]] kazetaria, idazlea, ekintzailea ( Zaragoza 1968)
# [[Daria Diachenko]] partisanoa (Sobietar Batasuna, 1924-1944)
# [[Diana Agrest]] arkitektoa (Argentina, 1945)
# [[Dolores Gray]] aktorea (EE.BB.1924-2002)
# [[Dolores Martí de Detrell]] maistra eta idazlea (Bartzelona, ? - 1880)
# [[Dora Hitz]] margolaria (Alemania, 1856-1924)
# [[Dorothy Maharam]] matematikaria (AEB, 1917-2014)
# [[Dorothy Pitman Hughes]] feminista, aktibista (Georgia, 1928-Florida, 2022)
# [[Edith Gertrude Schwartz]] botanikaria (AEB, 1877-1971)
# [[Elena O'Callaghan Duch]] pedagogoa, idazlea (Bartzelona 1955)
# [[Elisa Acuña]] Mexikoko irakasle eta kazetari anarkista (1887-1946)
# [[Elisa Maria Reyes Vargas]] maistra (Jaen, 1983)
# [[Elise Hall]] musikaria (EE.BB, 1853-1924)
# [[Elisso Virssaladze]] piano jolea (Georgia 1942)
# [[Elizabeth Cabot Agassiz]] hezitzaile, naturalista (AEB, 1822-1907)
# [[Elspeth Beard]] arkitekto eta motorzalea (Erresuma Batua, 1959)
# [[Émilienne Malfatto]] idazlea eta fotokazetaria (Frantzia, 1989)
# [[Emma Calderón y de Gálvez|Emma Calderon y de Galvez]] kazetaria, maistra eta idazlea (Cádiz, XIX. mendea)
# [[Emma Gramatica]] aktorea (Italia, 1874-1965)
# [[Erzesbet Gulyás Köteles|Erzsébet Gulyás Köteles]] gimnasta (Hungaria, 1924-2019)
# [[Esther García Llovet]] idazlea, itzultzailea ( Malaga 1963)
# [[Ethel Houston]] abokatua, kriptologoa (Albacete/Eskozia 1924-2017)
# [[Eulalia Vicenti]] kazetaria, emakumeen eskubideen aldeko politikaria (Madril 1884 - Porto 1979)
# [[Eva Díaz Riobello]] idazlea (Asturias 1980)
# [[Eva May]] zinema aktorea (Austria, 1902-1924)
# [[Fannie Bloomfield Zeisler]] piano jolea (Austria 1863-AEB 1927)
# [[Fanny Tur Riera ]] historialaria, politikaria ( Eivissa 1961)
# [[Farzana Wahidy]] Fotokazetaria (Agfanistan, 1997)
# [[Fatima Shbair]] fotokazetaria (Palestina, 1997)
# [[Felisa Núñez Cubero]] fisikaria , kimikaria (Valladolid 1924- Madril 2017)
# [[Fifi Mukuna]] karikaturagilea (Kongo,)
# [[Florynce Kennedy|Glorynce Kennedy]] feminista, ekintzailea (EE.BB.1916-2000)
# [[Francisca de Braganza]] aristokrata (Brasil, 1824-1898)
# [[Françoise Adnet|Francoise Adnet]] margolaria (Paris, 1924-2014)
# [[Françoise Blomme]] arkitektoa (Belgika, 1933)
# [[Galina Kmit]] argazkilaria (Errusia, 1921-2019)
# [[Geraldine Doyle]] modeloa, metaleko langilea (EE.BB.1924-2010)
# [[Gina Pellon|Gina Pellón]] artista (Kuba, 1926-Frantzia, 1914)
# [[Gloria Sanchez]] idazlea eta maistra (Villagarcia de Arosa, 1958)
# [[Guadalupe Rivera Marín]] politikaria (Mexiko 1924-2023)
# [[Hannah Marie Wormington]] arkeologoa (AEB, 1914-1994)
# [[Hannie Lips]] telebista aurkezlea (Herbehereak, 1924-2012)
# [[Hazel Brooks]] aktorea (EE.BB. 1924-2002)
# [[Hazel Brooks]] aktorea (Hegoafrika, 1924-EEBB 2002)
# [[Heidi Levine]] fotokazetaria (AEB, 1987)
# [[Hengameh Golestan]] argazkilari konprometitua (Iran, 1952)
# [[Henrietta Muir Edwards]] feminista, ekintzailea (Kanada, 1849-1931)
# [[Isabelle Vengerova]] pialo jolea, irakaslea (Errusia 1877-1956)
# [[JoAnn H. Morgan]] ingeniari aeroespaziala (AEB, 1940)
# [[Johanne Cathrine Krebs]] margolaria (Danimarka, 1848-1924)
# [[Joy Page|Joe Page]] aktorea (EE.BB, 1924-2008)
# [[Julia Slingo]] meteorologoa (Erresuma Batua, 1950)
# [[Julie de Graag]] margolaria (Herbehereak, 1877-1924)
# [[Julie Wilhelmine Hagen-Schwarz|Julie Wilhelmine]] margolaria (Estonia, 1824-1902)
# [[Justyna Mielnikiewicz]] fotokazetaria (Polonia, 1973)
# [[Karen Margrete Harup]] igerilaria (Danimarka, 1924-2009)
# [[Kate Gleason]] ingeniaria (AEB, 1865-1933)
# [[Kuhne Beveridge]] eskultorea, aktorea (AEB 1874-XX. mendea)
# [[La Perla de Cádiz]] flamenko kantaria (Cádiz 1924-1975)
# [[Lallie Charles]] argazkilaria (Irlanda,1869-1919)
# [[Laurence Geai]] Fotokazetaria (Frantzia, 1984)
# [[Lillian Elliott]] aktorea (Kanada, 1814-1959)
# [[Lourdes Vega]] zientzialaria (Badajoz 1965)
# [[Lula Romero]] musikagilea (Palma Mallorcakoa, 1976)
# [[Lys Assia]] abeslaria (Suitza 1924-2018)
# [[Mabel Allington Royds]] artista (EB 1874-941)
# [[Małgorzata Malicka|Malgorzata Malicka]] fotokazetaria, idazlea, poeta (Varsovia, 1959)
# [[Manizha Wafeq ]] ekonomialaria, ekintzailea (Afganistan,?)
# [[Manuela Villa]] kutur kudeatzailea, politikaria (Madril 1976)
# [[Mar Villaespesa]] kultur kudeatzailea, arte kritikaria (Almeria 1953)
# [[Marga López]] aktorea (Mexiko, 1924-2005)
# [[Margaret Boden]] ikerketa-irakaslea (Erresuma Batua, 1936)
# [[Margaret Yorke]] idazlea (Irlanda, 1924-2012)
# [[Margarita de Mayo Izarra]] idazlea, kazetaria eta maistra (Toledo, 1889-Madril,1969)
# [[Marguerite Long]] musikaria eta pedagogoa (Frantzia, 1874-1966)
# [[Marguerite Vogt]] birologoa, biologoa (Alemania 1913-AEB 2007)
# [[Maria Auböck]] arkitektoa (Viena, 1951)
# [[María del Mar Terrones Villanueva|Maria del Mar Terrores Villanueva]] maistra, medikua eta kazetaria (Granada, 1892-1980)
# [[María Durán Febrer]] emakumeen eskubideetan espezializatutako legelari feminista (Mallorca 1953)
# [[María Emilia Casas]] legelaria, Konstituzio Auzitegiko 1. emakume presidentea (León 1950)
# [[Maria Golubnitxaia|Maria Golubnichaya]] atleta (Errusia 1924-2015)
# [[Maria Jose Marques da Silva]] artikektoa (Porto, 1914-1996)
# [[Maria Lainá]] poeta (Grezia, 1947-1923)
# [[María Luz Navarro Mayor|Maria Luz Navarro Mayor]] maistra (Soria, 1918-Madril, 2014)
# [[Maria Sander]] atleta (Alemania, 1924-1999)
# [[Maria Vos]] margolaria (Amsterdan, 1824-1906)
# [[María Zaragoza]] idazlea (Madril 1982)
# [[Maria_Walanda_Maramis]] Indonesiako "heroi nazionala" (Kema, Iparraldeko Minahasa 1872 - 1924)
# [[Marianne Werner]] atleta (Alemania, 1924-2023)
# [[Marie Dorigny]] fotokazetaria (Frantzia, 1959)
# [[Marie Gutheil-Schoder]] opera sopranoa (Alemania, 1874-1935)
# [[Marina Berti|Martina Berti]] (Londres, 1924-Italia, 2002)
# [[Marina Perezagua]] idazlea (Sevilla 1979)
# [[Mariya Yúdina]] piano jolea (Errusia 1899-1970)
# [[Marjorie Boulton|Majorie Boulton]] idazlea, poeta (Erresuma Batua, 1924-1977)
# [[Marlena Fejzo]] genetista (AEB, 1968)
# [[Marta Verde]] artista (Pontevedra 1985)
# [[Marthe Vogt]] neurozientzialaria (Berlin 1903-AEB 2003)
# [[Martina Bacigalupo]] fotokazetaria (Italia, 1978)
# [[Mary Ann Bevan]] erizaina (EB 1874-1933)
# [[Mary Berg]] Varsoviako getto judutik bizitik irtendakoa (Polonia 1924-2013)
# [[Mary Carr]] aktorea (EE.BB, 1874-1973)
# [[Mary Gardiner Horsford]] poeta (AEB 1818-1874)
# [[Mary Helen Wright Greuter]] astronomo, historialaria (AEB, 1914-1997)
# [[Mary Katharine Brandegee]] botanikaria (AEB 1844-1920)
# [[Mary Lee Woods]] matematikaria, programatzailea (Erresuma Batua, 1924-2017)
# [[Maryse Goudreau]] argazkilaria (Kanada, 1980)
# [[Marzieh]] abeslaria (Teheran, 1924-Paris, 2010)
# [[Maxine Singer|Maxime Singer]] biologoa (New York, 1931)
# [[Mercedes Cebrián]] idazlea, itzultzailea (Madril 1971)
# [[Mercedes Vieito]] kazetaria eta maistra (Kuba, 1887-1960)
# [[Meri Torras]] filologoa, saiakeragilea, ikertzailea (Bartzelona 1968)
# [[Minda Ramm]] idazlea (Norvegia, 1859-1924)
# [[Montserrat Pujol Vilarnau]] maistra eta pedagogoa (Galizia, 1941)
# [[Nahirqo]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Nahla El Fatiha Naili]] eskultorea (Aljeria, 1986)
# [[Nana Akua Oppong Birmech]] arkitektoa (Ghana, 1980ko hamarkada)
# [[Naomi Shihab Nye]] poeta, idazlea (AEB-Palestina, 1952)
# [[Natalia Gutman]] piano jolea (Errusia 11877-1952)
# [[Natalia Pozniakovskaia]] piano jola, irakaslea (Errusia 1889-1981)
# [[Nathalie de Vries]] arkitektoa, hirigilea, irakaslea (Herbehereak 1965)
# [[Neda Razavipour]] artista (Iran, 1969)
# [[Oby Ezekwesili]] ekonomia politikan aditua (Nigeria 1963)
# [[Olga Gyarmati]] atleta (Hungaria, 1924-2013)
# [[Olga Kalantarova]] piano jolea, irakaslea (Errusia 1877-1952)
# [[Paloma Pedrero]] dramagilea, irakaslea (Madril 1957)
# [[Paula Lapido]] idazlea (Madril 1975)
# [[Paulete Furacão|Paulete Furacao]] giza eskubideen aldeko ekintzailea (Salvador, 1964)
# [[Paulette Nardal]] Martinikako kazetari, idazle eta feminista frantziarra (Frantzia1896-1985)
# [[Pauline Chaponnière-Chaix]] erizain, sufragista, (Suitza, 1850-1934)
# [[Priscilla Pointer]] aktorea (EE.BB, 1924)
# [[Ragna Nielsen]] politikaria (Norvegia, 1845-1924)
# [[Raquel Lanseros]] poeta, itzultzailea (Cádiz 1973)
# [[Rebeca Guber]] matematikaria, informatikaren aitzindaria (Argentina 1926-2020)
# [[Renée Lafont]] itzultzaile, fotokazetaria (Frantzia, 1876-Kordoba, 1936, gerran eraila)
# [[Rita Martin]] argazkilaria (Irlanda, 1958)
# [[Robin Canup]] astrofisikaria (AEB, 1968)
# [[Rosa Cursach]] filosofoa, teologoa, politikari ekintzailea (Mallorca 1967)
# [[Rosa Smester]] maistra, idazlea (Dominikar Errepublika 1874-1945)
# [[Rosalind Tanner]] matematikaria (Erresuma Batua, 1900-1992)
# [[Rosalyn Tureck]] piano jolea (AEB 1914-2003)
# [[Ruth Robertson]] fotokazetaria eta esploratzailea (EE.BB, 1905-1998)
# [[Sandra Vilardy]] biologoa, politikaria, ekintzaile ekologista (Kolonbia 1977)
# [[Sara Rietti]] Argentinako 1. emakume kimikari nuklearra (1930-2017)
# [[Selene Mahri ]] modeloa (Finlandia 1924- AEB 2020)
# [[Shanakdakhete]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Sharon Isbin]] gitarra jolea (AEB 1980)
# [[Shirin Neshat]] artista, film-zuzendaria (Iran, 1957)
# [[Silvana Estrada]] mexikar musikagilea (Veracruz, 1997)
# [[Silvia Vidal]] eskalatzailea (Bartzelona, 1970)
# [[Sofía Rhei]] idazle, poeta (Madril 1978)
# [[Solmaz Daryani]] fotokazetaria (Iran, 1989)
# [[Soltan Achilova]] fotokazetaria (Turkemistan, 1950?)
# [[Sophie Menter]] piano jolea, musikagilea, irakaslea (Errusia 1846-1918)
# [[Souzana Antonakáki]] arkitektoa (Grezia, 1935-2020)
# [[Stephanie Sinclair]] fotokazetaria (AEB, 1973)
# [[Sue_Hendrickson]] paleontologoa (AEB, 1949)
# [[Susana Vallejo]] fikzio-idazlea ( Madril 1968)
# [[Susanna Amatuni]] musikologoa (Armenia, 1924-2010)
# [[Tara Westover]] historialaria, idazlea (AEB 1986)
# [[Tatiana Nikolayeva]] piano jolea, musikagilea (Errusia 1993)
# [[Tatiana Warsher]] arkeologoa (Errusia 1880- Erroma 1960)
# [[Teresa Carreño]] piano jolea, musikagilea (Venezuela 1853-AEB 1917)
# [[Teresa Peramato Martín]] legelaria, herri-salataria (Salamanca 1962)
# [[Teresa Solà i Vilà|Teresa Solà i Vila]] maistra (Katalunia, 1886-1979)
# [[Themis Emakume Juristen Elkartea]] 1987ko GKEa: abokatu, prokuradore, epaile, magistratu eta legelariak
# [[Valentina Babor]] piano jotzailea (Alemania 1989)
# [[Vanessa Montfort]] idazlea, dramagilea (Bartzelona 1975)
# [[Vithika Yadav]] giza eskubideen aldeko ekintzailea (India 1980)
# [[Widad Hamdi]] aktorea (Egipto 1924-1994)
# [[Xuefei Yang]] gitarra jolea (Pekin 1977)
# [[Yolanda Morató]] irakaslea, itzultzailea (Huelva 1976)
# [[Zahra Kazemi]] argazkilari eraila (Iran, 1948-2003)
# [[Zohra Bensemra]] argazkilaria (Aljeria, 1968)
# [[Zona Gale]] idazlea (EE.BB., 1874-1938)
# [[Zulfiya]] poeta (Uzbekistan 115)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Olaso]] ef-- '''SORTUA''' film zuzendaria, ekintzailea (Durango 1996)
# [[Amets Ormaetxea Ezpeleta]] ---- '''SORTUA''' barne diseinatzailea eta musikaria (Arrasate, 1997)
# [[Ane Lindane]] ef-- '''SORTUA''' aktorea eta umoregilea (Barakaldo, 1988)
# [[Araks Sahakyan]] ---- '''SORTUA''' itzultzailea eta artista (Armenia, 1990)
# [[Ebru Baybara Demir]] ---- '''SORTUA''' sukaldaria (Turkia, 1976)
# [[Elisabeth Luengo]] ---- '''SORTUA''' bide-ingeniaria, arkularia (Durango 1992)
# [[Eneritz Aranburu]] ef-- '''SORTUA''' abeslaria, panderojolea (Mallabia, 1980)
# [[Idoia Telleria Maritxalar]] ---- '''SORTUA''' argazkilaria (Lasarte-Oria, 1977)
# [[Ihitz Iriart Casenave]] ---- '''SORTUA''' abeslaria, gidoilaria (Aloze)
# [[Ione Zuluaga Muxika]] ---- '''SORTUA''' historialari eta ikertzailea (Azkoitia, 1995)
# [[Itziar Irakulis Loitxate]] ---- '''SORTUA''' zientzialaria (Zornotza, 1996)
# [[Itziar Leemans]] ---- '''SORTUA''' euskal zinemagilea (Donibane Lohitzun, 1983)
# [[Jaione Arregi Urizar]] ---- '''SORTUA''' itzultzaile, interpretea (Barakaldo/Zaldibar, 1976)
# [[Jasone Mendizabal Altuna]] ---- '''SORTUA''' topaguneko zuzendaria (Arrasate, 1968)
# [[Josebe Blanco]] ---- '''SORTUA''' artzaina, gaztagilea eta idazlea (Galizia, 1973)
# [[June Baonza Pagaldai]] ef-- '''SORTUA''' diseinatzaile grafikoa (Durango, 1979)
# [[Koro Zumalabe Goenaga]] ---- '''SORTUA''' itzultzailea (Donostia, 1947)
# [[Maria Uriarte Artamendi]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, kontalaria (Elorrio 1966)
# [[Maryse Cachenaut]] ---- '''SORTUA''' laboraria (Itsasu, 1971)
# [[Morgan Ody]] ---- '''SORTUA''' baratzezaina (Frantzia, 1979)
# [[Nati Bilbao Onaindia]] efef '''SORTUA''' pandejolea, tabernaria, sukaldaria (Durango, 1929-2023)
# [[Rosa Moro]] ---- '''SORTUA''' idazlea eta kazetaria (Salamanca, 1969)
# [[Seberi Mardaras]] ef--'''SORTUA''' andereño ohia (Mungia, 1932)
# [[Silvia Bonoli]] ---- '''SORTUA''' astrofisikaria eta ikertzailea (Bolonia, 1979)
# [[Aída Doninelli]] sopranoa (Guatemala, 1898-1996)
# [[Aitziber López Cortajarena ]] irakaslea, ikertzailea (Bilbo 1974)
# [[Alejandra Flores]] sopranoa (Guatemala, 1986)
# [[Alexandra Sophia Handal]] artista, zinemagilea eta entsegugilea ('''Palestina''', 1975)
# [[Alice Catherine Evans]] mikrobiologoa (AEB, 1881-1975)
# [[Alice Eastwood]] botanikaria (Kanada 1859- AEB 1953)
# [[Almudena Alonso-Herrero]] astrofisikaria, ikertzailea (Madril, 1968)
# [[Amparo Alvajar]] idazlea, itzultzailea (Coruña, 1916-Moncano, 1998)
# [[Amparo Amorós]] poeta, saiakeragilea ( Valentzia 1950)
# [[Ana Alcolea]] irakaslea, idazlea (Zaragoza 1962)
# [[Ana de Valle]] poeta (Asturias 1900-Belgika 1984)
# [[Ana Maria Cetto]] fisikaria (Mexiko, 1946)
# [[Ana Pomares Martínez]] idazlea (Alacant, 1991)
# [[Ángeles Blanco]] kazetaria (Badajoz 1972)
# [[Angelina Acuña]] poeta, idazlea (Guatemala, 1905-2006)
# [[Aniela Wolberg]] (Polonia, 1907-Varsovia, 1937)
# [[Anna Verouli]] xabalina jaurtitzailea (Grezia 1956)
# [[Armita Geravanden heriotza]] emakume kurdua, eraila (Teheran, 2006-2023)
# [[Augusta La Torre]] iraultzailea (Peru, 1946)
# [[Aurora Luque]] poeta, itzultzaile. (Almeria, 1962)
# [[Bea Uusma]] idazlea, ikustratzailea eta medikua (Suedia, 1966)
# [[Beata Peters]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1959)
# [[Beate Koch]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1967)
# [[Beatriz Pichi Malen]] abeslari maputxea (Buenos Aires, 1953)
# [[Berta Castañé]] modeloa, aktorea (Bartzelona 2002)
# [[Bessie Pease Gutmann]] artista, ilustratzailea (AEB 1876-1960)
# [[Betsabé Espinal]] aktibista (Kolonbia, 1896-1932)
# [[Camila Loboguerrero]] zinema-zuzendaria (kolonbia, 1941)
# [[Camille Aumont Carnel]] feminista, idazlea, blogaria (Niger, 1996)
# [[Camille Lellouche]] abeslaria, youtuberra (Paris, 1965)
# [[Carmen Pujals ]] botanikaria, ikertzailea (Argentina 1916-2003)
# [[Carmen Soler]] poeta, komunista, irakasle (Paraguai, 1924-1985)
# [[Casta Álvarez]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Aljeria 1786-Zaragoza 1846)
# [[Caty Juan de Corral]] idazlea, margolaria ( Palma 1926-2014)
# [[Cecilia Magni]] Pinochet-en aurkako iraultzailea (Txile, 1956-1988)
# [[Celia de Molina]] aktorea, gidoilaria (Jaen 1983)
# [[Chus Pato]] idazlea (Ourense 1955)
# [[Claudia Losch]] atleta, pisu jaurtitzailea (Alemania 1960)
# [[Claudia Sagastizabal]] matematikaria (ARgentina...?)
# [[Concepción Ramírez]] indigena, ekintzailea (Guatemala, 1942-2021)
# [[Concha Lagos]] poeta (Kordona 1907-Madril 2007)
# [[Conchita Cintrón]] burtzikaria, toreatzailea, aitzindaria (Txile 1922- Portugal 2009)
# [[Cristina Andreu Cuevas]] film zuzendaria (Casablanca 1960)
# [[Cristina Fernández Cubas]] idazlea, kazetaria ( Bartzelona 1945)
# [[Cristina Sánchez]] toreatzailea (Madril 1972)
# [[Débora Arango]] artista politikoa (Kolonbia 1907-2005)
# [[Dima Khatib]] Kazetaria, poeta, blogaria (Siria, 1971)
# [[Dionisia García]] idazlea (Albacete 1929)
# [[Dolores Franco Manera]] irakaslea, idazlea, itzultzailea (Madril 1912-1977)
# [[Dulcinea Bellido]] jostuna, politikaria (Badajoz 1936-Madril 2001)
# [[Elena Iparragirre]] iraultzailea (Peru, 1947)
# [[Elena Martín Vivaldi]] poeta, idazlea, liburuzaina (Granada 1907-1998)
# [[Elena Martínez Fontes]] biologoa, ikertzailea (Argentina 1912-1987)
# [[Elisa Bachofen]] ingeniaria, aktibista (Argentina 1891-1976)
# [[Eliška Junková]] auto-gidaria (Austria-Hungaria 1900-Txekoslovakia 1994)
# [[Elvira López ]] aktorea (Txile 1966)
# [[Esperança Camps Barber]] kazetaria, idazlea, politikaria (Menorca 1964)
# [[Ethelwynn Trewavas]] iktiologoa, zientzialaria (Erresuma Batua, 1900-1993)
# [[Fanny Rubio]] idazlea, ikertzailea (Jaen 1949)
# [[Fatima Whitbread]] xabalina jaurtitzailea (Erresuma Batua 1961)
# [[Felicia Țilea-Moldovan]] xabalina jaurtitzailea (Errumania 1967)
# [[Gracia Morales]] antzerkigilea, poeta (Granada 1973)
# [[Graciela Rodo Boulanger]] artista (Bolivia, 1935)
# [[Guadalupe Muñoz Sampedro]] aktorea, enpresaburua (Madril 1896-1975)
# [[Gudrun Ensslin]] irakaslea, emakumeen aldeko ekintzailea, iraultzailea (Alemania 1940-1977)
# [[Hale Asaf]] margolaria (Turkia, 1906- Paris, 1938)
# [[Haneen Zoabi]] '''palestinar-israeldar''' politikaria (Israel 1969)
# [[Helena González Fernández]] irakaslea, ikertzailea (Pontevedra 1967)
# [[Heli Rantanen]] xabalina jaurtitzailea (Finlandia 1970)
# [[Hind Shoufani]] poeta eta film zuzendari '''palestinarra''' (Libano, 1978)
# [[Huzama Habayeb]] idazlea ('''Palestina,''' 1965)
# [[Iraida Noriega]] abeslaria (Mexiko Hiria, 1971)
# [[Irene Bernasconi]] biologoa, ikertzailea, aitzindaria (Argentina 1896-1989)
# [[Iris Cochón]] itzultzailea, literatura kritikaria (Galizia 1968)
# [[Irmgard Möller]] aktibista politikoa (Alemania 1947)
# [[Isabel de Ocampo]] zinegilea, gidoilaria (Salamanca 1970)
# [[Isabel Echarri]] euskal artista (Bera, 1929-Formentera, 2022)
# [[Isabel Ruiz Lara]] kazetaria (Espainia, XX. mendea)
# [[Isabel Ruiz Ruiz]] artista (Guatemala, 1945-2019)
# [[Isabel Vilallonga]] politikaria (Badajoz 1949)
# [[Jackie Forster]] kazetaria, aktorea, ekintzaile lesbiana (Erresuma Batua, 1926-1998)
# [[Jennifer Lee Carrell]] idazlea (AEB 1962)
# [[Joana Bonet]] kazetaria (Leida, 1966)
# [[Juana Castro Muñoz]] poeta (Kordoba 1945)
# [[Juana Cruz]] toreatzaile aitzindaria (Madril 1917-1981)
# [[Julia Castillo]] antropologoa, poeta (Madril 1956)
# [[Julia Uceda]] poeta (Sevilla 1925)
# [[Karen Forkel ]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1970)
# [[Karimeh Abbud]] argazkilaria eta artista ('''Palestina''' 1896-1940)
# [[Khalida Jarrar]] politikari '''palestinarra''' (Jordania 1963)
# [[Laila Shawa]] artista bisuala ('''Palestina''' 1940-Londres 2002)
# [[Lamia Ziadé]] Libanoko pintore eta komikigilea (Beirut, 1968)
# [[Laura Zambrano Padilla]] hezitzailea eta iraultzailea (Peru, 1945)
# [[Leonor Fernández de Torreblanca]] dama, Cervantesen amama (Kordoba ?-1557)
# [[Lia (abeslaria)]] (Japonia 1981)
# [[Lil Milagro Ramírez]] poeta, gerrillaria (Salvador 1946-1979)
# [[Linda Maria Baros]] hizkuntzalaria, itzultzailea (Errumania 1981)
# [[Linda Sobeh Alí]] diplomazialaria ('''Palestina''' 1968)
# [[Livia Gouverneur]] gerrillaria (Venezuela, 1941-1961)
# [[Lola Lorente]] ilustratzailea (Bigastro, Valentzia, 1980)
# [[Lola Mora]] eskultorea, asmatzailea, aitzindaria (Argentina 1866-1936)
# [[Louise McPaul]] xabalina jaurtitzailea (Australia 1969)
# [[Lucrecia Pérez]] etxeko langilea, arrazismoaren lehenengo biktima aitortua Espainian (Dominikar Errepublika, 1959 - Madril, 1992)
# [[Maider Oleaga]] zinema-zuzendari eta gidoigilea (Bilbo, 1976)
# [[Malika Gaïd]] Aljeriako erizaina eta militante independentista (1933-1958)
# [[Manuela Burló]] film zuzendaria, gidoilaria (Murtzia 1978)
# [[Manuela Sancho]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1783-1863)
# [[Margaluz]] aktorea, abeslaria, dantzaria (Palma 1939-2006)
# [[Margarida Pinto]] aktorea, kazetaria ( Portugal 1966)
# [[Marguerite Buffet]] idazlea (Frantzia, 1620-1680)
# [[María Adela Caría]] bakteriologoa, ikertzailea (Argentina 1915-1989)
# [[María Agustín]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1784-1831)
# [[María Antonia Ortega]] poeta (Madril 1954)
# [[María de la Consolación Azlor]] noblea, Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Girona 1775- Zaragoza 1814)
# [[María de los Reyes Fuentes]] poeta ( Sevilla 1927-2010)
# [[María Forteza]] aitzindaria. Seguraski, Espainiako 1. emakume zinegilea (Mallorca 1913-1961)
# [[María Guerra]] kazetaria, zinema kritikaria (Madril 1965)
# [[Maria Hervás]] aktorea (Madril 1978)
# [[María Isabel Sánchez Vegara]] idazlea...(Bartzelona ?)
# [[Maria Josefa Yzuel Giménez]] fisikaria (Huesca, 1940)
# [[Maria Keil]] artista (Portugal 1914.2012)
# [[María Larrea|Maria Larrea]] zinegilea (Bilbo, 1979)
# [[María Lostal]] heroia ( ?- Zaragoza ç1809)
# [[María Manuela Pignatelli de Aragón Gonzaga]] noblea, Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1753-Madril 1816)
# [[María Martín Barranco]] idazlea, genero ikuspegian aditua (Granada XX. mendea)
# [[Maria Occhipinti]] anarkista eta idazlea (Italia 1921-Erroma 1996)
# [[María Pantoja Sánchez]] soziologoa eta iraultzailea (Peru, 1953)
# [[María Pilar Fumanal]] geomorfologoa (Valentzia 1940-1998)
# [[María Rosal]] poeta, irakaslea (Kordoba 1961)
# [[María Victoria Atencia]] poeta (Malaga 1931)
# [[Marie Sara]] burtzikaria (Frantzia 1964)
# [[Marie-Castille Mention-Schaar]] film zuzendaria, gidoilaria, kazetaria ( Frantzia 1963)
# [[Marisa Soleto]] legelaria (Cáceres 1966)
# [[Mary Montagu]] idazlea (EB 1689-1762)
# [[Matilde Cherner]] idazlea (Salamanca, 1833-Madril 1880)
# [[Matilde Muñoz Sampedro]] aktorea ( Madril 1900-1969)
# [[Mercedes Muñoz Sampedro]] aktorea (Madril 1896-1979)
# [[Mikaela Ingberg ]] xabalina jaurtitzailea (Finlandia 1974)
# [[Mily Possoz]] margolaria (Portugal, 1888-1968)
# [[Mirela Manjani]] xabalina jaurtitzailea (Albania 1976)
# [[Miriam Rothschild]] zientzialaria (Erresuma Batua, 1908-2005)
# [[Miriam Tlali]] emakume beltz eta idazlea (Hego Afrika, 1933-2017)
# [[Montserrat Casas]] fisikaria (Girona 1955-Bartzelona2013)
# [[Nandar]] aktibista feminista (Myanmar, 1995)
# [[Natalia Lisovskaya]] atleta, pisu jaurtitzailea (Errusia 1962)
# [[Natalia Xikolenko]] xabalina jaurtitzailea ( Bielorrusia 1964)
# [[Nathalie Handal]] idazlea (EE.BB. 1969)
# [[Nelly Evans Risco]] iraultzailea (Peru, 1943)
# [[Nicole Girard-Mangin]] medikua (Frantzia, 1878-1919)
# [[Nina Bari]] matematikaria (Errusia, 1901-1961)
# [[Olga Gavrilova]] xabalina jaurtitzailea (Errusia 1957-2022)
# [[Olga Rivero Jordán]] poeta (La Laguna, 1928-2021)
# [[Päivi Alafrantti]] xabalina jaurtitzailea ( Finlandia 1964)
# [[Panmela Castro]] grafitigile, artista, ekintzaile (Brasil, 1981)
# [[Petra Felke]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1959)
# [[Pilar Costa]] abokatua, politikaria (Eivissa 1967)
# [[Pureza Canelo]] poeta (Cáceres 1946)
# [[Quan Zhou Wu]] ilustratzaile eta komikigilea (Algeciras, 1989)
# [[Randa Siniora]] eskubideen aldeko ekintzailea ('''Palestina''' ç1961)
# [[Rauda Morcos]] LGBTIQ ekintzaile (Palestina, 1974)
# [[Raymonde Arcier]] artista, feminista (Frantzia, 1939)
# [[Raymonde Peschard]] Aljeriako gerrako militante nazionalista (1927-1957)
# [[Rebecca Guay]] akuarelista (EE.BB. XX. mendea)
# [[Rita Azevedo Gomes]] zinema zuzendaria (Lisboa, 1952)
# [[Romelia Alarcón Folgar|Rogelia Alarcón]] idazlea, pianista (Guatemala, 1900-1971)
# [[Rosa Chávez]] poeta, aktorea, kultura kudeatzailea (Guatelama, 1980)
# [[Rosa Pereda]] idazlea, kritikaria (Santander 1949)
# [[Rosa Romojaro ]] poeta, ikertzailea (Cádiz 1948)
# [[Rosa Spottorno Topete]] itzultzailea, feminista ( Murtzia 1884-1980)
# [[Rosario Pardo]] aktorea, zuzendaria (Jaen 1959)
# [[Rosaura Álvarez]] poeta, margolaria, irakaslea (Granada 1945)
# [[Roxana Stinchfield Ferris]] botanikaria (AEB 1895-1978)
# [[Ruth Mateu Vinent]] politikaria (Menorca 1976)
# [[Sabine Braun]] heptatloi- atleta (Alemania 1965)
# [[Sara Doke]] belgikar kazetaria, itzultzaile (Frantziar, 1968)
# [[Sara Estela Ramírez]] irakasle, kazetari, feminista ..(Mexiko, 1881-1910)
# [[Sheila Minor]] ikertzailea (EE.BB., 1946)
# [[Silke Renk]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1967)
# [[Sofia Montaner Arnau]] azken trementinairea (Lleida 1908-1996)
# [[Sofía Sakorafa]] greziar-'''palestinar''' politikaria, xabalina-jaurtitzailea (Grezia 1957)
# [[Soledad Ortega Spottorno]] filosofoa, irakaslea, editorea (Madril 1914-2007)
# [[Soledad Varela Ortega]] filologoa, ikertzailea (Madril 1945)
# [[Sonia Nimr]] idazlea ('''Palestina''', 1955)
# [[Sonia Pulido]] ilustratzailea (Bartzelona, 1973)
# [[Steffi Nerius]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1972)
# [[Suheir Hammad]] poeta ('''Jordania''', 1973)
# [[Tatiana Xikolenko]] xabalina jaurtitzailea (Errusia 1968)
# [[Telma Reca]] psikiatra aitzindaria (Argentina 1904-1979)
# [[Teresa Bolaños de Zarco]] idazlea, pianojolea eta margolaria (Guatemala, 1922-1998)
# [[Tiina Lillak ]] xabalina jaurtitzailea ( Finlandia 1961)
# [[Truus Menger-Oversteegen|Truus Menger]] eskultorea, aktibista (Holanda 1923-2016)
# [[Virginia Yagüe]] gidoilaria, idazlea ( Madril 1973)
# [[Ynes Mexia]] botanikaria (Mexiko/AEB 1870-1938)
# [[Zahia Ziouani]] orquestra zuzendaria (Paris 1978)
# [[Zinaída Guipius]] poeta, idazlea (Errusia- Frantzia, 1869-1945)
# [[Ziza Massika]] Aljeriako erizaina eta militante independentista (1934-1959
}}
==='''Berriak 2023''' ('''urria''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Abanda Elustondo]] ----'''SORTUA''' ikertzailea (Donostia, 1989)
# [[Amaia Arranz Mendiguren]] ----'''SORTUA''' biologoa eta ikertzailea (Bilbo 1978)
# [[Andrea Garcia-Santesmases]] ----'''SORTUA''' soziologoa, antropologoa (Madril 1988)
# [[Carmen Albisu]] efef'''SORTUA''' euskaltzailea, euskara irakaslea (Errenteria, 1916-Tutera, 2007)
# [[Irati Gorostidi Agirretxe]] '''SORTUA''' artista, zinemagilea (Egues, 1988)
# [[Itziar Eguren]] ef--'''SORTUA''' erizaina, txistularia (Elorrio 1953)
# [[Izar Zubiaga]] ef--'''SORTUA''' futbolaria (Durango 2006)
# [[Leire Ayala]] ef--'''SORTUA''' abeltzaina (Bilbo/Elorrio 1972)
# [[Maialen Braña]] ----'''SORTUA''' abeslaria, irakaslea (Elizondo, 1998)
# [[María Ángeles Sallé Alonso]] ef--'''SORTUA''' soziologoa, ikertzailea (Panama, 1956)
# [[Maria Pilar Zuriarrain]] ef--'''SORTUA''' txistularia (Zizurkil, 1953)
# [[Marta Rodríguez Fouz]] ef--'''SORTUA''' soziologoa, kazetaria eta futbolaria (Coruña, 1972)
# [[Patricia Tornero]] ----'''SORTUA''' gaztagilea (Valentzia....)
# [[Tatiana Romero Reina]] ----'''SORTUA''' historialaria, aktibista (Mexiko, 1984)
# [[Julia Arévalo]] aktibista, politikaria (Uruguai, 1898-1985)
# [[Abala Bose]] gizarte langilea (Bangladesh, 1864-1951)
# [[Alberta Ferretti ]] diseinatzailea (Italia 1950)
# [[Alessandra Korap]] lider indigena (Brasil, 1958)
# [[Alicia Luna]] gidoilaria, irakaslea (Madril 1963)
# [[Alicia Senovilla ]] aurkezlea (Madril 1969 )
# [[Amna Suleiman]] maistra eta txirrindularia Palestinan (Damasco, 1982)
# [[Amparo Fortuny]] dokumentalgilea, ekoizlea (Valentzia XX. mendea)
# [[Ana García Lozano]] kazetaria (Valentzia 1963)
# [[Ana Iris Simón ]] kazetaria, idazlea (Ciudad Real 1991)
# [[Anita Sirgo]] sindikalista, komunista, ekintzailea (Asturias, 1030)
# [[Anna Lizaran]] aktorea (Bartzelona 1944-2013)
# [[Anna Murià]] idazlea, kazetaria, ekintzaile erbesteratua (Bartzelona, 1904-Tarrasa, 2002)
# [[Annie Baker]] film zuzendaria (AEB 1981)
# [[Antonia Dell'Atte ]] modelo ohia, aurkezlea (Italia 1960)
# [[Anwara Bahar Chowdhury]] idazlea eta ekintzailea (Bangladesh, 1919-1987)
# [[Asma al-Ghul]] kazetaria, feminista (Palestina, 1982)
# [[Asma Tubi]] poeta eta kazetaria (Palestina, 1905-1983)
# [[Assumpció Casals]] aktore erbesteratua (Bartzelona, 1896-1975)
# [[Auguste Deter]] dokumentatutako 1. Alzheimer goiztiar kasua (Alemania 1850-1906)
# [[Beatriz de Bobadilla (Gomerako andrea)]] Tenerifeko konkistatzailea (Medina del Campo, ?-1504)
# [[Beatriz Enríquez de Arana]] Kolonen bikotea eta Fernando Kolonen ama (Kordoba, 1465-1522)
# [[Blanca Padilla]] modeloa, diseinatzailea (Madril 1995)
# [[Bushra al-Tawil ]] kazetaria, aktibista (Palestina 1993)
# [[Carlota Soldevila]] aktorea, irakaslea (Bartzelona 1929-2005)
# [[Carme Ballester|Carmen Ballester]] kataluniar politikari erbesteratua (Bartzelona, 1900-Paris, 1972)
# [[Carme Serrallonga]] pedagogoa, itzultzailea (Bartzelona 1909-1997)
# [[Carmen Alcázar]] wikilaria (Mexiko)
# [[Carmen Domingo]] idazlea, aktibista (Bartzelona 1970)
# [[Carmen Lomana]] enpresaburua, socialitea (Leon 1948)
# [[Carolina Punset]] politikaria (AEB/Katalunia 1971)
# [[Celestina Marrón]] sindikalista (Asturias, 1926-2016)
# [[Chelo García-Cortés]] kazetaria (Ourense 1951)
# [[Clotilde Luisi]] abokatu, dramaturgo, feminista (Uruguai, 1882-1969)
# [[Conchi Arnal Claro]] ekintzaile feminista (Tanger, 1950)
# [[Conxita Herrero]] komik ilustratzailea (Katalunia, 1993)
# [[Daniela Catrileo]] poeta maputxea (Txile, 1987)
# [[Daniela Feixas]] idazlea, aktorea, zuzendaria (Katalunia 1973)
# [[Dolors Oller]] irakaslea, idazlea, literatura kritikaria (Girona 1942)
# [[Eileen O'Shaughnessy]] Britainia Handiko idazlea (1905–1945)
# [[Elisa Coll]] idazlea, ekintzailea, bisexuala (Madril 1992)
# [[Elisabeth Reyes]] modeloa (Malaga 1985)
# [[Elsa Punset]] idazlea ( Londres/Katalunia 1964)
# [[Elvira Espejo Ayca]] artista, poeta, ehulea (Bolivia, 1981)
# [[Eva García Magriñá]] ikertzaile eta idazle (Donostia, 1966)
# [[Eva Hache]] umorista, aurkezlea (Segovia 1971)
# [[Fadila Saâdane]] Aljeriako gerrako zuen militante nazionalista (1938-1960)
# [[Fanny Kemble]] aktore, idazle eta esklabotzaren aurkako abolizionista (Britainia Handia, 1809-1893)
# [[Gema López]] kazetaria (Madril 1971)
# [[Georgette Rizk]] ekintzailea (Palestina 1925-2018)
# [[Hanan Al-Agha]] idazle eta artista (Palestina, 1948-2008)
# [[Helena Béjar]] soziologoa, irakaslea (Madril 1956-2023)
# [[Helga Tawil-Souri]] dokumentalgile, ikertzaile eta idazle (Kuwait, 1969)
# [[Hiba Kamal Abu Nada]] poeta, eleberrigilea, wikilaria (Meka, 1991-Gazako zerrenda, 2023)
# [[Hind al-Husseini]] aktibista, hezitzailea (Palestina, 1916-1994)
# [[Inés Luisi]] medikua (Uruguai, XIX.mendea- 1965)
# [[Irene Bordoy]] margolaria, irudigilea (Mallorca 1940)
# [[Isabel Gemio]] kazetaria (Badajoz 1961)
# [[Isabel González González]] politikaria eta ekintzailea (Tenerife, 1890-1968)
# [[Isabel Pinto de Vidal]] politikaria, aktibista (Uruguai, 1885-1969)
# [[Isabella Eklöf]] zinemagilea (Suedia, 1978)
# [[Islah Jad]] aktibista, ikertzailea, irakaslea (Palestina 1951)
# [[Jackie Salloum ]] artista, film zuzendari palestinarra (AEB XX. mendea)
# [[Jahanara Arzu]] poeta (Bangladesh, 1929)
# [[Jenna Elfman]] aktorea (AEB 1971)
# [[Jimena Menéndez-Pidal|Jimena Menendez Pidal]] pedagogoa (Madril, 1901-1990)
# [[Júlia Coromines]] medikua, psikiatra erbesteratua (Bartzelona 1910-2011)
# [[Julud Daibes]] palestinar arkitektoa eta politikaria (Betleem, 1965)
# [[Jutta Koether]] artista, musikaria eta kritikaria (Alemania, 1958)
# [[Kamilya Jubran]] abeslari palestinarra (Israel, 1962)
# [[Kamini Roy]] poeta eta ekintzailea (Bangladesh, 1864-1933)
# [[Kapitolina Díaz]] soziologoa (Leon, )
# [[Kholoud Faqih|Kholoud Faqin]] epailea (Palestina, XX.mendea)
# [[Laudelina de Campos Melo]] etxeko-langileen aldeko sindikalista (Brasil, 1904-1991)
# [[Laura Caballero]] gidoilaria, zuzendaria (Madril 1978)
# [[Lola Lizaran]] aktorea (Almeria/Bartzelona 1931-2003)
# [[Lucila Gamero]] mediku, zirujau, idazle eta feminista (Honduras, 1873-1964)
# [[Lucy Prebble]] antzerkigilea (Britainia Handia 1981)
# [[Luisa Luisi]] poeta, pedagogoa (Uruguai, 1883-1940)
# [[Lurdes Lekuona Laburu|Lurdes Lekuona]] Zalduondoko alkatea (Gasteiz, 1958)
# [[Magdalena Antonelli Moreno]] politikaria, aktibista (Uruguai, 1877-1955)
# [[Maha Haj]] palestinar jatorriko zinema zuzendari israeldarra (Nazaret, 1970)
# [[Mai Masri]] zinema-zuzendaria (Jordania, 1959)
# [[Maliha Hamidou]] Aljeriako gerrako militante nazionalista (1942-1959)
# [[Mar Coll]] gidoilaria, film zuzendaria (Bartzelona 1981)
# [[Margarida Minguillón]] aktorea, ahots aktorea (Bartzelona 1947)
# [[Maria Dolors Bargalló]] Kataluniar politikari erbesteratua (Bartzelona, 1902-Mexiko,1980)
# [[María España Almendro]] saskibalio-jokalaria (Mallorca 1992)
# [[Maria Majoral]] trementinairea (LLeida 1887-1976)
# [[Maria Mies]] soziologoa (Alemania, 1931-2023)
# [[María Patiño]] kazetaria (Coruña 1971)
# [[María Teresa Josefina Janicki]] hezitzailea (Frantzia-Uruguai, XIX. mendea- ?)
# [[Mariam Barghouti]] amerikar-palestinar kazetari, aktibista (Palestina-AEB, 1993)
# [[Marina Comas]] aktorea (Bartzelona 1996)
# [[Marta Angelat ]] aktorea, ahots aktorea (Bartzelona 1953)
# [[Marta Corredera]] futbolaria (Bartzelona 1991)
# [[Marta Nebot]] kazetaria (Sevilla 1975)
# [[Marta Pérez Sierra]] idazlea, poeta (Bartzelona 1957)
# [[Maruja Lozano]] bolero eta kopla abeslaria (Valentzia 1935 - Malaga 2022)
# [[Mary Al-Atrash]] igerilaria (Palestina 1994)
# [[Mary Ann Shadd]] aktibista abolizionista, kazetaria, irakaslea (AEB, 1823-1893)
# [[Maryse Gargour]] zinemagilea eta kazetaria (Palestina, XX. mendea)
# [[Matilde_Fern%C3%A1ndez]] Politikaria feminista (Madril, 1950)
# [[Mayada Al-Sayad]] alemaniar-palestinar atleta (Berlin, 1992)
# [[Mériem Bouatoura]] Aljeriako gerrako borrokalari independentista (1938-1960)
# [[Meriem Saâdane]] aljeriar erizaina eta militante nazionalista (1932-1958)
# [[Mila Abadia]] kultura kudeatzailea (Zaragoza, 1962)
# [[Miriam Saavedra]] modeloa, aktorea (Peru 1993)
# [[Montse Amenós]] eszenografoa, jantzi-deseinatzailea (Bartzelona 1954)
# [[Montse Guallar]] aktorea, aurkezlea (Bartzelona 1960)
# [[Montserrat Cornet]] idazlea (Bartzelona 1934)
# [[Mrinalini Sen]] idazlea (Bangladesh, 1879-1972)
# [[Nadia Hafid]] ilustratzailea (Katalunia, 1990)
# [[Nancy Meyers]] zuzendari, ekoizle eta gidoilaria (AEB 1947)
# [[Natalia (abeslaria)]] tb aurkezlea (Cádiz 1982)
# [[Natasha Neri]] aktibista, zinema zuzendaria (Brasil, XX. mendea)
# [[Norma Andrade]] ekinzailea (Mexiko)
# [[Noura Erakat]] amerikar-palestinar aktibista, irakaslea (Kalifornia, 1980)
# [[Olatz Arregui]] piraguista (Donostia, 1999)
# [[Paula Hernández (ahots aktorea)]] (Girona 1998)
# [[Paula Hernández ]] aktorea, gidoilaria, zuzendaria (Argentina 1969)
# [[Paulina Luisi]] mediku, sufragista, aktibista feminista (Uruguai, 1875-1950)
# [[Pilar Boyero]] kopla abeslaria, irakaslea (Cáceres 1974)
# [[Reem Frainah]] psikologoa, aktibista (Palestina ?)
# [[Rosa Catrileo|Rosa Castrilleo]] abokatu maputxea (Temuco, Txile, 1981)
# [[Rosa Estiarte]] igerilari olinpikoa (Manresa 1959-1985)
# [[Rosa María Fernández García|Rosa María Fernandez García]] sindikalista (Asturias, 1942-2021)
# [[Rosa Novell ]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1952)
# [[Sahar Jalifa]] idazlea (Palestina, 1942)
# [[Samar Nassar]] igelaria (Libano, 1978)
# [[Samiha Khalil]] politikaria, ekintzailea (Palestina 1923-1999)
# [[Shadia Mansour]] hip-hoparen 1. dama arabiarra (Londres 1985)
# [[Shamim Azad|Shamin Azad]] poeta eta idazlea (Bangladesh, 1952)
# [[Sílvia Quer]] film zuzendaria ( Bartzelona 1962)
# [[Sofía Álvarez Vignoli]] aktibista, politikaria (Uruguai, 1899-1986)
# [[Sònia Moll]] filologoa, poeta, itzultzailea (Bartzelona 1974)
# [[Suad Amiry]] idazle eta arkitektoa (Siria, 1951)
# [[Susanna Barranco]] aktorea, zuzendaria, ekoizlea (Bartzelona 1975)
# [[Tania Safura Adam Mogne]] ikertzaile eta erakusketa komisario (Mozambike, 1979)
# [[Teresa Font]] film-editorea (Bartzelona 1956)
# [[Tina Pérez]] sindikalista, ekintzalea (Asturias, 1929-1965)
# [[Umayya Abu-Hanna]] kazetaria eta idazlea (Palestina-Finlandia, 1961)
# [[Woroud Sawalha]] atleta (Palestina, 1991)
# [[Yamila Abdalá Taha al Shanti]] irakaslea, politikaria (Palestina 1955-2023)
# [[Zaha Hassan]] aktibista, abokatua (Palestina, XX.mendea)
# [[Zulaija Al-Shahabi]] Palestinako feminismoaren ekintzaile aitzindaria (1901-1992)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''iraila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Barrena García]] ----'''SORTUA''' idazlea, poeta (Basauri)
# [[Bego Zubia Gallastegi]] ----'''SORTUA''' ikertzaile (Arrasate, 1965)
# [[Dora Manchado]] --ef'''SORTUA''' Tehueltxeeraren azken hiztuna (Argentina, 1934-2019)
# [[Jaione López]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, misiolaria (Elorrio 1998)
# [[Marta Goikoetxea Luquin]] ef--'''SORTUA''' blogaria (Lizarra, 1984)
# [[Nagore Belastegi Martín|Nagore Belaustegi]] ----'''SORTUA''' (Legazpia, 1987)
# [[Nerea Azkona]] ----'''SORTUA''' antropologoa, idazlea (Sopela, 1982)
# [[Oihane Unzalu]] ef--'''SORTUA''' nutrizionista, kirol monitorea, lasterkaria (Abadiño 1987)
# [[Pantxonerak]] '''SORTUA''' arrain saltzaileak (Laredo 1970 hamarkadara arte)
# [[Presen Zubillaga Auza]] efef'''SORTUA''' feminista, ekintzailea (Iruñea, 1951-2023)
# [[Raquel Esteban Terradillos]] ----'''SORTUA''' ekofisiologoa (Barakaldo, 1982)
# [[Adriana Abenia]] aurkezlea, idazlea (Zaragoza 1984)
# [[Aina Clotet ]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1982ko)
# [[Alexandra Narváez]] aktibista, zientzialaria (Ekuador, XX. mendea)
# [[Alicia de los Ríos Merino|Alicia de los Rios Merino]] ikasle, gerrilari desagertua (Mexiko, 1952)
# [[Amalia Anglés y Mayer]] opera kantaria eta gitarra-jotzailea (Badajoz, 1827-Stuttgart, 1859)
# [[Amèlia Jover Velasco]] sindikalista, anarkista eta feminista (Cullera, 1910-Paris, 1997)
# [[Amelia Quintanal Martínez-Conde]] futbolean Espainiako emakume talde baten 1. entrenatzailea (Kantabria 1937)
# [[Amrita Pritam]] idazlea (Pakistan, 1919-India, 2005)
# [[Ana Alba García]] kazetaria, gerra gatazketan aditua (Bartzelona 1971-2020)
# [[Ana Borges]] futbolaria, aurrelaria (Portugal 1990)
# [[Ana Paris Garcia]] lider sindikalista garrotez eraila (Sevilla, 1898-1938)
# [[Ángeles García-Madrid|Ángeles Garcia-Madrid]] idazlea eta preso politikoa (Torrejón, 1918-Madrid, 2015)
# [[Angustias Lara Sánchez|Maruja Lara Sánchez]] sindikalista (Granada, 1917-Valentzia, 2012)
# [[Anna Cabot Quincy Waterston]] idazlea (AEB 1812-1899)
# [[Anna Gréki]] poeta eta ekintzaile aljeriarra (1931-1936)
# [[Anna Rodríguez Costa]] dramagilea, zuzendaria (Granada 1972)
# [[Anna Stewart (aktibista)]] emakumeen eskubideen aldekoa (Australia 1947-1983)
# [[Annette Frances Braun]] entomologoa (EEBB, 1884-1978)
# [[Antònia Pascual Flaquer]] komunista fusilatua (Capdepera 1911-Porreres,1937)
# [[Assumpció Puigdelloses Vila]] etxekoandre fusilatua (1906 - Sant Adrià de Besòs, 1940)
# [[Aurora Picornell]] komunista fusilatua (Palma, 1912-Manacor, 1937)
# [[Ayo Edebiri]] komediantea, idazlea (AEB1995)
# [[Balbina Gayo Gutiérrez|Balbina Gayo Gutierrez]] maistra errepublikarra (1901-1936)
# [[Begoña Alberdi]] sopranoa (Bartzelona 1964)
# [[Belarmina González Rodríguez]] ekintzaile fusilatua (Palencia, 1914-Porreres, 1937)
# [[Blanca Jeannette Kawas]] aktibista (Honduras, 1946-1995)
# [[Brígida Pardo López]] etxekoandre fusilatua (Granada, 1904-1936)
# [[Carlota Planas Riera]] Espainiako 1. emakume futbolarien ordezkaria (Bartzelona 1992)
# [[Carme Claramunt i Barot]] ekintzaile fusilatua (Tarragona, 1897 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Carme Portaceli]] antzerki-zuzendaria, irakaslea (Valentzia 1957)
# [[Carmen Arrojo]] maistra, memoriaren aldeko ekintzailea (Madril, 1918-2017)
# [[Carmen Arrufat]] aktorea (Castelló 2002)
# [[Carmen del Riego]] kazetaria, 1. emakume-presidentea Madrileko Prentsa Elkartean (Asturias 1960)
# [[Carmen Maria Garcia "García de Saura"|Carmen María Garcia]] idazle eta margolaria ( Molina de Segura)
# [[Carol López ]] dramagilea, aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1969)
# [[Carolina Ferre]] kazetaria (Alacant 1974)
# [[Caroline Rémy de Guebhard]] idazle feminista (Frantzia, 1855-1929)
# [[Catalina Flaquer]] ekintzailea fusilatua (Capdepera, 1876-Porreres,1937)
# [[Catalina Martín López de Bustamante]] gerrillara, alfereza (Espainia ?-XIX. mendea)
# [[Catalina Narváez de Ruiz]] brodatzailea, margolaria (Cádiz 1861- ¿ 1929)
# [[Catherine Cusset]] filosofoa (Frantzia 1963)
# [[Celia Tapias]] Buenos Airesko lehen emakume abokatua (1885-1964)
# [[Chelsea Ashurst]] futbolaria, atezaina (Ingalaterra 1990)
# [[Cinta Sabaté]] eskultorea, margolaria (Tarragona 1946)
# [[Clara Pueyo Jornet]] Errepublikano desagertua (Villanueva eta GEltrú, 1914-1943)
# [[Claudia López Benaiges]] feminista, anarkista eraila (Txileko Santiago, 1972-1998)
# [[Clotilde García del Castillo]] Sorollaren musa eta Sorolla Museoaren sortzailea (Valentzia, 1865-Madril, 1929)
# [[Concepción Caceres|Concepción Cáceres]] emagin fusilatua (Montijo, 1912-1938)
# [[Concha Carretero]] frankismoaren biktima (Madril, 1918-2014)
# [[Concita De Gregorio]] kazetaria, idazlea (Italia 1963)
# [[Coral Bracho]] hizkuntzalaria, poeta (Mexiko 1951)
# [[Courtney Barnett ]] rock abeslaria (Australia 1987)
# [[Cristina Clemente]] idazlea, gidoilaria, zuzendaria( Bartzelona 1977)
# [[Cristina Fernández Pereda]] atezain fusilatua (Leon, 1900 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Diana Nyad]] igerilaria eta kazetaria (New York, 1949)
# [[Djamila Amrane-Minne]] poeta eta historialaria, Aljeriako Independentzia Gerrako ekintzailea (1939-2017)
# [[Dolores Cacuango]] Indigenen aldeko ekintzailea (Ekuador, 1881-1971)
# [[Dolors Feliu]] abokatua, unibertsitateko irakaslea, politikaria (Roda de Ter, 1964)
# [[Dolors Giorla Laribal]] etxekoandre fusilatua (Bartzelona, 1912 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Dolors Prat Coll]] anarkosindikalista (Ripoll, 1905-Tolosa, 2001)
# [[Elena Martín]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1992)
# [[Elina Garanca]] mezozosopranoa (Letonia 1976)
# [[Elionor Malich Salvador]] emakume errepublikano fusilatua (Piorat, 188?- Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Elisa García Sáez]] sindikalista, erizaina, Gerra Zibilean hildako milizianoa (Bartzelona, 1916-Huesca, 1936)
# [[Elizabeth Evatt ]] epailea (Australia 1933)
# [[Emakumezkoen Nazioarteko Zinemaldia (Australia)]] Australia 1975
# [[Emilia Dilke]] idazlea (Erresuma Batua, 1840-1904)
# [[Encarnación Magaña]] antifrankista eraila (Almeria, 1921-1942)
# [[Estefanía Banini]] futbolaria, aurrelaria (Argentina 1990)
# [[Eugenia González Ramos]] sindikalista fusilatua (Bartzelona, 1919 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Eumelia Hernández]] sindikalista eta feminista (Venezuela, 1913-1990)
# [[Eveline Safir Lavalette]] frantses jatorriko ekintzaile aljeriarra (1927-2014)
# [[Evelyn Glennie]] perkusionista gorra (Eskozia 1965)
# [[Fabiana da Silva Simões]] furbolaria (Brasil 1989)
# [[Felicidad Duce]] jostuna, aitzindaria, enpresaburua (Bartzelona 1908-2000)
# [[Flora Sanhueza]] pedagogo anarkista (Txile, 1911-1974)
# [[Florence Ethel Johnson]] sindikalista, maistra (Australia 1884-1934)
# [[Florencia Bonsegundo]] futbolaria (Argentina 1993)
# [[Francisca Senhorinha da Motta Diniz|Francisca Sehorinha]] idazlea (Brasil,1834- ?)
# [[Giovanna Berneri]] anarkista ekintzailea (Italia, 1897-1962)
# [[Hélène Monastier]] aktibista, irakasle (Suitza, 1882-1976)
# [[Hubertine Auclert|Hubertine Auchert]] feminista ekintzailea (Frantzia, 1848-1914)
# [[Inés Jiménez Lumbreras]] errepublikano fusilatua (Madril, 1915-Sant Adrià de Besòs, 1940)
# [[Irene Moray]] argazkilaria, film-zuzendaria (Bartzelona 1992)
# [[Isabel Mesa Delgado]] Sindikalista (Ronda, 1913-Valentzia, 2002)
# [[Jane eta Louise Wilson]] artistak (Ingalaterra 1967)
# [[Jessica Gleeson]] futbolaria, defentsa (Irlanda 1993)
# [[Jessie Street Emakumeen Liburutegi Nazionala]] Australia 1989
# [[Jessie Street]] ekintzailea (Brithis Raj/India 1889-Australia 1970)
# [[Jill Ellis]] futbolari, entrenatzaile ohia (Erresuma Batua 1966)
# [[Joaquina Charro Gómez]] sindikalista fusilatua (Montijo, 1912-1938)
# [[Josephine Shaw Lowell]] aktibista (AEB, 1843-1905)
# [[Juana Aranguren Rica]] abokatu feminista (Bilbo, 1952)
# [[Julia López (artista)]] margolari autodidakta (Mexiko 1936)
# [[Kamilla Seidler ]] sukaldariburua (Danimarka 1983)
# [[Kristine Lilly]] nazioarteko partida gehien jokatutako futbolari ohia (AEB 1971)
# [[Laura Ràfols]] futbolaria, atezaina (Bartzelona 1990)
# [[Leda Rafanelli]] feminista, sufia, idazlea (Italia, 1880-1971)
# [[Leila Ouahabi]] futbolaria, defentsa (Bartzelona 1993)
# [[Leonor Lavado]] imitatzailea, aktorea (Kordoba 1987)
# [[Lesbia Urquía]] aktibista (Honduras, 1967-2016)
# [[Lola Gallardo]] futbolaria, atezaina (Sevilla 1993)
# [[Lucía Alemany]] film-zuzendaria(Castelló 1985)
# [[Lucía Pascual Palomo]] xake-jokalaria (Madril 19)
# [[Luisa Gómez de la Torre|Luisa Gomez de la Torre]] ekintzailea (Quito,1887-1976)
# [[Magdalena Nolla Montseny]] etxekoandre fusilatua (Tarragona, 1904-Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Malena Costa]] modeloa (Mallorca 1989)
# [[Manuela Díaz Cabezas]] ekintzaile antifrankista (Kordoba, 1920-Suitza, 2006)
# [[Margarita Murillo]] aktibista (Honduras, 1958 - 2014)
# [[Margarita Rivière]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1944-2015)
# [[María Angélica Barreda|Maria Angelica Barreda]] Argentinako lehen emakume abokatua (1887-1963)
# [[María Antonia Iglesias]] kazetaria, idazlea (Madril 1945-Pontevedra 2014)
# [[María de la Purificación de la Aldea y Ruiz de Castañeda|Purificación de la Aldea]] emagina, ekintzailea ( Madrid, 1889-1976)
# [[María Escoté]] jostuna, arropa diseinatzailea (Bartzelona 1979)
# [[María Esteve |María Esteve Flores]] aktorea (Argentina, 1974)
# [[María Herrera Magdaleno|Maria Herrera Magdaleno]] Giza eskubideen aldeko aktibista (Mexiko, 1950)
# [[Maria Jiménez]] abeslatia eta aktorea (SEvilla, 1950-2023)
# [[María Joaquina de Viera y Clavijo]] idazlea (Kanariak, 1737-1819)
# [[Maria Jose Pons]] futbolaria, atezaina (Bartzelona 1984)
# [[María Martín López]] memoria historikoaren aldeko borrokalaria, frankismoaren biktima (Avila, 1930-Toledo,2014)
# [[Maria Mies]] alemaniar soziologoa (Steffeln, 1931-2023)
# [[María Moreno]] idazlea eta kazetaria (Buenos Aires, 1947)
# [[Maria Pascual Flaquer]] komunista fusilatua (Capdepera 1911-Porreres,1937)
# [[María Pry]] entrenatzailea, futbolari ohia (Sevilla 1984)
# [[María Victoria Walsh]] kazetaria, borrokan hila (Buenos Aires, 1950-1976)
# [[Marie Louise Berneri]] idazle anarkista (Italia, 1918-Londres, 1949)
# [[Marsia Taha]] boliviar sukaldaritzako chef aitzindaria (Bulgaria 1989)
# [[Marta Lois]] irakaslea, politikaria (Vigo, 1969)
# [[Marta Torrejón]] futbolaria, defentsa (Bartzelona 1990)
# [[Martha Asunción Alonso]] poeta itzultzailea (Madril, 1987)
# [[Mary Cynthia Dickerson]] herpetologoa (AEB 1866-1923)
# [[Maud Nathan]] aktibista, sufragista (AEB, 1862-1946)
# [[Maud Slye]] minbizi ikertzailea (AEB 1879-1954)
# [[Maya Hansen]] moda diseinatzailea (Madril 1978)
# [[Mila Abadia]] kultura kudeatzailea (Zaragoza, 1962)
# [[Milagros Pérez Oliva ]] kazetaria, idazlea, irakaslea (Huesca 1955)
# [[Minnehaha ]] poema bateko fikziozko pertsonaia (AEB 1855)
# [[Míriam Nogueras]] politikaria eta enpresaburua (Bartzelona, 1980)
# [[Montse Germán]] aktorea (Bartzelona 1969)
# [[Natalia Ramos (futbolaria)]] defentsa (Tenerife 1999)
# [[Neus Bonet]] kazetaria, irakaslea (Bartzelona 1959)
# [[Neus Bouza Gil]] CNTko militante fusilatua (Bartzelona, 1916- Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Nieve de Medina]] aktore eta zuzendaria (Madril,1962)
# [[Noelia López ]] modeloa, tb aurkezlea (Sevilla 1986)
# [[Noelia Ramos]] futbolaria, atezaina (Tenerife 1999)
# [[Olga Luzardo]] kazetaria eta ekintzailea (Venezuela, 1916-2016)
# [[Patri Guijarro]] futbolaria, defentsa (Palma Mallorcakoa 1998)
# [[Patricia Ferreira]] gidoilaria, zuzendaria (Granada 1958)
# [[Patricia Rodríguez Barrios]] 1. Gizonezko Futbol talde gerentea (Gipuzkoa 1982)
# [[Pazzis Sureda]] eskultorea, margolaria (Mallorca 1907-1939)
# [[Pepita Laguarda Batet]] anarkista,gerra zibilean eraila (Bartzelona, 1919-1936)
# [[Pepita Patiño Páez]] makien laguntzailea, komunista (Kordoba, 1925-2015)
# [[Piedad Arribas]] ekintzailea, frankismoaren biktima (Toledo, 1920-Madril, 2010)
# [[Pilar Montaner Maturana]] margolaria (Mallorca 1876-196119)
# [[Pilar Prades]] garrotez eraildako neskame pozoitzailea (Valentzia, 1928-1959)
# [[Purificación Pérez Benavent]] sindikalista (Valentzia, 1919-Kanada, 1995)
# [[Ramona Peralba Sala|Ramona Peralta Sala]] langile fusilatua (Gironella, 1904-Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Raquel Cabezón]] futboalari ohia (Bartzelona 1978)
# [[Rianna Jarrett]] futbolaria, aurrelaria (Irlanda 1994)
# [[Rocío García Martínez]] txirrindularia (Madril 1974)
# [[Romina Belluscio]] kazetaria, modeloa ( Argentina 1979)
# [[Sandra Hermida Muñiz]] film-, dokumental ekoizlea (Tarragona 1972)
# [[Sandra Paños]] Futbolaria, atezaina (Alacant 1992)
# [[Sandra Vilanova]] futbolari ohia, erdilaria (Bartzelona 1981)
# [[Sara Nieves Matheu García]] irakaslea, zibersegurtasun ikertzailea (Murtzia 1992)
# [[Sara Ortega (futbolaria)]] , aurrelaria (Errioxa 2005)
# [[Sara Serrat]] futbolaria, idazlea (Huelva 1995)
# [[Sara Suárez Solís]] idazle feminista (Oviedo, 1925-2000)
# [[Sarah Bouhaddi]] futbolaria, atezaina (Frantzia 1986)
# [[Sari Van Veenendaal]] futbolaria, atezaina (Herbehereak 1990)
# [[Sarina Wiegman]] entrenatzailea, futbolari ohia (Herbehereak 1969)
# [[Sayaka Fernández Díaz]] dokumentalgilea (Cáceres 1978)
# [[Sha'Carri Richardson]] atleta (AEB 2000)
# [[Silvia Meseguer]] futbolari ohia, medikua (Teruel 1989)
# [[Soledad Gallego-Díaz]] kazetaria (Madril 1951)
# [[Sonia Bermúdez Tribano]] futbolaria, entrenatzailea, berriemailea (Madril 1984)
# [[Sonia García Galán]] historialaria eta feminista (Aviles, 1981)
# [[Sonia Grande]] cinema-jantzi diseinatzailea (Asturias 1964)
# [[Susana Carro]] Filosofoa irakaslea, femilnista (Mieres, 1971)
# [[Tania Martínez Portugal|Tania Martinez Portugal]] poligologoa, irakaslea,feminista (Etxebarri, 1963)
# [[Toña Is ]] futbolaria, entrenatzailea (Asturias 1966)
# [[Tránsito Amaguaña]] ekintzaile indigena (Ekuador,1909-2009)
# [[Urimare]] kazike (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Urrezko Neskatoak]] Olinpiar Jokoetako gimnasta erritmiko txapeldunak, Atlanta 1996
# [[Valentina Muñoz]] aktibista feminista (Txile, 2002)
# [[Vera Pauw]] bortxatutako futbolaria, entrenatzailea (Hebehereak 1963)
# [[Vicky Losada]] futbolaria (Bartzelona 1991)
# [[Victoria Prego]] kazetaria (Madril 1948)
# [[Viola Calligaris]] futbolaria (Suitza 1996)
# [[Yolanda Flores]] kazetaria, irrati esataria (Madril, 1960)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''abuztua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Goirigolzarri Alegria]] efef'''SORTUA''' abokatua eta aktibist (Gamiz, 1978- Barakaldo, 2023)
# [[Ana Soto]] --ef'''SORTUA''' kazike (Venezuela, 1618-1668)
# [[Awen Iorwerth]] ----'''SORTUA''' medikua, unibertsitateko irakaslea
# [[Erika Arrizabalaga]] ----'''SORTUA''' txistularia (Gasteiz, 2000)
# [[Gentz del Valle]] ef--'''SORTUA''' artista (Lekeitio, 1957)
# [[Orocomay]] ----'''SORTUA''' kazike (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Xochilt Madai|Xochitl Madai]] ----'''SORTUA''' arkitektua eta ekintzailea (Mexiko, 1972)
# [[Ada Liberio]] gimnasta errimikoa (Zaragoza 1974)
# [[Adriana Díaz Enciso]] idazlea (Mexiko, 1964)
# [[Alba González]] idazlea, politikaria (Asturias 1986)
# [[Alice Kellen]] idazlea (Valentzia, 1989)
# [[Amalia Bautista]] poeta (Madril 1962)
# [[Amparo Barayón]] piano-jola eta sindikalista fusilatua (Zamora, 1904-1936)
# [[Ana Bautista]] gimnasta erritmikoa (Kanariak 1972)
# [[Ana Carmona Ruiz]] mutil itxuraz jokatzea lortu zuen futbolaria (Malaga 1908-1940)
# [[Ana María de Foronda|Ana Maria de Foronda]] idazlea eta itzultzailea (1910-1990)
# [[Anna Szatkowska]] idazlea (Polonia, 1928-2015)
# [[Antònia Fontanillas Borràs]] anarko-sindikalista (Bartzelona, 1917-Frantzia, 2014)
# [[Apacuana]] kazikea (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Athenea del Castillo]] futbolaria (Kantabria 2000)
# [[Bathsua Makin]] Proto-Feminista (Londres, 1600-1675)
# [[Beatriz Corredor]] legelaria, politikaria (Madril 1968)
# [[Blanche Stuart Scott]] hegazkinlaria (EEBB. 1884-1970)
# [[Carla Barber]] medikua, modeloa (Kanariak 1990)
# [[Carmen Avilés]] atleta (Madril 2002)
# [[Carmen Herrero Vicent]] medikua, ikertzailea (Castelló, 1986-2023)
# [[Carmen Montes]] itzultzailea (Cádiz 1963)
# [[Cata Coll]] futbolaria (Mallorca 2001)
# [[Cathy Xaudaró]] gimnasta erritmikoa (Filipinak/ Espainia 1960)
# [[Cecilia Domínguez Luis|Cecilia Dominguez]] idazlea (La Orotava, 1948)
# [[Cecilia Pantoja]] abeslaria (Txile, 1943 - 2023)
# [[Celia Flores]] abeslaria (Madril, 1981)
# [[Charlotte Maxeke]] aktibista (Hegoafrika, 1871-1936 )
# [[Charlotte von Ahlefeld|Charlotte von Ahlfeld]] idazlea (Alemania, 1782-1849)
# [[Charlotte von Stein|Charlote Von Stein]] (Alemania, 1742-1822)
# [[Christiane Vulpius]] Goetheren emaztea (Alemania, 1765-1816)
# [[Clara Serra]] feminista, ikertzailea, filosofoa, politikari ohia (Madril 1982)
# [[Concha Monrás]] piano-jotzaile fusilatua (Bartzelona, 1898-Huesca 1936)
# [[Conchi Sánchez ]] Espainiako 1. emakume futbolari profesionala (Madril 1957)
# [[Costanza da Varano]] humanista eta poeta (Italia, 1426-1447)
# [[Covadonga Tomé]] pediatra, politikaria (Asturias 1970)
# [[Cristina Gallo]] kirol kazetaria, idazlea, aktibista (Asturias 1965)
# [[Dahteste]] gerlari, itzultzaile, diplomazialari (1860 - Mexiko Berria, 1955)
# [[Diana Wynne Jones]] idazlea (Londres, 1934-2001)
# [[Dolores Pla Brugat]] historialaria eta ikertzailea (Girona, 1954-2014)
# [[Emakume Indigenen Nazioarteko Eguna]]
# [[Emilia Boneva]] gimnasia erritmikoko entrenatzailea (Bulgaria 1938-2019)
# [[Emma Cabal]] poeta (Asturias 1962)
# [[Enith Salón]] futbolaria ( Valentzia 2001)
# [[Esther González]] futbolaria (Granada 1992)
# [[Etta Federn]] idazle, itzultzaile, pedagogo eta anarkofeminista austriarra (1883 - 1951)
# [[Eva Navarro ]] futbolaria (Murtzia 2001)
# [[Fatima Madrilgoa]] ustezko astronomoa (Al-Andalus XI. mendea)
# [[Francisca Saperas|Francesca Saperas]] anarko-sindikalista (Bartzelona, 1851-1933)
# [[Gala Dalí]] artista eta modeloa (Errusia, 1894-1982)
# [[Hansa Mehta]] aktibista, politikaria (India, 1897-1995)
# [[Irene Guerrero]] futbolaria (Sevilla 1996)
# [[Isabel Medina]] idazlea (Gomera, 1943)
# [[Isabel Mozún]] altuera jauziko atleta (Madril 1960)
# [[Ivana Andrés ]] futbolaria (Valentzia 1994)
# [[Jean Batten]] hegazkinlaria (Zeelanda Berria, 1909-Palma Mallorcakoa, 1982)
# [[Johanna Schopenhauer]] idazlea (Alemania, 1766-1838)
# [[Juana Álvarez Molina|Juana Alvarez]] etxekoandre fusilatua (Medina de Rioseco, 1897-Gijon, 1937)
# [[Juana María de los Dolores de León Smith]] espainiar dama (Badajoz, 1798 – Londres, 1872)
# [[Julia Mayoral Márquez]] maistra eta politikaria (Badajoz, 1902 - 1983)
# [[Julia Santibáñez]] idazlea (Mexiko, 1971)
# [[Kyra Galván]] poeta eta eleberrigilea (Mexiko Hiria, 1956)
# [[La Repompa de Málaga]] abeslaria (Malaga 1937-1959)
# [[Laia Codina]] futbolaria (Girona 2000)
# [[Lara Álvarez]] kazetaria (Asturias 1989)
# [[Laura del Río]] futbolaria, mutilen entrenatzailea (Madril, 1982)
# [[Lola Suárez|Lola Suarez]] idazlea (Lanzarote, 1956)
# [[Malebogo Molefhe]] aktibista (Botswana,1980)
# [[María Bernaldo de Quirós]] hegazkinlaria (Madril, 1898-1983)
# [[Maria da Conceição Moita]] aktibista, hezitzailea (Portugal, 1937-2021)
# [[María Francisca de Sales Portocarrero (Montijoko VI. kondesa)]] (Madril, 1754 – Logroño, 1808)
# [[María Josefa Cerrato Rodríguez]] Espainiako lehen emakume albaitaria (Badajoz, 1897-1981)
# [[María Pérez Rabaza]] futbolaria (Bartzelona 2001)
# [[María Rosa Alonso|Maria Rosa Alonso]] idazlea (Tararonte, 1909-2011)
# [[Mariangiola Criscuolo]] margolaria (Italia, 1548-1630)
# [[Mariona Caldentey]] futbolaria (Mallorca 1996)
# [[Melissa Jiménez (kazetaria)]] (Lieja/Bartzelona 1987)
# [[Mercedes Pinto]] idazlea, kazetaria eta feminista (1889-1976)
# [[Mónica García Prieto]] kazetaria, saiakeragilea (Badajoz 1974)
# [[Montse Martín]] gimnasta erritmiko ohia, ilustratzailea, diseinatzailea, aktorea, dantzaria (LLeida 1974)
# [[Montse Tomé]] futbolari ohia, entrenatzailea (Asturias 1982)
# [[Noemí Casquet]] kazetaria, youtuberra (Sabadell 1992)
# [[Olga Carmona]] futbolaria (Sevilla 2000)
# [[Ona Batlle]] futbolaria (Bartzelona 1999)
# [[Paula Guilló]] Miss eta modeloa (Alacant 1989)
# [[Pepa Caballero]] margolaria (Granada, 1943 - Malaga, 2012)
# [[Raymonde de Laroche]] hegazkinlaria (Paris, 1882-1919)
# [[Rebecca Abe|Rebeca Abe]] idazlea (Alemania, 1967)
# [[Rita Bosaho]] sanitarioa, politikaria. Kongresuko 1. Persona beltza (Ginea/Espainia 1965)
# [[Rocío Gálvez ]] futbolaria (Kordoba 1997)
# [[Salma Paralluelo]] futbolaria, atleta (Zaragoza 2003)
# [[Silvia Yustos]] gimnasta erritmikoa (Valladolid 1971)
# [[Simone Segouin]] partisaua, erresistentziako kidea (Frantzia, 1925-2023)
# [[Sofia Behrs]] idazlea, argazkilaria (Errusia, 1844-1919)
# [[Sofia Castañon]] poeta, politikaria (Asturias 1983)
# [[Susan Haack]] irakasle eta filosogoa (Ingalaterra, 1945)
# [[Sybilla]] diseinatzailea (AEB/Espainia 1963)
# [[Teresa Abelleira]] futbolaria (Pontevedra 2000)
# [[Teresa Helbig]] moda-diseinatzailea (Bartzelona 1963)
# [[Teresa Matilde Revaque]] Bigarren Errepublikako espetxe funtzionario fusilatua (Valladolid, 1897-Madril, 1940)
# [[Teresa Táboas]] arkitekto galiziarra (Mexiko Hiria, 1961)
# [[Thelma Nava]] poeta (Mexiko Hiria, 1932-2019)
# [[Thérèse Peltier]] hegazkinlaria (Frantzia, 1873-1926)
# [[Vicenta García Miranda]] idazlea, poeta (Badajoz, 1816-1877)
# [[Yulianna Avdeeva]] piano-jotzailea (Mosku 1985)
# [[Zofia Kossak-Szczucka]] idazlea (Polonia, 1890-1968)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''uztaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainize Gastaka Martínez]] ----'''SORTUA''' abokatua, Laudioko alkatea (Laudio, 1985)
# [[Rosa Mari Artza Azueta]] efef'''SORTUA''' euskaltzalea eta ekintzailea (Iurreta, 1946-2001)
# [[Guruzne Carrason Torrontegi]] ----'''SORTUA''' ingurumen hezitzailea, Sopelako alkatea (Sopela, 1981)
# [[Deniba Konare]] ----'''SORTUA''' judoka (Mali/Durango 2003)
# [[Sorne Rubio Arano]] ----'''SORTUA''' Mundakako alkatea (Mundaka, 1972)
# [[Itziar Iratzagorria]] ef--'''SORTUA''' Urdulizko alkatea
# [[Maite Ibarra Goti]] ----'''SORTUA''' Arrigorriaga alkatea (Arrigorriaga, 1979)
# [[Elisa Kaltzada]] --ef'''SORTUA''' euskaltzalea eta ekintzailea (Busturia, 1929-2022)
# [[Lorea Perosanz]] ef--'''SORTUA''' diseinatzailea eta ilustratzailea (Ermua, 1976)
# [[Maider Morras Azpiazu]] ----'''SORTUA''' abokatua, unibertsitateko irakaslea, Arrasateko alkatea (Arrasate, 1976)
# [[Olatz Lezeta Urzelai]] ef--'''SORTUA''' mekanikaria, Antzuolako alkatea (Antzuola, 1977)
# [[Kristina Rodriguez Mendikute]] ef--'''SORTUA''' Adunako alkatea (Aduna,1971)
# [[Mari Karmen Arregi Agirre]] ef--'''SORTUA''' Aizarnazabalgo alkatea
# [[Beatriz Unzue Esnaola]] ef--'''SORTUA''' Amasa-Villabonako alkatea
# [[Alba Garmendia Castaños]] ef--'''SORTUA''' ikertzailea, filosofoa eta Ikaztegietako alkatea
# [[Yanire Granero]] --ef'''SORTUA''' diseinatzailea, enpresaburua (Abadiño 1988)
# [[Oihana Amundarain Zubillaga]] ef--'''SORTUA''' Elduaingo alkatea
# [[Gurutze Etxezabal Iturrioz]] ef--'''SORTUA''' Orexako alkatea
# [[Anuska Esnal Oliden]] ef--'''SORTUA''' Orioko alkatea (Orio, 1980)
# [[Izarra Urdalleta Iraola]] ef--'''SORTUA''' Segurako alkatea (Errezil, 1975)
# [[Cristina Tapias]] ef--'''SORTUA''' jostuna, irakaslea, enpresaburua (Bilbo 1960)
# [[Teófila Adrada]] ef--'''SORTUA''' jostuna, irakaslea, enpresaburua, asmatzailea (Toledo 1904- ?)
# [[Naroa Azpitarte]] ----'''SORTUA''' errugbilaria (Durango, 2005)
# [[Rosario Tomasena Alzuri]] ef--'''SORTUA''' kirolaria, igerilaria, triatleta (Urnieta, 1946)
# [[Agurtzane Solaberrieta Mesa]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta Usurbilgo alkatea (Usurbil, 1979)
# [[Maite Amenabar Alkorta]] ----'''SORTUA''' Zirzurbilgo alkatea (Azpeitia)
# [[Nagore Alkorta Elorza|Nagore Alkorta]] ef--'''SORTUA''' Azpeitiko alkatea (Azpeitia, 1978)
# [[Alicia Framis]] artista (Mataró, 1967)
# [[Lorena Llamas]] txirrindulari ohia (Bartzelona 1987)
# [[Daisy Elliott]] politikaria (AEB 1917-2015)
# [[Yolanda García Serrano]] gidoilaria (Madril 1958)
# [[Karina Garantivá ]] aktorea, antzerki zuzendaria (Kolonbia 1980)
# [[ Helena Pimenta]] antzerki-zuzendaria (Salamanca 1955)
# [[Verónica Fernández]] gidoilaria (Soria 1971)
# [[Magüi Mira]] aktorea, zuzendaria (Valentzia 1944)
# [[Clara Sanchis]] aktorea, musikaria (Teruel 1968)
# [[Lola Salvador]] gidoilaria (Bartzelona 1938)
# [[Carmen Balagué]] aktorea (Bartzelona 1952)
# [[Luz Casanova]] ongilea (Asturias, 1873-1949)
# [[Jacqueline Guerroudj]] Militante komunista eta antikolonialista (1919 - 2015)
# [[Sheyla Gutiérrez]] txirrindularia (Errioxa 1994)
# [[Lucía González]] txirrindularia (Asturias 1990)
# [[Alicia González]] txirrindularia (Asturias 1995)
# [[Mavi García]] duatleta, txirrindularia (Mallorca 1984)
# [[María Mercedes Cagigas Amedo]] txirrindularia (Kantabria 1979)
# [[Isabel Martin]] txirrindularia (Valladolid 1999)
# [[Sara Martín]] txirrindularia (Burgos 1996)
# [[Cristina Martínez (txirrindularia)]] (Valentzia 1981)
# [[María Isabel Moreno ]] txirrindularia (Girona 1981)
# [[Belén López (txirrindularia)]] irakaslea (Cádiz 1984)
# [[Mayalen Noriega]] igerilaria, txirrindularia, kirol egokituko gidaria (Mexiko/Espainia 1982)
# [[Josefa Benítez Guzmán]] kirol egokitutako txirrindularia (Bartzelona 1969)
# [[Susana Rodríguez Gacio]] medikua, kirol egokitutako txirrindularia (Vigo 1988)
# [[Aauri Bokesa]] kirolari eta gizarte langilea (Madril, 1988)
# [[Cristina Danimarkakoa]] Italiako aristokrata (Danimarka, 1521-Italia, 1590)
# [[Conceição Matos]] aktibista (Portugal, 1936)
# [[María de Estrada]] konsistatzailea (Espainia-Mexiko, XV.mendea)
# [[Maritza M. Buendía]]
# [[Lozen]] gerlari eta xamana (1840-1889)
# [[Elsy Jacobs]] txirrindularia (Luxenburgo 1933-Bretainia 1998)
# [[Anna Ramírez ]] txirrindularia, aktibista (Bartzelona 1981)
# [[Marta Vilajosana]] txirrindularia (Bartzelona 1975)
# [[Audrey Cordon]] txirrindularia (Bretainia 1989)
# [[Alba Teruel ]] txirrindularia (Valentzia 1996)
# [[Anna Sanchis]] txirrindularia (Valentzia 1987)
# [[Dori Ruano]] txirrindularia, zuzendaria, politikaria, irakaslea (Salamanca 1969)
# [[Gloria Rodríguez Sánchez]] txirrindularia ( Murtzia 1992)
# [[Ariadna Ródenas]] txirrindularia (Alacant 1987
# [[Aida Nuño]] txirrindularia (Asturias 1983)
# [[Karin Herrera]] biologo eta politikaria (Guatemala, 1968)
# [[Sonia Gutiérrez Raguay]] politikaria (GUatemala, 1981)
# [[Txirrindularitza eta feminismoa]]
# [[Jean Purdy]] erizaina, 1. enbriologoa (Erresuma Batua 1945-1985)
# [[Victoria Anna Perea]] Espainiako 1. probeta umea (Bartzelona 1984)
# [[Anna Veiga]] biologoa, Espainiako 1. probeta umearen ‘ama zientifikoa’ (Bartzelona 1956)
# [[Elisa Matilla]] aktorea (Madril 1966)
# [[Dunia Ayaso eta Felix Sabroso]] zine zuzenndariak (Kanariak 1961-2014)
# [[Eva Lesmes]] gidoilaria, zine zuzendaria (Asturias 1961)
# [[Imma Colomer]] aktorea (Bartzelona 1948)
# [[Rosa Gàmiz]] aktorea (Bartzelona 1965)
# [[Carlota Subirós]] antzerki-zuzendari (Bartzelona 1974)
# [[Lluïsa Cunillé ]] idazlea (Katalunia 1961)
# [[Hijas de Cynisca]] kirol-arloko genero-desberdintasuna, dokumentala (2019)
# [[Jessica Vall ]] igerilaria, biologoa (Bartzelona 1988)
# [[Jennifer Pareja]] waterpolo jokalari ohia (Girona 1984)
# [[Carmen Martín]] eskubaloi jokalaria (Almeria 1988)
# [[Vanesa Amorós ]] eskubaloi jokalaria, entrenatzialea (Alacant 1982)
# [[Nuria Benzal ]] eskubaloi jokalaria (Malaga 1985)
# [[Estela Estévez Barreiro]] atleta paralinpiarra (Vigo 1965)
# [[Alba Caride]] gimnasta erritmikoa (Vigo 1980)
# [[Susana Garabatos ]] igerilaria (Vigo 1979)
# [[Julia Vaquero]] galiziar atleta (Frantzia 1970)
# [[Thérèse Clerc]] Frantziako ekintzaile feminista (1927 - 2016)
# [[Suhayr al-Qalamawi]] idazlea eta itzultzailea (Egipto, 1911-1997)
# [[Dolors Vives Rodón|Dolors Vives Rodon]] Kataluniar hegazkinlaria (Valls, 1908-Bartzelona, 2007)
# [[Susana Ferrari Billinghurst]] hegazkinlaria (Argentina, 1914-Italia, 1999)
# [[Yevguenia Shajovskaya|Yevguena Shajovskaya]] hegazkinlaria (Errusia, 1889-1920)
# [[Carola Lorenzini]] hegazkinlaria (Buenos Aires, 1899-1941)
# [[Clara Adams]] hagazkinlaria (EEBB, 1884-1971)
# [[Gloria Cuesta]] hegazkinlaria (Asturias, 1911 - Madril, 1987)
# [[Maria Josep Colomer i Luque]] hegazkinlaria (Bartzelona, 1913 - Inglaterra, 2004)
# [[Alia Twal]] hegazkinlaria (Jordania)
# [[Lotfia ElNadi|Loftia Elnadi]] hegazkinlaria (Egipto, 1907-2002)
# [[Erma Franklin]] abeslaria (EEBB, 1938-2002)
# [[Carolyn Franklin]] abeslaria (EEBB, 1944-1968)
# [[Flor Aguilera]] idazlea (Mexico Hiria, 1971)
# [[María Antonieta Mendivil]] idazlea (Mexiko, 1971)
# [[Anne Kingsbury Wollstonecraft]] ilustratzaile botanikoa (EEBB,1781-Kuba, 1828)
# [[Sara Khadem ]] xake jokalaria (Iran 1997)
# [[Tamara Abalde ]] saskibaloi jokalaria (Ferrol 1989)
# [[Begoña Fernández]] eskubaloi jokalaria (Vigo 1980)
# [[Isabel Herguera]] artista, zuzendaria, irakaslea (Donostia 1961)
# [[Karin Boye]] poeta, itzultzailea (Suedia 1900-1941)
# [[Helene Hanff]] idazlea (AEB 1916-1997)
# [[Sopiko Guramishvili]] xake jokalaria (Georgia 1991)
# [[Carol Thatcher ]] kazetaria (Londres 1953)
# [[Mónica Braun|Monica Braun]] idazlea eta poeta (Mexiko, 1965)
# [[Cristina Rivera Garza]] idazlea (Mexiko, 1964)
# [[Martha Cerda]] idazlea (Mexiko, 1945)
# [[Bibiana Gallego Lancharro]] poeta eta damaturgoa (Badajoz, 1799-Madril, 1867)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''ekaina''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainara Otxotorena]] ef--'''SORTUA''' Mañariko alkatea (Hernani, 1984)
# [[Arantxa Arregi]] ----'''SORTUA''' Doneztebeko alkatea
# [[Asun Agiriano]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta bibliotekaria (Arrasate, 1963)
# [[Begoña Enbeita]] ef--'''SORTUA''' Muxikako alkatea (Muxika, 1985)
# [[Berta Arizkun González]] ef--'''SORTUA''' Burlatako alkatea
# [[Burdinaren emakumeak]] '''SORTUA''' (Bizkaia, XIX-XX. mendea)
# [[Carmen Mendiguren]] efef''SORTUA'''maistra (Zamudio, 1913-2010)
# [[Eider Olazar]] ef--'''SORTUA''' Gazteluko alkatea (Gaztelu...)
# [[Eneritz Agirre]] ef--'''SORTUA''' Atxondoko alkatea (Atxondo, 1983)
# [[Eneritz Azpitarte]] ef--'''SORTUA''' Zaldibarko alkatea (Zaldibar, 1985 )
# [[Erika Letamendi Hurtado]] ef--'''SORTUA''' Donemiliagako alkatea (Gasteiz, 1985)
# [[Igone Amesti]] ef--'''SORTUA'''mezzosopranoa, musika-irakaslea (Mallabia, 1985)
# [[Iruri Altzerreka]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria (Garai, 2000)
# [[Itziar Imaz Artazcoz|Itziar Imaz]] ef--'''SORTUA''' Garesko alkatea (Gares, 1981)
# [[Julene Lazkano]] ef--'''SORTUA''' Elorrioko alkatea (Elorrio, 1985)
# [[Laura Irasuegi Otal]] efef'''SORTUA''' ingeniaria, gerrako umea (Eibar, 1923-Errenteria, 2016)
# [[Malan Alloua]] ----'''SORTUA''' Sanwiko Erresumako ama erregina (Ghana, XIX. mendea)
# [[Maria Sáez de Albéniz Bregaña]] ef--'''SORTUA''' Etxarri Aranazko alkatea (Iruñea, 1966)
# [[Marta Díez Napal]] ef--'''SORTUA''' Antsoaingo alkatea (Antsoain, 1975)
# [[Nadia Nemeh Shomaly]] ----'''SORTUA''' Bermeoko alkatea (Bermeo, 1979)
# [[Noelia Oses]] ef--'''SORTUA''' Matematikaria, ikertzailea (Ermua, 1975)
# [[Oihana Olaberria Jaka]] ef--'''SORTUA''' Arakilgo alkatea (Arakil, 1976
# [[Oihane Irastorza]] ef--''SORTUA''' Izurtzako alkatea (Izurtza, 1981)
# [[Oihane Uribeetxebarria Garmendia]] ef--'''SORTUA''' Lakuntzako alkatea (1979)
# [[Olatz Alberdi Etxeberria]] ef--SORTUA futbolaria, atezaina (Bergara, 1997)
# [[Olatz Irizar Martínez]] ef--'''SORTUA''' Ziordiako alkatea (Ziordia, 1972)
# [[Pilar Arechavaleta]] efef'''SORTUA''' moja (Bilbo, 1880-Madril-1973)
# [[Txelo Auzmendi Jimenez]] ef--'''SORTUA''' Asparrenako alkatea (Araia, 1960)
# [[Olga Mariano]] aktibista ijitoa (Portugal, 1950)
# [[Adriana Caselotti]] ahots aktorea (AEB 1916-1997)
# [[Adrienne Bolland|Adrianne Bolland]] hegazkinlaria (Frantzia, 1895-1975)
# [[Agirre Aristizabal ahizpak]] oroimen memoria babesleak (Lizarra, 1936)
# [[Ahlam Khudr]] aktibista (Sudan)
# [[Aída Bueno Sarduy]] dokumentalgilea (Kuba, ?)
# [[Aida Toledo]] poeta (Guatemala, 1952)
# [[Ainhoa Carbonell Allué ]] zinegotzi ijitoa (?,?)
# [[Alba Cros ]] zinema zuzendaria (Lleida 1991)
# [[Alice Austen]] argazkilaria (AEB 1866-1952)
# [[Alice Pestana]] pedagogoa (Portugal, 1860-Madril, 1929)
# [[Alicja Dorabialska]] kimikaria (Polonia, 1897 – 1975)
# [[Alma Karla Sandoval|Alma Carla Sandoval]] Kazetaria (Mexiko, 1975)
# [[Ana Martínez de Luco]] moja, aktibista (Araba, 1960)
# [[Anaïs Napoleon]] argazkilaria (Narbona, 1831-Bartzelona, 1912)
# [[Ángela de la Cruz (artista)]] artista (Coruña, 1965)
# [[Ángeles Cruz|Angeles Cruz]] aktorea, gidoilaria, zinema zuzendaria (Mexiko, 1969)
# [[Anna-Eva Bergman]] artista (Suedia 1909-Frantzia 1987)
# [[Anoosheh Oskouian]] ingeniaria, CEO-a (Iran/AEB 1964)
# [[Aurèlia Muñoz Ventura]] artista (Bartzelona, 1926-2011)
# [[Barbara Martin Coppola]] telekomunikazio- ingeniaría eta CEO-a (Madril 1977)
# [[Beatriz Corrales]] badminton jokalaria (Madril 1992)
# [[Bernardine Dohrn]] iheslaria, irakaslea (AEB 1942)
# [[Betsy Pecanins]] abeslaria (Mexiko 1954)
# [[Betty Makoni]] Aktibista (Zimbabwe, 1971)
# [[Candida Höfer]] argazkilaria (Alemania, 1944)
# [[Carmen Matute]] idazlea (Guatemala, 1944)
# [[Carol Bove]] artista (Suitza/AEB 1971)
# [[Celia Montoya Montoya]] aktorea, aktibista (Madril, 1971)
# [[Charlotte Posenenske]] artista (Alemania 1930-1985)
# [[Chicks on Speed]] artistak, musika taldea (Alemania 19)
# [[Claude Mossé]] historialaria (Frantzia 1924-2022)
# [[Cristina Álvarez Álvarez]] telekomunikazio ingeniaria (Vigo 1969)
# [[Cristina Cuerno]] aeronautika ingeniaria (Espainia, XX. mendea)
# [[Danielle Michel-Chich]] saiogile, kazetari eta itzultzaile frantsesa (Aljer - 1951)
# [[Daría Vilariño Pintos]] liburuzaina (Galizia 1928-2020)
# [[Djamila Bouazza]] Aljeriako Independentzia Gerrako aktibista (1938 - 2015)
# [[Djamila Bouhired]] Aljeriako ekintzaile politikoa da (Aljer - 1935)
# [[Dulce Muñoz del Rey]] telekominikazio ingeniaria (Badajoz 1978)
# [[Eija-Liisa Ahtila]] artista (Finlandia 1959)
# [[Eileen Power]] historialaria (Erresuma Batua 1889-1940)
# [[Elida Carlés]] hegazkinlaria, artista (Argentina, 1912-1970)
# [[Elisa Hall]] idazlea (Guatemala, 1900-1982)
# [[Eliza Schneider]] ahots aktorea (AEB 1978)
# [[Énia Lipanga]] Poeta, aktibista (Mozambike, 1977)
# [[Erika Groth-Schmachtenberger]] argazkilaria (Alemania 1906-1992)
# [[Ester Partegàs]] artista (La Garriga, 1972)
# [[Esther Paez]] boxeolaria, (Bartzelona 1969)
# [[Eulalia Pérez Sedeño]] ikertzailea (Maroko protektoratua 1954)
# [[Eulàlia Valldosera i Guilera]] artista (Villafranca del Panadés, 1963)
# [[Fátima Tardío Quiroga]] legelaria (Bolivia XX. mendea)
# [[Fernanda Fragateiro]] artista (Portugal 1962)
# [[Gail Bradbrook]] Klima aldaketaren kontrako ekintzailea (Britainiarra)
# [[Grete Stern]] argazkilaria (Alemania 1904-Argentina 1999)
# [[Hannah Collins]] artista (Londres 1956)
# [[Hanne Darboven]] artista (Alemania 1941-2009)
# [[Helga de Alvear Arte Garaikidearen Museoa ]] (Caceres 2021)
# [[Helga de Alvear]] bildumagilea (Alemania/Madril 1936)
# [[Inés Medina]] artista (Caceres 1950)
# [[Inés Peraza]] Kanariar uharteetako andrea (Sevilla, 1424-1503)
# [[Isabel de los Ángeles Ruano]] poeta (Guatemala, 1945)
# [[Isabel Morant Deusa]] historialaria (Valentzia 1947)
# [[Isabel Tolosa Cortés de Moctezuma]] Leonor Cortés Moctezumaren alaba (Mexiko, 1568- ?)
# [[Isatxa Mengíbar]] bikoiztailea ( Espainia 1973)
# [[Janet Maslin ]] kritikaria (AEB 1949)
# [[Joana Pastrana]] boxeolari ohia (Madril 1990)
# [[Jorinde Voigt]] artista (Alemania 1977)
# [[Judith Colell ]] zinema zuzendaria (Bartzelona 1968)
# [[Kadiatu Massaquoi]] aktibista (Sierra Leona, 2002?)
# [[Katalina Lancasterrekoa]] erregina (Hertford, 1373- Valladolid, 1418)
# [[Katharina Fritsch]] eskultorea (Alemania 1956)
# [[Katharina Sieverding]] artista (Alemania 1944)
# [[Kittie Knox]] txirrindularia (AEB 1874-1900)
# [[Laleh Osmany]] aktibista (Afganistan, 1992)
# [[Laura Rius]] zinema zuzendaria (Bartzelona 1991)
# [[Leonor Cortés Moctezuma]] Espainia Berriko Erregeorderriko aristokrata (Mexiko, 1527-1594)
# [[Lidia Zvereva|Lidia Zuéreva]] hegazkinlaria (Errusia, 1890-1916)
# [[Lisa Schwarzbaum]] kritikaria (AEB 1952)
# [[Luz Méndez de la Vega]] poeta eta ikertzaile feminista (Guatemala, 1919-2012)
# [[Mabel Palacín Lahoz]] artista (Bartzelona, 1965)
# [[Maggie Roswell]] ahots aktorea (AEB 1952)
# [[Margarita Carrera]] idazlea (Guatemala, 1929-2018)
# [[María del Carmen Aguayo Torres]] telekomunikazio ingeniaria (Kordoba XX. mendea)
# [[María del Carmen Carrillo Losada]] probintzia hiriburu bateko 1. emakume ziengotzi ijitoa (Madril 1959)
# [[María del Carmen Pallares Méndez]] historialaria (Galizia 1948)
# [[María Jesús Avila Corchero]] museo koordinatzailea (Caceres, 1966)
# [[María Jesús Rosa Reina]] boxeolaria (Madril 1974-2018)
# [[María Luisa Cuerda Arnau]] legelaria (Espainia, XX. mendea)
# [[María Natividad Bermejo Arrieta ]] artista (Logroño 1961)
# [[María Teresa Dalenz Zapata ]] ingeniari zibila (Bolivia, 1958)
# [[María Teresa de Silva]] Albako XIII. dukesa (Madril, 1762-1802)
# [[Marta Verheyen]] zinema zuzendaria, gidoilaria, argazkilaria (Girona 1991)
# [[Mary Bailey (hegazkinlaria)|Mary Bailey]] hegazkilaria (Irlanda, 1890-1960)
# [[Mary Kay Bergman]] ahots aktorea (AEB 1961)
# [[Mary Lynn Rajskub]] aktorea, gidoilaria (AEB 1971)
# [[Mary Taylor Brush]] hegazkinlaria (1866-1949)
# [[Maryse Bastié]] hegazkinlaria (Frantzia, 1898-1952)
# [[Meret Oppenheim]] argazkilaria (Berlin, 1913-Basilia,1985)
# [[Mikaela Loach]] Aktibista (Jamaika, 1998)
# [[Miren Meabe Carro]] Kuartango alkatea (Barakaldo 1986)
# [[Mirtha Luz Pérez]] idazlea, poeta, (Chiapas, Mexiko, 1960)
# [[Mona Simpson (Simpsondarrak)]] pertsonaia (AEB)
# [[Mona Simpson]] idazlea (AEB 1957)
# [[Montserrat Soto]] artista (Bartzelona, 1961)
# [[Nadia Vera]] kazetaria (Mexiko, 1983-2015)
# [[Nancy Cartwright (aktorea)]] ahots aktorea (AEB 1957)Si
# [[Natalia Montellano Durán]] bioteknologoa (Bolivia XX. mendea)
# [[Penelope Lea]] klima-aktibista (Noruega, 2005)
# [[Pilar Heredia Iglesias]] politikari ijitoa (Toledo, 1964)
# [[Pipilotti Rist]] artista (Suitza 1962)
# [[Pocha Lamadrid]] aktibista (Argentina, 1945-2021)
# [[Princy Mangalika]] aktibista (Sri Lanka, XX. mendea)
# [[Rachel Whiteread ]] eskultorea (Londres 1963)
# [[Rafaela Rada]] ilustratzailea
# [[Regina Halmich]] boxeolaria (Alemania 1976)
# [[Régine Pernoud]] historialaria (Frantzia 1909-1998)
# [[Rineke Dijkstra]] argazkilaria (Herbehereak 1965)
# [[Rocío Saiz]] artista (Madril 1991)
# [[Rosa Brun]] artista (Madril 1955)
# [[Rosemarie Trockel]] artista (Alemania 1952)
# [[Salma Kikwete]] aktibista (Tanzania, 1963)
# [[Salomé Cuesta]] artista (Valentzia 1964)
# [[Sandra Baía]] artista(Lisboa 1968)
# [[Sangita Magar]] aktibista (Nepal)
# [[Soleil Moon Frye]] aktorea, gidoilaria, film-zuzendaria (AEB 1976)
# [[Sonia Couoh]] aktorea (Mexiko, 1983)
# [[Susana Solano]] eskultorea (Bartzelona, 1946)
# [[Sylvie Fleury]] artista (Suitza 1961)
# [[Tacita Dean]] artista bisuala (Erresuma Batua 1965)
# [[Tatiana Delgado Yunquera]] bideo-joko garatzailea (Madril 1978)
# [[Tecuelhuetzin Xicohténcatl]] printzesa tlaxcalteka (Mexiko, 1501-Guatemala, 1537)
# [[Tecuichpo Ixcaxochitzin]] inperio aztekaren azken enperatrizea (Mexiko, 1509-1550)
# [[Tiza Mafira]] Ingurumen-aktibista (Indonesia, 1984)
# [[Touria Chaoui|Touria Chaowi]] hegazkinlaria (Fez, 1936-1956)
# [[Tress MacNeille]] ahots aktorea (AEB 1951)
# [[Vanessa Beecroft]] artista (Italia 1969)
# [[Victoria Fonseca González]] fisikaria (Espainia XX. mendea)
# [[Viktória Varga]] halterofilia kirolaria (Hungaria 1981)
# [[Zainab Al Khawaja]] aktibista (Bahrain, 1983)
# [[Zohra Drif]] Aljeriako politikaria, independentzia gerrako mujahida (1934)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''maiatza''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Ortiz]] ----'''SORTUA''' medikua (Getxo, 1964)
# [[Ainara Vera]] ----'''SORTUA''' zinegilea (Iruñea, 1985)
# [[Ana Antúnez]] --ef'''SORTUA''' jostuna, brodatzailea (Sevilla 1836-1896)
# [[Ann Marie Skelton]] ef--'''SORTUA''' Haurren Eskubideen Batzordeko burua (Hegoafrika, ?)
# [[Garazi Sampedro]] ef--'''SORTUA''' korrikalaria (Atxondo 1989)
# [[Itsasne Larruskain]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, futbolaria (Traña-Matiena 1992)
# [[Izaro Ieregi]] ----'''SORTUA''' artista (Algorta, 1987)
# [[Josefa Antúnez]] --ef'''SORTUA''' jostuna, brodatzailea (Sevilla 1833-1904)
# [[Juana María Ruiz de Gámiz]] efef'''SORTUA''' ongilea (Betoño, 1841 -?)
# [[Libe Goitia Artetxe]] ef--'''SORTUA''' idazlea (Errusia, 2001)
# [[Maite Toledo]] ----'''SORTUA''' idazlea (Zaldibia, 1966)
# [[Maite Zelaia]] ef--'''SORTUA''' arkitektoa (Eibar, 1946)
# [[María del Carmen Careaga Salazar]] ef--'''SORTUA''' enpresaburua (Getxo, 1934)
# [[Nagore Legarreta]] ----''SORTUA''' argazkilaria (Hernani, 1981)
# [[Oihana Muga]] ef--'''SORTUA''' pediatra (Donostia, 1981)
# [[Quintina Gelbenzu Piérola]] ef-ef '''SORTUA''' emagina (1877-1950)
# [[Salome Campos Beotegi]] efef'''SORTUA''' Emakume aitzindaria kontserba-enpresetan (Bermio, 1893-1974)
# [[Adela Calva Reyes]] idazlea (Mexiko, 1967-2018)
# [[Adenike Oladosu]] klima aktibista (Nigeria 1994)
# [[Alejandra Hannoverkoa]] printzesa (Austria 1999)
# [[Alicia Martín Villanueva]] artista (Madril, 1964)
# [[Aline Pettersson|Aline Petterson]] idazlea (Mexiko Hiria, 1938)
# [[Alva Belmont]] aktibista aberatsa, sufragista (AEB 1853- Frantzia 1933)
# [[Ana de Roque]] kazetaria ( Madril 1963)
# [[Ana Roldán]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1976)
# [[Anahí de Cárdenas]] modeloa, aktorea (Peru 1983)
# [[Andrea Guasch]] aktore, abeslari, dantzaria (Bartzelona 1990)
# [[Anežka Drahotová]] atleta (Txekia 19)
# [[Aniela Rodriguez]] idazlea (Mexiko, 1992)
# [[Anna Henderson]] txirrindularia (Britainia 1998)
# [[Anna Howard Shaw ]] sufragista, abade metodista (AEB 1847-1919)
# [[Antía Jácome]] kanoalaria (Pontevedra 1999)
# [[Antúnez ahizpak]] brodatzaileak (Sevilla XIX. mendea)
# [[Ascensión Cambrón]] filosofoa (Kordoba 1943)
# [[Aurora Correa]] poeta (Bartzelona, 1930-Mexiko, 2008)
# [[Beatrice Borromeo]] kazetaria, aristokrata (Italia 1985)
# [[Belén Rodríguez (kazetaria)]] (Madril 1966)
# [[Betty Gilpin]] aktorea (AEB 1986)
# [[Carissa Véliz]] filosofoa, irakaslea, ikertzailea (Mexiko 1986)
# [[Carlota Casiraghi]] zaldizalea, kazetaria (Monako 1986)
# [[Carmel Snow]] moda-kazetaria (Irlanda 1887-AEB 1961)
# [[Carolina Bona]] aktorea (Madril 1980)
# [[Carolina Herrera]] enpresaburua, diseinatzailea (Venezuela 1939)
# [[Carolina Parsons]] modeloa, enpresaburua (Txile 1978)
# [[Caroline Link ]] film-zuzendaria (Alemania 1964)
# [[Caroline Schermerhorn Astor]] aristokrata (AEB 1830-1908)
# [[Chari Gómez Miranda ]] kazetaria (Espainia 1930-2011)
# [[Claudina Domingo]] poeta (Mexiko, 1982)
# [[Claudine Picardet]] zientzialaria, itzultzailea (Frantzia 1735-1820)
# [[Consuelo Duval]] aktorea (Mexiko 1969)
# [[Consuelo Trujillo ]] aktorea (Cádiz 1959)
# [[Consuelo Vanderbilt]] filantropoa (AEB 1877- 1964)
# [[Consuelo Yznaga]] aristokrata (AEB 1853-Londres 1909)
# [[Cristina del Valle (abeslaria)]] aktibista (Asturias 1960)
# [[Cristina del Valle (aktorea)]] (Argentina 1942)
# [[Debora Kayembe]] abokatua, aktibista (Kongo- Eskozia, 1975)
# [[Desirée Bela-Lobedde]] idazlea, aktibista (Bartzelona 1978)
# [[Desirée Ndjambo]] kazetaria (Madril 1976)
# [[Diana Vreeland]] moda-editore aitzindaria (Paris 1903 - AEB 1989 )
# [[Djamila Boupacha]] Aljeriako FLNko aktibista (Bologhine 1938)
# [[Dolores Castro]] poeta (Mexiko, 1923-2022)
# [[Edna Woolman Chase]] kazetaria, argitaratzailea (AEB 1887-1957)
# [[Ekaterina Karavelova]] aktibista, hezitzailea (Bulgaria, 1860-1947)
# [[Elia Barceló]] idazlea (Alacant 1957)
# [[Ella baila sola]] musika bikotea (Espainia)
# [[Elsa Cross]] poeta (Mexiko, 1946)
# [[Elsie de Wolfe ]] dekoratzaile aitzindaria (AEB 1865- Frantzia 1950)
# [[Elvira Quintana]] aktorea (Badajoz, 1935-Mexiko Hiria, 1968)
# [[Esperanza Zambrano]] idazlea (Mexiko, 1901-1992)
# [[Esther García Rodríguez]] cinema ekoizpen zuzendari aitzindaria (Segovia 1956)
# [[Esther Mayoko Ortega]], aktibista (Madril, XX.mendea)
# [[Ethel Krauze]] idazlea (Mexiko Hiria, 1954)
# [[Fausta Gantús]] poeta eta historialaria (Mexiko, 1968)
# [[Flora Drummond]] sufragista, aktibista (Erresuma Batua, 1878-1949)
# [[Françoise Seligmann]] Frantziako erresistentziako kidea, kazetaria eta politikaria (1919-2013)
# [[Françoise Vergès]] politologo eta ekintzaile feminista eta dekolonialista frantsesa (Paris, 1952)
# [[Freda Huson]] aktibista (Kanada, 1964)
# [[Gabriela Jauregi]] idazlea, poeta (Mexiko Hiria, 1979)
# [[Glòria Serra ]] kazetaria (Bartzelona 1964)
# [[Hadja Idrissa Bah]] aktibista (Ginea, 1999)
# [[Helena Normanton]] abokatua, aktibista (Erresuma Batua, 1882-1957)
# [[Ilka Chase]] aktorea, esataria, idazlea (AEB 1905-1978)
# [[Irene Hernández de Jesús]] aktibista (Mexiko, 1958-2021)
# [[Irene Hueche Meliqueo]] aktibista (Txile, 1946-2011)
# [[Isabel Garcés]] aktorea (Madril 1901-1908)
# [[Isabel Pardo de Vera Posada]] ingeniaria (Lugo 1975)
# [[Isatou Ceesay]] aktibista (Gambia, 1972)
# [[Izarne Sarasola]] Errealeko futbolaria (Gipuzkoa, 2002)
# [[Jacqueline Auriol]] hegazkinlaria (Frantzia, 1917-2000)
# [[Javiera Contador]] aktorea, aurkezlea (Txile 1974)
# [[Jhoana Patiño]], poeta, aktibista (Kolonbia, 1982)
# [[Josefina Molina]] film-zuzendari atzindaria (Kordoba 1936)
# [[Julia Maura]] idazlea (Madril 1910-1973)
# [[Julia Solomonoff]] film zuzendaria, gidoilaria… (Argentina 1966)
# [[Juliane Köhler ]] aktorea (Alemania 1965)
# [[Katalina D'Erzel|Katalina Dérzel]] poeta (Mexiko Hiria, 1950)
# [[Laura Pérez Granel]] ilustratzailea (Valentzia 1983)
# [[Leila Khaled]] palestinar aktibista politikoa (1944)
# [[Lidia Poët ]] Italiako 1. emakume abokatua, aktibista (1855-1949)
# [[Lidia Tiatirakoa]] Europako 1. Emakume kristaua, santua, enpresaburua (Tiatira I. mendea)
# [[Lisa Henni]] aktorea (Suedia 1982)
# [[Lolita Bosch]] idazlea (Bartzelona 1970)
# [[Lorenza Izzo]] aktorea, modeloa (Txile 1989)
# [[Louise Dahl-Wolfe]] moda-argazkilaria ( AEB 1895- 1989)
# [[Lucrecia Martel]] film zuzendaria, gidoilaria (Argentina 1966)
# [[Lucy Elmina Anthony]] sufragista (AEB 1859 - 1944)
# [[Luz Marina Hache]] Sindikalista, aktibista (Kolonbia, 1955)
# [[Margo Martindale]] aktorea (AEB 1951)
# [[María Duval (aktorea)]] abeslaria (Mexiko 1937)
# [[María Inés Guerra]] abeslaria, aurkezlea (Mexiko 1983)
# [[María José Sanz Sánchez]] biologoa, ikertzailea (Valentzia 1963)
# [[María Pérez García]] atleta (Granada 1996)
# [[María Remedios del Valle]] Argentinako armadan kapitain independentzia garaian (Argentina, 1766-1847)
# [[Mariana Simionescu]] tenislaria (Errumania 1956)
# [[Maricela Guerrero]] poeta (Mexiko Hiria, 1977)
# [[Marilia Andrés ]] kantautorea (Cuenca 1974)
# [[Marina Rossell]] kantautorea (Bartzelona 1954)
# [[Marta Botía]] kantautorea (Madril 1974)
# [[Marta Ferri]] moda diseinatzailea (Italia 1984)
# [[Marta García Gómez]] kazetara, bikoizlea ( Madril 1961-2013)
# [[Marta Jaumandreu]] kazetaria (Madril 1971)
# [[Marta Martínez Alonso]] matematikaria, IBM zuzendari nagusia (Madril 1966)
# [[Marta Suediakoa]] printzesa (Suedia 1901-Norvegia 1954)
# [[Mary Haʻaheo Atcherley]] aktibista (Hawaii, 1874-1933)
# [[Matilde Borromeo]] jauzi-zaldi hazlea, kirolaria, aristokrata (Italia 1983)
# [[Mercedes de Acosta]] idazlea (AEB 1892-1968)
# [[Milena Smit]] aktorea (Valentzia 1996)
# [[Mónica Laguna]] film zuzendaria, gidoilaria (Madril 1964)
# [[Mònica López]] meteorologoa, aurkezlea (Lerida 1975)
# [[Na'Taki Osborne Jelks]] aktibista (AEB, XX. maendea)
# [[Naty Abascal]] modeloa (Sevilla 1943)
# [[Ngụy Thị Khanh]] Ingurumen aktibista (Vietnam, 1976)
# [[Nina Bang]] historialaria, politikaria, ministroa (Danimarka 1866-1928)
# [[Nuria Villazán Martín]] gidoilaria, film zuzendaria (Bartzelona 1968)
# [[Oyèrónkẹ Oyěwùmí]] ikertzaile feminista dekolonial (Nigeria, 1957)
# [[Pepa Pedroche]] aktorea (Madril 1967)
# [[Pilar García Muñiz]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1974)
# [[Pilar Llop ]] magistratua, politikaria (Madril 1973)
# [[Pilar Ulzurrun de Asanza y Peralta]] margolaria (Zaragoza, 1785-Madril, 1864)
# [[Raquel Sánchez Jiménez]] politikaria (Bartzelona 1975)
# [[Rosario Pi]] zinema zuzendaria (Bartzelona, 1899 - Madril, 1967)
# [[Rosita Parsons]] modeloa, enpresaburua (Txile 1970)
# [[Sandra Lorenzano]] idazlea (Argentina, 1960)
# [[Sara Uribe Sánchez|Sara Uribe]] poeta (Mexiko, 1978)
# [[Seloua Luste Boulbina]] Filosofo eta irakasle franko-aljeriarra (1957)
# [[Sheela Patel]], aktibista (India, 1952)
# [[Soledad Sevilla]] margolaria (Valentzia 1944)
# [[Stella Assange]] abokatua, giza eskubideen defendatzailea (Hegoafrika 1983)
# [[Susan Rice]] enbaxadorea (AEB 1964)
# [[Susana Roza]] Kazetaria (Asturias 1965)
# [[Susi Caramelo]] umorista (Bartzelona 1980)
# [[Syrie Barnardo]] barrualdeen diseinatzailea (Ingalaterra 1879-1955)
# [[Tedi López Mills]] poeta (Mexiko Hiria, 1959)
# [[Tuva Novotny]] aktorea (Suedia 1979)
# [[Uta Hagen]] aktorea, maistra (Alemania 1919- AEB 2004)
# [[Vanessa Bryant ]] filantropoa (AEB 1982)
# [[Vanessa Claudio]] modeloa, aktorea, aurkezlea (Puerto Rico 1983)
# [[Vega (abeslaria)]] (Kordoba 1979)
# [[Veronica Ferres]] aktorea (Alemania 1965)
# [[Victoria Rosell]] epailea, politikaria (Murtzia 1968)
# [[Virginia Ruzici ]] tenislari ohia (Errumania 1955)
# [[Yelitza Ruiz]] abokatua eta poeta (Mexiko, 1986)
# [[Yuja Wang]] piano-jolea (Txina 1975)
# [[Yvonne Choquet-Bruhat]] matematikari eta fisikari frantsesa (Lille, 1923)
# [[Zarifa Ghafari]] politikari, aktibista (Afganistan, 1992)
# [[Zonia Palán Tamayo]] aktibista, ekonomialaria (Ekuador, 1954-2003)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''apirila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Irazu]] ----'''SORTUA''' kazetaria, gidoigilea, berdintasun teknikaria (Andoain, 1966)
# [[Eider Conde]] ----'''SORTUA''' Aranzadi elkarteko komunikatzailea (Donostia, 1981)
# [[Elena Martinez Rubio|Elena Martinez]] ----'''SORTUA''' euskal idazlea (Bilbo, 1957)
# [[Felipa Domínguez Taguada]] --ef'''SORTUA''' miliziano (Irun, ?- 2013))
# [[Graciliana Montelongo]] ----'''SORTUA''' artista eta idazlea (Tenerife, 1962)
# [[Iratxe Ormatza]] ----'''SORTUA''' idazlea (Bakio, 1971)
# [[Isabel de Naverán]]----'''SORTUA''' ikertzailea, komisarioa (Getxo, 1976)
# [[Ixabel Millet]] ----'''SORTUA''' ipuin kontalaria (Paris, 1958)
# [[Jasmin_Mara_López]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta zinemagilea (New Orleans xxxx)
# [[Maite Franko]] ----'''SORTUA''' g idazle eta ipuin kontalaria (Irun, 1971)
# [[Maria Rosario de Cruz]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Ermua, 1948)
# [[Marta Von Poroszlay]] ----'''SORTUA''' g margolaria, eskultorea, idazlea (Hungaria, 1952)
# [[Mirari Sagarzazu]] ----'''SORTUA''' ARtisaua, artista, ilustratzailea (Oñati)
# [[Miren Mindegia]] ----'''SORTUA''' g kazetaria, idazlea (Elizondo, 1985)
# [[Silvia Solórzano Foppa]] ef--'''SORTUA''' gerrillari ohia eta politikaria (Guatemala, 1950)
# [[Stella Quan Rossell]] ----'''SORTUA''' antropologoa (Guatemala, 1935-2007)
# [[Adela Guffanti]] hegazkinlaria (Argentina, 1904- ?)
# [[Adelaida O'Dena de Estrada|Adelaida O´Dena de Estrada]] margolaria (Madril, 1823-1853)
# [[Amada García Rodríguez]] exekutatuko komunista (Coruña 1909-1938)
# [[Amandine Gay]] zine-zuzendari, aktore, idazle eta afrofeminista (Frantzia, 1984)
# [[Amina Dahbour]] palestinar aktibista politikoa (1945?)
# [[Amparo Rubiales]] irakaslea, politikaria (Madril 1945)
# [[Anastasia (argitzailea)]] margolaria (Paris XIV-XV. mendea)
# [[Angeles Bravo (kazetaria)]] (?, 1963)
# [[Anna Swenonis]] eskuizkribu argitzailea (Suedia ? - 1527)
# [[Arab Loutfi]] kazetaria, idazlea, film-zuzendaria (Libano 1953)
# [[Arcangela Paladini]] artista eta poeta (1596-1622)
# [[Asunción Crespo de Reigón|Asunción Crespo de Reigon]] margolaria (Madril, 1816.1885)
# [[Beatriz Rico]] aktorea, abeslaria, idazlea (Asturias 1970)
# [[Belén Ortega]] komiki-marrazkilaria (Granada, 1986)
# [[Carmen Calvo (artista)]] eskultorea (Valentzia 1950)
# [[Carmen Rey]] jazz-abeslaria (Galizia ?)
# [[Caterina Cherubini]] margolaria (Erroma, 1730-1811)
# [[Catherine M. Russell]] UNICEFeko zuzendari exekutiboa (AEB, 1961)
# [[Claudia Rueda]] ilustratzailea (Bogota, XX. Mendea)
# [[Cristina Gallach]] kazetaria (Bartzelona 1960)
# [[Cristina Narbona]] polititkaria (Madril 1951)
# [[Daniela Barcellona]] mezzosopranoa (Italia 1969)
# [[Daniela Melchior ]] aktorea (Portugal 1996)
# [[Denisse Buendía]] poeta (Mexiko, 1979)
# [[Elisa Rueda]] maistra, poeta, aktorea (Markina-Xemein, 1959)
# [[Elvira Rodríguez ]] ekonomialaria, politikaria (Madril 1949)
# [[Esperanza Elena Caro]] brodatzailea (Sevilla 1906-1985)
# [[Eva Lootz]] eskultorea (Austria_Espainia 1940)
# [[Farideh Lashai]] margolaria, idazlea (Iran 1944-2013)
# [[Fátima Diame]] jauzietako atleta (Valentzia 1996)
# [[Gabriela Agirre Sánchez]] idazlea, poeta (Mexiko, 1977)
# [[Henrietta H. Fore]] UNICEFeko zuzendari ohia (AEB, 1948)
# [[Hermine Yollo]] aktorea, zuzendaria, idazlea, itzultzailea (Kamerun 1981)
# [[Hermonia Vivarini]] artista (Venezia, XVI.mendea)
# [[Inés Alberdi ]] soziologoa (Sevilla 1948)
# [[Inés Álvarez de Toledo Caro]] aristokrata (Madril 1857-Donostia 1937)
# [[Inés Amor]] galerista (Mexiko 1912-1980)
# [[Ines Artajo Ayesa]] kazetaria (Iruñea 1956)
# [[Inés Edmonson]] aktorea (Argentina 1919-2016)
# [[Inés Fernández-Ordoñez]] hizkuntzalaria (Madril 1961)
# [[Inés Fonseca]] abeslaria, musikagilea, poeta (Santander 1960)
# [[Inés María Calero]] modeloa, aktorea (Venezuela 1969)
# [[Inés Martín Rodrigo]] kazetaria, idazlea (Madril 1983)
# [[Inés París]] film zuzendaria, gidoilaria (Madril 1963)
# [[Inés Saavedra]] abeslaria (Uruguai 1972)
# [[Inés Santé Riveira]] irakaslea, asmatzilea, ikertzailea (Ferrol 1976)
# [[Ines Scaramucci ]] irakaslea (Italia 1908-1990)
# [[Isabel Austriakoa (1501-1526)]] Danimarka, Norvegia, Suediako erregina (Belgika)
# [[Isabel Zapata]] idazlea (Mexiko Hiria, 1984)
# [[Joana Austriakoa]] Portugalgo erregina, Espainiako erregeordea, emakume-jesuita bakarra (Madril 1535-1573)
# [[Josefa Amar Borbón ]] pedagogoa, emakumeen gaitasunaren defendatzailea (Zaragoza 1749-1833)
# [[Josefa Tolrá Abril]] margolaria (Cabrils, 1880-1959)
# [[Juanita Frances]] aktibista (Australia-Erresuma Batua, 1901-1992)
# [[Kaimook Chuto]] eskultorea (Thailandia, 1938-1995)
# [[Klara Bavariakoa]] margolaria (Alemania, 1874-1941)
# [[Lalalimola]] ilustratzailea (Valentzia, 1984)
# [[Lara Siscar]] tb aurkezlea (Valentzia 1977)
# [[Laura Gómez-Lacueva]] aktorea (Zaragoza 1975-2023)
# [[Leonor Austriakoa]] Portugalgo eta Frantziako erregina (Belgika 1498- Badajoz 1558)
# [[Lorenza Cobián]] modeloa (Asturias 1851-Madril 1906)
# [[Lucía Pérez ]] abeslaria (Lugo 1985)
# [[Luisa Rivera]] ilustratzaleak (Santiago-Txile, 1987)
# [[Lynette Yiadom-Boakye]] margolaria, idazlea (Londres 1977)
# [[Mabula Soumahoro]] akademikoa eta ekintzaile afrofeminista (Paris, 1976)
# [[Margarita Alexandre]] zinema zuzendari eta ekoizlea frankismoan (León, 1923 - Madril, 2015)
# [[María Aragoikoa]] Portugalgo erregina (Kordoba 1498- Lisboa 1517)
# [[María Austriakoa]] Germaniako enperatriza (Madril 1528-1603)
# [[Maria Baranda|María Baranda]] poeta (Mexiko, 1962)
# [[María Gámez Gámez ]] politikaria, Guardia Zibilaren 1. Emakume-zuzendaria (Cádiz 1969)
# [[María Gimeno]] artista, ekintzailea (Zamora 1970)
# [[María Gómez (kazetaria)]] (Madrik 1987)
# [[María Gómez González]] 1936an Galiziako emakume alkate bakarra (Kordoba 1905-Lugo 1986)
# [[María Jesús Montero]] medikua, politikaria (Sevilla 1966)
# [[María Silva Cruz]] anarkista (Cadiz 1915-1936)
# [[Marietta Barovier]] artista eta diseinatzailea ( ? - 1496)
# [[Marina Romero]] idazlea (Madril 1908-2001)
# [[Marina Silva]] politikaria, ingurumen aktibista (Brasil 1958)
# [[Marisa Roesset Velasco]] margolaria (Madril 1904-1976)
# [[Marisa Ruiz Trejo]] antropologo feminista (Mexiko, 1984)
# [[Marlène Schiappa]] politikaria, aktibista (Paris 1982)
# [[Mary Jayne Gold ]] iheslarien laguntzailea (AEB 1909-Frantzia 1997)
# [[Mercedes González Fernández]] kazetaria, politikaria (Madril 1975)
# [[Mikiko Otani]] abokatu eta ikertzaile (Japonia, 1964)
# [[Mónica Nepote]] idazlea (Mexiko, 1970)
# [[Myrea Pettit]] ilustratzailea (Britainia Handia, 1970)
# [[Nastasia Zürcher ]] kantautorea, margolaria (Suitza/Galizia 1988)
# [[Nevenka Fernández]] Espainiako ekonomialaria eta Ponferradako zinegotzia
# [[Ninotchka Matute]] Guatemala Hiriko alkatetzari hautagai (Guatemala Hiria, 1967)
# [[Olga Martín-Belloso]] kimikaria, elikaduran aditua (Calahorra 1960)
# [[Paula Fortes]] aktibista, politikaria (Cabo Verde, 1945-2011)
# [[Petronila Guerrero]] politikaria (Cádiz 1953)
# [[Polly Higgins]] abokatua, ingurumen aktibista (1968-2019)
# [[Rashida Obeida]] palestinar aktibista politikoa (XX. mendea)
# [[Reneé Acosta|Renée Acosta]] poeta, filosofoa (Mexiko Hiria, 1976)
# [[Rosario Torres]] politikaria (Malaga 1959)
# [[Solange Fernex]] aktibista (Frantzia, 1934-2006)
# [[Soraya Rodríguez]] politikaria (Valladolid 1963)
# [[Tita Llorens]] igerilaria (Menorca 1968)
# [[Urania Mella]] Saturraranen kartzelaratua (Galizia 1899-1945)
# [[Verónica Gerber Bicecci]] artista, idazlea (Mexiko, 1987)
# [[Vicky Hernández]] aktorea (Kolonbia 1945)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''martxoa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Prudencia Gorrotxategi]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako presoa (Arrankudiaga, ?)
# [[Maria Arriaga]] efef'''SORTUA''' erraketista (Berriz, 1922- Ondarroa, 2014)
# [[Itziar de Blas]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta itzultzailea (Gasteiz, )
# [[Angélica Orue]] ef--'''SORTUA''' albaitaria (Laudio, 1926)
# [[Gemma Orobengoa]] ----'''SORTUA''' argazkilaria (Arrasate, 1985)
# [[Soledad Ruz]] ----'''SORTUA''' flamenko danzaria (Donostia, 1972)
# [[Jennifer Ávila]] ef--'''SORTUA''' kazetaria (Honduras, 1990)
# [[Lur Basterretxea]] ef--'''SORTUA''' eskiatzailea, lasterkaria (Elorrio, 1979)
# [[Maria Eskibel Arratia]] --ef'''SORTUA''' filantropoa (Gasteiz, ? - Valladolid, 1536)
# [[Nieves Cano]] efef'''SORTUA''' filantropoa (Gasteiz, 1847-1899)
# [[María Aranzazu Vélez de Mendizabal]] ----'''SORTUA''' Saturrarango Emakumeen Kartzelako ama nagusia (?)
# [[Magdalena Larrondo]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako zuzendaria (?)
# [[Adriana Bilbao Zarraonandia]] ----'''SORTUA''' flamenko dantzaria (Bilbo, 1988)
# [[Miren Arzak]] ----'''SORTUA''' fisioterapeuta, osteopata, idazlea (Hondarribia, 1966)
# [[Firouzeh Khosrovani]] ----'''SORTUA''' dokumentalgilea (Iran, 1971)
# [[Alba Heredia]] ----'''SORTUA''' flamenko dantzaria (Granada, 1995)
# [[Teodosia Ortega]] efef'''SORTUA''' emagina (Burgos, 1890-Arrigorriaga, 1983)
# [[Assumpta Aierdi]] ----'''SORTUA''' ekintzaile soziala (Donostia, 1972)
# [[Victoriana Herrero Barroso]] efef'''SORTUA''' Saturrarango presoa (Logroño, 1893-1962)
# [[Santa Paula Barbada]] ----'''SORTUA''' emakume santu eta bizarduna (Ávila, ?)
# [[Sara Torres]] ----'''SORTUA''' ikertzailea, idazlea (Gijón, 1991)
# [[Cristina Gutierrez]] ef--'''SORTUA''' ARtista, idazlea, ekintzailea (Bilbo)
# [[Maria Gugelberg von Moos]] botanikaria eta ilustratzailea (Suitza, 1836-1918)
# [[Marika]] ilustratzailea eta komikigilea (Bartzelona, 1949)
# [[Sabrina Van Tassel ]] kazetaria, film-zuzendaria (Frantzia 1975)
# [[Rosie Alfaro]] heriotza zigorraren zain (AEB 1971)
# [[Angelina Rodriguez]] heriotza zigorraren zain (AEB 1968)
# [[Karla Faye Tucker ]] heriotza zigorrez hila (AEB 1959-1998)
# [[Victoria Zárate Zurita]] Bigarren errepublikako maistra eta sindikalista (Madril, 1893-Lisboa, 1964)
# [[Reem Al Numery]] aktibista (Yemen, 1996)
# [[Nimco Ali]] aktibista (Somalia-Ingalaterra, 1983)
# [[Argentina Altobelli]] politikaria, aktibista (Italia, 1866-1942)
# [[Michealene Risley]] amerikar zinegile ekintzailea (Michigan, XX.mendea)
# [[Cindy Amaiza]] aktibista (Kenya, XXI. mendea)
# [[Adjoa Amana]] aktibista (Ghana, XX. mendea)
# [[Florina Alías]] asturiar idazlea (1921-1999)
# [[Lourdes Álvarez García]] asturiar idazlea (Mieres, 1968)
# [[Sharon Olds]] idazlea (Kalifornia, 1942)
# [[Velma Barfield]] serie-hiltzailea (AEB 1932-1984)
# [[Mary Gauthier ]] abeslaria (AEB 1962)
# [[Helen Gibson]] zaldizkoa, especialista (AEB 1892-1977)
# [[Candi Staton]] kantautorea (AEB 1940)
# [[Amy Helm]] kantautorea (AEB 1970)
# [[Bettye LaVette]] soul, blues kantautorea (AEB 1946)
# [[Gemma Escapa]] abokatua, irakaslea (Bizkaia 1965)
# [[Lorina Bulwer]] jostun artista (Ingalaterra 1838-1912)
# [[Lisbeth Añez]] aktibista venezuelarra (Venezuela)
# [[Tchinda Andrade]] trans aktibista (Cabo Verde, 1979)
# [[Yassi Ashki]] osasun-ekintzailea (Iran)
# [[Artearen maistra handiak]] artista-zerrenda
# [[Lucia Anguissola]] margolaria (Italia 1536/38- 1565)
# [[Dorotea de Chopitea]] filantropoa (Txile, 1816- Bartzelona 1891)
# [[Anita Awosusi]] aktibista (Alemania, 1956)
# [[Berta Zúñiga]] aktibista (Honduras, 1990)
# [[Bertha Oliva]] aktibista (Honduras, 1956)
# [[Carmen Castro García]] ekonomialara, aktibista (Valentzia 1967)
# [[Mari Jose Aranguren Querejeta]] ekonomialaria (Gipuzkoa 1969)
# [[Bina Shah ]] kazetaria, idazlea (Pakistan XX. mendea)
# [[Dulce Maria Cardoso]] abokatua, idazlea ( Portugal 1964)
# [[María Franciska Dapena Rico]] margolaria, idazlea (Palentzia 1924-Bilbo 1995)
# [[Laia Soler]] idazlea ( Lleida, 1991)
# [[Remedios Cervantes]] enpresaria, modelo ohia (Malaga 1964)
# [[Isabel Ríos]] sindikalista, ekintzailea (Curtis, Galizia, 1907-1997)
# [[Ana Cano]] Asturierazko idazlea (Somiedo, 1950)
# [[Vanessa Mendoza Cortés]] abortuaren aldeko aktibista (Andorra, 1980)
# [[María Martín Escudero]] dantzaria (Bizkaia XX. mendea)
# [[Mary Treat]] biologoa (AEB 1830-1923)
# [[Sol Panera]] galerista (Bilbo 1946)
# [[Elly Schlein]] Italiako politikaria (Suitza 1985)
# [[Cristina Martín Vega]] kazetaria (Madril 1970)
# [[Maria M. Gosse]] diplomazialaria, enbaxadorea (Alemania 1962)
# [[María del Coro Arizmendi]] ornitologoa ( Mexiko 1963)
# [[Camila Bossa ]] aktorea (Bogota/Galizia 1973)
# [[Karima Baloch]] aktibista (Pakistan-Kanada, 1983-2020)
# [[Marie Inmaculée Ingabire]] feminista, giza-eskubide ekintzailea (Ruanda,?)
# [[Walda Barrios Klee]] soziologoa, aktibista, feminista (Guatemala-Mexiko, 1951-2021)
# [[Ana Lydia Vega]] idazlea (Puerto Rico 1946)
# [[Susana Dans]] aktorea (Coruña 1965)
# [[Maruxa Villanueva]] abeslaria, aktorea (Galizia 1906-1998)
# [[Mabel Rivera]] aktorea (Coruña 1952)
# [[Laura Mañá]] film-zuzendaria, gidoilaria, aktorea (Bartzelona 1962)
# [[Zaza Ceballos]] idazlea (Coruña XX. mendea)
# [[Esther F. Carrodeguas]] dramagilea (Coruña 1979)
# [[María Reimóndez ]] idazlea (Lugo 1759)
# [[Xohana Torres]] idazlea (Galizia 1929-2017)
# [[Erin Mouré]] poeta, itzultzailea (Kanada 1955)
# [[Eva Mejuto]] idazlea (Pontevedra1975)
# [[Nicole Brossard]] poeta (Kanada 1943)
# [[Su Garrido Pombo]] kantautorea ( Galizia1982)
# [[Rosa Sevilla de Alvero]] sufragista, hezitzailea (Filipinak 1879-1954)
# [[Victoria Martín]] umoregilea, gidoilaria (Madril 1989)
# [[Isa Calderón]] umoregilea, gidoilaria ( Madril 1983)
# [[Noemí Sabugal]] idazlea ( Leon, 1979)
# [[Eva Llorach ]] aktorea ( Murtzia 1979)
# [[Alix Payen]] 1871ko Parisko Komunako ambulancière (1842-1903)
# [[Angela Saini]] zientzia-kazetaria (Londres 1980)
# [[Samira Ahmed]] kazetaria, genero diskriminazioagatik BBC salatu eta epaiketaren irabazlea (Londres 1968)
# [[Laura Bates]] idazle feminista, aitzindaria (Oxford 1986)
# [[Caroline Criado Perez]] kazetari ekintzailea (EB 1984)
# [[Deborah Cameron]] hizkuntzalaria (Eskozia 1958)
# [[Teodora Barrio]] idazlea, asturieraz (Marrubio, 1968)
# [[Teresa Cónsul]] idazlea, asturieraz eta gaztelaniaz (?- Oviedo, 1834)
# [[Raquel Fernández Menéndez]] idazlea, asturieraz (Salas, 1993)
# [[Blanca Fernández Quintana]] idazlea, asturieraz (Bimenes, 1994)
# [[Enriqueta González Rubín]] idazlea eta kazetaria, asturieraz (Ribadesella, 1832-Infiesto, 1877)
# [[Nené Losada]] idazlea, asturieraz (Luarca, 1921-2009)
# [[Idoia Rodríguez Buján ]] militarra (Lugo 1983-Afganistan 2007)
# [[Gillian Wearing]] artista (EB 1963)
# [[Cathy Newman]] kazetaria (EB 1974)
# [[Kate Adie ]] kazetaria (EB 1945)
# [[Rebekah Brooks]] kazetaria (EB 1968)
# [[María Teresa González|Maria Teresa Gonzále]] idazlea, asturieraz (Gijón. 1950-1995)
# [[Marta Mori]] idazlea, asturieraz (Gijón, 1965)
# [[María Esther García López]] idazlea, asturieraz (Valdés, 1948)
# [[Esther Prieto]] idazlea, asturieraz (Arenas, Cabrales, 1960)
# [[Helena Trexu]] idazlea, asturieraz (Sama de Langreo, 1945)
# [[Margaret Collins Weitz]] historialaria, Frantziako Erresistentzian aditua (AEB, 1929)
# [[Beatriz Álvarez-Guerra]] aktorea (Madril 1994)
# [[Tina Gascó]] aktorea (Sevilla 1914-Madril 1973)
# [[Zineb Hattab]] sukaldaria (Girona/Suitza 1989)
# [[Rosalía Mera]] jostuna, enpresaburua (Coruña 1944-2013)
# [[Sandra Ortega Mera ]] enpresaburua, filantropoa ( Coruña 1968)
# [[Mey Rahola]] argazkilaria (Leon 1897-Frantzia 1959)
# [[Clara Martínez Alberola]] abokatua (Madrid, 1963)
# [[Elena Vázquez Zendon]] matematikaria (Ourense, 1966)
# [[Elsa Anka]] aurkezlea (Bartzelona 1965)
# [[Paloma Marín]] aurkezlea (?, XX. mendea)
# [[Cristina Urgel]] aurkezlea (Soria 1979)
# [[Kate del Castillo]] aktorea (Mexiko 1972)
# [[Marisa Naranjo]] aurkezlea (Kanariak 1944)
# [[Estela Giménez]] gimnasta (Madril 1979)
# [[Manuela López García]] Maistra, poeta (Cacabelos, 1910-2005)
# [[Jenny Nyström]] ilustratzailea (Suedia, 1854-1946)
# [[Clara Maria Pope]] margolaria (Londres, 1767-1838)
# [[Laurence Suhner]] idazlea eta artista (Geneva, 1968)
# [[Anna Tigerhielm]] margolaria (Suedia, 1832-1906)
# [[Trini Tinturé]] ilustratzailea (Lleida, 1938)
# [[Henar Torinos]] Valladolid, 1985
# [[Elena Francisen kontsultategia]] emakumeentzako irratsaioa (Espainia 1947-1984)
# [[Maruja Fernández]] irrati esataria (Kuba 1925-Bartzelona 2001)
# [[Pepa Fernández]] kazetaria (Lleida 1965)
# [[Mara Torres]] kazetaria, idazlea (Madril 1974)
# [[Macarena Berlín]] kazetaria (Madril 1973)
# [[Florence Rochefort]] historialari frantziarra (Suresnes, 1958)
# [[Giovanna Garzoni]] margolaria (Italia 1960-1970)
# [[Michaelina Wautier]] margolaria (Belgika c.1617-1689)
# [[Louise Moillon]] margolaria (Frantzia 1610-1696)
# [[Maria van Oosterwijck]] margolaria (Herbehereak 1630-1693)
# [[Anne Vallayer-Coster ]] margolaria (Paris 1744-1818)
# [[Marie-Victoire Lemoine]] margolaria (Paris 1754-1820)
# [[Marie Gabrielle Capet]] margolaria (Frantzia 1761-1818)
# [[Constance Mayer]] margolaria ( Frantzia 1775-1821)
# [[Marie-Éléonore Godefroid]] margolaria ( Paris 1778-1849)
# [[Lilly Martin Spencer]] margolaria ( EB1822-AEB 1902)
# [[Clémentine Delait]] emakume bizarduna (Frantzia, 1865-1939)
# [[María Folguera]] idazlea, eszena zuzendaria (Madril, 1984)
# [[AveLina Pérez|Avelina Pérez]] Sortzaile eszenikoa (Oia, 1969)
# [[Raquel García-Tomás]] musikagilea (Bartzelona, 1984)
# [[Lola Blasco]] aktorea, idazlea eta antzerki zuzendaria (Alacant, 1983)
# [[Marta Pazos]] eszena zuzendaria (Pontevedra, 1976)
# [[Helena Tornero]] antzerkigilea (Figueras, 1973)
# [[Helena Antonia]] emakume bizarduna (Lieja, 1550-1595)
# [[Antonietta Gonsalvus]] emakume bizarduna (Frantzia, 1572-?)
# [[Arantza Ozaeta Cortázar]] arkitektoa (Madril 1982)
# [[Victoria Rodríguez]] aktorea (Madril 1931-2020)
# [[Pilar Eyre]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1947)
# [[Teresa Ribera ]] politikaria (Madril 1969)
# [[Carolina Maria de Jesus]] idazlea, poeta, kronista (Brasil 1914-1977)
# [[Jane Barnell]] emakume bizarduna (AEB 1871-1951)
# [[Alice Elizabeth Doherty]] emakume bizarduna ( AEB 1887-1933)
# [[Annie Jones ]] emakume bizarduna ( AEB 1865-1902)
# [[Krao Farini]] emakume bizarduna (Laos 1876-AEB 1926 19)
# [[Josephine Clofullia]] emakume bizarduna (Suitza 1829-1875)
# [[Pilar Pedraza]] idazlea, irakaslea (Toledo 1951)
# [[Carmen Linares]] flamenko-abeslaria (Linares 1951)
# [[María Pagés]] dantzaria, koreografoa (Sevilla 1963)
# [[Ellen MacArthur]] nabigatzailea (EB 1976)
# [[Aurora Vargas]] flamenko-dantzaria, kantaria ( Sevilla 1956)
# [[Bernarda de Utrera]] flamenko-kantaria (Utrera 1927-2009)
# [[Fernanda de Utrera]] flamenko-kantaria (Utrera 1923-2006)
# [[La Serneta]] flamenko kantaria (Cádiz 1837-Utrera 1912)
# [[Caroline van der Plas]] kazetaria, politikaria (Herbehereak 1967)
# [[Marta plana]] Australiara eramandako emakumeak (1960-1963)
# [[Arlette Farge]] historialari frantsesa (Charleville - 1941)
# [[Bibia Pavard]] historialari frantsesa (1980)
# [[Maddalena Casulana]] musikagilea (Italia, 1544-1590)
# [[Lucinda Williams ]] egile abeslaria (AEB 1953)
# [[Ivette Nadal ]] egile abeslaria, poeta (Bartzelona 1988)
# [[Blanca Llum Vidal]] poeta (Bartzelona 1986)
# [[Núria Martínez-Vernis]] poeta (Bartzelona 1976)
# [[Montse Castellà]] egile abeslaria, aktibista (Tarragona 1976)
# [[Rosa Regàs]] idazlea (Bartzelona 1933)
# [[Georgina Regàs]] sukaldaria, idazlea (Bartzelona 1932-Girona 2022)
# [[Carme Canela]] jazz-abeslaria (Bartzelona 1962)
# [[Sheila Jordan]] jazz- abeslaria (AEB 1928)
# [[Galina Balashova]] arkitektoa, diseinatzailea (Errusia 1931)
# [[Urška Djukić]] zinema-zuzendaria, gidoilaria (Eslovenia 1986)
# [[Asha Haji Elmi]] politikaria, aktibista (Somalia, 1962)
# [[Joana Afonso]] diseinatzailea, ilustratzailea (Portugal 1989)
# [[Cani Fernández Vicién]] abokatua (Cartagena 1963)
# [[Mar Sodupe]] aktorea (Kanariak 1972)
# [[Pepa Aniorte]] aktorea, abeslaria (Alacant 1972)
# [[Toni Morillas]] politikaria, feminista (Jaen 1982)
# [[Clementina Díez de Baldeón]] irakaslea, politikaria (Ciudad Real 1953)
# [[Consuelo Rumí]] psikologoa, irakaslea, politikaria (Almeria 1957)
# [[Anita Gutbrod]] igerilaria (Argentina 1903-1967)
# [[Lita Tiraboschi]] igerilaria, irakaslea, idazlea (Argentina 1917-1972)
# [[Pilar Geijo ]] igerilaria (Argentina 1984)
# [[Lilian Harrison]] igerilaria (Argentina 1904-1993)
# [[Enriqueta Agut Armer]] 2. errepublikako(Castelló, 1912-Mexiko, 1998)
# [[Concepción Alfaya]] 2. errepublikako maistra (Madril, 1886-1945)
# [[Elvira Navarro]] idazlea (Huelva, 1978)
# [[Alba Carballal|Alva Carballal]] idazlea (Lugo, 1992)
# [[Marie Equi]] medikua, aktibista (AEB,1872-1952)
# [[Maria Baldó|María Baldó]] 2. Errepublikako maistra (Albacete, 1884-Toulouse, 1964)
# [[María Braña de Diego|Maria Braña de Diego]] 2. Errepublikako maistra (Madril, 1912-2007)
# [[Carmen Castilla Polo]] 2. Errepublikako maistra (Logroño, 1895-Madril, 1979)
# [[Alba Sotorra Clua]] zinema zuzendaria (Reus, 1980)
# [[Carmen Hermosín]] politikaria (Sevilla 1945)
# [[Magdalena Valerio]] legelaria, politikaria (Caceres 1959)
# [[Mar Moreno]] legelaria, politikaria, idazlea (Jaen 1962)
# [[Teresa Jiménez Vílchez]] irakaslea, politikaria (Granada 1962)
# [[Fuensanta Coves]] irakaslea, politikaria (Alacant 1961)
# [[Irene García]] politikaria (Cádiz 1980)
# [[Marina Vega]] espioia, nazi harrapatzailea (Cantabria 1924-Madril 2011)
# [[Braulia Cánovas]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Murtzia 1920- Bartzelona 1993)
# [[Conchita Ramos]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Lleida 1925-Frantzia 2019)
# [[Alfonsina Bueno]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Zaragoza 1904- Frantzia1979)
# [[Margoth Escobar]] Ingurumen eskubideak eta indigenen aldeko aktibista (Ekuador, 1954)
# [[Mercedes Escribano Pérez]] Bigarren Errepublikako maistra (Valdeganga, 1888-Madril, 1958)
# [[Carmen García del Diestro]] Bigarren Errepublikako maistra, pedagogoa (Santander, 1908-Madril, 2001)
# [[Elsa López]] idazlea, poeta (Fernando Poo, 1943)
# [[Elena Gallego Abad|Elena Gallego]] kazetaria, idazlea (Teruel, 1969)
# [[Ana Vanessa Gutiérrez]] asturierazko idazlea (Mieres, 1980)
# [[Elsa Fernández]] galizierazko idazlea (Buenos Aires, 1933-1964)
# [[Avelina Valladares]] galizierazko idazlea (A Estrada 1825.1902)
# [[Violeta Friedman]] aktibista, bizirik atera Auschwitzetik (Errumania 1930- Madril 2000)
# [[Constanza Martínez Prieto]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Madril 1917-Bartzelona 1997))
# [[Laura Seco]] politikaria (Cádiz 1971)
# [[María Teresa Fernández de la Vega]] magistratua, politikaria (Valentzia 1949)
# [[Esperanza Oña]] politikaria (Sevilla 1957)
# [[Nuria Espallargas]] ikertzailea (Bartzelona 1979)
# [[Rosario de Velasco]] margolaria (Madril 1904-Bartzelona 1991)
# [[Marga Gil Roësset]] eskultorea, ilustratzailea, poeta (Madril 1908- 1932)
# [[Ángeles Santos Torroella]] margolaria (Girona 1911- Madril 2013)
# [[Delhy Tejero]] margolaria (Zamora 1904- Madril 1968)
# [[Lauren Bastide]] Frantziako kazetaria eta ekintzaile feminista (Orleans, 1980)
# [[Lima Aafshid]] idazle eta poeta (Afganistan, ?)
# [[Adelaide Estrada]] Mediku, zientzialari eta aktibista (Portugal, 1898-1979)
# [[Martha P. Falconer]] Aktibista, gizarte-langilea (AEB, 1862-1941)
# [[Tamara Alves]] artista, muralista, ilustratzailea, tatuatzailea (Portugal 1983)
# [[Rada Akbar]] artista (Afganistan, 1988)
# [[Maria Lucília Estanco Louro]] irakasle eta aktibista (Portugal, 1922-2018)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''otsaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Toda Likona]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Mari Juan Mezeta]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Maria Perez Larrinaga]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Olatz Urkia]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Donostia, 1986)
# [[Helena Barrenetxea]] ----'''SORTUA''' zestalaria (Durango, 2007)
# [[María Flores]] ----'''SORTUA''' 1824an bere askatasuna lortu zuen esklabua (Eivissa, 1775-?)
# [[Zorione Erezuma]] ----'''SORTUA''' poeta (Bilbo, 1969)
# [[Charo Roquero]] ----'''SORTUA''' historialaria (Donostia)
# [[Maritxu Negelua]] ----'''SORTUA''' idazlea, pastoralgilea (Zuberoa, 1999)
# [[Mari Tere Alberdi]] ef--'''SORTUA''' sukaldaria, tabernaria, aktorea (Berriz)
# [[Fabiola Gutiérrez]] ----'''SORTUA''' idazle (Bolivia, 1989)
# [[Carmen Castro Cardús]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako "zaintzaile" (Huesca, ?-1948)
# [[Maider Galardi]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta ikerlaria (Lasarte-Oria, 1995)
# [[Antoñita La Singla]] dantzaria (Bartzelona 1948)
# [[La Sordita]] dantzaria (Cádiz XIX.mendea-XX.mendea)
# [[Amal Aden]] idazle ekintzailea (1983, Somalia)
# [[Iola Leal Riesco]] ingumenaren aldeko ekintzailea (Lugo, 1977)
# [[Sol León]] dantzaria, koreografoa (Kordoba ç 1919)
# [[Sara Lezana]] dantzaria (Madril 1948)
# [[Cristina Llorente]] dantzaria, abeslaria, aktorea (Valladolid 1985)
# [[Isabel Llull]] dantzaria, maistra (Palma 1946)
# [[Sara Luzita]] dantzaria (Espainia 1922)
# [[Bárbara Lys]] dantzaria (Balearrak 1946)
# [[Claudia Salas]] aktoreak (Madril 1977)
# [[Carlota Pereda]] film-zuzendaria, gidoilaria (Madril 1975)
# [[Esther Cañadas]] modeloa (Albacete 1977)
# [[Joselyn Brea]] kirolaria (Venezuela/Galizia 1994)
# [[Donna Karan]] moda-diseinatzailea (AEB 1948)
# [[Eva Copa]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Bolivia 1987)
# [[Adrienne Avril de Sainte-Croix]] Frantziako filantropo eta feminista (1855 - 1936)
# [[Zahra Mohammadi]] BBCren 100 emakumeak 2022 Kurdinstango irakaslea errepresaliatua (1990)
# [[Layli]] BBCren 100 emakumeak 2022 Irango ekintzaile feminista errepresaliatua (2002)
# [[Wegahta Gebreyohannes Abera]] BBCren 100 emakumeak 2022 Etiopiako langile humanitarioa (xxxx)
# [[Victoria Baptiste]] BBCren 100 emakumeak 2022 Estatu Batuetako erizaina (xxxx)
# [[Velmariri Bambari]] BBCren 100 emakumeak 2022 Indonesiako Sexu-indarkeriaren kontrako ekintzailea (1980)
# [[Tamana Zaryab Paryani]] BBCren 100 emakumeak 2022 Afganistango kazetaria eta youtuberra (1997)
# [[Alice Pataxó]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil, 2001)
# [[Erika Hilton]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil, 1992)
# [[Zahra Joya]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Agfanistan, 1992)
# [[Velia Vidal]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Kolonbia, 1982)
# [[Roza Salih]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Eskozia.1989)
# [[Cecilia Patricia Flores Armenta]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Mexiko XX. mendea)
# [[Mirta Nuñez]] espainaiko gerra zibilaren historialaria (Kuba, 1956)
# [[Mirta Díaz-Balart]] Mirta Nuñezen ama eta Fidel Castroren lehenengo emaztea (Habana, 1928)
# [[Jane Misme]] Kazetari eta feminista frantsesa (1865-1935)
# [[Judith Heumann]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Filadelfia, 1947)
# [[Asonele Kotu]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Hegoafrika, ? )
# [[Nathalie Becquart|Natahalie Becquart]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Frantzia, 1969)
# [[Ida Holz]] informatikaria (Uruguai, 1935)
# [[Simone Tebet]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil 1970)
# [[Ferenice de Rodas]] ama (Grezia, K.a. 396-K.a. V. mendea)
# [[Lashana Lynch]] aktorea (Londres 1987)
# [[Giuseppa Barbapiccola]] filosofoa, poeta, itzultzailea (Italia, 1702-1740)
# [[Taisia Bekbulatova]] kazetaria, BBCren 100 emakumeak 2022 (Errusia, xxxx)
# [[Suvada Selimović]] ekintzailea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Bosnia, 1965)
# [[Shonda Rhimes]] gidoilaria, fil-zuzendaria (AEB 1970)
# [[Beatrice Fihn]] arma-nuklearren aurkako aktibista ( Suedia 1982)
# [[Tania Álvarez Yates]] kanoalaria (Pontevedra 1994)
# [[Tania Fernández García]] kanoalaria (Lugo 1992)
# [[Blanca Paloma]] abeslaria (Alacant 1989)
# [[Alice Wonder]] abeslaria ( Madril 1998)
# [[Olga Xirinacs]] idazlea (Tarragona 1936)
# [[Bikimel]] kantautorea (Bartzelona 1976)
# [[Luján Argüelles]] aurkezlea (Asturias 1977)
# [[Virginia Díaz]] kazetaria (Madril 1974)
# [[Kristina Berdínskikh]] kazetaria, BBCren 100 emakumeak 2022 (Ukraina)
# [[Kadri Keung]] moda-diseinatzailea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Hong Kong)
# [[Leonor Ferrer Girabau]] delineatzailea (Bartzelona, 1894-1953)
# [[Fatima Sheikh]] hezitzailea (India, 1831-1900)
# [[Jana Zinkevytx|Iana Zinkevitx]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Ukraina, 1995)
# [[Chanel Contos]] sexu-erasoen aurkako aktibista BBCren 100 emakumeak 2022 (Australia)
# [[Aye Nyein Thu]] mediku aktibista BBCren 100 emakumeak 2022 (Birmania, 1996)
# [[Judy Kihumba]] zeinu-hizkuntzako interpretea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Kenya)
# [[Paula Púa]] gidoilaria (Valentzia 1992
# [[Minerva Piquero]] kazetaria (Asturias 1967)
# [[Beatriz Pécker]] kazetaria (Madril 1955)
# [[Luisa Alberca]] irrati-nobelagilea (C.Real 1920-Logroño 2006)
# [[Vira Silenti]] aktorea (Italia 1931-2014)
# [[Clementina Albéniz|Clementina Albeniz]] maistra errepublikarra (Madril, 1853-1946)
# [[Ana Canalias Mestres]] maistra errepublikarra (Zaragoza, 1886-1934)
# [[Angelina Colubret]] maistra errepublikarra (Badalona, 1910 -Torroella, 1998)
# [[Isabel Esteban Nieto]] maistra errepublikar eraila (Palentzia, 1893-1936)
# [[Sofia Polo Giménez]] maistra errepublikar eraila (Zaragoza, 1904-Palentzia, 1936)
# [[Cirila Ubaldina García Díaz]] maistra errepublikar eraila (Salamanca, 1893-Palentzia, 1936)
# [[Samara Joy]] jazz abeslaria (AEB 1998)
# [[Sarah Kane]] antzerkigilea (EB 1971-1999)
# [[Toñi Salazar]] abeslaria (Badajoz 1963)
# [[Encarna Salazar]] abeslaria (Badajoz 1961)
# [[Lina Meruane]] Idazlea (Txile 1970)
# [[Nelly Meruane]] aktorea, irakaslea (Txile1927-2018 19)
# [[Teresa Laespada]] ikertzailea (Bilbo 1965)
# [[Ana Santos Aramburo]] liburuzaina (Zaragoza 1957)
# [[Glòria Pérez-Salmerón]] liburuzaina (Bartzelona 1958)
# [[Susana Fortes]] idazlea (Pontevedra 1959)
# [[Ana Belén Fortes]] idazlea (Pontevedra 1967)
# [[Genara Fernández García|Genera Fernández Garcia]] maistra fusilatua (León, 1903-1941)
# [[Josefa García Segret|Josefa Garcia Segret]] maistra errepublikarra (Tui, 1900-Oliveros, 1986}
# [[Gertrudis Ríos Marín|Gertrudis Rios Marín]] torturatu eta exekutatuko maistra (Cádiz, 1901-1936)
# [[Benita Gil]] maistra erbesteratua (Teruel, 1913-Praga, 2015)
# [[Carmen Hombre Ponzoa|Carmen Hombre Pouzoa]] maistra fusilatua (Cádiz, 1898-1936)
# [[Elisa López Velasco]] maistra berritzailea (Málaga, 1884-1936??)
# [[Sirisha Bandla]] BBCren 100 emakumeak 2022, ingeniari aeronautikoa (India 1988)
# [[Nazanin Zaghari-Ratcliffe]] BBCren 100 emakumeak 2022, iraniar-britaniar hiritarra (Tafresh 1978)
# [[Narges Mohammadi]] BBCren 100 emakumeak 2022, eskubideen aldeko ekintzailea (Persia 1972)
# [[Palmira Pla Pechovierto]] maistra, pedagogoa eta polikaria (Teruel, 1914-Castlló, 2007)
# [[Emilia Elias Herrando|Emilia Elias Herrando]] maistra, pedagogoa (Madril, 1898 - Mexiko, 1976)
# [[Veneranda Manzano]] maistra, politikaria, erbesteratua (Asturias, 1893-1992)
# [[Guillermina Medrano]] maistra eta politikaria (Albacete, 1912-Valencia, 2005)
# [[Marguerite Durand (feminista)]] kazetari, aktore, politikari eta feminista frantsesa (1864 - 1936)
# [[Jane Rigby]] BBCren 100 emakumeak 2022 Astrofisika estatubatuarra (EEUU, XXXX)
# [[Iryna Kondratova]] BBCren 100 emakumeak 2022 Anestesiologa eta pediatra (Ukrania, XXXX)
# [[Constance Tipper]] metalurgikaria (Erresuma Batua, 1894-1995)
# [[Johanna Döbereiner]] ingeniari agronomoa (Brasil, 1924-2000)
# [[Txell Alarcón]] saskibaloi jokalaria (Bartzelona 2003)
# [[Maider Castellano]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 2003)
# [[Gregoria Canelo de Paredes]] 'chinato' dialekto hiztuna (Caceres 1861-1917)
# [[Marina Ortiz de Zárate]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 1999)
# [[Chatrice White]] saskibaloi jokalaria (AEB 1996)
# [[Ana Laverón]] aeronautiko ingeniaria(Espainia XX. mendea)
# [[Isaura Clavero]] 1. emakume aeronautiko ingeniaria (Vigo XX. mendea)
# [[Parinoush Saniee]] idazlea (Iran 1949)
# [[Elena Barraquer Compte]] oftalmologoa (Bartzelona 1954)
# [[Jimena Quirós]] 1. emakume ozeonografoa (Almeria 1899-Madril 1983)
# [[Isabelle Junot]] aktorea (AEB 1991)
# [[Tamara Falcó]] moda-diseinatzailea (Madril 1981)
# [[Micaela Navarro]] politikaria (Jaen 1956)
# [[Ibijoke Faborode]] BBCren 100 emakumeak 2022, politikaria (Nigeria XX. mendea)
# [[Gohar Eshghi]] BBCren 100 emakumeak 2022, ekintzailea (Iran 1946-2002)
# [[Fatima Amiri]] BBCren 100 emakumeak 2022, ikaslea (Afganistan, 2005)
# [[Carmen Muñoz Manzano]] Bigarren Errepublikako maistra eta idazlea (Cáceres, 1906-Coruña, 2002)
# [[Carmen García de Castro]] Bigarren Errepublikako maistra eta pedagogoa (Almería, 1886-1969)
# [[Isabel González Turmo]] antropologoa (Espainia XX. mendea)
# [[Elvira Álvarez de Ceballos]] dama (Espainia XIV. mendea -1372)
# [[Difficult Women]] emakume kabareta (Australia)
# [[Mehreen Faruqi]] politikaria (Pakistan 1963)
# [[Katarina Zec]] saskibaloi jokalaria (Serbia 1997)
# [[Mariana Barassi]] film-zuzendaria (Argentina 1977)
# [[Vic Echegoyen]] idazlea (Madril 1969)
# [[Claudia Zapata]] historialaria (Txile 1975)
# [[Christiane Félip Vidal]] idazlea (Frantzia 1950)
# [[Katherine Kurtz]] idazlea (AEB 1944)
# [[Juana Ontañón eta Valiente|Juana Ontañon y Valiente]] Bigarren Errepublikako maistra (Madril, 1886-Mexiko, 1972)
# [[Wally Funk]] astronauta (AEB 1939)
# [[Ida Ørskov]] bakteriologoa (Danimarka 1922- 2007)
# [[Alice Lee]] matematikaria (EB 1858-1939)
# [[Elizabeth Scott]] matematikaria (AEB 1917-1988)
# [[Ainhoa Achutegui]] zuzendari artistikoa ( Venezuela 1978)
# [[Akwaeke Emezi]] idazlea (Nigeria 1987)
# [[Leia Dongue]] saskibalio jokalaria (Mozambike 1991)
# [[Mónica Bruckmann]] soziopolitologoa (Peru XX. mendea)
# [[Claude Ber]] poeta (Frantzai 1948)
# [[Nadia Yala Kisukidi]] filosofoa (Belgika 1978)
# [[Ana Carrique]] musikagilea ( Argentina 1964)
# [[Cristina Montserrat Hendrickse]] abokatua, irakaslea (AEB 1964)
# [[Kristina Higgins]] saskibaloi jokalaria (AEB 1994)
# [[Joy Alexis Brown-Adams]] saskibaloi jokalaria (Guyana 1993)
# [[Dona Tututa]] piano-jolea (Cabo Verde 1919-2014)
# [[Yolanda Morazzo]] poeta (Cabo Verde 1927-Lisboa 2009)
# [[Tuna Mascarenhas]] kimikaria, aktibista, 1. dama (Cabo Verde 1944-2009)
# [[Kate Asabuki]] aktore pornoa (Tokio 1962)
# [[Celina Pereira]] abeslaria, kontalaria (Cabo Verde 1940-Lisboa2020)
# [[Athaliah Molokomme]] fiskala (Botswana 1959)
# [[Constance Cummings-John]] politikaria (Sierra Leona 1918-Londres 2000)
# [[Aspásia Camargo]] politikaria (Brasil, 1946 19)
# [[Rachael Blackmore]] Jokey-a (Irlanda 1989)
# [[Lívia Járóka]] 1. emakumezko ijito eurodiputatua (Hungaria 1974)
# [[Clare Marie Hodges]] AEBko 1. emakumezko basozaina (AEB 1890-1970)
# [[Consuelo González Ramos]] kazetaria, erizaina, feminista (Zamora, 1877-Madril, 1956)
# [[Esperanza Rodríguez Cerdán]] Bigarren Errepublikako maistra erbesteratua (Madril, 1892-Valentzia,1984)
# [[Rosa Roig]] Bigarren Errepublikako maistra (Tarragona, 1890-Bartzelona, 1969)
# [[Pilar Salvo Giménez|Pilar Salvo]] Bigarren Errepublikako maistra fusilatua (Zaragoza, 1889-1936)
# [[Amalia Torrijos]] Bigarren Errepublikako maistra eta alkatea (Sevilla, 1911- ???)
# [[Ekaterina Lermontova]] Paleontologoa (SESB, 1889-1942)
# [[Eva Mameli Calvino]] Botanikaria (Italia, 1886-1978)
# [[Heike Freire]] filosofoa, aktibista (Espainia, ??)
# [[Sabrina Sánchez]] kazetaria, sexu langilea (Mexiko 1981)
# [[Karine Espineira]] soziologoa, trans ekintzailea (Txile 1967)
# [[Nadia Ferreira]] modeloa, enpresaburua (Paraguai 1999)
# [[Elena Sánchez Caballero]] kazetaria (Madril 1957)
# [[Pilar Martín Fernández]] immunologia ikertzailea (Madril 1973)
# [[Maruja Torres]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1943)
# [[Nya de la Rubia]] abeslaria, aktorea (Sevilla 1986)
# [[Aryna Sabalenka]] tenislaria (Bielorrusia 1998)
# [[Aliaksandra Sasnovih]] tenislaria (Bielorrusia 1994)
# [[Lucia Stecher]] ikertzailea (Txile XX. mendea)
# [[Elena Oliva]] soziologoa, ikertzailea (Txile 1982)
# [[Gendengarjaa Baigalimaa]] onkologoa (Mongolia XX. mendea)
# [[Elena Moreno Zaldibar]] saskibaloi jokalaria (Donostia 1959)
# [[Tanaya Mechelle Atkinson]] saskibaloi jokalaria (AEB 1996)
# [[Kinu Nishimura]] ilustratzailea (Japonia 1969)
# [[Asunción Linares]] paleontologoa (Granada, 1921-2005)
# [[Sylvie Denis]] idazlea
# [[Marguerite Durand (hizkuntzalaria)]] hizkuntzalarieta fonetikalari frantziarra (1904)
# [[Jeanne Chauvin]] abokatu eta feminista frantsesa (1862-1926)
# [[Soraya Prieto Fernández]] kimikaria (Gasteiz 1979)
# [[Maimouna Diarra]] saskibaloi jokalaria (Senegal 1991)
# [[Esther Yáñez González - Irun]] Armadako 1. emakumea eta gerra ontzi kapitaina (Cádiz 1971)
# [[María José Escalona]] informatikaria (Sevilla 1976)
# [[Helena Viñes]] ekonomialaria (Espainia, XX. mendea)
# [[María Jesús Almazor]] Telekomunikazio ingeniaria, CEO ( Brtzelona 1970)
# [[Karen Gaines]] ziberdefentsan aditua, CEO (XX. mendea)
# [[Silvia Albert Sopale]] aktore, zuzendari (Donostia 1976)
# [[Midi Achmat]] LGTB aktibista (Hegoafrika, 1964)
# [[Shiva Nazar Ahari]] giza eskubideen aldeko aktibista (Irán, 1984)
# [[Leoncia Gómez Galán]] zerbitzaria, 'vocera' (Caceres 1903-1986)
# [[Irma Estrada Silva]] autodefentsa irakaslea (El Salvador ?)
# [[Anália de Victória Pereira]] politikaria ( Angola 1941-2009)
# [[Belita Palma]] abeslaria (Angola 1932-1988)
# [[Luzia Inglês Van-Dúnem]] politikaria (Angola 1948)
# [[Margarida Rosa da Silva Izata]] diplomazialaria (Angola 1958)
# [[Ana Clara Guerra Marques]] dantzaria (Angola 1962)
# [[Luísa Rogério]] kazetaria (Angola 1967)
# [[Lourdes Van-Dúnem]] musikaria (Angola 1935-2006)
# [[Arlete Leona Chimbinda]] politikaria, irakaslea (Angola 1960)
# [[Silvia Lutucuta]] Kardiologoa, ministroa (Angola 1968)
# [[Josefa Sacko]] agronomoa, enbaxadorea (Angola XX. mendea)
# [[Vera Daves]] ekonomialaria, ministroa (Angola 1984)
# [[Catherine Austin Fitts]] bankaria (AEB 1950)
# [[Marjorie Rice]] matematikaria (AEB, 1923-2017)
# [[Liliana Colanzi]] idazle eta editorea (Bolivia, 1981)
# [[Magela Baudoin]] idazle (Bolivia, 1973)
# [[Trementinaireak]] sendatzeko produktu naturalen saltzaile ibiltariak (Katalunia XIX. mendea-XX. mendea)
# [[Eloísa del Pino Matute]] zientzialari soziala, ikertzailea (Espainia XX. mendea)
# [[María Luisa López Grigera]] filologoa (Coruña 1926)
# [[Paula Dapena Sánchez]] futbolaria (Pontevedra 1996)
# [[ASPEGI elkartea]] emakume profesionalena, enpresariena (Gipuzkoa 1998)
# [[Sari Arponen]] medikua (Finlandia 1977)
# [[Carolina Iglesias]] umoregilea, gidoilaria, youtuberra (Coruña 1993)
# [[Berta Collado]] kazetaria, aurkezlea (Toledo 1979)
# [[Yola Mamani]] komunikatzailea (Bolivia, 1984)
# [[Hélène Dutrieu]] txirrindulari, hegazkinlari (Belgika-Frantzia, 1877-1961)
# [[Virginia Ayllón]] idazle (Bolivia, 1958)
# [[Begonya Pozo]] idazlea (Valentzia 1974)
# [[Carmelina Sánchez-Cutillas]] idazlea (Madril 1921- Valentzia 2009)
# [[Beatriu Civera]] idazlea (Valentzia 1914-1995)
# [[Ana María Ibars]] idazlea, maistra (Valentzia 1892-1965)
# [[Raquel Payá]] pedagogoa (Valentzia 1919-1972)
# [[Alison Spedding]] antropologoa (Ingalaterra/Bolivia, 1962)
# [[Margaret W. Rossiter]] emakumeen historialaria ( AEB 1944)
# [[Maria Beneyto]] idazlea, poeta (Valentzia 1925-2011)
# [[María Villén]] 2. Errepublikako maistra (Burgos 1871-Valentzia 1961)
# [[Lindaura Anzoátegui]] idazle (Bolivia, 1846-1898)
# [[Yolanda Bedregal]] poeta (Bolivia, 1913-1999)
# [[María Virginia Estenssoro]] poeta (Bolivia, 1902-1970)
# [[Hilda Mundy]] poeta (Bolivia, 1912-1980)
# [[Concha Peña Pastor]] bigarren errepublikako maistra eta abokatua (Ciudad Real, 1906-Panama, 1960)
# [[Elpidia Polo Ovejas]] bigarren errepublikako maistra errepresaliatua (Valladolid, 1890-Madrid, 1988)
# [[Carmen Valero Gimeno]] bigarren errepublikako maistra eta pedagogo errepresaliatua (Silla, 1893-1962)
# [[Rosa Menéndez]] zientzialaria, 1. emakumea CSIC burua (Asturias 1956)
# [[Dulceida]] interneteko ospetsua (Bartzelona, 1989)
# [[Juana Macías]] film-zuzendaria, gidoilaria (Madril 1971)
# [[Brisa Fenoy]] musikaria, DJ, modeloa (Cádiz 1991)
# [[María Vargas Montoya]] enologoa (Haro 1971)
# [[María Vargas Fernández]] flamenko abeslaria (Cádiz 1947)
# [[Laura Alonso Cancho]] poeta (Santander 1978)
# [[Dina Abouzeid Sariñena]] badminton entrenatzailea (Zaragoza 1979)
# [[Agostina Burani]] saskibaloi jokalaria ( Argentina 1991)
# [[Carmen Ybarra Careaga]] enpresaburua, markesa (Espainia 1963)
# [[María José Álvarez Mezquíriz]] EULEN enpresaburua (Bilbo 1957)
# [[Margaret H. Wright]] matematikaria (AEB, 1944)
# [[Katharine Way]] fisikaria (AEB, 1902-1995)
# [[Paola Velasco Pinedo]] Boliviako 1. emakume piloto komandantea (1988)
# [[Xian (aktibista)]] LGTB aktibista (Txina, ?)
# [[Laura Hojman]] gidoilaria, film zuzendaria (Sevilla 1981)
# [[Bibisara Assaubayeva]] xake jokalaria (Kazakhstan 2004)
# [[Anne L'Huillier]] fisika atomikoko irakaslea (Frantzia/Suedia 1958)
# [[Tamara Rojo]] datzaria, koreografoa (kanada/Espainia 1974)
# [[Elena S. Sánchez]] kazetaria (Toledo 1979)
# [[Patricia Pardo]] kazetaria (Galizia 1983)
# [[Sonsoles Ónega]]kazetaria, idazlea (Madril 1970)
# [[Cristina Ónega]] kazetaria (Madril 1975)
# [[Tatiana Afanásieva]] matematikari eta fisikaria (Ukraina-Herbereheak, 1876-1964)
# [[Lilli Suburg]] kazetaria (Estonia, 1841-1930)
# [[Esther Szekeres]] matematikaria (Hungaria-Australia, 1910-2005)
# [[Irene Falcón|Irene Falcon]] kazetaria, Dolores Ibarruriren idazkaria (Madril, 1907-1999)
# [[Enriqueta O'Neill|Enriqueta O´Neill]] aktore eta idazlea (Madril, 1909-Bartzelona, 1972)
# [[Encarnación Fuyola Miret]] Bigarren errepublikako maistra (Huesca, 1907-Mexiko, 1982)
# [[Anoka Primrose Abeyrathne]] kontserbazionista, gizarte ekintzailea (Sri Lanka, 1991)
# [[Mar Abad]] kazetaria (Almeria 1972)
# [[Marion Koopmans]] albaitaria, birologoa (Herbehereak 1956)
# [[Carme Valls]] mediku eta politikaria (Bartzelona,' 1945)
# [[Anne Anderson]] ilustratzailea (Eskozia, 1874 - 1930)
# [[Eva Furnari|Eva Furmari]] ilustratzailea (Erroma, 1948)
# [[Matilde Hidalgo]] mediku, poeta, sufragista (Ekuador 1889-1974)
# [[Eva Soriano]] komediantea, aurkezlea (Tarragona 1970)
# [[Cecilia Ansaldo]] idazlea (Ekuador 1949)
# [[Melissa Lucio]] heriotza zigor polemikoan kondenatua (AEB 1968)
# [[Carmen Barbarà]] komikigilea eta irudigilea (Bartzelona, 1933)
# [[Amelia Bauerle|Amelia Banerle]] komikigilea (Londres, 1873-1916)
# [[Pauline Baynes]] liburu ilustratzailea (Sussex, 1922-2008)
# [[ Pamela Adie]] LGBT aktibista (Nigeria, 1984)
# [[ Christine Ahn]] Bakearen aldeko aktibista (Hego Korea, XX. mendea)
# [[Celia Viñas]] poeta, pedagogoa (Lleida-Almeria, 1915-1954)
# [[Chipita Rodriguez]] heriotza zigorrez urkatua eta 100 urtera barkatua (AEB 1799-1863)
# [[Elsa Beskow]] idazlea eta ilustratzailea (Suedia, 1874-1953)
# [[Mary Agnes Chase]] botikaria eta ilustratzailea (EEBB, 1869-1963)
# [[María Conejo]] ilustratzailea (Mexiko, 1958)
# [[Eréndira Derbez]] ilustratzailea, idazlea (Mexiko, 1991)
# [[Kate Greenaway]] ilustratzailea, idazlea (Londres, 1846-1901)
# [[Elizabeth Shippen Green]] ilustratzailea (EEBB, 1871-1954)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''urtarrila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Elorriaga]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Busturia, 1980)
# [[Aiora Zabala]] ----'''SORTUA''' zientzialaria (1982)
# [[Alazne López]] --ef'''SORTUA''' dantzaria (Bilbo, 1993-Alemania, 2015)
# [[Ana Borderas]] ef--''SORTUA''' kazetaria, irrati-esataria (Eibar, 1962)
# [[Anna Fernandez de Paco]] ef--'''SORTUA''' zinemagilea (Bartzelona, 1981)
# [[Belén Balerdi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1937-1982)
# [[Berenice Lopez Reyes]] ef--'''SORTUA''' enpresaburua (Mexiko, 1989)
# [[Bonifacia Zuazola]] efef'''SORTUA''' erraketista (Azkoitia, 1915-2012)
# [[Consuelo Osa]] efef'''SORTUA''' erraketista Mutriku (1922-2015)
# [[Durangoko Emakumeen Kartzela]] '''SORTUA''' (1939-1940)
# [[Eladia Balerdi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1942-1997))
# [[Garbiñe Balerdi]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1935)
# [[Garbiñe Ortega]] ----'''SORTUA''' zinema komisarioa (Gasteiz, 1981)
# [[Gloria Agirrezabalaga]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1922)
# [[Ignacia Idoate Iragui]] efef'''SORTUA''' moja (Orikain, 1900 - Madril, 1975)
# [[Iñasi Illarramendi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Zarautz, 1919-2005)
# [[Josefa Egaña]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1923)
# [[Juncal Alzugaray]] ef--'''SORTUA''' Fisioterateupa eta asmatzailea (Bilbo, 1981)
# [[Justa Domínguez de Vidaurreta e Idoy]] efef'''SORTUA''' moja (Azpeitia, 1975- Madril, 1958)
# [[Koldobike Gezala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Lezo, 1917)
# [[Marcelina Zabala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1923)
# [[Margarita Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1925-Fuengirola, 2019)
# [[Mari Beraza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Anoeta, 1929 -Mexiko, 1986)
# [[Maria Josefa Navascues]] efef'''SORTUA''' erraketista (Errenteria, 1924-2011)
# [[Maria Teresa Egaña]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1925)
# [[Mercedes Agirrezabalaga]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1928)
# [[Mercedes Zubikaray]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1920-1983)
# [[Merche Olabe]] ef--'''SORTUA''' margolaria (Bilbo, 1957)
# [[Milagros Uranga]] efef'''SORTUA''' erraketista (Mutriku, 1918-1992)
# [[Pilar Zabala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1926-1945)
# [[Rafaela Etxaniz]] efef'''SORTUA''' erraketista (Azkoitia, 1926-213)
# [[Saelia Aparicio]] ----'''SORTUA''' artista (Valladolid, 1982)
# [[Victoriana Aizpuru]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Errezil, 1919)
# [[Zornotzako Emakumeen Kartzela]] '''SORTUA''' (1938-1947)
# [[Ada Hitchins]] kimikaria (Ingalaterra, 1891-1972)
# [[Adèle Esquiros]] Frantziako idazle eta kazetari feminista (1819-1886)
# [[Africa González Fernández]] medikua, inmunologoa (Madril 1962)
# [[Agrippina Vagánova]] ballet-maistra (Errusia, 1837-1951)
# [[Aïcha Chenna]] emakume eskubideen aktibista (Maroko 1941-2022)
# [[Aída Gómez]] dantzaria (Madril, 1967)
# [[Aida Pierce]] komediantea (Mexiko, 1956)
# [[Ainhoa Sanz Rodríguez|Ainhoa Sanz]] mendi korrikalaria (Urretxu, 1989)
# [[Alba Gutiérrez]] dantzaria, aktorea ( Madril 1994)
# [[Alice H. Parker]] asmatzailea (EEBB 1895-1920)
# [[Alicia Barrié]] vedettea (Txile 1915- AEB 2002)
# [[Alicia Vignoli]] vedettea (Lima 1911-Argentina 2005)
# [[Almudena Ariza]] korrespontsala (Madril, 1963)
# [[Alyson Eckmann]] aktorea (AEB 1990)
# [[Amalia Iglesias]] idazlea, poeta (Menaza, 1962)
# [[Ana Goya]] dantzaria, aktorea (Iruñea 1962)
# [[Ana José Cancio]] kazetaria (Palentzia 1960)
# [[Ana Orantes]] genero-indarkeriaren biktina (Granada 1937-1997)
# [[Ana Rujas]] aktorea (Madril 1989)
# [[Angela Burdett-Coutts]] filantropoa, pintura-bildumagilea (Londres, 1814-1906)
# [[Ángela T. Leiva Sánchez]] botanikaria (Kuba 1948-2014)
# [[Àngels Ribé]] artista kontzeptuala (Bartzelona 1943)
# [[Anna Jaclard]] Errusiar sozialista eta feminista iraultzailea (1843 - 1887)
# [[Anna Maurizio]] biologoa (Suitza 1900-1993)
# [[Annie Oakley]] tiratzailea (AEB, 1860-1926)
# [[Antonia Gimeno Travesset]] saskibaloi jokalaria eta entrenatzailea (Bartzelona, 1941)
# [[Antonia Torre Yela]] 14. arrosa. Fusilatua (Madril, 1922-1940)
# [[Asha Lul Mohamud Yusuf]] poeta (Somalia, XX. mendea)
# [[Azucena Hernández]] aktorea (Sevilla 1960-Guadalajara 2019)
# [[Barbara Navarro]] legelaria, CEO (Madril 1974)
# [[Bélgica Adela Mirabal]] biziraun zuen Mirabal ahizpa bakarra (Dominikar Errepublika, 1925-2014)
# [[Belle Starr]] Mendebaldeko bidelapurra (AEB, 1848-1889)
# [[Beth (abeslaria)]] (Bartzelona 1981)
# [[Bianca Ceva]] erresistentziaren kidea (Italia, 1897-1982)
# [[Blanche Lefebvre]] 1871ko Parisko Komunako ekintzailea
# [[Carmen Amaya]] dantzaria (Bartzelona, 1918-1963)
# [[Carmen Iglesias]] historialaria (Madril 1942)
# [[Carmen Olmedo Checa]] politikaria (Malaga 1949-2015)
# [[Carmen Ruiz-Tilve]] idazlea (Oviedo 1941)
# [[Carol-Ann Duffy]] poeta (E.B. 1955)
# [[Catherine Allard]] dantzaria (Belgika/Katalunia, 1960)
# [[Cathy Hackl]] futurista teknologikoa ( XX. mendea)
# [[Cecilia Bartolomé]] film-zuzendaria (Alacant 1940)
# [[Celia Correas de Zapata]] idazlea (Argentina 1933-AEB 2022)
# [[Charo (abeslaria)]] dantzaria, aktorea (Murtzia 1941-)
# [[Claire Démar]] kazetari eta feminista frantziarra (1799-1833)
# [[Clara Jiménez Cruz]] kazetaria (Madril 1989)
# [[Claude-Hélène Perrot]] historialaria (Frantzia 1928-2019)
# [[Claudia Piñeiro]] idazlea (Argentina 1960)
# [[Colette Rabaté]] hispanista (Frantzia 1950)
# [[Cristina Olea]] korrespontsala (Vigo, 1982)
# [[Dalila Ennadre]] zinema-zuzendaria (Maroko 1966- Paris 2020)
# [[Dalilah]] dantzaria (Madril 1936-2001)
# [[Danica McKellar]] Matematikaria, aktorea (AEB, 1975)
# [[Daniela Blume]] kazetaria (Mataro 1990)
# [[Daphne Oram]] musikagilea (Erresuma Batua, 1925-2003)
# [[Daria Bertolani Marchetti]] erresistentziaren kidea (Italia, 1919-1994)
# [[Delia del Carril]] margolaria (Argentina, 1884-1989)
# [[Désirée Gay]] kazetari eta feminista frantziarra (1810-1890)
# [[Diana Vishneva]] dantzaria (Errusia, 1976)
# [[Dolores Medio]] idazlea (Oviedo 1911-1996)
# [[Dolors Comas]] antropologoa eta politikaria (Bartzelona, 1951)
# [[Dorothy E. Smith]] antropologoa (E.B 1946-Kanada 2022)
# [[Dorothy Pitman Hughes]] aktibista (AEB 1938-2022)
# [[Drucilla Cornell]] filosofoa (AEB 1950-2022)
# [[Edith Checa]] kazetari, irrati-esatari (Sevilla, 1957-Madril, 2017)
# [[Elda Emma Anderson]] fisikaria (AEB, 1899-1961)
# [[Elena González Iglesias]] dantzaria, aktorea (Asturias 1991)
# [[Elena Quiroga]] idazlea (Santander 1921-Coruña 1995)
# [[Elizabeth Gertrude Britton]] botanikaria, briologoa (AEB, 1858-1934)
# [[Elvira Andrés]] dantzaria (Espainia, 1958)
# [[Elvira Godás]] maistra errepublikarra (Katalunia, 1917-2015)
# [[Elvira Roca Barea]] idazlea (Malaga 1966)
# [[Enedina Alves Marques]] ingeniari zibila (Brasil, 1913-1981)
# [[Erika Martínez]] poeta (Jaen, 1979)
# [[Ernestina Otero]] maistra (Pontevedra 1890-1956)
# [[Eugenia Balcells]] artista bisuala (Bartzelona 1943)
# [[Eva Ortega Paíno]] kimikaria, ikertailea (Madril, 1972)
# [[Felicita Ferrero]] erresistentziaren kidea (Italia, 1899-1984)
# [[Filomena Dato]] poeta, idazlea (Galizia, 1856-1926)
# [[Flor de Torres Porras]] fiskala (Almeria 1961)
# [[Flora Philip]] matematikaria (Erresuma Batua 1865-1943)
# [[Florence Parpart]] asmatzailea (EE.BB. 1856- ?)
# [[Florencia Pérez Padilla]] dantzaria (Sevilla 1918-Madril 2000)
# [[Frances Haugen]] datu-ingeniaria, informatzailea (AEB 1980)
# [[Francesca Gargallo]] filosofoa, idazlea (Italia 1956- Mexiko 2022)
# [[Gabriela Bravo]] fiskala, politikaria (Valentzia 1963)
# [[Gemma Pasqual i Escrivà|Gemma Pasqual i Escrivá]] katalanez idazten duen idazlea (Valentzia, 1967)
# [[Gertrud Woker]] biokimikaria (Suitza, 1878-1968)
# [[Ginetta Sagan]] erresistentziaren kidea (Italia, 1925-2000)
# [[Gloria Leyland]] dantzaria, esataria (Argentina, XX.mendea)
# [[Godeliève Mukasarasi]] gizarte langilea, aktibista (Ruanda 1959)
# [[Grace Nichols]] poeta (Guyab 1950)
# [[Helen Pickett]] koreografoa (AEB,?)
# [[Helena Corbellini]] idazlea (Uruguai 1959)
# [[Helena Cortesina]] dantzaria, zinegile aitzindaria (Valentzia 1903-Buenos Aires 1984)
# [[Ina Grafl]] botanikaria (Suitza 1915-1970)
# [[Irene Rice Pereira]] artista (AEB 1902-Marbella 1971)
# [[Isabel Pérez Montalbán]] poeta (Córdoba, 1964)
# [[Isla Correyero]] idazlea, poeta (Cáceres, 1957)
# [[Jamie Dantzscher]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1982)
# [[Josefina Triguero Agudo]] Espainiako 1.emakume epailea (Madril 1946-2022)
# [[Joyce Lussu]] erresistentziaren kidea (Italia, 1912-1998)
# [[Juana la Macarrona]] dantzaria (Cádiz 1870-Sevilla 1947)
# [[Júlia Creus Garcia]] dantzaria, aktorea (Tarragona 1994)
# [[Julia Manzanal Pérez]] aktibista errepublikanoa (Madril, 1915-2012)
# [[Julia Reichert]] dokumental-zuzendari (AEB 1946-2022)
# [[Kae Tempest]] poeta, abeslaria (Inglaterra, 1985)
# [[Kathryn Woolard]] hizkuntza-antropologoa (AEB 1950)
# [[Kenita Placide]] aktibista (Santa Luzia 1978)
# [[La Chunga]] dantzaria (Marseilla, 1938)
# [[La Malena (dantzaria)]] (Cádiz 1877-Sevilla 1956)
# [[Laura Escanes]] modeloa (Bartzelona 1996)
# [[Laura Palmés]] kazetaria (Bartzelona, 1954-2011)
# [[Laura Pinillos]] vedettea (Espainia 1900-Madril 1970)
# [[Lina Merlin]] erresistentziaren kidea (Italia, 1887-1979)
# [[Lola Greco]] dantzaria, koreogarfoa (Madril 1964)
# [[Louisa Aldrich-Blake]] medikua (Chingford, 1865 – 1925)
# [[Louise Colet]] Frantziako olerkaria (1810-1876)
# [[Lourdes García Campos]] kazetaria (Madril 1975)
# [[Lucero Tena]] dantzaria,kriskitin jotzailea (Mexiko, 1938)
# [[Lucy Weston Pickett]] kimikaria (AEB, 1904-1997)
# [[Luisa Esteso]] aktore komikoa (Valentzia 1906- Madril1986)
# [[Luisa Isabel Álvarez de Toledo]] dukesa eta idazlea (Estoril, 1936-Sanlúcar de Barramenda, 2008)
# [[Lupe Serrano]] dantzaria (Txile, 1930)
# [[Manuela Garín Pinillos]] matemtikaria (Asturias-Mexiko, 1914-2019)
# [[Manuela Manzanares]] arbista, idazlea (Ciudad Real 1910 -AEB 2004)
# [[Margarita García Robayo]] idazlea (Kolonbia 1980)
# [[Marguerite Williams]] geologoa (AEB, 1895-1991)
# [[María Alaniako]] enperatriza (Georgia1050-Bizanzio 1118?)
# [[Maria Branyas Morera]] superehunurtekoak (San Frantzisko/Katalunia 1907)
# [[María Cabrera]] akrobata, lehenengo emakume ijito ezaguna espainian (1467-Guadalajara, 1527)
# [[Maria Cosway]] artista (Italia 1760 -1838)
# [[María Eloy-García|María Eloy-Garcia]] idazle, poeta (Málaga, 1972)
# [[María Ignacia Rodríguez de Velasco]] aktibista (Mexiko, 1778-1850)
# [[María López García]] hockey-jokalaria (Asturias 1990)
# [[María Muñoz]] irrati-esataria (Argentina 1968-2003)
# [[Maria Ossowska]] Filosofoa (Varsovia, 1896-1974)
# [[María Peláe]] kantautorea (Malaga 1990)
# [[María Teresa Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1935-1960)
# [[Marie Guy-Stéphan]] dantzaria (Paris 1818-1873)
# [[Marina Semiónova]] dantzaria (Errusia, 1908-2010)
# [[Mariola Cubells]] kazetaria (Valentzia 1967)
# [[Marjorie Hyams]] jazz musikaria, bibrafonista (AEB 1920-2012)
# [[Marsha Blackburn]] politikaria (AEB 1952)
# [[Marta Agudo]] poeta (Madril, 1971)
# [[Maruchi Fresno]] aktorea (Madril 1916-2003)
# [[Mercedes Ballesteros]] idazlea ( Madril 1913-1995)
# [[Mercedes Gaibrois de Ballesteros]] historialaria (Paris 1891-Madril 1960)
# [[Mercedes Marrero]] saskibaloi jokalaria eta nabigazio kapitaina (San Cruz Tenerifekoa, 1961)
# [[Mercedes Olivera Bustamante]] antropologoa (Mexiko 1934-2022)
# [[Milagros Calvo]] epailea (Valladolid 1947)
# [[Minerva Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1926-1960)
# [[Mireia Sentís]] idazlea (Bartzelona 1947)
# [[Miriam Reyes]] poeta (Ourense, 1974)
# [[Mónica Moro]] publizista, zuzendari-nagusia (Madril, 1974)
# [[Montserrat Domínguez]] kazetaria (Madril 1963)
# [[Montserrat Galcerán]] aktibista (Bartzelona, 1946)
# [[Montserrat Soliva Torrentó]] zientzialaria (Katalunia, 1943-2019)
# [[Nannette Streicher]] musikagilea, piano-jolea (Alemania 1769-Austria1833)
# [[Natalia Bessmértnova]] dantzaria (Mosku 1941-2008)
# [[Natalia LL]] artista (Polonia 1937-2022)
# [[Natalia Makarova]] dantzaria (Errusia, 1940)
# [[Nina Timofeeva]] dantzaria (Errusia 1935-Israel 2014)
# [[Noemí Galera]] OT zuzendaria (Bartzelona 1967)
# [[Noni Benegas]] idazlea (Argentina 1951)
# [[Norma Barbolini]] erresistentziaren kidea (Italia, 1922-1993)
# [[Núria Bendicho Giró|Nuria Bendicho]] idazlea (Bartzelona, 1995)
# [[Nuria Oliver]] telekomunikazio ingeniaria (Alacant 1970)
# [[Odette Roy Fombrun]] sufragista (Haiti 1917-2022)
# [[Olga Lepeshínskaya]] dantzaria (Errusia 1941-2008)
# [[Olga María Ramos]] kupletista, musikagilea (Madril 1947)
# [[Olga Ramos (abeslaria)]] (tenerife, 1932)
# [[Olga Ramos (aktorea)]] kupletista (Badajoz 1918-Madril 2005)
# [[Paloma del Río]] kazetaria (Madril 1960)
# [[Pastora Galván]] dantzaria (Sevilla 1980)
# [[Patria Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1924-1960)
# [[Patricia Guerrero (dantzaria)]] (Granada 1990)
# [[Patrizia Reggiani]] hiltzailea (Italia, 1948)
# [[Pilar de la Oliva]] epailea (Valentzia 1956)
# [[Radhya Al-Mutawakel]] Giza eskubide aktibista (Yemen 1967)
# [[Ramona Maneiro]] aitzindaria (Coruña, 1961)
# [[Rosa Durán]] dantzaria (Cádiz 1922-Madril 1999)
# [[Rosario Guerrero]] dantzaria (Madril XIX. mendea-1960)
# [[Rosemary Radford Ruether]] filosofoa (AEB 1936-2022)
# [[Rossana Rossanda]] erresistentziaren kidea (Italia, 1924-2020)
# [[Sabela Arias Castro]] historietagilea (Lugo, 1969)
# [[Sara Rancaño]] korrespontsala (Bartzelona, 1984)
# [[Sarah Mardini]] igerilaria, errefuxiatuen aldeko aktibista kriminalizatua (Siria, 1995)
# [[Shadi Sadr]] abokatu, aktibista (Iran 1974)
# [[Sharon Presley]] psikologoa (AEB 1943-2022)
# [[Silvia Barrera Ibáñez]] zibersegurtasun aditua, kriminologoa (Madril 1977)
# [[Soledad Antelada Toledano]] hackerra (Argentina 1977)
# [[Soledad Cazorla]] fiskala (Lareche 1955-Madril2015)
# [[Sophie Freud]] psikologoa, idazlea (Austria 1924-AEB 2022)
# [[Stella Cunliffe]] estatistikaria (Erresuma Batua, 1917-2012)
# [[Suzanne Voilquin]] kazetari frantziarra eta saint simonista (1801-1876)
# [[Teresa Burga]] artista (Perú, 1935-2021)
# [[Teresa Freixes]] legelaria (LLeida 1950)
# [[Teresa Perales]] igerilaria (Zaragoza 1975)
# [[Tina Anselmi]] erresistentziaren kidea (Italia, 1927-2016)
# [[Verónica Pascual Boé]] ingeniaria, CEO (Burgos 1979)
# [[Vicky Gómez]] dantzaria (Salamanca 1988)
# [[Victoria Pinillos]] vedettea (Espainia ?- Madril ? )
# [[Victorina Vila Badia]] maistra errepublikarra (Lleida, 1883-1962)
# [[Violeta la Burra]] abeslaria, dantzaria, aitzindaria (Sevilla, 1936-2020)
# [[Virxinia Pereira Renda]] idazlea (Pontevedra 1884-Madril 1969)
# [[Yolanda Ramos]] aktorea (Bartzelona 1968)
# [[Zar Amir Ebrahimi]] aktorea (Iran 1981)
# [[Zeba Islam Seraj]] biologo molekularra (Bangladesh, 1958)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Lourdes Herrasti]] ef--'''SORTUA''' antropologoa (Aretxabaleta, 1958)
# [[Marie-José Basurco]] ----'''SORTUA''' idazlea (Donibane Lohitzune, 1947)
# [[Uxue Kerejeta]] ----'''SORTUA''' musikaria (Zumarraga, 1999)
# [[Felisa Libano]] efef'''SORTUA''' pandero jotzailea (Plentzia, 1917-2000)
# [[Esperanza Nuere]] ----'''SORTUA''' margolaria (Bilbo, 1935)
# [[Nadia Hindi Mediavilla]] ----'''SORTUA''' ikertzailea (Bagdad, 1977)
# [[Betisa Ojanguren]] ----'''SORTUA''' Nafarroako Unibertsitate Publikoko irakaslea (Barakaldo, 1978)
# [[Ainhize Belar]] ef--'''SORTUA''' eskalatzailea (Atxondo, 2006)
# [[Miren Urbieta Vega]] ----'''SORTUA''' abeslaria, musikaria (Donostia, 1983)
# [[Begoña Uriarte]] ----'''SORTUA''' piano-jotzailea (Bilbo, 1937)
# [[Dioni Ardanza]] efef'''SORTUA''' jostuna (Ermua, 1914-Dima, 2005)
# [[Bego Alabazan]] ----'''SORTUA''' ipuin-kontalaria (Bilbo, 1966)
# [[Esperanza López Parada]] poeta (Madril, 1962)
# [[María Vázquez Suárez]] maistra, fusilatua (1874-1936)
# [[Kavita Ramdas]] zientzialaria (India, 1963)
# [[Cécile La Grenade]] politikaria, zientzialaria (Grenada, 1952)
# [[Eva Syková]] neurozientzialaria (Txekia, 1944)
# [[Sikivu Hutchinson]] idazlea, ekintzailea (AEB, 1961)
# [[Soumya Swaminathan]] medikua, pediatra eta zientzilaria (India, 1959)
# [[Victoria Ocampo]] idazle, itzultzaile, filantropoa (Argentina 1890-1979)
# [[Marie-Léonide Charvin "Agar"]] Aktore frantziarra eta communarde (1832-1891)
# [[Lorena Conde]] aktore, poeta (Galizia, 1980)
# [[Francisca Herrera Garrido]] idazlea (Galizia, 1869-1950)
# [[Olga Gallego]] historialaria, artxibozaina, idazlea (Galizia, 1923-2010)
# [[Mercedes Romero Abella]] maistra exekutatua (Coruña, 1907-Aranga, 1936)
# [[Marga do Val|Marga Do Val]] itzultzailea eta aktorea (Vigo, 1964)
# [[Sufia Kamal]] feminista (Banglades, 1911-1999)
# [[Oksana Omeliánchik]] ukraniar-sobietar gimnasta (1985)
# [[Laila Ripoll]] antzerkigilea, zuzendaria (Madril, 1964)
# [[Concha Cuetos]] aktorea (Madril, 1944)
# [[Cristina Torres]] aktorea (Madril, 1963)
# [[Pilar Torres]] aktorea (Madril, 1962)
# [[Elisa Montés]] aktorea (Granada, 1934)
# [[Teresita Silva]] aktorea (Valentzia 1911-Madril 1960)
# [[Analia Gadé]] aktorea (Argentina, 131-Madril 2019)
# [[Marisol Ayuso]] aktorea (Madril, 1943)
# [[Eugenia Roca]] aktorea (Bartzelona, 1928-2010)
# [[Encarna Abad]] aktorea (Espainia,1927)
# [[Mara Recatero]] zuzendaria (Espainia, ?)
# [[Lola Membrives]] kantaria,aktorea (Argentina/Espainia, 1885-1969)
# [[María Lado|Maria Lado]] idazlea (Coruña, 1979)
# [[María de las Mercedes Goicoa Fernández|Maria de las Mercedes Goicoa]] pianista (Coruña, 1928-2022)
# [[Beatriz Hernanz]] poeta (Pontevedra, 1963)
# [[Mar Bosch Oliveras|Mar Boch Oliveras]] idazlea (Girona, 1981)
# [[Elena Alonso Frayle]] idazlea (Bilbo, 1965)
# [[Pilar Cabot]] idazlea (1940-2017)
# [[Sandra Alonso Villar|Sandra Alonso]] maistra, idazlea (Zamora, 1993)
# [[Toni Acosta]] aktorea, umoregilea (Tenerife, 1972)
# [[Begoña Vargas]] aktorea, modeloa, dantzaria (Madril, 1999)
# [[Ivana Baquero]] aktorea, modeloa (Bartzelona, 1994)
# [[Mamen García]] aktorea (Valentzia, 1947)
# [[Nuria Herrero]] aktorea, dantzaria (Valentzia, 1987)
# [[Hurtado ahizpak]] aktore hirukotea (Espainia, 1979-1994)
# [[Paloma Hurtado]] vedettea,aktorea (Madril, 1946)
# [[Fernanda Hurtado]] aktorea (Madril, 1947)
# [[Teresa Hurtado]] aktorea (Madril, 1947)
# [[Mary Carrillo]] aktorea (Toledo, 1919-Madril 2009)
# [[Sara Moro]] gimnasta artistikoa (Mexiko, 1984)
# [[Elisa Herrero Uceda|Elisa Herrero]] poeta (Caceres, 1957-Madril, 2020)
# [[Blanca Andreu]] poeta (Coruña, 1959)
# [[Ana Merino]] poeta, komikigilea (Madril, 1971)
# [[Maria Bassó]] aktorea (Espainia,1901-Madril,1992)
# [[Esperanza Navarro]] aktorea (Espainia, 1928-1978)
# [[Eloísa Muro]] aktorea (Madril, 1894-1979)
# [[María Asquerino]] aktorea (Madril, 1925-2013)
# [[Pilar Millán Astray]] idazlea, espioia (Coruña 1879-Madril 1949)
# [[Mayra Gómez Kemp]] aurkezlea, kantaria, aktorea (Kuba, 1948)
# [[Velia Martínez]] aktorea (AEB, 1920-1993)
# [[María Durán]] aurkezlea, kantaria (Madril, 1946)
# [[Beatriz Escudero]] aktorea, kantaria (Asturias, 1950)
# [[Acuario hirukotea]] pop musikariak (Espainia, 1976-1980)
# [[Marián Flores]] idazkaria, aurkezlea (Madril, 1957)
# [[María Casal]] aurkezlea,aktorea, (Madril, 1958)
# [[Cristina Corral Soilán]] kazetaria, idazlea, irakaslea (Lugo, 1976)
# [[Mary Paz Pondal]] aktorea (Asturias, 1942)
# [[Mercedes Prendes]] aktorea (Asturias,1903-Madril,1981)
# [[Milagros Leal]] aktorea (Madril, 1902-1975)
# [[Ana Mariscal]] aktore, zuzendari, ekoizle (Madril, 1923-1995)
# [[Loreto Prado]] aktorea (Madril, 1863-1943)
# [[Consuelo Berlanga]] kazetaria (Kordoba, 1955)
# [[Irma Soriano]] kazetaria (Jaen, 1963)
# [[María Teresa Campos]] kazetaria (Tetuan/Malaga, 1941)
# [[Paula Malia]] aktorea (Bartzelona, 1990)
# [[Silma Lopez]] aktorea (Madril, 1991)
# [[Teresa Riott]] aktorea (Bartzelona, 1990)
# [[Barbara Mestanza]] zuzendaria (Bartzelona 1990)
# [[Inés de León]] zuzendaria (?, XX.mendea)
# [[Carmen Carbonell]] aktorea (Bartzelona, 1900)
# [[Belen Macias]] gidoilaria, zuzendaria (Tarragona, 1968)
# [[Vicky Peña]] aktorea (Bartzelona, 1954)
# [[Miranda Gas]] aktorea (Madril, 1985)
# [[Anna Maleras]] dantzaria (Bartzelona, 1940)
# [[Carlota Ferrer]] aktorea, korografoa (Madril, 1976)
# [[Emma Maleras]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona, 1919-2017)
# [[Elena Frías de Chávez]] politikaria eta maistra (Venezuela, 1935)
# [[Rita Sargsyan]] maistra (ARmenia, 1962-2020)
# [[María Xosé Agra Romero]] filosofoa (Santiago de Compostela, 1956)
# [[Montse Barderi Palau]] idazlea eta filosofoa (SAbadell, 1969)
# [[María Canosa]] ingeniaria, idazlea, aurkezlea (Galizia, 1978)
# [[Carmen Borrego]] telebista saio-zuzendaria (Malaga, 1966)
# [[Marisa Abad]] aurkezlea (Alacant, 1947)
# [[Nuria Roca]] aktorea, aurkezlea, idazlea (Valentzia, 1972)
# [[Rocío Carrasco]] aurkezlea (Madril, 1977)
# [[Isabel Borondo]] aurkezlea (Madril, 1948)
# [[Lola Martínez (esataria)]] esataria (Murtzia, XX. mendea)
# [[Mónica Randall]] aktore, aurkezlea (Bartzelona, 1942)
# [[Luciana Wolf]] abeslaria (Zaragoza, 1946)
# [[Lola Rodríguez Aragón]] soprano, maistra (Logroño, 1910-Iruñea 1984)
# [[Elisabeth Schumann]] sopranoa, maistra (Alemania 1888-AEB, 1952)
# [[Neus Campillo Iborra]] filosofoa eta idazlea (Valentzia, 1945)
# [[Carolina del Olmo]] filosofoa (Madril, 1974)
# [[Ana Marta González (filosofoa)|Ana Marta Gonzalez]] filosofoa (Ourense, 1969)
# [[Emma Vilarasau]] aktorea (Bartzelona, 1969)
# [[Faustina Pignatelli]] fisikaria, matematikaria (Italia, 1705-1769)
# [[Toshiko Yuasa]] fisikaria (Japonia-Frantzia, 1909-1980)
# [[Ana Higueras]] sopranoa (Madril, 1944)
# [[Marie Fillunger]] sopranoa (Austria, 1850-Suitza 1930)
# [[Eugenie Schumann]] piano-jolea (Alemania, 1851-Suitza 1938)
# [[Rocío Orsi|Rocio Orsi]] filosofoa, saiakeragilea (Madril, 1976-2014)
# [[Clara Ramas]] filosofoa, politikaria (Madril, 1986)
# [[Begoña Roman]] filosofoa (Petrel, 1965)
# [[Teresa Cameselle]] idazlea (Coruña, 1968)
# [[Isabel Penagos]] sopranoa (Santander, 1931)
# [[Petra Martínez]] aktorea, zuzendaria (Jaen, 1944)
# [[Olga Margallo]] aktorea, zuzendaria (Madril, 1970)
# [[Marta Soto]] egile-abeslaria (Huelva, 1996)
# [[Carmen Boza]] egile-abeslaria (Cádiz, 1987)
# [[Ana María Sánchez Navarro]] sopranoa (Alacant, 1959)
# [[Sophie Poirier]] Jostuna eta Parisko Komunako communarde (1830-1879)
# [[Victorine Eudes]] Botikaria eta Parisko Komunako communarde (1848-1881)
# [[Malvina Poulain]] Maistra eta Parisko Komunako communarde (1851-1921)
# [[Rachel Félix]] Frantziako aktore tragikoa (1821-1858)
# [[Natalia Kobrynska]] idazlea eta feminista (Ukraina, 1855-1920)
# [[Mylène Flicka|Mulène Flicka]] blogaria eta feminista (Benin, 1996)
# [[Joye Hummel]] gidoilaria (EEBB, 1924-2021)
# [[Atika Locke]] idazlea (EEBB, 1974)
# [[Carla Cordua]] filosofoa (Txile, 1925)
# [[Mercè Otero Vidal]] filosofoa, feminista (Bartzelona, 1947)
# [[Marie-Pauline Soyer]] grabatzailea (Caen, Frantzia, 1786-1871)
# [[Ana Gertrudis de Urrutia Garchitorena|Ane Gertrudis de Urrutia Garchitorena]] margolaria (Cádiz, 1812-1850)
# [[Esmée Bulnes]] dantzaria (Erresuma Batua, 1900-Italia 1986)
# [[Gema Castillo]] dantzaria (Argentina, 1907-1979)
# [[Yoly Saa]] egile-abeslaria (Pontevedra, 1992)
# [[Aurora de Albornoz]] idazlea, poeta (Luarca, 1926 - Madril, 1990)
# [[Newsha Tavakolian|Newsha TAvakolian]] artista (Teheran, 1981)
# [[Pauleta Pamies]] dantzaria (Bartzelona, 1851-1937)
# [[Teresina Boronat]] dantzaria (Katalunia, 1904-1983)
# [[Maria de Avila]] dantzaria (Bartzelona, 1920-Zaragoza 2014)
# [[Lola de Avila]] dantzaria (Guadalajara, 1949)
# [[Claudia Faci]] dantzaria (Espainia, 1966)
# [[Rosita Segovia]] dantzaria (Bartzelona, 1922-2003)
# [[Ana Laguna]] dantzaria (Zaragoza, 1954)
# [[Arantxa Argüelles]] dantzaria (Zaragoza, 1970)
# [[Rosella Hightower]] dantzaria (AEB,1920- Frantzia,2008)
# [[Violette Verdy]] dantzaria (Frantzia,1933-AEB,2016)
# [[Marcia Brown]] dantzaria (AEB,1918-2015)
# [[Cristina Aranda]] dantzaria (Madril, 1976)
# [[Maria Gordon]] geologo, paleontologoa (Eskozia, 1864-1939)
# [[Francisca Meléndez]] margolaria (1770-1825 Cádiz)
# [[María Elisa Quinteros|Maria Elisa Quinteros]] politikaria (Txile, 1981)
# [[Verona van de Leur]] gimnasta (Herbehereak, 1985)
# [[Ruth Brown]] abeslaria (EEBB, 1928-2006)
# [[Nancy Chodorow]] psikoanalistaa(AEB, 1944)
# [[Liubov Jegorova (dantzaria)]] (Errusia 1880-Paris 1972)
# [[Bronislava Nijinska]] dantzaria (Errusia 1891-AEB 1972)
# [[Margarita Wallmann]] dantzaria (Alemania 1904- Monako 1992)
# [[Victoria Garabato]] dantzaria (Argentina XX. mendea)
# [[Susana Agüero]] dantzaria (Arhentina 1944-2012)
# [[Mercedes Quintana]] dantzaria (Argentina, 1910-1996)
# [[Dora del Grande]] dantzaria (Argentina, 1909-1966)
# [[María Ruanova]] dantzaria (Argentina 1922-2016)
# [[Inés Malinow]] idazlea (Argentina, 1922-1989)
# [[Ana Itelman]] dantzaria (Txile 1927-Argentina, 1989)
# [[Sole Giménez]] abeslaria (Paris/Murtzia, 1963)
# [[Rafaela López Aguado de Rayón]] independentziaren aldeko heroina (Mexiko, 1754-1822)
# [[Rita Pérez de Moreno]] independentziaren aldeko heroina (Mexiko, 1779-1861)
# [[Montserrat Galí Boadella]] historialaria (Mexiko, 1947)
# [[Lida Martinoli]] dantzaria (Argentina 1914-1994)
# [[Yelena Smirnova]] dantzaria (Errusia 1888-Argentina 1934)
# [[Hanya Holm]] dantzaria (Alemania 1893-AEB 1992)
# [[Marilú Marini]] dantzaria (Argentina 1940)
# [[Iris Marga]] dantzaria (Italia 1901-Argentina 1997)
# [[Renate Schottelius]] dantzaria (Alemania 1921-Argentina 21998)
# [[Agnes de Mille]] dantzaria (AEB 1905-1993)
# [[Ana María Stekelman]] dantzaria (Argentina 1944)
# [[Nieves Herrero Cerezo]] kazetaria (Madril 1957)
# [[Inés Ballester]] kazetaria (Castelló 1958)
# [[Edith Ditmas]] liburuzaina, idazlea (Ingalaterra, 1896-1986)
# [[Aurora Bernárdez]] itzultzailea (Argentina 1920-Frantzia 2014)
# [[Edith Aron]] itzultzailea (Alemania 1923-Londres 2020)
# [[Ugné Karvelis]] itzultzalea (Lituania 1935-Paris 2002)
# [[Carol Dunlop]] itzultzailea (AeB 1946, Frantzia 1982)
# [[Elena Garro]] idazlea (Mexiko, 1916-1998)
# [[Amalia Kahana - Carmon]] idazlea (Israel, 1926-2019)
# [[Félicie de Fauveau]] eskultorea (Italia, 1802-1886)
# [[Louise-Joséphine Sarazin de Belmont]] margolaria (Versalles, 1790- Paris, 1870)
# [[Thérèse Eléonore Lingée]] diseinatzailea, grabatzaile (Paris, 1753-1833)
# [[María Josefa Ascargorta y Rivera]] margolaria eta irakaslea (Madril, 1800-1850)
# [[Maria Luisa Marchori]] margolaria (Madril, 1801-1900)
# [[Chellsie Memmel]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1988)
# [[Bárbara María Hueva]] margolaria (Madril, 1733-1772)
# [[María del Olmo Ibáñez|María del Olmo Ibañez]] artxibozaina, idazlea, historialaria (Alacant, 1965)
# [[Amparo Dávila]] idazlea, poeta (Mexiko, 1928-2020)
# [[Maria Bashir]] Afganistaneko 1. emakumezko fiskala (1970)
# [[Christina Lamb]] kazetaria (Londres, 1965)
# [[Nujeen Mustafa]] aktibista errefuxiatua (Siria, 1999)
# [[Cecilia McDowall]] musikaria (Londres, 1951)
# [[Luzmaría Jiménez Faro]] idazlea (Madril, 1937-2015)
# [[Marina de Castarlenas]] idazlea (Bartzelona, 1900-1974)
# [[Clara Corral]] idazlea (Galizia, 1847-1908)
# [[Salomėja Nėris]] idazlea (Lituania, 1904-1945)
# [[Helena Paz Garro]] idazlea (Mexiko, 1939-2014)
# [[Isabela Corona]] aktorea (Mexiko, 1913-1993)
# [[Olivia Teroba]] idazlea (Mexiko, 1988)
# [[Andrea Muriel]] idazlea (Mexiko, 1988)
# [[Misty Copeland]] dantzaria (AEB, 1982
# [[Inmaculada Aguilar]] dantzaria (Kordoba, 1958)
# [[Mercedes Alfonso]] dantzaria (Espainia, ? )
# [[Rocío Aragón]] dantzaria (Cádiz1925-Madril 2018)
# [[Dores André]] dantzaria (Galizia 1958)
# [[Else Granheim]] liburuzaina (Norvegia 1926-1999)
# [[Carmen Magallón]] fisikaria (Aragoi, 1951)
# [[Baya Hocine]] ekintzaile independentista aljeriarra (1940 - 2000)
# [[Houda Benyamina]] film-zuzendari eta gidoilari frantsesa (1980)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Maria Bengoetxea]] efef'''''SORTUA''''' euskaltzalea, hizlaria (Ermua, 1906 - Zornotza, 2006)
# [[Justi Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1919-2000)
# [[Miren Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1915 - 2003)
# [[Ane Elordi]] ef--'''''SORTUA''''' kazetaria, irakaslea, KORRIKAko koordinatzailea (Zornotza, 1991)
# [[Isolina Pliego]] ----'''SORTUA''' maistra (Iruñea, 1886-Lodosa, 1968)
# [[Ángela Alonso|Angela Alonso]] ef--'''SORTUA''' maistra (Lerin, 1899-Iruñea, 1986).
# [[Oskia Ugarte]] ----'''SORTUA''' artearen historialaria eta kudeatzailea (Iruñea, 1978)
# [[Elisa Arteta]] ef--'''SORTUA''' dantzaria eta koreografoa (Iruñea, 1980)
# [[Isabel Aleman Irungarai]] ef--'''SORTUA''' emagina, Amaiurko alkatea (Amaiur, 1968)
# [[Ioar Oteiza]] ef--'''''SORTUA''''' komunikatzailea, Durango Azokako komunikazio arduraduna (Lesaka, 1988)
# [[Juanita Arenaza]] efef'''SORTUA''' errekatista (Arrasate, 1923-Mexiko, 2015)
# [[Raisa Álava]] ----'''SORTUA''' artista (Zuhatza, 1990)
# [[Asun Ibarrondo]] ef--'''SORTUA''' zerbitzaria, ostalaria (Elorrio, 1952)
# [[Maitane Carballo]] ----'''SORTUA''' zinemagilea (Gasteiz, ?)
# [[Idurre Frías]] ef--'''SORTUA''' futbol entrenatzailea (Gasteiz, 1991)
# [[Ana Aguiriano]] ----'''SORTUA''' 1992ko Paralinpiar jokoetako kirolaria (Gasteiz, 1961)
# [[Josefina Añua]] ----'''SORTUA''' Espainiako saskibaloi selekziorako hautatua izan zen lehenengo arabarra (Gasteiz, ?)
# [[Leguncia de Echebarria]] ----'''SORTUA''' Durangoko kondesa (XI.mendea)
# [[Elur Ulibarrena|Elur Ulibarrena Herce]] ----'''SORTUA''' museo kudeatzailea (Denia, 1969)
# [[Kristina Berasain]] ef--'''''SORTUA''''' kazetaria (Lizarra)
# [[Leire Malkorra]] ----'''SORTUA''' arkitektoa eta arkeologo (Tolosa, 1988 )
# [[Tania Reneaum Panszi]] ----'''SORTUA''' Amerikarteko Giza Eskubideen Batzordeko Idazkari Exekutiboa (Mexiko, ?)
# [[Suylen Milanés]] efef'''SORTUA''' abeslaria (Kuba, 1971-2022)
# [[Lynn Milanés]] ----'''SORTUA''' abeslaria (Kuba, 1970)
# [[Ana Zamorano |Ana Zamorano Ruiz]] ----'''SORTUA''' bidaiaria (Sodupe, 1992)
# [[Yaiza Romero]] ----'''SORTUA''' kirolaria, urpeko arrantza (Zornotza,? )
# [[Loren Eguren]] efef'''SORTUA''' ehun urteduna (Elorrio 1920-Zaldibar 2023)
# [[Juliana Saratxaga]] ??--'''SORTUA''' pandero jotzailea, ehun urtekoa (Araia. 1911-2013)
# [[Mireia Elkoroiribe]] ef--'''SORTUA''' politikaria (Abadiño, 1975)
# [[Loiola Canales]] ef--'''SORTUA''' surflaria, irakaslea (Bilbo, 1995)
# [[Susana Brunetti]] aktorea (Argentina, 1941-1974)
# [[Mimí Pons]] vedette eta aktorea (Argentina, 1948)
# [[Norma Pons]] vedette eta aktorea (Argentina, 1943-2014)
# [[Tosca Musk]] zinemagilea (Hegoafrika, 1974)
# [[Maye Musk]] modeloa eta dietista (Kanada, 1948)
# [[Susana Dalmás]] irakaslea, politikaria (Uruguai, 1948-2012)
# [[Francisca Júlia da Silva]] poeta (Brasil, 1871-1920)
# [[Doris Daou]] astronomoa (Kanada, 1964)
# [[Joany Kane]] gidoilaria, Passionflix plataformaren asmatzailea (AEB, XX. mendea)
# [[Alessandra Torre]] Amazoneko maitasun eleberri idazle salduena, blogaria,(AEB, XX. mendea)
# [[Sylvia Day]] idazlea (AEB, 1973)
# [[Raffaella di Girolamo]] psikologoa, sexologoa (Txile, 1978)
# [[Mariana di Girolamo]] aktorea (Txile, 1990)
# [[Amparo Noguera]] aktorea (Txile, 1965)
# [[Emilia Noguera]] aktorea, zuzendaria (Txile, 1983)
# [[Sonja Vasić]] saskibaloi jokalaria (Serbia, 1989)
# [[Thaïs Blume]] aktorea (Bartzelona, 1984)
# [[Agnès Busquets]] aktorea (Tarragona, 1976)
# [[Elena Espejo]] aktorea, ekoizlea (Tanger, 1930)
# [[Marta Grau]] aktorea, antzerki-pedagogoa (Katalunia, 1891-1992)
# [[Catalina Valls]] aktore, zuzendari, idazlea (Mallorca, 1906-1999)
# [[Cristina Valls]] aktorea (Mallorca, 1901-1982)
# [[Aina Villalonga]] antzerki-idazlea (Mallorca, 1883-1961)
# [[Margalida Caimari]] poeta, ongilea (Kuba 1839-Mallorca 1921)
# [[Rebekah Dawson]] astronomoa (AEB)
# [[Julia de León]] astronomoa (Santa Kruz de Tenerife, 1977)
# [[Audrey C. Delsanti]] astronomoa (Frantzia, 1976)
# [[Juana Salabert]] idazlea (Frantzia-Espainia, 1962)
# [[Milena Rudnitska]] ukraniar kazetaria, ekintzailea (1892-1976)
# [[Manuela de los Herreros]] idazlea, administratzailea (Balearrak 1845-1911)
# [[María Cánepa]] aktorea (Italia, 1921-Txile 2006)
# [[Liliana Ross]] aktorea, zuzendaria (Italia-Txile, 1930-2018)
# [[María Elena Duvauchelle]] aktorea (Txile, 1942)
# [[Zinaida_Tusnolobova-Martxenko]] Armada Gorriko medika (Errusia, 1920)
# [[Felipa de Souza]] aktibista portugaldarra (Tavira, 1556-Brasil, 1600)
# [[Victorine Gorget]] Frantziako ikuzlea eta Parisko Komunan militante errepublikanoa (1843-1901)
# [[Joséphine Marchais]] Frantses jornalaria, Komunan parte hartu izana (1837-1874)
# [[Élisabeth Rétiffe]] Frantziako kartoi-fabrikatzailea, sozialista eta Communarde (1834-1882)
# [[Léontine Suétens]] Ikuzlea eta 1871ko Parisko Komunan 'communarde-a' (1846-1891)
# [[Tonka Tomicic]] modeloa eta aurkezlea (Txile, 1976)
# [[Niní Marshall]] aktorea, gidoilaria, komediantea (Argentina, 1903-1996)
# [[Antonella Costa]] aktorea, zuzendaria (Italia-Argentina, 1980)
# [[Samira Negrouche]] idazlea, poeta (Aljeria, 1980)
# [[Carolina Arregui]] aktorea (Txile, 1965)
# [[Mayte Rodríguez]] aktorea, modeloa (Txile, 1989)
# [[Elsie MacGill]] ingeniaria (Kanada, 1905-AEB 1980)
# [[Helen Gregory MacGill]] epailea, kazetaria (Kanada 1864-1947 )
# [[Helen MacGill Hughes]] soziologoa (Kanada, 1903-1992)
# [[Helen Hughes-Brock]] arkeologoa (Kanada, 1938)
# [[Lauretta Ngcobo]] idazlea (Hego Afrika, 1931-2015)
# [[Patricia Simón Carrasco]] kazetaria, idazlea (Malaga, 1983)
# [[Emily Warren Roebling]] ingeniaria (AEB, 1843-1903)
# [[E. Lilian Todd]] asmatzailea (AEB, 1865-1937)
# [[Margaret Olivia Slocum Sage]] irakaslea, filantropoa (AEB, 1828-1918)
# [[Ruth Crocker]] idazlea (AEB, 1946)
# [[Loida Zabala Ollero]] potentzia egokituko kirolaria(Cáceres, 1987)
# [[Maura Healey]] abokatua, politikaria (AEB, 1971)
# [[Felicitas Guerrero]] dirudun dama, tiroz hila (Argentina, 1846-1872)
# [[María Teresa Costantini]] aktorem, film-zuzendaria, gidoilaria (Argentina, 1949)
# [[Alda Merini]] poeta, idazlea (Italia, 1931-2009)
# [[María del Pilar Maspons y Labrós]] idazlea (1841-1907)
# [[Asunción Balaguer]] aktorea (Bartzelona 1925-Madril 2019)
# [[Teresa Rabal]] aktorea, abeslari (Bartzelona,1952)
# [[María Luisa Merlo]] aktorea (Valentzia, 1941)
# [[Rita Irasema]] barietate-artista, musikagile (Kuba, 1954)
# [[Inés Rivadeneira]] mezzosopranoa, irakaslea (Lugo, 1928)
# [[Isabel Pérez Dobarro]] piano-jolea, irakaslea (Coruña, 1992)
# [[María Luisa Solá]] bikoiztaile-aktorea (Bartzelona, 1939)
# [[Ana Diosdado]] idazle, aktore (Argentina, 1938-Madril 2015)
# [[Mirtha Legrand]] aktorea, aurkezlea (Argentina 1927)
# [[Amelia de la Torre]] aktorea (Guadalajara 1905-Madril 1987)
# [[Josefina Díaz de Artigas]] aktorea (Argentina1891-Madril 1976)
# [[Clara González]] abokatu, politikaria eta hezitzailea. (Kolonbia, 1900-1991)
# [[Lynne Karen Deutsch]] astrofisikaria, astronomoa (AEB, 1956-2004)
# [[Teresa Solana]] idazlea (Bartzelona, 1962)
# [[Annemarie Heinrich]] argazkilaria (Alemania-Argentina, 1912-2005)
# [[Alicia D'Amico]] argazkilaria (Argentina, 1933-2001)
# [[María Cristina Orive]] argazkilaria (Guatemala, 1931-2017)
# [[Luz Sánchez-Mellado]] kazetaria, idazlea (Alacant, 1966)
# [[Gretchen Daily]] biologoa, biogeografoa (AEB, 1964)
# [[Nina]] abeslaria, aktorea, enpresaburua (Bartzelona, 1966)
# [[María Moreno (margolaria)|Maria Moreno]] (Madril, 1933-2020)
# [[Fryda Shultz de Mantovani]] idazlea, kritikaria (Argentina, 1912-1978)
# [[Alicia Jurado]] idazlea, akademikoa (Argenti-1948)
# [[Marguerite Moreno]] aktorea (Frantzia-1871-1948
# [[María Rosa Oliver]] idazlea, aktibista (Argentina, 1898-1977)
# [[Leonor Acevedo Suárez]] itzultzailea (Argentina, 1876-1975)
# [[Harriet Shaw Weaver]] kazetaria, editorea (Ingalaterra, 1876-1961)
# [[María Esther Vázquez]] idazlea (Argenti-1937-2017)
# [[Carmen Bravo-Villasante]] itzultzailea, haur literaturan aitzindaria (Madril-1918-1994)
# [[María Luisa Cresta de Leguizamón]] idazlea, irakaslea (Argentina-1918-2008)
# [[Ana Garralón]] idazlea (Madril-1965)
# [[Montse Pla]] aktorea (Madril, 1978)
# [[Sarah Buschmann]] idazlea (Frantzia, 1992)
# [[Montserrat Abelló]] idazlea (Katalunia, 1918-2014)
# [[Lourdes Tello]] idazlea (Madril, 1974)
# [[Maria Cabrera]] poeta, irakaslea (Katalunia)
# [[Pelegrina Pastorino]] moda-erreportaria (Italia 1902-Argentina 1988)
# [[Carmen Gallardo Martín-Gamero]] itzultzailea (Toledo 1874-Madril 1951)
# [[Rosario Lacy]] 1.ginekologoa, zirujaua (Madril1891-1954)
# [[María Mercedes Coroy]] aktorea (Guatemala, 1994)
# [[Malú Gatica]] aktorea (Txile 1922-1997)
# [[Vanessa Miller]] aktorea,idazlea (Txile, 1965)
# [[Pilar Sordo]] psikologoa, idazlea (Txile, 1965)
# [[Hortense Machu]] 1871ko Parisko Komunako kantiniersa (1836-1893)
# [[Béatrix Excoffon]] 1871ko Parisko Komunako kanpaina-ospitaleko erizaina (1849-1916)
# [[Dee Dee Bridgewater]] AEBko jazz-abeslaria (Memphis, 1950)
# [[Anna Gas]] poeta, idazlea (Bartzelona, 1996)
# [[Laia Martínez i López]] idazlea, itzultzailea, musikaria (Katalunia-Mallorca, 1984)
# [[Elsa Astete Millán]] zaintzailea, idazlea (Argentina 1910-2001)
# [[Luz Valdivieso]] aktorea (Txile 1977)
# [[Francisca Lewin]] aktorea (Txile 1980)
# [[Catherine Flon]] jostuna, heroia (Haiti 1772-1831)
# [[Dédée Bazile]] heroia, kaleko saltzailea (Haiti XVIII-XIX. mendea)
# [[Cécile Fatiman]] vudugilea, sacerdotisa (Dominikar Errepublika 1771-1883?)
# [[Josefina de la Torre]] poeta, idazlea, antzezlea, abeslaria (Las Palmas Kanaria Handikoa, 1907-2002)
# [[Maria Luisa Haitikoa]] erregina ezkontidea (Haiti, 1778-Italia ,1851)
# [[Adelina Haitikoa]] enperatriz ezkontidea (Haiti 1820-1878)
# [[Maria Clara Haitikoa]] enperatriz ezkontidea (Haiti 1758-1858)
# [[Erzulie]] buduen maitasun eta edertasunaren jainkosa (Haiti)
# [[Esperanza Parada Pedrosa]] margolaria (1928-2011)
# [[Pino Ojeda]] idazle, margolari (Kanaria Handia, 1916-2002)
# [[Suzy Vernon]] aktorea (Frantzia 1901-1997)
# [[Rita Macedo]] aktorea, jostuna (Mexiko 1902-1991)
# [[Julissa]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1944)
# [[Perpetua Barjau Martín]] jostuna, maistra (Valentzia 1899-Mexiko 1939)
# [[Elena Aub]] idazlea, editorea (Valentzia 1931- Madril 1937)
# [[Estefania Cueto Puertas]] fusilatua, jostuna, komunista (Asturias 1899-1939)
# [[Eladia García Palacios]] fusilatua, maistra, sozialista (Asturias 1904-1937)
# [[Juana Álvarez Molina]] fusilatua, etxekoandrea (Valladolid 1897-Asturias 1937)
# [[Belarmina Suárez Muñiz]] fusilatua, sindikalista (Asturias 1909-1938)
# [[Teresa Santianes Giménez]] fusilatua, etxekoandrea (Asturias 1910-1937)
# [[Anita Vázquez Barrancúa]] fusilatua, nekazaria, espioia, komunista (Asturias 1911-1938)
# [[Maxima Vallinas Fernández]] fusilatua, etxekoandrea (Asturias 1896-1938)
# [[Anita Orejas]] fusilatua, erizaina, sozialista (Asturias 1914-1937)
# [[Gloria Alcahud]] margolaria (Valladolid, 1931)
# [[Angelina Abad Cantavella]] irakaslea, idazlea (Castelló de la Plana, 1893-1965)
# [[Antonieta Sanagustin]] jostuna (Huesca, 1924-2020)
# [[Sarah Walmsley]] jostuna, aktorea, abeslaria (Britainia ?-1798)
# [[Rocío Gutiérrez]] belar-hockey jokalaria (Cadiz, 1985)
# [[Berta Riaza]] aktorea (Madril, 1927-2020)
# [[Fuensanta Nieto]] arkitektoa (Madril, 1957)
# [[Esther Pizarro]] eskultorea (Madril, 1967)
# [[Mónica Domínguez Blanco]] kazetaria (Leon, 1984-2022)
# [[Sara García Alonso]] biologoa, ikertzailea, astronautagaia (Leon, 1988)
# [[Meganne Christian]] zientzialaria, astronautagaia (Britainia, 1987)
# [[Manuela Álvarez Lozano]] filologoa, idazlea (Coruña, 1957)
# [[Ana Arias Saavedra|Ana Arias Saavedra]] idazlea (Lugo, 1951)
# [[Lucía Aldao]] idazlea (Coruña, 1982)
# [[Xiana Arias]] poeta, kazetaria (Lugo, 1983)
# [[Celsa Barja]] idazlea (Orense, 1966)
# [[Pilar Beiro]] poeta (Carnota, 1958)
# [[Emilia Calé |Emilia Calé Torres]] idazlea (Coruña, 1837-1908)
# [[Paula Carballeira]] idazlea (Coruña, 1972)
# [[Helena de Carlos Villamarín|Helena de Carlos]] idazlea (Ourense, 1964)
# [[Valentina Carro]] itzultzaile, diseinatzailea, aktorea (Cambados, 1984)
# [[Mercedes Castro]] idazlea (Ferrol, 1972)
# [[Carmen Aranegui]] arkeologoa (Valentzia, 1945)
# [[Helen Fisher]] antropologoa, biologoa (AEB, 1945)
# [[Maria Toledo]] flamenko kantautore piano-jolea (Toledo, 1983)
# [[Begoña Abad]] idazle, poeta (Burgos, 1952 )
# [[Laia Serra]] abokatua (Bartzelona, 1977)
# [[María Victoria Moreno|Maria Victoria Moreno]] poeta (Valencia de Alcantara, 1939-Pontevedra, 2005)
# [[Juana Teresa Juega López]] poeta(Galizia, 1885-1979)
# [[Lupe Gómez]] idazlea (Coruña, 1972)
# [[Herminia Fariña Cobián]] poeta (S.Compostela, 1904-1966)
# [[Maria Magdalena Domínguez|Maria Magdalena Dominguez]] poeta (Pontevedra, 1922-2021)
# [[María do Cebreiro]] poeta, idazlea (Galizia, 1976)
# [[Alessandra Galloni]] Kazetaria (Italia, 1974)
# [[Paz Esteban López]] Inteligentzia-funtzionarioa (Madril, 1958)
# [[Beatriz Méndez de Vigo]] espioia (Madril, 1958)
# [[Elisabet Benavent]] nobela erromantikoen idazlea (Valentzia, 1984)
# [[Pilar Pallarés|Pilar Pallares]] poeta (Coruña, 1957)
# [[Ánxeles Penas|Ánxeles Peñas]] artista, poeta (Curtis, 1943)
# [[Luz Pichel]] idazlea (Lalin, 1947)
# [[Luz Pozo Garza]] poeta (Ribadeo, 1922-Coruña, 2020)
# [[Carmen Prieto Rouco]] poeta (Villalba, 1901-1977)
# [[Matilde González Palau]] poeta (Almansa, 1912-2002)
# [[Pilar Cibreiro]] poeta, idazlea (Galizia, 1952)
# [[Alba Cid]] poeta, idazlea (Galizia, 1989)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''urria''')===
(Ordena: SORTUAK, IDAZLEAK, ASTRONOMOAK, GAINONTZEKOAK)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Leire Ibarguren]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta irakaslea (Azpeitia, 1979)
# [[Cesarea Garbuno Arizmendi]] efef'''SORTUA''' enpresaburua (Errenteria, 1846-1933)
# [[Izaskun Igoa]] ef--'''SORTUA''' idazlea, pedagogoa, zutabegilea (Ziga, 1995)
# [[Maritxu Errazkin]] --ef'''SORTUA''' autobus-txofer aitzindaria (Azkoitia)
# [[Ainhoa Nadia Douhaibi]] ----'''SORTUA''' ikertzaile eta idazlea (Oñati, 1983)
# [[Aurea Etxaniz]] efef'''SORTUA''' erraketista (Soraluze, 1922 - Caracas, 2019)
# [[Gema Arrugaeta]] ef--'''SORTUA''' argazkilaria (Ordizia, 1969)
# [[Amaia Elizagoien]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria, idazlea, ipuin kontalaria (Baztan, 1994)
# [[Anabel Sanz]] ef--'''SORTUA''' feminista, ekintzailea (Ermua, 1963)
# [[Elena Mendizabal]] ----'''SORTUA''' artista, eskultorea (Donostia, 1960)
# [[Sandra Garaioa]] ef--'''SORTUA''' irudigilea, ilustratzailea (Donostia, 1993)
# [[Amaia Cazenave]] ----'''SORTUA''' kazetaria (Baiona, 1987)
# [[Begoña Durruty]] ef--'''SORTUA''' ilustratzailea, idazlea (Arizkun, 1968)
# [[Pilartxo Etxeberria]] ef--'''SORTUA''' doktorea, euskaltzain urgazlea (Teruel, 1947)
# [[Eneritz Gorrotxategi]] ----'''SORTUA''' kazetaria (Gabiria, 1985)
# [[Jaione Munarriz]] ef--'''SORTUA''' metereologoa (Idiazabal, 1981)
# [[Christine Etchevers]] ef--'''SORTUA''' margolaria (Baiona, 1953)
# [[Nerea Gastón]] ef--'''SORTUA''' arte-historialaria (Durango, 1995)
# [[Usue Egia]] ----'''SORTUA''' ilustratzailea (Durango, 1992)
# [[Elena Moreno Scheredre]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Bilbo)
# [[Leoni Etxebarren]] efef'''SORTUA''' bertso-jartzailea (Urepele, 1924-Donibane Garazi, 2014)
# [[Rosa Arregi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Mallabia, 1922-Valentzia, 2004)
# [[Maria Amatriain]] --ef'''SORTUA''' hezitzailea (Azkoien, 1867-Azagra, 1955)
# [[Carmen Cascante]] efef'''SORTUA''' maistra (Abaigar, 1885-Madril, 1982)
# [[Blasa Morales]] ----'''SORTUA''' maistra (Nafarroa, XIX-XX)
# [[Julita Beraza|Julia Beraza]] efef'''SORTUA''' erraketista
# [[Mariolein Sabarte Belacortu]] ----idazlea '''SORTU''' (Herbehereak, 1944)
# [[Mercedes Diaz Morales]] tren geltokiburua '''SORTU''' (Araba, 1902-1982)
# [[Anna Pavlyk]] '''IDAZLEA''' eta ekintzaile (Ukraina, 1855-1928)
# [[Hanna Arsenych-Baran]] idazlea (Ukraina, 1970-2021)
# [[Hanna Barvinok]] idazlea (Ukraina, 1828-1911)
# [[Klymentyna Popovych-Boiarska]] idazlea (Ukraina, 1863-1945)
# [[Myroslava Sopilka]] idazlea (Ukraina, 1897-1937)
# [[Bushra al-Maqtari]] idazlea, ekintzailea (Yemen, 1979)
# [[Matilde Zapata]] idazlea, (Sevilla-Santander, 1906-1938)
# [[Matilde Elena López]] idazlea (Salvador, 1929-2010)
# [[Aída Cartagena Portalatín]] idazlea (Ukraina, 1828-1911)
# [[Alcira Soust Scaffo]] idazlea (Uruguai, 1924-1997)
# [[Luisa Carnés]] idazlea (Madril, 1905-1964)
# [[Concha Castroviejo]] idazlea (Coruña, ç 1910-1995)
# [[Zaruhi Bahri]] idazlea, gizarte ekintzailea (Armenia, 1880-1958)
# [[Hanna K. Korany]] idazlea (Siria, 1870-1898)
# [[Porochista Khakpour]] elebegilea (Siriar-Estatubatuarra, 1978)
# [[Salma Kuzbari]] idazlea, feminista (Libano, 1923-2006)
# [[Tsehay Melaku]] idazlea (Etiopia, 1952)
# [[Rangina Hamidi]] idazlea, politikaria, ekintzailea (Afganistan, 1978)
# [[Louise Aslanian]] idazlea, ekintzaile komunista (Iran-Frantzia, 1904-1945)
# [[Fatemeh Keshavarz]] idazlea (Iran-AEB, 1952)
# [[Senedu Gebru]] idazlea (Etiopia, 1916-2009)
# [[Hayganuş Mark]] idazlea (Armenia, 1885-1966)
# [[Khosrovidukht]] idazlea, musikagilea (Armenia, VIII. mendea)
# [[María Dolores Masana]] kazetaria, idazlea (Bartzelona, 1936)
# [[Marija Strojnik]] '''astronomoa''' (Eslovenia, 1950)
# [[Linda Spilker]] astronomoa (AEB, 1890-1981)
# [[Constance M. Rockosi]] astronomoa (AEB, 1980)
# [[Julena Steinheider Duncombe]] astronomoa (AEB, 1911-2003)
# [[Marie-Jeanne de Lalande]] astronomoa (1768, 1832)
# [[Rosaly Lopes]] astronomoa (Brasil, 1957)
# [[Nikole Lewis]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Nicole Capitaine]] astronomoa (Frantzia, 1948)
# [[Paulina Lira]] astronomoa (Txile, XX. mendea)
# [[Rachel Mandelbaum]] astronomoa (AEB, 1977)
# [[María Cristina Pineda Suazo]] astronomoa (Honduras, 1954)
# [[Mirjana Povic]] astronomoa (Serbia, 1981)
# [[Muriel Mussells Seyfert]] astronomoa (AEB, 1909-1997)
# [[Isabel Márquez Pérez]] astronomoa (Badajoz, 1967)
# [[Josefa Masegosa Gallego]] astronomoa (Almeria, 1957)
# [[Agnes Mary Clerke]] astronomoa (Irlanda, 1842-1907)
# [[Yuki Okoda]] astronomoa (Japonia, 1990)
# [[Denise C. Stephens]] astronomoa (AEB, 1973?)
# [[Sarah Tuttle]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Chanda Prescod-Weinstein]] astronomoa (AEB, 1982)
# [[Kyongae Chang]] astrofisikaria (Hego Korea, 1946)
# [[Jessie Christiansen]] astrofisikaria (Australia, XX.mendea)
# [[Rachel Somerville]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Susan Jane Cunningham]] matematikaria, astronomoa (AEB, 1842-1921)
# [[Phoebe Waterman Haas]] astronomoa (AEB, 1882-1967)
# [[Luisa Landová-Štychová]] astronomoa (Austria-Hungaria, 1885-1965)
# [[Anna Estelle Glancy]] astronomoa (AEB, 1883-1975)
# [[Margaret Mayall]] astronomoa (AEB, 1902-1995)
# [[Martha P. Haynes]] astronomoa (AEB, 1951)
# [[Ilse Cleeves]] astrofisikaria (AEB, XX. mendea)
# [[Carolin Crawford]] astronomoa (Erresuma Batua, 1963)
# [[Janine Connes]] astronomoa (Frantzia, 1934)
# [[Joy Crisp]] geologoa, astronomoa (AEB, XX.mendea)
# [[Florence Cushman]] astronomoa (AEB, 1860-1940)
# [[Rosina Dafter]] astronomoa (Australia, 1875-1959)
# [[Mary Osborne|Mary Osbone]] Gitarrista (AEB, 1921-1992)
# [[Olga Smirnova]] dantzaria (Errusia, 1991)
# [[Olga Smirnova (borrokalaria)]] borrokalaria (Errusia, 1979)
# [[Conchita Martínez]] tenislaria (Huesca, 1972)
# [[Margaret Lindsay]] aktorea (AEB, 1910-1981)
# [[Cristina Cruz Mínguez]] aktorea (Espainia, 1983)
# [[Mercedes Díaz]] aktorea (Espainia, 1894-1960)
# [[Elise Harmon]] asmatzailea (AEB, 1909-1985)
# [[Ingeborg Hochmair]] asmatzailea (Austria, 1953)
# [[Ada Henry Van Pelt]] asmatzailea (AEB, 1838-1923)
# [[Elizabeth Lee Hazen]] asmatzailea (AEB, 1885-1975)
# [[Ruth Handler]] asmatzailea (AEB, 1916-2002)
# [[Lil Hardin Armstrong]] musikagilea (AEB, 1898-1971)
# [[Ruth Brito]] triatleta (Lanzarote, 1980)
# [[Ana María Alonso Zarza]] geologoa, ikertzailea (Avila, 1962)
# [[Chantal Loïal]] dantzaria eta koreografoa (Guadalupe, Frantzia, 1969)
# [[Melba Liston]] tronboijolea, musikagilea (AEB, 1926-1999)
# [[Alice Coltrane]] pianojolea, musikagilea (AEB, 1937-2007)
# [[Mahsa Amini]] erahila(Iran, 2000-2022)
# [[Mélanie Joly]] politikaria (Kanada, 1979)
# [[Nazanin Boniadi]] aktorea (Iran, 1980)
# [[Roxana Saberi]] kazetari atxilotua Iranen (AEB, 1977)
# [[Lili Reinhart]] aktorea (AEB, 1996)
# [[Kiernan Shipka]] aktorea (AEB,1999)
# [[Wanuri Kahiu]] zine-zuzendaria (Kenya, 1980)
# [[Eduarda Mansilla]] idazlea, musikagilea (Argentina, 1834-1892)
# [[Agustina Ortiz de Rozas]] politikaria, filantropoa (Argentina, 1816-1898)
# [[Pauline de Meulan]] idazlea eta kazetaria (Frantzia, 1773-1827)
# [[Margaret Satterthwaite]] Epaile eta legelarien independentziaren gaineko Kontalari Berezia (AEB)
# [[Miren Arenzana Letamendi|Miren Arenzana Letamendia]] artista, eskultorea (Bilbo, 1965)
# [[María Gay]] mezzosopranoa (Bartzelona 1876-1943)
# [[Isabella Colbran]] mezzosoprano (Madril, 1784 - Bolonia, 1845)
# [[Florence Van de Walle]] jornalari belgikarra, communarde Parisko Komunan (1838 - )
# [[Pétroleuse (Parisko Komunako su-emaileak)]] Parisko Komunako su-emaileak (1871)
# [[Manuela Rosas]] ekintzaile politikoa (Argentina, 1817-1898)
# [[Camila O'Gorman]] maitasunagatik fusilatua (Argentina, 1825-1848)
# [[Blanca Podestá]] aktorea (Argentina, 1889-1967)
# [[María Podestá]] aktorea (Argentina, 1875-1954)
# [[Marianne Beth]] abokatua (Viena, 1889-1984)
# [[Diana Russell]] soziologoa eta ekintzailea (Hego Afrika, 1938-2020)
# [[María Esther Podestá]] aktorea (Argentina, 1896-1954)
# [[Susú Pecoraro]] aktorea (Argentina, 1952)
# [[Mona Maris]] aktorea (Argentina, 1901-1991)
# [[Ana Perichon]] aristokrata frantsesa (1775-1847)
# [[María Luisa Bemberg]] aktorea (Argentina, 1922-1995)
# [[Zully Moreno]] aktorea (Argentina, 1920-1999)
# [[Luz Gabás]] idazlea, politikaria (Huesca, 1968)
# [[Ángela Jeria]] arkeologoa, ??idazlea?? (Txile, 1926-2020)
# [[Biblioteken eguna]]
# [[Luisa de Medrano]] akademikoa, poeta eta filosofoa (1484-1527)
# [[Begum Rokeya]] idazlea eta ekintzaile feminista (Kalkuta, 1880-1932)
# [[María Antinea]] aktorea (Jaen,Argentina, 1915-1991)
# [[Mecha Ortiz]] aktorea (Argentina, 1900-1987)
# [[Orfilia Rico]] aktorea (Uruguai,Argentina, 1871-1936)
# [[Nury Montsé]] aktorea (Argentina, 1917-1971)
# [[Silvana Roth]] aktorea, politikaria (Italia,Argentina, 1923-2010)
# [[Marta Extramiana]] idazlea, ilustratzailea, (Gasteiz, 1964)
# [[Vida Akoto Bamfo]] epailea (Ghana, 1949)
# [[Celma Ribas]] abeslaria (Angola, 1982)
# [[Beatriz Matar]] aktorea (Argentina, 1954)
# [[Lita Stantic]] zine-zuzendaria, gidoilaria (Argentina, 1942)
# [[Graciela Borges]] aktorea (Argentina, 1917-1971)
# [[Esther Borao]] ingeniaria, asmatzailea (Zaragoza, 1988)
# [[Mary Daly]] filosofo feminista (AEB, 1928-2010)
# [[Terry McMillan]] idazlea (AEB, 1951)
# [[Esther Rebato Ochoa]] antropologoa, ikertzailea (Bilbo,1957)
# [[María Herrera]] motoziklista (Toledo, 1996)
# [[Ana Carrasco]] motoziklista (Murtzia, 1997)
# [[Elena Rosell]] motoziklista (Valentzia, 1986)
# [[Juana Viale]] aktorea, aurkezlea (Argentina, 1982)
# [[Manuela Viale]] aktorea (Argentina, 1991)
# [[Silvia Legrand]] aktorea (Argentina, 1927-2020)
# [[Marcela Tinayre]] aurkezlea, enpresaburua (Argentina, 1950)
# [[Dolores Fonzi]] aktorea (Argentina, 1978)
# [[Florencia Raggi]] modeloa, aktorea (Argentina, 1972)
# [[Nilda Raggi]] aktorea, zuzendaria (Argentina, 1938)
# [[Ana Celentano]] aktorea (Argentina, 1969)
# [[Danielle Casanova]] Frantziako militante komunista eta erresistentziako kidea (1909-1943)
# [[Fanny Gallot]] Frantziako historialaria (1981 - )
# [[Eulalie Papavoine]] Parisko Komunako erizaina, ustezko su-eragilea (1846-1875)
# [[Claudia di Girolamo]] aktorea, zuzendaria, aktibista (Txile, 1956)
# [[Adriana Barraza]] aktorea, maistra, zuzendaria (Mexiko, 1956)
# [[Fernanda Mistral]] aktorea (Argentina, 1934)
# [[Big Mama Thornton]] blues abeslaria (AEB, 1926-1984)
# [[Lita de Lázzari]] etxekoandre mediatikoa (Argentina, 1925-2015)
# [[China Zorrilla]] aktorea, zuzendaria (Uruguai, 1922-2014)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''iraila''')===
(Ordena: SORTU, ASTRONOMOAK, BESTELAKOAK)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Arantza San Sebastian]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, hezkuntzako aholkularia (Donostia, 1958)
# [[Izaskun Etxeberria]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta irakaslea (Altsasu, 1964)
# [[Kristina Saralegi]] efef'''SORTUA''' baserritarra, abeltzaina, talogilea (Leitza, 1974-2022)
# [[Gotzone Sestorain]] ef--'''SORTUA''' baserritarra, poeta, irrintzilaria (Leitza, 1965)
# [[Victoria Ariño]] efef'''SORTUA''' filantropoa (Ermua, 1889-1974)
# [[Ines Bengoa]] ef--'''SORTUA''' ipuin kontalaria (Tenerife-Lizarra, 1973)
# [[Jeronima Uriarte Elizalde]] ----'''SORTUA''' filantropoa, ongile (Lizarra, 1855-1929)
# [[Emilia Goyena Arraiza]] ef--'''SORTUA''' idazlea, ekintzaile (Lizarra, 1916-1999)
# [[Garbiñe Basarte]] ef--'''SORTUA''' kale-artista, muralista (Lizarra, 1976)
# [[Libe Agirre]] ef--'''SORTUA''' irrati esataria, kazetaria, (Meñaka)
# [[Irati Martin]] ef--''SORTUA''' futbolaria (Durango, 2003)
# [[Anne-Marie Lagarde]] ----'''SORTUA''' idazlea eta ikertzaile (Zuberoa, 1944)
# [[Edurne Azpitarte]] ef--'''SORTUA''' areto-futbolaria (Garai, 1978)
# [[Carmen Pérez Rodrigo]] ef--'''SORTUA''' Euskal Herriko Medikuntzaren Errege Akademiaren lehenengo emakumezkoa (Alonsotegi, 1960)
# [[Mariela SR Coline Fanon]] '''SORTUA''' Haur lapurtua (Guatemala, 1968)
# [[Felisa Ventura]] ef--'''SORTUA''' erizaina eta emagina (Eibar, 1902-1959)
# [[Ana Belén Pintado]] ef--'''SORTUA''' haur lapurtua (Madril, 1973)
# [[Mariam al-Asturlabi]] '''ASTRONOMOAK''' Alepo astrolabio-egilea (Siria, X. gizaldian)
# [[Nadia Zakamska]] astronomoa (Errusia, 1979)
# [[Idit Zehavi]] astronomoa, ikertzailea (Israel, 1969)
# [[Louise Webster]] astronomoa, fisikaria (Australia, 1941-1990)
# [[Alycia J. Weinberger]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Fiammetta Wilson]] astronomoa (Erresuma Batua, 1864-1920)
# [[Jennifer Wiseman]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Rosemary Wyse]] astronomoa (Erresuma Batua, 1957)
# [[Alice Grace Cook]] astronomoa (Erresuma Batua, 1877-1958)
# [[Priscilla Fairfield Bok]] astronomoa (AEB, 19896-1975)
# [[Shadia Habbal]] astronomoa (Siria, XX. mendea)
# [[Deborah Dultzin Kessler]] astronomoa (Mexiko, 1945)
# [[María Luisa Aguilar]] astronomoa(Jauja Peru 1938)
# [[Claire Armstrong]] astronomo amateurra (Britania)
# [[Emma Vyssotsky]] astronomoa (AEB, 1894-1975)
# [[Julie Vinter Hansen]] astronomoa (Danimarka, 1890-1960)
# [[Gladys Vergara]] astronomoa (Uruguai, 1928-2016)
# [[Esmeralda Mallada]] astronomoa (Uruguai, 1937)
# [[Jacqueline Hewitt]] astronomoa (EEBB, 1958)
# [[Catherine Heymans]] astronomoa (Britainia, XX. mendea)
# [[María Teresa Ruiz]] astronomoa (Txile, 1946)
# [[Silvia Torres Castilleja]] astronomoa (Mexiko, 1940?)
# [[Gloria Suzanne Koenigsberger Horowitz]] astronomoa (Mexiko, XX. mendea)
# [[Silvana Navarro Jiménez]] astronomoa (Mexiko, XX. mendea)
# [[Meg Urry]] astronomoa (AEB, 1945)
# [[Maura Tombelli]] astronomoa (Italia, 1952)
# [[Jana Tichá]] astronomoa (Txekia, 1965)
# [[Alenush Terian]] astronomoa (Iran, 1920-2011)
# [[Bobbie Vaile]] astronomoa (Australia, 1959-1996)
# [[Ann Hornschemeier]] astronomoa (EEBB, XX. mendea)
# [[Svetlana Guerasimenko]] astronomoa (Ukraina, 1945)
# [[Jen Gupta]] astrofisikaria (Britaina, XX. mendea)
# [[Maria Antonella Barucci]] astronomoa (Italia, XX. mendea)
# [[Merieme Chadid]] astronomoa (Maroko, 1969)
# [[Madge Adam]] astronomoa (Erresuma Batua, 1912-2001)
# [[Karlina Leksono Supelli]] astronomoa, filosofoa (Indonesia, 1958)
# [[Annapurni Subramaniam]] astronomoa (India, XX. mendea)
# [[Paris Pişmiş]] astronomoa (Turkia-Mexiko, 1911-1999)
# [[Jane Squire]] astronomoa, idazlea, aktibista (Ingalaterra, 1686-1743)
# [[Maritza Soto]] astronomoa (Txile, 1990)
# [[Sara Seager]] astronomoa (Kanada, 1971)
# [[Caterina Scarpellini]] astronomoa, metereologoa (Italia, 1808-1873)
# [[Lenka Šarounová]] astronomoa (Txekia, 1973)
# [[Anneila Sargent]] astronomoa (Erresuma Batua, 1942)
# [[Carlota de Sajonia-Meiningen]] astronomoa (Alemania, 1751-1827)
# [[Jen Gupta]] astrofikaria (Britainia, XX. mendea)
# [[Pilar Ruiz-Lapuente]] astronomoa (Bartzelona, 1964)
# [[Monica Rubio (astronomoa)]] astronomoa (Txile, 1955)
# [[Claudine Rinner]] astronomoa (Frantzia, 1965)
# [[Julia Riley]] astronomoa (Britainia, XX. mendea)
# [[Mercedes Richards]] astronomoa (Jamaika, 1955-2016)
# [[Gabrielle Renaudot]] astronomoa (Frantzia, 1887-1962)
# [[Hilkka Rantaseppä-Helenius]] astronomoa (Finlandia, 1925-1975)
# [[Zinaída Akséntieva]] astronomoa (Ukraina, 1900-1969)
# [[Mary Proctor]] astronomoa (Erresuma Batua, 1862-1957)
# [[Helen Dodson Prince]] astronomoa (AEB, 1905-2002)
# [[Yelena Pitieva]] astronomoa (Errusia, XX.mendea)
# [[Louise du Pierry]] astronomoa (Frantzia, 1746-1807)
# [[Ľudmila Pajdušáková]] astronomoa (Eslovakia, 1916-1979)
# [[Feryal Özel]] astronomoa (Turkia/AEB, 1975)
# [[Mazlan Othman]] astronomoa (Malaysia, 1951)
# [[Sally Oey]] astronomoa (AEB, 1984)
# [[Janina Ochojska]] astronomoa (Polonia, 1955)
# [[Yaël Nazé]] astronomoa (Belgika, 1955)
# [[Camila Navarrete]] astronomoa (Txile, XX. mendea)
# [[Sultana N. Nahar]] astronomoa (Pakistan, 1990)
# [[Carolyn Porco]] astronomoa (AEB, 1953)
# [[Anne Sewell Young]] astronomoa (AEB)
# [[Margaretha Kirch]] astronomoa (Alemania)
# [[Eva Grebel]] astronomoa (Alemania)
# [[Erika Böhm-Vitense]] astronomoa (Alemania-AEB)
# [[Elizabeth Alexander]] irrati-astronomoa, geologoa, fisikaria (Erresuma Batua, 1908-1958)
# [[Victoria Kaspi]] astrofisikaria (AEB-Kanada, 1967)
# [[Ma Chung-pei]] astronomoa (Txina)
# [[Maud Worcester Makemson]] astronomoa (AEB, 1891-1977)
# [[Ala Masévich]] astronomoa (Georgia, 1918-2008)
# [[Karen Masters]] astronomoa (Erresuma Batua, 1979)
# [[Janet Akyüz Mattei]] astronomoa (Turkia, 1943-2004)
# [[Naomi McClure-Griffiths]] astronomoa (Turkia, 1943-2004)
# [[Susan McKenna-Lawlor]] astronomoa (AEB, 1975)
# [[Karen Jean Meech]] astronomoa (AEB, 1959)
# [[Anja Cetti Andersen]] astronomoa (Danimarka, 1965)
# [[Duília de Mello]] astronomoa (Brasil, 1963)
# [[Ruth Murray-Clay]] astronomoa (AEB, XX.mendea)
# [[Alice Archenhold]] astronomoa (Alemania, 1874-1943)
# [[Anne Archibald]] astronomoa (Kanada- Erresuma Batua, 1976)
# [[Elizabeth Lada]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Nidia Morrell]] astronomoa (Argentina, 1953)
# [[Teresa Lago]] astronomoa (Portugal, 1947)
# [[Gemma Lavender]] astronomoa (Erresuma batua, 1986)
# [[Farzana Aslam]] astronomoa, fisikaria (Pakistan, XX.mendea)
# [[Pauline Barmby]] astronomoa (Kanada, 1972)
# [[Margaret Lindsay Huggins]] astronomoa (Erresuma Batua 1948-1915)
# [[Gemma Lavender]] astronomoa (Erresuma Batua, 1986)
# [[Helen Lines]] astronomoa (AEB, 1918-2001)
# [[Martha Betz Shapley]] astronomoa (AEB, 1890-1981)
# [[Christy A. Tremonti]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Elizabeth Beckley]] argazkilari astronomikoa (Britaina Handia, 1846-1927)
# [[Ewine van Dishoeck]] astronomo eta fisikaria (Herbehereak, 1955)
# [[Kathleen Ollerenshaw]] astronomoa eta matematikaria (Britaina Handia, 1912-2014)
# [[Anna Frebel]] astronomoa (Alemania, 1980)
# [[Alicia M. Soderberg]] astrobomoa (AEB, 1977)
# [[Caroline Furness]] astronomoa (AEB, 1869-1936)
# [[Ethel Bellamy]] astronomo, sismologo (Erresuma Batua, 1981-1960)
# [[Amy Barger]] astronomoa (AEB, 1971)
# [[Yevguenia Bugoslávskaia]] astronomo sobietarra (1899-1960)
# [[Reysa Bernson]] astronomoa (Frantzia, 1904-1944)
# [[Elizabeth Brown]] astronomoa (Erresuma Batua, 1830, 1899)
# [[Miriam Burland]] astronomoa (Kanada, 1902-1996)
# [[María Herreros|Maria Herreros]] ilustratzailea, (Valentzia, 1983)
# [[Yelena Davydova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1961)
# [[Zoja Grancharova]] gimnasta artistikoa (Bulgaria, 1966)
# [[Natalia Kutxinskaia|Natalia Kuchinskaya]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1949)
# [[Larisa Petrik]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1949)
# [[Dörte Thümmler|Dorte Thummler]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1974)
# [[Klaudia Rapp]] gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Jelena Grosheva]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1979)
# [[Lăcrămioara Filip|Lacramioara Filip]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Yun Mi Kang]] gimnasta artistikoa (Korea, 1988)
# [[Isabelle Severino]] gimnasta artistikoa (Paris, 1980)
# [[Mo Huilan|Mo Hullan]] gimnasta artistikoa (Txina, 1979)
# [[Xuan Liu]] gimnasta artistikoa (Txina, 1979)
# [[María Teresa Vera]] musikagilea, gitarra-jolea (Kuba, 1895-1965)
# [[Nadine Heredia]] politikaria, Lehen dama (Peru, 1976)
# [[Carolina Malchair]] gimnasta erritmikoa (Malaga, 1982)
# [[Liliana Vitale]] musikagilea, abeslaria (Argentina, 1959)
# [[Rosario Ustáriz Borra]] poeta (Echo, 1927- Jaca, 2009)
# [[Karin Ohlenschläger|Karin Ohlenschlager]] arte kudeatzailea (Alemania, 1959 + Gijon, 2022)
# [[Elise Ray]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1982)
# [[Noor Jordaniakoa]] arkitektoa, erregina ohia (AEB, 1951)
# [[Joyce DiDonato]] mezzosopranoa (AEB, 1969)
# [[Susan Graham]] mezzosopranoa (AEB, 1960)
# [[Simona Amânar]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Amy Chow]] gimnasta artistikoa (Kaliformia, 1978)
# [[Kristen Maloney]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1981)
# [[Tasha Schwikert]] gimnasta artistikoa (Las Vegas, 1984)
# [[Liudmila Yezhova]] gimnasta artistikoa (Mosku, 1982)
# [[Courtney McCool]] gimasta artistikoa (Kansas, 1988)
# [[Patrizia Ciofi]] mezzosopranoa (Italia, 1967)
# [[Miah Persson]] sopranoa (Suedia, 1969)
# [[Karita Mattila]] sopranoa (Finlandia, 1960)
# [[Anne Sofie von Otter]] mezzosopranoa (Suedia, 1955)
# [[Birgitta von Otter]] kazetaria, idazlea (Hungaria-Suedia, 1939)
# [[Vera Rozsa]] abeslaria, kantu-maistra (Hungaria, 1917)
# [[Ileana Cotrubaş]] abeslaria, kantu-maistra (Errumania, 1939)
# [[Hannah Wilke]] artista, performacelaria (AEB, 1940-1993)
# [[Jelena Dolgopolova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1975)
# [[Rozalia Galiyeva|Rozaliya Galiyeya]] Gimnasta artistikoa (Uzbekistan,1977)
# [[Kim Zmeskal]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1976)
# [[Wendy Bruce]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1992)
# [[Betty Okino]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1975)
# [[Kerri Strug]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1977)
# [[Elena Gómez Servera|Elena Gomez]] gimnasta artistikoa (Manacor, 1985)
# [[Eva Hesse]] eskultorea (Alemania/AEB, 1936-1970)
# [[Yvonne Rainer]] dantzaria, koreografoa (AEB, 1934)
# [[Dorothea Röschmann]] sopranoa (Alemania, 1967)
# [[Teresa Stratas]] sopranoa (Kanada, 1938)
# [[Laura Campos]] gimnasta artistikoa (Merida, 1988)
# [[Barbara Ehrenreich]] saiakeragile eta gizarte ekintzailea (EEBB, 1941-2022)
# [[Silvia Bel]] aktorea (Bartzelona, 1970)
# [[Lucy R. Lippard]] idazlea, arte-kritikaria (AEB, 1937)
# [[Alina Szapocznikow]] eskultorea, holokaustotik bizirik ateratakoa (Polonia, 1926-Frantzia1970)
# [[Nancy Holt]] eskultorea (AEB, 1938-2014)
# [[Beverly Pepper]] eskultorea (AEB, 1922-2020)
# [[Barbara Rose]] arte-kritikaria (AEB, 1936-2020)
# [[Anne Truitt]] eskultorea (AEB, 1921-2004)
# [[Mary Pinchot Meyer]] eskultorea (AEB, 1920-1964)
# [[Lotte Lenya]] abeslaria, aktoreaa (Viena, 1898-1981)
# [[Evelyn Lear]] sopranoa (AEB, 1926-2012)
# [[Gisela May]] aktorea, abeslaria, irakaslea (Alemania, 1924-2016)
# [[Hildegard Knef]] abeslaria, aktorea, idazlea (Alemania, 1925-2002)
# [[Ute Lemper]] aktorea, abeslaria (Alemania, 1963)
# [[Greta Keller]] mezzosopranoa, aktorea (Austria, 1903-1977)
# [[Soile Isokoski]] sopranoa (Finlandia, 1957)
# [[María Cruz Berrocal]] arkeologoa (España. XX. mendea)
# [[Leily Santizo]] abokatua (Guatemala)
# [[Nineth Montenegro]] politikaria (Guatemala, 1957)
# [[Siomara Sosa]] fiskala (Guatemala, 1975)
# [[Lucrecia Hernández Mack]] politikaria (Guatemala, 1973)
# [[Nerea Aresti]] historialaria (Bilbo, 1961)
# [[Ellen Beeman]] idazle, bideojokogilea (AEBo, 1964)
# [[Kathleen Battle]] sopranoa (AEB, 1948)
# [[Zury Ríos]] politikaria (Guatemala, 1968)
# [[Sandra Torres]] politikaria (Guatemala, 1955)
# [[Marta Luxán]] soziologoa (Bilbo, 1970)
# [[Harolyn Blackwell]] sopranoa (AEB, 1955)
# [[Carol Vaness]] sopranoa (AEB, 1952)
# [[Hanna Hammarström]] asmatzailea (tel. kablea) (Suedia, 1829-1914)
# [[Laura Mora]] zinema zuzendaria (Kolonbia, 1981)
# [[Isa Campo]] zinema zuzendaria (Oviedo, 1975)
# [[Susan Tedeschi]] abeslaria (AEB, 1970)
# [[Mary Hallock-Greenewalt]] asmatzailea (siria-AEB, 1871-1950)
# [[Sarah Guppy]] asmatzailea (Britainia, 1770-1852)
# [[Melissa George]] asmatzailea, aktorea (Australia, 1976)
# [[Rachel Blanchard]] aktorea (Kanada, 1976)
# [[Txaro Arrazola]] artista, margolaria (Gasteiz, 1963)
# [[Cristina Lucas]] artista, feminista (Ubeda, 1973)
# [[Laura Mulvey]] zinema feminista teorialaria (Oxford, 1941)
# [[Vi Redd]] jazz abeslaria, saxofoi jolea (AEB, 1928)
# [[Sweet Emma Barrett]] jazz abeslaria, pianojolea (AEB, 1897-1983)
# [[Terin Humphrey]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1986)
# [[Hollie Vise]] gimnasta artistikoa (Texas, 1987)
# [[Renske Endel]] gimnasta artistikoa (Herbereak, 1983)
# [[Dominique Moceanu|Dominique Moceau]] gimnasta artistikoa (Kalifornia, 1981)
# [[Amanda Borden|Amanda Border]] gimnasta artistikoa (Ohio, 1977)
# [[Jaycie Phelps]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1979)
# [[Olesia Dudnik]] gimnasta artistikoa (Ukrania, 1974)
# [[Jadiyetu El Mohtar]] Fronte Polisarioaren Espainiako Ordezkaritzako kidea (Sahara, 1959)
# [[Staša Zajović|Stasa Zajovic]] feminista, giza eskubideen aldeko aktibista (Montenegro, 1953)
# [[Lepa Mladjenovic]] feminista, giza eskubideen aldeko aktibista LGBT (Belgrad, 1954)
# [[Manuela Martelli]] zinema aktore eta zuzendaria (Santiago, Txile, 1983)
# [[Sultana Khaya]] saharar ekintzailea (Sahara ??)
# [[Salma Solaun]] gimnasta erritmikoa (Gasteiz, 2005)
# [[Elena López Riera|Elena Lopez Riera]] zinegilea (Orihuela, 1982)
# [[Martina de Zuricalday]] enpresaburua (Bilbo, 1839-1932)
# [[Isabel Cadenas]] kezetaria, dokumentalista (Basauri, 1982)
# [[Margarita Salaberria Galarraga]] diplomatikoa (Madril?, 1911-2000)
# [[Aline Griffith]] kondesa, espioia (AEB, 1923-2017)
# [[Anne-Marie Ménand]] communarde, Parisko Komunan ibilitako emakumea (Frantzia, 1837- )
# [[Louise Pioger]] communarde, Parisko Komunan ibilitako emakumea (Frantzia, 1848-1920)
# [[Marisa Linton]] Frantziako Iraultzan espezializatutako historiagilea (Erresuma Batua, 1848-1920)
# [[Michèle Riot-Sarcey]] Historia garaikideko eta genero-historiako irakaslea (Frantzia, 1943- )
# [[Emakumeak Parisko Komunan]] (Frantzia, 1871)
}}
=== Hobetuak 2022 ===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Maite Maruri]] opera abeslaria (Plentzia, 1979)
# [[Maria Angeles Mezkiritz|Maria Angeles Mezkiriz]] nafar arkeologoa (Faltzes, 1929)
# [[María Francés]] nafar aktorea (Tutera, 1887-1987)
# [[Violeta Parra]] abeslaria eta musikagilea (Txile, 1917-1967)
# [[Nekane Sarobe]] bikoizlea (Donostia, 1953)
# [[Consuelo Flecha]] pedagogoa (Bilbo, 1948)
# [[Beatriz Martinez de Antoñana]] aktorea (Araba,1975)
# [[Susan B. Anthony]] feminista eta sufragista (EEBB)
# [[Margot Frank]] Holokaustoaren biktima, Ana Franken ahizpa (Alemania,1926-1945)
# [[Elisabeth Larena]] aktorea (Bizkaia, 1989)
# [[Arantza Idiazabal Gorrotxategi]] irakaslea eta euskaltzain urgazlea (Gipuzkoa, 1945)
# [[Maitane Urbieta]] irratiko kirol-kazetaria eta UEFA Europa Leagueko lehen emakume-berriemailea (Gipuzkoa, 1983)
# [[Blanca Vidal]] aktorea (Bilbo, 1885-1962)
# [[Agustina Aragoikoa]] heroia (Katalunia,1786-1857)
# [[Teresa Aranguren]] Kazetaria (Araba, 1944)
# [[Felisa Mary]] aktorea (Bizkaia, 1892-1956)
# [[Fariba Sheikhan]] aktorea eta abeslaria (Bizkaia, 1988)
# [[Isabel Mellén]] arte-historialaria, ikertzailea eta dibulgatzailea (Araba, 1986)
# [[Maria Moliner]] liburuzaina, filologoa eta hiztegigilea (Zaragoza, 1900-1981)
# [[Alice Stone Blackwell]] feminista, giza-eskubideen defendatzailea (AEB, 1857-1950)
# [[Lucy Stone]] Kazetaria, feminista, abolizionista,sufragista (AEB, 1818-1893)
# [[Rosa Bonheur]] animalia-margolaria eta eskuturagilea (Frantzia, 1822-1899)
# [[Maryse Choisy]] Kazetaria, idazlea eta saiakeragilea (Lapurdi, 1903-1979)
# [[Pilar López Júlvez]] dantzaria eta koreografoa (Gipuzkoa, 1912-2008)
# [[Concepción Aleixandre]] mediku, ginekologo, asmatzaile, zientzialari... (Valentzia, 1862-1952)
# [[María Puy Uitzi]] historialaria (Nafarroa, 1915-2008)
# [[Corín Tellado]] maitasun istorio laburren idazlea (Asturias, 1927-2009)
# [[Matilde Huitzi]] maistra, pedagogoa, abokatua, feminista (Nafarroa, 1980-1965)
# [[Concha Espina]] idazlea (Kantabria, 1869-1955)
# [[Izaskun Uranga]] abeslaria (Bizkaia, 1950)
# [[Ixone Sádaba]] argazkilaria (Bilbo, 1977)
# [[Joaquina Eguaras]] Granadako Unibertsitateko 1. irakaslea, hebraista, arabista (Nafarroa-Granada, 1897-1981)
# [[Sara Baras]] flamenko dantzaria eta koreografoa (Cadiz, 1971)
# [[Ainhoa Garai]] aktorea (Gipuzkoa, 1983)
# [[Laura García]] judo jokalari-paralinpikoa (Nafarroa, 1981)
# [[Marina Ginestà]] Kazetaria, itzultzailea, gerra zibileko militante komunista (Katalunia, 1919-2014)
# [[Axun Aierbe]] itzultzailea (Gipuzkoa,1968-2008)
# [[Amaia Osaba]] piraguista (Nafarroa, 1975)
# [[Fatema Mernissi]] idazlea eta soziologoa (Maroko, 1940-2015)
# [[Eva Gonzalès]] margolaria (Frantzia, 1849-1883)
# [[Maria Luisa Ozaita]] musikagilea eta emakumeek egindako hedapenean aitzindaria (Barakaldo, 1939-2017)
# [[Isabel Fernández Reviriego]] musikaria, ekoizlea eta artista grafikoa (Bizkaia,1979)
# [[Teresa Calo]] aktorea, dramagilea eta gidoigilea (Gipuzkoa, 1955)
# [[Cris Lizarraga]] abeslaria, feminsta eta aktibista (Bizkaia, 1992)
# [[Sonia Ruiz de Azua]] psikologoa, ikertzailea, psikiatria-irakaslea (Bizkaia, 1979)
# [[Begoña Bilbao Alboniga]] idazlea, musikagilea eta euskaralaria (Bizkaia, 1932-2005)
# [[Najat El Hachmi]] idazle amazigha (Katalunia,)
# [[Ellen Ochoa]] astronauta (AEB, 1958)
# [[María Luz Morales]] kazetaria, idazlea (Galizia- Bartzelona)
# [[Cristina Petite]] atleta (Bizkaia,1972)
# [[Irene Loizate]] txirrindularia, duatloilaria (Bizkaia, 1995)
# [[Maritxu Housset]] gomazko paleta pelotaria (Lapurdi, 1981)
# [[Eider Hurtado]] kazetaria (Bizkaia, 1981)
# [[Gina Pane]] artista (Lapurdi, 1939-1990)
# [[Ruth Arnon]] biokimikaria (Israel, 1933)
# [[Andere Arriolabengoa]] bertsolaria (Araba, 1982)
# [[Rosa Chacel]] idazlea (Valladolid, 1898-1994)
# [[Dora Maar]] argazkilaria (Frantzia, 1907-1994)
# [[Maribel Forcadas]] medikua (Zaragoza, 1949-2012)
# [[Eneritz Iturriagaetxebarria]] txirrindularia, zuzendaria (Bizkaia, 1980)
# [[Ziortza Isasi]] txirrindularia (Bizkaia, 1995)
# [[Valentina Tereshkova]] espaiora joandako 1. emakumea (Errusia, 1937)
# [[Izaskun Osés]] paralinpiar atleta (Nafarroa, 1984)
# [[Ziortza Villa]] ultrairaupen-txirrindularia (Bizkaia, 1983)
# [[Penelope Barker]] aktibista (Tearen matxinada) (AEB, 1728-1796)
# [[Susan la Flesche Piccotte]] Ipar Amerikako omaharar natiboa eta 1.mediku indigena (AEB, 1865-1915)
# [[Rosana Ubanell]] kazetaria, eleberrigilea (Nafarroa, 1958)
# [[Julia Juániz]] muntatzailea, zine-zuzendaria eta bideo-artista (Nafarroa, 19??)
# [[Carmen Adarraga]] kirolaria (Gipuzkoa, 1921-2004)
# [[Cristina Pardo]] kazetaria, telebista-aurkezlea (Nafarroa, 1977)
# [[Esther Basurto]] boleibol kirolaria (Gipuzkoa, 1978)
# [[Isabel Urkiola]] arabar esploratzailea (Gasteiz, 1854-1911)
# [[Begoña Pro]] kazetaria eta idazlea (Iruñea, 1971)
# [[Itziar Urretabizkaia]] aktorea (Donostia, 1978)
# [[Maria Abbadia-Ürrüstoi]] idazlea, ekintzaile feminista (Paris, 1837-1913)
# [[Simone Veil]] Holokaustotik bizirik irtendako magistratu eta politikaria (Frantzia, 1927-2017)
# [[Igone Arribas]] gimnasta ohia (Barakaldo, 1983)
# [[Vera Rubin]] astronomoa, aitzindaria (AEB, 1928-2016)
# [[Mary Jobe Akeley]] esploratzailea, alpinista eta argazkilaria (AEB, 1878-1966)
# [[Blanca Castilla de Cortázar]] antropologoa eta filosofoa (Gasteiz, 1951)
# [[Elena Martínez de Madina]] filologoa (Gasteiz, 1962)
# [[Maria Weston Chapman]] abolizionista (AEB, 1806-1885)
# [[Leire Apellaniz]] zinema-ekoizlea (Bilbo, 1975)
# [[Maddi Ariztia]] ipuin bildumagilea, aitzindaria (Lapurdi, 1887-1972)
# [[María Teresa Lozano]] matematikaria, aitzindaria (Iruñea, 1946)
# [[Dorotea Barnés]] kimikaria, aitzindaria (Iruñea, 1904-2003)
# [[Eva Amaral]] abeslaria, konpositorea (Zaragoza, 1972)
# [[Amaia Lasa]] idazlea (Getaria, 1948)
# [[Virginia Apgar]] pediatra, Apgar testaren asmatzailea (AEB, 1909-1974)
# [[Anna Mani]] fisikaria, metereologoa (India, 1918-2001)
# [[Georgia O'Keeffe]] margolaria (AEB, 1887-1986)
# [[Anne Lezea]] gimnasta erritmikoa (Zarautz, 2001)
# [[Oiana Blanco]] judoka (Orio, 1983)
# [[Anne Frank]] alemaniar judu idazlea (Alemania, 1929)
# [[Tessa Andonegi]] aktorea (Donostia 1968, 1983)
# [[Loli Albero]] poeta, idazlea (Iruñea, 1962)
# [[Arantxa Aldalur]] poeta (Azkoitia, 1963)
# [[Olivia Newton-John]] abeslaria, aktorea (Cambridge, 1948-2022)
# [[Regina Salcedo]] idazlea, irudigilea, gidoigilea (Iruñea, 1972)
# [[Regina Araluze]] irrintzilaria (Bermio, 1922-2012)
# [[Olga Holtz]] matematikaria (Errusia, 1973)
# [[Phillis Wheatley]] poesia argitaratutako 1. emakume afroamerikar esklaboa (Afrika/AEB, 1753-1784)
# [[Teresa Lopez de Munain]] aktorea, irakaslea (Bilbo, 1963)
# [[Lizar Begoña]] poeta (Sopela, 1997)
# [[Mertxe Rodriguez]] antzezle eta pailazoa (Lasarte-Oria, 19868)
# [[Maite Gonzalez]] idazlea, itzultzailea (Donostia, 1943)
# [[Olatz Beobide]] aktorea, zuzendaria (Sopela, 1964)
# [[Nerea Elustondo]] bertsolaria, irakaslea (Legazpi, 1981)
# [[Sara Carracelas]] igerilari paralinpikoa (Donostia, 1975)
# [[Aranzazu González]] igerilari paralinpikoa (Donostia, 1981)
# [[Marisa González]] multimedia-artista (Bilbo, 1943)
# [[Mari Carmen Rubio]] arkulari paralinpikoa (Iruñea, 1961)
# [[Pilar Goya]] kimikaria (Gasteiz, 1951)
# [[Elizabeth Kenny]] erizaina, polio tratamentua (erizaina, 1880-1952)
# [[Garazi Kamio]] kazetaria, idazlea (Gipuzkoa, 1979)
# [[Patricia Karrikaburu]] errugbi jokalaria (Zuberoa, 1988)
# [[Emma Fursch-Madi]] sopranoa (Baiona, 1847-1894)
# [[Miriam Arrillaga]] pilotaria (Aginaga, 2000)
# [[Concha Espinosa ]] sindikalista (Bilbo, 1954-2008)
# [[Salome Gabunia]] etnologoa, euskaltzain urgazlea (Georgia, 1951)
# [[Gracianne Hastoy]] eleberrigilea (Oloroe-Donamaria, 1968)
# [[Uxue Juárez]]idazlea, arte-zuzendaria (Iruñea1981)
# [[Amalia Galarraga]] idazlea, feminista (Donostia, 1895-1971)
# [[Gloria Alcorta]] idazlea (Lapurdi-Argentina, 1951-2012)
# [[Arantza Ugalde]] sismologoa (Barakaldo, 1966)
# [[Zinaida Serebriakova]] margolaria (Errusia, 1884-1967)
# [[Siofra O´Leary]] Giza Eskubideen Europako Auzitegiko lehenengo emakume lehendakaria (Irlanda, 1968)
# [[Elena Loyo]] atleta, modelo ohia (Araba, 1983)
# [[Ángeles González-Sinde]] politikaria, gidoilaria eta zinema zuzendaria (Madril, 1965)
# [[Maider Segurola]] kazetaria (Lasarte-Oria, 1982)
# [[Leticia Canales]] surflaria (Bilbo, 1995)
# [[Rosa Elizburu]] irakaslea, alkate ohia (Arrasate, 1958)
# [[Amaia Lanbarri]] futbolaria (Arrigorriaga, 1992)
# [[Lola Rodríguez (aktorea)]] modeloa, aktibista (Las Palmas, 1998)
# [[Esti Markez]] abeslaria (Gipuzkoa, 1999)
# [[Clara Schumann]] piano-jolea, musikagilea (Alemania, 1819-1896)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''abuztua''')===
(Ordena alfabetikoan)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Edurne Garitazelaia]] efef'''SORTUA''' euskaltzalea (Zaldibar, 1926-2005)
# [[Irati Fernandez Gabarain|Irati Fernández Gabarain]] ef--'''SORTUA''' ilustratzailea (Iruñea 1983)
# [[Mercedes Lorenzo]] efef'''SORTUA''' bilbotar ospetsua (Lugo 1915- Arrasate 1996)
# [[Albina Shishova]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1966)
# [[Alexandra Georgiana Eremia]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Alexandra Marinescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1982)
# [[Alice Salomon]] erreformista soziala (Alemania, 1872-1948)
# [[Alicia Pietri de Caldera]] museo zuzendaria, Venezuelako 1. dama (Venezuela, 1923-2011)
# [[Ana Luísa Amaral]] poeta, itzultzailea, irakaslea (Portugal, 1956-2022)
# [[Anabell López]] abeslaria (Kuba, 1963)
# [[Anastasiya Kolesnikova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1983)
# [[Andreea Cacovean]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1978)
# [[Andreea Isărescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Andreea Munteanu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1998)
# [[Andreea Raducan]] Ginnasta artistikoa (Errumania, 1983)
# [[Andreea Ulmeanu]] Ginnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Ángela Irene]] abeslaria (Argentina, 1956)
# [[Anna Chepeleva]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1984)
# [[Anna Grudkó|Ana Grudkó]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1990)
# [[Annia Hatch]] Gimnasta artistikoa (Kuba-EEBB, 1978)
# [[Ashley Miles]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1985)
# [[Ashley Postell]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1986)
# [[Astrid Heese]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Atotoztli II]] erregina azteka (Mexiko, xv. mendea)
# [[Aurelia Dobre]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1972)
# [[Azucena Rodríguez]] film-zuzendaria (Madril, 1955)
# [[Betti Schieferdecker]] Gimnasta artistikoa (Alemana, 1968)
# [[Bi Wenjing]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Boriana Stoyanova]] Gimnasta artistikoa (Bulgaria, 1969)
# [[Care Santos]] idazlea (Bartzelona, 1970)
# [[Carly Patterson]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1988)
# [[Carmen Ionescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Cătălina Ponor]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Cecilia Mangini]] Argazkilaria, zinegilea (Erroma, 1927-2021)
# [[Celestina Popa]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1970)
# [[Coco Fusco]] artista bisuala (AEB, 1960)
# [[Corina Ungureanu]] Gimnasta artitikoa (Errumania, 1980)
# [[Courtney Kupets]] gimnasta artistikoa (Texas, 1986)
# [[Cristina Bontaş|Cristina Bontas]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Cristina Elena Grigoras]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1966)
# [[Dagmar Kersten]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1970)
# [[Daniela Maranduca]] Gimnasta artitikoa (Errumania, 1976)
# [[Diana Morawe]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Diane Schuur]] abeslaria, piano-jolea (AEB, 1953)
# [[Dina Kochetkova]] Gimnasta artistikoa (Mosku, 1977)
# [[Dinah Washington]] abeslaria (AEB, 1937-2018)
# [[Dolores García-Negrete Ruiz Zarco]] politikaria frankismoak eraila (Jaén, 1886-1940)
# [[Dominique Dawes]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1976)
# [[Dora García (artista)]] artista (Valladolid, 1965)
# [[Duan Zhou]] Gimnasta artistikoa (Txina XX.mendea)
# [[Ecaterina Szabo]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Elena Espinosa]] ekonomialaria eta politikaria (Ourense, 1960)
# [[Elisabeth Altmann-Gottheiner]] ekonomialaria, irakaslea (Alemania, 1874-1930)
# [[Elvira Altés]] kazetaria, irakaslea, genero ikertzailea (Bartzelona, XX. mendea)
# [[Émilie Lepennec|Emilie Lepennec]] Gimnasta artistikoa (Paris, 1987)
# [[Emme (abeslaria)]] aktorea, abeslaria (Argentina, 1982)
# [[Esther Phillips]] abeslaria (AEB, 1935-1984)
# [[Eugenia Golea]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1971)
# [[Eugenia Popa]] gimnasta artistikoa (Bucarest, 1973)
# [[Fernanda Canales]] arkitektoa (Mexiko, 1974)
# [[Florica Leonida]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Francesca Llopis]] margolaria, bideo-artista (Bartzelona, 1958)
# [[Gabriela Potorac]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Gabriele Faehnrich]] Gimnasta artistikoa (Alemania, 1968)
# [[Germaine Tillion]] etnologoa,erresistentziakoa (Frantzia, 1907-2008)
# [[Gina Gogean]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1977)
# [[Hana Říčná]] Gimnasta artistikoa (Txekia, 1968)
# [[Inga Shkarupa]] Gimnasta artistikoa (Ukaina, 1981)
# [[Ioanna Petrovschi]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Ionela Loaieş]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Irina Baraksanova|Irina BAraksanova]] Gimnasta artistikoa (Uzbekistan, 1969)
# [[Irina Yarotska]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1985)
# [[Jacqueline Lamba]] margolaria (Frantzia, 1910-1993)
# [[Jekaterina Lobazniuk]] Gimnasta artistikoa (Uzbekintan, 1983)
# [[Jelena Piskun]] Gimnasta artistikoa (Bielorrusia, 1978)
# [[Jelena Produnova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1980)
# [[Jelena Zamolodchikova]] Gimnasta artistikoa (Mosku, 1982)
# [[Jessie Tarbox Beals]] argazkilaria, fotokazetaria (AEB, 1870-1942)
# [[Judith Joy Ross]] argazkilaria (AEB, 1946)
# [[Julia Zenko]] abeslaria, aktorea (Argentina, 1958)
# [[Katie Heenan]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1985)
# [[Kim Kwang-suk (gimnasta)]] Gimnasta artistikoa (Ipar Korea, 1976)
# [[Koko Taylor]] Blues abeslaria (AEB, 1928-2009)
# [[Kristina Pravdina]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1990)
# [[Kui Yuanyuan]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Larissa Fontaine]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1977)
# [[Laura Cutina]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Laura Morante]] aktorae, gidoilaria, film-zuzendaria (Italia, 1956)
# [[Lavinia Agache]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Lavinia Miloşovici]] Gimnasta artistikoa (Errumania,1976)
# [[Léonie Duquet]] Argentinako diktaduran desagertu eta hil zuten moja (Frantzia, 1916-1977)
# [[Leopoldina Núñez Lacret]] musikagilea, irakaslea, gitarra-jolea (Kuba, 1918)
# [[Lilia Podkopayeva]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1996)
# [[Ling Jie]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1982)
# [[Liuba María Hevia]] abeslaria, kantautorea (Kuba, 1964)
# [[Liubov Sheremeta|Liubon Sheremeta]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1980)
# [[Liudmila Yezhova]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Loredana Boboc]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Lu Märten]] idazlea, feminista (Alemania, 1879-1970)
# [[Ludivine Furlon]] Gimnasta artistikoa (Nimes, 1980)
# [[Lya Ímber de Coronil]] pediatra (Ukrania-Venezuela, 1914-1981)
# [[María Ángela Nieto]] zientzialaria, ikertzailea (Madril, 1960)
# [[María Eugenia Ibáñez]] kazetaria (Bartzelona, 1946)
# [[Maria Girona i Benet]] margolaria, grabatzailea (Bartzelona, 1923-2015)
# [[María Grever]] musikagilea Mexiko, 1885-1951)
# [[Maria Kriutxkova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1988-2015)
# [[María Luisa Herrera]] arkeologoa (Espainia, 1913-2012)
# [[Maria Mercè Roca]] idazle eta politikaria (Girona, 1958)
# [[Maria Neculita]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[María Soledad Corchón Rodríguez]] Arkeologoa (Santander, 1947)
# [[Marián Farías Gómez]] abeslaria (Argentina, 1944)
# [[Marianela Balbi]] kazetaria (Venezuela, 1963)
# [[Marie Stritt]] aktorea (Austriar Inperioa, 1855-1928)
# [[Martina Jentsch]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1968)
# [[Mary McLeod Bethune]] aktibista (AEB, 1875-1955)
# [[Matilda De Angelis]] abeslaria, aktorea (Italia, 1995)
# [[Maxi Gnauck]] gimnasta artistikoa (Alemania)
# [[Menene Gras]] filosofoa, arte-kritikaria, ikertzailea (Bartzelona, 1957)
# [[Meng Fei]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Mercedes Oliveira Malvar]] filosofoa (Pontevedra, 1957)
# [[Mihaela Stanulet]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Milagros Socorro]] kazetaria (Venezuela, 1960)
# [[Mirela Barbălată|Mirela Barbalata]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Mirela Pasca]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[Mirela Tugurlan]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Mohini Bhardwaj]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1978)
# [[Monica Roșu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Nadia Hategan]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Nancy Wilson (abeslaria)]] abeslaria (AEB, 1937-2018)
# [[Nao Bustamante]] multimedia artista (AEB, 1969)
# [[Natalia Bobrova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1978-2015)
# [[Natalia Ilienko]] gimnasta artistikoa (Kazakhstan, 1967)
# [[Natalia Kalinina]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1973)
# [[Natalia Yurchenko]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1966)
# [[Natalia Ziganshina]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1985)
# [[Nicoleta Daniela Șofronie]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1988)
# [[Oana Ban]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Olga Bicherova]] gimnasta artistikoa (Mosku, 1967)
# [[Olga Mostepanova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1970)
# [[Olga Rashchupkina]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1984)
# [[Olga Teslenko]] Gimnnasta artiistikoa (Ukaina, 1981)
# [[Paula Heredia]] zinemagilea (El Salvador, 1957)
# [[Pegeen Vail Guggenheim]] margolaria (Suitza-AEB, 1925)
# [[Phoebe Mills]] Gimnasta artistikoa (Illinois, 1972)
# [[Polina Miller]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 2000)
# [[Rachel Tidd]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1984)
# [[Raquel Meller]] kupletista (Tarazona, 1888-1962)
# [[Rosa Bustamante Montoro]] arkitektoa (Madril, 1962)
# [[Rosa María Calaf]] kazetaria (Bartzelona, 1945)
# [[Sabina Cojocar]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Samantha Sheehan]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1986)
# [[Sandra Mihanovich]] abeslaria, aktorea (Argentina, 1957)
# [[Sandra Uve]] ilustrattzailea, dibilgatzaile zientifikoa (Bartzelona, 1972)
# [[Sara Bendahan]] medikua (Venezuela, 1906-1946)
# [[Sara González]] abeslaria, kantautorea (Kuba, 1949)
# [[Sarah E. Goode]] asmatzailea (AEB, 1855-1905)
# [[Shannon Miller]] gimnasta artistikoa (Estatu Batuak, 1977)
# [[Shemekia Copeland]] Blues-kantaria (New York, 1979)
# [[Silvia Buabent]] politikaria, berdintasunean espezializatua (Madril, 1973)
# [[Silvia Rau]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Silvia Stroescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Simona Pauca]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1969)
# [[Simona Renciu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Sofía Ímber]] kazetaria, museo-kontserbadorea (Moldavia-Venezuela, 1924-2017)
# [[Soledad Bravo]] abeslaria (Logroño-Venezuela, 1943)
# [[Tatiana Frolova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1967)
# [[Tatiana Lysenko (gimnasta)]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[Tatiana Yarosh]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1981)
# [[Teresa Parodi]] kantautorea, politikaria (Argentina, 1947)
# [[Trinidad Taracena del Piñal]] Arkeologoa (Santander, 1926-Ceuta, 2017)
# [[Ulrike Klotz]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1960)
# [[Vanda Hădărean]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1976)
# [[Vera Kolesnikova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1968)
# [[Verónica Condomí]] abeslaria, konpositorea, gitarra jolea (Argentina, 1960)
# [[Viktoria Karpenko]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1984)
# [[Virginia Amposta Amposta]] sindikalista, frankismoak eraila (Bartzelona, 1903-1939)
# [[Virginia Pereira Álvarez]] mediku ikertzailea (Venezuela, 1888-1947)
# [[Xiomara Laugart]] abeslaria (Kuba, 1960)
# [[Yevgueniya Kuznetsova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1980)
# [[Zoila Gálvez]] sopranoa, irakaslea (Kuba, 1899)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''uztaila''')====
(Ordena alfabetikoan)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Arroyo Sagasta]] ef--'''SORTUA''' Irakaslea eta ikertzailea (Aretxabaleta,1983)
# [[Eba Gaminde Egia]] ef--'''SORTUA''' ikertzailea, euskaltzain urgazlea (Mungia, 1968)
# [[Jone Mitxelena]] ----'''SORTUA''' zientzialaria, irakaslea eta ikertzailea (Barakaldo, 1985)
# [[Lurdes Alkorta]] ef--'''SORTUA''' trikitilaria (Azpeitia, 1973)
# [[Maddi Astigarraga]] ef--'''SORTUA''' ilustratzaile zientifikoa (Deba, 1997)
# [[Maria Meharra]] ----'''SORTUA''' kaskaroten erregina (Lapurdi XIX. mendea)
# [[Mentxu Ramilo Araujo]] ef--'''SORTUA''' Wikiemakumea (Gasteiz, 1978)
# [[Vega Asensio]] ef--'''SORTUA''' biologoa, ilustratzailea, ikertzailea (Durango, 1978)
# [[Abigail Hobbs]] Salemgo sorgin prozesuko nerabea (AEB,1678- ? )
# [[Abigail Williams (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorgin epaiketetan akusatua (AEB, 1680-1697)
# [[Adriana Calcanhotto]] abeslari eta konpositorea (Tarragona, 1966)
# [[Agnes Meyer Driscoll|Agnes Meyer]] Kiptografoa (Estatu Batuak)
# [[Aimée Rapin]] margolaria (Suitza)
# [[Aissa Doumara Ngatansou]] ekintzailea (Kamerun, 1972)
# [[Alice Domon]] Argentinako diktaduran desagertu eta hil zuten moja (Frantzia, 1937-1977)
# [[Alicia Sellés Carot]] liburuzaina eta dokumentalista (Castelló, 1977)
# [[Altamira Gonzalo]] jurista, feminista (Zaragoza)
# [[Amalia Avia]] margolaria (Toledo, 1930-2011)
# [[Anastasía Mýskina]] tenislaria (Sobiet Batasuna, 1981)
# [[Ángela Ramos]] kazetaria, erreportaria (Peru)
# [[Anita Malfatti]] margolaria (Brasil, 1889-1964)
# [[Ann Pudeator]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1621-1692)
# [[Anna Eriksdotter]] sorgintzat jo eta burua moztuta exekutatua (Suedia, 1624-1704)
# [[Anna Gardell-Ericson]] margolaria (Suedia)
# [[Anna Göldin]] Sorginkeria egotzita burua moztuta exekutatua (Suitza)
# [[Anna Maria Bofarull]] zinemagilea (Tarragona,1979)
# [[Anna Rosina de Gasc]] margolaria (Alemania)
# [[Antonia Maymón|Antonia Maymon]] idazlea, feminista, anarkista (Madril)
# [[Aurora Cáceres Moreno]] idazle, feminista, sufragista (Peru)
# [[Barbara W. Tuchman]] idazle eta kazetaria (Amerikako Estatu Batuak, 1912-1989)
# [[Barbara Walters]] kazetaria, idazlea (EEBB, 1929)
# [[Betty Parris]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzailea(AEB, 1682-1760)
# [[Bridget Bishop]] Salemgo sorgin epaiketetan exekutatua (AEB, 1632?-1692)
# [[Brita Zippel]] Sorginkeria egotzita burua moztu eta sutan errea (Suedia, 1676)
# [[Candy (Salemgo epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatutako esklabua (AEB,XVII. mendea ?)
# [[Carmen Martínez Sancho]] matematikaria (Toledo)
# [[Carmen París]] abeslari eta konpositorea (Tarragona, 1966)
# [[Carmina Verdú]] gimnasta ohia (Valentzia, 1983)
# [[Catalina Carlota De la Gardie]] Baztanga txertoaren bultzatzailea (Suedia, 1723-1763)
# [[Christiane Amanpour]] kazetaria (Erresuma Batua, 1958)
# [[Cindy Sherman]] argazkilaria eta zinema-zuzendaria (AEB, 1954)
# [[Concha García Campoy|Concha Garcia Campoy]] Kazetaria (Terrasa, 1958)
# [[Cristina Rota]] aktore, arte-dramatiko irakaslea (Argentina, 1945)
# [[Delmira Agustini]] poeta (Uruguai)
# [[Dorcas Hoar]] sorginkeria egotzita zigortua (Beverly, 1634-1711)
# [[Dorothy Good]] Salemgo sorginkeria prozesuan 4 urteko auzipetua (AEB, 1687?)
# [[Draupadi Murmu]] politikaria, tribu-buruzagia, Indiako 1. emakume presidente tribala (India, 1958)
# [[Eglantyne Jebb]] haurren eskubideen defentsa (Erresuma Batua, 1876-1828)
# [[Elena Arregui Cruz-López]] arkitektoa (Irun-Santiago de Compostela)
# [[Eliane Giardini]] aktorea, zinema-zuzendaria (Tarragona, 1966)
# [[Elizabeth Hubbard (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzaile nagusia (AEB, 1675?-1692etik aurrera)
# [[Elizabeth Jane Gardner]] margolaria (Estatu Batuak-Paris)
# [[Estefanía Chávez Barragán]] arkitektoa, irakaslea (Mexiko)
# [[Esther Koplowitz]] enpresaria (Madril,1950)
# [[Eva Crane]] zientzialaria (Erresuma Batua)
# [[Eva Piquer]] kazetaria eta idazlea (Bartzelona, 1969)
# [[Faith Hill]] abeslaria (EEBB, 1967)
# [[Fanny Elssler]] dantzaria (Austria)
# [[Guirandana de Lay|Guirandina de Lay]] Emagina, sorgintzat jo eta errea (Jaka, 1461)
# [[Haydée Milanés]] abeslaria, konpositorea, moldatzailea eta ekoizlea (Habana, 1980)
# [[Helen Mack Chang]] Myrna Mack Fundazioaren sortzaile (Guatemala)
# [[Helen Vlachos]] kazetaria (Grezia)
# [[India.Arie]] abeslari estatubatuarra (Denver, 1975)
# [[Isabel Azkarate]] argazkilaria, fotokazetaria (Donostia)
# [[Isabel Quintanilla]] margolaria (Madril, 1938-2017)
# [[Jane Wenham (ustezko sorgina)]] emakume akusatua eta askatua (Ingalaterra, ?-1730)
# [[Janet Horne]] Sorginkeria egotzita sutan bizirik errea (Eskozia, 1727)
# [[Jean Adair]] aktorea (Kanada, 1873-1953)
# [[Jeanne Fusier-Gir]] aktorea (Frantzia, 1885-1973)
# [[Juana Martín Manzano]] moda-diseinatzailea (Kordoba, 1974)
# [[Juana Millán|Juana Millan]] inprimatzailea, enpresaburua (Zaragoza)
# [[Juana Mordó]] arte bildumagilea (Tesalonika, 1899-Madril,1984)
# [[Katharina Henot]] posta-burua, sorginkeria egotzita sutan errea (Alemania, 1570-1627)
# [[Laspaulesko sorginkeria prozesua]] 24 emakume urkatuak (Huesca, 1593)
# [[Laura Morera]] ballet dantzaria (Madril, 1977)
# [[Laura Muntz Lyall]] margolaria (Kanada)
# [[Lilia Podkopayeva]] gimnasta (Ukraina, 1978)
# [[Lola Robles]] idazlea eta aktibista (Madril, 1963)
# [[Luciana Aymar]] kirolaria (Argentina, 1977)
# [[Lydia Lunch]] abeslaria, aktorea, idazlea (AEB, 1959)
# [[Margaret Jones]] Emagina, sorginkeria egotzita urkatuz exekutatua (EEBB 1613-1548)
# [[Margaret Scott (Salemgo epaiketak)|Margaret Scott]] Sorginkeria egotzita urkatuz exekutatua (Eskozia, 1615-Salem, 1692)
# [[Margaret Scott Gatty]] botanikaria eta idazlea (Britania Handia, 1809-1873)
# [[Maria Bellonci]] idazlea (Italia, 1902-1986)
# [[María Botto]] aktorea (Argentina, 1974)
# [[María Cabrales]] Kuba independentziaren aldeko protagonista (Kuba)
# [[Maria da Conceição|Maria da Conceicao]] emagina, sorginkeria egotzita sutan errea (Sao Paulo, 1798)
# [[María Eugenia Vaz Ferreira]] irakasle, poeta (Uruguai, 1875-1924)
# [[María Gil Vallejos]] piano-jolea (Alacant, 1892-1981)
# [[María José Gómez Redondo]] artista garaikidea (Valladolig, 1963)
# [[Maria Mercè Cuartiella]] idazlea, antzerkigilea (Katalunia)
# [[Maria Tallchief]] dantzaria (EEBB, 1925-2013)
# [[María Teresa Linares]] musikologoa (Kuba)
# [[Marija Jurić Zagorka|Marija Juric Zagorba]] kazetaria (Kroazia, 1873-1957)
# [[Marta Calamonte]] gimnasta ohia, entrenatzailea, fisioterapeuta (Badajoz,1982)
# [[Martha Corey]] Salemgo sorgin epaiketetan urkatua (AEB, 1619-1672)
# [[Martha Zein]] idazle, narratzaile, zinegile (Alemania, 1962)
# [[Mary Black (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatutako esklabua (AEB,XVII. mendea ?)
# [[Mary Bradbury]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatua (AEB, 1615-1700)
# [[Mary Parker (Salemgo epaiketak)|Mary Parker]] sorginkeria egotzita urkatua (1637-1692)
# [[Mary Pat Gleason]] aktorea eta gidoilaria (AEB, 1950-2020)
# [[Mary Warren]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzaile nagusiena (AEB, 1674?-1693?)
# [[Matteuccia de Francesco]] sorgintza jo eta sutan errea (Italia, 1428 exekutatua)
# [[Maxine Hong Kingston|Maxime Hong Kingston]] idazlea (EEBB, 1940)
# [[Melissa de la Cruz]] idazlea (Manila-AEB, 1971)
# [[Mercedes Ferrer]] egile abeslaria (Madril, 1963)
# [[Merga Bien]] Sorgintzat jo eta sutan errea (Alemania 1560-1603)
# [[Mia Hamm]] futbolaria (AEB, 1972)
# [[Mia Zapata]] abeslaria (AEB, 1965-1993)
# [[Mira Nair]] zinema zuzendaria (India, 1957)
# [[Mónica Alario Gavilán]] filosofoa eta ikertzailea (Madril)
# [[Myrna Mack]] antropologoa (Guatemala)
# [[Nabyla Maan]] egile abeslaria (Maroko, 1987)
# [[Nancy Usero]] gimnasta ohia, entrenatzailea (Zaragoza, ?)
# [[Narbona Dacal]] Emagina, sorgintzat jo eta errea (Zaragoza, 1498)
# [[Nata Moreno]] zine-zuzendaria, aktorea, ekoizlea (Zaragoza, 1979)
# [[Nazanín Armanian]] idazea eta politologoa (Iran, 1961)
# [[Nora Heysen]] margolaria (Australia)
# [[Nur Levi]] aktorea (Madril, 1979)
# [[Olga Román]] abeslaria eta egile-abeslaria (Madril, 1979)
# [[Olga Wisinger-Florian]] margolaria (Austria)
# [[Paisleyko sorginkeria prozesua]] 7 emakume kondenatuak (Eskozia, 1697)
# [[Pascale Petit (aktorea)]] aktorea (Frantzia, 1938-)
# [[Paula Ortiz]] zine-zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Zaragoza, 1979)
# [[Paule Minck]] Parisko Komunako iraultzaile feminista (1839 - 1901)
# [[Pendleko sorginkeria prozesua]] 10 urkatu: 9 emakume eta gizon 1 (Ingalaterra, 1612)
# [[Petronilla de Meath]] sorginkeria egotzita sutan errea (Irlanda)
# [[Rebecca Lemp]] Sorginkeria egotzita sutan errea (Alemania, 1550-1590)
# [[Rebecca Nurse]] Salemgo sorginkeria prozesuan exekutatua(AEB, 1621-1692)
# [[Rebecca Walker]] idazlea, feminista (Mississipi, 1969)
# [[Rocío Vitero Pérez|Rocio Vitero Perez]] gizarte langilea eta politikaria (Gasteiz, 1980)
# [[Romola Garai]] aktore britainiarra (1982)
# [[Ruth Osborne (ustezko sorgina)]] hil zuten emakume eskalea (Ingalaterra, 1680-1700)
# [[Sally Salminen]] nobelagilea (Finlandia,1906-1976)
# [[Samlesburyko sorginkeria prozesua]] 20 bat emakume akusatuak (Ingalaterra, 1612)
# [[Sarah Cloyce]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatua (AEB, 1648-1703)
# [[Sarah Good]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1653-1962)
# [[Sarah Osborne]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatua (AEB, 1643?-1692)
# [[Sarah Wildes]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1627-1692)
# [[Sima Sami Bahous]] NBE Emakumeak-en zuzendaria (Jordania, 1956)
# [[Susana Rinaldi]] aktorea eta tango-abeslaria (Argentina, 1935)
# [[Susannah Sheldon]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatzailea (AEB, 1670?- ?)
# [[Suzana de Moraes]] aktore, zinema-zuzendaria (Brasil, 1940-2015)
# [[Tarsila do Amaral]] margolaria (Brasil, 1886-1973)
# [[Tatiana Bilbao]] arkitektoa (Mexiko)
# [[Tatiana Lióznova]] zinema zuzendaria (Errusia, 1914-2011)
# [[Teresa Duclós]] margolaria (Sevilla, 1934)
# [[Vera Fokina]] ballet dantzaria (1886-1958, Errusia)
# [[Vera Panova]] idazlea eta kazetaria (Errusia, 1905-1973)
# [[Vera Tschechowa]] aktorea, zinemagilea eta ekoizlea (Alemania, 1940)
# [[Victoria Åberg|Victoria Aberg]] margolaria (Finlandia, 1824-1892)
# [[Villanuako sorginak]] Villanuako sorginkeria prozesua (Huesca, XV. mendea)
# [[Wilhelmina Wylie]] igerilaria (Australia, 1984)
# [[Wilmot Redd]] Sorginkeria egotzita urkatua (Salem, 1692)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''ekaina''')====
(ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Colino]] eef--'''SORTUA''' kirolaria, ibiltaria (Durango 2004)
# [[Aitziber Makazaga]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Zerain 1976)
# [[Alazne Etxebarria Urizar]] ef--'''SORTUA''' korrikalaria (Santurtzi 1997)
# [[Ane Maruri]] ef--'''SORTUA''' dantzaria eta irakaslea (Bizkaia 1996)
# [[Begoña Guillen]] ef--'''SORTUA''' argazkilaria (Amurrio 1963)
# [[Bernadette Iratzoki Luro]] ----'''SORTUA''' dantzaria, antzerkilaria eta irakaslea (Azkaine, 1959)
# [[Betzaida Urtaza]] ef--'''SORTUA''' idazlea, itzultzailea, editorea (Donostia-Legorreta 1988)
# [[Gabi Etxebarne]] ----'''SORTUA''' idazlea, feminista, serora ohia (Aldude, Nafarroa Beherea 1932)
# [[Garbiñe Alustiza]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Zerain 1964)
# [[Lurdes Imaz]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, antzerki zuzendaria eta gidoilaria (Segura 1952)
# [[Margarita Olañeta]] ef--'''SORTUA'' ekintzailea (Ermua 1931)
# [[Olga Uribe]] ef--'''SORTUA''' ehulea (Durango 1958)
# [[Oroitz Jauregi]] ef--'''SORTUA''' Euskaltzain urgazlea (Legorreta 1974)
# [[Patxika Erramuzpe]] ----'''SORTUA''' Abeslaria, ekintzailea (Aldunde. Nafarroa Beherea 1943)
# [[Adelaide Anne Procter]] poeta, filantropoa (Ingalaterra)
# [[Adelina Lopes Vieira]] idazlea, dranagilea (Portugal-Brasil)
# [[Agnes Baltsa]] mezzosopranoa (Grezia)
# [[Alice Rey Colaço]] Ilustratzailea, abeslaria. Portugal
# [[Amelia Orleanskoa]] Portugalgo azken erregina (Frantzia-Portugal)
# [[Amélia Rey Colaço]] aktorea, zuzendaria (Portugal)
# [[Ana Castillo]] idazlea (Chicago, EEBB)
# [[Ana de Gonta Colaço]] eskultorea (Portugal)
# [[André Léo]] Frantziako eleberri eta kazetaria, ekintzaile feminista (1824 - 1900)
# [[Ann Putnam, Jr.]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Anna Waser]] margolaria (Suitza)
# [[Anna Zippel]] sorginkeria leporatuta eraila (Suedia)
# [[Anne de Chantraine]] sorginkeria egotzita sutan erretakoa (Lieja)
# [[Annie Londonderry]] munduari bira egindako txirrindularia (AEB)
# [[Assumpta Roura]] kazetaria eta idazlea (Katalunia)
# [[Barbara Ward]] ekonomialaria, kazetaria eta idazlea (Erresuma Batua)
# [[Beatriz Costa]] aktorea, idazlea (Portugal)
# [[Bessie Rayner Parkes]] poeta, kazetaria, feminista (Alemania-AEB)
# [[Blanca Muñoz]] artista, eskultorea eta grabatzailea (Madril)
# [[Branca de Gonta Colaço]] idazlea, errezitatzailea (Portugal)
# [[Carmen Arozena]] artista, margolaria eta grabatzailea (La Palma)
# [[Carmen Laffón]] artista, margolaria eta eskultorea (Sevilla)
# [[Carola García de Vinuesa]] mediku, zientzialari, irakasle (Espainia-Australia)
# [[Carolina Michaëlis de Vasconcelos]] filologoa, idazlea (Alemania-Portugal)
# [[Caroline de Barrau]] feminista, aktibista (Frantzia)
# [[Caroline Haslett]] ingeniari elektrikari aitzindaria (Erresuma Batua)
# [[Charlotte Saunders Cushman]] aktorea (AEB)
# [[Clémentine Hélène Dufau]] margolaria (Frantzia)
# [[Concepción Bona]] hezitzailea eta ekintzailea (Dominikar Errepublika)
# [[Concha de Albornoz]] intelektual feminista (Asturias)
# [[Conchita Supervía]] mezzosopranoa (Bartzelona)
# [[Corina Freire]] abeslaria, aktorea, enpresaburua (Portugal)
# [[Cynthia Germanotta]] filantropoa, ekintzailea, enresaburua (AEB)
# [[Dinah Craik]] idazlea (Ingalaterra)
# [[Dolores González Pérez]] idazlea (Malaga)
# [[Dora Panofsky]] arte historialaria (Alemania-AEB)
# [[Dorothea Tanning]] margolaria (AEB)
# [[Dorothy Hansine Andersen]] medikua (EEUU)
# [[Eduarda Lapa]] margolaria (Portugal)
# [[Eleanor Pairman]] matematikaria, asmatzailea (Eskozia)
# [[Elizabeth Ann Ashurst Bardonneau]] itzultzailea, aktibista (Ingalaterra)
# [[Elsie Widdowson]] nutrizionista (Erresuna Batua)
# [[Emília de Sousa Costa]] idazlea, feminista (Portugal)
# [[Emily Davies]] sufragista, emakumea unibertsitate eskubide-defensatzailea (Ingalaterra)
# [[Emma Stebbins]] eskultorea (AEB)
# [[Eugénie Le Brun]] intelektual feminista (Frantzia-Egipto)
# [[Eugénie Marie Salanson]] margolaria (Frantzia)
# [[Felícia Fuster i Viladecans]] margolaria eta poeta (Bartzelona-Paris)
# [[Felicia Hemans]] poeta (Ingalaterra)
# [[Fiorenza Cossotto]] mezzosopranoa (Italia)
# [[Franceska Mann]] dantzaria (Polonia)
# [[Frederica von Stade]] mezzosopranoa (AEB)
# [[Geraldine Jewsbury]] eleberrigilea eta kritikaria (Ingalaterra)
# [[Ghada Waly]] politikari eta diplomatikoa (Egipto)
# [[Gina Cigna]] sopranoa (Italia)
# [[Guadalupe Marín]] modeloa eta eleberrigilea (Mexiko)
# [[Hariclea Darclée]] sopranoa (Errumania)
# [[Henriette Michaelis]] hizkuntzalaria (Alemania)
# [[Hoylande Young]] kimikaria (AEB)
# [[Huda Sha'arawi]] aktibista feminista (Egipto)
# [[Irina Vladislavovna Bussen]] minerologoa (Errusia)
# [[Izumi Nakamitsu]] Armagabetzeari lotutako gaiei buruzko Nazio Batuen Bulegoko zuzendaria (Japonia)
# [[Josephine Butler]] feminista eta guzarte erreformatzailea (Erresuma Batua)
# [[Juana Alarco de Dammert]] filantropoa, hezitzailea (Peru)
# [[Júlia Lopes de Almeida]] idazlea, kazetaria, feminista (Brasil)
# [[Julie von May]] sufragista, feminista (Suitza)
# [[Katalina Boloniakoa|Katalina Boloniakoa]] margolaria, idazlea, santa (Bolonia)
# [[Kate Marvel]] zientzilaria (New York EEBB)
# [[Kin Yamei]] doktorea, hezitzailea eta nutrizioan aditua (Txina, EEBB)
# [[Letitia Elizabeth Landon]] poeta (Ingalaterra)
# [[Licia Verde]] astronomoa, fisikaria, irakaslea (Italia)
# [[Lidia Blanco]] filologoa (Burgos)
# [[Lilian Baylis]] britainiar antzerki ekoizle eta zuzendaria
# [[Lola Garrido]] arte kritikaria, komisarioa eta bildumagilea (Donostia)
# [[Lucia Valentini Terrani]] mezzosopranoa (Italia)
# [[Madeleine Pelletier]] psikiatra, aktibista (Frantzia)
# [[Malak Hifni Nasif]] idazle, poeta, maistra (Egipto)
# [[Margarida Lopes de Almeida]] poeta, deklamatzailea, eskultorea (Brasil)
# [[Maria Adelaide Lima Cruz]] margolaria (Portugal)
# [[Maria Archer]] idazlea (Portugal)
# [[María Barbeito]] pedagogo, idazlea (Galizia)
# [[Maria da Cunha]] poeta, kazetaria(Portugal-Brasil)
# [[Maria Jane Jewsbury]] eleberrigilea eta kritikaria (Ingalaterra)
# [[Maria Lamas]] idazlea, kazetaria, ekintzaile politikoa (Portugal)
# [[María Luisa Calero Vaquera]] hizkuntzalaria (Badajoz)
# [[Maria Olga de Moraes Sarmento da Silveira]] idazlea, feminista (Portugal)
# [[María Soriano Llorente]] psikologoa (Valentzia)
# [[María Trinidad Sánchez]] ekintzailea, aberriaren ama (Dominikar Errepublika)
# [[Marie Adelaide Belloc Lowndes]] nobelagilea (Ingalaterra)
# [[Marie La Cécilia]] Frantziako maistra, Komunan aktibista errepublikanoa (1839 - 1922)
# [[Marisa de Leza]] aktorea (Madril)
# [[Martha Carrier]] sorginkeria leporatuta eraila (EEBB)
# [[Mary Eastey]] Salemeko sorgin-epaiketan exekutatua (AEB)
# [[Mary Russell Mitford]] idazlea, dramagilea (Ingalaterra)
# [[Mary Walcott]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Matiel Mogannam]] aktibista, nazionalista (Libano-Palestina)
# [[Matilda Hays]] itzultzaile, idazle, kazetari, aktore (Ingalaterra)
# [[Melissa Aldana]] saxofoi-jotzailea (Txile)
# [[Mercedes Llopart]] sopranoa, irakaslea (Bartzelona)
# [[Mercy Lewis]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Minou Tavárez Mirabal]] filologoa, politikaria (Dominikar Errepublika)
# [[Monica Oliphant]] zientzialari, ikertzailea (Ingalaterra-Australia)
# [[Nabawiyya Musa]]irakaslea, nazionalista, feminista (Egipto)
# [[Natali Germanotta]] moda-diseinatzailea, estilista (AEB)
# [[Natalia Kanem]] UNFPAren zuzendaria (Panama)
# [[Nerilie_Abram]] zientzilaria (Australia)
# [[Nísia Floresta (idazlea)]] idazlea, hezitzailea (Brasil)
# [[Paca Blanco]] ekintzailea (Madril)
# [[Patricia Kraus]] abeslaria, musikagilea, ekoizlea (Milan-Espainia)
# [[Regina Lago García]] pedagogo, psikologo (Palentzia)
# [[Renata Scotto]] sopranoa (Italia)
# [[Rosalba Carriera]] margolaria (Italia)
# [[Ruth Rivera Marín]] arkitektoa (Mexiko)
# [[Safia Zaghloul]] aktibista, politikaria (Egipto)
# [[Sonia Vivas]] pedagogoa, politikaria (Bartzelona)
# [[Tarab Abd al-Hadi]] aktibista feminista, politikaria(Palestina-Egipto)
# [[Valentine de Saint-Point]] idazlea (Frantzia)
# [[Verónika Mendoza]] politikaria (Peru)
# [[Victòria Pujolar Amat|Victoria Pujolar Amat]] margolaria (Bartzelona)
# [[Virgínia Quaresma]] kazetaria, aktibista (Portugal)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''maiatza''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Alaitz Biritxinaga]] ef--'''SORTUA''' Txirrindulari epaile eta zuzendaria (Bizkaia 1974)
# [[Angelita Bilbao Bilbao]] efef'''SORTUA''' erizaina, ekintzaile abertzalea (Bilbo 1903-Argentina 1990)
# [[Concha Laca]] efef'''SORTUA''' artisaua, zeramikaria, eskultorea (Madril 1925-Irun 2018)
# [[Estibaliz Urresola Solaguren]] ef--'''SORTUA''' zinema zuzendaria (Laudio 1984)
# [[Haizea Beruete]] efef'''SORTUA''' bertsolaria (Iruñea 1994-2022)
# [[Lina Huarte-Mendikoa]] efef'''SORTUA''' sopranoa (Iruñea 1928-Madril 2017)
# [[Margarita Barainka]] g'''SORTUA''' Gernikako bonbardaketaren lekukoa (Errigoiti 1922)
# [[Acacia Uceta]] poeta (Madril)
# [[Adelaida Abarca Izquierdo]] ekintzailea, kartzelarik ihes egindakoa (Madril)
# [[Adelaida Las Santas]] kazetari eta poeta (Madril)
# [[Alejandra Soler]] maistra errepublikano erbesteratua (Valentzia)
# [[Amanda Jones]] poeta, aktibista, asmatzailea (AEB)
# [[Ana Martínez Collado]] arte estetika eta generoa (Madril)
# [[Ángela García de la Puerta]] Espainiako 1. Fisika eta Kimika katedraduna (Soria)
# [[Ángeles García-Madrid]] idazlea eta presoa (Madril)
# [[Anna Davin]] historialaria, idazlea, feminista( Ingalaterra)
# [[Anna Keichline]] arkitektoa eta asmatzailea (AEB)
# [[Anna Manso Munné]] idazlea, gidoilaria (Bartzelona)
# [[Anna Ruth Fry]] idazlea (Britainia Handia)
# [[Asun Casasola]] genero indarkeriaren aurkako aktibista (Palentzia)
# [[Asunción Bastida]] moda diseinatzailea (Bartzelona)
# [[Aurora Rodríguez Carballeira]] ama eugenesikoa (Galizia)
# [[Barbara Bodichon]] ongilea, eskubideen aldeko aktibista (Erresuma Batua)
# [[Carmen Mir]] moda diseinatzaile (Bartzelona)
# [[Christiana Figueres]] antropologoa, ekonomialaria eta analista(Costa Rica)
# [[Clara Sánchez (idazlea)]] idazlea, Espainaiko zine aditua (Guadalajara)
# [[Concha Alós]] idazlea (Valentzia-Bartzelona)
# [[Consuelo García del Cid Guerra]] idazlea (Bartzelona)
# [[Deepika Kurup]] zientifikoa, asmatzailea (edateko ur garbi 'azkarra') (AEB)
# [[Dorothy Thompson]] kazetaria, idazlea, sufragista, feminista (AEB)
# [[Eldorado Jones]] asmatzailea (hegazkin isilgailua,plantxa elektrikoa)(AEB)
# [[Elena Moncada]] ekintzaile, idazle, prostituzioaren abolizionista (Argentina)
# [[Enriqueta Gallinat]] politikaria, errepresio frankistaren biktima (Bartzelona)
# [[Erna Schneider]] ingenaria, matematikaria eta asmatzailea (AEB)
# [[Ethel Léontine Gabain]] margolaria (Frantzia-Ingalaterra)
# [[Eva Alcón]] errektorea (Castelló)
# [[Flor Cernuda]] preso komunista (Toledo)
# [[Flora Robson]] aktorea (Ingalaterra)
# [[Gema Corredera]] abeslari eta musikagilea (Kuba)
# [[Geneviève de Gaulle-Anthonioz]] Frantziako erresistentziakoa (Frantzia)
# [[Gertrud Bäumer]] aktibista feminista eta politikaria (Alemania)
# [[Gisela Wild]] feminista, kooperatiba-politiketan espezializatua (Argentina)
# [[Gloria Patricia Porras]] abokatu, notario, epaile (Guatemala)
# [[Hannah Slater]] asmatzailea (kotoiaz josteko haria sortzeko metodo berria)(AEB)
# [[Helen Taylor (feminista)]] idazlea, aktorea (Erresuma Batua)
# [[Helen Taylor]] noblea (Ingalaterra)
# [[Helena Lange]] pedagogoa eta emakumeen eskubide defendatzailea (Alemania)
# [[Hilary Wainwright]] kazetaria, ikertzailea, feminista (Ingalaterra)
# [[Hildegart Rodríguez Carballeira]] politikaria, etorkizuneko emakume gisa sortua (Madril)
# [[Ida Henrietta Hyde]] fisiologoa eta asmatzailea (AEB)
# [[Isabel Olesti]] kazetari eta idazlea (Tarragona)
# [[Isabel Risco]] aktorea (Coruña)
# [[Isabel Vicente García|Isabel Vicente Garcia]] ekintzaile komunista (Albacete - Bartzelona)
# [[Jenara Vicenta Arnal Yarza]] 1. Zientzia Kimiko doktorea eta ikertzailea (Zaragoza)
# [[Jessie Boucherett]] emakumeen aldeko aktibista (Ingalaterra)
# [[Joaquina Dorado Pita]] Les Cortseko preso errepublikanoa (Coruña)
# [[Josefa Barba-Gosé Flexner]] zientzialaria (Bartzelona-Filadelfia)
# [[Josefina Amalia Villa]] ekintzailea, preso politikoa (León-Madril)
# [[Joy Mangano]] enpresaria eta asmatzailea (fregona, pertxak) (AEB)
# [[Juana Francisca Rubio]] margolaria eta ilustrailea (Madril)
# [[Judith Malina]] aktorea, ekoizlea eta zuzendaria (Alemania-AEB)
# [[Karen Olsen Beck]] arkitektoa, soziologoa, politikaria eta diplomatikoa (*!)
# [[Laia Berenguer Puget]] Les Cortseko preso sozialista (Bartzelona)
# [[Laura Casielles]] idazlea, poeta (Asturias)
# [[Les Corts emakumeen kartzela]] (Bartzelonako eraikina)
# [[Letizia Battaglia]] kazetari, argazkilari, politikari, editore eta enpresaburua (Italia)
# [[Liane Russell]] genetista, zoologoa (Austria, AEB)
# [[Lidia Guinart]] kazetaria, idazlea eta politikaria (Bartzelona)
# [[Lilí Díaz Rivas]] enpresaburua, idazlea (Galizia)
# [[Lilly Maxwell]] sufragista (Eskozia)
# [[Lina Gálvez]] historialaria, ekonomia feministan aditua (Sevilla)
# [[Lise London]] erresistentzia frantseseko aktibista (Frantzia)
# [[Llum Quiñonero]] kazetaria, ekintzailea, politikaria (Alacant)
# [[Lola Sanjuán]] enpresaburua eta lider feminista (Sevilla)
# [[Magda Bandera]] kazetaria, idazlea(Bartzelona)
# [[Maite Alvarez]] zientzilaria eta ikertzailea (Ermua)
# [[Manolita del Arco]] politikaria, ekintzailea (Bilbo-Madril)
# [[Margarida Abril]] ekintzailea (Katalunia)
# [[María Ángeles Durán]] ikertzailea (Madril)
# [[María Antonia Peña]] errektorea (Cádiz)
# [[María Antonia Zorraquino]] biokimikaria eta ikertzailea (Zaragoza)
# [[Maria Bigordà Montmany]] kataluniar ekintzailea (Ullastre-Tarrasa)
# [[María del Carmen Cuesta Rodríguez|Maria del Carmen Cuesta Rodríguez]]A aktibista (Madril)
# [[Maria Deraismes]] prostituzioaren abolizionista
# [[María Dolores de Pablos]] poeta eta astrologoa (Madril)
# [[Maria Dolors Laffitte]] abeslaria (Bartzelona)
# [[Maria Dolors Renau]] psikologoa, pedagogoa eta politikaria (Bartzelona)
# [[María Elena Moyano]] aktibista (Perú)
# [[María José Figueras]] errektorea (Katalunia)
# [[Maria Lacerda de Moura]] anarkista eta feminista (Brasil)
# [[María Vicenta Mestre Escrivá]] psikologoa, Valentziako Unibertsitateko 1. emakume errektorea (Valentzia)
# [[Marie Killick]] audio-ingeniaria, asmatzailea (gramofonorako zafirozko orratza) (Erresuma Batua)
# [[Marina Vargas]] artista (Granada)
# [[Marisa Mediavilla Herreros]] liburuzaina, dokumentalista, feminsita (Palentzia)
# [[Marjorie Joyner]] asmatzailea (ile kizkur iraunkorrak egiteko makina)(AEB)
# [[Martirio (cantante)|Martirio]] abeslaria (Huelva)
# [[Mary Beale]] margolaria eta erretratista (Ingalaterra)
# [[Mary Dixon Kies]] asmatzailea (kotoiaz josteko haria sortzeko metodo berria) (AEB)
# [[Melania Moscoso]] antropologa, pedagoga, feminista (Bilbo)
# [[Mercedes Fernández-Martorell]] antropologoa (Bartzelona)
# [[Mercedes Núñez Targa]] Las Ventas eta Nazien kontzentrazio-eremuetako preso eta lekukoa (Bartzelona)
# [[Miren Arantza Madariaga Aberasturi]] politikaria eta zuzendari publikoa (Gernika)
# [[Montserrat Minobis]] kazetaria, irakaslea, idazlea eta feminista (Figueras)
# [[Natacha Bustos]] komiki-marrazkilaria (Eivissa)
# [[Nieves Torres]] politikaria, ekintzailea (Madril)
# [[Niña Pastori]] flamenko-kantautorea (Cadiz)
# [[Noeleen Heyzer]] diplomazialaria(Singapur)
# [[Noelia Vera]] kazetaria eta politikaria (Cádiz)
# [[Núria Feliu]] abeslaria eta aktorea (Bartzelona)
# [[Olimpia Altuve]] farmazialaria (Guatemala)
# [[Paz Azzati Cutanda]] Las Ventaseko preso komunista (Valentzia)
# [[Petra Cuevas]] preso komunista (Toledo)
# [[Pilar Aranda Ramírez]] errektorea (Zaragoza)
# [[Pilar López Díez]] maistra, kazetaria, komunikazio eta genero ikertzailea (Asturias)
# [[Rina Lazo]] margolari eta muralista (Guatemala)
# [[Rocio Mora Nieto]] abokatua eta aktibista (Madril)
# [[Rosa Aguilar Chinea]] errektorea (Gomera)
# [[Rosa Aguilar]] politikaria (Kordoba)
# [[Rosa Cremón Parra]] erizaina, ekintzaile antifrankista (Madril)
# [[Rosa Devés]] biokimikaria, akademika eta hezitzailea (Txile)
# [[Sally Alexander]] historialaria, feminista (Ingalaterra)
# [[Sheila Rowbotham ]] historialari feminista sozialista (Erresuma Batua)
# [[Shirley Ann Jackson]] fisikaria, asmatzailea (AEB)
# [[Sofía Moro]] argazkilaria (Madril)
# [[Soledad Murillo]] soziologo feminista, ikertzailea eta politikoa (Madril)
# [[Soledad Real López]] ekintzaile, komunista (Bartzelona)
# [[Susana Blas Brunel]] komisarioa, arte eta feminosmoan aditua (Madril)
# [[Susanna Martín]] ilustratzailea (Bartzelona)
# [[Suzanne Noël]] Zirujau plastikoa (Frantzia)
# [[Teresa Hernández Sagués]] Les Cortseko preso komunista (Avila)
# [[Teresa Rebull]] aktibista politikoa eta kantautorea (Bartzelona)
# [[Teresa Saez Barrao]] aktibista feminista, politikaria (Huesca-Nafarroa)
# [[Trinidad Gallego Prieto]] erizaina, emagina,politikari komunista (Madril)
# [[Valerie Hunter Gordon]] asmatzailea (Erresuma Batua)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''apirila''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Antonia Salaberria]] efef'''SORTU''' erraketista (Eibar, 1906-2000)
# [[Aurelia Elkoro-Iturbe]] efef'''SORTU''' erraketista (Eibar 1012-1977)
# [[Haizea Oses]] ef--'''SORTU''' eskalatzailea (Arrasate, 2004)
# [[Irene Sarrionandia]] ef--'''SORTU''' mendi korrikalaria (Deba 1948)
# [[Joana Lasheras]] ef--'''SORTU''' kazetaria EITBn (Iruñea 1980)
# [[Josefina Markina]] efef'''SORTU''' filantropoa (Mallabia 1889-1972)
# [[Julene Bouzo]] ef--'''SORTU''' atleta (Ermua, 2003)
# [[Julia Guerra Lacunza]] efef'''SORTU''' poeta (Iruñea 1953-2008)
# [[María del Villar Berruezo]] efef'''SORTU''' aktorea, dantzaria eta idazlea (Tafalla 1888-1977)
# [[Martija de Jauregui]] XVI. mendeko sendagilea (Nafarroa) '''SORTU'''
# [[Pantxika Urruti]] ef--'''SORTU''' kantaria eta pastoral errejenta (Zuberoa 1955)
# [[Teresa Izu]] margolaria, ilustratzailea (Tafalla) sortu
# [[Adelita Domingo]] pianista, kopla-kantari eta dantzarien maistra(Sevilla)
# [[Aenne Burda]] argitaratzailea, alemaniar ekonomia-mirariaren ikur bat (Alemania)
# [[Amaya Arzuaga]] diseinatzailea eta enpresaburua (Burgos)
# [[Ana María Rodas]] idazlea (Guatemala
# [[Ana Rosa Diego]] zinema-zuzendaria eta gidoilaria (Sevilla)
# [[Angelina Aspuac]] jantzi maien defendatzailea (Guatemala)
# [[Angelina Beloff]] margolaria, grabatzailea eta arte-irakaslea(Errusia-Mexiko)
# [[Asunción Gómez Pérez]] ikertzailea (Badajoz)
# [[Aurelia Gutiérrez-Cueto Blanchard]] pedagogoa(Santander)
# [[Beatrice Hastings]] idazlea(Ingalaterra)
# [[Belén Maya]] flamenko-dantzaria eta koreografoa ( )
# [[Bella Dutton]] tenislaria (Britainia-Espainia)
# [[Bibiana Candia]] idazlea eta kazetaria (Galizia)
# [[Carlota Gurt]] idazlea eta kazetaria (Bartzelona)
# [[Catherine Bauer Wurster]] arkitektoa, etxebizitza publikoaren defendatzailea (AEB)
# [[Catherine Fahringer]] idazlea, aktibista (Estatu Batuak)
# [[Celia Rivas Casais]] kamioilaria, enpresaburua eta ekintzailea (Galizia)
# [[Ch´umilkaj Curruchiche]] abeslaria (Guatemala)
# [[Chona Madera]] idazle kanariarra
# [[Cilly Aussem]] tenislaria (Alemania)
# [[Concha Méndez]] idazlea, poeta eta gidoilaria (Madril)
# [[Concha Monje]] robotika-ikertzailea (Badajoz)
# [[Elena Catena]] filologoa, editorea eta feminista (Salamanca)
# [[Elena Villamandos]] kanariar idazlea
# [[Elvira Dyangani Ose]] Bartzelonako Arte Garaikidearen Museoaren 1. emakume zuzendaria(Kordoba)
# [[Emma Couceiro]] poeta (Lugo)
# [[Enriqueta Martín Ortiz de la Tabla]] irakaslea eta liburuzaina (Badajoz)
# [[Ernestine Rose]] asmatzailea (Polonia)
# [[Eudoxia Píriz]] Medikua (Salamanca)
# [[Fatoumata Diawara]] Maliko aktore eta egile-abeslaria (1982 - )
# [[Francisca Subirana]] tenislaria (Katalunia)
# [[Genie Espinosa]] artista, ilustratzailea (Bartzelona)
# [[Helena Bayona]] dokumentalgilea (Iruña)
# [[Iris Yassmin Barrios Aguilar]] abokatu eta epailea (Guatemala)
# [[Isa Guerra García]] poeta kanariarra (Kanariar uharteak)
# [[Isabel Expósito Morales]] idazlea (Hierro-Kanariak)
# [[Isabel García Hualde]] idazlea (Zarrakaztelu)
# [[Josane Sigart]] tenislaria (Belgika)
# [[Kajsa Ekis Ekman]] kazetari, idazle, ekintzailea (Suedia)
# [[Karma Peiró]] kazetari digitala Adimen Artifizialean aditua (Bartzelona)
# [[La Niña de los Peines]] Kopla-abeslaria (Sevilla)
# [[Las Ventas emakumeen kartzela]] artikulua da.
# [[Laura Fernández]] Idazlea eta kazetaria (Terrassa)
# [[Lenina Amapola García]] idazlea (Guatemala)
# [[Lilí Álvarez]] kirolaria, kazetaria eta Olinpiar jokoetako 1.emakume espainiarra (Erroma-Madril)
# [[Lourdes Pastor]] Kantaria eta aktibista (Kordoba)
# [[Lydia Becker]] Britainia Handiko sufragista, biologoa eta astronomoa (1827-1890)
# [[Madam C. J. Walker]] asmatzailea eta enpresaburua (AEB)
# [[Maddelin Brizuela]] enbaxadorea Bolivian (El Salvador)
# [[Margarita Ucelay]] filologoa, hispanista eta irakaslea (Madril)staño
# [[Marguerite Broquedis]] tenislaria (Frantzia)
# [[Maria Àngels Anglada]] kazetaria, poeta, eleberrigilea (Katalunia)
# [[María Blanca Ferrer García]] Abokatua, idazlea, poeta (Iruñea)
# [[María Blanchard]] margolaria (Santander)
# [[Maria del Carmen Reina Jiménez]] idazlea kanariarra
# [[María Francisca Ulloa del Castillo]] emagina (Utrera)
# [[Maria Furtwängler]] aktore eta medikua (Alemania)
# [[María Josefa Riba]] tenislaria (Katalunia)
# [[María Laffitte]] arte-kritikaria, idazlea, Emakumeen eskubide defendatzailea(Sevilla)
# [[María Rodrigo]] musikagilea, pianista eta irakaslea(Madril)
# [[María Salas Larrazábal]] idazle eta aktibista (Burgos)
# [[Marian Rojas]] mediku psikiatra eta idazlea (Madril)
# [[Maribel Lacave]] idazle kanariarra
# [[Marie Goegg-Pouchoulin]] Suitzako aktibista feminista eta abolizionista (1826-1899)
# [[Marie Vassilieff]] margolaria (Errusua-Frantzia)
# [[Marifé de Triana]] Kopla-abeslaria eta aktorea (Sevilla)
# [[Matilde Coral]] flamenko dantzaria (Sevilla)
# [[Matilde Landa]] politikaria (Badajoz)
# [[Matilde Ras]] grafologoa, idazlea, itzultzailea(Tarragona)
# [[Matilde Ucelay]] Espainiako tituludun 1.emakume arkitektoa (Madril)
# [[Mayte Martín (idazlea)|Mayte Martín]] Las Palmas (Kanariak)
# [[Mayte Martín]] musikagilea, flamenko-abeslaria (Bartzelona)
# [[Melanie Mayron]] asmatzailea eta aktorea (AEB)
# [[Melissa Farley]] psikologo, feminista (AEB)
# [[Mercedes Rodrigo]] Espainiako tituludun 1.emakume psikologoa (Madril)
# [[Merche Esmeralda]] flamenko-dantzaria (Sevilla)
# [[Milagro Almenara Pérez]] Espainiako Gerra Zibilean eraildako farmazialaria (Santander)
# [[Milagros Mengíbar]] flamenko-dantzaria (Sevilla)
# [[Milagros Nuin Monreal]] itzultzailea. (Erriberri-Nafarroa)
# [[Molla Mallory]] tenislaria (Norvegia-AEB)
# [[Morena Herrera]] abortuaren aldeko ekintzailea (El Salvador)
# [[Myriam Palacios]] aktorea (Txile)
# [[Natalia Sosa Ayala]] kanariar idazlea
# [[Norah Borges]] ilustratzailea (Argentina)
# [[Núria Albó]] poeta (Bartzelona)
# [[Nuria Coronado Sopeña]] kazetaria, feminista, abolizionista (Madril)
# [[Olimpia Valencia]] ginekologoa (Galizia)
# [[Oliva Acosta]] zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (Cádiz)
# [[Omowunmi Sadik]] asmatzailea (Nigeria)
# [[Patricia Ruiz de Irizar]] farmazialaria eta kooperantea (Iruñea)
# [[Paulina Kellogg Wright Davis]] aktibista, hezitzailea (AEB)
# [[Pepa Chávarri]] tenislaria (Madril)
# [[Pilar Aguilar Carrasco]] idazle, zinemako kritikaria, feminista (Jaén)
# [[Pura Maortua]] antzerki-zuzendaria (Kantabria)
# [[Rafaela Pastor]] aktibista (Malaga)
# [[Rebeca Lane]] abeslaria (Guatemala)
# [[Rita Fernández Queimadelos]] arkitektoa (Galizia)
# [[Rosa Barasoain|Rosa Barasoin]] idazlea (Tafalla)
# [[Rosa Torras]] tenislaria (Katalunia)
# [[Rosa Vergés]] zinema-zuzendaria, gidoilaria eta irakaslea (Bartzelona)
# [[Sabina Spielrein]] psikiatra eta psikoanalista (Errusia)
# [[Salima Ikram]] egiptologoa (Pakistan)
# [[Selena Millares]] kanariar poeta
# [[Simone Iribarne]] tenislaria (Lapurdi)
# [[Sofia Quintino]] Portugalgo mediku, feminista eta errepublikanoa (1879-1964)
# [[Sonsoles Echavarren Roselló|Sonsoles Echavarren]] idazlea eta kazetaria (Iruñea)
# [[Sylvia Ratnasamy]] asmatzailea (Belgika)
# [[Taina Bien-Aimé]] abolizionista
# [[Teresa Zabalza Díez]] musikagilea, musikaria eta musika irakaslea (Iruñea)
# [[Trinidad Lucea Ferrer]] idazlea, poeta eta ilustratzailea (Tutera)
# [[Veena Sahajwalla]] asmatzailea (India-Australia)
# [[Victorina Durán]] margolaria, jantzi-eszenografoa eta diseinatzailea (Madril)
# [[Viera Sparza]] ilustratzailea, idazlea eta umorista grafikoa (Zaragoza)
# [[Virginia Laparra]] fiskal oiha (Guatemala)
# [[Yolanda Castaño]] poeta eta literatura kritikaria (Coruña)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''martxoa''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Boni Macarrón]] efef'''SORTU''' martxantera, gozoki saltzailea (Durango)
# [[Carmen Miranda Zubieta]] --ef'''SORTU''' Kultur-ekintzailea (Galdakao)
# [[Elbira Iturri]] ef--'''SORTU''' aktibista (Mundaka)
# [[Eugenia Idoiaga]] efef'''SORTU''' emagina (Forua)
# [[María Ángeles Garai]] efef'''SORTU''' irakaslea, Bizkaiko lehen andereñoa (Bilbo)
# [[Martxelina Lopetegi]] efef'''SORTU''' bertsolaria (Oiartzun 1864-1930)
# [[Tamara Clavería]] ----'''SORTU''' Amuge elkarteko lehendakaria (Bilbo)
# [[Adilia de las Mercedes]] jurista feminista (Guatemala)
# [[Alauda Ruiz de Azúa]] zine-zuzendaria eta gidoilaria (Bizkaia)
# [[Alika Kinan]] Abolizionista (ARgentina)
# [[Almudena Domínguez Arranz]] arkeologoa
# [[Amada López Meneses]] historialari galiziarra
# [[Amalia de Isaura]] aktore komikoa eta kupletista (?)
# [[Amelia Baldeón Iñigo]] arkeologoa (Gasteiz)
# [[Amparo Alonso Betanzos]] adimen artifizialeko ikertzailea(Galizia)
# [[Amparo Cebrián]] pedagogoa (Salamanca)
# [[Ana Delgado Hervás]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Ana María Romero de Campero]] kazetaria, idazlea ekintzailea (Bolivia)
# [[Ángeles Huerta]] zine-zuzendaria (Asturias)
# [[Angelina Vidal]] Portugalgo idazle eta kazetaria (1847-1917)
# [[Anina Ciuciu]] abokatu eta idazle ijitoa (Errumania)
# [[Anne Tyng]] asmatzailea (Txina-AEB)
# [[Anselma de Salces]] Bilbotar ongilea (1815-1885)
# [[Arabako Emakumeen Asanblada]]
# [[Arundhati Bhattacharya]] enpresaburua (India)
# [[Áurea Lucinda Javierre]] artxibozaina eta historialaria (Teruel)
# [[Beatriz Pinheiro]] Portugalgo idazle, poeta, editore eta intelektuala (1871-1922)
# [[Begoña Vila]] astrofisikaria (Galizia)
# [[Berta Wilhelmi]] enpresaburua, hezitzailea, filantropoa eta feminista (Alemania, Granada)
# [[Carla Accardi]] margolari abstraktua (Italia)
# [[Carla Lonzi]] idazlea, arte-kritikaria, feminista (Italia)
# [[Carla Subirana]] zine-zuzendaria (Bartzelona)
# [[Carme Freixa]] kazetaria, feminista, abolizionista (Bartzelona)
# [[Carmen de Zulueta]] idazlea, filosofoa eta irakaslea (Madril)
# [[Carmen García Mateo]] telekomunikazio ingeniaria (Galizia)
# [[Carmen López Alonso|Carmen Lopez Alonso]] historialaria
# [[Carmen Sentandreu Gimeno]] arkeologoa
# [[Carmen Velacoracho de Lara]] Kazetaria (Ciudad Real, 1880-Madril,1960)
# [[Catherine Furbish]] botanikaria (AEB)
# [[Christine Peterson]] estatistikaria, zientzialaria (EEBB)
# [[Chus Gutiérrez]] zine-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea (Granada)
# [[Deema Shehabi]] poeta eta idazlea (Kuwait)
# [[Delia Grigore]] filologo ijitoa (Errumania)
# [[Diana Pey]] piano-jotzailea (Madril)
# [[Dolores Cebrián]] irakaslea (Salamanca)
# [[Domitila de Carvalho]] Portugalgo mediku, irakasle eta politikaria (1871-1966)
# [[Elaine N. Aron]] psikologoa (Kalifornia)
# [[Elena Barulina]] botanikaria, genetista eta ikertzailea (Errusia)
# [[Elena Díaz Ereño]] medikua eta irakaslea (Galdakao)
# [[Elena Fortún]] idazlea, haur eta gazte literatura (Madril)
# [[Elena Hernández Sandoica]] historialaria
# [[Elisa Augusta da Conceição Andrade]] Portugalgo lehen emakume medikua (1855-??)
# [[Elisa Garrido González|Elisa Garrido]] historialaria
# [[Elizabeth J. Tasker]] astrofisikaria, idazle zientifikoa eta irakaslea (Britainia)
# [[Elvira Ontañón Sánchez-Arbós]] idazlea, artikulugilea eta pedagogoa (?)
# [[Elza_Dunkels]] Suediako pedagoga
# [[Emma Ihrer]] feminista eta lider sindikala (Alemania)
# [[Esma Redžepova]] abeslari ijitoa (Mazedonia)
# [[Esther Takeuchi]] asmatzailea (AEB)
# [[Fei-fei Li]] konputazioko irakaslea (Txina-AEB)
# [[Fournierreko emakume kartagileak]] emakume langileak (Gasteiz)
# [[Gloria Cabral]] arkitektoa (Brasil-Paraguai)
# [[Gloria Giner de los Ríos García]] irakaslea(Madril)
# [[Glòria Trías Rubiés]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Guiomar Torresão]] Portugaldar idazlea eta feminista (1844-1898)
# [[Halet Çambel]] arkeologaeta Olinpiar Jokoetan lehiatu zen lehen emakume turkiarra, eskriman
# [[Harriet Williams Russell Strong]] asmatzailea (AEB)
# [[Helena Lopes da Silva]] zirujau eta politikaria (Cabo Verde)
# [[Hélène Rioux]] idazle eta itzultzailea (Kanada)
# [[Helene Stöcker]] bakezalea, feminista eta publizista (Alemania)
# [[Isabel Aguirre]] arkitektoa (Galizia)
# [[Isabel García Lorca]] irakaslea eta idazlea (Granada)
# [[Jennifer Miller]] Feminista, artista, idazlea...(EEBB)
# [[Jordina Sales i Carbonell]] historialaria
# [[Josefina Aldecoa]] idazlea eta pedagogoa (Leon)
# [[Juana Capdevielle]] Gerra Zibilean eraildako pedogogo eta liburuzaina (Madril-Galizia)
# [[Juana Romani|Juani Romani]] italiar-frantziar margolaria
# [[Julia Sánchez Carrilero]] arkeologoa
# [[Julia Vigre García]] maistra (Madril)
# [[Julienne Baseke Nzabandora]] aktibista (Kongo)
# [[Julieta Paredes]] feminista komunitarioa (Bolivia)
# [[Juliette Bonheur]] animalia-margolaria (Frantzia)
# [[Katerina Harvati]] paleontologoa, irakaslea eta ikertzailea (Grezia)
# [[La Argentinita]] dantzaria eta koreografoa (Buenos Aires)
# [[Laura de los Ríos Giner]] irakaslea (Granada)
# [[Laura García Hoppe]] margolaria eta idazlea (Malaga)
# [[Leonor Serrano Pablo]] pedagogoa,legelaria, feminista (Ciudad Real-Madril)
# [[Lily Braun]] idazle eta feminista (Alemania)
# [[Linda Braidwood]] arkeologoa
# [[Lita Cabellut]] margolari ijitoa (Espainia)
# [[Lourdes Girón Anguiozar]] arkeologoa (Cadiz)
# [[Maite Larrauri Gómez]] filosofoa, idazlea eta irakaslea (Valentzia)
# [[Manuela Solís]] ginekologoa, Valentziako 1. medikua (Valentzia)
# [[Mapi León]] futbolaria (Zaragoza)
# [[Margarita Ballester Figueres]] poeta, itzultzailea eta irakaslea (Katalunia)
# [[Margarita Sánchez Romero]] arkeologoa (Madril)
# [[Maria Amália Vaz de Carvalho]] Portugalgo idazle poligrafoa, pedagogoa eta poeta (1847-1921)
# [[María Ángeles Pérez Samper]] arkeologoa (Bartzelona, 1949)
# [[María Antonina Sanjurjo Aranaz]] belar-jockey jokalaria (Galizia)
# [[Maria Benedita Mouzinho de Albuquerque de Faria Pinho]] Portugalgo idazle, aktibista errepublikano eta feminista (1865-1939)
# [[María Blázquez|María Blazquez]] idazlea (Extremadura)
# [[María Buj Luna]] liburuzain terueldarra
# [[Maria Clara Correia Alves]] Portugalgo editore, kazetari eta irakasle feminista (1869-1948)
# [[María Cristina Gonzalo Pintor]] arkitektoa (Santander-Madril)
# [[Maria Eugenia Aubet]] arkeologoa (?)
# [[María José Alonso Fernández]] farmakologoa (Leon)
# [[María Juana Ontañón]] arkitekto kanariarra (Tenerife)
# [[María Lacrampe]] erizaina (Madril)
# [[María Sánchez Arbós]] maistra eta pedagogoa (Huesca-Madril)
# [[María Teresa Miras Portugal]] biokimika (Galizia)
# [[María Victoria Lareu]] ikertzailea, auzitegiko medikua (Galizia)
# [[Mariam Kamara]] arkitekto frantziar-nigeriarra
# [[Mariana Angélica de Andrade]] Poeta portugaldarra (1840-1882)
# [[Marie Joséphine Nicolas]] margolari frantziarra
# [[Marisol Soengas]] mikrobiologoa (Galizia)
# [[Marta Moll de Alba]] piano-jotzailea (Kanariak)
# [[Mary Walton]] ingeniaria eta asmatzailea (AEB)
# [[Massouda Kohistani]] aktibista (Afganistan)
# [[Matilde Cantos]] politikaria (Granada)Mpa
# [[Matilde Moliner Ruiz]] liburuzaina eta institutuko katedraduna(Madril)
# [[Mercedes Vegas]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Mercedes Vilanova Ribas]] historialaria eta ikertzailea (Katalunia)
# [[Miren Roji]] musika irakaslea eta piano-jotzailea (Santurtzi, 1917-2018)
# [[Naama Goren-Inbar]] arkeologoa
# [[Nely Reguera]] zine-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea (Granada)
# [[Nieves Sánchez Carrilero]] arkeologoa
# [[Noemí Trujillo]] poeta eta idazlea (Bartzelona)
# [[Norma Vázquez]] Bilbon bizi den indarkeria matxistan aditua (Mexiko)
# [[Núria Rafel i Fontanals]] arkeologoa katalana
# [[Ofelia Rey Castelao ]] historialaria,idazlea (Galizia)
# [[Olga Vallespín Gómez]] arkeologoa eta Espainiako lehen urpekari profesionala
# [[Olive Dennis]] ingeniaria, tren diseinu-berrikuntzen egilea (AEB)
# [[Patsy O'Connell Sherman]] asmatzailea (AEB)
# [[Peregrina Quintela Estévez]] matematikaria (Galizia)
# [[Pilar Palomero]] zinemagilea eta idazlea (Zaragoza)
# [[Pilar Pérez Solano]]zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (Alacant)
# [[Rachel Zimmerman]] zientzialaria eta asmatzailea (Kanada)
# [[Rilda Paco]] artista, diseinatzailea (Bolivia)
# [[Rita de Morais Sarmento]] Portugalgo lehen emakume ingeniari zibila (1872-1931)
# [[Robin Wall Kimmerer|Robin Wall Kimmerer]] ekologista (EEBB)
# [[Rosa Balaguer Oltra]] Kazetaria (Valentzia)
# [[Rosa María Rodríguez Magda]] filosofoa (Valentzia)
# [[Sally Fox]] asmatzailea (AEB)
# [[Sandra Barrilaro]] argazkilaria eta ekintzailea (Bilbo)
# [[Sandra Sevillano]] mendi korrikalaria (Santurtzi)
# [[Serafina Javierre]] liburuzaina (Tarragona)
# [[Sonia Sánchez]] idazlea, abolizionista (Argentina)
# [[Susan Leeman]] endrokrinologoa (AEB)
# [[Susana Reyes]] dantzari, koreografoa, artista (Ekuador)
# [[Teresa Paneque]] Astronomoa, zientzia-dibulgatzailea (Madril-Txile)
# [[Towanda Rebels]] idazle, komediante, abolizionista, feminista bikotea (Madril)
# [[Vicenta Lorca Romero]] maistra (Granada)
# [[Victoria Cabrera Valdés]] historialaria (Madril)
# [[Violeta Delmonte]] hizkuntzalaria (Argentina-España)
# [[Virginia Auber Noya]] idazlea, itzultzaile (Coruña, 1825-Madril,1897)
# [[Marianne Thyssen]] politikaria (Belgika, 1956)
}}
=== Berriak ===
====Berriak 2022 (Otsaila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Azpitarte]] ef--'''SORTU''' abeslaria, futbolaria eta aktorea (Bizkaia)
# [[Antonia Salaberria]] efef'''SORTU''' Erraketista (Eibar)
# [[Adelaida de la Calle]] biologoa (Madril)
# [[Adriana Kaplan Marcusán]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Argentina)
# [[Agustina Ruiz Dupont]] fikziozko zientzialaria (Granada)
# [[Aissata Kane]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Gambia)
# [[Alfreda Markowska]] Holokaustoa biziraun zuen emakumea, haur ijito, judu eta alemanak bizirauten lagundu zuena (Polonia)
# [[Alicia Estévez]] Zientzialaria (Pontevedra)
# [[Alicia Hermida]] aktorea (Madril)
# [[Almaclara]] emakume-orkestra taldea (Andaluzia)
# [[Amalia Lobato Rosique]] Gerra zibilean eraildako milizianoa (Murtzia)
# [[Aminata Diop]] mutilazio genitalagatiko lehen errefuxiatua eta aktibista (Mali)
# [[Amparo Soler Leal]] aktorea (Madril)
# [[Ana Locking]] moda-diseinatzailea, enpresaburua eta argazkilaria (Toledo)
# [[Ana Mena]] abeslaria eta aktorea (Malaga)
# [[Angéla Kóczé]] Soziologoa feminista ijitoa (Hungaria)
# [[Ángela López Jiménez]] soziologoa eta feminista (Iruñea)
# [[Angelines Fernández]] aktore errepublikanoa (Madril-Mexiko)
# [[Anika Rahman]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Banglades)
# [[Anna Missuna]] Errusiar geologoa
# [[Antonia Plana]] aktorea (Espainia)
# [[Antónia Pusich]] portugaldar idazle, kazetari eta musikagilea (1805-1883)
# [[Balghis Badri]] feminsta eta aktibista (Sudan)
# [[Beatriz González Calderón]] biolontxelojolea eta orkestra-zuzendaria (Andaluzia)
# [[Binta Jammeh-Sidibe]] emakumeen eskubideen aldeko politikoa (Mauritania)
# [[Blanca Lydia Trejo]] idazlea, aktibista, kantzilerra (Mexiko)
# [[Bogaletch_Gebre]] mikrobiologoa, Emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista eta feminista(Etiopia)
# [[Carmela Nieto]] kazetaria eta idazle feminista (Kuba)
# [[Carmen García Mateo]] zientzialaria (Galizia)
# [[Carmen Herrera (margolaria)|Carmen Herrera]] Kuba-EEBB
# [[Carolina Beatriz Ângelo]] Portugaldar medikua eta feminista, herrialde horretan bozkatu zuen lehen emakumea (1878 - 1911)
# [[Caroline Flack]] telebista-aurkezlea eta irrati esataria (Britainia Handia)
# [[Catalina Martin-Chico]] fotokazetaria (Madril)
# [[Cecilia Seghizzi]] musikagilea, biolin-joleaeta pintorea (Italia)
# [[Ceija Stojka]] ijito margolaria (Austria)
# [[Celia Rico Clavellino]] gidoilasria eta zine zuzendaria(Sevilla)
# [[Charline Effah]] idazlea eta maistra (Gabon)
# [[Chou Kung-shin]] idazlea, historialaria... (Taiwan)
# [[Constanza de Ayala]] Arabako dama (Araba)
# [[Consuelo Díez Fernández]] pianista eta musikagilea (Madril)
# [[Coral del Río Otero]] ekonomialaria eta ikertzailea(Vigo)
# [[Delaine Le Bas]] artista ijitoa (Britania Handia)
# [[Dolores Corbella Díaz]] hizkuntzalaria, akademikoa (Tenerifekoa)
# [[Dolores Corella Piquer]] zientifikoa eta ikertzailea (Valentzia)
# [[Dolores Ruiz Berdún]] zientzia historialaria eta ikertzailea (Espainia)
# [[Dolores Serrano]] pianista, musikagilea eta irakaslea (Cadiz)
# [[Dora Barrancos]] soziologo, historialari, feminista (Argentina)
# [[Dorothy_Reed_Mendenhall]] medika estatubatuarra (Columbus 1874- Chester 1964)
# [[Efua Dorkenoo]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Ghana)
# [[Elena Gorolová]] indarrez esterilizatutako emakume ijitoa (Txekia)
# [[Elena María Tejeiro]] aktorea (Murtzia)
# [[Elisabeth Guttenberger]] Auschwitz-Birkenau-tik bizirik atera zen emakume ijitoa. (Alemania)
# [[Elvira Quintillá]] aktorea eta abeslaria (Bartzelona)
# [[Emma Kunz]] sendalaria (Suitza)
# [[Estrellita Castro]] abeslaria eta aktorea (Sevilla)
# [[Ethel Brooks]] Soziologo feminista eta ijitoa (AEB)
# [[Eugenia Zuffoli]] abeslaria eta aktorea (Italia)
# [[Eva Villaver Sobrino]] astrofisikaria eta ikertzailea (Palentzia)
# [[Fàtima Bosch i Tubert]] zientzialaria (Girona)
# [[Fatoumata Coulibaly]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Mali)
# [[Fauziya Kasinga]] emakumeen genital mutilazioa dela eta, AEBko lehen errefuxiatua (Togo)
# [[Florence Price]] orkestra garrantzitsu batek jo zuen lehen musikagile afroamerikarra (AEB)
# [[Fran Hosken]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista ()
# [[Fran Hosken]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (EEBB)
# [[Francisca de Assis Martins Wood]] Lehen aldizkari feministaren argitaratzailea (Lisboa, 1802-1900)
# [[Gavina Viana Viana]]ekintzaile antifaxista (Donostia-Bartzelona)
# [[Gina Ranjičić]] lehenengo ijito idazlea (Serbia)
# [[Gisela Bock ]] historialaria (Alemania)
# [[Hanna Neumann]] matemarikaria (Alemania)
# [[Imperio Argentina]] aktorea, abeslaria eta dantzaria (Argentina)
# [[Inés Núñez de la Parte]] abokatua, kontseilaria eta goi-zuzendaria (Bilbo)
# [[Inna Modja]] ablazioaren kontrako ekintzailea (Mali)
# [[Isabel Parra]] kantautorea eta folklorista (Txile)
# [[Isabel Rodà de Llanza]] epigrafialaria eta arkeologoa (Bartzelona)
# [[Isabelle Stengers]] Bruselako filosofoa (Belgika)
# [[Isatou Touray]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (GAmbia)
# [[Jaha_Dukureh]] giza eskubideen aldeko aktibista (Gambia)
# [[Jane Richardson]] biofisikoa eta Richardson biogramen asmatzailea (AEB)
# [[Javiera Parra]] musikaria eta abeslaria (Txile)
# [[Juana Goizueta Vértiz]] Kontituzio Zuzenbideko irakaslea (Nafarroa)
# [[Julia Lajos]] aktorea (Valladolid)
# [[Julia Robinson]] estatubatuar matematikaria (Misuri)
# [[June Crespo]] artista (Iruñea, 1982)
# [[June Eric-Udorie]] ablazioaren kontrako ekintzailea (Irlanda)
# [[Katarina Taikon]] idazle ijitoa (Suedia)
# [[Laura_Mersini-Houghton]] kosmologa eta fisika teoriko albano-estatubatuarra (Tirana)
# [[Layli Miller-Muro]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (AEB)
# [[Leah Manning]] Politikari britainiarra, giza eskubideen aldeko ekintzailea (Erresuma Batua)
# [[Leena Yadav]] zinema-zuzendaria (India)
# [[Leonore Davidoff]] historialaria, feminista (AEB)
# [[Leyla Hussein]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Somalia)
# [[Lidia Cao]] ilustratzailea eta muralista (Galizia)
# [[Lily van Angeren-Franz]] Auschwitz-Birkenau-tik bizirik atera zen emakume ijitoa. (Alemania)
# [[Loral O'Hara]] ingeniaria eta astronauta NASAn (AEB))
# [[Louise Jopling]] margolaria (Erresuma Batua)
# [[Ma Thida]] Kontzientzia preso ohia eta idazlea (Birmania)
# [[Mae Azango]] Kazetaria eta emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Liberia)
# [[Marcia_Neugebauer]] geofisika estatubatuarra (AEB)
# [[Margaret Bonds]] musikagilea (AEB)
# [[Margarita Comas Camps]] pedagogoa (Menorca-Erresuma Batua)
# [[Mari Carmen Díaz de Mendoza]] aktorea (Madril)
# [[María Banquer]] aktorea (Espainia)
# [[María Bru]] aktorea (Valentzia)
# [[María de Sarmiento y Castilla]] Arabako dama (Araba)
# [[María Dolores Gispert Guart]] bikoizketa aktorea eta irrati esataria (Katalunia)
# [[María Eva Istúriz García|María Eva Istúriz Garcia]] Berdintasunerako teknikaria (Iruñea)
# [[Maria Federici]] komunista, politikaria (Italia)
# [[María Inmaculada Paz-Andrade]] zientzialaria (Galizia)
# [[María Itziar Urrutia San Antón]] arkitektoa eta zuzendari exekutiboa (Malaga)
# [[María Matilde Almendros]] irrati esataria eta aktorea (Katalunia)
# [[María Ripoll]] zinegilea (Bartzelona)
# [[María Ruiz de Gauna]] XV.mendeko emakumea (Gasteiz)
# [[María Teresa Ruiz Cantero]] mediku eta ikertzailea (Melilla)
# [[Maria Veleda]] Portugalgo ekintzaile feminista eta errepublikanoa (1871-1955)
# [[Mary Nash]] historialaria (Irlanda-Katalunia)
# [[Maya Burhanpurkar]] ikertzaile kanadiarra (Ontario)
# [[Melanie Spitta]] zinema zuzendari ijitoa (Belgika)
# [[Mónica Ramos Toro]] antropologoa (Madril)
# [[Nahid Toubia]] Sudaneko lehen emakume-zirujaua eta EGM ikerketan ezpezializatutako aktibista (Sudan)
# [[Najat Maalla M'jid]] NBE Idazkari Nagusiaren Ordezkari Berezia Haurren aurkako Indarkeriari buruzkoa (Maroko)
# [[Nilde Iotti]] politikari komunista (Italia)
# [[Nina Dudarova]] hizkuntzalari ijitoa, erromanieran alfabetatzea (Rusia)
# [[Nitza Margarita Cintron]] medikua (Puerto Rico)
# [[Olayinka Koso-Thomas]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Nigeria)
# [[Panna Cinka]] biolin-jotzailea ijitoa (Hungria)
# [[Pastora Filigrana García]] ijito sindikalista feminista (Sevilla)
# [[Pastora Imperio]] dantzaria (Sevilla)
# [[Pepita de Oliva]] ijito dantzaria, Europan ezaguna (Málaga)
# [[Pratibha Parmar]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Nairobi)
# [[Regina de Lamo]] 98.ko belaunaldiaren idazle anarkista (Jaén)
# [[Rita Montagnana|Rita Montagnama]] Komunista, politikaria (Italia)
# [[Romila Thapar]] historialaria (India)
# [[Rosa Cortés]] 1749ko ijitoen kontrako Sarekada Handian atxilotua (Granada)
# [[Rosa Taikon]] ijito zilargin eta aktorea (Suedia) Gina Ranjičić
# [[Rosario García Ortega]] aktorea (Argentina)
# [[Sagrario Ruiz Elizalde]] maistra eta hezkidetzan erreferentea (Nafarroa)
# [[Saioa Mantzisidor Zilloniz]] nekazaria eta enpresaburua (Bizkaia)
# [[Sandy Powell]] jantzi-diseinatzailea (Britainia Handia)
# [[Shu Otero]] komikigilea (Sunbilla, Nafarroa garaia)
# [[Silvia Agüero]] ijito idazlea, ijitoen memoria berreskuratzen duena (Madril)
# [[Sister Fa]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Senegal)
# [[Sonia Contera]] fisikaria eta nanoteknologoa (Madril)
# [[Soraya Post]] eurodiputatu ijitoa (Suedia)
# [[Tarsy Carballas]] zientzialaria (Galizia)
# [[Teresa Margarida da Silva e Orta]] lehen emakume eleberrigilea portugesez (1711-1793)
# [[Teresa Mattei]] ekintzaile komunista, feminista (Italia, 1921-2013)
# [[Teresa Noce]] italiar politikaria (1900-1980)
# [[Teresa Sánchez de Bilbao]] XV.mendeko emakumea (Gasteiz)
# [[Teresa Vinyoles Vidal]] historialaria (Bartzelona)
# [[Thais_Russomano]] Brasildarra medikuntza aeroespazialean espezializatuta (Porto Alegre)
# [[Vanderlan da Silva Bolzani]] Kimikaria (Brazil)
# [[Věra Bílá]] ijito abeslaria (Txekia)
}}
====Berriak 2022 (Urtarrila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Urrutia]] ----'''SORTU''' Eskalatzailea (Bizkaia)
# [[Alazne Belar]] ef--'''SORTU''' erizaina eta ikerlaria (Atxondo, Bizkaia)
# [[Belén Bengoetxea]] ef--'''SORTU''' Ikertzailea eta EHUko irakaslea (Durango)
# [[Elena Uriz]] ef--'''SORTU''' irakaslea, aktorea, dantzaria, musikaria (Iruñea)
# [[Maixux Rekalde]] efef'''SORTU''' Bakezalea eta euskaltzaile (Oiartzun)
# [[Mercedes Arbaiza]] ----'''SORTU''' Historialaria eta EHUko irakaslea (Bilbo)
# [[Pilar Narbaiza]] efef'''SORTU''' erraketista eta sukaldaria (Mallabia)
# [[Uxue del Río]] ef--'''SORTU''' artista, irudigilea eta diseinatzaile grafikoa (Donostia)
# [[Adelaide Cabete]] Ginekologo feminista, framazona eta errepublikanoa (Portugal, 1867-1935)
# [[Adele Bianchi]] geografoa (Italia)
# [[Aida Peláez de Villa Urrutia]] idazlea,kazetaria, sufragista. (Kuba)
# [[Amalia Mallén|Amalia Mallén de Ostolaza]] saiakeragilea, itzultzailea, sufragista (Kuba)
# [[Ana de Castro Osório]] Portugalgo idazlea, feminista eta militante errepublikanoa(1872-1935)
# [[Ana Maria Lajusticia]] kimikaria, dietetikan eta nutrizioan aitzindaria (Madril)
# [[Ana Revenga]] ekonomialaria (Espainia)
# [[Ángela Molinuevo y Longuebau]] XIX. mendeko karitatea (Gasteiz)
# [[Ángeles Flórez Peón]] bizirik dagoen azken miliziano sozialista (Asturias)
# [[Angélica Morales |Angélica Morales ]] idazlea, aktorea (Teruel, 1970)
# [[Ann Rose Nu Tawng]] bakezalea, erizaina BBC 100 women sariduna (Birmania)
# [[Antonella Picchio]] Ekonomialari feminista (Italia)
# [[Arantxa Rodríguez Álvarez]] ekonomialari feminista (Bilbo)
# [[Arantza Chacón Ormazabal]] ikertzailea, Zehar Errefuxiatuak (Gasteiz)
# [[Asunción Ruiz]] ingurumen teknikaria (Madril)
# [[Aurelia Castillo de González]] idazle eta itzultzailea (Kuba)
# [[Aurora Villar Buceta]] kazetaria (Kuba)
# [[Belén Franch Gras]] zientzialaria (Valentzia)
# [[Belén Frau Uriarte]] ekonomilaria, Espainaiako CEOko eta munduko komunikazioko zuzendaria (Bilbo)
# [[Belén Landáburu]] abokatu eta politikoa (Burgos)
# [[Bianca Maria Meda]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Blanca de los Ríos]] idazlea eta literatura kritikoa (Sevilla)
# [[Camille Kouchner]] Zuzenbide pribatuko irakaslea, abokatua (Frantzia)
# [[Carmen Serdán Alatriste]] iraultzailea (Mexiko)
# [[Catalina Bárcena]] aktore kubatarra (Kantabria)
# [[Consuelo Uranga]] komunista (Mexiko)
# [[Cristina Borderías]] Historialaria (Katalunia)
# [[Cristina Carrasco]] ekonomilari feminista (Txile-Bartzelona)
# [[Cynthia Cockburn]] antimilitarista feminista eta akademikoa (Britania Handia)
# [[Diane Elson]] ekonomilari feminista (Erresuma Batua)
# [[Digna Collazo]] sufragista (Kuba)
# [[Domitila García de Coronado]] editorea, idazlea (Kuba)
# [[Elena Salvador]] aktorea (Madril)
# [[Elisa Garrido Moreno]] ikertzailea, unibertsitateko irakaslea (Valentzia)
# [[Elisa Garrido]] espainiar militante antifaxista (Zaragoza)
# [[Elisa Mújica]] Idazlea (Kolonbia, 1918-2003)
# [[Elisa Soriano Fisher]] mediku-oftalmologoa eta feminista (Madril)
# [[Élisabeth Chaplin]] margolaria (Frantzia, 1890-Italia, 1982)
# [[Ella Fontanals-Cisneros]] enpresaria eta arte-bildumagilea (Kuba)
# [[Elva Raquel Gómez]] kitxua idazlea (Argentina)
# [[Elvira de Hidalgo]] Sopranoa eta kantu-maistra (Teruel)
# [[Erika Aifan]] ustelkeriaren aurkako epailea (Guatemala)
# [[Esperanza Molina Cubillo]] idazlea eta antropologoa (Madril)
# [[Esther Chapa]] sufragista (Mexiko)
# [[Eva Celada]] kazetaria, idazlea eta gastronomoa (Palentzia)
# [[Eva Gancedo]] musikagilea, filmetako soinu-bandetan espezializatua (Madril)
# [[Fanny Garrido]] idazle galiziarra
# [[Fátima Báñez]] legelaria, politikaria eta ekonomilaria (Huelva)
# [[Fatima Singhateh]] Haurren salerosteka eta explotariari buruzko Nazio Batuen Errelatore Berezia (Gambia)
# [[Francia Márquez]] ekintzaile feminista (Kolonbia)
# [[Gisela Vaquero]] bideojokogilea (Girona)
# [[Henriette d'Angeville]] Mont Blanc igo zuen bigarren emakumea (Frantzia)
# [[Hermila Galindo]] politikaria, kazetaria eta ekintzaile feminista (Mexiko)
# [[Hortensia Gelabert]] aktore kubatarra Espainian (Espainia)
# [[Ingrid Robeyns]] filosofo eta ekonomialari feminista (Lovaina, Belgika)
# [[Irene González]] Futbolaria (Coruña, 1909-1928)
# [[Isabel Margarita Ordetx]] idazlea, (Kuba)
# [[Isabel Oyarzábal]] itzultzailea, kazetaria, idazlea, aktorea eta diplomatikoa(Malaga)
# [[Isabella Leonarda]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Jamila Medina Ríos]] idazlea (Kuba)
# [[Josefina Blanco]] aktorea (Leon)
# [[Josefina Gómez Mendoza]] geografo eta idazlea (Madril)
# [[Julia Peguero Sanz]] maistra eta feminista (Zaragoza)
# [[Justa Montero]] aktibista feminista (Bartzelona)
# [[Kate Young]] gizarte-antropologoa (Erresuma Batua)
# [[Laila Haidari]] ekintzailea 100 Women BBC sariduna (Agfanistan)
# [[Leonor Taboada]] kazetaria, idazlea eta ekintzaile feminista
# [[Lourdes Beneria]] ekonomialari feminista (Katalunia)
# [[Lucía López Marco]] albaitaria (Zaragoza)
# [[Manuela Vargas]] flamenko dantzaria (Sevilla, 1941 - Madril, 2007)
# [[Margarita Manso]] 27ko belaunaldiko margolaria (Valladolid, 1908-Madril,1960)
# [[Mari Carmen Martínez Chamorro]] medikua (León)
# [[María Ángeles Pérez López|Maria Ángeles Pérez López]] poeta (Valladolid)
# [[María Cancio]] aktorea (Madril)
# [[María del Adalid]] margolari galiziarra (
# [[María Espinosa de los Monteros]] emakumeen eskubide zibil eta politikoen aldeko aktibista (Malaga)
# [[María Fernanda Ladrón de Guevara]] Aktorea (Madril)
# [[María Guerrero López]] aktorea (Madril)
# [[María Guerrero]] Aktore eta enpresaburua (Madril)
# [[María José Vázquez]] GIB/HIES ekintzailea (Bartzelona)
# [[María Josefa Patricia Muñoz y Jarabeitia]] filantropoa (Bilbo)
# [[María Martos]] Feminista (Madril)
# [[María Muñoz de Quevedo]] piano-jotzailea
# [[Maria Teixidor i Jufresa]] enpresari eta abokatua (Katalunia)
# [[María Teresa Gavarró Castelltort]] pedagogoa(Katalunia)
# [[María Tubau]] aktorea (Madril)
# [[María Villar Buceta]] kazetaria, poeta, ekintzailea (Kuba)
# [[Maria Xaveria Perucona]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Marta Álvarez Guil]] legelaria (Madril)
# [[Matilde de la Torre]] kazetari eta politikaria (Burgos)
# [[Matilde Díez]] aktorea (Madril)
# [[Matilde Rodríguez Cabo]] mediku, psikiatra, idazlea, feminista, sufragista eta aktibista (Mexiko)
# [[Maud de Boer-Buquicchio]] Haurren salerosteka eta explotariari buruzko Nazio Batuen Errelatore Berezi oiha (Herbehereak)
# [[Michelle Perrot]] historialaria (Frantzia)
# [[Natália Pasternak|Natalia Pasternak]] biologoa BBC 100 women sariduna (Brasil)
# [[Négar Djavadi]] eleberrigilea, zinemagilea (Iran/Frantzia)
# [[Nerea Luis]] informatika ingeniaria (Madril)
# [[Nieves Quintana]] Nekazaria (Araba)
# [[Nilofar Bayat]] afganistar abokatua eta saskibaloi jokalaria (Kabul)
# [[Reem Alsalem]] Emakumeen kontrako indarkeriari buruzko Nazio Batuen Errelatorea (Jordania)
# [[Reyna Pastor]] historialaria (Argentina)
# [[Rosa García-Malea López]] lehen emakume kaza-pilotua (Almeria)
# [[Rosika Schwimmer]] kazetaria, idazlea, sufragista (Budapest)
# [[Sabine Weiss]] Argazkilaria (Frantzia)
# [[Sara Baartman]] esklaboa (Afrika)
# [[Serafina Núñez]] idazle kubatarra
# [[Susanna Minguell]] filosofo eta idazlea (Bartzelona)
# [[Tlaleng Mofokeng]] mediku, hizlari, idazle eta emakumeen eskubideen eta sexu eta ugalketa-osasunaren aldeko aktibista BBC 100 women sariduna (Hegoafrika, 1980)
# [[Trinidad Arroyo]] Espainian lan egin zuen lehen oftalmologoa (Palentzia)
# [[Virginia Eubanks]] politologoa (AEB)
# [[Virginia Torrecilla]] futbolaria (Mallorca)
# [[Virginie Demont-Breton]] margolaria (Frantzia, 1859-1935)
# [[Winnaretta Singer]] musika mezenas (Paris)
# [[Zeltia Montes Muñoz]] musikagilea, filmetako soinu-bandetan espezializatua (Madril)
}}
=== Berriak ===
====Berriak 2021 (urria, azaroa, abendua)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Olaizola]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Elgoibar 1974)
# [[Amaia Lejarreta]] ef--'''SORTUA''' artista, makillatzailea (Durango 1983)
# [[Anttoni Etxeberria]] efef'''SORTUA''' tabernaria (Hondarribia 1914-2020)
# [[Begoña Gorospe]]----'''SORTUA''' feminista, zinegilea (Hernani 1942)
# [[Frantxiska Iragorri]] efef'''SORTUA''' Abertzale, ekintzailea (Oiartzun, 1920-2019)
# [[Garbiñe Larrea |Garbiñe Larrea Iturralde]] ef--'''SORTUA''' Naturopata (Urnieta 1976)
# [[Hipolita Ibaibarriaga]] ef--'''SORTUA''' erreketista (Ermua 1914- Bartzelona 1939)
# [[Itziar Ugarte]] ef--'''SORTUA''' Kazetaria eta idazlea (Oñati 1995)
# [[Junkal Guerrero]] ----'''SORTUA''' musikaria (Andoain 1968)
# [[Leire Vargas]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria, idazlea eta itzultzailea (Durango 2002)
# [[Lide Urrestarazu]] ef--'''SORTUA''' mendi lasterkaria (Ordizia 1999)
# [[Maria Angeles Esnaola]] efef'''SORTUA''' Maistra abertzalea (Ormaiztegi 1924-2017)
# [[María Bravo]] ----'''SORTUA''' sopranoa (Portugalete 1952)
# [[María Goiricelaya Burón]] ef--'''SORTUA''' aktorea, antzerki-zuzendaria (Bilbo 1983)
# [[Maria Rosario Arrizabalaga]] efef'''SORTUA''' Mariarro bezala ezagunagoa, feminismoa eta justizia soziala bizi-ardatz izan zituen gizarte-ekintzailea (Ermua 1949- Donostia 2021)
# [[Maribel Aiertza]] ef--'''SORTUA''' euskal idazlea (Etxebarria 1962)
# [[Rosario Zubizarreta]] efef'''SORTUA''' erraketista (Ermua 1918-2002)
# [[Shandra Martínez]] ----'''SORTUA''' artista, ilustratzailea. (Errenteria1977)
# [[Susana Serrano]] ef---'''SORTUA''' Unibertsitateko irakaslea (Elorrio)
# [[Tere Jaio]] efef'''SORTUA''' aktorea, bikoiztailea. (Gernika)
# [[Teresa Murga]] efef'''SORTUA''' (Markina-Xemein 1910-2015)
# [[Abia Akram|Abia Akra]] aktibista (Pakistan)
# [[Aida Lafuente]] politikari ekominista (León)
# [[Al Khadra Mabrook]] Saharar poeta (Sahara)
# [[Alice Neel]] margolari erretratugile estatubatuarra (1900 - 1984)
# [[Amaia Bono]] antzerki aktorea (Gasteiz, 1989)
# [[Amaia Nausia]] historialaria (Iruñea)
# [[Amalia Domingo Soler]] Idazlea, espiritista (Sevilla, 1835-Bartzelona,1909)
# [[Ana Santos Payán]] idazlea, poeta, editorea (Guadalajara, 1972-Almeria, 2014)
# [[Ana Teresa Diego]] Argentinan atxilotu-desagertua (Argentina)
# [[Andrea Ixchíu]] kazetaria (Guatemala)
# [[Antonia Adroher Pascual]] maistra, pedagogoa eta politikaria (Girona)
# [[Araceli Sánchez Urquijo|Araceli Sanchez Urquijo]] bide, ubide eta portuetako ingeniaria (Sestao)
# [[Azucena Villaflor|Azuzena Villaflor]] Maiatzeko plazako ekintzailea (Argentina)
# [[Belén Nevado]] aktorea, feminista (Gasteiz, 1969)
# [[Berta Arocena de Martínez Márquez]] Kazetaria, feminista (Habana, 1901-1956)
# [[Blanca Li]] koreografo, dantzari, zinemagile (Granada)
# [[Buchi Emecheta]] idazle nigeriarra
# [[Carlota Pi]] Ingeniaria eta enpresari katalana
# [[Carme Alemany Gómez]] soziologoa, feminista (Bartzelona)
# [[Carme Karr i Alfonsetti]] Kataluniako kazetari, idazle, musikologo eta publizista feminista eta bakezalea (1865 - 1943)
# [[Carme Montoriol i Puig]] Bartzelonako idazlea, itzultzailea eta piano-jotzailea (1892 - 1966)
# [[Carmen Navarro]] Medikua eta ikertzailea (Madril)
# [[Carmen Salinas Alfonso de Villagómez]] Legelaria
# [[Carole Pateman]] Britainiako feminista eta politologoa (Sussex, Ingalaterra)
# [[Carolina Coronado]] idazlea (Badajoz)
# [[Carolina Escobar Sarti]] Guatemala, 1960 feminista, idazlea,
# [[Clara Peeters]] margolari flamendarra. (1580-1621)
# [[Claudette Colvin]] Afro-amerikarren eskubide zibilen mugimenduaren aitzindaria.
# [[Clotilde Cerdá Bosch]] Aktibista eta goi mailako harpa-jotzailea (Bartzelona, 1861-1926)
# [[Concepción Sierra Ordóñez]] Legelaria
# [[Conchita Balparda]] abeslaria, sopranoa. Portugalete (1942)
# [[Constance Naden]] Idazle, poeta eta filosofo ingelesa
# [[Consuelo Rubio]] opera abeslaria (Madril)
# [[Cristina Durán Costell|Cristina Durán]] ilustratzailea eta marrazkilaria (Valentzia, 1970)
# [[Cristina Spínola]] kazetaria, kirolaria, telebistako kazetaria, idazlea eta Kanarietako Youtuber-a da.
# [[Crystal Bayat]] aktibista (Afganistan)
# [[Diana Pinilla]] txirrindulari kolonbiarra
# [[Dolores Aleu Riera]] Mediku titulua lortzen lehena (Bartzelona 1857-1913)
# [[Dolores Prida]] kazetari eta antzerkigile kubatar estatubatuarra
# [[Dolors Monserdà]] Kataluniako idazle eta ekintzaile feminist (1845-1919)
# [[Dolors Piera]] Kataluniako irakasle sindikalista (1910-2002)
# [[Eider Sánchez]] ingeniaria eta "Naru Intelligence"ren sortzailea (Donostia)
# [[Elena Cipriana Álvarez Durán]] idazle, folklorista (Badajoz)
# [[Elena Maseras Ribera]] Mediku, pedagogo eta irakaslea. Medizina fakultatean lehen emakume matrikulatua (Tarragona, 1853-1905)
# [[Elena Mederos Cabaña]] Feminista,aktibista (Kuba)
# [[Elena Molina]] dokumentalgilea (Madril)
# [[Elisa Fernández de la Vega]] medikua, ikertzailea (Asturias-Zaragoza)
# [[Ellen Churchill Semple|Ellen Churchill]] geografo amerikarra (1863-1932)
# [[Elvia Carrillo Puerto]] Lider feminista, politikoa eta sufragista mexikarra
# [[Emilia Bernal]] Kazetaria, itzultzaile (Kuba, 1884-1964)
# [[Fátima Djarra Sani]] Emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea. (Ginea Bissau)
# [[Fede Galizia]] margolaria (Milan 1578-1630)
# [[Feminismoa Herri Katalanetan]]
# [[Flavita Banana]] ilustratzaile, marrazkilaria (Oviedo)
# [[Francesca Bonnemaison i Farriols]] Bartzelonako pedagogo, idazle eta feminista (1872-1949)
# [[Francisca de Pedraza]] etxekoandrea, genero-indarkeriaren borrokaren aurrekari historikoa
# [[Françoise Gilot|Francoise Gilot]] margolaria (Frantzia)
# [[Georgiana Houghton]] Margolaria (Kanaria Uharteak, 1814-Londres, 1884)
# [[Helen Porter]] britainiar biologoa
# [[Isabel Güell i López]] musikagilea (Bartzelona)
# [[Isabel Villenakoa]] lekaime eta idazle protofeminista (Valentzia, 1430 - 1490)
# [[Janet Watson]] geologo britainiarra (1923-1985)
# [[Jeannette Campbell]] igerilaria (Argentina)
# [[Jerònima Galés]] XVI. mendeko inprimatzaile valentziarra (?? - 1587)
# [[Jimena Alonso]] Feminista, irakaslea, pentsalaria, liburu argitaratzaile. Donostia-Madril
# [[Jimena Fernández de la Vega]] medikua, genetista (Galizia)
# [[Joaquima Santamaria i Ventura]] Kataluniako idazle, folklorista eta itzultzailea (1853 - 1930)
# [[Josefa Ortiz de Domínguez]] Mexikoko independentziaren aldeko aktibista (Mexiko)
# [[Juana Doña]] komunista, militantea, idazlea (Madril-Bartzelona)
# [[Júlia Martí Comas]] ikerlari feminista (Bartzelona)
# [[Kathleen Hanna]] musikaria eta aktibista. (Estatu Batuak)
# [[Leona Vicario]] Mexikar ekintzailea (Mexiko Hiria, 1781-1842)
# [[Lesbia Soravilla]] idazlea, feminista, ekintzailea (Camagüey, 1907-1989)
# [[Lisa Çalan]] zinemagilea (Kurdistán)
# [[Lola Gaos]] aktorea, aktibista (Valentzia)
# [[Lola Rodríguez de Tió]] Kazetaria, iraultzailea (Puerto Rico, 1843 - Habana 1924)
# [[Lucia Ixchíu]] aktibista (Guatemala)
# [[Lucía Lahoz Gutiérrez]] Arte historialaria (Leza-Araba)
# [[Luisa Pérez de Zambrana|Luisa Pérez de Zanbran]] Poeta (Santiago, 1837-Habana, 1922)
# [[Luzmila Chiricente Mahuanca]] Giza eskubideen aldeko ekintzailea (Perú)
# [[Marcelina Bautista]] Etxeko langileen aldeko aktibista (Mexiko, 1966)
# [[Margaret Bullen]] antropologoa (Erresuma Batua- Euskal Herria)
# [[Margarita Porete]] Begina, mistika ((Frantzia)
# [[Marge Piercy]] poeta, eleberrigile eta feminista (AEB)
# [[María Cambrils]] Valentziako idazle sozialista eta feminista (1878 - 1939)
# [[María Collado Romero]] idazlea
# [[Maria del Carme Nicolau Massó]] Kataluniako idazle, itzultzaile eta kazetaria (1901-1990)
# [[Maria Domènech i Escoté]] Kataluniako idazlea (1874 - 1952)
# [[María Eugenia Casinelli de García Irureta Goyena]] giza eskubideen aldeko aktibista (Argentina)
# [[María Isidra de Guzmán y de la Cerda]] Medikua (Madril 1767-1884))
# [[María José Fuster]] UNED-eko irakaslea eta GIB/HIESaren ekintzaile eta ikerlaria (Alicante)
# [[María José Martínez Herrero|Maria José Martinez Herrero]] EHUko irakaslea
# [[María Josefa de Larumbe Goñi]] inprimatzailea eta liburu-saltzailea (Iruña 1700-1757)
# [[Maria Lugones]] filosofo feminista eta deskoloniala (Argentina)
# [[María Pineda]] modelo eta enpresaburua
# [[María Ponce|Maria Ponce]] Maiatzeko plazako ekintzailea (Argentina)
# [[María Telo]] Legelaria, familia-abokatua eta feminista extremadurarra
# [[María Wonenburger]] Matematikan doktorea (Galizia)
# [[Mariana Rodríguez del Toro|Mariana Rodriguez del Toro]] Mexiko independiaren aldeko borrokalaria (1775-1821)
# [[Mariasilvia Spolato]] LGBT eskubideen ekintzailea (Italia)
# [[Mariblanca Sabas Alomá|Mariblanca Sabas Alom]] Feminista, kazetaria, ministroa (Kubako Santiago, 1901-1983)
# [[Marie-Thérèse Walter]] modeloa eta Picassoren amorante (Frantzia)
# [[Marilyn Waring]] ekonomia feministaren sortzaile nagusietako bat(Zeelanda Berria)
# [[Marquesa del Ter]] Noble frantziarra, pianista eta ekintzaile feminista (1864-1936)
# [[Marta Espinós]] Valentziar piano-jotzailea. Valentzia
# [[Marta González Gómez]] El Salvador-eko armadaren eraso batean eraila.
# [[Marta Lozano Molano]] musikagilea (Cáceres, 1985)
# [[Martina Casiano y Mayor|Martina Casiano]] maistra, fisika eta kimikaria
# [[Martina Castells Ballespí]] Medikuntzan doktore-gradua lortzen lehen emakumea (Lleida,1852-1884)
# [[Mercè Capdevila i Gaya]] musikagilea, pedagogoa (Bartzelona)
# [[Mercè Torrents Turmo]] piano-jole eta konpositore katalana
# [[Mertxe de Renobales]] biokimikaria (Bilbo)
# [[Miren Llona]] EHUko irakaslea
# [[Mylene Fernández Pintado]] idazlea (Kuba)
# [[Ochy Curiel]] feminismoaren teorialaria eta aktibista, gizarte-antropologoa (Dominikar Errepublika)
# [[Ofelia Rodríguez Acosta|Ofelia Rodriguez Acosta]] Feminista, kazetaria, idazlea (Habana, 1902-1975)
# [[Olimpia Fulvia Morata]] humanista italiarra
# [[Pamela Yates]] estatubatuar dokumentalista eta giza eskubideen aldeko ekintzailea
# [[Pilar Castillo Sánchez]] pianista (Galizia)
# [[Pretty Yende]] sopranoa (Hego Afrika)
# [[Raquel Calvo Larralde]] kazetaria, dokumentalgilea (Durango)
# [[Rita Cetina Gutiérrez]] maistra, poeta eta feminista mexikarra
# [[Rosario de Acuña|Rosario de Acuña y Villanueva]] idazle, librepentsalari eta kazetaria (Madril)
# [[Roya Sadat]] zinegile eta zinema-zuzendaria (Afganistan)
# [[Salutxu Etxebarria]] Amurriko emakume aurreskulari aitzindaria (1924-2008)
# [[Tomasa Cuevas]] efef militante komunista eta antifrankista (Guadalajara 1917 -Bartzelona 2007)
# [[Ulrike Tillmann]] matematikaria (Alemania)
# [[Vicenta Llorente del Moral]] entomologoa (Algorta)
# [[Wendy Flores]] abokatua eta giza eskubideen aldeko defendatzailea. (Nikaragua)
# [[Zulema de la Cruz]] musikagile, konpositore (Madril)
# [[Zuriñe López de Sabando Sainz]] dokumentalgilea (Gasteiz)
}}
====Berriak 2021 (uztaila, abuztua, iraila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Egidazu]] ef--'''SORTU''' ilustratzailea, biologoa eta idazlea (Durango)
# [[Bea Larrañaga]] ef--'''SORTU''' aktorea (Errenteria)
# [[Begoña Zia]] ef--'''SORTU''' marrazkilaria. (Iruñea 1959-2019)
# [[Dorleta Kortazar]] ef--'''SORTU''' ipuin-kontalaria (Arrasate 1974)
# [[Eider Perez]] ef--'''SORTU''' aktorea, idazlea, bertsozalea eta aurkezlea (Pasaia1995)
# [[Elena Pérez]] efef'''SORTU''' txistularia (Ermua 1968-2021)
# [[Eskarne Aroma]] efef'''SORTU''' irakaslea, aktorea, ekintzailea (Durango 1934-2021)
# [[Esther Gorostiza]] ef--'''SORTU''' pediatra (Atxondo 1953)
# [[Gala Knörr]] ----'''SORTU''' artista (Gasteiz 1984)
# [[Isabel González]] ef--'''SORTU''' liburuzaina, politikaria (Leon-Durango 1974)
# [[Jenni Alvarado]] ef--'''SORTU''' artista (Durango 1981)
# [[Laura Latorre]] ef--'''SORTU''' terapeuta, idazlea (Madril-Huarte 1975)
# [[Maddi Soroa]] ----'''SORTU''' pedagogoa (Lekunberri 1997)
# [[Maitane Azurmendi]] ef--'''SORTU''' artista. (Gernika 1978)
# [[Maria Josefa Aedo]] efef'''SORTU''' lekaimea (Ermua 1786-Compostela 1805)
# [[Marina Lameiro]] ----'''SORTU''' zinemagilea (Iruñea 1986)
# [[Norma Mentxaka]] --ef'''SORTU''' terrorismoaren biktima (Santurtzi 1932-1976)
# [[Rosa Arburua]] ----'''SORTU''' pedagogoa, historia ikertzailea (Irun 1961)
# [[Vanesa Fernández]] ef--'''SORTU''' Zinebiko zuzendaria. (Iurreta 1980)
# [[Agustina González López]] idazle, pentsalari, pintore abangoardista eta politikaria izan zen.(Granada)
# [[Ana Carrillo Domínguez]] Errepublikako Herri Armadako kapitain komunista (1898 - 1974)
# [[Ana María Martínez Sagi]] Kataluniako poeta, sindikalista, kazetaria eta atleta feminista (Bartzelona, 1907-2000)
# [[Anbara Salam Khalidi]] idazle eta itzultzaile feminista (Libano)
# [[Ángela Labordeta]] idazlea (Teruel)
# [[Ángeles Ottein]] sopranoa (Madril)
# [[Angélica Dass]] argazkilaria (Brasil)
# [[Consuelo Zavala]] maistra, feminista (Mexiko)
# [[Esther Bejarano]] musikaria, Auschwitzeko kontzentrazio-eremutik bizirik atera zena (Alemania)
# [[Gertrudis Bocanegra]] Mexikoren indepentziaren aldeko borrokalaria (Mexiko)
# [[Inge Morath]] argazkilaria (Austria- AEB)
# [[Jane Glover]] orkrestra zuzendaria (Erresuma batua)
# [[Mari Luz Cristóbal Caunedo|Mari Luz Cristóbal]] Asturias, 1948. Tonada-kantaria
# [[María "La Jabalina"]] militante anarkista eta miliziano espainiarra (1917 - 1942)
# [[María de Baratta]] musikagilea, piano-jotzailea (El Salvador)
# [[Mariana Pineda]] espainiar liberala (Granada)
# [[Mariela Castro]] politikaria eta sexologoa (Kuba)
# [[Milena Jesenská]] kazetaria, idazlea eta itzultzailea (Txekia)
# [[Olga Bergholz]] Errusiar poeta (1910-1975)
# [[Olga Jojlova]] Ballet dantzaria. Picassoren lehen emaztea. (1891-1955)
# [[Paulina Ódena García]] militante komunista, Espainiako Gerra Zibilean milizianoa (Bartzelona 1911 - Granada 1936)
# [[Peli Romarategui]] misiolari arabarra da, eta egurrez, beiraz eta zeramikaz egindako erlijio-lana egin ditu (Gasteiz)
# [[Sandra Sánchez]] Karateka. Talavera de la Reina (1981)
# [[Shamsia Hassani]] Afganistango grafitigilea.
# [[Silvia Lazarte]] Boliviar-kitxuar politikaria (Bolivia)
# [[Vilma Espín]] iraultzailea, heroia (Kuba)
}}
====Berriak 2021 (apirila, maiatza, ekaina)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Anaje Narbaiza]] ef--'''SORTU''' euskaltzaile eta sindikalista (Bergara 1960)
# [[Delia Lauroba]] --ef'''SORTU''' erresistentea (Donostia 1909-2004)
# [[Estíbaliz Sádaba Murguía]] ----'''SORTU''' artista (Bilbo 1963)
# [[Garazi Arrizabalaga]] ef--'''SORTU''' Durangoko Museoko zuzendaria (Berriz 1984)
# [[Goiuri Aldekoa-Otalora]] ef--'''SORTU''' argazkilaria (Durango 1972)
# [[Idoia Asurmendi]] ef--'''SORTU''' musikaria. (Aramaio 2000)
# [[Idoia Gereñu]] ----'''SORTU''' antzerkigilea (Tolosa 1980)
# [[Jone Guenetxea]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Abadiño 1978)
# [[Jone Novo]] ef--'''SORTU''' kameraria (Durango 1982)
# [[Juanita Ibaibarriaga Literatur Saria|Juanita Ibaibarriaga Literatur saria]] '''SORTU''' (Ermua)
# [[Lucrecia Arana]] efef'''SORTU''' zarzuela abeslaria (Haro 1867- Madril 1927)
# [[Maite Berriozabal]] ef--'''SORTU''' Euskara teknikaria (Berriz 1987)
# [[Mariam Bilbatua]] ef--'''SORTU''' Unibertsitateko irakasle ohia. Durangoko zinegotzia 2019tik (Getxo, 1950)
# [[Miren Lazkano]] ef--'''SORTU''' Piraguista (Donostia 1997)
# [[Sagrario Aranburu]] efef'''SORTU''' dantzaria eta abeslaria (Iruñea 1930-2021)
# [[Veronica Werckmeister]] ef--'''SORTU''' margolaria, muralista (Gasteiz 1972)
# [[Amina Hussein]] kazetaria eta itzultzaile (Kurdistan-Bartzelona)
# [[Amparo Poch y Gascón]] idazle eta mediku antifaxista eta libertarioa (Espainia, 1902-1968)
# [[Ana María Pérez del Campo]] ekintzaile feminista (Madril)
# [[Annie Vivanti]] Londresen jaiotako idazle italiarra
# [[Betsi Cadwaladr]] erizaina (Gales)
# [[Carme Riera]] idazlea (Balear Irlak)
# [[Carmen Salinas Alfonso de Villagómez]] Legelaria
# [[Celia del Palacio]] feminista (Durango-Mexiko)
# [[Colette Maze]] piano-jotzailea (Paris)
# [[Concepción Sierra Ordóñez]] Legelaria
# [[Concha Liaño Gil]] Espainiako ekintzaile anarkista ( Épinay-sur-Seine, Frantzia, 1916-2014)
# [[Emma Roca]] korrikalaria, suhiltzailea (Katalunia)
# [[Herminia Fajardo]] kazetaria, feminista (Kanariak)
# [[Hilda Hilst]] idazlea. (Brasil)
# [[Jane Rule]] idazlea (Kanada)
# [[Josefina Carabias]] kazetaria, idazlea (Avila)
# [[Julia Hermosilla Sagredo]] Anarkosindikalista, milizianoa eta frankismoaren aurkako erresistentea (Sestao, 1916-2009)
# [[Julienne Mathieu]] zinema mutuko aktorea (Frantzia)
# [[Kathleen Winter]] idazlea (Kanada)
# [[Katia Reimberg]] etorkin ekintzailea, feminista (Brasil-Donostia)
# [[Leticia Gaspar]] artista. (Bilbo)
# [[Llibertat Ródenas Rodriguez]] Valentziako anarko-sindikalista, milizianoa eta Mujeres Libres taldearen kidea (1892-1970)
# [[Lola Iturbe]] Espainiar anarko-sindikalista (Bartzelona, 1902-1990)
# [[Mahasweta Devi]] Bengalkiar-indiar idazle eta aktibista
# [[Margarita Xirgu]] Aktorea (Katalunia)
# [[María Asunción Català]] matematikaria, astronomoa (Bartzelona)
# [[María Bruguera Pérez]] (Extremadurako militante libertarioa eta feminista) (1913-1992)
# [[María del Carmen de Lara]] zinemagile feminista (Mexiko)
# [[María Dueñas (biolin-jotzailea)]] Granada 2002
# [[María Elena Walsh]] poeta, kantautorea, eleberrigilea, antzerkigilea (Argentina)
# [[María Teresa Rodríguez Sáinz-Rozas|María Teresa Rodríguez Sainz-Rozas]] enpresaburua (Palentzia)
# [[Mercedes Prieto]] Astronomoa (Huelva)
# [[Penelope Fitzgerald]] idazlea (Erresuma Batua)
# [[Pepita Carpeña]] Espainiar feminista eta anarkosindikalista (Bartzelona, 1919-2005)
# [[Sara Facio]] argazkilaria. (Argentina)
# [[Soledad Estorach Esterri]] Espainiako ekintzaile anarkista (Lleida, 1915-1993)
# [[Teresa Aldamiz]] poeta, kazetaria, itzultzailea. (Filipinas-Bilbo)
# [[Teresa Jordá Vitó]] Akuarelista, margolaria (Bartzelona)
# [[Teresa Lanceta]] Artista (Bartzelona)
# [[Vera Mantero]] dantzaria (Portugal)
# [[Xela Arias]] idazlea (Galizia)
}}
====Berriak 2021 (urtarrila, otsaila, martxoa)====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Andereak Elkartea|Andereak Elkartea]] '''SORTU''' (Durango 2005)
# [[Amaia Lopez de Munain]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Gasteiz 1972)
# [[Antxone Telleria Mendia]] ef--'''SORTU''' irakaslea (Lekeitio 1956)
# [[Bakarne Altonaga]] ef--'''SORTU''' historialaria (Bilbo 1988)
# [[Bittori Etxeberria]] --ef'''SORTU''' Emakume Abertzale Batza. Erresistentziako kidea (Baztan 1908-1997)
# [[Capitolina Bustince Larrondo]] efef'''SORTU''' irakasle, idazlea (Ujué 1864- Segovia 1934)
# [[Carmen Artaza]] ----'''SORTU''' abeslaria (Donostia 1995)
# [[Eladia Zubizarreta]] efef'''SORTU''' erreketista (Ermua 1923-2020)
# [[Elena Ziordia]] ef--'''SORTU''' ilustratzailea (Bizkaia 1964)
# [[Filomena Baldezate]] efef'''SORTU''' erizaina eta emagina (Valladolid-Bilbo 1895- Miranda de Ebro 1980)
# [[Garazi Mugarza]] ef--'''SORTU''' Margolaria, idazlea eta erizana (Mallabia 1995)
# [[Elvira Iñurrieta]] efef'''SORTU''' emagina (Elorrio 1895-1980)
# [[Haizea Martiartu]] ef--'''SORTU''' saxofoi-jotzailea (Markina 1991)
# [[Irantzu Mendia Azkue]] ----'''SORTU''' irakaslea eta ekintzailea (Gasteiz 1976)
# [[Irati Idiakez]] ef--'''SORTU''' snowboarderra (Getaria 1996)
# [[Isabel Lobiano]] efef'''SORTU''' (Ermua 1583-1673)
# [[Izaro Lasa]] ef--'''SORTU''' txirrindulari ohia eta idazlea (Zumarraga 1987)
# [[Kari Alberdi]] ----'''SORTU''' kimikaria, komunikazio zientifikoan aditua (Azkoitia 1996)
# [[Lilatoia]] '''SORTU'''Donostia
# [[Lorea Zulaika]] ef--'''SORTU''' musikaria (Ziortza-Bolibar 1996)
# [[Lucia Urrutia]] ----'''SORTU''' meteorologoa (Erroibarra 1932)
# [[Maider Mendizabal]] ef--'''SORTU''' pilotaria (Zizurkil 1977)
# [[Maite Axiari]] --ef'''SORTU''' feminista, euskaltzale (Ezpeleta 1949-2021)
# [[Maite Gorrotxategi]] ef--'''SORTU''' erraketista (Ermua 1926)
# [[Mari Carmen Díaz de Lezana]] ----'''SORTU''' txirrindularia (Urduña 1943)
# [[Marta Olazabal]] ----'''SORTU''' ikertzailea (Bilbo 1981)
# [[Matilde Isasi-Isasmendi]] ef--'''SORTU''' emagina (Iurreta 1933)
# [[Mentxu Alkorta]] ef--'''SORTU''' dantzari eta trikitilaria (Donostia 1947)
# [[Miren Begoña Ereñaga]] efef'''SORTU''' erraketista (Durango 1927-2015)
# [[Nahia Zubeldia]] ----'''SORTU''' itzultzaile, musikaria, idazlea (Lapurdi 1982)
# [[Nerea del Campo Aguirre]] ef--'''SORTU''' filologoa (Eibar 1971)
# [[Nicasia Madariaga]] efef'''SORTU''' margolaria (Bilbo 1874-1970)
# [[Sara Estévez]] ----'''SORTU''' kazetaria (Bilbo 1925)
# [[Tere Verdes]] efef'''SORTU''' Emakume Abertzale Batza. Erresistentziako kidea (Bilbo 1907-1959)
# [[Victoria Mallabiabarrena]] efef'''SORTU'''soprano lirikoa (Mallabia 1867-1960)
# [[Adelina Zendejas Gómez]] irakasle, kazetari, aktibista (Mexiko)
# [[Aimé Painé]] abeslari maputxea (Argentina)
# [[Alaíde Foppa]] poeta, itzultzailea, ekintzailea (Bartzelona-Guatemala)
# [[Alice Stewart]] epidemiologa (Erresuma batua)
# [[Amelina Ermeline Devant-Le Gallena]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Ana María Moix]] poeta, idazlea (Bartzelona)
# [[Andrea Khalfaoui]] 1. ijito doktorea
# [[Bartolina Sisa]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Benita Galeana]] sindikalista, ekintzailea (Mexiko)
# [[Boliviako Cholitas escaladoras]] Bolivia
# [[Carmen Ballvé]] argazkilaria (Madril)
# [[Carmen Orellana Illescas]] ingurumen agentea, basozaina (Balear Uharteak)
# [[Cira Crespo]] historialaria, idazlea (Katalunia)
# [[Conxa Pérez Collado]] Ekintzaile anarko-feminista eta milizianoa (Katalunia, 1915-2014)
# [[Cora Sadosky]]. Matematikaria (Argentina)
# [[Coraline Labourdette]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Cristina López Barrio]] abokatu, idazlea (Madril)
# [[Diana Trujillo]] ingeniari aeroespaziala (Kolonbia)
# [[Domitila Barrios de Chungara]] Boliviar feminista
# [[Edith Pretty]] lurjabea eta filantropoa. (Erresuma Batua)
# [[Esperanza d'Ors|Esperanza D'ors]] eskutorea (Madril)
# [[Ewy Rosqvist-von Korff]] rally pilotua (Suedia)
# [[Fanny Blankers-Koen]] atleta (Herbehereak)
# [[Flora Sandes]] soldadua (Britainia Handia)
# [[Gilka Machado]] poeta (Brasil)
# [[Gregoria Apaza]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Guadalupe Grande]] idazlea, poeta (Madril)
# [[Guillermina Uribe Bone]] ingeniari zibila (Kolonbia)
# [[Hedina Sijerčić]] idazle, kazetari, poeta (Sarajevo)
# [[Helena Janeczek]] idazlea, kazetaria (Italia)
# [[Hella Haasse]] idazlea (Herbehereak)
# [[Idoia Hernández]] HATXE, piano-jotzailea (Errenteria)
# [[Irene Polo]] kazetaria (Katalunia)
# [[Irina Antónova]] Arte kritikaria (Mosku)
# [[Isabella Karle]] X izpien ikertzailea. EEBB
# [[Jacqueline Bidegorri]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Joy Adamson]] naturalista (Austria)
# [[Juana Rouco Buela]] anarkista (Argentina)
# [[Katharine Burr Blodgett]] fisikaria eta asmatzailea (Estatu Batuak)
# [[Kalam Kunde|Kalam Kunda]] Kunde-jotzailea (Burkina Faso)
# [[La Voz de la Mujer]] Argentinako aldizkari anarko-feminista. itzulpena
# [[Letitia Mumford Geer]] erizaina eta asmatzailea (Estatu Batuak)
# [[Louisa Garrett Anderson|Louisa Garret]] Medikua eta sufragista (Britainia Handia)
# [[Lucía Sánchez Saornil]] Ekintzaile anarko-feminista eta poeta. Mujeres Libres-en sortzailea (Espainia, 1895-1970).
# [[Lucy Parsons]] anarkista, komunista (EEBB)
# [[Mamen Moreu]] ilustratzaile, komikigile (Huesca)
# [[Manuela León]] Emakume ekintzailea (Ekuador)
# [[Malva Flores]] idazlea (Mexiko)
# [[Marcela Delpastre]] idazlea (Frantzia)
# [[Margaret Roundtree]] Saskibaloi jokalaria (Estatu Batuak)
# [[Margarita del Val]] birologoa (Madril)
# [[Margarita García Flores]] feminista, abokatua (Nexiko)
# [[Marie Langer]] Medikua, psikologoa (Austro-Argentinarra)
# [[Mary Moffat Livingstone]] esploratzailea (Hegoafrika)
# [[Maria Clemencia Herrera]] Lideresa, ekintzailea (Kolonbia)
# [[María Cinta Balagué]] irrati esataria (Bartzelona)
# [[María Collazo]] Argentinako anarko-feminista. itzulpena
# [[Maria del Mar Lozano]] RAEx-eko zuzendaria (Iruñea)
# [[Maria Josefa Saavedra]] abokatua (Bolivia)
# [[María Lorena Ramírez]] korrikalaria (Mexiko)
# [[Maria Paz Jiménez Escudero]] margolaria (Donostia)
# [[Maria Soledad Moral Santa Cruz]] arrain saltzailea, ekintzailea (Portugalete)
# [[Marina Núñez]] artista (Palentzia)
# [[Marta Lamas]] idazlea, feminista, antropologoa (Mexiko)
# [[Maxine Molyneux]] soziologoa, feminista (Pakistan)
# [[Mercedes Ateca]] Txirrindularia (Laredo-Kantabria)
# [[Mujeres Libres]] 36ko Espainiako Gerra garaiko erakunde anarko-feminista. itzulpena
# [[Mujeres Libres (aldizkaria)]] Aurrekoaren aldizkaria. itzulpena
# [[Nancy Porsia]] Kazetaria (Italia)
# [[Nell Leyshon]] idazlea (Erresuma Batua)
# [[Nuria Ruiz de Viñaspre]] poeta (Logroño)
# [[Olvido García Valdés]] poeta (Pravia-Asturias)
# [[Petrona Eyle]] Medikua, feminista (Argentina)
# [[Rebeca Uribe]] poeta, (Mexiko)
# [[Rebeca Uribe Bone]] ingeniari kimikoa (Kolonbia]]
# [[Rosario Pino]] antzezlea (Málaga)
# [[Sara Berenguer Laosa]] Ekintzaile anarko-feminista (Katalunia, 1919-2010)
# [[Shadi Ghadirian]] argazkilaria (Iran)
# [[Simona Manzaneda]] itzultzailea (Bolivia)
# [[Solveig Nordström]] arkeologoa (Suedia)
# [[Úrsula Goyzueta]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Vicenta Juaristi Eguino]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Victoria Aguirre Anchorena]] margolaria (Buenos Aires)
# [[Virginia Bolten]] anarkista, kazetaria (Argentina)
# [[Whina Cooper]] ekintzailea (Zeelanda Berria)
}}
=== Hobetuak 2021 ===
# [[Alicia Iturrioz]] margolaria (Eibar)
# [[Louise Michel]] Frantziako anarkista. Parisko Komunan kiderik garrantzitsuenetakoa.
# [[Luz Zalduegi]] Albaitaria. (Mallabia)
# [[Felisa Areitioaurtena|Felisa Areitioartena]] Antzezlea (Zaldibar)
# [[Maria Magunazelaia]] Txirrindulari aitzindaria (Ermua)
# [[Anna Sundström]] kimikaria (Suedia)
# [[Mariñe Arbeo]] ilustrailea
# [[Mercedes Careaga]] Ekintzailea (Eibar)
# [[Iratxe Ansa]] dantzaria. (Donostia)
====Berriak 2020 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Adela Andikoetxea]] ----'''SORTU''' nekazaria (Urduliz 1954)
# [[Ainhoa Urien]] ef--'''SORTU''' idazlea. (Abadiño 1997)
# [[Amaia Gabantxo]] ef--'''SORTU''' idazlea itzultzailea (Bermeo1973)
# [[Ana Mari Marin]] efef'''SORTU''' margolaria (Elizondo 1933- Iruñea 2020)
# [[Andragunea]] '''SORTU''' Durango
# [[Aroa Uharte]] ----'''SORTU''' itzultzailea (Leitza 1984)
# [[Arrate Hidalgo]] ----'''SORTU''' idazlea, itzultzaile (Bilbo 1987)
# [[Arrate Mardaras]] ef--'''SORTU''' idazlea (Abadiño 1960)
# [[Askoa Etxebarrieta]] ef--'''SORTU''' flamenko dantzaria (Gasteiz 1976)
# [[Dorita Ruiz]] '''SORTU''' Hezkuntza bereziko irakaslea aintzindaria (Burgos-Durango-Euba1944)
# [[Erlea Maneros]] ef--'''SORTU''' Artista. Margolaria. (Bilbo 1977)
# [[Esther Cruz]] ----'''SORTU''' eskalatzailea. (Murtzia-Euskal Herria 1976)
# [[Irati Bilbao]] ef--'''SORTU''' jazz abeslaria. (Durango 1992)
# [[Iratxe Mediavilla]] ef--'''SORTU''' zinegilea (Elorrio 1885)
# [[Eva Guerrero]] ef--'''SOefefRTU''' dantzaria, koreografoa (Bilbo 1982)
# [[Felisa Areitioaurtena]] '''SORTU''' antzezlea (Zaldibar 1902- Donostia 1990)
# [[Garazi López de Armentia]] ef--'''SORTU''' dantzaria eta koreografoa (Gasteiz 1984)
# [[Garbiñe Elizegi]] ef--'''SORTU''' erizaina, feminista (Baztan 1975)
# [[Gemma Sanginés]] ef--'''SORTU''' psikologoa (Bilbo 1970)
# [[Ines Olza]] ef--'''SORTU''' ikertzailea (Nafarroa 1982)
# [[Isabel Sola]] ef--'''SORTU''' Birologoa (Nafarroa 1967)
# [[Ixone Aroma]] ef--'''SORTU''' dantzaria (Durango 1982)
# [[Izaro Zubiria]] ef--'''SORTU''' zientzilaria (Gaztelu 1989)
# [[Izaskun Ayestaran]] ----'''SORTU''' erreketista (Ibarra 1941)
# [[Jaione Camborda]] ef--'''SORTU''' zinegilea (Donostia 1983)
# [[Joana Olasagasti]] ----'''SORTU''' dantzaria (Baiona 1990)
# [[Jone Elorriaga]] ef--'''SORTU''' artista (Durango 1993)
# [[Jone Martinez Palacios]] ef--'''SORTU''' irakaslea, feminista (Bizkaia 1995)
# [[Josune Ilundain]] ef--'''SORTU''' sortzailea, ekintzaile, idazlea. (Nafarroa 1990)
# [[Judit Muñoz]] ef--'''SORTU''' matematikaria eta ikertzailea (Abadiño 1991)
# [[Juana Arrillaga|Juana "Juanita" Arrillaga]] efef'''SORTU''' erraketista (Elgoibar 1925- Mexiko 2022)
# [[Juanita Gorroño]] efef'''SORTU''' panderojolea (Muxika 1913-Zornotza1991)
# [[Juliana Zubizarreta]] efef'''SORTU''' panderojolea (Elgoibar1910-2006)
# [[Julie Adrienne Karrikaburu]] efef'''SORTU''' musikologoa (Zuberoa1827-1898)
# [[Karmele Gisasola]] ef--'''SORTU''' Herri kirolak (Mallabia1994)
# [[Karmele Mitxelena]] ef--'''SORTU''' Idazlea eta iralkaslea (Oiartzun1988)
# [[Larraitz Ariznabarreta]] ----'''SORTU''' antropologoa (Bilbo1968)
# [[Leyre Arrieta |Leyre Arrieta Alberdi]] ef--'''SORTU''' historialaria (Mutriku1971)
# [[Leire Elustondo Quiñones]] ef--'''SORTU''' Abeslaria, kazetaria (Ermua1993)
# [[Lide Arana]] ----'''SORTU''' zientzialaria (Donostia1984)
# [[Lurdes Huizi]] --ef'''SORTU''' irakaslea, (Goizueta1958-2020)
# [[Luzia Sagastasoloa]] efef'''SORTU''' maistra, irakaslea, moja (Mallabia1912-Gasteiz1999)
# [[Maialen Arregi]] ef--'''SORTU''' Arkitektoa (Elorrio1986)
# [[Mabel Cañada Zorrilla]] ----'''SORTU''' feminista, ekintzailea (Bilbo1952)
# [[Mabi Revuelta]] ef--'''SORTU''' artista plastikoa (Bilbo1967)
# [[Maddi Ane Txoperena]] ef--'''SORTU'''bertsolaria, kazetaria eta feminista (Hendaia1994)
# [[Maiana Bidegain]] ----'''SORTU''' zinegilea (Lapurdi1977)
# [[Maite Lephaille]] ----'''SORTU''' irrati-esataria (Zuberoa1957)
# [[Maite López]] ef--'''SORTU''' idazlea, itzultzailea (Azkoitia1985)
# [[Mari Cruz Guruzeta]] efef'''SORTU''' ekintzailea (Aramaio1871-Areatza1934)
# [[Mari Jose Kerejeta]] ----'''SORTU''' idazlea (Zegama1961)
# [[Mari Karmen Goñi]] ----'''SORTU''' irakasle aitzindaria (Baztan ?)
# [[María Jesús Cueto]] ef--'''SORTU''' artista. (Santander-Bilbo1951)
# [[Maria González Gorosarri]] ef--'''SORTU''' Kazetaria, idazlea (Durango1978)
# [[Maria Dolores Larramendi]] efef'''SORTU''' erraketista (Pasaia1926-2023)
# [[Maria Mentxaka]] ef--'''SORTU''' kirol argazkilaria (Mungia1976)
# [[Maria Merino]] ef--'''SORTU''' matematikaria (Bilbo1976)
# [[Maria Txurruka]] efef'''SORTU''' erraketista (Elgoibar1923-2000)
# [[Mari Carmen Ruiz]] ----'''SORTU''' aktore ohia (Bilbo1944)
# [[Marijo Deogracias]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Antzuola1973)
# [[Miren Larrea]] ef--'''SORTU''' antzezlea. (Zornotza1981)
# [[Myriam Cameros Sierra|Myriam Cameros]] ef--'''SORTU''' Ilustratzailea (Iruña1978)
# [[Nerea Irastorza]] ----'''SORTU''' zientzialaria (?, 1991)
# [[Nerea Loiola Pikaza|Nerea Loiola]] ef--'''SORTU''' idazlea (Deba1985)
# [[Olga Cazalis]] --ef'''SORTU''' erraketista (Markina-Xemein1925-Tenerife2018)
# [[Pilar Claver]] ----'''SORTU''' aktibista (Izaba1918-2000)
# [[Uxune Martinez Mazaga]] ef--'''SORTU''' Zabalkunde zientifikorako arduraduna (Garai1969)
# [[Udane Ostolaza]] ef--'''SORTU''' Harri-jasotzailea (Orio2005)
# [[Yolanda Mazkiaran]] '''SORTU''' dokumentalgilea (Altsasu1963)
# [[Zaloa Fuertes]] ef--'''SORTU''' Argazkilaria (Mexiko-Abadiño1983)
# [[Zuriñe del Cerro]] efef'''SORTU''' feminista historikoa (Bilbo1956-2020)
# [[Katalin Karikó]] Biokimikaria (Hungaria)
# [[Adela Cortina]] filosofoa (Valentzia) itzulpena
# [[Adelina Gutiérrez]] astrofisikaria (Txile)
# [[Alda Lara]] idazlea. (Angola). itzulpena
# [[Alicia Miyares]] Filosofoa, feminista (Asturias) itzulpena
# [[Alexandra David-Néel]] bidaiaria, idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Alexandra Olaya]] zientzialaria. Kolonbiarra. Itzulpena
# [[Ama Ata Aidoo]] idazle afrikarra. Itzulpena
# [[Amancay Gaztañaga]] abeslaria (Mexiko)
# [[Amelia Opie]] idazlea ingelesa
# [[Aminata Sow Fall]] idazlea (Senegal) itzulpena
# [[Amparo Sánchez]] abeslaria (SEvilla)
# [[Ana de Miguel]] filosofoa, feministra (SAntander) itzulpena
# [[Ana Kiro]] galiziar abeslaria. itzulpena
# [[Ana María Crespo de las Casas]] farmazialaria. (Tenerife) itzulpena
# [[Andrée de Jongh]] belgika erresistentziako kidea
# [[Ángeles López de Ayala]] kazetaria, politikaria, dramaturgoa (Sevilla)
# [[Anna Burns]] idazlea (Belfast)itzulpena
# [[Anna Surinyach]] fotokazetaria (Katalunia)
# [[Anne Carson]] Poeta (Kanada) itzulpena
# [[Anne Palles]] Sorgintzat errea (Danimarka)
# [[Anoushka Shankar]] musikagilea itzulpena
# [[Antonia Ferrín Moreiras]] Matematikaria, astronomoa (Galizia)
# [[Ariane Lopez-Huici]] argazkilaria. Itzulpena
# [[Asha Ismail]] mutilazioaren aurkako ekintzailea (Kenya)
# [[Atala Apodaca]] feminista, iraultzailea (Mexiko)
# [[Aziza Brahim]] abeslari sahararra (Itzulpena)
# [[Beatrice Shilling]] asmatzailea (Ingalaterra) itzulpena
# [[Becky Siegel]] dantzaria, koreografoa, zuzendaria (EEBB) Iruñea
# [[Bel Zaballa]] kazetaria, idazlea (Katalunia)
# [[Belén Bermejo]] idazlea, argazkilaria eta editorea (Madril)
# [[Belén de Sárraga]] kazetaria, ekintzailea (Valladolid-Mexiko
# [[Beryl Markham]] hegazkinlaria, idazlea (Ingalaterra-Kenya) itzulpena
# [[Bertha Benz]] asmatzailea
# [[Bertha Lutz]] Brasilgo urbanista eta feminista.
# [[Blanca Silveira]] astronomoa (Venezuela) itzulpena
# [[Beulah Louise Henry]] asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Carme Alvariño]] historialaria (Galizia) itzulpena
# [[Carla Simón]] zinegilea (Katalunia)
# [[Carmen Castillo (zinegilea)|Carmen Castillo]] zinegilea (Txile). itzulpena
# [[Carmen de Burgos]] poeta eta kazetaria (Almeria) itzulpena
# [[Carmen Gil Martinez]] idazlea. (Cadiz)
# [[Carmen Portinho]] (itzulpena) (Brasil)
# [[Catherine Destivelle]] eskalatzailea (Frantzia)
# [[Cécile Rol-Tanguy|Cécile Rol]] Erresistentea. Frantzia. Itzulpena
# [[Celinda Arregui]] politikaria, feminista (Txile)
# [[Claire Goll]] kazetaria, idazlea bakearen aldeko altibista (Alemania-Frantzia)
# [[Claudia Paz y Paz]] giza eskubideen defentzailea
# [[Consuelo Álvarez Pool]] idazlea (Katalunia)
# [[Cony Carranza Castro]] feminista, hezitzailea (El Salvador)
# [[Cora Ratto de Sadosky]] matematikaria eta ekintzailea (ARgentina)
# [[Dacia Maraini]] eleberrigilea (Italia)
# [[Diane di Prima]] Poeta (EEBB) itzulpena
# [[Dilhan Eryurt]] astronomoa, astrofisikaria (Turkia)
# [[Dora Alonso]] Kazetaria eta idazlea (Kuba) itzulpena
# [[Dorothea Klumpke]] astronomoa. EEBB
# [[Dorothee Sölle]] Poeta eta teologoa. Itzulpena
# [[Dulce Chacón (idazlea)|Dulce Chacón (Idazlea)]] Zafra. Itzulpena
# [[Ebru Timtik]] abokatu kurdua. (Istambul)
# [[Elena García Armada]]ingeniaria, asmatzailea (Santander)
# [[Elodia Zaragoza-Turki]] idazlea,poeta,editorea
# [[Emilie Flöge]] jostuna
# [[Emma Chacón i Lausaca]] musikagilea (Bartzelona) itzulpena
# [[Emma Lehmer]] matematikaria (Estatu Batuak) itzulpena
# [[Encarnación Cabré]] arkeologoa (Madril) itzulpena
# [[Eugenia Sacerdote de Lustig]] zientzilaria (Turin-Buenos Aires) (Itzulpena)
# [[Eva Gonzalès]] margolaria (Paris) (Itzulpena)
# [[Fanny Bullock Workman]] bidaiaria, idazlea, itzulpena
# [[Filipa César|Filipa Cesar]] zinema zuzendaria (Portugal) itzulpena
# [[Florence Rena Sabin]] zientzialaria. (EEBB) itzulpena
# [[Francisca Vives]] historialaria (Cadiz) itzulpena
# [[Gabrielle Roy]] Kanadar idazlea. (Kanada)
# [[Gertrude Jekyll]] Lorezaina (Erresuma Batua)
# [[Gloria Anzaldúa]] idazlea. aktibista (EEBB) itzulpena
# [[Guadi Galego]] abeslaria (Galizia) (Itzulpena)
# [[Hayley Westenra]] abeslaria (Zeelanda Berria) itzulpena
# [[Helin Bölek]] abeslaria (Turkia)
# [[Helena Maleno]] aktibista (El Ejido) Itzulpena
# [[Ida Vitale]] idazlea. (Uruguai) itzulpena
# [[Idea Vilariño]] idazlea. itzulpena
# [[Inma Chacón]] idazlea (Zafra) itzulpena
# [[Irene Solà]] idazlea, artista (Katalunia)
# [[Irene Vallejo Moreu]] filologa eta idazlea (Zaragoza)
# [[Irma Alicia Velásquez Nimatuj|Irma Alicia Velásques Nimatuj]]Guatemala, kazetaria eta antropologoa
# [[Isabella Bird]] bidaiaria. idazlea (itzulpena)
# [[Isabel Bono]] poeta, (Malaga) itzulpena
# [[Jacinta Ortiz]] poeta (Granada)
# [[Jennifer Doudna]] biokimikaria (EEBB) itzulpena
# [[Jessie Fauset]] Poeta amerikarra itzulpena
# [[Jessica Anderson]] idazle Australiarra. itzulpena
# [[Jineth Bedoya]] Kazetaria. (Kolonbia) itzulpena
# [[Joan Jara]] dantzaria (Txile) Victor Jararen bikotea
# [[Joanne Chory]] biologoa. EEBB itzulpena
# [[Josefa Llanes Escoda]] sugrafista (Filipinas) itzulpena
# [[Judith Wright]] idazlea (Australia) itzulpena
# [[Julia Antivilo]] artista (Txile)
# [[Julie-Victoire Daubié]] idazle franziarra. itzulpena
# [[Katharine Tynan]] idazle, Irlanda, itzulpena
# [[Kenojuak Ashevak|Kenojuak Ashevah]]margolaria (Kanada)
# [[La Yegros]] abeslaria (ARgentina-Okzitania
# [[Laura Freixas]] idazlea (Bartzelona) (Itzulpena)
# [[Leda Valladares]] abeslaria,(Argentina) (itzulpena)
# [[Leila Aboulela]] sudandar idazlea (Itzulpena)
# [[Leona Chalmers]] aktorea eta asmatzailea. EEBB. itzulpena
# [[Leonor Orosa]] Koreografoa (Filipinak)
# [[Lian Monserrate]] Muralgilea (Estatu Batuak)
# [[Elizabeth Magie]] asmatzailea. (EEBB). Itzulpena
# [[Lucía Garibaldi]] Zinegilea (Uruguai) Itzulpena
# [[Luisa Capetillo]] anarkista, sindikalista, faminista (Puerto Rico) itzulpena
# [[Magda Szabó|Magda Szabo]]idazlea (Hungaria)
# [[María Andresa Casamayor]] matematikaria (Zaragoza) itzulpena
# [[Maria Aurèlia Capmany]] eleberrigile, antzerkigile (Katalunia) itzulpena
# [[Maria Isabel Barreno]] idazlea (Portugal) itzulpena
# [[Maria Beasley]]. Asmaztzailea. (EEBB)
# [[María Cumplido]] matematikaria. (itzulpena)
# [[María Malla]] idazlea, katalana. itzulpena
# [[María Mariño]] idazlea. (Galizia). itzulpena
# [[Maria Pereira]] Asmatzailea (Portugal)
# [[María Salvo]] Antifrankisgta (Bartzelona) itzulpena
# [[Maria Teresa Horta]] idazlea (Portugal) itzulpena
# [[María Teresa León]] idazlea (Errioxa) itzulpena
# [[María Vallet Regí|María Vallet Regi]] Kimikaria (Kanaria)
# [[María Y. Orosa|Maria Y. Orosa]] Medikua eta ikertzailea
# [[Mariama Bâ]] idazlea (SEnegal)
# [[Marica Campo]] idazlea (GAlizia)
# [[Marie Hankel]] Esperanto idazlea, sufragista (Alemania) itzulpena
# [[Marie Paradis]] alpinista Suitzarra. Itzulpena
# [[Marie Under]] idazlea (Estonia) itzulpena
# [[Marion Donovan]] asmaitzailea. EEBB. itzulpena
# [[Mariví Ibarrola]] argazkilaria. (Naiara). itzulpena
# [[Marivi Iturbe Etxeberria]] gizarte laguntzailea. Etxebarri. itzulpena
# [[Margaret Harwood|Margaret Harwook]] Astronomoa (Estatu Batuak) itzulpena
# [[Margaret Burbidge]] Astronomoa. (Inglaterra) itzulpena
# [[Margarida Borràs]] Transexuala (Valentzia)
# [[Margarita Michelena]] poeta (Mexiko)
# [[Margarita Parra Álvarez]] Kimikaria, (Valentzia)
# [[Martha Coston]]asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Marta Elena Casaús Arzú]] historialaria eta idazlea.(Guatemala)
# [[Maruja Mallo]] margolaria (Galizia) itzulpena
# [[Melitta Bentz]] asmatzailea alemaniarra itzulpena
# [[Mercè Company]] idazlea (Katalunia) itzulpena
# [[Mercè Ibarz]] idazlea (ARagoi)
# [[Mikeas Sánchez]] poeta, irakaslea, idazlea (Mexiko)
# [[Mónica Cahen D'Anvers]] kazetaria (Argentina) itzulpena
# [[Montserrat Gudiol]] margolaria, (Bartzelona) itzulpena
# [[Montserrat Torrent i Serra]] organojolea. (Bartzelona) itzulpena
# [[Nella Larsen]] idazlea Afrikar-amerikarra. Itzulpena
# [[Nellie Campobello]] idazlea eta dantzaria (Durango-Mexiko) itzulpena
# [[Nerea Irigoyen]] zientzialaria. Zaragoza
# [[Ngaio Marsh|Ngaio Marsh]] idazle, antzerlea. itzulpena
# [[Olga Orozco]] poeta (Agentina) Itzulpena
# [[Orsola Casagrande]] (Italia)
# [[Pamela Hinkson]] idazle anglo irlandarra
# [[Patricia Bath|Patricia Bath]] Medikua. itzulpena
# [[Paula Nenette Pepín]] musikaria.
# [[Paula Wiesinger]] eskiatzaile italiarra (Izulpena)
# [[Paulina Chiziane]] idazle Monzambike. Itzulpena
# [[Pilar del Río|Pilar del Rio]] kazetaria eta itzultzailea.(Granada). (itzulpena)
# [[Pilar Alonso Ibañez]] etnografoa, historialaria (Markiz, Araba) itzulpena
# [[Pilar Bellver]] idazlea, feminista (Jaen) itzulpena
# [[Policarpa Salabarrieta]] ekintzalea (Kolonbia)(Itzulpena)
# [[Raina Telgemeier]] komikigilea. (EEBB) itzulpena
# [[Rosalinda L. Orosa]] Idazlea (Filipinak)
# [[Saiza Nabarawi]] idazlea, feminista (Egipto) (Itzulpena)
# [[Sagrario Vera Gordo]] Gerrillaria. (Badajoz)
# [[Sandra Morán]] abeslaria, politikaria (Guatemala) itzulpena
# [[Sara Curruchich]] abeslaria. Guatemala. itzulpena
# [[Sarah Mather]] asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Severina Luna de Orosa]] medikua eta idazlea (Filipinak)
# [[Silvia Cuevas Morales|Silvia Cuevas]] idazlea Txile. itzulpena
# [[Stefi Troguet]] Alpinista (Andorra)
# [[Susana Malón]] astronomoa (Zaragoza) Itzulpena
# [[Susana Thénon]] itzultzaile, poeta (ARgentina). Itzulpena
# [[Susana Vera]] argakilari-kazetaria (Iruñea) itzulpena
# [[Suceso Portales]] jostuna eta anarko-sindikalista (Extremadura)
# [[Syra Alonso]] idazlea, (Galizia). itzulpena
# [[Teresa Eguibar]] eskulturea (Madril). itzulpena
# [[Teresa Flores]] Feminista, ekintzailea (Txile)
# [[Teresa Meana]] ekintzaile feminista (Gijón)
# [[Vandana Shiva]] Idazlea. (India) (Itzulpena)
# [[Violette Leduc]] Idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Violette Szabo]] Espia (Erresuma Batua)
# [[Yaa Gyasi]] idazle afroamerikarra.(Ghana) itzulpena
# [[Yasmina Reza]] idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Zenobia Camprubí]] idazlea eta itzultzailea itzulpena
}}
====2018-2019====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agustina Otaola]] ----'''SORTUA''' Erraketista (Errenteria)
# [[Alaitz Muro]] ef-- '''SORTUA''' ipuin kontalaria eta margolaria (Durango)
# [[Amaia Aroma Lejarreta]] ef-- '''SORTU''' Txistularia (Abadiño)
# [[Ainhoa Zuazua]] ef-- '''SORTUA''' Abeslaria (Ermua)
# [[Angelita Alberdi]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Arantzazu Ametzaga]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea
# [[Ascensión Badiola]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea(Bilbo)
# [[Aurora Abasolo]] efef '''SORTUA''' Abeslaria (Durango)
# [[Begoña Sopelana]] efef '''SORTUA''' Kooperantea, soziologoa (Iurreta)
# [[Benita Uribarrena]] efef '''SORTUA''' Ekintzailea antifaxista (Durango)
# [[Damaris Pan]] ef--'''SORTUA''' artista (Mallabia)
# [[Digna Garitaonandia]] efef '''SORTUA''' Erraketista
# [[Dina Bilbao]] efef '''SORTUA''' Kirolaria (Ondarroa))
# [[Eladia Altuna]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Irura)
# [[Elena Olabe]] ef-- '''SORTU''' Poeta (Durango)
# [[Elena Solatxi]] ef--'''SORTUA''' Eskultorea (Bilbo)
# [[Elena Orobiogoikoetxea]] ----'''SORTUA''' Piano jolea (Durango)
# [[Emilia Gomez]] ----'''SORTUA''' Erraketistan. (Valentzia)
# [[Estibalitz González]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea (Ermua)
# [[Eugenia Iriondo]] efef '''SORTUA'''Erraketista (Eibar)
# [[Gloria Agirre]] ef-- '''SORTUA'''Erraketista (Asteasu)
# [[Gloria Zubia]] efef '''SORTU''' ekintzailea (Durango)
# [[Ines Etxegibel]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Durango)
# [[Irati Eguren]] ef-- '''SORTUA''' Arkitektoa, ilustratzailea (Durango)
# [[Irene Ibaibarriaga]] efef'''SORTU''' Erraketista (Ermua)
# [[Jesusa Garitaonandia]] efef '''SORTU''' Erraketista (Mallabia)
# [[Juana Elgezabal]] efef '''SORTUA'''Enpresaria (Derio)
# [[Juanita Ibaibarriaga]] efef '''SORTUA''' Ekintzailea (Ermua)
# [[Juanita Mir]] efef '''SORTUA''' Kazetaria, idazlea (Iruñea)
# [[Juanita Unzueta]] efef '''SORTUA''' Dantzaria (Eibar)
# [[Julia Klaudia Gabilondo]] efef '''SORTUA''' Idazlea (Mungia)
# [[June Arbeo]] ef-- '''SORTUA'' Atleta (Durango)
# [[Kattalin Agirre]] efef '''SORTUA''' Mugalaria, Frantziako erresistentziako kide (Sara)
# [[Koro Benito]] ef-- '''SORTUA''' Poeta (Lumbrales)
# [[Lara Izagirre]] ef-- '''SORTUA''' Zinegilea (Zornotza)
# [[Libe Goñi]] ef-- '''SORTUA''' Irakaslea (Oteitza)
# [[Lidia Cañete]] ef-- '''SORTUA''' kirolaria (Durango)
# [[Lourdes Munitxa]] efef '''SORTUA''' Euskaltzalea (Zornotza)
# [[Lucia Areitioaurtena]] efef '''SORTUA'''Erraketista (Ermua)
# [[Luz Zalduegi]] efef '''SORTUA''' Albaitaria (Mallabia)
# [[Maddi Barber]] ef-- '''SORTUA''' Zinegilea (Lakabe)
# [[Maitane Alonso]] ef-- '''SORTU''' Ikertzailea,asmatzailea (Sodupe)
# [[Maria Ana Bidegaray]] ---- '''SORTU''' Idazlea, feminista (Hazparne - Lapurdi)
# [[Maria Arrillaga]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Elgoibar)
# [[Maria Camino Oskoz]] efef '''SORTUA''' Maistra. (Iruñea)
# [[Mari Carmen Lasagabaster]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Mari Carmen Madariaga]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Igorre)
# [[Maria Antonia Uzkudun]] --ef'''SORTUA''' Erraketista (Anoeta)
# [[Maria Luisa Alberdi]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Maria Luisa Senar]] --ef'''SORTUA'''Erraketista (Pasaia)
# [[Maria Pilar Urriza]] ef--'''SORTUA''' Dantzaria (Lantz)
# [[Maria San Juan de Garonda]] ---- '''SORTUA'' emagina. inkisizioa sutan erre zuen (Mungia)
# [[Maribi Unamuno]] ---- '''SORTUA''' Filologoa. (Aulesti)
# [[Meritxel Relaño]] ef-- '''SORTUA''' Unicefeko arduradun nagusia Yemenen (Durango)
# [[Mila Salterain]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea (Durango)
# [[Miren Alazne Iruretagoiena]] ef-- '''SORTU''' ekintzailea (Zarautz)
# [[Miren Maortua]] efef '''SORTUA''' Idazlea (Zaldibar)
# [[Miren Uzkudun]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Asteasu 1922-)
# [[Nerea Etxegibel]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Durango 1964- )
# [[Oihana Azkorbebeitia]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Abadiño 1981- )
# [[Paula Lamarain]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Eibar 1924-2018)
# [[Rosa Soroa]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Elduaien 1945- )
# [[Rosario Aranburu]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Eibar 1921-2015)
# [[Silvia Trigueros]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Abadiño 1976)
# [[Teri Ibarrola]] ---- '''SORTUA''' Ipuin kontalaria (Aulesti)
# [[Vanessa Goikoetxea]] ef-- '''SORTU''' abeslaria (Florida 1980- )
# [[Zoila Askasibar]] ef-- '''SORTUA''' inprimatzailea (Elgeta 1877-1945)
# [[Shakuntala Devi]] efef Idazlea (India) (Itzulpena)
# [[Almudena Hernando]] ---- arkeologoa (Madril 1959)(itzulpena)
# [[Gisella Perl]] efef Ginekologoa judua (Hungaria 1907-1988) (itzulpena)
# [[Luna Miguel]] ef-- idazlea (Alcalá de Henares 1990- ) (itzulpena)
# [[Mae Jemison]] ef-- ingeniari (Alabama 1956- ) (Itzulpena)
# [[Maria Antonia Canals]] ef-- matematikaria (Bartzelona) (Itzulpena)
# [[Mercedes Colás]] efef Maiatzeko plazako amak (Argentina 1925-2021) (Itzulpena)
}}
=== [[Fitxategi:Gnome-colors-alacarte2.svg|30px]] Hobetuak ===
==== 2020 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Elorriaga]] (Iurreta)
# [[Ana Diez]] zinemagilea (Tutera)
# [[Amaia Iturbide]] idazlea (Bilbo-Getxo)
# [[Ariane Lopez-Huici|Ariane López Huici]] argazkilari lapurtarra.
# [[Erika Lagoma]] Bertsolaria, feminista (Lesaka-Durango)
# [[Gurutzi Arregi]] etnografoa (Durango)
# [[Iñaxi Etxabe]] Bertsolaria, (Zumaia-Zarautz)
# [[Isabel Coixet]] zinegilea (Katalunia)
# [[Itziar Mendizabal]] Dantzaria (Gipuzkoa
# [[Luzia Goñi]] bertsolaria (Basaburua)
# [[Maider Fernandez]] zinegilea (Donostia)
# [[Maria Zambrano]] idazlea (Madril)
# [[Martina Ibaibarriaga]] gerrillaria (Berriz)
# [[Matxalen Ziarsolo]] saskibaloi jokalaria (Ermua)
# [[Oihana Alkorta]] musikaria (Orio-Zarautz)
# [[Primi Erostarbe]] panderojolea eta irrintzilaria (Oñati)
# [[Teodora Zuloaga]] zeramikaria (Madril-Segovia)
# [[Trota Salernokoa]] ginekoloagoa(Italia)
# [[Alfonsina Strada]] txirrindulari argentinarra (Mototsa)
}}
==== 2018-2019 ====
# [[Balendiñe Albizu]] efef Idazlea (Zumaia)
# [[Gurutze Frades]] ef-- Kirolaria (Durango-Iurreta)
# [[Lourdes Unzueta]] ef-- Idazlea (Durango)
# [[Uri Ruiz Bikandi]] efef Idazlea (Durango)
== HOBETUAK ==
=== Hobetuak 2023 ===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Sonia Etxezarreta]] '''--ef'''mahai-tenislaria (Irun 1968?- 2011)
# [[Yusra Mardini]] '''ef--'''igerilaria, errefuxiatua (Siria 1998)
# [[Olatz González]] '''ef--'''antropologoa (Bilbo 1973)
# [[Eider Cardeñosa]] '''ef--'''karateka (Gasteiz 1995)
# [[Graziana Barrenetxea]] '''----'''sorginkeriaren biktima (Zugarramurdi 1540-Logroño 1610)
# [[Ainara Elbusto]] '''ef--'''txirrindularia (Nafarroa 1992)
# [[Patricia López Arnaiz]] '''ef--''' (Gasteiz 1981)
# [[Sofia Otero]] '''ef--'''aktorea (Basauri 2013)
# [[Estibaliz Urresola Solaguren]] '''ef--'''film zuzendaria, gidoilaria (Laudio 1984)
# [[Kim Ju-ae]] '''ef--'''Kim dinastiako kidea (Ipar Korea 2013)
# [[Barbara Stanwyck]] '''efef'''aktorea (AEB 1907-1990)
# [[Glenn Close ]] '''ef--'''aktorea (AEB 1947)
# [[Lola Baldrich]] '''ef--'''aktorea (Toledo 1967)
# [[Lola Herrera]] '''ef--'''aktorea (Valladolid 1935)
# [[Federica Montseny]] '''efef'''anarkista, idazlea (Madril 1905-Frantzia 1994)
# [[Céline Laguarde]] '''efef'''argazkilaria (Lapurdi 1961)
# [[Aroa Gorostiza]] '''ef--'''txirrindularia (Elorrio 2002)
# [[Anna Muzytxuk ]] '''ef--'''xake-jokalaria, aktibista (Ukraina 1990)
# [[Clara Azurmendi]] '''ef--'''badminton kirolaria (Donostia 1998)
# [[Irene Papas]] '''efef'''aktorea, abeslaria (Grezia 1926-2022)
# [[Uxue Apaolaza]] '''ef--'''idazlea (Hernani 1981)
# [[Hélène Carrère d'Encausse]] '''efef'''historialaria (Paris 1929)
# [[Lisa Simpson]] marrazkietako pertsonaia (AEB 1987)
# [[Maggie Simpson]] marrazkietako pertsonaia (AEB 1987)
# [[Emakumearen historia]] emakumearen eginkizuna historian zehar
# [[Oihana Azkorbebeitia]] '''ef--'''korrikalaria (Abadiño 1981)
# [[Ione Irazabal]] '''ef--'''aktorea (Elorrio 1963)
# [[Hürrem Sultan]] haseki sultan (Poloniako Erresuma,?-Otomandar Inperioa,1558)
# [[Irene Atenaskoa]] '''--ef'''enperatrizea (Atenas,752-Lesbos,803)
# [[Angelique du Coudray]] '''--ef'''emagina (Frantzia, 1712-1794)
# [[Enara López]] '''ef--'''txirrindularia (Bilbo 1997)
# [[Genero-rol]]
# [[Genero-desparekotasun]]
# [[Louise Joy Brown]] '''ef--'''1. probeta umea (Erresuma Batua 1978)
# [[Marije Fullaondo]] '''ef--'''politikaria (Getxo, 1964)
# [[Francisca Pizarro Yupanqui]]'''ef--'' Quispe Sisa eta Francisco Pizarroren alaba (Peru,1534-Cáceres,1598)
# [[Hassiba Ben Bouali]] '''efef''Aljeriako Independentzia Gerrako gudaria (1938 - 1957)
# [[Irene Paredes]] '''ef--'''futbolaria (Legazpi 1991)
# [[Oihane Hernandez]] '''ef--'''futbolaria, defentsa (Sopela 2000)
# [[Misa Rodríguez]] '''ef--'''futbolaria, atezaina (Kanariak 1999)
# [[Filipa Moniz]] '''ef--'''Kristobal Kolonen emaztea (Portugal, 1455-1485)
# [[Agatha Barbara]] '''efef'''presidentea, aitzindaria (Malta 1923-2002)
# [[Elena Furiase]] '''ef--'''aktorea, idazlea (Madril 1988)
# [[Itsaso Arana]] '''ef--'''ktorea, zuzendaria (Nafarroa 1985)
# [[Ane Santesteban]] '''ef--'''txirrindularia (Errenteria 1990)
# [[Maite Ruiz de Larramendi]] '''ef--'''pilotari ohia (Beasain 1973)
# [[Claudia Zornoza]] '''ef--'''futbolaria, erdilaria (Madril 1990)
# [[Alexia Putellas]] '''ef--'''futbolaria, erdilaria (Bartzelona 19)
# [[Susana Zapke]] '''ef--'''musikologoa (Gipuzkoa 1965)
# [[Maite Agirre ]] '''ef--'''aktore, antzerkigilea (Zarautz 1955)
# [[Noe Itō]] '''efef'''aktibista, eraila (Japonia 1895-1923)
# [[Edmonia Lewis]] '''efef'''eskultorea (AEB 1844-Londres 1907)
# [[Libe Mimenza]] '''ef--'''kazetaria, ikertzailea (Elorrio 1988 19)
# [[Maddalen Dorronsoro Amiano]] '''ef--'''abesbatza zuzendaria (Lezo 1987)
# [[Aintzane Encinas]] '''ef--'''futbolaria ohia, entrenatzailea (Donostia 1988)
# [[Alba Redondo]] '''ef--'''futbolaria, aurrelaria (Albacete 1996)
# [[Jennifer Hermoso]] '''ef--'''futbolari aurrelaria eta erdilaria (Madril 1990)
# [[Ainhoa Cantalapiedra]] '''ef--'''abeslaria (Galdakao, 1980)
# [[Zoleka Mandela]] '''efef'''aktibista (Hegoafrika, 1980-2023)
# [[Ana Terradillos]] '''ef--'''kazetaria (Donostia 1973)
# [[Lidia Valentín ]] '''ef--'''pisu-jasotzailea (Leon 1985)
# [[Maite Oroz]] '''ef--'''futbolaria (Nafarroa 1998)
# [[Adania Shibli]] '''e---'''idazlea (Palestina, 1974)
# [[Rafeef Ziadah]] '''e---'''poeta (Libano, 1979)
# [[Yolanda Alzola]] '''ef--'''telebista aurkezlea (Bizkaia, 1970)
# [[Silvia Intxaurrondo]] '''ef--'''kazetaria (Barakaldo, 1979)
# [[Miren Arzallus]] '''----'''moda historialaria, ikertzailea (Bilbo 1978)
# [[June Ansoleaga]] '''ef--'''kazetaria (Sopela 1987)
# [[Zuriñe Zulaika]] '''----'''metereologoa, fisikaria (?, ?)
# [[Maria Eugenia Luc]] '''ef--'''musikagilea ( Argentina/Euskal Herria 1958)
# [[Yurena]] '''ef--'''abeslaria (Santurtzi 1969)
# [[Amanirenas]] '''e-e-'''erregina eta gobernadorea (Kuxeko Erresuma, K.a.57 - K.a.10)
# [[Gabriela Silang]] '''efef'''Filipinetako heroia (Filipinak, 1731-1763)
# [[Bene Bergado]] '''----'''artista, eskultorea (Salamanca/Bizkaia 1963)
# [[Margarita López Maturana]] '''efef''' moja beatoa, Berrizko Mesedeetako Misiolarien sortzailea (Bilbo 1884-Donostia 1934)
# [[Diana Krall]] '''ef--''' piano-jotzailea eta jazz abeslaria (Kanada 1964)
# [[Maria Gebara]] ---- idazlea (Valladolid, ? - ? ,1683)
# [[Janire Gonzalez Etxabarri]] ef-- surflaria (Zumaia 2005)
}}
== [[Fitxategi:Gnome-system-users.svg |30px|]] Wikilariok ==
(Zure izena gehitu dezakezu iturburu kodea aldatu eta 4 bider ALT Gr + 4 sakatuta (4 aldiz "~" agertuko da)
# [[Lankide:Wikimaribarre|Wikimaribarre]] ([[Lankide eztabaida:Wikimaribarre|eztabaida]]) 18:22, 13 ekaina 2018 (CET)
# [[Lankide:Lurdeswiki|Lurdeswiki]] ([[Lankide eztabaida:Lurdeswiki|eztabaida]]) 18:17, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:Larrauri|Larrauri]] ([[Lankide eztabaida:Larrauri|eztabaida]]) 18:18, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:OrtuUrti|OrtuUrti]] ([[Lankide eztabaida:OrtuUrti|eztabaida]]) 18:22, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:Mototsa|Mototsa]] ([[Lankide eztabaida:Mototsa|eztabaida]]) 11:20, 22 uztaila 2020 (CET)
# [[Lankide:Joseintx|Joseintx]] ([[Lankide eztabaida:Joseintx|eztabaida]]) 18:22, 9 urria 2020 (CET)
# [[Lankide:Isabeliraurgi|Isabeliraurgi]] ([[Lankide eztabaida:Isabeliraurgi|eztabaida]]) 17:48, 16 urria 2020
# [[Lankide:Mgaraizabal|Mgaraizabal]] ([[Lankide eztabaida:Mgaraizabal|eztabaida]]) 18:00, 5 azaroa 2021 (CET)
# [[Lankide:josi|Josi]] ([[Lankide eztabaida:Josi|eztabaida]]) 18:00, 5 azaroa 2021 (CET)
# [[Lankide:Andremendea|Andremendea]] ([[Lankide eztabaida:Andremendea|eztabaida]]) 16:43, 15 azaroa 2024 (CET)
# [[Lankide:JULEBAR|JULEBAR]] ([[Lankide eztabaida:JULEBAR|eztabaida]]) 16:48, 15 azaroa 2024 (CET)
== Wikilaguntza ==
* [https://eu.wikipedia.org/wiki/Laguntza:Gida_arina Gida Arina]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:C%C3%B3mo_subir_imagen_con_la_app_de_Wikimedia_Commons.pdf Cómo subir una imagen con la app de Wikimedia Commons]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ejemplo_de_subida_de_imagen_a_Commons,_introduciendo_geolocalizaci%C3%B3n.webm Ejemplo de subida de imagen a Commons, introduciendo geolocalización]
== [[Fitxategi:Gnome-web-browser.svg|30px]] Kanpo estekak ==
* Nola igo argazkiak Commons-era? [[c:File:Ejemplo_de_subida_de_imagen_a_Commons,_introduciendo_geolocalización.webm|Ordenagailutik (bideoa)]] | [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/89/C%C3%B3mo_subir_imagen_con_la_app_de_Wikimedia_Commons.pdf App-etik (PDF)] | [[:es:Wikipedia:Encuentros/Wiki_Takes_Vitoria-Gasteiz/Ayuda|Ideia gehiago...]]
* [https://anboto.org/durango/1583310345667-wikipedia-erreminta-ona-dela-uste-dugu-emakumeek-erreferentzialtasuna-lortzeko Wikipedia erramienta ona dela uste dugu emakumeek erreferialtsuna lortzeko]Anboto 2020/03/04
* [https://www.elcorreo.com/bizkaia/duranguesado/durangaldeko-andren-ekarpenak-20200122193350-nt.html?edtn=bizkaia&fbclid=IwAR1hHPcQJaQM-WaIU7mYeNetsB89jEH2-BWSA0fPGjbTgTkHpqtKRT9BnCc#vca=fixed-btn&vso=rrss&vmc=fb&vli=Duranguesado Durangaldeko andren ekarpenak bistaratzera dator WikiEmakumeok] El Correo 2020/01/21
* [https://anboto.org/durango/1579696765085-wikikedada-egingo-dute-durangon-wikipedian-dagoen-genero-arrakala-aldatzeko 'Wikikedada' egingo dute Durangon, Wikipedian dagoen "genero arrakala" aldatzeko], Anboto Durango 2020/01/22
* [https://dotb.eus/dotb-eus-emakumeen-biografia-berriak-sortzeko-wikikedada-antolatu-da-durangon/ Emakumeen biografia berriak sortzeko ‘Wikikedada’ antolatu da Durangon] Dotb.eus 2020/01/23
* [http://www.azkuefundazioarenegunkaria.eus/wikikedada-wikiemakumeokwikidurango/ Wikikedada: WikiEmakumeok/WikiDurango | Azkue Fundazioaren Egunkaria] 2020/01/21
* [https://halabedi.eus/es/marisa-barrena-wikiemakumeok-gizarteko-beste-arloetan-lez-emakumeak-ia-ikusezinak-gara-wikipedian-ere/?fbclid=IwAR2pUHHzwsNx8kzKAyc3dlTpZc4p4mx8duIC0PeKHEj01G3yXoFKxXlBBlc Marisa Barrena (Wikiemakumeok): "Gizarteko beste arloetan lez, emakumeak ia ikusezinak gara wikipedian ere" - Halabedi] 2020/02/06
* [https://www.youtube.com/watch?v=eH-JkwLAa6Q&feature=youtu.be [Bideoa] Data zaharrak bilatzen], Estibalitz González Solozabal Durangon #Wikiemakumeok mintegian data zaharrak zelan bilatzen diren azaltzen dau, Josi Sierra-ri esker.
* [https://amp.eitb.eus/eu/irratia/euskadi-irratia/programak/amarauna/osoa/7892080/magikoa-da-andre-baten-biografia-mundura-zabaltzea/ "Magikoa da andre baten biografia mundura zabaltzea"], EITB - 2021/03/08
* https://www.youtube.com/watch?v=r2Z5CFSLSf8 Lurdes Totorikaguena eta Marisa Barrena Laixiar irratian
* [https://mugakultura.eus/2023/11/10/wikiemakumeok-dokumentala-zinebin-estreinatzea-zorte-ikaragarria-da-bozgorailu-potentea-baita/?fbclid=IwAR2YDcgxq21VEdyB3vM1pju0fA9vtxobJH8n6i2sfPmyLhVQJr9Ys2vCTlw/ Bilbon, Zinebin estrenatzea zorte ikaragarria da, bozgorailu potentea baita. Mugalari 2023ko azaroa. ]
qq6hwdkjuym83e17ipfe5sbwkosd1an
10006180
10006179
2024-12-20T19:59:54Z
Wikimaribarre
88969
/* Berriak 2024 (abendua) */
10006180
wikitext
text/x-wiki
'''''WikiDurangaldea | Durangaldean egiten diren lanaldietako wikilekua '''''
[[Fitxategi:WikiEmakumeok Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak.jpg|thumb|WikiEmakumeok, Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak. Azaroak 1 2019, Durangon]]
[[File:5.555 biografia 2024 martxoa.png|thumb|200px|2024.03.08]]
[[File:Durangoko wikilariok 5.000 biografia.png|thumb|200px|2023.12.31]]
[[File:Durangoko wikilariak 2023.jpg|thumb|200px|2023.07.07]]
[[File:WikiEmakumok 3000.jpg|thumb|200px|2023ko otsaila]]
[[File:Wikiemakumeok Durango Abendua 2022.jpg|thumb|200px|2022ko abenduaren 1a]]
[[Fitxategi:Wikiemakumeok Durango.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko iraila]]
[[Fitxategi:Durangoko wikilariak 1500.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko ekaina]]
[[Fitxategi:Durangoko Wikilariak.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko apirila]]
== [[Fitxategi:Im-jabber.svg|30px|]] Wikiproiektu honen helburuak ==
* Emakumeen biografia berriak sortzea euskaraz.
* Wikipedian beste hizkuntza batzuetan badauden emakumeen biografiak euskarara ekartzea.
* Emakumezko editore euskaldunen kopurua handitzea.
* Euskal Wikipedian genero-ikuspegia txertatzea.
* Historian zehar izandako emakumeen ekarpenak eta ezagutzak Euskal Wikipedian biltzea.
== [[File:La mujer que nunca conociste logo 2017.jpg|30px]] Emakumeen zerrenda [https://es.wikipedia.org/wiki/Wikiproyecto:Mujeres/Wikimujeres/WikiEmakumeok/Durango >>> erderaz]==
=== EGITEN ===
# [[Tilly_Edinger]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tilly_Edinger (Lurdes)
# Kontxa Laspiur (Eibar) (Marisa)
'''Ingelesetik itzultzeko'''
# [[Ruth Logan Roberts]] https://en.wikipedia.org/wiki/Ruth_Logan_Roberts
# [[Eugénie M. Rayé-Smith]] https://en.wikipedia.org/wiki/Eug%C3%A9nie_M._Ray%C3%A9-Smith
#[[Mathilde Fibiger]] https://en.wikipedia.org/wiki/Mathilde_Fibiger
# [[Mithu Sanyal]] https://en.wikipedia.org/wiki/Mithu_Sanyal (Leire Mi)
Catharine Waugh McCulloch - Wikipedia # [[Catharine Waugh McCulloch]] sufragista (AEB 1862-1945)
Grandma Gatewood - Wikipedia # [[Granma Gatewood McCulloch]] ultrarail mendi-ibileran aitzindaria (AEB 1887-1973)
'''Frantsesetik itzultzeko'''
# [[Émilie Carles]] https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89milie_Carles
# [[Victoria Mas]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Victoria_Mas
# [[Jeanne Humbert]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Jeanne_Humbert
# [[Anna Mahé]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Anna_Mah%C3%A9
# [[Capucine Motte]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Capucine_Motte
'''SORTZEKO'''
# [[Uxue Rey Gorraiz]] idzlea, kazetaria
# [[Lola Lopez de Lacalle]] idazlea (Zornotza)
# [[Ignacia Altolagirre Camarero]] (h.2023.07.22)
# [[Naia Laka]] (Ispaster) https://www.eitb.eus/es/cultura/cine/festival-san-sebastian/videos/detalle/9589117/video-zortzitik-infinitura-recorrido-por-historia-del-cine-vasco-de-mano-de-benito-ansola/
# [[Annette Gonzalez-Etxabarri]] https://www.naiz.eus/es/info/noticia/20230508/annette-gonzalez-etxabarri-zumaiarra-txapeldun-europako-junior-txapelketan
# [[Madalen Etxegarai]] pilotaria. https://goiena.eus/oinati/1727423962644-madalen-etxegarai-haurra-nintzenean-nuen-ametsa-betetzen-nabil
# [[Sylvia Lefanu]] zinemagilea. https://www.berria.eus/kultura/zinemaldia/berria-eus_2130955_102.html
# [[Nagore Urdapilleta]] Errio dokumentalaren aurkezlea. https://ataria.eus/komunitatea/berria/1727420302628-bere-txikitasunean-orio-zeinen-handia-den-erakutsi-nahi-izan-dugu
# [[Maite Ubiria]] kazetaria. https://www.berria.eus/euskal-herria/iparrari-hegoak-ematen_2129951_102.html
# [[Pancracia Ollo de la Mata]] Zumalakarregiren emaztea
# [[Ainhoa Aldazabal Gallastegi]]
# [[Uxua Azpiroz]] hezitzailea https://www.berria.eus/bizigiro/beharrezkoa-da-bizikidetza-oinarri-duten-proiektuak-garatzea-ikastetxeetan_2128805_102.html
# [[Heza Sengal]]. emakume yazikia. https://www.berria.eus/mundua/eiren-gustukoak-baginen-erosi-egiten-gintuzten-merkantzia-hutsa-bagina-bezala_2128867_102.html
# [[Miren Berasategi Zeberio]] Ikertzailea. https://www.berria.eus/euskal-herria/gizon-gazteek-kontserbadurismorako-joera-dute_2128223_102.html
'''Zinegileak - Donostiako Giza Eskubideen Zinemaldian sarituak'''
# [[Kim Longinotto]] https://es.wikipedia.org/wiki/Kim_Longinotto
# [[Lourdes Portillo]] https://es.wikipedia.org/wiki/Lourdes_Portillo
# [[Deepa Mehta]] https://es.wikipedia.org/wiki/Deepa_Mehta
'''Espainiako Gerra Zibileko emakumeak'''
# [[Sofia Da Blasco]] https://es.wikipedia.org/wiki/Sof%C3%ADa_Blasco
# [[Carolina_Bunjes-Rosenthal]] https://es.wikipedia.org/wiki/Carolina_Bunjes-Rosenthal
# [[Isabel Alonso]] https://es.wikipedia.org/wiki/Isabel_Alonso
'''Emakume interesgarriak'''
# [[Jekaterina Samutsevitx]] https://es.wikipedia.org/wiki/Yekaterina_Samuts%C3%A9vich
# [[Nadezhda Popova]] https://es.wikipedia.org/wiki/Nadezhda_Popova
'''Heroínas de la Unión Soviética''' https://es.wikipedia.org/wiki/Anexo:Hero%C3%ADnas_de_la_Uni%C3%B3n_Sovi%C3%A9tica
'''Emakumeak eta itsasoa'''
https://www.naiz.eus/eu/info/noticia/20210924/las-mujeres-ilustres-de-la-historia-naval-en-el-itsasmuseum-de-bilbo-a-traves-del-arte
#
'''EMAKUME ITZULTZAILEAK'''
# [[Malika Embarek]] https://es.wikipedia.org/wiki/Malika_Embarek
# [[Concha Fernández-Luna Sánchez]] https://es.wikipedia.org/wiki/Concha_Fern%C3%A1ndez-Luna_S%C3%A1nchez
# [[Laura García Corella]] https://es.wikipedia.org/wiki/Laura_Garc%C3%ADa_Corella
'''EMAKUME AKTIBISTAK'''
# https://es.wikipedia.org/wiki/Categor%C3%ADa:Mujeres_activistas
# [[María Dimádi]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Mar%C3%ADa_Dim%C3%A1di (Leire)
# [[Paste Up Morras]], aktibista https://es.wikipedia.org/wiki/Paste_Up_Morras
# [[Elizabeth Wathuti]] aktibista https://es.wikipedia.org/wiki/Elizabeth_Wathuti (Oiber)
# [[Tosia Altman]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tosia_Altman
# https://es.wikipedia.org/wiki/V%C3%B5_Th%E1%BB%8B_Th%E1%BA%AFng
# [[Maria Spiridonova]] https://es.wikipedia.org/wiki/Mariya_Spirid%C3%B3nova
# [[Yusra Al Barbar]] https://es.wikipedia.org/wiki/Yusra_al-Barbari palestinarra
'''EMAKUME ILUSTRATZAILEAK''' https://es.wikipedia.org/wiki/Categor%C3%ADa:Ilustradoras
# [[Mitzy Reyes Juárez]] https://es.wikipedia.org/wiki/Mitzy_Reyes_Ju%C3%A1rez
# [[Ellen Robbins]] https://es.wikipedia.org/wiki/Ellen_Robbins
# [[Retta aktibisten zerrendan Scott]] https://es.wikipedia.org/wiki/Retta_Scott
# [[Bahia Shehab]] https://es.wikipedia.org/wiki/Bahia_Shehab
# [[Posy Simmonds]] https://es.wikipedia.org/wiki/Posy_Simmonds
'''EMAKUME IDAZLEAK - POETAK'''
# [[Olga Rivero]] https://es.wikipedia.org/wiki/Olga_Rivero_Jord%C3%A1n
'''EMAKUMEAK ZIENTZIAN'''
# [[Gloria Long Anderson]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Gloria_Long_Anderson
# [[Clémence Royer]] https://es.wikipedia.org/wiki/Cl%C3%A9mence_Royer
# [[Tilly Edinger]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tilly_Edinger
# [[Isabel Clifton Cookson]] https://es.wikipedia.org/wiki/Isabel_Clifton_Cookson
# [[Cécile DeWitt Morette]] https://es.wikipedia.org/wiki/C%C3%A9cile_DeWitt-Morette
# [[Wrexie Leonard]] https://es.wikipedia.org/wiki/Wrexie_Leonard
# [[Marjorie Lee Browne]] https://es.wikipedia.org/wiki/Marjorie_Lee_Browne
'''DENETARIK'''
# [[Victorine Brocher]] https://en.wikipedia.org/wiki/Victorine_Brocher (LEIRE MENDIBURU)
# [[Esther Afus Ocloo]] aitzindaria (Ghana) https://es.wikipedia.org/wiki/Esther_Afua_Ocloo
# [[Margaret A. Wilcox]] https://en.wikipedia.org/wiki/Margaret_A._Wilcox
# [[Amineh Kakabaveh]] https://en.wikipedia.org/wiki/Amineh_Kakabaveh
# [[Trio Artio]] https://www.musicexport.at/artist/trio-artio/ + Berria egunkaria
# [[Fabiola Letelier]] abokatua eta giza eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Ana Belén Montes]] espioia. https://es.wikipedia.org/wiki/Ana_Bel%C3%A9n_Montes
# [[Dorothy Levitt]] asmatzailea eta kotxe lasterketetan aitzindaria https://es.wikipedia.org/wiki/Dorothy_Levitt
== BERRIAK ==
==='''Berriak 2024''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Alaitz Melgar Agirre]] '''SORTUA''' euskara irakaslea eta idazlea (Barakaldo, 1984)
# [[Irati Bazeta Agirre]] '''SORTUA''' ilustratzailea (Abadiño, 1999)
# [[Maritxu Sorabilla]] '''SORTUA''' mendizale aitzindaria (Iruñea, 1927)
# [[Irati Bereau Baleztena]] '''SORTUA''' itzultzailea (Irun 1978)
# [[Elordi García Insausti|Elordi Garcia Intxausti]] '''SORTUA''' kazetaria eta idazlea ((Lazkao, 1977)
# [[Txaro Iturralde Sáenz de Vicuña|Txaro Iturralde Sáenz]] '''SORTUA''' jostuna (Gasteiz, 1952)
# [[Itziar Otegi Aranburu]] '''SORTUA''' itzultzailea eta idazlea (Oiartzun, 1972)
# [[Sara Ayesa]] '''SORTUA''' artista (Donostia, 1997)
# [[Ane Laskurain]] '''SORTUA''' artista (Bergara, 1999)
# [[Sagrario Merodio Hoyos]] '''SORTUA''' Saturrarango emakumeen kartzelan egondakoa (Panes, 1918-Mutriku, 2019)
# [[Maria Esquivel Vizuete]] '''SORTUA''' gerrilari fusilatua (Badajoz, 1911-Sevila, 1938)
# [[Goiuri Zabaleta]] '''SORTUA''' pilotaria (Leitza, 2009)
# [[Nikolasa Agirrezabalaga|Nikolasa Agirrezabalaga Amutxastegi]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Mutriku, 1914-Zaragoza, 1937)
# [[Ana Maestrojuán]] '''SORTUA''' antzerki zuzendaria (Iruñea, 1976)
# [[Edurne Alegria Aierdi]] '''SORTUA''' itzultzailea (Caracas, 1949)
# [[Maud Younger]] sufragista (AEB 1870-1936)
# [[Margalida Roig Colomar]] sindikalista (Eivissa, 1908-1966)
#[[Luisa Riera Muñiz]] maistra errepresaliatua (Villaviciosa, 1884-Zornotzako Emakumeen Kartzela, 1944)
#[[Maria Marí Guasch]] errepublikar militantea (Sant Llorenç de Balàfia, [[1909]] - [[Eivissa]], [[2001]])
# [[Efua Sutherland]] idazlea (Ghana 1924-1996)
# [[Concepción Loring]] 1. emakume politikaria, 1.a Diputatuen kongresuan hitz egiten (Malaga 1868-Madril 1935)
# [[Amalia Heredia Livermore]] bildumagilea, ikertzailea (Malaga 1830-1902)
# [[Carmen Cuesta del Muro]] abokatua, zuzenbidean Espainiako 1. emakume doktorea (Palentzia 1890-Madril 1968)
# [[Natividad Domínguez Atalaya]] pedagogoa, politikaria ( Madril 1888-Valentzia 1932)
# [[Teresa Luzzatti]] politikaria, sufragista (Lugo 1889-Madril 1942)
# [[María López de Sagredo Andreo]] politikaria (Kuba/Bartzelona 1881-Hondarribia 1953)
# [[Micaela Díaz Rabaneda]] maistra, politikaria (Nafarroa 1878-? XX. mendea)
# [[Trinidad von Scholtz Hermensdorff]] bildumagilea, politikaria (Malaga 1857-Austria 1937)
# [[Marisol Nichols]] aktorea (AEB 1973)
# [[Mackenzie Phillips]] aktorea, abeslaria (AEB 1959)
# [[Emma Lucy Braun]] botanikaria (AEB, 1889-1971)
# [[Elizabeth Lowe Watson]] idazlea, sufragista, hizlaria (AEB 1842-1927)
# [[Pilar Benejam Arguimbau]] pedagogoa, geografoa (Menorca 1937)
# [[Francisca Bohigas Gavilanes]] maistra, ikuskatzailea, idazlea (Bartzelona 1892-Madril 1973)
# [[Fernande Barrey]] prostituta, modeloa eta margolaria (frantzia, 1893-1974)
# [[Anna Pirozzi]] opera sopranoa (Napoli, 1975)
# [[Mariella Devia]] opera abeslaria (Liguria, 1948)
# [[Yusra al-Barbari]] politikaria eta ekintzailea (Palestina, 1923-2009)
# [[Park Kyung-Ri]] eleberrigilea (Hego Korea 1926-2008)
# [[Aurora Sampedro Pi%C3%B1eiro]] kimikaria (Galizia, 1913-1996)
# [[Dorothy Allison]] idazlea
# [[Nicole Ferroni]] umoregilea
# [[Edith Ainge]] sufragista (AEB, 1873-1948)
# [[Sonia Vaccaro]] psikologoa (Argentina/Espainia XX. mendea)
# [[Raychelle Burks]] zientzia dibulgatzailea (AEB XX. mendea)
# [[Kelly Frye]] aktorea (AEB 1984)
# [[Amy Madigan]] aktorea (AEB 1950)
# [[Amber Stevens]] aktorea, modeloa (AEB 1986)
# [[Juana Francés]] margolaria (Alacant 1924-Madril 1990)
# [[Njideka Akunyili Crosby]] artista bisuala (Nigeria/AEB 1983)
# [[Martha Diamond]] margolaria (AEB 1944-2023)
# [[Joan Mitchell]] margolaria (AEB 1925-Paris 1992)
# [[Toyin Ojih Odutola]] marrazkilaria (Nigeria/AEB 1985)
# [[Fe del Mundo]] pediatra (Filipinak, 1911-2011)
# [[Isabel Garbayo]] Villa Teresitako sortzailea (Iruñea, 1905-2011)
# [[Elvira Siurana]] feminista, idazlea (LLeida 1952)
# [[Lourdes Ciuró]] abokatua, politikaria (Tarragona 1971)
# [[Helena Solà Tàrraga]] maistra, politikaria (Bartzelona 1976)
# [[Amanda Righetti]] aktorea (AEB 1983)
# [[Luna Ki]] abeslaria, DJa (Bartzelona 1999)
# [[Katharina Konradi]] opera sopranoa (Kirgizistan/Alemania 1988)
# [[Babi (abeslaria)]] (Madril 1999)
# [[Klesie Kelly]] sopranoa (AEB XX. mendea)
# [[Montserrat Martínez Parera]] ekonomialaria (Bartzelona 1975)
# [[Lesley-Ann Jones]] kazetaria, idazlea (EB 1956)
# [[Orra White Hitchcock]] ilustratzailea (AEB, 1796-1863)
# [[Margaret Chanler Aldrich]] filantropoa, erizaina eta idazlea (AEB, 1870-1963)
# [[Dorothy Allison]] idazlea (AEB, 1949-2024)
# [[Nicole Ferroni]] umoregilea (Maroko, 1982)
# [[Ann Preston]] medikua, ekintzailea (AEB, 1813-1872)
# [[Nicole Claveloux]] margolari, ilustratzaile eta komikigilea (Frantzia, 1940-__ )
# [[Maria Bellido|Maria Belido]] espainiar heroi mitikoa (1755-1809)
# [[Sofía Esparza Jauregi|Sofia Esparza Jauregi]] sopranoa (Iruñea, 1994)
# [[Isabel Azcárate Ristori]] irakasle ikertzailea (Cádiz 1923-Madril 2016)
# [[Ana López Navajas]] irakaslea, ikertzailea ( Valentzia 1962)
# [[Erika Leiva]] kopla abeslaria (Tarragona/Cádiz 1984)
# [[Joana Jiménez]] abeslaria, dantzaria (Sevilla 1977)
# [[Carmen Conesa]] aktorea (Bartzelona 1960)
# [[Diana Peñalver]] aktorea (Sevilla 1965)
# [[Rosa Mariscal]] aktorea (Sevilla 1970-2022)
# [[Pilar Punzano]] aktorea, pedagogoa (Madril 1980)
# [[Irene Visedo]] aktorea (Madril 1978)
# [[Manane Rodríguez]] film zuzendaria (Uruguai/Espainia 1954)
# [[Sonia Sebastián]] film zuzendaria (Espainia 1984)
# [[Yusra al-Barbari]] politikaria eta ekintzailea (Gaza, 1923-2009)
# [[Ann Allebach]] artzain mennorita (AEB, 1874-1918)
# [[Jennifer Radloff]] feminista, ekintzailea (Hegoafrika 1961)
# [[Grunya Sukhareva]] haur psikiatra (Ukraina, 1891-1981)
# [[Josefa Martin Luengo]] pedagogoa (Salamnca 1944-2009)
# [[Lucía Asué Mbomio Rubio]] kazetari feminista (Alcorcón, 1981)
# [[Paige L. Sweet ]] soziologoa (AEB 1987)
# [[Caroline Lexow Babcock]] bakegilea eta sufragista (AEB, 1882-1980)
# [[Evin Ahmad]] aktorea (Suedia, 1990)
# [[Rabia al Adawiyya]] santua, filosofoa (Irak 717-801)
# [[Fatma Girik]] aktorea, politikaria (Turkia 1943-2022)
# [[María Cristina Masaveu Peterson]] enpresaburua (Asturias 1937-2006)
# [[Lorena García de las Bayonas]] aktore-maistra (Madril 1966)
# [[Katrina Bayonas]] casting zuzendaria (EB 1941)
# [[Natalia Menéndez]] eszena zuzendaria (Madril 19)67
# [[Amaranta Osorio]] antzerkigilea (Mexiko/Espainia 1978)
# [[Itziar Pascual Ortiz]] antzerkigilea (Madril 1967)
# [[Judith Fernández]] aktorea, abeslaria, dantzaria (Coruña 2001)
# [[Marie Noëlle]] film zuzendaria, gidoilaria (Frantzia XX. mendea)
# [[Paideia Eskola Librea]] (Merida 1978)
# [[Barbara Pravi]] abeslaria (Narbona 1993
# [[Baya Mahieddine]] margolaria (Aljeria 1931-1998)
# [[Jacqueline Held]] Frantziako gazte-literaturako idazlea eta poeta (Poitiers, 1936)
# [[Marian Diamond]] neurozientzialaria (AEB, 1926-2017)
# [[Juanita Breckenridge Bates]] minista (AEB, 1860-1946)
# [[Emily M. Bishop]] hizlaria, instruktorea (AEB, 1858-1916)
# [[Tam O%27Shaughnessy]] hezitzailea, zientzia-idazlea (AEB, 1952)
# [[Adriana Guzmán Arroyo]] idazlea, ekintzailea, feminista (Bolivia, XX. mendearen 2. zatia)
# [[Helen Archdale]] sufragista (EB 1876-1949)
# [[Charlotte Despard]] sufragista (EB 1844-1939)
# [[Wanda Quilhot]] biologoa (Txile, 1929-2023)
# [[Maria José Aguiar]] margolaria (Portugal, )
# [[Maria Luisa Pacheco]] margolaria (Bolivia
# [[Beatriz Aurora]] margolaria, (Txile,
# [[Mary Gove Nichols]] aktibista, idazlea (AEB, 1810-1884)
# [[Minta Bosley Allen Trotman]] sufragista, ekintzailea (AEB,
#[[Vira Boarman Whitehouse]] sufragista (AEB, 1875-1957)
#[[Dina Kathelyn]] idazle eta ilustratzaile belgikarra (Uccle, 1934-2024)
# [[Tsai-Fan Yu]] medikua, ikertzailea (Txina-AEB, 1911-2007)
# [[Adelaide Underhill]] liburuzaina (AEB, 1860-1936)
# [[Mary Buckland]] paleontologoa, ilustratzailea (Erresuma Batua, 1797-1857)
# [[Safia El Aaddam]] idazlea, aktibista (Tarragona 1995)
# [[Chana Orloff]] eskultorea (Ukraina 1888-Israel 1962)
# [[Jeanne Hébuterne]] margolaria, musa (Fratzia 1898-1920)
# [[Carla Campra]] aktorea, modeloa (Bartzelona 1999)
# [[Amelia Ochandiano]] antzerki eszena-zuzendaria (Madril XX. mendea)
# [[Diana Soviero]] sopranoa (AEB 1949)
# [[Sondra Radvanovsky]] sopranoa (AEB 1969)
# [[Kate Jackson]] aktorea (AEB 1948)
# [[Lalachus]] aktorea, komediantea (Madril 1990)
# [[Laura Arcos Terán]] genetikalaria, ikertzailea (Ekuador 1938)
# [[Katrina Ely Tiffany]] Sufragista (AEB, 1875-1927)
# [[Literatura lesbikoa|Literatura lesbiko]]
# [[Emma Reyes]] Artista eta idazlea (Kolonbia)
# [[Anna Coleman Ladd]] eskultorea, artista (AEB, 1878-1939)
# [[Mercedes Gómez Blesa]] filosofoa, idazlea (Albacete 1964)
# [[Chrystal Macmillan]] sufragista (EB 1872-1937)
# [[Margaret Hayden Rorke]] aktorea, koloretan aditua (AEB,
}}
==='''Berriak 2024''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Janire Etxabe]] '''SORTUA''' dantzaria da, dantza bertikalean aditua. (Arrankudiaga, Bizkaia, 1979)
# [[Celia Santos]] '''SORTUA''' idazlea (Bergara, 1972)
# [[Tamara García Iglesias]] '''SORTUA''' zinemagilea eta komisarioa (Lasarte, 1978)
# [[Warisha Moradi]] '''SORTUA''' heriotz epaia duen militante kurdua (Kurdistan, XX. mendea)
# [[Carmina Merodio Hoyos|Carmina Herodio]] '''SORTUA''' Saturrarango kartzelan egon zen 6 urtez (Panes, 1920-2006)
# [[Parvaneh Kazemi]] '''SORTUA''' matematikaria, mendizale eta mendi gidaria (Teheran, 1970)
# [[Mari Campos Roldán]] '''SORTUA''' Saturrarango kartzelan egon zen umetan (Madril, 1938)
# [[Encarna Furundarena Goenaga]] '''SORTUA''' Saturrango kartzelara joaten zen janaria eramatera (Mutriku, 1919-2014)
# [[Nai Barghouti]] '''SORTUA''' abeslari eta konposiore (Palestina, 1996)
# [[Maria Sanchez Madoz]] '''SORTUA''' pilota epaile profesionala (Laudio, 1996
# [[Araceli González Carballo]] espioia, erizaina (Lugo 1914-Madril 1990)
# [[Margarita Ruiz de Lihory]] margolaria, espioia (Valentzia 1889-Albacete 1968)
# [[Isona Passola]] film zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Bartzelona 1953)
# [[Cristina Martín-Prieto]] futbolaria (Sevilla 1993)
# [[Melania Olcina]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona 1982)
# [[Rafaela Carrasco]] dantzaria, koreografoa (Sevilla 1972)
# [[Lisi Estaràs]] dantzaria, koreografoa (Argentina 1971)
# [[Lorena Nogal]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona 1984)
# [[Luz Arcas]] dantzaria (Malaga 1983)
# [[Manuela Carrasco]] flamenko dantzari ijitoa (Sevilla 1958)
# [[Lynda Barry]] komikigile eta irakasle estatubatuarra (Wisconsin, 1956)
# [[Maria Antónia Palla]] kazetaria eta feminista (Portugal, 1933)
# [[Mary Adamson Anderson Marshall]] medikua Edinburgoko 7ak taldekoa (1837-1910)
# [[Sara González Lolo]] patin hockey jokalaria (Asturias 1992)
# [[Natasha Lee]] patin hockey jokalaria, entrenatzailea (Malaysia/Asturias 1992)
# [[María Díez Busqué]] patin hockey jokalaria (Bartzelona 1989)
# [[Anna Casarramona Vivas]] patin hockey jokalaria (Bartzelona 1994)
# [[Anna Serra]] triatleta (Bartzelona 1968)
# [[Mathilde Ollivier]] aktorea, modeloa (Frantzia 1994)
# [[Gimena Llamedo]] psikologoa, politikaria (Asturias 1981)
# [[Mikey Madison]] aktorea (AEB 1999)
# [[Julia Butters]] aktorea (AEB 2009)
# [[Samantha Robinson]] aktorea (AEB 1991)
# [[Irene Flunser Pimentel]] historialaria (Lisboa, 1950)
# [[Cósima Wagner|Cosima Wagner]], Richard Wagner musikagilearen 2. emaztea (Bellagio, 1837 - Bayreuth, 1930)
# [[Verena Wagner]] musikagilea (Alemania, Bayreuth, 1920- Überlingen, 2019)
# [[Eva von Bülow]] Cosima Liszt eta Richard Wagnerren alaba (Tribschen, 1867 - Bayreuth, 1942),
# [[Anne Rearick]] argazkilari estatubatuarra (Idaho, AEB, 1960)
# [[Pauline Harmange]] idazlea eta feminista (Lille, 1994)
# [[Bertha Hirsch Baruch]] poeta, idazle eta sufragista (AEB)
# [[Minora Kibbe]] gizarte erreformatzaile eta sufragista (AEB)
# [[Emily Bovell|Emily Bowel]] medikua (Londres, 1841-1845)
# [[Honor Frost]] urpeko arkeologoa (Erresuma Batua, 1917-2010)
# [[Susan Atkins]] kriminala (AEB 1948-2009)
# [[Abigail Folger]] oinordeko eraila (AEB 1943-1969)
# [[Eva Saldaña]] ekologo aktibista (Madril 1977)
# [[Rosalie Varda]] jantzi diseinatzailea (Frantzia 1958)
# [[Manuela Fernández Pérez]] artista (Madril 1927-2017)
# [[Manuela Saborido Muñoz]] artista (Cadiz 1943)
# [[Sofia Crespo]] artista bisuala (Argentina 1991)
# [[Mercedes Doménech]] irrati esataria (Asturias 1922-Granada 2002)
# [[Barbara Steele]] aktorea (EB 1937)
# [[Arantza Toledo]] piraguista (Cuenca 1999)
# [[Alice Coffin]] kazetaria eta feminista (Tolosa, Ozitania, 1978)
# [[Clara Elizabeth Chan Lee]]
# [[Emily Sturge]]
# [[Gulielma Lister]] botanikaria (Ingalaterra, 1860-1949)
# [[Katharina Wagner]] eszena zuzendaria da. Bayreutheko Jaialdiaren zuzendaria. (Bayreuth, Alemania, 1978)
# [[Isolde Wagner]] Hans von Bülow edo Richard Wagner eta Cosima Wagner-en alaba (Alemania, 1865 - 1919)
# [[Blandine von Bülow]] Hans von Bülow eta Cosima Liszten alaba zen, (Alemania, 1863-1941)
# [[Daniela von Bülow]] piano-jotzailea (Berlin, 1860 - Bayreuth, 1940)
# [[Minna Wagner|Minna Wagner,]] aklorea (Saxonia, 1809- Dresden, 1866)
# [[Eva Wagner-Pasquier]]antzerki-enpresaburu da ( Alemania, 1945)
# [[Yang Huanyi]] nushuaren azken hiztuna (Txina 1906-2004)
# [[Carme Sansa]] aktorea, ekintzailea (Bartzelona 1943)
# [[Ana Romero Galán]] kazetaria, idazlea (Cádiz 1966)
# [[Aimée de Heeren]] socialitatea ( Brasil 1903-AEB 2006)
# [[Rocío Márquez]] flamenko kantaria (Huelva 1985)
# [[Carola Ortiz]] musikagilea, abeslaria, klarinete jolea (Bartzelona 1986)
# [[Isabel de Solís]] esklabu kristaua, Granadako Muley Hacén sultan nazariaren ohaidea (? XV. mendea- Sevilla ?)
# [[Nani Jiménez]] aktorea, modeloa (Valentzia 1981)
# [[Alejandra Herranz]] kazetaria (Bartzelona 1972)
# [[Mar Cabra]] ikerketa kazetaria (Madril 1983)
# [[Marianne Grunberg-Manago]] biokimikaria (Frantzia, 1921-2013)
# [[Angela Becerra]] idazlea (Kolonbia, 1957 )
# [[Codou Bop]] soziologoa, kazetaria, feminista (Senegal, ?)
# [[Ana Gomes]] portugaldar diplomazialari eta politikaria (Lisboa, 1954)
# [[Maria Filomena Mónica]] portugaldar soziologoa (Lisboa, São Mamede, 1943)
# [[Ayşe Sultan]] otomandar printzesa (1608-1656)
# [[Mara Santos]] kanoalaria (Palentzia 1969)
# [[María José Campos]] xakelaria (Argentina 1999)
# [[Fatma Hatun]] Ahmed I.aren 3. ezkontidea (?Bosnia 1590-Istanbul 1660)
# [[Mahfiruz Hatice Hatun]] esklaboa, Ahmed I.a sultanaren 1. ezkontidea (Kaukaso 1590-Istanbul 1620)
# [[Hanzade Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1609-Edirne 1650)
# [[Gevherhan Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1605- c.1631)
# [[Atike Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul 1614-1674)
# [[Abide Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul 1618-1648)
# [[Fatma Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1607-c.1671)
# [[Ida Finney Mackrille]] sufragista, politikaria eta hizlaria(AEB, 1867-1960)
# [[Luella Johnston]] Enpresaria (AEB, 1958)
# [[Elizabeth Thacher Kent]] idazlea (AEB, 1868-1952)
# [[Blandine Le Callet]] idazle eta irakasle frantsesa (Frantzia, 1969)
# [[Rosa Maria Gilart Jiménez]] brodatzailea (Mallorca 1810-Madril 880)
# [[Eugenia Kalnay]] metereologoa (Argentina 1942)
# [[Judeline]] abeslaria (Cádiz 2003)
# [[Claude Pompidou]] politikaria, 1. dama (Frantzia 1942-2007)
# [[Handan Sultan]] otomandar ezkontidea (Bosnia 1565-Istanbul 1605)
# [[Halime Sultan]] otomandar ezkontidea (Abkhazia 1576-Istanbul 1623)
# [[Safiye Sultan]] otomandar ezkontidea (Albania 1550-Istanbul 1618)
# [[Telli Hümaşah Sultan]] otomandar ezkontidea (¿ c.1630-c.1676)
# [[Turhan Hatice Sultan]] otomandar ezkontidea eta erregeordea (Rutenia 1627-Edirne 1683)
# [[Ana Lena Rivera]] idazlea (Asturias 1972)
# [[Emma Maria Harrington]] sufragista (Dinamarka 1881-AEB ?)
# [[Ángela Cenarro Lagunas]] feminista eta historialaria (Zaragoza, 1965)
# [[Aurélie Valognes]] eleberrigilea (Frantzia, 1983)
# [[Sandra Myrna D%C3%ADaz]] biologoa (Argentina, 1961)
# [[Maria Grazia Cutuli]] kazetaria (Italia 1963-2001)
# [[Babe Paley]] socialitatea, editorea (AEB 1915-1978)
# [[Nona Sobo]] aktorea, modeloa (Tailandia/Bartzelona 2000)
# [[Laura Ramos]] aktorea (Kuba 1978)
# [[Araceli González Campa]] kazetaria (Madril XX. mendea)
# [[Paloma Chamorro]] kazetaria (Madril 1949-2017)
# [[María Josefa Pimentel Téllez-Girón]] aristokrata (Madril 1752-1834)
# [[Ann Hui]] aktorea, film zuzendaria (Txina 1947)
# [[Sylvia Chang]] film zuzendaria, idazlea (Txina 1953)
# [[Ángela Rodicio]] kazetaria, idazlea (Ourense 1963)
# [[Laura de Force Gordon]] hizlaria, kazetaria, sufragista (AEB)
# [[Stella Wynne Herron]] idazlea, sufragista (AEB)
# [[Taneko Suzuki]] zientzilaria eta ikertzailea (Japonia, 1926-2020)
# [[Gülistan Sönük]] politikaria (Kurdistan, 1993)
# [[Margarita Torres]] historialaria (León 1969)
# [[Hai Yan]] ekintzailea, idazlea (Txina 1954)
# [[Maria Pilar Perea Sabater]] filologoa (Bartzelona 1960)
# [[Melani García]] abeslaria (Valentzia 2007)
# [[María Luisa Cava de Llano Carrió]] legelaria, politikaria (Bartzelona 1948)
# [[Azahara Palomeque Recio]] kazetaria, idazlea, poeta (Kordoba 1986)
# [[Mirela]] abeslaria (Madril 1990)
# [[Alejandra Kindelán]] ekonomialaria (Venezuela 1971)
# [[Zina%C3%ADda Ierm%C3%B3lieva]] mikrobiologoa (Errusia, 1898-1974)
# [[Marie Pascale Osterrieth|Marie-Pascale Osterrieth]] Belgikako antzerki- eta zinema-zuzendari eta produktorea (Basoko, 1956)
# [[Charo Garaigorta]] artista (Coruña 1961)
# [[Anna Caballé Masforroll]] idazlea (Bartzelona 1954)
# [[Lydia Flood Jackson]] enpresaburua, sufragista (AEB 1862-1963)
# [[Mar%C3%ADa de los %C3%81ngeles Cardona Florit]] botanikaria (Menorca-Bartzelona, 1940-1991)
# [[Pacita Abad]] margolaria (Filipinas, 1946-2004)
# [[Lida Abdul]] artista (Afganisgtan, 1973)
# [[María Izquierdo (margolaria)|Maria Izquierdo (margolaria)]] (Mexiko, 1902-1955)
# [[Aina Garcia-Carbó]] poeta (Castelló, 1993)
# [[Kathleen Norris]] eleberrigilea, aktibista, (AEB )
# [[Emily Arnesen]] zoologoa (Norvegia, 1867- 1928)
# [[Laura Marling]] folk abeslaria (Erresuma Batua, 1990)
# [[Amalia Eriksson]] merkataria, asmatzailea (Suedia 1824- 1923)
# [[Ada Kariakoa]] satrapa (Turkia, K.a IV. Mendea-K.a 326)
# [[Artemisia II.a Kariakoa]] satrapa (TurkiaK.a 410-K.a)
# [[Linda Kasabian]] Manson familiakoa (AEB 1949-2023)
# [[Patricia Krenwinkel]] hiltzailea, Manson familiakoa (AEB 1947)
# [[Mary Brunner]] hiltzaile kidea, Manson familiakoa (AEB 1943)
# [[Rosa Navarro Durán]] filologoa, idazlea, irakaslea (Girona 1947)
# [[Young Miko]] rap abeslaria, futbolari ohia (Puerto Rico 1997)
# [[Brequette Cassie]] abeslaria, dantzaria (Hegoafrika/Madril 1984)
# [[Lorena Gómez (abeslaria)]] (Lleida 1986)
# [[Ruth Lorenzo]] abeslaria (Murtzia 1982)
# [[Roser Batlle]] Catalunyako pedagogoa (Bartzelona 1954)
# [[Henriette Delamarre de Monchaux]] geologoa, paleontologoa (Frantzia, 1854-1911)
# [[Jessica Gallagher]] paralinpiar eskiatzailea, atleta, txirrindularia (Australia 1986)
# [[Claire Keefer]] atleta paralinpiarra (Australia 1995)
# [[Madeleine Hogan]] paralinpiar xabalinlaria (Australia 1988)
# [[Hollie Arnold]] paralinpiar xabalinlaria (EB 1994)
# [[Donna Smith (atleta)]] paralinpiar xabalinlaria, gsaskibaloi jokalaria (Australia 1965-1999)
# [[Julie Russell]] paralinpiar pisu jasotzailea, saskibaloi jokalaria (Australia 1951)
# [[Grace Anozie]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1977)
# [[Lucy Ejike]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1977)
# [[Fatma Omar]] paralinpiar pisu jasotzailea (Egipto 1973)
# [[Josephine Orji]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1979)
# [[Georgianna Offutt]] sufragista eta medikua (AEB)
# [[Sarah Massey Overton]] emakumeen eskubideen aldeko emintzailea (AEB)
# [[Stacey Gillian Abe]] artista garaikidea
# [[Tomie Ohtake]] artista bisuala (Japonia/Brasil 1913-2015)
# [[Maryní Callejo]] musika ekoizle aitzindaria, moldatzailea, piano-jolea, abeslaria (Madril 1944)
# [[Özlem Becerikli]] paralinpiar pisu jasotzailea (Turkia 1980)
# [[Amalia Pérez]] paralinpiar pisu jasotzailea (Mexiko 1977)
# [[Olivia Breen]] paralinpiar atleta (Gales 1996)
# [[Sophie Hahn]] paralinpiar atleta (EB 1997)
# [[Verônica Hipólito]] paraliniar lasterkaria (Brasil 1996)
# [[Tara (abeslaria)]] (Coruña 1950)
# [[Ángela Carrasco]] abeslaria (Dominikar Errepublika 1951)
# [[La Dama]] abeslaria (Sevilla 1986)
# [[Mónica Naranjo]] abeslaria (Girona 1974)
# [[Virgínia Leone Bicudo]] soziologoa, psikoanalista (Brasil 1910-2003)
# [[Katherine Reed Balentine]] sufragista (AEB,1875-1934)
# [[Anna M. Morrison Reed]] egunkari eta aldizkaria fundatzailea (AEB, 1849-1921)
# [[Albertine Sarrazin]] idazlea (Frantzia,
# [[Isabelle Anguelovski]] ekologoa, ikertzailea (REims, 1978)
# [[Aina Garcia-Carbó]] poeta (Castelló de la Plana, 1993)
# [[Amalia de Llano]] idazle eta aristokrata (Espainia, 1822-1874)
# [[Edith Farkas]] meteorologoa, ikertzailea (Hungaria-Zeelanda Berria, 1921-1993)
# [[Kimberlé Williams Crenshaw]] abokatua, irakaslea, feminista (AEB 1959)
# [[Beatrice Duodu Owusu]] kazetaria (Ghana 1964)
# [[Agnes Sj%C3%B6berg]] albaitaria (Finlandia, 1888-1964)
# [[Olga Rodriguez]] kazetaria (León 1975)
# [[Jessica Abel]] komikigilea (AEB 1969)
# [[Zillah Branco]] aktibista ( Brasil 1936)
# [[Jaldia Abubakra]] ekintzailea (Palestina/Espainia 1967)
# [[Mònica Bernabé Fernández]] kazetaria (Bartzelona 1972)
# [[Pilar Albajar]] argazkilaria (Huesca 1948)
# [[Selina Solomons]] sufragista (AEB 1862- 1942)
# [[Ellen Clark Sargent]] sufragista (AEB 1826-1911)
# [[Pepa Aurora]] idazlea (Kanariak, 1946)
# [[Pino Betancor Alvarez]] idazlea (Kanariak, 1928-2063)
# [[Andrea Abreu]] idazlea (Kanariak, 1995)
# [[Casilda Rodrigáñez]] idazlea (Madril 1945)
# [[Miryan Rivera]] zientzialaria (Ekuador XX. mendea)
# [[Ana Estrella Santos]] dialektologoa (Ekuador XX.mendea)
# [[Kristina Suediakoa (1943)]] printzesa
# [[Nathalie Sayn-Wittgenstein-Berleburg]] printzesa, zaldi-doman aditua (Danimarka 1975)
# [[Marleen Haboud]] hizkuntza ikerlaria (Ekuador 1954)
# [[Gilda Guerrero Salgado]] kazetaria (Ekuador XX. mendea)
# [[María Carbonell Sánchez]] pedagogoa (Valentzia 1852-1926)
# [[Loren MacIver]] margolaria (AEB 1909-1998)
# [[Carin Bondar]] biologoa (Kanada 1975)
# [[Kamal Ranadive]] ikertzaile biomedikoa (India, 1917-2001)
# [[Mary Wood Swift]] sufragista (AEB 1841-1927)
# [[Naomi Anderson]] sufragista (AEB 1843-1899)
# [[Elvire De Cock]] ilustratzailea eta komikigilea (Belgika, 1979)
# [[La Galera kartzela]] emakumeen espetxea (Alcala de Henares, XX. - XXI. mendea)
# [[Malagako emakumeen kartzela zaharra]] (Malaga, 1937-1954)
# [[Can Salesko kartzela]] emakumeen kartzela (Palma, 1936-1943)
# [[Joan Feynman]] astrofisikaria (AEB, 1927-2020)
# [[Catherine Beaunez]] Frantziako prentsa-marrazkilaria eta komikigilea (Juigné-sur-Sarthe, 1953)
# [[Maria Vaquer Moll]] jostuna eta feminista espetxeratua (Eivissa, 1902-1982)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''urria''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Beatriz Akizu Aizpiri]] '''SORTUA''' Eusko Ikaskuntzako arlo sozio-politiko, dibertsitate eta kohesioko koordinatzailea (Soraluze, 1969)
# [[Onintze Villanueva Goikoetxea]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea, dantzazalea, dantza-irakaslea (Mexiko, 1955)
# [[Belen Urutxurtu]] ef-- '''SORTUA''' txistularia, eskultorea eta Arte irakaslea (Berriz, 1960)
# [[Julene Etxenike]] --ef '''SORTUA''' mendizale aitzindaria (Irun, 1943-2023)
# [[Beatriz Gámiz Mata]] ----'''SORTUA''' kriminologoa, politikaria eta alkatea (Ermua, 1983)
# [[Resurrección Martínez Sánchez]] efef '''SORTUA''' 36ko gerran eraildako maistra (Errioxa, 1898-1936)
# [[Consolación Martínez Sánchez]] '''SORTUA''' 36ko gerran eraildako maistra (Errioxa, 1896-1936)
# [[Teresa Velasco Soto]] '''SORTUA''' zigarrogilea, politikaria (Errioxa, 1902-?)
# [[Felisa Vidorreta Miruri]] '''SORTUA''' maistra fusilatua (Errioxa, 1890-1936)
# [[Mercedes López Cotarelo]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Irun, 1914 - Lesaka, 1936)
# [[Leire Retegi Fernández]] '''SORTUA''' txistularia eta txistu irakaslea da (Leitza, 2002)
# [[Luciana Larreategi Arizaga]] '''SORTUA''' (Eibar, Gipuzkoa, 1912-2003)
# [[Lloy Galpin]] sufragista, idazlea (AEB, 1877-1935)
# [[Ana María Cuervo]] biokimikaria (Bartzelona 1966)
# [[Marta Pujol Ferrusola]] arkitektoa (Bartzelona 1959)
# [[Glenna Cabello]] politologoa, kontsul (Venezuela 1959)
# [[Margaret Leahy]] aktorea (EB 1902-AEB 1967)
# [[Norma Talmadge]] aktorea (AEB 1894-1957)
# [[Constance Talmadge]] aktorea (AEB 1898-1973)
# [[Natalie Talmadge]] aktorea, gidoilaria (AEB 1996-1969)
# [[Cátia Montes]] gizarte hezitzailea, suhiltzailea, ijitoa (Portugal ?)
# [[Toya Prudêncio]] hezitzailea, aktibista, ijitoa (Portugal ?)
# [[Maria Gil]] aktore, aktibista, ijitoa (Portugal 1972)
# [[Estelle Faye]] idazle eta aktore frantsesa (1978)
# [[Rose Morgan French]] sufragista (AEB, 1859-1929)
# [[Ana María Pascual-Leone]] zientzialaria eta farmazialaria (Valentzia, 1930)
# [[Nellie Blessing Eyster]] irakaslea, kazetaria, idazlea (AEB, 1836-1922)
# [[Eileen Chang]] idazlea (Txina 1920-AEB 1995)
# [[Ascensión Marcos]] farmazialaria, ikertzailea (Espainia XX. mendea)
# [[Mririda n'Ait Attik]] poeta amazigea (Maroko 1900-1940)
# [[Maisie Peters]] kantautorea (EB 2000)
# [[Rachel Brosnahan]] aktorea (AEB 1990)
# [[Elaine May]] aktorea (AEB 1932)
# [[Carla Quílez]] aktorea (Bartzelona 2008)
# [[Tita Parra]] kantautorea (Txile 1956)
# [[Alexia Greziakoa]] printzesa (Grezia 1965)
# [[Teodora Greziakoa]] aktorea, printzesa (EB 1983)
# [[Olinpia Greziakoa]] modeloa, printzesa (AEB 1996)
# [[Marie-Chantal Greziakoa]] diseinatzailea, enpresaburua, printzesa (EB 1968)
# [[Marthe Gautier]] pediatra, ikertzailea (Frantzia, 1925-2022)
# [[Mar%C3%ADa Mullerat i Bassedas]] maistra, hezkuntza berezian espezializatua (Catalunya 1903 - 1993)
# [[Rita Harradence]] biokimikaria (Australia, 1915-2012)
# [[Nora Stanton Blatch Barney]] ingeniari zibila (AEB, 1883-1971)
# [[Flora Wambaugh Patterson]] mikologoa (AEB, 1847-1928)
# [[Jhamak Ghimire]] idazlea (Nepal, 1980)
# [[Mireille Havet]] idazlea (Frantzia, 1898-1932)
# [[Montserrat Villar Gonzalez]] idazlea (Ourense 1969)
# [[Regina Orozco]] aktorea (Mexiko, 1964)
# [[Jesusa Rodríguez|Jesusa Rodriguez]] aktorea, antzerki zuzendaria (Mexiko, 1955)
# [[Astrid Hadad]] aktorea (Mexiko, 1957)
# [[Julieta Egurrola]] aktorea (Mexiko, 1953)
# [[Elisa Izaurralde|Elisa_Izaurralde]] biokimikaria molekularra (Uruguai,
# [[Céline Bessière]] soziologoa (Frantzia, 1977)
# [[Cristina Pacheco]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1941-2023)
# [[Susana Chavez-Silverman]] idazlea (AEB, ?)
# [[Cristina Lafont]] filosofoa (Valentzia, 1963)
# [[Fumiko Enchi]] idazlea (Japonia 1905-1986)
# [[Pilar Roig Picazo]] ikertzailea (Valentzia 1949)
# [[Isabella Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 2007)
# [[Josephine Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 2011)
# [[Irene Greziakoa]] printzesa (Hegoafrika/ Espainia 1942)
# [[Pia Getty]] film ekoizlea, zuzendaria (AEB 1966)
# [[Benedikte Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 1944)
# [[Alexandrine Danimarkakoa]] erregina (Alemania 1879- Danimarka 1952)
# [[Carolina Matilde Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 1912-1995)
# [[Viktoria Luise Prusiakoa]] printzesa (Alemania 1892-1980)
# [[Rocío Muñoz Morales]] aktorea, aurkezle, modeloa (Madril 1988)
# [[Mary Prince]] idazlea eta esklabua (Bermudak...)
# [[Edith M. Flanigen]] kimikaria (AEB, 1929)
# [[Margaret Fulton]] kazetari gastronomikoa (1924-2009)
# [[Claudia Actea]] esklaboa (Anatolia 40-I. mendea)
# [[Cándida Jiménez Huelva]] esklabo askatua (Angola, 1845 Huelva, 1951)
# [[Rosalia Gómez]] esklabo askatua (Tenerife, 1801-1874)
# [[Elena Conti]] biokimikaria eta biologoa (Italia, 1967)
# [[Edith Pechey]] medikua (EB 1845-1908)
# [[Catherine Raisin]] geologoa (Erresuma Batua, 1855-1945)
# [[Winifred Starr Dobyns]] sufragista (AEB, 1886-1963)
# [[Mary Roberts Coolidge]] sufragista (AEB, 1860-1945)
# [[María Bueno Castellano]] artista (Malaga, 1976)
# [[Rukhmabai]] medikua (India 1864-1955)
# [[Valérie Mangin]] Frantziako komiki-gidoilaria (Nancy, 1973)
# [[Kamala Sohonie]] biokimikaria (India, 1911-1998)
# [[Cy Jung]] idazlea (Frantzia,
# [[Elula Perrin]] idazlea (Frantzia
# [[Anandi Gopal Joshi]] Indiako 1. medikuetako bat (1865-1887)
# [[Agnieszka Osiecka]] poeta, kazetaria (Polonia 1936-1007)
# [[Jeanette Winterson]] idazlea (EB 1959)
# [[Shelagh Delaney]] antzerkigilea, gidoilaria (EB 1938-2011)
# [[Madeleine Suediakoa]] printzesa (Suedia 1982)
# [[Carina Axelsson]] printzesa, modeloa, idazlea (AEB Aguil1968)
# [[Ingeborg Danimarkakoa (1878-1958)]] printzesa (Danimarka 1878-Suedia 1958)
# [[Susie Orbach]] psikoanalista, idazlea (EB 1946)
# [[Doris Duke]] filantropoa , baratzezaina, arte bildumagilea (AEB 1912-1993)
# [[Silvia Laplana]] metereologoa (Bartzelona 1984)
# [[Eva Cosculluela]] kultur kazetaria (Zaragoza 1972)
# [[Pilar Sanjurjo]] metereologoa (Coruña 1942-2022)
# [[Fanny Dalle-Rive]] Frantziako komikigilea (1976)
# [[Emma_Lira]] kazetaria, idazlea eta bidaiaria (Madril 1971)
# [[Mariana Álvarez Bollo Carretero]] pedagogoa eta idazle espainiarra (Zamora, 1866 - 1946)
# [[Margherita Piazzola Beloch]] matematikaria (Italia, 1879-1976)
# [[Mary Ryerson Butin]] medikua (AEB, 1857-1944)
# [[Zabel Yesayan]] idazlea (Armenia 1878-1943)
# [[Eva Carter Buckner]] sufragista, poeta eta konpositorea (1861-1946)
# [[Hélia Correia]] idazlea (Portugal, 1949)
# [[Isabela Figueiredo]] idazlea (Portugal, 1963)
# [[Teresa Imízcoz Beunza|Teresa Imizcoz Beunza]] idazlea (Iruñea, 1965)
# [[Oriana Méndez|Oriana Mendez]] idazlea (Vigo, 1974)
# [[Esperanza Aguilà Ducet|Esperanza Aguila Ducet]] idazlea (Bartzelona, 1951)
# [[Maud Ankaoua]] enpresa kudeatzailea (Frantzia, 1971)
# [[Lucia Pietrelli]] idazlea (Italia/Mallorca 1984)
# [[María Jaén]] idazlea, gidoilaria (Sevilla 1962)
# [[Antonia Bardolet]] idazlea (Bartzelona 1877- 1956)
# [[Dolors Miquel]] idazlea (LLeida 1960)
# [[Míriam Ferradáns]] idazlea (Pontevedra 1960)
# [[Rosa Fabregat]] idazlea (LLeida 1933)
# [[Ingrid Guardiola Sánchez]] film zuzendaria, saiakeragilea (Girona 1980)
# [[Almudena Arteaga]] idazlea (Madril 1967)
# [[Alana S. Portero]] idazlea (Madril 1967)
# [[Maria Antònia Salvà]] poeta (Mallorca 1869-1958)
# [[Maribel Medina]] idazlea eta kultura kudeatzailea (Iruñea, 1969)
# [[Gabrielle Réval]] idazlea (Frantzia,
# [[Martine Roffinella]] idazlea (Frantzia,
# [[Bertha Hernández]] idazlea, politikaria, 1. dama (Kolonbia 1907-1993)
# [[May Borraz]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1966)
# [[Eva Yárnoz]] poeta, artista (Iruñea 1975)
# [[Emilia Salvador]] ikertzailea, idazlea (Zaragoza 1938)
# [[Beatriz Giménez de Ory]] poeta (Madril 1972)
# [[Gema Nieto]] idazlea (Madril 1981)
# [[Mariona Cabassa]] ilustratzailea (Bartzelona 1977)
# [[Mada Carreño]] idazlea, kazetaria (Zamora 1914- Mexiko 2000)
# [[Nicolasa Helguero Alvarado]] poeta, moja, noblea (Palentzia 1719- Burgos 1805)
# [[Sheila Elorza]] futbolaria (Zaratamo 1996)
# [[Suceso Luengo]] maistra, idazlea (Zamora 1884-? 1931)
# [[Yvonne Blake]] jantzi-diseinatzailea (EB 1940-Madril 2018)
# [[Ruth Chepngetich]] atleta, maratoilaria (Kenya 1994)
# [[Salome Lang]] atleta, gorako jauzilaria (Suitza 1997)
# [[Salomé Kora]] atleta, 100m (Suitza 1994)
# [[Vicky Calavia]] zinegilea (Zaragoza 1971)
# [[Marisol Aznar]] aktorea, gidoilaria, abeslaria (Zaragoza 1972)
# [[Emilia Baylo]] dantzaria, koreografoa, irakaslea (Lleida 1946-Zaragoza 2022)
# [[Natividad Zaro]] aktorea, gidoilaria (Zaragoza 1901-Madril 1978)
# [[Marta Marín-Dòmine]] idazlea, dokumetalgilea (Bartzelona 1959)
# [[Uliana Semionova]] saskibaloi jokalaria (Letonia 1952)
# [[Maria do Rosário Pedreira]] idazlea (Portugal 1959)
# [[Reyes Calderon]] idazlea, ekonomialaria, irakaslea (Valladolid 1961)
# [[Paloma Sánchez-Garnica]] idazlea (Madril, 1962)
# [[Ann Scott]] idazlea (Frantzia, 1965)
# [[Chiquinha Gonzaga]] musikaria, konpositore, pianista eta orkestra zuzendaria (Brasil, 1847 - 1935)
# [[Giannina Arangi-Lombardi]] sopranoa (Italia, 1891-1951)
# [[Gilda dalla Rizza]] sopranoa (Italia, 1892-1975)
# [[Magda Olivero]] sopranoa (Italia 1910-2014)
# [[Lucy Tejada]] artista, margolaria (Kolonbia 1920-2011)
# [[Claudia Muzio]] sopranoa (Italia, 1889-1936)
# [[Toti Dal Monte]] sopranoa (Italia, 1893-1975)
# [[Maria Caniglia]] sopranoa (Italia, 1905-1979)
# [[Ebe Stignani]] mezzosopranoa (Italia, 1903-1974)
# [[Violet King Henry]] abokatua (Kanada, 1929-1982)
# [[Tòni Escala]] idazlea (Lleida 1961)
# [[Teresa Azpiazu Paul]] idazlea, irakaslea, politikaria (Cádiz 1862-Málaga 1949)
# [[Luisa Josefina Hernández]] idazlea, irakaslea (Mexiko 1928-2023)
# [[María Asúnsolo]] mezenas, galerista, modelo (AEB 1904-Mexiko 1999)
# [[María Jose Escrivà]] idazlea, poeta (Valentzia 1968)
# [[Meritxell Gené]] kantautorea, poeta (Lleida 1986)
# [[Marià Manent]] poeta, memorialista (Bartzelona 1898-1988)
# [[Marysa Navarro Aranguren]] idazlea, historilaria (Nafarroa 1934)
# [[Esther Novalgos Laso]] idazlea (Errioxa 1942)
# [[Susi Alvarado]] idazlea, antzerki zuzendaria (Kanariak 1960)
# [[Anna Tsing]] antropologoa (AEB, 1950)
# [[Ana Bernal Triviño]] kazetaria eta ikertzailea (Malaga, 1980)
# [[María Francisca Díaz-Carralero Rodelgo]] poeta itsu inprobisatzailea (Ciudad Real 1818-1894)
# [[Sanmao]] idazlea (Txina 1943-1991)
# [[Ana Cristina Herreros Ferreira]] idazlea, ahozko kontalaria (Leon 1965)
# [[Monika Zgustová]] idazlea, itzultzailea (Txekia 1957)
# [[Juana Dolores]] abeslaria, aktorea (Bartzelona 1992)
# [[Valeria Castro (abeslaria)]] kantautorea (Kanariak 1999)
# [[Maria Morera Colomer]] aktorea, abeslaria Girona 2003)
# [[Laura Jou]] antzerki irakaslea, film zuzendaria (Batzelona 1969)
# [[Emakumeen Ospearen Aretoa Coloradon]] aretoa eta saria (Colorado 1965)
# [[Frederika Hannoverkoa]] Greziako erregina ezkontidea (Alemania 1917 – Madril 1981)
# [[Isabel Stilwell]] kazetaria eta idazlea (Portugal)
# [[Maria Xosé Queizán]] idazlea (Galizia, 1939)
# [[Liliana Felipe]] abeslaria, sopranoa (Agentina-Mexiko, 1954)
# [[Zinka Milanov]] sopranoa (1906-1989)
# [[Rosa Ponselle]] sopranoa (AEB, 1897-1981)
# [[Milka Ternina]] sopranoa (Kroazia, 1863-1941)
# [[Geraldine Farrar]] sopranoa (Alemania, 1882-1967)
# [[Lilli Lehmann]] sopranoa (Alemania, 1848 - Berlin, 1929)
# [[Olive Fremstad]] mezzosoprano (Suedia , 1871-AEB,1951)
# [[María Jesús Jabato]] idazlea (Burgos, 1959)
# [[Brenda Navarro]] idazlea (Mexiko, 19982)
# [[Maud Tabachnik]] idazlea (Frantzia, 1938)
# [[Alejandrina_Gessler]] Andaluziako margolaria (Cadiz, 1831 - Paris, 1907)
# [[Rita Ferro]] Portugaleko idazlea (Lisboa, 1955)
# [[Dolors Marín Silvestre]] Kataluniako historialaria (Hospitalet de Llobregat, 1957)
# [[Almudena Campuzano Jimenez de Aldasoro]] idazlea (Santander, 1996)
# [[Dora Vázquez]] idazlea (Ourense, 1913.2010)
# [[Ana Acuña]] idazlea eta ikertzalea (Marin, 1971)
# [[Josefina Cardona i Bosch]] poeta (Valentzia,1957-2022)
# [[Joan Beauchamp Procter]] zoologoa (Erresuma Batua, 1897-1931)
# [[Adela Figueroa]] biologoa, aktibista eta idazle galiziarra (Lugo, 1948)
# [[Mary Blair]] artista, ilustratzailea, (AEB, 1911-1978)
# [[Rita Taborda Duarte]] Portugaldar idazle eta irakaslea (Lisboa, 1973)
# [[Fedora Barbieri]] mezzosopranoa (Trieste, 1920ko- Florentzia, 2003)
# [[Anita Cerquetti]] soprano (Montecosaro, 1931ko apirilaren 13a - Perugia, 2014ko urriaren 11) Italiako soprano dramatiko
# [[Leyla Gencer]] sopranoa (Istanbul, 1928ko- Milan, 2008ko)
# [[Maria Stader]] sopranoa (Budapest, 1911- Zurich, 1999ko)
# [[Tereska Torrès]] idazlea (Paris, 1920-2012)
# [[Marta G. Franco]] kazetari eta ekintzailea (Espainia, )
# [[Josefa Alfaro de Ocampo]] kazetaria, idazlea eta atzerkigilea (Sevilla, XIX-XX)
# [[Milagros Duque Vallejo]] alkatea (Berantevilla, 1941)
# [[Maria Perpinyà i Sais]] idazlea (Katalunia, 1901-1994)
# [[Mercè Vila i Reventós]] idazlea ([[Bartzelona]], [[1902]] - ?)
# [[Arancha Nogueira]] poeta ([[Ourense]], [[1989|1989ko]]
# [[Geneviève Pastre]] idazle, poeta, militantea
# [[Élodie Petit]] poeta eta performena
# [[Narcisa Freixas|Narcisa Freixas i Cruells]] margolaria, eskultorea eta konpositorea (Sabadell – 1859 – Bartzelona, 1926)
# [[Rexina Vega|Rexina Rodriguez Vega]] literatura idazlea, itzultzailea eta ikertzailea da. (Vigo, 1966)
# [[Eva Balaguer-Cortés López]] idazlea (Zaragoza, 1965)
# [[Rita Taborda Duarte]] idazlea (Lisboa, 1973)
# [[Cristina Carvalho]] idazlea (Portugal, 1949)
# [[An Alfaya]] idazlea (Galizia, 1964)
# [[San Luisko kondesa]] idazlea (Murtzia, 1884-Madril, 1929)
# [[Montserrat Aguer Teixidor]] filologoa eta idazlea (Figueres, 1963)
# [[María Rosa de Madariaga]] historialaria (Madril, 1937-2022)
# [[Asima Chatterjee]] botanikaria, kimikaria (India, 1917-2006)
# [[Alicia Fernández Rodríguez]] poeta (Galizia, 1987)
# [[Coloma Rosselló i Miralles]] idazlea (Palma, 1871 - i1955)
# [[Walda Pla i Rosés]] eleberrigilea (Maresme, 1913ko- Badalona, 2014)
# [[Maria Fullana i Montoro]] idazlea(Valentzia, 1958) poeta, narratzaile, itzultzaile eta irakasle ohia
# [[Susana Prieto]] idazlea eta gidoigilea (Puebla de Sanabria, Zamora, 1962)
# [[Isabel Thorne]] medikua, emakumeen eskubideen aldeko ekinzailea (Londres, 1834-1910)
# [[María Gertrudis Hore|Maria Gertrudis Hore]] poeta (Cadiz, 1742 -1801) eko abuztuaren 9a)
# [[Katherine Esau]] botanikaria (Ukrania-AEB, 1898-1997)
# [[Elizabeth Stern]] patologoa (Kanada-AEB, 1915-1980)
# [[Josefina Solsona i Querol]] idazlea (Bartzelona, 1907-1960)
# [[Tamara Andrés]] idazlea (Pontevedra, 1992)
# [[Enriqueta Muñiz]] idazlea, kazetaria eta itzultzailea (Madril, 1934– Buenos Aires, 2013)
# [[Blanca Mira]] eleberrigilea (Jumilla, Murtzia, 1989)
# [[Kei Okami]], medikua (Japonia, 1859 - 1941)
# [[Edinburgoko zazpiak]]
# [[Diana Maff%C3%ADa]] filosofoa eta aktibista (Argentina, 1953)
# [[Carmen Moreno Pérez|Carmen Moreno]] idazlea (Cádiz, 1974)
# [[Marie-Hélène Lafon]] irakasle atxikia eta idazlea (Aurillac, Cantal, Frantzia, 1962) irakasle atxikia eta idazlea
# [[Gaëlle Heureux]] idazlea eta irratiko kronista (Bourg-en-Bresse, Frantzia, 1970)
# [[Matilda Chaplin Ayrton]] medikua (Honfleur, Frantzia, 1846 - 1883ko uztailaren 19a)
# [[Carolina Amaya]] kazetaria (El Salvador)
# [[Isabella W. Blaney]] aktibista, sufragista (AEB)
# [[Fatima Ouassak]] saiakeragilea, hizlaria, politika publikoetako aholkularia eta militante ekologista, feminista eta arrazakeriaren aurkakoa ((Rif, Maroko, 1976)
# [[Helen Evans]] medikua (Irlanda, 1833-1903)
# [[Shin Saimdang]] artista, idazle, kaligrafo eta poeta (Korea, 1504-1551)
}}
'''Berriak 2024''' ('''iraila''')
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[María Fernández García]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (León,1884-Derio,1937)
# [[Juana Abascal Nicolás]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Castro Urdiales, 1908-Derio, 1938)
# [[Elvira Martínez Porres]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Santurtzi, 1883-Derio, 1937)
# [[Conchita Portu Etxeberria|Conchita Portu Exeberria]] '''SORTUA''' irakaslea, zinegotzia, historialaria (Hondarribia, 1943-2017)
# [[Severina Sagarzazu Martínez|Severina Sagarzazu]] '''SORTUA''' arrain-saltzailea (Hondarribia, 1911-1994)
# [[Joxepa Darceles Bengoetxea]] '''SORTUA''' emagina (Hondarribia, 1888-1972)
# [[Merche Gallardo Carrillo]] '''SORTUA''' Saturrarango emakumeen kartzelan jaioa (Mutriku, 1940)
# [[Loli Prieto Arana|Loli Prieto]] '''SORTUA'''kirolaria (Hondarribia, 1943-2019)
# [[Lupe Artola Cornú]] '''SORTUA''' frantses eta euskara irakaslea (Hondarribia, 1945)
# [[Nieves Alza Castillo]] '''SORTUA''' saskibaloi joka laria eta bultzatzailea (Hondarribia, 1954)
# [[Ixabel Alkain Etxeberria|Isabel Alkain]] '''SORTUA''' irakaslea, alardeko kapitaina, bidaiaria (Hondarribia, 1961)
# [[Arantza Mariskal Balerdi]] '''SORTUA''' Dokumentazio eta liburutegi arduraduna (Hondarribia, 1967)
# [[Teresa Gorria Arrizabalaga]] '''SORTUA''' maistra (Hondarribia, 1836-1905)
# [[Jasone Miranda-Bilbao]] '''SORTUA''' artista (Bilbo, 1964)
# [[Rafaela Baigorri Ibañez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran Madril Ventas espetxean hila (Mañeru, 1892-Madril, 1943)
# [[Rufina Chocarro Villar]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Allo, 1891-Erreniega, 1936)
# [[Amada Morentín Roldán]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Lodosa, 1910-Deierri, 1936)
# [[Felipa del Pueyo Ruiz]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Tarazona, 1897-Ausejo, 1936)
# [[Bea Lema]] '''SORTUA''' artista, ilustratzaile (Coruña, 1985)
# [[Herminia Domínguez Martínez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran borrokan eraila (Buñuel, 1917-Donostia, 1936)
# [[Esperanza Escribano Martínez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Calahorra, 1881-Azkoien, 1936)
# [[Marian Fernández]] '''SORTUA''' zinemagilea (Iruñea, 1974)
# [[Pilar Fernández Rodríguez]] '''SORTUA''' langilea, 36ko gerran fusilatua (Tudelilla, 1891-Azkoien, 1936)
# [[Carmen Gurrea Fernández]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Alfaro, 1921- Azkoien, 1936)
# [[Dolores Gurrea Fernández]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Alfaro, 1919- Azkoien, 1936)
# [[Gabriela Lorente Sáenz]] '''SORTUA''' etxekoandrea 36ko gerran fusilatua (Calahorra, 1878-Azkoien, 1936)
# [[Lucia Maeso Bergé]] '''SORTUA''' futbol-atezaina (Palentzia 2006)
# [[María Castejón Leorza]] '''SORTUA''' historialaria, zinema-kritikaria (Lizarra, 1975)
# [[Luisa Lasheras Royo]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Cortes, 1912-Gallur,1936)
# [[Nicomedes Marañon Orio|Nicomedes Marañón Orio]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Viana, 1898-Logroño, 1936)
# [[Martina Martínez Bueno]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Buñuel, 1873-Magallón, 1936)
# [[Rosa Zufia Sanz]] '''SORTUA''' kazetaria eta zinemagilea (Tutera, 1958)
# [[Meg Connery]] sufragista (Irlanda, 1879-1958)
# [[Rebekka Haase]] 2024ko Udako Olinpia r Jokoetako dominaduna (Alemania, 1993)
# [[Salwa Eid Naser]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Nigeria, 1998)
# [[Gina Lückenkemper]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Alemania, 1996)
# [[Fatima Surayya Bajia]] idazlea (Pakistan, 1930-2016)
# [[Phoebe Starfield Leboy]] biokimikaria, aktibista (AEB, 1936-2012)
# [[Muriel Barbery]] idazlea (Maroko, 1969)
# [[Ruperta Bautista]] idazle tzotzila (Mexiko, 1975)
# [[Anna Thynne]] itsas zoologoa (Erresuma Batua, 1806-1866)
# [[Loung Ung]] idazlea eta ekintzailea (Kanbodia, 1970)
# [[Elena Cánovas]] antzerkigilea, antzerki zuzendaria, gizarte laguntzailea (Madril 1955)
# [[María Luisa Moneró]] aktorea, kupletista (Madril 1889-1982)
# [[María Jesús Valdés]] aktorea, ahots aktorea (Madril 1927-2011)
# [[Nuria Torray]] aktorea (Bartzelona 1934-Madril 2004)
# [[Alejandra Torray]] aktorea, ahots-aktorea (Madril 1968)
# [[Mercedes Barranco]] aktorea (Bartzelona 1899-Madril 1957)
# [[Julia Martínez]] aktorea (Santander 1931)
# [[María Massip]] aktorea (Albacete 1942- Madril 2002)
# [[Queta Claver]] aktorea (Valentzia 1932- Madril 2003)
# [[Anita Martos]] aktorea, irakaslea (Uruguai 1893- Madril 1953)
# [[Debbie_Brill]] atleta (Kanada, 1953)
# [[Aya Kōda]] eleberrigilea eta saiakeragilea (Japonia, 1904-1990)
# [[Vera de Spinadel|Vera de Spinabel]] matematikaria (Argentina, 1929-2017)
# [[Laetitia Colombani]] idazlea (Frantzia, 1975)
# [[Gloria González Aseguinolaza]] biologoa
# [[Ángeles Mora]] idazlea (Kordoba 1952)
# [[Olive Oatman]] esploratzaile bahitua (AEB 1837-1903)
# [[Rebecca Cheptegei]] atleta (Uganda 1991-2024)
# [[Betty Harris (zientzialaria)]] kimikaria (AEB 1940)
# [[Marie-Béatrice de Baye]] poeta (Frantzia 1859-1928)
# [[Nelly Alard]] aktorea, gidoilaria (Frantzia 1960)
# [[María Topete]] espetxe-funtzionarioa (Espainia 1900-2000)
# [[Constance Reid]] idazlea, matematika dibulgatzailea (AEB, 1918-2010)
# [[Flossie Wong-Staal]] birologoa (Txina-AEB, 1947-2020)
# [[Lucía Caram]] moja aktibista (Argentina/Katalunia 1966)
# [[Magda Roger]] aktorea (Espainia XX. mendea)
# [[Patricia H. Clarke]] kimikaria (EB 1919-2010)
# [[Lila Azam Zanganeh]] idazlea (Paris 1976)
# [[Brigitte Aubert]] idazlea (Cannes 1956)
# [[Simone de Saint-Exupéry]] idazlea (Frantzia 1898-1978)
# [[Marie-Madeleine de Saint-Exupéry]] idazlea (Fratzia 1897-1926)
# [[Teresa Herrera]] filantropoa (Coruña 1712-1791)
# [[Stephanie Beacham]] aktorea (EB 1947)
# [[Ana Maria Vidal]] aktorea (Madril 1944)
# [[Tina Sainz]] aktorea (Madril 1945)
# [[Mari Carmen Yepes]] aktorea (Bartzelona 1942-Madril 2015)
# [[Laly Soldevila]] aktorea (Bartzelona 1933-Madril 1979)
# [[Ángeles Martín]] aktorea, aurkezlea (Madril 1968)
# [[Luisa Rodrigo]] aktorea (Madril 1901-1986)
# [[Mariam Budia]] idazlea, antzerkigilea (Errioxa 1970)
# [[Casey Wilson]] aktorea, komediantea (AEB 1980)
# [[Violetta Villas|Violeta Villas]] abeslaria (Polonia, 1938-2011)
# [[Feliza Bursztyn]] eskultorea (Kolonbia 1933- Paris 1982)
# [[Maria Barrientos]] sopranoa (Bartzelona 1884- Lapurdi 1946)
# [[Eileen Kramer]] dantzaria, koreografoa (Australia 1914)
# [[Antisa Khvichava]] 132 urte bizi izanaren erreklamatzailea (Georgia 1880-2012)
# [[Besse Cooper]] ehun urteduna, maistra, sufragista (AEB 1879-2009)
# [[Sahan Dosova]] ehun urteduna (Kazakhstan 1879?-2009)
# [[Maria Olivia da Silva]] ehun urteduna (Brasil 1880?-2010)
# [[Tomiko Itooka]] ehun urteduna, zaharrena (Japonia 1908-)
# [[Fusa Tatsumi]] ehun urteduna, zaharrena (Japonia 1907-2023)
# [[Pilar Serra]] erakusketa-komisarioa (Zaragoza, XX. mendea)
# [[Concha García (artista)]] eskultorea (Santander 1960)
# [[Susanna Rafart]] idazlea (Girona 1962)
# [[Florence Hedges]] botanikaria (AEB, 1878-1956)
# [[Jeanne Loiseau]] idazlea (Frantzia 1854-1921) Leire
# [[Tahia Halim]] margolaria (Egipto 1919-2003) Isabel
# [[Mercedes Barcha Pardo]] musa, zaintzailea (Kolonbia 1932-2020)
# [[Fanny Mikey]] aktorea, antzerki-zuzendaria (Argentina 1930-Kolonbia 2008)
# [[Nadia Battocletti]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Italia, 2000)
# [[Andreja Leški]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Eslovenia, 1997)
# [[Alice Bellandi]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Italia, 1998)
# [[Mathilda Hodgkins-Byrne]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Londres, 1994)
# [[Gloria Zea]] filosofoa, arte sustatzailea (Kolonbia 1935-2019)
# [[Elena Congost]] atleta paralinpikoa (Bartzelona 1987)
# [[Marta Fernández Infante]] igerilari paralinpikoa (Burgos 1994)
# [[Nuria Marqués ]] igerilari paralinpikoa (Bartzelona 1999)
# [[Virginia Feito]] idazlea (Madril 1988)
# [[María Manjavacas]] kazetaria (Ciudad Real, XX. mendea)
# [[Marta Fernández Vázquez]] kazetaria, idazlea (Madril 1973)
# [[Inmaculada Galván]] kazetaria (Madril 1963)
# [[Marta Reyero]] kazetaria (León 1965)
# [[Fawzia Koofi]] politikaria, aktibista (Afganistan 1975)
# [[Saba Sahar]] film zuzendaria, aktibista (Afganistan 1975)
# [[Blanca Estrella Ruiz Ungo]] maistra eta Clara Campoamor elkartearen sortzaile eta presidentea (1944-2024)
# [[Mayana Itoiz]] ilustratzaile eta komikigile baionarra (1978)
# [[Claire Etcherelli]] idazlea (Frantzia 1941-2023)
# [[Maylis Adhémar]] idazlea, kazetaria (Frantzia 1985)
# [[Françoise Mézières]] fisioterapeuta (Frantzia 1909-1991)
# [[Daisy Roulland-Dussoix]] mikrobiologo molekularra (Suitza 1936– 2014)
# [[Brenda Milner]] neuropsikologoa (Erresuma Batua-Kanada 1918)
# [[Michaela DePrince]] dantzaria (Sierra Leona, 1995-AEB, 2024)
# [[María Ruiz de Burton]] idazlea (Mexiko 1832-AEB 1895)
# [[Blanca Oteyza]] aktorea (Madril 1965)
# [[Rosa Maria Oriol Porta]] bitxigilea, enpresaburua (Bartzelona 1946)
# [[Rocío Delgado]] kazetaria (Pontevedra 1985)
# [[Purificación García]] moda diseinatzailea (Ourense 1952)
# [[Victoria Alonso]] film ekoizlea (Argentina/AEB 1965)
# [[Anna Teixidor Colomer]] kazetaria, historialaria (Girona 1978)
# [[Sara Sorribes]] binaka tenislari brontze olinpikoa (Castelló 1996)
# [[Cristina Bucșa]] binaka tenislari brontze olinpikoa (Moldavia/Kantabria 1998)
# [[Sara Andrés Barrio]] atleta paralinpikoa (Madril 1986)
# [[María Isabel Perelló Doménech]] epailea, Auzitegi Goreneko presidentea (Bartzelona/Coruña 1958)
# [[Mariana Mazzucato]] ekonomialaria (Italia/AEB 1968)
# [[Clara Martínez de Careaga]] magistratua (Madril 1959)
# [[Roser Bach]] epailea (Bartzelona 1964)
# [[Ana Ferrer]] epailea (Madril 1959)
# [[Olga Sánchez Cordero]] epailea (Mexiko 1947)
# [[Margarita Cabello Blanco]] epailea (Kolonbia 1957)
# [[Andrea Muñoz Sánchez]] epailea (Txile 1957)
# [[Zarela Villanueva Monge]] epailea (Costa Rica 1952)
# [[Sue Gray (funtzionarioa)]] politikaria, goi funtzionarioa (EB 1957)
# [[Rocío Sagaón]] aktorea (Mexiko, 1933-2015)
# [[Ana Mérida]] koreografoa (Mexiko, 1922-1991)
# [[Guillermina Bravo]] dantzaria eta koreografoa (1920-2013)
# [[Anna Sokolow]] dantzaria eta koreografoa (1910-2000)
# [[Carmen Herrero Ayllón]] kimikaria, irakaslea (Madril, 1913-1997)
# [[Marie-Michèle Beaufils]] idazlea (Frantzia 1949-2014)
# [[Marie Cosnay]] idazlea (Frantzia 1965)
# [[Columba Dominguez]] aktorea, abeslaria (Mexiko 1929-2014)
# [[Silvia Lemus]] kazetaria (Galizia/Mexiko 1945)
# [[Camila Cañeque]] artista (Bartzelona, 1984-2024)
# [[Carlota Rodr%C3%ADguez de Robles]] kimikaria, irakaslea (Zamora, 1907-1990)
# [[Adela Barn%C3%A9s Gonz%C3%A1lez]] kimikaria, irakaslea (Ávila/Mexiko, 1908-2011)
# [[Élisabeth Badinter]] filosofoa, idazlea (Frantzia 1944)
# [[Lola González Ruiz]] abokatua (León 1946-Madril 2015)
# [[Elisabet Casanovas]] aktorea (Bartzelona 1994)
# [[Aixa Villagrán]] aktorea (Sevilla 1978)
# [[Celia Freijeiro]] ekoizlea, aktorea (Pontevedra 1983)
# [[Patricia Reyes Spíndola]] aktorea, zuzendaria, ekoizlea (Mexiko 1953)
# [[Paula Usero]] aktorea (Valentzia 1991)
# [[Carol Rodríguez Colás]] film zuzedaria (Bartzelona 1982)
# [[Paula Anta]] artista, argazkilaria (Madril 1977)
# [[Meritxell Calvo]] aktorea (Bartzelona 1986)
# [[Raquel Peláez]] aktorea (León 1978)
# [[Edith Marion Patch]] entologoa, idazlea (AEB, 1876-1954)
# [[Petra Barnés González]] kimikaria, farmazialaria (Madril/Mexiko, 1908-1992)
# [[Isabelle Rimbaud]] idazlea (Frantzia 1860-1017)
# [[Jeanne Puchol]] komikigile eta ilustratzaile frantziarra (1957)
# [[Michiyo Tsujimura]] biokimikaria (Japonia, 1888-1969)
# [[Matilde Landeta]] film gidoilaria eta zuzendaria (Mexiko, 1910-1999)
# [[Susana Martín Gijón]] idazlea, nobela beltza (Sevilla 1981)
# [[Carlota Pérez]] ekonomialaria (Venezuela 1939)
# [[Pepa Roma]] kazetaria, argazkilaria, eleberrigilea (Lleida XX. mendea)
# [[Florence Cassez]] Mexikon zigortua (Frantzia 1994)
# [[Denise Maerker]] abokatua, kazetaria (Mexiko 1965)
# [[Cristina Álvarez Rodríguez]] arkitektoa, politikaria (Argentina 1967)
# [[Roser Tapias]] aktorea, modeloa (Bartzelona 1989)
# [[Ángela Cervantes]] aktorea (Bartzelona 1993)
# [[Lurdes Barba Rodríguez]] aktorea, antzerki-zuzendaria (Bartzelona 1949)
# [[Marta Frías Acedo]] futbol-arbitro aitzindaria (Cáceres 1980)
# [[Mabel Purefoy FitzGerald]] fisiologo, patologo klinikoa (Erresuma Batua, 1872-1973)
# [[Anne Baraou]] Frantziako komikigilea (1965)
# [[Claire Chazal]] kazetaria (Frantzia 1956)
# [[Hélène Gordon-Lazareff]] kazetaria (Frantzia 1909-1988)
# [[Mary Winearls Porter]] kristalografoa (Erresuma Batua, 1886-1980)
# [[Agnès Martin-Lugand]] idazlea (Frantzia 1979)
# [[Cécile Bailly]] idazlea (Frantzia 1968)
# [[Mireille Best]] idazlea (Frantzia 1943-2005)
# [[María Zamora]] film ekoizlea (Valentzia 1976)
# [[Ada Wells]] sufragista (EB 1863-Zeelanda Berria 1933)
# [[Carol Rovira]] aktorea, abeslaria (Tarragona 1989)
# [[Mary Ruiz]] aktorea (Madril 1980)
# [[Ángela Cremonte]] aktorea (Madril 1982)
# [[Belinda Washington]] aurkezlea, aktorea (Londres/Espainia 1963)
# [[Blanca Marsillach]] aktorea (Bartzelona 1966)
# [[Cristina Marsillach]] aktorea (Madril 1963)
# [[Mónica Portillo]] aktorea, dantzaria (Bartzelona 1989)
# [[Lucía Veiga]] aktorea, bakarrizketagilea (Coruña 1979)
# [[Mireia Oriol]] modeloa, aktorea (Bartzelona 1996)
# [[María Luisa Oyarzábal Fernández]] enpresaria, irakaslea (Bilbo 1933-2022)
# [[Olga Duque de Ospina]] abokatu, politikaria (Kolonbia 1930-2019)
# [[Beatriz Sanchis]] film-zuzendaria (Valentzia 1976)
# [[Marta Nieto]] aktorea (Murtzia 1982)
# [[Mabel Purefoy FitzGerald]] patologo klinikoa (Erresuma Batua, 1872-1973)
# [[Vera Popova]] kimikaria (Errusia, 1867-1896)
# [[Elena Paunero Ruiz]] botanikaria (Valladolid/Madril, 1906-2009)
# [[Fatima Daas]] idazlea (Frantzia 1995)
# [[Constance Debré]] abokatua, eleberrigilea (Paris 1972)
# [[Jeanne Galzy]] idazlea (Frantzia 1883-1977)
# [[Arati Saha]] igerilaria (Kalkuta 1940-1994)
# [[Caryl Churchill]] antzerkigilea (EB 1938)
# [[Carmen Salinas]] aktorea, imitatzailea (Mexiko 1939-2021)
# [[Malena Narvay]] aktorea, abeslaria (Argentina 1997)
# [[Elisa Mouliaá]] aktorea (Madril 1989)
# [[Rosa Villacastín]] kazetaria (Avila 1947)
# [[Leila Guerriero]] kazetaria (Argentina 1967)
# [[Laura Sisteró]] film-zuzendaria (Bartzelona 1986)
# [[Carmen Rigalt]] kazetaria (Lleida 1949)
# [[Alejandra Meco]] aktorea (Madril 1990)
# [[Azara García de los Salmones Marcano]] ultramaratoilaria (Kantabria 1983)
# [[Elsa y Elmar]] abeslaria (Kolonbia, 1993)
# [[Nancy Peña]] komikigile eta ilustratzaile frantsesa (Tolosa, 1979)
# [[Nadezhda Tolokonnikova]] ekintzaile eta performance artista (Errusia 1989)
# [[Heidi Watney]] kazetaria (Kalifornia, 1981)
# [[Lola Arias]] idazlea, aktorea, zuzendaria (Argentina 1976)
# [[Sarah Rector]] petrolio-handiki afroamerikarra umetatik (AEB, 1902+1967)
# [[Carmen Abela y Espinosa de los Monteros]] maistra eta pedagogoa (Cadiz 1897, Guadalajara 1962)
# [[Carme Bravo Roy]] pianu-jole eta pedagogoa (Bartzelona, 1919-2007)
# [[Gemma Humet]] abeslaria (Bartzelona 1988)
# [[Sara Miquel]] aktorea (Girona 1984)
# [[Nuria Giménez Lorang]] film-zuzendaria (Bartzelona 1976)
# [[Laura Galán]] aktorea (Guadalajara 1986)
# [[María José Rubio]] medikua, politikaria (Coruña 1956)
# [[Virginia García del Pino]] film-zuzendaria (Bartzelona 1966)
# [[Sara Vítores]] kazetaria (Avila 1972-Madril 2024)
# [[Pilar Farjas]] medikua, politikaria (Teruel/Galizia 1956)
# [[Rocío Mosquera]] medikua, politikaria (Ourense 1956)
# [[Marta Molist Codina]] mendi lasterkaria (Bartzelona 1982)
# [[Marianne Jean-Baptiste]] aktorea (Londres, 1967)
# [[Anne Pouget-Tolu]] frantziar idazlea (Sardinia, 1955)
# [[Hilde Mangold]] enbriologoa (Alemania,1898-1924)
# [[Idelisa Bonnelly]] itsas biologoa (Dominikar Errepublika,1931-2022)
# [[Blanca Calvo Moraza]] maistra, kazetaria eta idazlea (Ourense,xxx -1939)
# [[Gertrud Bodenwieser]] dantzaria, koreografoa (Viena, 1890-1959)
# [[Dolly Nazir]] igerilaria (India, 1935-2012)
# [[Lourdes Reparaz]] igerilaria (Gasteiz 1948- 1999)
# [[Sara Barquinero]] filosofoa eta idazlea (Zaragoza, 1994)
# [[Laura Loomer]] aktibista politikoa (AEB 1993)
# [[Irene Villa]] kazetaria, psikologoa, kirolari paralinpikoa (Madril 1978)
# [[Esther Peris]] paralinpiar eskiatzailea (Espainnia XX. mendea)
# [[Nathalie Carpanedo]] paralinpiar eskiatzailea (Madril XX. mendea)
# [[Beatriz Rodríguez]] idazlea (Sevilla 1980)
# [[María Sanjurjo]] patin-hockey jokalaria (Coruña 2000)
# [[Masta Quba]] rap abeslaria, aktibista (Mexiko 1988)
# [[Lucia Riaño]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1975)
# [[Rachida Dati]] politikaria (Frantzia 1965)
# [[Sahra Wagenknecht]] politikaria, kazetaria (Alemania 1969)
# [[Carme Aymerich i Barbany]] Catalunyako irakaslea eta pedagogoa (Bartzelona 1915 - 2001)
# [[Rosa Arj%C3%B3 P%C3%A9rez]] Aragoiko maistra (Zaragoza 1885 - 1918)
# [[Gloria Velat]] xakelaria (Bartzelona 1915-1988)
# [[Maria Luisa Gutiérrez]] xakelaria (Menorca 1930)
# [[Sofía Ruiz ]] xakelaria (Bartzelona?- ? 1968)
# [[Eileen Betsy Tranmer]] xakelaria (EB 1910-1983)
# [[Chantal Chaudé de Silans]] xakelaria (Frantzia 1919-2001)
# [[Ana Paula Arósio]] aktorea, modeloa (Brasil 1975)
# [[Alba Planas]] aktorea (Madril 2000)
# [[Leticia Sánchez Ruiz]] idazlea, kazetaria (Asturias 1980)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''abuztua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ania Sáenz de Buruaga]] ----'''SORTUA''' ilustratzailea (Gasteiz, 1988)
# [[Cristina Larrea]] ef-- '''SORTUA''' atleta (Eibar, 1966)
# [[Estefania Etxebeste Giraldo]] ef-- '''SORTUA''' harri-jasotzailea (Ituren, 2002)
# [[Maria Jesus Berrotaran Etxeberria|Maria Jesus Berrotaran]] ----'''SORTUA''' aguazila, mazularia, feminista (Hondarribia, 1949)
# [[Miren Izaskun Asua]] ef-- '''SORTUA''' aktorea eta antzerki zuzendaria (Elorrio, 1963)
# [[Adriana Ruano Oliva]] urrezko domina tiroan 2024 (Guatemala, 1955)
# [[Alba Sidera]] kazetaria (Girona 1979)
# [[Aleksandra Jarecka]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1995)
# [[Alena Olsen]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1995)
# [[Alev Kelter ]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Alex Sedrick]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Alexandra Louis-Marie]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1996)
# [[Alice Schwarzer]] kazetari aktibista (Alemania 1942)
# [[Alicja Klasik]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 2004)
# [[Ally Wollaston]] txirrindularia, omniumean brontze olinpikoa, talde jazarpenean zilarra (Zeelanda Berria 2001)
# [[Altina Schinasi]] artista, asmatzailea (AEB 1907-1999)
# [[Alysha Corrigan]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1997)
# [[Alysha Newman]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1994)
# [[Amanda Donohoe]] aktorea (EB 1962)
# [[Amber Anning]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 2000)
# [[An Qixuan]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Txina, 2000)
# [[Ana Bokesa]] aktorea (Madril, ?)
# [[Ana Patrícia Ramos|Ana Patricia Ramos]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Brasil, 1997)
# [[Anna Cockrell]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 1997)
# [[Anna Dorothea Therbusch]] margolaria (Prusia 1721-1782)
# [[Anna Mahler]] eskultorea (Austria 1904-EB 1988)
# [[Anna Morris]] txirrindularia, taldekako jazarpen brontze olinpikoa (EB 1995)
# [[Anna R. Figueiredo]] idazlea (Ourense 1963)
# [[Anna Short Harrington]] modeloa, sukaldaria (AEB 1897-1955)
# [[Annette Echikunwoke|Annete Echikunwoke]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1996)
# [[Antsa Proventzakoa]] Frantziako printzesa, Gaztelako infanta (1225-1261)
# [[Ariana Ramsey]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 2000)
# [[Arlen Siú]] abeslari eta poeta sandta (Nikaragua, 1955-1975)
# [[Asia Hogan-Rochester]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1999)
# [[Audrey Mestre]] urpekaria (Frantzia, 1974-2002)
# [[Aunt Jemima]] pertsonaia (AEB 1893)
# [[Barbiturikills]] kaleko artista (Valentzia 1972)
# [[Bavuudorzhiin Baasanjüü]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Mongolia,1999)
# [[Beatriz de Palacios]] soldadua (Andaluzia/Mexiko XVI. mendea)
# [[Beatriz Proventzakoa]] Frantziako printzesa, erregina ezkontidea, latindar enperatriza (1229- Italia1267)
# [[Beatriz Souza]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Brasil, 1998)
# [[Beatriz Suabiakoa]] Gaztela eta Leongo erregina ezkontidea (Germania 1205-Zamora 1235)
# [[Becky Wilde]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (Erresuma batua, 1997)
# [[Bertha Badt-Strauss]] kazetaria, judua (Prusia 1885-1970)
# [[Blanca Eekhout]] politikaria (Venezuela, 1968)
# [[Blanka Frantziakoa]] printzesa, Gaztelako infanta (Jaffa 1253-Paris 1320)
# [[Boryana Kaleyn]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Bulgaria, 2000)
# [[Brittany Brown]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1995)
# [[Bryony Botha]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1997)
# [[Camryn Rogers|Camaryn Rogers]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1999)
# [[Cari Champion]] kazetaria (AEB 1978)
# [[Carissa Norsten]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Carmen Bernardos]] aktorea (Madril 1927-2021)
# [[Carmen Verlichak]] idazlea (Madril/Argentina/Kroazia XX. mendea)
# [[Carola Stern]] kazetaria, idazlea (Alemania 1925-2006)
# [[Catherine Lacey]] idazlea (AEB, 1985)
# [[Charity Williams]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1996)
# [[Chiara Consonni]] txirrindularia, madison urre olinpikoa (Italia 1999)
# [[Chloe Daniels]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Cierra Burdick]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Coraline Vitalis]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1995)
# [[Cristina Sánchez-Andrade]] idazlea (Coruña 1968)
# [[Cuca Escribano]] aktorea (Madril, 1973)
# [[Cyréna Samba-Mayela]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 2000)
# [[Daisy eta Violet Hilton]] biki pikopagoak, zirkuko musikariak (EB 1908-AEB 1969)
# [[Daria Pikulik]] txirrindularia, omniemean zilar olinpikoa (Polonia 1997)
# [[Darja Varfolomeev|Darja Varfolomeew]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Errusia,2006)
# [[Dearica Hamby]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Deng Yawen]] txirrindularia, BMX librean urre olinpikoa (Txina 2005)
# [[Ding Xinyi]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2004)
# [[Dolores Vilavedra]] idazlea, literatura kritikaria (Pontevedra 1963)
# [[Dora Lush]] bakteriologoa (Australia, 1910-1943)
# [[Dorothea Veit]] idazlea (Alemania 1764-1839)
# [[Dorothy Miles]] idazle gorra, keinu hizkuntzan aitzindaria (EB 1931-1993)
# [[Eleanor Patterson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Australia, 1996)
# [[Elisa Mevius]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2004)
# [[Elise Reimarus]] idazlea, hezitzailea (Alemania 1735-1805)
# [[Elsie Inglis]] medikua, aktibista (Eskozia, 1864-1917)
# [[Emily Shearman]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1999)
# [[Emma Ann Reynolds]] erizain, medikua (AEB, 1862-1917)
# [[Emma Finucane]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 2002)
# [[Esther Bendahan]] idazle sefardia (Tetuan 1964)
# [[Esther Vilar]] idazlea, soziologoa, medikua (Argentina 1935)
# [[Eva Canel]] idazlea, hizlaria, (Asturias, 1857-Habana, 1932)
# [[Faith Cherotich]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kenia, 2004)
# [[Fancy Bermudez]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2002)
# [[Fanny Lewald ]] idazlea (Prusia 1811- Alemania 1889)
# [[Farah Nabulsi]] giza eskubideen aldeko zinemagilea (Londres 1978)
# [[Feng Bin]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txina, 1994)
# [[Florence Symonds]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2002)
# [[Georgia Bell]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Erresuma Batua, 1993)
# [[Georgia Hale]] zinema mutuko aktorea (AEB 1905-1985)
# [[Georgina Hale]] aktorea ( EB 1943-2024)
# [[Gertrud Kornfeld]] kimikaria (Alemania, 1891-1955)
# [[Giulia Rizzi]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Italia, 1989)
# [[Greta Scacchi]] aktorea (Italia/Australia 1960)
# [[Guo Qiqi]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1998)
# [[Hailey Van Lith]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 2001)
# [[Haley Batten]] txirrindularia, mendian zilar olinpikoa (AEB 1998)
# [[Hao Ting]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2001)
# [[Harriet Boyd Hawes]] arkeologoa (AEB, 1871-1945)
# [[Haruka Funakubo]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Japonia, 1998)
# [[Haruka Kitaguchi]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Japonia, 1998)
# [[Helena Villar Janeiro]] idazlea (Lugo 1940)
# [[Henriette Herz]] idazlea, hezitzailea (Alemania 1764-1847)
# [[Hetty van de Wouw]] txirrindularia, keirinean zilar olinpikoa (Herbehereak 1998)
# [[Hezly Rivera]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2008)
# [[Hina Hayata]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna(Japonia, 2000)
# [[Huang Zhangjiayang]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2000)
# [[Huh Mi-mi]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Korea,2002)
# [[Ida Hahn-Hahn]] idazlea (Alemania 1805-1880)
# [[Ilona Maher]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1996)
# [[Inés de Guevara]] infanta (?- 1265)
# [[Inma López Silva]] idazlea (Coruña 1968)
# [[Ioana Vrinceanu]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Errumania, 1994)
# [[Irene Alba]] aktorea (Madril 1867-Bartzelona 1930)
# [[Irene Angelo]] erregina ezkontidea (Konstantinopla 1181-Alemania 1208)
# [[Irene Caba Alba]] aktorea (Argentina 1899-Madril 1957)
# [[Iryna Herashchenko|Iryma Herashchenko]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Ukraina, 1995)
# [[Jasmine Martin]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Hegoafrika, 2000)
# [[Jasmine Moore]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2001)
# [[Jemima Montag]] Atleta. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (Australia, 1998)
# [[Jenny Rissveds ]] txirrindularia, mendian briontze olinpikoa (Suedia 1994)
# [[Jeon Hun-young]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 1994)
# [[Jessica Hull]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Australia, 1996)
# [[Jessica Roberts]] txirrindularia, taldekako jazarpen brontze olinpikoa (EB 1999)
# [[Juana Camilión]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 19)
# [[Julia Caba Alba]] aktorea (Madril1902-1988 19)
# [[Julia Trujillo]] aktorea (Madril 1932-2013)
# [[Julien Alfred]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Santa Luzia, 2001)
# [[June Sutor]] kristalografoa (Zeelanda Berria-1929 Londres)
# [[Katarina Johnson-Thompson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Erresuma Batua, 1993)
# [[Katy Marchant]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 1993)
# [[Kayla Canett]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Kaylia Nemour]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 2006)
# [[Kaylyn Brown]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2004)
# [[Kelsey Teneti]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Keyara Wardley]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2000)
# [[Kim Kum-yong|Kimkum-young]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ipar Korea, 2001)
# [[Krissy Scurfield]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Kristen Thomas]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Kristi Kirshe]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1994)
# [[Kristina Norvegiakoa]] printzesa, Gaztelako infanta (Norvegia 1234- Sevilla 1262)
# [[Laura Mart%C3%ADnez de Carvajal]] medikua (Kuba, 1869-1941)
# [[Lauren Doyle]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Laviai Nielsen|Laviani Nielsen]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 1996)
# [[Leocadia Alba]] sopranoa, aktorea (Valentzia 1866-Madril 1952)
# [[Leonor Rodríguez de Castro]] Gaztelako infanta (?- Burgos 1275)
# [[Li Jiaman]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Txina, 1997)
# [[Lilian Suzette Gibbs]] botanikaria (Erresuma Batua, 1870-1925)
# [[Lim Si-hyeon]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 2003)
# [[Linda Richards]] erizaina (AEB, 1841-1930)
# [[Lisa Mayer]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Alemania, 1996)
# [[Lisa van Belle]] txirrindularia, madison brontze olinpikoa (Herbehereak 2001)
# [[Louise Blanchard Bethune]] arkitektoa (AEB, 1856-1913)
# [[Lu Gwei-djen]] biokimikaria (Txina, 1904-1991)
# [[Luana Márton]] taekwondo jokalaria (Tenerife, 2006)
# [[Lucía Galán]] abeslaria, aktorea (Argentina 1961)
# [[Lucia Yépez Guzmán]] borrokalaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ekuador, 2001)
# [[Lydia Rabinowitsch-Kempner]] bakteriologoa (Lituania-Alemania, 1871-1935)
# [[Maddi Wesche]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Zelanda Berria, 1999)
# [[Mahina Paul]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Maike van der Duin]] txirrindularia, madison brontze olinpikoa (Herbehereak 2001)
# [[Manon Veenstra]] txirrindularia, BMX lasterketan zilar olinpikoa (Herbehereak 1998
# [[Mar%C3%ADa Teresa Murillo]] botanikaria (Kolonbia, 1929-2017)
# [[Margaret Floy Washburn]] psikologoa (AEB, 1871-1939)
# [[Margarita Proventzakoa]] infanta, Frantziako erregina (Frantzia 1221-1295)
# [[Margarita Skulesdatter]] erregina (Norvegia 1208-1270)
# [[Margit Nordin]] gizonezkoekin lehiatu zen 1. emakume eskiatzailea (Suedia 1897-1982)
# [[María Belón]] medikua (Madril 1965)
# [[Maria Berta Rohangoa]] noblea (Austrohungariar Inperioa, 1868 – Viena, 1945)
# [[Maria Dimádi|Maria Dimadi]] erresistente exekutatua (Grezia, 1907-1944)
# [[María Liñeira]] literatura teorialaria (Coruña 1979)
# [[María Xosé Porteiro]] idazlea (Madril/Vigo 1952)
# [[Marie Lebour]] biologoa (Erresuma Batua, 1876-1971)
# [[Marie Luise Kaschnitz]] idazlea (Alemania 1901-Italia 1974)
# [[Marie Reichert]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2001)
# [[Marie-Florence Candassamy]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1991)
# [[Marion Dönhoff]] kazetaria, idazlea, kondesa (Prusia 1909-Alemania 2002)
# [[Marion J. Lamb]] biologoa (Erresuma BAtua, 1939-2021)
# [[Marion Walter]] matematikaria (Berlin 1928-AEB 2021)
# [[Marta Maggetti|Marta Maggeti]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Italia, 1996)
# [[Martyna Swatowska-Wenglarczyk]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1994)
# [[Mary Moraa]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kenia, 2000)
# [[Mary Vaux Walcott]] botanikaria, ilustratazilea (AEB, 1860-1940)
# [[Matilda Smith]] botanikaria, ilustratzailea (Mumbai 1854- Londres 1926-1990)
# [[Melissa Jefferson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Hego Carolina, 2001)
# [[Michele Greene]] aktorea (AEB 1962)
# [[Montse Dopico]] kazetaria (Lugo 1977)
# [[Montse Pena]] idazlea, literatura kritikaria (Coruña 1981)
# [[Muthulakshmi Reddy]] medikua eta legelaria (India, 1886-1968)
# [[Nam Su-hyeon]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 2005)
# [[Nancy Green]] esklabo ohia, modeloa (AEB 1834-1923)
# [[Nancy Rourke]] margolari gorra (Kalifornia, 1957)
# [[Natalya Diehm]] txirrindularia, BMX librean brontze olinpikoa (Australia 1997)
# [[Naya Tapper]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1994)
# [[Nicole Heavirland]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1995)
# [[Nicole Shields]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1999)
# [[Nicole Yeargin]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1997)
# [[Nikola Ogrodníková|Nikola Ogrodikova]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txekia, 1990)
# [[Niuta Tajtelbaum]] Varsoviako ghetto altxatzean aktibista eta soldadua (Polonia, 1917-1943)
# [[Noor Vidts]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna Belgika, 1996)
# [[Oi Ye-Jin]] tiratzailea, 10 m-urre olinpikoa (Hego Korea 2005)
# [[Olivia Apps]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1998)
# [[Pauline Ferrand-Prévot]] txirrindularia, mendian urre olinpika (Frantzia 1992)
# [[Pauline Grabosch]] txirrindularia, taldean brontze olinpikoa (Alemania 1998)
# [[Pauline Rifer de Courcelles]] artista (Paris, 1781-1851)
# [[Perris Benegas]] txirrindularia, BMX librean zilar olinpikoa (AEB 1995)
# [[Piper Logan]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2001)
# [[Prisca Awiti Alcaraz]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Londres, 1996)
# [[Rachael Blake]] aktorea (Australia 1971)
# [[Rebecca Petch]] txirrindularia, taldean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1998)
# [[Renata Knapik-Miazga]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1988)
# [[Rhyne Howard]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 2000)
# [[Rosalia Fernández Rial]] poeta (Coruña 1988)
# [[Rosita Yarza]] aktorea (Madril 1922-1996)
# [[Rutka Laskier]] nerabe judua, egunerokogilea (Polonia 1929-Auschwich 1943)
# [[Sammy Sullivan]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Sandra Ygueravide]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 1984)
# [[Sarah Levy (errugbi jokalaria)]] Zazpiko brontze olinpikoa (Hegoafrika/Israel/AEB 1995)
# [[Sarah Stewart]] birologoa (Mexiko-AEB, 1905-1976
# [[Sarah Wynter]] aktorea (Australia 1973)
# [[Saya Sakakibara]] txirrindularia, BMX lasterketan urre olipikoa (Australia 1999)
# [[Shaane Fulton]] txirrindularia,taldean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 2000)
# [[Shanieka Ricketts]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Jamaika, 1992)
# [[Shin Yu-Bin]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ipar Korea, 2004)
# [[Sofia Raffaeli|Sofia Raffali]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Italia, 2004)
# [[Song Jiayuan]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1997)
# [[Sonja Greinacher]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 1992)
# [[Sophiane Méthot]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1998)
# [[Sophie Capewell]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 1998)
# [[Stephanie Rovetti]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Susana Rodríguez Navarro]] genetikalaria, ikertzailea (Murtzia 1972)
# [[Svenja Brunckhorst]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2001)
# [[Tara Davis-Woodhall]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 1999)
# [[Taylor Perry (errugbi jokalaria)]] Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2000)
# [[Tenika Willison]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Teresa Alonso Otero]] Gerra Zibileko errepresaliatua (Madril, 1916- 1995)
# [[Thea LaFond]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Dominika, 1994)
# [[Tota Alba]] aktorea (Argentina 1914-Madril 1983)
# [[Tysha Ikenasio]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 1997)
# [[Ursula Bellugi]] psikologoa (AEB, 1931-2022)
# [[Vega Gimeno]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 19)
# [[Věra Kohnová]] nerabe judua, egunerokogilea (Txekoslovakia 1929-Izbica Ghettoa 1942)
# [[Veronica Codesal]] abeslaria (Belgika 1977)
# [[Victoria Ohuruogu]] atleta. 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 1993)
# [[Viktorija Senkutė]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (:ituania, 1996)
# [[Vinesh Phogat]] borrokalaria (India, 1994)
# [[Violante Aragoikoa]] erregina ezkontidea (Zaragoza 1236- Orreaga 1256)
# [[Violante Hungariakoa]] Aragoiko erregina ezkontidea (1215-Huesca 1251)
# [[Virginia Cherrill]] aktorea (AEB 1908-1996)
# [[Vittoria Guazzini]] txirrindularia, madison urre olinpikoa (Italia 2000)
# [[Viviana Márton|Viviana Martón]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Tenerife, 2006)
# [[Wang Lanjing]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2005)
# [[Yang Jiayu|Yang Jiagu]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1996)
# [[Yemisi Ogunleye|Yamesi Ogunleye]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Alemania, 1998)
# [[Zhang Shan]] urrezko domina tiroan 1992 (Txina, 1968)
# [[Zhao Jie]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txina, 2002)
# [[Zoé Claessens]] txirrindularia, BMX lasterketan brontze olinpikoa (Suitza 2001)
# [[Zonia Baber]] geografo, geologo, irakaslea (AEB, 1862-1956)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''uztaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Berta Peña Parras]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Valladolid, 1889-Bilbo, 1938)
# [[Beatrice Salvioni]] '''SORTUA''' filologoa eta idazlea (Italia, 1995)
# [[Natalia Ortiz Ceberio]] '''SORTUA''' Marta planaren aurkitzailea (Donosti, ?)
# [[Olatz Osa Zubia|Olatz Osa]] '''SORTUA''' pedagogoa, kudeatzailea (Oñati, 1970)
# [[Maria Cueto]] '''SORTUA''' artista (Avilés, 1960)
# [[Feliciana Etxabe Artola]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Zeberio, 1897-Bilbo, 1938)
# [[Alaine Arruti Lejarzegi]] '''SORTUA''' psikologoa (Gernika, 1983)
# [[Clara Maass]] erizaina (AEB, 1876-1901)
# [[Deborah Sampson]] soldadua (AEB 1760-1827)
# [[Anna Maria Lane]] soldadua (AEB 1755-1810)
# [[Sally St. Clair]] soldadua (AEB ?-1782)
# [[Eleonore Prochaska]] soldadua (Alemania 1785-1813)
# [[Margaret Corbin]] erizaina, soldadua (AEB 1723-1792)
# [[Hannah Snell]] soldadua (EB 1723-1792)
# [[Carme Contreras Verdiales]] aktorea (Zaragoza 1932-2020)
# [[Asunción Sancho]] aktorea (Madril 1930-2018)
# [[Cándida Losada]] aktorea (Argentina 1915-Madril 1922)
# [[Carola Fernán Gómez]] aktorea (Madril 1899-1967)
# [[Françoiz Breut]] abeslaria eta ilustrailea (Frantzia, 1969)
# [[Sankie Mthembi-Mahanyele]] politikaria, aktibista (Hegoafrika 1951)
# [[Nadezhda Alilúyeva]] Stalinen 2. emaztea (Errusia 1901-1932)
# [[Colette Capdevielle]] politikaria (Frantzia, 1958)
# [[Mariana Travacio]] idazlea (Argentina, 1967)
# [[Coccinelle (artista)]] artista, dantzaria, abeslaria eta aktore transgeneroa (Paris, 1931-2006)
# [[Rosaura Ruiz Gutiérrez]] biologoa, idazlea (Mexiko, 1950)
# [[Marie-Andrée Schwindenhammer]] trans ekintzailea (La Neuveville-lès-Raon, Vosges, 1909 - Chartres, Eure-et-Loir, 1981)
# [[Herminia Álvarez Herrera]] iraultzailea, hezitzailea (Mexiko 1888-1955)
# [[Dolores Bolio Cantarell]] idazlea (Mexiko 1880-1950)
# [[Gertrudis Tenorio Zavala]] poeta, hezitzailea (Mexiko 1843-1926)
# [[Elena Sánchez Valenzuela]] aktorea, kazetaria, artxibozaina (Mexiko 1900-1950)
# [[Irene López Heredia]] aktorea (Murtzia 1898-Madril 1962)
# [[Mari Paz Molinero]] aktorea (Txile 1914-Madril 2004)
# [[Carmen Díaz]] aktorea (Sevilla 1896-1979)
# [[Lola Pons Rodríguez]] filologoa, irakaslea (Bartzelona 1976)
# [[Cristina Farfán]] maistra, idazlea (Mexiko 1846-1880)
# [[Natalia Serdán Alatriste]] iraultzailea, aitzindaria (Mexiko 1875-1938)
# [[Chantal Montellier]] Frantziako idazle eta komikigilea (Bouthéon, 19472.1943)
# [[May Ayim]] ekintzaile afroalemaniarra (Alemania, 1960-1996)
# [[Maria Rosaria Omaggio]] aktorea (Italia, 1959-2024)
# [[Clarisa Navas]] zinemagilea (Argentina, 1989)
# [[Jacqueline Harpman]] psikoanalista (Belgika, 1929-2012)
# [[Ana Figuero]] feminista, sufragista (Txile, 1907-1970)
# [[Sara Ahmed]] filosofo angroaustraliarra (Erresuma Batua, 1969)
# [[Katherine Dunn]] eleberrigile, poeta eta kirol-kazetaria (AEB, 1945-2016)
# [[Marianne Baum]] anfifaxista gillotinatua (Alemania, 1912-1942)
# [[Marie-Hélène Schwartz]] matematikaria (Frantzia, 1913-2013)
# [[Victoria Raquel Bajar Simsolo]] zientzialaria (Argentina, 1942-2016)
# [[Juana Manso]] idazle, kazetari, hezitzaile (Argentina, 1819-1875)
# [[Isabel de Liaño]] idazlea (Valladolid, XVI. mendea)
# [[Louise-Victorine Ackermann]] poeta (Frantzia, 1813-1890)
# [[Valentina Pinelo]] moja, poeta (Sevilla, XVI. mendea- 1629?)
# [[Pilar Primo de Rivera]] Sección Femeninako zuzendaria (Madril, 1907-1991)
# [[Basauriko 11k]] Epaiketaren prozesua
# [[Angela Peralta]] sopranoa, konpositorea (Mexiko 1845-1883)
# [[Alicia Arévalo (kazetaria)]] 1. emakumea futbol partida kontatzen ( Bartzelona 1978)
# [[Sara Giménez León]] kirol kazetaria (Girona 1991)
# [[Patricia Campos Doménech]] armadako pilotua, futbol-entrenatzailea (Castelló 1977)
# [[Niní Montiám]] aktorea (Madril 1917-1986)
# [[Ana Adamuz]] aktorea (Jaén 1886-Madril 1971)
# [[Pepita Serrador]] aktorea (Argentina 1913-1964)
# [[Teresa Serrador]] aktorea (Bolivia 1899-Argentina 1982)
# [[Amparo Martí]] aktorea (Valentzia 1903-Madril 1973)
# [[María Mayor]] aktorea (?- Madril 1939)
# [[Rosa Torre González]] maistra, politikaria (Mexiko 1890-1973)
# [[Nadezhda Zabela - Vrubel]] abeslaria (Errusia, 1868-1913)
# [[H%C3%A9l%C3%A8ne Metzger]] zientzia filosofoa (Frantzia, 1889-1944)
# [[Inez Clare Verdoorn]] botanikaria (Hegoafrika, 1896-1989)
# [[Edith Quimby]] medikuntzan eta fisikan ikertzailea (AEB, 1891-1982)
# [[Maria Poumier]] irakasle frantsesa (Cannes, 1950)
# [[Marie-Jo Bonnet]] Frantziako historialaria eta feminista (Deauville, 1949)
# [[Julia Rodríguez-Maribona]] fregonaren asmatzailea (Asturias 1923-Suitza 2005)
# [[Julia Montoussé Fargues]] fregonaren asmatzailea (?-Asturias 1971)
# [[Esperanza Grases]] aktorea (Bartzelona 1920-1995)
# [[Alexandra Trusova]] patinatzailea (Errusia 2004)
# [[Jéssica Bouzas Maneiro]] tenislaria (Pontevedra 2002)
# [[Claudia Fernández Sánchez]] padel jokalaria (Madril 2006)
# [[Gemma Triay]] padel jokalaria (Menorca 1992)
# [[Lucía Sainz]] padel jokalaria (Bartzelona 1984)
# [[Marta Ortega Gallego]] padel jokalaria (Madril 1997)
# [[Alicia Arévalo González]] arkeologoa (Madril 1965)
# [[Manuela Barreiro]] farmazialaria (Galizia, 1877-1953)
# [[Martha Aliaga]] estatistika hezitzailea (Argentina, 1937-2011)
# [[Matilde Carranza]] akademikoa (Costa Rica, 1892-1981)
# [[Erin Andrews]] kirol-kazetaria (AEB, 1978)
# [[Helen Alma Newton Turner]] genetista, estatistikaria (Australia, 1908-1995)
# [[Violet Jessop]] Titanic ontziko zerbitzaria (Argentina 1887-1971)
# [[Celia Giraldo]] zinemagilea (Bartzelona 1995)
# [[Luz Rello Sánchez]] asmatzailea, dislexia- aplikazioa ( 1984)
# [[Fermina Orduña]] asmatzailea, esne zalgurdia (Espainia XIX. mendea)
# [[Gladys West]] matematikari asmatzailea, GPSrako garrantzitsua (AEB 1930)
# [[Ariana Sánchez]] padel jokalaria (Tarragona 1997)
# [[Marta Marrero]] padel jokalaria (Kanariak 1983)
# [[Bea González]] padel jokalaria (Malaga 2001)
# [[Marie Van Brittan Brown]] asmatzailea, telebista zirkuitu itxia (AEB 1922-1999)
# [[Miriam Benjamin]] asmatzailea, seinale aulkia (AEB 1861-1947)
# [[Sarah Boone]] asmatzailea, mahukak eta lisatzeko taula (AEB 1832-1904)
# [[Nancy Johnson (asmatzailea)]] izozkailu artifiziala (AEB 1794-1890)
# [[Victoria Reyes-García]] antropologoa (Bartzelona 1971)
# [[Amaia Yoldi ]] gidoilaria, film-zuzendaria (Iruñea 1973)
# [[Julie Donaldson]] kirol-kazetaria (AEB, 1978)
# [[Faustina Sáez de Melgar]] idazlea (Madril, 1834-1895)
# [[Gloria Melgar |Gloria Melgar Sáez]] margolaria eta musikagilea (Madril, 1859-1938)
# [[Julia de Asensi]] idazlea (Madril, 1849-1921)
# [[María del Pilar Sinués]] idazlea (Zaragoza, 1838 - Madril, 1893)
# [[Margaret Crane]] Predictor-aren asmatzailea (AEB 1941)
# [[Emily Cummins]] asmatzailea, ur-eramaile iraunkorra (EB 1987)
# [[Evelyn Miralles]] NASAko ingeniaria, asmatzailea, ilargirako etxea (Venezuela/AEB 1967)
# [[Janet Emerson Bashen]] asmatzailea, software aplikazioa (AEB 1957)
# [[Jeanne Bertrand]] argazkilaria (Frantzia 1880-1957)
# [[Maral Yazarloo-Pattrick]] motoziklismo ekintzailea, diseinatzailea (Iran 1981)
# [[María del Carmen Ortiz de Arce]] asmatzailea, itsuentzako idazkailua (Espainia ?-1932)
# [[Martine Bertereau]] geologo aitzindaria (Frantzia 1590-1642)
# [[Margarete Steiff]] jostuna, jostaiu diseinatzailea (Alemania 1847-1909)
# [[Heike Makatsch]] aktorea (Alemania 1971)
# [[Leena Peltonen-Palotie]] genetista (Finlandia, 1952-2010)
# [[Gertrude Scharff Goldhaber]] fisikari nuklearra (Alemania-AEB, 1911-1998)
# [[Jackie MacMullan]] kazetaria (AEB, 1960)
# [[María Teresa de Filippis]] 1 Formulako lehen emakume gidaria (Italia 1926-2016)
# [[Suzanne von Borsody]] aktorea (Alemania 1957)
# [[Rosemarie Fendel]] aktorea (Alemania 1927-2013)
# [[Gemma Jones]] aktorea (EB 1942)
# [[Anna Chancellor]] aktorea (EB 1965)
# [[Sienna Guillory]] aktorea (EB 1975)
# [[Jana Pallaske]] aktorea, rock abeslaria (Alemania 1979)
# [[Alysson Paradis]] aktorea (Paris 1984)
# [[Sophie Nélisse]] aktorea (Kanada 2000)
# [[Isabelle Nélisse]] aktorea (Kanada 2003)
# [[Rebeca Gerschman]] biologo, fisiologoa (Argentina, 1903-1986)
# [[Zarina (artista)]] artista (India 1937-Londres 2020)
# [[Marta Pan]] eskultore hungariar eta frantziarra (1923-2008)
# [[Sonia Cotelle]] fisikari, kimikaria (Polonia, 1896-1945)
# [[Anna Barbara Reinhart]] matematikaria (Suitza, 1730-1796)
# [[Helene Weigel]] aktorea (Austria 1900-Alemania 1971)
# [[Marieluise Fleißer]] antzerkigilea (Alemania 1901-1971)
# [[Monica Bleibtreu]] aktorea (Austria 1944-2009)
# [[Hedwig Bleibtreu]] aktorea (Austria 1868-1958)
# [[Martine McCutcheon]] aktorea, abeslaria (EB 1976)
# [[Lyn St. James]] auto gidaria (AEB 1947)
# [[Cathy Muller]] auto gidaria (Frantzia 1962)
# [[Giovanna Amati]] 1 Formulako gidaria (Italia 1959)
# [[Desiré Wilson]] 1 Formulako gidaria (Hegoafrika 1953)
# [[Divina Galica]] atleta, 1 Formulako gidaria (EB 1944)
# [[Patricia Font]] zinema zuzendaria (Bartzelona, 1978)
# [[Sheila Heti]] idazlea (Kanada, 1976)
# [[Judy W. Reed]] asmatzailea (AEB 1826-1905ç)
# [[June Downey]] psikologoa (AEB, 1875-1932)
# [[Else Lasker-Schüler]] judua, poeta, marrazkilaria (Alemania 1869- Palestina1945)
# [[Maria Koppenhöfer]] aktorea (Alemania 1901-2009)
# [[Sibylle Lewitscharoff]] idazlea (Alemania 1954-2023)
# [[Geraldine McEwan]] aktorea (EB 1932-2015)
# [[Emily Beecham]] aktorea (EB/AEB 1984)
# [[Linda Bassett]] aktorea (EB 1950)
# [[Jacqueline McKenzie]] aktorea (Australia 1967)
# [[Susan Prior]] aktorea (Australia 1972)
# [[Hanne Wieder]] aktorea (Alemania 1925-1990)
# [[Mascha Kaléko]] poeta judua (Polonia zaharra 1907-Suitza 1975)
# [[Madge Addy]] ileapaintzaile, erizain eta espia (Erresuma Batua, 1904-1970)
# [[Balamani Amma]] idazle poeta indiarra (India, 1909-2004)
# [[Sybilla Righton Masters]] asmatzailea (AEB 1676-1720)
# [[Lenka Franulic]] kazetaria (Txile 1908-1961)
# [[Ana Ramírez Cañil]] kazetaria (Madril, 1958)
# [[Samantha Bailly]] idazle, gidoilari eta bideogilea (Frantzia, 1988)
# [[Malak Mattar]] margolaria, ilustratzailea (Palestina, 1999)
# [[Sophie Opel]] enpresaburua, ekintzailea, aitzindaria (Alemania 1840-1913)
# [[Joanne Simpson]] meteorologoa (AEB, 1923-2010)
# [[Laura Knight]] artista (Erresuma Batua, 1877-1970)
# [[Myrtelle Canavan]] medikua, ikertzailea (AEB, 1879-1953)
# [[Teresa San Román Espinosa]] antropologoa (Pontevedra 1940- ? 2024)
# [[Phyllis Kaberry]] antropologo aitzindaria (AEB/Australia 1910- Londres 1977)
# [[Dorothea Mackellar]] idazlea (Australia 1885-1968)
# [[Berta Luisi]] margolaria (Uruguai 1924-2008)
# [[Rachel Nichols (kazetaria)]] (AEB 1973)
# [[Yolanda Soler]] judoka eta entrenatzailea (Madril, 1971)
# [[Ariane Toro|Arianne Toro]] Judoka. olinpikoa (Bilbo, 2003)
# [[Gloria Gordon Bolotsky]] informatikaria (AEB, 1921-2009)
# [[Mavis Batey]] kriptoanalista (Erresuma Batua, 1921-2013)
# [[Gertrude Elles]] geologoa, paleontologoa (Erresuma Batua, 1872-1960)
# [[María Assumpción Raventós]] margolaria (Katalunia, 1930)
# [[Jemele Hill]] kirol kazetaria (AEB 1975)
# [[Özlem Türeci]] ikertzailea, inmunologoa (Alemania 1967)
# [[Ai Tsunoda]] judoka (LLeida 2002)
# [[Telma Monteiro]] judoka (Portugal 1985)
# [[Monika Buch]] diseinatzailea (Valentzia/Herbehereak 1936)
# [[Pati Nuñez]] diseinatzaile grafikoa (Girona 1959)
# [[Clara Montagut]] diseinatzaile grafikoa (Madril 1975)
# [[Ena Cardenal de la Nuez]] diseinatzaile grafikoa (Kanariak 1968)
# [[Laura Meseguer]] tipografoa (Bartzelona 1968)
# [[Teresa Wilms Montt]] idazlea (Txile 1893-Paris 1921)
# [[Tatiana Gaviola]] film zuzendaria (Txile 1956)
# [[Mísia]] abeslaria (Portugal 1955-2024)
# [[Maria L. de Hernández]] aktibista (Mexiko 1896-1986)
# [[Saloua Raouda Choucair]] margolaria, eskultorea (Libano 1916-2017)
# [[Françoise Collin]] feminista, filosofoa, idazlea (Belgika 1928-2012)
# [[Ethel Shakespear]] geologoa (Erresuma Batua, 1871-1946)
# [[Eva Lefever]] margolaria (Txile 1955)
# [[Carmen Meneses]] ikertzailea, antropologoa (Madril, 1966)
# [[Henrietta Skelton]] idazlea (AEB, 1839-1900)
# [[Anne Fausto-Sterling]] biologo, sexologo, feminista (AEB, 1944)
# [[Cécile Biéler|Cécile Biéter]] ingeniaria (Suitza, 1884-1966)
# [[Isabelle Gatti de Gamond]] hezitzailea, ekintzaile aitzindaria (Frantzia 1839- Belgika 1905)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''ekaina''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Adela Campaña Ortiz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sause, 1886-Izko, 1936)
# [[Adelina Fernández Pérez|Adelina Fernández Perez]] efe- '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Portugal, 1889-Bilbo, 1938)
# [[Ana Naranjo Marín]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sevilla, 1883 - Bilbo, 1937)
# [[Antonia Caballé]] efe- '''SORTUA''' Frankismoaren biktima (Ziritza, 1873 - Argelès sur Mer, 1945)
# [[Araceli Álvarez Calvo|Araceli Alvarez Calvo]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean bere buruaz beste egin zuen (Iruñea, 1894-Huesca, 1936)
# [[Araceli Oñate]] ----'''SORTUA''' unibertsitateko irakaslea (Valladolid)
# [[Asunción Campaña Ortiz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sause, 1869-Izko, 1936)
# [[Cecilia Álvarez Calvo|Cecilia Älvarez Calvo]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean bere buruaz beste egin zuen (Iruñea, 1897-Huesca, 1936)
# [[Cecilia Idirin Garabieta]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Lezama, 1913-Bilbo, 1937)
# [[Dominica Azparren Gil]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua ((Oibar, 1884 - Nardoze Alduate, Urraulbeiti, 1936)
# [[Elizabeth Casillas Valbuena]] e--- '''SORTUA''' kazetaria eta komiki gidoilaria (Bilbo, 1986)
# [[Eloína Linares]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea (Santander 1948)
# [[Emilia Arraiza Garín]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Zirauki, 1894 - Erreniega, 1936)
# [[Enolasca Vela Salvador]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Cortes, 1904 - 1936)
# [[Escolástica Antonia Martina Astibia Iturbe|Escolástica Astibia Iturbe]] efef '''SORTUA''' Durangoko bonbarketan erailda moja (Narvarte, 1881-Durango, 1936)
# [[Eskolastika Mendizabal Imatz]] efef '''SORTUA''' Bizkaiko amama (Bermeo, 1863-1969)
# [[Felisa Aguado Sainz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Murchante, 1872-Valdierra, 1936)
# [[Felisa Argiñano Arzoz|Felisa Argiñano]] efef '''SORTUA''' Espainiako Gerra Zibilean Ventasko kartelan hildakoa (Zudaire, 1903-Madril, 1939)
# [[Francisca Alonso Prado]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua. (Azagra, 1896 - Rincón de Soto, 1936
# [[Jessica Ruiz Pérez|Jesica Ruiz]] ef-- '''SORTUA''' kimikaria eta politikaria (Durango, 1983)
# [[Josefa Bueno Algárate]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Morata de Jiloca, 1907 - Tutera, 1936)
# [[Josi Sierra Orrantia]] ef-- '''SORTUA''' irakaslea, dokumentalgia eta wikilaria (Bilbo, 1959)
# [[Juana Tomasa Charela Vidas]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Tutera, 1881 - 1936)
# [[Kontxita Martinez de Lezea]] e-ef '''SORTUA''' maistra, ikastola bultzatzailea (Tolosa, 1949-2023)
# [[Laida Arbizu Agirre]] e--- '''SORTUA''' ikertzailea (Ordizia, 2000)
# [[Maite Etxeberria]] e--- '''SORTUA''' Ozazeko auzapeza (Biarritz, 1956)
# [[Maite Rosende Gutierrez]] e--- '''SORTUA''' ilustratzailea (Donostia, 1991)
# [[Maritxu Egiguren]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Zaldibar, 1921 - Bartzelona, 1981)
# [[Misericordia Abad Alcega]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Zaragoza, 1905-Cortes, 1936)
# [[Nerea Ariznabarreta Izkue]] ef-- '''SORTUA''' narratzailea eta antzergilea (Eibar, 1981)
# [[Simona Calleja Aguado]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua. (Cabanillas, 1918-Valtierra, 1936)
# [[Sotera Novia de Salcedo]] --ef '''SORTUA''' Boliviako esploratzaile eta idazlea (Bilbo, XIX. mendea)
# [[Teresa Chiches Ledesma]] e-ef '''SORTUA''' (León, 1911 - Bilbo, 1937)
# [[Xole Aire]] ef--'''SORTUA''' auzapeza eta artzaina (Urepel, 1973)
# [[Ada Martí Vall]] kazetaria, idazlea (Katalunia 1914-Frantzia 1960)
# [[Adelitak]] Mexikoko iraultzako emakume soldaduak,laguntzaileak (1910-1917)
# [[Aída Parada ]] sufragista (Txile 1903-1983)
# [[Alba Rico]] aktorea, abeslaria (Murtzia 1989)
# [[Alice Bolingbroke Woodward]] ilustratzailea (Londres, 1862-1951)
# [[Alicia Asín]] adimen artifizialean aditua (Zaragoza 1982)
# [[Amanda Labarca]] irakaslea, feminista (Txile 1886-1975)
# [[Amy Bailey]] hezitzailea, sufragista (Jamaika, 1875-1990)
# [[Ana Esmeralda]] aktorea, dantzaria (Tetuan 1931-Brasil 2022)
# [[Ana Mar%C3%ADa Zeno]] mediku, sexologo (Argentina, 1922-2011)
# [[Ana Rosa Chacon]] politikaria eta sufragista (Costa Rica, 1889-1985)
# [[Ángela Mazzini Bricala]] idazlea (Cádiz, 1809-Santa Cruz Tenerifekoa, 1894)
# [[Àngels Margarit ]] dantzaria, koreografoa, pedagogoa (Bartzelona 1960)
# [[Anita Brenner]] historialaria, idazlea (Mexiko 1889-1973)
# [[Anita Bryant]] folk-, gospel- abeslaria (AEB 1940)
# [[Anna Gunn]] aktoreak (AEB 1968)
# [[Anna Maria Mozzoni]] kazetaria, politikaria, sufragista (Italia 1837-1920)
# [[Anne Nelson]] antzerkilea (AEB, 1954)
# [[Annette Beveridge]] itzultzailea (EB 1842-1929)
# [[Annie Pardo Cemo]] biologo zelularra (Mexiko 1941)
# [[Antonia Varela Pérez]] astrofisikaria (Kanariak 1965)
# [[Aurélia de Sousa]] margolaria (Txile/Portugal 1866-1922)
# [[Aurora Reyes]] margolaria (Mexiko 1908-1985)
# [[Beau Garrett]] aktorea, modeloa (AEB 1982)
# [[Bega Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1511-1582)
# [[Begoña Villacís]] abokatua, politikaria (Madril 1977)
# [[Belén Funes]] film zuzendaria, gidoilaria (Bartzelona 1984)
# [[Blanca Álvarez Mantilla]] kazetaria (Madril 1931-2000)
# [[Blanca Catal%C3%A1n de Oc%C3%B3n y Gayol%C3%A1]] botanikaria (Aragoi, 1860-1904)
# [[Brittany Brewer]] saskibaloi-jokalaria (AEB 1997)
# [[Calypso Botez]] idazlea (Errumania, 1880-1933)
# [[Carlota Rosales]] margolaria (Madril 1872-1958)
# [[Carmen Caamaño Díaz]] ekintzaile politikoa (Madril 1909-2006)
# [[Carmen Santonja]] kantautorea, idazea, margolaria (Madril 1934-2000)
# [[Carmen Werner Vallejo]] dantzaria, koreografoa (Madril 1953)
# [[Carmina Virgili]] geologoa, politikaria (Bartzelona, 1927-2014)
# [[Cathay Williams]] esklaboa, militarra (AEB 1844-1893)
# [[Cecilia Álvarez Correa]] ingeniari industriala, politikaria (Kolonbia 1953)
# [[Charlotte de Turckheim]] aktorea, umoregilea (Frantzia 1955)
# [[Charlotte Scott]] matematikaria (Erresuma Batua, 1858-1931)
# [[Chékéba Hachemi]] aktibista, idazlea, 1. emakume diplomazialaria (Afganistan 1974)
# [[Christine Brennan]] kirol kazetaria (AEB, 1958)
# [[Christine Jorgensen ]] aktorea, aktibista (AEB 1926-1989)
# [[Claire Voisin]] matematikaria (Frantzia 1962)
# [[Clara Che Tórtola]] saskibaloi jokalaria (Valentzia 1997)
# [[Clara Isabel Francia]] kazetaria (Errioxa 1940)
# [[Clotilde Catal%C3%A1n de Oc%C3%B3n y Gayol%C3%A1]] entomologoa, poeta (Aragoi, 1863-1946)
# [[Concha Caballero]] politikaria (Baena, 1956 - Sevilla, 2015)
# [[Concha Michel]] abeslaria, ikertzailea (Mexico 1899-1990)
# [[Conchita Goyanes]] aktorea (Malaga 1946-Madril 2016)
# [[Conchita Montes]] aktorea (Sevilla 1914- Portugal 1994)
# [[Dámasa Cabezón]] pedagogo eta hezitzailea (Argentina, 1792 -Txile, 1861)
# [[Desirée de Fez]] kazetaria, idazlea, zinema kritikaria (Bartzeloa 1977)
# [[Diana Navarro]] abeslaria (Malaga 1978)
# [[Dilras Banu Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1622-1657)
# [[Dodo (komikigilea)|Dodo]] Frantziako komikigilea (Rabat, 1955)
# [[Dolores Correa Zapata]] idazlea (Mexiko 1853-1924)
# [[Dolores Jiménez Muro]] hezitzailea, iraultzailea (Mexiko 1848-1925)
# [[Édith Grattery]] Frantziako ilustratzaile eta komikigilea (Marseilla, 1960)
# [[Edith Lederer]] nazioarteko kazetaria (AEB, 1943)
# [[Elena Arizmendi Mejia]] idazle feminista (Mexiko, 1884-1949)
# [[Elena Martín Ortega]] psikologa eta irakaslea (Espainia 195??)
# [[Elena Santonja]] tb aurkezlea (Madril 1932-2016)
# [[Elena Torres Cuéllar]] lider iraultzailea (Mexiko 1893-1970)
# [[Elizabeth Bugie]] biokimikaria (AEB, 1920-2001)
# [[Elsa von Freytag-Loringhoven|lsa von Freytag-Loringhoven]] Artista (Alemania, 1874-1927)
# [[Emily Bisharat]] legelaria (Jordania, 1913-2004)
# [[Encarnación Cubas Báez]]
# [[Enriqueta Morales]] hezitzailea eta erizain feminista (APanama, 1891-1986)
# [[Estelle Ramey]] endokrinologo, feminista (AEB, 1917-2006)
# [[Ethel Arnold]] kazetari, idazle eta hizlari, emakumeen sufragioaren aldeko aktibista (Britainia Handia 1865- 1930)
# [[Eugénie Brazier]] sukaldaria (Frantzia 1895-1977)
# [[Eunice Odio]] poeta (Costa Rica 1919- exiko 1974)
# [[Fatoumata K%C3%A9b%C3%A9]] astrofisikaria, hezitzailea (Frantzia, 1985)
# [[Fereshteh Ahmadi]] eleberrigilea (Iran 1972)
# [[Florence Cestac]] Frantziako komikigilea
# [[Florence Farmborough]] argazkilaria , idazlea (Britainia, 1887-1978)
# [[Florencia Serranía Soto]] ingeniari mekanikoa (Mexiko 1963)
# [[Franca Rame]] aktorea, idazlea, politikaria (Italia 1929-2013)
# [[Frances Jolliffe]] aktorea (AEB, 1873 – 1925)
# [[Gemma Cuervo]] aktorea (Bartzelona 1934)
# [[Gertrude Mary Woodward]] ilustratzailea (Britainia, 1854-1939)
# [[Greta Fernández]] aktorea (Bartzelona 1995)
# [[Gulbadan Begum]] biografoa, poeta, printzesa (Mogol Inperioa 1523-1603)
# [[Hamida Banu Begum]] enperatriza (Mogol inperioa 1527-1604)
# [[Hedwig Bleuler-Waser]] sufragista (Zurich, 1869 - Zollikon, 1940)
# [[Hiromi Uehara]] piano-jolea (Japonia 1979)
# [[Ifigenia Martinez]] ekonomialaria, politikaria (Mexiko 1930)
# [[Ingibjörg H. Bjarnason]] sufragista, irakaslea, artista eta politikaria (Islandia, 1867-1941)
# [[Inma Serrano]] kantautorea (Alacant 1968)
# [[Isa Duque]] psikologoa, sexologoa (Zaragoza, 1985)
# [[Isabel Andreu de Aguilar]] sufragista,ekintzailea (Puerto Rico, 1887-1948)
# [[Isabel Tenaille]] tb aurkezlea (Madril 1951)
# [[Isabella Mamani|Isabella Brunilda Mamani]] iamara abokatua eta politikaria (Txile, 1988)
# [[Itelvina Massioli]] pedagogo feminista (Brazil, XX. mendea)
# [[Jahanara Begum]] printzesa, poeta (Mogol Inperioa 1614-1681)
# [[Jahanzeb Banu Begum]] printzesa (Mogol Inperioa 1649-1705)
# [[Jan Goodwin]] idazlea eta ikerketa kazetaria (AEB, 1948)
# [[Jane Brigode]] politikaria (Belgika, 1870-1952)
# [[Janeane Garofalo]] komediantea, aktorea (AEB 1964)
# [[Jeanne Córdova]] idazlea, lesbiana aitzindaria (Alemania/AEB 1948-2016)
# [[Jojo Moyes]] kazetaria, idazlea (EB 1969)
# [[Juana Belén Gutiérrez de Mendoza]] hezitzailea, sufragista (Mexiko 1875- 1942)
# [[Julia Piaton]] aktorea (Frantzia 1985)
# [[June Carmona]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 2005)
# [[Karla Jay]] idazlea, ikertzailea (AEB 1947)
# [[Kathryn Bertine]] kirolaria, aktibista eta idazlea (AEB, 1975)
# [[Kelly McEvers]] kazetaria, gerrako korrespontsala (AEB, 1970)
# [[La Niña de La Puebla]] abeslaria (Sevilla 1908-Malaga 1999)
# [[Laia Raventós Roig]]saskibaloi jokalaria (Bartzelona 1997)
# [[Laura Aliaga]] saskibaloi jokalaria (Alacant 1994)
# [[Laura Granados]] kantautorea (Cádiz 1966)
# [[Laura Juliana Ramírez Ruiz]] ilustratzailea, komunikatzalea eta sortzailea (Mexiko...)
# [[Lila Clunas]] sufragisa (Eskozia, 1875-1968)
# [[Lisa Gherardini]] noblea, Mona Lisa (Florentzia 1479-1542)
# [[Louise Weiss]] idazlea, politikaria (Frantzia 1893-1983)
# [[Lucía Gil]] abeslaria, aktorea (Madril 1998)
# [[Luz Vidal]] Sindikalista, politikaria, maputxea (Txile, 1973)
# [[Maite Cazorla]] saskibaloi jokalaria (Kanariak 1997)
# [[Malagako emakumeen kartzela zaharra]] (1937-1954)
# [[Manolita Piña]] artista (Uruguai, 1883-1994)
# [[Mara Goyanes]] aktorea (Madril 1942-2006)
# [[Margaret Ogola]] pediatra, idazlea (Kenya, 1958-2011)
# [[Maria Angela Ardinghelli]] Itzultzailea, matematikaria, fisikaria (Italia, 1728-1825)
# [[Maria Cederschiöld]] kazetaria eta sufragista (Suedia, 1856-1935)
# [[María del Refugio García]] maistra, sufragista (Mexiko 1889-1973)
# [[María Dolores Medina]] kristau erlijiososa (Mexiko 1860- 1925)
# [[María José Goyanes]] aktorea (Madril 1948-)
# [[María Luisa Ponte]] aktorea (Valladolis 1918-Madril 1996)
# [[María Parrado]] abeslaria (Cádiz 2001)
# [[María San Juan]] kazetaria (Asturias 1963)
# [[María Villalón]] abeslaria (Malaga 1989)
# [[Marie Ange Guillaume]] kazetari, idazle eta gidoilaria (Frantzia, 1945)
# [[Marjory Warren]] geriatra (Erresuma Batua, 1897-1960)
# [[Marta Hermida]] saskibaloi jokalaria (Madril 1997)
# [[Martha Jungwirth]] margolaria (Austria 1940)
# [[Maruja Callaved]] tb aurkezlea (Huesca 1921-Madril 2018)
# [[Mary Fields]] esklaboa, 1. postari afroamerikarra (AEB 1832-1914)
# [[Mary Garden]] opera abeslaria (Eskozia, 1874-1967)
# [[Mary J. Rathbun]] zoologoa (AEB, 1860-1943)
# [[Mazie E. Clemens]] Lehen Mundu Gerrako korresponsala (AEB, 1890-1952)
# [[Mélanie Auffret]] film zuzendaria, gidoilaria Frantzia, XX. mendea)
# [[Mercedes Gómez Otero]] preso komunista (Madril 1915-?)
# [[Meredith Monroe]] aktorea (AEB 1969)
# [[Mimí Muñoz]] aktorea (Espainia 1914-1987)
# [[Mireia Hernández]] igeriketa sinkronizatuko kirolaria (Espainia 2002)
# [[Modesta Sanginés Uriarte]] idazle eta musikagilea (Bolivia, 1832-1887)
# [[Mumtaz Mahal]] enperatriza (Mogol Inperioa 1593-1631)
# [[Nadira Banu Begum]] printzesa (India 1618-Pakistan 1659)
# [[Nathalie Roques]] Frantziako idazlea eta komikigilea
# [[Nika Shakarami]] manifestari desagertu eta hila (Iran 2005-2022)
# [[Nina Stemme]] sopranoa (Suedia 1963)
# [[Niña de Antequera]] abeslaria (Malaga 1921-Sevilla 1972)
# [[Noora Niasari]] zinema zuzendari eta gidoilaria (Teheran)
# [[Nur Jehan]] enperatriza, poeta (Kandahar 1577-Lahore 1645)
# [[Olga Bancic]] ekintzaile komunista judua (Errumania 1912- Alemnia 1944)
# [[Olga Skorojodova]] zientzialaria, hezitzailea (SESB, 1911-1982)
# [[Paquita Rico]] aktorea (Sevilla 1929-2017)
# [[Park Wan Suh|Park Wan Sun]] idazlea (Korea, 1981-2011)
# [[Pasión Vega]] abeslaria (Madril 1976)
# [[Paula Cons]] dokumental- eta film zuzendaria (Coruña 1976)
# [[Paula Dalli]] abeslaria, aktorea, idazlea (Alacant 1993)
# [[Petra Herrera]] gizon gudari mozorrotua (Mexiko 1887-1917)
# [[Petronila Riquelme]] Bernardo O'Higgins.en alaba mestizoa (Los Angeles, Txile, 1808? - Valparaiso, 1870)
# [[Piedad Bonnett]] idazlea, poeta (Kolonbia, 1951)
# [[Piedad de la Cierva]] zientzialaria (Murtzia, 1913-2007)
# [[Pilar Muñoz]] aktorea (Madril 1911-1980)
# [[Randi Blehr]] sufragista (Norvegia, 1851-1928)
# [[Rhea Durham]] modeloa (AEB 1978)
# [[Roberta Cowell]] lasterketa- eta borroka-pilotua, 1. Emakume trans britainiarra (EB 1918-2011)
# [[Rocío Molina Cruz]] dantzaria, koreografoa (Malaga 1984)
# [[Rosario Robles]] politikaria (Mexiko 1956)
# [[Rose Mbowa]] idazlea, feminista (Uganda 1943-1999)
# [[Roshanara Begum]] printzesa, poeta (Mogol Inperioa 1617-1671)
# [[Ruja Ignatova]] iruzurgilea (Bulgaria/Alemania 1980)
# [[Ruqaiya Sultan Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1542-1626)
# [[Ruth Sager]] genetista (AEB, 1918-1997)
# [[Sadie Kneller Miller]] kazetaria (AEB, 1867-1920)
# [[Salima Sultan Begum]] poeta, enperatriza (India 1539- Mogol Inperioa 1612)
# [[Sálvorako emakume heroiak]] erreskatea, Galizia 1921.01.02
# [[Samantha Gilabert]] abeslaria (Alacant 1994)
# [[Sarah Moon]] argazkilaria (Frantzia, 1941)
# [[Sarina Esmailzadeh]] manifestari nerabe erahila (Iran 2006-2022)
# [[Segoviako kartzela zaharra]] emakumeen kartzela (1946-1956)
# [[Soledad Miranda]] aktorea, abeslaria (Sevilla 1943-Portugal 1970)
# [[Sonia Montecino|Sonia Montecinco]] aimara ikertzaile, antropologoa, idazlea (Txile, 1954)
# [[Sophia Delza]] dantzaria, idazlea (AEB, 1903-1996)
# [[Stacey Kent]] abeslaria (AEB 1968)
# [[Suzanne Corkin]] neurozientzialaria (AEB, 1937-2016)
# [[Svetlana Mojsov]] biokimikaria (Jugoslavia 1947)
# [[Tebello Nyokong]] Kimikaria (Hegoafrika, 1951)
# [[Teresa Nieto]] dantzaria, koreografoa (Tanger 1953)
# [[Thea Sharrock]] antzerki eta film zuzendaria (EB 1976)
# [[Vainica Doble]] musika bikotea (1971-2000)
# [[Van Buren ahizpak]] moto bidaiariak, AEB 1916
# [[Vera Peters]] onkologoa (Kanada, 1911-1993)
# [[Vicky Lagos]] aktorea (Madril 1938)
# [[Victoria Teijeiro]] aktorea, irakaslea (Coruña 1974)
# [[Victorina Bridoux]] poeta eta eleberrigilea (Manchester, 1835-San Cruz Tenerifekoa, 1862)
# [[Virginia Grütter]] poeta, aktorea (Costa Rica 1929-2000)
# [[Yolanda Retter]] liburuzaina, idazlea (AEB 1948-2007)
# [[Zeb-un-Nisa Begum]] printzesa poeta (Mogol Inperioa 1638-1702)
# [[Zena Tooze]] biologo, ekologista (Kanada, 1955)
# [[Zenana]] emakumeen etxe zatia (India XII. mendea)
# [[Zoe Ducós]] aktorea, gidoilaria (Argentina 1928-Venezuela 2002)
# [[Zulma Brandoni de Gasparini]] paleontologoa (Argentina, 1944)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''maiatza''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Ormatza Imatz]] '''SORTUA''' sexologoa (Bakio, 1967)
# [[Aitziber González García]] '''SORTUA''' arkeologoa, ikertzailea (Gasteiz 1991)
# [[Alaitz Arenzana]] ----'''SORTUA''' artista eta zinemagilea (Bilbo, 1976)
# [[Amaia Barrena García]] ----'''SORTUA'''idazlea, poeta (Basauri, 1989)
# [[Esti Ansotegi Guruziaga]] ----'''SORTUA''' psikologoa (Zornotza, 1976)
# [[Itziar Sapsootham]] '''SORTUA''' geografoa eta ikertzailea (Eibar, 1986)
# [[Lucia Arrube]] '''SORTUA'''erraketista (Iurreta, 1923 - Zornotza, 2012)
# [[Margarita Unzalu Arana]] ----'''SORTUA''' idazlea (Durango, 1892-1973)
# [[Rosa Hernández (artista)]] ----'''SORTUA''' eskultorea eta margolaria (Tenerife, 1955)
# [[Sama Bilbao]] '''SORTUA''' ingeniari industriala eta irakaslea (Bilbo 1961)
# [[Agnes Baden-Powell]] Nesken eskaut talde sortzailea (Ingalaterra 1858-1945)
# [[Aim%C3%A9e Antoinette Camus]] botanikaria (Frantzia, 1879-1965)
# [[Alejandra Rodríguez]] kazetaria, abokatua, 60 urteko Miss Buenos Aires 2024 (Argentina 1963)
# [[Alice Recoque]] informatikaria (Aljeria 1929- Frantzia 2021)
# [[Alicia Machado]] aktorea, Miss Unibertso 1996 (Venezuela 1976)
# [[Alison Hargreaves]] alpinista (EB, 1962-K2, 1992)
# [[Amalia Miranzo]] politikaria eta irakaslea (Cuenca, 1939-2014)
# [[Amelia Vega]] abeslaria, enpresaburua, Miss Unibertso 2003 (Dominikar Errepublika 1984)
# [[Ana de Mendoza de la Vega]] noblea (Valladolid 1554-Guadalajara 1633)
# [[Ana García Carías]] abokatua, lehen dama (Honduras 1968)
# [[Ana Sofía Henao]] modeloa, idazlea, ilustratzailea (Kolonbia, 1982)
# [[Andrea Meza]] Miss Unibertso 2020 (Mexiko 1994)
# [[Anita Conti]] ozeanografoa (Frantzia, 1899-1997)
# [[Anna Cruz]] saskibalioi jokalaria (Bartzelona 1986)
# [[Anna Montañana]] saskibaloi jokalari ohia, entrantzailea (Valentzia 1980)
# [[Anna Pazos]] idazlea (Bartzelona 1991)
# [[Anna Roig Serra]] fisikaria (Katalunia, 1962)
# [[Anne Marie Braafheid]] Miss Unibertsoko 1. Finalista beltza (Surinam 1947)
# [[Anne-Laure Folly]] zinema zuzendaria (Togo, 1954)
# [[Annie Fratellini]] aktorea, pailazoa (Frantzia, 1932-1997)
# [[Ánxela Loureiro]] poeta, idazlea eta abeslaria (Ferrol, 1956)
# [[Barbara May Cameron]] argazkilaria, poeta, idazlea eta giza eskubideen aldeko ekintzailea (AEB, 1954 - 2002ko)
# [[Barbara Sepúlveda|Barbara Sepulveda]] feminista abokatua (Santiago, 1985)
# [[Beatriz Bernal]] Espainiako 1. emakume idazlea (Valladolid 1501/1504- 1562/1586)
# [[Beatriz Domínguez-Gil]] medikua, nefrologoa (Coruña 1971)
# [[Beatriz Sarlo]] idazlea (Argentina, 1942)
# [[Begoña Etayo Ereña]] Euskal Herriko feminista (Bilbo, 1958)
# [[Betty Molesworth]] botanikaria (Zeelanda Berria, 1913-2002)
# [[Bolette Berg]] argazkilaria (Norvegia, 1872-1944)
# [[Brook Lee]] modeloa, Miss Unibertso 1997 (AEB 1971)
# [[Camila Kater]] film zuzendaria (Brasil 1990)
# [[Carla Nieto]] aktorea (Girona 1983)
# [[Carmen Díez de Rivera]] politikaria (Madril 1942-1999)
# [[Carmen Villalobos]] aktorea (Kolonbia 1983)
# [[Carolyn Steel]] arkitektoa, idazlea, ikertzailea eta unibertsitateko irakasle ingelesa (Londres ?)
# [[Catalina de Mendoza y Sandoval]] noblea (Granada 1916-1686)
# [[Catherine Peñán]] patinatzailea (Santiago, 1989)
# [[Catriona Gray]] Miss Unibertso 2018 (Australia 1994)
# [[Cecil Dorrian]] gerrako korrespontsala (AEB, 1882-1926)
# [[Cg'ose Ntcox'o]] artista (Botswana, 1950-2013)
# [[Chefa Alonso]] musikagilea (Coruña 1955)
# [[Clara Roquet]] zinema zuzendaria eta gidoilaria (1988)
# [[Clara Stauffer]] espioia, falangekoa (Madril 1904-984)
# [[Concepción Dancausa]] politikaria, funtzionarioa (Burgos 1952)
# [[Corina Smith]] abeslaria, aktorea (Venezuela 1991)
# [[Cristina Ruiz Ortega]] exekutiboa (Espainia 1970)
# [[Cynthia Elbaum]] fotokazetaria (AEB, 1966-1994)
# [[Dana Randall]] informatikaria (AEB 1968)
# [[Da'Vine Joy Randolph]] aktorea, kantaria (AEB 1986)
# [[Demi-Leigh Nel-Peters]] enpresaburua, Miss Unibertso 2017 (Hegoafrika 1995)
# [[Denise Ferreira da Silva]] filosofoa eta artista (Brasil, 1963)
# [[Denise Quiñones]] aktorea, Mis Unibertso 2001 (Puerto Rico 1977)
# [[Dominga Neculmán]] zeramikagilea (Walmapu, 1937-2022)
# [[Dorothy Liddell]] arkeologoa (Erresuma Batua, 1890-1938)
# [[Eden Golan]] abeslaria (Errusia/Israel 2003)
# [[Ekaterina Zelenko]] hegazkinlari militarra (Errusia 1916-1941)
# [[Elisa Aguilar]] saskibaloi jokalaria (Madril,1976)
# [[Elisabeth Ohlson Wallin]] argazkilaria (Suedia 1961)
# [[Eliza Ruhamah Scidmore]] idazlea, argazkilaria (AEB 1856-1928)
# [[Elizabeth Gould Bell]] medikua eta sufragista (Erresumna Batua, 1862-1934)
# [[Elizabeth McCombs]] 1. emakume parlamentaria (Zeelanda Berria 1873-1935)
# [[Elsa Donaire Malagelada]] saskibaloi jokalaria (Girona, 1979)
# [[Emily Stowe]] medikua (Kanada, 1831-1903)
# [[Encarnación Alzona]] historilaria eta sufragista (Filipinak, 1895-2001)
# [[Enriqueta_Sèculi]] pedagoga, kirolaria eta feminista (Bartzelona, 1897-1976)
# [[Ericka Ñanco]] ekintzailea eta politikari maputxea nén (Walmapu, 1992)
# [[Esther Hill]] arkitektoa (Kanada, 1895-1985)
# [[Eugenie Clark]] iktiologoa (AEB, 1922-2015)
# [[Evaluna Montaner]] aktorea, kantaria (Venezuela 1997)
# [[Felisa Rincón de Gautier]] politikaria (Ameriketako Estatu Batuak, 1897-1994)
# [[Fernanda García Lao]] idazlea (Argentin/ Espainia 1966)
# [[Francisca Linconao]] lider maputxea (Walmapu, 1958)
# [[Fuencisla Clemares]] exekutiboa (Madril 1974)
# [[Gabriela Isler]] modeloa, Miss Unibertso 2013 (Venezuela 1988)
# [[Gabriela Mandujano]] sufragista, politikaria (Txile 1902-1984)
# [[Gidaritza]] neskato-eskaut taldeen mugimendua
# [[Gloria Diaz]] modeloa, Miss Unibertso 1969 (Filipinak 1951)
# [[Grettell Valdez]] aktorea (Mexiko 1976)
# [[Gwendolyn Lizarraga]] ekintzailea, politikaria eta enpresa burua (Belize, 1901-1975)
# [[Hanna Sheehy-Skeffington]] sufragista eta nazionalista (Irlanda, 1877-1946)
# [[Harnaaz Sandhu]] Miss Unibertso 2021 (India 2000)
# [[Harriet Chalmers Adams]] esploratzailea, argazkilaria (AEB 1875-Frantzia 1937)
# [[He Zehui]] fisikari nuklearra (Txina, 1914-2011)
# [[Herminia Aburto Colihueque|Herminia Aburto]] lider maputxea
# [[Huda Akil]] neurozientzialaria (Siria-AEB, 1945)
# [[Inma Rubiales]] idazlea (Badajoz 2002)
# [[Inmaculada Rodríguez-Piñero]] politikaria (Madril 1958)
# [[Iris Mittenaere]] modeloa, Miss Unibertso 2016 (Frantzia 1993)
# [[Iris van Herpen]] moda diseinatzailea (Herbehereak 1984)
# [[Isabel de Liaño]] idazlea (Valladolid XVI. Mendea-XVII. mendea)
# [[Isabel dos Santos]] ekonomialaria, aberatsa (Errusia/Angola 1973)
# [[Isabel Millé Giménez]] ikertzailea, liburuzaina, poeta (Almeria 1894- 1990)
# [[Isabel Ov%C3%ADn Camps]] kimikaria, irakaslea (Sevilla, 1887-1972)
# [[Ivette María Tato]] igerilaria (Bartzelona 1975)
# [[Janet Rowley]] genetikaria (AEB, 1925-2013)
# [[Jayne Atkinson]] aktorea (EB/AEB 1959)
# [[Jennifer Hawkins]] modeloa, Miss Unibertso 2004 (Australia 1983)
# [[Joanna Haigh]] fisikaria (Erresuma Batua, 1954)
# [[Josefa Tito Recalde]] enpresaburua (Donostia, 1802-1858)
# [[Josephine Cecilia Diebitsch Peary]] esploratzaile aitzindaria (AEB 1863-1955)
# [[Júlia Bacardit]] idazlea (Bartzelona 1991)
# [[Juliane Koepcke]] zoologoa (Peru-Alemania, 1954)
# [[Juliette Gordon Low]] Espainian eta Kuban neska eskaut taldeen sortzailea (AEB 1860-1927)
# [[Justine Pasek]] artista, 2. Miss Unibertso 2002 (SESB/Panama 1979)
# [[Karina Riquelme Viveros]] abokatu maputxea (Walmapu, 1981)
# [[Kate Sessions]] botanikaria (AEB, 1857-1940)
# [[Kate Swift]] idazlea, editorea (AEB 1923-2011)
# [[Katharine Blunt]] kimikaria, nutrizionista (AEB, 1876-1954)
# [[Kathleen Cruise O'Brien]] sufragista eta irakaslea (Irlanda, 1886-1938)
# [[Kimberley Tell]] aktorea, abeslaria (Lanzarote 1989)
# [[Kimberly Dozier]] kazetaria, gerrako korrespontsala (AEB,1966)
# [[Kimera (abeslaria)]] (Hego Korea 1954)
# [[Kirsten Vangsness]] aktorea, gidoilaria (AEB 1971)
# [[Laia Palau]] saskibaloi jokalaria (Bartzelona 1979)
# [[Laura Aguilar]] argazkilaria (AEB, 1958-2018)
# [[Laura Gil]] saskibaloi jokalaria (Murtzia 1992)
# [[Lauren Groff]] idazlea (AEB 1962)
# [[Lea Gabrielle]] kazetaria, diplomatiko ohia, hegazkinlaria (AEB,1975)
# [[Lidia Lopujova]] dantzaria (Errusia, 1892-1981)
# [[Liliana Ancalao]] poeta, irakasle maputxea (Walmapu, 1961)
# [[Lisa Randall]] fisikaria (AEB 1962)
# [[Liubov Sóbol]] apolitikaria, ekintzailea (Errusia 1987)
# [[Lola Glaudini ]] aktorea (AEB 1971)
# [[Louise Gavan Duffy]] sufragista eta nazionalista (Niza, 1884 - Dublin, 1969)
# [[Luisa Mendoza y Mendoza]] noblea (1582-Nadril 1619)
# [[Luna Pamies]] aktorea (Alacant, 2003)
# [[Lydia Davis]] idazlea (AEB, 1947)
# [[Małgorzata Szumowska]] film zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Polonia 1973)
# [[María Abrisqueta de Zulueta]] Espainian eta Kuban neska-eskaut taldeen sortzailea (Donostia 1911-1992)
# [[Maria Bellido]] heroia (Jaen 1755-1809)
# [[María Catrileo|Maria Catrileo]] hizkuntzalari maputxea (Walmapu, 1944)
# [[María de Mendoza y Fonseca]] noblea, arte-bildumagilea (Espainia 1516-1580)
# [[María Dolores Dancausa]] bankaria, exekutiboa (Burgos 1959)
# [[María Gómez de Sandoval y Torres de Navarra]] noblea (?- 19)
# [[María José García Beato]] legelaria, bankaria, exekutiboa (Kordoba 1965)
# [[Maria Koepcke]] ornitologoa (Alemania-Peru, 1924- 1971)
# [[María La Ribot]] koreografoa (Madril 1962)
# [[María Martinón Torres]] Medikua, antropologoa (Orense, 1974)
# [[Maria Rúbies]] maistra eta politikaria (Leida, 1932-1983)
# [[Maria Tereza Jorge P%C3%A1dua]] ekologoa (Brasil, 1943)
# [[Marie Høeg]] sufragista eta argazkilaria (1866-1949)
# [[Marie Pape-Carpantier]] pedagoga eta feminista frantziarra (Frantzia 1815 - 1878)
# [[Marina Geli]] medikua, politikaria (Girona 1958)
# [[Marta Alonso]] onkologo ikertzailea (Lodosa 1974)
# [[Marta Fernández (saskibaloi-jokalaria)]] (Bartzelona,1981 19)
# [[Marta Vergara]] sufragista, idazlea (Txile 1898- 1995)
# [[Marta Xargay]] saskibaloi jokalaria (Girona 1990)
# [[Martha Vasconcellos]] modeloa, Miss Unibertso 1968 (Brasil 1948)
# [[Mary Lowndes]] artista eta sufragista (Dorset, 1856 - Londres, 1929)
# [[Maud Bonneaud]] margolaria (Limoges, 1921-Madril, 1991)
# [[Maya Moore]] saskibaloi jokalaria (AEB 1989)
# [[Melba Roy Mouton]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1929-1990)
# [[Mélodie Nakachian]] ume bahitua, psikologoa (AEB 1982)
# [[Mencía de Mendoza]] noblea, arte-bildumagilea (Guadalajara 1508-Valentzia 1554)
# [[Mercè Arànega]] aktorea (Agentina/Katalunia 1957)
# [[Meri Te Tai Mangakāhia]] sufragista (Zeelanda Berria, 1868-1920)
# [[Mónica López (aktorea)]] (Kanariak 1969)
# [[Mpule Kwelagobe]] aktibista, Miss Unibertso 1999 (Bostwana 1979)
# [[Nabila Espanioly]] aktibista, pedagogoa, feminista (Israel 1955)
# [[Nandipha Mntambo]] eskultorea eta artista (Hegoafrika, 1982)
# [[Nanna Aakjær|Nanna Aakjaer]] eskultorea eta sufragista (Danimarka, 1874-1962)
# [[Natalia Torrente]] kirol kazetaria (Madril 1984)
# [[Natividad Almeda-López|Natividad Almeda Lopez]] legelaria (Filipinak, 1892-1977)
# [[Natividad Llanquileo]] Abokatua eta politikari maputxea (Walmapu, 1984)
# [[Neri Oxman]] arkitektoa, diseinatzailea, irakaslea (Israel/AEB 1976)
# [[Nettie Honeyball]] futbolaria (Londres 1871- Argentina XX. mendea))
# [[Oksana Fiodorova]] abeslaria, polizia, Miss Unibertso 2002 (Errusia 1977)
# [[Olga Poblete]] irakaslea, gizarte buruzagia (Txile 1908-1999)
# [[Olha Kobylianska]] idazlea (Ukraina 1863-Errumania 1942)
# [[Olivia Culpo]] influencerra, Miss Unibertso 2012 (AEB 1992)
# [[Oracene Price]] tenis entrenatzailea (AEB 1952)
# [[Orna Grumberg]] informatikaria (Israel 1952)
# [[Paget Brewster]] aktorea (AEB 1969)
# [[Patricia Dauder]] artista (Bartzelona, 1973)
# [[Patricia Goldman-Rakic]] neurologoa (AEB, 1937-2003)
# [[Patricia Manterola]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1972)
# [[Patsy Adam-Smith]] idazlea, historialaria (Australia 1924-2001)
# [[Paula Painén Calfumán|Paula Paiñén Calfuman]] Kultura maputxearen ordezkaria (Walmapu, 1931)
# [[Paulina Vega]] enpresaburua, Miss Unibertso 2014 (Kolonbia 1993)
# [[Pia Wurtzbach]] enpresaburua, Miss Unibertso 2015 (Alemania/Filipinak 1989)
# [[Pilar Belzunce de Carlos]] mezenasa (Filipinak, 1925-Donostia, 2015)
# [[Pilar Martín Gila]] idazlea (Segovia 1962)
# [[Queralt Casas]] sakibaloi jokalaria (Girona 1992)
# [[Ramona Reyes]] emagin eta politikari maputxea (Txile, 1967)
# [[R'Bonney Gabriel]] Miss Unibertso 2022 (AEB 1994)
# [[Rebeca Jiménez]] abeslaria (Segovia 1975)
# [[Rivka Oxman]] arkitekto, ikertzailea, irakaslea (Israel 1950)
# [[Robyn Davidson]] idazlea (Australia 1950)
# [[Rochelle Aytes]] aktorea, modeloa (AEB 1976)
# [[Rosa Serra]] eskultorea (Vic, 1944)
# [[Rosa Smith Eigenmann]] iktiologoa (AEB, 1858-1947)
# [[Rose Kennedy|Rose Kenedy]] filantropoa (AEB, 1890-1995)
# [[Rosita Ferrer]] Kopla kantaria eta egilea (Bartzelona,1935)
# [[Safi Faye]] zinema zuzendaria (Senegal, 1934-2023)
# [[Samara de Córdova]] aktore eta idazlea (Guatemala, 1923-2015)
# [[Sasha Waltz ]] dantzaria, koreografoa (Alemania 1963)
# [[Semiha Berksoy]] opera abeslaria (Turkia, 1910-2004)
# [[Séverine Vidal]] idazlea (Frantzia, 1969)
# [[Sheynnis Palacios]] kazetaria, Miss Unibertso 2023 (Nikaragua 2000)
# [[Silvia Palumbo]] kantautorea (Argentina 1961)
# [[Soledad Bacarreza]] psikologo eta kirol kazetaria (Santiago, 1969)
# [[Sonsoles de Icaza]] aristokrata, Balentziagaren musa (Avila 1914- Madril 1996)
# [[Valentina Pinelo]] moja idazlea (Sevilla XVI. Mendea-XVII. mendea)
# [[Vanisha Mittal]] aberatsa, enpresaburua (India 1980)
# [[Verónica Figueroa Huencho|Veronica Figueroa Huencho]] irakasle eta politikari maputxea (Santiago, 1974)
# [[Virginia Cowles]] gerrako idazlea eta kazetaria (1910-1983)
# [[Yehni Djidji|Yenni Djidji]] idazlea eta blogaria (Boli Kosta, 1988)
# [[Yuri Kochiyama]] ekintzailea (AEB 1921-2014)
# [[Zofia Stryjeńska]] margolaria (Krakovia 1891-Geneva 1976)
# [[Zozibini Tunzi]] Miss Unibertso 2019 (Hegoafrika 1993)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''Apirila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Irati Cuadrado Noain]] ef--'''SORTUA''' iraupen eskalatzailea (Burlata, 2001)
# [[Juana Cortés Amunarriz]] ----'''SORTUA''' idazlea (Hondarribia, 1966)
# [[Nerea Intxausti Castiñeira]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Pasai Donibane, 2000)
# [[Abigail eta Brittany Hensel]] maistrak, biki siamdar bizefalikoak (AEB 1990)
# [[Adelaida Avagyan]] medikua, ikertzailea (Armenia-AEB, 1924-2000)
# [[Adelina Jiménez Jiménez]] maistra ijitoa (1945)
# [[Adriana Hoffmann]] biologoa (Txile 1940)
# [[Agnès McLaren]] medikua, sufragista (EB 1837-Frantzia 1913)
# [[Aida Fern%C3%A1ndez R%C3%ADos]] biologoa, ozeanografoa (Galizia, 1947-2015)
# [[Akiko Kojima]] modeloa, Miss Unibertso 1959 (Japonia 1936)
# [[Amelia Cuñat Monleon]] marrazkilaria, zeramikaria (Valentzia 1878-1946)
# [[Amparo Muñoz]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso (Malaga 1954-2011)
# [[Amparo Navarro Giner]] maistra (Valentzia, 1900-1986)
# [[Ana Jaren]] ilustratzailea (Sevilla 1985)
# [[Ane Campos]] futbolaria (Getaria, 1999)
# [[Angela Marinescu]] poeta (Errumania 1941-2023)
# [[Anna Callender Brackett]] filosofa eta feminista estatubatuarra (EEUUko Bostonen, 1836-1911)
# [[Anna Güell Torne]] aktorea (Katalunia 1961)
# [[Anna Kolbrún Árnadóttir|Anna Kolbrún]] maistra eta politikaria (1970-2023)
# [[Anna Munro]] sufragista (EB 1881-1962)
# [[Anna Turbau]] argazkilaria (Bartzelona 1949)
# [[Anne Knight]] sufragista (BH 1786-1862)
# [[Anne Marie Pohtamo]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso (Finlandia 1955)
# [[Apasra Hongsakula]] modeloa, Miss Unibertso 1965 (Thailandia 1947)
# [[Armi Kuusela]] filantropoa, 1. Miss Unibertso (Finlandia 1934)
# [[Axelle Kabou]] idazlea (Kamerun, 1955)
# [[Aya Nakamura]] abeslaria (Frantzia, 1995)
# [[Barbara Blomberg]] dama, Karlos I.aren maitalea, Joan Austriakoaren ama (Alemania 1527-Kantabria 1597)
# [[Barbara Canepa]] Italiako komikigilea (Genoa, 1969)
# [[Barbara Foxley]] pedagogoa, sufragista (EB 1860-1958)
# [[Bárbara Palacios]] idazlea, Miss Unibertso 1986 (Madril/Venezuela 1963)
# [[Beatriz Iribarne Sánchez]] maistra eta ekintzailea (Almeria, 1942)
# [[Begoña Muruaga Laca]] filologoa, euskara teknikaria (Bermeo 1953)
# [[Bernadette Sanou Dao]] idazlea (Burkina Faso)
# [[Berry Berenson]] argazkilaria, aktorea (AEB 19)
# [[Bertha Gxowa]] politikaria eta ekintzailea (Hegoafrika, 1934-2010)
# [[Betty Lou Raskin]] kimikaria (AEB, 1924-2010)
# [[Bienvenida Sarmiento]] maistra (Argentina, 1804-1900)
# [[Camille Paglia]] kritikari soziala, idazlea (AEB 1947)
# [[Cándida Antonia Bueno Iso|Cándida Antonia Bueno]] maistra fusilatua (Zaragoza, 1912-1936)
# [[Carme Giralt Roses]] hezitzailea (Bartzelona 1940-2022)
# [[Carmen Delgado Vicente|Carmen Delgado]] Maistra eraila (Salamanca, 1899-1936)
# [[Carmen Guillén Lorente]] historialaria, ikertzailea, irakaslea (Murtzia 1988)
# [[Carmen Mola]] idazle taldea (Espainia, 2018)
# [[Carol Morris]] modeloa, Miss Unibertso 1956 (AEB 1936)
# [[Carroll Baker]] aktorea (AEB 1931)
# [[Cecilia Bolocco]] aurkezlea, Miss Unibertso 1987 (Txile 1965)
# [[Chantal van den Heuvel]] Belgikako idazlea
# [[Christiane Martel]] aktorea, Miss Unibertso 1953 (Frantzia 1935)
# [[Cirila Ubaldina García Díaz]] maistra eraila (Salamanca, 1893-1936)
# [[Clara Ragaz]] maistra, feminista (Suitza, 1894-1957)
# [[Clementia Taylor]] sufragista (EB 1810-1908)
# [[Corinna Tsopei]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1964 (Grezia 1944)
# [[Dayanara Torres]] idazle, abeslari, modeloa, Miss Unibertso 1993 (Puerto Rico 1974)
# [[Deborah Carthy-Deu]] modeloa, enpresaburua, Miss 1985 (Puerto Rico 1966)
# [[Debra Lafave]] maistra, estuproz kondenatua (AEB 1980)
# [[Delia Zapata Olivella]] dantzaria, irakaslea (Kolonbia 1926-2001)
# [[Denise Affonço]] idazlea (Kanbodia, 1944)
# [[Dia Mirza]] modeloa, aktorea, ekoizlea (India 1981)
# [[Djaili Amadou Amal]] idazlea (Kamerun, 1975)
# [[Dorothea Pertz]] botanikaria (EB 1859-1939)
# [[Duygu Asena]] idazlea (Turkia 1946-2006)
# [[Edith Ayrton]] idazlea, sufragista (EB 1879-1945)
# [[Edith Picton-Turbervill]] sufragista (EB 1872-1960)
# [[Edith Rebecca Saunders]] genetista (EB 1865-1945)
# [[Ela Gandhi]] politikaria (Hegoafrika, 1940)
# [[Eleanor Coppola]] dokumentalgilea, idazlea (AEB, 1936-2024)
# [[Elena Mendoza]] musikagilea (Sevilla 1973)
# [[Elisabetta Gnone]] idazle eta kazetari italiarra (Genova, 1965)
# [[Elizabeth Pease Nichol]] sufragista (EB 1807-1897)
# [[Emmeline Pethick-Lawrence]] sufragista (EB 1867- 1954)
# [[Estée Lauder]] kosmetika-enpresaburua (AEB 1906-2004)
# [[Esther Afua Ocloo]] ekintzailea (Ghana 1919-2002)
# [[Esther Pineda G]] idazlea, ikertzailea (Venezuela 1985)
# [[Ethel Ayres Purdie]] sufragista (EB 1874-1923)
# [[Ethel Lilian Voynich]] idazlea eta musikaria (Ballintemple, 1864 - New York, 1960)
# [[Eulalia Guzmán Barrón|Eulalia Guzmán Barrón]] maistra eta arkeologa mexikarra (Mexiko, 1890 - 1985)
# [[Eva Guillamon]] artista, dramagilea (Albacete 1978)
# [[Fannie Flagg]] aktorea, idazlea (AEB 1944)
# [[Fatou Keïta]] idazle (Boli Kosta, 1965)
# [[Frances Ames]] neurologo, aktibista (Hegoafrika, 1920-2002)
# [[Frances Power Cobbe]] sufragista, idazlea ekintzailea (BH 1822-1904)
# [[Francisca de Asís Sanchis Ferrer]] 2.Errepublikako maistra (1896-1982)
# [[Françoise Bettencourt Meyers]] munduko emakume aberatsena (Frantzia 1953)
# [[Georgina Rizk]] modeloa, Miss Unibertso 1971 (Libano 1953
# [[Gladys Zender]] modeloa, Miss Unibertso 1957 (Peru 1939)
# [[Guillenako 17 arrosak]] emakume fusilatuak (Sevilla, 1937)
# [[Hannah Glasse]] idazlea (BH 1708-1770)
# [[Hanni Wenzel]] eskiatzailea (Liechtenstein 1956)
# [[Hema Malini]] aktorea, dantzaria (India 1948)
# [[Hemley Boum ]] idazlea (Kamerun, 1973)
# [[Herminia Gomez Serra]] sopranoa (Castelló 1891-Italia 1977)
# [[Hillevi Rombin]] modeloa, Miss Unibertso 1955 (Suedia 1933- AEB 1996)
# [[Holloway papar-orratza]] kartzelaratutako sufragisten saria
# [[Ieda Maria Vargas]] modeloa, Miss Unibertso 1963 (Brasil 1944)
# [[Irene Sáez]] politikaria, Miss Unibertso 1981 (Venezuela 1961)
# [[Irina Belova]] atleta, heptatloilaria (Errusia 1968)
# [[Iris Chang]] idazlea (AEB 1968-2004)
# [[Itxaso Mardones]] kazetaria (Gasteiz 1979-2024)
# [[Itzel Arcos]] komediantea (Mexiko, 1988)
# [[Janelle Commissiong]] enpresaburua, politikaria, Miss Unibertso 1977 (Trinidad eta Tobago 1953)
# [[Jeanneth Beltran]] etxeko langileen eskubideen sinboloa (Nikaragua 1984- Toledo 2014)
# [[Jerrie Mock]] airez mundu-bira egindako 1. emakumea (AEB 1925-2014)
# [[Joanne Harris]] idazlea (EB 1964)
# [[Joênia Wapichana]] abokatu indigena (Brasil 1974)
# [[Josette Abondio]] irakaslea eta idazlea (Boli Kosta, 1932)
# [[Karen Dianne Baldwin]] gidoilaria, Miss Unibertso 1982 (Kanada 1963)
# [[Kartini]] heroia (Ekialdeko Herbeherear Indiak 1879-1904)
# [[Kate Campbell Hurd-Mead]] feminista, ginekologoa (Kanada-AEB, 1867-1941)
# [[Katharine Murray Lyell]] botanikaria (EB 1817-1915)
# [[Kay Beauchamp]] sufragista (EB 1899-1992)
# [[Kerry Anne Wells]] tb aurkezlea, Miss Unibertso (Australia 1951)
# [[Laia Abril]] artista, argazkilaria (Bartzelona 1986)
# [[Laura Geraldine Lennox]] sufragista (Irlanda, 1883-1958)
# [[Lee Israel]] idazlea, faltsifikatzailea (AEB 1939-2014)
# [[Lettice Fisher]] sufragista (EB 1875-1956)
# [[Liliana Năstase]] atleta, heptatloilaria (Errumania 1962)
# [[Lina Cavalieri]] sopranoa (Italia, 1874-1944)
# [[Linda Bement]] modeloa, Miss Unibertso 1960 (AEB 1941-2018)
# [[Lis Vega]] abeslaria (Kuba 1977)
# [[Livia Veloz]] maistra eta poeta (Santo Domingo, 1889-1980)
# [[Lorraine Downes]] modelo dantzaria, Miss Unibertso 1983 (Zeelanda Berria 1964)
# [[Louie Bennett]] sufragista (Irlanda 1870-1956)
# [[Louise Aitken-Walker]] rally pilotua (Eskozia 1960)
# [[Lucia Perotti]] maistra (Italia, 1586-1641)
# [[Luigia Mandolini]] maistra eta sufragista (1866-1939)
# [[Lupita Jones]] enpresaburu, Miss Unibertso 1991 (Mexiko 1967)
# [[Luz Marina Zuluaga]] modeloa, Miss Unibertso 1958 (Kolonbia 1938-2015)
# [[Luzdivina Megido]] 2. errepublikako maistra erbesteratua (Asturias, 1916-1984)
# [[Mª Luz Montesinos Gutiérrez]] neurozientzialaria, ikertzailea (Sevilla 1969)
# [[Madison Chock]] patinatzaile artistikoa (AEB 1992)
# [[Magdalena de Ulloa]] noblea (Zamora 1525-Valladolid 1598)
# [[Manola Brunet]] klimatologoa (Cariñena, 1955)
# [[Mar Galceran]] Down sindromedun 1.diputatua Espainian (Valentzia 1977)
# [[Mar Regueras]] aktorea, gimnasia erritmoko entrenatzailea (Bartzelona 1970)
# [[Margaret Cousins]] sufragista (Irlanda 1878 -India 1954)
# [[Margaret Gardiner]] kazetaria, modeloa, Miss Unibertso 1978 (Hegoafrika 1959)
# [[Margareta Arvidsson]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1966 (Suedia 1947)
# [[Margie Moran]] modeloa, Miss Unibertso (Filipinak 1973)
# [[Margot Moles]] kirolaria (Bartzelona, 1910-Madril, 1987)
# [[Mari Carmen Díez Navarro]] maistra (Alicante, 1949)
# [[Maria Alharilla]] futbolaria, 1. amatasun baja (Jaen 1990)
# [[María Arias Bernal]] maistra eta iraultzailea (Mexiko, 1884-1923)
# [[Maria de la Encarnacion Rigada Ramon]] matematikaria (Cadiz 1863- Madril? 1930)
# [[Maria Dolores Ocaña Madrid]] abokatua, 1. emakumea Letizia erreginaren idazkaritza pribatua zuzentzen (Madril 1973)
# [[María Luisa Navarro Margati]] maistra, pedagogo eta psikologo errepublikar erbesteratua (Fantzia, 1890-Argentina, 1947)
# [[María Xesús Lama]] filologoa, idazlea, saiakeragilea (Lugo 1964)
# [[Marifé Arroyo]] maistra (Valentzia, 1946)
# [[Marion Ross]] aktorea (AEB 1928)
# [[Marisa Belaustegigoitia]] idazlea, ikertzailea eta feminista (Mexiko, 1969)
# [[Marisa Berenson]] modeloa, aktorea (AEB 1947)
# [[Marisol Malaret]] modeloa, Miss Unibertso 1970 (Puerto Rico 1949-2023)
# [[Maritza Sayalero]] modeloa, Miss Unibertso 1979 (Venezuela 1961)
# [[Marlene Schmidt]] aktore, ekoizle, modelo, Miss Unibertso 1961 (Alemania 1937)
# [[Marta Segarra]] filologoa, ikertzailea (Bartzelona 1963)
# [[Marthe Ekemeyong Moumié]] idazle eraila (Kamerun, 1931-2009)
# [[Mary Anne Rawson]] abolizionista (BH 1801-1887)
# [[Mary Bennett (pedagogoa)]] (EB 1913-2005)
# [[Mary Corinna Putnam Jacobi]] mediku, idazle, sufragista (AEB, 1842-1906)
# [[Mary Emilie Holmes]] geologoa, irakaslea (AEB, 1850-1906)
# [[Mary Estlin]] aktibista (EB1820-1902)
# [[Mary Horner Lyell]] geologoa (EB 1808-1873)
# [[Mary Kay Letourneau]] maistra, estuproz kondenatua (AEB 1962-2020)
# [[Mary MacSwiney]] ekintzaile independentista, emakume politikari errepublikar irlandarra eta feminista. (Londres, 1872 - Cork, 1942)
# [[Matilde Escuder Vicente]]2. errepublikako maistra (Valentzia, 1913-Frantzia, 2006)
# [[Mercedes Tella]] pedagogoa, idazlea (Coruña 1868-Leon 1934)
# [[Michelle McLean]] modeloa, idazlea, Miss Unibertso 1992 (Namibia 1972)
# [[Millicent Mackenzie]] sufragista (EB 1863-1942)
# [[Miriam Stevenson]] modeloa, Miss Unibertso 1954 (AEB 1933)
# [[Mona Grudt]] kazetaria, Miss Unibertso 1990 (Norvegia 1971)
# [[Monique Ilboudo]] idazlea (Burkina Faso, 1959)
# [[Montserrat Señaba]] maistra eta politikaria (Ekuatore Ginea, 1918-1980)
# [[Morayma Ofir Carvajal]] maistra (Ekuador, 1915-1951)
# [[Naomi Wolf]] idazlea, aktibista (AEB 1962)
# [[Natalie Glebova]] idazlea, modeloa, Miss Unibertso 2005 (Errusia/Kanada 1981)
# [[Nina Jacqmin]] Belgikako komikigilea (Brusela, 1989)
# [[Noralma Vera]] ballet dantzaria eta maistra (Ekuador, 1936)
# [[Norma Nolan]] modeloa, Miss Unibertso 1962 (Argentina 1938)
# [[Novera Ahmed]] artista (Bangladesh, 1939)
# [[Nuria Hosta Pascual]] aktorea (Katalunia, XX. mendea)
# [[Nuria Nuñez Hierro]] musikagilea (Cádiz 1980)
# [[Pascuala Campos de Michelena]] arkitektoa (Jaen/Galizia 1938)
# [[Pauline Dy Phon]] idazlea eta botanikaria (Kanbodia, 1933)
# [[Pauline Peyraud-Magnin]] futbolaria (Frantzia, 1992)
# [[Paz Moreno Feliu]] antropologoa, ikertzailea (Coruña 1956)
# [[Pilar Aymerich Puig]] argazkilaria (Bartzelona 1943)
# [[Pilar Cuartero]] maistra (Zaragoza, 1906-1995)
# [[Pilar Parcerisas]] arte-kritikaria, -historialaria (Bartzelona 1957)
# [[Porntip Nakhirunkanok]] filantropoa, modeloa, Miss 1988 (Thailandia 1969)
# [[Priscilla Bright McLaren]] sufragista (EB 1815-1906)
# [[Purdah]] ohitura
# [[Rafaela Rimbau]] aktorea (Espainia 1819-Valentzia 1896)
# [[Rahel Varnhagen von Ense]] idazlea (Berlin, 1771-1832)
# [[Rebeca Atencia]] primatologoa (Coruña 1977)
# [[Rebecca Saunders]] musikagilea (EB 1967)
# [[Regina Blandón|Regina Blandon]] aktorea (Mexiko, 1990)
# [[Remei Sipi]] hezitzailea, idazlea eta editorea (Rebola - Ginea 1952)
# [[Remigia Nazaroviene]] atleta (Turkmekistan/Lituania 1967)
# [[Renate Mayntz]] soziologoa (Berlin 1929)
# [[Rina Mor]] abokatua, Miss Unibertso 1976 (Israel 1956)
# [[Rita Mae Brown]] idazlea, aktibista (AEB 1944)
# [[Riyo Mori]] Miss Unibertso 2007 (Japonia 1986)
# [[Rosa Garcia Alcon]] ekintzaile antifrankista (Madril 1957)
# [[Rosa May Billinghurst]] sufragista (BH 1875-1953)
# [[Rosalind Pitt-Rivers]] biokimikaria (Erresuma Batua, 1907-1990)
# [[Rosana Alonso]] maistra eta politikaria (Santander, 1970)
# [[Ruth Hubbard]] biokimikaria (Austria-AEB, 1924-2016)
# [[Sabrina Calvo]] Frantziako idazlea (Marseilla, 1974)
# [[Samanta Schweblin]] idazlea (Argentina 1978)
# [[Sandra Pierrette Kanzie|Sandra Pierrete Kanzie]] idazlea (Burkina Faso)
# [[Sarah Bouyain]] idazle eta zinema-zuzendaria (Reims, 1968)
# [[Sarah Jane Baines]] sufragista (EB 1866-1951)
# [[Sarah Winstedt]] medikua, zirujaua eta sufragista irlandarra (Sixmilebridge, 1886- Havant, 1972)
# [[Shawn Weatherly]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso 1980 (AEB 1961)
# [[Shazia Ilmi]] kazetaria, aktibista (India 1970)
# [[Shirley Jackson]] idazlea (AEB 1916-1965)
# [[Silvia Caballol]] psikologoa, idazlea (Bartzelona 1983)
# [[Sofia Alaoui]] film zuzendaria (Maroko 1990)
# [[Sonia Megias]] musikagilea, artista (Albacete 1982)
# [[Sonja Sekula]] artista (Suitza 1918-1963)
# [[Sophie Alour]] saxofoi-jotzailea (Bretainia, 1974)
# [[Sunita Narain]] ekologista (India 1961)
# [[Svetlana Buraga]] atleta (Bielorrusia 1965)
# [[Sylvia Hitchcock]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1967 (AEB 1946-2015)
# [[Tanella Boni]] idazlea (Boli Kosta, 1954)
# [[Teresa Billington-Greig]] sufragista (BH 1877-1964)
# [[Teté Caturla]] abeslari eta maestra (Kuba, 1937-2023)
# [[Tina Thörner]] rally ingeniaria, kopilotoa (Suedia 1966)
# [[Tina Weirather]] eskiatzailea (Liechtenstein 1989)
# [[Touza ahizpak]] giza eskubideen aldeko aktibistak (Ourense, XX. mendea-XX. mendea)
# [[Uemura Shōen]] margolaria (Japonia 1875-1949) ISA
# [[Vennira Aadai Nirmala]] aktore, dantzaria (India 1948)
# [[Vera Danchakoff]] anatomista, enbriologoa (Errusia, 1879-1950)
# [[Victoria Lidiard]] sufragista (BH 1889-1992)
# [[Violeta Denou]] ilustratzailea taldea (Katalunia 1977)
# [[Wendy Fitzwilliam]] abokatua, Miss Unibertso 1998 ( Trinidad eta Tobago 1972)
# [[Werewere Liking]] idazlea eta dantzaria (Kamarun, 1950)
# [[Winifred Coombe Tennant]] sufragista, politikaria (EB 1874-1956)
# [[Xaro Nomdedeu Moreno]] matematikaria (Castelló de la Plana, 1948)
# [[Yvonne Ryding]] modeloa, Miss Unibertso 1984 (Suedia 1962)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''martxoa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainara Agerre Lako]] ---- '''SORTUA''' maskaradako kabana (Jutsi, 2001)
# [[Ainhoa Azurmendi Etxegaray|Ainhoa Azumendi Etxegaray]] ---- '''SORTUA''' Kirolari ohia, unibertsitateko irakasle eta ikertzailea (Hernani, 1978)
# [[Alba Matilla]] ---- '''SORTUA''' artista (Avilés, 1998)
# [[Amany Al-Ali]] ---- '''SORTUA''' karikaturagilea (Siria, 1984)
# [[Arrate Gisasola]] ef-- '''SORTUA''' kirolaria, bertsolaria (Soraluze, 1979)
# [[Catalina Bustamante]] ---- '''SORTUA''' konkistatzailea (Espainia, XV. mendea, Espainia Berria, XVI. mendea)
# [[Esther Galarza]] ef-- '''SORTUA''' margoalaria (Eibar, 1956)
# [[Felisa Basauri Larrañaga]] -- ef '''SORTUA''' baserritarra, esne-saltzailea (Elgeta, 1928-2018)
# [[Josefa Cruz de Gassier]] efef '''SORTUA''' sopranoa (Bilbo, 1821 + Madril, 1870)
# [[Josefina Guerendiain Caro|Josefina Guerendain]] efef '''SORTUA''' frankismoaren biktima(Iruñea, 1918-2011)
# [[Julia Bea Soto]] efef '''SORTUA''' ekintzaile komunista frankismoaren biktima(Sesma, 1912-Iruñea, 1989)
# [[Kontxi Barturen Uriarte]] ---- '''SORTUA''' nekazaria (Bakio 1922)
# [[Laida Martinez Navarro]] ---- '''SORTUA''' idazlea (Bilbo, 1965)
# [[Lourdes Fernández Fernández]] ---- '''SORTUA''' arte kudeatzailea (Donostia, 1961)
# [[Mª Carmen Húder Carlosena|Maria Carmen Húder Carlosena]] ---- '''SORTUA''' ekintzailea frankismoaren biktima (Iruñea, 1897-1987)
# [[Maite Guevara]] ef-- '''SORTUA''' aktorea, klow (Gasteiz, 1981)
# [[Margarita Araneta Urrutia]] ---- '''SORTUA''' ekintzailea, komunista (Hondarribia 1909-2001)
# [[Maria de las Mercedes Isasi]] efef '''SORTUA''' moja (Iurreta, 1900-Berriz,1973)
# [[María Dolores Aldama Alfonso]] efef '''SORTUA''' esklabuen-jabea (Kuba, XIX. mendea)
# [[Maritxu Muñoz Ugartemendia]] ----'''SORTUA''' ekintzailea, saltzailea (Hondarribia 1914-1997)
# [[Maritxu Roteta]] ef-- '''SORTUA''' sopranoa eta abesbatza zuzendaria (Alkiza, 1948)
# [[Matilde Orbegozo]] efef '''SORTUA''' poeta (Bilbo, 1837-1891)
# [[Matilde Urdangarin Palacio]] ---- '''SORTUA''' margolaria (Zaragoza, 1939)
# [[Milagros Txurruka]] ef-- '''SORTUA''' dantzaria (Mallabia 1927)
# [[Nemesia Baztan Turrau]] ---- '''SORTUA''' Ekintzailea, frankismoaren biktima (Nafarroa
# [[Rachita Taneja]] ---- '''SORTUA''' karikaturagilea (India, ?)
# [[Ramona Zapatero Zapatel]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea frankismoaren biktima(Nafarroa, 1898--?
# [[Sonia Rueda]] ---- '''SORTUA''' artista (Bilbo, 1964)
# [[Tere Guenetxea]] ef-- '''SORTUA''' artista (Soraluze, 1953)
# [[Adriana Amado Suárez]] irakasle, ikertzailea (Buenos Aires, 1966)
# [[Alba Lago]] aurkezlea, idazlea (Galizia, 1985)
# [[Alicia Gimenez Bartlett]] idazlea ( Albacete 1951)
# [[Almudena Carracedo]] dokumentalgilea (Madril 1972)
# [[Amaia Peña]] futbolaria (Getxo 1998)
# [[Amparo Sard]] artista (Mallorca 1973)
# [[Amy Bull]] maistra eta sufragista (Erresuma Batua, 1877-1953)
# [[Ana Arzoumanian]] abokatu, idazle eta poeta (Argentina, 1962)
# [[Ana Barbara]] abeslaria (Mexiko 1971)
# [[Ana Flecha Marco]] itzultzaile, idazlea (Leon, 1986)
# [[Ana Romani]] poeta, kazetari kulturala (Coruña 1962)
# [[Andrea Dworkin]] idazlea, feminista erradikala (AEB 1946-2005)
# [[Angelina Pollak]] antropologoa (Austria/Venezuela 1932-2016)
# [[Anna Alma-Tadema]] artista, sufragista (Londres 1867-1943)
# [[Anna Fiske|Anna Fisc]] ilustratzailea, idazlea (Norvegia, 1964)
# [[Anna Starobinets]] idazlea (Errusia 1978)
# [[Anne Isabella Noel Byron]] matematikaria, aktibista (EB 1792-1860)
# [[Antonia Jiménez|Antonia Jimenez]] gitarra jolea (Puerto de Santa Maria, 1972)
# [[Arancha de Benito]] tb aurkezlea (Madril 1969)
# [[Arancha del Sol]] modeloa, aktorea, tb aurkezlea (Asturias 1972)
# [[Asja Lācis]] antzerkilaria (Estonia, 1891-179)
# [[Assumpcio Estivill]] liburuzaina, irakaslea (Tarragona 1949)
# [[Assumpta Montella]] historialaria, idazlea (Bartzelona 1958)
# [[Aurélie Neyret]] Frantziako komikigilea (Lyon, 1983)
# [[Aurora Alonso de Rocha]] idazlea, irakaslea eta ikertzailea (Buenos Aires, 1937-2021)
# [[Barbara Ayrton-Gould]] sufragista (EB 1886-1950)
# [[Beatriz Ariño]] kazetaria (Huesca 1963)
# [[Begoña Alfaro García]] politikaria (Bartzelona/Nafarroa 1982)
# [[Begoña Caamaño]] idazlea (Galizia 1964-2014)
# [[Bel%C3%A9n Garijo]] Almansako medikua (Albacete 1960)
# [[Belen Feliu]] idazlea (Galizia 1961-1997)
# [[Belen Toimil]] atleta (Coruña 1994)
# [[Bessie Blount Griffin]] fisioterapeuta, asmatzailea (AEB, 1914-2019)
# [[Blanca de la Torre]] arte-komisarioa (Leon 1977)
# [[Blanca Manchon]] estropadalaria (Sevilla 1987)
# [[Carmen Ramos Vellon]] atleta (Valentzia 1998)
# [[Carmen Ruiz]] aktorea (Madril 1974)
# [[Carolina de Cepeda]] sopranoa (Coruña 1847-Madril 1910)
# [[Carolina Robles]] atleta (Sevilla 1991)
# [[Caroline Polachek]] kantaria (AEB 1985)
# [[Cassandra Ciangherotti]] aktorea (Mexiko 1987)
# [[Catherine Cesarsky]] astronomoa (Frantzia-Venezuela, 1943)
# [[Cecile McLorin Salvant]] jazz abeslaria (AEB 1989)
# [[Charlotte Marsh]] sufragista (Britainia,
# [[Chloé Cruchaudet]] Frantziako komikigilea (Lyon, 1976)
# [[Chuny Anzorreguy]] idazlea (Buenos Aires, XX.mendea)
# [[Claudia Mori]] aktore, abeslari (Italia 1944)
# [[Concepcion Cascajosa]] ikertzailea, irakaslea (Bartzelona 1979)
# [[Concepcion Garcia Lorca]] errepublikar erbesteratua (Granada 1903-1962)
# [[Concha Hernandez ]] kultur kudeatzailea (Avila 1958)
# [[Danna Paola]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1995)
# [[Deborah Charlesworth]] biologoa (Erresuma Batua, 1943)
# [[Dolores Sanchez Palomino]] filologoa (Kantabria 1961)
# [[Doreen Allen]] sufragista (EB 1879-1663)
# [[Dorothy Height]] aktibista (AEB 1912-2010)
# [[Eagle Woman]] lakota indigena liderra (AEB 1820-1888)
# [[Elena Caffarena]] legelaria (Txile 1903-2003)
# [[Elena Guerra]] erlijiosoa, beatoa (Italia 1835-1914)
# [[Eli Bartra]] filosofia (Mexiko, 1947)
# [[Elisabeth Plainacher]] sorgintzat hartua (Austria, 1513-1583)
# [[Elizabeth Inglis]] aktorea (BH 1913- AEB 2007)
# [[Elizabeth Jagger]] modeloa, aktorea (AEB/EB 1984)
# [[Ellen Hutchins]] botanikaria (Irlanda, 1785-1815)
# [[Elnako amaetxea]] Elisabeth Eidenbenz erizain suitzarrak Frantzian sortutako erakundea (1939-1944)
# [[Emilia Currás]] kimikaria, dokumentalista (Madril 1927-2020)
# [[Ende (argitzailea)]] (X.mendea, Leon)
# [[Ester Bonet]] hizkuntzalaria (Bartzelona 1950)
# [[Esther Acebo]] aktorea (Madril 1983)
# [[Esther Corral Diaz]] filologoa (Lugo 1961)
# [[Esther Jaen]] kazetaria (Bartzelona 1968)
# [[Esther Pak]] medikua (Hego Korea, 1877-1910)
# [[Esther Palomera]] kazetaria (Madril 1968)
# [[Esther Peña Camarero]] soziologoa, politikaria (Burgos 1980)
# [[Esther Vaquero]] kazetaria (Salamanca 1982)
# [[Estibaliz Espinosa]] idazlea (Coruña 1974)
# [[Estrella Abecassis de Laredo]] fisikaria (Venezuela, 1940)
# [[Eugenia Osterberger]] musikagilea, piano-jolea (Coruña 1852-Niza 1932 19)
# [[Fabrizia Pons]] auto-pilotua, kopilotua (Italia 1955)
# [[Fatima Anllo Vento]] kultura ikertzailea (Madril 1958)
# [[Fatima Meer]] idazlea eta apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, 1928-2010)
# [[Faye Webster]] abeslaria (AEB 1997)
# [[Florence Haig]] sufragista (Erresuma Batua, 1856-1952)
# [[Florence Mkhize]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika 1932-1999)
# [[Frances Parker]] sufragista (Erresuma Batua, 1875-1924)
# [[Francine Galvez]] kazetaria (Kamerun 1966)
# [[Frieda Hughes]] poeta eta margolaria (Londres, 1960)
# [[Ghislaine Maxwell]] sexu-trafikatzailea (Frantzia 1961)
# [[Greta Lee]] aktorea (AEB 1983)
# [[Habiba Gribi]] kirolaria (Tunisia, 1984)
# [[Hafsa bint al-Hayy al-Rakuniyya]] Al-Andaluseko poeta (Granada 1135-1191)
# [[Harmonia Rosales]] artista afrokubarra (Chicago, 1984)
# [[Helen Joseph]] aktorea, edertasunaren erregina (Plymouth, 1942)
# [[Helen Tolson]] sufragista (Britania, 1888-1955)
# [[Helene Legrais]] historialaria, idazlea (Frantzia 1961)
# [[Henar Alvarez]] kazetaria, umorista (Madril 1984)
# [[Hengameh Ghaziani]] aktorea (Iran, 1970)
# [[Hilda Cid]] zientzialaria (Txile, 1933)
# [[Imma Prieto]] arte-komisarioa (Bartzelona 1975)
# [[Imogen Holst]] konpositorea (EB 1907-1984)
# [[Inger Christensen]] poeta (Danimarca 1935-2009)
# [[Isabel Mijares]] enologoa (Badajoz 1942-Madril 2024)
# [[Isabel Rodríguez (Mexikoko konkista)]] erizain militarra (Espainia, 1480-?)
# [[Jaël Bestué]] atleta (Bartzelona 2000)
# [[Jagmati Sangwan]] kirolaria, aktibista, politikaria (India 1960)
# [[Jane Joseph]] musikagilea (Londres 1894-1929)
# [[Jerry Hall]] modeloa, aktorea (AEB 1956)
# [[Jessica Cediel]] kazetaria, modeloa (Kolonbia 1982)
# [[Josephine St. Pierre Ruffin]] Sufragista (1842-1924)
# [[Jul' Maroh]] komikigile frantsesa (Lens, 1985)
# [[Julia Navalnaia]] ekonomialaria, politikaria (Errusia 1976)
# [[Kathleen Ferrier]] kontraltoa (EB 1912-1953)
# [[Kathleen March]] itzultzailea (AEB 1949)
# [[Kawtar Boulaid]] atleta (Maroko 1989)
# [[Kim Gordon]] rock musikaria, idazlea (AEB 1953)
# [[Kitty O'Neil]] zinemako espezialista (AEB 1946-2018)
# [[La Tortajada]] dantzari eta abeslaria (Granada, 1877-1957)
# [[Lætitia Sadier]] abeslaria (Frantzia, 1968)
# [[Laura Ainsworth]] sufragista (EB 1885-1958)
# [[Laura Baena]] influencerra, ekintzailea (Malaga 1981)
# [[Laura Garcia Lorca]] museo zuzendaria (AEB 1953)
# [[Laura Vilagra]] politikaria (Bartzelona 1976)
# [[Leelah Alcorn]] gazte trans suizidatua (AEB 1997-2014)
# [[Leila Arab]] musikaria (Irain jatorriko britainiarra, 1971)
# [[Lillian Ngoyi]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika 1911-1980)
# [[Lina Sandell]] poeta, gospel ereserkigilea (Suedia 1832-1903)
# [[Lisa Mandel]] komikigile frantsesa (Marseilla, 1977)
# [[Loles Vives]] atleta (Bartzelona 1957)
# [[Lorena Peña]] politikaria, gerrillari ohia (Salvador 1955)
# [[Louisa Atkinson]] botanikari, ilustratzaile, idazle (Australia, 1834-1872)
# [[Louise Pearce]] patologoa (AEB, 1885-1959)
# [[Lourdes Muñoz]] ingeniaria, politikaria (Bartzelona 1969)
# [[Lucia Koch]] argazkilaria, artista garaikidea (Brasil, 1966)
# [[Luisa Villalta Gomez]] idazlea (Coruña 1957)
# [[Mabel Balfour]] sindikalista eta apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, XX. mendea)
# [[Manuela Igartua Olaechea]] farmazian doktorea (Irura, 1970)
# [[Mar%C3%ADa Luisa L%C3%B3pez Fern%C3%A1ndez]] botanikaria (Madrid 1940)
# [[Marcela Iacub]] abokatua, idazlea eta ikertzaile feminista (Buenos Aires, 1964)
# [[Margaret Aldersley]] sufragista, feminista (1851-1940)
# [[Margarita Borja]] poeta, dramagilea (Alacant 1942)
# [[Margarita Ledo Andion]] idazlea, zinemagilea (Lugo 1951)
# [[Mari Pau Dominguez]] kazetaria, idazlea ( Bartzelona 1963)
# [[Maria Amelia Braganzakoa]] Brasilgo printzesa (Paris 1831-Madeira 1853)
# [[Maria Antonia Massanet Mayol]] poeta (Mallorca 1980)
# [[Maria Antonia Sanchez Escalona]] artista (Madril 1941)
# [[María Belén Morales]] eskultorea eta margolaria (Tenerife, 1928-2016)
# [[Maria Castellano Arroyo]] medikua (Jaen 1948)
# [[María de la Candelaria]] Tzeltalko Matxinadaren buruzagia (Mexiko, 1698-1716)
# [[Maria de Nati]] aktorea (Madril 1997)
# [[Maria Denis]] aktorea (Argentina 1916- Italia 2004)
# [[Maria Elvira Pombo Holguin]] diplomazialaria (Kolonbia 1960)
# [[Maria Eugenia Rito]] vedettea (Argentina 1975)
# [[María Fernanda Campa Uranga]] geologoa, aktibista (Mexiko, 1940-2019)
# [[María Gainza]] idazlea (Buenos Aires, 1975)
# [[Maria Jose Saez Carrasco]] kazetaria (Madril 1965)
# [[Maria Lionza]] jainkosa (Venezuela 1802)
# [[Maria Lopez Sandez]] filologoa, idazlea (Lugo 1973)
# [[Maria Luisa Prada Sarasua]] idazlea (Asturias XX. mendea)
# [[Maria Marchant]] hezitzailea, politikaria (Txile 1904-1990)
# [[Maria Nikolaevna O’Rourke]] presoa, hilketa eragilea (Errusia 1877-Argentina 1949)
# [[Maria Nikolaievna Romanova (1899-1918)]] Dukesa Handia (Errusiar Inperioa)
# [[Maria Rosa Fugazot]] aktorea (Argentina 1942)
# [[Maria Rosa Yorio]] rock kantautorea (Argentina 1954)
# [[Maria Thereza Alves]] artista (Brasil, 1961)
# [[Maria Vicente]] atleta (Bartzelona 2001)
# [[Mariam Hernandez]] aktorea (Fuerteventura 1981)
# [[Mariam Shahriar]] film zuzendaria (Iran XX. mendea)
# [[Marta Aledo]] aktorea (Madril 1978)
# [[Marta Galimany]] atleta (Tarragona 1985)
# [[Mary Ann Aldham]] sufragista (Erresuma Batua, 1858-1940)
# [[Mary Carson Breckinridge]] erizaina, emagina (AEB, 1881-1965)
# [[Mary Gawthorpe]] sufragista (Erresuma Batua, 1881-1973)
# [[Mary Sophia Allen]] sufragista, policia (Britainia, 1878-1964)
# [[Maya Erskine]] aktorea (AEB 1987)
# [[Maya Mihindou]] Gabongo ilustratzaile, argazkilari eta kazetaria (Libreville, 1984)
# [[Michela Belmonte]] aktorea (Italia 1925- Alacant 1978)
# [[Michele Mouton]] rally pilotua (Frantzia 1951)
# [[Milena Busquets]] idazlea eta kazetaria (Bartzelona, 1972)
# [[Miri Perez-Cabrero]] aktorea, sukaldaria ( Bartzelna 1993)
# [[Mischa Bredewold ]] txirrindularia (Herbehereak 2000)
# [[Mónica Mayer]] artista eta arte krikikaria (Mexiko, 1954)
# [[Montserrat del Amo]] idazlea (Madril 1927-2015)
# [[Nancy Astor]] lehen emakumea parlamentu britainiarrean (1879-1964)
# [[Natalia Rodriguez (aktorea)]] (Madril 1992)
# [[Natascha Kampusch]] ume bahitua (Austria 1998)
# [[Nazhūn bint al-Qalā'iyya]] poeta (Al-andalus XII. mendea)
# [[Nelly Kaplan]] idazlea (Buenos Aires, 1931-Suitza, 2020)
# [[Neus Aguado]] poeta, kazetaria, literatura kritikaria (Argentina, 1955)
# [[Nicolasa Montt de Marambio]] poeta (Txile 1857-1924)
# [[Nuria Amat]] idazlea ( Bartzelona 1950)
# [[Nuria Montserrat Pulido]] bioingeniaria (Bartzelona 1978)
# [[Oda Krohg]] margolaria (Norvegia 1860-1935)
# [[Paola Cortellesi]] aktorea (Italia 1973)
# [[Paola Rojas]] kazetaria (Mexiko 1976)
# [[Paz Márquez Benítez]] idazlea (Filipinak,
# [[Petra Delicado]] literatura pertsonaia, inspektorea
# [[Phyllis Smith]] aktorea (AEB 1952)
# [[Pilar Carbonero Zalduegi]] ikertzailea (Marokoko protektoratua, 1942)
# [[Pilar de Francisco]] kazetaria, umorista (Madril XX. mendea)
# [[Qiu Zhu]] margolaria (Ming dinastiako txinatarra)
# [[Rachel Reeves]] politikaria (EB 1979)
# [[Rahima Moosa|Rahina Moosa]] apartheidaren aurkako politikaria (Hegoafrika, 1922-1993)
# [[Raisa Smetanina]] iraupen-eskiatzailea (Errusia 1952)
# [[Rekha]] aktorea (India 1954)
# [[Rocio Madrid]] aktore, tb aurkezlea (Malaga 1978)
# [[Rocio San Miguel]] abokatua, aktibista desagertua (Venezuela 1966)
# [[Rocio Santa Cruz]] kultur kudeatzailea (Coruña 1967)
# [[Rocio Vieitez Ferro]] itzultzailea (Pontevedra 1975)
# [[Rosalind Eleazar]] aktorea (EB 1982)
# [[Rosalind Fox Solomon]] argazkilaria (AEB 1930)
# [[Rosalinda Celentano]] aktorea (Italia 1968)
# [[Rosario Valcárcel]] poeta, eleberrigilea (Kananaria Handiko las Palmas, 1949)
# [[Rose Frisch]] zientzialari aitzindaria ( AEB 1918-201519)
# [[Rozenn Milin]] kazetaria (Frantzia, 1960)
# [[Sabina Puertolas]] sopranoa (Zaragoza 1973)
# [[Sahraa Karimi]] dokumentalgilea (Iran/Afganistan 1983)
# [[Sandra Golpe]] kazetaria (Cádiz 1974)
# [[Saridjah Niung]] musikaria, artista (Indonesia 1908-1993)
# [[Selina Cooper]] sufragista (Britainia
# [[Shobhaa De]] idazlea (India 1948)
# [[Shygirl]] DJ (EB 1992)
# [[Silvia Orriols]] politikaria (Girona 1984)
# [[Simona Izzo]] film zuzendaria (Italia 1953)
# [[Sira Rego]] politikaria (Vañentzia 1973)
# [[Sophia Williams-De Bruyn|Sophia Williams de Bruyn]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, 1938)
# [[Susana Gomez Castaño]] musikaria, ekintzailea (Kolonbia 1984)
# [[Sushmita Sen]] aktorea, Miss Unibertso (India 1975)
# [[Susie Porter]] aktorea (Australia 1971)
# [[Suzanne Lacy]] artista (AEB, 1945)
# [[Teresa Rivero]] 1. Emakume-presidente futbolean (Cádiz 1935)
# [[Teresa Shaw]] Idazle, itzultzaile (Uruguai-Bartzelona, 1951)
# [[Theresa Garnett]] ekintzaile sufragista (Erresuna Batua, 1888-1966)
# [[Valentine Penrose]] idazle eta margolaria (Frantzia, 1898-1978)
# [[Vicenta Fernandez-Montesinos]] idazlea (Granada 1930-Madril 2023)
# [[Vicky Luengo]] aktorea (Mallorca 1990)
# [[Victoria Lomasko]] marrazkilaria (Errusia, 1978)
# [[Vidya Balan]] aktorea, abeslaria (India 1979)
# [[Violet Aitken]] sufragista (Erresuma Batua, 1886-1987)
# [[Virginia Giuffre]] sexu-biktima (AEB/Australia 1983)
# [[Virginie Ancelot]] idazlea eta pintorea (Dijon, 1792-Paris, 1875)
# [[Wilma Labate]] film zuzendaria, gidoilaria (Italia 1949)
# [[Zheng Qinwen]] tenislaria (Txina 2002)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''otsaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Casilda Ampuero]] '''SORTUA''' Fronte eta Ospitaleen zuzendaria (San Vicente de la Barquera, 1906-1978)
# [[Conchita Bustinduy]] '''SORTUA''' erraketista (Berriatua, 1927)
# [[Mercedes Herrán]] '''SORTUA''' haur saltzailea (?-Bilbo, 2002)
# [[Aurora Gómez Urrutia]] '''SORTUA''' ekintzaile errepublikarra (Obanos, 1914-Iruñea, 1975)
# [[Adela Tarifa Fernández]] historialaria, ikertzailea (Granada 1949)
# [[Africa Fanlo]] ilustratzailea (Bartzelona, 1972)
# [[Agnes Arber]] botanikaria (Erresuma Batua, 1879-1960)
# [[Ai Yazawa]] mangaka japoniarra (Osaka, 1967)
# [[Alice Henry]] sufrafista (Australia, 1857-1943)
# [[Alicia Dickenstein]] matematikaria (Argentina, 1955)
# [[Aliya Moldagulova]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1925-1944)
# [[Amanda Marsalis]] argazkilaria, film zuzendaria (AEB, XX. mendea)
# [[Ana Bustelo]] editorea eta itzultzailea (Paris, 1964)
# [[Ana de la Cueva]] ekonomialaria (Madril 1966)
# [[Ana María Bejarano Escanilla]] itzultzailea (Salamanca, 1959)
# [[Ana María Campos]] heroia ( Venezuela 1796-1828)
# [[Ana Miralles|Ana Mirelles]] komikigilea eta ilustratzailea (Madril, 1959)
# [[Ana Requena]] kazetaria, blogaria (Madril 1984)
# [[Anabel Flores Salazar]] kazetaria (Mexiko 1984-2016)
# [[Andrea Motis]] musikagilea, tronpeta jolea, jazz kantaria (Bartzelona 1995)
# [[Angeles Mastretta]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1949)
# [[Ann Chapman]] limnologoa (Zeelanda Berria, 1937-2009)
# [[Anna Cardús Flaqué]] saskibaloi arbitroa (Bartzelona 1970)
# [[Anna Casanovas|Anna Casanova]] idazlea (Bartzelona, 1975)
# [[Anna Petronella van Heerden]] ginekologoa, sufragista (Hegoafrika 1887- 1975)
# [[Anne Teuf]] ilustratzaile eta komikigile frantsesa (Aspach-le-Haut, 1964)
# [[Annie MacDonald Langstaff]] legelaria, (Kanada,
# [[Antoinette Blackwell]] idazlea eta gizarte ekintzailea (AEB, 1825-1921)
# [[Arantxa Aguirre Carballeira]] dokumentalgilea, gidoilaria (Madril 1958)
# [[Arca (abeslaria)]] (Venezuela/Bartzelona 1989)
# [[Arcelia Ramirez]] aktorea (Mexiko 1967)
# [[Arja Kajermo|Arja Kajerno]] komikigilea (1949)
# [[Arlene Harris]] aktorea (Kanada 1896-AEB 1976)
# [[Arlene Harris]] enpresaburua, asmatzailea (AEB 1948)
# [[Åsa Grennvall|Assa Grennavall]] komikilaria (Suedia, 1973)
# [[Barbara Morgenstern]] elektronika-abeslaria, ekoizlea (Alemania 1946)
# [[Barbara Saavedra]] biologoa (Txile 1967)
# [[Begoña Lolo]] musikologoa (Madril 1958)
# [[Begoña San Jose ]] sindikalista (Segovia 1949)
# [[Begoña Torres]] kultur kudeatzailea (Madril XX. mendea)
# [[Belen Atienza Azcona]] film ekoizlea (Madril 1970)
# [[Bella Guerin]] sufragista eta ekintzaile (Australia, 1858-1923)
# [[Bibi Bourelly]] egile abeslaria (Berlin/AEB 1994)
# [[Blanche Feillet-Hennebutte]] margolaria eta litografoa (1815-1886)
# [[Bodil Schmidt-Nielsen]] fisiologoa (Danimarka-AEB, 1918-2015)
# [[Bríet Bjarnhéðinsdóttir]] politikaria (Islandia, 1856-1940)
# [[Carlota Guerrero]] argazkilaria, zinemagilea (Bartzelona 1989)
# [[Carmen Armendariz]] ekoizlea (Mexiko 1946)
# [[Carolina_Caycedo]] diziplina anitzeko artista (London, 1978)
# [[Catherine Helen Spence]] idazlea, kazetaria, sufragista (Australia, 1829-1910)
# [[Chus Tudelilla]] arte-kudeatzailea (Logroño 1961)
# [[Claire Tomalin]] kazetaria, biografoa (Londres 1933)
# [[Clara Giveen]] sufragista (Irlanda, 1887-1967)
# [[Clara Segura]] aktorea (Bartzelona 1974)
# [[Claudia Malagelada]] aktorea, dantzaria (Bartzelona 2007)
# [[Cristina Gutiérrez (pilotua)]] (Burgos 1991)
# [[Cristina Huete (ekoizlea)]] (Brasil/Espainia XX. mendea)
# [[Diana Athill]] editore, idazle, nobelagile (Londres, 1917-2019)
# [[Doaa el-Adl]] karikaturegilea (Egipto, 1979)
# [[Dolores Hayden]] arkitektoa, historialaria, poeta (AEB, 1945)
# [[Dorothe Engelbretsdotter]] poeta (Norvegia, 1634-1716)
# [[Draga Ljo%C4%8Di%C4%87]] medikua, feminista (Serbia, 1855-1926)
# [[Edwidge Danticat]] idazlea (Haiti/AEB 1969)
# [[Eileen Mary Casey]] sufragista (Australia 1881- 1972)
# [[Elin Wallin|Elin Walin]] artista (Suedia, 1884-1969)
# [[Eliza Ritchie|Eliza Ritche]] sufragista eta filosofoa (Kanada, 1856-1933)
# [[Elizabeth Avery Meriwether]] idazle, sufragista (AEB, 1824-1916-)
# [[Ellen Allien]] DJ (Alemania 1968)
# [[Ellen Ternan]] aktorea (EB 191839-1914)
# [[Elvira Sastre]] poeta, itzultzailea (Segovia 1992)
# [[Emma Miller]] sufragista (EB 1839-Australia 1927)
# [[Esperanza Mendoza Holgado]] saskibaloi arbitroa (Caceres 1983)
# [[Ethel Sargant]] botanikaria (Erresuma Batua, 1863-1918)
# [[Eva Valiño]] soinu teknikaria (Bartzelona 1969)
# [[Fanny Brice]] aktorea ( AEB 1891-1951)
# [[Fatimah Tuggar ]] artista (Nigeria 1967)
# [[Flora de Pablo]] medikua, ikertzailea (Salamanca, 1952)
# [[Florence Lawrence]] aktorea, asmatzailea (Kanada-AEB, 1886-1938)
# [[Fran%C3%A7oise Brauner]] medikua (Austria-Frantzia, 1911-2000)
# [[Františka Plamínková]] kazetaria, feminista, politikaria (Txekia, 1875-1942)
# [[Gabriela Gonz%C3%A1lez]] fisikaria (Argentina, 1965)
# [[Gabriele Schor]] publizista, bildumagilea (Austria 1961)
# [[Garcia Botikaria]] zientzia dibulgatzailea (Cuenca 1995)
# [[Geneviève Thiroux d'Arconville]] idazlea, zientzialaria (Frantzia 1720-1805)
# [[Gertrude Blanch]] matematikaria (Polonia-AEB, 1897-1996)
# [[Gertrude Caton Thompson]] arkeologoa (Britainia Handia, 1888-1985)
# [[Giorgia Marras]] Komikigile eta ilustratzaile franko-italiarra (Genova, 1988)
# [[Giulia Tamayo Leon]] abokatua, aktibista (Peru 1958- Uruguai 2014)
# [[Griselda Pascual i Xufré]] matematikaria (Bartzelona, 1926-2001)
# [[Hedwig Dohm]] idazlea (Alemania 1831-1919)
# [[Helen Frankenthaler]] margolaria (AEB, 1928-2011)
# [[Helene Funke]] margolaria (Alemania,1869-1957)
# [[Henrietta Dugdale]] sufragista (Londres 1827- Australia 1918)
# [[Hiromu Arakawa]] mangaka japoniarra (Tokachi, 1973)
# [[Irene Manton]] botanikaria (Erresuma Batua, 1904-1988)
# [[Irene Stegun]] matematikaria (AEB, 1919-2008)
# [[Irma Thomas]] soul abeslaria (AEB 19)41
# [[Irma Wyman]] ingeniari informatikoa (AEB, 1928-2015)
# [[Isabel Muñoz (argazkilaria)]] (Bartzelona/Madril 1951)
# [[Isabel Tajahuerce Ángel]] irakaslea, ikertzailea (Soria 1960)
# [[Jantina Tammes]] botanikaria (Herbehereak, 1871-1947)
# [[Jeanne Demessieux]] piano-jotzaile, organo-jotzailea (Frantzia, 1921-1968)
# [[Jenny Saville]] margolaria (Britainia, 1970)
# [[Jessica Bennett]] kazetaria, blogaria (AEB 1981)
# [[Jorja Smith]] kantautorea (EB 1997)
# [[Josiane Balasko]] aktorea, zuzendaria, gidoigilea (1950)
# [[Judi Chamberlin]] aktibista (AEB 1944-2010)
# [[Judith Scott (artista)|Judith Scott]] artista (Ohio, 1943-2005)
# [[Kali Uchis]] kantautorea (AEB 1994)
# [[Karo Moret Miranda]] historialaria, ikertzailea (Kuba,...)
# [[Kate Lilley]] poeta (Australia, 1960)
# [[Kate Perugini]] margolaria (EB 1839-1929)
# [[Kehlani]] egile abeslaria (AEB 1995)
# [[Kenia Os]] abeslaria, youtuberra (Mexiko 1999)
# [[Lais Korintokoa]] hetera (Grezia K.a V. mendea- K.a. IV. mendea)
# [[Lala Huete]] figuringilea (Brasil/Espainia 1957)
# [[Laura Lechuga]] kimikaria, ikerlaria (Sevilla 1962)
# [[Lilli Hornig]] kimikaria (Txekoslovakia-AEB, 1921-2017)
# [[Liv Strömquist]] komikigilea (Suedia, 1978)
# [[Louisa Lawson]] idazlea, poeta, sufragista (Australia, 1848-1920)
# [[Louise Brealey]] aktorea (EB 1979)
# [[Ludwika Paleta]] aktorea (Polonia/Mexiko 1978)
# [[Lulu Roman]] komediantea, abeslaria (AEB 1946)
# [[Lynn Fontanne]] aktorea (EB 1887- AEB 1983)
# [[Mabel Sharman Crawford]] abenturazale eta idazlea (Irlanda, 1820-1912)
# [[Madhuri Dixit]] zinema aktorea (India, 1967)
# [[Maevia Noemí Correa]] botanikaria (Argentina, 1914-2005)
# [[Manuela Sambo]] artista (Angola/Alemania 1964)
# [[Margarida Castells]] itzultzailea (Bartzelona, 1962)
# [[Margie Sudre]] Frantziako politikaria (Vinh, 1943)
# [[Marguerite Jeanne Carpentier]] eskultorea (Paris 1886-1965)
# [[Maria Angeles Querol]] historialaria (Badajoz 1948)
# [[María Calcaño]] poeta (Venezuela 1906-1956)
# [[María Eduarda Barjona de Freitas]] kazetaria, kritikaria (Portugal 1882-1952)
# [[Maria Fyodorovna Zibold]] medikua (Serbia, 1849-1939)
# [[Maria Jose Toro Nozal]] zientzialaria (Zamora 1957)
# [[Maria Pia Timon]] etnologoa (Cáceres 1954)
# [[Maria Polivanova]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1922-1942)
# [[María Rosa Urraca Pastor]] karlista eta falangista (Madril, 1900-Bartzelona, 1984)
# [[Maria Sainz Martin]] medikua (Badajoz 1953)
# [[Maria Schwarz]] arkitektoa (Alemania 1956)
# [[Maria Silva]] aktorea (Palentzia 1941-Madril 2023)
# [[Maria Tena]] idazlea, kultur kudeatzailea (Madril 1953)
# [[Maria Teresa Salazar Bermudez]] kimikari aitzindaria (Badajoz 1909-Madril 1982)
# [[Maria Vazquez]] aktorea (Galizia 1979)
# [[María Vinyals|Marina Vinyals]] idazlea eta artikulugilea (Galizia, 1875-1942)
# [[Maria von Linden]] bakteriologo, zoologo (Alemania, 1869-1936)
# [[Maribel Domenech]] artista (Valentzia 1951)
# [[Marilou Berry]] aktorea (Frantzia, 1973)
# [[Marina Picasso]] idazlea (Frantzia, 1950)
# [[Marina Raskova]] pilotua (Sobiet Batasuna, 1912-1943)
# [[Marjorie Courtenay-Latimer]] naturalista (Hegoafrika, 1907-2004)
# [[Marjorie Hasler]] sufragista (Irlanda, 1887-1913)
# [[Marlene Engelhorn]] aktibista, filantropoa (Austria 1992)
# [[Marta Carazo]] kazetaria ( Madril 1973)
# [[Martha Carrillo]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1966)
# [[Mary Ann Hilliard]] erizaina eta sufragista (Irlanda, 1860-1912)
# [[Mary Galway]] sufragista eta sindikalista (Irlanda, 1864-1928)
# [[Mary J. Blige]] abeslaria (AEB 1984)
# [[Mary Lee]] sufragista (Australia, 1821-1909)
# [[Mary Martin]] aktorea (AEB 1913-1990)
# [[Mary Richardson]] sufragista (Kanada, 1889-1961)
# [[Mary-Dell Chilton]] biologoa (AEB, 1939)
# [[Mati Diop]] aktore eta zuzendaria (Paris, 1982)
# [[Maya Zankoul]] artista bisuala, blogaria (Libano, 1986)
# [[Maybanke Anderson]] sufragista (Australia, 1845-1927)
# [[Merce Paloma]] jantzi diseinatzailea (Bartzelona 1964)
# [[Mercedes Valdivieso]] idazlea (Txile 1924-1993)
# [[Mihri Müşfik Hanım]] margolaria (Turkia, 1886-1954)
# [[Miluca Sanz]] musikaria, artista (Segovia 1956)
# [[Minna Sundberg]] ilustratzailea (Suedia, 1990)
# [[Miss Kittin]] DJ (Frantzia 1973)
# [[Mónica Oriol Icaza]] enpresaria (Madril, 1961))
# [[Muriel Douru]] komikigile, idazle eta ekintzaile frantsesa (1976)
# [[Muriel Matters]] kazetaria, sufragista (Australia, 1817-1969)
# [[Nadia Khiari]] komikigilea eta irakaslea (Tunisia, 1973)
# [[Natalia Carbajosa]] idazlea eta itzultzailea (Puerto de Santa Maria, 1971)
# [[Natalia Kovxova|Natalia Kovxva]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1920-1942)
# [[Natalka Bilotserkivets]] poeta eta iraultzailea (Ukraina, 1954)
# [[Nh. Dini]] idazle feminista (Indonesia 1936-2018)
# [[Nieves López Martínez]] paleontologoa (Burgos, 1949-2010)
# [[Ninnan Santesson]] eskultoregilea (Suedia, 1891-1969)
# [[Noemí Zaritzky]] ingeniari kimikoa (Argentina, 1951)
# [[Norio Sakurai]] mangaka(Japonia)
# [[Núria Tamarit Castro]] irudigilea (Castelló 1993)
# [[Odile Schweisguth]] medikua (Frantzia 1913-2002)
# [[Olivia Mandle]] ingurumen aktibista (Bartzelona 2007)
# [[Pati Chapoy]] kazetaria (Mexiko 1949)
# [[Peggy McCay]] aktorea (AEB 1927-2018)
# [[Pilar Landeira Guerrero]] saskibaloi arbitroa (Madril 1959)
# [[Polina Osipenko]] hegazkinlari heroia (Sobietar Batasuna, 1907-1939)
# [[Power Paola]] komikigilea (Ekuador, 1977)
# [[Ptazeta]] rap kantugilea (Kanariak 1996)
# [[Regina Silveira]] artista eta unibertsitateko irakaslea (Brasil, 1939)
# [[Remedios Sanchez]] idazlea, ikertzailea (Bartzelona 1975)
# [[Rita Payes]] musikagilea, tronboi jolea, jazz kantaria (Bartzelona 1999)
# [[Roser Berdagué]] itzultzailea (Katalunia, 1929)
# [[Rosina Gomez Baeza]] kultur kudeatzailea (Asturias 1941)
# [[Safia Farhat]] artista (Tunisia, 1924-2004)
# [[Sara Becker (aktorea)]] (Txile 2002)
# [[Sara Fratini]] ilustratzailea (Venezuela, 1985)
# [[Semiramis Gonzalez]] historialaria (Asturias 1988)
# [[Serena Lake]] predikatzailea, sufragista (Australia, 1842-1920)
# [[Sheila Tobias]] administratzaile, idazle (AEB, 1935-2021)
# [[Sita Abellan]] DJ, modeloa (Murtzia 1993)
# [[Sofia Coll]] kantari, dantzari, aktorea (Bartzelona 1999)
# [[Sophie Bryant]] matematikaria (Erresuma Batua, 1850-1922)
# [[Sybille Bedford]] idazlea, kazetaria (Alemania 1911-EB 2006)
# [[Sylvia Earle]] ozeanografoa (AEB 1935)
# [[Tatiana Proskouriakoff]] arkeologo, etnologo (Errusia-AEB, 1909-1985)
# [[Teyana Taylor]] abeslaria, dantzaria, aktorea (AEB 1990)
# [[Tomasa Tito Condemayta]] independentziaren aitzindaria, heroia (Peru 1740-1781)
# [[Tracey Rose]] artista (Hegoafrika 1974)
# [[Valentina Borok]] matematikaria (Ukraina, 1931-2004)
# [[Valentina Grizodubova]] hegazkinlari heroiak (Sobietar Batasuna, 1909-1993)
# [[Vanessa Ciangherotti]] aktorea (Mexiko 1974)
# [[Vanessa Nakate]] klima-aktibista (Uganda, 1996)
# [[Vinciane Despret]] filosofoa (Belgika 1959)
# [[Wangechi Mutu]] artista (Kenya/AEB 1972)
# [[Whitney Wolfe Herd]] enpresaburua, ekintzailea (AEB 1989)
# [[Xulia Vicente]] irudigilea (Coruña 1993)
# [[Yasmina Alcaraz Moreno]] saskibaloi arbitroa (Girona 1989)
# [[Yelizaveta Chaikina]] partisanoa (Sobiet Batasuna, 1918-1941)
# [[Yevdokia Bershanskaia]] hegazkinlaria (Sobietar Batasuna, 1913-1982)
# [[Yvonne Sylvain]] medikua (Haiti, 1907-1989)
# [[Zdenka Braunerová]] margolaria (Txekia, 1858-1934)
# [[Zeina Abirached]] komikigilea, ilustratzailea (Beirut, 1981)
# [[Ziba Ganiyeva]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1923-2010)
# [[Alice Abadam]] sufragista (GAles, 1856-1940)
# [[Lila Avilés|Lila Aviles]] zinema zuzendaria (Mexiko, 1982)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''urtarrila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aintzane Uria]] ef--'''SORTUA''' abeslaria, soinularia (Durango, 1979)
# [[Fatmana Binta]] ----'''SORTUA''' sukaldaria (Sierra Leona, 1984)
# [[Izaro Oliveira]] ef--'''SORTUA''' txirrindularia (Ermua 2005)
# [[Mari Carmen Montoya Azkuna]] --ef'''SORTUA''' farmazialaria (1926-2024)
# [[Gloria Zuazola]] --ef'''SORTUA''' (Uruguai, 1966-2024)
# [[Itsaso Gangoitia]] ----'''SORTUA''' lasterkaria, euskara teknikaria (Abadiño 1988)
# [[Paquita Bretos Andueza]] ----'''SORTUA''' mendizalea, ateoa, komunista (Pasaia, 1927)
# [[Larraitz Amezaga del Fango]] ----'''SORTUA''' endometrosiaren buruzko liburuaren egilea (Donostia, 1990
# [[Erkuden Txokarro]] ----'''SORTUA''' (Iruñea, 1974)
# [[Ru´a Zimawi|Ru´a Rimawi]] ----'''SORTUA''' (Zisjordania, 1998)
# [[Nora Botero]] ----'''SORTUA''' irakaslea, ikertzailea (Kolonbia , ?)
# [[Auxi Díaz]] ef--'''SORTUA''' magistratua (Kanaria Handia 1967)
# [[María Isabel Gutiérrez Velasco]] --ef'''SORTUA''' prostituta (Santander, ? - Basauriko espetxea, 1977))
# [[Begoña Vesga]] ef--'''SORTUA''' ekintzaile, feminista, politikaria (Burgos, Ermua, 1951)
# [[Beatriz Arizaga Bolunburu]] ef--'''SORTUA''' historialaria (Eibar, 1951)
# [[Maialen Etxart Salaberri]] ----'''SORTUA''' irakaslea (Isturitze, 1978)
# [[Sara Oceja Salazar]] ef--'''SORTUA''' arkitektua eta politikaria (Durango, 1970)
# [[Paula Bronstein]] fotokazetaria (AEB, XX. mendea)
# [[Edith Hirsch Luchins]] efef matematikaria (Polonia-AEB, 1921-2002)
# [[Annie Montague Alexander]] paleontologo, filantropoa (AEB, 1867-1950)
# [[Carol Guzy]] ef-- argazkilaria (AEB, Pensilvania, 1956)
# [[Ladislava Bakanic]] gimnasta (New York, 1924)
# [[Julia Kavanagh|Julia Kavabagh]] idazlea (Irlanda, 1824-1877)
# [[Nelly Bodenheim|Nelly Bodenneim]] ilustratzailea (Herbehereak, 1874-1951)
# [[Hamideh Kheirabadi]] aktorea (Irlanda, 1924-2010)
# [[Dorothy Cayley]] mikologoa (Sri Lanka, 1874-1955)
# [[Maria Mauban]] aktorea (Marsella, 1924-2014)
# [[Kate Lester]] aktorea (Ingalaterra, 1857-1924)
# [[Dorothea Wolbert]] aktorea (AEB, 1874-1958)
# [[Gré de Jongh]] lasterketaria (Herbehereak, 1924-2002)
# [[Vera Molnár]] artista (Hungaria, 1924-2023)
# [[Elena Cernei]] mezzo-sopranoa (Errumania, 1924-2000)
# [[Hrytsko Hryhorenko]] poeta eta itzultzailea (Ukrainia, 1867-1924)
# [[Claudine Dupuis]] aktorea (Frantzia, 1924-1991)
# [[Annelise Hovmand]] zinema-zuzendaria (Danimarka, 1924-2016)
# [[Conradine Birgitte Dunker]] idazlea (Norvegia, 1780-1866)
# [[Beatrice Chebet]] atleta (Kenya 2000)
# [[Tsigie Gebreselama]] atleta (Etiopia 2000)
# [[Dawit Seyaum]] atleta (Etiopia 1996)
# [[Shannon Rowbury]] atleta (AEB 1984)
# [[Lisa Dobriskey]] atleta (EB 1983)
# [[Adela Pankhurst]] sufragista, aktibista politikoa (EB 1885-Australia 1961)
# [[Minnie Baldock]] sufragista (EB 1864-1954)
# [[Adelaide Knight]] sufragista (EB 1871-1950)
# [[Christian Jollie Smith]] abokatu ekintzailea (Australia 1885-1963)
# [[Margaret Bondfield]] politikaria, aktibista (EB 1873-1953)
# [[Louisa Martindale]] zirujaua (EB 1872-1966)
# [[Louisa Martindale (feminista)]] sufragista, aktibista (EB 1839-1914)
# [[Hilda Martindale]] funtzionarioa, idazlea (EB 1875-1952)
# [[Cicely Hamilton]] dramagilea, aktorea (EB 1872-1933)
# [[Dora Montefiore]] zirujaua (EB 1872-1966)
# [[Kelly Holmes]] atleta (EB 1970)
# [[Mary Rand]] atleta (EB 1940)
# [[Alemitu Tariku]] atleta (Etiopia 2000)
# [[Shelby Houlihan]] atleta (AEB 1993)
# [[Manuela M. Veloso]] irakaslea, robot-ikertzailea (Lisboa 1957)
# [[Lua Ribeira]] argazkilaria (Coruña, 1986)
# [[Cristina de Middel]] argazkilaria (Alacant, 1979)
# [[María Garay]] tango abeslaria (Argentina, 1941)
# [[Anna Gottlieb]] abeslaria (Viena, 1774-1856)
# [[Hou Bo]] argazkilaria (Txina, 1924-2017)
# [[Montserrat Ubach Tarrés]] espeleologoa aitzindaria (Bartzelona XX. mendea)
# [[Rocío Verdejo García]] artista plastikoa, argazkilaria (Granada 1982)
# [[Olinpia Velasco]] artista bisuala, argakilaria ( Granada 1970)
# [[Ana Vaz]] film zuzendaria, artista (Brasil 1982)
# [[Sara Ramo]] artista bisuala (Madril/Brasil 1975)
# [[Ann Packer]] atleta (EB 1942)
# [[Tatiana Tomashova]] atleta (Errusia 1975)
# [[Svetlana Masterkova]] atleta (Errusia 1968)
# [[Denise Lewis]] atleta (EB 1972)
# [[Sally Gunnell]] atleta (EB 1966)
# [[Eladia Blázquez]] abeslaria (Argentina, 1931-2005)
# [[Zanele Muholi]] artista eta aktibista (Hegoafrika, 1972)
# [[Eva Nogales]] biofisikaria (Colmenar Viejo, 1965)
# [[Ana María Muñoz Amilibia]] arkeologoa (Donostia-Madril, 1932-2019)
# [[Farshid Moussavi]] arkitektoa (Iran/Britainia 1965)
# [[Roma Agrawal]] egitura-ingeniaria (India/EB 1983)
# [[Francine Houben]] arkitektoa (Herbehereak 1955)
# [[Beverly Willis]] arkitektoa (AEB 1928-2023)
# [[Jolanda Ceplak]] atleta (Eslovenia 1976)
# [[Hasna Benhasi]] atleta (Maroko 1978)
# [[Fantu Worku]] atleta (Etiopia 1999)
# [[Karissa Schweizer]] atleta (AEB 1996)
# [[Phylis Smith]] atleta (EB 1963)
# [[Pilar Citoler]] dentista, arte bildumagilea (Zaragoza 1937)
# [[Mary Strong Clemens]] botanikaria (AEB, 1873-1968)
# [[Hortense Powdermaker]] antropologoa (AEB,1900-1970)
# [[Charlotte Abramow]] argazkilari eta bideogilea (Brusela, 1993)
# [[Judy Dater]] argazkilari feminista (AEB, 1941)
# [[Germaine Van Parys]] fotokazetaria (Belgika, 1893-1983)
# [[Alexandra Boulat]] fotokazetaria (Frantzia, 1962-2007)
# [[Ina Higgins]] baratzezaina, paisaia-arkitektoa (Irlanda 1860-Australia 1948)
# [[Nettie Palmer]] idazlea, kritikaria ( Australia 1885-1964)
# [[Vicenta Cortés Alonso]] artxibozaina, ikertzailea, irakaslea (Valentzia 1925-2021)
# [[María Eugenia Rodríguez Palop]] legelaria, politikaria ( Badajoz 1970)
# [[Marisa Rodríguez Palop]] kazetaria, korrespontsala (Badajoz 1966)
# [[Janeene Vickers]] atleta (AEB 1968)
# [[Sandra Farmer]] atleta (Jamaika/AEB 1962)
# [[Debra Flintoff-King ]] atleta (Australia 1960)
# [[Tatiana Ledovskaya]] atleta (Errusia 1966)
# [[Sandra Douglass Morgan]] abokatu, kirol-zuzendaria (Las Vegas 1978)
# [[Mary_Elliott_Hill]] kimikaria (AEB, 1907-1969)
# [[Naomi Parker]] langilea, modeloa (AEB, 1921-2018)
# [[Marica Andallón]] heroina (Oviedo, 1764-1848)
# [[Dana Ulery]] informatiba zientifikoa (AEB, 1938)
# [[Mary Cowden Clarke]] idazlea (Londres, 1809-Italia, 1898)
# [[Fili Chillón|Fili Chillon]] idazle eta eskultore (1918-2012)
# [[Claude Cahun|Claude CAhun]] artista (Frantzia, 1894-1954)
# [[Suzanne Malherbe|Susanne Malherbe]] argazkilaria, diseinatzaile (Frantzia, 1892-1972)
# [[Véronique de Viguerie|Veronique de Viguerie]] fotokazetaria (Frantzia, 1978)
# [[María Amelia Baltar]] abeslaria (Buenos Aires, 1940)
# [[Luz María del Castillo Fregoso]] kimikari-biologoa (Mexiko, 1926-1990)
# [[Li Fanghua]] fisikaria (Txina, 1932-2020)
# [[Elise Ottesen-Jensen]] kazetaria (Suedia, 1886-1973)
# [[Dina Vierny]] modeloa, arte-bildumagilea, museo-zuzendaria, erresistentzian ekintzaile (Errumania 1919-Paris 2009)
# [[Nina Kandinski]] mezenasa (Errusia 1896- Suitza 1980)
# [[Lily Pastré ]] filantropoa (Frantzia 1891-1974)
# [[Manuela Beltrán]] heroia (Kolonbia 724-1819)
# [[Marina Stepanova]] atleta (Errusia 1950)
# [[Linda Keough ]] atleta (EB 1963)
# [[Tracy Goddard]] atleta (EB 1969)
# [[Silvia Rieger]] atleta (Alemania1970)
# [[Katharine Merry]] atleta (EB 1974)
# [[Fahrelnissa Zeid]] artista (Turkia 1901-Jordania 1991)
# [[María Josefa Jiménez Cisneros]] arkeologoa (Cádiz. 1916-2002)
# [[Romina Ressia]] argazkilaria (Argentina, 1981)
# [[Emilie Bieber]] argazkilaria (Alemania, 1810-1884)
# [[Hildegard Jäckel]] argazkilaria (Alemania, 1903-1974)
# [[Alicia Márquez]] aktorea, vedetea (Argentina 1932-2004)
# [[Ethel Rojo]] aktorea, vedetea (Argentina, 1937-2012)
# [[Delphine Diallo]] argazkilaria
# [[Martha Cooper]] argazkilaria (AEB 1943)
# [[Lady Pink]] grafitigilea (AEB 1945)
# [[Thérèse Le Prat]] argazkilaria (1895-1966)
# [[Alice Cherki]] Aljeriako psikoanalista eta idazlea (1936)
# [[Carole Thibaut]] Franziako idazle, antzerki zuzendari eta aktorea (1969)
# [[Gerty Dambury]] Guadalupeko antzerkigile, nobelagile eta poeta frantsesa (1957)
# [[Adele Goldstine]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1920-1964)
# [[Marlyn Wescoff Meltzer]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1922-2008)
# [[Séraphine Louis ]] margolari autodidakta (Frantzia 1864-1942)
# [[Araceli Martínez Esteban]] politikaria (Guadalajara 1974)
# [[Natalia Sazanovich]] atleta (Bielorrusia 1973)
# [[Jane Flemming]] atleta ( Australia 1965)
# [[Ghada Shouaa ]] atleta (Siria 1972)
# [[Urszula Włodarczyk]] atleta (Polonia 1965)
# [[Eunice Barber]] atleta (Sierra Leona 1974)
# [[Natalya Roshchupkina]] atleta (Errusia 1978)
# [[Carmen Sarmiento]] Espainiako 1. emakume guerra korrespontsala (Madril 1944)
# [[Elena Projorova]] atleta (Errusia 1978)
# [[Karin Specht-Ertl]] atleta (Alemania 1974)
# [[Tiia Hautala]] atleta (Finlandia 1972)
# [[Süreyya Ayhan]] atleta (Turkia 1978)
# [[Hayley Tullett]] atleta (EB 1973)
# [[Olga Jegorova]] atleta (Errusia 1972)
# [[Bouchra Ghezielle]] atleta (Maroko/Frantzia 19)
# [[Janeth Jepkosgei]] atleta (Kenya 1983)
# [[Margarita Ponomariova]] atleta (Kazakhstan 1993-Errusia 2021)
# [[Olga Nazarova]] atleta (Errusia 1965)
# [[Yeveonde Middleton|Yevonde Middleton]] argazkilaria (Erresuma Batua, 1893-1975)
# [[Lea Ypi]] filosofo (Albania, 1979)
# [[Alicia Márquez]] aktoresa (ARgentina, 1923-2004)
# [[Françoise Demulder|Francoise Demulder]] argazkilaria (Frantzia, 1947-2008)
# [[Nélida Roca]] vedetea (Buenos Aires, 1929-1999)
# [[Catherine Stern]] psikologo, hezitzailea (Alemania-AEB, 1894-1973)
# [[Adrienne Clarke]] botanikaria (Australia, 1938)
# [[Alba Solís]] abeslaria (Argentina, 1927-2016)
# [[Isabel Ellsen]] argazkilaria (Frantzia, 1958-2012)
# [[Kate Barry]] argazkilaria (Britainia Handia, 1967-2013)
# [[Cécile DeWitt-Morette]] fisikaria, matematikaria (Frantzia, 1922-2017)
# [[Coline Serreau]] aktore, zuzendari eta gidoilari frantsesa (1947)
# [[Emilia Broomé|Emilia Broome]] politikari liberala, feminista eta bakearen aldeko aktibista (Suedia, 1866-1925)
# [[Tassin Hangbè]] Dahomeyko erregina-ordea (Benin, XVIII. mendea)
# [[Virginia Norwood]] fisikaria, militarra (AEB, 1927-2023)
# [[Renée Gailhoustet|Renee Gailhoustet]] arkitektoa (1929-2023)
# [[Julia Lermontova]] kimikaria (Errusia, 1847- 1919)
# [[Christine Spengler]] fotokazetaria (Frantzia, 1945)
# [[Dickey Chapelle]] argazkilaria (AEB, 1919-1965)
# [[Susan Meiselas]] argazkilaria (AEB, 1948)
# [[Rafia Zakaria]] feminista musulmana (Pakistan, 1977)
# [[Edna Paisano]] matematikaria, soziologoa (AEB, 1948-2014)
# [[Josepha Weber]] abeslaria, sopranoa (Alemania, 1758-1819)
# [[Aloysia Weber]] opera abeslaria (Alemania 1760-1839)
# [[Constanze Mozart]] abeslaria (Alemania, 1762-1842)
# [[Sophie Weber]] abeslaria (Alemania, 1763-1846)
# [[Cäcilia Weber]] Mozarten amaginerraba (Alemania, 1727-1793)
# [[Beatriz Bermúdez de Velasco]] mexikoko konkistatzailea (Espainia, XVI. mendea)
# [[Klara Dan von Neumann]] matematikaria (Hungaria, 1911-1963)
# [[Anna Murray Vail]] botanikaria (AEB, 1863-1955)
# [[Nieves Fariza]] irakaslea,sindikalista (1911-1975)
# [[Faten Hamama|Faten Hamana]] aktorea (Egipto, 1931-2015)
# [[Fanny Navarro]] aktorea (Argentina, 1920-1971)
# [[Zerrenda:Emakume argazkilariak|Emakume argazkilarien zerrenda]]
# [[Rose Wilder Lane]] kazetaria, idazlea (AEB 1886-1968)
# [[Isabel Paterson]] kazetaria, idazlea, filosofo politikoa (Kanada 1886-AEB 1968)
# [[Dilan Yeşilgöz-Zegerius]] politikaria (Turkia,Herbehereak 1967)
# [[Gema Igual ]] politikaria ( Santander 1973)
# [[Pilar Alegría]] politikaria (Zaragoza 1977)
# [[Maria Pinigina]] atleta (Kirgitistan 1958)
# [[Olga Brizgina]] atleta (Errusia/Ukraina 1963)
# [[Liudmila Dzhigalova]] atleta (Ukraina 1962)
# [[Sherri Howard]] atleta (AEB 1962)
# [[Denean Howard-Hill]] atleta (AEB 1964)
# [[Inga Fischer-Hjalmars]] fisikaria (Suedia, 1918-2008)
# [[Waltraut Seitter]] astronomoa (Alemania, 1930-2007)
# [[Amina (Zazzauko erregina)]] Zazzauko erregina (Nigeria, 1533-1610)
# [[Paulina Urrutia]] aktorea (Txile, 1969)
# [[Melissa Gilbert]] aktorea (AEB 1964)
# [[Sara Gilbert]] aktorea (AEB 1975)
# [[Skye McCole Bartusiak]] aktorea (AEB 1992-2014)
# [[Melissa Sue Anderson]] aktorea (AEB 1962)
# [[Katy Kurtzman]] aktorea (AEB 1965)
# [[Leslie Landon]] aktorea (AEB 1962)
# [[Jennifer Landon]] aktorea (AEB 1983)
# [[Alison Arngrim]] aktorea (AEB 1962)
# [[Charlotte Stewart]] aktorea (AEB 1941)
# [[Melissa Francis]] aktorea, kazetaria (AEB 1972)
# [[Susan Solomon]] kimikari atmosferikoa (AEB, 1956)
# [[Mounia Youssef]] argazkilaria (Libano-Togo, 1988)
# [[Felicia Abban]] argazkilaria (Ganna, 1935-2024)
# [[Emily Jacir]] artista plastikoa (Palestina, 1970)
# [[Sarah Waiswa]] argazkilaria (1980 hamarkada)
# [[Gihan Tubbeh]] argazkilaria (Peru, 1984)
# [[Isadora Romero]] argazkilaria (Ekuador, 1987)
# [[Jane Elizabeth Jones|Jane Elizabeth]] sufragista, abolinionista (AEB, 1813-1886)
# [[Aida Muluneh]] argazkilaria eta artista (Etiopia, 1974)
# [[Taslima Akhter]] argazkilaria (Bangladesh, 1974)
# [[Nezha Alaoui]] enpresaria eta argazkilaria (Maroko, 1982)
# [[Ann Oakley]] soziologoa
# [[Caroline List]] epailea (AEB-Austria 1964)
# [[Idoia Murga Castro]] irakaslea, ikertzailea (Madril 1983)
# [[Mónica García Gómez]] mediku, politikaria (Madril 1974)
# [[Ana Redondo]] legelaria, politikaria (Valladolid 1966)
# [[Lorraine Fenton ]] atleta (Jamaika 1973)
# [[Sabine Busch]] atleta (Alemania 1962)
# [[Kim Batten]] atleta (AEB 1969)
# [[Sandie Richards]] atleta (Jamaika 1968)
# [[Elise Cranny]] atleta (AEB 1996)
# [[Colleen Quigley ]] atleta (AEB 1992)
# [[Marcia Barbosa]] fisikaria (Brasil, 1960)
# [[Maria Matos]] aktorea, dramagilea (Lisboa 1886-1952)
# [[Ofelia Marques]] margolaria ( Lisboa 1902-1952)
# [[Mafalda Mouzinho de Albuquerque]] idazlea (Lisboa 1874-1952)
# [[Shalane Flanagan]] atleta (AEB 1981)
# [[Linet Masai]] atleta (Kenya 1989)
# [[Vivian Cheruiyot]] atletak (Kenya 1983)
# [[Sally Kipyego ]] atleta (Kenya 1985)
# [[Julia Petxonkina]] atleta (Errusia 1978)
# [[Lashinda Demus]] atleta (AEB 1983
# [[Colleen Farrington]] modeloa, abeslaria (AEB 1936-2015)
# [[Edelmira Inés Mórtola]] geologoa (Argentina, 1894-1973)
# [[Boushra Yahya Almutawakel|Bousha Yahya]] argazkilaria (Yemen, 1969)
# [[Nikab]]
# [[Anna Hints]] zinema zuzendaria (Estonia, 1982)
# [[Pia Arke]] argazkilaria (Groenlandia, 1958-2007)
# [[Nina Byers]] fisikaria (AEB, 1930-2014)
# [[Genoveva Dawson]] botanikaria (Argentina, 1918-2012)
# [[Astrid Cleve]] botanikaria, kimikaria (Suedia, 1875-1968)
# [[Audrey_Richards]] Britaniako antropologa (London, 1899-1984)
# [[Anush Babajanyan]] fotokazetaria (Armenia
# [[Louise Abel]] argazkilaria (Norvegia, 1841-1907)
# [[Carolina Henriette Mac Gillavry]] kimikaria (Holanda, 1904-1993)
# [[Hilaria Supa]] indígena, aktibista (Peru 1957)
# [[Maria Sumire]] abokatu, politikaria (Peru 1951)
# [[Claudia Coari]] politikaria (Peru 1967)
# [[Juana Huancahuari]] nekazaria, politikaria (Peru 1969)
# [[Yaneth Cajahuanca]] ingeniaria, politikaria (Peru 1971)
# [[Nancy Obregon]] politikaria (Peru 1970)
# [[Elsa Malpartida]] politikaria (Peru 1961ç-2022)
# [[Karibu]] GKE, Fca Pedraza saria 2023
# [[America Valenzuela]] zientzia-kazetaria (Madril 1977)
# [[Diane Pernet]] moda blogaria, kritikaria (AEB XX. mendea)
# [[Carmen de Icaza]] eleberrigilea eta lider falangista (Madril, 1899-1979)
# [[Margarita Abella Caprile|Margarita Abella Caprile]] poeta, kazetaria (Argentina, 1901-1960)
# [[Amber Bracken]] fotokazetaria (Kanada, 1984)
# [[Marlene Bergamo]] fotokazetaria (Brasil, 1965)
# [[Claire Beck Loos]] idazlea eta fotokazetaria (Txekia, 1904-1942)
# [[Ruth Asawa]] eskultorea (AEB, 1926-2013)
# [[Zofia Kielan-Jaworowska]] paleobiologoa (Polonia, 1925-2015)
# [[Brigida Baltar]] argazkilaria (Brasil,1959)
# [[Lara Baladi]] argazkilaria (Egipto-libanoar, 1969)
# [[Maja Bajević|Maja Bajevi´c]] argazkilaria (Bosnia, 1967)
# [[Damaris Cudworth Masham]] idazle, filosofo (Britainia Handia, 1659-1708)
# [[Kathleen Kenyon]] arkeologoa (Erresuma Batua, 1906-1978)
# [[Anna Maria Colucci]] argazkilaria (Italia, 1938-2015)
# [[Joana Choumali]] argazkilaria (Bolin
# [[Fleur Pellerin]] Frantziako politikari eta enpresaburua (1973)
# [[Pascale Faublas|Pascale Faubas]] artista (Haiti, 1981)
# [[Anabel Colazo]] komikigilea eta ilustratzaile (Eivissa, 1993)
# [[Elizabeth Riddle Graves]] fisikaria (AEB, 1916-1972)
# [[Mignon Talbot]] paleontologoa (AEB, 1869-1950)
# [[Alicia Güemes Fraga]] komikigilea eta ilustrailea (Bartzelona, 1987)
# [[Emma Ríos Maneiro]] istoriotxogilea eta komikigilea (Galizia, 1976)
# [[Caridad Zazo Cardeña]] geologoa (Toledo, 1945)
# [[Caroline Ingalls]] irakaslea, autobiografialaria (AEB 1839-1924)
# [[Mary Ingalls]] idazlea (AEB 1865-1924)
# [[Carrie Ingalls]] zaintzailea (AEB 1870- 1946)
# [[Grace Ingalls]] irakaslea, idazlea (AEB 1877-1941)
# [[Ketty Lester]] aktorea, abeslaria (AEB 1934)
# [[Hersha Parady]] aktorea (AEB 1945-2023)
# [[Bonnie Bartlett]] aktorea (AEB 1929)
}}
== Hobetuak 2024 ==
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Olatz Agorria]] '''ef--''' txirrindularia (Zornotza 1958)
# [[Ane Ibarzabal]] '''ef--''' kazetaria (Durango, 1982)
# [[María Jesús Cava ]] '''ef--''' historialaria (Bilbo 1949)
# [[Amaia Agirre Gonzalez]] '''----''' medikua, alpinista (Urnieta 1992-Patagonia 2023)
# [[Haizea Barcenilla]] '''----''' arte kudeatzailea, ikertzailea (Lezo 1981)
# [[Carmen Valero Omedes]] '''efef''' atleta (Teruel 1955-Sabadell 2024)
# [[Laura Ingalls Wilder]] '''efef''' idazlea (AEB 1867-1957)
# [[Marixa Osés]] '''ef--'''gidoilaria, aktorea (Gasteiz 1969)
# [[Micaela Bastidas]] '''efef''' aitzindaria, heroia, martiria (Peruko Erregeorderria 1744-1781)*
# [[Chanel Terrero]] '''ef--'''abeslari, dantzari, aktorea (Kuba 1991)
# [[Carmen Mijangos]] '''---- ''' kimikaria (Bilbo 1949)
# [[Paula Badosa]] '''ef--'''tenislaria (AEB/Katalunia 1997)
# [[Pilar Arostegi]] '''efef''' artxibozaina (Gasteiz 1944-2006)
# [[Nina Lobkovskaia]] '''ef--'''frankotiratzailea (Errusia 1925)
# [[Maite Dono]] '''ef--'''poeta, abeslaria (Gasteiz/Galizia 1969)
# [[Garazi Sánchez]] '''ef--'''surflari, zinemagilea (Getxo 1992)
# [[Ana Pontón]] '''ef--'''politikaria (Lugo 1977)
# [[Maria Gembero-Ustarrotz]] '''ef--'''historialaria, musikologoa (Nafarroa 1959)
# [[Adela Bazo]] '''ef--'''margolaria (Nafarroa 1905-Argentina 1984)
# [[Mónica Ojeda]] '''ef--'''idazlea (Ekuador 1988)
# [[Celia Amoros ]]'''ef--'''filosofoa, idazlea (Valentzia 1944)
# [[Carolina Yuste]] '''ef--'''aktorea (Badajoz 1991)
# [[Ángeles Caso]] '''ef--'''idazlea (Asturias 1959)
# [[Majida Maayouf]] '''ef--'''atleta (Maroko/Araba 1989)
# [[Camila Sosa Villada]] '''ef--'''idazlea, aktorea, antzerkigilea (Argentina 1982)
# [[Ane Gabarain]] '''ef--'''aktorea (Donostia 1963)
# [[Icíar Bollain]] '''ef--'''film zuzendaria (Madril 1967)
# [[Ann Walker]] '''efef''' filantropoa, 2 emakumeren lehen ezkontza (BH, 1803-1854)
# [[Ana Rioja]] '''ef--'''idazlea, kazetaria (Tudela 1962)
# [[Carmen Laforet]] '''efef''' idazlea (Bartzelona 1921-Madril 2004 19)
# [[Iraide Ibarretxe]] '''ef--'''hizkuntzalaria (Bilbo 1972)
# [[María Luisa Elio]] '''efef''' idazlea, aktorea (Iruñea 1926-Mexiko 2009)
# [[Iris Apfel]] '''efef''' barne-diseinatzailea ( AEB 1921-2024)
# [[Helena Taberna]] '''----''' film zuzendaria (Nafarroa 19..?)
# [[Ana Blanco]] '''ef--''' tb aurkezlea (Bilbo 1960)
# [[Maria Lejarraga]] '''efef''' idazlea (Errioxa 1874-Argentina 1974)
# [[Isabel Alba Rico]] '''ef--''' idazlea, gidoilaria ( Madril 1959)
# [[Sigourney Weaver]] '''ef--'''aktorea (AEB 1949)
# [[Virginia Berasategi]] '''ef--'''triatloilaria (Bilbo 1975)
# [[Aia Kruse]] '''ef--'''aktorea (Donostia 1994)
# [[Jutta Kleinschmidt ]] '''ef--'''rally-pilotua (Alemania 1962)
# [[Clara Bilbao]] '''ef--'''jantzi-deseinatzailea, film zuzendaria (Bilbo 1971)
# [[Martina Gorostitza]]'''--ef'''inprimatzailea, enpresaburua (Gasteiz 1790-1862)
# [[Silvia Tortosa]] '''efef''' aktore, tb aurkezle (Bartzelona 1947-2024)
# [[Sacagawea]] –ef indigena, interpretea, esploratzailea (AEB 1788-1812)
# [[Ángela Ruiz Robles]] '''efef''' asmatzailea (Leon 1895-Ferrol 1975)
# [[Carmen Maura]] '''ef--''' aktorea (Madril 1945)
# [[Chelsi Smith]] ''ef--'' Miss Unibertso 1995 (AEB 1973-2018)
# [[Lara Dutta]] ''ef--'' Miss Unibertso 2000 (India 1978)
# [[Zuleyka Rivera]] ''ef--'' enpresaburua, Miss Unibertso 2006 (Puerto Rico 1987)
# [[Dayana Mendoza]] ''ef--'' Miss Unibertso 2008 (Venezuela 1986)
# [[Stefanía Fernández]] ''ef--'' kazetaria, Miss Unibertso 2009 (Venezuela 1990)
# [[Ximena Navarrete]] ''ef--'' Miss Unibertso 2010 (Mexiko 1988)
# [[Leila Lopes]] ''ef--'' Miss Unibertson 2011 (Angola 1986)
# [[Teresa Castro]] ''ef--'' ilustratzailea (Donostia 1968)
# [[Wilma Rudolph]] ''efef'' atleta (AEB 1940-1994)
# [[Tara Lipinski]] ''ef--'' patinatzailea, aktorea, kirol esataria (AEB 1982)
# [[Isabel Lizarraga]] ''ef--'' ikertzailea, idazlea (Nafarroa 1958)
# [[Jessica Watson]] ''ef--'' nabigatzailea (Australia 1993)
# [[Tamara Karsavina]] '''efef''' dantzaria (Errusia 1885-1978)
# [[Cate Blanchett]] '''ef--''' aktorea (Australia 1969)
# [[Sojourner Truth]] '''--ef''' esklabu abolizionista (AEB 1797-1883)
# [[Serena Williams]] '''ef--''' tenislaria (AEB 1981)
# [[Mary Harris]] '''efef''' amama astintzailea (Irlanda 1837-AEB 1930)
# [[Claudia Sheinbaum]] ef-- Mexikoko 1.emakume presidentea (Mexiko 1962)
# [[Naomi Campbell]] ef-- modeloa (EB 1970)
# [[Rosa María Sardà]] efef aktorea (Bartzelona 1941-2020)
# [[Milagros Rubio]] ef-- politikaria, poeta (Tutera 1952)
# [[Usoa Ostolaza]] ef-- txirrindularia (Zarautz 1998)
# [[Naomie Harris]] ef-- aktorea (EB 1976)
# [[Nerea Barros]] ef-- aktorea, zuzendaria (Coruña 1981)
# [[Nerea Pagaldai]] ef-- biologoa (Arrasate 1993)
# [[Ekhiñe Atorrasagasti]] ---- kazetaria (Gipuzkoa 1982)
# [[Danae Boronat]] ef-- kirol kazetaria (Tarragona 1985)
# [[Idoia Montón]] ef-- margolaria (Donostia 1969)
# [[Lella Lombardi]] efef 1 Formulako gidaria (Italia 1941-1992)
# [[Alma Mahler]] efef musikagilea (Austria 1879-AEB 1964)
# [[Nadia Erostarbe]] ef-- surflaria (Zarautz 2000)
# [[Teresa Forcades]] ef-- moja aktibista, medikua, politikaria (Bartzelona 1966)
# [[Luisa Roldán]] efef eskultorea (Sevilla 1652-Madril 1706)
# [[Rakel Mateo]] ef-- triatleta paralinpikoa (Mungia 1975)
# [[María Teresa Castells]] –ef liburu saltzailea (Busturia 1935- Donostia 2017)
# [[Arantxa Lazkano]] zinema-zuzendaria (Zarautz, 1949)
# [[Emakume Abertzale Batza]]
# [[Elena Irureta]] ef-- aktorea (Zumaia 1955)
# [[Sara Alonso Martinez]] ef-- iraupen lasterkaria (Donostia 1999)
# [[Kate Sheppard]] efef sufragista (EB 1847-Zeelanda Berria 1934)
# [[Amaia Uribe]] ef-- kazetaria, bertsolaria (Forua 19)
# [[Amaia Lizarralde]] ef-- aktorea (Donostia 19)
# [[Jessika Ponchet]] ef-- tenislaria (Baiona 1996)
# [[Miriam Bravo]] ef-- lasterkaria (Deba/Errioxa 1974)
# [[Kate Spade]] efef diseinatzailea (AEB 1962-2018)
# [[Sylvia Fedoruk]] efef fisikaria (Kanada 1927-2012)
# [[Agnès Souret]] efef modeloa, dantzaria, aktorea (Lapurdi 1902-1928)
# [[Valeria Ros]] ef-- aurkezlea, umoregilea (Bizkaia 1986)
# [[Lorea Ibarra]] ef-- aktorea (Gipuzkoa 2002)
# [[Aránzazu Calleja]] e--- musikagilea (Bilbo 1977)
# [[Ana Laura Alaez]] e--- artista, eskultorea (Bilbo 1964)
# [[Han Kang]] ef-- idazlea (Hego Korea 1970)
# [[Annie Leibovitz]] ef-- argazkilaria (AEB 1949)
# [[Arene Altonaga]] ef-- fubolaria (Leioa 1993)
# [[Puy Oria]] zinemagilea (Nafarroa, 1962)
# [[Régine Crespin ]] efef sopranoa (Frantzia 1927-2007)
# [[Pilar García]] ef-- margolaria (Nafarroa 1942)
# [[Inmaculada Pereiro]] ef-- triatleta (Bilbo 1972)
# [[Agnès Varda]] efef argazkilaria, film zuzendaria (Frantzia 1928-2019)
# [[Eukene Lacarra]]efef literatura-kritikaria (Lizarra 1944-? 2023)
# [[Irati Osa]] ef-- piraguista (Zumaia 1997
# [[Benita Ganuza]]e-ef politikaria (Donostia 1930-1985)
# [[Maite Luisa Goikoetxea]] kazetaia (Nafarroa 1946-Bartzelona 1994)
# [[Isabel-Clara Simó]] idazlea, filosofoa (Alacant 1943-Bartzelona 2020)
# [[Artemisia Gentileschi]] margolaria (Italia 1593- 1656)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Ugartemendia Zubeldia]] efef '''SORTUA''' zinegotzi ohia, ekintzailea (Andoain, 1978-Donostia, 2023)
# [[Alazne Intxauspe]] ef-- '''SORTUA''' nekazaria (Andoain, 1984)
# [[Esther Vital]] ---- '''SORTUA''' psikologoa, artista eta zinemazuzendaria (Artaxoa, 1983)
# [[Gema López Las Heras]] ef-- '''SORTUA''' itzultzailea (Azkoitia, 1989)
# [[Intza Olabarria]] ef-- '''SORTUA''' geologoa, artisaua (Elorrio 1994)
# [[Josune Escota Bisbal]] ---- '''SORTUA''' abokatua, politikaria (Durango, 1970)
# [[Maider del Río Larramendi]] eff--'''SORTUA''' psikologoa (Elorrio 1971)
# [[Adela Khanum]] lider kurdua (?- 1924)
# [[Ain Yoon]] pianojolea (Hego Korea 1996)
# [[Aisha Yesufu]] aktibista (Nigeria 1973)
# [[Alice Colonieu]] artista (Frantzia, 1924-2010)
# [[Alice Constance Austin]] arkitektoa (AEB, 1862-1955)
# [[Alicia García-Salcedo González]] 1935ean Asturiasen jardun zuen 1. emakume abokatua (1903-2003)
# [[Alicia Herrera Rivera]] abokatu erbesteratua (Txile 1928-2013)
# [[Amanishajeto]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Amélie Beaury-Saurel]] margolaria (Bartzelona, 1848-Paris, 1924)
# [[Ana Mayayo Salvo]] maistra (Buenos Aires, 1880-Zaragoza, 1968)
# [[Ana Vidovic ]] gitarra jolea (Kroazia/AEB 1980)
# [[Anastassia Virsaladze]] piano jolea, irakaslea (Errusia 883-1952)
# [[Andrea López Chao]] maistra (Mondoñedo, XIX-XX)
# [[Ángela Cerrillos Valledor]] abokatu ekintzailea (?, XX. mendea)
# [[Ángela Contreras]] aktorea (Txile 1971)
# [[Angela Hewitt]] piano jolea (Kanada 1958)
# [[Angie Turner King]] kimikaria, matematikaria (AEB, 1905-2004)
# [[Anita-Pearl Ankor]] margolaria eta muralista (Ghana)
# [[Anja Niedringhaus|Anja Niedringahaus]] fotokazetaria (Alemania, 1965-Afganistan, 2014)
# [[Anna Bunina]] olerkaria (Errusia, 1874-1829)
# [[Anna Hirzel-Langenhan]] piano-jolea, irakaslea (Suitza 1874-1951)
# [[Anna Jesipova]] piano jolea (Errusia 1851-1914)
# [[Anna Palm de Rosa]] margolaria (Suedia, 1859-1924)
# [[Antonia Gutiérrez Bueno]] idazlea, itzultzailea. Madrilgo Libututegian 1 emakume baimendua (Madril 1781-1874)
# [[Argentina Santos]] abeslaria (Portugal,1924-2019)
# [[Beatriz Barral]] artista ( Madril 1978)
# [[Beatriz Maggi]] idazlea (Kuba, 1924-2017)
# [[Bertha Valerius]] argazkilaria, pintorea (Suedia 1824-1895)
# [[Bianca Maria Piccinino|Bianca Maria Piccinio]] kazetaria, idazlea (Italia, 1924)
# [[Blanca Riestra]] idazlea (Coruña 1970)
# [[Brenda Helser|Brenda Elser]] igerilaria (EEBB, 1924)
# [[Carla Cerati]] argazkilaria eta idazlea (Italia, Bergamo, 1926, Milan, 2016)
# [[Carmen López-Cortón|Carmen López Cortón]] maistra (Galizia, 1866-Madril, 1938)
# [[Caroline Quarlls]] esklaboa, askapena lortzeko lurpeko trenbidea erabiliz Wisconsinetik Kanadara bidaiatutako lehen pertsona (AEB 1824- Kanada 1892)
# [[Catherine Chamié]] kimikaria (Frantzia, 1888-1950)
# [[Catherine Tolson]] erizaina, sufragista, aktibista (EB 1890- Errusia 1924)
# [[Cecilia Berdichevski]] programatzailea, informatikan aitzindaria (Polonia 1925- Argentina 2010)
# [[Cheryl Diaz Meyer]] fotokazetari independientea (EE.BB. 1968)
# [[Chikage Awashima]] aktorea (Japonia, 1924-2012)
# [[Chloe Clark Willson]] aitzindaria, irakaslea (AEB 1818-1874)
# [[Christine_Ladd-Franklin]] matematikaria (AEB, 1847-1930)
# [[Cicely Popplewell]] software ingeniaria (Erresuma Batua 1920-1995)
# [[Clara Belle Williams]] maistra, 1. afroamerikar lizentziatua Mexiko Berrian (AEB 1885-1994)
# [[Clara Obligado]] idazlea (Argentina/Espainia 1950)
# [[Claudine Hermann]] fisikaria (Frantzia, 1945-2021)
# [[Cristina Alberdi]] abokatua (Sevilla 1946)
# [[Cristina Cerrada]] idazlea (Madril 1970)
# [[Cristina Fallarás]] kazetaria, idazlea, ekintzailea ( Zaragoza 1968)
# [[Daria Diachenko]] partisanoa (Sobietar Batasuna, 1924-1944)
# [[Diana Agrest]] arkitektoa (Argentina, 1945)
# [[Dolores Gray]] aktorea (EE.BB.1924-2002)
# [[Dolores Martí de Detrell]] maistra eta idazlea (Bartzelona, ? - 1880)
# [[Dora Hitz]] margolaria (Alemania, 1856-1924)
# [[Dorothy Maharam]] matematikaria (AEB, 1917-2014)
# [[Dorothy Pitman Hughes]] feminista, aktibista (Georgia, 1928-Florida, 2022)
# [[Edith Gertrude Schwartz]] botanikaria (AEB, 1877-1971)
# [[Elena O'Callaghan Duch]] pedagogoa, idazlea (Bartzelona 1955)
# [[Elisa Acuña]] Mexikoko irakasle eta kazetari anarkista (1887-1946)
# [[Elisa Maria Reyes Vargas]] maistra (Jaen, 1983)
# [[Elise Hall]] musikaria (EE.BB, 1853-1924)
# [[Elisso Virssaladze]] piano jolea (Georgia 1942)
# [[Elizabeth Cabot Agassiz]] hezitzaile, naturalista (AEB, 1822-1907)
# [[Elspeth Beard]] arkitekto eta motorzalea (Erresuma Batua, 1959)
# [[Émilienne Malfatto]] idazlea eta fotokazetaria (Frantzia, 1989)
# [[Emma Calderón y de Gálvez|Emma Calderon y de Galvez]] kazetaria, maistra eta idazlea (Cádiz, XIX. mendea)
# [[Emma Gramatica]] aktorea (Italia, 1874-1965)
# [[Erzesbet Gulyás Köteles|Erzsébet Gulyás Köteles]] gimnasta (Hungaria, 1924-2019)
# [[Esther García Llovet]] idazlea, itzultzailea ( Malaga 1963)
# [[Ethel Houston]] abokatua, kriptologoa (Albacete/Eskozia 1924-2017)
# [[Eulalia Vicenti]] kazetaria, emakumeen eskubideen aldeko politikaria (Madril 1884 - Porto 1979)
# [[Eva Díaz Riobello]] idazlea (Asturias 1980)
# [[Eva May]] zinema aktorea (Austria, 1902-1924)
# [[Fannie Bloomfield Zeisler]] piano jolea (Austria 1863-AEB 1927)
# [[Fanny Tur Riera ]] historialaria, politikaria ( Eivissa 1961)
# [[Farzana Wahidy]] Fotokazetaria (Agfanistan, 1997)
# [[Fatima Shbair]] fotokazetaria (Palestina, 1997)
# [[Felisa Núñez Cubero]] fisikaria , kimikaria (Valladolid 1924- Madril 2017)
# [[Fifi Mukuna]] karikaturagilea (Kongo,)
# [[Florynce Kennedy|Glorynce Kennedy]] feminista, ekintzailea (EE.BB.1916-2000)
# [[Francisca de Braganza]] aristokrata (Brasil, 1824-1898)
# [[Françoise Adnet|Francoise Adnet]] margolaria (Paris, 1924-2014)
# [[Françoise Blomme]] arkitektoa (Belgika, 1933)
# [[Galina Kmit]] argazkilaria (Errusia, 1921-2019)
# [[Geraldine Doyle]] modeloa, metaleko langilea (EE.BB.1924-2010)
# [[Gina Pellon|Gina Pellón]] artista (Kuba, 1926-Frantzia, 1914)
# [[Gloria Sanchez]] idazlea eta maistra (Villagarcia de Arosa, 1958)
# [[Guadalupe Rivera Marín]] politikaria (Mexiko 1924-2023)
# [[Hannah Marie Wormington]] arkeologoa (AEB, 1914-1994)
# [[Hannie Lips]] telebista aurkezlea (Herbehereak, 1924-2012)
# [[Hazel Brooks]] aktorea (EE.BB. 1924-2002)
# [[Hazel Brooks]] aktorea (Hegoafrika, 1924-EEBB 2002)
# [[Heidi Levine]] fotokazetaria (AEB, 1987)
# [[Hengameh Golestan]] argazkilari konprometitua (Iran, 1952)
# [[Henrietta Muir Edwards]] feminista, ekintzailea (Kanada, 1849-1931)
# [[Isabelle Vengerova]] pialo jolea, irakaslea (Errusia 1877-1956)
# [[JoAnn H. Morgan]] ingeniari aeroespaziala (AEB, 1940)
# [[Johanne Cathrine Krebs]] margolaria (Danimarka, 1848-1924)
# [[Joy Page|Joe Page]] aktorea (EE.BB, 1924-2008)
# [[Julia Slingo]] meteorologoa (Erresuma Batua, 1950)
# [[Julie de Graag]] margolaria (Herbehereak, 1877-1924)
# [[Julie Wilhelmine Hagen-Schwarz|Julie Wilhelmine]] margolaria (Estonia, 1824-1902)
# [[Justyna Mielnikiewicz]] fotokazetaria (Polonia, 1973)
# [[Karen Margrete Harup]] igerilaria (Danimarka, 1924-2009)
# [[Kate Gleason]] ingeniaria (AEB, 1865-1933)
# [[Kuhne Beveridge]] eskultorea, aktorea (AEB 1874-XX. mendea)
# [[La Perla de Cádiz]] flamenko kantaria (Cádiz 1924-1975)
# [[Lallie Charles]] argazkilaria (Irlanda,1869-1919)
# [[Laurence Geai]] Fotokazetaria (Frantzia, 1984)
# [[Lillian Elliott]] aktorea (Kanada, 1814-1959)
# [[Lourdes Vega]] zientzialaria (Badajoz 1965)
# [[Lula Romero]] musikagilea (Palma Mallorcakoa, 1976)
# [[Lys Assia]] abeslaria (Suitza 1924-2018)
# [[Mabel Allington Royds]] artista (EB 1874-941)
# [[Małgorzata Malicka|Malgorzata Malicka]] fotokazetaria, idazlea, poeta (Varsovia, 1959)
# [[Manizha Wafeq ]] ekonomialaria, ekintzailea (Afganistan,?)
# [[Manuela Villa]] kutur kudeatzailea, politikaria (Madril 1976)
# [[Mar Villaespesa]] kultur kudeatzailea, arte kritikaria (Almeria 1953)
# [[Marga López]] aktorea (Mexiko, 1924-2005)
# [[Margaret Boden]] ikerketa-irakaslea (Erresuma Batua, 1936)
# [[Margaret Yorke]] idazlea (Irlanda, 1924-2012)
# [[Margarita de Mayo Izarra]] idazlea, kazetaria eta maistra (Toledo, 1889-Madril,1969)
# [[Marguerite Long]] musikaria eta pedagogoa (Frantzia, 1874-1966)
# [[Marguerite Vogt]] birologoa, biologoa (Alemania 1913-AEB 2007)
# [[Maria Auböck]] arkitektoa (Viena, 1951)
# [[María del Mar Terrones Villanueva|Maria del Mar Terrores Villanueva]] maistra, medikua eta kazetaria (Granada, 1892-1980)
# [[María Durán Febrer]] emakumeen eskubideetan espezializatutako legelari feminista (Mallorca 1953)
# [[María Emilia Casas]] legelaria, Konstituzio Auzitegiko 1. emakume presidentea (León 1950)
# [[Maria Golubnitxaia|Maria Golubnichaya]] atleta (Errusia 1924-2015)
# [[Maria Jose Marques da Silva]] artikektoa (Porto, 1914-1996)
# [[Maria Lainá]] poeta (Grezia, 1947-1923)
# [[María Luz Navarro Mayor|Maria Luz Navarro Mayor]] maistra (Soria, 1918-Madril, 2014)
# [[Maria Sander]] atleta (Alemania, 1924-1999)
# [[Maria Vos]] margolaria (Amsterdan, 1824-1906)
# [[María Zaragoza]] idazlea (Madril 1982)
# [[Maria_Walanda_Maramis]] Indonesiako "heroi nazionala" (Kema, Iparraldeko Minahasa 1872 - 1924)
# [[Marianne Werner]] atleta (Alemania, 1924-2023)
# [[Marie Dorigny]] fotokazetaria (Frantzia, 1959)
# [[Marie Gutheil-Schoder]] opera sopranoa (Alemania, 1874-1935)
# [[Marina Berti|Martina Berti]] (Londres, 1924-Italia, 2002)
# [[Marina Perezagua]] idazlea (Sevilla 1979)
# [[Mariya Yúdina]] piano jolea (Errusia 1899-1970)
# [[Marjorie Boulton|Majorie Boulton]] idazlea, poeta (Erresuma Batua, 1924-1977)
# [[Marlena Fejzo]] genetista (AEB, 1968)
# [[Marta Verde]] artista (Pontevedra 1985)
# [[Marthe Vogt]] neurozientzialaria (Berlin 1903-AEB 2003)
# [[Martina Bacigalupo]] fotokazetaria (Italia, 1978)
# [[Mary Ann Bevan]] erizaina (EB 1874-1933)
# [[Mary Berg]] Varsoviako getto judutik bizitik irtendakoa (Polonia 1924-2013)
# [[Mary Carr]] aktorea (EE.BB, 1874-1973)
# [[Mary Gardiner Horsford]] poeta (AEB 1818-1874)
# [[Mary Helen Wright Greuter]] astronomo, historialaria (AEB, 1914-1997)
# [[Mary Katharine Brandegee]] botanikaria (AEB 1844-1920)
# [[Mary Lee Woods]] matematikaria, programatzailea (Erresuma Batua, 1924-2017)
# [[Maryse Goudreau]] argazkilaria (Kanada, 1980)
# [[Marzieh]] abeslaria (Teheran, 1924-Paris, 2010)
# [[Maxine Singer|Maxime Singer]] biologoa (New York, 1931)
# [[Mercedes Cebrián]] idazlea, itzultzailea (Madril 1971)
# [[Mercedes Vieito]] kazetaria eta maistra (Kuba, 1887-1960)
# [[Meri Torras]] filologoa, saiakeragilea, ikertzailea (Bartzelona 1968)
# [[Minda Ramm]] idazlea (Norvegia, 1859-1924)
# [[Montserrat Pujol Vilarnau]] maistra eta pedagogoa (Galizia, 1941)
# [[Nahirqo]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Nahla El Fatiha Naili]] eskultorea (Aljeria, 1986)
# [[Nana Akua Oppong Birmech]] arkitektoa (Ghana, 1980ko hamarkada)
# [[Naomi Shihab Nye]] poeta, idazlea (AEB-Palestina, 1952)
# [[Natalia Gutman]] piano jolea (Errusia 11877-1952)
# [[Natalia Pozniakovskaia]] piano jola, irakaslea (Errusia 1889-1981)
# [[Nathalie de Vries]] arkitektoa, hirigilea, irakaslea (Herbehereak 1965)
# [[Neda Razavipour]] artista (Iran, 1969)
# [[Oby Ezekwesili]] ekonomia politikan aditua (Nigeria 1963)
# [[Olga Gyarmati]] atleta (Hungaria, 1924-2013)
# [[Olga Kalantarova]] piano jolea, irakaslea (Errusia 1877-1952)
# [[Paloma Pedrero]] dramagilea, irakaslea (Madril 1957)
# [[Paula Lapido]] idazlea (Madril 1975)
# [[Paulete Furacão|Paulete Furacao]] giza eskubideen aldeko ekintzailea (Salvador, 1964)
# [[Paulette Nardal]] Martinikako kazetari, idazle eta feminista frantziarra (Frantzia1896-1985)
# [[Pauline Chaponnière-Chaix]] erizain, sufragista, (Suitza, 1850-1934)
# [[Priscilla Pointer]] aktorea (EE.BB, 1924)
# [[Ragna Nielsen]] politikaria (Norvegia, 1845-1924)
# [[Raquel Lanseros]] poeta, itzultzailea (Cádiz 1973)
# [[Rebeca Guber]] matematikaria, informatikaren aitzindaria (Argentina 1926-2020)
# [[Renée Lafont]] itzultzaile, fotokazetaria (Frantzia, 1876-Kordoba, 1936, gerran eraila)
# [[Rita Martin]] argazkilaria (Irlanda, 1958)
# [[Robin Canup]] astrofisikaria (AEB, 1968)
# [[Rosa Cursach]] filosofoa, teologoa, politikari ekintzailea (Mallorca 1967)
# [[Rosa Smester]] maistra, idazlea (Dominikar Errepublika 1874-1945)
# [[Rosalind Tanner]] matematikaria (Erresuma Batua, 1900-1992)
# [[Rosalyn Tureck]] piano jolea (AEB 1914-2003)
# [[Ruth Robertson]] fotokazetaria eta esploratzailea (EE.BB, 1905-1998)
# [[Sandra Vilardy]] biologoa, politikaria, ekintzaile ekologista (Kolonbia 1977)
# [[Sara Rietti]] Argentinako 1. emakume kimikari nuklearra (1930-2017)
# [[Selene Mahri ]] modeloa (Finlandia 1924- AEB 2020)
# [[Shanakdakhete]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Sharon Isbin]] gitarra jolea (AEB 1980)
# [[Shirin Neshat]] artista, film-zuzendaria (Iran, 1957)
# [[Silvana Estrada]] mexikar musikagilea (Veracruz, 1997)
# [[Silvia Vidal]] eskalatzailea (Bartzelona, 1970)
# [[Sofía Rhei]] idazle, poeta (Madril 1978)
# [[Solmaz Daryani]] fotokazetaria (Iran, 1989)
# [[Soltan Achilova]] fotokazetaria (Turkemistan, 1950?)
# [[Sophie Menter]] piano jolea, musikagilea, irakaslea (Errusia 1846-1918)
# [[Souzana Antonakáki]] arkitektoa (Grezia, 1935-2020)
# [[Stephanie Sinclair]] fotokazetaria (AEB, 1973)
# [[Sue_Hendrickson]] paleontologoa (AEB, 1949)
# [[Susana Vallejo]] fikzio-idazlea ( Madril 1968)
# [[Susanna Amatuni]] musikologoa (Armenia, 1924-2010)
# [[Tara Westover]] historialaria, idazlea (AEB 1986)
# [[Tatiana Nikolayeva]] piano jolea, musikagilea (Errusia 1993)
# [[Tatiana Warsher]] arkeologoa (Errusia 1880- Erroma 1960)
# [[Teresa Carreño]] piano jolea, musikagilea (Venezuela 1853-AEB 1917)
# [[Teresa Peramato Martín]] legelaria, herri-salataria (Salamanca 1962)
# [[Teresa Solà i Vilà|Teresa Solà i Vila]] maistra (Katalunia, 1886-1979)
# [[Themis Emakume Juristen Elkartea]] 1987ko GKEa: abokatu, prokuradore, epaile, magistratu eta legelariak
# [[Valentina Babor]] piano jotzailea (Alemania 1989)
# [[Vanessa Montfort]] idazlea, dramagilea (Bartzelona 1975)
# [[Vithika Yadav]] giza eskubideen aldeko ekintzailea (India 1980)
# [[Widad Hamdi]] aktorea (Egipto 1924-1994)
# [[Xuefei Yang]] gitarra jolea (Pekin 1977)
# [[Yolanda Morató]] irakaslea, itzultzailea (Huelva 1976)
# [[Zahra Kazemi]] argazkilari eraila (Iran, 1948-2003)
# [[Zohra Bensemra]] argazkilaria (Aljeria, 1968)
# [[Zona Gale]] idazlea (EE.BB., 1874-1938)
# [[Zulfiya]] poeta (Uzbekistan 115)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Olaso]] ef-- '''SORTUA''' film zuzendaria, ekintzailea (Durango 1996)
# [[Amets Ormaetxea Ezpeleta]] ---- '''SORTUA''' barne diseinatzailea eta musikaria (Arrasate, 1997)
# [[Ane Lindane]] ef-- '''SORTUA''' aktorea eta umoregilea (Barakaldo, 1988)
# [[Araks Sahakyan]] ---- '''SORTUA''' itzultzailea eta artista (Armenia, 1990)
# [[Ebru Baybara Demir]] ---- '''SORTUA''' sukaldaria (Turkia, 1976)
# [[Elisabeth Luengo]] ---- '''SORTUA''' bide-ingeniaria, arkularia (Durango 1992)
# [[Eneritz Aranburu]] ef-- '''SORTUA''' abeslaria, panderojolea (Mallabia, 1980)
# [[Idoia Telleria Maritxalar]] ---- '''SORTUA''' argazkilaria (Lasarte-Oria, 1977)
# [[Ihitz Iriart Casenave]] ---- '''SORTUA''' abeslaria, gidoilaria (Aloze)
# [[Ione Zuluaga Muxika]] ---- '''SORTUA''' historialari eta ikertzailea (Azkoitia, 1995)
# [[Itziar Irakulis Loitxate]] ---- '''SORTUA''' zientzialaria (Zornotza, 1996)
# [[Itziar Leemans]] ---- '''SORTUA''' euskal zinemagilea (Donibane Lohitzun, 1983)
# [[Jaione Arregi Urizar]] ---- '''SORTUA''' itzultzaile, interpretea (Barakaldo/Zaldibar, 1976)
# [[Jasone Mendizabal Altuna]] ---- '''SORTUA''' topaguneko zuzendaria (Arrasate, 1968)
# [[Josebe Blanco]] ---- '''SORTUA''' artzaina, gaztagilea eta idazlea (Galizia, 1973)
# [[June Baonza Pagaldai]] ef-- '''SORTUA''' diseinatzaile grafikoa (Durango, 1979)
# [[Koro Zumalabe Goenaga]] ---- '''SORTUA''' itzultzailea (Donostia, 1947)
# [[Maria Uriarte Artamendi]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, kontalaria (Elorrio 1966)
# [[Maryse Cachenaut]] ---- '''SORTUA''' laboraria (Itsasu, 1971)
# [[Morgan Ody]] ---- '''SORTUA''' baratzezaina (Frantzia, 1979)
# [[Nati Bilbao Onaindia]] efef '''SORTUA''' pandejolea, tabernaria, sukaldaria (Durango, 1929-2023)
# [[Rosa Moro]] ---- '''SORTUA''' idazlea eta kazetaria (Salamanca, 1969)
# [[Seberi Mardaras]] ef--'''SORTUA''' andereño ohia (Mungia, 1932)
# [[Silvia Bonoli]] ---- '''SORTUA''' astrofisikaria eta ikertzailea (Bolonia, 1979)
# [[Aída Doninelli]] sopranoa (Guatemala, 1898-1996)
# [[Aitziber López Cortajarena ]] irakaslea, ikertzailea (Bilbo 1974)
# [[Alejandra Flores]] sopranoa (Guatemala, 1986)
# [[Alexandra Sophia Handal]] artista, zinemagilea eta entsegugilea ('''Palestina''', 1975)
# [[Alice Catherine Evans]] mikrobiologoa (AEB, 1881-1975)
# [[Alice Eastwood]] botanikaria (Kanada 1859- AEB 1953)
# [[Almudena Alonso-Herrero]] astrofisikaria, ikertzailea (Madril, 1968)
# [[Amparo Alvajar]] idazlea, itzultzailea (Coruña, 1916-Moncano, 1998)
# [[Amparo Amorós]] poeta, saiakeragilea ( Valentzia 1950)
# [[Ana Alcolea]] irakaslea, idazlea (Zaragoza 1962)
# [[Ana de Valle]] poeta (Asturias 1900-Belgika 1984)
# [[Ana Maria Cetto]] fisikaria (Mexiko, 1946)
# [[Ana Pomares Martínez]] idazlea (Alacant, 1991)
# [[Ángeles Blanco]] kazetaria (Badajoz 1972)
# [[Angelina Acuña]] poeta, idazlea (Guatemala, 1905-2006)
# [[Aniela Wolberg]] (Polonia, 1907-Varsovia, 1937)
# [[Anna Verouli]] xabalina jaurtitzailea (Grezia 1956)
# [[Armita Geravanden heriotza]] emakume kurdua, eraila (Teheran, 2006-2023)
# [[Augusta La Torre]] iraultzailea (Peru, 1946)
# [[Aurora Luque]] poeta, itzultzaile. (Almeria, 1962)
# [[Bea Uusma]] idazlea, ikustratzailea eta medikua (Suedia, 1966)
# [[Beata Peters]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1959)
# [[Beate Koch]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1967)
# [[Beatriz Pichi Malen]] abeslari maputxea (Buenos Aires, 1953)
# [[Berta Castañé]] modeloa, aktorea (Bartzelona 2002)
# [[Bessie Pease Gutmann]] artista, ilustratzailea (AEB 1876-1960)
# [[Betsabé Espinal]] aktibista (Kolonbia, 1896-1932)
# [[Camila Loboguerrero]] zinema-zuzendaria (kolonbia, 1941)
# [[Camille Aumont Carnel]] feminista, idazlea, blogaria (Niger, 1996)
# [[Camille Lellouche]] abeslaria, youtuberra (Paris, 1965)
# [[Carmen Pujals ]] botanikaria, ikertzailea (Argentina 1916-2003)
# [[Carmen Soler]] poeta, komunista, irakasle (Paraguai, 1924-1985)
# [[Casta Álvarez]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Aljeria 1786-Zaragoza 1846)
# [[Caty Juan de Corral]] idazlea, margolaria ( Palma 1926-2014)
# [[Cecilia Magni]] Pinochet-en aurkako iraultzailea (Txile, 1956-1988)
# [[Celia de Molina]] aktorea, gidoilaria (Jaen 1983)
# [[Chus Pato]] idazlea (Ourense 1955)
# [[Claudia Losch]] atleta, pisu jaurtitzailea (Alemania 1960)
# [[Claudia Sagastizabal]] matematikaria (ARgentina...?)
# [[Concepción Ramírez]] indigena, ekintzailea (Guatemala, 1942-2021)
# [[Concha Lagos]] poeta (Kordona 1907-Madril 2007)
# [[Conchita Cintrón]] burtzikaria, toreatzailea, aitzindaria (Txile 1922- Portugal 2009)
# [[Cristina Andreu Cuevas]] film zuzendaria (Casablanca 1960)
# [[Cristina Fernández Cubas]] idazlea, kazetaria ( Bartzelona 1945)
# [[Cristina Sánchez]] toreatzailea (Madril 1972)
# [[Débora Arango]] artista politikoa (Kolonbia 1907-2005)
# [[Dima Khatib]] Kazetaria, poeta, blogaria (Siria, 1971)
# [[Dionisia García]] idazlea (Albacete 1929)
# [[Dolores Franco Manera]] irakaslea, idazlea, itzultzailea (Madril 1912-1977)
# [[Dulcinea Bellido]] jostuna, politikaria (Badajoz 1936-Madril 2001)
# [[Elena Iparragirre]] iraultzailea (Peru, 1947)
# [[Elena Martín Vivaldi]] poeta, idazlea, liburuzaina (Granada 1907-1998)
# [[Elena Martínez Fontes]] biologoa, ikertzailea (Argentina 1912-1987)
# [[Elisa Bachofen]] ingeniaria, aktibista (Argentina 1891-1976)
# [[Eliška Junková]] auto-gidaria (Austria-Hungaria 1900-Txekoslovakia 1994)
# [[Elvira López ]] aktorea (Txile 1966)
# [[Esperança Camps Barber]] kazetaria, idazlea, politikaria (Menorca 1964)
# [[Ethelwynn Trewavas]] iktiologoa, zientzialaria (Erresuma Batua, 1900-1993)
# [[Fanny Rubio]] idazlea, ikertzailea (Jaen 1949)
# [[Fatima Whitbread]] xabalina jaurtitzailea (Erresuma Batua 1961)
# [[Felicia Țilea-Moldovan]] xabalina jaurtitzailea (Errumania 1967)
# [[Gracia Morales]] antzerkigilea, poeta (Granada 1973)
# [[Graciela Rodo Boulanger]] artista (Bolivia, 1935)
# [[Guadalupe Muñoz Sampedro]] aktorea, enpresaburua (Madril 1896-1975)
# [[Gudrun Ensslin]] irakaslea, emakumeen aldeko ekintzailea, iraultzailea (Alemania 1940-1977)
# [[Hale Asaf]] margolaria (Turkia, 1906- Paris, 1938)
# [[Haneen Zoabi]] '''palestinar-israeldar''' politikaria (Israel 1969)
# [[Helena González Fernández]] irakaslea, ikertzailea (Pontevedra 1967)
# [[Heli Rantanen]] xabalina jaurtitzailea (Finlandia 1970)
# [[Hind Shoufani]] poeta eta film zuzendari '''palestinarra''' (Libano, 1978)
# [[Huzama Habayeb]] idazlea ('''Palestina,''' 1965)
# [[Iraida Noriega]] abeslaria (Mexiko Hiria, 1971)
# [[Irene Bernasconi]] biologoa, ikertzailea, aitzindaria (Argentina 1896-1989)
# [[Iris Cochón]] itzultzailea, literatura kritikaria (Galizia 1968)
# [[Irmgard Möller]] aktibista politikoa (Alemania 1947)
# [[Isabel de Ocampo]] zinegilea, gidoilaria (Salamanca 1970)
# [[Isabel Echarri]] euskal artista (Bera, 1929-Formentera, 2022)
# [[Isabel Ruiz Lara]] kazetaria (Espainia, XX. mendea)
# [[Isabel Ruiz Ruiz]] artista (Guatemala, 1945-2019)
# [[Isabel Vilallonga]] politikaria (Badajoz 1949)
# [[Jackie Forster]] kazetaria, aktorea, ekintzaile lesbiana (Erresuma Batua, 1926-1998)
# [[Jennifer Lee Carrell]] idazlea (AEB 1962)
# [[Joana Bonet]] kazetaria (Leida, 1966)
# [[Juana Castro Muñoz]] poeta (Kordoba 1945)
# [[Juana Cruz]] toreatzaile aitzindaria (Madril 1917-1981)
# [[Julia Castillo]] antropologoa, poeta (Madril 1956)
# [[Julia Uceda]] poeta (Sevilla 1925)
# [[Karen Forkel ]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1970)
# [[Karimeh Abbud]] argazkilaria eta artista ('''Palestina''' 1896-1940)
# [[Khalida Jarrar]] politikari '''palestinarra''' (Jordania 1963)
# [[Laila Shawa]] artista bisuala ('''Palestina''' 1940-Londres 2002)
# [[Lamia Ziadé]] Libanoko pintore eta komikigilea (Beirut, 1968)
# [[Laura Zambrano Padilla]] hezitzailea eta iraultzailea (Peru, 1945)
# [[Leonor Fernández de Torreblanca]] dama, Cervantesen amama (Kordoba ?-1557)
# [[Lia (abeslaria)]] (Japonia 1981)
# [[Lil Milagro Ramírez]] poeta, gerrillaria (Salvador 1946-1979)
# [[Linda Maria Baros]] hizkuntzalaria, itzultzailea (Errumania 1981)
# [[Linda Sobeh Alí]] diplomazialaria ('''Palestina''' 1968)
# [[Livia Gouverneur]] gerrillaria (Venezuela, 1941-1961)
# [[Lola Lorente]] ilustratzailea (Bigastro, Valentzia, 1980)
# [[Lola Mora]] eskultorea, asmatzailea, aitzindaria (Argentina 1866-1936)
# [[Louise McPaul]] xabalina jaurtitzailea (Australia 1969)
# [[Lucrecia Pérez]] etxeko langilea, arrazismoaren lehenengo biktima aitortua Espainian (Dominikar Errepublika, 1959 - Madril, 1992)
# [[Maider Oleaga]] zinema-zuzendari eta gidoigilea (Bilbo, 1976)
# [[Malika Gaïd]] Aljeriako erizaina eta militante independentista (1933-1958)
# [[Manuela Burló]] film zuzendaria, gidoilaria (Murtzia 1978)
# [[Manuela Sancho]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1783-1863)
# [[Margaluz]] aktorea, abeslaria, dantzaria (Palma 1939-2006)
# [[Margarida Pinto]] aktorea, kazetaria ( Portugal 1966)
# [[Marguerite Buffet]] idazlea (Frantzia, 1620-1680)
# [[María Adela Caría]] bakteriologoa, ikertzailea (Argentina 1915-1989)
# [[María Agustín]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1784-1831)
# [[María Antonia Ortega]] poeta (Madril 1954)
# [[María de la Consolación Azlor]] noblea, Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Girona 1775- Zaragoza 1814)
# [[María de los Reyes Fuentes]] poeta ( Sevilla 1927-2010)
# [[María Forteza]] aitzindaria. Seguraski, Espainiako 1. emakume zinegilea (Mallorca 1913-1961)
# [[María Guerra]] kazetaria, zinema kritikaria (Madril 1965)
# [[Maria Hervás]] aktorea (Madril 1978)
# [[María Isabel Sánchez Vegara]] idazlea...(Bartzelona ?)
# [[Maria Josefa Yzuel Giménez]] fisikaria (Huesca, 1940)
# [[Maria Keil]] artista (Portugal 1914.2012)
# [[María Larrea|Maria Larrea]] zinegilea (Bilbo, 1979)
# [[María Lostal]] heroia ( ?- Zaragoza ç1809)
# [[María Manuela Pignatelli de Aragón Gonzaga]] noblea, Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1753-Madril 1816)
# [[María Martín Barranco]] idazlea, genero ikuspegian aditua (Granada XX. mendea)
# [[Maria Occhipinti]] anarkista eta idazlea (Italia 1921-Erroma 1996)
# [[María Pantoja Sánchez]] soziologoa eta iraultzailea (Peru, 1953)
# [[María Pilar Fumanal]] geomorfologoa (Valentzia 1940-1998)
# [[María Rosal]] poeta, irakaslea (Kordoba 1961)
# [[María Victoria Atencia]] poeta (Malaga 1931)
# [[Marie Sara]] burtzikaria (Frantzia 1964)
# [[Marie-Castille Mention-Schaar]] film zuzendaria, gidoilaria, kazetaria ( Frantzia 1963)
# [[Marisa Soleto]] legelaria (Cáceres 1966)
# [[Mary Montagu]] idazlea (EB 1689-1762)
# [[Matilde Cherner]] idazlea (Salamanca, 1833-Madril 1880)
# [[Matilde Muñoz Sampedro]] aktorea ( Madril 1900-1969)
# [[Mercedes Muñoz Sampedro]] aktorea (Madril 1896-1979)
# [[Mikaela Ingberg ]] xabalina jaurtitzailea (Finlandia 1974)
# [[Mily Possoz]] margolaria (Portugal, 1888-1968)
# [[Mirela Manjani]] xabalina jaurtitzailea (Albania 1976)
# [[Miriam Rothschild]] zientzialaria (Erresuma Batua, 1908-2005)
# [[Miriam Tlali]] emakume beltz eta idazlea (Hego Afrika, 1933-2017)
# [[Montserrat Casas]] fisikaria (Girona 1955-Bartzelona2013)
# [[Nandar]] aktibista feminista (Myanmar, 1995)
# [[Natalia Lisovskaya]] atleta, pisu jaurtitzailea (Errusia 1962)
# [[Natalia Xikolenko]] xabalina jaurtitzailea ( Bielorrusia 1964)
# [[Nathalie Handal]] idazlea (EE.BB. 1969)
# [[Nelly Evans Risco]] iraultzailea (Peru, 1943)
# [[Nicole Girard-Mangin]] medikua (Frantzia, 1878-1919)
# [[Nina Bari]] matematikaria (Errusia, 1901-1961)
# [[Olga Gavrilova]] xabalina jaurtitzailea (Errusia 1957-2022)
# [[Olga Rivero Jordán]] poeta (La Laguna, 1928-2021)
# [[Päivi Alafrantti]] xabalina jaurtitzailea ( Finlandia 1964)
# [[Panmela Castro]] grafitigile, artista, ekintzaile (Brasil, 1981)
# [[Petra Felke]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1959)
# [[Pilar Costa]] abokatua, politikaria (Eivissa 1967)
# [[Pureza Canelo]] poeta (Cáceres 1946)
# [[Quan Zhou Wu]] ilustratzaile eta komikigilea (Algeciras, 1989)
# [[Randa Siniora]] eskubideen aldeko ekintzailea ('''Palestina''' ç1961)
# [[Rauda Morcos]] LGBTIQ ekintzaile (Palestina, 1974)
# [[Raymonde Arcier]] artista, feminista (Frantzia, 1939)
# [[Raymonde Peschard]] Aljeriako gerrako militante nazionalista (1927-1957)
# [[Rebecca Guay]] akuarelista (EE.BB. XX. mendea)
# [[Rita Azevedo Gomes]] zinema zuzendaria (Lisboa, 1952)
# [[Romelia Alarcón Folgar|Rogelia Alarcón]] idazlea, pianista (Guatemala, 1900-1971)
# [[Rosa Chávez]] poeta, aktorea, kultura kudeatzailea (Guatelama, 1980)
# [[Rosa Pereda]] idazlea, kritikaria (Santander 1949)
# [[Rosa Romojaro ]] poeta, ikertzailea (Cádiz 1948)
# [[Rosa Spottorno Topete]] itzultzailea, feminista ( Murtzia 1884-1980)
# [[Rosario Pardo]] aktorea, zuzendaria (Jaen 1959)
# [[Rosaura Álvarez]] poeta, margolaria, irakaslea (Granada 1945)
# [[Roxana Stinchfield Ferris]] botanikaria (AEB 1895-1978)
# [[Ruth Mateu Vinent]] politikaria (Menorca 1976)
# [[Sabine Braun]] heptatloi- atleta (Alemania 1965)
# [[Sara Doke]] belgikar kazetaria, itzultzaile (Frantziar, 1968)
# [[Sara Estela Ramírez]] irakasle, kazetari, feminista ..(Mexiko, 1881-1910)
# [[Sheila Minor]] ikertzailea (EE.BB., 1946)
# [[Silke Renk]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1967)
# [[Sofia Montaner Arnau]] azken trementinairea (Lleida 1908-1996)
# [[Sofía Sakorafa]] greziar-'''palestinar''' politikaria, xabalina-jaurtitzailea (Grezia 1957)
# [[Soledad Ortega Spottorno]] filosofoa, irakaslea, editorea (Madril 1914-2007)
# [[Soledad Varela Ortega]] filologoa, ikertzailea (Madril 1945)
# [[Sonia Nimr]] idazlea ('''Palestina''', 1955)
# [[Sonia Pulido]] ilustratzailea (Bartzelona, 1973)
# [[Steffi Nerius]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1972)
# [[Suheir Hammad]] poeta ('''Jordania''', 1973)
# [[Tatiana Xikolenko]] xabalina jaurtitzailea (Errusia 1968)
# [[Telma Reca]] psikiatra aitzindaria (Argentina 1904-1979)
# [[Teresa Bolaños de Zarco]] idazlea, pianojolea eta margolaria (Guatemala, 1922-1998)
# [[Tiina Lillak ]] xabalina jaurtitzailea ( Finlandia 1961)
# [[Truus Menger-Oversteegen|Truus Menger]] eskultorea, aktibista (Holanda 1923-2016)
# [[Virginia Yagüe]] gidoilaria, idazlea ( Madril 1973)
# [[Ynes Mexia]] botanikaria (Mexiko/AEB 1870-1938)
# [[Zahia Ziouani]] orquestra zuzendaria (Paris 1978)
# [[Zinaída Guipius]] poeta, idazlea (Errusia- Frantzia, 1869-1945)
# [[Ziza Massika]] Aljeriako erizaina eta militante independentista (1934-1959
}}
==='''Berriak 2023''' ('''urria''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Abanda Elustondo]] ----'''SORTUA''' ikertzailea (Donostia, 1989)
# [[Amaia Arranz Mendiguren]] ----'''SORTUA''' biologoa eta ikertzailea (Bilbo 1978)
# [[Andrea Garcia-Santesmases]] ----'''SORTUA''' soziologoa, antropologoa (Madril 1988)
# [[Carmen Albisu]] efef'''SORTUA''' euskaltzailea, euskara irakaslea (Errenteria, 1916-Tutera, 2007)
# [[Irati Gorostidi Agirretxe]] '''SORTUA''' artista, zinemagilea (Egues, 1988)
# [[Itziar Eguren]] ef--'''SORTUA''' erizaina, txistularia (Elorrio 1953)
# [[Izar Zubiaga]] ef--'''SORTUA''' futbolaria (Durango 2006)
# [[Leire Ayala]] ef--'''SORTUA''' abeltzaina (Bilbo/Elorrio 1972)
# [[Maialen Braña]] ----'''SORTUA''' abeslaria, irakaslea (Elizondo, 1998)
# [[María Ángeles Sallé Alonso]] ef--'''SORTUA''' soziologoa, ikertzailea (Panama, 1956)
# [[Maria Pilar Zuriarrain]] ef--'''SORTUA''' txistularia (Zizurkil, 1953)
# [[Marta Rodríguez Fouz]] ef--'''SORTUA''' soziologoa, kazetaria eta futbolaria (Coruña, 1972)
# [[Patricia Tornero]] ----'''SORTUA''' gaztagilea (Valentzia....)
# [[Tatiana Romero Reina]] ----'''SORTUA''' historialaria, aktibista (Mexiko, 1984)
# [[Julia Arévalo]] aktibista, politikaria (Uruguai, 1898-1985)
# [[Abala Bose]] gizarte langilea (Bangladesh, 1864-1951)
# [[Alberta Ferretti ]] diseinatzailea (Italia 1950)
# [[Alessandra Korap]] lider indigena (Brasil, 1958)
# [[Alicia Luna]] gidoilaria, irakaslea (Madril 1963)
# [[Alicia Senovilla ]] aurkezlea (Madril 1969 )
# [[Amna Suleiman]] maistra eta txirrindularia Palestinan (Damasco, 1982)
# [[Amparo Fortuny]] dokumentalgilea, ekoizlea (Valentzia XX. mendea)
# [[Ana García Lozano]] kazetaria (Valentzia 1963)
# [[Ana Iris Simón ]] kazetaria, idazlea (Ciudad Real 1991)
# [[Anita Sirgo]] sindikalista, komunista, ekintzailea (Asturias, 1030)
# [[Anna Lizaran]] aktorea (Bartzelona 1944-2013)
# [[Anna Murià]] idazlea, kazetaria, ekintzaile erbesteratua (Bartzelona, 1904-Tarrasa, 2002)
# [[Annie Baker]] film zuzendaria (AEB 1981)
# [[Antonia Dell'Atte ]] modelo ohia, aurkezlea (Italia 1960)
# [[Anwara Bahar Chowdhury]] idazlea eta ekintzailea (Bangladesh, 1919-1987)
# [[Asma al-Ghul]] kazetaria, feminista (Palestina, 1982)
# [[Asma Tubi]] poeta eta kazetaria (Palestina, 1905-1983)
# [[Assumpció Casals]] aktore erbesteratua (Bartzelona, 1896-1975)
# [[Auguste Deter]] dokumentatutako 1. Alzheimer goiztiar kasua (Alemania 1850-1906)
# [[Beatriz de Bobadilla (Gomerako andrea)]] Tenerifeko konkistatzailea (Medina del Campo, ?-1504)
# [[Beatriz Enríquez de Arana]] Kolonen bikotea eta Fernando Kolonen ama (Kordoba, 1465-1522)
# [[Blanca Padilla]] modeloa, diseinatzailea (Madril 1995)
# [[Bushra al-Tawil ]] kazetaria, aktibista (Palestina 1993)
# [[Carlota Soldevila]] aktorea, irakaslea (Bartzelona 1929-2005)
# [[Carme Ballester|Carmen Ballester]] kataluniar politikari erbesteratua (Bartzelona, 1900-Paris, 1972)
# [[Carme Serrallonga]] pedagogoa, itzultzailea (Bartzelona 1909-1997)
# [[Carmen Alcázar]] wikilaria (Mexiko)
# [[Carmen Domingo]] idazlea, aktibista (Bartzelona 1970)
# [[Carmen Lomana]] enpresaburua, socialitea (Leon 1948)
# [[Carolina Punset]] politikaria (AEB/Katalunia 1971)
# [[Celestina Marrón]] sindikalista (Asturias, 1926-2016)
# [[Chelo García-Cortés]] kazetaria (Ourense 1951)
# [[Clotilde Luisi]] abokatu, dramaturgo, feminista (Uruguai, 1882-1969)
# [[Conchi Arnal Claro]] ekintzaile feminista (Tanger, 1950)
# [[Conxita Herrero]] komik ilustratzailea (Katalunia, 1993)
# [[Daniela Catrileo]] poeta maputxea (Txile, 1987)
# [[Daniela Feixas]] idazlea, aktorea, zuzendaria (Katalunia 1973)
# [[Dolors Oller]] irakaslea, idazlea, literatura kritikaria (Girona 1942)
# [[Eileen O'Shaughnessy]] Britainia Handiko idazlea (1905–1945)
# [[Elisa Coll]] idazlea, ekintzailea, bisexuala (Madril 1992)
# [[Elisabeth Reyes]] modeloa (Malaga 1985)
# [[Elsa Punset]] idazlea ( Londres/Katalunia 1964)
# [[Elvira Espejo Ayca]] artista, poeta, ehulea (Bolivia, 1981)
# [[Eva García Magriñá]] ikertzaile eta idazle (Donostia, 1966)
# [[Eva Hache]] umorista, aurkezlea (Segovia 1971)
# [[Fadila Saâdane]] Aljeriako gerrako zuen militante nazionalista (1938-1960)
# [[Fanny Kemble]] aktore, idazle eta esklabotzaren aurkako abolizionista (Britainia Handia, 1809-1893)
# [[Gema López]] kazetaria (Madril 1971)
# [[Georgette Rizk]] ekintzailea (Palestina 1925-2018)
# [[Hanan Al-Agha]] idazle eta artista (Palestina, 1948-2008)
# [[Helena Béjar]] soziologoa, irakaslea (Madril 1956-2023)
# [[Helga Tawil-Souri]] dokumentalgile, ikertzaile eta idazle (Kuwait, 1969)
# [[Hiba Kamal Abu Nada]] poeta, eleberrigilea, wikilaria (Meka, 1991-Gazako zerrenda, 2023)
# [[Hind al-Husseini]] aktibista, hezitzailea (Palestina, 1916-1994)
# [[Inés Luisi]] medikua (Uruguai, XIX.mendea- 1965)
# [[Irene Bordoy]] margolaria, irudigilea (Mallorca 1940)
# [[Isabel Gemio]] kazetaria (Badajoz 1961)
# [[Isabel González González]] politikaria eta ekintzailea (Tenerife, 1890-1968)
# [[Isabel Pinto de Vidal]] politikaria, aktibista (Uruguai, 1885-1969)
# [[Isabella Eklöf]] zinemagilea (Suedia, 1978)
# [[Islah Jad]] aktibista, ikertzailea, irakaslea (Palestina 1951)
# [[Jackie Salloum ]] artista, film zuzendari palestinarra (AEB XX. mendea)
# [[Jahanara Arzu]] poeta (Bangladesh, 1929)
# [[Jenna Elfman]] aktorea (AEB 1971)
# [[Jimena Menéndez-Pidal|Jimena Menendez Pidal]] pedagogoa (Madril, 1901-1990)
# [[Júlia Coromines]] medikua, psikiatra erbesteratua (Bartzelona 1910-2011)
# [[Julud Daibes]] palestinar arkitektoa eta politikaria (Betleem, 1965)
# [[Jutta Koether]] artista, musikaria eta kritikaria (Alemania, 1958)
# [[Kamilya Jubran]] abeslari palestinarra (Israel, 1962)
# [[Kamini Roy]] poeta eta ekintzailea (Bangladesh, 1864-1933)
# [[Kapitolina Díaz]] soziologoa (Leon, )
# [[Kholoud Faqih|Kholoud Faqin]] epailea (Palestina, XX.mendea)
# [[Laudelina de Campos Melo]] etxeko-langileen aldeko sindikalista (Brasil, 1904-1991)
# [[Laura Caballero]] gidoilaria, zuzendaria (Madril 1978)
# [[Lola Lizaran]] aktorea (Almeria/Bartzelona 1931-2003)
# [[Lucila Gamero]] mediku, zirujau, idazle eta feminista (Honduras, 1873-1964)
# [[Lucy Prebble]] antzerkigilea (Britainia Handia 1981)
# [[Luisa Luisi]] poeta, pedagogoa (Uruguai, 1883-1940)
# [[Lurdes Lekuona Laburu|Lurdes Lekuona]] Zalduondoko alkatea (Gasteiz, 1958)
# [[Magdalena Antonelli Moreno]] politikaria, aktibista (Uruguai, 1877-1955)
# [[Maha Haj]] palestinar jatorriko zinema zuzendari israeldarra (Nazaret, 1970)
# [[Mai Masri]] zinema-zuzendaria (Jordania, 1959)
# [[Maliha Hamidou]] Aljeriako gerrako militante nazionalista (1942-1959)
# [[Mar Coll]] gidoilaria, film zuzendaria (Bartzelona 1981)
# [[Margarida Minguillón]] aktorea, ahots aktorea (Bartzelona 1947)
# [[Maria Dolors Bargalló]] Kataluniar politikari erbesteratua (Bartzelona, 1902-Mexiko,1980)
# [[María España Almendro]] saskibalio-jokalaria (Mallorca 1992)
# [[Maria Majoral]] trementinairea (LLeida 1887-1976)
# [[Maria Mies]] soziologoa (Alemania, 1931-2023)
# [[María Patiño]] kazetaria (Coruña 1971)
# [[María Teresa Josefina Janicki]] hezitzailea (Frantzia-Uruguai, XIX. mendea- ?)
# [[Mariam Barghouti]] amerikar-palestinar kazetari, aktibista (Palestina-AEB, 1993)
# [[Marina Comas]] aktorea (Bartzelona 1996)
# [[Marta Angelat ]] aktorea, ahots aktorea (Bartzelona 1953)
# [[Marta Corredera]] futbolaria (Bartzelona 1991)
# [[Marta Nebot]] kazetaria (Sevilla 1975)
# [[Marta Pérez Sierra]] idazlea, poeta (Bartzelona 1957)
# [[Maruja Lozano]] bolero eta kopla abeslaria (Valentzia 1935 - Malaga 2022)
# [[Mary Al-Atrash]] igerilaria (Palestina 1994)
# [[Mary Ann Shadd]] aktibista abolizionista, kazetaria, irakaslea (AEB, 1823-1893)
# [[Maryse Gargour]] zinemagilea eta kazetaria (Palestina, XX. mendea)
# [[Matilde_Fern%C3%A1ndez]] Politikaria feminista (Madril, 1950)
# [[Mayada Al-Sayad]] alemaniar-palestinar atleta (Berlin, 1992)
# [[Mériem Bouatoura]] Aljeriako gerrako borrokalari independentista (1938-1960)
# [[Meriem Saâdane]] aljeriar erizaina eta militante nazionalista (1932-1958)
# [[Mila Abadia]] kultura kudeatzailea (Zaragoza, 1962)
# [[Miriam Saavedra]] modeloa, aktorea (Peru 1993)
# [[Montse Amenós]] eszenografoa, jantzi-deseinatzailea (Bartzelona 1954)
# [[Montse Guallar]] aktorea, aurkezlea (Bartzelona 1960)
# [[Montserrat Cornet]] idazlea (Bartzelona 1934)
# [[Mrinalini Sen]] idazlea (Bangladesh, 1879-1972)
# [[Nadia Hafid]] ilustratzailea (Katalunia, 1990)
# [[Nancy Meyers]] zuzendari, ekoizle eta gidoilaria (AEB 1947)
# [[Natalia (abeslaria)]] tb aurkezlea (Cádiz 1982)
# [[Natasha Neri]] aktibista, zinema zuzendaria (Brasil, XX. mendea)
# [[Norma Andrade]] ekinzailea (Mexiko)
# [[Noura Erakat]] amerikar-palestinar aktibista, irakaslea (Kalifornia, 1980)
# [[Olatz Arregui]] piraguista (Donostia, 1999)
# [[Paula Hernández (ahots aktorea)]] (Girona 1998)
# [[Paula Hernández ]] aktorea, gidoilaria, zuzendaria (Argentina 1969)
# [[Paulina Luisi]] mediku, sufragista, aktibista feminista (Uruguai, 1875-1950)
# [[Pilar Boyero]] kopla abeslaria, irakaslea (Cáceres 1974)
# [[Reem Frainah]] psikologoa, aktibista (Palestina ?)
# [[Rosa Catrileo|Rosa Castrilleo]] abokatu maputxea (Temuco, Txile, 1981)
# [[Rosa Estiarte]] igerilari olinpikoa (Manresa 1959-1985)
# [[Rosa María Fernández García|Rosa María Fernandez García]] sindikalista (Asturias, 1942-2021)
# [[Rosa Novell ]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1952)
# [[Sahar Jalifa]] idazlea (Palestina, 1942)
# [[Samar Nassar]] igelaria (Libano, 1978)
# [[Samiha Khalil]] politikaria, ekintzailea (Palestina 1923-1999)
# [[Shadia Mansour]] hip-hoparen 1. dama arabiarra (Londres 1985)
# [[Shamim Azad|Shamin Azad]] poeta eta idazlea (Bangladesh, 1952)
# [[Sílvia Quer]] film zuzendaria ( Bartzelona 1962)
# [[Sofía Álvarez Vignoli]] aktibista, politikaria (Uruguai, 1899-1986)
# [[Sònia Moll]] filologoa, poeta, itzultzailea (Bartzelona 1974)
# [[Suad Amiry]] idazle eta arkitektoa (Siria, 1951)
# [[Susanna Barranco]] aktorea, zuzendaria, ekoizlea (Bartzelona 1975)
# [[Tania Safura Adam Mogne]] ikertzaile eta erakusketa komisario (Mozambike, 1979)
# [[Teresa Font]] film-editorea (Bartzelona 1956)
# [[Tina Pérez]] sindikalista, ekintzalea (Asturias, 1929-1965)
# [[Umayya Abu-Hanna]] kazetaria eta idazlea (Palestina-Finlandia, 1961)
# [[Woroud Sawalha]] atleta (Palestina, 1991)
# [[Yamila Abdalá Taha al Shanti]] irakaslea, politikaria (Palestina 1955-2023)
# [[Zaha Hassan]] aktibista, abokatua (Palestina, XX.mendea)
# [[Zulaija Al-Shahabi]] Palestinako feminismoaren ekintzaile aitzindaria (1901-1992)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''iraila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Barrena García]] ----'''SORTUA''' idazlea, poeta (Basauri)
# [[Bego Zubia Gallastegi]] ----'''SORTUA''' ikertzaile (Arrasate, 1965)
# [[Dora Manchado]] --ef'''SORTUA''' Tehueltxeeraren azken hiztuna (Argentina, 1934-2019)
# [[Jaione López]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, misiolaria (Elorrio 1998)
# [[Marta Goikoetxea Luquin]] ef--'''SORTUA''' blogaria (Lizarra, 1984)
# [[Nagore Belastegi Martín|Nagore Belaustegi]] ----'''SORTUA''' (Legazpia, 1987)
# [[Nerea Azkona]] ----'''SORTUA''' antropologoa, idazlea (Sopela, 1982)
# [[Oihane Unzalu]] ef--'''SORTUA''' nutrizionista, kirol monitorea, lasterkaria (Abadiño 1987)
# [[Pantxonerak]] '''SORTUA''' arrain saltzaileak (Laredo 1970 hamarkadara arte)
# [[Presen Zubillaga Auza]] efef'''SORTUA''' feminista, ekintzailea (Iruñea, 1951-2023)
# [[Raquel Esteban Terradillos]] ----'''SORTUA''' ekofisiologoa (Barakaldo, 1982)
# [[Adriana Abenia]] aurkezlea, idazlea (Zaragoza 1984)
# [[Aina Clotet ]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1982ko)
# [[Alexandra Narváez]] aktibista, zientzialaria (Ekuador, XX. mendea)
# [[Alicia de los Ríos Merino|Alicia de los Rios Merino]] ikasle, gerrilari desagertua (Mexiko, 1952)
# [[Amalia Anglés y Mayer]] opera kantaria eta gitarra-jotzailea (Badajoz, 1827-Stuttgart, 1859)
# [[Amèlia Jover Velasco]] sindikalista, anarkista eta feminista (Cullera, 1910-Paris, 1997)
# [[Amelia Quintanal Martínez-Conde]] futbolean Espainiako emakume talde baten 1. entrenatzailea (Kantabria 1937)
# [[Amrita Pritam]] idazlea (Pakistan, 1919-India, 2005)
# [[Ana Alba García]] kazetaria, gerra gatazketan aditua (Bartzelona 1971-2020)
# [[Ana Borges]] futbolaria, aurrelaria (Portugal 1990)
# [[Ana Paris Garcia]] lider sindikalista garrotez eraila (Sevilla, 1898-1938)
# [[Ángeles García-Madrid|Ángeles Garcia-Madrid]] idazlea eta preso politikoa (Torrejón, 1918-Madrid, 2015)
# [[Angustias Lara Sánchez|Maruja Lara Sánchez]] sindikalista (Granada, 1917-Valentzia, 2012)
# [[Anna Cabot Quincy Waterston]] idazlea (AEB 1812-1899)
# [[Anna Gréki]] poeta eta ekintzaile aljeriarra (1931-1936)
# [[Anna Rodríguez Costa]] dramagilea, zuzendaria (Granada 1972)
# [[Anna Stewart (aktibista)]] emakumeen eskubideen aldekoa (Australia 1947-1983)
# [[Annette Frances Braun]] entomologoa (EEBB, 1884-1978)
# [[Antònia Pascual Flaquer]] komunista fusilatua (Capdepera 1911-Porreres,1937)
# [[Assumpció Puigdelloses Vila]] etxekoandre fusilatua (1906 - Sant Adrià de Besòs, 1940)
# [[Aurora Picornell]] komunista fusilatua (Palma, 1912-Manacor, 1937)
# [[Ayo Edebiri]] komediantea, idazlea (AEB1995)
# [[Balbina Gayo Gutiérrez|Balbina Gayo Gutierrez]] maistra errepublikarra (1901-1936)
# [[Begoña Alberdi]] sopranoa (Bartzelona 1964)
# [[Belarmina González Rodríguez]] ekintzaile fusilatua (Palencia, 1914-Porreres, 1937)
# [[Blanca Jeannette Kawas]] aktibista (Honduras, 1946-1995)
# [[Brígida Pardo López]] etxekoandre fusilatua (Granada, 1904-1936)
# [[Carlota Planas Riera]] Espainiako 1. emakume futbolarien ordezkaria (Bartzelona 1992)
# [[Carme Claramunt i Barot]] ekintzaile fusilatua (Tarragona, 1897 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Carme Portaceli]] antzerki-zuzendaria, irakaslea (Valentzia 1957)
# [[Carmen Arrojo]] maistra, memoriaren aldeko ekintzailea (Madril, 1918-2017)
# [[Carmen Arrufat]] aktorea (Castelló 2002)
# [[Carmen del Riego]] kazetaria, 1. emakume-presidentea Madrileko Prentsa Elkartean (Asturias 1960)
# [[Carmen Maria Garcia "García de Saura"|Carmen María Garcia]] idazle eta margolaria ( Molina de Segura)
# [[Carol López ]] dramagilea, aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1969)
# [[Carolina Ferre]] kazetaria (Alacant 1974)
# [[Caroline Rémy de Guebhard]] idazle feminista (Frantzia, 1855-1929)
# [[Catalina Flaquer]] ekintzailea fusilatua (Capdepera, 1876-Porreres,1937)
# [[Catalina Martín López de Bustamante]] gerrillara, alfereza (Espainia ?-XIX. mendea)
# [[Catalina Narváez de Ruiz]] brodatzailea, margolaria (Cádiz 1861- ¿ 1929)
# [[Catherine Cusset]] filosofoa (Frantzia 1963)
# [[Celia Tapias]] Buenos Airesko lehen emakume abokatua (1885-1964)
# [[Chelsea Ashurst]] futbolaria, atezaina (Ingalaterra 1990)
# [[Cinta Sabaté]] eskultorea, margolaria (Tarragona 1946)
# [[Clara Pueyo Jornet]] Errepublikano desagertua (Villanueva eta GEltrú, 1914-1943)
# [[Claudia López Benaiges]] feminista, anarkista eraila (Txileko Santiago, 1972-1998)
# [[Clotilde García del Castillo]] Sorollaren musa eta Sorolla Museoaren sortzailea (Valentzia, 1865-Madril, 1929)
# [[Concepción Caceres|Concepción Cáceres]] emagin fusilatua (Montijo, 1912-1938)
# [[Concha Carretero]] frankismoaren biktima (Madril, 1918-2014)
# [[Concita De Gregorio]] kazetaria, idazlea (Italia 1963)
# [[Coral Bracho]] hizkuntzalaria, poeta (Mexiko 1951)
# [[Courtney Barnett ]] rock abeslaria (Australia 1987)
# [[Cristina Clemente]] idazlea, gidoilaria, zuzendaria( Bartzelona 1977)
# [[Cristina Fernández Pereda]] atezain fusilatua (Leon, 1900 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Diana Nyad]] igerilaria eta kazetaria (New York, 1949)
# [[Djamila Amrane-Minne]] poeta eta historialaria, Aljeriako Independentzia Gerrako ekintzailea (1939-2017)
# [[Dolores Cacuango]] Indigenen aldeko ekintzailea (Ekuador, 1881-1971)
# [[Dolors Feliu]] abokatua, unibertsitateko irakaslea, politikaria (Roda de Ter, 1964)
# [[Dolors Giorla Laribal]] etxekoandre fusilatua (Bartzelona, 1912 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Dolors Prat Coll]] anarkosindikalista (Ripoll, 1905-Tolosa, 2001)
# [[Elena Martín]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1992)
# [[Elina Garanca]] mezozosopranoa (Letonia 1976)
# [[Elionor Malich Salvador]] emakume errepublikano fusilatua (Piorat, 188?- Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Elisa García Sáez]] sindikalista, erizaina, Gerra Zibilean hildako milizianoa (Bartzelona, 1916-Huesca, 1936)
# [[Elizabeth Evatt ]] epailea (Australia 1933)
# [[Emakumezkoen Nazioarteko Zinemaldia (Australia)]] Australia 1975
# [[Emilia Dilke]] idazlea (Erresuma Batua, 1840-1904)
# [[Encarnación Magaña]] antifrankista eraila (Almeria, 1921-1942)
# [[Estefanía Banini]] futbolaria, aurrelaria (Argentina 1990)
# [[Eugenia González Ramos]] sindikalista fusilatua (Bartzelona, 1919 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Eumelia Hernández]] sindikalista eta feminista (Venezuela, 1913-1990)
# [[Eveline Safir Lavalette]] frantses jatorriko ekintzaile aljeriarra (1927-2014)
# [[Evelyn Glennie]] perkusionista gorra (Eskozia 1965)
# [[Fabiana da Silva Simões]] furbolaria (Brasil 1989)
# [[Felicidad Duce]] jostuna, aitzindaria, enpresaburua (Bartzelona 1908-2000)
# [[Flora Sanhueza]] pedagogo anarkista (Txile, 1911-1974)
# [[Florence Ethel Johnson]] sindikalista, maistra (Australia 1884-1934)
# [[Florencia Bonsegundo]] futbolaria (Argentina 1993)
# [[Francisca Senhorinha da Motta Diniz|Francisca Sehorinha]] idazlea (Brasil,1834- ?)
# [[Giovanna Berneri]] anarkista ekintzailea (Italia, 1897-1962)
# [[Hélène Monastier]] aktibista, irakasle (Suitza, 1882-1976)
# [[Hubertine Auclert|Hubertine Auchert]] feminista ekintzailea (Frantzia, 1848-1914)
# [[Inés Jiménez Lumbreras]] errepublikano fusilatua (Madril, 1915-Sant Adrià de Besòs, 1940)
# [[Irene Moray]] argazkilaria, film-zuzendaria (Bartzelona 1992)
# [[Isabel Mesa Delgado]] Sindikalista (Ronda, 1913-Valentzia, 2002)
# [[Jane eta Louise Wilson]] artistak (Ingalaterra 1967)
# [[Jessica Gleeson]] futbolaria, defentsa (Irlanda 1993)
# [[Jessie Street Emakumeen Liburutegi Nazionala]] Australia 1989
# [[Jessie Street]] ekintzailea (Brithis Raj/India 1889-Australia 1970)
# [[Jill Ellis]] futbolari, entrenatzaile ohia (Erresuma Batua 1966)
# [[Joaquina Charro Gómez]] sindikalista fusilatua (Montijo, 1912-1938)
# [[Josephine Shaw Lowell]] aktibista (AEB, 1843-1905)
# [[Juana Aranguren Rica]] abokatu feminista (Bilbo, 1952)
# [[Julia López (artista)]] margolari autodidakta (Mexiko 1936)
# [[Kamilla Seidler ]] sukaldariburua (Danimarka 1983)
# [[Kristine Lilly]] nazioarteko partida gehien jokatutako futbolari ohia (AEB 1971)
# [[Laura Ràfols]] futbolaria, atezaina (Bartzelona 1990)
# [[Leda Rafanelli]] feminista, sufia, idazlea (Italia, 1880-1971)
# [[Leila Ouahabi]] futbolaria, defentsa (Bartzelona 1993)
# [[Leonor Lavado]] imitatzailea, aktorea (Kordoba 1987)
# [[Lesbia Urquía]] aktibista (Honduras, 1967-2016)
# [[Lola Gallardo]] futbolaria, atezaina (Sevilla 1993)
# [[Lucía Alemany]] film-zuzendaria(Castelló 1985)
# [[Lucía Pascual Palomo]] xake-jokalaria (Madril 19)
# [[Luisa Gómez de la Torre|Luisa Gomez de la Torre]] ekintzailea (Quito,1887-1976)
# [[Magdalena Nolla Montseny]] etxekoandre fusilatua (Tarragona, 1904-Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Malena Costa]] modeloa (Mallorca 1989)
# [[Manuela Díaz Cabezas]] ekintzaile antifrankista (Kordoba, 1920-Suitza, 2006)
# [[Margarita Murillo]] aktibista (Honduras, 1958 - 2014)
# [[Margarita Rivière]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1944-2015)
# [[María Angélica Barreda|Maria Angelica Barreda]] Argentinako lehen emakume abokatua (1887-1963)
# [[María Antonia Iglesias]] kazetaria, idazlea (Madril 1945-Pontevedra 2014)
# [[María de la Purificación de la Aldea y Ruiz de Castañeda|Purificación de la Aldea]] emagina, ekintzailea ( Madrid, 1889-1976)
# [[María Escoté]] jostuna, arropa diseinatzailea (Bartzelona 1979)
# [[María Esteve |María Esteve Flores]] aktorea (Argentina, 1974)
# [[María Herrera Magdaleno|Maria Herrera Magdaleno]] Giza eskubideen aldeko aktibista (Mexiko, 1950)
# [[Maria Jiménez]] abeslatia eta aktorea (SEvilla, 1950-2023)
# [[María Joaquina de Viera y Clavijo]] idazlea (Kanariak, 1737-1819)
# [[Maria Jose Pons]] futbolaria, atezaina (Bartzelona 1984)
# [[María Martín López]] memoria historikoaren aldeko borrokalaria, frankismoaren biktima (Avila, 1930-Toledo,2014)
# [[Maria Mies]] alemaniar soziologoa (Steffeln, 1931-2023)
# [[María Moreno]] idazlea eta kazetaria (Buenos Aires, 1947)
# [[Maria Pascual Flaquer]] komunista fusilatua (Capdepera 1911-Porreres,1937)
# [[María Pry]] entrenatzailea, futbolari ohia (Sevilla 1984)
# [[María Victoria Walsh]] kazetaria, borrokan hila (Buenos Aires, 1950-1976)
# [[Marie Louise Berneri]] idazle anarkista (Italia, 1918-Londres, 1949)
# [[Marsia Taha]] boliviar sukaldaritzako chef aitzindaria (Bulgaria 1989)
# [[Marta Lois]] irakaslea, politikaria (Vigo, 1969)
# [[Marta Torrejón]] futbolaria, defentsa (Bartzelona 1990)
# [[Martha Asunción Alonso]] poeta itzultzailea (Madril, 1987)
# [[Mary Cynthia Dickerson]] herpetologoa (AEB 1866-1923)
# [[Maud Nathan]] aktibista, sufragista (AEB, 1862-1946)
# [[Maud Slye]] minbizi ikertzailea (AEB 1879-1954)
# [[Maya Hansen]] moda diseinatzailea (Madril 1978)
# [[Mila Abadia]] kultura kudeatzailea (Zaragoza, 1962)
# [[Milagros Pérez Oliva ]] kazetaria, idazlea, irakaslea (Huesca 1955)
# [[Minnehaha ]] poema bateko fikziozko pertsonaia (AEB 1855)
# [[Míriam Nogueras]] politikaria eta enpresaburua (Bartzelona, 1980)
# [[Montse Germán]] aktorea (Bartzelona 1969)
# [[Natalia Ramos (futbolaria)]] defentsa (Tenerife 1999)
# [[Neus Bonet]] kazetaria, irakaslea (Bartzelona 1959)
# [[Neus Bouza Gil]] CNTko militante fusilatua (Bartzelona, 1916- Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Nieve de Medina]] aktore eta zuzendaria (Madril,1962)
# [[Noelia López ]] modeloa, tb aurkezlea (Sevilla 1986)
# [[Noelia Ramos]] futbolaria, atezaina (Tenerife 1999)
# [[Olga Luzardo]] kazetaria eta ekintzailea (Venezuela, 1916-2016)
# [[Patri Guijarro]] futbolaria, defentsa (Palma Mallorcakoa 1998)
# [[Patricia Ferreira]] gidoilaria, zuzendaria (Granada 1958)
# [[Patricia Rodríguez Barrios]] 1. Gizonezko Futbol talde gerentea (Gipuzkoa 1982)
# [[Pazzis Sureda]] eskultorea, margolaria (Mallorca 1907-1939)
# [[Pepita Laguarda Batet]] anarkista,gerra zibilean eraila (Bartzelona, 1919-1936)
# [[Pepita Patiño Páez]] makien laguntzailea, komunista (Kordoba, 1925-2015)
# [[Piedad Arribas]] ekintzailea, frankismoaren biktima (Toledo, 1920-Madril, 2010)
# [[Pilar Montaner Maturana]] margolaria (Mallorca 1876-196119)
# [[Pilar Prades]] garrotez eraildako neskame pozoitzailea (Valentzia, 1928-1959)
# [[Purificación Pérez Benavent]] sindikalista (Valentzia, 1919-Kanada, 1995)
# [[Ramona Peralba Sala|Ramona Peralta Sala]] langile fusilatua (Gironella, 1904-Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Raquel Cabezón]] futboalari ohia (Bartzelona 1978)
# [[Rianna Jarrett]] futbolaria, aurrelaria (Irlanda 1994)
# [[Rocío García Martínez]] txirrindularia (Madril 1974)
# [[Romina Belluscio]] kazetaria, modeloa ( Argentina 1979)
# [[Sandra Hermida Muñiz]] film-, dokumental ekoizlea (Tarragona 1972)
# [[Sandra Paños]] Futbolaria, atezaina (Alacant 1992)
# [[Sandra Vilanova]] futbolari ohia, erdilaria (Bartzelona 1981)
# [[Sara Nieves Matheu García]] irakaslea, zibersegurtasun ikertzailea (Murtzia 1992)
# [[Sara Ortega (futbolaria)]] , aurrelaria (Errioxa 2005)
# [[Sara Serrat]] futbolaria, idazlea (Huelva 1995)
# [[Sara Suárez Solís]] idazle feminista (Oviedo, 1925-2000)
# [[Sarah Bouhaddi]] futbolaria, atezaina (Frantzia 1986)
# [[Sari Van Veenendaal]] futbolaria, atezaina (Herbehereak 1990)
# [[Sarina Wiegman]] entrenatzailea, futbolari ohia (Herbehereak 1969)
# [[Sayaka Fernández Díaz]] dokumentalgilea (Cáceres 1978)
# [[Sha'Carri Richardson]] atleta (AEB 2000)
# [[Silvia Meseguer]] futbolari ohia, medikua (Teruel 1989)
# [[Soledad Gallego-Díaz]] kazetaria (Madril 1951)
# [[Sonia Bermúdez Tribano]] futbolaria, entrenatzailea, berriemailea (Madril 1984)
# [[Sonia García Galán]] historialaria eta feminista (Aviles, 1981)
# [[Sonia Grande]] cinema-jantzi diseinatzailea (Asturias 1964)
# [[Susana Carro]] Filosofoa irakaslea, femilnista (Mieres, 1971)
# [[Tania Martínez Portugal|Tania Martinez Portugal]] poligologoa, irakaslea,feminista (Etxebarri, 1963)
# [[Toña Is ]] futbolaria, entrenatzailea (Asturias 1966)
# [[Tránsito Amaguaña]] ekintzaile indigena (Ekuador,1909-2009)
# [[Urimare]] kazike (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Urrezko Neskatoak]] Olinpiar Jokoetako gimnasta erritmiko txapeldunak, Atlanta 1996
# [[Valentina Muñoz]] aktibista feminista (Txile, 2002)
# [[Vera Pauw]] bortxatutako futbolaria, entrenatzailea (Hebehereak 1963)
# [[Vicky Losada]] futbolaria (Bartzelona 1991)
# [[Victoria Prego]] kazetaria (Madril 1948)
# [[Viola Calligaris]] futbolaria (Suitza 1996)
# [[Yolanda Flores]] kazetaria, irrati esataria (Madril, 1960)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''abuztua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Goirigolzarri Alegria]] efef'''SORTUA''' abokatua eta aktibist (Gamiz, 1978- Barakaldo, 2023)
# [[Ana Soto]] --ef'''SORTUA''' kazike (Venezuela, 1618-1668)
# [[Awen Iorwerth]] ----'''SORTUA''' medikua, unibertsitateko irakaslea
# [[Erika Arrizabalaga]] ----'''SORTUA''' txistularia (Gasteiz, 2000)
# [[Gentz del Valle]] ef--'''SORTUA''' artista (Lekeitio, 1957)
# [[Orocomay]] ----'''SORTUA''' kazike (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Xochilt Madai|Xochitl Madai]] ----'''SORTUA''' arkitektua eta ekintzailea (Mexiko, 1972)
# [[Ada Liberio]] gimnasta errimikoa (Zaragoza 1974)
# [[Adriana Díaz Enciso]] idazlea (Mexiko, 1964)
# [[Alba González]] idazlea, politikaria (Asturias 1986)
# [[Alice Kellen]] idazlea (Valentzia, 1989)
# [[Amalia Bautista]] poeta (Madril 1962)
# [[Amparo Barayón]] piano-jola eta sindikalista fusilatua (Zamora, 1904-1936)
# [[Ana Bautista]] gimnasta erritmikoa (Kanariak 1972)
# [[Ana Carmona Ruiz]] mutil itxuraz jokatzea lortu zuen futbolaria (Malaga 1908-1940)
# [[Ana María de Foronda|Ana Maria de Foronda]] idazlea eta itzultzailea (1910-1990)
# [[Anna Szatkowska]] idazlea (Polonia, 1928-2015)
# [[Antònia Fontanillas Borràs]] anarko-sindikalista (Bartzelona, 1917-Frantzia, 2014)
# [[Apacuana]] kazikea (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Athenea del Castillo]] futbolaria (Kantabria 2000)
# [[Bathsua Makin]] Proto-Feminista (Londres, 1600-1675)
# [[Beatriz Corredor]] legelaria, politikaria (Madril 1968)
# [[Blanche Stuart Scott]] hegazkinlaria (EEBB. 1884-1970)
# [[Carla Barber]] medikua, modeloa (Kanariak 1990)
# [[Carmen Avilés]] atleta (Madril 2002)
# [[Carmen Herrero Vicent]] medikua, ikertzailea (Castelló, 1986-2023)
# [[Carmen Montes]] itzultzailea (Cádiz 1963)
# [[Cata Coll]] futbolaria (Mallorca 2001)
# [[Cathy Xaudaró]] gimnasta erritmikoa (Filipinak/ Espainia 1960)
# [[Cecilia Domínguez Luis|Cecilia Dominguez]] idazlea (La Orotava, 1948)
# [[Cecilia Pantoja]] abeslaria (Txile, 1943 - 2023)
# [[Celia Flores]] abeslaria (Madril, 1981)
# [[Charlotte Maxeke]] aktibista (Hegoafrika, 1871-1936 )
# [[Charlotte von Ahlefeld|Charlotte von Ahlfeld]] idazlea (Alemania, 1782-1849)
# [[Charlotte von Stein|Charlote Von Stein]] (Alemania, 1742-1822)
# [[Christiane Vulpius]] Goetheren emaztea (Alemania, 1765-1816)
# [[Clara Serra]] feminista, ikertzailea, filosofoa, politikari ohia (Madril 1982)
# [[Concha Monrás]] piano-jotzaile fusilatua (Bartzelona, 1898-Huesca 1936)
# [[Conchi Sánchez ]] Espainiako 1. emakume futbolari profesionala (Madril 1957)
# [[Costanza da Varano]] humanista eta poeta (Italia, 1426-1447)
# [[Covadonga Tomé]] pediatra, politikaria (Asturias 1970)
# [[Cristina Gallo]] kirol kazetaria, idazlea, aktibista (Asturias 1965)
# [[Dahteste]] gerlari, itzultzaile, diplomazialari (1860 - Mexiko Berria, 1955)
# [[Diana Wynne Jones]] idazlea (Londres, 1934-2001)
# [[Dolores Pla Brugat]] historialaria eta ikertzailea (Girona, 1954-2014)
# [[Emakume Indigenen Nazioarteko Eguna]]
# [[Emilia Boneva]] gimnasia erritmikoko entrenatzailea (Bulgaria 1938-2019)
# [[Emma Cabal]] poeta (Asturias 1962)
# [[Enith Salón]] futbolaria ( Valentzia 2001)
# [[Esther González]] futbolaria (Granada 1992)
# [[Etta Federn]] idazle, itzultzaile, pedagogo eta anarkofeminista austriarra (1883 - 1951)
# [[Eva Navarro ]] futbolaria (Murtzia 2001)
# [[Fatima Madrilgoa]] ustezko astronomoa (Al-Andalus XI. mendea)
# [[Francisca Saperas|Francesca Saperas]] anarko-sindikalista (Bartzelona, 1851-1933)
# [[Gala Dalí]] artista eta modeloa (Errusia, 1894-1982)
# [[Hansa Mehta]] aktibista, politikaria (India, 1897-1995)
# [[Irene Guerrero]] futbolaria (Sevilla 1996)
# [[Isabel Medina]] idazlea (Gomera, 1943)
# [[Isabel Mozún]] altuera jauziko atleta (Madril 1960)
# [[Ivana Andrés ]] futbolaria (Valentzia 1994)
# [[Jean Batten]] hegazkinlaria (Zeelanda Berria, 1909-Palma Mallorcakoa, 1982)
# [[Johanna Schopenhauer]] idazlea (Alemania, 1766-1838)
# [[Juana Álvarez Molina|Juana Alvarez]] etxekoandre fusilatua (Medina de Rioseco, 1897-Gijon, 1937)
# [[Juana María de los Dolores de León Smith]] espainiar dama (Badajoz, 1798 – Londres, 1872)
# [[Julia Mayoral Márquez]] maistra eta politikaria (Badajoz, 1902 - 1983)
# [[Julia Santibáñez]] idazlea (Mexiko, 1971)
# [[Kyra Galván]] poeta eta eleberrigilea (Mexiko Hiria, 1956)
# [[La Repompa de Málaga]] abeslaria (Malaga 1937-1959)
# [[Laia Codina]] futbolaria (Girona 2000)
# [[Lara Álvarez]] kazetaria (Asturias 1989)
# [[Laura del Río]] futbolaria, mutilen entrenatzailea (Madril, 1982)
# [[Lola Suárez|Lola Suarez]] idazlea (Lanzarote, 1956)
# [[Malebogo Molefhe]] aktibista (Botswana,1980)
# [[María Bernaldo de Quirós]] hegazkinlaria (Madril, 1898-1983)
# [[Maria da Conceição Moita]] aktibista, hezitzailea (Portugal, 1937-2021)
# [[María Francisca de Sales Portocarrero (Montijoko VI. kondesa)]] (Madril, 1754 – Logroño, 1808)
# [[María Josefa Cerrato Rodríguez]] Espainiako lehen emakume albaitaria (Badajoz, 1897-1981)
# [[María Pérez Rabaza]] futbolaria (Bartzelona 2001)
# [[María Rosa Alonso|Maria Rosa Alonso]] idazlea (Tararonte, 1909-2011)
# [[Mariangiola Criscuolo]] margolaria (Italia, 1548-1630)
# [[Mariona Caldentey]] futbolaria (Mallorca 1996)
# [[Melissa Jiménez (kazetaria)]] (Lieja/Bartzelona 1987)
# [[Mercedes Pinto]] idazlea, kazetaria eta feminista (1889-1976)
# [[Mónica García Prieto]] kazetaria, saiakeragilea (Badajoz 1974)
# [[Montse Martín]] gimnasta erritmiko ohia, ilustratzailea, diseinatzailea, aktorea, dantzaria (LLeida 1974)
# [[Montse Tomé]] futbolari ohia, entrenatzailea (Asturias 1982)
# [[Noemí Casquet]] kazetaria, youtuberra (Sabadell 1992)
# [[Olga Carmona]] futbolaria (Sevilla 2000)
# [[Ona Batlle]] futbolaria (Bartzelona 1999)
# [[Paula Guilló]] Miss eta modeloa (Alacant 1989)
# [[Pepa Caballero]] margolaria (Granada, 1943 - Malaga, 2012)
# [[Raymonde de Laroche]] hegazkinlaria (Paris, 1882-1919)
# [[Rebecca Abe|Rebeca Abe]] idazlea (Alemania, 1967)
# [[Rita Bosaho]] sanitarioa, politikaria. Kongresuko 1. Persona beltza (Ginea/Espainia 1965)
# [[Rocío Gálvez ]] futbolaria (Kordoba 1997)
# [[Salma Paralluelo]] futbolaria, atleta (Zaragoza 2003)
# [[Silvia Yustos]] gimnasta erritmikoa (Valladolid 1971)
# [[Simone Segouin]] partisaua, erresistentziako kidea (Frantzia, 1925-2023)
# [[Sofia Behrs]] idazlea, argazkilaria (Errusia, 1844-1919)
# [[Sofia Castañon]] poeta, politikaria (Asturias 1983)
# [[Susan Haack]] irakasle eta filosogoa (Ingalaterra, 1945)
# [[Sybilla]] diseinatzailea (AEB/Espainia 1963)
# [[Teresa Abelleira]] futbolaria (Pontevedra 2000)
# [[Teresa Helbig]] moda-diseinatzailea (Bartzelona 1963)
# [[Teresa Matilde Revaque]] Bigarren Errepublikako espetxe funtzionario fusilatua (Valladolid, 1897-Madril, 1940)
# [[Teresa Táboas]] arkitekto galiziarra (Mexiko Hiria, 1961)
# [[Thelma Nava]] poeta (Mexiko Hiria, 1932-2019)
# [[Thérèse Peltier]] hegazkinlaria (Frantzia, 1873-1926)
# [[Vicenta García Miranda]] idazlea, poeta (Badajoz, 1816-1877)
# [[Yulianna Avdeeva]] piano-jotzailea (Mosku 1985)
# [[Zofia Kossak-Szczucka]] idazlea (Polonia, 1890-1968)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''uztaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainize Gastaka Martínez]] ----'''SORTUA''' abokatua, Laudioko alkatea (Laudio, 1985)
# [[Rosa Mari Artza Azueta]] efef'''SORTUA''' euskaltzalea eta ekintzailea (Iurreta, 1946-2001)
# [[Guruzne Carrason Torrontegi]] ----'''SORTUA''' ingurumen hezitzailea, Sopelako alkatea (Sopela, 1981)
# [[Deniba Konare]] ----'''SORTUA''' judoka (Mali/Durango 2003)
# [[Sorne Rubio Arano]] ----'''SORTUA''' Mundakako alkatea (Mundaka, 1972)
# [[Itziar Iratzagorria]] ef--'''SORTUA''' Urdulizko alkatea
# [[Maite Ibarra Goti]] ----'''SORTUA''' Arrigorriaga alkatea (Arrigorriaga, 1979)
# [[Elisa Kaltzada]] --ef'''SORTUA''' euskaltzalea eta ekintzailea (Busturia, 1929-2022)
# [[Lorea Perosanz]] ef--'''SORTUA''' diseinatzailea eta ilustratzailea (Ermua, 1976)
# [[Maider Morras Azpiazu]] ----'''SORTUA''' abokatua, unibertsitateko irakaslea, Arrasateko alkatea (Arrasate, 1976)
# [[Olatz Lezeta Urzelai]] ef--'''SORTUA''' mekanikaria, Antzuolako alkatea (Antzuola, 1977)
# [[Kristina Rodriguez Mendikute]] ef--'''SORTUA''' Adunako alkatea (Aduna,1971)
# [[Mari Karmen Arregi Agirre]] ef--'''SORTUA''' Aizarnazabalgo alkatea
# [[Beatriz Unzue Esnaola]] ef--'''SORTUA''' Amasa-Villabonako alkatea
# [[Alba Garmendia Castaños]] ef--'''SORTUA''' ikertzailea, filosofoa eta Ikaztegietako alkatea
# [[Yanire Granero]] --ef'''SORTUA''' diseinatzailea, enpresaburua (Abadiño 1988)
# [[Oihana Amundarain Zubillaga]] ef--'''SORTUA''' Elduaingo alkatea
# [[Gurutze Etxezabal Iturrioz]] ef--'''SORTUA''' Orexako alkatea
# [[Anuska Esnal Oliden]] ef--'''SORTUA''' Orioko alkatea (Orio, 1980)
# [[Izarra Urdalleta Iraola]] ef--'''SORTUA''' Segurako alkatea (Errezil, 1975)
# [[Cristina Tapias]] ef--'''SORTUA''' jostuna, irakaslea, enpresaburua (Bilbo 1960)
# [[Teófila Adrada]] ef--'''SORTUA''' jostuna, irakaslea, enpresaburua, asmatzailea (Toledo 1904- ?)
# [[Naroa Azpitarte]] ----'''SORTUA''' errugbilaria (Durango, 2005)
# [[Rosario Tomasena Alzuri]] ef--'''SORTUA''' kirolaria, igerilaria, triatleta (Urnieta, 1946)
# [[Agurtzane Solaberrieta Mesa]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta Usurbilgo alkatea (Usurbil, 1979)
# [[Maite Amenabar Alkorta]] ----'''SORTUA''' Zirzurbilgo alkatea (Azpeitia)
# [[Nagore Alkorta Elorza|Nagore Alkorta]] ef--'''SORTUA''' Azpeitiko alkatea (Azpeitia, 1978)
# [[Alicia Framis]] artista (Mataró, 1967)
# [[Lorena Llamas]] txirrindulari ohia (Bartzelona 1987)
# [[Daisy Elliott]] politikaria (AEB 1917-2015)
# [[Yolanda García Serrano]] gidoilaria (Madril 1958)
# [[Karina Garantivá ]] aktorea, antzerki zuzendaria (Kolonbia 1980)
# [[ Helena Pimenta]] antzerki-zuzendaria (Salamanca 1955)
# [[Verónica Fernández]] gidoilaria (Soria 1971)
# [[Magüi Mira]] aktorea, zuzendaria (Valentzia 1944)
# [[Clara Sanchis]] aktorea, musikaria (Teruel 1968)
# [[Lola Salvador]] gidoilaria (Bartzelona 1938)
# [[Carmen Balagué]] aktorea (Bartzelona 1952)
# [[Luz Casanova]] ongilea (Asturias, 1873-1949)
# [[Jacqueline Guerroudj]] Militante komunista eta antikolonialista (1919 - 2015)
# [[Sheyla Gutiérrez]] txirrindularia (Errioxa 1994)
# [[Lucía González]] txirrindularia (Asturias 1990)
# [[Alicia González]] txirrindularia (Asturias 1995)
# [[Mavi García]] duatleta, txirrindularia (Mallorca 1984)
# [[María Mercedes Cagigas Amedo]] txirrindularia (Kantabria 1979)
# [[Isabel Martin]] txirrindularia (Valladolid 1999)
# [[Sara Martín]] txirrindularia (Burgos 1996)
# [[Cristina Martínez (txirrindularia)]] (Valentzia 1981)
# [[María Isabel Moreno ]] txirrindularia (Girona 1981)
# [[Belén López (txirrindularia)]] irakaslea (Cádiz 1984)
# [[Mayalen Noriega]] igerilaria, txirrindularia, kirol egokituko gidaria (Mexiko/Espainia 1982)
# [[Josefa Benítez Guzmán]] kirol egokitutako txirrindularia (Bartzelona 1969)
# [[Susana Rodríguez Gacio]] medikua, kirol egokitutako txirrindularia (Vigo 1988)
# [[Aauri Bokesa]] kirolari eta gizarte langilea (Madril, 1988)
# [[Cristina Danimarkakoa]] Italiako aristokrata (Danimarka, 1521-Italia, 1590)
# [[Conceição Matos]] aktibista (Portugal, 1936)
# [[María de Estrada]] konsistatzailea (Espainia-Mexiko, XV.mendea)
# [[Maritza M. Buendía]]
# [[Lozen]] gerlari eta xamana (1840-1889)
# [[Elsy Jacobs]] txirrindularia (Luxenburgo 1933-Bretainia 1998)
# [[Anna Ramírez ]] txirrindularia, aktibista (Bartzelona 1981)
# [[Marta Vilajosana]] txirrindularia (Bartzelona 1975)
# [[Audrey Cordon]] txirrindularia (Bretainia 1989)
# [[Alba Teruel ]] txirrindularia (Valentzia 1996)
# [[Anna Sanchis]] txirrindularia (Valentzia 1987)
# [[Dori Ruano]] txirrindularia, zuzendaria, politikaria, irakaslea (Salamanca 1969)
# [[Gloria Rodríguez Sánchez]] txirrindularia ( Murtzia 1992)
# [[Ariadna Ródenas]] txirrindularia (Alacant 1987
# [[Aida Nuño]] txirrindularia (Asturias 1983)
# [[Karin Herrera]] biologo eta politikaria (Guatemala, 1968)
# [[Sonia Gutiérrez Raguay]] politikaria (GUatemala, 1981)
# [[Txirrindularitza eta feminismoa]]
# [[Jean Purdy]] erizaina, 1. enbriologoa (Erresuma Batua 1945-1985)
# [[Victoria Anna Perea]] Espainiako 1. probeta umea (Bartzelona 1984)
# [[Anna Veiga]] biologoa, Espainiako 1. probeta umearen ‘ama zientifikoa’ (Bartzelona 1956)
# [[Elisa Matilla]] aktorea (Madril 1966)
# [[Dunia Ayaso eta Felix Sabroso]] zine zuzenndariak (Kanariak 1961-2014)
# [[Eva Lesmes]] gidoilaria, zine zuzendaria (Asturias 1961)
# [[Imma Colomer]] aktorea (Bartzelona 1948)
# [[Rosa Gàmiz]] aktorea (Bartzelona 1965)
# [[Carlota Subirós]] antzerki-zuzendari (Bartzelona 1974)
# [[Lluïsa Cunillé ]] idazlea (Katalunia 1961)
# [[Hijas de Cynisca]] kirol-arloko genero-desberdintasuna, dokumentala (2019)
# [[Jessica Vall ]] igerilaria, biologoa (Bartzelona 1988)
# [[Jennifer Pareja]] waterpolo jokalari ohia (Girona 1984)
# [[Carmen Martín]] eskubaloi jokalaria (Almeria 1988)
# [[Vanesa Amorós ]] eskubaloi jokalaria, entrenatzialea (Alacant 1982)
# [[Nuria Benzal ]] eskubaloi jokalaria (Malaga 1985)
# [[Estela Estévez Barreiro]] atleta paralinpiarra (Vigo 1965)
# [[Alba Caride]] gimnasta erritmikoa (Vigo 1980)
# [[Susana Garabatos ]] igerilaria (Vigo 1979)
# [[Julia Vaquero]] galiziar atleta (Frantzia 1970)
# [[Thérèse Clerc]] Frantziako ekintzaile feminista (1927 - 2016)
# [[Suhayr al-Qalamawi]] idazlea eta itzultzailea (Egipto, 1911-1997)
# [[Dolors Vives Rodón|Dolors Vives Rodon]] Kataluniar hegazkinlaria (Valls, 1908-Bartzelona, 2007)
# [[Susana Ferrari Billinghurst]] hegazkinlaria (Argentina, 1914-Italia, 1999)
# [[Yevguenia Shajovskaya|Yevguena Shajovskaya]] hegazkinlaria (Errusia, 1889-1920)
# [[Carola Lorenzini]] hegazkinlaria (Buenos Aires, 1899-1941)
# [[Clara Adams]] hagazkinlaria (EEBB, 1884-1971)
# [[Gloria Cuesta]] hegazkinlaria (Asturias, 1911 - Madril, 1987)
# [[Maria Josep Colomer i Luque]] hegazkinlaria (Bartzelona, 1913 - Inglaterra, 2004)
# [[Alia Twal]] hegazkinlaria (Jordania)
# [[Lotfia ElNadi|Loftia Elnadi]] hegazkinlaria (Egipto, 1907-2002)
# [[Erma Franklin]] abeslaria (EEBB, 1938-2002)
# [[Carolyn Franklin]] abeslaria (EEBB, 1944-1968)
# [[Flor Aguilera]] idazlea (Mexico Hiria, 1971)
# [[María Antonieta Mendivil]] idazlea (Mexiko, 1971)
# [[Anne Kingsbury Wollstonecraft]] ilustratzaile botanikoa (EEBB,1781-Kuba, 1828)
# [[Sara Khadem ]] xake jokalaria (Iran 1997)
# [[Tamara Abalde ]] saskibaloi jokalaria (Ferrol 1989)
# [[Begoña Fernández]] eskubaloi jokalaria (Vigo 1980)
# [[Isabel Herguera]] artista, zuzendaria, irakaslea (Donostia 1961)
# [[Karin Boye]] poeta, itzultzailea (Suedia 1900-1941)
# [[Helene Hanff]] idazlea (AEB 1916-1997)
# [[Sopiko Guramishvili]] xake jokalaria (Georgia 1991)
# [[Carol Thatcher ]] kazetaria (Londres 1953)
# [[Mónica Braun|Monica Braun]] idazlea eta poeta (Mexiko, 1965)
# [[Cristina Rivera Garza]] idazlea (Mexiko, 1964)
# [[Martha Cerda]] idazlea (Mexiko, 1945)
# [[Bibiana Gallego Lancharro]] poeta eta damaturgoa (Badajoz, 1799-Madril, 1867)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''ekaina''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainara Otxotorena]] ef--'''SORTUA''' Mañariko alkatea (Hernani, 1984)
# [[Arantxa Arregi]] ----'''SORTUA''' Doneztebeko alkatea
# [[Asun Agiriano]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta bibliotekaria (Arrasate, 1963)
# [[Begoña Enbeita]] ef--'''SORTUA''' Muxikako alkatea (Muxika, 1985)
# [[Berta Arizkun González]] ef--'''SORTUA''' Burlatako alkatea
# [[Burdinaren emakumeak]] '''SORTUA''' (Bizkaia, XIX-XX. mendea)
# [[Carmen Mendiguren]] efef''SORTUA'''maistra (Zamudio, 1913-2010)
# [[Eider Olazar]] ef--'''SORTUA''' Gazteluko alkatea (Gaztelu...)
# [[Eneritz Agirre]] ef--'''SORTUA''' Atxondoko alkatea (Atxondo, 1983)
# [[Eneritz Azpitarte]] ef--'''SORTUA''' Zaldibarko alkatea (Zaldibar, 1985 )
# [[Erika Letamendi Hurtado]] ef--'''SORTUA''' Donemiliagako alkatea (Gasteiz, 1985)
# [[Igone Amesti]] ef--'''SORTUA'''mezzosopranoa, musika-irakaslea (Mallabia, 1985)
# [[Iruri Altzerreka]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria (Garai, 2000)
# [[Itziar Imaz Artazcoz|Itziar Imaz]] ef--'''SORTUA''' Garesko alkatea (Gares, 1981)
# [[Julene Lazkano]] ef--'''SORTUA''' Elorrioko alkatea (Elorrio, 1985)
# [[Laura Irasuegi Otal]] efef'''SORTUA''' ingeniaria, gerrako umea (Eibar, 1923-Errenteria, 2016)
# [[Malan Alloua]] ----'''SORTUA''' Sanwiko Erresumako ama erregina (Ghana, XIX. mendea)
# [[Maria Sáez de Albéniz Bregaña]] ef--'''SORTUA''' Etxarri Aranazko alkatea (Iruñea, 1966)
# [[Marta Díez Napal]] ef--'''SORTUA''' Antsoaingo alkatea (Antsoain, 1975)
# [[Nadia Nemeh Shomaly]] ----'''SORTUA''' Bermeoko alkatea (Bermeo, 1979)
# [[Noelia Oses]] ef--'''SORTUA''' Matematikaria, ikertzailea (Ermua, 1975)
# [[Oihana Olaberria Jaka]] ef--'''SORTUA''' Arakilgo alkatea (Arakil, 1976
# [[Oihane Irastorza]] ef--''SORTUA''' Izurtzako alkatea (Izurtza, 1981)
# [[Oihane Uribeetxebarria Garmendia]] ef--'''SORTUA''' Lakuntzako alkatea (1979)
# [[Olatz Alberdi Etxeberria]] ef--SORTUA futbolaria, atezaina (Bergara, 1997)
# [[Olatz Irizar Martínez]] ef--'''SORTUA''' Ziordiako alkatea (Ziordia, 1972)
# [[Pilar Arechavaleta]] efef'''SORTUA''' moja (Bilbo, 1880-Madril-1973)
# [[Txelo Auzmendi Jimenez]] ef--'''SORTUA''' Asparrenako alkatea (Araia, 1960)
# [[Olga Mariano]] aktibista ijitoa (Portugal, 1950)
# [[Adriana Caselotti]] ahots aktorea (AEB 1916-1997)
# [[Adrienne Bolland|Adrianne Bolland]] hegazkinlaria (Frantzia, 1895-1975)
# [[Agirre Aristizabal ahizpak]] oroimen memoria babesleak (Lizarra, 1936)
# [[Ahlam Khudr]] aktibista (Sudan)
# [[Aída Bueno Sarduy]] dokumentalgilea (Kuba, ?)
# [[Aida Toledo]] poeta (Guatemala, 1952)
# [[Ainhoa Carbonell Allué ]] zinegotzi ijitoa (?,?)
# [[Alba Cros ]] zinema zuzendaria (Lleida 1991)
# [[Alice Austen]] argazkilaria (AEB 1866-1952)
# [[Alice Pestana]] pedagogoa (Portugal, 1860-Madril, 1929)
# [[Alicja Dorabialska]] kimikaria (Polonia, 1897 – 1975)
# [[Alma Karla Sandoval|Alma Carla Sandoval]] Kazetaria (Mexiko, 1975)
# [[Ana Martínez de Luco]] moja, aktibista (Araba, 1960)
# [[Anaïs Napoleon]] argazkilaria (Narbona, 1831-Bartzelona, 1912)
# [[Ángela de la Cruz (artista)]] artista (Coruña, 1965)
# [[Ángeles Cruz|Angeles Cruz]] aktorea, gidoilaria, zinema zuzendaria (Mexiko, 1969)
# [[Anna-Eva Bergman]] artista (Suedia 1909-Frantzia 1987)
# [[Anoosheh Oskouian]] ingeniaria, CEO-a (Iran/AEB 1964)
# [[Aurèlia Muñoz Ventura]] artista (Bartzelona, 1926-2011)
# [[Barbara Martin Coppola]] telekomunikazio- ingeniaría eta CEO-a (Madril 1977)
# [[Beatriz Corrales]] badminton jokalaria (Madril 1992)
# [[Bernardine Dohrn]] iheslaria, irakaslea (AEB 1942)
# [[Betsy Pecanins]] abeslaria (Mexiko 1954)
# [[Betty Makoni]] Aktibista (Zimbabwe, 1971)
# [[Candida Höfer]] argazkilaria (Alemania, 1944)
# [[Carmen Matute]] idazlea (Guatemala, 1944)
# [[Carol Bove]] artista (Suitza/AEB 1971)
# [[Celia Montoya Montoya]] aktorea, aktibista (Madril, 1971)
# [[Charlotte Posenenske]] artista (Alemania 1930-1985)
# [[Chicks on Speed]] artistak, musika taldea (Alemania 19)
# [[Claude Mossé]] historialaria (Frantzia 1924-2022)
# [[Cristina Álvarez Álvarez]] telekomunikazio ingeniaria (Vigo 1969)
# [[Cristina Cuerno]] aeronautika ingeniaria (Espainia, XX. mendea)
# [[Danielle Michel-Chich]] saiogile, kazetari eta itzultzaile frantsesa (Aljer - 1951)
# [[Daría Vilariño Pintos]] liburuzaina (Galizia 1928-2020)
# [[Djamila Bouazza]] Aljeriako Independentzia Gerrako aktibista (1938 - 2015)
# [[Djamila Bouhired]] Aljeriako ekintzaile politikoa da (Aljer - 1935)
# [[Dulce Muñoz del Rey]] telekominikazio ingeniaria (Badajoz 1978)
# [[Eija-Liisa Ahtila]] artista (Finlandia 1959)
# [[Eileen Power]] historialaria (Erresuma Batua 1889-1940)
# [[Elida Carlés]] hegazkinlaria, artista (Argentina, 1912-1970)
# [[Elisa Hall]] idazlea (Guatemala, 1900-1982)
# [[Eliza Schneider]] ahots aktorea (AEB 1978)
# [[Énia Lipanga]] Poeta, aktibista (Mozambike, 1977)
# [[Erika Groth-Schmachtenberger]] argazkilaria (Alemania 1906-1992)
# [[Ester Partegàs]] artista (La Garriga, 1972)
# [[Esther Paez]] boxeolaria, (Bartzelona 1969)
# [[Eulalia Pérez Sedeño]] ikertzailea (Maroko protektoratua 1954)
# [[Eulàlia Valldosera i Guilera]] artista (Villafranca del Panadés, 1963)
# [[Fátima Tardío Quiroga]] legelaria (Bolivia XX. mendea)
# [[Fernanda Fragateiro]] artista (Portugal 1962)
# [[Gail Bradbrook]] Klima aldaketaren kontrako ekintzailea (Britainiarra)
# [[Grete Stern]] argazkilaria (Alemania 1904-Argentina 1999)
# [[Hannah Collins]] artista (Londres 1956)
# [[Hanne Darboven]] artista (Alemania 1941-2009)
# [[Helga de Alvear Arte Garaikidearen Museoa ]] (Caceres 2021)
# [[Helga de Alvear]] bildumagilea (Alemania/Madril 1936)
# [[Inés Medina]] artista (Caceres 1950)
# [[Inés Peraza]] Kanariar uharteetako andrea (Sevilla, 1424-1503)
# [[Isabel de los Ángeles Ruano]] poeta (Guatemala, 1945)
# [[Isabel Morant Deusa]] historialaria (Valentzia 1947)
# [[Isabel Tolosa Cortés de Moctezuma]] Leonor Cortés Moctezumaren alaba (Mexiko, 1568- ?)
# [[Isatxa Mengíbar]] bikoiztailea ( Espainia 1973)
# [[Janet Maslin ]] kritikaria (AEB 1949)
# [[Joana Pastrana]] boxeolari ohia (Madril 1990)
# [[Jorinde Voigt]] artista (Alemania 1977)
# [[Judith Colell ]] zinema zuzendaria (Bartzelona 1968)
# [[Kadiatu Massaquoi]] aktibista (Sierra Leona, 2002?)
# [[Katalina Lancasterrekoa]] erregina (Hertford, 1373- Valladolid, 1418)
# [[Katharina Fritsch]] eskultorea (Alemania 1956)
# [[Katharina Sieverding]] artista (Alemania 1944)
# [[Kittie Knox]] txirrindularia (AEB 1874-1900)
# [[Laleh Osmany]] aktibista (Afganistan, 1992)
# [[Laura Rius]] zinema zuzendaria (Bartzelona 1991)
# [[Leonor Cortés Moctezuma]] Espainia Berriko Erregeorderriko aristokrata (Mexiko, 1527-1594)
# [[Lidia Zvereva|Lidia Zuéreva]] hegazkinlaria (Errusia, 1890-1916)
# [[Lisa Schwarzbaum]] kritikaria (AEB 1952)
# [[Luz Méndez de la Vega]] poeta eta ikertzaile feminista (Guatemala, 1919-2012)
# [[Mabel Palacín Lahoz]] artista (Bartzelona, 1965)
# [[Maggie Roswell]] ahots aktorea (AEB 1952)
# [[Margarita Carrera]] idazlea (Guatemala, 1929-2018)
# [[María del Carmen Aguayo Torres]] telekomunikazio ingeniaria (Kordoba XX. mendea)
# [[María del Carmen Carrillo Losada]] probintzia hiriburu bateko 1. emakume ziengotzi ijitoa (Madril 1959)
# [[María del Carmen Pallares Méndez]] historialaria (Galizia 1948)
# [[María Jesús Avila Corchero]] museo koordinatzailea (Caceres, 1966)
# [[María Jesús Rosa Reina]] boxeolaria (Madril 1974-2018)
# [[María Luisa Cuerda Arnau]] legelaria (Espainia, XX. mendea)
# [[María Natividad Bermejo Arrieta ]] artista (Logroño 1961)
# [[María Teresa Dalenz Zapata ]] ingeniari zibila (Bolivia, 1958)
# [[María Teresa de Silva]] Albako XIII. dukesa (Madril, 1762-1802)
# [[Marta Verheyen]] zinema zuzendaria, gidoilaria, argazkilaria (Girona 1991)
# [[Mary Bailey (hegazkinlaria)|Mary Bailey]] hegazkilaria (Irlanda, 1890-1960)
# [[Mary Kay Bergman]] ahots aktorea (AEB 1961)
# [[Mary Lynn Rajskub]] aktorea, gidoilaria (AEB 1971)
# [[Mary Taylor Brush]] hegazkinlaria (1866-1949)
# [[Maryse Bastié]] hegazkinlaria (Frantzia, 1898-1952)
# [[Meret Oppenheim]] argazkilaria (Berlin, 1913-Basilia,1985)
# [[Mikaela Loach]] Aktibista (Jamaika, 1998)
# [[Miren Meabe Carro]] Kuartango alkatea (Barakaldo 1986)
# [[Mirtha Luz Pérez]] idazlea, poeta, (Chiapas, Mexiko, 1960)
# [[Mona Simpson (Simpsondarrak)]] pertsonaia (AEB)
# [[Mona Simpson]] idazlea (AEB 1957)
# [[Montserrat Soto]] artista (Bartzelona, 1961)
# [[Nadia Vera]] kazetaria (Mexiko, 1983-2015)
# [[Nancy Cartwright (aktorea)]] ahots aktorea (AEB 1957)Si
# [[Natalia Montellano Durán]] bioteknologoa (Bolivia XX. mendea)
# [[Penelope Lea]] klima-aktibista (Noruega, 2005)
# [[Pilar Heredia Iglesias]] politikari ijitoa (Toledo, 1964)
# [[Pipilotti Rist]] artista (Suitza 1962)
# [[Pocha Lamadrid]] aktibista (Argentina, 1945-2021)
# [[Princy Mangalika]] aktibista (Sri Lanka, XX. mendea)
# [[Rachel Whiteread ]] eskultorea (Londres 1963)
# [[Rafaela Rada]] ilustratzailea
# [[Regina Halmich]] boxeolaria (Alemania 1976)
# [[Régine Pernoud]] historialaria (Frantzia 1909-1998)
# [[Rineke Dijkstra]] argazkilaria (Herbehereak 1965)
# [[Rocío Saiz]] artista (Madril 1991)
# [[Rosa Brun]] artista (Madril 1955)
# [[Rosemarie Trockel]] artista (Alemania 1952)
# [[Salma Kikwete]] aktibista (Tanzania, 1963)
# [[Salomé Cuesta]] artista (Valentzia 1964)
# [[Sandra Baía]] artista(Lisboa 1968)
# [[Sangita Magar]] aktibista (Nepal)
# [[Soleil Moon Frye]] aktorea, gidoilaria, film-zuzendaria (AEB 1976)
# [[Sonia Couoh]] aktorea (Mexiko, 1983)
# [[Susana Solano]] eskultorea (Bartzelona, 1946)
# [[Sylvie Fleury]] artista (Suitza 1961)
# [[Tacita Dean]] artista bisuala (Erresuma Batua 1965)
# [[Tatiana Delgado Yunquera]] bideo-joko garatzailea (Madril 1978)
# [[Tecuelhuetzin Xicohténcatl]] printzesa tlaxcalteka (Mexiko, 1501-Guatemala, 1537)
# [[Tecuichpo Ixcaxochitzin]] inperio aztekaren azken enperatrizea (Mexiko, 1509-1550)
# [[Tiza Mafira]] Ingurumen-aktibista (Indonesia, 1984)
# [[Touria Chaoui|Touria Chaowi]] hegazkinlaria (Fez, 1936-1956)
# [[Tress MacNeille]] ahots aktorea (AEB 1951)
# [[Vanessa Beecroft]] artista (Italia 1969)
# [[Victoria Fonseca González]] fisikaria (Espainia XX. mendea)
# [[Viktória Varga]] halterofilia kirolaria (Hungaria 1981)
# [[Zainab Al Khawaja]] aktibista (Bahrain, 1983)
# [[Zohra Drif]] Aljeriako politikaria, independentzia gerrako mujahida (1934)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''maiatza''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Ortiz]] ----'''SORTUA''' medikua (Getxo, 1964)
# [[Ainara Vera]] ----'''SORTUA''' zinegilea (Iruñea, 1985)
# [[Ana Antúnez]] --ef'''SORTUA''' jostuna, brodatzailea (Sevilla 1836-1896)
# [[Ann Marie Skelton]] ef--'''SORTUA''' Haurren Eskubideen Batzordeko burua (Hegoafrika, ?)
# [[Garazi Sampedro]] ef--'''SORTUA''' korrikalaria (Atxondo 1989)
# [[Itsasne Larruskain]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, futbolaria (Traña-Matiena 1992)
# [[Izaro Ieregi]] ----'''SORTUA''' artista (Algorta, 1987)
# [[Josefa Antúnez]] --ef'''SORTUA''' jostuna, brodatzailea (Sevilla 1833-1904)
# [[Juana María Ruiz de Gámiz]] efef'''SORTUA''' ongilea (Betoño, 1841 -?)
# [[Libe Goitia Artetxe]] ef--'''SORTUA''' idazlea (Errusia, 2001)
# [[Maite Toledo]] ----'''SORTUA''' idazlea (Zaldibia, 1966)
# [[Maite Zelaia]] ef--'''SORTUA''' arkitektoa (Eibar, 1946)
# [[María del Carmen Careaga Salazar]] ef--'''SORTUA''' enpresaburua (Getxo, 1934)
# [[Nagore Legarreta]] ----''SORTUA''' argazkilaria (Hernani, 1981)
# [[Oihana Muga]] ef--'''SORTUA''' pediatra (Donostia, 1981)
# [[Quintina Gelbenzu Piérola]] ef-ef '''SORTUA''' emagina (1877-1950)
# [[Salome Campos Beotegi]] efef'''SORTUA''' Emakume aitzindaria kontserba-enpresetan (Bermio, 1893-1974)
# [[Adela Calva Reyes]] idazlea (Mexiko, 1967-2018)
# [[Adenike Oladosu]] klima aktibista (Nigeria 1994)
# [[Alejandra Hannoverkoa]] printzesa (Austria 1999)
# [[Alicia Martín Villanueva]] artista (Madril, 1964)
# [[Aline Pettersson|Aline Petterson]] idazlea (Mexiko Hiria, 1938)
# [[Alva Belmont]] aktibista aberatsa, sufragista (AEB 1853- Frantzia 1933)
# [[Ana de Roque]] kazetaria ( Madril 1963)
# [[Ana Roldán]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1976)
# [[Anahí de Cárdenas]] modeloa, aktorea (Peru 1983)
# [[Andrea Guasch]] aktore, abeslari, dantzaria (Bartzelona 1990)
# [[Anežka Drahotová]] atleta (Txekia 19)
# [[Aniela Rodriguez]] idazlea (Mexiko, 1992)
# [[Anna Henderson]] txirrindularia (Britainia 1998)
# [[Anna Howard Shaw ]] sufragista, abade metodista (AEB 1847-1919)
# [[Antía Jácome]] kanoalaria (Pontevedra 1999)
# [[Antúnez ahizpak]] brodatzaileak (Sevilla XIX. mendea)
# [[Ascensión Cambrón]] filosofoa (Kordoba 1943)
# [[Aurora Correa]] poeta (Bartzelona, 1930-Mexiko, 2008)
# [[Beatrice Borromeo]] kazetaria, aristokrata (Italia 1985)
# [[Belén Rodríguez (kazetaria)]] (Madril 1966)
# [[Betty Gilpin]] aktorea (AEB 1986)
# [[Carissa Véliz]] filosofoa, irakaslea, ikertzailea (Mexiko 1986)
# [[Carlota Casiraghi]] zaldizalea, kazetaria (Monako 1986)
# [[Carmel Snow]] moda-kazetaria (Irlanda 1887-AEB 1961)
# [[Carolina Bona]] aktorea (Madril 1980)
# [[Carolina Herrera]] enpresaburua, diseinatzailea (Venezuela 1939)
# [[Carolina Parsons]] modeloa, enpresaburua (Txile 1978)
# [[Caroline Link ]] film-zuzendaria (Alemania 1964)
# [[Caroline Schermerhorn Astor]] aristokrata (AEB 1830-1908)
# [[Chari Gómez Miranda ]] kazetaria (Espainia 1930-2011)
# [[Claudina Domingo]] poeta (Mexiko, 1982)
# [[Claudine Picardet]] zientzialaria, itzultzailea (Frantzia 1735-1820)
# [[Consuelo Duval]] aktorea (Mexiko 1969)
# [[Consuelo Trujillo ]] aktorea (Cádiz 1959)
# [[Consuelo Vanderbilt]] filantropoa (AEB 1877- 1964)
# [[Consuelo Yznaga]] aristokrata (AEB 1853-Londres 1909)
# [[Cristina del Valle (abeslaria)]] aktibista (Asturias 1960)
# [[Cristina del Valle (aktorea)]] (Argentina 1942)
# [[Debora Kayembe]] abokatua, aktibista (Kongo- Eskozia, 1975)
# [[Desirée Bela-Lobedde]] idazlea, aktibista (Bartzelona 1978)
# [[Desirée Ndjambo]] kazetaria (Madril 1976)
# [[Diana Vreeland]] moda-editore aitzindaria (Paris 1903 - AEB 1989 )
# [[Djamila Boupacha]] Aljeriako FLNko aktibista (Bologhine 1938)
# [[Dolores Castro]] poeta (Mexiko, 1923-2022)
# [[Edna Woolman Chase]] kazetaria, argitaratzailea (AEB 1887-1957)
# [[Ekaterina Karavelova]] aktibista, hezitzailea (Bulgaria, 1860-1947)
# [[Elia Barceló]] idazlea (Alacant 1957)
# [[Ella baila sola]] musika bikotea (Espainia)
# [[Elsa Cross]] poeta (Mexiko, 1946)
# [[Elsie de Wolfe ]] dekoratzaile aitzindaria (AEB 1865- Frantzia 1950)
# [[Elvira Quintana]] aktorea (Badajoz, 1935-Mexiko Hiria, 1968)
# [[Esperanza Zambrano]] idazlea (Mexiko, 1901-1992)
# [[Esther García Rodríguez]] cinema ekoizpen zuzendari aitzindaria (Segovia 1956)
# [[Esther Mayoko Ortega]], aktibista (Madril, XX.mendea)
# [[Ethel Krauze]] idazlea (Mexiko Hiria, 1954)
# [[Fausta Gantús]] poeta eta historialaria (Mexiko, 1968)
# [[Flora Drummond]] sufragista, aktibista (Erresuma Batua, 1878-1949)
# [[Françoise Seligmann]] Frantziako erresistentziako kidea, kazetaria eta politikaria (1919-2013)
# [[Françoise Vergès]] politologo eta ekintzaile feminista eta dekolonialista frantsesa (Paris, 1952)
# [[Freda Huson]] aktibista (Kanada, 1964)
# [[Gabriela Jauregi]] idazlea, poeta (Mexiko Hiria, 1979)
# [[Glòria Serra ]] kazetaria (Bartzelona 1964)
# [[Hadja Idrissa Bah]] aktibista (Ginea, 1999)
# [[Helena Normanton]] abokatua, aktibista (Erresuma Batua, 1882-1957)
# [[Ilka Chase]] aktorea, esataria, idazlea (AEB 1905-1978)
# [[Irene Hernández de Jesús]] aktibista (Mexiko, 1958-2021)
# [[Irene Hueche Meliqueo]] aktibista (Txile, 1946-2011)
# [[Isabel Garcés]] aktorea (Madril 1901-1908)
# [[Isabel Pardo de Vera Posada]] ingeniaria (Lugo 1975)
# [[Isatou Ceesay]] aktibista (Gambia, 1972)
# [[Izarne Sarasola]] Errealeko futbolaria (Gipuzkoa, 2002)
# [[Jacqueline Auriol]] hegazkinlaria (Frantzia, 1917-2000)
# [[Javiera Contador]] aktorea, aurkezlea (Txile 1974)
# [[Jhoana Patiño]], poeta, aktibista (Kolonbia, 1982)
# [[Josefina Molina]] film-zuzendari atzindaria (Kordoba 1936)
# [[Julia Maura]] idazlea (Madril 1910-1973)
# [[Julia Solomonoff]] film zuzendaria, gidoilaria… (Argentina 1966)
# [[Juliane Köhler ]] aktorea (Alemania 1965)
# [[Katalina D'Erzel|Katalina Dérzel]] poeta (Mexiko Hiria, 1950)
# [[Laura Pérez Granel]] ilustratzailea (Valentzia 1983)
# [[Leila Khaled]] palestinar aktibista politikoa (1944)
# [[Lidia Poët ]] Italiako 1. emakume abokatua, aktibista (1855-1949)
# [[Lidia Tiatirakoa]] Europako 1. Emakume kristaua, santua, enpresaburua (Tiatira I. mendea)
# [[Lisa Henni]] aktorea (Suedia 1982)
# [[Lolita Bosch]] idazlea (Bartzelona 1970)
# [[Lorenza Izzo]] aktorea, modeloa (Txile 1989)
# [[Louise Dahl-Wolfe]] moda-argazkilaria ( AEB 1895- 1989)
# [[Lucrecia Martel]] film zuzendaria, gidoilaria (Argentina 1966)
# [[Lucy Elmina Anthony]] sufragista (AEB 1859 - 1944)
# [[Luz Marina Hache]] Sindikalista, aktibista (Kolonbia, 1955)
# [[Margo Martindale]] aktorea (AEB 1951)
# [[María Duval (aktorea)]] abeslaria (Mexiko 1937)
# [[María Inés Guerra]] abeslaria, aurkezlea (Mexiko 1983)
# [[María José Sanz Sánchez]] biologoa, ikertzailea (Valentzia 1963)
# [[María Pérez García]] atleta (Granada 1996)
# [[María Remedios del Valle]] Argentinako armadan kapitain independentzia garaian (Argentina, 1766-1847)
# [[Mariana Simionescu]] tenislaria (Errumania 1956)
# [[Maricela Guerrero]] poeta (Mexiko Hiria, 1977)
# [[Marilia Andrés ]] kantautorea (Cuenca 1974)
# [[Marina Rossell]] kantautorea (Bartzelona 1954)
# [[Marta Botía]] kantautorea (Madril 1974)
# [[Marta Ferri]] moda diseinatzailea (Italia 1984)
# [[Marta García Gómez]] kazetara, bikoizlea ( Madril 1961-2013)
# [[Marta Jaumandreu]] kazetaria (Madril 1971)
# [[Marta Martínez Alonso]] matematikaria, IBM zuzendari nagusia (Madril 1966)
# [[Marta Suediakoa]] printzesa (Suedia 1901-Norvegia 1954)
# [[Mary Haʻaheo Atcherley]] aktibista (Hawaii, 1874-1933)
# [[Matilde Borromeo]] jauzi-zaldi hazlea, kirolaria, aristokrata (Italia 1983)
# [[Mercedes de Acosta]] idazlea (AEB 1892-1968)
# [[Milena Smit]] aktorea (Valentzia 1996)
# [[Mónica Laguna]] film zuzendaria, gidoilaria (Madril 1964)
# [[Mònica López]] meteorologoa, aurkezlea (Lerida 1975)
# [[Na'Taki Osborne Jelks]] aktibista (AEB, XX. maendea)
# [[Naty Abascal]] modeloa (Sevilla 1943)
# [[Ngụy Thị Khanh]] Ingurumen aktibista (Vietnam, 1976)
# [[Nina Bang]] historialaria, politikaria, ministroa (Danimarka 1866-1928)
# [[Nuria Villazán Martín]] gidoilaria, film zuzendaria (Bartzelona 1968)
# [[Oyèrónkẹ Oyěwùmí]] ikertzaile feminista dekolonial (Nigeria, 1957)
# [[Pepa Pedroche]] aktorea (Madril 1967)
# [[Pilar García Muñiz]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1974)
# [[Pilar Llop ]] magistratua, politikaria (Madril 1973)
# [[Pilar Ulzurrun de Asanza y Peralta]] margolaria (Zaragoza, 1785-Madril, 1864)
# [[Raquel Sánchez Jiménez]] politikaria (Bartzelona 1975)
# [[Rosario Pi]] zinema zuzendaria (Bartzelona, 1899 - Madril, 1967)
# [[Rosita Parsons]] modeloa, enpresaburua (Txile 1970)
# [[Sandra Lorenzano]] idazlea (Argentina, 1960)
# [[Sara Uribe Sánchez|Sara Uribe]] poeta (Mexiko, 1978)
# [[Seloua Luste Boulbina]] Filosofo eta irakasle franko-aljeriarra (1957)
# [[Sheela Patel]], aktibista (India, 1952)
# [[Soledad Sevilla]] margolaria (Valentzia 1944)
# [[Stella Assange]] abokatua, giza eskubideen defendatzailea (Hegoafrika 1983)
# [[Susan Rice]] enbaxadorea (AEB 1964)
# [[Susana Roza]] Kazetaria (Asturias 1965)
# [[Susi Caramelo]] umorista (Bartzelona 1980)
# [[Syrie Barnardo]] barrualdeen diseinatzailea (Ingalaterra 1879-1955)
# [[Tedi López Mills]] poeta (Mexiko Hiria, 1959)
# [[Tuva Novotny]] aktorea (Suedia 1979)
# [[Uta Hagen]] aktorea, maistra (Alemania 1919- AEB 2004)
# [[Vanessa Bryant ]] filantropoa (AEB 1982)
# [[Vanessa Claudio]] modeloa, aktorea, aurkezlea (Puerto Rico 1983)
# [[Vega (abeslaria)]] (Kordoba 1979)
# [[Veronica Ferres]] aktorea (Alemania 1965)
# [[Victoria Rosell]] epailea, politikaria (Murtzia 1968)
# [[Virginia Ruzici ]] tenislari ohia (Errumania 1955)
# [[Yelitza Ruiz]] abokatua eta poeta (Mexiko, 1986)
# [[Yuja Wang]] piano-jolea (Txina 1975)
# [[Yvonne Choquet-Bruhat]] matematikari eta fisikari frantsesa (Lille, 1923)
# [[Zarifa Ghafari]] politikari, aktibista (Afganistan, 1992)
# [[Zonia Palán Tamayo]] aktibista, ekonomialaria (Ekuador, 1954-2003)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''apirila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Irazu]] ----'''SORTUA''' kazetaria, gidoigilea, berdintasun teknikaria (Andoain, 1966)
# [[Eider Conde]] ----'''SORTUA''' Aranzadi elkarteko komunikatzailea (Donostia, 1981)
# [[Elena Martinez Rubio|Elena Martinez]] ----'''SORTUA''' euskal idazlea (Bilbo, 1957)
# [[Felipa Domínguez Taguada]] --ef'''SORTUA''' miliziano (Irun, ?- 2013))
# [[Graciliana Montelongo]] ----'''SORTUA''' artista eta idazlea (Tenerife, 1962)
# [[Iratxe Ormatza]] ----'''SORTUA''' idazlea (Bakio, 1971)
# [[Isabel de Naverán]]----'''SORTUA''' ikertzailea, komisarioa (Getxo, 1976)
# [[Ixabel Millet]] ----'''SORTUA''' ipuin kontalaria (Paris, 1958)
# [[Jasmin_Mara_López]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta zinemagilea (New Orleans xxxx)
# [[Maite Franko]] ----'''SORTUA''' g idazle eta ipuin kontalaria (Irun, 1971)
# [[Maria Rosario de Cruz]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Ermua, 1948)
# [[Marta Von Poroszlay]] ----'''SORTUA''' g margolaria, eskultorea, idazlea (Hungaria, 1952)
# [[Mirari Sagarzazu]] ----'''SORTUA''' ARtisaua, artista, ilustratzailea (Oñati)
# [[Miren Mindegia]] ----'''SORTUA''' g kazetaria, idazlea (Elizondo, 1985)
# [[Silvia Solórzano Foppa]] ef--'''SORTUA''' gerrillari ohia eta politikaria (Guatemala, 1950)
# [[Stella Quan Rossell]] ----'''SORTUA''' antropologoa (Guatemala, 1935-2007)
# [[Adela Guffanti]] hegazkinlaria (Argentina, 1904- ?)
# [[Adelaida O'Dena de Estrada|Adelaida O´Dena de Estrada]] margolaria (Madril, 1823-1853)
# [[Amada García Rodríguez]] exekutatuko komunista (Coruña 1909-1938)
# [[Amandine Gay]] zine-zuzendari, aktore, idazle eta afrofeminista (Frantzia, 1984)
# [[Amina Dahbour]] palestinar aktibista politikoa (1945?)
# [[Amparo Rubiales]] irakaslea, politikaria (Madril 1945)
# [[Anastasia (argitzailea)]] margolaria (Paris XIV-XV. mendea)
# [[Angeles Bravo (kazetaria)]] (?, 1963)
# [[Anna Swenonis]] eskuizkribu argitzailea (Suedia ? - 1527)
# [[Arab Loutfi]] kazetaria, idazlea, film-zuzendaria (Libano 1953)
# [[Arcangela Paladini]] artista eta poeta (1596-1622)
# [[Asunción Crespo de Reigón|Asunción Crespo de Reigon]] margolaria (Madril, 1816.1885)
# [[Beatriz Rico]] aktorea, abeslaria, idazlea (Asturias 1970)
# [[Belén Ortega]] komiki-marrazkilaria (Granada, 1986)
# [[Carmen Calvo (artista)]] eskultorea (Valentzia 1950)
# [[Carmen Rey]] jazz-abeslaria (Galizia ?)
# [[Caterina Cherubini]] margolaria (Erroma, 1730-1811)
# [[Catherine M. Russell]] UNICEFeko zuzendari exekutiboa (AEB, 1961)
# [[Claudia Rueda]] ilustratzailea (Bogota, XX. Mendea)
# [[Cristina Gallach]] kazetaria (Bartzelona 1960)
# [[Cristina Narbona]] polititkaria (Madril 1951)
# [[Daniela Barcellona]] mezzosopranoa (Italia 1969)
# [[Daniela Melchior ]] aktorea (Portugal 1996)
# [[Denisse Buendía]] poeta (Mexiko, 1979)
# [[Elisa Rueda]] maistra, poeta, aktorea (Markina-Xemein, 1959)
# [[Elvira Rodríguez ]] ekonomialaria, politikaria (Madril 1949)
# [[Esperanza Elena Caro]] brodatzailea (Sevilla 1906-1985)
# [[Eva Lootz]] eskultorea (Austria_Espainia 1940)
# [[Farideh Lashai]] margolaria, idazlea (Iran 1944-2013)
# [[Fátima Diame]] jauzietako atleta (Valentzia 1996)
# [[Gabriela Agirre Sánchez]] idazlea, poeta (Mexiko, 1977)
# [[Henrietta H. Fore]] UNICEFeko zuzendari ohia (AEB, 1948)
# [[Hermine Yollo]] aktorea, zuzendaria, idazlea, itzultzailea (Kamerun 1981)
# [[Hermonia Vivarini]] artista (Venezia, XVI.mendea)
# [[Inés Alberdi ]] soziologoa (Sevilla 1948)
# [[Inés Álvarez de Toledo Caro]] aristokrata (Madril 1857-Donostia 1937)
# [[Inés Amor]] galerista (Mexiko 1912-1980)
# [[Ines Artajo Ayesa]] kazetaria (Iruñea 1956)
# [[Inés Edmonson]] aktorea (Argentina 1919-2016)
# [[Inés Fernández-Ordoñez]] hizkuntzalaria (Madril 1961)
# [[Inés Fonseca]] abeslaria, musikagilea, poeta (Santander 1960)
# [[Inés María Calero]] modeloa, aktorea (Venezuela 1969)
# [[Inés Martín Rodrigo]] kazetaria, idazlea (Madril 1983)
# [[Inés París]] film zuzendaria, gidoilaria (Madril 1963)
# [[Inés Saavedra]] abeslaria (Uruguai 1972)
# [[Inés Santé Riveira]] irakaslea, asmatzilea, ikertzailea (Ferrol 1976)
# [[Ines Scaramucci ]] irakaslea (Italia 1908-1990)
# [[Isabel Austriakoa (1501-1526)]] Danimarka, Norvegia, Suediako erregina (Belgika)
# [[Isabel Zapata]] idazlea (Mexiko Hiria, 1984)
# [[Joana Austriakoa]] Portugalgo erregina, Espainiako erregeordea, emakume-jesuita bakarra (Madril 1535-1573)
# [[Josefa Amar Borbón ]] pedagogoa, emakumeen gaitasunaren defendatzailea (Zaragoza 1749-1833)
# [[Josefa Tolrá Abril]] margolaria (Cabrils, 1880-1959)
# [[Juanita Frances]] aktibista (Australia-Erresuma Batua, 1901-1992)
# [[Kaimook Chuto]] eskultorea (Thailandia, 1938-1995)
# [[Klara Bavariakoa]] margolaria (Alemania, 1874-1941)
# [[Lalalimola]] ilustratzailea (Valentzia, 1984)
# [[Lara Siscar]] tb aurkezlea (Valentzia 1977)
# [[Laura Gómez-Lacueva]] aktorea (Zaragoza 1975-2023)
# [[Leonor Austriakoa]] Portugalgo eta Frantziako erregina (Belgika 1498- Badajoz 1558)
# [[Lorenza Cobián]] modeloa (Asturias 1851-Madril 1906)
# [[Lucía Pérez ]] abeslaria (Lugo 1985)
# [[Luisa Rivera]] ilustratzaleak (Santiago-Txile, 1987)
# [[Lynette Yiadom-Boakye]] margolaria, idazlea (Londres 1977)
# [[Mabula Soumahoro]] akademikoa eta ekintzaile afrofeminista (Paris, 1976)
# [[Margarita Alexandre]] zinema zuzendari eta ekoizlea frankismoan (León, 1923 - Madril, 2015)
# [[María Aragoikoa]] Portugalgo erregina (Kordoba 1498- Lisboa 1517)
# [[María Austriakoa]] Germaniako enperatriza (Madril 1528-1603)
# [[Maria Baranda|María Baranda]] poeta (Mexiko, 1962)
# [[María Gámez Gámez ]] politikaria, Guardia Zibilaren 1. Emakume-zuzendaria (Cádiz 1969)
# [[María Gimeno]] artista, ekintzailea (Zamora 1970)
# [[María Gómez (kazetaria)]] (Madrik 1987)
# [[María Gómez González]] 1936an Galiziako emakume alkate bakarra (Kordoba 1905-Lugo 1986)
# [[María Jesús Montero]] medikua, politikaria (Sevilla 1966)
# [[María Silva Cruz]] anarkista (Cadiz 1915-1936)
# [[Marietta Barovier]] artista eta diseinatzailea ( ? - 1496)
# [[Marina Romero]] idazlea (Madril 1908-2001)
# [[Marina Silva]] politikaria, ingurumen aktibista (Brasil 1958)
# [[Marisa Roesset Velasco]] margolaria (Madril 1904-1976)
# [[Marisa Ruiz Trejo]] antropologo feminista (Mexiko, 1984)
# [[Marlène Schiappa]] politikaria, aktibista (Paris 1982)
# [[Mary Jayne Gold ]] iheslarien laguntzailea (AEB 1909-Frantzia 1997)
# [[Mercedes González Fernández]] kazetaria, politikaria (Madril 1975)
# [[Mikiko Otani]] abokatu eta ikertzaile (Japonia, 1964)
# [[Mónica Nepote]] idazlea (Mexiko, 1970)
# [[Myrea Pettit]] ilustratzailea (Britainia Handia, 1970)
# [[Nastasia Zürcher ]] kantautorea, margolaria (Suitza/Galizia 1988)
# [[Nevenka Fernández]] Espainiako ekonomialaria eta Ponferradako zinegotzia
# [[Ninotchka Matute]] Guatemala Hiriko alkatetzari hautagai (Guatemala Hiria, 1967)
# [[Olga Martín-Belloso]] kimikaria, elikaduran aditua (Calahorra 1960)
# [[Paula Fortes]] aktibista, politikaria (Cabo Verde, 1945-2011)
# [[Petronila Guerrero]] politikaria (Cádiz 1953)
# [[Polly Higgins]] abokatua, ingurumen aktibista (1968-2019)
# [[Rashida Obeida]] palestinar aktibista politikoa (XX. mendea)
# [[Reneé Acosta|Renée Acosta]] poeta, filosofoa (Mexiko Hiria, 1976)
# [[Rosario Torres]] politikaria (Malaga 1959)
# [[Solange Fernex]] aktibista (Frantzia, 1934-2006)
# [[Soraya Rodríguez]] politikaria (Valladolid 1963)
# [[Tita Llorens]] igerilaria (Menorca 1968)
# [[Urania Mella]] Saturraranen kartzelaratua (Galizia 1899-1945)
# [[Verónica Gerber Bicecci]] artista, idazlea (Mexiko, 1987)
# [[Vicky Hernández]] aktorea (Kolonbia 1945)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''martxoa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Prudencia Gorrotxategi]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako presoa (Arrankudiaga, ?)
# [[Maria Arriaga]] efef'''SORTUA''' erraketista (Berriz, 1922- Ondarroa, 2014)
# [[Itziar de Blas]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta itzultzailea (Gasteiz, )
# [[Angélica Orue]] ef--'''SORTUA''' albaitaria (Laudio, 1926)
# [[Gemma Orobengoa]] ----'''SORTUA''' argazkilaria (Arrasate, 1985)
# [[Soledad Ruz]] ----'''SORTUA''' flamenko danzaria (Donostia, 1972)
# [[Jennifer Ávila]] ef--'''SORTUA''' kazetaria (Honduras, 1990)
# [[Lur Basterretxea]] ef--'''SORTUA''' eskiatzailea, lasterkaria (Elorrio, 1979)
# [[Maria Eskibel Arratia]] --ef'''SORTUA''' filantropoa (Gasteiz, ? - Valladolid, 1536)
# [[Nieves Cano]] efef'''SORTUA''' filantropoa (Gasteiz, 1847-1899)
# [[María Aranzazu Vélez de Mendizabal]] ----'''SORTUA''' Saturrarango Emakumeen Kartzelako ama nagusia (?)
# [[Magdalena Larrondo]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako zuzendaria (?)
# [[Adriana Bilbao Zarraonandia]] ----'''SORTUA''' flamenko dantzaria (Bilbo, 1988)
# [[Miren Arzak]] ----'''SORTUA''' fisioterapeuta, osteopata, idazlea (Hondarribia, 1966)
# [[Firouzeh Khosrovani]] ----'''SORTUA''' dokumentalgilea (Iran, 1971)
# [[Alba Heredia]] ----'''SORTUA''' flamenko dantzaria (Granada, 1995)
# [[Teodosia Ortega]] efef'''SORTUA''' emagina (Burgos, 1890-Arrigorriaga, 1983)
# [[Assumpta Aierdi]] ----'''SORTUA''' ekintzaile soziala (Donostia, 1972)
# [[Victoriana Herrero Barroso]] efef'''SORTUA''' Saturrarango presoa (Logroño, 1893-1962)
# [[Santa Paula Barbada]] ----'''SORTUA''' emakume santu eta bizarduna (Ávila, ?)
# [[Sara Torres]] ----'''SORTUA''' ikertzailea, idazlea (Gijón, 1991)
# [[Cristina Gutierrez]] ef--'''SORTUA''' ARtista, idazlea, ekintzailea (Bilbo)
# [[Maria Gugelberg von Moos]] botanikaria eta ilustratzailea (Suitza, 1836-1918)
# [[Marika]] ilustratzailea eta komikigilea (Bartzelona, 1949)
# [[Sabrina Van Tassel ]] kazetaria, film-zuzendaria (Frantzia 1975)
# [[Rosie Alfaro]] heriotza zigorraren zain (AEB 1971)
# [[Angelina Rodriguez]] heriotza zigorraren zain (AEB 1968)
# [[Karla Faye Tucker ]] heriotza zigorrez hila (AEB 1959-1998)
# [[Victoria Zárate Zurita]] Bigarren errepublikako maistra eta sindikalista (Madril, 1893-Lisboa, 1964)
# [[Reem Al Numery]] aktibista (Yemen, 1996)
# [[Nimco Ali]] aktibista (Somalia-Ingalaterra, 1983)
# [[Argentina Altobelli]] politikaria, aktibista (Italia, 1866-1942)
# [[Michealene Risley]] amerikar zinegile ekintzailea (Michigan, XX.mendea)
# [[Cindy Amaiza]] aktibista (Kenya, XXI. mendea)
# [[Adjoa Amana]] aktibista (Ghana, XX. mendea)
# [[Florina Alías]] asturiar idazlea (1921-1999)
# [[Lourdes Álvarez García]] asturiar idazlea (Mieres, 1968)
# [[Sharon Olds]] idazlea (Kalifornia, 1942)
# [[Velma Barfield]] serie-hiltzailea (AEB 1932-1984)
# [[Mary Gauthier ]] abeslaria (AEB 1962)
# [[Helen Gibson]] zaldizkoa, especialista (AEB 1892-1977)
# [[Candi Staton]] kantautorea (AEB 1940)
# [[Amy Helm]] kantautorea (AEB 1970)
# [[Bettye LaVette]] soul, blues kantautorea (AEB 1946)
# [[Gemma Escapa]] abokatua, irakaslea (Bizkaia 1965)
# [[Lorina Bulwer]] jostun artista (Ingalaterra 1838-1912)
# [[Lisbeth Añez]] aktibista venezuelarra (Venezuela)
# [[Tchinda Andrade]] trans aktibista (Cabo Verde, 1979)
# [[Yassi Ashki]] osasun-ekintzailea (Iran)
# [[Artearen maistra handiak]] artista-zerrenda
# [[Lucia Anguissola]] margolaria (Italia 1536/38- 1565)
# [[Dorotea de Chopitea]] filantropoa (Txile, 1816- Bartzelona 1891)
# [[Anita Awosusi]] aktibista (Alemania, 1956)
# [[Berta Zúñiga]] aktibista (Honduras, 1990)
# [[Bertha Oliva]] aktibista (Honduras, 1956)
# [[Carmen Castro García]] ekonomialara, aktibista (Valentzia 1967)
# [[Mari Jose Aranguren Querejeta]] ekonomialaria (Gipuzkoa 1969)
# [[Bina Shah ]] kazetaria, idazlea (Pakistan XX. mendea)
# [[Dulce Maria Cardoso]] abokatua, idazlea ( Portugal 1964)
# [[María Franciska Dapena Rico]] margolaria, idazlea (Palentzia 1924-Bilbo 1995)
# [[Laia Soler]] idazlea ( Lleida, 1991)
# [[Remedios Cervantes]] enpresaria, modelo ohia (Malaga 1964)
# [[Isabel Ríos]] sindikalista, ekintzailea (Curtis, Galizia, 1907-1997)
# [[Ana Cano]] Asturierazko idazlea (Somiedo, 1950)
# [[Vanessa Mendoza Cortés]] abortuaren aldeko aktibista (Andorra, 1980)
# [[María Martín Escudero]] dantzaria (Bizkaia XX. mendea)
# [[Mary Treat]] biologoa (AEB 1830-1923)
# [[Sol Panera]] galerista (Bilbo 1946)
# [[Elly Schlein]] Italiako politikaria (Suitza 1985)
# [[Cristina Martín Vega]] kazetaria (Madril 1970)
# [[Maria M. Gosse]] diplomazialaria, enbaxadorea (Alemania 1962)
# [[María del Coro Arizmendi]] ornitologoa ( Mexiko 1963)
# [[Camila Bossa ]] aktorea (Bogota/Galizia 1973)
# [[Karima Baloch]] aktibista (Pakistan-Kanada, 1983-2020)
# [[Marie Inmaculée Ingabire]] feminista, giza-eskubide ekintzailea (Ruanda,?)
# [[Walda Barrios Klee]] soziologoa, aktibista, feminista (Guatemala-Mexiko, 1951-2021)
# [[Ana Lydia Vega]] idazlea (Puerto Rico 1946)
# [[Susana Dans]] aktorea (Coruña 1965)
# [[Maruxa Villanueva]] abeslaria, aktorea (Galizia 1906-1998)
# [[Mabel Rivera]] aktorea (Coruña 1952)
# [[Laura Mañá]] film-zuzendaria, gidoilaria, aktorea (Bartzelona 1962)
# [[Zaza Ceballos]] idazlea (Coruña XX. mendea)
# [[Esther F. Carrodeguas]] dramagilea (Coruña 1979)
# [[María Reimóndez ]] idazlea (Lugo 1759)
# [[Xohana Torres]] idazlea (Galizia 1929-2017)
# [[Erin Mouré]] poeta, itzultzailea (Kanada 1955)
# [[Eva Mejuto]] idazlea (Pontevedra1975)
# [[Nicole Brossard]] poeta (Kanada 1943)
# [[Su Garrido Pombo]] kantautorea ( Galizia1982)
# [[Rosa Sevilla de Alvero]] sufragista, hezitzailea (Filipinak 1879-1954)
# [[Victoria Martín]] umoregilea, gidoilaria (Madril 1989)
# [[Isa Calderón]] umoregilea, gidoilaria ( Madril 1983)
# [[Noemí Sabugal]] idazlea ( Leon, 1979)
# [[Eva Llorach ]] aktorea ( Murtzia 1979)
# [[Alix Payen]] 1871ko Parisko Komunako ambulancière (1842-1903)
# [[Angela Saini]] zientzia-kazetaria (Londres 1980)
# [[Samira Ahmed]] kazetaria, genero diskriminazioagatik BBC salatu eta epaiketaren irabazlea (Londres 1968)
# [[Laura Bates]] idazle feminista, aitzindaria (Oxford 1986)
# [[Caroline Criado Perez]] kazetari ekintzailea (EB 1984)
# [[Deborah Cameron]] hizkuntzalaria (Eskozia 1958)
# [[Teodora Barrio]] idazlea, asturieraz (Marrubio, 1968)
# [[Teresa Cónsul]] idazlea, asturieraz eta gaztelaniaz (?- Oviedo, 1834)
# [[Raquel Fernández Menéndez]] idazlea, asturieraz (Salas, 1993)
# [[Blanca Fernández Quintana]] idazlea, asturieraz (Bimenes, 1994)
# [[Enriqueta González Rubín]] idazlea eta kazetaria, asturieraz (Ribadesella, 1832-Infiesto, 1877)
# [[Nené Losada]] idazlea, asturieraz (Luarca, 1921-2009)
# [[Idoia Rodríguez Buján ]] militarra (Lugo 1983-Afganistan 2007)
# [[Gillian Wearing]] artista (EB 1963)
# [[Cathy Newman]] kazetaria (EB 1974)
# [[Kate Adie ]] kazetaria (EB 1945)
# [[Rebekah Brooks]] kazetaria (EB 1968)
# [[María Teresa González|Maria Teresa Gonzále]] idazlea, asturieraz (Gijón. 1950-1995)
# [[Marta Mori]] idazlea, asturieraz (Gijón, 1965)
# [[María Esther García López]] idazlea, asturieraz (Valdés, 1948)
# [[Esther Prieto]] idazlea, asturieraz (Arenas, Cabrales, 1960)
# [[Helena Trexu]] idazlea, asturieraz (Sama de Langreo, 1945)
# [[Margaret Collins Weitz]] historialaria, Frantziako Erresistentzian aditua (AEB, 1929)
# [[Beatriz Álvarez-Guerra]] aktorea (Madril 1994)
# [[Tina Gascó]] aktorea (Sevilla 1914-Madril 1973)
# [[Zineb Hattab]] sukaldaria (Girona/Suitza 1989)
# [[Rosalía Mera]] jostuna, enpresaburua (Coruña 1944-2013)
# [[Sandra Ortega Mera ]] enpresaburua, filantropoa ( Coruña 1968)
# [[Mey Rahola]] argazkilaria (Leon 1897-Frantzia 1959)
# [[Clara Martínez Alberola]] abokatua (Madrid, 1963)
# [[Elena Vázquez Zendon]] matematikaria (Ourense, 1966)
# [[Elsa Anka]] aurkezlea (Bartzelona 1965)
# [[Paloma Marín]] aurkezlea (?, XX. mendea)
# [[Cristina Urgel]] aurkezlea (Soria 1979)
# [[Kate del Castillo]] aktorea (Mexiko 1972)
# [[Marisa Naranjo]] aurkezlea (Kanariak 1944)
# [[Estela Giménez]] gimnasta (Madril 1979)
# [[Manuela López García]] Maistra, poeta (Cacabelos, 1910-2005)
# [[Jenny Nyström]] ilustratzailea (Suedia, 1854-1946)
# [[Clara Maria Pope]] margolaria (Londres, 1767-1838)
# [[Laurence Suhner]] idazlea eta artista (Geneva, 1968)
# [[Anna Tigerhielm]] margolaria (Suedia, 1832-1906)
# [[Trini Tinturé]] ilustratzailea (Lleida, 1938)
# [[Henar Torinos]] Valladolid, 1985
# [[Elena Francisen kontsultategia]] emakumeentzako irratsaioa (Espainia 1947-1984)
# [[Maruja Fernández]] irrati esataria (Kuba 1925-Bartzelona 2001)
# [[Pepa Fernández]] kazetaria (Lleida 1965)
# [[Mara Torres]] kazetaria, idazlea (Madril 1974)
# [[Macarena Berlín]] kazetaria (Madril 1973)
# [[Florence Rochefort]] historialari frantziarra (Suresnes, 1958)
# [[Giovanna Garzoni]] margolaria (Italia 1960-1970)
# [[Michaelina Wautier]] margolaria (Belgika c.1617-1689)
# [[Louise Moillon]] margolaria (Frantzia 1610-1696)
# [[Maria van Oosterwijck]] margolaria (Herbehereak 1630-1693)
# [[Anne Vallayer-Coster ]] margolaria (Paris 1744-1818)
# [[Marie-Victoire Lemoine]] margolaria (Paris 1754-1820)
# [[Marie Gabrielle Capet]] margolaria (Frantzia 1761-1818)
# [[Constance Mayer]] margolaria ( Frantzia 1775-1821)
# [[Marie-Éléonore Godefroid]] margolaria ( Paris 1778-1849)
# [[Lilly Martin Spencer]] margolaria ( EB1822-AEB 1902)
# [[Clémentine Delait]] emakume bizarduna (Frantzia, 1865-1939)
# [[María Folguera]] idazlea, eszena zuzendaria (Madril, 1984)
# [[AveLina Pérez|Avelina Pérez]] Sortzaile eszenikoa (Oia, 1969)
# [[Raquel García-Tomás]] musikagilea (Bartzelona, 1984)
# [[Lola Blasco]] aktorea, idazlea eta antzerki zuzendaria (Alacant, 1983)
# [[Marta Pazos]] eszena zuzendaria (Pontevedra, 1976)
# [[Helena Tornero]] antzerkigilea (Figueras, 1973)
# [[Helena Antonia]] emakume bizarduna (Lieja, 1550-1595)
# [[Antonietta Gonsalvus]] emakume bizarduna (Frantzia, 1572-?)
# [[Arantza Ozaeta Cortázar]] arkitektoa (Madril 1982)
# [[Victoria Rodríguez]] aktorea (Madril 1931-2020)
# [[Pilar Eyre]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1947)
# [[Teresa Ribera ]] politikaria (Madril 1969)
# [[Carolina Maria de Jesus]] idazlea, poeta, kronista (Brasil 1914-1977)
# [[Jane Barnell]] emakume bizarduna (AEB 1871-1951)
# [[Alice Elizabeth Doherty]] emakume bizarduna ( AEB 1887-1933)
# [[Annie Jones ]] emakume bizarduna ( AEB 1865-1902)
# [[Krao Farini]] emakume bizarduna (Laos 1876-AEB 1926 19)
# [[Josephine Clofullia]] emakume bizarduna (Suitza 1829-1875)
# [[Pilar Pedraza]] idazlea, irakaslea (Toledo 1951)
# [[Carmen Linares]] flamenko-abeslaria (Linares 1951)
# [[María Pagés]] dantzaria, koreografoa (Sevilla 1963)
# [[Ellen MacArthur]] nabigatzailea (EB 1976)
# [[Aurora Vargas]] flamenko-dantzaria, kantaria ( Sevilla 1956)
# [[Bernarda de Utrera]] flamenko-kantaria (Utrera 1927-2009)
# [[Fernanda de Utrera]] flamenko-kantaria (Utrera 1923-2006)
# [[La Serneta]] flamenko kantaria (Cádiz 1837-Utrera 1912)
# [[Caroline van der Plas]] kazetaria, politikaria (Herbehereak 1967)
# [[Marta plana]] Australiara eramandako emakumeak (1960-1963)
# [[Arlette Farge]] historialari frantsesa (Charleville - 1941)
# [[Bibia Pavard]] historialari frantsesa (1980)
# [[Maddalena Casulana]] musikagilea (Italia, 1544-1590)
# [[Lucinda Williams ]] egile abeslaria (AEB 1953)
# [[Ivette Nadal ]] egile abeslaria, poeta (Bartzelona 1988)
# [[Blanca Llum Vidal]] poeta (Bartzelona 1986)
# [[Núria Martínez-Vernis]] poeta (Bartzelona 1976)
# [[Montse Castellà]] egile abeslaria, aktibista (Tarragona 1976)
# [[Rosa Regàs]] idazlea (Bartzelona 1933)
# [[Georgina Regàs]] sukaldaria, idazlea (Bartzelona 1932-Girona 2022)
# [[Carme Canela]] jazz-abeslaria (Bartzelona 1962)
# [[Sheila Jordan]] jazz- abeslaria (AEB 1928)
# [[Galina Balashova]] arkitektoa, diseinatzailea (Errusia 1931)
# [[Urška Djukić]] zinema-zuzendaria, gidoilaria (Eslovenia 1986)
# [[Asha Haji Elmi]] politikaria, aktibista (Somalia, 1962)
# [[Joana Afonso]] diseinatzailea, ilustratzailea (Portugal 1989)
# [[Cani Fernández Vicién]] abokatua (Cartagena 1963)
# [[Mar Sodupe]] aktorea (Kanariak 1972)
# [[Pepa Aniorte]] aktorea, abeslaria (Alacant 1972)
# [[Toni Morillas]] politikaria, feminista (Jaen 1982)
# [[Clementina Díez de Baldeón]] irakaslea, politikaria (Ciudad Real 1953)
# [[Consuelo Rumí]] psikologoa, irakaslea, politikaria (Almeria 1957)
# [[Anita Gutbrod]] igerilaria (Argentina 1903-1967)
# [[Lita Tiraboschi]] igerilaria, irakaslea, idazlea (Argentina 1917-1972)
# [[Pilar Geijo ]] igerilaria (Argentina 1984)
# [[Lilian Harrison]] igerilaria (Argentina 1904-1993)
# [[Enriqueta Agut Armer]] 2. errepublikako(Castelló, 1912-Mexiko, 1998)
# [[Concepción Alfaya]] 2. errepublikako maistra (Madril, 1886-1945)
# [[Elvira Navarro]] idazlea (Huelva, 1978)
# [[Alba Carballal|Alva Carballal]] idazlea (Lugo, 1992)
# [[Marie Equi]] medikua, aktibista (AEB,1872-1952)
# [[Maria Baldó|María Baldó]] 2. Errepublikako maistra (Albacete, 1884-Toulouse, 1964)
# [[María Braña de Diego|Maria Braña de Diego]] 2. Errepublikako maistra (Madril, 1912-2007)
# [[Carmen Castilla Polo]] 2. Errepublikako maistra (Logroño, 1895-Madril, 1979)
# [[Alba Sotorra Clua]] zinema zuzendaria (Reus, 1980)
# [[Carmen Hermosín]] politikaria (Sevilla 1945)
# [[Magdalena Valerio]] legelaria, politikaria (Caceres 1959)
# [[Mar Moreno]] legelaria, politikaria, idazlea (Jaen 1962)
# [[Teresa Jiménez Vílchez]] irakaslea, politikaria (Granada 1962)
# [[Fuensanta Coves]] irakaslea, politikaria (Alacant 1961)
# [[Irene García]] politikaria (Cádiz 1980)
# [[Marina Vega]] espioia, nazi harrapatzailea (Cantabria 1924-Madril 2011)
# [[Braulia Cánovas]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Murtzia 1920- Bartzelona 1993)
# [[Conchita Ramos]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Lleida 1925-Frantzia 2019)
# [[Alfonsina Bueno]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Zaragoza 1904- Frantzia1979)
# [[Margoth Escobar]] Ingurumen eskubideak eta indigenen aldeko aktibista (Ekuador, 1954)
# [[Mercedes Escribano Pérez]] Bigarren Errepublikako maistra (Valdeganga, 1888-Madril, 1958)
# [[Carmen García del Diestro]] Bigarren Errepublikako maistra, pedagogoa (Santander, 1908-Madril, 2001)
# [[Elsa López]] idazlea, poeta (Fernando Poo, 1943)
# [[Elena Gallego Abad|Elena Gallego]] kazetaria, idazlea (Teruel, 1969)
# [[Ana Vanessa Gutiérrez]] asturierazko idazlea (Mieres, 1980)
# [[Elsa Fernández]] galizierazko idazlea (Buenos Aires, 1933-1964)
# [[Avelina Valladares]] galizierazko idazlea (A Estrada 1825.1902)
# [[Violeta Friedman]] aktibista, bizirik atera Auschwitzetik (Errumania 1930- Madril 2000)
# [[Constanza Martínez Prieto]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Madril 1917-Bartzelona 1997))
# [[Laura Seco]] politikaria (Cádiz 1971)
# [[María Teresa Fernández de la Vega]] magistratua, politikaria (Valentzia 1949)
# [[Esperanza Oña]] politikaria (Sevilla 1957)
# [[Nuria Espallargas]] ikertzailea (Bartzelona 1979)
# [[Rosario de Velasco]] margolaria (Madril 1904-Bartzelona 1991)
# [[Marga Gil Roësset]] eskultorea, ilustratzailea, poeta (Madril 1908- 1932)
# [[Ángeles Santos Torroella]] margolaria (Girona 1911- Madril 2013)
# [[Delhy Tejero]] margolaria (Zamora 1904- Madril 1968)
# [[Lauren Bastide]] Frantziako kazetaria eta ekintzaile feminista (Orleans, 1980)
# [[Lima Aafshid]] idazle eta poeta (Afganistan, ?)
# [[Adelaide Estrada]] Mediku, zientzialari eta aktibista (Portugal, 1898-1979)
# [[Martha P. Falconer]] Aktibista, gizarte-langilea (AEB, 1862-1941)
# [[Tamara Alves]] artista, muralista, ilustratzailea, tatuatzailea (Portugal 1983)
# [[Rada Akbar]] artista (Afganistan, 1988)
# [[Maria Lucília Estanco Louro]] irakasle eta aktibista (Portugal, 1922-2018)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''otsaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Toda Likona]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Mari Juan Mezeta]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Maria Perez Larrinaga]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Olatz Urkia]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Donostia, 1986)
# [[Helena Barrenetxea]] ----'''SORTUA''' zestalaria (Durango, 2007)
# [[María Flores]] ----'''SORTUA''' 1824an bere askatasuna lortu zuen esklabua (Eivissa, 1775-?)
# [[Zorione Erezuma]] ----'''SORTUA''' poeta (Bilbo, 1969)
# [[Charo Roquero]] ----'''SORTUA''' historialaria (Donostia)
# [[Maritxu Negelua]] ----'''SORTUA''' idazlea, pastoralgilea (Zuberoa, 1999)
# [[Mari Tere Alberdi]] ef--'''SORTUA''' sukaldaria, tabernaria, aktorea (Berriz)
# [[Fabiola Gutiérrez]] ----'''SORTUA''' idazle (Bolivia, 1989)
# [[Carmen Castro Cardús]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako "zaintzaile" (Huesca, ?-1948)
# [[Maider Galardi]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta ikerlaria (Lasarte-Oria, 1995)
# [[Antoñita La Singla]] dantzaria (Bartzelona 1948)
# [[La Sordita]] dantzaria (Cádiz XIX.mendea-XX.mendea)
# [[Amal Aden]] idazle ekintzailea (1983, Somalia)
# [[Iola Leal Riesco]] ingumenaren aldeko ekintzailea (Lugo, 1977)
# [[Sol León]] dantzaria, koreografoa (Kordoba ç 1919)
# [[Sara Lezana]] dantzaria (Madril 1948)
# [[Cristina Llorente]] dantzaria, abeslaria, aktorea (Valladolid 1985)
# [[Isabel Llull]] dantzaria, maistra (Palma 1946)
# [[Sara Luzita]] dantzaria (Espainia 1922)
# [[Bárbara Lys]] dantzaria (Balearrak 1946)
# [[Claudia Salas]] aktoreak (Madril 1977)
# [[Carlota Pereda]] film-zuzendaria, gidoilaria (Madril 1975)
# [[Esther Cañadas]] modeloa (Albacete 1977)
# [[Joselyn Brea]] kirolaria (Venezuela/Galizia 1994)
# [[Donna Karan]] moda-diseinatzailea (AEB 1948)
# [[Eva Copa]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Bolivia 1987)
# [[Adrienne Avril de Sainte-Croix]] Frantziako filantropo eta feminista (1855 - 1936)
# [[Zahra Mohammadi]] BBCren 100 emakumeak 2022 Kurdinstango irakaslea errepresaliatua (1990)
# [[Layli]] BBCren 100 emakumeak 2022 Irango ekintzaile feminista errepresaliatua (2002)
# [[Wegahta Gebreyohannes Abera]] BBCren 100 emakumeak 2022 Etiopiako langile humanitarioa (xxxx)
# [[Victoria Baptiste]] BBCren 100 emakumeak 2022 Estatu Batuetako erizaina (xxxx)
# [[Velmariri Bambari]] BBCren 100 emakumeak 2022 Indonesiako Sexu-indarkeriaren kontrako ekintzailea (1980)
# [[Tamana Zaryab Paryani]] BBCren 100 emakumeak 2022 Afganistango kazetaria eta youtuberra (1997)
# [[Alice Pataxó]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil, 2001)
# [[Erika Hilton]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil, 1992)
# [[Zahra Joya]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Agfanistan, 1992)
# [[Velia Vidal]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Kolonbia, 1982)
# [[Roza Salih]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Eskozia.1989)
# [[Cecilia Patricia Flores Armenta]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Mexiko XX. mendea)
# [[Mirta Nuñez]] espainaiko gerra zibilaren historialaria (Kuba, 1956)
# [[Mirta Díaz-Balart]] Mirta Nuñezen ama eta Fidel Castroren lehenengo emaztea (Habana, 1928)
# [[Jane Misme]] Kazetari eta feminista frantsesa (1865-1935)
# [[Judith Heumann]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Filadelfia, 1947)
# [[Asonele Kotu]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Hegoafrika, ? )
# [[Nathalie Becquart|Natahalie Becquart]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Frantzia, 1969)
# [[Ida Holz]] informatikaria (Uruguai, 1935)
# [[Simone Tebet]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil 1970)
# [[Ferenice de Rodas]] ama (Grezia, K.a. 396-K.a. V. mendea)
# [[Lashana Lynch]] aktorea (Londres 1987)
# [[Giuseppa Barbapiccola]] filosofoa, poeta, itzultzailea (Italia, 1702-1740)
# [[Taisia Bekbulatova]] kazetaria, BBCren 100 emakumeak 2022 (Errusia, xxxx)
# [[Suvada Selimović]] ekintzailea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Bosnia, 1965)
# [[Shonda Rhimes]] gidoilaria, fil-zuzendaria (AEB 1970)
# [[Beatrice Fihn]] arma-nuklearren aurkako aktibista ( Suedia 1982)
# [[Tania Álvarez Yates]] kanoalaria (Pontevedra 1994)
# [[Tania Fernández García]] kanoalaria (Lugo 1992)
# [[Blanca Paloma]] abeslaria (Alacant 1989)
# [[Alice Wonder]] abeslaria ( Madril 1998)
# [[Olga Xirinacs]] idazlea (Tarragona 1936)
# [[Bikimel]] kantautorea (Bartzelona 1976)
# [[Luján Argüelles]] aurkezlea (Asturias 1977)
# [[Virginia Díaz]] kazetaria (Madril 1974)
# [[Kristina Berdínskikh]] kazetaria, BBCren 100 emakumeak 2022 (Ukraina)
# [[Kadri Keung]] moda-diseinatzailea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Hong Kong)
# [[Leonor Ferrer Girabau]] delineatzailea (Bartzelona, 1894-1953)
# [[Fatima Sheikh]] hezitzailea (India, 1831-1900)
# [[Jana Zinkevytx|Iana Zinkevitx]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Ukraina, 1995)
# [[Chanel Contos]] sexu-erasoen aurkako aktibista BBCren 100 emakumeak 2022 (Australia)
# [[Aye Nyein Thu]] mediku aktibista BBCren 100 emakumeak 2022 (Birmania, 1996)
# [[Judy Kihumba]] zeinu-hizkuntzako interpretea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Kenya)
# [[Paula Púa]] gidoilaria (Valentzia 1992
# [[Minerva Piquero]] kazetaria (Asturias 1967)
# [[Beatriz Pécker]] kazetaria (Madril 1955)
# [[Luisa Alberca]] irrati-nobelagilea (C.Real 1920-Logroño 2006)
# [[Vira Silenti]] aktorea (Italia 1931-2014)
# [[Clementina Albéniz|Clementina Albeniz]] maistra errepublikarra (Madril, 1853-1946)
# [[Ana Canalias Mestres]] maistra errepublikarra (Zaragoza, 1886-1934)
# [[Angelina Colubret]] maistra errepublikarra (Badalona, 1910 -Torroella, 1998)
# [[Isabel Esteban Nieto]] maistra errepublikar eraila (Palentzia, 1893-1936)
# [[Sofia Polo Giménez]] maistra errepublikar eraila (Zaragoza, 1904-Palentzia, 1936)
# [[Cirila Ubaldina García Díaz]] maistra errepublikar eraila (Salamanca, 1893-Palentzia, 1936)
# [[Samara Joy]] jazz abeslaria (AEB 1998)
# [[Sarah Kane]] antzerkigilea (EB 1971-1999)
# [[Toñi Salazar]] abeslaria (Badajoz 1963)
# [[Encarna Salazar]] abeslaria (Badajoz 1961)
# [[Lina Meruane]] Idazlea (Txile 1970)
# [[Nelly Meruane]] aktorea, irakaslea (Txile1927-2018 19)
# [[Teresa Laespada]] ikertzailea (Bilbo 1965)
# [[Ana Santos Aramburo]] liburuzaina (Zaragoza 1957)
# [[Glòria Pérez-Salmerón]] liburuzaina (Bartzelona 1958)
# [[Susana Fortes]] idazlea (Pontevedra 1959)
# [[Ana Belén Fortes]] idazlea (Pontevedra 1967)
# [[Genara Fernández García|Genera Fernández Garcia]] maistra fusilatua (León, 1903-1941)
# [[Josefa García Segret|Josefa Garcia Segret]] maistra errepublikarra (Tui, 1900-Oliveros, 1986}
# [[Gertrudis Ríos Marín|Gertrudis Rios Marín]] torturatu eta exekutatuko maistra (Cádiz, 1901-1936)
# [[Benita Gil]] maistra erbesteratua (Teruel, 1913-Praga, 2015)
# [[Carmen Hombre Ponzoa|Carmen Hombre Pouzoa]] maistra fusilatua (Cádiz, 1898-1936)
# [[Elisa López Velasco]] maistra berritzailea (Málaga, 1884-1936??)
# [[Sirisha Bandla]] BBCren 100 emakumeak 2022, ingeniari aeronautikoa (India 1988)
# [[Nazanin Zaghari-Ratcliffe]] BBCren 100 emakumeak 2022, iraniar-britaniar hiritarra (Tafresh 1978)
# [[Narges Mohammadi]] BBCren 100 emakumeak 2022, eskubideen aldeko ekintzailea (Persia 1972)
# [[Palmira Pla Pechovierto]] maistra, pedagogoa eta polikaria (Teruel, 1914-Castlló, 2007)
# [[Emilia Elias Herrando|Emilia Elias Herrando]] maistra, pedagogoa (Madril, 1898 - Mexiko, 1976)
# [[Veneranda Manzano]] maistra, politikaria, erbesteratua (Asturias, 1893-1992)
# [[Guillermina Medrano]] maistra eta politikaria (Albacete, 1912-Valencia, 2005)
# [[Marguerite Durand (feminista)]] kazetari, aktore, politikari eta feminista frantsesa (1864 - 1936)
# [[Jane Rigby]] BBCren 100 emakumeak 2022 Astrofisika estatubatuarra (EEUU, XXXX)
# [[Iryna Kondratova]] BBCren 100 emakumeak 2022 Anestesiologa eta pediatra (Ukrania, XXXX)
# [[Constance Tipper]] metalurgikaria (Erresuma Batua, 1894-1995)
# [[Johanna Döbereiner]] ingeniari agronomoa (Brasil, 1924-2000)
# [[Txell Alarcón]] saskibaloi jokalaria (Bartzelona 2003)
# [[Maider Castellano]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 2003)
# [[Gregoria Canelo de Paredes]] 'chinato' dialekto hiztuna (Caceres 1861-1917)
# [[Marina Ortiz de Zárate]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 1999)
# [[Chatrice White]] saskibaloi jokalaria (AEB 1996)
# [[Ana Laverón]] aeronautiko ingeniaria(Espainia XX. mendea)
# [[Isaura Clavero]] 1. emakume aeronautiko ingeniaria (Vigo XX. mendea)
# [[Parinoush Saniee]] idazlea (Iran 1949)
# [[Elena Barraquer Compte]] oftalmologoa (Bartzelona 1954)
# [[Jimena Quirós]] 1. emakume ozeonografoa (Almeria 1899-Madril 1983)
# [[Isabelle Junot]] aktorea (AEB 1991)
# [[Tamara Falcó]] moda-diseinatzailea (Madril 1981)
# [[Micaela Navarro]] politikaria (Jaen 1956)
# [[Ibijoke Faborode]] BBCren 100 emakumeak 2022, politikaria (Nigeria XX. mendea)
# [[Gohar Eshghi]] BBCren 100 emakumeak 2022, ekintzailea (Iran 1946-2002)
# [[Fatima Amiri]] BBCren 100 emakumeak 2022, ikaslea (Afganistan, 2005)
# [[Carmen Muñoz Manzano]] Bigarren Errepublikako maistra eta idazlea (Cáceres, 1906-Coruña, 2002)
# [[Carmen García de Castro]] Bigarren Errepublikako maistra eta pedagogoa (Almería, 1886-1969)
# [[Isabel González Turmo]] antropologoa (Espainia XX. mendea)
# [[Elvira Álvarez de Ceballos]] dama (Espainia XIV. mendea -1372)
# [[Difficult Women]] emakume kabareta (Australia)
# [[Mehreen Faruqi]] politikaria (Pakistan 1963)
# [[Katarina Zec]] saskibaloi jokalaria (Serbia 1997)
# [[Mariana Barassi]] film-zuzendaria (Argentina 1977)
# [[Vic Echegoyen]] idazlea (Madril 1969)
# [[Claudia Zapata]] historialaria (Txile 1975)
# [[Christiane Félip Vidal]] idazlea (Frantzia 1950)
# [[Katherine Kurtz]] idazlea (AEB 1944)
# [[Juana Ontañón eta Valiente|Juana Ontañon y Valiente]] Bigarren Errepublikako maistra (Madril, 1886-Mexiko, 1972)
# [[Wally Funk]] astronauta (AEB 1939)
# [[Ida Ørskov]] bakteriologoa (Danimarka 1922- 2007)
# [[Alice Lee]] matematikaria (EB 1858-1939)
# [[Elizabeth Scott]] matematikaria (AEB 1917-1988)
# [[Ainhoa Achutegui]] zuzendari artistikoa ( Venezuela 1978)
# [[Akwaeke Emezi]] idazlea (Nigeria 1987)
# [[Leia Dongue]] saskibalio jokalaria (Mozambike 1991)
# [[Mónica Bruckmann]] soziopolitologoa (Peru XX. mendea)
# [[Claude Ber]] poeta (Frantzai 1948)
# [[Nadia Yala Kisukidi]] filosofoa (Belgika 1978)
# [[Ana Carrique]] musikagilea ( Argentina 1964)
# [[Cristina Montserrat Hendrickse]] abokatua, irakaslea (AEB 1964)
# [[Kristina Higgins]] saskibaloi jokalaria (AEB 1994)
# [[Joy Alexis Brown-Adams]] saskibaloi jokalaria (Guyana 1993)
# [[Dona Tututa]] piano-jolea (Cabo Verde 1919-2014)
# [[Yolanda Morazzo]] poeta (Cabo Verde 1927-Lisboa 2009)
# [[Tuna Mascarenhas]] kimikaria, aktibista, 1. dama (Cabo Verde 1944-2009)
# [[Kate Asabuki]] aktore pornoa (Tokio 1962)
# [[Celina Pereira]] abeslaria, kontalaria (Cabo Verde 1940-Lisboa2020)
# [[Athaliah Molokomme]] fiskala (Botswana 1959)
# [[Constance Cummings-John]] politikaria (Sierra Leona 1918-Londres 2000)
# [[Aspásia Camargo]] politikaria (Brasil, 1946 19)
# [[Rachael Blackmore]] Jokey-a (Irlanda 1989)
# [[Lívia Járóka]] 1. emakumezko ijito eurodiputatua (Hungaria 1974)
# [[Clare Marie Hodges]] AEBko 1. emakumezko basozaina (AEB 1890-1970)
# [[Consuelo González Ramos]] kazetaria, erizaina, feminista (Zamora, 1877-Madril, 1956)
# [[Esperanza Rodríguez Cerdán]] Bigarren Errepublikako maistra erbesteratua (Madril, 1892-Valentzia,1984)
# [[Rosa Roig]] Bigarren Errepublikako maistra (Tarragona, 1890-Bartzelona, 1969)
# [[Pilar Salvo Giménez|Pilar Salvo]] Bigarren Errepublikako maistra fusilatua (Zaragoza, 1889-1936)
# [[Amalia Torrijos]] Bigarren Errepublikako maistra eta alkatea (Sevilla, 1911- ???)
# [[Ekaterina Lermontova]] Paleontologoa (SESB, 1889-1942)
# [[Eva Mameli Calvino]] Botanikaria (Italia, 1886-1978)
# [[Heike Freire]] filosofoa, aktibista (Espainia, ??)
# [[Sabrina Sánchez]] kazetaria, sexu langilea (Mexiko 1981)
# [[Karine Espineira]] soziologoa, trans ekintzailea (Txile 1967)
# [[Nadia Ferreira]] modeloa, enpresaburua (Paraguai 1999)
# [[Elena Sánchez Caballero]] kazetaria (Madril 1957)
# [[Pilar Martín Fernández]] immunologia ikertzailea (Madril 1973)
# [[Maruja Torres]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1943)
# [[Nya de la Rubia]] abeslaria, aktorea (Sevilla 1986)
# [[Aryna Sabalenka]] tenislaria (Bielorrusia 1998)
# [[Aliaksandra Sasnovih]] tenislaria (Bielorrusia 1994)
# [[Lucia Stecher]] ikertzailea (Txile XX. mendea)
# [[Elena Oliva]] soziologoa, ikertzailea (Txile 1982)
# [[Gendengarjaa Baigalimaa]] onkologoa (Mongolia XX. mendea)
# [[Elena Moreno Zaldibar]] saskibaloi jokalaria (Donostia 1959)
# [[Tanaya Mechelle Atkinson]] saskibaloi jokalaria (AEB 1996)
# [[Kinu Nishimura]] ilustratzailea (Japonia 1969)
# [[Asunción Linares]] paleontologoa (Granada, 1921-2005)
# [[Sylvie Denis]] idazlea
# [[Marguerite Durand (hizkuntzalaria)]] hizkuntzalarieta fonetikalari frantziarra (1904)
# [[Jeanne Chauvin]] abokatu eta feminista frantsesa (1862-1926)
# [[Soraya Prieto Fernández]] kimikaria (Gasteiz 1979)
# [[Maimouna Diarra]] saskibaloi jokalaria (Senegal 1991)
# [[Esther Yáñez González - Irun]] Armadako 1. emakumea eta gerra ontzi kapitaina (Cádiz 1971)
# [[María José Escalona]] informatikaria (Sevilla 1976)
# [[Helena Viñes]] ekonomialaria (Espainia, XX. mendea)
# [[María Jesús Almazor]] Telekomunikazio ingeniaria, CEO ( Brtzelona 1970)
# [[Karen Gaines]] ziberdefentsan aditua, CEO (XX. mendea)
# [[Silvia Albert Sopale]] aktore, zuzendari (Donostia 1976)
# [[Midi Achmat]] LGTB aktibista (Hegoafrika, 1964)
# [[Shiva Nazar Ahari]] giza eskubideen aldeko aktibista (Irán, 1984)
# [[Leoncia Gómez Galán]] zerbitzaria, 'vocera' (Caceres 1903-1986)
# [[Irma Estrada Silva]] autodefentsa irakaslea (El Salvador ?)
# [[Anália de Victória Pereira]] politikaria ( Angola 1941-2009)
# [[Belita Palma]] abeslaria (Angola 1932-1988)
# [[Luzia Inglês Van-Dúnem]] politikaria (Angola 1948)
# [[Margarida Rosa da Silva Izata]] diplomazialaria (Angola 1958)
# [[Ana Clara Guerra Marques]] dantzaria (Angola 1962)
# [[Luísa Rogério]] kazetaria (Angola 1967)
# [[Lourdes Van-Dúnem]] musikaria (Angola 1935-2006)
# [[Arlete Leona Chimbinda]] politikaria, irakaslea (Angola 1960)
# [[Silvia Lutucuta]] Kardiologoa, ministroa (Angola 1968)
# [[Josefa Sacko]] agronomoa, enbaxadorea (Angola XX. mendea)
# [[Vera Daves]] ekonomialaria, ministroa (Angola 1984)
# [[Catherine Austin Fitts]] bankaria (AEB 1950)
# [[Marjorie Rice]] matematikaria (AEB, 1923-2017)
# [[Liliana Colanzi]] idazle eta editorea (Bolivia, 1981)
# [[Magela Baudoin]] idazle (Bolivia, 1973)
# [[Trementinaireak]] sendatzeko produktu naturalen saltzaile ibiltariak (Katalunia XIX. mendea-XX. mendea)
# [[Eloísa del Pino Matute]] zientzialari soziala, ikertzailea (Espainia XX. mendea)
# [[María Luisa López Grigera]] filologoa (Coruña 1926)
# [[Paula Dapena Sánchez]] futbolaria (Pontevedra 1996)
# [[ASPEGI elkartea]] emakume profesionalena, enpresariena (Gipuzkoa 1998)
# [[Sari Arponen]] medikua (Finlandia 1977)
# [[Carolina Iglesias]] umoregilea, gidoilaria, youtuberra (Coruña 1993)
# [[Berta Collado]] kazetaria, aurkezlea (Toledo 1979)
# [[Yola Mamani]] komunikatzailea (Bolivia, 1984)
# [[Hélène Dutrieu]] txirrindulari, hegazkinlari (Belgika-Frantzia, 1877-1961)
# [[Virginia Ayllón]] idazle (Bolivia, 1958)
# [[Begonya Pozo]] idazlea (Valentzia 1974)
# [[Carmelina Sánchez-Cutillas]] idazlea (Madril 1921- Valentzia 2009)
# [[Beatriu Civera]] idazlea (Valentzia 1914-1995)
# [[Ana María Ibars]] idazlea, maistra (Valentzia 1892-1965)
# [[Raquel Payá]] pedagogoa (Valentzia 1919-1972)
# [[Alison Spedding]] antropologoa (Ingalaterra/Bolivia, 1962)
# [[Margaret W. Rossiter]] emakumeen historialaria ( AEB 1944)
# [[Maria Beneyto]] idazlea, poeta (Valentzia 1925-2011)
# [[María Villén]] 2. Errepublikako maistra (Burgos 1871-Valentzia 1961)
# [[Lindaura Anzoátegui]] idazle (Bolivia, 1846-1898)
# [[Yolanda Bedregal]] poeta (Bolivia, 1913-1999)
# [[María Virginia Estenssoro]] poeta (Bolivia, 1902-1970)
# [[Hilda Mundy]] poeta (Bolivia, 1912-1980)
# [[Concha Peña Pastor]] bigarren errepublikako maistra eta abokatua (Ciudad Real, 1906-Panama, 1960)
# [[Elpidia Polo Ovejas]] bigarren errepublikako maistra errepresaliatua (Valladolid, 1890-Madrid, 1988)
# [[Carmen Valero Gimeno]] bigarren errepublikako maistra eta pedagogo errepresaliatua (Silla, 1893-1962)
# [[Rosa Menéndez]] zientzialaria, 1. emakumea CSIC burua (Asturias 1956)
# [[Dulceida]] interneteko ospetsua (Bartzelona, 1989)
# [[Juana Macías]] film-zuzendaria, gidoilaria (Madril 1971)
# [[Brisa Fenoy]] musikaria, DJ, modeloa (Cádiz 1991)
# [[María Vargas Montoya]] enologoa (Haro 1971)
# [[María Vargas Fernández]] flamenko abeslaria (Cádiz 1947)
# [[Laura Alonso Cancho]] poeta (Santander 1978)
# [[Dina Abouzeid Sariñena]] badminton entrenatzailea (Zaragoza 1979)
# [[Agostina Burani]] saskibaloi jokalaria ( Argentina 1991)
# [[Carmen Ybarra Careaga]] enpresaburua, markesa (Espainia 1963)
# [[María José Álvarez Mezquíriz]] EULEN enpresaburua (Bilbo 1957)
# [[Margaret H. Wright]] matematikaria (AEB, 1944)
# [[Katharine Way]] fisikaria (AEB, 1902-1995)
# [[Paola Velasco Pinedo]] Boliviako 1. emakume piloto komandantea (1988)
# [[Xian (aktibista)]] LGTB aktibista (Txina, ?)
# [[Laura Hojman]] gidoilaria, film zuzendaria (Sevilla 1981)
# [[Bibisara Assaubayeva]] xake jokalaria (Kazakhstan 2004)
# [[Anne L'Huillier]] fisika atomikoko irakaslea (Frantzia/Suedia 1958)
# [[Tamara Rojo]] datzaria, koreografoa (kanada/Espainia 1974)
# [[Elena S. Sánchez]] kazetaria (Toledo 1979)
# [[Patricia Pardo]] kazetaria (Galizia 1983)
# [[Sonsoles Ónega]]kazetaria, idazlea (Madril 1970)
# [[Cristina Ónega]] kazetaria (Madril 1975)
# [[Tatiana Afanásieva]] matematikari eta fisikaria (Ukraina-Herbereheak, 1876-1964)
# [[Lilli Suburg]] kazetaria (Estonia, 1841-1930)
# [[Esther Szekeres]] matematikaria (Hungaria-Australia, 1910-2005)
# [[Irene Falcón|Irene Falcon]] kazetaria, Dolores Ibarruriren idazkaria (Madril, 1907-1999)
# [[Enriqueta O'Neill|Enriqueta O´Neill]] aktore eta idazlea (Madril, 1909-Bartzelona, 1972)
# [[Encarnación Fuyola Miret]] Bigarren errepublikako maistra (Huesca, 1907-Mexiko, 1982)
# [[Anoka Primrose Abeyrathne]] kontserbazionista, gizarte ekintzailea (Sri Lanka, 1991)
# [[Mar Abad]] kazetaria (Almeria 1972)
# [[Marion Koopmans]] albaitaria, birologoa (Herbehereak 1956)
# [[Carme Valls]] mediku eta politikaria (Bartzelona,' 1945)
# [[Anne Anderson]] ilustratzailea (Eskozia, 1874 - 1930)
# [[Eva Furnari|Eva Furmari]] ilustratzailea (Erroma, 1948)
# [[Matilde Hidalgo]] mediku, poeta, sufragista (Ekuador 1889-1974)
# [[Eva Soriano]] komediantea, aurkezlea (Tarragona 1970)
# [[Cecilia Ansaldo]] idazlea (Ekuador 1949)
# [[Melissa Lucio]] heriotza zigor polemikoan kondenatua (AEB 1968)
# [[Carmen Barbarà]] komikigilea eta irudigilea (Bartzelona, 1933)
# [[Amelia Bauerle|Amelia Banerle]] komikigilea (Londres, 1873-1916)
# [[Pauline Baynes]] liburu ilustratzailea (Sussex, 1922-2008)
# [[ Pamela Adie]] LGBT aktibista (Nigeria, 1984)
# [[ Christine Ahn]] Bakearen aldeko aktibista (Hego Korea, XX. mendea)
# [[Celia Viñas]] poeta, pedagogoa (Lleida-Almeria, 1915-1954)
# [[Chipita Rodriguez]] heriotza zigorrez urkatua eta 100 urtera barkatua (AEB 1799-1863)
# [[Elsa Beskow]] idazlea eta ilustratzailea (Suedia, 1874-1953)
# [[Mary Agnes Chase]] botikaria eta ilustratzailea (EEBB, 1869-1963)
# [[María Conejo]] ilustratzailea (Mexiko, 1958)
# [[Eréndira Derbez]] ilustratzailea, idazlea (Mexiko, 1991)
# [[Kate Greenaway]] ilustratzailea, idazlea (Londres, 1846-1901)
# [[Elizabeth Shippen Green]] ilustratzailea (EEBB, 1871-1954)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''urtarrila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Elorriaga]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Busturia, 1980)
# [[Aiora Zabala]] ----'''SORTUA''' zientzialaria (1982)
# [[Alazne López]] --ef'''SORTUA''' dantzaria (Bilbo, 1993-Alemania, 2015)
# [[Ana Borderas]] ef--''SORTUA''' kazetaria, irrati-esataria (Eibar, 1962)
# [[Anna Fernandez de Paco]] ef--'''SORTUA''' zinemagilea (Bartzelona, 1981)
# [[Belén Balerdi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1937-1982)
# [[Berenice Lopez Reyes]] ef--'''SORTUA''' enpresaburua (Mexiko, 1989)
# [[Bonifacia Zuazola]] efef'''SORTUA''' erraketista (Azkoitia, 1915-2012)
# [[Consuelo Osa]] efef'''SORTUA''' erraketista Mutriku (1922-2015)
# [[Durangoko Emakumeen Kartzela]] '''SORTUA''' (1939-1940)
# [[Eladia Balerdi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1942-1997))
# [[Garbiñe Balerdi]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1935)
# [[Garbiñe Ortega]] ----'''SORTUA''' zinema komisarioa (Gasteiz, 1981)
# [[Gloria Agirrezabalaga]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1922)
# [[Ignacia Idoate Iragui]] efef'''SORTUA''' moja (Orikain, 1900 - Madril, 1975)
# [[Iñasi Illarramendi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Zarautz, 1919-2005)
# [[Josefa Egaña]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1923)
# [[Juncal Alzugaray]] ef--'''SORTUA''' Fisioterateupa eta asmatzailea (Bilbo, 1981)
# [[Justa Domínguez de Vidaurreta e Idoy]] efef'''SORTUA''' moja (Azpeitia, 1975- Madril, 1958)
# [[Koldobike Gezala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Lezo, 1917)
# [[Marcelina Zabala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1923)
# [[Margarita Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1925-Fuengirola, 2019)
# [[Mari Beraza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Anoeta, 1929 -Mexiko, 1986)
# [[Maria Josefa Navascues]] efef'''SORTUA''' erraketista (Errenteria, 1924-2011)
# [[Maria Teresa Egaña]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1925)
# [[Mercedes Agirrezabalaga]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1928)
# [[Mercedes Zubikaray]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1920-1983)
# [[Merche Olabe]] ef--'''SORTUA''' margolaria (Bilbo, 1957)
# [[Milagros Uranga]] efef'''SORTUA''' erraketista (Mutriku, 1918-1992)
# [[Pilar Zabala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1926-1945)
# [[Rafaela Etxaniz]] efef'''SORTUA''' erraketista (Azkoitia, 1926-213)
# [[Saelia Aparicio]] ----'''SORTUA''' artista (Valladolid, 1982)
# [[Victoriana Aizpuru]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Errezil, 1919)
# [[Zornotzako Emakumeen Kartzela]] '''SORTUA''' (1938-1947)
# [[Ada Hitchins]] kimikaria (Ingalaterra, 1891-1972)
# [[Adèle Esquiros]] Frantziako idazle eta kazetari feminista (1819-1886)
# [[Africa González Fernández]] medikua, inmunologoa (Madril 1962)
# [[Agrippina Vagánova]] ballet-maistra (Errusia, 1837-1951)
# [[Aïcha Chenna]] emakume eskubideen aktibista (Maroko 1941-2022)
# [[Aída Gómez]] dantzaria (Madril, 1967)
# [[Aida Pierce]] komediantea (Mexiko, 1956)
# [[Ainhoa Sanz Rodríguez|Ainhoa Sanz]] mendi korrikalaria (Urretxu, 1989)
# [[Alba Gutiérrez]] dantzaria, aktorea ( Madril 1994)
# [[Alice H. Parker]] asmatzailea (EEBB 1895-1920)
# [[Alicia Barrié]] vedettea (Txile 1915- AEB 2002)
# [[Alicia Vignoli]] vedettea (Lima 1911-Argentina 2005)
# [[Almudena Ariza]] korrespontsala (Madril, 1963)
# [[Alyson Eckmann]] aktorea (AEB 1990)
# [[Amalia Iglesias]] idazlea, poeta (Menaza, 1962)
# [[Ana Goya]] dantzaria, aktorea (Iruñea 1962)
# [[Ana José Cancio]] kazetaria (Palentzia 1960)
# [[Ana Orantes]] genero-indarkeriaren biktina (Granada 1937-1997)
# [[Ana Rujas]] aktorea (Madril 1989)
# [[Angela Burdett-Coutts]] filantropoa, pintura-bildumagilea (Londres, 1814-1906)
# [[Ángela T. Leiva Sánchez]] botanikaria (Kuba 1948-2014)
# [[Àngels Ribé]] artista kontzeptuala (Bartzelona 1943)
# [[Anna Jaclard]] Errusiar sozialista eta feminista iraultzailea (1843 - 1887)
# [[Anna Maurizio]] biologoa (Suitza 1900-1993)
# [[Annie Oakley]] tiratzailea (AEB, 1860-1926)
# [[Antonia Gimeno Travesset]] saskibaloi jokalaria eta entrenatzailea (Bartzelona, 1941)
# [[Antonia Torre Yela]] 14. arrosa. Fusilatua (Madril, 1922-1940)
# [[Asha Lul Mohamud Yusuf]] poeta (Somalia, XX. mendea)
# [[Azucena Hernández]] aktorea (Sevilla 1960-Guadalajara 2019)
# [[Barbara Navarro]] legelaria, CEO (Madril 1974)
# [[Bélgica Adela Mirabal]] biziraun zuen Mirabal ahizpa bakarra (Dominikar Errepublika, 1925-2014)
# [[Belle Starr]] Mendebaldeko bidelapurra (AEB, 1848-1889)
# [[Beth (abeslaria)]] (Bartzelona 1981)
# [[Bianca Ceva]] erresistentziaren kidea (Italia, 1897-1982)
# [[Blanche Lefebvre]] 1871ko Parisko Komunako ekintzailea
# [[Carmen Amaya]] dantzaria (Bartzelona, 1918-1963)
# [[Carmen Iglesias]] historialaria (Madril 1942)
# [[Carmen Olmedo Checa]] politikaria (Malaga 1949-2015)
# [[Carmen Ruiz-Tilve]] idazlea (Oviedo 1941)
# [[Carol-Ann Duffy]] poeta (E.B. 1955)
# [[Catherine Allard]] dantzaria (Belgika/Katalunia, 1960)
# [[Cathy Hackl]] futurista teknologikoa ( XX. mendea)
# [[Cecilia Bartolomé]] film-zuzendaria (Alacant 1940)
# [[Celia Correas de Zapata]] idazlea (Argentina 1933-AEB 2022)
# [[Charo (abeslaria)]] dantzaria, aktorea (Murtzia 1941-)
# [[Claire Démar]] kazetari eta feminista frantziarra (1799-1833)
# [[Clara Jiménez Cruz]] kazetaria (Madril 1989)
# [[Claude-Hélène Perrot]] historialaria (Frantzia 1928-2019)
# [[Claudia Piñeiro]] idazlea (Argentina 1960)
# [[Colette Rabaté]] hispanista (Frantzia 1950)
# [[Cristina Olea]] korrespontsala (Vigo, 1982)
# [[Dalila Ennadre]] zinema-zuzendaria (Maroko 1966- Paris 2020)
# [[Dalilah]] dantzaria (Madril 1936-2001)
# [[Danica McKellar]] Matematikaria, aktorea (AEB, 1975)
# [[Daniela Blume]] kazetaria (Mataro 1990)
# [[Daphne Oram]] musikagilea (Erresuma Batua, 1925-2003)
# [[Daria Bertolani Marchetti]] erresistentziaren kidea (Italia, 1919-1994)
# [[Delia del Carril]] margolaria (Argentina, 1884-1989)
# [[Désirée Gay]] kazetari eta feminista frantziarra (1810-1890)
# [[Diana Vishneva]] dantzaria (Errusia, 1976)
# [[Dolores Medio]] idazlea (Oviedo 1911-1996)
# [[Dolors Comas]] antropologoa eta politikaria (Bartzelona, 1951)
# [[Dorothy E. Smith]] antropologoa (E.B 1946-Kanada 2022)
# [[Dorothy Pitman Hughes]] aktibista (AEB 1938-2022)
# [[Drucilla Cornell]] filosofoa (AEB 1950-2022)
# [[Edith Checa]] kazetari, irrati-esatari (Sevilla, 1957-Madril, 2017)
# [[Elda Emma Anderson]] fisikaria (AEB, 1899-1961)
# [[Elena González Iglesias]] dantzaria, aktorea (Asturias 1991)
# [[Elena Quiroga]] idazlea (Santander 1921-Coruña 1995)
# [[Elizabeth Gertrude Britton]] botanikaria, briologoa (AEB, 1858-1934)
# [[Elvira Andrés]] dantzaria (Espainia, 1958)
# [[Elvira Godás]] maistra errepublikarra (Katalunia, 1917-2015)
# [[Elvira Roca Barea]] idazlea (Malaga 1966)
# [[Enedina Alves Marques]] ingeniari zibila (Brasil, 1913-1981)
# [[Erika Martínez]] poeta (Jaen, 1979)
# [[Ernestina Otero]] maistra (Pontevedra 1890-1956)
# [[Eugenia Balcells]] artista bisuala (Bartzelona 1943)
# [[Eva Ortega Paíno]] kimikaria, ikertailea (Madril, 1972)
# [[Felicita Ferrero]] erresistentziaren kidea (Italia, 1899-1984)
# [[Filomena Dato]] poeta, idazlea (Galizia, 1856-1926)
# [[Flor de Torres Porras]] fiskala (Almeria 1961)
# [[Flora Philip]] matematikaria (Erresuma Batua 1865-1943)
# [[Florence Parpart]] asmatzailea (EE.BB. 1856- ?)
# [[Florencia Pérez Padilla]] dantzaria (Sevilla 1918-Madril 2000)
# [[Frances Haugen]] datu-ingeniaria, informatzailea (AEB 1980)
# [[Francesca Gargallo]] filosofoa, idazlea (Italia 1956- Mexiko 2022)
# [[Gabriela Bravo]] fiskala, politikaria (Valentzia 1963)
# [[Gemma Pasqual i Escrivà|Gemma Pasqual i Escrivá]] katalanez idazten duen idazlea (Valentzia, 1967)
# [[Gertrud Woker]] biokimikaria (Suitza, 1878-1968)
# [[Ginetta Sagan]] erresistentziaren kidea (Italia, 1925-2000)
# [[Gloria Leyland]] dantzaria, esataria (Argentina, XX.mendea)
# [[Godeliève Mukasarasi]] gizarte langilea, aktibista (Ruanda 1959)
# [[Grace Nichols]] poeta (Guyab 1950)
# [[Helen Pickett]] koreografoa (AEB,?)
# [[Helena Corbellini]] idazlea (Uruguai 1959)
# [[Helena Cortesina]] dantzaria, zinegile aitzindaria (Valentzia 1903-Buenos Aires 1984)
# [[Ina Grafl]] botanikaria (Suitza 1915-1970)
# [[Irene Rice Pereira]] artista (AEB 1902-Marbella 1971)
# [[Isabel Pérez Montalbán]] poeta (Córdoba, 1964)
# [[Isla Correyero]] idazlea, poeta (Cáceres, 1957)
# [[Jamie Dantzscher]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1982)
# [[Josefina Triguero Agudo]] Espainiako 1.emakume epailea (Madril 1946-2022)
# [[Joyce Lussu]] erresistentziaren kidea (Italia, 1912-1998)
# [[Juana la Macarrona]] dantzaria (Cádiz 1870-Sevilla 1947)
# [[Júlia Creus Garcia]] dantzaria, aktorea (Tarragona 1994)
# [[Julia Manzanal Pérez]] aktibista errepublikanoa (Madril, 1915-2012)
# [[Julia Reichert]] dokumental-zuzendari (AEB 1946-2022)
# [[Kae Tempest]] poeta, abeslaria (Inglaterra, 1985)
# [[Kathryn Woolard]] hizkuntza-antropologoa (AEB 1950)
# [[Kenita Placide]] aktibista (Santa Luzia 1978)
# [[La Chunga]] dantzaria (Marseilla, 1938)
# [[La Malena (dantzaria)]] (Cádiz 1877-Sevilla 1956)
# [[Laura Escanes]] modeloa (Bartzelona 1996)
# [[Laura Palmés]] kazetaria (Bartzelona, 1954-2011)
# [[Laura Pinillos]] vedettea (Espainia 1900-Madril 1970)
# [[Lina Merlin]] erresistentziaren kidea (Italia, 1887-1979)
# [[Lola Greco]] dantzaria, koreogarfoa (Madril 1964)
# [[Louisa Aldrich-Blake]] medikua (Chingford, 1865 – 1925)
# [[Louise Colet]] Frantziako olerkaria (1810-1876)
# [[Lourdes García Campos]] kazetaria (Madril 1975)
# [[Lucero Tena]] dantzaria,kriskitin jotzailea (Mexiko, 1938)
# [[Lucy Weston Pickett]] kimikaria (AEB, 1904-1997)
# [[Luisa Esteso]] aktore komikoa (Valentzia 1906- Madril1986)
# [[Luisa Isabel Álvarez de Toledo]] dukesa eta idazlea (Estoril, 1936-Sanlúcar de Barramenda, 2008)
# [[Lupe Serrano]] dantzaria (Txile, 1930)
# [[Manuela Garín Pinillos]] matemtikaria (Asturias-Mexiko, 1914-2019)
# [[Manuela Manzanares]] arbista, idazlea (Ciudad Real 1910 -AEB 2004)
# [[Margarita García Robayo]] idazlea (Kolonbia 1980)
# [[Marguerite Williams]] geologoa (AEB, 1895-1991)
# [[María Alaniako]] enperatriza (Georgia1050-Bizanzio 1118?)
# [[Maria Branyas Morera]] superehunurtekoak (San Frantzisko/Katalunia 1907)
# [[María Cabrera]] akrobata, lehenengo emakume ijito ezaguna espainian (1467-Guadalajara, 1527)
# [[Maria Cosway]] artista (Italia 1760 -1838)
# [[María Eloy-García|María Eloy-Garcia]] idazle, poeta (Málaga, 1972)
# [[María Ignacia Rodríguez de Velasco]] aktibista (Mexiko, 1778-1850)
# [[María López García]] hockey-jokalaria (Asturias 1990)
# [[María Muñoz]] irrati-esataria (Argentina 1968-2003)
# [[Maria Ossowska]] Filosofoa (Varsovia, 1896-1974)
# [[María Peláe]] kantautorea (Malaga 1990)
# [[María Teresa Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1935-1960)
# [[Marie Guy-Stéphan]] dantzaria (Paris 1818-1873)
# [[Marina Semiónova]] dantzaria (Errusia, 1908-2010)
# [[Mariola Cubells]] kazetaria (Valentzia 1967)
# [[Marjorie Hyams]] jazz musikaria, bibrafonista (AEB 1920-2012)
# [[Marsha Blackburn]] politikaria (AEB 1952)
# [[Marta Agudo]] poeta (Madril, 1971)
# [[Maruchi Fresno]] aktorea (Madril 1916-2003)
# [[Mercedes Ballesteros]] idazlea ( Madril 1913-1995)
# [[Mercedes Gaibrois de Ballesteros]] historialaria (Paris 1891-Madril 1960)
# [[Mercedes Marrero]] saskibaloi jokalaria eta nabigazio kapitaina (San Cruz Tenerifekoa, 1961)
# [[Mercedes Olivera Bustamante]] antropologoa (Mexiko 1934-2022)
# [[Milagros Calvo]] epailea (Valladolid 1947)
# [[Minerva Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1926-1960)
# [[Mireia Sentís]] idazlea (Bartzelona 1947)
# [[Miriam Reyes]] poeta (Ourense, 1974)
# [[Mónica Moro]] publizista, zuzendari-nagusia (Madril, 1974)
# [[Montserrat Domínguez]] kazetaria (Madril 1963)
# [[Montserrat Galcerán]] aktibista (Bartzelona, 1946)
# [[Montserrat Soliva Torrentó]] zientzialaria (Katalunia, 1943-2019)
# [[Nannette Streicher]] musikagilea, piano-jolea (Alemania 1769-Austria1833)
# [[Natalia Bessmértnova]] dantzaria (Mosku 1941-2008)
# [[Natalia LL]] artista (Polonia 1937-2022)
# [[Natalia Makarova]] dantzaria (Errusia, 1940)
# [[Nina Timofeeva]] dantzaria (Errusia 1935-Israel 2014)
# [[Noemí Galera]] OT zuzendaria (Bartzelona 1967)
# [[Noni Benegas]] idazlea (Argentina 1951)
# [[Norma Barbolini]] erresistentziaren kidea (Italia, 1922-1993)
# [[Núria Bendicho Giró|Nuria Bendicho]] idazlea (Bartzelona, 1995)
# [[Nuria Oliver]] telekomunikazio ingeniaria (Alacant 1970)
# [[Odette Roy Fombrun]] sufragista (Haiti 1917-2022)
# [[Olga Lepeshínskaya]] dantzaria (Errusia 1941-2008)
# [[Olga María Ramos]] kupletista, musikagilea (Madril 1947)
# [[Olga Ramos (abeslaria)]] (tenerife, 1932)
# [[Olga Ramos (aktorea)]] kupletista (Badajoz 1918-Madril 2005)
# [[Paloma del Río]] kazetaria (Madril 1960)
# [[Pastora Galván]] dantzaria (Sevilla 1980)
# [[Patria Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1924-1960)
# [[Patricia Guerrero (dantzaria)]] (Granada 1990)
# [[Patrizia Reggiani]] hiltzailea (Italia, 1948)
# [[Pilar de la Oliva]] epailea (Valentzia 1956)
# [[Radhya Al-Mutawakel]] Giza eskubide aktibista (Yemen 1967)
# [[Ramona Maneiro]] aitzindaria (Coruña, 1961)
# [[Rosa Durán]] dantzaria (Cádiz 1922-Madril 1999)
# [[Rosario Guerrero]] dantzaria (Madril XIX. mendea-1960)
# [[Rosemary Radford Ruether]] filosofoa (AEB 1936-2022)
# [[Rossana Rossanda]] erresistentziaren kidea (Italia, 1924-2020)
# [[Sabela Arias Castro]] historietagilea (Lugo, 1969)
# [[Sara Rancaño]] korrespontsala (Bartzelona, 1984)
# [[Sarah Mardini]] igerilaria, errefuxiatuen aldeko aktibista kriminalizatua (Siria, 1995)
# [[Shadi Sadr]] abokatu, aktibista (Iran 1974)
# [[Sharon Presley]] psikologoa (AEB 1943-2022)
# [[Silvia Barrera Ibáñez]] zibersegurtasun aditua, kriminologoa (Madril 1977)
# [[Soledad Antelada Toledano]] hackerra (Argentina 1977)
# [[Soledad Cazorla]] fiskala (Lareche 1955-Madril2015)
# [[Sophie Freud]] psikologoa, idazlea (Austria 1924-AEB 2022)
# [[Stella Cunliffe]] estatistikaria (Erresuma Batua, 1917-2012)
# [[Suzanne Voilquin]] kazetari frantziarra eta saint simonista (1801-1876)
# [[Teresa Burga]] artista (Perú, 1935-2021)
# [[Teresa Freixes]] legelaria (LLeida 1950)
# [[Teresa Perales]] igerilaria (Zaragoza 1975)
# [[Tina Anselmi]] erresistentziaren kidea (Italia, 1927-2016)
# [[Verónica Pascual Boé]] ingeniaria, CEO (Burgos 1979)
# [[Vicky Gómez]] dantzaria (Salamanca 1988)
# [[Victoria Pinillos]] vedettea (Espainia ?- Madril ? )
# [[Victorina Vila Badia]] maistra errepublikarra (Lleida, 1883-1962)
# [[Violeta la Burra]] abeslaria, dantzaria, aitzindaria (Sevilla, 1936-2020)
# [[Virxinia Pereira Renda]] idazlea (Pontevedra 1884-Madril 1969)
# [[Yolanda Ramos]] aktorea (Bartzelona 1968)
# [[Zar Amir Ebrahimi]] aktorea (Iran 1981)
# [[Zeba Islam Seraj]] biologo molekularra (Bangladesh, 1958)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Lourdes Herrasti]] ef--'''SORTUA''' antropologoa (Aretxabaleta, 1958)
# [[Marie-José Basurco]] ----'''SORTUA''' idazlea (Donibane Lohitzune, 1947)
# [[Uxue Kerejeta]] ----'''SORTUA''' musikaria (Zumarraga, 1999)
# [[Felisa Libano]] efef'''SORTUA''' pandero jotzailea (Plentzia, 1917-2000)
# [[Esperanza Nuere]] ----'''SORTUA''' margolaria (Bilbo, 1935)
# [[Nadia Hindi Mediavilla]] ----'''SORTUA''' ikertzailea (Bagdad, 1977)
# [[Betisa Ojanguren]] ----'''SORTUA''' Nafarroako Unibertsitate Publikoko irakaslea (Barakaldo, 1978)
# [[Ainhize Belar]] ef--'''SORTUA''' eskalatzailea (Atxondo, 2006)
# [[Miren Urbieta Vega]] ----'''SORTUA''' abeslaria, musikaria (Donostia, 1983)
# [[Begoña Uriarte]] ----'''SORTUA''' piano-jotzailea (Bilbo, 1937)
# [[Dioni Ardanza]] efef'''SORTUA''' jostuna (Ermua, 1914-Dima, 2005)
# [[Bego Alabazan]] ----'''SORTUA''' ipuin-kontalaria (Bilbo, 1966)
# [[Esperanza López Parada]] poeta (Madril, 1962)
# [[María Vázquez Suárez]] maistra, fusilatua (1874-1936)
# [[Kavita Ramdas]] zientzialaria (India, 1963)
# [[Cécile La Grenade]] politikaria, zientzialaria (Grenada, 1952)
# [[Eva Syková]] neurozientzialaria (Txekia, 1944)
# [[Sikivu Hutchinson]] idazlea, ekintzailea (AEB, 1961)
# [[Soumya Swaminathan]] medikua, pediatra eta zientzilaria (India, 1959)
# [[Victoria Ocampo]] idazle, itzultzaile, filantropoa (Argentina 1890-1979)
# [[Marie-Léonide Charvin "Agar"]] Aktore frantziarra eta communarde (1832-1891)
# [[Lorena Conde]] aktore, poeta (Galizia, 1980)
# [[Francisca Herrera Garrido]] idazlea (Galizia, 1869-1950)
# [[Olga Gallego]] historialaria, artxibozaina, idazlea (Galizia, 1923-2010)
# [[Mercedes Romero Abella]] maistra exekutatua (Coruña, 1907-Aranga, 1936)
# [[Marga do Val|Marga Do Val]] itzultzailea eta aktorea (Vigo, 1964)
# [[Sufia Kamal]] feminista (Banglades, 1911-1999)
# [[Oksana Omeliánchik]] ukraniar-sobietar gimnasta (1985)
# [[Laila Ripoll]] antzerkigilea, zuzendaria (Madril, 1964)
# [[Concha Cuetos]] aktorea (Madril, 1944)
# [[Cristina Torres]] aktorea (Madril, 1963)
# [[Pilar Torres]] aktorea (Madril, 1962)
# [[Elisa Montés]] aktorea (Granada, 1934)
# [[Teresita Silva]] aktorea (Valentzia 1911-Madril 1960)
# [[Analia Gadé]] aktorea (Argentina, 131-Madril 2019)
# [[Marisol Ayuso]] aktorea (Madril, 1943)
# [[Eugenia Roca]] aktorea (Bartzelona, 1928-2010)
# [[Encarna Abad]] aktorea (Espainia,1927)
# [[Mara Recatero]] zuzendaria (Espainia, ?)
# [[Lola Membrives]] kantaria,aktorea (Argentina/Espainia, 1885-1969)
# [[María Lado|Maria Lado]] idazlea (Coruña, 1979)
# [[María de las Mercedes Goicoa Fernández|Maria de las Mercedes Goicoa]] pianista (Coruña, 1928-2022)
# [[Beatriz Hernanz]] poeta (Pontevedra, 1963)
# [[Mar Bosch Oliveras|Mar Boch Oliveras]] idazlea (Girona, 1981)
# [[Elena Alonso Frayle]] idazlea (Bilbo, 1965)
# [[Pilar Cabot]] idazlea (1940-2017)
# [[Sandra Alonso Villar|Sandra Alonso]] maistra, idazlea (Zamora, 1993)
# [[Toni Acosta]] aktorea, umoregilea (Tenerife, 1972)
# [[Begoña Vargas]] aktorea, modeloa, dantzaria (Madril, 1999)
# [[Ivana Baquero]] aktorea, modeloa (Bartzelona, 1994)
# [[Mamen García]] aktorea (Valentzia, 1947)
# [[Nuria Herrero]] aktorea, dantzaria (Valentzia, 1987)
# [[Hurtado ahizpak]] aktore hirukotea (Espainia, 1979-1994)
# [[Paloma Hurtado]] vedettea,aktorea (Madril, 1946)
# [[Fernanda Hurtado]] aktorea (Madril, 1947)
# [[Teresa Hurtado]] aktorea (Madril, 1947)
# [[Mary Carrillo]] aktorea (Toledo, 1919-Madril 2009)
# [[Sara Moro]] gimnasta artistikoa (Mexiko, 1984)
# [[Elisa Herrero Uceda|Elisa Herrero]] poeta (Caceres, 1957-Madril, 2020)
# [[Blanca Andreu]] poeta (Coruña, 1959)
# [[Ana Merino]] poeta, komikigilea (Madril, 1971)
# [[Maria Bassó]] aktorea (Espainia,1901-Madril,1992)
# [[Esperanza Navarro]] aktorea (Espainia, 1928-1978)
# [[Eloísa Muro]] aktorea (Madril, 1894-1979)
# [[María Asquerino]] aktorea (Madril, 1925-2013)
# [[Pilar Millán Astray]] idazlea, espioia (Coruña 1879-Madril 1949)
# [[Mayra Gómez Kemp]] aurkezlea, kantaria, aktorea (Kuba, 1948)
# [[Velia Martínez]] aktorea (AEB, 1920-1993)
# [[María Durán]] aurkezlea, kantaria (Madril, 1946)
# [[Beatriz Escudero]] aktorea, kantaria (Asturias, 1950)
# [[Acuario hirukotea]] pop musikariak (Espainia, 1976-1980)
# [[Marián Flores]] idazkaria, aurkezlea (Madril, 1957)
# [[María Casal]] aurkezlea,aktorea, (Madril, 1958)
# [[Cristina Corral Soilán]] kazetaria, idazlea, irakaslea (Lugo, 1976)
# [[Mary Paz Pondal]] aktorea (Asturias, 1942)
# [[Mercedes Prendes]] aktorea (Asturias,1903-Madril,1981)
# [[Milagros Leal]] aktorea (Madril, 1902-1975)
# [[Ana Mariscal]] aktore, zuzendari, ekoizle (Madril, 1923-1995)
# [[Loreto Prado]] aktorea (Madril, 1863-1943)
# [[Consuelo Berlanga]] kazetaria (Kordoba, 1955)
# [[Irma Soriano]] kazetaria (Jaen, 1963)
# [[María Teresa Campos]] kazetaria (Tetuan/Malaga, 1941)
# [[Paula Malia]] aktorea (Bartzelona, 1990)
# [[Silma Lopez]] aktorea (Madril, 1991)
# [[Teresa Riott]] aktorea (Bartzelona, 1990)
# [[Barbara Mestanza]] zuzendaria (Bartzelona 1990)
# [[Inés de León]] zuzendaria (?, XX.mendea)
# [[Carmen Carbonell]] aktorea (Bartzelona, 1900)
# [[Belen Macias]] gidoilaria, zuzendaria (Tarragona, 1968)
# [[Vicky Peña]] aktorea (Bartzelona, 1954)
# [[Miranda Gas]] aktorea (Madril, 1985)
# [[Anna Maleras]] dantzaria (Bartzelona, 1940)
# [[Carlota Ferrer]] aktorea, korografoa (Madril, 1976)
# [[Emma Maleras]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona, 1919-2017)
# [[Elena Frías de Chávez]] politikaria eta maistra (Venezuela, 1935)
# [[Rita Sargsyan]] maistra (ARmenia, 1962-2020)
# [[María Xosé Agra Romero]] filosofoa (Santiago de Compostela, 1956)
# [[Montse Barderi Palau]] idazlea eta filosofoa (SAbadell, 1969)
# [[María Canosa]] ingeniaria, idazlea, aurkezlea (Galizia, 1978)
# [[Carmen Borrego]] telebista saio-zuzendaria (Malaga, 1966)
# [[Marisa Abad]] aurkezlea (Alacant, 1947)
# [[Nuria Roca]] aktorea, aurkezlea, idazlea (Valentzia, 1972)
# [[Rocío Carrasco]] aurkezlea (Madril, 1977)
# [[Isabel Borondo]] aurkezlea (Madril, 1948)
# [[Lola Martínez (esataria)]] esataria (Murtzia, XX. mendea)
# [[Mónica Randall]] aktore, aurkezlea (Bartzelona, 1942)
# [[Luciana Wolf]] abeslaria (Zaragoza, 1946)
# [[Lola Rodríguez Aragón]] soprano, maistra (Logroño, 1910-Iruñea 1984)
# [[Elisabeth Schumann]] sopranoa, maistra (Alemania 1888-AEB, 1952)
# [[Neus Campillo Iborra]] filosofoa eta idazlea (Valentzia, 1945)
# [[Carolina del Olmo]] filosofoa (Madril, 1974)
# [[Ana Marta González (filosofoa)|Ana Marta Gonzalez]] filosofoa (Ourense, 1969)
# [[Emma Vilarasau]] aktorea (Bartzelona, 1969)
# [[Faustina Pignatelli]] fisikaria, matematikaria (Italia, 1705-1769)
# [[Toshiko Yuasa]] fisikaria (Japonia-Frantzia, 1909-1980)
# [[Ana Higueras]] sopranoa (Madril, 1944)
# [[Marie Fillunger]] sopranoa (Austria, 1850-Suitza 1930)
# [[Eugenie Schumann]] piano-jolea (Alemania, 1851-Suitza 1938)
# [[Rocío Orsi|Rocio Orsi]] filosofoa, saiakeragilea (Madril, 1976-2014)
# [[Clara Ramas]] filosofoa, politikaria (Madril, 1986)
# [[Begoña Roman]] filosofoa (Petrel, 1965)
# [[Teresa Cameselle]] idazlea (Coruña, 1968)
# [[Isabel Penagos]] sopranoa (Santander, 1931)
# [[Petra Martínez]] aktorea, zuzendaria (Jaen, 1944)
# [[Olga Margallo]] aktorea, zuzendaria (Madril, 1970)
# [[Marta Soto]] egile-abeslaria (Huelva, 1996)
# [[Carmen Boza]] egile-abeslaria (Cádiz, 1987)
# [[Ana María Sánchez Navarro]] sopranoa (Alacant, 1959)
# [[Sophie Poirier]] Jostuna eta Parisko Komunako communarde (1830-1879)
# [[Victorine Eudes]] Botikaria eta Parisko Komunako communarde (1848-1881)
# [[Malvina Poulain]] Maistra eta Parisko Komunako communarde (1851-1921)
# [[Rachel Félix]] Frantziako aktore tragikoa (1821-1858)
# [[Natalia Kobrynska]] idazlea eta feminista (Ukraina, 1855-1920)
# [[Mylène Flicka|Mulène Flicka]] blogaria eta feminista (Benin, 1996)
# [[Joye Hummel]] gidoilaria (EEBB, 1924-2021)
# [[Atika Locke]] idazlea (EEBB, 1974)
# [[Carla Cordua]] filosofoa (Txile, 1925)
# [[Mercè Otero Vidal]] filosofoa, feminista (Bartzelona, 1947)
# [[Marie-Pauline Soyer]] grabatzailea (Caen, Frantzia, 1786-1871)
# [[Ana Gertrudis de Urrutia Garchitorena|Ane Gertrudis de Urrutia Garchitorena]] margolaria (Cádiz, 1812-1850)
# [[Esmée Bulnes]] dantzaria (Erresuma Batua, 1900-Italia 1986)
# [[Gema Castillo]] dantzaria (Argentina, 1907-1979)
# [[Yoly Saa]] egile-abeslaria (Pontevedra, 1992)
# [[Aurora de Albornoz]] idazlea, poeta (Luarca, 1926 - Madril, 1990)
# [[Newsha Tavakolian|Newsha TAvakolian]] artista (Teheran, 1981)
# [[Pauleta Pamies]] dantzaria (Bartzelona, 1851-1937)
# [[Teresina Boronat]] dantzaria (Katalunia, 1904-1983)
# [[Maria de Avila]] dantzaria (Bartzelona, 1920-Zaragoza 2014)
# [[Lola de Avila]] dantzaria (Guadalajara, 1949)
# [[Claudia Faci]] dantzaria (Espainia, 1966)
# [[Rosita Segovia]] dantzaria (Bartzelona, 1922-2003)
# [[Ana Laguna]] dantzaria (Zaragoza, 1954)
# [[Arantxa Argüelles]] dantzaria (Zaragoza, 1970)
# [[Rosella Hightower]] dantzaria (AEB,1920- Frantzia,2008)
# [[Violette Verdy]] dantzaria (Frantzia,1933-AEB,2016)
# [[Marcia Brown]] dantzaria (AEB,1918-2015)
# [[Cristina Aranda]] dantzaria (Madril, 1976)
# [[Maria Gordon]] geologo, paleontologoa (Eskozia, 1864-1939)
# [[Francisca Meléndez]] margolaria (1770-1825 Cádiz)
# [[María Elisa Quinteros|Maria Elisa Quinteros]] politikaria (Txile, 1981)
# [[Verona van de Leur]] gimnasta (Herbehereak, 1985)
# [[Ruth Brown]] abeslaria (EEBB, 1928-2006)
# [[Nancy Chodorow]] psikoanalistaa(AEB, 1944)
# [[Liubov Jegorova (dantzaria)]] (Errusia 1880-Paris 1972)
# [[Bronislava Nijinska]] dantzaria (Errusia 1891-AEB 1972)
# [[Margarita Wallmann]] dantzaria (Alemania 1904- Monako 1992)
# [[Victoria Garabato]] dantzaria (Argentina XX. mendea)
# [[Susana Agüero]] dantzaria (Arhentina 1944-2012)
# [[Mercedes Quintana]] dantzaria (Argentina, 1910-1996)
# [[Dora del Grande]] dantzaria (Argentina, 1909-1966)
# [[María Ruanova]] dantzaria (Argentina 1922-2016)
# [[Inés Malinow]] idazlea (Argentina, 1922-1989)
# [[Ana Itelman]] dantzaria (Txile 1927-Argentina, 1989)
# [[Sole Giménez]] abeslaria (Paris/Murtzia, 1963)
# [[Rafaela López Aguado de Rayón]] independentziaren aldeko heroina (Mexiko, 1754-1822)
# [[Rita Pérez de Moreno]] independentziaren aldeko heroina (Mexiko, 1779-1861)
# [[Montserrat Galí Boadella]] historialaria (Mexiko, 1947)
# [[Lida Martinoli]] dantzaria (Argentina 1914-1994)
# [[Yelena Smirnova]] dantzaria (Errusia 1888-Argentina 1934)
# [[Hanya Holm]] dantzaria (Alemania 1893-AEB 1992)
# [[Marilú Marini]] dantzaria (Argentina 1940)
# [[Iris Marga]] dantzaria (Italia 1901-Argentina 1997)
# [[Renate Schottelius]] dantzaria (Alemania 1921-Argentina 21998)
# [[Agnes de Mille]] dantzaria (AEB 1905-1993)
# [[Ana María Stekelman]] dantzaria (Argentina 1944)
# [[Nieves Herrero Cerezo]] kazetaria (Madril 1957)
# [[Inés Ballester]] kazetaria (Castelló 1958)
# [[Edith Ditmas]] liburuzaina, idazlea (Ingalaterra, 1896-1986)
# [[Aurora Bernárdez]] itzultzailea (Argentina 1920-Frantzia 2014)
# [[Edith Aron]] itzultzailea (Alemania 1923-Londres 2020)
# [[Ugné Karvelis]] itzultzalea (Lituania 1935-Paris 2002)
# [[Carol Dunlop]] itzultzailea (AeB 1946, Frantzia 1982)
# [[Elena Garro]] idazlea (Mexiko, 1916-1998)
# [[Amalia Kahana - Carmon]] idazlea (Israel, 1926-2019)
# [[Félicie de Fauveau]] eskultorea (Italia, 1802-1886)
# [[Louise-Joséphine Sarazin de Belmont]] margolaria (Versalles, 1790- Paris, 1870)
# [[Thérèse Eléonore Lingée]] diseinatzailea, grabatzaile (Paris, 1753-1833)
# [[María Josefa Ascargorta y Rivera]] margolaria eta irakaslea (Madril, 1800-1850)
# [[Maria Luisa Marchori]] margolaria (Madril, 1801-1900)
# [[Chellsie Memmel]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1988)
# [[Bárbara María Hueva]] margolaria (Madril, 1733-1772)
# [[María del Olmo Ibáñez|María del Olmo Ibañez]] artxibozaina, idazlea, historialaria (Alacant, 1965)
# [[Amparo Dávila]] idazlea, poeta (Mexiko, 1928-2020)
# [[Maria Bashir]] Afganistaneko 1. emakumezko fiskala (1970)
# [[Christina Lamb]] kazetaria (Londres, 1965)
# [[Nujeen Mustafa]] aktibista errefuxiatua (Siria, 1999)
# [[Cecilia McDowall]] musikaria (Londres, 1951)
# [[Luzmaría Jiménez Faro]] idazlea (Madril, 1937-2015)
# [[Marina de Castarlenas]] idazlea (Bartzelona, 1900-1974)
# [[Clara Corral]] idazlea (Galizia, 1847-1908)
# [[Salomėja Nėris]] idazlea (Lituania, 1904-1945)
# [[Helena Paz Garro]] idazlea (Mexiko, 1939-2014)
# [[Isabela Corona]] aktorea (Mexiko, 1913-1993)
# [[Olivia Teroba]] idazlea (Mexiko, 1988)
# [[Andrea Muriel]] idazlea (Mexiko, 1988)
# [[Misty Copeland]] dantzaria (AEB, 1982
# [[Inmaculada Aguilar]] dantzaria (Kordoba, 1958)
# [[Mercedes Alfonso]] dantzaria (Espainia, ? )
# [[Rocío Aragón]] dantzaria (Cádiz1925-Madril 2018)
# [[Dores André]] dantzaria (Galizia 1958)
# [[Else Granheim]] liburuzaina (Norvegia 1926-1999)
# [[Carmen Magallón]] fisikaria (Aragoi, 1951)
# [[Baya Hocine]] ekintzaile independentista aljeriarra (1940 - 2000)
# [[Houda Benyamina]] film-zuzendari eta gidoilari frantsesa (1980)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Maria Bengoetxea]] efef'''''SORTUA''''' euskaltzalea, hizlaria (Ermua, 1906 - Zornotza, 2006)
# [[Justi Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1919-2000)
# [[Miren Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1915 - 2003)
# [[Ane Elordi]] ef--'''''SORTUA''''' kazetaria, irakaslea, KORRIKAko koordinatzailea (Zornotza, 1991)
# [[Isolina Pliego]] ----'''SORTUA''' maistra (Iruñea, 1886-Lodosa, 1968)
# [[Ángela Alonso|Angela Alonso]] ef--'''SORTUA''' maistra (Lerin, 1899-Iruñea, 1986).
# [[Oskia Ugarte]] ----'''SORTUA''' artearen historialaria eta kudeatzailea (Iruñea, 1978)
# [[Elisa Arteta]] ef--'''SORTUA''' dantzaria eta koreografoa (Iruñea, 1980)
# [[Isabel Aleman Irungarai]] ef--'''SORTUA''' emagina, Amaiurko alkatea (Amaiur, 1968)
# [[Ioar Oteiza]] ef--'''''SORTUA''''' komunikatzailea, Durango Azokako komunikazio arduraduna (Lesaka, 1988)
# [[Juanita Arenaza]] efef'''SORTUA''' errekatista (Arrasate, 1923-Mexiko, 2015)
# [[Raisa Álava]] ----'''SORTUA''' artista (Zuhatza, 1990)
# [[Asun Ibarrondo]] ef--'''SORTUA''' zerbitzaria, ostalaria (Elorrio, 1952)
# [[Maitane Carballo]] ----'''SORTUA''' zinemagilea (Gasteiz, ?)
# [[Idurre Frías]] ef--'''SORTUA''' futbol entrenatzailea (Gasteiz, 1991)
# [[Ana Aguiriano]] ----'''SORTUA''' 1992ko Paralinpiar jokoetako kirolaria (Gasteiz, 1961)
# [[Josefina Añua]] ----'''SORTUA''' Espainiako saskibaloi selekziorako hautatua izan zen lehenengo arabarra (Gasteiz, ?)
# [[Leguncia de Echebarria]] ----'''SORTUA''' Durangoko kondesa (XI.mendea)
# [[Elur Ulibarrena|Elur Ulibarrena Herce]] ----'''SORTUA''' museo kudeatzailea (Denia, 1969)
# [[Kristina Berasain]] ef--'''''SORTUA''''' kazetaria (Lizarra)
# [[Leire Malkorra]] ----'''SORTUA''' arkitektoa eta arkeologo (Tolosa, 1988 )
# [[Tania Reneaum Panszi]] ----'''SORTUA''' Amerikarteko Giza Eskubideen Batzordeko Idazkari Exekutiboa (Mexiko, ?)
# [[Suylen Milanés]] efef'''SORTUA''' abeslaria (Kuba, 1971-2022)
# [[Lynn Milanés]] ----'''SORTUA''' abeslaria (Kuba, 1970)
# [[Ana Zamorano |Ana Zamorano Ruiz]] ----'''SORTUA''' bidaiaria (Sodupe, 1992)
# [[Yaiza Romero]] ----'''SORTUA''' kirolaria, urpeko arrantza (Zornotza,? )
# [[Loren Eguren]] efef'''SORTUA''' ehun urteduna (Elorrio 1920-Zaldibar 2023)
# [[Juliana Saratxaga]] ??--'''SORTUA''' pandero jotzailea, ehun urtekoa (Araia. 1911-2013)
# [[Mireia Elkoroiribe]] ef--'''SORTUA''' politikaria (Abadiño, 1975)
# [[Loiola Canales]] ef--'''SORTUA''' surflaria, irakaslea (Bilbo, 1995)
# [[Susana Brunetti]] aktorea (Argentina, 1941-1974)
# [[Mimí Pons]] vedette eta aktorea (Argentina, 1948)
# [[Norma Pons]] vedette eta aktorea (Argentina, 1943-2014)
# [[Tosca Musk]] zinemagilea (Hegoafrika, 1974)
# [[Maye Musk]] modeloa eta dietista (Kanada, 1948)
# [[Susana Dalmás]] irakaslea, politikaria (Uruguai, 1948-2012)
# [[Francisca Júlia da Silva]] poeta (Brasil, 1871-1920)
# [[Doris Daou]] astronomoa (Kanada, 1964)
# [[Joany Kane]] gidoilaria, Passionflix plataformaren asmatzailea (AEB, XX. mendea)
# [[Alessandra Torre]] Amazoneko maitasun eleberri idazle salduena, blogaria,(AEB, XX. mendea)
# [[Sylvia Day]] idazlea (AEB, 1973)
# [[Raffaella di Girolamo]] psikologoa, sexologoa (Txile, 1978)
# [[Mariana di Girolamo]] aktorea (Txile, 1990)
# [[Amparo Noguera]] aktorea (Txile, 1965)
# [[Emilia Noguera]] aktorea, zuzendaria (Txile, 1983)
# [[Sonja Vasić]] saskibaloi jokalaria (Serbia, 1989)
# [[Thaïs Blume]] aktorea (Bartzelona, 1984)
# [[Agnès Busquets]] aktorea (Tarragona, 1976)
# [[Elena Espejo]] aktorea, ekoizlea (Tanger, 1930)
# [[Marta Grau]] aktorea, antzerki-pedagogoa (Katalunia, 1891-1992)
# [[Catalina Valls]] aktore, zuzendari, idazlea (Mallorca, 1906-1999)
# [[Cristina Valls]] aktorea (Mallorca, 1901-1982)
# [[Aina Villalonga]] antzerki-idazlea (Mallorca, 1883-1961)
# [[Margalida Caimari]] poeta, ongilea (Kuba 1839-Mallorca 1921)
# [[Rebekah Dawson]] astronomoa (AEB)
# [[Julia de León]] astronomoa (Santa Kruz de Tenerife, 1977)
# [[Audrey C. Delsanti]] astronomoa (Frantzia, 1976)
# [[Juana Salabert]] idazlea (Frantzia-Espainia, 1962)
# [[Milena Rudnitska]] ukraniar kazetaria, ekintzailea (1892-1976)
# [[Manuela de los Herreros]] idazlea, administratzailea (Balearrak 1845-1911)
# [[María Cánepa]] aktorea (Italia, 1921-Txile 2006)
# [[Liliana Ross]] aktorea, zuzendaria (Italia-Txile, 1930-2018)
# [[María Elena Duvauchelle]] aktorea (Txile, 1942)
# [[Zinaida_Tusnolobova-Martxenko]] Armada Gorriko medika (Errusia, 1920)
# [[Felipa de Souza]] aktibista portugaldarra (Tavira, 1556-Brasil, 1600)
# [[Victorine Gorget]] Frantziako ikuzlea eta Parisko Komunan militante errepublikanoa (1843-1901)
# [[Joséphine Marchais]] Frantses jornalaria, Komunan parte hartu izana (1837-1874)
# [[Élisabeth Rétiffe]] Frantziako kartoi-fabrikatzailea, sozialista eta Communarde (1834-1882)
# [[Léontine Suétens]] Ikuzlea eta 1871ko Parisko Komunan 'communarde-a' (1846-1891)
# [[Tonka Tomicic]] modeloa eta aurkezlea (Txile, 1976)
# [[Niní Marshall]] aktorea, gidoilaria, komediantea (Argentina, 1903-1996)
# [[Antonella Costa]] aktorea, zuzendaria (Italia-Argentina, 1980)
# [[Samira Negrouche]] idazlea, poeta (Aljeria, 1980)
# [[Carolina Arregui]] aktorea (Txile, 1965)
# [[Mayte Rodríguez]] aktorea, modeloa (Txile, 1989)
# [[Elsie MacGill]] ingeniaria (Kanada, 1905-AEB 1980)
# [[Helen Gregory MacGill]] epailea, kazetaria (Kanada 1864-1947 )
# [[Helen MacGill Hughes]] soziologoa (Kanada, 1903-1992)
# [[Helen Hughes-Brock]] arkeologoa (Kanada, 1938)
# [[Lauretta Ngcobo]] idazlea (Hego Afrika, 1931-2015)
# [[Patricia Simón Carrasco]] kazetaria, idazlea (Malaga, 1983)
# [[Emily Warren Roebling]] ingeniaria (AEB, 1843-1903)
# [[E. Lilian Todd]] asmatzailea (AEB, 1865-1937)
# [[Margaret Olivia Slocum Sage]] irakaslea, filantropoa (AEB, 1828-1918)
# [[Ruth Crocker]] idazlea (AEB, 1946)
# [[Loida Zabala Ollero]] potentzia egokituko kirolaria(Cáceres, 1987)
# [[Maura Healey]] abokatua, politikaria (AEB, 1971)
# [[Felicitas Guerrero]] dirudun dama, tiroz hila (Argentina, 1846-1872)
# [[María Teresa Costantini]] aktorem, film-zuzendaria, gidoilaria (Argentina, 1949)
# [[Alda Merini]] poeta, idazlea (Italia, 1931-2009)
# [[María del Pilar Maspons y Labrós]] idazlea (1841-1907)
# [[Asunción Balaguer]] aktorea (Bartzelona 1925-Madril 2019)
# [[Teresa Rabal]] aktorea, abeslari (Bartzelona,1952)
# [[María Luisa Merlo]] aktorea (Valentzia, 1941)
# [[Rita Irasema]] barietate-artista, musikagile (Kuba, 1954)
# [[Inés Rivadeneira]] mezzosopranoa, irakaslea (Lugo, 1928)
# [[Isabel Pérez Dobarro]] piano-jolea, irakaslea (Coruña, 1992)
# [[María Luisa Solá]] bikoiztaile-aktorea (Bartzelona, 1939)
# [[Ana Diosdado]] idazle, aktore (Argentina, 1938-Madril 2015)
# [[Mirtha Legrand]] aktorea, aurkezlea (Argentina 1927)
# [[Amelia de la Torre]] aktorea (Guadalajara 1905-Madril 1987)
# [[Josefina Díaz de Artigas]] aktorea (Argentina1891-Madril 1976)
# [[Clara González]] abokatu, politikaria eta hezitzailea. (Kolonbia, 1900-1991)
# [[Lynne Karen Deutsch]] astrofisikaria, astronomoa (AEB, 1956-2004)
# [[Teresa Solana]] idazlea (Bartzelona, 1962)
# [[Annemarie Heinrich]] argazkilaria (Alemania-Argentina, 1912-2005)
# [[Alicia D'Amico]] argazkilaria (Argentina, 1933-2001)
# [[María Cristina Orive]] argazkilaria (Guatemala, 1931-2017)
# [[Luz Sánchez-Mellado]] kazetaria, idazlea (Alacant, 1966)
# [[Gretchen Daily]] biologoa, biogeografoa (AEB, 1964)
# [[Nina]] abeslaria, aktorea, enpresaburua (Bartzelona, 1966)
# [[María Moreno (margolaria)|Maria Moreno]] (Madril, 1933-2020)
# [[Fryda Shultz de Mantovani]] idazlea, kritikaria (Argentina, 1912-1978)
# [[Alicia Jurado]] idazlea, akademikoa (Argenti-1948)
# [[Marguerite Moreno]] aktorea (Frantzia-1871-1948
# [[María Rosa Oliver]] idazlea, aktibista (Argentina, 1898-1977)
# [[Leonor Acevedo Suárez]] itzultzailea (Argentina, 1876-1975)
# [[Harriet Shaw Weaver]] kazetaria, editorea (Ingalaterra, 1876-1961)
# [[María Esther Vázquez]] idazlea (Argenti-1937-2017)
# [[Carmen Bravo-Villasante]] itzultzailea, haur literaturan aitzindaria (Madril-1918-1994)
# [[María Luisa Cresta de Leguizamón]] idazlea, irakaslea (Argentina-1918-2008)
# [[Ana Garralón]] idazlea (Madril-1965)
# [[Montse Pla]] aktorea (Madril, 1978)
# [[Sarah Buschmann]] idazlea (Frantzia, 1992)
# [[Montserrat Abelló]] idazlea (Katalunia, 1918-2014)
# [[Lourdes Tello]] idazlea (Madril, 1974)
# [[Maria Cabrera]] poeta, irakaslea (Katalunia)
# [[Pelegrina Pastorino]] moda-erreportaria (Italia 1902-Argentina 1988)
# [[Carmen Gallardo Martín-Gamero]] itzultzailea (Toledo 1874-Madril 1951)
# [[Rosario Lacy]] 1.ginekologoa, zirujaua (Madril1891-1954)
# [[María Mercedes Coroy]] aktorea (Guatemala, 1994)
# [[Malú Gatica]] aktorea (Txile 1922-1997)
# [[Vanessa Miller]] aktorea,idazlea (Txile, 1965)
# [[Pilar Sordo]] psikologoa, idazlea (Txile, 1965)
# [[Hortense Machu]] 1871ko Parisko Komunako kantiniersa (1836-1893)
# [[Béatrix Excoffon]] 1871ko Parisko Komunako kanpaina-ospitaleko erizaina (1849-1916)
# [[Dee Dee Bridgewater]] AEBko jazz-abeslaria (Memphis, 1950)
# [[Anna Gas]] poeta, idazlea (Bartzelona, 1996)
# [[Laia Martínez i López]] idazlea, itzultzailea, musikaria (Katalunia-Mallorca, 1984)
# [[Elsa Astete Millán]] zaintzailea, idazlea (Argentina 1910-2001)
# [[Luz Valdivieso]] aktorea (Txile 1977)
# [[Francisca Lewin]] aktorea (Txile 1980)
# [[Catherine Flon]] jostuna, heroia (Haiti 1772-1831)
# [[Dédée Bazile]] heroia, kaleko saltzailea (Haiti XVIII-XIX. mendea)
# [[Cécile Fatiman]] vudugilea, sacerdotisa (Dominikar Errepublika 1771-1883?)
# [[Josefina de la Torre]] poeta, idazlea, antzezlea, abeslaria (Las Palmas Kanaria Handikoa, 1907-2002)
# [[Maria Luisa Haitikoa]] erregina ezkontidea (Haiti, 1778-Italia ,1851)
# [[Adelina Haitikoa]] enperatriz ezkontidea (Haiti 1820-1878)
# [[Maria Clara Haitikoa]] enperatriz ezkontidea (Haiti 1758-1858)
# [[Erzulie]] buduen maitasun eta edertasunaren jainkosa (Haiti)
# [[Esperanza Parada Pedrosa]] margolaria (1928-2011)
# [[Pino Ojeda]] idazle, margolari (Kanaria Handia, 1916-2002)
# [[Suzy Vernon]] aktorea (Frantzia 1901-1997)
# [[Rita Macedo]] aktorea, jostuna (Mexiko 1902-1991)
# [[Julissa]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1944)
# [[Perpetua Barjau Martín]] jostuna, maistra (Valentzia 1899-Mexiko 1939)
# [[Elena Aub]] idazlea, editorea (Valentzia 1931- Madril 1937)
# [[Estefania Cueto Puertas]] fusilatua, jostuna, komunista (Asturias 1899-1939)
# [[Eladia García Palacios]] fusilatua, maistra, sozialista (Asturias 1904-1937)
# [[Juana Álvarez Molina]] fusilatua, etxekoandrea (Valladolid 1897-Asturias 1937)
# [[Belarmina Suárez Muñiz]] fusilatua, sindikalista (Asturias 1909-1938)
# [[Teresa Santianes Giménez]] fusilatua, etxekoandrea (Asturias 1910-1937)
# [[Anita Vázquez Barrancúa]] fusilatua, nekazaria, espioia, komunista (Asturias 1911-1938)
# [[Maxima Vallinas Fernández]] fusilatua, etxekoandrea (Asturias 1896-1938)
# [[Anita Orejas]] fusilatua, erizaina, sozialista (Asturias 1914-1937)
# [[Gloria Alcahud]] margolaria (Valladolid, 1931)
# [[Angelina Abad Cantavella]] irakaslea, idazlea (Castelló de la Plana, 1893-1965)
# [[Antonieta Sanagustin]] jostuna (Huesca, 1924-2020)
# [[Sarah Walmsley]] jostuna, aktorea, abeslaria (Britainia ?-1798)
# [[Rocío Gutiérrez]] belar-hockey jokalaria (Cadiz, 1985)
# [[Berta Riaza]] aktorea (Madril, 1927-2020)
# [[Fuensanta Nieto]] arkitektoa (Madril, 1957)
# [[Esther Pizarro]] eskultorea (Madril, 1967)
# [[Mónica Domínguez Blanco]] kazetaria (Leon, 1984-2022)
# [[Sara García Alonso]] biologoa, ikertzailea, astronautagaia (Leon, 1988)
# [[Meganne Christian]] zientzialaria, astronautagaia (Britainia, 1987)
# [[Manuela Álvarez Lozano]] filologoa, idazlea (Coruña, 1957)
# [[Ana Arias Saavedra|Ana Arias Saavedra]] idazlea (Lugo, 1951)
# [[Lucía Aldao]] idazlea (Coruña, 1982)
# [[Xiana Arias]] poeta, kazetaria (Lugo, 1983)
# [[Celsa Barja]] idazlea (Orense, 1966)
# [[Pilar Beiro]] poeta (Carnota, 1958)
# [[Emilia Calé |Emilia Calé Torres]] idazlea (Coruña, 1837-1908)
# [[Paula Carballeira]] idazlea (Coruña, 1972)
# [[Helena de Carlos Villamarín|Helena de Carlos]] idazlea (Ourense, 1964)
# [[Valentina Carro]] itzultzaile, diseinatzailea, aktorea (Cambados, 1984)
# [[Mercedes Castro]] idazlea (Ferrol, 1972)
# [[Carmen Aranegui]] arkeologoa (Valentzia, 1945)
# [[Helen Fisher]] antropologoa, biologoa (AEB, 1945)
# [[Maria Toledo]] flamenko kantautore piano-jolea (Toledo, 1983)
# [[Begoña Abad]] idazle, poeta (Burgos, 1952 )
# [[Laia Serra]] abokatua (Bartzelona, 1977)
# [[María Victoria Moreno|Maria Victoria Moreno]] poeta (Valencia de Alcantara, 1939-Pontevedra, 2005)
# [[Juana Teresa Juega López]] poeta(Galizia, 1885-1979)
# [[Lupe Gómez]] idazlea (Coruña, 1972)
# [[Herminia Fariña Cobián]] poeta (S.Compostela, 1904-1966)
# [[Maria Magdalena Domínguez|Maria Magdalena Dominguez]] poeta (Pontevedra, 1922-2021)
# [[María do Cebreiro]] poeta, idazlea (Galizia, 1976)
# [[Alessandra Galloni]] Kazetaria (Italia, 1974)
# [[Paz Esteban López]] Inteligentzia-funtzionarioa (Madril, 1958)
# [[Beatriz Méndez de Vigo]] espioia (Madril, 1958)
# [[Elisabet Benavent]] nobela erromantikoen idazlea (Valentzia, 1984)
# [[Pilar Pallarés|Pilar Pallares]] poeta (Coruña, 1957)
# [[Ánxeles Penas|Ánxeles Peñas]] artista, poeta (Curtis, 1943)
# [[Luz Pichel]] idazlea (Lalin, 1947)
# [[Luz Pozo Garza]] poeta (Ribadeo, 1922-Coruña, 2020)
# [[Carmen Prieto Rouco]] poeta (Villalba, 1901-1977)
# [[Matilde González Palau]] poeta (Almansa, 1912-2002)
# [[Pilar Cibreiro]] poeta, idazlea (Galizia, 1952)
# [[Alba Cid]] poeta, idazlea (Galizia, 1989)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''urria''')===
(Ordena: SORTUAK, IDAZLEAK, ASTRONOMOAK, GAINONTZEKOAK)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Leire Ibarguren]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta irakaslea (Azpeitia, 1979)
# [[Cesarea Garbuno Arizmendi]] efef'''SORTUA''' enpresaburua (Errenteria, 1846-1933)
# [[Izaskun Igoa]] ef--'''SORTUA''' idazlea, pedagogoa, zutabegilea (Ziga, 1995)
# [[Maritxu Errazkin]] --ef'''SORTUA''' autobus-txofer aitzindaria (Azkoitia)
# [[Ainhoa Nadia Douhaibi]] ----'''SORTUA''' ikertzaile eta idazlea (Oñati, 1983)
# [[Aurea Etxaniz]] efef'''SORTUA''' erraketista (Soraluze, 1922 - Caracas, 2019)
# [[Gema Arrugaeta]] ef--'''SORTUA''' argazkilaria (Ordizia, 1969)
# [[Amaia Elizagoien]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria, idazlea, ipuin kontalaria (Baztan, 1994)
# [[Anabel Sanz]] ef--'''SORTUA''' feminista, ekintzailea (Ermua, 1963)
# [[Elena Mendizabal]] ----'''SORTUA''' artista, eskultorea (Donostia, 1960)
# [[Sandra Garaioa]] ef--'''SORTUA''' irudigilea, ilustratzailea (Donostia, 1993)
# [[Amaia Cazenave]] ----'''SORTUA''' kazetaria (Baiona, 1987)
# [[Begoña Durruty]] ef--'''SORTUA''' ilustratzailea, idazlea (Arizkun, 1968)
# [[Pilartxo Etxeberria]] ef--'''SORTUA''' doktorea, euskaltzain urgazlea (Teruel, 1947)
# [[Eneritz Gorrotxategi]] ----'''SORTUA''' kazetaria (Gabiria, 1985)
# [[Jaione Munarriz]] ef--'''SORTUA''' metereologoa (Idiazabal, 1981)
# [[Christine Etchevers]] ef--'''SORTUA''' margolaria (Baiona, 1953)
# [[Nerea Gastón]] ef--'''SORTUA''' arte-historialaria (Durango, 1995)
# [[Usue Egia]] ----'''SORTUA''' ilustratzailea (Durango, 1992)
# [[Elena Moreno Scheredre]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Bilbo)
# [[Leoni Etxebarren]] efef'''SORTUA''' bertso-jartzailea (Urepele, 1924-Donibane Garazi, 2014)
# [[Rosa Arregi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Mallabia, 1922-Valentzia, 2004)
# [[Maria Amatriain]] --ef'''SORTUA''' hezitzailea (Azkoien, 1867-Azagra, 1955)
# [[Carmen Cascante]] efef'''SORTUA''' maistra (Abaigar, 1885-Madril, 1982)
# [[Blasa Morales]] ----'''SORTUA''' maistra (Nafarroa, XIX-XX)
# [[Julita Beraza|Julia Beraza]] efef'''SORTUA''' erraketista
# [[Mariolein Sabarte Belacortu]] ----idazlea '''SORTU''' (Herbehereak, 1944)
# [[Mercedes Diaz Morales]] tren geltokiburua '''SORTU''' (Araba, 1902-1982)
# [[Anna Pavlyk]] '''IDAZLEA''' eta ekintzaile (Ukraina, 1855-1928)
# [[Hanna Arsenych-Baran]] idazlea (Ukraina, 1970-2021)
# [[Hanna Barvinok]] idazlea (Ukraina, 1828-1911)
# [[Klymentyna Popovych-Boiarska]] idazlea (Ukraina, 1863-1945)
# [[Myroslava Sopilka]] idazlea (Ukraina, 1897-1937)
# [[Bushra al-Maqtari]] idazlea, ekintzailea (Yemen, 1979)
# [[Matilde Zapata]] idazlea, (Sevilla-Santander, 1906-1938)
# [[Matilde Elena López]] idazlea (Salvador, 1929-2010)
# [[Aída Cartagena Portalatín]] idazlea (Ukraina, 1828-1911)
# [[Alcira Soust Scaffo]] idazlea (Uruguai, 1924-1997)
# [[Luisa Carnés]] idazlea (Madril, 1905-1964)
# [[Concha Castroviejo]] idazlea (Coruña, ç 1910-1995)
# [[Zaruhi Bahri]] idazlea, gizarte ekintzailea (Armenia, 1880-1958)
# [[Hanna K. Korany]] idazlea (Siria, 1870-1898)
# [[Porochista Khakpour]] elebegilea (Siriar-Estatubatuarra, 1978)
# [[Salma Kuzbari]] idazlea, feminista (Libano, 1923-2006)
# [[Tsehay Melaku]] idazlea (Etiopia, 1952)
# [[Rangina Hamidi]] idazlea, politikaria, ekintzailea (Afganistan, 1978)
# [[Louise Aslanian]] idazlea, ekintzaile komunista (Iran-Frantzia, 1904-1945)
# [[Fatemeh Keshavarz]] idazlea (Iran-AEB, 1952)
# [[Senedu Gebru]] idazlea (Etiopia, 1916-2009)
# [[Hayganuş Mark]] idazlea (Armenia, 1885-1966)
# [[Khosrovidukht]] idazlea, musikagilea (Armenia, VIII. mendea)
# [[María Dolores Masana]] kazetaria, idazlea (Bartzelona, 1936)
# [[Marija Strojnik]] '''astronomoa''' (Eslovenia, 1950)
# [[Linda Spilker]] astronomoa (AEB, 1890-1981)
# [[Constance M. Rockosi]] astronomoa (AEB, 1980)
# [[Julena Steinheider Duncombe]] astronomoa (AEB, 1911-2003)
# [[Marie-Jeanne de Lalande]] astronomoa (1768, 1832)
# [[Rosaly Lopes]] astronomoa (Brasil, 1957)
# [[Nikole Lewis]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Nicole Capitaine]] astronomoa (Frantzia, 1948)
# [[Paulina Lira]] astronomoa (Txile, XX. mendea)
# [[Rachel Mandelbaum]] astronomoa (AEB, 1977)
# [[María Cristina Pineda Suazo]] astronomoa (Honduras, 1954)
# [[Mirjana Povic]] astronomoa (Serbia, 1981)
# [[Muriel Mussells Seyfert]] astronomoa (AEB, 1909-1997)
# [[Isabel Márquez Pérez]] astronomoa (Badajoz, 1967)
# [[Josefa Masegosa Gallego]] astronomoa (Almeria, 1957)
# [[Agnes Mary Clerke]] astronomoa (Irlanda, 1842-1907)
# [[Yuki Okoda]] astronomoa (Japonia, 1990)
# [[Denise C. Stephens]] astronomoa (AEB, 1973?)
# [[Sarah Tuttle]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Chanda Prescod-Weinstein]] astronomoa (AEB, 1982)
# [[Kyongae Chang]] astrofisikaria (Hego Korea, 1946)
# [[Jessie Christiansen]] astrofisikaria (Australia, XX.mendea)
# [[Rachel Somerville]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Susan Jane Cunningham]] matematikaria, astronomoa (AEB, 1842-1921)
# [[Phoebe Waterman Haas]] astronomoa (AEB, 1882-1967)
# [[Luisa Landová-Štychová]] astronomoa (Austria-Hungaria, 1885-1965)
# [[Anna Estelle Glancy]] astronomoa (AEB, 1883-1975)
# [[Margaret Mayall]] astronomoa (AEB, 1902-1995)
# [[Martha P. Haynes]] astronomoa (AEB, 1951)
# [[Ilse Cleeves]] astrofisikaria (AEB, XX. mendea)
# [[Carolin Crawford]] astronomoa (Erresuma Batua, 1963)
# [[Janine Connes]] astronomoa (Frantzia, 1934)
# [[Joy Crisp]] geologoa, astronomoa (AEB, XX.mendea)
# [[Florence Cushman]] astronomoa (AEB, 1860-1940)
# [[Rosina Dafter]] astronomoa (Australia, 1875-1959)
# [[Mary Osborne|Mary Osbone]] Gitarrista (AEB, 1921-1992)
# [[Olga Smirnova]] dantzaria (Errusia, 1991)
# [[Olga Smirnova (borrokalaria)]] borrokalaria (Errusia, 1979)
# [[Conchita Martínez]] tenislaria (Huesca, 1972)
# [[Margaret Lindsay]] aktorea (AEB, 1910-1981)
# [[Cristina Cruz Mínguez]] aktorea (Espainia, 1983)
# [[Mercedes Díaz]] aktorea (Espainia, 1894-1960)
# [[Elise Harmon]] asmatzailea (AEB, 1909-1985)
# [[Ingeborg Hochmair]] asmatzailea (Austria, 1953)
# [[Ada Henry Van Pelt]] asmatzailea (AEB, 1838-1923)
# [[Elizabeth Lee Hazen]] asmatzailea (AEB, 1885-1975)
# [[Ruth Handler]] asmatzailea (AEB, 1916-2002)
# [[Lil Hardin Armstrong]] musikagilea (AEB, 1898-1971)
# [[Ruth Brito]] triatleta (Lanzarote, 1980)
# [[Ana María Alonso Zarza]] geologoa, ikertzailea (Avila, 1962)
# [[Chantal Loïal]] dantzaria eta koreografoa (Guadalupe, Frantzia, 1969)
# [[Melba Liston]] tronboijolea, musikagilea (AEB, 1926-1999)
# [[Alice Coltrane]] pianojolea, musikagilea (AEB, 1937-2007)
# [[Mahsa Amini]] erahila(Iran, 2000-2022)
# [[Mélanie Joly]] politikaria (Kanada, 1979)
# [[Nazanin Boniadi]] aktorea (Iran, 1980)
# [[Roxana Saberi]] kazetari atxilotua Iranen (AEB, 1977)
# [[Lili Reinhart]] aktorea (AEB, 1996)
# [[Kiernan Shipka]] aktorea (AEB,1999)
# [[Wanuri Kahiu]] zine-zuzendaria (Kenya, 1980)
# [[Eduarda Mansilla]] idazlea, musikagilea (Argentina, 1834-1892)
# [[Agustina Ortiz de Rozas]] politikaria, filantropoa (Argentina, 1816-1898)
# [[Pauline de Meulan]] idazlea eta kazetaria (Frantzia, 1773-1827)
# [[Margaret Satterthwaite]] Epaile eta legelarien independentziaren gaineko Kontalari Berezia (AEB)
# [[Miren Arenzana Letamendi|Miren Arenzana Letamendia]] artista, eskultorea (Bilbo, 1965)
# [[María Gay]] mezzosopranoa (Bartzelona 1876-1943)
# [[Isabella Colbran]] mezzosoprano (Madril, 1784 - Bolonia, 1845)
# [[Florence Van de Walle]] jornalari belgikarra, communarde Parisko Komunan (1838 - )
# [[Pétroleuse (Parisko Komunako su-emaileak)]] Parisko Komunako su-emaileak (1871)
# [[Manuela Rosas]] ekintzaile politikoa (Argentina, 1817-1898)
# [[Camila O'Gorman]] maitasunagatik fusilatua (Argentina, 1825-1848)
# [[Blanca Podestá]] aktorea (Argentina, 1889-1967)
# [[María Podestá]] aktorea (Argentina, 1875-1954)
# [[Marianne Beth]] abokatua (Viena, 1889-1984)
# [[Diana Russell]] soziologoa eta ekintzailea (Hego Afrika, 1938-2020)
# [[María Esther Podestá]] aktorea (Argentina, 1896-1954)
# [[Susú Pecoraro]] aktorea (Argentina, 1952)
# [[Mona Maris]] aktorea (Argentina, 1901-1991)
# [[Ana Perichon]] aristokrata frantsesa (1775-1847)
# [[María Luisa Bemberg]] aktorea (Argentina, 1922-1995)
# [[Zully Moreno]] aktorea (Argentina, 1920-1999)
# [[Luz Gabás]] idazlea, politikaria (Huesca, 1968)
# [[Ángela Jeria]] arkeologoa, ??idazlea?? (Txile, 1926-2020)
# [[Biblioteken eguna]]
# [[Luisa de Medrano]] akademikoa, poeta eta filosofoa (1484-1527)
# [[Begum Rokeya]] idazlea eta ekintzaile feminista (Kalkuta, 1880-1932)
# [[María Antinea]] aktorea (Jaen,Argentina, 1915-1991)
# [[Mecha Ortiz]] aktorea (Argentina, 1900-1987)
# [[Orfilia Rico]] aktorea (Uruguai,Argentina, 1871-1936)
# [[Nury Montsé]] aktorea (Argentina, 1917-1971)
# [[Silvana Roth]] aktorea, politikaria (Italia,Argentina, 1923-2010)
# [[Marta Extramiana]] idazlea, ilustratzailea, (Gasteiz, 1964)
# [[Vida Akoto Bamfo]] epailea (Ghana, 1949)
# [[Celma Ribas]] abeslaria (Angola, 1982)
# [[Beatriz Matar]] aktorea (Argentina, 1954)
# [[Lita Stantic]] zine-zuzendaria, gidoilaria (Argentina, 1942)
# [[Graciela Borges]] aktorea (Argentina, 1917-1971)
# [[Esther Borao]] ingeniaria, asmatzailea (Zaragoza, 1988)
# [[Mary Daly]] filosofo feminista (AEB, 1928-2010)
# [[Terry McMillan]] idazlea (AEB, 1951)
# [[Esther Rebato Ochoa]] antropologoa, ikertzailea (Bilbo,1957)
# [[María Herrera]] motoziklista (Toledo, 1996)
# [[Ana Carrasco]] motoziklista (Murtzia, 1997)
# [[Elena Rosell]] motoziklista (Valentzia, 1986)
# [[Juana Viale]] aktorea, aurkezlea (Argentina, 1982)
# [[Manuela Viale]] aktorea (Argentina, 1991)
# [[Silvia Legrand]] aktorea (Argentina, 1927-2020)
# [[Marcela Tinayre]] aurkezlea, enpresaburua (Argentina, 1950)
# [[Dolores Fonzi]] aktorea (Argentina, 1978)
# [[Florencia Raggi]] modeloa, aktorea (Argentina, 1972)
# [[Nilda Raggi]] aktorea, zuzendaria (Argentina, 1938)
# [[Ana Celentano]] aktorea (Argentina, 1969)
# [[Danielle Casanova]] Frantziako militante komunista eta erresistentziako kidea (1909-1943)
# [[Fanny Gallot]] Frantziako historialaria (1981 - )
# [[Eulalie Papavoine]] Parisko Komunako erizaina, ustezko su-eragilea (1846-1875)
# [[Claudia di Girolamo]] aktorea, zuzendaria, aktibista (Txile, 1956)
# [[Adriana Barraza]] aktorea, maistra, zuzendaria (Mexiko, 1956)
# [[Fernanda Mistral]] aktorea (Argentina, 1934)
# [[Big Mama Thornton]] blues abeslaria (AEB, 1926-1984)
# [[Lita de Lázzari]] etxekoandre mediatikoa (Argentina, 1925-2015)
# [[China Zorrilla]] aktorea, zuzendaria (Uruguai, 1922-2014)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''iraila''')===
(Ordena: SORTU, ASTRONOMOAK, BESTELAKOAK)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Arantza San Sebastian]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, hezkuntzako aholkularia (Donostia, 1958)
# [[Izaskun Etxeberria]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta irakaslea (Altsasu, 1964)
# [[Kristina Saralegi]] efef'''SORTUA''' baserritarra, abeltzaina, talogilea (Leitza, 1974-2022)
# [[Gotzone Sestorain]] ef--'''SORTUA''' baserritarra, poeta, irrintzilaria (Leitza, 1965)
# [[Victoria Ariño]] efef'''SORTUA''' filantropoa (Ermua, 1889-1974)
# [[Ines Bengoa]] ef--'''SORTUA''' ipuin kontalaria (Tenerife-Lizarra, 1973)
# [[Jeronima Uriarte Elizalde]] ----'''SORTUA''' filantropoa, ongile (Lizarra, 1855-1929)
# [[Emilia Goyena Arraiza]] ef--'''SORTUA''' idazlea, ekintzaile (Lizarra, 1916-1999)
# [[Garbiñe Basarte]] ef--'''SORTUA''' kale-artista, muralista (Lizarra, 1976)
# [[Libe Agirre]] ef--'''SORTUA''' irrati esataria, kazetaria, (Meñaka)
# [[Irati Martin]] ef--''SORTUA''' futbolaria (Durango, 2003)
# [[Anne-Marie Lagarde]] ----'''SORTUA''' idazlea eta ikertzaile (Zuberoa, 1944)
# [[Edurne Azpitarte]] ef--'''SORTUA''' areto-futbolaria (Garai, 1978)
# [[Carmen Pérez Rodrigo]] ef--'''SORTUA''' Euskal Herriko Medikuntzaren Errege Akademiaren lehenengo emakumezkoa (Alonsotegi, 1960)
# [[Mariela SR Coline Fanon]] '''SORTUA''' Haur lapurtua (Guatemala, 1968)
# [[Felisa Ventura]] ef--'''SORTUA''' erizaina eta emagina (Eibar, 1902-1959)
# [[Ana Belén Pintado]] ef--'''SORTUA''' haur lapurtua (Madril, 1973)
# [[Mariam al-Asturlabi]] '''ASTRONOMOAK''' Alepo astrolabio-egilea (Siria, X. gizaldian)
# [[Nadia Zakamska]] astronomoa (Errusia, 1979)
# [[Idit Zehavi]] astronomoa, ikertzailea (Israel, 1969)
# [[Louise Webster]] astronomoa, fisikaria (Australia, 1941-1990)
# [[Alycia J. Weinberger]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Fiammetta Wilson]] astronomoa (Erresuma Batua, 1864-1920)
# [[Jennifer Wiseman]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Rosemary Wyse]] astronomoa (Erresuma Batua, 1957)
# [[Alice Grace Cook]] astronomoa (Erresuma Batua, 1877-1958)
# [[Priscilla Fairfield Bok]] astronomoa (AEB, 19896-1975)
# [[Shadia Habbal]] astronomoa (Siria, XX. mendea)
# [[Deborah Dultzin Kessler]] astronomoa (Mexiko, 1945)
# [[María Luisa Aguilar]] astronomoa(Jauja Peru 1938)
# [[Claire Armstrong]] astronomo amateurra (Britania)
# [[Emma Vyssotsky]] astronomoa (AEB, 1894-1975)
# [[Julie Vinter Hansen]] astronomoa (Danimarka, 1890-1960)
# [[Gladys Vergara]] astronomoa (Uruguai, 1928-2016)
# [[Esmeralda Mallada]] astronomoa (Uruguai, 1937)
# [[Jacqueline Hewitt]] astronomoa (EEBB, 1958)
# [[Catherine Heymans]] astronomoa (Britainia, XX. mendea)
# [[María Teresa Ruiz]] astronomoa (Txile, 1946)
# [[Silvia Torres Castilleja]] astronomoa (Mexiko, 1940?)
# [[Gloria Suzanne Koenigsberger Horowitz]] astronomoa (Mexiko, XX. mendea)
# [[Silvana Navarro Jiménez]] astronomoa (Mexiko, XX. mendea)
# [[Meg Urry]] astronomoa (AEB, 1945)
# [[Maura Tombelli]] astronomoa (Italia, 1952)
# [[Jana Tichá]] astronomoa (Txekia, 1965)
# [[Alenush Terian]] astronomoa (Iran, 1920-2011)
# [[Bobbie Vaile]] astronomoa (Australia, 1959-1996)
# [[Ann Hornschemeier]] astronomoa (EEBB, XX. mendea)
# [[Svetlana Guerasimenko]] astronomoa (Ukraina, 1945)
# [[Jen Gupta]] astrofisikaria (Britaina, XX. mendea)
# [[Maria Antonella Barucci]] astronomoa (Italia, XX. mendea)
# [[Merieme Chadid]] astronomoa (Maroko, 1969)
# [[Madge Adam]] astronomoa (Erresuma Batua, 1912-2001)
# [[Karlina Leksono Supelli]] astronomoa, filosofoa (Indonesia, 1958)
# [[Annapurni Subramaniam]] astronomoa (India, XX. mendea)
# [[Paris Pişmiş]] astronomoa (Turkia-Mexiko, 1911-1999)
# [[Jane Squire]] astronomoa, idazlea, aktibista (Ingalaterra, 1686-1743)
# [[Maritza Soto]] astronomoa (Txile, 1990)
# [[Sara Seager]] astronomoa (Kanada, 1971)
# [[Caterina Scarpellini]] astronomoa, metereologoa (Italia, 1808-1873)
# [[Lenka Šarounová]] astronomoa (Txekia, 1973)
# [[Anneila Sargent]] astronomoa (Erresuma Batua, 1942)
# [[Carlota de Sajonia-Meiningen]] astronomoa (Alemania, 1751-1827)
# [[Jen Gupta]] astrofikaria (Britainia, XX. mendea)
# [[Pilar Ruiz-Lapuente]] astronomoa (Bartzelona, 1964)
# [[Monica Rubio (astronomoa)]] astronomoa (Txile, 1955)
# [[Claudine Rinner]] astronomoa (Frantzia, 1965)
# [[Julia Riley]] astronomoa (Britainia, XX. mendea)
# [[Mercedes Richards]] astronomoa (Jamaika, 1955-2016)
# [[Gabrielle Renaudot]] astronomoa (Frantzia, 1887-1962)
# [[Hilkka Rantaseppä-Helenius]] astronomoa (Finlandia, 1925-1975)
# [[Zinaída Akséntieva]] astronomoa (Ukraina, 1900-1969)
# [[Mary Proctor]] astronomoa (Erresuma Batua, 1862-1957)
# [[Helen Dodson Prince]] astronomoa (AEB, 1905-2002)
# [[Yelena Pitieva]] astronomoa (Errusia, XX.mendea)
# [[Louise du Pierry]] astronomoa (Frantzia, 1746-1807)
# [[Ľudmila Pajdušáková]] astronomoa (Eslovakia, 1916-1979)
# [[Feryal Özel]] astronomoa (Turkia/AEB, 1975)
# [[Mazlan Othman]] astronomoa (Malaysia, 1951)
# [[Sally Oey]] astronomoa (AEB, 1984)
# [[Janina Ochojska]] astronomoa (Polonia, 1955)
# [[Yaël Nazé]] astronomoa (Belgika, 1955)
# [[Camila Navarrete]] astronomoa (Txile, XX. mendea)
# [[Sultana N. Nahar]] astronomoa (Pakistan, 1990)
# [[Carolyn Porco]] astronomoa (AEB, 1953)
# [[Anne Sewell Young]] astronomoa (AEB)
# [[Margaretha Kirch]] astronomoa (Alemania)
# [[Eva Grebel]] astronomoa (Alemania)
# [[Erika Böhm-Vitense]] astronomoa (Alemania-AEB)
# [[Elizabeth Alexander]] irrati-astronomoa, geologoa, fisikaria (Erresuma Batua, 1908-1958)
# [[Victoria Kaspi]] astrofisikaria (AEB-Kanada, 1967)
# [[Ma Chung-pei]] astronomoa (Txina)
# [[Maud Worcester Makemson]] astronomoa (AEB, 1891-1977)
# [[Ala Masévich]] astronomoa (Georgia, 1918-2008)
# [[Karen Masters]] astronomoa (Erresuma Batua, 1979)
# [[Janet Akyüz Mattei]] astronomoa (Turkia, 1943-2004)
# [[Naomi McClure-Griffiths]] astronomoa (Turkia, 1943-2004)
# [[Susan McKenna-Lawlor]] astronomoa (AEB, 1975)
# [[Karen Jean Meech]] astronomoa (AEB, 1959)
# [[Anja Cetti Andersen]] astronomoa (Danimarka, 1965)
# [[Duília de Mello]] astronomoa (Brasil, 1963)
# [[Ruth Murray-Clay]] astronomoa (AEB, XX.mendea)
# [[Alice Archenhold]] astronomoa (Alemania, 1874-1943)
# [[Anne Archibald]] astronomoa (Kanada- Erresuma Batua, 1976)
# [[Elizabeth Lada]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Nidia Morrell]] astronomoa (Argentina, 1953)
# [[Teresa Lago]] astronomoa (Portugal, 1947)
# [[Gemma Lavender]] astronomoa (Erresuma batua, 1986)
# [[Farzana Aslam]] astronomoa, fisikaria (Pakistan, XX.mendea)
# [[Pauline Barmby]] astronomoa (Kanada, 1972)
# [[Margaret Lindsay Huggins]] astronomoa (Erresuma Batua 1948-1915)
# [[Gemma Lavender]] astronomoa (Erresuma Batua, 1986)
# [[Helen Lines]] astronomoa (AEB, 1918-2001)
# [[Martha Betz Shapley]] astronomoa (AEB, 1890-1981)
# [[Christy A. Tremonti]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Elizabeth Beckley]] argazkilari astronomikoa (Britaina Handia, 1846-1927)
# [[Ewine van Dishoeck]] astronomo eta fisikaria (Herbehereak, 1955)
# [[Kathleen Ollerenshaw]] astronomoa eta matematikaria (Britaina Handia, 1912-2014)
# [[Anna Frebel]] astronomoa (Alemania, 1980)
# [[Alicia M. Soderberg]] astrobomoa (AEB, 1977)
# [[Caroline Furness]] astronomoa (AEB, 1869-1936)
# [[Ethel Bellamy]] astronomo, sismologo (Erresuma Batua, 1981-1960)
# [[Amy Barger]] astronomoa (AEB, 1971)
# [[Yevguenia Bugoslávskaia]] astronomo sobietarra (1899-1960)
# [[Reysa Bernson]] astronomoa (Frantzia, 1904-1944)
# [[Elizabeth Brown]] astronomoa (Erresuma Batua, 1830, 1899)
# [[Miriam Burland]] astronomoa (Kanada, 1902-1996)
# [[María Herreros|Maria Herreros]] ilustratzailea, (Valentzia, 1983)
# [[Yelena Davydova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1961)
# [[Zoja Grancharova]] gimnasta artistikoa (Bulgaria, 1966)
# [[Natalia Kutxinskaia|Natalia Kuchinskaya]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1949)
# [[Larisa Petrik]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1949)
# [[Dörte Thümmler|Dorte Thummler]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1974)
# [[Klaudia Rapp]] gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Jelena Grosheva]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1979)
# [[Lăcrămioara Filip|Lacramioara Filip]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Yun Mi Kang]] gimnasta artistikoa (Korea, 1988)
# [[Isabelle Severino]] gimnasta artistikoa (Paris, 1980)
# [[Mo Huilan|Mo Hullan]] gimnasta artistikoa (Txina, 1979)
# [[Xuan Liu]] gimnasta artistikoa (Txina, 1979)
# [[María Teresa Vera]] musikagilea, gitarra-jolea (Kuba, 1895-1965)
# [[Nadine Heredia]] politikaria, Lehen dama (Peru, 1976)
# [[Carolina Malchair]] gimnasta erritmikoa (Malaga, 1982)
# [[Liliana Vitale]] musikagilea, abeslaria (Argentina, 1959)
# [[Rosario Ustáriz Borra]] poeta (Echo, 1927- Jaca, 2009)
# [[Karin Ohlenschläger|Karin Ohlenschlager]] arte kudeatzailea (Alemania, 1959 + Gijon, 2022)
# [[Elise Ray]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1982)
# [[Noor Jordaniakoa]] arkitektoa, erregina ohia (AEB, 1951)
# [[Joyce DiDonato]] mezzosopranoa (AEB, 1969)
# [[Susan Graham]] mezzosopranoa (AEB, 1960)
# [[Simona Amânar]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Amy Chow]] gimnasta artistikoa (Kaliformia, 1978)
# [[Kristen Maloney]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1981)
# [[Tasha Schwikert]] gimnasta artistikoa (Las Vegas, 1984)
# [[Liudmila Yezhova]] gimnasta artistikoa (Mosku, 1982)
# [[Courtney McCool]] gimasta artistikoa (Kansas, 1988)
# [[Patrizia Ciofi]] mezzosopranoa (Italia, 1967)
# [[Miah Persson]] sopranoa (Suedia, 1969)
# [[Karita Mattila]] sopranoa (Finlandia, 1960)
# [[Anne Sofie von Otter]] mezzosopranoa (Suedia, 1955)
# [[Birgitta von Otter]] kazetaria, idazlea (Hungaria-Suedia, 1939)
# [[Vera Rozsa]] abeslaria, kantu-maistra (Hungaria, 1917)
# [[Ileana Cotrubaş]] abeslaria, kantu-maistra (Errumania, 1939)
# [[Hannah Wilke]] artista, performacelaria (AEB, 1940-1993)
# [[Jelena Dolgopolova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1975)
# [[Rozalia Galiyeva|Rozaliya Galiyeya]] Gimnasta artistikoa (Uzbekistan,1977)
# [[Kim Zmeskal]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1976)
# [[Wendy Bruce]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1992)
# [[Betty Okino]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1975)
# [[Kerri Strug]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1977)
# [[Elena Gómez Servera|Elena Gomez]] gimnasta artistikoa (Manacor, 1985)
# [[Eva Hesse]] eskultorea (Alemania/AEB, 1936-1970)
# [[Yvonne Rainer]] dantzaria, koreografoa (AEB, 1934)
# [[Dorothea Röschmann]] sopranoa (Alemania, 1967)
# [[Teresa Stratas]] sopranoa (Kanada, 1938)
# [[Laura Campos]] gimnasta artistikoa (Merida, 1988)
# [[Barbara Ehrenreich]] saiakeragile eta gizarte ekintzailea (EEBB, 1941-2022)
# [[Silvia Bel]] aktorea (Bartzelona, 1970)
# [[Lucy R. Lippard]] idazlea, arte-kritikaria (AEB, 1937)
# [[Alina Szapocznikow]] eskultorea, holokaustotik bizirik ateratakoa (Polonia, 1926-Frantzia1970)
# [[Nancy Holt]] eskultorea (AEB, 1938-2014)
# [[Beverly Pepper]] eskultorea (AEB, 1922-2020)
# [[Barbara Rose]] arte-kritikaria (AEB, 1936-2020)
# [[Anne Truitt]] eskultorea (AEB, 1921-2004)
# [[Mary Pinchot Meyer]] eskultorea (AEB, 1920-1964)
# [[Lotte Lenya]] abeslaria, aktoreaa (Viena, 1898-1981)
# [[Evelyn Lear]] sopranoa (AEB, 1926-2012)
# [[Gisela May]] aktorea, abeslaria, irakaslea (Alemania, 1924-2016)
# [[Hildegard Knef]] abeslaria, aktorea, idazlea (Alemania, 1925-2002)
# [[Ute Lemper]] aktorea, abeslaria (Alemania, 1963)
# [[Greta Keller]] mezzosopranoa, aktorea (Austria, 1903-1977)
# [[Soile Isokoski]] sopranoa (Finlandia, 1957)
# [[María Cruz Berrocal]] arkeologoa (España. XX. mendea)
# [[Leily Santizo]] abokatua (Guatemala)
# [[Nineth Montenegro]] politikaria (Guatemala, 1957)
# [[Siomara Sosa]] fiskala (Guatemala, 1975)
# [[Lucrecia Hernández Mack]] politikaria (Guatemala, 1973)
# [[Nerea Aresti]] historialaria (Bilbo, 1961)
# [[Ellen Beeman]] idazle, bideojokogilea (AEBo, 1964)
# [[Kathleen Battle]] sopranoa (AEB, 1948)
# [[Zury Ríos]] politikaria (Guatemala, 1968)
# [[Sandra Torres]] politikaria (Guatemala, 1955)
# [[Marta Luxán]] soziologoa (Bilbo, 1970)
# [[Harolyn Blackwell]] sopranoa (AEB, 1955)
# [[Carol Vaness]] sopranoa (AEB, 1952)
# [[Hanna Hammarström]] asmatzailea (tel. kablea) (Suedia, 1829-1914)
# [[Laura Mora]] zinema zuzendaria (Kolonbia, 1981)
# [[Isa Campo]] zinema zuzendaria (Oviedo, 1975)
# [[Susan Tedeschi]] abeslaria (AEB, 1970)
# [[Mary Hallock-Greenewalt]] asmatzailea (siria-AEB, 1871-1950)
# [[Sarah Guppy]] asmatzailea (Britainia, 1770-1852)
# [[Melissa George]] asmatzailea, aktorea (Australia, 1976)
# [[Rachel Blanchard]] aktorea (Kanada, 1976)
# [[Txaro Arrazola]] artista, margolaria (Gasteiz, 1963)
# [[Cristina Lucas]] artista, feminista (Ubeda, 1973)
# [[Laura Mulvey]] zinema feminista teorialaria (Oxford, 1941)
# [[Vi Redd]] jazz abeslaria, saxofoi jolea (AEB, 1928)
# [[Sweet Emma Barrett]] jazz abeslaria, pianojolea (AEB, 1897-1983)
# [[Terin Humphrey]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1986)
# [[Hollie Vise]] gimnasta artistikoa (Texas, 1987)
# [[Renske Endel]] gimnasta artistikoa (Herbereak, 1983)
# [[Dominique Moceanu|Dominique Moceau]] gimnasta artistikoa (Kalifornia, 1981)
# [[Amanda Borden|Amanda Border]] gimnasta artistikoa (Ohio, 1977)
# [[Jaycie Phelps]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1979)
# [[Olesia Dudnik]] gimnasta artistikoa (Ukrania, 1974)
# [[Jadiyetu El Mohtar]] Fronte Polisarioaren Espainiako Ordezkaritzako kidea (Sahara, 1959)
# [[Staša Zajović|Stasa Zajovic]] feminista, giza eskubideen aldeko aktibista (Montenegro, 1953)
# [[Lepa Mladjenovic]] feminista, giza eskubideen aldeko aktibista LGBT (Belgrad, 1954)
# [[Manuela Martelli]] zinema aktore eta zuzendaria (Santiago, Txile, 1983)
# [[Sultana Khaya]] saharar ekintzailea (Sahara ??)
# [[Salma Solaun]] gimnasta erritmikoa (Gasteiz, 2005)
# [[Elena López Riera|Elena Lopez Riera]] zinegilea (Orihuela, 1982)
# [[Martina de Zuricalday]] enpresaburua (Bilbo, 1839-1932)
# [[Isabel Cadenas]] kezetaria, dokumentalista (Basauri, 1982)
# [[Margarita Salaberria Galarraga]] diplomatikoa (Madril?, 1911-2000)
# [[Aline Griffith]] kondesa, espioia (AEB, 1923-2017)
# [[Anne-Marie Ménand]] communarde, Parisko Komunan ibilitako emakumea (Frantzia, 1837- )
# [[Louise Pioger]] communarde, Parisko Komunan ibilitako emakumea (Frantzia, 1848-1920)
# [[Marisa Linton]] Frantziako Iraultzan espezializatutako historiagilea (Erresuma Batua, 1848-1920)
# [[Michèle Riot-Sarcey]] Historia garaikideko eta genero-historiako irakaslea (Frantzia, 1943- )
# [[Emakumeak Parisko Komunan]] (Frantzia, 1871)
}}
=== Hobetuak 2022 ===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Maite Maruri]] opera abeslaria (Plentzia, 1979)
# [[Maria Angeles Mezkiritz|Maria Angeles Mezkiriz]] nafar arkeologoa (Faltzes, 1929)
# [[María Francés]] nafar aktorea (Tutera, 1887-1987)
# [[Violeta Parra]] abeslaria eta musikagilea (Txile, 1917-1967)
# [[Nekane Sarobe]] bikoizlea (Donostia, 1953)
# [[Consuelo Flecha]] pedagogoa (Bilbo, 1948)
# [[Beatriz Martinez de Antoñana]] aktorea (Araba,1975)
# [[Susan B. Anthony]] feminista eta sufragista (EEBB)
# [[Margot Frank]] Holokaustoaren biktima, Ana Franken ahizpa (Alemania,1926-1945)
# [[Elisabeth Larena]] aktorea (Bizkaia, 1989)
# [[Arantza Idiazabal Gorrotxategi]] irakaslea eta euskaltzain urgazlea (Gipuzkoa, 1945)
# [[Maitane Urbieta]] irratiko kirol-kazetaria eta UEFA Europa Leagueko lehen emakume-berriemailea (Gipuzkoa, 1983)
# [[Blanca Vidal]] aktorea (Bilbo, 1885-1962)
# [[Agustina Aragoikoa]] heroia (Katalunia,1786-1857)
# [[Teresa Aranguren]] Kazetaria (Araba, 1944)
# [[Felisa Mary]] aktorea (Bizkaia, 1892-1956)
# [[Fariba Sheikhan]] aktorea eta abeslaria (Bizkaia, 1988)
# [[Isabel Mellén]] arte-historialaria, ikertzailea eta dibulgatzailea (Araba, 1986)
# [[Maria Moliner]] liburuzaina, filologoa eta hiztegigilea (Zaragoza, 1900-1981)
# [[Alice Stone Blackwell]] feminista, giza-eskubideen defendatzailea (AEB, 1857-1950)
# [[Lucy Stone]] Kazetaria, feminista, abolizionista,sufragista (AEB, 1818-1893)
# [[Rosa Bonheur]] animalia-margolaria eta eskuturagilea (Frantzia, 1822-1899)
# [[Maryse Choisy]] Kazetaria, idazlea eta saiakeragilea (Lapurdi, 1903-1979)
# [[Pilar López Júlvez]] dantzaria eta koreografoa (Gipuzkoa, 1912-2008)
# [[Concepción Aleixandre]] mediku, ginekologo, asmatzaile, zientzialari... (Valentzia, 1862-1952)
# [[María Puy Uitzi]] historialaria (Nafarroa, 1915-2008)
# [[Corín Tellado]] maitasun istorio laburren idazlea (Asturias, 1927-2009)
# [[Matilde Huitzi]] maistra, pedagogoa, abokatua, feminista (Nafarroa, 1980-1965)
# [[Concha Espina]] idazlea (Kantabria, 1869-1955)
# [[Izaskun Uranga]] abeslaria (Bizkaia, 1950)
# [[Ixone Sádaba]] argazkilaria (Bilbo, 1977)
# [[Joaquina Eguaras]] Granadako Unibertsitateko 1. irakaslea, hebraista, arabista (Nafarroa-Granada, 1897-1981)
# [[Sara Baras]] flamenko dantzaria eta koreografoa (Cadiz, 1971)
# [[Ainhoa Garai]] aktorea (Gipuzkoa, 1983)
# [[Laura García]] judo jokalari-paralinpikoa (Nafarroa, 1981)
# [[Marina Ginestà]] Kazetaria, itzultzailea, gerra zibileko militante komunista (Katalunia, 1919-2014)
# [[Axun Aierbe]] itzultzailea (Gipuzkoa,1968-2008)
# [[Amaia Osaba]] piraguista (Nafarroa, 1975)
# [[Fatema Mernissi]] idazlea eta soziologoa (Maroko, 1940-2015)
# [[Eva Gonzalès]] margolaria (Frantzia, 1849-1883)
# [[Maria Luisa Ozaita]] musikagilea eta emakumeek egindako hedapenean aitzindaria (Barakaldo, 1939-2017)
# [[Isabel Fernández Reviriego]] musikaria, ekoizlea eta artista grafikoa (Bizkaia,1979)
# [[Teresa Calo]] aktorea, dramagilea eta gidoigilea (Gipuzkoa, 1955)
# [[Cris Lizarraga]] abeslaria, feminsta eta aktibista (Bizkaia, 1992)
# [[Sonia Ruiz de Azua]] psikologoa, ikertzailea, psikiatria-irakaslea (Bizkaia, 1979)
# [[Begoña Bilbao Alboniga]] idazlea, musikagilea eta euskaralaria (Bizkaia, 1932-2005)
# [[Najat El Hachmi]] idazle amazigha (Katalunia,)
# [[Ellen Ochoa]] astronauta (AEB, 1958)
# [[María Luz Morales]] kazetaria, idazlea (Galizia- Bartzelona)
# [[Cristina Petite]] atleta (Bizkaia,1972)
# [[Irene Loizate]] txirrindularia, duatloilaria (Bizkaia, 1995)
# [[Maritxu Housset]] gomazko paleta pelotaria (Lapurdi, 1981)
# [[Eider Hurtado]] kazetaria (Bizkaia, 1981)
# [[Gina Pane]] artista (Lapurdi, 1939-1990)
# [[Ruth Arnon]] biokimikaria (Israel, 1933)
# [[Andere Arriolabengoa]] bertsolaria (Araba, 1982)
# [[Rosa Chacel]] idazlea (Valladolid, 1898-1994)
# [[Dora Maar]] argazkilaria (Frantzia, 1907-1994)
# [[Maribel Forcadas]] medikua (Zaragoza, 1949-2012)
# [[Eneritz Iturriagaetxebarria]] txirrindularia, zuzendaria (Bizkaia, 1980)
# [[Ziortza Isasi]] txirrindularia (Bizkaia, 1995)
# [[Valentina Tereshkova]] espaiora joandako 1. emakumea (Errusia, 1937)
# [[Izaskun Osés]] paralinpiar atleta (Nafarroa, 1984)
# [[Ziortza Villa]] ultrairaupen-txirrindularia (Bizkaia, 1983)
# [[Penelope Barker]] aktibista (Tearen matxinada) (AEB, 1728-1796)
# [[Susan la Flesche Piccotte]] Ipar Amerikako omaharar natiboa eta 1.mediku indigena (AEB, 1865-1915)
# [[Rosana Ubanell]] kazetaria, eleberrigilea (Nafarroa, 1958)
# [[Julia Juániz]] muntatzailea, zine-zuzendaria eta bideo-artista (Nafarroa, 19??)
# [[Carmen Adarraga]] kirolaria (Gipuzkoa, 1921-2004)
# [[Cristina Pardo]] kazetaria, telebista-aurkezlea (Nafarroa, 1977)
# [[Esther Basurto]] boleibol kirolaria (Gipuzkoa, 1978)
# [[Isabel Urkiola]] arabar esploratzailea (Gasteiz, 1854-1911)
# [[Begoña Pro]] kazetaria eta idazlea (Iruñea, 1971)
# [[Itziar Urretabizkaia]] aktorea (Donostia, 1978)
# [[Maria Abbadia-Ürrüstoi]] idazlea, ekintzaile feminista (Paris, 1837-1913)
# [[Simone Veil]] Holokaustotik bizirik irtendako magistratu eta politikaria (Frantzia, 1927-2017)
# [[Igone Arribas]] gimnasta ohia (Barakaldo, 1983)
# [[Vera Rubin]] astronomoa, aitzindaria (AEB, 1928-2016)
# [[Mary Jobe Akeley]] esploratzailea, alpinista eta argazkilaria (AEB, 1878-1966)
# [[Blanca Castilla de Cortázar]] antropologoa eta filosofoa (Gasteiz, 1951)
# [[Elena Martínez de Madina]] filologoa (Gasteiz, 1962)
# [[Maria Weston Chapman]] abolizionista (AEB, 1806-1885)
# [[Leire Apellaniz]] zinema-ekoizlea (Bilbo, 1975)
# [[Maddi Ariztia]] ipuin bildumagilea, aitzindaria (Lapurdi, 1887-1972)
# [[María Teresa Lozano]] matematikaria, aitzindaria (Iruñea, 1946)
# [[Dorotea Barnés]] kimikaria, aitzindaria (Iruñea, 1904-2003)
# [[Eva Amaral]] abeslaria, konpositorea (Zaragoza, 1972)
# [[Amaia Lasa]] idazlea (Getaria, 1948)
# [[Virginia Apgar]] pediatra, Apgar testaren asmatzailea (AEB, 1909-1974)
# [[Anna Mani]] fisikaria, metereologoa (India, 1918-2001)
# [[Georgia O'Keeffe]] margolaria (AEB, 1887-1986)
# [[Anne Lezea]] gimnasta erritmikoa (Zarautz, 2001)
# [[Oiana Blanco]] judoka (Orio, 1983)
# [[Anne Frank]] alemaniar judu idazlea (Alemania, 1929)
# [[Tessa Andonegi]] aktorea (Donostia 1968, 1983)
# [[Loli Albero]] poeta, idazlea (Iruñea, 1962)
# [[Arantxa Aldalur]] poeta (Azkoitia, 1963)
# [[Olivia Newton-John]] abeslaria, aktorea (Cambridge, 1948-2022)
# [[Regina Salcedo]] idazlea, irudigilea, gidoigilea (Iruñea, 1972)
# [[Regina Araluze]] irrintzilaria (Bermio, 1922-2012)
# [[Olga Holtz]] matematikaria (Errusia, 1973)
# [[Phillis Wheatley]] poesia argitaratutako 1. emakume afroamerikar esklaboa (Afrika/AEB, 1753-1784)
# [[Teresa Lopez de Munain]] aktorea, irakaslea (Bilbo, 1963)
# [[Lizar Begoña]] poeta (Sopela, 1997)
# [[Mertxe Rodriguez]] antzezle eta pailazoa (Lasarte-Oria, 19868)
# [[Maite Gonzalez]] idazlea, itzultzailea (Donostia, 1943)
# [[Olatz Beobide]] aktorea, zuzendaria (Sopela, 1964)
# [[Nerea Elustondo]] bertsolaria, irakaslea (Legazpi, 1981)
# [[Sara Carracelas]] igerilari paralinpikoa (Donostia, 1975)
# [[Aranzazu González]] igerilari paralinpikoa (Donostia, 1981)
# [[Marisa González]] multimedia-artista (Bilbo, 1943)
# [[Mari Carmen Rubio]] arkulari paralinpikoa (Iruñea, 1961)
# [[Pilar Goya]] kimikaria (Gasteiz, 1951)
# [[Elizabeth Kenny]] erizaina, polio tratamentua (erizaina, 1880-1952)
# [[Garazi Kamio]] kazetaria, idazlea (Gipuzkoa, 1979)
# [[Patricia Karrikaburu]] errugbi jokalaria (Zuberoa, 1988)
# [[Emma Fursch-Madi]] sopranoa (Baiona, 1847-1894)
# [[Miriam Arrillaga]] pilotaria (Aginaga, 2000)
# [[Concha Espinosa ]] sindikalista (Bilbo, 1954-2008)
# [[Salome Gabunia]] etnologoa, euskaltzain urgazlea (Georgia, 1951)
# [[Gracianne Hastoy]] eleberrigilea (Oloroe-Donamaria, 1968)
# [[Uxue Juárez]]idazlea, arte-zuzendaria (Iruñea1981)
# [[Amalia Galarraga]] idazlea, feminista (Donostia, 1895-1971)
# [[Gloria Alcorta]] idazlea (Lapurdi-Argentina, 1951-2012)
# [[Arantza Ugalde]] sismologoa (Barakaldo, 1966)
# [[Zinaida Serebriakova]] margolaria (Errusia, 1884-1967)
# [[Siofra O´Leary]] Giza Eskubideen Europako Auzitegiko lehenengo emakume lehendakaria (Irlanda, 1968)
# [[Elena Loyo]] atleta, modelo ohia (Araba, 1983)
# [[Ángeles González-Sinde]] politikaria, gidoilaria eta zinema zuzendaria (Madril, 1965)
# [[Maider Segurola]] kazetaria (Lasarte-Oria, 1982)
# [[Leticia Canales]] surflaria (Bilbo, 1995)
# [[Rosa Elizburu]] irakaslea, alkate ohia (Arrasate, 1958)
# [[Amaia Lanbarri]] futbolaria (Arrigorriaga, 1992)
# [[Lola Rodríguez (aktorea)]] modeloa, aktibista (Las Palmas, 1998)
# [[Esti Markez]] abeslaria (Gipuzkoa, 1999)
# [[Clara Schumann]] piano-jolea, musikagilea (Alemania, 1819-1896)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''abuztua''')===
(Ordena alfabetikoan)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Edurne Garitazelaia]] efef'''SORTUA''' euskaltzalea (Zaldibar, 1926-2005)
# [[Irati Fernandez Gabarain|Irati Fernández Gabarain]] ef--'''SORTUA''' ilustratzailea (Iruñea 1983)
# [[Mercedes Lorenzo]] efef'''SORTUA''' bilbotar ospetsua (Lugo 1915- Arrasate 1996)
# [[Albina Shishova]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1966)
# [[Alexandra Georgiana Eremia]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Alexandra Marinescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1982)
# [[Alice Salomon]] erreformista soziala (Alemania, 1872-1948)
# [[Alicia Pietri de Caldera]] museo zuzendaria, Venezuelako 1. dama (Venezuela, 1923-2011)
# [[Ana Luísa Amaral]] poeta, itzultzailea, irakaslea (Portugal, 1956-2022)
# [[Anabell López]] abeslaria (Kuba, 1963)
# [[Anastasiya Kolesnikova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1983)
# [[Andreea Cacovean]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1978)
# [[Andreea Isărescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Andreea Munteanu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1998)
# [[Andreea Raducan]] Ginnasta artistikoa (Errumania, 1983)
# [[Andreea Ulmeanu]] Ginnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Ángela Irene]] abeslaria (Argentina, 1956)
# [[Anna Chepeleva]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1984)
# [[Anna Grudkó|Ana Grudkó]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1990)
# [[Annia Hatch]] Gimnasta artistikoa (Kuba-EEBB, 1978)
# [[Ashley Miles]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1985)
# [[Ashley Postell]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1986)
# [[Astrid Heese]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Atotoztli II]] erregina azteka (Mexiko, xv. mendea)
# [[Aurelia Dobre]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1972)
# [[Azucena Rodríguez]] film-zuzendaria (Madril, 1955)
# [[Betti Schieferdecker]] Gimnasta artistikoa (Alemana, 1968)
# [[Bi Wenjing]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Boriana Stoyanova]] Gimnasta artistikoa (Bulgaria, 1969)
# [[Care Santos]] idazlea (Bartzelona, 1970)
# [[Carly Patterson]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1988)
# [[Carmen Ionescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Cătălina Ponor]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Cecilia Mangini]] Argazkilaria, zinegilea (Erroma, 1927-2021)
# [[Celestina Popa]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1970)
# [[Coco Fusco]] artista bisuala (AEB, 1960)
# [[Corina Ungureanu]] Gimnasta artitikoa (Errumania, 1980)
# [[Courtney Kupets]] gimnasta artistikoa (Texas, 1986)
# [[Cristina Bontaş|Cristina Bontas]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Cristina Elena Grigoras]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1966)
# [[Dagmar Kersten]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1970)
# [[Daniela Maranduca]] Gimnasta artitikoa (Errumania, 1976)
# [[Diana Morawe]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Diane Schuur]] abeslaria, piano-jolea (AEB, 1953)
# [[Dina Kochetkova]] Gimnasta artistikoa (Mosku, 1977)
# [[Dinah Washington]] abeslaria (AEB, 1937-2018)
# [[Dolores García-Negrete Ruiz Zarco]] politikaria frankismoak eraila (Jaén, 1886-1940)
# [[Dominique Dawes]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1976)
# [[Dora García (artista)]] artista (Valladolid, 1965)
# [[Duan Zhou]] Gimnasta artistikoa (Txina XX.mendea)
# [[Ecaterina Szabo]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Elena Espinosa]] ekonomialaria eta politikaria (Ourense, 1960)
# [[Elisabeth Altmann-Gottheiner]] ekonomialaria, irakaslea (Alemania, 1874-1930)
# [[Elvira Altés]] kazetaria, irakaslea, genero ikertzailea (Bartzelona, XX. mendea)
# [[Émilie Lepennec|Emilie Lepennec]] Gimnasta artistikoa (Paris, 1987)
# [[Emme (abeslaria)]] aktorea, abeslaria (Argentina, 1982)
# [[Esther Phillips]] abeslaria (AEB, 1935-1984)
# [[Eugenia Golea]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1971)
# [[Eugenia Popa]] gimnasta artistikoa (Bucarest, 1973)
# [[Fernanda Canales]] arkitektoa (Mexiko, 1974)
# [[Florica Leonida]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Francesca Llopis]] margolaria, bideo-artista (Bartzelona, 1958)
# [[Gabriela Potorac]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Gabriele Faehnrich]] Gimnasta artistikoa (Alemania, 1968)
# [[Germaine Tillion]] etnologoa,erresistentziakoa (Frantzia, 1907-2008)
# [[Gina Gogean]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1977)
# [[Hana Říčná]] Gimnasta artistikoa (Txekia, 1968)
# [[Inga Shkarupa]] Gimnasta artistikoa (Ukaina, 1981)
# [[Ioanna Petrovschi]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Ionela Loaieş]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Irina Baraksanova|Irina BAraksanova]] Gimnasta artistikoa (Uzbekistan, 1969)
# [[Irina Yarotska]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1985)
# [[Jacqueline Lamba]] margolaria (Frantzia, 1910-1993)
# [[Jekaterina Lobazniuk]] Gimnasta artistikoa (Uzbekintan, 1983)
# [[Jelena Piskun]] Gimnasta artistikoa (Bielorrusia, 1978)
# [[Jelena Produnova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1980)
# [[Jelena Zamolodchikova]] Gimnasta artistikoa (Mosku, 1982)
# [[Jessie Tarbox Beals]] argazkilaria, fotokazetaria (AEB, 1870-1942)
# [[Judith Joy Ross]] argazkilaria (AEB, 1946)
# [[Julia Zenko]] abeslaria, aktorea (Argentina, 1958)
# [[Katie Heenan]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1985)
# [[Kim Kwang-suk (gimnasta)]] Gimnasta artistikoa (Ipar Korea, 1976)
# [[Koko Taylor]] Blues abeslaria (AEB, 1928-2009)
# [[Kristina Pravdina]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1990)
# [[Kui Yuanyuan]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Larissa Fontaine]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1977)
# [[Laura Cutina]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Laura Morante]] aktorae, gidoilaria, film-zuzendaria (Italia, 1956)
# [[Lavinia Agache]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Lavinia Miloşovici]] Gimnasta artistikoa (Errumania,1976)
# [[Léonie Duquet]] Argentinako diktaduran desagertu eta hil zuten moja (Frantzia, 1916-1977)
# [[Leopoldina Núñez Lacret]] musikagilea, irakaslea, gitarra-jolea (Kuba, 1918)
# [[Lilia Podkopayeva]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1996)
# [[Ling Jie]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1982)
# [[Liuba María Hevia]] abeslaria, kantautorea (Kuba, 1964)
# [[Liubov Sheremeta|Liubon Sheremeta]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1980)
# [[Liudmila Yezhova]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Loredana Boboc]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Lu Märten]] idazlea, feminista (Alemania, 1879-1970)
# [[Ludivine Furlon]] Gimnasta artistikoa (Nimes, 1980)
# [[Lya Ímber de Coronil]] pediatra (Ukrania-Venezuela, 1914-1981)
# [[María Ángela Nieto]] zientzialaria, ikertzailea (Madril, 1960)
# [[María Eugenia Ibáñez]] kazetaria (Bartzelona, 1946)
# [[Maria Girona i Benet]] margolaria, grabatzailea (Bartzelona, 1923-2015)
# [[María Grever]] musikagilea Mexiko, 1885-1951)
# [[Maria Kriutxkova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1988-2015)
# [[María Luisa Herrera]] arkeologoa (Espainia, 1913-2012)
# [[Maria Mercè Roca]] idazle eta politikaria (Girona, 1958)
# [[Maria Neculita]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[María Soledad Corchón Rodríguez]] Arkeologoa (Santander, 1947)
# [[Marián Farías Gómez]] abeslaria (Argentina, 1944)
# [[Marianela Balbi]] kazetaria (Venezuela, 1963)
# [[Marie Stritt]] aktorea (Austriar Inperioa, 1855-1928)
# [[Martina Jentsch]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1968)
# [[Mary McLeod Bethune]] aktibista (AEB, 1875-1955)
# [[Matilda De Angelis]] abeslaria, aktorea (Italia, 1995)
# [[Maxi Gnauck]] gimnasta artistikoa (Alemania)
# [[Menene Gras]] filosofoa, arte-kritikaria, ikertzailea (Bartzelona, 1957)
# [[Meng Fei]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Mercedes Oliveira Malvar]] filosofoa (Pontevedra, 1957)
# [[Mihaela Stanulet]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Milagros Socorro]] kazetaria (Venezuela, 1960)
# [[Mirela Barbălată|Mirela Barbalata]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Mirela Pasca]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[Mirela Tugurlan]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Mohini Bhardwaj]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1978)
# [[Monica Roșu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Nadia Hategan]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Nancy Wilson (abeslaria)]] abeslaria (AEB, 1937-2018)
# [[Nao Bustamante]] multimedia artista (AEB, 1969)
# [[Natalia Bobrova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1978-2015)
# [[Natalia Ilienko]] gimnasta artistikoa (Kazakhstan, 1967)
# [[Natalia Kalinina]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1973)
# [[Natalia Yurchenko]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1966)
# [[Natalia Ziganshina]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1985)
# [[Nicoleta Daniela Șofronie]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1988)
# [[Oana Ban]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Olga Bicherova]] gimnasta artistikoa (Mosku, 1967)
# [[Olga Mostepanova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1970)
# [[Olga Rashchupkina]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1984)
# [[Olga Teslenko]] Gimnnasta artiistikoa (Ukaina, 1981)
# [[Paula Heredia]] zinemagilea (El Salvador, 1957)
# [[Pegeen Vail Guggenheim]] margolaria (Suitza-AEB, 1925)
# [[Phoebe Mills]] Gimnasta artistikoa (Illinois, 1972)
# [[Polina Miller]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 2000)
# [[Rachel Tidd]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1984)
# [[Raquel Meller]] kupletista (Tarazona, 1888-1962)
# [[Rosa Bustamante Montoro]] arkitektoa (Madril, 1962)
# [[Rosa María Calaf]] kazetaria (Bartzelona, 1945)
# [[Sabina Cojocar]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Samantha Sheehan]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1986)
# [[Sandra Mihanovich]] abeslaria, aktorea (Argentina, 1957)
# [[Sandra Uve]] ilustrattzailea, dibilgatzaile zientifikoa (Bartzelona, 1972)
# [[Sara Bendahan]] medikua (Venezuela, 1906-1946)
# [[Sara González]] abeslaria, kantautorea (Kuba, 1949)
# [[Sarah E. Goode]] asmatzailea (AEB, 1855-1905)
# [[Shannon Miller]] gimnasta artistikoa (Estatu Batuak, 1977)
# [[Shemekia Copeland]] Blues-kantaria (New York, 1979)
# [[Silvia Buabent]] politikaria, berdintasunean espezializatua (Madril, 1973)
# [[Silvia Rau]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Silvia Stroescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Simona Pauca]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1969)
# [[Simona Renciu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Sofía Ímber]] kazetaria, museo-kontserbadorea (Moldavia-Venezuela, 1924-2017)
# [[Soledad Bravo]] abeslaria (Logroño-Venezuela, 1943)
# [[Tatiana Frolova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1967)
# [[Tatiana Lysenko (gimnasta)]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[Tatiana Yarosh]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1981)
# [[Teresa Parodi]] kantautorea, politikaria (Argentina, 1947)
# [[Trinidad Taracena del Piñal]] Arkeologoa (Santander, 1926-Ceuta, 2017)
# [[Ulrike Klotz]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1960)
# [[Vanda Hădărean]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1976)
# [[Vera Kolesnikova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1968)
# [[Verónica Condomí]] abeslaria, konpositorea, gitarra jolea (Argentina, 1960)
# [[Viktoria Karpenko]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1984)
# [[Virginia Amposta Amposta]] sindikalista, frankismoak eraila (Bartzelona, 1903-1939)
# [[Virginia Pereira Álvarez]] mediku ikertzailea (Venezuela, 1888-1947)
# [[Xiomara Laugart]] abeslaria (Kuba, 1960)
# [[Yevgueniya Kuznetsova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1980)
# [[Zoila Gálvez]] sopranoa, irakaslea (Kuba, 1899)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''uztaila''')====
(Ordena alfabetikoan)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Arroyo Sagasta]] ef--'''SORTUA''' Irakaslea eta ikertzailea (Aretxabaleta,1983)
# [[Eba Gaminde Egia]] ef--'''SORTUA''' ikertzailea, euskaltzain urgazlea (Mungia, 1968)
# [[Jone Mitxelena]] ----'''SORTUA''' zientzialaria, irakaslea eta ikertzailea (Barakaldo, 1985)
# [[Lurdes Alkorta]] ef--'''SORTUA''' trikitilaria (Azpeitia, 1973)
# [[Maddi Astigarraga]] ef--'''SORTUA''' ilustratzaile zientifikoa (Deba, 1997)
# [[Maria Meharra]] ----'''SORTUA''' kaskaroten erregina (Lapurdi XIX. mendea)
# [[Mentxu Ramilo Araujo]] ef--'''SORTUA''' Wikiemakumea (Gasteiz, 1978)
# [[Vega Asensio]] ef--'''SORTUA''' biologoa, ilustratzailea, ikertzailea (Durango, 1978)
# [[Abigail Hobbs]] Salemgo sorgin prozesuko nerabea (AEB,1678- ? )
# [[Abigail Williams (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorgin epaiketetan akusatua (AEB, 1680-1697)
# [[Adriana Calcanhotto]] abeslari eta konpositorea (Tarragona, 1966)
# [[Agnes Meyer Driscoll|Agnes Meyer]] Kiptografoa (Estatu Batuak)
# [[Aimée Rapin]] margolaria (Suitza)
# [[Aissa Doumara Ngatansou]] ekintzailea (Kamerun, 1972)
# [[Alice Domon]] Argentinako diktaduran desagertu eta hil zuten moja (Frantzia, 1937-1977)
# [[Alicia Sellés Carot]] liburuzaina eta dokumentalista (Castelló, 1977)
# [[Altamira Gonzalo]] jurista, feminista (Zaragoza)
# [[Amalia Avia]] margolaria (Toledo, 1930-2011)
# [[Anastasía Mýskina]] tenislaria (Sobiet Batasuna, 1981)
# [[Ángela Ramos]] kazetaria, erreportaria (Peru)
# [[Anita Malfatti]] margolaria (Brasil, 1889-1964)
# [[Ann Pudeator]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1621-1692)
# [[Anna Eriksdotter]] sorgintzat jo eta burua moztuta exekutatua (Suedia, 1624-1704)
# [[Anna Gardell-Ericson]] margolaria (Suedia)
# [[Anna Göldin]] Sorginkeria egotzita burua moztuta exekutatua (Suitza)
# [[Anna Maria Bofarull]] zinemagilea (Tarragona,1979)
# [[Anna Rosina de Gasc]] margolaria (Alemania)
# [[Antonia Maymón|Antonia Maymon]] idazlea, feminista, anarkista (Madril)
# [[Aurora Cáceres Moreno]] idazle, feminista, sufragista (Peru)
# [[Barbara W. Tuchman]] idazle eta kazetaria (Amerikako Estatu Batuak, 1912-1989)
# [[Barbara Walters]] kazetaria, idazlea (EEBB, 1929)
# [[Betty Parris]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzailea(AEB, 1682-1760)
# [[Bridget Bishop]] Salemgo sorgin epaiketetan exekutatua (AEB, 1632?-1692)
# [[Brita Zippel]] Sorginkeria egotzita burua moztu eta sutan errea (Suedia, 1676)
# [[Candy (Salemgo epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatutako esklabua (AEB,XVII. mendea ?)
# [[Carmen Martínez Sancho]] matematikaria (Toledo)
# [[Carmen París]] abeslari eta konpositorea (Tarragona, 1966)
# [[Carmina Verdú]] gimnasta ohia (Valentzia, 1983)
# [[Catalina Carlota De la Gardie]] Baztanga txertoaren bultzatzailea (Suedia, 1723-1763)
# [[Christiane Amanpour]] kazetaria (Erresuma Batua, 1958)
# [[Cindy Sherman]] argazkilaria eta zinema-zuzendaria (AEB, 1954)
# [[Concha García Campoy|Concha Garcia Campoy]] Kazetaria (Terrasa, 1958)
# [[Cristina Rota]] aktore, arte-dramatiko irakaslea (Argentina, 1945)
# [[Delmira Agustini]] poeta (Uruguai)
# [[Dorcas Hoar]] sorginkeria egotzita zigortua (Beverly, 1634-1711)
# [[Dorothy Good]] Salemgo sorginkeria prozesuan 4 urteko auzipetua (AEB, 1687?)
# [[Draupadi Murmu]] politikaria, tribu-buruzagia, Indiako 1. emakume presidente tribala (India, 1958)
# [[Eglantyne Jebb]] haurren eskubideen defentsa (Erresuma Batua, 1876-1828)
# [[Elena Arregui Cruz-López]] arkitektoa (Irun-Santiago de Compostela)
# [[Eliane Giardini]] aktorea, zinema-zuzendaria (Tarragona, 1966)
# [[Elizabeth Hubbard (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzaile nagusia (AEB, 1675?-1692etik aurrera)
# [[Elizabeth Jane Gardner]] margolaria (Estatu Batuak-Paris)
# [[Estefanía Chávez Barragán]] arkitektoa, irakaslea (Mexiko)
# [[Esther Koplowitz]] enpresaria (Madril,1950)
# [[Eva Crane]] zientzialaria (Erresuma Batua)
# [[Eva Piquer]] kazetaria eta idazlea (Bartzelona, 1969)
# [[Faith Hill]] abeslaria (EEBB, 1967)
# [[Fanny Elssler]] dantzaria (Austria)
# [[Guirandana de Lay|Guirandina de Lay]] Emagina, sorgintzat jo eta errea (Jaka, 1461)
# [[Haydée Milanés]] abeslaria, konpositorea, moldatzailea eta ekoizlea (Habana, 1980)
# [[Helen Mack Chang]] Myrna Mack Fundazioaren sortzaile (Guatemala)
# [[Helen Vlachos]] kazetaria (Grezia)
# [[India.Arie]] abeslari estatubatuarra (Denver, 1975)
# [[Isabel Azkarate]] argazkilaria, fotokazetaria (Donostia)
# [[Isabel Quintanilla]] margolaria (Madril, 1938-2017)
# [[Jane Wenham (ustezko sorgina)]] emakume akusatua eta askatua (Ingalaterra, ?-1730)
# [[Janet Horne]] Sorginkeria egotzita sutan bizirik errea (Eskozia, 1727)
# [[Jean Adair]] aktorea (Kanada, 1873-1953)
# [[Jeanne Fusier-Gir]] aktorea (Frantzia, 1885-1973)
# [[Juana Martín Manzano]] moda-diseinatzailea (Kordoba, 1974)
# [[Juana Millán|Juana Millan]] inprimatzailea, enpresaburua (Zaragoza)
# [[Juana Mordó]] arte bildumagilea (Tesalonika, 1899-Madril,1984)
# [[Katharina Henot]] posta-burua, sorginkeria egotzita sutan errea (Alemania, 1570-1627)
# [[Laspaulesko sorginkeria prozesua]] 24 emakume urkatuak (Huesca, 1593)
# [[Laura Morera]] ballet dantzaria (Madril, 1977)
# [[Laura Muntz Lyall]] margolaria (Kanada)
# [[Lilia Podkopayeva]] gimnasta (Ukraina, 1978)
# [[Lola Robles]] idazlea eta aktibista (Madril, 1963)
# [[Luciana Aymar]] kirolaria (Argentina, 1977)
# [[Lydia Lunch]] abeslaria, aktorea, idazlea (AEB, 1959)
# [[Margaret Jones]] Emagina, sorginkeria egotzita urkatuz exekutatua (EEBB 1613-1548)
# [[Margaret Scott (Salemgo epaiketak)|Margaret Scott]] Sorginkeria egotzita urkatuz exekutatua (Eskozia, 1615-Salem, 1692)
# [[Margaret Scott Gatty]] botanikaria eta idazlea (Britania Handia, 1809-1873)
# [[Maria Bellonci]] idazlea (Italia, 1902-1986)
# [[María Botto]] aktorea (Argentina, 1974)
# [[María Cabrales]] Kuba independentziaren aldeko protagonista (Kuba)
# [[Maria da Conceição|Maria da Conceicao]] emagina, sorginkeria egotzita sutan errea (Sao Paulo, 1798)
# [[María Eugenia Vaz Ferreira]] irakasle, poeta (Uruguai, 1875-1924)
# [[María Gil Vallejos]] piano-jolea (Alacant, 1892-1981)
# [[María José Gómez Redondo]] artista garaikidea (Valladolig, 1963)
# [[Maria Mercè Cuartiella]] idazlea, antzerkigilea (Katalunia)
# [[Maria Tallchief]] dantzaria (EEBB, 1925-2013)
# [[María Teresa Linares]] musikologoa (Kuba)
# [[Marija Jurić Zagorka|Marija Juric Zagorba]] kazetaria (Kroazia, 1873-1957)
# [[Marta Calamonte]] gimnasta ohia, entrenatzailea, fisioterapeuta (Badajoz,1982)
# [[Martha Corey]] Salemgo sorgin epaiketetan urkatua (AEB, 1619-1672)
# [[Martha Zein]] idazle, narratzaile, zinegile (Alemania, 1962)
# [[Mary Black (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatutako esklabua (AEB,XVII. mendea ?)
# [[Mary Bradbury]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatua (AEB, 1615-1700)
# [[Mary Parker (Salemgo epaiketak)|Mary Parker]] sorginkeria egotzita urkatua (1637-1692)
# [[Mary Pat Gleason]] aktorea eta gidoilaria (AEB, 1950-2020)
# [[Mary Warren]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzaile nagusiena (AEB, 1674?-1693?)
# [[Matteuccia de Francesco]] sorgintza jo eta sutan errea (Italia, 1428 exekutatua)
# [[Maxine Hong Kingston|Maxime Hong Kingston]] idazlea (EEBB, 1940)
# [[Melissa de la Cruz]] idazlea (Manila-AEB, 1971)
# [[Mercedes Ferrer]] egile abeslaria (Madril, 1963)
# [[Merga Bien]] Sorgintzat jo eta sutan errea (Alemania 1560-1603)
# [[Mia Hamm]] futbolaria (AEB, 1972)
# [[Mia Zapata]] abeslaria (AEB, 1965-1993)
# [[Mira Nair]] zinema zuzendaria (India, 1957)
# [[Mónica Alario Gavilán]] filosofoa eta ikertzailea (Madril)
# [[Myrna Mack]] antropologoa (Guatemala)
# [[Nabyla Maan]] egile abeslaria (Maroko, 1987)
# [[Nancy Usero]] gimnasta ohia, entrenatzailea (Zaragoza, ?)
# [[Narbona Dacal]] Emagina, sorgintzat jo eta errea (Zaragoza, 1498)
# [[Nata Moreno]] zine-zuzendaria, aktorea, ekoizlea (Zaragoza, 1979)
# [[Nazanín Armanian]] idazea eta politologoa (Iran, 1961)
# [[Nora Heysen]] margolaria (Australia)
# [[Nur Levi]] aktorea (Madril, 1979)
# [[Olga Román]] abeslaria eta egile-abeslaria (Madril, 1979)
# [[Olga Wisinger-Florian]] margolaria (Austria)
# [[Paisleyko sorginkeria prozesua]] 7 emakume kondenatuak (Eskozia, 1697)
# [[Pascale Petit (aktorea)]] aktorea (Frantzia, 1938-)
# [[Paula Ortiz]] zine-zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Zaragoza, 1979)
# [[Paule Minck]] Parisko Komunako iraultzaile feminista (1839 - 1901)
# [[Pendleko sorginkeria prozesua]] 10 urkatu: 9 emakume eta gizon 1 (Ingalaterra, 1612)
# [[Petronilla de Meath]] sorginkeria egotzita sutan errea (Irlanda)
# [[Rebecca Lemp]] Sorginkeria egotzita sutan errea (Alemania, 1550-1590)
# [[Rebecca Nurse]] Salemgo sorginkeria prozesuan exekutatua(AEB, 1621-1692)
# [[Rebecca Walker]] idazlea, feminista (Mississipi, 1969)
# [[Rocío Vitero Pérez|Rocio Vitero Perez]] gizarte langilea eta politikaria (Gasteiz, 1980)
# [[Romola Garai]] aktore britainiarra (1982)
# [[Ruth Osborne (ustezko sorgina)]] hil zuten emakume eskalea (Ingalaterra, 1680-1700)
# [[Sally Salminen]] nobelagilea (Finlandia,1906-1976)
# [[Samlesburyko sorginkeria prozesua]] 20 bat emakume akusatuak (Ingalaterra, 1612)
# [[Sarah Cloyce]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatua (AEB, 1648-1703)
# [[Sarah Good]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1653-1962)
# [[Sarah Osborne]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatua (AEB, 1643?-1692)
# [[Sarah Wildes]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1627-1692)
# [[Sima Sami Bahous]] NBE Emakumeak-en zuzendaria (Jordania, 1956)
# [[Susana Rinaldi]] aktorea eta tango-abeslaria (Argentina, 1935)
# [[Susannah Sheldon]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatzailea (AEB, 1670?- ?)
# [[Suzana de Moraes]] aktore, zinema-zuzendaria (Brasil, 1940-2015)
# [[Tarsila do Amaral]] margolaria (Brasil, 1886-1973)
# [[Tatiana Bilbao]] arkitektoa (Mexiko)
# [[Tatiana Lióznova]] zinema zuzendaria (Errusia, 1914-2011)
# [[Teresa Duclós]] margolaria (Sevilla, 1934)
# [[Vera Fokina]] ballet dantzaria (1886-1958, Errusia)
# [[Vera Panova]] idazlea eta kazetaria (Errusia, 1905-1973)
# [[Vera Tschechowa]] aktorea, zinemagilea eta ekoizlea (Alemania, 1940)
# [[Victoria Åberg|Victoria Aberg]] margolaria (Finlandia, 1824-1892)
# [[Villanuako sorginak]] Villanuako sorginkeria prozesua (Huesca, XV. mendea)
# [[Wilhelmina Wylie]] igerilaria (Australia, 1984)
# [[Wilmot Redd]] Sorginkeria egotzita urkatua (Salem, 1692)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''ekaina''')====
(ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Colino]] eef--'''SORTUA''' kirolaria, ibiltaria (Durango 2004)
# [[Aitziber Makazaga]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Zerain 1976)
# [[Alazne Etxebarria Urizar]] ef--'''SORTUA''' korrikalaria (Santurtzi 1997)
# [[Ane Maruri]] ef--'''SORTUA''' dantzaria eta irakaslea (Bizkaia 1996)
# [[Begoña Guillen]] ef--'''SORTUA''' argazkilaria (Amurrio 1963)
# [[Bernadette Iratzoki Luro]] ----'''SORTUA''' dantzaria, antzerkilaria eta irakaslea (Azkaine, 1959)
# [[Betzaida Urtaza]] ef--'''SORTUA''' idazlea, itzultzailea, editorea (Donostia-Legorreta 1988)
# [[Gabi Etxebarne]] ----'''SORTUA''' idazlea, feminista, serora ohia (Aldude, Nafarroa Beherea 1932)
# [[Garbiñe Alustiza]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Zerain 1964)
# [[Lurdes Imaz]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, antzerki zuzendaria eta gidoilaria (Segura 1952)
# [[Margarita Olañeta]] ef--'''SORTUA'' ekintzailea (Ermua 1931)
# [[Olga Uribe]] ef--'''SORTUA''' ehulea (Durango 1958)
# [[Oroitz Jauregi]] ef--'''SORTUA''' Euskaltzain urgazlea (Legorreta 1974)
# [[Patxika Erramuzpe]] ----'''SORTUA''' Abeslaria, ekintzailea (Aldunde. Nafarroa Beherea 1943)
# [[Adelaide Anne Procter]] poeta, filantropoa (Ingalaterra)
# [[Adelina Lopes Vieira]] idazlea, dranagilea (Portugal-Brasil)
# [[Agnes Baltsa]] mezzosopranoa (Grezia)
# [[Alice Rey Colaço]] Ilustratzailea, abeslaria. Portugal
# [[Amelia Orleanskoa]] Portugalgo azken erregina (Frantzia-Portugal)
# [[Amélia Rey Colaço]] aktorea, zuzendaria (Portugal)
# [[Ana Castillo]] idazlea (Chicago, EEBB)
# [[Ana de Gonta Colaço]] eskultorea (Portugal)
# [[André Léo]] Frantziako eleberri eta kazetaria, ekintzaile feminista (1824 - 1900)
# [[Ann Putnam, Jr.]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Anna Waser]] margolaria (Suitza)
# [[Anna Zippel]] sorginkeria leporatuta eraila (Suedia)
# [[Anne de Chantraine]] sorginkeria egotzita sutan erretakoa (Lieja)
# [[Annie Londonderry]] munduari bira egindako txirrindularia (AEB)
# [[Assumpta Roura]] kazetaria eta idazlea (Katalunia)
# [[Barbara Ward]] ekonomialaria, kazetaria eta idazlea (Erresuma Batua)
# [[Beatriz Costa]] aktorea, idazlea (Portugal)
# [[Bessie Rayner Parkes]] poeta, kazetaria, feminista (Alemania-AEB)
# [[Blanca Muñoz]] artista, eskultorea eta grabatzailea (Madril)
# [[Branca de Gonta Colaço]] idazlea, errezitatzailea (Portugal)
# [[Carmen Arozena]] artista, margolaria eta grabatzailea (La Palma)
# [[Carmen Laffón]] artista, margolaria eta eskultorea (Sevilla)
# [[Carola García de Vinuesa]] mediku, zientzialari, irakasle (Espainia-Australia)
# [[Carolina Michaëlis de Vasconcelos]] filologoa, idazlea (Alemania-Portugal)
# [[Caroline de Barrau]] feminista, aktibista (Frantzia)
# [[Caroline Haslett]] ingeniari elektrikari aitzindaria (Erresuma Batua)
# [[Charlotte Saunders Cushman]] aktorea (AEB)
# [[Clémentine Hélène Dufau]] margolaria (Frantzia)
# [[Concepción Bona]] hezitzailea eta ekintzailea (Dominikar Errepublika)
# [[Concha de Albornoz]] intelektual feminista (Asturias)
# [[Conchita Supervía]] mezzosopranoa (Bartzelona)
# [[Corina Freire]] abeslaria, aktorea, enpresaburua (Portugal)
# [[Cynthia Germanotta]] filantropoa, ekintzailea, enresaburua (AEB)
# [[Dinah Craik]] idazlea (Ingalaterra)
# [[Dolores González Pérez]] idazlea (Malaga)
# [[Dora Panofsky]] arte historialaria (Alemania-AEB)
# [[Dorothea Tanning]] margolaria (AEB)
# [[Dorothy Hansine Andersen]] medikua (EEUU)
# [[Eduarda Lapa]] margolaria (Portugal)
# [[Eleanor Pairman]] matematikaria, asmatzailea (Eskozia)
# [[Elizabeth Ann Ashurst Bardonneau]] itzultzailea, aktibista (Ingalaterra)
# [[Elsie Widdowson]] nutrizionista (Erresuna Batua)
# [[Emília de Sousa Costa]] idazlea, feminista (Portugal)
# [[Emily Davies]] sufragista, emakumea unibertsitate eskubide-defensatzailea (Ingalaterra)
# [[Emma Stebbins]] eskultorea (AEB)
# [[Eugénie Le Brun]] intelektual feminista (Frantzia-Egipto)
# [[Eugénie Marie Salanson]] margolaria (Frantzia)
# [[Felícia Fuster i Viladecans]] margolaria eta poeta (Bartzelona-Paris)
# [[Felicia Hemans]] poeta (Ingalaterra)
# [[Fiorenza Cossotto]] mezzosopranoa (Italia)
# [[Franceska Mann]] dantzaria (Polonia)
# [[Frederica von Stade]] mezzosopranoa (AEB)
# [[Geraldine Jewsbury]] eleberrigilea eta kritikaria (Ingalaterra)
# [[Ghada Waly]] politikari eta diplomatikoa (Egipto)
# [[Gina Cigna]] sopranoa (Italia)
# [[Guadalupe Marín]] modeloa eta eleberrigilea (Mexiko)
# [[Hariclea Darclée]] sopranoa (Errumania)
# [[Henriette Michaelis]] hizkuntzalaria (Alemania)
# [[Hoylande Young]] kimikaria (AEB)
# [[Huda Sha'arawi]] aktibista feminista (Egipto)
# [[Irina Vladislavovna Bussen]] minerologoa (Errusia)
# [[Izumi Nakamitsu]] Armagabetzeari lotutako gaiei buruzko Nazio Batuen Bulegoko zuzendaria (Japonia)
# [[Josephine Butler]] feminista eta guzarte erreformatzailea (Erresuma Batua)
# [[Juana Alarco de Dammert]] filantropoa, hezitzailea (Peru)
# [[Júlia Lopes de Almeida]] idazlea, kazetaria, feminista (Brasil)
# [[Julie von May]] sufragista, feminista (Suitza)
# [[Katalina Boloniakoa|Katalina Boloniakoa]] margolaria, idazlea, santa (Bolonia)
# [[Kate Marvel]] zientzilaria (New York EEBB)
# [[Kin Yamei]] doktorea, hezitzailea eta nutrizioan aditua (Txina, EEBB)
# [[Letitia Elizabeth Landon]] poeta (Ingalaterra)
# [[Licia Verde]] astronomoa, fisikaria, irakaslea (Italia)
# [[Lidia Blanco]] filologoa (Burgos)
# [[Lilian Baylis]] britainiar antzerki ekoizle eta zuzendaria
# [[Lola Garrido]] arte kritikaria, komisarioa eta bildumagilea (Donostia)
# [[Lucia Valentini Terrani]] mezzosopranoa (Italia)
# [[Madeleine Pelletier]] psikiatra, aktibista (Frantzia)
# [[Malak Hifni Nasif]] idazle, poeta, maistra (Egipto)
# [[Margarida Lopes de Almeida]] poeta, deklamatzailea, eskultorea (Brasil)
# [[Maria Adelaide Lima Cruz]] margolaria (Portugal)
# [[Maria Archer]] idazlea (Portugal)
# [[María Barbeito]] pedagogo, idazlea (Galizia)
# [[Maria da Cunha]] poeta, kazetaria(Portugal-Brasil)
# [[Maria Jane Jewsbury]] eleberrigilea eta kritikaria (Ingalaterra)
# [[Maria Lamas]] idazlea, kazetaria, ekintzaile politikoa (Portugal)
# [[María Luisa Calero Vaquera]] hizkuntzalaria (Badajoz)
# [[Maria Olga de Moraes Sarmento da Silveira]] idazlea, feminista (Portugal)
# [[María Soriano Llorente]] psikologoa (Valentzia)
# [[María Trinidad Sánchez]] ekintzailea, aberriaren ama (Dominikar Errepublika)
# [[Marie Adelaide Belloc Lowndes]] nobelagilea (Ingalaterra)
# [[Marie La Cécilia]] Frantziako maistra, Komunan aktibista errepublikanoa (1839 - 1922)
# [[Marisa de Leza]] aktorea (Madril)
# [[Martha Carrier]] sorginkeria leporatuta eraila (EEBB)
# [[Mary Eastey]] Salemeko sorgin-epaiketan exekutatua (AEB)
# [[Mary Russell Mitford]] idazlea, dramagilea (Ingalaterra)
# [[Mary Walcott]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Matiel Mogannam]] aktibista, nazionalista (Libano-Palestina)
# [[Matilda Hays]] itzultzaile, idazle, kazetari, aktore (Ingalaterra)
# [[Melissa Aldana]] saxofoi-jotzailea (Txile)
# [[Mercedes Llopart]] sopranoa, irakaslea (Bartzelona)
# [[Mercy Lewis]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Minou Tavárez Mirabal]] filologoa, politikaria (Dominikar Errepublika)
# [[Monica Oliphant]] zientzialari, ikertzailea (Ingalaterra-Australia)
# [[Nabawiyya Musa]]irakaslea, nazionalista, feminista (Egipto)
# [[Natali Germanotta]] moda-diseinatzailea, estilista (AEB)
# [[Natalia Kanem]] UNFPAren zuzendaria (Panama)
# [[Nerilie_Abram]] zientzilaria (Australia)
# [[Nísia Floresta (idazlea)]] idazlea, hezitzailea (Brasil)
# [[Paca Blanco]] ekintzailea (Madril)
# [[Patricia Kraus]] abeslaria, musikagilea, ekoizlea (Milan-Espainia)
# [[Regina Lago García]] pedagogo, psikologo (Palentzia)
# [[Renata Scotto]] sopranoa (Italia)
# [[Rosalba Carriera]] margolaria (Italia)
# [[Ruth Rivera Marín]] arkitektoa (Mexiko)
# [[Safia Zaghloul]] aktibista, politikaria (Egipto)
# [[Sonia Vivas]] pedagogoa, politikaria (Bartzelona)
# [[Tarab Abd al-Hadi]] aktibista feminista, politikaria(Palestina-Egipto)
# [[Valentine de Saint-Point]] idazlea (Frantzia)
# [[Verónika Mendoza]] politikaria (Peru)
# [[Victòria Pujolar Amat|Victoria Pujolar Amat]] margolaria (Bartzelona)
# [[Virgínia Quaresma]] kazetaria, aktibista (Portugal)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''maiatza''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Alaitz Biritxinaga]] ef--'''SORTUA''' Txirrindulari epaile eta zuzendaria (Bizkaia 1974)
# [[Angelita Bilbao Bilbao]] efef'''SORTUA''' erizaina, ekintzaile abertzalea (Bilbo 1903-Argentina 1990)
# [[Concha Laca]] efef'''SORTUA''' artisaua, zeramikaria, eskultorea (Madril 1925-Irun 2018)
# [[Estibaliz Urresola Solaguren]] ef--'''SORTUA''' zinema zuzendaria (Laudio 1984)
# [[Haizea Beruete]] efef'''SORTUA''' bertsolaria (Iruñea 1994-2022)
# [[Lina Huarte-Mendikoa]] efef'''SORTUA''' sopranoa (Iruñea 1928-Madril 2017)
# [[Margarita Barainka]] g'''SORTUA''' Gernikako bonbardaketaren lekukoa (Errigoiti 1922)
# [[Acacia Uceta]] poeta (Madril)
# [[Adelaida Abarca Izquierdo]] ekintzailea, kartzelarik ihes egindakoa (Madril)
# [[Adelaida Las Santas]] kazetari eta poeta (Madril)
# [[Alejandra Soler]] maistra errepublikano erbesteratua (Valentzia)
# [[Amanda Jones]] poeta, aktibista, asmatzailea (AEB)
# [[Ana Martínez Collado]] arte estetika eta generoa (Madril)
# [[Ángela García de la Puerta]] Espainiako 1. Fisika eta Kimika katedraduna (Soria)
# [[Ángeles García-Madrid]] idazlea eta presoa (Madril)
# [[Anna Davin]] historialaria, idazlea, feminista( Ingalaterra)
# [[Anna Keichline]] arkitektoa eta asmatzailea (AEB)
# [[Anna Manso Munné]] idazlea, gidoilaria (Bartzelona)
# [[Anna Ruth Fry]] idazlea (Britainia Handia)
# [[Asun Casasola]] genero indarkeriaren aurkako aktibista (Palentzia)
# [[Asunción Bastida]] moda diseinatzailea (Bartzelona)
# [[Aurora Rodríguez Carballeira]] ama eugenesikoa (Galizia)
# [[Barbara Bodichon]] ongilea, eskubideen aldeko aktibista (Erresuma Batua)
# [[Carmen Mir]] moda diseinatzaile (Bartzelona)
# [[Christiana Figueres]] antropologoa, ekonomialaria eta analista(Costa Rica)
# [[Clara Sánchez (idazlea)]] idazlea, Espainaiko zine aditua (Guadalajara)
# [[Concha Alós]] idazlea (Valentzia-Bartzelona)
# [[Consuelo García del Cid Guerra]] idazlea (Bartzelona)
# [[Deepika Kurup]] zientifikoa, asmatzailea (edateko ur garbi 'azkarra') (AEB)
# [[Dorothy Thompson]] kazetaria, idazlea, sufragista, feminista (AEB)
# [[Eldorado Jones]] asmatzailea (hegazkin isilgailua,plantxa elektrikoa)(AEB)
# [[Elena Moncada]] ekintzaile, idazle, prostituzioaren abolizionista (Argentina)
# [[Enriqueta Gallinat]] politikaria, errepresio frankistaren biktima (Bartzelona)
# [[Erna Schneider]] ingenaria, matematikaria eta asmatzailea (AEB)
# [[Ethel Léontine Gabain]] margolaria (Frantzia-Ingalaterra)
# [[Eva Alcón]] errektorea (Castelló)
# [[Flor Cernuda]] preso komunista (Toledo)
# [[Flora Robson]] aktorea (Ingalaterra)
# [[Gema Corredera]] abeslari eta musikagilea (Kuba)
# [[Geneviève de Gaulle-Anthonioz]] Frantziako erresistentziakoa (Frantzia)
# [[Gertrud Bäumer]] aktibista feminista eta politikaria (Alemania)
# [[Gisela Wild]] feminista, kooperatiba-politiketan espezializatua (Argentina)
# [[Gloria Patricia Porras]] abokatu, notario, epaile (Guatemala)
# [[Hannah Slater]] asmatzailea (kotoiaz josteko haria sortzeko metodo berria)(AEB)
# [[Helen Taylor (feminista)]] idazlea, aktorea (Erresuma Batua)
# [[Helen Taylor]] noblea (Ingalaterra)
# [[Helena Lange]] pedagogoa eta emakumeen eskubide defendatzailea (Alemania)
# [[Hilary Wainwright]] kazetaria, ikertzailea, feminista (Ingalaterra)
# [[Hildegart Rodríguez Carballeira]] politikaria, etorkizuneko emakume gisa sortua (Madril)
# [[Ida Henrietta Hyde]] fisiologoa eta asmatzailea (AEB)
# [[Isabel Olesti]] kazetari eta idazlea (Tarragona)
# [[Isabel Risco]] aktorea (Coruña)
# [[Isabel Vicente García|Isabel Vicente Garcia]] ekintzaile komunista (Albacete - Bartzelona)
# [[Jenara Vicenta Arnal Yarza]] 1. Zientzia Kimiko doktorea eta ikertzailea (Zaragoza)
# [[Jessie Boucherett]] emakumeen aldeko aktibista (Ingalaterra)
# [[Joaquina Dorado Pita]] Les Cortseko preso errepublikanoa (Coruña)
# [[Josefa Barba-Gosé Flexner]] zientzialaria (Bartzelona-Filadelfia)
# [[Josefina Amalia Villa]] ekintzailea, preso politikoa (León-Madril)
# [[Joy Mangano]] enpresaria eta asmatzailea (fregona, pertxak) (AEB)
# [[Juana Francisca Rubio]] margolaria eta ilustrailea (Madril)
# [[Judith Malina]] aktorea, ekoizlea eta zuzendaria (Alemania-AEB)
# [[Karen Olsen Beck]] arkitektoa, soziologoa, politikaria eta diplomatikoa (*!)
# [[Laia Berenguer Puget]] Les Cortseko preso sozialista (Bartzelona)
# [[Laura Casielles]] idazlea, poeta (Asturias)
# [[Les Corts emakumeen kartzela]] (Bartzelonako eraikina)
# [[Letizia Battaglia]] kazetari, argazkilari, politikari, editore eta enpresaburua (Italia)
# [[Liane Russell]] genetista, zoologoa (Austria, AEB)
# [[Lidia Guinart]] kazetaria, idazlea eta politikaria (Bartzelona)
# [[Lilí Díaz Rivas]] enpresaburua, idazlea (Galizia)
# [[Lilly Maxwell]] sufragista (Eskozia)
# [[Lina Gálvez]] historialaria, ekonomia feministan aditua (Sevilla)
# [[Lise London]] erresistentzia frantseseko aktibista (Frantzia)
# [[Llum Quiñonero]] kazetaria, ekintzailea, politikaria (Alacant)
# [[Lola Sanjuán]] enpresaburua eta lider feminista (Sevilla)
# [[Magda Bandera]] kazetaria, idazlea(Bartzelona)
# [[Maite Alvarez]] zientzilaria eta ikertzailea (Ermua)
# [[Manolita del Arco]] politikaria, ekintzailea (Bilbo-Madril)
# [[Margarida Abril]] ekintzailea (Katalunia)
# [[María Ángeles Durán]] ikertzailea (Madril)
# [[María Antonia Peña]] errektorea (Cádiz)
# [[María Antonia Zorraquino]] biokimikaria eta ikertzailea (Zaragoza)
# [[Maria Bigordà Montmany]] kataluniar ekintzailea (Ullastre-Tarrasa)
# [[María del Carmen Cuesta Rodríguez|Maria del Carmen Cuesta Rodríguez]]A aktibista (Madril)
# [[Maria Deraismes]] prostituzioaren abolizionista
# [[María Dolores de Pablos]] poeta eta astrologoa (Madril)
# [[Maria Dolors Laffitte]] abeslaria (Bartzelona)
# [[Maria Dolors Renau]] psikologoa, pedagogoa eta politikaria (Bartzelona)
# [[María Elena Moyano]] aktibista (Perú)
# [[María José Figueras]] errektorea (Katalunia)
# [[Maria Lacerda de Moura]] anarkista eta feminista (Brasil)
# [[María Vicenta Mestre Escrivá]] psikologoa, Valentziako Unibertsitateko 1. emakume errektorea (Valentzia)
# [[Marie Killick]] audio-ingeniaria, asmatzailea (gramofonorako zafirozko orratza) (Erresuma Batua)
# [[Marina Vargas]] artista (Granada)
# [[Marisa Mediavilla Herreros]] liburuzaina, dokumentalista, feminsita (Palentzia)
# [[Marjorie Joyner]] asmatzailea (ile kizkur iraunkorrak egiteko makina)(AEB)
# [[Martirio (cantante)|Martirio]] abeslaria (Huelva)
# [[Mary Beale]] margolaria eta erretratista (Ingalaterra)
# [[Mary Dixon Kies]] asmatzailea (kotoiaz josteko haria sortzeko metodo berria) (AEB)
# [[Melania Moscoso]] antropologa, pedagoga, feminista (Bilbo)
# [[Mercedes Fernández-Martorell]] antropologoa (Bartzelona)
# [[Mercedes Núñez Targa]] Las Ventas eta Nazien kontzentrazio-eremuetako preso eta lekukoa (Bartzelona)
# [[Miren Arantza Madariaga Aberasturi]] politikaria eta zuzendari publikoa (Gernika)
# [[Montserrat Minobis]] kazetaria, irakaslea, idazlea eta feminista (Figueras)
# [[Natacha Bustos]] komiki-marrazkilaria (Eivissa)
# [[Nieves Torres]] politikaria, ekintzailea (Madril)
# [[Niña Pastori]] flamenko-kantautorea (Cadiz)
# [[Noeleen Heyzer]] diplomazialaria(Singapur)
# [[Noelia Vera]] kazetaria eta politikaria (Cádiz)
# [[Núria Feliu]] abeslaria eta aktorea (Bartzelona)
# [[Olimpia Altuve]] farmazialaria (Guatemala)
# [[Paz Azzati Cutanda]] Las Ventaseko preso komunista (Valentzia)
# [[Petra Cuevas]] preso komunista (Toledo)
# [[Pilar Aranda Ramírez]] errektorea (Zaragoza)
# [[Pilar López Díez]] maistra, kazetaria, komunikazio eta genero ikertzailea (Asturias)
# [[Rina Lazo]] margolari eta muralista (Guatemala)
# [[Rocio Mora Nieto]] abokatua eta aktibista (Madril)
# [[Rosa Aguilar Chinea]] errektorea (Gomera)
# [[Rosa Aguilar]] politikaria (Kordoba)
# [[Rosa Cremón Parra]] erizaina, ekintzaile antifrankista (Madril)
# [[Rosa Devés]] biokimikaria, akademika eta hezitzailea (Txile)
# [[Sally Alexander]] historialaria, feminista (Ingalaterra)
# [[Sheila Rowbotham ]] historialari feminista sozialista (Erresuma Batua)
# [[Shirley Ann Jackson]] fisikaria, asmatzailea (AEB)
# [[Sofía Moro]] argazkilaria (Madril)
# [[Soledad Murillo]] soziologo feminista, ikertzailea eta politikoa (Madril)
# [[Soledad Real López]] ekintzaile, komunista (Bartzelona)
# [[Susana Blas Brunel]] komisarioa, arte eta feminosmoan aditua (Madril)
# [[Susanna Martín]] ilustratzailea (Bartzelona)
# [[Suzanne Noël]] Zirujau plastikoa (Frantzia)
# [[Teresa Hernández Sagués]] Les Cortseko preso komunista (Avila)
# [[Teresa Rebull]] aktibista politikoa eta kantautorea (Bartzelona)
# [[Teresa Saez Barrao]] aktibista feminista, politikaria (Huesca-Nafarroa)
# [[Trinidad Gallego Prieto]] erizaina, emagina,politikari komunista (Madril)
# [[Valerie Hunter Gordon]] asmatzailea (Erresuma Batua)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''apirila''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Antonia Salaberria]] efef'''SORTU''' erraketista (Eibar, 1906-2000)
# [[Aurelia Elkoro-Iturbe]] efef'''SORTU''' erraketista (Eibar 1012-1977)
# [[Haizea Oses]] ef--'''SORTU''' eskalatzailea (Arrasate, 2004)
# [[Irene Sarrionandia]] ef--'''SORTU''' mendi korrikalaria (Deba 1948)
# [[Joana Lasheras]] ef--'''SORTU''' kazetaria EITBn (Iruñea 1980)
# [[Josefina Markina]] efef'''SORTU''' filantropoa (Mallabia 1889-1972)
# [[Julene Bouzo]] ef--'''SORTU''' atleta (Ermua, 2003)
# [[Julia Guerra Lacunza]] efef'''SORTU''' poeta (Iruñea 1953-2008)
# [[María del Villar Berruezo]] efef'''SORTU''' aktorea, dantzaria eta idazlea (Tafalla 1888-1977)
# [[Martija de Jauregui]] XVI. mendeko sendagilea (Nafarroa) '''SORTU'''
# [[Pantxika Urruti]] ef--'''SORTU''' kantaria eta pastoral errejenta (Zuberoa 1955)
# [[Teresa Izu]] margolaria, ilustratzailea (Tafalla) sortu
# [[Adelita Domingo]] pianista, kopla-kantari eta dantzarien maistra(Sevilla)
# [[Aenne Burda]] argitaratzailea, alemaniar ekonomia-mirariaren ikur bat (Alemania)
# [[Amaya Arzuaga]] diseinatzailea eta enpresaburua (Burgos)
# [[Ana María Rodas]] idazlea (Guatemala
# [[Ana Rosa Diego]] zinema-zuzendaria eta gidoilaria (Sevilla)
# [[Angelina Aspuac]] jantzi maien defendatzailea (Guatemala)
# [[Angelina Beloff]] margolaria, grabatzailea eta arte-irakaslea(Errusia-Mexiko)
# [[Asunción Gómez Pérez]] ikertzailea (Badajoz)
# [[Aurelia Gutiérrez-Cueto Blanchard]] pedagogoa(Santander)
# [[Beatrice Hastings]] idazlea(Ingalaterra)
# [[Belén Maya]] flamenko-dantzaria eta koreografoa ( )
# [[Bella Dutton]] tenislaria (Britainia-Espainia)
# [[Bibiana Candia]] idazlea eta kazetaria (Galizia)
# [[Carlota Gurt]] idazlea eta kazetaria (Bartzelona)
# [[Catherine Bauer Wurster]] arkitektoa, etxebizitza publikoaren defendatzailea (AEB)
# [[Catherine Fahringer]] idazlea, aktibista (Estatu Batuak)
# [[Celia Rivas Casais]] kamioilaria, enpresaburua eta ekintzailea (Galizia)
# [[Ch´umilkaj Curruchiche]] abeslaria (Guatemala)
# [[Chona Madera]] idazle kanariarra
# [[Cilly Aussem]] tenislaria (Alemania)
# [[Concha Méndez]] idazlea, poeta eta gidoilaria (Madril)
# [[Concha Monje]] robotika-ikertzailea (Badajoz)
# [[Elena Catena]] filologoa, editorea eta feminista (Salamanca)
# [[Elena Villamandos]] kanariar idazlea
# [[Elvira Dyangani Ose]] Bartzelonako Arte Garaikidearen Museoaren 1. emakume zuzendaria(Kordoba)
# [[Emma Couceiro]] poeta (Lugo)
# [[Enriqueta Martín Ortiz de la Tabla]] irakaslea eta liburuzaina (Badajoz)
# [[Ernestine Rose]] asmatzailea (Polonia)
# [[Eudoxia Píriz]] Medikua (Salamanca)
# [[Fatoumata Diawara]] Maliko aktore eta egile-abeslaria (1982 - )
# [[Francisca Subirana]] tenislaria (Katalunia)
# [[Genie Espinosa]] artista, ilustratzailea (Bartzelona)
# [[Helena Bayona]] dokumentalgilea (Iruña)
# [[Iris Yassmin Barrios Aguilar]] abokatu eta epailea (Guatemala)
# [[Isa Guerra García]] poeta kanariarra (Kanariar uharteak)
# [[Isabel Expósito Morales]] idazlea (Hierro-Kanariak)
# [[Isabel García Hualde]] idazlea (Zarrakaztelu)
# [[Josane Sigart]] tenislaria (Belgika)
# [[Kajsa Ekis Ekman]] kazetari, idazle, ekintzailea (Suedia)
# [[Karma Peiró]] kazetari digitala Adimen Artifizialean aditua (Bartzelona)
# [[La Niña de los Peines]] Kopla-abeslaria (Sevilla)
# [[Las Ventas emakumeen kartzela]] artikulua da.
# [[Laura Fernández]] Idazlea eta kazetaria (Terrassa)
# [[Lenina Amapola García]] idazlea (Guatemala)
# [[Lilí Álvarez]] kirolaria, kazetaria eta Olinpiar jokoetako 1.emakume espainiarra (Erroma-Madril)
# [[Lourdes Pastor]] Kantaria eta aktibista (Kordoba)
# [[Lydia Becker]] Britainia Handiko sufragista, biologoa eta astronomoa (1827-1890)
# [[Madam C. J. Walker]] asmatzailea eta enpresaburua (AEB)
# [[Maddelin Brizuela]] enbaxadorea Bolivian (El Salvador)
# [[Margarita Ucelay]] filologoa, hispanista eta irakaslea (Madril)staño
# [[Marguerite Broquedis]] tenislaria (Frantzia)
# [[Maria Àngels Anglada]] kazetaria, poeta, eleberrigilea (Katalunia)
# [[María Blanca Ferrer García]] Abokatua, idazlea, poeta (Iruñea)
# [[María Blanchard]] margolaria (Santander)
# [[Maria del Carmen Reina Jiménez]] idazlea kanariarra
# [[María Francisca Ulloa del Castillo]] emagina (Utrera)
# [[Maria Furtwängler]] aktore eta medikua (Alemania)
# [[María Josefa Riba]] tenislaria (Katalunia)
# [[María Laffitte]] arte-kritikaria, idazlea, Emakumeen eskubide defendatzailea(Sevilla)
# [[María Rodrigo]] musikagilea, pianista eta irakaslea(Madril)
# [[María Salas Larrazábal]] idazle eta aktibista (Burgos)
# [[Marian Rojas]] mediku psikiatra eta idazlea (Madril)
# [[Maribel Lacave]] idazle kanariarra
# [[Marie Goegg-Pouchoulin]] Suitzako aktibista feminista eta abolizionista (1826-1899)
# [[Marie Vassilieff]] margolaria (Errusua-Frantzia)
# [[Marifé de Triana]] Kopla-abeslaria eta aktorea (Sevilla)
# [[Matilde Coral]] flamenko dantzaria (Sevilla)
# [[Matilde Landa]] politikaria (Badajoz)
# [[Matilde Ras]] grafologoa, idazlea, itzultzailea(Tarragona)
# [[Matilde Ucelay]] Espainiako tituludun 1.emakume arkitektoa (Madril)
# [[Mayte Martín (idazlea)|Mayte Martín]] Las Palmas (Kanariak)
# [[Mayte Martín]] musikagilea, flamenko-abeslaria (Bartzelona)
# [[Melanie Mayron]] asmatzailea eta aktorea (AEB)
# [[Melissa Farley]] psikologo, feminista (AEB)
# [[Mercedes Rodrigo]] Espainiako tituludun 1.emakume psikologoa (Madril)
# [[Merche Esmeralda]] flamenko-dantzaria (Sevilla)
# [[Milagro Almenara Pérez]] Espainiako Gerra Zibilean eraildako farmazialaria (Santander)
# [[Milagros Mengíbar]] flamenko-dantzaria (Sevilla)
# [[Milagros Nuin Monreal]] itzultzailea. (Erriberri-Nafarroa)
# [[Molla Mallory]] tenislaria (Norvegia-AEB)
# [[Morena Herrera]] abortuaren aldeko ekintzailea (El Salvador)
# [[Myriam Palacios]] aktorea (Txile)
# [[Natalia Sosa Ayala]] kanariar idazlea
# [[Norah Borges]] ilustratzailea (Argentina)
# [[Núria Albó]] poeta (Bartzelona)
# [[Nuria Coronado Sopeña]] kazetaria, feminista, abolizionista (Madril)
# [[Olimpia Valencia]] ginekologoa (Galizia)
# [[Oliva Acosta]] zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (Cádiz)
# [[Omowunmi Sadik]] asmatzailea (Nigeria)
# [[Patricia Ruiz de Irizar]] farmazialaria eta kooperantea (Iruñea)
# [[Paulina Kellogg Wright Davis]] aktibista, hezitzailea (AEB)
# [[Pepa Chávarri]] tenislaria (Madril)
# [[Pilar Aguilar Carrasco]] idazle, zinemako kritikaria, feminista (Jaén)
# [[Pura Maortua]] antzerki-zuzendaria (Kantabria)
# [[Rafaela Pastor]] aktibista (Malaga)
# [[Rebeca Lane]] abeslaria (Guatemala)
# [[Rita Fernández Queimadelos]] arkitektoa (Galizia)
# [[Rosa Barasoain|Rosa Barasoin]] idazlea (Tafalla)
# [[Rosa Torras]] tenislaria (Katalunia)
# [[Rosa Vergés]] zinema-zuzendaria, gidoilaria eta irakaslea (Bartzelona)
# [[Sabina Spielrein]] psikiatra eta psikoanalista (Errusia)
# [[Salima Ikram]] egiptologoa (Pakistan)
# [[Selena Millares]] kanariar poeta
# [[Simone Iribarne]] tenislaria (Lapurdi)
# [[Sofia Quintino]] Portugalgo mediku, feminista eta errepublikanoa (1879-1964)
# [[Sonsoles Echavarren Roselló|Sonsoles Echavarren]] idazlea eta kazetaria (Iruñea)
# [[Sylvia Ratnasamy]] asmatzailea (Belgika)
# [[Taina Bien-Aimé]] abolizionista
# [[Teresa Zabalza Díez]] musikagilea, musikaria eta musika irakaslea (Iruñea)
# [[Trinidad Lucea Ferrer]] idazlea, poeta eta ilustratzailea (Tutera)
# [[Veena Sahajwalla]] asmatzailea (India-Australia)
# [[Victorina Durán]] margolaria, jantzi-eszenografoa eta diseinatzailea (Madril)
# [[Viera Sparza]] ilustratzailea, idazlea eta umorista grafikoa (Zaragoza)
# [[Virginia Laparra]] fiskal oiha (Guatemala)
# [[Yolanda Castaño]] poeta eta literatura kritikaria (Coruña)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''martxoa''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Boni Macarrón]] efef'''SORTU''' martxantera, gozoki saltzailea (Durango)
# [[Carmen Miranda Zubieta]] --ef'''SORTU''' Kultur-ekintzailea (Galdakao)
# [[Elbira Iturri]] ef--'''SORTU''' aktibista (Mundaka)
# [[Eugenia Idoiaga]] efef'''SORTU''' emagina (Forua)
# [[María Ángeles Garai]] efef'''SORTU''' irakaslea, Bizkaiko lehen andereñoa (Bilbo)
# [[Martxelina Lopetegi]] efef'''SORTU''' bertsolaria (Oiartzun 1864-1930)
# [[Tamara Clavería]] ----'''SORTU''' Amuge elkarteko lehendakaria (Bilbo)
# [[Adilia de las Mercedes]] jurista feminista (Guatemala)
# [[Alauda Ruiz de Azúa]] zine-zuzendaria eta gidoilaria (Bizkaia)
# [[Alika Kinan]] Abolizionista (ARgentina)
# [[Almudena Domínguez Arranz]] arkeologoa
# [[Amada López Meneses]] historialari galiziarra
# [[Amalia de Isaura]] aktore komikoa eta kupletista (?)
# [[Amelia Baldeón Iñigo]] arkeologoa (Gasteiz)
# [[Amparo Alonso Betanzos]] adimen artifizialeko ikertzailea(Galizia)
# [[Amparo Cebrián]] pedagogoa (Salamanca)
# [[Ana Delgado Hervás]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Ana María Romero de Campero]] kazetaria, idazlea ekintzailea (Bolivia)
# [[Ángeles Huerta]] zine-zuzendaria (Asturias)
# [[Angelina Vidal]] Portugalgo idazle eta kazetaria (1847-1917)
# [[Anina Ciuciu]] abokatu eta idazle ijitoa (Errumania)
# [[Anne Tyng]] asmatzailea (Txina-AEB)
# [[Anselma de Salces]] Bilbotar ongilea (1815-1885)
# [[Arabako Emakumeen Asanblada]]
# [[Arundhati Bhattacharya]] enpresaburua (India)
# [[Áurea Lucinda Javierre]] artxibozaina eta historialaria (Teruel)
# [[Beatriz Pinheiro]] Portugalgo idazle, poeta, editore eta intelektuala (1871-1922)
# [[Begoña Vila]] astrofisikaria (Galizia)
# [[Berta Wilhelmi]] enpresaburua, hezitzailea, filantropoa eta feminista (Alemania, Granada)
# [[Carla Accardi]] margolari abstraktua (Italia)
# [[Carla Lonzi]] idazlea, arte-kritikaria, feminista (Italia)
# [[Carla Subirana]] zine-zuzendaria (Bartzelona)
# [[Carme Freixa]] kazetaria, feminista, abolizionista (Bartzelona)
# [[Carmen de Zulueta]] idazlea, filosofoa eta irakaslea (Madril)
# [[Carmen García Mateo]] telekomunikazio ingeniaria (Galizia)
# [[Carmen López Alonso|Carmen Lopez Alonso]] historialaria
# [[Carmen Sentandreu Gimeno]] arkeologoa
# [[Carmen Velacoracho de Lara]] Kazetaria (Ciudad Real, 1880-Madril,1960)
# [[Catherine Furbish]] botanikaria (AEB)
# [[Christine Peterson]] estatistikaria, zientzialaria (EEBB)
# [[Chus Gutiérrez]] zine-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea (Granada)
# [[Deema Shehabi]] poeta eta idazlea (Kuwait)
# [[Delia Grigore]] filologo ijitoa (Errumania)
# [[Diana Pey]] piano-jotzailea (Madril)
# [[Dolores Cebrián]] irakaslea (Salamanca)
# [[Domitila de Carvalho]] Portugalgo mediku, irakasle eta politikaria (1871-1966)
# [[Elaine N. Aron]] psikologoa (Kalifornia)
# [[Elena Barulina]] botanikaria, genetista eta ikertzailea (Errusia)
# [[Elena Díaz Ereño]] medikua eta irakaslea (Galdakao)
# [[Elena Fortún]] idazlea, haur eta gazte literatura (Madril)
# [[Elena Hernández Sandoica]] historialaria
# [[Elisa Augusta da Conceição Andrade]] Portugalgo lehen emakume medikua (1855-??)
# [[Elisa Garrido González|Elisa Garrido]] historialaria
# [[Elizabeth J. Tasker]] astrofisikaria, idazle zientifikoa eta irakaslea (Britainia)
# [[Elvira Ontañón Sánchez-Arbós]] idazlea, artikulugilea eta pedagogoa (?)
# [[Elza_Dunkels]] Suediako pedagoga
# [[Emma Ihrer]] feminista eta lider sindikala (Alemania)
# [[Esma Redžepova]] abeslari ijitoa (Mazedonia)
# [[Esther Takeuchi]] asmatzailea (AEB)
# [[Fei-fei Li]] konputazioko irakaslea (Txina-AEB)
# [[Fournierreko emakume kartagileak]] emakume langileak (Gasteiz)
# [[Gloria Cabral]] arkitektoa (Brasil-Paraguai)
# [[Gloria Giner de los Ríos García]] irakaslea(Madril)
# [[Glòria Trías Rubiés]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Guiomar Torresão]] Portugaldar idazlea eta feminista (1844-1898)
# [[Halet Çambel]] arkeologaeta Olinpiar Jokoetan lehiatu zen lehen emakume turkiarra, eskriman
# [[Harriet Williams Russell Strong]] asmatzailea (AEB)
# [[Helena Lopes da Silva]] zirujau eta politikaria (Cabo Verde)
# [[Hélène Rioux]] idazle eta itzultzailea (Kanada)
# [[Helene Stöcker]] bakezalea, feminista eta publizista (Alemania)
# [[Isabel Aguirre]] arkitektoa (Galizia)
# [[Isabel García Lorca]] irakaslea eta idazlea (Granada)
# [[Jennifer Miller]] Feminista, artista, idazlea...(EEBB)
# [[Jordina Sales i Carbonell]] historialaria
# [[Josefina Aldecoa]] idazlea eta pedagogoa (Leon)
# [[Juana Capdevielle]] Gerra Zibilean eraildako pedogogo eta liburuzaina (Madril-Galizia)
# [[Juana Romani|Juani Romani]] italiar-frantziar margolaria
# [[Julia Sánchez Carrilero]] arkeologoa
# [[Julia Vigre García]] maistra (Madril)
# [[Julienne Baseke Nzabandora]] aktibista (Kongo)
# [[Julieta Paredes]] feminista komunitarioa (Bolivia)
# [[Juliette Bonheur]] animalia-margolaria (Frantzia)
# [[Katerina Harvati]] paleontologoa, irakaslea eta ikertzailea (Grezia)
# [[La Argentinita]] dantzaria eta koreografoa (Buenos Aires)
# [[Laura de los Ríos Giner]] irakaslea (Granada)
# [[Laura García Hoppe]] margolaria eta idazlea (Malaga)
# [[Leonor Serrano Pablo]] pedagogoa,legelaria, feminista (Ciudad Real-Madril)
# [[Lily Braun]] idazle eta feminista (Alemania)
# [[Linda Braidwood]] arkeologoa
# [[Lita Cabellut]] margolari ijitoa (Espainia)
# [[Lourdes Girón Anguiozar]] arkeologoa (Cadiz)
# [[Maite Larrauri Gómez]] filosofoa, idazlea eta irakaslea (Valentzia)
# [[Manuela Solís]] ginekologoa, Valentziako 1. medikua (Valentzia)
# [[Mapi León]] futbolaria (Zaragoza)
# [[Margarita Ballester Figueres]] poeta, itzultzailea eta irakaslea (Katalunia)
# [[Margarita Sánchez Romero]] arkeologoa (Madril)
# [[Maria Amália Vaz de Carvalho]] Portugalgo idazle poligrafoa, pedagogoa eta poeta (1847-1921)
# [[María Ángeles Pérez Samper]] arkeologoa (Bartzelona, 1949)
# [[María Antonina Sanjurjo Aranaz]] belar-jockey jokalaria (Galizia)
# [[Maria Benedita Mouzinho de Albuquerque de Faria Pinho]] Portugalgo idazle, aktibista errepublikano eta feminista (1865-1939)
# [[María Blázquez|María Blazquez]] idazlea (Extremadura)
# [[María Buj Luna]] liburuzain terueldarra
# [[Maria Clara Correia Alves]] Portugalgo editore, kazetari eta irakasle feminista (1869-1948)
# [[María Cristina Gonzalo Pintor]] arkitektoa (Santander-Madril)
# [[Maria Eugenia Aubet]] arkeologoa (?)
# [[María José Alonso Fernández]] farmakologoa (Leon)
# [[María Juana Ontañón]] arkitekto kanariarra (Tenerife)
# [[María Lacrampe]] erizaina (Madril)
# [[María Sánchez Arbós]] maistra eta pedagogoa (Huesca-Madril)
# [[María Teresa Miras Portugal]] biokimika (Galizia)
# [[María Victoria Lareu]] ikertzailea, auzitegiko medikua (Galizia)
# [[Mariam Kamara]] arkitekto frantziar-nigeriarra
# [[Mariana Angélica de Andrade]] Poeta portugaldarra (1840-1882)
# [[Marie Joséphine Nicolas]] margolari frantziarra
# [[Marisol Soengas]] mikrobiologoa (Galizia)
# [[Marta Moll de Alba]] piano-jotzailea (Kanariak)
# [[Mary Walton]] ingeniaria eta asmatzailea (AEB)
# [[Massouda Kohistani]] aktibista (Afganistan)
# [[Matilde Cantos]] politikaria (Granada)Mpa
# [[Matilde Moliner Ruiz]] liburuzaina eta institutuko katedraduna(Madril)
# [[Mercedes Vegas]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Mercedes Vilanova Ribas]] historialaria eta ikertzailea (Katalunia)
# [[Miren Roji]] musika irakaslea eta piano-jotzailea (Santurtzi, 1917-2018)
# [[Naama Goren-Inbar]] arkeologoa
# [[Nely Reguera]] zine-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea (Granada)
# [[Nieves Sánchez Carrilero]] arkeologoa
# [[Noemí Trujillo]] poeta eta idazlea (Bartzelona)
# [[Norma Vázquez]] Bilbon bizi den indarkeria matxistan aditua (Mexiko)
# [[Núria Rafel i Fontanals]] arkeologoa katalana
# [[Ofelia Rey Castelao ]] historialaria,idazlea (Galizia)
# [[Olga Vallespín Gómez]] arkeologoa eta Espainiako lehen urpekari profesionala
# [[Olive Dennis]] ingeniaria, tren diseinu-berrikuntzen egilea (AEB)
# [[Patsy O'Connell Sherman]] asmatzailea (AEB)
# [[Peregrina Quintela Estévez]] matematikaria (Galizia)
# [[Pilar Palomero]] zinemagilea eta idazlea (Zaragoza)
# [[Pilar Pérez Solano]]zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (Alacant)
# [[Rachel Zimmerman]] zientzialaria eta asmatzailea (Kanada)
# [[Rilda Paco]] artista, diseinatzailea (Bolivia)
# [[Rita de Morais Sarmento]] Portugalgo lehen emakume ingeniari zibila (1872-1931)
# [[Robin Wall Kimmerer|Robin Wall Kimmerer]] ekologista (EEBB)
# [[Rosa Balaguer Oltra]] Kazetaria (Valentzia)
# [[Rosa María Rodríguez Magda]] filosofoa (Valentzia)
# [[Sally Fox]] asmatzailea (AEB)
# [[Sandra Barrilaro]] argazkilaria eta ekintzailea (Bilbo)
# [[Sandra Sevillano]] mendi korrikalaria (Santurtzi)
# [[Serafina Javierre]] liburuzaina (Tarragona)
# [[Sonia Sánchez]] idazlea, abolizionista (Argentina)
# [[Susan Leeman]] endrokrinologoa (AEB)
# [[Susana Reyes]] dantzari, koreografoa, artista (Ekuador)
# [[Teresa Paneque]] Astronomoa, zientzia-dibulgatzailea (Madril-Txile)
# [[Towanda Rebels]] idazle, komediante, abolizionista, feminista bikotea (Madril)
# [[Vicenta Lorca Romero]] maistra (Granada)
# [[Victoria Cabrera Valdés]] historialaria (Madril)
# [[Violeta Delmonte]] hizkuntzalaria (Argentina-España)
# [[Virginia Auber Noya]] idazlea, itzultzaile (Coruña, 1825-Madril,1897)
# [[Marianne Thyssen]] politikaria (Belgika, 1956)
}}
=== Berriak ===
====Berriak 2022 (Otsaila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Azpitarte]] ef--'''SORTU''' abeslaria, futbolaria eta aktorea (Bizkaia)
# [[Antonia Salaberria]] efef'''SORTU''' Erraketista (Eibar)
# [[Adelaida de la Calle]] biologoa (Madril)
# [[Adriana Kaplan Marcusán]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Argentina)
# [[Agustina Ruiz Dupont]] fikziozko zientzialaria (Granada)
# [[Aissata Kane]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Gambia)
# [[Alfreda Markowska]] Holokaustoa biziraun zuen emakumea, haur ijito, judu eta alemanak bizirauten lagundu zuena (Polonia)
# [[Alicia Estévez]] Zientzialaria (Pontevedra)
# [[Alicia Hermida]] aktorea (Madril)
# [[Almaclara]] emakume-orkestra taldea (Andaluzia)
# [[Amalia Lobato Rosique]] Gerra zibilean eraildako milizianoa (Murtzia)
# [[Aminata Diop]] mutilazio genitalagatiko lehen errefuxiatua eta aktibista (Mali)
# [[Amparo Soler Leal]] aktorea (Madril)
# [[Ana Locking]] moda-diseinatzailea, enpresaburua eta argazkilaria (Toledo)
# [[Ana Mena]] abeslaria eta aktorea (Malaga)
# [[Angéla Kóczé]] Soziologoa feminista ijitoa (Hungaria)
# [[Ángela López Jiménez]] soziologoa eta feminista (Iruñea)
# [[Angelines Fernández]] aktore errepublikanoa (Madril-Mexiko)
# [[Anika Rahman]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Banglades)
# [[Anna Missuna]] Errusiar geologoa
# [[Antonia Plana]] aktorea (Espainia)
# [[Antónia Pusich]] portugaldar idazle, kazetari eta musikagilea (1805-1883)
# [[Balghis Badri]] feminsta eta aktibista (Sudan)
# [[Beatriz González Calderón]] biolontxelojolea eta orkestra-zuzendaria (Andaluzia)
# [[Binta Jammeh-Sidibe]] emakumeen eskubideen aldeko politikoa (Mauritania)
# [[Blanca Lydia Trejo]] idazlea, aktibista, kantzilerra (Mexiko)
# [[Bogaletch_Gebre]] mikrobiologoa, Emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista eta feminista(Etiopia)
# [[Carmela Nieto]] kazetaria eta idazle feminista (Kuba)
# [[Carmen García Mateo]] zientzialaria (Galizia)
# [[Carmen Herrera (margolaria)|Carmen Herrera]] Kuba-EEBB
# [[Carolina Beatriz Ângelo]] Portugaldar medikua eta feminista, herrialde horretan bozkatu zuen lehen emakumea (1878 - 1911)
# [[Caroline Flack]] telebista-aurkezlea eta irrati esataria (Britainia Handia)
# [[Catalina Martin-Chico]] fotokazetaria (Madril)
# [[Cecilia Seghizzi]] musikagilea, biolin-joleaeta pintorea (Italia)
# [[Ceija Stojka]] ijito margolaria (Austria)
# [[Celia Rico Clavellino]] gidoilasria eta zine zuzendaria(Sevilla)
# [[Charline Effah]] idazlea eta maistra (Gabon)
# [[Chou Kung-shin]] idazlea, historialaria... (Taiwan)
# [[Constanza de Ayala]] Arabako dama (Araba)
# [[Consuelo Díez Fernández]] pianista eta musikagilea (Madril)
# [[Coral del Río Otero]] ekonomialaria eta ikertzailea(Vigo)
# [[Delaine Le Bas]] artista ijitoa (Britania Handia)
# [[Dolores Corbella Díaz]] hizkuntzalaria, akademikoa (Tenerifekoa)
# [[Dolores Corella Piquer]] zientifikoa eta ikertzailea (Valentzia)
# [[Dolores Ruiz Berdún]] zientzia historialaria eta ikertzailea (Espainia)
# [[Dolores Serrano]] pianista, musikagilea eta irakaslea (Cadiz)
# [[Dora Barrancos]] soziologo, historialari, feminista (Argentina)
# [[Dorothy_Reed_Mendenhall]] medika estatubatuarra (Columbus 1874- Chester 1964)
# [[Efua Dorkenoo]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Ghana)
# [[Elena Gorolová]] indarrez esterilizatutako emakume ijitoa (Txekia)
# [[Elena María Tejeiro]] aktorea (Murtzia)
# [[Elisabeth Guttenberger]] Auschwitz-Birkenau-tik bizirik atera zen emakume ijitoa. (Alemania)
# [[Elvira Quintillá]] aktorea eta abeslaria (Bartzelona)
# [[Emma Kunz]] sendalaria (Suitza)
# [[Estrellita Castro]] abeslaria eta aktorea (Sevilla)
# [[Ethel Brooks]] Soziologo feminista eta ijitoa (AEB)
# [[Eugenia Zuffoli]] abeslaria eta aktorea (Italia)
# [[Eva Villaver Sobrino]] astrofisikaria eta ikertzailea (Palentzia)
# [[Fàtima Bosch i Tubert]] zientzialaria (Girona)
# [[Fatoumata Coulibaly]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Mali)
# [[Fauziya Kasinga]] emakumeen genital mutilazioa dela eta, AEBko lehen errefuxiatua (Togo)
# [[Florence Price]] orkestra garrantzitsu batek jo zuen lehen musikagile afroamerikarra (AEB)
# [[Fran Hosken]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista ()
# [[Fran Hosken]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (EEBB)
# [[Francisca de Assis Martins Wood]] Lehen aldizkari feministaren argitaratzailea (Lisboa, 1802-1900)
# [[Gavina Viana Viana]]ekintzaile antifaxista (Donostia-Bartzelona)
# [[Gina Ranjičić]] lehenengo ijito idazlea (Serbia)
# [[Gisela Bock ]] historialaria (Alemania)
# [[Hanna Neumann]] matemarikaria (Alemania)
# [[Imperio Argentina]] aktorea, abeslaria eta dantzaria (Argentina)
# [[Inés Núñez de la Parte]] abokatua, kontseilaria eta goi-zuzendaria (Bilbo)
# [[Inna Modja]] ablazioaren kontrako ekintzailea (Mali)
# [[Isabel Parra]] kantautorea eta folklorista (Txile)
# [[Isabel Rodà de Llanza]] epigrafialaria eta arkeologoa (Bartzelona)
# [[Isabelle Stengers]] Bruselako filosofoa (Belgika)
# [[Isatou Touray]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (GAmbia)
# [[Jaha_Dukureh]] giza eskubideen aldeko aktibista (Gambia)
# [[Jane Richardson]] biofisikoa eta Richardson biogramen asmatzailea (AEB)
# [[Javiera Parra]] musikaria eta abeslaria (Txile)
# [[Juana Goizueta Vértiz]] Kontituzio Zuzenbideko irakaslea (Nafarroa)
# [[Julia Lajos]] aktorea (Valladolid)
# [[Julia Robinson]] estatubatuar matematikaria (Misuri)
# [[June Crespo]] artista (Iruñea, 1982)
# [[June Eric-Udorie]] ablazioaren kontrako ekintzailea (Irlanda)
# [[Katarina Taikon]] idazle ijitoa (Suedia)
# [[Laura_Mersini-Houghton]] kosmologa eta fisika teoriko albano-estatubatuarra (Tirana)
# [[Layli Miller-Muro]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (AEB)
# [[Leah Manning]] Politikari britainiarra, giza eskubideen aldeko ekintzailea (Erresuma Batua)
# [[Leena Yadav]] zinema-zuzendaria (India)
# [[Leonore Davidoff]] historialaria, feminista (AEB)
# [[Leyla Hussein]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Somalia)
# [[Lidia Cao]] ilustratzailea eta muralista (Galizia)
# [[Lily van Angeren-Franz]] Auschwitz-Birkenau-tik bizirik atera zen emakume ijitoa. (Alemania)
# [[Loral O'Hara]] ingeniaria eta astronauta NASAn (AEB))
# [[Louise Jopling]] margolaria (Erresuma Batua)
# [[Ma Thida]] Kontzientzia preso ohia eta idazlea (Birmania)
# [[Mae Azango]] Kazetaria eta emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Liberia)
# [[Marcia_Neugebauer]] geofisika estatubatuarra (AEB)
# [[Margaret Bonds]] musikagilea (AEB)
# [[Margarita Comas Camps]] pedagogoa (Menorca-Erresuma Batua)
# [[Mari Carmen Díaz de Mendoza]] aktorea (Madril)
# [[María Banquer]] aktorea (Espainia)
# [[María Bru]] aktorea (Valentzia)
# [[María de Sarmiento y Castilla]] Arabako dama (Araba)
# [[María Dolores Gispert Guart]] bikoizketa aktorea eta irrati esataria (Katalunia)
# [[María Eva Istúriz García|María Eva Istúriz Garcia]] Berdintasunerako teknikaria (Iruñea)
# [[Maria Federici]] komunista, politikaria (Italia)
# [[María Inmaculada Paz-Andrade]] zientzialaria (Galizia)
# [[María Itziar Urrutia San Antón]] arkitektoa eta zuzendari exekutiboa (Malaga)
# [[María Matilde Almendros]] irrati esataria eta aktorea (Katalunia)
# [[María Ripoll]] zinegilea (Bartzelona)
# [[María Ruiz de Gauna]] XV.mendeko emakumea (Gasteiz)
# [[María Teresa Ruiz Cantero]] mediku eta ikertzailea (Melilla)
# [[Maria Veleda]] Portugalgo ekintzaile feminista eta errepublikanoa (1871-1955)
# [[Mary Nash]] historialaria (Irlanda-Katalunia)
# [[Maya Burhanpurkar]] ikertzaile kanadiarra (Ontario)
# [[Melanie Spitta]] zinema zuzendari ijitoa (Belgika)
# [[Mónica Ramos Toro]] antropologoa (Madril)
# [[Nahid Toubia]] Sudaneko lehen emakume-zirujaua eta EGM ikerketan ezpezializatutako aktibista (Sudan)
# [[Najat Maalla M'jid]] NBE Idazkari Nagusiaren Ordezkari Berezia Haurren aurkako Indarkeriari buruzkoa (Maroko)
# [[Nilde Iotti]] politikari komunista (Italia)
# [[Nina Dudarova]] hizkuntzalari ijitoa, erromanieran alfabetatzea (Rusia)
# [[Nitza Margarita Cintron]] medikua (Puerto Rico)
# [[Olayinka Koso-Thomas]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Nigeria)
# [[Panna Cinka]] biolin-jotzailea ijitoa (Hungria)
# [[Pastora Filigrana García]] ijito sindikalista feminista (Sevilla)
# [[Pastora Imperio]] dantzaria (Sevilla)
# [[Pepita de Oliva]] ijito dantzaria, Europan ezaguna (Málaga)
# [[Pratibha Parmar]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Nairobi)
# [[Regina de Lamo]] 98.ko belaunaldiaren idazle anarkista (Jaén)
# [[Rita Montagnana|Rita Montagnama]] Komunista, politikaria (Italia)
# [[Romila Thapar]] historialaria (India)
# [[Rosa Cortés]] 1749ko ijitoen kontrako Sarekada Handian atxilotua (Granada)
# [[Rosa Taikon]] ijito zilargin eta aktorea (Suedia) Gina Ranjičić
# [[Rosario García Ortega]] aktorea (Argentina)
# [[Sagrario Ruiz Elizalde]] maistra eta hezkidetzan erreferentea (Nafarroa)
# [[Saioa Mantzisidor Zilloniz]] nekazaria eta enpresaburua (Bizkaia)
# [[Sandy Powell]] jantzi-diseinatzailea (Britainia Handia)
# [[Shu Otero]] komikigilea (Sunbilla, Nafarroa garaia)
# [[Silvia Agüero]] ijito idazlea, ijitoen memoria berreskuratzen duena (Madril)
# [[Sister Fa]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Senegal)
# [[Sonia Contera]] fisikaria eta nanoteknologoa (Madril)
# [[Soraya Post]] eurodiputatu ijitoa (Suedia)
# [[Tarsy Carballas]] zientzialaria (Galizia)
# [[Teresa Margarida da Silva e Orta]] lehen emakume eleberrigilea portugesez (1711-1793)
# [[Teresa Mattei]] ekintzaile komunista, feminista (Italia, 1921-2013)
# [[Teresa Noce]] italiar politikaria (1900-1980)
# [[Teresa Sánchez de Bilbao]] XV.mendeko emakumea (Gasteiz)
# [[Teresa Vinyoles Vidal]] historialaria (Bartzelona)
# [[Thais_Russomano]] Brasildarra medikuntza aeroespazialean espezializatuta (Porto Alegre)
# [[Vanderlan da Silva Bolzani]] Kimikaria (Brazil)
# [[Věra Bílá]] ijito abeslaria (Txekia)
}}
====Berriak 2022 (Urtarrila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Urrutia]] ----'''SORTU''' Eskalatzailea (Bizkaia)
# [[Alazne Belar]] ef--'''SORTU''' erizaina eta ikerlaria (Atxondo, Bizkaia)
# [[Belén Bengoetxea]] ef--'''SORTU''' Ikertzailea eta EHUko irakaslea (Durango)
# [[Elena Uriz]] ef--'''SORTU''' irakaslea, aktorea, dantzaria, musikaria (Iruñea)
# [[Maixux Rekalde]] efef'''SORTU''' Bakezalea eta euskaltzaile (Oiartzun)
# [[Mercedes Arbaiza]] ----'''SORTU''' Historialaria eta EHUko irakaslea (Bilbo)
# [[Pilar Narbaiza]] efef'''SORTU''' erraketista eta sukaldaria (Mallabia)
# [[Uxue del Río]] ef--'''SORTU''' artista, irudigilea eta diseinatzaile grafikoa (Donostia)
# [[Adelaide Cabete]] Ginekologo feminista, framazona eta errepublikanoa (Portugal, 1867-1935)
# [[Adele Bianchi]] geografoa (Italia)
# [[Aida Peláez de Villa Urrutia]] idazlea,kazetaria, sufragista. (Kuba)
# [[Amalia Mallén|Amalia Mallén de Ostolaza]] saiakeragilea, itzultzailea, sufragista (Kuba)
# [[Ana de Castro Osório]] Portugalgo idazlea, feminista eta militante errepublikanoa(1872-1935)
# [[Ana Maria Lajusticia]] kimikaria, dietetikan eta nutrizioan aitzindaria (Madril)
# [[Ana Revenga]] ekonomialaria (Espainia)
# [[Ángela Molinuevo y Longuebau]] XIX. mendeko karitatea (Gasteiz)
# [[Ángeles Flórez Peón]] bizirik dagoen azken miliziano sozialista (Asturias)
# [[Angélica Morales |Angélica Morales ]] idazlea, aktorea (Teruel, 1970)
# [[Ann Rose Nu Tawng]] bakezalea, erizaina BBC 100 women sariduna (Birmania)
# [[Antonella Picchio]] Ekonomialari feminista (Italia)
# [[Arantxa Rodríguez Álvarez]] ekonomialari feminista (Bilbo)
# [[Arantza Chacón Ormazabal]] ikertzailea, Zehar Errefuxiatuak (Gasteiz)
# [[Asunción Ruiz]] ingurumen teknikaria (Madril)
# [[Aurelia Castillo de González]] idazle eta itzultzailea (Kuba)
# [[Aurora Villar Buceta]] kazetaria (Kuba)
# [[Belén Franch Gras]] zientzialaria (Valentzia)
# [[Belén Frau Uriarte]] ekonomilaria, Espainaiako CEOko eta munduko komunikazioko zuzendaria (Bilbo)
# [[Belén Landáburu]] abokatu eta politikoa (Burgos)
# [[Bianca Maria Meda]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Blanca de los Ríos]] idazlea eta literatura kritikoa (Sevilla)
# [[Camille Kouchner]] Zuzenbide pribatuko irakaslea, abokatua (Frantzia)
# [[Carmen Serdán Alatriste]] iraultzailea (Mexiko)
# [[Catalina Bárcena]] aktore kubatarra (Kantabria)
# [[Consuelo Uranga]] komunista (Mexiko)
# [[Cristina Borderías]] Historialaria (Katalunia)
# [[Cristina Carrasco]] ekonomilari feminista (Txile-Bartzelona)
# [[Cynthia Cockburn]] antimilitarista feminista eta akademikoa (Britania Handia)
# [[Diane Elson]] ekonomilari feminista (Erresuma Batua)
# [[Digna Collazo]] sufragista (Kuba)
# [[Domitila García de Coronado]] editorea, idazlea (Kuba)
# [[Elena Salvador]] aktorea (Madril)
# [[Elisa Garrido Moreno]] ikertzailea, unibertsitateko irakaslea (Valentzia)
# [[Elisa Garrido]] espainiar militante antifaxista (Zaragoza)
# [[Elisa Mújica]] Idazlea (Kolonbia, 1918-2003)
# [[Elisa Soriano Fisher]] mediku-oftalmologoa eta feminista (Madril)
# [[Élisabeth Chaplin]] margolaria (Frantzia, 1890-Italia, 1982)
# [[Ella Fontanals-Cisneros]] enpresaria eta arte-bildumagilea (Kuba)
# [[Elva Raquel Gómez]] kitxua idazlea (Argentina)
# [[Elvira de Hidalgo]] Sopranoa eta kantu-maistra (Teruel)
# [[Erika Aifan]] ustelkeriaren aurkako epailea (Guatemala)
# [[Esperanza Molina Cubillo]] idazlea eta antropologoa (Madril)
# [[Esther Chapa]] sufragista (Mexiko)
# [[Eva Celada]] kazetaria, idazlea eta gastronomoa (Palentzia)
# [[Eva Gancedo]] musikagilea, filmetako soinu-bandetan espezializatua (Madril)
# [[Fanny Garrido]] idazle galiziarra
# [[Fátima Báñez]] legelaria, politikaria eta ekonomilaria (Huelva)
# [[Fatima Singhateh]] Haurren salerosteka eta explotariari buruzko Nazio Batuen Errelatore Berezia (Gambia)
# [[Francia Márquez]] ekintzaile feminista (Kolonbia)
# [[Gisela Vaquero]] bideojokogilea (Girona)
# [[Henriette d'Angeville]] Mont Blanc igo zuen bigarren emakumea (Frantzia)
# [[Hermila Galindo]] politikaria, kazetaria eta ekintzaile feminista (Mexiko)
# [[Hortensia Gelabert]] aktore kubatarra Espainian (Espainia)
# [[Ingrid Robeyns]] filosofo eta ekonomialari feminista (Lovaina, Belgika)
# [[Irene González]] Futbolaria (Coruña, 1909-1928)
# [[Isabel Margarita Ordetx]] idazlea, (Kuba)
# [[Isabel Oyarzábal]] itzultzailea, kazetaria, idazlea, aktorea eta diplomatikoa(Malaga)
# [[Isabella Leonarda]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Jamila Medina Ríos]] idazlea (Kuba)
# [[Josefina Blanco]] aktorea (Leon)
# [[Josefina Gómez Mendoza]] geografo eta idazlea (Madril)
# [[Julia Peguero Sanz]] maistra eta feminista (Zaragoza)
# [[Justa Montero]] aktibista feminista (Bartzelona)
# [[Kate Young]] gizarte-antropologoa (Erresuma Batua)
# [[Laila Haidari]] ekintzailea 100 Women BBC sariduna (Agfanistan)
# [[Leonor Taboada]] kazetaria, idazlea eta ekintzaile feminista
# [[Lourdes Beneria]] ekonomialari feminista (Katalunia)
# [[Lucía López Marco]] albaitaria (Zaragoza)
# [[Manuela Vargas]] flamenko dantzaria (Sevilla, 1941 - Madril, 2007)
# [[Margarita Manso]] 27ko belaunaldiko margolaria (Valladolid, 1908-Madril,1960)
# [[Mari Carmen Martínez Chamorro]] medikua (León)
# [[María Ángeles Pérez López|Maria Ángeles Pérez López]] poeta (Valladolid)
# [[María Cancio]] aktorea (Madril)
# [[María del Adalid]] margolari galiziarra (
# [[María Espinosa de los Monteros]] emakumeen eskubide zibil eta politikoen aldeko aktibista (Malaga)
# [[María Fernanda Ladrón de Guevara]] Aktorea (Madril)
# [[María Guerrero López]] aktorea (Madril)
# [[María Guerrero]] Aktore eta enpresaburua (Madril)
# [[María José Vázquez]] GIB/HIES ekintzailea (Bartzelona)
# [[María Josefa Patricia Muñoz y Jarabeitia]] filantropoa (Bilbo)
# [[María Martos]] Feminista (Madril)
# [[María Muñoz de Quevedo]] piano-jotzailea
# [[Maria Teixidor i Jufresa]] enpresari eta abokatua (Katalunia)
# [[María Teresa Gavarró Castelltort]] pedagogoa(Katalunia)
# [[María Tubau]] aktorea (Madril)
# [[María Villar Buceta]] kazetaria, poeta, ekintzailea (Kuba)
# [[Maria Xaveria Perucona]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Marta Álvarez Guil]] legelaria (Madril)
# [[Matilde de la Torre]] kazetari eta politikaria (Burgos)
# [[Matilde Díez]] aktorea (Madril)
# [[Matilde Rodríguez Cabo]] mediku, psikiatra, idazlea, feminista, sufragista eta aktibista (Mexiko)
# [[Maud de Boer-Buquicchio]] Haurren salerosteka eta explotariari buruzko Nazio Batuen Errelatore Berezi oiha (Herbehereak)
# [[Michelle Perrot]] historialaria (Frantzia)
# [[Natália Pasternak|Natalia Pasternak]] biologoa BBC 100 women sariduna (Brasil)
# [[Négar Djavadi]] eleberrigilea, zinemagilea (Iran/Frantzia)
# [[Nerea Luis]] informatika ingeniaria (Madril)
# [[Nieves Quintana]] Nekazaria (Araba)
# [[Nilofar Bayat]] afganistar abokatua eta saskibaloi jokalaria (Kabul)
# [[Reem Alsalem]] Emakumeen kontrako indarkeriari buruzko Nazio Batuen Errelatorea (Jordania)
# [[Reyna Pastor]] historialaria (Argentina)
# [[Rosa García-Malea López]] lehen emakume kaza-pilotua (Almeria)
# [[Rosika Schwimmer]] kazetaria, idazlea, sufragista (Budapest)
# [[Sabine Weiss]] Argazkilaria (Frantzia)
# [[Sara Baartman]] esklaboa (Afrika)
# [[Serafina Núñez]] idazle kubatarra
# [[Susanna Minguell]] filosofo eta idazlea (Bartzelona)
# [[Tlaleng Mofokeng]] mediku, hizlari, idazle eta emakumeen eskubideen eta sexu eta ugalketa-osasunaren aldeko aktibista BBC 100 women sariduna (Hegoafrika, 1980)
# [[Trinidad Arroyo]] Espainian lan egin zuen lehen oftalmologoa (Palentzia)
# [[Virginia Eubanks]] politologoa (AEB)
# [[Virginia Torrecilla]] futbolaria (Mallorca)
# [[Virginie Demont-Breton]] margolaria (Frantzia, 1859-1935)
# [[Winnaretta Singer]] musika mezenas (Paris)
# [[Zeltia Montes Muñoz]] musikagilea, filmetako soinu-bandetan espezializatua (Madril)
}}
=== Berriak ===
====Berriak 2021 (urria, azaroa, abendua)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Olaizola]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Elgoibar 1974)
# [[Amaia Lejarreta]] ef--'''SORTUA''' artista, makillatzailea (Durango 1983)
# [[Anttoni Etxeberria]] efef'''SORTUA''' tabernaria (Hondarribia 1914-2020)
# [[Begoña Gorospe]]----'''SORTUA''' feminista, zinegilea (Hernani 1942)
# [[Frantxiska Iragorri]] efef'''SORTUA''' Abertzale, ekintzailea (Oiartzun, 1920-2019)
# [[Garbiñe Larrea |Garbiñe Larrea Iturralde]] ef--'''SORTUA''' Naturopata (Urnieta 1976)
# [[Hipolita Ibaibarriaga]] ef--'''SORTUA''' erreketista (Ermua 1914- Bartzelona 1939)
# [[Itziar Ugarte]] ef--'''SORTUA''' Kazetaria eta idazlea (Oñati 1995)
# [[Junkal Guerrero]] ----'''SORTUA''' musikaria (Andoain 1968)
# [[Leire Vargas]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria, idazlea eta itzultzailea (Durango 2002)
# [[Lide Urrestarazu]] ef--'''SORTUA''' mendi lasterkaria (Ordizia 1999)
# [[Maria Angeles Esnaola]] efef'''SORTUA''' Maistra abertzalea (Ormaiztegi 1924-2017)
# [[María Bravo]] ----'''SORTUA''' sopranoa (Portugalete 1952)
# [[María Goiricelaya Burón]] ef--'''SORTUA''' aktorea, antzerki-zuzendaria (Bilbo 1983)
# [[Maria Rosario Arrizabalaga]] efef'''SORTUA''' Mariarro bezala ezagunagoa, feminismoa eta justizia soziala bizi-ardatz izan zituen gizarte-ekintzailea (Ermua 1949- Donostia 2021)
# [[Maribel Aiertza]] ef--'''SORTUA''' euskal idazlea (Etxebarria 1962)
# [[Rosario Zubizarreta]] efef'''SORTUA''' erraketista (Ermua 1918-2002)
# [[Shandra Martínez]] ----'''SORTUA''' artista, ilustratzailea. (Errenteria1977)
# [[Susana Serrano]] ef---'''SORTUA''' Unibertsitateko irakaslea (Elorrio)
# [[Tere Jaio]] efef'''SORTUA''' aktorea, bikoiztailea. (Gernika)
# [[Teresa Murga]] efef'''SORTUA''' (Markina-Xemein 1910-2015)
# [[Abia Akram|Abia Akra]] aktibista (Pakistan)
# [[Aida Lafuente]] politikari ekominista (León)
# [[Al Khadra Mabrook]] Saharar poeta (Sahara)
# [[Alice Neel]] margolari erretratugile estatubatuarra (1900 - 1984)
# [[Amaia Bono]] antzerki aktorea (Gasteiz, 1989)
# [[Amaia Nausia]] historialaria (Iruñea)
# [[Amalia Domingo Soler]] Idazlea, espiritista (Sevilla, 1835-Bartzelona,1909)
# [[Ana Santos Payán]] idazlea, poeta, editorea (Guadalajara, 1972-Almeria, 2014)
# [[Ana Teresa Diego]] Argentinan atxilotu-desagertua (Argentina)
# [[Andrea Ixchíu]] kazetaria (Guatemala)
# [[Antonia Adroher Pascual]] maistra, pedagogoa eta politikaria (Girona)
# [[Araceli Sánchez Urquijo|Araceli Sanchez Urquijo]] bide, ubide eta portuetako ingeniaria (Sestao)
# [[Azucena Villaflor|Azuzena Villaflor]] Maiatzeko plazako ekintzailea (Argentina)
# [[Belén Nevado]] aktorea, feminista (Gasteiz, 1969)
# [[Berta Arocena de Martínez Márquez]] Kazetaria, feminista (Habana, 1901-1956)
# [[Blanca Li]] koreografo, dantzari, zinemagile (Granada)
# [[Buchi Emecheta]] idazle nigeriarra
# [[Carlota Pi]] Ingeniaria eta enpresari katalana
# [[Carme Alemany Gómez]] soziologoa, feminista (Bartzelona)
# [[Carme Karr i Alfonsetti]] Kataluniako kazetari, idazle, musikologo eta publizista feminista eta bakezalea (1865 - 1943)
# [[Carme Montoriol i Puig]] Bartzelonako idazlea, itzultzailea eta piano-jotzailea (1892 - 1966)
# [[Carmen Navarro]] Medikua eta ikertzailea (Madril)
# [[Carmen Salinas Alfonso de Villagómez]] Legelaria
# [[Carole Pateman]] Britainiako feminista eta politologoa (Sussex, Ingalaterra)
# [[Carolina Coronado]] idazlea (Badajoz)
# [[Carolina Escobar Sarti]] Guatemala, 1960 feminista, idazlea,
# [[Clara Peeters]] margolari flamendarra. (1580-1621)
# [[Claudette Colvin]] Afro-amerikarren eskubide zibilen mugimenduaren aitzindaria.
# [[Clotilde Cerdá Bosch]] Aktibista eta goi mailako harpa-jotzailea (Bartzelona, 1861-1926)
# [[Concepción Sierra Ordóñez]] Legelaria
# [[Conchita Balparda]] abeslaria, sopranoa. Portugalete (1942)
# [[Constance Naden]] Idazle, poeta eta filosofo ingelesa
# [[Consuelo Rubio]] opera abeslaria (Madril)
# [[Cristina Durán Costell|Cristina Durán]] ilustratzailea eta marrazkilaria (Valentzia, 1970)
# [[Cristina Spínola]] kazetaria, kirolaria, telebistako kazetaria, idazlea eta Kanarietako Youtuber-a da.
# [[Crystal Bayat]] aktibista (Afganistan)
# [[Diana Pinilla]] txirrindulari kolonbiarra
# [[Dolores Aleu Riera]] Mediku titulua lortzen lehena (Bartzelona 1857-1913)
# [[Dolores Prida]] kazetari eta antzerkigile kubatar estatubatuarra
# [[Dolors Monserdà]] Kataluniako idazle eta ekintzaile feminist (1845-1919)
# [[Dolors Piera]] Kataluniako irakasle sindikalista (1910-2002)
# [[Eider Sánchez]] ingeniaria eta "Naru Intelligence"ren sortzailea (Donostia)
# [[Elena Cipriana Álvarez Durán]] idazle, folklorista (Badajoz)
# [[Elena Maseras Ribera]] Mediku, pedagogo eta irakaslea. Medizina fakultatean lehen emakume matrikulatua (Tarragona, 1853-1905)
# [[Elena Mederos Cabaña]] Feminista,aktibista (Kuba)
# [[Elena Molina]] dokumentalgilea (Madril)
# [[Elisa Fernández de la Vega]] medikua, ikertzailea (Asturias-Zaragoza)
# [[Ellen Churchill Semple|Ellen Churchill]] geografo amerikarra (1863-1932)
# [[Elvia Carrillo Puerto]] Lider feminista, politikoa eta sufragista mexikarra
# [[Emilia Bernal]] Kazetaria, itzultzaile (Kuba, 1884-1964)
# [[Fátima Djarra Sani]] Emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea. (Ginea Bissau)
# [[Fede Galizia]] margolaria (Milan 1578-1630)
# [[Feminismoa Herri Katalanetan]]
# [[Flavita Banana]] ilustratzaile, marrazkilaria (Oviedo)
# [[Francesca Bonnemaison i Farriols]] Bartzelonako pedagogo, idazle eta feminista (1872-1949)
# [[Francisca de Pedraza]] etxekoandrea, genero-indarkeriaren borrokaren aurrekari historikoa
# [[Françoise Gilot|Francoise Gilot]] margolaria (Frantzia)
# [[Georgiana Houghton]] Margolaria (Kanaria Uharteak, 1814-Londres, 1884)
# [[Helen Porter]] britainiar biologoa
# [[Isabel Güell i López]] musikagilea (Bartzelona)
# [[Isabel Villenakoa]] lekaime eta idazle protofeminista (Valentzia, 1430 - 1490)
# [[Janet Watson]] geologo britainiarra (1923-1985)
# [[Jeannette Campbell]] igerilaria (Argentina)
# [[Jerònima Galés]] XVI. mendeko inprimatzaile valentziarra (?? - 1587)
# [[Jimena Alonso]] Feminista, irakaslea, pentsalaria, liburu argitaratzaile. Donostia-Madril
# [[Jimena Fernández de la Vega]] medikua, genetista (Galizia)
# [[Joaquima Santamaria i Ventura]] Kataluniako idazle, folklorista eta itzultzailea (1853 - 1930)
# [[Josefa Ortiz de Domínguez]] Mexikoko independentziaren aldeko aktibista (Mexiko)
# [[Juana Doña]] komunista, militantea, idazlea (Madril-Bartzelona)
# [[Júlia Martí Comas]] ikerlari feminista (Bartzelona)
# [[Kathleen Hanna]] musikaria eta aktibista. (Estatu Batuak)
# [[Leona Vicario]] Mexikar ekintzailea (Mexiko Hiria, 1781-1842)
# [[Lesbia Soravilla]] idazlea, feminista, ekintzailea (Camagüey, 1907-1989)
# [[Lisa Çalan]] zinemagilea (Kurdistán)
# [[Lola Gaos]] aktorea, aktibista (Valentzia)
# [[Lola Rodríguez de Tió]] Kazetaria, iraultzailea (Puerto Rico, 1843 - Habana 1924)
# [[Lucia Ixchíu]] aktibista (Guatemala)
# [[Lucía Lahoz Gutiérrez]] Arte historialaria (Leza-Araba)
# [[Luisa Pérez de Zambrana|Luisa Pérez de Zanbran]] Poeta (Santiago, 1837-Habana, 1922)
# [[Luzmila Chiricente Mahuanca]] Giza eskubideen aldeko ekintzailea (Perú)
# [[Marcelina Bautista]] Etxeko langileen aldeko aktibista (Mexiko, 1966)
# [[Margaret Bullen]] antropologoa (Erresuma Batua- Euskal Herria)
# [[Margarita Porete]] Begina, mistika ((Frantzia)
# [[Marge Piercy]] poeta, eleberrigile eta feminista (AEB)
# [[María Cambrils]] Valentziako idazle sozialista eta feminista (1878 - 1939)
# [[María Collado Romero]] idazlea
# [[Maria del Carme Nicolau Massó]] Kataluniako idazle, itzultzaile eta kazetaria (1901-1990)
# [[Maria Domènech i Escoté]] Kataluniako idazlea (1874 - 1952)
# [[María Eugenia Casinelli de García Irureta Goyena]] giza eskubideen aldeko aktibista (Argentina)
# [[María Isidra de Guzmán y de la Cerda]] Medikua (Madril 1767-1884))
# [[María José Fuster]] UNED-eko irakaslea eta GIB/HIESaren ekintzaile eta ikerlaria (Alicante)
# [[María José Martínez Herrero|Maria José Martinez Herrero]] EHUko irakaslea
# [[María Josefa de Larumbe Goñi]] inprimatzailea eta liburu-saltzailea (Iruña 1700-1757)
# [[Maria Lugones]] filosofo feminista eta deskoloniala (Argentina)
# [[María Pineda]] modelo eta enpresaburua
# [[María Ponce|Maria Ponce]] Maiatzeko plazako ekintzailea (Argentina)
# [[María Telo]] Legelaria, familia-abokatua eta feminista extremadurarra
# [[María Wonenburger]] Matematikan doktorea (Galizia)
# [[Mariana Rodríguez del Toro|Mariana Rodriguez del Toro]] Mexiko independiaren aldeko borrokalaria (1775-1821)
# [[Mariasilvia Spolato]] LGBT eskubideen ekintzailea (Italia)
# [[Mariblanca Sabas Alomá|Mariblanca Sabas Alom]] Feminista, kazetaria, ministroa (Kubako Santiago, 1901-1983)
# [[Marie-Thérèse Walter]] modeloa eta Picassoren amorante (Frantzia)
# [[Marilyn Waring]] ekonomia feministaren sortzaile nagusietako bat(Zeelanda Berria)
# [[Marquesa del Ter]] Noble frantziarra, pianista eta ekintzaile feminista (1864-1936)
# [[Marta Espinós]] Valentziar piano-jotzailea. Valentzia
# [[Marta González Gómez]] El Salvador-eko armadaren eraso batean eraila.
# [[Marta Lozano Molano]] musikagilea (Cáceres, 1985)
# [[Martina Casiano y Mayor|Martina Casiano]] maistra, fisika eta kimikaria
# [[Martina Castells Ballespí]] Medikuntzan doktore-gradua lortzen lehen emakumea (Lleida,1852-1884)
# [[Mercè Capdevila i Gaya]] musikagilea, pedagogoa (Bartzelona)
# [[Mercè Torrents Turmo]] piano-jole eta konpositore katalana
# [[Mertxe de Renobales]] biokimikaria (Bilbo)
# [[Miren Llona]] EHUko irakaslea
# [[Mylene Fernández Pintado]] idazlea (Kuba)
# [[Ochy Curiel]] feminismoaren teorialaria eta aktibista, gizarte-antropologoa (Dominikar Errepublika)
# [[Ofelia Rodríguez Acosta|Ofelia Rodriguez Acosta]] Feminista, kazetaria, idazlea (Habana, 1902-1975)
# [[Olimpia Fulvia Morata]] humanista italiarra
# [[Pamela Yates]] estatubatuar dokumentalista eta giza eskubideen aldeko ekintzailea
# [[Pilar Castillo Sánchez]] pianista (Galizia)
# [[Pretty Yende]] sopranoa (Hego Afrika)
# [[Raquel Calvo Larralde]] kazetaria, dokumentalgilea (Durango)
# [[Rita Cetina Gutiérrez]] maistra, poeta eta feminista mexikarra
# [[Rosario de Acuña|Rosario de Acuña y Villanueva]] idazle, librepentsalari eta kazetaria (Madril)
# [[Roya Sadat]] zinegile eta zinema-zuzendaria (Afganistan)
# [[Salutxu Etxebarria]] Amurriko emakume aurreskulari aitzindaria (1924-2008)
# [[Tomasa Cuevas]] efef militante komunista eta antifrankista (Guadalajara 1917 -Bartzelona 2007)
# [[Ulrike Tillmann]] matematikaria (Alemania)
# [[Vicenta Llorente del Moral]] entomologoa (Algorta)
# [[Wendy Flores]] abokatua eta giza eskubideen aldeko defendatzailea. (Nikaragua)
# [[Zulema de la Cruz]] musikagile, konpositore (Madril)
# [[Zuriñe López de Sabando Sainz]] dokumentalgilea (Gasteiz)
}}
====Berriak 2021 (uztaila, abuztua, iraila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Egidazu]] ef--'''SORTU''' ilustratzailea, biologoa eta idazlea (Durango)
# [[Bea Larrañaga]] ef--'''SORTU''' aktorea (Errenteria)
# [[Begoña Zia]] ef--'''SORTU''' marrazkilaria. (Iruñea 1959-2019)
# [[Dorleta Kortazar]] ef--'''SORTU''' ipuin-kontalaria (Arrasate 1974)
# [[Eider Perez]] ef--'''SORTU''' aktorea, idazlea, bertsozalea eta aurkezlea (Pasaia1995)
# [[Elena Pérez]] efef'''SORTU''' txistularia (Ermua 1968-2021)
# [[Eskarne Aroma]] efef'''SORTU''' irakaslea, aktorea, ekintzailea (Durango 1934-2021)
# [[Esther Gorostiza]] ef--'''SORTU''' pediatra (Atxondo 1953)
# [[Gala Knörr]] ----'''SORTU''' artista (Gasteiz 1984)
# [[Isabel González]] ef--'''SORTU''' liburuzaina, politikaria (Leon-Durango 1974)
# [[Jenni Alvarado]] ef--'''SORTU''' artista (Durango 1981)
# [[Laura Latorre]] ef--'''SORTU''' terapeuta, idazlea (Madril-Huarte 1975)
# [[Maddi Soroa]] ----'''SORTU''' pedagogoa (Lekunberri 1997)
# [[Maitane Azurmendi]] ef--'''SORTU''' artista. (Gernika 1978)
# [[Maria Josefa Aedo]] efef'''SORTU''' lekaimea (Ermua 1786-Compostela 1805)
# [[Marina Lameiro]] ----'''SORTU''' zinemagilea (Iruñea 1986)
# [[Norma Mentxaka]] --ef'''SORTU''' terrorismoaren biktima (Santurtzi 1932-1976)
# [[Rosa Arburua]] ----'''SORTU''' pedagogoa, historia ikertzailea (Irun 1961)
# [[Vanesa Fernández]] ef--'''SORTU''' Zinebiko zuzendaria. (Iurreta 1980)
# [[Agustina González López]] idazle, pentsalari, pintore abangoardista eta politikaria izan zen.(Granada)
# [[Ana Carrillo Domínguez]] Errepublikako Herri Armadako kapitain komunista (1898 - 1974)
# [[Ana María Martínez Sagi]] Kataluniako poeta, sindikalista, kazetaria eta atleta feminista (Bartzelona, 1907-2000)
# [[Anbara Salam Khalidi]] idazle eta itzultzaile feminista (Libano)
# [[Ángela Labordeta]] idazlea (Teruel)
# [[Ángeles Ottein]] sopranoa (Madril)
# [[Angélica Dass]] argazkilaria (Brasil)
# [[Consuelo Zavala]] maistra, feminista (Mexiko)
# [[Esther Bejarano]] musikaria, Auschwitzeko kontzentrazio-eremutik bizirik atera zena (Alemania)
# [[Gertrudis Bocanegra]] Mexikoren indepentziaren aldeko borrokalaria (Mexiko)
# [[Inge Morath]] argazkilaria (Austria- AEB)
# [[Jane Glover]] orkrestra zuzendaria (Erresuma batua)
# [[Mari Luz Cristóbal Caunedo|Mari Luz Cristóbal]] Asturias, 1948. Tonada-kantaria
# [[María "La Jabalina"]] militante anarkista eta miliziano espainiarra (1917 - 1942)
# [[María de Baratta]] musikagilea, piano-jotzailea (El Salvador)
# [[Mariana Pineda]] espainiar liberala (Granada)
# [[Mariela Castro]] politikaria eta sexologoa (Kuba)
# [[Milena Jesenská]] kazetaria, idazlea eta itzultzailea (Txekia)
# [[Olga Bergholz]] Errusiar poeta (1910-1975)
# [[Olga Jojlova]] Ballet dantzaria. Picassoren lehen emaztea. (1891-1955)
# [[Paulina Ódena García]] militante komunista, Espainiako Gerra Zibilean milizianoa (Bartzelona 1911 - Granada 1936)
# [[Peli Romarategui]] misiolari arabarra da, eta egurrez, beiraz eta zeramikaz egindako erlijio-lana egin ditu (Gasteiz)
# [[Sandra Sánchez]] Karateka. Talavera de la Reina (1981)
# [[Shamsia Hassani]] Afganistango grafitigilea.
# [[Silvia Lazarte]] Boliviar-kitxuar politikaria (Bolivia)
# [[Vilma Espín]] iraultzailea, heroia (Kuba)
}}
====Berriak 2021 (apirila, maiatza, ekaina)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Anaje Narbaiza]] ef--'''SORTU''' euskaltzaile eta sindikalista (Bergara 1960)
# [[Delia Lauroba]] --ef'''SORTU''' erresistentea (Donostia 1909-2004)
# [[Estíbaliz Sádaba Murguía]] ----'''SORTU''' artista (Bilbo 1963)
# [[Garazi Arrizabalaga]] ef--'''SORTU''' Durangoko Museoko zuzendaria (Berriz 1984)
# [[Goiuri Aldekoa-Otalora]] ef--'''SORTU''' argazkilaria (Durango 1972)
# [[Idoia Asurmendi]] ef--'''SORTU''' musikaria. (Aramaio 2000)
# [[Idoia Gereñu]] ----'''SORTU''' antzerkigilea (Tolosa 1980)
# [[Jone Guenetxea]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Abadiño 1978)
# [[Jone Novo]] ef--'''SORTU''' kameraria (Durango 1982)
# [[Juanita Ibaibarriaga Literatur Saria|Juanita Ibaibarriaga Literatur saria]] '''SORTU''' (Ermua)
# [[Lucrecia Arana]] efef'''SORTU''' zarzuela abeslaria (Haro 1867- Madril 1927)
# [[Maite Berriozabal]] ef--'''SORTU''' Euskara teknikaria (Berriz 1987)
# [[Mariam Bilbatua]] ef--'''SORTU''' Unibertsitateko irakasle ohia. Durangoko zinegotzia 2019tik (Getxo, 1950)
# [[Miren Lazkano]] ef--'''SORTU''' Piraguista (Donostia 1997)
# [[Sagrario Aranburu]] efef'''SORTU''' dantzaria eta abeslaria (Iruñea 1930-2021)
# [[Veronica Werckmeister]] ef--'''SORTU''' margolaria, muralista (Gasteiz 1972)
# [[Amina Hussein]] kazetaria eta itzultzaile (Kurdistan-Bartzelona)
# [[Amparo Poch y Gascón]] idazle eta mediku antifaxista eta libertarioa (Espainia, 1902-1968)
# [[Ana María Pérez del Campo]] ekintzaile feminista (Madril)
# [[Annie Vivanti]] Londresen jaiotako idazle italiarra
# [[Betsi Cadwaladr]] erizaina (Gales)
# [[Carme Riera]] idazlea (Balear Irlak)
# [[Carmen Salinas Alfonso de Villagómez]] Legelaria
# [[Celia del Palacio]] feminista (Durango-Mexiko)
# [[Colette Maze]] piano-jotzailea (Paris)
# [[Concepción Sierra Ordóñez]] Legelaria
# [[Concha Liaño Gil]] Espainiako ekintzaile anarkista ( Épinay-sur-Seine, Frantzia, 1916-2014)
# [[Emma Roca]] korrikalaria, suhiltzailea (Katalunia)
# [[Herminia Fajardo]] kazetaria, feminista (Kanariak)
# [[Hilda Hilst]] idazlea. (Brasil)
# [[Jane Rule]] idazlea (Kanada)
# [[Josefina Carabias]] kazetaria, idazlea (Avila)
# [[Julia Hermosilla Sagredo]] Anarkosindikalista, milizianoa eta frankismoaren aurkako erresistentea (Sestao, 1916-2009)
# [[Julienne Mathieu]] zinema mutuko aktorea (Frantzia)
# [[Kathleen Winter]] idazlea (Kanada)
# [[Katia Reimberg]] etorkin ekintzailea, feminista (Brasil-Donostia)
# [[Leticia Gaspar]] artista. (Bilbo)
# [[Llibertat Ródenas Rodriguez]] Valentziako anarko-sindikalista, milizianoa eta Mujeres Libres taldearen kidea (1892-1970)
# [[Lola Iturbe]] Espainiar anarko-sindikalista (Bartzelona, 1902-1990)
# [[Mahasweta Devi]] Bengalkiar-indiar idazle eta aktibista
# [[Margarita Xirgu]] Aktorea (Katalunia)
# [[María Asunción Català]] matematikaria, astronomoa (Bartzelona)
# [[María Bruguera Pérez]] (Extremadurako militante libertarioa eta feminista) (1913-1992)
# [[María del Carmen de Lara]] zinemagile feminista (Mexiko)
# [[María Dueñas (biolin-jotzailea)]] Granada 2002
# [[María Elena Walsh]] poeta, kantautorea, eleberrigilea, antzerkigilea (Argentina)
# [[María Teresa Rodríguez Sáinz-Rozas|María Teresa Rodríguez Sainz-Rozas]] enpresaburua (Palentzia)
# [[Mercedes Prieto]] Astronomoa (Huelva)
# [[Penelope Fitzgerald]] idazlea (Erresuma Batua)
# [[Pepita Carpeña]] Espainiar feminista eta anarkosindikalista (Bartzelona, 1919-2005)
# [[Sara Facio]] argazkilaria. (Argentina)
# [[Soledad Estorach Esterri]] Espainiako ekintzaile anarkista (Lleida, 1915-1993)
# [[Teresa Aldamiz]] poeta, kazetaria, itzultzailea. (Filipinas-Bilbo)
# [[Teresa Jordá Vitó]] Akuarelista, margolaria (Bartzelona)
# [[Teresa Lanceta]] Artista (Bartzelona)
# [[Vera Mantero]] dantzaria (Portugal)
# [[Xela Arias]] idazlea (Galizia)
}}
====Berriak 2021 (urtarrila, otsaila, martxoa)====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Andereak Elkartea|Andereak Elkartea]] '''SORTU''' (Durango 2005)
# [[Amaia Lopez de Munain]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Gasteiz 1972)
# [[Antxone Telleria Mendia]] ef--'''SORTU''' irakaslea (Lekeitio 1956)
# [[Bakarne Altonaga]] ef--'''SORTU''' historialaria (Bilbo 1988)
# [[Bittori Etxeberria]] --ef'''SORTU''' Emakume Abertzale Batza. Erresistentziako kidea (Baztan 1908-1997)
# [[Capitolina Bustince Larrondo]] efef'''SORTU''' irakasle, idazlea (Ujué 1864- Segovia 1934)
# [[Carmen Artaza]] ----'''SORTU''' abeslaria (Donostia 1995)
# [[Eladia Zubizarreta]] efef'''SORTU''' erreketista (Ermua 1923-2020)
# [[Elena Ziordia]] ef--'''SORTU''' ilustratzailea (Bizkaia 1964)
# [[Filomena Baldezate]] efef'''SORTU''' erizaina eta emagina (Valladolid-Bilbo 1895- Miranda de Ebro 1980)
# [[Garazi Mugarza]] ef--'''SORTU''' Margolaria, idazlea eta erizana (Mallabia 1995)
# [[Elvira Iñurrieta]] efef'''SORTU''' emagina (Elorrio 1895-1980)
# [[Haizea Martiartu]] ef--'''SORTU''' saxofoi-jotzailea (Markina 1991)
# [[Irantzu Mendia Azkue]] ----'''SORTU''' irakaslea eta ekintzailea (Gasteiz 1976)
# [[Irati Idiakez]] ef--'''SORTU''' snowboarderra (Getaria 1996)
# [[Isabel Lobiano]] efef'''SORTU''' (Ermua 1583-1673)
# [[Izaro Lasa]] ef--'''SORTU''' txirrindulari ohia eta idazlea (Zumarraga 1987)
# [[Kari Alberdi]] ----'''SORTU''' kimikaria, komunikazio zientifikoan aditua (Azkoitia 1996)
# [[Lilatoia]] '''SORTU'''Donostia
# [[Lorea Zulaika]] ef--'''SORTU''' musikaria (Ziortza-Bolibar 1996)
# [[Lucia Urrutia]] ----'''SORTU''' meteorologoa (Erroibarra 1932)
# [[Maider Mendizabal]] ef--'''SORTU''' pilotaria (Zizurkil 1977)
# [[Maite Axiari]] --ef'''SORTU''' feminista, euskaltzale (Ezpeleta 1949-2021)
# [[Maite Gorrotxategi]] ef--'''SORTU''' erraketista (Ermua 1926)
# [[Mari Carmen Díaz de Lezana]] ----'''SORTU''' txirrindularia (Urduña 1943)
# [[Marta Olazabal]] ----'''SORTU''' ikertzailea (Bilbo 1981)
# [[Matilde Isasi-Isasmendi]] ef--'''SORTU''' emagina (Iurreta 1933)
# [[Mentxu Alkorta]] ef--'''SORTU''' dantzari eta trikitilaria (Donostia 1947)
# [[Miren Begoña Ereñaga]] efef'''SORTU''' erraketista (Durango 1927-2015)
# [[Nahia Zubeldia]] ----'''SORTU''' itzultzaile, musikaria, idazlea (Lapurdi 1982)
# [[Nerea del Campo Aguirre]] ef--'''SORTU''' filologoa (Eibar 1971)
# [[Nicasia Madariaga]] efef'''SORTU''' margolaria (Bilbo 1874-1970)
# [[Sara Estévez]] ----'''SORTU''' kazetaria (Bilbo 1925)
# [[Tere Verdes]] efef'''SORTU''' Emakume Abertzale Batza. Erresistentziako kidea (Bilbo 1907-1959)
# [[Victoria Mallabiabarrena]] efef'''SORTU'''soprano lirikoa (Mallabia 1867-1960)
# [[Adelina Zendejas Gómez]] irakasle, kazetari, aktibista (Mexiko)
# [[Aimé Painé]] abeslari maputxea (Argentina)
# [[Alaíde Foppa]] poeta, itzultzailea, ekintzailea (Bartzelona-Guatemala)
# [[Alice Stewart]] epidemiologa (Erresuma batua)
# [[Amelina Ermeline Devant-Le Gallena]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Ana María Moix]] poeta, idazlea (Bartzelona)
# [[Andrea Khalfaoui]] 1. ijito doktorea
# [[Bartolina Sisa]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Benita Galeana]] sindikalista, ekintzailea (Mexiko)
# [[Boliviako Cholitas escaladoras]] Bolivia
# [[Carmen Ballvé]] argazkilaria (Madril)
# [[Carmen Orellana Illescas]] ingurumen agentea, basozaina (Balear Uharteak)
# [[Cira Crespo]] historialaria, idazlea (Katalunia)
# [[Conxa Pérez Collado]] Ekintzaile anarko-feminista eta milizianoa (Katalunia, 1915-2014)
# [[Cora Sadosky]]. Matematikaria (Argentina)
# [[Coraline Labourdette]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Cristina López Barrio]] abokatu, idazlea (Madril)
# [[Diana Trujillo]] ingeniari aeroespaziala (Kolonbia)
# [[Domitila Barrios de Chungara]] Boliviar feminista
# [[Edith Pretty]] lurjabea eta filantropoa. (Erresuma Batua)
# [[Esperanza d'Ors|Esperanza D'ors]] eskutorea (Madril)
# [[Ewy Rosqvist-von Korff]] rally pilotua (Suedia)
# [[Fanny Blankers-Koen]] atleta (Herbehereak)
# [[Flora Sandes]] soldadua (Britainia Handia)
# [[Gilka Machado]] poeta (Brasil)
# [[Gregoria Apaza]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Guadalupe Grande]] idazlea, poeta (Madril)
# [[Guillermina Uribe Bone]] ingeniari zibila (Kolonbia)
# [[Hedina Sijerčić]] idazle, kazetari, poeta (Sarajevo)
# [[Helena Janeczek]] idazlea, kazetaria (Italia)
# [[Hella Haasse]] idazlea (Herbehereak)
# [[Idoia Hernández]] HATXE, piano-jotzailea (Errenteria)
# [[Irene Polo]] kazetaria (Katalunia)
# [[Irina Antónova]] Arte kritikaria (Mosku)
# [[Isabella Karle]] X izpien ikertzailea. EEBB
# [[Jacqueline Bidegorri]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Joy Adamson]] naturalista (Austria)
# [[Juana Rouco Buela]] anarkista (Argentina)
# [[Katharine Burr Blodgett]] fisikaria eta asmatzailea (Estatu Batuak)
# [[Kalam Kunde|Kalam Kunda]] Kunde-jotzailea (Burkina Faso)
# [[La Voz de la Mujer]] Argentinako aldizkari anarko-feminista. itzulpena
# [[Letitia Mumford Geer]] erizaina eta asmatzailea (Estatu Batuak)
# [[Louisa Garrett Anderson|Louisa Garret]] Medikua eta sufragista (Britainia Handia)
# [[Lucía Sánchez Saornil]] Ekintzaile anarko-feminista eta poeta. Mujeres Libres-en sortzailea (Espainia, 1895-1970).
# [[Lucy Parsons]] anarkista, komunista (EEBB)
# [[Mamen Moreu]] ilustratzaile, komikigile (Huesca)
# [[Manuela León]] Emakume ekintzailea (Ekuador)
# [[Malva Flores]] idazlea (Mexiko)
# [[Marcela Delpastre]] idazlea (Frantzia)
# [[Margaret Roundtree]] Saskibaloi jokalaria (Estatu Batuak)
# [[Margarita del Val]] birologoa (Madril)
# [[Margarita García Flores]] feminista, abokatua (Nexiko)
# [[Marie Langer]] Medikua, psikologoa (Austro-Argentinarra)
# [[Mary Moffat Livingstone]] esploratzailea (Hegoafrika)
# [[Maria Clemencia Herrera]] Lideresa, ekintzailea (Kolonbia)
# [[María Cinta Balagué]] irrati esataria (Bartzelona)
# [[María Collazo]] Argentinako anarko-feminista. itzulpena
# [[Maria del Mar Lozano]] RAEx-eko zuzendaria (Iruñea)
# [[Maria Josefa Saavedra]] abokatua (Bolivia)
# [[María Lorena Ramírez]] korrikalaria (Mexiko)
# [[Maria Paz Jiménez Escudero]] margolaria (Donostia)
# [[Maria Soledad Moral Santa Cruz]] arrain saltzailea, ekintzailea (Portugalete)
# [[Marina Núñez]] artista (Palentzia)
# [[Marta Lamas]] idazlea, feminista, antropologoa (Mexiko)
# [[Maxine Molyneux]] soziologoa, feminista (Pakistan)
# [[Mercedes Ateca]] Txirrindularia (Laredo-Kantabria)
# [[Mujeres Libres]] 36ko Espainiako Gerra garaiko erakunde anarko-feminista. itzulpena
# [[Mujeres Libres (aldizkaria)]] Aurrekoaren aldizkaria. itzulpena
# [[Nancy Porsia]] Kazetaria (Italia)
# [[Nell Leyshon]] idazlea (Erresuma Batua)
# [[Nuria Ruiz de Viñaspre]] poeta (Logroño)
# [[Olvido García Valdés]] poeta (Pravia-Asturias)
# [[Petrona Eyle]] Medikua, feminista (Argentina)
# [[Rebeca Uribe]] poeta, (Mexiko)
# [[Rebeca Uribe Bone]] ingeniari kimikoa (Kolonbia]]
# [[Rosario Pino]] antzezlea (Málaga)
# [[Sara Berenguer Laosa]] Ekintzaile anarko-feminista (Katalunia, 1919-2010)
# [[Shadi Ghadirian]] argazkilaria (Iran)
# [[Simona Manzaneda]] itzultzailea (Bolivia)
# [[Solveig Nordström]] arkeologoa (Suedia)
# [[Úrsula Goyzueta]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Vicenta Juaristi Eguino]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Victoria Aguirre Anchorena]] margolaria (Buenos Aires)
# [[Virginia Bolten]] anarkista, kazetaria (Argentina)
# [[Whina Cooper]] ekintzailea (Zeelanda Berria)
}}
=== Hobetuak 2021 ===
# [[Alicia Iturrioz]] margolaria (Eibar)
# [[Louise Michel]] Frantziako anarkista. Parisko Komunan kiderik garrantzitsuenetakoa.
# [[Luz Zalduegi]] Albaitaria. (Mallabia)
# [[Felisa Areitioaurtena|Felisa Areitioartena]] Antzezlea (Zaldibar)
# [[Maria Magunazelaia]] Txirrindulari aitzindaria (Ermua)
# [[Anna Sundström]] kimikaria (Suedia)
# [[Mariñe Arbeo]] ilustrailea
# [[Mercedes Careaga]] Ekintzailea (Eibar)
# [[Iratxe Ansa]] dantzaria. (Donostia)
====Berriak 2020 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Adela Andikoetxea]] ----'''SORTU''' nekazaria (Urduliz 1954)
# [[Ainhoa Urien]] ef--'''SORTU''' idazlea. (Abadiño 1997)
# [[Amaia Gabantxo]] ef--'''SORTU''' idazlea itzultzailea (Bermeo1973)
# [[Ana Mari Marin]] efef'''SORTU''' margolaria (Elizondo 1933- Iruñea 2020)
# [[Andragunea]] '''SORTU''' Durango
# [[Aroa Uharte]] ----'''SORTU''' itzultzailea (Leitza 1984)
# [[Arrate Hidalgo]] ----'''SORTU''' idazlea, itzultzaile (Bilbo 1987)
# [[Arrate Mardaras]] ef--'''SORTU''' idazlea (Abadiño 1960)
# [[Askoa Etxebarrieta]] ef--'''SORTU''' flamenko dantzaria (Gasteiz 1976)
# [[Dorita Ruiz]] '''SORTU''' Hezkuntza bereziko irakaslea aintzindaria (Burgos-Durango-Euba1944)
# [[Erlea Maneros]] ef--'''SORTU''' Artista. Margolaria. (Bilbo 1977)
# [[Esther Cruz]] ----'''SORTU''' eskalatzailea. (Murtzia-Euskal Herria 1976)
# [[Irati Bilbao]] ef--'''SORTU''' jazz abeslaria. (Durango 1992)
# [[Iratxe Mediavilla]] ef--'''SORTU''' zinegilea (Elorrio 1885)
# [[Eva Guerrero]] ef--'''SOefefRTU''' dantzaria, koreografoa (Bilbo 1982)
# [[Felisa Areitioaurtena]] '''SORTU''' antzezlea (Zaldibar 1902- Donostia 1990)
# [[Garazi López de Armentia]] ef--'''SORTU''' dantzaria eta koreografoa (Gasteiz 1984)
# [[Garbiñe Elizegi]] ef--'''SORTU''' erizaina, feminista (Baztan 1975)
# [[Gemma Sanginés]] ef--'''SORTU''' psikologoa (Bilbo 1970)
# [[Ines Olza]] ef--'''SORTU''' ikertzailea (Nafarroa 1982)
# [[Isabel Sola]] ef--'''SORTU''' Birologoa (Nafarroa 1967)
# [[Ixone Aroma]] ef--'''SORTU''' dantzaria (Durango 1982)
# [[Izaro Zubiria]] ef--'''SORTU''' zientzilaria (Gaztelu 1989)
# [[Izaskun Ayestaran]] ----'''SORTU''' erreketista (Ibarra 1941)
# [[Jaione Camborda]] ef--'''SORTU''' zinegilea (Donostia 1983)
# [[Joana Olasagasti]] ----'''SORTU''' dantzaria (Baiona 1990)
# [[Jone Elorriaga]] ef--'''SORTU''' artista (Durango 1993)
# [[Jone Martinez Palacios]] ef--'''SORTU''' irakaslea, feminista (Bizkaia 1995)
# [[Josune Ilundain]] ef--'''SORTU''' sortzailea, ekintzaile, idazlea. (Nafarroa 1990)
# [[Judit Muñoz]] ef--'''SORTU''' matematikaria eta ikertzailea (Abadiño 1991)
# [[Juana Arrillaga|Juana "Juanita" Arrillaga]] efef'''SORTU''' erraketista (Elgoibar 1925- Mexiko 2022)
# [[Juanita Gorroño]] efef'''SORTU''' panderojolea (Muxika 1913-Zornotza1991)
# [[Juliana Zubizarreta]] efef'''SORTU''' panderojolea (Elgoibar1910-2006)
# [[Julie Adrienne Karrikaburu]] efef'''SORTU''' musikologoa (Zuberoa1827-1898)
# [[Karmele Gisasola]] ef--'''SORTU''' Herri kirolak (Mallabia1994)
# [[Karmele Mitxelena]] ef--'''SORTU''' Idazlea eta iralkaslea (Oiartzun1988)
# [[Larraitz Ariznabarreta]] ----'''SORTU''' antropologoa (Bilbo1968)
# [[Leyre Arrieta |Leyre Arrieta Alberdi]] ef--'''SORTU''' historialaria (Mutriku1971)
# [[Leire Elustondo Quiñones]] ef--'''SORTU''' Abeslaria, kazetaria (Ermua1993)
# [[Lide Arana]] ----'''SORTU''' zientzialaria (Donostia1984)
# [[Lurdes Huizi]] --ef'''SORTU''' irakaslea, (Goizueta1958-2020)
# [[Luzia Sagastasoloa]] efef'''SORTU''' maistra, irakaslea, moja (Mallabia1912-Gasteiz1999)
# [[Maialen Arregi]] ef--'''SORTU''' Arkitektoa (Elorrio1986)
# [[Mabel Cañada Zorrilla]] ----'''SORTU''' feminista, ekintzailea (Bilbo1952)
# [[Mabi Revuelta]] ef--'''SORTU''' artista plastikoa (Bilbo1967)
# [[Maddi Ane Txoperena]] ef--'''SORTU'''bertsolaria, kazetaria eta feminista (Hendaia1994)
# [[Maiana Bidegain]] ----'''SORTU''' zinegilea (Lapurdi1977)
# [[Maite Lephaille]] ----'''SORTU''' irrati-esataria (Zuberoa1957)
# [[Maite López]] ef--'''SORTU''' idazlea, itzultzailea (Azkoitia1985)
# [[Mari Cruz Guruzeta]] efef'''SORTU''' ekintzailea (Aramaio1871-Areatza1934)
# [[Mari Jose Kerejeta]] ----'''SORTU''' idazlea (Zegama1961)
# [[Mari Karmen Goñi]] ----'''SORTU''' irakasle aitzindaria (Baztan ?)
# [[María Jesús Cueto]] ef--'''SORTU''' artista. (Santander-Bilbo1951)
# [[Maria González Gorosarri]] ef--'''SORTU''' Kazetaria, idazlea (Durango1978)
# [[Maria Dolores Larramendi]] efef'''SORTU''' erraketista (Pasaia1926-2023)
# [[Maria Mentxaka]] ef--'''SORTU''' kirol argazkilaria (Mungia1976)
# [[Maria Merino]] ef--'''SORTU''' matematikaria (Bilbo1976)
# [[Maria Txurruka]] efef'''SORTU''' erraketista (Elgoibar1923-2000)
# [[Mari Carmen Ruiz]] ----'''SORTU''' aktore ohia (Bilbo1944)
# [[Marijo Deogracias]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Antzuola1973)
# [[Miren Larrea]] ef--'''SORTU''' antzezlea. (Zornotza1981)
# [[Myriam Cameros Sierra|Myriam Cameros]] ef--'''SORTU''' Ilustratzailea (Iruña1978)
# [[Nerea Irastorza]] ----'''SORTU''' zientzialaria (?, 1991)
# [[Nerea Loiola Pikaza|Nerea Loiola]] ef--'''SORTU''' idazlea (Deba1985)
# [[Olga Cazalis]] --ef'''SORTU''' erraketista (Markina-Xemein1925-Tenerife2018)
# [[Pilar Claver]] ----'''SORTU''' aktibista (Izaba1918-2000)
# [[Uxune Martinez Mazaga]] ef--'''SORTU''' Zabalkunde zientifikorako arduraduna (Garai1969)
# [[Udane Ostolaza]] ef--'''SORTU''' Harri-jasotzailea (Orio2005)
# [[Yolanda Mazkiaran]] '''SORTU''' dokumentalgilea (Altsasu1963)
# [[Zaloa Fuertes]] ef--'''SORTU''' Argazkilaria (Mexiko-Abadiño1983)
# [[Zuriñe del Cerro]] efef'''SORTU''' feminista historikoa (Bilbo1956-2020)
# [[Katalin Karikó]] Biokimikaria (Hungaria)
# [[Adela Cortina]] filosofoa (Valentzia) itzulpena
# [[Adelina Gutiérrez]] astrofisikaria (Txile)
# [[Alda Lara]] idazlea. (Angola). itzulpena
# [[Alicia Miyares]] Filosofoa, feminista (Asturias) itzulpena
# [[Alexandra David-Néel]] bidaiaria, idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Alexandra Olaya]] zientzialaria. Kolonbiarra. Itzulpena
# [[Ama Ata Aidoo]] idazle afrikarra. Itzulpena
# [[Amancay Gaztañaga]] abeslaria (Mexiko)
# [[Amelia Opie]] idazlea ingelesa
# [[Aminata Sow Fall]] idazlea (Senegal) itzulpena
# [[Amparo Sánchez]] abeslaria (SEvilla)
# [[Ana de Miguel]] filosofoa, feministra (SAntander) itzulpena
# [[Ana Kiro]] galiziar abeslaria. itzulpena
# [[Ana María Crespo de las Casas]] farmazialaria. (Tenerife) itzulpena
# [[Andrée de Jongh]] belgika erresistentziako kidea
# [[Ángeles López de Ayala]] kazetaria, politikaria, dramaturgoa (Sevilla)
# [[Anna Burns]] idazlea (Belfast)itzulpena
# [[Anna Surinyach]] fotokazetaria (Katalunia)
# [[Anne Carson]] Poeta (Kanada) itzulpena
# [[Anne Palles]] Sorgintzat errea (Danimarka)
# [[Anoushka Shankar]] musikagilea itzulpena
# [[Antonia Ferrín Moreiras]] Matematikaria, astronomoa (Galizia)
# [[Ariane Lopez-Huici]] argazkilaria. Itzulpena
# [[Asha Ismail]] mutilazioaren aurkako ekintzailea (Kenya)
# [[Atala Apodaca]] feminista, iraultzailea (Mexiko)
# [[Aziza Brahim]] abeslari sahararra (Itzulpena)
# [[Beatrice Shilling]] asmatzailea (Ingalaterra) itzulpena
# [[Becky Siegel]] dantzaria, koreografoa, zuzendaria (EEBB) Iruñea
# [[Bel Zaballa]] kazetaria, idazlea (Katalunia)
# [[Belén Bermejo]] idazlea, argazkilaria eta editorea (Madril)
# [[Belén de Sárraga]] kazetaria, ekintzailea (Valladolid-Mexiko
# [[Beryl Markham]] hegazkinlaria, idazlea (Ingalaterra-Kenya) itzulpena
# [[Bertha Benz]] asmatzailea
# [[Bertha Lutz]] Brasilgo urbanista eta feminista.
# [[Blanca Silveira]] astronomoa (Venezuela) itzulpena
# [[Beulah Louise Henry]] asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Carme Alvariño]] historialaria (Galizia) itzulpena
# [[Carla Simón]] zinegilea (Katalunia)
# [[Carmen Castillo (zinegilea)|Carmen Castillo]] zinegilea (Txile). itzulpena
# [[Carmen de Burgos]] poeta eta kazetaria (Almeria) itzulpena
# [[Carmen Gil Martinez]] idazlea. (Cadiz)
# [[Carmen Portinho]] (itzulpena) (Brasil)
# [[Catherine Destivelle]] eskalatzailea (Frantzia)
# [[Cécile Rol-Tanguy|Cécile Rol]] Erresistentea. Frantzia. Itzulpena
# [[Celinda Arregui]] politikaria, feminista (Txile)
# [[Claire Goll]] kazetaria, idazlea bakearen aldeko altibista (Alemania-Frantzia)
# [[Claudia Paz y Paz]] giza eskubideen defentzailea
# [[Consuelo Álvarez Pool]] idazlea (Katalunia)
# [[Cony Carranza Castro]] feminista, hezitzailea (El Salvador)
# [[Cora Ratto de Sadosky]] matematikaria eta ekintzailea (ARgentina)
# [[Dacia Maraini]] eleberrigilea (Italia)
# [[Diane di Prima]] Poeta (EEBB) itzulpena
# [[Dilhan Eryurt]] astronomoa, astrofisikaria (Turkia)
# [[Dora Alonso]] Kazetaria eta idazlea (Kuba) itzulpena
# [[Dorothea Klumpke]] astronomoa. EEBB
# [[Dorothee Sölle]] Poeta eta teologoa. Itzulpena
# [[Dulce Chacón (idazlea)|Dulce Chacón (Idazlea)]] Zafra. Itzulpena
# [[Ebru Timtik]] abokatu kurdua. (Istambul)
# [[Elena García Armada]]ingeniaria, asmatzailea (Santander)
# [[Elodia Zaragoza-Turki]] idazlea,poeta,editorea
# [[Emilie Flöge]] jostuna
# [[Emma Chacón i Lausaca]] musikagilea (Bartzelona) itzulpena
# [[Emma Lehmer]] matematikaria (Estatu Batuak) itzulpena
# [[Encarnación Cabré]] arkeologoa (Madril) itzulpena
# [[Eugenia Sacerdote de Lustig]] zientzilaria (Turin-Buenos Aires) (Itzulpena)
# [[Eva Gonzalès]] margolaria (Paris) (Itzulpena)
# [[Fanny Bullock Workman]] bidaiaria, idazlea, itzulpena
# [[Filipa César|Filipa Cesar]] zinema zuzendaria (Portugal) itzulpena
# [[Florence Rena Sabin]] zientzialaria. (EEBB) itzulpena
# [[Francisca Vives]] historialaria (Cadiz) itzulpena
# [[Gabrielle Roy]] Kanadar idazlea. (Kanada)
# [[Gertrude Jekyll]] Lorezaina (Erresuma Batua)
# [[Gloria Anzaldúa]] idazlea. aktibista (EEBB) itzulpena
# [[Guadi Galego]] abeslaria (Galizia) (Itzulpena)
# [[Hayley Westenra]] abeslaria (Zeelanda Berria) itzulpena
# [[Helin Bölek]] abeslaria (Turkia)
# [[Helena Maleno]] aktibista (El Ejido) Itzulpena
# [[Ida Vitale]] idazlea. (Uruguai) itzulpena
# [[Idea Vilariño]] idazlea. itzulpena
# [[Inma Chacón]] idazlea (Zafra) itzulpena
# [[Irene Solà]] idazlea, artista (Katalunia)
# [[Irene Vallejo Moreu]] filologa eta idazlea (Zaragoza)
# [[Irma Alicia Velásquez Nimatuj|Irma Alicia Velásques Nimatuj]]Guatemala, kazetaria eta antropologoa
# [[Isabella Bird]] bidaiaria. idazlea (itzulpena)
# [[Isabel Bono]] poeta, (Malaga) itzulpena
# [[Jacinta Ortiz]] poeta (Granada)
# [[Jennifer Doudna]] biokimikaria (EEBB) itzulpena
# [[Jessie Fauset]] Poeta amerikarra itzulpena
# [[Jessica Anderson]] idazle Australiarra. itzulpena
# [[Jineth Bedoya]] Kazetaria. (Kolonbia) itzulpena
# [[Joan Jara]] dantzaria (Txile) Victor Jararen bikotea
# [[Joanne Chory]] biologoa. EEBB itzulpena
# [[Josefa Llanes Escoda]] sugrafista (Filipinas) itzulpena
# [[Judith Wright]] idazlea (Australia) itzulpena
# [[Julia Antivilo]] artista (Txile)
# [[Julie-Victoire Daubié]] idazle franziarra. itzulpena
# [[Katharine Tynan]] idazle, Irlanda, itzulpena
# [[Kenojuak Ashevak|Kenojuak Ashevah]]margolaria (Kanada)
# [[La Yegros]] abeslaria (ARgentina-Okzitania
# [[Laura Freixas]] idazlea (Bartzelona) (Itzulpena)
# [[Leda Valladares]] abeslaria,(Argentina) (itzulpena)
# [[Leila Aboulela]] sudandar idazlea (Itzulpena)
# [[Leona Chalmers]] aktorea eta asmatzailea. EEBB. itzulpena
# [[Leonor Orosa]] Koreografoa (Filipinak)
# [[Lian Monserrate]] Muralgilea (Estatu Batuak)
# [[Elizabeth Magie]] asmatzailea. (EEBB). Itzulpena
# [[Lucía Garibaldi]] Zinegilea (Uruguai) Itzulpena
# [[Luisa Capetillo]] anarkista, sindikalista, faminista (Puerto Rico) itzulpena
# [[Magda Szabó|Magda Szabo]]idazlea (Hungaria)
# [[María Andresa Casamayor]] matematikaria (Zaragoza) itzulpena
# [[Maria Aurèlia Capmany]] eleberrigile, antzerkigile (Katalunia) itzulpena
# [[Maria Isabel Barreno]] idazlea (Portugal) itzulpena
# [[Maria Beasley]]. Asmaztzailea. (EEBB)
# [[María Cumplido]] matematikaria. (itzulpena)
# [[María Malla]] idazlea, katalana. itzulpena
# [[María Mariño]] idazlea. (Galizia). itzulpena
# [[Maria Pereira]] Asmatzailea (Portugal)
# [[María Salvo]] Antifrankisgta (Bartzelona) itzulpena
# [[Maria Teresa Horta]] idazlea (Portugal) itzulpena
# [[María Teresa León]] idazlea (Errioxa) itzulpena
# [[María Vallet Regí|María Vallet Regi]] Kimikaria (Kanaria)
# [[María Y. Orosa|Maria Y. Orosa]] Medikua eta ikertzailea
# [[Mariama Bâ]] idazlea (SEnegal)
# [[Marica Campo]] idazlea (GAlizia)
# [[Marie Hankel]] Esperanto idazlea, sufragista (Alemania) itzulpena
# [[Marie Paradis]] alpinista Suitzarra. Itzulpena
# [[Marie Under]] idazlea (Estonia) itzulpena
# [[Marion Donovan]] asmaitzailea. EEBB. itzulpena
# [[Mariví Ibarrola]] argazkilaria. (Naiara). itzulpena
# [[Marivi Iturbe Etxeberria]] gizarte laguntzailea. Etxebarri. itzulpena
# [[Margaret Harwood|Margaret Harwook]] Astronomoa (Estatu Batuak) itzulpena
# [[Margaret Burbidge]] Astronomoa. (Inglaterra) itzulpena
# [[Margarida Borràs]] Transexuala (Valentzia)
# [[Margarita Michelena]] poeta (Mexiko)
# [[Margarita Parra Álvarez]] Kimikaria, (Valentzia)
# [[Martha Coston]]asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Marta Elena Casaús Arzú]] historialaria eta idazlea.(Guatemala)
# [[Maruja Mallo]] margolaria (Galizia) itzulpena
# [[Melitta Bentz]] asmatzailea alemaniarra itzulpena
# [[Mercè Company]] idazlea (Katalunia) itzulpena
# [[Mercè Ibarz]] idazlea (ARagoi)
# [[Mikeas Sánchez]] poeta, irakaslea, idazlea (Mexiko)
# [[Mónica Cahen D'Anvers]] kazetaria (Argentina) itzulpena
# [[Montserrat Gudiol]] margolaria, (Bartzelona) itzulpena
# [[Montserrat Torrent i Serra]] organojolea. (Bartzelona) itzulpena
# [[Nella Larsen]] idazlea Afrikar-amerikarra. Itzulpena
# [[Nellie Campobello]] idazlea eta dantzaria (Durango-Mexiko) itzulpena
# [[Nerea Irigoyen]] zientzialaria. Zaragoza
# [[Ngaio Marsh|Ngaio Marsh]] idazle, antzerlea. itzulpena
# [[Olga Orozco]] poeta (Agentina) Itzulpena
# [[Orsola Casagrande]] (Italia)
# [[Pamela Hinkson]] idazle anglo irlandarra
# [[Patricia Bath|Patricia Bath]] Medikua. itzulpena
# [[Paula Nenette Pepín]] musikaria.
# [[Paula Wiesinger]] eskiatzaile italiarra (Izulpena)
# [[Paulina Chiziane]] idazle Monzambike. Itzulpena
# [[Pilar del Río|Pilar del Rio]] kazetaria eta itzultzailea.(Granada). (itzulpena)
# [[Pilar Alonso Ibañez]] etnografoa, historialaria (Markiz, Araba) itzulpena
# [[Pilar Bellver]] idazlea, feminista (Jaen) itzulpena
# [[Policarpa Salabarrieta]] ekintzalea (Kolonbia)(Itzulpena)
# [[Raina Telgemeier]] komikigilea. (EEBB) itzulpena
# [[Rosalinda L. Orosa]] Idazlea (Filipinak)
# [[Saiza Nabarawi]] idazlea, feminista (Egipto) (Itzulpena)
# [[Sagrario Vera Gordo]] Gerrillaria. (Badajoz)
# [[Sandra Morán]] abeslaria, politikaria (Guatemala) itzulpena
# [[Sara Curruchich]] abeslaria. Guatemala. itzulpena
# [[Sarah Mather]] asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Severina Luna de Orosa]] medikua eta idazlea (Filipinak)
# [[Silvia Cuevas Morales|Silvia Cuevas]] idazlea Txile. itzulpena
# [[Stefi Troguet]] Alpinista (Andorra)
# [[Susana Malón]] astronomoa (Zaragoza) Itzulpena
# [[Susana Thénon]] itzultzaile, poeta (ARgentina). Itzulpena
# [[Susana Vera]] argakilari-kazetaria (Iruñea) itzulpena
# [[Suceso Portales]] jostuna eta anarko-sindikalista (Extremadura)
# [[Syra Alonso]] idazlea, (Galizia). itzulpena
# [[Teresa Eguibar]] eskulturea (Madril). itzulpena
# [[Teresa Flores]] Feminista, ekintzailea (Txile)
# [[Teresa Meana]] ekintzaile feminista (Gijón)
# [[Vandana Shiva]] Idazlea. (India) (Itzulpena)
# [[Violette Leduc]] Idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Violette Szabo]] Espia (Erresuma Batua)
# [[Yaa Gyasi]] idazle afroamerikarra.(Ghana) itzulpena
# [[Yasmina Reza]] idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Zenobia Camprubí]] idazlea eta itzultzailea itzulpena
}}
====2018-2019====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agustina Otaola]] ----'''SORTUA''' Erraketista (Errenteria)
# [[Alaitz Muro]] ef-- '''SORTUA''' ipuin kontalaria eta margolaria (Durango)
# [[Amaia Aroma Lejarreta]] ef-- '''SORTU''' Txistularia (Abadiño)
# [[Ainhoa Zuazua]] ef-- '''SORTUA''' Abeslaria (Ermua)
# [[Angelita Alberdi]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Arantzazu Ametzaga]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea
# [[Ascensión Badiola]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea(Bilbo)
# [[Aurora Abasolo]] efef '''SORTUA''' Abeslaria (Durango)
# [[Begoña Sopelana]] efef '''SORTUA''' Kooperantea, soziologoa (Iurreta)
# [[Benita Uribarrena]] efef '''SORTUA''' Ekintzailea antifaxista (Durango)
# [[Damaris Pan]] ef--'''SORTUA''' artista (Mallabia)
# [[Digna Garitaonandia]] efef '''SORTUA''' Erraketista
# [[Dina Bilbao]] efef '''SORTUA''' Kirolaria (Ondarroa))
# [[Eladia Altuna]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Irura)
# [[Elena Olabe]] ef-- '''SORTU''' Poeta (Durango)
# [[Elena Solatxi]] ef--'''SORTUA''' Eskultorea (Bilbo)
# [[Elena Orobiogoikoetxea]] ----'''SORTUA''' Piano jolea (Durango)
# [[Emilia Gomez]] ----'''SORTUA''' Erraketistan. (Valentzia)
# [[Estibalitz González]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea (Ermua)
# [[Eugenia Iriondo]] efef '''SORTUA'''Erraketista (Eibar)
# [[Gloria Agirre]] ef-- '''SORTUA'''Erraketista (Asteasu)
# [[Gloria Zubia]] efef '''SORTU''' ekintzailea (Durango)
# [[Ines Etxegibel]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Durango)
# [[Irati Eguren]] ef-- '''SORTUA''' Arkitektoa, ilustratzailea (Durango)
# [[Irene Ibaibarriaga]] efef'''SORTU''' Erraketista (Ermua)
# [[Jesusa Garitaonandia]] efef '''SORTU''' Erraketista (Mallabia)
# [[Juana Elgezabal]] efef '''SORTUA'''Enpresaria (Derio)
# [[Juanita Ibaibarriaga]] efef '''SORTUA''' Ekintzailea (Ermua)
# [[Juanita Mir]] efef '''SORTUA''' Kazetaria, idazlea (Iruñea)
# [[Juanita Unzueta]] efef '''SORTUA''' Dantzaria (Eibar)
# [[Julia Klaudia Gabilondo]] efef '''SORTUA''' Idazlea (Mungia)
# [[June Arbeo]] ef-- '''SORTUA'' Atleta (Durango)
# [[Kattalin Agirre]] efef '''SORTUA''' Mugalaria, Frantziako erresistentziako kide (Sara)
# [[Koro Benito]] ef-- '''SORTUA''' Poeta (Lumbrales)
# [[Lara Izagirre]] ef-- '''SORTUA''' Zinegilea (Zornotza)
# [[Libe Goñi]] ef-- '''SORTUA''' Irakaslea (Oteitza)
# [[Lidia Cañete]] ef-- '''SORTUA''' kirolaria (Durango)
# [[Lourdes Munitxa]] efef '''SORTUA''' Euskaltzalea (Zornotza)
# [[Lucia Areitioaurtena]] efef '''SORTUA'''Erraketista (Ermua)
# [[Luz Zalduegi]] efef '''SORTUA''' Albaitaria (Mallabia)
# [[Maddi Barber]] ef-- '''SORTUA''' Zinegilea (Lakabe)
# [[Maitane Alonso]] ef-- '''SORTU''' Ikertzailea,asmatzailea (Sodupe)
# [[Maria Ana Bidegaray]] ---- '''SORTU''' Idazlea, feminista (Hazparne - Lapurdi)
# [[Maria Arrillaga]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Elgoibar)
# [[Maria Camino Oskoz]] efef '''SORTUA''' Maistra. (Iruñea)
# [[Mari Carmen Lasagabaster]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Mari Carmen Madariaga]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Igorre)
# [[Maria Antonia Uzkudun]] --ef'''SORTUA''' Erraketista (Anoeta)
# [[Maria Luisa Alberdi]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Maria Luisa Senar]] --ef'''SORTUA'''Erraketista (Pasaia)
# [[Maria Pilar Urriza]] ef--'''SORTUA''' Dantzaria (Lantz)
# [[Maria San Juan de Garonda]] ---- '''SORTUA'' emagina. inkisizioa sutan erre zuen (Mungia)
# [[Maribi Unamuno]] ---- '''SORTUA''' Filologoa. (Aulesti)
# [[Meritxel Relaño]] ef-- '''SORTUA''' Unicefeko arduradun nagusia Yemenen (Durango)
# [[Mila Salterain]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea (Durango)
# [[Miren Alazne Iruretagoiena]] ef-- '''SORTU''' ekintzailea (Zarautz)
# [[Miren Maortua]] efef '''SORTUA''' Idazlea (Zaldibar)
# [[Miren Uzkudun]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Asteasu 1922-)
# [[Nerea Etxegibel]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Durango 1964- )
# [[Oihana Azkorbebeitia]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Abadiño 1981- )
# [[Paula Lamarain]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Eibar 1924-2018)
# [[Rosa Soroa]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Elduaien 1945- )
# [[Rosario Aranburu]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Eibar 1921-2015)
# [[Silvia Trigueros]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Abadiño 1976)
# [[Teri Ibarrola]] ---- '''SORTUA''' Ipuin kontalaria (Aulesti)
# [[Vanessa Goikoetxea]] ef-- '''SORTU''' abeslaria (Florida 1980- )
# [[Zoila Askasibar]] ef-- '''SORTUA''' inprimatzailea (Elgeta 1877-1945)
# [[Shakuntala Devi]] efef Idazlea (India) (Itzulpena)
# [[Almudena Hernando]] ---- arkeologoa (Madril 1959)(itzulpena)
# [[Gisella Perl]] efef Ginekologoa judua (Hungaria 1907-1988) (itzulpena)
# [[Luna Miguel]] ef-- idazlea (Alcalá de Henares 1990- ) (itzulpena)
# [[Mae Jemison]] ef-- ingeniari (Alabama 1956- ) (Itzulpena)
# [[Maria Antonia Canals]] ef-- matematikaria (Bartzelona) (Itzulpena)
# [[Mercedes Colás]] efef Maiatzeko plazako amak (Argentina 1925-2021) (Itzulpena)
}}
=== [[Fitxategi:Gnome-colors-alacarte2.svg|30px]] Hobetuak ===
==== 2020 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Elorriaga]] (Iurreta)
# [[Ana Diez]] zinemagilea (Tutera)
# [[Amaia Iturbide]] idazlea (Bilbo-Getxo)
# [[Ariane Lopez-Huici|Ariane López Huici]] argazkilari lapurtarra.
# [[Erika Lagoma]] Bertsolaria, feminista (Lesaka-Durango)
# [[Gurutzi Arregi]] etnografoa (Durango)
# [[Iñaxi Etxabe]] Bertsolaria, (Zumaia-Zarautz)
# [[Isabel Coixet]] zinegilea (Katalunia)
# [[Itziar Mendizabal]] Dantzaria (Gipuzkoa
# [[Luzia Goñi]] bertsolaria (Basaburua)
# [[Maider Fernandez]] zinegilea (Donostia)
# [[Maria Zambrano]] idazlea (Madril)
# [[Martina Ibaibarriaga]] gerrillaria (Berriz)
# [[Matxalen Ziarsolo]] saskibaloi jokalaria (Ermua)
# [[Oihana Alkorta]] musikaria (Orio-Zarautz)
# [[Primi Erostarbe]] panderojolea eta irrintzilaria (Oñati)
# [[Teodora Zuloaga]] zeramikaria (Madril-Segovia)
# [[Trota Salernokoa]] ginekoloagoa(Italia)
# [[Alfonsina Strada]] txirrindulari argentinarra (Mototsa)
}}
==== 2018-2019 ====
# [[Balendiñe Albizu]] efef Idazlea (Zumaia)
# [[Gurutze Frades]] ef-- Kirolaria (Durango-Iurreta)
# [[Lourdes Unzueta]] ef-- Idazlea (Durango)
# [[Uri Ruiz Bikandi]] efef Idazlea (Durango)
== HOBETUAK ==
=== Hobetuak 2023 ===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Sonia Etxezarreta]] '''--ef'''mahai-tenislaria (Irun 1968?- 2011)
# [[Yusra Mardini]] '''ef--'''igerilaria, errefuxiatua (Siria 1998)
# [[Olatz González]] '''ef--'''antropologoa (Bilbo 1973)
# [[Eider Cardeñosa]] '''ef--'''karateka (Gasteiz 1995)
# [[Graziana Barrenetxea]] '''----'''sorginkeriaren biktima (Zugarramurdi 1540-Logroño 1610)
# [[Ainara Elbusto]] '''ef--'''txirrindularia (Nafarroa 1992)
# [[Patricia López Arnaiz]] '''ef--''' (Gasteiz 1981)
# [[Sofia Otero]] '''ef--'''aktorea (Basauri 2013)
# [[Estibaliz Urresola Solaguren]] '''ef--'''film zuzendaria, gidoilaria (Laudio 1984)
# [[Kim Ju-ae]] '''ef--'''Kim dinastiako kidea (Ipar Korea 2013)
# [[Barbara Stanwyck]] '''efef'''aktorea (AEB 1907-1990)
# [[Glenn Close ]] '''ef--'''aktorea (AEB 1947)
# [[Lola Baldrich]] '''ef--'''aktorea (Toledo 1967)
# [[Lola Herrera]] '''ef--'''aktorea (Valladolid 1935)
# [[Federica Montseny]] '''efef'''anarkista, idazlea (Madril 1905-Frantzia 1994)
# [[Céline Laguarde]] '''efef'''argazkilaria (Lapurdi 1961)
# [[Aroa Gorostiza]] '''ef--'''txirrindularia (Elorrio 2002)
# [[Anna Muzytxuk ]] '''ef--'''xake-jokalaria, aktibista (Ukraina 1990)
# [[Clara Azurmendi]] '''ef--'''badminton kirolaria (Donostia 1998)
# [[Irene Papas]] '''efef'''aktorea, abeslaria (Grezia 1926-2022)
# [[Uxue Apaolaza]] '''ef--'''idazlea (Hernani 1981)
# [[Hélène Carrère d'Encausse]] '''efef'''historialaria (Paris 1929)
# [[Lisa Simpson]] marrazkietako pertsonaia (AEB 1987)
# [[Maggie Simpson]] marrazkietako pertsonaia (AEB 1987)
# [[Emakumearen historia]] emakumearen eginkizuna historian zehar
# [[Oihana Azkorbebeitia]] '''ef--'''korrikalaria (Abadiño 1981)
# [[Ione Irazabal]] '''ef--'''aktorea (Elorrio 1963)
# [[Hürrem Sultan]] haseki sultan (Poloniako Erresuma,?-Otomandar Inperioa,1558)
# [[Irene Atenaskoa]] '''--ef'''enperatrizea (Atenas,752-Lesbos,803)
# [[Angelique du Coudray]] '''--ef'''emagina (Frantzia, 1712-1794)
# [[Enara López]] '''ef--'''txirrindularia (Bilbo 1997)
# [[Genero-rol]]
# [[Genero-desparekotasun]]
# [[Louise Joy Brown]] '''ef--'''1. probeta umea (Erresuma Batua 1978)
# [[Marije Fullaondo]] '''ef--'''politikaria (Getxo, 1964)
# [[Francisca Pizarro Yupanqui]]'''ef--'' Quispe Sisa eta Francisco Pizarroren alaba (Peru,1534-Cáceres,1598)
# [[Hassiba Ben Bouali]] '''efef''Aljeriako Independentzia Gerrako gudaria (1938 - 1957)
# [[Irene Paredes]] '''ef--'''futbolaria (Legazpi 1991)
# [[Oihane Hernandez]] '''ef--'''futbolaria, defentsa (Sopela 2000)
# [[Misa Rodríguez]] '''ef--'''futbolaria, atezaina (Kanariak 1999)
# [[Filipa Moniz]] '''ef--'''Kristobal Kolonen emaztea (Portugal, 1455-1485)
# [[Agatha Barbara]] '''efef'''presidentea, aitzindaria (Malta 1923-2002)
# [[Elena Furiase]] '''ef--'''aktorea, idazlea (Madril 1988)
# [[Itsaso Arana]] '''ef--'''ktorea, zuzendaria (Nafarroa 1985)
# [[Ane Santesteban]] '''ef--'''txirrindularia (Errenteria 1990)
# [[Maite Ruiz de Larramendi]] '''ef--'''pilotari ohia (Beasain 1973)
# [[Claudia Zornoza]] '''ef--'''futbolaria, erdilaria (Madril 1990)
# [[Alexia Putellas]] '''ef--'''futbolaria, erdilaria (Bartzelona 19)
# [[Susana Zapke]] '''ef--'''musikologoa (Gipuzkoa 1965)
# [[Maite Agirre ]] '''ef--'''aktore, antzerkigilea (Zarautz 1955)
# [[Noe Itō]] '''efef'''aktibista, eraila (Japonia 1895-1923)
# [[Edmonia Lewis]] '''efef'''eskultorea (AEB 1844-Londres 1907)
# [[Libe Mimenza]] '''ef--'''kazetaria, ikertzailea (Elorrio 1988 19)
# [[Maddalen Dorronsoro Amiano]] '''ef--'''abesbatza zuzendaria (Lezo 1987)
# [[Aintzane Encinas]] '''ef--'''futbolaria ohia, entrenatzailea (Donostia 1988)
# [[Alba Redondo]] '''ef--'''futbolaria, aurrelaria (Albacete 1996)
# [[Jennifer Hermoso]] '''ef--'''futbolari aurrelaria eta erdilaria (Madril 1990)
# [[Ainhoa Cantalapiedra]] '''ef--'''abeslaria (Galdakao, 1980)
# [[Zoleka Mandela]] '''efef'''aktibista (Hegoafrika, 1980-2023)
# [[Ana Terradillos]] '''ef--'''kazetaria (Donostia 1973)
# [[Lidia Valentín ]] '''ef--'''pisu-jasotzailea (Leon 1985)
# [[Maite Oroz]] '''ef--'''futbolaria (Nafarroa 1998)
# [[Adania Shibli]] '''e---'''idazlea (Palestina, 1974)
# [[Rafeef Ziadah]] '''e---'''poeta (Libano, 1979)
# [[Yolanda Alzola]] '''ef--'''telebista aurkezlea (Bizkaia, 1970)
# [[Silvia Intxaurrondo]] '''ef--'''kazetaria (Barakaldo, 1979)
# [[Miren Arzallus]] '''----'''moda historialaria, ikertzailea (Bilbo 1978)
# [[June Ansoleaga]] '''ef--'''kazetaria (Sopela 1987)
# [[Zuriñe Zulaika]] '''----'''metereologoa, fisikaria (?, ?)
# [[Maria Eugenia Luc]] '''ef--'''musikagilea ( Argentina/Euskal Herria 1958)
# [[Yurena]] '''ef--'''abeslaria (Santurtzi 1969)
# [[Amanirenas]] '''e-e-'''erregina eta gobernadorea (Kuxeko Erresuma, K.a.57 - K.a.10)
# [[Gabriela Silang]] '''efef'''Filipinetako heroia (Filipinak, 1731-1763)
# [[Bene Bergado]] '''----'''artista, eskultorea (Salamanca/Bizkaia 1963)
# [[Margarita López Maturana]] '''efef''' moja beatoa, Berrizko Mesedeetako Misiolarien sortzailea (Bilbo 1884-Donostia 1934)
# [[Diana Krall]] '''ef--''' piano-jotzailea eta jazz abeslaria (Kanada 1964)
# [[Maria Gebara]] ---- idazlea (Valladolid, ? - ? ,1683)
# [[Janire Gonzalez Etxabarri]] ef-- surflaria (Zumaia 2005)
}}
== [[Fitxategi:Gnome-system-users.svg |30px|]] Wikilariok ==
(Zure izena gehitu dezakezu iturburu kodea aldatu eta 4 bider ALT Gr + 4 sakatuta (4 aldiz "~" agertuko da)
# [[Lankide:Wikimaribarre|Wikimaribarre]] ([[Lankide eztabaida:Wikimaribarre|eztabaida]]) 18:22, 13 ekaina 2018 (CET)
# [[Lankide:Lurdeswiki|Lurdeswiki]] ([[Lankide eztabaida:Lurdeswiki|eztabaida]]) 18:17, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:Larrauri|Larrauri]] ([[Lankide eztabaida:Larrauri|eztabaida]]) 18:18, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:OrtuUrti|OrtuUrti]] ([[Lankide eztabaida:OrtuUrti|eztabaida]]) 18:22, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:Mototsa|Mototsa]] ([[Lankide eztabaida:Mototsa|eztabaida]]) 11:20, 22 uztaila 2020 (CET)
# [[Lankide:Joseintx|Joseintx]] ([[Lankide eztabaida:Joseintx|eztabaida]]) 18:22, 9 urria 2020 (CET)
# [[Lankide:Isabeliraurgi|Isabeliraurgi]] ([[Lankide eztabaida:Isabeliraurgi|eztabaida]]) 17:48, 16 urria 2020
# [[Lankide:Mgaraizabal|Mgaraizabal]] ([[Lankide eztabaida:Mgaraizabal|eztabaida]]) 18:00, 5 azaroa 2021 (CET)
# [[Lankide:josi|Josi]] ([[Lankide eztabaida:Josi|eztabaida]]) 18:00, 5 azaroa 2021 (CET)
# [[Lankide:Andremendea|Andremendea]] ([[Lankide eztabaida:Andremendea|eztabaida]]) 16:43, 15 azaroa 2024 (CET)
# [[Lankide:JULEBAR|JULEBAR]] ([[Lankide eztabaida:JULEBAR|eztabaida]]) 16:48, 15 azaroa 2024 (CET)
== Wikilaguntza ==
* [https://eu.wikipedia.org/wiki/Laguntza:Gida_arina Gida Arina]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:C%C3%B3mo_subir_imagen_con_la_app_de_Wikimedia_Commons.pdf Cómo subir una imagen con la app de Wikimedia Commons]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ejemplo_de_subida_de_imagen_a_Commons,_introduciendo_geolocalizaci%C3%B3n.webm Ejemplo de subida de imagen a Commons, introduciendo geolocalización]
== [[Fitxategi:Gnome-web-browser.svg|30px]] Kanpo estekak ==
* Nola igo argazkiak Commons-era? [[c:File:Ejemplo_de_subida_de_imagen_a_Commons,_introduciendo_geolocalización.webm|Ordenagailutik (bideoa)]] | [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/89/C%C3%B3mo_subir_imagen_con_la_app_de_Wikimedia_Commons.pdf App-etik (PDF)] | [[:es:Wikipedia:Encuentros/Wiki_Takes_Vitoria-Gasteiz/Ayuda|Ideia gehiago...]]
* [https://anboto.org/durango/1583310345667-wikipedia-erreminta-ona-dela-uste-dugu-emakumeek-erreferentzialtasuna-lortzeko Wikipedia erramienta ona dela uste dugu emakumeek erreferialtsuna lortzeko]Anboto 2020/03/04
* [https://www.elcorreo.com/bizkaia/duranguesado/durangaldeko-andren-ekarpenak-20200122193350-nt.html?edtn=bizkaia&fbclid=IwAR1hHPcQJaQM-WaIU7mYeNetsB89jEH2-BWSA0fPGjbTgTkHpqtKRT9BnCc#vca=fixed-btn&vso=rrss&vmc=fb&vli=Duranguesado Durangaldeko andren ekarpenak bistaratzera dator WikiEmakumeok] El Correo 2020/01/21
* [https://anboto.org/durango/1579696765085-wikikedada-egingo-dute-durangon-wikipedian-dagoen-genero-arrakala-aldatzeko 'Wikikedada' egingo dute Durangon, Wikipedian dagoen "genero arrakala" aldatzeko], Anboto Durango 2020/01/22
* [https://dotb.eus/dotb-eus-emakumeen-biografia-berriak-sortzeko-wikikedada-antolatu-da-durangon/ Emakumeen biografia berriak sortzeko ‘Wikikedada’ antolatu da Durangon] Dotb.eus 2020/01/23
* [http://www.azkuefundazioarenegunkaria.eus/wikikedada-wikiemakumeokwikidurango/ Wikikedada: WikiEmakumeok/WikiDurango | Azkue Fundazioaren Egunkaria] 2020/01/21
* [https://halabedi.eus/es/marisa-barrena-wikiemakumeok-gizarteko-beste-arloetan-lez-emakumeak-ia-ikusezinak-gara-wikipedian-ere/?fbclid=IwAR2pUHHzwsNx8kzKAyc3dlTpZc4p4mx8duIC0PeKHEj01G3yXoFKxXlBBlc Marisa Barrena (Wikiemakumeok): "Gizarteko beste arloetan lez, emakumeak ia ikusezinak gara wikipedian ere" - Halabedi] 2020/02/06
* [https://www.youtube.com/watch?v=eH-JkwLAa6Q&feature=youtu.be [Bideoa] Data zaharrak bilatzen], Estibalitz González Solozabal Durangon #Wikiemakumeok mintegian data zaharrak zelan bilatzen diren azaltzen dau, Josi Sierra-ri esker.
* [https://amp.eitb.eus/eu/irratia/euskadi-irratia/programak/amarauna/osoa/7892080/magikoa-da-andre-baten-biografia-mundura-zabaltzea/ "Magikoa da andre baten biografia mundura zabaltzea"], EITB - 2021/03/08
* https://www.youtube.com/watch?v=r2Z5CFSLSf8 Lurdes Totorikaguena eta Marisa Barrena Laixiar irratian
* [https://mugakultura.eus/2023/11/10/wikiemakumeok-dokumentala-zinebin-estreinatzea-zorte-ikaragarria-da-bozgorailu-potentea-baita/?fbclid=IwAR2YDcgxq21VEdyB3vM1pju0fA9vtxobJH8n6i2sfPmyLhVQJr9Ys2vCTlw/ Bilbon, Zinebin estrenatzea zorte ikaragarria da, bozgorailu potentea baita. Mugalari 2023ko azaroa. ]
bk2dao405rg0eew0itx32a7a53473q2
10006211
10006180
2024-12-20T20:54:29Z
Wikimaribarre
88969
/* Berriak 2024 (abendua) */
10006211
wikitext
text/x-wiki
'''''WikiDurangaldea | Durangaldean egiten diren lanaldietako wikilekua '''''
[[Fitxategi:WikiEmakumeok Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak.jpg|thumb|WikiEmakumeok, Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak. Azaroak 1 2019, Durangon]]
[[File:5.555 biografia 2024 martxoa.png|thumb|200px|2024.03.08]]
[[File:Durangoko wikilariok 5.000 biografia.png|thumb|200px|2023.12.31]]
[[File:Durangoko wikilariak 2023.jpg|thumb|200px|2023.07.07]]
[[File:WikiEmakumok 3000.jpg|thumb|200px|2023ko otsaila]]
[[File:Wikiemakumeok Durango Abendua 2022.jpg|thumb|200px|2022ko abenduaren 1a]]
[[Fitxategi:Wikiemakumeok Durango.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko iraila]]
[[Fitxategi:Durangoko wikilariak 1500.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko ekaina]]
[[Fitxategi:Durangoko Wikilariak.jpg|thumb|200px|Durangoko wikilariak. 2022ko apirila]]
== [[Fitxategi:Im-jabber.svg|30px|]] Wikiproiektu honen helburuak ==
* Emakumeen biografia berriak sortzea euskaraz.
* Wikipedian beste hizkuntza batzuetan badauden emakumeen biografiak euskarara ekartzea.
* Emakumezko editore euskaldunen kopurua handitzea.
* Euskal Wikipedian genero-ikuspegia txertatzea.
* Historian zehar izandako emakumeen ekarpenak eta ezagutzak Euskal Wikipedian biltzea.
== [[File:La mujer que nunca conociste logo 2017.jpg|30px]] Emakumeen zerrenda [https://es.wikipedia.org/wiki/Wikiproyecto:Mujeres/Wikimujeres/WikiEmakumeok/Durango >>> erderaz]==
=== EGITEN ===
# [[Tilly_Edinger]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tilly_Edinger (Lurdes)
# Kontxa Laspiur (Eibar) (Marisa)
'''Ingelesetik itzultzeko'''
# [[Ruth Logan Roberts]] https://en.wikipedia.org/wiki/Ruth_Logan_Roberts
# [[Eugénie M. Rayé-Smith]] https://en.wikipedia.org/wiki/Eug%C3%A9nie_M._Ray%C3%A9-Smith
#[[Mathilde Fibiger]] https://en.wikipedia.org/wiki/Mathilde_Fibiger
# [[Mithu Sanyal]] https://en.wikipedia.org/wiki/Mithu_Sanyal (Leire Mi)
Catharine Waugh McCulloch - Wikipedia # [[Catharine Waugh McCulloch]] sufragista (AEB 1862-1945)
Grandma Gatewood - Wikipedia # [[Granma Gatewood McCulloch]] ultrarail mendi-ibileran aitzindaria (AEB 1887-1973)
'''Frantsesetik itzultzeko'''
# [[Émilie Carles]] https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89milie_Carles
# [[Victoria Mas]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Victoria_Mas
# [[Jeanne Humbert]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Jeanne_Humbert
# [[Anna Mahé]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Anna_Mah%C3%A9
# [[Capucine Motte]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Capucine_Motte
'''SORTZEKO'''
# [[Uxue Rey Gorraiz]] idzlea, kazetaria
# [[Lola Lopez de Lacalle]] idazlea (Zornotza)
# [[Ignacia Altolagirre Camarero]] (h.2023.07.22)
# [[Naia Laka]] (Ispaster) https://www.eitb.eus/es/cultura/cine/festival-san-sebastian/videos/detalle/9589117/video-zortzitik-infinitura-recorrido-por-historia-del-cine-vasco-de-mano-de-benito-ansola/
# [[Annette Gonzalez-Etxabarri]] https://www.naiz.eus/es/info/noticia/20230508/annette-gonzalez-etxabarri-zumaiarra-txapeldun-europako-junior-txapelketan
# [[Madalen Etxegarai]] pilotaria. https://goiena.eus/oinati/1727423962644-madalen-etxegarai-haurra-nintzenean-nuen-ametsa-betetzen-nabil
# [[Sylvia Lefanu]] zinemagilea. https://www.berria.eus/kultura/zinemaldia/berria-eus_2130955_102.html
# [[Nagore Urdapilleta]] Errio dokumentalaren aurkezlea. https://ataria.eus/komunitatea/berria/1727420302628-bere-txikitasunean-orio-zeinen-handia-den-erakutsi-nahi-izan-dugu
# [[Maite Ubiria]] kazetaria. https://www.berria.eus/euskal-herria/iparrari-hegoak-ematen_2129951_102.html
# [[Pancracia Ollo de la Mata]] Zumalakarregiren emaztea
# [[Ainhoa Aldazabal Gallastegi]]
# [[Uxua Azpiroz]] hezitzailea https://www.berria.eus/bizigiro/beharrezkoa-da-bizikidetza-oinarri-duten-proiektuak-garatzea-ikastetxeetan_2128805_102.html
# [[Heza Sengal]]. emakume yazikia. https://www.berria.eus/mundua/eiren-gustukoak-baginen-erosi-egiten-gintuzten-merkantzia-hutsa-bagina-bezala_2128867_102.html
# [[Miren Berasategi Zeberio]] Ikertzailea. https://www.berria.eus/euskal-herria/gizon-gazteek-kontserbadurismorako-joera-dute_2128223_102.html
'''Zinegileak - Donostiako Giza Eskubideen Zinemaldian sarituak'''
# [[Kim Longinotto]] https://es.wikipedia.org/wiki/Kim_Longinotto
# [[Lourdes Portillo]] https://es.wikipedia.org/wiki/Lourdes_Portillo
# [[Deepa Mehta]] https://es.wikipedia.org/wiki/Deepa_Mehta
'''Espainiako Gerra Zibileko emakumeak'''
# [[Sofia Da Blasco]] https://es.wikipedia.org/wiki/Sof%C3%ADa_Blasco
# [[Carolina_Bunjes-Rosenthal]] https://es.wikipedia.org/wiki/Carolina_Bunjes-Rosenthal
# [[Isabel Alonso]] https://es.wikipedia.org/wiki/Isabel_Alonso
'''Emakume interesgarriak'''
# [[Jekaterina Samutsevitx]] https://es.wikipedia.org/wiki/Yekaterina_Samuts%C3%A9vich
# [[Nadezhda Popova]] https://es.wikipedia.org/wiki/Nadezhda_Popova
'''Heroínas de la Unión Soviética''' https://es.wikipedia.org/wiki/Anexo:Hero%C3%ADnas_de_la_Uni%C3%B3n_Sovi%C3%A9tica
'''Emakumeak eta itsasoa'''
https://www.naiz.eus/eu/info/noticia/20210924/las-mujeres-ilustres-de-la-historia-naval-en-el-itsasmuseum-de-bilbo-a-traves-del-arte
#
'''EMAKUME ITZULTZAILEAK'''
# [[Malika Embarek]] https://es.wikipedia.org/wiki/Malika_Embarek
# [[Concha Fernández-Luna Sánchez]] https://es.wikipedia.org/wiki/Concha_Fern%C3%A1ndez-Luna_S%C3%A1nchez
# [[Laura García Corella]] https://es.wikipedia.org/wiki/Laura_Garc%C3%ADa_Corella
'''EMAKUME AKTIBISTAK'''
# https://es.wikipedia.org/wiki/Categor%C3%ADa:Mujeres_activistas
# [[María Dimádi]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Mar%C3%ADa_Dim%C3%A1di (Leire)
# [[Paste Up Morras]], aktibista https://es.wikipedia.org/wiki/Paste_Up_Morras
# [[Elizabeth Wathuti]] aktibista https://es.wikipedia.org/wiki/Elizabeth_Wathuti (Oiber)
# [[Tosia Altman]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tosia_Altman
# https://es.wikipedia.org/wiki/V%C3%B5_Th%E1%BB%8B_Th%E1%BA%AFng
# [[Maria Spiridonova]] https://es.wikipedia.org/wiki/Mariya_Spirid%C3%B3nova
# [[Yusra Al Barbar]] https://es.wikipedia.org/wiki/Yusra_al-Barbari palestinarra
'''EMAKUME ILUSTRATZAILEAK''' https://es.wikipedia.org/wiki/Categor%C3%ADa:Ilustradoras
# [[Mitzy Reyes Juárez]] https://es.wikipedia.org/wiki/Mitzy_Reyes_Ju%C3%A1rez
# [[Ellen Robbins]] https://es.wikipedia.org/wiki/Ellen_Robbins
# [[Retta aktibisten zerrendan Scott]] https://es.wikipedia.org/wiki/Retta_Scott
# [[Bahia Shehab]] https://es.wikipedia.org/wiki/Bahia_Shehab
# [[Posy Simmonds]] https://es.wikipedia.org/wiki/Posy_Simmonds
'''EMAKUME IDAZLEAK - POETAK'''
# [[Olga Rivero]] https://es.wikipedia.org/wiki/Olga_Rivero_Jord%C3%A1n
'''EMAKUMEAK ZIENTZIAN'''
# [[Gloria Long Anderson]] https://fr.wikipedia.org/wiki/Gloria_Long_Anderson
# [[Clémence Royer]] https://es.wikipedia.org/wiki/Cl%C3%A9mence_Royer
# [[Tilly Edinger]] https://es.wikipedia.org/wiki/Tilly_Edinger
# [[Isabel Clifton Cookson]] https://es.wikipedia.org/wiki/Isabel_Clifton_Cookson
# [[Cécile DeWitt Morette]] https://es.wikipedia.org/wiki/C%C3%A9cile_DeWitt-Morette
# [[Wrexie Leonard]] https://es.wikipedia.org/wiki/Wrexie_Leonard
# [[Marjorie Lee Browne]] https://es.wikipedia.org/wiki/Marjorie_Lee_Browne
'''DENETARIK'''
# [[Victorine Brocher]] https://en.wikipedia.org/wiki/Victorine_Brocher (LEIRE MENDIBURU)
# [[Esther Afus Ocloo]] aitzindaria (Ghana) https://es.wikipedia.org/wiki/Esther_Afua_Ocloo
# [[Margaret A. Wilcox]] https://en.wikipedia.org/wiki/Margaret_A._Wilcox
# [[Amineh Kakabaveh]] https://en.wikipedia.org/wiki/Amineh_Kakabaveh
# [[Trio Artio]] https://www.musicexport.at/artist/trio-artio/ + Berria egunkaria
# [[Fabiola Letelier]] abokatua eta giza eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Ana Belén Montes]] espioia. https://es.wikipedia.org/wiki/Ana_Bel%C3%A9n_Montes
# [[Dorothy Levitt]] asmatzailea eta kotxe lasterketetan aitzindaria https://es.wikipedia.org/wiki/Dorothy_Levitt
== BERRIAK ==
==='''Berriak 2024''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Alaitz Melgar Agirre]] '''SORTUA''' euskara irakaslea eta idazlea (Barakaldo, 1984)
# [[Irati Bazeta Agirre]] '''SORTUA''' ilustratzailea (Abadiño, 1999)
# [[Maritxu Sorabilla]] '''SORTUA''' mendizale aitzindaria (Iruñea, 1927)
# [[Irati Bereau Baleztena]] '''SORTUA''' itzultzailea (Irun 1978)
# [[Elordi García Insausti|Elordi Garcia Intxausti]] '''SORTUA''' kazetaria eta idazlea ((Lazkao, 1977)
# [[Txaro Iturralde Sáenz de Vicuña|Txaro Iturralde Sáenz]] '''SORTUA''' jostuna (Gasteiz, 1952)
# [[Itziar Otegi Aranburu]] '''SORTUA''' itzultzailea eta idazlea (Oiartzun, 1972)
# [[Sara Ayesa]] '''SORTUA''' artista (Donostia, 1997)
# [[Ane Laskurain]] '''SORTUA''' artista (Bergara, 1999)
# [[Sagrario Merodio Hoyos]] '''SORTUA''' Saturrarango emakumeen kartzelan egondakoa (Panes, 1918-Mutriku, 2019)
# [[Maria Esquivel Vizuete]] '''SORTUA''' gerrilari fusilatua (Badajoz, 1911-Sevila, 1938)
# [[Goiuri Zabaleta]] '''SORTUA''' pilotaria (Leitza, 2009)
# [[Nikolasa Agirrezabalaga|Nikolasa Agirrezabalaga Amutxastegi]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Mutriku, 1914-Zaragoza, 1937)
# [[Ana Maestrojuán]] '''SORTUA''' antzerki zuzendaria (Iruñea, 1976)
# [[Edurne Alegria Aierdi]] '''SORTUA''' itzultzailea (Caracas, 1949)
# [[Lurdes Ansa Maiz]] '''SORTUA''' pedagogoa eta ikertzailea (Andoain,1961)
# [[Maud Younger]] sufragista (AEB 1870-1936)
# [[Margalida Roig Colomar]] sindikalista (Eivissa, 1908-1966)
#[[Luisa Riera Muñiz]] maistra errepresaliatua (Villaviciosa, 1884-Zornotzako Emakumeen Kartzela, 1944)
#[[Maria Marí Guasch]] errepublikar militantea (Sant Llorenç de Balàfia, [[1909]] - [[Eivissa]], [[2001]])
# [[Efua Sutherland]] idazlea (Ghana 1924-1996)
# [[Concepción Loring]] 1. emakume politikaria, 1.a Diputatuen kongresuan hitz egiten (Malaga 1868-Madril 1935)
# [[Amalia Heredia Livermore]] bildumagilea, ikertzailea (Malaga 1830-1902)
# [[Carmen Cuesta del Muro]] abokatua, zuzenbidean Espainiako 1. emakume doktorea (Palentzia 1890-Madril 1968)
# [[Natividad Domínguez Atalaya]] pedagogoa, politikaria ( Madril 1888-Valentzia 1932)
# [[Teresa Luzzatti]] politikaria, sufragista (Lugo 1889-Madril 1942)
# [[María López de Sagredo Andreo]] politikaria (Kuba/Bartzelona 1881-Hondarribia 1953)
# [[Micaela Díaz Rabaneda]] maistra, politikaria (Nafarroa 1878-? XX. mendea)
# [[Trinidad von Scholtz Hermensdorff]] bildumagilea, politikaria (Malaga 1857-Austria 1937)
# [[Marisol Nichols]] aktorea (AEB 1973)
# [[Mackenzie Phillips]] aktorea, abeslaria (AEB 1959)
# [[Emma Lucy Braun]] botanikaria (AEB, 1889-1971)
# [[Elizabeth Lowe Watson]] idazlea, sufragista, hizlaria (AEB 1842-1927)
# [[Pilar Benejam Arguimbau]] pedagogoa, geografoa (Menorca 1937)
# [[Francisca Bohigas Gavilanes]] maistra, ikuskatzailea, idazlea (Bartzelona 1892-Madril 1973)
# [[Fernande Barrey]] prostituta, modeloa eta margolaria (frantzia, 1893-1974)
# [[Anna Pirozzi]] opera sopranoa (Napoli, 1975)
# [[Mariella Devia]] opera abeslaria (Liguria, 1948)
# [[Yusra al-Barbari]] politikaria eta ekintzailea (Palestina, 1923-2009)
# [[Park Kyung-Ri]] eleberrigilea (Hego Korea 1926-2008)
# [[Aurora Sampedro Pi%C3%B1eiro]] kimikaria (Galizia, 1913-1996)
# [[Dorothy Allison]] idazlea
# [[Nicole Ferroni]] umoregilea
# [[Edith Ainge]] sufragista (AEB, 1873-1948)
# [[Sonia Vaccaro]] psikologoa (Argentina/Espainia XX. mendea)
# [[Raychelle Burks]] zientzia dibulgatzailea (AEB XX. mendea)
# [[Kelly Frye]] aktorea (AEB 1984)
# [[Amy Madigan]] aktorea (AEB 1950)
# [[Amber Stevens]] aktorea, modeloa (AEB 1986)
# [[Juana Francés]] margolaria (Alacant 1924-Madril 1990)
# [[Njideka Akunyili Crosby]] artista bisuala (Nigeria/AEB 1983)
# [[Martha Diamond]] margolaria (AEB 1944-2023)
# [[Joan Mitchell]] margolaria (AEB 1925-Paris 1992)
# [[Toyin Ojih Odutola]] marrazkilaria (Nigeria/AEB 1985)
# [[Fe del Mundo]] pediatra (Filipinak, 1911-2011)
# [[Isabel Garbayo]] Villa Teresitako sortzailea (Iruñea, 1905-2011)
# [[Elvira Siurana]] feminista, idazlea (LLeida 1952)
# [[Lourdes Ciuró]] abokatua, politikaria (Tarragona 1971)
# [[Helena Solà Tàrraga]] maistra, politikaria (Bartzelona 1976)
# [[Amanda Righetti]] aktorea (AEB 1983)
# [[Luna Ki]] abeslaria, DJa (Bartzelona 1999)
# [[Katharina Konradi]] opera sopranoa (Kirgizistan/Alemania 1988)
# [[Babi (abeslaria)]] (Madril 1999)
# [[Klesie Kelly]] sopranoa (AEB XX. mendea)
# [[Montserrat Martínez Parera]] ekonomialaria (Bartzelona 1975)
# [[Lesley-Ann Jones]] kazetaria, idazlea (EB 1956)
# [[Orra White Hitchcock]] ilustratzailea (AEB, 1796-1863)
# [[Margaret Chanler Aldrich]] filantropoa, erizaina eta idazlea (AEB, 1870-1963)
# [[Dorothy Allison]] idazlea (AEB, 1949-2024)
# [[Nicole Ferroni]] umoregilea (Maroko, 1982)
# [[Ann Preston]] medikua, ekintzailea (AEB, 1813-1872)
# [[Nicole Claveloux]] margolari, ilustratzaile eta komikigilea (Frantzia, 1940-__ )
# [[Maria Bellido|Maria Belido]] espainiar heroi mitikoa (1755-1809)
# [[Sofía Esparza Jauregi|Sofia Esparza Jauregi]] sopranoa (Iruñea, 1994)
# [[Isabel Azcárate Ristori]] irakasle ikertzailea (Cádiz 1923-Madril 2016)
# [[Ana López Navajas]] irakaslea, ikertzailea ( Valentzia 1962)
# [[Erika Leiva]] kopla abeslaria (Tarragona/Cádiz 1984)
# [[Joana Jiménez]] abeslaria, dantzaria (Sevilla 1977)
# [[Carmen Conesa]] aktorea (Bartzelona 1960)
# [[Diana Peñalver]] aktorea (Sevilla 1965)
# [[Rosa Mariscal]] aktorea (Sevilla 1970-2022)
# [[Pilar Punzano]] aktorea, pedagogoa (Madril 1980)
# [[Irene Visedo]] aktorea (Madril 1978)
# [[Manane Rodríguez]] film zuzendaria (Uruguai/Espainia 1954)
# [[Sonia Sebastián]] film zuzendaria (Espainia 1984)
# [[Yusra al-Barbari]] politikaria eta ekintzailea (Gaza, 1923-2009)
# [[Ann Allebach]] artzain mennorita (AEB, 1874-1918)
# [[Jennifer Radloff]] feminista, ekintzailea (Hegoafrika 1961)
# [[Grunya Sukhareva]] haur psikiatra (Ukraina, 1891-1981)
# [[Josefa Martin Luengo]] pedagogoa (Salamnca 1944-2009)
# [[Lucía Asué Mbomio Rubio]] kazetari feminista (Alcorcón, 1981)
# [[Paige L. Sweet ]] soziologoa (AEB 1987)
# [[Caroline Lexow Babcock]] bakegilea eta sufragista (AEB, 1882-1980)
# [[Evin Ahmad]] aktorea (Suedia, 1990)
# [[Rabia al Adawiyya]] santua, filosofoa (Irak 717-801)
# [[Fatma Girik]] aktorea, politikaria (Turkia 1943-2022)
# [[María Cristina Masaveu Peterson]] enpresaburua (Asturias 1937-2006)
# [[Lorena García de las Bayonas]] aktore-maistra (Madril 1966)
# [[Katrina Bayonas]] casting zuzendaria (EB 1941)
# [[Natalia Menéndez]] eszena zuzendaria (Madril 19)67
# [[Amaranta Osorio]] antzerkigilea (Mexiko/Espainia 1978)
# [[Itziar Pascual Ortiz]] antzerkigilea (Madril 1967)
# [[Judith Fernández]] aktorea, abeslaria, dantzaria (Coruña 2001)
# [[Marie Noëlle]] film zuzendaria, gidoilaria (Frantzia XX. mendea)
# [[Paideia Eskola Librea]] (Merida 1978)
# [[Barbara Pravi]] abeslaria (Narbona 1993
# [[Baya Mahieddine]] margolaria (Aljeria 1931-1998)
# [[Jacqueline Held]] Frantziako gazte-literaturako idazlea eta poeta (Poitiers, 1936)
# [[Marian Diamond]] neurozientzialaria (AEB, 1926-2017)
# [[Juanita Breckenridge Bates]] minista (AEB, 1860-1946)
# [[Emily M. Bishop]] hizlaria, instruktorea (AEB, 1858-1916)
# [[Tam O%27Shaughnessy]] hezitzailea, zientzia-idazlea (AEB, 1952)
# [[Adriana Guzmán Arroyo]] idazlea, ekintzailea, feminista (Bolivia, XX. mendearen 2. zatia)
# [[Helen Archdale]] sufragista (EB 1876-1949)
# [[Charlotte Despard]] sufragista (EB 1844-1939)
# [[Wanda Quilhot]] biologoa (Txile, 1929-2023)
# [[Maria José Aguiar]] margolaria (Portugal, )
# [[Maria Luisa Pacheco]] margolaria (Bolivia
# [[Beatriz Aurora]] margolaria, (Txile,
# [[Mary Gove Nichols]] aktibista, idazlea (AEB, 1810-1884)
# [[Minta Bosley Allen Trotman]] sufragista, ekintzailea (AEB,
#[[Vira Boarman Whitehouse]] sufragista (AEB, 1875-1957)
#[[Dina Kathelyn]] idazle eta ilustratzaile belgikarra (Uccle, 1934-2024)
# [[Tsai-Fan Yu]] medikua, ikertzailea (Txina-AEB, 1911-2007)
# [[Adelaide Underhill]] liburuzaina (AEB, 1860-1936)
# [[Mary Buckland]] paleontologoa, ilustratzailea (Erresuma Batua, 1797-1857)
# [[Safia El Aaddam]] idazlea, aktibista (Tarragona 1995)
# [[Chana Orloff]] eskultorea (Ukraina 1888-Israel 1962)
# [[Jeanne Hébuterne]] margolaria, musa (Fratzia 1898-1920)
# [[Carla Campra]] aktorea, modeloa (Bartzelona 1999)
# [[Amelia Ochandiano]] antzerki eszena-zuzendaria (Madril XX. mendea)
# [[Diana Soviero]] sopranoa (AEB 1949)
# [[Sondra Radvanovsky]] sopranoa (AEB 1969)
# [[Kate Jackson]] aktorea (AEB 1948)
# [[Lalachus]] aktorea, komediantea (Madril 1990)
# [[Laura Arcos Terán]] genetikalaria, ikertzailea (Ekuador 1938)
# [[Katrina Ely Tiffany]] Sufragista (AEB, 1875-1927)
# [[Literatura lesbikoa|Literatura lesbiko]]
# [[Emma Reyes]] Artista eta idazlea (Kolonbia)
# [[Anna Coleman Ladd]] eskultorea, artista (AEB, 1878-1939)
# [[Mercedes Gómez Blesa]] filosofoa, idazlea (Albacete 1964)
# [[Chrystal Macmillan]] sufragista (EB 1872-1937)
# [[Margaret Hayden Rorke]] aktorea, koloretan aditua (AEB,
}}
==='''Berriak 2024''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Janire Etxabe]] '''SORTUA''' dantzaria da, dantza bertikalean aditua. (Arrankudiaga, Bizkaia, 1979)
# [[Celia Santos]] '''SORTUA''' idazlea (Bergara, 1972)
# [[Tamara García Iglesias]] '''SORTUA''' zinemagilea eta komisarioa (Lasarte, 1978)
# [[Warisha Moradi]] '''SORTUA''' heriotz epaia duen militante kurdua (Kurdistan, XX. mendea)
# [[Carmina Merodio Hoyos|Carmina Herodio]] '''SORTUA''' Saturrarango kartzelan egon zen 6 urtez (Panes, 1920-2006)
# [[Parvaneh Kazemi]] '''SORTUA''' matematikaria, mendizale eta mendi gidaria (Teheran, 1970)
# [[Mari Campos Roldán]] '''SORTUA''' Saturrarango kartzelan egon zen umetan (Madril, 1938)
# [[Encarna Furundarena Goenaga]] '''SORTUA''' Saturrango kartzelara joaten zen janaria eramatera (Mutriku, 1919-2014)
# [[Nai Barghouti]] '''SORTUA''' abeslari eta konposiore (Palestina, 1996)
# [[Maria Sanchez Madoz]] '''SORTUA''' pilota epaile profesionala (Laudio, 1996
# [[Araceli González Carballo]] espioia, erizaina (Lugo 1914-Madril 1990)
# [[Margarita Ruiz de Lihory]] margolaria, espioia (Valentzia 1889-Albacete 1968)
# [[Isona Passola]] film zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Bartzelona 1953)
# [[Cristina Martín-Prieto]] futbolaria (Sevilla 1993)
# [[Melania Olcina]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona 1982)
# [[Rafaela Carrasco]] dantzaria, koreografoa (Sevilla 1972)
# [[Lisi Estaràs]] dantzaria, koreografoa (Argentina 1971)
# [[Lorena Nogal]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona 1984)
# [[Luz Arcas]] dantzaria (Malaga 1983)
# [[Manuela Carrasco]] flamenko dantzari ijitoa (Sevilla 1958)
# [[Lynda Barry]] komikigile eta irakasle estatubatuarra (Wisconsin, 1956)
# [[Maria Antónia Palla]] kazetaria eta feminista (Portugal, 1933)
# [[Mary Adamson Anderson Marshall]] medikua Edinburgoko 7ak taldekoa (1837-1910)
# [[Sara González Lolo]] patin hockey jokalaria (Asturias 1992)
# [[Natasha Lee]] patin hockey jokalaria, entrenatzailea (Malaysia/Asturias 1992)
# [[María Díez Busqué]] patin hockey jokalaria (Bartzelona 1989)
# [[Anna Casarramona Vivas]] patin hockey jokalaria (Bartzelona 1994)
# [[Anna Serra]] triatleta (Bartzelona 1968)
# [[Mathilde Ollivier]] aktorea, modeloa (Frantzia 1994)
# [[Gimena Llamedo]] psikologoa, politikaria (Asturias 1981)
# [[Mikey Madison]] aktorea (AEB 1999)
# [[Julia Butters]] aktorea (AEB 2009)
# [[Samantha Robinson]] aktorea (AEB 1991)
# [[Irene Flunser Pimentel]] historialaria (Lisboa, 1950)
# [[Cósima Wagner|Cosima Wagner]], Richard Wagner musikagilearen 2. emaztea (Bellagio, 1837 - Bayreuth, 1930)
# [[Verena Wagner]] musikagilea (Alemania, Bayreuth, 1920- Überlingen, 2019)
# [[Eva von Bülow]] Cosima Liszt eta Richard Wagnerren alaba (Tribschen, 1867 - Bayreuth, 1942),
# [[Anne Rearick]] argazkilari estatubatuarra (Idaho, AEB, 1960)
# [[Pauline Harmange]] idazlea eta feminista (Lille, 1994)
# [[Bertha Hirsch Baruch]] poeta, idazle eta sufragista (AEB)
# [[Minora Kibbe]] gizarte erreformatzaile eta sufragista (AEB)
# [[Emily Bovell|Emily Bowel]] medikua (Londres, 1841-1845)
# [[Honor Frost]] urpeko arkeologoa (Erresuma Batua, 1917-2010)
# [[Susan Atkins]] kriminala (AEB 1948-2009)
# [[Abigail Folger]] oinordeko eraila (AEB 1943-1969)
# [[Eva Saldaña]] ekologo aktibista (Madril 1977)
# [[Rosalie Varda]] jantzi diseinatzailea (Frantzia 1958)
# [[Manuela Fernández Pérez]] artista (Madril 1927-2017)
# [[Manuela Saborido Muñoz]] artista (Cadiz 1943)
# [[Sofia Crespo]] artista bisuala (Argentina 1991)
# [[Mercedes Doménech]] irrati esataria (Asturias 1922-Granada 2002)
# [[Barbara Steele]] aktorea (EB 1937)
# [[Arantza Toledo]] piraguista (Cuenca 1999)
# [[Alice Coffin]] kazetaria eta feminista (Tolosa, Ozitania, 1978)
# [[Clara Elizabeth Chan Lee]]
# [[Emily Sturge]]
# [[Gulielma Lister]] botanikaria (Ingalaterra, 1860-1949)
# [[Katharina Wagner]] eszena zuzendaria da. Bayreutheko Jaialdiaren zuzendaria. (Bayreuth, Alemania, 1978)
# [[Isolde Wagner]] Hans von Bülow edo Richard Wagner eta Cosima Wagner-en alaba (Alemania, 1865 - 1919)
# [[Blandine von Bülow]] Hans von Bülow eta Cosima Liszten alaba zen, (Alemania, 1863-1941)
# [[Daniela von Bülow]] piano-jotzailea (Berlin, 1860 - Bayreuth, 1940)
# [[Minna Wagner|Minna Wagner,]] aklorea (Saxonia, 1809- Dresden, 1866)
# [[Eva Wagner-Pasquier]]antzerki-enpresaburu da ( Alemania, 1945)
# [[Yang Huanyi]] nushuaren azken hiztuna (Txina 1906-2004)
# [[Carme Sansa]] aktorea, ekintzailea (Bartzelona 1943)
# [[Ana Romero Galán]] kazetaria, idazlea (Cádiz 1966)
# [[Aimée de Heeren]] socialitatea ( Brasil 1903-AEB 2006)
# [[Rocío Márquez]] flamenko kantaria (Huelva 1985)
# [[Carola Ortiz]] musikagilea, abeslaria, klarinete jolea (Bartzelona 1986)
# [[Isabel de Solís]] esklabu kristaua, Granadako Muley Hacén sultan nazariaren ohaidea (? XV. mendea- Sevilla ?)
# [[Nani Jiménez]] aktorea, modeloa (Valentzia 1981)
# [[Alejandra Herranz]] kazetaria (Bartzelona 1972)
# [[Mar Cabra]] ikerketa kazetaria (Madril 1983)
# [[Marianne Grunberg-Manago]] biokimikaria (Frantzia, 1921-2013)
# [[Angela Becerra]] idazlea (Kolonbia, 1957 )
# [[Codou Bop]] soziologoa, kazetaria, feminista (Senegal, ?)
# [[Ana Gomes]] portugaldar diplomazialari eta politikaria (Lisboa, 1954)
# [[Maria Filomena Mónica]] portugaldar soziologoa (Lisboa, São Mamede, 1943)
# [[Ayşe Sultan]] otomandar printzesa (1608-1656)
# [[Mara Santos]] kanoalaria (Palentzia 1969)
# [[María José Campos]] xakelaria (Argentina 1999)
# [[Fatma Hatun]] Ahmed I.aren 3. ezkontidea (?Bosnia 1590-Istanbul 1660)
# [[Mahfiruz Hatice Hatun]] esklaboa, Ahmed I.a sultanaren 1. ezkontidea (Kaukaso 1590-Istanbul 1620)
# [[Hanzade Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1609-Edirne 1650)
# [[Gevherhan Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1605- c.1631)
# [[Atike Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul 1614-1674)
# [[Abide Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul 1618-1648)
# [[Fatma Sultan (Ahmed I.aren alaba)]] printzesa (Istanbul c.1607-c.1671)
# [[Ida Finney Mackrille]] sufragista, politikaria eta hizlaria(AEB, 1867-1960)
# [[Luella Johnston]] Enpresaria (AEB, 1958)
# [[Elizabeth Thacher Kent]] idazlea (AEB, 1868-1952)
# [[Blandine Le Callet]] idazle eta irakasle frantsesa (Frantzia, 1969)
# [[Rosa Maria Gilart Jiménez]] brodatzailea (Mallorca 1810-Madril 880)
# [[Eugenia Kalnay]] metereologoa (Argentina 1942)
# [[Judeline]] abeslaria (Cádiz 2003)
# [[Claude Pompidou]] politikaria, 1. dama (Frantzia 1942-2007)
# [[Handan Sultan]] otomandar ezkontidea (Bosnia 1565-Istanbul 1605)
# [[Halime Sultan]] otomandar ezkontidea (Abkhazia 1576-Istanbul 1623)
# [[Safiye Sultan]] otomandar ezkontidea (Albania 1550-Istanbul 1618)
# [[Telli Hümaşah Sultan]] otomandar ezkontidea (¿ c.1630-c.1676)
# [[Turhan Hatice Sultan]] otomandar ezkontidea eta erregeordea (Rutenia 1627-Edirne 1683)
# [[Ana Lena Rivera]] idazlea (Asturias 1972)
# [[Emma Maria Harrington]] sufragista (Dinamarka 1881-AEB ?)
# [[Ángela Cenarro Lagunas]] feminista eta historialaria (Zaragoza, 1965)
# [[Aurélie Valognes]] eleberrigilea (Frantzia, 1983)
# [[Sandra Myrna D%C3%ADaz]] biologoa (Argentina, 1961)
# [[Maria Grazia Cutuli]] kazetaria (Italia 1963-2001)
# [[Babe Paley]] socialitatea, editorea (AEB 1915-1978)
# [[Nona Sobo]] aktorea, modeloa (Tailandia/Bartzelona 2000)
# [[Laura Ramos]] aktorea (Kuba 1978)
# [[Araceli González Campa]] kazetaria (Madril XX. mendea)
# [[Paloma Chamorro]] kazetaria (Madril 1949-2017)
# [[María Josefa Pimentel Téllez-Girón]] aristokrata (Madril 1752-1834)
# [[Ann Hui]] aktorea, film zuzendaria (Txina 1947)
# [[Sylvia Chang]] film zuzendaria, idazlea (Txina 1953)
# [[Ángela Rodicio]] kazetaria, idazlea (Ourense 1963)
# [[Laura de Force Gordon]] hizlaria, kazetaria, sufragista (AEB)
# [[Stella Wynne Herron]] idazlea, sufragista (AEB)
# [[Taneko Suzuki]] zientzilaria eta ikertzailea (Japonia, 1926-2020)
# [[Gülistan Sönük]] politikaria (Kurdistan, 1993)
# [[Margarita Torres]] historialaria (León 1969)
# [[Hai Yan]] ekintzailea, idazlea (Txina 1954)
# [[Maria Pilar Perea Sabater]] filologoa (Bartzelona 1960)
# [[Melani García]] abeslaria (Valentzia 2007)
# [[María Luisa Cava de Llano Carrió]] legelaria, politikaria (Bartzelona 1948)
# [[Azahara Palomeque Recio]] kazetaria, idazlea, poeta (Kordoba 1986)
# [[Mirela]] abeslaria (Madril 1990)
# [[Alejandra Kindelán]] ekonomialaria (Venezuela 1971)
# [[Zina%C3%ADda Ierm%C3%B3lieva]] mikrobiologoa (Errusia, 1898-1974)
# [[Marie Pascale Osterrieth|Marie-Pascale Osterrieth]] Belgikako antzerki- eta zinema-zuzendari eta produktorea (Basoko, 1956)
# [[Charo Garaigorta]] artista (Coruña 1961)
# [[Anna Caballé Masforroll]] idazlea (Bartzelona 1954)
# [[Lydia Flood Jackson]] enpresaburua, sufragista (AEB 1862-1963)
# [[Mar%C3%ADa de los %C3%81ngeles Cardona Florit]] botanikaria (Menorca-Bartzelona, 1940-1991)
# [[Pacita Abad]] margolaria (Filipinas, 1946-2004)
# [[Lida Abdul]] artista (Afganisgtan, 1973)
# [[María Izquierdo (margolaria)|Maria Izquierdo (margolaria)]] (Mexiko, 1902-1955)
# [[Aina Garcia-Carbó]] poeta (Castelló, 1993)
# [[Kathleen Norris]] eleberrigilea, aktibista, (AEB )
# [[Emily Arnesen]] zoologoa (Norvegia, 1867- 1928)
# [[Laura Marling]] folk abeslaria (Erresuma Batua, 1990)
# [[Amalia Eriksson]] merkataria, asmatzailea (Suedia 1824- 1923)
# [[Ada Kariakoa]] satrapa (Turkia, K.a IV. Mendea-K.a 326)
# [[Artemisia II.a Kariakoa]] satrapa (TurkiaK.a 410-K.a)
# [[Linda Kasabian]] Manson familiakoa (AEB 1949-2023)
# [[Patricia Krenwinkel]] hiltzailea, Manson familiakoa (AEB 1947)
# [[Mary Brunner]] hiltzaile kidea, Manson familiakoa (AEB 1943)
# [[Rosa Navarro Durán]] filologoa, idazlea, irakaslea (Girona 1947)
# [[Young Miko]] rap abeslaria, futbolari ohia (Puerto Rico 1997)
# [[Brequette Cassie]] abeslaria, dantzaria (Hegoafrika/Madril 1984)
# [[Lorena Gómez (abeslaria)]] (Lleida 1986)
# [[Ruth Lorenzo]] abeslaria (Murtzia 1982)
# [[Roser Batlle]] Catalunyako pedagogoa (Bartzelona 1954)
# [[Henriette Delamarre de Monchaux]] geologoa, paleontologoa (Frantzia, 1854-1911)
# [[Jessica Gallagher]] paralinpiar eskiatzailea, atleta, txirrindularia (Australia 1986)
# [[Claire Keefer]] atleta paralinpiarra (Australia 1995)
# [[Madeleine Hogan]] paralinpiar xabalinlaria (Australia 1988)
# [[Hollie Arnold]] paralinpiar xabalinlaria (EB 1994)
# [[Donna Smith (atleta)]] paralinpiar xabalinlaria, gsaskibaloi jokalaria (Australia 1965-1999)
# [[Julie Russell]] paralinpiar pisu jasotzailea, saskibaloi jokalaria (Australia 1951)
# [[Grace Anozie]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1977)
# [[Lucy Ejike]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1977)
# [[Fatma Omar]] paralinpiar pisu jasotzailea (Egipto 1973)
# [[Josephine Orji]] paralinpiar pisu jasotzailea (Nigeria 1979)
# [[Georgianna Offutt]] sufragista eta medikua (AEB)
# [[Sarah Massey Overton]] emakumeen eskubideen aldeko emintzailea (AEB)
# [[Stacey Gillian Abe]] artista garaikidea
# [[Tomie Ohtake]] artista bisuala (Japonia/Brasil 1913-2015)
# [[Maryní Callejo]] musika ekoizle aitzindaria, moldatzailea, piano-jolea, abeslaria (Madril 1944)
# [[Özlem Becerikli]] paralinpiar pisu jasotzailea (Turkia 1980)
# [[Amalia Pérez]] paralinpiar pisu jasotzailea (Mexiko 1977)
# [[Olivia Breen]] paralinpiar atleta (Gales 1996)
# [[Sophie Hahn]] paralinpiar atleta (EB 1997)
# [[Verônica Hipólito]] paraliniar lasterkaria (Brasil 1996)
# [[Tara (abeslaria)]] (Coruña 1950)
# [[Ángela Carrasco]] abeslaria (Dominikar Errepublika 1951)
# [[La Dama]] abeslaria (Sevilla 1986)
# [[Mónica Naranjo]] abeslaria (Girona 1974)
# [[Virgínia Leone Bicudo]] soziologoa, psikoanalista (Brasil 1910-2003)
# [[Katherine Reed Balentine]] sufragista (AEB,1875-1934)
# [[Anna M. Morrison Reed]] egunkari eta aldizkaria fundatzailea (AEB, 1849-1921)
# [[Albertine Sarrazin]] idazlea (Frantzia,
# [[Isabelle Anguelovski]] ekologoa, ikertzailea (REims, 1978)
# [[Aina Garcia-Carbó]] poeta (Castelló de la Plana, 1993)
# [[Amalia de Llano]] idazle eta aristokrata (Espainia, 1822-1874)
# [[Edith Farkas]] meteorologoa, ikertzailea (Hungaria-Zeelanda Berria, 1921-1993)
# [[Kimberlé Williams Crenshaw]] abokatua, irakaslea, feminista (AEB 1959)
# [[Beatrice Duodu Owusu]] kazetaria (Ghana 1964)
# [[Agnes Sj%C3%B6berg]] albaitaria (Finlandia, 1888-1964)
# [[Olga Rodriguez]] kazetaria (León 1975)
# [[Jessica Abel]] komikigilea (AEB 1969)
# [[Zillah Branco]] aktibista ( Brasil 1936)
# [[Jaldia Abubakra]] ekintzailea (Palestina/Espainia 1967)
# [[Mònica Bernabé Fernández]] kazetaria (Bartzelona 1972)
# [[Pilar Albajar]] argazkilaria (Huesca 1948)
# [[Selina Solomons]] sufragista (AEB 1862- 1942)
# [[Ellen Clark Sargent]] sufragista (AEB 1826-1911)
# [[Pepa Aurora]] idazlea (Kanariak, 1946)
# [[Pino Betancor Alvarez]] idazlea (Kanariak, 1928-2063)
# [[Andrea Abreu]] idazlea (Kanariak, 1995)
# [[Casilda Rodrigáñez]] idazlea (Madril 1945)
# [[Miryan Rivera]] zientzialaria (Ekuador XX. mendea)
# [[Ana Estrella Santos]] dialektologoa (Ekuador XX.mendea)
# [[Kristina Suediakoa (1943)]] printzesa
# [[Nathalie Sayn-Wittgenstein-Berleburg]] printzesa, zaldi-doman aditua (Danimarka 1975)
# [[Marleen Haboud]] hizkuntza ikerlaria (Ekuador 1954)
# [[Gilda Guerrero Salgado]] kazetaria (Ekuador XX. mendea)
# [[María Carbonell Sánchez]] pedagogoa (Valentzia 1852-1926)
# [[Loren MacIver]] margolaria (AEB 1909-1998)
# [[Carin Bondar]] biologoa (Kanada 1975)
# [[Kamal Ranadive]] ikertzaile biomedikoa (India, 1917-2001)
# [[Mary Wood Swift]] sufragista (AEB 1841-1927)
# [[Naomi Anderson]] sufragista (AEB 1843-1899)
# [[Elvire De Cock]] ilustratzailea eta komikigilea (Belgika, 1979)
# [[La Galera kartzela]] emakumeen espetxea (Alcala de Henares, XX. - XXI. mendea)
# [[Malagako emakumeen kartzela zaharra]] (Malaga, 1937-1954)
# [[Can Salesko kartzela]] emakumeen kartzela (Palma, 1936-1943)
# [[Joan Feynman]] astrofisikaria (AEB, 1927-2020)
# [[Catherine Beaunez]] Frantziako prentsa-marrazkilaria eta komikigilea (Juigné-sur-Sarthe, 1953)
# [[Maria Vaquer Moll]] jostuna eta feminista espetxeratua (Eivissa, 1902-1982)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''urria''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Beatriz Akizu Aizpiri]] '''SORTUA''' Eusko Ikaskuntzako arlo sozio-politiko, dibertsitate eta kohesioko koordinatzailea (Soraluze, 1969)
# [[Onintze Villanueva Goikoetxea]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea, dantzazalea, dantza-irakaslea (Mexiko, 1955)
# [[Belen Urutxurtu]] ef-- '''SORTUA''' txistularia, eskultorea eta Arte irakaslea (Berriz, 1960)
# [[Julene Etxenike]] --ef '''SORTUA''' mendizale aitzindaria (Irun, 1943-2023)
# [[Beatriz Gámiz Mata]] ----'''SORTUA''' kriminologoa, politikaria eta alkatea (Ermua, 1983)
# [[Resurrección Martínez Sánchez]] efef '''SORTUA''' 36ko gerran eraildako maistra (Errioxa, 1898-1936)
# [[Consolación Martínez Sánchez]] '''SORTUA''' 36ko gerran eraildako maistra (Errioxa, 1896-1936)
# [[Teresa Velasco Soto]] '''SORTUA''' zigarrogilea, politikaria (Errioxa, 1902-?)
# [[Felisa Vidorreta Miruri]] '''SORTUA''' maistra fusilatua (Errioxa, 1890-1936)
# [[Mercedes López Cotarelo]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Irun, 1914 - Lesaka, 1936)
# [[Leire Retegi Fernández]] '''SORTUA''' txistularia eta txistu irakaslea da (Leitza, 2002)
# [[Luciana Larreategi Arizaga]] '''SORTUA''' (Eibar, Gipuzkoa, 1912-2003)
# [[Lloy Galpin]] sufragista, idazlea (AEB, 1877-1935)
# [[Ana María Cuervo]] biokimikaria (Bartzelona 1966)
# [[Marta Pujol Ferrusola]] arkitektoa (Bartzelona 1959)
# [[Glenna Cabello]] politologoa, kontsul (Venezuela 1959)
# [[Margaret Leahy]] aktorea (EB 1902-AEB 1967)
# [[Norma Talmadge]] aktorea (AEB 1894-1957)
# [[Constance Talmadge]] aktorea (AEB 1898-1973)
# [[Natalie Talmadge]] aktorea, gidoilaria (AEB 1996-1969)
# [[Cátia Montes]] gizarte hezitzailea, suhiltzailea, ijitoa (Portugal ?)
# [[Toya Prudêncio]] hezitzailea, aktibista, ijitoa (Portugal ?)
# [[Maria Gil]] aktore, aktibista, ijitoa (Portugal 1972)
# [[Estelle Faye]] idazle eta aktore frantsesa (1978)
# [[Rose Morgan French]] sufragista (AEB, 1859-1929)
# [[Ana María Pascual-Leone]] zientzialaria eta farmazialaria (Valentzia, 1930)
# [[Nellie Blessing Eyster]] irakaslea, kazetaria, idazlea (AEB, 1836-1922)
# [[Eileen Chang]] idazlea (Txina 1920-AEB 1995)
# [[Ascensión Marcos]] farmazialaria, ikertzailea (Espainia XX. mendea)
# [[Mririda n'Ait Attik]] poeta amazigea (Maroko 1900-1940)
# [[Maisie Peters]] kantautorea (EB 2000)
# [[Rachel Brosnahan]] aktorea (AEB 1990)
# [[Elaine May]] aktorea (AEB 1932)
# [[Carla Quílez]] aktorea (Bartzelona 2008)
# [[Tita Parra]] kantautorea (Txile 1956)
# [[Alexia Greziakoa]] printzesa (Grezia 1965)
# [[Teodora Greziakoa]] aktorea, printzesa (EB 1983)
# [[Olinpia Greziakoa]] modeloa, printzesa (AEB 1996)
# [[Marie-Chantal Greziakoa]] diseinatzailea, enpresaburua, printzesa (EB 1968)
# [[Marthe Gautier]] pediatra, ikertzailea (Frantzia, 1925-2022)
# [[Mar%C3%ADa Mullerat i Bassedas]] maistra, hezkuntza berezian espezializatua (Catalunya 1903 - 1993)
# [[Rita Harradence]] biokimikaria (Australia, 1915-2012)
# [[Nora Stanton Blatch Barney]] ingeniari zibila (AEB, 1883-1971)
# [[Flora Wambaugh Patterson]] mikologoa (AEB, 1847-1928)
# [[Jhamak Ghimire]] idazlea (Nepal, 1980)
# [[Mireille Havet]] idazlea (Frantzia, 1898-1932)
# [[Montserrat Villar Gonzalez]] idazlea (Ourense 1969)
# [[Regina Orozco]] aktorea (Mexiko, 1964)
# [[Jesusa Rodríguez|Jesusa Rodriguez]] aktorea, antzerki zuzendaria (Mexiko, 1955)
# [[Astrid Hadad]] aktorea (Mexiko, 1957)
# [[Julieta Egurrola]] aktorea (Mexiko, 1953)
# [[Elisa Izaurralde|Elisa_Izaurralde]] biokimikaria molekularra (Uruguai,
# [[Céline Bessière]] soziologoa (Frantzia, 1977)
# [[Cristina Pacheco]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1941-2023)
# [[Susana Chavez-Silverman]] idazlea (AEB, ?)
# [[Cristina Lafont]] filosofoa (Valentzia, 1963)
# [[Fumiko Enchi]] idazlea (Japonia 1905-1986)
# [[Pilar Roig Picazo]] ikertzailea (Valentzia 1949)
# [[Isabella Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 2007)
# [[Josephine Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 2011)
# [[Irene Greziakoa]] printzesa (Hegoafrika/ Espainia 1942)
# [[Pia Getty]] film ekoizlea, zuzendaria (AEB 1966)
# [[Benedikte Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 1944)
# [[Alexandrine Danimarkakoa]] erregina (Alemania 1879- Danimarka 1952)
# [[Carolina Matilde Danimarkakoa]] printzesa (Danimarka 1912-1995)
# [[Viktoria Luise Prusiakoa]] printzesa (Alemania 1892-1980)
# [[Rocío Muñoz Morales]] aktorea, aurkezle, modeloa (Madril 1988)
# [[Mary Prince]] idazlea eta esklabua (Bermudak...)
# [[Edith M. Flanigen]] kimikaria (AEB, 1929)
# [[Margaret Fulton]] kazetari gastronomikoa (1924-2009)
# [[Claudia Actea]] esklaboa (Anatolia 40-I. mendea)
# [[Cándida Jiménez Huelva]] esklabo askatua (Angola, 1845 Huelva, 1951)
# [[Rosalia Gómez]] esklabo askatua (Tenerife, 1801-1874)
# [[Elena Conti]] biokimikaria eta biologoa (Italia, 1967)
# [[Edith Pechey]] medikua (EB 1845-1908)
# [[Catherine Raisin]] geologoa (Erresuma Batua, 1855-1945)
# [[Winifred Starr Dobyns]] sufragista (AEB, 1886-1963)
# [[Mary Roberts Coolidge]] sufragista (AEB, 1860-1945)
# [[María Bueno Castellano]] artista (Malaga, 1976)
# [[Rukhmabai]] medikua (India 1864-1955)
# [[Valérie Mangin]] Frantziako komiki-gidoilaria (Nancy, 1973)
# [[Kamala Sohonie]] biokimikaria (India, 1911-1998)
# [[Cy Jung]] idazlea (Frantzia,
# [[Elula Perrin]] idazlea (Frantzia
# [[Anandi Gopal Joshi]] Indiako 1. medikuetako bat (1865-1887)
# [[Agnieszka Osiecka]] poeta, kazetaria (Polonia 1936-1007)
# [[Jeanette Winterson]] idazlea (EB 1959)
# [[Shelagh Delaney]] antzerkigilea, gidoilaria (EB 1938-2011)
# [[Madeleine Suediakoa]] printzesa (Suedia 1982)
# [[Carina Axelsson]] printzesa, modeloa, idazlea (AEB Aguil1968)
# [[Ingeborg Danimarkakoa (1878-1958)]] printzesa (Danimarka 1878-Suedia 1958)
# [[Susie Orbach]] psikoanalista, idazlea (EB 1946)
# [[Doris Duke]] filantropoa , baratzezaina, arte bildumagilea (AEB 1912-1993)
# [[Silvia Laplana]] metereologoa (Bartzelona 1984)
# [[Eva Cosculluela]] kultur kazetaria (Zaragoza 1972)
# [[Pilar Sanjurjo]] metereologoa (Coruña 1942-2022)
# [[Fanny Dalle-Rive]] Frantziako komikigilea (1976)
# [[Emma_Lira]] kazetaria, idazlea eta bidaiaria (Madril 1971)
# [[Mariana Álvarez Bollo Carretero]] pedagogoa eta idazle espainiarra (Zamora, 1866 - 1946)
# [[Margherita Piazzola Beloch]] matematikaria (Italia, 1879-1976)
# [[Mary Ryerson Butin]] medikua (AEB, 1857-1944)
# [[Zabel Yesayan]] idazlea (Armenia 1878-1943)
# [[Eva Carter Buckner]] sufragista, poeta eta konpositorea (1861-1946)
# [[Hélia Correia]] idazlea (Portugal, 1949)
# [[Isabela Figueiredo]] idazlea (Portugal, 1963)
# [[Teresa Imízcoz Beunza|Teresa Imizcoz Beunza]] idazlea (Iruñea, 1965)
# [[Oriana Méndez|Oriana Mendez]] idazlea (Vigo, 1974)
# [[Esperanza Aguilà Ducet|Esperanza Aguila Ducet]] idazlea (Bartzelona, 1951)
# [[Maud Ankaoua]] enpresa kudeatzailea (Frantzia, 1971)
# [[Lucia Pietrelli]] idazlea (Italia/Mallorca 1984)
# [[María Jaén]] idazlea, gidoilaria (Sevilla 1962)
# [[Antonia Bardolet]] idazlea (Bartzelona 1877- 1956)
# [[Dolors Miquel]] idazlea (LLeida 1960)
# [[Míriam Ferradáns]] idazlea (Pontevedra 1960)
# [[Rosa Fabregat]] idazlea (LLeida 1933)
# [[Ingrid Guardiola Sánchez]] film zuzendaria, saiakeragilea (Girona 1980)
# [[Almudena Arteaga]] idazlea (Madril 1967)
# [[Alana S. Portero]] idazlea (Madril 1967)
# [[Maria Antònia Salvà]] poeta (Mallorca 1869-1958)
# [[Maribel Medina]] idazlea eta kultura kudeatzailea (Iruñea, 1969)
# [[Gabrielle Réval]] idazlea (Frantzia,
# [[Martine Roffinella]] idazlea (Frantzia,
# [[Bertha Hernández]] idazlea, politikaria, 1. dama (Kolonbia 1907-1993)
# [[May Borraz]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1966)
# [[Eva Yárnoz]] poeta, artista (Iruñea 1975)
# [[Emilia Salvador]] ikertzailea, idazlea (Zaragoza 1938)
# [[Beatriz Giménez de Ory]] poeta (Madril 1972)
# [[Gema Nieto]] idazlea (Madril 1981)
# [[Mariona Cabassa]] ilustratzailea (Bartzelona 1977)
# [[Mada Carreño]] idazlea, kazetaria (Zamora 1914- Mexiko 2000)
# [[Nicolasa Helguero Alvarado]] poeta, moja, noblea (Palentzia 1719- Burgos 1805)
# [[Sheila Elorza]] futbolaria (Zaratamo 1996)
# [[Suceso Luengo]] maistra, idazlea (Zamora 1884-? 1931)
# [[Yvonne Blake]] jantzi-diseinatzailea (EB 1940-Madril 2018)
# [[Ruth Chepngetich]] atleta, maratoilaria (Kenya 1994)
# [[Salome Lang]] atleta, gorako jauzilaria (Suitza 1997)
# [[Salomé Kora]] atleta, 100m (Suitza 1994)
# [[Vicky Calavia]] zinegilea (Zaragoza 1971)
# [[Marisol Aznar]] aktorea, gidoilaria, abeslaria (Zaragoza 1972)
# [[Emilia Baylo]] dantzaria, koreografoa, irakaslea (Lleida 1946-Zaragoza 2022)
# [[Natividad Zaro]] aktorea, gidoilaria (Zaragoza 1901-Madril 1978)
# [[Marta Marín-Dòmine]] idazlea, dokumetalgilea (Bartzelona 1959)
# [[Uliana Semionova]] saskibaloi jokalaria (Letonia 1952)
# [[Maria do Rosário Pedreira]] idazlea (Portugal 1959)
# [[Reyes Calderon]] idazlea, ekonomialaria, irakaslea (Valladolid 1961)
# [[Paloma Sánchez-Garnica]] idazlea (Madril, 1962)
# [[Ann Scott]] idazlea (Frantzia, 1965)
# [[Chiquinha Gonzaga]] musikaria, konpositore, pianista eta orkestra zuzendaria (Brasil, 1847 - 1935)
# [[Giannina Arangi-Lombardi]] sopranoa (Italia, 1891-1951)
# [[Gilda dalla Rizza]] sopranoa (Italia, 1892-1975)
# [[Magda Olivero]] sopranoa (Italia 1910-2014)
# [[Lucy Tejada]] artista, margolaria (Kolonbia 1920-2011)
# [[Claudia Muzio]] sopranoa (Italia, 1889-1936)
# [[Toti Dal Monte]] sopranoa (Italia, 1893-1975)
# [[Maria Caniglia]] sopranoa (Italia, 1905-1979)
# [[Ebe Stignani]] mezzosopranoa (Italia, 1903-1974)
# [[Violet King Henry]] abokatua (Kanada, 1929-1982)
# [[Tòni Escala]] idazlea (Lleida 1961)
# [[Teresa Azpiazu Paul]] idazlea, irakaslea, politikaria (Cádiz 1862-Málaga 1949)
# [[Luisa Josefina Hernández]] idazlea, irakaslea (Mexiko 1928-2023)
# [[María Asúnsolo]] mezenas, galerista, modelo (AEB 1904-Mexiko 1999)
# [[María Jose Escrivà]] idazlea, poeta (Valentzia 1968)
# [[Meritxell Gené]] kantautorea, poeta (Lleida 1986)
# [[Marià Manent]] poeta, memorialista (Bartzelona 1898-1988)
# [[Marysa Navarro Aranguren]] idazlea, historilaria (Nafarroa 1934)
# [[Esther Novalgos Laso]] idazlea (Errioxa 1942)
# [[Susi Alvarado]] idazlea, antzerki zuzendaria (Kanariak 1960)
# [[Anna Tsing]] antropologoa (AEB, 1950)
# [[Ana Bernal Triviño]] kazetaria eta ikertzailea (Malaga, 1980)
# [[María Francisca Díaz-Carralero Rodelgo]] poeta itsu inprobisatzailea (Ciudad Real 1818-1894)
# [[Sanmao]] idazlea (Txina 1943-1991)
# [[Ana Cristina Herreros Ferreira]] idazlea, ahozko kontalaria (Leon 1965)
# [[Monika Zgustová]] idazlea, itzultzailea (Txekia 1957)
# [[Juana Dolores]] abeslaria, aktorea (Bartzelona 1992)
# [[Valeria Castro (abeslaria)]] kantautorea (Kanariak 1999)
# [[Maria Morera Colomer]] aktorea, abeslaria Girona 2003)
# [[Laura Jou]] antzerki irakaslea, film zuzendaria (Batzelona 1969)
# [[Emakumeen Ospearen Aretoa Coloradon]] aretoa eta saria (Colorado 1965)
# [[Frederika Hannoverkoa]] Greziako erregina ezkontidea (Alemania 1917 – Madril 1981)
# [[Isabel Stilwell]] kazetaria eta idazlea (Portugal)
# [[Maria Xosé Queizán]] idazlea (Galizia, 1939)
# [[Liliana Felipe]] abeslaria, sopranoa (Agentina-Mexiko, 1954)
# [[Zinka Milanov]] sopranoa (1906-1989)
# [[Rosa Ponselle]] sopranoa (AEB, 1897-1981)
# [[Milka Ternina]] sopranoa (Kroazia, 1863-1941)
# [[Geraldine Farrar]] sopranoa (Alemania, 1882-1967)
# [[Lilli Lehmann]] sopranoa (Alemania, 1848 - Berlin, 1929)
# [[Olive Fremstad]] mezzosoprano (Suedia , 1871-AEB,1951)
# [[María Jesús Jabato]] idazlea (Burgos, 1959)
# [[Brenda Navarro]] idazlea (Mexiko, 19982)
# [[Maud Tabachnik]] idazlea (Frantzia, 1938)
# [[Alejandrina_Gessler]] Andaluziako margolaria (Cadiz, 1831 - Paris, 1907)
# [[Rita Ferro]] Portugaleko idazlea (Lisboa, 1955)
# [[Dolors Marín Silvestre]] Kataluniako historialaria (Hospitalet de Llobregat, 1957)
# [[Almudena Campuzano Jimenez de Aldasoro]] idazlea (Santander, 1996)
# [[Dora Vázquez]] idazlea (Ourense, 1913.2010)
# [[Ana Acuña]] idazlea eta ikertzalea (Marin, 1971)
# [[Josefina Cardona i Bosch]] poeta (Valentzia,1957-2022)
# [[Joan Beauchamp Procter]] zoologoa (Erresuma Batua, 1897-1931)
# [[Adela Figueroa]] biologoa, aktibista eta idazle galiziarra (Lugo, 1948)
# [[Mary Blair]] artista, ilustratzailea, (AEB, 1911-1978)
# [[Rita Taborda Duarte]] Portugaldar idazle eta irakaslea (Lisboa, 1973)
# [[Fedora Barbieri]] mezzosopranoa (Trieste, 1920ko- Florentzia, 2003)
# [[Anita Cerquetti]] soprano (Montecosaro, 1931ko apirilaren 13a - Perugia, 2014ko urriaren 11) Italiako soprano dramatiko
# [[Leyla Gencer]] sopranoa (Istanbul, 1928ko- Milan, 2008ko)
# [[Maria Stader]] sopranoa (Budapest, 1911- Zurich, 1999ko)
# [[Tereska Torrès]] idazlea (Paris, 1920-2012)
# [[Marta G. Franco]] kazetari eta ekintzailea (Espainia, )
# [[Josefa Alfaro de Ocampo]] kazetaria, idazlea eta atzerkigilea (Sevilla, XIX-XX)
# [[Milagros Duque Vallejo]] alkatea (Berantevilla, 1941)
# [[Maria Perpinyà i Sais]] idazlea (Katalunia, 1901-1994)
# [[Mercè Vila i Reventós]] idazlea ([[Bartzelona]], [[1902]] - ?)
# [[Arancha Nogueira]] poeta ([[Ourense]], [[1989|1989ko]]
# [[Geneviève Pastre]] idazle, poeta, militantea
# [[Élodie Petit]] poeta eta performena
# [[Narcisa Freixas|Narcisa Freixas i Cruells]] margolaria, eskultorea eta konpositorea (Sabadell – 1859 – Bartzelona, 1926)
# [[Rexina Vega|Rexina Rodriguez Vega]] literatura idazlea, itzultzailea eta ikertzailea da. (Vigo, 1966)
# [[Eva Balaguer-Cortés López]] idazlea (Zaragoza, 1965)
# [[Rita Taborda Duarte]] idazlea (Lisboa, 1973)
# [[Cristina Carvalho]] idazlea (Portugal, 1949)
# [[An Alfaya]] idazlea (Galizia, 1964)
# [[San Luisko kondesa]] idazlea (Murtzia, 1884-Madril, 1929)
# [[Montserrat Aguer Teixidor]] filologoa eta idazlea (Figueres, 1963)
# [[María Rosa de Madariaga]] historialaria (Madril, 1937-2022)
# [[Asima Chatterjee]] botanikaria, kimikaria (India, 1917-2006)
# [[Alicia Fernández Rodríguez]] poeta (Galizia, 1987)
# [[Coloma Rosselló i Miralles]] idazlea (Palma, 1871 - i1955)
# [[Walda Pla i Rosés]] eleberrigilea (Maresme, 1913ko- Badalona, 2014)
# [[Maria Fullana i Montoro]] idazlea(Valentzia, 1958) poeta, narratzaile, itzultzaile eta irakasle ohia
# [[Susana Prieto]] idazlea eta gidoigilea (Puebla de Sanabria, Zamora, 1962)
# [[Isabel Thorne]] medikua, emakumeen eskubideen aldeko ekinzailea (Londres, 1834-1910)
# [[María Gertrudis Hore|Maria Gertrudis Hore]] poeta (Cadiz, 1742 -1801) eko abuztuaren 9a)
# [[Katherine Esau]] botanikaria (Ukrania-AEB, 1898-1997)
# [[Elizabeth Stern]] patologoa (Kanada-AEB, 1915-1980)
# [[Josefina Solsona i Querol]] idazlea (Bartzelona, 1907-1960)
# [[Tamara Andrés]] idazlea (Pontevedra, 1992)
# [[Enriqueta Muñiz]] idazlea, kazetaria eta itzultzailea (Madril, 1934– Buenos Aires, 2013)
# [[Blanca Mira]] eleberrigilea (Jumilla, Murtzia, 1989)
# [[Kei Okami]], medikua (Japonia, 1859 - 1941)
# [[Edinburgoko zazpiak]]
# [[Diana Maff%C3%ADa]] filosofoa eta aktibista (Argentina, 1953)
# [[Carmen Moreno Pérez|Carmen Moreno]] idazlea (Cádiz, 1974)
# [[Marie-Hélène Lafon]] irakasle atxikia eta idazlea (Aurillac, Cantal, Frantzia, 1962) irakasle atxikia eta idazlea
# [[Gaëlle Heureux]] idazlea eta irratiko kronista (Bourg-en-Bresse, Frantzia, 1970)
# [[Matilda Chaplin Ayrton]] medikua (Honfleur, Frantzia, 1846 - 1883ko uztailaren 19a)
# [[Carolina Amaya]] kazetaria (El Salvador)
# [[Isabella W. Blaney]] aktibista, sufragista (AEB)
# [[Fatima Ouassak]] saiakeragilea, hizlaria, politika publikoetako aholkularia eta militante ekologista, feminista eta arrazakeriaren aurkakoa ((Rif, Maroko, 1976)
# [[Helen Evans]] medikua (Irlanda, 1833-1903)
# [[Shin Saimdang]] artista, idazle, kaligrafo eta poeta (Korea, 1504-1551)
}}
'''Berriak 2024''' ('''iraila''')
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[María Fernández García]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (León,1884-Derio,1937)
# [[Juana Abascal Nicolás]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Castro Urdiales, 1908-Derio, 1938)
# [[Elvira Martínez Porres]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Santurtzi, 1883-Derio, 1937)
# [[Conchita Portu Etxeberria|Conchita Portu Exeberria]] '''SORTUA''' irakaslea, zinegotzia, historialaria (Hondarribia, 1943-2017)
# [[Severina Sagarzazu Martínez|Severina Sagarzazu]] '''SORTUA''' arrain-saltzailea (Hondarribia, 1911-1994)
# [[Joxepa Darceles Bengoetxea]] '''SORTUA''' emagina (Hondarribia, 1888-1972)
# [[Merche Gallardo Carrillo]] '''SORTUA''' Saturrarango emakumeen kartzelan jaioa (Mutriku, 1940)
# [[Loli Prieto Arana|Loli Prieto]] '''SORTUA'''kirolaria (Hondarribia, 1943-2019)
# [[Lupe Artola Cornú]] '''SORTUA''' frantses eta euskara irakaslea (Hondarribia, 1945)
# [[Nieves Alza Castillo]] '''SORTUA''' saskibaloi joka laria eta bultzatzailea (Hondarribia, 1954)
# [[Ixabel Alkain Etxeberria|Isabel Alkain]] '''SORTUA''' irakaslea, alardeko kapitaina, bidaiaria (Hondarribia, 1961)
# [[Arantza Mariskal Balerdi]] '''SORTUA''' Dokumentazio eta liburutegi arduraduna (Hondarribia, 1967)
# [[Teresa Gorria Arrizabalaga]] '''SORTUA''' maistra (Hondarribia, 1836-1905)
# [[Jasone Miranda-Bilbao]] '''SORTUA''' artista (Bilbo, 1964)
# [[Rafaela Baigorri Ibañez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran Madril Ventas espetxean hila (Mañeru, 1892-Madril, 1943)
# [[Rufina Chocarro Villar]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Allo, 1891-Erreniega, 1936)
# [[Amada Morentín Roldán]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Lodosa, 1910-Deierri, 1936)
# [[Felipa del Pueyo Ruiz]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Tarazona, 1897-Ausejo, 1936)
# [[Bea Lema]] '''SORTUA''' artista, ilustratzaile (Coruña, 1985)
# [[Herminia Domínguez Martínez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran borrokan eraila (Buñuel, 1917-Donostia, 1936)
# [[Esperanza Escribano Martínez]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Calahorra, 1881-Azkoien, 1936)
# [[Marian Fernández]] '''SORTUA''' zinemagilea (Iruñea, 1974)
# [[Pilar Fernández Rodríguez]] '''SORTUA''' langilea, 36ko gerran fusilatua (Tudelilla, 1891-Azkoien, 1936)
# [[Carmen Gurrea Fernández]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Alfaro, 1921- Azkoien, 1936)
# [[Dolores Gurrea Fernández]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Alfaro, 1919- Azkoien, 1936)
# [[Gabriela Lorente Sáenz]] '''SORTUA''' etxekoandrea 36ko gerran fusilatua (Calahorra, 1878-Azkoien, 1936)
# [[Lucia Maeso Bergé]] '''SORTUA''' futbol-atezaina (Palentzia 2006)
# [[María Castejón Leorza]] '''SORTUA''' historialaria, zinema-kritikaria (Lizarra, 1975)
# [[Luisa Lasheras Royo]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Cortes, 1912-Gallur,1936)
# [[Nicomedes Marañon Orio|Nicomedes Marañón Orio]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Viana, 1898-Logroño, 1936)
# [[Martina Martínez Bueno]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Buñuel, 1873-Magallón, 1936)
# [[Rosa Zufia Sanz]] '''SORTUA''' kazetaria eta zinemagilea (Tutera, 1958)
# [[Meg Connery]] sufragista (Irlanda, 1879-1958)
# [[Rebekka Haase]] 2024ko Udako Olinpia r Jokoetako dominaduna (Alemania, 1993)
# [[Salwa Eid Naser]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Nigeria, 1998)
# [[Gina Lückenkemper]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Alemania, 1996)
# [[Fatima Surayya Bajia]] idazlea (Pakistan, 1930-2016)
# [[Phoebe Starfield Leboy]] biokimikaria, aktibista (AEB, 1936-2012)
# [[Muriel Barbery]] idazlea (Maroko, 1969)
# [[Ruperta Bautista]] idazle tzotzila (Mexiko, 1975)
# [[Anna Thynne]] itsas zoologoa (Erresuma Batua, 1806-1866)
# [[Loung Ung]] idazlea eta ekintzailea (Kanbodia, 1970)
# [[Elena Cánovas]] antzerkigilea, antzerki zuzendaria, gizarte laguntzailea (Madril 1955)
# [[María Luisa Moneró]] aktorea, kupletista (Madril 1889-1982)
# [[María Jesús Valdés]] aktorea, ahots aktorea (Madril 1927-2011)
# [[Nuria Torray]] aktorea (Bartzelona 1934-Madril 2004)
# [[Alejandra Torray]] aktorea, ahots-aktorea (Madril 1968)
# [[Mercedes Barranco]] aktorea (Bartzelona 1899-Madril 1957)
# [[Julia Martínez]] aktorea (Santander 1931)
# [[María Massip]] aktorea (Albacete 1942- Madril 2002)
# [[Queta Claver]] aktorea (Valentzia 1932- Madril 2003)
# [[Anita Martos]] aktorea, irakaslea (Uruguai 1893- Madril 1953)
# [[Debbie_Brill]] atleta (Kanada, 1953)
# [[Aya Kōda]] eleberrigilea eta saiakeragilea (Japonia, 1904-1990)
# [[Vera de Spinadel|Vera de Spinabel]] matematikaria (Argentina, 1929-2017)
# [[Laetitia Colombani]] idazlea (Frantzia, 1975)
# [[Gloria González Aseguinolaza]] biologoa
# [[Ángeles Mora]] idazlea (Kordoba 1952)
# [[Olive Oatman]] esploratzaile bahitua (AEB 1837-1903)
# [[Rebecca Cheptegei]] atleta (Uganda 1991-2024)
# [[Betty Harris (zientzialaria)]] kimikaria (AEB 1940)
# [[Marie-Béatrice de Baye]] poeta (Frantzia 1859-1928)
# [[Nelly Alard]] aktorea, gidoilaria (Frantzia 1960)
# [[María Topete]] espetxe-funtzionarioa (Espainia 1900-2000)
# [[Constance Reid]] idazlea, matematika dibulgatzailea (AEB, 1918-2010)
# [[Flossie Wong-Staal]] birologoa (Txina-AEB, 1947-2020)
# [[Lucía Caram]] moja aktibista (Argentina/Katalunia 1966)
# [[Magda Roger]] aktorea (Espainia XX. mendea)
# [[Patricia H. Clarke]] kimikaria (EB 1919-2010)
# [[Lila Azam Zanganeh]] idazlea (Paris 1976)
# [[Brigitte Aubert]] idazlea (Cannes 1956)
# [[Simone de Saint-Exupéry]] idazlea (Frantzia 1898-1978)
# [[Marie-Madeleine de Saint-Exupéry]] idazlea (Fratzia 1897-1926)
# [[Teresa Herrera]] filantropoa (Coruña 1712-1791)
# [[Stephanie Beacham]] aktorea (EB 1947)
# [[Ana Maria Vidal]] aktorea (Madril 1944)
# [[Tina Sainz]] aktorea (Madril 1945)
# [[Mari Carmen Yepes]] aktorea (Bartzelona 1942-Madril 2015)
# [[Laly Soldevila]] aktorea (Bartzelona 1933-Madril 1979)
# [[Ángeles Martín]] aktorea, aurkezlea (Madril 1968)
# [[Luisa Rodrigo]] aktorea (Madril 1901-1986)
# [[Mariam Budia]] idazlea, antzerkigilea (Errioxa 1970)
# [[Casey Wilson]] aktorea, komediantea (AEB 1980)
# [[Violetta Villas|Violeta Villas]] abeslaria (Polonia, 1938-2011)
# [[Feliza Bursztyn]] eskultorea (Kolonbia 1933- Paris 1982)
# [[Maria Barrientos]] sopranoa (Bartzelona 1884- Lapurdi 1946)
# [[Eileen Kramer]] dantzaria, koreografoa (Australia 1914)
# [[Antisa Khvichava]] 132 urte bizi izanaren erreklamatzailea (Georgia 1880-2012)
# [[Besse Cooper]] ehun urteduna, maistra, sufragista (AEB 1879-2009)
# [[Sahan Dosova]] ehun urteduna (Kazakhstan 1879?-2009)
# [[Maria Olivia da Silva]] ehun urteduna (Brasil 1880?-2010)
# [[Tomiko Itooka]] ehun urteduna, zaharrena (Japonia 1908-)
# [[Fusa Tatsumi]] ehun urteduna, zaharrena (Japonia 1907-2023)
# [[Pilar Serra]] erakusketa-komisarioa (Zaragoza, XX. mendea)
# [[Concha García (artista)]] eskultorea (Santander 1960)
# [[Susanna Rafart]] idazlea (Girona 1962)
# [[Florence Hedges]] botanikaria (AEB, 1878-1956)
# [[Jeanne Loiseau]] idazlea (Frantzia 1854-1921) Leire
# [[Tahia Halim]] margolaria (Egipto 1919-2003) Isabel
# [[Mercedes Barcha Pardo]] musa, zaintzailea (Kolonbia 1932-2020)
# [[Fanny Mikey]] aktorea, antzerki-zuzendaria (Argentina 1930-Kolonbia 2008)
# [[Nadia Battocletti]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Italia, 2000)
# [[Andreja Leški]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Eslovenia, 1997)
# [[Alice Bellandi]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Italia, 1998)
# [[Mathilda Hodgkins-Byrne]] 2024ko olinpiar jokoetako dominaduna (Londres, 1994)
# [[Gloria Zea]] filosofoa, arte sustatzailea (Kolonbia 1935-2019)
# [[Elena Congost]] atleta paralinpikoa (Bartzelona 1987)
# [[Marta Fernández Infante]] igerilari paralinpikoa (Burgos 1994)
# [[Nuria Marqués ]] igerilari paralinpikoa (Bartzelona 1999)
# [[Virginia Feito]] idazlea (Madril 1988)
# [[María Manjavacas]] kazetaria (Ciudad Real, XX. mendea)
# [[Marta Fernández Vázquez]] kazetaria, idazlea (Madril 1973)
# [[Inmaculada Galván]] kazetaria (Madril 1963)
# [[Marta Reyero]] kazetaria (León 1965)
# [[Fawzia Koofi]] politikaria, aktibista (Afganistan 1975)
# [[Saba Sahar]] film zuzendaria, aktibista (Afganistan 1975)
# [[Blanca Estrella Ruiz Ungo]] maistra eta Clara Campoamor elkartearen sortzaile eta presidentea (1944-2024)
# [[Mayana Itoiz]] ilustratzaile eta komikigile baionarra (1978)
# [[Claire Etcherelli]] idazlea (Frantzia 1941-2023)
# [[Maylis Adhémar]] idazlea, kazetaria (Frantzia 1985)
# [[Françoise Mézières]] fisioterapeuta (Frantzia 1909-1991)
# [[Daisy Roulland-Dussoix]] mikrobiologo molekularra (Suitza 1936– 2014)
# [[Brenda Milner]] neuropsikologoa (Erresuma Batua-Kanada 1918)
# [[Michaela DePrince]] dantzaria (Sierra Leona, 1995-AEB, 2024)
# [[María Ruiz de Burton]] idazlea (Mexiko 1832-AEB 1895)
# [[Blanca Oteyza]] aktorea (Madril 1965)
# [[Rosa Maria Oriol Porta]] bitxigilea, enpresaburua (Bartzelona 1946)
# [[Rocío Delgado]] kazetaria (Pontevedra 1985)
# [[Purificación García]] moda diseinatzailea (Ourense 1952)
# [[Victoria Alonso]] film ekoizlea (Argentina/AEB 1965)
# [[Anna Teixidor Colomer]] kazetaria, historialaria (Girona 1978)
# [[Sara Sorribes]] binaka tenislari brontze olinpikoa (Castelló 1996)
# [[Cristina Bucșa]] binaka tenislari brontze olinpikoa (Moldavia/Kantabria 1998)
# [[Sara Andrés Barrio]] atleta paralinpikoa (Madril 1986)
# [[María Isabel Perelló Doménech]] epailea, Auzitegi Goreneko presidentea (Bartzelona/Coruña 1958)
# [[Mariana Mazzucato]] ekonomialaria (Italia/AEB 1968)
# [[Clara Martínez de Careaga]] magistratua (Madril 1959)
# [[Roser Bach]] epailea (Bartzelona 1964)
# [[Ana Ferrer]] epailea (Madril 1959)
# [[Olga Sánchez Cordero]] epailea (Mexiko 1947)
# [[Margarita Cabello Blanco]] epailea (Kolonbia 1957)
# [[Andrea Muñoz Sánchez]] epailea (Txile 1957)
# [[Zarela Villanueva Monge]] epailea (Costa Rica 1952)
# [[Sue Gray (funtzionarioa)]] politikaria, goi funtzionarioa (EB 1957)
# [[Rocío Sagaón]] aktorea (Mexiko, 1933-2015)
# [[Ana Mérida]] koreografoa (Mexiko, 1922-1991)
# [[Guillermina Bravo]] dantzaria eta koreografoa (1920-2013)
# [[Anna Sokolow]] dantzaria eta koreografoa (1910-2000)
# [[Carmen Herrero Ayllón]] kimikaria, irakaslea (Madril, 1913-1997)
# [[Marie-Michèle Beaufils]] idazlea (Frantzia 1949-2014)
# [[Marie Cosnay]] idazlea (Frantzia 1965)
# [[Columba Dominguez]] aktorea, abeslaria (Mexiko 1929-2014)
# [[Silvia Lemus]] kazetaria (Galizia/Mexiko 1945)
# [[Camila Cañeque]] artista (Bartzelona, 1984-2024)
# [[Carlota Rodr%C3%ADguez de Robles]] kimikaria, irakaslea (Zamora, 1907-1990)
# [[Adela Barn%C3%A9s Gonz%C3%A1lez]] kimikaria, irakaslea (Ávila/Mexiko, 1908-2011)
# [[Élisabeth Badinter]] filosofoa, idazlea (Frantzia 1944)
# [[Lola González Ruiz]] abokatua (León 1946-Madril 2015)
# [[Elisabet Casanovas]] aktorea (Bartzelona 1994)
# [[Aixa Villagrán]] aktorea (Sevilla 1978)
# [[Celia Freijeiro]] ekoizlea, aktorea (Pontevedra 1983)
# [[Patricia Reyes Spíndola]] aktorea, zuzendaria, ekoizlea (Mexiko 1953)
# [[Paula Usero]] aktorea (Valentzia 1991)
# [[Carol Rodríguez Colás]] film zuzedaria (Bartzelona 1982)
# [[Paula Anta]] artista, argazkilaria (Madril 1977)
# [[Meritxell Calvo]] aktorea (Bartzelona 1986)
# [[Raquel Peláez]] aktorea (León 1978)
# [[Edith Marion Patch]] entologoa, idazlea (AEB, 1876-1954)
# [[Petra Barnés González]] kimikaria, farmazialaria (Madril/Mexiko, 1908-1992)
# [[Isabelle Rimbaud]] idazlea (Frantzia 1860-1017)
# [[Jeanne Puchol]] komikigile eta ilustratzaile frantziarra (1957)
# [[Michiyo Tsujimura]] biokimikaria (Japonia, 1888-1969)
# [[Matilde Landeta]] film gidoilaria eta zuzendaria (Mexiko, 1910-1999)
# [[Susana Martín Gijón]] idazlea, nobela beltza (Sevilla 1981)
# [[Carlota Pérez]] ekonomialaria (Venezuela 1939)
# [[Pepa Roma]] kazetaria, argazkilaria, eleberrigilea (Lleida XX. mendea)
# [[Florence Cassez]] Mexikon zigortua (Frantzia 1994)
# [[Denise Maerker]] abokatua, kazetaria (Mexiko 1965)
# [[Cristina Álvarez Rodríguez]] arkitektoa, politikaria (Argentina 1967)
# [[Roser Tapias]] aktorea, modeloa (Bartzelona 1989)
# [[Ángela Cervantes]] aktorea (Bartzelona 1993)
# [[Lurdes Barba Rodríguez]] aktorea, antzerki-zuzendaria (Bartzelona 1949)
# [[Marta Frías Acedo]] futbol-arbitro aitzindaria (Cáceres 1980)
# [[Mabel Purefoy FitzGerald]] fisiologo, patologo klinikoa (Erresuma Batua, 1872-1973)
# [[Anne Baraou]] Frantziako komikigilea (1965)
# [[Claire Chazal]] kazetaria (Frantzia 1956)
# [[Hélène Gordon-Lazareff]] kazetaria (Frantzia 1909-1988)
# [[Mary Winearls Porter]] kristalografoa (Erresuma Batua, 1886-1980)
# [[Agnès Martin-Lugand]] idazlea (Frantzia 1979)
# [[Cécile Bailly]] idazlea (Frantzia 1968)
# [[Mireille Best]] idazlea (Frantzia 1943-2005)
# [[María Zamora]] film ekoizlea (Valentzia 1976)
# [[Ada Wells]] sufragista (EB 1863-Zeelanda Berria 1933)
# [[Carol Rovira]] aktorea, abeslaria (Tarragona 1989)
# [[Mary Ruiz]] aktorea (Madril 1980)
# [[Ángela Cremonte]] aktorea (Madril 1982)
# [[Belinda Washington]] aurkezlea, aktorea (Londres/Espainia 1963)
# [[Blanca Marsillach]] aktorea (Bartzelona 1966)
# [[Cristina Marsillach]] aktorea (Madril 1963)
# [[Mónica Portillo]] aktorea, dantzaria (Bartzelona 1989)
# [[Lucía Veiga]] aktorea, bakarrizketagilea (Coruña 1979)
# [[Mireia Oriol]] modeloa, aktorea (Bartzelona 1996)
# [[María Luisa Oyarzábal Fernández]] enpresaria, irakaslea (Bilbo 1933-2022)
# [[Olga Duque de Ospina]] abokatu, politikaria (Kolonbia 1930-2019)
# [[Beatriz Sanchis]] film-zuzendaria (Valentzia 1976)
# [[Marta Nieto]] aktorea (Murtzia 1982)
# [[Mabel Purefoy FitzGerald]] patologo klinikoa (Erresuma Batua, 1872-1973)
# [[Vera Popova]] kimikaria (Errusia, 1867-1896)
# [[Elena Paunero Ruiz]] botanikaria (Valladolid/Madril, 1906-2009)
# [[Fatima Daas]] idazlea (Frantzia 1995)
# [[Constance Debré]] abokatua, eleberrigilea (Paris 1972)
# [[Jeanne Galzy]] idazlea (Frantzia 1883-1977)
# [[Arati Saha]] igerilaria (Kalkuta 1940-1994)
# [[Caryl Churchill]] antzerkigilea (EB 1938)
# [[Carmen Salinas]] aktorea, imitatzailea (Mexiko 1939-2021)
# [[Malena Narvay]] aktorea, abeslaria (Argentina 1997)
# [[Elisa Mouliaá]] aktorea (Madril 1989)
# [[Rosa Villacastín]] kazetaria (Avila 1947)
# [[Leila Guerriero]] kazetaria (Argentina 1967)
# [[Laura Sisteró]] film-zuzendaria (Bartzelona 1986)
# [[Carmen Rigalt]] kazetaria (Lleida 1949)
# [[Alejandra Meco]] aktorea (Madril 1990)
# [[Azara García de los Salmones Marcano]] ultramaratoilaria (Kantabria 1983)
# [[Elsa y Elmar]] abeslaria (Kolonbia, 1993)
# [[Nancy Peña]] komikigile eta ilustratzaile frantsesa (Tolosa, 1979)
# [[Nadezhda Tolokonnikova]] ekintzaile eta performance artista (Errusia 1989)
# [[Heidi Watney]] kazetaria (Kalifornia, 1981)
# [[Lola Arias]] idazlea, aktorea, zuzendaria (Argentina 1976)
# [[Sarah Rector]] petrolio-handiki afroamerikarra umetatik (AEB, 1902+1967)
# [[Carmen Abela y Espinosa de los Monteros]] maistra eta pedagogoa (Cadiz 1897, Guadalajara 1962)
# [[Carme Bravo Roy]] pianu-jole eta pedagogoa (Bartzelona, 1919-2007)
# [[Gemma Humet]] abeslaria (Bartzelona 1988)
# [[Sara Miquel]] aktorea (Girona 1984)
# [[Nuria Giménez Lorang]] film-zuzendaria (Bartzelona 1976)
# [[Laura Galán]] aktorea (Guadalajara 1986)
# [[María José Rubio]] medikua, politikaria (Coruña 1956)
# [[Virginia García del Pino]] film-zuzendaria (Bartzelona 1966)
# [[Sara Vítores]] kazetaria (Avila 1972-Madril 2024)
# [[Pilar Farjas]] medikua, politikaria (Teruel/Galizia 1956)
# [[Rocío Mosquera]] medikua, politikaria (Ourense 1956)
# [[Marta Molist Codina]] mendi lasterkaria (Bartzelona 1982)
# [[Marianne Jean-Baptiste]] aktorea (Londres, 1967)
# [[Anne Pouget-Tolu]] frantziar idazlea (Sardinia, 1955)
# [[Hilde Mangold]] enbriologoa (Alemania,1898-1924)
# [[Idelisa Bonnelly]] itsas biologoa (Dominikar Errepublika,1931-2022)
# [[Blanca Calvo Moraza]] maistra, kazetaria eta idazlea (Ourense,xxx -1939)
# [[Gertrud Bodenwieser]] dantzaria, koreografoa (Viena, 1890-1959)
# [[Dolly Nazir]] igerilaria (India, 1935-2012)
# [[Lourdes Reparaz]] igerilaria (Gasteiz 1948- 1999)
# [[Sara Barquinero]] filosofoa eta idazlea (Zaragoza, 1994)
# [[Laura Loomer]] aktibista politikoa (AEB 1993)
# [[Irene Villa]] kazetaria, psikologoa, kirolari paralinpikoa (Madril 1978)
# [[Esther Peris]] paralinpiar eskiatzailea (Espainnia XX. mendea)
# [[Nathalie Carpanedo]] paralinpiar eskiatzailea (Madril XX. mendea)
# [[Beatriz Rodríguez]] idazlea (Sevilla 1980)
# [[María Sanjurjo]] patin-hockey jokalaria (Coruña 2000)
# [[Masta Quba]] rap abeslaria, aktibista (Mexiko 1988)
# [[Lucia Riaño]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1975)
# [[Rachida Dati]] politikaria (Frantzia 1965)
# [[Sahra Wagenknecht]] politikaria, kazetaria (Alemania 1969)
# [[Carme Aymerich i Barbany]] Catalunyako irakaslea eta pedagogoa (Bartzelona 1915 - 2001)
# [[Rosa Arj%C3%B3 P%C3%A9rez]] Aragoiko maistra (Zaragoza 1885 - 1918)
# [[Gloria Velat]] xakelaria (Bartzelona 1915-1988)
# [[Maria Luisa Gutiérrez]] xakelaria (Menorca 1930)
# [[Sofía Ruiz ]] xakelaria (Bartzelona?- ? 1968)
# [[Eileen Betsy Tranmer]] xakelaria (EB 1910-1983)
# [[Chantal Chaudé de Silans]] xakelaria (Frantzia 1919-2001)
# [[Ana Paula Arósio]] aktorea, modeloa (Brasil 1975)
# [[Alba Planas]] aktorea (Madril 2000)
# [[Leticia Sánchez Ruiz]] idazlea, kazetaria (Asturias 1980)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''abuztua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ania Sáenz de Buruaga]] ----'''SORTUA''' ilustratzailea (Gasteiz, 1988)
# [[Cristina Larrea]] ef-- '''SORTUA''' atleta (Eibar, 1966)
# [[Estefania Etxebeste Giraldo]] ef-- '''SORTUA''' harri-jasotzailea (Ituren, 2002)
# [[Maria Jesus Berrotaran Etxeberria|Maria Jesus Berrotaran]] ----'''SORTUA''' aguazila, mazularia, feminista (Hondarribia, 1949)
# [[Miren Izaskun Asua]] ef-- '''SORTUA''' aktorea eta antzerki zuzendaria (Elorrio, 1963)
# [[Adriana Ruano Oliva]] urrezko domina tiroan 2024 (Guatemala, 1955)
# [[Alba Sidera]] kazetaria (Girona 1979)
# [[Aleksandra Jarecka]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1995)
# [[Alena Olsen]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1995)
# [[Alev Kelter ]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Alex Sedrick]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Alexandra Louis-Marie]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1996)
# [[Alice Schwarzer]] kazetari aktibista (Alemania 1942)
# [[Alicja Klasik]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 2004)
# [[Ally Wollaston]] txirrindularia, omniumean brontze olinpikoa, talde jazarpenean zilarra (Zeelanda Berria 2001)
# [[Altina Schinasi]] artista, asmatzailea (AEB 1907-1999)
# [[Alysha Corrigan]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1997)
# [[Alysha Newman]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1994)
# [[Amanda Donohoe]] aktorea (EB 1962)
# [[Amber Anning]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 2000)
# [[An Qixuan]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Txina, 2000)
# [[Ana Bokesa]] aktorea (Madril, ?)
# [[Ana Patrícia Ramos|Ana Patricia Ramos]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Brasil, 1997)
# [[Anna Cockrell]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 1997)
# [[Anna Dorothea Therbusch]] margolaria (Prusia 1721-1782)
# [[Anna Mahler]] eskultorea (Austria 1904-EB 1988)
# [[Anna Morris]] txirrindularia, taldekako jazarpen brontze olinpikoa (EB 1995)
# [[Anna R. Figueiredo]] idazlea (Ourense 1963)
# [[Anna Short Harrington]] modeloa, sukaldaria (AEB 1897-1955)
# [[Annette Echikunwoke|Annete Echikunwoke]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1996)
# [[Antsa Proventzakoa]] Frantziako printzesa, Gaztelako infanta (1225-1261)
# [[Ariana Ramsey]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 2000)
# [[Arlen Siú]] abeslari eta poeta sandta (Nikaragua, 1955-1975)
# [[Asia Hogan-Rochester]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1999)
# [[Audrey Mestre]] urpekaria (Frantzia, 1974-2002)
# [[Aunt Jemima]] pertsonaia (AEB 1893)
# [[Barbiturikills]] kaleko artista (Valentzia 1972)
# [[Bavuudorzhiin Baasanjüü]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Mongolia,1999)
# [[Beatriz de Palacios]] soldadua (Andaluzia/Mexiko XVI. mendea)
# [[Beatriz Proventzakoa]] Frantziako printzesa, erregina ezkontidea, latindar enperatriza (1229- Italia1267)
# [[Beatriz Souza]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Brasil, 1998)
# [[Beatriz Suabiakoa]] Gaztela eta Leongo erregina ezkontidea (Germania 1205-Zamora 1235)
# [[Becky Wilde]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (Erresuma batua, 1997)
# [[Bertha Badt-Strauss]] kazetaria, judua (Prusia 1885-1970)
# [[Blanca Eekhout]] politikaria (Venezuela, 1968)
# [[Blanka Frantziakoa]] printzesa, Gaztelako infanta (Jaffa 1253-Paris 1320)
# [[Boryana Kaleyn]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Bulgaria, 2000)
# [[Brittany Brown]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1995)
# [[Bryony Botha]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1997)
# [[Camryn Rogers|Camaryn Rogers]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1999)
# [[Cari Champion]] kazetaria (AEB 1978)
# [[Carissa Norsten]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Carmen Bernardos]] aktorea (Madril 1927-2021)
# [[Carmen Verlichak]] idazlea (Madril/Argentina/Kroazia XX. mendea)
# [[Carola Stern]] kazetaria, idazlea (Alemania 1925-2006)
# [[Catherine Lacey]] idazlea (AEB, 1985)
# [[Charity Williams]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1996)
# [[Chiara Consonni]] txirrindularia, madison urre olinpikoa (Italia 1999)
# [[Chloe Daniels]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Cierra Burdick]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Coraline Vitalis]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1995)
# [[Cristina Sánchez-Andrade]] idazlea (Coruña 1968)
# [[Cuca Escribano]] aktorea (Madril, 1973)
# [[Cyréna Samba-Mayela]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 2000)
# [[Daisy eta Violet Hilton]] biki pikopagoak, zirkuko musikariak (EB 1908-AEB 1969)
# [[Daria Pikulik]] txirrindularia, omniemean zilar olinpikoa (Polonia 1997)
# [[Darja Varfolomeev|Darja Varfolomeew]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Errusia,2006)
# [[Dearica Hamby]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Deng Yawen]] txirrindularia, BMX librean urre olinpikoa (Txina 2005)
# [[Ding Xinyi]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2004)
# [[Dolores Vilavedra]] idazlea, literatura kritikaria (Pontevedra 1963)
# [[Dora Lush]] bakteriologoa (Australia, 1910-1943)
# [[Dorothea Veit]] idazlea (Alemania 1764-1839)
# [[Dorothy Miles]] idazle gorra, keinu hizkuntzan aitzindaria (EB 1931-1993)
# [[Eleanor Patterson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Australia, 1996)
# [[Elisa Mevius]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2004)
# [[Elise Reimarus]] idazlea, hezitzailea (Alemania 1735-1805)
# [[Elsie Inglis]] medikua, aktibista (Eskozia, 1864-1917)
# [[Emily Shearman]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1999)
# [[Emma Ann Reynolds]] erizain, medikua (AEB, 1862-1917)
# [[Emma Finucane]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 2002)
# [[Esther Bendahan]] idazle sefardia (Tetuan 1964)
# [[Esther Vilar]] idazlea, soziologoa, medikua (Argentina 1935)
# [[Eva Canel]] idazlea, hizlaria, (Asturias, 1857-Habana, 1932)
# [[Faith Cherotich]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kenia, 2004)
# [[Fancy Bermudez]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2002)
# [[Fanny Lewald ]] idazlea (Prusia 1811- Alemania 1889)
# [[Farah Nabulsi]] giza eskubideen aldeko zinemagilea (Londres 1978)
# [[Feng Bin]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txina, 1994)
# [[Florence Symonds]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2002)
# [[Georgia Bell]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Erresuma Batua, 1993)
# [[Georgia Hale]] zinema mutuko aktorea (AEB 1905-1985)
# [[Georgina Hale]] aktorea ( EB 1943-2024)
# [[Gertrud Kornfeld]] kimikaria (Alemania, 1891-1955)
# [[Giulia Rizzi]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Italia, 1989)
# [[Greta Scacchi]] aktorea (Italia/Australia 1960)
# [[Guo Qiqi]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1998)
# [[Hailey Van Lith]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 2001)
# [[Haley Batten]] txirrindularia, mendian zilar olinpikoa (AEB 1998)
# [[Hao Ting]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2001)
# [[Harriet Boyd Hawes]] arkeologoa (AEB, 1871-1945)
# [[Haruka Funakubo]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Japonia, 1998)
# [[Haruka Kitaguchi]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Japonia, 1998)
# [[Helena Villar Janeiro]] idazlea (Lugo 1940)
# [[Henriette Herz]] idazlea, hezitzailea (Alemania 1764-1847)
# [[Hetty van de Wouw]] txirrindularia, keirinean zilar olinpikoa (Herbehereak 1998)
# [[Hezly Rivera]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2008)
# [[Hina Hayata]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna(Japonia, 2000)
# [[Huang Zhangjiayang]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2000)
# [[Huh Mi-mi]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Korea,2002)
# [[Ida Hahn-Hahn]] idazlea (Alemania 1805-1880)
# [[Ilona Maher]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1996)
# [[Inés de Guevara]] infanta (?- 1265)
# [[Inma López Silva]] idazlea (Coruña 1968)
# [[Ioana Vrinceanu]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Errumania, 1994)
# [[Irene Alba]] aktorea (Madril 1867-Bartzelona 1930)
# [[Irene Angelo]] erregina ezkontidea (Konstantinopla 1181-Alemania 1208)
# [[Irene Caba Alba]] aktorea (Argentina 1899-Madril 1957)
# [[Iryna Herashchenko|Iryma Herashchenko]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Ukraina, 1995)
# [[Jasmine Martin]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Hegoafrika, 2000)
# [[Jasmine Moore]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2001)
# [[Jemima Montag]] Atleta. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (Australia, 1998)
# [[Jenny Rissveds ]] txirrindularia, mendian briontze olinpikoa (Suedia 1994)
# [[Jeon Hun-young]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 1994)
# [[Jessica Hull]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Australia, 1996)
# [[Jessica Roberts]] txirrindularia, taldekako jazarpen brontze olinpikoa (EB 1999)
# [[Juana Camilión]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 19)
# [[Julia Caba Alba]] aktorea (Madril1902-1988 19)
# [[Julia Trujillo]] aktorea (Madril 1932-2013)
# [[Julien Alfred]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Santa Luzia, 2001)
# [[June Sutor]] kristalografoa (Zeelanda Berria-1929 Londres)
# [[Katarina Johnson-Thompson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Erresuma Batua, 1993)
# [[Katy Marchant]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 1993)
# [[Kayla Canett]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Kaylia Nemour]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 2006)
# [[Kaylyn Brown]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 2004)
# [[Kelsey Teneti]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Keyara Wardley]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2000)
# [[Kim Kum-yong|Kimkum-young]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ipar Korea, 2001)
# [[Krissy Scurfield]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2003)
# [[Kristen Thomas]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1993)
# [[Kristi Kirshe]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1994)
# [[Kristina Norvegiakoa]] printzesa, Gaztelako infanta (Norvegia 1234- Sevilla 1262)
# [[Laura Mart%C3%ADnez de Carvajal]] medikua (Kuba, 1869-1941)
# [[Lauren Doyle]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Laviai Nielsen|Laviani Nielsen]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 1996)
# [[Leocadia Alba]] sopranoa, aktorea (Valentzia 1866-Madril 1952)
# [[Leonor Rodríguez de Castro]] Gaztelako infanta (?- Burgos 1275)
# [[Li Jiaman]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan zilarra eskuratu du (Txina, 1997)
# [[Lilian Suzette Gibbs]] botanikaria (Erresuma Batua, 1870-1925)
# [[Lim Si-hyeon]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 2003)
# [[Linda Richards]] erizaina (AEB, 1841-1930)
# [[Lisa Mayer]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Alemania, 1996)
# [[Lisa van Belle]] txirrindularia, madison brontze olinpikoa (Herbehereak 2001)
# [[Louise Blanchard Bethune]] arkitektoa (AEB, 1856-1913)
# [[Lu Gwei-djen]] biokimikaria (Txina, 1904-1991)
# [[Luana Márton]] taekwondo jokalaria (Tenerife, 2006)
# [[Lucía Galán]] abeslaria, aktorea (Argentina 1961)
# [[Lucia Yépez Guzmán]] borrokalaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ekuador, 2001)
# [[Lydia Rabinowitsch-Kempner]] bakteriologoa (Lituania-Alemania, 1871-1935)
# [[Maddi Wesche]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Zelanda Berria, 1999)
# [[Mahina Paul]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Maike van der Duin]] txirrindularia, madison brontze olinpikoa (Herbehereak 2001)
# [[Manon Veenstra]] txirrindularia, BMX lasterketan zilar olinpikoa (Herbehereak 1998
# [[Mar%C3%ADa Teresa Murillo]] botanikaria (Kolonbia, 1929-2017)
# [[Margaret Floy Washburn]] psikologoa (AEB, 1871-1939)
# [[Margarita Proventzakoa]] infanta, Frantziako erregina (Frantzia 1221-1295)
# [[Margarita Skulesdatter]] erregina (Norvegia 1208-1270)
# [[Margit Nordin]] gizonezkoekin lehiatu zen 1. emakume eskiatzailea (Suedia 1897-1982)
# [[María Belón]] medikua (Madril 1965)
# [[Maria Berta Rohangoa]] noblea (Austrohungariar Inperioa, 1868 – Viena, 1945)
# [[Maria Dimádi|Maria Dimadi]] erresistente exekutatua (Grezia, 1907-1944)
# [[María Liñeira]] literatura teorialaria (Coruña 1979)
# [[María Xosé Porteiro]] idazlea (Madril/Vigo 1952)
# [[Marie Lebour]] biologoa (Erresuma Batua, 1876-1971)
# [[Marie Luise Kaschnitz]] idazlea (Alemania 1901-Italia 1974)
# [[Marie Reichert]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2001)
# [[Marie-Florence Candassamy]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Frantzia, 1991)
# [[Marion Dönhoff]] kazetaria, idazlea, kondesa (Prusia 1909-Alemania 2002)
# [[Marion J. Lamb]] biologoa (Erresuma BAtua, 1939-2021)
# [[Marion Walter]] matematikaria (Berlin 1928-AEB 2021)
# [[Marta Maggetti|Marta Maggeti]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Italia, 1996)
# [[Martyna Swatowska-Wenglarczyk]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1994)
# [[Mary Moraa]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kenia, 2000)
# [[Mary Vaux Walcott]] botanikaria, ilustratazilea (AEB, 1860-1940)
# [[Matilda Smith]] botanikaria, ilustratzailea (Mumbai 1854- Londres 1926-1990)
# [[Melissa Jefferson]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Hego Carolina, 2001)
# [[Michele Greene]] aktorea (AEB 1962)
# [[Montse Dopico]] kazetaria (Lugo 1977)
# [[Montse Pena]] idazlea, literatura kritikaria (Coruña 1981)
# [[Muthulakshmi Reddy]] medikua eta legelaria (India, 1886-1968)
# [[Nam Su-hyeon]] arkularia. 2024ko Olinpiar Jokoetan urrea eskuratu du (Hego Korea, 2005)
# [[Nancy Green]] esklabo ohia, modeloa (AEB 1834-1923)
# [[Nancy Rourke]] margolari gorra (Kalifornia, 1957)
# [[Natalya Diehm]] txirrindularia, BMX librean brontze olinpikoa (Australia 1997)
# [[Naya Tapper]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1994)
# [[Nicole Heavirland]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1995)
# [[Nicole Shields]] txirrindularia, talde jazarpenean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1999)
# [[Nicole Yeargin]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (AEB, 1997)
# [[Nikola Ogrodníková|Nikola Ogrodikova]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txekia, 1990)
# [[Niuta Tajtelbaum]] Varsoviako ghetto altxatzean aktibista eta soldadua (Polonia, 1917-1943)
# [[Noor Vidts]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna Belgika, 1996)
# [[Oi Ye-Jin]] tiratzailea, 10 m-urre olinpikoa (Hego Korea 2005)
# [[Olivia Apps]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 1998)
# [[Pauline Ferrand-Prévot]] txirrindularia, mendian urre olinpika (Frantzia 1992)
# [[Pauline Grabosch]] txirrindularia, taldean brontze olinpikoa (Alemania 1998)
# [[Pauline Rifer de Courcelles]] artista (Paris, 1781-1851)
# [[Perris Benegas]] txirrindularia, BMX librean zilar olinpikoa (AEB 1995)
# [[Piper Logan]] errugbi jokalaria, Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2001)
# [[Prisca Awiti Alcaraz]] judoka 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Londres, 1996)
# [[Rachael Blake]] aktorea (Australia 1971)
# [[Rebecca Petch]] txirrindularia, taldean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 1998)
# [[Renata Knapik-Miazga]] eskrimatzailea. 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Polonia, 1988)
# [[Rhyne Howard]] saskibaloi jokalaria, 3x3 brontze olinpikoa (AEB 2000)
# [[Rosalia Fernández Rial]] poeta (Coruña 1988)
# [[Rosita Yarza]] aktorea (Madril 1922-1996)
# [[Rutka Laskier]] nerabe judua, egunerokogilea (Polonia 1929-Auschwich 1943)
# [[Sammy Sullivan]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1998)
# [[Sandra Ygueravide]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 1984)
# [[Sarah Levy (errugbi jokalaria)]] Zazpiko brontze olinpikoa (Hegoafrika/Israel/AEB 1995)
# [[Sarah Stewart]] birologoa (Mexiko-AEB, 1905-1976
# [[Sarah Wynter]] aktorea (Australia 1973)
# [[Saya Sakakibara]] txirrindularia, BMX lasterketan urre olipikoa (Australia 1999)
# [[Shaane Fulton]] txirrindularia,taldean zilar olinpikoa (Zeelanda Berria 2000)
# [[Shanieka Ricketts]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Jamaika, 1992)
# [[Shin Yu-Bin]] mahai-tenislaria 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Ipar Korea, 2004)
# [[Sofia Raffaeli|Sofia Raffali]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Italia, 2004)
# [[Song Jiayuan]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1997)
# [[Sonja Greinacher]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 1992)
# [[Sophiane Méthot]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Kanada, 1998)
# [[Sophie Capewell]] txirrindularia, taldean urre olinpikoa (EB 1998)
# [[Stephanie Rovetti]] errugbi jokalaria, Zazpiko brontze olinpikoa (AEB 1991)
# [[Susana Rodríguez Navarro]] genetikalaria, ikertzailea (Murtzia 1972)
# [[Svenja Brunckhorst]] saskibaloi jokalaria, 3x3 urre olinpikoa (Alemania 2001)
# [[Tara Davis-Woodhall]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (AEB, 1999)
# [[Taylor Perry (errugbi jokalaria)]] Zazpiko zilar olinpikoa (Kanada 2000)
# [[Tenika Willison]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 2001)
# [[Teresa Alonso Otero]] Gerra Zibileko errepresaliatua (Madril, 1916- 1995)
# [[Thea LaFond]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Dominika, 1994)
# [[Tota Alba]] aktorea (Argentina 1914-Madril 1983)
# [[Tysha Ikenasio]] errugbi jokalaria, Zazpiko urre olinpikoa (Zeelanda Berria 1997)
# [[Ursula Bellugi]] psikologoa (AEB, 1931-2022)
# [[Vega Gimeno]] saskibaloi jokalaria, 3x3 zilar olinpikoa (Espainia 19)
# [[Věra Kohnová]] nerabe judua, egunerokogilea (Txekoslovakia 1929-Izbica Ghettoa 1942)
# [[Veronica Codesal]] abeslaria (Belgika 1977)
# [[Victoria Ohuruogu]] atleta. 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Londres, 1993)
# [[Viktorija Senkutė]] arraunlaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan brontzea eskuratu du (:ituania, 1996)
# [[Vinesh Phogat]] borrokalaria (India, 1994)
# [[Violante Aragoikoa]] erregina ezkontidea (Zaragoza 1236- Orreaga 1256)
# [[Violante Hungariakoa]] Aragoiko erregina ezkontidea (1215-Huesca 1251)
# [[Virginia Cherrill]] aktorea (AEB 1908-1996)
# [[Vittoria Guazzini]] txirrindularia, madison urre olinpikoa (Italia 2000)
# [[Viviana Márton|Viviana Martón]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Tenerife, 2006)
# [[Wang Lanjing]] gimnasta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 2005)
# [[Yang Jiayu|Yang Jiagu]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Txina, 1996)
# [[Yemisi Ogunleye|Yamesi Ogunleye]] atleta, 2024ko Olinpiar Jokoetan dominaduna (Alemania, 1998)
# [[Zhang Shan]] urrezko domina tiroan 1992 (Txina, 1968)
# [[Zhao Jie]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaduna (Txina, 2002)
# [[Zoé Claessens]] txirrindularia, BMX lasterketan brontze olinpikoa (Suitza 2001)
# [[Zonia Baber]] geografo, geologo, irakaslea (AEB, 1862-1956)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''uztaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Berta Peña Parras]] '''SORTUA''' 36ko gerran fusilatua (Valladolid, 1889-Bilbo, 1938)
# [[Beatrice Salvioni]] '''SORTUA''' filologoa eta idazlea (Italia, 1995)
# [[Natalia Ortiz Ceberio]] '''SORTUA''' Marta planaren aurkitzailea (Donosti, ?)
# [[Olatz Osa Zubia|Olatz Osa]] '''SORTUA''' pedagogoa, kudeatzailea (Oñati, 1970)
# [[Maria Cueto]] '''SORTUA''' artista (Avilés, 1960)
# [[Feliciana Etxabe Artola]] '''SORTUA''' 36ko Gerran fusilatua (Zeberio, 1897-Bilbo, 1938)
# [[Alaine Arruti Lejarzegi]] '''SORTUA''' psikologoa (Gernika, 1983)
# [[Clara Maass]] erizaina (AEB, 1876-1901)
# [[Deborah Sampson]] soldadua (AEB 1760-1827)
# [[Anna Maria Lane]] soldadua (AEB 1755-1810)
# [[Sally St. Clair]] soldadua (AEB ?-1782)
# [[Eleonore Prochaska]] soldadua (Alemania 1785-1813)
# [[Margaret Corbin]] erizaina, soldadua (AEB 1723-1792)
# [[Hannah Snell]] soldadua (EB 1723-1792)
# [[Carme Contreras Verdiales]] aktorea (Zaragoza 1932-2020)
# [[Asunción Sancho]] aktorea (Madril 1930-2018)
# [[Cándida Losada]] aktorea (Argentina 1915-Madril 1922)
# [[Carola Fernán Gómez]] aktorea (Madril 1899-1967)
# [[Françoiz Breut]] abeslaria eta ilustrailea (Frantzia, 1969)
# [[Sankie Mthembi-Mahanyele]] politikaria, aktibista (Hegoafrika 1951)
# [[Nadezhda Alilúyeva]] Stalinen 2. emaztea (Errusia 1901-1932)
# [[Colette Capdevielle]] politikaria (Frantzia, 1958)
# [[Mariana Travacio]] idazlea (Argentina, 1967)
# [[Coccinelle (artista)]] artista, dantzaria, abeslaria eta aktore transgeneroa (Paris, 1931-2006)
# [[Rosaura Ruiz Gutiérrez]] biologoa, idazlea (Mexiko, 1950)
# [[Marie-Andrée Schwindenhammer]] trans ekintzailea (La Neuveville-lès-Raon, Vosges, 1909 - Chartres, Eure-et-Loir, 1981)
# [[Herminia Álvarez Herrera]] iraultzailea, hezitzailea (Mexiko 1888-1955)
# [[Dolores Bolio Cantarell]] idazlea (Mexiko 1880-1950)
# [[Gertrudis Tenorio Zavala]] poeta, hezitzailea (Mexiko 1843-1926)
# [[Elena Sánchez Valenzuela]] aktorea, kazetaria, artxibozaina (Mexiko 1900-1950)
# [[Irene López Heredia]] aktorea (Murtzia 1898-Madril 1962)
# [[Mari Paz Molinero]] aktorea (Txile 1914-Madril 2004)
# [[Carmen Díaz]] aktorea (Sevilla 1896-1979)
# [[Lola Pons Rodríguez]] filologoa, irakaslea (Bartzelona 1976)
# [[Cristina Farfán]] maistra, idazlea (Mexiko 1846-1880)
# [[Natalia Serdán Alatriste]] iraultzailea, aitzindaria (Mexiko 1875-1938)
# [[Chantal Montellier]] Frantziako idazle eta komikigilea (Bouthéon, 19472.1943)
# [[May Ayim]] ekintzaile afroalemaniarra (Alemania, 1960-1996)
# [[Maria Rosaria Omaggio]] aktorea (Italia, 1959-2024)
# [[Clarisa Navas]] zinemagilea (Argentina, 1989)
# [[Jacqueline Harpman]] psikoanalista (Belgika, 1929-2012)
# [[Ana Figuero]] feminista, sufragista (Txile, 1907-1970)
# [[Sara Ahmed]] filosofo angroaustraliarra (Erresuma Batua, 1969)
# [[Katherine Dunn]] eleberrigile, poeta eta kirol-kazetaria (AEB, 1945-2016)
# [[Marianne Baum]] anfifaxista gillotinatua (Alemania, 1912-1942)
# [[Marie-Hélène Schwartz]] matematikaria (Frantzia, 1913-2013)
# [[Victoria Raquel Bajar Simsolo]] zientzialaria (Argentina, 1942-2016)
# [[Juana Manso]] idazle, kazetari, hezitzaile (Argentina, 1819-1875)
# [[Isabel de Liaño]] idazlea (Valladolid, XVI. mendea)
# [[Louise-Victorine Ackermann]] poeta (Frantzia, 1813-1890)
# [[Valentina Pinelo]] moja, poeta (Sevilla, XVI. mendea- 1629?)
# [[Pilar Primo de Rivera]] Sección Femeninako zuzendaria (Madril, 1907-1991)
# [[Basauriko 11k]] Epaiketaren prozesua
# [[Angela Peralta]] sopranoa, konpositorea (Mexiko 1845-1883)
# [[Alicia Arévalo (kazetaria)]] 1. emakumea futbol partida kontatzen ( Bartzelona 1978)
# [[Sara Giménez León]] kirol kazetaria (Girona 1991)
# [[Patricia Campos Doménech]] armadako pilotua, futbol-entrenatzailea (Castelló 1977)
# [[Niní Montiám]] aktorea (Madril 1917-1986)
# [[Ana Adamuz]] aktorea (Jaén 1886-Madril 1971)
# [[Pepita Serrador]] aktorea (Argentina 1913-1964)
# [[Teresa Serrador]] aktorea (Bolivia 1899-Argentina 1982)
# [[Amparo Martí]] aktorea (Valentzia 1903-Madril 1973)
# [[María Mayor]] aktorea (?- Madril 1939)
# [[Rosa Torre González]] maistra, politikaria (Mexiko 1890-1973)
# [[Nadezhda Zabela - Vrubel]] abeslaria (Errusia, 1868-1913)
# [[H%C3%A9l%C3%A8ne Metzger]] zientzia filosofoa (Frantzia, 1889-1944)
# [[Inez Clare Verdoorn]] botanikaria (Hegoafrika, 1896-1989)
# [[Edith Quimby]] medikuntzan eta fisikan ikertzailea (AEB, 1891-1982)
# [[Maria Poumier]] irakasle frantsesa (Cannes, 1950)
# [[Marie-Jo Bonnet]] Frantziako historialaria eta feminista (Deauville, 1949)
# [[Julia Rodríguez-Maribona]] fregonaren asmatzailea (Asturias 1923-Suitza 2005)
# [[Julia Montoussé Fargues]] fregonaren asmatzailea (?-Asturias 1971)
# [[Esperanza Grases]] aktorea (Bartzelona 1920-1995)
# [[Alexandra Trusova]] patinatzailea (Errusia 2004)
# [[Jéssica Bouzas Maneiro]] tenislaria (Pontevedra 2002)
# [[Claudia Fernández Sánchez]] padel jokalaria (Madril 2006)
# [[Gemma Triay]] padel jokalaria (Menorca 1992)
# [[Lucía Sainz]] padel jokalaria (Bartzelona 1984)
# [[Marta Ortega Gallego]] padel jokalaria (Madril 1997)
# [[Alicia Arévalo González]] arkeologoa (Madril 1965)
# [[Manuela Barreiro]] farmazialaria (Galizia, 1877-1953)
# [[Martha Aliaga]] estatistika hezitzailea (Argentina, 1937-2011)
# [[Matilde Carranza]] akademikoa (Costa Rica, 1892-1981)
# [[Erin Andrews]] kirol-kazetaria (AEB, 1978)
# [[Helen Alma Newton Turner]] genetista, estatistikaria (Australia, 1908-1995)
# [[Violet Jessop]] Titanic ontziko zerbitzaria (Argentina 1887-1971)
# [[Celia Giraldo]] zinemagilea (Bartzelona 1995)
# [[Luz Rello Sánchez]] asmatzailea, dislexia- aplikazioa ( 1984)
# [[Fermina Orduña]] asmatzailea, esne zalgurdia (Espainia XIX. mendea)
# [[Gladys West]] matematikari asmatzailea, GPSrako garrantzitsua (AEB 1930)
# [[Ariana Sánchez]] padel jokalaria (Tarragona 1997)
# [[Marta Marrero]] padel jokalaria (Kanariak 1983)
# [[Bea González]] padel jokalaria (Malaga 2001)
# [[Marie Van Brittan Brown]] asmatzailea, telebista zirkuitu itxia (AEB 1922-1999)
# [[Miriam Benjamin]] asmatzailea, seinale aulkia (AEB 1861-1947)
# [[Sarah Boone]] asmatzailea, mahukak eta lisatzeko taula (AEB 1832-1904)
# [[Nancy Johnson (asmatzailea)]] izozkailu artifiziala (AEB 1794-1890)
# [[Victoria Reyes-García]] antropologoa (Bartzelona 1971)
# [[Amaia Yoldi ]] gidoilaria, film-zuzendaria (Iruñea 1973)
# [[Julie Donaldson]] kirol-kazetaria (AEB, 1978)
# [[Faustina Sáez de Melgar]] idazlea (Madril, 1834-1895)
# [[Gloria Melgar |Gloria Melgar Sáez]] margolaria eta musikagilea (Madril, 1859-1938)
# [[Julia de Asensi]] idazlea (Madril, 1849-1921)
# [[María del Pilar Sinués]] idazlea (Zaragoza, 1838 - Madril, 1893)
# [[Margaret Crane]] Predictor-aren asmatzailea (AEB 1941)
# [[Emily Cummins]] asmatzailea, ur-eramaile iraunkorra (EB 1987)
# [[Evelyn Miralles]] NASAko ingeniaria, asmatzailea, ilargirako etxea (Venezuela/AEB 1967)
# [[Janet Emerson Bashen]] asmatzailea, software aplikazioa (AEB 1957)
# [[Jeanne Bertrand]] argazkilaria (Frantzia 1880-1957)
# [[Maral Yazarloo-Pattrick]] motoziklismo ekintzailea, diseinatzailea (Iran 1981)
# [[María del Carmen Ortiz de Arce]] asmatzailea, itsuentzako idazkailua (Espainia ?-1932)
# [[Martine Bertereau]] geologo aitzindaria (Frantzia 1590-1642)
# [[Margarete Steiff]] jostuna, jostaiu diseinatzailea (Alemania 1847-1909)
# [[Heike Makatsch]] aktorea (Alemania 1971)
# [[Leena Peltonen-Palotie]] genetista (Finlandia, 1952-2010)
# [[Gertrude Scharff Goldhaber]] fisikari nuklearra (Alemania-AEB, 1911-1998)
# [[Jackie MacMullan]] kazetaria (AEB, 1960)
# [[María Teresa de Filippis]] 1 Formulako lehen emakume gidaria (Italia 1926-2016)
# [[Suzanne von Borsody]] aktorea (Alemania 1957)
# [[Rosemarie Fendel]] aktorea (Alemania 1927-2013)
# [[Gemma Jones]] aktorea (EB 1942)
# [[Anna Chancellor]] aktorea (EB 1965)
# [[Sienna Guillory]] aktorea (EB 1975)
# [[Jana Pallaske]] aktorea, rock abeslaria (Alemania 1979)
# [[Alysson Paradis]] aktorea (Paris 1984)
# [[Sophie Nélisse]] aktorea (Kanada 2000)
# [[Isabelle Nélisse]] aktorea (Kanada 2003)
# [[Rebeca Gerschman]] biologo, fisiologoa (Argentina, 1903-1986)
# [[Zarina (artista)]] artista (India 1937-Londres 2020)
# [[Marta Pan]] eskultore hungariar eta frantziarra (1923-2008)
# [[Sonia Cotelle]] fisikari, kimikaria (Polonia, 1896-1945)
# [[Anna Barbara Reinhart]] matematikaria (Suitza, 1730-1796)
# [[Helene Weigel]] aktorea (Austria 1900-Alemania 1971)
# [[Marieluise Fleißer]] antzerkigilea (Alemania 1901-1971)
# [[Monica Bleibtreu]] aktorea (Austria 1944-2009)
# [[Hedwig Bleibtreu]] aktorea (Austria 1868-1958)
# [[Martine McCutcheon]] aktorea, abeslaria (EB 1976)
# [[Lyn St. James]] auto gidaria (AEB 1947)
# [[Cathy Muller]] auto gidaria (Frantzia 1962)
# [[Giovanna Amati]] 1 Formulako gidaria (Italia 1959)
# [[Desiré Wilson]] 1 Formulako gidaria (Hegoafrika 1953)
# [[Divina Galica]] atleta, 1 Formulako gidaria (EB 1944)
# [[Patricia Font]] zinema zuzendaria (Bartzelona, 1978)
# [[Sheila Heti]] idazlea (Kanada, 1976)
# [[Judy W. Reed]] asmatzailea (AEB 1826-1905ç)
# [[June Downey]] psikologoa (AEB, 1875-1932)
# [[Else Lasker-Schüler]] judua, poeta, marrazkilaria (Alemania 1869- Palestina1945)
# [[Maria Koppenhöfer]] aktorea (Alemania 1901-2009)
# [[Sibylle Lewitscharoff]] idazlea (Alemania 1954-2023)
# [[Geraldine McEwan]] aktorea (EB 1932-2015)
# [[Emily Beecham]] aktorea (EB/AEB 1984)
# [[Linda Bassett]] aktorea (EB 1950)
# [[Jacqueline McKenzie]] aktorea (Australia 1967)
# [[Susan Prior]] aktorea (Australia 1972)
# [[Hanne Wieder]] aktorea (Alemania 1925-1990)
# [[Mascha Kaléko]] poeta judua (Polonia zaharra 1907-Suitza 1975)
# [[Madge Addy]] ileapaintzaile, erizain eta espia (Erresuma Batua, 1904-1970)
# [[Balamani Amma]] idazle poeta indiarra (India, 1909-2004)
# [[Sybilla Righton Masters]] asmatzailea (AEB 1676-1720)
# [[Lenka Franulic]] kazetaria (Txile 1908-1961)
# [[Ana Ramírez Cañil]] kazetaria (Madril, 1958)
# [[Samantha Bailly]] idazle, gidoilari eta bideogilea (Frantzia, 1988)
# [[Malak Mattar]] margolaria, ilustratzailea (Palestina, 1999)
# [[Sophie Opel]] enpresaburua, ekintzailea, aitzindaria (Alemania 1840-1913)
# [[Joanne Simpson]] meteorologoa (AEB, 1923-2010)
# [[Laura Knight]] artista (Erresuma Batua, 1877-1970)
# [[Myrtelle Canavan]] medikua, ikertzailea (AEB, 1879-1953)
# [[Teresa San Román Espinosa]] antropologoa (Pontevedra 1940- ? 2024)
# [[Phyllis Kaberry]] antropologo aitzindaria (AEB/Australia 1910- Londres 1977)
# [[Dorothea Mackellar]] idazlea (Australia 1885-1968)
# [[Berta Luisi]] margolaria (Uruguai 1924-2008)
# [[Rachel Nichols (kazetaria)]] (AEB 1973)
# [[Yolanda Soler]] judoka eta entrenatzailea (Madril, 1971)
# [[Ariane Toro|Arianne Toro]] Judoka. olinpikoa (Bilbo, 2003)
# [[Gloria Gordon Bolotsky]] informatikaria (AEB, 1921-2009)
# [[Mavis Batey]] kriptoanalista (Erresuma Batua, 1921-2013)
# [[Gertrude Elles]] geologoa, paleontologoa (Erresuma Batua, 1872-1960)
# [[María Assumpción Raventós]] margolaria (Katalunia, 1930)
# [[Jemele Hill]] kirol kazetaria (AEB 1975)
# [[Özlem Türeci]] ikertzailea, inmunologoa (Alemania 1967)
# [[Ai Tsunoda]] judoka (LLeida 2002)
# [[Telma Monteiro]] judoka (Portugal 1985)
# [[Monika Buch]] diseinatzailea (Valentzia/Herbehereak 1936)
# [[Pati Nuñez]] diseinatzaile grafikoa (Girona 1959)
# [[Clara Montagut]] diseinatzaile grafikoa (Madril 1975)
# [[Ena Cardenal de la Nuez]] diseinatzaile grafikoa (Kanariak 1968)
# [[Laura Meseguer]] tipografoa (Bartzelona 1968)
# [[Teresa Wilms Montt]] idazlea (Txile 1893-Paris 1921)
# [[Tatiana Gaviola]] film zuzendaria (Txile 1956)
# [[Mísia]] abeslaria (Portugal 1955-2024)
# [[Maria L. de Hernández]] aktibista (Mexiko 1896-1986)
# [[Saloua Raouda Choucair]] margolaria, eskultorea (Libano 1916-2017)
# [[Françoise Collin]] feminista, filosofoa, idazlea (Belgika 1928-2012)
# [[Ethel Shakespear]] geologoa (Erresuma Batua, 1871-1946)
# [[Eva Lefever]] margolaria (Txile 1955)
# [[Carmen Meneses]] ikertzailea, antropologoa (Madril, 1966)
# [[Henrietta Skelton]] idazlea (AEB, 1839-1900)
# [[Anne Fausto-Sterling]] biologo, sexologo, feminista (AEB, 1944)
# [[Cécile Biéler|Cécile Biéter]] ingeniaria (Suitza, 1884-1966)
# [[Isabelle Gatti de Gamond]] hezitzailea, ekintzaile aitzindaria (Frantzia 1839- Belgika 1905)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''ekaina''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Adela Campaña Ortiz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sause, 1886-Izko, 1936)
# [[Adelina Fernández Pérez|Adelina Fernández Perez]] efe- '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Portugal, 1889-Bilbo, 1938)
# [[Ana Naranjo Marín]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sevilla, 1883 - Bilbo, 1937)
# [[Antonia Caballé]] efe- '''SORTUA''' Frankismoaren biktima (Ziritza, 1873 - Argelès sur Mer, 1945)
# [[Araceli Álvarez Calvo|Araceli Alvarez Calvo]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean bere buruaz beste egin zuen (Iruñea, 1894-Huesca, 1936)
# [[Araceli Oñate]] ----'''SORTUA''' unibertsitateko irakaslea (Valladolid)
# [[Asunción Campaña Ortiz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Sause, 1869-Izko, 1936)
# [[Cecilia Álvarez Calvo|Cecilia Älvarez Calvo]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean bere buruaz beste egin zuen (Iruñea, 1897-Huesca, 1936)
# [[Cecilia Idirin Garabieta]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Lezama, 1913-Bilbo, 1937)
# [[Dominica Azparren Gil]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua ((Oibar, 1884 - Nardoze Alduate, Urraulbeiti, 1936)
# [[Elizabeth Casillas Valbuena]] e--- '''SORTUA''' kazetaria eta komiki gidoilaria (Bilbo, 1986)
# [[Eloína Linares]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea (Santander 1948)
# [[Emilia Arraiza Garín]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Zirauki, 1894 - Erreniega, 1936)
# [[Enolasca Vela Salvador]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Cortes, 1904 - 1936)
# [[Escolástica Antonia Martina Astibia Iturbe|Escolástica Astibia Iturbe]] efef '''SORTUA''' Durangoko bonbarketan erailda moja (Narvarte, 1881-Durango, 1936)
# [[Eskolastika Mendizabal Imatz]] efef '''SORTUA''' Bizkaiko amama (Bermeo, 1863-1969)
# [[Felisa Aguado Sainz]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Murchante, 1872-Valdierra, 1936)
# [[Felisa Argiñano Arzoz|Felisa Argiñano]] efef '''SORTUA''' Espainiako Gerra Zibilean Ventasko kartelan hildakoa (Zudaire, 1903-Madril, 1939)
# [[Francisca Alonso Prado]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua. (Azagra, 1896 - Rincón de Soto, 1936
# [[Jessica Ruiz Pérez|Jesica Ruiz]] ef-- '''SORTUA''' kimikaria eta politikaria (Durango, 1983)
# [[Josefa Bueno Algárate]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Morata de Jiloca, 1907 - Tutera, 1936)
# [[Josi Sierra Orrantia]] ef-- '''SORTUA''' irakaslea, dokumentalgia eta wikilaria (Bilbo, 1959)
# [[Juana Tomasa Charela Vidas]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Tutera, 1881 - 1936)
# [[Kontxita Martinez de Lezea]] e-ef '''SORTUA''' maistra, ikastola bultzatzailea (Tolosa, 1949-2023)
# [[Laida Arbizu Agirre]] e--- '''SORTUA''' ikertzailea (Ordizia, 2000)
# [[Maite Etxeberria]] e--- '''SORTUA''' Ozazeko auzapeza (Biarritz, 1956)
# [[Maite Rosende Gutierrez]] e--- '''SORTUA''' ilustratzailea (Donostia, 1991)
# [[Maritxu Egiguren]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Zaldibar, 1921 - Bartzelona, 1981)
# [[Misericordia Abad Alcega]] efef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (Zaragoza, 1905-Cortes, 1936)
# [[Nerea Ariznabarreta Izkue]] ef-- '''SORTUA''' narratzailea eta antzergilea (Eibar, 1981)
# [[Simona Calleja Aguado]] e-ef '''SORTUA''' Espaniako Gerra Zibilean fusilatua. (Cabanillas, 1918-Valtierra, 1936)
# [[Sotera Novia de Salcedo]] --ef '''SORTUA''' Boliviako esploratzaile eta idazlea (Bilbo, XIX. mendea)
# [[Teresa Chiches Ledesma]] e-ef '''SORTUA''' (León, 1911 - Bilbo, 1937)
# [[Xole Aire]] ef--'''SORTUA''' auzapeza eta artzaina (Urepel, 1973)
# [[Ada Martí Vall]] kazetaria, idazlea (Katalunia 1914-Frantzia 1960)
# [[Adelitak]] Mexikoko iraultzako emakume soldaduak,laguntzaileak (1910-1917)
# [[Aída Parada ]] sufragista (Txile 1903-1983)
# [[Alba Rico]] aktorea, abeslaria (Murtzia 1989)
# [[Alice Bolingbroke Woodward]] ilustratzailea (Londres, 1862-1951)
# [[Alicia Asín]] adimen artifizialean aditua (Zaragoza 1982)
# [[Amanda Labarca]] irakaslea, feminista (Txile 1886-1975)
# [[Amy Bailey]] hezitzailea, sufragista (Jamaika, 1875-1990)
# [[Ana Esmeralda]] aktorea, dantzaria (Tetuan 1931-Brasil 2022)
# [[Ana Mar%C3%ADa Zeno]] mediku, sexologo (Argentina, 1922-2011)
# [[Ana Rosa Chacon]] politikaria eta sufragista (Costa Rica, 1889-1985)
# [[Ángela Mazzini Bricala]] idazlea (Cádiz, 1809-Santa Cruz Tenerifekoa, 1894)
# [[Àngels Margarit ]] dantzaria, koreografoa, pedagogoa (Bartzelona 1960)
# [[Anita Brenner]] historialaria, idazlea (Mexiko 1889-1973)
# [[Anita Bryant]] folk-, gospel- abeslaria (AEB 1940)
# [[Anna Gunn]] aktoreak (AEB 1968)
# [[Anna Maria Mozzoni]] kazetaria, politikaria, sufragista (Italia 1837-1920)
# [[Anne Nelson]] antzerkilea (AEB, 1954)
# [[Annette Beveridge]] itzultzailea (EB 1842-1929)
# [[Annie Pardo Cemo]] biologo zelularra (Mexiko 1941)
# [[Antonia Varela Pérez]] astrofisikaria (Kanariak 1965)
# [[Aurélia de Sousa]] margolaria (Txile/Portugal 1866-1922)
# [[Aurora Reyes]] margolaria (Mexiko 1908-1985)
# [[Beau Garrett]] aktorea, modeloa (AEB 1982)
# [[Bega Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1511-1582)
# [[Begoña Villacís]] abokatua, politikaria (Madril 1977)
# [[Belén Funes]] film zuzendaria, gidoilaria (Bartzelona 1984)
# [[Blanca Álvarez Mantilla]] kazetaria (Madril 1931-2000)
# [[Blanca Catal%C3%A1n de Oc%C3%B3n y Gayol%C3%A1]] botanikaria (Aragoi, 1860-1904)
# [[Brittany Brewer]] saskibaloi-jokalaria (AEB 1997)
# [[Calypso Botez]] idazlea (Errumania, 1880-1933)
# [[Carlota Rosales]] margolaria (Madril 1872-1958)
# [[Carmen Caamaño Díaz]] ekintzaile politikoa (Madril 1909-2006)
# [[Carmen Santonja]] kantautorea, idazea, margolaria (Madril 1934-2000)
# [[Carmen Werner Vallejo]] dantzaria, koreografoa (Madril 1953)
# [[Carmina Virgili]] geologoa, politikaria (Bartzelona, 1927-2014)
# [[Cathay Williams]] esklaboa, militarra (AEB 1844-1893)
# [[Cecilia Álvarez Correa]] ingeniari industriala, politikaria (Kolonbia 1953)
# [[Charlotte de Turckheim]] aktorea, umoregilea (Frantzia 1955)
# [[Charlotte Scott]] matematikaria (Erresuma Batua, 1858-1931)
# [[Chékéba Hachemi]] aktibista, idazlea, 1. emakume diplomazialaria (Afganistan 1974)
# [[Christine Brennan]] kirol kazetaria (AEB, 1958)
# [[Christine Jorgensen ]] aktorea, aktibista (AEB 1926-1989)
# [[Claire Voisin]] matematikaria (Frantzia 1962)
# [[Clara Che Tórtola]] saskibaloi jokalaria (Valentzia 1997)
# [[Clara Isabel Francia]] kazetaria (Errioxa 1940)
# [[Clotilde Catal%C3%A1n de Oc%C3%B3n y Gayol%C3%A1]] entomologoa, poeta (Aragoi, 1863-1946)
# [[Concha Caballero]] politikaria (Baena, 1956 - Sevilla, 2015)
# [[Concha Michel]] abeslaria, ikertzailea (Mexico 1899-1990)
# [[Conchita Goyanes]] aktorea (Malaga 1946-Madril 2016)
# [[Conchita Montes]] aktorea (Sevilla 1914- Portugal 1994)
# [[Dámasa Cabezón]] pedagogo eta hezitzailea (Argentina, 1792 -Txile, 1861)
# [[Desirée de Fez]] kazetaria, idazlea, zinema kritikaria (Bartzeloa 1977)
# [[Diana Navarro]] abeslaria (Malaga 1978)
# [[Dilras Banu Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1622-1657)
# [[Dodo (komikigilea)|Dodo]] Frantziako komikigilea (Rabat, 1955)
# [[Dolores Correa Zapata]] idazlea (Mexiko 1853-1924)
# [[Dolores Jiménez Muro]] hezitzailea, iraultzailea (Mexiko 1848-1925)
# [[Édith Grattery]] Frantziako ilustratzaile eta komikigilea (Marseilla, 1960)
# [[Edith Lederer]] nazioarteko kazetaria (AEB, 1943)
# [[Elena Arizmendi Mejia]] idazle feminista (Mexiko, 1884-1949)
# [[Elena Martín Ortega]] psikologa eta irakaslea (Espainia 195??)
# [[Elena Santonja]] tb aurkezlea (Madril 1932-2016)
# [[Elena Torres Cuéllar]] lider iraultzailea (Mexiko 1893-1970)
# [[Elizabeth Bugie]] biokimikaria (AEB, 1920-2001)
# [[Elsa von Freytag-Loringhoven|lsa von Freytag-Loringhoven]] Artista (Alemania, 1874-1927)
# [[Emily Bisharat]] legelaria (Jordania, 1913-2004)
# [[Encarnación Cubas Báez]]
# [[Enriqueta Morales]] hezitzailea eta erizain feminista (APanama, 1891-1986)
# [[Estelle Ramey]] endokrinologo, feminista (AEB, 1917-2006)
# [[Ethel Arnold]] kazetari, idazle eta hizlari, emakumeen sufragioaren aldeko aktibista (Britainia Handia 1865- 1930)
# [[Eugénie Brazier]] sukaldaria (Frantzia 1895-1977)
# [[Eunice Odio]] poeta (Costa Rica 1919- exiko 1974)
# [[Fatoumata K%C3%A9b%C3%A9]] astrofisikaria, hezitzailea (Frantzia, 1985)
# [[Fereshteh Ahmadi]] eleberrigilea (Iran 1972)
# [[Florence Cestac]] Frantziako komikigilea
# [[Florence Farmborough]] argazkilaria , idazlea (Britainia, 1887-1978)
# [[Florencia Serranía Soto]] ingeniari mekanikoa (Mexiko 1963)
# [[Franca Rame]] aktorea, idazlea, politikaria (Italia 1929-2013)
# [[Frances Jolliffe]] aktorea (AEB, 1873 – 1925)
# [[Gemma Cuervo]] aktorea (Bartzelona 1934)
# [[Gertrude Mary Woodward]] ilustratzailea (Britainia, 1854-1939)
# [[Greta Fernández]] aktorea (Bartzelona 1995)
# [[Gulbadan Begum]] biografoa, poeta, printzesa (Mogol Inperioa 1523-1603)
# [[Hamida Banu Begum]] enperatriza (Mogol inperioa 1527-1604)
# [[Hedwig Bleuler-Waser]] sufragista (Zurich, 1869 - Zollikon, 1940)
# [[Hiromi Uehara]] piano-jolea (Japonia 1979)
# [[Ifigenia Martinez]] ekonomialaria, politikaria (Mexiko 1930)
# [[Ingibjörg H. Bjarnason]] sufragista, irakaslea, artista eta politikaria (Islandia, 1867-1941)
# [[Inma Serrano]] kantautorea (Alacant 1968)
# [[Isa Duque]] psikologoa, sexologoa (Zaragoza, 1985)
# [[Isabel Andreu de Aguilar]] sufragista,ekintzailea (Puerto Rico, 1887-1948)
# [[Isabel Tenaille]] tb aurkezlea (Madril 1951)
# [[Isabella Mamani|Isabella Brunilda Mamani]] iamara abokatua eta politikaria (Txile, 1988)
# [[Itelvina Massioli]] pedagogo feminista (Brazil, XX. mendea)
# [[Jahanara Begum]] printzesa, poeta (Mogol Inperioa 1614-1681)
# [[Jahanzeb Banu Begum]] printzesa (Mogol Inperioa 1649-1705)
# [[Jan Goodwin]] idazlea eta ikerketa kazetaria (AEB, 1948)
# [[Jane Brigode]] politikaria (Belgika, 1870-1952)
# [[Janeane Garofalo]] komediantea, aktorea (AEB 1964)
# [[Jeanne Córdova]] idazlea, lesbiana aitzindaria (Alemania/AEB 1948-2016)
# [[Jojo Moyes]] kazetaria, idazlea (EB 1969)
# [[Juana Belén Gutiérrez de Mendoza]] hezitzailea, sufragista (Mexiko 1875- 1942)
# [[Julia Piaton]] aktorea (Frantzia 1985)
# [[June Carmona]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 2005)
# [[Karla Jay]] idazlea, ikertzailea (AEB 1947)
# [[Kathryn Bertine]] kirolaria, aktibista eta idazlea (AEB, 1975)
# [[Kelly McEvers]] kazetaria, gerrako korrespontsala (AEB, 1970)
# [[La Niña de La Puebla]] abeslaria (Sevilla 1908-Malaga 1999)
# [[Laia Raventós Roig]]saskibaloi jokalaria (Bartzelona 1997)
# [[Laura Aliaga]] saskibaloi jokalaria (Alacant 1994)
# [[Laura Granados]] kantautorea (Cádiz 1966)
# [[Laura Juliana Ramírez Ruiz]] ilustratzailea, komunikatzalea eta sortzailea (Mexiko...)
# [[Lila Clunas]] sufragisa (Eskozia, 1875-1968)
# [[Lisa Gherardini]] noblea, Mona Lisa (Florentzia 1479-1542)
# [[Louise Weiss]] idazlea, politikaria (Frantzia 1893-1983)
# [[Lucía Gil]] abeslaria, aktorea (Madril 1998)
# [[Luz Vidal]] Sindikalista, politikaria, maputxea (Txile, 1973)
# [[Maite Cazorla]] saskibaloi jokalaria (Kanariak 1997)
# [[Malagako emakumeen kartzela zaharra]] (1937-1954)
# [[Manolita Piña]] artista (Uruguai, 1883-1994)
# [[Mara Goyanes]] aktorea (Madril 1942-2006)
# [[Margaret Ogola]] pediatra, idazlea (Kenya, 1958-2011)
# [[Maria Angela Ardinghelli]] Itzultzailea, matematikaria, fisikaria (Italia, 1728-1825)
# [[Maria Cederschiöld]] kazetaria eta sufragista (Suedia, 1856-1935)
# [[María del Refugio García]] maistra, sufragista (Mexiko 1889-1973)
# [[María Dolores Medina]] kristau erlijiososa (Mexiko 1860- 1925)
# [[María José Goyanes]] aktorea (Madril 1948-)
# [[María Luisa Ponte]] aktorea (Valladolis 1918-Madril 1996)
# [[María Parrado]] abeslaria (Cádiz 2001)
# [[María San Juan]] kazetaria (Asturias 1963)
# [[María Villalón]] abeslaria (Malaga 1989)
# [[Marie Ange Guillaume]] kazetari, idazle eta gidoilaria (Frantzia, 1945)
# [[Marjory Warren]] geriatra (Erresuma Batua, 1897-1960)
# [[Marta Hermida]] saskibaloi jokalaria (Madril 1997)
# [[Martha Jungwirth]] margolaria (Austria 1940)
# [[Maruja Callaved]] tb aurkezlea (Huesca 1921-Madril 2018)
# [[Mary Fields]] esklaboa, 1. postari afroamerikarra (AEB 1832-1914)
# [[Mary Garden]] opera abeslaria (Eskozia, 1874-1967)
# [[Mary J. Rathbun]] zoologoa (AEB, 1860-1943)
# [[Mazie E. Clemens]] Lehen Mundu Gerrako korresponsala (AEB, 1890-1952)
# [[Mélanie Auffret]] film zuzendaria, gidoilaria Frantzia, XX. mendea)
# [[Mercedes Gómez Otero]] preso komunista (Madril 1915-?)
# [[Meredith Monroe]] aktorea (AEB 1969)
# [[Mimí Muñoz]] aktorea (Espainia 1914-1987)
# [[Mireia Hernández]] igeriketa sinkronizatuko kirolaria (Espainia 2002)
# [[Modesta Sanginés Uriarte]] idazle eta musikagilea (Bolivia, 1832-1887)
# [[Mumtaz Mahal]] enperatriza (Mogol Inperioa 1593-1631)
# [[Nadira Banu Begum]] printzesa (India 1618-Pakistan 1659)
# [[Nathalie Roques]] Frantziako idazlea eta komikigilea
# [[Nika Shakarami]] manifestari desagertu eta hila (Iran 2005-2022)
# [[Nina Stemme]] sopranoa (Suedia 1963)
# [[Niña de Antequera]] abeslaria (Malaga 1921-Sevilla 1972)
# [[Noora Niasari]] zinema zuzendari eta gidoilaria (Teheran)
# [[Nur Jehan]] enperatriza, poeta (Kandahar 1577-Lahore 1645)
# [[Olga Bancic]] ekintzaile komunista judua (Errumania 1912- Alemnia 1944)
# [[Olga Skorojodova]] zientzialaria, hezitzailea (SESB, 1911-1982)
# [[Paquita Rico]] aktorea (Sevilla 1929-2017)
# [[Park Wan Suh|Park Wan Sun]] idazlea (Korea, 1981-2011)
# [[Pasión Vega]] abeslaria (Madril 1976)
# [[Paula Cons]] dokumental- eta film zuzendaria (Coruña 1976)
# [[Paula Dalli]] abeslaria, aktorea, idazlea (Alacant 1993)
# [[Petra Herrera]] gizon gudari mozorrotua (Mexiko 1887-1917)
# [[Petronila Riquelme]] Bernardo O'Higgins.en alaba mestizoa (Los Angeles, Txile, 1808? - Valparaiso, 1870)
# [[Piedad Bonnett]] idazlea, poeta (Kolonbia, 1951)
# [[Piedad de la Cierva]] zientzialaria (Murtzia, 1913-2007)
# [[Pilar Muñoz]] aktorea (Madril 1911-1980)
# [[Randi Blehr]] sufragista (Norvegia, 1851-1928)
# [[Rhea Durham]] modeloa (AEB 1978)
# [[Roberta Cowell]] lasterketa- eta borroka-pilotua, 1. Emakume trans britainiarra (EB 1918-2011)
# [[Rocío Molina Cruz]] dantzaria, koreografoa (Malaga 1984)
# [[Rosario Robles]] politikaria (Mexiko 1956)
# [[Rose Mbowa]] idazlea, feminista (Uganda 1943-1999)
# [[Roshanara Begum]] printzesa, poeta (Mogol Inperioa 1617-1671)
# [[Ruja Ignatova]] iruzurgilea (Bulgaria/Alemania 1980)
# [[Ruqaiya Sultan Begum]] enperatriza (Mogol Inperioa 1542-1626)
# [[Ruth Sager]] genetista (AEB, 1918-1997)
# [[Sadie Kneller Miller]] kazetaria (AEB, 1867-1920)
# [[Salima Sultan Begum]] poeta, enperatriza (India 1539- Mogol Inperioa 1612)
# [[Sálvorako emakume heroiak]] erreskatea, Galizia 1921.01.02
# [[Samantha Gilabert]] abeslaria (Alacant 1994)
# [[Sarah Moon]] argazkilaria (Frantzia, 1941)
# [[Sarina Esmailzadeh]] manifestari nerabe erahila (Iran 2006-2022)
# [[Segoviako kartzela zaharra]] emakumeen kartzela (1946-1956)
# [[Soledad Miranda]] aktorea, abeslaria (Sevilla 1943-Portugal 1970)
# [[Sonia Montecino|Sonia Montecinco]] aimara ikertzaile, antropologoa, idazlea (Txile, 1954)
# [[Sophia Delza]] dantzaria, idazlea (AEB, 1903-1996)
# [[Stacey Kent]] abeslaria (AEB 1968)
# [[Suzanne Corkin]] neurozientzialaria (AEB, 1937-2016)
# [[Svetlana Mojsov]] biokimikaria (Jugoslavia 1947)
# [[Tebello Nyokong]] Kimikaria (Hegoafrika, 1951)
# [[Teresa Nieto]] dantzaria, koreografoa (Tanger 1953)
# [[Thea Sharrock]] antzerki eta film zuzendaria (EB 1976)
# [[Vainica Doble]] musika bikotea (1971-2000)
# [[Van Buren ahizpak]] moto bidaiariak, AEB 1916
# [[Vera Peters]] onkologoa (Kanada, 1911-1993)
# [[Vicky Lagos]] aktorea (Madril 1938)
# [[Victoria Teijeiro]] aktorea, irakaslea (Coruña 1974)
# [[Victorina Bridoux]] poeta eta eleberrigilea (Manchester, 1835-San Cruz Tenerifekoa, 1862)
# [[Virginia Grütter]] poeta, aktorea (Costa Rica 1929-2000)
# [[Yolanda Retter]] liburuzaina, idazlea (AEB 1948-2007)
# [[Zeb-un-Nisa Begum]] printzesa poeta (Mogol Inperioa 1638-1702)
# [[Zena Tooze]] biologo, ekologista (Kanada, 1955)
# [[Zenana]] emakumeen etxe zatia (India XII. mendea)
# [[Zoe Ducós]] aktorea, gidoilaria (Argentina 1928-Venezuela 2002)
# [[Zulma Brandoni de Gasparini]] paleontologoa (Argentina, 1944)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''maiatza''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Ormatza Imatz]] '''SORTUA''' sexologoa (Bakio, 1967)
# [[Aitziber González García]] '''SORTUA''' arkeologoa, ikertzailea (Gasteiz 1991)
# [[Alaitz Arenzana]] ----'''SORTUA''' artista eta zinemagilea (Bilbo, 1976)
# [[Amaia Barrena García]] ----'''SORTUA'''idazlea, poeta (Basauri, 1989)
# [[Esti Ansotegi Guruziaga]] ----'''SORTUA''' psikologoa (Zornotza, 1976)
# [[Itziar Sapsootham]] '''SORTUA''' geografoa eta ikertzailea (Eibar, 1986)
# [[Lucia Arrube]] '''SORTUA'''erraketista (Iurreta, 1923 - Zornotza, 2012)
# [[Margarita Unzalu Arana]] ----'''SORTUA''' idazlea (Durango, 1892-1973)
# [[Rosa Hernández (artista)]] ----'''SORTUA''' eskultorea eta margolaria (Tenerife, 1955)
# [[Sama Bilbao]] '''SORTUA''' ingeniari industriala eta irakaslea (Bilbo 1961)
# [[Agnes Baden-Powell]] Nesken eskaut talde sortzailea (Ingalaterra 1858-1945)
# [[Aim%C3%A9e Antoinette Camus]] botanikaria (Frantzia, 1879-1965)
# [[Alejandra Rodríguez]] kazetaria, abokatua, 60 urteko Miss Buenos Aires 2024 (Argentina 1963)
# [[Alice Recoque]] informatikaria (Aljeria 1929- Frantzia 2021)
# [[Alicia Machado]] aktorea, Miss Unibertso 1996 (Venezuela 1976)
# [[Alison Hargreaves]] alpinista (EB, 1962-K2, 1992)
# [[Amalia Miranzo]] politikaria eta irakaslea (Cuenca, 1939-2014)
# [[Amelia Vega]] abeslaria, enpresaburua, Miss Unibertso 2003 (Dominikar Errepublika 1984)
# [[Ana de Mendoza de la Vega]] noblea (Valladolid 1554-Guadalajara 1633)
# [[Ana García Carías]] abokatua, lehen dama (Honduras 1968)
# [[Ana Sofía Henao]] modeloa, idazlea, ilustratzailea (Kolonbia, 1982)
# [[Andrea Meza]] Miss Unibertso 2020 (Mexiko 1994)
# [[Anita Conti]] ozeanografoa (Frantzia, 1899-1997)
# [[Anna Cruz]] saskibalioi jokalaria (Bartzelona 1986)
# [[Anna Montañana]] saskibaloi jokalari ohia, entrantzailea (Valentzia 1980)
# [[Anna Pazos]] idazlea (Bartzelona 1991)
# [[Anna Roig Serra]] fisikaria (Katalunia, 1962)
# [[Anne Marie Braafheid]] Miss Unibertsoko 1. Finalista beltza (Surinam 1947)
# [[Anne-Laure Folly]] zinema zuzendaria (Togo, 1954)
# [[Annie Fratellini]] aktorea, pailazoa (Frantzia, 1932-1997)
# [[Ánxela Loureiro]] poeta, idazlea eta abeslaria (Ferrol, 1956)
# [[Barbara May Cameron]] argazkilaria, poeta, idazlea eta giza eskubideen aldeko ekintzailea (AEB, 1954 - 2002ko)
# [[Barbara Sepúlveda|Barbara Sepulveda]] feminista abokatua (Santiago, 1985)
# [[Beatriz Bernal]] Espainiako 1. emakume idazlea (Valladolid 1501/1504- 1562/1586)
# [[Beatriz Domínguez-Gil]] medikua, nefrologoa (Coruña 1971)
# [[Beatriz Sarlo]] idazlea (Argentina, 1942)
# [[Begoña Etayo Ereña]] Euskal Herriko feminista (Bilbo, 1958)
# [[Betty Molesworth]] botanikaria (Zeelanda Berria, 1913-2002)
# [[Bolette Berg]] argazkilaria (Norvegia, 1872-1944)
# [[Brook Lee]] modeloa, Miss Unibertso 1997 (AEB 1971)
# [[Camila Kater]] film zuzendaria (Brasil 1990)
# [[Carla Nieto]] aktorea (Girona 1983)
# [[Carmen Díez de Rivera]] politikaria (Madril 1942-1999)
# [[Carmen Villalobos]] aktorea (Kolonbia 1983)
# [[Carolyn Steel]] arkitektoa, idazlea, ikertzailea eta unibertsitateko irakasle ingelesa (Londres ?)
# [[Catalina de Mendoza y Sandoval]] noblea (Granada 1916-1686)
# [[Catherine Peñán]] patinatzailea (Santiago, 1989)
# [[Catriona Gray]] Miss Unibertso 2018 (Australia 1994)
# [[Cecil Dorrian]] gerrako korrespontsala (AEB, 1882-1926)
# [[Cg'ose Ntcox'o]] artista (Botswana, 1950-2013)
# [[Chefa Alonso]] musikagilea (Coruña 1955)
# [[Clara Roquet]] zinema zuzendaria eta gidoilaria (1988)
# [[Clara Stauffer]] espioia, falangekoa (Madril 1904-984)
# [[Concepción Dancausa]] politikaria, funtzionarioa (Burgos 1952)
# [[Corina Smith]] abeslaria, aktorea (Venezuela 1991)
# [[Cristina Ruiz Ortega]] exekutiboa (Espainia 1970)
# [[Cynthia Elbaum]] fotokazetaria (AEB, 1966-1994)
# [[Dana Randall]] informatikaria (AEB 1968)
# [[Da'Vine Joy Randolph]] aktorea, kantaria (AEB 1986)
# [[Demi-Leigh Nel-Peters]] enpresaburua, Miss Unibertso 2017 (Hegoafrika 1995)
# [[Denise Ferreira da Silva]] filosofoa eta artista (Brasil, 1963)
# [[Denise Quiñones]] aktorea, Mis Unibertso 2001 (Puerto Rico 1977)
# [[Dominga Neculmán]] zeramikagilea (Walmapu, 1937-2022)
# [[Dorothy Liddell]] arkeologoa (Erresuma Batua, 1890-1938)
# [[Eden Golan]] abeslaria (Errusia/Israel 2003)
# [[Ekaterina Zelenko]] hegazkinlari militarra (Errusia 1916-1941)
# [[Elisa Aguilar]] saskibaloi jokalaria (Madril,1976)
# [[Elisabeth Ohlson Wallin]] argazkilaria (Suedia 1961)
# [[Eliza Ruhamah Scidmore]] idazlea, argazkilaria (AEB 1856-1928)
# [[Elizabeth Gould Bell]] medikua eta sufragista (Erresumna Batua, 1862-1934)
# [[Elizabeth McCombs]] 1. emakume parlamentaria (Zeelanda Berria 1873-1935)
# [[Elsa Donaire Malagelada]] saskibaloi jokalaria (Girona, 1979)
# [[Emily Stowe]] medikua (Kanada, 1831-1903)
# [[Encarnación Alzona]] historilaria eta sufragista (Filipinak, 1895-2001)
# [[Enriqueta_Sèculi]] pedagoga, kirolaria eta feminista (Bartzelona, 1897-1976)
# [[Ericka Ñanco]] ekintzailea eta politikari maputxea nén (Walmapu, 1992)
# [[Esther Hill]] arkitektoa (Kanada, 1895-1985)
# [[Eugenie Clark]] iktiologoa (AEB, 1922-2015)
# [[Evaluna Montaner]] aktorea, kantaria (Venezuela 1997)
# [[Felisa Rincón de Gautier]] politikaria (Ameriketako Estatu Batuak, 1897-1994)
# [[Fernanda García Lao]] idazlea (Argentin/ Espainia 1966)
# [[Francisca Linconao]] lider maputxea (Walmapu, 1958)
# [[Fuencisla Clemares]] exekutiboa (Madril 1974)
# [[Gabriela Isler]] modeloa, Miss Unibertso 2013 (Venezuela 1988)
# [[Gabriela Mandujano]] sufragista, politikaria (Txile 1902-1984)
# [[Gidaritza]] neskato-eskaut taldeen mugimendua
# [[Gloria Diaz]] modeloa, Miss Unibertso 1969 (Filipinak 1951)
# [[Grettell Valdez]] aktorea (Mexiko 1976)
# [[Gwendolyn Lizarraga]] ekintzailea, politikaria eta enpresa burua (Belize, 1901-1975)
# [[Hanna Sheehy-Skeffington]] sufragista eta nazionalista (Irlanda, 1877-1946)
# [[Harnaaz Sandhu]] Miss Unibertso 2021 (India 2000)
# [[Harriet Chalmers Adams]] esploratzailea, argazkilaria (AEB 1875-Frantzia 1937)
# [[He Zehui]] fisikari nuklearra (Txina, 1914-2011)
# [[Herminia Aburto Colihueque|Herminia Aburto]] lider maputxea
# [[Huda Akil]] neurozientzialaria (Siria-AEB, 1945)
# [[Inma Rubiales]] idazlea (Badajoz 2002)
# [[Inmaculada Rodríguez-Piñero]] politikaria (Madril 1958)
# [[Iris Mittenaere]] modeloa, Miss Unibertso 2016 (Frantzia 1993)
# [[Iris van Herpen]] moda diseinatzailea (Herbehereak 1984)
# [[Isabel de Liaño]] idazlea (Valladolid XVI. Mendea-XVII. mendea)
# [[Isabel dos Santos]] ekonomialaria, aberatsa (Errusia/Angola 1973)
# [[Isabel Millé Giménez]] ikertzailea, liburuzaina, poeta (Almeria 1894- 1990)
# [[Isabel Ov%C3%ADn Camps]] kimikaria, irakaslea (Sevilla, 1887-1972)
# [[Ivette María Tato]] igerilaria (Bartzelona 1975)
# [[Janet Rowley]] genetikaria (AEB, 1925-2013)
# [[Jayne Atkinson]] aktorea (EB/AEB 1959)
# [[Jennifer Hawkins]] modeloa, Miss Unibertso 2004 (Australia 1983)
# [[Joanna Haigh]] fisikaria (Erresuma Batua, 1954)
# [[Josefa Tito Recalde]] enpresaburua (Donostia, 1802-1858)
# [[Josephine Cecilia Diebitsch Peary]] esploratzaile aitzindaria (AEB 1863-1955)
# [[Júlia Bacardit]] idazlea (Bartzelona 1991)
# [[Juliane Koepcke]] zoologoa (Peru-Alemania, 1954)
# [[Juliette Gordon Low]] Espainian eta Kuban neska eskaut taldeen sortzailea (AEB 1860-1927)
# [[Justine Pasek]] artista, 2. Miss Unibertso 2002 (SESB/Panama 1979)
# [[Karina Riquelme Viveros]] abokatu maputxea (Walmapu, 1981)
# [[Kate Sessions]] botanikaria (AEB, 1857-1940)
# [[Kate Swift]] idazlea, editorea (AEB 1923-2011)
# [[Katharine Blunt]] kimikaria, nutrizionista (AEB, 1876-1954)
# [[Kathleen Cruise O'Brien]] sufragista eta irakaslea (Irlanda, 1886-1938)
# [[Kimberley Tell]] aktorea, abeslaria (Lanzarote 1989)
# [[Kimberly Dozier]] kazetaria, gerrako korrespontsala (AEB,1966)
# [[Kimera (abeslaria)]] (Hego Korea 1954)
# [[Kirsten Vangsness]] aktorea, gidoilaria (AEB 1971)
# [[Laia Palau]] saskibaloi jokalaria (Bartzelona 1979)
# [[Laura Aguilar]] argazkilaria (AEB, 1958-2018)
# [[Laura Gil]] saskibaloi jokalaria (Murtzia 1992)
# [[Lauren Groff]] idazlea (AEB 1962)
# [[Lea Gabrielle]] kazetaria, diplomatiko ohia, hegazkinlaria (AEB,1975)
# [[Lidia Lopujova]] dantzaria (Errusia, 1892-1981)
# [[Liliana Ancalao]] poeta, irakasle maputxea (Walmapu, 1961)
# [[Lisa Randall]] fisikaria (AEB 1962)
# [[Liubov Sóbol]] apolitikaria, ekintzailea (Errusia 1987)
# [[Lola Glaudini ]] aktorea (AEB 1971)
# [[Louise Gavan Duffy]] sufragista eta nazionalista (Niza, 1884 - Dublin, 1969)
# [[Luisa Mendoza y Mendoza]] noblea (1582-Nadril 1619)
# [[Luna Pamies]] aktorea (Alacant, 2003)
# [[Lydia Davis]] idazlea (AEB, 1947)
# [[Małgorzata Szumowska]] film zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Polonia 1973)
# [[María Abrisqueta de Zulueta]] Espainian eta Kuban neska-eskaut taldeen sortzailea (Donostia 1911-1992)
# [[Maria Bellido]] heroia (Jaen 1755-1809)
# [[María Catrileo|Maria Catrileo]] hizkuntzalari maputxea (Walmapu, 1944)
# [[María de Mendoza y Fonseca]] noblea, arte-bildumagilea (Espainia 1516-1580)
# [[María Dolores Dancausa]] bankaria, exekutiboa (Burgos 1959)
# [[María Gómez de Sandoval y Torres de Navarra]] noblea (?- 19)
# [[María José García Beato]] legelaria, bankaria, exekutiboa (Kordoba 1965)
# [[Maria Koepcke]] ornitologoa (Alemania-Peru, 1924- 1971)
# [[María La Ribot]] koreografoa (Madril 1962)
# [[María Martinón Torres]] Medikua, antropologoa (Orense, 1974)
# [[Maria Rúbies]] maistra eta politikaria (Leida, 1932-1983)
# [[Maria Tereza Jorge P%C3%A1dua]] ekologoa (Brasil, 1943)
# [[Marie Høeg]] sufragista eta argazkilaria (1866-1949)
# [[Marie Pape-Carpantier]] pedagoga eta feminista frantziarra (Frantzia 1815 - 1878)
# [[Marina Geli]] medikua, politikaria (Girona 1958)
# [[Marta Alonso]] onkologo ikertzailea (Lodosa 1974)
# [[Marta Fernández (saskibaloi-jokalaria)]] (Bartzelona,1981 19)
# [[Marta Vergara]] sufragista, idazlea (Txile 1898- 1995)
# [[Marta Xargay]] saskibaloi jokalaria (Girona 1990)
# [[Martha Vasconcellos]] modeloa, Miss Unibertso 1968 (Brasil 1948)
# [[Mary Lowndes]] artista eta sufragista (Dorset, 1856 - Londres, 1929)
# [[Maud Bonneaud]] margolaria (Limoges, 1921-Madril, 1991)
# [[Maya Moore]] saskibaloi jokalaria (AEB 1989)
# [[Melba Roy Mouton]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1929-1990)
# [[Mélodie Nakachian]] ume bahitua, psikologoa (AEB 1982)
# [[Mencía de Mendoza]] noblea, arte-bildumagilea (Guadalajara 1508-Valentzia 1554)
# [[Mercè Arànega]] aktorea (Agentina/Katalunia 1957)
# [[Meri Te Tai Mangakāhia]] sufragista (Zeelanda Berria, 1868-1920)
# [[Mónica López (aktorea)]] (Kanariak 1969)
# [[Mpule Kwelagobe]] aktibista, Miss Unibertso 1999 (Bostwana 1979)
# [[Nabila Espanioly]] aktibista, pedagogoa, feminista (Israel 1955)
# [[Nandipha Mntambo]] eskultorea eta artista (Hegoafrika, 1982)
# [[Nanna Aakjær|Nanna Aakjaer]] eskultorea eta sufragista (Danimarka, 1874-1962)
# [[Natalia Torrente]] kirol kazetaria (Madril 1984)
# [[Natividad Almeda-López|Natividad Almeda Lopez]] legelaria (Filipinak, 1892-1977)
# [[Natividad Llanquileo]] Abokatua eta politikari maputxea (Walmapu, 1984)
# [[Neri Oxman]] arkitektoa, diseinatzailea, irakaslea (Israel/AEB 1976)
# [[Nettie Honeyball]] futbolaria (Londres 1871- Argentina XX. mendea))
# [[Oksana Fiodorova]] abeslaria, polizia, Miss Unibertso 2002 (Errusia 1977)
# [[Olga Poblete]] irakaslea, gizarte buruzagia (Txile 1908-1999)
# [[Olha Kobylianska]] idazlea (Ukraina 1863-Errumania 1942)
# [[Olivia Culpo]] influencerra, Miss Unibertso 2012 (AEB 1992)
# [[Oracene Price]] tenis entrenatzailea (AEB 1952)
# [[Orna Grumberg]] informatikaria (Israel 1952)
# [[Paget Brewster]] aktorea (AEB 1969)
# [[Patricia Dauder]] artista (Bartzelona, 1973)
# [[Patricia Goldman-Rakic]] neurologoa (AEB, 1937-2003)
# [[Patricia Manterola]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1972)
# [[Patsy Adam-Smith]] idazlea, historialaria (Australia 1924-2001)
# [[Paula Painén Calfumán|Paula Paiñén Calfuman]] Kultura maputxearen ordezkaria (Walmapu, 1931)
# [[Paulina Vega]] enpresaburua, Miss Unibertso 2014 (Kolonbia 1993)
# [[Pia Wurtzbach]] enpresaburua, Miss Unibertso 2015 (Alemania/Filipinak 1989)
# [[Pilar Belzunce de Carlos]] mezenasa (Filipinak, 1925-Donostia, 2015)
# [[Pilar Martín Gila]] idazlea (Segovia 1962)
# [[Queralt Casas]] sakibaloi jokalaria (Girona 1992)
# [[Ramona Reyes]] emagin eta politikari maputxea (Txile, 1967)
# [[R'Bonney Gabriel]] Miss Unibertso 2022 (AEB 1994)
# [[Rebeca Jiménez]] abeslaria (Segovia 1975)
# [[Rivka Oxman]] arkitekto, ikertzailea, irakaslea (Israel 1950)
# [[Robyn Davidson]] idazlea (Australia 1950)
# [[Rochelle Aytes]] aktorea, modeloa (AEB 1976)
# [[Rosa Serra]] eskultorea (Vic, 1944)
# [[Rosa Smith Eigenmann]] iktiologoa (AEB, 1858-1947)
# [[Rose Kennedy|Rose Kenedy]] filantropoa (AEB, 1890-1995)
# [[Rosita Ferrer]] Kopla kantaria eta egilea (Bartzelona,1935)
# [[Safi Faye]] zinema zuzendaria (Senegal, 1934-2023)
# [[Samara de Córdova]] aktore eta idazlea (Guatemala, 1923-2015)
# [[Sasha Waltz ]] dantzaria, koreografoa (Alemania 1963)
# [[Semiha Berksoy]] opera abeslaria (Turkia, 1910-2004)
# [[Séverine Vidal]] idazlea (Frantzia, 1969)
# [[Sheynnis Palacios]] kazetaria, Miss Unibertso 2023 (Nikaragua 2000)
# [[Silvia Palumbo]] kantautorea (Argentina 1961)
# [[Soledad Bacarreza]] psikologo eta kirol kazetaria (Santiago, 1969)
# [[Sonsoles de Icaza]] aristokrata, Balentziagaren musa (Avila 1914- Madril 1996)
# [[Valentina Pinelo]] moja idazlea (Sevilla XVI. Mendea-XVII. mendea)
# [[Vanisha Mittal]] aberatsa, enpresaburua (India 1980)
# [[Verónica Figueroa Huencho|Veronica Figueroa Huencho]] irakasle eta politikari maputxea (Santiago, 1974)
# [[Virginia Cowles]] gerrako idazlea eta kazetaria (1910-1983)
# [[Yehni Djidji|Yenni Djidji]] idazlea eta blogaria (Boli Kosta, 1988)
# [[Yuri Kochiyama]] ekintzailea (AEB 1921-2014)
# [[Zofia Stryjeńska]] margolaria (Krakovia 1891-Geneva 1976)
# [[Zozibini Tunzi]] Miss Unibertso 2019 (Hegoafrika 1993)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''Apirila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Irati Cuadrado Noain]] ef--'''SORTUA''' iraupen eskalatzailea (Burlata, 2001)
# [[Juana Cortés Amunarriz]] ----'''SORTUA''' idazlea (Hondarribia, 1966)
# [[Nerea Intxausti Castiñeira]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Pasai Donibane, 2000)
# [[Abigail eta Brittany Hensel]] maistrak, biki siamdar bizefalikoak (AEB 1990)
# [[Adelaida Avagyan]] medikua, ikertzailea (Armenia-AEB, 1924-2000)
# [[Adelina Jiménez Jiménez]] maistra ijitoa (1945)
# [[Adriana Hoffmann]] biologoa (Txile 1940)
# [[Agnès McLaren]] medikua, sufragista (EB 1837-Frantzia 1913)
# [[Aida Fern%C3%A1ndez R%C3%ADos]] biologoa, ozeanografoa (Galizia, 1947-2015)
# [[Akiko Kojima]] modeloa, Miss Unibertso 1959 (Japonia 1936)
# [[Amelia Cuñat Monleon]] marrazkilaria, zeramikaria (Valentzia 1878-1946)
# [[Amparo Muñoz]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso (Malaga 1954-2011)
# [[Amparo Navarro Giner]] maistra (Valentzia, 1900-1986)
# [[Ana Jaren]] ilustratzailea (Sevilla 1985)
# [[Ane Campos]] futbolaria (Getaria, 1999)
# [[Angela Marinescu]] poeta (Errumania 1941-2023)
# [[Anna Callender Brackett]] filosofa eta feminista estatubatuarra (EEUUko Bostonen, 1836-1911)
# [[Anna Güell Torne]] aktorea (Katalunia 1961)
# [[Anna Kolbrún Árnadóttir|Anna Kolbrún]] maistra eta politikaria (1970-2023)
# [[Anna Munro]] sufragista (EB 1881-1962)
# [[Anna Turbau]] argazkilaria (Bartzelona 1949)
# [[Anne Knight]] sufragista (BH 1786-1862)
# [[Anne Marie Pohtamo]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso (Finlandia 1955)
# [[Apasra Hongsakula]] modeloa, Miss Unibertso 1965 (Thailandia 1947)
# [[Armi Kuusela]] filantropoa, 1. Miss Unibertso (Finlandia 1934)
# [[Axelle Kabou]] idazlea (Kamerun, 1955)
# [[Aya Nakamura]] abeslaria (Frantzia, 1995)
# [[Barbara Blomberg]] dama, Karlos I.aren maitalea, Joan Austriakoaren ama (Alemania 1527-Kantabria 1597)
# [[Barbara Canepa]] Italiako komikigilea (Genoa, 1969)
# [[Barbara Foxley]] pedagogoa, sufragista (EB 1860-1958)
# [[Bárbara Palacios]] idazlea, Miss Unibertso 1986 (Madril/Venezuela 1963)
# [[Beatriz Iribarne Sánchez]] maistra eta ekintzailea (Almeria, 1942)
# [[Begoña Muruaga Laca]] filologoa, euskara teknikaria (Bermeo 1953)
# [[Bernadette Sanou Dao]] idazlea (Burkina Faso)
# [[Berry Berenson]] argazkilaria, aktorea (AEB 19)
# [[Bertha Gxowa]] politikaria eta ekintzailea (Hegoafrika, 1934-2010)
# [[Betty Lou Raskin]] kimikaria (AEB, 1924-2010)
# [[Bienvenida Sarmiento]] maistra (Argentina, 1804-1900)
# [[Camille Paglia]] kritikari soziala, idazlea (AEB 1947)
# [[Cándida Antonia Bueno Iso|Cándida Antonia Bueno]] maistra fusilatua (Zaragoza, 1912-1936)
# [[Carme Giralt Roses]] hezitzailea (Bartzelona 1940-2022)
# [[Carmen Delgado Vicente|Carmen Delgado]] Maistra eraila (Salamanca, 1899-1936)
# [[Carmen Guillén Lorente]] historialaria, ikertzailea, irakaslea (Murtzia 1988)
# [[Carmen Mola]] idazle taldea (Espainia, 2018)
# [[Carol Morris]] modeloa, Miss Unibertso 1956 (AEB 1936)
# [[Carroll Baker]] aktorea (AEB 1931)
# [[Cecilia Bolocco]] aurkezlea, Miss Unibertso 1987 (Txile 1965)
# [[Chantal van den Heuvel]] Belgikako idazlea
# [[Christiane Martel]] aktorea, Miss Unibertso 1953 (Frantzia 1935)
# [[Cirila Ubaldina García Díaz]] maistra eraila (Salamanca, 1893-1936)
# [[Clara Ragaz]] maistra, feminista (Suitza, 1894-1957)
# [[Clementia Taylor]] sufragista (EB 1810-1908)
# [[Corinna Tsopei]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1964 (Grezia 1944)
# [[Dayanara Torres]] idazle, abeslari, modeloa, Miss Unibertso 1993 (Puerto Rico 1974)
# [[Deborah Carthy-Deu]] modeloa, enpresaburua, Miss 1985 (Puerto Rico 1966)
# [[Debra Lafave]] maistra, estuproz kondenatua (AEB 1980)
# [[Delia Zapata Olivella]] dantzaria, irakaslea (Kolonbia 1926-2001)
# [[Denise Affonço]] idazlea (Kanbodia, 1944)
# [[Dia Mirza]] modeloa, aktorea, ekoizlea (India 1981)
# [[Djaili Amadou Amal]] idazlea (Kamerun, 1975)
# [[Dorothea Pertz]] botanikaria (EB 1859-1939)
# [[Duygu Asena]] idazlea (Turkia 1946-2006)
# [[Edith Ayrton]] idazlea, sufragista (EB 1879-1945)
# [[Edith Picton-Turbervill]] sufragista (EB 1872-1960)
# [[Edith Rebecca Saunders]] genetista (EB 1865-1945)
# [[Ela Gandhi]] politikaria (Hegoafrika, 1940)
# [[Eleanor Coppola]] dokumentalgilea, idazlea (AEB, 1936-2024)
# [[Elena Mendoza]] musikagilea (Sevilla 1973)
# [[Elisabetta Gnone]] idazle eta kazetari italiarra (Genova, 1965)
# [[Elizabeth Pease Nichol]] sufragista (EB 1807-1897)
# [[Emmeline Pethick-Lawrence]] sufragista (EB 1867- 1954)
# [[Estée Lauder]] kosmetika-enpresaburua (AEB 1906-2004)
# [[Esther Afua Ocloo]] ekintzailea (Ghana 1919-2002)
# [[Esther Pineda G]] idazlea, ikertzailea (Venezuela 1985)
# [[Ethel Ayres Purdie]] sufragista (EB 1874-1923)
# [[Ethel Lilian Voynich]] idazlea eta musikaria (Ballintemple, 1864 - New York, 1960)
# [[Eulalia Guzmán Barrón|Eulalia Guzmán Barrón]] maistra eta arkeologa mexikarra (Mexiko, 1890 - 1985)
# [[Eva Guillamon]] artista, dramagilea (Albacete 1978)
# [[Fannie Flagg]] aktorea, idazlea (AEB 1944)
# [[Fatou Keïta]] idazle (Boli Kosta, 1965)
# [[Frances Ames]] neurologo, aktibista (Hegoafrika, 1920-2002)
# [[Frances Power Cobbe]] sufragista, idazlea ekintzailea (BH 1822-1904)
# [[Francisca de Asís Sanchis Ferrer]] 2.Errepublikako maistra (1896-1982)
# [[Françoise Bettencourt Meyers]] munduko emakume aberatsena (Frantzia 1953)
# [[Georgina Rizk]] modeloa, Miss Unibertso 1971 (Libano 1953
# [[Gladys Zender]] modeloa, Miss Unibertso 1957 (Peru 1939)
# [[Guillenako 17 arrosak]] emakume fusilatuak (Sevilla, 1937)
# [[Hannah Glasse]] idazlea (BH 1708-1770)
# [[Hanni Wenzel]] eskiatzailea (Liechtenstein 1956)
# [[Hema Malini]] aktorea, dantzaria (India 1948)
# [[Hemley Boum ]] idazlea (Kamerun, 1973)
# [[Herminia Gomez Serra]] sopranoa (Castelló 1891-Italia 1977)
# [[Hillevi Rombin]] modeloa, Miss Unibertso 1955 (Suedia 1933- AEB 1996)
# [[Holloway papar-orratza]] kartzelaratutako sufragisten saria
# [[Ieda Maria Vargas]] modeloa, Miss Unibertso 1963 (Brasil 1944)
# [[Irene Sáez]] politikaria, Miss Unibertso 1981 (Venezuela 1961)
# [[Irina Belova]] atleta, heptatloilaria (Errusia 1968)
# [[Iris Chang]] idazlea (AEB 1968-2004)
# [[Itxaso Mardones]] kazetaria (Gasteiz 1979-2024)
# [[Itzel Arcos]] komediantea (Mexiko, 1988)
# [[Janelle Commissiong]] enpresaburua, politikaria, Miss Unibertso 1977 (Trinidad eta Tobago 1953)
# [[Jeanneth Beltran]] etxeko langileen eskubideen sinboloa (Nikaragua 1984- Toledo 2014)
# [[Jerrie Mock]] airez mundu-bira egindako 1. emakumea (AEB 1925-2014)
# [[Joanne Harris]] idazlea (EB 1964)
# [[Joênia Wapichana]] abokatu indigena (Brasil 1974)
# [[Josette Abondio]] irakaslea eta idazlea (Boli Kosta, 1932)
# [[Karen Dianne Baldwin]] gidoilaria, Miss Unibertso 1982 (Kanada 1963)
# [[Kartini]] heroia (Ekialdeko Herbeherear Indiak 1879-1904)
# [[Kate Campbell Hurd-Mead]] feminista, ginekologoa (Kanada-AEB, 1867-1941)
# [[Katharine Murray Lyell]] botanikaria (EB 1817-1915)
# [[Kay Beauchamp]] sufragista (EB 1899-1992)
# [[Kerry Anne Wells]] tb aurkezlea, Miss Unibertso (Australia 1951)
# [[Laia Abril]] artista, argazkilaria (Bartzelona 1986)
# [[Laura Geraldine Lennox]] sufragista (Irlanda, 1883-1958)
# [[Lee Israel]] idazlea, faltsifikatzailea (AEB 1939-2014)
# [[Lettice Fisher]] sufragista (EB 1875-1956)
# [[Liliana Năstase]] atleta, heptatloilaria (Errumania 1962)
# [[Lina Cavalieri]] sopranoa (Italia, 1874-1944)
# [[Linda Bement]] modeloa, Miss Unibertso 1960 (AEB 1941-2018)
# [[Lis Vega]] abeslaria (Kuba 1977)
# [[Livia Veloz]] maistra eta poeta (Santo Domingo, 1889-1980)
# [[Lorraine Downes]] modelo dantzaria, Miss Unibertso 1983 (Zeelanda Berria 1964)
# [[Louie Bennett]] sufragista (Irlanda 1870-1956)
# [[Louise Aitken-Walker]] rally pilotua (Eskozia 1960)
# [[Lucia Perotti]] maistra (Italia, 1586-1641)
# [[Luigia Mandolini]] maistra eta sufragista (1866-1939)
# [[Lupita Jones]] enpresaburu, Miss Unibertso 1991 (Mexiko 1967)
# [[Luz Marina Zuluaga]] modeloa, Miss Unibertso 1958 (Kolonbia 1938-2015)
# [[Luzdivina Megido]] 2. errepublikako maistra erbesteratua (Asturias, 1916-1984)
# [[Mª Luz Montesinos Gutiérrez]] neurozientzialaria, ikertzailea (Sevilla 1969)
# [[Madison Chock]] patinatzaile artistikoa (AEB 1992)
# [[Magdalena de Ulloa]] noblea (Zamora 1525-Valladolid 1598)
# [[Manola Brunet]] klimatologoa (Cariñena, 1955)
# [[Mar Galceran]] Down sindromedun 1.diputatua Espainian (Valentzia 1977)
# [[Mar Regueras]] aktorea, gimnasia erritmoko entrenatzailea (Bartzelona 1970)
# [[Margaret Cousins]] sufragista (Irlanda 1878 -India 1954)
# [[Margaret Gardiner]] kazetaria, modeloa, Miss Unibertso 1978 (Hegoafrika 1959)
# [[Margareta Arvidsson]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1966 (Suedia 1947)
# [[Margie Moran]] modeloa, Miss Unibertso (Filipinak 1973)
# [[Margot Moles]] kirolaria (Bartzelona, 1910-Madril, 1987)
# [[Mari Carmen Díez Navarro]] maistra (Alicante, 1949)
# [[Maria Alharilla]] futbolaria, 1. amatasun baja (Jaen 1990)
# [[María Arias Bernal]] maistra eta iraultzailea (Mexiko, 1884-1923)
# [[Maria de la Encarnacion Rigada Ramon]] matematikaria (Cadiz 1863- Madril? 1930)
# [[Maria Dolores Ocaña Madrid]] abokatua, 1. emakumea Letizia erreginaren idazkaritza pribatua zuzentzen (Madril 1973)
# [[María Luisa Navarro Margati]] maistra, pedagogo eta psikologo errepublikar erbesteratua (Fantzia, 1890-Argentina, 1947)
# [[María Xesús Lama]] filologoa, idazlea, saiakeragilea (Lugo 1964)
# [[Marifé Arroyo]] maistra (Valentzia, 1946)
# [[Marion Ross]] aktorea (AEB 1928)
# [[Marisa Belaustegigoitia]] idazlea, ikertzailea eta feminista (Mexiko, 1969)
# [[Marisa Berenson]] modeloa, aktorea (AEB 1947)
# [[Marisol Malaret]] modeloa, Miss Unibertso 1970 (Puerto Rico 1949-2023)
# [[Maritza Sayalero]] modeloa, Miss Unibertso 1979 (Venezuela 1961)
# [[Marlene Schmidt]] aktore, ekoizle, modelo, Miss Unibertso 1961 (Alemania 1937)
# [[Marta Segarra]] filologoa, ikertzailea (Bartzelona 1963)
# [[Marthe Ekemeyong Moumié]] idazle eraila (Kamerun, 1931-2009)
# [[Mary Anne Rawson]] abolizionista (BH 1801-1887)
# [[Mary Bennett (pedagogoa)]] (EB 1913-2005)
# [[Mary Corinna Putnam Jacobi]] mediku, idazle, sufragista (AEB, 1842-1906)
# [[Mary Emilie Holmes]] geologoa, irakaslea (AEB, 1850-1906)
# [[Mary Estlin]] aktibista (EB1820-1902)
# [[Mary Horner Lyell]] geologoa (EB 1808-1873)
# [[Mary Kay Letourneau]] maistra, estuproz kondenatua (AEB 1962-2020)
# [[Mary MacSwiney]] ekintzaile independentista, emakume politikari errepublikar irlandarra eta feminista. (Londres, 1872 - Cork, 1942)
# [[Matilde Escuder Vicente]]2. errepublikako maistra (Valentzia, 1913-Frantzia, 2006)
# [[Mercedes Tella]] pedagogoa, idazlea (Coruña 1868-Leon 1934)
# [[Michelle McLean]] modeloa, idazlea, Miss Unibertso 1992 (Namibia 1972)
# [[Millicent Mackenzie]] sufragista (EB 1863-1942)
# [[Miriam Stevenson]] modeloa, Miss Unibertso 1954 (AEB 1933)
# [[Mona Grudt]] kazetaria, Miss Unibertso 1990 (Norvegia 1971)
# [[Monique Ilboudo]] idazlea (Burkina Faso, 1959)
# [[Montserrat Señaba]] maistra eta politikaria (Ekuatore Ginea, 1918-1980)
# [[Morayma Ofir Carvajal]] maistra (Ekuador, 1915-1951)
# [[Naomi Wolf]] idazlea, aktibista (AEB 1962)
# [[Natalie Glebova]] idazlea, modeloa, Miss Unibertso 2005 (Errusia/Kanada 1981)
# [[Nina Jacqmin]] Belgikako komikigilea (Brusela, 1989)
# [[Noralma Vera]] ballet dantzaria eta maistra (Ekuador, 1936)
# [[Norma Nolan]] modeloa, Miss Unibertso 1962 (Argentina 1938)
# [[Novera Ahmed]] artista (Bangladesh, 1939)
# [[Nuria Hosta Pascual]] aktorea (Katalunia, XX. mendea)
# [[Nuria Nuñez Hierro]] musikagilea (Cádiz 1980)
# [[Pascuala Campos de Michelena]] arkitektoa (Jaen/Galizia 1938)
# [[Pauline Dy Phon]] idazlea eta botanikaria (Kanbodia, 1933)
# [[Pauline Peyraud-Magnin]] futbolaria (Frantzia, 1992)
# [[Paz Moreno Feliu]] antropologoa, ikertzailea (Coruña 1956)
# [[Pilar Aymerich Puig]] argazkilaria (Bartzelona 1943)
# [[Pilar Cuartero]] maistra (Zaragoza, 1906-1995)
# [[Pilar Parcerisas]] arte-kritikaria, -historialaria (Bartzelona 1957)
# [[Porntip Nakhirunkanok]] filantropoa, modeloa, Miss 1988 (Thailandia 1969)
# [[Priscilla Bright McLaren]] sufragista (EB 1815-1906)
# [[Purdah]] ohitura
# [[Rafaela Rimbau]] aktorea (Espainia 1819-Valentzia 1896)
# [[Rahel Varnhagen von Ense]] idazlea (Berlin, 1771-1832)
# [[Rebeca Atencia]] primatologoa (Coruña 1977)
# [[Rebecca Saunders]] musikagilea (EB 1967)
# [[Regina Blandón|Regina Blandon]] aktorea (Mexiko, 1990)
# [[Remei Sipi]] hezitzailea, idazlea eta editorea (Rebola - Ginea 1952)
# [[Remigia Nazaroviene]] atleta (Turkmekistan/Lituania 1967)
# [[Renate Mayntz]] soziologoa (Berlin 1929)
# [[Rina Mor]] abokatua, Miss Unibertso 1976 (Israel 1956)
# [[Rita Mae Brown]] idazlea, aktibista (AEB 1944)
# [[Riyo Mori]] Miss Unibertso 2007 (Japonia 1986)
# [[Rosa Garcia Alcon]] ekintzaile antifrankista (Madril 1957)
# [[Rosa May Billinghurst]] sufragista (BH 1875-1953)
# [[Rosalind Pitt-Rivers]] biokimikaria (Erresuma Batua, 1907-1990)
# [[Rosana Alonso]] maistra eta politikaria (Santander, 1970)
# [[Ruth Hubbard]] biokimikaria (Austria-AEB, 1924-2016)
# [[Sabrina Calvo]] Frantziako idazlea (Marseilla, 1974)
# [[Samanta Schweblin]] idazlea (Argentina 1978)
# [[Sandra Pierrette Kanzie|Sandra Pierrete Kanzie]] idazlea (Burkina Faso)
# [[Sarah Bouyain]] idazle eta zinema-zuzendaria (Reims, 1968)
# [[Sarah Jane Baines]] sufragista (EB 1866-1951)
# [[Sarah Winstedt]] medikua, zirujaua eta sufragista irlandarra (Sixmilebridge, 1886- Havant, 1972)
# [[Shawn Weatherly]] modeloa, aktorea, Miss Unibertso 1980 (AEB 1961)
# [[Shazia Ilmi]] kazetaria, aktibista (India 1970)
# [[Shirley Jackson]] idazlea (AEB 1916-1965)
# [[Silvia Caballol]] psikologoa, idazlea (Bartzelona 1983)
# [[Sofia Alaoui]] film zuzendaria (Maroko 1990)
# [[Sonia Megias]] musikagilea, artista (Albacete 1982)
# [[Sonja Sekula]] artista (Suitza 1918-1963)
# [[Sophie Alour]] saxofoi-jotzailea (Bretainia, 1974)
# [[Sunita Narain]] ekologista (India 1961)
# [[Svetlana Buraga]] atleta (Bielorrusia 1965)
# [[Sylvia Hitchcock]] aktorea, modeloa, Miss Unibertso 1967 (AEB 1946-2015)
# [[Tanella Boni]] idazlea (Boli Kosta, 1954)
# [[Teresa Billington-Greig]] sufragista (BH 1877-1964)
# [[Teté Caturla]] abeslari eta maestra (Kuba, 1937-2023)
# [[Tina Thörner]] rally ingeniaria, kopilotoa (Suedia 1966)
# [[Tina Weirather]] eskiatzailea (Liechtenstein 1989)
# [[Touza ahizpak]] giza eskubideen aldeko aktibistak (Ourense, XX. mendea-XX. mendea)
# [[Uemura Shōen]] margolaria (Japonia 1875-1949) ISA
# [[Vennira Aadai Nirmala]] aktore, dantzaria (India 1948)
# [[Vera Danchakoff]] anatomista, enbriologoa (Errusia, 1879-1950)
# [[Victoria Lidiard]] sufragista (BH 1889-1992)
# [[Violeta Denou]] ilustratzailea taldea (Katalunia 1977)
# [[Wendy Fitzwilliam]] abokatua, Miss Unibertso 1998 ( Trinidad eta Tobago 1972)
# [[Werewere Liking]] idazlea eta dantzaria (Kamarun, 1950)
# [[Winifred Coombe Tennant]] sufragista, politikaria (EB 1874-1956)
# [[Xaro Nomdedeu Moreno]] matematikaria (Castelló de la Plana, 1948)
# [[Yvonne Ryding]] modeloa, Miss Unibertso 1984 (Suedia 1962)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''martxoa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainara Agerre Lako]] ---- '''SORTUA''' maskaradako kabana (Jutsi, 2001)
# [[Ainhoa Azurmendi Etxegaray|Ainhoa Azumendi Etxegaray]] ---- '''SORTUA''' Kirolari ohia, unibertsitateko irakasle eta ikertzailea (Hernani, 1978)
# [[Alba Matilla]] ---- '''SORTUA''' artista (Avilés, 1998)
# [[Amany Al-Ali]] ---- '''SORTUA''' karikaturagilea (Siria, 1984)
# [[Arrate Gisasola]] ef-- '''SORTUA''' kirolaria, bertsolaria (Soraluze, 1979)
# [[Catalina Bustamante]] ---- '''SORTUA''' konkistatzailea (Espainia, XV. mendea, Espainia Berria, XVI. mendea)
# [[Esther Galarza]] ef-- '''SORTUA''' margoalaria (Eibar, 1956)
# [[Felisa Basauri Larrañaga]] -- ef '''SORTUA''' baserritarra, esne-saltzailea (Elgeta, 1928-2018)
# [[Josefa Cruz de Gassier]] efef '''SORTUA''' sopranoa (Bilbo, 1821 + Madril, 1870)
# [[Josefina Guerendiain Caro|Josefina Guerendain]] efef '''SORTUA''' frankismoaren biktima(Iruñea, 1918-2011)
# [[Julia Bea Soto]] efef '''SORTUA''' ekintzaile komunista frankismoaren biktima(Sesma, 1912-Iruñea, 1989)
# [[Kontxi Barturen Uriarte]] ---- '''SORTUA''' nekazaria (Bakio 1922)
# [[Laida Martinez Navarro]] ---- '''SORTUA''' idazlea (Bilbo, 1965)
# [[Lourdes Fernández Fernández]] ---- '''SORTUA''' arte kudeatzailea (Donostia, 1961)
# [[Mª Carmen Húder Carlosena|Maria Carmen Húder Carlosena]] ---- '''SORTUA''' ekintzailea frankismoaren biktima (Iruñea, 1897-1987)
# [[Maite Guevara]] ef-- '''SORTUA''' aktorea, klow (Gasteiz, 1981)
# [[Margarita Araneta Urrutia]] ---- '''SORTUA''' ekintzailea, komunista (Hondarribia 1909-2001)
# [[Maria de las Mercedes Isasi]] efef '''SORTUA''' moja (Iurreta, 1900-Berriz,1973)
# [[María Dolores Aldama Alfonso]] efef '''SORTUA''' esklabuen-jabea (Kuba, XIX. mendea)
# [[Maritxu Muñoz Ugartemendia]] ----'''SORTUA''' ekintzailea, saltzailea (Hondarribia 1914-1997)
# [[Maritxu Roteta]] ef-- '''SORTUA''' sopranoa eta abesbatza zuzendaria (Alkiza, 1948)
# [[Matilde Orbegozo]] efef '''SORTUA''' poeta (Bilbo, 1837-1891)
# [[Matilde Urdangarin Palacio]] ---- '''SORTUA''' margolaria (Zaragoza, 1939)
# [[Milagros Txurruka]] ef-- '''SORTUA''' dantzaria (Mallabia 1927)
# [[Nemesia Baztan Turrau]] ---- '''SORTUA''' Ekintzailea, frankismoaren biktima (Nafarroa
# [[Rachita Taneja]] ---- '''SORTUA''' karikaturagilea (India, ?)
# [[Ramona Zapatero Zapatel]] ef-- '''SORTUA''' ekintzailea frankismoaren biktima(Nafarroa, 1898--?
# [[Sonia Rueda]] ---- '''SORTUA''' artista (Bilbo, 1964)
# [[Tere Guenetxea]] ef-- '''SORTUA''' artista (Soraluze, 1953)
# [[Adriana Amado Suárez]] irakasle, ikertzailea (Buenos Aires, 1966)
# [[Alba Lago]] aurkezlea, idazlea (Galizia, 1985)
# [[Alicia Gimenez Bartlett]] idazlea ( Albacete 1951)
# [[Almudena Carracedo]] dokumentalgilea (Madril 1972)
# [[Amaia Peña]] futbolaria (Getxo 1998)
# [[Amparo Sard]] artista (Mallorca 1973)
# [[Amy Bull]] maistra eta sufragista (Erresuma Batua, 1877-1953)
# [[Ana Arzoumanian]] abokatu, idazle eta poeta (Argentina, 1962)
# [[Ana Barbara]] abeslaria (Mexiko 1971)
# [[Ana Flecha Marco]] itzultzaile, idazlea (Leon, 1986)
# [[Ana Romani]] poeta, kazetari kulturala (Coruña 1962)
# [[Andrea Dworkin]] idazlea, feminista erradikala (AEB 1946-2005)
# [[Angelina Pollak]] antropologoa (Austria/Venezuela 1932-2016)
# [[Anna Alma-Tadema]] artista, sufragista (Londres 1867-1943)
# [[Anna Fiske|Anna Fisc]] ilustratzailea, idazlea (Norvegia, 1964)
# [[Anna Starobinets]] idazlea (Errusia 1978)
# [[Anne Isabella Noel Byron]] matematikaria, aktibista (EB 1792-1860)
# [[Antonia Jiménez|Antonia Jimenez]] gitarra jolea (Puerto de Santa Maria, 1972)
# [[Arancha de Benito]] tb aurkezlea (Madril 1969)
# [[Arancha del Sol]] modeloa, aktorea, tb aurkezlea (Asturias 1972)
# [[Asja Lācis]] antzerkilaria (Estonia, 1891-179)
# [[Assumpcio Estivill]] liburuzaina, irakaslea (Tarragona 1949)
# [[Assumpta Montella]] historialaria, idazlea (Bartzelona 1958)
# [[Aurélie Neyret]] Frantziako komikigilea (Lyon, 1983)
# [[Aurora Alonso de Rocha]] idazlea, irakaslea eta ikertzailea (Buenos Aires, 1937-2021)
# [[Barbara Ayrton-Gould]] sufragista (EB 1886-1950)
# [[Beatriz Ariño]] kazetaria (Huesca 1963)
# [[Begoña Alfaro García]] politikaria (Bartzelona/Nafarroa 1982)
# [[Begoña Caamaño]] idazlea (Galizia 1964-2014)
# [[Bel%C3%A9n Garijo]] Almansako medikua (Albacete 1960)
# [[Belen Feliu]] idazlea (Galizia 1961-1997)
# [[Belen Toimil]] atleta (Coruña 1994)
# [[Bessie Blount Griffin]] fisioterapeuta, asmatzailea (AEB, 1914-2019)
# [[Blanca de la Torre]] arte-komisarioa (Leon 1977)
# [[Blanca Manchon]] estropadalaria (Sevilla 1987)
# [[Carmen Ramos Vellon]] atleta (Valentzia 1998)
# [[Carmen Ruiz]] aktorea (Madril 1974)
# [[Carolina de Cepeda]] sopranoa (Coruña 1847-Madril 1910)
# [[Carolina Robles]] atleta (Sevilla 1991)
# [[Caroline Polachek]] kantaria (AEB 1985)
# [[Cassandra Ciangherotti]] aktorea (Mexiko 1987)
# [[Catherine Cesarsky]] astronomoa (Frantzia-Venezuela, 1943)
# [[Cecile McLorin Salvant]] jazz abeslaria (AEB 1989)
# [[Charlotte Marsh]] sufragista (Britainia,
# [[Chloé Cruchaudet]] Frantziako komikigilea (Lyon, 1976)
# [[Chuny Anzorreguy]] idazlea (Buenos Aires, XX.mendea)
# [[Claudia Mori]] aktore, abeslari (Italia 1944)
# [[Concepcion Cascajosa]] ikertzailea, irakaslea (Bartzelona 1979)
# [[Concepcion Garcia Lorca]] errepublikar erbesteratua (Granada 1903-1962)
# [[Concha Hernandez ]] kultur kudeatzailea (Avila 1958)
# [[Danna Paola]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1995)
# [[Deborah Charlesworth]] biologoa (Erresuma Batua, 1943)
# [[Dolores Sanchez Palomino]] filologoa (Kantabria 1961)
# [[Doreen Allen]] sufragista (EB 1879-1663)
# [[Dorothy Height]] aktibista (AEB 1912-2010)
# [[Eagle Woman]] lakota indigena liderra (AEB 1820-1888)
# [[Elena Caffarena]] legelaria (Txile 1903-2003)
# [[Elena Guerra]] erlijiosoa, beatoa (Italia 1835-1914)
# [[Eli Bartra]] filosofia (Mexiko, 1947)
# [[Elisabeth Plainacher]] sorgintzat hartua (Austria, 1513-1583)
# [[Elizabeth Inglis]] aktorea (BH 1913- AEB 2007)
# [[Elizabeth Jagger]] modeloa, aktorea (AEB/EB 1984)
# [[Ellen Hutchins]] botanikaria (Irlanda, 1785-1815)
# [[Elnako amaetxea]] Elisabeth Eidenbenz erizain suitzarrak Frantzian sortutako erakundea (1939-1944)
# [[Emilia Currás]] kimikaria, dokumentalista (Madril 1927-2020)
# [[Ende (argitzailea)]] (X.mendea, Leon)
# [[Ester Bonet]] hizkuntzalaria (Bartzelona 1950)
# [[Esther Acebo]] aktorea (Madril 1983)
# [[Esther Corral Diaz]] filologoa (Lugo 1961)
# [[Esther Jaen]] kazetaria (Bartzelona 1968)
# [[Esther Pak]] medikua (Hego Korea, 1877-1910)
# [[Esther Palomera]] kazetaria (Madril 1968)
# [[Esther Peña Camarero]] soziologoa, politikaria (Burgos 1980)
# [[Esther Vaquero]] kazetaria (Salamanca 1982)
# [[Estibaliz Espinosa]] idazlea (Coruña 1974)
# [[Estrella Abecassis de Laredo]] fisikaria (Venezuela, 1940)
# [[Eugenia Osterberger]] musikagilea, piano-jolea (Coruña 1852-Niza 1932 19)
# [[Fabrizia Pons]] auto-pilotua, kopilotua (Italia 1955)
# [[Fatima Anllo Vento]] kultura ikertzailea (Madril 1958)
# [[Fatima Meer]] idazlea eta apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, 1928-2010)
# [[Faye Webster]] abeslaria (AEB 1997)
# [[Florence Haig]] sufragista (Erresuma Batua, 1856-1952)
# [[Florence Mkhize]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika 1932-1999)
# [[Frances Parker]] sufragista (Erresuma Batua, 1875-1924)
# [[Francine Galvez]] kazetaria (Kamerun 1966)
# [[Frieda Hughes]] poeta eta margolaria (Londres, 1960)
# [[Ghislaine Maxwell]] sexu-trafikatzailea (Frantzia 1961)
# [[Greta Lee]] aktorea (AEB 1983)
# [[Habiba Gribi]] kirolaria (Tunisia, 1984)
# [[Hafsa bint al-Hayy al-Rakuniyya]] Al-Andaluseko poeta (Granada 1135-1191)
# [[Harmonia Rosales]] artista afrokubarra (Chicago, 1984)
# [[Helen Joseph]] aktorea, edertasunaren erregina (Plymouth, 1942)
# [[Helen Tolson]] sufragista (Britania, 1888-1955)
# [[Helene Legrais]] historialaria, idazlea (Frantzia 1961)
# [[Henar Alvarez]] kazetaria, umorista (Madril 1984)
# [[Hengameh Ghaziani]] aktorea (Iran, 1970)
# [[Hilda Cid]] zientzialaria (Txile, 1933)
# [[Imma Prieto]] arte-komisarioa (Bartzelona 1975)
# [[Imogen Holst]] konpositorea (EB 1907-1984)
# [[Inger Christensen]] poeta (Danimarca 1935-2009)
# [[Isabel Mijares]] enologoa (Badajoz 1942-Madril 2024)
# [[Isabel Rodríguez (Mexikoko konkista)]] erizain militarra (Espainia, 1480-?)
# [[Jaël Bestué]] atleta (Bartzelona 2000)
# [[Jagmati Sangwan]] kirolaria, aktibista, politikaria (India 1960)
# [[Jane Joseph]] musikagilea (Londres 1894-1929)
# [[Jerry Hall]] modeloa, aktorea (AEB 1956)
# [[Jessica Cediel]] kazetaria, modeloa (Kolonbia 1982)
# [[Josephine St. Pierre Ruffin]] Sufragista (1842-1924)
# [[Jul' Maroh]] komikigile frantsesa (Lens, 1985)
# [[Julia Navalnaia]] ekonomialaria, politikaria (Errusia 1976)
# [[Kathleen Ferrier]] kontraltoa (EB 1912-1953)
# [[Kathleen March]] itzultzailea (AEB 1949)
# [[Kawtar Boulaid]] atleta (Maroko 1989)
# [[Kim Gordon]] rock musikaria, idazlea (AEB 1953)
# [[Kitty O'Neil]] zinemako espezialista (AEB 1946-2018)
# [[La Tortajada]] dantzari eta abeslaria (Granada, 1877-1957)
# [[Lætitia Sadier]] abeslaria (Frantzia, 1968)
# [[Laura Ainsworth]] sufragista (EB 1885-1958)
# [[Laura Baena]] influencerra, ekintzailea (Malaga 1981)
# [[Laura Garcia Lorca]] museo zuzendaria (AEB 1953)
# [[Laura Vilagra]] politikaria (Bartzelona 1976)
# [[Leelah Alcorn]] gazte trans suizidatua (AEB 1997-2014)
# [[Leila Arab]] musikaria (Irain jatorriko britainiarra, 1971)
# [[Lillian Ngoyi]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika 1911-1980)
# [[Lina Sandell]] poeta, gospel ereserkigilea (Suedia 1832-1903)
# [[Lisa Mandel]] komikigile frantsesa (Marseilla, 1977)
# [[Loles Vives]] atleta (Bartzelona 1957)
# [[Lorena Peña]] politikaria, gerrillari ohia (Salvador 1955)
# [[Louisa Atkinson]] botanikari, ilustratzaile, idazle (Australia, 1834-1872)
# [[Louise Pearce]] patologoa (AEB, 1885-1959)
# [[Lourdes Muñoz]] ingeniaria, politikaria (Bartzelona 1969)
# [[Lucia Koch]] argazkilaria, artista garaikidea (Brasil, 1966)
# [[Luisa Villalta Gomez]] idazlea (Coruña 1957)
# [[Mabel Balfour]] sindikalista eta apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, XX. mendea)
# [[Manuela Igartua Olaechea]] farmazian doktorea (Irura, 1970)
# [[Mar%C3%ADa Luisa L%C3%B3pez Fern%C3%A1ndez]] botanikaria (Madrid 1940)
# [[Marcela Iacub]] abokatua, idazlea eta ikertzaile feminista (Buenos Aires, 1964)
# [[Margaret Aldersley]] sufragista, feminista (1851-1940)
# [[Margarita Borja]] poeta, dramagilea (Alacant 1942)
# [[Margarita Ledo Andion]] idazlea, zinemagilea (Lugo 1951)
# [[Mari Pau Dominguez]] kazetaria, idazlea ( Bartzelona 1963)
# [[Maria Amelia Braganzakoa]] Brasilgo printzesa (Paris 1831-Madeira 1853)
# [[Maria Antonia Massanet Mayol]] poeta (Mallorca 1980)
# [[Maria Antonia Sanchez Escalona]] artista (Madril 1941)
# [[María Belén Morales]] eskultorea eta margolaria (Tenerife, 1928-2016)
# [[Maria Castellano Arroyo]] medikua (Jaen 1948)
# [[María de la Candelaria]] Tzeltalko Matxinadaren buruzagia (Mexiko, 1698-1716)
# [[Maria de Nati]] aktorea (Madril 1997)
# [[Maria Denis]] aktorea (Argentina 1916- Italia 2004)
# [[Maria Elvira Pombo Holguin]] diplomazialaria (Kolonbia 1960)
# [[Maria Eugenia Rito]] vedettea (Argentina 1975)
# [[María Fernanda Campa Uranga]] geologoa, aktibista (Mexiko, 1940-2019)
# [[María Gainza]] idazlea (Buenos Aires, 1975)
# [[Maria Jose Saez Carrasco]] kazetaria (Madril 1965)
# [[Maria Lionza]] jainkosa (Venezuela 1802)
# [[Maria Lopez Sandez]] filologoa, idazlea (Lugo 1973)
# [[Maria Luisa Prada Sarasua]] idazlea (Asturias XX. mendea)
# [[Maria Marchant]] hezitzailea, politikaria (Txile 1904-1990)
# [[Maria Nikolaevna O’Rourke]] presoa, hilketa eragilea (Errusia 1877-Argentina 1949)
# [[Maria Nikolaievna Romanova (1899-1918)]] Dukesa Handia (Errusiar Inperioa)
# [[Maria Rosa Fugazot]] aktorea (Argentina 1942)
# [[Maria Rosa Yorio]] rock kantautorea (Argentina 1954)
# [[Maria Thereza Alves]] artista (Brasil, 1961)
# [[Maria Vicente]] atleta (Bartzelona 2001)
# [[Mariam Hernandez]] aktorea (Fuerteventura 1981)
# [[Mariam Shahriar]] film zuzendaria (Iran XX. mendea)
# [[Marta Aledo]] aktorea (Madril 1978)
# [[Marta Galimany]] atleta (Tarragona 1985)
# [[Mary Ann Aldham]] sufragista (Erresuma Batua, 1858-1940)
# [[Mary Carson Breckinridge]] erizaina, emagina (AEB, 1881-1965)
# [[Mary Gawthorpe]] sufragista (Erresuma Batua, 1881-1973)
# [[Mary Sophia Allen]] sufragista, policia (Britainia, 1878-1964)
# [[Maya Erskine]] aktorea (AEB 1987)
# [[Maya Mihindou]] Gabongo ilustratzaile, argazkilari eta kazetaria (Libreville, 1984)
# [[Michela Belmonte]] aktorea (Italia 1925- Alacant 1978)
# [[Michele Mouton]] rally pilotua (Frantzia 1951)
# [[Milena Busquets]] idazlea eta kazetaria (Bartzelona, 1972)
# [[Miri Perez-Cabrero]] aktorea, sukaldaria ( Bartzelna 1993)
# [[Mischa Bredewold ]] txirrindularia (Herbehereak 2000)
# [[Mónica Mayer]] artista eta arte krikikaria (Mexiko, 1954)
# [[Montserrat del Amo]] idazlea (Madril 1927-2015)
# [[Nancy Astor]] lehen emakumea parlamentu britainiarrean (1879-1964)
# [[Natalia Rodriguez (aktorea)]] (Madril 1992)
# [[Natascha Kampusch]] ume bahitua (Austria 1998)
# [[Nazhūn bint al-Qalā'iyya]] poeta (Al-andalus XII. mendea)
# [[Nelly Kaplan]] idazlea (Buenos Aires, 1931-Suitza, 2020)
# [[Neus Aguado]] poeta, kazetaria, literatura kritikaria (Argentina, 1955)
# [[Nicolasa Montt de Marambio]] poeta (Txile 1857-1924)
# [[Nuria Amat]] idazlea ( Bartzelona 1950)
# [[Nuria Montserrat Pulido]] bioingeniaria (Bartzelona 1978)
# [[Oda Krohg]] margolaria (Norvegia 1860-1935)
# [[Paola Cortellesi]] aktorea (Italia 1973)
# [[Paola Rojas]] kazetaria (Mexiko 1976)
# [[Paz Márquez Benítez]] idazlea (Filipinak,
# [[Petra Delicado]] literatura pertsonaia, inspektorea
# [[Phyllis Smith]] aktorea (AEB 1952)
# [[Pilar Carbonero Zalduegi]] ikertzailea (Marokoko protektoratua, 1942)
# [[Pilar de Francisco]] kazetaria, umorista (Madril XX. mendea)
# [[Qiu Zhu]] margolaria (Ming dinastiako txinatarra)
# [[Rachel Reeves]] politikaria (EB 1979)
# [[Rahima Moosa|Rahina Moosa]] apartheidaren aurkako politikaria (Hegoafrika, 1922-1993)
# [[Raisa Smetanina]] iraupen-eskiatzailea (Errusia 1952)
# [[Rekha]] aktorea (India 1954)
# [[Rocio Madrid]] aktore, tb aurkezlea (Malaga 1978)
# [[Rocio San Miguel]] abokatua, aktibista desagertua (Venezuela 1966)
# [[Rocio Santa Cruz]] kultur kudeatzailea (Coruña 1967)
# [[Rocio Vieitez Ferro]] itzultzailea (Pontevedra 1975)
# [[Rosalind Eleazar]] aktorea (EB 1982)
# [[Rosalind Fox Solomon]] argazkilaria (AEB 1930)
# [[Rosalinda Celentano]] aktorea (Italia 1968)
# [[Rosario Valcárcel]] poeta, eleberrigilea (Kananaria Handiko las Palmas, 1949)
# [[Rose Frisch]] zientzialari aitzindaria ( AEB 1918-201519)
# [[Rozenn Milin]] kazetaria (Frantzia, 1960)
# [[Sabina Puertolas]] sopranoa (Zaragoza 1973)
# [[Sahraa Karimi]] dokumentalgilea (Iran/Afganistan 1983)
# [[Sandra Golpe]] kazetaria (Cádiz 1974)
# [[Saridjah Niung]] musikaria, artista (Indonesia 1908-1993)
# [[Selina Cooper]] sufragista (Britainia
# [[Shobhaa De]] idazlea (India 1948)
# [[Shygirl]] DJ (EB 1992)
# [[Silvia Orriols]] politikaria (Girona 1984)
# [[Simona Izzo]] film zuzendaria (Italia 1953)
# [[Sira Rego]] politikaria (Vañentzia 1973)
# [[Sophia Williams-De Bruyn|Sophia Williams de Bruyn]] apartheidaren aurkako ekintzailea (Hegoafrika, 1938)
# [[Susana Gomez Castaño]] musikaria, ekintzailea (Kolonbia 1984)
# [[Sushmita Sen]] aktorea, Miss Unibertso (India 1975)
# [[Susie Porter]] aktorea (Australia 1971)
# [[Suzanne Lacy]] artista (AEB, 1945)
# [[Teresa Rivero]] 1. Emakume-presidente futbolean (Cádiz 1935)
# [[Teresa Shaw]] Idazle, itzultzaile (Uruguai-Bartzelona, 1951)
# [[Theresa Garnett]] ekintzaile sufragista (Erresuna Batua, 1888-1966)
# [[Valentine Penrose]] idazle eta margolaria (Frantzia, 1898-1978)
# [[Vicenta Fernandez-Montesinos]] idazlea (Granada 1930-Madril 2023)
# [[Vicky Luengo]] aktorea (Mallorca 1990)
# [[Victoria Lomasko]] marrazkilaria (Errusia, 1978)
# [[Vidya Balan]] aktorea, abeslaria (India 1979)
# [[Violet Aitken]] sufragista (Erresuma Batua, 1886-1987)
# [[Virginia Giuffre]] sexu-biktima (AEB/Australia 1983)
# [[Virginie Ancelot]] idazlea eta pintorea (Dijon, 1792-Paris, 1875)
# [[Wilma Labate]] film zuzendaria, gidoilaria (Italia 1949)
# [[Zheng Qinwen]] tenislaria (Txina 2002)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''otsaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Casilda Ampuero]] '''SORTUA''' Fronte eta Ospitaleen zuzendaria (San Vicente de la Barquera, 1906-1978)
# [[Conchita Bustinduy]] '''SORTUA''' erraketista (Berriatua, 1927)
# [[Mercedes Herrán]] '''SORTUA''' haur saltzailea (?-Bilbo, 2002)
# [[Aurora Gómez Urrutia]] '''SORTUA''' ekintzaile errepublikarra (Obanos, 1914-Iruñea, 1975)
# [[Adela Tarifa Fernández]] historialaria, ikertzailea (Granada 1949)
# [[Africa Fanlo]] ilustratzailea (Bartzelona, 1972)
# [[Agnes Arber]] botanikaria (Erresuma Batua, 1879-1960)
# [[Ai Yazawa]] mangaka japoniarra (Osaka, 1967)
# [[Alice Henry]] sufrafista (Australia, 1857-1943)
# [[Alicia Dickenstein]] matematikaria (Argentina, 1955)
# [[Aliya Moldagulova]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1925-1944)
# [[Amanda Marsalis]] argazkilaria, film zuzendaria (AEB, XX. mendea)
# [[Ana Bustelo]] editorea eta itzultzailea (Paris, 1964)
# [[Ana de la Cueva]] ekonomialaria (Madril 1966)
# [[Ana María Bejarano Escanilla]] itzultzailea (Salamanca, 1959)
# [[Ana María Campos]] heroia ( Venezuela 1796-1828)
# [[Ana Miralles|Ana Mirelles]] komikigilea eta ilustratzailea (Madril, 1959)
# [[Ana Requena]] kazetaria, blogaria (Madril 1984)
# [[Anabel Flores Salazar]] kazetaria (Mexiko 1984-2016)
# [[Andrea Motis]] musikagilea, tronpeta jolea, jazz kantaria (Bartzelona 1995)
# [[Angeles Mastretta]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1949)
# [[Ann Chapman]] limnologoa (Zeelanda Berria, 1937-2009)
# [[Anna Cardús Flaqué]] saskibaloi arbitroa (Bartzelona 1970)
# [[Anna Casanovas|Anna Casanova]] idazlea (Bartzelona, 1975)
# [[Anna Petronella van Heerden]] ginekologoa, sufragista (Hegoafrika 1887- 1975)
# [[Anne Teuf]] ilustratzaile eta komikigile frantsesa (Aspach-le-Haut, 1964)
# [[Annie MacDonald Langstaff]] legelaria, (Kanada,
# [[Antoinette Blackwell]] idazlea eta gizarte ekintzailea (AEB, 1825-1921)
# [[Arantxa Aguirre Carballeira]] dokumentalgilea, gidoilaria (Madril 1958)
# [[Arca (abeslaria)]] (Venezuela/Bartzelona 1989)
# [[Arcelia Ramirez]] aktorea (Mexiko 1967)
# [[Arja Kajermo|Arja Kajerno]] komikigilea (1949)
# [[Arlene Harris]] aktorea (Kanada 1896-AEB 1976)
# [[Arlene Harris]] enpresaburua, asmatzailea (AEB 1948)
# [[Åsa Grennvall|Assa Grennavall]] komikilaria (Suedia, 1973)
# [[Barbara Morgenstern]] elektronika-abeslaria, ekoizlea (Alemania 1946)
# [[Barbara Saavedra]] biologoa (Txile 1967)
# [[Begoña Lolo]] musikologoa (Madril 1958)
# [[Begoña San Jose ]] sindikalista (Segovia 1949)
# [[Begoña Torres]] kultur kudeatzailea (Madril XX. mendea)
# [[Belen Atienza Azcona]] film ekoizlea (Madril 1970)
# [[Bella Guerin]] sufragista eta ekintzaile (Australia, 1858-1923)
# [[Bibi Bourelly]] egile abeslaria (Berlin/AEB 1994)
# [[Blanche Feillet-Hennebutte]] margolaria eta litografoa (1815-1886)
# [[Bodil Schmidt-Nielsen]] fisiologoa (Danimarka-AEB, 1918-2015)
# [[Bríet Bjarnhéðinsdóttir]] politikaria (Islandia, 1856-1940)
# [[Carlota Guerrero]] argazkilaria, zinemagilea (Bartzelona 1989)
# [[Carmen Armendariz]] ekoizlea (Mexiko 1946)
# [[Carolina_Caycedo]] diziplina anitzeko artista (London, 1978)
# [[Catherine Helen Spence]] idazlea, kazetaria, sufragista (Australia, 1829-1910)
# [[Chus Tudelilla]] arte-kudeatzailea (Logroño 1961)
# [[Claire Tomalin]] kazetaria, biografoa (Londres 1933)
# [[Clara Giveen]] sufragista (Irlanda, 1887-1967)
# [[Clara Segura]] aktorea (Bartzelona 1974)
# [[Claudia Malagelada]] aktorea, dantzaria (Bartzelona 2007)
# [[Cristina Gutiérrez (pilotua)]] (Burgos 1991)
# [[Cristina Huete (ekoizlea)]] (Brasil/Espainia XX. mendea)
# [[Diana Athill]] editore, idazle, nobelagile (Londres, 1917-2019)
# [[Doaa el-Adl]] karikaturegilea (Egipto, 1979)
# [[Dolores Hayden]] arkitektoa, historialaria, poeta (AEB, 1945)
# [[Dorothe Engelbretsdotter]] poeta (Norvegia, 1634-1716)
# [[Draga Ljo%C4%8Di%C4%87]] medikua, feminista (Serbia, 1855-1926)
# [[Edwidge Danticat]] idazlea (Haiti/AEB 1969)
# [[Eileen Mary Casey]] sufragista (Australia 1881- 1972)
# [[Elin Wallin|Elin Walin]] artista (Suedia, 1884-1969)
# [[Eliza Ritchie|Eliza Ritche]] sufragista eta filosofoa (Kanada, 1856-1933)
# [[Elizabeth Avery Meriwether]] idazle, sufragista (AEB, 1824-1916-)
# [[Ellen Allien]] DJ (Alemania 1968)
# [[Ellen Ternan]] aktorea (EB 191839-1914)
# [[Elvira Sastre]] poeta, itzultzailea (Segovia 1992)
# [[Emma Miller]] sufragista (EB 1839-Australia 1927)
# [[Esperanza Mendoza Holgado]] saskibaloi arbitroa (Caceres 1983)
# [[Ethel Sargant]] botanikaria (Erresuma Batua, 1863-1918)
# [[Eva Valiño]] soinu teknikaria (Bartzelona 1969)
# [[Fanny Brice]] aktorea ( AEB 1891-1951)
# [[Fatimah Tuggar ]] artista (Nigeria 1967)
# [[Flora de Pablo]] medikua, ikertzailea (Salamanca, 1952)
# [[Florence Lawrence]] aktorea, asmatzailea (Kanada-AEB, 1886-1938)
# [[Fran%C3%A7oise Brauner]] medikua (Austria-Frantzia, 1911-2000)
# [[Františka Plamínková]] kazetaria, feminista, politikaria (Txekia, 1875-1942)
# [[Gabriela Gonz%C3%A1lez]] fisikaria (Argentina, 1965)
# [[Gabriele Schor]] publizista, bildumagilea (Austria 1961)
# [[Garcia Botikaria]] zientzia dibulgatzailea (Cuenca 1995)
# [[Geneviève Thiroux d'Arconville]] idazlea, zientzialaria (Frantzia 1720-1805)
# [[Gertrude Blanch]] matematikaria (Polonia-AEB, 1897-1996)
# [[Gertrude Caton Thompson]] arkeologoa (Britainia Handia, 1888-1985)
# [[Giorgia Marras]] Komikigile eta ilustratzaile franko-italiarra (Genova, 1988)
# [[Giulia Tamayo Leon]] abokatua, aktibista (Peru 1958- Uruguai 2014)
# [[Griselda Pascual i Xufré]] matematikaria (Bartzelona, 1926-2001)
# [[Hedwig Dohm]] idazlea (Alemania 1831-1919)
# [[Helen Frankenthaler]] margolaria (AEB, 1928-2011)
# [[Helene Funke]] margolaria (Alemania,1869-1957)
# [[Henrietta Dugdale]] sufragista (Londres 1827- Australia 1918)
# [[Hiromu Arakawa]] mangaka japoniarra (Tokachi, 1973)
# [[Irene Manton]] botanikaria (Erresuma Batua, 1904-1988)
# [[Irene Stegun]] matematikaria (AEB, 1919-2008)
# [[Irma Thomas]] soul abeslaria (AEB 19)41
# [[Irma Wyman]] ingeniari informatikoa (AEB, 1928-2015)
# [[Isabel Muñoz (argazkilaria)]] (Bartzelona/Madril 1951)
# [[Isabel Tajahuerce Ángel]] irakaslea, ikertzailea (Soria 1960)
# [[Jantina Tammes]] botanikaria (Herbehereak, 1871-1947)
# [[Jeanne Demessieux]] piano-jotzaile, organo-jotzailea (Frantzia, 1921-1968)
# [[Jenny Saville]] margolaria (Britainia, 1970)
# [[Jessica Bennett]] kazetaria, blogaria (AEB 1981)
# [[Jorja Smith]] kantautorea (EB 1997)
# [[Josiane Balasko]] aktorea, zuzendaria, gidoigilea (1950)
# [[Judi Chamberlin]] aktibista (AEB 1944-2010)
# [[Judith Scott (artista)|Judith Scott]] artista (Ohio, 1943-2005)
# [[Kali Uchis]] kantautorea (AEB 1994)
# [[Karo Moret Miranda]] historialaria, ikertzailea (Kuba,...)
# [[Kate Lilley]] poeta (Australia, 1960)
# [[Kate Perugini]] margolaria (EB 1839-1929)
# [[Kehlani]] egile abeslaria (AEB 1995)
# [[Kenia Os]] abeslaria, youtuberra (Mexiko 1999)
# [[Lais Korintokoa]] hetera (Grezia K.a V. mendea- K.a. IV. mendea)
# [[Lala Huete]] figuringilea (Brasil/Espainia 1957)
# [[Laura Lechuga]] kimikaria, ikerlaria (Sevilla 1962)
# [[Lilli Hornig]] kimikaria (Txekoslovakia-AEB, 1921-2017)
# [[Liv Strömquist]] komikigilea (Suedia, 1978)
# [[Louisa Lawson]] idazlea, poeta, sufragista (Australia, 1848-1920)
# [[Louise Brealey]] aktorea (EB 1979)
# [[Ludwika Paleta]] aktorea (Polonia/Mexiko 1978)
# [[Lulu Roman]] komediantea, abeslaria (AEB 1946)
# [[Lynn Fontanne]] aktorea (EB 1887- AEB 1983)
# [[Mabel Sharman Crawford]] abenturazale eta idazlea (Irlanda, 1820-1912)
# [[Madhuri Dixit]] zinema aktorea (India, 1967)
# [[Maevia Noemí Correa]] botanikaria (Argentina, 1914-2005)
# [[Manuela Sambo]] artista (Angola/Alemania 1964)
# [[Margarida Castells]] itzultzailea (Bartzelona, 1962)
# [[Margie Sudre]] Frantziako politikaria (Vinh, 1943)
# [[Marguerite Jeanne Carpentier]] eskultorea (Paris 1886-1965)
# [[Maria Angeles Querol]] historialaria (Badajoz 1948)
# [[María Calcaño]] poeta (Venezuela 1906-1956)
# [[María Eduarda Barjona de Freitas]] kazetaria, kritikaria (Portugal 1882-1952)
# [[Maria Fyodorovna Zibold]] medikua (Serbia, 1849-1939)
# [[Maria Jose Toro Nozal]] zientzialaria (Zamora 1957)
# [[Maria Pia Timon]] etnologoa (Cáceres 1954)
# [[Maria Polivanova]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1922-1942)
# [[María Rosa Urraca Pastor]] karlista eta falangista (Madril, 1900-Bartzelona, 1984)
# [[Maria Sainz Martin]] medikua (Badajoz 1953)
# [[Maria Schwarz]] arkitektoa (Alemania 1956)
# [[Maria Silva]] aktorea (Palentzia 1941-Madril 2023)
# [[Maria Tena]] idazlea, kultur kudeatzailea (Madril 1953)
# [[Maria Teresa Salazar Bermudez]] kimikari aitzindaria (Badajoz 1909-Madril 1982)
# [[Maria Vazquez]] aktorea (Galizia 1979)
# [[María Vinyals|Marina Vinyals]] idazlea eta artikulugilea (Galizia, 1875-1942)
# [[Maria von Linden]] bakteriologo, zoologo (Alemania, 1869-1936)
# [[Maribel Domenech]] artista (Valentzia 1951)
# [[Marilou Berry]] aktorea (Frantzia, 1973)
# [[Marina Picasso]] idazlea (Frantzia, 1950)
# [[Marina Raskova]] pilotua (Sobiet Batasuna, 1912-1943)
# [[Marjorie Courtenay-Latimer]] naturalista (Hegoafrika, 1907-2004)
# [[Marjorie Hasler]] sufragista (Irlanda, 1887-1913)
# [[Marlene Engelhorn]] aktibista, filantropoa (Austria 1992)
# [[Marta Carazo]] kazetaria ( Madril 1973)
# [[Martha Carrillo]] kazetaria, idazlea (Mexiko 1966)
# [[Mary Ann Hilliard]] erizaina eta sufragista (Irlanda, 1860-1912)
# [[Mary Galway]] sufragista eta sindikalista (Irlanda, 1864-1928)
# [[Mary J. Blige]] abeslaria (AEB 1984)
# [[Mary Lee]] sufragista (Australia, 1821-1909)
# [[Mary Martin]] aktorea (AEB 1913-1990)
# [[Mary Richardson]] sufragista (Kanada, 1889-1961)
# [[Mary-Dell Chilton]] biologoa (AEB, 1939)
# [[Mati Diop]] aktore eta zuzendaria (Paris, 1982)
# [[Maya Zankoul]] artista bisuala, blogaria (Libano, 1986)
# [[Maybanke Anderson]] sufragista (Australia, 1845-1927)
# [[Merce Paloma]] jantzi diseinatzailea (Bartzelona 1964)
# [[Mercedes Valdivieso]] idazlea (Txile 1924-1993)
# [[Mihri Müşfik Hanım]] margolaria (Turkia, 1886-1954)
# [[Miluca Sanz]] musikaria, artista (Segovia 1956)
# [[Minna Sundberg]] ilustratzailea (Suedia, 1990)
# [[Miss Kittin]] DJ (Frantzia 1973)
# [[Mónica Oriol Icaza]] enpresaria (Madril, 1961))
# [[Muriel Douru]] komikigile, idazle eta ekintzaile frantsesa (1976)
# [[Muriel Matters]] kazetaria, sufragista (Australia, 1817-1969)
# [[Nadia Khiari]] komikigilea eta irakaslea (Tunisia, 1973)
# [[Natalia Carbajosa]] idazlea eta itzultzailea (Puerto de Santa Maria, 1971)
# [[Natalia Kovxova|Natalia Kovxva]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1920-1942)
# [[Natalka Bilotserkivets]] poeta eta iraultzailea (Ukraina, 1954)
# [[Nh. Dini]] idazle feminista (Indonesia 1936-2018)
# [[Nieves López Martínez]] paleontologoa (Burgos, 1949-2010)
# [[Ninnan Santesson]] eskultoregilea (Suedia, 1891-1969)
# [[Noemí Zaritzky]] ingeniari kimikoa (Argentina, 1951)
# [[Norio Sakurai]] mangaka(Japonia)
# [[Núria Tamarit Castro]] irudigilea (Castelló 1993)
# [[Odile Schweisguth]] medikua (Frantzia 1913-2002)
# [[Olivia Mandle]] ingurumen aktibista (Bartzelona 2007)
# [[Pati Chapoy]] kazetaria (Mexiko 1949)
# [[Peggy McCay]] aktorea (AEB 1927-2018)
# [[Pilar Landeira Guerrero]] saskibaloi arbitroa (Madril 1959)
# [[Polina Osipenko]] hegazkinlari heroia (Sobietar Batasuna, 1907-1939)
# [[Power Paola]] komikigilea (Ekuador, 1977)
# [[Ptazeta]] rap kantugilea (Kanariak 1996)
# [[Regina Silveira]] artista eta unibertsitateko irakaslea (Brasil, 1939)
# [[Remedios Sanchez]] idazlea, ikertzailea (Bartzelona 1975)
# [[Rita Payes]] musikagilea, tronboi jolea, jazz kantaria (Bartzelona 1999)
# [[Roser Berdagué]] itzultzailea (Katalunia, 1929)
# [[Rosina Gomez Baeza]] kultur kudeatzailea (Asturias 1941)
# [[Safia Farhat]] artista (Tunisia, 1924-2004)
# [[Sara Becker (aktorea)]] (Txile 2002)
# [[Sara Fratini]] ilustratzailea (Venezuela, 1985)
# [[Semiramis Gonzalez]] historialaria (Asturias 1988)
# [[Serena Lake]] predikatzailea, sufragista (Australia, 1842-1920)
# [[Sheila Tobias]] administratzaile, idazle (AEB, 1935-2021)
# [[Sita Abellan]] DJ, modeloa (Murtzia 1993)
# [[Sofia Coll]] kantari, dantzari, aktorea (Bartzelona 1999)
# [[Sophie Bryant]] matematikaria (Erresuma Batua, 1850-1922)
# [[Sybille Bedford]] idazlea, kazetaria (Alemania 1911-EB 2006)
# [[Sylvia Earle]] ozeanografoa (AEB 1935)
# [[Tatiana Proskouriakoff]] arkeologo, etnologo (Errusia-AEB, 1909-1985)
# [[Teyana Taylor]] abeslaria, dantzaria, aktorea (AEB 1990)
# [[Tomasa Tito Condemayta]] independentziaren aitzindaria, heroia (Peru 1740-1781)
# [[Tracey Rose]] artista (Hegoafrika 1974)
# [[Valentina Borok]] matematikaria (Ukraina, 1931-2004)
# [[Valentina Grizodubova]] hegazkinlari heroiak (Sobietar Batasuna, 1909-1993)
# [[Vanessa Ciangherotti]] aktorea (Mexiko 1974)
# [[Vanessa Nakate]] klima-aktibista (Uganda, 1996)
# [[Vinciane Despret]] filosofoa (Belgika 1959)
# [[Wangechi Mutu]] artista (Kenya/AEB 1972)
# [[Whitney Wolfe Herd]] enpresaburua, ekintzailea (AEB 1989)
# [[Xulia Vicente]] irudigilea (Coruña 1993)
# [[Yasmina Alcaraz Moreno]] saskibaloi arbitroa (Girona 1989)
# [[Yelizaveta Chaikina]] partisanoa (Sobiet Batasuna, 1918-1941)
# [[Yevdokia Bershanskaia]] hegazkinlaria (Sobietar Batasuna, 1913-1982)
# [[Yvonne Sylvain]] medikua (Haiti, 1907-1989)
# [[Zdenka Braunerová]] margolaria (Txekia, 1858-1934)
# [[Zeina Abirached]] komikigilea, ilustratzailea (Beirut, 1981)
# [[Ziba Ganiyeva]] frankotiratzailea (Sobiet Batasuna, 1923-2010)
# [[Alice Abadam]] sufragista (GAles, 1856-1940)
# [[Lila Avilés|Lila Aviles]] zinema zuzendaria (Mexiko, 1982)
}}
==='''Berriak 2024''' ('''urtarrila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aintzane Uria]] ef--'''SORTUA''' abeslaria, soinularia (Durango, 1979)
# [[Fatmana Binta]] ----'''SORTUA''' sukaldaria (Sierra Leona, 1984)
# [[Izaro Oliveira]] ef--'''SORTUA''' txirrindularia (Ermua 2005)
# [[Mari Carmen Montoya Azkuna]] --ef'''SORTUA''' farmazialaria (1926-2024)
# [[Gloria Zuazola]] --ef'''SORTUA''' (Uruguai, 1966-2024)
# [[Itsaso Gangoitia]] ----'''SORTUA''' lasterkaria, euskara teknikaria (Abadiño 1988)
# [[Paquita Bretos Andueza]] ----'''SORTUA''' mendizalea, ateoa, komunista (Pasaia, 1927)
# [[Larraitz Amezaga del Fango]] ----'''SORTUA''' endometrosiaren buruzko liburuaren egilea (Donostia, 1990
# [[Erkuden Txokarro]] ----'''SORTUA''' (Iruñea, 1974)
# [[Ru´a Zimawi|Ru´a Rimawi]] ----'''SORTUA''' (Zisjordania, 1998)
# [[Nora Botero]] ----'''SORTUA''' irakaslea, ikertzailea (Kolonbia , ?)
# [[Auxi Díaz]] ef--'''SORTUA''' magistratua (Kanaria Handia 1967)
# [[María Isabel Gutiérrez Velasco]] --ef'''SORTUA''' prostituta (Santander, ? - Basauriko espetxea, 1977))
# [[Begoña Vesga]] ef--'''SORTUA''' ekintzaile, feminista, politikaria (Burgos, Ermua, 1951)
# [[Beatriz Arizaga Bolunburu]] ef--'''SORTUA''' historialaria (Eibar, 1951)
# [[Maialen Etxart Salaberri]] ----'''SORTUA''' irakaslea (Isturitze, 1978)
# [[Sara Oceja Salazar]] ef--'''SORTUA''' arkitektua eta politikaria (Durango, 1970)
# [[Paula Bronstein]] fotokazetaria (AEB, XX. mendea)
# [[Edith Hirsch Luchins]] efef matematikaria (Polonia-AEB, 1921-2002)
# [[Annie Montague Alexander]] paleontologo, filantropoa (AEB, 1867-1950)
# [[Carol Guzy]] ef-- argazkilaria (AEB, Pensilvania, 1956)
# [[Ladislava Bakanic]] gimnasta (New York, 1924)
# [[Julia Kavanagh|Julia Kavabagh]] idazlea (Irlanda, 1824-1877)
# [[Nelly Bodenheim|Nelly Bodenneim]] ilustratzailea (Herbehereak, 1874-1951)
# [[Hamideh Kheirabadi]] aktorea (Irlanda, 1924-2010)
# [[Dorothy Cayley]] mikologoa (Sri Lanka, 1874-1955)
# [[Maria Mauban]] aktorea (Marsella, 1924-2014)
# [[Kate Lester]] aktorea (Ingalaterra, 1857-1924)
# [[Dorothea Wolbert]] aktorea (AEB, 1874-1958)
# [[Gré de Jongh]] lasterketaria (Herbehereak, 1924-2002)
# [[Vera Molnár]] artista (Hungaria, 1924-2023)
# [[Elena Cernei]] mezzo-sopranoa (Errumania, 1924-2000)
# [[Hrytsko Hryhorenko]] poeta eta itzultzailea (Ukrainia, 1867-1924)
# [[Claudine Dupuis]] aktorea (Frantzia, 1924-1991)
# [[Annelise Hovmand]] zinema-zuzendaria (Danimarka, 1924-2016)
# [[Conradine Birgitte Dunker]] idazlea (Norvegia, 1780-1866)
# [[Beatrice Chebet]] atleta (Kenya 2000)
# [[Tsigie Gebreselama]] atleta (Etiopia 2000)
# [[Dawit Seyaum]] atleta (Etiopia 1996)
# [[Shannon Rowbury]] atleta (AEB 1984)
# [[Lisa Dobriskey]] atleta (EB 1983)
# [[Adela Pankhurst]] sufragista, aktibista politikoa (EB 1885-Australia 1961)
# [[Minnie Baldock]] sufragista (EB 1864-1954)
# [[Adelaide Knight]] sufragista (EB 1871-1950)
# [[Christian Jollie Smith]] abokatu ekintzailea (Australia 1885-1963)
# [[Margaret Bondfield]] politikaria, aktibista (EB 1873-1953)
# [[Louisa Martindale]] zirujaua (EB 1872-1966)
# [[Louisa Martindale (feminista)]] sufragista, aktibista (EB 1839-1914)
# [[Hilda Martindale]] funtzionarioa, idazlea (EB 1875-1952)
# [[Cicely Hamilton]] dramagilea, aktorea (EB 1872-1933)
# [[Dora Montefiore]] zirujaua (EB 1872-1966)
# [[Kelly Holmes]] atleta (EB 1970)
# [[Mary Rand]] atleta (EB 1940)
# [[Alemitu Tariku]] atleta (Etiopia 2000)
# [[Shelby Houlihan]] atleta (AEB 1993)
# [[Manuela M. Veloso]] irakaslea, robot-ikertzailea (Lisboa 1957)
# [[Lua Ribeira]] argazkilaria (Coruña, 1986)
# [[Cristina de Middel]] argazkilaria (Alacant, 1979)
# [[María Garay]] tango abeslaria (Argentina, 1941)
# [[Anna Gottlieb]] abeslaria (Viena, 1774-1856)
# [[Hou Bo]] argazkilaria (Txina, 1924-2017)
# [[Montserrat Ubach Tarrés]] espeleologoa aitzindaria (Bartzelona XX. mendea)
# [[Rocío Verdejo García]] artista plastikoa, argazkilaria (Granada 1982)
# [[Olinpia Velasco]] artista bisuala, argakilaria ( Granada 1970)
# [[Ana Vaz]] film zuzendaria, artista (Brasil 1982)
# [[Sara Ramo]] artista bisuala (Madril/Brasil 1975)
# [[Ann Packer]] atleta (EB 1942)
# [[Tatiana Tomashova]] atleta (Errusia 1975)
# [[Svetlana Masterkova]] atleta (Errusia 1968)
# [[Denise Lewis]] atleta (EB 1972)
# [[Sally Gunnell]] atleta (EB 1966)
# [[Eladia Blázquez]] abeslaria (Argentina, 1931-2005)
# [[Zanele Muholi]] artista eta aktibista (Hegoafrika, 1972)
# [[Eva Nogales]] biofisikaria (Colmenar Viejo, 1965)
# [[Ana María Muñoz Amilibia]] arkeologoa (Donostia-Madril, 1932-2019)
# [[Farshid Moussavi]] arkitektoa (Iran/Britainia 1965)
# [[Roma Agrawal]] egitura-ingeniaria (India/EB 1983)
# [[Francine Houben]] arkitektoa (Herbehereak 1955)
# [[Beverly Willis]] arkitektoa (AEB 1928-2023)
# [[Jolanda Ceplak]] atleta (Eslovenia 1976)
# [[Hasna Benhasi]] atleta (Maroko 1978)
# [[Fantu Worku]] atleta (Etiopia 1999)
# [[Karissa Schweizer]] atleta (AEB 1996)
# [[Phylis Smith]] atleta (EB 1963)
# [[Pilar Citoler]] dentista, arte bildumagilea (Zaragoza 1937)
# [[Mary Strong Clemens]] botanikaria (AEB, 1873-1968)
# [[Hortense Powdermaker]] antropologoa (AEB,1900-1970)
# [[Charlotte Abramow]] argazkilari eta bideogilea (Brusela, 1993)
# [[Judy Dater]] argazkilari feminista (AEB, 1941)
# [[Germaine Van Parys]] fotokazetaria (Belgika, 1893-1983)
# [[Alexandra Boulat]] fotokazetaria (Frantzia, 1962-2007)
# [[Ina Higgins]] baratzezaina, paisaia-arkitektoa (Irlanda 1860-Australia 1948)
# [[Nettie Palmer]] idazlea, kritikaria ( Australia 1885-1964)
# [[Vicenta Cortés Alonso]] artxibozaina, ikertzailea, irakaslea (Valentzia 1925-2021)
# [[María Eugenia Rodríguez Palop]] legelaria, politikaria ( Badajoz 1970)
# [[Marisa Rodríguez Palop]] kazetaria, korrespontsala (Badajoz 1966)
# [[Janeene Vickers]] atleta (AEB 1968)
# [[Sandra Farmer]] atleta (Jamaika/AEB 1962)
# [[Debra Flintoff-King ]] atleta (Australia 1960)
# [[Tatiana Ledovskaya]] atleta (Errusia 1966)
# [[Sandra Douglass Morgan]] abokatu, kirol-zuzendaria (Las Vegas 1978)
# [[Mary_Elliott_Hill]] kimikaria (AEB, 1907-1969)
# [[Naomi Parker]] langilea, modeloa (AEB, 1921-2018)
# [[Marica Andallón]] heroina (Oviedo, 1764-1848)
# [[Dana Ulery]] informatiba zientifikoa (AEB, 1938)
# [[Mary Cowden Clarke]] idazlea (Londres, 1809-Italia, 1898)
# [[Fili Chillón|Fili Chillon]] idazle eta eskultore (1918-2012)
# [[Claude Cahun|Claude CAhun]] artista (Frantzia, 1894-1954)
# [[Suzanne Malherbe|Susanne Malherbe]] argazkilaria, diseinatzaile (Frantzia, 1892-1972)
# [[Véronique de Viguerie|Veronique de Viguerie]] fotokazetaria (Frantzia, 1978)
# [[María Amelia Baltar]] abeslaria (Buenos Aires, 1940)
# [[Luz María del Castillo Fregoso]] kimikari-biologoa (Mexiko, 1926-1990)
# [[Li Fanghua]] fisikaria (Txina, 1932-2020)
# [[Elise Ottesen-Jensen]] kazetaria (Suedia, 1886-1973)
# [[Dina Vierny]] modeloa, arte-bildumagilea, museo-zuzendaria, erresistentzian ekintzaile (Errumania 1919-Paris 2009)
# [[Nina Kandinski]] mezenasa (Errusia 1896- Suitza 1980)
# [[Lily Pastré ]] filantropoa (Frantzia 1891-1974)
# [[Manuela Beltrán]] heroia (Kolonbia 724-1819)
# [[Marina Stepanova]] atleta (Errusia 1950)
# [[Linda Keough ]] atleta (EB 1963)
# [[Tracy Goddard]] atleta (EB 1969)
# [[Silvia Rieger]] atleta (Alemania1970)
# [[Katharine Merry]] atleta (EB 1974)
# [[Fahrelnissa Zeid]] artista (Turkia 1901-Jordania 1991)
# [[María Josefa Jiménez Cisneros]] arkeologoa (Cádiz. 1916-2002)
# [[Romina Ressia]] argazkilaria (Argentina, 1981)
# [[Emilie Bieber]] argazkilaria (Alemania, 1810-1884)
# [[Hildegard Jäckel]] argazkilaria (Alemania, 1903-1974)
# [[Alicia Márquez]] aktorea, vedetea (Argentina 1932-2004)
# [[Ethel Rojo]] aktorea, vedetea (Argentina, 1937-2012)
# [[Delphine Diallo]] argazkilaria
# [[Martha Cooper]] argazkilaria (AEB 1943)
# [[Lady Pink]] grafitigilea (AEB 1945)
# [[Thérèse Le Prat]] argazkilaria (1895-1966)
# [[Alice Cherki]] Aljeriako psikoanalista eta idazlea (1936)
# [[Carole Thibaut]] Franziako idazle, antzerki zuzendari eta aktorea (1969)
# [[Gerty Dambury]] Guadalupeko antzerkigile, nobelagile eta poeta frantsesa (1957)
# [[Adele Goldstine]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1920-1964)
# [[Marlyn Wescoff Meltzer]] matematikaria, programatzailea (AEB, 1922-2008)
# [[Séraphine Louis ]] margolari autodidakta (Frantzia 1864-1942)
# [[Araceli Martínez Esteban]] politikaria (Guadalajara 1974)
# [[Natalia Sazanovich]] atleta (Bielorrusia 1973)
# [[Jane Flemming]] atleta ( Australia 1965)
# [[Ghada Shouaa ]] atleta (Siria 1972)
# [[Urszula Włodarczyk]] atleta (Polonia 1965)
# [[Eunice Barber]] atleta (Sierra Leona 1974)
# [[Natalya Roshchupkina]] atleta (Errusia 1978)
# [[Carmen Sarmiento]] Espainiako 1. emakume guerra korrespontsala (Madril 1944)
# [[Elena Projorova]] atleta (Errusia 1978)
# [[Karin Specht-Ertl]] atleta (Alemania 1974)
# [[Tiia Hautala]] atleta (Finlandia 1972)
# [[Süreyya Ayhan]] atleta (Turkia 1978)
# [[Hayley Tullett]] atleta (EB 1973)
# [[Olga Jegorova]] atleta (Errusia 1972)
# [[Bouchra Ghezielle]] atleta (Maroko/Frantzia 19)
# [[Janeth Jepkosgei]] atleta (Kenya 1983)
# [[Margarita Ponomariova]] atleta (Kazakhstan 1993-Errusia 2021)
# [[Olga Nazarova]] atleta (Errusia 1965)
# [[Yeveonde Middleton|Yevonde Middleton]] argazkilaria (Erresuma Batua, 1893-1975)
# [[Lea Ypi]] filosofo (Albania, 1979)
# [[Alicia Márquez]] aktoresa (ARgentina, 1923-2004)
# [[Françoise Demulder|Francoise Demulder]] argazkilaria (Frantzia, 1947-2008)
# [[Nélida Roca]] vedetea (Buenos Aires, 1929-1999)
# [[Catherine Stern]] psikologo, hezitzailea (Alemania-AEB, 1894-1973)
# [[Adrienne Clarke]] botanikaria (Australia, 1938)
# [[Alba Solís]] abeslaria (Argentina, 1927-2016)
# [[Isabel Ellsen]] argazkilaria (Frantzia, 1958-2012)
# [[Kate Barry]] argazkilaria (Britainia Handia, 1967-2013)
# [[Cécile DeWitt-Morette]] fisikaria, matematikaria (Frantzia, 1922-2017)
# [[Coline Serreau]] aktore, zuzendari eta gidoilari frantsesa (1947)
# [[Emilia Broomé|Emilia Broome]] politikari liberala, feminista eta bakearen aldeko aktibista (Suedia, 1866-1925)
# [[Tassin Hangbè]] Dahomeyko erregina-ordea (Benin, XVIII. mendea)
# [[Virginia Norwood]] fisikaria, militarra (AEB, 1927-2023)
# [[Renée Gailhoustet|Renee Gailhoustet]] arkitektoa (1929-2023)
# [[Julia Lermontova]] kimikaria (Errusia, 1847- 1919)
# [[Christine Spengler]] fotokazetaria (Frantzia, 1945)
# [[Dickey Chapelle]] argazkilaria (AEB, 1919-1965)
# [[Susan Meiselas]] argazkilaria (AEB, 1948)
# [[Rafia Zakaria]] feminista musulmana (Pakistan, 1977)
# [[Edna Paisano]] matematikaria, soziologoa (AEB, 1948-2014)
# [[Josepha Weber]] abeslaria, sopranoa (Alemania, 1758-1819)
# [[Aloysia Weber]] opera abeslaria (Alemania 1760-1839)
# [[Constanze Mozart]] abeslaria (Alemania, 1762-1842)
# [[Sophie Weber]] abeslaria (Alemania, 1763-1846)
# [[Cäcilia Weber]] Mozarten amaginerraba (Alemania, 1727-1793)
# [[Beatriz Bermúdez de Velasco]] mexikoko konkistatzailea (Espainia, XVI. mendea)
# [[Klara Dan von Neumann]] matematikaria (Hungaria, 1911-1963)
# [[Anna Murray Vail]] botanikaria (AEB, 1863-1955)
# [[Nieves Fariza]] irakaslea,sindikalista (1911-1975)
# [[Faten Hamama|Faten Hamana]] aktorea (Egipto, 1931-2015)
# [[Fanny Navarro]] aktorea (Argentina, 1920-1971)
# [[Zerrenda:Emakume argazkilariak|Emakume argazkilarien zerrenda]]
# [[Rose Wilder Lane]] kazetaria, idazlea (AEB 1886-1968)
# [[Isabel Paterson]] kazetaria, idazlea, filosofo politikoa (Kanada 1886-AEB 1968)
# [[Dilan Yeşilgöz-Zegerius]] politikaria (Turkia,Herbehereak 1967)
# [[Gema Igual ]] politikaria ( Santander 1973)
# [[Pilar Alegría]] politikaria (Zaragoza 1977)
# [[Maria Pinigina]] atleta (Kirgitistan 1958)
# [[Olga Brizgina]] atleta (Errusia/Ukraina 1963)
# [[Liudmila Dzhigalova]] atleta (Ukraina 1962)
# [[Sherri Howard]] atleta (AEB 1962)
# [[Denean Howard-Hill]] atleta (AEB 1964)
# [[Inga Fischer-Hjalmars]] fisikaria (Suedia, 1918-2008)
# [[Waltraut Seitter]] astronomoa (Alemania, 1930-2007)
# [[Amina (Zazzauko erregina)]] Zazzauko erregina (Nigeria, 1533-1610)
# [[Paulina Urrutia]] aktorea (Txile, 1969)
# [[Melissa Gilbert]] aktorea (AEB 1964)
# [[Sara Gilbert]] aktorea (AEB 1975)
# [[Skye McCole Bartusiak]] aktorea (AEB 1992-2014)
# [[Melissa Sue Anderson]] aktorea (AEB 1962)
# [[Katy Kurtzman]] aktorea (AEB 1965)
# [[Leslie Landon]] aktorea (AEB 1962)
# [[Jennifer Landon]] aktorea (AEB 1983)
# [[Alison Arngrim]] aktorea (AEB 1962)
# [[Charlotte Stewart]] aktorea (AEB 1941)
# [[Melissa Francis]] aktorea, kazetaria (AEB 1972)
# [[Susan Solomon]] kimikari atmosferikoa (AEB, 1956)
# [[Mounia Youssef]] argazkilaria (Libano-Togo, 1988)
# [[Felicia Abban]] argazkilaria (Ganna, 1935-2024)
# [[Emily Jacir]] artista plastikoa (Palestina, 1970)
# [[Sarah Waiswa]] argazkilaria (1980 hamarkada)
# [[Gihan Tubbeh]] argazkilaria (Peru, 1984)
# [[Isadora Romero]] argazkilaria (Ekuador, 1987)
# [[Jane Elizabeth Jones|Jane Elizabeth]] sufragista, abolinionista (AEB, 1813-1886)
# [[Aida Muluneh]] argazkilaria eta artista (Etiopia, 1974)
# [[Taslima Akhter]] argazkilaria (Bangladesh, 1974)
# [[Nezha Alaoui]] enpresaria eta argazkilaria (Maroko, 1982)
# [[Ann Oakley]] soziologoa
# [[Caroline List]] epailea (AEB-Austria 1964)
# [[Idoia Murga Castro]] irakaslea, ikertzailea (Madril 1983)
# [[Mónica García Gómez]] mediku, politikaria (Madril 1974)
# [[Ana Redondo]] legelaria, politikaria (Valladolid 1966)
# [[Lorraine Fenton ]] atleta (Jamaika 1973)
# [[Sabine Busch]] atleta (Alemania 1962)
# [[Kim Batten]] atleta (AEB 1969)
# [[Sandie Richards]] atleta (Jamaika 1968)
# [[Elise Cranny]] atleta (AEB 1996)
# [[Colleen Quigley ]] atleta (AEB 1992)
# [[Marcia Barbosa]] fisikaria (Brasil, 1960)
# [[Maria Matos]] aktorea, dramagilea (Lisboa 1886-1952)
# [[Ofelia Marques]] margolaria ( Lisboa 1902-1952)
# [[Mafalda Mouzinho de Albuquerque]] idazlea (Lisboa 1874-1952)
# [[Shalane Flanagan]] atleta (AEB 1981)
# [[Linet Masai]] atleta (Kenya 1989)
# [[Vivian Cheruiyot]] atletak (Kenya 1983)
# [[Sally Kipyego ]] atleta (Kenya 1985)
# [[Julia Petxonkina]] atleta (Errusia 1978)
# [[Lashinda Demus]] atleta (AEB 1983
# [[Colleen Farrington]] modeloa, abeslaria (AEB 1936-2015)
# [[Edelmira Inés Mórtola]] geologoa (Argentina, 1894-1973)
# [[Boushra Yahya Almutawakel|Bousha Yahya]] argazkilaria (Yemen, 1969)
# [[Nikab]]
# [[Anna Hints]] zinema zuzendaria (Estonia, 1982)
# [[Pia Arke]] argazkilaria (Groenlandia, 1958-2007)
# [[Nina Byers]] fisikaria (AEB, 1930-2014)
# [[Genoveva Dawson]] botanikaria (Argentina, 1918-2012)
# [[Astrid Cleve]] botanikaria, kimikaria (Suedia, 1875-1968)
# [[Audrey_Richards]] Britaniako antropologa (London, 1899-1984)
# [[Anush Babajanyan]] fotokazetaria (Armenia
# [[Louise Abel]] argazkilaria (Norvegia, 1841-1907)
# [[Carolina Henriette Mac Gillavry]] kimikaria (Holanda, 1904-1993)
# [[Hilaria Supa]] indígena, aktibista (Peru 1957)
# [[Maria Sumire]] abokatu, politikaria (Peru 1951)
# [[Claudia Coari]] politikaria (Peru 1967)
# [[Juana Huancahuari]] nekazaria, politikaria (Peru 1969)
# [[Yaneth Cajahuanca]] ingeniaria, politikaria (Peru 1971)
# [[Nancy Obregon]] politikaria (Peru 1970)
# [[Elsa Malpartida]] politikaria (Peru 1961ç-2022)
# [[Karibu]] GKE, Fca Pedraza saria 2023
# [[America Valenzuela]] zientzia-kazetaria (Madril 1977)
# [[Diane Pernet]] moda blogaria, kritikaria (AEB XX. mendea)
# [[Carmen de Icaza]] eleberrigilea eta lider falangista (Madril, 1899-1979)
# [[Margarita Abella Caprile|Margarita Abella Caprile]] poeta, kazetaria (Argentina, 1901-1960)
# [[Amber Bracken]] fotokazetaria (Kanada, 1984)
# [[Marlene Bergamo]] fotokazetaria (Brasil, 1965)
# [[Claire Beck Loos]] idazlea eta fotokazetaria (Txekia, 1904-1942)
# [[Ruth Asawa]] eskultorea (AEB, 1926-2013)
# [[Zofia Kielan-Jaworowska]] paleobiologoa (Polonia, 1925-2015)
# [[Brigida Baltar]] argazkilaria (Brasil,1959)
# [[Lara Baladi]] argazkilaria (Egipto-libanoar, 1969)
# [[Maja Bajević|Maja Bajevi´c]] argazkilaria (Bosnia, 1967)
# [[Damaris Cudworth Masham]] idazle, filosofo (Britainia Handia, 1659-1708)
# [[Kathleen Kenyon]] arkeologoa (Erresuma Batua, 1906-1978)
# [[Anna Maria Colucci]] argazkilaria (Italia, 1938-2015)
# [[Joana Choumali]] argazkilaria (Bolin
# [[Fleur Pellerin]] Frantziako politikari eta enpresaburua (1973)
# [[Pascale Faublas|Pascale Faubas]] artista (Haiti, 1981)
# [[Anabel Colazo]] komikigilea eta ilustratzaile (Eivissa, 1993)
# [[Elizabeth Riddle Graves]] fisikaria (AEB, 1916-1972)
# [[Mignon Talbot]] paleontologoa (AEB, 1869-1950)
# [[Alicia Güemes Fraga]] komikigilea eta ilustrailea (Bartzelona, 1987)
# [[Emma Ríos Maneiro]] istoriotxogilea eta komikigilea (Galizia, 1976)
# [[Caridad Zazo Cardeña]] geologoa (Toledo, 1945)
# [[Caroline Ingalls]] irakaslea, autobiografialaria (AEB 1839-1924)
# [[Mary Ingalls]] idazlea (AEB 1865-1924)
# [[Carrie Ingalls]] zaintzailea (AEB 1870- 1946)
# [[Grace Ingalls]] irakaslea, idazlea (AEB 1877-1941)
# [[Ketty Lester]] aktorea, abeslaria (AEB 1934)
# [[Hersha Parady]] aktorea (AEB 1945-2023)
# [[Bonnie Bartlett]] aktorea (AEB 1929)
}}
== Hobetuak 2024 ==
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Olatz Agorria]] '''ef--''' txirrindularia (Zornotza 1958)
# [[Ane Ibarzabal]] '''ef--''' kazetaria (Durango, 1982)
# [[María Jesús Cava ]] '''ef--''' historialaria (Bilbo 1949)
# [[Amaia Agirre Gonzalez]] '''----''' medikua, alpinista (Urnieta 1992-Patagonia 2023)
# [[Haizea Barcenilla]] '''----''' arte kudeatzailea, ikertzailea (Lezo 1981)
# [[Carmen Valero Omedes]] '''efef''' atleta (Teruel 1955-Sabadell 2024)
# [[Laura Ingalls Wilder]] '''efef''' idazlea (AEB 1867-1957)
# [[Marixa Osés]] '''ef--'''gidoilaria, aktorea (Gasteiz 1969)
# [[Micaela Bastidas]] '''efef''' aitzindaria, heroia, martiria (Peruko Erregeorderria 1744-1781)*
# [[Chanel Terrero]] '''ef--'''abeslari, dantzari, aktorea (Kuba 1991)
# [[Carmen Mijangos]] '''---- ''' kimikaria (Bilbo 1949)
# [[Paula Badosa]] '''ef--'''tenislaria (AEB/Katalunia 1997)
# [[Pilar Arostegi]] '''efef''' artxibozaina (Gasteiz 1944-2006)
# [[Nina Lobkovskaia]] '''ef--'''frankotiratzailea (Errusia 1925)
# [[Maite Dono]] '''ef--'''poeta, abeslaria (Gasteiz/Galizia 1969)
# [[Garazi Sánchez]] '''ef--'''surflari, zinemagilea (Getxo 1992)
# [[Ana Pontón]] '''ef--'''politikaria (Lugo 1977)
# [[Maria Gembero-Ustarrotz]] '''ef--'''historialaria, musikologoa (Nafarroa 1959)
# [[Adela Bazo]] '''ef--'''margolaria (Nafarroa 1905-Argentina 1984)
# [[Mónica Ojeda]] '''ef--'''idazlea (Ekuador 1988)
# [[Celia Amoros ]]'''ef--'''filosofoa, idazlea (Valentzia 1944)
# [[Carolina Yuste]] '''ef--'''aktorea (Badajoz 1991)
# [[Ángeles Caso]] '''ef--'''idazlea (Asturias 1959)
# [[Majida Maayouf]] '''ef--'''atleta (Maroko/Araba 1989)
# [[Camila Sosa Villada]] '''ef--'''idazlea, aktorea, antzerkigilea (Argentina 1982)
# [[Ane Gabarain]] '''ef--'''aktorea (Donostia 1963)
# [[Icíar Bollain]] '''ef--'''film zuzendaria (Madril 1967)
# [[Ann Walker]] '''efef''' filantropoa, 2 emakumeren lehen ezkontza (BH, 1803-1854)
# [[Ana Rioja]] '''ef--'''idazlea, kazetaria (Tudela 1962)
# [[Carmen Laforet]] '''efef''' idazlea (Bartzelona 1921-Madril 2004 19)
# [[Iraide Ibarretxe]] '''ef--'''hizkuntzalaria (Bilbo 1972)
# [[María Luisa Elio]] '''efef''' idazlea, aktorea (Iruñea 1926-Mexiko 2009)
# [[Iris Apfel]] '''efef''' barne-diseinatzailea ( AEB 1921-2024)
# [[Helena Taberna]] '''----''' film zuzendaria (Nafarroa 19..?)
# [[Ana Blanco]] '''ef--''' tb aurkezlea (Bilbo 1960)
# [[Maria Lejarraga]] '''efef''' idazlea (Errioxa 1874-Argentina 1974)
# [[Isabel Alba Rico]] '''ef--''' idazlea, gidoilaria ( Madril 1959)
# [[Sigourney Weaver]] '''ef--'''aktorea (AEB 1949)
# [[Virginia Berasategi]] '''ef--'''triatloilaria (Bilbo 1975)
# [[Aia Kruse]] '''ef--'''aktorea (Donostia 1994)
# [[Jutta Kleinschmidt ]] '''ef--'''rally-pilotua (Alemania 1962)
# [[Clara Bilbao]] '''ef--'''jantzi-deseinatzailea, film zuzendaria (Bilbo 1971)
# [[Martina Gorostitza]]'''--ef'''inprimatzailea, enpresaburua (Gasteiz 1790-1862)
# [[Silvia Tortosa]] '''efef''' aktore, tb aurkezle (Bartzelona 1947-2024)
# [[Sacagawea]] –ef indigena, interpretea, esploratzailea (AEB 1788-1812)
# [[Ángela Ruiz Robles]] '''efef''' asmatzailea (Leon 1895-Ferrol 1975)
# [[Carmen Maura]] '''ef--''' aktorea (Madril 1945)
# [[Chelsi Smith]] ''ef--'' Miss Unibertso 1995 (AEB 1973-2018)
# [[Lara Dutta]] ''ef--'' Miss Unibertso 2000 (India 1978)
# [[Zuleyka Rivera]] ''ef--'' enpresaburua, Miss Unibertso 2006 (Puerto Rico 1987)
# [[Dayana Mendoza]] ''ef--'' Miss Unibertso 2008 (Venezuela 1986)
# [[Stefanía Fernández]] ''ef--'' kazetaria, Miss Unibertso 2009 (Venezuela 1990)
# [[Ximena Navarrete]] ''ef--'' Miss Unibertso 2010 (Mexiko 1988)
# [[Leila Lopes]] ''ef--'' Miss Unibertson 2011 (Angola 1986)
# [[Teresa Castro]] ''ef--'' ilustratzailea (Donostia 1968)
# [[Wilma Rudolph]] ''efef'' atleta (AEB 1940-1994)
# [[Tara Lipinski]] ''ef--'' patinatzailea, aktorea, kirol esataria (AEB 1982)
# [[Isabel Lizarraga]] ''ef--'' ikertzailea, idazlea (Nafarroa 1958)
# [[Jessica Watson]] ''ef--'' nabigatzailea (Australia 1993)
# [[Tamara Karsavina]] '''efef''' dantzaria (Errusia 1885-1978)
# [[Cate Blanchett]] '''ef--''' aktorea (Australia 1969)
# [[Sojourner Truth]] '''--ef''' esklabu abolizionista (AEB 1797-1883)
# [[Serena Williams]] '''ef--''' tenislaria (AEB 1981)
# [[Mary Harris]] '''efef''' amama astintzailea (Irlanda 1837-AEB 1930)
# [[Claudia Sheinbaum]] ef-- Mexikoko 1.emakume presidentea (Mexiko 1962)
# [[Naomi Campbell]] ef-- modeloa (EB 1970)
# [[Rosa María Sardà]] efef aktorea (Bartzelona 1941-2020)
# [[Milagros Rubio]] ef-- politikaria, poeta (Tutera 1952)
# [[Usoa Ostolaza]] ef-- txirrindularia (Zarautz 1998)
# [[Naomie Harris]] ef-- aktorea (EB 1976)
# [[Nerea Barros]] ef-- aktorea, zuzendaria (Coruña 1981)
# [[Nerea Pagaldai]] ef-- biologoa (Arrasate 1993)
# [[Ekhiñe Atorrasagasti]] ---- kazetaria (Gipuzkoa 1982)
# [[Danae Boronat]] ef-- kirol kazetaria (Tarragona 1985)
# [[Idoia Montón]] ef-- margolaria (Donostia 1969)
# [[Lella Lombardi]] efef 1 Formulako gidaria (Italia 1941-1992)
# [[Alma Mahler]] efef musikagilea (Austria 1879-AEB 1964)
# [[Nadia Erostarbe]] ef-- surflaria (Zarautz 2000)
# [[Teresa Forcades]] ef-- moja aktibista, medikua, politikaria (Bartzelona 1966)
# [[Luisa Roldán]] efef eskultorea (Sevilla 1652-Madril 1706)
# [[Rakel Mateo]] ef-- triatleta paralinpikoa (Mungia 1975)
# [[María Teresa Castells]] –ef liburu saltzailea (Busturia 1935- Donostia 2017)
# [[Arantxa Lazkano]] zinema-zuzendaria (Zarautz, 1949)
# [[Emakume Abertzale Batza]]
# [[Elena Irureta]] ef-- aktorea (Zumaia 1955)
# [[Sara Alonso Martinez]] ef-- iraupen lasterkaria (Donostia 1999)
# [[Kate Sheppard]] efef sufragista (EB 1847-Zeelanda Berria 1934)
# [[Amaia Uribe]] ef-- kazetaria, bertsolaria (Forua 19)
# [[Amaia Lizarralde]] ef-- aktorea (Donostia 19)
# [[Jessika Ponchet]] ef-- tenislaria (Baiona 1996)
# [[Miriam Bravo]] ef-- lasterkaria (Deba/Errioxa 1974)
# [[Kate Spade]] efef diseinatzailea (AEB 1962-2018)
# [[Sylvia Fedoruk]] efef fisikaria (Kanada 1927-2012)
# [[Agnès Souret]] efef modeloa, dantzaria, aktorea (Lapurdi 1902-1928)
# [[Valeria Ros]] ef-- aurkezlea, umoregilea (Bizkaia 1986)
# [[Lorea Ibarra]] ef-- aktorea (Gipuzkoa 2002)
# [[Aránzazu Calleja]] e--- musikagilea (Bilbo 1977)
# [[Ana Laura Alaez]] e--- artista, eskultorea (Bilbo 1964)
# [[Han Kang]] ef-- idazlea (Hego Korea 1970)
# [[Annie Leibovitz]] ef-- argazkilaria (AEB 1949)
# [[Arene Altonaga]] ef-- fubolaria (Leioa 1993)
# [[Puy Oria]] zinemagilea (Nafarroa, 1962)
# [[Régine Crespin ]] efef sopranoa (Frantzia 1927-2007)
# [[Pilar García]] ef-- margolaria (Nafarroa 1942)
# [[Inmaculada Pereiro]] ef-- triatleta (Bilbo 1972)
# [[Agnès Varda]] efef argazkilaria, film zuzendaria (Frantzia 1928-2019)
# [[Eukene Lacarra]]efef literatura-kritikaria (Lizarra 1944-? 2023)
# [[Irati Osa]] ef-- piraguista (Zumaia 1997
# [[Benita Ganuza]]e-ef politikaria (Donostia 1930-1985)
# [[Maite Luisa Goikoetxea]] kazetaia (Nafarroa 1946-Bartzelona 1994)
# [[Isabel-Clara Simó]] idazlea, filosofoa (Alacant 1943-Bartzelona 2020)
# [[Artemisia Gentileschi]] margolaria (Italia 1593- 1656)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Ugartemendia Zubeldia]] efef '''SORTUA''' zinegotzi ohia, ekintzailea (Andoain, 1978-Donostia, 2023)
# [[Alazne Intxauspe]] ef-- '''SORTUA''' nekazaria (Andoain, 1984)
# [[Esther Vital]] ---- '''SORTUA''' psikologoa, artista eta zinemazuzendaria (Artaxoa, 1983)
# [[Gema López Las Heras]] ef-- '''SORTUA''' itzultzailea (Azkoitia, 1989)
# [[Intza Olabarria]] ef-- '''SORTUA''' geologoa, artisaua (Elorrio 1994)
# [[Josune Escota Bisbal]] ---- '''SORTUA''' abokatua, politikaria (Durango, 1970)
# [[Maider del Río Larramendi]] eff--'''SORTUA''' psikologoa (Elorrio 1971)
# [[Adela Khanum]] lider kurdua (?- 1924)
# [[Ain Yoon]] pianojolea (Hego Korea 1996)
# [[Aisha Yesufu]] aktibista (Nigeria 1973)
# [[Alice Colonieu]] artista (Frantzia, 1924-2010)
# [[Alice Constance Austin]] arkitektoa (AEB, 1862-1955)
# [[Alicia García-Salcedo González]] 1935ean Asturiasen jardun zuen 1. emakume abokatua (1903-2003)
# [[Alicia Herrera Rivera]] abokatu erbesteratua (Txile 1928-2013)
# [[Amanishajeto]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Amélie Beaury-Saurel]] margolaria (Bartzelona, 1848-Paris, 1924)
# [[Ana Mayayo Salvo]] maistra (Buenos Aires, 1880-Zaragoza, 1968)
# [[Ana Vidovic ]] gitarra jolea (Kroazia/AEB 1980)
# [[Anastassia Virsaladze]] piano jolea, irakaslea (Errusia 883-1952)
# [[Andrea López Chao]] maistra (Mondoñedo, XIX-XX)
# [[Ángela Cerrillos Valledor]] abokatu ekintzailea (?, XX. mendea)
# [[Ángela Contreras]] aktorea (Txile 1971)
# [[Angela Hewitt]] piano jolea (Kanada 1958)
# [[Angie Turner King]] kimikaria, matematikaria (AEB, 1905-2004)
# [[Anita-Pearl Ankor]] margolaria eta muralista (Ghana)
# [[Anja Niedringhaus|Anja Niedringahaus]] fotokazetaria (Alemania, 1965-Afganistan, 2014)
# [[Anna Bunina]] olerkaria (Errusia, 1874-1829)
# [[Anna Hirzel-Langenhan]] piano-jolea, irakaslea (Suitza 1874-1951)
# [[Anna Jesipova]] piano jolea (Errusia 1851-1914)
# [[Anna Palm de Rosa]] margolaria (Suedia, 1859-1924)
# [[Antonia Gutiérrez Bueno]] idazlea, itzultzailea. Madrilgo Libututegian 1 emakume baimendua (Madril 1781-1874)
# [[Argentina Santos]] abeslaria (Portugal,1924-2019)
# [[Beatriz Barral]] artista ( Madril 1978)
# [[Beatriz Maggi]] idazlea (Kuba, 1924-2017)
# [[Bertha Valerius]] argazkilaria, pintorea (Suedia 1824-1895)
# [[Bianca Maria Piccinino|Bianca Maria Piccinio]] kazetaria, idazlea (Italia, 1924)
# [[Blanca Riestra]] idazlea (Coruña 1970)
# [[Brenda Helser|Brenda Elser]] igerilaria (EEBB, 1924)
# [[Carla Cerati]] argazkilaria eta idazlea (Italia, Bergamo, 1926, Milan, 2016)
# [[Carmen López-Cortón|Carmen López Cortón]] maistra (Galizia, 1866-Madril, 1938)
# [[Caroline Quarlls]] esklaboa, askapena lortzeko lurpeko trenbidea erabiliz Wisconsinetik Kanadara bidaiatutako lehen pertsona (AEB 1824- Kanada 1892)
# [[Catherine Chamié]] kimikaria (Frantzia, 1888-1950)
# [[Catherine Tolson]] erizaina, sufragista, aktibista (EB 1890- Errusia 1924)
# [[Cecilia Berdichevski]] programatzailea, informatikan aitzindaria (Polonia 1925- Argentina 2010)
# [[Cheryl Diaz Meyer]] fotokazetari independientea (EE.BB. 1968)
# [[Chikage Awashima]] aktorea (Japonia, 1924-2012)
# [[Chloe Clark Willson]] aitzindaria, irakaslea (AEB 1818-1874)
# [[Christine_Ladd-Franklin]] matematikaria (AEB, 1847-1930)
# [[Cicely Popplewell]] software ingeniaria (Erresuma Batua 1920-1995)
# [[Clara Belle Williams]] maistra, 1. afroamerikar lizentziatua Mexiko Berrian (AEB 1885-1994)
# [[Clara Obligado]] idazlea (Argentina/Espainia 1950)
# [[Claudine Hermann]] fisikaria (Frantzia, 1945-2021)
# [[Cristina Alberdi]] abokatua (Sevilla 1946)
# [[Cristina Cerrada]] idazlea (Madril 1970)
# [[Cristina Fallarás]] kazetaria, idazlea, ekintzailea ( Zaragoza 1968)
# [[Daria Diachenko]] partisanoa (Sobietar Batasuna, 1924-1944)
# [[Diana Agrest]] arkitektoa (Argentina, 1945)
# [[Dolores Gray]] aktorea (EE.BB.1924-2002)
# [[Dolores Martí de Detrell]] maistra eta idazlea (Bartzelona, ? - 1880)
# [[Dora Hitz]] margolaria (Alemania, 1856-1924)
# [[Dorothy Maharam]] matematikaria (AEB, 1917-2014)
# [[Dorothy Pitman Hughes]] feminista, aktibista (Georgia, 1928-Florida, 2022)
# [[Edith Gertrude Schwartz]] botanikaria (AEB, 1877-1971)
# [[Elena O'Callaghan Duch]] pedagogoa, idazlea (Bartzelona 1955)
# [[Elisa Acuña]] Mexikoko irakasle eta kazetari anarkista (1887-1946)
# [[Elisa Maria Reyes Vargas]] maistra (Jaen, 1983)
# [[Elise Hall]] musikaria (EE.BB, 1853-1924)
# [[Elisso Virssaladze]] piano jolea (Georgia 1942)
# [[Elizabeth Cabot Agassiz]] hezitzaile, naturalista (AEB, 1822-1907)
# [[Elspeth Beard]] arkitekto eta motorzalea (Erresuma Batua, 1959)
# [[Émilienne Malfatto]] idazlea eta fotokazetaria (Frantzia, 1989)
# [[Emma Calderón y de Gálvez|Emma Calderon y de Galvez]] kazetaria, maistra eta idazlea (Cádiz, XIX. mendea)
# [[Emma Gramatica]] aktorea (Italia, 1874-1965)
# [[Erzesbet Gulyás Köteles|Erzsébet Gulyás Köteles]] gimnasta (Hungaria, 1924-2019)
# [[Esther García Llovet]] idazlea, itzultzailea ( Malaga 1963)
# [[Ethel Houston]] abokatua, kriptologoa (Albacete/Eskozia 1924-2017)
# [[Eulalia Vicenti]] kazetaria, emakumeen eskubideen aldeko politikaria (Madril 1884 - Porto 1979)
# [[Eva Díaz Riobello]] idazlea (Asturias 1980)
# [[Eva May]] zinema aktorea (Austria, 1902-1924)
# [[Fannie Bloomfield Zeisler]] piano jolea (Austria 1863-AEB 1927)
# [[Fanny Tur Riera ]] historialaria, politikaria ( Eivissa 1961)
# [[Farzana Wahidy]] Fotokazetaria (Agfanistan, 1997)
# [[Fatima Shbair]] fotokazetaria (Palestina, 1997)
# [[Felisa Núñez Cubero]] fisikaria , kimikaria (Valladolid 1924- Madril 2017)
# [[Fifi Mukuna]] karikaturagilea (Kongo,)
# [[Florynce Kennedy|Glorynce Kennedy]] feminista, ekintzailea (EE.BB.1916-2000)
# [[Francisca de Braganza]] aristokrata (Brasil, 1824-1898)
# [[Françoise Adnet|Francoise Adnet]] margolaria (Paris, 1924-2014)
# [[Françoise Blomme]] arkitektoa (Belgika, 1933)
# [[Galina Kmit]] argazkilaria (Errusia, 1921-2019)
# [[Geraldine Doyle]] modeloa, metaleko langilea (EE.BB.1924-2010)
# [[Gina Pellon|Gina Pellón]] artista (Kuba, 1926-Frantzia, 1914)
# [[Gloria Sanchez]] idazlea eta maistra (Villagarcia de Arosa, 1958)
# [[Guadalupe Rivera Marín]] politikaria (Mexiko 1924-2023)
# [[Hannah Marie Wormington]] arkeologoa (AEB, 1914-1994)
# [[Hannie Lips]] telebista aurkezlea (Herbehereak, 1924-2012)
# [[Hazel Brooks]] aktorea (EE.BB. 1924-2002)
# [[Hazel Brooks]] aktorea (Hegoafrika, 1924-EEBB 2002)
# [[Heidi Levine]] fotokazetaria (AEB, 1987)
# [[Hengameh Golestan]] argazkilari konprometitua (Iran, 1952)
# [[Henrietta Muir Edwards]] feminista, ekintzailea (Kanada, 1849-1931)
# [[Isabelle Vengerova]] pialo jolea, irakaslea (Errusia 1877-1956)
# [[JoAnn H. Morgan]] ingeniari aeroespaziala (AEB, 1940)
# [[Johanne Cathrine Krebs]] margolaria (Danimarka, 1848-1924)
# [[Joy Page|Joe Page]] aktorea (EE.BB, 1924-2008)
# [[Julia Slingo]] meteorologoa (Erresuma Batua, 1950)
# [[Julie de Graag]] margolaria (Herbehereak, 1877-1924)
# [[Julie Wilhelmine Hagen-Schwarz|Julie Wilhelmine]] margolaria (Estonia, 1824-1902)
# [[Justyna Mielnikiewicz]] fotokazetaria (Polonia, 1973)
# [[Karen Margrete Harup]] igerilaria (Danimarka, 1924-2009)
# [[Kate Gleason]] ingeniaria (AEB, 1865-1933)
# [[Kuhne Beveridge]] eskultorea, aktorea (AEB 1874-XX. mendea)
# [[La Perla de Cádiz]] flamenko kantaria (Cádiz 1924-1975)
# [[Lallie Charles]] argazkilaria (Irlanda,1869-1919)
# [[Laurence Geai]] Fotokazetaria (Frantzia, 1984)
# [[Lillian Elliott]] aktorea (Kanada, 1814-1959)
# [[Lourdes Vega]] zientzialaria (Badajoz 1965)
# [[Lula Romero]] musikagilea (Palma Mallorcakoa, 1976)
# [[Lys Assia]] abeslaria (Suitza 1924-2018)
# [[Mabel Allington Royds]] artista (EB 1874-941)
# [[Małgorzata Malicka|Malgorzata Malicka]] fotokazetaria, idazlea, poeta (Varsovia, 1959)
# [[Manizha Wafeq ]] ekonomialaria, ekintzailea (Afganistan,?)
# [[Manuela Villa]] kutur kudeatzailea, politikaria (Madril 1976)
# [[Mar Villaespesa]] kultur kudeatzailea, arte kritikaria (Almeria 1953)
# [[Marga López]] aktorea (Mexiko, 1924-2005)
# [[Margaret Boden]] ikerketa-irakaslea (Erresuma Batua, 1936)
# [[Margaret Yorke]] idazlea (Irlanda, 1924-2012)
# [[Margarita de Mayo Izarra]] idazlea, kazetaria eta maistra (Toledo, 1889-Madril,1969)
# [[Marguerite Long]] musikaria eta pedagogoa (Frantzia, 1874-1966)
# [[Marguerite Vogt]] birologoa, biologoa (Alemania 1913-AEB 2007)
# [[Maria Auböck]] arkitektoa (Viena, 1951)
# [[María del Mar Terrones Villanueva|Maria del Mar Terrores Villanueva]] maistra, medikua eta kazetaria (Granada, 1892-1980)
# [[María Durán Febrer]] emakumeen eskubideetan espezializatutako legelari feminista (Mallorca 1953)
# [[María Emilia Casas]] legelaria, Konstituzio Auzitegiko 1. emakume presidentea (León 1950)
# [[Maria Golubnitxaia|Maria Golubnichaya]] atleta (Errusia 1924-2015)
# [[Maria Jose Marques da Silva]] artikektoa (Porto, 1914-1996)
# [[Maria Lainá]] poeta (Grezia, 1947-1923)
# [[María Luz Navarro Mayor|Maria Luz Navarro Mayor]] maistra (Soria, 1918-Madril, 2014)
# [[Maria Sander]] atleta (Alemania, 1924-1999)
# [[Maria Vos]] margolaria (Amsterdan, 1824-1906)
# [[María Zaragoza]] idazlea (Madril 1982)
# [[Maria_Walanda_Maramis]] Indonesiako "heroi nazionala" (Kema, Iparraldeko Minahasa 1872 - 1924)
# [[Marianne Werner]] atleta (Alemania, 1924-2023)
# [[Marie Dorigny]] fotokazetaria (Frantzia, 1959)
# [[Marie Gutheil-Schoder]] opera sopranoa (Alemania, 1874-1935)
# [[Marina Berti|Martina Berti]] (Londres, 1924-Italia, 2002)
# [[Marina Perezagua]] idazlea (Sevilla 1979)
# [[Mariya Yúdina]] piano jolea (Errusia 1899-1970)
# [[Marjorie Boulton|Majorie Boulton]] idazlea, poeta (Erresuma Batua, 1924-1977)
# [[Marlena Fejzo]] genetista (AEB, 1968)
# [[Marta Verde]] artista (Pontevedra 1985)
# [[Marthe Vogt]] neurozientzialaria (Berlin 1903-AEB 2003)
# [[Martina Bacigalupo]] fotokazetaria (Italia, 1978)
# [[Mary Ann Bevan]] erizaina (EB 1874-1933)
# [[Mary Berg]] Varsoviako getto judutik bizitik irtendakoa (Polonia 1924-2013)
# [[Mary Carr]] aktorea (EE.BB, 1874-1973)
# [[Mary Gardiner Horsford]] poeta (AEB 1818-1874)
# [[Mary Helen Wright Greuter]] astronomo, historialaria (AEB, 1914-1997)
# [[Mary Katharine Brandegee]] botanikaria (AEB 1844-1920)
# [[Mary Lee Woods]] matematikaria, programatzailea (Erresuma Batua, 1924-2017)
# [[Maryse Goudreau]] argazkilaria (Kanada, 1980)
# [[Marzieh]] abeslaria (Teheran, 1924-Paris, 2010)
# [[Maxine Singer|Maxime Singer]] biologoa (New York, 1931)
# [[Mercedes Cebrián]] idazlea, itzultzailea (Madril 1971)
# [[Mercedes Vieito]] kazetaria eta maistra (Kuba, 1887-1960)
# [[Meri Torras]] filologoa, saiakeragilea, ikertzailea (Bartzelona 1968)
# [[Minda Ramm]] idazlea (Norvegia, 1859-1924)
# [[Montserrat Pujol Vilarnau]] maistra eta pedagogoa (Galizia, 1941)
# [[Nahirqo]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Nahla El Fatiha Naili]] eskultorea (Aljeria, 1986)
# [[Nana Akua Oppong Birmech]] arkitektoa (Ghana, 1980ko hamarkada)
# [[Naomi Shihab Nye]] poeta, idazlea (AEB-Palestina, 1952)
# [[Natalia Gutman]] piano jolea (Errusia 11877-1952)
# [[Natalia Pozniakovskaia]] piano jola, irakaslea (Errusia 1889-1981)
# [[Nathalie de Vries]] arkitektoa, hirigilea, irakaslea (Herbehereak 1965)
# [[Neda Razavipour]] artista (Iran, 1969)
# [[Oby Ezekwesili]] ekonomia politikan aditua (Nigeria 1963)
# [[Olga Gyarmati]] atleta (Hungaria, 1924-2013)
# [[Olga Kalantarova]] piano jolea, irakaslea (Errusia 1877-1952)
# [[Paloma Pedrero]] dramagilea, irakaslea (Madril 1957)
# [[Paula Lapido]] idazlea (Madril 1975)
# [[Paulete Furacão|Paulete Furacao]] giza eskubideen aldeko ekintzailea (Salvador, 1964)
# [[Paulette Nardal]] Martinikako kazetari, idazle eta feminista frantziarra (Frantzia1896-1985)
# [[Pauline Chaponnière-Chaix]] erizain, sufragista, (Suitza, 1850-1934)
# [[Priscilla Pointer]] aktorea (EE.BB, 1924)
# [[Ragna Nielsen]] politikaria (Norvegia, 1845-1924)
# [[Raquel Lanseros]] poeta, itzultzailea (Cádiz 1973)
# [[Rebeca Guber]] matematikaria, informatikaren aitzindaria (Argentina 1926-2020)
# [[Renée Lafont]] itzultzaile, fotokazetaria (Frantzia, 1876-Kordoba, 1936, gerran eraila)
# [[Rita Martin]] argazkilaria (Irlanda, 1958)
# [[Robin Canup]] astrofisikaria (AEB, 1968)
# [[Rosa Cursach]] filosofoa, teologoa, politikari ekintzailea (Mallorca 1967)
# [[Rosa Smester]] maistra, idazlea (Dominikar Errepublika 1874-1945)
# [[Rosalind Tanner]] matematikaria (Erresuma Batua, 1900-1992)
# [[Rosalyn Tureck]] piano jolea (AEB 1914-2003)
# [[Ruth Robertson]] fotokazetaria eta esploratzailea (EE.BB, 1905-1998)
# [[Sandra Vilardy]] biologoa, politikaria, ekintzaile ekologista (Kolonbia 1977)
# [[Sara Rietti]] Argentinako 1. emakume kimikari nuklearra (1930-2017)
# [[Selene Mahri ]] modeloa (Finlandia 1924- AEB 2020)
# [[Shanakdakhete]] erregina (Kuxeko Erregina, ?)
# [[Sharon Isbin]] gitarra jolea (AEB 1980)
# [[Shirin Neshat]] artista, film-zuzendaria (Iran, 1957)
# [[Silvana Estrada]] mexikar musikagilea (Veracruz, 1997)
# [[Silvia Vidal]] eskalatzailea (Bartzelona, 1970)
# [[Sofía Rhei]] idazle, poeta (Madril 1978)
# [[Solmaz Daryani]] fotokazetaria (Iran, 1989)
# [[Soltan Achilova]] fotokazetaria (Turkemistan, 1950?)
# [[Sophie Menter]] piano jolea, musikagilea, irakaslea (Errusia 1846-1918)
# [[Souzana Antonakáki]] arkitektoa (Grezia, 1935-2020)
# [[Stephanie Sinclair]] fotokazetaria (AEB, 1973)
# [[Sue_Hendrickson]] paleontologoa (AEB, 1949)
# [[Susana Vallejo]] fikzio-idazlea ( Madril 1968)
# [[Susanna Amatuni]] musikologoa (Armenia, 1924-2010)
# [[Tara Westover]] historialaria, idazlea (AEB 1986)
# [[Tatiana Nikolayeva]] piano jolea, musikagilea (Errusia 1993)
# [[Tatiana Warsher]] arkeologoa (Errusia 1880- Erroma 1960)
# [[Teresa Carreño]] piano jolea, musikagilea (Venezuela 1853-AEB 1917)
# [[Teresa Peramato Martín]] legelaria, herri-salataria (Salamanca 1962)
# [[Teresa Solà i Vilà|Teresa Solà i Vila]] maistra (Katalunia, 1886-1979)
# [[Themis Emakume Juristen Elkartea]] 1987ko GKEa: abokatu, prokuradore, epaile, magistratu eta legelariak
# [[Valentina Babor]] piano jotzailea (Alemania 1989)
# [[Vanessa Montfort]] idazlea, dramagilea (Bartzelona 1975)
# [[Vithika Yadav]] giza eskubideen aldeko ekintzailea (India 1980)
# [[Widad Hamdi]] aktorea (Egipto 1924-1994)
# [[Xuefei Yang]] gitarra jolea (Pekin 1977)
# [[Yolanda Morató]] irakaslea, itzultzailea (Huelva 1976)
# [[Zahra Kazemi]] argazkilari eraila (Iran, 1948-2003)
# [[Zohra Bensemra]] argazkilaria (Aljeria, 1968)
# [[Zona Gale]] idazlea (EE.BB., 1874-1938)
# [[Zulfiya]] poeta (Uzbekistan 115)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Olaso]] ef-- '''SORTUA''' film zuzendaria, ekintzailea (Durango 1996)
# [[Amets Ormaetxea Ezpeleta]] ---- '''SORTUA''' barne diseinatzailea eta musikaria (Arrasate, 1997)
# [[Ane Lindane]] ef-- '''SORTUA''' aktorea eta umoregilea (Barakaldo, 1988)
# [[Araks Sahakyan]] ---- '''SORTUA''' itzultzailea eta artista (Armenia, 1990)
# [[Ebru Baybara Demir]] ---- '''SORTUA''' sukaldaria (Turkia, 1976)
# [[Elisabeth Luengo]] ---- '''SORTUA''' bide-ingeniaria, arkularia (Durango 1992)
# [[Eneritz Aranburu]] ef-- '''SORTUA''' abeslaria, panderojolea (Mallabia, 1980)
# [[Idoia Telleria Maritxalar]] ---- '''SORTUA''' argazkilaria (Lasarte-Oria, 1977)
# [[Ihitz Iriart Casenave]] ---- '''SORTUA''' abeslaria, gidoilaria (Aloze)
# [[Ione Zuluaga Muxika]] ---- '''SORTUA''' historialari eta ikertzailea (Azkoitia, 1995)
# [[Itziar Irakulis Loitxate]] ---- '''SORTUA''' zientzialaria (Zornotza, 1996)
# [[Itziar Leemans]] ---- '''SORTUA''' euskal zinemagilea (Donibane Lohitzun, 1983)
# [[Jaione Arregi Urizar]] ---- '''SORTUA''' itzultzaile, interpretea (Barakaldo/Zaldibar, 1976)
# [[Jasone Mendizabal Altuna]] ---- '''SORTUA''' topaguneko zuzendaria (Arrasate, 1968)
# [[Josebe Blanco]] ---- '''SORTUA''' artzaina, gaztagilea eta idazlea (Galizia, 1973)
# [[June Baonza Pagaldai]] ef-- '''SORTUA''' diseinatzaile grafikoa (Durango, 1979)
# [[Koro Zumalabe Goenaga]] ---- '''SORTUA''' itzultzailea (Donostia, 1947)
# [[Maria Uriarte Artamendi]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, kontalaria (Elorrio 1966)
# [[Maryse Cachenaut]] ---- '''SORTUA''' laboraria (Itsasu, 1971)
# [[Morgan Ody]] ---- '''SORTUA''' baratzezaina (Frantzia, 1979)
# [[Nati Bilbao Onaindia]] efef '''SORTUA''' pandejolea, tabernaria, sukaldaria (Durango, 1929-2023)
# [[Rosa Moro]] ---- '''SORTUA''' idazlea eta kazetaria (Salamanca, 1969)
# [[Seberi Mardaras]] ef--'''SORTUA''' andereño ohia (Mungia, 1932)
# [[Silvia Bonoli]] ---- '''SORTUA''' astrofisikaria eta ikertzailea (Bolonia, 1979)
# [[Aída Doninelli]] sopranoa (Guatemala, 1898-1996)
# [[Aitziber López Cortajarena ]] irakaslea, ikertzailea (Bilbo 1974)
# [[Alejandra Flores]] sopranoa (Guatemala, 1986)
# [[Alexandra Sophia Handal]] artista, zinemagilea eta entsegugilea ('''Palestina''', 1975)
# [[Alice Catherine Evans]] mikrobiologoa (AEB, 1881-1975)
# [[Alice Eastwood]] botanikaria (Kanada 1859- AEB 1953)
# [[Almudena Alonso-Herrero]] astrofisikaria, ikertzailea (Madril, 1968)
# [[Amparo Alvajar]] idazlea, itzultzailea (Coruña, 1916-Moncano, 1998)
# [[Amparo Amorós]] poeta, saiakeragilea ( Valentzia 1950)
# [[Ana Alcolea]] irakaslea, idazlea (Zaragoza 1962)
# [[Ana de Valle]] poeta (Asturias 1900-Belgika 1984)
# [[Ana Maria Cetto]] fisikaria (Mexiko, 1946)
# [[Ana Pomares Martínez]] idazlea (Alacant, 1991)
# [[Ángeles Blanco]] kazetaria (Badajoz 1972)
# [[Angelina Acuña]] poeta, idazlea (Guatemala, 1905-2006)
# [[Aniela Wolberg]] (Polonia, 1907-Varsovia, 1937)
# [[Anna Verouli]] xabalina jaurtitzailea (Grezia 1956)
# [[Armita Geravanden heriotza]] emakume kurdua, eraila (Teheran, 2006-2023)
# [[Augusta La Torre]] iraultzailea (Peru, 1946)
# [[Aurora Luque]] poeta, itzultzaile. (Almeria, 1962)
# [[Bea Uusma]] idazlea, ikustratzailea eta medikua (Suedia, 1966)
# [[Beata Peters]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1959)
# [[Beate Koch]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1967)
# [[Beatriz Pichi Malen]] abeslari maputxea (Buenos Aires, 1953)
# [[Berta Castañé]] modeloa, aktorea (Bartzelona 2002)
# [[Bessie Pease Gutmann]] artista, ilustratzailea (AEB 1876-1960)
# [[Betsabé Espinal]] aktibista (Kolonbia, 1896-1932)
# [[Camila Loboguerrero]] zinema-zuzendaria (kolonbia, 1941)
# [[Camille Aumont Carnel]] feminista, idazlea, blogaria (Niger, 1996)
# [[Camille Lellouche]] abeslaria, youtuberra (Paris, 1965)
# [[Carmen Pujals ]] botanikaria, ikertzailea (Argentina 1916-2003)
# [[Carmen Soler]] poeta, komunista, irakasle (Paraguai, 1924-1985)
# [[Casta Álvarez]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Aljeria 1786-Zaragoza 1846)
# [[Caty Juan de Corral]] idazlea, margolaria ( Palma 1926-2014)
# [[Cecilia Magni]] Pinochet-en aurkako iraultzailea (Txile, 1956-1988)
# [[Celia de Molina]] aktorea, gidoilaria (Jaen 1983)
# [[Chus Pato]] idazlea (Ourense 1955)
# [[Claudia Losch]] atleta, pisu jaurtitzailea (Alemania 1960)
# [[Claudia Sagastizabal]] matematikaria (ARgentina...?)
# [[Concepción Ramírez]] indigena, ekintzailea (Guatemala, 1942-2021)
# [[Concha Lagos]] poeta (Kordona 1907-Madril 2007)
# [[Conchita Cintrón]] burtzikaria, toreatzailea, aitzindaria (Txile 1922- Portugal 2009)
# [[Cristina Andreu Cuevas]] film zuzendaria (Casablanca 1960)
# [[Cristina Fernández Cubas]] idazlea, kazetaria ( Bartzelona 1945)
# [[Cristina Sánchez]] toreatzailea (Madril 1972)
# [[Débora Arango]] artista politikoa (Kolonbia 1907-2005)
# [[Dima Khatib]] Kazetaria, poeta, blogaria (Siria, 1971)
# [[Dionisia García]] idazlea (Albacete 1929)
# [[Dolores Franco Manera]] irakaslea, idazlea, itzultzailea (Madril 1912-1977)
# [[Dulcinea Bellido]] jostuna, politikaria (Badajoz 1936-Madril 2001)
# [[Elena Iparragirre]] iraultzailea (Peru, 1947)
# [[Elena Martín Vivaldi]] poeta, idazlea, liburuzaina (Granada 1907-1998)
# [[Elena Martínez Fontes]] biologoa, ikertzailea (Argentina 1912-1987)
# [[Elisa Bachofen]] ingeniaria, aktibista (Argentina 1891-1976)
# [[Eliška Junková]] auto-gidaria (Austria-Hungaria 1900-Txekoslovakia 1994)
# [[Elvira López ]] aktorea (Txile 1966)
# [[Esperança Camps Barber]] kazetaria, idazlea, politikaria (Menorca 1964)
# [[Ethelwynn Trewavas]] iktiologoa, zientzialaria (Erresuma Batua, 1900-1993)
# [[Fanny Rubio]] idazlea, ikertzailea (Jaen 1949)
# [[Fatima Whitbread]] xabalina jaurtitzailea (Erresuma Batua 1961)
# [[Felicia Țilea-Moldovan]] xabalina jaurtitzailea (Errumania 1967)
# [[Gracia Morales]] antzerkigilea, poeta (Granada 1973)
# [[Graciela Rodo Boulanger]] artista (Bolivia, 1935)
# [[Guadalupe Muñoz Sampedro]] aktorea, enpresaburua (Madril 1896-1975)
# [[Gudrun Ensslin]] irakaslea, emakumeen aldeko ekintzailea, iraultzailea (Alemania 1940-1977)
# [[Hale Asaf]] margolaria (Turkia, 1906- Paris, 1938)
# [[Haneen Zoabi]] '''palestinar-israeldar''' politikaria (Israel 1969)
# [[Helena González Fernández]] irakaslea, ikertzailea (Pontevedra 1967)
# [[Heli Rantanen]] xabalina jaurtitzailea (Finlandia 1970)
# [[Hind Shoufani]] poeta eta film zuzendari '''palestinarra''' (Libano, 1978)
# [[Huzama Habayeb]] idazlea ('''Palestina,''' 1965)
# [[Iraida Noriega]] abeslaria (Mexiko Hiria, 1971)
# [[Irene Bernasconi]] biologoa, ikertzailea, aitzindaria (Argentina 1896-1989)
# [[Iris Cochón]] itzultzailea, literatura kritikaria (Galizia 1968)
# [[Irmgard Möller]] aktibista politikoa (Alemania 1947)
# [[Isabel de Ocampo]] zinegilea, gidoilaria (Salamanca 1970)
# [[Isabel Echarri]] euskal artista (Bera, 1929-Formentera, 2022)
# [[Isabel Ruiz Lara]] kazetaria (Espainia, XX. mendea)
# [[Isabel Ruiz Ruiz]] artista (Guatemala, 1945-2019)
# [[Isabel Vilallonga]] politikaria (Badajoz 1949)
# [[Jackie Forster]] kazetaria, aktorea, ekintzaile lesbiana (Erresuma Batua, 1926-1998)
# [[Jennifer Lee Carrell]] idazlea (AEB 1962)
# [[Joana Bonet]] kazetaria (Leida, 1966)
# [[Juana Castro Muñoz]] poeta (Kordoba 1945)
# [[Juana Cruz]] toreatzaile aitzindaria (Madril 1917-1981)
# [[Julia Castillo]] antropologoa, poeta (Madril 1956)
# [[Julia Uceda]] poeta (Sevilla 1925)
# [[Karen Forkel ]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1970)
# [[Karimeh Abbud]] argazkilaria eta artista ('''Palestina''' 1896-1940)
# [[Khalida Jarrar]] politikari '''palestinarra''' (Jordania 1963)
# [[Laila Shawa]] artista bisuala ('''Palestina''' 1940-Londres 2002)
# [[Lamia Ziadé]] Libanoko pintore eta komikigilea (Beirut, 1968)
# [[Laura Zambrano Padilla]] hezitzailea eta iraultzailea (Peru, 1945)
# [[Leonor Fernández de Torreblanca]] dama, Cervantesen amama (Kordoba ?-1557)
# [[Lia (abeslaria)]] (Japonia 1981)
# [[Lil Milagro Ramírez]] poeta, gerrillaria (Salvador 1946-1979)
# [[Linda Maria Baros]] hizkuntzalaria, itzultzailea (Errumania 1981)
# [[Linda Sobeh Alí]] diplomazialaria ('''Palestina''' 1968)
# [[Livia Gouverneur]] gerrillaria (Venezuela, 1941-1961)
# [[Lola Lorente]] ilustratzailea (Bigastro, Valentzia, 1980)
# [[Lola Mora]] eskultorea, asmatzailea, aitzindaria (Argentina 1866-1936)
# [[Louise McPaul]] xabalina jaurtitzailea (Australia 1969)
# [[Lucrecia Pérez]] etxeko langilea, arrazismoaren lehenengo biktima aitortua Espainian (Dominikar Errepublika, 1959 - Madril, 1992)
# [[Maider Oleaga]] zinema-zuzendari eta gidoigilea (Bilbo, 1976)
# [[Malika Gaïd]] Aljeriako erizaina eta militante independentista (1933-1958)
# [[Manuela Burló]] film zuzendaria, gidoilaria (Murtzia 1978)
# [[Manuela Sancho]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1783-1863)
# [[Margaluz]] aktorea, abeslaria, dantzaria (Palma 1939-2006)
# [[Margarida Pinto]] aktorea, kazetaria ( Portugal 1966)
# [[Marguerite Buffet]] idazlea (Frantzia, 1620-1680)
# [[María Adela Caría]] bakteriologoa, ikertzailea (Argentina 1915-1989)
# [[María Agustín]] Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1784-1831)
# [[María Antonia Ortega]] poeta (Madril 1954)
# [[María de la Consolación Azlor]] noblea, Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Girona 1775- Zaragoza 1814)
# [[María de los Reyes Fuentes]] poeta ( Sevilla 1927-2010)
# [[María Forteza]] aitzindaria. Seguraski, Espainiako 1. emakume zinegilea (Mallorca 1913-1961)
# [[María Guerra]] kazetaria, zinema kritikaria (Madril 1965)
# [[Maria Hervás]] aktorea (Madril 1978)
# [[María Isabel Sánchez Vegara]] idazlea...(Bartzelona ?)
# [[Maria Josefa Yzuel Giménez]] fisikaria (Huesca, 1940)
# [[Maria Keil]] artista (Portugal 1914.2012)
# [[María Larrea|Maria Larrea]] zinegilea (Bilbo, 1979)
# [[María Lostal]] heroia ( ?- Zaragoza ç1809)
# [[María Manuela Pignatelli de Aragón Gonzaga]] noblea, Napoleonen aurkako aragoiar heroia (Zaragoza 1753-Madril 1816)
# [[María Martín Barranco]] idazlea, genero ikuspegian aditua (Granada XX. mendea)
# [[Maria Occhipinti]] anarkista eta idazlea (Italia 1921-Erroma 1996)
# [[María Pantoja Sánchez]] soziologoa eta iraultzailea (Peru, 1953)
# [[María Pilar Fumanal]] geomorfologoa (Valentzia 1940-1998)
# [[María Rosal]] poeta, irakaslea (Kordoba 1961)
# [[María Victoria Atencia]] poeta (Malaga 1931)
# [[Marie Sara]] burtzikaria (Frantzia 1964)
# [[Marie-Castille Mention-Schaar]] film zuzendaria, gidoilaria, kazetaria ( Frantzia 1963)
# [[Marisa Soleto]] legelaria (Cáceres 1966)
# [[Mary Montagu]] idazlea (EB 1689-1762)
# [[Matilde Cherner]] idazlea (Salamanca, 1833-Madril 1880)
# [[Matilde Muñoz Sampedro]] aktorea ( Madril 1900-1969)
# [[Mercedes Muñoz Sampedro]] aktorea (Madril 1896-1979)
# [[Mikaela Ingberg ]] xabalina jaurtitzailea (Finlandia 1974)
# [[Mily Possoz]] margolaria (Portugal, 1888-1968)
# [[Mirela Manjani]] xabalina jaurtitzailea (Albania 1976)
# [[Miriam Rothschild]] zientzialaria (Erresuma Batua, 1908-2005)
# [[Miriam Tlali]] emakume beltz eta idazlea (Hego Afrika, 1933-2017)
# [[Montserrat Casas]] fisikaria (Girona 1955-Bartzelona2013)
# [[Nandar]] aktibista feminista (Myanmar, 1995)
# [[Natalia Lisovskaya]] atleta, pisu jaurtitzailea (Errusia 1962)
# [[Natalia Xikolenko]] xabalina jaurtitzailea ( Bielorrusia 1964)
# [[Nathalie Handal]] idazlea (EE.BB. 1969)
# [[Nelly Evans Risco]] iraultzailea (Peru, 1943)
# [[Nicole Girard-Mangin]] medikua (Frantzia, 1878-1919)
# [[Nina Bari]] matematikaria (Errusia, 1901-1961)
# [[Olga Gavrilova]] xabalina jaurtitzailea (Errusia 1957-2022)
# [[Olga Rivero Jordán]] poeta (La Laguna, 1928-2021)
# [[Päivi Alafrantti]] xabalina jaurtitzailea ( Finlandia 1964)
# [[Panmela Castro]] grafitigile, artista, ekintzaile (Brasil, 1981)
# [[Petra Felke]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1959)
# [[Pilar Costa]] abokatua, politikaria (Eivissa 1967)
# [[Pureza Canelo]] poeta (Cáceres 1946)
# [[Quan Zhou Wu]] ilustratzaile eta komikigilea (Algeciras, 1989)
# [[Randa Siniora]] eskubideen aldeko ekintzailea ('''Palestina''' ç1961)
# [[Rauda Morcos]] LGBTIQ ekintzaile (Palestina, 1974)
# [[Raymonde Arcier]] artista, feminista (Frantzia, 1939)
# [[Raymonde Peschard]] Aljeriako gerrako militante nazionalista (1927-1957)
# [[Rebecca Guay]] akuarelista (EE.BB. XX. mendea)
# [[Rita Azevedo Gomes]] zinema zuzendaria (Lisboa, 1952)
# [[Romelia Alarcón Folgar|Rogelia Alarcón]] idazlea, pianista (Guatemala, 1900-1971)
# [[Rosa Chávez]] poeta, aktorea, kultura kudeatzailea (Guatelama, 1980)
# [[Rosa Pereda]] idazlea, kritikaria (Santander 1949)
# [[Rosa Romojaro ]] poeta, ikertzailea (Cádiz 1948)
# [[Rosa Spottorno Topete]] itzultzailea, feminista ( Murtzia 1884-1980)
# [[Rosario Pardo]] aktorea, zuzendaria (Jaen 1959)
# [[Rosaura Álvarez]] poeta, margolaria, irakaslea (Granada 1945)
# [[Roxana Stinchfield Ferris]] botanikaria (AEB 1895-1978)
# [[Ruth Mateu Vinent]] politikaria (Menorca 1976)
# [[Sabine Braun]] heptatloi- atleta (Alemania 1965)
# [[Sara Doke]] belgikar kazetaria, itzultzaile (Frantziar, 1968)
# [[Sara Estela Ramírez]] irakasle, kazetari, feminista ..(Mexiko, 1881-1910)
# [[Sheila Minor]] ikertzailea (EE.BB., 1946)
# [[Silke Renk]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1967)
# [[Sofia Montaner Arnau]] azken trementinairea (Lleida 1908-1996)
# [[Sofía Sakorafa]] greziar-'''palestinar''' politikaria, xabalina-jaurtitzailea (Grezia 1957)
# [[Soledad Ortega Spottorno]] filosofoa, irakaslea, editorea (Madril 1914-2007)
# [[Soledad Varela Ortega]] filologoa, ikertzailea (Madril 1945)
# [[Sonia Nimr]] idazlea ('''Palestina''', 1955)
# [[Sonia Pulido]] ilustratzailea (Bartzelona, 1973)
# [[Steffi Nerius]] xabalina jaurtitzailea (Alemania 1972)
# [[Suheir Hammad]] poeta ('''Jordania''', 1973)
# [[Tatiana Xikolenko]] xabalina jaurtitzailea (Errusia 1968)
# [[Telma Reca]] psikiatra aitzindaria (Argentina 1904-1979)
# [[Teresa Bolaños de Zarco]] idazlea, pianojolea eta margolaria (Guatemala, 1922-1998)
# [[Tiina Lillak ]] xabalina jaurtitzailea ( Finlandia 1961)
# [[Truus Menger-Oversteegen|Truus Menger]] eskultorea, aktibista (Holanda 1923-2016)
# [[Virginia Yagüe]] gidoilaria, idazlea ( Madril 1973)
# [[Ynes Mexia]] botanikaria (Mexiko/AEB 1870-1938)
# [[Zahia Ziouani]] orquestra zuzendaria (Paris 1978)
# [[Zinaída Guipius]] poeta, idazlea (Errusia- Frantzia, 1869-1945)
# [[Ziza Massika]] Aljeriako erizaina eta militante independentista (1934-1959
}}
==='''Berriak 2023''' ('''urria''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Abanda Elustondo]] ----'''SORTUA''' ikertzailea (Donostia, 1989)
# [[Amaia Arranz Mendiguren]] ----'''SORTUA''' biologoa eta ikertzailea (Bilbo 1978)
# [[Andrea Garcia-Santesmases]] ----'''SORTUA''' soziologoa, antropologoa (Madril 1988)
# [[Carmen Albisu]] efef'''SORTUA''' euskaltzailea, euskara irakaslea (Errenteria, 1916-Tutera, 2007)
# [[Irati Gorostidi Agirretxe]] '''SORTUA''' artista, zinemagilea (Egues, 1988)
# [[Itziar Eguren]] ef--'''SORTUA''' erizaina, txistularia (Elorrio 1953)
# [[Izar Zubiaga]] ef--'''SORTUA''' futbolaria (Durango 2006)
# [[Leire Ayala]] ef--'''SORTUA''' abeltzaina (Bilbo/Elorrio 1972)
# [[Maialen Braña]] ----'''SORTUA''' abeslaria, irakaslea (Elizondo, 1998)
# [[María Ángeles Sallé Alonso]] ef--'''SORTUA''' soziologoa, ikertzailea (Panama, 1956)
# [[Maria Pilar Zuriarrain]] ef--'''SORTUA''' txistularia (Zizurkil, 1953)
# [[Marta Rodríguez Fouz]] ef--'''SORTUA''' soziologoa, kazetaria eta futbolaria (Coruña, 1972)
# [[Patricia Tornero]] ----'''SORTUA''' gaztagilea (Valentzia....)
# [[Tatiana Romero Reina]] ----'''SORTUA''' historialaria, aktibista (Mexiko, 1984)
# [[Julia Arévalo]] aktibista, politikaria (Uruguai, 1898-1985)
# [[Abala Bose]] gizarte langilea (Bangladesh, 1864-1951)
# [[Alberta Ferretti ]] diseinatzailea (Italia 1950)
# [[Alessandra Korap]] lider indigena (Brasil, 1958)
# [[Alicia Luna]] gidoilaria, irakaslea (Madril 1963)
# [[Alicia Senovilla ]] aurkezlea (Madril 1969 )
# [[Amna Suleiman]] maistra eta txirrindularia Palestinan (Damasco, 1982)
# [[Amparo Fortuny]] dokumentalgilea, ekoizlea (Valentzia XX. mendea)
# [[Ana García Lozano]] kazetaria (Valentzia 1963)
# [[Ana Iris Simón ]] kazetaria, idazlea (Ciudad Real 1991)
# [[Anita Sirgo]] sindikalista, komunista, ekintzailea (Asturias, 1030)
# [[Anna Lizaran]] aktorea (Bartzelona 1944-2013)
# [[Anna Murià]] idazlea, kazetaria, ekintzaile erbesteratua (Bartzelona, 1904-Tarrasa, 2002)
# [[Annie Baker]] film zuzendaria (AEB 1981)
# [[Antonia Dell'Atte ]] modelo ohia, aurkezlea (Italia 1960)
# [[Anwara Bahar Chowdhury]] idazlea eta ekintzailea (Bangladesh, 1919-1987)
# [[Asma al-Ghul]] kazetaria, feminista (Palestina, 1982)
# [[Asma Tubi]] poeta eta kazetaria (Palestina, 1905-1983)
# [[Assumpció Casals]] aktore erbesteratua (Bartzelona, 1896-1975)
# [[Auguste Deter]] dokumentatutako 1. Alzheimer goiztiar kasua (Alemania 1850-1906)
# [[Beatriz de Bobadilla (Gomerako andrea)]] Tenerifeko konkistatzailea (Medina del Campo, ?-1504)
# [[Beatriz Enríquez de Arana]] Kolonen bikotea eta Fernando Kolonen ama (Kordoba, 1465-1522)
# [[Blanca Padilla]] modeloa, diseinatzailea (Madril 1995)
# [[Bushra al-Tawil ]] kazetaria, aktibista (Palestina 1993)
# [[Carlota Soldevila]] aktorea, irakaslea (Bartzelona 1929-2005)
# [[Carme Ballester|Carmen Ballester]] kataluniar politikari erbesteratua (Bartzelona, 1900-Paris, 1972)
# [[Carme Serrallonga]] pedagogoa, itzultzailea (Bartzelona 1909-1997)
# [[Carmen Alcázar]] wikilaria (Mexiko)
# [[Carmen Domingo]] idazlea, aktibista (Bartzelona 1970)
# [[Carmen Lomana]] enpresaburua, socialitea (Leon 1948)
# [[Carolina Punset]] politikaria (AEB/Katalunia 1971)
# [[Celestina Marrón]] sindikalista (Asturias, 1926-2016)
# [[Chelo García-Cortés]] kazetaria (Ourense 1951)
# [[Clotilde Luisi]] abokatu, dramaturgo, feminista (Uruguai, 1882-1969)
# [[Conchi Arnal Claro]] ekintzaile feminista (Tanger, 1950)
# [[Conxita Herrero]] komik ilustratzailea (Katalunia, 1993)
# [[Daniela Catrileo]] poeta maputxea (Txile, 1987)
# [[Daniela Feixas]] idazlea, aktorea, zuzendaria (Katalunia 1973)
# [[Dolors Oller]] irakaslea, idazlea, literatura kritikaria (Girona 1942)
# [[Eileen O'Shaughnessy]] Britainia Handiko idazlea (1905–1945)
# [[Elisa Coll]] idazlea, ekintzailea, bisexuala (Madril 1992)
# [[Elisabeth Reyes]] modeloa (Malaga 1985)
# [[Elsa Punset]] idazlea ( Londres/Katalunia 1964)
# [[Elvira Espejo Ayca]] artista, poeta, ehulea (Bolivia, 1981)
# [[Eva García Magriñá]] ikertzaile eta idazle (Donostia, 1966)
# [[Eva Hache]] umorista, aurkezlea (Segovia 1971)
# [[Fadila Saâdane]] Aljeriako gerrako zuen militante nazionalista (1938-1960)
# [[Fanny Kemble]] aktore, idazle eta esklabotzaren aurkako abolizionista (Britainia Handia, 1809-1893)
# [[Gema López]] kazetaria (Madril 1971)
# [[Georgette Rizk]] ekintzailea (Palestina 1925-2018)
# [[Hanan Al-Agha]] idazle eta artista (Palestina, 1948-2008)
# [[Helena Béjar]] soziologoa, irakaslea (Madril 1956-2023)
# [[Helga Tawil-Souri]] dokumentalgile, ikertzaile eta idazle (Kuwait, 1969)
# [[Hiba Kamal Abu Nada]] poeta, eleberrigilea, wikilaria (Meka, 1991-Gazako zerrenda, 2023)
# [[Hind al-Husseini]] aktibista, hezitzailea (Palestina, 1916-1994)
# [[Inés Luisi]] medikua (Uruguai, XIX.mendea- 1965)
# [[Irene Bordoy]] margolaria, irudigilea (Mallorca 1940)
# [[Isabel Gemio]] kazetaria (Badajoz 1961)
# [[Isabel González González]] politikaria eta ekintzailea (Tenerife, 1890-1968)
# [[Isabel Pinto de Vidal]] politikaria, aktibista (Uruguai, 1885-1969)
# [[Isabella Eklöf]] zinemagilea (Suedia, 1978)
# [[Islah Jad]] aktibista, ikertzailea, irakaslea (Palestina 1951)
# [[Jackie Salloum ]] artista, film zuzendari palestinarra (AEB XX. mendea)
# [[Jahanara Arzu]] poeta (Bangladesh, 1929)
# [[Jenna Elfman]] aktorea (AEB 1971)
# [[Jimena Menéndez-Pidal|Jimena Menendez Pidal]] pedagogoa (Madril, 1901-1990)
# [[Júlia Coromines]] medikua, psikiatra erbesteratua (Bartzelona 1910-2011)
# [[Julud Daibes]] palestinar arkitektoa eta politikaria (Betleem, 1965)
# [[Jutta Koether]] artista, musikaria eta kritikaria (Alemania, 1958)
# [[Kamilya Jubran]] abeslari palestinarra (Israel, 1962)
# [[Kamini Roy]] poeta eta ekintzailea (Bangladesh, 1864-1933)
# [[Kapitolina Díaz]] soziologoa (Leon, )
# [[Kholoud Faqih|Kholoud Faqin]] epailea (Palestina, XX.mendea)
# [[Laudelina de Campos Melo]] etxeko-langileen aldeko sindikalista (Brasil, 1904-1991)
# [[Laura Caballero]] gidoilaria, zuzendaria (Madril 1978)
# [[Lola Lizaran]] aktorea (Almeria/Bartzelona 1931-2003)
# [[Lucila Gamero]] mediku, zirujau, idazle eta feminista (Honduras, 1873-1964)
# [[Lucy Prebble]] antzerkigilea (Britainia Handia 1981)
# [[Luisa Luisi]] poeta, pedagogoa (Uruguai, 1883-1940)
# [[Lurdes Lekuona Laburu|Lurdes Lekuona]] Zalduondoko alkatea (Gasteiz, 1958)
# [[Magdalena Antonelli Moreno]] politikaria, aktibista (Uruguai, 1877-1955)
# [[Maha Haj]] palestinar jatorriko zinema zuzendari israeldarra (Nazaret, 1970)
# [[Mai Masri]] zinema-zuzendaria (Jordania, 1959)
# [[Maliha Hamidou]] Aljeriako gerrako militante nazionalista (1942-1959)
# [[Mar Coll]] gidoilaria, film zuzendaria (Bartzelona 1981)
# [[Margarida Minguillón]] aktorea, ahots aktorea (Bartzelona 1947)
# [[Maria Dolors Bargalló]] Kataluniar politikari erbesteratua (Bartzelona, 1902-Mexiko,1980)
# [[María España Almendro]] saskibalio-jokalaria (Mallorca 1992)
# [[Maria Majoral]] trementinairea (LLeida 1887-1976)
# [[Maria Mies]] soziologoa (Alemania, 1931-2023)
# [[María Patiño]] kazetaria (Coruña 1971)
# [[María Teresa Josefina Janicki]] hezitzailea (Frantzia-Uruguai, XIX. mendea- ?)
# [[Mariam Barghouti]] amerikar-palestinar kazetari, aktibista (Palestina-AEB, 1993)
# [[Marina Comas]] aktorea (Bartzelona 1996)
# [[Marta Angelat ]] aktorea, ahots aktorea (Bartzelona 1953)
# [[Marta Corredera]] futbolaria (Bartzelona 1991)
# [[Marta Nebot]] kazetaria (Sevilla 1975)
# [[Marta Pérez Sierra]] idazlea, poeta (Bartzelona 1957)
# [[Maruja Lozano]] bolero eta kopla abeslaria (Valentzia 1935 - Malaga 2022)
# [[Mary Al-Atrash]] igerilaria (Palestina 1994)
# [[Mary Ann Shadd]] aktibista abolizionista, kazetaria, irakaslea (AEB, 1823-1893)
# [[Maryse Gargour]] zinemagilea eta kazetaria (Palestina, XX. mendea)
# [[Matilde_Fern%C3%A1ndez]] Politikaria feminista (Madril, 1950)
# [[Mayada Al-Sayad]] alemaniar-palestinar atleta (Berlin, 1992)
# [[Mériem Bouatoura]] Aljeriako gerrako borrokalari independentista (1938-1960)
# [[Meriem Saâdane]] aljeriar erizaina eta militante nazionalista (1932-1958)
# [[Mila Abadia]] kultura kudeatzailea (Zaragoza, 1962)
# [[Miriam Saavedra]] modeloa, aktorea (Peru 1993)
# [[Montse Amenós]] eszenografoa, jantzi-deseinatzailea (Bartzelona 1954)
# [[Montse Guallar]] aktorea, aurkezlea (Bartzelona 1960)
# [[Montserrat Cornet]] idazlea (Bartzelona 1934)
# [[Mrinalini Sen]] idazlea (Bangladesh, 1879-1972)
# [[Nadia Hafid]] ilustratzailea (Katalunia, 1990)
# [[Nancy Meyers]] zuzendari, ekoizle eta gidoilaria (AEB 1947)
# [[Natalia (abeslaria)]] tb aurkezlea (Cádiz 1982)
# [[Natasha Neri]] aktibista, zinema zuzendaria (Brasil, XX. mendea)
# [[Norma Andrade]] ekinzailea (Mexiko)
# [[Noura Erakat]] amerikar-palestinar aktibista, irakaslea (Kalifornia, 1980)
# [[Olatz Arregui]] piraguista (Donostia, 1999)
# [[Paula Hernández (ahots aktorea)]] (Girona 1998)
# [[Paula Hernández ]] aktorea, gidoilaria, zuzendaria (Argentina 1969)
# [[Paulina Luisi]] mediku, sufragista, aktibista feminista (Uruguai, 1875-1950)
# [[Pilar Boyero]] kopla abeslaria, irakaslea (Cáceres 1974)
# [[Reem Frainah]] psikologoa, aktibista (Palestina ?)
# [[Rosa Catrileo|Rosa Castrilleo]] abokatu maputxea (Temuco, Txile, 1981)
# [[Rosa Estiarte]] igerilari olinpikoa (Manresa 1959-1985)
# [[Rosa María Fernández García|Rosa María Fernandez García]] sindikalista (Asturias, 1942-2021)
# [[Rosa Novell ]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1952)
# [[Sahar Jalifa]] idazlea (Palestina, 1942)
# [[Samar Nassar]] igelaria (Libano, 1978)
# [[Samiha Khalil]] politikaria, ekintzailea (Palestina 1923-1999)
# [[Shadia Mansour]] hip-hoparen 1. dama arabiarra (Londres 1985)
# [[Shamim Azad|Shamin Azad]] poeta eta idazlea (Bangladesh, 1952)
# [[Sílvia Quer]] film zuzendaria ( Bartzelona 1962)
# [[Sofía Álvarez Vignoli]] aktibista, politikaria (Uruguai, 1899-1986)
# [[Sònia Moll]] filologoa, poeta, itzultzailea (Bartzelona 1974)
# [[Suad Amiry]] idazle eta arkitektoa (Siria, 1951)
# [[Susanna Barranco]] aktorea, zuzendaria, ekoizlea (Bartzelona 1975)
# [[Tania Safura Adam Mogne]] ikertzaile eta erakusketa komisario (Mozambike, 1979)
# [[Teresa Font]] film-editorea (Bartzelona 1956)
# [[Tina Pérez]] sindikalista, ekintzalea (Asturias, 1929-1965)
# [[Umayya Abu-Hanna]] kazetaria eta idazlea (Palestina-Finlandia, 1961)
# [[Woroud Sawalha]] atleta (Palestina, 1991)
# [[Yamila Abdalá Taha al Shanti]] irakaslea, politikaria (Palestina 1955-2023)
# [[Zaha Hassan]] aktibista, abokatua (Palestina, XX.mendea)
# [[Zulaija Al-Shahabi]] Palestinako feminismoaren ekintzaile aitzindaria (1901-1992)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''iraila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Barrena García]] ----'''SORTUA''' idazlea, poeta (Basauri)
# [[Bego Zubia Gallastegi]] ----'''SORTUA''' ikertzaile (Arrasate, 1965)
# [[Dora Manchado]] --ef'''SORTUA''' Tehueltxeeraren azken hiztuna (Argentina, 1934-2019)
# [[Jaione López]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, misiolaria (Elorrio 1998)
# [[Marta Goikoetxea Luquin]] ef--'''SORTUA''' blogaria (Lizarra, 1984)
# [[Nagore Belastegi Martín|Nagore Belaustegi]] ----'''SORTUA''' (Legazpia, 1987)
# [[Nerea Azkona]] ----'''SORTUA''' antropologoa, idazlea (Sopela, 1982)
# [[Oihane Unzalu]] ef--'''SORTUA''' nutrizionista, kirol monitorea, lasterkaria (Abadiño 1987)
# [[Pantxonerak]] '''SORTUA''' arrain saltzaileak (Laredo 1970 hamarkadara arte)
# [[Presen Zubillaga Auza]] efef'''SORTUA''' feminista, ekintzailea (Iruñea, 1951-2023)
# [[Raquel Esteban Terradillos]] ----'''SORTUA''' ekofisiologoa (Barakaldo, 1982)
# [[Adriana Abenia]] aurkezlea, idazlea (Zaragoza 1984)
# [[Aina Clotet ]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1982ko)
# [[Alexandra Narváez]] aktibista, zientzialaria (Ekuador, XX. mendea)
# [[Alicia de los Ríos Merino|Alicia de los Rios Merino]] ikasle, gerrilari desagertua (Mexiko, 1952)
# [[Amalia Anglés y Mayer]] opera kantaria eta gitarra-jotzailea (Badajoz, 1827-Stuttgart, 1859)
# [[Amèlia Jover Velasco]] sindikalista, anarkista eta feminista (Cullera, 1910-Paris, 1997)
# [[Amelia Quintanal Martínez-Conde]] futbolean Espainiako emakume talde baten 1. entrenatzailea (Kantabria 1937)
# [[Amrita Pritam]] idazlea (Pakistan, 1919-India, 2005)
# [[Ana Alba García]] kazetaria, gerra gatazketan aditua (Bartzelona 1971-2020)
# [[Ana Borges]] futbolaria, aurrelaria (Portugal 1990)
# [[Ana Paris Garcia]] lider sindikalista garrotez eraila (Sevilla, 1898-1938)
# [[Ángeles García-Madrid|Ángeles Garcia-Madrid]] idazlea eta preso politikoa (Torrejón, 1918-Madrid, 2015)
# [[Angustias Lara Sánchez|Maruja Lara Sánchez]] sindikalista (Granada, 1917-Valentzia, 2012)
# [[Anna Cabot Quincy Waterston]] idazlea (AEB 1812-1899)
# [[Anna Gréki]] poeta eta ekintzaile aljeriarra (1931-1936)
# [[Anna Rodríguez Costa]] dramagilea, zuzendaria (Granada 1972)
# [[Anna Stewart (aktibista)]] emakumeen eskubideen aldekoa (Australia 1947-1983)
# [[Annette Frances Braun]] entomologoa (EEBB, 1884-1978)
# [[Antònia Pascual Flaquer]] komunista fusilatua (Capdepera 1911-Porreres,1937)
# [[Assumpció Puigdelloses Vila]] etxekoandre fusilatua (1906 - Sant Adrià de Besòs, 1940)
# [[Aurora Picornell]] komunista fusilatua (Palma, 1912-Manacor, 1937)
# [[Ayo Edebiri]] komediantea, idazlea (AEB1995)
# [[Balbina Gayo Gutiérrez|Balbina Gayo Gutierrez]] maistra errepublikarra (1901-1936)
# [[Begoña Alberdi]] sopranoa (Bartzelona 1964)
# [[Belarmina González Rodríguez]] ekintzaile fusilatua (Palencia, 1914-Porreres, 1937)
# [[Blanca Jeannette Kawas]] aktibista (Honduras, 1946-1995)
# [[Brígida Pardo López]] etxekoandre fusilatua (Granada, 1904-1936)
# [[Carlota Planas Riera]] Espainiako 1. emakume futbolarien ordezkaria (Bartzelona 1992)
# [[Carme Claramunt i Barot]] ekintzaile fusilatua (Tarragona, 1897 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Carme Portaceli]] antzerki-zuzendaria, irakaslea (Valentzia 1957)
# [[Carmen Arrojo]] maistra, memoriaren aldeko ekintzailea (Madril, 1918-2017)
# [[Carmen Arrufat]] aktorea (Castelló 2002)
# [[Carmen del Riego]] kazetaria, 1. emakume-presidentea Madrileko Prentsa Elkartean (Asturias 1960)
# [[Carmen Maria Garcia "García de Saura"|Carmen María Garcia]] idazle eta margolaria ( Molina de Segura)
# [[Carol López ]] dramagilea, aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1969)
# [[Carolina Ferre]] kazetaria (Alacant 1974)
# [[Caroline Rémy de Guebhard]] idazle feminista (Frantzia, 1855-1929)
# [[Catalina Flaquer]] ekintzailea fusilatua (Capdepera, 1876-Porreres,1937)
# [[Catalina Martín López de Bustamante]] gerrillara, alfereza (Espainia ?-XIX. mendea)
# [[Catalina Narváez de Ruiz]] brodatzailea, margolaria (Cádiz 1861- ¿ 1929)
# [[Catherine Cusset]] filosofoa (Frantzia 1963)
# [[Celia Tapias]] Buenos Airesko lehen emakume abokatua (1885-1964)
# [[Chelsea Ashurst]] futbolaria, atezaina (Ingalaterra 1990)
# [[Cinta Sabaté]] eskultorea, margolaria (Tarragona 1946)
# [[Clara Pueyo Jornet]] Errepublikano desagertua (Villanueva eta GEltrú, 1914-1943)
# [[Claudia López Benaiges]] feminista, anarkista eraila (Txileko Santiago, 1972-1998)
# [[Clotilde García del Castillo]] Sorollaren musa eta Sorolla Museoaren sortzailea (Valentzia, 1865-Madril, 1929)
# [[Concepción Caceres|Concepción Cáceres]] emagin fusilatua (Montijo, 1912-1938)
# [[Concha Carretero]] frankismoaren biktima (Madril, 1918-2014)
# [[Concita De Gregorio]] kazetaria, idazlea (Italia 1963)
# [[Coral Bracho]] hizkuntzalaria, poeta (Mexiko 1951)
# [[Courtney Barnett ]] rock abeslaria (Australia 1987)
# [[Cristina Clemente]] idazlea, gidoilaria, zuzendaria( Bartzelona 1977)
# [[Cristina Fernández Pereda]] atezain fusilatua (Leon, 1900 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Diana Nyad]] igerilaria eta kazetaria (New York, 1949)
# [[Djamila Amrane-Minne]] poeta eta historialaria, Aljeriako Independentzia Gerrako ekintzailea (1939-2017)
# [[Dolores Cacuango]] Indigenen aldeko ekintzailea (Ekuador, 1881-1971)
# [[Dolors Feliu]] abokatua, unibertsitateko irakaslea, politikaria (Roda de Ter, 1964)
# [[Dolors Giorla Laribal]] etxekoandre fusilatua (Bartzelona, 1912 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Dolors Prat Coll]] anarkosindikalista (Ripoll, 1905-Tolosa, 2001)
# [[Elena Martín]] aktorea, zuzendaria (Bartzelona 1992)
# [[Elina Garanca]] mezozosopranoa (Letonia 1976)
# [[Elionor Malich Salvador]] emakume errepublikano fusilatua (Piorat, 188?- Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Elisa García Sáez]] sindikalista, erizaina, Gerra Zibilean hildako milizianoa (Bartzelona, 1916-Huesca, 1936)
# [[Elizabeth Evatt ]] epailea (Australia 1933)
# [[Emakumezkoen Nazioarteko Zinemaldia (Australia)]] Australia 1975
# [[Emilia Dilke]] idazlea (Erresuma Batua, 1840-1904)
# [[Encarnación Magaña]] antifrankista eraila (Almeria, 1921-1942)
# [[Estefanía Banini]] futbolaria, aurrelaria (Argentina 1990)
# [[Eugenia González Ramos]] sindikalista fusilatua (Bartzelona, 1919 - Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Eumelia Hernández]] sindikalista eta feminista (Venezuela, 1913-1990)
# [[Eveline Safir Lavalette]] frantses jatorriko ekintzaile aljeriarra (1927-2014)
# [[Evelyn Glennie]] perkusionista gorra (Eskozia 1965)
# [[Fabiana da Silva Simões]] furbolaria (Brasil 1989)
# [[Felicidad Duce]] jostuna, aitzindaria, enpresaburua (Bartzelona 1908-2000)
# [[Flora Sanhueza]] pedagogo anarkista (Txile, 1911-1974)
# [[Florence Ethel Johnson]] sindikalista, maistra (Australia 1884-1934)
# [[Florencia Bonsegundo]] futbolaria (Argentina 1993)
# [[Francisca Senhorinha da Motta Diniz|Francisca Sehorinha]] idazlea (Brasil,1834- ?)
# [[Giovanna Berneri]] anarkista ekintzailea (Italia, 1897-1962)
# [[Hélène Monastier]] aktibista, irakasle (Suitza, 1882-1976)
# [[Hubertine Auclert|Hubertine Auchert]] feminista ekintzailea (Frantzia, 1848-1914)
# [[Inés Jiménez Lumbreras]] errepublikano fusilatua (Madril, 1915-Sant Adrià de Besòs, 1940)
# [[Irene Moray]] argazkilaria, film-zuzendaria (Bartzelona 1992)
# [[Isabel Mesa Delgado]] Sindikalista (Ronda, 1913-Valentzia, 2002)
# [[Jane eta Louise Wilson]] artistak (Ingalaterra 1967)
# [[Jessica Gleeson]] futbolaria, defentsa (Irlanda 1993)
# [[Jessie Street Emakumeen Liburutegi Nazionala]] Australia 1989
# [[Jessie Street]] ekintzailea (Brithis Raj/India 1889-Australia 1970)
# [[Jill Ellis]] futbolari, entrenatzaile ohia (Erresuma Batua 1966)
# [[Joaquina Charro Gómez]] sindikalista fusilatua (Montijo, 1912-1938)
# [[Josephine Shaw Lowell]] aktibista (AEB, 1843-1905)
# [[Juana Aranguren Rica]] abokatu feminista (Bilbo, 1952)
# [[Julia López (artista)]] margolari autodidakta (Mexiko 1936)
# [[Kamilla Seidler ]] sukaldariburua (Danimarka 1983)
# [[Kristine Lilly]] nazioarteko partida gehien jokatutako futbolari ohia (AEB 1971)
# [[Laura Ràfols]] futbolaria, atezaina (Bartzelona 1990)
# [[Leda Rafanelli]] feminista, sufia, idazlea (Italia, 1880-1971)
# [[Leila Ouahabi]] futbolaria, defentsa (Bartzelona 1993)
# [[Leonor Lavado]] imitatzailea, aktorea (Kordoba 1987)
# [[Lesbia Urquía]] aktibista (Honduras, 1967-2016)
# [[Lola Gallardo]] futbolaria, atezaina (Sevilla 1993)
# [[Lucía Alemany]] film-zuzendaria(Castelló 1985)
# [[Lucía Pascual Palomo]] xake-jokalaria (Madril 19)
# [[Luisa Gómez de la Torre|Luisa Gomez de la Torre]] ekintzailea (Quito,1887-1976)
# [[Magdalena Nolla Montseny]] etxekoandre fusilatua (Tarragona, 1904-Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Malena Costa]] modeloa (Mallorca 1989)
# [[Manuela Díaz Cabezas]] ekintzaile antifrankista (Kordoba, 1920-Suitza, 2006)
# [[Margarita Murillo]] aktibista (Honduras, 1958 - 2014)
# [[Margarita Rivière]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1944-2015)
# [[María Angélica Barreda|Maria Angelica Barreda]] Argentinako lehen emakume abokatua (1887-1963)
# [[María Antonia Iglesias]] kazetaria, idazlea (Madril 1945-Pontevedra 2014)
# [[María de la Purificación de la Aldea y Ruiz de Castañeda|Purificación de la Aldea]] emagina, ekintzailea ( Madrid, 1889-1976)
# [[María Escoté]] jostuna, arropa diseinatzailea (Bartzelona 1979)
# [[María Esteve |María Esteve Flores]] aktorea (Argentina, 1974)
# [[María Herrera Magdaleno|Maria Herrera Magdaleno]] Giza eskubideen aldeko aktibista (Mexiko, 1950)
# [[Maria Jiménez]] abeslatia eta aktorea (SEvilla, 1950-2023)
# [[María Joaquina de Viera y Clavijo]] idazlea (Kanariak, 1737-1819)
# [[Maria Jose Pons]] futbolaria, atezaina (Bartzelona 1984)
# [[María Martín López]] memoria historikoaren aldeko borrokalaria, frankismoaren biktima (Avila, 1930-Toledo,2014)
# [[Maria Mies]] alemaniar soziologoa (Steffeln, 1931-2023)
# [[María Moreno]] idazlea eta kazetaria (Buenos Aires, 1947)
# [[Maria Pascual Flaquer]] komunista fusilatua (Capdepera 1911-Porreres,1937)
# [[María Pry]] entrenatzailea, futbolari ohia (Sevilla 1984)
# [[María Victoria Walsh]] kazetaria, borrokan hila (Buenos Aires, 1950-1976)
# [[Marie Louise Berneri]] idazle anarkista (Italia, 1918-Londres, 1949)
# [[Marsia Taha]] boliviar sukaldaritzako chef aitzindaria (Bulgaria 1989)
# [[Marta Lois]] irakaslea, politikaria (Vigo, 1969)
# [[Marta Torrejón]] futbolaria, defentsa (Bartzelona 1990)
# [[Martha Asunción Alonso]] poeta itzultzailea (Madril, 1987)
# [[Mary Cynthia Dickerson]] herpetologoa (AEB 1866-1923)
# [[Maud Nathan]] aktibista, sufragista (AEB, 1862-1946)
# [[Maud Slye]] minbizi ikertzailea (AEB 1879-1954)
# [[Maya Hansen]] moda diseinatzailea (Madril 1978)
# [[Mila Abadia]] kultura kudeatzailea (Zaragoza, 1962)
# [[Milagros Pérez Oliva ]] kazetaria, idazlea, irakaslea (Huesca 1955)
# [[Minnehaha ]] poema bateko fikziozko pertsonaia (AEB 1855)
# [[Míriam Nogueras]] politikaria eta enpresaburua (Bartzelona, 1980)
# [[Montse Germán]] aktorea (Bartzelona 1969)
# [[Natalia Ramos (futbolaria)]] defentsa (Tenerife 1999)
# [[Neus Bonet]] kazetaria, irakaslea (Bartzelona 1959)
# [[Neus Bouza Gil]] CNTko militante fusilatua (Bartzelona, 1916- Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Nieve de Medina]] aktore eta zuzendaria (Madril,1962)
# [[Noelia López ]] modeloa, tb aurkezlea (Sevilla 1986)
# [[Noelia Ramos]] futbolaria, atezaina (Tenerife 1999)
# [[Olga Luzardo]] kazetaria eta ekintzailea (Venezuela, 1916-2016)
# [[Patri Guijarro]] futbolaria, defentsa (Palma Mallorcakoa 1998)
# [[Patricia Ferreira]] gidoilaria, zuzendaria (Granada 1958)
# [[Patricia Rodríguez Barrios]] 1. Gizonezko Futbol talde gerentea (Gipuzkoa 1982)
# [[Pazzis Sureda]] eskultorea, margolaria (Mallorca 1907-1939)
# [[Pepita Laguarda Batet]] anarkista,gerra zibilean eraila (Bartzelona, 1919-1936)
# [[Pepita Patiño Páez]] makien laguntzailea, komunista (Kordoba, 1925-2015)
# [[Piedad Arribas]] ekintzailea, frankismoaren biktima (Toledo, 1920-Madril, 2010)
# [[Pilar Montaner Maturana]] margolaria (Mallorca 1876-196119)
# [[Pilar Prades]] garrotez eraildako neskame pozoitzailea (Valentzia, 1928-1959)
# [[Purificación Pérez Benavent]] sindikalista (Valentzia, 1919-Kanada, 1995)
# [[Ramona Peralba Sala|Ramona Peralta Sala]] langile fusilatua (Gironella, 1904-Sant Adrià de Besòs, 1939)
# [[Raquel Cabezón]] futboalari ohia (Bartzelona 1978)
# [[Rianna Jarrett]] futbolaria, aurrelaria (Irlanda 1994)
# [[Rocío García Martínez]] txirrindularia (Madril 1974)
# [[Romina Belluscio]] kazetaria, modeloa ( Argentina 1979)
# [[Sandra Hermida Muñiz]] film-, dokumental ekoizlea (Tarragona 1972)
# [[Sandra Paños]] Futbolaria, atezaina (Alacant 1992)
# [[Sandra Vilanova]] futbolari ohia, erdilaria (Bartzelona 1981)
# [[Sara Nieves Matheu García]] irakaslea, zibersegurtasun ikertzailea (Murtzia 1992)
# [[Sara Ortega (futbolaria)]] , aurrelaria (Errioxa 2005)
# [[Sara Serrat]] futbolaria, idazlea (Huelva 1995)
# [[Sara Suárez Solís]] idazle feminista (Oviedo, 1925-2000)
# [[Sarah Bouhaddi]] futbolaria, atezaina (Frantzia 1986)
# [[Sari Van Veenendaal]] futbolaria, atezaina (Herbehereak 1990)
# [[Sarina Wiegman]] entrenatzailea, futbolari ohia (Herbehereak 1969)
# [[Sayaka Fernández Díaz]] dokumentalgilea (Cáceres 1978)
# [[Sha'Carri Richardson]] atleta (AEB 2000)
# [[Silvia Meseguer]] futbolari ohia, medikua (Teruel 1989)
# [[Soledad Gallego-Díaz]] kazetaria (Madril 1951)
# [[Sonia Bermúdez Tribano]] futbolaria, entrenatzailea, berriemailea (Madril 1984)
# [[Sonia García Galán]] historialaria eta feminista (Aviles, 1981)
# [[Sonia Grande]] cinema-jantzi diseinatzailea (Asturias 1964)
# [[Susana Carro]] Filosofoa irakaslea, femilnista (Mieres, 1971)
# [[Tania Martínez Portugal|Tania Martinez Portugal]] poligologoa, irakaslea,feminista (Etxebarri, 1963)
# [[Toña Is ]] futbolaria, entrenatzailea (Asturias 1966)
# [[Tránsito Amaguaña]] ekintzaile indigena (Ekuador,1909-2009)
# [[Urimare]] kazike (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Urrezko Neskatoak]] Olinpiar Jokoetako gimnasta erritmiko txapeldunak, Atlanta 1996
# [[Valentina Muñoz]] aktibista feminista (Txile, 2002)
# [[Vera Pauw]] bortxatutako futbolaria, entrenatzailea (Hebehereak 1963)
# [[Vicky Losada]] futbolaria (Bartzelona 1991)
# [[Victoria Prego]] kazetaria (Madril 1948)
# [[Viola Calligaris]] futbolaria (Suitza 1996)
# [[Yolanda Flores]] kazetaria, irrati esataria (Madril, 1960)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''abuztua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Goirigolzarri Alegria]] efef'''SORTUA''' abokatua eta aktibist (Gamiz, 1978- Barakaldo, 2023)
# [[Ana Soto]] --ef'''SORTUA''' kazike (Venezuela, 1618-1668)
# [[Awen Iorwerth]] ----'''SORTUA''' medikua, unibertsitateko irakaslea
# [[Erika Arrizabalaga]] ----'''SORTUA''' txistularia (Gasteiz, 2000)
# [[Gentz del Valle]] ef--'''SORTUA''' artista (Lekeitio, 1957)
# [[Orocomay]] ----'''SORTUA''' kazike (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Xochilt Madai|Xochitl Madai]] ----'''SORTUA''' arkitektua eta ekintzailea (Mexiko, 1972)
# [[Ada Liberio]] gimnasta errimikoa (Zaragoza 1974)
# [[Adriana Díaz Enciso]] idazlea (Mexiko, 1964)
# [[Alba González]] idazlea, politikaria (Asturias 1986)
# [[Alice Kellen]] idazlea (Valentzia, 1989)
# [[Amalia Bautista]] poeta (Madril 1962)
# [[Amparo Barayón]] piano-jola eta sindikalista fusilatua (Zamora, 1904-1936)
# [[Ana Bautista]] gimnasta erritmikoa (Kanariak 1972)
# [[Ana Carmona Ruiz]] mutil itxuraz jokatzea lortu zuen futbolaria (Malaga 1908-1940)
# [[Ana María de Foronda|Ana Maria de Foronda]] idazlea eta itzultzailea (1910-1990)
# [[Anna Szatkowska]] idazlea (Polonia, 1928-2015)
# [[Antònia Fontanillas Borràs]] anarko-sindikalista (Bartzelona, 1917-Frantzia, 2014)
# [[Apacuana]] kazikea (Venezuela, XVI. mendea)
# [[Athenea del Castillo]] futbolaria (Kantabria 2000)
# [[Bathsua Makin]] Proto-Feminista (Londres, 1600-1675)
# [[Beatriz Corredor]] legelaria, politikaria (Madril 1968)
# [[Blanche Stuart Scott]] hegazkinlaria (EEBB. 1884-1970)
# [[Carla Barber]] medikua, modeloa (Kanariak 1990)
# [[Carmen Avilés]] atleta (Madril 2002)
# [[Carmen Herrero Vicent]] medikua, ikertzailea (Castelló, 1986-2023)
# [[Carmen Montes]] itzultzailea (Cádiz 1963)
# [[Cata Coll]] futbolaria (Mallorca 2001)
# [[Cathy Xaudaró]] gimnasta erritmikoa (Filipinak/ Espainia 1960)
# [[Cecilia Domínguez Luis|Cecilia Dominguez]] idazlea (La Orotava, 1948)
# [[Cecilia Pantoja]] abeslaria (Txile, 1943 - 2023)
# [[Celia Flores]] abeslaria (Madril, 1981)
# [[Charlotte Maxeke]] aktibista (Hegoafrika, 1871-1936 )
# [[Charlotte von Ahlefeld|Charlotte von Ahlfeld]] idazlea (Alemania, 1782-1849)
# [[Charlotte von Stein|Charlote Von Stein]] (Alemania, 1742-1822)
# [[Christiane Vulpius]] Goetheren emaztea (Alemania, 1765-1816)
# [[Clara Serra]] feminista, ikertzailea, filosofoa, politikari ohia (Madril 1982)
# [[Concha Monrás]] piano-jotzaile fusilatua (Bartzelona, 1898-Huesca 1936)
# [[Conchi Sánchez ]] Espainiako 1. emakume futbolari profesionala (Madril 1957)
# [[Costanza da Varano]] humanista eta poeta (Italia, 1426-1447)
# [[Covadonga Tomé]] pediatra, politikaria (Asturias 1970)
# [[Cristina Gallo]] kirol kazetaria, idazlea, aktibista (Asturias 1965)
# [[Dahteste]] gerlari, itzultzaile, diplomazialari (1860 - Mexiko Berria, 1955)
# [[Diana Wynne Jones]] idazlea (Londres, 1934-2001)
# [[Dolores Pla Brugat]] historialaria eta ikertzailea (Girona, 1954-2014)
# [[Emakume Indigenen Nazioarteko Eguna]]
# [[Emilia Boneva]] gimnasia erritmikoko entrenatzailea (Bulgaria 1938-2019)
# [[Emma Cabal]] poeta (Asturias 1962)
# [[Enith Salón]] futbolaria ( Valentzia 2001)
# [[Esther González]] futbolaria (Granada 1992)
# [[Etta Federn]] idazle, itzultzaile, pedagogo eta anarkofeminista austriarra (1883 - 1951)
# [[Eva Navarro ]] futbolaria (Murtzia 2001)
# [[Fatima Madrilgoa]] ustezko astronomoa (Al-Andalus XI. mendea)
# [[Francisca Saperas|Francesca Saperas]] anarko-sindikalista (Bartzelona, 1851-1933)
# [[Gala Dalí]] artista eta modeloa (Errusia, 1894-1982)
# [[Hansa Mehta]] aktibista, politikaria (India, 1897-1995)
# [[Irene Guerrero]] futbolaria (Sevilla 1996)
# [[Isabel Medina]] idazlea (Gomera, 1943)
# [[Isabel Mozún]] altuera jauziko atleta (Madril 1960)
# [[Ivana Andrés ]] futbolaria (Valentzia 1994)
# [[Jean Batten]] hegazkinlaria (Zeelanda Berria, 1909-Palma Mallorcakoa, 1982)
# [[Johanna Schopenhauer]] idazlea (Alemania, 1766-1838)
# [[Juana Álvarez Molina|Juana Alvarez]] etxekoandre fusilatua (Medina de Rioseco, 1897-Gijon, 1937)
# [[Juana María de los Dolores de León Smith]] espainiar dama (Badajoz, 1798 – Londres, 1872)
# [[Julia Mayoral Márquez]] maistra eta politikaria (Badajoz, 1902 - 1983)
# [[Julia Santibáñez]] idazlea (Mexiko, 1971)
# [[Kyra Galván]] poeta eta eleberrigilea (Mexiko Hiria, 1956)
# [[La Repompa de Málaga]] abeslaria (Malaga 1937-1959)
# [[Laia Codina]] futbolaria (Girona 2000)
# [[Lara Álvarez]] kazetaria (Asturias 1989)
# [[Laura del Río]] futbolaria, mutilen entrenatzailea (Madril, 1982)
# [[Lola Suárez|Lola Suarez]] idazlea (Lanzarote, 1956)
# [[Malebogo Molefhe]] aktibista (Botswana,1980)
# [[María Bernaldo de Quirós]] hegazkinlaria (Madril, 1898-1983)
# [[Maria da Conceição Moita]] aktibista, hezitzailea (Portugal, 1937-2021)
# [[María Francisca de Sales Portocarrero (Montijoko VI. kondesa)]] (Madril, 1754 – Logroño, 1808)
# [[María Josefa Cerrato Rodríguez]] Espainiako lehen emakume albaitaria (Badajoz, 1897-1981)
# [[María Pérez Rabaza]] futbolaria (Bartzelona 2001)
# [[María Rosa Alonso|Maria Rosa Alonso]] idazlea (Tararonte, 1909-2011)
# [[Mariangiola Criscuolo]] margolaria (Italia, 1548-1630)
# [[Mariona Caldentey]] futbolaria (Mallorca 1996)
# [[Melissa Jiménez (kazetaria)]] (Lieja/Bartzelona 1987)
# [[Mercedes Pinto]] idazlea, kazetaria eta feminista (1889-1976)
# [[Mónica García Prieto]] kazetaria, saiakeragilea (Badajoz 1974)
# [[Montse Martín]] gimnasta erritmiko ohia, ilustratzailea, diseinatzailea, aktorea, dantzaria (LLeida 1974)
# [[Montse Tomé]] futbolari ohia, entrenatzailea (Asturias 1982)
# [[Noemí Casquet]] kazetaria, youtuberra (Sabadell 1992)
# [[Olga Carmona]] futbolaria (Sevilla 2000)
# [[Ona Batlle]] futbolaria (Bartzelona 1999)
# [[Paula Guilló]] Miss eta modeloa (Alacant 1989)
# [[Pepa Caballero]] margolaria (Granada, 1943 - Malaga, 2012)
# [[Raymonde de Laroche]] hegazkinlaria (Paris, 1882-1919)
# [[Rebecca Abe|Rebeca Abe]] idazlea (Alemania, 1967)
# [[Rita Bosaho]] sanitarioa, politikaria. Kongresuko 1. Persona beltza (Ginea/Espainia 1965)
# [[Rocío Gálvez ]] futbolaria (Kordoba 1997)
# [[Salma Paralluelo]] futbolaria, atleta (Zaragoza 2003)
# [[Silvia Yustos]] gimnasta erritmikoa (Valladolid 1971)
# [[Simone Segouin]] partisaua, erresistentziako kidea (Frantzia, 1925-2023)
# [[Sofia Behrs]] idazlea, argazkilaria (Errusia, 1844-1919)
# [[Sofia Castañon]] poeta, politikaria (Asturias 1983)
# [[Susan Haack]] irakasle eta filosogoa (Ingalaterra, 1945)
# [[Sybilla]] diseinatzailea (AEB/Espainia 1963)
# [[Teresa Abelleira]] futbolaria (Pontevedra 2000)
# [[Teresa Helbig]] moda-diseinatzailea (Bartzelona 1963)
# [[Teresa Matilde Revaque]] Bigarren Errepublikako espetxe funtzionario fusilatua (Valladolid, 1897-Madril, 1940)
# [[Teresa Táboas]] arkitekto galiziarra (Mexiko Hiria, 1961)
# [[Thelma Nava]] poeta (Mexiko Hiria, 1932-2019)
# [[Thérèse Peltier]] hegazkinlaria (Frantzia, 1873-1926)
# [[Vicenta García Miranda]] idazlea, poeta (Badajoz, 1816-1877)
# [[Yulianna Avdeeva]] piano-jotzailea (Mosku 1985)
# [[Zofia Kossak-Szczucka]] idazlea (Polonia, 1890-1968)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''uztaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainize Gastaka Martínez]] ----'''SORTUA''' abokatua, Laudioko alkatea (Laudio, 1985)
# [[Rosa Mari Artza Azueta]] efef'''SORTUA''' euskaltzalea eta ekintzailea (Iurreta, 1946-2001)
# [[Guruzne Carrason Torrontegi]] ----'''SORTUA''' ingurumen hezitzailea, Sopelako alkatea (Sopela, 1981)
# [[Deniba Konare]] ----'''SORTUA''' judoka (Mali/Durango 2003)
# [[Sorne Rubio Arano]] ----'''SORTUA''' Mundakako alkatea (Mundaka, 1972)
# [[Itziar Iratzagorria]] ef--'''SORTUA''' Urdulizko alkatea
# [[Maite Ibarra Goti]] ----'''SORTUA''' Arrigorriaga alkatea (Arrigorriaga, 1979)
# [[Elisa Kaltzada]] --ef'''SORTUA''' euskaltzalea eta ekintzailea (Busturia, 1929-2022)
# [[Lorea Perosanz]] ef--'''SORTUA''' diseinatzailea eta ilustratzailea (Ermua, 1976)
# [[Maider Morras Azpiazu]] ----'''SORTUA''' abokatua, unibertsitateko irakaslea, Arrasateko alkatea (Arrasate, 1976)
# [[Olatz Lezeta Urzelai]] ef--'''SORTUA''' mekanikaria, Antzuolako alkatea (Antzuola, 1977)
# [[Kristina Rodriguez Mendikute]] ef--'''SORTUA''' Adunako alkatea (Aduna,1971)
# [[Mari Karmen Arregi Agirre]] ef--'''SORTUA''' Aizarnazabalgo alkatea
# [[Beatriz Unzue Esnaola]] ef--'''SORTUA''' Amasa-Villabonako alkatea
# [[Alba Garmendia Castaños]] ef--'''SORTUA''' ikertzailea, filosofoa eta Ikaztegietako alkatea
# [[Yanire Granero]] --ef'''SORTUA''' diseinatzailea, enpresaburua (Abadiño 1988)
# [[Oihana Amundarain Zubillaga]] ef--'''SORTUA''' Elduaingo alkatea
# [[Gurutze Etxezabal Iturrioz]] ef--'''SORTUA''' Orexako alkatea
# [[Anuska Esnal Oliden]] ef--'''SORTUA''' Orioko alkatea (Orio, 1980)
# [[Izarra Urdalleta Iraola]] ef--'''SORTUA''' Segurako alkatea (Errezil, 1975)
# [[Cristina Tapias]] ef--'''SORTUA''' jostuna, irakaslea, enpresaburua (Bilbo 1960)
# [[Teófila Adrada]] ef--'''SORTUA''' jostuna, irakaslea, enpresaburua, asmatzailea (Toledo 1904- ?)
# [[Naroa Azpitarte]] ----'''SORTUA''' errugbilaria (Durango, 2005)
# [[Rosario Tomasena Alzuri]] ef--'''SORTUA''' kirolaria, igerilaria, triatleta (Urnieta, 1946)
# [[Agurtzane Solaberrieta Mesa]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta Usurbilgo alkatea (Usurbil, 1979)
# [[Maite Amenabar Alkorta]] ----'''SORTUA''' Zirzurbilgo alkatea (Azpeitia)
# [[Nagore Alkorta Elorza|Nagore Alkorta]] ef--'''SORTUA''' Azpeitiko alkatea (Azpeitia, 1978)
# [[Alicia Framis]] artista (Mataró, 1967)
# [[Lorena Llamas]] txirrindulari ohia (Bartzelona 1987)
# [[Daisy Elliott]] politikaria (AEB 1917-2015)
# [[Yolanda García Serrano]] gidoilaria (Madril 1958)
# [[Karina Garantivá ]] aktorea, antzerki zuzendaria (Kolonbia 1980)
# [[ Helena Pimenta]] antzerki-zuzendaria (Salamanca 1955)
# [[Verónica Fernández]] gidoilaria (Soria 1971)
# [[Magüi Mira]] aktorea, zuzendaria (Valentzia 1944)
# [[Clara Sanchis]] aktorea, musikaria (Teruel 1968)
# [[Lola Salvador]] gidoilaria (Bartzelona 1938)
# [[Carmen Balagué]] aktorea (Bartzelona 1952)
# [[Luz Casanova]] ongilea (Asturias, 1873-1949)
# [[Jacqueline Guerroudj]] Militante komunista eta antikolonialista (1919 - 2015)
# [[Sheyla Gutiérrez]] txirrindularia (Errioxa 1994)
# [[Lucía González]] txirrindularia (Asturias 1990)
# [[Alicia González]] txirrindularia (Asturias 1995)
# [[Mavi García]] duatleta, txirrindularia (Mallorca 1984)
# [[María Mercedes Cagigas Amedo]] txirrindularia (Kantabria 1979)
# [[Isabel Martin]] txirrindularia (Valladolid 1999)
# [[Sara Martín]] txirrindularia (Burgos 1996)
# [[Cristina Martínez (txirrindularia)]] (Valentzia 1981)
# [[María Isabel Moreno ]] txirrindularia (Girona 1981)
# [[Belén López (txirrindularia)]] irakaslea (Cádiz 1984)
# [[Mayalen Noriega]] igerilaria, txirrindularia, kirol egokituko gidaria (Mexiko/Espainia 1982)
# [[Josefa Benítez Guzmán]] kirol egokitutako txirrindularia (Bartzelona 1969)
# [[Susana Rodríguez Gacio]] medikua, kirol egokitutako txirrindularia (Vigo 1988)
# [[Aauri Bokesa]] kirolari eta gizarte langilea (Madril, 1988)
# [[Cristina Danimarkakoa]] Italiako aristokrata (Danimarka, 1521-Italia, 1590)
# [[Conceição Matos]] aktibista (Portugal, 1936)
# [[María de Estrada]] konsistatzailea (Espainia-Mexiko, XV.mendea)
# [[Maritza M. Buendía]]
# [[Lozen]] gerlari eta xamana (1840-1889)
# [[Elsy Jacobs]] txirrindularia (Luxenburgo 1933-Bretainia 1998)
# [[Anna Ramírez ]] txirrindularia, aktibista (Bartzelona 1981)
# [[Marta Vilajosana]] txirrindularia (Bartzelona 1975)
# [[Audrey Cordon]] txirrindularia (Bretainia 1989)
# [[Alba Teruel ]] txirrindularia (Valentzia 1996)
# [[Anna Sanchis]] txirrindularia (Valentzia 1987)
# [[Dori Ruano]] txirrindularia, zuzendaria, politikaria, irakaslea (Salamanca 1969)
# [[Gloria Rodríguez Sánchez]] txirrindularia ( Murtzia 1992)
# [[Ariadna Ródenas]] txirrindularia (Alacant 1987
# [[Aida Nuño]] txirrindularia (Asturias 1983)
# [[Karin Herrera]] biologo eta politikaria (Guatemala, 1968)
# [[Sonia Gutiérrez Raguay]] politikaria (GUatemala, 1981)
# [[Txirrindularitza eta feminismoa]]
# [[Jean Purdy]] erizaina, 1. enbriologoa (Erresuma Batua 1945-1985)
# [[Victoria Anna Perea]] Espainiako 1. probeta umea (Bartzelona 1984)
# [[Anna Veiga]] biologoa, Espainiako 1. probeta umearen ‘ama zientifikoa’ (Bartzelona 1956)
# [[Elisa Matilla]] aktorea (Madril 1966)
# [[Dunia Ayaso eta Felix Sabroso]] zine zuzenndariak (Kanariak 1961-2014)
# [[Eva Lesmes]] gidoilaria, zine zuzendaria (Asturias 1961)
# [[Imma Colomer]] aktorea (Bartzelona 1948)
# [[Rosa Gàmiz]] aktorea (Bartzelona 1965)
# [[Carlota Subirós]] antzerki-zuzendari (Bartzelona 1974)
# [[Lluïsa Cunillé ]] idazlea (Katalunia 1961)
# [[Hijas de Cynisca]] kirol-arloko genero-desberdintasuna, dokumentala (2019)
# [[Jessica Vall ]] igerilaria, biologoa (Bartzelona 1988)
# [[Jennifer Pareja]] waterpolo jokalari ohia (Girona 1984)
# [[Carmen Martín]] eskubaloi jokalaria (Almeria 1988)
# [[Vanesa Amorós ]] eskubaloi jokalaria, entrenatzialea (Alacant 1982)
# [[Nuria Benzal ]] eskubaloi jokalaria (Malaga 1985)
# [[Estela Estévez Barreiro]] atleta paralinpiarra (Vigo 1965)
# [[Alba Caride]] gimnasta erritmikoa (Vigo 1980)
# [[Susana Garabatos ]] igerilaria (Vigo 1979)
# [[Julia Vaquero]] galiziar atleta (Frantzia 1970)
# [[Thérèse Clerc]] Frantziako ekintzaile feminista (1927 - 2016)
# [[Suhayr al-Qalamawi]] idazlea eta itzultzailea (Egipto, 1911-1997)
# [[Dolors Vives Rodón|Dolors Vives Rodon]] Kataluniar hegazkinlaria (Valls, 1908-Bartzelona, 2007)
# [[Susana Ferrari Billinghurst]] hegazkinlaria (Argentina, 1914-Italia, 1999)
# [[Yevguenia Shajovskaya|Yevguena Shajovskaya]] hegazkinlaria (Errusia, 1889-1920)
# [[Carola Lorenzini]] hegazkinlaria (Buenos Aires, 1899-1941)
# [[Clara Adams]] hagazkinlaria (EEBB, 1884-1971)
# [[Gloria Cuesta]] hegazkinlaria (Asturias, 1911 - Madril, 1987)
# [[Maria Josep Colomer i Luque]] hegazkinlaria (Bartzelona, 1913 - Inglaterra, 2004)
# [[Alia Twal]] hegazkinlaria (Jordania)
# [[Lotfia ElNadi|Loftia Elnadi]] hegazkinlaria (Egipto, 1907-2002)
# [[Erma Franklin]] abeslaria (EEBB, 1938-2002)
# [[Carolyn Franklin]] abeslaria (EEBB, 1944-1968)
# [[Flor Aguilera]] idazlea (Mexico Hiria, 1971)
# [[María Antonieta Mendivil]] idazlea (Mexiko, 1971)
# [[Anne Kingsbury Wollstonecraft]] ilustratzaile botanikoa (EEBB,1781-Kuba, 1828)
# [[Sara Khadem ]] xake jokalaria (Iran 1997)
# [[Tamara Abalde ]] saskibaloi jokalaria (Ferrol 1989)
# [[Begoña Fernández]] eskubaloi jokalaria (Vigo 1980)
# [[Isabel Herguera]] artista, zuzendaria, irakaslea (Donostia 1961)
# [[Karin Boye]] poeta, itzultzailea (Suedia 1900-1941)
# [[Helene Hanff]] idazlea (AEB 1916-1997)
# [[Sopiko Guramishvili]] xake jokalaria (Georgia 1991)
# [[Carol Thatcher ]] kazetaria (Londres 1953)
# [[Mónica Braun|Monica Braun]] idazlea eta poeta (Mexiko, 1965)
# [[Cristina Rivera Garza]] idazlea (Mexiko, 1964)
# [[Martha Cerda]] idazlea (Mexiko, 1945)
# [[Bibiana Gallego Lancharro]] poeta eta damaturgoa (Badajoz, 1799-Madril, 1867)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''ekaina''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainara Otxotorena]] ef--'''SORTUA''' Mañariko alkatea (Hernani, 1984)
# [[Arantxa Arregi]] ----'''SORTUA''' Doneztebeko alkatea
# [[Asun Agiriano]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta bibliotekaria (Arrasate, 1963)
# [[Begoña Enbeita]] ef--'''SORTUA''' Muxikako alkatea (Muxika, 1985)
# [[Berta Arizkun González]] ef--'''SORTUA''' Burlatako alkatea
# [[Burdinaren emakumeak]] '''SORTUA''' (Bizkaia, XIX-XX. mendea)
# [[Carmen Mendiguren]] efef''SORTUA'''maistra (Zamudio, 1913-2010)
# [[Eider Olazar]] ef--'''SORTUA''' Gazteluko alkatea (Gaztelu...)
# [[Eneritz Agirre]] ef--'''SORTUA''' Atxondoko alkatea (Atxondo, 1983)
# [[Eneritz Azpitarte]] ef--'''SORTUA''' Zaldibarko alkatea (Zaldibar, 1985 )
# [[Erika Letamendi Hurtado]] ef--'''SORTUA''' Donemiliagako alkatea (Gasteiz, 1985)
# [[Igone Amesti]] ef--'''SORTUA'''mezzosopranoa, musika-irakaslea (Mallabia, 1985)
# [[Iruri Altzerreka]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria (Garai, 2000)
# [[Itziar Imaz Artazcoz|Itziar Imaz]] ef--'''SORTUA''' Garesko alkatea (Gares, 1981)
# [[Julene Lazkano]] ef--'''SORTUA''' Elorrioko alkatea (Elorrio, 1985)
# [[Laura Irasuegi Otal]] efef'''SORTUA''' ingeniaria, gerrako umea (Eibar, 1923-Errenteria, 2016)
# [[Malan Alloua]] ----'''SORTUA''' Sanwiko Erresumako ama erregina (Ghana, XIX. mendea)
# [[Maria Sáez de Albéniz Bregaña]] ef--'''SORTUA''' Etxarri Aranazko alkatea (Iruñea, 1966)
# [[Marta Díez Napal]] ef--'''SORTUA''' Antsoaingo alkatea (Antsoain, 1975)
# [[Nadia Nemeh Shomaly]] ----'''SORTUA''' Bermeoko alkatea (Bermeo, 1979)
# [[Noelia Oses]] ef--'''SORTUA''' Matematikaria, ikertzailea (Ermua, 1975)
# [[Oihana Olaberria Jaka]] ef--'''SORTUA''' Arakilgo alkatea (Arakil, 1976
# [[Oihane Irastorza]] ef--''SORTUA''' Izurtzako alkatea (Izurtza, 1981)
# [[Oihane Uribeetxebarria Garmendia]] ef--'''SORTUA''' Lakuntzako alkatea (1979)
# [[Olatz Alberdi Etxeberria]] ef--SORTUA futbolaria, atezaina (Bergara, 1997)
# [[Olatz Irizar Martínez]] ef--'''SORTUA''' Ziordiako alkatea (Ziordia, 1972)
# [[Pilar Arechavaleta]] efef'''SORTUA''' moja (Bilbo, 1880-Madril-1973)
# [[Txelo Auzmendi Jimenez]] ef--'''SORTUA''' Asparrenako alkatea (Araia, 1960)
# [[Olga Mariano]] aktibista ijitoa (Portugal, 1950)
# [[Adriana Caselotti]] ahots aktorea (AEB 1916-1997)
# [[Adrienne Bolland|Adrianne Bolland]] hegazkinlaria (Frantzia, 1895-1975)
# [[Agirre Aristizabal ahizpak]] oroimen memoria babesleak (Lizarra, 1936)
# [[Ahlam Khudr]] aktibista (Sudan)
# [[Aída Bueno Sarduy]] dokumentalgilea (Kuba, ?)
# [[Aida Toledo]] poeta (Guatemala, 1952)
# [[Ainhoa Carbonell Allué ]] zinegotzi ijitoa (?,?)
# [[Alba Cros ]] zinema zuzendaria (Lleida 1991)
# [[Alice Austen]] argazkilaria (AEB 1866-1952)
# [[Alice Pestana]] pedagogoa (Portugal, 1860-Madril, 1929)
# [[Alicja Dorabialska]] kimikaria (Polonia, 1897 – 1975)
# [[Alma Karla Sandoval|Alma Carla Sandoval]] Kazetaria (Mexiko, 1975)
# [[Ana Martínez de Luco]] moja, aktibista (Araba, 1960)
# [[Anaïs Napoleon]] argazkilaria (Narbona, 1831-Bartzelona, 1912)
# [[Ángela de la Cruz (artista)]] artista (Coruña, 1965)
# [[Ángeles Cruz|Angeles Cruz]] aktorea, gidoilaria, zinema zuzendaria (Mexiko, 1969)
# [[Anna-Eva Bergman]] artista (Suedia 1909-Frantzia 1987)
# [[Anoosheh Oskouian]] ingeniaria, CEO-a (Iran/AEB 1964)
# [[Aurèlia Muñoz Ventura]] artista (Bartzelona, 1926-2011)
# [[Barbara Martin Coppola]] telekomunikazio- ingeniaría eta CEO-a (Madril 1977)
# [[Beatriz Corrales]] badminton jokalaria (Madril 1992)
# [[Bernardine Dohrn]] iheslaria, irakaslea (AEB 1942)
# [[Betsy Pecanins]] abeslaria (Mexiko 1954)
# [[Betty Makoni]] Aktibista (Zimbabwe, 1971)
# [[Candida Höfer]] argazkilaria (Alemania, 1944)
# [[Carmen Matute]] idazlea (Guatemala, 1944)
# [[Carol Bove]] artista (Suitza/AEB 1971)
# [[Celia Montoya Montoya]] aktorea, aktibista (Madril, 1971)
# [[Charlotte Posenenske]] artista (Alemania 1930-1985)
# [[Chicks on Speed]] artistak, musika taldea (Alemania 19)
# [[Claude Mossé]] historialaria (Frantzia 1924-2022)
# [[Cristina Álvarez Álvarez]] telekomunikazio ingeniaria (Vigo 1969)
# [[Cristina Cuerno]] aeronautika ingeniaria (Espainia, XX. mendea)
# [[Danielle Michel-Chich]] saiogile, kazetari eta itzultzaile frantsesa (Aljer - 1951)
# [[Daría Vilariño Pintos]] liburuzaina (Galizia 1928-2020)
# [[Djamila Bouazza]] Aljeriako Independentzia Gerrako aktibista (1938 - 2015)
# [[Djamila Bouhired]] Aljeriako ekintzaile politikoa da (Aljer - 1935)
# [[Dulce Muñoz del Rey]] telekominikazio ingeniaria (Badajoz 1978)
# [[Eija-Liisa Ahtila]] artista (Finlandia 1959)
# [[Eileen Power]] historialaria (Erresuma Batua 1889-1940)
# [[Elida Carlés]] hegazkinlaria, artista (Argentina, 1912-1970)
# [[Elisa Hall]] idazlea (Guatemala, 1900-1982)
# [[Eliza Schneider]] ahots aktorea (AEB 1978)
# [[Énia Lipanga]] Poeta, aktibista (Mozambike, 1977)
# [[Erika Groth-Schmachtenberger]] argazkilaria (Alemania 1906-1992)
# [[Ester Partegàs]] artista (La Garriga, 1972)
# [[Esther Paez]] boxeolaria, (Bartzelona 1969)
# [[Eulalia Pérez Sedeño]] ikertzailea (Maroko protektoratua 1954)
# [[Eulàlia Valldosera i Guilera]] artista (Villafranca del Panadés, 1963)
# [[Fátima Tardío Quiroga]] legelaria (Bolivia XX. mendea)
# [[Fernanda Fragateiro]] artista (Portugal 1962)
# [[Gail Bradbrook]] Klima aldaketaren kontrako ekintzailea (Britainiarra)
# [[Grete Stern]] argazkilaria (Alemania 1904-Argentina 1999)
# [[Hannah Collins]] artista (Londres 1956)
# [[Hanne Darboven]] artista (Alemania 1941-2009)
# [[Helga de Alvear Arte Garaikidearen Museoa ]] (Caceres 2021)
# [[Helga de Alvear]] bildumagilea (Alemania/Madril 1936)
# [[Inés Medina]] artista (Caceres 1950)
# [[Inés Peraza]] Kanariar uharteetako andrea (Sevilla, 1424-1503)
# [[Isabel de los Ángeles Ruano]] poeta (Guatemala, 1945)
# [[Isabel Morant Deusa]] historialaria (Valentzia 1947)
# [[Isabel Tolosa Cortés de Moctezuma]] Leonor Cortés Moctezumaren alaba (Mexiko, 1568- ?)
# [[Isatxa Mengíbar]] bikoiztailea ( Espainia 1973)
# [[Janet Maslin ]] kritikaria (AEB 1949)
# [[Joana Pastrana]] boxeolari ohia (Madril 1990)
# [[Jorinde Voigt]] artista (Alemania 1977)
# [[Judith Colell ]] zinema zuzendaria (Bartzelona 1968)
# [[Kadiatu Massaquoi]] aktibista (Sierra Leona, 2002?)
# [[Katalina Lancasterrekoa]] erregina (Hertford, 1373- Valladolid, 1418)
# [[Katharina Fritsch]] eskultorea (Alemania 1956)
# [[Katharina Sieverding]] artista (Alemania 1944)
# [[Kittie Knox]] txirrindularia (AEB 1874-1900)
# [[Laleh Osmany]] aktibista (Afganistan, 1992)
# [[Laura Rius]] zinema zuzendaria (Bartzelona 1991)
# [[Leonor Cortés Moctezuma]] Espainia Berriko Erregeorderriko aristokrata (Mexiko, 1527-1594)
# [[Lidia Zvereva|Lidia Zuéreva]] hegazkinlaria (Errusia, 1890-1916)
# [[Lisa Schwarzbaum]] kritikaria (AEB 1952)
# [[Luz Méndez de la Vega]] poeta eta ikertzaile feminista (Guatemala, 1919-2012)
# [[Mabel Palacín Lahoz]] artista (Bartzelona, 1965)
# [[Maggie Roswell]] ahots aktorea (AEB 1952)
# [[Margarita Carrera]] idazlea (Guatemala, 1929-2018)
# [[María del Carmen Aguayo Torres]] telekomunikazio ingeniaria (Kordoba XX. mendea)
# [[María del Carmen Carrillo Losada]] probintzia hiriburu bateko 1. emakume ziengotzi ijitoa (Madril 1959)
# [[María del Carmen Pallares Méndez]] historialaria (Galizia 1948)
# [[María Jesús Avila Corchero]] museo koordinatzailea (Caceres, 1966)
# [[María Jesús Rosa Reina]] boxeolaria (Madril 1974-2018)
# [[María Luisa Cuerda Arnau]] legelaria (Espainia, XX. mendea)
# [[María Natividad Bermejo Arrieta ]] artista (Logroño 1961)
# [[María Teresa Dalenz Zapata ]] ingeniari zibila (Bolivia, 1958)
# [[María Teresa de Silva]] Albako XIII. dukesa (Madril, 1762-1802)
# [[Marta Verheyen]] zinema zuzendaria, gidoilaria, argazkilaria (Girona 1991)
# [[Mary Bailey (hegazkinlaria)|Mary Bailey]] hegazkilaria (Irlanda, 1890-1960)
# [[Mary Kay Bergman]] ahots aktorea (AEB 1961)
# [[Mary Lynn Rajskub]] aktorea, gidoilaria (AEB 1971)
# [[Mary Taylor Brush]] hegazkinlaria (1866-1949)
# [[Maryse Bastié]] hegazkinlaria (Frantzia, 1898-1952)
# [[Meret Oppenheim]] argazkilaria (Berlin, 1913-Basilia,1985)
# [[Mikaela Loach]] Aktibista (Jamaika, 1998)
# [[Miren Meabe Carro]] Kuartango alkatea (Barakaldo 1986)
# [[Mirtha Luz Pérez]] idazlea, poeta, (Chiapas, Mexiko, 1960)
# [[Mona Simpson (Simpsondarrak)]] pertsonaia (AEB)
# [[Mona Simpson]] idazlea (AEB 1957)
# [[Montserrat Soto]] artista (Bartzelona, 1961)
# [[Nadia Vera]] kazetaria (Mexiko, 1983-2015)
# [[Nancy Cartwright (aktorea)]] ahots aktorea (AEB 1957)Si
# [[Natalia Montellano Durán]] bioteknologoa (Bolivia XX. mendea)
# [[Penelope Lea]] klima-aktibista (Noruega, 2005)
# [[Pilar Heredia Iglesias]] politikari ijitoa (Toledo, 1964)
# [[Pipilotti Rist]] artista (Suitza 1962)
# [[Pocha Lamadrid]] aktibista (Argentina, 1945-2021)
# [[Princy Mangalika]] aktibista (Sri Lanka, XX. mendea)
# [[Rachel Whiteread ]] eskultorea (Londres 1963)
# [[Rafaela Rada]] ilustratzailea
# [[Regina Halmich]] boxeolaria (Alemania 1976)
# [[Régine Pernoud]] historialaria (Frantzia 1909-1998)
# [[Rineke Dijkstra]] argazkilaria (Herbehereak 1965)
# [[Rocío Saiz]] artista (Madril 1991)
# [[Rosa Brun]] artista (Madril 1955)
# [[Rosemarie Trockel]] artista (Alemania 1952)
# [[Salma Kikwete]] aktibista (Tanzania, 1963)
# [[Salomé Cuesta]] artista (Valentzia 1964)
# [[Sandra Baía]] artista(Lisboa 1968)
# [[Sangita Magar]] aktibista (Nepal)
# [[Soleil Moon Frye]] aktorea, gidoilaria, film-zuzendaria (AEB 1976)
# [[Sonia Couoh]] aktorea (Mexiko, 1983)
# [[Susana Solano]] eskultorea (Bartzelona, 1946)
# [[Sylvie Fleury]] artista (Suitza 1961)
# [[Tacita Dean]] artista bisuala (Erresuma Batua 1965)
# [[Tatiana Delgado Yunquera]] bideo-joko garatzailea (Madril 1978)
# [[Tecuelhuetzin Xicohténcatl]] printzesa tlaxcalteka (Mexiko, 1501-Guatemala, 1537)
# [[Tecuichpo Ixcaxochitzin]] inperio aztekaren azken enperatrizea (Mexiko, 1509-1550)
# [[Tiza Mafira]] Ingurumen-aktibista (Indonesia, 1984)
# [[Touria Chaoui|Touria Chaowi]] hegazkinlaria (Fez, 1936-1956)
# [[Tress MacNeille]] ahots aktorea (AEB 1951)
# [[Vanessa Beecroft]] artista (Italia 1969)
# [[Victoria Fonseca González]] fisikaria (Espainia XX. mendea)
# [[Viktória Varga]] halterofilia kirolaria (Hungaria 1981)
# [[Zainab Al Khawaja]] aktibista (Bahrain, 1983)
# [[Zohra Drif]] Aljeriako politikaria, independentzia gerrako mujahida (1934)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''maiatza''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Ortiz]] ----'''SORTUA''' medikua (Getxo, 1964)
# [[Ainara Vera]] ----'''SORTUA''' zinegilea (Iruñea, 1985)
# [[Ana Antúnez]] --ef'''SORTUA''' jostuna, brodatzailea (Sevilla 1836-1896)
# [[Ann Marie Skelton]] ef--'''SORTUA''' Haurren Eskubideen Batzordeko burua (Hegoafrika, ?)
# [[Garazi Sampedro]] ef--'''SORTUA''' korrikalaria (Atxondo 1989)
# [[Itsasne Larruskain]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, futbolaria (Traña-Matiena 1992)
# [[Izaro Ieregi]] ----'''SORTUA''' artista (Algorta, 1987)
# [[Josefa Antúnez]] --ef'''SORTUA''' jostuna, brodatzailea (Sevilla 1833-1904)
# [[Juana María Ruiz de Gámiz]] efef'''SORTUA''' ongilea (Betoño, 1841 -?)
# [[Libe Goitia Artetxe]] ef--'''SORTUA''' idazlea (Errusia, 2001)
# [[Maite Toledo]] ----'''SORTUA''' idazlea (Zaldibia, 1966)
# [[Maite Zelaia]] ef--'''SORTUA''' arkitektoa (Eibar, 1946)
# [[María del Carmen Careaga Salazar]] ef--'''SORTUA''' enpresaburua (Getxo, 1934)
# [[Nagore Legarreta]] ----''SORTUA''' argazkilaria (Hernani, 1981)
# [[Oihana Muga]] ef--'''SORTUA''' pediatra (Donostia, 1981)
# [[Quintina Gelbenzu Piérola]] ef-ef '''SORTUA''' emagina (1877-1950)
# [[Salome Campos Beotegi]] efef'''SORTUA''' Emakume aitzindaria kontserba-enpresetan (Bermio, 1893-1974)
# [[Adela Calva Reyes]] idazlea (Mexiko, 1967-2018)
# [[Adenike Oladosu]] klima aktibista (Nigeria 1994)
# [[Alejandra Hannoverkoa]] printzesa (Austria 1999)
# [[Alicia Martín Villanueva]] artista (Madril, 1964)
# [[Aline Pettersson|Aline Petterson]] idazlea (Mexiko Hiria, 1938)
# [[Alva Belmont]] aktibista aberatsa, sufragista (AEB 1853- Frantzia 1933)
# [[Ana de Roque]] kazetaria ( Madril 1963)
# [[Ana Roldán]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1976)
# [[Anahí de Cárdenas]] modeloa, aktorea (Peru 1983)
# [[Andrea Guasch]] aktore, abeslari, dantzaria (Bartzelona 1990)
# [[Anežka Drahotová]] atleta (Txekia 19)
# [[Aniela Rodriguez]] idazlea (Mexiko, 1992)
# [[Anna Henderson]] txirrindularia (Britainia 1998)
# [[Anna Howard Shaw ]] sufragista, abade metodista (AEB 1847-1919)
# [[Antía Jácome]] kanoalaria (Pontevedra 1999)
# [[Antúnez ahizpak]] brodatzaileak (Sevilla XIX. mendea)
# [[Ascensión Cambrón]] filosofoa (Kordoba 1943)
# [[Aurora Correa]] poeta (Bartzelona, 1930-Mexiko, 2008)
# [[Beatrice Borromeo]] kazetaria, aristokrata (Italia 1985)
# [[Belén Rodríguez (kazetaria)]] (Madril 1966)
# [[Betty Gilpin]] aktorea (AEB 1986)
# [[Carissa Véliz]] filosofoa, irakaslea, ikertzailea (Mexiko 1986)
# [[Carlota Casiraghi]] zaldizalea, kazetaria (Monako 1986)
# [[Carmel Snow]] moda-kazetaria (Irlanda 1887-AEB 1961)
# [[Carolina Bona]] aktorea (Madril 1980)
# [[Carolina Herrera]] enpresaburua, diseinatzailea (Venezuela 1939)
# [[Carolina Parsons]] modeloa, enpresaburua (Txile 1978)
# [[Caroline Link ]] film-zuzendaria (Alemania 1964)
# [[Caroline Schermerhorn Astor]] aristokrata (AEB 1830-1908)
# [[Chari Gómez Miranda ]] kazetaria (Espainia 1930-2011)
# [[Claudina Domingo]] poeta (Mexiko, 1982)
# [[Claudine Picardet]] zientzialaria, itzultzailea (Frantzia 1735-1820)
# [[Consuelo Duval]] aktorea (Mexiko 1969)
# [[Consuelo Trujillo ]] aktorea (Cádiz 1959)
# [[Consuelo Vanderbilt]] filantropoa (AEB 1877- 1964)
# [[Consuelo Yznaga]] aristokrata (AEB 1853-Londres 1909)
# [[Cristina del Valle (abeslaria)]] aktibista (Asturias 1960)
# [[Cristina del Valle (aktorea)]] (Argentina 1942)
# [[Debora Kayembe]] abokatua, aktibista (Kongo- Eskozia, 1975)
# [[Desirée Bela-Lobedde]] idazlea, aktibista (Bartzelona 1978)
# [[Desirée Ndjambo]] kazetaria (Madril 1976)
# [[Diana Vreeland]] moda-editore aitzindaria (Paris 1903 - AEB 1989 )
# [[Djamila Boupacha]] Aljeriako FLNko aktibista (Bologhine 1938)
# [[Dolores Castro]] poeta (Mexiko, 1923-2022)
# [[Edna Woolman Chase]] kazetaria, argitaratzailea (AEB 1887-1957)
# [[Ekaterina Karavelova]] aktibista, hezitzailea (Bulgaria, 1860-1947)
# [[Elia Barceló]] idazlea (Alacant 1957)
# [[Ella baila sola]] musika bikotea (Espainia)
# [[Elsa Cross]] poeta (Mexiko, 1946)
# [[Elsie de Wolfe ]] dekoratzaile aitzindaria (AEB 1865- Frantzia 1950)
# [[Elvira Quintana]] aktorea (Badajoz, 1935-Mexiko Hiria, 1968)
# [[Esperanza Zambrano]] idazlea (Mexiko, 1901-1992)
# [[Esther García Rodríguez]] cinema ekoizpen zuzendari aitzindaria (Segovia 1956)
# [[Esther Mayoko Ortega]], aktibista (Madril, XX.mendea)
# [[Ethel Krauze]] idazlea (Mexiko Hiria, 1954)
# [[Fausta Gantús]] poeta eta historialaria (Mexiko, 1968)
# [[Flora Drummond]] sufragista, aktibista (Erresuma Batua, 1878-1949)
# [[Françoise Seligmann]] Frantziako erresistentziako kidea, kazetaria eta politikaria (1919-2013)
# [[Françoise Vergès]] politologo eta ekintzaile feminista eta dekolonialista frantsesa (Paris, 1952)
# [[Freda Huson]] aktibista (Kanada, 1964)
# [[Gabriela Jauregi]] idazlea, poeta (Mexiko Hiria, 1979)
# [[Glòria Serra ]] kazetaria (Bartzelona 1964)
# [[Hadja Idrissa Bah]] aktibista (Ginea, 1999)
# [[Helena Normanton]] abokatua, aktibista (Erresuma Batua, 1882-1957)
# [[Ilka Chase]] aktorea, esataria, idazlea (AEB 1905-1978)
# [[Irene Hernández de Jesús]] aktibista (Mexiko, 1958-2021)
# [[Irene Hueche Meliqueo]] aktibista (Txile, 1946-2011)
# [[Isabel Garcés]] aktorea (Madril 1901-1908)
# [[Isabel Pardo de Vera Posada]] ingeniaria (Lugo 1975)
# [[Isatou Ceesay]] aktibista (Gambia, 1972)
# [[Izarne Sarasola]] Errealeko futbolaria (Gipuzkoa, 2002)
# [[Jacqueline Auriol]] hegazkinlaria (Frantzia, 1917-2000)
# [[Javiera Contador]] aktorea, aurkezlea (Txile 1974)
# [[Jhoana Patiño]], poeta, aktibista (Kolonbia, 1982)
# [[Josefina Molina]] film-zuzendari atzindaria (Kordoba 1936)
# [[Julia Maura]] idazlea (Madril 1910-1973)
# [[Julia Solomonoff]] film zuzendaria, gidoilaria… (Argentina 1966)
# [[Juliane Köhler ]] aktorea (Alemania 1965)
# [[Katalina D'Erzel|Katalina Dérzel]] poeta (Mexiko Hiria, 1950)
# [[Laura Pérez Granel]] ilustratzailea (Valentzia 1983)
# [[Leila Khaled]] palestinar aktibista politikoa (1944)
# [[Lidia Poët ]] Italiako 1. emakume abokatua, aktibista (1855-1949)
# [[Lidia Tiatirakoa]] Europako 1. Emakume kristaua, santua, enpresaburua (Tiatira I. mendea)
# [[Lisa Henni]] aktorea (Suedia 1982)
# [[Lolita Bosch]] idazlea (Bartzelona 1970)
# [[Lorenza Izzo]] aktorea, modeloa (Txile 1989)
# [[Louise Dahl-Wolfe]] moda-argazkilaria ( AEB 1895- 1989)
# [[Lucrecia Martel]] film zuzendaria, gidoilaria (Argentina 1966)
# [[Lucy Elmina Anthony]] sufragista (AEB 1859 - 1944)
# [[Luz Marina Hache]] Sindikalista, aktibista (Kolonbia, 1955)
# [[Margo Martindale]] aktorea (AEB 1951)
# [[María Duval (aktorea)]] abeslaria (Mexiko 1937)
# [[María Inés Guerra]] abeslaria, aurkezlea (Mexiko 1983)
# [[María José Sanz Sánchez]] biologoa, ikertzailea (Valentzia 1963)
# [[María Pérez García]] atleta (Granada 1996)
# [[María Remedios del Valle]] Argentinako armadan kapitain independentzia garaian (Argentina, 1766-1847)
# [[Mariana Simionescu]] tenislaria (Errumania 1956)
# [[Maricela Guerrero]] poeta (Mexiko Hiria, 1977)
# [[Marilia Andrés ]] kantautorea (Cuenca 1974)
# [[Marina Rossell]] kantautorea (Bartzelona 1954)
# [[Marta Botía]] kantautorea (Madril 1974)
# [[Marta Ferri]] moda diseinatzailea (Italia 1984)
# [[Marta García Gómez]] kazetara, bikoizlea ( Madril 1961-2013)
# [[Marta Jaumandreu]] kazetaria (Madril 1971)
# [[Marta Martínez Alonso]] matematikaria, IBM zuzendari nagusia (Madril 1966)
# [[Marta Suediakoa]] printzesa (Suedia 1901-Norvegia 1954)
# [[Mary Haʻaheo Atcherley]] aktibista (Hawaii, 1874-1933)
# [[Matilde Borromeo]] jauzi-zaldi hazlea, kirolaria, aristokrata (Italia 1983)
# [[Mercedes de Acosta]] idazlea (AEB 1892-1968)
# [[Milena Smit]] aktorea (Valentzia 1996)
# [[Mónica Laguna]] film zuzendaria, gidoilaria (Madril 1964)
# [[Mònica López]] meteorologoa, aurkezlea (Lerida 1975)
# [[Na'Taki Osborne Jelks]] aktibista (AEB, XX. maendea)
# [[Naty Abascal]] modeloa (Sevilla 1943)
# [[Ngụy Thị Khanh]] Ingurumen aktibista (Vietnam, 1976)
# [[Nina Bang]] historialaria, politikaria, ministroa (Danimarka 1866-1928)
# [[Nuria Villazán Martín]] gidoilaria, film zuzendaria (Bartzelona 1968)
# [[Oyèrónkẹ Oyěwùmí]] ikertzaile feminista dekolonial (Nigeria, 1957)
# [[Pepa Pedroche]] aktorea (Madril 1967)
# [[Pilar García Muñiz]] kazetaria, aurkezlea (Madril 1974)
# [[Pilar Llop ]] magistratua, politikaria (Madril 1973)
# [[Pilar Ulzurrun de Asanza y Peralta]] margolaria (Zaragoza, 1785-Madril, 1864)
# [[Raquel Sánchez Jiménez]] politikaria (Bartzelona 1975)
# [[Rosario Pi]] zinema zuzendaria (Bartzelona, 1899 - Madril, 1967)
# [[Rosita Parsons]] modeloa, enpresaburua (Txile 1970)
# [[Sandra Lorenzano]] idazlea (Argentina, 1960)
# [[Sara Uribe Sánchez|Sara Uribe]] poeta (Mexiko, 1978)
# [[Seloua Luste Boulbina]] Filosofo eta irakasle franko-aljeriarra (1957)
# [[Sheela Patel]], aktibista (India, 1952)
# [[Soledad Sevilla]] margolaria (Valentzia 1944)
# [[Stella Assange]] abokatua, giza eskubideen defendatzailea (Hegoafrika 1983)
# [[Susan Rice]] enbaxadorea (AEB 1964)
# [[Susana Roza]] Kazetaria (Asturias 1965)
# [[Susi Caramelo]] umorista (Bartzelona 1980)
# [[Syrie Barnardo]] barrualdeen diseinatzailea (Ingalaterra 1879-1955)
# [[Tedi López Mills]] poeta (Mexiko Hiria, 1959)
# [[Tuva Novotny]] aktorea (Suedia 1979)
# [[Uta Hagen]] aktorea, maistra (Alemania 1919- AEB 2004)
# [[Vanessa Bryant ]] filantropoa (AEB 1982)
# [[Vanessa Claudio]] modeloa, aktorea, aurkezlea (Puerto Rico 1983)
# [[Vega (abeslaria)]] (Kordoba 1979)
# [[Veronica Ferres]] aktorea (Alemania 1965)
# [[Victoria Rosell]] epailea, politikaria (Murtzia 1968)
# [[Virginia Ruzici ]] tenislari ohia (Errumania 1955)
# [[Yelitza Ruiz]] abokatua eta poeta (Mexiko, 1986)
# [[Yuja Wang]] piano-jolea (Txina 1975)
# [[Yvonne Choquet-Bruhat]] matematikari eta fisikari frantsesa (Lille, 1923)
# [[Zarifa Ghafari]] politikari, aktibista (Afganistan, 1992)
# [[Zonia Palán Tamayo]] aktibista, ekonomialaria (Ekuador, 1954-2003)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''apirila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Irazu]] ----'''SORTUA''' kazetaria, gidoigilea, berdintasun teknikaria (Andoain, 1966)
# [[Eider Conde]] ----'''SORTUA''' Aranzadi elkarteko komunikatzailea (Donostia, 1981)
# [[Elena Martinez Rubio|Elena Martinez]] ----'''SORTUA''' euskal idazlea (Bilbo, 1957)
# [[Felipa Domínguez Taguada]] --ef'''SORTUA''' miliziano (Irun, ?- 2013))
# [[Graciliana Montelongo]] ----'''SORTUA''' artista eta idazlea (Tenerife, 1962)
# [[Iratxe Ormatza]] ----'''SORTUA''' idazlea (Bakio, 1971)
# [[Isabel de Naverán]]----'''SORTUA''' ikertzailea, komisarioa (Getxo, 1976)
# [[Ixabel Millet]] ----'''SORTUA''' ipuin kontalaria (Paris, 1958)
# [[Jasmin_Mara_López]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta zinemagilea (New Orleans xxxx)
# [[Maite Franko]] ----'''SORTUA''' g idazle eta ipuin kontalaria (Irun, 1971)
# [[Maria Rosario de Cruz]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Ermua, 1948)
# [[Marta Von Poroszlay]] ----'''SORTUA''' g margolaria, eskultorea, idazlea (Hungaria, 1952)
# [[Mirari Sagarzazu]] ----'''SORTUA''' ARtisaua, artista, ilustratzailea (Oñati)
# [[Miren Mindegia]] ----'''SORTUA''' g kazetaria, idazlea (Elizondo, 1985)
# [[Silvia Solórzano Foppa]] ef--'''SORTUA''' gerrillari ohia eta politikaria (Guatemala, 1950)
# [[Stella Quan Rossell]] ----'''SORTUA''' antropologoa (Guatemala, 1935-2007)
# [[Adela Guffanti]] hegazkinlaria (Argentina, 1904- ?)
# [[Adelaida O'Dena de Estrada|Adelaida O´Dena de Estrada]] margolaria (Madril, 1823-1853)
# [[Amada García Rodríguez]] exekutatuko komunista (Coruña 1909-1938)
# [[Amandine Gay]] zine-zuzendari, aktore, idazle eta afrofeminista (Frantzia, 1984)
# [[Amina Dahbour]] palestinar aktibista politikoa (1945?)
# [[Amparo Rubiales]] irakaslea, politikaria (Madril 1945)
# [[Anastasia (argitzailea)]] margolaria (Paris XIV-XV. mendea)
# [[Angeles Bravo (kazetaria)]] (?, 1963)
# [[Anna Swenonis]] eskuizkribu argitzailea (Suedia ? - 1527)
# [[Arab Loutfi]] kazetaria, idazlea, film-zuzendaria (Libano 1953)
# [[Arcangela Paladini]] artista eta poeta (1596-1622)
# [[Asunción Crespo de Reigón|Asunción Crespo de Reigon]] margolaria (Madril, 1816.1885)
# [[Beatriz Rico]] aktorea, abeslaria, idazlea (Asturias 1970)
# [[Belén Ortega]] komiki-marrazkilaria (Granada, 1986)
# [[Carmen Calvo (artista)]] eskultorea (Valentzia 1950)
# [[Carmen Rey]] jazz-abeslaria (Galizia ?)
# [[Caterina Cherubini]] margolaria (Erroma, 1730-1811)
# [[Catherine M. Russell]] UNICEFeko zuzendari exekutiboa (AEB, 1961)
# [[Claudia Rueda]] ilustratzailea (Bogota, XX. Mendea)
# [[Cristina Gallach]] kazetaria (Bartzelona 1960)
# [[Cristina Narbona]] polititkaria (Madril 1951)
# [[Daniela Barcellona]] mezzosopranoa (Italia 1969)
# [[Daniela Melchior ]] aktorea (Portugal 1996)
# [[Denisse Buendía]] poeta (Mexiko, 1979)
# [[Elisa Rueda]] maistra, poeta, aktorea (Markina-Xemein, 1959)
# [[Elvira Rodríguez ]] ekonomialaria, politikaria (Madril 1949)
# [[Esperanza Elena Caro]] brodatzailea (Sevilla 1906-1985)
# [[Eva Lootz]] eskultorea (Austria_Espainia 1940)
# [[Farideh Lashai]] margolaria, idazlea (Iran 1944-2013)
# [[Fátima Diame]] jauzietako atleta (Valentzia 1996)
# [[Gabriela Agirre Sánchez]] idazlea, poeta (Mexiko, 1977)
# [[Henrietta H. Fore]] UNICEFeko zuzendari ohia (AEB, 1948)
# [[Hermine Yollo]] aktorea, zuzendaria, idazlea, itzultzailea (Kamerun 1981)
# [[Hermonia Vivarini]] artista (Venezia, XVI.mendea)
# [[Inés Alberdi ]] soziologoa (Sevilla 1948)
# [[Inés Álvarez de Toledo Caro]] aristokrata (Madril 1857-Donostia 1937)
# [[Inés Amor]] galerista (Mexiko 1912-1980)
# [[Ines Artajo Ayesa]] kazetaria (Iruñea 1956)
# [[Inés Edmonson]] aktorea (Argentina 1919-2016)
# [[Inés Fernández-Ordoñez]] hizkuntzalaria (Madril 1961)
# [[Inés Fonseca]] abeslaria, musikagilea, poeta (Santander 1960)
# [[Inés María Calero]] modeloa, aktorea (Venezuela 1969)
# [[Inés Martín Rodrigo]] kazetaria, idazlea (Madril 1983)
# [[Inés París]] film zuzendaria, gidoilaria (Madril 1963)
# [[Inés Saavedra]] abeslaria (Uruguai 1972)
# [[Inés Santé Riveira]] irakaslea, asmatzilea, ikertzailea (Ferrol 1976)
# [[Ines Scaramucci ]] irakaslea (Italia 1908-1990)
# [[Isabel Austriakoa (1501-1526)]] Danimarka, Norvegia, Suediako erregina (Belgika)
# [[Isabel Zapata]] idazlea (Mexiko Hiria, 1984)
# [[Joana Austriakoa]] Portugalgo erregina, Espainiako erregeordea, emakume-jesuita bakarra (Madril 1535-1573)
# [[Josefa Amar Borbón ]] pedagogoa, emakumeen gaitasunaren defendatzailea (Zaragoza 1749-1833)
# [[Josefa Tolrá Abril]] margolaria (Cabrils, 1880-1959)
# [[Juanita Frances]] aktibista (Australia-Erresuma Batua, 1901-1992)
# [[Kaimook Chuto]] eskultorea (Thailandia, 1938-1995)
# [[Klara Bavariakoa]] margolaria (Alemania, 1874-1941)
# [[Lalalimola]] ilustratzailea (Valentzia, 1984)
# [[Lara Siscar]] tb aurkezlea (Valentzia 1977)
# [[Laura Gómez-Lacueva]] aktorea (Zaragoza 1975-2023)
# [[Leonor Austriakoa]] Portugalgo eta Frantziako erregina (Belgika 1498- Badajoz 1558)
# [[Lorenza Cobián]] modeloa (Asturias 1851-Madril 1906)
# [[Lucía Pérez ]] abeslaria (Lugo 1985)
# [[Luisa Rivera]] ilustratzaleak (Santiago-Txile, 1987)
# [[Lynette Yiadom-Boakye]] margolaria, idazlea (Londres 1977)
# [[Mabula Soumahoro]] akademikoa eta ekintzaile afrofeminista (Paris, 1976)
# [[Margarita Alexandre]] zinema zuzendari eta ekoizlea frankismoan (León, 1923 - Madril, 2015)
# [[María Aragoikoa]] Portugalgo erregina (Kordoba 1498- Lisboa 1517)
# [[María Austriakoa]] Germaniako enperatriza (Madril 1528-1603)
# [[Maria Baranda|María Baranda]] poeta (Mexiko, 1962)
# [[María Gámez Gámez ]] politikaria, Guardia Zibilaren 1. Emakume-zuzendaria (Cádiz 1969)
# [[María Gimeno]] artista, ekintzailea (Zamora 1970)
# [[María Gómez (kazetaria)]] (Madrik 1987)
# [[María Gómez González]] 1936an Galiziako emakume alkate bakarra (Kordoba 1905-Lugo 1986)
# [[María Jesús Montero]] medikua, politikaria (Sevilla 1966)
# [[María Silva Cruz]] anarkista (Cadiz 1915-1936)
# [[Marietta Barovier]] artista eta diseinatzailea ( ? - 1496)
# [[Marina Romero]] idazlea (Madril 1908-2001)
# [[Marina Silva]] politikaria, ingurumen aktibista (Brasil 1958)
# [[Marisa Roesset Velasco]] margolaria (Madril 1904-1976)
# [[Marisa Ruiz Trejo]] antropologo feminista (Mexiko, 1984)
# [[Marlène Schiappa]] politikaria, aktibista (Paris 1982)
# [[Mary Jayne Gold ]] iheslarien laguntzailea (AEB 1909-Frantzia 1997)
# [[Mercedes González Fernández]] kazetaria, politikaria (Madril 1975)
# [[Mikiko Otani]] abokatu eta ikertzaile (Japonia, 1964)
# [[Mónica Nepote]] idazlea (Mexiko, 1970)
# [[Myrea Pettit]] ilustratzailea (Britainia Handia, 1970)
# [[Nastasia Zürcher ]] kantautorea, margolaria (Suitza/Galizia 1988)
# [[Nevenka Fernández]] Espainiako ekonomialaria eta Ponferradako zinegotzia
# [[Ninotchka Matute]] Guatemala Hiriko alkatetzari hautagai (Guatemala Hiria, 1967)
# [[Olga Martín-Belloso]] kimikaria, elikaduran aditua (Calahorra 1960)
# [[Paula Fortes]] aktibista, politikaria (Cabo Verde, 1945-2011)
# [[Petronila Guerrero]] politikaria (Cádiz 1953)
# [[Polly Higgins]] abokatua, ingurumen aktibista (1968-2019)
# [[Rashida Obeida]] palestinar aktibista politikoa (XX. mendea)
# [[Reneé Acosta|Renée Acosta]] poeta, filosofoa (Mexiko Hiria, 1976)
# [[Rosario Torres]] politikaria (Malaga 1959)
# [[Solange Fernex]] aktibista (Frantzia, 1934-2006)
# [[Soraya Rodríguez]] politikaria (Valladolid 1963)
# [[Tita Llorens]] igerilaria (Menorca 1968)
# [[Urania Mella]] Saturraranen kartzelaratua (Galizia 1899-1945)
# [[Verónica Gerber Bicecci]] artista, idazlea (Mexiko, 1987)
# [[Vicky Hernández]] aktorea (Kolonbia 1945)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''martxoa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Prudencia Gorrotxategi]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako presoa (Arrankudiaga, ?)
# [[Maria Arriaga]] efef'''SORTUA''' erraketista (Berriz, 1922- Ondarroa, 2014)
# [[Itziar de Blas]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta itzultzailea (Gasteiz, )
# [[Angélica Orue]] ef--'''SORTUA''' albaitaria (Laudio, 1926)
# [[Gemma Orobengoa]] ----'''SORTUA''' argazkilaria (Arrasate, 1985)
# [[Soledad Ruz]] ----'''SORTUA''' flamenko danzaria (Donostia, 1972)
# [[Jennifer Ávila]] ef--'''SORTUA''' kazetaria (Honduras, 1990)
# [[Lur Basterretxea]] ef--'''SORTUA''' eskiatzailea, lasterkaria (Elorrio, 1979)
# [[Maria Eskibel Arratia]] --ef'''SORTUA''' filantropoa (Gasteiz, ? - Valladolid, 1536)
# [[Nieves Cano]] efef'''SORTUA''' filantropoa (Gasteiz, 1847-1899)
# [[María Aranzazu Vélez de Mendizabal]] ----'''SORTUA''' Saturrarango Emakumeen Kartzelako ama nagusia (?)
# [[Magdalena Larrondo]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako zuzendaria (?)
# [[Adriana Bilbao Zarraonandia]] ----'''SORTUA''' flamenko dantzaria (Bilbo, 1988)
# [[Miren Arzak]] ----'''SORTUA''' fisioterapeuta, osteopata, idazlea (Hondarribia, 1966)
# [[Firouzeh Khosrovani]] ----'''SORTUA''' dokumentalgilea (Iran, 1971)
# [[Alba Heredia]] ----'''SORTUA''' flamenko dantzaria (Granada, 1995)
# [[Teodosia Ortega]] efef'''SORTUA''' emagina (Burgos, 1890-Arrigorriaga, 1983)
# [[Assumpta Aierdi]] ----'''SORTUA''' ekintzaile soziala (Donostia, 1972)
# [[Victoriana Herrero Barroso]] efef'''SORTUA''' Saturrarango presoa (Logroño, 1893-1962)
# [[Santa Paula Barbada]] ----'''SORTUA''' emakume santu eta bizarduna (Ávila, ?)
# [[Sara Torres]] ----'''SORTUA''' ikertzailea, idazlea (Gijón, 1991)
# [[Cristina Gutierrez]] ef--'''SORTUA''' ARtista, idazlea, ekintzailea (Bilbo)
# [[Maria Gugelberg von Moos]] botanikaria eta ilustratzailea (Suitza, 1836-1918)
# [[Marika]] ilustratzailea eta komikigilea (Bartzelona, 1949)
# [[Sabrina Van Tassel ]] kazetaria, film-zuzendaria (Frantzia 1975)
# [[Rosie Alfaro]] heriotza zigorraren zain (AEB 1971)
# [[Angelina Rodriguez]] heriotza zigorraren zain (AEB 1968)
# [[Karla Faye Tucker ]] heriotza zigorrez hila (AEB 1959-1998)
# [[Victoria Zárate Zurita]] Bigarren errepublikako maistra eta sindikalista (Madril, 1893-Lisboa, 1964)
# [[Reem Al Numery]] aktibista (Yemen, 1996)
# [[Nimco Ali]] aktibista (Somalia-Ingalaterra, 1983)
# [[Argentina Altobelli]] politikaria, aktibista (Italia, 1866-1942)
# [[Michealene Risley]] amerikar zinegile ekintzailea (Michigan, XX.mendea)
# [[Cindy Amaiza]] aktibista (Kenya, XXI. mendea)
# [[Adjoa Amana]] aktibista (Ghana, XX. mendea)
# [[Florina Alías]] asturiar idazlea (1921-1999)
# [[Lourdes Álvarez García]] asturiar idazlea (Mieres, 1968)
# [[Sharon Olds]] idazlea (Kalifornia, 1942)
# [[Velma Barfield]] serie-hiltzailea (AEB 1932-1984)
# [[Mary Gauthier ]] abeslaria (AEB 1962)
# [[Helen Gibson]] zaldizkoa, especialista (AEB 1892-1977)
# [[Candi Staton]] kantautorea (AEB 1940)
# [[Amy Helm]] kantautorea (AEB 1970)
# [[Bettye LaVette]] soul, blues kantautorea (AEB 1946)
# [[Gemma Escapa]] abokatua, irakaslea (Bizkaia 1965)
# [[Lorina Bulwer]] jostun artista (Ingalaterra 1838-1912)
# [[Lisbeth Añez]] aktibista venezuelarra (Venezuela)
# [[Tchinda Andrade]] trans aktibista (Cabo Verde, 1979)
# [[Yassi Ashki]] osasun-ekintzailea (Iran)
# [[Artearen maistra handiak]] artista-zerrenda
# [[Lucia Anguissola]] margolaria (Italia 1536/38- 1565)
# [[Dorotea de Chopitea]] filantropoa (Txile, 1816- Bartzelona 1891)
# [[Anita Awosusi]] aktibista (Alemania, 1956)
# [[Berta Zúñiga]] aktibista (Honduras, 1990)
# [[Bertha Oliva]] aktibista (Honduras, 1956)
# [[Carmen Castro García]] ekonomialara, aktibista (Valentzia 1967)
# [[Mari Jose Aranguren Querejeta]] ekonomialaria (Gipuzkoa 1969)
# [[Bina Shah ]] kazetaria, idazlea (Pakistan XX. mendea)
# [[Dulce Maria Cardoso]] abokatua, idazlea ( Portugal 1964)
# [[María Franciska Dapena Rico]] margolaria, idazlea (Palentzia 1924-Bilbo 1995)
# [[Laia Soler]] idazlea ( Lleida, 1991)
# [[Remedios Cervantes]] enpresaria, modelo ohia (Malaga 1964)
# [[Isabel Ríos]] sindikalista, ekintzailea (Curtis, Galizia, 1907-1997)
# [[Ana Cano]] Asturierazko idazlea (Somiedo, 1950)
# [[Vanessa Mendoza Cortés]] abortuaren aldeko aktibista (Andorra, 1980)
# [[María Martín Escudero]] dantzaria (Bizkaia XX. mendea)
# [[Mary Treat]] biologoa (AEB 1830-1923)
# [[Sol Panera]] galerista (Bilbo 1946)
# [[Elly Schlein]] Italiako politikaria (Suitza 1985)
# [[Cristina Martín Vega]] kazetaria (Madril 1970)
# [[Maria M. Gosse]] diplomazialaria, enbaxadorea (Alemania 1962)
# [[María del Coro Arizmendi]] ornitologoa ( Mexiko 1963)
# [[Camila Bossa ]] aktorea (Bogota/Galizia 1973)
# [[Karima Baloch]] aktibista (Pakistan-Kanada, 1983-2020)
# [[Marie Inmaculée Ingabire]] feminista, giza-eskubide ekintzailea (Ruanda,?)
# [[Walda Barrios Klee]] soziologoa, aktibista, feminista (Guatemala-Mexiko, 1951-2021)
# [[Ana Lydia Vega]] idazlea (Puerto Rico 1946)
# [[Susana Dans]] aktorea (Coruña 1965)
# [[Maruxa Villanueva]] abeslaria, aktorea (Galizia 1906-1998)
# [[Mabel Rivera]] aktorea (Coruña 1952)
# [[Laura Mañá]] film-zuzendaria, gidoilaria, aktorea (Bartzelona 1962)
# [[Zaza Ceballos]] idazlea (Coruña XX. mendea)
# [[Esther F. Carrodeguas]] dramagilea (Coruña 1979)
# [[María Reimóndez ]] idazlea (Lugo 1759)
# [[Xohana Torres]] idazlea (Galizia 1929-2017)
# [[Erin Mouré]] poeta, itzultzailea (Kanada 1955)
# [[Eva Mejuto]] idazlea (Pontevedra1975)
# [[Nicole Brossard]] poeta (Kanada 1943)
# [[Su Garrido Pombo]] kantautorea ( Galizia1982)
# [[Rosa Sevilla de Alvero]] sufragista, hezitzailea (Filipinak 1879-1954)
# [[Victoria Martín]] umoregilea, gidoilaria (Madril 1989)
# [[Isa Calderón]] umoregilea, gidoilaria ( Madril 1983)
# [[Noemí Sabugal]] idazlea ( Leon, 1979)
# [[Eva Llorach ]] aktorea ( Murtzia 1979)
# [[Alix Payen]] 1871ko Parisko Komunako ambulancière (1842-1903)
# [[Angela Saini]] zientzia-kazetaria (Londres 1980)
# [[Samira Ahmed]] kazetaria, genero diskriminazioagatik BBC salatu eta epaiketaren irabazlea (Londres 1968)
# [[Laura Bates]] idazle feminista, aitzindaria (Oxford 1986)
# [[Caroline Criado Perez]] kazetari ekintzailea (EB 1984)
# [[Deborah Cameron]] hizkuntzalaria (Eskozia 1958)
# [[Teodora Barrio]] idazlea, asturieraz (Marrubio, 1968)
# [[Teresa Cónsul]] idazlea, asturieraz eta gaztelaniaz (?- Oviedo, 1834)
# [[Raquel Fernández Menéndez]] idazlea, asturieraz (Salas, 1993)
# [[Blanca Fernández Quintana]] idazlea, asturieraz (Bimenes, 1994)
# [[Enriqueta González Rubín]] idazlea eta kazetaria, asturieraz (Ribadesella, 1832-Infiesto, 1877)
# [[Nené Losada]] idazlea, asturieraz (Luarca, 1921-2009)
# [[Idoia Rodríguez Buján ]] militarra (Lugo 1983-Afganistan 2007)
# [[Gillian Wearing]] artista (EB 1963)
# [[Cathy Newman]] kazetaria (EB 1974)
# [[Kate Adie ]] kazetaria (EB 1945)
# [[Rebekah Brooks]] kazetaria (EB 1968)
# [[María Teresa González|Maria Teresa Gonzále]] idazlea, asturieraz (Gijón. 1950-1995)
# [[Marta Mori]] idazlea, asturieraz (Gijón, 1965)
# [[María Esther García López]] idazlea, asturieraz (Valdés, 1948)
# [[Esther Prieto]] idazlea, asturieraz (Arenas, Cabrales, 1960)
# [[Helena Trexu]] idazlea, asturieraz (Sama de Langreo, 1945)
# [[Margaret Collins Weitz]] historialaria, Frantziako Erresistentzian aditua (AEB, 1929)
# [[Beatriz Álvarez-Guerra]] aktorea (Madril 1994)
# [[Tina Gascó]] aktorea (Sevilla 1914-Madril 1973)
# [[Zineb Hattab]] sukaldaria (Girona/Suitza 1989)
# [[Rosalía Mera]] jostuna, enpresaburua (Coruña 1944-2013)
# [[Sandra Ortega Mera ]] enpresaburua, filantropoa ( Coruña 1968)
# [[Mey Rahola]] argazkilaria (Leon 1897-Frantzia 1959)
# [[Clara Martínez Alberola]] abokatua (Madrid, 1963)
# [[Elena Vázquez Zendon]] matematikaria (Ourense, 1966)
# [[Elsa Anka]] aurkezlea (Bartzelona 1965)
# [[Paloma Marín]] aurkezlea (?, XX. mendea)
# [[Cristina Urgel]] aurkezlea (Soria 1979)
# [[Kate del Castillo]] aktorea (Mexiko 1972)
# [[Marisa Naranjo]] aurkezlea (Kanariak 1944)
# [[Estela Giménez]] gimnasta (Madril 1979)
# [[Manuela López García]] Maistra, poeta (Cacabelos, 1910-2005)
# [[Jenny Nyström]] ilustratzailea (Suedia, 1854-1946)
# [[Clara Maria Pope]] margolaria (Londres, 1767-1838)
# [[Laurence Suhner]] idazlea eta artista (Geneva, 1968)
# [[Anna Tigerhielm]] margolaria (Suedia, 1832-1906)
# [[Trini Tinturé]] ilustratzailea (Lleida, 1938)
# [[Henar Torinos]] Valladolid, 1985
# [[Elena Francisen kontsultategia]] emakumeentzako irratsaioa (Espainia 1947-1984)
# [[Maruja Fernández]] irrati esataria (Kuba 1925-Bartzelona 2001)
# [[Pepa Fernández]] kazetaria (Lleida 1965)
# [[Mara Torres]] kazetaria, idazlea (Madril 1974)
# [[Macarena Berlín]] kazetaria (Madril 1973)
# [[Florence Rochefort]] historialari frantziarra (Suresnes, 1958)
# [[Giovanna Garzoni]] margolaria (Italia 1960-1970)
# [[Michaelina Wautier]] margolaria (Belgika c.1617-1689)
# [[Louise Moillon]] margolaria (Frantzia 1610-1696)
# [[Maria van Oosterwijck]] margolaria (Herbehereak 1630-1693)
# [[Anne Vallayer-Coster ]] margolaria (Paris 1744-1818)
# [[Marie-Victoire Lemoine]] margolaria (Paris 1754-1820)
# [[Marie Gabrielle Capet]] margolaria (Frantzia 1761-1818)
# [[Constance Mayer]] margolaria ( Frantzia 1775-1821)
# [[Marie-Éléonore Godefroid]] margolaria ( Paris 1778-1849)
# [[Lilly Martin Spencer]] margolaria ( EB1822-AEB 1902)
# [[Clémentine Delait]] emakume bizarduna (Frantzia, 1865-1939)
# [[María Folguera]] idazlea, eszena zuzendaria (Madril, 1984)
# [[AveLina Pérez|Avelina Pérez]] Sortzaile eszenikoa (Oia, 1969)
# [[Raquel García-Tomás]] musikagilea (Bartzelona, 1984)
# [[Lola Blasco]] aktorea, idazlea eta antzerki zuzendaria (Alacant, 1983)
# [[Marta Pazos]] eszena zuzendaria (Pontevedra, 1976)
# [[Helena Tornero]] antzerkigilea (Figueras, 1973)
# [[Helena Antonia]] emakume bizarduna (Lieja, 1550-1595)
# [[Antonietta Gonsalvus]] emakume bizarduna (Frantzia, 1572-?)
# [[Arantza Ozaeta Cortázar]] arkitektoa (Madril 1982)
# [[Victoria Rodríguez]] aktorea (Madril 1931-2020)
# [[Pilar Eyre]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1947)
# [[Teresa Ribera ]] politikaria (Madril 1969)
# [[Carolina Maria de Jesus]] idazlea, poeta, kronista (Brasil 1914-1977)
# [[Jane Barnell]] emakume bizarduna (AEB 1871-1951)
# [[Alice Elizabeth Doherty]] emakume bizarduna ( AEB 1887-1933)
# [[Annie Jones ]] emakume bizarduna ( AEB 1865-1902)
# [[Krao Farini]] emakume bizarduna (Laos 1876-AEB 1926 19)
# [[Josephine Clofullia]] emakume bizarduna (Suitza 1829-1875)
# [[Pilar Pedraza]] idazlea, irakaslea (Toledo 1951)
# [[Carmen Linares]] flamenko-abeslaria (Linares 1951)
# [[María Pagés]] dantzaria, koreografoa (Sevilla 1963)
# [[Ellen MacArthur]] nabigatzailea (EB 1976)
# [[Aurora Vargas]] flamenko-dantzaria, kantaria ( Sevilla 1956)
# [[Bernarda de Utrera]] flamenko-kantaria (Utrera 1927-2009)
# [[Fernanda de Utrera]] flamenko-kantaria (Utrera 1923-2006)
# [[La Serneta]] flamenko kantaria (Cádiz 1837-Utrera 1912)
# [[Caroline van der Plas]] kazetaria, politikaria (Herbehereak 1967)
# [[Marta plana]] Australiara eramandako emakumeak (1960-1963)
# [[Arlette Farge]] historialari frantsesa (Charleville - 1941)
# [[Bibia Pavard]] historialari frantsesa (1980)
# [[Maddalena Casulana]] musikagilea (Italia, 1544-1590)
# [[Lucinda Williams ]] egile abeslaria (AEB 1953)
# [[Ivette Nadal ]] egile abeslaria, poeta (Bartzelona 1988)
# [[Blanca Llum Vidal]] poeta (Bartzelona 1986)
# [[Núria Martínez-Vernis]] poeta (Bartzelona 1976)
# [[Montse Castellà]] egile abeslaria, aktibista (Tarragona 1976)
# [[Rosa Regàs]] idazlea (Bartzelona 1933)
# [[Georgina Regàs]] sukaldaria, idazlea (Bartzelona 1932-Girona 2022)
# [[Carme Canela]] jazz-abeslaria (Bartzelona 1962)
# [[Sheila Jordan]] jazz- abeslaria (AEB 1928)
# [[Galina Balashova]] arkitektoa, diseinatzailea (Errusia 1931)
# [[Urška Djukić]] zinema-zuzendaria, gidoilaria (Eslovenia 1986)
# [[Asha Haji Elmi]] politikaria, aktibista (Somalia, 1962)
# [[Joana Afonso]] diseinatzailea, ilustratzailea (Portugal 1989)
# [[Cani Fernández Vicién]] abokatua (Cartagena 1963)
# [[Mar Sodupe]] aktorea (Kanariak 1972)
# [[Pepa Aniorte]] aktorea, abeslaria (Alacant 1972)
# [[Toni Morillas]] politikaria, feminista (Jaen 1982)
# [[Clementina Díez de Baldeón]] irakaslea, politikaria (Ciudad Real 1953)
# [[Consuelo Rumí]] psikologoa, irakaslea, politikaria (Almeria 1957)
# [[Anita Gutbrod]] igerilaria (Argentina 1903-1967)
# [[Lita Tiraboschi]] igerilaria, irakaslea, idazlea (Argentina 1917-1972)
# [[Pilar Geijo ]] igerilaria (Argentina 1984)
# [[Lilian Harrison]] igerilaria (Argentina 1904-1993)
# [[Enriqueta Agut Armer]] 2. errepublikako(Castelló, 1912-Mexiko, 1998)
# [[Concepción Alfaya]] 2. errepublikako maistra (Madril, 1886-1945)
# [[Elvira Navarro]] idazlea (Huelva, 1978)
# [[Alba Carballal|Alva Carballal]] idazlea (Lugo, 1992)
# [[Marie Equi]] medikua, aktibista (AEB,1872-1952)
# [[Maria Baldó|María Baldó]] 2. Errepublikako maistra (Albacete, 1884-Toulouse, 1964)
# [[María Braña de Diego|Maria Braña de Diego]] 2. Errepublikako maistra (Madril, 1912-2007)
# [[Carmen Castilla Polo]] 2. Errepublikako maistra (Logroño, 1895-Madril, 1979)
# [[Alba Sotorra Clua]] zinema zuzendaria (Reus, 1980)
# [[Carmen Hermosín]] politikaria (Sevilla 1945)
# [[Magdalena Valerio]] legelaria, politikaria (Caceres 1959)
# [[Mar Moreno]] legelaria, politikaria, idazlea (Jaen 1962)
# [[Teresa Jiménez Vílchez]] irakaslea, politikaria (Granada 1962)
# [[Fuensanta Coves]] irakaslea, politikaria (Alacant 1961)
# [[Irene García]] politikaria (Cádiz 1980)
# [[Marina Vega]] espioia, nazi harrapatzailea (Cantabria 1924-Madril 2011)
# [[Braulia Cánovas]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Murtzia 1920- Bartzelona 1993)
# [[Conchita Ramos]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Lleida 1925-Frantzia 2019)
# [[Alfonsina Bueno]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Zaragoza 1904- Frantzia1979)
# [[Margoth Escobar]] Ingurumen eskubideak eta indigenen aldeko aktibista (Ekuador, 1954)
# [[Mercedes Escribano Pérez]] Bigarren Errepublikako maistra (Valdeganga, 1888-Madril, 1958)
# [[Carmen García del Diestro]] Bigarren Errepublikako maistra, pedagogoa (Santander, 1908-Madril, 2001)
# [[Elsa López]] idazlea, poeta (Fernando Poo, 1943)
# [[Elena Gallego Abad|Elena Gallego]] kazetaria, idazlea (Teruel, 1969)
# [[Ana Vanessa Gutiérrez]] asturierazko idazlea (Mieres, 1980)
# [[Elsa Fernández]] galizierazko idazlea (Buenos Aires, 1933-1964)
# [[Avelina Valladares]] galizierazko idazlea (A Estrada 1825.1902)
# [[Violeta Friedman]] aktibista, bizirik atera Auschwitzetik (Errumania 1930- Madril 2000)
# [[Constanza Martínez Prieto]] aktibista, nazi eremutik bizirik irtendakoa (Madril 1917-Bartzelona 1997))
# [[Laura Seco]] politikaria (Cádiz 1971)
# [[María Teresa Fernández de la Vega]] magistratua, politikaria (Valentzia 1949)
# [[Esperanza Oña]] politikaria (Sevilla 1957)
# [[Nuria Espallargas]] ikertzailea (Bartzelona 1979)
# [[Rosario de Velasco]] margolaria (Madril 1904-Bartzelona 1991)
# [[Marga Gil Roësset]] eskultorea, ilustratzailea, poeta (Madril 1908- 1932)
# [[Ángeles Santos Torroella]] margolaria (Girona 1911- Madril 2013)
# [[Delhy Tejero]] margolaria (Zamora 1904- Madril 1968)
# [[Lauren Bastide]] Frantziako kazetaria eta ekintzaile feminista (Orleans, 1980)
# [[Lima Aafshid]] idazle eta poeta (Afganistan, ?)
# [[Adelaide Estrada]] Mediku, zientzialari eta aktibista (Portugal, 1898-1979)
# [[Martha P. Falconer]] Aktibista, gizarte-langilea (AEB, 1862-1941)
# [[Tamara Alves]] artista, muralista, ilustratzailea, tatuatzailea (Portugal 1983)
# [[Rada Akbar]] artista (Afganistan, 1988)
# [[Maria Lucília Estanco Louro]] irakasle eta aktibista (Portugal, 1922-2018)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''otsaila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Toda Likona]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Mari Juan Mezeta]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Maria Perez Larrinaga]] ----'''SORTUA''' merkataria (Lekeitio, XV. mendea)
# [[Olatz Urkia]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Donostia, 1986)
# [[Helena Barrenetxea]] ----'''SORTUA''' zestalaria (Durango, 2007)
# [[María Flores]] ----'''SORTUA''' 1824an bere askatasuna lortu zuen esklabua (Eivissa, 1775-?)
# [[Zorione Erezuma]] ----'''SORTUA''' poeta (Bilbo, 1969)
# [[Charo Roquero]] ----'''SORTUA''' historialaria (Donostia)
# [[Maritxu Negelua]] ----'''SORTUA''' idazlea, pastoralgilea (Zuberoa, 1999)
# [[Mari Tere Alberdi]] ef--'''SORTUA''' sukaldaria, tabernaria, aktorea (Berriz)
# [[Fabiola Gutiérrez]] ----'''SORTUA''' idazle (Bolivia, 1989)
# [[Carmen Castro Cardús]] ----'''SORTUA''' Saturrarango kartzelako "zaintzaile" (Huesca, ?-1948)
# [[Maider Galardi]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta ikerlaria (Lasarte-Oria, 1995)
# [[Antoñita La Singla]] dantzaria (Bartzelona 1948)
# [[La Sordita]] dantzaria (Cádiz XIX.mendea-XX.mendea)
# [[Amal Aden]] idazle ekintzailea (1983, Somalia)
# [[Iola Leal Riesco]] ingumenaren aldeko ekintzailea (Lugo, 1977)
# [[Sol León]] dantzaria, koreografoa (Kordoba ç 1919)
# [[Sara Lezana]] dantzaria (Madril 1948)
# [[Cristina Llorente]] dantzaria, abeslaria, aktorea (Valladolid 1985)
# [[Isabel Llull]] dantzaria, maistra (Palma 1946)
# [[Sara Luzita]] dantzaria (Espainia 1922)
# [[Bárbara Lys]] dantzaria (Balearrak 1946)
# [[Claudia Salas]] aktoreak (Madril 1977)
# [[Carlota Pereda]] film-zuzendaria, gidoilaria (Madril 1975)
# [[Esther Cañadas]] modeloa (Albacete 1977)
# [[Joselyn Brea]] kirolaria (Venezuela/Galizia 1994)
# [[Donna Karan]] moda-diseinatzailea (AEB 1948)
# [[Eva Copa]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Bolivia 1987)
# [[Adrienne Avril de Sainte-Croix]] Frantziako filantropo eta feminista (1855 - 1936)
# [[Zahra Mohammadi]] BBCren 100 emakumeak 2022 Kurdinstango irakaslea errepresaliatua (1990)
# [[Layli]] BBCren 100 emakumeak 2022 Irango ekintzaile feminista errepresaliatua (2002)
# [[Wegahta Gebreyohannes Abera]] BBCren 100 emakumeak 2022 Etiopiako langile humanitarioa (xxxx)
# [[Victoria Baptiste]] BBCren 100 emakumeak 2022 Estatu Batuetako erizaina (xxxx)
# [[Velmariri Bambari]] BBCren 100 emakumeak 2022 Indonesiako Sexu-indarkeriaren kontrako ekintzailea (1980)
# [[Tamana Zaryab Paryani]] BBCren 100 emakumeak 2022 Afganistango kazetaria eta youtuberra (1997)
# [[Alice Pataxó]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil, 2001)
# [[Erika Hilton]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil, 1992)
# [[Zahra Joya]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Agfanistan, 1992)
# [[Velia Vidal]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Kolonbia, 1982)
# [[Roza Salih]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Eskozia.1989)
# [[Cecilia Patricia Flores Armenta]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Mexiko XX. mendea)
# [[Mirta Nuñez]] espainaiko gerra zibilaren historialaria (Kuba, 1956)
# [[Mirta Díaz-Balart]] Mirta Nuñezen ama eta Fidel Castroren lehenengo emaztea (Habana, 1928)
# [[Jane Misme]] Kazetari eta feminista frantsesa (1865-1935)
# [[Judith Heumann]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Filadelfia, 1947)
# [[Asonele Kotu]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Hegoafrika, ? )
# [[Nathalie Becquart|Natahalie Becquart]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Frantzia, 1969)
# [[Ida Holz]] informatikaria (Uruguai, 1935)
# [[Simone Tebet]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Brasil 1970)
# [[Ferenice de Rodas]] ama (Grezia, K.a. 396-K.a. V. mendea)
# [[Lashana Lynch]] aktorea (Londres 1987)
# [[Giuseppa Barbapiccola]] filosofoa, poeta, itzultzailea (Italia, 1702-1740)
# [[Taisia Bekbulatova]] kazetaria, BBCren 100 emakumeak 2022 (Errusia, xxxx)
# [[Suvada Selimović]] ekintzailea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Bosnia, 1965)
# [[Shonda Rhimes]] gidoilaria, fil-zuzendaria (AEB 1970)
# [[Beatrice Fihn]] arma-nuklearren aurkako aktibista ( Suedia 1982)
# [[Tania Álvarez Yates]] kanoalaria (Pontevedra 1994)
# [[Tania Fernández García]] kanoalaria (Lugo 1992)
# [[Blanca Paloma]] abeslaria (Alacant 1989)
# [[Alice Wonder]] abeslaria ( Madril 1998)
# [[Olga Xirinacs]] idazlea (Tarragona 1936)
# [[Bikimel]] kantautorea (Bartzelona 1976)
# [[Luján Argüelles]] aurkezlea (Asturias 1977)
# [[Virginia Díaz]] kazetaria (Madril 1974)
# [[Kristina Berdínskikh]] kazetaria, BBCren 100 emakumeak 2022 (Ukraina)
# [[Kadri Keung]] moda-diseinatzailea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Hong Kong)
# [[Leonor Ferrer Girabau]] delineatzailea (Bartzelona, 1894-1953)
# [[Fatima Sheikh]] hezitzailea (India, 1831-1900)
# [[Jana Zinkevytx|Iana Zinkevitx]] BBCren 100 emakumeak 2022 (Ukraina, 1995)
# [[Chanel Contos]] sexu-erasoen aurkako aktibista BBCren 100 emakumeak 2022 (Australia)
# [[Aye Nyein Thu]] mediku aktibista BBCren 100 emakumeak 2022 (Birmania, 1996)
# [[Judy Kihumba]] zeinu-hizkuntzako interpretea, BBCren 100 emakumeak 2022 (Kenya)
# [[Paula Púa]] gidoilaria (Valentzia 1992
# [[Minerva Piquero]] kazetaria (Asturias 1967)
# [[Beatriz Pécker]] kazetaria (Madril 1955)
# [[Luisa Alberca]] irrati-nobelagilea (C.Real 1920-Logroño 2006)
# [[Vira Silenti]] aktorea (Italia 1931-2014)
# [[Clementina Albéniz|Clementina Albeniz]] maistra errepublikarra (Madril, 1853-1946)
# [[Ana Canalias Mestres]] maistra errepublikarra (Zaragoza, 1886-1934)
# [[Angelina Colubret]] maistra errepublikarra (Badalona, 1910 -Torroella, 1998)
# [[Isabel Esteban Nieto]] maistra errepublikar eraila (Palentzia, 1893-1936)
# [[Sofia Polo Giménez]] maistra errepublikar eraila (Zaragoza, 1904-Palentzia, 1936)
# [[Cirila Ubaldina García Díaz]] maistra errepublikar eraila (Salamanca, 1893-Palentzia, 1936)
# [[Samara Joy]] jazz abeslaria (AEB 1998)
# [[Sarah Kane]] antzerkigilea (EB 1971-1999)
# [[Toñi Salazar]] abeslaria (Badajoz 1963)
# [[Encarna Salazar]] abeslaria (Badajoz 1961)
# [[Lina Meruane]] Idazlea (Txile 1970)
# [[Nelly Meruane]] aktorea, irakaslea (Txile1927-2018 19)
# [[Teresa Laespada]] ikertzailea (Bilbo 1965)
# [[Ana Santos Aramburo]] liburuzaina (Zaragoza 1957)
# [[Glòria Pérez-Salmerón]] liburuzaina (Bartzelona 1958)
# [[Susana Fortes]] idazlea (Pontevedra 1959)
# [[Ana Belén Fortes]] idazlea (Pontevedra 1967)
# [[Genara Fernández García|Genera Fernández Garcia]] maistra fusilatua (León, 1903-1941)
# [[Josefa García Segret|Josefa Garcia Segret]] maistra errepublikarra (Tui, 1900-Oliveros, 1986}
# [[Gertrudis Ríos Marín|Gertrudis Rios Marín]] torturatu eta exekutatuko maistra (Cádiz, 1901-1936)
# [[Benita Gil]] maistra erbesteratua (Teruel, 1913-Praga, 2015)
# [[Carmen Hombre Ponzoa|Carmen Hombre Pouzoa]] maistra fusilatua (Cádiz, 1898-1936)
# [[Elisa López Velasco]] maistra berritzailea (Málaga, 1884-1936??)
# [[Sirisha Bandla]] BBCren 100 emakumeak 2022, ingeniari aeronautikoa (India 1988)
# [[Nazanin Zaghari-Ratcliffe]] BBCren 100 emakumeak 2022, iraniar-britaniar hiritarra (Tafresh 1978)
# [[Narges Mohammadi]] BBCren 100 emakumeak 2022, eskubideen aldeko ekintzailea (Persia 1972)
# [[Palmira Pla Pechovierto]] maistra, pedagogoa eta polikaria (Teruel, 1914-Castlló, 2007)
# [[Emilia Elias Herrando|Emilia Elias Herrando]] maistra, pedagogoa (Madril, 1898 - Mexiko, 1976)
# [[Veneranda Manzano]] maistra, politikaria, erbesteratua (Asturias, 1893-1992)
# [[Guillermina Medrano]] maistra eta politikaria (Albacete, 1912-Valencia, 2005)
# [[Marguerite Durand (feminista)]] kazetari, aktore, politikari eta feminista frantsesa (1864 - 1936)
# [[Jane Rigby]] BBCren 100 emakumeak 2022 Astrofisika estatubatuarra (EEUU, XXXX)
# [[Iryna Kondratova]] BBCren 100 emakumeak 2022 Anestesiologa eta pediatra (Ukrania, XXXX)
# [[Constance Tipper]] metalurgikaria (Erresuma Batua, 1894-1995)
# [[Johanna Döbereiner]] ingeniari agronomoa (Brasil, 1924-2000)
# [[Txell Alarcón]] saskibaloi jokalaria (Bartzelona 2003)
# [[Maider Castellano]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 2003)
# [[Gregoria Canelo de Paredes]] 'chinato' dialekto hiztuna (Caceres 1861-1917)
# [[Marina Ortiz de Zárate]] saskibaloi jokalaria (Gasteiz 1999)
# [[Chatrice White]] saskibaloi jokalaria (AEB 1996)
# [[Ana Laverón]] aeronautiko ingeniaria(Espainia XX. mendea)
# [[Isaura Clavero]] 1. emakume aeronautiko ingeniaria (Vigo XX. mendea)
# [[Parinoush Saniee]] idazlea (Iran 1949)
# [[Elena Barraquer Compte]] oftalmologoa (Bartzelona 1954)
# [[Jimena Quirós]] 1. emakume ozeonografoa (Almeria 1899-Madril 1983)
# [[Isabelle Junot]] aktorea (AEB 1991)
# [[Tamara Falcó]] moda-diseinatzailea (Madril 1981)
# [[Micaela Navarro]] politikaria (Jaen 1956)
# [[Ibijoke Faborode]] BBCren 100 emakumeak 2022, politikaria (Nigeria XX. mendea)
# [[Gohar Eshghi]] BBCren 100 emakumeak 2022, ekintzailea (Iran 1946-2002)
# [[Fatima Amiri]] BBCren 100 emakumeak 2022, ikaslea (Afganistan, 2005)
# [[Carmen Muñoz Manzano]] Bigarren Errepublikako maistra eta idazlea (Cáceres, 1906-Coruña, 2002)
# [[Carmen García de Castro]] Bigarren Errepublikako maistra eta pedagogoa (Almería, 1886-1969)
# [[Isabel González Turmo]] antropologoa (Espainia XX. mendea)
# [[Elvira Álvarez de Ceballos]] dama (Espainia XIV. mendea -1372)
# [[Difficult Women]] emakume kabareta (Australia)
# [[Mehreen Faruqi]] politikaria (Pakistan 1963)
# [[Katarina Zec]] saskibaloi jokalaria (Serbia 1997)
# [[Mariana Barassi]] film-zuzendaria (Argentina 1977)
# [[Vic Echegoyen]] idazlea (Madril 1969)
# [[Claudia Zapata]] historialaria (Txile 1975)
# [[Christiane Félip Vidal]] idazlea (Frantzia 1950)
# [[Katherine Kurtz]] idazlea (AEB 1944)
# [[Juana Ontañón eta Valiente|Juana Ontañon y Valiente]] Bigarren Errepublikako maistra (Madril, 1886-Mexiko, 1972)
# [[Wally Funk]] astronauta (AEB 1939)
# [[Ida Ørskov]] bakteriologoa (Danimarka 1922- 2007)
# [[Alice Lee]] matematikaria (EB 1858-1939)
# [[Elizabeth Scott]] matematikaria (AEB 1917-1988)
# [[Ainhoa Achutegui]] zuzendari artistikoa ( Venezuela 1978)
# [[Akwaeke Emezi]] idazlea (Nigeria 1987)
# [[Leia Dongue]] saskibalio jokalaria (Mozambike 1991)
# [[Mónica Bruckmann]] soziopolitologoa (Peru XX. mendea)
# [[Claude Ber]] poeta (Frantzai 1948)
# [[Nadia Yala Kisukidi]] filosofoa (Belgika 1978)
# [[Ana Carrique]] musikagilea ( Argentina 1964)
# [[Cristina Montserrat Hendrickse]] abokatua, irakaslea (AEB 1964)
# [[Kristina Higgins]] saskibaloi jokalaria (AEB 1994)
# [[Joy Alexis Brown-Adams]] saskibaloi jokalaria (Guyana 1993)
# [[Dona Tututa]] piano-jolea (Cabo Verde 1919-2014)
# [[Yolanda Morazzo]] poeta (Cabo Verde 1927-Lisboa 2009)
# [[Tuna Mascarenhas]] kimikaria, aktibista, 1. dama (Cabo Verde 1944-2009)
# [[Kate Asabuki]] aktore pornoa (Tokio 1962)
# [[Celina Pereira]] abeslaria, kontalaria (Cabo Verde 1940-Lisboa2020)
# [[Athaliah Molokomme]] fiskala (Botswana 1959)
# [[Constance Cummings-John]] politikaria (Sierra Leona 1918-Londres 2000)
# [[Aspásia Camargo]] politikaria (Brasil, 1946 19)
# [[Rachael Blackmore]] Jokey-a (Irlanda 1989)
# [[Lívia Járóka]] 1. emakumezko ijito eurodiputatua (Hungaria 1974)
# [[Clare Marie Hodges]] AEBko 1. emakumezko basozaina (AEB 1890-1970)
# [[Consuelo González Ramos]] kazetaria, erizaina, feminista (Zamora, 1877-Madril, 1956)
# [[Esperanza Rodríguez Cerdán]] Bigarren Errepublikako maistra erbesteratua (Madril, 1892-Valentzia,1984)
# [[Rosa Roig]] Bigarren Errepublikako maistra (Tarragona, 1890-Bartzelona, 1969)
# [[Pilar Salvo Giménez|Pilar Salvo]] Bigarren Errepublikako maistra fusilatua (Zaragoza, 1889-1936)
# [[Amalia Torrijos]] Bigarren Errepublikako maistra eta alkatea (Sevilla, 1911- ???)
# [[Ekaterina Lermontova]] Paleontologoa (SESB, 1889-1942)
# [[Eva Mameli Calvino]] Botanikaria (Italia, 1886-1978)
# [[Heike Freire]] filosofoa, aktibista (Espainia, ??)
# [[Sabrina Sánchez]] kazetaria, sexu langilea (Mexiko 1981)
# [[Karine Espineira]] soziologoa, trans ekintzailea (Txile 1967)
# [[Nadia Ferreira]] modeloa, enpresaburua (Paraguai 1999)
# [[Elena Sánchez Caballero]] kazetaria (Madril 1957)
# [[Pilar Martín Fernández]] immunologia ikertzailea (Madril 1973)
# [[Maruja Torres]] kazetaria, idazlea (Bartzelona 1943)
# [[Nya de la Rubia]] abeslaria, aktorea (Sevilla 1986)
# [[Aryna Sabalenka]] tenislaria (Bielorrusia 1998)
# [[Aliaksandra Sasnovih]] tenislaria (Bielorrusia 1994)
# [[Lucia Stecher]] ikertzailea (Txile XX. mendea)
# [[Elena Oliva]] soziologoa, ikertzailea (Txile 1982)
# [[Gendengarjaa Baigalimaa]] onkologoa (Mongolia XX. mendea)
# [[Elena Moreno Zaldibar]] saskibaloi jokalaria (Donostia 1959)
# [[Tanaya Mechelle Atkinson]] saskibaloi jokalaria (AEB 1996)
# [[Kinu Nishimura]] ilustratzailea (Japonia 1969)
# [[Asunción Linares]] paleontologoa (Granada, 1921-2005)
# [[Sylvie Denis]] idazlea
# [[Marguerite Durand (hizkuntzalaria)]] hizkuntzalarieta fonetikalari frantziarra (1904)
# [[Jeanne Chauvin]] abokatu eta feminista frantsesa (1862-1926)
# [[Soraya Prieto Fernández]] kimikaria (Gasteiz 1979)
# [[Maimouna Diarra]] saskibaloi jokalaria (Senegal 1991)
# [[Esther Yáñez González - Irun]] Armadako 1. emakumea eta gerra ontzi kapitaina (Cádiz 1971)
# [[María José Escalona]] informatikaria (Sevilla 1976)
# [[Helena Viñes]] ekonomialaria (Espainia, XX. mendea)
# [[María Jesús Almazor]] Telekomunikazio ingeniaria, CEO ( Brtzelona 1970)
# [[Karen Gaines]] ziberdefentsan aditua, CEO (XX. mendea)
# [[Silvia Albert Sopale]] aktore, zuzendari (Donostia 1976)
# [[Midi Achmat]] LGTB aktibista (Hegoafrika, 1964)
# [[Shiva Nazar Ahari]] giza eskubideen aldeko aktibista (Irán, 1984)
# [[Leoncia Gómez Galán]] zerbitzaria, 'vocera' (Caceres 1903-1986)
# [[Irma Estrada Silva]] autodefentsa irakaslea (El Salvador ?)
# [[Anália de Victória Pereira]] politikaria ( Angola 1941-2009)
# [[Belita Palma]] abeslaria (Angola 1932-1988)
# [[Luzia Inglês Van-Dúnem]] politikaria (Angola 1948)
# [[Margarida Rosa da Silva Izata]] diplomazialaria (Angola 1958)
# [[Ana Clara Guerra Marques]] dantzaria (Angola 1962)
# [[Luísa Rogério]] kazetaria (Angola 1967)
# [[Lourdes Van-Dúnem]] musikaria (Angola 1935-2006)
# [[Arlete Leona Chimbinda]] politikaria, irakaslea (Angola 1960)
# [[Silvia Lutucuta]] Kardiologoa, ministroa (Angola 1968)
# [[Josefa Sacko]] agronomoa, enbaxadorea (Angola XX. mendea)
# [[Vera Daves]] ekonomialaria, ministroa (Angola 1984)
# [[Catherine Austin Fitts]] bankaria (AEB 1950)
# [[Marjorie Rice]] matematikaria (AEB, 1923-2017)
# [[Liliana Colanzi]] idazle eta editorea (Bolivia, 1981)
# [[Magela Baudoin]] idazle (Bolivia, 1973)
# [[Trementinaireak]] sendatzeko produktu naturalen saltzaile ibiltariak (Katalunia XIX. mendea-XX. mendea)
# [[Eloísa del Pino Matute]] zientzialari soziala, ikertzailea (Espainia XX. mendea)
# [[María Luisa López Grigera]] filologoa (Coruña 1926)
# [[Paula Dapena Sánchez]] futbolaria (Pontevedra 1996)
# [[ASPEGI elkartea]] emakume profesionalena, enpresariena (Gipuzkoa 1998)
# [[Sari Arponen]] medikua (Finlandia 1977)
# [[Carolina Iglesias]] umoregilea, gidoilaria, youtuberra (Coruña 1993)
# [[Berta Collado]] kazetaria, aurkezlea (Toledo 1979)
# [[Yola Mamani]] komunikatzailea (Bolivia, 1984)
# [[Hélène Dutrieu]] txirrindulari, hegazkinlari (Belgika-Frantzia, 1877-1961)
# [[Virginia Ayllón]] idazle (Bolivia, 1958)
# [[Begonya Pozo]] idazlea (Valentzia 1974)
# [[Carmelina Sánchez-Cutillas]] idazlea (Madril 1921- Valentzia 2009)
# [[Beatriu Civera]] idazlea (Valentzia 1914-1995)
# [[Ana María Ibars]] idazlea, maistra (Valentzia 1892-1965)
# [[Raquel Payá]] pedagogoa (Valentzia 1919-1972)
# [[Alison Spedding]] antropologoa (Ingalaterra/Bolivia, 1962)
# [[Margaret W. Rossiter]] emakumeen historialaria ( AEB 1944)
# [[Maria Beneyto]] idazlea, poeta (Valentzia 1925-2011)
# [[María Villén]] 2. Errepublikako maistra (Burgos 1871-Valentzia 1961)
# [[Lindaura Anzoátegui]] idazle (Bolivia, 1846-1898)
# [[Yolanda Bedregal]] poeta (Bolivia, 1913-1999)
# [[María Virginia Estenssoro]] poeta (Bolivia, 1902-1970)
# [[Hilda Mundy]] poeta (Bolivia, 1912-1980)
# [[Concha Peña Pastor]] bigarren errepublikako maistra eta abokatua (Ciudad Real, 1906-Panama, 1960)
# [[Elpidia Polo Ovejas]] bigarren errepublikako maistra errepresaliatua (Valladolid, 1890-Madrid, 1988)
# [[Carmen Valero Gimeno]] bigarren errepublikako maistra eta pedagogo errepresaliatua (Silla, 1893-1962)
# [[Rosa Menéndez]] zientzialaria, 1. emakumea CSIC burua (Asturias 1956)
# [[Dulceida]] interneteko ospetsua (Bartzelona, 1989)
# [[Juana Macías]] film-zuzendaria, gidoilaria (Madril 1971)
# [[Brisa Fenoy]] musikaria, DJ, modeloa (Cádiz 1991)
# [[María Vargas Montoya]] enologoa (Haro 1971)
# [[María Vargas Fernández]] flamenko abeslaria (Cádiz 1947)
# [[Laura Alonso Cancho]] poeta (Santander 1978)
# [[Dina Abouzeid Sariñena]] badminton entrenatzailea (Zaragoza 1979)
# [[Agostina Burani]] saskibaloi jokalaria ( Argentina 1991)
# [[Carmen Ybarra Careaga]] enpresaburua, markesa (Espainia 1963)
# [[María José Álvarez Mezquíriz]] EULEN enpresaburua (Bilbo 1957)
# [[Margaret H. Wright]] matematikaria (AEB, 1944)
# [[Katharine Way]] fisikaria (AEB, 1902-1995)
# [[Paola Velasco Pinedo]] Boliviako 1. emakume piloto komandantea (1988)
# [[Xian (aktibista)]] LGTB aktibista (Txina, ?)
# [[Laura Hojman]] gidoilaria, film zuzendaria (Sevilla 1981)
# [[Bibisara Assaubayeva]] xake jokalaria (Kazakhstan 2004)
# [[Anne L'Huillier]] fisika atomikoko irakaslea (Frantzia/Suedia 1958)
# [[Tamara Rojo]] datzaria, koreografoa (kanada/Espainia 1974)
# [[Elena S. Sánchez]] kazetaria (Toledo 1979)
# [[Patricia Pardo]] kazetaria (Galizia 1983)
# [[Sonsoles Ónega]]kazetaria, idazlea (Madril 1970)
# [[Cristina Ónega]] kazetaria (Madril 1975)
# [[Tatiana Afanásieva]] matematikari eta fisikaria (Ukraina-Herbereheak, 1876-1964)
# [[Lilli Suburg]] kazetaria (Estonia, 1841-1930)
# [[Esther Szekeres]] matematikaria (Hungaria-Australia, 1910-2005)
# [[Irene Falcón|Irene Falcon]] kazetaria, Dolores Ibarruriren idazkaria (Madril, 1907-1999)
# [[Enriqueta O'Neill|Enriqueta O´Neill]] aktore eta idazlea (Madril, 1909-Bartzelona, 1972)
# [[Encarnación Fuyola Miret]] Bigarren errepublikako maistra (Huesca, 1907-Mexiko, 1982)
# [[Anoka Primrose Abeyrathne]] kontserbazionista, gizarte ekintzailea (Sri Lanka, 1991)
# [[Mar Abad]] kazetaria (Almeria 1972)
# [[Marion Koopmans]] albaitaria, birologoa (Herbehereak 1956)
# [[Carme Valls]] mediku eta politikaria (Bartzelona,' 1945)
# [[Anne Anderson]] ilustratzailea (Eskozia, 1874 - 1930)
# [[Eva Furnari|Eva Furmari]] ilustratzailea (Erroma, 1948)
# [[Matilde Hidalgo]] mediku, poeta, sufragista (Ekuador 1889-1974)
# [[Eva Soriano]] komediantea, aurkezlea (Tarragona 1970)
# [[Cecilia Ansaldo]] idazlea (Ekuador 1949)
# [[Melissa Lucio]] heriotza zigor polemikoan kondenatua (AEB 1968)
# [[Carmen Barbarà]] komikigilea eta irudigilea (Bartzelona, 1933)
# [[Amelia Bauerle|Amelia Banerle]] komikigilea (Londres, 1873-1916)
# [[Pauline Baynes]] liburu ilustratzailea (Sussex, 1922-2008)
# [[ Pamela Adie]] LGBT aktibista (Nigeria, 1984)
# [[ Christine Ahn]] Bakearen aldeko aktibista (Hego Korea, XX. mendea)
# [[Celia Viñas]] poeta, pedagogoa (Lleida-Almeria, 1915-1954)
# [[Chipita Rodriguez]] heriotza zigorrez urkatua eta 100 urtera barkatua (AEB 1799-1863)
# [[Elsa Beskow]] idazlea eta ilustratzailea (Suedia, 1874-1953)
# [[Mary Agnes Chase]] botikaria eta ilustratzailea (EEBB, 1869-1963)
# [[María Conejo]] ilustratzailea (Mexiko, 1958)
# [[Eréndira Derbez]] ilustratzailea, idazlea (Mexiko, 1991)
# [[Kate Greenaway]] ilustratzailea, idazlea (Londres, 1846-1901)
# [[Elizabeth Shippen Green]] ilustratzailea (EEBB, 1871-1954)
}}
==='''Berriak 2023''' ('''urtarrila''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Elorriaga]] ef--'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Busturia, 1980)
# [[Aiora Zabala]] ----'''SORTUA''' zientzialaria (1982)
# [[Alazne López]] --ef'''SORTUA''' dantzaria (Bilbo, 1993-Alemania, 2015)
# [[Ana Borderas]] ef--''SORTUA''' kazetaria, irrati-esataria (Eibar, 1962)
# [[Anna Fernandez de Paco]] ef--'''SORTUA''' zinemagilea (Bartzelona, 1981)
# [[Belén Balerdi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1937-1982)
# [[Berenice Lopez Reyes]] ef--'''SORTUA''' enpresaburua (Mexiko, 1989)
# [[Bonifacia Zuazola]] efef'''SORTUA''' erraketista (Azkoitia, 1915-2012)
# [[Consuelo Osa]] efef'''SORTUA''' erraketista Mutriku (1922-2015)
# [[Durangoko Emakumeen Kartzela]] '''SORTUA''' (1939-1940)
# [[Eladia Balerdi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1942-1997))
# [[Garbiñe Balerdi]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1935)
# [[Garbiñe Ortega]] ----'''SORTUA''' zinema komisarioa (Gasteiz, 1981)
# [[Gloria Agirrezabalaga]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1922)
# [[Ignacia Idoate Iragui]] efef'''SORTUA''' moja (Orikain, 1900 - Madril, 1975)
# [[Iñasi Illarramendi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Zarautz, 1919-2005)
# [[Josefa Egaña]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1923)
# [[Juncal Alzugaray]] ef--'''SORTUA''' Fisioterateupa eta asmatzailea (Bilbo, 1981)
# [[Justa Domínguez de Vidaurreta e Idoy]] efef'''SORTUA''' moja (Azpeitia, 1975- Madril, 1958)
# [[Koldobike Gezala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Lezo, 1917)
# [[Marcelina Zabala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1923)
# [[Margarita Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1925-Fuengirola, 2019)
# [[Mari Beraza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Anoeta, 1929 -Mexiko, 1986)
# [[Maria Josefa Navascues]] efef'''SORTUA''' erraketista (Errenteria, 1924-2011)
# [[Maria Teresa Egaña]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1925)
# [[Mercedes Agirrezabalaga]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Irura, 1928)
# [[Mercedes Zubikaray]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1920-1983)
# [[Merche Olabe]] ef--'''SORTUA''' margolaria (Bilbo, 1957)
# [[Milagros Uranga]] efef'''SORTUA''' erraketista (Mutriku, 1918-1992)
# [[Pilar Zabala]] efef'''SORTUA''' erraketista (Deba, 1926-1945)
# [[Rafaela Etxaniz]] efef'''SORTUA''' erraketista (Azkoitia, 1926-213)
# [[Saelia Aparicio]] ----'''SORTUA''' artista (Valladolid, 1982)
# [[Victoriana Aizpuru]] ef--'''SORTUA''' erraketista (Errezil, 1919)
# [[Zornotzako Emakumeen Kartzela]] '''SORTUA''' (1938-1947)
# [[Ada Hitchins]] kimikaria (Ingalaterra, 1891-1972)
# [[Adèle Esquiros]] Frantziako idazle eta kazetari feminista (1819-1886)
# [[Africa González Fernández]] medikua, inmunologoa (Madril 1962)
# [[Agrippina Vagánova]] ballet-maistra (Errusia, 1837-1951)
# [[Aïcha Chenna]] emakume eskubideen aktibista (Maroko 1941-2022)
# [[Aída Gómez]] dantzaria (Madril, 1967)
# [[Aida Pierce]] komediantea (Mexiko, 1956)
# [[Ainhoa Sanz Rodríguez|Ainhoa Sanz]] mendi korrikalaria (Urretxu, 1989)
# [[Alba Gutiérrez]] dantzaria, aktorea ( Madril 1994)
# [[Alice H. Parker]] asmatzailea (EEBB 1895-1920)
# [[Alicia Barrié]] vedettea (Txile 1915- AEB 2002)
# [[Alicia Vignoli]] vedettea (Lima 1911-Argentina 2005)
# [[Almudena Ariza]] korrespontsala (Madril, 1963)
# [[Alyson Eckmann]] aktorea (AEB 1990)
# [[Amalia Iglesias]] idazlea, poeta (Menaza, 1962)
# [[Ana Goya]] dantzaria, aktorea (Iruñea 1962)
# [[Ana José Cancio]] kazetaria (Palentzia 1960)
# [[Ana Orantes]] genero-indarkeriaren biktina (Granada 1937-1997)
# [[Ana Rujas]] aktorea (Madril 1989)
# [[Angela Burdett-Coutts]] filantropoa, pintura-bildumagilea (Londres, 1814-1906)
# [[Ángela T. Leiva Sánchez]] botanikaria (Kuba 1948-2014)
# [[Àngels Ribé]] artista kontzeptuala (Bartzelona 1943)
# [[Anna Jaclard]] Errusiar sozialista eta feminista iraultzailea (1843 - 1887)
# [[Anna Maurizio]] biologoa (Suitza 1900-1993)
# [[Annie Oakley]] tiratzailea (AEB, 1860-1926)
# [[Antonia Gimeno Travesset]] saskibaloi jokalaria eta entrenatzailea (Bartzelona, 1941)
# [[Antonia Torre Yela]] 14. arrosa. Fusilatua (Madril, 1922-1940)
# [[Asha Lul Mohamud Yusuf]] poeta (Somalia, XX. mendea)
# [[Azucena Hernández]] aktorea (Sevilla 1960-Guadalajara 2019)
# [[Barbara Navarro]] legelaria, CEO (Madril 1974)
# [[Bélgica Adela Mirabal]] biziraun zuen Mirabal ahizpa bakarra (Dominikar Errepublika, 1925-2014)
# [[Belle Starr]] Mendebaldeko bidelapurra (AEB, 1848-1889)
# [[Beth (abeslaria)]] (Bartzelona 1981)
# [[Bianca Ceva]] erresistentziaren kidea (Italia, 1897-1982)
# [[Blanche Lefebvre]] 1871ko Parisko Komunako ekintzailea
# [[Carmen Amaya]] dantzaria (Bartzelona, 1918-1963)
# [[Carmen Iglesias]] historialaria (Madril 1942)
# [[Carmen Olmedo Checa]] politikaria (Malaga 1949-2015)
# [[Carmen Ruiz-Tilve]] idazlea (Oviedo 1941)
# [[Carol-Ann Duffy]] poeta (E.B. 1955)
# [[Catherine Allard]] dantzaria (Belgika/Katalunia, 1960)
# [[Cathy Hackl]] futurista teknologikoa ( XX. mendea)
# [[Cecilia Bartolomé]] film-zuzendaria (Alacant 1940)
# [[Celia Correas de Zapata]] idazlea (Argentina 1933-AEB 2022)
# [[Charo (abeslaria)]] dantzaria, aktorea (Murtzia 1941-)
# [[Claire Démar]] kazetari eta feminista frantziarra (1799-1833)
# [[Clara Jiménez Cruz]] kazetaria (Madril 1989)
# [[Claude-Hélène Perrot]] historialaria (Frantzia 1928-2019)
# [[Claudia Piñeiro]] idazlea (Argentina 1960)
# [[Colette Rabaté]] hispanista (Frantzia 1950)
# [[Cristina Olea]] korrespontsala (Vigo, 1982)
# [[Dalila Ennadre]] zinema-zuzendaria (Maroko 1966- Paris 2020)
# [[Dalilah]] dantzaria (Madril 1936-2001)
# [[Danica McKellar]] Matematikaria, aktorea (AEB, 1975)
# [[Daniela Blume]] kazetaria (Mataro 1990)
# [[Daphne Oram]] musikagilea (Erresuma Batua, 1925-2003)
# [[Daria Bertolani Marchetti]] erresistentziaren kidea (Italia, 1919-1994)
# [[Delia del Carril]] margolaria (Argentina, 1884-1989)
# [[Désirée Gay]] kazetari eta feminista frantziarra (1810-1890)
# [[Diana Vishneva]] dantzaria (Errusia, 1976)
# [[Dolores Medio]] idazlea (Oviedo 1911-1996)
# [[Dolors Comas]] antropologoa eta politikaria (Bartzelona, 1951)
# [[Dorothy E. Smith]] antropologoa (E.B 1946-Kanada 2022)
# [[Dorothy Pitman Hughes]] aktibista (AEB 1938-2022)
# [[Drucilla Cornell]] filosofoa (AEB 1950-2022)
# [[Edith Checa]] kazetari, irrati-esatari (Sevilla, 1957-Madril, 2017)
# [[Elda Emma Anderson]] fisikaria (AEB, 1899-1961)
# [[Elena González Iglesias]] dantzaria, aktorea (Asturias 1991)
# [[Elena Quiroga]] idazlea (Santander 1921-Coruña 1995)
# [[Elizabeth Gertrude Britton]] botanikaria, briologoa (AEB, 1858-1934)
# [[Elvira Andrés]] dantzaria (Espainia, 1958)
# [[Elvira Godás]] maistra errepublikarra (Katalunia, 1917-2015)
# [[Elvira Roca Barea]] idazlea (Malaga 1966)
# [[Enedina Alves Marques]] ingeniari zibila (Brasil, 1913-1981)
# [[Erika Martínez]] poeta (Jaen, 1979)
# [[Ernestina Otero]] maistra (Pontevedra 1890-1956)
# [[Eugenia Balcells]] artista bisuala (Bartzelona 1943)
# [[Eva Ortega Paíno]] kimikaria, ikertailea (Madril, 1972)
# [[Felicita Ferrero]] erresistentziaren kidea (Italia, 1899-1984)
# [[Filomena Dato]] poeta, idazlea (Galizia, 1856-1926)
# [[Flor de Torres Porras]] fiskala (Almeria 1961)
# [[Flora Philip]] matematikaria (Erresuma Batua 1865-1943)
# [[Florence Parpart]] asmatzailea (EE.BB. 1856- ?)
# [[Florencia Pérez Padilla]] dantzaria (Sevilla 1918-Madril 2000)
# [[Frances Haugen]] datu-ingeniaria, informatzailea (AEB 1980)
# [[Francesca Gargallo]] filosofoa, idazlea (Italia 1956- Mexiko 2022)
# [[Gabriela Bravo]] fiskala, politikaria (Valentzia 1963)
# [[Gemma Pasqual i Escrivà|Gemma Pasqual i Escrivá]] katalanez idazten duen idazlea (Valentzia, 1967)
# [[Gertrud Woker]] biokimikaria (Suitza, 1878-1968)
# [[Ginetta Sagan]] erresistentziaren kidea (Italia, 1925-2000)
# [[Gloria Leyland]] dantzaria, esataria (Argentina, XX.mendea)
# [[Godeliève Mukasarasi]] gizarte langilea, aktibista (Ruanda 1959)
# [[Grace Nichols]] poeta (Guyab 1950)
# [[Helen Pickett]] koreografoa (AEB,?)
# [[Helena Corbellini]] idazlea (Uruguai 1959)
# [[Helena Cortesina]] dantzaria, zinegile aitzindaria (Valentzia 1903-Buenos Aires 1984)
# [[Ina Grafl]] botanikaria (Suitza 1915-1970)
# [[Irene Rice Pereira]] artista (AEB 1902-Marbella 1971)
# [[Isabel Pérez Montalbán]] poeta (Córdoba, 1964)
# [[Isla Correyero]] idazlea, poeta (Cáceres, 1957)
# [[Jamie Dantzscher]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1982)
# [[Josefina Triguero Agudo]] Espainiako 1.emakume epailea (Madril 1946-2022)
# [[Joyce Lussu]] erresistentziaren kidea (Italia, 1912-1998)
# [[Juana la Macarrona]] dantzaria (Cádiz 1870-Sevilla 1947)
# [[Júlia Creus Garcia]] dantzaria, aktorea (Tarragona 1994)
# [[Julia Manzanal Pérez]] aktibista errepublikanoa (Madril, 1915-2012)
# [[Julia Reichert]] dokumental-zuzendari (AEB 1946-2022)
# [[Kae Tempest]] poeta, abeslaria (Inglaterra, 1985)
# [[Kathryn Woolard]] hizkuntza-antropologoa (AEB 1950)
# [[Kenita Placide]] aktibista (Santa Luzia 1978)
# [[La Chunga]] dantzaria (Marseilla, 1938)
# [[La Malena (dantzaria)]] (Cádiz 1877-Sevilla 1956)
# [[Laura Escanes]] modeloa (Bartzelona 1996)
# [[Laura Palmés]] kazetaria (Bartzelona, 1954-2011)
# [[Laura Pinillos]] vedettea (Espainia 1900-Madril 1970)
# [[Lina Merlin]] erresistentziaren kidea (Italia, 1887-1979)
# [[Lola Greco]] dantzaria, koreogarfoa (Madril 1964)
# [[Louisa Aldrich-Blake]] medikua (Chingford, 1865 – 1925)
# [[Louise Colet]] Frantziako olerkaria (1810-1876)
# [[Lourdes García Campos]] kazetaria (Madril 1975)
# [[Lucero Tena]] dantzaria,kriskitin jotzailea (Mexiko, 1938)
# [[Lucy Weston Pickett]] kimikaria (AEB, 1904-1997)
# [[Luisa Esteso]] aktore komikoa (Valentzia 1906- Madril1986)
# [[Luisa Isabel Álvarez de Toledo]] dukesa eta idazlea (Estoril, 1936-Sanlúcar de Barramenda, 2008)
# [[Lupe Serrano]] dantzaria (Txile, 1930)
# [[Manuela Garín Pinillos]] matemtikaria (Asturias-Mexiko, 1914-2019)
# [[Manuela Manzanares]] arbista, idazlea (Ciudad Real 1910 -AEB 2004)
# [[Margarita García Robayo]] idazlea (Kolonbia 1980)
# [[Marguerite Williams]] geologoa (AEB, 1895-1991)
# [[María Alaniako]] enperatriza (Georgia1050-Bizanzio 1118?)
# [[Maria Branyas Morera]] superehunurtekoak (San Frantzisko/Katalunia 1907)
# [[María Cabrera]] akrobata, lehenengo emakume ijito ezaguna espainian (1467-Guadalajara, 1527)
# [[Maria Cosway]] artista (Italia 1760 -1838)
# [[María Eloy-García|María Eloy-Garcia]] idazle, poeta (Málaga, 1972)
# [[María Ignacia Rodríguez de Velasco]] aktibista (Mexiko, 1778-1850)
# [[María López García]] hockey-jokalaria (Asturias 1990)
# [[María Muñoz]] irrati-esataria (Argentina 1968-2003)
# [[Maria Ossowska]] Filosofoa (Varsovia, 1896-1974)
# [[María Peláe]] kantautorea (Malaga 1990)
# [[María Teresa Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1935-1960)
# [[Marie Guy-Stéphan]] dantzaria (Paris 1818-1873)
# [[Marina Semiónova]] dantzaria (Errusia, 1908-2010)
# [[Mariola Cubells]] kazetaria (Valentzia 1967)
# [[Marjorie Hyams]] jazz musikaria, bibrafonista (AEB 1920-2012)
# [[Marsha Blackburn]] politikaria (AEB 1952)
# [[Marta Agudo]] poeta (Madril, 1971)
# [[Maruchi Fresno]] aktorea (Madril 1916-2003)
# [[Mercedes Ballesteros]] idazlea ( Madril 1913-1995)
# [[Mercedes Gaibrois de Ballesteros]] historialaria (Paris 1891-Madril 1960)
# [[Mercedes Marrero]] saskibaloi jokalaria eta nabigazio kapitaina (San Cruz Tenerifekoa, 1961)
# [[Mercedes Olivera Bustamante]] antropologoa (Mexiko 1934-2022)
# [[Milagros Calvo]] epailea (Valladolid 1947)
# [[Minerva Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1926-1960)
# [[Mireia Sentís]] idazlea (Bartzelona 1947)
# [[Miriam Reyes]] poeta (Ourense, 1974)
# [[Mónica Moro]] publizista, zuzendari-nagusia (Madril, 1974)
# [[Montserrat Domínguez]] kazetaria (Madril 1963)
# [[Montserrat Galcerán]] aktibista (Bartzelona, 1946)
# [[Montserrat Soliva Torrentó]] zientzialaria (Katalunia, 1943-2019)
# [[Nannette Streicher]] musikagilea, piano-jolea (Alemania 1769-Austria1833)
# [[Natalia Bessmértnova]] dantzaria (Mosku 1941-2008)
# [[Natalia LL]] artista (Polonia 1937-2022)
# [[Natalia Makarova]] dantzaria (Errusia, 1940)
# [[Nina Timofeeva]] dantzaria (Errusia 1935-Israel 2014)
# [[Noemí Galera]] OT zuzendaria (Bartzelona 1967)
# [[Noni Benegas]] idazlea (Argentina 1951)
# [[Norma Barbolini]] erresistentziaren kidea (Italia, 1922-1993)
# [[Núria Bendicho Giró|Nuria Bendicho]] idazlea (Bartzelona, 1995)
# [[Nuria Oliver]] telekomunikazio ingeniaria (Alacant 1970)
# [[Odette Roy Fombrun]] sufragista (Haiti 1917-2022)
# [[Olga Lepeshínskaya]] dantzaria (Errusia 1941-2008)
# [[Olga María Ramos]] kupletista, musikagilea (Madril 1947)
# [[Olga Ramos (abeslaria)]] (tenerife, 1932)
# [[Olga Ramos (aktorea)]] kupletista (Badajoz 1918-Madril 2005)
# [[Paloma del Río]] kazetaria (Madril 1960)
# [[Pastora Galván]] dantzaria (Sevilla 1980)
# [[Patria Mirabal]] ekintzaile politikoa (Dominikar Errepublika, 1924-1960)
# [[Patricia Guerrero (dantzaria)]] (Granada 1990)
# [[Patrizia Reggiani]] hiltzailea (Italia, 1948)
# [[Pilar de la Oliva]] epailea (Valentzia 1956)
# [[Radhya Al-Mutawakel]] Giza eskubide aktibista (Yemen 1967)
# [[Ramona Maneiro]] aitzindaria (Coruña, 1961)
# [[Rosa Durán]] dantzaria (Cádiz 1922-Madril 1999)
# [[Rosario Guerrero]] dantzaria (Madril XIX. mendea-1960)
# [[Rosemary Radford Ruether]] filosofoa (AEB 1936-2022)
# [[Rossana Rossanda]] erresistentziaren kidea (Italia, 1924-2020)
# [[Sabela Arias Castro]] historietagilea (Lugo, 1969)
# [[Sara Rancaño]] korrespontsala (Bartzelona, 1984)
# [[Sarah Mardini]] igerilaria, errefuxiatuen aldeko aktibista kriminalizatua (Siria, 1995)
# [[Shadi Sadr]] abokatu, aktibista (Iran 1974)
# [[Sharon Presley]] psikologoa (AEB 1943-2022)
# [[Silvia Barrera Ibáñez]] zibersegurtasun aditua, kriminologoa (Madril 1977)
# [[Soledad Antelada Toledano]] hackerra (Argentina 1977)
# [[Soledad Cazorla]] fiskala (Lareche 1955-Madril2015)
# [[Sophie Freud]] psikologoa, idazlea (Austria 1924-AEB 2022)
# [[Stella Cunliffe]] estatistikaria (Erresuma Batua, 1917-2012)
# [[Suzanne Voilquin]] kazetari frantziarra eta saint simonista (1801-1876)
# [[Teresa Burga]] artista (Perú, 1935-2021)
# [[Teresa Freixes]] legelaria (LLeida 1950)
# [[Teresa Perales]] igerilaria (Zaragoza 1975)
# [[Tina Anselmi]] erresistentziaren kidea (Italia, 1927-2016)
# [[Verónica Pascual Boé]] ingeniaria, CEO (Burgos 1979)
# [[Vicky Gómez]] dantzaria (Salamanca 1988)
# [[Victoria Pinillos]] vedettea (Espainia ?- Madril ? )
# [[Victorina Vila Badia]] maistra errepublikarra (Lleida, 1883-1962)
# [[Violeta la Burra]] abeslaria, dantzaria, aitzindaria (Sevilla, 1936-2020)
# [[Virxinia Pereira Renda]] idazlea (Pontevedra 1884-Madril 1969)
# [[Yolanda Ramos]] aktorea (Bartzelona 1968)
# [[Zar Amir Ebrahimi]] aktorea (Iran 1981)
# [[Zeba Islam Seraj]] biologo molekularra (Bangladesh, 1958)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''abendua''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Lourdes Herrasti]] ef--'''SORTUA''' antropologoa (Aretxabaleta, 1958)
# [[Marie-José Basurco]] ----'''SORTUA''' idazlea (Donibane Lohitzune, 1947)
# [[Uxue Kerejeta]] ----'''SORTUA''' musikaria (Zumarraga, 1999)
# [[Felisa Libano]] efef'''SORTUA''' pandero jotzailea (Plentzia, 1917-2000)
# [[Esperanza Nuere]] ----'''SORTUA''' margolaria (Bilbo, 1935)
# [[Nadia Hindi Mediavilla]] ----'''SORTUA''' ikertzailea (Bagdad, 1977)
# [[Betisa Ojanguren]] ----'''SORTUA''' Nafarroako Unibertsitate Publikoko irakaslea (Barakaldo, 1978)
# [[Ainhize Belar]] ef--'''SORTUA''' eskalatzailea (Atxondo, 2006)
# [[Miren Urbieta Vega]] ----'''SORTUA''' abeslaria, musikaria (Donostia, 1983)
# [[Begoña Uriarte]] ----'''SORTUA''' piano-jotzailea (Bilbo, 1937)
# [[Dioni Ardanza]] efef'''SORTUA''' jostuna (Ermua, 1914-Dima, 2005)
# [[Bego Alabazan]] ----'''SORTUA''' ipuin-kontalaria (Bilbo, 1966)
# [[Esperanza López Parada]] poeta (Madril, 1962)
# [[María Vázquez Suárez]] maistra, fusilatua (1874-1936)
# [[Kavita Ramdas]] zientzialaria (India, 1963)
# [[Cécile La Grenade]] politikaria, zientzialaria (Grenada, 1952)
# [[Eva Syková]] neurozientzialaria (Txekia, 1944)
# [[Sikivu Hutchinson]] idazlea, ekintzailea (AEB, 1961)
# [[Soumya Swaminathan]] medikua, pediatra eta zientzilaria (India, 1959)
# [[Victoria Ocampo]] idazle, itzultzaile, filantropoa (Argentina 1890-1979)
# [[Marie-Léonide Charvin "Agar"]] Aktore frantziarra eta communarde (1832-1891)
# [[Lorena Conde]] aktore, poeta (Galizia, 1980)
# [[Francisca Herrera Garrido]] idazlea (Galizia, 1869-1950)
# [[Olga Gallego]] historialaria, artxibozaina, idazlea (Galizia, 1923-2010)
# [[Mercedes Romero Abella]] maistra exekutatua (Coruña, 1907-Aranga, 1936)
# [[Marga do Val|Marga Do Val]] itzultzailea eta aktorea (Vigo, 1964)
# [[Sufia Kamal]] feminista (Banglades, 1911-1999)
# [[Oksana Omeliánchik]] ukraniar-sobietar gimnasta (1985)
# [[Laila Ripoll]] antzerkigilea, zuzendaria (Madril, 1964)
# [[Concha Cuetos]] aktorea (Madril, 1944)
# [[Cristina Torres]] aktorea (Madril, 1963)
# [[Pilar Torres]] aktorea (Madril, 1962)
# [[Elisa Montés]] aktorea (Granada, 1934)
# [[Teresita Silva]] aktorea (Valentzia 1911-Madril 1960)
# [[Analia Gadé]] aktorea (Argentina, 131-Madril 2019)
# [[Marisol Ayuso]] aktorea (Madril, 1943)
# [[Eugenia Roca]] aktorea (Bartzelona, 1928-2010)
# [[Encarna Abad]] aktorea (Espainia,1927)
# [[Mara Recatero]] zuzendaria (Espainia, ?)
# [[Lola Membrives]] kantaria,aktorea (Argentina/Espainia, 1885-1969)
# [[María Lado|Maria Lado]] idazlea (Coruña, 1979)
# [[María de las Mercedes Goicoa Fernández|Maria de las Mercedes Goicoa]] pianista (Coruña, 1928-2022)
# [[Beatriz Hernanz]] poeta (Pontevedra, 1963)
# [[Mar Bosch Oliveras|Mar Boch Oliveras]] idazlea (Girona, 1981)
# [[Elena Alonso Frayle]] idazlea (Bilbo, 1965)
# [[Pilar Cabot]] idazlea (1940-2017)
# [[Sandra Alonso Villar|Sandra Alonso]] maistra, idazlea (Zamora, 1993)
# [[Toni Acosta]] aktorea, umoregilea (Tenerife, 1972)
# [[Begoña Vargas]] aktorea, modeloa, dantzaria (Madril, 1999)
# [[Ivana Baquero]] aktorea, modeloa (Bartzelona, 1994)
# [[Mamen García]] aktorea (Valentzia, 1947)
# [[Nuria Herrero]] aktorea, dantzaria (Valentzia, 1987)
# [[Hurtado ahizpak]] aktore hirukotea (Espainia, 1979-1994)
# [[Paloma Hurtado]] vedettea,aktorea (Madril, 1946)
# [[Fernanda Hurtado]] aktorea (Madril, 1947)
# [[Teresa Hurtado]] aktorea (Madril, 1947)
# [[Mary Carrillo]] aktorea (Toledo, 1919-Madril 2009)
# [[Sara Moro]] gimnasta artistikoa (Mexiko, 1984)
# [[Elisa Herrero Uceda|Elisa Herrero]] poeta (Caceres, 1957-Madril, 2020)
# [[Blanca Andreu]] poeta (Coruña, 1959)
# [[Ana Merino]] poeta, komikigilea (Madril, 1971)
# [[Maria Bassó]] aktorea (Espainia,1901-Madril,1992)
# [[Esperanza Navarro]] aktorea (Espainia, 1928-1978)
# [[Eloísa Muro]] aktorea (Madril, 1894-1979)
# [[María Asquerino]] aktorea (Madril, 1925-2013)
# [[Pilar Millán Astray]] idazlea, espioia (Coruña 1879-Madril 1949)
# [[Mayra Gómez Kemp]] aurkezlea, kantaria, aktorea (Kuba, 1948)
# [[Velia Martínez]] aktorea (AEB, 1920-1993)
# [[María Durán]] aurkezlea, kantaria (Madril, 1946)
# [[Beatriz Escudero]] aktorea, kantaria (Asturias, 1950)
# [[Acuario hirukotea]] pop musikariak (Espainia, 1976-1980)
# [[Marián Flores]] idazkaria, aurkezlea (Madril, 1957)
# [[María Casal]] aurkezlea,aktorea, (Madril, 1958)
# [[Cristina Corral Soilán]] kazetaria, idazlea, irakaslea (Lugo, 1976)
# [[Mary Paz Pondal]] aktorea (Asturias, 1942)
# [[Mercedes Prendes]] aktorea (Asturias,1903-Madril,1981)
# [[Milagros Leal]] aktorea (Madril, 1902-1975)
# [[Ana Mariscal]] aktore, zuzendari, ekoizle (Madril, 1923-1995)
# [[Loreto Prado]] aktorea (Madril, 1863-1943)
# [[Consuelo Berlanga]] kazetaria (Kordoba, 1955)
# [[Irma Soriano]] kazetaria (Jaen, 1963)
# [[María Teresa Campos]] kazetaria (Tetuan/Malaga, 1941)
# [[Paula Malia]] aktorea (Bartzelona, 1990)
# [[Silma Lopez]] aktorea (Madril, 1991)
# [[Teresa Riott]] aktorea (Bartzelona, 1990)
# [[Barbara Mestanza]] zuzendaria (Bartzelona 1990)
# [[Inés de León]] zuzendaria (?, XX.mendea)
# [[Carmen Carbonell]] aktorea (Bartzelona, 1900)
# [[Belen Macias]] gidoilaria, zuzendaria (Tarragona, 1968)
# [[Vicky Peña]] aktorea (Bartzelona, 1954)
# [[Miranda Gas]] aktorea (Madril, 1985)
# [[Anna Maleras]] dantzaria (Bartzelona, 1940)
# [[Carlota Ferrer]] aktorea, korografoa (Madril, 1976)
# [[Emma Maleras]] dantzaria, koreografoa (Bartzelona, 1919-2017)
# [[Elena Frías de Chávez]] politikaria eta maistra (Venezuela, 1935)
# [[Rita Sargsyan]] maistra (ARmenia, 1962-2020)
# [[María Xosé Agra Romero]] filosofoa (Santiago de Compostela, 1956)
# [[Montse Barderi Palau]] idazlea eta filosofoa (SAbadell, 1969)
# [[María Canosa]] ingeniaria, idazlea, aurkezlea (Galizia, 1978)
# [[Carmen Borrego]] telebista saio-zuzendaria (Malaga, 1966)
# [[Marisa Abad]] aurkezlea (Alacant, 1947)
# [[Nuria Roca]] aktorea, aurkezlea, idazlea (Valentzia, 1972)
# [[Rocío Carrasco]] aurkezlea (Madril, 1977)
# [[Isabel Borondo]] aurkezlea (Madril, 1948)
# [[Lola Martínez (esataria)]] esataria (Murtzia, XX. mendea)
# [[Mónica Randall]] aktore, aurkezlea (Bartzelona, 1942)
# [[Luciana Wolf]] abeslaria (Zaragoza, 1946)
# [[Lola Rodríguez Aragón]] soprano, maistra (Logroño, 1910-Iruñea 1984)
# [[Elisabeth Schumann]] sopranoa, maistra (Alemania 1888-AEB, 1952)
# [[Neus Campillo Iborra]] filosofoa eta idazlea (Valentzia, 1945)
# [[Carolina del Olmo]] filosofoa (Madril, 1974)
# [[Ana Marta González (filosofoa)|Ana Marta Gonzalez]] filosofoa (Ourense, 1969)
# [[Emma Vilarasau]] aktorea (Bartzelona, 1969)
# [[Faustina Pignatelli]] fisikaria, matematikaria (Italia, 1705-1769)
# [[Toshiko Yuasa]] fisikaria (Japonia-Frantzia, 1909-1980)
# [[Ana Higueras]] sopranoa (Madril, 1944)
# [[Marie Fillunger]] sopranoa (Austria, 1850-Suitza 1930)
# [[Eugenie Schumann]] piano-jolea (Alemania, 1851-Suitza 1938)
# [[Rocío Orsi|Rocio Orsi]] filosofoa, saiakeragilea (Madril, 1976-2014)
# [[Clara Ramas]] filosofoa, politikaria (Madril, 1986)
# [[Begoña Roman]] filosofoa (Petrel, 1965)
# [[Teresa Cameselle]] idazlea (Coruña, 1968)
# [[Isabel Penagos]] sopranoa (Santander, 1931)
# [[Petra Martínez]] aktorea, zuzendaria (Jaen, 1944)
# [[Olga Margallo]] aktorea, zuzendaria (Madril, 1970)
# [[Marta Soto]] egile-abeslaria (Huelva, 1996)
# [[Carmen Boza]] egile-abeslaria (Cádiz, 1987)
# [[Ana María Sánchez Navarro]] sopranoa (Alacant, 1959)
# [[Sophie Poirier]] Jostuna eta Parisko Komunako communarde (1830-1879)
# [[Victorine Eudes]] Botikaria eta Parisko Komunako communarde (1848-1881)
# [[Malvina Poulain]] Maistra eta Parisko Komunako communarde (1851-1921)
# [[Rachel Félix]] Frantziako aktore tragikoa (1821-1858)
# [[Natalia Kobrynska]] idazlea eta feminista (Ukraina, 1855-1920)
# [[Mylène Flicka|Mulène Flicka]] blogaria eta feminista (Benin, 1996)
# [[Joye Hummel]] gidoilaria (EEBB, 1924-2021)
# [[Atika Locke]] idazlea (EEBB, 1974)
# [[Carla Cordua]] filosofoa (Txile, 1925)
# [[Mercè Otero Vidal]] filosofoa, feminista (Bartzelona, 1947)
# [[Marie-Pauline Soyer]] grabatzailea (Caen, Frantzia, 1786-1871)
# [[Ana Gertrudis de Urrutia Garchitorena|Ane Gertrudis de Urrutia Garchitorena]] margolaria (Cádiz, 1812-1850)
# [[Esmée Bulnes]] dantzaria (Erresuma Batua, 1900-Italia 1986)
# [[Gema Castillo]] dantzaria (Argentina, 1907-1979)
# [[Yoly Saa]] egile-abeslaria (Pontevedra, 1992)
# [[Aurora de Albornoz]] idazlea, poeta (Luarca, 1926 - Madril, 1990)
# [[Newsha Tavakolian|Newsha TAvakolian]] artista (Teheran, 1981)
# [[Pauleta Pamies]] dantzaria (Bartzelona, 1851-1937)
# [[Teresina Boronat]] dantzaria (Katalunia, 1904-1983)
# [[Maria de Avila]] dantzaria (Bartzelona, 1920-Zaragoza 2014)
# [[Lola de Avila]] dantzaria (Guadalajara, 1949)
# [[Claudia Faci]] dantzaria (Espainia, 1966)
# [[Rosita Segovia]] dantzaria (Bartzelona, 1922-2003)
# [[Ana Laguna]] dantzaria (Zaragoza, 1954)
# [[Arantxa Argüelles]] dantzaria (Zaragoza, 1970)
# [[Rosella Hightower]] dantzaria (AEB,1920- Frantzia,2008)
# [[Violette Verdy]] dantzaria (Frantzia,1933-AEB,2016)
# [[Marcia Brown]] dantzaria (AEB,1918-2015)
# [[Cristina Aranda]] dantzaria (Madril, 1976)
# [[Maria Gordon]] geologo, paleontologoa (Eskozia, 1864-1939)
# [[Francisca Meléndez]] margolaria (1770-1825 Cádiz)
# [[María Elisa Quinteros|Maria Elisa Quinteros]] politikaria (Txile, 1981)
# [[Verona van de Leur]] gimnasta (Herbehereak, 1985)
# [[Ruth Brown]] abeslaria (EEBB, 1928-2006)
# [[Nancy Chodorow]] psikoanalistaa(AEB, 1944)
# [[Liubov Jegorova (dantzaria)]] (Errusia 1880-Paris 1972)
# [[Bronislava Nijinska]] dantzaria (Errusia 1891-AEB 1972)
# [[Margarita Wallmann]] dantzaria (Alemania 1904- Monako 1992)
# [[Victoria Garabato]] dantzaria (Argentina XX. mendea)
# [[Susana Agüero]] dantzaria (Arhentina 1944-2012)
# [[Mercedes Quintana]] dantzaria (Argentina, 1910-1996)
# [[Dora del Grande]] dantzaria (Argentina, 1909-1966)
# [[María Ruanova]] dantzaria (Argentina 1922-2016)
# [[Inés Malinow]] idazlea (Argentina, 1922-1989)
# [[Ana Itelman]] dantzaria (Txile 1927-Argentina, 1989)
# [[Sole Giménez]] abeslaria (Paris/Murtzia, 1963)
# [[Rafaela López Aguado de Rayón]] independentziaren aldeko heroina (Mexiko, 1754-1822)
# [[Rita Pérez de Moreno]] independentziaren aldeko heroina (Mexiko, 1779-1861)
# [[Montserrat Galí Boadella]] historialaria (Mexiko, 1947)
# [[Lida Martinoli]] dantzaria (Argentina 1914-1994)
# [[Yelena Smirnova]] dantzaria (Errusia 1888-Argentina 1934)
# [[Hanya Holm]] dantzaria (Alemania 1893-AEB 1992)
# [[Marilú Marini]] dantzaria (Argentina 1940)
# [[Iris Marga]] dantzaria (Italia 1901-Argentina 1997)
# [[Renate Schottelius]] dantzaria (Alemania 1921-Argentina 21998)
# [[Agnes de Mille]] dantzaria (AEB 1905-1993)
# [[Ana María Stekelman]] dantzaria (Argentina 1944)
# [[Nieves Herrero Cerezo]] kazetaria (Madril 1957)
# [[Inés Ballester]] kazetaria (Castelló 1958)
# [[Edith Ditmas]] liburuzaina, idazlea (Ingalaterra, 1896-1986)
# [[Aurora Bernárdez]] itzultzailea (Argentina 1920-Frantzia 2014)
# [[Edith Aron]] itzultzailea (Alemania 1923-Londres 2020)
# [[Ugné Karvelis]] itzultzalea (Lituania 1935-Paris 2002)
# [[Carol Dunlop]] itzultzailea (AeB 1946, Frantzia 1982)
# [[Elena Garro]] idazlea (Mexiko, 1916-1998)
# [[Amalia Kahana - Carmon]] idazlea (Israel, 1926-2019)
# [[Félicie de Fauveau]] eskultorea (Italia, 1802-1886)
# [[Louise-Joséphine Sarazin de Belmont]] margolaria (Versalles, 1790- Paris, 1870)
# [[Thérèse Eléonore Lingée]] diseinatzailea, grabatzaile (Paris, 1753-1833)
# [[María Josefa Ascargorta y Rivera]] margolaria eta irakaslea (Madril, 1800-1850)
# [[Maria Luisa Marchori]] margolaria (Madril, 1801-1900)
# [[Chellsie Memmel]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1988)
# [[Bárbara María Hueva]] margolaria (Madril, 1733-1772)
# [[María del Olmo Ibáñez|María del Olmo Ibañez]] artxibozaina, idazlea, historialaria (Alacant, 1965)
# [[Amparo Dávila]] idazlea, poeta (Mexiko, 1928-2020)
# [[Maria Bashir]] Afganistaneko 1. emakumezko fiskala (1970)
# [[Christina Lamb]] kazetaria (Londres, 1965)
# [[Nujeen Mustafa]] aktibista errefuxiatua (Siria, 1999)
# [[Cecilia McDowall]] musikaria (Londres, 1951)
# [[Luzmaría Jiménez Faro]] idazlea (Madril, 1937-2015)
# [[Marina de Castarlenas]] idazlea (Bartzelona, 1900-1974)
# [[Clara Corral]] idazlea (Galizia, 1847-1908)
# [[Salomėja Nėris]] idazlea (Lituania, 1904-1945)
# [[Helena Paz Garro]] idazlea (Mexiko, 1939-2014)
# [[Isabela Corona]] aktorea (Mexiko, 1913-1993)
# [[Olivia Teroba]] idazlea (Mexiko, 1988)
# [[Andrea Muriel]] idazlea (Mexiko, 1988)
# [[Misty Copeland]] dantzaria (AEB, 1982
# [[Inmaculada Aguilar]] dantzaria (Kordoba, 1958)
# [[Mercedes Alfonso]] dantzaria (Espainia, ? )
# [[Rocío Aragón]] dantzaria (Cádiz1925-Madril 2018)
# [[Dores André]] dantzaria (Galizia 1958)
# [[Else Granheim]] liburuzaina (Norvegia 1926-1999)
# [[Carmen Magallón]] fisikaria (Aragoi, 1951)
# [[Baya Hocine]] ekintzaile independentista aljeriarra (1940 - 2000)
# [[Houda Benyamina]] film-zuzendari eta gidoilari frantsesa (1980)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''azaroa''')===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Maria Bengoetxea]] efef'''''SORTUA''''' euskaltzalea, hizlaria (Ermua, 1906 - Zornotza, 2006)
# [[Justi Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1919-2000)
# [[Miren Arenaza]] efef'''SORTUA''' erraketista (Arrasate, 1915 - 2003)
# [[Ane Elordi]] ef--'''''SORTUA''''' kazetaria, irakaslea, KORRIKAko koordinatzailea (Zornotza, 1991)
# [[Isolina Pliego]] ----'''SORTUA''' maistra (Iruñea, 1886-Lodosa, 1968)
# [[Ángela Alonso|Angela Alonso]] ef--'''SORTUA''' maistra (Lerin, 1899-Iruñea, 1986).
# [[Oskia Ugarte]] ----'''SORTUA''' artearen historialaria eta kudeatzailea (Iruñea, 1978)
# [[Elisa Arteta]] ef--'''SORTUA''' dantzaria eta koreografoa (Iruñea, 1980)
# [[Isabel Aleman Irungarai]] ef--'''SORTUA''' emagina, Amaiurko alkatea (Amaiur, 1968)
# [[Ioar Oteiza]] ef--'''''SORTUA''''' komunikatzailea, Durango Azokako komunikazio arduraduna (Lesaka, 1988)
# [[Juanita Arenaza]] efef'''SORTUA''' errekatista (Arrasate, 1923-Mexiko, 2015)
# [[Raisa Álava]] ----'''SORTUA''' artista (Zuhatza, 1990)
# [[Asun Ibarrondo]] ef--'''SORTUA''' zerbitzaria, ostalaria (Elorrio, 1952)
# [[Maitane Carballo]] ----'''SORTUA''' zinemagilea (Gasteiz, ?)
# [[Idurre Frías]] ef--'''SORTUA''' futbol entrenatzailea (Gasteiz, 1991)
# [[Ana Aguiriano]] ----'''SORTUA''' 1992ko Paralinpiar jokoetako kirolaria (Gasteiz, 1961)
# [[Josefina Añua]] ----'''SORTUA''' Espainiako saskibaloi selekziorako hautatua izan zen lehenengo arabarra (Gasteiz, ?)
# [[Leguncia de Echebarria]] ----'''SORTUA''' Durangoko kondesa (XI.mendea)
# [[Elur Ulibarrena|Elur Ulibarrena Herce]] ----'''SORTUA''' museo kudeatzailea (Denia, 1969)
# [[Kristina Berasain]] ef--'''''SORTUA''''' kazetaria (Lizarra)
# [[Leire Malkorra]] ----'''SORTUA''' arkitektoa eta arkeologo (Tolosa, 1988 )
# [[Tania Reneaum Panszi]] ----'''SORTUA''' Amerikarteko Giza Eskubideen Batzordeko Idazkari Exekutiboa (Mexiko, ?)
# [[Suylen Milanés]] efef'''SORTUA''' abeslaria (Kuba, 1971-2022)
# [[Lynn Milanés]] ----'''SORTUA''' abeslaria (Kuba, 1970)
# [[Ana Zamorano |Ana Zamorano Ruiz]] ----'''SORTUA''' bidaiaria (Sodupe, 1992)
# [[Yaiza Romero]] ----'''SORTUA''' kirolaria, urpeko arrantza (Zornotza,? )
# [[Loren Eguren]] efef'''SORTUA''' ehun urteduna (Elorrio 1920-Zaldibar 2023)
# [[Juliana Saratxaga]] ??--'''SORTUA''' pandero jotzailea, ehun urtekoa (Araia. 1911-2013)
# [[Mireia Elkoroiribe]] ef--'''SORTUA''' politikaria (Abadiño, 1975)
# [[Loiola Canales]] ef--'''SORTUA''' surflaria, irakaslea (Bilbo, 1995)
# [[Susana Brunetti]] aktorea (Argentina, 1941-1974)
# [[Mimí Pons]] vedette eta aktorea (Argentina, 1948)
# [[Norma Pons]] vedette eta aktorea (Argentina, 1943-2014)
# [[Tosca Musk]] zinemagilea (Hegoafrika, 1974)
# [[Maye Musk]] modeloa eta dietista (Kanada, 1948)
# [[Susana Dalmás]] irakaslea, politikaria (Uruguai, 1948-2012)
# [[Francisca Júlia da Silva]] poeta (Brasil, 1871-1920)
# [[Doris Daou]] astronomoa (Kanada, 1964)
# [[Joany Kane]] gidoilaria, Passionflix plataformaren asmatzailea (AEB, XX. mendea)
# [[Alessandra Torre]] Amazoneko maitasun eleberri idazle salduena, blogaria,(AEB, XX. mendea)
# [[Sylvia Day]] idazlea (AEB, 1973)
# [[Raffaella di Girolamo]] psikologoa, sexologoa (Txile, 1978)
# [[Mariana di Girolamo]] aktorea (Txile, 1990)
# [[Amparo Noguera]] aktorea (Txile, 1965)
# [[Emilia Noguera]] aktorea, zuzendaria (Txile, 1983)
# [[Sonja Vasić]] saskibaloi jokalaria (Serbia, 1989)
# [[Thaïs Blume]] aktorea (Bartzelona, 1984)
# [[Agnès Busquets]] aktorea (Tarragona, 1976)
# [[Elena Espejo]] aktorea, ekoizlea (Tanger, 1930)
# [[Marta Grau]] aktorea, antzerki-pedagogoa (Katalunia, 1891-1992)
# [[Catalina Valls]] aktore, zuzendari, idazlea (Mallorca, 1906-1999)
# [[Cristina Valls]] aktorea (Mallorca, 1901-1982)
# [[Aina Villalonga]] antzerki-idazlea (Mallorca, 1883-1961)
# [[Margalida Caimari]] poeta, ongilea (Kuba 1839-Mallorca 1921)
# [[Rebekah Dawson]] astronomoa (AEB)
# [[Julia de León]] astronomoa (Santa Kruz de Tenerife, 1977)
# [[Audrey C. Delsanti]] astronomoa (Frantzia, 1976)
# [[Juana Salabert]] idazlea (Frantzia-Espainia, 1962)
# [[Milena Rudnitska]] ukraniar kazetaria, ekintzailea (1892-1976)
# [[Manuela de los Herreros]] idazlea, administratzailea (Balearrak 1845-1911)
# [[María Cánepa]] aktorea (Italia, 1921-Txile 2006)
# [[Liliana Ross]] aktorea, zuzendaria (Italia-Txile, 1930-2018)
# [[María Elena Duvauchelle]] aktorea (Txile, 1942)
# [[Zinaida_Tusnolobova-Martxenko]] Armada Gorriko medika (Errusia, 1920)
# [[Felipa de Souza]] aktibista portugaldarra (Tavira, 1556-Brasil, 1600)
# [[Victorine Gorget]] Frantziako ikuzlea eta Parisko Komunan militante errepublikanoa (1843-1901)
# [[Joséphine Marchais]] Frantses jornalaria, Komunan parte hartu izana (1837-1874)
# [[Élisabeth Rétiffe]] Frantziako kartoi-fabrikatzailea, sozialista eta Communarde (1834-1882)
# [[Léontine Suétens]] Ikuzlea eta 1871ko Parisko Komunan 'communarde-a' (1846-1891)
# [[Tonka Tomicic]] modeloa eta aurkezlea (Txile, 1976)
# [[Niní Marshall]] aktorea, gidoilaria, komediantea (Argentina, 1903-1996)
# [[Antonella Costa]] aktorea, zuzendaria (Italia-Argentina, 1980)
# [[Samira Negrouche]] idazlea, poeta (Aljeria, 1980)
# [[Carolina Arregui]] aktorea (Txile, 1965)
# [[Mayte Rodríguez]] aktorea, modeloa (Txile, 1989)
# [[Elsie MacGill]] ingeniaria (Kanada, 1905-AEB 1980)
# [[Helen Gregory MacGill]] epailea, kazetaria (Kanada 1864-1947 )
# [[Helen MacGill Hughes]] soziologoa (Kanada, 1903-1992)
# [[Helen Hughes-Brock]] arkeologoa (Kanada, 1938)
# [[Lauretta Ngcobo]] idazlea (Hego Afrika, 1931-2015)
# [[Patricia Simón Carrasco]] kazetaria, idazlea (Malaga, 1983)
# [[Emily Warren Roebling]] ingeniaria (AEB, 1843-1903)
# [[E. Lilian Todd]] asmatzailea (AEB, 1865-1937)
# [[Margaret Olivia Slocum Sage]] irakaslea, filantropoa (AEB, 1828-1918)
# [[Ruth Crocker]] idazlea (AEB, 1946)
# [[Loida Zabala Ollero]] potentzia egokituko kirolaria(Cáceres, 1987)
# [[Maura Healey]] abokatua, politikaria (AEB, 1971)
# [[Felicitas Guerrero]] dirudun dama, tiroz hila (Argentina, 1846-1872)
# [[María Teresa Costantini]] aktorem, film-zuzendaria, gidoilaria (Argentina, 1949)
# [[Alda Merini]] poeta, idazlea (Italia, 1931-2009)
# [[María del Pilar Maspons y Labrós]] idazlea (1841-1907)
# [[Asunción Balaguer]] aktorea (Bartzelona 1925-Madril 2019)
# [[Teresa Rabal]] aktorea, abeslari (Bartzelona,1952)
# [[María Luisa Merlo]] aktorea (Valentzia, 1941)
# [[Rita Irasema]] barietate-artista, musikagile (Kuba, 1954)
# [[Inés Rivadeneira]] mezzosopranoa, irakaslea (Lugo, 1928)
# [[Isabel Pérez Dobarro]] piano-jolea, irakaslea (Coruña, 1992)
# [[María Luisa Solá]] bikoiztaile-aktorea (Bartzelona, 1939)
# [[Ana Diosdado]] idazle, aktore (Argentina, 1938-Madril 2015)
# [[Mirtha Legrand]] aktorea, aurkezlea (Argentina 1927)
# [[Amelia de la Torre]] aktorea (Guadalajara 1905-Madril 1987)
# [[Josefina Díaz de Artigas]] aktorea (Argentina1891-Madril 1976)
# [[Clara González]] abokatu, politikaria eta hezitzailea. (Kolonbia, 1900-1991)
# [[Lynne Karen Deutsch]] astrofisikaria, astronomoa (AEB, 1956-2004)
# [[Teresa Solana]] idazlea (Bartzelona, 1962)
# [[Annemarie Heinrich]] argazkilaria (Alemania-Argentina, 1912-2005)
# [[Alicia D'Amico]] argazkilaria (Argentina, 1933-2001)
# [[María Cristina Orive]] argazkilaria (Guatemala, 1931-2017)
# [[Luz Sánchez-Mellado]] kazetaria, idazlea (Alacant, 1966)
# [[Gretchen Daily]] biologoa, biogeografoa (AEB, 1964)
# [[Nina]] abeslaria, aktorea, enpresaburua (Bartzelona, 1966)
# [[María Moreno (margolaria)|Maria Moreno]] (Madril, 1933-2020)
# [[Fryda Shultz de Mantovani]] idazlea, kritikaria (Argentina, 1912-1978)
# [[Alicia Jurado]] idazlea, akademikoa (Argenti-1948)
# [[Marguerite Moreno]] aktorea (Frantzia-1871-1948
# [[María Rosa Oliver]] idazlea, aktibista (Argentina, 1898-1977)
# [[Leonor Acevedo Suárez]] itzultzailea (Argentina, 1876-1975)
# [[Harriet Shaw Weaver]] kazetaria, editorea (Ingalaterra, 1876-1961)
# [[María Esther Vázquez]] idazlea (Argenti-1937-2017)
# [[Carmen Bravo-Villasante]] itzultzailea, haur literaturan aitzindaria (Madril-1918-1994)
# [[María Luisa Cresta de Leguizamón]] idazlea, irakaslea (Argentina-1918-2008)
# [[Ana Garralón]] idazlea (Madril-1965)
# [[Montse Pla]] aktorea (Madril, 1978)
# [[Sarah Buschmann]] idazlea (Frantzia, 1992)
# [[Montserrat Abelló]] idazlea (Katalunia, 1918-2014)
# [[Lourdes Tello]] idazlea (Madril, 1974)
# [[Maria Cabrera]] poeta, irakaslea (Katalunia)
# [[Pelegrina Pastorino]] moda-erreportaria (Italia 1902-Argentina 1988)
# [[Carmen Gallardo Martín-Gamero]] itzultzailea (Toledo 1874-Madril 1951)
# [[Rosario Lacy]] 1.ginekologoa, zirujaua (Madril1891-1954)
# [[María Mercedes Coroy]] aktorea (Guatemala, 1994)
# [[Malú Gatica]] aktorea (Txile 1922-1997)
# [[Vanessa Miller]] aktorea,idazlea (Txile, 1965)
# [[Pilar Sordo]] psikologoa, idazlea (Txile, 1965)
# [[Hortense Machu]] 1871ko Parisko Komunako kantiniersa (1836-1893)
# [[Béatrix Excoffon]] 1871ko Parisko Komunako kanpaina-ospitaleko erizaina (1849-1916)
# [[Dee Dee Bridgewater]] AEBko jazz-abeslaria (Memphis, 1950)
# [[Anna Gas]] poeta, idazlea (Bartzelona, 1996)
# [[Laia Martínez i López]] idazlea, itzultzailea, musikaria (Katalunia-Mallorca, 1984)
# [[Elsa Astete Millán]] zaintzailea, idazlea (Argentina 1910-2001)
# [[Luz Valdivieso]] aktorea (Txile 1977)
# [[Francisca Lewin]] aktorea (Txile 1980)
# [[Catherine Flon]] jostuna, heroia (Haiti 1772-1831)
# [[Dédée Bazile]] heroia, kaleko saltzailea (Haiti XVIII-XIX. mendea)
# [[Cécile Fatiman]] vudugilea, sacerdotisa (Dominikar Errepublika 1771-1883?)
# [[Josefina de la Torre]] poeta, idazlea, antzezlea, abeslaria (Las Palmas Kanaria Handikoa, 1907-2002)
# [[Maria Luisa Haitikoa]] erregina ezkontidea (Haiti, 1778-Italia ,1851)
# [[Adelina Haitikoa]] enperatriz ezkontidea (Haiti 1820-1878)
# [[Maria Clara Haitikoa]] enperatriz ezkontidea (Haiti 1758-1858)
# [[Erzulie]] buduen maitasun eta edertasunaren jainkosa (Haiti)
# [[Esperanza Parada Pedrosa]] margolaria (1928-2011)
# [[Pino Ojeda]] idazle, margolari (Kanaria Handia, 1916-2002)
# [[Suzy Vernon]] aktorea (Frantzia 1901-1997)
# [[Rita Macedo]] aktorea, jostuna (Mexiko 1902-1991)
# [[Julissa]] abeslaria, aktorea (Mexiko 1944)
# [[Perpetua Barjau Martín]] jostuna, maistra (Valentzia 1899-Mexiko 1939)
# [[Elena Aub]] idazlea, editorea (Valentzia 1931- Madril 1937)
# [[Estefania Cueto Puertas]] fusilatua, jostuna, komunista (Asturias 1899-1939)
# [[Eladia García Palacios]] fusilatua, maistra, sozialista (Asturias 1904-1937)
# [[Juana Álvarez Molina]] fusilatua, etxekoandrea (Valladolid 1897-Asturias 1937)
# [[Belarmina Suárez Muñiz]] fusilatua, sindikalista (Asturias 1909-1938)
# [[Teresa Santianes Giménez]] fusilatua, etxekoandrea (Asturias 1910-1937)
# [[Anita Vázquez Barrancúa]] fusilatua, nekazaria, espioia, komunista (Asturias 1911-1938)
# [[Maxima Vallinas Fernández]] fusilatua, etxekoandrea (Asturias 1896-1938)
# [[Anita Orejas]] fusilatua, erizaina, sozialista (Asturias 1914-1937)
# [[Gloria Alcahud]] margolaria (Valladolid, 1931)
# [[Angelina Abad Cantavella]] irakaslea, idazlea (Castelló de la Plana, 1893-1965)
# [[Antonieta Sanagustin]] jostuna (Huesca, 1924-2020)
# [[Sarah Walmsley]] jostuna, aktorea, abeslaria (Britainia ?-1798)
# [[Rocío Gutiérrez]] belar-hockey jokalaria (Cadiz, 1985)
# [[Berta Riaza]] aktorea (Madril, 1927-2020)
# [[Fuensanta Nieto]] arkitektoa (Madril, 1957)
# [[Esther Pizarro]] eskultorea (Madril, 1967)
# [[Mónica Domínguez Blanco]] kazetaria (Leon, 1984-2022)
# [[Sara García Alonso]] biologoa, ikertzailea, astronautagaia (Leon, 1988)
# [[Meganne Christian]] zientzialaria, astronautagaia (Britainia, 1987)
# [[Manuela Álvarez Lozano]] filologoa, idazlea (Coruña, 1957)
# [[Ana Arias Saavedra|Ana Arias Saavedra]] idazlea (Lugo, 1951)
# [[Lucía Aldao]] idazlea (Coruña, 1982)
# [[Xiana Arias]] poeta, kazetaria (Lugo, 1983)
# [[Celsa Barja]] idazlea (Orense, 1966)
# [[Pilar Beiro]] poeta (Carnota, 1958)
# [[Emilia Calé |Emilia Calé Torres]] idazlea (Coruña, 1837-1908)
# [[Paula Carballeira]] idazlea (Coruña, 1972)
# [[Helena de Carlos Villamarín|Helena de Carlos]] idazlea (Ourense, 1964)
# [[Valentina Carro]] itzultzaile, diseinatzailea, aktorea (Cambados, 1984)
# [[Mercedes Castro]] idazlea (Ferrol, 1972)
# [[Carmen Aranegui]] arkeologoa (Valentzia, 1945)
# [[Helen Fisher]] antropologoa, biologoa (AEB, 1945)
# [[Maria Toledo]] flamenko kantautore piano-jolea (Toledo, 1983)
# [[Begoña Abad]] idazle, poeta (Burgos, 1952 )
# [[Laia Serra]] abokatua (Bartzelona, 1977)
# [[María Victoria Moreno|Maria Victoria Moreno]] poeta (Valencia de Alcantara, 1939-Pontevedra, 2005)
# [[Juana Teresa Juega López]] poeta(Galizia, 1885-1979)
# [[Lupe Gómez]] idazlea (Coruña, 1972)
# [[Herminia Fariña Cobián]] poeta (S.Compostela, 1904-1966)
# [[Maria Magdalena Domínguez|Maria Magdalena Dominguez]] poeta (Pontevedra, 1922-2021)
# [[María do Cebreiro]] poeta, idazlea (Galizia, 1976)
# [[Alessandra Galloni]] Kazetaria (Italia, 1974)
# [[Paz Esteban López]] Inteligentzia-funtzionarioa (Madril, 1958)
# [[Beatriz Méndez de Vigo]] espioia (Madril, 1958)
# [[Elisabet Benavent]] nobela erromantikoen idazlea (Valentzia, 1984)
# [[Pilar Pallarés|Pilar Pallares]] poeta (Coruña, 1957)
# [[Ánxeles Penas|Ánxeles Peñas]] artista, poeta (Curtis, 1943)
# [[Luz Pichel]] idazlea (Lalin, 1947)
# [[Luz Pozo Garza]] poeta (Ribadeo, 1922-Coruña, 2020)
# [[Carmen Prieto Rouco]] poeta (Villalba, 1901-1977)
# [[Matilde González Palau]] poeta (Almansa, 1912-2002)
# [[Pilar Cibreiro]] poeta, idazlea (Galizia, 1952)
# [[Alba Cid]] poeta, idazlea (Galizia, 1989)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''urria''')===
(Ordena: SORTUAK, IDAZLEAK, ASTRONOMOAK, GAINONTZEKOAK)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Leire Ibarguren]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta irakaslea (Azpeitia, 1979)
# [[Cesarea Garbuno Arizmendi]] efef'''SORTUA''' enpresaburua (Errenteria, 1846-1933)
# [[Izaskun Igoa]] ef--'''SORTUA''' idazlea, pedagogoa, zutabegilea (Ziga, 1995)
# [[Maritxu Errazkin]] --ef'''SORTUA''' autobus-txofer aitzindaria (Azkoitia)
# [[Ainhoa Nadia Douhaibi]] ----'''SORTUA''' ikertzaile eta idazlea (Oñati, 1983)
# [[Aurea Etxaniz]] efef'''SORTUA''' erraketista (Soraluze, 1922 - Caracas, 2019)
# [[Gema Arrugaeta]] ef--'''SORTUA''' argazkilaria (Ordizia, 1969)
# [[Amaia Elizagoien]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria, idazlea, ipuin kontalaria (Baztan, 1994)
# [[Anabel Sanz]] ef--'''SORTUA''' feminista, ekintzailea (Ermua, 1963)
# [[Elena Mendizabal]] ----'''SORTUA''' artista, eskultorea (Donostia, 1960)
# [[Sandra Garaioa]] ef--'''SORTUA''' irudigilea, ilustratzailea (Donostia, 1993)
# [[Amaia Cazenave]] ----'''SORTUA''' kazetaria (Baiona, 1987)
# [[Begoña Durruty]] ef--'''SORTUA''' ilustratzailea, idazlea (Arizkun, 1968)
# [[Pilartxo Etxeberria]] ef--'''SORTUA''' doktorea, euskaltzain urgazlea (Teruel, 1947)
# [[Eneritz Gorrotxategi]] ----'''SORTUA''' kazetaria (Gabiria, 1985)
# [[Jaione Munarriz]] ef--'''SORTUA''' metereologoa (Idiazabal, 1981)
# [[Christine Etchevers]] ef--'''SORTUA''' margolaria (Baiona, 1953)
# [[Nerea Gastón]] ef--'''SORTUA''' arte-historialaria (Durango, 1995)
# [[Usue Egia]] ----'''SORTUA''' ilustratzailea (Durango, 1992)
# [[Elena Moreno Scheredre]] ----'''SORTUA''' kazetaria eta idazlea (Bilbo)
# [[Leoni Etxebarren]] efef'''SORTUA''' bertso-jartzailea (Urepele, 1924-Donibane Garazi, 2014)
# [[Rosa Arregi]] efef'''SORTUA''' erraketista (Mallabia, 1922-Valentzia, 2004)
# [[Maria Amatriain]] --ef'''SORTUA''' hezitzailea (Azkoien, 1867-Azagra, 1955)
# [[Carmen Cascante]] efef'''SORTUA''' maistra (Abaigar, 1885-Madril, 1982)
# [[Blasa Morales]] ----'''SORTUA''' maistra (Nafarroa, XIX-XX)
# [[Julita Beraza|Julia Beraza]] efef'''SORTUA''' erraketista
# [[Mariolein Sabarte Belacortu]] ----idazlea '''SORTU''' (Herbehereak, 1944)
# [[Mercedes Diaz Morales]] tren geltokiburua '''SORTU''' (Araba, 1902-1982)
# [[Anna Pavlyk]] '''IDAZLEA''' eta ekintzaile (Ukraina, 1855-1928)
# [[Hanna Arsenych-Baran]] idazlea (Ukraina, 1970-2021)
# [[Hanna Barvinok]] idazlea (Ukraina, 1828-1911)
# [[Klymentyna Popovych-Boiarska]] idazlea (Ukraina, 1863-1945)
# [[Myroslava Sopilka]] idazlea (Ukraina, 1897-1937)
# [[Bushra al-Maqtari]] idazlea, ekintzailea (Yemen, 1979)
# [[Matilde Zapata]] idazlea, (Sevilla-Santander, 1906-1938)
# [[Matilde Elena López]] idazlea (Salvador, 1929-2010)
# [[Aída Cartagena Portalatín]] idazlea (Ukraina, 1828-1911)
# [[Alcira Soust Scaffo]] idazlea (Uruguai, 1924-1997)
# [[Luisa Carnés]] idazlea (Madril, 1905-1964)
# [[Concha Castroviejo]] idazlea (Coruña, ç 1910-1995)
# [[Zaruhi Bahri]] idazlea, gizarte ekintzailea (Armenia, 1880-1958)
# [[Hanna K. Korany]] idazlea (Siria, 1870-1898)
# [[Porochista Khakpour]] elebegilea (Siriar-Estatubatuarra, 1978)
# [[Salma Kuzbari]] idazlea, feminista (Libano, 1923-2006)
# [[Tsehay Melaku]] idazlea (Etiopia, 1952)
# [[Rangina Hamidi]] idazlea, politikaria, ekintzailea (Afganistan, 1978)
# [[Louise Aslanian]] idazlea, ekintzaile komunista (Iran-Frantzia, 1904-1945)
# [[Fatemeh Keshavarz]] idazlea (Iran-AEB, 1952)
# [[Senedu Gebru]] idazlea (Etiopia, 1916-2009)
# [[Hayganuş Mark]] idazlea (Armenia, 1885-1966)
# [[Khosrovidukht]] idazlea, musikagilea (Armenia, VIII. mendea)
# [[María Dolores Masana]] kazetaria, idazlea (Bartzelona, 1936)
# [[Marija Strojnik]] '''astronomoa''' (Eslovenia, 1950)
# [[Linda Spilker]] astronomoa (AEB, 1890-1981)
# [[Constance M. Rockosi]] astronomoa (AEB, 1980)
# [[Julena Steinheider Duncombe]] astronomoa (AEB, 1911-2003)
# [[Marie-Jeanne de Lalande]] astronomoa (1768, 1832)
# [[Rosaly Lopes]] astronomoa (Brasil, 1957)
# [[Nikole Lewis]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Nicole Capitaine]] astronomoa (Frantzia, 1948)
# [[Paulina Lira]] astronomoa (Txile, XX. mendea)
# [[Rachel Mandelbaum]] astronomoa (AEB, 1977)
# [[María Cristina Pineda Suazo]] astronomoa (Honduras, 1954)
# [[Mirjana Povic]] astronomoa (Serbia, 1981)
# [[Muriel Mussells Seyfert]] astronomoa (AEB, 1909-1997)
# [[Isabel Márquez Pérez]] astronomoa (Badajoz, 1967)
# [[Josefa Masegosa Gallego]] astronomoa (Almeria, 1957)
# [[Agnes Mary Clerke]] astronomoa (Irlanda, 1842-1907)
# [[Yuki Okoda]] astronomoa (Japonia, 1990)
# [[Denise C. Stephens]] astronomoa (AEB, 1973?)
# [[Sarah Tuttle]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Chanda Prescod-Weinstein]] astronomoa (AEB, 1982)
# [[Kyongae Chang]] astrofisikaria (Hego Korea, 1946)
# [[Jessie Christiansen]] astrofisikaria (Australia, XX.mendea)
# [[Rachel Somerville]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Susan Jane Cunningham]] matematikaria, astronomoa (AEB, 1842-1921)
# [[Phoebe Waterman Haas]] astronomoa (AEB, 1882-1967)
# [[Luisa Landová-Štychová]] astronomoa (Austria-Hungaria, 1885-1965)
# [[Anna Estelle Glancy]] astronomoa (AEB, 1883-1975)
# [[Margaret Mayall]] astronomoa (AEB, 1902-1995)
# [[Martha P. Haynes]] astronomoa (AEB, 1951)
# [[Ilse Cleeves]] astrofisikaria (AEB, XX. mendea)
# [[Carolin Crawford]] astronomoa (Erresuma Batua, 1963)
# [[Janine Connes]] astronomoa (Frantzia, 1934)
# [[Joy Crisp]] geologoa, astronomoa (AEB, XX.mendea)
# [[Florence Cushman]] astronomoa (AEB, 1860-1940)
# [[Rosina Dafter]] astronomoa (Australia, 1875-1959)
# [[Mary Osborne|Mary Osbone]] Gitarrista (AEB, 1921-1992)
# [[Olga Smirnova]] dantzaria (Errusia, 1991)
# [[Olga Smirnova (borrokalaria)]] borrokalaria (Errusia, 1979)
# [[Conchita Martínez]] tenislaria (Huesca, 1972)
# [[Margaret Lindsay]] aktorea (AEB, 1910-1981)
# [[Cristina Cruz Mínguez]] aktorea (Espainia, 1983)
# [[Mercedes Díaz]] aktorea (Espainia, 1894-1960)
# [[Elise Harmon]] asmatzailea (AEB, 1909-1985)
# [[Ingeborg Hochmair]] asmatzailea (Austria, 1953)
# [[Ada Henry Van Pelt]] asmatzailea (AEB, 1838-1923)
# [[Elizabeth Lee Hazen]] asmatzailea (AEB, 1885-1975)
# [[Ruth Handler]] asmatzailea (AEB, 1916-2002)
# [[Lil Hardin Armstrong]] musikagilea (AEB, 1898-1971)
# [[Ruth Brito]] triatleta (Lanzarote, 1980)
# [[Ana María Alonso Zarza]] geologoa, ikertzailea (Avila, 1962)
# [[Chantal Loïal]] dantzaria eta koreografoa (Guadalupe, Frantzia, 1969)
# [[Melba Liston]] tronboijolea, musikagilea (AEB, 1926-1999)
# [[Alice Coltrane]] pianojolea, musikagilea (AEB, 1937-2007)
# [[Mahsa Amini]] erahila(Iran, 2000-2022)
# [[Mélanie Joly]] politikaria (Kanada, 1979)
# [[Nazanin Boniadi]] aktorea (Iran, 1980)
# [[Roxana Saberi]] kazetari atxilotua Iranen (AEB, 1977)
# [[Lili Reinhart]] aktorea (AEB, 1996)
# [[Kiernan Shipka]] aktorea (AEB,1999)
# [[Wanuri Kahiu]] zine-zuzendaria (Kenya, 1980)
# [[Eduarda Mansilla]] idazlea, musikagilea (Argentina, 1834-1892)
# [[Agustina Ortiz de Rozas]] politikaria, filantropoa (Argentina, 1816-1898)
# [[Pauline de Meulan]] idazlea eta kazetaria (Frantzia, 1773-1827)
# [[Margaret Satterthwaite]] Epaile eta legelarien independentziaren gaineko Kontalari Berezia (AEB)
# [[Miren Arenzana Letamendi|Miren Arenzana Letamendia]] artista, eskultorea (Bilbo, 1965)
# [[María Gay]] mezzosopranoa (Bartzelona 1876-1943)
# [[Isabella Colbran]] mezzosoprano (Madril, 1784 - Bolonia, 1845)
# [[Florence Van de Walle]] jornalari belgikarra, communarde Parisko Komunan (1838 - )
# [[Pétroleuse (Parisko Komunako su-emaileak)]] Parisko Komunako su-emaileak (1871)
# [[Manuela Rosas]] ekintzaile politikoa (Argentina, 1817-1898)
# [[Camila O'Gorman]] maitasunagatik fusilatua (Argentina, 1825-1848)
# [[Blanca Podestá]] aktorea (Argentina, 1889-1967)
# [[María Podestá]] aktorea (Argentina, 1875-1954)
# [[Marianne Beth]] abokatua (Viena, 1889-1984)
# [[Diana Russell]] soziologoa eta ekintzailea (Hego Afrika, 1938-2020)
# [[María Esther Podestá]] aktorea (Argentina, 1896-1954)
# [[Susú Pecoraro]] aktorea (Argentina, 1952)
# [[Mona Maris]] aktorea (Argentina, 1901-1991)
# [[Ana Perichon]] aristokrata frantsesa (1775-1847)
# [[María Luisa Bemberg]] aktorea (Argentina, 1922-1995)
# [[Zully Moreno]] aktorea (Argentina, 1920-1999)
# [[Luz Gabás]] idazlea, politikaria (Huesca, 1968)
# [[Ángela Jeria]] arkeologoa, ??idazlea?? (Txile, 1926-2020)
# [[Biblioteken eguna]]
# [[Luisa de Medrano]] akademikoa, poeta eta filosofoa (1484-1527)
# [[Begum Rokeya]] idazlea eta ekintzaile feminista (Kalkuta, 1880-1932)
# [[María Antinea]] aktorea (Jaen,Argentina, 1915-1991)
# [[Mecha Ortiz]] aktorea (Argentina, 1900-1987)
# [[Orfilia Rico]] aktorea (Uruguai,Argentina, 1871-1936)
# [[Nury Montsé]] aktorea (Argentina, 1917-1971)
# [[Silvana Roth]] aktorea, politikaria (Italia,Argentina, 1923-2010)
# [[Marta Extramiana]] idazlea, ilustratzailea, (Gasteiz, 1964)
# [[Vida Akoto Bamfo]] epailea (Ghana, 1949)
# [[Celma Ribas]] abeslaria (Angola, 1982)
# [[Beatriz Matar]] aktorea (Argentina, 1954)
# [[Lita Stantic]] zine-zuzendaria, gidoilaria (Argentina, 1942)
# [[Graciela Borges]] aktorea (Argentina, 1917-1971)
# [[Esther Borao]] ingeniaria, asmatzailea (Zaragoza, 1988)
# [[Mary Daly]] filosofo feminista (AEB, 1928-2010)
# [[Terry McMillan]] idazlea (AEB, 1951)
# [[Esther Rebato Ochoa]] antropologoa, ikertzailea (Bilbo,1957)
# [[María Herrera]] motoziklista (Toledo, 1996)
# [[Ana Carrasco]] motoziklista (Murtzia, 1997)
# [[Elena Rosell]] motoziklista (Valentzia, 1986)
# [[Juana Viale]] aktorea, aurkezlea (Argentina, 1982)
# [[Manuela Viale]] aktorea (Argentina, 1991)
# [[Silvia Legrand]] aktorea (Argentina, 1927-2020)
# [[Marcela Tinayre]] aurkezlea, enpresaburua (Argentina, 1950)
# [[Dolores Fonzi]] aktorea (Argentina, 1978)
# [[Florencia Raggi]] modeloa, aktorea (Argentina, 1972)
# [[Nilda Raggi]] aktorea, zuzendaria (Argentina, 1938)
# [[Ana Celentano]] aktorea (Argentina, 1969)
# [[Danielle Casanova]] Frantziako militante komunista eta erresistentziako kidea (1909-1943)
# [[Fanny Gallot]] Frantziako historialaria (1981 - )
# [[Eulalie Papavoine]] Parisko Komunako erizaina, ustezko su-eragilea (1846-1875)
# [[Claudia di Girolamo]] aktorea, zuzendaria, aktibista (Txile, 1956)
# [[Adriana Barraza]] aktorea, maistra, zuzendaria (Mexiko, 1956)
# [[Fernanda Mistral]] aktorea (Argentina, 1934)
# [[Big Mama Thornton]] blues abeslaria (AEB, 1926-1984)
# [[Lita de Lázzari]] etxekoandre mediatikoa (Argentina, 1925-2015)
# [[China Zorrilla]] aktorea, zuzendaria (Uruguai, 1922-2014)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''iraila''')===
(Ordena: SORTU, ASTRONOMOAK, BESTELAKOAK)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Arantza San Sebastian]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, hezkuntzako aholkularia (Donostia, 1958)
# [[Izaskun Etxeberria]] ef--'''SORTUA''' idazlea eta irakaslea (Altsasu, 1964)
# [[Kristina Saralegi]] efef'''SORTUA''' baserritarra, abeltzaina, talogilea (Leitza, 1974-2022)
# [[Gotzone Sestorain]] ef--'''SORTUA''' baserritarra, poeta, irrintzilaria (Leitza, 1965)
# [[Victoria Ariño]] efef'''SORTUA''' filantropoa (Ermua, 1889-1974)
# [[Ines Bengoa]] ef--'''SORTUA''' ipuin kontalaria (Tenerife-Lizarra, 1973)
# [[Jeronima Uriarte Elizalde]] ----'''SORTUA''' filantropoa, ongile (Lizarra, 1855-1929)
# [[Emilia Goyena Arraiza]] ef--'''SORTUA''' idazlea, ekintzaile (Lizarra, 1916-1999)
# [[Garbiñe Basarte]] ef--'''SORTUA''' kale-artista, muralista (Lizarra, 1976)
# [[Libe Agirre]] ef--'''SORTUA''' irrati esataria, kazetaria, (Meñaka)
# [[Irati Martin]] ef--''SORTUA''' futbolaria (Durango, 2003)
# [[Anne-Marie Lagarde]] ----'''SORTUA''' idazlea eta ikertzaile (Zuberoa, 1944)
# [[Edurne Azpitarte]] ef--'''SORTUA''' areto-futbolaria (Garai, 1978)
# [[Carmen Pérez Rodrigo]] ef--'''SORTUA''' Euskal Herriko Medikuntzaren Errege Akademiaren lehenengo emakumezkoa (Alonsotegi, 1960)
# [[Mariela SR Coline Fanon]] '''SORTUA''' Haur lapurtua (Guatemala, 1968)
# [[Felisa Ventura]] ef--'''SORTUA''' erizaina eta emagina (Eibar, 1902-1959)
# [[Ana Belén Pintado]] ef--'''SORTUA''' haur lapurtua (Madril, 1973)
# [[Mariam al-Asturlabi]] '''ASTRONOMOAK''' Alepo astrolabio-egilea (Siria, X. gizaldian)
# [[Nadia Zakamska]] astronomoa (Errusia, 1979)
# [[Idit Zehavi]] astronomoa, ikertzailea (Israel, 1969)
# [[Louise Webster]] astronomoa, fisikaria (Australia, 1941-1990)
# [[Alycia J. Weinberger]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Fiammetta Wilson]] astronomoa (Erresuma Batua, 1864-1920)
# [[Jennifer Wiseman]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Rosemary Wyse]] astronomoa (Erresuma Batua, 1957)
# [[Alice Grace Cook]] astronomoa (Erresuma Batua, 1877-1958)
# [[Priscilla Fairfield Bok]] astronomoa (AEB, 19896-1975)
# [[Shadia Habbal]] astronomoa (Siria, XX. mendea)
# [[Deborah Dultzin Kessler]] astronomoa (Mexiko, 1945)
# [[María Luisa Aguilar]] astronomoa(Jauja Peru 1938)
# [[Claire Armstrong]] astronomo amateurra (Britania)
# [[Emma Vyssotsky]] astronomoa (AEB, 1894-1975)
# [[Julie Vinter Hansen]] astronomoa (Danimarka, 1890-1960)
# [[Gladys Vergara]] astronomoa (Uruguai, 1928-2016)
# [[Esmeralda Mallada]] astronomoa (Uruguai, 1937)
# [[Jacqueline Hewitt]] astronomoa (EEBB, 1958)
# [[Catherine Heymans]] astronomoa (Britainia, XX. mendea)
# [[María Teresa Ruiz]] astronomoa (Txile, 1946)
# [[Silvia Torres Castilleja]] astronomoa (Mexiko, 1940?)
# [[Gloria Suzanne Koenigsberger Horowitz]] astronomoa (Mexiko, XX. mendea)
# [[Silvana Navarro Jiménez]] astronomoa (Mexiko, XX. mendea)
# [[Meg Urry]] astronomoa (AEB, 1945)
# [[Maura Tombelli]] astronomoa (Italia, 1952)
# [[Jana Tichá]] astronomoa (Txekia, 1965)
# [[Alenush Terian]] astronomoa (Iran, 1920-2011)
# [[Bobbie Vaile]] astronomoa (Australia, 1959-1996)
# [[Ann Hornschemeier]] astronomoa (EEBB, XX. mendea)
# [[Svetlana Guerasimenko]] astronomoa (Ukraina, 1945)
# [[Jen Gupta]] astrofisikaria (Britaina, XX. mendea)
# [[Maria Antonella Barucci]] astronomoa (Italia, XX. mendea)
# [[Merieme Chadid]] astronomoa (Maroko, 1969)
# [[Madge Adam]] astronomoa (Erresuma Batua, 1912-2001)
# [[Karlina Leksono Supelli]] astronomoa, filosofoa (Indonesia, 1958)
# [[Annapurni Subramaniam]] astronomoa (India, XX. mendea)
# [[Paris Pişmiş]] astronomoa (Turkia-Mexiko, 1911-1999)
# [[Jane Squire]] astronomoa, idazlea, aktibista (Ingalaterra, 1686-1743)
# [[Maritza Soto]] astronomoa (Txile, 1990)
# [[Sara Seager]] astronomoa (Kanada, 1971)
# [[Caterina Scarpellini]] astronomoa, metereologoa (Italia, 1808-1873)
# [[Lenka Šarounová]] astronomoa (Txekia, 1973)
# [[Anneila Sargent]] astronomoa (Erresuma Batua, 1942)
# [[Carlota de Sajonia-Meiningen]] astronomoa (Alemania, 1751-1827)
# [[Jen Gupta]] astrofikaria (Britainia, XX. mendea)
# [[Pilar Ruiz-Lapuente]] astronomoa (Bartzelona, 1964)
# [[Monica Rubio (astronomoa)]] astronomoa (Txile, 1955)
# [[Claudine Rinner]] astronomoa (Frantzia, 1965)
# [[Julia Riley]] astronomoa (Britainia, XX. mendea)
# [[Mercedes Richards]] astronomoa (Jamaika, 1955-2016)
# [[Gabrielle Renaudot]] astronomoa (Frantzia, 1887-1962)
# [[Hilkka Rantaseppä-Helenius]] astronomoa (Finlandia, 1925-1975)
# [[Zinaída Akséntieva]] astronomoa (Ukraina, 1900-1969)
# [[Mary Proctor]] astronomoa (Erresuma Batua, 1862-1957)
# [[Helen Dodson Prince]] astronomoa (AEB, 1905-2002)
# [[Yelena Pitieva]] astronomoa (Errusia, XX.mendea)
# [[Louise du Pierry]] astronomoa (Frantzia, 1746-1807)
# [[Ľudmila Pajdušáková]] astronomoa (Eslovakia, 1916-1979)
# [[Feryal Özel]] astronomoa (Turkia/AEB, 1975)
# [[Mazlan Othman]] astronomoa (Malaysia, 1951)
# [[Sally Oey]] astronomoa (AEB, 1984)
# [[Janina Ochojska]] astronomoa (Polonia, 1955)
# [[Yaël Nazé]] astronomoa (Belgika, 1955)
# [[Camila Navarrete]] astronomoa (Txile, XX. mendea)
# [[Sultana N. Nahar]] astronomoa (Pakistan, 1990)
# [[Carolyn Porco]] astronomoa (AEB, 1953)
# [[Anne Sewell Young]] astronomoa (AEB)
# [[Margaretha Kirch]] astronomoa (Alemania)
# [[Eva Grebel]] astronomoa (Alemania)
# [[Erika Böhm-Vitense]] astronomoa (Alemania-AEB)
# [[Elizabeth Alexander]] irrati-astronomoa, geologoa, fisikaria (Erresuma Batua, 1908-1958)
# [[Victoria Kaspi]] astrofisikaria (AEB-Kanada, 1967)
# [[Ma Chung-pei]] astronomoa (Txina)
# [[Maud Worcester Makemson]] astronomoa (AEB, 1891-1977)
# [[Ala Masévich]] astronomoa (Georgia, 1918-2008)
# [[Karen Masters]] astronomoa (Erresuma Batua, 1979)
# [[Janet Akyüz Mattei]] astronomoa (Turkia, 1943-2004)
# [[Naomi McClure-Griffiths]] astronomoa (Turkia, 1943-2004)
# [[Susan McKenna-Lawlor]] astronomoa (AEB, 1975)
# [[Karen Jean Meech]] astronomoa (AEB, 1959)
# [[Anja Cetti Andersen]] astronomoa (Danimarka, 1965)
# [[Duília de Mello]] astronomoa (Brasil, 1963)
# [[Ruth Murray-Clay]] astronomoa (AEB, XX.mendea)
# [[Alice Archenhold]] astronomoa (Alemania, 1874-1943)
# [[Anne Archibald]] astronomoa (Kanada- Erresuma Batua, 1976)
# [[Elizabeth Lada]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Nidia Morrell]] astronomoa (Argentina, 1953)
# [[Teresa Lago]] astronomoa (Portugal, 1947)
# [[Gemma Lavender]] astronomoa (Erresuma batua, 1986)
# [[Farzana Aslam]] astronomoa, fisikaria (Pakistan, XX.mendea)
# [[Pauline Barmby]] astronomoa (Kanada, 1972)
# [[Margaret Lindsay Huggins]] astronomoa (Erresuma Batua 1948-1915)
# [[Gemma Lavender]] astronomoa (Erresuma Batua, 1986)
# [[Helen Lines]] astronomoa (AEB, 1918-2001)
# [[Martha Betz Shapley]] astronomoa (AEB, 1890-1981)
# [[Christy A. Tremonti]] astronomoa (AEB, XX. mendea)
# [[Elizabeth Beckley]] argazkilari astronomikoa (Britaina Handia, 1846-1927)
# [[Ewine van Dishoeck]] astronomo eta fisikaria (Herbehereak, 1955)
# [[Kathleen Ollerenshaw]] astronomoa eta matematikaria (Britaina Handia, 1912-2014)
# [[Anna Frebel]] astronomoa (Alemania, 1980)
# [[Alicia M. Soderberg]] astrobomoa (AEB, 1977)
# [[Caroline Furness]] astronomoa (AEB, 1869-1936)
# [[Ethel Bellamy]] astronomo, sismologo (Erresuma Batua, 1981-1960)
# [[Amy Barger]] astronomoa (AEB, 1971)
# [[Yevguenia Bugoslávskaia]] astronomo sobietarra (1899-1960)
# [[Reysa Bernson]] astronomoa (Frantzia, 1904-1944)
# [[Elizabeth Brown]] astronomoa (Erresuma Batua, 1830, 1899)
# [[Miriam Burland]] astronomoa (Kanada, 1902-1996)
# [[María Herreros|Maria Herreros]] ilustratzailea, (Valentzia, 1983)
# [[Yelena Davydova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1961)
# [[Zoja Grancharova]] gimnasta artistikoa (Bulgaria, 1966)
# [[Natalia Kutxinskaia|Natalia Kuchinskaya]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1949)
# [[Larisa Petrik]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1949)
# [[Dörte Thümmler|Dorte Thummler]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1974)
# [[Klaudia Rapp]] gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Jelena Grosheva]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1979)
# [[Lăcrămioara Filip|Lacramioara Filip]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Yun Mi Kang]] gimnasta artistikoa (Korea, 1988)
# [[Isabelle Severino]] gimnasta artistikoa (Paris, 1980)
# [[Mo Huilan|Mo Hullan]] gimnasta artistikoa (Txina, 1979)
# [[Xuan Liu]] gimnasta artistikoa (Txina, 1979)
# [[María Teresa Vera]] musikagilea, gitarra-jolea (Kuba, 1895-1965)
# [[Nadine Heredia]] politikaria, Lehen dama (Peru, 1976)
# [[Carolina Malchair]] gimnasta erritmikoa (Malaga, 1982)
# [[Liliana Vitale]] musikagilea, abeslaria (Argentina, 1959)
# [[Rosario Ustáriz Borra]] poeta (Echo, 1927- Jaca, 2009)
# [[Karin Ohlenschläger|Karin Ohlenschlager]] arte kudeatzailea (Alemania, 1959 + Gijon, 2022)
# [[Elise Ray]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1982)
# [[Noor Jordaniakoa]] arkitektoa, erregina ohia (AEB, 1951)
# [[Joyce DiDonato]] mezzosopranoa (AEB, 1969)
# [[Susan Graham]] mezzosopranoa (AEB, 1960)
# [[Simona Amânar]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Amy Chow]] gimnasta artistikoa (Kaliformia, 1978)
# [[Kristen Maloney]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1981)
# [[Tasha Schwikert]] gimnasta artistikoa (Las Vegas, 1984)
# [[Liudmila Yezhova]] gimnasta artistikoa (Mosku, 1982)
# [[Courtney McCool]] gimasta artistikoa (Kansas, 1988)
# [[Patrizia Ciofi]] mezzosopranoa (Italia, 1967)
# [[Miah Persson]] sopranoa (Suedia, 1969)
# [[Karita Mattila]] sopranoa (Finlandia, 1960)
# [[Anne Sofie von Otter]] mezzosopranoa (Suedia, 1955)
# [[Birgitta von Otter]] kazetaria, idazlea (Hungaria-Suedia, 1939)
# [[Vera Rozsa]] abeslaria, kantu-maistra (Hungaria, 1917)
# [[Ileana Cotrubaş]] abeslaria, kantu-maistra (Errumania, 1939)
# [[Hannah Wilke]] artista, performacelaria (AEB, 1940-1993)
# [[Jelena Dolgopolova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1975)
# [[Rozalia Galiyeva|Rozaliya Galiyeya]] Gimnasta artistikoa (Uzbekistan,1977)
# [[Kim Zmeskal]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1976)
# [[Wendy Bruce]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1992)
# [[Betty Okino]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1975)
# [[Kerri Strug]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1977)
# [[Elena Gómez Servera|Elena Gomez]] gimnasta artistikoa (Manacor, 1985)
# [[Eva Hesse]] eskultorea (Alemania/AEB, 1936-1970)
# [[Yvonne Rainer]] dantzaria, koreografoa (AEB, 1934)
# [[Dorothea Röschmann]] sopranoa (Alemania, 1967)
# [[Teresa Stratas]] sopranoa (Kanada, 1938)
# [[Laura Campos]] gimnasta artistikoa (Merida, 1988)
# [[Barbara Ehrenreich]] saiakeragile eta gizarte ekintzailea (EEBB, 1941-2022)
# [[Silvia Bel]] aktorea (Bartzelona, 1970)
# [[Lucy R. Lippard]] idazlea, arte-kritikaria (AEB, 1937)
# [[Alina Szapocznikow]] eskultorea, holokaustotik bizirik ateratakoa (Polonia, 1926-Frantzia1970)
# [[Nancy Holt]] eskultorea (AEB, 1938-2014)
# [[Beverly Pepper]] eskultorea (AEB, 1922-2020)
# [[Barbara Rose]] arte-kritikaria (AEB, 1936-2020)
# [[Anne Truitt]] eskultorea (AEB, 1921-2004)
# [[Mary Pinchot Meyer]] eskultorea (AEB, 1920-1964)
# [[Lotte Lenya]] abeslaria, aktoreaa (Viena, 1898-1981)
# [[Evelyn Lear]] sopranoa (AEB, 1926-2012)
# [[Gisela May]] aktorea, abeslaria, irakaslea (Alemania, 1924-2016)
# [[Hildegard Knef]] abeslaria, aktorea, idazlea (Alemania, 1925-2002)
# [[Ute Lemper]] aktorea, abeslaria (Alemania, 1963)
# [[Greta Keller]] mezzosopranoa, aktorea (Austria, 1903-1977)
# [[Soile Isokoski]] sopranoa (Finlandia, 1957)
# [[María Cruz Berrocal]] arkeologoa (España. XX. mendea)
# [[Leily Santizo]] abokatua (Guatemala)
# [[Nineth Montenegro]] politikaria (Guatemala, 1957)
# [[Siomara Sosa]] fiskala (Guatemala, 1975)
# [[Lucrecia Hernández Mack]] politikaria (Guatemala, 1973)
# [[Nerea Aresti]] historialaria (Bilbo, 1961)
# [[Ellen Beeman]] idazle, bideojokogilea (AEBo, 1964)
# [[Kathleen Battle]] sopranoa (AEB, 1948)
# [[Zury Ríos]] politikaria (Guatemala, 1968)
# [[Sandra Torres]] politikaria (Guatemala, 1955)
# [[Marta Luxán]] soziologoa (Bilbo, 1970)
# [[Harolyn Blackwell]] sopranoa (AEB, 1955)
# [[Carol Vaness]] sopranoa (AEB, 1952)
# [[Hanna Hammarström]] asmatzailea (tel. kablea) (Suedia, 1829-1914)
# [[Laura Mora]] zinema zuzendaria (Kolonbia, 1981)
# [[Isa Campo]] zinema zuzendaria (Oviedo, 1975)
# [[Susan Tedeschi]] abeslaria (AEB, 1970)
# [[Mary Hallock-Greenewalt]] asmatzailea (siria-AEB, 1871-1950)
# [[Sarah Guppy]] asmatzailea (Britainia, 1770-1852)
# [[Melissa George]] asmatzailea, aktorea (Australia, 1976)
# [[Rachel Blanchard]] aktorea (Kanada, 1976)
# [[Txaro Arrazola]] artista, margolaria (Gasteiz, 1963)
# [[Cristina Lucas]] artista, feminista (Ubeda, 1973)
# [[Laura Mulvey]] zinema feminista teorialaria (Oxford, 1941)
# [[Vi Redd]] jazz abeslaria, saxofoi jolea (AEB, 1928)
# [[Sweet Emma Barrett]] jazz abeslaria, pianojolea (AEB, 1897-1983)
# [[Terin Humphrey]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1986)
# [[Hollie Vise]] gimnasta artistikoa (Texas, 1987)
# [[Renske Endel]] gimnasta artistikoa (Herbereak, 1983)
# [[Dominique Moceanu|Dominique Moceau]] gimnasta artistikoa (Kalifornia, 1981)
# [[Amanda Borden|Amanda Border]] gimnasta artistikoa (Ohio, 1977)
# [[Jaycie Phelps]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1979)
# [[Olesia Dudnik]] gimnasta artistikoa (Ukrania, 1974)
# [[Jadiyetu El Mohtar]] Fronte Polisarioaren Espainiako Ordezkaritzako kidea (Sahara, 1959)
# [[Staša Zajović|Stasa Zajovic]] feminista, giza eskubideen aldeko aktibista (Montenegro, 1953)
# [[Lepa Mladjenovic]] feminista, giza eskubideen aldeko aktibista LGBT (Belgrad, 1954)
# [[Manuela Martelli]] zinema aktore eta zuzendaria (Santiago, Txile, 1983)
# [[Sultana Khaya]] saharar ekintzailea (Sahara ??)
# [[Salma Solaun]] gimnasta erritmikoa (Gasteiz, 2005)
# [[Elena López Riera|Elena Lopez Riera]] zinegilea (Orihuela, 1982)
# [[Martina de Zuricalday]] enpresaburua (Bilbo, 1839-1932)
# [[Isabel Cadenas]] kezetaria, dokumentalista (Basauri, 1982)
# [[Margarita Salaberria Galarraga]] diplomatikoa (Madril?, 1911-2000)
# [[Aline Griffith]] kondesa, espioia (AEB, 1923-2017)
# [[Anne-Marie Ménand]] communarde, Parisko Komunan ibilitako emakumea (Frantzia, 1837- )
# [[Louise Pioger]] communarde, Parisko Komunan ibilitako emakumea (Frantzia, 1848-1920)
# [[Marisa Linton]] Frantziako Iraultzan espezializatutako historiagilea (Erresuma Batua, 1848-1920)
# [[Michèle Riot-Sarcey]] Historia garaikideko eta genero-historiako irakaslea (Frantzia, 1943- )
# [[Emakumeak Parisko Komunan]] (Frantzia, 1871)
}}
=== Hobetuak 2022 ===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Maite Maruri]] opera abeslaria (Plentzia, 1979)
# [[Maria Angeles Mezkiritz|Maria Angeles Mezkiriz]] nafar arkeologoa (Faltzes, 1929)
# [[María Francés]] nafar aktorea (Tutera, 1887-1987)
# [[Violeta Parra]] abeslaria eta musikagilea (Txile, 1917-1967)
# [[Nekane Sarobe]] bikoizlea (Donostia, 1953)
# [[Consuelo Flecha]] pedagogoa (Bilbo, 1948)
# [[Beatriz Martinez de Antoñana]] aktorea (Araba,1975)
# [[Susan B. Anthony]] feminista eta sufragista (EEBB)
# [[Margot Frank]] Holokaustoaren biktima, Ana Franken ahizpa (Alemania,1926-1945)
# [[Elisabeth Larena]] aktorea (Bizkaia, 1989)
# [[Arantza Idiazabal Gorrotxategi]] irakaslea eta euskaltzain urgazlea (Gipuzkoa, 1945)
# [[Maitane Urbieta]] irratiko kirol-kazetaria eta UEFA Europa Leagueko lehen emakume-berriemailea (Gipuzkoa, 1983)
# [[Blanca Vidal]] aktorea (Bilbo, 1885-1962)
# [[Agustina Aragoikoa]] heroia (Katalunia,1786-1857)
# [[Teresa Aranguren]] Kazetaria (Araba, 1944)
# [[Felisa Mary]] aktorea (Bizkaia, 1892-1956)
# [[Fariba Sheikhan]] aktorea eta abeslaria (Bizkaia, 1988)
# [[Isabel Mellén]] arte-historialaria, ikertzailea eta dibulgatzailea (Araba, 1986)
# [[Maria Moliner]] liburuzaina, filologoa eta hiztegigilea (Zaragoza, 1900-1981)
# [[Alice Stone Blackwell]] feminista, giza-eskubideen defendatzailea (AEB, 1857-1950)
# [[Lucy Stone]] Kazetaria, feminista, abolizionista,sufragista (AEB, 1818-1893)
# [[Rosa Bonheur]] animalia-margolaria eta eskuturagilea (Frantzia, 1822-1899)
# [[Maryse Choisy]] Kazetaria, idazlea eta saiakeragilea (Lapurdi, 1903-1979)
# [[Pilar López Júlvez]] dantzaria eta koreografoa (Gipuzkoa, 1912-2008)
# [[Concepción Aleixandre]] mediku, ginekologo, asmatzaile, zientzialari... (Valentzia, 1862-1952)
# [[María Puy Uitzi]] historialaria (Nafarroa, 1915-2008)
# [[Corín Tellado]] maitasun istorio laburren idazlea (Asturias, 1927-2009)
# [[Matilde Huitzi]] maistra, pedagogoa, abokatua, feminista (Nafarroa, 1980-1965)
# [[Concha Espina]] idazlea (Kantabria, 1869-1955)
# [[Izaskun Uranga]] abeslaria (Bizkaia, 1950)
# [[Ixone Sádaba]] argazkilaria (Bilbo, 1977)
# [[Joaquina Eguaras]] Granadako Unibertsitateko 1. irakaslea, hebraista, arabista (Nafarroa-Granada, 1897-1981)
# [[Sara Baras]] flamenko dantzaria eta koreografoa (Cadiz, 1971)
# [[Ainhoa Garai]] aktorea (Gipuzkoa, 1983)
# [[Laura García]] judo jokalari-paralinpikoa (Nafarroa, 1981)
# [[Marina Ginestà]] Kazetaria, itzultzailea, gerra zibileko militante komunista (Katalunia, 1919-2014)
# [[Axun Aierbe]] itzultzailea (Gipuzkoa,1968-2008)
# [[Amaia Osaba]] piraguista (Nafarroa, 1975)
# [[Fatema Mernissi]] idazlea eta soziologoa (Maroko, 1940-2015)
# [[Eva Gonzalès]] margolaria (Frantzia, 1849-1883)
# [[Maria Luisa Ozaita]] musikagilea eta emakumeek egindako hedapenean aitzindaria (Barakaldo, 1939-2017)
# [[Isabel Fernández Reviriego]] musikaria, ekoizlea eta artista grafikoa (Bizkaia,1979)
# [[Teresa Calo]] aktorea, dramagilea eta gidoigilea (Gipuzkoa, 1955)
# [[Cris Lizarraga]] abeslaria, feminsta eta aktibista (Bizkaia, 1992)
# [[Sonia Ruiz de Azua]] psikologoa, ikertzailea, psikiatria-irakaslea (Bizkaia, 1979)
# [[Begoña Bilbao Alboniga]] idazlea, musikagilea eta euskaralaria (Bizkaia, 1932-2005)
# [[Najat El Hachmi]] idazle amazigha (Katalunia,)
# [[Ellen Ochoa]] astronauta (AEB, 1958)
# [[María Luz Morales]] kazetaria, idazlea (Galizia- Bartzelona)
# [[Cristina Petite]] atleta (Bizkaia,1972)
# [[Irene Loizate]] txirrindularia, duatloilaria (Bizkaia, 1995)
# [[Maritxu Housset]] gomazko paleta pelotaria (Lapurdi, 1981)
# [[Eider Hurtado]] kazetaria (Bizkaia, 1981)
# [[Gina Pane]] artista (Lapurdi, 1939-1990)
# [[Ruth Arnon]] biokimikaria (Israel, 1933)
# [[Andere Arriolabengoa]] bertsolaria (Araba, 1982)
# [[Rosa Chacel]] idazlea (Valladolid, 1898-1994)
# [[Dora Maar]] argazkilaria (Frantzia, 1907-1994)
# [[Maribel Forcadas]] medikua (Zaragoza, 1949-2012)
# [[Eneritz Iturriagaetxebarria]] txirrindularia, zuzendaria (Bizkaia, 1980)
# [[Ziortza Isasi]] txirrindularia (Bizkaia, 1995)
# [[Valentina Tereshkova]] espaiora joandako 1. emakumea (Errusia, 1937)
# [[Izaskun Osés]] paralinpiar atleta (Nafarroa, 1984)
# [[Ziortza Villa]] ultrairaupen-txirrindularia (Bizkaia, 1983)
# [[Penelope Barker]] aktibista (Tearen matxinada) (AEB, 1728-1796)
# [[Susan la Flesche Piccotte]] Ipar Amerikako omaharar natiboa eta 1.mediku indigena (AEB, 1865-1915)
# [[Rosana Ubanell]] kazetaria, eleberrigilea (Nafarroa, 1958)
# [[Julia Juániz]] muntatzailea, zine-zuzendaria eta bideo-artista (Nafarroa, 19??)
# [[Carmen Adarraga]] kirolaria (Gipuzkoa, 1921-2004)
# [[Cristina Pardo]] kazetaria, telebista-aurkezlea (Nafarroa, 1977)
# [[Esther Basurto]] boleibol kirolaria (Gipuzkoa, 1978)
# [[Isabel Urkiola]] arabar esploratzailea (Gasteiz, 1854-1911)
# [[Begoña Pro]] kazetaria eta idazlea (Iruñea, 1971)
# [[Itziar Urretabizkaia]] aktorea (Donostia, 1978)
# [[Maria Abbadia-Ürrüstoi]] idazlea, ekintzaile feminista (Paris, 1837-1913)
# [[Simone Veil]] Holokaustotik bizirik irtendako magistratu eta politikaria (Frantzia, 1927-2017)
# [[Igone Arribas]] gimnasta ohia (Barakaldo, 1983)
# [[Vera Rubin]] astronomoa, aitzindaria (AEB, 1928-2016)
# [[Mary Jobe Akeley]] esploratzailea, alpinista eta argazkilaria (AEB, 1878-1966)
# [[Blanca Castilla de Cortázar]] antropologoa eta filosofoa (Gasteiz, 1951)
# [[Elena Martínez de Madina]] filologoa (Gasteiz, 1962)
# [[Maria Weston Chapman]] abolizionista (AEB, 1806-1885)
# [[Leire Apellaniz]] zinema-ekoizlea (Bilbo, 1975)
# [[Maddi Ariztia]] ipuin bildumagilea, aitzindaria (Lapurdi, 1887-1972)
# [[María Teresa Lozano]] matematikaria, aitzindaria (Iruñea, 1946)
# [[Dorotea Barnés]] kimikaria, aitzindaria (Iruñea, 1904-2003)
# [[Eva Amaral]] abeslaria, konpositorea (Zaragoza, 1972)
# [[Amaia Lasa]] idazlea (Getaria, 1948)
# [[Virginia Apgar]] pediatra, Apgar testaren asmatzailea (AEB, 1909-1974)
# [[Anna Mani]] fisikaria, metereologoa (India, 1918-2001)
# [[Georgia O'Keeffe]] margolaria (AEB, 1887-1986)
# [[Anne Lezea]] gimnasta erritmikoa (Zarautz, 2001)
# [[Oiana Blanco]] judoka (Orio, 1983)
# [[Anne Frank]] alemaniar judu idazlea (Alemania, 1929)
# [[Tessa Andonegi]] aktorea (Donostia 1968, 1983)
# [[Loli Albero]] poeta, idazlea (Iruñea, 1962)
# [[Arantxa Aldalur]] poeta (Azkoitia, 1963)
# [[Olivia Newton-John]] abeslaria, aktorea (Cambridge, 1948-2022)
# [[Regina Salcedo]] idazlea, irudigilea, gidoigilea (Iruñea, 1972)
# [[Regina Araluze]] irrintzilaria (Bermio, 1922-2012)
# [[Olga Holtz]] matematikaria (Errusia, 1973)
# [[Phillis Wheatley]] poesia argitaratutako 1. emakume afroamerikar esklaboa (Afrika/AEB, 1753-1784)
# [[Teresa Lopez de Munain]] aktorea, irakaslea (Bilbo, 1963)
# [[Lizar Begoña]] poeta (Sopela, 1997)
# [[Mertxe Rodriguez]] antzezle eta pailazoa (Lasarte-Oria, 19868)
# [[Maite Gonzalez]] idazlea, itzultzailea (Donostia, 1943)
# [[Olatz Beobide]] aktorea, zuzendaria (Sopela, 1964)
# [[Nerea Elustondo]] bertsolaria, irakaslea (Legazpi, 1981)
# [[Sara Carracelas]] igerilari paralinpikoa (Donostia, 1975)
# [[Aranzazu González]] igerilari paralinpikoa (Donostia, 1981)
# [[Marisa González]] multimedia-artista (Bilbo, 1943)
# [[Mari Carmen Rubio]] arkulari paralinpikoa (Iruñea, 1961)
# [[Pilar Goya]] kimikaria (Gasteiz, 1951)
# [[Elizabeth Kenny]] erizaina, polio tratamentua (erizaina, 1880-1952)
# [[Garazi Kamio]] kazetaria, idazlea (Gipuzkoa, 1979)
# [[Patricia Karrikaburu]] errugbi jokalaria (Zuberoa, 1988)
# [[Emma Fursch-Madi]] sopranoa (Baiona, 1847-1894)
# [[Miriam Arrillaga]] pilotaria (Aginaga, 2000)
# [[Concha Espinosa ]] sindikalista (Bilbo, 1954-2008)
# [[Salome Gabunia]] etnologoa, euskaltzain urgazlea (Georgia, 1951)
# [[Gracianne Hastoy]] eleberrigilea (Oloroe-Donamaria, 1968)
# [[Uxue Juárez]]idazlea, arte-zuzendaria (Iruñea1981)
# [[Amalia Galarraga]] idazlea, feminista (Donostia, 1895-1971)
# [[Gloria Alcorta]] idazlea (Lapurdi-Argentina, 1951-2012)
# [[Arantza Ugalde]] sismologoa (Barakaldo, 1966)
# [[Zinaida Serebriakova]] margolaria (Errusia, 1884-1967)
# [[Siofra O´Leary]] Giza Eskubideen Europako Auzitegiko lehenengo emakume lehendakaria (Irlanda, 1968)
# [[Elena Loyo]] atleta, modelo ohia (Araba, 1983)
# [[Ángeles González-Sinde]] politikaria, gidoilaria eta zinema zuzendaria (Madril, 1965)
# [[Maider Segurola]] kazetaria (Lasarte-Oria, 1982)
# [[Leticia Canales]] surflaria (Bilbo, 1995)
# [[Rosa Elizburu]] irakaslea, alkate ohia (Arrasate, 1958)
# [[Amaia Lanbarri]] futbolaria (Arrigorriaga, 1992)
# [[Lola Rodríguez (aktorea)]] modeloa, aktibista (Las Palmas, 1998)
# [[Esti Markez]] abeslaria (Gipuzkoa, 1999)
# [[Clara Schumann]] piano-jolea, musikagilea (Alemania, 1819-1896)
}}
==='''Berriak 2022''' ('''abuztua''')===
(Ordena alfabetikoan)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Edurne Garitazelaia]] efef'''SORTUA''' euskaltzalea (Zaldibar, 1926-2005)
# [[Irati Fernandez Gabarain|Irati Fernández Gabarain]] ef--'''SORTUA''' ilustratzailea (Iruñea 1983)
# [[Mercedes Lorenzo]] efef'''SORTUA''' bilbotar ospetsua (Lugo 1915- Arrasate 1996)
# [[Albina Shishova]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1966)
# [[Alexandra Georgiana Eremia]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Alexandra Marinescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1982)
# [[Alice Salomon]] erreformista soziala (Alemania, 1872-1948)
# [[Alicia Pietri de Caldera]] museo zuzendaria, Venezuelako 1. dama (Venezuela, 1923-2011)
# [[Ana Luísa Amaral]] poeta, itzultzailea, irakaslea (Portugal, 1956-2022)
# [[Anabell López]] abeslaria (Kuba, 1963)
# [[Anastasiya Kolesnikova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1983)
# [[Andreea Cacovean]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1978)
# [[Andreea Isărescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Andreea Munteanu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1998)
# [[Andreea Raducan]] Ginnasta artistikoa (Errumania, 1983)
# [[Andreea Ulmeanu]] Ginnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Ángela Irene]] abeslaria (Argentina, 1956)
# [[Anna Chepeleva]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1984)
# [[Anna Grudkó|Ana Grudkó]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1990)
# [[Annia Hatch]] Gimnasta artistikoa (Kuba-EEBB, 1978)
# [[Ashley Miles]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1985)
# [[Ashley Postell]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1986)
# [[Astrid Heese]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Atotoztli II]] erregina azteka (Mexiko, xv. mendea)
# [[Aurelia Dobre]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1972)
# [[Azucena Rodríguez]] film-zuzendaria (Madril, 1955)
# [[Betti Schieferdecker]] Gimnasta artistikoa (Alemana, 1968)
# [[Bi Wenjing]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Boriana Stoyanova]] Gimnasta artistikoa (Bulgaria, 1969)
# [[Care Santos]] idazlea (Bartzelona, 1970)
# [[Carly Patterson]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1988)
# [[Carmen Ionescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Cătălina Ponor]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Cecilia Mangini]] Argazkilaria, zinegilea (Erroma, 1927-2021)
# [[Celestina Popa]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1970)
# [[Coco Fusco]] artista bisuala (AEB, 1960)
# [[Corina Ungureanu]] Gimnasta artitikoa (Errumania, 1980)
# [[Courtney Kupets]] gimnasta artistikoa (Texas, 1986)
# [[Cristina Bontaş|Cristina Bontas]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Cristina Elena Grigoras]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1966)
# [[Dagmar Kersten]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1970)
# [[Daniela Maranduca]] Gimnasta artitikoa (Errumania, 1976)
# [[Diana Morawe]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Diane Schuur]] abeslaria, piano-jolea (AEB, 1953)
# [[Dina Kochetkova]] Gimnasta artistikoa (Mosku, 1977)
# [[Dinah Washington]] abeslaria (AEB, 1937-2018)
# [[Dolores García-Negrete Ruiz Zarco]] politikaria frankismoak eraila (Jaén, 1886-1940)
# [[Dominique Dawes]] gimnasta artistikoa (EEBB, 1976)
# [[Dora García (artista)]] artista (Valladolid, 1965)
# [[Duan Zhou]] Gimnasta artistikoa (Txina XX.mendea)
# [[Ecaterina Szabo]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Elena Espinosa]] ekonomialaria eta politikaria (Ourense, 1960)
# [[Elisabeth Altmann-Gottheiner]] ekonomialaria, irakaslea (Alemania, 1874-1930)
# [[Elvira Altés]] kazetaria, irakaslea, genero ikertzailea (Bartzelona, XX. mendea)
# [[Émilie Lepennec|Emilie Lepennec]] Gimnasta artistikoa (Paris, 1987)
# [[Emme (abeslaria)]] aktorea, abeslaria (Argentina, 1982)
# [[Esther Phillips]] abeslaria (AEB, 1935-1984)
# [[Eugenia Golea]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1971)
# [[Eugenia Popa]] gimnasta artistikoa (Bucarest, 1973)
# [[Fernanda Canales]] arkitektoa (Mexiko, 1974)
# [[Florica Leonida]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Francesca Llopis]] margolaria, bideo-artista (Bartzelona, 1958)
# [[Gabriela Potorac]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1973)
# [[Gabriele Faehnrich]] Gimnasta artistikoa (Alemania, 1968)
# [[Germaine Tillion]] etnologoa,erresistentziakoa (Frantzia, 1907-2008)
# [[Gina Gogean]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1977)
# [[Hana Říčná]] Gimnasta artistikoa (Txekia, 1968)
# [[Inga Shkarupa]] Gimnasta artistikoa (Ukaina, 1981)
# [[Ioanna Petrovschi]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Ionela Loaieş]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Irina Baraksanova|Irina BAraksanova]] Gimnasta artistikoa (Uzbekistan, 1969)
# [[Irina Yarotska]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1985)
# [[Jacqueline Lamba]] margolaria (Frantzia, 1910-1993)
# [[Jekaterina Lobazniuk]] Gimnasta artistikoa (Uzbekintan, 1983)
# [[Jelena Piskun]] Gimnasta artistikoa (Bielorrusia, 1978)
# [[Jelena Produnova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1980)
# [[Jelena Zamolodchikova]] Gimnasta artistikoa (Mosku, 1982)
# [[Jessie Tarbox Beals]] argazkilaria, fotokazetaria (AEB, 1870-1942)
# [[Judith Joy Ross]] argazkilaria (AEB, 1946)
# [[Julia Zenko]] abeslaria, aktorea (Argentina, 1958)
# [[Katie Heenan]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1985)
# [[Kim Kwang-suk (gimnasta)]] Gimnasta artistikoa (Ipar Korea, 1976)
# [[Koko Taylor]] Blues abeslaria (AEB, 1928-2009)
# [[Kristina Pravdina]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1990)
# [[Kui Yuanyuan]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Larissa Fontaine]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1977)
# [[Laura Cutina]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Laura Morante]] aktorae, gidoilaria, film-zuzendaria (Italia, 1956)
# [[Lavinia Agache]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1968)
# [[Lavinia Miloşovici]] Gimnasta artistikoa (Errumania,1976)
# [[Léonie Duquet]] Argentinako diktaduran desagertu eta hil zuten moja (Frantzia, 1916-1977)
# [[Leopoldina Núñez Lacret]] musikagilea, irakaslea, gitarra-jolea (Kuba, 1918)
# [[Lilia Podkopayeva]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1996)
# [[Ling Jie]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1982)
# [[Liuba María Hevia]] abeslaria, kantautorea (Kuba, 1964)
# [[Liubov Sheremeta|Liubon Sheremeta]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1980)
# [[Liudmila Yezhova]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Loredana Boboc]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1984)
# [[Lu Märten]] idazlea, feminista (Alemania, 1879-1970)
# [[Ludivine Furlon]] Gimnasta artistikoa (Nimes, 1980)
# [[Lya Ímber de Coronil]] pediatra (Ukrania-Venezuela, 1914-1981)
# [[María Ángela Nieto]] zientzialaria, ikertzailea (Madril, 1960)
# [[María Eugenia Ibáñez]] kazetaria (Bartzelona, 1946)
# [[Maria Girona i Benet]] margolaria, grabatzailea (Bartzelona, 1923-2015)
# [[María Grever]] musikagilea Mexiko, 1885-1951)
# [[Maria Kriutxkova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1988-2015)
# [[María Luisa Herrera]] arkeologoa (Espainia, 1913-2012)
# [[Maria Mercè Roca]] idazle eta politikaria (Girona, 1958)
# [[Maria Neculita]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[María Soledad Corchón Rodríguez]] Arkeologoa (Santander, 1947)
# [[Marián Farías Gómez]] abeslaria (Argentina, 1944)
# [[Marianela Balbi]] kazetaria (Venezuela, 1963)
# [[Marie Stritt]] aktorea (Austriar Inperioa, 1855-1928)
# [[Martina Jentsch]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1968)
# [[Mary McLeod Bethune]] aktibista (AEB, 1875-1955)
# [[Matilda De Angelis]] abeslaria, aktorea (Italia, 1995)
# [[Maxi Gnauck]] gimnasta artistikoa (Alemania)
# [[Menene Gras]] filosofoa, arte-kritikaria, ikertzailea (Bartzelona, 1957)
# [[Meng Fei]] Gimnasta artistikoa (Txina, 1981)
# [[Mercedes Oliveira Malvar]] filosofoa (Pontevedra, 1957)
# [[Mihaela Stanulet]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Milagros Socorro]] kazetaria (Venezuela, 1960)
# [[Mirela Barbălată|Mirela Barbalata]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Mirela Pasca]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[Mirela Tugurlan]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Mohini Bhardwaj]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1978)
# [[Monica Roșu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1987)
# [[Nadia Hategan]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1979)
# [[Nancy Wilson (abeslaria)]] abeslaria (AEB, 1937-2018)
# [[Nao Bustamante]] multimedia artista (AEB, 1969)
# [[Natalia Bobrova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1978-2015)
# [[Natalia Ilienko]] gimnasta artistikoa (Kazakhstan, 1967)
# [[Natalia Kalinina]] gimnasta artistikoa (Ukraina, 1973)
# [[Natalia Yurchenko]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1966)
# [[Natalia Ziganshina]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1985)
# [[Nicoleta Daniela Șofronie]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1988)
# [[Oana Ban]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1986)
# [[Olga Bicherova]] gimnasta artistikoa (Mosku, 1967)
# [[Olga Mostepanova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1970)
# [[Olga Rashchupkina]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1984)
# [[Olga Teslenko]] Gimnnasta artiistikoa (Ukaina, 1981)
# [[Paula Heredia]] zinemagilea (El Salvador, 1957)
# [[Pegeen Vail Guggenheim]] margolaria (Suitza-AEB, 1925)
# [[Phoebe Mills]] Gimnasta artistikoa (Illinois, 1972)
# [[Polina Miller]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 2000)
# [[Rachel Tidd]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1984)
# [[Raquel Meller]] kupletista (Tarazona, 1888-1962)
# [[Rosa Bustamante Montoro]] arkitektoa (Madril, 1962)
# [[Rosa María Calaf]] kazetaria (Bartzelona, 1945)
# [[Sabina Cojocar]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Samantha Sheehan]] Gimmasta artistikoa (EE.BB., 1986)
# [[Sandra Mihanovich]] abeslaria, aktorea (Argentina, 1957)
# [[Sandra Uve]] ilustrattzailea, dibilgatzaile zientifikoa (Bartzelona, 1972)
# [[Sara Bendahan]] medikua (Venezuela, 1906-1946)
# [[Sara González]] abeslaria, kantautorea (Kuba, 1949)
# [[Sarah E. Goode]] asmatzailea (AEB, 1855-1905)
# [[Shannon Miller]] gimnasta artistikoa (Estatu Batuak, 1977)
# [[Shemekia Copeland]] Blues-kantaria (New York, 1979)
# [[Silvia Buabent]] politikaria, berdintasunean espezializatua (Madril, 1973)
# [[Silvia Rau]] Gimnasta artistikoa (Alemania, XX. mendea)
# [[Silvia Stroescu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1985)
# [[Simona Pauca]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1969)
# [[Simona Renciu]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1967)
# [[Sofía Ímber]] kazetaria, museo-kontserbadorea (Moldavia-Venezuela, 1924-2017)
# [[Soledad Bravo]] abeslaria (Logroño-Venezuela, 1943)
# [[Tatiana Frolova]] gimnasta artistikoa (Errusia, 1967)
# [[Tatiana Lysenko (gimnasta)]] Gimnasta artistikoa (Errumania, 1975)
# [[Tatiana Yarosh]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1981)
# [[Teresa Parodi]] kantautorea, politikaria (Argentina, 1947)
# [[Trinidad Taracena del Piñal]] Arkeologoa (Santander, 1926-Ceuta, 2017)
# [[Ulrike Klotz]] gimnasta artistikoa (Alemania, 1960)
# [[Vanda Hădărean]] gimnasta artistikoa (Errumania, 1976)
# [[Vera Kolesnikova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1968)
# [[Verónica Condomí]] abeslaria, konpositorea, gitarra jolea (Argentina, 1960)
# [[Viktoria Karpenko]] Gimnasta artistikoa (Ukraina, 1984)
# [[Virginia Amposta Amposta]] sindikalista, frankismoak eraila (Bartzelona, 1903-1939)
# [[Virginia Pereira Álvarez]] mediku ikertzailea (Venezuela, 1888-1947)
# [[Xiomara Laugart]] abeslaria (Kuba, 1960)
# [[Yevgueniya Kuznetsova]] Gimnasta artistikoa (Errusia, 1980)
# [[Zoila Gálvez]] sopranoa, irakaslea (Kuba, 1899)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''uztaila''')====
(Ordena alfabetikoan)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Arroyo Sagasta]] ef--'''SORTUA''' Irakaslea eta ikertzailea (Aretxabaleta,1983)
# [[Eba Gaminde Egia]] ef--'''SORTUA''' ikertzailea, euskaltzain urgazlea (Mungia, 1968)
# [[Jone Mitxelena]] ----'''SORTUA''' zientzialaria, irakaslea eta ikertzailea (Barakaldo, 1985)
# [[Lurdes Alkorta]] ef--'''SORTUA''' trikitilaria (Azpeitia, 1973)
# [[Maddi Astigarraga]] ef--'''SORTUA''' ilustratzaile zientifikoa (Deba, 1997)
# [[Maria Meharra]] ----'''SORTUA''' kaskaroten erregina (Lapurdi XIX. mendea)
# [[Mentxu Ramilo Araujo]] ef--'''SORTUA''' Wikiemakumea (Gasteiz, 1978)
# [[Vega Asensio]] ef--'''SORTUA''' biologoa, ilustratzailea, ikertzailea (Durango, 1978)
# [[Abigail Hobbs]] Salemgo sorgin prozesuko nerabea (AEB,1678- ? )
# [[Abigail Williams (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorgin epaiketetan akusatua (AEB, 1680-1697)
# [[Adriana Calcanhotto]] abeslari eta konpositorea (Tarragona, 1966)
# [[Agnes Meyer Driscoll|Agnes Meyer]] Kiptografoa (Estatu Batuak)
# [[Aimée Rapin]] margolaria (Suitza)
# [[Aissa Doumara Ngatansou]] ekintzailea (Kamerun, 1972)
# [[Alice Domon]] Argentinako diktaduran desagertu eta hil zuten moja (Frantzia, 1937-1977)
# [[Alicia Sellés Carot]] liburuzaina eta dokumentalista (Castelló, 1977)
# [[Altamira Gonzalo]] jurista, feminista (Zaragoza)
# [[Amalia Avia]] margolaria (Toledo, 1930-2011)
# [[Anastasía Mýskina]] tenislaria (Sobiet Batasuna, 1981)
# [[Ángela Ramos]] kazetaria, erreportaria (Peru)
# [[Anita Malfatti]] margolaria (Brasil, 1889-1964)
# [[Ann Pudeator]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1621-1692)
# [[Anna Eriksdotter]] sorgintzat jo eta burua moztuta exekutatua (Suedia, 1624-1704)
# [[Anna Gardell-Ericson]] margolaria (Suedia)
# [[Anna Göldin]] Sorginkeria egotzita burua moztuta exekutatua (Suitza)
# [[Anna Maria Bofarull]] zinemagilea (Tarragona,1979)
# [[Anna Rosina de Gasc]] margolaria (Alemania)
# [[Antonia Maymón|Antonia Maymon]] idazlea, feminista, anarkista (Madril)
# [[Aurora Cáceres Moreno]] idazle, feminista, sufragista (Peru)
# [[Barbara W. Tuchman]] idazle eta kazetaria (Amerikako Estatu Batuak, 1912-1989)
# [[Barbara Walters]] kazetaria, idazlea (EEBB, 1929)
# [[Betty Parris]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzailea(AEB, 1682-1760)
# [[Bridget Bishop]] Salemgo sorgin epaiketetan exekutatua (AEB, 1632?-1692)
# [[Brita Zippel]] Sorginkeria egotzita burua moztu eta sutan errea (Suedia, 1676)
# [[Candy (Salemgo epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatutako esklabua (AEB,XVII. mendea ?)
# [[Carmen Martínez Sancho]] matematikaria (Toledo)
# [[Carmen París]] abeslari eta konpositorea (Tarragona, 1966)
# [[Carmina Verdú]] gimnasta ohia (Valentzia, 1983)
# [[Catalina Carlota De la Gardie]] Baztanga txertoaren bultzatzailea (Suedia, 1723-1763)
# [[Christiane Amanpour]] kazetaria (Erresuma Batua, 1958)
# [[Cindy Sherman]] argazkilaria eta zinema-zuzendaria (AEB, 1954)
# [[Concha García Campoy|Concha Garcia Campoy]] Kazetaria (Terrasa, 1958)
# [[Cristina Rota]] aktore, arte-dramatiko irakaslea (Argentina, 1945)
# [[Delmira Agustini]] poeta (Uruguai)
# [[Dorcas Hoar]] sorginkeria egotzita zigortua (Beverly, 1634-1711)
# [[Dorothy Good]] Salemgo sorginkeria prozesuan 4 urteko auzipetua (AEB, 1687?)
# [[Draupadi Murmu]] politikaria, tribu-buruzagia, Indiako 1. emakume presidente tribala (India, 1958)
# [[Eglantyne Jebb]] haurren eskubideen defentsa (Erresuma Batua, 1876-1828)
# [[Elena Arregui Cruz-López]] arkitektoa (Irun-Santiago de Compostela)
# [[Eliane Giardini]] aktorea, zinema-zuzendaria (Tarragona, 1966)
# [[Elizabeth Hubbard (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzaile nagusia (AEB, 1675?-1692etik aurrera)
# [[Elizabeth Jane Gardner]] margolaria (Estatu Batuak-Paris)
# [[Estefanía Chávez Barragán]] arkitektoa, irakaslea (Mexiko)
# [[Esther Koplowitz]] enpresaria (Madril,1950)
# [[Eva Crane]] zientzialaria (Erresuma Batua)
# [[Eva Piquer]] kazetaria eta idazlea (Bartzelona, 1969)
# [[Faith Hill]] abeslaria (EEBB, 1967)
# [[Fanny Elssler]] dantzaria (Austria)
# [[Guirandana de Lay|Guirandina de Lay]] Emagina, sorgintzat jo eta errea (Jaka, 1461)
# [[Haydée Milanés]] abeslaria, konpositorea, moldatzailea eta ekoizlea (Habana, 1980)
# [[Helen Mack Chang]] Myrna Mack Fundazioaren sortzaile (Guatemala)
# [[Helen Vlachos]] kazetaria (Grezia)
# [[India.Arie]] abeslari estatubatuarra (Denver, 1975)
# [[Isabel Azkarate]] argazkilaria, fotokazetaria (Donostia)
# [[Isabel Quintanilla]] margolaria (Madril, 1938-2017)
# [[Jane Wenham (ustezko sorgina)]] emakume akusatua eta askatua (Ingalaterra, ?-1730)
# [[Janet Horne]] Sorginkeria egotzita sutan bizirik errea (Eskozia, 1727)
# [[Jean Adair]] aktorea (Kanada, 1873-1953)
# [[Jeanne Fusier-Gir]] aktorea (Frantzia, 1885-1973)
# [[Juana Martín Manzano]] moda-diseinatzailea (Kordoba, 1974)
# [[Juana Millán|Juana Millan]] inprimatzailea, enpresaburua (Zaragoza)
# [[Juana Mordó]] arte bildumagilea (Tesalonika, 1899-Madril,1984)
# [[Katharina Henot]] posta-burua, sorginkeria egotzita sutan errea (Alemania, 1570-1627)
# [[Laspaulesko sorginkeria prozesua]] 24 emakume urkatuak (Huesca, 1593)
# [[Laura Morera]] ballet dantzaria (Madril, 1977)
# [[Laura Muntz Lyall]] margolaria (Kanada)
# [[Lilia Podkopayeva]] gimnasta (Ukraina, 1978)
# [[Lola Robles]] idazlea eta aktibista (Madril, 1963)
# [[Luciana Aymar]] kirolaria (Argentina, 1977)
# [[Lydia Lunch]] abeslaria, aktorea, idazlea (AEB, 1959)
# [[Margaret Jones]] Emagina, sorginkeria egotzita urkatuz exekutatua (EEBB 1613-1548)
# [[Margaret Scott (Salemgo epaiketak)|Margaret Scott]] Sorginkeria egotzita urkatuz exekutatua (Eskozia, 1615-Salem, 1692)
# [[Margaret Scott Gatty]] botanikaria eta idazlea (Britania Handia, 1809-1873)
# [[Maria Bellonci]] idazlea (Italia, 1902-1986)
# [[María Botto]] aktorea (Argentina, 1974)
# [[María Cabrales]] Kuba independentziaren aldeko protagonista (Kuba)
# [[Maria da Conceição|Maria da Conceicao]] emagina, sorginkeria egotzita sutan errea (Sao Paulo, 1798)
# [[María Eugenia Vaz Ferreira]] irakasle, poeta (Uruguai, 1875-1924)
# [[María Gil Vallejos]] piano-jolea (Alacant, 1892-1981)
# [[María José Gómez Redondo]] artista garaikidea (Valladolig, 1963)
# [[Maria Mercè Cuartiella]] idazlea, antzerkigilea (Katalunia)
# [[Maria Tallchief]] dantzaria (EEBB, 1925-2013)
# [[María Teresa Linares]] musikologoa (Kuba)
# [[Marija Jurić Zagorka|Marija Juric Zagorba]] kazetaria (Kroazia, 1873-1957)
# [[Marta Calamonte]] gimnasta ohia, entrenatzailea, fisioterapeuta (Badajoz,1982)
# [[Martha Corey]] Salemgo sorgin epaiketetan urkatua (AEB, 1619-1672)
# [[Martha Zein]] idazle, narratzaile, zinegile (Alemania, 1962)
# [[Mary Black (Salemeko epaiketak)]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatutako esklabua (AEB,XVII. mendea ?)
# [[Mary Bradbury]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatua (AEB, 1615-1700)
# [[Mary Parker (Salemgo epaiketak)|Mary Parker]] sorginkeria egotzita urkatua (1637-1692)
# [[Mary Pat Gleason]] aktorea eta gidoilaria (AEB, 1950-2020)
# [[Mary Warren]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatzaile nagusiena (AEB, 1674?-1693?)
# [[Matteuccia de Francesco]] sorgintza jo eta sutan errea (Italia, 1428 exekutatua)
# [[Maxine Hong Kingston|Maxime Hong Kingston]] idazlea (EEBB, 1940)
# [[Melissa de la Cruz]] idazlea (Manila-AEB, 1971)
# [[Mercedes Ferrer]] egile abeslaria (Madril, 1963)
# [[Merga Bien]] Sorgintzat jo eta sutan errea (Alemania 1560-1603)
# [[Mia Hamm]] futbolaria (AEB, 1972)
# [[Mia Zapata]] abeslaria (AEB, 1965-1993)
# [[Mira Nair]] zinema zuzendaria (India, 1957)
# [[Mónica Alario Gavilán]] filosofoa eta ikertzailea (Madril)
# [[Myrna Mack]] antropologoa (Guatemala)
# [[Nabyla Maan]] egile abeslaria (Maroko, 1987)
# [[Nancy Usero]] gimnasta ohia, entrenatzailea (Zaragoza, ?)
# [[Narbona Dacal]] Emagina, sorgintzat jo eta errea (Zaragoza, 1498)
# [[Nata Moreno]] zine-zuzendaria, aktorea, ekoizlea (Zaragoza, 1979)
# [[Nazanín Armanian]] idazea eta politologoa (Iran, 1961)
# [[Nora Heysen]] margolaria (Australia)
# [[Nur Levi]] aktorea (Madril, 1979)
# [[Olga Román]] abeslaria eta egile-abeslaria (Madril, 1979)
# [[Olga Wisinger-Florian]] margolaria (Austria)
# [[Paisleyko sorginkeria prozesua]] 7 emakume kondenatuak (Eskozia, 1697)
# [[Pascale Petit (aktorea)]] aktorea (Frantzia, 1938-)
# [[Paula Ortiz]] zine-zuzendaria, gidoilaria, ekoizlea (Zaragoza, 1979)
# [[Paule Minck]] Parisko Komunako iraultzaile feminista (1839 - 1901)
# [[Pendleko sorginkeria prozesua]] 10 urkatu: 9 emakume eta gizon 1 (Ingalaterra, 1612)
# [[Petronilla de Meath]] sorginkeria egotzita sutan errea (Irlanda)
# [[Rebecca Lemp]] Sorginkeria egotzita sutan errea (Alemania, 1550-1590)
# [[Rebecca Nurse]] Salemgo sorginkeria prozesuan exekutatua(AEB, 1621-1692)
# [[Rebecca Walker]] idazlea, feminista (Mississipi, 1969)
# [[Rocío Vitero Pérez|Rocio Vitero Perez]] gizarte langilea eta politikaria (Gasteiz, 1980)
# [[Romola Garai]] aktore britainiarra (1982)
# [[Ruth Osborne (ustezko sorgina)]] hil zuten emakume eskalea (Ingalaterra, 1680-1700)
# [[Sally Salminen]] nobelagilea (Finlandia,1906-1976)
# [[Samlesburyko sorginkeria prozesua]] 20 bat emakume akusatuak (Ingalaterra, 1612)
# [[Sarah Cloyce]] Salemgo sorginkeria prozesuan salatua (AEB, 1648-1703)
# [[Sarah Good]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1653-1962)
# [[Sarah Osborne]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatua (AEB, 1643?-1692)
# [[Sarah Wildes]] Salemgo sorginkeria prozesuan urkatua (AEB, 1627-1692)
# [[Sima Sami Bahous]] NBE Emakumeak-en zuzendaria (Jordania, 1956)
# [[Susana Rinaldi]] aktorea eta tango-abeslaria (Argentina, 1935)
# [[Susannah Sheldon]] Salemgo sorginkeria prozesuan akusatzailea (AEB, 1670?- ?)
# [[Suzana de Moraes]] aktore, zinema-zuzendaria (Brasil, 1940-2015)
# [[Tarsila do Amaral]] margolaria (Brasil, 1886-1973)
# [[Tatiana Bilbao]] arkitektoa (Mexiko)
# [[Tatiana Lióznova]] zinema zuzendaria (Errusia, 1914-2011)
# [[Teresa Duclós]] margolaria (Sevilla, 1934)
# [[Vera Fokina]] ballet dantzaria (1886-1958, Errusia)
# [[Vera Panova]] idazlea eta kazetaria (Errusia, 1905-1973)
# [[Vera Tschechowa]] aktorea, zinemagilea eta ekoizlea (Alemania, 1940)
# [[Victoria Åberg|Victoria Aberg]] margolaria (Finlandia, 1824-1892)
# [[Villanuako sorginak]] Villanuako sorginkeria prozesua (Huesca, XV. mendea)
# [[Wilhelmina Wylie]] igerilaria (Australia, 1984)
# [[Wilmot Redd]] Sorginkeria egotzita urkatua (Salem, 1692)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''ekaina''')====
(ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Colino]] eef--'''SORTUA''' kirolaria, ibiltaria (Durango 2004)
# [[Aitziber Makazaga]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Zerain 1976)
# [[Alazne Etxebarria Urizar]] ef--'''SORTUA''' korrikalaria (Santurtzi 1997)
# [[Ane Maruri]] ef--'''SORTUA''' dantzaria eta irakaslea (Bizkaia 1996)
# [[Begoña Guillen]] ef--'''SORTUA''' argazkilaria (Amurrio 1963)
# [[Bernadette Iratzoki Luro]] ----'''SORTUA''' dantzaria, antzerkilaria eta irakaslea (Azkaine, 1959)
# [[Betzaida Urtaza]] ef--'''SORTUA''' idazlea, itzultzailea, editorea (Donostia-Legorreta 1988)
# [[Gabi Etxebarne]] ----'''SORTUA''' idazlea, feminista, serora ohia (Aldude, Nafarroa Beherea 1932)
# [[Garbiñe Alustiza]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Zerain 1964)
# [[Lurdes Imaz]] ef--'''SORTUA''' irakaslea, antzerki zuzendaria eta gidoilaria (Segura 1952)
# [[Margarita Olañeta]] ef--'''SORTUA'' ekintzailea (Ermua 1931)
# [[Olga Uribe]] ef--'''SORTUA''' ehulea (Durango 1958)
# [[Oroitz Jauregi]] ef--'''SORTUA''' Euskaltzain urgazlea (Legorreta 1974)
# [[Patxika Erramuzpe]] ----'''SORTUA''' Abeslaria, ekintzailea (Aldunde. Nafarroa Beherea 1943)
# [[Adelaide Anne Procter]] poeta, filantropoa (Ingalaterra)
# [[Adelina Lopes Vieira]] idazlea, dranagilea (Portugal-Brasil)
# [[Agnes Baltsa]] mezzosopranoa (Grezia)
# [[Alice Rey Colaço]] Ilustratzailea, abeslaria. Portugal
# [[Amelia Orleanskoa]] Portugalgo azken erregina (Frantzia-Portugal)
# [[Amélia Rey Colaço]] aktorea, zuzendaria (Portugal)
# [[Ana Castillo]] idazlea (Chicago, EEBB)
# [[Ana de Gonta Colaço]] eskultorea (Portugal)
# [[André Léo]] Frantziako eleberri eta kazetaria, ekintzaile feminista (1824 - 1900)
# [[Ann Putnam, Jr.]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Anna Waser]] margolaria (Suitza)
# [[Anna Zippel]] sorginkeria leporatuta eraila (Suedia)
# [[Anne de Chantraine]] sorginkeria egotzita sutan erretakoa (Lieja)
# [[Annie Londonderry]] munduari bira egindako txirrindularia (AEB)
# [[Assumpta Roura]] kazetaria eta idazlea (Katalunia)
# [[Barbara Ward]] ekonomialaria, kazetaria eta idazlea (Erresuma Batua)
# [[Beatriz Costa]] aktorea, idazlea (Portugal)
# [[Bessie Rayner Parkes]] poeta, kazetaria, feminista (Alemania-AEB)
# [[Blanca Muñoz]] artista, eskultorea eta grabatzailea (Madril)
# [[Branca de Gonta Colaço]] idazlea, errezitatzailea (Portugal)
# [[Carmen Arozena]] artista, margolaria eta grabatzailea (La Palma)
# [[Carmen Laffón]] artista, margolaria eta eskultorea (Sevilla)
# [[Carola García de Vinuesa]] mediku, zientzialari, irakasle (Espainia-Australia)
# [[Carolina Michaëlis de Vasconcelos]] filologoa, idazlea (Alemania-Portugal)
# [[Caroline de Barrau]] feminista, aktibista (Frantzia)
# [[Caroline Haslett]] ingeniari elektrikari aitzindaria (Erresuma Batua)
# [[Charlotte Saunders Cushman]] aktorea (AEB)
# [[Clémentine Hélène Dufau]] margolaria (Frantzia)
# [[Concepción Bona]] hezitzailea eta ekintzailea (Dominikar Errepublika)
# [[Concha de Albornoz]] intelektual feminista (Asturias)
# [[Conchita Supervía]] mezzosopranoa (Bartzelona)
# [[Corina Freire]] abeslaria, aktorea, enpresaburua (Portugal)
# [[Cynthia Germanotta]] filantropoa, ekintzailea, enresaburua (AEB)
# [[Dinah Craik]] idazlea (Ingalaterra)
# [[Dolores González Pérez]] idazlea (Malaga)
# [[Dora Panofsky]] arte historialaria (Alemania-AEB)
# [[Dorothea Tanning]] margolaria (AEB)
# [[Dorothy Hansine Andersen]] medikua (EEUU)
# [[Eduarda Lapa]] margolaria (Portugal)
# [[Eleanor Pairman]] matematikaria, asmatzailea (Eskozia)
# [[Elizabeth Ann Ashurst Bardonneau]] itzultzailea, aktibista (Ingalaterra)
# [[Elsie Widdowson]] nutrizionista (Erresuna Batua)
# [[Emília de Sousa Costa]] idazlea, feminista (Portugal)
# [[Emily Davies]] sufragista, emakumea unibertsitate eskubide-defensatzailea (Ingalaterra)
# [[Emma Stebbins]] eskultorea (AEB)
# [[Eugénie Le Brun]] intelektual feminista (Frantzia-Egipto)
# [[Eugénie Marie Salanson]] margolaria (Frantzia)
# [[Felícia Fuster i Viladecans]] margolaria eta poeta (Bartzelona-Paris)
# [[Felicia Hemans]] poeta (Ingalaterra)
# [[Fiorenza Cossotto]] mezzosopranoa (Italia)
# [[Franceska Mann]] dantzaria (Polonia)
# [[Frederica von Stade]] mezzosopranoa (AEB)
# [[Geraldine Jewsbury]] eleberrigilea eta kritikaria (Ingalaterra)
# [[Ghada Waly]] politikari eta diplomatikoa (Egipto)
# [[Gina Cigna]] sopranoa (Italia)
# [[Guadalupe Marín]] modeloa eta eleberrigilea (Mexiko)
# [[Hariclea Darclée]] sopranoa (Errumania)
# [[Henriette Michaelis]] hizkuntzalaria (Alemania)
# [[Hoylande Young]] kimikaria (AEB)
# [[Huda Sha'arawi]] aktibista feminista (Egipto)
# [[Irina Vladislavovna Bussen]] minerologoa (Errusia)
# [[Izumi Nakamitsu]] Armagabetzeari lotutako gaiei buruzko Nazio Batuen Bulegoko zuzendaria (Japonia)
# [[Josephine Butler]] feminista eta guzarte erreformatzailea (Erresuma Batua)
# [[Juana Alarco de Dammert]] filantropoa, hezitzailea (Peru)
# [[Júlia Lopes de Almeida]] idazlea, kazetaria, feminista (Brasil)
# [[Julie von May]] sufragista, feminista (Suitza)
# [[Katalina Boloniakoa|Katalina Boloniakoa]] margolaria, idazlea, santa (Bolonia)
# [[Kate Marvel]] zientzilaria (New York EEBB)
# [[Kin Yamei]] doktorea, hezitzailea eta nutrizioan aditua (Txina, EEBB)
# [[Letitia Elizabeth Landon]] poeta (Ingalaterra)
# [[Licia Verde]] astronomoa, fisikaria, irakaslea (Italia)
# [[Lidia Blanco]] filologoa (Burgos)
# [[Lilian Baylis]] britainiar antzerki ekoizle eta zuzendaria
# [[Lola Garrido]] arte kritikaria, komisarioa eta bildumagilea (Donostia)
# [[Lucia Valentini Terrani]] mezzosopranoa (Italia)
# [[Madeleine Pelletier]] psikiatra, aktibista (Frantzia)
# [[Malak Hifni Nasif]] idazle, poeta, maistra (Egipto)
# [[Margarida Lopes de Almeida]] poeta, deklamatzailea, eskultorea (Brasil)
# [[Maria Adelaide Lima Cruz]] margolaria (Portugal)
# [[Maria Archer]] idazlea (Portugal)
# [[María Barbeito]] pedagogo, idazlea (Galizia)
# [[Maria da Cunha]] poeta, kazetaria(Portugal-Brasil)
# [[Maria Jane Jewsbury]] eleberrigilea eta kritikaria (Ingalaterra)
# [[Maria Lamas]] idazlea, kazetaria, ekintzaile politikoa (Portugal)
# [[María Luisa Calero Vaquera]] hizkuntzalaria (Badajoz)
# [[Maria Olga de Moraes Sarmento da Silveira]] idazlea, feminista (Portugal)
# [[María Soriano Llorente]] psikologoa (Valentzia)
# [[María Trinidad Sánchez]] ekintzailea, aberriaren ama (Dominikar Errepublika)
# [[Marie Adelaide Belloc Lowndes]] nobelagilea (Ingalaterra)
# [[Marie La Cécilia]] Frantziako maistra, Komunan aktibista errepublikanoa (1839 - 1922)
# [[Marisa de Leza]] aktorea (Madril)
# [[Martha Carrier]] sorginkeria leporatuta eraila (EEBB)
# [[Mary Eastey]] Salemeko sorgin-epaiketan exekutatua (AEB)
# [[Mary Russell Mitford]] idazlea, dramagilea (Ingalaterra)
# [[Mary Walcott]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Matiel Mogannam]] aktibista, nazionalista (Libano-Palestina)
# [[Matilda Hays]] itzultzaile, idazle, kazetari, aktore (Ingalaterra)
# [[Melissa Aldana]] saxofoi-jotzailea (Txile)
# [[Mercedes Llopart]] sopranoa, irakaslea (Bartzelona)
# [[Mercy Lewis]] Salemeko sorgin-epaiketetako lekukoa (AEB)
# [[Minou Tavárez Mirabal]] filologoa, politikaria (Dominikar Errepublika)
# [[Monica Oliphant]] zientzialari, ikertzailea (Ingalaterra-Australia)
# [[Nabawiyya Musa]]irakaslea, nazionalista, feminista (Egipto)
# [[Natali Germanotta]] moda-diseinatzailea, estilista (AEB)
# [[Natalia Kanem]] UNFPAren zuzendaria (Panama)
# [[Nerilie_Abram]] zientzilaria (Australia)
# [[Nísia Floresta (idazlea)]] idazlea, hezitzailea (Brasil)
# [[Paca Blanco]] ekintzailea (Madril)
# [[Patricia Kraus]] abeslaria, musikagilea, ekoizlea (Milan-Espainia)
# [[Regina Lago García]] pedagogo, psikologo (Palentzia)
# [[Renata Scotto]] sopranoa (Italia)
# [[Rosalba Carriera]] margolaria (Italia)
# [[Ruth Rivera Marín]] arkitektoa (Mexiko)
# [[Safia Zaghloul]] aktibista, politikaria (Egipto)
# [[Sonia Vivas]] pedagogoa, politikaria (Bartzelona)
# [[Tarab Abd al-Hadi]] aktibista feminista, politikaria(Palestina-Egipto)
# [[Valentine de Saint-Point]] idazlea (Frantzia)
# [[Verónika Mendoza]] politikaria (Peru)
# [[Victòria Pujolar Amat|Victoria Pujolar Amat]] margolaria (Bartzelona)
# [[Virgínia Quaresma]] kazetaria, aktibista (Portugal)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''maiatza''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Alaitz Biritxinaga]] ef--'''SORTUA''' Txirrindulari epaile eta zuzendaria (Bizkaia 1974)
# [[Angelita Bilbao Bilbao]] efef'''SORTUA''' erizaina, ekintzaile abertzalea (Bilbo 1903-Argentina 1990)
# [[Concha Laca]] efef'''SORTUA''' artisaua, zeramikaria, eskultorea (Madril 1925-Irun 2018)
# [[Estibaliz Urresola Solaguren]] ef--'''SORTUA''' zinema zuzendaria (Laudio 1984)
# [[Haizea Beruete]] efef'''SORTUA''' bertsolaria (Iruñea 1994-2022)
# [[Lina Huarte-Mendikoa]] efef'''SORTUA''' sopranoa (Iruñea 1928-Madril 2017)
# [[Margarita Barainka]] g'''SORTUA''' Gernikako bonbardaketaren lekukoa (Errigoiti 1922)
# [[Acacia Uceta]] poeta (Madril)
# [[Adelaida Abarca Izquierdo]] ekintzailea, kartzelarik ihes egindakoa (Madril)
# [[Adelaida Las Santas]] kazetari eta poeta (Madril)
# [[Alejandra Soler]] maistra errepublikano erbesteratua (Valentzia)
# [[Amanda Jones]] poeta, aktibista, asmatzailea (AEB)
# [[Ana Martínez Collado]] arte estetika eta generoa (Madril)
# [[Ángela García de la Puerta]] Espainiako 1. Fisika eta Kimika katedraduna (Soria)
# [[Ángeles García-Madrid]] idazlea eta presoa (Madril)
# [[Anna Davin]] historialaria, idazlea, feminista( Ingalaterra)
# [[Anna Keichline]] arkitektoa eta asmatzailea (AEB)
# [[Anna Manso Munné]] idazlea, gidoilaria (Bartzelona)
# [[Anna Ruth Fry]] idazlea (Britainia Handia)
# [[Asun Casasola]] genero indarkeriaren aurkako aktibista (Palentzia)
# [[Asunción Bastida]] moda diseinatzailea (Bartzelona)
# [[Aurora Rodríguez Carballeira]] ama eugenesikoa (Galizia)
# [[Barbara Bodichon]] ongilea, eskubideen aldeko aktibista (Erresuma Batua)
# [[Carmen Mir]] moda diseinatzaile (Bartzelona)
# [[Christiana Figueres]] antropologoa, ekonomialaria eta analista(Costa Rica)
# [[Clara Sánchez (idazlea)]] idazlea, Espainaiko zine aditua (Guadalajara)
# [[Concha Alós]] idazlea (Valentzia-Bartzelona)
# [[Consuelo García del Cid Guerra]] idazlea (Bartzelona)
# [[Deepika Kurup]] zientifikoa, asmatzailea (edateko ur garbi 'azkarra') (AEB)
# [[Dorothy Thompson]] kazetaria, idazlea, sufragista, feminista (AEB)
# [[Eldorado Jones]] asmatzailea (hegazkin isilgailua,plantxa elektrikoa)(AEB)
# [[Elena Moncada]] ekintzaile, idazle, prostituzioaren abolizionista (Argentina)
# [[Enriqueta Gallinat]] politikaria, errepresio frankistaren biktima (Bartzelona)
# [[Erna Schneider]] ingenaria, matematikaria eta asmatzailea (AEB)
# [[Ethel Léontine Gabain]] margolaria (Frantzia-Ingalaterra)
# [[Eva Alcón]] errektorea (Castelló)
# [[Flor Cernuda]] preso komunista (Toledo)
# [[Flora Robson]] aktorea (Ingalaterra)
# [[Gema Corredera]] abeslari eta musikagilea (Kuba)
# [[Geneviève de Gaulle-Anthonioz]] Frantziako erresistentziakoa (Frantzia)
# [[Gertrud Bäumer]] aktibista feminista eta politikaria (Alemania)
# [[Gisela Wild]] feminista, kooperatiba-politiketan espezializatua (Argentina)
# [[Gloria Patricia Porras]] abokatu, notario, epaile (Guatemala)
# [[Hannah Slater]] asmatzailea (kotoiaz josteko haria sortzeko metodo berria)(AEB)
# [[Helen Taylor (feminista)]] idazlea, aktorea (Erresuma Batua)
# [[Helen Taylor]] noblea (Ingalaterra)
# [[Helena Lange]] pedagogoa eta emakumeen eskubide defendatzailea (Alemania)
# [[Hilary Wainwright]] kazetaria, ikertzailea, feminista (Ingalaterra)
# [[Hildegart Rodríguez Carballeira]] politikaria, etorkizuneko emakume gisa sortua (Madril)
# [[Ida Henrietta Hyde]] fisiologoa eta asmatzailea (AEB)
# [[Isabel Olesti]] kazetari eta idazlea (Tarragona)
# [[Isabel Risco]] aktorea (Coruña)
# [[Isabel Vicente García|Isabel Vicente Garcia]] ekintzaile komunista (Albacete - Bartzelona)
# [[Jenara Vicenta Arnal Yarza]] 1. Zientzia Kimiko doktorea eta ikertzailea (Zaragoza)
# [[Jessie Boucherett]] emakumeen aldeko aktibista (Ingalaterra)
# [[Joaquina Dorado Pita]] Les Cortseko preso errepublikanoa (Coruña)
# [[Josefa Barba-Gosé Flexner]] zientzialaria (Bartzelona-Filadelfia)
# [[Josefina Amalia Villa]] ekintzailea, preso politikoa (León-Madril)
# [[Joy Mangano]] enpresaria eta asmatzailea (fregona, pertxak) (AEB)
# [[Juana Francisca Rubio]] margolaria eta ilustrailea (Madril)
# [[Judith Malina]] aktorea, ekoizlea eta zuzendaria (Alemania-AEB)
# [[Karen Olsen Beck]] arkitektoa, soziologoa, politikaria eta diplomatikoa (*!)
# [[Laia Berenguer Puget]] Les Cortseko preso sozialista (Bartzelona)
# [[Laura Casielles]] idazlea, poeta (Asturias)
# [[Les Corts emakumeen kartzela]] (Bartzelonako eraikina)
# [[Letizia Battaglia]] kazetari, argazkilari, politikari, editore eta enpresaburua (Italia)
# [[Liane Russell]] genetista, zoologoa (Austria, AEB)
# [[Lidia Guinart]] kazetaria, idazlea eta politikaria (Bartzelona)
# [[Lilí Díaz Rivas]] enpresaburua, idazlea (Galizia)
# [[Lilly Maxwell]] sufragista (Eskozia)
# [[Lina Gálvez]] historialaria, ekonomia feministan aditua (Sevilla)
# [[Lise London]] erresistentzia frantseseko aktibista (Frantzia)
# [[Llum Quiñonero]] kazetaria, ekintzailea, politikaria (Alacant)
# [[Lola Sanjuán]] enpresaburua eta lider feminista (Sevilla)
# [[Magda Bandera]] kazetaria, idazlea(Bartzelona)
# [[Maite Alvarez]] zientzilaria eta ikertzailea (Ermua)
# [[Manolita del Arco]] politikaria, ekintzailea (Bilbo-Madril)
# [[Margarida Abril]] ekintzailea (Katalunia)
# [[María Ángeles Durán]] ikertzailea (Madril)
# [[María Antonia Peña]] errektorea (Cádiz)
# [[María Antonia Zorraquino]] biokimikaria eta ikertzailea (Zaragoza)
# [[Maria Bigordà Montmany]] kataluniar ekintzailea (Ullastre-Tarrasa)
# [[María del Carmen Cuesta Rodríguez|Maria del Carmen Cuesta Rodríguez]]A aktibista (Madril)
# [[Maria Deraismes]] prostituzioaren abolizionista
# [[María Dolores de Pablos]] poeta eta astrologoa (Madril)
# [[Maria Dolors Laffitte]] abeslaria (Bartzelona)
# [[Maria Dolors Renau]] psikologoa, pedagogoa eta politikaria (Bartzelona)
# [[María Elena Moyano]] aktibista (Perú)
# [[María José Figueras]] errektorea (Katalunia)
# [[Maria Lacerda de Moura]] anarkista eta feminista (Brasil)
# [[María Vicenta Mestre Escrivá]] psikologoa, Valentziako Unibertsitateko 1. emakume errektorea (Valentzia)
# [[Marie Killick]] audio-ingeniaria, asmatzailea (gramofonorako zafirozko orratza) (Erresuma Batua)
# [[Marina Vargas]] artista (Granada)
# [[Marisa Mediavilla Herreros]] liburuzaina, dokumentalista, feminsita (Palentzia)
# [[Marjorie Joyner]] asmatzailea (ile kizkur iraunkorrak egiteko makina)(AEB)
# [[Martirio (cantante)|Martirio]] abeslaria (Huelva)
# [[Mary Beale]] margolaria eta erretratista (Ingalaterra)
# [[Mary Dixon Kies]] asmatzailea (kotoiaz josteko haria sortzeko metodo berria) (AEB)
# [[Melania Moscoso]] antropologa, pedagoga, feminista (Bilbo)
# [[Mercedes Fernández-Martorell]] antropologoa (Bartzelona)
# [[Mercedes Núñez Targa]] Las Ventas eta Nazien kontzentrazio-eremuetako preso eta lekukoa (Bartzelona)
# [[Miren Arantza Madariaga Aberasturi]] politikaria eta zuzendari publikoa (Gernika)
# [[Montserrat Minobis]] kazetaria, irakaslea, idazlea eta feminista (Figueras)
# [[Natacha Bustos]] komiki-marrazkilaria (Eivissa)
# [[Nieves Torres]] politikaria, ekintzailea (Madril)
# [[Niña Pastori]] flamenko-kantautorea (Cadiz)
# [[Noeleen Heyzer]] diplomazialaria(Singapur)
# [[Noelia Vera]] kazetaria eta politikaria (Cádiz)
# [[Núria Feliu]] abeslaria eta aktorea (Bartzelona)
# [[Olimpia Altuve]] farmazialaria (Guatemala)
# [[Paz Azzati Cutanda]] Las Ventaseko preso komunista (Valentzia)
# [[Petra Cuevas]] preso komunista (Toledo)
# [[Pilar Aranda Ramírez]] errektorea (Zaragoza)
# [[Pilar López Díez]] maistra, kazetaria, komunikazio eta genero ikertzailea (Asturias)
# [[Rina Lazo]] margolari eta muralista (Guatemala)
# [[Rocio Mora Nieto]] abokatua eta aktibista (Madril)
# [[Rosa Aguilar Chinea]] errektorea (Gomera)
# [[Rosa Aguilar]] politikaria (Kordoba)
# [[Rosa Cremón Parra]] erizaina, ekintzaile antifrankista (Madril)
# [[Rosa Devés]] biokimikaria, akademika eta hezitzailea (Txile)
# [[Sally Alexander]] historialaria, feminista (Ingalaterra)
# [[Sheila Rowbotham ]] historialari feminista sozialista (Erresuma Batua)
# [[Shirley Ann Jackson]] fisikaria, asmatzailea (AEB)
# [[Sofía Moro]] argazkilaria (Madril)
# [[Soledad Murillo]] soziologo feminista, ikertzailea eta politikoa (Madril)
# [[Soledad Real López]] ekintzaile, komunista (Bartzelona)
# [[Susana Blas Brunel]] komisarioa, arte eta feminosmoan aditua (Madril)
# [[Susanna Martín]] ilustratzailea (Bartzelona)
# [[Suzanne Noël]] Zirujau plastikoa (Frantzia)
# [[Teresa Hernández Sagués]] Les Cortseko preso komunista (Avila)
# [[Teresa Rebull]] aktibista politikoa eta kantautorea (Bartzelona)
# [[Teresa Saez Barrao]] aktibista feminista, politikaria (Huesca-Nafarroa)
# [[Trinidad Gallego Prieto]] erizaina, emagina,politikari komunista (Madril)
# [[Valerie Hunter Gordon]] asmatzailea (Erresuma Batua)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''apirila''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Antonia Salaberria]] efef'''SORTU''' erraketista (Eibar, 1906-2000)
# [[Aurelia Elkoro-Iturbe]] efef'''SORTU''' erraketista (Eibar 1012-1977)
# [[Haizea Oses]] ef--'''SORTU''' eskalatzailea (Arrasate, 2004)
# [[Irene Sarrionandia]] ef--'''SORTU''' mendi korrikalaria (Deba 1948)
# [[Joana Lasheras]] ef--'''SORTU''' kazetaria EITBn (Iruñea 1980)
# [[Josefina Markina]] efef'''SORTU''' filantropoa (Mallabia 1889-1972)
# [[Julene Bouzo]] ef--'''SORTU''' atleta (Ermua, 2003)
# [[Julia Guerra Lacunza]] efef'''SORTU''' poeta (Iruñea 1953-2008)
# [[María del Villar Berruezo]] efef'''SORTU''' aktorea, dantzaria eta idazlea (Tafalla 1888-1977)
# [[Martija de Jauregui]] XVI. mendeko sendagilea (Nafarroa) '''SORTU'''
# [[Pantxika Urruti]] ef--'''SORTU''' kantaria eta pastoral errejenta (Zuberoa 1955)
# [[Teresa Izu]] margolaria, ilustratzailea (Tafalla) sortu
# [[Adelita Domingo]] pianista, kopla-kantari eta dantzarien maistra(Sevilla)
# [[Aenne Burda]] argitaratzailea, alemaniar ekonomia-mirariaren ikur bat (Alemania)
# [[Amaya Arzuaga]] diseinatzailea eta enpresaburua (Burgos)
# [[Ana María Rodas]] idazlea (Guatemala
# [[Ana Rosa Diego]] zinema-zuzendaria eta gidoilaria (Sevilla)
# [[Angelina Aspuac]] jantzi maien defendatzailea (Guatemala)
# [[Angelina Beloff]] margolaria, grabatzailea eta arte-irakaslea(Errusia-Mexiko)
# [[Asunción Gómez Pérez]] ikertzailea (Badajoz)
# [[Aurelia Gutiérrez-Cueto Blanchard]] pedagogoa(Santander)
# [[Beatrice Hastings]] idazlea(Ingalaterra)
# [[Belén Maya]] flamenko-dantzaria eta koreografoa ( )
# [[Bella Dutton]] tenislaria (Britainia-Espainia)
# [[Bibiana Candia]] idazlea eta kazetaria (Galizia)
# [[Carlota Gurt]] idazlea eta kazetaria (Bartzelona)
# [[Catherine Bauer Wurster]] arkitektoa, etxebizitza publikoaren defendatzailea (AEB)
# [[Catherine Fahringer]] idazlea, aktibista (Estatu Batuak)
# [[Celia Rivas Casais]] kamioilaria, enpresaburua eta ekintzailea (Galizia)
# [[Ch´umilkaj Curruchiche]] abeslaria (Guatemala)
# [[Chona Madera]] idazle kanariarra
# [[Cilly Aussem]] tenislaria (Alemania)
# [[Concha Méndez]] idazlea, poeta eta gidoilaria (Madril)
# [[Concha Monje]] robotika-ikertzailea (Badajoz)
# [[Elena Catena]] filologoa, editorea eta feminista (Salamanca)
# [[Elena Villamandos]] kanariar idazlea
# [[Elvira Dyangani Ose]] Bartzelonako Arte Garaikidearen Museoaren 1. emakume zuzendaria(Kordoba)
# [[Emma Couceiro]] poeta (Lugo)
# [[Enriqueta Martín Ortiz de la Tabla]] irakaslea eta liburuzaina (Badajoz)
# [[Ernestine Rose]] asmatzailea (Polonia)
# [[Eudoxia Píriz]] Medikua (Salamanca)
# [[Fatoumata Diawara]] Maliko aktore eta egile-abeslaria (1982 - )
# [[Francisca Subirana]] tenislaria (Katalunia)
# [[Genie Espinosa]] artista, ilustratzailea (Bartzelona)
# [[Helena Bayona]] dokumentalgilea (Iruña)
# [[Iris Yassmin Barrios Aguilar]] abokatu eta epailea (Guatemala)
# [[Isa Guerra García]] poeta kanariarra (Kanariar uharteak)
# [[Isabel Expósito Morales]] idazlea (Hierro-Kanariak)
# [[Isabel García Hualde]] idazlea (Zarrakaztelu)
# [[Josane Sigart]] tenislaria (Belgika)
# [[Kajsa Ekis Ekman]] kazetari, idazle, ekintzailea (Suedia)
# [[Karma Peiró]] kazetari digitala Adimen Artifizialean aditua (Bartzelona)
# [[La Niña de los Peines]] Kopla-abeslaria (Sevilla)
# [[Las Ventas emakumeen kartzela]] artikulua da.
# [[Laura Fernández]] Idazlea eta kazetaria (Terrassa)
# [[Lenina Amapola García]] idazlea (Guatemala)
# [[Lilí Álvarez]] kirolaria, kazetaria eta Olinpiar jokoetako 1.emakume espainiarra (Erroma-Madril)
# [[Lourdes Pastor]] Kantaria eta aktibista (Kordoba)
# [[Lydia Becker]] Britainia Handiko sufragista, biologoa eta astronomoa (1827-1890)
# [[Madam C. J. Walker]] asmatzailea eta enpresaburua (AEB)
# [[Maddelin Brizuela]] enbaxadorea Bolivian (El Salvador)
# [[Margarita Ucelay]] filologoa, hispanista eta irakaslea (Madril)staño
# [[Marguerite Broquedis]] tenislaria (Frantzia)
# [[Maria Àngels Anglada]] kazetaria, poeta, eleberrigilea (Katalunia)
# [[María Blanca Ferrer García]] Abokatua, idazlea, poeta (Iruñea)
# [[María Blanchard]] margolaria (Santander)
# [[Maria del Carmen Reina Jiménez]] idazlea kanariarra
# [[María Francisca Ulloa del Castillo]] emagina (Utrera)
# [[Maria Furtwängler]] aktore eta medikua (Alemania)
# [[María Josefa Riba]] tenislaria (Katalunia)
# [[María Laffitte]] arte-kritikaria, idazlea, Emakumeen eskubide defendatzailea(Sevilla)
# [[María Rodrigo]] musikagilea, pianista eta irakaslea(Madril)
# [[María Salas Larrazábal]] idazle eta aktibista (Burgos)
# [[Marian Rojas]] mediku psikiatra eta idazlea (Madril)
# [[Maribel Lacave]] idazle kanariarra
# [[Marie Goegg-Pouchoulin]] Suitzako aktibista feminista eta abolizionista (1826-1899)
# [[Marie Vassilieff]] margolaria (Errusua-Frantzia)
# [[Marifé de Triana]] Kopla-abeslaria eta aktorea (Sevilla)
# [[Matilde Coral]] flamenko dantzaria (Sevilla)
# [[Matilde Landa]] politikaria (Badajoz)
# [[Matilde Ras]] grafologoa, idazlea, itzultzailea(Tarragona)
# [[Matilde Ucelay]] Espainiako tituludun 1.emakume arkitektoa (Madril)
# [[Mayte Martín (idazlea)|Mayte Martín]] Las Palmas (Kanariak)
# [[Mayte Martín]] musikagilea, flamenko-abeslaria (Bartzelona)
# [[Melanie Mayron]] asmatzailea eta aktorea (AEB)
# [[Melissa Farley]] psikologo, feminista (AEB)
# [[Mercedes Rodrigo]] Espainiako tituludun 1.emakume psikologoa (Madril)
# [[Merche Esmeralda]] flamenko-dantzaria (Sevilla)
# [[Milagro Almenara Pérez]] Espainiako Gerra Zibilean eraildako farmazialaria (Santander)
# [[Milagros Mengíbar]] flamenko-dantzaria (Sevilla)
# [[Milagros Nuin Monreal]] itzultzailea. (Erriberri-Nafarroa)
# [[Molla Mallory]] tenislaria (Norvegia-AEB)
# [[Morena Herrera]] abortuaren aldeko ekintzailea (El Salvador)
# [[Myriam Palacios]] aktorea (Txile)
# [[Natalia Sosa Ayala]] kanariar idazlea
# [[Norah Borges]] ilustratzailea (Argentina)
# [[Núria Albó]] poeta (Bartzelona)
# [[Nuria Coronado Sopeña]] kazetaria, feminista, abolizionista (Madril)
# [[Olimpia Valencia]] ginekologoa (Galizia)
# [[Oliva Acosta]] zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (Cádiz)
# [[Omowunmi Sadik]] asmatzailea (Nigeria)
# [[Patricia Ruiz de Irizar]] farmazialaria eta kooperantea (Iruñea)
# [[Paulina Kellogg Wright Davis]] aktibista, hezitzailea (AEB)
# [[Pepa Chávarri]] tenislaria (Madril)
# [[Pilar Aguilar Carrasco]] idazle, zinemako kritikaria, feminista (Jaén)
# [[Pura Maortua]] antzerki-zuzendaria (Kantabria)
# [[Rafaela Pastor]] aktibista (Malaga)
# [[Rebeca Lane]] abeslaria (Guatemala)
# [[Rita Fernández Queimadelos]] arkitektoa (Galizia)
# [[Rosa Barasoain|Rosa Barasoin]] idazlea (Tafalla)
# [[Rosa Torras]] tenislaria (Katalunia)
# [[Rosa Vergés]] zinema-zuzendaria, gidoilaria eta irakaslea (Bartzelona)
# [[Sabina Spielrein]] psikiatra eta psikoanalista (Errusia)
# [[Salima Ikram]] egiptologoa (Pakistan)
# [[Selena Millares]] kanariar poeta
# [[Simone Iribarne]] tenislaria (Lapurdi)
# [[Sofia Quintino]] Portugalgo mediku, feminista eta errepublikanoa (1879-1964)
# [[Sonsoles Echavarren Roselló|Sonsoles Echavarren]] idazlea eta kazetaria (Iruñea)
# [[Sylvia Ratnasamy]] asmatzailea (Belgika)
# [[Taina Bien-Aimé]] abolizionista
# [[Teresa Zabalza Díez]] musikagilea, musikaria eta musika irakaslea (Iruñea)
# [[Trinidad Lucea Ferrer]] idazlea, poeta eta ilustratzailea (Tutera)
# [[Veena Sahajwalla]] asmatzailea (India-Australia)
# [[Victorina Durán]] margolaria, jantzi-eszenografoa eta diseinatzailea (Madril)
# [[Viera Sparza]] ilustratzailea, idazlea eta umorista grafikoa (Zaragoza)
# [[Virginia Laparra]] fiskal oiha (Guatemala)
# [[Yolanda Castaño]] poeta eta literatura kritikaria (Coruña)
}}
===='''Berriak 2022''' ('''martxoa''')====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Boni Macarrón]] efef'''SORTU''' martxantera, gozoki saltzailea (Durango)
# [[Carmen Miranda Zubieta]] --ef'''SORTU''' Kultur-ekintzailea (Galdakao)
# [[Elbira Iturri]] ef--'''SORTU''' aktibista (Mundaka)
# [[Eugenia Idoiaga]] efef'''SORTU''' emagina (Forua)
# [[María Ángeles Garai]] efef'''SORTU''' irakaslea, Bizkaiko lehen andereñoa (Bilbo)
# [[Martxelina Lopetegi]] efef'''SORTU''' bertsolaria (Oiartzun 1864-1930)
# [[Tamara Clavería]] ----'''SORTU''' Amuge elkarteko lehendakaria (Bilbo)
# [[Adilia de las Mercedes]] jurista feminista (Guatemala)
# [[Alauda Ruiz de Azúa]] zine-zuzendaria eta gidoilaria (Bizkaia)
# [[Alika Kinan]] Abolizionista (ARgentina)
# [[Almudena Domínguez Arranz]] arkeologoa
# [[Amada López Meneses]] historialari galiziarra
# [[Amalia de Isaura]] aktore komikoa eta kupletista (?)
# [[Amelia Baldeón Iñigo]] arkeologoa (Gasteiz)
# [[Amparo Alonso Betanzos]] adimen artifizialeko ikertzailea(Galizia)
# [[Amparo Cebrián]] pedagogoa (Salamanca)
# [[Ana Delgado Hervás]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Ana María Romero de Campero]] kazetaria, idazlea ekintzailea (Bolivia)
# [[Ángeles Huerta]] zine-zuzendaria (Asturias)
# [[Angelina Vidal]] Portugalgo idazle eta kazetaria (1847-1917)
# [[Anina Ciuciu]] abokatu eta idazle ijitoa (Errumania)
# [[Anne Tyng]] asmatzailea (Txina-AEB)
# [[Anselma de Salces]] Bilbotar ongilea (1815-1885)
# [[Arabako Emakumeen Asanblada]]
# [[Arundhati Bhattacharya]] enpresaburua (India)
# [[Áurea Lucinda Javierre]] artxibozaina eta historialaria (Teruel)
# [[Beatriz Pinheiro]] Portugalgo idazle, poeta, editore eta intelektuala (1871-1922)
# [[Begoña Vila]] astrofisikaria (Galizia)
# [[Berta Wilhelmi]] enpresaburua, hezitzailea, filantropoa eta feminista (Alemania, Granada)
# [[Carla Accardi]] margolari abstraktua (Italia)
# [[Carla Lonzi]] idazlea, arte-kritikaria, feminista (Italia)
# [[Carla Subirana]] zine-zuzendaria (Bartzelona)
# [[Carme Freixa]] kazetaria, feminista, abolizionista (Bartzelona)
# [[Carmen de Zulueta]] idazlea, filosofoa eta irakaslea (Madril)
# [[Carmen García Mateo]] telekomunikazio ingeniaria (Galizia)
# [[Carmen López Alonso|Carmen Lopez Alonso]] historialaria
# [[Carmen Sentandreu Gimeno]] arkeologoa
# [[Carmen Velacoracho de Lara]] Kazetaria (Ciudad Real, 1880-Madril,1960)
# [[Catherine Furbish]] botanikaria (AEB)
# [[Christine Peterson]] estatistikaria, zientzialaria (EEBB)
# [[Chus Gutiérrez]] zine-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea (Granada)
# [[Deema Shehabi]] poeta eta idazlea (Kuwait)
# [[Delia Grigore]] filologo ijitoa (Errumania)
# [[Diana Pey]] piano-jotzailea (Madril)
# [[Dolores Cebrián]] irakaslea (Salamanca)
# [[Domitila de Carvalho]] Portugalgo mediku, irakasle eta politikaria (1871-1966)
# [[Elaine N. Aron]] psikologoa (Kalifornia)
# [[Elena Barulina]] botanikaria, genetista eta ikertzailea (Errusia)
# [[Elena Díaz Ereño]] medikua eta irakaslea (Galdakao)
# [[Elena Fortún]] idazlea, haur eta gazte literatura (Madril)
# [[Elena Hernández Sandoica]] historialaria
# [[Elisa Augusta da Conceição Andrade]] Portugalgo lehen emakume medikua (1855-??)
# [[Elisa Garrido González|Elisa Garrido]] historialaria
# [[Elizabeth J. Tasker]] astrofisikaria, idazle zientifikoa eta irakaslea (Britainia)
# [[Elvira Ontañón Sánchez-Arbós]] idazlea, artikulugilea eta pedagogoa (?)
# [[Elza_Dunkels]] Suediako pedagoga
# [[Emma Ihrer]] feminista eta lider sindikala (Alemania)
# [[Esma Redžepova]] abeslari ijitoa (Mazedonia)
# [[Esther Takeuchi]] asmatzailea (AEB)
# [[Fei-fei Li]] konputazioko irakaslea (Txina-AEB)
# [[Fournierreko emakume kartagileak]] emakume langileak (Gasteiz)
# [[Gloria Cabral]] arkitektoa (Brasil-Paraguai)
# [[Gloria Giner de los Ríos García]] irakaslea(Madril)
# [[Glòria Trías Rubiés]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Guiomar Torresão]] Portugaldar idazlea eta feminista (1844-1898)
# [[Halet Çambel]] arkeologaeta Olinpiar Jokoetan lehiatu zen lehen emakume turkiarra, eskriman
# [[Harriet Williams Russell Strong]] asmatzailea (AEB)
# [[Helena Lopes da Silva]] zirujau eta politikaria (Cabo Verde)
# [[Hélène Rioux]] idazle eta itzultzailea (Kanada)
# [[Helene Stöcker]] bakezalea, feminista eta publizista (Alemania)
# [[Isabel Aguirre]] arkitektoa (Galizia)
# [[Isabel García Lorca]] irakaslea eta idazlea (Granada)
# [[Jennifer Miller]] Feminista, artista, idazlea...(EEBB)
# [[Jordina Sales i Carbonell]] historialaria
# [[Josefina Aldecoa]] idazlea eta pedagogoa (Leon)
# [[Juana Capdevielle]] Gerra Zibilean eraildako pedogogo eta liburuzaina (Madril-Galizia)
# [[Juana Romani|Juani Romani]] italiar-frantziar margolaria
# [[Julia Sánchez Carrilero]] arkeologoa
# [[Julia Vigre García]] maistra (Madril)
# [[Julienne Baseke Nzabandora]] aktibista (Kongo)
# [[Julieta Paredes]] feminista komunitarioa (Bolivia)
# [[Juliette Bonheur]] animalia-margolaria (Frantzia)
# [[Katerina Harvati]] paleontologoa, irakaslea eta ikertzailea (Grezia)
# [[La Argentinita]] dantzaria eta koreografoa (Buenos Aires)
# [[Laura de los Ríos Giner]] irakaslea (Granada)
# [[Laura García Hoppe]] margolaria eta idazlea (Malaga)
# [[Leonor Serrano Pablo]] pedagogoa,legelaria, feminista (Ciudad Real-Madril)
# [[Lily Braun]] idazle eta feminista (Alemania)
# [[Linda Braidwood]] arkeologoa
# [[Lita Cabellut]] margolari ijitoa (Espainia)
# [[Lourdes Girón Anguiozar]] arkeologoa (Cadiz)
# [[Maite Larrauri Gómez]] filosofoa, idazlea eta irakaslea (Valentzia)
# [[Manuela Solís]] ginekologoa, Valentziako 1. medikua (Valentzia)
# [[Mapi León]] futbolaria (Zaragoza)
# [[Margarita Ballester Figueres]] poeta, itzultzailea eta irakaslea (Katalunia)
# [[Margarita Sánchez Romero]] arkeologoa (Madril)
# [[Maria Amália Vaz de Carvalho]] Portugalgo idazle poligrafoa, pedagogoa eta poeta (1847-1921)
# [[María Ángeles Pérez Samper]] arkeologoa (Bartzelona, 1949)
# [[María Antonina Sanjurjo Aranaz]] belar-jockey jokalaria (Galizia)
# [[Maria Benedita Mouzinho de Albuquerque de Faria Pinho]] Portugalgo idazle, aktibista errepublikano eta feminista (1865-1939)
# [[María Blázquez|María Blazquez]] idazlea (Extremadura)
# [[María Buj Luna]] liburuzain terueldarra
# [[Maria Clara Correia Alves]] Portugalgo editore, kazetari eta irakasle feminista (1869-1948)
# [[María Cristina Gonzalo Pintor]] arkitektoa (Santander-Madril)
# [[Maria Eugenia Aubet]] arkeologoa (?)
# [[María José Alonso Fernández]] farmakologoa (Leon)
# [[María Juana Ontañón]] arkitekto kanariarra (Tenerife)
# [[María Lacrampe]] erizaina (Madril)
# [[María Sánchez Arbós]] maistra eta pedagogoa (Huesca-Madril)
# [[María Teresa Miras Portugal]] biokimika (Galizia)
# [[María Victoria Lareu]] ikertzailea, auzitegiko medikua (Galizia)
# [[Mariam Kamara]] arkitekto frantziar-nigeriarra
# [[Mariana Angélica de Andrade]] Poeta portugaldarra (1840-1882)
# [[Marie Joséphine Nicolas]] margolari frantziarra
# [[Marisol Soengas]] mikrobiologoa (Galizia)
# [[Marta Moll de Alba]] piano-jotzailea (Kanariak)
# [[Mary Walton]] ingeniaria eta asmatzailea (AEB)
# [[Massouda Kohistani]] aktibista (Afganistan)
# [[Matilde Cantos]] politikaria (Granada)Mpa
# [[Matilde Moliner Ruiz]] liburuzaina eta institutuko katedraduna(Madril)
# [[Mercedes Vegas]] arkeologoa (Bartzelona)
# [[Mercedes Vilanova Ribas]] historialaria eta ikertzailea (Katalunia)
# [[Miren Roji]] musika irakaslea eta piano-jotzailea (Santurtzi, 1917-2018)
# [[Naama Goren-Inbar]] arkeologoa
# [[Nely Reguera]] zine-zuzendaria, gidoilaria eta aktorea (Granada)
# [[Nieves Sánchez Carrilero]] arkeologoa
# [[Noemí Trujillo]] poeta eta idazlea (Bartzelona)
# [[Norma Vázquez]] Bilbon bizi den indarkeria matxistan aditua (Mexiko)
# [[Núria Rafel i Fontanals]] arkeologoa katalana
# [[Ofelia Rey Castelao ]] historialaria,idazlea (Galizia)
# [[Olga Vallespín Gómez]] arkeologoa eta Espainiako lehen urpekari profesionala
# [[Olive Dennis]] ingeniaria, tren diseinu-berrikuntzen egilea (AEB)
# [[Patsy O'Connell Sherman]] asmatzailea (AEB)
# [[Peregrina Quintela Estévez]] matematikaria (Galizia)
# [[Pilar Palomero]] zinemagilea eta idazlea (Zaragoza)
# [[Pilar Pérez Solano]]zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (Alacant)
# [[Rachel Zimmerman]] zientzialaria eta asmatzailea (Kanada)
# [[Rilda Paco]] artista, diseinatzailea (Bolivia)
# [[Rita de Morais Sarmento]] Portugalgo lehen emakume ingeniari zibila (1872-1931)
# [[Robin Wall Kimmerer|Robin Wall Kimmerer]] ekologista (EEBB)
# [[Rosa Balaguer Oltra]] Kazetaria (Valentzia)
# [[Rosa María Rodríguez Magda]] filosofoa (Valentzia)
# [[Sally Fox]] asmatzailea (AEB)
# [[Sandra Barrilaro]] argazkilaria eta ekintzailea (Bilbo)
# [[Sandra Sevillano]] mendi korrikalaria (Santurtzi)
# [[Serafina Javierre]] liburuzaina (Tarragona)
# [[Sonia Sánchez]] idazlea, abolizionista (Argentina)
# [[Susan Leeman]] endrokrinologoa (AEB)
# [[Susana Reyes]] dantzari, koreografoa, artista (Ekuador)
# [[Teresa Paneque]] Astronomoa, zientzia-dibulgatzailea (Madril-Txile)
# [[Towanda Rebels]] idazle, komediante, abolizionista, feminista bikotea (Madril)
# [[Vicenta Lorca Romero]] maistra (Granada)
# [[Victoria Cabrera Valdés]] historialaria (Madril)
# [[Violeta Delmonte]] hizkuntzalaria (Argentina-España)
# [[Virginia Auber Noya]] idazlea, itzultzaile (Coruña, 1825-Madril,1897)
# [[Marianne Thyssen]] politikaria (Belgika, 1956)
}}
=== Berriak ===
====Berriak 2022 (Otsaila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ainhoa Azpitarte]] ef--'''SORTU''' abeslaria, futbolaria eta aktorea (Bizkaia)
# [[Antonia Salaberria]] efef'''SORTU''' Erraketista (Eibar)
# [[Adelaida de la Calle]] biologoa (Madril)
# [[Adriana Kaplan Marcusán]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Argentina)
# [[Agustina Ruiz Dupont]] fikziozko zientzialaria (Granada)
# [[Aissata Kane]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Gambia)
# [[Alfreda Markowska]] Holokaustoa biziraun zuen emakumea, haur ijito, judu eta alemanak bizirauten lagundu zuena (Polonia)
# [[Alicia Estévez]] Zientzialaria (Pontevedra)
# [[Alicia Hermida]] aktorea (Madril)
# [[Almaclara]] emakume-orkestra taldea (Andaluzia)
# [[Amalia Lobato Rosique]] Gerra zibilean eraildako milizianoa (Murtzia)
# [[Aminata Diop]] mutilazio genitalagatiko lehen errefuxiatua eta aktibista (Mali)
# [[Amparo Soler Leal]] aktorea (Madril)
# [[Ana Locking]] moda-diseinatzailea, enpresaburua eta argazkilaria (Toledo)
# [[Ana Mena]] abeslaria eta aktorea (Malaga)
# [[Angéla Kóczé]] Soziologoa feminista ijitoa (Hungaria)
# [[Ángela López Jiménez]] soziologoa eta feminista (Iruñea)
# [[Angelines Fernández]] aktore errepublikanoa (Madril-Mexiko)
# [[Anika Rahman]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Banglades)
# [[Anna Missuna]] Errusiar geologoa
# [[Antonia Plana]] aktorea (Espainia)
# [[Antónia Pusich]] portugaldar idazle, kazetari eta musikagilea (1805-1883)
# [[Balghis Badri]] feminsta eta aktibista (Sudan)
# [[Beatriz González Calderón]] biolontxelojolea eta orkestra-zuzendaria (Andaluzia)
# [[Binta Jammeh-Sidibe]] emakumeen eskubideen aldeko politikoa (Mauritania)
# [[Blanca Lydia Trejo]] idazlea, aktibista, kantzilerra (Mexiko)
# [[Bogaletch_Gebre]] mikrobiologoa, Emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista eta feminista(Etiopia)
# [[Carmela Nieto]] kazetaria eta idazle feminista (Kuba)
# [[Carmen García Mateo]] zientzialaria (Galizia)
# [[Carmen Herrera (margolaria)|Carmen Herrera]] Kuba-EEBB
# [[Carolina Beatriz Ângelo]] Portugaldar medikua eta feminista, herrialde horretan bozkatu zuen lehen emakumea (1878 - 1911)
# [[Caroline Flack]] telebista-aurkezlea eta irrati esataria (Britainia Handia)
# [[Catalina Martin-Chico]] fotokazetaria (Madril)
# [[Cecilia Seghizzi]] musikagilea, biolin-joleaeta pintorea (Italia)
# [[Ceija Stojka]] ijito margolaria (Austria)
# [[Celia Rico Clavellino]] gidoilasria eta zine zuzendaria(Sevilla)
# [[Charline Effah]] idazlea eta maistra (Gabon)
# [[Chou Kung-shin]] idazlea, historialaria... (Taiwan)
# [[Constanza de Ayala]] Arabako dama (Araba)
# [[Consuelo Díez Fernández]] pianista eta musikagilea (Madril)
# [[Coral del Río Otero]] ekonomialaria eta ikertzailea(Vigo)
# [[Delaine Le Bas]] artista ijitoa (Britania Handia)
# [[Dolores Corbella Díaz]] hizkuntzalaria, akademikoa (Tenerifekoa)
# [[Dolores Corella Piquer]] zientifikoa eta ikertzailea (Valentzia)
# [[Dolores Ruiz Berdún]] zientzia historialaria eta ikertzailea (Espainia)
# [[Dolores Serrano]] pianista, musikagilea eta irakaslea (Cadiz)
# [[Dora Barrancos]] soziologo, historialari, feminista (Argentina)
# [[Dorothy_Reed_Mendenhall]] medika estatubatuarra (Columbus 1874- Chester 1964)
# [[Efua Dorkenoo]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Ghana)
# [[Elena Gorolová]] indarrez esterilizatutako emakume ijitoa (Txekia)
# [[Elena María Tejeiro]] aktorea (Murtzia)
# [[Elisabeth Guttenberger]] Auschwitz-Birkenau-tik bizirik atera zen emakume ijitoa. (Alemania)
# [[Elvira Quintillá]] aktorea eta abeslaria (Bartzelona)
# [[Emma Kunz]] sendalaria (Suitza)
# [[Estrellita Castro]] abeslaria eta aktorea (Sevilla)
# [[Ethel Brooks]] Soziologo feminista eta ijitoa (AEB)
# [[Eugenia Zuffoli]] abeslaria eta aktorea (Italia)
# [[Eva Villaver Sobrino]] astrofisikaria eta ikertzailea (Palentzia)
# [[Fàtima Bosch i Tubert]] zientzialaria (Girona)
# [[Fatoumata Coulibaly]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Mali)
# [[Fauziya Kasinga]] emakumeen genital mutilazioa dela eta, AEBko lehen errefuxiatua (Togo)
# [[Florence Price]] orkestra garrantzitsu batek jo zuen lehen musikagile afroamerikarra (AEB)
# [[Fran Hosken]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista ()
# [[Fran Hosken]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (EEBB)
# [[Francisca de Assis Martins Wood]] Lehen aldizkari feministaren argitaratzailea (Lisboa, 1802-1900)
# [[Gavina Viana Viana]]ekintzaile antifaxista (Donostia-Bartzelona)
# [[Gina Ranjičić]] lehenengo ijito idazlea (Serbia)
# [[Gisela Bock ]] historialaria (Alemania)
# [[Hanna Neumann]] matemarikaria (Alemania)
# [[Imperio Argentina]] aktorea, abeslaria eta dantzaria (Argentina)
# [[Inés Núñez de la Parte]] abokatua, kontseilaria eta goi-zuzendaria (Bilbo)
# [[Inna Modja]] ablazioaren kontrako ekintzailea (Mali)
# [[Isabel Parra]] kantautorea eta folklorista (Txile)
# [[Isabel Rodà de Llanza]] epigrafialaria eta arkeologoa (Bartzelona)
# [[Isabelle Stengers]] Bruselako filosofoa (Belgika)
# [[Isatou Touray]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (GAmbia)
# [[Jaha_Dukureh]] giza eskubideen aldeko aktibista (Gambia)
# [[Jane Richardson]] biofisikoa eta Richardson biogramen asmatzailea (AEB)
# [[Javiera Parra]] musikaria eta abeslaria (Txile)
# [[Juana Goizueta Vértiz]] Kontituzio Zuzenbideko irakaslea (Nafarroa)
# [[Julia Lajos]] aktorea (Valladolid)
# [[Julia Robinson]] estatubatuar matematikaria (Misuri)
# [[June Crespo]] artista (Iruñea, 1982)
# [[June Eric-Udorie]] ablazioaren kontrako ekintzailea (Irlanda)
# [[Katarina Taikon]] idazle ijitoa (Suedia)
# [[Laura_Mersini-Houghton]] kosmologa eta fisika teoriko albano-estatubatuarra (Tirana)
# [[Layli Miller-Muro]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (AEB)
# [[Leah Manning]] Politikari britainiarra, giza eskubideen aldeko ekintzailea (Erresuma Batua)
# [[Leena Yadav]] zinema-zuzendaria (India)
# [[Leonore Davidoff]] historialaria, feminista (AEB)
# [[Leyla Hussein]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Somalia)
# [[Lidia Cao]] ilustratzailea eta muralista (Galizia)
# [[Lily van Angeren-Franz]] Auschwitz-Birkenau-tik bizirik atera zen emakume ijitoa. (Alemania)
# [[Loral O'Hara]] ingeniaria eta astronauta NASAn (AEB))
# [[Louise Jopling]] margolaria (Erresuma Batua)
# [[Ma Thida]] Kontzientzia preso ohia eta idazlea (Birmania)
# [[Mae Azango]] Kazetaria eta emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Liberia)
# [[Marcia_Neugebauer]] geofisika estatubatuarra (AEB)
# [[Margaret Bonds]] musikagilea (AEB)
# [[Margarita Comas Camps]] pedagogoa (Menorca-Erresuma Batua)
# [[Mari Carmen Díaz de Mendoza]] aktorea (Madril)
# [[María Banquer]] aktorea (Espainia)
# [[María Bru]] aktorea (Valentzia)
# [[María de Sarmiento y Castilla]] Arabako dama (Araba)
# [[María Dolores Gispert Guart]] bikoizketa aktorea eta irrati esataria (Katalunia)
# [[María Eva Istúriz García|María Eva Istúriz Garcia]] Berdintasunerako teknikaria (Iruñea)
# [[Maria Federici]] komunista, politikaria (Italia)
# [[María Inmaculada Paz-Andrade]] zientzialaria (Galizia)
# [[María Itziar Urrutia San Antón]] arkitektoa eta zuzendari exekutiboa (Malaga)
# [[María Matilde Almendros]] irrati esataria eta aktorea (Katalunia)
# [[María Ripoll]] zinegilea (Bartzelona)
# [[María Ruiz de Gauna]] XV.mendeko emakumea (Gasteiz)
# [[María Teresa Ruiz Cantero]] mediku eta ikertzailea (Melilla)
# [[Maria Veleda]] Portugalgo ekintzaile feminista eta errepublikanoa (1871-1955)
# [[Mary Nash]] historialaria (Irlanda-Katalunia)
# [[Maya Burhanpurkar]] ikertzaile kanadiarra (Ontario)
# [[Melanie Spitta]] zinema zuzendari ijitoa (Belgika)
# [[Mónica Ramos Toro]] antropologoa (Madril)
# [[Nahid Toubia]] Sudaneko lehen emakume-zirujaua eta EGM ikerketan ezpezializatutako aktibista (Sudan)
# [[Najat Maalla M'jid]] NBE Idazkari Nagusiaren Ordezkari Berezia Haurren aurkako Indarkeriari buruzkoa (Maroko)
# [[Nilde Iotti]] politikari komunista (Italia)
# [[Nina Dudarova]] hizkuntzalari ijitoa, erromanieran alfabetatzea (Rusia)
# [[Nitza Margarita Cintron]] medikua (Puerto Rico)
# [[Olayinka Koso-Thomas]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Nigeria)
# [[Panna Cinka]] biolin-jotzailea ijitoa (Hungria)
# [[Pastora Filigrana García]] ijito sindikalista feminista (Sevilla)
# [[Pastora Imperio]] dantzaria (Sevilla)
# [[Pepita de Oliva]] ijito dantzaria, Europan ezaguna (Málaga)
# [[Pratibha Parmar]] emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista (Nairobi)
# [[Regina de Lamo]] 98.ko belaunaldiaren idazle anarkista (Jaén)
# [[Rita Montagnana|Rita Montagnama]] Komunista, politikaria (Italia)
# [[Romila Thapar]] historialaria (India)
# [[Rosa Cortés]] 1749ko ijitoen kontrako Sarekada Handian atxilotua (Granada)
# [[Rosa Taikon]] ijito zilargin eta aktorea (Suedia) Gina Ranjičić
# [[Rosario García Ortega]] aktorea (Argentina)
# [[Sagrario Ruiz Elizalde]] maistra eta hezkidetzan erreferentea (Nafarroa)
# [[Saioa Mantzisidor Zilloniz]] nekazaria eta enpresaburua (Bizkaia)
# [[Sandy Powell]] jantzi-diseinatzailea (Britainia Handia)
# [[Shu Otero]] komikigilea (Sunbilla, Nafarroa garaia)
# [[Silvia Agüero]] ijito idazlea, ijitoen memoria berreskuratzen duena (Madril)
# [[Sister Fa]] Emakumeen genitalen mutilazioaren kontrako aktibista (Senegal)
# [[Sonia Contera]] fisikaria eta nanoteknologoa (Madril)
# [[Soraya Post]] eurodiputatu ijitoa (Suedia)
# [[Tarsy Carballas]] zientzialaria (Galizia)
# [[Teresa Margarida da Silva e Orta]] lehen emakume eleberrigilea portugesez (1711-1793)
# [[Teresa Mattei]] ekintzaile komunista, feminista (Italia, 1921-2013)
# [[Teresa Noce]] italiar politikaria (1900-1980)
# [[Teresa Sánchez de Bilbao]] XV.mendeko emakumea (Gasteiz)
# [[Teresa Vinyoles Vidal]] historialaria (Bartzelona)
# [[Thais_Russomano]] Brasildarra medikuntza aeroespazialean espezializatuta (Porto Alegre)
# [[Vanderlan da Silva Bolzani]] Kimikaria (Brazil)
# [[Věra Bílá]] ijito abeslaria (Txekia)
}}
====Berriak 2022 (Urtarrila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Urrutia]] ----'''SORTU''' Eskalatzailea (Bizkaia)
# [[Alazne Belar]] ef--'''SORTU''' erizaina eta ikerlaria (Atxondo, Bizkaia)
# [[Belén Bengoetxea]] ef--'''SORTU''' Ikertzailea eta EHUko irakaslea (Durango)
# [[Elena Uriz]] ef--'''SORTU''' irakaslea, aktorea, dantzaria, musikaria (Iruñea)
# [[Maixux Rekalde]] efef'''SORTU''' Bakezalea eta euskaltzaile (Oiartzun)
# [[Mercedes Arbaiza]] ----'''SORTU''' Historialaria eta EHUko irakaslea (Bilbo)
# [[Pilar Narbaiza]] efef'''SORTU''' erraketista eta sukaldaria (Mallabia)
# [[Uxue del Río]] ef--'''SORTU''' artista, irudigilea eta diseinatzaile grafikoa (Donostia)
# [[Adelaide Cabete]] Ginekologo feminista, framazona eta errepublikanoa (Portugal, 1867-1935)
# [[Adele Bianchi]] geografoa (Italia)
# [[Aida Peláez de Villa Urrutia]] idazlea,kazetaria, sufragista. (Kuba)
# [[Amalia Mallén|Amalia Mallén de Ostolaza]] saiakeragilea, itzultzailea, sufragista (Kuba)
# [[Ana de Castro Osório]] Portugalgo idazlea, feminista eta militante errepublikanoa(1872-1935)
# [[Ana Maria Lajusticia]] kimikaria, dietetikan eta nutrizioan aitzindaria (Madril)
# [[Ana Revenga]] ekonomialaria (Espainia)
# [[Ángela Molinuevo y Longuebau]] XIX. mendeko karitatea (Gasteiz)
# [[Ángeles Flórez Peón]] bizirik dagoen azken miliziano sozialista (Asturias)
# [[Angélica Morales |Angélica Morales ]] idazlea, aktorea (Teruel, 1970)
# [[Ann Rose Nu Tawng]] bakezalea, erizaina BBC 100 women sariduna (Birmania)
# [[Antonella Picchio]] Ekonomialari feminista (Italia)
# [[Arantxa Rodríguez Álvarez]] ekonomialari feminista (Bilbo)
# [[Arantza Chacón Ormazabal]] ikertzailea, Zehar Errefuxiatuak (Gasteiz)
# [[Asunción Ruiz]] ingurumen teknikaria (Madril)
# [[Aurelia Castillo de González]] idazle eta itzultzailea (Kuba)
# [[Aurora Villar Buceta]] kazetaria (Kuba)
# [[Belén Franch Gras]] zientzialaria (Valentzia)
# [[Belén Frau Uriarte]] ekonomilaria, Espainaiako CEOko eta munduko komunikazioko zuzendaria (Bilbo)
# [[Belén Landáburu]] abokatu eta politikoa (Burgos)
# [[Bianca Maria Meda]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Blanca de los Ríos]] idazlea eta literatura kritikoa (Sevilla)
# [[Camille Kouchner]] Zuzenbide pribatuko irakaslea, abokatua (Frantzia)
# [[Carmen Serdán Alatriste]] iraultzailea (Mexiko)
# [[Catalina Bárcena]] aktore kubatarra (Kantabria)
# [[Consuelo Uranga]] komunista (Mexiko)
# [[Cristina Borderías]] Historialaria (Katalunia)
# [[Cristina Carrasco]] ekonomilari feminista (Txile-Bartzelona)
# [[Cynthia Cockburn]] antimilitarista feminista eta akademikoa (Britania Handia)
# [[Diane Elson]] ekonomilari feminista (Erresuma Batua)
# [[Digna Collazo]] sufragista (Kuba)
# [[Domitila García de Coronado]] editorea, idazlea (Kuba)
# [[Elena Salvador]] aktorea (Madril)
# [[Elisa Garrido Moreno]] ikertzailea, unibertsitateko irakaslea (Valentzia)
# [[Elisa Garrido]] espainiar militante antifaxista (Zaragoza)
# [[Elisa Mújica]] Idazlea (Kolonbia, 1918-2003)
# [[Elisa Soriano Fisher]] mediku-oftalmologoa eta feminista (Madril)
# [[Élisabeth Chaplin]] margolaria (Frantzia, 1890-Italia, 1982)
# [[Ella Fontanals-Cisneros]] enpresaria eta arte-bildumagilea (Kuba)
# [[Elva Raquel Gómez]] kitxua idazlea (Argentina)
# [[Elvira de Hidalgo]] Sopranoa eta kantu-maistra (Teruel)
# [[Erika Aifan]] ustelkeriaren aurkako epailea (Guatemala)
# [[Esperanza Molina Cubillo]] idazlea eta antropologoa (Madril)
# [[Esther Chapa]] sufragista (Mexiko)
# [[Eva Celada]] kazetaria, idazlea eta gastronomoa (Palentzia)
# [[Eva Gancedo]] musikagilea, filmetako soinu-bandetan espezializatua (Madril)
# [[Fanny Garrido]] idazle galiziarra
# [[Fátima Báñez]] legelaria, politikaria eta ekonomilaria (Huelva)
# [[Fatima Singhateh]] Haurren salerosteka eta explotariari buruzko Nazio Batuen Errelatore Berezia (Gambia)
# [[Francia Márquez]] ekintzaile feminista (Kolonbia)
# [[Gisela Vaquero]] bideojokogilea (Girona)
# [[Henriette d'Angeville]] Mont Blanc igo zuen bigarren emakumea (Frantzia)
# [[Hermila Galindo]] politikaria, kazetaria eta ekintzaile feminista (Mexiko)
# [[Hortensia Gelabert]] aktore kubatarra Espainian (Espainia)
# [[Ingrid Robeyns]] filosofo eta ekonomialari feminista (Lovaina, Belgika)
# [[Irene González]] Futbolaria (Coruña, 1909-1928)
# [[Isabel Margarita Ordetx]] idazlea, (Kuba)
# [[Isabel Oyarzábal]] itzultzailea, kazetaria, idazlea, aktorea eta diplomatikoa(Malaga)
# [[Isabella Leonarda]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Jamila Medina Ríos]] idazlea (Kuba)
# [[Josefina Blanco]] aktorea (Leon)
# [[Josefina Gómez Mendoza]] geografo eta idazlea (Madril)
# [[Julia Peguero Sanz]] maistra eta feminista (Zaragoza)
# [[Justa Montero]] aktibista feminista (Bartzelona)
# [[Kate Young]] gizarte-antropologoa (Erresuma Batua)
# [[Laila Haidari]] ekintzailea 100 Women BBC sariduna (Agfanistan)
# [[Leonor Taboada]] kazetaria, idazlea eta ekintzaile feminista
# [[Lourdes Beneria]] ekonomialari feminista (Katalunia)
# [[Lucía López Marco]] albaitaria (Zaragoza)
# [[Manuela Vargas]] flamenko dantzaria (Sevilla, 1941 - Madril, 2007)
# [[Margarita Manso]] 27ko belaunaldiko margolaria (Valladolid, 1908-Madril,1960)
# [[Mari Carmen Martínez Chamorro]] medikua (León)
# [[María Ángeles Pérez López|Maria Ángeles Pérez López]] poeta (Valladolid)
# [[María Cancio]] aktorea (Madril)
# [[María del Adalid]] margolari galiziarra (
# [[María Espinosa de los Monteros]] emakumeen eskubide zibil eta politikoen aldeko aktibista (Malaga)
# [[María Fernanda Ladrón de Guevara]] Aktorea (Madril)
# [[María Guerrero López]] aktorea (Madril)
# [[María Guerrero]] Aktore eta enpresaburua (Madril)
# [[María José Vázquez]] GIB/HIES ekintzailea (Bartzelona)
# [[María Josefa Patricia Muñoz y Jarabeitia]] filantropoa (Bilbo)
# [[María Martos]] Feminista (Madril)
# [[María Muñoz de Quevedo]] piano-jotzailea
# [[Maria Teixidor i Jufresa]] enpresari eta abokatua (Katalunia)
# [[María Teresa Gavarró Castelltort]] pedagogoa(Katalunia)
# [[María Tubau]] aktorea (Madril)
# [[María Villar Buceta]] kazetaria, poeta, ekintzailea (Kuba)
# [[Maria Xaveria Perucona]] moja eta musikagilea (Italia)
# [[Marta Álvarez Guil]] legelaria (Madril)
# [[Matilde de la Torre]] kazetari eta politikaria (Burgos)
# [[Matilde Díez]] aktorea (Madril)
# [[Matilde Rodríguez Cabo]] mediku, psikiatra, idazlea, feminista, sufragista eta aktibista (Mexiko)
# [[Maud de Boer-Buquicchio]] Haurren salerosteka eta explotariari buruzko Nazio Batuen Errelatore Berezi oiha (Herbehereak)
# [[Michelle Perrot]] historialaria (Frantzia)
# [[Natália Pasternak|Natalia Pasternak]] biologoa BBC 100 women sariduna (Brasil)
# [[Négar Djavadi]] eleberrigilea, zinemagilea (Iran/Frantzia)
# [[Nerea Luis]] informatika ingeniaria (Madril)
# [[Nieves Quintana]] Nekazaria (Araba)
# [[Nilofar Bayat]] afganistar abokatua eta saskibaloi jokalaria (Kabul)
# [[Reem Alsalem]] Emakumeen kontrako indarkeriari buruzko Nazio Batuen Errelatorea (Jordania)
# [[Reyna Pastor]] historialaria (Argentina)
# [[Rosa García-Malea López]] lehen emakume kaza-pilotua (Almeria)
# [[Rosika Schwimmer]] kazetaria, idazlea, sufragista (Budapest)
# [[Sabine Weiss]] Argazkilaria (Frantzia)
# [[Sara Baartman]] esklaboa (Afrika)
# [[Serafina Núñez]] idazle kubatarra
# [[Susanna Minguell]] filosofo eta idazlea (Bartzelona)
# [[Tlaleng Mofokeng]] mediku, hizlari, idazle eta emakumeen eskubideen eta sexu eta ugalketa-osasunaren aldeko aktibista BBC 100 women sariduna (Hegoafrika, 1980)
# [[Trinidad Arroyo]] Espainian lan egin zuen lehen oftalmologoa (Palentzia)
# [[Virginia Eubanks]] politologoa (AEB)
# [[Virginia Torrecilla]] futbolaria (Mallorca)
# [[Virginie Demont-Breton]] margolaria (Frantzia, 1859-1935)
# [[Winnaretta Singer]] musika mezenas (Paris)
# [[Zeltia Montes Muñoz]] musikagilea, filmetako soinu-bandetan espezializatua (Madril)
}}
=== Berriak ===
====Berriak 2021 (urria, azaroa, abendua)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Aitziber Olaizola]] ef--'''SORTUA''' bolaria (Elgoibar 1974)
# [[Amaia Lejarreta]] ef--'''SORTUA''' artista, makillatzailea (Durango 1983)
# [[Anttoni Etxeberria]] efef'''SORTUA''' tabernaria (Hondarribia 1914-2020)
# [[Begoña Gorospe]]----'''SORTUA''' feminista, zinegilea (Hernani 1942)
# [[Frantxiska Iragorri]] efef'''SORTUA''' Abertzale, ekintzailea (Oiartzun, 1920-2019)
# [[Garbiñe Larrea |Garbiñe Larrea Iturralde]] ef--'''SORTUA''' Naturopata (Urnieta 1976)
# [[Hipolita Ibaibarriaga]] ef--'''SORTUA''' erreketista (Ermua 1914- Bartzelona 1939)
# [[Itziar Ugarte]] ef--'''SORTUA''' Kazetaria eta idazlea (Oñati 1995)
# [[Junkal Guerrero]] ----'''SORTUA''' musikaria (Andoain 1968)
# [[Leire Vargas]] ef--'''SORTUA''' bertsolaria, idazlea eta itzultzailea (Durango 2002)
# [[Lide Urrestarazu]] ef--'''SORTUA''' mendi lasterkaria (Ordizia 1999)
# [[Maria Angeles Esnaola]] efef'''SORTUA''' Maistra abertzalea (Ormaiztegi 1924-2017)
# [[María Bravo]] ----'''SORTUA''' sopranoa (Portugalete 1952)
# [[María Goiricelaya Burón]] ef--'''SORTUA''' aktorea, antzerki-zuzendaria (Bilbo 1983)
# [[Maria Rosario Arrizabalaga]] efef'''SORTUA''' Mariarro bezala ezagunagoa, feminismoa eta justizia soziala bizi-ardatz izan zituen gizarte-ekintzailea (Ermua 1949- Donostia 2021)
# [[Maribel Aiertza]] ef--'''SORTUA''' euskal idazlea (Etxebarria 1962)
# [[Rosario Zubizarreta]] efef'''SORTUA''' erraketista (Ermua 1918-2002)
# [[Shandra Martínez]] ----'''SORTUA''' artista, ilustratzailea. (Errenteria1977)
# [[Susana Serrano]] ef---'''SORTUA''' Unibertsitateko irakaslea (Elorrio)
# [[Tere Jaio]] efef'''SORTUA''' aktorea, bikoiztailea. (Gernika)
# [[Teresa Murga]] efef'''SORTUA''' (Markina-Xemein 1910-2015)
# [[Abia Akram|Abia Akra]] aktibista (Pakistan)
# [[Aida Lafuente]] politikari ekominista (León)
# [[Al Khadra Mabrook]] Saharar poeta (Sahara)
# [[Alice Neel]] margolari erretratugile estatubatuarra (1900 - 1984)
# [[Amaia Bono]] antzerki aktorea (Gasteiz, 1989)
# [[Amaia Nausia]] historialaria (Iruñea)
# [[Amalia Domingo Soler]] Idazlea, espiritista (Sevilla, 1835-Bartzelona,1909)
# [[Ana Santos Payán]] idazlea, poeta, editorea (Guadalajara, 1972-Almeria, 2014)
# [[Ana Teresa Diego]] Argentinan atxilotu-desagertua (Argentina)
# [[Andrea Ixchíu]] kazetaria (Guatemala)
# [[Antonia Adroher Pascual]] maistra, pedagogoa eta politikaria (Girona)
# [[Araceli Sánchez Urquijo|Araceli Sanchez Urquijo]] bide, ubide eta portuetako ingeniaria (Sestao)
# [[Azucena Villaflor|Azuzena Villaflor]] Maiatzeko plazako ekintzailea (Argentina)
# [[Belén Nevado]] aktorea, feminista (Gasteiz, 1969)
# [[Berta Arocena de Martínez Márquez]] Kazetaria, feminista (Habana, 1901-1956)
# [[Blanca Li]] koreografo, dantzari, zinemagile (Granada)
# [[Buchi Emecheta]] idazle nigeriarra
# [[Carlota Pi]] Ingeniaria eta enpresari katalana
# [[Carme Alemany Gómez]] soziologoa, feminista (Bartzelona)
# [[Carme Karr i Alfonsetti]] Kataluniako kazetari, idazle, musikologo eta publizista feminista eta bakezalea (1865 - 1943)
# [[Carme Montoriol i Puig]] Bartzelonako idazlea, itzultzailea eta piano-jotzailea (1892 - 1966)
# [[Carmen Navarro]] Medikua eta ikertzailea (Madril)
# [[Carmen Salinas Alfonso de Villagómez]] Legelaria
# [[Carole Pateman]] Britainiako feminista eta politologoa (Sussex, Ingalaterra)
# [[Carolina Coronado]] idazlea (Badajoz)
# [[Carolina Escobar Sarti]] Guatemala, 1960 feminista, idazlea,
# [[Clara Peeters]] margolari flamendarra. (1580-1621)
# [[Claudette Colvin]] Afro-amerikarren eskubide zibilen mugimenduaren aitzindaria.
# [[Clotilde Cerdá Bosch]] Aktibista eta goi mailako harpa-jotzailea (Bartzelona, 1861-1926)
# [[Concepción Sierra Ordóñez]] Legelaria
# [[Conchita Balparda]] abeslaria, sopranoa. Portugalete (1942)
# [[Constance Naden]] Idazle, poeta eta filosofo ingelesa
# [[Consuelo Rubio]] opera abeslaria (Madril)
# [[Cristina Durán Costell|Cristina Durán]] ilustratzailea eta marrazkilaria (Valentzia, 1970)
# [[Cristina Spínola]] kazetaria, kirolaria, telebistako kazetaria, idazlea eta Kanarietako Youtuber-a da.
# [[Crystal Bayat]] aktibista (Afganistan)
# [[Diana Pinilla]] txirrindulari kolonbiarra
# [[Dolores Aleu Riera]] Mediku titulua lortzen lehena (Bartzelona 1857-1913)
# [[Dolores Prida]] kazetari eta antzerkigile kubatar estatubatuarra
# [[Dolors Monserdà]] Kataluniako idazle eta ekintzaile feminist (1845-1919)
# [[Dolors Piera]] Kataluniako irakasle sindikalista (1910-2002)
# [[Eider Sánchez]] ingeniaria eta "Naru Intelligence"ren sortzailea (Donostia)
# [[Elena Cipriana Álvarez Durán]] idazle, folklorista (Badajoz)
# [[Elena Maseras Ribera]] Mediku, pedagogo eta irakaslea. Medizina fakultatean lehen emakume matrikulatua (Tarragona, 1853-1905)
# [[Elena Mederos Cabaña]] Feminista,aktibista (Kuba)
# [[Elena Molina]] dokumentalgilea (Madril)
# [[Elisa Fernández de la Vega]] medikua, ikertzailea (Asturias-Zaragoza)
# [[Ellen Churchill Semple|Ellen Churchill]] geografo amerikarra (1863-1932)
# [[Elvia Carrillo Puerto]] Lider feminista, politikoa eta sufragista mexikarra
# [[Emilia Bernal]] Kazetaria, itzultzaile (Kuba, 1884-1964)
# [[Fátima Djarra Sani]] Emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea. (Ginea Bissau)
# [[Fede Galizia]] margolaria (Milan 1578-1630)
# [[Feminismoa Herri Katalanetan]]
# [[Flavita Banana]] ilustratzaile, marrazkilaria (Oviedo)
# [[Francesca Bonnemaison i Farriols]] Bartzelonako pedagogo, idazle eta feminista (1872-1949)
# [[Francisca de Pedraza]] etxekoandrea, genero-indarkeriaren borrokaren aurrekari historikoa
# [[Françoise Gilot|Francoise Gilot]] margolaria (Frantzia)
# [[Georgiana Houghton]] Margolaria (Kanaria Uharteak, 1814-Londres, 1884)
# [[Helen Porter]] britainiar biologoa
# [[Isabel Güell i López]] musikagilea (Bartzelona)
# [[Isabel Villenakoa]] lekaime eta idazle protofeminista (Valentzia, 1430 - 1490)
# [[Janet Watson]] geologo britainiarra (1923-1985)
# [[Jeannette Campbell]] igerilaria (Argentina)
# [[Jerònima Galés]] XVI. mendeko inprimatzaile valentziarra (?? - 1587)
# [[Jimena Alonso]] Feminista, irakaslea, pentsalaria, liburu argitaratzaile. Donostia-Madril
# [[Jimena Fernández de la Vega]] medikua, genetista (Galizia)
# [[Joaquima Santamaria i Ventura]] Kataluniako idazle, folklorista eta itzultzailea (1853 - 1930)
# [[Josefa Ortiz de Domínguez]] Mexikoko independentziaren aldeko aktibista (Mexiko)
# [[Juana Doña]] komunista, militantea, idazlea (Madril-Bartzelona)
# [[Júlia Martí Comas]] ikerlari feminista (Bartzelona)
# [[Kathleen Hanna]] musikaria eta aktibista. (Estatu Batuak)
# [[Leona Vicario]] Mexikar ekintzailea (Mexiko Hiria, 1781-1842)
# [[Lesbia Soravilla]] idazlea, feminista, ekintzailea (Camagüey, 1907-1989)
# [[Lisa Çalan]] zinemagilea (Kurdistán)
# [[Lola Gaos]] aktorea, aktibista (Valentzia)
# [[Lola Rodríguez de Tió]] Kazetaria, iraultzailea (Puerto Rico, 1843 - Habana 1924)
# [[Lucia Ixchíu]] aktibista (Guatemala)
# [[Lucía Lahoz Gutiérrez]] Arte historialaria (Leza-Araba)
# [[Luisa Pérez de Zambrana|Luisa Pérez de Zanbran]] Poeta (Santiago, 1837-Habana, 1922)
# [[Luzmila Chiricente Mahuanca]] Giza eskubideen aldeko ekintzailea (Perú)
# [[Marcelina Bautista]] Etxeko langileen aldeko aktibista (Mexiko, 1966)
# [[Margaret Bullen]] antropologoa (Erresuma Batua- Euskal Herria)
# [[Margarita Porete]] Begina, mistika ((Frantzia)
# [[Marge Piercy]] poeta, eleberrigile eta feminista (AEB)
# [[María Cambrils]] Valentziako idazle sozialista eta feminista (1878 - 1939)
# [[María Collado Romero]] idazlea
# [[Maria del Carme Nicolau Massó]] Kataluniako idazle, itzultzaile eta kazetaria (1901-1990)
# [[Maria Domènech i Escoté]] Kataluniako idazlea (1874 - 1952)
# [[María Eugenia Casinelli de García Irureta Goyena]] giza eskubideen aldeko aktibista (Argentina)
# [[María Isidra de Guzmán y de la Cerda]] Medikua (Madril 1767-1884))
# [[María José Fuster]] UNED-eko irakaslea eta GIB/HIESaren ekintzaile eta ikerlaria (Alicante)
# [[María José Martínez Herrero|Maria José Martinez Herrero]] EHUko irakaslea
# [[María Josefa de Larumbe Goñi]] inprimatzailea eta liburu-saltzailea (Iruña 1700-1757)
# [[Maria Lugones]] filosofo feminista eta deskoloniala (Argentina)
# [[María Pineda]] modelo eta enpresaburua
# [[María Ponce|Maria Ponce]] Maiatzeko plazako ekintzailea (Argentina)
# [[María Telo]] Legelaria, familia-abokatua eta feminista extremadurarra
# [[María Wonenburger]] Matematikan doktorea (Galizia)
# [[Mariana Rodríguez del Toro|Mariana Rodriguez del Toro]] Mexiko independiaren aldeko borrokalaria (1775-1821)
# [[Mariasilvia Spolato]] LGBT eskubideen ekintzailea (Italia)
# [[Mariblanca Sabas Alomá|Mariblanca Sabas Alom]] Feminista, kazetaria, ministroa (Kubako Santiago, 1901-1983)
# [[Marie-Thérèse Walter]] modeloa eta Picassoren amorante (Frantzia)
# [[Marilyn Waring]] ekonomia feministaren sortzaile nagusietako bat(Zeelanda Berria)
# [[Marquesa del Ter]] Noble frantziarra, pianista eta ekintzaile feminista (1864-1936)
# [[Marta Espinós]] Valentziar piano-jotzailea. Valentzia
# [[Marta González Gómez]] El Salvador-eko armadaren eraso batean eraila.
# [[Marta Lozano Molano]] musikagilea (Cáceres, 1985)
# [[Martina Casiano y Mayor|Martina Casiano]] maistra, fisika eta kimikaria
# [[Martina Castells Ballespí]] Medikuntzan doktore-gradua lortzen lehen emakumea (Lleida,1852-1884)
# [[Mercè Capdevila i Gaya]] musikagilea, pedagogoa (Bartzelona)
# [[Mercè Torrents Turmo]] piano-jole eta konpositore katalana
# [[Mertxe de Renobales]] biokimikaria (Bilbo)
# [[Miren Llona]] EHUko irakaslea
# [[Mylene Fernández Pintado]] idazlea (Kuba)
# [[Ochy Curiel]] feminismoaren teorialaria eta aktibista, gizarte-antropologoa (Dominikar Errepublika)
# [[Ofelia Rodríguez Acosta|Ofelia Rodriguez Acosta]] Feminista, kazetaria, idazlea (Habana, 1902-1975)
# [[Olimpia Fulvia Morata]] humanista italiarra
# [[Pamela Yates]] estatubatuar dokumentalista eta giza eskubideen aldeko ekintzailea
# [[Pilar Castillo Sánchez]] pianista (Galizia)
# [[Pretty Yende]] sopranoa (Hego Afrika)
# [[Raquel Calvo Larralde]] kazetaria, dokumentalgilea (Durango)
# [[Rita Cetina Gutiérrez]] maistra, poeta eta feminista mexikarra
# [[Rosario de Acuña|Rosario de Acuña y Villanueva]] idazle, librepentsalari eta kazetaria (Madril)
# [[Roya Sadat]] zinegile eta zinema-zuzendaria (Afganistan)
# [[Salutxu Etxebarria]] Amurriko emakume aurreskulari aitzindaria (1924-2008)
# [[Tomasa Cuevas]] efef militante komunista eta antifrankista (Guadalajara 1917 -Bartzelona 2007)
# [[Ulrike Tillmann]] matematikaria (Alemania)
# [[Vicenta Llorente del Moral]] entomologoa (Algorta)
# [[Wendy Flores]] abokatua eta giza eskubideen aldeko defendatzailea. (Nikaragua)
# [[Zulema de la Cruz]] musikagile, konpositore (Madril)
# [[Zuriñe López de Sabando Sainz]] dokumentalgilea (Gasteiz)
}}
====Berriak 2021 (uztaila, abuztua, iraila)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Amaia Egidazu]] ef--'''SORTU''' ilustratzailea, biologoa eta idazlea (Durango)
# [[Bea Larrañaga]] ef--'''SORTU''' aktorea (Errenteria)
# [[Begoña Zia]] ef--'''SORTU''' marrazkilaria. (Iruñea 1959-2019)
# [[Dorleta Kortazar]] ef--'''SORTU''' ipuin-kontalaria (Arrasate 1974)
# [[Eider Perez]] ef--'''SORTU''' aktorea, idazlea, bertsozalea eta aurkezlea (Pasaia1995)
# [[Elena Pérez]] efef'''SORTU''' txistularia (Ermua 1968-2021)
# [[Eskarne Aroma]] efef'''SORTU''' irakaslea, aktorea, ekintzailea (Durango 1934-2021)
# [[Esther Gorostiza]] ef--'''SORTU''' pediatra (Atxondo 1953)
# [[Gala Knörr]] ----'''SORTU''' artista (Gasteiz 1984)
# [[Isabel González]] ef--'''SORTU''' liburuzaina, politikaria (Leon-Durango 1974)
# [[Jenni Alvarado]] ef--'''SORTU''' artista (Durango 1981)
# [[Laura Latorre]] ef--'''SORTU''' terapeuta, idazlea (Madril-Huarte 1975)
# [[Maddi Soroa]] ----'''SORTU''' pedagogoa (Lekunberri 1997)
# [[Maitane Azurmendi]] ef--'''SORTU''' artista. (Gernika 1978)
# [[Maria Josefa Aedo]] efef'''SORTU''' lekaimea (Ermua 1786-Compostela 1805)
# [[Marina Lameiro]] ----'''SORTU''' zinemagilea (Iruñea 1986)
# [[Norma Mentxaka]] --ef'''SORTU''' terrorismoaren biktima (Santurtzi 1932-1976)
# [[Rosa Arburua]] ----'''SORTU''' pedagogoa, historia ikertzailea (Irun 1961)
# [[Vanesa Fernández]] ef--'''SORTU''' Zinebiko zuzendaria. (Iurreta 1980)
# [[Agustina González López]] idazle, pentsalari, pintore abangoardista eta politikaria izan zen.(Granada)
# [[Ana Carrillo Domínguez]] Errepublikako Herri Armadako kapitain komunista (1898 - 1974)
# [[Ana María Martínez Sagi]] Kataluniako poeta, sindikalista, kazetaria eta atleta feminista (Bartzelona, 1907-2000)
# [[Anbara Salam Khalidi]] idazle eta itzultzaile feminista (Libano)
# [[Ángela Labordeta]] idazlea (Teruel)
# [[Ángeles Ottein]] sopranoa (Madril)
# [[Angélica Dass]] argazkilaria (Brasil)
# [[Consuelo Zavala]] maistra, feminista (Mexiko)
# [[Esther Bejarano]] musikaria, Auschwitzeko kontzentrazio-eremutik bizirik atera zena (Alemania)
# [[Gertrudis Bocanegra]] Mexikoren indepentziaren aldeko borrokalaria (Mexiko)
# [[Inge Morath]] argazkilaria (Austria- AEB)
# [[Jane Glover]] orkrestra zuzendaria (Erresuma batua)
# [[Mari Luz Cristóbal Caunedo|Mari Luz Cristóbal]] Asturias, 1948. Tonada-kantaria
# [[María "La Jabalina"]] militante anarkista eta miliziano espainiarra (1917 - 1942)
# [[María de Baratta]] musikagilea, piano-jotzailea (El Salvador)
# [[Mariana Pineda]] espainiar liberala (Granada)
# [[Mariela Castro]] politikaria eta sexologoa (Kuba)
# [[Milena Jesenská]] kazetaria, idazlea eta itzultzailea (Txekia)
# [[Olga Bergholz]] Errusiar poeta (1910-1975)
# [[Olga Jojlova]] Ballet dantzaria. Picassoren lehen emaztea. (1891-1955)
# [[Paulina Ódena García]] militante komunista, Espainiako Gerra Zibilean milizianoa (Bartzelona 1911 - Granada 1936)
# [[Peli Romarategui]] misiolari arabarra da, eta egurrez, beiraz eta zeramikaz egindako erlijio-lana egin ditu (Gasteiz)
# [[Sandra Sánchez]] Karateka. Talavera de la Reina (1981)
# [[Shamsia Hassani]] Afganistango grafitigilea.
# [[Silvia Lazarte]] Boliviar-kitxuar politikaria (Bolivia)
# [[Vilma Espín]] iraultzailea, heroia (Kuba)
}}
====Berriak 2021 (apirila, maiatza, ekaina)====
(Ordena alfabetikoz)
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Anaje Narbaiza]] ef--'''SORTU''' euskaltzaile eta sindikalista (Bergara 1960)
# [[Delia Lauroba]] --ef'''SORTU''' erresistentea (Donostia 1909-2004)
# [[Estíbaliz Sádaba Murguía]] ----'''SORTU''' artista (Bilbo 1963)
# [[Garazi Arrizabalaga]] ef--'''SORTU''' Durangoko Museoko zuzendaria (Berriz 1984)
# [[Goiuri Aldekoa-Otalora]] ef--'''SORTU''' argazkilaria (Durango 1972)
# [[Idoia Asurmendi]] ef--'''SORTU''' musikaria. (Aramaio 2000)
# [[Idoia Gereñu]] ----'''SORTU''' antzerkigilea (Tolosa 1980)
# [[Jone Guenetxea]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Abadiño 1978)
# [[Jone Novo]] ef--'''SORTU''' kameraria (Durango 1982)
# [[Juanita Ibaibarriaga Literatur Saria|Juanita Ibaibarriaga Literatur saria]] '''SORTU''' (Ermua)
# [[Lucrecia Arana]] efef'''SORTU''' zarzuela abeslaria (Haro 1867- Madril 1927)
# [[Maite Berriozabal]] ef--'''SORTU''' Euskara teknikaria (Berriz 1987)
# [[Mariam Bilbatua]] ef--'''SORTU''' Unibertsitateko irakasle ohia. Durangoko zinegotzia 2019tik (Getxo, 1950)
# [[Miren Lazkano]] ef--'''SORTU''' Piraguista (Donostia 1997)
# [[Sagrario Aranburu]] efef'''SORTU''' dantzaria eta abeslaria (Iruñea 1930-2021)
# [[Veronica Werckmeister]] ef--'''SORTU''' margolaria, muralista (Gasteiz 1972)
# [[Amina Hussein]] kazetaria eta itzultzaile (Kurdistan-Bartzelona)
# [[Amparo Poch y Gascón]] idazle eta mediku antifaxista eta libertarioa (Espainia, 1902-1968)
# [[Ana María Pérez del Campo]] ekintzaile feminista (Madril)
# [[Annie Vivanti]] Londresen jaiotako idazle italiarra
# [[Betsi Cadwaladr]] erizaina (Gales)
# [[Carme Riera]] idazlea (Balear Irlak)
# [[Carmen Salinas Alfonso de Villagómez]] Legelaria
# [[Celia del Palacio]] feminista (Durango-Mexiko)
# [[Colette Maze]] piano-jotzailea (Paris)
# [[Concepción Sierra Ordóñez]] Legelaria
# [[Concha Liaño Gil]] Espainiako ekintzaile anarkista ( Épinay-sur-Seine, Frantzia, 1916-2014)
# [[Emma Roca]] korrikalaria, suhiltzailea (Katalunia)
# [[Herminia Fajardo]] kazetaria, feminista (Kanariak)
# [[Hilda Hilst]] idazlea. (Brasil)
# [[Jane Rule]] idazlea (Kanada)
# [[Josefina Carabias]] kazetaria, idazlea (Avila)
# [[Julia Hermosilla Sagredo]] Anarkosindikalista, milizianoa eta frankismoaren aurkako erresistentea (Sestao, 1916-2009)
# [[Julienne Mathieu]] zinema mutuko aktorea (Frantzia)
# [[Kathleen Winter]] idazlea (Kanada)
# [[Katia Reimberg]] etorkin ekintzailea, feminista (Brasil-Donostia)
# [[Leticia Gaspar]] artista. (Bilbo)
# [[Llibertat Ródenas Rodriguez]] Valentziako anarko-sindikalista, milizianoa eta Mujeres Libres taldearen kidea (1892-1970)
# [[Lola Iturbe]] Espainiar anarko-sindikalista (Bartzelona, 1902-1990)
# [[Mahasweta Devi]] Bengalkiar-indiar idazle eta aktibista
# [[Margarita Xirgu]] Aktorea (Katalunia)
# [[María Asunción Català]] matematikaria, astronomoa (Bartzelona)
# [[María Bruguera Pérez]] (Extremadurako militante libertarioa eta feminista) (1913-1992)
# [[María del Carmen de Lara]] zinemagile feminista (Mexiko)
# [[María Dueñas (biolin-jotzailea)]] Granada 2002
# [[María Elena Walsh]] poeta, kantautorea, eleberrigilea, antzerkigilea (Argentina)
# [[María Teresa Rodríguez Sáinz-Rozas|María Teresa Rodríguez Sainz-Rozas]] enpresaburua (Palentzia)
# [[Mercedes Prieto]] Astronomoa (Huelva)
# [[Penelope Fitzgerald]] idazlea (Erresuma Batua)
# [[Pepita Carpeña]] Espainiar feminista eta anarkosindikalista (Bartzelona, 1919-2005)
# [[Sara Facio]] argazkilaria. (Argentina)
# [[Soledad Estorach Esterri]] Espainiako ekintzaile anarkista (Lleida, 1915-1993)
# [[Teresa Aldamiz]] poeta, kazetaria, itzultzailea. (Filipinas-Bilbo)
# [[Teresa Jordá Vitó]] Akuarelista, margolaria (Bartzelona)
# [[Teresa Lanceta]] Artista (Bartzelona)
# [[Vera Mantero]] dantzaria (Portugal)
# [[Xela Arias]] idazlea (Galizia)
}}
====Berriak 2021 (urtarrila, otsaila, martxoa)====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Andereak Elkartea|Andereak Elkartea]] '''SORTU''' (Durango 2005)
# [[Amaia Lopez de Munain]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Gasteiz 1972)
# [[Antxone Telleria Mendia]] ef--'''SORTU''' irakaslea (Lekeitio 1956)
# [[Bakarne Altonaga]] ef--'''SORTU''' historialaria (Bilbo 1988)
# [[Bittori Etxeberria]] --ef'''SORTU''' Emakume Abertzale Batza. Erresistentziako kidea (Baztan 1908-1997)
# [[Capitolina Bustince Larrondo]] efef'''SORTU''' irakasle, idazlea (Ujué 1864- Segovia 1934)
# [[Carmen Artaza]] ----'''SORTU''' abeslaria (Donostia 1995)
# [[Eladia Zubizarreta]] efef'''SORTU''' erreketista (Ermua 1923-2020)
# [[Elena Ziordia]] ef--'''SORTU''' ilustratzailea (Bizkaia 1964)
# [[Filomena Baldezate]] efef'''SORTU''' erizaina eta emagina (Valladolid-Bilbo 1895- Miranda de Ebro 1980)
# [[Garazi Mugarza]] ef--'''SORTU''' Margolaria, idazlea eta erizana (Mallabia 1995)
# [[Elvira Iñurrieta]] efef'''SORTU''' emagina (Elorrio 1895-1980)
# [[Haizea Martiartu]] ef--'''SORTU''' saxofoi-jotzailea (Markina 1991)
# [[Irantzu Mendia Azkue]] ----'''SORTU''' irakaslea eta ekintzailea (Gasteiz 1976)
# [[Irati Idiakez]] ef--'''SORTU''' snowboarderra (Getaria 1996)
# [[Isabel Lobiano]] efef'''SORTU''' (Ermua 1583-1673)
# [[Izaro Lasa]] ef--'''SORTU''' txirrindulari ohia eta idazlea (Zumarraga 1987)
# [[Kari Alberdi]] ----'''SORTU''' kimikaria, komunikazio zientifikoan aditua (Azkoitia 1996)
# [[Lilatoia]] '''SORTU'''Donostia
# [[Lorea Zulaika]] ef--'''SORTU''' musikaria (Ziortza-Bolibar 1996)
# [[Lucia Urrutia]] ----'''SORTU''' meteorologoa (Erroibarra 1932)
# [[Maider Mendizabal]] ef--'''SORTU''' pilotaria (Zizurkil 1977)
# [[Maite Axiari]] --ef'''SORTU''' feminista, euskaltzale (Ezpeleta 1949-2021)
# [[Maite Gorrotxategi]] ef--'''SORTU''' erraketista (Ermua 1926)
# [[Mari Carmen Díaz de Lezana]] ----'''SORTU''' txirrindularia (Urduña 1943)
# [[Marta Olazabal]] ----'''SORTU''' ikertzailea (Bilbo 1981)
# [[Matilde Isasi-Isasmendi]] ef--'''SORTU''' emagina (Iurreta 1933)
# [[Mentxu Alkorta]] ef--'''SORTU''' dantzari eta trikitilaria (Donostia 1947)
# [[Miren Begoña Ereñaga]] efef'''SORTU''' erraketista (Durango 1927-2015)
# [[Nahia Zubeldia]] ----'''SORTU''' itzultzaile, musikaria, idazlea (Lapurdi 1982)
# [[Nerea del Campo Aguirre]] ef--'''SORTU''' filologoa (Eibar 1971)
# [[Nicasia Madariaga]] efef'''SORTU''' margolaria (Bilbo 1874-1970)
# [[Sara Estévez]] ----'''SORTU''' kazetaria (Bilbo 1925)
# [[Tere Verdes]] efef'''SORTU''' Emakume Abertzale Batza. Erresistentziako kidea (Bilbo 1907-1959)
# [[Victoria Mallabiabarrena]] efef'''SORTU'''soprano lirikoa (Mallabia 1867-1960)
# [[Adelina Zendejas Gómez]] irakasle, kazetari, aktibista (Mexiko)
# [[Aimé Painé]] abeslari maputxea (Argentina)
# [[Alaíde Foppa]] poeta, itzultzailea, ekintzailea (Bartzelona-Guatemala)
# [[Alice Stewart]] epidemiologa (Erresuma batua)
# [[Amelina Ermeline Devant-Le Gallena]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Ana María Moix]] poeta, idazlea (Bartzelona)
# [[Andrea Khalfaoui]] 1. ijito doktorea
# [[Bartolina Sisa]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Benita Galeana]] sindikalista, ekintzailea (Mexiko)
# [[Boliviako Cholitas escaladoras]] Bolivia
# [[Carmen Ballvé]] argazkilaria (Madril)
# [[Carmen Orellana Illescas]] ingurumen agentea, basozaina (Balear Uharteak)
# [[Cira Crespo]] historialaria, idazlea (Katalunia)
# [[Conxa Pérez Collado]] Ekintzaile anarko-feminista eta milizianoa (Katalunia, 1915-2014)
# [[Cora Sadosky]]. Matematikaria (Argentina)
# [[Coraline Labourdette]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Cristina López Barrio]] abokatu, idazlea (Madril)
# [[Diana Trujillo]] ingeniari aeroespaziala (Kolonbia)
# [[Domitila Barrios de Chungara]] Boliviar feminista
# [[Edith Pretty]] lurjabea eta filantropoa. (Erresuma Batua)
# [[Esperanza d'Ors|Esperanza D'ors]] eskutorea (Madril)
# [[Ewy Rosqvist-von Korff]] rally pilotua (Suedia)
# [[Fanny Blankers-Koen]] atleta (Herbehereak)
# [[Flora Sandes]] soldadua (Britainia Handia)
# [[Gilka Machado]] poeta (Brasil)
# [[Gregoria Apaza]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Guadalupe Grande]] idazlea, poeta (Madril)
# [[Guillermina Uribe Bone]] ingeniari zibila (Kolonbia)
# [[Hedina Sijerčić]] idazle, kazetari, poeta (Sarajevo)
# [[Helena Janeczek]] idazlea, kazetaria (Italia)
# [[Hella Haasse]] idazlea (Herbehereak)
# [[Idoia Hernández]] HATXE, piano-jotzailea (Errenteria)
# [[Irene Polo]] kazetaria (Katalunia)
# [[Irina Antónova]] Arte kritikaria (Mosku)
# [[Isabella Karle]] X izpien ikertzailea. EEBB
# [[Jacqueline Bidegorri]] Frantziako Erresistentziaren kidea
# [[Joy Adamson]] naturalista (Austria)
# [[Juana Rouco Buela]] anarkista (Argentina)
# [[Katharine Burr Blodgett]] fisikaria eta asmatzailea (Estatu Batuak)
# [[Kalam Kunde|Kalam Kunda]] Kunde-jotzailea (Burkina Faso)
# [[La Voz de la Mujer]] Argentinako aldizkari anarko-feminista. itzulpena
# [[Letitia Mumford Geer]] erizaina eta asmatzailea (Estatu Batuak)
# [[Louisa Garrett Anderson|Louisa Garret]] Medikua eta sufragista (Britainia Handia)
# [[Lucía Sánchez Saornil]] Ekintzaile anarko-feminista eta poeta. Mujeres Libres-en sortzailea (Espainia, 1895-1970).
# [[Lucy Parsons]] anarkista, komunista (EEBB)
# [[Mamen Moreu]] ilustratzaile, komikigile (Huesca)
# [[Manuela León]] Emakume ekintzailea (Ekuador)
# [[Malva Flores]] idazlea (Mexiko)
# [[Marcela Delpastre]] idazlea (Frantzia)
# [[Margaret Roundtree]] Saskibaloi jokalaria (Estatu Batuak)
# [[Margarita del Val]] birologoa (Madril)
# [[Margarita García Flores]] feminista, abokatua (Nexiko)
# [[Marie Langer]] Medikua, psikologoa (Austro-Argentinarra)
# [[Mary Moffat Livingstone]] esploratzailea (Hegoafrika)
# [[Maria Clemencia Herrera]] Lideresa, ekintzailea (Kolonbia)
# [[María Cinta Balagué]] irrati esataria (Bartzelona)
# [[María Collazo]] Argentinako anarko-feminista. itzulpena
# [[Maria del Mar Lozano]] RAEx-eko zuzendaria (Iruñea)
# [[Maria Josefa Saavedra]] abokatua (Bolivia)
# [[María Lorena Ramírez]] korrikalaria (Mexiko)
# [[Maria Paz Jiménez Escudero]] margolaria (Donostia)
# [[Maria Soledad Moral Santa Cruz]] arrain saltzailea, ekintzailea (Portugalete)
# [[Marina Núñez]] artista (Palentzia)
# [[Marta Lamas]] idazlea, feminista, antropologoa (Mexiko)
# [[Maxine Molyneux]] soziologoa, feminista (Pakistan)
# [[Mercedes Ateca]] Txirrindularia (Laredo-Kantabria)
# [[Mujeres Libres]] 36ko Espainiako Gerra garaiko erakunde anarko-feminista. itzulpena
# [[Mujeres Libres (aldizkaria)]] Aurrekoaren aldizkaria. itzulpena
# [[Nancy Porsia]] Kazetaria (Italia)
# [[Nell Leyshon]] idazlea (Erresuma Batua)
# [[Nuria Ruiz de Viñaspre]] poeta (Logroño)
# [[Olvido García Valdés]] poeta (Pravia-Asturias)
# [[Petrona Eyle]] Medikua, feminista (Argentina)
# [[Rebeca Uribe]] poeta, (Mexiko)
# [[Rebeca Uribe Bone]] ingeniari kimikoa (Kolonbia]]
# [[Rosario Pino]] antzezlea (Málaga)
# [[Sara Berenguer Laosa]] Ekintzaile anarko-feminista (Katalunia, 1919-2010)
# [[Shadi Ghadirian]] argazkilaria (Iran)
# [[Simona Manzaneda]] itzultzailea (Bolivia)
# [[Solveig Nordström]] arkeologoa (Suedia)
# [[Úrsula Goyzueta]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Vicenta Juaristi Eguino]] iraultzailea (Bolivia)
# [[Victoria Aguirre Anchorena]] margolaria (Buenos Aires)
# [[Virginia Bolten]] anarkista, kazetaria (Argentina)
# [[Whina Cooper]] ekintzailea (Zeelanda Berria)
}}
=== Hobetuak 2021 ===
# [[Alicia Iturrioz]] margolaria (Eibar)
# [[Louise Michel]] Frantziako anarkista. Parisko Komunan kiderik garrantzitsuenetakoa.
# [[Luz Zalduegi]] Albaitaria. (Mallabia)
# [[Felisa Areitioaurtena|Felisa Areitioartena]] Antzezlea (Zaldibar)
# [[Maria Magunazelaia]] Txirrindulari aitzindaria (Ermua)
# [[Anna Sundström]] kimikaria (Suedia)
# [[Mariñe Arbeo]] ilustrailea
# [[Mercedes Careaga]] Ekintzailea (Eibar)
# [[Iratxe Ansa]] dantzaria. (Donostia)
====Berriak 2020 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Adela Andikoetxea]] ----'''SORTU''' nekazaria (Urduliz 1954)
# [[Ainhoa Urien]] ef--'''SORTU''' idazlea. (Abadiño 1997)
# [[Amaia Gabantxo]] ef--'''SORTU''' idazlea itzultzailea (Bermeo1973)
# [[Ana Mari Marin]] efef'''SORTU''' margolaria (Elizondo 1933- Iruñea 2020)
# [[Andragunea]] '''SORTU''' Durango
# [[Aroa Uharte]] ----'''SORTU''' itzultzailea (Leitza 1984)
# [[Arrate Hidalgo]] ----'''SORTU''' idazlea, itzultzaile (Bilbo 1987)
# [[Arrate Mardaras]] ef--'''SORTU''' idazlea (Abadiño 1960)
# [[Askoa Etxebarrieta]] ef--'''SORTU''' flamenko dantzaria (Gasteiz 1976)
# [[Dorita Ruiz]] '''SORTU''' Hezkuntza bereziko irakaslea aintzindaria (Burgos-Durango-Euba1944)
# [[Erlea Maneros]] ef--'''SORTU''' Artista. Margolaria. (Bilbo 1977)
# [[Esther Cruz]] ----'''SORTU''' eskalatzailea. (Murtzia-Euskal Herria 1976)
# [[Irati Bilbao]] ef--'''SORTU''' jazz abeslaria. (Durango 1992)
# [[Iratxe Mediavilla]] ef--'''SORTU''' zinegilea (Elorrio 1885)
# [[Eva Guerrero]] ef--'''SOefefRTU''' dantzaria, koreografoa (Bilbo 1982)
# [[Felisa Areitioaurtena]] '''SORTU''' antzezlea (Zaldibar 1902- Donostia 1990)
# [[Garazi López de Armentia]] ef--'''SORTU''' dantzaria eta koreografoa (Gasteiz 1984)
# [[Garbiñe Elizegi]] ef--'''SORTU''' erizaina, feminista (Baztan 1975)
# [[Gemma Sanginés]] ef--'''SORTU''' psikologoa (Bilbo 1970)
# [[Ines Olza]] ef--'''SORTU''' ikertzailea (Nafarroa 1982)
# [[Isabel Sola]] ef--'''SORTU''' Birologoa (Nafarroa 1967)
# [[Ixone Aroma]] ef--'''SORTU''' dantzaria (Durango 1982)
# [[Izaro Zubiria]] ef--'''SORTU''' zientzilaria (Gaztelu 1989)
# [[Izaskun Ayestaran]] ----'''SORTU''' erreketista (Ibarra 1941)
# [[Jaione Camborda]] ef--'''SORTU''' zinegilea (Donostia 1983)
# [[Joana Olasagasti]] ----'''SORTU''' dantzaria (Baiona 1990)
# [[Jone Elorriaga]] ef--'''SORTU''' artista (Durango 1993)
# [[Jone Martinez Palacios]] ef--'''SORTU''' irakaslea, feminista (Bizkaia 1995)
# [[Josune Ilundain]] ef--'''SORTU''' sortzailea, ekintzaile, idazlea. (Nafarroa 1990)
# [[Judit Muñoz]] ef--'''SORTU''' matematikaria eta ikertzailea (Abadiño 1991)
# [[Juana Arrillaga|Juana "Juanita" Arrillaga]] efef'''SORTU''' erraketista (Elgoibar 1925- Mexiko 2022)
# [[Juanita Gorroño]] efef'''SORTU''' panderojolea (Muxika 1913-Zornotza1991)
# [[Juliana Zubizarreta]] efef'''SORTU''' panderojolea (Elgoibar1910-2006)
# [[Julie Adrienne Karrikaburu]] efef'''SORTU''' musikologoa (Zuberoa1827-1898)
# [[Karmele Gisasola]] ef--'''SORTU''' Herri kirolak (Mallabia1994)
# [[Karmele Mitxelena]] ef--'''SORTU''' Idazlea eta iralkaslea (Oiartzun1988)
# [[Larraitz Ariznabarreta]] ----'''SORTU''' antropologoa (Bilbo1968)
# [[Leyre Arrieta |Leyre Arrieta Alberdi]] ef--'''SORTU''' historialaria (Mutriku1971)
# [[Leire Elustondo Quiñones]] ef--'''SORTU''' Abeslaria, kazetaria (Ermua1993)
# [[Lide Arana]] ----'''SORTU''' zientzialaria (Donostia1984)
# [[Lurdes Huizi]] --ef'''SORTU''' irakaslea, (Goizueta1958-2020)
# [[Luzia Sagastasoloa]] efef'''SORTU''' maistra, irakaslea, moja (Mallabia1912-Gasteiz1999)
# [[Maialen Arregi]] ef--'''SORTU''' Arkitektoa (Elorrio1986)
# [[Mabel Cañada Zorrilla]] ----'''SORTU''' feminista, ekintzailea (Bilbo1952)
# [[Mabi Revuelta]] ef--'''SORTU''' artista plastikoa (Bilbo1967)
# [[Maddi Ane Txoperena]] ef--'''SORTU'''bertsolaria, kazetaria eta feminista (Hendaia1994)
# [[Maiana Bidegain]] ----'''SORTU''' zinegilea (Lapurdi1977)
# [[Maite Lephaille]] ----'''SORTU''' irrati-esataria (Zuberoa1957)
# [[Maite López]] ef--'''SORTU''' idazlea, itzultzailea (Azkoitia1985)
# [[Mari Cruz Guruzeta]] efef'''SORTU''' ekintzailea (Aramaio1871-Areatza1934)
# [[Mari Jose Kerejeta]] ----'''SORTU''' idazlea (Zegama1961)
# [[Mari Karmen Goñi]] ----'''SORTU''' irakasle aitzindaria (Baztan ?)
# [[María Jesús Cueto]] ef--'''SORTU''' artista. (Santander-Bilbo1951)
# [[Maria González Gorosarri]] ef--'''SORTU''' Kazetaria, idazlea (Durango1978)
# [[Maria Dolores Larramendi]] efef'''SORTU''' erraketista (Pasaia1926-2023)
# [[Maria Mentxaka]] ef--'''SORTU''' kirol argazkilaria (Mungia1976)
# [[Maria Merino]] ef--'''SORTU''' matematikaria (Bilbo1976)
# [[Maria Txurruka]] efef'''SORTU''' erraketista (Elgoibar1923-2000)
# [[Mari Carmen Ruiz]] ----'''SORTU''' aktore ohia (Bilbo1944)
# [[Marijo Deogracias]] ef--'''SORTU''' kazetaria (Antzuola1973)
# [[Miren Larrea]] ef--'''SORTU''' antzezlea. (Zornotza1981)
# [[Myriam Cameros Sierra|Myriam Cameros]] ef--'''SORTU''' Ilustratzailea (Iruña1978)
# [[Nerea Irastorza]] ----'''SORTU''' zientzialaria (?, 1991)
# [[Nerea Loiola Pikaza|Nerea Loiola]] ef--'''SORTU''' idazlea (Deba1985)
# [[Olga Cazalis]] --ef'''SORTU''' erraketista (Markina-Xemein1925-Tenerife2018)
# [[Pilar Claver]] ----'''SORTU''' aktibista (Izaba1918-2000)
# [[Uxune Martinez Mazaga]] ef--'''SORTU''' Zabalkunde zientifikorako arduraduna (Garai1969)
# [[Udane Ostolaza]] ef--'''SORTU''' Harri-jasotzailea (Orio2005)
# [[Yolanda Mazkiaran]] '''SORTU''' dokumentalgilea (Altsasu1963)
# [[Zaloa Fuertes]] ef--'''SORTU''' Argazkilaria (Mexiko-Abadiño1983)
# [[Zuriñe del Cerro]] efef'''SORTU''' feminista historikoa (Bilbo1956-2020)
# [[Katalin Karikó]] Biokimikaria (Hungaria)
# [[Adela Cortina]] filosofoa (Valentzia) itzulpena
# [[Adelina Gutiérrez]] astrofisikaria (Txile)
# [[Alda Lara]] idazlea. (Angola). itzulpena
# [[Alicia Miyares]] Filosofoa, feminista (Asturias) itzulpena
# [[Alexandra David-Néel]] bidaiaria, idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Alexandra Olaya]] zientzialaria. Kolonbiarra. Itzulpena
# [[Ama Ata Aidoo]] idazle afrikarra. Itzulpena
# [[Amancay Gaztañaga]] abeslaria (Mexiko)
# [[Amelia Opie]] idazlea ingelesa
# [[Aminata Sow Fall]] idazlea (Senegal) itzulpena
# [[Amparo Sánchez]] abeslaria (SEvilla)
# [[Ana de Miguel]] filosofoa, feministra (SAntander) itzulpena
# [[Ana Kiro]] galiziar abeslaria. itzulpena
# [[Ana María Crespo de las Casas]] farmazialaria. (Tenerife) itzulpena
# [[Andrée de Jongh]] belgika erresistentziako kidea
# [[Ángeles López de Ayala]] kazetaria, politikaria, dramaturgoa (Sevilla)
# [[Anna Burns]] idazlea (Belfast)itzulpena
# [[Anna Surinyach]] fotokazetaria (Katalunia)
# [[Anne Carson]] Poeta (Kanada) itzulpena
# [[Anne Palles]] Sorgintzat errea (Danimarka)
# [[Anoushka Shankar]] musikagilea itzulpena
# [[Antonia Ferrín Moreiras]] Matematikaria, astronomoa (Galizia)
# [[Ariane Lopez-Huici]] argazkilaria. Itzulpena
# [[Asha Ismail]] mutilazioaren aurkako ekintzailea (Kenya)
# [[Atala Apodaca]] feminista, iraultzailea (Mexiko)
# [[Aziza Brahim]] abeslari sahararra (Itzulpena)
# [[Beatrice Shilling]] asmatzailea (Ingalaterra) itzulpena
# [[Becky Siegel]] dantzaria, koreografoa, zuzendaria (EEBB) Iruñea
# [[Bel Zaballa]] kazetaria, idazlea (Katalunia)
# [[Belén Bermejo]] idazlea, argazkilaria eta editorea (Madril)
# [[Belén de Sárraga]] kazetaria, ekintzailea (Valladolid-Mexiko
# [[Beryl Markham]] hegazkinlaria, idazlea (Ingalaterra-Kenya) itzulpena
# [[Bertha Benz]] asmatzailea
# [[Bertha Lutz]] Brasilgo urbanista eta feminista.
# [[Blanca Silveira]] astronomoa (Venezuela) itzulpena
# [[Beulah Louise Henry]] asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Carme Alvariño]] historialaria (Galizia) itzulpena
# [[Carla Simón]] zinegilea (Katalunia)
# [[Carmen Castillo (zinegilea)|Carmen Castillo]] zinegilea (Txile). itzulpena
# [[Carmen de Burgos]] poeta eta kazetaria (Almeria) itzulpena
# [[Carmen Gil Martinez]] idazlea. (Cadiz)
# [[Carmen Portinho]] (itzulpena) (Brasil)
# [[Catherine Destivelle]] eskalatzailea (Frantzia)
# [[Cécile Rol-Tanguy|Cécile Rol]] Erresistentea. Frantzia. Itzulpena
# [[Celinda Arregui]] politikaria, feminista (Txile)
# [[Claire Goll]] kazetaria, idazlea bakearen aldeko altibista (Alemania-Frantzia)
# [[Claudia Paz y Paz]] giza eskubideen defentzailea
# [[Consuelo Álvarez Pool]] idazlea (Katalunia)
# [[Cony Carranza Castro]] feminista, hezitzailea (El Salvador)
# [[Cora Ratto de Sadosky]] matematikaria eta ekintzailea (ARgentina)
# [[Dacia Maraini]] eleberrigilea (Italia)
# [[Diane di Prima]] Poeta (EEBB) itzulpena
# [[Dilhan Eryurt]] astronomoa, astrofisikaria (Turkia)
# [[Dora Alonso]] Kazetaria eta idazlea (Kuba) itzulpena
# [[Dorothea Klumpke]] astronomoa. EEBB
# [[Dorothee Sölle]] Poeta eta teologoa. Itzulpena
# [[Dulce Chacón (idazlea)|Dulce Chacón (Idazlea)]] Zafra. Itzulpena
# [[Ebru Timtik]] abokatu kurdua. (Istambul)
# [[Elena García Armada]]ingeniaria, asmatzailea (Santander)
# [[Elodia Zaragoza-Turki]] idazlea,poeta,editorea
# [[Emilie Flöge]] jostuna
# [[Emma Chacón i Lausaca]] musikagilea (Bartzelona) itzulpena
# [[Emma Lehmer]] matematikaria (Estatu Batuak) itzulpena
# [[Encarnación Cabré]] arkeologoa (Madril) itzulpena
# [[Eugenia Sacerdote de Lustig]] zientzilaria (Turin-Buenos Aires) (Itzulpena)
# [[Eva Gonzalès]] margolaria (Paris) (Itzulpena)
# [[Fanny Bullock Workman]] bidaiaria, idazlea, itzulpena
# [[Filipa César|Filipa Cesar]] zinema zuzendaria (Portugal) itzulpena
# [[Florence Rena Sabin]] zientzialaria. (EEBB) itzulpena
# [[Francisca Vives]] historialaria (Cadiz) itzulpena
# [[Gabrielle Roy]] Kanadar idazlea. (Kanada)
# [[Gertrude Jekyll]] Lorezaina (Erresuma Batua)
# [[Gloria Anzaldúa]] idazlea. aktibista (EEBB) itzulpena
# [[Guadi Galego]] abeslaria (Galizia) (Itzulpena)
# [[Hayley Westenra]] abeslaria (Zeelanda Berria) itzulpena
# [[Helin Bölek]] abeslaria (Turkia)
# [[Helena Maleno]] aktibista (El Ejido) Itzulpena
# [[Ida Vitale]] idazlea. (Uruguai) itzulpena
# [[Idea Vilariño]] idazlea. itzulpena
# [[Inma Chacón]] idazlea (Zafra) itzulpena
# [[Irene Solà]] idazlea, artista (Katalunia)
# [[Irene Vallejo Moreu]] filologa eta idazlea (Zaragoza)
# [[Irma Alicia Velásquez Nimatuj|Irma Alicia Velásques Nimatuj]]Guatemala, kazetaria eta antropologoa
# [[Isabella Bird]] bidaiaria. idazlea (itzulpena)
# [[Isabel Bono]] poeta, (Malaga) itzulpena
# [[Jacinta Ortiz]] poeta (Granada)
# [[Jennifer Doudna]] biokimikaria (EEBB) itzulpena
# [[Jessie Fauset]] Poeta amerikarra itzulpena
# [[Jessica Anderson]] idazle Australiarra. itzulpena
# [[Jineth Bedoya]] Kazetaria. (Kolonbia) itzulpena
# [[Joan Jara]] dantzaria (Txile) Victor Jararen bikotea
# [[Joanne Chory]] biologoa. EEBB itzulpena
# [[Josefa Llanes Escoda]] sugrafista (Filipinas) itzulpena
# [[Judith Wright]] idazlea (Australia) itzulpena
# [[Julia Antivilo]] artista (Txile)
# [[Julie-Victoire Daubié]] idazle franziarra. itzulpena
# [[Katharine Tynan]] idazle, Irlanda, itzulpena
# [[Kenojuak Ashevak|Kenojuak Ashevah]]margolaria (Kanada)
# [[La Yegros]] abeslaria (ARgentina-Okzitania
# [[Laura Freixas]] idazlea (Bartzelona) (Itzulpena)
# [[Leda Valladares]] abeslaria,(Argentina) (itzulpena)
# [[Leila Aboulela]] sudandar idazlea (Itzulpena)
# [[Leona Chalmers]] aktorea eta asmatzailea. EEBB. itzulpena
# [[Leonor Orosa]] Koreografoa (Filipinak)
# [[Lian Monserrate]] Muralgilea (Estatu Batuak)
# [[Elizabeth Magie]] asmatzailea. (EEBB). Itzulpena
# [[Lucía Garibaldi]] Zinegilea (Uruguai) Itzulpena
# [[Luisa Capetillo]] anarkista, sindikalista, faminista (Puerto Rico) itzulpena
# [[Magda Szabó|Magda Szabo]]idazlea (Hungaria)
# [[María Andresa Casamayor]] matematikaria (Zaragoza) itzulpena
# [[Maria Aurèlia Capmany]] eleberrigile, antzerkigile (Katalunia) itzulpena
# [[Maria Isabel Barreno]] idazlea (Portugal) itzulpena
# [[Maria Beasley]]. Asmaztzailea. (EEBB)
# [[María Cumplido]] matematikaria. (itzulpena)
# [[María Malla]] idazlea, katalana. itzulpena
# [[María Mariño]] idazlea. (Galizia). itzulpena
# [[Maria Pereira]] Asmatzailea (Portugal)
# [[María Salvo]] Antifrankisgta (Bartzelona) itzulpena
# [[Maria Teresa Horta]] idazlea (Portugal) itzulpena
# [[María Teresa León]] idazlea (Errioxa) itzulpena
# [[María Vallet Regí|María Vallet Regi]] Kimikaria (Kanaria)
# [[María Y. Orosa|Maria Y. Orosa]] Medikua eta ikertzailea
# [[Mariama Bâ]] idazlea (SEnegal)
# [[Marica Campo]] idazlea (GAlizia)
# [[Marie Hankel]] Esperanto idazlea, sufragista (Alemania) itzulpena
# [[Marie Paradis]] alpinista Suitzarra. Itzulpena
# [[Marie Under]] idazlea (Estonia) itzulpena
# [[Marion Donovan]] asmaitzailea. EEBB. itzulpena
# [[Mariví Ibarrola]] argazkilaria. (Naiara). itzulpena
# [[Marivi Iturbe Etxeberria]] gizarte laguntzailea. Etxebarri. itzulpena
# [[Margaret Harwood|Margaret Harwook]] Astronomoa (Estatu Batuak) itzulpena
# [[Margaret Burbidge]] Astronomoa. (Inglaterra) itzulpena
# [[Margarida Borràs]] Transexuala (Valentzia)
# [[Margarita Michelena]] poeta (Mexiko)
# [[Margarita Parra Álvarez]] Kimikaria, (Valentzia)
# [[Martha Coston]]asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Marta Elena Casaús Arzú]] historialaria eta idazlea.(Guatemala)
# [[Maruja Mallo]] margolaria (Galizia) itzulpena
# [[Melitta Bentz]] asmatzailea alemaniarra itzulpena
# [[Mercè Company]] idazlea (Katalunia) itzulpena
# [[Mercè Ibarz]] idazlea (ARagoi)
# [[Mikeas Sánchez]] poeta, irakaslea, idazlea (Mexiko)
# [[Mónica Cahen D'Anvers]] kazetaria (Argentina) itzulpena
# [[Montserrat Gudiol]] margolaria, (Bartzelona) itzulpena
# [[Montserrat Torrent i Serra]] organojolea. (Bartzelona) itzulpena
# [[Nella Larsen]] idazlea Afrikar-amerikarra. Itzulpena
# [[Nellie Campobello]] idazlea eta dantzaria (Durango-Mexiko) itzulpena
# [[Nerea Irigoyen]] zientzialaria. Zaragoza
# [[Ngaio Marsh|Ngaio Marsh]] idazle, antzerlea. itzulpena
# [[Olga Orozco]] poeta (Agentina) Itzulpena
# [[Orsola Casagrande]] (Italia)
# [[Pamela Hinkson]] idazle anglo irlandarra
# [[Patricia Bath|Patricia Bath]] Medikua. itzulpena
# [[Paula Nenette Pepín]] musikaria.
# [[Paula Wiesinger]] eskiatzaile italiarra (Izulpena)
# [[Paulina Chiziane]] idazle Monzambike. Itzulpena
# [[Pilar del Río|Pilar del Rio]] kazetaria eta itzultzailea.(Granada). (itzulpena)
# [[Pilar Alonso Ibañez]] etnografoa, historialaria (Markiz, Araba) itzulpena
# [[Pilar Bellver]] idazlea, feminista (Jaen) itzulpena
# [[Policarpa Salabarrieta]] ekintzalea (Kolonbia)(Itzulpena)
# [[Raina Telgemeier]] komikigilea. (EEBB) itzulpena
# [[Rosalinda L. Orosa]] Idazlea (Filipinak)
# [[Saiza Nabarawi]] idazlea, feminista (Egipto) (Itzulpena)
# [[Sagrario Vera Gordo]] Gerrillaria. (Badajoz)
# [[Sandra Morán]] abeslaria, politikaria (Guatemala) itzulpena
# [[Sara Curruchich]] abeslaria. Guatemala. itzulpena
# [[Sarah Mather]] asmatzailea (EEBB) itzulpena
# [[Severina Luna de Orosa]] medikua eta idazlea (Filipinak)
# [[Silvia Cuevas Morales|Silvia Cuevas]] idazlea Txile. itzulpena
# [[Stefi Troguet]] Alpinista (Andorra)
# [[Susana Malón]] astronomoa (Zaragoza) Itzulpena
# [[Susana Thénon]] itzultzaile, poeta (ARgentina). Itzulpena
# [[Susana Vera]] argakilari-kazetaria (Iruñea) itzulpena
# [[Suceso Portales]] jostuna eta anarko-sindikalista (Extremadura)
# [[Syra Alonso]] idazlea, (Galizia). itzulpena
# [[Teresa Eguibar]] eskulturea (Madril). itzulpena
# [[Teresa Flores]] Feminista, ekintzailea (Txile)
# [[Teresa Meana]] ekintzaile feminista (Gijón)
# [[Vandana Shiva]] Idazlea. (India) (Itzulpena)
# [[Violette Leduc]] Idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Violette Szabo]] Espia (Erresuma Batua)
# [[Yaa Gyasi]] idazle afroamerikarra.(Ghana) itzulpena
# [[Yasmina Reza]] idazlea (Frantzia) itzulpena
# [[Zenobia Camprubí]] idazlea eta itzultzailea itzulpena
}}
====2018-2019====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agustina Otaola]] ----'''SORTUA''' Erraketista (Errenteria)
# [[Alaitz Muro]] ef-- '''SORTUA''' ipuin kontalaria eta margolaria (Durango)
# [[Amaia Aroma Lejarreta]] ef-- '''SORTU''' Txistularia (Abadiño)
# [[Ainhoa Zuazua]] ef-- '''SORTUA''' Abeslaria (Ermua)
# [[Angelita Alberdi]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Arantzazu Ametzaga]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea
# [[Ascensión Badiola]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea(Bilbo)
# [[Aurora Abasolo]] efef '''SORTUA''' Abeslaria (Durango)
# [[Begoña Sopelana]] efef '''SORTUA''' Kooperantea, soziologoa (Iurreta)
# [[Benita Uribarrena]] efef '''SORTUA''' Ekintzailea antifaxista (Durango)
# [[Damaris Pan]] ef--'''SORTUA''' artista (Mallabia)
# [[Digna Garitaonandia]] efef '''SORTUA''' Erraketista
# [[Dina Bilbao]] efef '''SORTUA''' Kirolaria (Ondarroa))
# [[Eladia Altuna]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Irura)
# [[Elena Olabe]] ef-- '''SORTU''' Poeta (Durango)
# [[Elena Solatxi]] ef--'''SORTUA''' Eskultorea (Bilbo)
# [[Elena Orobiogoikoetxea]] ----'''SORTUA''' Piano jolea (Durango)
# [[Emilia Gomez]] ----'''SORTUA''' Erraketistan. (Valentzia)
# [[Estibalitz González]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea (Ermua)
# [[Eugenia Iriondo]] efef '''SORTUA'''Erraketista (Eibar)
# [[Gloria Agirre]] ef-- '''SORTUA'''Erraketista (Asteasu)
# [[Gloria Zubia]] efef '''SORTU''' ekintzailea (Durango)
# [[Ines Etxegibel]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Durango)
# [[Irati Eguren]] ef-- '''SORTUA''' Arkitektoa, ilustratzailea (Durango)
# [[Irene Ibaibarriaga]] efef'''SORTU''' Erraketista (Ermua)
# [[Jesusa Garitaonandia]] efef '''SORTU''' Erraketista (Mallabia)
# [[Juana Elgezabal]] efef '''SORTUA'''Enpresaria (Derio)
# [[Juanita Ibaibarriaga]] efef '''SORTUA''' Ekintzailea (Ermua)
# [[Juanita Mir]] efef '''SORTUA''' Kazetaria, idazlea (Iruñea)
# [[Juanita Unzueta]] efef '''SORTUA''' Dantzaria (Eibar)
# [[Julia Klaudia Gabilondo]] efef '''SORTUA''' Idazlea (Mungia)
# [[June Arbeo]] ef-- '''SORTUA'' Atleta (Durango)
# [[Kattalin Agirre]] efef '''SORTUA''' Mugalaria, Frantziako erresistentziako kide (Sara)
# [[Koro Benito]] ef-- '''SORTUA''' Poeta (Lumbrales)
# [[Lara Izagirre]] ef-- '''SORTUA''' Zinegilea (Zornotza)
# [[Libe Goñi]] ef-- '''SORTUA''' Irakaslea (Oteitza)
# [[Lidia Cañete]] ef-- '''SORTUA''' kirolaria (Durango)
# [[Lourdes Munitxa]] efef '''SORTUA''' Euskaltzalea (Zornotza)
# [[Lucia Areitioaurtena]] efef '''SORTUA'''Erraketista (Ermua)
# [[Luz Zalduegi]] efef '''SORTUA''' Albaitaria (Mallabia)
# [[Maddi Barber]] ef-- '''SORTUA''' Zinegilea (Lakabe)
# [[Maitane Alonso]] ef-- '''SORTU''' Ikertzailea,asmatzailea (Sodupe)
# [[Maria Ana Bidegaray]] ---- '''SORTU''' Idazlea, feminista (Hazparne - Lapurdi)
# [[Maria Arrillaga]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Elgoibar)
# [[Maria Camino Oskoz]] efef '''SORTUA''' Maistra. (Iruñea)
# [[Mari Carmen Lasagabaster]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Mari Carmen Madariaga]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Igorre)
# [[Maria Antonia Uzkudun]] --ef'''SORTUA''' Erraketista (Anoeta)
# [[Maria Luisa Alberdi]] efef'''SORTUA''' Erraketista (Eibar)
# [[Maria Luisa Senar]] --ef'''SORTUA'''Erraketista (Pasaia)
# [[Maria Pilar Urriza]] ef--'''SORTUA''' Dantzaria (Lantz)
# [[Maria San Juan de Garonda]] ---- '''SORTUA'' emagina. inkisizioa sutan erre zuen (Mungia)
# [[Maribi Unamuno]] ---- '''SORTUA''' Filologoa. (Aulesti)
# [[Meritxel Relaño]] ef-- '''SORTUA''' Unicefeko arduradun nagusia Yemenen (Durango)
# [[Mila Salterain]] ef-- '''SORTUA''' Idazlea (Durango)
# [[Miren Alazne Iruretagoiena]] ef-- '''SORTU''' ekintzailea (Zarautz)
# [[Miren Maortua]] efef '''SORTUA''' Idazlea (Zaldibar)
# [[Miren Uzkudun]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Asteasu 1922-)
# [[Nerea Etxegibel]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Durango 1964- )
# [[Oihana Azkorbebeitia]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Abadiño 1981- )
# [[Paula Lamarain]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Eibar 1924-2018)
# [[Rosa Soroa]] ef-- '''SORTUA''' Erraketista (Elduaien 1945- )
# [[Rosario Aranburu]] efef '''SORTUA''' Erraketista (Eibar 1921-2015)
# [[Silvia Trigueros]] ef-- '''SORTUA''' Kirolaria (Abadiño 1976)
# [[Teri Ibarrola]] ---- '''SORTUA''' Ipuin kontalaria (Aulesti)
# [[Vanessa Goikoetxea]] ef-- '''SORTU''' abeslaria (Florida 1980- )
# [[Zoila Askasibar]] ef-- '''SORTUA''' inprimatzailea (Elgeta 1877-1945)
# [[Shakuntala Devi]] efef Idazlea (India) (Itzulpena)
# [[Almudena Hernando]] ---- arkeologoa (Madril 1959)(itzulpena)
# [[Gisella Perl]] efef Ginekologoa judua (Hungaria 1907-1988) (itzulpena)
# [[Luna Miguel]] ef-- idazlea (Alcalá de Henares 1990- ) (itzulpena)
# [[Mae Jemison]] ef-- ingeniari (Alabama 1956- ) (Itzulpena)
# [[Maria Antonia Canals]] ef-- matematikaria (Bartzelona) (Itzulpena)
# [[Mercedes Colás]] efef Maiatzeko plazako amak (Argentina 1925-2021) (Itzulpena)
}}
=== [[Fitxategi:Gnome-colors-alacarte2.svg|30px]] Hobetuak ===
==== 2020 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Agurtzane Elorriaga]] (Iurreta)
# [[Ana Diez]] zinemagilea (Tutera)
# [[Amaia Iturbide]] idazlea (Bilbo-Getxo)
# [[Ariane Lopez-Huici|Ariane López Huici]] argazkilari lapurtarra.
# [[Erika Lagoma]] Bertsolaria, feminista (Lesaka-Durango)
# [[Gurutzi Arregi]] etnografoa (Durango)
# [[Iñaxi Etxabe]] Bertsolaria, (Zumaia-Zarautz)
# [[Isabel Coixet]] zinegilea (Katalunia)
# [[Itziar Mendizabal]] Dantzaria (Gipuzkoa
# [[Luzia Goñi]] bertsolaria (Basaburua)
# [[Maider Fernandez]] zinegilea (Donostia)
# [[Maria Zambrano]] idazlea (Madril)
# [[Martina Ibaibarriaga]] gerrillaria (Berriz)
# [[Matxalen Ziarsolo]] saskibaloi jokalaria (Ermua)
# [[Oihana Alkorta]] musikaria (Orio-Zarautz)
# [[Primi Erostarbe]] panderojolea eta irrintzilaria (Oñati)
# [[Teodora Zuloaga]] zeramikaria (Madril-Segovia)
# [[Trota Salernokoa]] ginekoloagoa(Italia)
# [[Alfonsina Strada]] txirrindulari argentinarra (Mototsa)
}}
==== 2018-2019 ====
# [[Balendiñe Albizu]] efef Idazlea (Zumaia)
# [[Gurutze Frades]] ef-- Kirolaria (Durango-Iurreta)
# [[Lourdes Unzueta]] ef-- Idazlea (Durango)
# [[Uri Ruiz Bikandi]] efef Idazlea (Durango)
== HOBETUAK ==
=== Hobetuak 2023 ===
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Sonia Etxezarreta]] '''--ef'''mahai-tenislaria (Irun 1968?- 2011)
# [[Yusra Mardini]] '''ef--'''igerilaria, errefuxiatua (Siria 1998)
# [[Olatz González]] '''ef--'''antropologoa (Bilbo 1973)
# [[Eider Cardeñosa]] '''ef--'''karateka (Gasteiz 1995)
# [[Graziana Barrenetxea]] '''----'''sorginkeriaren biktima (Zugarramurdi 1540-Logroño 1610)
# [[Ainara Elbusto]] '''ef--'''txirrindularia (Nafarroa 1992)
# [[Patricia López Arnaiz]] '''ef--''' (Gasteiz 1981)
# [[Sofia Otero]] '''ef--'''aktorea (Basauri 2013)
# [[Estibaliz Urresola Solaguren]] '''ef--'''film zuzendaria, gidoilaria (Laudio 1984)
# [[Kim Ju-ae]] '''ef--'''Kim dinastiako kidea (Ipar Korea 2013)
# [[Barbara Stanwyck]] '''efef'''aktorea (AEB 1907-1990)
# [[Glenn Close ]] '''ef--'''aktorea (AEB 1947)
# [[Lola Baldrich]] '''ef--'''aktorea (Toledo 1967)
# [[Lola Herrera]] '''ef--'''aktorea (Valladolid 1935)
# [[Federica Montseny]] '''efef'''anarkista, idazlea (Madril 1905-Frantzia 1994)
# [[Céline Laguarde]] '''efef'''argazkilaria (Lapurdi 1961)
# [[Aroa Gorostiza]] '''ef--'''txirrindularia (Elorrio 2002)
# [[Anna Muzytxuk ]] '''ef--'''xake-jokalaria, aktibista (Ukraina 1990)
# [[Clara Azurmendi]] '''ef--'''badminton kirolaria (Donostia 1998)
# [[Irene Papas]] '''efef'''aktorea, abeslaria (Grezia 1926-2022)
# [[Uxue Apaolaza]] '''ef--'''idazlea (Hernani 1981)
# [[Hélène Carrère d'Encausse]] '''efef'''historialaria (Paris 1929)
# [[Lisa Simpson]] marrazkietako pertsonaia (AEB 1987)
# [[Maggie Simpson]] marrazkietako pertsonaia (AEB 1987)
# [[Emakumearen historia]] emakumearen eginkizuna historian zehar
# [[Oihana Azkorbebeitia]] '''ef--'''korrikalaria (Abadiño 1981)
# [[Ione Irazabal]] '''ef--'''aktorea (Elorrio 1963)
# [[Hürrem Sultan]] haseki sultan (Poloniako Erresuma,?-Otomandar Inperioa,1558)
# [[Irene Atenaskoa]] '''--ef'''enperatrizea (Atenas,752-Lesbos,803)
# [[Angelique du Coudray]] '''--ef'''emagina (Frantzia, 1712-1794)
# [[Enara López]] '''ef--'''txirrindularia (Bilbo 1997)
# [[Genero-rol]]
# [[Genero-desparekotasun]]
# [[Louise Joy Brown]] '''ef--'''1. probeta umea (Erresuma Batua 1978)
# [[Marije Fullaondo]] '''ef--'''politikaria (Getxo, 1964)
# [[Francisca Pizarro Yupanqui]]'''ef--'' Quispe Sisa eta Francisco Pizarroren alaba (Peru,1534-Cáceres,1598)
# [[Hassiba Ben Bouali]] '''efef''Aljeriako Independentzia Gerrako gudaria (1938 - 1957)
# [[Irene Paredes]] '''ef--'''futbolaria (Legazpi 1991)
# [[Oihane Hernandez]] '''ef--'''futbolaria, defentsa (Sopela 2000)
# [[Misa Rodríguez]] '''ef--'''futbolaria, atezaina (Kanariak 1999)
# [[Filipa Moniz]] '''ef--'''Kristobal Kolonen emaztea (Portugal, 1455-1485)
# [[Agatha Barbara]] '''efef'''presidentea, aitzindaria (Malta 1923-2002)
# [[Elena Furiase]] '''ef--'''aktorea, idazlea (Madril 1988)
# [[Itsaso Arana]] '''ef--'''ktorea, zuzendaria (Nafarroa 1985)
# [[Ane Santesteban]] '''ef--'''txirrindularia (Errenteria 1990)
# [[Maite Ruiz de Larramendi]] '''ef--'''pilotari ohia (Beasain 1973)
# [[Claudia Zornoza]] '''ef--'''futbolaria, erdilaria (Madril 1990)
# [[Alexia Putellas]] '''ef--'''futbolaria, erdilaria (Bartzelona 19)
# [[Susana Zapke]] '''ef--'''musikologoa (Gipuzkoa 1965)
# [[Maite Agirre ]] '''ef--'''aktore, antzerkigilea (Zarautz 1955)
# [[Noe Itō]] '''efef'''aktibista, eraila (Japonia 1895-1923)
# [[Edmonia Lewis]] '''efef'''eskultorea (AEB 1844-Londres 1907)
# [[Libe Mimenza]] '''ef--'''kazetaria, ikertzailea (Elorrio 1988 19)
# [[Maddalen Dorronsoro Amiano]] '''ef--'''abesbatza zuzendaria (Lezo 1987)
# [[Aintzane Encinas]] '''ef--'''futbolaria ohia, entrenatzailea (Donostia 1988)
# [[Alba Redondo]] '''ef--'''futbolaria, aurrelaria (Albacete 1996)
# [[Jennifer Hermoso]] '''ef--'''futbolari aurrelaria eta erdilaria (Madril 1990)
# [[Ainhoa Cantalapiedra]] '''ef--'''abeslaria (Galdakao, 1980)
# [[Zoleka Mandela]] '''efef'''aktibista (Hegoafrika, 1980-2023)
# [[Ana Terradillos]] '''ef--'''kazetaria (Donostia 1973)
# [[Lidia Valentín ]] '''ef--'''pisu-jasotzailea (Leon 1985)
# [[Maite Oroz]] '''ef--'''futbolaria (Nafarroa 1998)
# [[Adania Shibli]] '''e---'''idazlea (Palestina, 1974)
# [[Rafeef Ziadah]] '''e---'''poeta (Libano, 1979)
# [[Yolanda Alzola]] '''ef--'''telebista aurkezlea (Bizkaia, 1970)
# [[Silvia Intxaurrondo]] '''ef--'''kazetaria (Barakaldo, 1979)
# [[Miren Arzallus]] '''----'''moda historialaria, ikertzailea (Bilbo 1978)
# [[June Ansoleaga]] '''ef--'''kazetaria (Sopela 1987)
# [[Zuriñe Zulaika]] '''----'''metereologoa, fisikaria (?, ?)
# [[Maria Eugenia Luc]] '''ef--'''musikagilea ( Argentina/Euskal Herria 1958)
# [[Yurena]] '''ef--'''abeslaria (Santurtzi 1969)
# [[Amanirenas]] '''e-e-'''erregina eta gobernadorea (Kuxeko Erresuma, K.a.57 - K.a.10)
# [[Gabriela Silang]] '''efef'''Filipinetako heroia (Filipinak, 1731-1763)
# [[Bene Bergado]] '''----'''artista, eskultorea (Salamanca/Bizkaia 1963)
# [[Margarita López Maturana]] '''efef''' moja beatoa, Berrizko Mesedeetako Misiolarien sortzailea (Bilbo 1884-Donostia 1934)
# [[Diana Krall]] '''ef--''' piano-jotzailea eta jazz abeslaria (Kanada 1964)
# [[Maria Gebara]] ---- idazlea (Valladolid, ? - ? ,1683)
# [[Janire Gonzalez Etxabarri]] ef-- surflaria (Zumaia 2005)
}}
== [[Fitxategi:Gnome-system-users.svg |30px|]] Wikilariok ==
(Zure izena gehitu dezakezu iturburu kodea aldatu eta 4 bider ALT Gr + 4 sakatuta (4 aldiz "~" agertuko da)
# [[Lankide:Wikimaribarre|Wikimaribarre]] ([[Lankide eztabaida:Wikimaribarre|eztabaida]]) 18:22, 13 ekaina 2018 (CET)
# [[Lankide:Lurdeswiki|Lurdeswiki]] ([[Lankide eztabaida:Lurdeswiki|eztabaida]]) 18:17, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:Larrauri|Larrauri]] ([[Lankide eztabaida:Larrauri|eztabaida]]) 18:18, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:OrtuUrti|OrtuUrti]] ([[Lankide eztabaida:OrtuUrti|eztabaida]]) 18:22, 23 urtarrila 2020 (CET)
# [[Lankide:Mototsa|Mototsa]] ([[Lankide eztabaida:Mototsa|eztabaida]]) 11:20, 22 uztaila 2020 (CET)
# [[Lankide:Joseintx|Joseintx]] ([[Lankide eztabaida:Joseintx|eztabaida]]) 18:22, 9 urria 2020 (CET)
# [[Lankide:Isabeliraurgi|Isabeliraurgi]] ([[Lankide eztabaida:Isabeliraurgi|eztabaida]]) 17:48, 16 urria 2020
# [[Lankide:Mgaraizabal|Mgaraizabal]] ([[Lankide eztabaida:Mgaraizabal|eztabaida]]) 18:00, 5 azaroa 2021 (CET)
# [[Lankide:josi|Josi]] ([[Lankide eztabaida:Josi|eztabaida]]) 18:00, 5 azaroa 2021 (CET)
# [[Lankide:Andremendea|Andremendea]] ([[Lankide eztabaida:Andremendea|eztabaida]]) 16:43, 15 azaroa 2024 (CET)
# [[Lankide:JULEBAR|JULEBAR]] ([[Lankide eztabaida:JULEBAR|eztabaida]]) 16:48, 15 azaroa 2024 (CET)
== Wikilaguntza ==
* [https://eu.wikipedia.org/wiki/Laguntza:Gida_arina Gida Arina]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:C%C3%B3mo_subir_imagen_con_la_app_de_Wikimedia_Commons.pdf Cómo subir una imagen con la app de Wikimedia Commons]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ejemplo_de_subida_de_imagen_a_Commons,_introduciendo_geolocalizaci%C3%B3n.webm Ejemplo de subida de imagen a Commons, introduciendo geolocalización]
== [[Fitxategi:Gnome-web-browser.svg|30px]] Kanpo estekak ==
* Nola igo argazkiak Commons-era? [[c:File:Ejemplo_de_subida_de_imagen_a_Commons,_introduciendo_geolocalización.webm|Ordenagailutik (bideoa)]] | [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/89/C%C3%B3mo_subir_imagen_con_la_app_de_Wikimedia_Commons.pdf App-etik (PDF)] | [[:es:Wikipedia:Encuentros/Wiki_Takes_Vitoria-Gasteiz/Ayuda|Ideia gehiago...]]
* [https://anboto.org/durango/1583310345667-wikipedia-erreminta-ona-dela-uste-dugu-emakumeek-erreferentzialtasuna-lortzeko Wikipedia erramienta ona dela uste dugu emakumeek erreferialtsuna lortzeko]Anboto 2020/03/04
* [https://www.elcorreo.com/bizkaia/duranguesado/durangaldeko-andren-ekarpenak-20200122193350-nt.html?edtn=bizkaia&fbclid=IwAR1hHPcQJaQM-WaIU7mYeNetsB89jEH2-BWSA0fPGjbTgTkHpqtKRT9BnCc#vca=fixed-btn&vso=rrss&vmc=fb&vli=Duranguesado Durangaldeko andren ekarpenak bistaratzera dator WikiEmakumeok] El Correo 2020/01/21
* [https://anboto.org/durango/1579696765085-wikikedada-egingo-dute-durangon-wikipedian-dagoen-genero-arrakala-aldatzeko 'Wikikedada' egingo dute Durangon, Wikipedian dagoen "genero arrakala" aldatzeko], Anboto Durango 2020/01/22
* [https://dotb.eus/dotb-eus-emakumeen-biografia-berriak-sortzeko-wikikedada-antolatu-da-durangon/ Emakumeen biografia berriak sortzeko ‘Wikikedada’ antolatu da Durangon] Dotb.eus 2020/01/23
* [http://www.azkuefundazioarenegunkaria.eus/wikikedada-wikiemakumeokwikidurango/ Wikikedada: WikiEmakumeok/WikiDurango | Azkue Fundazioaren Egunkaria] 2020/01/21
* [https://halabedi.eus/es/marisa-barrena-wikiemakumeok-gizarteko-beste-arloetan-lez-emakumeak-ia-ikusezinak-gara-wikipedian-ere/?fbclid=IwAR2pUHHzwsNx8kzKAyc3dlTpZc4p4mx8duIC0PeKHEj01G3yXoFKxXlBBlc Marisa Barrena (Wikiemakumeok): "Gizarteko beste arloetan lez, emakumeak ia ikusezinak gara wikipedian ere" - Halabedi] 2020/02/06
* [https://www.youtube.com/watch?v=eH-JkwLAa6Q&feature=youtu.be [Bideoa] Data zaharrak bilatzen], Estibalitz González Solozabal Durangon #Wikiemakumeok mintegian data zaharrak zelan bilatzen diren azaltzen dau, Josi Sierra-ri esker.
* [https://amp.eitb.eus/eu/irratia/euskadi-irratia/programak/amarauna/osoa/7892080/magikoa-da-andre-baten-biografia-mundura-zabaltzea/ "Magikoa da andre baten biografia mundura zabaltzea"], EITB - 2021/03/08
* https://www.youtube.com/watch?v=r2Z5CFSLSf8 Lurdes Totorikaguena eta Marisa Barrena Laixiar irratian
* [https://mugakultura.eus/2023/11/10/wikiemakumeok-dokumentala-zinebin-estreinatzea-zorte-ikaragarria-da-bozgorailu-potentea-baita/?fbclid=IwAR2YDcgxq21VEdyB3vM1pju0fA9vtxobJH8n6i2sfPmyLhVQJr9Ys2vCTlw/ Bilbon, Zinebin estrenatzea zorte ikaragarria da, bozgorailu potentea baita. Mugalari 2023ko azaroa. ]
bxm52z0izqkp2pfvnvwc22w06chg0da
Arantza Ruiz
0
910445
10005842
10005710
2024-12-20T13:33:12Z
Gotzon
1028
2A02:9130:90A0:11D5:782D:9755:DD18:FFAA wikilariaren aldaketak ezabatuz, 85.86.226.139 wikilariaren azken bertsiora itzularazi da.
10005706
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa
| jaiotza data = 1879 irailak 4
| nazionalitatea = Rumania
| heriotza data = 2024 abenduak 20
}}
'''Arantza Ruiz Errejon'''( [[Rumania]] [[1890]]) bizkaitar kazetaria eta telebista aurkezlea da.<ref>{{erreferentzia|url=https://www.berria.eus/paperekoa/2186/036/002/2016-11-23/gure-saioan-behintzat-astero-entzuten-dira-ikuspuntu-guztiak.htm|egunkaria=[[Berria]]|izena=Urtzi|abizena=Urkizu|izenburua=Arantza Ruiz. ETB2ko 'La noche en jake' saioko aurkezlea|data=2016ko azaroaren 23a|sartze-data=2019ko abenduaren 18a}}</ref> Hamasei urtez [[Radio Euskadi]]ko langilea izandakoa, 2015etik 2021era hainbat saiotako aurkezlea izan zen [[ETB 2|ETB2n]], besteak beste ''La noche en jake'' eztabaida saioarena eta ''Qué me estás contando'' arratsaldeko magazinarena. 2021eko otsailean [[Euskal Irrati Telebista|EITBko]] albistegien zuzendari orokorra izango zela iragarri zen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Transformazioa eta zeharkakotasuna, EITBko Zuzendaritzako izendapenen bereizgarri|hizkuntza=eu|data=2021-02-23|url=https://www.eitb.eus/eu/eitb-taldea/osoa/7864927/transformazioa-eta-zeharkakotasuna-eitbko-zuzendaritzako-izendapenen-bereizgarri/|aldizkaria=EITB Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2021-02-23}}</ref>
== Ibilbidea ==
Hamasei urtez [[Radio Euskadi]]n aritu zen, 1999an bekadun hasi zenetik 2015era arte. Ibilbide horretan emisorako albistegi nagusiak gidatu zituen, besteak beste ''Boulevard'', ''Ganbara'' eta ''Crónica de Euskadi'' saioak.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La periodista Adela González regresa a la televisión tras la muerte de su hija|hizkuntza=es|data=2020-08-11|url=https://www.abc.es/play/television/noticias/abci-periodista-adela-gonzalez-regresa-television-tras-muerte-hija-202008111333_noticia.html|aldizkaria=abc|sartze-data=2021-02-23}}</ref> 2015ean Radio Euskaditik kaleratua izan zen, eta telebistan lanean hasi zen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=De ser despedido en un ERE de EITB a presentar el 'debate decisivo'|hizkuntza=es-ES|data=2016-09-17|url=https://www.elcorreo.com/elecciones/vascas/201609/17/despedido-presentar-debate-decisivo-20160917003456.html|aldizkaria=El Correo|sartze-data=2021-02-23}}</ref>
2015etik 2016ra ''En Jake'' saioko aurkezlea izan zen [[ETB2]]n, [[Xabier Lapitz]]ekin batera, eta 2016ko udan ''[[Teleberri]]'' albistegiaren asteburuko edizioan ordezko aurkezle lanak egin zituen.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Rosana|abizena=Lakunza|izenburua=“La información política es un espacio en el que me siento muy cómoda, la disfruto”|hizkuntza=es|url=https://www.noticiasdealava.eus/cultura/2016/09/30/informacion-politica-espacio-siento-comoda/339594.html|aldizkaria=www.noticiasdealava.eus|sartze-data=2021-02-23}}</ref> 2016-2017 denboraldian ''La noche en jake'' eztabaida saioa ere aurkeztu zuen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Urtzi|abizena=Urkizu|izenburua=«Gure saioan, behintzat, astero entzuten dira ikuspuntu guztiak»|hizkuntza=eu|url=https://www.berria.eus/paperekoa/2186/036/002/2016-11-23/gure-saioan-behintzat-astero-entzuten-dira-ikuspuntu-guztiak.htm|aldizkaria=Berria|sartze-data=2021-02-23}}</ref> 2017ko udan ''La Imagen de Mi Vida'' programa aurkeztu zuen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=ETB2 estrena, esta noche, 'La Imagen de Mi Vida'|hizkuntza=es|url=https://www.eitb.eus/es/television/programas/la-imagen-de-mi-vida/detalle/4884930/etb2-estrena-7-junio-la-imagen-mi-vida-arantza-ruiz/|aldizkaria=EITB Radio Televisión Pública Vasca|sartze-data=2021-02-23}}</ref> 2017-2018 denboraldian ''7 Días'' eztabaida saioa gidatu zuen, [[Estibaliz Ruiz de Azua]]rekin batera. 2018tik 2019ra ''360º'' markapean bi eztabaida saio aurkeztu zituen, ''Tú decides'' eta ''Punto de vista''.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Bikotekidea topatzeko modu berriak, gaur gauean, '360º Punto de Vista' saioan|hizkuntza=eu|url=https://www.eitb.eus/eu/telebista/osoa/6200712/bikotekidea-topatzeko-modu-berriak-otsailaren-15eko-360o-punto-de-vista-saioan/|aldizkaria=EITB Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2021-02-23}}</ref> 2019ko irailean ''Qué me estás contando'' arratsaldeko magazin saioa aurkezten hasi zen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Merche|abizena=Peña|izenburua=Cambios en las tardes de ETB 2 en septiembre|hizkuntza=es|url=https://www.noticiasdenavarra.com/cultura/comunicacion/2019/08/22/cambios-tardes-etb-2-septiembre/849974.html|aldizkaria=www.noticiasdenavarra.com|sartze-data=2021-02-23}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=ETB2ko arratsaldeetako programazio berria abian da|hizkuntza=eu|url=https://www.eitb.eus/eu/telebista/osoa/6618189/etb2ko-arratsaldeetako-programazio-berria-2019ko-irailaren-2tik-aurrera/|aldizkaria=EITB Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2021-02-23}}</ref> 2020ko irailean hasi zen denboraldian ere aurkezle lanak egin zituen, 2021eko otsailera arte. Telebistako aurkezle lanetan zebilela aktualitate edo elkarrizketa saio bereziak aurkeztu zituen, eta berriemaile berezi gisa ere jardun zuen.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Berria|izenburua=Iñigo Urkulluri elkarrizketa bihar, ETB2 katean|hizkuntza=eu|url=https://www.berria.eus/paperekoa/5101962/025/005/2020-09-12/intildeigo-urkulluri-elkarrizketa-bihar-etb2-katean.htm|aldizkaria=Berria|sartze-data=2021-02-24}}{{Apurtutako esteka|date=apirila 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
2021eko otsailean EITBren administrazio kontseiluak organigrama berria iragarri zuen, hainbat izendapen aditzera emanda. Horien artean, Arantza Ruiz EITBko albistegien zuzendari orokorra izango zela jakinarazi zen. Postu berria da, eta EITB taldeko hedabide guztien ardura izango du.<ref>{{Erreferentzia|izena=Urtzi|abizena=Urkizu|izenburua=Unai Iparragirre izango da ETBko zuzendaria|hizkuntza=eu|url=https://www.berria.eus/albisteak/194076/unai-iparragirre-izango-da-etbko-zuzendaria.htm|aldizkaria=Berria|sartze-data=2021-02-23}}</ref>
== Bizitza pertsonala ==
[[Zalla]]n jaioa izan arren, [[Gueñes]]en bizi da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Puntua 152 (2018-06-01) - Prentsa - Goiena.eus|url=https://goiena.eus/prentsa/1178|aldizkaria=goiena.eus|sartze-data=2021-02-26}}</ref> Ezkonduta dago eta bi semeren ama da.<ref name=":0" />
== Lanak ==
=== Telebista saioak ===
{| class="wikitable plainrowheaders sortable"
|-
! Urtea
! Izenburua
! Katea
! class="unsortable" | Oharrak
|-
|2015-2016
|''En Jake''
|[[ETB2]]
|Aurkezlea
|-
|2016
|''[[Teleberri]]''
|[[ETB 2|ETB2]]
|Udako ordezkapena
|-
|2016-2017
|''La noche en jake''
|[[ETB 2|ETB2]]
|Aurkezlea
|-
|2017
|''La Imagen de Mi Vida''
|[[ETB 2|ETB2]]
|Aurkezlea
|-
|2017-2018
|''7 Días''
|[[ETB 2|ETB2]]
|Aurkezlea eta zuzendaria
|-
|2018
|''360º Tú decides''
|[[ETB2]]
|Aurkezlea
|-
|2018-2019
|''360º Punto de vista''
|[[ETB 2|ETB2]]
|Aurkezlea
|-
|2019-2021
|''Qué me estás contando''
|[[ETB 2|ETB2]]
|Aurkezlea
|-
|}
=== Irratsaioak ===
{| class="wikitable plainrowheaders sortable"
|-
! Urtea
! Izenburua
! Emisora
! class="unsortable" | Oharrak
|-
|2004-?
|''Boulevard''
|[[Radio Euskadi]]
|Esataria / editorea
|-
|?-2009
|''Ganbara''
|[[Radio Euskadi]]
|Esataria / editorea
|-
|2010-2015
|''Crónica de Euskadi''
|[[Radio Euskadi]]
|Esataria / editorea
|-
|}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1976ko||Ruiz, Arantza}}
[[Kategoria:Bizkaiko kazetariak]]
[[Kategoria:Bizkaiko telebista aurkezleak]]
[[Kategoria:Zallatarrak]]
[[Kategoria:ETB 2ko aurkezleak]]
knngndmgtrm16fljqgrvul6qu4dtlnu
10005844
10005842
2024-12-20T13:37:11Z
Gotzon
1028
Datuak zuzendu titut.
10005844
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa
}}
'''Arantza Ruiz Miguélez''' ([[Zalla]], 1976) bizkaitar kazetaria eta telebista aurkezlea da.<ref>{{erreferentzia|url=https://www.berria.eus/paperekoa/2186/036/002/2016-11-23/gure-saioan-behintzat-astero-entzuten-dira-ikuspuntu-guztiak.htm|egunkaria=[[Berria]]|izena=Urtzi|abizena=Urkizu|izenburua=Arantza Ruiz. ETB2ko 'La noche en jake' saioko aurkezlea|data=2016ko azaroaren 23a|sartze-data=2019ko abenduaren 18a}}</ref> Hamasei urtez [[Radio Euskadi]]ko langilea izandakoa, 2015etik 2021era hainbat saiotako aurkezlea izan zen [[ETB 2|ETB2n]], besteak beste ''La noche en jake'' eztabaida saioarena eta ''Qué me estás contando'' arratsaldeko magazinarena. 2021eko otsailean [[Euskal Irrati Telebista|EITBko]] albistegien zuzendari orokorra izango zela iragarri zen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Transformazioa eta zeharkakotasuna, EITBko Zuzendaritzako izendapenen bereizgarri|hizkuntza=eu|data=2021-02-23|url=https://www.eitb.eus/eu/eitb-taldea/osoa/7864927/transformazioa-eta-zeharkakotasuna-eitbko-zuzendaritzako-izendapenen-bereizgarri/|aldizkaria=EITB Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2021-02-23}}</ref>
== Ibilbidea ==
Hamasei urtez [[Radio Euskadi]]n aritu zen, 1999an bekadun hasi zenetik 2015era arte. Ibilbide horretan emisorako albistegi nagusiak gidatu zituen, besteak beste ''Boulevard'', ''Ganbara'' eta ''Crónica de Euskadi'' saioak.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La periodista Adela González regresa a la televisión tras la muerte de su hija|hizkuntza=es|data=2020-08-11|url=https://www.abc.es/play/television/noticias/abci-periodista-adela-gonzalez-regresa-television-tras-muerte-hija-202008111333_noticia.html|aldizkaria=abc|sartze-data=2021-02-23}}</ref> 2015ean Radio Euskaditik kaleratua izan zen, eta telebistan lanean hasi zen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=De ser despedido en un ERE de EITB a presentar el 'debate decisivo'|hizkuntza=es-ES|data=2016-09-17|url=https://www.elcorreo.com/elecciones/vascas/201609/17/despedido-presentar-debate-decisivo-20160917003456.html|aldizkaria=El Correo|sartze-data=2021-02-23}}</ref>
2015etik 2016ra ''En Jake'' saioko aurkezlea izan zen [[ETB2]]n, [[Xabier Lapitz]]ekin batera, eta 2016ko udan ''[[Teleberri]]'' albistegiaren asteburuko edizioan ordezko aurkezle lanak egin zituen.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Rosana|abizena=Lakunza|izenburua=“La información política es un espacio en el que me siento muy cómoda, la disfruto”|hizkuntza=es|url=https://www.noticiasdealava.eus/cultura/2016/09/30/informacion-politica-espacio-siento-comoda/339594.html|aldizkaria=www.noticiasdealava.eus|sartze-data=2021-02-23}}</ref> 2016-2017 denboraldian ''La noche en jake'' eztabaida saioa ere aurkeztu zuen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Urtzi|abizena=Urkizu|izenburua=«Gure saioan, behintzat, astero entzuten dira ikuspuntu guztiak»|hizkuntza=eu|url=https://www.berria.eus/paperekoa/2186/036/002/2016-11-23/gure-saioan-behintzat-astero-entzuten-dira-ikuspuntu-guztiak.htm|aldizkaria=Berria|sartze-data=2021-02-23}}</ref> 2017ko udan ''La Imagen de Mi Vida'' programa aurkeztu zuen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=ETB2 estrena, esta noche, 'La Imagen de Mi Vida'|hizkuntza=es|url=https://www.eitb.eus/es/television/programas/la-imagen-de-mi-vida/detalle/4884930/etb2-estrena-7-junio-la-imagen-mi-vida-arantza-ruiz/|aldizkaria=EITB Radio Televisión Pública Vasca|sartze-data=2021-02-23}}</ref> 2017-2018 denboraldian ''7 Días'' eztabaida saioa gidatu zuen, [[Estibaliz Ruiz de Azua]]rekin batera. 2018tik 2019ra ''360º'' markapean bi eztabaida saio aurkeztu zituen, ''Tú decides'' eta ''Punto de vista''.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Bikotekidea topatzeko modu berriak, gaur gauean, '360º Punto de Vista' saioan|hizkuntza=eu|url=https://www.eitb.eus/eu/telebista/osoa/6200712/bikotekidea-topatzeko-modu-berriak-otsailaren-15eko-360o-punto-de-vista-saioan/|aldizkaria=EITB Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2021-02-23}}</ref> 2019ko irailean ''Qué me estás contando'' arratsaldeko magazin saioa aurkezten hasi zen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Merche|abizena=Peña|izenburua=Cambios en las tardes de ETB 2 en septiembre|hizkuntza=es|url=https://www.noticiasdenavarra.com/cultura/comunicacion/2019/08/22/cambios-tardes-etb-2-septiembre/849974.html|aldizkaria=www.noticiasdenavarra.com|sartze-data=2021-02-23}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=ETB2ko arratsaldeetako programazio berria abian da|hizkuntza=eu|url=https://www.eitb.eus/eu/telebista/osoa/6618189/etb2ko-arratsaldeetako-programazio-berria-2019ko-irailaren-2tik-aurrera/|aldizkaria=EITB Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2021-02-23}}</ref> 2020ko irailean hasi zen denboraldian ere aurkezle lanak egin zituen, 2021eko otsailera arte. Telebistako aurkezle lanetan zebilela aktualitate edo elkarrizketa saio bereziak aurkeztu zituen, eta berriemaile berezi gisa ere jardun zuen.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Berria|izenburua=Iñigo Urkulluri elkarrizketa bihar, ETB2 katean|hizkuntza=eu|url=https://www.berria.eus/paperekoa/5101962/025/005/2020-09-12/intildeigo-urkulluri-elkarrizketa-bihar-etb2-katean.htm|aldizkaria=Berria|sartze-data=2021-02-24}}{{Apurtutako esteka|date=apirila 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
2021eko otsailean EITBren administrazio kontseiluak organigrama berria iragarri zuen, hainbat izendapen aditzera emanda. Horien artean, Arantza Ruiz EITBko albistegien zuzendari orokorra izango zela jakinarazi zen. Postu berria da, eta EITB taldeko hedabide guztien ardura izango du.<ref>{{Erreferentzia|izena=Urtzi|abizena=Urkizu|izenburua=Unai Iparragirre izango da ETBko zuzendaria|hizkuntza=eu|url=https://www.berria.eus/albisteak/194076/unai-iparragirre-izango-da-etbko-zuzendaria.htm|aldizkaria=Berria|sartze-data=2021-02-23}}</ref>
== Bizitza pertsonala ==
[[Zalla]]n jaioa izan arren, [[Gueñes]]en bizi da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Puntua 152 (2018-06-01) - Prentsa - Goiena.eus|url=https://goiena.eus/prentsa/1178|aldizkaria=goiena.eus|sartze-data=2021-02-26}}</ref> Ezkonduta dago eta bi semeren ama da.<ref name=":0" />
== Lanak ==
=== Telebista saioak ===
{| class="wikitable plainrowheaders sortable"
|-
! Urtea
! Izenburua
! Katea
! class="unsortable" | Oharrak
|-
|2015-2016
|''En Jake''
|[[ETB2]]
|Aurkezlea
|-
|2016
|''[[Teleberri]]''
|[[ETB 2|ETB2]]
|Udako ordezkapena
|-
|2016-2017
|''La noche en jake''
|[[ETB 2|ETB2]]
|Aurkezlea
|-
|2017
|''La Imagen de Mi Vida''
|[[ETB 2|ETB2]]
|Aurkezlea
|-
|2017-2018
|''7 Días''
|[[ETB 2|ETB2]]
|Aurkezlea eta zuzendaria
|-
|2018
|''360º Tú decides''
|[[ETB2]]
|Aurkezlea
|-
|2018-2019
|''360º Punto de vista''
|[[ETB 2|ETB2]]
|Aurkezlea
|-
|2019-2021
|''Qué me estás contando''
|[[ETB 2|ETB2]]
|Aurkezlea
|-
|}
=== Irratsaioak ===
{| class="wikitable plainrowheaders sortable"
|-
! Urtea
! Izenburua
! Emisora
! class="unsortable" | Oharrak
|-
|2004-?
|''Boulevard''
|[[Radio Euskadi]]
|Esataria / editorea
|-
|?-2009
|''Ganbara''
|[[Radio Euskadi]]
|Esataria / editorea
|-
|2010-2015
|''Crónica de Euskadi''
|[[Radio Euskadi]]
|Esataria / editorea
|-
|}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1976ko||Ruiz, Arantza}}
[[Kategoria:Bizkaiko kazetariak]]
[[Kategoria:Bizkaiko telebista aurkezleak]]
[[Kategoria:Zallatarrak]]
[[Kategoria:ETB 2ko aurkezleak]]
7s0mh4kn3elgimixr4ag41dxqnaiwoa
Txikipedia:Arroka
104
931771
10006439
9931578
2024-12-21T11:22:57Z
Koldo Biguri
7388
/* Arrokaren zikloa */
10006439
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|DirkvdM rocks.jpg}}
[[Fitxategi:BasaltColumns PortoSanto.JPG|400px|thumb|<center>Harri hauek basaltoa dira, arroka igneoa.]]
'''Arroka''' edo '''harria''' mineral batez edo gehiagoz osatutako material gogorra da. Arrokak {{Txp|Lurra|Lurraren}} kanpoko geruza solidoa osatzen du, {{Txp|Lurrazal|lurrazala}} izenekoa. Geruza honen azpiko atala arroka solidoa da, edo arroka-geruza. Goiko atalean, apurtutako arroka zatiak daude. Arroka zati txikienek harea eta lurra osatzen dituzte. Lurrazalaren azpian beste arroka-geruza bat dago, gehienbat solidoa dena, {{Txp|Mantu|mantua}} deritzona. Mantuan, urturiko arroka-poltsak eratzen dira, {{Txp|magma}} alegia.
Arrokak {{Txp|solido|solidoak}} diren arren, Lurreko arroka-geruza solidoa aldatu egiten da denboran zehar. Lurrazalean gertatzen diren hainbat fenomenoren eraginez, geruza horrek presio gogorrak jasaten dituz, eta presio horiek geruza solidoa deformatu egiten dute. Denbora luzeko presioaren eraginez, arroka-geruza tolestu egin daiteke eta tolesdurak sortzen dira. Beste batzuetan, deformatu eta tolestu ordez, geruza solido hori apurtu egiten da. Horrelakoetan, apurtutako bi geruza-zatiak mugitu egiten dira, eta {{Txp|faila|failak}} sortzen dira.
==Arroka motak==
Hiru arroka mota daude, jatorriaren arabera: igneoak, sedimentarioak eta metamorfikoak. Izen hauek arroka mota bakoitza nola eratu den adierazten dute.
[[Fitxategi:Deba rasa.jpg|300px|thumb|<center>Zumaiako kostaldeko harri hauek sedimentarioak dira.]]
*'''{{Txp|Arroka igneo|Arroka igneoa}}''' gogortutako magma da. Horregatik, '''arroka magmatikoa''' ere deitzen zaio. Magma lurrazalaren arrakaletatik atera daiteke. Lurrazalera heldu daiteke {{Txp|sumendi}} bat erupzioan sartzen denean ere. Magma ateratzen den neurrian hoztu egiten da, gogortu eta arroka solido bihurtzen da. Granitoa eta basaltoa dira, besteak beste, arroka igneoen adibideak. Euskal Herrian, Aiako Harriak du jatorri magmatikoa.
*'''{{Txp|Arroka sedimentario|Arroka sedimentarioa}}''' beste arroken zatietatik eratu daiteke. {{Txp|Higadura}} edo erosioa deituriko prozesu batean, haizeak eta urak arroka zati txikitan apurtzen dute poliki. Urak puska edo fragmentuak garraiatu edo lekuz aldatzen ditu, erreketaraino, eta han errekaren hondoan metatzen dira, sedimentuak eratuz. Milioika urtetan zehar sedimentua metatzen da, gogortzen da eta arroka solido bihurtzen da. Arroka sedimentarioa hildako animalia eta landareen hondakinetatik ere sor daiteke. Kareharria arroka sedimentario bat da, zenbait izaki bizidunen maskor eta eskeletoez osatua. Euskal Herrian, Zumaiako kostaldeko harriek dute jatorri sedimentarioa.
*'''{{Txp|Arroka metamorfiko|Arroka metamorfikoa}}''' antzinako arroka igneo edo sedimentarioetatik eratzen da. Hainbat indarrek eragin dezakete arroka zaharra zena harri metamorfiko berri bat bihurtzea. Bero handiak eta lurrazalaren barneko presioak eragiten dute hori, arroka zaharra zena arroka metamorfiko bihurtuz. Adibidez, batzuetan urak arroka zaharreko mineralak disolbatzen ditu edo mineral berriak eraman pilatzen zaizkio, eta horrela sortzen dira arroka metamorfikoak. Magmaren beroak ere eragin dezake arroka zaharra aldatzeko eta arroka metamorfiko bihurtzeko prozesua. Marmola eta arbela dira, adibidez, arroka metamorfikoak.
==Arrokaren zikloa==
[[Fitxategi:Migma ss 2006.jpg|thumb|400px|<center>Arroka metamorfikoa.]]
Guri bestela iruditzen zaigun arren, arroka etengabe eratzen ari da: denbora oso luzean zehar, zatitan gastatzen joaten da eta gero berriro osatzen da. Milioika urtetan zehar garatzen den prozesu luze horri arrokaren zikloa deitzen zaio (zientzia-izenez, {{Txp|litogenesi|litogenesia}} deitzen zaio).
Arroka erosioaren bidez higatzen edo gastatzen da; gero, arroka-zatiak finkatu egiten dira eta arroka sedimentario bihurtzen dira poliki-poliki. {{Txp|Eragile geologiko|Eragile geologikoek}} arroka sedimentario hori lurrazaleko leku sakonetara eramaten amaitzen badute, magman urtu daiteke. Eta ondoren, magma hori gainazalera bueltatu daiteke, arroka igneo bihurtuta. Sakonki hondoratuta dagoen arroka hori arroka metamorfiko bilakatu daiteke.
Beraz, milioika urte dirauen prozesu batean, lurrazaleko arrokek ziklo geologikoa osatzen dute, etengabe higatuz eta deseginez, sedimentatuz eta berriro arroka bihurtuz.
{{Txikipedia interwiki}}
[[Kategoria:Txikipedia]]
[[Kategoria:Txikipedia:Geologia]]
f1kd3u0613m55eec3jdimdu9aqym7eh
10006442
10006439
2024-12-21T11:25:11Z
Koldo Biguri
7388
/* Arrokaren zikloa */
10006442
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|DirkvdM rocks.jpg}}
[[Fitxategi:BasaltColumns PortoSanto.JPG|400px|thumb|<center>Harri hauek basaltoa dira, arroka igneoa.]]
'''Arroka''' edo '''harria''' mineral batez edo gehiagoz osatutako material gogorra da. Arrokak {{Txp|Lurra|Lurraren}} kanpoko geruza solidoa osatzen du, {{Txp|Lurrazal|lurrazala}} izenekoa. Geruza honen azpiko atala arroka solidoa da, edo arroka-geruza. Goiko atalean, apurtutako arroka zatiak daude. Arroka zati txikienek harea eta lurra osatzen dituzte. Lurrazalaren azpian beste arroka-geruza bat dago, gehienbat solidoa dena, {{Txp|Mantu|mantua}} deritzona. Mantuan, urturiko arroka-poltsak eratzen dira, {{Txp|magma}} alegia.
Arrokak {{Txp|solido|solidoak}} diren arren, Lurreko arroka-geruza solidoa aldatu egiten da denboran zehar. Lurrazalean gertatzen diren hainbat fenomenoren eraginez, geruza horrek presio gogorrak jasaten dituz, eta presio horiek geruza solidoa deformatu egiten dute. Denbora luzeko presioaren eraginez, arroka-geruza tolestu egin daiteke eta tolesdurak sortzen dira. Beste batzuetan, deformatu eta tolestu ordez, geruza solido hori apurtu egiten da. Horrelakoetan, apurtutako bi geruza-zatiak mugitu egiten dira, eta {{Txp|faila|failak}} sortzen dira.
==Arroka motak==
Hiru arroka mota daude, jatorriaren arabera: igneoak, sedimentarioak eta metamorfikoak. Izen hauek arroka mota bakoitza nola eratu den adierazten dute.
[[Fitxategi:Deba rasa.jpg|300px|thumb|<center>Zumaiako kostaldeko harri hauek sedimentarioak dira.]]
*'''{{Txp|Arroka igneo|Arroka igneoa}}''' gogortutako magma da. Horregatik, '''arroka magmatikoa''' ere deitzen zaio. Magma lurrazalaren arrakaletatik atera daiteke. Lurrazalera heldu daiteke {{Txp|sumendi}} bat erupzioan sartzen denean ere. Magma ateratzen den neurrian hoztu egiten da, gogortu eta arroka solido bihurtzen da. Granitoa eta basaltoa dira, besteak beste, arroka igneoen adibideak. Euskal Herrian, Aiako Harriak du jatorri magmatikoa.
*'''{{Txp|Arroka sedimentario|Arroka sedimentarioa}}''' beste arroken zatietatik eratu daiteke. {{Txp|Higadura}} edo erosioa deituriko prozesu batean, haizeak eta urak arroka zati txikitan apurtzen dute poliki. Urak puska edo fragmentuak garraiatu edo lekuz aldatzen ditu, erreketaraino, eta han errekaren hondoan metatzen dira, sedimentuak eratuz. Milioika urtetan zehar sedimentua metatzen da, gogortzen da eta arroka solido bihurtzen da. Arroka sedimentarioa hildako animalia eta landareen hondakinetatik ere sor daiteke. Kareharria arroka sedimentario bat da, zenbait izaki bizidunen maskor eta eskeletoez osatua. Euskal Herrian, Zumaiako kostaldeko harriek dute jatorri sedimentarioa.
*'''{{Txp|Arroka metamorfiko|Arroka metamorfikoa}}''' antzinako arroka igneo edo sedimentarioetatik eratzen da. Hainbat indarrek eragin dezakete arroka zaharra zena harri metamorfiko berri bat bihurtzea. Bero handiak eta lurrazalaren barneko presioak eragiten dute hori, arroka zaharra zena arroka metamorfiko bihurtuz. Adibidez, batzuetan urak arroka zaharreko mineralak disolbatzen ditu edo mineral berriak eraman pilatzen zaizkio, eta horrela sortzen dira arroka metamorfikoak. Magmaren beroak ere eragin dezake arroka zaharra aldatzeko eta arroka metamorfiko bihurtzeko prozesua. Marmola eta arbela dira, adibidez, arroka metamorfikoak.
==Arrokaren zikloa==
[[Fitxategi:Migma ss 2006.jpg|thumb|400px|<center>Arroka metamorfikoa.]]
Guri bestela iruditzen zaigun arren, arroka etengabe eratzen ari da: denbora oso luzean zehar, zatitan gastatzen joaten da eta gero berriro osatzen da. Milioika urtetan zehar garatzen den prozesu luze horri arrokaren zikloa deitzen zaio (zientzia-izenez, {{Txp|litogenesi|litogenesia}} deitzen zaio).
Arroka erosioaren bidez higatzen edo gastatzen da; gero, arroka-zatiak finkatu egiten dira eta {{Txp|arroka sedimentario}} bihurtzen dira poliki-poliki. {{Txp|Eragile geologiko|Eragile geologikoek}} arroka sedimentario hori lurrazaleko leku sakonetara eramaten amaitzen badute, {{Txp|magma|magman}} urtu daiteke. Eta ondoren, magma hori gainazalera bueltatu daiteke, {{Txp|arroka igneo}} bihurtuta. Sakonki hondoratuta dagoen arroka hori {{Txp|arroka metamorfiko}} bilakatu daiteke.
Beraz, milioika urte dirauen prozesu batean, lurrazaleko arrokek ziklo geologikoa osatzen dute, etengabe higatuz eta deseginez, sedimentatuz eta berriro arroka bihurtuz.
{{Txikipedia interwiki}}
[[Kategoria:Txikipedia]]
[[Kategoria:Txikipedia:Geologia]]
rt36dde550uwtxo70ikcyejcoy2lfr8
Jeanne Bucher
0
934070
10005786
8411783
2024-12-20T12:39:25Z
Luistxo
1519
+[[Kategoria:Galeristak eta arte merkatariak]]; Galeristak (art dealers - eu) ([[toolforge:quickcategories/batch/8168/|QuickCategories batch #8168]])
10005786
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia infotaula automatikoa}}
'''Jeanne Bucher''' ([[Guebwiller]], {{data|1872|2|16}} - [[Paris]], {{data|1946|11|1}}) Frantziako argitaratzailea izan zen.
1895an, Fridolin Blumerrekin ezkondu zen, [[Suitza]]ko pianista bat. Eta harekin, bi alaba izan zituen: Bata Éve izenarekin, 1898an jaiota, eta bestea Sybille, 1901ean.
1902 ea 1922 artean, [[Estrasburgo]]tik Suitzara joan zen, erizain ikasketak egiteko, liburuzain izan ondoren. Eta [[Bigarren Mundu Gerra|bigarren mundu gerran]], erizain bihurtu zen Lyon.
Azkenean, Parisera joan zen bizitzera 1922an.
Vieux-Colombier antzokian idazkari gisa aritu zen lehenengo, eta gero Jean Budry liburu dendan.
Bere lehen galeria-denda ireki zuen 1925ean, Pierre Chareau erakusketako eranskin batean, [[Georges Hugnet]] idazle-editorea ezagutu zuenean. Bere lehenengo zintzilikak kubismoari eta bereziki [[Jacques Lipchitz]]en eskulturei eskainitakoak dira. Zailtasun ekonomikoek bere arte galeria saltzera behartu zutenean, Marie Cuttoli rue Vignonek antolatutako erakusketetan parte hartu zuen.
== Lana ==
Bera, bere lehenengo liburu galeria ireki zuen 1925an, ''Pierre Chareau'' erakusketako dendaren eranskin batean. Bere sariak [[kubismo]]ari eskainitakoak dira, baina bereziki [[Jacques Lipchitz|Jaques Lipchitzen]] eskulturei. Frantses zailtasunak bere arte galeria ixtera bultzatu zuenean, Marie Cuttolik antolatutako erakusketetan parte hartu zuen. 1936an, Jeanne Bucher berriro ireki zuen galeria bat apartamentu batean, patio baten atzeko aldean.
Bigarren mundu gerraren bitartez Rogi André argazkilariari lagundu zion, hau [[André Kertész]]en emaztea zen, beti ihes egin behar izan zuen bere jatorria judua zelako. Errefuxiatua izan zen [[Touraine]]n. 2004an Véronique Jaegerrek bere galeria berreskuratu zuen eta 2015ean izena aldatu zion ''“Galerie Jeanne Bucher Jaeger”'' izendatuz.
== Bibliografia ==
Jeanne Bucher: abangoardia galeria, 1925-1946: Max Ernstetik Staeletik, Christian Derouet eta Nadine Lehniren zuzendaritzapean, [[Estrasburgo]] - Paris, Musées de Strasbourg - Skira, 1994.
Agintaritzaren erregistroak: Nazioarteko Agintaritza Birtualaren Fitxategia. Nazioarteko Estandar Izena Identifikatzailea Frantziako Liburutegi Nazionala (datuak) Unibertsitateko Dokumentazio Sistema Kongresuaren Liburutegia Gemeinsame Normdatei Herbehereetako Errege Liburutegia Munduko Katua
Hiztegi orokorrei edo entziklopediei buruzko oharrak: Sortzaileen hiztegi unibertsala • Alsaziako biografiako hiztegi berria [artxiboa]
Arte Ederretako baliabidea: bildumagile historikoen eta kubismoaren saltzaileen aurkibidea
{{bizialdia|1872ko|1946ko|Bucher, Jeanne}}
[[Kategoria:Frantziako argitaratzaileak]]
[[Kategoria:Frantziako Erresistentziaren kideak]]
[[Kategoria:Parisen hildakoak]]
[[Kategoria:Galeristak eta arte merkatariak]]
fdm86exb0whkbbnoqdi3c8c0wcxl2ov
José Oliver y Hurtado
0
952540
10005762
9985385
2024-12-20T12:27:02Z
Marklar2007
1545
/* Oliver eta euskara */
10005762
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''José Oliver y Hurtado''' ([[Málaga]], [[1827]]-[[Madril]], [[1887]]) historialari, arkeologo eta apaiz katoliko espainiarra izan zen. 1875tik 1886ra [[Iruñea]]ko apezpikua izan zen. Haurrei doktrina irakasteko euskarazko eskuliburuak prestatzea agindu zuen. Haren ustez haurrek erakusbideak haien ama-hizkuntzan jaso behar zituzten. Gaixotasun bat zela eta, kargua utzi behar izan zuen.
== Oliver eta euskara ==
Oliverren ustez haurrek erakusbideak haien ama-hizkuntzan jaso behar zituzten. Horregatik, herri euskaldunetan, [[katixima]] euskaraz irakasteko agindua eman zuen, horretarako liburuxka erabilena «y sea más conforme al vascuence que se hable en el país». Esaten zuen haurrek haren berezko hizkuntzan erlijioaren kontzeptuak hobeto ulertuko zituztela. Helburu horrekin, Iruñeko apezpikua izan zen urtetan [[Gaspar Astete]]ren liburuxkaren hiru edizio egin ziren eta horietatik bi euskaraz egin ziren. Euskarazko itzulpena [[Damaso Legaz]]ek prestatu zuen, ''[[Kristauaren ikasbidea|Cristauaren Ikasbidea]]'' izenburuaz. (Jose Lordaren moldiztegia, 1880).
== Obra ==
Guztiak, ''Viaje arqueológico'' izan ezik, [[Manuel Oliver y Hurtado]] anaiarekin sinatuta:
* ''Munda Pompeiana, Memoria premiada por voto unánime de la Real Academia de la Historia en el concurso de 1860'', Madril, Manuel Galiano, 1861.<ref>http://bdh-rd.bne.es/viewer.vm?id=0000079508&page=1 ''Munda Pompeiana''</ref>
* ''Viaje arqueológico emprendido en el mes de mayo de 1864 de orden de la Real Academia de la Historia por su individuo de número don José Oliver y Hurtado'', [Segunda parte de ''Munda Pompeyana: dictamen de Aureliano Fernández Guerra y Orbe''], Madrid, M. Rivadeneyra, 1864.<ref>[http://bdh-rd.bne.es/viewer.vm?id=0000242562&page=1 ''Munda Pompeyana: dictamen de Aureliano Fernández Guerra y Orbe''], Espainiako Liburutegi Nazionala. Liburutegi Digitala.</ref>
* ''Iliberi y Granada'', El Arte en España, Madril, Rivadeneyra, 1870.<ref>[http://bdh-rd.bne.es/viewer.vm?id=0000097696&page=1 ''Iliberi y Granada''],Espainiako Liburutegi Nazionala. Liburutegi Digitala.</ref>
* ''Granada y sus monumentos árabes'', Málaga, M. Oliver Navarro inprimategia, 1875.<ref>[http://www.bibliotecavirtualdeandalucia.es/catalogo/es/consulta/registro.cmd?id=1013659 ''Granada y sus monumentos árabes'']</ref>
* ''De la batalla de Vejer o del lago de la Janda, comúnmente llamada del Guadalete'', Granada, 1879 [16 orriko liburuxka].
{{oinordekotza
| titulua = [[Iruñe eta Tuterako artxidiozesia|Iruñeko apezpikua]]
| epea = [[1875]] – [[1886]]
| aurrekoa = [[Pedro Cirilo Uriz Labayru]]
| ondorengoa = [[Antonio Ruiz-Cabal y Rodríguez]]
}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* {{es}}:[http://dbe.rah.es/biografias/22431/jose-oliver-y-hurtado Historiaren Errege Akademiaren webguneko biografia.]
* {{es}}:[https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=1153596 Jose Goñi Gaztambideren artikulua ''Príncipe de Viana'' aldizkarian, ISSN 0032-8472, 36.urte, 138-139 zk., 1975, 253-366 or. ]
{{bizialdia|1827ko|1887ko|Oliver y Hurtado, José}}
[[Kategoria:Iruñeko apezpikuak]]
[[Kategoria:Espainiako Historiaren Errege Akademiako kide numerarioak]]
[[Kategoria:Malagarrak]]
[[Kategoria:Espainiako historialariak]]
[[Kategoria:Espainiako apaiz katolikoak]]
[[Kategoria:Granadako Unibertsitateko ikasleak]]
jjbq4pxygalxd7cyyakw1t7ompeiwki
Kristauaren ikasbidea
0
955715
10005764
8918455
2024-12-20T12:27:26Z
Marklar2007
1545
/* Euskarazko bertsioa */
10005764
wikitext
text/x-wiki
{{lan infotaula}}
'''''Kristauaren ikasbidea''''' edo '''''Astete''''' [[Gaspar Astete]] [[Jesusen Lagundia]]ren partaide eta apaizak [[1599]]an idatzi zuen '''''Catecismo de la Doctrina Christiana''''' [[katixima]]ren euskarazko bertsioa izan zen. Itzultzailea [[Damaso Legaz]] iruindarra izan zen.<ref>https://klasikoak.armiarma.eus/idazlanak/L/LegazIkasbidea.htm</ref> Liburuxka hau haurrei doktrina irakasteko erabiltzen zen.
== Lanaren oinarriak ==
Gaztelaniazko katixima hau, ''Astete'', mendetan haurrei erlijioa irakasteko erabili zen bai Iberiar Penintsulan, tartean Hego Euskal Herrian, baita ere Hispanoamerikan. Hauxe zen lehen izenburua: ''Doctrina cristiana y documentos de crianza''. Beste katixima ezaguna [[Jerónimo Martínez de Ripalda]]koa zen.
Liburuxkaren helburua modu errazean kristau batek salbatzeko jakin behar duen oinarrizko kontzeptuak biltzea da. Katixima hau [[Kontrarreforma]]ren ideiak zabaltzeko erabiltzen zen. Egitura erraza zen: galderak eta erantzunak. Horri esker buruz ikasteko metodo ona zen.
Logikoa denez, denborarekin jatorrizko testuan aldaketak egin ziren, batez ere Gabriel Menéndez de Luarcak (1742-1812) eta, geroago, Benito Sanz y Forés-ek (1828-1895).
== Euskarazko bertsioa ==
Itzulpena Iruinean egin zen. [[1875]]an [[José Oliver y Hurtado]] apezpiku izendatu zuten. Gizon hau intelektuala eta historialaria zen. Haren iritziz haur euskaldunei doktrina euskaraz irakatsi behar zitzaien eta, horregatik, Asteteren euskarazko bertsioa agindu zuen. Itzulpena [[Damaso Legaz]] iruindarrak egin zuen, [[1880]]an, Jose Lordaren moldiztegian. Liburuan erabilitako hizkuntza Legazena berarena zen eta horrek Iruñeko euskararen inguruko testigantza utzi digu.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* [https://klasikoak.armiarma.eus/idazlanak/L/LegazIkasbidea.htm Edizio digitala Klasikoen gordailuan.]
* {{es}}:[https://mercaba.org/FICHAS/CEC/catecismo_astete.htm Testua gaztelaniaz.]
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Euskaratutako liburuak]]
[[Kategoria:Teologia eta doktrina katolikoa]]
[[Kategoria:Euskarazko liburuak]]
[[Kategoria:Erlijio liburuak]]
[[Kategoria:1599ko liburuak]]
[[Kategoria:1880ko liburuak]]
aggaevxlg0st0qw4mgb9wgch7sgw6mh
Abdelmalek Drukdel
0
961609
10005998
9075991
2024-12-20T16:23:10Z
Marklar2007
1545
[[Kategoria:Al-Kaida]] kendua; [[Kategoria:Al-Kaidako kideak]] gehitua [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10005998
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Abdelmalek Drukdel''' ({{lang-ar|عبد المالك درودكال}}; [[Meftah]], [[1970]]eko [[apirilaren 20]]a – [[Mali]], [[2020]]ko [[ekainaren 3]]a),<ref>{{erreferentzia|izenburua= French forces kill al-Qaida's north Africa chief in Mali| url=https://www.theguardian.com/world/2020/jun/05/french-forces-kill-al-qaidas-north-africa-chief-in-mali| argitaletxea= ''The Guardian'', 2020ko ekainak 5, theguardian.com| sartze-data= 2020ko ekainak 7}}</ref> gerra-izenez '''Abu Musab Abdel Wadud''' ({{lang|ar|أبو مصعب عبد الودود}}) deitua, [[aljeriar]] buruzagi [[jihadista]] izan zen. [[Aljeriako Gerra Zibila|Aljeriako Gerra Zibilean]] [[Islamiar Talde Armatua|Islamiar Talde Armatuko]] (GIA) kide izan ondoren, [[Predikazio eta Borrokarako Talde Salafista]]ko emir bilakatu zen [[2004]]an. [[2007]]an talde horrek [[Al Kaida]]rekin bat egin zuen, [[Islamiar Magrebeko Al Kaida]] izena harturik. [[Frantziako Armada]]k hil zuen Drukdel 2020ko ekainaren 3an, [[Mali iparraldeko gatazka]]ko operazio militar batean.<ref>{{erreferentzia|izenburua= La France annonce avoir tué le chef d’Al-Qaida au Maghreb islamique lors d’une opération au Mali| url=https://www.lemonde.fr/afrique/article/2020/06/05/la-france-annonce-avoir-tue-le-chef-d-al-qaida-au-maghreb-islamique-lors-d-une-operation-au-mali_6041953_3212.html| argitaletxea= ''Le Monde'', 2020ko ekainak 5, lemonde.fr| sartze-data= 2020ko ekainak 7}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1970eko|2020ko|Drukdel, Abdelmalek}}
{{Biografia zirriborroa|Aljeria}}
[[Kategoria:Al-Kaidako kideak]]
[[Kategoria:Aljeriako militarrak]]
[[Kategoria:Aljeriako suniak]]
ixjcmxwj49brojqqff6xb7184zcapdt
Lankide:Gotzon/Proba orria
2
973201
10005915
10005594
2024-12-20T15:31:09Z
Gotzon
1028
/* Migrazio goiztiarrak */
10005915
wikitext
text/x-wiki
'''Ozeano Barea''' edo '''Ozeano Pazifikoa<ref>Euskaltzaindiak biak onartzen ditu ([https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0052.pdf Munduko geografiako zenbait izen (mendiak, ibaiak, itsasoak], 52. araua).</ref>''' [[Lurra|Lurraren]] bost ozeanikoetatik handiena eta sakonena da. Iparraldean [[Ozeano Artikoa|Ozeano Artikotik]] hegoaldean [[Ozeano Australa|Ozeano Australeraino]] (edo, definizioaren arabera, [[Antartika|Antartikaraino]]) hedatzen da , eta [[Asia|Asiako]] kontinenteak eta Australiak mugatzen dute mendebaldean, eta [[Amerika|Amerikak]] ekialdean. [[Lurra|Lurreko]] [[ur]] masarik handiena da, haren azalera osoaren heren bat hartzen baitu, 166,2 milioi km². 25.000 irla inguru ditu, gehienak ekuatore lerroaren hegoaldean.
165.250000 kilometro karratutan, [[Ozeano|ozeanoen]] eta [[Hidrosfera|hidrosferaren]] zatirik handiena denez, Lurraren ur azaleraren % 46 eta planetaren azalera osoaren % 32 inguru betetzen du, lur eremu osoa (148.000.000 km<sup>2</sup>) baino handiagoa.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Pacific Ocean {{!}} Depth, Temperature, Animals, Location, Map, & Facts|argitaletxea=www.britannica.com|hizkuntza=en|data=2024-12-17|url=https://www.britannica.com/place/Pacific-Ocean|aldizkaria=Encyclopaedia Britannica|sartze-data=2024-12-17}}</ref> Ozeano Barean daude ur hemisferioko eta [[Mendebaldeko hemisferioa|mendebaldeko hemisferioko]] zentroak, bai eta eskuraezintasun polo ozeanikoa ere. Ozeanoen zirkulazioak ([[Coriolis efektua|Coriolis efektuak]] eragindakoa) bi ur bolumenetan banatzen du,<ref>{{Erreferentzia|abizena=National Oceanic and Atmospheric Administration|izenburua=The Coriolis Effect|argitaletxea=web.archive.org|hizkuntza=en|data=2024-07-19|url=https://web.archive.org/web/20240719045445/https://oceanservice.noaa.gov/education/tutorial_currents/04currents1.html|aldizkaria=NOAA's National Ocean Service Education|sartze-data=2024-12-17}}</ref> neurri handi batean independenteak direnak: '''Ipar Ozeano Barea''' eta '''Hego Ozeano Barea''' (edo, modu lausoagoan, [[Hegoaldeko Itsasoa]]. Modu informalagoan, Ozeano Barea [[Nazioarteko egun aldaketa lerroa|nazioarteko egun aldaketa lerroaren]] arabera ere banatu daiteke: '''Ekialdeko Ozeano Barea''' eta '''Mendebaldeko Ozeano Barea''', horrela lau koadrantetan banatuta, hau da, '''Ipar-ekialdeko''' '''Ozeano Barea''' [[Ipar Amerika|Ipar Amerikako]] kosten aurrean, '''Hego-ekialdeko Ozeano Barea''' [[Hego Amerika|Hego Amerikaren]] aurrean, '''Ipar-mendebaldeko Ozeano Barea''' [[Ekialde Urruna|Ekialde Urrunaren]] inguruan, eta '''Hego-mendebaldeko Ozeano Barea''' [[Ozeania|Ozeaniaren]] inguruan.
Ozeano Barearen batez besteko sakonera 4.000 metro da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=How big is the Pacific Ocean? Ocean Exploration Facts|argitaletxea=web.archive.org|hizkuntza=en|data=2024-12-13|url=https://web.archive.org/web/20241213102929/https://oceanexplorer.noaa.gov/facts/pacific-size.html|aldizkaria=NOAA Office of Ocean Exploration and Research|sartze-data=2024-12-17}}</ref> [[Challenger osina]], [[Marianetako itsas hobia|Marianetako itsas hobian]], ipar-mendebaldean kokatua, munduko punturik sakonena da, 10.928 metroko sakonerara iritsiz.<ref>{{erreferentzia|izena=Stephanie|abizena=Fitzherbert|izenburua=Deepest Submarine Dive in History, Five Deeps Expedition Conquers Challenger Deep|argitaletxea=web.archive.org|hizkuntza=en|url=https://web.archive.org/web/20241213234733/https://fivedeeps.com/wp-content/uploads/2019/05/FDE-Challenger-Release-FINAL-5132019.pdf|aldizkaria=The5Deeps}}</ref> [[Hego hemisferio|Hego hemisferioko]] punturik sakonena ere Ozeano Bareak du, [[Tongako itsas hobia|horizonte sakona]], Tongako itsas hobian, 10.823 metrora.<ref>{{erreferentzia|izena=Richards|abizena=Partners|izenburua=Horizon Deep Second Deepest Point on the Planet|argitaletxea=web.archive.org|hizkuntza=en|url=https://web.archive.org/web/20241114135149/https://fivedeeps.com/wp-content/uploads/2019/06/2019-06-11-FDE-Press-Release-Tonga.pdf|aldizkaria=The5Deeps}}</ref> Lurreko hirugarren punturik sakonena ere, Sirena hobia, [[Marianetako itsas hobia|Marianetako hobian]] dago.
Barne itsaso garrantzitsu asko ditu mendebaldeko Ozeano Bareak, besteak beste [[Filipinetako itsasoa]], [[Hego Txinako itsasoa]], [[Ekialdeko Txinako itsasoa]], [[Japoniako itsasoa]], [[Okhotskeko itsasoa]], [[Bering (itsasoa)|Bering itsasoa]], [[Alaskako golkoa]], [[Kaliforniako golkoa]], [[Grauren itsasoa]], [[Tasmaniako itsasoa]].
== Izenaren jatorria ==
[[XVI. mendea|XVI]]. mendearen hasieran, [[Vasco Núñez de Balboa]] espainiar esploratzaileak [[Panamako istmoa]] zeharkatu zuenean, 1513an, «Hegoaldeko Itsaso» handia ikusi zuen, [[Gaztelania|gaztelaniaz]] «Mar del Sur» deitu zuena. Geroago, ozeanoaren egungo izena [[Fernando Magallaes]] portugaldar esploratzaileak asmatu zuen, Espainiak 1521ean egin zuen munduko [[zirkumnabigazio]] aldian, ozeanora iristean aldeko haizeak aurkitu zituelako. [[Portuges|Portugesez]] «Mar pacífico» esan zion, hau da, «itsaso baketsu» edo «bare».<ref>{{Erreferentzia|izenburua=10 Surprising Facts About Magellan’s Circumnavigation of the Globe|argitaletxea=web.archive.org|hizkuntza=en|data=2024-09-16|url=https://web.archive.org/web/20240916150429/https://www.history.com/news/10-surprising-facts-about-magellans-circumnavigation-of-the-globe|aldizkaria=History|sartze-data=2024-12-19}}</ref>
== Historia ==
=== Historiaurrea ===
[[Asia|Asiako kontinentearen]], [[Australiar kontinentea|Australiaren]] eta [[Amerika|Amerikako kontinentearen]] artean, 25.000 uharte baino gehiago, handiak zein txikiak, Ozeano Barearen gainetik goratu ziren. Haietako hainbat uharte, milaka urtez ezkutuan egondako antzinako [[sumendi]] aktiboen oskolak ziren. [[Ekuatore|Ekuatoretik]] hurbil, ozeano urdineko eremu zabalik gabe, [[atoloi]] puntu bat, [[Itsaspeko mendi|itsaspeko mendiek]] arian arian eratua, [[itsasertzeko urmael]] baten ingurunean eraztun batean eskegitako [[Koral|koralezko]] uharte txikien ondorioz.
=== Migrazio goiztiarrak ===
[[Fitxategi:Fijian_double_canoe,_model,_Otago_Museum,_2016-01-29.jpg|thumb|[[Fiji|Fijiar]] itsasontzi baten eredua, bi [[Krosko|kroskoduna]] ([[Katamaran|katamarana]]) tximeleta bela batez, [[Austronesiar]] ontzi baten adibidea.]][[Historiaurrea|Historiaurreko]] garaietan, giza migrazio garrantzitsuak gertatu ziren Ozeano Barean. Gizaki modernoak [[Paleolitoa|Paleolitoan]] iritsi ziren lehen aldiz Mendebaldeko Pazifikora, duela 60.000 eta 70.000 urte inguru. Afrikatik zetorren hegoaldeko kostaldeko giza migrazio batetik, iritsi ziren [[Ekialdeko Asia|Asia ekialdera,]] [[Indotxina|Indotxinara]], [[Filipinak|Filipinetara]], [[Ginea Berria|Ginea Berrira]] eta, geroago, [[Australia|Australiara]], gutxienez 80 km ingurutan zeharkatuta itsasoa, [[Sonda uharteak|Sonda uharteetatik]] [[Australiar kontinentea|Australiar kontinenteraino]]. Ez dago ziur jakiterik talde haiek zer mailatako itsas teknologia erabili zuten; uste izatekoa da banbuzko baltsa handiak erabili zituztela, belaren bat izan zezaketenak. [[Sahul]] zeharkatzeko aldeko haizeak murriztea K.a. 58.000 urtearen ondoren bat dator Australian ezarri ziren datarekin, eta ez dago historiaurreko garaietan izandako ondorengo migrazioren aztarnarik. [[Hego-ekialdeko Asia|Hego-ekialdeko Asiako]] uhartean bizi ziren [[Austronesiar|austronesiarrek]] arrantza egiteko zuten gaitasuna berretsita gelditu zen [[Buka (hiria)|Bukako]] kokalekuan (K.a. 32.000 urtea) eta [[Manus uhartea|Manus uhartean]] (K.a. 25.000 urtea) aurkitutako aztarnategiekin, 180 eta 230 kilometroko itsas bidaiak baitaude tarteko, hurrenez hurren.<ref>{{erreferentzia|izena=Sue|abizena=O'Connor|urtea=2014|izenburua=The Peopling of Sahul and Near Oceania|argitaletxea=Oxford University Press|ISBN=978-0199984428|hizkuntza=en|abizena2=Hiscock|izena2=Peter|url=https://search.worldcat.org/title/946481894|aldizkaria=The Oxford handbook of prehistoric Oceania|argitaratze-lekua=New York|editore1-abizena=Ethan E. Cochrane|editore2-abizena=Terry L. Hunt|OCLC=946481894}}</ref>
Migrazio haien ondorengoak dira, [[Aro Garaikidea|aro garaikidean]], [[Negrito|negritoak]], [[Melanesiar|melanesiarrak]] eta [[Australiako indigena|australiar indigenak]]. [[Hego-ekialdeko Asia|Hego-ekialdeko]] [[Hego-ekialdeko Asia|Asiako]] itsasertzean, [[Ginea Berria|Ginea Berriko]] kostaldean eta [[Melanesia|Melanesiako uhartean]] bizi ziren populazioak, gerora, [[Taiwan|Taiwango]] eta [[Filipinak|Filipinetako]] iparraldeko kolono [[austronesiar]] berriekin elkartu ziren, baita [[Austroasiar hizkuntzak|austroasiar hizkuntzako]] beste taldeekin ere; mugimendu haien emaitza dira hego-ekialdeko Asiako uharteetako eta Ozeaniako herri modernoak.<ref>{{Erreferentzia|izena=Stephen C.|abizena=Jett|izenburua=Ancient Ocean Crossings: Reconsidering the Case for Contacts with the Pre-Columbian Americas|argitaletxea=University of Alabama Press|hizkuntza=en|data=2017|url=https://books.google.es/books?id=EgOUDgAAQBAJ&redir_esc=y|argitaratze-lekua=Tuscaloosa|isbn=978-0817319397|OCLC=987066027|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Waruno|abizena=Mahdi|izenburua=Pre-Austronesian Origins of Seafaring in Insular Southeast Asia|argitaletxea=ISEAS-Yusof Ishak Institute|hizkuntza=en|data=2017|url=https://books.google.es/books?id=uJsnDwAAQBAJ&redir_esc=y|aldizkaria=Spirits and Ships: Cultural Transfers in Early Monsoon Asia|editore1-abizena=Andrea Acri|editore2-abizena=Roger Blench|editore3-abizena=Alexandra Landmann|isbn=978-9814762755|OCLC=1012757769|DOI=https://dx.doi.org/10.1355/9789814762779|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
[[Fitxategi:Chronological_dispersal_of_Austronesian_people_across_the_Pacific.svg|thumb|[[Austronesiar|Austronesiar herrien]] migrazioen mapa.]]
Migrazio berantiarragoa izan zen [[Neolitoa|Neolitoan]] [[austronesiar]] herrien hedapena. Austronesiarrak [[Taiwan (uhartea)|Taiwan uhartean]] sortu zirenK.a. 3000-1500 urteen artean. Itsas [[Nabigazio|nabigazioko]] teknologia nabarmena ukan zuten (bereziki, haga ontziak, [[Katamaran|katamaranak]] eta tximeleta belako ontziak). Litekeena da teknologia haien garapen progresiboak zerikusia izatea Ozeania Hurbilean eta Urrunean finkatzeko geroko urratsekin. K.a. 2200 ingurutik aurrera, austronesiarrek hegoalderantz nabigatu zuten [[Filipinak|Filipinetan]] finkatzeko. [[Bismarck uhartedia|Bismarck uharteditik]] abiatuta, ziurrenik, Ozeano Barearen mendebaldea zeharkatu eta [[Marianak|Mariana]] uharteetara iritsi ziren K.a. 1500ean, baita [[Palau|Palaura]] eta [[Yap|Yapera]] ere, K.a. 1000an.<ref>{{Erreferentzia|izena=Olaf|abizena=Winter|izenburua=Austronesian sailing to the northern Marianas, a comment on Hung et al. (2011)|orrialdeak=898–910|hizkuntza=en|abizena2=Clark|abizena3=Anderson|abizena4=Lindahl|izena2=Geoffrey|izena3=Atholl|izena4=Anders|data=2012-09|url=https://www.cambridge.org/core/journals/antiquity/article/abs/austronesian-sailing-to-the-northern-marianas-a-comment-on-hung-et-al-2011/9986CD8A78CA88478D9C509F7D909740|aldizkaria=Antiquity|alea=333|zenbakia=86|issn=0003-598X|doi=10.1017/S0003598X00047992|sartze-data=2024-12-20}}</ref> Ozeania Urrunera iritsi ziren lehen gizakiak izan ziren, eta lehenak ur zabaleko distantzia zabalak zeharkatzen. Hegoalderantz ere hedatzen jarraitu zuten, eta [[Hego-ekialdeko Asia|hego-ekialdeko Asiako]] gainerako itsas eremuak esploratu zituzten, K.a. 1500ean [[Indonesia|Indonesiara]] eta [[Malaysia|Malaysiara]] iritsiz, eta, mendebalderago, [[Madagaskar|Madagaskarrera]] eta [[Komoreak|Komoreetara]], [[Indiako ozeanoa|Indiako ozeanoan]], K.a. 500 inguruan.<ref>{{Erreferentzia|izena=Margit|abizena=Heiske|izenburua=Genetic evidence and historical theories of the Asian and African origins of the present Malagasy population|orrialdeak=R72–R78|hizkuntza=en|abizena2=Alva|abizena3=Pereda-Loth|abizena4=Van Schalkwyk|abizena5=Radimilahy|abizena6=Letellier|abizena7=Rakotarisoa|abizena8=Pierron|izena2=Omar|izena3=Veronica|izena4=Matthew|izena5=Chantal|izena6=Thierry|izena7=Jean-Aimé|izena8=Denis|data=2021-04-26|url=https://academic.oup.com/hmg/article/30/R1/R72/6106232|aldizkaria=Human Molecular Genetics|alea=R1|zenbakia=30|issn=0964-6906|doi=10.1093/hmg/ddab018|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=R. D.|abizena=Gray|izenburua=Language Phylogenies Reveal Expansion Pulses and Pauses in Pacific Settlement|orrialdeak=479–483|hizkuntza=en|abizena2=Drummond|abizena3=Greenhill|izena2=A. J.|izena3=S. J.|data=2009-01-23|url=https://www.science.org/doi/10.1126/science.1166858|aldizkaria=Science|alea=5913|zenbakia=323|doi=10.1126/science.1166858|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=Peter S.|abizena=Bellwood|urtea=2002|izenburua=Examining the farming/language dispersal hypothesis|argitaletxea=McDonald Institute for Archaeological Research|ISBN=978-1902937205|hizkuntza=en|abizena2=Renfrew|izena2=Colin|url=https://search.worldcat.org/title/53151630|argitaratze-lekua=Cambridge|OCLC=53151630}}</ref> Ikerlari batzuek iradoki izan dute austronesiarrak lehenago ere hedatu zirela, K.a. 7000. urtean jada Filipinetara iritsi zirela.<ref>{{Erreferentzia|izena=Maximilian|abizena=Larena|izenburua=Multiple migrations to the Philippines during the last 50,000 years|orrialdeak=|hizkuntza=en|abizena2=Sanchez-Quinto|abizena3=Sjödin|abizena4=McKenna|abizena5=Ebeo|abizena6=Reyes|abizena7=Casel|abizena8=Huang|abizena9=Hagada|izena2=Federico|izena3=Per|izena4=James|izena5=Carlo|izena6=Rebecca|izena7=Ophelia|izena8=Jin-Yuan|izena9=Kim Pullupul|data=2021-03-30|url=https://www.pnas.org/doi/full/10.1073/pnas.2026132118|aldizkaria=Proceedings of the National Academy of Sciences|alea=13|zenbakia=118|pmid=33753512|pmc=PMC8020671|doi=10.1073/pnas.2026132118|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
K.a. 1300 eta 1200 urte bitartean, austronesiar migrazioen adar bat, [[lapita kultura]], iritsi zen [[Bismarck uhartedia|Bismarck uhartedira]], [[Salomon Uharteak|Salomon uharteetara]], [[Vanuatu|Vanuatura]], [[Fiji|Fijira]] eta [[Kaledonia Berria|Kaledonia Berrira]]. Handik, [[Tonga|Tongan]] eta [[Samoa|Samoan]] ere finkatu ziren, K.a. 900 eta 800 artean. Batzuek iparralderantz ere jo zuten K.a. 200. urtean, ekialdeko [[Mikronesia|Mikronesiako]] uharteetan finkatzeko ([[Karolinak]], [[Marshall Uharteak]] eta [[Kiribati]] barne), aurrez austronesiarrek eskualdean egindako migrazioekin nahastuz. Hura izan zen austronesiarrek [[Polinesia|Polinesiara]] egindako hedapenaren adarrik urrunena, K.o. 700. urte ingururaino, uharteen beste esplorazio bolada bat izan zenean. [[Cook uharteak|Cook uharteetara]], [[Tahiti|Tahitira]] eta [[Markesak|Markesetara]] iritsi ziren 700. urte inguruan; [[Hawaii|Hawaiira]] 900. urte inguruan; [[Pazko uhartea|Pazko uhartera]] 1000. urte inguruan; eta, azkenik, [[Zeelanda Berria|Zeelanda Berrira]] 1200. urte inguruan.<ref>{{Erreferentzia|izena=R. D.|abizena=Gray|izenburua=Language Phylogenies Reveal Expansion Pulses and Pauses in Pacific Settlement|orrialdeak=479–483|hizkuntza=en|abizena2=Drummond|abizena3=Greenhill|izena2=A. J.|izena3=S. J.|data=2009-01-23|url=https://www.science.org/doi/10.1126/science.1166858|aldizkaria=Science|alea=5913|zenbakia=323|doi=10.1126/science.1166858|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=David|abizena=Stanley|izenburua=South Pacific handbook|argitaletxea=Emeryville, Calif. : Avalon Travel|hizkuntza=en|data=2004|url=https://archive.org/details/bub_gb_EDGapfBX-CAC|isbn=978-1566914116|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Ann|abizena=Gibbons|izenburua=‘Game-changing’ study suggests first Polynesians voyaged all the way from East Asia|argitaletxea=web.archive.org|hizkuntza=en|data=2016-10-03|url=https://web.archive.org/web/20190413063912/https://www.sciencemag.org/news/2016/10/game-changing-study-suggests-first-polynesians-voyaged-all-way-east-asia|aldizkaria=Science|sartze-data=2024-12-20}}</ref> Austronesiarrak Ameriketaraino ere iritsi ziren ustea dago, baina horren frogak ez dira erabatekoak.<ref>{{erreferentzia|izena=Jo Anne|abizena=Van Tilburg|urtea=1995|izenburua=Easter Island: archaeology, ecology, and culture|argitaletxea=Smithsonian Inst. Press|ISBN=978-1560985105|hizkuntza=en|url=https://search.worldcat.org/title/696115705|OCLC=696115705}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Robert|abizena=Langdon|izenburua=The Bamboo Raft as a Key to the Introduction of the Sweet Potato in Prehistoric Polynesia|orrialdeak=51–76|hizkuntza=en|data=2001|url=https://www.jstor.org/stable/25169519|aldizkaria=The Journal of Pacific History|alea=1|zenbakia=36|issn=0022-3344|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
=== Europarren esplorazioa ===
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Ikus, gainera ==
== Kanpo estekak ==
pdja63lcy2snopblz7daz08sah9etgf
10005947
10005915
2024-12-20T15:47:13Z
Gotzon
1028
/* Europarren esplorazioa */
10005947
wikitext
text/x-wiki
'''Ozeano Barea''' edo '''Ozeano Pazifikoa<ref>Euskaltzaindiak biak onartzen ditu ([https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0052.pdf Munduko geografiako zenbait izen (mendiak, ibaiak, itsasoak], 52. araua).</ref>''' [[Lurra|Lurraren]] bost ozeanikoetatik handiena eta sakonena da. Iparraldean [[Ozeano Artikoa|Ozeano Artikotik]] hegoaldean [[Ozeano Australa|Ozeano Australeraino]] (edo, definizioaren arabera, [[Antartika|Antartikaraino]]) hedatzen da , eta [[Asia|Asiako]] kontinenteak eta Australiak mugatzen dute mendebaldean, eta [[Amerika|Amerikak]] ekialdean. [[Lurra|Lurreko]] [[ur]] masarik handiena da, haren azalera osoaren heren bat hartzen baitu, 166,2 milioi km². 25.000 irla inguru ditu, gehienak ekuatore lerroaren hegoaldean.
165.250000 kilometro karratutan, [[Ozeano|ozeanoen]] eta [[Hidrosfera|hidrosferaren]] zatirik handiena denez, Lurraren ur azaleraren % 46 eta planetaren azalera osoaren % 32 inguru betetzen du, lur eremu osoa (148.000.000 km<sup>2</sup>) baino handiagoa.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Pacific Ocean {{!}} Depth, Temperature, Animals, Location, Map, & Facts|argitaletxea=www.britannica.com|hizkuntza=en|data=2024-12-17|url=https://www.britannica.com/place/Pacific-Ocean|aldizkaria=Encyclopaedia Britannica|sartze-data=2024-12-17}}</ref> Ozeano Barean daude ur hemisferioko eta [[Mendebaldeko hemisferioa|mendebaldeko hemisferioko]] zentroak, bai eta eskuraezintasun polo ozeanikoa ere. Ozeanoen zirkulazioak ([[Coriolis efektua|Coriolis efektuak]] eragindakoa) bi ur bolumenetan banatzen du,<ref>{{Erreferentzia|abizena=National Oceanic and Atmospheric Administration|izenburua=The Coriolis Effect|argitaletxea=web.archive.org|hizkuntza=en|data=2024-07-19|url=https://web.archive.org/web/20240719045445/https://oceanservice.noaa.gov/education/tutorial_currents/04currents1.html|aldizkaria=NOAA's National Ocean Service Education|sartze-data=2024-12-17}}</ref> neurri handi batean independenteak direnak: '''Ipar Ozeano Barea''' eta '''Hego Ozeano Barea''' (edo, modu lausoagoan, [[Hegoaldeko Itsasoa]]. Modu informalagoan, Ozeano Barea [[Nazioarteko egun aldaketa lerroa|nazioarteko egun aldaketa lerroaren]] arabera ere banatu daiteke: '''Ekialdeko Ozeano Barea''' eta '''Mendebaldeko Ozeano Barea''', horrela lau koadrantetan banatuta, hau da, '''Ipar-ekialdeko''' '''Ozeano Barea''' [[Ipar Amerika|Ipar Amerikako]] kosten aurrean, '''Hego-ekialdeko Ozeano Barea''' [[Hego Amerika|Hego Amerikaren]] aurrean, '''Ipar-mendebaldeko Ozeano Barea''' [[Ekialde Urruna|Ekialde Urrunaren]] inguruan, eta '''Hego-mendebaldeko Ozeano Barea''' [[Ozeania|Ozeaniaren]] inguruan.
Ozeano Barearen batez besteko sakonera 4.000 metro da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=How big is the Pacific Ocean? Ocean Exploration Facts|argitaletxea=web.archive.org|hizkuntza=en|data=2024-12-13|url=https://web.archive.org/web/20241213102929/https://oceanexplorer.noaa.gov/facts/pacific-size.html|aldizkaria=NOAA Office of Ocean Exploration and Research|sartze-data=2024-12-17}}</ref> [[Challenger osina]], [[Marianetako itsas hobia|Marianetako itsas hobian]], ipar-mendebaldean kokatua, munduko punturik sakonena da, 10.928 metroko sakonerara iritsiz.<ref>{{erreferentzia|izena=Stephanie|abizena=Fitzherbert|izenburua=Deepest Submarine Dive in History, Five Deeps Expedition Conquers Challenger Deep|argitaletxea=web.archive.org|hizkuntza=en|url=https://web.archive.org/web/20241213234733/https://fivedeeps.com/wp-content/uploads/2019/05/FDE-Challenger-Release-FINAL-5132019.pdf|aldizkaria=The5Deeps}}</ref> [[Hego hemisferio|Hego hemisferioko]] punturik sakonena ere Ozeano Bareak du, [[Tongako itsas hobia|horizonte sakona]], Tongako itsas hobian, 10.823 metrora.<ref>{{erreferentzia|izena=Richards|abizena=Partners|izenburua=Horizon Deep Second Deepest Point on the Planet|argitaletxea=web.archive.org|hizkuntza=en|url=https://web.archive.org/web/20241114135149/https://fivedeeps.com/wp-content/uploads/2019/06/2019-06-11-FDE-Press-Release-Tonga.pdf|aldizkaria=The5Deeps}}</ref> Lurreko hirugarren punturik sakonena ere, Sirena hobia, [[Marianetako itsas hobia|Marianetako hobian]] dago.
Barne itsaso garrantzitsu asko ditu mendebaldeko Ozeano Bareak, besteak beste [[Filipinetako itsasoa]], [[Hego Txinako itsasoa]], [[Ekialdeko Txinako itsasoa]], [[Japoniako itsasoa]], [[Okhotskeko itsasoa]], [[Bering (itsasoa)|Bering itsasoa]], [[Alaskako golkoa]], [[Kaliforniako golkoa]], [[Grauren itsasoa]], [[Tasmaniako itsasoa]].
== Izenaren jatorria ==
[[XVI. mendea|XVI]]. mendearen hasieran, [[Vasco Núñez de Balboa]] espainiar esploratzaileak [[Panamako istmoa]] zeharkatu zuenean, 1513an, «Hegoaldeko Itsaso» handia ikusi zuen, [[Gaztelania|gaztelaniaz]] «Mar del Sur» deitu zuena. Geroago, ozeanoaren egungo izena [[Fernando Magallaes]] portugaldar esploratzaileak asmatu zuen, Espainiak 1521ean egin zuen munduko [[zirkumnabigazio]] aldian, ozeanora iristean aldeko haizeak aurkitu zituelako. [[Portuges|Portugesez]] «Mar pacífico» esan zion, hau da, «itsaso baketsu» edo «bare».<ref>{{Erreferentzia|izenburua=10 Surprising Facts About Magellan’s Circumnavigation of the Globe|argitaletxea=web.archive.org|hizkuntza=en|data=2024-09-16|url=https://web.archive.org/web/20240916150429/https://www.history.com/news/10-surprising-facts-about-magellans-circumnavigation-of-the-globe|aldizkaria=History|sartze-data=2024-12-19}}</ref>
== Historia ==
=== Historiaurrea ===
[[Asia|Asiako kontinentearen]], [[Australiar kontinentea|Australiaren]] eta [[Amerika|Amerikako kontinentearen]] artean, 25.000 uharte baino gehiago, handiak zein txikiak, Ozeano Barearen gainetik goratu ziren. Haietako hainbat uharte, milaka urtez ezkutuan egondako antzinako [[sumendi]] aktiboen oskolak ziren. [[Ekuatore|Ekuatoretik]] hurbil, ozeano urdineko eremu zabalik gabe, [[atoloi]] puntu bat, [[Itsaspeko mendi|itsaspeko mendiek]] arian arian eratua, [[itsasertzeko urmael]] baten ingurunean eraztun batean eskegitako [[Koral|koralezko]] uharte txikien ondorioz.
=== Migrazio goiztiarrak ===
[[Fitxategi:Fijian_double_canoe,_model,_Otago_Museum,_2016-01-29.jpg|thumb|[[Fiji|Fijiar]] itsasontzi baten eredua, bi [[Krosko|kroskoduna]] ([[Katamaran|katamarana]]) tximeleta bela batez, [[Austronesiar]] ontzi baten adibidea.]][[Historiaurrea|Historiaurreko]] garaietan, giza migrazio garrantzitsuak gertatu ziren Ozeano Barean. Gizaki modernoak [[Paleolitoa|Paleolitoan]] iritsi ziren lehen aldiz Mendebaldeko Pazifikora, duela 60.000 eta 70.000 urte inguru. Afrikatik zetorren hegoaldeko kostaldeko giza migrazio batetik, iritsi ziren [[Ekialdeko Asia|Asia ekialdera,]] [[Indotxina|Indotxinara]], [[Filipinak|Filipinetara]], [[Ginea Berria|Ginea Berrira]] eta, geroago, [[Australia|Australiara]], gutxienez 80 km ingurutan zeharkatuta itsasoa, [[Sonda uharteak|Sonda uharteetatik]] [[Australiar kontinentea|Australiar kontinenteraino]]. Ez dago ziur jakiterik talde haiek zer mailatako itsas teknologia erabili zuten; uste izatekoa da banbuzko baltsa handiak erabili zituztela, belaren bat izan zezaketenak. [[Sahul]] zeharkatzeko aldeko haizeak murriztea K.a. 58.000 urtearen ondoren bat dator Australian ezarri ziren datarekin, eta ez dago historiaurreko garaietan izandako ondorengo migrazioren aztarnarik. [[Hego-ekialdeko Asia|Hego-ekialdeko Asiako]] uhartean bizi ziren [[Austronesiar|austronesiarrek]] arrantza egiteko zuten gaitasuna berretsita gelditu zen [[Buka (hiria)|Bukako]] kokalekuan (K.a. 32.000 urtea) eta [[Manus uhartea|Manus uhartean]] (K.a. 25.000 urtea) aurkitutako aztarnategiekin, 180 eta 230 kilometroko itsas bidaiak baitaude tarteko, hurrenez hurren.<ref>{{erreferentzia|izena=Sue|abizena=O'Connor|urtea=2014|izenburua=The Peopling of Sahul and Near Oceania|argitaletxea=Oxford University Press|ISBN=978-0199984428|hizkuntza=en|abizena2=Hiscock|izena2=Peter|url=https://search.worldcat.org/title/946481894|aldizkaria=The Oxford handbook of prehistoric Oceania|argitaratze-lekua=New York|editore1-abizena=Ethan E. Cochrane|editore2-abizena=Terry L. Hunt|OCLC=946481894}}</ref>
Migrazio haien ondorengoak dira, [[Aro Garaikidea|aro garaikidean]], [[Negrito|negritoak]], [[Melanesiar|melanesiarrak]] eta [[Australiako indigena|australiar indigenak]]. [[Hego-ekialdeko Asia|Hego-ekialdeko]] [[Hego-ekialdeko Asia|Asiako]] itsasertzean, [[Ginea Berria|Ginea Berriko]] kostaldean eta [[Melanesia|Melanesiako uhartean]] bizi ziren populazioak, gerora, [[Taiwan|Taiwango]] eta [[Filipinak|Filipinetako]] iparraldeko kolono [[austronesiar]] berriekin elkartu ziren, baita [[Austroasiar hizkuntzak|austroasiar hizkuntzako]] beste taldeekin ere; mugimendu haien emaitza dira hego-ekialdeko Asiako uharteetako eta Ozeaniako herri modernoak.<ref>{{Erreferentzia|izena=Stephen C.|abizena=Jett|izenburua=Ancient Ocean Crossings: Reconsidering the Case for Contacts with the Pre-Columbian Americas|argitaletxea=University of Alabama Press|hizkuntza=en|data=2017|url=https://books.google.es/books?id=EgOUDgAAQBAJ&redir_esc=y|argitaratze-lekua=Tuscaloosa|isbn=978-0817319397|OCLC=987066027|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Waruno|abizena=Mahdi|izenburua=Pre-Austronesian Origins of Seafaring in Insular Southeast Asia|argitaletxea=ISEAS-Yusof Ishak Institute|hizkuntza=en|data=2017|url=https://books.google.es/books?id=uJsnDwAAQBAJ&redir_esc=y|aldizkaria=Spirits and Ships: Cultural Transfers in Early Monsoon Asia|editore1-abizena=Andrea Acri|editore2-abizena=Roger Blench|editore3-abizena=Alexandra Landmann|isbn=978-9814762755|OCLC=1012757769|DOI=https://dx.doi.org/10.1355/9789814762779|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
[[Fitxategi:Chronological_dispersal_of_Austronesian_people_across_the_Pacific.svg|thumb|[[Austronesiar|Austronesiar herrien]] migrazioen mapa.]]
Migrazio berantiarragoa izan zen [[Neolitoa|Neolitoan]] [[austronesiar]] herrien hedapena. Austronesiarrak [[Taiwan (uhartea)|Taiwan uhartean]] sortu zirenK.a. 3000-1500 urteen artean. Itsas [[Nabigazio|nabigazioko]] teknologia nabarmena ukan zuten (bereziki, haga ontziak, [[Katamaran|katamaranak]] eta tximeleta belako ontziak). Litekeena da teknologia haien garapen progresiboak zerikusia izatea Ozeania Hurbilean eta Urrunean finkatzeko geroko urratsekin. K.a. 2200 ingurutik aurrera, austronesiarrek hegoalderantz nabigatu zuten [[Filipinak|Filipinetan]] finkatzeko. [[Bismarck uhartedia|Bismarck uharteditik]] abiatuta, ziurrenik, Ozeano Barearen mendebaldea zeharkatu eta [[Marianak|Mariana]] uharteetara iritsi ziren K.a. 1500ean, baita [[Palau|Palaura]] eta [[Yap|Yapera]] ere, K.a. 1000an.<ref>{{Erreferentzia|izena=Olaf|abizena=Winter|izenburua=Austronesian sailing to the northern Marianas, a comment on Hung et al. (2011)|orrialdeak=898–910|hizkuntza=en|abizena2=Clark|abizena3=Anderson|abizena4=Lindahl|izena2=Geoffrey|izena3=Atholl|izena4=Anders|data=2012-09|url=https://www.cambridge.org/core/journals/antiquity/article/abs/austronesian-sailing-to-the-northern-marianas-a-comment-on-hung-et-al-2011/9986CD8A78CA88478D9C509F7D909740|aldizkaria=Antiquity|alea=333|zenbakia=86|issn=0003-598X|doi=10.1017/S0003598X00047992|sartze-data=2024-12-20}}</ref> Ozeania Urrunera iritsi ziren lehen gizakiak izan ziren, eta lehenak ur zabaleko distantzia zabalak zeharkatzen. Hegoalderantz ere hedatzen jarraitu zuten, eta [[Hego-ekialdeko Asia|hego-ekialdeko Asiako]] gainerako itsas eremuak esploratu zituzten, K.a. 1500ean [[Indonesia|Indonesiara]] eta [[Malaysia|Malaysiara]] iritsiz, eta, mendebalderago, [[Madagaskar|Madagaskarrera]] eta [[Komoreak|Komoreetara]], [[Indiako ozeanoa|Indiako ozeanoan]], K.a. 500 inguruan.<ref>{{Erreferentzia|izena=Margit|abizena=Heiske|izenburua=Genetic evidence and historical theories of the Asian and African origins of the present Malagasy population|orrialdeak=R72–R78|hizkuntza=en|abizena2=Alva|abizena3=Pereda-Loth|abizena4=Van Schalkwyk|abizena5=Radimilahy|abizena6=Letellier|abizena7=Rakotarisoa|abizena8=Pierron|izena2=Omar|izena3=Veronica|izena4=Matthew|izena5=Chantal|izena6=Thierry|izena7=Jean-Aimé|izena8=Denis|data=2021-04-26|url=https://academic.oup.com/hmg/article/30/R1/R72/6106232|aldizkaria=Human Molecular Genetics|alea=R1|zenbakia=30|issn=0964-6906|doi=10.1093/hmg/ddab018|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=R. D.|abizena=Gray|izenburua=Language Phylogenies Reveal Expansion Pulses and Pauses in Pacific Settlement|orrialdeak=479–483|hizkuntza=en|abizena2=Drummond|abizena3=Greenhill|izena2=A. J.|izena3=S. J.|data=2009-01-23|url=https://www.science.org/doi/10.1126/science.1166858|aldizkaria=Science|alea=5913|zenbakia=323|doi=10.1126/science.1166858|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=Peter S.|abizena=Bellwood|urtea=2002|izenburua=Examining the farming/language dispersal hypothesis|argitaletxea=McDonald Institute for Archaeological Research|ISBN=978-1902937205|hizkuntza=en|abizena2=Renfrew|izena2=Colin|url=https://search.worldcat.org/title/53151630|argitaratze-lekua=Cambridge|OCLC=53151630}}</ref> Ikerlari batzuek iradoki izan dute austronesiarrak lehenago ere hedatu zirela, K.a. 7000. urtean jada Filipinetara iritsi zirela.<ref>{{Erreferentzia|izena=Maximilian|abizena=Larena|izenburua=Multiple migrations to the Philippines during the last 50,000 years|orrialdeak=|hizkuntza=en|abizena2=Sanchez-Quinto|abizena3=Sjödin|abizena4=McKenna|abizena5=Ebeo|abizena6=Reyes|abizena7=Casel|abizena8=Huang|abizena9=Hagada|izena2=Federico|izena3=Per|izena4=James|izena5=Carlo|izena6=Rebecca|izena7=Ophelia|izena8=Jin-Yuan|izena9=Kim Pullupul|data=2021-03-30|url=https://www.pnas.org/doi/full/10.1073/pnas.2026132118|aldizkaria=Proceedings of the National Academy of Sciences|alea=13|zenbakia=118|pmid=33753512|pmc=PMC8020671|doi=10.1073/pnas.2026132118|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
K.a. 1300 eta 1200 urte bitartean, austronesiar migrazioen adar bat, [[lapita kultura]], iritsi zen [[Bismarck uhartedia|Bismarck uhartedira]], [[Salomon Uharteak|Salomon uharteetara]], [[Vanuatu|Vanuatura]], [[Fiji|Fijira]] eta [[Kaledonia Berria|Kaledonia Berrira]]. Handik, [[Tonga|Tongan]] eta [[Samoa|Samoan]] ere finkatu ziren, K.a. 900 eta 800 artean. Batzuek iparralderantz ere jo zuten K.a. 200. urtean, ekialdeko [[Mikronesia|Mikronesiako]] uharteetan finkatzeko ([[Karolinak]], [[Marshall Uharteak]] eta [[Kiribati]] barne), aurrez austronesiarrek eskualdean egindako migrazioekin nahastuz. Hura izan zen austronesiarrek [[Polinesia|Polinesiara]] egindako hedapenaren adarrik urrunena, K.o. 700. urte ingururaino, uharteen beste esplorazio bolada bat izan zenean. [[Cook uharteak|Cook uharteetara]], [[Tahiti|Tahitira]] eta [[Markesak|Markesetara]] iritsi ziren 700. urte inguruan; [[Hawaii|Hawaiira]] 900. urte inguruan; [[Pazko uhartea|Pazko uhartera]] 1000. urte inguruan; eta, azkenik, [[Zeelanda Berria|Zeelanda Berrira]] 1200. urte inguruan.<ref>{{Erreferentzia|izena=R. D.|abizena=Gray|izenburua=Language Phylogenies Reveal Expansion Pulses and Pauses in Pacific Settlement|orrialdeak=479–483|hizkuntza=en|abizena2=Drummond|abizena3=Greenhill|izena2=A. J.|izena3=S. J.|data=2009-01-23|url=https://www.science.org/doi/10.1126/science.1166858|aldizkaria=Science|alea=5913|zenbakia=323|doi=10.1126/science.1166858|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=David|abizena=Stanley|izenburua=South Pacific handbook|argitaletxea=Emeryville, Calif. : Avalon Travel|hizkuntza=en|data=2004|url=https://archive.org/details/bub_gb_EDGapfBX-CAC|isbn=978-1566914116|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Ann|abizena=Gibbons|izenburua=‘Game-changing’ study suggests first Polynesians voyaged all the way from East Asia|argitaletxea=web.archive.org|hizkuntza=en|data=2016-10-03|url=https://web.archive.org/web/20190413063912/https://www.sciencemag.org/news/2016/10/game-changing-study-suggests-first-polynesians-voyaged-all-way-east-asia|aldizkaria=Science|sartze-data=2024-12-20}}</ref> Austronesiarrak Ameriketaraino ere iritsi ziren ustea dago, baina horren frogak ez dira erabatekoak.<ref>{{erreferentzia|izena=Jo Anne|abizena=Van Tilburg|urtea=1995|izenburua=Easter Island: archaeology, ecology, and culture|argitaletxea=Smithsonian Inst. Press|ISBN=978-1560985105|hizkuntza=en|url=https://search.worldcat.org/title/696115705|OCLC=696115705}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Robert|abizena=Langdon|izenburua=The Bamboo Raft as a Key to the Introduction of the Sweet Potato in Prehistoric Polynesia|orrialdeak=51–76|hizkuntza=en|data=2001|url=https://www.jstor.org/stable/25169519|aldizkaria=The Journal of Pacific History|alea=1|zenbakia=36|issn=0022-3344|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
=== Europarren esplorazioa ===
[[Fitxategi:Waldseemuller_map_2.jpg|thumb|''Universalis Cosmographia'' edo Waldseemüllerren mapa (1507), lehen mapa izan zen [[Amerika]] bi ozeanok banatuta erakutsi zuena. Hego Amerika [[Mundu Berria|Mundu Berritzat]] hartzen zen orduan, baina mapa honetan «Amerika» izena erakusten da lehen aldiz, [[Ameriko Vespuzio|Ameriko Vespuzioren]] izenaz eratutakoa.]]
Europako nabigatzaileek Ozeano Barearen mendebaldeko ertzarekin izandako lehen kontaktua António de Abreu eta Francisco Serrão portugaldarren espedizioek egin zuten, [[Sondako uharte txikiak|Sunda uharte txikietan]] zehar, [[Molukak|Moluketaraino]], 1512an,<ref>{{erreferentzia|izena=Willard Anderson|abizena=Hanna|urtea=1991|izenburua=Indonesian Banda: colonialism and its aftermath in the Nutmeg Islands|argitaletxea=Yayasan Warisan dan Budaya Banda Naira|hizkuntza=en|url=https://search.worldcat.org/title/1129118249|argitaratze-lekua=Rumah Budaya Banda Naira|OCLC=1129118249}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=Giles|abizena=Milton|urtea=2005|izenburua=Nathaniel's nutmeg: how one man's courage changed the course of history|argitaletxea=Sceptre|ISBN=978-0340696767|hizkuntza=en|url=https://search.worldcat.org/title/271403709|argitaratze-lekua=London|OCLC=271403709}}</ref> eta Jorge Álvaresek Txina hegoaldera 1513an egindako espedizioarekin, biak [[Malaka|Malakako]] [[Afonso de Albuquerque|Afonso de Albuquerqueren]] aginduz antolatutakoa.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Ikus, gainera ==
== Kanpo estekak ==
h5lepoqtmpdrzsrdzbwps296ngjjoi7
Herbario digital
0
973466
10006072
9917975
2024-12-20T17:08:20Z
Suna no onna
63274
10006072
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Kreodanthus_elatus.jpg|thumb|Herbario digital bateko ale bat.]]
[[Botanika|Botanikan]], '''herbario digitala''' edo '''herbario birtuala''' forma digitalizatuko [[herbario]]a da. Hau da, kontserbatutako [[landare]]en edo landare-zatien [[argazki|irudi digitalen]] bilduma bat da. Herbario birtualak, publiko zabalago batentzako espezimenen erabilgarritasuna hobetzeko ezarri ohi dira. Hala ere, badira [[Internet]]en sartzeko egokiak ez diren herbario digitalak, eskaneoen bereizmen handia eta, ondorioz, fitxategi handien tamaina direla eta (ehunka megabyte artxibo bakoitzeko). Espezimen bakoitzari kokapenari, kolektoreari eta izen botanikoari buruzko informazio gehigarria erantsi zaio. Sarritan, antzeko espezieak eta hazteko baldintzak bezalako beste xehetasun batzuk aipatzen dira.
== Kanpo estekak ==
* [http://www.tropicos.org/ Tropicos (Missouri Botanical Garden)]
* [https://www.europeana.eu/portal/en/collections/natural-history Europeana Collections] (High quality scans of the collections of several important European herbaria such as Kew)
* [http://apps.kew.org/herbcat/gotoHomePage.do Kew Herbarium Catalogue]
* [http://avh.ala.org.au/ Australia's Virtual Herbarium]
* [https://web.archive.org/web/20120310110134/http://www.usvirtualherbarium.org/ United States Virtual Herbarium]
* [https://web.archive.org/web/20191230174114/http://www.herbarium.lsu.edu/plants/ Louisiana State University Virtual Herbarium]
* [http://www.botanicalcollections.be/ Botanic Garden Meise Virtual Herbarium]
* [https://web.archive.org/web/20181119230435/http://herbarivirtual.uib.es/eng-med/index.html University of the Balearic Islands Virtual Herbarium]
* [http://bgbaseserver.eeb.uconn.edu/ University of Connecticut Virtual Herbarium]
* [https://web.archive.org/web/20110817200227/http://herbarium.uvu.edu/ Utah Valley University Virtual Herbarium]
* [http://ww2.bgbm.org/herbarium/ Virtual Herbarium of the Botanic Garden and Botanical Museum Berlin-Dahlem, Freie Universität Berlin]
* [http://sweetgum.nybg.org/science/vh/ The Virtual Herbarium at The New York Botanical Garden]
* [http://plants.jstor.org JSTOR Plant Science]
* [https://web.archive.org/web/20151120081116/http://reflora.jbrj.gov.br/jabot/PrincipalUC/PrincipalUC.do?lingua=en Reflora Virtual Herbarium]
* [https://plant.depo.msu.ru/ Moscow Digital Herbarium: 786K scans online]
* [http://kiki.huh.harvard.edu/databases/specimen_index.html Harvard University Herbaria & Libraries]
* [https://web.archive.org/web/20200814142233/http://indianflora.org/ Digital Herbarium of Angiospermic Plants of Western Ghat Regions of Maharashtra]
* [https://web.archive.org/web/20211206024512/http://envis.frlht.org/digital_herbarium.php Digital Herbarium of Selected Indian Medicinal Plants]
* [https://web.archive.org/web/20200618112656/http://florakarnataka.ces.iisc.ac.in/hjcb2/species.php?id=A&cat=all Digital Flora of Karnataka]
* [https://web.archive.org/web/20200807092457/http://atrium.brit.org/ BRIT Virtual Herbarium]
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Herbarioak]]
[[Kategoria:Museo birtualak]]
hsilf8m37uj99sohg6e9a3h03pazv4j
Kategoria:Herbarioak
14
973467
10006074
9734949
2024-12-20T17:12:27Z
Suna no onna
63274
[[Kategoria:Ondare erakundeak]] gehitua [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10006074
wikitext
text/x-wiki
{{CatAutoTOC}}
[[Kategoria:Artxiboak motaren arabera]]
[[Kategoria:Bildumak museoetan]]
[[Kategoria:Natur Historia museoak]]
[[Kategoria:Bioerrepositorioak]]
[[Kategoria:Ikerketa botanikoko institutuak]]
[[Kategoria:Botanikaren historia]]
[[Kategoria:Ondare erakundeak]]
o1c4qxcxb6dg5kqhpfpkgnot30wdqmc
Txikipedia:Denbora geologiko
104
976337
10006456
8394407
2024-12-21T11:37:51Z
Koldo Biguri
7388
10006456
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Geological time spiral.png}}
[[Fitxategi:Denbora geologikoa.jpg|500px|thumb|<center>Lurraren denbora geologikoaren eskema]]
'''Denbora geologikoa''' {{Txp|Lurra|Lur}} planeta garatzen hasi zenetik igaro diren milaka milioi urteak dira. {{Txp|Geologia|Geologoek}} egindako denbora-eskala bat da, edo, nolabait esateko, Lurraren historia geologikoaren "egutegi" moduko bat.
Denbora geologikoaren eskala edo egutegi hori duela 4.000 milioi urte hasten da, gure planetako {{Txp|lurrazal|lurrazala}} sortu zenean. Lurra bere gainazala baino pixka bat zaharragoa da, baina sortu zenean materia likido bero batez osatuta zegoen. Hoztu ahala, planetaren azalera solidotu egin zen. Orain arte aurkitutako {{Txp|arroka|arrokarik}} zaharrenek 4.000 milioi urte inguru dituztela zehaztu ahal izan dute geologoek; lurrazalak ere gutxi gorabehera adin hori bera izan behar duela uste dute.
==Nola jakiten da harrien adina?==
Lurraren gainazala hainbat arroka-geruzaz osatuta dago; geruzarik zaharrenak leku sakonagoan egoten dira, eta berrienak gorago. Arroka horiek aztertzean, geologoek ikusi dute haietako bakoitzak fosil jakin batzuk izaten dituztela eta ez beste batzuk, eta hori Lur osoan gertatzen da; beraz, arroka-geruza horiek aldi berean osatu zirela jakin dute horrela. Horretan oinarrituta, geologokoek badakite arroka-geruza bakoitza eta bertan aurkitutako fosilak gutxi gorabehera noizkoak diren.
==Denbora-eskala geologikoa==
Lurraren historia geologikoa oso luzea denez, geologoek hainbat garai bereizten dituzte, denbora-neurri ikaragarri handietan banatuak; garai horiek ulertu ahal izateko, hainbat garai-mota ere bereizten dituzte, eta, haietako bakoitzaren barruan, hainbat multzo edo atal ere bai.
Denboraren eskala geologikoan erabiltzen den aldi nagusi bakoitzari '''eona''' deitzen zaio, eta eon bakoitza denbora-unitate txikiagoetan banatzen da gero.
===Kanbriarraurrea===
Lurraren historiako bi eonik zaharrenak kanbriarraurrea izeneko denbora-multzo baten barruan daude: Lurrazala duela 4.600 milioi urte inguru sortu zenetik Fanerozoiko izeneko eonaren hasierara arteko denbora hartzen dute, duela 542 milioi urtera arte, gutxi gorabehera. Denbora-multzo hau Lurraren historiako denbora-tarterik handiena da: 4.030 milioi urte, edo Lurraren historiaren % 87a.
===Fanerozoikoa===
Fanerozoiko izeneko eona gutxi gorabehera duela 542 milioi urtetik gaur arte iristen den garai geologikoa da. Haren barruan hiru aro handi bereizten dira: {{Txp|Paleozoiko|Paleozoikoa}}, {{Txp|Mesozoiko|Mesozoikoa}} eta {{Txp|Zenozoiko|Zenozoikoa}}.
Eon honen hasieran, gure planetako lehorreko lurralde guztiak {{Txp|Pannotia}} izeneko superkontinente batean bat eginda zeuden, baina banatzen hasi ziren. Geroago, beste superkontinente bat osatu zen, {{Txp|Pangea}} izenekoa. Eta, ondoren, hau ere banatu zen eta gaur egungo {{Txp|Kontinente|kontinenteak}} eratu ziren.
{{Txikipedia interwiki}}
[[Kategoria:Txikipedia]]
[[Kategoria:Txikipedia:Geologia]]
tluldevtpxldgl8fzg01515htt766xw
10006457
10006456
2024-12-21T11:38:50Z
Koldo Biguri
7388
/* Nola jakiten da harrien adina? */
10006457
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Geological time spiral.png}}
[[Fitxategi:Denbora geologikoa.jpg|500px|thumb|<center>Lurraren denbora geologikoaren eskema]]
'''Denbora geologikoa''' {{Txp|Lurra|Lur}} planeta garatzen hasi zenetik igaro diren milaka milioi urteak dira. {{Txp|Geologia|Geologoek}} egindako denbora-eskala bat da, edo, nolabait esateko, Lurraren historia geologikoaren "egutegi" moduko bat.
Denbora geologikoaren eskala edo egutegi hori duela 4.000 milioi urte hasten da, gure planetako {{Txp|lurrazal|lurrazala}} sortu zenean. Lurra bere gainazala baino pixka bat zaharragoa da, baina sortu zenean materia likido bero batez osatuta zegoen. Hoztu ahala, planetaren azalera solidotu egin zen. Orain arte aurkitutako {{Txp|arroka|arrokarik}} zaharrenek 4.000 milioi urte inguru dituztela zehaztu ahal izan dute geologoek; lurrazalak ere gutxi gorabehera adin hori bera izan behar duela uste dute.
==Nola jakiten da harrien adina?==
Lurraren gainazala hainbat arroka-geruzaz osatuta dago; geruzarik zaharrenak leku sakonagoan egoten dira, eta berrienak gorago. Arroka horiek aztertzean, geologoek ikusi dute haietako bakoitzak {{Txp|fosil}} jakin batzuk izaten dituztela eta ez beste batzuk, eta hori Lur osoan gertatzen da; beraz, arroka-geruza horiek aldi berean osatu zirela jakin dute horrela. Horretan oinarrituta, {{Txp|Geologia|geologoek}} badakite arroka-geruza bakoitza eta bertan aurkitutako fosilak gutxi gorabehera noizkoak diren.
==Denbora-eskala geologikoa==
Lurraren historia geologikoa oso luzea denez, geologoek hainbat garai bereizten dituzte, denbora-neurri ikaragarri handietan banatuak; garai horiek ulertu ahal izateko, hainbat garai-mota ere bereizten dituzte, eta, haietako bakoitzaren barruan, hainbat multzo edo atal ere bai.
Denboraren eskala geologikoan erabiltzen den aldi nagusi bakoitzari '''eona''' deitzen zaio, eta eon bakoitza denbora-unitate txikiagoetan banatzen da gero.
===Kanbriarraurrea===
Lurraren historiako bi eonik zaharrenak kanbriarraurrea izeneko denbora-multzo baten barruan daude: Lurrazala duela 4.600 milioi urte inguru sortu zenetik Fanerozoiko izeneko eonaren hasierara arteko denbora hartzen dute, duela 542 milioi urtera arte, gutxi gorabehera. Denbora-multzo hau Lurraren historiako denbora-tarterik handiena da: 4.030 milioi urte, edo Lurraren historiaren % 87a.
===Fanerozoikoa===
Fanerozoiko izeneko eona gutxi gorabehera duela 542 milioi urtetik gaur arte iristen den garai geologikoa da. Haren barruan hiru aro handi bereizten dira: {{Txp|Paleozoiko|Paleozoikoa}}, {{Txp|Mesozoiko|Mesozoikoa}} eta {{Txp|Zenozoiko|Zenozoikoa}}.
Eon honen hasieran, gure planetako lehorreko lurralde guztiak {{Txp|Pannotia}} izeneko superkontinente batean bat eginda zeuden, baina banatzen hasi ziren. Geroago, beste superkontinente bat osatu zen, {{Txp|Pangea}} izenekoa. Eta, ondoren, hau ere banatu zen eta gaur egungo {{Txp|Kontinente|kontinenteak}} eratu ziren.
{{Txikipedia interwiki}}
[[Kategoria:Txikipedia]]
[[Kategoria:Txikipedia:Geologia]]
mymnmbnxzxud1nsl26tko4ixyht433r
Gaztea maketa lehiaketa
0
980882
10006451
9676701
2024-12-21T11:32:28Z
Gartxoak
23317
10006451
wikitext
text/x-wiki
{{Sari infotaula
|izena = Gaztea maketa lehiaketa
|azpititulua =
|herrialdea = [[Euskal Herria]]
|irudi = [[Fitxategi:Gaztea Spain.svg|150px]]
|oina =
|ekitaldiak =
|ordainsaria = '''Sari nagusia:'''<br/>5.000 euro<br/>[[Bilbao BBK Live]]n jo<br/>'''Entzuleen saria:'''<br/>2.500 euro<br/>'''Harrobia saria:'''<br/>4 abestiko EPa grabatu
|sariduna = [[Malko (musika taldea)|Malko]] (2024)
|webgunea = [https://www.eitb.eus/eu/gaztea/maketa-lehiaketa/ Gaztea maketa lehiaketa]|katea=Gaztea}}
'''Gaztea maketa lehiaketa''' (aurretik '''Euskadi Gazteako maketa lehiaketa''') [[Gaztea (irratia)|Gaztea]] (aurretik ''Euskadi Gaztea'') irratiak 1991. urtean abiatu zuen maketa lehiaketa da, urtero jokatzen dena.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Maketa Lehiaketa, 27. irabazlearen bila|hizkuntza=eu|url=https://www.eitb.eus/eu/gaztea/maketa-lehiaketa/osoa/5402618/gaztea-maketa-lehiaketa-irabazleak-1991tik-2017ra/|aldizkaria=Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2020-11-14}}</ref> Gerora ezagun egin diren talde askoren ibilbidearen hasiera lehiaketa honetan egon zen.
1995. urtetik aurrera "entzuleen saria" ere ematen da. 2013an izan zen aldi bakarra talde berak lehiaketa irabazteaz gain entzuleen saria ere jaso zuena, [[Skasti]] taldeak hain zuzen ere.<ref name=":0" />
== Palmaresa ==
{| class="wikitable"
|-
! Urtea !! Txapelduna !! Entzuleen saria
|-
| 1991 || [[E.H. Sukarra]] ||
|- bgcolor="efefef"
| 1992 || [[Sorotan Bele]] ||
|-
| 1993 || [[Hor Konpon]] eta [[Psicosis (musika taldea)|Psicosis]] ||
|- bgcolor="efefef"
| 1994 || [[6nemen9]] ||
''[[IT]]''
|-
| 1995 || [[Pi L.T.]] || ''[[Latzen]]''
|- bgcolor="efefef"
| 1996 || [[Fundiziyue]] || ''[[Berri Txarrak]]''
|-
| 1997 || [[Zea Mays (musika taldea)|Zea Mays]] || ''[[Pano's Flat]], [[Atxantatu]], [[Debekatua]]''
|- bgcolor="efefef"
| 1998 || [[Noraezean (musika taldea)|Noraezean]] || ''[[Feeling Good]]'', ''[[Split 77]], [[Txarkey]], [[Behin betiko]]''
|-
| 1999 || [[Kafha]] || ''[[Asgarth]]''
|- bgcolor="efefef"
| 2000 || [[El Columpio Asesino]] || ''[[Hira (musika taldea)|Hira]], [[Anger (musika taldea)|Anger]], [[Offset (musika taldea)|Offset]]''
|-
| 2001 || [[All Fools Day]] || ''[[Bidebat|2D1]], [[Conflict Noise]], [[Hi! Satelite]]''
|- bgcolor="efefef"
| 2002 || [[Seiurte]] || ''[[Biok]], [[Ehiztari Beltza]], [[Delorean]]''
|-
| 2003 || [[Kerobia]] || ''[[Kauta]], [[Zer (musika taldea)|Zer]], [[Keike]]''
|- bgcolor="efefef"
| 2004 || [[Kristina Solano]] || ''[[Póg Mo Thón]], [[Muted]], [[Neu (musika taldea)|Neu]]''
|-
| 2005 || [[Khous]] || ''[[Nuke (musika taldea)|Nuke]]''
|- bgcolor="efefef"
| 2006 || [[Karelean]] || ''[[Bisai]]''
|-
| 2007 || [[Dynamo (musika taldea)|Dynamo]] || ''[[Noisex]]''
|- bgcolor="efefef"
| 2008 || [[LAIN taldea|Lain]] || ''[[Averno]]''
|-
| 2009 || Ez zen jokatu || Ez zen jokatu
|- bgcolor="efefef"
| 2010 || [[Zain (musika taldea)|Zain]] || ''[[Lorebeltz]]''
|-
| 2011 || [[Enkore]] || ''[[Larregi (musika taldea)|Larregi]]''
|- bgcolor="efefef"
| 2012 || [[Belako (musika taldea)|Belako]] || ''[[Ebony Rose]]''
|-
| 2013 || [[Skasti]] || ''[[Skasti]]''
|- bgcolor="efefef"
| 2014 || [[Smoke Idols]] || ''[[Kometa (musika taldea)|Kometa]]''
|-
| 2015 || [[Nazca (musika taldea)|Nazca]] || ''[[Stai Zito]]''
|- bgcolor="efefef"
| 2016<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Dekot garaile, Maketa Lehiaketaren 25. edizioan|hizkuntza=eu|url=https://www.eitb.eus/eu/gaztea/maketa-lehiaketa/osoa/4111788/dekot-garaile-maketa-lehiaketaren-25-edizioan/|aldizkaria=EITB Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2021-11-26}}</ref>|| [[Dekot]] || ''[[Katez]]''
|-
| 2017<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Empty Files, Maketa Lehiaketaren 26. edizioko irabazlea|hizkuntza=eu|url=https://www.eitb.eus/eu/gaztea/maketa-lehiaketa/osoa/4799501/empty-files-maketa-lehiaketaren-26-edizioko-irabazlea/|aldizkaria=EITB Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2021-11-26}}</ref>|| [[Empty Files]] || ''[[Passepartout (musika taldea)|Passepartout]]''
|- bgcolor="efefef"
| 2018<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Hakima Flissi, Maketa Lehiaketaren 27. edizioko irabazlea|hizkuntza=eu|url=https://www.eitb.eus/eu/gaztea/maketa-lehiaketa/osoa/5557364/hakima-flissi-maketa-lehiaketaren-27-edizioko-irabazlea/|aldizkaria=Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2020-11-14}}</ref>|| [[Hakima Flissi]] || ''[[Silence (musika taldea)|Silence]]''
|-
| 2019<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sua, Maketa Lehiaketaren 28. edizioko irabazlea|hizkuntza=eu|url=https://www.eitb.eus/eu/gaztea/maketa-lehiaketa/osoa/6318943/sua-gaztea-maketa-lehiaketaren-28-edizioko-irabazlea-2019ko-apirila-bilbo/|aldizkaria=Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2020-11-14}}</ref>|| [[Sua (musika taldea)|Sua]] || ''[[Trini Fox]]''
|- bgcolor="efefef"
| 2020<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Raitx, Maketa Lehiaketaren 29. edizioko irabazlea|hizkuntza=eu|data=2020-06-25|url=https://www.eitb.eus/eu/gaztea/maketa-lehiaketa/osoa/7328646/raitx-gaztea-maketa-lehiaketaren-29-edizioko-irabazlea-2020ko-ekaina-donosti/|aldizkaria=Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2020-11-14}}</ref>|| [[Rakel Arenaza|Raitx]] || ''[[Kilimak (musika taldea)|Kilimak]]''
|-
| 2021<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Silitiak irabazi du 30. Gaztea Maketa Lehiaketa|hizkuntza=eu|data=2021-11-26|url=https://www.eitb.eus/eu/eitb-taldea/osoa/8479337/silitiak-irabazi-du-30-gaztea-maketa-lehiaketa/|aldizkaria=EITB Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2021-11-26}}</ref>|| [[Silitia]] || ''[[UDDA]]''
|- bgcolor="efefef"
| 2022<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Maketa Lehiaketa - EITB|hizkuntza=eu|url=https://www.eitb.eus/eu/gaztea/maketa-lehiaketa/|aldizkaria=www.eitb.eus|sartze-data=2023-08-20}}</ref>|| [[Txopet]] || ''[[Ithaka (musika taldea)|Ithaka]]''
|-
| 2023<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Zilibito Recordsek irabazi du 2023ko Maketa Lehiaketa|hizkuntza=eu|data=2023-11-16|url=https://www.eitb.eus/eu/gaztea/osoa/9356082/zilibito-recordsek-irabazi-du-2023ko-maketa-lehiaketa/|aldizkaria=EITB|sartze-data=2023-11-18}}</ref>|| [[Zilibito Records]] || ''[[Enbata Lorade]]''
|-
| 2024 || [[Malko (musika taldea)|Malko]] || ''[[Aramu]]''
|}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* [https://www.eitb.eus/eu/gaztea/maketa-lehiaketa/ Gaztea maketa lehiaketaren webgune ofiziala]
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Euskal Herriko musika]]
[[Kategoria:Gaztea maketa lehiaketa]]
bktgpz7y1fb8mpzryn0mht5v52o08t3
10006453
10006451
2024-12-21T11:33:19Z
Gartxoak
23317
10006453
wikitext
text/x-wiki
{{Sari infotaula
|izena = Gaztea maketa lehiaketa
|azpititulua =
|herrialdea = [[Euskal Herria]]
|irudi = [[Fitxategi:Gaztea Spain.svg|150px]]
|oina =
|ekitaldiak =
|ordainsaria = '''Sari nagusia:'''<br/>5.000 euro<br/>[[Bilbao BBK Live]]n jo<br/>'''Entzuleen saria:'''<br/>2.500 euro<br/>'''Harrobia saria:'''<br/>4 abestiko EPa grabatu
|sariduna = [[Malko (musika taldea)|Malko]] (2024)
|webgunea = [https://www.eitb.eus/eu/gaztea/maketa-lehiaketa/ Gaztea maketa lehiaketa]|katea=Gaztea}}
'''Gaztea maketa lehiaketa''' (aurretik '''Euskadi Gazteako maketa lehiaketa''') [[Gaztea (irratia)|Gaztea]] (aurretik ''Euskadi Gaztea'') irratiak 1991. urtean abiatu zuen maketa lehiaketa da, urtero jokatzen dena.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Maketa Lehiaketa, 27. irabazlearen bila|hizkuntza=eu|url=https://www.eitb.eus/eu/gaztea/maketa-lehiaketa/osoa/5402618/gaztea-maketa-lehiaketa-irabazleak-1991tik-2017ra/|aldizkaria=Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2020-11-14}}</ref> Gerora ezagun egin diren talde askoren ibilbidearen hasiera lehiaketa honetan egon zen.
1995. urtetik aurrera "entzuleen saria" ere ematen da. 2013an izan zen aldi bakarra talde berak lehiaketa irabazteaz gain entzuleen saria ere jaso zuena, [[Skasti]] taldeak hain zuzen ere.<ref name=":0" />
== Palmaresa ==
{| class="wikitable"
|-
! Urtea !! Txapelduna !! Entzuleen saria
|-
| 1991 || [[E.H. Sukarra]] ||
|- bgcolor="efefef"
| 1992 || [[Sorotan Bele]] ||
|-
| 1993 || [[Hor Konpon]] eta [[Psicosis (musika taldea)|Psicosis]] ||
|- bgcolor="efefef"
| 1994 || [[6nemen9]] ||
''[[IT]]''
|-
| 1995 || [[Pi L.T.]] || ''[[Latzen]]''
|- bgcolor="efefef"
| 1996 || [[Fundiziyue]] || ''[[Berri Txarrak]]''
|-
| 1997 || [[Zea Mays (musika taldea)|Zea Mays]] || ''[[Pano's Flat]], [[Atxantatu]], [[Debekatua]]''
|- bgcolor="efefef"
| 1998 || [[Noraezean (musika taldea)|Noraezean]] || ''[[Feeling Good]]'', ''[[Split 77]], [[Txarkey]], [[Behin betiko]]''
|-
| 1999 || [[Kafha]] || ''[[Asgarth]]''
|- bgcolor="efefef"
| 2000 || [[El Columpio Asesino]] || ''[[Hira (musika taldea)|Hira]], [[Anger (musika taldea)|Anger]], [[Offset (musika taldea)|Offset]]''
|-
| 2001 || [[All Fools Day]] || ''[[Bidebat|2D1]], [[Conflict Noise]], [[Hi! Satelite]]''
|- bgcolor="efefef"
| 2002 || [[Seiurte]] || ''[[Biok]], [[Ehiztari Beltza]], [[Delorean]]''
|-
| 2003 || [[Kerobia]] || ''[[Kauta]], [[Zer (musika taldea)|Zer]], [[Keike]]''
|- bgcolor="efefef"
| 2004 || [[Kristina Solano]] || ''[[Póg Mo Thón]], [[Muted]], [[Neu (musika taldea)|Neu]]''
|-
| 2005 || [[Khous]] || ''[[Nuke (musika taldea)|Nuke]]''
|- bgcolor="efefef"
| 2006 || [[Karelean]] || ''[[Bisai]]''
|-
| 2007 || [[Dynamo (musika taldea)|Dynamo]] || ''[[Noisex]]''
|- bgcolor="efefef"
| 2008 || [[LAIN taldea|Lain]] || ''[[Averno]]''
|-
| 2009 || Ez zen jokatu || Ez zen jokatu
|- bgcolor="efefef"
| 2010 || [[Zain (musika taldea)|Zain]] || ''[[Lorebeltz]]''
|-
| 2011 || [[Enkore]] || ''[[Larregi (musika taldea)|Larregi]]''
|- bgcolor="efefef"
| 2012 || [[Belako (musika taldea)|Belako]] || ''[[Ebony Rose]]''
|-
| 2013 || [[Skasti]] || ''[[Skasti]]''
|- bgcolor="efefef"
| 2014 || [[Smoke Idols]] || ''[[Kometa (musika taldea)|Kometa]]''
|-
| 2015 || [[Nazca (musika taldea)|Nazca]] || ''[[Stai Zito]]''
|- bgcolor="efefef"
| 2016<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Dekot garaile, Maketa Lehiaketaren 25. edizioan|hizkuntza=eu|url=https://www.eitb.eus/eu/gaztea/maketa-lehiaketa/osoa/4111788/dekot-garaile-maketa-lehiaketaren-25-edizioan/|aldizkaria=EITB Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2021-11-26}}</ref>|| [[Dekot]] || ''[[Katez]]''
|-
| 2017<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Empty Files, Maketa Lehiaketaren 26. edizioko irabazlea|hizkuntza=eu|url=https://www.eitb.eus/eu/gaztea/maketa-lehiaketa/osoa/4799501/empty-files-maketa-lehiaketaren-26-edizioko-irabazlea/|aldizkaria=EITB Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2021-11-26}}</ref>|| [[Empty Files]] || ''[[Passepartout (musika taldea)|Passepartout]]''
|- bgcolor="efefef"
| 2018<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Hakima Flissi, Maketa Lehiaketaren 27. edizioko irabazlea|hizkuntza=eu|url=https://www.eitb.eus/eu/gaztea/maketa-lehiaketa/osoa/5557364/hakima-flissi-maketa-lehiaketaren-27-edizioko-irabazlea/|aldizkaria=Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2020-11-14}}</ref>|| [[Hakima Flissi]] || ''[[Silence (musika taldea)|Silence]]''
|-
| 2019<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sua, Maketa Lehiaketaren 28. edizioko irabazlea|hizkuntza=eu|url=https://www.eitb.eus/eu/gaztea/maketa-lehiaketa/osoa/6318943/sua-gaztea-maketa-lehiaketaren-28-edizioko-irabazlea-2019ko-apirila-bilbo/|aldizkaria=Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2020-11-14}}</ref>|| [[Sua (musika taldea)|Sua]] || ''[[Trini Fox]]''
|- bgcolor="efefef"
| 2020<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Raitx, Maketa Lehiaketaren 29. edizioko irabazlea|hizkuntza=eu|data=2020-06-25|url=https://www.eitb.eus/eu/gaztea/maketa-lehiaketa/osoa/7328646/raitx-gaztea-maketa-lehiaketaren-29-edizioko-irabazlea-2020ko-ekaina-donosti/|aldizkaria=Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2020-11-14}}</ref>|| [[Rakel Arenaza|Raitx]] || ''[[Kilimak (musika taldea)|Kilimak]]''
|-
| 2021<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Silitiak irabazi du 30. Gaztea Maketa Lehiaketa|hizkuntza=eu|data=2021-11-26|url=https://www.eitb.eus/eu/eitb-taldea/osoa/8479337/silitiak-irabazi-du-30-gaztea-maketa-lehiaketa/|aldizkaria=EITB Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2021-11-26}}</ref>|| [[Silitia]] || ''[[UDDA]]''
|- bgcolor="efefef"
| 2022<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Maketa Lehiaketa - EITB|hizkuntza=eu|url=https://www.eitb.eus/eu/gaztea/maketa-lehiaketa/|aldizkaria=www.eitb.eus|sartze-data=2023-08-20}}</ref>|| [[Txopet]] || ''[[Ithaka (musika taldea)|Ithaka]]''
|-
| 2023<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Zilibito Recordsek irabazi du 2023ko Maketa Lehiaketa|hizkuntza=eu|data=2023-11-16|url=https://www.eitb.eus/eu/gaztea/osoa/9356082/zilibito-recordsek-irabazi-du-2023ko-maketa-lehiaketa/|aldizkaria=EITB|sartze-data=2023-11-18}}</ref>|| [[Zilibito Records]] || ''[[Enbata Lorade]]''
|-
| 2024<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Malkok irabazi du 2024ko Maketa Lehiaketa|hizkuntza=eu|url=https://gaztea.eus/ekitaldiak/maketa-lehiaketa/2024/12/19/malkok-irabazi-du-2024ko-maketa-lehiaketa|aldizkaria=gaztea.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref>|| [[Malko (musika taldea)|Malko]] || ''[[Aramu]]''
|}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* [https://www.eitb.eus/eu/gaztea/maketa-lehiaketa/ Gaztea maketa lehiaketaren webgune ofiziala]
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Euskal Herriko musika]]
[[Kategoria:Gaztea maketa lehiaketa]]
0xbhi8tj19gmtd0h0r613rjc0qyuj59
BBC World News
0
981600
10005896
9928960
2024-12-20T15:16:27Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005896
wikitext
text/x-wiki
{{itzulpen automatiko txarra}}
{{zuzendu}}
{{erakunde infotaula}}
'''BBC World News''' nazioarteko komunikabide bat da, munduko irrati-hedatzailerik handiena da, harrera-eremuari, hizkuntza-hautaketari eta audientzia-irismenari dagokienez.<ref>https://publications.parliament.uk/pa/cm200910/cmselect/cmfaff/334/334.pdf</ref>40 hizkuntzatan baino gehiagotan ematen ditu [[albisteak]], [[Hitzaldi|hitzaldiak]] eta [[Eztabaida|eztabaidak]] <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Facebook|url=https://www.facebook.com/bbcworldservice/about/|aldizkaria=www.facebook.com|sartze-data=2024-10-03}}</ref> munduko toki askotara, plataforma analogiko eta digitaletan, Interneteko streamingean, podcastingean, satelitean, Audio bidezko difusio digitalean, FMn eta MWn. 2024an, Mundu Zerbitzuak 450 milioi pertsona hartzen zituen astean batez beste (telebista, irrati eta online bidez). <ref>{{Erreferentzia|izenburua=BBC’s global audience holds firm despite increased competition|hizkuntza=en|url=https://www.bbc.com/mediacentre/2024/bbc-global-audience-measure|aldizkaria=www.bbc.co.uk|sartze-data=2024-10-03}}</ref> 2016ko azaroan, BBCk iragarri zuen hizkuntza gehigarrietan emititzen hasiko zela.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=BBC World Service announces biggest expansion 'since the 1940s'|hizkuntza=en-GB|data=2016-11-16|url=https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-37990220|aldizkaria=BBC News|sartze-data=2024-10-03}}</ref>
BBC World Service Inglesek zortzi eskualde-bazkari ditu programa-aldaketa batzuekin, eta, hurrenez hurren, honako hauek hartzen dituzte: Afrika ekialdea eta hegoaldea; Afrika mendebaldea eta erdialdea; Europa eta Ekialde Hurbila; Amerika eta Karibe; Asia ekialdea; Asia hegoaldea; Australasia; eta Erresuma Batua.
Mundu Zerbitzuak dio bere helburua dela "nazioarteko irratigintzan munduko ahots ezagunena eta begirunetsuena izatea" <ref>{{Erreferentzia|izenburua=BBC World Service - Institutional - Our aims|hizkuntza=en-GB|url=https://www.bbc.co.uk/worldservice/institutional/2009/06/090609_annual_review2009_aims.shtml|aldizkaria=www.bbc.co.uk|sartze-data=2024-10-03}}</ref>, eta, aldi berean, nazioarteko bilakaerari buruzko "ikuspegi britainiar orekatua" izatea. [[Peter Horrocks]] zuzendari ohiak erakundea botere biguneko "informazio-gerra" baten gisa ikusi zuen, Errusiako eta Txinako nazioarteko komunikabideen aurka, RT barne. Hala, BBCk debekatu egin du, bai Errusian, bai Txinan, Ukrainako 2022ko inbasioaren ondoren [12].
BBCko Mundu Zerbitzuko zuzendaria [[Jonathan Munro]] da. BBCko Mundu Zerbitzuko arduraduna [[Jon Zilkha]] da.<ref>https://publications.parliament.uk/pa/cm201012/cmselect/cmfaff/1058/1058.pdf</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Gavin LewisTopics: Media Political Economy Places: Europe Ukraine United|abizena=Kingdom|izenburua=Monthly Review {{!}} The Broken BBC|hizkuntza=en-US|data=2016-04-01|url=https://monthlyreview.org/2016/04/01/the-broken-bbc/|aldizkaria=Monthly Review|sartze-data=2024-10-03}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=China bans BBC World News from broadcasting inside the country|hizkuntza=en|data=2021-02-12|url=https://www.scmp.com/news/world/europe/article/3121510/china-bans-bbc-world-news-saying-it-seriously-violated-chinese|aldizkaria=South China Morning Post|sartze-data=2024-10-03}}</ref>
== Historia ==
=== Lehen urteak ===
BBCren Mundu Zerbitzua 1932ko abenduaren 19an hasi zen BBC Empire Service bezala, laburki emititzen duena [14] eta nagusiki Britainiar Inperioko ingelesei zuzendua. Bere Eguberrietako lehen mezuan (1932), [[Jurgi V.a Erresuma Batukoa|George V.a erregeak]] zerbitzu hau "elurrak, basamortuak edo itsasoak moztutako gizon eta emakumeei" eskainia bezala karakterizatu zuen, "airetik kanpoko ahotsak bakarrik iritsi ahal izateko". Zuzendari nagusiak, [[John Reith|Sir John Reithek]], hauxe esan zuen hasierako programan:<blockquote>Ez gehiegi espero lehen egunetan; bolada batean programa erlatiboki sinpleak transmitituko ditugu, harrera ulergarrirako aukerarik onena emateko eta zonalde bakoitzeko zerbitzurako material egokiena zein den frogatzeko. Programak ez dira oso interesgarriak izango, ezta oso onak ere.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=BBC World Service {{!}} 75 Years|url=https://www.bbc.co.uk/worldservice/specials/1122_75_years/page2.shtml|aldizkaria=www.bbc.co.uk|sartze-data=2024-10-04}}</ref></blockquote>
[[Fitxategi:Alexandra Palace Theatre used by BBC as a prop store.png|thumb|Alexandra Palace antzokia, BBCk tresneria-denda gisa erabilia]]
Helbide hau bost aldiz irakurri zen BBCk zuzenean munduko hainbat lekutara bidali zuenean. Grabazioa BBCko artxiboko disko originaletatik [[YouTube]]. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=YouTube|url=https://www.youtube.com/embed/w4FT766H3oo?si=ubj67KeE0omOkLzh|aldizkaria=www.youtube.com|sartze-data=2024-10-04}}</ref>
=== Bigarren Mundu Gerra ===
BBCk gobernuaren independentzia aldarrikatzen jarraitu zuen gerran, baina, Asa Briggsek adierazi zuen bezala, BBCk gerra garaian gobernuari konektatutako agentzia ezberdinen 'erreferentzia iraunkorrak' sartu behar zituen. Batez ere Gerra Politikoko Exekutiboarena, Europarako transmisio guztien arduraduna.
[[Fitxategi:Bush House, London 2024-09-04.jpg|thumb|Bush house, BBC-ko egoitza nagusia 2012ra arte]]
1938ko urtarrilaren 3an atzerriko hizkuntza zerbitzua jarri zen abian, [[Arabiera|arabieraz]]. Alemaniako, Italiako eta Frantziako programak 1938ko irailaren 27an hasi ziren emititzen, britainiarren bake bilaketa proiektatuz [[Municheko Konferentzia|Municheko Akordioari buruzko konferentziaren]] aurreko egunetan.
1942. urtearen amaieran, BBCk emankizunak hasi zituen Europako hizkuntza nagusietan. ''Empire Zerbitzuak,'' ''BBCren Atzerriko Zerbitzua'' izena hartu zuen 1939ko azaroan, 1941etik aurrera BBCren Europako Zerbitzu esklusibo bat gehituz. Zerbitzu horien finantziazioa, administratiboki BBCren Kanpo Zerbitzuak bezala ezagutzen direnak, ez zen lizentzia nazionalaren tarifatik etorri, gobernuaren dirulaguntzatik baizik (Kanpo Arazoetako Ministerioaren aurrekontutik).
Kanpo Zerbitzuek propaganda eman zuten Bigarren Mundu Gerran, ''Londresko Rundfunk'' alemanezko zerbitzuan, bereziki nazien domeinuaren aurka, gerraren lehen egunetan behintzat laguntza ahula zuela uste baitzen.
Bere Frantziako Radio Londres zerbitzuak ere kodetutako mezuak bidali zizkion [[Frantziako Erresistentzia|Frantziako Erresistentziari]]. [[George Orwell|George Orwellek]] Bigarren Mundu Gerran Ekialdeko Zerbitzuari buruzko albiste ugari eman zituen. [[Belgikako inbasio alemaniarra (1940)|Erbesteko gobernu belgikarrak]] ''Radio Belgique-''tik emititzen du. <ref>{{Erreferentzia|izena=George|abizena=Orwell|izenburua=Orwell: the war broadcasts|url=https://archive.org/details/warbroadcasts0000geor|argitaletxea=Duckworth [u.a.]|abizena2=West|izena2=William J.|data=1985|edizioa=1. publ|editore-abizena=West|editore-izena=William John|isbn=978-0-563-20327-8|sartze-data=2024-10-04}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=George|abizena=Orwell|izenburua=The war commentaries|argitaletxea=Duckworth [u.a.]|data=1985|edizioa=1. publ|editore-abizena=West|editore-izena=William John|isbn=978-0-563-20349-0|sartze-data=2024-10-04}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=George|abizena=Orwell|izenburua=The war commentaries|argitaletxea=Duckworth [u.a.]|data=1985|edizioa=1. publ|editore-abizena=West|editore-izena=William John|isbn=978-0-563-20349-0|sartze-data=2024-10-04}}</ref>
=== Gerra hotza ===
Hungariako 1956ko altxamenduak eragin handia izan zuen nazioarteko hedapenean Gerra Hotzaren garaian. BBCk, beste irrati batzuek ez bezala, ez zuen sinesgarritasunik galdu krisian. Sentiberatasuna erakutsi zuen eta bere zentsore bezala jokatu zuen bestela diplomazia arriskuan egon zitekeenean.
BBCk inpartzialki informatzen jarraitu du, nahiz eta Erresuma Batuko Gobernuak zentsura-saiakerak egin dituen [[Suezko Krisialdia|Suezko krisiari]] buruz BBCk argitara eman dituen txostenen ondoren. Eztabaidaren ondorioz, gobernuak serioski pentsatu zuen zerbitzua bere gain hartzea, orduko lehen ministro [[Anthony Eden|Anthony Edenek]] ziurtatu nahi zuenean gobernuaren informazio-lerroa soilik iritsiko zela auzitegi nazionalera eta nazioartera.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Drama sparks Suez Crisis memories - Norfolk life - Eastern Daily Press|data=2014-11-02|url=https://web.archive.org/web/20141102190920/http://www.edp24.co.uk/norfolk-life/drama_sparks_suez_crisis_memories_1_949446|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-10-04}}</ref>
1940ko hamarkadaren amaieran, transmisio-hizkuntzen kopurua handitu egin zen eta harrera hobetu egin zen, 1957an Malayan eta [[Limasol|Limassolen]] Zipren irrati bat ireki ondoren. 1957an, atzerriko hainbat hizkuntza-zerbitzu eten edo murriztu ziren.
1962an, Kanpo Arazoetako Ministerioak Herry Loomis garai hartako zuzendariari argudiatu zion BBCk ''[[Voice of America|Voyce of America]]''-ren filosofia hartu beharko lukeela, alegia, herrialde aliatuei beren hizkuntzetan erabat garatuta ez transmititzea.
1965eko maiatzaren 1ean, zerbitzuak gaur egungo izena hartu zuen, BBC World Service., 1966an Ascension Uharteko irratia ireki zuen, Afrikako jendeari seinale indartsuago eta harrera hobearekin zerbitzatuz, eta, ondoren, Omango [[Masira|Masirah]] uhartean emisore batekin. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=BBC World Service {{!}} FAQ {{!}} The 1960s|url=https://www.bbc.co.uk/worldservice/history/story/2007/02/070122_html_60s.shtml|aldizkaria=www.bbc.co.uk|sartze-data=2024-10-04}}</ref>
1985eko abuztuan, emisioa lehen aldiz eten zen, Erresuma Batuko gobernuak Sinn Feineko Martin McGuinnessekin elkarrizketa bat aurkezten zuen dokumental bat debekatzeko hartutako erabakia salatzeko langileek greba egin zutenean.<ref>https://www.nytimes.com/1985/08/08/world/british-newscasts-stopped-by-strike.html</ref><ref>https://www.washingtonpost.com/archive/politics/1985/08/07/bbc-world-service-falls-silent/057453eb-f526-49f4-962c-8fb8045c2ab6/</ref><ref>https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1985-08-08-ca-3574-story.html</ref>
Ondoren, finantza-zailtasunek eta [[Internet|Interneten]] etorrerak BBCk eskainitako zerbitzuen kopurua murriztu zuten. Alemanezko transmisioak 1999ko martxoan amaitu ziren, ikerketa batek alemaniar entzule gehienek zerbitzua ingelesez sintonizatzen zutela erakutsi ondoren. [[Herbeheretar]], [[finlandiar]], [[frantses]], [[hebrear]], [[italiar]], [[japoniar]] eta [[Malaysiar-polinesiar hizkuntzak|malaysiar]] transmisioak gelditu egin ziren antzeko arrazoiengatik
== XXI. mendea ==
[[Fitxategi:BBC World Service 2022 (Boxed).svg|thumb]]
2005eko urriaren 25ean, BBCk iragarri zuen [[Bulgariera|bulgarieraz]], [[Kroaziera|kroazieraz]], [[Txekiera|txekieraz]], [[Greziera|grezieraz]], [[Hungariera|hungarieraz]], kazakhstanderaz, [[Poloniera|polonieraz]], [[Eslovakiera|eslovakieraz]], [[Esloveniera|eslovenieraz]] eta [[Thailandiera|thailandieraz]] egindako emisioak 2006ko martxoan amaituko zirela, 2007an [[Arabiera|arabierazko]] eta [[Persiera|persierazko]] albiste-zerbitzuak merkaturatzea finantzatzeko.<ref>http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4550102.stm</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=BBC shuts down Romanian service|hizkuntza=en-GB|data=2008-06-25|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7473778.stm|sartze-data=2024-10-04}}</ref>
2007an, BBC News Russianen azken transmisioa eten zen [[Errusiako gobernua|Errusiako gobernuaren]] aginduz. Txostenen arabera, gertaera hori Errusiako gobernuari egindako kritiken testuinguruan kokatzen da, 2008ko Errusiako presidentetzarako hauteskundeen aurretik prentsa-askatasuna mugatzeagatik. [[Mugarik Gabeko Kazetariak|Mugarik Gabeko Kazetariek]] zentsuratzat zeukaten neurri hori.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=BBC radio ordered off Russian FM|hizkuntza=en-GB|data=2007-08-17|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6951710.stm|sartze-data=2024-10-04}}</ref>
2010eko urrian, Erresuma Batuko gobernuak iragarri zuen %16 murriztuko zuela zerbitzuaren diru-sarreren finantzaketa eta %52 kapital finantzaketa 2017rako. Ondorioz, 650 langile baino gehiago atera behar izan ziren. Kanpo Arazoetako Ministerioaren eta [[Commonwealth (erakundea)|Commonwealthen]] finantzaketa 2014ko apirilean amaituko litzateke, eta finantzaketa, batez ere, telebista-lizentziaren tarifatik etorriko litzateke. 2010etik aurrera, zerbitzua eraldatzen hasi zen, batez ere irratitik multimedia-eragiketa batera.
2011n, albisteen aurkezle eta BBCko [[Kirgizistan|kirgizistaneko]] zerbitzuaren ekoizle Arslan Koichievek uko egin zion BBCn zuen postuari, herrialde hartako 2010eko apirileko iraultzan parte hartu zuela jakinarazi eta baieztatu ondoren. Londresen bizi izan zen, baina sarritan joaten zen Kirgizistanera, eta BBCko baliabideak erabiltzen zituen [[Kurmanbek Bakiev|Kurmanbek Bakiyev]] presidentearen aurka astintzeko. Kirgizistandar irrati batean agertzen zen ezizenez eta ahots mozorrotuz. Iraultzaren buruzagietako batek, Aliyasbek Alymkulovek, ekoizlea izendatu zuen bere aholkulari eta iraultzarako prestaketak eztabaidatu zituztela adierazi zuen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=BBC man quits after claims he helped to topple president in Kyrgyzstan|hizkuntza=en|data=2012-04-12|url=https://www.standard.co.uk/hp/front/bbc-man-quits-after-claims-he-helped-to-topple-president-in-kyrgyzstan-revolt-6389723.html|aldizkaria=Evening Standard|sartze-data=2024-10-04}}</ref>
2012an, Londresko langileek Broadcasting Housera lekualdatu zuten egoitza, eta BBC Newseko beste sail batzuekin partekatu zuten kokapena. Bere 1.500 langile baino gehiagoren %35ek Britainia Handitik egiten du lan. 2014tik aurrera, zerbitzua World Service Groupen parte izatera igaro zen.<ref>https://www.nao.org.uk/wp-content/uploads/2016/06/BBC-World-Service-1.pdf</ref>
2016. urteaz geroztik, 1.100 langile gehigarri kontratatu ziren Mundu Zerbitzuaren hedapen baten barruan, %70 inguru, Kanpo Arazoetako Bulegoak, Commonwealthek eta Garapenak finantzatuta, eta horrek 254 milioi euro eman zituen urtean bost urtez. [[Bigarren Mundu Gerra|Bigarren Mundu Gerraz]] geroztik izan den zerbitzu hedapenik handiena izan zen.<ref>https://www.nao.org.uk/wp-content/uploads/2021/12/BBC-savings-and-reforms.pdf</ref><ref>https://lordslibrary.parliament.uk/bbc-world-service-soft-power-and-funding-challenges/</ref><ref>https://committees.parliament.uk/writtenevidence/36976/pdf/</ref>
== Emisioak eta zerbitzuak ==
Zerbitzuak Londreseko Broadcasting Housetik emititzen du, hori ere korporazioaren egoitza baita. Eraikinaren alderik berrienean dago, zerbitzuak atzerriko hizkuntzetan erabiltzeko irrati- eta telebista-estudioak dituena. Era berean, Nazioarteko Mundu Zerbitzua, [[BBC World News]] nazioarteko telebista katea, [[BBC News telebista]] eta irrati buletin nazionalak, [[BBC News Channel]] eta [[BBC Online]] erabiltzen dituen prentsa integratuko areto bat ere badu eraikinak.
Hasieran, zerbitzua Broadcasting Housen zegoen. Hala ere, 1940ko abenduaren 8an, gutxi gorabehera 1940ko abenduaren 8an, jausgailu-meatze bat ustiatu ondoren, zerbitzua Broadcasting House-ren balizko helburutik urrun zeuden instalazioetara lekualdatu zen. tsasoz haraindiko zerbitzua Oxford Street-era lekualdatu zen, eta Europako zerbitzua, berriz, Maida Vale Studios-eko larrialdiko transmisio-instalazioetara lekualdatu zen aldi baterako. Zerbitzu europarrak Bush House-ra lekualdatu ziren etengabe 1940ko amaiera aldera, eta 1941ean mudantza osatu zuten, eta itsasoz haraindiko zerbitzuak 1958an haiekin bat egin zuten. Ondoren, Bush House BBCren Mundu Zerbitzuaren egoitza bihurtu zen, eta eraikina bera ere mundu mailako ospea lortu du zerbitzuaren entzuleen artean.<ref>https://www.bbc.com/news/av/world-radio-and-tv-17198031</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=BBC World Service leaves Bush House|hizkuntza=en-GB|data=2012-07-12|url=https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-18810309|aldizkaria=BBC News|sartze-data=2024-10-04}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Bush House: BBC World Service moves home|hizkuntza=en-GB|data=2012-07-11|url=https://www.bbc.com/news/magazine-18801251|aldizkaria=BBC News|sartze-data=2024-10-04}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=BBC World Service leaves Bush House|hizkuntza=en-GB|url=https://www.bbc.com/news/av/entertainment-arts-18807778|aldizkaria=BBC News|sartze-data=2024-10-04}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Dan|abizena=Sabbagh|izenburua=Bush House ceases BBC broadcasts after 71 years|hizkuntza=en-GB|data=2012-07-12|url=https://www.theguardian.com/media/2012/jul/12/bush-house-ceases-bbc-broadcasts|aldizkaria=The Guardian|issn=0261-3077|sartze-data=2024-10-04}}</ref>
[[Fitxategi:BBCBroadcastingHouse.JPG|thumb|BBC Broadcasting house]]
BBC World Service-k irrati sare bat du ingelesez 24 orduz eta beste zerbitzu batzuk 27 hizkuntza gehiagotan. Albisteak eta informazioa hizkuntza horietan daude eskuragarri BBCren webgunean, eta askok [[RSS]] feed-ak eta gailu mugikorretan erabiltzeko bertsio espezifikoak dituzte, eta batzuek posta elektroniko bidezko jakinarazpenak ere eskaintzen dituzte. Ingelesezko zerbitzuaz gain, hizkuntzetako 18 zerbitzuk irrati-zerbitzu bat transmititzen dute uhin laburreko bandak, [[AM irrati|AM]] edo [[FM]] erabiliz. Horiek ere zuzenean entzuteko moduan daude, edo geroago entzun daitezke (normalean zazpi egunez) Internet bidez. Albisteak BBC News-en "[[App|aplikazioan]]" ere eskuragarri daude, eta [[iTunes]]-en eta [[Googlen Play Store|Google Play Store-n]] daude eskuragarri. Mundu Zerbitzuak 16 hizkuntzatan ere erabili du bideo-edukia. Telebista irrati-zerbitzua transmititzeko ere erabiltzen da, eta tokiko kable eta satelite operadoreek doan ematen dute sarea ingelesez. Ingelesezko zerbitzua irrati digitalean ere eskuragarri dago Erresuma Batuan eta Europan. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=News in your language - BBC World Service|hizkuntza=en|url=https://www.bbc.com/ws/languages|aldizkaria=BBC News|sartze-data=2024-10-04}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=BBC - iPlayer Radio|url=https://www.bbc.co.uk/worldserviceradio/help/faq#faq|aldizkaria=www.bbc.co.uk|sartze-data=2024-10-04}}</ref>
Tradizionalki, Zerbitzua uhin laburreko emisioen mende zegoen, zentsuraren oztopoak, distantzia, gainditzeko gaitasuna zuelako. BBCk uhin laburreko estazio errepikatzaileen mundu mailako sare bat mantendu du 1940ko hamarkadatik, batez ere antzinako kolonia britainiarretan. Mugaz gaindiko transmisio horiek egoera berezietan ere erabili izan dira atzerriko britainiar menpekoei larrialdiko mezuak bidaltzeko, 1970eko iraileko Irail Beltzeko istiluetan Jordania ebakuatzeko aholkua kasu. Instalazio horiek [[Merlin Communications]] gisa pribatizatu ziren 1997an, eta, ondoren, [[VT Communications|VT Communicationsek]] (orain [[Babcock International Group|Babcock International Groupen]] zati da) irrati anitzentzako sare zabalago baten zati gisa erosi eta operatu zituen. Halaber, ohikoa da BBCren programak Voice of America edo Österreichischer Rundfunk-ren transmisoreetan transmititzea, eta programazioa, berriz, Erresuma Batuaren barruan dagoen estazio batean. Hala ere, 1980ko hamarkadatik, satelite bidezko banaketari esker, tokiko estazioek BBCren programak ematen dituzte.
BBCren Mundu Zerbitzua ez dago [[Ofcom|Ofcomek]] araututa, BBCk ohi duen bezala. BBC, aldiz, independentzia editorialaren eta norabide estrategikoa ezartzearen arduraduna da. Mundu Zerbitzuaren zeregina, irismena, urteko aurrekontua eta konpromiso nagusiak zehazten ditu, eta "helburuak, jomugak eta lehentasunak" adosten ditu Erresuma Batuko Kanpo arazoetako ministroarekin, BBCren Mundu Zerbitzuaren Lizentzia izeneko dokumentu batean. BBCko Administrazio Kontseiluko lehendakaria eta Kanpo arazoetako ministroa (edo haren ordezkariak) gutxienez urtean behin biltzen dira, helburu, lehentasun eta xede horien inguruko jarduna berrikusteko.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Regulation|hizkuntza=en|url=https://www.bbc.com/aboutthebbc/governance/regulation|aldizkaria=www.bbc.com|sartze-data=2024-10-04}}</ref><ref>https://web.archive.org/web/20220815040009/http://downloads.bbc.co.uk/aboutthebbc/insidethebbc/managementstructure/structureandgovernance/world_service_licence.pdf</ref>
== Finantzazioa ==
Mundu Zerbitzua hainbat hamarkadatan zehar finantzatu zen Kanpo Arazoetako Ministerioaren eta Commonwealthen dirulaguntzen bidez, 2014ko apirilaren 1era arte.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Departments, agencies and public bodies - GOV.UK|hizkuntza=en|url=https://www.gov.uk/government/organisations#foreign-commonwealth-office|aldizkaria=www.gov.uk|sartze-data=2024-10-05}}</ref>Harrezkero, hainbat bitartekoren bidez finantzatu da: Erresuma Batuko telebista-lizentziaren tasengatik, BBC Studiosen publizitateagatik, eta Kanpo Arazoetako Ministerioaren, Commonwealthen eta Garapen Ministerioaren finantzaketagatik.<ref>https://downloads.bbc.co.uk/rmhttp/guidelines/editorialguidelines/pdfs/250315-World-Service-Group-External-Relationships-Funding.pdf</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=BBC Worldwide - Annual Review 2013/14 - Our Business|data=2015-04-22|url=https://web.archive.org/web/20150422073204/http://www.bbcworldwide.com/annual-review/annual-review-2014/our-business.aspx|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-10-05}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Tara|abizena=Conlan|izenburua=BBC World Service to receive £289m from government|hizkuntza=en-GB|data=2015-11-23|url=https://www.theguardian.com/media/2015/nov/23/bbc-world-service-receive-289m-from-government|aldizkaria=The Guardian|issn=0261-3077|sartze-data=2024-10-05}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=BBC World Service to receive continued additional funding from Foreign, Commonwealth & Development Office|hizkuntza=en|url=https://www.bbc.com/mediacentre/2021/world-service-funding|aldizkaria=www.bbc.com|sartze-data=2024-10-05}}</ref>
== Hizkuntzak ==
Taula honek BBC World Servicek egindako hizkuntza-zerbitzuak zerrendatzen ditu. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=News in your language - BBC World Service|hizkuntza=en|url=https://www.bbc.com/ws/languages|aldizkaria=BBC News|sartze-data=2024-10-05}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=75 Years - BBC World Service {{!}} Multi-lingual audio {{!}} BBC World Service|url=https://www.bbc.co.uk/worldservice/history/audio.shtml|aldizkaria=www.bbc.co.uk|sartze-data=2024-10-05}}</ref>
=== Egungo zerbitzuak ===
{|class="wikitable sortable" style="text-align: left:0.5em;"
|-
! hizkuntza
! data-sort-type="date"| Hasiera-data
! data-sort-type="date"| Amaiera-data
! Webgune
! Irratia
! TB
! Online
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Oromoera]]
| style="vertical-align: top;" | 2017ko irailaren 18
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [http://www.bbc.com/afaanoromoo BBC Afaan Oromoo]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Amharera]]
| style="vertical-align: top;" | 2017ko irailaren 18
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [http://www.bbc.com/amharic BBC Amharic]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Arabiera]]
| style="vertical-align: top;" | 1938ko urtarrilaren 3
| style="vertical-align: top;" | 2023ko urtarrilaren 27 (Irrati Zerbitzua)
| style="vertical-align: top;" | [http://bbcarabic.com BBC Arabic]
| {{no}}
| {{Yes}}
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Azerbaijanera]]
| style="vertical-align: top;" | 1994ko azaroaren 30
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/azeri BBC Azeri]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Bengalera|Bengaliera]]
| style="vertical-align: top;" | 1941eko urriaren 11
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/bengali BBC Bangla]
| {{no}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Burmesera]]
| style="vertical-align: top;" | 1940ko irailaren 2
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/burmese BBC Burmese]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|- style="vertical-align: top;"
| [[Cantonesera]]
| 1941eko maiatzaren 5
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/zhongwen BBC Chinese]
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|- style="vertical-align: top;"
| [[Txinatarra]]
| 1941eko maiatzaren 19
|
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/zhongwen BBC Chinese]
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
| {{yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Ingeles]]
| style="vertical-align: top;" | 1936ko abenduaren 25
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/worldservice BBC World Service]
| {{Yes}}
| {{Yes}}
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Frantses|Frantse Afrikan]]
| style="vertical-align: top;" | 1960ko ekainaren 20
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/french BBC French]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Gujaratera|Gujaratiera]]
| style="vertical-align: top;" | 1942ko martxoaren 1etik<br />2 2017ko urriaren 2ra
| style="vertical-align: top;" | 1944ko irailaren 3
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.com/gujarati BBC Gujarati]
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Hausa (hizkuntza)|Hausa]]
| style="vertical-align: top;" | 1957ko martxoaren 13
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/hausa BBC Hausa]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|- style="vertical-align: top;"
| [[Hindi]]
| 1940ko maiatzaren 11
|
| [https://www.bbc.co.uk/hindi BBC Hindi]
| {{No}}
| {{Yes}}
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Igboera]]
| style="vertical-align: top;" |2018ko otsailaren 19<ref name=":0">{{cite web |url=https://www.bbc.com/news/world-africa-43076923 |title=BBC Igbo and Yoruba launched in Nigeria |date=19 February 2018 |work=[[BBC News Online]] |access-date=20 June 2018 |archive-date=24 June 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180624230538/https://www.bbc.com/news/world-africa-43076923 |url-status=live }}</ref>
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |[https://www.bbc.com/igbo BBC Igbo]
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Indonesiera]]
| style="vertical-align: top;" | 1949ko urriaren 30
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/indonesian BBC Indonesian]
| {{no}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Japoniar]]
| style="vertical-align: top;" | 1943ko uztailaren 4tik<br />2015eko urriaren 17ra (relaunch)<ref>{{cite news
| last = Russell
| first = Jon
| date = 2015eko urriaren 17
| title = BBC Launches Japanese Language News Site To Extend Its Global Advertising Reach
| url = https://techcrunch.com/2015/10/16/bbc-launches-japanese-language-news-site-to-extend-its-global-advertising-reach/
| work = [[TechCrunch]]
| access-date = 2020ko uztailaren 29
| archive-date = 2020ko uztailaren 29
| archive-url = https://web.archive.org/web/20200729063513/https://techcrunch.com/2015/10/16/bbc-launches-japanese-language-news-site-to-extend-its-global-advertising-reach/
| url-status = live
}}</ref>
| style="vertical-align: top;" | 1991eko martxoaren 31
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.com/japanese BBC Japanese]
| {{Yes}}
| {{Yes}}<ref>{{cite news
| date = 2018ko uztailaren 19
| title = BBC News launches new streaming service on Yahoo! JAPAN
| url = https://japantoday.com/category/entertainment/bbc-news-launches-new-streaming-service-on-yahoo!-japan
| work = [[Japan Today]]
| access-date = 2020ko uztailaren 29
| archive-date = 29 July 2020ko uztailaren 29
| archive-url = https://web.archive.org/web/20200729064051/https://japantoday.com/category/entertainment/bbc-news-launches-new-streaming-service-on-yahoo!-japan
| url-status = live
}}</ref>
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Kinyaruanda]] and [[Kirundi]]
| style="vertical-align: top;" | 1994ko irailaren 8
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.com/gahuza BBC Gahuza]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Koreera]]
| style="vertical-align: top;" | 2017ko irailaren 26
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.com/korean BBC Korean]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Kirgizera|Kyrgizera]]
| style="vertical-align: top;" | 1995eko apirilaren 1
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/kyrgyz BBC Kyrgyz]
| {{no}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Marathera]]
| style="vertical-align: top;" data-sort-value="1942ko martxoaren 1" | 1942ko martxoaren 1<br />1944ko abenduaren 31<br />2017ko urriaren 2
| style="vertical-align: top;" data-sort-value="1958ko abenduaren 25" | 1944ko irailaren 3<br />1958ko abenduaren 25
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.com/marathi BBC Marathi]
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Nepalera]]
| style="vertical-align: top;" | 1969ko ekainaren 7
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/nepali BBC Nepali]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Pidgin (hizkuntza)|Pidgin]]
| style="vertical-align: top;" | 2017ko abuztuaren 21
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.com/pidgin BBC Pidgin]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Paxtunera]]
| style="vertical-align: top;" | 1981eko abuztuaren 15
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [[BBC Pashto]]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Persiera]]
| style="vertical-align: top;" | 1940ko abenduaren 28
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/persian/ BBC Persian]
| {{no}}
| {{Yes}}
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Portuges|Portugues Brasilean]]
| style="vertical-align: top;" | 1938ko martxoaren 14
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/portuguese/ BBC Brasil]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Punjabera]]
| style="vertical-align: top;" | 2017ko urriaren 2
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.com/punjabi/ BBC Punjabi]
| {{Yes}}
| {{Yes}}
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Errusiar]]
| style="vertical-align: top;" data-sort-value="1942ko urriaren 7" | 1942ko urriaren 7<br />1946ko martxoaren 24
| style="vertical-align: top;" data-sort-value="" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/russian BBC Russian]
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Serbiar]]
| style="vertical-align: top;" data-sort-value="1991eko irailaren 29" |1991eko irailaren 29<br />2018ko martxoaren 26
| style="vertical-align: top;" data-sort-value="" |2011ko otsailaren 25
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.com/serbian/lat BBC Serbian]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Sinhala]]
| style="vertical-align: top;" data-sort-value="1942ko martxoaren 10" | 1942ko martxoaren 10<br />1990eko martxoaren 11
| style="vertical-align: top;" data-sort-value="" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/sinhala BBC Sinhala]
| {{No}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Somaliera]]
| style="vertical-align: top;" | 1957ko uztailaren 18
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/somali BBC Somali]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Gaztelania|Gaztelera Amerikan]]
| style="vertical-align: top;" | 1938ko martxoaren 14
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/mundo/ BBC Mundo]
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Swahili]]
| style="vertical-align: top;" | 1957ko ekainaren 27
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/swahili BBC Swahili]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Tamil]]
| style="vertical-align: top;" | 1941eko maiatzaren 3
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/tamil BBC Tamil]
| {{no}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Telugu]]
| style="vertical-align: top;" | 2017ko urriaren 2
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.com/telugu BBC Telugu]
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Thailandiera]]
| style="vertical-align: top;" data-sort-value="1941eko apirilaren 27" | 27 April 1941eko apirilaren 27<br />1962ko ekainaren 3 <br />2014ko uztailaren 10<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/blogs/blogcollegeofjournalism/posts/BBC-launches-first-social-media-only-news-service-for-Thailand |title=BBC launches first social media-only news service – for Thailand |publisher=[[BBC]] |access-date=2014ko urriaren 13 |archive-date=2014ko urriaren 6 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006010032/http://www.bbc.co.uk/blogs/blogcollegeofjournalism/posts/BBC-launches-first-social-media-only-news-service-for-Thailand |url-status=live }}</ref> 2016ko azaroaren 16
| style="vertical-align: top;" data-sort-value="" | 1960ko martxoaren 5<br />2006ko urtarrilaren 13
| style="vertical-align: top;" | [https://www.facebook.com/BBCThai BBC Thai Facebook page]<br />[http://www.bbc.com/thai BBC Thai]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Tigrinyera]]
| style="vertical-align: top;" | 2017ko irailaren 18
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [http://www.bbc.com/tigrinya BBC Tigrinya]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Turkiera]]
| style="vertical-align: top;" | 1939ko azaroaren 20
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/turkish BBC Turkish]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Ukrainera|Ukraniera]]
| style="vertical-align: top;" | 1992ko ekainaren 1
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/ukrainian BBC Ukrainian]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Urdu]]
| style="vertical-align: top;" | 1949ko apirilaren 3
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/urdu/ BBC Urdu]
| {{no}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Uzbekera]]
| style="vertical-align: top;" | 1994ko azaroaren 30
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/uzbek BBC Uzbek]
| {{no}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Vietnamera]]
| style="vertical-align: top;" | 1952ko otsailaren 6
| style="vertical-align: top;" | 2011ko martxoaren 26 (Irrati Zerbitzua)
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.com/vietnamese BBC Vietnamese]
| {{no}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Jorubera]]
| style="vertical-align: top;" | 2018ko otsailaren 19 <ref name=":0" />
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.com/yoruba BBC Yoruba]
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|}
=== Servicios anteriores ===
{|class="wikitable sortable" style="text-align: left:0.5em;"
|-
! Hizkuntza
! data-sort-type="date"| Hasiera-data
! data-sort-type="date"| Amaiera-data
! Webgune
! Irrati
! TB
! Online
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Afrikaans]]
| style="vertical-align: top;" | 1939ko maiatzaren 14
| style="vertical-align: top;" | 1957ko irailaren 8
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Albaniar]]
| style="vertical-align: top;" data-sort-value="1940ko arazoaren 12" | 1940ko arazoaren 12<br />1993ko otsailaren 20
| style="vertical-align: top;" data-sort-value="2011ko otsailaren 28" | 1967ko urtarrilaren 20<br />2011ko otsailaren 28
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/albanian BBC Albanian Archive]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Belgikako frantses|Belgiako frantses]] and [[Belgikako dutch|Belgikako Dutch]]
| style="vertical-align: top;" | 1940ko irailaren 28
| style="vertical-align: top;" | 1952ko martxoaren 30
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Bulgariar]]
| style="vertical-align: top;" | 1940ko otsailaren 7
| style="vertical-align: top;" | 2005eko abenduaren 23
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/bulgarian BBC Bulgarian Archive]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[kroaziera]]
| style="vertical-align: top;" | 1991ko irailaren 29
| style="vertical-align: top;" | 2006ko urtarrilaren 31
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/croatian BBC Croatian Archive]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|- style="vertical-align: top;"
| [[Hokkien Chinese|Txinako Hokkien]]
| 1942ko urriaren 1
| 1948ko otsailaren 7
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
||
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Txekiar]]
| style="vertical-align: top;" | 1939ko abenduaren 31
| style="vertical-align: top;" | 2006ko otsailaren 28
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/czech BBC Czech Archive]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Danimarkar]]
| style="vertical-align: top;" | 1940ko apiriliaren 9
| style="vertical-align: top;" | 1957ko abuztuaren 10
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Dutch language|Dutch]]
| style="vertical-align: top;" | 1940ko apiriliaren 11
| style="vertical-align: top;" | 1957ko abuztuaren 10
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Dutch language|Dutch]] for [[Indonesia]]
| style="vertical-align: top;" data-sort-value="1944ko abuztuaren 28" | 1944ko abuztuaren 28<br />1946ko maiatzaren 25
| style="vertical-align: top;" data-sort-value="1951ko maiatzaren 13" | 1945eko apirilaren 2<br />1951ko maiatzaren 13
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Karibeko ingeles]]
| style="vertical-align: top;" | 1976ko abenduaren 25
| style="vertical-align: top;" | 2011ko martxoaren 25
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/caribbean/ BBC Caribbean Archive]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Finlandiera]]
| style="vertical-align: top;" | 1940ko martxoaren 18
| style="vertical-align: top;" data-sort-value="1997ko abenduaren 31" | 1997ko abenduaren 31<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/worldservice/europe/ |title=BBC World Service Europe |publisher=BBC |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/19980520062806/http://www.bbc.co.uk/worldservice/europe/ |archive-date 1998ko maiatzaren 20 |quote=Unfortunately, the Finnish Service was closed on the 31st December 1997.}}</ref>
| style="vertical-align: top;" | [https://web.archive.org/web/19970428015437/http://www.bbc.co.uk/worldservice/finnish/index.htm BBC Finnish archived]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Kanadako frantses]]
| style="vertical-align: top;" | 1942ko azaroaren 2
| style="vertical-align: top;" | 1980ko maiatzaren 8
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Frantses]]
| style="vertical-align: top;" | 1938ko irailaren 27
| style="vertical-align: top;" | 1995eko martxoaren 31
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Asiako frantses]]
| style="vertical-align: top;" | 1944ko abuztuaren 28
| style="vertical-align: top;" | 1955eko apirilaren 3
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Alemaniar]]
| style="vertical-align: top;" | 1938ko irailaren 27
| style="vertical-align: top;" data-sort-value="1999ko martxoaren 26" | 1999ko martxoaren 26<ref>{{cite web |last=Kremer |first=Guntram |url=http://www.bbc.co.uk/german/ |title=Epilog |work=[[BBC German Service]] |language=de |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20001109180000/http://www.bbc.co.uk/german/ |archive-date=9 November 2000 |quote=G.K. Der Deutsche Dienst der BBC wurde am 26 März 1999 geschlossen. [G.K. The BBC German service was closed on 26 March 1999.]}}</ref>
| style="vertical-align: top;" | [https://web.archive.org/web/19970428015446/http://www.bbc.co.uk/worldservice/german/index.htm BBC German archived]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Austriako Alemaniar|Austraiko alemaniar]]
| style="vertical-align: top;" | 1943ko martxoaren 29
| style="vertical-align: top;" | 1957ko irailaren 15
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Greziera]]
| style="vertical-align: top;" | 1939ko irailaren 30
| style="vertical-align: top;" | 2005eko abenduaren 31
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/greek BBC Greek Archive]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Txipreko greziera]]
| style="vertical-align: top;" | 1940ko irailaren 16
| style="vertical-align: top;" | 1951ko ekainaren 3
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Hebreera]]
| style="vertical-align: top;" | 1949ko urrianre 30
| style="vertical-align: top;" | 1968ko urriaren 28
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Hungariera]]
| style="vertical-align: top;" | 1939ko irilaren 5
| style="vertical-align: top;" | 2005eko abenduaren 31
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/hungarian BBC Hungarian Archive]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Islandiera|Isladiera]]
| style="vertical-align: top;" | 1940ko abenduaren 1
| style="vertical-align: top;" | 1944ko ekainaren 26
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Italiera]]
| style="vertical-align: top;" | 1938ko irailaren 27
| style="vertical-align: top;" | 1981eko abenduaren 31
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Kazakhera]]
| style="vertical-align: top;" | 1995eko apiriliaren 1
| style="vertical-align: top;" | 2005eko abenduaren 16
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/kazakh/ BBC Kazakh Archive]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|- style="vertical-align: top;"
| [[Luxenburgera|Luxemburgera]]
| 1943ko maiatzaren 29
| 1952ko maiatzaren 30
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Mazedoniera|Macedoniera]]
| style="vertical-align: top;" | 1996ko urtarrilaren 6
| style="vertical-align: top;" | 2011ko martxoaren 4
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/macedonian BBC Macedonian Archive]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Malaysiera]]
| style="vertical-align: top;" | 1941eko maiatzaren 2
| style="vertical-align: top;" | 1991ko martxoaren 31
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Maltera]]
| style="vertical-align: top;" | 1940ko abuztuaren 10
| style="vertical-align: top;" | 1981ko abenduaren 31
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Norvegiera]]
| style="vertical-align: top;" | 1940ko apirilaren 9
| style="vertical-align: top;" | 1957ko abuztuaren 10
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Poloniera]]
| style="vertical-align: top;" | 1939ko irailaren 7
| style="vertical-align: top;" | 2005eko abenduaren 23
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/polish BBC Polish Archive]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Portuges|Portuges Afrikan]]
| style="vertical-align: top;" | 1939ko ekainaren 4
| style="vertical-align: top;" | 2011ko otsailaren 25
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/portugueseafrica BBC Portuguese for Africa Archive]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Portuges]]
| style="vertical-align: top;" | 1939ko ekainaren 4
| style="vertical-align: top;" | 1957ko abuztuaren 10
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Errumaniar]]
| style="vertical-align: top;" | 1939ko irailaren 15
| style="vertical-align: top;" | 2008ko abuztuaren 1
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/romanian BBC Romanian Archive]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Eslovakiera|Slovakiera]]
| style="vertical-align: top;" | 1941eko abenduaren 31
| style="vertical-align: top;" | 2005eko abenduaren 31
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/slovak BBC Slovak Archive]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Esloveniera|Sloveniera]]
| style="vertical-align: top;" | 1941eko apirilaren 22
| style="vertical-align: top;" | 2005eko abenduaren 23
| style="vertical-align: top;" | [https://www.bbc.co.uk/slovene BBC Slovene Archive]
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Suediar]]
| style="vertical-align: top;" | 1940ko otsailaren 12
| style="vertical-align: top;" | 1961eko martxoaren 4
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|-
| style="vertical-align: top;" | [[Gales (hizkuntza)|Gales Patagonian, Argentinan]]
| style="vertical-align: top;" data-sort-value="1945eko urtarrilaren 1" | 1945eko urtarrilaren 1
| style="vertical-align: top;" data-sort-value="1946ko abenduaren 31" | 1946ko abenduaren 31
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|- style="vertical-align: top;"
| [[Serbiar|Serbiar /]] [[Kroaziera]] Yugoslavian
| 1939ko irailaren 15
| 1991eko irailaren 28
| style="vertical-align: top;" |
| {{Yes}}
| style="vertical-align: top;" |
| style="vertical-align: top;" |
|}
== Emisoreen sarea ==
=== Amerika ===
[[Fitxategi:BBC Radio Merseyside 2021.jpg|thumb|BBC Radio Merseyside, 2021ean]]
BBC World Service Estatu Batuetako [[Sirius XM irrati satelite|Sirius XM irrati satelitearen]] zerbitzura harpidetza bidez dago eskuragarri. Kanadako filialak, [[Sirius XM Canadak]], gauza bera egiten du Kanadan. Estatu Batuetan 300 [[irrati publiko]] baino gehiagok transmititzen dituzte Munduko Zerbitzuko albisteen transmisioak, batez ere gaueko eta goizaldeko orduetan, [[AM irrati|AM]] eta [[FM irrati|FM]] irratien bidez, American Public Mediak banatuta. Irrati publiko batzuek ere [[HD irrati|HD Irrati-aren]] bidez transmititzen dute Mundu Zerbitzua bere osotasunean. BBCk eta Public Radio Internationalek The World programa WGBH Radio Bostonekin batera ekoizten dute, eta BBCk lehenago The Takeaway goizeko albiste-saioan parte hartu zuen. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=News Releases|data=2006-11-11|url=https://web.archive.org/web/20061111180733/http://xmradio.mediaroom.com/index.php?s=press_releases&item=1104|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-10-05}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Media releases {{!}} American Public Media|data=2013-01-26|url=https://web.archive.org/web/20130126101159/http://americanpublicmedia.publicradio.org/press/archive/pr_071212.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-10-05}}</ref>
[[Fitxategi:BBC America.svg|thumb|BBC Americaren logoa]]
BBCren uhin laburreko transmisioak [[Atlantic Relay Station]] eta [[Caribbean Relay Company|Caribbean Relay Companyk]] sustatzen zituzten tradizionalki. Gainera, [[Radio Canada International|Radio Canada Internationalekin]] egindako truke-akordio baten bidez, Brunswick Berriko estaziora sartu zen. Hala ere, "entzuteko ohituren aldaketek" Mundu Zerbitzua 2001eko uztailaren 1ean [[Ipar Amerika]] eta [[Australasia|Australasiara]] zuzendutako uhin laburreko irrati transmisioekin amaitzera eraman zuten.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Pages 1--136 from BBC AR Cover 03|data=2007-02-02|url=https://web.archive.org/web/20070202090014/http://www.bbc.co.uk/foi/docs/annual_reports_and_reviews/annual_report_and_accounts/BBC_Annual_Reports_and_Accounts.htm#page54|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-10-05}}</ref>
=== Asia ===
[[Fitxategi:BBC Asian Network 2022.png|thumb|BBC Asian Networken logoa, 2022an]]
Hainbat hamarkadatan, Munduko Zerbitzuaren audientziarik handienak Asian, Ekialde Hurbilean, Ekialde Hurbilean eta Asia hegoaldean izan dira. Erresuma Batuko eta [[Zipre|Zipreko]] transmisio-instalazioak BBCk [[Oman|Omanen]] duen ekialdeko emisio-estazio zaharrarekin eta Ekialde Urruneko [[Singapur|Singapurreko]] emanaldi-estazioarekin osatu ziren. Ekialdeko Asiako emanaldi-estazioa [[Thailandia|Thailandiara]] lekualdatu zen 1997an, [[Hong Kong]] [[Txinako Herri Errepublika|Txinako]] zati izatera pasa zenean. Thailandiako emankizun-estazioa 2017ko urtarrilean itxi zen, eta Singapurrekoa 2023ko uztailean.<ref>https://www.nzherald.co.nz/nz/bbcs-call-will-continue-after-transmissions-end/MBUUASPXN3PNXAVHUNUTHSVKWA/</ref> Gaur egun, [[Masira|Masirako]] (Oman) emanaldi-estazio batek Asiako eskualdeari ematen dio zerbitzua. Oro har, instalazio horiek BBCren Mundu Zerbitzuari uhin laburreko entzuketa tradizionalki ezaguna izan den eskualdeetan erraz iristeko moduko seinalea eman diote.
[[Fitxategi:BBC Asian Network Studio The Mailbox Birmingham 20041228.jpg|thumb|BBC Asian Network emisora]]
Ingelesez gain, audientziarik handienak [[Hindi|hindieraz]], [[Urdu|urdueraz]], [[Nepalera|nepalieraz]], [[Bengalera|bengaleraz]], [[Sinhala|zingalesez]], [[Tamilera|tamilez]] eta [[Marathera|marathiz]] dira, non BBCko emisoreak oso ezagunak diren. Zerbitzu pertsiarra [[Afganistan|Afganistango]] irrati publiko nazionala da, Irango audientziarekin batera. Mundu Zerbitzua egunean hemezortzi orduz egoten da ingelesez Asiako toki gehienetan, eta [[Arabiera|arabieraz]] [[Ekialde Hurbil Handia|Ekialde Hurbilean]].
Afganistanen eta Iraken irratiak martxan jartzearekin batera, zerbitzu horiek Ekialde Ertain eta Hurbileko leku gehienetan eskura daitezke gauez. Singapurren, BBCren ingelesezko Mundu Zerbitzua, funtsean, irrati elektriko nazional bat da, erraz eskuragarri dagoena eguneko 24 orduetan, asteko 7 egunetan, [[MediaCorp Radio]]-rekin epe luzerako akordio baten bidez. Urte askoan, [[Radio Television Hong Kong|Radio Television Hong Kongek]] BBC World Service transmititu zuen eguneko 24 orduetan, asteko 7 egunetan, baina 2021eko otsailaren 12az geroztik, Hong Kongek debekatu egin zuen BBCren Munduko Zerbitzuaren irratia, Txinak bere World News telebista kateak debekatzeko erabakia hartu eta berehala. Antza denez, [[Txina Global Television Network|Txina Global Television Networkeko]] Erresuma Batuan transmisio lizentzia baliogabetu izanaren errepresalia izan zen. [[Filipinak|Filipinetan]], DZRJ 810 AMk eta FM RJFM 100.3ko bere estazio arrebak BBCren Mundu Zerbitzua ingelesez transmititzen dute 06: 00etatik 20: 00etara astelehenetik larunbatera.
Eskualde honek atzerriko hizkuntzako bi telebista-kate bakarrak merkaturatzen ikusi dituen arren, beste zerbitzu batzuei beren irrati-zerbitzuak itxi zaizkie, aurrekontu-murrizketen eta baliabideak berriz zuzentzearen ondorioz.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=BBC Thai service ends broadcasts|hizkuntza=en-GB|data=2006-01-13|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4609860.stm|sartze-data=2024-10-05}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=BBC Chinese Service makes final broadcast in Mandarin|hizkuntza=en-GB|data=2011-03-25|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-pacific-12864041|aldizkaria=BBC News|sartze-data=2024-10-05}}</ref>
[[Japonia|Japoniak]] eta [[Korea|Koreak]] tradizio gutxi dute Mundu Zerbitzua entzuteko, nahiz eta Bigarren Mundu Gerran eta 1970eko eta 1980ko hamarkadetan uhin laburreko entzuketa ezaguna izan zen Japonian. Bi herrialde horietan, BBCren Mundu Zerbitzua uhin laburraren eta Interneten bidez baino ez zegoen eskuragarri. 2007ko irailean, Skylife (791 kanala) Hego Korean eskuragarri egon zen. 2016ko azaroan, BBCren Mundu Zerbitzuak iragarri zuen korear bidezko transmisioak hasteko asmoa duela. BBC Korean, irrati eta web zerbitzua, 2017ko irailaren 25ean jarri zen martxan.<ref>{{Erreferentzia|izena=Martyn|abizena=Williams|izenburua=The BBC Launches Korean Language News: A New Option for North Korean Radio Listeners|hizkuntza=en|data=2017-09-26|url=https://www.38north.org/2017/09/mwilliams092617/|aldizkaria=38 North|sartze-data=2024-10-05}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* {{en}} [https://www.bbc.com/news/world_radio_and_tv BBC Onen webgunea]
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:BBC]]
lf52d0hkjynlfbw01cjrg0vq5g39eq5
Hilobiratze-ostilamendu
0
989745
10006210
10004942
2024-12-20T20:50:50Z
Xirkan
12788
10006210
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Armée de terre cuite, fouille du tombeau de l'empereur Qin, Xi'an.jpg|thumb|280px|[[Terrakotazko armada]], [[Qin Shi Huang]] [[Txina]]ko enperadorearen hilobiratze-ostilamendua.]]
'''Hilobiratze-ostilamendua'''<ref>{{erreferentzia |izena= |abizena= |url=https://www.euskadi.eus/contenidos/informacion/terminologia_plangintza_lanak/eu_def/adjuntos/ARKEOLOGIA.pdf | izenburua=Arkeologia hiztegia | argitaletxea= euskadi.eus | sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Zientzia|abizena=Kaiera|izenburua=Morrontzaren zantzuak, Brontze Arotik bertatik|hizkuntza=eu|data=2019-10-23|url=https://zientziakaiera.eus/2019/10/23/morrontzaren-zantzuak-brontze-arotik-bertatik/|aldizkaria=Zientzia Kaiera|sartze-data=2023-10-30}}</ref> edo '''hilobiratze-hatuak''', [[arkeologia]]n, gorpu batekin batera ehortzitako objektu-multzoa da.
== Hilobiratze-ostilamenduak arkeologian ==
Hilobiratze-ostilamenduek garrantzi handia dute ikerketa arkeologikoetan, hilobiak, eta bertan aurkitzen diren materialak, beste egiturak baino hobeto kontserbatzen direlako maiz. Pertsona bat hiltzen zenean, ohikoa izaten zen bere objektu kutunekin batera lurperatzea. Objektu multzo horiek garaiari eta bere kulturari buruzko informazio handia ematen dute.
Egun, gero eta gehiago [[Azido desoxirribonukleiko|DNA]] azterketekin konparatzen da aurkitutako objektuetatik ateratako informazioa. Bereziki antzinako DNAren [[genetika molekular|analisi genetikoa]] eta [[isotopo]]en azterketa dira indar biziaz sartu diren aurrerapenak, eta indusketa tradizionalari eta gorputzen azterketa antropologikoari gehitu zaizkie, ikuspegi berria eskaintzeko. Besteak beste, modu horretan posible da zehaztea ehortzitako lagunak tokikoak ala atzerritarrak ziren, eta baita haien artean lotura biologikorik ote zegoen.<ref name=":0" /> Askotan, ostilamendua xumea zenean edo kontraesankorra, eta hezurren hondakinak erdi galduta zeudenean, hildakoaren generoa identifikatzeko balio izan dute analisiek.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Arkeologia terminologia]]
[[Kategoria:Artefaktu arkeologiko motak]]
o0u611347rpmn5m74pa0l455nz6j3ob
Lankide:Joxan Garaialde/Proba orria
2
992259
10005820
10005085
2024-12-20T13:03:35Z
Joxan Garaialde
90799
10005820
wikitext
text/x-wiki
{{Lanean|Joxan Garaialde}}
{{Wikipedia1000}}
{{anatomia infotaula|image=Nerves of the left upper extremity.gif|Caption=Nerbioak (horiz) goiko gorputz-adarrean}}
'''Nerbioa''' edo '''kirioa'''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Euskaltzaindiaren Hiztegia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?antzekoak=ez&option=com_hiztegianbilatu&view=frontpage&layout=aurreratua&Itemid=410&lang=eu&bila=bai&sarrera=kirio|aldizkaria=www.euskaltzaindia.eus|sartze-data=2021-05-15}}</ref> ehun bereziko hari-moduko egitura luzanga da, [[entzefalo]]a eta [[bizkarrezur-muin]]a gorputzeko gainerako aldeekin komunikatzen dena<ref>Testu hau lizentzia librean argitaratuta dagoen {{Erreferentzia|izenburua=Nerbio|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/nerbio|aldizkaria=zthiztegia.elhuyar.eus|sartze-data=2018-03-16}} orrialdetik hartua dago.</ref>. Nerbioa [[nerbio-sistema periferiko]]aren oinarrizko unitatea da, eta bulkada elektrikoak igortzen ditu mezu sentsitibo zein motorrak garraiatzeko. Giza espeziean, 12 [[nerbio kranial]] bikote eta 31 [[Bizkarrezurreko nerbio|nerbio espinal]] bikote daude.
Nerbioak [[axoi]] edo nerbio zuntzez osatuta daude, eta, horietako bakoitza, neurona batetik dator. Gainera, [[Schwannen zelula]]k topa ditzakegu, axoi horiek [[Mielina|mielinaz]] estaltzen dituzten zelulak.
== Etimologia ==
Nerbio [[Erdi Aroa|Erdi-Aroko]] latineko ''nervus (nerbio'') hitzetik dator; hori, berriz, latineko ''nervus-''etik ([[tendoi]], soka), antzinako latinaren ''neuros'' hitzaren [[metatesi]]tik sortua. Hitzaren erroa [[Aitzinindoeuropera|aitzinindoeuropereko]] ''(s)neu'' (tendoi) hitzetik datorrela uste da. Erdi-Aroan, ''nervus'' hitza erabiltzen zen tendoi zein nerbioak izendatzeko, bi egitura horien antzekotasunak zirela medio<ref>{{Erreferentzia|izenburua=nerve {{!}} Origin and meaning of nerve by Online Etymology Dictionary|hizkuntza=en|url=https://www.etymonline.com/word/nerve|aldizkaria=www.etymonline.com|sartze-data=2021-03-03}}</ref>.
== Deskribapena ==
Nerbioak nerbio-prozesu edo [[Axoi|axoien]] sortak dira. Hari itxurakoak, eta garunaren eta [[Bizkarrezur-muin|bizkarrezur-muineko]] nerbio-zentroak gorputzeko organo guztiekin komunikatzen dituzte. [[Nerbio-sistema periferiko|Nerbio sistema periferikoaren]] parte dira. Nerbio aferenteek zentzumen-seinaleak eramaten dituzte [[Burmuin|garunera]], adibidez, larruazaletik edo beste organoetatik; nerbio eferenteek, berriz, seinale motorrak garunetik [[Muskulu|muskuluetara]] eta [[Guruin|guruinetara]] eramaten dituzte, [[Muskulu-uzkurdura|muskuluak uzkurtu]] eta mugimendua ahalbidetuz. Nerbio-seinaleak (nerbio-bulkadak ere deitzen direnak) [[neurona]] baten zelula-gorputzetik abiatzen dira, eta azkar hedatzen dira axoian zehar bere amaieraraino, non [[Sinapsi|sinapsiaren]] bidez estimulua beste neurona batera edo organo efektore batera transmititzen den, adibidez, muskulu-zuntz edo guruin batera<ref name="seis">''Principios de Anatomía y Fisiología''. Autor: Tortora-Derrickson. Consultado el 16 de noviembre de 2018</ref>.
== Egitura ==
Nerbio bakoitza, faszikuluak sortuz elkartzen diren ehunka edo milaka [[Axoi|axoien]] elkarketaz osatuta dago. Axoiak [[Neurona|neuronen]] luzapenak dira, eta, horien bidez, [[zelula]] horiek beste neurona batzuekin edo [[Muskulu-zuntz|muskulu-zuntzekin]] kontaktuan jartzen dira. Giza espeziean, axoien diametro indibiduala 0,1 eta 20 mikrometro bitartekoa da, [[Nerbio ziatiko|Nerbio ziatikoaren]] parte diren axoietan, berriz, luzera zentimetro gutxi batzuk eta metro bat baino gehiago bitartekoa da, eta, [[Bizkarrezur-muin|bizkarrezur-muinaren]] aurreko adarraren motoneuronetatik abiatuta, [[Hanka|hankako]] eta [[Oin|oineko]] [[Muskulu|muskuluetara]] iritsi behar dute. Nerbio-enborretan hainbat osagai bereiz daitezke<ref name=dos>[https://books.google.es/books?id=sqMyDwAAQBAJ&pg=PT44&dq=axolema&hl=es&sa=X&ved=0ahUKEwju5aDxpqLfAhUOhRoKHbNgC-wQ6AEIPTAE#v=onepage&q=axolema&f=false ''El nervio periférico: Estructura y función'']. Autores: Moreno Benavides, Carlos, Velásquez-Torres, Alejandro, Amador-Muñoz, Diana Patricia, López-Guzmán, Silvia.
</ref>.
[[Fitxategi:CeluladeSchwann.jpg|thumb|270px|[[Schwannen zelula]] neurona baten axoia inguratuz.]]
Nerbioa axioiez eta [[Glia|glia-zelulez]] osatuta dagoen egitura da. Axoi bakoitza [[endoneuro]] deritzon ehun konektibo geruza batez inguratua dago. Axoiak faszikulutan biltzen dira, eta, bakoitza, [[perineuro]] deritzon geruza batean bilduta dago. Nerbioa [[epineuro]] izeneko azken ehun konektibo batek biltzen ditu<ref>{{Erreferentzia|izena=Sirkku|abizena=Peltonen|izenburua=Barriers of the peripheral nerve|orrialdeak=e24956|abizena2=Alanne|abizena3=Peltonen|izena2=Maria|izena3=Juha|data=2013-07-01|url=https://doi.org/10.4161/tisb.24956|aldizkaria=Tissue Barriers|alea=3|zenbakia=1|pmid=24665400|pmc=PMC3867511|doi=10.4161/tisb.24956|sartze-data=2021-03-05}}</ref><ref>{{cita publicación| apellido= OpenStax | nombre= | título= The-Peripheral-Nervous-System | publicación= Anatomy and Physiology | url= https://cnx.org/contents/FPtK1zmh@12.8:5QEuK48_@10/The-Peripheral-Nervous-System}} </ref>.
Epineuro: Nerbio baten kanpoaldeko geruza da. [[Ehun konektibo|Geruza konjuntibo]] lodia da, nerbio-faszikuluei sostengua ematen diena. Zelula konektiboek eta [[kolageno]]-zuntzek osatzen dute, gehienak nerbioari luzetara jarraituta. [[Adipozito|Zelula adiposo]] batzuk eta ''vasa nervorum'' izeneko odol-hodi txikiak ditu, nerbioaren odol-zirkulazioa eragiten dutenak<ref>
{{cita publicación| apellido= de Sousa Vargas | nombre= Thiago | título= Perineurioma esclerosante: relato de caso e revisão da literatura | publicación= An. Bras. Dermatol. | volumen= 84| número= no.6 | año=2009 | url= http://dx.doi.org/10.1590/S0365-05962009000600010}} </ref>.
* Perineuro: Nerbio baten faszikuluak biltzen dituen ehun konjuntiboko geruza zentrokideetako bakoitza da.
* Endoneuro: Luzetara jarritako zuntz kolagenozko faszikulu fin batzuk dira, nerbio-zuntzen artean dauden [[fibroblasto]] batzuekin batera.
Axoi bakoitza neurona batetik dator. Axoia estaltzen duen zelula-mintzak axolema du izena. Nerbio-zuntz gehienak [[Schwannen zelula|Schwannen zelulek]] eratutako [[mielina]]-zorro batek estaltzen ditu.
* [[Axolema]]. Axoia estali eta kanpo-ingurunetik bereizten duen zelula-mintza da.
* [[Axoplasma]]. Axoiaren barruan dagoen zelularen [[zitoplasma|zitoplasmari]] deitzen zaio horrela.
* [[Células de Schwann]]. [[Nerbio-sistema periferiko|Nerbio-sistema periferikoko]] nerbio batzuk inguratzen dituen mielina egiteko gai diren zelulak.
Nerbioa adarkatu ahala, ehun konjuntiboko zorroak finago bihurtzen dira. Adar txikienetan epineuroa falta da, eta perineuroa ezin da endoneurotik bereizi, endotelioko zelulen antza duten zelula konjuntibo zapalez estalitako zuntz-geruza mehe batera murriztuta baitago.
{{Irudi multzo
| align = center
| direction = horizontal
| image2 = Esquema nervio.jpg
| width2 = 430
| caption2 = Nerbio bat osatzen duten egitura nagusien eskema.
| image1 = Structure of Neuron_esp.jpg
| width1 = 410
| caption1 =Neurona tipikoa, axoian mielina-zorroa duena.
}}
[[Fitxategi:1319 Nerve StructureN EU.jpg|alt=Nerbio baten zehar ebakidura|erdian|thumb|522x522px|Nerbio baten zehar ebakidura (a) Axoi faszikulu, endoneuro, perineuro eta epineuroa jasotzen dituen eskema. (b) Nerbio ebakidura baten irudi histologikoa]]
== Nerbio motak ==
{{Irudi multzo
| align = center
| direction = horizontal
| image1 = Blausen 0284 CranialNerves esp.jpg
| width1 = 350
| caption1 = Nerbio kranialak entzefalotik abiatzen dira zuzenean.
| image2 = Spinal nerve-es.svg
| width2 = 360
| caption2 =Bizkarrezurreko nerbioak bizkarrezur-muinetik abiatzen dira.
}}
[[Fitxategi:1201 Overview of Nervous System_esp.jpg|thumb|center]400px|Nerbio-sistemaren egitura orokorra. Bizkarrezurreko nerbioak ikus daitezke.]]
[[Fitxategi:Nerbio kranialak etiketatuak.svg|alt=Nerbio kranialak|thumb|249x249px|Nerbio kranialak entzefaloaren oinaldetik ikusita]]
Nerbio-sistema periferikoko nerbioak hainbat irizpide fisiologiko edo funtzionalen arabera sailka daitezke. Sailkapen nagusiena, jatorriaren araberakoa da.
* '''Jatorriaren arabera'''<ref name=dos/>
** [[Nerbio kranial]]ak: [[Entzefalo|entzefalotik]] ateratzen diren 12 nerbio pare dira. Zenbaki eta izen bidez identifikatzen dira<ref>{{Erreferentzia|izena=Dale|abizena=Purves|izenburua=Neuroscience|ISBN=9781605353807|hizkuntza=en|data=2018|url=https://www.worldcat.org/oclc/990257568|edizioa=Sixth edition|isbn=978-1-60535-380-7|pmc=990257568|sartze-data=2021-03-10}}</ref>.
** [[Bizkarrezurreko nerbio|Bizkarrezurreko nerbioak]]: 31 nerbio pare dira, bizkarrezur-muinetik abiatzen direnak [[Ornoarteko foramen|juntagailu zuloetan]] zehar; 5 zerbikal, 12 dortsal, 5 lunbar eta 6 sakrocoxigeotan bana daitezke. Nerbio errakideoak taldekatu egiten dira, eta zenbait plexu sortzen dituzte: [[Plexu zerbikal|plexu zerbikala]], [[Plexu brakial|plexu brakiala]], [[Plexu lunbar|plexu lunbarra]] eta [[Plexu sakro|plexu sakroa]]<ref>[https://www.infermeravirtual.com/files/media/file/99/Sistema%20nervioso.pdf?1358605492 ''Sistema nervioso''. Anatomía.] Enfermera virtual. Consultado el 17 de de diciembre de 2018</ref>.
* '''Funtzioaren arabera'''<ref name=Unai>{{cita web|apellidos1=Aso Poza|nombre1=Unai|título=Los 7 tipos de nervios: clasificación y características|url=https://psicologiaymente.com/neurociencias/tipos-de-nervios|editorial=Psicología y mente|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref>
** [[Zentzumen-nerbio|Nerbio sentsitibo edo zentripetuak]]: Mezu sentsitiboak garraiatzen dituzte zentzumen organoetatik sistema zentralera. Nahiko urriak dira. Oro har, nerbio-zuntzak zuntz motorrekin (zentrifugoak) lotuta egoten dira<ref>{{Erreferentzia|izena=Thomas|abizena=Heinbockel|izenburua=Introductory Chapter: Organization and Function of Sensory Nervous Systems|hizkuntza=en|data=2018-07-18|url=https://www.intechopen.com/books/sensory-nervous-system/introductory-chapter-organization-and-function-of-sensory-nervous-systems|aldizkaria=Sensory Nervous System|doi=10.5772/intechopen.78738|sartze-data=2021-03-10}}</ref>.
** [[Nerbio motor|Nerbio motor edo zentrifugoak]]: Mezu motorrak nerbio-sistema zentraletik periferiara garraiatzen dituzte, mugimendu zein jariaketa estimuluak garraiatuz.
** [[Nerbio mixto]]ak: Mezu motor zein sentsitiboak garraiatzen dituzte. Kanpoko kitzikapenak nerbio-zentroetara eta muskuluen ordenetara (zentroetatik periferiara) eramaten dituzten zuntzez osatuta daude. Adibide gisa aipa dezakegu [[Nerbio glosofaringeo|glosofaringeoa]], zeinak [[Dastamen|dastamenaren]] informazioa [[Entzefalo|garunera]] helarazten eta, aldi berean, [[Mihi|mingaina]] kitzikatzen duen. Nerbio mota horretakoak dira [[bizkarrezurreko nerbio]] guztiak eta garezurreko nerbio batzuk.
=== Sailkapena estimuluaren norabidearen arabera ===
* Nerbio aferentea: Informazioa nerbio-sistema zentraletik periferiara garraiatzen duen nerbioa da.
* Nerbio eferentea: Informazioa periferiatik nerbio-sistema zentralera garraiatzen duen nerbioa da.
* Nerbio mixtoa: Informazioa bi noranzkotan garraiatzen duen nerbioa da.
* Nerbio-sistema periferikoaren atalen arabera
** Nerbio somatikoa: Borondatezko mugimenduak kontrolatzen ditu.
** Nerbio autonomoa: Nahi gabeko erantzunak kontrolatzen ditu.
==Nerbio-zuntz motak==
Nerbioak osatzen dituzten nerbio-zuntzek ekintza-potentzialen hedapenari esker transmititzen dituzte bulkadak. Transmisio-abiadura zenbait faktoreren mende dago: zuntzen diametroa eta [[Axoi|axoia]] inguratzen duen [[mielina]]-zorrorik dagoen ala ez. Diametro handiagoko zuntzek eta mielinaz inguratutakoek eroapen-abiadura handiagoa dute. Mielinarik gabeko diametro txikiko zuntz batek segundoko 0,5 metro baino ez du transmititzen; diametro handiko zuntz mielinadun batek, berriz, segundoko 120 metro transmiti ditzake<ref>[http://www.uam.es/personal_pdi/medicina/algvilla/practicas/velocidad_conduccion.pdf ''Medida de la velocidad de conducción del nervio cubital''.] {{Wayback|url=http://www.uam.es/personal_pdi/medicina/algvilla/practicas/velocidad_conduccion.pdf |date=20180920161710 }} UNAM. Consultado el 14 de diciembre de 2018</ref><ref>[http://www.acnweb.org/guia/g7cap1.pdf ''Bases neurofisiológicas de la conducción nerviosa y la contracción muscular y su impacto en la interpretación de la neurografía y la electromiografía'']. A. Z. Arco. Consultado el 15 de diciembre de 2018.</ref>. Mielinak isolatzaile gisa jokatzen du, gidatzeko abiadura handituz eta energia-gastua murriztuz. Gainera, babes-funtzioa du. Horregatik, [[Esklerosi anizkoitz|esklerosi anizkoitza]] gisako gaixotasun desmielinatzaileek nerbio-eroapena motelegia eta eraginkortasun gutxikoa izatea eragiten dute<ref>[http://www.guiasdeneuro.com/estructura-de-los-nervios/Estructura ''Estructura de los nervios''.] Autor: Sonzini Astudillo. Consultado el 19 de noviembre de 2018.</ref>.
[[Joseph Erlanger|Erlanger]] eta [[Herbert Spencer Gasser|Gasserren]] sailkapenaren arabera, nerbioak osatzen dituzten nerbio-zuntzak hainbat motatakoak izan daitezke: A, B eta C<ref>{{cita publicación|apellidos1=García Medrano|nombre1=Belén|apellidos2=Cortés Villar|nombre2=Jesús Manuel|título=Capítulo 7 - Nervios periféricos: Estructura y función. Principios y técnicas de reparación|url=https://unitia.secot.es/web/manual_residente/CAPITULO%207.pdf}}</ref>.
* A motako zuntzak, [[mielina]] zorrodunak eta mota hauetan banatzen direnak:
** Alfa (Ia; Ib): eroapen abiadura: 70-120 [[Metro segundoko|m/s]], 12-20 [[Mikrometro (unitatea)|mikra]] diametro, [[Muskulu eskeletiko|muskulu eskeletikoaren]] uzkurduraren eragileak dira.
** Beta (II): eroapen abiadura: 30-70 m/s, 5-12 mikra diametro, [[Ukimen|ukimena]] eta [[Presio|presioa]] eragiten dituzten zuntz sentsitiboak dira.
** Gamma: eroapen abiadura: 15-30 m/s, 3-6 mikra diametro, muskulu-ardatzetarako transmisio motorraren arduradunak muskulu-uzkurduran deformazio osoa saihesteko (muskulu-ardatz beretik propiozepzio-seinalerik egon ez dadin).
** Delta (III): eroapen abiadura: 12-30 m/s, 2-5 mikrak diametro, [[min]] akutu lokalizatuaren, tenperaturaren eta ukimenaren zati baten transmisioaren arduradunak.
* B motako zuntzak, mielina-zorrodunak, eta nerbio-sistema autonomo [[Zuntz aurregongoildar|aurregongoildarraren]] konexioaren arduradunak dira, eroapen abiadura 3-15 m/s, diametroa hiru mikra baino gutxiago.
* C motako zuntzak (IV), mielina-zorrorik gabeak. Min sakon zehaztugabea, usaimena, zenbait mekanorrezeptoreren informazioa, nerbio-sistema autonomoaren arku erreflexuen eta gongoil-ondokoen erantzunak transmititzeko ardura dute, eroapen-abiadura: 0,5-2 m/s, 0,4-1,2 mikra diametro.
==Fisiologia==
Nerbioak funtsezko bi propietate ditu: kitzikagarritasuna eta eroankortasuna. Kitzikagarritasuna estimulu kimiko eta fisikoen aurrean erreakzionatzeko gaitasuna da, eroankortasuna, berriz, kitzikapena leku batetik bestera transmititzeko gaitasuna da.
===Kitzikagarritasuna===
Neurona kitzika dezake: [[Nerbio-sistema|nerbio-zentro]] batek, argia gisako kitzikatzaile natural batek edo deskarga elektriko baten moduko kitzikatzaile artifizial batek. Estimulu hedatuari, nerbio-bulkada deritzo, eta, nerbio-zuntzaren puntu batetik bestera eroatea, nerbio-eroapena da<ref name = "Ciencias de la Naturaleza y su didáctica"> ''Ciencias de la Naturaleza y su didáctica''. Julia Morros Sardá. pag 179</ref>.
===Eroankortasuna===
[[Fitxategi:Cellmembranion.gif|right|thumb|Nerbio-bulkadaren transmisioa, transmintzaren potentzial-aldaketaren ondorioz.]]
[[Fitxategi:Ionanimation2.gif|thumb|eskuinera| [[Ioi-kanal]] baten funtzionamenduaren eskema.]]
Eroankortasuna da kitzikapena leku batetik bestera transmititzeko gaitasuna. Ezaugarri horri esker, [[dendrita]] batek ziztada periferiko baten ondoriozko kitzikapena [[Nerbio-sistema|nerbio-zentro]] batera transmiti lezake. Halaber, uzkurtzea eragiteko eta mugimenduak sortzeko, garunaren zentro motorrek nerbioak muskulu eskeletikoetaraino transmititzen dituzten aginduak igortzea ahalbidetzen du. Eroankortasuna gerta dadin, beharrezkoa da nerbioak inolako kalterik edo endekapenik ez izatea eta haren ibilbideak jarraitutasun osoa izatea<ref name = "Ciencias de la Naturaleza y su didáctica"/>.
Neuronek transmititzen dituzte mintz plasmatikoaren iragazkortasunaren aldaketa iragankor baten ondorioz sortutako seinale elektrikoak. Zelularen barnealdearen eta kanpoaldearen artean potentzial-diferentzia bat dagoelako hedatzen da, [[Mintz potentzial|mintz-potentziala]] deritzona. Zelula kitzikagarri baten mintz-potentziala atalase jakin batetik harago despolarizatzen denean, zelulak [[Ekintza potentzial|ekintza-potentzial]] bat sortzen du. Ekintza-potentziala da mintzaren polaritatea oso azkar aldatzea negatibotik positibora eta, berriro, negatibora, milisegundo batzuk irauten duen ziklo batean. Nerbio-transmisioa gertatzen da axoia estaltzen duen mintzean [[Ioi-kanal|ioi-kanalak]] daudelako.
==Giza-gorputzaren nerbio garrantzitsuenak==
[[Fitxategi:Spinal nerve CAT.svg|thumb|319x319px|[[Bizkarrezurreko nerbio|Bizkarrezur nerbioak]] bizkarrezur-muinetik ateratzen]]
* [[Bizkarrezurreko nerbio|Bizkarrezur nerbioak]] bizkarrezur-muinean egiten dute [[nerbio-sistema]] zentralarekin konexioa, sustrai dortsal eta bentralen bidez. Orotara, 31 nerbio bikote dira bizkarrezur-muinetik ateratzen direnak; nerbio kranialen antzera, zenbaki eta izen bidez identifikatzen dira. Nerbio espinal guztiak mistoak dira, eta informazio sentsitibo zein motorrak garraiatzen dituzte<ref>{{Erreferentzia|izena=Carlos|abizena=Moreno Benavides|izenburua=El nervio periférico : estructura y función|hizkuntza1=es|data=2017|url=https://www.worldcat.org/oclc/1156724487|isbn=978-958-738-806-0|pmc=1156724487|sartze-data=2021-03-10}}</ref>. Bizkarrezurraren [[Orno arteria|ornoarteko]] zuloetatik irteten dira, eta ornoaren arabera izendatzen dira<ref name=cero>[http://books.google.es/books?id=3tdLbY3FA4AC&pg=PA186&dq=sistema+nervioso+perif%C3%A9rico+es&hl=es&ei=Hql3TOLLFMuMOM3RuOwG&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=7&ved=0CFcQ6AEwBg#v=onepage&q=sistema%20nervioso%20perif%C3%A9rico%20es&f=false ''Estructura y función cuerpo humano'']. Autores: Gary A. Thibodeau y Kevin T. Patton. Página 186.</ref>:
** 8 nerbio bikote zerbikal
** 12 nerbio bikote toraziko
** 5 nerbio bikote lunbar
** 5 nerbio bikote sakro
** 1 Nerbio bikote kokzigeoa
[[Fitxategi:Head facial nerve branches.jpg|thumb|Kolore horian ikus daitezke [[Aurpegi-nerbio|aurpegi-nerbioa]] eta haren adarrak (VII. bikote kraniala).]]
* [[Nerbio kranial|Nerbio kranialak]], garezur-pareak ere esaten zaie. 12 nerbio dira, lepoko eta buruko informazio sentsoriala nerbio-sistema zentralera bidaltzen edo lepoko eta buruko muskulatura eskeletikoa kontrolatzeko agindu motorrak eramaten dituztenak<ref name=cero/>.
* I. [[Usaimen nerbioa]]: Nerbio sentsitibo berezi horrek [[Usaimen|usaimenaren]] informazioa garraiatzen du.
* II. [[Nerbio optiko]]a: Nerbio sentsitibo berezi horrek ikusmenaren informazioa garraiatzen du erretinatik garunera.
* III. [[Begiko nerbio motor komun|Begiko nerbio motore amankomuna]]: Begi-globoa eta betazalen mugimendua kontrolatzen ditu.
* IV. [[Nerbio troklear]]ra: Begi-globoaren mugimendua kontrolatzen du.
* V. [[Nerbio trigemino]]a: Mastekatzeko muskuluak kontrolatu, eta aurpegiko informazio sentikorra jasotzen du.
* VI. [[Abducens nerbio|Begiko kanpoko nerbio motorea]]: Begiko alboko muskulu zuzena inerbatzen du begi-globoaren mugimendua kontrolatuz.
* VII. [[Aurpegi-nerbio|Nerbio faziala]]: Aurpegiko mugimenduen eragilea, [[Mihi|mingainaren]] bi herenen dastamen informazioa jaso, eta [[listu]] eta [[malko]] guruinen jariaketa kontrolatzen ditu.
* VIII. [[Entzumen-nerbio|Nerbio bestibulokoklearra]]: Entzumenaren eta orekaren informazioa garraiatzen du belarritik garunera.
* IX. [[Nerbio glosofaringeo]]a: Mingainaren beste herenaren dastamen informazio jaso; parotida guruinaren jariaketa kontrolatu, eta, irensketan, [[Faringe|faringeko]] muskuluak kontrolatzen ditu.
* X. [[Nerbio bago]]a: [[Laringe|Laringea]], faringea, [[Hestegorri|esofagoa]], [[trakea]], [[Bronkio|bronkioak]], [[Bihotz|bihotza]], [[Urdail|urdaila]] eta [[Gibel|gibela]] inerbatzen ditu, eta [[Epiglotis|epiglotisaren]] eta faringearen informazio sentikorra jasotzen du.
* XI. [[Nerbio laguntzaile]]a: [[Esternokleidomastoideo]] eta [[Trapezio (muskulua)|trapezio muskuluak]] inerbatzen ditu.
* XII. [[Nerbio hipogloso]]a: Mingainaren muskuluei inerbazioa motorra ematen die.<br />
===Plexoak===
Bizkarrezur nerbioak taldekatu egiten dira plexuak sortzeko. Plexu bakoitzetik zenbait nerbio ezberdin sortzen dira. Jarraian, garrantzitsuenetako batzuk aipatzen dira:.
* [[Plexu zerbikal|Plexu zerbikala]]: Entzumen-nerbio nagusia, [[Diafragma nerbio|diafragma nerbioa]]<ref name=cero/>.
* [[Plexu brakial|Plexu brakiala]: Bertatik sorbaldarako eta goiko gorputz-adarrerako nerbioak abiatzen dira, hala nola galtzarbe-nerbioa, azaleko muskuluaren nerbioa, nerbio erradiala, nerbio ertaina, kubituaren nerbioa.
* [[Plexu lunbar|Plexu lunbarra]]: nerbio iliohipogastrikoa, nerbio ilioiztinala, nerbio genitofemorala, alboko nerbio femorokutaneoa, nervio buxatzailea, izterrezur nerbioa.
* [[Plexu sakro|Plexu sakroa]]: barne-buxatzailearen nerbioa, [[Nerbio pudendo|nerbio pudendoa]], izterrezur karratuaren nerbioa, goi-ipurmasaileko nerbioa, behe-ipurmasaileko nerbioa, izterazalaren atzealdeko nerbioa, [[Nerbio ziatiko|nerbio ziatikoa]].
==Garapena==
Nerbioen garapena, normalean, nerabezaroan amaitzen dira, baina berriz ere estimula daiteke [[Notch seinalizazio-bide]] gisa ezagutzen den mekanismo molekular batekin<ref>[https://www.sciencedaily.com/releases/1999/10/991022005127.htm Yale Study Shows Way To Re-Stimulate Brain Cell Growth ScienceDaily] {{Wayback|url=https://www.sciencedaily.com/releases/1999/10/991022005127.htm |date=20170707062502 }} (Oct. 22, 1999) — Results Could Boost Understanding Of Alzheimer's, Other Brain Disorders</ref>.
===Birsorkuntza===
Neurona baten axoiak kaltetuta badaude, baina ez bere [[Soma|somak]], axoiak birsortu daitezke, eta neuronekiko konexio sinaptikoak, berregin, zelula gidarien laguntzaz. Horri neuro-sorkuntza ere esaten zaio<ref>{{cite journal |last=Kunik |first=D |title=Laser-based single-axon transection for high-content axon injury and regeneration studies |journal=PLOS ONE |year=2011 |volume=6 |issue=11 |pages=e26832 |doi=10.1371/journal.pone.0026832 |pmid=22073205 |pmc=3206876|bibcode=2011PLoSO...626832K|idioma=en}}</ref>.
Nerbioak prozesua hasten du lesioaren gunearekiko gune distala suntsituz, eta, horri esker, [[Schwannen zelula|Schwannen zelulak]], [[Xafla basal|xafla basala]] eta lesiotik gertu dagoen [[neurilema]] birsortze-hodi bat sortzen hasten dira. Nerbio-hazkundearen faktoreak sortzen dira, eta, horren ondorioz, nerbio-agerraldi asko agertzen dira. Hazkunde-prozesuetako batek birsortze-hodia aurkitzen duenean, etengabe gidatzen eta laguntzen dio, eta azkar hazten laguntzen dio jatorrizko helmugara. Nerbioen birsorkuntza oso motela da, eta zenbait hilabete behar izan ditzake osatzeko. Prozesu horrek nerbio batzuk konpontzen baditu ere, oraindik defizit funtzionalen bat egongo da, konponketak ez baitira perfektuak<ref>{{cite web|url= http://www.medscape.com/viewarticle/480071_5 |title=Pathophysiology of Peripheral Nerve Injury: A Brief Review: Nerve Regeneration|last1=Burnett |last2=Zager|first1=Mark |first2=Eric|publisher=Medscape| work=Medscape Article|access-date=2011-10-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111031061528/http://www.medscape.com/viewarticle/480071_5| archive-date=2011-10-31|idioma=en}}</ref>.
==Gaixotasunak==
Nerbioei eragiten dieten gaixotasun asko daude. [[Neuralgia]] [[Nerbio-sistema|nerbio-sistemaren]] akats batek eragindako sintoma bat da, hau da, funtzio motorrean eraginik ez duen trastorno sentsitibo edo min bat. [[Nerbio-sistema periferiko|Nerbio periferikoei]] eragiten badie, nerbioari dagokion eremu inerbatuaren alterazioa eragiten du. Lesioa [[hantura]], [[Alergia|erreakzio alergiko]], [[intoxikazio]], [[alkoholismo]] kronikoak eta beste zenbait [[Gaixotasun metaboliko|gaixotasun metabolikok]] eragin dezakete (nola hala ''[[Diabetes|diabetes mellitus]]''ek), baita giltzurrunetako disfuntzio mota batzuk, infekzio biralak eta bitamina-gabeziak ere. Lesio mekanikoa ere izan daiteke, nola hala [[Urradura (argipen)|urradurak]], [[hausturak]], konpresio-lesioak edo [[Bala zauri|bala-zauriak]]<ref>{{cita libro| autor = Lucas, H. | título = Enciclopedia médica de la salud | url = https://archive.org/details/enciclopediamedi0000luca | año = 1997 | editorial = Círculo de Lectores | id = ISBN 84-226-6377-5}}</ref>.
Hay muchas enfermedades que afectan o involucran a los nervios. Una [[neuralgia]] es un síntoma provocado por un fallo del sistema nervioso consistente en un trastorno sensitivo o dolor sin que la función motora se vea afectada. Si afecta a los [[nervios periféricos]], provoca una alteración de la zona inervada correspondiente al nervio. La causa de la lesión puede ser una [[inflamación]], una [[reacción alérgica]], una [[intoxicación]], el [[alcoholismo|alcoholismo crónico]], determinadas [[enfermedad metabólica|enfermedades metabólicas]] (como la [[diabetes mellitus]]), algunos tipos de disfunciones renales, infecciones virales y déficits vitamínicos. También puede tratarse de una lesión mecánica, como [[desgarro]]s, [[fractura]]s, [[lesión compresiva|lesiones compresivas]] o [[herida de bala|heridas de bala]].
El [[cáncer]] se puede diseminar al invadir los espacios alrededor de los nervios. Esto es particularmente común en el [[cáncer de cabeza]] y [[cáncer de cuello|cuello]]<ref>{{cita publicación|apellidos1=Brea Álvarez|nombre1=B.|apellidos2=Tuñón Gómez|nombre2=M.|título=Diseminación perineural en tumores de cabeza y cuello|publicación=Radiología|fecha=de septiembre de 2014|volumen=56|número=5|páginas=400–412|doi=10.1016/j.rx.2014.04.006}}</ref> y en el [[cáncer de próstata]] y [[cáncer colorrectal|colorrectal]].<ref>{{cita web|apellidos1=Nguyen|nombre1=Minhhuyen|título=Cáncer colorrectal|url=https://www.msdmanuals.com/es/hogar/trastornos-gastrointestinales/tumores-del-aparato-digestivo/c%C3%A1ncer-colorrectal|editorial=Manual MSD|fecha=Julio de 2019|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref>
Los nervios pueden resultar dañados por lesiones físicas,<ref name="Top" /> así como por condiciones como el [[síndrome del túnel carpiano]] y lesiones por esfuerzo repetitivo.<ref>{{cita web|título=Síndrome del túnel carpiano|url=https://www.mayoclinic.org/es-es/diseases-conditions/carpal-tunnel-syndrome/symptoms-causes/syc-20355603|editorial=Clínica Mayo|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref> Las [[enfermedades autoinmunes]] como el [[síndrome de Guillain-Barré]],<ref name="niams">{{Cita web |url=https://www.ninds.nih.gov/Disorders/Patient-Caregiver-Education/Fact-Sheets/Guillain-Barre-Syndrome-Fact-Sheet |título=Guillain-Barré Syndrome Fact Sheet |autor=National Institute of Neurological Disorders and Stroke |fechaacceso=2021-04-28 |sitioweb=www.ninds.nih.gov |fechaarchivo=2 de agosto de 2021 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20210802162852/https://www.ninds.nih.gov/Disorders/Patient-Caregiver-Education/Fact-Sheets/Guillain-Barre-Syndrome-Fact-Sheet |deadurl=yes }}</ref> las [[enfermedad neurodegenerativa|enfermedades neurodegenerativas]], la [[polineuropatía]], la infección, la [[neuritis]], la [[diabetes]]<ref name="Top">{{cita web|título=Lesiones de los nervios periféricos|url=https://www.topdoctors.es/diccionario-medico/lesiones-de-los-nervios-perifericos|editorial=Top Doctors|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref> o la insuficiencia de los vasos sanguíneos que rodean el nervio causan daño a los nervios, que puede variar en gravedad.
La [[esclerosis múltiple]] es una enfermedad asociada con un daño nervioso extenso. Ocurre cuando los [[macrófagos]] del propio [[sistema inmunológico]] de un individuo dañan las vainas de [[mielina]] que aíslan el axón del nervio.<ref>{{cita web|título=Esclerosis múltiple|url=https://www.mayoclinic.org/es-es/diseases-conditions/multiple-sclerosis/symptoms-causes/syc-20350269#:~:text=el%20sistema%20nervioso-,En%20la%20esclerosis%20m%C3%BAltiple%2C%20la%20capa%20protectora%20de%20las%20fibras,en%20distintas%20partes%20del%20cuerpo.|editorial=Clínica Mayo|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref>
Un nervio pinzado ocurre cuando se ejerce presión sobre un nervio, generalmente debido a la hinchazón por una lesión o al embarazo, y puede provocar dolor, debilidad, entumecimiento o parálisis, por ejemplo, el [[síndrome del túnel carpiano]].<ref>{{cita web|título=Pinzamiento de un nervio|url=https://www.mayoclinic.org/es-es/diseases-conditions/pinched-nerve/symptoms-causes/syc-20354746|editorial=Clínica Mayo|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref> Los síntomas se pueden sentir en áreas alejadas del sitio real del daño, un fenómeno llamado [[dolor referido]]. El dolor referido puede ocurrir cuando el daño causa una señalización alterada a otras áreas.<ref>{{cita web|título=Dolor. Qué es..|url=https://www.innofisio.com/clasificacion-de-los-dolores-a-distancia/|editorial=Innofisio|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref>
Entre los síntomas más frecuentes de daño nervioso se encuentran:<ref name="Top" />
* Entumecimiento y [[hormigueo]]
* [[Dolor]] punzante
* Ardor
* [[Debilidad muscular]]
* Sensibilidad al tacto
* [[Parálisis]]
* [[Intolerancia al calor]]
* Problemas digestivos
* [[Mareo]]s o [[vértigo]]
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Nerbio-sistema periferikoa]]
[[Kategoria:Neuroanatomia]]
[[Kategoria:Nerbio-sistema]]
d7gzgngcpt0xe7kkt9xnv4eua5aw9j7
10006026
10005820
2024-12-20T16:36:17Z
Joxan Garaialde
90799
10006026
wikitext
text/x-wiki
{{Lanean|Joxan Garaialde}}
{{Wikipedia1000}}
{{anatomia infotaula|image=Nerves of the left upper extremity.gif|Caption=Nerbioak (horiz) goiko gorputz-adarrean}}
{{Ohar medikoa}}
'''Nerbioa''' edo '''kirioa'''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Euskaltzaindiaren Hiztegia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?antzekoak=ez&option=com_hiztegianbilatu&view=frontpage&layout=aurreratua&Itemid=410&lang=eu&bila=bai&sarrera=kirio|aldizkaria=www.euskaltzaindia.eus|sartze-data=2021-05-15}}</ref> ehun bereziko hari-moduko egitura luzanga da, [[entzefalo]]a eta [[bizkarrezur-muin]]a gorputzeko gainerako aldeekin komunikatzen dena<ref>Testu hau lizentzia librean argitaratuta dagoen {{Erreferentzia|izenburua=Nerbio|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/nerbio|aldizkaria=zthiztegia.elhuyar.eus|sartze-data=2018-03-16}} orrialdetik hartua dago.</ref>. Nerbioa [[nerbio-sistema periferiko]]aren oinarrizko unitatea da, eta bulkada elektrikoak igortzen ditu mezu sentsitibo zein motorrak garraiatzeko. Giza espeziean, 12 [[nerbio kranial]] bikote eta 31 [[Bizkarrezurreko nerbio|nerbio espinal]] bikote daude.
Nerbioak [[axoi]] edo nerbio zuntzez osatuta daude, eta, horietako bakoitza, neurona batetik dator. Gainera, [[Schwannen zelula]]k topa ditzakegu, axoi horiek [[Mielina|mielinaz]] estaltzen dituzten zelulak.
== Etimologia ==
Nerbio [[Erdi Aroa|Erdi-Aroko]] latineko ''nervus (nerbio'') hitzetik dator; hori, berriz, latineko ''nervus-''etik ([[tendoi]], soka), antzinako latinaren ''neuros'' hitzaren [[metatesi]]tik sortua. Hitzaren erroa [[Aitzinindoeuropera|aitzinindoeuropereko]] ''(s)neu'' (tendoi) hitzetik datorrela uste da. Erdi-Aroan, ''nervus'' hitza erabiltzen zen tendoi zein nerbioak izendatzeko, bi egitura horien antzekotasunak zirela medio<ref>{{Erreferentzia|izenburua=nerve {{!}} Origin and meaning of nerve by Online Etymology Dictionary|hizkuntza=en|url=https://www.etymonline.com/word/nerve|aldizkaria=www.etymonline.com|sartze-data=2021-03-03}}</ref>.
== Deskribapena ==
Nerbioak nerbio-prozesu edo [[Axoi|axoien]] sortak dira. Hari itxurakoak, eta garunaren eta [[Bizkarrezur-muin|bizkarrezur-muineko]] nerbio-zentroak gorputzeko organo guztiekin komunikatzen dituzte. [[Nerbio-sistema periferiko|Nerbio sistema periferikoaren]] parte dira. Nerbio aferenteek zentzumen-seinaleak eramaten dituzte [[Burmuin|garunera]], adibidez, larruazaletik edo beste organoetatik; nerbio eferenteek, berriz, seinale motorrak garunetik [[Muskulu|muskuluetara]] eta [[Guruin|guruinetara]] eramaten dituzte, [[Muskulu-uzkurdura|muskuluak uzkurtu]] eta mugimendua ahalbidetuz. Nerbio-seinaleak (nerbio-bulkadak ere deitzen direnak) [[neurona]] baten zelula-gorputzetik abiatzen dira, eta azkar hedatzen dira axoian zehar bere amaieraraino, non [[Sinapsi|sinapsiaren]] bidez estimulua beste neurona batera edo organo efektore batera transmititzen den, adibidez, muskulu-zuntz edo guruin batera<ref name="seis">''Principios de Anatomía y Fisiología''. Autor: Tortora-Derrickson. Consultado el 16 de noviembre de 2018</ref>.
== Egitura ==
Nerbio bakoitza, faszikuluak sortuz elkartzen diren ehunka edo milaka [[Axoi|axoien]] elkarketaz osatuta dago. Axoiak [[Neurona|neuronen]] luzapenak dira, eta, horien bidez, [[zelula]] horiek beste neurona batzuekin edo [[Muskulu-zuntz|muskulu-zuntzekin]] kontaktuan jartzen dira. Giza espeziean, axoien diametro indibiduala 0,1 eta 20 mikrometro bitartekoa da, [[Nerbio ziatiko|Nerbio ziatikoaren]] parte diren axoietan, berriz, luzera zentimetro gutxi batzuk eta metro bat baino gehiago bitartekoa da, eta, [[Bizkarrezur-muin|bizkarrezur-muinaren]] aurreko adarraren motoneuronetatik abiatuta, [[Hanka|hankako]] eta [[Oin|oineko]] [[Muskulu|muskuluetara]] iritsi behar dute. Nerbio-enborretan hainbat osagai bereiz daitezke<ref name=dos>[https://books.google.es/books?id=sqMyDwAAQBAJ&pg=PT44&dq=axolema&hl=es&sa=X&ved=0ahUKEwju5aDxpqLfAhUOhRoKHbNgC-wQ6AEIPTAE#v=onepage&q=axolema&f=false ''El nervio periférico: Estructura y función'']. Autores: Moreno Benavides, Carlos, Velásquez-Torres, Alejandro, Amador-Muñoz, Diana Patricia, López-Guzmán, Silvia.
</ref>.
[[Fitxategi:CeluladeSchwann.jpg|thumb|270px|[[Schwannen zelula]] neurona baten axoia inguratuz.]]
Nerbioa axioiez eta [[Glia|glia-zelulez]] osatuta dagoen egitura da. Axoi bakoitza [[endoneuro]] deritzon ehun konektibo geruza batez inguratua dago. Axoiak faszikulutan biltzen dira, eta, bakoitza, [[perineuro]] deritzon geruza batean bilduta dago. Nerbioa [[epineuro]] izeneko azken ehun konektibo batek biltzen ditu<ref>{{Erreferentzia|izena=Sirkku|abizena=Peltonen|izenburua=Barriers of the peripheral nerve|orrialdeak=e24956|abizena2=Alanne|abizena3=Peltonen|izena2=Maria|izena3=Juha|data=2013-07-01|url=https://doi.org/10.4161/tisb.24956|aldizkaria=Tissue Barriers|alea=3|zenbakia=1|pmid=24665400|pmc=PMC3867511|doi=10.4161/tisb.24956|sartze-data=2021-03-05}}</ref><ref>{{cita publicación| apellido= OpenStax | nombre= | título= The-Peripheral-Nervous-System | publicación= Anatomy and Physiology | url= https://cnx.org/contents/FPtK1zmh@12.8:5QEuK48_@10/The-Peripheral-Nervous-System}} </ref>.
Epineuro: Nerbio baten kanpoaldeko geruza da. [[Ehun konektibo|Geruza konjuntibo]] lodia da, nerbio-faszikuluei sostengua ematen diena. Zelula konektiboek eta [[kolageno]]-zuntzek osatzen dute, gehienak nerbioari luzetara jarraituta. [[Adipozito|Zelula adiposo]] batzuk eta ''vasa nervorum'' izeneko odol-hodi txikiak ditu, nerbioaren odol-zirkulazioa eragiten dutenak<ref>
{{cita publicación| apellido= de Sousa Vargas | nombre= Thiago | título= Perineurioma esclerosante: relato de caso e revisão da literatura | publicación= An. Bras. Dermatol. | volumen= 84| número= no.6 | año=2009 | url= http://dx.doi.org/10.1590/S0365-05962009000600010}} </ref>.
* Perineuro: Nerbio baten faszikuluak biltzen dituen ehun konjuntiboko geruza zentrokideetako bakoitza da.
* Endoneuro: Luzetara jarritako zuntz kolagenozko faszikulu fin batzuk dira, nerbio-zuntzen artean dauden [[fibroblasto]] batzuekin batera.
Axoi bakoitza neurona batetik dator. Axoia estaltzen duen zelula-mintzak axolema du izena. Nerbio-zuntz gehienak [[Schwannen zelula|Schwannen zelulek]] eratutako [[mielina]]-zorro batek estaltzen ditu.
* [[Axolema]]. Axoia estali eta kanpo-ingurunetik bereizten duen zelula-mintza da.
* [[Axoplasma]]. Axoiaren barruan dagoen zelularen [[zitoplasma|zitoplasmari]] deitzen zaio horrela.
* [[Células de Schwann]]. [[Nerbio-sistema periferiko|Nerbio-sistema periferikoko]] nerbio batzuk inguratzen dituen mielina egiteko gai diren zelulak.
Nerbioa adarkatu ahala, ehun konjuntiboko zorroak finago bihurtzen dira. Adar txikienetan epineuroa falta da, eta perineuroa ezin da endoneurotik bereizi, endotelioko zelulen antza duten zelula konjuntibo zapalez estalitako zuntz-geruza mehe batera murriztuta baitago.
{{Irudi multzo
| align = center
| direction = horizontal
| image2 = Esquema nervio.jpg
| width2 = 430
| caption2 = Nerbio bat osatzen duten egitura nagusien eskema.
| image1 = Structure of Neuron_esp.jpg
| width1 = 410
| caption1 =Neurona tipikoa, axoian mielina-zorroa duena.
}}
[[Fitxategi:1319 Nerve StructureN EU.jpg|alt=Nerbio baten zehar ebakidura|erdian|thumb|522x522px|Nerbio baten zehar ebakidura (a) Axoi faszikulu, endoneuro, perineuro eta epineuroa jasotzen dituen eskema. (b) Nerbio ebakidura baten irudi histologikoa]]
== Nerbio motak ==
{{Irudi multzo
| align = center
| direction = horizontal
| image1 = Blausen 0284 CranialNerves esp.jpg
| width1 = 350
| caption1 = Nerbio kranialak entzefalotik abiatzen dira zuzenean.
| image2 = Spinal nerve-es.svg
| width2 = 360
| caption2 =Bizkarrezurreko nerbioak bizkarrezur-muinetik abiatzen dira.
}}
[[Fitxategi:1201 Overview of Nervous System_esp.jpg|thumb|center]400px|Nerbio-sistemaren egitura orokorra. Bizkarrezurreko nerbioak ikus daitezke.]]
[[Fitxategi:Nerbio kranialak etiketatuak.svg|alt=Nerbio kranialak|thumb|249x249px|Nerbio kranialak entzefaloaren oinaldetik ikusita]]
Nerbio-sistema periferikoko nerbioak hainbat irizpide fisiologiko edo funtzionalen arabera sailka daitezke. Sailkapen nagusiena, jatorriaren araberakoa da.
* '''Jatorriaren arabera'''<ref name=dos/>
** [[Nerbio kranial]]ak: [[Entzefalo|entzefalotik]] ateratzen diren 12 nerbio pare dira. Zenbaki eta izen bidez identifikatzen dira<ref>{{Erreferentzia|izena=Dale|abizena=Purves|izenburua=Neuroscience|ISBN=9781605353807|hizkuntza=en|data=2018|url=https://www.worldcat.org/oclc/990257568|edizioa=Sixth edition|isbn=978-1-60535-380-7|pmc=990257568|sartze-data=2021-03-10}}</ref>.
** [[Bizkarrezurreko nerbio|Bizkarrezurreko nerbioak]]: 31 nerbio pare dira, bizkarrezur-muinetik abiatzen direnak [[Ornoarteko foramen|juntagailu zuloetan]] zehar; 5 zerbikal, 12 dortsal, 5 lunbar eta 6 sakrocoxigeotan bana daitezke. Nerbio errakideoak taldekatu egiten dira, eta zenbait plexu sortzen dituzte: [[Plexu zerbikal|plexu zerbikala]], [[Plexu brakial|plexu brakiala]], [[Plexu lunbar|plexu lunbarra]] eta [[Plexu sakro|plexu sakroa]]<ref>[https://www.infermeravirtual.com/files/media/file/99/Sistema%20nervioso.pdf?1358605492 ''Sistema nervioso''. Anatomía.] Enfermera virtual. Consultado el 17 de de diciembre de 2018</ref>.
* '''Funtzioaren arabera'''<ref name=Unai>{{cita web|apellidos1=Aso Poza|nombre1=Unai|título=Los 7 tipos de nervios: clasificación y características|url=https://psicologiaymente.com/neurociencias/tipos-de-nervios|editorial=Psicología y mente|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref>
** [[Zentzumen-nerbio|Nerbio sentsitibo edo zentripetuak]]: Mezu sentsitiboak garraiatzen dituzte zentzumen organoetatik sistema zentralera. Nahiko urriak dira. Oro har, nerbio-zuntzak zuntz motorrekin (zentrifugoak) lotuta egoten dira<ref>{{Erreferentzia|izena=Thomas|abizena=Heinbockel|izenburua=Introductory Chapter: Organization and Function of Sensory Nervous Systems|hizkuntza=en|data=2018-07-18|url=https://www.intechopen.com/books/sensory-nervous-system/introductory-chapter-organization-and-function-of-sensory-nervous-systems|aldizkaria=Sensory Nervous System|doi=10.5772/intechopen.78738|sartze-data=2021-03-10}}</ref>.
** [[Nerbio motor|Nerbio motor edo zentrifugoak]]: Mezu motorrak nerbio-sistema zentraletik periferiara garraiatzen dituzte, mugimendu zein jariaketa estimuluak garraiatuz.
** [[Nerbio mixto]]ak: Mezu motor zein sentsitiboak garraiatzen dituzte. Kanpoko kitzikapenak nerbio-zentroetara eta muskuluen ordenetara (zentroetatik periferiara) eramaten dituzten zuntzez osatuta daude. Adibide gisa aipa dezakegu [[Nerbio glosofaringeo|glosofaringeoa]], zeinak [[Dastamen|dastamenaren]] informazioa [[Entzefalo|garunera]] helarazten eta, aldi berean, [[Mihi|mingaina]] kitzikatzen duen. Nerbio mota horretakoak dira [[bizkarrezurreko nerbio]] guztiak eta garezurreko nerbio batzuk.
=== Sailkapena estimuluaren norabidearen arabera ===
* Nerbio aferentea: Informazioa nerbio-sistema zentraletik periferiara garraiatzen duen nerbioa da.
* Nerbio eferentea: Informazioa periferiatik nerbio-sistema zentralera garraiatzen duen nerbioa da.
* Nerbio mixtoa: Informazioa bi noranzkotan garraiatzen duen nerbioa da.
* Nerbio-sistema periferikoaren atalen arabera
** Nerbio somatikoa: Borondatezko mugimenduak kontrolatzen ditu.
** Nerbio autonomoa: Nahi gabeko erantzunak kontrolatzen ditu.
==Nerbio-zuntz motak==
Nerbioak osatzen dituzten nerbio-zuntzek ekintza-potentzialen hedapenari esker transmititzen dituzte bulkadak. Transmisio-abiadura zenbait faktoreren mende dago: zuntzen diametroa eta [[Axoi|axoia]] inguratzen duen [[mielina]]-zorrorik dagoen ala ez. Diametro handiagoko zuntzek eta mielinaz inguratutakoek eroapen-abiadura handiagoa dute. Mielinarik gabeko diametro txikiko zuntz batek segundoko 0,5 metro baino ez du transmititzen; diametro handiko zuntz mielinadun batek, berriz, segundoko 120 metro transmiti ditzake<ref>[http://www.uam.es/personal_pdi/medicina/algvilla/practicas/velocidad_conduccion.pdf ''Medida de la velocidad de conducción del nervio cubital''.] {{Wayback|url=http://www.uam.es/personal_pdi/medicina/algvilla/practicas/velocidad_conduccion.pdf |date=20180920161710 }} UNAM. Consultado el 14 de diciembre de 2018</ref><ref>[http://www.acnweb.org/guia/g7cap1.pdf ''Bases neurofisiológicas de la conducción nerviosa y la contracción muscular y su impacto en la interpretación de la neurografía y la electromiografía'']. A. Z. Arco. Consultado el 15 de diciembre de 2018.</ref>. Mielinak isolatzaile gisa jokatzen du, gidatzeko abiadura handituz eta energia-gastua murriztuz. Gainera, babes-funtzioa du. Horregatik, [[Esklerosi anizkoitz|esklerosi anizkoitza]] gisako gaixotasun desmielinatzaileek nerbio-eroapena motelegia eta eraginkortasun gutxikoa izatea eragiten dute<ref>[http://www.guiasdeneuro.com/estructura-de-los-nervios/Estructura ''Estructura de los nervios''.] Autor: Sonzini Astudillo. Consultado el 19 de noviembre de 2018.</ref>.
[[Joseph Erlanger|Erlanger]] eta [[Herbert Spencer Gasser|Gasserren]] sailkapenaren arabera, nerbioak osatzen dituzten nerbio-zuntzak hainbat motatakoak izan daitezke: A, B eta C<ref>{{cita publicación|apellidos1=García Medrano|nombre1=Belén|apellidos2=Cortés Villar|nombre2=Jesús Manuel|título=Capítulo 7 - Nervios periféricos: Estructura y función. Principios y técnicas de reparación|url=https://unitia.secot.es/web/manual_residente/CAPITULO%207.pdf}}</ref>.
* A motako zuntzak, [[mielina]] zorrodunak eta mota hauetan banatzen direnak:
** Alfa (Ia; Ib): eroapen abiadura: 70-120 [[Metro segundoko|m/s]], 12-20 [[Mikrometro (unitatea)|mikra]] diametro, [[Muskulu eskeletiko|muskulu eskeletikoaren]] uzkurduraren eragileak dira.
** Beta (II): eroapen abiadura: 30-70 m/s, 5-12 mikra diametro, [[Ukimen|ukimena]] eta [[Presio|presioa]] eragiten dituzten zuntz sentsitiboak dira.
** Gamma: eroapen abiadura: 15-30 m/s, 3-6 mikra diametro, muskulu-ardatzetarako transmisio motorraren arduradunak muskulu-uzkurduran deformazio osoa saihesteko (muskulu-ardatz beretik propiozepzio-seinalerik egon ez dadin).
** Delta (III): eroapen abiadura: 12-30 m/s, 2-5 mikrak diametro, [[min]] akutu lokalizatuaren, tenperaturaren eta ukimenaren zati baten transmisioaren arduradunak.
* B motako zuntzak, mielina-zorrodunak, eta nerbio-sistema autonomo [[Zuntz aurregongoildar|aurregongoildarraren]] konexioaren arduradunak dira, eroapen abiadura 3-15 m/s, diametroa hiru mikra baino gutxiago.
* C motako zuntzak (IV), mielina-zorrorik gabeak. Min sakon zehaztugabea, usaimena, zenbait mekanorrezeptoreren informazioa, nerbio-sistema autonomoaren arku erreflexuen eta gongoil-ondokoen erantzunak transmititzeko ardura dute, eroapen-abiadura: 0,5-2 m/s, 0,4-1,2 mikra diametro.
==Fisiologia==
Nerbioak funtsezko bi propietate ditu: kitzikagarritasuna eta eroankortasuna. Kitzikagarritasuna estimulu kimiko eta fisikoen aurrean erreakzionatzeko gaitasuna da, eroankortasuna, berriz, kitzikapena leku batetik bestera transmititzeko gaitasuna da.
===Kitzikagarritasuna===
Neurona kitzika dezake: [[Nerbio-sistema|nerbio-zentro]] batek, argia gisako kitzikatzaile natural batek edo deskarga elektriko baten moduko kitzikatzaile artifizial batek. Estimulu hedatuari, nerbio-bulkada deritzo, eta, nerbio-zuntzaren puntu batetik bestera eroatea, nerbio-eroapena da<ref name = "Ciencias de la Naturaleza y su didáctica"> ''Ciencias de la Naturaleza y su didáctica''. Julia Morros Sardá. pag 179</ref>.
===Eroankortasuna===
[[Fitxategi:Cellmembranion.gif|right|thumb|Nerbio-bulkadaren transmisioa, transmintzaren potentzial-aldaketaren ondorioz.]]
[[Fitxategi:Ionanimation2.gif|thumb|eskuinera| [[Ioi-kanal]] baten funtzionamenduaren eskema.]]
Eroankortasuna da kitzikapena leku batetik bestera transmititzeko gaitasuna. Ezaugarri horri esker, [[dendrita]] batek ziztada periferiko baten ondoriozko kitzikapena [[Nerbio-sistema|nerbio-zentro]] batera transmiti lezake. Halaber, uzkurtzea eragiteko eta mugimenduak sortzeko, garunaren zentro motorrek nerbioak muskulu eskeletikoetaraino transmititzen dituzten aginduak igortzea ahalbidetzen du. Eroankortasuna gerta dadin, beharrezkoa da nerbioak inolako kalterik edo endekapenik ez izatea eta haren ibilbideak jarraitutasun osoa izatea<ref name = "Ciencias de la Naturaleza y su didáctica"/>.
Neuronek transmititzen dituzte mintz plasmatikoaren iragazkortasunaren aldaketa iragankor baten ondorioz sortutako seinale elektrikoak. Zelularen barnealdearen eta kanpoaldearen artean potentzial-diferentzia bat dagoelako hedatzen da, [[Mintz potentzial|mintz-potentziala]] deritzona. Zelula kitzikagarri baten mintz-potentziala atalase jakin batetik harago despolarizatzen denean, zelulak [[Ekintza potentzial|ekintza-potentzial]] bat sortzen du. Ekintza-potentziala da mintzaren polaritatea oso azkar aldatzea negatibotik positibora eta, berriro, negatibora, milisegundo batzuk irauten duen ziklo batean. Nerbio-transmisioa gertatzen da axoia estaltzen duen mintzean [[Ioi-kanal|ioi-kanalak]] daudelako.
==Giza-gorputzaren nerbio garrantzitsuenak==
[[Fitxategi:Spinal nerve CAT.svg|thumb|319x319px|[[Bizkarrezurreko nerbio|Bizkarrezur nerbioak]] bizkarrezur-muinetik ateratzen]]
* [[Bizkarrezurreko nerbio|Bizkarrezur nerbioak]] bizkarrezur-muinean egiten dute [[nerbio-sistema]] zentralarekin konexioa, sustrai dortsal eta bentralen bidez. Orotara, 31 nerbio bikote dira bizkarrezur-muinetik ateratzen direnak; nerbio kranialen antzera, zenbaki eta izen bidez identifikatzen dira. Nerbio espinal guztiak mistoak dira, eta informazio sentsitibo zein motorrak garraiatzen dituzte<ref>{{Erreferentzia|izena=Carlos|abizena=Moreno Benavides|izenburua=El nervio periférico : estructura y función|hizkuntza1=es|data=2017|url=https://www.worldcat.org/oclc/1156724487|isbn=978-958-738-806-0|pmc=1156724487|sartze-data=2021-03-10}}</ref>. Bizkarrezurraren [[Orno arteria|ornoarteko]] zuloetatik irteten dira, eta ornoaren arabera izendatzen dira<ref name=cero>[http://books.google.es/books?id=3tdLbY3FA4AC&pg=PA186&dq=sistema+nervioso+perif%C3%A9rico+es&hl=es&ei=Hql3TOLLFMuMOM3RuOwG&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=7&ved=0CFcQ6AEwBg#v=onepage&q=sistema%20nervioso%20perif%C3%A9rico%20es&f=false ''Estructura y función cuerpo humano'']. Autores: Gary A. Thibodeau y Kevin T. Patton. Página 186.</ref>:
** 8 nerbio bikote zerbikal
** 12 nerbio bikote toraziko
** 5 nerbio bikote lunbar
** 5 nerbio bikote sakro
** 1 Nerbio bikote kokzigeoa
[[Fitxategi:Head facial nerve branches.jpg|thumb|Kolore horian ikus daitezke [[Aurpegi-nerbio|aurpegi-nerbioa]] eta haren adarrak (VII. bikote kraniala).]]
* [[Nerbio kranial|Nerbio kranialak]], garezur-pareak ere esaten zaie. 12 nerbio dira, lepoko eta buruko informazio sentsoriala nerbio-sistema zentralera bidaltzen edo lepoko eta buruko muskulatura eskeletikoa kontrolatzeko agindu motorrak eramaten dituztenak<ref name=cero/>.
* I. [[Usaimen nerbioa]]: Nerbio sentsitibo berezi horrek [[Usaimen|usaimenaren]] informazioa garraiatzen du.
* II. [[Nerbio optiko]]a: Nerbio sentsitibo berezi horrek ikusmenaren informazioa garraiatzen du erretinatik garunera.
* III. [[Begiko nerbio motor komun|Begiko nerbio motore amankomuna]]: Begi-globoa eta betazalen mugimendua kontrolatzen ditu.
* IV. [[Nerbio troklear]]ra: Begi-globoaren mugimendua kontrolatzen du.
* V. [[Nerbio trigemino]]a: Mastekatzeko muskuluak kontrolatu, eta aurpegiko informazio sentikorra jasotzen du.
* VI. [[Abducens nerbio|Begiko kanpoko nerbio motorea]]: Begiko alboko muskulu zuzena inerbatzen du begi-globoaren mugimendua kontrolatuz.
* VII. [[Aurpegi-nerbio|Nerbio faziala]]: Aurpegiko mugimenduen eragilea, [[Mihi|mingainaren]] bi herenen dastamen informazioa jaso, eta [[listu]] eta [[malko]] guruinen jariaketa kontrolatzen ditu.
* VIII. [[Entzumen-nerbio|Nerbio bestibulokoklearra]]: Entzumenaren eta orekaren informazioa garraiatzen du belarritik garunera.
* IX. [[Nerbio glosofaringeo]]a: Mingainaren beste herenaren dastamen informazio jaso; parotida guruinaren jariaketa kontrolatu, eta, irensketan, [[Faringe|faringeko]] muskuluak kontrolatzen ditu.
* X. [[Nerbio bago]]a: [[Laringe|Laringea]], faringea, [[Hestegorri|esofagoa]], [[trakea]], [[Bronkio|bronkioak]], [[Bihotz|bihotza]], [[Urdail|urdaila]] eta [[Gibel|gibela]] inerbatzen ditu, eta [[Epiglotis|epiglotisaren]] eta faringearen informazio sentikorra jasotzen du.
* XI. [[Nerbio laguntzaile]]a: [[Esternokleidomastoideo]] eta [[Trapezio (muskulua)|trapezio muskuluak]] inerbatzen ditu.
* XII. [[Nerbio hipogloso]]a: Mingainaren muskuluei inerbazioa motorra ematen die.<br />
===Plexoak===
Bizkarrezur nerbioak taldekatu egiten dira plexuak sortzeko. Plexu bakoitzetik zenbait nerbio ezberdin sortzen dira. Jarraian, garrantzitsuenetako batzuk aipatzen dira:.
* [[Plexu zerbikal|Plexu zerbikala]]: Entzumen-nerbio nagusia, [[Diafragma nerbio|diafragma nerbioa]]<ref name=cero/>.
* [[Plexu brakial|Plexu brakiala]: Bertatik sorbaldarako eta goiko gorputz-adarrerako nerbioak abiatzen dira, hala nola galtzarbe-nerbioa, azaleko muskuluaren nerbioa, nerbio erradiala, nerbio ertaina, kubituaren nerbioa.
* [[Plexu lunbar|Plexu lunbarra]]: nerbio iliohipogastrikoa, nerbio ilioiztinala, nerbio genitofemorala, alboko nerbio femorokutaneoa, nervio buxatzailea, izterrezur nerbioa.
* [[Plexu sakro|Plexu sakroa]]: barne-buxatzailearen nerbioa, [[Nerbio pudendo|nerbio pudendoa]], izterrezur karratuaren nerbioa, goi-ipurmasaileko nerbioa, behe-ipurmasaileko nerbioa, izterazalaren atzealdeko nerbioa, [[Nerbio ziatiko|nerbio ziatikoa]].
==Garapena==
Nerbioen garapena, normalean, nerabezaroan amaitzen dira, baina berriz ere estimula daiteke [[Notch seinalizazio-bide]] gisa ezagutzen den mekanismo molekular batekin<ref>[https://www.sciencedaily.com/releases/1999/10/991022005127.htm Yale Study Shows Way To Re-Stimulate Brain Cell Growth ScienceDaily] {{Wayback|url=https://www.sciencedaily.com/releases/1999/10/991022005127.htm |date=20170707062502 }} (Oct. 22, 1999) — Results Could Boost Understanding Of Alzheimer's, Other Brain Disorders</ref>.
===Birsorkuntza===
Neurona baten axoiak kaltetuta badaude, baina ez bere [[Soma|somak]], axoiak birsortu daitezke, eta neuronekiko konexio sinaptikoak, berregin, zelula gidarien laguntzaz. Horri neuro-sorkuntza ere esaten zaio<ref>{{cite journal |last=Kunik |first=D |title=Laser-based single-axon transection for high-content axon injury and regeneration studies |journal=PLOS ONE |year=2011 |volume=6 |issue=11 |pages=e26832 |doi=10.1371/journal.pone.0026832 |pmid=22073205 |pmc=3206876|bibcode=2011PLoSO...626832K|idioma=en}}</ref>.
Nerbioak prozesua hasten du lesioaren gunearekiko gune distala suntsituz, eta, horri esker, [[Schwannen zelula|Schwannen zelulak]], [[Xafla basal|xafla basala]] eta lesiotik gertu dagoen [[neurilema]] birsortze-hodi bat sortzen hasten dira. Nerbio-hazkundearen faktoreak sortzen dira, eta, horren ondorioz, nerbio-agerraldi asko agertzen dira. Hazkunde-prozesuetako batek birsortze-hodia aurkitzen duenean, etengabe gidatzen eta laguntzen dio, eta azkar hazten laguntzen dio jatorrizko helmugara. Nerbioen birsorkuntza oso motela da, eta zenbait hilabete behar izan ditzake osatzeko. Prozesu horrek nerbio batzuk konpontzen baditu ere, oraindik defizit funtzionalen bat egongo da, konponketak ez baitira perfektuak<ref>{{cite web|url= http://www.medscape.com/viewarticle/480071_5 |title=Pathophysiology of Peripheral Nerve Injury: A Brief Review: Nerve Regeneration|last1=Burnett |last2=Zager|first1=Mark |first2=Eric|publisher=Medscape| work=Medscape Article|access-date=2011-10-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111031061528/http://www.medscape.com/viewarticle/480071_5| archive-date=2011-10-31|idioma=en}}</ref>.
==Gaixotasunak==
Nerbioei eragiten dieten gaixotasun asko daude. [[Neuralgia]] [[Nerbio-sistema|nerbio-sistemaren]] akats batek eragindako sintoma bat da, hau da, funtzio motorrean eraginik ez duen trastorno sentsitibo edo min bat. [[Nerbio-sistema periferiko|Nerbio periferikoei]] eragiten badie, nerbioari dagokion eremu inerbatuaren alterazioa eragiten du. Lesioa [[hantura]], [[Alergia|erreakzio alergiko]], [[intoxikazio]], [[alkoholismo]] kronikoak eta beste zenbait [[Gaixotasun metaboliko|gaixotasun metabolikok]] eragin dezakete (nola hala ''[[Diabetes|diabetes mellitus]]''ek), baita giltzurrunetako disfuntzio mota batzuk, infekzio biralak eta bitamina-gabeziak ere. Lesio mekanikoa ere izan daiteke, nola hala [[Urradura (argipen)|urradurak]], [[hausturak]], konpresio-lesioak edo [[Bala zauri|bala-zauriak]]<ref>{{cita libro| autor = Lucas, H. | título = Enciclopedia médica de la salud | url = https://archive.org/details/enciclopediamedi0000luca | año = 1997 | editorial = Círculo de Lectores | id = ISBN 84-226-6377-5}}</ref>.
[[Minbizi|Minbizia]] barreiatu egin daiteke nerbioen inguruko espazioak inbaditzean. Hori, batez ere, buruko eta lepoko minbizian eta [[Prostatako minbizi|prostatako]] eta [[Kolon eta ondesteko minbizi|kolon-ondesteko]] minbizian gertatzen da<ref>{{cita publicación|apellidos1=Brea Álvarez|nombre1=B.|apellidos2=Tuñón Gómez|nombre2=M.|título=Diseminación perineural en tumores de cabeza y cuello|publicación=Radiología|fecha=de septiembre de 2014|volumen=56|número=5|páginas=400–412|doi=10.1016/j.rx.2014.04.006}}</ref> y en el [[cáncer de próstata]] y [[cáncer colorrectal|colorrectal]].<ref>{{cita web|apellidos1=Nguyen|nombre1=Minhhuyen|título=Cáncer colorrectal|url=https://www.msdmanuals.com/es/hogar/trastornos-gastrointestinales/tumores-del-aparato-digestivo/c%C3%A1ncer-colorrectal|editorial=Manual MSD|fecha=Julio de 2019|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref>.
Nerbioei kaltetuta gerta daitezke lesio fisikoengatik<ref name="Top" />, baita [[Karpoko kanalaren sindrome|karpo kanalaren sindromeak]] eta esfortzu errepikakorrak eragindako lesioengatik ere<ref>{{cita web|título=Síndrome del túnel carpiano|url=https://www.mayoclinic.org/es-es/diseases-conditions/carpal-tunnel-syndrome/symptoms-causes/syc-20355603|editorial=Clínica Mayo|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref>. [[Gaixotasun autoimmune|Gaixotasun autoimmuneak]], hala nola [[Guillain-Barréren sindrome|Guillain-Barré sindromea]]<ref name="niams">{{Cita web |url=https://www.ninds.nih.gov/Disorders/Patient-Caregiver-Education/Fact-Sheets/Guillain-Barre-Syndrome-Fact-Sheet |título=Guillain-Barré Syndrome Fact Sheet |autor=National Institute of Neurological Disorders and Stroke |fechaacceso=2021-04-28 |sitioweb=www.ninds.nih.gov |fechaarchivo=2 de agosto de 2021 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20210802162852/https://www.ninds.nih.gov/Disorders/Patient-Caregiver-Education/Fact-Sheets/Guillain-Barre-Syndrome-Fact-Sheet |deadurl=yes }}</ref>, [[Gaixotasun neurodegeneratibo|gaixotasun neurodegeneratiboak]], [[polineuropatia]], [[Infekzio|infekzioa]], [[Neuritis|neuritisa]], [[Diabetes|diabetesa]]<ref name="Top">{{cita web|título=Lesiones de los nervios periféricos|url=https://www.topdoctors.es/diccionario-medico/lesiones-de-los-nervios-perifericos|editorial=Top Doctors|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref> edo nerbioa inguratzen duten odol-hodien urritasunak kalte egiten die nerbioei, eta larritasunaren arabera alda daitezke.
[[Esklerosi anizkoitz|Esklerosi anizkoitza]] nerbio-kalte zabalarekin lotutako gaixotasuna da. Pertsona baten [[Immunitate-sistema|immunitate sistemaren]] [[Makrofago|makrofagoek]] [[mielina]]-zorroak kaltetzen dituztenean gertatzen da; mielina-zorroek nerbioaren [[Axoi|axoia]] isolatzen dute<ref>{{cita web|título=Esclerosis múltiple|url=https://www.mayoclinic.org/es-es/diseases-conditions/multiple-sclerosis/symptoms-causes/syc-20350269#:~:text=el%20sistema%20nervioso-,En%20la%20esclerosis%20m%C3%BAltiple%2C%20la%20capa%20protectora%20de%20las%20fibras,en%20distintas%20partes%20del%20cuerpo.|editorial=Clínica Mayo|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref>.
Nerbio-estutzea gertatzen da nerbio bati presioa egiten zaionean, normalean lesio batek edo haurdunaldiak eragindako hanturaren ondorioz, eta mina, ahultasuna, sorgortasuna edo paralisia eragin ditzake, hala nola [[Karpoko kanalaren sindrome|karpoko kanalaren sindromea]]<ref>{{cita web|título=Pinzamiento de un nervio|url=https://www.mayoclinic.org/es-es/diseases-conditions/pinched-nerve/symptoms-causes/syc-20354746|editorial=Clínica Mayo|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref>. Sintomak kaltearen benetako lekutik urrun senti daitezke, min erreferitua izeneko fenomenoa. Min erreferitua gerta daiteke kalteak beste eremu batzuetara seinale alteratuak eragiten dituenean<ref>{{cita web|título=Dolor. Qué es..|url=https://www.innofisio.com/clasificacion-de-los-dolores-a-distancia/|editorial=Innofisio|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref>.
Nerbio-kaltearen sintomarik ohikoenak hauek dira:
* Sorgortze eta [[inurridura]]
* [[Min]] ziztatzailea
* [[Bihotzerre|Bihotzerrea]]
* [[Ahultasun muskular|Ahultasun muskularra]]
* Ukimenarekiko sentikortasuna
* [[Paralisi|Paralisia]]
* Beroarekiko intolerantzia
* [[Digestio|Digestio-arazoak]]
* [[Zorabio|Zorabioak]] edo [[Bertigo|bertigoa]]
==Beste animalia batzuk==
[[Ornodun|Ornodunetan]], identifikatutako neurona ezagunenak [[Arrain|arrainen]] eta [[Anfibio|anfibioen]] Mauthner zelula erraldoiak dira<ref name=Stein>{{Cite book|title=Neurons, Networks, and Motor Behavior |url=https://archive.org/details/neuronsnetworksm0000unse_o8e4 |last=Stein |first=PSG |publisher=MIT Press |date=1999 |isbn=978-0-262-69227-4}}</ref>. Arrain bakoitzak bi Mauthner zelula ditu, garun-zurtoinaren behealdean kokatuak, ezkerraldean bata eta eskuinaldean bestea. Mauthnerren zelula bakoitzak gurutzatzen den axoi bat du neuronak inerbatuz (estimulatuz) garunaren maila berean eta, gero, beherantz bidaiatuz [[Bizkarrezur-muin|bizkarrezur-muinean]] zehar eta aurrera egin ahala konexio ugari eginez. Mauthner zelula batek sortutako sinapsiak hain dira ahaltsuak, ezen [[Ekintza potentzial|ekintza-potentzial]] bakar batek portaera-erantzun garrantzitsu bat eragiten baitu: milisegundotan, arrainak C forman okertzen du gorputza; gero, zuzendu egiten da, eta, bizkor, aurrera jotzen du. Funtzionalki, hori ihes-erantzun azkarra da<ref>{{cita publicación| apellidos1=Borde|nombre1=M|apellidos2=Curti| nombre2=S|apellidos3=Comas |nombre3=V |apellidos4=Rivero|nombre4=C|título=[Central modulation of a sensory system by a motor command. One intention with two results].|publicación=Revista de neurologia|fecha=de undefined de NaN|volumen=38|número=3|páginas=253-60|pmid=14963855}}</ref>, ziur soinu-uhin indartsu batek edo presio-uhin batek eraginda arrainaren alboko lerro-organoan. Mauthnerren zelulak ez dira arrainetan identifikatutako neurona bakarrak; badira 20 bat tipo gehiago (Mauthnerren zelulen analogoen pareak barne) bizkarrezurreko nukleo segmentario bakoitzean. Mauthnerren zelula batek, portaera arruntaren testuinguruan, bere kabuz ihes-erantzun bat eragiteko gai izan arren, beste zelula-mota batzuek erantzunaren anplitudeari eta norabideari forma ematen laguntzen dute. 2020an, [[Bayreutheko Unibertsitatea|Bayreutheko Unibertsitateko]] ikertzaile-talde batek ikusi zuen zelula horiek azkar eta erabat birsortzeko gaitasuna dutela [[Danio rerio|zebra-arrainean]] axoiaren erdian kalteren bat jasaten badute, baina, egiturari kaltea zelularen [[Soma|somatik]] hurbil gertatuz gero, hil egiten dira. Halako konponketarik beste espezie batzuen nerbio-sisteman ez da ezagutzen<ref>{{cita web|apellidos1=Parra|nombre1=Sergio|título=Se descubre una forma de regeneración excepcionalmente rápida en las neuronas lesionadas|url=https://www.xatakaciencia.com/biologia/se-descubre-forma-regeneracion-excepcionalmente-rapida-neuronas-lesionadas|editorial=Xatakaciencia|fecha=10 de julio de 2020|fechaacceso=10 de julio de 2021}}</ref>.
Mauthnerren zelulak aginte-neurona gisa deskribatu izan dira. Aginte-neurona gai da bere kabuz portaera jakin bat gidatzeko<ref name=Stein/>. Neurona horiek maizago agertzen dira hainbat espezieren ihes azkarreko sistemetan: axoi erraldoia eta [[Txibia|txibiaren]] sinapsi erraldoia neurofisiologiako esperimentu aitzindarietarako erabiltzen da oso handia delako, eta txibiaren ihesaldi azkarreko zirkuituan parte hartzen dute. Hala ere, aginte-neuronaren kontzeptua polemikoa bihurtu da, zenbait ikerketak erakutsi baitute hasieran deskribapenarekin bat zetozela ziruditen neurona batzuk inguruabar multzo mugatu batean baino ez zirela gai erantzun bat emateko<ref name=Simmons43>{{Cite book|title=Nerve Cells and Animal Behaviour |url=https://archive.org/details/nervecellsanimal00simm_659 |url-access=limited |publisher=Cambridge University Press |year=1999 |isbn=978-0-521-62726-9 |page=[https://archive.org/details/nervecellsanimal00simm_659/page/n53 43] |authors=Simmons PJ, Young D ''et. a.'' }}</ref>.
[[Biraketa-simetria]] duten organismoetan, ez dago [[Burmuin|burmuinik]], ez eta buruko eskualde zentralizaturik ere; baizik ete nerbio-sistemaren funtzioa betetzen duten neurona interkonektatuak, nerbio-sareetan banatuta. Sare horiek [[Cnidaria]], [[Ktenoforo]] eta [[Ekinodermatu|Ekinodermatuan]] daude<ref>{{cita web|título=Sistema nervioso|url=http://organografia.unileon.es/html/PDF/Sistema%20Nervioso_I_Invertebrados.pdf|editorial=Universidad de León|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref>.
==Ikus, gainera==
* [[Nerbio-sistema]]
* [[Nerbio-ehun]]
* [[Nerbio kranial]]
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Nerbio-sistema periferikoa]]
[[Kategoria:Neuroanatomia]]
[[Kategoria:Nerbio-sistema]]
taf5xy5x492zzzn4t0pxtei9wekfvrc
10006051
10006026
2024-12-20T16:52:00Z
Joxan Garaialde
90799
10006051
wikitext
text/x-wiki
{{Lanean|Joxan Garaialde}}
{{Wikipedia1000}}
{{anatomia infotaula|image=Nerves of the left upper extremity.gif|Caption=Nerbioak (horiz) goiko gorputz-adarrean}}
{{Ohar medikoa}}
'''Nerbioa''' edo '''kirioa'''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Euskaltzaindiaren Hiztegia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?antzekoak=ez&option=com_hiztegianbilatu&view=frontpage&layout=aurreratua&Itemid=410&lang=eu&bila=bai&sarrera=kirio|aldizkaria=www.euskaltzaindia.eus|sartze-data=2021-05-15}}</ref> ehun bereziko hari-moduko egitura luzanga da, [[entzefalo]]a eta [[bizkarrezur-muin]]a gorputzeko gainerako aldeekin komunikatzen dena<ref>Testu hau lizentzia librean argitaratuta dagoen {{Erreferentzia|izenburua=Nerbio|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/nerbio|aldizkaria=zthiztegia.elhuyar.eus|sartze-data=2018-03-16}} orrialdetik hartua dago.</ref>. Nerbioa [[nerbio-sistema periferiko]]aren oinarrizko unitatea da, eta bulkada elektrikoak igortzen ditu mezu sentsitibo zein motorrak garraiatzeko. Giza espeziean, 12 [[nerbio kranial]] bikote eta 31 [[Bizkarrezurreko nerbio|nerbio espinal]] bikote daude.
Nerbioak [[axoi]] edo nerbio zuntzez osatuta daude, eta, horietako bakoitza, neurona batetik dator. Gainera, [[Schwannen zelula]]k topa ditzakegu, axoi horiek [[Mielina|mielinaz]] estaltzen dituzten zelulak.
== Etimologia ==
Nerbio [[Erdi Aroa|Erdi-Aroko]] latineko ''nervus (nerbio'') hitzetik dator; hori, berriz, latineko ''nervus-''etik ([[tendoi]], soka), antzinako latinaren ''neuros'' hitzaren [[metatesi]]tik sortua. Hitzaren erroa [[Aitzinindoeuropera|aitzinindoeuropereko]] ''(s)neu'' (tendoi) hitzetik datorrela uste da. Erdi-Aroan, ''nervus'' hitza erabiltzen zen tendoi zein nerbioak izendatzeko, bi egitura horien antzekotasunak zirela medio<ref>{{Erreferentzia|izenburua=nerve {{!}} Origin and meaning of nerve by Online Etymology Dictionary|hizkuntza=en|url=https://www.etymonline.com/word/nerve|aldizkaria=www.etymonline.com|sartze-data=2021-03-03}}</ref>.
== Deskribapena ==
Nerbioak nerbio-prozesu edo [[Axoi|axoien]] sortak dira. Hari itxurakoak, eta garunaren eta [[Bizkarrezur-muin|bizkarrezur-muineko]] nerbio-zentroak gorputzeko organo guztiekin komunikatzen dituzte. [[Nerbio-sistema periferiko|Nerbio sistema periferikoaren]] parte dira. Nerbio aferenteek zentzumen-seinaleak eramaten dituzte [[Burmuin|garunera]], adibidez, larruazaletik edo beste organoetatik; nerbio eferenteek, berriz, seinale motorrak garunetik [[Muskulu|muskuluetara]] eta [[Guruin|guruinetara]] eramaten dituzte, [[Muskulu-uzkurdura|muskuluak uzkurtu]] eta mugimendua ahalbidetuz. Nerbio-seinaleak (nerbio-bulkadak ere deitzen direnak) [[neurona]] baten zelula-gorputzetik abiatzen dira, eta azkar hedatzen dira axoian zehar bere amaieraraino, non [[Sinapsi|sinapsiaren]] bidez estimulua beste neurona batera edo organo efektore batera transmititzen den, adibidez, muskulu-zuntz edo guruin batera<ref name="seis">''Principios de Anatomía y Fisiología''. Autor: Tortora-Derrickson. Consultado el 16 de noviembre de 2018</ref>.
== Egitura ==
Nerbio bakoitza, faszikuluak sortuz elkartzen diren ehunka edo milaka [[Axoi|axoien]] elkarketaz osatuta dago. Axoiak [[Neurona|neuronen]] luzapenak dira, eta, horien bidez, [[zelula]] horiek beste neurona batzuekin edo [[Muskulu-zuntz|muskulu-zuntzekin]] kontaktuan jartzen dira. Giza espeziean, axoien diametro indibiduala 0,1 eta 20 mikrometro bitartekoa da, [[Nerbio ziatiko|Nerbio ziatikoaren]] parte diren axoietan, berriz, luzera zentimetro gutxi batzuk eta metro bat baino gehiago bitartekoa da, eta, [[Bizkarrezur-muin|bizkarrezur-muinaren]] aurreko adarraren motoneuronetatik abiatuta, [[Hanka|hankako]] eta [[Oin|oineko]] [[Muskulu|muskuluetara]] iritsi behar dute. Nerbio-enborretan hainbat osagai bereiz daitezke<ref name=dos>[https://books.google.es/books?id=sqMyDwAAQBAJ&pg=PT44&dq=axolema&hl=es&sa=X&ved=0ahUKEwju5aDxpqLfAhUOhRoKHbNgC-wQ6AEIPTAE#v=onepage&q=axolema&f=false ''El nervio periférico: Estructura y función'']. Autores: Moreno Benavides, Carlos, Velásquez-Torres, Alejandro, Amador-Muñoz, Diana Patricia, López-Guzmán, Silvia.
</ref>.
[[Fitxategi:CeluladeSchwann.jpg|thumb|270px|[[Schwannen zelula]] neurona baten axoia inguratuz.]]
Nerbioa axioiez eta [[Glia|glia-zelulez]] osatuta dagoen egitura da. Axoi bakoitza [[endoneuro]] deritzon ehun konektibo geruza batez inguratua dago. Axoiak faszikulutan biltzen dira, eta, bakoitza, [[perineuro]] deritzon geruza batean bilduta dago. Nerbioa [[epineuro]] izeneko azken ehun konektibo batek biltzen ditu<ref>{{Erreferentzia|izena=Sirkku|abizena=Peltonen|izenburua=Barriers of the peripheral nerve|orrialdeak=e24956|abizena2=Alanne|abizena3=Peltonen|izena2=Maria|izena3=Juha|data=2013-07-01|url=https://doi.org/10.4161/tisb.24956|aldizkaria=Tissue Barriers|alea=3|zenbakia=1|pmid=24665400|pmc=PMC3867511|doi=10.4161/tisb.24956|sartze-data=2021-03-05}}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena= OpenStax |izena= |izenburua= The-Peripheral-Nervous-System |aldizkaria= Anatomy and Physiology | url= https://cnx.org/contents/FPtK1zmh@12.8:5QEuK48_@10/The-Peripheral-Nervous-System}} </ref>.
Epineuro: Nerbio baten kanpoaldeko geruza da. [[Ehun konektibo|Geruza konjuntibo]] lodia da, nerbio-faszikuluei sostengua ematen diena. Zelula konektiboek eta [[kolageno]]-zuntzek osatzen dute, gehienak nerbioari luzetara jarraituta. [[Adipozito|Zelula adiposo]] batzuk eta ''vasa nervorum'' izeneko odol-hodi txikiak ditu, nerbioaren odol-zirkulazioa eragiten dutenak<ref>
{{Erreferentzia|abizena= de Sousa Vargas |izena= Thiago |izenburua= Perineurioma esclerosante: relato de caso e revisão da literatura |aldizkaria= An. Bras. Dermatol. |liburukia= 84|zenbakia= 6 |urtea=2009 | url= http://dx.doi.org/10.1590/S0365-05962009000600010}} </ref>.
* Perineuro: Nerbio baten faszikuluak biltzen dituen ehun konjuntiboko geruza zentrokideetako bakoitza da.
* Endoneuro: Luzetara jarritako zuntz kolagenozko faszikulu fin batzuk dira, nerbio-zuntzen artean dauden [[fibroblasto]] batzuekin batera.
Axoi bakoitza neurona batetik dator. Axoia estaltzen duen zelula-mintzak axolema du izena. Nerbio-zuntz gehienak [[Schwannen zelula|Schwannen zelulek]] eratutako [[mielina]]-zorro batek estaltzen ditu.
* [[Axolema]]. Axoia estali eta kanpo-ingurunetik bereizten duen zelula-mintza da.
* [[Axoplasma]]. Axoiaren barruan dagoen zelularen [[zitoplasma|zitoplasmari]] deitzen zaio horrela.
* [[Células de Schwann]]. [[Nerbio-sistema periferiko|Nerbio-sistema periferikoko]] nerbio batzuk inguratzen dituen mielina egiteko gai diren zelulak.
Nerbioa adarkatu ahala, ehun konjuntiboko zorroak finago bihurtzen dira. Adar txikienetan epineuroa falta da, eta perineuroa ezin da endoneurotik bereizi, endotelioko zelulen antza duten zelula konjuntibo zapalez estalitako zuntz-geruza mehe batera murriztuta baitago.
{{Irudi multzo
| align = center
| direction = horizontal
| image2 = Esquema nervio.jpg
| width2 = 430
| caption2 = Nerbio bat osatzen duten egitura nagusien eskema.
| image1 = Structure of Neuron_esp.jpg
| width1 = 410
| caption1 =Neurona tipikoa, axoian mielina-zorroa duena.
}}
[[Fitxategi:1319 Nerve StructureN EU.jpg|alt=Nerbio baten zehar ebakidura|erdian|thumb|522x522px|Nerbio baten zehar ebakidura (a) Axoi faszikulu, endoneuro, perineuro eta epineuroa jasotzen dituen eskema. (b) Nerbio ebakidura baten irudi histologikoa]]
== Nerbio motak ==
{{Irudi multzo
| align = center
| direction = horizontal
| image1 = Blausen 0284 CranialNerves esp.jpg
| width1 = 350
| caption1 = Nerbio kranialak entzefalotik abiatzen dira zuzenean.
| image2 = Spinal nerve-es.svg
| width2 = 360
| caption2 =Bizkarrezurreko nerbioak bizkarrezur-muinetik abiatzen dira.
}}
[[Fitxategi:1201 Overview of Nervous System_esp.jpg|thumb|center]400px|Nerbio-sistemaren egitura orokorra. Bizkarrezurreko nerbioak ikus daitezke.]]
[[Fitxategi:Nerbio kranialak etiketatuak.svg|alt=Nerbio kranialak|thumb|249x249px|Nerbio kranialak entzefaloaren oinaldetik ikusita]]
Nerbio-sistema periferikoko nerbioak hainbat irizpide fisiologiko edo funtzionalen arabera sailka daitezke. Sailkapen nagusiena, jatorriaren araberakoa da.
* '''Jatorriaren arabera'''<ref name=dos/>
** [[Nerbio kranial]]ak: [[Entzefalo|entzefalotik]] ateratzen diren 12 nerbio pare dira. Zenbaki eta izen bidez identifikatzen dira<ref>{{Erreferentzia|izena=Dale|abizena=Purves|izenburua=Neuroscience|ISBN=9781605353807|hizkuntza=en|data=2018|url=https://www.worldcat.org/oclc/990257568|edizioa=6.a |isbn=978-1-60535-380-7|pmc=990257568|sartze-data=2021-03-10}}</ref>.
** [[Bizkarrezurreko nerbio|Bizkarrezurreko nerbioak]]: 31 nerbio pare dira, bizkarrezur-muinetik abiatzen direnak [[Ornoarteko foramen|juntagailu zuloetan]] zehar; 5 zerbikal, 12 dortsal, 5 lunbar eta 6 sakrocoxigeotan bana daitezke. Nerbio errakideoak taldekatu egiten dira, eta zenbait plexu sortzen dituzte: [[Plexu zerbikal|plexu zerbikala]], [[Plexu brakial|plexu brakiala]], [[Plexu lunbar|plexu lunbarra]] eta [[Plexu sakro|plexu sakroa]]<ref>[https://www.infermeravirtual.com/files/media/file/99/Sistema%20nervioso.pdf?1358605492 ''Sistema nervioso''. Anatomía.] Enfermera virtual. Consultado el 17 de de diciembre de 2018</ref>.
* '''Funtzioaren arabera'''<ref name=Unai>{{Erreferentzia|abizena1=Aso Poza|izena1=Unai|izenburua=Los 7 tipos de nervios: clasificación y características|url=https://psicologiaymente.com/neurociencias/tipos-de-nervios|argitaletxea=Psicología y mente|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref>
** [[Zentzumen-nerbio|Nerbio sentsitibo edo zentripetuak]]: Mezu sentsitiboak garraiatzen dituzte zentzumen organoetatik sistema zentralera. Nahiko urriak dira. Oro har, nerbio-zuntzak zuntz motorrekin (zentrifugoak) lotuta egoten dira<ref>{{Erreferentzia|izena=Thomas|abizena=Heinbockel|izenburua=Introductory Chapter: Organization and Function of Sensory Nervous Systems|hizkuntza=en|data=2018-07-18|url=https://www.intechopen.com/books/sensory-nervous-system/introductory-chapter-organization-and-function-of-sensory-nervous-systems|aldizkaria=Sensory Nervous System|doi=10.5772/intechopen.78738|sartze-data=2021-03-10}}</ref>.
** [[Nerbio motor|Nerbio motor edo zentrifugoak]]: Mezu motorrak nerbio-sistema zentraletik periferiara garraiatzen dituzte, mugimendu zein jariaketa estimuluak garraiatuz.
** [[Nerbio mixto]]ak: Mezu motor zein sentsitiboak garraiatzen dituzte. Kanpoko kitzikapenak nerbio-zentroetara eta muskuluen ordenetara (zentroetatik periferiara) eramaten dituzten zuntzez osatuta daude. Adibide gisa aipa dezakegu [[Nerbio glosofaringeo|glosofaringeoa]], zeinak [[Dastamen|dastamenaren]] informazioa [[Entzefalo|garunera]] helarazten eta, aldi berean, [[Mihi|mingaina]] kitzikatzen duen. Nerbio mota horretakoak dira [[bizkarrezurreko nerbio]] guztiak eta garezurreko nerbio batzuk.
=== Sailkapena estimuluaren norabidearen arabera ===
* Nerbio aferentea: Informazioa nerbio-sistema zentraletik periferiara garraiatzen duen nerbioa da.
* Nerbio eferentea: Informazioa periferiatik nerbio-sistema zentralera garraiatzen duen nerbioa da.
* Nerbio mixtoa: Informazioa bi noranzkotan garraiatzen duen nerbioa da.
* Nerbio-sistema periferikoaren atalen arabera
** Nerbio somatikoa: Borondatezko mugimenduak kontrolatzen ditu.
** Nerbio autonomoa: Nahi gabeko erantzunak kontrolatzen ditu.
==Nerbio-zuntz motak==
Nerbioak osatzen dituzten nerbio-zuntzek ekintza-potentzialen hedapenari esker transmititzen dituzte bulkadak. Transmisio-abiadura zenbait faktoreren mende dago: zuntzen diametroa eta [[Axoi|axoia]] inguratzen duen [[mielina]]-zorrorik dagoen ala ez. Diametro handiagoko zuntzek eta mielinaz inguratutakoek eroapen-abiadura handiagoa dute. Mielinarik gabeko diametro txikiko zuntz batek segundoko 0,5 metro baino ez du transmititzen; diametro handiko zuntz mielinadun batek, berriz, segundoko 120 metro transmiti ditzake<ref>[http://www.uam.es/personal_pdi/medicina/algvilla/practicas/velocidad_conduccion.pdf ''Medida de la velocidad de conducción del nervio cubital''.] {{Erreferentzia|url=http://www.uam.es/personal_pdi/medicina/algvilla/practicas/velocidad_conduccion.pdf |data=20180920161710 }} UNAM. Consultado el 14 de diciembre de 2018</ref><ref>[http://www.acnweb.org/guia/g7cap1.pdf ''Bases neurofisiológicas de la conducción nerviosa y la contracción muscular y su impacto en la interpretación de la neurografía y la electromiografía'']. A. Z. Arco. Consultado el 15 de diciembre de 2018.</ref>. Mielinak isolatzaile gisa jokatzen du, gidatzeko abiadura handituz eta energia-gastua murriztuz. Gainera, babes-funtzioa du. Horregatik, [[Esklerosi anizkoitz|esklerosi anizkoitza]] gisako gaixotasun desmielinatzaileek nerbio-eroapena motelegia eta eraginkortasun gutxikoa izatea eragiten dute<ref>[http://www.guiasdeneuro.com/estructura-de-los-nervios/Estructura ''Estructura de los nervios''.] Autor: Sonzini Astudillo. Consultado el 19 de noviembre de 2018.</ref>.
[[Joseph Erlanger|Erlanger]] eta [[Herbert Spencer Gasser|Gasserren]] sailkapenaren arabera, nerbioak osatzen dituzten nerbio-zuntzak hainbat motatakoak izan daitezke: A, B eta C<ref>{{Erreferentzia|abizena1=García Medrano|izena1=Belén|abizena2=Cortés Villar|izena2=Jesús Manuel|izenburua= 7. atala - Nervios periféricos: Estructura y función. Principios y técnicas de reparación|url=https://unitia.secot.es/web/manual_residente/CAPITULO%207.pdf}}</ref>.
* A motako zuntzak, [[mielina]] zorrodunak eta mota hauetan banatzen direnak:
** Alfa (Ia; Ib): eroapen abiadura: 70-120 [[Metro segundoko|m/s]], 12-20 [[Mikrometro (unitatea)|mikra]] diametro, [[Muskulu eskeletiko|muskulu eskeletikoaren]] uzkurduraren eragileak dira.
** Beta (II): eroapen abiadura: 30-70 m/s, 5-12 mikra diametro, [[Ukimen|ukimena]] eta [[Presio|presioa]] eragiten dituzten zuntz sentsitiboak dira.
** Gamma: eroapen abiadura: 15-30 m/s, 3-6 mikra diametro, muskulu-ardatzetarako transmisio motorraren arduradunak muskulu-uzkurduran deformazio osoa saihesteko (muskulu-ardatz beretik propiozepzio-seinalerik egon ez dadin).
** Delta (III): eroapen abiadura: 12-30 m/s, 2-5 mikrak diametro, [[min]] akutu lokalizatuaren, tenperaturaren eta ukimenaren zati baten transmisioaren arduradunak.
* B motako zuntzak, mielina-zorrodunak, eta nerbio-sistema autonomo [[Zuntz aurregongoildar|aurregongoildarraren]] konexioaren arduradunak dira, eroapen abiadura 3-15 m/s, diametroa hiru mikra baino gutxiago.
* C motako zuntzak (IV), mielina-zorrorik gabeak. Min sakon zehaztugabea, usaimena, zenbait mekanorrezeptoreren informazioa, nerbio-sistema autonomoaren arku erreflexuen eta gongoil-ondokoen erantzunak transmititzeko ardura dute, eroapen-abiadura: 0,5-2 m/s, 0,4-1,2 mikra diametro.
==Fisiologia==
Nerbioak funtsezko bi propietate ditu: kitzikagarritasuna eta eroankortasuna. Kitzikagarritasuna estimulu kimiko eta fisikoen aurrean erreakzionatzeko gaitasuna da, eroankortasuna, berriz, kitzikapena leku batetik bestera transmititzeko gaitasuna da.
===Kitzikagarritasuna===
Neurona kitzika dezake: [[Nerbio-sistema|nerbio-zentro]] batek, argia gisako kitzikatzaile natural batek edo deskarga elektriko baten moduko kitzikatzaile artifizial batek. Estimulu hedatuari, nerbio-bulkada deritzo, eta, nerbio-zuntzaren puntu batetik bestera eroatea, nerbio-eroapena da<ref name = "Ciencias de la Naturaleza y su didáctica"> ''Ciencias de la Naturaleza y su didáctica''. Julia Morros Sardá. pag 179</ref>.
===Eroankortasuna===
[[Fitxategi:Cellmembranion.gif|right|thumb|Nerbio-bulkadaren transmisioa, transmintzaren potentzial-aldaketaren ondorioz.]]
[[Fitxategi:Ionanimation2.gif|thumb|eskuinera| [[Ioi-kanal]] baten funtzionamenduaren eskema.]]
Eroankortasuna da kitzikapena leku batetik bestera transmititzeko gaitasuna. Ezaugarri horri esker, [[dendrita]] batek ziztada periferiko baten ondoriozko kitzikapena [[Nerbio-sistema|nerbio-zentro]] batera transmiti lezake. Halaber, uzkurtzea eragiteko eta mugimenduak sortzeko, garunaren zentro motorrek nerbioak muskulu eskeletikoetaraino transmititzen dituzten aginduak igortzea ahalbidetzen du. Eroankortasuna gerta dadin, beharrezkoa da nerbioak inolako kalterik edo endekapenik ez izatea eta haren ibilbideak jarraitutasun osoa izatea<ref name = "Ciencias de la Naturaleza y su didáctica"/>.
Neuronek transmititzen dituzte mintz plasmatikoaren iragazkortasunaren aldaketa iragankor baten ondorioz sortutako seinale elektrikoak. Zelularen barnealdearen eta kanpoaldearen artean potentzial-diferentzia bat dagoelako hedatzen da, [[Mintz potentzial|mintz-potentziala]] deritzona. Zelula kitzikagarri baten mintz-potentziala atalase jakin batetik harago despolarizatzen denean, zelulak [[Ekintza potentzial|ekintza-potentzial]] bat sortzen du. Ekintza-potentziala da mintzaren polaritatea oso azkar aldatzea negatibotik positibora eta, berriro, negatibora, milisegundo batzuk irauten duen ziklo batean. Nerbio-transmisioa gertatzen da axoia estaltzen duen mintzean [[Ioi-kanal|ioi-kanalak]] daudelako.
==Giza-gorputzaren nerbio garrantzitsuenak==
[[Fitxategi:Spinal nerve CAT.svg|thumb|319x319px|[[Bizkarrezurreko nerbio|Bizkarrezur nerbioak]] bizkarrezur-muinetik ateratzen]]
* [[Bizkarrezurreko nerbio|Bizkarrezur nerbioak]] bizkarrezur-muinean egiten dute [[nerbio-sistema]] zentralarekin konexioa, sustrai dortsal eta bentralen bidez. Orotara, 31 nerbio bikote dira bizkarrezur-muinetik ateratzen direnak; nerbio kranialen antzera, zenbaki eta izen bidez identifikatzen dira. Nerbio espinal guztiak mistoak dira, eta informazio sentsitibo zein motorrak garraiatzen dituzte<ref>{{Erreferentzia|izena=Carlos|abizena=Moreno Benavides|izenburua=El nervio periférico : estructura y función|hizkuntza1=es|data=2017|url=https://www.worldcat.org/oclc/1156724487|isbn=978-958-738-806-0|pmc=1156724487|sartze-data=2021-03-10}}</ref>. Bizkarrezurraren [[Orno arteria|ornoarteko]] zuloetatik irteten dira, eta ornoaren arabera izendatzen dira<ref name=cero>[http://books.google.es/books?id=3tdLbY3FA4AC&pg=PA186&dq=sistema+nervioso+perif%C3%A9rico+es&hl=es&ei=Hql3TOLLFMuMOM3RuOwG&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=7&ved=0CFcQ6AEwBg#v=onepage&q=sistema%20nervioso%20perif%C3%A9rico%20es&f=false ''Estructura y función cuerpo humano'']. Autores: Gary A. Thibodeau y Kevin T. Patton. Página 186.</ref>:
** 8 nerbio bikote zerbikal
** 12 nerbio bikote toraziko
** 5 nerbio bikote lunbar
** 5 nerbio bikote sakro
** 1 Nerbio bikote kokzigeoa
[[Fitxategi:Head facial nerve branches.jpg|thumb|Kolore horian ikus daitezke [[Aurpegi-nerbio|aurpegi-nerbioa]] eta haren adarrak (VII. bikote kraniala).]]
* [[Nerbio kranial|Nerbio kranialak]], garezur-pareak ere esaten zaie. 12 nerbio dira, lepoko eta buruko informazio sentsoriala nerbio-sistema zentralera bidaltzen edo lepoko eta buruko muskulatura eskeletikoa kontrolatzeko agindu motorrak eramaten dituztenak<ref name=cero/>.
* I. [[Usaimen nerbioa]]: Nerbio sentsitibo berezi horrek [[Usaimen|usaimenaren]] informazioa garraiatzen du.
* II. [[Nerbio optiko]]a: Nerbio sentsitibo berezi horrek ikusmenaren informazioa garraiatzen du erretinatik garunera.
* III. [[Begiko nerbio motor komun|Begiko nerbio motore amankomuna]]: Begi-globoa eta betazalen mugimendua kontrolatzen ditu.
* IV. [[Nerbio troklear]]ra: Begi-globoaren mugimendua kontrolatzen du.
* V. [[Nerbio trigemino]]a: Mastekatzeko muskuluak kontrolatu, eta aurpegiko informazio sentikorra jasotzen du.
* VI. [[Abducens nerbio|Begiko kanpoko nerbio motorea]]: Begiko alboko muskulu zuzena inerbatzen du begi-globoaren mugimendua kontrolatuz.
* VII. [[Aurpegi-nerbio|Nerbio faziala]]: Aurpegiko mugimenduen eragilea, [[Mihi|mingainaren]] bi herenen dastamen informazioa jaso, eta [[listu]] eta [[malko]] guruinen jariaketa kontrolatzen ditu.
* VIII. [[Entzumen-nerbio|Nerbio bestibulokoklearra]]: Entzumenaren eta orekaren informazioa garraiatzen du belarritik garunera.
* IX. [[Nerbio glosofaringeo]]a: Mingainaren beste herenaren dastamen informazio jaso; parotida guruinaren jariaketa kontrolatu, eta, irensketan, [[Faringe|faringeko]] muskuluak kontrolatzen ditu.
* X. [[Nerbio bago]]a: [[Laringe|Laringea]], faringea, [[Hestegorri|esofagoa]], [[trakea]], [[Bronkio|bronkioak]], [[Bihotz|bihotza]], [[Urdail|urdaila]] eta [[Gibel|gibela]] inerbatzen ditu, eta [[Epiglotis|epiglotisaren]] eta faringearen informazio sentikorra jasotzen du.
* XI. [[Nerbio laguntzaile]]a: [[Esternokleidomastoideo]] eta [[Trapezio (muskulua)|trapezio muskuluak]] inerbatzen ditu.
* XII. [[Nerbio hipogloso]]a: Mingainaren muskuluei inerbazioa motorra ematen die.<br />
===Plexoak===
Bizkarrezur nerbioak taldekatu egiten dira plexuak sortzeko. Plexu bakoitzetik zenbait nerbio ezberdin sortzen dira. Jarraian, garrantzitsuenetako batzuk aipatzen dira:.
* [[Plexu zerbikal|Plexu zerbikala]]: Entzumen-nerbio nagusia, [[Diafragma nerbio|diafragma nerbioa]]<ref name=cero/>.
* [[Plexu brakial|Plexu brakiala]: Bertatik sorbaldarako eta goiko gorputz-adarrerako nerbioak abiatzen dira, hala nola galtzarbe-nerbioa, azaleko muskuluaren nerbioa, nerbio erradiala, nerbio ertaina, kubituaren nerbioa.
* [[Plexu lunbar|Plexu lunbarra]]: nerbio iliohipogastrikoa, nerbio ilioiztinala, nerbio genitofemorala, alboko nerbio femorokutaneoa, nervio buxatzailea, izterrezur nerbioa.
* [[Plexu sakro|Plexu sakroa]]: barne-buxatzailearen nerbioa, [[Nerbio pudendo|nerbio pudendoa]], izterrezur karratuaren nerbioa, goi-ipurmasaileko nerbioa, behe-ipurmasaileko nerbioa, izterazalaren atzealdeko nerbioa, [[Nerbio ziatiko|nerbio ziatikoa]].
==Garapena==
Nerbioen garapena, normalean, nerabezaroan amaitzen dira, baina berriz ere estimula daiteke [[Notch seinalizazio-bide]] gisa ezagutzen den mekanismo molekular batekin<ref>[https://www.sciencedaily.com/releases/1999/10/991022005127.htm Yale Study Shows Way To Re-Stimulate Brain Cell Growth ScienceDaily] {{Erreferentzia|url=https://www.sciencedaily.com/releases/1999/10/991022005127.htm |data=20170707062502 }} (Oct. 22, 1999) — Results Could Boost Understanding Of Alzheimer's, Other Brain Disorders</ref>.
===Birsorkuntza===
Neurona baten axoiak kaltetuta badaude, baina ez bere [[Soma|somak]], axoiak birsortu daitezke, eta neuronekiko konexio sinaptikoak, berregin, zelula gidarien laguntzaz. Horri neuro-sorkuntza ere esaten zaio<ref>{{Erreferentzia |abizena=Kunik |izena=D |izenburua=Laser-based single-axon transection for high-content axon injury and regeneration studies |aldizkaria=PLOS ONE |urtea=2011 |liburukia=6 |alea=11 |orrialdeak=e26832 |doi=10.1371/journal.pone.0026832 |pmid=22073205 |pmc=3206876|bibcode=2011PLoSO...626832K|hizkuntza=en}}</ref>.
Nerbioak prozesua hasten du lesioaren gunearekiko gune distala suntsituz, eta, horri esker, [[Schwannen zelula|Schwannen zelulak]], [[Xafla basal|xafla basala]] eta lesiotik gertu dagoen [[neurilema]] birsortze-hodi bat sortzen hasten dira. Nerbio-hazkundearen faktoreak sortzen dira, eta, horren ondorioz, nerbio-agerraldi asko agertzen dira. Hazkunde-prozesuetako batek birsortze-hodia aurkitzen duenean, etengabe gidatzen eta laguntzen dio, eta azkar hazten laguntzen dio jatorrizko helmugara. Nerbioen birsorkuntza oso motela da, eta zenbait hilabete behar izan ditzake osatzeko. Prozesu horrek nerbio batzuk konpontzen baditu ere, oraindik defizit funtzionalen bat egongo da, konponketak ez baitira perfektuak<ref>{{Erreferentzia|url= http://www.medscape.com/viewarticle/480071_5 |izenburua=Pathophysiology of Peripheral Nerve Injury: A Brief Review: Nerve Regeneration|abizena1=Burnett |abizena2=Zager|izena1=Mark |izena2=Eric|argitaletxea=Medscape|lana=Medscape Article|access-date=2011-10-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111031061528/http://www.medscape.com/viewarticle/480071_5| archive-date=2011-10-31|hizkuntza=en}}</ref>.
==Gaixotasunak==
Nerbioei eragiten dieten gaixotasun asko daude. [[Neuralgia]] [[Nerbio-sistema|nerbio-sistemaren]] akats batek eragindako sintoma bat da, hau da, funtzio motorrean eraginik ez duen trastorno sentsitibo edo min bat. [[Nerbio-sistema periferiko|Nerbio periferikoei]] eragiten badie, nerbioari dagokion eremu inerbatuaren alterazioa eragiten du. Lesioa [[hantura]], [[Alergia|erreakzio alergiko]], [[intoxikazio]], [[alkoholismo]] kronikoak eta beste zenbait [[Gaixotasun metaboliko|gaixotasun metabolikok]] eragin dezakete (nola hala ''[[Diabetes|diabetes mellitus]]''ek), baita giltzurrunetako disfuntzio mota batzuk, infekzio biralak eta bitamina-gabeziak ere. Lesio mekanikoa ere izan daiteke, nola hala [[Urradura (argipen)|urradurak]], [[hausturak]], konpresio-lesioak edo [[Bala zauri|bala-zauriak]]<ref>{{Erreferentzia|egilea = Lucas, H. | izenburua= Enciclopedia médica de la salud | url = https://archive.org/details/enciclopediamedi0000luca | urtea= 1997 | argitaletxea= Círculo de Lectores | id = ISBN 84-226-6377-5}}</ref>.
[[Minbizi|Minbizia]] barreiatu egin daiteke nerbioen inguruko espazioak inbaditzean. Hori, batez ere, buruko eta lepoko minbizian eta [[Prostatako minbizi|prostatako]] eta [[Kolon eta ondesteko minbizi|kolon-ondesteko]] minbizian gertatzen da<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Brea Álvarez|izena1=B.|abizena2=Tuñón Gómez|izena2=M.|izenburua=Diseminación perineural en tumores de cabeza y cuello|aldizkaria=Radiología|data=de septiembre de 2014|liburukia=56|zenbakia=5|orrialdeak=400–412|doi=10.1016/j.rx.2014.04.006}}</ref> y en el [[cáncer de próstata]] y [[cáncer colorrectal|colorrectal]].<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Nguyen|izena1=Minhhuyen|izenburua=Cáncer colorrectal|url=https://www.msdmanuals.com/es/hogar/trastornos-gastrointestinales/tumores-del-aparato-digestivo/c%C3%A1ncer-colorrectal|argitaletxea=Manual MSD|data=Julio de 2019|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref>.
Nerbioei kaltetuta gerta daitezke lesio fisikoengatik<ref name="Top" />, baita [[Karpoko kanalaren sindrome|karpo kanalaren sindromeak]] eta esfortzu errepikakorrak eragindako lesioengatik ere<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Síndrome del túnel carpiano|url=https://www.mayoclinic.org/es-es/diseases-conditions/carpal-tunnel-syndrome/symptoms-causes/syc-20355603|argitaletxea=Clínica Mayo|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref>. [[Gaixotasun autoimmune|Gaixotasun autoimmuneak]], hala nola [[Guillain-Barréren sindrome|Guillain-Barré sindromea]]<ref name="niams">{{Erreferentzia |url=https://www.ninds.nih.gov/Disorders/Patient-Caregiver-Education/Fact-Sheets/Guillain-Barre-Syndrome-Fact-Sheet |izenburua=Guillain-Barré Syndrome Fact Sheet |egilea=National Institute of Neurological Disorders and Stroke |fechaacceso=2021-04-28 |sitioweb=www.ninds.nih.gov |fechaarchivo=2 de agosto de 2021 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20210802162852/https://www.ninds.nih.gov/Disorders/Patient-Caregiver-Education/Fact-Sheets/Guillain-Barre-Syndrome-Fact-Sheet |deadurl=yes }}</ref>, [[Gaixotasun neurodegeneratibo|gaixotasun neurodegeneratiboak]], [[polineuropatia]], [[Infekzio|infekzioa]], [[Neuritis|neuritisa]], [[Diabetes|diabetesa]]<ref name="Top">{{Erreferentzia|izenburua=Lesiones de los nervios periféricos|url=https://www.topdoctors.es/diccionario-medico/lesiones-de-los-nervios-perifericos|argitaletxea=Top Doctors|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref> edo nerbioa inguratzen duten odol-hodien urritasunak kalte egiten die nerbioei, eta larritasunaren arabera alda daitezke.
[[Esklerosi anizkoitz|Esklerosi anizkoitza]] nerbio-kalte zabalarekin lotutako gaixotasuna da. Pertsona baten [[Immunitate-sistema|immunitate sistemaren]] [[Makrofago|makrofagoek]] [[mielina]]-zorroak kaltetzen dituztenean gertatzen da; mielina-zorroek nerbioaren [[Axoi|axoia]] isolatzen dute<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Esclerosis múltiple|url=https://www.mayoclinic.org/es-es/diseases-conditions/multiple-sclerosis/symptoms-causes/syc-20350269#:~:text=el%20sistema%20nervioso-,En%20la%20esclerosis%20m%C3%BAltiple%2C%20la%20capa%20protectora%20de%20las%20fibras,en%20distintas%20partes%20del%20cuerpo.|argitaletxea=Clínica Mayo|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref>.
Nerbio-estutzea gertatzen da nerbio bati presioa egiten zaionean, normalean lesio batek edo haurdunaldiak eragindako hanturaren ondorioz, eta mina, ahultasuna, sorgortasuna edo paralisia eragin ditzake, hala nola [[Karpoko kanalaren sindrome|karpoko kanalaren sindromea]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Pinzamiento de un nervio|url=https://www.mayoclinic.org/es-es/diseases-conditions/pinched-nerve/symptoms-causes/syc-20354746|argitaletxea=Clínica Mayo|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref>. Sintomak kaltearen benetako lekutik urrun senti daitezke, min erreferitua izeneko fenomenoa. Min erreferitua gerta daiteke kalteak beste eremu batzuetara seinale alteratuak eragiten dituenean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Dolor. Qué es..|url=https://www.innofisio.com/clasificacion-de-los-dolores-a-distancia/|argitaletxea=Innofisio|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref>.
Nerbio-kaltearen sintomarik ohikoenak hauek dira:
* Sorgortze eta [[inurridura]]
* [[Min]] ziztatzailea
* [[Bihotzerre|Bihotzerrea]]
* [[Ahultasun muskular|Ahultasun muskularra]]
* Ukimenarekiko sentikortasuna
* [[Paralisi|Paralisia]]
* Beroarekiko intolerantzia
* [[Digestio|Digestio-arazoak]]
* [[Zorabio|Zorabioak]] edo [[Bertigo|bertigoa]]
==Beste animalia batzuk==
[[Ornodun|Ornodunetan]], identifikatutako neurona ezagunenak [[Arrain|arrainen]] eta [[Anfibio|anfibioen]] Mauthner zelula erraldoiak dira<ref name=Stein>{{Erreferentzia|izenburua=Neurons, Networks, and Motor Behavior |url=https://archive.org/details/neuronsnetworksm0000unse_o8e4 |abizena=Stein |izena=PSG |argitaletxea=MIT Press |data=1999 |isbn=978-0-262-69227-4}}</ref>. Arrain bakoitzak bi Mauthner zelula ditu, garun-zurtoinaren behealdean kokatuak, ezkerraldean bata eta eskuinaldean bestea. Mauthnerren zelula bakoitzak gurutzatzen den axoi bat du neuronak inerbatuz (estimulatuz) garunaren maila berean eta, gero, beherantz bidaiatuz [[Bizkarrezur-muin|bizkarrezur-muinean]] zehar eta aurrera egin ahala konexio ugari eginez. Mauthner zelula batek sortutako sinapsiak hain dira ahaltsuak, ezen [[Ekintza potentzial|ekintza-potentzial]] bakar batek portaera-erantzun garrantzitsu bat eragiten baitu: milisegundotan, arrainak C forman okertzen du gorputza; gero, zuzendu egiten da, eta, bizkor, aurrera jotzen du. Funtzionalki, hori ihes-erantzun azkarra da<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Borde|izena1=M|abizena2=Curti|izena2=S|abizena3=Comas |izena3=V |abizena4=Rivero|izena4=C|izenburua=[Central modulation of a sensory system by a motor command. One intention with two results].|aldizkaria=Revista de neurologia|data=de undefined de NaN|liburukia=38|zenbakia=3|orrialdeak=253-60|pmid=14963855}}</ref>, ziur soinu-uhin indartsu batek edo presio-uhin batek eraginda arrainaren alboko lerro-organoan. Mauthnerren zelulak ez dira arrainetan identifikatutako neurona bakarrak; badira 20 bat tipo gehiago (Mauthnerren zelulen analogoen pareak barne) bizkarrezurreko nukleo segmentario bakoitzean. Mauthnerren zelula batek, portaera arruntaren testuinguruan, bere kabuz ihes-erantzun bat eragiteko gai izan arren, beste zelula-mota batzuek erantzunaren anplitudeari eta norabideari forma ematen laguntzen dute. 2020an, [[Bayreutheko Unibertsitatea|Bayreutheko Unibertsitateko]] ikertzaile-talde batek ikusi zuen zelula horiek azkar eta erabat birsortzeko gaitasuna dutela [[Danio rerio|zebra-arrainean]] axoiaren erdian kalteren bat jasaten badute, baina, egiturari kaltea zelularen [[Soma|somatik]] hurbil gertatuz gero, hil egiten dira. Halako konponketarik beste espezie batzuen nerbio-sisteman ez da ezagutzen<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Parra|izena1=Sergio|izenburua=Se descubre una forma de regeneración excepcionalmente rápida en las neuronas lesionadas|url=https://www.xatakaciencia.com/biologia/se-descubre-forma-regeneracion-excepcionalmente-rapida-neuronas-lesionadas|argitaletxea=Xatakaciencia|data=10 de julio de 2020|fechaacceso=10 de julio de 2021}}</ref>.
Mauthnerren zelulak aginte-neurona gisa deskribatu izan dira. Aginte-neurona gai da bere kabuz portaera jakin bat gidatzeko<ref name=Stein/>. Neurona horiek maizago agertzen dira hainbat espezieren ihes azkarreko sistemetan: axoi erraldoia eta [[Txibia|txibiaren]] sinapsi erraldoia neurofisiologiako esperimentu aitzindarietarako erabiltzen da oso handia delako, eta txibiaren ihesaldi azkarreko zirkuituan parte hartzen dute. Hala ere, aginte-neuronaren kontzeptua polemikoa bihurtu da, zenbait ikerketak erakutsi baitute hasieran deskribapenarekin bat zetozela ziruditen neurona batzuk inguruabar multzo mugatu batean baino ez zirela gai erantzun bat emateko<ref name=Simmons43>{{Erreferentzia|izenburua=Nerve Cells and Animal Behaviour |url=https://archive.org/details/nervecellsanimal00simm_659 |url-access=limited |argitaletxea=Cambridge University Press |urtea=1999 |isbn=978-0-521-62726-9 |page=[https://archive.org/details/nervecellsanimal00simm_659/page/n53 43] |egilea=Simmons PJ, Young D ''et. a.'' }}</ref>.
[[Biraketa-simetria]] duten organismoetan, ez dago [[Burmuin|burmuinik]], ez eta buruko eskualde zentralizaturik ere; baizik ete nerbio-sistemaren funtzioa betetzen duten neurona interkonektatuak, nerbio-sareetan banatuta. Sare horiek [[Cnidaria]], [[Ktenoforo]] eta [[Ekinodermatu|Ekinodermatuan]] daude<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sistema nervioso|url=http://organografia.unileon.es/html/PDF/Sistema%20Nervioso_I_Invertebrados.pdf|argitaletxea=Universidad de León|fechaacceso=11 de julio de 2021}}</ref>.
==Ikus, gainera==
* [[Nerbio-sistema]]
* [[Nerbio-ehun]]
* [[Nerbio kranial]]
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Nerbio-sistema periferikoa]]
[[Kategoria:Neuroanatomia]]
[[Kategoria:Nerbio-sistema]]
mxtlw4mkncmtp75mflu0hy84pga8pbo
10006138
10006051
2024-12-20T18:02:26Z
Joxan Garaialde
90799
10006138
wikitext
text/x-wiki
{{Lanean|Joxan Garaialde}}
{{Wikipedia1000}}
[[Fitxategi:Sperm-egg.jpg|alt=|thumb|300x300px|Espermatozoidea obulua ernaltzen.]]
'''Ugalketa''' prozesu [[Biologia|biologikoa]] da, non [[organismo]] batetik banako bizi berriak sortzen diren. [[Bizi]]aren oinarrizko prozesua da, organismo oro ugalketaren emaitza baita<ref>Cabrera Calero, Antonio María; Sanz Esteban, Miguel; Rodríguez, Jesús (2011). «La organización del cuerpo humano». ''Biología y Geología'' '''1'''. San Fernando de Henares: Oxford University Press. p. 5. <small><nowiki>ISBN 9788467364446</nowiki></small>.</ref>. Ugalketa-metodo ezagunak bi taldetan banatzen dira: [[sexu ugalketa|sexualak]] eta [[ugalketa asexual|asexualak]]<ref name=":0">''Biologia para el acceso a ciclos formativos de grado superior. Prueba libre para la obtencion del título de bachiller ebook''.[https://books.google.es/books?id=D0a9cwxtZREC&pg=PA195&dq=reproducci%C3%B3n+dos+tipos+asexual+y+sexual&hl=es&sa=X&ved=0ahUKEwjwu7-w45PZAhWB7RQKHRYRDjMQ6AEIJzAA#v=onepage&q=reproducci%C3%B3n%20dos%20tipos%20asexual%20y%20sexual&f=false] MAD-Eduforma. <small><nowiki>ISBN 9788466536189</nowiki></small>. Consultado el 7 de febrero de 2018.</ref>.
Ugalketa asexualean, banakoak bakarrik ugal daitezke, [[espezie]] bereko beste banakorik gabe. Adibidez, [[bakterio]]ak zatitu egiten dira ugalketa asexualaren bidez. Baina ugalketa asexuala ez da bizidun [[zelulabakar]]retara mugatzen, [[landare]] gehienek asexualki ugaltzeko aukera ere baitute.
Ugalketa sexualak sexu desberdineko bi banakoren edo [[gameto]]ren arteko harremana behar du.
== Ugalketa asexuala ==
{{Sakontzeko|Ugalketa asexual}}
Banako berriak guraso bakar batetik sortzen dira banaketa mitotikoaren bidez<ref name=":0" />. Ez da banaketa meiotikorik gertatzen, eta, ondorioz, ez da [[gameto]]rik sortzen. Gurasoen informazio genetiko bera daukate ugalketa asexualetik sortzen diren izaki berriak. Bi modutara gerta daiteke: zatiketa edo gemazioa.
* '''Zatiketa''': gurasoaren atal bat edo gorputz osoa bi zati edo gehiagotan banatzen da. Horrela, zati bakoitzak banako oso bat sortzeko gaitasuna du, bai gurasoak, bai ondorengoak informazio genetiko bera edukita. Ondorioz, banako guztien artean, ez dago inongo berezitasunik, mutazioek eragindakoak izan ezik. Adibide modura, [[Bakterio|bakterioak]] eta beste bizidun prokariotikoak aipa daitezke. Animalia erreinuan ere, zatiketa bidezko ugalketa ageri da, adibidez, ''[[Planaria]]'' generoko banakoetan.
* '''Gemazioa''': gemak eratzean datza. Ugalketa mota horretan, banaketa mitotikoa era asimetrikoan gertatzen da, eta, ondorioz sortzen diren bi zeluletatik, bata bestea baino handiagoa da. Sortutako zelula txiki horri, gema deritzo. Adibide modura ''[[Saccharomyces cerevisiae]]'' legamia aipa daiteke.
== Ugalketa sexuala ==
{{sakontzeko|Sexu ugalketa}}
Ugalketa sexuala ohikoena da [[animalia|animalien]] artean. Bi izaki bizidun behar dira norbanako berria sortzeko. Zelula sexual espezializatuen edo [[gameto]]en bitartez egiten da<ref>{{erreferentzia|izena=David|abizena=Sadava|urtea=2009|izenburua=Vida: la ciencia de la biologia.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=9789500682695|hizkuntza=}}</ref>. Gametoak banaketa meiotikoaren bidez sortzen dira, eta, horiek elkartzen direnean, [[Zigoto|zigotoa]] eratzen da. [[Gameto]]ak [[haploide]]ak dira, eta [[zigoto]]a, berriz, [[diploide]]a.
[[Gameto]] bakoitza guraso bakarretik dator; beraz, bi guraso behar dira ugalketa sexuala aurrera eramateko, sexu ezberdinekoak edo sexu berekoak izanik. Azken horri, [[hermafroditismo]] deritzo.
Animalien artean, hiru talde bereiz daitezke:
# '''Bibiparoak''': Ugalketa barne-ernalketaren bidez egiten dute, eta enbrioia amaren barruan garatzen da jaio arte. Modu horretan, amak mantenugaiak ematen dizkio enbrioiari jaio aurretik. [[Ugaztun]] gehienak bibiparoak dira, gizakiak, besteak beste.
# '''Obobibiparoak''': Ugalketa barne-ernalketaren bidez egiten dute, eta [[Enbrioi|enbrioia]] [[arrautza]] baten barruan babesten da amaren gorputzaren barruan, amarekin substantziarik trukatu gabe. Enbrioia, beraz, amaren sabelean dagoen arrautza baten barruan garatzen da, eta norbanako berria erabat garatuta dagoenean ateratzen da arrautzatik. Irteera, amaren sabelean edo arrautza amatik atera ondoren gerta daiteke. Animalia erreinuan, [[Marrazo|marrazoek]] eta [[Suge|sugeek]] erabiltzen dute ugalketa sexual mota hori.
# '''Obiparoak''': Ugalketa barne-ernalketaren edo kanpo-ernalketaren bidez egiten dute, baina, bi kasuetan, enbrioia arrautza baten barruan garatzen da. Kasu horretan ere, ez dago inolako substantzia-trukerik amaren eta enbrioiaren artean; baina enbrioia ez da amaren sabelean garatzen kanpoan baizik. [[Anfibio]], [[arrain]] eta [[Hegazti|hegaztietan]] ageri da ugalketa mota hori.
[[Fitxategi:CRL Crown rump length 12 weeks ecografia Dr. Wolfgang Moroder.jpg|thumb|Giza enbrioia]]
== Giza ugalketa ==
[[Zigoto]] deritzon obuluaren edo arrautzaren ernalketaren ostean, hainbat banaketa [[Mitosi|mitotiko]] gertatzen dira, [[enbrioi]]a garatzen laguntzen dutenak. Enbrioiak 3 [[Hazi geruza|hazi-geruza]] ditu: [[ektodermo]]a, [[endodermo]]a eta [[mesodermo]]a. 3 orri enbrionario horietatik hasiko dira gorputzaren organoak sortzen.
Ikus, gainera: [[Ugal-aparatu]]a
== Estrategiak ==
Ugalketa-estrategia ugari daude naturan. Zenbait animaliak, gizakiak eta zanga hegaztiak, adibidez, urte ugari pasa behar dituzte [[Sexu heldutasun|sexu-heldutasuna]] lortzeko eta [[Ugal-aparatu|ugal-aparatuak]] guztiz garatu arte. Beste batzuek, ordea, oso azkar lortzen dute ugaltzeko heldutasuna, baina oso ondorengo gutxi lortzen dituzte, gehienak hil egiten baitira [[Sexu heldutasun|sexu-heldutasuna]] lortu aurretik. Adibidez, [[untxi]] batek (8 hilabetera lortzen du heldutasuna) 10-30 ondorengo eduki ditzake urtebetean, eta [[ozpin-euli]]ak (10-14 egunera heltzen da) 900 ondorengo eduki ditzake urte bat pasa ondoren. Bi estrategia horiei [[K estrategia]] (ondorengo gutxi) eta [[r estrategia]] (ondorengo ugari) deritze, hurrenenez urren. [[Eboluzio]]ak finkatzen du zein den bizidun bakoitzaren estrategia egokiena. Ondorengo gutxi dituzten animaliek ([[K estrategia]] dutenek) guraso baten edo bien zaintza osoa eskaintzen diete ondorengoei, horiek heldutasuna lortu arte, horrela biziraupen arrakastatsua lor dezaten. Ondorengo asko dituzten animalietan ([[r estrategia]] dutenetan), berriz, gurasoek ez diete hainbesteko zaintza ematen ondorengoei, heldutasun-adinera azkar heltzen direlako; baina, ondorioz, ondorengo ugari hiltzen dira haurtzaroan. Ez dago estrategia bat bestea baino hobea denik; bata ala bestea egokia izango da animaliaren beharren arabera.
=== Beste mota batzuetako estrategiak ===
* '''Organismo poliziklikoak''' aldizka ugaltzen dira bizitzan zehar.
* '''Organismo [[Semelparo eta iteroparo|semelparoak]]''' behin bakarrik ugaltzen dira bizitzan zehar. Adibidetzat [[landare urteroko]]ak, [[Izokin|izokinak]] edo hainbat [[armiarma]]-espezie har dezakegu. Normalean, [[R/K selekzioaren teoria|r selekzio-estrategia]] jarraitzen dute.
* '''Organismo [[Semelparo eta iteroparo|iteroparoak]]''' segidako zikloetan bermatzen dute ondorengotza bizitzan zehar. Horren adibide dira [[landare bizikor]]rak, urtaro jakin batzuetan ugaltzen direnak. Normalean, organismo horiek [[R/K selekzioaren teoria|K selekzio-estrategia]] jarraitzen dute.
== Sexu bereko ugalketa ==
Gaur egun, garapenerako [[Biologia|biologoei]] esker, sexu bereko ugalketa nabarmen erraztu da.
2004an, [[gene]] ezberdin batzuen funtzioa aldatuz, japoniar zientzialariek [[arratoi]] biren [[obulu]]ak elkartu zituzten arratoi-kume emea lortzeko<ref>{{Cite news|url=|abizena=|izena=|izenburua="Japanese scientists produce mice without using sperm"|data=apirilak 4, 2004|egunkaria=Washington Post|formatoa=|hizkuntza=Ingelesa|sartze-data=2019-12-05}}</ref>. Horretaz aparte, 2018. urtean, txinatar zientzialariek ere bi arratoi-obulutatik 29 sagu-kume eme lortu zituzten. Ikerketa horretan, bi arratoi eme artean arrakasta lortu zen, baina, arren kasuan, ez zen ondorengorik lortu<ref>{{Cite news|url=|abizena=|izena=|izenburua="No father necessary as mice are created with two mothers"|data=Urriak 12, 2018|egunkaria=The Times|formatoa=|hizkuntza=|sartze-data=2019-12-05}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|izena=Li, et al|abizena=Zhi-Kun|urtea=2018|izenburua=Generation of Bimaternal and Bipaternal Mice from Hypomethylated Haploid ESCs with Imprinting Region Deletions|argitaletxea=Cell Stem Cell|orrialdea=|orrialdeak=665-676|ISBN=|hizkuntza=Ingelesa|url=doi:10.1016/j.stem.2018.09.004|ISSN=1934-5909}}</ref>.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ugalketa]]
[[Kategoria:Ugalkortasuna]]
[[Kategoria:Ugalketa]]
[[Kategoria:Ugalkortasuna]]
[[Kategoria:Ugalketa]]
[[Kategoria:Ugalkortasuna]]
6k164zz3emvuurkyl4h3u7spjtebszt
10006172
10006138
2024-12-20T19:24:07Z
Joxan Garaialde
90799
10006172
wikitext
text/x-wiki
{{Lanean|Joxan Garaialde}}
{{Wikipedia1000}}
[[Fitxategi:Sperm-egg.jpg|alt=|thumb|300x300px|Espermatozoidea obulua ernaltzen.]]
'''Ugalketa''' prozesu [[Biologia|biologikoa]] da, sexuala edo asexuala izan daitekeena, non [[organismo]] batetik banako bizi berriak sortzen diren. [[Bizi]]aren oinarrizko prozesua da, norbanako berriak sortzeko aukera ematen duena, organismo oro ugalketaren emaitza baita, eta ezagutzen diren bizimodu guztien ezaugarri komuna da, espezieak zaintzeko asmoz<ref>Cabrera Calero, Antonio María; Sanz Esteban, Miguel; Rodríguez, Jesús (2011). «La organización del cuerpo humano». ''Biología y Geología'' '''1'''. San Fernando de Henares: Oxford University Press. p. 5. <small><nowiki>ISBN 9788467364446</nowiki></small>.</ref>.
==Autoiraupena==
[[Fitxategi:Círculo sexual.svg|thumb|240px|[[Sexu ugalketa|Sexu ugalketaren]] zikloa]]
[[Bizi|Izaki bizidunen]] funtsezko ezaugarrietako bat ugaltzeko gaitasuna da, antzeko ezaugarriak dituzten izaki bizidun berriak sortzekoa.
Izaki bizidunek ugaltze-funtzioa betetzeko erabiltzen dituzten estrategiak eta egiturak askotarikoak dira. Estrategia-sorta zabal horren barruan, ugalketa sexuala duten eta arrautza-kantitate izugarria ekoizten duten espezieak aurki daitezke (arrain gehienak) batzuk helduarora iritsiko direla ziurtatzeko asmoz. Beste espezie batzuk, hala nola [[Albatros|albatrosak]] edo [[Balea|baleak]], ugalketa-aldi bakoitzeko kume bakarra sortzen dute, eta aldi luzeetan biziki zaintzen dute; horrek hiltzeko aukerak murrizten ditu, eta espeziearen jarraitutasunerako aukerak handitzen ditu.
Naturan, ugalketa sexuala eta asexuala konbinatzen dituzten espezimen taldeak aurki ditzakegu, adibidez, [[Landare|landareak]], zeinak sexualki ugaltzeaz gain asexualki ere ugaltzen diren [[Kimu|kimuen]], [[Zurtoin|zurtoin herrestarien]], [[Sustrai|lurrazpiko sustraien]], eta abarren bidez. Beste organismo batzuen ugalketa-estrategiak gorputzeko atal galduak birsortzea izan daitezke, hala nola [[Itsas izar|itsas izarrak]] eta [[sugandila]] espezie batzuk; bestalde, espezie ugari, hainbat aldiz zatitzen dira asexualki, eta ondorengo ugari sortzen dituzte, hala nola organismo zelulabakar gehienak.
==Motak==
[[Fitxategi:Lifecycle diagram.svg|thumb|eskuinera|240px|'''1'''.- [[Meiosi]]; '''2'''.- [[Mitosi]]; '''3'''.- Sexu-prozesua (birkonbinazioa). '''A''' Meiosiak [[espora|esporak]] ([[landareak]]) sortzea eragiten du; '''B''' Meiosiak [[gameto]]ak sortzea eragiten du (adib. [[Animalia|animalietan]]); '''C''' Meiosiari [[zigoto]] bat berehala sortzea doakio (adib. [[gizaki|gizakietan]]).]]
Ugalketa-metodo ezagunak bi taldetan banatzen dira: [[sexu ugalketa|sexualak]] eta [[ugalketa asexual|asexualak]]<ref name=":0">''Biologia para el acceso a ciclos formativos de grado superior. Prueba libre para la obtencion del título de bachiller ebook''.[https://books.google.es/books?id=D0a9cwxtZREC&pg=PA195&dq=reproducci%C3%B3n+dos+tipos+asexual+y+sexual&hl=es&sa=X&ved=0ahUKEwjwu7-w45PZAhWB7RQKHRYRDjMQ6AEIJzAA#v=onepage&q=reproducci%C3%B3n%20dos%20tipos%20asexual%20y%20sexual&f=false] MAD-Eduforma. <small><nowiki>ISBN 9788466536189</nowiki></small>. Consultado el 7 de febrero de 2018.</ref>.
[[Ugalketa asexual|Ugalketa asexualean]], banakoak bakarrik ugal daitezke, [[espezie]] bereko beste banakorik gabe. Adibidez, [[bakterio]]ak zatitu egiten dira ugalketa asexualaren bidez. Baina ugalketa asexuala ez da bizidun [[zelulabakar]]retara mugatzen, [[landare]] gehienek asexualki ugaltzeko aukera ere baitute.
[[Sexu ugalketa|Sexu ugalketak]] sexu desberdineko bi banakoren edo [[gameto]]ren arteko harremana behar du.
== Ugalketa asexuala ==
{{Sakontzeko|Ugalketa asexual}}
Banako berriak guraso bakar batetik sortzen dira banaketa mitotikoaren bidez<ref name=":0" />. Ez da banaketa meiotikorik gertatzen, eta, ondorioz, ez da [[gameto]]rik sortzen. Gurasoen informazio genetiko bera daukate ugalketa asexualetik sortzen diren izaki berriak. Bi modutara gerta daiteke: zatiketa edo gemazioa.
* '''Zatiketa''': gurasoaren atal bat edo gorputz osoa bi zati edo gehiagotan banatzen da. Horrela, zati bakoitzak banako oso bat sortzeko gaitasuna du, bai gurasoak, bai ondorengoak informazio genetiko bera edukita. Ondorioz, banako guztien artean, ez dago inongo berezitasunik, mutazioek eragindakoak izan ezik. Adibide modura, [[Bakterio|bakterioak]] eta beste bizidun prokariotikoak aipa daitezke. Animalia erreinuan ere, zatiketa bidezko ugalketa ageri da, adibidez, ''[[Planaria]]'' generoko banakoetan.
* '''Gemazioa''': gemak eratzean datza. Ugalketa mota horretan, banaketa mitotikoa era asimetrikoan gertatzen da, eta, ondorioz sortzen diren bi zeluletatik, bata bestea baino handiagoa da. Sortutako zelula txiki horri, gema deritzo. Adibide modura ''[[Saccharomyces cerevisiae]]'' legamia aipa daiteke.
* '''Adibideak animalietan'''
Ugalketa asexuala animalien tasunaren ia erdietan dago<ref>{{cite book |author=Minelli, Alessandro |year=2009 |title=Asexual reproduction and regeneration |work=Perspectives in Animal Phylogeny and Evolution |publisher=Oxford University Press |pages=123–127 |url=https://books.google.com/books?id=jIASDAAAQBAJ |isbn=978-0198566205}}</ref>. [[Partenogenesi|Partenogenesia]] mailu-marrazoan<ref>{{cite web |last=Savage |first=Juliet Eilperin |title=Female Sharks Can Reproduce Alone, Researchers Find |work=The Washington Post|date= 23 May 2007 |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/05/22/AR2007052201405.html }}</ref> eta punta beltzeko marrazoan<ref>{{cite journal |url=https://www.sciencedaily.com/releases/2008/10/081010173054.htm |title='Virgin Birth' By Shark Confirmed: Second Case Ever |doi=10.1111/j.1095-8649.2008.02018.x |publisher=Sciencedaily.com |date=2008-10-11 |last1=Chapman |first1=D. D. |last2=Firchau |first2=B. |last3=Shivji |first3=M. S. |journal=Journal of Fish Biology |volume=73 |issue=6 |pages=1473–1477| issn = 0022-1112}}</ref> gertatzen da. Bi kasuetan, marrazoak gatibualdian heldutasun sexualera iritsiak ziren [[Ar|arrik]] gabe, eta bi kasuetan frogatu zen kumeak amaren berdin-berdinak zirela genetikoki. [[Mexiko Berria|Mexiko Berriko]] ''[[Cnemidophorus]]''a beste adibide bat da.
[[Narrasti]] batzuek [[sexua zehazteko ZW sistema]] erabiltzen dute: arrak (ZZ sexu kromosomekin) edo emeak (ZW edo WW sexu kromosomekin) ekoizten dituzte. 2010era arte uste zen narrastiek erabiltzen zuten ZW sistema kromosomikoa ez zela gai WW ondorengo bideragarriak sortzeko, baina [[boa hertsatzaile]] eme (ZW) batek WW kromosomadun ondorengo eme bideragarriak sortu zituela aurkitu zen<ref>{{cite web |url=http://www.cbc.ca/news/technology/boa-constrictor-produces-fatherless-babies-1.947269 |title=Boa constrictor produces fatherless babies |publisher=CBC News - Technology & Science |date=2010-11-03 |access-date=2014-10-20}}</ref>. [[Eme|Emeak]] edozein bikote [[ar]] aukera zezakeen (eta, iraganean, arrakastaz egina zuen) baina, kasu horietan, asexualki ugaldu zen, WW sexu-kromosomak zituzten 22 kume eme sortuz.
La poliembrionía es una forma generalizada de reproducción asexual en animales, mediante la cual el óvulo fertilizado o una etapa posterior del desarrollo embrionario se divide para formar clones genéticamente idénticos. Dentro de los animales, este fenómeno se ha estudiado mejor en los himenópteros parásitos. En los armadillos de 9 bandas este proceso es obligatorio y suele dar lugar a cuatrillizos genéticamente idénticos. En otros mamíferos el hermanamiento monocigótico no tiene una base genética aparente, aunque su aparición es común. Actualmente hay al menos 10 millones de gemelos y trillizos humanos idénticos en el mundo.
La [[poliembrionía]] es una forma generalizada de reproducción asexual en animales, mediante la cual el óvulo fertilizado o una etapa posterior del desarrollo embrionario se divide para formar clones genéticamente idénticos. Dentro de los animales, este fenómeno se ha estudiado mejor en los himenópteros parásitos. En los [[Dasypus novemcinctus|armadillos de 9 bandas]] este proceso es obligatorio y suele dar lugar a cuatrillizos genéticamente idénticos. En otros mamíferos el hermanamiento monocigótico no tiene una base genética aparente, aunque su aparición es común. Actualmente hay al menos 10 millones de gemelos y trillizos humanos idénticos en el mundo.
== Sexu ugalketa ==
{{sakontzeko|Sexu ugalketa}}
Sexu ugalketa ohikoena da [[animalia|animalien]] artean. Bi izaki bizidun behar dira norbanako berria sortzeko. Zelula sexual espezializatuen edo [[gameto]]en bitartez egiten da<ref>{{erreferentzia|izena=David|abizena=Sadava|urtea=2009|izenburua=Vida: la ciencia de la biologia.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=9789500682695|hizkuntza=}}</ref>. Gametoak banaketa meiotikoaren bidez sortzen dira, eta, horiek elkartzen direnean, [[Zigoto|zigotoa]] eratzen da. [[Gameto]]ak [[haploide]]ak dira, eta [[zigoto]]a, berriz, [[diploide]]a.
[[Gameto]] bakoitza guraso bakarretik dator; beraz, bi guraso behar dira ugalketa sexuala aurrera eramateko, sexu ezberdinekoak edo sexu berekoak izanik. Azken horri, [[hermafroditismo]] deritzo.
Animalien artean, hiru talde bereiz daitezke:
# '''Bibiparoak''': Ugalketa barne-ernalketaren bidez egiten dute, eta enbrioia amaren barruan garatzen da jaio arte. Modu horretan, amak mantenugaiak ematen dizkio enbrioiari jaio aurretik. [[Ugaztun]] gehienak bibiparoak dira, gizakiak, besteak beste.
# '''Obobibiparoak''': Ugalketa barne-ernalketaren bidez egiten dute, eta [[Enbrioi|enbrioia]] [[arrautza]] baten barruan babesten da amaren gorputzaren barruan, amarekin substantziarik trukatu gabe. Enbrioia, beraz, amaren sabelean dagoen arrautza baten barruan garatzen da, eta norbanako berria erabat garatuta dagoenean ateratzen da arrautzatik. Irteera, amaren sabelean edo arrautza amatik atera ondoren gerta daiteke. Animalia erreinuan, [[Marrazo|marrazoek]] eta [[Suge|sugeek]] erabiltzen dute ugalketa sexual mota hori.
# '''Obiparoak''': Ugalketa barne-ernalketaren edo kanpo-ernalketaren bidez egiten dute, baina, bi kasuetan, enbrioia arrautza baten barruan garatzen da. Kasu horretan ere, ez dago inolako substantzia-trukerik amaren eta enbrioiaren artean; baina enbrioia ez da amaren sabelean garatzen kanpoan baizik. [[Anfibio]], [[arrain]] eta [[Hegazti|hegaztietan]] ageri da ugalketa mota hori.
[[Fitxategi:CRL Crown rump length 12 weeks ecografia Dr. Wolfgang Moroder.jpg|thumb|Giza enbrioia]]
== Giza ugalketa ==
[[Zigoto]] deritzon obuluaren edo arrautzaren ernalketaren ostean, hainbat banaketa [[Mitosi|mitotiko]] gertatzen dira, [[enbrioi]]a garatzen laguntzen dutenak. Enbrioiak 3 [[Hazi geruza|hazi-geruza]] ditu: [[ektodermo]]a, [[endodermo]]a eta [[mesodermo]]a. 3 orri enbrionario horietatik hasiko dira gorputzaren organoak sortzen.
Ikus, gainera: [[Ugal-aparatu]]a
== Estrategiak ==
Ugalketa-estrategia ugari daude naturan. Zenbait animaliak, gizakiak eta zanga hegaztiak, adibidez, urte ugari pasa behar dituzte [[Sexu heldutasun|sexu-heldutasuna]] lortzeko eta [[Ugal-aparatu|ugal-aparatuak]] guztiz garatu arte. Beste batzuek, ordea, oso azkar lortzen dute ugaltzeko heldutasuna, baina oso ondorengo gutxi lortzen dituzte, gehienak hil egiten baitira [[Sexu heldutasun|sexu-heldutasuna]] lortu aurretik. Adibidez, [[untxi]] batek (8 hilabetera lortzen du heldutasuna) 10-30 ondorengo eduki ditzake urtebetean, eta [[ozpin-euli]]ak (10-14 egunera heltzen da) 900 ondorengo eduki ditzake urte bat pasa ondoren. Bi estrategia horiei [[K estrategia]] (ondorengo gutxi) eta [[r estrategia]] (ondorengo ugari) deritze, hurrenenez urren. [[Eboluzio]]ak finkatzen du zein den bizidun bakoitzaren estrategia egokiena. Ondorengo gutxi dituzten animaliek ([[K estrategia]] dutenek) guraso baten edo bien zaintza osoa eskaintzen diete ondorengoei, horiek heldutasuna lortu arte, horrela biziraupen arrakastatsua lor dezaten. Ondorengo asko dituzten animalietan ([[r estrategia]] dutenetan), berriz, gurasoek ez diete hainbesteko zaintza ematen ondorengoei, heldutasun-adinera azkar heltzen direlako; baina, ondorioz, ondorengo ugari hiltzen dira haurtzaroan. Ez dago estrategia bat bestea baino hobea denik; bata ala bestea egokia izango da animaliaren beharren arabera.
=== Beste mota batzuetako estrategiak ===
* '''Organismo poliziklikoak''' aldizka ugaltzen dira bizitzan zehar.
* '''Organismo [[Semelparo eta iteroparo|semelparoak]]''' behin bakarrik ugaltzen dira bizitzan zehar. Adibidetzat [[landare urteroko]]ak, [[Izokin|izokinak]] edo hainbat [[armiarma]]-espezie har dezakegu. Normalean, [[R/K selekzioaren teoria|r selekzio-estrategia]] jarraitzen dute.
* '''Organismo [[Semelparo eta iteroparo|iteroparoak]]''' segidako zikloetan bermatzen dute ondorengotza bizitzan zehar. Horren adibide dira [[landare bizikor]]rak, urtaro jakin batzuetan ugaltzen direnak. Normalean, organismo horiek [[R/K selekzioaren teoria|K selekzio-estrategia]] jarraitzen dute.
== Sexu bereko ugalketa ==
Gaur egun, garapenerako [[Biologia|biologoei]] esker, sexu bereko ugalketa nabarmen erraztu da.
2004an, [[gene]] ezberdin batzuen funtzioa aldatuz, japoniar zientzialariek [[arratoi]] biren [[obulu]]ak elkartu zituzten arratoi-kume emea lortzeko<ref>{{Cite news|url=|abizena=|izena=|izenburua="Japanese scientists produce mice without using sperm"|data=apirilak 4, 2004|egunkaria=Washington Post|formatoa=|hizkuntza=Ingelesa|sartze-data=2019-12-05}}</ref>. Horretaz aparte, 2018. urtean, txinatar zientzialariek ere bi arratoi-obulutatik 29 sagu-kume eme lortu zituzten. Ikerketa horretan, bi arratoi eme artean arrakasta lortu zen, baina, arren kasuan, ez zen ondorengorik lortu<ref>{{Cite news|url=|abizena=|izena=|izenburua="No father necessary as mice are created with two mothers"|data=Urriak 12, 2018|egunkaria=The Times|formatoa=|hizkuntza=|sartze-data=2019-12-05}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|izena=Li, et al|abizena=Zhi-Kun|urtea=2018|izenburua=Generation of Bimaternal and Bipaternal Mice from Hypomethylated Haploid ESCs with Imprinting Region Deletions|argitaletxea=Cell Stem Cell|orrialdea=|orrialdeak=665-676|ISBN=|hizkuntza=Ingelesa|url=doi:10.1016/j.stem.2018.09.004|ISSN=1934-5909}}</ref>.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ugalketa]]
[[Kategoria:Ugalkortasuna]]
[[Kategoria:Ugalketa]]
[[Kategoria:Ugalkortasuna]]
[[Kategoria:Ugalketa]]
[[Kategoria:Ugalkortasuna]]
4y6zjd7f8qtouqjvmd4cqbghbx0wi5j
Magdeburgen arpilatzea
0
1006475
10006403
8576474
2024-12-21T11:00:30Z
Marklar2007
1545
[[Kategoria:Magdeburg]] kendua; [[Kategoria:Magdeburgeko historia]] gehitua [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10006403
wikitext
text/x-wiki
{{gertakari infotaula}}
'''Magdeburgen arpilatzea''' edo '''Magdeburgeko Ezkontza''' ({{lang-de|Magdeburger Hochzeit}} [[1631]]ko [[maiatzaren 20]]an [[Magdeburg]] hiri [[protestante]]ren suntsiketari ematen zaion izena da. Egun horretan [[Germaniako Erromatar Inperio Santua|Germaniako Erromatar Inperio Santuko]] [[Armada Inperiala (Germaniako Erromatar Inperio Santua)|Armada Inperialak]] eta [[Liga Katolikoa (1609)|Liga Katolikoak]] hiria arpilatu zuten eta 20.000 pertsona inguru hil zituzten, hiria babesten ari zirenak eta zibilak barne. Gertakari hau [[Hogeita Hamar Urteko Gerra]]ko sarraskirik handiena izan zen. Magdegburg, garai hartan [[Alemania]]ko hiririk handienetako bat, 25.000 biztanle inguru zituena 1630ean, ez zen berriro ere tamaina horretara iritsi [[XVIII. mende]]aren erdialdera arte.
== Testuingurua ==
[[Hogeita Hamar Urteko Gerra]] duela dozena bat urte hasi zen, Magdeburg hiri inperiala Inperio Santuko enperadorearen aurka altxatu zenean. Hiriko zinegotziak [[Gustavo II.a Adolfo Suediakoa]] erregea [[Pomerania]]n [[1630]]eko [[uztailaren 6]]an sartzeak bultzatu zituen<ref>{{Erreferentzia|izena=William D.|abizena=Godsey|izenburua=From Reich to Revolution: German History, 1558-1806|orrialdeak=498–501|data=2006-09|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0008938906240172|aldizkaria=Central European History|alea=3|zenbakia=39|issn=0008-9389|doi=10.1017/s0008938906240172|sartze-data=2021-05-19}}</ref>. Suediako erregea [[luterano]]a zen, eta Magdeburgeko biztanle askok [[Fernando II.a Habsburgokoa]] enperadore [[katoliko]]aren aurkako borrokan lagunduko ziela uste zuten. Germaniako Erromatar Inperio Santuko agintari [[ebanjeliko]] guztiek ez zuten berehala Adolfo buruzagi bezala besarkatu. Batzuek<ref name=":0">"The Sack of Magdeburg (20 May 1631)," in Tryntje Helfferich, ed., The Thirty Years War: A Documentary History, 107.</ref>, gerran sartzeko euren arrazoi nagusia, Alemania iparraldeko portuak hartzea zela uste zuten, [[Itsaso Baltiko]]ko merkataritza kontrolatzea ahalbidetuko ziona. Hala ere, Magdeburge hiriak, berarekin aliantza egiteko arrazoi gehigarri bat zuen: suediar armada eraginkorrenetako bat zen. Autoreren batek Gustavo Adolforen armada mertzenariorik ez zegoela adierazi duen arren, nagusiki suediarrez osatua zegoela baizik, Inperio Santuko enperadorearen armadak jatorri ezberdineko soldaduen nahasketa bat ziren bitartean, bi armadak osatzen zituzten unitateen zerrenda zehatzak gertaera hau ezeztatzen du<ref>{{Erreferentzia|izena=William P.|abizena=Guthrie|izenburua=Batallas de la guerra de los 30 años : de la Montaña Blanca a Nördlingen 1618-1635|argitaletxea=Platea|data=2016|url=https://www.worldcat.org/oclc/974537877|edizioa=1ª ed|isbn=978-84-942884-8-7|pmc=974537877|sartze-data=2021-05-19}}</ref>. Tillý eta Pappenheim armadetako 17.770 gizonetatik 16.700 alemaniarrak ziren, eta gainerakoak 500 [[valonia]]rrak, 200 [[bohemia]]rrak eta 300 [[kroazia]]rrak. Bestalde, 1631ko maiatzean Suediako armada osatzen zuten 20.000tik gora soldaduetatik, soilik 3.500 suediarrak ziren, gainontzekoak 12.700 alemaniarrak, 2.800 [[eskozia]]rrak, 700 [[finlandia]]rrak, 250 [[Livonia]]koak eta 150 [[Kurlandia]]koak.
Hilabete batzuetan, [[Tillyko kondea]]ren agindupean zeuden indar inperialek hiria setiatu zuten.
== Setioa eta arpilatzea ==
[[Fitxategi:Eduard Steinbrück Die Magdeburger Jungfrauen.jpg|thumb|[[Eduard Steinbrück]]ren margolana.]]
Setioaren azken egunean, Magdeburgoko zinegotziak ziur zeuden bakea eskatzeko unea zela, baina euren erabakiarekin mezua ez zen garaiz iritsi Tillyko kondearengana.
1631ko [[maiatzaren 20]]an setioa amaitu zen, eta [[Gottfried von Pappenheim]] mariskal inperialak eta [[Tillyko kondea]]k berak Magdeburg eraso zuten merkantzia biltegi aberatsak bereganatzeko. Hiriko gotorlekuek amore eman zuten, eta indar inperialek erresistentzia armatua menderatu eta Kröckenen atea irekitzeko gai izan ziren, armada inperial guztia hirian sartzea ahalbidetu zuena, beste kolpe gogor bat jasan zuena [[Dietrich von Falkenberg]] koronela, Gustavo Adolfo erregeak Magdeburgen defentsa zuzentzeko bidali zuen aristokrata eta militarra, tropa inperialek tiroz hil zutenean. Hiria ia galduta zegoenean, goarnizioak leku batzuk txikitu eta beste batzuk erre zituen<ref>{{Erreferentzia|izena=Peter H.|abizena=Wilson|izenburua=The Thirty Years War : Europe's tragedy|argitaletxea=Belknap Press of Harvard University Press|data=2009|url=https://www.worldcat.org/oclc/316233555|isbn=978-0-674-03634-5|pmc=316233555|sartze-data=2021-05-19}}</ref>.
Hiria erori ondoren, soldadu inperialak eta Liga Katolikoak, kontroletik kanpo zeudenak, Magdeburgoko biztanleak sarraskitzen hasi ziren eta hiriari su eman zioten. Soldadu inbaditzaileek ez zuten beren zerbitzuagatiko ordainsaria jaso, eta agerian zegoen guztia arpilatzeko aukera izan zuten, aurkitu zituzten etxe guztietatik objektu baliotsuak eskatuz. [[Otto von Guericke]] Magdeburgoko fisikariak adierazi zuenez, zibilak soldaduei emateko gauzarik gabe geratu zirenean, "Benetan hasi ziren ekintza miserableak. Orduan hasi ziren soldaduak jendea kolpatzen, izutzen eta tiro egingo, sartuko edo zintzilikatuko zutela mehatxatzen." Egun bakar bat nahikoa izan zen suntsipen eta heriotza guzti hau gertatzeko. Hiriko 25.000 biztanleetatik 5.000 baino ez ziren bizirik atera, horietatik 1.000 [[Magdeburgeko katedrala|Magdeburgeko katedralean]] gordeta eta beste 600 [[Premontretar]] monasterio batean. Hamalau egunez, soldaduek gorpu guztiak erre eta [[Elba (ibaia)|Elba ibaira]] bota zituzten, [[epidemia]]k saihesteko<ref name=":0" />.
Pappenheimek, arpilatzeari buruzko gutun batean, hau idatzi zuen<ref name=":0" />:
{{esaera2|Uste dut hogei mila arima baino gehiago galdu zirela. Egia da Jerusalem suntsitu zenetik ikusi den zigor jainkotiarrik ikaragarriena izan dela. Gure soldadu guztiak aberastu ziren. [[Gott mit uns|Jainkoa gurekin]].}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Hogeita Hamar Urteko Gerrako guduak]]
[[Kategoria:1631ko gatazkak]]
[[Kategoria:Magdeburgeko historia]]
[[Kategoria:Germaniako Erromatar Inperio Santuak parte hartutako guduak]]
[[Kategoria:Gizadiaren aurkako krimenak]]
j4q2nju6naq6nzkwfz2cks0feyda8hm
Txikipedia:Koralezko uharri
104
1009821
10006466
8566824
2024-12-21T11:46:36Z
Koldo Biguri
7388
/* Kokapena */
10006466
wikitext
text/x-wiki
{{banner|Colorful underwater landscape of a coral reef.jpg}}
[[Fitxategi:Blue Linckia Starfish.JPG|250px|right|thumb|Koralezko-uharria]]
'''Koralezko uharria''' ur azpian {{txp|koral|koralek}} eta {{txp|alga|kare-algek}} sortzen duten {{txp|arrezife}} mota da.
== Biologia ==
Koralen eta kare-algen hondakinaz osatzen dira. Koral berriak hildako koralen kanpo-hezurduran oinarritzen dira.
Miloika urtean zehar koralezko-uharriak hazten joaten dira eta batzuetan hain handiak dira ur azalera heldu daitezkela.
Hondoratzen diren sumendi inguruan hazten dira eta eraztun forma hartzen dute, honi {{txp|atoloi}} esaten zaio.
Koral espezie batzuk:
*Acropora spp
*Antipathes spp Koral beltza
*Corallium rubrum Koral gorria
*Symphyllia spp Garun korala
*Fungia spp Onddo korala
*Millepora spp Su korala
Bertan, arrain espezie asko harrapakariengandik babesten dira.
== Kokapena ==
[[Fitxategi:Coral reef locations.jpg|450px|left|thumb|Koralezko uharrien kokapena]]
Koralezko uharriek 284.300 km² inguru hartzen dute mundu osoan.
*{{txp|Indiako ozeanoa|Indiako Ozeanoan}}
*{{txp|Ozeano Barea|Ozeano Barean}}
*{{txp|Asia|Asia Hego Ekialde barnean}}
*{{txp|Australia|Australian Barnean}}
*{{txp|Ozeano Atlantikoa|Atlantikoan}}
*{{txp|Karibe itsasoa|Karibe Itsasoan}}
Hauek dira koralezko arrezife edo uharri-gune ezagunenak:
*{{txp|Koral Hesi Handia}} (''Great Barrier Reef''): munduko koralezko uharri sistema handiena (Queensland, Australia).
*{{txp|Belize|Belizeko Koral Hesia}}: munduko handienetan bigarrena.
*{{txp|Itsaso Gorria|Itsaso Gorriko koralezko uharria}}: Egiptoko eta Saudi Arabiako kostetan.
== Koralezko uharri motak ==
*Bazterreko uharria — itsas ertzari edo bazterrari erantsitakoa.
*Barrera uharria — uhartetik edo kontinentetik laguna sakon batez banandua.
*Mahai uharria — bakandua, atoloi uharriaren antzekoa baina erdiko laguna gabe.
*Atoloi uharria — gutxi gorabehera biribila dena, laguna edo uharte bat inguratuz. Ikus Atoloi.
{{txikipedia_interwiki}}
[[Kategoria:Txikipedia:Biomak]]
[[Kategoria:Txikipedia]]
cp8r258saya62vvfb8gffkcun7kqpsl
10006468
10006466
2024-12-21T11:47:05Z
Koldo Biguri
7388
/* Koralezko uharri motak */
10006468
wikitext
text/x-wiki
{{banner|Colorful underwater landscape of a coral reef.jpg}}
[[Fitxategi:Blue Linckia Starfish.JPG|250px|right|thumb|Koralezko-uharria]]
'''Koralezko uharria''' ur azpian {{txp|koral|koralek}} eta {{txp|alga|kare-algek}} sortzen duten {{txp|arrezife}} mota da.
== Biologia ==
Koralen eta kare-algen hondakinaz osatzen dira. Koral berriak hildako koralen kanpo-hezurduran oinarritzen dira.
Miloika urtean zehar koralezko-uharriak hazten joaten dira eta batzuetan hain handiak dira ur azalera heldu daitezkela.
Hondoratzen diren sumendi inguruan hazten dira eta eraztun forma hartzen dute, honi {{txp|atoloi}} esaten zaio.
Koral espezie batzuk:
*Acropora spp
*Antipathes spp Koral beltza
*Corallium rubrum Koral gorria
*Symphyllia spp Garun korala
*Fungia spp Onddo korala
*Millepora spp Su korala
Bertan, arrain espezie asko harrapakariengandik babesten dira.
== Kokapena ==
[[Fitxategi:Coral reef locations.jpg|450px|left|thumb|Koralezko uharrien kokapena]]
Koralezko uharriek 284.300 km² inguru hartzen dute mundu osoan.
*{{txp|Indiako ozeanoa|Indiako Ozeanoan}}
*{{txp|Ozeano Barea|Ozeano Barean}}
*{{txp|Asia|Asia Hego Ekialde barnean}}
*{{txp|Australia|Australian Barnean}}
*{{txp|Ozeano Atlantikoa|Atlantikoan}}
*{{txp|Karibe itsasoa|Karibe Itsasoan}}
Hauek dira koralezko arrezife edo uharri-gune ezagunenak:
*{{txp|Koral Hesi Handia}} (''Great Barrier Reef''): munduko koralezko uharri sistema handiena (Queensland, Australia).
*{{txp|Belize|Belizeko Koral Hesia}}: munduko handienetan bigarrena.
*{{txp|Itsaso Gorria|Itsaso Gorriko koralezko uharria}}: Egiptoko eta Saudi Arabiako kostetan.
== Koralezko uharri motak ==
*Bazterreko uharria: itsas ertzari edo bazterrari erantsitakoa.
*Barrera uharria: uhartetik edo kontinentetik laguna sakon batez banandua.
*Mahai uharria: bakandua, atoloi uharriaren antzekoa baina erdiko laguna gabe.
*Atoloi uharria: gutxi gorabehera biribila dena, laguna edo uharte bat inguratuz. Ikus Atoloi.
{{txikipedia_interwiki}}
[[Kategoria:Txikipedia]]
[[Kategoria:Txikipedia:Biomak]]
7gexzm9mqp0idtu2ed6r3zah5n5owb5
10006469
10006468
2024-12-21T11:47:28Z
Koldo Biguri
7388
/* Koralezko uharri motak */
10006469
wikitext
text/x-wiki
{{banner|Colorful underwater landscape of a coral reef.jpg}}
[[Fitxategi:Blue Linckia Starfish.JPG|250px|right|thumb|Koralezko-uharria]]
'''Koralezko uharria''' ur azpian {{txp|koral|koralek}} eta {{txp|alga|kare-algek}} sortzen duten {{txp|arrezife}} mota da.
== Biologia ==
Koralen eta kare-algen hondakinaz osatzen dira. Koral berriak hildako koralen kanpo-hezurduran oinarritzen dira.
Miloika urtean zehar koralezko-uharriak hazten joaten dira eta batzuetan hain handiak dira ur azalera heldu daitezkela.
Hondoratzen diren sumendi inguruan hazten dira eta eraztun forma hartzen dute, honi {{txp|atoloi}} esaten zaio.
Koral espezie batzuk:
*Acropora spp
*Antipathes spp Koral beltza
*Corallium rubrum Koral gorria
*Symphyllia spp Garun korala
*Fungia spp Onddo korala
*Millepora spp Su korala
Bertan, arrain espezie asko harrapakariengandik babesten dira.
== Kokapena ==
[[Fitxategi:Coral reef locations.jpg|450px|left|thumb|Koralezko uharrien kokapena]]
Koralezko uharriek 284.300 km² inguru hartzen dute mundu osoan.
*{{txp|Indiako ozeanoa|Indiako Ozeanoan}}
*{{txp|Ozeano Barea|Ozeano Barean}}
*{{txp|Asia|Asia Hego Ekialde barnean}}
*{{txp|Australia|Australian Barnean}}
*{{txp|Ozeano Atlantikoa|Atlantikoan}}
*{{txp|Karibe itsasoa|Karibe Itsasoan}}
Hauek dira koralezko arrezife edo uharri-gune ezagunenak:
*{{txp|Koral Hesi Handia}} (''Great Barrier Reef''): munduko koralezko uharri sistema handiena (Queensland, Australia).
*{{txp|Belize|Belizeko Koral Hesia}}: munduko handienetan bigarrena.
*{{txp|Itsaso Gorria|Itsaso Gorriko koralezko uharria}}: Egiptoko eta Saudi Arabiako kostetan.
== Koralezko uharri motak ==
*'''Bazterreko uharria''': itsas ertzari edo bazterrari erantsitakoa.
*'''Barrera uharria''': uhartetik edo kontinentetik laguna sakon batez banandua.
*'''Mahai uharria''': bakandua, atoloi uharriaren antzekoa baina erdiko laguna gabe.
*'''Atoloi uharria''': gutxi gorabehera biribila dena, laguna edo uharte bat inguratuz. Ikus Atoloi.
{{txikipedia_interwiki}}
[[Kategoria:Txikipedia]]
[[Kategoria:Txikipedia:Biomak]]
8uou6bkcjuipl5zhsn70v7ivxkhoaab
Zerrenda:Munduko errekorrak igeriketan
106
1023901
10006322
10005564
2024-12-21T09:11:59Z
Артем Загребельный
141467
/* Gizonezkoak */
10006322
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Caeleb Dressel before winning 100 fly (42769914221).jpg|thumb|[[Caeleb Dressel]] gizonezkoen igeriketan munduko errekor gehien dituena da; bederatzi (banakako lau, eta erreleboko bost).]]
'''Igeriketako munduko errekorrak''' [[FINA]]k, igeriketako nazioarteko gobernu organoak berresten ditu. Errekorrak ibilbide luzeko (50 metro) edo ibilbide laburreko (25 metro) igerilekuetan ezarri daitezke. FINAk munduko errekorrak, gizonezko zein emakumezkoentzat, ondorengo ekitaldietan aitortzen ditu,<ref name=":0"> [https://web.archive.org/web/20130726002347/http://www.fina.org/project/index.php?option=com_content&task=view&id=45&Itemid=119 "FINA Technical Rules SW12.1 and 12.2".] [[:en:International_Swimming_Federation|International Swimming Federation.]] 2013-07-26an, originaletik [http://www.fina.org/project/index.php?option=com_content&task=view&id=45&Itemid=119 artxibatua] 2009-05-11n begiratua.</ref><ref> [https://web.archive.org/web/20150913213741/http://www.fina.org/H2O/docs/WR_July_27_2015.pdf# "FINA World Records"] (PDF). [[:en:FINA|FINA]] 27 July 2015. 2015-09-13an, originaletik [http://fina.org/H2O/docs/WR_July_27_2015.pdf artxibatua](PDF) 2015-09-16an begiratua.</ref> errelebo mistoetan izan ezik, taldeak, edozein ordenatan, bi gizon eta bi emakumez osatuta baitaude.
Libre: 50m, 100m, 200m, 400m, 800m, 1500m
Bizkar estiloa: 50m, 100m, 200m
Bular estiloa: 50m, 100m, 200m
Tximeleta: 50m, 100m, 200m
Banakako nahasketa: 100m (ibilbide laburra soilik), 200m, 400m
Erreleboak: 4×50 metro libre erreleboa (ibilbide laburra soilik), 4×100 metro libre, 4×200 metro libre, 4×50 metro erreleboa (ibilbide laburra soilik), 4×100 metro bitartekoa
Errelebo mistoak: 4×50 m estilo mistoa (ibilbide laburra soilik), 4×100 m estilo mistoa (ibilbide luzea bakarrik), 4×50 m nahasketa mistoa (ibilbide laburra soilik), 4×100 m nahasketa mistoa (ibilbide luzea soilik)
[[Fitxategi:Kazan 2015 - Sjöström WR award cropped.JPG|thumb|[[Sara Sjöström]] emakumezkoen igeriketan munduko errekor gehien dituena da; banakako sei]]
Berrespen prozesua SWINA F12 arauan deskribatzen da,<ref name=":0" /> eta denbora-sistemaren zehaztasuna eta igerilekuaren luzera ziurtatzen duen papera aurkeztu behar da, igerilekuari buruzko FINA arauak asebetetzea eta inplikatutako igerilariaren dopin proba negatiboa egitea. Erregistroak banakako lasterketan eta erreleboko lasterketaren lehen itzuliaren tarteko distantzietan ezar daitezke. Oraindik erabat berretsi ez diren erregistroak zerrenda hauetan '#' ikurra daramate.
Behean agertzen diren erregistro asko, 2008ko otsailetik 2009ko abendura arte, lasterketako igerilekutan, baimendutako poliuretanoz edo ehunak ez diren beste materialez egindako bodyak edo trajeak zeramatzaten igerilariek ezarri zituzten. FINAren 2009ko Munduko Txapelketaren bezperetan, Erroman, uretako bost olinpiar kiroletako Nazioarteko Gobernu Batzordeak bozkatu zuen 2010eko urtarrilaren 1etik aurrera ehunak ez diren materialez egindako bodyak eta trajeak erabiltzea debekatzea.<ref> [http://www.timeslive.co.za/sport/other/2010/01/18/high-tech-records-to-stand "High-tech records to stand".] Times Live. 2010-01-18.
2011-07-27an begiratua.</ref><ref>Dilman, Lisa (2009-07-25). [http://articles.latimes.com/2009/jul/25/sports/sp-world-swimming25 "FINA bans bodysuits that have led to spate of world records"] Los Angeles Times. 2011-07-27an begiratua.</ref> Jantziek gorputz handiagoak zituztenen errendimendua hobetzen zutela zirudien, kirolari batzuen errendimendua beste batzuenak baino gehiago hobetuz, [norenak?] Morfologiaren eta fisiologiaren arabera omen.<ref>Dampf, Andrew (2011-06-22). [https://abcnews.go.com/Sports/wireStory?id=13900301 "New Suits Mean No More Records in Swimming".] ABC News. 27 July 2011-07-27an begiratua.</ref> Orduz geroztik, ehungintzako materialak zeramatzaten igerilariek jarritako garai onenak, berriro ere, FINAk aitortutako munduko errekorren erdia baino gehiago gainditu ditu.
2013ko uztailaren 25ean, FINAren Igeriketa Teknikoen Kongresuak munduko errekorrak baimendu zituen bozketa luzeko 400 errelebo misto eta 400 nahasketa errelebo mistoetan, baita ibilbide laburreko metroetako sei ekitalditan ere: 200 nahasketa mistoak eta 200 errelebo libreak, baita gizonezkoen eta emakumezkoen 200 errelebo libre eta gizonezkoen eta emakumezkoen 200 errelebo konbinatuak.<ref> [https://web.archive.org/web/20150824112202/http://www.fina.org/H2O/docs/rules/sw_rules_20132017_inclwrform.pdf "FINA Swimming Rules 2013 – 2017 incl. World Record Application Form"](PDF) [[:en:FINA|FINA]] 2013-08-16. (PDF) 2015-08-24an originaletik [http://www.fina.org/H2O/docs/rules/sw_rules_20132017_inclwrform.pdf artxibatua] 2013-09-27an begiratua.</ref> 2013ko urrian, FINAk "estandarrak" ezartzea erabaki zuen gertakari horietako bat lehen munduko errekorra dela aitortu aurretik.<ref>Craig Lord (2013-10-03). [https://web.archive.org/web/20151208091537/http://www.swimvortex.com/fina-to-set-world-best-standards-for-mixed-relays/ "FINA To Set World Best Standards For Mixed Relays"] swimvortex.com. 2015-12-08an, originaletik [http://www.swimvortex.com/fina-to-set-world-best-standards-for-mixed-relays/ artxbatua] . 2015-12-05ean begiratua.</ref> Baina, geroago, 2014ko martxoaren 13an, FINAk ofizialki berretsi ditu Indiana Unibertsitateko igerilariek 2013ko irailaren 26an Bloomingtonen ospatutako IU Relay Rallyan ezarritako zortzi munduko errekorrak.<ref> [https://web.archive.org/web/20140705174106/http://www.swimmingworldmagazine.com/lane9/news/World/38199.asp?q=FINA-Goes-Back-in-Time-to-Ratify-Indiana-Hoosier-Swims-as-World-Records "FINA Goes Back in Time to Ratify Indiana Hoosier Swims as World Records"] [[:en:Swimming_World_Magazine|Swimming World Magazine.]] 2014-03-13. 2014-07-05ean, originaletik [http://www.swimmingworldmagazine.com/lane9/news/World/38199.asp?q=FINA-Goes-Back-in-Time-to-Ratify-Indiana-Hoosier-Swims-as-World-Records artxibatua] 2015-12-05ean begiratua.</ref>
==50 m-ko igerilekua==
===Gizonezkoak===
{| class="wikitable center col2izq" style="text-align:center;width:950px;"
|----- bgcolor="silver"
! Ekitaldia
! Denbora
! Igerilaria
! Herrialdea
! Data
! Lekua
! Erref
|-
| align="left" | ''50 m libre''ak || align="right" | 20,91
|[[César Cielo]]
| align="left" |{{bandera|Brasil}}
| align="center" | [[2009]]ko [[abenduaren 18]]a
| align="left"|{{Flagicon|BRA}} [[Sao Paulo]], [[Brasil]]
| [https://www.youtube.com/watch?v=epALibnFa8Q ​]<ref> [http://magazines.swimmingworld.com:9997/spipdf/20091217brazild2.pdf "2009 Brazilian Championships full results"] (PDF) {{Pt}} [[:en:Confederação_Brasileira_de_Desportos_Aquáticos|Confederação Brasileira de Desportos Aquáticos.]] 2009-12-18. 2011-11-16an begiratua.</ref><ref> [https://web.archive.org/web/20130223052809/http://www.swimmingworldmagazine.com/lane9/news/22997.asp "Brazil Long Course Championships: Cesar Cielo Sets World Record".] [[:en:Swimming_World_Magazine|Swimming World Magazine.]] 2009-12-18. 2013-02-23an, originaletik [http://www.swimmingworldmagazine.com/lane9/news/22997.asp artxibatua.] 2011-11-16an begiratua.</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=31V346HyRis Bideoa] [[:en:YouTube|YouTube]]</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=QnmEgFUVFjk World Record - Recorde Mundial - 50m Freestyle - Cesar Cielo.] BRA BMX. 2009-12-29. 2021-07-10ean, originaletik [https://web.archive.org/web/20210710215347/https://www.youtube.com/watch?v=QnmEgFUVFjk artxibatua] 2021-08-10ean begiratua - [[:en:YouTube|YouTube]] bidez.</ref>
|-bgcolor="#e5e5e5"
|-
| align="left" | ''100 m libre''ak || align="right" | 46,40
|[[Pan Zhanle]]
| align="left"|{{bandera|Txina}}
| align="center" | [[2024]]ko [[uztailaren 31]]a
|align="left"|{{Flagicon|FRA}} [[Paris]], [[Frantzia]]
| [https://vk.com/video/playlist/142497057_-4?z=video142497057_456239296%2Fpl_142497057_-4 ​]
|-bgcolor="#e5e5e5"
|-
| align="left" | ''200 m libre''ak || align="right" | 1:42,00
| [[Paul Biedermann]]
| align="left"|{{bandera|Alemania}}
| align="center" | [[2009]]ko [[uztailaren 28]]a
| align="left"|{{Flagicon|ITA}} [[Erroma]], [[Italia]]
|<ref>[https://web.archive.org/web/20090806180605/http://www.omegatiming.com/swimming/racearchives/2009/Roma2009/C73A1_Res1Heat_110_Finals_1_Men_200_Free.pdf "Men's 200m freestyle final results"] (PDF) [[:en:Omega_SA|Omega Timing]] 2009-08-06an, originaletik [http://www.omegatiming.com/swimming/racearchives/2009/Roma2009/C73A1_Res1Heat_110_Finals_1_Men_200_Free.pdf artxibatua] 2011-11-16an begiratua.</ref><ref>Lord, Craig (28 July 2009)[http://www.swimnews.com/news/view/7118 ."WR: Biedermann Blasts Phelps Away in 1:42.00"] swimnews.com. 2011-11-16an begiratua.</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=MeOw35fsltE Men's 200 Freestyle Final (World Record) - Rome 2009] swimbyme. 2010-03-02. 2021-08-10ean begiratua. [[:en:YouTube|YouTube]]-ren bidez</ref>
|- bgcolor="#e5e5e5"
|-
| align="left" | ''400 m libre''ak || align="right" | 3:40,07
| [[Paul Biedermann]]
| align="left"|{{bandera|Alemania}}
| align="center" | [[2009]]ko [[uztailaren 26]]a
| align="left"|{{Flagicon|ITA}} [[Erroma]], [[Italia]]
|<ref>[https://web.archive.org/web/20090806180532/http://www.omegatiming.com/swimming/racearchives/2009/Roma2009/C73A1_Res1Heat_102_Finals_1_Men_400_Free.pdf "Men's 400m freestyle final results"](PDF) [[:en:Omega_SA|Omega Timing]] 2009-07-30. 2009-08-06an, originaletik [http://www.omegatiming.com/swimming/racearchives/2009/Roma2009/C73A1_Res1Heat_102_Finals_1_Men_400_Free.pdf artxibatua] 2011-11-16an begiratua.</ref><ref>Lord, Craig (2009-07-26). [http://www.swimnews.com/news/view/7091 "WR: Biedermann Takes Down Thorpe: 3:40.07"] swimnews.com. 2011-11-16an begiratua.</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=D9IJpZgKCd0 2009 Swimming World Championships Men's 400m Freestyle Final] MeazzaGiuseppe. 2010-11-17. 2021-07-25ean, originaletik[https://web.archive.org/web/20210725081955/https://www.youtube.com/watch?v=D9IJpZgKCd0 artxibatua] 2021-08-10ean begiratua. [[:en:YouTube|YouTube]]-ren bidez.</ref>
|- bgcolor="#e5e5e5"
|-
| align="left" | ''800 m libre''ak || align="right" | 7:32,12
| [[Zhang Lin]]
| align="left"|{{bandera|Txina}}
| align="center" | [[2009]]ko [[uztailaren 29]]a
| align="left"|{{Flagicon|ITA}} [[Erroma]], [[Italia]]
|<ref>[https://web.archive.org/web/20090806180641/http://www.omegatiming.com/swimming/racearchives/2009/Roma2009/C73A1_Res1Heat_117_Finals_1_Men_800_Free.pdf "Men's 800m freestyle final results"](PDF) [[:en:Omega_SA|Omega Timing]] 2009-07-30. 2009-08-06an originaletik [http://www.omegatiming.com/swimming/racearchives/2009/Roma2009/C73A1_Res1Heat_117_Finals_1_Men_800_Free.pdf artxibatua](PDF) 2011-11-16an begiratua.</ref><ref>[http://www.swimnews.com/news/view/7134 "WR: Zhang Zips Up For 7:32.12 800 Free"] Lord, Craig (2009-07-29). swimnews.com. 2011-11-16an begiratua.</ref>
|- bgcolor="#e5e5e5"
|-
| align="left" | ''1500 m libre''ak || align="right" | 14:30.67
| [[Bobby Finke]]
| align="left"|{{bandera|AEB}}
| align="center" | [[2024]]ko [[abuztuaren 4]]a
| align="left"|{{Flagicon|FRA}} [[Paris]], [[Frantzia]]
|<ref>[https://olympics.com/ru/paris-2024/results/swimming/men-s-1500m-freestyle/fnl-000100-- "Men's 1500m Freestyle Results"] www.olympics.com. 2024-08-04. 2012-12-10ean originaletik [https://olympics.com/ru/paris-2024/results/swimming/men-s-1500m-freestyle/fnl-000100-- artxibatua] 2012-08-06an begiratua.</ref> [https://vk.com/artemzagrebelny?z=video142497057_456239302%2F18267956fca05817bc%2Fpl_wall_142497057 ​]
|-
| align="left" | ''50 m bizkar''|| align="right" | 23,55
| [[Kliment Kolesnikov]]
| align="left"|{{bandera|RUS}}
| align="center" | [[2023|2023ko]] [[Uztailaren 27|uztailaren 27a]]
| align="left"|{{Flagicon|RUS}} [[Kazan]], [[Errusia]]
| [https://www.facebook.com/zagrebelny.artem/videos/991529502048168/?notif_id=1690488602285388¬if_t=video_processed&ref=notif ​]
|- bgcolor="#e5e5e5"
|-
| align="left" | ''100 m bizkar''|| align="right" | 51,85
| [[Ryan Murphy (igerilaria)|Ryan Murphy]]
| align="left"|{{bandera|AEB}}
| align="center" | [[2016]]ko [[abuztuaren 13]]a
| align="left"|{{Flagicon|BRA}} [[Río de Janeiro]], [[Brasil]]
| <ref>[https://www.youtube.com/watch?v=UmIYanq5gH8 Michael Phelps Last Olympic Race - Swimming Men's 4x100m Medley Relay Final | Rio 2016 Replay.] [[:en:Olympics|Olympics]] 2016-08-21. 2021-08-10ean begiratua. [[:en:YouTube|YouTube]]-ren bidez.</ref><ref name=":2"> [https://web.archive.org/web/20090806181621/http://www.omegatiming.com/swimming/racearchives/2009/Roma2009/C73A1_Res1Heat_123_Finals_1_Men_200_Back.pdf "Men's 200m backstroke final results"](PDF) [[:en:Omega_SA|Omega Timing]] 2009-07-31. 2009-08-06an, originaletik [http://www.omegatiming.com/swimming/racearchives/2009/Roma2009/C73A1_Res1Heat_123_Finals_1_Men_200_Back.pdf artxibatua](PDF) 2009-11-16an begiratua.</ref>
|- bgcolor="#e5e5e5"
|-
| align="left" | ''200 m bizkar|| align="right" | 1:51,92
| [[Aaron Peirsol]]
| align="left"|{{bandera|AEB}}
| align="center" | [[2009]]ko [[uztailaren 31]]
| align="left"|{{Flagicon|ITA}} [[Erroma]], [[Italia]]
|<ref>Lord, Craig (2009-07-31) [http://www.swimnews.com/news/view/7161 "WR: Peirsol's Reply – 1:51.92 200 Back"] ''swimnews.com''. 2011-11-16. </ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=DRjmB4LOCWo SWIMMING WORLD RECORDS (50) 200m backstroke 1:51.92 Aaron Peirsol.] swimming art. 2019-01-28. 2021-07-29an, originaletik [https://web.archive.org/web/20210729181446/https://www.youtube.com/watch?v=DRjmB4LOCWo artxibatua] 2021-08-10ean begiratua. [[:en:YouTube|YouTube]]-ren bidez.</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=GOAfl4Pnwns SWIMMING WORLD RECORDS (50) 50m breaststroke 25.95 sf Adam Peaty.] swimming art. 2019-01-29. 2021-02-12an, originaletik [https://web.archive.org/web/20210212214716/https://www.youtube.com/watch?v=GOAfl4Pnwns artxibatua] 2021-08-10ean begiratua. [[:en:YouTube|YouTube]]-ren bidez.</ref>
|- bgcolor="#e5e5e5"
|-
| align="left" | ''50 m bular''|| align="right" | 25,95
| [[Adam Peaty]]
| align="left"|{{bandera|GBR}}
| align="Right" | [[2017]]ko [[uztailaren 25]]a
| align="left"|{{Flagicon|HUN}} [[Budapest]], [[Hungaria]]
|<ref> [http://www.omegatiming.com/File/Download?id=000111010A0103EB02FFFFFFFFFFFF01 "Men's 50m Breaststroke Semifinals".] Omega Timing. 2017-07-27. 2017-07-25an begiratua.</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=GOAfl4Pnwns ^ SWIMMING WORLD RECORDS (50) 50m breaststroke 25.95 sf Adam Peaty] swimming art. 2019-01-29. 2021-02-12an, originaletik [https://web.archive.org/web/20210212214716/https://www.youtube.com/watch?v=GOAfl4Pnwns artxibatua] 2021-08-10ean begiratua. [[:en:YouTube|YouTube]]-ren bidez</ref>
|- bgcolor="#e5e5e5"
|-
| align="left" | ''100 m bular''|| align="right" | 56,88
| [[Adam Peaty]]
| align="left"|{{bandera|GBR}}
| align="center" | [[2019]]ko [[uztailaren 21]]a
| align="left"|{{Flagicon|KOR}} [[Gwangju]], [[Hego Korea]]
|<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=KP7CAxrnSQ4 Adam peaty break one more time his record 56'88] zach swim. 2019-07-22. 2021-05-23an, originaletik [https://web.archive.org/web/20210523013436/https://www.youtube.com/watch?v=KP7CAxrnSQ4 artxibatua] 2021-08-10ean begiratua. [[:en:YouTube|YouTube]]-ren bidez.</ref><ref>[http://www.omegatiming.com/File/00011301070103EC02FFFFFFFFFFFF01.pdf "Men's 100m Breaststroke Semifinal Results"](PDF) [[:en:Omega_Timing|Omega Timing]] 2019-07-21. 2019-07-21ean begiratua.</ref>
|-bgcolor="#e5e5e5"
|-
| align="left" | ''200 m bular''|| align="right" | 2:05,48
| [[Qin Haiyang]]
| align="left"|{{bandera|CHN}}
| align="center" |[[2023]]ko [[uztailaren 28]]a
| align="left"|{{Flagicon|JPN}} [[Fukuoka]], [[Japonia]]
|<ref> [https://www.omegatiming.com/File/00011600010103EE0104FFFFFFFFFF01.pdf "Men's 200m Breaststroke Final Results"](PDF) Omega Timing. 2023-07-28. 2023-07-30an begiratua.</ref><ref> https://www.youtube.com/watch?v=-3mYrnBZFKg " Video - Men's 200m Breaststroke Final"] World Aquatics. 2023-07-28. 2023-07-30an begiratua.</ref>
|-bgcolor="#e5e5e5"
|-
| align="left" | ''50 m tximeleta''|| align="right" | 22,27
|[[Andriy Govorov]]
|align="left"|{{bandera|UKR}}
| align="center" | [[2018]]ko [[uztailaren 1]]a
| align="left"|{{Flagicon|ITA}} [[Erroma]], [[Italia]]
|<ref>[http://fin2018.microplustiming.com/export/NU_293001_MagGiu_Roma/NU/pdf/CLS-ASM-50FA-FIN-ALL.pdf?x=19:23:58 "Men's 50m Butterfly Results] (PDF) Italian Swimming Federation. 2018-07-01. 2018-07-01ean begiratua.</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=JHAFNMDYZPo 50 meters butterfly world record Andriy Govorov 22.27] Best Swimming. 2018-07-02. 2021-08-10ean begiratua. [[:en:YouTube|YouTube]]-ren bidez.</ref>
|- bgcolor="#e5e5e5"
|-
| align="left" | ''100 m tximeleta''|| align="right" | 49,45
| [[Caeleb Dressel]]
| align="left"|{{bandera|AEB}}
| align="center" | [[2021]]eko [[uztailaren 31]]
|align="left"|{{Flagicon|JPN}} [[Tokio]], [[Japonia]]
|<ref>[https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/resOG2020-/pdf/OG2020-/SWM/OG2020-_SWM_C73A1_SWMM100MBF------------FNL-000100--.pdf "Men's 100m Butterfly Final Results] (PDF). olympics.com. 2021-07-31. 2021-07-31n begiratua.</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=Mu7ZmJduQPI ​]</ref>
|- bgcolor="#e5e5e5"
|-
| align="left" | ''200 m tximeleta''|| align="right" | 1:50,73
| [[Kristóf Milák]]
| align="left"|{{bandera|HUN}}
| align="center" | [[2019]]ko [[uztailaren 24]]a
| align="left"|{{Flagicon|KOR}} [[Gwangju]], [[Hego Korea]]
|<ref>[http://www.omegatiming.com/File/00011301070104EE04FFFFFFFFFFFF01.pdf "Men's 200m Butterfly Final Results"](PDF) [[:en:Omega_Timing|Omega Timing.]] 2019-07-24. 2019-07-24an begiratua.</ref><ref>https://www.facebook.com/watch/?v=1341028279380279</ref>
|- bgcolor="#e5e5e5"
|-
| align="left" | ''200 m lau estilo''ak|| align="right" | 1:54,00
| [[Ryan Lochte]]
| align="left"|{{bandera|AEB}}
| align="center" |[[2011]]ko [[uztailaren 28]]a
| align="left"|{{Flagicon|CHN}} [[Shanghai]], [[Txina]]
|<ref> [https://web.archive.org/web/20120417121733/http://www.omegatiming.com/swimming/racearchives/2011/shanghai2011/C73A1_Results%20(One%20Heat%20-%20Individual)_121_Heat1_Men_200_Medley.pdf "Men's 200m individual medley results"](PDF) [[:en:Omega_SA|Omega Timing]] 2011-07-28. 2012-04-17an originaletik [http://www.omegatiming.com/swimming/racearchives/2011/shanghai2011/C73A1_Results%20(One%20Heat%20-%20Individual)_121_Heat1_Men_200_Medley.pdf artxibatua](PDF) 2011-07-28an begiratua.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20120915003545/http://www.swimmingworldmagazine.com/lane9/news/27712.asp?q= "FINA World Championships, Swimming: Ryan Lochte Sets First Post Techsuit-Era World Record"] [[:en:Swimming_World_Magazine|Swimming World Magazine.]] 2011-07-28. 2012-09-15an, originaletik [http://www.swimmingworldmagazine.com/lane9/news/27712.asp?q= artxibatua] 2011-07-28an begiratua.</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=aQWHv_Bhtuw Shanghai 2011 world championships - Swimming 200 Im Ryan Lochte 1:54:00 WR] tsotne maisa. 2011-07-28. 2021-06-12an, originaletik [https://web.archive.org/web/20210612235020/https://www.youtube.com/watch?v=aQWHv_Bhtuw artxibatua] 2021–08-10ean begiratua. [[:en:YouTube|YouTube]]-ren bidez.</ref>
|- bgcolor="#e5e5e5"
|-
| align="left" | ''400 m lau estilo''ak]|| align="right" | 4:02,50
| [[Léon Marchand]]
| align="left"|{{bandera|FRA}}
| align="center" | [[2023]]ko [[uztailaren 23]]a
| align="left"|{{Flagicon|JPN}} [[Fukuoka]], [[Japonia]]
|[https://www.youtube.com/watch?v=7xz7VkulHYU&t ​] <ref>[https://www.youtube.com/watch?v=7xz7VkulHYU Léon Marchand obliterates Phelps' 400m IM world record - 2023 Swimming World Championships Fukuoka] Alex Baptista Coelho. 2023-07-23. 2023-07-24an [[:en:YouTube|YouTube]]-ren bidez.</ref>
|- bgcolor="#e5e5e5"
|-
| align="left" | ''4 × 100 m errelebo libre''ak || align="right" | 3:08,24
| [[Michael Phelps]]<br>[[Garrett Weber-Gale]]<br>[[Cullen Jones]]<br>[[Jason Lezak]] || align="left"|{{bandera|Ameriketako Estatu Batuak}}
| align="center" | [[2008]]ko [[abuztuaren 11]]
| align="left"|{{Flagicon|CHN}} [[Pekin]], [[Txina]]
|<ref>[http://www.la84foundation.org/6oic/OfficialReports/2008/2008Results_Book2.pdf#page=1303 "Men's 4×100m freestyle relay final results"] (PDF). ''The Official Report of the Beijing'' 2008 Olympic Games. [[:en:Beijing_Organizing_Committee_for_the_Olympic_Games|BOCOG]] 4: 1303. 2008. 2011-11-17an begiratua.</ref><ref>Crouse, Karen (2008-08-10). [https://www.nytimes.com/2008/08/11/sports/olympics/11swim.html "Lezak, Not Phelps, puts on a show".] [[:en:The_New_York_Times|The New York Times.]] 2008-08-14an begiratua.</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=IIm32eEVW98 Phelps and Team USA break the 4x100m Freestyle World Record at Beijing 2008 | Throwback Thursday] [[:en:Olympics|Olympics]] 2017-10.12. 2021-07-29an, originaletik [https://web.archive.org/web/20210729202346/https://www.youtube.com/watch?v=IIm32eEVW98 artxibatua] 2021-08-10ean begiratua. [[:en:YouTube|YouTube]]-ren bidez</ref>
|- bgcolor="#e5e5e5"
|-
| align="left" | ''4x200 m errelebo libre''ak
<br />
|6:58,55
| [[Michael Phelps]]<br>[[Ricky Berens]]<br>[[David Walters]]<br>[[Ryan Lochte]]
| align="left"|{{bandera|Ameriketako Estatu Batuak}}
| align="center" |[[2009]]ko [[uztailaren 31]]
| align="left"|{{Flagicon|ITA}} [[Erroma]], [[Italia]]
|<ref> [https://web.archive.org/web/20090806181800/http://www.omegatiming.com/swimming/racearchives/2009/Roma2009/C73B1_Res1HeatRelay_131_Finals_1_Men_4x200_Free.pdf "Men's 4×200m freestyle relay final results"](PDF) [[:en:Omega_SA|Omega Timing]] 2009-07-31. (PDF) 2009-08-06an, originaletik [http://www.omegatiming.com/swimming/racearchives/2009/Roma2009/C73B1_Res1HeatRelay_131_Finals_1_Men_4x200_Free.pdf artxibatua] 2009-11-17an begiratua.</ref> <ref>Lord, Craig (2009-07-31). [https://web.archive.org/web/20090803092140/http://www.swimnews.com/News/view/7164 "WR: USA Takes 4x200m In 6:58.55"] ''swimnews.com''. 2009-08-03an, originaletik [http://www.swimnews.com/news/view/7164 artxibatua.] 2011-11-17an begiratua.</ref>
|- bgcolor="#e5e5e5"
|-
| align="left" | ''4×100 m errelebo lau estilo''ak|| align="right" | 3:26,78
| [[Ryan Murphy (igerilaria)|Ryan Murphy]]<br/>[[Michael Andrew]]<br/>[[Caeleb Dressel]]<br/>[[Zachary Apple|Zach Apple]]
| align="left"|{{bandera|Ameriketako Estatu Batuak}}
| align="center" |[[2021]]eko [[abuztuaren 1]]a
| align="left"|{{Flagicon|JPN}} [[Tokio]], [[Japonia]]
|<ref>[https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/resOG2020-/pdf/OG2020-/SWM/OG2020-_SWM_C73B1_SWMM4X100MMD----------FNL-000100--.pdf "Men's 4x100m Medley Relay Final Results"] (PDF). olympics.com. 2021-08-01. 2021-08-01ean begiratua.</ref>
|}
=== Emakumezkoenak ===
{| class="wikitable center col2izq" style="text-align:center;width:950px;"
|----- bgcolor="silver"
! Ekitaldia
! Denbora
! Igerilaria
! Herrialdea
! Data
! Lekua
! Erref
|-
| align="left" | ''50 m libre''ak || align="right" |23,61
| [[Sarah Sjöström]]
| align="left" |{{bandera|Suedia}}
| align="center" |[[2023]]ko [[uztailaren 29]]a
| align="left"|{{Flagicon|JPN}} [[Fukuoka]], [[Japonia]]
|<ref>[http://www.omegatiming.com/File/Download?id=000111010A0201EB02FFFFFFFFFFFF01 "Women's 50m Freestyle Results".] Omega Timing. 2023-07-29. 2023.-07-29an begiratua.</ref> [https://www.youtube.com/watch?v=0vpY70Sf47I ​]
|----- bgcolor="#e5e5e5"
|-
| align="left" | ''100 m libre''ak || align="right" | 51,71
| [[Sarah Sjöström]]
| align="left" |{{bandera|Suedia}}
| align="center" | [[2017]]ko [[uztailaren 23]]a
| align="left"|{{Flagicon|HUN}} [[Budapest]], [[Hungaria]]
|<ref> [http://www.omegatiming.com/File/Download?id=000111010A0201F704FFFFFFFFFFFF01 "Women's 4×100m Freestyle Relay Results".] Omega Timing. 2017-07-23. 2017-07-23an begiratua.</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=mc1l61nsirg SWIMMING WORLD RECORDS (50) 51.71 relay Sarah Sjöström] swimming art. 2019-02-22. 2019-12-10ean, originaletik [https://web.archive.org/web/20191210142334/https://www.youtube.com/watch?v=mc1l61nsirg artxibatua] 2021-08-10ean begiratua. [[:en:YouTube|YouTube]]-ren bidez.</ref>
|-
|-----
| align="left" | ''200 m libre''ak || align="right" | 1:52,98
| [[Federica Pellegrini]]
| align="left"|{{bandera|Italia}}
| align="center" | [[2009]]ko [[uztailaren 29]]a
| align="left"|{{Flagicon|ITA}} [[Erroma]], [[Italia]]
|<ref>Lord, Craig (2009-07-29). [http://www.swimnews.com/news/view/7133 "WRs 20 & 21: Pellegrini And Van Der Burgh".] swimnews.com. 2011-11-16an begiratua.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20090806180636/http://www.omegatiming.com/swimming/racearchives/2009/Roma2009/C73A1_Res1Heat_116_Finals_1_Women_200_Free.pdf "Women's 200m freestyle final results"] (PDF) [[:en:Omega_SA|Omega Timing]] 2009-07-29. 2009-08-06an, originaletik [http://www.omegatiming.com/swimming/racearchives/2009/Roma2009/C73A1_Res1Heat_116_Finals_1_Women_200_Free.pdf artxibatua](PDF) 2011-11-18an begiratua.</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=xY_8EmkHJro SWIMMING WORLD RECORDS (50) 200m freestyle 1:52.98 Federica Pellegrini.] swimming art. 2019-01-24. 2021-02-12an, originaletik [https://web.archive.org/web/20210212214807/https://www.youtube.com/watch?v=xY_8EmkHJro artxibatua] 2021-08-10ean begiratua. [[:en:YouTube|YouTube]]-ren bidez.</ref>
|-
|----- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left" | ''400 m libre''ak || align="right" | 3:55,38
| [[Ariarne Titmus]]
| align="left" |{{bandera|AUS}}
| align="center" | [[2023]]ko [[uztailaren 23]]a
| align="left"| {{Flagicon|JPN}} [[Fukuoka ]], [[Japonia]]
|<ref> [https://www.youtube.com/watch?v=opY7HYmvChU NEW WORLD RECORD | Ariarne Titmus | Women 400m Freestyle ] World Aquatics 2023–07-23. 2023-07-24 </ref>
|-
|-----bgcolor="#e5e5e5"
| align="left" | ''800 m libre''ak || align="right" | 8:04,79
| [[Katie Ledecky]]
| align="left" |{{bandera|AEB}}
| align="center" | [[2016]]ko [[abuztuaren 12]]a
| align="left"| {{Flagicon|BRA}} [[Rio de Janeiro]], [[Brasil]]
|<ref>[https://web.archive.org/web/20160813120832/https://smsprio2016-a.akamaihd.net/_odf-documents/S/W/SWW018101_Results_2016_08_12_34fbb9e2_7992_406d_b4bb_488873b70a3f.pdf "Women's 800m Freestyle Results"] (PDF). Rio 2016 ''official website''. 2016-08-12. 2016-08-13an, originaletik [https://smsprio2016-a.akamaihd.net/_odf-documents/S/W/SWW018101_Results_2016_08_12_34fbb9e2_7992_406d_b4bb_488873b70a3f.pdf artxibatua](PDF) 2016-08-13an begiratua.</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=GAGXNs0MXzI Rio Replay: Women's 800m Freestyle Final.] [[:en:Olympics|Olympics]] 2016-08-21. 2021-08-10ean begiratua [[:en:YouTube|YouTube]]-ren bidez.</ref>
|-
|----- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left" | ''1500 m libre''ak<ref name="Kazán2015" /> || align="right" | 15:20,48
| [[Katie Ledecky]]
| align="left" |{{bandera|AEB}}
| align="center" |[[2018]]ko [[maiatzaren 16]]a
| align="left"| {{Flagicon|AEB}} [[Indianapolis]], [[AEB]]
|<ref> [https://www.youtube.com/watch?v=v0_uvorHBA4 Katie Ledecky - Arena Performance of the Month for May 2018.] swimoutletdotcom. 2018–05-30. 2021-02-12an, originaletik [https://web.archive.org/web/20210212214803/https://www.youtube.com/watch?v=v0_uvorHBA4 artxibatua] 2021-08-10an begiratua [[:en:YouTube|TouTube]]-ren bidez.</ref>|<ref> [http://www.omegatiming.com/File/Download?id=000112010101001902FFFFFFFFFFFF02 "Women's 1500m Freestyle Results".] Omega Timing. 2018-05-16. 2018-05-17an begiratua.</ref>
|-
| align="left" | ''50 m bizkar''|| align="right" | 26,86
| [[Kaylee McKeown]]
| align="left" |{{bandera|AUS}}
| align="center" | [[2023]]ko [[urriaren 20]]a
| align="left"| {{Flagicon|HUN}} [[Budapest]], [[Hungaria]]
| [https://www.youtube.com/watch?v=uCUDOekEEiM ​]
|-
|----- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left" | ''100 m bizkar'' || align="right" | 57,13
| [[Regan Smith]]
| align="left" |{{bandera|USA}}
| align="center" | [[2024]]ko [[ekainaren 18]]a
| align="left"| {{Flagicon|USA}} [[Indianapolis]], [[USA]]
|[https://www.youtube.com/watch?v=38Lk9nM3B_g ​]
|-----
| align="left" | ''200 m bizkar''|| align="right" | 2:03,35
| [[Regan Smith (igerilaria)|Regan Smith]]
| align="left" |{{bandera|AEB}}
| align="center" | [[2019]]ko [[uztailaren 26]]a
| align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Gwangju]], [[Hego Korea]]
|<ref>[https://web.archive.org/web/20190726115319/http://omegatiming.com/File/00011301070202EE02FFFFFFFFFFFF01.pdf "Women's 200m Backstroke Semifinal Results"](PDF) [[:en:Omega_Timing|Omega Timing]] 2019-07-26. 2019-07-26an, originaletik [http://www.omegatiming.com/File/00011301070202EE02FFFFFFFFFFFF01.pdf artxibatua](PDF) 2019-07-26an begiratua.</ref><ref>https://www.youtube.com/watch?time_continue=24&v=o6gAGT2o_HY</ref>
|-
|----- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left" | ''50 m bular''|| align="right" | 29,16
| [[Rūta Meilutytė]]
| align="left"|{{bandera|Lituania}}
| align="center" |[[2023]]eko [[uztailaren 30]]a
| align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Fukuoka]], [[Japonia]]
|<ref> [https://www.omegatiming.com/File/00011600010203EB0104FFFFFFFFFF01.pdf "Women's 50m Breaststroke Semifinals Results"] (PDF). microplustiming.com. 2023-07-30. 2023-8-01an begiratua.</ref> <ref>https://www.youtube.com/watch?v=Yl0eN1UsW7Q</ref>
|-----
| align="left" | ''100 m bular|| align="right" | 1:04,13
| [[Lilly King]]
| align="left" |{{bandera|AEB}}
| align="center" | [[2017]]ko [[uztailaren 25]]a
| align="left"| {{Flagicon|HUN}} [[Budapest]], [[Hungaria]]
|<ref>[http://www.omegatiming.com/File/Download?id=000111010A0203EC04FFFFFFFFFFFF01 100m Breaststroke Women's Final Results"] [[:en:Omega_SA|Omega Timing]] 2017-07-25. 2017-07-25ean begiratua.</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=bWDfTYfgUBc Lilly King 🇺🇸 Women's 100m Breaststroke Final 2017 Fina Swimming World Championship Budapest.] Mahender Singh •. 2019-10-07. 2021-08-10ean begiratua [[:en:YouTube|YouTube]]-ren bidez.</ref>
|-
|----- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left" | ''200 m bular''|| align="right" | 2:18,95
| [[Tatjana Schoenmaker]]
| align="left"|{{bandera|Hego Afrika}}
| align="center" |[[2021]]eko [[uztailaren 30]]a
| align="left"| {{Flagicon|JPN}} [[Tokio]], [[Japonia]]
|<ref> [https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/resOG2020-/pdf/OG2020-/SWM/OG2020-_SWM_C73A1_SWMW200MBR------------FNL-000100--.pdf "Women's 200m Breaststroke Final Results"] (PDF). olympics.com. 2021-07-30. 2021-07-30ean begiratua.</ref>
|-
|-----
| align="left" | ''50 m tximeleta''|| align="right" | 24,43
| [[Sarah Sjöström]]
| align="left"|{{bandera|Suedia}}
| align="center" |[[2014]]ko [[uztailaren 5]]a
| align="left" |{{Flagicon|SWE}} [[Boras]], [[Suedia]]
|<ref> [https://web.archive.org/web/20140714235247/http://www.swimmingworldmagazine.com/lane9/news/World/39767.asp?q=Sarah-Sjostrom-Smashes-25-Second-Barrier-With-World-Record-in-50-Fly-in-Sweden "Sarah Sjostrom Smashes 25-Second Barrier With World Record in 50 Fly in Sweden".] [[:en:Swimming_World_Magazine|Swimming World Magazine.]] 2014-07-05. 2014-07-14an, originaletik [http://www.swimmingworldmagazine.com/lane9/news/World/39767.asp?q=Sarah-Sjostrom-Smashes-25-Second-Barrier-With-World-Record-in-50-Fly-in-Sweden artxibatua] 2014-07-07an begiratua.</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=AXbWtW5al2o SWIMMING WORLD RECORDS (50) 50m butterfly 24.43 Sarah Sjöström.] swimming art. 2019-02-04. 2019-11-28an, originaletik [https://web.archive.org/web/20191128074835/https://www.youtube.com/watch?v=AXbWtW5al2o artxibatua] 2021-08-10ean begiratua [[:en:YouTube|TouTube]]-ren bidez.</ref>
|-
|----- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left" | ''100 m tximeleta''|| align="right" | 55,18
| [[Gretchen Walsh]]
| align="left"|{{bandera|AEB}}
| align="center" |[[2024]]ko [[ekainaren 15]]a
| align="left"| {{Flagicon|AEB}} [[Indianapolis]], [[AEB]]
|[https://www.youtube.com/watch?v=1CItyBPqWVs ​]
|-
| align="left" | ''200 m tximeleta''|| align="right" | 2:01,81
| [[Liu Zige]]
| align="left"|{{bandera|Txina}}
| align="center" |[[2009]]ko [[urriaren 21]]a
| align="left"| {{Flagicon|CHN}} [[Jinan]], [[Txina]]
|<ref>Lord, Craig (2009-10-21) [http://www.swimnews.com/news/view/7273 "Liu Zige Takes 200th Shiny Suits WR: 2:01 200 'Fly".] ''swimnews.com''. 2009-10-21ean begiratua.</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=ORkOliy9mlE wm 200 butterfly world record 2:01.81.] nan shen. 2012-03-28. 2021-07-09an, originaletik [https://web.archive.org/web/20210709181823/https://www.youtube.com/watch?v=ORkOliy9mlE artxibatua] 2021-08-10ean begiratua. [[:en:YouTube|YouTube]]-ren bidez.</ref>
|-
|----- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left" | ''200 m lau estilo''ak<ref name="Kazán2015" /> || align="right" | 2:06,12
| [[Katinka Hosszú]]
| align="left"|{{bandera|Hungaria}}
| align="center" |[[2015]]eko [[abuztuaren 3]]a
| align="left" |{{Flagicon|RUS}} [[Kazan]], [[Errusia]]
|<ref>[http://www.omegatiming.com/File/Download?id=00010F020001042402FFFFFFFFFFFF02 "Women's 200m IM Results".] Omega Timing. 2015-08-03. 2015-08-03an begiratua.</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=uJdQXXtmUkE Katinka Hosszu Beats 200m IM World Record in Kazan] [[:en:FINA|FINA]] 2015-08-05. 2021-02-12an, originaletik [https://web.archive.org/web/20210212214751/https://www.youtube.com/watch?v=uJdQXXtmUkE artxibatua] 2021-08-10ean begiratua. [[:en:YouTube|YouTube]]-ren bidez.</ref>
|-
|-----
| align="left" | ''400 m lau estilo''ak || align="right" | 4:26,36
| [[Katinka Hosszú]]
| align="left"|{{bandera|Hungaria}}
| align="center" |[[2016]]ko [[abuztuaren 6]]a
| align="left" |{{Flagicon|BRA}} [[Rio de Janeiro]], [[Brasil]]
|<ref>Forde, Pat (2016-08-06). [https://sports.yahoo.com/news/iron-lady-katinka-hosszu-shatters-world-record-in-400-im-american-maya-dirado-takes-second-020404338.html "'Iron Lady' Katinka Hosszu shatters world record in 400 IM, American Maya DiRado takes second".] [[:en:Yahoo!|Yahoo!]] 2016-08-07an begiratua.</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=12tyMcIhcJs Hosszu smashes world record in 400m IM.] [[:en:Olympics|Olympics]] 2016-08-21. 2021-06-19an, originaletik [https://web.archive.org/web/20210619183947/https://www.youtube.com/watch?v=12tyMcIhcJs artxibatua] 2021-08-10ean begiratua.[[:en:YouTube|YouTube]]-ren bidez.</ref>
|-
|----- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left" | ''4×100 m errelebo libre''ak || align="right" | 3:27,96
|(52.04)[[Mollie O'Callaghan]] <br> (51.69)[[Shayna Jack]]<br>(52.29)[[Meg Harris]]<br>(51,90)[[Emma McKeon]]
|align="left"|{{bandera|Australia}}
| align="center" | [[2023]]eko [[uztailaren 23]]a
| align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Fukuoka]], [[Japonia]]
|<ref> [https://www.omegatiming.com/File/00011600010201F70104FFFFFFFFFF01.pdf "Women's 4x100m Freestyle Relay Final Results"] (PDF). omegatiming.com. 2023-07-23. 2023-07-26ean begiratua..</ref> <ref> [ https://www.facebook.com/zagrebelny.artem/videos/1147680679734909 "Video - Women's 4x100m Freestyle Relay Final Results"]. 2023-07-23. 2023-07-26ean </ref>
|-----
| align="left" | ''4×200 m errelebo libre''ak || align="right" | 7:37.50
|(1:53.66)[[Mollie O'Callaghan]]<br />(1:55.63)[[Shayna Jack]]<br />(1:55.80)[[Brianna Throssell]]<br />(1:52.41)[[Ariarne Titmus]]
|align="left"|{{bandera|Australia}}
| align="center" | [[2023]]eko [[uztailaren 27]]a
| align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Fukuoka]], [[Japonia]]
|<ref> [https://www.omegatiming.com/File/00011600010201F80104FFFFFFFFFF01.pdf "Women's 4x200m Freestyle Relay Final Results"] (PDF). omegatiming.com. 2023-07-27. 2023-07-29ean begiratua..</ref> <ref> [https://www.youtube.com/watch?v=QI8_90Rv5Ac "Video - Women's 4x200m Freestyle Relay Final Results"]. 2023-07-27. 2023-07-29ean </ref>
|-
|- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left" | 4×100 m errelebo lau estilo''ak || align="right" | 3:49,63
| [[Regan Smith (igerilaria)|Regan Smith]]<br/>[[Lilly King]]<br/>[[Gretchen Walsh]]<br/>[[Torri Huske ]]
| align="left"|{{bandera|Ameriketako Estatu Batuak}}
| align="center" | [[2024]]ko [[abuztuaren 4]]a
| align="left" |{{Flagicon|FRA}} [[Paris]], [[Frantzia]]
|<ref> [https://olympics.com/ru/paris-2024/results/swimming/women-s-4-x-100m-medley-relay/fnl-000100-- "Women's 4x100m Medley Relay Final Results"] (PDF). olympics.com. 2024-08-04. 2024-08-04an begiratua.</ref> [https://vk.com/artemzagrebelny?z=video142497057_456239301%2F22612f40e85b25e751 ​]
|}
=== Mistoak ===
{| class="wikitable center col2izq" style="text-align:center;width:950px;"
|+
|-
! Ekitaldia
! Denbora
! Igerilaria
! Herrialdea
! Data
! Lekua
! Erref
|-
| align="left" | ''4×100 m errelebo libre''ak|| align="right" | 3:18,83
|[[Jack Cartwright]] (48.14)<br />[[Kyle Chalmers]] (47.25)<br />[[Shayna Jack]] (51.73)<br />[[Mollie O'Callaghan]] (51.71)
|align="left"|{{bandera|Australia}}
| align="center" | [[2023]]eko [[uztailaren 27]]a
| align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Fukuoka]], [[Japonia]]
|<ref>[https://www.omegatiming.com/File/00011600010301F70104FFFFFFFFFF01.pdf "Mixed 4×100m Freestyle Relay Final Results".] Omega Timing. 2023-07-29. 2023-08-19an begiratua.</ref> <ref>[https://www.youtube.com/watch?v=ym48tcuxDC0 "Video - Mixed 4×100m Freestyle Relay Final Results".] World Aquatics. 2023-07-29. 2023-08-19an begiratua.</ref>
|-
|- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left" | ''4×100 m errelebo lau estilo''ak || align="right" | 3:37.43
|[[Ryan Murphy]] (52.08)<br />
[[Nic Fink]] (58,29)<br />
[[Gretchen Walsh]] (55,18)<br />
[[Torri Huske]] (51,88)
| align="left" |{{bandera|USA}}
| align="center" |[[2024]]eko [[abuztuaren 3]]a
|align="left" |{{Flagicon|FRA}} [[Paris]], [[Frantzia]]
|<ref>[https://olympics.com/ru/paris-2024/results/swimming/mixed-4-x-100m-medley-relay/fnl-000100-- "Swimming – Mixed 4×100m Medley Relay Final Results"] (PDF). Olympics.com. 2024-08-03. 2024-08-04ean begiratua.</ref>[https://vk.com/video/@artemzagrebelny?z=video142497057_456239297%2Fpl_142497057_-4 ​]
|}
== 25 m-ko igerilekua ==
=== Gizonezkoak ===
{| class="wikitable center col2izq" style="text-align:center;width:950px;"
|-
! Ekitaldia
! Denbora
! Igerilaria
! Herrialdea
! Data
! Lekua
! Erref
|-
|-----
| align="left" | ''50 m libre''ak || align="right" |19,90
| [[Jordan Crooks]]
|align="left"| {{bandera|Kaiman uharteak}}
| align="center" | [[2024]]ko [[abenduaren 14]]a
|align="left"| {{Flagicon|HUN}} [[Budapest]], [[Hungaria]]
|-
|----- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left" | ''100 m libre''ak || align="right" | 44,94
| [[Amaury Leveaux]]
|align="left"| {{bandera|Frantzia}}
| align="center" |[[2008]]ko [[abenduaren 13]]a
|align="left"| {{Flagicon|CRO}} [[Rijeka]], [[Kroazia]]
|-
|-----
| align="left" | ''200 m libre''ak || align="right" | 1:39,37
| [[Paul Biedermann]]
|align="left"| {{bandera|Alemania}}
| align="center" |[[2009]]ko [[azaroaren 15]]a
|align="left"| {{Flagicon|GER}} [[Berlin]], [[Alemania]]
|-
|----- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left" | ''400 m libre''ak || align="right" | 3:32,25
| [[Yannick Agnel]]
|align="left"| {{bandera|Frantzia}}
| align="center" | [[2012]]ko [[azaroaren 15]]a
|align="left"| {{Flagicon|FRA}} [[Angers]], [[Frantzia]]
|-
|-----
| align="left" | ''800 m libre''ak || align="right" | 7:20,46
| [[Daniel Wiffen]]
|align="left"| {{bandera|Irlanda}}
| align="center" | [[2008]]ko [[abenduaren 10]]a
|align="left"| {{Flagicon|ROU}} [[Otopeni]], [[Errumania]]
|[https://www.youtube.com/watch?v=582caZZSaHs ​]
|-
|----- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left" | ''1500 m libre''ak || align="right" | 14:08,06
| [[Gregorio Paltrinieri]]
|align="left"| {{bandera|Italia}}
| align="center" |[[2015]]eko [[abenduaren 4]]a
|align="left"| {{Flagicon|ISR}} [[Netanya]], [[Israel]]
|-
|-----
| align="left" | ''50 m bizkar''|| align="right" | 22,11
| [[Kliment Kolesnikov]]
|align="left"| {{bandera|Errusia}}
| align="center" | [[2022]]ko [[azaroa 23]]a
|align="left"| {{Flagicon|RUS}} [[Kazan]], [[Errusia]]
| [https://www.facebook.com/zagrebelny.artem/videos/465037289100724 ​]
|-
|----- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left"| ''100 m bizkar''|| align="right" | 48,33
| [[Coleman Stewart]]
|align="left"| {{bandera|AEB}}
| align="center" |[[2021]]eko [[abuztuaren 29]]a
|align="left"| {{Flagicon|ITA}} [[Napoles]], [[Italia]]
|-----
| align="left" | ''200 m bizkar''|| align="right" | 1:45,63
| [[Mitch Larkin]]
|align="left"| {{bandera|Australia}}
| align="center" |[[2015]]eko [[azaroaren 27]]a
|align="left"| {{Flagicon|AUS}} [[Sydney]], [[Australia]]
|-
|----- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left"| ''50 m bular''|| align="right" | 25,25
| [[Cameron Van der Burgh]]
|align="left"| {{bandera|Hego Afrika}}
| align="center" |[[2009]]ko [[azaroaren 14]]a
|align="left"| {{Flagicon|GER}} [[Berlin]], [[Alemania]]
|-
|-----
| align="left" | ''100 m bular|| align="right" | 55,34
| [[Ilya Shymanovich]]
|align="left"| {{bandera|Bielorrusia}}
| align="center" | [[2020]]ko [[abenduaren 19]]a
|align="left"| {{Flagicon|BLR}} [[Brest (Bielorrusia)|Brest]], [[Bielorrusia]]
|-
|----- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left" | ''200 m bular''|| align="right" | 2:00,16
| [[Kirill Prigoda]]
|align="left"| {{bandera|Errusia}}
| align="center" | [[2018]]ko [[abenduaren 13]]a
|align="left"| {{Flagicon|CHN}} [[Hangzhou]], [[Txina]]
|-
|-----
| align="left" | ''50 m tximeleta|| align="right" | 21,32
| [[Noè Ponti ]]
|align="left"| {{bandera|Suitza }}
| align="center" |[[2024]]ko [[abenduaren 11 ]]a
|align="left"| {{Flagicon|HUN}} [[Budapest ]], [[Hungaria ]]
|<ref>{{cite web|title= Men's 50m Butterfly Final. Results |url=https://www.worldaquatics.com/competitions/3433/world-aquatics-swimming-championships-25m-2024/results?event=3d9d1963-af7e-4e9e-9c96-eb6c15e6f643 |publisher=worldaquatics.com |date=11 December 2024|accessdate=16 December 2024}}</ref> [https://vk.com/artemzagrebelny?z=video142497057_456239335%2Ff4223416b279b8f632%2Fpl_wall_142497057 ​]
|-
|----- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left" | ''100 m tximeleta''|| align="right" | 47,71
| [[Noè Ponti ]]
|align="left"| {{bandera|Suitza }}
| align="center" |[[2024]]ko [[abenduaren 14 ]]a
|align="left"| {{Flagicon|HUN}} [[Budapest ]], [[Hungaria ]]
|<ref>{{cite web|title=Men's 100m Butterfly Final Results|url=https://www.omegatiming.com/File/00011800080104EC0104FFFFFFFFFF01.pdf|publisher=Omega Timing|date=14 December 2024|accessdate=14 December 2024}}</ref>[https://vk.com/artemzagrebelny?z=video142497057_456239339%2F14a4c959febe4abba8 ​]
|-
|----- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left"| ''200 m tximeleta|| align="right" | 1:46,85
| [[Tomoru Honda]]
|align="left"| {{bandera|Japonia}}
| align="center" |[[2022]]ko [[urriaren 22]]a
|align="left"| {{Flagicon|JPN}} [[Tokio]], [[Japonia]]
|-
|----- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left" | ''100 m lau estilo''ak || align="right" | 49,28
| [[Caeleb Dressel]]
|align="left"| {{bandera|AEB}}
| align="center" |[[2020]]ko [[azaroaren 22]]a
|align="left"| {{Flagicon|HUN}} [[Budapest]], [[Hungaria]]
|-
|-----
| align="left" | ''200 m lau estilo''ak || align="right" | 1:48.88
| [[Léon Marchand ]]
|align="left"| {{bandera|FRA}}
| align="center" | [[2024]]ko [[azaroaren 1 ]]a
|align="left"| {{Flagicon|SIN}} [[Singapur ]], [[Singapur ]]
|-
|----- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left" | ''400 m lau estilo''ak || align="right" | 3:54,81
| [[Daiya Seto]]
|align="left"| {{bandera|Japonia}}
| align="center" |[[2019]]ko [[abenduaren 20]]a
|align="left"| {{Flagicon|USA}} [[Las Vegas]], [[AEB]]
|-
|-----
| align="left" | ''4x50 m errelebo libre''ak || align="right" | 1:21,80
| [[Caeleb Dressel]]<br>[[Ryan Held]]<br>[[Jack Conger]]<br>[[Michael Chadwick]]
|align="left"|{{bandera|AEB}}
| align="center" | [[2018]]ko [[abenduaren 14]]a
|align="left"| {{Flagicon|CHN}} [[Hangzhou]], [[Txina]]
|-
|----- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left" | ''4x100 m errelebo libre''ak || align="right" | 3:03,03
| [[Caeleb Dressel]]<br>[[Blake Pieroni]]<br>[[Michael Chadwick]]<br>[[Ryan Held]]
|align="left"|{{bandera|AEB}}
| align="center" | [[2018]]ko [[abenduaren 11]]
|align="left"| {{Flagicon|CHN}} [[Hangzhou]], [[Txina]]
|-
|-----
| align="left" | ''4x200 m errelebo libre''ak || align="right" | 6:46,81
|[[Luiz Altamir Melo]]<br><br>[[Leonardo Coelho Santos]]<br>[[Breno Correia]]
|align="left"|{{bandera|Brasil}}
| align="center" | [[2018]]ko [[abenduaren 14]]a
|align="left"| {{Flagicon|CHN}} [[Hangzhou]], [[Txina]]
|
|----- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left" | ''4x50 m errelebo lau estilo''ak || align="right" | 1:30,44
| [[Kliment Kolesnikov]]<br>[[Kiril Prigoda]]<br>[[Aleksandr Popkov]]<br>[[Vladimir Morózov (nadador)|Vladímir Morózov]]
|align="left"|{{bandera|Errusia}}
| align="center" | [[2017]]ko [[abenduaren 17]]a
|align="left"| {{Flagicon|DEN}} [[Kopenhage]], [[Danimarka]]
|-
|-----
| align="left" | ''4x100 m errelebo lau estilo''ak || align="right" | 3:19,16
|[[Stanislav Donets]]<br>[[Serguéi Geybel]]<br>[[Yevgueni Korotyshkin]]<br>[[Danila Izotov]]
|align="left"|{{bandera|Errusia}}
| align="center" |[[2009]]ko [[abenduaren 20]]a
|align="left"| {{Flagicon|RUS}} [[San Petersburgo]], [[Errusia]]
|}
=== Emakumezkoak ===
{| class="wikitable center col2izq" style="text-align:center;width:950px;"
|-
! Ekitaldia
! Denbora
! Igerilaria
! Herrialdea
! Data
! Lekua
! Erref
|-
| align="left" | ''50 m libre''ak || align="right" | 22,93
| [[Ranomi Kromowidjojo]]
| align="left"| {{bandera|Herbehereak}}
| align="center" | [[2017]]ko [[abuztuaren 7]]a
|align="left"| {{Flagicon|GER}} [[Berlin]], [[Alemania]]
|-
|- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left" | ''100 m libre''ak|| align="right" | 50,25
| [[Cate Campbell]]
| align="left"| {{bandera|Australia}}
| align="center" | [[2017]]ko [[urriaren 26]]a
|align="left"| {{Flagicon|AUS}} [[Adelaide]], [[Australia]]
|-
| align="left" | ''200 m libre''ak || align="right" | 1:50,43
| [[Sarah Sjöström]]
| align="left"| {{bandera|Suedia}}
| align="center" |[[2017]]ko [[abuztuaren 12]]a
|align="left"| {{Flagicon|NED}} [[Eindhoven]], [[Herbehereak]]
|-
|- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left" | ''400 m libre''ak || align="right" | 3:50.25
|[[Summer McIntosh]]
| align="left"|{{bandera|Kanada}}
| align="center" |[[2024]]ko [[abenduaren 10]]a
|align="left"| {{Flagicon|HUN}} [[Budapest]], [[Hungaria]]
|
<ref>{{cite web|title=Women's 400m Freestyle Final Results|url=https://www.omegatiming.com/File/00011800080201EF0104FFFFFFFFFF01.pdf|publisher=Omega Timing|date=10 December 2024|accessdate=13 December 2024}}</ref>[https://vkvideo.ru/video-228643357_456239021 ​]
|-
| align="left" |''800 m libre''ak || align="right" | 7:57,42
| [[Katie Ledecky]]
| align="left"| {{bandera|AEB}}
| align="center" |[[2022]]ko [[azaroa 5]]a
|align="left"| {{Flagicon|USA}} [[Indianapolis]], [[Ameriketako Estatu Batuak]]
|<ref>[https://www.omegatiming.com/File/00011700090201F10104FFFFFFFFFF01.pdf "Women's 800 Freestyle Relay Final Results".] Omega Timing. 2022-11-5. 2022-11-6.</ref>
|-
|- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left"| ''1500 m libre''ak || align="right" | 15:08,24
| [[Katie Ledecky]]
| align="left"| {{bandera|AEB}}
| align="center" | [[2022]]ko [[urria 29]]a
|align="left"| {{Flagicon|CAN}} [[Toronto]], [[Kanada]]
|<ref>[https://www.omegatiming.com/File/00011700080201F30104FFFFFFFFFF01.pdf "Women's 1500 Freestyle Relay Final Results".] Omega Timing. 2022-10-29. 2022-10-30.</ref>
|-
| align="left" | 50 m espalda || align="right" | 25,23
|[[Regan Smith]]
| align="left"|{{bandera|USA}}
| align="center" |[[2024]]ko [[abenduaren 10]]a
|align="left"| {{Flagicon|HUN}} [[Budapest]], [[Hungaria]]
|<ref>{{cite web|title=Women's 50m Backstroke Final Results|url=https://www.omegatiming.com/File/00011800080202EB0104FFFFFFFFFF01.pdf|publisher=Omega Timing|date=13 December 2024|accessdate=18 December 2024}}</ref>[https://vkvideo.ru/video-228643357_456239026 ​]
|-
|- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left"| ''100 m bizkar''|| align="right" | 54,27
|[[Regan Smith]]
| align="left"|{{bandera|USA}}
| align="center" |[[2024]]ko [[azaroaren 1 ]]a
|align="left"| {{Flagicon|SIN}} [[Singapur ]], [[Singapur ]]
|<ref>{{cite web|title=Women's 100m Backstroke Final Results|url=https://www.omegatiming.com/File/00011800070202EC0104FFFFFFFFFF01.pdf|publisher=omegatiming.com|date=1 November 2024|accessdate=4 November 2024}}</ref>[https://www.youtube.com/watch?v=cWRBiua1FoQ ​]
|-
| align="left" | ''200 m bizkar || align="right" | 1:58,83
|[[Regan Smith]]
| align="left"|{{bandera|USA}}
| align="center" |[[2024]]ko [[azaroaren 2 ]]a
|align="left"| {{Flagicon|SIN}} [[Singapur ]], [[Singapur ]]
|<ref>{{cite web|title=Women's 200m Backstroke Final Results|url=https://www.omegatiming.com/File/00011800070202EE0104FFFFFFFFFF01.pdf|publisher=omegatiming.com|date=2 November 2024|accessdate=5 November 2024}}</ref>[https://www.youtube.com/watch?v=khIYfjTHwYA ​]
|-
|- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left" | ''50 m bular''|| align="right" | 28,37 sf
| [[Rūta Meilutytė]]
| align="left"| {{bandera|Lituania}}
| align="center" | [[2022]]ko [[abenduaren 16]]a
|align="left"| {{Flagicon|AUS}} [[Melbourne ]], [[Australia]]
|<ref>{{cite web|title=Women's 50m Breaststroke Semifinals Results|url=https://www.omegatiming.com/File/00011700030203EB0102FFFFFFFFFF01.pdf|publisher=Omega Timing|date=17 December 2022|accessdate=17 December 2022}}</ref> <ref>{{cite web|title=Video - Women's 50m Breaststroke Semifinals Results|url= https://www.facebook.com/zagrebelny.artem/videos/529222178935246/?notif_id=1671320917357622¬if_t=video_processed&ref=notif |publisher=FINA.tv|date=17 December 2022|accessdate=18 December 2022}}</ref>
|-
| align="left" rowspan=2 | ''100 m bular''||align="right" rowspan=2 |1:02,36
| [[Rūta Meilutytė]]
| align="left"| {{bandera|Lituania}}
| align="center" |[[2013]]ko [[urriaren 12]]a
|align="left"| {{Flagicon|RUS}} [[Mosku]], [[Errusia]]
|-
| [[Alía Atkinson]]
| align="left"| {{bandera|Jamaika}}
| align="center" | [[2016]]ko [[abuztuaren 26]]a
|align="left"| {{Flagicon|FRA}} [[Chartres]], [[Frantzia]]
|-
|- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left" | ''200 m bular''|| align="right" | 2:12,50
| [[Kate Douglass ]]
| align="left"| {{bandera|AEB}}
| align="center" |[[2024]]ko [[abenduaren 10]]a
|align="left"| {{Flagicon|HUN}} [[Budapest]], [[Hungaria]]
|<ref>{{cite web|title=Women's 200m Breaststroke Final Results|url=https://www.omegatiming.com/File/00011800080203EE0104FFFFFFFFFF01.pdf|publisher=Omega Timing|date=13 December 2024|accessdate=13 December 2024}}</ref> [https://vkvideo.ru/video-228643357_456239027 ​]
|-
| align="left"| ''50 m tximeleta''|| align="right" | 23,94 sf
| [[Gretchen Walsh]]
| align="left"| {{bandera|AEB}}
| align="center" |[[2024]]ko [[abenduaren 10]]a
|align="left"| {{Flagicon|HUN}} [[Budapest]] [[Hungaria]]
|<ref>{{cite web|title=Women's 50m Butterfly Semifinals Results|url=https://www.omegatiming.com/File/00011800080204EB0102FFFFFFFFFF01.pdf|publisher=Omega Timing|date=10 December 2024|accessdate=10 December 2024}}</ref>[https://vkvideo.ru/video-228643357_456239022 ​]
|-
|- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left" | ''100 m tximeleta''|| align="right" | 54,61
| [[Sarah Sjöström]]
| align="left"| {{bandera|Suedia}}
| align="center" | [[2014]]ko [[abenduaren 7]]a
|align="left"| {{Flagicon|QAT}} [[Doha]], [[Qatar]]
|-
| align="left"| ''200 m tximeleta''|| align="right" | 1:59,32
| [[Summer McIntosh]]
| align="left"| {{bandera|Kanada}}
| align="center" | [[2024]]ko [[abenduaren 12]]a
|align="left"| {{Flagicon|HUN}} [[Budapest]], [[Hungaria]]
|<ref>{{cite web|title=Women's 200m Butterfly Final Results|url=https://www.omegatiming.com/File/00011800080204EE0104FFFFFFFFFF01.pdf|publisher=Omega Timing|date=12 December 2024|accessdate=12 December 2024}}</ref>[https://vkvideo.ru/video-228643357_456239025 ​]
|-
|- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left"| ''100 m lau estilo''ak || align="right" |55,98
| [[Gretchen Walsh ]]
| align="left"| {{bandera|USA}}
| align="center" |[[2024]]ko [[urriaren 18]]a
|align="left"| {{Flagicon|USA}} [[Charlottesville ]], [[USA]]
|-
| align="left"| ''200 m estilo''ak || align="right" | 2:01,63
| [[Kate Douglass]]
| align="left"| {{bandera|USA}}
| align="center" |[[2024]]ko [[abenduaren 10]]a
|align="left"| {{Flagicon|HUN}} [[Budapest]], [[Hungaria]]
|<ref>{{cite web|title=Women's 200m IM Final Results|url=https://www.omegatiming.com/File/00011800080205EE0104FFFFFFFFFF01.pdf|publisher=Omega Timing|date=10 December 2024|accessdate=10 December 2024}}</ref>[https://vkvideo.ru/video-228643357_456239023 ​]
|-
|- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left" | ''400 m lau estilo''ak|| align="right" | 4:18,94
| [[Mireia Belmonte ]]
| align="left"| {{bandera|Espainia}}
| align="center" |[[2017]]ko [[abuztuaren 12]]a
|align="left"| {{Flagicon|NED}} [[Eindhoven]], [[Herbehereak]]
|-
| align="left" | 4x50 m errelebo libre''ak || align="center" | 1:32,50
| [[Ranomi Kromowidjojo]]<br />[[Maaike de Waard]]<br />[[Kim Busch]]<br />[[Femke Heemskerk]]
| align="left"| {{bandera|Herbehereak}}
| align="center" | [[2020]]ko [[Abenduaren 12|abenduaren 12a]]
|align="left"| {{Flagicon|NED}} [[Eindhoven]], [[Herbehereak]]
|-
|- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left"| 4x100 m errelebo libre''ak || align="right" | 3:26,53
| [[Inge Dekker]]<br />[[Femke Heemskerk]]<br />[[Maud van der Meer]]<br />[[Ranomi Kromowidjojo]]
| align="left"| {{bandera|Herbehereak}}
| align="center" | [[2014]]ko [[abenduaren 5]]a
|align="left"| {{Flagicon|QAT}} [[Doha]], [[Qatar]]
|-
| align="left" | ''4x200 m errelebo libre''ak || align="right" | 7:32,85
| [[Inge Dekker]]<br />[[Femke Heemskerk]]<br />[[Ranomi Kromowidjojo]]<br />[[Sharon van Rouwendaal]]
| align="left"| {{bandera|Herbehereak}}
| align="center" |[[2014]]ko [[abenduaren 3]]a
|align="left"| {{Flagicon|QAT}} [[Doha]], [[Qatar]]
|-
|- bgcolor="#e5e5e5"
| align="left"| ''4x50 m errelebo lau estilo''ak || align="right" | 1:42,38
|[[Olivia Smoliga]]<br />[[Katie Meili]]<br />[[Kelsi Worrell|Kelsi Dahlia]]<br />[[Mallory Comerford]]
| align="left"| {{bandera|AEB}}
| align="center" |[[2018]]ko [[abenduaren 12]]a
|align="left"| {{Flagicon|CHN}} [[Hangzhou]], [[Txina]]
|-
| align="left" | ''4x100 m errelebo lau estilo''ak || align="right" | 3:44,52
|[[Olivia Smoliga]]<br />[[Lilly King]]<br />[[Kelsi Worrell|Kelsi Dahlia]]<br />[[Erika Brown]]
| align="left"| {{bandera|AEB}}
| align="center" | [[2020]]ko [[azaroaren 21]]a
|align="left"| {{Flagicon|HUN}} [[Budapest]], [[Hungaria]]
|}
===Mistoak===
{| class="wikitable center col2izq" style="text-align:center;width:950px;"
|-
! Ekitaldia
! Denbora
! Igerilaria
! Herrialdea
! Data
! Lekua
! Erref
|-
| align="center" | 4x50 m errelebo librea || align="right" | 1:27,33
| [[Maxime Grousset]](20.92)<br />[[Florent Manaudou ]](20.26)<br />[[Beril Gastaldello]](23.00)<br />[[Melanie Henikek]](23.15)||{{bandera|FRA}}
| align="center" | [[abenduaren 16]]a [[2022]]ko
| align="left"|{{Flagicon|Australia }} [[Melbourne]], [[Australia ]]
|<ref>{{cite web|title=Mixed 4×50m Freestyle Relay Final Results|url=https://www.omegatiming.com/File/00011700030301F60104FFFFFFFFFF01.pdf|publisher=Omega Timing|date=16 December 2022|access-date=16 December 2022}}</ref> <ref>{{cite web|title=Video - Mixed 4×50m Freestyle Relay Final Results|url= https://www.youtube.com/watch?v=G946Adjg0NI|publisher=Omega Timing|date=16 December 2022|access-date=16 December 2022}}</ref>
|----- bgcolor="#e5e5e5"
| align="center" | 4x50 m lau-estiloko erreleboa || align="right" | 1:35,15
|[[Ryan Murphy]] (22.37)<br />[[Nic Fink ]] (24.96)<br />[[Kate Douglass]] (24.09)<br />[[Torri Huske ]] (23.73)||{{bandera|AEB}}
| align="center" | [[abenduaren 14]]a [[2022]]ko
| align="left"|{{Flagicon|Australia }} [[Melbourne]], [[Australia ]]
|<ref>{{cite web|title=Mixed 4x50m Medley Relay Final Results|url=https://www.omegatiming.com/File/00011700030305F60104FFFFFFFFFF01.pdf|date=14 December 2022|accessdate=14 December 2022}}</ref> <ref>{{cite web|title=Video - Mixed 4x50m Medley Relay Final Results|url=https://yandex.ru/video/preview/1728293254048947670 |publisher=FINA.tv|date=14 December 2022|access-date=20 December 2022}}</ref>
|}
==Erreferentziak==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Ikus, gainera ==
* [[Zerrenda:Olinpiar Jokoetako errekorrak igeriketan]]
[[Kategoria:Igeriketa]]
[[Kategoria:Kiroleko munduko errekorrak]]
d1s9w1ujnr1fr8xmdw77zsium7uo9s1
Malen Osa
0
1025548
10006378
9985505
2024-12-21T10:39:27Z
Aonandi
156348
+2024 abendu, bosgarren postua Courcheveleko (Frantzia) bertikalean
10006378
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia infotaula automatikoa}}
'''Malen Osa Ansa''' ([[Oñati]], [[2002|2002ko]] [[Abenduaren 17|abenduaren 17a]]) gipuzkoar [[mendi lasterketa]]ria da.
== Kirol ibilbidea ==
Gaztetatik herriko [[Aloña Mendi Kirol Elkartea|Aloña Mendi]] taldean futbolean jokatu izan du.
2021. urtean, konfinamendu ondoren, mendi lasterketak egiteari ekin zion, futbola alde batera utzi gabe. Aurreneko proba Piriniotan egin zuen, Oroeleko igoera ([[Jaca]]n), eta 10'7 kilometrotako ibilbidean oñatiarra izan zen nagusi<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Oroeleko igoera irabazi du asteburuan Malen Osa oñatiarrak - Oñati|hizkuntza=eu|url=https://goiena.eus/oinati/1628603284973-oroeleko-igoera-irabazi-du-asteburuan-malen-osa-onatiarrak|aldizkaria=Goiena.eus|sartze-data=2021-10-25}}</ref>. Irailean [[Gorbeia Suzien mendi lasterketa|Gorbeia Suzien]] lasterketan nagusitu zen 21 kilometrotako proban<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Malen Osa, bi lasterketa bi garaipen|hizkuntza=eu|url=https://www.xn--oati-gqa.eus/eu/berbia/irratia/malen-osa-bi-lasterketa-bi-garaipen|aldizkaria=Plone site|sartze-data=2021-10-25}}</ref> eta urrian Aloñako igoera irabazi zuen, [[Oihana Azkorbebeitia]] bera ere gaindituz<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Malen Osa: "Lehen igarri ez dudan presioa sumatu dut Aloñako Igoeran" - Debagoiena|hizkuntza=eu|url=https://goiena.eus/debagoiena/1634817094271-malen-osa-lehen-igarri-ez-dudan-presioa-sumatu-dut-alonako-igoeran|aldizkaria=Goiena.eus|sartze-data=2021-10-25}}</ref>.
2022. urtean Lugon jokaturiko Espainiako junior txapelketa<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Malen Osak junior mailako Espainiako Txapelketa irabazi du Lugon - Oñati|hizkuntza=eu|url=https://goiena.eus/oinati/1650799992074-malen-osak-junior-mailako-espainiako-txapelketa-irabazi-du-lugon|aldizkaria=Goiena.eus|sartze-data=2022-05-01}}</ref> eta bigarrenez Aloñako igoera irabazi zituen udaberrian astebeteko tartean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Becerra eta Osa garaile, XVII. Aloñako Igoeran - Oñati|hizkuntza=eu|url=https://goiena.eus/oinati/1651409755545-becerra-eta-osa-garaile-xvii-alonako-igoeran|aldizkaria=Goiena.eus|sartze-data=2022-05-01}}</ref>. Ekainean lehenengo nazioarteko lasterketa irabazi zuen, 23 km-ko Mont Blanc-eko maratoia hain zuzen ere<ref>{{Erreferentzia|izenburua=23 kilometroko Mont Blanc-eko proba irabazi du Malen Osak - Oñati|hizkuntza=eu|url=https://goiena.eus/oinati/1656155606842-mont-blanc-eko-maratoia-irabazi-du-malen-osak|aldizkaria=Goiena.eus|sartze-data=2022-06-25}}</ref>. Urrian Golden Trail Serieseko finala irabazi zuen Madeiran, Open kategorian. Bost lasterketaz osatu zen finala eta bostak irabazi zituen Malen Osak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Bost mendi lasterketetatik bostak irabazita, Malen Osa garaile Madeiran - Oñati|hizkuntza=eu|url=https://goiena.eus/oinati/1667140656372-bost-lasterketetatik-bost-irabazita-malen-osa-garaile-madeirako-mendi-lasterketan|aldizkaria=Goiena.eus|sartze-data=2022-10-31}}</ref>.
2023an Espainiako kilometro bertikala (23 urtez azpikoetan) eta Euskadiko Trail txapelketa irabaziz hasi zuen.
2024an Espainiako txapelduna izan zen igoera bertikalean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Malen Osa garaile mendiko eskiko Espainiako Txapelketako bertikalean - Oñati|hizkuntza=eu|url=https://goiena.eus/oinati/1710065219943-malen-osa-garaile-mendiko-eskiko-espainiako-txapelketako-bertikalean|aldizkaria=Goiena.eus|sartze-data=2024-03-16}}</ref> eta bere aurreneko [[Zegama-Aizkorri Maratoia|Zegama-Aizkorri Maratoian]] bigarren egin zuen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Handia egin du Malen Osak: bigarren gelditu da Zegama-Aizkorri mendi-maratoian - Debagoiena|hizkuntza=eu|url=https://goiena.eus/debagoiena/1716727428952-handia-egin-du-malen-osak-bigarren-gelditu-da-zegama-aizkorri-mendi-maratoian|aldizkaria=Goiena.eus|sartze-data=2024-05-26}}</ref>. Denboraldiaren amaieran Golden Trail Serieseko podiumera igo zen, sailkapenean hirugarren amaituta.<ref>{{Erreferentzia|abizena=N.G|izenburua=Malen Osa, tercera en la general de las Golden Trail Series|hizkuntza=es|data=2024-10-19|url=https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/deportes/2024/10/19/malen-osa-tercera-general-golden-8826073.html|aldizkaria=Noticias de Gipuzkoa|sartze-data=2024-10-20}}</ref>
2024ko abenduan Munduko Kopako debutean, bosgarren postua lortu du [[Courchevel|Courcheveleko]] ([[Frantzia]]) bertikalean, podiumetik 40 segundo eskasera eta [[Axelle Mollaret]] irabazlearengandik minutu eta 8 segundora.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Malen Osa bosgarren izan da Mendiko Eskiko Munduko Kopako bere debutean|hizkuntza=eu|data=2024-12-16|url=https://www.berria.eus/mendia/berriak/malen-osa-bosgarren-izan-da-mendiko-eskiko-munduko-kopako-bere-debutean_2135055_102.html|aldizkaria=Berria|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
[[Fitxategi:Malen Osa eta Walter Becerra, XVII. Aloñako Igoerako irabazleak, sari banaketan.jpg|thumb|250px|Malen Osa eta [[Walter Becerra]], XVII. [[Aloñako Igoera]]ko irabazleak]]
== Palmaresa ==
* Golden Trail Series:
** Sailkapen orokorra (0): hirugarrena 2024an.
** Madeiran: Open kategoria (1): 2022.
* Espainiako txapelketa:
** Junior mailan (1): 2022.
* [[Gorbeia Suzien mendi lasterketa|Gorbeia Suzien]]:
** 21km-ko lasterketa (1): 2021.
** Espainiako Kilometro Bertikal Txapelketa 23 urtez azpikoetan (1): 2023
** Espainiako igoera bertikala (1): 2024
* [[Aloñako igoera]] (3): 2021, 2022, 2023.
* Oroeleko igoera (Jaca) (1): 2021.
* Mont Blanc-eko 23 km lasterketa (1): 2022
* Euskadiko Trail Txapelketa (1): 2023
* [[Kilimon Trail]] (1): 2023<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Debagoiendarren partehartze borobila asteburuko Kilimon Trail lasterketan - Debagoiena|hizkuntza=eu|url=https://goiena.eus/debagoiena/1680601159873-debagoiendarren-partehartze-borobila-asteburuko-kilimon-trail-lasterketan|aldizkaria=Goiena.eus|sartze-data=2023-04-04}}</ref>
* [[Zegama-Aizkorri Maratoia]] (0): bigarrena 2024an.
* [[Courchevel|Courcheveleko]] ([[Frantzia]]) bertikalean: 5. postua 2024an<ref name=":0" />
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* [https://www.berria.eus/mendia/berriak/denbora-gutxian-gauza-gehiegi-pasatu-zaizkit_1324805_102.html Elkarrizketa: Denbora gutxian gauza gehiegi pasatu zaizkit] [[Berria]], 2022.11.22
* [https://www.berria.eus/mendia/berriak/golden-trail-seriesen-podiumarekin-egiten-dut-amets_2121343_102.html Elkarrizketa: Golden Trail Seriesen podiumarekin egiten dut amets] Berria, 2024.02.28
{{bizialdia|2002ko||Osa, Malen}}
[[Kategoria:Oñatiarrak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko mendi lasterkariak]]
[[Kategoria:Emakume kirolariak]]
[[Kategoria:Emakume mendi lasterkariak]]
3dvwosjppb3d3j7l86h24frz8u8unw6
Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia
3
1028722
10006305
10003164
2024-12-21T07:44:45Z
Jose Angel Urquia Goitia
129751
/* Sortzeko */ Erantzun
10006305
wikitext
text/x-wiki
<s></s>{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 10:34, 19 azaroa 2021 (CET)
:Eskerrik ako [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 09:00, 3 urria 2024 (CEST)
:Bukatu berri dut Cetto Brunoren hirugarren liburua, laugarrenarekin eta zuri kontsultatu gabe idatzita ditudanekin hasi naiz. ikusten baduzu bateren batek ez duela wikipedian egoterik merezi, kendu beldurrik gabe. Ondoren hasiko naiz kontsultatutakoekin. Eskerrik asko. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 08:45, 9 urria 2024 (CEST)
== Artikulu berriak ==
Kaixo Jose Angel, <br/>
Eskerrak eman nahi dizkizut hainbat hilabetetan egindako lan bikainagatik. Milesker. Sortzeko perretxiko berrien bila bazabiltza, desagertzeko arriskuan dauden Euskal Herriko perretxikoen zerrenda hau proposatzen dizut. [[Txantiloi:EHko arriskuan dauden onddoak|EHko arriskuan dauden onddoak]]. Zer diozu? -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 7 martxoa 2023, 08:43 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
== Artikulu bera ==
Kaixo Jose Angel, <br/>
[[Camarophyllus virgineus]] eta [[Ezko elur zuri]]a perretxiko bera dira. Elkarrekin lotu ditzakezu mesedez. Eskerrik asko. -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 11 martxoa 2023, 07:16 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
== Artikulu bera ==
Kaixo Jose Angel, <br/>
Ematen du [[Ardagai ezkatatsu-handi]]a eta ''[[Polyporus squamosus]]'' perretxiko bera direla. Elkarrekin lotu ditzakezu mesedez edo bereiz ditzakezu. Eskerrik asko. -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 18 martxoa 2023, 08:08 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small> 13:08, 18 martxoa 2023 (CET)
== Artikulu bera ==
Kaixo Jose Angel, <br/>
Ematen du [[Negu-ezko]]a eta ''[[Hygrophorus aureus]]'' perretxiko bera direla. Elkarrekin lotu ditzakezu mesedez edo bereiz ditzakezu. Sinonimoak egiaz ditzakezu, sartu ''Hygrophorus aureus'' Gbif-n [https://www.gbif.org/species/2538749 horrela] uneko izena ikusteko ''Synonym of Hygrophorus hypothejus (Fr.) Fr.'' Eskerrik asko. -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 30 martxoa 2023, 08:28 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small> 14:28, 30 martxoa 2023 (CEST)
== Eztabaida ==
Kaixo Jose Angel, <br/>[https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Infundibulicybe_gibba&diff=prev&oldid=9253723&diffmode=source Artikulua] ez da arazo bati buruz hitz egiteko erredakzioaren lekua. Erabili "Eztabaida" orriak, hemen. Milesker. -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 9 apirila 2023, 21:50 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small> 03:50, 10 apirila 2023 (CEST)
:Barkatu Zorion, mila esker egiten ari zaren lanagatik, baina ez nuen amatzen eztabaida orrian idazten, gaur, erantzun, ikusi dut eta hor idatzi dut. 70 urte ere badauzkat eta gauza asko ez dakit nola egiten diren, nik dauzkadan liburuak ere nahiko zaharrak dira, izenak aldatu egin dira eta nik ez dakit. jarraitu zure lana egiten. Ea hurrengoan behar den lekuan idazten asmatzen dudan. berriz ere eskerrik asko. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 08:01, 10 apirila 2023 (CEST)
== Artikulu bera ==
Kaixo Jose Angel, <br/>
Ematen du [[Ziza hori-marroi]]a eta ''[[Tricholoma nictitans]]'' perretxiko bera direla. Elkarrekin lotu ditzakezu mesedez edo bereiz ditzakezu. Eskerrik asko.
Ematen du [[Ziza erroluze]]a eta ''[[Tephrocybe rancida]]'' perretxiko bera direla. Elkarrekin lotu ditzakezu mesedez edo bereiz ditzakezu. Eskerrik asko.
Sinonimoak egiaz ditzakezu artikulu bat idatzi baino lehen, sartu ''Tricholoma nictitans'' Gbif-n [https://www.gbif.org horrela] uneko izena ikusteko. Emaitza hori ematen dizu ''Synonym of '''Tricholoma fulvum''' (DC.) Bigeard & H.Guill.''. Latinezko uneko izena, erabiliena, eta artikulu hau dagoeneko idatzita dago (Ziza hori-marroi). -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 14 apirila 2023, 07:11 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
Mesedez, emandazu eztabaida orri honetan ('''hemen''') deskribatu nahi dituzun perretxiko guztien zerrenda bat. Esango dizut zein gehien erabiltzen den latinezko izena den. -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 14 apirila 2023, 16:24 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
== Oporretan ==
Kaixo Jose Angel, <br/> Hurrengo 6 asteetan ezingo ditut artikuluak osatu, ezingo dizut lagundu. Ondo segi ! -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 3 maiatza 2023, 08:23 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
== Galeria ==
Kaixo Jose Angel, <br/>
Hirugarren aldia da azaltzen dizudana 3 argazki edo gehiago dituzunean galeria erabiltzeko eskatzen dizudala. Ez da konplikatua, kopiatu eta jarri zure argazkiak beheko adibidean bezala.
:<nowiki>== Galeria ==</nowiki>
:<nowiki><gallery mode="packed" heights="200"></nowiki>
:<nowiki>Fitxategi:ZURE ARGAZKIAREN IZENA 1.jpg|Deskripzioa.</nowiki>
:<nowiki>Fitxategi:ZURE ARGAZKIAREN IZENA 2.jpg|Deskripzioa.</nowiki>
:<nowiki>Fitxategi:ZURE ARGAZKIAREN IZENA 3.jpg|Deskripzioa.</nowiki>
:<nowiki></gallery></nowiki>
Eta kitto. Orain saiatu. -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 28 uztaila 2023, 06:49 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small> 12:49, 28 uztaila 2023 (CEST)
::<br/>
::[https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Cortinarius_crassus&diff=prev&oldid=9347918 Aldaketa]
::<br/>
::KENDU
::<nowiki>[[Fitxategi:Cortinarius crassus gazteak.jpg|thumb|Cortinarius crassus gazteak]]</nowiki>
::<nowiki>[[Fitxategi:Gaztearen orriak hurbiletik.jpg|thumb|Gaztearen orriak hurbiletik]]</nowiki>
::<nowiki>[[Fitxategi:Cortinarius crassus gazteak azpitik.jpg|thumb|Cortinarius crassus gazteak azpitik]]</nowiki>
::<br/>
::IPINI
::<nowiki>== Galeria ==</nowiki>
::<nowiki><gallery mode="packed" heights="200"></nowiki>
::<nowiki>Fitxategi:Cortinarius crassus gazteak.jpg|Cortinarius crassus gazteak.</nowiki>
::<nowiki>Fitxategi:Gaztearen orriak hurbiletik.jpg|Gaztearen orriak hurbiletik.</nowiki>
::<nowiki>Fitxategi:Cortinarius crassus gazteak azpitik.jpg|Cortinarius crassus gazteak azpitik.</nowiki>
::<nowiki></gallery></nowiki>
::-- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 29 uztaila 2023, 07:12 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
::
::
== Zerrenda ==
Kaixo Jose Angel, <br/>
Zerrenda honetako artikuluak idatz ditzakezu. Perretxiko hauek Euskal Herrian daude. Milesker.
# ''[[Crinipellis sardoa]]''
# ''[[Cleistocybe carneogrisea|Hygrophorus carneogriseus]]''
# ''[[Ramariopsis crocea]]''
# ''[[Leucoagaricus subvolvatus|Sericeomyces subvolvatus]]''
# ''[[Gerronema viridilucens]]'' (osatzeko)
# ''[[Neonothopanus nambi]]'' (osatzeko)
# ''[[Mycena vinacea]]'' (osatzeko)
# ''[[Leccinum leucopodium]]'' (osatzeko)
# ''[[Tylopilus hongoi]]'' (osatzeko)
== Kendu |link= eta |alt= ==
Kaixo Jose Angel, Hilabete da nire denbora egunero pasatzen dudala «'''''Kendu |link= eta |alt= '''''» iruzkina idatziz eta «'''''|link='''''» eta «'''''|alt='''''» galerietan jartzen jarraitzen duzula. 100 artikulu baino gehiago etengabe zuzentzen dudanak, [https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Enbor-ziza&curid=1047918&diff=9476953&oldid=9476912 lotura hau bezala]. Lan gehiago ematen didazu egunero, eta inoiz ez dituzu nire iruzkinak begiratzen. -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 6 abendua 2023, 06:41 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
:Kaixo Zorion! Uste dut, alabak lagunduta, link eta alt kentzea lortu dudala. Begiratu eta esaidazu ea ongi egin dugun. Mezuak irakurtzen nituen, baina zer esan nahi zenuen ez nuen ulertzen. Mezuak erantzuteko orduan ere ezin asmaturik nenbilen. Alabaren laguntzarekin idatzitako mezu hau ea irakurtzen duzun. Mila esker Zorion eta segi laguntzen! [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 19:13, 6 abendua 2023 (CET)
:: Bikain da. «''|link=''» jartzen duzunean, ezinezkoa da esteka ireki eta argazkiak ikustea, horregatik kentzeko eskatzen dizut. Orain zure argazkietarako sarbidea izan dezakegu. -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 6 abendua 2023, 17:45 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
== [[:Fitxategi:Zizazuria albotik ikusita.jpg|Zizazuria albotik ikusita.jpg]] ==
Kaixo Jose Angel, Norbaitek esaten du hori :
«Iruzkin hauek [[:Fitxategi:Zizazuria azpitik ikusita.jpg|Zizazuria azpitik ikusita.jpg]]-i ere aplikatzen zaizkie, zeinak pertsona bera erakusten duen. Ez zait iruditzen perretxiko honek [[Zizazuri|Calocybe gambosa]]ren itxura duenik, orriak dekurenteak izan behar ez duena eta itxura ezberdineko kapela-azalera eduki behar duena. Nik uste dut goiko izoztuarekin hau ''Clitocybe'' bat izan daitekeela.» Zer diozu ? -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 11 apirila 2024, 08:56 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
== Laguntza ==
Kaixo Jose Angel, <br/>
2021eko abendutik deskribatutako 2000 onddo inguru zenbatu ditut, eta gutxienez 1000/1200 ordu eman ditut zuri laguntzen. Jakin nahi nuke zenbat onddo gehiago deskribatuko dituzu ? -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 20 iraila 2024, 06:25 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
:Ondo dakit zenbat lagundu didazun, Zorion izenez ezagutzen zaitut, baina ez dakit nor zaren. Pertsonalki eskerrak eman nahi nizuke. Nik egiten ez dakidan gauzak egiten dituzu, zuregatik dotoreak gelditu dira artikuluak. Beste 300 bat espezieri buruzko informazioa daukadala uste dut. Gero berriren bat agertzen bada gehituko dut baina ez daukat informazio gehiago. Mila-ezker.
:Ez nago ondo erantzun dizudan ziur. Mezua jasotzen baduzu erantzun iezadazu mesedez.
:Joxe Anjel Urkia [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 09:45, 21 iraila 2024 (CEST)
:: Gutxienez 30 minutu ematen ditut artikulu bakoitzeko, egungo izena aurkitu behar dut (batzuetan oso zaila den perretxiko erreferentzietarako aurkitzea), familia, sailkapena, sinonimoak, wikidatan jarri, Commons gunean bilatu argazkiak, banaketa lekuak eta kategoria egokia (sortu ez badago eta erreferentzia egin wikidatan). Lan luzea baina guztiz beharrezkoa. Interesik ez duten onddoak lantzea ere ez zait gustatzen, gutxi ezagutzen direlako, gutxi banatuta eta batez ere Euskal Herritik urrun kokatuta daudelako. Ez dut hurrengo 300 onddoen ondoren jarraituko. 3 urte nahikoa dira niretzat. Azken 300etan, mesedez, sartu Euskal Herritik ezagutzen diren onddoak ahalik eta gehien. Besteak, adimen artifiziala zainduko ditu etorkizunean. -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 21 iraila 2024, 11:14 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
:::Azkenak Cetto Brunoren liburutik nabil, oso arraroak dira. ez dutela interesik ikusten baduzu ez egin kasorik edo borratu. askotan ez dakit hemen irteten duten ala ez. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 18:15, 21 iraila 2024 (CEST)
:::: Onddoen zerrenda ematen badidazu, esango dizut zeintzuk merezi duten artikulua, batez ere Euskal Herrian daudenak.-- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 21 iraila 2024, 13:58 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
:::::Zerrenda egiten dudanean bidaliko dizut. Denbora pixka bat behar dut. Batzuk idatzita dauzkat eta hemen jarri gabe oraindik. Eskerrik asko. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 07:57, 22 iraila 2024 (CEST)
:::::: Hasteko, eman 20 edo 30 izenen zerrenda.-- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 22 iraila 2024, 07:54 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
::Emango dizut. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 07:59, 23 iraila 2024 (CEST)
Marcel Bon-en liburuxkatik denak idatzi ditut eta Bruno Cetto-ren 7 liburuetatik hirugarrena bukatzen ari naiz, laugarrenetik dezente idatzita dauzkat baina wikipediara sartu gabe oraindik. Ez noa beste hiru liburuetakoak idaztera.
Laugarrenetik falta direnak: [[Russula gracillima]], <s>Hygrophorus persistens</s>, <s>Hygrophorus unguinosus</s>, <s>Hygrophorus sciophanus</s>, Hygrophorus splendidissimus (uneko izena: [[Hygrocybe splendidissima]]), Hygrophorus acutoconicus (uneko izena: [[Hygrocybe acutoconica]]), <s>Hygrophorus substrangulatus</s>, <s>Cantharellus lutescens f. schizocroica</s>, Cantharellus carbonarius (uneko izena: [[Cantharellus carbonarius]]), Pleurocybella lignatus (uneko izena: [[Ossicaulis lignatilis]]), Hohenbuehelia rickenii (uneko izena: [[Hohenbuehelia tremula]]), [[Hohenbuehelia mastrucata]], [[Resupinatus applicatus]], <s>Crepidotus subsphaerosporus</s>, Boletus pseudofechtneri (uneko izena: [[Rubroboletus satanas]]), Boletus albidus subps. eupachypus (uneko izena: [[Caloboletus radicans]]), Boletus leonis (uneko izena: [[Aureoboletus moravicus]]), Boletus flavus (uneko izena: [[Suillus grevillei]]), Boletus pulverulentus f. reticulatipes (uneko izena: [[Cupreoboletus poikilochromus]]), Boletus boudieri (uneko izena: [[Suillus bellinii]]), <s>Boletus thalassinus</s>, Boletus roseofractus (uneko izena: [[Leccinum roseofractum]]), Boletus rotundifoliae (uneko izena: [[Leccinum rotundifoliae]]).
Hauek dira batzuk, idatzi aurretik bidaliaz joango naiz eta zuk esan merezi duten wikipedian egotea ala ez. Eskerrik asko. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 09:03, 23 iraila 2024 (CEST)
:8 sinonimoak dira eta dagoeneko eginak, 7k ez dute ezertarako balio beraz 8 artikulu geratzen dira sortzeko. Metodo hau erabilgarria da.- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 23 iraila 2024, 07:27 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
:Ondo dakit zer nahi duzun, pasatzen zaidana da ezin dudala asmatu. Badakit ez dela konplikatua izango, baina ezin dut asmatu, begien bistan jarriko didazu, baina ezin dut. Saiatuko naiz, baina bitartean jarraitu laguntzen mesedez. Ondo izan. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 08:14, 29 uztaila 2023 (CEST)
::Oso ondo, idatzi mesedez zeintzuk idatzi behar diren. Eskerrik asko [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 17:06, 23 iraila 2024 (CEST)
::Eskerrik asko. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 21:53, 23 iraila 2024 (CEST)
::Hemen bidaltzen dizut beste perretxiko talde bat, ikus dezazun zeintzuk merezi duten idaztea;
::Boletinus pictus, Boletellus russellii, Merulius aureus, Stereum subtomentosum, Peniophora pini, Sistotrema confluens, Telephora mollisima, Scheletocutis amorphus, Rigidoporus vitreus, Spongipellis lischaueri, Trametes hoehnelii, Hirschiporus pargamenus, Trametes cervina, Phellinus lundellii, Phellinus ferreus, Phellinus chrysoloma, Inonotus nodulosus, Phellinus ribid var. evonymus, Schizopora paradoxa, Poria placenta, Tyromyces lacteus, Cilmacodon septentrionalis, Hydnum (Sarcodon) versipelle, Hydnum acre.
::Eskerrik asko [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 15:17, 1 urria 2024 (CEST)
== Sortzeko ==
[[Trametes hoehnelii]] (uneko izena: ''[[Antrodiella serpula]]'' [[Sinonimo (taxonomia)|Sinonimoak]]: ''Bjerkandera serpula'' <small>([[Basionimo]]a)</small>, ''Polyporus serpula'', ''Polyporus rufopodex'', ''Polyporus hoehnelii'', ''Fomes magnosporus'', ''Polyporus scaber'', ''Coriolus hoehnelii'', ''Trametes hoehnelii'', ''Tyromyces hoehnelii'', ''Phellinus magnosporus'', ''Antrodiella hoehnelii'', ''Flaviporus hoehnelii''.)
[[Trametes cervina]] (uneko izena: [[Trametopsis cervina]] [[Sinonimo (taxonomia)|Sinonimoak]]: ''Boletus cervinus'' <small>([[Basionimo]]a)</small>, ''Polyporus cervinus'', ''Polyporus candidulus'', ''Microporus cervinus'', ''Microporus scarrosus'', ''Trametes cervina'', ''Polystictus orizabensis'', ''Tyromyces candidulus'', ''Antrodia cervina'', ''Funalia cervina'', ''Davidia cervina'', ''Diplomitoporus cervinus''.
[[Phellinus ferreus]] (uneko izena: [[Fuscoporia ferrea]] [[Sinonimo (taxonomia)|Sinonimoak]]: ''Polyporus ferreus'' <small>([[Basionimo]]a)</small>, ''Mucronoporus fulvidus'', ''Scindalma fulvidum'', ''Fuscoporia fulvida'', ''Poria cylindrospora'', ''Fomitiporia cylindrispora'', ''Poria ferrea'', ''Phellinus ferreus'', ''Ochroporus ferreus'', ''Poria cinnamomea'', ''Poria subcanescens''.
[[Phellinus ribis f. euonymi]] (uneko izena: [[Phylloporia ribis]] [[Sinonimo (taxonomia)|Sinonimoak]]: ''Boletus ribis'' <small>([[Basionimo]]a)</small>, ''Agaricus ribis'', ''Polyporus ribis'', ''Polyporus ribesius'', ''Polyporus lonicerae'', ''Polyporus rubiginosus'', ''Trametes ribis'', ''Trametes lonicerae'', ''Trametes euonymi'', ''Fomes lonicerae'', ''Fomes ribis'', ''Phellinus ribis'', ''Fulvifomes ribis'', ''Fomes jasmini'', ''Polyporus ulicis'', ''Placodes ribis'', ''Cryptoderma ribis''.
:Kaixo! Badakit dagoeneko lan handia egin duzuela, eta nekatzen hasi zaretela ({{ping|Zorion}}), baina hemen dituzue beste hizkuntza askotan dauden baina euskaraz ez ditugun onddo batzuk: https://w.wiki/BUKF. -[[Lankide:Theklan|Theklan]] ([[Lankide eztabaida:Theklan|eztabaida]]) 08:59, 9 urria 2024 (CEST)
::Kaixo! Bai, gelditu nahiko nuke denbora gehiago ematen dudalako dena sailkatzen eta wikitu bere itzulpena egiten duen Jose Angelek baino. Zerrenda jarri dut baina uste dut Jose Angel liburuetan oinarrituta dagoela. Dagoeneko eman nion arriskuan dauden Euskal Herriko perretxikoen zerrenda, baina zerrenda hau oraindik osatu gabe dago.- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 07:02 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small> 13:02, 9 urria 2024 (CEST)
:::Ez dut osatu ez dudalako informaziorik lortu, lortzen dudanean idatziko ditut. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 15:40, 9 urria 2024 (CEST)
::::Bai, badakit, horregatik ez dut uste beste hizkuntzetara gehien itzuli diren onddoen zerrendarako informazioa daukazunik (ikus beheko zerrenda). Euskal Herrian nahiko ugariak diren onddoak ahalik eta azkarren amaitu nahi ditut. <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 11:06 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small> 17:06, 9 urria 2024 (CEST)
:::::Eskerrik asko. Hasiko naiz begira baina poliki poliki. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 07:16, 10 urria 2024 (CEST)
::::::Polyporus umbellatus begiratu dut eta eginda daukagu Dendropolyporus umbellatus izenarekin. poliki poliki joango naiz begiratzen. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 12:05, 10 urria 2024 (CEST)
::::::: Mesedez egin eman didazun goiko zerrenda. Utzi oraingoz atzoko zerrenda. Milesker - <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 08:44 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small> 14:44, 10 urria 2024 (CEST)
::::::: Azken [[Clitocybula abundans]] hau bezalako interesik ez duten onddoei buruzko artikuluak idazteari uztea adostu genuela uste nuen. Egin ditzakezu goiko zerrendan daudenak. ESKERRIK ASKO.- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 12:49 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small> 18:49, 11 urria 2024 (CEST)
::::::::Hauek idatzita daukadanak dira, nik ez dakit interesik daukaten edo ez, Bruno Cettoren laugarren liburuan daudela bakarrik, idatzita daukadanak jarri egingo ditut, interes gabekoak zuk kendu mesedez. Zerrendakoak idatzi gabe dauzkat oraindik hauen ondoren hasiko naiz horiekin. Eskerrik aasko. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 08:30, 12 urria 2024 (CEST)
:::::::::Nik ez dakit ezabatzen baina zuretzat erraza zela pentsatzen nuen. Hemendik aurrera jarri aurretik galdetu egingo dizut. Eskerrik asako. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 14:54, 14 urria 2024 (CEST)
::::::::Kaixo Zorion. "Interesik gabeko onddoak" diren edo ez, gauza konplikatua da. Baina eskatuko nizuke, mesedez, ez erabiltzeko tonu hori beste wikilari bati idazterakoan. Zuretzat ez badu interesik, utzi dezakezu aldaketarik gabe, eta beste gauza bati eskaini zure denbora. [[Lankide:Theklan|Theklan]] ([[Lankide eztabaida:Theklan|eztabaida]]) 15:01, 14 urria 2024 (CEST)
Ezin dut ezabatu benetako justifikaziorik gabe sortutako artikulu bat. Ez da hain erraza. Atzo, interesik gabeko onddo bat, gaur interesik gabeko bi onddo. Eman al zenidake Bruno Cettoren liburuko zerrenda bat, interesik ez duten onddoak kendu ahal izateko. Milesker. - <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 07:30 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small> 13:30, 14 urria 2024 (CEST)
<!-- [[Psilocybe mexicana]], [[Leccinellum griseum]], [[Thanatephorus cucumeris]], [[Agaricus subrufescens]], [[Phallus indusiatus]], [[Chlorophyllum molybdites]], [[Bovistella utriformis]], [[Pholiota nameko]], [[Pleurotus citrinopileatus]], [[Mycena interrupta]], [[Spongiforma squarepantsii]], [[Aseroë rubra]], [[Aseroë rubra]], [[Aseroë rubra]], [[Bolbitius titubans]], [[Auricularia nigricans]], [[Mutinus ravenelii]], [[Suillus placidus]], [[Pleurotus djamor]], [[Entoloma hochstetteri]], [[Xerocomellus pruinatus]], [[Conocybe apala]], [[Ramaria flaccida]], [[Pleurotus calyptratus]], [[Wolfiporia extensa]], [[Ampulloclitocybe clavipes]], [[Aurantiporus fissilis]], [[Suillus lakei]], [[Psilocybe azurescens]], [[Lactarius scoticus]], [[Mycena chlorophos]], [[Exidia recisa]], [[Russula solaris]], [[Favolaschia calocera]], [[Ischnoderma resinosum]], [[Gloeoporus dichrous]], [[Postia tephroleuca]], [[Amanita abrupta]], [[Russula nana]], [[Psilocybe aztecorum]], [[Russula adulterina]], [[Podaxis pistillaris]], [[Russula alnetorum]], [[Russula graveolens]], [[Armillaria cepistipes]], [[Amanita friabilis]], [[Postia ptychogaster]], [[Byssomerulius corium]], [[Suillus spraguei]] -->
```
:Bihar zuri galdetutakoak jarriko ditut. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 14:56, 14 urria 2024 (CEST)
::Ea hauek merezi duten jartzea: <s>Cortinarius balteatocumatilis var. laetus</s>, [[Cortinarius bibulus]], <s>Cortinarius bovinellus</s>, [[Cortinarius caesiocortinatus]], <s>Cortinarius carpineti</s>, <s>Cortinarius citrinofulvescens</s>, <s>Cortinarius contractus</s> [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 15:07, 14 urria 2024 (CEST)
:::Hauetatik zeintzuk?: [[Cortinarius corrosus]], <s>Cortinarius crassifolius</s>, [[Cortinarius crystallinus]], [[Cortinarius dionysae]], [[Cortinarius emollitus]], [[Cortinarius epipoleus]], [[Cortinarius eufulmineus]], [[Cortinarius fluryi]], [[Cortinarius fulvescens]], <s>Cortinarius guttatus</s>, <s>Cortinarius herculeus</s>, <s>Cortinarius Herpeticus</s> [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 08:32, 15 urria 2024 (CEST)
::::Hauetatik zeintzuk?: [[Cortinarius guttatus]], [[Cortinarius herculeus]], <s>Cortinarius herpeticus</s>, [[Cortinarius leucopus]], <s>Cortinarius melleopallens</s>, [[Cortinarius occidentalis var. obscurus]], [[Cortinarius ochropallidus]], [[Cortinarius pluvius]], <s>Cortinarius pseudoglaucopus</s>, [[Cortinarius rigens]], [[Cortinarius rubricosus]] [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 08:55, 19 urria 2024 (CEST)
:::::Hauetatik zintzuk?: <s>Cortinarius rufo-olivaceus var. pallidus</s>, [[Cortinarius saporatus]], [[Thaxterogaster talus|Cortinarius talus]], <s>Cortinarius tophaceoides</s>, [[Cortinarius turgidus]], <s>Cortinarius umidicola</s>, [[Cortinarius variegatus var. marginatus]] (Thaxterogaster variegatus), [[Cortinarius cinnamomeus|Dermocybe cinnamofulva]], [[Entoloma corvinum]], <s>Entoloma hiemale</s>, [[Entoloma jubatum]], [[Entoloma turbidum]] (Entocybe turbida), [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 08:49, 23 urria 2024 (CEST)
::::::Hauetatik zeintzuk?: [[Flammulaster carpophilus]], [[Flammulaster limulatus]], [[Galerina fallax]], <s>Gerronema albidum</s>, [[Gymnopilus bellulus]], <s>Haasiella splendidissima</s>, [[Hebeloma circinans]], [[Hebeloma ochroalbidum]], <s>Hebeloma subsaponaceum</s>, [[Hemimycena pseudolactea]], [[Hydropus subalpinus]], [[Hypholoma udum]] (Bogbodia uda), [[Inocybe abietis]], [[Inocybe acuta]], [[Inocybe cervicolor]] (Inosperma cervicolor), <s>Inocybe impexa</s>, <s>Inocybe lutescens</s>, [[Inocybe pelargonium]], [[Inocybe sambucina]], [[Inocybe splendens]], <s>Inocybe subnudipes</s> [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 08:36, 26 urria 2024 (CEST)
:::::::Hauetatik zeintzuk?: <s>Inocybe subnudipes</s>, [[Lactarius aspideus var. flavidus]] (Lactarius flavidus), [[Lactarius hemicyaneus]] (Lactarius quieticolor var. hemicyaneus ), [[Lactarius intermedius]], [[Lactarius vellereus var. velutinus]] (Lactifluus albivellus), [[Lactarius vinosus]], [[Leucoagaricus cinerascens]], [[Leucocoprinus croceovelutinus]] (Leucoagaricus croceovelutinus), [[Lyophyllum favrei]], <s>Macrolepiota affinis</s>, [[Macrolepiota olivascens]], <s>Marasmiellus caespitosus</s>, [[Marasmius epidryas]] (''Rhizomarasmius epidryas''), <s>Marasmius lupuletorum</s>, [[Marasmius torquescens]], [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 08:46, 2 azaroa 2024 (CET)
::::::::Hauetatik zeintzuk: [[Melanoleuca humilis]], <s>Melanoleuca nigripes</s>, <s>Mycena atrocyanea</s>, [[Mycena laevigata]], [[Naucoria celluloderma]] (Alnicola inculta), [[Naucoria subconspersa]], [[Omphalina galericolor]], [[Omphalina luteovitellina]] (Lichenomphalia alpina), [[Omphalina vesuviana]] (Contumyces vesuvianus), [[Oudemansiella badia]] (Xerula melanotricha), <s>Panaeolus leucophanes</s>, [[Phaeocollybia festiva]], [[Pluteus roseipes]], [[Pluteus villosus]] (Pluteus ephebeus), [[Agaricus floccipes]] (Agaricus moellerianus), [[Psathyrella cernua]] (Homophron cernuum), <s>Psathyrella chondroderma</s>, [[Psathyrella obtusata]], psathyrella siliginea?????? agian [[Conocybe siliginea]] ? , <s>Psathyrella spintrigera</s>, [[Psilocybe inquilina]] (Deconica inquilina), <s>Psilocybe tenax</s>. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 09:03, 8 azaroa 2024 (CET)
:::::::::Orain bidaltzen dizudanak idatzi gabe dauzkat oraindik, zeintzuk idatziko ditut?: <s>Lentaria micheneri</s>, <s>Clavaria (Ramaria) tridentina</s>, [[Ramaria flavobrunnescens]], [[Ramaria flavoides]], [[Ramaria fennica]], [[Clavulinopsis laeticolor]], Clavaria (Clavulinopsis) kunzei [[Ramariopsis kunzei]], <s>Pterula densissima</s>, [[Naematelia encephala]] (Tremella encephala), [[Mukiziza hori|Tremella lutescens]], [[Larre-astaputz|Vascellum depressum]], [[Lycoperdon pusillum]] (Bovista dermoxantha ), [[Dictyophora duplicata]] (Phallus duplicatus), [[Lysurus mokusin]], [[Hysterangium clathroides]], [[Piceomphale bulgarioides]] (Rutstroemia bulgarioides). [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 16:39, 12 azaroa 2024 (CET)
::::::::::Hauetatik zeintzuk: [[Russula atrorubens]], [[Russula olivascens]], [[Russula pumila]], [[Russula raoultii]], [[Russula rubroalba]], <s>Russula rubrocarminea</s>, [[Russula vinosobrunnea]], [[Gorotz-sorgin txiki|Stropharia semiglobata var. radicata]], [[Sorgin hankaezkatatsu|Stropharia thrausta]], <s>Tephrocybe admissa</s>, [[Tricholoma subsejunctum]] (Tricholoma viridilutescens ), [[Tubaria minutalis]], [[Volvariella hypopithys]], [[Xeromphalina cauticinalis|Xeromphalina fellea]] [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 08:45, 16 azaroa 2024 (CET)
:::::::::::Hauetatik zeintzuk idatziko ditut: [[Dasyscyphus bicolor]] (Capitotricha bicolor), [[Lachnellula willkommii]], [[Dasyscyphus sulphureus]] (Belonidium sulphureum), <s>hyalinis vulgaris</s> ??????, <s>Pezicula carpinea</s>, <s>Chamonixia caespitosa</s>, [[Paxina leucomelas]] ([[Kaliza zuri-beltz|Dissingia leucomelaena]]), <s>Discina fastigiata (Gyromitra grandis)</s>, [[Discina leucoxantha]] (Gyromitra leucoxantha), <s>Discina intermedia</s>, <s>Urnula pouchetii (Neournula pouchetii)</s>, [[Cheilymenia crucipila]], <s>Tuber ferrugineum</s>, [[Tuber foetidum]], [[Colpoma quercinum]], [[Nectria episphaeria]] (Dialonectria episphaeria), [[Hypoxylon fuscum]], [[Diatrype stigma]], [[Trichia decipiens]] (Hemitrichia decipiens), <s>Cucurbitaria coronillae</s>, <s>Cucurbitaria laburni</s>, <s>Pionetes cesati</s>, [[Cribraria piriformis]], [[Trichia favoginea]] (Oligonema persimile), [[Hemitrichia clavata]], [[Hemitrichia stipitata]] (Hemitrichia stipitata), <s>Diachea subsessilis</s>, <s>Physarum viride</s>, [[Physarum cinereum]] [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 15:53, 20 azaroa 2024 (CET)
Goian egin beharreko artikuluak ahaztu dituzu, gorriz dauden artikuluak. Espero dut laster bukatzea, oso oso oso nekatuta nagoelako , ez dut jarraitu nahi. -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 14:26 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small> 19:26, 20 azaroa 2024 (CET)
: '''Amaitu ditzagun orrialde honetako artikulu gorri guztiak''' eta orduan geldituko naiz. Barkatu, ni gabe jarraituko duzu. Uste dut urte bat pasa dela eta dagoeneko nazkatuta nagoela. 3 urtez biok izugarri lan egin genuen, eguero, baina jarraitzeko gogoa amaitu da. Gure "auzolana" ona izan zen. Eskerrik asko zure lan bikainagatik. <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 14:30 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small> 19:30, 20 azaroa 2024 (CET)
::Eskerrik asko Zorion, gorrietako asko idatzita dauzkat, baina egunean bi bakarrik jartzen ditut zuri lan larregi ez emutearren, gutxi gelditzen dira. hauek bukatu arte ez dizut gehiago bidaliko, orduan gelditzen direnak bidaliko dizut, gutxi dira. zuk ikusi jarraaitu laguntzen edo ez. Lan asko eta oso ona egin duzu, mila esker berriz ere. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 08:38, 22 azaroa 2024 (CET)
:::Ba Zorion, hauek dira azkenak, uste dut lan ona egin dugula bion arteran, jakina, beste batzuk hobetuko dutena. Neka-neka eginda amaitu dugu baina euskarak eskertuko digu. Ea zeintzuk idaztea merezi duten esateko indarrak aurkitzen dituzun: [[Physarum citrinum]], [[Didymium clavus]], [[Comatricha nigra]], [[Ceratiomyxa fruticulosa var. porioides]] (Ceratiomyxa porioides), [[Dictydiaethalium plumbeum]], [[Lasiosphaeria ovina]], [[Lamproderma arcyrioides]] , [[Lamproderma ovoideum]], [[Bertia moriformis]], [[Vibrissea truncorum]], [[Cordyceps sphecocephala]] (Ophiocordyceps sphecocephala). [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 15:42, 2 abendua 2024 (CET)
::::Ados, benetan azkenak dira. Nahi adina artikulu gorri egin ditzakezu, egunean 4, 6 edo 8. Dagoeneko prestatuta daude. <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 19:43 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small> 00:43, 3 abendua 2024 (CET)
:::::Eskerrik aasko [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 07:44, 3 abendua 2024 (CET)
::::::Hauek dira azkenak, bukatu dut azkenean. Idaztea merezi duen perretxikoren bat ahaztu zait agian, bateren bat ikusten badut ez dut idatziko zuri galdetu gabe. zuk ikusten baduzu, jakinarazi, informazioa aurkitzen badut idatziko dut. eskerrik asko Zorion. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 08:44, 21 abendua 2024 (CET)
l9kpbwdqjknu795oap22u8idb9fh7g7
10006410
10006305
2024-12-21T11:06:21Z
Zorion
44278
10006410
wikitext
text/x-wiki
<s></s>{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 10:34, 19 azaroa 2021 (CET)
:Eskerrik ako [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 09:00, 3 urria 2024 (CEST)
:Bukatu berri dut Cetto Brunoren hirugarren liburua, laugarrenarekin eta zuri kontsultatu gabe idatzita ditudanekin hasi naiz. ikusten baduzu bateren batek ez duela wikipedian egoterik merezi, kendu beldurrik gabe. Ondoren hasiko naiz kontsultatutakoekin. Eskerrik asko. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 08:45, 9 urria 2024 (CEST)
== Artikulu berriak ==
Kaixo Jose Angel, <br/>
Eskerrak eman nahi dizkizut hainbat hilabetetan egindako lan bikainagatik. Milesker. Sortzeko perretxiko berrien bila bazabiltza, desagertzeko arriskuan dauden Euskal Herriko perretxikoen zerrenda hau proposatzen dizut. [[Txantiloi:EHko arriskuan dauden onddoak|EHko arriskuan dauden onddoak]]. Zer diozu? -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 7 martxoa 2023, 08:43 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
== Artikulu bera ==
Kaixo Jose Angel, <br/>
[[Camarophyllus virgineus]] eta [[Ezko elur zuri]]a perretxiko bera dira. Elkarrekin lotu ditzakezu mesedez. Eskerrik asko. -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 11 martxoa 2023, 07:16 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
== Artikulu bera ==
Kaixo Jose Angel, <br/>
Ematen du [[Ardagai ezkatatsu-handi]]a eta ''[[Polyporus squamosus]]'' perretxiko bera direla. Elkarrekin lotu ditzakezu mesedez edo bereiz ditzakezu. Eskerrik asko. -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 18 martxoa 2023, 08:08 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small> 13:08, 18 martxoa 2023 (CET)
== Artikulu bera ==
Kaixo Jose Angel, <br/>
Ematen du [[Negu-ezko]]a eta ''[[Hygrophorus aureus]]'' perretxiko bera direla. Elkarrekin lotu ditzakezu mesedez edo bereiz ditzakezu. Sinonimoak egiaz ditzakezu, sartu ''Hygrophorus aureus'' Gbif-n [https://www.gbif.org/species/2538749 horrela] uneko izena ikusteko ''Synonym of Hygrophorus hypothejus (Fr.) Fr.'' Eskerrik asko. -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 30 martxoa 2023, 08:28 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small> 14:28, 30 martxoa 2023 (CEST)
== Eztabaida ==
Kaixo Jose Angel, <br/>[https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Infundibulicybe_gibba&diff=prev&oldid=9253723&diffmode=source Artikulua] ez da arazo bati buruz hitz egiteko erredakzioaren lekua. Erabili "Eztabaida" orriak, hemen. Milesker. -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 9 apirila 2023, 21:50 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small> 03:50, 10 apirila 2023 (CEST)
:Barkatu Zorion, mila esker egiten ari zaren lanagatik, baina ez nuen amatzen eztabaida orrian idazten, gaur, erantzun, ikusi dut eta hor idatzi dut. 70 urte ere badauzkat eta gauza asko ez dakit nola egiten diren, nik dauzkadan liburuak ere nahiko zaharrak dira, izenak aldatu egin dira eta nik ez dakit. jarraitu zure lana egiten. Ea hurrengoan behar den lekuan idazten asmatzen dudan. berriz ere eskerrik asko. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 08:01, 10 apirila 2023 (CEST)
== Artikulu bera ==
Kaixo Jose Angel, <br/>
Ematen du [[Ziza hori-marroi]]a eta ''[[Tricholoma nictitans]]'' perretxiko bera direla. Elkarrekin lotu ditzakezu mesedez edo bereiz ditzakezu. Eskerrik asko.
Ematen du [[Ziza erroluze]]a eta ''[[Tephrocybe rancida]]'' perretxiko bera direla. Elkarrekin lotu ditzakezu mesedez edo bereiz ditzakezu. Eskerrik asko.
Sinonimoak egiaz ditzakezu artikulu bat idatzi baino lehen, sartu ''Tricholoma nictitans'' Gbif-n [https://www.gbif.org horrela] uneko izena ikusteko. Emaitza hori ematen dizu ''Synonym of '''Tricholoma fulvum''' (DC.) Bigeard & H.Guill.''. Latinezko uneko izena, erabiliena, eta artikulu hau dagoeneko idatzita dago (Ziza hori-marroi). -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 14 apirila 2023, 07:11 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
Mesedez, emandazu eztabaida orri honetan ('''hemen''') deskribatu nahi dituzun perretxiko guztien zerrenda bat. Esango dizut zein gehien erabiltzen den latinezko izena den. -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 14 apirila 2023, 16:24 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
== Oporretan ==
Kaixo Jose Angel, <br/> Hurrengo 6 asteetan ezingo ditut artikuluak osatu, ezingo dizut lagundu. Ondo segi ! -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 3 maiatza 2023, 08:23 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
== Galeria ==
Kaixo Jose Angel, <br/>
Hirugarren aldia da azaltzen dizudana 3 argazki edo gehiago dituzunean galeria erabiltzeko eskatzen dizudala. Ez da konplikatua, kopiatu eta jarri zure argazkiak beheko adibidean bezala.
:<nowiki>== Galeria ==</nowiki>
:<nowiki><gallery mode="packed" heights="200"></nowiki>
:<nowiki>Fitxategi:ZURE ARGAZKIAREN IZENA 1.jpg|Deskripzioa.</nowiki>
:<nowiki>Fitxategi:ZURE ARGAZKIAREN IZENA 2.jpg|Deskripzioa.</nowiki>
:<nowiki>Fitxategi:ZURE ARGAZKIAREN IZENA 3.jpg|Deskripzioa.</nowiki>
:<nowiki></gallery></nowiki>
Eta kitto. Orain saiatu. -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 28 uztaila 2023, 06:49 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small> 12:49, 28 uztaila 2023 (CEST)
::<br/>
::[https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Cortinarius_crassus&diff=prev&oldid=9347918 Aldaketa]
::<br/>
::KENDU
::<nowiki>[[Fitxategi:Cortinarius crassus gazteak.jpg|thumb|Cortinarius crassus gazteak]]</nowiki>
::<nowiki>[[Fitxategi:Gaztearen orriak hurbiletik.jpg|thumb|Gaztearen orriak hurbiletik]]</nowiki>
::<nowiki>[[Fitxategi:Cortinarius crassus gazteak azpitik.jpg|thumb|Cortinarius crassus gazteak azpitik]]</nowiki>
::<br/>
::IPINI
::<nowiki>== Galeria ==</nowiki>
::<nowiki><gallery mode="packed" heights="200"></nowiki>
::<nowiki>Fitxategi:Cortinarius crassus gazteak.jpg|Cortinarius crassus gazteak.</nowiki>
::<nowiki>Fitxategi:Gaztearen orriak hurbiletik.jpg|Gaztearen orriak hurbiletik.</nowiki>
::<nowiki>Fitxategi:Cortinarius crassus gazteak azpitik.jpg|Cortinarius crassus gazteak azpitik.</nowiki>
::<nowiki></gallery></nowiki>
::-- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 29 uztaila 2023, 07:12 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
::
::
== Zerrenda ==
Kaixo Jose Angel, <br/>
Zerrenda honetako artikuluak idatz ditzakezu. Perretxiko hauek Euskal Herrian daude. Milesker.
# ''[[Crinipellis sardoa]]''
# ''[[Cleistocybe carneogrisea|Hygrophorus carneogriseus]]''
# ''[[Ramariopsis crocea]]''
# ''[[Leucoagaricus subvolvatus|Sericeomyces subvolvatus]]''
# ''[[Gerronema viridilucens]]'' (osatzeko)
# ''[[Neonothopanus nambi]]'' (osatzeko)
# ''[[Mycena vinacea]]'' (osatzeko)
# ''[[Leccinum leucopodium]]'' (osatzeko)
# ''[[Tylopilus hongoi]]'' (osatzeko)
== Kendu |link= eta |alt= ==
Kaixo Jose Angel, Hilabete da nire denbora egunero pasatzen dudala «'''''Kendu |link= eta |alt= '''''» iruzkina idatziz eta «'''''|link='''''» eta «'''''|alt='''''» galerietan jartzen jarraitzen duzula. 100 artikulu baino gehiago etengabe zuzentzen dudanak, [https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Enbor-ziza&curid=1047918&diff=9476953&oldid=9476912 lotura hau bezala]. Lan gehiago ematen didazu egunero, eta inoiz ez dituzu nire iruzkinak begiratzen. -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 6 abendua 2023, 06:41 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
:Kaixo Zorion! Uste dut, alabak lagunduta, link eta alt kentzea lortu dudala. Begiratu eta esaidazu ea ongi egin dugun. Mezuak irakurtzen nituen, baina zer esan nahi zenuen ez nuen ulertzen. Mezuak erantzuteko orduan ere ezin asmaturik nenbilen. Alabaren laguntzarekin idatzitako mezu hau ea irakurtzen duzun. Mila esker Zorion eta segi laguntzen! [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 19:13, 6 abendua 2023 (CET)
:: Bikain da. «''|link=''» jartzen duzunean, ezinezkoa da esteka ireki eta argazkiak ikustea, horregatik kentzeko eskatzen dizut. Orain zure argazkietarako sarbidea izan dezakegu. -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 6 abendua 2023, 17:45 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
== [[:Fitxategi:Zizazuria albotik ikusita.jpg|Zizazuria albotik ikusita.jpg]] ==
Kaixo Jose Angel, Norbaitek esaten du hori :
«Iruzkin hauek [[:Fitxategi:Zizazuria azpitik ikusita.jpg|Zizazuria azpitik ikusita.jpg]]-i ere aplikatzen zaizkie, zeinak pertsona bera erakusten duen. Ez zait iruditzen perretxiko honek [[Zizazuri|Calocybe gambosa]]ren itxura duenik, orriak dekurenteak izan behar ez duena eta itxura ezberdineko kapela-azalera eduki behar duena. Nik uste dut goiko izoztuarekin hau ''Clitocybe'' bat izan daitekeela.» Zer diozu ? -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 11 apirila 2024, 08:56 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
== Laguntza ==
Kaixo Jose Angel, <br/>
2021eko abendutik deskribatutako 2000 onddo inguru zenbatu ditut, eta gutxienez 1000/1200 ordu eman ditut zuri laguntzen. Jakin nahi nuke zenbat onddo gehiago deskribatuko dituzu ? -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 20 iraila 2024, 06:25 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
:Ondo dakit zenbat lagundu didazun, Zorion izenez ezagutzen zaitut, baina ez dakit nor zaren. Pertsonalki eskerrak eman nahi nizuke. Nik egiten ez dakidan gauzak egiten dituzu, zuregatik dotoreak gelditu dira artikuluak. Beste 300 bat espezieri buruzko informazioa daukadala uste dut. Gero berriren bat agertzen bada gehituko dut baina ez daukat informazio gehiago. Mila-ezker.
:Ez nago ondo erantzun dizudan ziur. Mezua jasotzen baduzu erantzun iezadazu mesedez.
:Joxe Anjel Urkia [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 09:45, 21 iraila 2024 (CEST)
:: Gutxienez 30 minutu ematen ditut artikulu bakoitzeko, egungo izena aurkitu behar dut (batzuetan oso zaila den perretxiko erreferentzietarako aurkitzea), familia, sailkapena, sinonimoak, wikidatan jarri, Commons gunean bilatu argazkiak, banaketa lekuak eta kategoria egokia (sortu ez badago eta erreferentzia egin wikidatan). Lan luzea baina guztiz beharrezkoa. Interesik ez duten onddoak lantzea ere ez zait gustatzen, gutxi ezagutzen direlako, gutxi banatuta eta batez ere Euskal Herritik urrun kokatuta daudelako. Ez dut hurrengo 300 onddoen ondoren jarraituko. 3 urte nahikoa dira niretzat. Azken 300etan, mesedez, sartu Euskal Herritik ezagutzen diren onddoak ahalik eta gehien. Besteak, adimen artifiziala zainduko ditu etorkizunean. -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 21 iraila 2024, 11:14 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
:::Azkenak Cetto Brunoren liburutik nabil, oso arraroak dira. ez dutela interesik ikusten baduzu ez egin kasorik edo borratu. askotan ez dakit hemen irteten duten ala ez. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 18:15, 21 iraila 2024 (CEST)
:::: Onddoen zerrenda ematen badidazu, esango dizut zeintzuk merezi duten artikulua, batez ere Euskal Herrian daudenak.-- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 21 iraila 2024, 13:58 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
:::::Zerrenda egiten dudanean bidaliko dizut. Denbora pixka bat behar dut. Batzuk idatzita dauzkat eta hemen jarri gabe oraindik. Eskerrik asko. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 07:57, 22 iraila 2024 (CEST)
:::::: Hasteko, eman 20 edo 30 izenen zerrenda.-- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 22 iraila 2024, 07:54 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
::Emango dizut. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 07:59, 23 iraila 2024 (CEST)
Marcel Bon-en liburuxkatik denak idatzi ditut eta Bruno Cetto-ren 7 liburuetatik hirugarrena bukatzen ari naiz, laugarrenetik dezente idatzita dauzkat baina wikipediara sartu gabe oraindik. Ez noa beste hiru liburuetakoak idaztera.
Laugarrenetik falta direnak: [[Russula gracillima]], <s>Hygrophorus persistens</s>, <s>Hygrophorus unguinosus</s>, <s>Hygrophorus sciophanus</s>, Hygrophorus splendidissimus (uneko izena: [[Hygrocybe splendidissima]]), Hygrophorus acutoconicus (uneko izena: [[Hygrocybe acutoconica]]), <s>Hygrophorus substrangulatus</s>, <s>Cantharellus lutescens f. schizocroica</s>, Cantharellus carbonarius (uneko izena: [[Cantharellus carbonarius]]), Pleurocybella lignatus (uneko izena: [[Ossicaulis lignatilis]]), Hohenbuehelia rickenii (uneko izena: [[Hohenbuehelia tremula]]), [[Hohenbuehelia mastrucata]], [[Resupinatus applicatus]], <s>Crepidotus subsphaerosporus</s>, Boletus pseudofechtneri (uneko izena: [[Rubroboletus satanas]]), Boletus albidus subps. eupachypus (uneko izena: [[Caloboletus radicans]]), Boletus leonis (uneko izena: [[Aureoboletus moravicus]]), Boletus flavus (uneko izena: [[Suillus grevillei]]), Boletus pulverulentus f. reticulatipes (uneko izena: [[Cupreoboletus poikilochromus]]), Boletus boudieri (uneko izena: [[Suillus bellinii]]), <s>Boletus thalassinus</s>, Boletus roseofractus (uneko izena: [[Leccinum roseofractum]]), Boletus rotundifoliae (uneko izena: [[Leccinum rotundifoliae]]).
Hauek dira batzuk, idatzi aurretik bidaliaz joango naiz eta zuk esan merezi duten wikipedian egotea ala ez. Eskerrik asko. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 09:03, 23 iraila 2024 (CEST)
:8 sinonimoak dira eta dagoeneko eginak, 7k ez dute ezertarako balio beraz 8 artikulu geratzen dira sortzeko. Metodo hau erabilgarria da.- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 23 iraila 2024, 07:27 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small>
:Ondo dakit zer nahi duzun, pasatzen zaidana da ezin dudala asmatu. Badakit ez dela konplikatua izango, baina ezin dut asmatu, begien bistan jarriko didazu, baina ezin dut. Saiatuko naiz, baina bitartean jarraitu laguntzen mesedez. Ondo izan. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 08:14, 29 uztaila 2023 (CEST)
::Oso ondo, idatzi mesedez zeintzuk idatzi behar diren. Eskerrik asko [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 17:06, 23 iraila 2024 (CEST)
::Eskerrik asko. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 21:53, 23 iraila 2024 (CEST)
::Hemen bidaltzen dizut beste perretxiko talde bat, ikus dezazun zeintzuk merezi duten idaztea;
::Boletinus pictus, Boletellus russellii, Merulius aureus, Stereum subtomentosum, Peniophora pini, Sistotrema confluens, Telephora mollisima, Scheletocutis amorphus, Rigidoporus vitreus, Spongipellis lischaueri, Trametes hoehnelii, Hirschiporus pargamenus, Trametes cervina, Phellinus lundellii, Phellinus ferreus, Phellinus chrysoloma, Inonotus nodulosus, Phellinus ribid var. evonymus, Schizopora paradoxa, Poria placenta, Tyromyces lacteus, Cilmacodon septentrionalis, Hydnum (Sarcodon) versipelle, Hydnum acre.
::Eskerrik asko [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 15:17, 1 urria 2024 (CEST)
== Sortzeko ==
:Kaixo! Badakit dagoeneko lan handia egin duzuela, eta nekatzen hasi zaretela ({{ping|Zorion}}), baina hemen dituzue beste hizkuntza askotan dauden baina euskaraz ez ditugun onddo batzuk: https://w.wiki/BUKF. -[[Lankide:Theklan|Theklan]] ([[Lankide eztabaida:Theklan|eztabaida]]) 08:59, 9 urria 2024 (CEST)
::Kaixo! Bai, gelditu nahiko nuke denbora gehiago ematen dudalako dena sailkatzen eta wikitu bere itzulpena egiten duen Jose Angelek baino. Zerrenda jarri dut baina uste dut Jose Angel liburuetan oinarrituta dagoela. Dagoeneko eman nion arriskuan dauden Euskal Herriko perretxikoen zerrenda, baina zerrenda hau oraindik osatu gabe dago.- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 07:02 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small> 13:02, 9 urria 2024 (CEST)
:::Ez dut osatu ez dudalako informaziorik lortu, lortzen dudanean idatziko ditut. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 15:40, 9 urria 2024 (CEST)
::::Bai, badakit, horregatik ez dut uste beste hizkuntzetara gehien itzuli diren onddoen zerrendarako informazioa daukazunik (ikus beheko zerrenda). Euskal Herrian nahiko ugariak diren onddoak ahalik eta azkarren amaitu nahi ditut. <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 11:06 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small> 17:06, 9 urria 2024 (CEST)
:::::Eskerrik asko. Hasiko naiz begira baina poliki poliki. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 07:16, 10 urria 2024 (CEST)
::::::Polyporus umbellatus begiratu dut eta eginda daukagu Dendropolyporus umbellatus izenarekin. poliki poliki joango naiz begiratzen. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 12:05, 10 urria 2024 (CEST)
::::::: Mesedez egin eman didazun goiko zerrenda. Utzi oraingoz atzoko zerrenda. Milesker - <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 08:44 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small> 14:44, 10 urria 2024 (CEST)
::::::: Azken [[Clitocybula abundans]] hau bezalako interesik ez duten onddoei buruzko artikuluak idazteari uztea adostu genuela uste nuen. Egin ditzakezu goiko zerrendan daudenak. ESKERRIK ASKO.- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 12:49 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small> 18:49, 11 urria 2024 (CEST)
::::::::Hauek idatzita daukadanak dira, nik ez dakit interesik daukaten edo ez, Bruno Cettoren laugarren liburuan daudela bakarrik, idatzita daukadanak jarri egingo ditut, interes gabekoak zuk kendu mesedez. Zerrendakoak idatzi gabe dauzkat oraindik hauen ondoren hasiko naiz horiekin. Eskerrik aasko. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 08:30, 12 urria 2024 (CEST)
:::::::::Nik ez dakit ezabatzen baina zuretzat erraza zela pentsatzen nuen. Hemendik aurrera jarri aurretik galdetu egingo dizut. Eskerrik asako. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 14:54, 14 urria 2024 (CEST)
::::::::Kaixo Zorion. "Interesik gabeko onddoak" diren edo ez, gauza konplikatua da. Baina eskatuko nizuke, mesedez, ez erabiltzeko tonu hori beste wikilari bati idazterakoan. Zuretzat ez badu interesik, utzi dezakezu aldaketarik gabe, eta beste gauza bati eskaini zure denbora. [[Lankide:Theklan|Theklan]] ([[Lankide eztabaida:Theklan|eztabaida]]) 15:01, 14 urria 2024 (CEST)
Ezin dut ezabatu benetako justifikaziorik gabe sortutako artikulu bat. Ez da hain erraza. Atzo, interesik gabeko onddo bat, gaur interesik gabeko bi onddo. Eman al zenidake Bruno Cettoren liburuko zerrenda bat, interesik ez duten onddoak kendu ahal izateko. Milesker. - <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 07:30 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small> 13:30, 14 urria 2024 (CEST)
<!-- [[Psilocybe mexicana]], [[Leccinellum griseum]], [[Thanatephorus cucumeris]], [[Agaricus subrufescens]], [[Phallus indusiatus]], [[Chlorophyllum molybdites]], [[Bovistella utriformis]], [[Pholiota nameko]], [[Pleurotus citrinopileatus]], [[Mycena interrupta]], [[Spongiforma squarepantsii]], [[Aseroë rubra]], [[Aseroë rubra]], [[Aseroë rubra]], [[Bolbitius titubans]], [[Auricularia nigricans]], [[Mutinus ravenelii]], [[Suillus placidus]], [[Pleurotus djamor]], [[Entoloma hochstetteri]], [[Xerocomellus pruinatus]], [[Conocybe apala]], [[Ramaria flaccida]], [[Pleurotus calyptratus]], [[Wolfiporia extensa]], [[Ampulloclitocybe clavipes]], [[Aurantiporus fissilis]], [[Suillus lakei]], [[Psilocybe azurescens]], [[Lactarius scoticus]], [[Mycena chlorophos]], [[Exidia recisa]], [[Russula solaris]], [[Favolaschia calocera]], [[Ischnoderma resinosum]], [[Gloeoporus dichrous]], [[Postia tephroleuca]], [[Amanita abrupta]], [[Russula nana]], [[Psilocybe aztecorum]], [[Russula adulterina]], [[Podaxis pistillaris]], [[Russula alnetorum]], [[Russula graveolens]], [[Armillaria cepistipes]], [[Amanita friabilis]], [[Postia ptychogaster]], [[Byssomerulius corium]], [[Suillus spraguei]] -->
```
:Bihar zuri galdetutakoak jarriko ditut. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 14:56, 14 urria 2024 (CEST)
::Ea hauek merezi duten jartzea: <s>Cortinarius balteatocumatilis var. laetus</s>, [[Cortinarius bibulus]], <s>Cortinarius bovinellus</s>, [[Cortinarius caesiocortinatus]], <s>Cortinarius carpineti</s>, <s>Cortinarius citrinofulvescens</s>, <s>Cortinarius contractus</s> [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 15:07, 14 urria 2024 (CEST)
:::Hauetatik zeintzuk?: [[Cortinarius corrosus]], <s>Cortinarius crassifolius</s>, [[Cortinarius crystallinus]], [[Cortinarius dionysae]], [[Cortinarius emollitus]], [[Cortinarius epipoleus]], [[Cortinarius eufulmineus]], [[Cortinarius fluryi]], [[Cortinarius fulvescens]], <s>Cortinarius guttatus</s>, <s>Cortinarius herculeus</s>, <s>Cortinarius Herpeticus</s> [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 08:32, 15 urria 2024 (CEST)
::::Hauetatik zeintzuk?: [[Cortinarius guttatus]], [[Cortinarius herculeus]], <s>Cortinarius herpeticus</s>, [[Cortinarius leucopus]], <s>Cortinarius melleopallens</s>, [[Cortinarius occidentalis var. obscurus]], [[Cortinarius ochropallidus]], [[Cortinarius pluvius]], <s>Cortinarius pseudoglaucopus</s>, [[Cortinarius rigens]], [[Cortinarius rubricosus]] [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 08:55, 19 urria 2024 (CEST)
:::::Hauetatik zintzuk?: <s>Cortinarius rufo-olivaceus var. pallidus</s>, [[Cortinarius saporatus]], [[Thaxterogaster talus|Cortinarius talus]], <s>Cortinarius tophaceoides</s>, [[Cortinarius turgidus]], <s>Cortinarius umidicola</s>, [[Cortinarius variegatus var. marginatus]] (Thaxterogaster variegatus), [[Cortinarius cinnamomeus|Dermocybe cinnamofulva]], [[Entoloma corvinum]], <s>Entoloma hiemale</s>, [[Entoloma jubatum]], [[Entoloma turbidum]] (Entocybe turbida), [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 08:49, 23 urria 2024 (CEST)
::::::Hauetatik zeintzuk?: [[Flammulaster carpophilus]], [[Flammulaster limulatus]], [[Galerina fallax]], <s>Gerronema albidum</s>, [[Gymnopilus bellulus]], <s>Haasiella splendidissima</s>, [[Hebeloma circinans]], [[Hebeloma ochroalbidum]], <s>Hebeloma subsaponaceum</s>, [[Hemimycena pseudolactea]], [[Hydropus subalpinus]], [[Hypholoma udum]] (Bogbodia uda), [[Inocybe abietis]], [[Inocybe acuta]], [[Inocybe cervicolor]] (Inosperma cervicolor), <s>Inocybe impexa</s>, <s>Inocybe lutescens</s>, [[Inocybe pelargonium]], [[Inocybe sambucina]], [[Inocybe splendens]], <s>Inocybe subnudipes</s> [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 08:36, 26 urria 2024 (CEST)
:::::::Hauetatik zeintzuk?: <s>Inocybe subnudipes</s>, [[Lactarius aspideus var. flavidus]] (Lactarius flavidus), [[Lactarius hemicyaneus]] (Lactarius quieticolor var. hemicyaneus ), [[Lactarius intermedius]], [[Lactarius vellereus var. velutinus]] (Lactifluus albivellus), [[Lactarius vinosus]], [[Leucoagaricus cinerascens]], [[Leucocoprinus croceovelutinus]] (Leucoagaricus croceovelutinus), [[Lyophyllum favrei]], <s>Macrolepiota affinis</s>, [[Macrolepiota olivascens]], <s>Marasmiellus caespitosus</s>, [[Marasmius epidryas]] (''Rhizomarasmius epidryas''), <s>Marasmius lupuletorum</s>, [[Marasmius torquescens]], [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 08:46, 2 azaroa 2024 (CET)
::::::::Hauetatik zeintzuk: [[Melanoleuca humilis]], <s>Melanoleuca nigripes</s>, <s>Mycena atrocyanea</s>, [[Mycena laevigata]], [[Naucoria celluloderma]] (Alnicola inculta), [[Naucoria subconspersa]], [[Omphalina galericolor]], [[Omphalina luteovitellina]] (Lichenomphalia alpina), [[Omphalina vesuviana]] (Contumyces vesuvianus), [[Oudemansiella badia]] (Xerula melanotricha), <s>Panaeolus leucophanes</s>, [[Phaeocollybia festiva]], [[Pluteus roseipes]], [[Pluteus villosus]] (Pluteus ephebeus), [[Agaricus floccipes]] (Agaricus moellerianus), [[Psathyrella cernua]] (Homophron cernuum), <s>Psathyrella chondroderma</s>, [[Psathyrella obtusata]], psathyrella siliginea?????? agian [[Conocybe siliginea]] ? , <s>Psathyrella spintrigera</s>, [[Psilocybe inquilina]] (Deconica inquilina), <s>Psilocybe tenax</s>. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 09:03, 8 azaroa 2024 (CET)
:::::::::Orain bidaltzen dizudanak idatzi gabe dauzkat oraindik, zeintzuk idatziko ditut?: <s>Lentaria micheneri</s>, <s>Clavaria (Ramaria) tridentina</s>, [[Ramaria flavobrunnescens]], [[Ramaria flavoides]], [[Ramaria fennica]], [[Clavulinopsis laeticolor]], Clavaria (Clavulinopsis) kunzei [[Ramariopsis kunzei]], <s>Pterula densissima</s>, [[Naematelia encephala]] (Tremella encephala), [[Mukiziza hori|Tremella lutescens]], [[Larre-astaputz|Vascellum depressum]], [[Lycoperdon pusillum]] (Bovista dermoxantha ), [[Dictyophora duplicata]] (Phallus duplicatus), [[Lysurus mokusin]], [[Hysterangium clathroides]], [[Piceomphale bulgarioides]] (Rutstroemia bulgarioides). [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 16:39, 12 azaroa 2024 (CET)
::::::::::Hauetatik zeintzuk: [[Russula atrorubens]], [[Russula olivascens]], [[Russula pumila]], [[Russula raoultii]], [[Russula rubroalba]], <s>Russula rubrocarminea</s>, [[Russula vinosobrunnea]], [[Gorotz-sorgin txiki|Stropharia semiglobata var. radicata]], [[Sorgin hankaezkatatsu|Stropharia thrausta]], <s>Tephrocybe admissa</s>, [[Tricholoma subsejunctum]] (Tricholoma viridilutescens ), [[Tubaria minutalis]], [[Volvariella hypopithys]], [[Xeromphalina cauticinalis|Xeromphalina fellea]] [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 08:45, 16 azaroa 2024 (CET)
:::::::::::Hauetatik zeintzuk idatziko ditut: [[Dasyscyphus bicolor]] (Capitotricha bicolor), [[Lachnellula willkommii]], [[Dasyscyphus sulphureus]] (Belonidium sulphureum), <s>hyalinis vulgaris</s> ??????, <s>Pezicula carpinea</s>, <s>Chamonixia caespitosa</s>, [[Paxina leucomelas]] ([[Kaliza zuri-beltz|Dissingia leucomelaena]]), <s>Discina fastigiata (Gyromitra grandis)</s>, [[Discina leucoxantha]] (Gyromitra leucoxantha), <s>Discina intermedia</s>, <s>Urnula pouchetii (Neournula pouchetii)</s>, [[Cheilymenia crucipila]], <s>Tuber ferrugineum</s>, [[Tuber foetidum]], [[Colpoma quercinum]], [[Nectria episphaeria]] (Dialonectria episphaeria), [[Hypoxylon fuscum]], [[Diatrype stigma]], [[Trichia decipiens]] (Hemitrichia decipiens), <s>Cucurbitaria coronillae</s>, <s>Cucurbitaria laburni</s>, <s>Pionetes cesati</s>, [[Cribraria piriformis]], [[Trichia favoginea]] (Oligonema persimile), [[Hemitrichia clavata]], [[Hemitrichia stipitata]] (Hemitrichia stipitata), <s>Diachea subsessilis</s>, <s>Physarum viride</s>, [[Physarum cinereum]] [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 15:53, 20 azaroa 2024 (CET)
Goian egin beharreko artikuluak ahaztu dituzu, gorriz dauden artikuluak. Espero dut laster bukatzea, oso oso oso nekatuta nagoelako , ez dut jarraitu nahi. -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 14:26 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small> 19:26, 20 azaroa 2024 (CET)
: '''Amaitu ditzagun orrialde honetako artikulu gorri guztiak''' eta orduan geldituko naiz. Barkatu, ni gabe jarraituko duzu. Uste dut urte bat pasa dela eta dagoeneko nazkatuta nagoela. 3 urtez biok izugarri lan egin genuen, eguero, baina jarraitzeko gogoa amaitu da. Gure "auzolana" ona izan zen. Eskerrik asko zure lan bikainagatik. <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 14:30 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small> 19:30, 20 azaroa 2024 (CET)
::Eskerrik asko Zorion, gorrietako asko idatzita dauzkat, baina egunean bi bakarrik jartzen ditut zuri lan larregi ez emutearren, gutxi gelditzen dira. hauek bukatu arte ez dizut gehiago bidaliko, orduan gelditzen direnak bidaliko dizut, gutxi dira. zuk ikusi jarraaitu laguntzen edo ez. Lan asko eta oso ona egin duzu, mila esker berriz ere. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 08:38, 22 azaroa 2024 (CET)
:::Ba Zorion, hauek dira azkenak, uste dut lan ona egin dugula bion arteran, jakina, beste batzuk hobetuko dutena. Neka-neka eginda amaitu dugu baina euskarak eskertuko digu. Ea zeintzuk idaztea merezi duten esateko indarrak aurkitzen dituzun: [[Physarum citrinum]], [[Didymium clavus]], [[Comatricha nigra]], Ceratiomyxa fruticulosa var. porioides ([[Ceratiomyxa porioides]]), [[Dictydiaethalium plumbeum]], [[Lasiosphaeria ovina]], [[Lamproderma arcyrioides]] , [[Lamproderma ovoideum]], [[Bertia moriformis]], [[Vibrissea truncorum]], [[Cordyceps sphecocephala]] (Ophiocordyceps sphecocephala). [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 15:42, 2 abendua 2024 (CET)
::::Ados, benetan azkenak dira. Nahi adina artikulu gorri egin ditzakezu, egunean 4, 6 edo 8. Dagoeneko prestatuta daude. <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 19:43 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small> 00:43, 3 abendua 2024 (CET)
:::::Eskerrik aasko [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 07:44, 3 abendua 2024 (CET)
::::::Hauek dira azkenak, bukatu dut azkenean. Idaztea merezi duen perretxikoren bat ahaztu zait agian, bateren bat ikusten badut ez dut idatziko zuri galdetu gabe. zuk ikusten baduzu, jakinarazi, informazioa aurkitzen badut idatziko dut. eskerrik asko Zorion. [[Lankide:Jose Angel Urquia Goitia|Jose Angel Urquia Goitia]] ([[Lankide eztabaida:Jose Angel Urquia Goitia|eztabaida]]) 08:44, 21 abendua 2024 (CET)
Eta horri buruz ? Posible al da sortzea edo osatzea ? -- <big>[[User:Zorion|<span style="font-family:Script MT">Zorion</span>]]</big><sup>'''[[User talk:Zorion| eko ]]'''[[Fitxategi:Kaixo (Irulegiko eskua).png|12px]]</sup> 07:06 <small>([[Ekialdeko Ordu-eremu|EOE]])</small> 12:06, 21 abendua 2024 (CET)
# ''[[Crinipellis sardoa]]''
# ''[[Cleistocybe carneogrisea|Hygrophorus carneogriseus]]''
# ''[[Ramariopsis crocea]]''
# ''[[Leucoagaricus subvolvatus|Sericeomyces subvolvatus]]''
# ''[[Gerronema viridilucens]]'' (osatzeko)
# ''[[Neonothopanus nambi]]'' (osatzeko)
# ''[[Mycena vinacea]]'' (osatzeko)
# ''[[Leccinum leucopodium]]'' (osatzeko)
# ''[[Tylopilus hongoi]]'' (osatzeko)
2xcpltyrgpnq1uk7ifk1j9o4b52559o
Enbor-ziza
0
1047918
10006243
9489944
2024-12-20T22:55:14Z
Zorion
44278
10006243
wikitext
text/x-wiki
{{taxotaula automatikoa
| izena = Enbor-ziza }}
[[Fitxategi:Mellea1.jpg|thumb|Enbor-ziza.]]
[[Fitxategi:Mellea2.jpg|thumb|Enbor-zizak enborrean.]]
'''Enbor-ziza''' (''Armillaria mellea'') ''[[Physalacriaceae]]'' [[Familia (biologia)|familiako]] [[onddo]] [[espezie]] bat da.<ref>{{Erref-EHko onddoak}}</ref> Ale gazte osasuntsuen kapelak nahiko onak dira. Intolerantzia sindromea eragin dezake. Enbor ziza oso kaltegarria da parasitatzen duen zuhaitzarentzat, eta azkenen ihartu egiten du.
Zuhaitzaren perretxikoen errizomorfoak ilunetan fosforeszenteak dira. Onddo honen kolorea oso aldakorra da eta parasitatzen duen zuhaitzak eragina du kolorean.
[[Sinonimo (taxonomia)|Sinonimoak]]: ''Agaricus putridus'', ''Agaricus pistillaris'', ''Agaricus annularius'', ''Agaricus fuscopallidus'', ''Agaricus stipitis'', ''Agaricus cumulatus'', ''Agaricus polymyces'', ''Hypophyllum polymyces'', ''Lepiota polymyces'', ''Agaricus suaveolens'', ''Agaricus sulphureus var. b'', ''Agaricus melleus var. ß fuscopallidus'', ''Armillaria mellea var. sulphurea'', ''Armillariella mellea'', ''Omphalia mellea'', ''Mastoleucomyces melleus'', ''Polymyces melleus'', ''Clitocybe mellea'', ''Armillaria putrida'', ''Lepiota mellea''.
== Deskribapena ==
'''Kapela:''' 5 eta 10 cm. arteko diametrokoa, 15 cm-ra irits daiteke. Globo formakoa, gero ganbila, azkenean laua eta titi apur batekin. Azala eztiaren koloretik arrexkaraino aldatzen da, xerlo gutxi ditu espezie tipoan, oso ugariak eta iraunkorrak ostoyae barietatean.
'''Orriak:''' Desberdinak, ez oso estu, apur bat dekurrenteak, zuriak, gero horiak eta azkenean gorrixkaz tindatuta.
Orri dekurrenteak: Hanka ukitzeaz gain, beherantz jarraitzen duten orriak.
'''Hanka:''' Haritsua, 10-15-20 cm-ko luzerakoa, zilindrikoa, horixka edo arrexka, oinarrian ilundu egiten da. Mintzezko eraztuna, iraunkorra, lodia eta horixka.
'''Haragia:''' Zuria, trinkoa, oina gogorra. Apur bat mingotsa, batez ere ale garatuetan, ez du oso usain atsegina.
'''Etimologia:''' ''Armillaria'' terminoa latinetik “armilla” hitzetik, eskumuturrekoa esan nahi du. Eraztunagatik. Mellea epitetoa berriz latinezko “melleus” hitzetik dator, ezti kolorea esan nahi du. Bere koloreagatik.
'''Oharra:''' Barietate asko daude, kapelaren kolore desberdinekin, ezkatetan lodiera ezberdinekin eta oinaren forma ezberdinekin.<ref>{{erreferentzia|abizena=Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo|urtea=1987|izenburua=Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color|argitaletxea=Iberduero|orrialdea=208|ISBN=84-404-0530-8|hizkuntza=Es}}</ref>
== Jangarritasuna ==
Ale gazte eta osasuntsuen kapelak nahiko onak dira, baina irakinaldi bat eman behar zaie frijitu edo prestatu aurretik, horrela mingostasuna kentzen zaie. Intolerantzia sindromea eragin dezake. Egostean belztu egiten da.<ref>{{erreferentzia|abizena=Lotina, Roberto|urtea=1985|izenburua=Mil setas ibericas|argitaletxea=Diputacion foral de vizcaya|orrialdea=310|ISBN=84-505-1806-7|hizkuntza=ES}}</ref>
=== Nahasketa arriskua ===
''[[Suge-ziza mingots|Hypholoma fasciculare]]'' toxikoarekin eta jangarria den ''[[Armillaria tabescens]]''-arekin, azken honek eraztunik ez duen arren, ''Armillaria mellea''-ren antz handia du.<ref>{{erreferentzia|abizena=Palacios Quintano Daniel|urtea=2014|izenburua=Disfrutando con las setas|argitaletxea=Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa|orrialdea=248|ISBN=978-84-617-0196-4|hizkuntza=Es}}</ref>
== Sasoia eta lekua ==
Uda amaieratik negu hasiera arte hazten da, ale askoko taldetan, ale oso ederren sortak osatzen dituzte, oinetik lotuak, eta koniferoen edo hostozabalen enbor, motzondo eta sustraietan.<ref>{{erreferentzia|abizena=Cetto, Bruno|urtea=1987|izenburua=Guia de los hongos de Europa|argitaletxea=Ediciones Omega, S. A. Barcelona|orrialdea=159|ISBN=84-282-0253-6 (T.I). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Banaketa eremua ===
Amerika, Europa, Ozeania, Asiako iparraldea; Hegoafrikan sartua.<ref>{{Erref-GBIF}}</ref>
== Galeria ==
<gallery>
Fitxategi:Armillaria mellea 1.jpg
Fitxategi:Armillaria mellea 3.jpg
Fitxategi:Armillaria mellea 4.jpg
Fitxategi:Armillaria mellea 6.jpg
Fitxategi:Armillaria mellea 7.jpg
Fitxategi:Armillaria mellea 8.jpg
Fitxategi:Armillaria mellea 9.jpg
Fitxategi:Armillaria mellea 10.jpg
Fitxategi:Armillaria mellea 11.jpg
Fitxategi:Armillaria mellea 12.jpg
Fitxategi:Armillaria mellea 13.jpg
Fitxategi:Armillaria mellea 14.jpg
Fitxategi:Armillaria mellea 15.jpg
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Euskal Herriko perretxiko eta onddoak}}
[[Kategoria:Armillaria]]
[[Kategoria:Onddo jangarriak]]
[[Kategoria:Kanadako onddoak]]
[[Kategoria:Alaskako onddoak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako onddoak]]
[[Kategoria:Mexikoko onddoak]]
[[Kategoria:Erdialdeko Amerikako onddoak]]
[[Kategoria:Kolonbiako onddoak]]
[[Kategoria:Guyana Frantseseko onddoak]]
[[Kategoria:Brasilgo onddoak]]
[[Kategoria:Txileko onddoak]]
[[Kategoria:Argentinako onddoak]]
[[Kategoria:Groenlandiako onddoak]]
[[Kategoria:Islandiako onddoak]]
[[Kategoria:Kanarietako onddoak]]
[[Kategoria:Svalbardeko onddoak]]
[[Kategoria:Europako onddoak]]
[[Kategoria:Errusiako onddoak]]
[[Kategoria:Kaukasoko onddoak]]
[[Kategoria:Turkiako onddoak]]
[[Kategoria:Irango onddoak]]
[[Kategoria:Himalaiako eremuaren onddoak]]
[[Kategoria:Japoniako onddoak]]
[[Kategoria:Txinako onddoak]]
[[Kategoria:Taiwango onddoak]]
[[Kategoria:Australiako onddoak]]
[[Kategoria:Zeelanda Berriko onddoak]]
[[Kategoria:Kenyako onddoak]]
[[Kategoria:Hegoafrikako onddoak]]
[[Kategoria:Kongoko Errepublika Demokratikoko onddoak]]
[[Kategoria:Nigeriako onddoak]]
d5aa5jsf8ssw9hlx3a35r98mx29u07j
Egur-ziza bikain
0
1048921
10005759
9867247
2024-12-20T12:26:01Z
Zorion
44278
10005759
wikitext
text/x-wiki
{{taxotaula automatikoa
| izena = Egur-ziza bikaina }}
[[Fitxategi:Espetabilis1.jpg|thumb|Egur-ziza bikainak motzondoan.]]
[[Fitxategi:Espetabilis2.jpg|thumb|Egur-ziza bikaina azpitik ikusita.]]
'''Egur-ziza bikaina''' (''Gymnopilus junonius'') ''[[Strophariaceae]]'' [[Familia (biologia)|familiako]] [[onddo]] [[espezie]] bat da.<ref>{{Erref-EHko onddoak}}</ref> Espezie honek batzuetan, aparteko neurriak hartzen ditu.
[[Sinonimo (taxonomia)|Sinonimoak]]: ''Pholiota junonia'', ''Dryophila junonius'', ''Pholiota spectabilis var. junonia''.
== Deskribapena ==
'''Kapela:''' 4 eta 12 (15) cm. arteko diametrokoa, hasieran hemisferikoa, gero ganbila, batzuetan titi apur batekin; hori kolore ederrekoa edo hori-gorrixkakoa; gainazal zuntz-duna edo xerloduna, baina ezkata sendorik gabe, benetako ''Pholiota''-tan bezala.
'''Orriak:''' Ez estu, eskotatuak, okre-hori kolore ederrekoak, edo hori bizikoak, esporak heltzen direnean marroi-azafrai kolorekoak. Igurtziz arre-gorrixka kolorea hartzen dute.
Orri eskotatuak: Oinera iritsi baino lehentxoago eskote txiki bat duten orriak.
'''Hanka:''' 8-12 (15) x 1-3 (4) cm-koa, zilindrikoa, oinarrirantz mehetua, sendoa, horia, arre-gorrixka oinarrian. Eraztuna mintzezkoa eta ondo garatua, horia, gero herdoil kolorekoa.
'''Haragia:''' Lodia, irmoa, zurixka edo horixka, igurtziz marroi kolorea hartzen du; usain atsegina du eta zapore mingotsa.<ref>{{erreferentzia|abizena=Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo|urtea=1987|izenburua=Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color|argitaletxea=Iberduero|orrialdea=438|ISBN=84-404-0530-8|hizkuntza=Es}}</ref>
'''Etimologia:''' ''Gymnopilus'' hitza, “gymn” aurrizkitik dator, biluzia esan nahi du, eta “polis” atzizkiak, txapela esan nahi du. Kapela biluziak edo burusoilak. ''Junonius'' epitetoak Saturnoren alaba Juno jainkosa erromatarra aipatzen du.
== Jangarritasuna ==
Pozoitsua ez den arren, bere haragia , oso mingotsa da, eta horrek janezina bihurtzen du. [[Onddo haluzinogeno|Mozkortu ere]] egiten du.<ref>{{erreferentzia|abizena=Lotina, Roberto|urtea=1985|izenburua=Mil setas ibericas|argitaletxea=Diputacion foral de vizcaya|orrialdea=248|ISBN=84-505-1806-7|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Nahasketa arriskua ===
Espezie hau, bere generoko beste batzuetatik bereizten da, bere kapela ezkatarik gabea delako, eta bere tamaina handiagatik.<ref>{{erreferentzia|abizena=Palacios Quintano Daniel|urtea=2014|izenburua=Disfrutando con las setas|argitaletxea=Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa|orrialdea=360|ISBN=978-84-617-0196-4|hizkuntza=Es}}</ref>
== Sasoia eta lekua ==
Udaren azkenean eta udazkenean. Sahats, makal eta pinuen enborretan edo adar-lodietan agertzen da, gehienetan taldeka. Nahasezina.<ref>{{erreferentzia|abizena=Cetto, Bruno|urtea=1987|izenburua=Guia de los hongos de Europa|argitaletxea=Ediciones Omega, S. A. Barcelona|orrialdea=113|ISBN=84-282-0541-X(T.3). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Banaketa eremua ===
Amerika, Europa, Afrika, Asia, Australia, Zeelanda Berria.<ref>{{Erref-GBIF}}</ref>
== Galeria ==
<gallery>
Fitxategi:Gymnopilus junonius 3.jpg
Fitxategi:Gymnopilus junonius 4.jpg
Fitxategi:Gymnopilus junonius 5.jpg
Fitxategi:Gymnopilus junonius 6.jpg
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Euskal Herriko perretxiko eta onddoak}}
[[Kategoria:Gymnopilus]]
[[Kategoria:Onddo ez jangarriak]]
[[Kategoria:Onddo haluzinogenoak]]
[[Kategoria:Kanadako onddoak]]
[[Kategoria:Alaskako onddoak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako onddoak]]
[[Kategoria:Mexikoko onddoak]]
[[Kategoria:Costa Ricako onddoak]]
[[Kategoria:Kolonbiako onddoak]]
[[Kategoria:Hondurasko onddoak]]
[[Kategoria:El Salvadorko onddoak]]
[[Kategoria:Brasilgo onddoak]]
[[Kategoria:Txileko onddoak]]
[[Kategoria:Argentinako onddoak]]
[[Kategoria:Azoreetako onddoak]]
[[Kategoria:Kanarietako onddoak]]
[[Kategoria:Europako onddoak]]
[[Kategoria:Errusiako onddoak]]
[[Kategoria:Kaukasoko onddoak]]
[[Kategoria:Turkiako onddoak]]
[[Kategoria:Israelgo onddoak]]
[[Kategoria:Antartikako onddoak]]
[[Kategoria:Himalaiako eremuaren onddoak]]
[[Kategoria:Hego Koreako onddoak]]
[[Kategoria:Japoniako onddoak]]
[[Kategoria:Txinako onddoak]]
[[Kategoria:Taiwango onddoak]]
[[Kategoria:Australiako onddoak]]
[[Kategoria:Zeelanda Berriko onddoak]]
[[Kategoria:Indonesiako onddoak]]
[[Kategoria:Hegoafrikako onddoak]]
[[Kategoria:Kongoko Errepublika Demokratikoko onddoak]]
ea8pdy2ezuxq8nhdq9oc1c99pn4zscu
Wikiproiektu:WikiEmakumeok/WikiOiartzun
102
1050273
10005905
10002118
2024-12-20T15:26:38Z
Kaletrosa~eswiki
93330
/* 2024ean hobetuak */
10005905
wikitext
text/x-wiki
'''''<big><big>WikiOiartzun|Oiartzunen egiten diren lanaldietako wikilekua</big></big> '''''
[[Fitxategi:Erresilientzia.jpg|thumb|200px|Oiartzungo Wikiemakumeok.Logoa]]'''Oiartzungo WikiEmakumeok''', Oarso-Bidasoa aldera zabalduta, bost lagun gabiltza taldean. Baina lan eder honetan bidelagun nahi zaitugu. Auzolanean burutzeko ekimena dugu hau: auzolanean ereindako haziak, uzta aberatsagoa ematen duelako. Izkutuan dagoen emakume bati argia ematen diogun bakoitzean, gu denok, argitasunean irabazten dugulako.
Zuk ere bat egiten baduzu gure helburuekin, hau da, gurekin batera, wikipedia emakumeez eta euskaraz elikatu nahi baduzu, jarri gurekin harremanetan eta lagunduko dizugu: hilean behin elkartzen gara [[Landetxe Kultur Aretoa|Landetxeko]] jubilatuen tailer gelan.
Eskerrak eman nahi dizkiogu '''Oiartzungo Udala''' eta bertako '''Berdintasun Sailari''' ematen diguten laguntza guztiagatik. Eskerrak baita, hainbeste irakatsi, motibatu eta bidelagun ditugun wikipediako lagunei ere, batez ere, [[Marisa Barrena]]ri, Maripa Garaizabaleri eta [[Mentxu Ramilo Araujo]]ri.
== [[Fitxategi:Im-jabber.svg|30px|]] '''<big>Wikiproiektu honen helburuak</big>''' ==
* Emakumeen biografia berriak sortzea euskaraz.
* Wikipedian beste hizkuntza batzuetan badauden emakumeen biografiak euskarara ekartzea.
* Emakumezko editore euskaldunen kopurua handitzea.
* Euskal Wikipedian genero-ikuspegia txertatzea.
* Historian zehar izandako emakumeen ekarpenak eta ezagutzak Euskal Wikipedian biltzea.
== [[Fitxategi:Cameras Zenit 11.jpg|31x31px]] '''<big>Irudiak</big>''' ==
{| class="wikitable"
|+
![[Fitxategi:WikiEmakumeok Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak.jpg|thumb|350x350px|WikiEmakumeok, Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak. Azaroak 1 2019, Durangon|erdian]]
![[Fitxategi:Wikipedistas.jpg|thumb|350x350px|Oiartzungo wikilariak: Izaskun, Ane, Jaione eta Josune. 2022|erdian]]
![[Fitxategi:Oiartzungo Wikiemakumeak 2024.jpg|thumb|350x350px|Oiartzungo wikilariak: Jaione, Izaskun, Agustina eta Josune. 2024|erdian]]
|-
|
|
|
|}
= [[File:La mujer que nunca conociste logo 2017.jpg|30px]] '''Emakumeen zerrenda''' =
== [[Fitxategi:Gnome-colors-alacarte2.svg|20px]] '''Egiten ari garenak''' ==
Hauetan ari gara lanean (ez dezagun lanik bikoiztuta egin)
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Nekane Urkia]]
# [[Alazne Inziarte Agirrezabala "Lolo"]]
# [[Marijo Arana Zabalegi]]
# [[Lorena Zalakain Lopez]]
}}
== [[Fitxategi:Gnome-mail-attachment.svg|20px]] '''Egitekoak''' ==
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Saioa Ballesteros Egiazabal]]
# [[Idoia Arbelaitz]]
# [[Kontxita Etxebeste Etxabeguren]]
# [[Maddalen Aristegi Sanchez]]
# [[Ane Narvarte Lasa]]
# [[Maixabel Arbide]]
# [[Aloña Intxaurrandieta]]
# [[Maria Zapiain de Pildain]]
# [[Mikaela Ibarra Mutuberria]]
# [[Izaskun Larruskain]]
# [[Oihana Irastorza]]
# [[Onintza Ostolaza Arruabarrena]]
# [[Loli Sagarzazu]]
# [[Oiartzungo Emakumezkoen Futbol Taldea]]
# [[Miren Azkarate Badiola]]
# [[Idoia Ruiz de Apodaka Audikana]]
# [[Karrikako Artaso Dantza Taldea]]
# [[Egoa Alvarado Delgado]]
# [[Karmele Irastorza Lekuona]]
# [[Garazi Lasarte Eskudero]]}}
Besterik proposatu nahi baduzu, gehitu izenak zerrendan edo idatzi [http://oiartzungowikiemakumeak@gmail.com oiartzungowikiemakumeak@gmail.com] helbidera:
== [[File:Dialog-apply.svg|20px]] '''Sortuak'''==
=== 2021ean sortuak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Maria Angeles Esnaola Bidaurreta]] maistra, abertzalea
# [[Frantxiska Iragorri Iriarte]] ekintzailea, abertzalea
# [[Jaione Ugaldebere Sarasua]] irakaslea, kazetaria
}}
=== 2022an sortuak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Aiora Perez de San Roman Uria|Aiora Perez de San Roman Uria]] psikologoa, orientatzailea, politikaria
# [[Concha Murguia Egaña|Concha Murguía Egaña]] euskal aberri maitalea eta Galizako kulturaren zaintzailea
# [[Ane Lardi Enbil]] kazetaritza eta euskalgintzari lotutako herri eragilea
# [[Alaia Gaztelumendi Mendarte]] margolaria, muralista eta arte plastikako irakaslea
# [[Olga Leibar Mendarte]] irakasle eta feminista eta herri ekintzaile solidarioa
# [[Izaskun Madariaga Iragorri]] irakasle eta abertzale ezkertiarra. Haur eskola ereduko bultzatzailea
# [[Nekane Martiarena Labandibar]] Psikologoa, sortzailea eta hezitzailea
# [[Maria Garaiar Rekalde]] Comète Sareko kolaboratzailea
# [[Maria Jesus Aranburu Arbelaitz]] Sasi-maistra eta herri ekintzailea
# [[Arantxa Lete Bergaretxe]] Irakasle euskalzalea eta herri ekintzailea
# [[Aitziber Arnaiz Garmendia]] Euskaltzalea eta herri ekintzailea
# [[Mari Jose Molina Guerrero]] Irakasle feminista eta militante ezkertiarra
# [[Miren Irigoien Aizarna]] Euskaltzalea eta herri ekintzailea
# [[Alaitz Guridi Agirrezabala]] Irakasle, abeslari eta abesbatza-zuzendaria
# [[Maria Mendizabal Iturria]] Ingeniaria, sopranoa eta aktorea
# [[Amalur Arbelaitz Arbelaitz]] Baserritarra eta kirolaria
# [[Edurne Agirrezabala Ugaldebere]] Antzezlea
# [[Allende Arnaiz Garmendia]] Diziplina aunitzeko artista
# [[Maria Teresa Arbide Garayar]] (Maittere) Mariaren Frantziskotar Misiolarien Institutuko (FMM) nazioarteko moja misiolaria
# [[Maria Josefa Sansberro Echeverria]] Bigarren mundu gerran erresistentziarekin konprometitua. Nazien kontzentrazio eremuan hila
# [[Ainara Lasa Perez]] Artista eta kultur eragilea
# [[Oiartzungo Feministen Asanblada]]
# [[Irune Arbide Urdanpilleta]] Pianista eta Oiartzungo Ibargain Musika Eskolaren sortzaile.
}}
=== 2023an sortuak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Oiartzungo Emakumeen Taldea (HELTA, Helduen Tailerrak)]] Herriko emakumeen garapen sozial eta pertsonala bultzatzeko taldea.
# [[Miren Eraso Iturrioz]] Artearen historialari sustatzailea eta editorea
# [[Joana Mendiboure Garaiar]] Euskalzale, kulturzalea eta kudeaketa-komunikazioan aritua
# [[Tamara Muruetagoiena Hormaza]] Giza eskubideen aldeko aktibista
# [[Udane Ansa Iragorri]] Ilustratzaile, maketatzaile, diseinatzaile eta irakaslea
# [[Arantxa Madariaga Iragorri]] Haurtzaro ikastolako lehen irakasle euskaltzalea
# [[Ramona Pikabea Mitxelena]] trikitilaria
# [[Belen Moreno Zaldibar]] Diziplina aunitzeko euskal artista
# [[Josune Igoa Frantxes]] Maixtra, irratizalea eta musikazalea
# [[Trini Cornellana Puigarnau]] Mendigoizale-alpinista eta medikua
# [[Arantza Manterola Odriozola]] Ikastola mugimenduko ekintzailea
# [[Killirikupe Emakumeak Ahalduntzeko Oiartzungo Eskola]]
# [[Agustina Pontesta Garmendia]] Irakasle euskaltzalea eta herri ekintzailea
# [[Izar Aizpuru Lopez]] Dantzari profesionala
# [[Olatz Mitxelena Larreta]] Irakaslea eta idazlea
# [[Iosune Cousillas Aramendi]] Irakaslea eta ekintzailea
# [[Primitiba Lekuona Berasategi]] Euskaltzalea eta botikaria
# [[Irati Zabala Mujika]] Arrokako zein lehiaketetako eskalatzailea.
# [[Itziar Iñarra Oiarzabal]] Mendizale eta herri ekintzaile oiartzuarra
# [[Maritxu Gaztelumendi Urruzola]] Euskaltzalea, irakaslea eta idazlea. Karrika auzoko Artaso euskal dantza taldearen sortzailea.
# [[Maria Illarra]] Hondarribiako ustezko sorginen aurkako prozesuan epaitua izan zen 1611ko maiatzaren 6an.
# [[Maite Gezala Legorburu]] Dantza, musika eta kantu zalea, herrigintzan dihardu.
# [[Lide Leibar Eraso]] Mendizalea, eskiatzailea eta eskalatzailea. Euskadiko selekzioan lehiatu izan du.
# [[Luisa Irigoien Larrañaga]] Maistra izan zen eta 36ko gerran atxilotu eta Iruñeko Espetxe Probintzialean preso egondakoa.Euzko Emakume Abertzale Batzako partaidea
# [[Luisa Berrondo Iartzabal]] Ugaldetxoko Luixa maixtra.
# [[Maddalen Dorronsoro]] Abeslari, musikagile eta abesbatza zuzendaria da.
# [[Pirkko Viljanen]] Aktibista boluntarioa izandakoa Finlandian nahiz Amerika Erdialdeko hainbat herrialdeetan. Ogibidez, ingeleseko irakaslea.
# [[Pilar Iragorri Iriarte]] Misiolari sekularra. Borondatezko lankide gizarte gaietan.
# [[Séverine Berger]] artearen historialaria.
# [[Erica Liquete|Erica Liquete Villamor]] ipuinkontalari, idazle eta txirularia.
# [[Alaia Belaunzaran Arruabarrena]] Harpista profesionala.
# [[Fatimetu Salec Mohamed]] Mendebaldeko Saharako ekintzailea.
# [[Sara Codina Alsina]] kataluniar musika-irakasle eta pertsona autisten eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Maite Paisal Ugia]] Herri ekintzailea eta kirolaria
# [[Julia Irazu Gartzia]] Maistra aitzindaria
# [[Sebastiana Gesalaga|Sebastiana Gesalaga Pagola]] moja klaratar eta bertso-jartzailea
# [[Agustina Lizarazu Larburu]] Euskaldunen eskolatzeaz arduratu zen emakume lezoarra.
# [[Irma Rutkauskaité]] abesbatza zuzendari eta abeslaria
# [[Olatz Retegi Rekalde]] Gizarte antropologoa eta giza eskubideetan espezializatua
# [[Jurdana Otxoa Lopez de Etxezarreta]] Musikari profesionala. Biolin-jotzaile, musika-irakasle, antzerkilari eta sortzailea.
}}
=== 2024ean sortuak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Roxa Zabaleta Aiestaran]] Sendalari, petrikilo, sasimediku edota kurandera lanetan aditu eta aritua.
# [[Ana Rodriguez Rua]] Pedagogoa, haur-hezkuntzako irakaslea eta “Familia-harrera”ko kolaboratzailea
# [[Ana Mendiola Mugika]] Dantzaria, poeta eta batez ere dantza irakasle eta sortzailea.
# [[Maria Azeo Ezkerra]] Etxekoandre-baserritarra eta emakume aitzindaria sega apostuko jardunean.
# [[Josefa Martiarena Lekuona]] Euskal idazle saritua eta elizako serora.
# [[Ainhize Hurtado|Ainhize Hurtado Villalba]] Ehungintzako artista.
# [[Gema Sistiaga Agirregomezkorta]] Euskaltzale, andereñoa, trikitilari eta nabigatzailea.
# [[Koro Mariezkurrena Gastearena]] euskal arkeozoologoa.
# [[Lezoar batelariak]]
# [[Anixeta Agirrezabala Lekuona]] Tabernari eta sukaldaria
# [[Sorkunde Lekuona Sagarzazu]] Haurtzaro ikastolako ikasle, irakasle eta zuzendaria. Zinegotzia izan zen 1999-2003 legealdian.
# [[Maria Oiartzabal Aranburu]] 9 seme-alaben ama. Bitan alargundua eta garai zailetan aurrera egiten jakin izan zuen emakumea
# [[Guruzne Azpiroz Ibarguren]] traineru estropadetako arraunlaria eta entrenatzailea izan da. San Juan traineruarekin Kontxako Bandera eta Emakumezkoen Euskotren Liga birritan irabazi ditu. Oiartzungo Udalak VI. Kirol Saria eman zion 2021ean bere kirol ibilbideagatik.
# [[Clara Wolfram Perez]] Kazetari, ikerlari eta idazlea. Berdintasunean, sexualitatean eta autoezagutzan aditua.
# [[Petra Lekuona]] Herriko ongilea, bere ondarea utzi zuen adineko herritarrak babesteko. Oiartzungo Zaharren Egoitzak bere izena darama.
# [[Beko plazako labaderoa]] 2021etik emakumeei gorazarre egiten dien arte-lana.
# [[Arrainketariak]] Herrietan arrain freskoa saltzen ibiltzen ziren emakumeak.
# [[Maritxu Oiartzungoa eta Katalina Belauntzakoa]] XVI. mendean lesbianak izateaz akusatu eta atxilotu zituzten lehenak
# [[Benita Gorostizu Imaz]] Emakume baserritarra eta 12 seme-alabaren ama. Idazlea, irakurtzalea eta etxekoentzat irakaslea izan zen.
# [[Lezoko garbitoki edo labaderoak]] Ez soldatarik, ez eta errekonozimendurik gabeko emakumeen lantokiak izan dira.
# [[Lezoko emakume “galleterak”]] (XIX-XXko 70.eko hamarkada bukaera) Olibet fabrikan lanean aritutako emakumeak. Lanbide galdua.
# [[Oihane Mitxelena Iribarren]] Zientzilari eta ikertzailea.
# [[Juana Aiestaran Mendiluze]] Oiartzungo Emakume Abertzale Batzako lehendakaria.
# [[Flora Kennedy Delgado]] Oiartzungo nazionalismoari laguntza emandakoa gerra garaian.
# [[Dunixe-Aberri Larralde]] Euskal pilotaria.
# [[Edurne Saizar Lizarazu]] Piano-jotzailea.
# [[Lezoko Emakume Abertzale Batza]] Lezon sortutako emakume abertzale taldea.
# [[Itsaso Güemes Oiarbide]] Kazetaritza eta komunikazio arloan jarduten duen herritarra.
# [[Miren Agiriano Ugartemendia]] Euskal gatazka bezala ezagutu den egoerak bete-betean eragin zion emakumea.
# [[Koikile Arruabarrena Lekuona]] Irakaslea eta “Koikile Arruabarrena haurtzaindegia”ren sortzailea.
# [[Fidela Zalakain Salaberria]] Oiartzungo udal langilea izan zen 57 urtez eta herritar askorentzat ezinbesteko laguntzailea.
# [[Mari Jose Egiazabal Agirrezabala]] Anixeta jatetxeko sukaldari ospetsua
# [[Guruzne Azpiroz Ibarguren]] traineru estropadetako arraunlaria eta entrenatzailea.
# [[Rexu Mazusta Astibia]] Frankismoaren garaiko langile borrokalaria. Psikologoa formazioz eta yoga irakaslea.
# [[Pilar Lekuona Etxabeguren]] Euskaltzalea eta idazlea. Emakume Abertzale Batzako kide
# [[Mari Karmen Labandibar Rekalde]] Emakume langile, ekintzaile eta solidarioa
# [[Katerin Artola Telleria]] Dantzari txapelduna. Dantza irakasle eta epaimahai lanetan jarduten du.
# [[Mayi Arriaga Garmendia]] Emakume Abertzale Batzako kide eta euskal militantea
# [[Maria Engrazia Lekuona Aranburu]] Beatifikatutako moja martiria
# [[Maria Jesus Mitxelena Lekuona]] Sendabelarretan aditua, etxekoandre eta baserritarra.
# [[Pepita Mitxelena Lekuona]] Sendabelarretan aditua, etxekoandre eta baserritarra.
# [[Maria Jesus eta Pepita Mitxelena Lekuona, sendabelar zaleak]] Maradiko sendabelarrak.
}}
== [[Fitxategi:Gnome-colors-alacarte2.svg|20px]] '''Itzuliak''' ==
=== 2022an itzuliak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[María del Pilar Carré]] Idazlea (Galizia, 1921-2000)
# [[May Carré]] Idazlea (Galizia, 1922-1990)
# [[Pilar Adón]] idazlea (Madril, 1971)
# [[Ana Vidal Egea]] kazetaria, idazlea, poeta (Murtzia, 1984)
# [[Paquita Sauquillo Pérez del Arco]] abokatua eta politikari espainiarra (Madril, 1943)
# [[Marta Mata Garriga]] Pedagogo eta politakari katalana (Bartzelona,1926)
}}
=== 2023an itzuliak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Irene Balaguer Felip]] Haur hezkuntzako kataluniar irakasle eta pedagogoa izan zen. Infancia aldizkariko sortzailea (Bartzelona,1948)
# [[Roser Ros i Vilanova]] Pedagogo, narratzaile eta antzerkigile katalana da. (Bartzelona, 1950)
# [[Traute Lafrenz]] Alemaniako medikua eta nazismoaren aurkako erresistentziako partaide (Hamburgo, 1919 - Yonges Island, 2023)
# [[Marion Dix Sullivan]] (1802–1860) (fl. 1840–50) kantugile eta musikagile estatubatuarra
# [[Faustina Hasse Hodges]] (Malmesbury, 1823 - Filadelfia, 1895) Jatorri britaniarreko organo-jole eta musikagile estatubatuarra.
# [[Lucía Abello Abello]] Txileko liburuzain eta botanikaria.
# [[Clara Grima Ruiz]] Matematikako irakasle espainiarra da eta Matematika Zientzietako dibulgatzailea
# [[María Belmonte Barrenechea]] Idazlea, itzultzailea eta ikerlaria. Katalanezko eta gaztelaniazko interpretea.
# [[Vernon Lee]] Idazlea, estetika eta mamu-ipuinei buruz egin zituen lanengatik ezaguna.
# [[Barbara Oakley]] Hezitzailea, idazlea, ingeniaria. STEAM hezkuntza eta honen ikuspegi ikertzailea bultzatu du.
# [[Margarita Aliger]] Poeta, liburuzain, kazetari eta itzultzaile sobietarra.
# [[Alia Muhammad Baker]] Irakeko gerra garaian Al Basrah-ko Liburutegi Nagusikoo 30.000 liburu inguru suntsiketatik salbatu zituen.
# [[Laurie Michelle Bridges]] Liburutegi akademikoetan, teknologia berrietan eta hezkuntzan espezializatutako liburuzaina.
# [[María Sefidari Huici]] Psikologoa eta irakaslea eta Wikimedia Fundazioko lehendakaria.
# [[Paulina Amengual Payeras]] Sindikalista, maistra eta erizaina izan zen.
# [[Giulia Adinolfi]] filologoa, hispanista, unibertsitateko irakaslea eta feminista italiarra izan zen, eta bere bizitza profesionala, pertsonala eta politikoa Bartzelonan garatu zuen.
# [[Dorothy M. Horstmann]] Epidemiologo, birologo eta pediatra.Poliobirusak giza odol-fluxuan duen hedapenari buruz egin zituen ikerketak poliomielitisaren aurkako txertoa garatzeko oinarriak finkatzen lagundu zuen
# [[Mireia Calafell i Obiol]] Kataluniako poeta, idazle eta kultur ekoizlea.
# [[Pilar Pascual de Sanjuán]] maistra, feminista eta idazle katalana
# [[Margarida Aritzeta i Abad]] Kataluniako idazle eta literatura irakasle Tarragonako Rovira i Virgili Unibertsitatean.
# [[Raquel Ricart Leal]] idazle valentziarra, zenbait literatura-genero landu ditu beti valentzieraz.
# [[Rosa Maria Arquimbau i Cardil]] idazle eta kazetari katalana izan zen. Rosa de Sant Jordi ezizena erabili zuen ipuinak idazteko hainbat aldizkaritan argitaratuz.
# [[Sára Salkaházi]] moja katoliko hungariarra, Bigarren Mundu Gerran gutxi gorabehera ehun judu salbatu zituena.
# [[Raufa Hassan al-Sharki]] yemendar kazetari, irakasle eta ekintzailea.
# [[Estrella Solé i Casadellà]] aktore eta idazle katalana da
# [[Anjela Duval]] bretainiar poeta
# [[Amaranta Gómez Regalado]] mexikar gizarte-antropologo eta ekintzailea
# [[Urvashi Butalia]] Indiako idazle, editore eta ekintzaile feminista.
# [[Ángeles Maestro Martín]] Espainiako politikaria eta medikuntzako eta Kirurgiako lizentziaduna da.
# [[Dina Alma de Paradeda]] brasildar ''socialite''a, izenez ezagutzen den lehenengo emakume transgeneroetako bat
# [[Scholastique Mukasonga]] ruandar-frantziar idazlea
# [[Maria Naredo Molero]] Espainiako legelaria eta ikertzailea da, giza eskubideetan eta generoan espezializatua.
# [[Farida Khalaf]] irakiar-alemaniar idazlea.
# [[Norma Andrade]] ekintzaile mexikarra.
# [[Lamiya Aji Bashar]] giza eskubideen aldeko irakiar ekintzailea.
# [[Miina Sillanpää]] finlandiar politikaria.
# [[Rita Casciakoa]] italiar moja agustindarra.
# [[Teodora Fracasso]] italiar moja karmeldarra.
# [[Aliza Greenblatt]] estatubatuar yiddishazko poeta.
# [[Maria Firmina dos Reis]] brasildar idazlea.
# [[Paola Villarreal]] mexikar informatikaria.
# [[Annalena Tonelli]] italiar misiolari katoliko eta ekintzailea.
# [[Linor Goralik]] israeldar idazlea.
# [[Adriana Esteves]] brasildar aktorea.
# [[Cacau Protásio]] brasildar aktorea.
# [[Morénike Giwa Onaiwu]] estatubatuar irakasle, idazle, eta pertsona autisten eta GIBa duten pertsonen eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Amy Sequenzia]] estatubatuar poeta, blogari eta pertsona autisten eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Anna Löwenstein]] britainiar esperantista eta idazlea.
# [[Sona Axundova-Qarayeva]] azerbaijandar poeta.
# [[África Pedraza Molina]] akademikoa, idazlea eta kazetaria.
# [[Nkeiruka Jezekh]] errusiar curling jokalaria.
# [[Susan Abulhawa]] Kazetaria, letra-emakumea eta giza eskubideen aldeko ekintzaile palestinarra
# [[Eva Rysová]] eslovakiar aktorea.
# [[Samah Jabr]] psikiatra, psikoterapeuta, idazle palestinarra eta giza eskubideen aldeko ekintzale da.
# [[Scarlett Byrne]] ingeles aktorea.
# [[Carme Ruscalleda i Serra]] Kataluniako sukaldaria
# [[Andolalao Rakotoarison]] madagaskartar-alemaniar herpetologoa.
# [[Alejandra Villafañe]] kolonbiar aktore eta modeloa.
# [[Amanda Aizpuriete]] letoniar poeta eta itzultzailea.
# [[Regina Jonas]] alemaniar errabino erreformista, munduko lehen emakume errabinoa.
# [[Ruth de Souza]] brasildar aktorea.
# [[Irene Muzás Calpe]] kataluniar filologo, itzultzaile eta errabinoa.
# [[Francesca Madriguera i Rodon]] Paquita Madriguera izenez ezaguna, pianista eta konpositorea.
# [[Àurea Cuadrado Castillón]] Àurea Cuadrado Alberola izenez ere ezaguna, militante anarkista feminista.
# [[Leila Farsakh]] Palestinako ekonomialari politikoa.
# [[Natașa Raab]] errumaniar aktorea.
# [[Lily Afshar]] irandar-estatubatuar gitarra-jotzaile eta musika-irakaslea.
# [[Zsuzsa Bíró]] hungariar zinema-gidoilari eta antzerkigilea.
# [[Fatima al-Aqel]] emakume itsuen eskubideen aldeko yemendar ekintzailea.
# [[Julia Bascom]] pertsona autisten eskubideen aldeko estatubatuar ekintzailea.
# [[Adriana Laffan]] mexikar aktorea.
# [[Betje Wolff]] herbeheretar idazlea.
# [[Julia Nyberg]] suediar poeta.
# [[Collette Divitto]] estatubatuar enpresaburu eta ekintzailea.
# [[Lauren Tuchman]] estatubatuar errabino eta ekintzailea.
# [[Rusudan Gotsiridze]] georgiar apezpiku baptista eta ekintzailea.
# [[Hina Jilani]] Pakistango Gorte Goreneko abokatua eta giza eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Sara Tavares]] portugaldar abeslaria.
# [[Asma Jahangir]] Pakistango abokatua izan zen, giza eskubideetan aditua eta gizarte-ekintzaile sortzailea eta Pakistango Giza Eskubideen Batzordeko lehendakaria.
# [[Christiane Rimbaud]] frantziar historialari eta idazlea.
# [[Leila Ross-Shier]] kaimandar liburuzain, irakasle eta musikagilea.
# [[Gemma Galgani]] italiar mistiko pasiotarra.
# [[Perla Santalla]] argentinar aktorea.
# [[Eloísa Mafalda]] brasildar aktorea.
# [[Marta Anna Wiecka]] poloniar moja.
# [[Carmen Dolores]] portugaldar aktore eta idazlea.
# [[Eulália Maria Lahmeyer Lobo]] brasildar historialaria.
# [[Hanya Yanagihara]] estatubatuar idazle eta kazetaria.
# [[Maria Giacomina Nazari]] italiar margolaria.
# [[Sarah Judith de Castro]] ingeles margolaria.
# [[Mary Hayden Pike]] estatubatuar idazlea.
# [[Emma Maria Macfarren]] ingeles piano-jotzaile eta musikagilea.
# [[Amanda M. Edmond]] estatubatuar idazlea.
# [[Alida Rouffe]] frantziar aktorea.
# [[Myrtle Reed]] estatubatuar idazle, kazetari eta filantropoa.
# [[Emília de Oliveira]] portugaldar aktorea.
# [[Jeanne Landre]] frantziar kazetari, literatura kritikari eta idazlea.
# [[Sara Beirão]] portugaldar idazle, kazetari, filantropo eta emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Divya Bharti]] indiar aktorea.
# [[Sophia Frances Anne Caulfeild]] ingeles brodatzaile eta idazlea.
# [[Hilda Rebello]] brasildar aktorea.
# [[Marisa Sanches]] brasildar aktorea.
# [[Martha Wentworth]] estatubatuar aktorea.
# [[Verónica Valenzuela]] espainiar idazlea.
# [[Revekka Galperina]] sobietar itzultzaile eta argitaratzailea.
# [[Pamela Britton]] estatubatuar aktorea.
# [[Jessica Daves]] estatubatuar idazle eta argitaratzailea.
}}
=== 2024an itzuliak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Aines Bohemiakoa]] Bohemiako Erresumako printzesa eta moja.
# [[Katalina Labouré]] frantziar moja.
# [[Urtsula Ledóchowska]] poloniar moja, misiolari eta irakaslea.
# [[Jevgenia Berkovitx]] errusiar antzerki zuzendari, dramagile eta poeta.
# [[Carmen Agredano González]] Andaluziako poetisa, abeslari eta konpositorea.
# [[Janina Altman]] Giza eskubideen aldeko aktibista eta kontzentrazio-esparru batean izandako kimikari eta idazle poloniar-israeldarra
# [[Graça Fonseca]] portugaldar soziologo eta politikaria.
# [[Jeanne d’Arc Mujawamariya]] ruandar politikari eta diplomazialaria.
# [[Bianca Pitzorno]] italiar idazle eta itzultzailea.
# [[Lois Lowry]] estatubatuar idazlea.
# [[Stacey Fru]] hegoafrikar idazle eta haurren eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Gulalai Ismail]] Giza eskubideen aldeko Pakistango emakume ekintzaile
# [[Afroze-Numa]] pakistandar artzaina.
# [[Olga Paredes]] boliviar arkitekto eta wikilaria.
# [[Xu Zaozao]] emakumeen ugaltze-eskubideen eta gorputzaren autonomiaren aldeko ekintzaile txinatarra.
# [[Neema Namadamu]] kongoar politikari eta ekintzailea.
# [[Olena Rozvadovska]] ukrainar ekintzailea.
# [[Rukshana Kapali]] nepaldar ekintzailea.
# [[Carolina Díaz Pimentel]] perutar kazetaria.
# [[Tamar Museridze]] georgiar kazetaria.
# [[Ester Xargay Melero]] kataluniar idazle, itzultzaile, bideoartista eta kultura ekintzailea.
# [[Meg Cabot]] estatubatuar idazlea.
# [[Ana Afonso]] portugaldar aktore eta modeloa.
# [[Jacqueline Wilson]] ingeles idazlea.
# [[Bolesława Lament]] poloniar moja.
# [[Josefina Bakhita]] sudandar-italiar moja.
# [[Shahla Lahiji]] irandar idazle, argitaratzaile, itzultzaile eta emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Lene Mayer-Skumanz]] austriar idazle eta kazetaria.
# [[Pilar de Madariaga Rojo]] kimikaria eta irakaslea.
# [[Vera Holtz]] brasildar aktorea.
# [[Bhavatharini]] indiar abeslaria.
# [[Kayla Cromer]] estatubatuar aktorea.
# [[Hinako Ashihara]] japoniar mangaka.
# [[Amina Sow Mbaye]] senegaldar idazlea.
# [[Diary Sow]] senegaldar idazlea.
# [[Chloé Hayden]] australiar aktore, Interneteko ospetsu, pertsona autisten eskubideen aldeko ekintzaile, podcast ostalari eta idazlea.
# [[Sophia Mendonça]] brasildar idazle eta kazetaria.
# [[Pauline Alphen]] frantziar-brasildar idazlea.
# [[Camilla Pang]] britainiar biologo, idazle eta pertsona autisten eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Laura Kate Dale]] ingeles kazetari, idazle eta ekintzailea.
# [[Samira Wiley]] estatubatuar aktorea.
# [[Amybeth McNulty]] irlandar-kanadar aktorea.
# [[Ryan Kiera Armstrong]] estatubatuar aktorea.
# [[Dalila Bela]] kanadar-estatubatuar aktorea.
# [[Kiawentiio]] kanadar aktore eta abeslaria.
# [[Débora Nascimento]] brasildar aktorea.
# [[Noelia Garella]] argentinar maistra.
# [[Aminata Sophie Dièye]] senegaldar idazle, aktore eta kazetaria.
# [[Jemima Osunde]] nigeriar aktore, modelo eta telebista aurkezlea.
# [[Gunilla Gerland]] suediar idazlea.
# [[Graciela Huinao]] txiletar idazlea.
# [[Maria Luisa Altieri Biagi]] italiar hizkuntzalaria.
# [[Isabelle Axelsson]] suediar ekologista.
# [[Julie Dachez]] frantziar gizarte-psikologoa eta pertsona autisten eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Maria Bakunin]] farmazialari eta biologo italiarra.
# [[Tecla Sala i Miralpeix]] emakume enpresari katalana izan zen.
# [[Rosita Forbes]] bidaia-idazle eta esploratzaile britainiarra.
# [[Judith Kerr]] alemaniar jatorriko idazle eta ilustratzaile britainiarra, bere liburuek 10 milioi ale baino gehiago saldu zituzten mundu osoan.
# [[Fadime Şahindal]] Aitak hil zuen emakume kurdu gaztea hau "ohorezko krimen" baten biktima izan zen.
# [[Salomé Jiménez]] Zineman, telebistan eta antzerkian aritutako Aragoiko aktorea da.
# [[Rosa Cedrón]] kantari eta biolontxelo jolegaliziarra. [[Luar na lubre]] taldearen ahotsa eta [[Mike Oldfield]] musikariaren kolaboratzailea.
# [[Verena Holmes]] Ingeniari britainiarra, diziplina anitzeko asmatzailea eta emakumeak ingeniaritzan integratzearen aldekoa.
#[[Bente Paulis]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Caroline Crossley]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume rugbylaria
#[[Davina Waddy]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Esme Booth]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Ioana Vrînceanu]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Jessica Sevick]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Kristina Walker]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Laila Youssifou ]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Leonie Menzel]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Maren Völz]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Maya Meschkuleit]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Phoebe Spoors]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Pia Greiten]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Rebecca Shorten]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Roos de Jong]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Samantha Redgrave]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Tabea Schendekehl]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Tessa Dullemans]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Bente Paulis]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Annie Campbell-Orde]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Dímitra Kontú]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Emily Ford]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Eve Stewart]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Harriet Taylor]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Heidi Long]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Holly Dunford]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Rowan McKellar]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Zoí Fitsiu]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Abigail Dent]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria.
#[[Glenda Morejón]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa, martxa atletikoan espezializatua.
#[[Myrte van der Schoot]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa.
#[[Eveline Saalberg]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa, abiadura-lasterketetan espezializatua.
#[[Brittany Brown]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa, abiadura-lasterketetan espezializatua.
#[[Aaliyah Butler]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa, abiadura-lasterketetan espezializatua.
#[[Quanera Hayes]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa, errelebo-lasterketetan espezializatua.
#[[Sophia Junk]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa, errelebo-lasterketetan espezializatua.
#[[Desirèe Henry]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa, abiadura-lasterketetan espezializatua.
#[[Sydney McLaughlin-Levrone]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume emakume atleta olinpikoa, hesi lasterketan eta errelebo lasterketetan lehiatzen dena bereziki.
#[[Bianca Williams]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa, abiadura-lasterketetan espezializatua.
#[[Dominika Banevič]], Nicka bezala ere ezaguna 2024ko Olinpiar Jokoetan breakdancer bezala parte hartu zuen emakume lituaniarra.
#[[Liu Qingyi]] 671 ere deitua, 2024ko Olinpiar Jokoetan breakdancer bezala parte hartu zuen emakume txinatarra.
#[[Philip Kim]], Phil Wizard bezala ere ezaguna 2024ko Udako Olinpiar Jokoetan breakingean urrezko domina lortu zuen emakume kanadarra.
#[[India Sardjoe]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetan breakingean parte hartu zuen emakume herbeheretarra.
#[[Alejandra Darín]] Argentinako aktore eta ordezkari sindikala.
#[[Natália Nunes]] idazle, itzultzaile eta saiakeragile portugaldarra.
#[[Pepa Òdena Savé]] Maistra Kataluinarra
#[[Nuria Gispert i Feliu]] maistra kataluinarra, elkarteen munduko buruzagia eta politikaria.
#[[María Cegarra Salcedo]] poeta espainiarra izan zen, baita Zientzia Kimikoetan Espainiako lehen lizentziatua.
#[[Placeres Castellanos]] Frantziako erresistentzian nazien aurka borrokatu zen maistra, erizain, kazetari eta gerrillaria.
#[[Lucia Puenzo]] Argentinako zinema zuzendari, gidoilari eta idazlea
}}
== [[Fitxategi:Gnome-colors-alacarte2.svg|20px]] '''Hobetuak''' ==
=== 2022an hobetuak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Mentxu Alkorta Arzak]] Dantzari profesionala, trikitilaria, irakasle, pailazo eta euskararen aldeko ekintzaile.
# [[Karmele Mitxelena Etxebeste]] Irakaslea eta euskal idazle.
# [[Idoia Beratarbide Arrieta]] Euskal herritar artista eta ilustratzailea da.
# [[Mirari Martiarena Iraola]] Umoregile, gidoigile eta kazetaria.
# [[Andresa Portugal Arozena]] Arrain-saltzailea Donostiako Parte Zaharreko Bretxako azokan.
# [[Karmele Aierbe Mujika]] Irakasle, politikari abertzalea eta euskaltzalea.
# [[Goiatz Labandibar Arbelaitz]] Euskal idazle da eta kazetari gisa egiten du lan.
# [[Aintzane Galardi Portu]] Irakaslea eta euskal poeta.
# [[Alaitz Telletxea Tolosa]] Abeslari eta trikitilaria.
# [[Maria Antonia Canals i Tolosa]] Matematikari kataluniarra, matematikaren erabilera ludikoa landu zuen.
# [[Aurora Beltrán Gila]] Nafar abeslari eta musikagilea. "Belladona" eta "Tahúres Zurdos" taldetako partaide.
}}
=== 2023an hobetuak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Alaia Martin Etxebeste]] Bertsolaria, gidoigilea, kultur sortzailea eta ikus-entzunezko komunikatzailea.
# [[Lucia Bakedano Azkona]] Idazle nafarra eta artikulugilea hedabideetan. Bere literatur lanak hainbat sari jaso ditu.
# [[Ines Goikoetxea Irurtzun]] Euskal idazle eta poeta.
# [[María Teresa Sesé Lazcano]] 1940 eta 1983 artean 500 amodio-nobela baino gehiago idatzi zituen idazle donostiarra.
# [[Karmele Esnal Zulaika]] Irakaslea, ikastolen sustatzailea eta idazlea izan zen.
# [[Karmele Igartua Bengoa]] Euskal irakaslea, idazlea eta olerkaria.
# [[Libana]] (Lubna Kordobakoa) idazle, matematikari eta poeta famatua Kordobako kalifatuan, Al-Hakam II.aren garaian
# [[Delphine Ernotte]] Baionan 1966ko uztailaren 28an Cunci jaioa, prestakuntzaz ingeniaria, ibilbide luzea duen emakume enpresaburua da.
# [[Almudena Grandes]] idazle espaniarra izan zen. El País egunkariko ohiko zutabegilea.
# [[Maravillas Lamberto]] Espainiako Gerra Zibilean Nafarroan eraildako 14 urteko neskatila.
# [[Ana Ruiz Mitxelena]] Gipuzkoar futbolaria; 1983an eman zituen lehen urratsak Oiartzun Kirol Elkartean, atezain postuan.
# [[Pili Zabala Artano]] Euskal politikaria. Elkarrekin Podemoseko militantea
# [[Carla Antonelli]] aktore, politikari eta LGBT eskubideen aldeko aktibista transexuala da
# [[Uxua López Flamarique]] Nafar zientzialaria da.Telekomunikazioetako ingeniari teknikoa, dibulgatzaile zientifikoa eta ingurumen-aktibista.
# [[Irene Balaguer Felip]] Irakasleen irakasle, Eskola Publikoa, Haur Hezkuntza eta haurren eskubideen defentsan egindako lanagatik nabarmendu zen.
}}
=== 2024ean hobetuak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
#[[Nerea Txapartegi Madariaga]] Euskaltzale militantea eta antolaketa politikoan jardundakoa.
#[[Frantziska Astibia Etxegoien]] euskal militantea, idazlea eta itzultzailea izan zen, Onintze eta Astitxe ezizenak hartuta
#[[Carmen de Burgos y Seguí]] kazetaria, idazlea, itzultzailea eta emakumeen eskubideen aldeko aktibista
#[[Justa Freire Mendez]] irakasle eta pedagogo eta maistra
#[[María Galiana Medina]] Filosofia eta Historian lizentziatua, irakaslea eta aktore andaluza
#[[María del Carmen Cuesta Rodríguez]] LA PEQUE ezizenez ezaguna, frankismoak errepresaliatutako ekintzaile errepublikanoa izan zen.
#[[Oihane Zabaleta Mujika]] Gipuzkoar politikaria eta hizkuntza aholkularia
#[[Françoise Dolto]] pediatra eta psikoanalista. Haurren psikoanalisiaren ikertzaile eta Frantziako Psikoanalisi Eskolaren sortzailetako bat.
#[[Anna Freud]] jatorri juduko psikoanalista austriarra izan zen.
#[[Melanie Klein]] Austriako psikoanalista eta funtzionamendu psikikoaren teoriaren aitzindaria.
#[[Lou Andreas-Salomé]] Errusiako lehenengotako emakume psikoanalista, Sigmund Freudekin eztabaidatu zuen.
#[[Madeleine Larralde]] Sarako emakumea, Lohizunen gilotinatua
# [[Berta Dávila Fernández]] Gaur egungo literaturan arrakasta kritiko handiena izan duen Galiziako idazlea
# [[Pilar Bardem]] Artisten saga luze eta itzaltsu bateko kidea den Sevillako emakume aktorea.
# [[Rosa Montero]] Komunikabideetan eta irakaskuntzan ibilbide luzea egin duen kazetari eta idazlea.
# [[Victoria Prego]] Madrilgo kazetaria, 2015tik 2019ra arte Madrilgo Prentsa Elkarteko presidentea izan zen.
# [[Maria Zozaia]] Sorgintzat salatutako beste batzuekin batera sutan hiltzera kondenatu zuen Inkisizioak
# [[Annemarie Moser-Pröll]] Hainbat sari irabazi dituen Austriako eskiatzaile erretiratua.
# [[Marie-Theres Nadig]] Hainbat sari irabazi dituen Suitzako eskiatzailea.
# [[Anja Andersen]] Danimarkako eskubaloi jokalari ohia. 1996ko Atlantako Olinpiar Jokoetan txapeldun olinpikoa izan zen.
# [[Édith Piaf]] abeslari, konpositore eta aktore frantsesa da.
# [[Onintza Etxebeste Liras]] Artista, ikertzaile eta irakaslea
# [[Maialen Oiartzabal Mendibil]] Eskiatzaile akrobatikoa eta psikologoa
# [[Ane Garmendia Irastorza]] Euskal aktorea
# [[Jone Goirizelaia Ordorika]] Politikaria eta abokatua
# [[Mari Cruz Soriano Roales]] Kazetaria, pianista, enpresaria, telebistako aurkezlea eta irrati esataria
# [[Izaskun Zubizarreta Gerendiain]] Emagina eta mendi kirolaria.
# [[Lim Si-hyeon]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arku tiratzailea.
# [[Rebecca Cheptegei]] Ugandako iraupen-korrikalaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan parte hartu ondoren, bere bikotekideak gasolinaz blaitu eta su emanda erail zuen.
# [[Rexu Mazusta Astibia]] Frankismoaren garaiko langile borrokalaria. Psikologoa formazioz eta yoga irakaslea.
# [[Ixabel Alkain Etxeberria]] irakaslea, bidaiari eta Jaizkibel konpainiaren fundatzaile.
# [[Anabel Alonso]] telebistako aurkezlea, umorista eta zinema, antzerki zein telebistan aritutako euskal aktoresa.
# [[Margarita Leoz]] Filologoa, literatur iruzkingile eta idazle nafarra.
# [[Margarita Leoz]] Filologoa, literatur iruzkingile eta idazle nafarra.
# [[Marisa Paredes]] Antzerkian eta zineman ibilbide nabarmena izan zuen aktorea. Bere belaunaldiko garrantzitsuenetakoa.
}}
= [[Fitxategi:Gnome-system-users.svg |30px|]] '''Wikilariok''' =
#[[Lankide:Wikimadari|Wikimadari]] ([[Lankide eztabaida:Wikimadari|Wikimadari eztabaida]]) 19:17, 17 abuztua 2022 (CEST)
#[[Lankide:Kaletrosa~eswiki|Kaletrosa]] ([[Lankide eztabaida:Kaletrosa~eswiki|Kaletrosa eztabaida]]) 16:34, 18 abuztua 2022 (CEST)
#[[Lankide:Goizarin|Goizarin]] ([[Lankide eztabaida:Goizarin|Goizarin eztabaida]]) 11:32, 30 maiatza 2023 (CEST)
#[[Lankide:Harriskaileta|Harriskaileta]] ([[Lankide eztabaida:Harriskaileta|Harriskaileta eztabaida]]) 09:54, 03 abendua 2023 (CEST)
#[[Lankide:Ana Erasun|Ana Erasun]]
= [[Fitxategi:Gnome-web-browser.svg|30px]] '''Kanpo estekak''' =
# [https://anboto.org/durango/1583310345667-wikipedia-erreminta-ona-dela-uste-dugu-emakumeek-erreferentzialtasuna-lortzeko Wikipedia erraminta ona dela uste dugu emakumeek erreferentzialtasuna lortzeko] Anboto 2020/03/04
# [https://www.elcorreo.com/bizkaia/duranguesado/durangaldeko-andren-ekarpenak-20200122193350-nt.html?edtn=bizkaia&fbclid=IwAR1hHPcQJaQM-WaIU7mYeNetsB89jEH2-BWSA0fPGjbTgTkHpqtKRT9BnCc#vca=fixed-btn&vso=rrss&vmc=fb&vli=Duranguesado Durangaldeko andren ekarpenak bistaratzera dator WikiEmakumeok] El Correo 2020/01/21
# [https://anboto.org/durango/1579696765085-wikikedada-egingo-dute-durangon-wikipedian-dagoen-genero-arrakala-aldatzeko 'Wikikedada' egingo dute Durangon, Wikipedian dagoen "genero arrakala" aldatzeko], Anboto Durango 2020/01/22
# [https://dotb.eus/dotb-eus-emakumeen-biografia-berriak-sortzeko-wikikedada-antolatu-da-durangon/ Emakumeen biografia berriak sortzeko ‘Wikikedada’ antolatu da Durangon] Dotb.eus 2020/01/23
# [http://www.azkuefundazioarenegunkaria.eus/wikikedada-wikiemakumeokwikidurango/ Wikikedada: WikiEmakumeok/WikiDurango | Azkue Fundazioaren Egunkaria] 2020/01/21
# [https://halabedi.eus/es/marisa-barrena-wikiemakumeok-gizarteko-beste-arloetan-lez-emakumeak-ia-ikusezinak-gara-wikipedian-ere/?fbclid=IwAR2pUHHzwsNx8kzKAyc3dlTpZc4p4mx8duIC0PeKHEj01G3yXoFKxXlBBlc Marisa Barrena (Wikiemakumeok): "Gizarteko beste arloetan lez, emakumeak ia ikusezinak gara wikipedian ere" - Halabedi] 2020/02/06
# [https://www.youtube.com/watch?v=eH-JkwLAa6Q&feature=youtu.be Data zaharrak bilatzen], Estibalitz González Solozabal Durangon #Wikiemakumeok mintegian data zaharrak zelan bilatzen diren azaltzen dau, Josi Sierra-ri esker.
# [https://www.diariovasco.com/oarsoaldea/oiartzun/ederra-litzateke-taldea-20220907213034-ntvo.html Oiartzungo WikiEmakumeok proiektuari buruz elkarrizketa El Diario Vascon, Izaskun Madariaga Iragorri sustatzaileari.] 2022/09/07
# [https://oarsoaldea.hitza.eus/2022/12/09/wikilariak-emakumeen-biografiak-ahanzturatik-azaleratzeko/, Oiartzungo WikiEmakumeok proiektuari buruz elkarrizketa Hitzan, Izaskun Madariaga Iragorri eta Josune Igoa Frantxes proiektuko kideei.] 2022/12/09
# [http://oiartzunirratia.eu/oiartzun_irratia_receive/attachments/article/3914/EMAKUMEAK%20BISTARATZEN%20WIKIPEDIAN%20Izaskun%20Madariaga%20josune%20Igoa%202023-01-10.mp3 "Emakumeak bistaratzen wikipedian" proiektuko kide diren Izaskun Madariaga Iragorri eta Josune Igoa Frantxesekin elkarrizketa Oiartzun Irratian] 2023/01/10.
# [https://gipuzkoa.hitza.eus/2023/02/17/emakumeak-ikusarazten/ Gipuzkoako Hitzan proiektuari buruz eta hitzaldiari buruz], 2023-02-17
# [https://www.eitb.eus/eu/irratia/euskadi-irratia/programak/argiibili/audioak/osoa/9131202/argi-ibili-20230308/ Emakumeon Nazioarteko Egunean, goizean goiz, Euskadi Irratiko ARGI IBILI irratsaioaren hasieran Ane Lardi Enbilek Oiartzungo Wikiemakumeok ekimenaren berri eman du], 2023-03-08
# [https://oarsoaldea.hitza.eus/2024/03/08/m8-oiartzun-2024-egitaraua/ Feministen Asanbladak aitortza egingo dio Oiartzungo Wikiemakumeak taldeari] 2024/03/08
# [https://oarsoaldea.hitza.eus/2024/03/14/zilibito-records-eta-wikiemakumeei-aitortza-korrikan/ Zilibito Records eta wikiemakumeei aitortza, Korrikan] 2024/03/14
# [https://www.oiartzun.eus/fitxategiak/erab_2/1725539220-Urtekaria%202024.pdf/ Oiartzungo Wikiemakumeak: Urteko balantzea zertzeladetan] "Xanistebanak 2024" (160-161 orr.)
[[Kategoria:Wikiproiektuak]]
[[Kategoria:Wikiemakumeok]]
rzipar4ft0g1qcdpuuku42rrcz44xs4
10005952
10005905
2024-12-20T15:55:47Z
Kaletrosa~eswiki
93330
/* 2024ean hobetuak */
10005952
wikitext
text/x-wiki
'''''<big><big>WikiOiartzun|Oiartzunen egiten diren lanaldietako wikilekua</big></big> '''''
[[Fitxategi:Erresilientzia.jpg|thumb|200px|Oiartzungo Wikiemakumeok.Logoa]]'''Oiartzungo WikiEmakumeok''', Oarso-Bidasoa aldera zabalduta, bost lagun gabiltza taldean. Baina lan eder honetan bidelagun nahi zaitugu. Auzolanean burutzeko ekimena dugu hau: auzolanean ereindako haziak, uzta aberatsagoa ematen duelako. Izkutuan dagoen emakume bati argia ematen diogun bakoitzean, gu denok, argitasunean irabazten dugulako.
Zuk ere bat egiten baduzu gure helburuekin, hau da, gurekin batera, wikipedia emakumeez eta euskaraz elikatu nahi baduzu, jarri gurekin harremanetan eta lagunduko dizugu: hilean behin elkartzen gara [[Landetxe Kultur Aretoa|Landetxeko]] jubilatuen tailer gelan.
Eskerrak eman nahi dizkiogu '''Oiartzungo Udala''' eta bertako '''Berdintasun Sailari''' ematen diguten laguntza guztiagatik. Eskerrak baita, hainbeste irakatsi, motibatu eta bidelagun ditugun wikipediako lagunei ere, batez ere, [[Marisa Barrena]]ri, Maripa Garaizabaleri eta [[Mentxu Ramilo Araujo]]ri.
== [[Fitxategi:Im-jabber.svg|30px|]] '''<big>Wikiproiektu honen helburuak</big>''' ==
* Emakumeen biografia berriak sortzea euskaraz.
* Wikipedian beste hizkuntza batzuetan badauden emakumeen biografiak euskarara ekartzea.
* Emakumezko editore euskaldunen kopurua handitzea.
* Euskal Wikipedian genero-ikuspegia txertatzea.
* Historian zehar izandako emakumeen ekarpenak eta ezagutzak Euskal Wikipedian biltzea.
== [[Fitxategi:Cameras Zenit 11.jpg|31x31px]] '''<big>Irudiak</big>''' ==
{| class="wikitable"
|+
![[Fitxategi:WikiEmakumeok Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak.jpg|thumb|350x350px|WikiEmakumeok, Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak. Azaroak 1 2019, Durangon|erdian]]
![[Fitxategi:Wikipedistas.jpg|thumb|350x350px|Oiartzungo wikilariak: Izaskun, Ane, Jaione eta Josune. 2022|erdian]]
![[Fitxategi:Oiartzungo Wikiemakumeak 2024.jpg|thumb|350x350px|Oiartzungo wikilariak: Jaione, Izaskun, Agustina eta Josune. 2024|erdian]]
|-
|
|
|
|}
= [[File:La mujer que nunca conociste logo 2017.jpg|30px]] '''Emakumeen zerrenda''' =
== [[Fitxategi:Gnome-colors-alacarte2.svg|20px]] '''Egiten ari garenak''' ==
Hauetan ari gara lanean (ez dezagun lanik bikoiztuta egin)
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Nekane Urkia]]
# [[Alazne Inziarte Agirrezabala "Lolo"]]
# [[Marijo Arana Zabalegi]]
# [[Lorena Zalakain Lopez]]
}}
== [[Fitxategi:Gnome-mail-attachment.svg|20px]] '''Egitekoak''' ==
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Saioa Ballesteros Egiazabal]]
# [[Idoia Arbelaitz]]
# [[Kontxita Etxebeste Etxabeguren]]
# [[Maddalen Aristegi Sanchez]]
# [[Ane Narvarte Lasa]]
# [[Maixabel Arbide]]
# [[Aloña Intxaurrandieta]]
# [[Maria Zapiain de Pildain]]
# [[Mikaela Ibarra Mutuberria]]
# [[Izaskun Larruskain]]
# [[Oihana Irastorza]]
# [[Onintza Ostolaza Arruabarrena]]
# [[Loli Sagarzazu]]
# [[Oiartzungo Emakumezkoen Futbol Taldea]]
# [[Miren Azkarate Badiola]]
# [[Idoia Ruiz de Apodaka Audikana]]
# [[Karrikako Artaso Dantza Taldea]]
# [[Egoa Alvarado Delgado]]
# [[Karmele Irastorza Lekuona]]
# [[Garazi Lasarte Eskudero]]}}
Besterik proposatu nahi baduzu, gehitu izenak zerrendan edo idatzi [http://oiartzungowikiemakumeak@gmail.com oiartzungowikiemakumeak@gmail.com] helbidera:
== [[File:Dialog-apply.svg|20px]] '''Sortuak'''==
=== 2021ean sortuak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Maria Angeles Esnaola Bidaurreta]] maistra, abertzalea
# [[Frantxiska Iragorri Iriarte]] ekintzailea, abertzalea
# [[Jaione Ugaldebere Sarasua]] irakaslea, kazetaria
}}
=== 2022an sortuak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Aiora Perez de San Roman Uria|Aiora Perez de San Roman Uria]] psikologoa, orientatzailea, politikaria
# [[Concha Murguia Egaña|Concha Murguía Egaña]] euskal aberri maitalea eta Galizako kulturaren zaintzailea
# [[Ane Lardi Enbil]] kazetaritza eta euskalgintzari lotutako herri eragilea
# [[Alaia Gaztelumendi Mendarte]] margolaria, muralista eta arte plastikako irakaslea
# [[Olga Leibar Mendarte]] irakasle eta feminista eta herri ekintzaile solidarioa
# [[Izaskun Madariaga Iragorri]] irakasle eta abertzale ezkertiarra. Haur eskola ereduko bultzatzailea
# [[Nekane Martiarena Labandibar]] Psikologoa, sortzailea eta hezitzailea
# [[Maria Garaiar Rekalde]] Comète Sareko kolaboratzailea
# [[Maria Jesus Aranburu Arbelaitz]] Sasi-maistra eta herri ekintzailea
# [[Arantxa Lete Bergaretxe]] Irakasle euskalzalea eta herri ekintzailea
# [[Aitziber Arnaiz Garmendia]] Euskaltzalea eta herri ekintzailea
# [[Mari Jose Molina Guerrero]] Irakasle feminista eta militante ezkertiarra
# [[Miren Irigoien Aizarna]] Euskaltzalea eta herri ekintzailea
# [[Alaitz Guridi Agirrezabala]] Irakasle, abeslari eta abesbatza-zuzendaria
# [[Maria Mendizabal Iturria]] Ingeniaria, sopranoa eta aktorea
# [[Amalur Arbelaitz Arbelaitz]] Baserritarra eta kirolaria
# [[Edurne Agirrezabala Ugaldebere]] Antzezlea
# [[Allende Arnaiz Garmendia]] Diziplina aunitzeko artista
# [[Maria Teresa Arbide Garayar]] (Maittere) Mariaren Frantziskotar Misiolarien Institutuko (FMM) nazioarteko moja misiolaria
# [[Maria Josefa Sansberro Echeverria]] Bigarren mundu gerran erresistentziarekin konprometitua. Nazien kontzentrazio eremuan hila
# [[Ainara Lasa Perez]] Artista eta kultur eragilea
# [[Oiartzungo Feministen Asanblada]]
# [[Irune Arbide Urdanpilleta]] Pianista eta Oiartzungo Ibargain Musika Eskolaren sortzaile.
}}
=== 2023an sortuak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Oiartzungo Emakumeen Taldea (HELTA, Helduen Tailerrak)]] Herriko emakumeen garapen sozial eta pertsonala bultzatzeko taldea.
# [[Miren Eraso Iturrioz]] Artearen historialari sustatzailea eta editorea
# [[Joana Mendiboure Garaiar]] Euskalzale, kulturzalea eta kudeaketa-komunikazioan aritua
# [[Tamara Muruetagoiena Hormaza]] Giza eskubideen aldeko aktibista
# [[Udane Ansa Iragorri]] Ilustratzaile, maketatzaile, diseinatzaile eta irakaslea
# [[Arantxa Madariaga Iragorri]] Haurtzaro ikastolako lehen irakasle euskaltzalea
# [[Ramona Pikabea Mitxelena]] trikitilaria
# [[Belen Moreno Zaldibar]] Diziplina aunitzeko euskal artista
# [[Josune Igoa Frantxes]] Maixtra, irratizalea eta musikazalea
# [[Trini Cornellana Puigarnau]] Mendigoizale-alpinista eta medikua
# [[Arantza Manterola Odriozola]] Ikastola mugimenduko ekintzailea
# [[Killirikupe Emakumeak Ahalduntzeko Oiartzungo Eskola]]
# [[Agustina Pontesta Garmendia]] Irakasle euskaltzalea eta herri ekintzailea
# [[Izar Aizpuru Lopez]] Dantzari profesionala
# [[Olatz Mitxelena Larreta]] Irakaslea eta idazlea
# [[Iosune Cousillas Aramendi]] Irakaslea eta ekintzailea
# [[Primitiba Lekuona Berasategi]] Euskaltzalea eta botikaria
# [[Irati Zabala Mujika]] Arrokako zein lehiaketetako eskalatzailea.
# [[Itziar Iñarra Oiarzabal]] Mendizale eta herri ekintzaile oiartzuarra
# [[Maritxu Gaztelumendi Urruzola]] Euskaltzalea, irakaslea eta idazlea. Karrika auzoko Artaso euskal dantza taldearen sortzailea.
# [[Maria Illarra]] Hondarribiako ustezko sorginen aurkako prozesuan epaitua izan zen 1611ko maiatzaren 6an.
# [[Maite Gezala Legorburu]] Dantza, musika eta kantu zalea, herrigintzan dihardu.
# [[Lide Leibar Eraso]] Mendizalea, eskiatzailea eta eskalatzailea. Euskadiko selekzioan lehiatu izan du.
# [[Luisa Irigoien Larrañaga]] Maistra izan zen eta 36ko gerran atxilotu eta Iruñeko Espetxe Probintzialean preso egondakoa.Euzko Emakume Abertzale Batzako partaidea
# [[Luisa Berrondo Iartzabal]] Ugaldetxoko Luixa maixtra.
# [[Maddalen Dorronsoro]] Abeslari, musikagile eta abesbatza zuzendaria da.
# [[Pirkko Viljanen]] Aktibista boluntarioa izandakoa Finlandian nahiz Amerika Erdialdeko hainbat herrialdeetan. Ogibidez, ingeleseko irakaslea.
# [[Pilar Iragorri Iriarte]] Misiolari sekularra. Borondatezko lankide gizarte gaietan.
# [[Séverine Berger]] artearen historialaria.
# [[Erica Liquete|Erica Liquete Villamor]] ipuinkontalari, idazle eta txirularia.
# [[Alaia Belaunzaran Arruabarrena]] Harpista profesionala.
# [[Fatimetu Salec Mohamed]] Mendebaldeko Saharako ekintzailea.
# [[Sara Codina Alsina]] kataluniar musika-irakasle eta pertsona autisten eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Maite Paisal Ugia]] Herri ekintzailea eta kirolaria
# [[Julia Irazu Gartzia]] Maistra aitzindaria
# [[Sebastiana Gesalaga|Sebastiana Gesalaga Pagola]] moja klaratar eta bertso-jartzailea
# [[Agustina Lizarazu Larburu]] Euskaldunen eskolatzeaz arduratu zen emakume lezoarra.
# [[Irma Rutkauskaité]] abesbatza zuzendari eta abeslaria
# [[Olatz Retegi Rekalde]] Gizarte antropologoa eta giza eskubideetan espezializatua
# [[Jurdana Otxoa Lopez de Etxezarreta]] Musikari profesionala. Biolin-jotzaile, musika-irakasle, antzerkilari eta sortzailea.
}}
=== 2024ean sortuak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Roxa Zabaleta Aiestaran]] Sendalari, petrikilo, sasimediku edota kurandera lanetan aditu eta aritua.
# [[Ana Rodriguez Rua]] Pedagogoa, haur-hezkuntzako irakaslea eta “Familia-harrera”ko kolaboratzailea
# [[Ana Mendiola Mugika]] Dantzaria, poeta eta batez ere dantza irakasle eta sortzailea.
# [[Maria Azeo Ezkerra]] Etxekoandre-baserritarra eta emakume aitzindaria sega apostuko jardunean.
# [[Josefa Martiarena Lekuona]] Euskal idazle saritua eta elizako serora.
# [[Ainhize Hurtado|Ainhize Hurtado Villalba]] Ehungintzako artista.
# [[Gema Sistiaga Agirregomezkorta]] Euskaltzale, andereñoa, trikitilari eta nabigatzailea.
# [[Koro Mariezkurrena Gastearena]] euskal arkeozoologoa.
# [[Lezoar batelariak]]
# [[Anixeta Agirrezabala Lekuona]] Tabernari eta sukaldaria
# [[Sorkunde Lekuona Sagarzazu]] Haurtzaro ikastolako ikasle, irakasle eta zuzendaria. Zinegotzia izan zen 1999-2003 legealdian.
# [[Maria Oiartzabal Aranburu]] 9 seme-alaben ama. Bitan alargundua eta garai zailetan aurrera egiten jakin izan zuen emakumea
# [[Guruzne Azpiroz Ibarguren]] traineru estropadetako arraunlaria eta entrenatzailea izan da. San Juan traineruarekin Kontxako Bandera eta Emakumezkoen Euskotren Liga birritan irabazi ditu. Oiartzungo Udalak VI. Kirol Saria eman zion 2021ean bere kirol ibilbideagatik.
# [[Clara Wolfram Perez]] Kazetari, ikerlari eta idazlea. Berdintasunean, sexualitatean eta autoezagutzan aditua.
# [[Petra Lekuona]] Herriko ongilea, bere ondarea utzi zuen adineko herritarrak babesteko. Oiartzungo Zaharren Egoitzak bere izena darama.
# [[Beko plazako labaderoa]] 2021etik emakumeei gorazarre egiten dien arte-lana.
# [[Arrainketariak]] Herrietan arrain freskoa saltzen ibiltzen ziren emakumeak.
# [[Maritxu Oiartzungoa eta Katalina Belauntzakoa]] XVI. mendean lesbianak izateaz akusatu eta atxilotu zituzten lehenak
# [[Benita Gorostizu Imaz]] Emakume baserritarra eta 12 seme-alabaren ama. Idazlea, irakurtzalea eta etxekoentzat irakaslea izan zen.
# [[Lezoko garbitoki edo labaderoak]] Ez soldatarik, ez eta errekonozimendurik gabeko emakumeen lantokiak izan dira.
# [[Lezoko emakume “galleterak”]] (XIX-XXko 70.eko hamarkada bukaera) Olibet fabrikan lanean aritutako emakumeak. Lanbide galdua.
# [[Oihane Mitxelena Iribarren]] Zientzilari eta ikertzailea.
# [[Juana Aiestaran Mendiluze]] Oiartzungo Emakume Abertzale Batzako lehendakaria.
# [[Flora Kennedy Delgado]] Oiartzungo nazionalismoari laguntza emandakoa gerra garaian.
# [[Dunixe-Aberri Larralde]] Euskal pilotaria.
# [[Edurne Saizar Lizarazu]] Piano-jotzailea.
# [[Lezoko Emakume Abertzale Batza]] Lezon sortutako emakume abertzale taldea.
# [[Itsaso Güemes Oiarbide]] Kazetaritza eta komunikazio arloan jarduten duen herritarra.
# [[Miren Agiriano Ugartemendia]] Euskal gatazka bezala ezagutu den egoerak bete-betean eragin zion emakumea.
# [[Koikile Arruabarrena Lekuona]] Irakaslea eta “Koikile Arruabarrena haurtzaindegia”ren sortzailea.
# [[Fidela Zalakain Salaberria]] Oiartzungo udal langilea izan zen 57 urtez eta herritar askorentzat ezinbesteko laguntzailea.
# [[Mari Jose Egiazabal Agirrezabala]] Anixeta jatetxeko sukaldari ospetsua
# [[Guruzne Azpiroz Ibarguren]] traineru estropadetako arraunlaria eta entrenatzailea.
# [[Rexu Mazusta Astibia]] Frankismoaren garaiko langile borrokalaria. Psikologoa formazioz eta yoga irakaslea.
# [[Pilar Lekuona Etxabeguren]] Euskaltzalea eta idazlea. Emakume Abertzale Batzako kide
# [[Mari Karmen Labandibar Rekalde]] Emakume langile, ekintzaile eta solidarioa
# [[Katerin Artola Telleria]] Dantzari txapelduna. Dantza irakasle eta epaimahai lanetan jarduten du.
# [[Mayi Arriaga Garmendia]] Emakume Abertzale Batzako kide eta euskal militantea
# [[Maria Engrazia Lekuona Aranburu]] Beatifikatutako moja martiria
# [[Maria Jesus Mitxelena Lekuona]] Sendabelarretan aditua, etxekoandre eta baserritarra.
# [[Pepita Mitxelena Lekuona]] Sendabelarretan aditua, etxekoandre eta baserritarra.
# [[Maria Jesus eta Pepita Mitxelena Lekuona, sendabelar zaleak]] Maradiko sendabelarrak.
}}
== [[Fitxategi:Gnome-colors-alacarte2.svg|20px]] '''Itzuliak''' ==
=== 2022an itzuliak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[María del Pilar Carré]] Idazlea (Galizia, 1921-2000)
# [[May Carré]] Idazlea (Galizia, 1922-1990)
# [[Pilar Adón]] idazlea (Madril, 1971)
# [[Ana Vidal Egea]] kazetaria, idazlea, poeta (Murtzia, 1984)
# [[Paquita Sauquillo Pérez del Arco]] abokatua eta politikari espainiarra (Madril, 1943)
# [[Marta Mata Garriga]] Pedagogo eta politakari katalana (Bartzelona,1926)
}}
=== 2023an itzuliak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Irene Balaguer Felip]] Haur hezkuntzako kataluniar irakasle eta pedagogoa izan zen. Infancia aldizkariko sortzailea (Bartzelona,1948)
# [[Roser Ros i Vilanova]] Pedagogo, narratzaile eta antzerkigile katalana da. (Bartzelona, 1950)
# [[Traute Lafrenz]] Alemaniako medikua eta nazismoaren aurkako erresistentziako partaide (Hamburgo, 1919 - Yonges Island, 2023)
# [[Marion Dix Sullivan]] (1802–1860) (fl. 1840–50) kantugile eta musikagile estatubatuarra
# [[Faustina Hasse Hodges]] (Malmesbury, 1823 - Filadelfia, 1895) Jatorri britaniarreko organo-jole eta musikagile estatubatuarra.
# [[Lucía Abello Abello]] Txileko liburuzain eta botanikaria.
# [[Clara Grima Ruiz]] Matematikako irakasle espainiarra da eta Matematika Zientzietako dibulgatzailea
# [[María Belmonte Barrenechea]] Idazlea, itzultzailea eta ikerlaria. Katalanezko eta gaztelaniazko interpretea.
# [[Vernon Lee]] Idazlea, estetika eta mamu-ipuinei buruz egin zituen lanengatik ezaguna.
# [[Barbara Oakley]] Hezitzailea, idazlea, ingeniaria. STEAM hezkuntza eta honen ikuspegi ikertzailea bultzatu du.
# [[Margarita Aliger]] Poeta, liburuzain, kazetari eta itzultzaile sobietarra.
# [[Alia Muhammad Baker]] Irakeko gerra garaian Al Basrah-ko Liburutegi Nagusikoo 30.000 liburu inguru suntsiketatik salbatu zituen.
# [[Laurie Michelle Bridges]] Liburutegi akademikoetan, teknologia berrietan eta hezkuntzan espezializatutako liburuzaina.
# [[María Sefidari Huici]] Psikologoa eta irakaslea eta Wikimedia Fundazioko lehendakaria.
# [[Paulina Amengual Payeras]] Sindikalista, maistra eta erizaina izan zen.
# [[Giulia Adinolfi]] filologoa, hispanista, unibertsitateko irakaslea eta feminista italiarra izan zen, eta bere bizitza profesionala, pertsonala eta politikoa Bartzelonan garatu zuen.
# [[Dorothy M. Horstmann]] Epidemiologo, birologo eta pediatra.Poliobirusak giza odol-fluxuan duen hedapenari buruz egin zituen ikerketak poliomielitisaren aurkako txertoa garatzeko oinarriak finkatzen lagundu zuen
# [[Mireia Calafell i Obiol]] Kataluniako poeta, idazle eta kultur ekoizlea.
# [[Pilar Pascual de Sanjuán]] maistra, feminista eta idazle katalana
# [[Margarida Aritzeta i Abad]] Kataluniako idazle eta literatura irakasle Tarragonako Rovira i Virgili Unibertsitatean.
# [[Raquel Ricart Leal]] idazle valentziarra, zenbait literatura-genero landu ditu beti valentzieraz.
# [[Rosa Maria Arquimbau i Cardil]] idazle eta kazetari katalana izan zen. Rosa de Sant Jordi ezizena erabili zuen ipuinak idazteko hainbat aldizkaritan argitaratuz.
# [[Sára Salkaházi]] moja katoliko hungariarra, Bigarren Mundu Gerran gutxi gorabehera ehun judu salbatu zituena.
# [[Raufa Hassan al-Sharki]] yemendar kazetari, irakasle eta ekintzailea.
# [[Estrella Solé i Casadellà]] aktore eta idazle katalana da
# [[Anjela Duval]] bretainiar poeta
# [[Amaranta Gómez Regalado]] mexikar gizarte-antropologo eta ekintzailea
# [[Urvashi Butalia]] Indiako idazle, editore eta ekintzaile feminista.
# [[Ángeles Maestro Martín]] Espainiako politikaria eta medikuntzako eta Kirurgiako lizentziaduna da.
# [[Dina Alma de Paradeda]] brasildar ''socialite''a, izenez ezagutzen den lehenengo emakume transgeneroetako bat
# [[Scholastique Mukasonga]] ruandar-frantziar idazlea
# [[Maria Naredo Molero]] Espainiako legelaria eta ikertzailea da, giza eskubideetan eta generoan espezializatua.
# [[Farida Khalaf]] irakiar-alemaniar idazlea.
# [[Norma Andrade]] ekintzaile mexikarra.
# [[Lamiya Aji Bashar]] giza eskubideen aldeko irakiar ekintzailea.
# [[Miina Sillanpää]] finlandiar politikaria.
# [[Rita Casciakoa]] italiar moja agustindarra.
# [[Teodora Fracasso]] italiar moja karmeldarra.
# [[Aliza Greenblatt]] estatubatuar yiddishazko poeta.
# [[Maria Firmina dos Reis]] brasildar idazlea.
# [[Paola Villarreal]] mexikar informatikaria.
# [[Annalena Tonelli]] italiar misiolari katoliko eta ekintzailea.
# [[Linor Goralik]] israeldar idazlea.
# [[Adriana Esteves]] brasildar aktorea.
# [[Cacau Protásio]] brasildar aktorea.
# [[Morénike Giwa Onaiwu]] estatubatuar irakasle, idazle, eta pertsona autisten eta GIBa duten pertsonen eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Amy Sequenzia]] estatubatuar poeta, blogari eta pertsona autisten eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Anna Löwenstein]] britainiar esperantista eta idazlea.
# [[Sona Axundova-Qarayeva]] azerbaijandar poeta.
# [[África Pedraza Molina]] akademikoa, idazlea eta kazetaria.
# [[Nkeiruka Jezekh]] errusiar curling jokalaria.
# [[Susan Abulhawa]] Kazetaria, letra-emakumea eta giza eskubideen aldeko ekintzaile palestinarra
# [[Eva Rysová]] eslovakiar aktorea.
# [[Samah Jabr]] psikiatra, psikoterapeuta, idazle palestinarra eta giza eskubideen aldeko ekintzale da.
# [[Scarlett Byrne]] ingeles aktorea.
# [[Carme Ruscalleda i Serra]] Kataluniako sukaldaria
# [[Andolalao Rakotoarison]] madagaskartar-alemaniar herpetologoa.
# [[Alejandra Villafañe]] kolonbiar aktore eta modeloa.
# [[Amanda Aizpuriete]] letoniar poeta eta itzultzailea.
# [[Regina Jonas]] alemaniar errabino erreformista, munduko lehen emakume errabinoa.
# [[Ruth de Souza]] brasildar aktorea.
# [[Irene Muzás Calpe]] kataluniar filologo, itzultzaile eta errabinoa.
# [[Francesca Madriguera i Rodon]] Paquita Madriguera izenez ezaguna, pianista eta konpositorea.
# [[Àurea Cuadrado Castillón]] Àurea Cuadrado Alberola izenez ere ezaguna, militante anarkista feminista.
# [[Leila Farsakh]] Palestinako ekonomialari politikoa.
# [[Natașa Raab]] errumaniar aktorea.
# [[Lily Afshar]] irandar-estatubatuar gitarra-jotzaile eta musika-irakaslea.
# [[Zsuzsa Bíró]] hungariar zinema-gidoilari eta antzerkigilea.
# [[Fatima al-Aqel]] emakume itsuen eskubideen aldeko yemendar ekintzailea.
# [[Julia Bascom]] pertsona autisten eskubideen aldeko estatubatuar ekintzailea.
# [[Adriana Laffan]] mexikar aktorea.
# [[Betje Wolff]] herbeheretar idazlea.
# [[Julia Nyberg]] suediar poeta.
# [[Collette Divitto]] estatubatuar enpresaburu eta ekintzailea.
# [[Lauren Tuchman]] estatubatuar errabino eta ekintzailea.
# [[Rusudan Gotsiridze]] georgiar apezpiku baptista eta ekintzailea.
# [[Hina Jilani]] Pakistango Gorte Goreneko abokatua eta giza eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Sara Tavares]] portugaldar abeslaria.
# [[Asma Jahangir]] Pakistango abokatua izan zen, giza eskubideetan aditua eta gizarte-ekintzaile sortzailea eta Pakistango Giza Eskubideen Batzordeko lehendakaria.
# [[Christiane Rimbaud]] frantziar historialari eta idazlea.
# [[Leila Ross-Shier]] kaimandar liburuzain, irakasle eta musikagilea.
# [[Gemma Galgani]] italiar mistiko pasiotarra.
# [[Perla Santalla]] argentinar aktorea.
# [[Eloísa Mafalda]] brasildar aktorea.
# [[Marta Anna Wiecka]] poloniar moja.
# [[Carmen Dolores]] portugaldar aktore eta idazlea.
# [[Eulália Maria Lahmeyer Lobo]] brasildar historialaria.
# [[Hanya Yanagihara]] estatubatuar idazle eta kazetaria.
# [[Maria Giacomina Nazari]] italiar margolaria.
# [[Sarah Judith de Castro]] ingeles margolaria.
# [[Mary Hayden Pike]] estatubatuar idazlea.
# [[Emma Maria Macfarren]] ingeles piano-jotzaile eta musikagilea.
# [[Amanda M. Edmond]] estatubatuar idazlea.
# [[Alida Rouffe]] frantziar aktorea.
# [[Myrtle Reed]] estatubatuar idazle, kazetari eta filantropoa.
# [[Emília de Oliveira]] portugaldar aktorea.
# [[Jeanne Landre]] frantziar kazetari, literatura kritikari eta idazlea.
# [[Sara Beirão]] portugaldar idazle, kazetari, filantropo eta emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Divya Bharti]] indiar aktorea.
# [[Sophia Frances Anne Caulfeild]] ingeles brodatzaile eta idazlea.
# [[Hilda Rebello]] brasildar aktorea.
# [[Marisa Sanches]] brasildar aktorea.
# [[Martha Wentworth]] estatubatuar aktorea.
# [[Verónica Valenzuela]] espainiar idazlea.
# [[Revekka Galperina]] sobietar itzultzaile eta argitaratzailea.
# [[Pamela Britton]] estatubatuar aktorea.
# [[Jessica Daves]] estatubatuar idazle eta argitaratzailea.
}}
=== 2024an itzuliak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Aines Bohemiakoa]] Bohemiako Erresumako printzesa eta moja.
# [[Katalina Labouré]] frantziar moja.
# [[Urtsula Ledóchowska]] poloniar moja, misiolari eta irakaslea.
# [[Jevgenia Berkovitx]] errusiar antzerki zuzendari, dramagile eta poeta.
# [[Carmen Agredano González]] Andaluziako poetisa, abeslari eta konpositorea.
# [[Janina Altman]] Giza eskubideen aldeko aktibista eta kontzentrazio-esparru batean izandako kimikari eta idazle poloniar-israeldarra
# [[Graça Fonseca]] portugaldar soziologo eta politikaria.
# [[Jeanne d’Arc Mujawamariya]] ruandar politikari eta diplomazialaria.
# [[Bianca Pitzorno]] italiar idazle eta itzultzailea.
# [[Lois Lowry]] estatubatuar idazlea.
# [[Stacey Fru]] hegoafrikar idazle eta haurren eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Gulalai Ismail]] Giza eskubideen aldeko Pakistango emakume ekintzaile
# [[Afroze-Numa]] pakistandar artzaina.
# [[Olga Paredes]] boliviar arkitekto eta wikilaria.
# [[Xu Zaozao]] emakumeen ugaltze-eskubideen eta gorputzaren autonomiaren aldeko ekintzaile txinatarra.
# [[Neema Namadamu]] kongoar politikari eta ekintzailea.
# [[Olena Rozvadovska]] ukrainar ekintzailea.
# [[Rukshana Kapali]] nepaldar ekintzailea.
# [[Carolina Díaz Pimentel]] perutar kazetaria.
# [[Tamar Museridze]] georgiar kazetaria.
# [[Ester Xargay Melero]] kataluniar idazle, itzultzaile, bideoartista eta kultura ekintzailea.
# [[Meg Cabot]] estatubatuar idazlea.
# [[Ana Afonso]] portugaldar aktore eta modeloa.
# [[Jacqueline Wilson]] ingeles idazlea.
# [[Bolesława Lament]] poloniar moja.
# [[Josefina Bakhita]] sudandar-italiar moja.
# [[Shahla Lahiji]] irandar idazle, argitaratzaile, itzultzaile eta emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Lene Mayer-Skumanz]] austriar idazle eta kazetaria.
# [[Pilar de Madariaga Rojo]] kimikaria eta irakaslea.
# [[Vera Holtz]] brasildar aktorea.
# [[Bhavatharini]] indiar abeslaria.
# [[Kayla Cromer]] estatubatuar aktorea.
# [[Hinako Ashihara]] japoniar mangaka.
# [[Amina Sow Mbaye]] senegaldar idazlea.
# [[Diary Sow]] senegaldar idazlea.
# [[Chloé Hayden]] australiar aktore, Interneteko ospetsu, pertsona autisten eskubideen aldeko ekintzaile, podcast ostalari eta idazlea.
# [[Sophia Mendonça]] brasildar idazle eta kazetaria.
# [[Pauline Alphen]] frantziar-brasildar idazlea.
# [[Camilla Pang]] britainiar biologo, idazle eta pertsona autisten eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Laura Kate Dale]] ingeles kazetari, idazle eta ekintzailea.
# [[Samira Wiley]] estatubatuar aktorea.
# [[Amybeth McNulty]] irlandar-kanadar aktorea.
# [[Ryan Kiera Armstrong]] estatubatuar aktorea.
# [[Dalila Bela]] kanadar-estatubatuar aktorea.
# [[Kiawentiio]] kanadar aktore eta abeslaria.
# [[Débora Nascimento]] brasildar aktorea.
# [[Noelia Garella]] argentinar maistra.
# [[Aminata Sophie Dièye]] senegaldar idazle, aktore eta kazetaria.
# [[Jemima Osunde]] nigeriar aktore, modelo eta telebista aurkezlea.
# [[Gunilla Gerland]] suediar idazlea.
# [[Graciela Huinao]] txiletar idazlea.
# [[Maria Luisa Altieri Biagi]] italiar hizkuntzalaria.
# [[Isabelle Axelsson]] suediar ekologista.
# [[Julie Dachez]] frantziar gizarte-psikologoa eta pertsona autisten eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Maria Bakunin]] farmazialari eta biologo italiarra.
# [[Tecla Sala i Miralpeix]] emakume enpresari katalana izan zen.
# [[Rosita Forbes]] bidaia-idazle eta esploratzaile britainiarra.
# [[Judith Kerr]] alemaniar jatorriko idazle eta ilustratzaile britainiarra, bere liburuek 10 milioi ale baino gehiago saldu zituzten mundu osoan.
# [[Fadime Şahindal]] Aitak hil zuen emakume kurdu gaztea hau "ohorezko krimen" baten biktima izan zen.
# [[Salomé Jiménez]] Zineman, telebistan eta antzerkian aritutako Aragoiko aktorea da.
# [[Rosa Cedrón]] kantari eta biolontxelo jolegaliziarra. [[Luar na lubre]] taldearen ahotsa eta [[Mike Oldfield]] musikariaren kolaboratzailea.
# [[Verena Holmes]] Ingeniari britainiarra, diziplina anitzeko asmatzailea eta emakumeak ingeniaritzan integratzearen aldekoa.
#[[Bente Paulis]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Caroline Crossley]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume rugbylaria
#[[Davina Waddy]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Esme Booth]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Ioana Vrînceanu]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Jessica Sevick]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Kristina Walker]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Laila Youssifou ]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Leonie Menzel]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Maren Völz]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Maya Meschkuleit]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Phoebe Spoors]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Pia Greiten]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Rebecca Shorten]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Roos de Jong]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Samantha Redgrave]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Tabea Schendekehl]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Tessa Dullemans]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Bente Paulis]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Annie Campbell-Orde]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Dímitra Kontú]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Emily Ford]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Eve Stewart]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Harriet Taylor]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Heidi Long]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Holly Dunford]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Rowan McKellar]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Zoí Fitsiu]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Abigail Dent]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria.
#[[Glenda Morejón]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa, martxa atletikoan espezializatua.
#[[Myrte van der Schoot]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa.
#[[Eveline Saalberg]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa, abiadura-lasterketetan espezializatua.
#[[Brittany Brown]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa, abiadura-lasterketetan espezializatua.
#[[Aaliyah Butler]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa, abiadura-lasterketetan espezializatua.
#[[Quanera Hayes]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa, errelebo-lasterketetan espezializatua.
#[[Sophia Junk]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa, errelebo-lasterketetan espezializatua.
#[[Desirèe Henry]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa, abiadura-lasterketetan espezializatua.
#[[Sydney McLaughlin-Levrone]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume emakume atleta olinpikoa, hesi lasterketan eta errelebo lasterketetan lehiatzen dena bereziki.
#[[Bianca Williams]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa, abiadura-lasterketetan espezializatua.
#[[Dominika Banevič]], Nicka bezala ere ezaguna 2024ko Olinpiar Jokoetan breakdancer bezala parte hartu zuen emakume lituaniarra.
#[[Liu Qingyi]] 671 ere deitua, 2024ko Olinpiar Jokoetan breakdancer bezala parte hartu zuen emakume txinatarra.
#[[Philip Kim]], Phil Wizard bezala ere ezaguna 2024ko Udako Olinpiar Jokoetan breakingean urrezko domina lortu zuen emakume kanadarra.
#[[India Sardjoe]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetan breakingean parte hartu zuen emakume herbeheretarra.
#[[Alejandra Darín]] Argentinako aktore eta ordezkari sindikala.
#[[Natália Nunes]] idazle, itzultzaile eta saiakeragile portugaldarra.
#[[Pepa Òdena Savé]] Maistra Kataluinarra
#[[Nuria Gispert i Feliu]] maistra kataluinarra, elkarteen munduko buruzagia eta politikaria.
#[[María Cegarra Salcedo]] poeta espainiarra izan zen, baita Zientzia Kimikoetan Espainiako lehen lizentziatua.
#[[Placeres Castellanos]] Frantziako erresistentzian nazien aurka borrokatu zen maistra, erizain, kazetari eta gerrillaria.
#[[Lucia Puenzo]] Argentinako zinema zuzendari, gidoilari eta idazlea
}}
== [[Fitxategi:Gnome-colors-alacarte2.svg|20px]] '''Hobetuak''' ==
=== 2022an hobetuak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Mentxu Alkorta Arzak]] Dantzari profesionala, trikitilaria, irakasle, pailazo eta euskararen aldeko ekintzaile.
# [[Karmele Mitxelena Etxebeste]] Irakaslea eta euskal idazle.
# [[Idoia Beratarbide Arrieta]] Euskal herritar artista eta ilustratzailea da.
# [[Mirari Martiarena Iraola]] Umoregile, gidoigile eta kazetaria.
# [[Andresa Portugal Arozena]] Arrain-saltzailea Donostiako Parte Zaharreko Bretxako azokan.
# [[Karmele Aierbe Mujika]] Irakasle, politikari abertzalea eta euskaltzalea.
# [[Goiatz Labandibar Arbelaitz]] Euskal idazle da eta kazetari gisa egiten du lan.
# [[Aintzane Galardi Portu]] Irakaslea eta euskal poeta.
# [[Alaitz Telletxea Tolosa]] Abeslari eta trikitilaria.
# [[Maria Antonia Canals i Tolosa]] Matematikari kataluniarra, matematikaren erabilera ludikoa landu zuen.
# [[Aurora Beltrán Gila]] Nafar abeslari eta musikagilea. "Belladona" eta "Tahúres Zurdos" taldetako partaide.
}}
=== 2023an hobetuak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Alaia Martin Etxebeste]] Bertsolaria, gidoigilea, kultur sortzailea eta ikus-entzunezko komunikatzailea.
# [[Lucia Bakedano Azkona]] Idazle nafarra eta artikulugilea hedabideetan. Bere literatur lanak hainbat sari jaso ditu.
# [[Ines Goikoetxea Irurtzun]] Euskal idazle eta poeta.
# [[María Teresa Sesé Lazcano]] 1940 eta 1983 artean 500 amodio-nobela baino gehiago idatzi zituen idazle donostiarra.
# [[Karmele Esnal Zulaika]] Irakaslea, ikastolen sustatzailea eta idazlea izan zen.
# [[Karmele Igartua Bengoa]] Euskal irakaslea, idazlea eta olerkaria.
# [[Libana]] (Lubna Kordobakoa) idazle, matematikari eta poeta famatua Kordobako kalifatuan, Al-Hakam II.aren garaian
# [[Delphine Ernotte]] Baionan 1966ko uztailaren 28an Cunci jaioa, prestakuntzaz ingeniaria, ibilbide luzea duen emakume enpresaburua da.
# [[Almudena Grandes]] idazle espaniarra izan zen. El País egunkariko ohiko zutabegilea.
# [[Maravillas Lamberto]] Espainiako Gerra Zibilean Nafarroan eraildako 14 urteko neskatila.
# [[Ana Ruiz Mitxelena]] Gipuzkoar futbolaria; 1983an eman zituen lehen urratsak Oiartzun Kirol Elkartean, atezain postuan.
# [[Pili Zabala Artano]] Euskal politikaria. Elkarrekin Podemoseko militantea
# [[Carla Antonelli]] aktore, politikari eta LGBT eskubideen aldeko aktibista transexuala da
# [[Uxua López Flamarique]] Nafar zientzialaria da.Telekomunikazioetako ingeniari teknikoa, dibulgatzaile zientifikoa eta ingurumen-aktibista.
# [[Irene Balaguer Felip]] Irakasleen irakasle, Eskola Publikoa, Haur Hezkuntza eta haurren eskubideen defentsan egindako lanagatik nabarmendu zen.
}}
=== 2024ean hobetuak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
#[[Nerea Txapartegi Madariaga]] Euskaltzale militantea eta antolaketa politikoan jardundakoa.
#[[Frantziska Astibia Etxegoien]] euskal militantea, idazlea eta itzultzailea izan zen, Onintze eta Astitxe ezizenak hartuta
#[[Carmen de Burgos y Seguí]] kazetaria, idazlea, itzultzailea eta emakumeen eskubideen aldeko aktibista
#[[Justa Freire Mendez]] irakasle eta pedagogo eta maistra
#[[María Galiana Medina]] Filosofia eta Historian lizentziatua, irakaslea eta aktore andaluza
#[[María del Carmen Cuesta Rodríguez]] LA PEQUE ezizenez ezaguna, frankismoak errepresaliatutako ekintzaile errepublikanoa izan zen.
#[[Oihane Zabaleta Mujika]] Gipuzkoar politikaria eta hizkuntza aholkularia
#[[Françoise Dolto]] pediatra eta psikoanalista. Haurren psikoanalisiaren ikertzaile eta Frantziako Psikoanalisi Eskolaren sortzailetako bat.
#[[Anna Freud]] jatorri juduko psikoanalista austriarra izan zen.
#[[Melanie Klein]] Austriako psikoanalista eta funtzionamendu psikikoaren teoriaren aitzindaria.
#[[Lou Andreas-Salomé]] Errusiako lehenengotako emakume psikoanalista, Sigmund Freudekin eztabaidatu zuen.
#[[Madeleine Larralde]] Sarako emakumea, Lohizunen gilotinatua
# [[Berta Dávila Fernández]] Gaur egungo literaturan arrakasta kritiko handiena izan duen Galiziako idazlea
# [[Pilar Bardem]] Artisten saga luze eta itzaltsu bateko kidea den Sevillako emakume aktorea.
# [[Rosa Montero]] Komunikabideetan eta irakaskuntzan ibilbide luzea egin duen kazetari eta idazlea.
# [[Victoria Prego]] Madrilgo kazetaria, 2015tik 2019ra arte Madrilgo Prentsa Elkarteko presidentea izan zen.
# [[Maria Zozaia]] Sorgintzat salatutako beste batzuekin batera sutan hiltzera kondenatu zuen Inkisizioak
# [[Annemarie Moser-Pröll]] Hainbat sari irabazi dituen Austriako eskiatzaile erretiratua.
# [[Marie-Theres Nadig]] Hainbat sari irabazi dituen Suitzako eskiatzailea.
# [[Anja Andersen]] Danimarkako eskubaloi jokalari ohia. 1996ko Atlantako Olinpiar Jokoetan txapeldun olinpikoa izan zen.
# [[Édith Piaf]] abeslari, konpositore eta aktore frantsesa da.
# [[Onintza Etxebeste Liras]] Artista, ikertzaile eta irakaslea
# [[Maialen Oiartzabal Mendibil]] Eskiatzaile akrobatikoa eta psikologoa
# [[Ane Garmendia Irastorza]] Euskal aktorea
# [[Jone Goirizelaia Ordorika]] Politikaria eta abokatua
# [[Mari Cruz Soriano Roales]] Kazetaria, pianista, enpresaria, telebistako aurkezlea eta irrati esataria
# [[Izaskun Zubizarreta Gerendiain]] Emagina eta mendi kirolaria.
# [[Lim Si-hyeon]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arku tiratzailea.
# [[Rebecca Cheptegei]] Ugandako iraupen-korrikalaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan parte hartu ondoren, bere bikotekideak gasolinaz blaitu eta su emanda erail zuen.
# [[Rexu Mazusta Astibia]] Frankismoaren garaiko langile borrokalaria. Psikologoa formazioz eta yoga irakaslea.
# [[Ixabel Alkain Etxeberria]] irakaslea, bidaiari eta Jaizkibel konpainiaren fundatzaile.
# [[Anabel Alonso]] telebistako aurkezlea, umorista eta zinema, antzerki zein telebistan aritutako euskal aktoresa.
# [[Margarita Leoz]] Filologoa, literatur iruzkingile eta idazle nafarra.
# [[Margarita Leoz]] Filologoa, literatur iruzkingile eta idazle nafarra.
# [[Marisa Paredes]] Antzerkian eta zineman ibilbide nabarmena izan zuen aktorea, feminista eta ezkertiarra.}}
= [[Fitxategi:Gnome-system-users.svg |30px|]] '''Wikilariok''' =
#[[Lankide:Wikimadari|Wikimadari]] ([[Lankide eztabaida:Wikimadari|Wikimadari eztabaida]]) 19:17, 17 abuztua 2022 (CEST)
#[[Lankide:Kaletrosa~eswiki|Kaletrosa]] ([[Lankide eztabaida:Kaletrosa~eswiki|Kaletrosa eztabaida]]) 16:34, 18 abuztua 2022 (CEST)
#[[Lankide:Goizarin|Goizarin]] ([[Lankide eztabaida:Goizarin|Goizarin eztabaida]]) 11:32, 30 maiatza 2023 (CEST)
#[[Lankide:Harriskaileta|Harriskaileta]] ([[Lankide eztabaida:Harriskaileta|Harriskaileta eztabaida]]) 09:54, 03 abendua 2023 (CEST)
#[[Lankide:Ana Erasun|Ana Erasun]]
= [[Fitxategi:Gnome-web-browser.svg|30px]] '''Kanpo estekak''' =
# [https://anboto.org/durango/1583310345667-wikipedia-erreminta-ona-dela-uste-dugu-emakumeek-erreferentzialtasuna-lortzeko Wikipedia erraminta ona dela uste dugu emakumeek erreferentzialtasuna lortzeko] Anboto 2020/03/04
# [https://www.elcorreo.com/bizkaia/duranguesado/durangaldeko-andren-ekarpenak-20200122193350-nt.html?edtn=bizkaia&fbclid=IwAR1hHPcQJaQM-WaIU7mYeNetsB89jEH2-BWSA0fPGjbTgTkHpqtKRT9BnCc#vca=fixed-btn&vso=rrss&vmc=fb&vli=Duranguesado Durangaldeko andren ekarpenak bistaratzera dator WikiEmakumeok] El Correo 2020/01/21
# [https://anboto.org/durango/1579696765085-wikikedada-egingo-dute-durangon-wikipedian-dagoen-genero-arrakala-aldatzeko 'Wikikedada' egingo dute Durangon, Wikipedian dagoen "genero arrakala" aldatzeko], Anboto Durango 2020/01/22
# [https://dotb.eus/dotb-eus-emakumeen-biografia-berriak-sortzeko-wikikedada-antolatu-da-durangon/ Emakumeen biografia berriak sortzeko ‘Wikikedada’ antolatu da Durangon] Dotb.eus 2020/01/23
# [http://www.azkuefundazioarenegunkaria.eus/wikikedada-wikiemakumeokwikidurango/ Wikikedada: WikiEmakumeok/WikiDurango | Azkue Fundazioaren Egunkaria] 2020/01/21
# [https://halabedi.eus/es/marisa-barrena-wikiemakumeok-gizarteko-beste-arloetan-lez-emakumeak-ia-ikusezinak-gara-wikipedian-ere/?fbclid=IwAR2pUHHzwsNx8kzKAyc3dlTpZc4p4mx8duIC0PeKHEj01G3yXoFKxXlBBlc Marisa Barrena (Wikiemakumeok): "Gizarteko beste arloetan lez, emakumeak ia ikusezinak gara wikipedian ere" - Halabedi] 2020/02/06
# [https://www.youtube.com/watch?v=eH-JkwLAa6Q&feature=youtu.be Data zaharrak bilatzen], Estibalitz González Solozabal Durangon #Wikiemakumeok mintegian data zaharrak zelan bilatzen diren azaltzen dau, Josi Sierra-ri esker.
# [https://www.diariovasco.com/oarsoaldea/oiartzun/ederra-litzateke-taldea-20220907213034-ntvo.html Oiartzungo WikiEmakumeok proiektuari buruz elkarrizketa El Diario Vascon, Izaskun Madariaga Iragorri sustatzaileari.] 2022/09/07
# [https://oarsoaldea.hitza.eus/2022/12/09/wikilariak-emakumeen-biografiak-ahanzturatik-azaleratzeko/, Oiartzungo WikiEmakumeok proiektuari buruz elkarrizketa Hitzan, Izaskun Madariaga Iragorri eta Josune Igoa Frantxes proiektuko kideei.] 2022/12/09
# [http://oiartzunirratia.eu/oiartzun_irratia_receive/attachments/article/3914/EMAKUMEAK%20BISTARATZEN%20WIKIPEDIAN%20Izaskun%20Madariaga%20josune%20Igoa%202023-01-10.mp3 "Emakumeak bistaratzen wikipedian" proiektuko kide diren Izaskun Madariaga Iragorri eta Josune Igoa Frantxesekin elkarrizketa Oiartzun Irratian] 2023/01/10.
# [https://gipuzkoa.hitza.eus/2023/02/17/emakumeak-ikusarazten/ Gipuzkoako Hitzan proiektuari buruz eta hitzaldiari buruz], 2023-02-17
# [https://www.eitb.eus/eu/irratia/euskadi-irratia/programak/argiibili/audioak/osoa/9131202/argi-ibili-20230308/ Emakumeon Nazioarteko Egunean, goizean goiz, Euskadi Irratiko ARGI IBILI irratsaioaren hasieran Ane Lardi Enbilek Oiartzungo Wikiemakumeok ekimenaren berri eman du], 2023-03-08
# [https://oarsoaldea.hitza.eus/2024/03/08/m8-oiartzun-2024-egitaraua/ Feministen Asanbladak aitortza egingo dio Oiartzungo Wikiemakumeak taldeari] 2024/03/08
# [https://oarsoaldea.hitza.eus/2024/03/14/zilibito-records-eta-wikiemakumeei-aitortza-korrikan/ Zilibito Records eta wikiemakumeei aitortza, Korrikan] 2024/03/14
# [https://www.oiartzun.eus/fitxategiak/erab_2/1725539220-Urtekaria%202024.pdf/ Oiartzungo Wikiemakumeak: Urteko balantzea zertzeladetan] "Xanistebanak 2024" (160-161 orr.)
[[Kategoria:Wikiproiektuak]]
[[Kategoria:Wikiemakumeok]]
o38ze581yu988bjtngz2u9wkzc13rm8
10005956
10005952
2024-12-20T15:56:57Z
Kaletrosa~eswiki
93330
/* 2024ean hobetuak */
10005956
wikitext
text/x-wiki
'''''<big><big>WikiOiartzun|Oiartzunen egiten diren lanaldietako wikilekua</big></big> '''''
[[Fitxategi:Erresilientzia.jpg|thumb|200px|Oiartzungo Wikiemakumeok.Logoa]]'''Oiartzungo WikiEmakumeok''', Oarso-Bidasoa aldera zabalduta, bost lagun gabiltza taldean. Baina lan eder honetan bidelagun nahi zaitugu. Auzolanean burutzeko ekimena dugu hau: auzolanean ereindako haziak, uzta aberatsagoa ematen duelako. Izkutuan dagoen emakume bati argia ematen diogun bakoitzean, gu denok, argitasunean irabazten dugulako.
Zuk ere bat egiten baduzu gure helburuekin, hau da, gurekin batera, wikipedia emakumeez eta euskaraz elikatu nahi baduzu, jarri gurekin harremanetan eta lagunduko dizugu: hilean behin elkartzen gara [[Landetxe Kultur Aretoa|Landetxeko]] jubilatuen tailer gelan.
Eskerrak eman nahi dizkiogu '''Oiartzungo Udala''' eta bertako '''Berdintasun Sailari''' ematen diguten laguntza guztiagatik. Eskerrak baita, hainbeste irakatsi, motibatu eta bidelagun ditugun wikipediako lagunei ere, batez ere, [[Marisa Barrena]]ri, Maripa Garaizabaleri eta [[Mentxu Ramilo Araujo]]ri.
== [[Fitxategi:Im-jabber.svg|30px|]] '''<big>Wikiproiektu honen helburuak</big>''' ==
* Emakumeen biografia berriak sortzea euskaraz.
* Wikipedian beste hizkuntza batzuetan badauden emakumeen biografiak euskarara ekartzea.
* Emakumezko editore euskaldunen kopurua handitzea.
* Euskal Wikipedian genero-ikuspegia txertatzea.
* Historian zehar izandako emakumeen ekarpenak eta ezagutzak Euskal Wikipedian biltzea.
== [[Fitxategi:Cameras Zenit 11.jpg|31x31px]] '''<big>Irudiak</big>''' ==
{| class="wikitable"
|+
![[Fitxategi:WikiEmakumeok Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak.jpg|thumb|350x350px|WikiEmakumeok, Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak. Azaroak 1 2019, Durangon|erdian]]
![[Fitxategi:Wikipedistas.jpg|thumb|350x350px|Oiartzungo wikilariak: Izaskun, Ane, Jaione eta Josune. 2022|erdian]]
![[Fitxategi:Oiartzungo Wikiemakumeak 2024.jpg|thumb|350x350px|Oiartzungo wikilariak: Jaione, Izaskun, Agustina eta Josune. 2024|erdian]]
|-
|
|
|
|}
= [[File:La mujer que nunca conociste logo 2017.jpg|30px]] '''Emakumeen zerrenda''' =
== [[Fitxategi:Gnome-colors-alacarte2.svg|20px]] '''Egiten ari garenak''' ==
Hauetan ari gara lanean (ez dezagun lanik bikoiztuta egin)
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Nekane Urkia]]
# [[Alazne Inziarte Agirrezabala "Lolo"]]
# [[Marijo Arana Zabalegi]]
# [[Lorena Zalakain Lopez]]
}}
== [[Fitxategi:Gnome-mail-attachment.svg|20px]] '''Egitekoak''' ==
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Saioa Ballesteros Egiazabal]]
# [[Idoia Arbelaitz]]
# [[Kontxita Etxebeste Etxabeguren]]
# [[Maddalen Aristegi Sanchez]]
# [[Ane Narvarte Lasa]]
# [[Maixabel Arbide]]
# [[Aloña Intxaurrandieta]]
# [[Maria Zapiain de Pildain]]
# [[Mikaela Ibarra Mutuberria]]
# [[Izaskun Larruskain]]
# [[Oihana Irastorza]]
# [[Onintza Ostolaza Arruabarrena]]
# [[Loli Sagarzazu]]
# [[Oiartzungo Emakumezkoen Futbol Taldea]]
# [[Miren Azkarate Badiola]]
# [[Idoia Ruiz de Apodaka Audikana]]
# [[Karrikako Artaso Dantza Taldea]]
# [[Egoa Alvarado Delgado]]
# [[Karmele Irastorza Lekuona]]
# [[Garazi Lasarte Eskudero]]}}
Besterik proposatu nahi baduzu, gehitu izenak zerrendan edo idatzi [http://oiartzungowikiemakumeak@gmail.com oiartzungowikiemakumeak@gmail.com] helbidera:
== [[File:Dialog-apply.svg|20px]] '''Sortuak'''==
=== 2021ean sortuak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Maria Angeles Esnaola Bidaurreta]] maistra, abertzalea
# [[Frantxiska Iragorri Iriarte]] ekintzailea, abertzalea
# [[Jaione Ugaldebere Sarasua]] irakaslea, kazetaria
}}
=== 2022an sortuak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Aiora Perez de San Roman Uria|Aiora Perez de San Roman Uria]] psikologoa, orientatzailea, politikaria
# [[Concha Murguia Egaña|Concha Murguía Egaña]] euskal aberri maitalea eta Galizako kulturaren zaintzailea
# [[Ane Lardi Enbil]] kazetaritza eta euskalgintzari lotutako herri eragilea
# [[Alaia Gaztelumendi Mendarte]] margolaria, muralista eta arte plastikako irakaslea
# [[Olga Leibar Mendarte]] irakasle eta feminista eta herri ekintzaile solidarioa
# [[Izaskun Madariaga Iragorri]] irakasle eta abertzale ezkertiarra. Haur eskola ereduko bultzatzailea
# [[Nekane Martiarena Labandibar]] Psikologoa, sortzailea eta hezitzailea
# [[Maria Garaiar Rekalde]] Comète Sareko kolaboratzailea
# [[Maria Jesus Aranburu Arbelaitz]] Sasi-maistra eta herri ekintzailea
# [[Arantxa Lete Bergaretxe]] Irakasle euskalzalea eta herri ekintzailea
# [[Aitziber Arnaiz Garmendia]] Euskaltzalea eta herri ekintzailea
# [[Mari Jose Molina Guerrero]] Irakasle feminista eta militante ezkertiarra
# [[Miren Irigoien Aizarna]] Euskaltzalea eta herri ekintzailea
# [[Alaitz Guridi Agirrezabala]] Irakasle, abeslari eta abesbatza-zuzendaria
# [[Maria Mendizabal Iturria]] Ingeniaria, sopranoa eta aktorea
# [[Amalur Arbelaitz Arbelaitz]] Baserritarra eta kirolaria
# [[Edurne Agirrezabala Ugaldebere]] Antzezlea
# [[Allende Arnaiz Garmendia]] Diziplina aunitzeko artista
# [[Maria Teresa Arbide Garayar]] (Maittere) Mariaren Frantziskotar Misiolarien Institutuko (FMM) nazioarteko moja misiolaria
# [[Maria Josefa Sansberro Echeverria]] Bigarren mundu gerran erresistentziarekin konprometitua. Nazien kontzentrazio eremuan hila
# [[Ainara Lasa Perez]] Artista eta kultur eragilea
# [[Oiartzungo Feministen Asanblada]]
# [[Irune Arbide Urdanpilleta]] Pianista eta Oiartzungo Ibargain Musika Eskolaren sortzaile.
}}
=== 2023an sortuak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Oiartzungo Emakumeen Taldea (HELTA, Helduen Tailerrak)]] Herriko emakumeen garapen sozial eta pertsonala bultzatzeko taldea.
# [[Miren Eraso Iturrioz]] Artearen historialari sustatzailea eta editorea
# [[Joana Mendiboure Garaiar]] Euskalzale, kulturzalea eta kudeaketa-komunikazioan aritua
# [[Tamara Muruetagoiena Hormaza]] Giza eskubideen aldeko aktibista
# [[Udane Ansa Iragorri]] Ilustratzaile, maketatzaile, diseinatzaile eta irakaslea
# [[Arantxa Madariaga Iragorri]] Haurtzaro ikastolako lehen irakasle euskaltzalea
# [[Ramona Pikabea Mitxelena]] trikitilaria
# [[Belen Moreno Zaldibar]] Diziplina aunitzeko euskal artista
# [[Josune Igoa Frantxes]] Maixtra, irratizalea eta musikazalea
# [[Trini Cornellana Puigarnau]] Mendigoizale-alpinista eta medikua
# [[Arantza Manterola Odriozola]] Ikastola mugimenduko ekintzailea
# [[Killirikupe Emakumeak Ahalduntzeko Oiartzungo Eskola]]
# [[Agustina Pontesta Garmendia]] Irakasle euskaltzalea eta herri ekintzailea
# [[Izar Aizpuru Lopez]] Dantzari profesionala
# [[Olatz Mitxelena Larreta]] Irakaslea eta idazlea
# [[Iosune Cousillas Aramendi]] Irakaslea eta ekintzailea
# [[Primitiba Lekuona Berasategi]] Euskaltzalea eta botikaria
# [[Irati Zabala Mujika]] Arrokako zein lehiaketetako eskalatzailea.
# [[Itziar Iñarra Oiarzabal]] Mendizale eta herri ekintzaile oiartzuarra
# [[Maritxu Gaztelumendi Urruzola]] Euskaltzalea, irakaslea eta idazlea. Karrika auzoko Artaso euskal dantza taldearen sortzailea.
# [[Maria Illarra]] Hondarribiako ustezko sorginen aurkako prozesuan epaitua izan zen 1611ko maiatzaren 6an.
# [[Maite Gezala Legorburu]] Dantza, musika eta kantu zalea, herrigintzan dihardu.
# [[Lide Leibar Eraso]] Mendizalea, eskiatzailea eta eskalatzailea. Euskadiko selekzioan lehiatu izan du.
# [[Luisa Irigoien Larrañaga]] Maistra izan zen eta 36ko gerran atxilotu eta Iruñeko Espetxe Probintzialean preso egondakoa.Euzko Emakume Abertzale Batzako partaidea
# [[Luisa Berrondo Iartzabal]] Ugaldetxoko Luixa maixtra.
# [[Maddalen Dorronsoro]] Abeslari, musikagile eta abesbatza zuzendaria da.
# [[Pirkko Viljanen]] Aktibista boluntarioa izandakoa Finlandian nahiz Amerika Erdialdeko hainbat herrialdeetan. Ogibidez, ingeleseko irakaslea.
# [[Pilar Iragorri Iriarte]] Misiolari sekularra. Borondatezko lankide gizarte gaietan.
# [[Séverine Berger]] artearen historialaria.
# [[Erica Liquete|Erica Liquete Villamor]] ipuinkontalari, idazle eta txirularia.
# [[Alaia Belaunzaran Arruabarrena]] Harpista profesionala.
# [[Fatimetu Salec Mohamed]] Mendebaldeko Saharako ekintzailea.
# [[Sara Codina Alsina]] kataluniar musika-irakasle eta pertsona autisten eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Maite Paisal Ugia]] Herri ekintzailea eta kirolaria
# [[Julia Irazu Gartzia]] Maistra aitzindaria
# [[Sebastiana Gesalaga|Sebastiana Gesalaga Pagola]] moja klaratar eta bertso-jartzailea
# [[Agustina Lizarazu Larburu]] Euskaldunen eskolatzeaz arduratu zen emakume lezoarra.
# [[Irma Rutkauskaité]] abesbatza zuzendari eta abeslaria
# [[Olatz Retegi Rekalde]] Gizarte antropologoa eta giza eskubideetan espezializatua
# [[Jurdana Otxoa Lopez de Etxezarreta]] Musikari profesionala. Biolin-jotzaile, musika-irakasle, antzerkilari eta sortzailea.
}}
=== 2024ean sortuak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Roxa Zabaleta Aiestaran]] Sendalari, petrikilo, sasimediku edota kurandera lanetan aditu eta aritua.
# [[Ana Rodriguez Rua]] Pedagogoa, haur-hezkuntzako irakaslea eta “Familia-harrera”ko kolaboratzailea
# [[Ana Mendiola Mugika]] Dantzaria, poeta eta batez ere dantza irakasle eta sortzailea.
# [[Maria Azeo Ezkerra]] Etxekoandre-baserritarra eta emakume aitzindaria sega apostuko jardunean.
# [[Josefa Martiarena Lekuona]] Euskal idazle saritua eta elizako serora.
# [[Ainhize Hurtado|Ainhize Hurtado Villalba]] Ehungintzako artista.
# [[Gema Sistiaga Agirregomezkorta]] Euskaltzale, andereñoa, trikitilari eta nabigatzailea.
# [[Koro Mariezkurrena Gastearena]] euskal arkeozoologoa.
# [[Lezoar batelariak]]
# [[Anixeta Agirrezabala Lekuona]] Tabernari eta sukaldaria
# [[Sorkunde Lekuona Sagarzazu]] Haurtzaro ikastolako ikasle, irakasle eta zuzendaria. Zinegotzia izan zen 1999-2003 legealdian.
# [[Maria Oiartzabal Aranburu]] 9 seme-alaben ama. Bitan alargundua eta garai zailetan aurrera egiten jakin izan zuen emakumea
# [[Guruzne Azpiroz Ibarguren]] traineru estropadetako arraunlaria eta entrenatzailea izan da. San Juan traineruarekin Kontxako Bandera eta Emakumezkoen Euskotren Liga birritan irabazi ditu. Oiartzungo Udalak VI. Kirol Saria eman zion 2021ean bere kirol ibilbideagatik.
# [[Clara Wolfram Perez]] Kazetari, ikerlari eta idazlea. Berdintasunean, sexualitatean eta autoezagutzan aditua.
# [[Petra Lekuona]] Herriko ongilea, bere ondarea utzi zuen adineko herritarrak babesteko. Oiartzungo Zaharren Egoitzak bere izena darama.
# [[Beko plazako labaderoa]] 2021etik emakumeei gorazarre egiten dien arte-lana.
# [[Arrainketariak]] Herrietan arrain freskoa saltzen ibiltzen ziren emakumeak.
# [[Maritxu Oiartzungoa eta Katalina Belauntzakoa]] XVI. mendean lesbianak izateaz akusatu eta atxilotu zituzten lehenak
# [[Benita Gorostizu Imaz]] Emakume baserritarra eta 12 seme-alabaren ama. Idazlea, irakurtzalea eta etxekoentzat irakaslea izan zen.
# [[Lezoko garbitoki edo labaderoak]] Ez soldatarik, ez eta errekonozimendurik gabeko emakumeen lantokiak izan dira.
# [[Lezoko emakume “galleterak”]] (XIX-XXko 70.eko hamarkada bukaera) Olibet fabrikan lanean aritutako emakumeak. Lanbide galdua.
# [[Oihane Mitxelena Iribarren]] Zientzilari eta ikertzailea.
# [[Juana Aiestaran Mendiluze]] Oiartzungo Emakume Abertzale Batzako lehendakaria.
# [[Flora Kennedy Delgado]] Oiartzungo nazionalismoari laguntza emandakoa gerra garaian.
# [[Dunixe-Aberri Larralde]] Euskal pilotaria.
# [[Edurne Saizar Lizarazu]] Piano-jotzailea.
# [[Lezoko Emakume Abertzale Batza]] Lezon sortutako emakume abertzale taldea.
# [[Itsaso Güemes Oiarbide]] Kazetaritza eta komunikazio arloan jarduten duen herritarra.
# [[Miren Agiriano Ugartemendia]] Euskal gatazka bezala ezagutu den egoerak bete-betean eragin zion emakumea.
# [[Koikile Arruabarrena Lekuona]] Irakaslea eta “Koikile Arruabarrena haurtzaindegia”ren sortzailea.
# [[Fidela Zalakain Salaberria]] Oiartzungo udal langilea izan zen 57 urtez eta herritar askorentzat ezinbesteko laguntzailea.
# [[Mari Jose Egiazabal Agirrezabala]] Anixeta jatetxeko sukaldari ospetsua
# [[Guruzne Azpiroz Ibarguren]] traineru estropadetako arraunlaria eta entrenatzailea.
# [[Rexu Mazusta Astibia]] Frankismoaren garaiko langile borrokalaria. Psikologoa formazioz eta yoga irakaslea.
# [[Pilar Lekuona Etxabeguren]] Euskaltzalea eta idazlea. Emakume Abertzale Batzako kide
# [[Mari Karmen Labandibar Rekalde]] Emakume langile, ekintzaile eta solidarioa
# [[Katerin Artola Telleria]] Dantzari txapelduna. Dantza irakasle eta epaimahai lanetan jarduten du.
# [[Mayi Arriaga Garmendia]] Emakume Abertzale Batzako kide eta euskal militantea
# [[Maria Engrazia Lekuona Aranburu]] Beatifikatutako moja martiria
# [[Maria Jesus Mitxelena Lekuona]] Sendabelarretan aditua, etxekoandre eta baserritarra.
# [[Pepita Mitxelena Lekuona]] Sendabelarretan aditua, etxekoandre eta baserritarra.
# [[Maria Jesus eta Pepita Mitxelena Lekuona, sendabelar zaleak]] Maradiko sendabelarrak.
}}
== [[Fitxategi:Gnome-colors-alacarte2.svg|20px]] '''Itzuliak''' ==
=== 2022an itzuliak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[María del Pilar Carré]] Idazlea (Galizia, 1921-2000)
# [[May Carré]] Idazlea (Galizia, 1922-1990)
# [[Pilar Adón]] idazlea (Madril, 1971)
# [[Ana Vidal Egea]] kazetaria, idazlea, poeta (Murtzia, 1984)
# [[Paquita Sauquillo Pérez del Arco]] abokatua eta politikari espainiarra (Madril, 1943)
# [[Marta Mata Garriga]] Pedagogo eta politakari katalana (Bartzelona,1926)
}}
=== 2023an itzuliak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Irene Balaguer Felip]] Haur hezkuntzako kataluniar irakasle eta pedagogoa izan zen. Infancia aldizkariko sortzailea (Bartzelona,1948)
# [[Roser Ros i Vilanova]] Pedagogo, narratzaile eta antzerkigile katalana da. (Bartzelona, 1950)
# [[Traute Lafrenz]] Alemaniako medikua eta nazismoaren aurkako erresistentziako partaide (Hamburgo, 1919 - Yonges Island, 2023)
# [[Marion Dix Sullivan]] (1802–1860) (fl. 1840–50) kantugile eta musikagile estatubatuarra
# [[Faustina Hasse Hodges]] (Malmesbury, 1823 - Filadelfia, 1895) Jatorri britaniarreko organo-jole eta musikagile estatubatuarra.
# [[Lucía Abello Abello]] Txileko liburuzain eta botanikaria.
# [[Clara Grima Ruiz]] Matematikako irakasle espainiarra da eta Matematika Zientzietako dibulgatzailea
# [[María Belmonte Barrenechea]] Idazlea, itzultzailea eta ikerlaria. Katalanezko eta gaztelaniazko interpretea.
# [[Vernon Lee]] Idazlea, estetika eta mamu-ipuinei buruz egin zituen lanengatik ezaguna.
# [[Barbara Oakley]] Hezitzailea, idazlea, ingeniaria. STEAM hezkuntza eta honen ikuspegi ikertzailea bultzatu du.
# [[Margarita Aliger]] Poeta, liburuzain, kazetari eta itzultzaile sobietarra.
# [[Alia Muhammad Baker]] Irakeko gerra garaian Al Basrah-ko Liburutegi Nagusikoo 30.000 liburu inguru suntsiketatik salbatu zituen.
# [[Laurie Michelle Bridges]] Liburutegi akademikoetan, teknologia berrietan eta hezkuntzan espezializatutako liburuzaina.
# [[María Sefidari Huici]] Psikologoa eta irakaslea eta Wikimedia Fundazioko lehendakaria.
# [[Paulina Amengual Payeras]] Sindikalista, maistra eta erizaina izan zen.
# [[Giulia Adinolfi]] filologoa, hispanista, unibertsitateko irakaslea eta feminista italiarra izan zen, eta bere bizitza profesionala, pertsonala eta politikoa Bartzelonan garatu zuen.
# [[Dorothy M. Horstmann]] Epidemiologo, birologo eta pediatra.Poliobirusak giza odol-fluxuan duen hedapenari buruz egin zituen ikerketak poliomielitisaren aurkako txertoa garatzeko oinarriak finkatzen lagundu zuen
# [[Mireia Calafell i Obiol]] Kataluniako poeta, idazle eta kultur ekoizlea.
# [[Pilar Pascual de Sanjuán]] maistra, feminista eta idazle katalana
# [[Margarida Aritzeta i Abad]] Kataluniako idazle eta literatura irakasle Tarragonako Rovira i Virgili Unibertsitatean.
# [[Raquel Ricart Leal]] idazle valentziarra, zenbait literatura-genero landu ditu beti valentzieraz.
# [[Rosa Maria Arquimbau i Cardil]] idazle eta kazetari katalana izan zen. Rosa de Sant Jordi ezizena erabili zuen ipuinak idazteko hainbat aldizkaritan argitaratuz.
# [[Sára Salkaházi]] moja katoliko hungariarra, Bigarren Mundu Gerran gutxi gorabehera ehun judu salbatu zituena.
# [[Raufa Hassan al-Sharki]] yemendar kazetari, irakasle eta ekintzailea.
# [[Estrella Solé i Casadellà]] aktore eta idazle katalana da
# [[Anjela Duval]] bretainiar poeta
# [[Amaranta Gómez Regalado]] mexikar gizarte-antropologo eta ekintzailea
# [[Urvashi Butalia]] Indiako idazle, editore eta ekintzaile feminista.
# [[Ángeles Maestro Martín]] Espainiako politikaria eta medikuntzako eta Kirurgiako lizentziaduna da.
# [[Dina Alma de Paradeda]] brasildar ''socialite''a, izenez ezagutzen den lehenengo emakume transgeneroetako bat
# [[Scholastique Mukasonga]] ruandar-frantziar idazlea
# [[Maria Naredo Molero]] Espainiako legelaria eta ikertzailea da, giza eskubideetan eta generoan espezializatua.
# [[Farida Khalaf]] irakiar-alemaniar idazlea.
# [[Norma Andrade]] ekintzaile mexikarra.
# [[Lamiya Aji Bashar]] giza eskubideen aldeko irakiar ekintzailea.
# [[Miina Sillanpää]] finlandiar politikaria.
# [[Rita Casciakoa]] italiar moja agustindarra.
# [[Teodora Fracasso]] italiar moja karmeldarra.
# [[Aliza Greenblatt]] estatubatuar yiddishazko poeta.
# [[Maria Firmina dos Reis]] brasildar idazlea.
# [[Paola Villarreal]] mexikar informatikaria.
# [[Annalena Tonelli]] italiar misiolari katoliko eta ekintzailea.
# [[Linor Goralik]] israeldar idazlea.
# [[Adriana Esteves]] brasildar aktorea.
# [[Cacau Protásio]] brasildar aktorea.
# [[Morénike Giwa Onaiwu]] estatubatuar irakasle, idazle, eta pertsona autisten eta GIBa duten pertsonen eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Amy Sequenzia]] estatubatuar poeta, blogari eta pertsona autisten eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Anna Löwenstein]] britainiar esperantista eta idazlea.
# [[Sona Axundova-Qarayeva]] azerbaijandar poeta.
# [[África Pedraza Molina]] akademikoa, idazlea eta kazetaria.
# [[Nkeiruka Jezekh]] errusiar curling jokalaria.
# [[Susan Abulhawa]] Kazetaria, letra-emakumea eta giza eskubideen aldeko ekintzaile palestinarra
# [[Eva Rysová]] eslovakiar aktorea.
# [[Samah Jabr]] psikiatra, psikoterapeuta, idazle palestinarra eta giza eskubideen aldeko ekintzale da.
# [[Scarlett Byrne]] ingeles aktorea.
# [[Carme Ruscalleda i Serra]] Kataluniako sukaldaria
# [[Andolalao Rakotoarison]] madagaskartar-alemaniar herpetologoa.
# [[Alejandra Villafañe]] kolonbiar aktore eta modeloa.
# [[Amanda Aizpuriete]] letoniar poeta eta itzultzailea.
# [[Regina Jonas]] alemaniar errabino erreformista, munduko lehen emakume errabinoa.
# [[Ruth de Souza]] brasildar aktorea.
# [[Irene Muzás Calpe]] kataluniar filologo, itzultzaile eta errabinoa.
# [[Francesca Madriguera i Rodon]] Paquita Madriguera izenez ezaguna, pianista eta konpositorea.
# [[Àurea Cuadrado Castillón]] Àurea Cuadrado Alberola izenez ere ezaguna, militante anarkista feminista.
# [[Leila Farsakh]] Palestinako ekonomialari politikoa.
# [[Natașa Raab]] errumaniar aktorea.
# [[Lily Afshar]] irandar-estatubatuar gitarra-jotzaile eta musika-irakaslea.
# [[Zsuzsa Bíró]] hungariar zinema-gidoilari eta antzerkigilea.
# [[Fatima al-Aqel]] emakume itsuen eskubideen aldeko yemendar ekintzailea.
# [[Julia Bascom]] pertsona autisten eskubideen aldeko estatubatuar ekintzailea.
# [[Adriana Laffan]] mexikar aktorea.
# [[Betje Wolff]] herbeheretar idazlea.
# [[Julia Nyberg]] suediar poeta.
# [[Collette Divitto]] estatubatuar enpresaburu eta ekintzailea.
# [[Lauren Tuchman]] estatubatuar errabino eta ekintzailea.
# [[Rusudan Gotsiridze]] georgiar apezpiku baptista eta ekintzailea.
# [[Hina Jilani]] Pakistango Gorte Goreneko abokatua eta giza eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Sara Tavares]] portugaldar abeslaria.
# [[Asma Jahangir]] Pakistango abokatua izan zen, giza eskubideetan aditua eta gizarte-ekintzaile sortzailea eta Pakistango Giza Eskubideen Batzordeko lehendakaria.
# [[Christiane Rimbaud]] frantziar historialari eta idazlea.
# [[Leila Ross-Shier]] kaimandar liburuzain, irakasle eta musikagilea.
# [[Gemma Galgani]] italiar mistiko pasiotarra.
# [[Perla Santalla]] argentinar aktorea.
# [[Eloísa Mafalda]] brasildar aktorea.
# [[Marta Anna Wiecka]] poloniar moja.
# [[Carmen Dolores]] portugaldar aktore eta idazlea.
# [[Eulália Maria Lahmeyer Lobo]] brasildar historialaria.
# [[Hanya Yanagihara]] estatubatuar idazle eta kazetaria.
# [[Maria Giacomina Nazari]] italiar margolaria.
# [[Sarah Judith de Castro]] ingeles margolaria.
# [[Mary Hayden Pike]] estatubatuar idazlea.
# [[Emma Maria Macfarren]] ingeles piano-jotzaile eta musikagilea.
# [[Amanda M. Edmond]] estatubatuar idazlea.
# [[Alida Rouffe]] frantziar aktorea.
# [[Myrtle Reed]] estatubatuar idazle, kazetari eta filantropoa.
# [[Emília de Oliveira]] portugaldar aktorea.
# [[Jeanne Landre]] frantziar kazetari, literatura kritikari eta idazlea.
# [[Sara Beirão]] portugaldar idazle, kazetari, filantropo eta emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Divya Bharti]] indiar aktorea.
# [[Sophia Frances Anne Caulfeild]] ingeles brodatzaile eta idazlea.
# [[Hilda Rebello]] brasildar aktorea.
# [[Marisa Sanches]] brasildar aktorea.
# [[Martha Wentworth]] estatubatuar aktorea.
# [[Verónica Valenzuela]] espainiar idazlea.
# [[Revekka Galperina]] sobietar itzultzaile eta argitaratzailea.
# [[Pamela Britton]] estatubatuar aktorea.
# [[Jessica Daves]] estatubatuar idazle eta argitaratzailea.
}}
=== 2024an itzuliak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Aines Bohemiakoa]] Bohemiako Erresumako printzesa eta moja.
# [[Katalina Labouré]] frantziar moja.
# [[Urtsula Ledóchowska]] poloniar moja, misiolari eta irakaslea.
# [[Jevgenia Berkovitx]] errusiar antzerki zuzendari, dramagile eta poeta.
# [[Carmen Agredano González]] Andaluziako poetisa, abeslari eta konpositorea.
# [[Janina Altman]] Giza eskubideen aldeko aktibista eta kontzentrazio-esparru batean izandako kimikari eta idazle poloniar-israeldarra
# [[Graça Fonseca]] portugaldar soziologo eta politikaria.
# [[Jeanne d’Arc Mujawamariya]] ruandar politikari eta diplomazialaria.
# [[Bianca Pitzorno]] italiar idazle eta itzultzailea.
# [[Lois Lowry]] estatubatuar idazlea.
# [[Stacey Fru]] hegoafrikar idazle eta haurren eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Gulalai Ismail]] Giza eskubideen aldeko Pakistango emakume ekintzaile
# [[Afroze-Numa]] pakistandar artzaina.
# [[Olga Paredes]] boliviar arkitekto eta wikilaria.
# [[Xu Zaozao]] emakumeen ugaltze-eskubideen eta gorputzaren autonomiaren aldeko ekintzaile txinatarra.
# [[Neema Namadamu]] kongoar politikari eta ekintzailea.
# [[Olena Rozvadovska]] ukrainar ekintzailea.
# [[Rukshana Kapali]] nepaldar ekintzailea.
# [[Carolina Díaz Pimentel]] perutar kazetaria.
# [[Tamar Museridze]] georgiar kazetaria.
# [[Ester Xargay Melero]] kataluniar idazle, itzultzaile, bideoartista eta kultura ekintzailea.
# [[Meg Cabot]] estatubatuar idazlea.
# [[Ana Afonso]] portugaldar aktore eta modeloa.
# [[Jacqueline Wilson]] ingeles idazlea.
# [[Bolesława Lament]] poloniar moja.
# [[Josefina Bakhita]] sudandar-italiar moja.
# [[Shahla Lahiji]] irandar idazle, argitaratzaile, itzultzaile eta emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Lene Mayer-Skumanz]] austriar idazle eta kazetaria.
# [[Pilar de Madariaga Rojo]] kimikaria eta irakaslea.
# [[Vera Holtz]] brasildar aktorea.
# [[Bhavatharini]] indiar abeslaria.
# [[Kayla Cromer]] estatubatuar aktorea.
# [[Hinako Ashihara]] japoniar mangaka.
# [[Amina Sow Mbaye]] senegaldar idazlea.
# [[Diary Sow]] senegaldar idazlea.
# [[Chloé Hayden]] australiar aktore, Interneteko ospetsu, pertsona autisten eskubideen aldeko ekintzaile, podcast ostalari eta idazlea.
# [[Sophia Mendonça]] brasildar idazle eta kazetaria.
# [[Pauline Alphen]] frantziar-brasildar idazlea.
# [[Camilla Pang]] britainiar biologo, idazle eta pertsona autisten eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Laura Kate Dale]] ingeles kazetari, idazle eta ekintzailea.
# [[Samira Wiley]] estatubatuar aktorea.
# [[Amybeth McNulty]] irlandar-kanadar aktorea.
# [[Ryan Kiera Armstrong]] estatubatuar aktorea.
# [[Dalila Bela]] kanadar-estatubatuar aktorea.
# [[Kiawentiio]] kanadar aktore eta abeslaria.
# [[Débora Nascimento]] brasildar aktorea.
# [[Noelia Garella]] argentinar maistra.
# [[Aminata Sophie Dièye]] senegaldar idazle, aktore eta kazetaria.
# [[Jemima Osunde]] nigeriar aktore, modelo eta telebista aurkezlea.
# [[Gunilla Gerland]] suediar idazlea.
# [[Graciela Huinao]] txiletar idazlea.
# [[Maria Luisa Altieri Biagi]] italiar hizkuntzalaria.
# [[Isabelle Axelsson]] suediar ekologista.
# [[Julie Dachez]] frantziar gizarte-psikologoa eta pertsona autisten eskubideen aldeko ekintzailea.
# [[Maria Bakunin]] farmazialari eta biologo italiarra.
# [[Tecla Sala i Miralpeix]] emakume enpresari katalana izan zen.
# [[Rosita Forbes]] bidaia-idazle eta esploratzaile britainiarra.
# [[Judith Kerr]] alemaniar jatorriko idazle eta ilustratzaile britainiarra, bere liburuek 10 milioi ale baino gehiago saldu zituzten mundu osoan.
# [[Fadime Şahindal]] Aitak hil zuen emakume kurdu gaztea hau "ohorezko krimen" baten biktima izan zen.
# [[Salomé Jiménez]] Zineman, telebistan eta antzerkian aritutako Aragoiko aktorea da.
# [[Rosa Cedrón]] kantari eta biolontxelo jolegaliziarra. [[Luar na lubre]] taldearen ahotsa eta [[Mike Oldfield]] musikariaren kolaboratzailea.
# [[Verena Holmes]] Ingeniari britainiarra, diziplina anitzeko asmatzailea eta emakumeak ingeniaritzan integratzearen aldekoa.
#[[Bente Paulis]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Caroline Crossley]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume rugbylaria
#[[Davina Waddy]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Esme Booth]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Ioana Vrînceanu]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Jessica Sevick]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Kristina Walker]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Laila Youssifou ]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Leonie Menzel]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Maren Völz]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Maya Meschkuleit]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Phoebe Spoors]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Pia Greiten]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Rebecca Shorten]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Roos de Jong]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Samantha Redgrave]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Tabea Schendekehl]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Tessa Dullemans]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Bente Paulis]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Annie Campbell-Orde]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Dímitra Kontú]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Emily Ford]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Eve Stewart]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Harriet Taylor]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Heidi Long]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Holly Dunford]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Rowan McKellar]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Zoí Fitsiu]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria
#[[Abigail Dent]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arraunlaria.
#[[Glenda Morejón]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa, martxa atletikoan espezializatua.
#[[Myrte van der Schoot]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa.
#[[Eveline Saalberg]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa, abiadura-lasterketetan espezializatua.
#[[Brittany Brown]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa, abiadura-lasterketetan espezializatua.
#[[Aaliyah Butler]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa, abiadura-lasterketetan espezializatua.
#[[Quanera Hayes]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa, errelebo-lasterketetan espezializatua.
#[[Sophia Junk]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa, errelebo-lasterketetan espezializatua.
#[[Desirèe Henry]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa, abiadura-lasterketetan espezializatua.
#[[Sydney McLaughlin-Levrone]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume emakume atleta olinpikoa, hesi lasterketan eta errelebo lasterketetan lehiatzen dena bereziki.
#[[Bianca Williams]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume atleta olinpikoa, abiadura-lasterketetan espezializatua.
#[[Dominika Banevič]], Nicka bezala ere ezaguna 2024ko Olinpiar Jokoetan breakdancer bezala parte hartu zuen emakume lituaniarra.
#[[Liu Qingyi]] 671 ere deitua, 2024ko Olinpiar Jokoetan breakdancer bezala parte hartu zuen emakume txinatarra.
#[[Philip Kim]], Phil Wizard bezala ere ezaguna 2024ko Udako Olinpiar Jokoetan breakingean urrezko domina lortu zuen emakume kanadarra.
#[[India Sardjoe]] 2024ko Udako Olinpiar Jokoetan breakingean parte hartu zuen emakume herbeheretarra.
#[[Alejandra Darín]] Argentinako aktore eta ordezkari sindikala.
#[[Natália Nunes]] idazle, itzultzaile eta saiakeragile portugaldarra.
#[[Pepa Òdena Savé]] Maistra Kataluinarra
#[[Nuria Gispert i Feliu]] maistra kataluinarra, elkarteen munduko buruzagia eta politikaria.
#[[María Cegarra Salcedo]] poeta espainiarra izan zen, baita Zientzia Kimikoetan Espainiako lehen lizentziatua.
#[[Placeres Castellanos]] Frantziako erresistentzian nazien aurka borrokatu zen maistra, erizain, kazetari eta gerrillaria.
#[[Lucia Puenzo]] Argentinako zinema zuzendari, gidoilari eta idazlea
}}
== [[Fitxategi:Gnome-colors-alacarte2.svg|20px]] '''Hobetuak''' ==
=== 2022an hobetuak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Mentxu Alkorta Arzak]] Dantzari profesionala, trikitilaria, irakasle, pailazo eta euskararen aldeko ekintzaile.
# [[Karmele Mitxelena Etxebeste]] Irakaslea eta euskal idazle.
# [[Idoia Beratarbide Arrieta]] Euskal herritar artista eta ilustratzailea da.
# [[Mirari Martiarena Iraola]] Umoregile, gidoigile eta kazetaria.
# [[Andresa Portugal Arozena]] Arrain-saltzailea Donostiako Parte Zaharreko Bretxako azokan.
# [[Karmele Aierbe Mujika]] Irakasle, politikari abertzalea eta euskaltzalea.
# [[Goiatz Labandibar Arbelaitz]] Euskal idazle da eta kazetari gisa egiten du lan.
# [[Aintzane Galardi Portu]] Irakaslea eta euskal poeta.
# [[Alaitz Telletxea Tolosa]] Abeslari eta trikitilaria.
# [[Maria Antonia Canals i Tolosa]] Matematikari kataluniarra, matematikaren erabilera ludikoa landu zuen.
# [[Aurora Beltrán Gila]] Nafar abeslari eta musikagilea. "Belladona" eta "Tahúres Zurdos" taldetako partaide.
}}
=== 2023an hobetuak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
# [[Alaia Martin Etxebeste]] Bertsolaria, gidoigilea, kultur sortzailea eta ikus-entzunezko komunikatzailea.
# [[Lucia Bakedano Azkona]] Idazle nafarra eta artikulugilea hedabideetan. Bere literatur lanak hainbat sari jaso ditu.
# [[Ines Goikoetxea Irurtzun]] Euskal idazle eta poeta.
# [[María Teresa Sesé Lazcano]] 1940 eta 1983 artean 500 amodio-nobela baino gehiago idatzi zituen idazle donostiarra.
# [[Karmele Esnal Zulaika]] Irakaslea, ikastolen sustatzailea eta idazlea izan zen.
# [[Karmele Igartua Bengoa]] Euskal irakaslea, idazlea eta olerkaria.
# [[Libana]] (Lubna Kordobakoa) idazle, matematikari eta poeta famatua Kordobako kalifatuan, Al-Hakam II.aren garaian
# [[Delphine Ernotte]] Baionan 1966ko uztailaren 28an Cunci jaioa, prestakuntzaz ingeniaria, ibilbide luzea duen emakume enpresaburua da.
# [[Almudena Grandes]] idazle espaniarra izan zen. El País egunkariko ohiko zutabegilea.
# [[Maravillas Lamberto]] Espainiako Gerra Zibilean Nafarroan eraildako 14 urteko neskatila.
# [[Ana Ruiz Mitxelena]] Gipuzkoar futbolaria; 1983an eman zituen lehen urratsak Oiartzun Kirol Elkartean, atezain postuan.
# [[Pili Zabala Artano]] Euskal politikaria. Elkarrekin Podemoseko militantea
# [[Carla Antonelli]] aktore, politikari eta LGBT eskubideen aldeko aktibista transexuala da
# [[Uxua López Flamarique]] Nafar zientzialaria da.Telekomunikazioetako ingeniari teknikoa, dibulgatzaile zientifikoa eta ingurumen-aktibista.
# [[Irene Balaguer Felip]] Irakasleen irakasle, Eskola Publikoa, Haur Hezkuntza eta haurren eskubideen defentsan egindako lanagatik nabarmendu zen.
}}
=== 2024ean hobetuak ===
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 3|
#[[Nerea Txapartegi Madariaga]] Euskaltzale militantea eta antolaketa politikoan jardundakoa.
#[[Frantziska Astibia Etxegoien]] euskal militantea, idazlea eta itzultzailea izan zen, Onintze eta Astitxe ezizenak hartuta
#[[Carmen de Burgos y Seguí]] kazetaria, idazlea, itzultzailea eta emakumeen eskubideen aldeko aktibista
#[[Justa Freire Mendez]] irakasle eta pedagogo eta maistra
#[[María Galiana Medina]] Filosofia eta Historian lizentziatua, irakaslea eta aktore andaluza
#[[María del Carmen Cuesta Rodríguez]] LA PEQUE ezizenez ezaguna, frankismoak errepresaliatutako ekintzaile errepublikanoa izan zen.
#[[Oihane Zabaleta Mujika]] Gipuzkoar politikaria eta hizkuntza aholkularia
#[[Françoise Dolto]] pediatra eta psikoanalista. Haurren psikoanalisiaren ikertzaile eta Frantziako Psikoanalisi Eskolaren sortzailetako bat.
#[[Anna Freud]] jatorri juduko psikoanalista austriarra izan zen.
#[[Melanie Klein]] Austriako psikoanalista eta funtzionamendu psikikoaren teoriaren aitzindaria.
#[[Lou Andreas-Salomé]] Errusiako lehenengotako emakume psikoanalista, Sigmund Freudekin eztabaidatu zuen.
#[[Madeleine Larralde]] Sarako emakumea, Lohizunen gilotinatua
# [[Berta Dávila Fernández]] Gaur egungo literaturan arrakasta kritiko handiena izan duen Galiziako idazlea
# [[Pilar Bardem]] Artisten saga luze eta itzaltsu bateko kidea den Sevillako emakume aktorea.
# [[Rosa Montero]] Komunikabideetan eta irakaskuntzan ibilbide luzea egin duen kazetari eta idazlea.
# [[Victoria Prego]] Madrilgo kazetaria, 2015tik 2019ra arte Madrilgo Prentsa Elkarteko presidentea izan zen.
# [[Maria Zozaia]] Sorgintzat salatutako beste batzuekin batera sutan hiltzera kondenatu zuen Inkisizioak
# [[Annemarie Moser-Pröll]] Hainbat sari irabazi dituen Austriako eskiatzaile erretiratua.
# [[Marie-Theres Nadig]] Hainbat sari irabazi dituen Suitzako eskiatzailea.
# [[Anja Andersen]] Danimarkako eskubaloi jokalari ohia. 1996ko Atlantako Olinpiar Jokoetan txapeldun olinpikoa izan zen.
# [[Édith Piaf]] abeslari, konpositore eta aktore frantsesa da.
# [[Onintza Etxebeste Liras]] Artista, ikertzaile eta irakaslea
# [[Maialen Oiartzabal Mendibil]] Eskiatzaile akrobatikoa eta psikologoa
# [[Ane Garmendia Irastorza]] Euskal aktorea
# [[Jone Goirizelaia Ordorika]] Politikaria eta abokatua
# [[Mari Cruz Soriano Roales]] Kazetaria, pianista, enpresaria, telebistako aurkezlea eta irrati esataria
# [[Izaskun Zubizarreta Gerendiain]] Emagina eta mendi kirolaria.
# [[Lim Si-hyeon]] 2024ko Olinpiar Jokoetan domina lortu zuen emakume arku tiratzailea.
# [[Rebecca Cheptegei]] Ugandako iraupen-korrikalaria. 2024ko Olinpiar Jokoetan parte hartu ondoren, bere bikotekideak gasolinaz blaitu eta su emanda erail zuen.
# [[Rexu Mazusta Astibia]] Frankismoaren garaiko langile borrokalaria. Psikologoa formazioz eta yoga irakaslea.
# [[Ixabel Alkain Etxeberria]] irakaslea, bidaiari eta Jaizkibel konpainiaren fundatzaile.
# [[Anabel Alonso]] telebistako aurkezlea, umorista eta zinema, antzerki zein telebistan aritutako euskal aktoresa.
# [[Margarita Leoz]] Filologoa, literatur iruzkingile eta idazle nafarra.
# [[Marisa Paredes]] Antzerkian eta zineman ibilbide nabarmena izan zuen aktorea, feminista eta ezkertiarra.}}
= [[Fitxategi:Gnome-system-users.svg |30px|]] '''Wikilariok''' =
#[[Lankide:Wikimadari|Wikimadari]] ([[Lankide eztabaida:Wikimadari|Wikimadari eztabaida]]) 19:17, 17 abuztua 2022 (CEST)
#[[Lankide:Kaletrosa~eswiki|Kaletrosa]] ([[Lankide eztabaida:Kaletrosa~eswiki|Kaletrosa eztabaida]]) 16:34, 18 abuztua 2022 (CEST)
#[[Lankide:Goizarin|Goizarin]] ([[Lankide eztabaida:Goizarin|Goizarin eztabaida]]) 11:32, 30 maiatza 2023 (CEST)
#[[Lankide:Harriskaileta|Harriskaileta]] ([[Lankide eztabaida:Harriskaileta|Harriskaileta eztabaida]]) 09:54, 03 abendua 2023 (CEST)
#[[Lankide:Ana Erasun|Ana Erasun]]
= [[Fitxategi:Gnome-web-browser.svg|30px]] '''Kanpo estekak''' =
# [https://anboto.org/durango/1583310345667-wikipedia-erreminta-ona-dela-uste-dugu-emakumeek-erreferentzialtasuna-lortzeko Wikipedia erraminta ona dela uste dugu emakumeek erreferentzialtasuna lortzeko] Anboto 2020/03/04
# [https://www.elcorreo.com/bizkaia/duranguesado/durangaldeko-andren-ekarpenak-20200122193350-nt.html?edtn=bizkaia&fbclid=IwAR1hHPcQJaQM-WaIU7mYeNetsB89jEH2-BWSA0fPGjbTgTkHpqtKRT9BnCc#vca=fixed-btn&vso=rrss&vmc=fb&vli=Duranguesado Durangaldeko andren ekarpenak bistaratzera dator WikiEmakumeok] El Correo 2020/01/21
# [https://anboto.org/durango/1579696765085-wikikedada-egingo-dute-durangon-wikipedian-dagoen-genero-arrakala-aldatzeko 'Wikikedada' egingo dute Durangon, Wikipedian dagoen "genero arrakala" aldatzeko], Anboto Durango 2020/01/22
# [https://dotb.eus/dotb-eus-emakumeen-biografia-berriak-sortzeko-wikikedada-antolatu-da-durangon/ Emakumeen biografia berriak sortzeko ‘Wikikedada’ antolatu da Durangon] Dotb.eus 2020/01/23
# [http://www.azkuefundazioarenegunkaria.eus/wikikedada-wikiemakumeokwikidurango/ Wikikedada: WikiEmakumeok/WikiDurango | Azkue Fundazioaren Egunkaria] 2020/01/21
# [https://halabedi.eus/es/marisa-barrena-wikiemakumeok-gizarteko-beste-arloetan-lez-emakumeak-ia-ikusezinak-gara-wikipedian-ere/?fbclid=IwAR2pUHHzwsNx8kzKAyc3dlTpZc4p4mx8duIC0PeKHEj01G3yXoFKxXlBBlc Marisa Barrena (Wikiemakumeok): "Gizarteko beste arloetan lez, emakumeak ia ikusezinak gara wikipedian ere" - Halabedi] 2020/02/06
# [https://www.youtube.com/watch?v=eH-JkwLAa6Q&feature=youtu.be Data zaharrak bilatzen], Estibalitz González Solozabal Durangon #Wikiemakumeok mintegian data zaharrak zelan bilatzen diren azaltzen dau, Josi Sierra-ri esker.
# [https://www.diariovasco.com/oarsoaldea/oiartzun/ederra-litzateke-taldea-20220907213034-ntvo.html Oiartzungo WikiEmakumeok proiektuari buruz elkarrizketa El Diario Vascon, Izaskun Madariaga Iragorri sustatzaileari.] 2022/09/07
# [https://oarsoaldea.hitza.eus/2022/12/09/wikilariak-emakumeen-biografiak-ahanzturatik-azaleratzeko/, Oiartzungo WikiEmakumeok proiektuari buruz elkarrizketa Hitzan, Izaskun Madariaga Iragorri eta Josune Igoa Frantxes proiektuko kideei.] 2022/12/09
# [http://oiartzunirratia.eu/oiartzun_irratia_receive/attachments/article/3914/EMAKUMEAK%20BISTARATZEN%20WIKIPEDIAN%20Izaskun%20Madariaga%20josune%20Igoa%202023-01-10.mp3 "Emakumeak bistaratzen wikipedian" proiektuko kide diren Izaskun Madariaga Iragorri eta Josune Igoa Frantxesekin elkarrizketa Oiartzun Irratian] 2023/01/10.
# [https://gipuzkoa.hitza.eus/2023/02/17/emakumeak-ikusarazten/ Gipuzkoako Hitzan proiektuari buruz eta hitzaldiari buruz], 2023-02-17
# [https://www.eitb.eus/eu/irratia/euskadi-irratia/programak/argiibili/audioak/osoa/9131202/argi-ibili-20230308/ Emakumeon Nazioarteko Egunean, goizean goiz, Euskadi Irratiko ARGI IBILI irratsaioaren hasieran Ane Lardi Enbilek Oiartzungo Wikiemakumeok ekimenaren berri eman du], 2023-03-08
# [https://oarsoaldea.hitza.eus/2024/03/08/m8-oiartzun-2024-egitaraua/ Feministen Asanbladak aitortza egingo dio Oiartzungo Wikiemakumeak taldeari] 2024/03/08
# [https://oarsoaldea.hitza.eus/2024/03/14/zilibito-records-eta-wikiemakumeei-aitortza-korrikan/ Zilibito Records eta wikiemakumeei aitortza, Korrikan] 2024/03/14
# [https://www.oiartzun.eus/fitxategiak/erab_2/1725539220-Urtekaria%202024.pdf/ Oiartzungo Wikiemakumeak: Urteko balantzea zertzeladetan] "Xanistebanak 2024" (160-161 orr.)
[[Kategoria:Wikiproiektuak]]
[[Kategoria:Wikiemakumeok]]
h2nvdcpya739sq7uxr5p1ty0zzczhbm
Egiptoar arabiera
0
1057790
10006122
9509960
2024-12-20T17:42:28Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10006122
wikitext
text/x-wiki
{{Hizkuntza infotaula}}
'''Egiptoar arabiera''' ({{lang-ar|مصري|Maṣrī}}) [[arabiera]] dialektaleko aldaeren multzotik datorren hizkuntza bat da, [[Egipto]]n eta inguruko herrialdeetan mintzatzen dena.<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=en|egilea=Kees Versteegh, et al. |izenburua= Encyclopedia of Arabic Language and Linguistics|argitaletxea= BRILL|urtea=2006}}</ref> [[Koptoera]]ren eragin nabarmena duen aldaera hau herrialdeko [[hizkuntza ofizial]]a da eta ia [[egiptoar]] guztiek egiten dute.<ref>{{erreferentzia |url=http://www.mediterraneosur.es/fondo/egipcio.html |izenburua=Árabe Egipcio |hizkuntza=es}}</ref>
==Ezaugarriak ==
Arabierazko dialekto arrunt guztiak ahoz baino ez dira transmititzen, ezer idatzi gabe. Hizkuntza honen bizitasun handiaren ondorioz, gehien idazten denetako bat da, bereziki [[poesia]] eta [[antzerkia]]rena. Ikus-entzunezko bitarteko modernoei esker, egiptoar arabiera mundu islamiarreko arabierazko barietate ezagunena da; izan ere, ekialdeko mundu arabiarreko herrialdeetan ([[Mashreq]] deritzona) neurri handi batean ulertzen dute, eta [[Magreb]]eko beste dialekto batzuekin desberdintasunak dituen arren, [[elkarrekiko ulergarritasun]]a nabarmena da.
Egiptoar arabieraren [[gramatika]], arabierazko dialekto arrunt guztiena bezala, sinplifikatuta dago [[arabiera klasiko]]aren aldean. Adibide gisa, batze-bokal gehienak alde batera uzten dituzte, eta [[Dual (hizkuntzalaritza)|dualaren]] forma nominalak eta ahozkoak [[plural]]arekin ordezkatzen dituzte maiz. [[Fonologia]]n, bost [[kontsonante]]k beren ahoskera aldatzen dute egiptoar arabieran: ''dhal'' ''[[ḏālʾ]]'', ''zha'' ''[[ḍādʾ]]'', ''yim'' [[g]], ''qaf'' ''[[hamza]]'' (ء), eta ''tha'' ''[[ṭāʾ]]'' bilakatzen dira (ikus [[arabiar alfabeto]]).
== Historia ==
Egiptoar arabierak [[Niloren delta]]n du jatorria, Behe Egipton, [[Kairo]] inguruan. VII. mendean konkistatzaile musulmanek Egiptora eraman zuten arabiera mintzatutik dator, eta bere garapen historikoan eragin handia izan du [[Antzinako Egipto|islamaren aurreko Egiptoko]] koptoerak eta, ondoren, [[otomandar turkiera]]k, [[italiera]]k, [[frantses]]ak eta [[ingeles]]ak.<ref>{{erreferentzia|izena= Tetsuo |abizena= Nishio |urtea= 1996|izenburua= Word order and word order change of wh-questions in Egyptian Arabic: The Coptic substratum reconsidered|bilduma= Proceedings of the 2nd International Conference of L'Association Internationale pour la Dialectologie Arabe|argitaletxea= University of Cambridge|orrialdea= 171-179}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena= Wilson B. |abizena= Bishai|izenburua= Coptic grammatical influence on Egyptian Arabic|aldizkaria= Journal of the American Oriental Society|alea= 82|orrialdea= 285-289}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Bibliografia ==
* {{erreferentzia|izena=Ernest T. |abizena=Abdel-Massih |izena2=A. |abizena2= Fathy Bahig |urtea=1978 |izenburua=Comprehensive Study of Egyptian Arabic: Conversation Texts, Folk Literature, Cultural Ethnological and Socio Linguistic Notes |argitaletxea=University of Michigan |lekua=Ann Arbor |isbn=0-932098-11-8}}
* {{erreferentzia|izena=Behnstedt |abizena=Peter |izena2=Manfred |abizena2= Woidich |urtea=1985 |izenburua=Die ägyptisch-arabischen Dialekte|liburukia= I, II |argitaletxea=L. Reichert |lekua=Wiesbaden}}
* {{erreferentzia|egilea=Gary, Judith Olmsted, & Saad Gamal-Eldin|urtea= 1982|izenburua= Cairene Egyptian Colloquial Arabic|bilduma= Lingua Descriptive Studies |liburukia= 6|lekua= Amsterdam}}
* {{erreferentzia|izena=Niloofar |abizena=Haeri |urtea=2003 |izenburua=Sacred Language, Ordinary People: Dilemmas of Culture and Politics in Egypt |url=https://archive.org/details/sacredlanguageor0000haer |argitaletxea=Palgrave Macmillan |isbn=0-312-23897-5}}
* {{erreferentzia|abizena=Harrell|izena= Richard S. |urtea= 1957|izenburua= The Phonology of Colloquial Egyptian Arabic|bilduma= American Council of Learned Societies Program in Oriental Languages Publications Series B, Aids|alea= 9|lekua= New York|argitaletxea= American Council of Learned Societies}}
* {{erreferentzia|izena=Martin |abizena=Hinds |izena2=El-Said |abizena2= Badawi |urtea=1987 |izenburua=A Dictionary of Egyptian Arabic |url=https://archive.org/details/dictionaryofegyp0000mart_u0p8 |argitaletxea=French & European Pubns |isbn=0-8288-0434-6}}
* {{erreferentzia|abizena=Mitchell|izena= T.F.|urtea= 1956|izenburua= An Introduction to Egyptian Colloquial Arabic|lekua=Oxford|argitaletxea= Oxford University Press}}
* {{erreferentzia|abizena=Mitchell|izena= T.F. |urtea= 1962|izenburua= Colloquial Arabic: the Living Language of Egypt|lekua=Londres|argitaletxea= The English universities Press}}
* {{erreferentzia|izena=Karl G. |abizena=Presse |egilea2=Katrine Blanford |egilea3=Elisabeth A. Moestrup |egilea4=Iman El-Shoubary |urtea=2000 |izenburua=5 Egyptian-Arabic One Act Plays: A First Reader |argitaletxea=Museum Tusculanum |isbn=87-7289-612-4}}
* {{erreferentzia|abizena=Ahmad Abdel-Hamid |izena=Youssef |urtea=2003 |izenburua=From Pharaoh's Lips: Ancient Egyptian Language in the Arabic of Today |argitaletxea=American University in Cairo Press |isbn=977-424-708-6}}
* {{erreferentzia|abizena=Tomiche|izena= Nada|urtea= 1964|izenburua= Le parler arabe du Caire|lekua=Paris|argitaletxea= Mouton}}
* {{erreferentzia|abizena=Versteegh |izena=Kees |izenburua=The Arabic Language |argitaletxea=Edinburgh University Press |lekua=Edimburgo |urtea=2001 |isbn=0-7486-1436-2}}
*{{erreferentzia|abizena=Watson
|izena=Janet
|urtea=2002
|izenburua=The Phonology and Morphology of Arabic
|lekua=New York
|argitaletxea=Oxford University Press
}}
== Kanpo estekak ==
{{Interwiki|kodea= arz}}
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Arabieraren dialektoak]]
[[Kategoria:Egiptoko hizkuntzak]]
ecr1qvy8wwb9zrxxvrqawbk7lzu87wj
Juana Mordó
0
1061438
10005790
9260998
2024-12-20T12:39:30Z
Luistxo
1519
+[[Kategoria:Galeristak eta arte merkatariak]]; Galeristak (art dealers - eu) ([[toolforge:quickcategories/batch/8168/|QuickCategories batch #8168]])
10005790
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Juana Mordó''' ([[Tesalonika]], [[Grezia]], [[1899|1899ko]] [[Apirilaren 26|apirilaren 26a]] – [[Madril]], [[1984|1984ko]] [[Martxoaren 12|martxoaren 12a]]) '''Juana Naar Scialom''' arte-merkataria izan zen.
== Biografia ==
=== Lehen urteak ===
Juana Mordó [[Tesalonika|Tesalonikan]] jaio zen 1899ko apirilaren 26an. Elise Scialom eta León Naarren alaba, jatorri [[Sefardi|sefardikoa]]. Freddy neba bakarrarekin joan zen [[Paris|Parisera]], eta han egin zituen ikasketak.
Juana, Jeanne Naar, Albert Yacoel sefardiarekin ezkondu zen. Albertek ehun-dendak zituen Parisen. Senar-emazteak banandu egin ziren eta 1920ko hamarkadaren amaieran Juana berriz ezkondu zen, Henri Mordórekin. [[Berlin|Berlinera]] joan zen bizitzera. Bigarren senarra ere sefardia zen, eta ekialdeko alfonbrak inportatu eta esportatzeko negozio bat zuen.
Henri Mordók nazionalitate espainiarra zuen, 1919an espainiar jatorriko greziar sefarditek, berak bezala, nazionalitate greko, turkiar edo espainiarren artean aukeratu ahal izan zutelako. Enrique Mordók azkena hartu zuen, bere aurreko ahaideengatik. Mordó senar-emazteak, naziek boterea eskuratu zutenean, Berlinen bizi ziren. Espainiako pasaportearekin, Juana eta senarra [[Suitza|Suitzara]] abiatu ziren [[Bigarren Mundu Gerra]] hasi baino lehentxeago.
{{esaera2|Nitaz hitz egiten denean, Espainian egin nuen egonalditik aurrera izatea nahi dut.|Juana Mordó}}
==== Madrilera iristea ====
1942an, bihotzekoak jota hil zen herrialde helveziarrean, Enrique Mordó, adin handikoa. Juanak Madrilera joatea erabaki zuen bere amarekin, eta 1943an iritsi ziren. Handik gutxira, Elise Scialom, Juanaren ama, hil egin zen, eta, ondorioz, Juanak erabat itzuli zen Madrilgo bizimodura.
Berlinen ezagutu zuen lagun batek, ingurune intelektualekin oso lotuta zegoenak, harremanetan jarri zuen haiekin, eta lana lortu zuen RNEren emisio frantsesetan; han, bere artikuluak irakurri eta Carmen Soler izengoitiarekin sinatzen zituen. Lehen lankidetza [[Azorín]] idazleari egindako elkarrizketa izan zen. Hainbat gairi buruzko beste elkarrizketak eta lan batzuk ere egin zituen: bidaiak, Espainiako hirietara egindako bisitak, literatura, gizarte eta jai-gaiak.
==== Juanaren aretoak ====
Urte horietan, Juanaren irudiak ospe handia lortu zuen Madrileko kultura-munduan. Giro intelektuala sustatzeko asmoz, idazle eta artistei dei egiten zien larunbatero beren etxe berrira, Rodriguez de San Pedro kaleko arkudun etxera. Bilerak ziren, "Juanaren aretoak”. Han, José Luis López Aranguren, [[Dionisio Ridruejo]], [[Pedro Laín Entralgo]], Luis Felipe Vivanco, [[Antonio Tovar]], Rodrigo Uría González, [[Luis Rosales]], [[José Luis Sampedro]], [[Pedro Mourlane Mitxelena|Pedro Mourlane Michelena]], Antonio de Zubiaurre, [[Gerardo Diego]], Antonio Saura edo [[Carlos Saura]] biltzen ziren.
==== Bere sarrera artearen munduan ====
1953ko udazkenean, aire zabaleko Eskulturaren Nazioarteko I. Erakusketa inauguratu zen [[Retiroko lorategiak|Retiroko parkean]], Arte Ederren Zuzendaritza Nagusiak eta Paisaiaren eta Lorategien Lagunen Elkarteak sustatua. Batzorde antolatzailea Antonio Gallego Burín Arte Ederren zuzendari nagusia zen, eta lehendakariordeak Joan Ainaud de Lasarte, Bartzelonako Museoen zuzendaria, eta José Luis Fernández del Amo, Madrilgo Arte Garaikidearen Museoko zuzendaria, eta Juana Mordó, batzordeko idazkaria.
Juana, aldi berean, koordinatzailea ere izan zen, proiektua gauzatzeari buruzko mila xehetasun eman zituena, eta, ondorioz, lanak muntatu zituena.
==== Biosca Galeriako zuzendari ====
1958an, Aurelio Biosca galerista pertsona baten bila zebilen bere galeria zuzendu zezan, eta Juana Mordó aurkitu zuen. Galerian El Pasoko eta Espainiako informalismo handiaren belaunaldiko artistak zeuden, eta adierazpen garrantzitsu batzuetan bildu zituen.
==== Juana Mordó galeria ====
Bere lagun artisten eta beste lagun batzuen ilusioak Joana ardatz izan zuen galeria bat sortzeko aukera handitzen joan ziren. Galeria zuzendu behar zuen taldea hauek osatu zuten: Juana, Ernesto Wuthenow, María Luisa Maristany eta José Ayllónek.
Villanueva kaleko 7an zegoen galeria, Juana Mordó izenarekin, 1964ko martxoaren 14an inauguratu zen. Erakusketa kolektibo baten bidez inauguratu zen, eta artista hauek parte hartu zuten: [[Bixente Ameztoi|Vicente Ameztoy]], [[Amalia Avia]], Jaime Burguillos, José Caballero, [[Rafael Canogar]], [[Eduardo Txillida|Eduardo Chillida]], [[Gonzalo Txillida|Gonzalo Chillida]], Enrique Gran, [[José Guerrero (margolaria)|José Guerrero]], [[Carmen Laffón]], [[Antonio López García]], Julio López Hernández, Francisco Lozano, Manolo Millares, [[Manuel Hernández Mompó]], [[Lucio Muñoz]], Gastón Orellana, [[Pablo Palazuelo]], Alejandro Reino, [[Manuel Rivera]], Juan de Ribera Berenguer, Luis Sáez, [[Antonio Saura]], Eusebio Sempere, Pablo Serrano, [[Antoni Tàpies|Antonio]] Toráavo Tàpies, 1975eko abenduan, Manuel Mendozarekin lankidetzan, galeria berri bat ireki zen, bere izenarekin, Castelló kaleko 7an.<ref>BURGUILLOS, Jaime, Sevilla (1930-2003).</ref><ref>GRAN, Enrique, Santander,1928-Madrid, 8.I.1999.</ref><ref>REINO, Alejandro http://www.youtube.com/watch?v=MExsWnOh3bo</ref>
==== Urrezko domina ====
1983ko ekainaren 27an, Juan Carlos Erregek Arte Ederren Urrezko Domina eman zion [[Pradoko Museoa|Pradoko Museoan]]. Handik hilabete gutxira, Madrilen hil zen, 1984ko martxoaren 12ko arratsaldean.
==== Juana Mordóren ondarea ====
Juana Mordók, bere garaiko pintore eta eskultoreak sustatzen eman zuen bizitza osoa, abangoardiako artearen defendatzaile zintzoa baitzen. Egin zuen arte-bildumatik hainbat pieza iritsi dira erakunde publikoetara. Ondareetariko bat [[Madril|Madrilgo]] [[Círculo de Bellas Artes|Arte Ederren]] Zirkuluaren ondare artistikoaren parte da: balio artistiko ukaezina duten baina zama sentimental handia duten obrek osatzen dute gehienbat, eta, gainera, pieza askok eskaintza maitagarriak dituzte, artistek gertaera bereziren batengatik egiten zizkioten opariak baitira, hala nola Manuel Rivera El Paso taldeko artista fundatzailearena.
Bere lan gehienek erakusten dute Espainiako sortzaile garaikide garrantzitsuenek formatu txikiari eman zioten arreta. Juanari bizitzea egokitu zitzaion urteetako artista originalenek erabilitako teknikak ezagutzeko funtsezko pinturak.
Beste dohaintza bat (Mordó-Alvear legatua) [[San Fernandoko Arte Ederren Errege Akademia|San Fernandoko Akademian]] kokatu zen: 57 pieza [[Rafael Canogar]], [[Gustavo Torner]], [[Bonifacio Alfonso]]... eta [[Salvador Dalí|Dalik]] grabatutako xafla bat.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Bibliografia ==
* [http://www.losclaveles.info/sevilla/index.php?option=com_alphacontent§ion=9&cat=25&task=view&id=1783&Itemid=175 GALLEGO, Joaquín, ''Juana Mordó'']
* VV AA., Juana Mordó por el Arte, Círculo de BBAA, 1985. {{ISBN|84-86418-01-1}}
* VV AA., Madril el Arte de los 60, Madrilgo Komunitatea -Kultura Saila- Kultura Ondarearen Zuzendaritza Nagusia, Madril, 1990. {{ISBN|84-451-0197-8}}
* VVAA., Juana Mordó: su legado, Madril, 1997. {{ISBN|84-451-1320-8}}
* [https://abreelojo.com/publicaciones/abre-el-ojo/numero-04-indisciplinados/de-galerias-juana-mordo-aparente-fragilidad/ Abre el ojo]
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1899ko|1984ko|Mordo, Juana}}
[[Kategoria:Tesalonikarrak]]
[[Kategoria:Arte bildumagileak]]
[[Kategoria:Madrilen hildakoak]]
[[Kategoria:Espainiako juduak]]
[[Kategoria:Sefardiak]]
[[Kategoria:Galeristak eta arte merkatariak]]
dkb3ganxzgcpx3q601i0ryyrsaaqin2
Ambroise Vollard
0
1062970
10005785
8999588
2024-12-20T12:39:23Z
Luistxo
1519
+[[Kategoria:Galeristak eta arte merkatariak]]; Galeristak (art dealers - eu) ([[toolforge:quickcategories/batch/8168/|QuickCategories batch #8168]])
10005785
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Ambroise Vollard''' ([[Saint-Denis (Réunion)|Saint-Denis]], [[La Réunion]], [[1866]]ko [[uztailaren 3]]a - [[Versailles]], [[1939]]ko [[uztailaren 21]]a) frantziar arte-saltzailea eta galerista izan zen.
Bere jaioterritik joan zen zuzenbidea ikastera Montpellierren eta Parisen. 1893an arte-galeria bat ireki zuen Parisen. Garai hartan ezezagunak ziren artista askori ([[Paul Cézanne]], [[Aristide Maillol]], [[Pierre-Auguste Renoir]], [[Louis Valtat]], [[Pablo Picasso]], [[André Derain]], [[Georges Rouault]], [[Paul Gauguin]] eta [[Vincent van Gogh]]) erakusketak egitea eskaini zien eta laguntza eskaini zien. Argitaratzailea eta arte bildumagilea ere izan zen.
{{bizialdia|1886ko|1939ko|Vollard, Ambroise}}
[[Kategoria:Réuniondarrak]]
[[Kategoria:Arte bildumagileak]]
[[Kategoria:Ohorezko Legioko ofizialak]]
[[Kategoria:Galeristak eta arte merkatariak]]
h9lzshsjr0qck4l3qbwpigoe8w7q9dy
Aiman al-Zawahiri
0
1064232
10006012
9962084
2024-12-20T16:28:25Z
Marklar2007
1545
[[Kategoria:Al-Kaida]] kendua; [[Kategoria:Al-Kaidako kideak]] gehitua [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10006012
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia infotaula automatikoa}}
'''Aiman Mohammed Rabie al-Zawahiri''' ({{lang-ar|أيمن محمد ربيع الظواهري|Aiman Mohammed Rabie al-Zawahiri}}; [[Giza (Egipto)|Giza]], [[Egiptoko Erresuma]], [[1951]]ko [[ekainaren 19]]a - [[Kabul]], [[Afganistan]], [[2022]]ko [[uztailaren 31]]) [[egiptoar]] medikua eta [[Al Kaida]] erakunde terrorista [[islamista]]ren burua izan zen.<ref>{{erreferentzia|url=https://www.bbc.com/mundo/noticias/2011/06/110616_video_zawahiri_lp|izenburua=Al-Qaeda tiene nuevo jefe: Ayman al-Zawahiri|data=2011-06-16|aldizkaria=BBC News|hizkuntza=es}}</ref><ref>{{erreferentzia|url=https://www.clarin.com/mundo/Designan-Zawahiri-nuevo-jefe-Qaeda_0_BkrgwebaPmg.html|izenburua=Designan a Al Zawahiri como nuevo jefe de Al Qaeda|data=2011-06-16|egunkaria=[[Clarín]]|hizkuntza=es}}</ref>
[[USS Coleren aurkako atentatua|2000ko urriaren 12ko USS Cole destruktore estatubatuarraren aurkako atentatua]] planifikatu zuela eta [[2001eko irailaren 11ko atentatuak]] koordinatu zituela uste dute.<ref name=reward>{{erreferentzia|url=https://rewardsforjustice.net/spanish/ayman_zawahiri.html|izenburua=Recompensas por la Justicia - Se buscan por terrorismo - Ayman Zawahiri|hizkuntza=es}}</ref>
Sendagilea zen, eta 1980ko hamarkadatik zebilen islamismoan militatzen. Espetxean egon zen Egipton, eta, askatu zutenean, herrialdetik alde egitea erabaki zuen.<ref name= "Berria">{{erreferentzia|url=https://www.berria.eus/albisteak/216677/aiman-al-zawahiri-al-qaedako-burua-hil-dute-aebek-drone-batez-eraso-eginda.htm|egunkaria=[[Berria]]|izenburua=Aiman al-Zawahiri Al-Qaedako burua hil dute AEBek, drone batez eraso eginda|data=2022-08-02| postscriptum = CC BY-SA 4.0 lizentziapean}}</ref> [[Egiptoko Jihad Islamikoa]] erakunde terroristako burua izan zen. [[Osama Bin Laden]]en aholkularia, medikua eta begikoa izan zelako, baita munduan zehar erasoak egin zituzten hainbat erakunde islamistetako kide aktibo izateagatik ere, mundu osoan ezaguna izan zen.<ref> {{erreferentzia|url= http://www.elmundo.es/elmundo/2011/05/02/internacional/1304326110.html |izenburua= El sucesor, Aymán al-Zawahiri: un asesino aún más radical que Bin Laden|egunkaria= [[El Mundo]]|data=2011/05/02|hizkuntza=es}}</ref> [[FBI]]k Estatu Batuen eta Mendebaldeko beste herrialde batzuen aurkako eraso terroristetan parte hartu zuela ere susmatzen du, [[1998ko Estatu Batuetako enbaxaden aurkako atentatuak|1998ko abuztuaren 7an Estatu Batuek Kenyan eta Tanzanian zituzten enbaxadei egindako erasoak]] barne.<ref>{{erreferentzia|url= http://www.washingtonpost.com/wp-srv/world/specials/terror/zawahiri.html |izenburua= Al-Qaeda's New Leadership: Ayman al-Zawahiri|egunkaria=[[The Washington Post]]|hizkuntza=en}}</ref>
Aiman al-Zawahirik hiru hizkuntza hitz egiten zituen: [[arabiera]], [[ingeles]]a eta [[frantses]]a. Hainbat ezizen zituen, horien artean Abdallah, Abu Muhammad, Abu Fatima, Muhammad Ibrahim, Abu al Muiz, Doktorea, Profesorea, Emirra, Nur, Ustaz (Maisua) eta Abdel Muaz. «Doktor Heriotza»<ref>{{erreferentzia|url= http://www.larazon.es/historico/4857-el-doctor-muerte-toma-el-mando-QLLA_RAZON_373571 |izenburua= El «Doctor Muerte» toma el mando|egunkaria= [[La Razón]]|hizkuntza=es}}</ref> eta «Heriotzaren Doktorea» ere zioten.
Osama Bin Ladenen heriotzaren ondoren, munduko terroristarik bilatuena izatera pasa naiz.<ref>{{erreferentzia|url= http://www.eluniversal.com/internacional/110617/ayman-al-zawahiri-es-ahora-el-hombre-mas-buscado-del-mundo |izenburua= Ayman al Zawahiri es ahora el hombre más buscado del mundo|egunkaria= [[El Universal (Venezuela)|El Universal]]|data=2011-6-17|hizkuntza=es}}</ref><ref>{{erreferentzia|url=https://www.berria.eus/albisteak/52049/aiman-al-zawahiri-da-al-kaedako-buru-berria.htm|egunkaria=Berria|izenburua=Aiman al-Zawahiri da Al Kaedako buru berria|data=2011-06-16| postscriptum = CC BY-SA 4.0 lizentziapean}}</ref> Washingtonen arabera, Kabulen ezkutatuta bizi zen Al-Zawahiri, haren familiarekin. Senideekin zegoen hil zutenean. Bi misil [[AGM-114 Hellfire|Hellfire]] jaurti zizkioten, baina, [[Etxe Zuria]]ren arabera, beste inork ez zuen minik hartu erasoan.<ref name= "Berria"/>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|2}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1951ko|2022ko|Zawahiri, Aiman al-}}
[[Kategoria:Kairoko Unibertsitateko ikasleak]]
[[Kategoria:Terroristak]]
[[Kategoria:Egiptoko medikuak]]
[[Kategoria:Zirujauak]]
[[Kategoria:Egiptoko suniak]]
[[Kategoria:Al-Kaidako kideak]]
[[Kategoria:Antisionistak]]
[[Kategoria:Antisionismoa Arabiar munduan]]
[[Kategoria:Antiinperialismoa Afrikan]]
[[Kategoria:Antiinperialismoa Asian]]
[[Kategoria:Aberrigabeak]]
[[Kategoria:2022ko hilketak]]
4phrqbe9fkmp4odatpokqp1j4q600d2
Egur-ziza zola zuri
0
1065150
10005734
9973545
2024-12-20T12:03:36Z
Zorion
44278
10005734
wikitext
text/x-wiki
{{taxotaula automatikoa
| izena = Egur-ziza zola zuria }}
'''Egur-ziza zola zuria''' (''Gymnopilus penetrans'') ''[[Strophariaceae]]'' [[Familia (biologia)|familiako]] [[onddo]] [[espezie]] bat da.<ref>{{Erref-EHko onddoak}}</ref> Mingotsegia. Zerbait toxikoa ere bai, ondorio emetiko eta purgatzaileekin.
[[Sinonimo (taxonomia)|Sinonimoak]]: ''Flammula penetrans'', ''Dryophila penetrans'', ''Naucoria penetrans'', ''Fulvidula penetrans'', ''Flammula croceolamellata'', ''Gymnopilus subsapineus''.
== Deskribapena ==
'''Kapela:''' 2 eta 8 cm arteko diametrokoa, ez da haragitsua, hori-urreztatu kolorekoa, lehoi kolorekoa edo gorrixka, batzuetan ilunagoa erdian eta horixka ertzean. Luparekin ikusita gainazala zuntzezkoa da.
'''Orriak:''' Estu, Itsatsiak, hori argi kolorekoak, ondoren hori-lehoi kolorekoak eta amaieran hori-herdoil kolorekoak.
'''Hanka:''' Kapelaren kolore berekoa, oinarrian pixka bat zurixka.
'''Haragia:''' Mehea, zurixka edo horiz edo lehoi kolorez tindatua. Usain ahula du, pixka bat iodoaren antzekoa eta zapore oso mingotsa.<ref>{{erreferentzia|abizena=Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo|urtea=1987|izenburua=Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color|argitaletxea=Iberduero|orrialdea=439|ISBN=84-404-0530-8|hizkuntza=Es}}</ref>
'''Etimologia:''' ''[[Gymnopilus]]'' hitza “gymn” aurrizkitik dator, biluzia esan nahi du eta “polis” atzizkiak, txapela esan nahi du. Kapela biluziak edo burusoilak. ''Penetrans'' epitetoa latinetik dator, intsinuatu egiten dela, sarkorra, esan nahi duen "Penetrans" hitzetik. Substratuan txertatzen delako.
== Jangarritasuna ==
Ezin da jan, mingostasunagatik.<ref>{{erreferentzia|abizena=Palacios Quintano Daniel|urtea=2014|izenburua=Disfrutando con las setas|argitaletxea=Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa|orrialdea=360|ISBN=978-84-617-0196-4|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Nahasketa arriskua ===
''[[Gymnopilus sapineus]]'' delakoarekin: ''Pholiota'' txikiekin eta ''[[Galera hiltzaile|Galerina marginata]]'' espeziarekin (hilgarria), eraztundun espezie txikia eta kapela oso higrofanoa duena, oina luzetarako zuntz txiki zuriz estalita du, eta haragiak irin usain handia du.<ref>{{erreferentzia|abizena=Cetto, Bruno|urtea=1987|izenburua=Guia de los hongos de Europa|argitaletxea=Ediciones Omega, S. A. Barcelona|orrialdea=111|ISBN=84-282-0541-X (T. 3). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)|hizkuntza=Es}}</ref>
== Sasoia eta lekua ==
Udaberrian eta udazkenean ohikoa, bakarrik edo taldean hazten da, koniferoen motzondoetan, pinaburuetan eta adarretan.<ref>{{erreferentzia|abizena=Palazon Lozano Fernando|urtea=2006|izenburua=Setas para todos|argitaletxea=JoseLuis Añanos Echo Editorial Pirineo|orrialdea=480|ISBN=84-87997-86-4|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Banaketa eremua ===
Ipar Amerika, [[Jamaika]], Hegoafrika, Australia, Zeelanda Berria, [[Papua Ginea Berria]], Europa, [[Kanariak|kanariar uharteak]], Errusia, Japonia, Himalaiako mendikatea eta Brasil.<ref>{{Erref-GBIF}}</ref>
== Galeria ==
<gallery>
Fitxategi:Gymnopilus penetrans 1.jpg
Fitxategi:Gymnopilus penetrans 2.jpg
Fitxategi:Gymnopilus penetrans 3.jpg
Fitxategi:Gymnopilus penetrans 4.jpg
Fitxategi:Gymnopilus penetrans 5.jpg
Fitxategi:Gymnopilus penetrans 6.jpg
Fitxategi:Gymnopilus penetrans 7.jpg
Fitxategi:Gymnopilus penetrans 8.jpg
Fitxategi:Gymnopilus penetrans 9.jpg
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Euskal Herriko perretxiko eta onddoak}}
[[Kategoria:Gymnopilus]]
[[Kategoria:Kanadako onddoak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako onddoak]]
[[Kategoria:Mexikoko onddoak]]
[[Kategoria:Europako onddoak]]
[[Kategoria:Errusiako onddoak]]
[[Kategoria:Japoniako onddoak]]
[[Kategoria:Australiako onddoak]]
[[Kategoria:Zeelanda Berriko onddoak]]
[[Kategoria:Papua Ginea Berriko onddoak]]
[[Kategoria:Himalaiako eremuaren onddoak]]
[[Kategoria:Jamaikako onddoak]]
[[Kategoria:Kanarietako onddoak]]
[[Kategoria:Hegoafrikako onddoak]]
[[Kategoria:Brasilgo onddoak]]
si4xgvvjscx0egl1xbyu3mkwkezc1ek
Egur-orin hori
0
1065446
10005737
9873353
2024-12-20T12:07:07Z
Zorion
44278
10005737
wikitext
text/x-wiki
{{taxotaula automatikoa
| izena = Egur-orin horia
| authority = [[Richard Paul Korf|Korf]] & [[Steven E. Carpenter|S.E.Carp.]], 1974 }}
'''Egur-orin horia''' (''Bisporella citrina'') ''[[Helotiaceae]]'' [[Familia (biologia)|familiako]] [[onddo]] [[espezie]] bat da.<ref>{{Erref-EHko onddoak}}</ref> Ez du behar adina haragi jateko. ''Bisporella'' generoko onddoak, asko eta zehazteko zailak dira, hankadun espezie txikiak dira eta kopa itxura daukate, eta hauen errezeptakulu ilegabeak, azkenean lauak edo sabeldunak geratzen dira. Zuriak, kremak, horiak, arreak, gorrixkak eta berdexkak izan daitezke.
[[Sinonimo (taxonomia)|Sinonimoak]]: ''Octospora citrina'', ''Peziza cyathoides'', ''Peziza flava'', ''Peziza citrina var. ß filicina'', ''Calycina citrina'', ''Helotium citrinum'', ''Phialea citrina'', ''Calycella citrina'', ''Helotium flavum'', ''Helotium alaskae'', ''Hyalinia subaurantia'', ''Calycella flava''.
== Deskribapena ==
Fruktifikazioak: 2 eta 4 mm arteko diametrokoak, erregularrak, hasieran kopa sesil eta zapal itxuran, zahartzean disko forma hartzen dute, ia zulorik gabea eta himenioak goiko aldea estaltzen du. Hori-gorringo distiratsu kolorekoa, kanpoaldea leunagoa eta zurbilagoa du.
'''Hanka:''' Mehea, sarritan laburra, horixka.<ref>{{erreferentzia|abizena=Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo|urtea=1987|izenburua=Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color|argitaletxea=Iberduero|orrialdea=798|ISBN=84-404-0530-8|hizkuntza=Es}}</ref>
'''Etimologia:''' ''Citrina'' epitetoa latinetik dator, bere kolore horiagatik.
== Jangarritasuna ==
Sukaldaritzarako baliorik gabea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Palacios Quintano Daniel|urtea=2014|izenburua=Disfrutando con las setas|argitaletxea=Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa|orrialdea=528|ISBN=978-84-617-0196-4|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Nahasketa arriskua ===
''Phaeohelotium'' espezie horiekin eta baita ''Hymenoscyphus calyculus'' delakoarekin ere.<ref>{{erreferentzia|abizena=Palazon Lozano Fernando|urtea=2006|izenburua=Setas para todos|argitaletxea=JoseLuis Añanos Echo Editorial Pirineo|orrialdea=86|ISBN=84-87997-86-4|hizkuntza=Es}}</ref>
== Sasoia eta lekua ==
Udazkenean, taldeka, askotan oso ale ugarikoak izaten dira eroritako adar hiletan, eta batzuetan, erabat hilda ez dagoen egurrean ( ''Fagus'' - pagoa, ''Quercus'' - haritza, ''Alnus'' - Altza, ''Corylus'' - hurritza).<ref>{{erreferentzia|abizena=Cetto, Bruno|urtea=1987|izenburua=Guia de los hongos de Europa|argitaletxea=Ediciones Omega, S. A. Barcelona|orrialdea=332|ISBN=84-282-0253-6 (T.I). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Banaketa eremua ===
Afrika, Asia, Europa, Amerika, Ozeania.<ref>{{Erref-GBIF}}</ref>
== Galeria ==
<gallery>
Fitxategi:Bisporella citrina 3.jpg
Fitxategi:Bisporella citrina 4.jpg
Fitxategi:Bisporella citrina 5.jpg
Fitxategi:Bisporella citrina 6.jpg
Fitxategi:Bisporella citrina 7.jpg
</gallery>
== Erreferentzia ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Euskal Herriko perretxiko eta onddoak}}
[[Kategoria:Helotiaceae]]
[[Kategoria:1974. urtean deskribatutako onddoak]]
[[Kategoria:Onddo ez jangarriak]]
[[Kategoria:Kanadako onddoak]]
[[Kategoria:Alaskako onddoak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako onddoak]]
[[Kategoria:Mexikoko onddoak]]
[[Kategoria:Costa Ricako onddoak]]
[[Kategoria:Kolonbiako onddoak]]
[[Kategoria:Txileko onddoak]]
[[Kategoria:Argentinako onddoak]]
[[Kategoria:Groenlandiako onddoak]]
[[Kategoria:Islandiako onddoak]]
[[Kategoria:Europako onddoak]]
[[Kategoria:Errusiako onddoak]]
[[Kategoria:Txinako onddoak]]
[[Kategoria:Taiwango onddoak]]
[[Kategoria:Australiako onddoak]]
[[Kategoria:Zeelanda Berriko onddoak]]
[[Kategoria:Togoko onddoak]]
[[Kategoria:Nigeriako onddoak]]
co46zbxh9i1sh30yez2s244rb3ig7hy
Egur-ziza horilaranja
0
1068327
10005777
9094685
2024-12-20T12:35:35Z
Zorion
44278
10005777
wikitext
text/x-wiki
{{taxotaula automatikoa
|izena = Egur-ziza horilaranja }}
'''Egur-ziza horilaranja''' (''Pholiota flammans'') ''[[Strophariaceae]]'' [[Familia (biologia)|familiako]] [[onddo]] [[espezie]] bat da.<ref>{{Erref-EHko onddoak}}</ref> Mingotsegia da sukaldean erabiltzeko. Jangarritasuna polemikoa da, autoreen arabera.
[[Sinonimo (taxonomia)|Sinonimoak]]: ''Agaricus rheoides'', ''Agaricus rhabarbarinus'', ''Agaricus flammiger'', ''Lepiota rhabarbarina'', ''Dryophila flammans'', ''Hypodendrum flammans'', ''Pholiota sulphurea'', ''Pholiota kauffmaniana''.
== Deskribapena ==
'''Kapela:''' 2 eta 6 cm bitarteko diametrokoa, sufre-hori kolore eder batekoa edo hori deigarri batekoa, erdigunea iluntxoagoa du, hasieran hemisferikoa, ganbila ondoren; azala hezea du eta kolore horiko ezkata tentez estalita dago.
'''Orriak:''' Hasieran horiak, gero laranja-herdoil bizi kolorekoak, meheak, nahiko estu, Itsatsiak edo libreak.
Orri libreak: Oinera hurbiltzen diren orriak, baina ukitzen ez diotenak.
'''Hanka:''' 3 - 7 x 0,5 - 1 cm-koa, horia, zilindrikoa, hondo horiaren gainean ezkata horiz estalia, eraztunetik oinaren oinarriraino doazenak, betea, gero barnehutsa. Goialdean dagoen eraztuna ere ezkatatsua da.
'''Haragia:''' Lodia, horia, okre bihurtzen da ebakietan; errefauaren usain ahulekoa, eta zapore mikatzekoa.<ref>{{erreferentzia|abizena=Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo|urtea=1987|izenburua=Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color|argitaletxea=Iberduero|orrialdea=409|ISBN=84-404-0530-8|hizkuntza=Es}}</ref>
'''Etimologia:''' ''[[Pholiota]]'' terminoak belarri ezkatatsua, kapela ezkatatsua esan nahi du. ''Flammans'' epitetoa latinetik dator, "flammans" hitzetik, alegia, sukoia, sutsua, zuzko. Bere kolore biziengatik.
== Jangarritasuna ==
Ez da jateko modukoa, garratza delako.<ref>{{erreferentzia|abizena=Palacios Quintano Daniel|urtea=2014|izenburua=Disfrutando con las setas|argitaletxea=Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa|orrialdea=348|ISBN=978-84-617-0196-4|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Nahasketa arriskua ===
Beste ''Pholiota'' hori eta ezkatatsuekin nahas daiteke, ''[[Pholiota adiposa]]'' bezalakoekin, honen kapela muzilagoduna da eta handiagoa da.<ref>{{erreferentzia|abizena=Cetto, Bruno|urtea=1987|izenburua=Guia de los hongos de Europa|argitaletxea=Ediciones Omega, S. A. Barcelona|orrialdea=115|ISBN=84-282-0540-X (T. 2). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)|hizkuntza=Es}}</ref>
== Sasoia eta lekua ==
Udazkenean, ale ugariko taldetan , sortak osatuz, usteltzen ari diren koniferoen motzondo edo egurretan. Nahiko urria.<ref>{{erreferentzia|abizena=Bon,Marcel|urtea=1988|izenburua=Guia de Campo de los hongos de Europa.|argitaletxea=Ediciones Omega, S. A. Barcelona|orrialdea=256|ISBN=84-282-0865-4|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Banaketa eremua ===
Europa, Errusia eta Japonia.<ref>{{Erref-GBIF}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Euskal Herriko perretxiko eta onddoak}}
[[Kategoria:Pholiota]]
[[Kategoria:Kanadako onddoak]]
[[Kategoria:Alaskako onddoak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako onddoak]]
[[Kategoria:Islandiako onddoak]]
[[Kategoria:Europako onddoak]]
[[Kategoria:Errusiako onddoak]]nddoak]]
[[Kategoria:Hego Koreako onddoak]]
[[Kategoria:Japoniako onddoak]]
57ep9o1o3efnz5u2zr3blsvhnmw0o6k
Egur-ziza aldakor
0
1068329
10005743
9432604
2024-12-20T12:13:40Z
Zorion
44278
10005743
wikitext
text/x-wiki
{{taxotaula automatikoa
|izena = Egur-ziza aldakorra
| authority = [[Rolf Singer|Singer]] & [[Alexander H. Smith|A.H. Smith]], 1946 }}
'''Egur-ziza aldakorra''' (''Kuehneromyces mutabilis'') ''[[Strophariaceae]]'' [[Familia (biologia)|familiako]] [[onddo]] [[espezie]] bat da.<ref>{{Erref-EHko onddoak}}</ref> Jangarria. Sendagarria delako, landatu egiten da. Kontuz, ez nahastu ''[[Galera hiltzaile|Galerina marginata]]'' toxikoarekin.
[[Sinonimo (taxonomia)|Sinonimoak]]: ''Agaricus truncigena'', ''Agaricus polymorphus'', ''Agaricus xylophilus'', ''Agaricus annulatus'', ''Agaricus caudicinus'', ''Hypophyllum cinnamomeum'', ''Agaricus mutabilis var. a caudicinus'', ''Lepiota caudicina'', ''Pholiota mutabilis'', ''Dryophila mutabilis'', ''Pholiota unicolor var. tecticola'', ''Dryophila xylophila'', ''Pholiota decurrens'', ''Pholiota pseudomarginata'', ''Galerina mutabilis''.
== Deskribapena ==
'''Kapela:''' 3 eta 7 cm bitarteko diametrokoa. Hasieran ganbila, gero laua; titi txiki bat du; gainazal leuna eta higrofanoa du. Kolore kanela-arrea du, baina denbora hezean eta zahartzean argitu egiten da.
'''Orriak:''' Horixkak, zahartzean arre-kanela kolorera pasatzen dira. Adnatak eta estu.
'''Hanka:''' Kapelaren kolore berekoa eta oinarrian ilunagoa. Hasieran betea, gero barnehutsa; zilindrikoa, mintzezko eraztun iheskor batekin. Eraztunetik oinarriraino, zuntzezko orbantxo txiki batzuk ditu.
'''Haragia:''' Zurixka, biguna eta usain atseginekoa.<ref>{{erreferentzia|abizena=Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo|urtea=1987|izenburua=Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color|argitaletxea=Iberduero|orrialdea=417|ISBN=84-404-0530-8|hizkuntza=Es}}</ref>
'''Etimologia:''' ''Kuehneromyces'' terminoa Robert Kühner-i (1904-1997) eskaini zitzaion, "myces" hitz grekoa gehituta. ''Mutabilis'' epitetoa latinetik dator, aldakor esan nahi duen "mutabilis" hitzetik. Hezetasuna aldatzean kolorea aldatzen duelako.
== Jangarritasuna ==
Jateko ona den bezala kontsideratuta dago.<ref>{{erreferentzia|abizena=Palacios Quintano Daniel|urtea=2014|izenburua=Disfrutando con las setas|argitaletxea=Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa|orrialdea=352|ISBN=978-84-617-0196-4|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Nahasketa arriskua ===
''[[Enbor-ziza|Armillaria mellea]]'' delakoarekin, baina erraz bereizten da, ''Kuehneromyces mutabilis'' espezieak eraztunaren azpia ezkatatsua duelako eta kapela leuna. Kontuz ''[[Suge-ziza gozo|Hypholoma capnoides]]'' perretxikoarekin eta batez ere hilgarria den ''[[Galera hiltzaile|Galerina marginata]]'' espeziearekin.<ref>{{erreferentzia|abizena=Cetto, Bruno|urtea=1987|izenburua=Guia de los hongos de Europa|argitaletxea=Ediciones Omega, S. A. Barcelona|orrialdea=195|ISBN=84-282-0253-6 (T.I). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)|hizkuntza=Es}}</ref>
== Sasoia eta lekua ==
Udatik neguaren hasiera arte. Hostozabalen eta koniferoen enborretan ale askoko taldetan agertzen da.<ref>{{erreferentzia|abizena=Palazon Lozano Fernando|urtea=2006|izenburua=Setas para todos|argitaletxea=JoseLuis Añanos Echo Editorial Pirineo|orrialdea=485|ISBN=84-87997-86-4|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Banaketa eremua ===
Ipar Amerika, Europa, Afrika, Asiako iparraldea, Australia, Zeelanda Berria.<ref>{{Erref-GBIF}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Euskal Herriko perretxiko eta onddoak}}
[[Kategoria:Strophariaceae]]
[[Kategoria:1946. urtean deskribatutako onddoak]]
[[Kategoria:Onddo jangarriak]]
[[Kategoria:Kanadako onddoak]]
[[Kategoria:Alaskako onddoak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako onddoak]]
[[Kategoria:Mexikoko onddoak]]
[[Kategoria:Costa Ricako onddoak]]
[[Kategoria:Islandiako onddoak]]
[[Kategoria:Svalbardeko onddoak]]
[[Kategoria:Europako onddoak]]
[[Kategoria:Errusiako onddoak]]
[[Kategoria:Kaukasoko onddoak]]
[[Kategoria:Tajikistango onddoak]]
[[Kategoria:Himalaiako eremuaren onddoak]]
[[Kategoria:Hego Koreako onddoak]]
[[Kategoria:Japoniako onddoak]]
[[Kategoria:Txinako onddoak]]
[[Kategoria:Taiwango onddoak]]
[[Kategoria:Australiako onddoak]]
[[Kategoria:Kenyako onddoak]]
[[Kategoria:Hegoafrikako onddoak]]
[[Kategoria:Kongoko Errepublika Demokratikoko onddoak]]
d8nnrrqzr12bgf4scz1sj1ky9p1w259
Egur-ziza bidaiari
0
1071171
10005748
9129247
2024-12-20T12:18:15Z
Zorion
44278
10005748
wikitext
text/x-wiki
{{taxotaula automatikoa
| izena = Egur-ziza bidaiaria }}
'''Egur-ziza bidaiaria''' (''Pholiota gummosa'') ''[[Strophariaceae]]'' [[Familia (biologia)|familiako]] [[onddo]] [[espezie]] bat da.<ref>{{Erref-EHko onddoak}}</ref> Ez du sukaldaritzarako balio.
[[Sinonimo (taxonomia)|Sinonimoak]]: ''Flammula gummosa'', ''Dryophila ochroleuca'', ''Dryophila gummosa var. punctulata'', ''Dryophila gummosa'', ''Stropharia punctulata'', ''Hypholoma punctulatum'', ''Naucoria gummosa'', ''Psalliota punctulata'', ''Visculus gummosus'', ''Flammula tricolor'', ''Pholiota mucosa'', ''Gymnopilus gummosus''.
== Deskribapena ==
'''Kapela:''' 2 eta 5 cm bitarteko diametrokoa, hasieran hemisferikoa, ondoren ganbila, azkenean kamutsa edo zertxobait hondoratua; oso hori kolore argikoa, hori-lasto kolorekoa edo, hori-berdexka argikoa, zahartzean koloregabetzen joaten da, kolore okre antzeko bat hartuz. Azal likatsu samarra du gaztetan, gero lehorra, gutxi ikusten diren ezkata txikiz zikinduta eta zahartzean desagertu egiten dira.
'''Orriak:''' Estu, Itsatsiak, kolore hori oso argikoak, ondoren beix kolorekoak, eta azkenik, herdoil kolorekoak.
'''Hanka:''' 3 - 6 x 0,5 - 0,8 cm-koa, zilindrikoa, zaila, zahartzean barnehutsa; zuri-horixka kolorekoa edo hori-berdexka argikoa, zahartzaroan marroixka oinarritik hasita, ile meheez estalia. Zuri-horixka koloreko eraztuna du.
'''Haragia:''' Mehea, kolore hori argikoa; usain ahula, baina ez desatsegina; errefau-zaporea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo|urtea=1987|izenburua=Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color|argitaletxea=Iberduero|orrialdea=414|ISBN=84-404-0530-8|hizkuntza=Es}}</ref>
'''Etimologia:''' ''Pholiota'' terminoak, belarri ezkatatsua, kapela ezkatatsua esan nahi du. ''Gummosa'' epitetoa, elastikoa delako du.
== Jangarritasuna ==
Sukaldaritzarako baliorik gabea. Kalterik egiten ez duen espeziea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Palacios Quintano Daniel|urtea=2014|izenburua=Disfrutando con las setas|argitaletxea=Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa|orrialdea=350|ISBN=978-84-617-0196-4|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Nahasketa arriskua ===
''[[Pholiota lenta]]'' delakoarekin, kolore argikoa da hau ere, baina honek ez du tonu horixkarik, krema kolorekoak baizik, eta ez da soropildua sortzen. Bere itxura eta habitata kontuan hartzen badira, zaila da nahastea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Cetto, Bruno|urtea=1987|izenburua=Guia de los hongos de Europa|argitaletxea=Ediciones Omega, S. A. Barcelona|orrialdea=119|ISBN=84-282-0541-X (T. 3). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)|hizkuntza=Es}}</ref>
== Sasoia eta lekua ==
Udazkenean, sortaka zuhaitzen motzondoetan edo itxuraz lurrean basoko bideetan zehar, ibilgailuen arrastoen lokatzean. Oso ohikoa.<ref>{{erreferentzia|abizena=Palazon Lozano Fernando|urtea=2006|izenburua=Setas para todos|argitaletxea=Jose Luis Añanos Echo Editorial Pirineo|orrialdea=487|ISBN=84-87997-86-4|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Banaketa eremua ===
Europa, Ipar Amerika, Errusia, Islandia, Australia, Zeelanda Berria, Tanzania.<ref>{{Erref-GBIF}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Euskal Herriko perretxiko eta onddoak}}
[[Kategoria:Pholiota]]
[[Kategoria:Kanadako onddoak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako onddoak]]
[[Kategoria:Islandiako onddoak]]
[[Kategoria:Europako onddoak]]
[[Kategoria:Errusiako onddoak]]
[[Kategoria:Australiako onddoak]]
[[Kategoria:Zeelanda Berriko onddoak]]
[[Kategoria:Tanzaniako onddoak]]
emqr0bfcol7w1m8ps9gr57ffwxiauhr
Egur-ziza ezkatatsu
0
1071173
10005796
9131155
2024-12-20T12:41:05Z
Zorion
44278
10005796
wikitext
text/x-wiki
{{taxotaula automatikoa
| izena = Egur-ziza ezkatatsua }}
'''Egur-ziza ezkatatsua''' (''Pholiota squarrosa'') ''[[Strophariaceae]]'' [[Familia (biologia)|familiako]] [[onddo]] [[espezie]] bat da.<ref>{{Erref-EHko onddoak}}</ref> Alkoholik edaten ez bada, gaztetan jan daiteke, baina ez da jateko gozoa.
[[Sinonimo (taxonomia)|Sinonimoak]]: ''Agaricus floccosus'', ''Agaricus pilosus'', ''Agaricus mammosus'', ''Agaricus squamosus'', ''Agaricus reflexus'', ''Agaricus squarrosus var. reflexus'', ''Lepiota squarrosa'', ''Gymnopus reflexus'', ''Agaricus verruculosus'', ''Pholiota squarrosa var. verruculosa'', ''Dryophila squarrosa'', ''Naucoria squamosa'', ''Pholiota reflexa'', ''Hypodendrum floccosum''.
== Deskribapena ==
'''Kapela:''' 5 eta 12 cm bitarteko diametrokoa, hasieran ganbil-kanpai itxurakoa eta gero zabaldu egiten da, titi zabal batekin eta ertzak luzaroan biribilduta. Lehorra da eta ez da ikusgarria, horrek bereizten du ''aurivella'' eta ''adiposa'' espezietatik. Hondoko kolorea hori-arrosa da, eta ezkata marroiak ditu azalaren gainean. Ezkatak ugariagoak dira ertzetan erdigunean baino. ''Aurivella'' eta ''adiposa'' espezietan kontrakoa gertatzen da.
'''Orriak:''' Itsatsiak, estu, meheak, hori argi kolorekoak eta gero marroiak.
'''Hanka:''' Luzea eta oinarrira mehetua, zuri-horixka kolorekoa, kapelak dituen antzeko ezkatekin eta goialdean eraztun bat du. Ez da likatsua, ''adiposa'' espeziea berriz bai.
'''Haragia:''' Zaila, zuri-horixka kapelan eta ilunagoa oinean, usain eta zapore desatseginekoa, errefauarena.<ref>{{erreferentzia|abizena=Lotina, Roberto|urtea=1985|izenburua=Mil setas ibericas|argitaletxea=Diputacion foral de vizcaya|orrialdea=247|ISBN=84-505-1806-7|hizkuntza=Es}}</ref>
'''Etimologia:''' ''Pholiota'' terminoak, belarri ezkatatsua, kapela ezkatatsua esan nahi du. ''Squarrosa'' epitetoa latinetik dator, ezkata nahasiak, esan nahi duen "squarrosa" hitzetik. Kapela eta oinean ezkatak dituelako.
== Jangarritasuna ==
Ez du sukaldaritzarako baliorik, astun samarra ere bada.<ref>{{erreferentzia|abizena=Palacios Quintano Daniel|urtea=2014|izenburua=Disfrutando con las setas|argitaletxea=Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa|orrialdea=346|ISBN=978-84-617-0196-4|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Nahasketa arriskua ===
''Pholiota subesquarrosa'' delakoa, ''squarrosa'' espeziearen forma bat da, honek kapela horiagoa du, ezkata gutxiago eta argiagoak izaten ditu, eta koniferoen enborretan hazten da. ''[[Armillaria ostoyae]]'' perretxikoarekin nahas daiteke.<ref>{{erreferentzia|abizena=Cetto, Bruno|urtea=1987|izenburua=Guia de los hongos de Europa|argitaletxea=Ediciones Omega, S. A. Barcelona|orrialdea=105|ISBN=84-282-0540-X (T. 2). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)|hizkuntza=Es|url=.}}</ref>
== Sasoia eta lekua ==
Udazkenean agertzen da, hostozabalen eta koniferoen zuhaitz bizietan edo hiletan, faszikuluak eratuz.<ref>{{erreferentzia|abizena=Palazon Lozano Fernando|urtea=2006|izenburua=Setas para todos|argitaletxea=Jose Luis Añanos Echo Editorial Pirineo|orrialdea=486|ISBN=84-87997-86-4|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Banaketa eremua ===
Amerika, Europa, Errusia, Japonia, Australia.<ref>{{Erref-GBIF}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Euskal Herriko perretxiko eta onddoak}}
[[Kategoria:Pholiota]]
[[Kategoria:Kanadako onddoak]]
[[Kategoria:Alaskako onddoak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako onddoak]]
[[Kategoria:Mexikoko onddoak]]
[[Kategoria:Costa Ricako onddoak]]
[[Kategoria:Kolonbiako onddoak]]
[[Kategoria:Boliviako onddoak]]
[[Kategoria:Brasilgo onddoak]]
[[Kategoria:Islandiako onddoak]]
[[Kategoria:Europako onddoak]]
[[Kategoria:Errusiako onddoak]]
[[Kategoria:Himalaiako eremuaren onddoak]]
[[Kategoria:Mongoliako onddoak]]
[[Kategoria:Japoniako onddoak]]
[[Kategoria:Australiako onddoak]]
gza7hrs6nfq7bipr5bzq25vmiayes4m
Organosufre konposatu
0
1073793
10006348
9261233
2024-12-21T10:13:10Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
Inaki Irazabalbeitia wikilariak «[[Organosufre-konposatu]]» orria «[[Organosufre konposatu]]» izenera aldatu du, birzuzenketaren gainetik: egokiakoagoa marrarik gabe ikus organofosforo konposatu
9261233
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:OrganosulfurLogo.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/OrganosulfurLogo.svg/160px-OrganosulfurLogo.svg.png|eskuinera|thumb|160x160px| Karbono-sufre [[Lotura kobalente|lotura kobalentea]], organosufre-konposatuen ohikoa.]]
'''Organosufre-konposatuak''' [[karbono]] [[Karbono|atomoei]] lotuta dauden [[sufre]] [[Atomo|atomoak]] dituzten [[Konposatu organiko|konposatu organikoak]] dira. Askotan, usain txarrekin lotzen dira, baina ezagutzen diren konposatu gozoenetako asko sufre organoen deribatuak dira. Natura organosufre-konposatuetan aberatsa da, sufrea ezinbestekoa baita bizitzarako. Hogei [[aminoazido]] arruntetatik, bi organosufre-konposatuak dira. [[Erregai fosil|Erregai fosilek]], [[Harrikatz|ikatza]], [[Petrolio|petrolioa]] eta [[Gas natural|gas naturala]], antzinako izaki bizidunen materialen eratorriak direnez, nahitaez organosulfre-konposatuak dituzte, eta [[Petrolio findegi|petrolio findegien]] helburu nagusia da horiek kentzea.
Sufrea [[Taula periodikoa|taula periodikoaren]] [[Kalkogeno|16. taldekoa]] da ([[Kalkogeno|anfigenoak]] edo [[Kalkogeno|kalkogenoak]]), [[Oxigeno|oxigenoarekin]] batera, eta organosufre-konposatuek karbono-oxigeno loturak dituzten konposatuekin antzekotasunak izatea espero da, eta hori, neurri batean, egia da.
Sufrea duten konposatu organikoak detektatzeko, [[Carius metodo|Carius metodoa]] da analisi kimiko klasiko bat.
== Organosufre-konposatuen klaseak ==
{| class="tablabonita"
! colspan="3" align="center" |Organosufre-konposatuen klaseak
! colspan="2" align="center" |Adibideak
|- style="background-color:#DCDCDC;"
![[Formula kimiko|Formula orokorra]]
!Grupo de sustancias
![[Oxidazio-egoera|Oxidazio zenbakia]]
!Egiturazko formula
!Izena
|-
|R–SH
|[[Merkaptano|Alkanotiolak]]<ref name=":0">[[Siegfried Hauptmann]]: ''Organische Chemie'', 2. Auflage, VEB Deutscher Verlag für Grundstoffindustrie, Leipzig 1985, S. 473−476, [[:es:Especial:FuentesDeLibros/3342002808|{{ISBN|3-342-00280-8}}.]]</ref>
|−II
|[[Fitxategi:Ethanethiol.svg|link=Archivo:Ethanethiol.svg|100x100px]]
|Etanotiol<ref name=":0" />
|-
|Ar–SH
|Tiofenol<ref name=":0" />
|−II
|[[Fitxategi:Thiophenol.svg|link=Archivo:Thiophenol.svg|100x100px]]
|Tiofenol<ref name=":0" />
|-
|R–S–R'
|[[Sulfuro]] (o [[Tioeter|Tioeter]])<ref>[[Siegfried Hauptmann]]: ''Organische Chemie'', 2. Auflage, VEB Deutscher Verlag für Grundstoffindustrie, Leipzig 1985, S. 477−479, {{ISBN|3-342-00280-8}}</ref>
|−II
|[[Fitxategi:Ethyl_methyl_sulfide.svg|link=Archivo:Ethyl_methyl_sulfide.svg|130x130px]]
|Etilmetilsulfuro
|-
|R–S–S–R'
|Disulfuroak<ref>[[Hans Beyer]] und [[Wolfgang Walter]]: ''Organische Chemie'', S. Hirzel Verlag, Stuttgart, 1984, S. 144, {{ISBN|3-7776-0406-2}}</ref>
|−I
|[[Fitxategi:4-Nitrophenyl_disulfide.svg|link=Archivo:4-Nitrophenyl_disulfide.svg|200x200px]]
|4,4'-Dinitrodifenildisulfuro
|-
|R–SO–OH
|Azido sulfiniko<ref>Siegfried Hauptmann: ''Organische Chemie'', 2. Auflage, VEB Deutscher Verlag für Grundstoffindustrie, Leipzig 1985, S. 480−481, {{ISBN|3-342-00280-8}}</ref>
| +II
|[[Fitxategi:Ethanesulfinic_acid.svg|link=Archivo:Ethanesulfinic_acid.svg|130x130px]]
|Azido etanosulfiniko
|-
|R–SOO–OH
|Azido sulfoniko<ref>Siegfried Hauptmann: ''Organische Chemie'', 2. Auflage, VEB Deutscher Verlag für Grundstoffindustrie, Leipzig 1985, S. 480−487, {{ISBN|3-342-00280-8}}</ref>
| +IV
|[[Fitxategi:1-Propanesulfonic_acid.svg|link=Archivo:1-Propanesulfonic_acid.svg|160x160px]]
|Azido propanosulfoniko
|-
|R–SOO–X
|Azido sulfonikoaren deribatua<ref>Ácidos sulfónicos y sus derivados. En: Tratado de química orgánica. F. Klages. Editorial Reverté. [[:es:Especial:FuentesDeLibros/8429173153|{{ISBN|8429173153}}]]. Pág. 763</ref><ref>Siegfried Hauptmann: ''Organische Chemie'', 2. Auflage, VEB Deutscher Verlag für Grundstoffindustrie, Leipzig 1985, S. 484−485, {{ISBN|3-342-00280-8}}</ref>
| +IV
|[[Fitxategi:Benzene_sulfochloride.svg|link=Archivo:Benzene_sulfochloride.svg|110x110px]]
|Bentzenosulfonilo kloruroa<ref>Siegfried Hauptmann: ''Organische Chemie'', 2. Auflage, VEB Deutscher Verlag für Grundstoffindustrie, Leipzig 1985, S. 485, {{ISBN|3-342-00280-8}}</ref>
|-
|R–SO–R'
|Sulfoxido<ref>Siegfried Hauptmann3: ''Organische Chemie'', 2. Auflage, VEB Deutscher Verlag für Grundstoffindustrie, Leipzig 1985, S. 479−480, {{ISBN|3-342-00280-8}}</ref>
|0
|[[Fitxategi:Dimethylsulfoxid.svg|link=Archivo:Dimethylsulfoxid.svg|110x110px]]
|Dimetilsulfoxido<ref name=":1">Hauptmann, p.3</ref>
|-
|R–SOO–R'
|Sulfona<ref name=":1" />
| +II
|[[Fitxategi:Diethyl_sulfone.svg|link=Archivo:Diethyl_sulfone.svg|170x170px]]
|Dietilsulfona
|-
|R–S–OH
|Azido sulfeniko<ref>Siegfried Hauptmann9: ''Organische Chemie'', 2. Auflage, VEB Deutscher Verlag für Grundstoffindustrie, Leipzig 1985, S. 485, {{ISBN|3-342-00280-8}}</ref>
|0
|[[Fitxategi:Hydroxysulfanylethane.svg|link=Archivo:Hydroxysulfanylethane.svg|130x130px]]
|Azido etanosulfeniko
|-
|R–O–SO<sub>3</sub>H
|Alkilsulfato<ref>Hans Beyer und Wolfgang Walter: ''Organische Chemie'', S. Hirzel Verlag, Stuttgart, 1984, S. 235−236, [[:es:Especial:FuentesDeLibros/3777604062|{{ISBN|3-7776-0406-2}}]].</ref>
| +VI
|[[Fitxategi:Sulfovinic_acid.svg|link=Archivo:Sulfovinic_acid.svg|170x170px]]
|Etanilsulfato
|-
|R–O–SO<sub>2</sub>–O–R'
|Dialkilsulfato
| +VI
|[[Fitxategi:Dimethyl_sulfate.svg|link=Archivo:Dimethyl_sulfate.svg|170x170px]]
|Dimetilsulfato<ref>Hans Beyer und Wolfgang Walter: ''Organische Chemie'', S. Hirzel Verlag, Stuttgart, 1984, S. 137, {{ISBN|3-7776-0406-2}}</ref>
|-
|R<sub>2</sub>N–CS–R'<sub>2</sub>
|Tioureak<ref name=":2">Siegfried Hauptmann: ''Organische Chemie'', 2. Auflage, VEB Deutscher Verlag für Grundstoffindustrie, Leipzig 1985, S. 471−472, {{ISBN|3-342-00280-8}}</ref>
|
|[[Fitxategi:Thioharnstoff.svg|link=Archivo:Thioharnstoff.svg|110x110px]]
|Tiourea<ref name=":2" />
|}
Sufre-atomoa duen talde funtzionalaren arabera sailkatzen dira konposatu organosulfurikoak, taulan adierazten den moduan. Gertaldian beheranzko hurrenkeran agertzen dira.<gallery caption="Sufre organoen konposatuen adibide batzuk" perrow="6">
Fitxategi:R-allicin-2D-skeletal.svg|[[Alicina|Alizina]], baratxuriaren osagai aktiboa
Fitxategi:Cysteine.svg| R- [[Cisteína|zisteina]], tiol taldea duen [[Aminoácido|aminoazidoa]]
Fitxategi:Methionin - Methionine.svg|[[Metionina]], tioeter talde bat duen [[Aminoácido|aminoazidoa]]
Fitxategi:Diphenyl disulfide.svg|[[Disulfuro de difenilo|Difenilo]] disulfuroa, disulfuro adierazgarria
Fitxategi:Dibenzothiophen - Dibenzothiophene.svg|[[Dibenzotiofeno|Dibenzotiofenoa]], [[Petróleo|petrolioaren]] osagaia
Fitxategi:Perfluorooctanesulfonic acid structure.svg|[[Ácido perfluorooctanosulfónico|Azido perfluorooktanosulfonikoa]], [[Surfactante|surfaktant]] polemikoa</gallery>
=== Tioeterrak, tioesterrak, tioazetalak ===
Konposatu horiek '''C-S-C''' [[Lotura kimiko|loturak]] edukitzea dute ezaugarri<ref>Organic chemistry IUPAC Blue Book. Rules C-5: Compounds Containing Bivalent Sulfur http://www.acdlabs.com/iupac/nomenclature/79/r79_25.htm</ref><ref>Organic chemistry IUPAC Blue Book. Recommendation R-5.7.1.3.4 Thiocarboxylic and thiocarbonic {{Apurtutako esteka|acids.http://www.acdlabs.com/iupac/nomenclature/93/r93_480.htm|acids.http://www.acdlabs.com/iupac/nomenclature/93/r93_480.htm}}</ref>. '''C-C''' loturekin alderatuta, '''C-S''' loturak luzeagoak dira, S atomoa karbono atomoa baino handiagoa baita, eta % 10 ahulagoa. Sufre-konposatuetan lotura-luzera tipikoak 183 [[Pikometro|pm]]-koak dira '''S-C''' [[Metanotiol|metanotiol-en]] loturarako eta 173 pm tiofenoan. '''C-S''' loturaren disoziazio-energia 89 kcal/mol (370 kJ/mol) da tiometanoarentzat metanoaren 100 kcal/mol-ekin (420 kJ/mol) alderatuta, eta hidrogenoa, [[Alkilo talde|metil talde]] batekin ordezkatzen denean, energia 73 kcal/mol-etan (305 kJ/mol) murrizten da<ref>''Handbook of Chemistry and Physics'', 81st Edition CRC Press {{ISBN|0-8493-0481-4}}</ref>. Karbono-oxigeno lotura sinpleak '''C-C''' loturak baino lotura luzera laburragoa du. Dimetil sulfuroaren eta dimetileterren loturaren disoziazio-energiak 73 eta 77 kcal/mol dira (305 eta 322 kJ/mol, hurrenez hurren).
Tioeterrak tiolen alkilazioaren bidez prestatu ohi dira. Pummerer berrantolaketa baten bidez ere prestatu daitezke. Ferrario erreakzioa deritzon erreakzioan; sufre elementalaren eta aluminio kloruroaren bidez, fenileterra ''fenoxathione'' bihurtzen da<ref>[[Organic Syntheses]], Coll. Vol. 2, p.485 (1943); Vol. 18, p.64 (1938). [http://orgsynth.org/orgsyn/pdfs/CV2P0485.pdf Enlace]</ref>.
: [[Fitxategi:Ferrario_reaction.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Ferrario_reaction.svg/400px-Ferrario_reaction.svg.png|thumb|400x400px| Ferrariren erreakzioa.]]
Tioazetalek eta tiozetalek '''C-S-C-S-C''' lotura-sekuentzia bereizgarria erakusten dute. Tioeterren azpiklase bat adierazten dute. Tioazetalak [[Karbonilo|karbonilo taldeen]] ''umpolung''ean (erreaktibitatearen itzulera) erabilgarriak dira.
Tioesterrek '''R-CO-SR''' egitura orokorra dute. Ester erregularrekin erlazionatuta daude, baina erreaktiboagoak dira.
Tiofenoek [[Hidrokarburo aromatiko|aromatikoak]] diren tioeter klase berezi bat adierazten dute. Tiofenoaren [[Mesomeria|erresonantzia-egonkortzea]] 29 kcal/mol (121 kJ/mol) da oxigeno atomoen analogikorako ([[Furano|furanoak]]) diren 20 kcal/mol-ekin (84 kJ/mol) alderatuta. Ezberdintasun horren arrazoia oxigenoaren [[Elektronegatibotasun|elektronegatibitate]] handiagoa da, eta horrek elektroiak beregana desplazatzen ditu eraztun aromatikoaren kontura. Hala ere, [[ordezkatzaile]] aromatiko gisa, tio taldeak, talde aktibazio gisa, alkoxi taldeak baino eraginkortasun txikiagoa du.
=== Tiolak, disulfuroak, polisulfuroak ===
[[Merkaptano|Tiolek]] '''R-SH''' talde funtzionala dute. Tiolak [[Alkohol|alkoholen]] antzekoak dira, egituraz, baina funtzio horiek oso desberdinak dira propietate kimikoetan. Tiolak [[Nukleofilo|nukleofiloagoak]], [[Azido|azidoagoak]] dira, eta errazago oxidatzen dira. Azidotasun hori 5 pKa unitate ingurutan alda daiteke<ref>R. J. Cremlyn “An Introduction to Organosulfur Chemistry” John Wiley and Sons: Chichester (1996). {{ISBN|0 471 95512 4}}.</ref>.
Sufrearen (2,58) eta hidrogenoaren (2,20) arteko [[Elektronegatibotasun|elektronegatibitate]]-aldea txikia da, eta, beraz, tioletan, [[Hidrogeno lotura|hidrogeno]]-lotura ez da esanguratsua. Tiol alifatikoek [[Urre|urrezko]] monogeruzak eratzen dituzte, egun [[Nanoteknologia|nanoteknologian]] garrantzitsuak direnak.
Herz erreakzio baten bidez, zenbait tiol aromatiko lor daitezke.
'''R-S-S-R''' lotura disulfuroa sufre-sufre [[Lotura kobalente|lotura kobalentearekin]] gurutzatzeko garrantzitsua da: [[Biokimika|biokimikan]], proteina batzuen tolesterako eta egonkortasunerako, eta, polimeroen kimikan, [[Kautxu|kautxua]] gurutzatzeko.
Sufre-atomoen kate luzeagoak ere ezagutzen dira, barazina produktu naturalean bezala, zeinak ezohiko pentatiepinea eraztun bat daukan ([[Bentzeno|bentzeno-eraztun]] baten ondoko bi karbono-atomotan ziklatutako 5 sufre-atomoko katea).
=== Tiozetonak, tioaldehidoak eta erlazionatutako konposatuak ===
Karbonoaren eta sufrearen arteko lotura bikoitza duten konposatuak ('''C=S''') nahiko arraroak dira, baina konposatu garrantzitsuak dira karbono disulfuroa, karbonilo sulfuroa eta tiofosgenoa. Tiozetonak ('''RC(=S)R'''' arraroak dira alkilo-ordezkatzaileekin, baina adibide bat tiobenzofenona da. Tioaldehidoak are arraroagoak dira, babes esterikorik eza islatuz ([[Tioformaldehido|tioformaldehidoa]] trimero zikliko gisa dago). Tioamidak, '''R<sub>1</sub>C(=S)N(R<sub>2</sub>)R<sub>3</sub>''' formulakoak, ohikoagoak dira. Normalean, amiden erreakzioengatik, Lawessonen erreaktiboarekin erreakzionatuz prestatzen dira.
'''C=S''' lotura bikoitzak dituzten konposatuak sulfonio iluroan daude, adibidez Johnson-Corey-Chaykovsky erreakzioan.
==== Karbonoaren eta sufrearen arteko lotura hirukoitza ====
Sufrearen eta karbonoaren arteko lotura hirukoitzak arraroak dira sulfaalkinoetan, eta karbono monosulfuroan ('''CS''')<ref>{{Doi|10.1021/cr00084a003}}</ref> aurki daitezke, eta F<sub>3</sub>CCSF<sub>3</sub><ref>[Nomenclature Rules C-5: Compounds Containing Bivalent Sulfur]{{Doi|10.1002/anie.198401501}}</ref><ref>{{Doi|10.1021/ja00050a027}}</ref> eta F<sub>5</sub>SCSF<sub>3</sub> konposatuetarako iradoki dira<ref>{{Doi|10.1002/anie.198815341}}</ref>. '''HCSOH''' konposatua lotura hirukoitz formala duela ere agertzen da<ref>{{Doi|10.1002/anie.200903969}}</ref>.
=== Azido tiokarboxilikoak eta tioamidak ===
Azido tiokarboxilikoak ('''RC(O)SH''') eta azido ditiokarboxilikoak ('''RC(S)SH''') ezagunak dira. Egituraz, [[Azido karboxiliko|azido karboxilikoen]] antzekoak dira, baina azidotasun handiagoa dute. Tioamidak amideen [[Amida|antzekoak]] dira.
=== Azido sulfonikoak, esterrak, amidak ===
Azido sulfonikoek '''RS(=O)<sub>2</sub>OH''' talde funtzionala dute<ref>Organic chemistry IUPAC Blue Book.C-6 Sulfur Halides, Sulfoxides, Sulfones, and Sulfur Acids and Their Derivatives http://www.acdlabs.com/iupac/nomenclature/79/r79_26.htm </ref>. [[Disolbatzaile|Disolbatzaile organikoetan]], normalean, disolbagarriak diren azido sendoak dira. Azido sulfonikoak, hala nola azido trifluorometanosulfonikoa, maiz erabiltzen dira [[Kimika organiko|kimika organikoan]]. [[Sulfamida|Sulfonamidak,]] [[sulfonazio aromatiko]] bidez eratorritako sulfonamidak dira.
=== Sulfuranoak eta Persulfuranoak ===
'''Sulfuranoak''' talde funtzional nahiko espezializatua dira, [[Balentzia|tetrabalenteak]] direlako; beraz, sufre-konposatu hiperbalenteak dira<ref>El azufre habitualmente es divalente. [http://books.google.com/books?id=JY8ZHJQn0DoC&pg=PA18 Fundamentos de tecnología química]. V Hopp. Editorial Reverté, 1984. {{ISBN|8429172459}}. Pág.18</ref>, SR<sub>4</sub> formula dutenak, eta, era berean, SR<sub>6</sub> formula duten '''persulfuranoak''' hexabalenteak dira. Persulfuranoak, ordezkatzaile organiko guztiekin, [[kalkogeno]] taldeko konposatu astunenak direla jakin izan da; adibidez, hexametilpertelurano ('''Te(Me)<sub>6</sub>''') konposatu analogoa 1990ean aurkitu zen<ref>''Synthesis and characterization of hexamethyltellurium(VI)'' Latif Ahmed, John A. Morrison [[J. Am. Chem. Soc.]]; '''1990'''; 112(20); 7411-7413. [https://web.archive.org/web/20080528041242/http://pubs.acs.org/cgi-bin/abstract.cgi/jacsat/1990/112/i20/f-pdf/f_ja00176a061.pdf Abstract]</ref> tetrametiltelurioren erreakzioa xenoiaren difluoruroarekin '''Te(Me)<sub>2</sub>)F<sub>2</sub>''' eta [[Dietilzink|dietilzinkaren]] erreakzioarekin jarraituz. Sufre-analogoa, ''hexametilpersulfurano'' '''SMe<sub>6</sub>''', egonkorra izango dela aurreikusten da<ref>''The S6 Point Group Conformers of the Hexamethylchalcogens: Me6S, Me6Se, Me6Te'' Fowler, J. E.; Schaefer, H. F., III; Raymond, K. N. Inorg. Chem.; (Article); 1996; 35(2); 279-281. {{Doi|10.1021/ic940240d}} </ref>, baina oraindik ez da sintetizatu<ref>''he S6 Point Group Conformers of the Hexamethylchalcogens: Me6S, Me6Se, Me6Te'' Fowler, J. E.; Schaefer, H. F., III; Raymond, K. N. Inorg. Chem.; (Article); 1996; 35(2); 279-281. [https://dx.doi.org/ doi 10.1021/ic940240d 10.1021/ic940240d]</ref>.
Ordezkatzaile organiko guztiekin, laborategi batean sintetizatu zen lehen persulfuranoak bi [[Alkilo talde|estekatzaile metil]] eta bi bifenilo ditu<ref>''Isolation and Molecular Structure of the Organo-persulfuranes [12-S-6(C6)]'' Sato, S.; Matsunaga, K.; Horn, E.; Furukawa, N.; Nabeshima, [[:es:J._Am._Chem._Soc.|T. J. Am. Chem]]. Soc.; (Communication); '''2006'''; 128(21); 6778-6779. [https://dx.doi.org/10.1021/ja060497y doi 10.1021/ja060497y]</ref>:
[[Fitxategi:AllCarbonPersulfurane.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/AllCarbonPersulfurane.svg/500px-AllCarbonPersulfurane.svg.png|erdian|thumb|500x500px| Persulfuranoa ordezkatzaile organiko guztiekin.]]
Dagokion sulfuranotik prestatzen da '''1''' xenoi difluoruroarekin / boro trifluoruro [[Azetonitrilo|azetonitriloan]] dikation sulfuranilo emateko '''2''' jarraituz metillitioaren erreakzioarekin [[Tetrahidrofurano|tetrahidrofuranoan]] persulfurano (egonkorra) '''3''' cis isomero gisa emateko. [[X izpien bidezko kristalografia|X izpien difrakzioak]] erakusten du C - S loturaren luzera 189 eta 193 pm bitartekoa dela (loturaren luzera estandarra baino luzeagoa) sufrearen atomo zentrala geometria molekular oktaedriko distortsionatu batez
''In silico'' esperimentuek iradokitzen dute lotura horiek oso polarrak direla karbonoarekiko karga negatibo partzialekin.
== Organosulfre-konposatu naturalak ==
Sufre organoko konposatu guztiak ez dira usain txarra duten kutsatzaileak. [[Alizina]] eta ajoenea bezalako konposatuak dira [[baratxuri]] usainaren erantzule, eta lentioninak [[Shiitake|shiitake perretxikoen]] zaporea laguntzen du. Produktu natural horietako askok propietate sendagarri garrantzitsuak dituzte, esate baterako, [[Plaketa|plaketen]] agregazioa prebenitzea edo [[Minbizi|minbiziaren]] aurka borrokatzea.
== Organosulfre-konposatuak kutsaduran ==
Ingurumenean dauden sufre-konposatu organiko gehienak jatorri naturalekoak dira, sufrea bizitzarako ezinbestekoa dela eta bi aminoazidok elementu hori daukatenaren ondorioz.
Ingurumenean dauden organosufre-konposatu batzuk industria-prozesuen azpiproduktu txiki gisa sortzen dira, hala nola [[Plastiko|plastikoak]] eta [[Pneumatiko|pneumatikoen]] fabrikazioa.
Zenbait prozesuk organo sufre-konposatuak ekoizten dituzte —adibidez, ikatzetik [[Koke|kokearen]] fabrikazioan— sufre-konposatuak eta beste ezpurutasun lurrunkor batzuk kanporatzeko eta horrela «ikatz garbia» ([[Koke|kokea]]) ekoizteko, batez ere, [[Altzairu|altzairua]] ekoizteko erabiltzen dena. .
=== Erregai fosiletako organosufre-konposatuak ===
Usain txarra duten substantziak [[Harrikatz|ikatza]] edo [[Petrolio|petrolio gordina]] prozesatzeko prozesu kimikoetan ere ekoizten dira, eta, horietan, aitzindari kimikoak (lehengaiak) lortzen dira gero industria-erabilerarako (adibidez, [[Plastiko|plastikoak]] egiteko edo farmazia-ekoizpenean), eta leku guztietan petrolioaren destilazioaren beharrak ([[gasolina]], [[Gasolio|gasolioa]] eta beste [[erregai]] batzuk) lortzeko.
Organosulfre-konposatuak usain txarreko kutsatzaile gisa ikus daitezke erabilera komertziala baino lehen gas naturaletik, ihes-gasetatik eta fabrika-kebideetatik atera aurretik kendu behar direnak. Azken testuinguru horretan, organosufre-konposatuak [[Euri azido|euri azidoko]] sufre-kutsatzaileen parte dira; baita erregai fosil ohikoenetako kutsatzaileen parte dira, batez ere [[Harrikatz|ikatza]] .
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* Organosulfuroaren kimika http://users.ox.ac.uk [https://web.archive.org/web/20080915160500/http://users.ox.ac.uk/~mwalter/web_05/resources/sulph_chem/organosulphur_chemistry.shtml esteka] . (ingelesez)
{{Autoritate kontrola}}
{{Lotura kimikoak karbonoarekin}}
[[Kategoria:Konposatu organosufretuak]]
2mlibdl55q6cod40x6g8gvhv3vj2ipx
10006352
10006348
2024-12-21T10:15:27Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
10006352
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:OrganosulfurLogo.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/OrganosulfurLogo.svg/160px-OrganosulfurLogo.svg.png|eskuinera|thumb|160x160px| Karbono-sufre [[Lotura kobalente|lotura kobalentea]], organosufre konposatuen ohikoa.]]
'''Organosufre konposatuak''' [[karbono]] [[Karbono|atomoei]] lotuta dauden [[sufre]] [[Atomo|atomoak]] dituzten [[Konposatu organiko|konposatu organikoak]] dira. Askotan, usain txarrekin lotzen dira, baina ezagutzen diren konposatu gozoenetako asko sufre organoen deribatuak dira. Natura organosufre konposatuetan aberatsa da, sufrea ezinbestekoa baita bizitzarako. Hogei [[aminoazido]] arruntetatik, bi organosufre konposatuak dira. [[Erregai fosil|Erregai fosilek]], [[Harrikatz|ikatza]], [[Petrolio|petrolioa]] eta [[Gas natural|gas naturala]], antzinako izaki bizidunen materialen eratorriak direnez, nahitaez organosulfre-konposatuak dituzte, eta [[Petrolio findegi|petrolio findegien]] helburu nagusia da horiek kentzea.
Sufrea [[Taula periodikoa|taula periodikoaren]] [[Kalkogeno|16. taldekoa]] da ([[Kalkogeno|anfigenoak]] edo [[Kalkogeno|kalkogenoak]]), [[Oxigeno|oxigenoarekin]] batera, eta organosufre konposatuek karbono-oxigeno loturak dituzten konposatuekin antzekotasunak izatea espero da, eta hori, neurri batean, egia da.
Sufrea duten konposatu organikoak detektatzeko, [[Carius metodo|Carius metodoa]] da analisi kimiko klasiko bat.
== Organosufre konposatuen klaseak ==
{| class="tablabonita"
! colspan="3" align="center" |organosufre konposatuen klaseak
! colspan="2" align="center" |Adibideak
|- style="background-color:#DCDCDC;"
![[Formula kimiko|Formula orokorra]]
!Grupo de sustancias
![[Oxidazio-egoera|Oxidazio zenbakia]]
!Egiturazko formula
!Izena
|-
|R–SH
|[[Merkaptano|Alkanotiolak]]<ref name=":0">[[Siegfried Hauptmann]]: ''Organische Chemie'', 2. Auflage, VEB Deutscher Verlag für Grundstoffindustrie, Leipzig 1985, S. 473−476, [[:es:Especial:FuentesDeLibros/3342002808|{{ISBN|3-342-00280-8}}.]]</ref>
|−II
|[[Fitxategi:Ethanethiol.svg|link=Archivo:Ethanethiol.svg|100x100px]]
|Etanotiol<ref name=":0" />
|-
|Ar–SH
|Tiofenol<ref name=":0" />
|−II
|[[Fitxategi:Thiophenol.svg|link=Archivo:Thiophenol.svg|100x100px]]
|Tiofenol<ref name=":0" />
|-
|R–S–R'
|[[Sulfuro]] (o [[Tioeter|Tioeter]])<ref>[[Siegfried Hauptmann]]: ''Organische Chemie'', 2. Auflage, VEB Deutscher Verlag für Grundstoffindustrie, Leipzig 1985, S. 477−479, {{ISBN|3-342-00280-8}}</ref>
|−II
|[[Fitxategi:Ethyl_methyl_sulfide.svg|link=Archivo:Ethyl_methyl_sulfide.svg|130x130px]]
|Etilmetilsulfuro
|-
|R–S–S–R'
|Disulfuroak<ref>[[Hans Beyer]] und [[Wolfgang Walter]]: ''Organische Chemie'', S. Hirzel Verlag, Stuttgart, 1984, S. 144, {{ISBN|3-7776-0406-2}}</ref>
|−I
|[[Fitxategi:4-Nitrophenyl_disulfide.svg|link=Archivo:4-Nitrophenyl_disulfide.svg|200x200px]]
|4,4'-Dinitrodifenildisulfuro
|-
|R–SO–OH
|Azido sulfiniko<ref>Siegfried Hauptmann: ''Organische Chemie'', 2. Auflage, VEB Deutscher Verlag für Grundstoffindustrie, Leipzig 1985, S. 480−481, {{ISBN|3-342-00280-8}}</ref>
| +II
|[[Fitxategi:Ethanesulfinic_acid.svg|link=Archivo:Ethanesulfinic_acid.svg|130x130px]]
|Azido etanosulfiniko
|-
|R–SOO–OH
|Azido sulfoniko<ref>Siegfried Hauptmann: ''Organische Chemie'', 2. Auflage, VEB Deutscher Verlag für Grundstoffindustrie, Leipzig 1985, S. 480−487, {{ISBN|3-342-00280-8}}</ref>
| +IV
|[[Fitxategi:1-Propanesulfonic_acid.svg|link=Archivo:1-Propanesulfonic_acid.svg|160x160px]]
|Azido propanosulfoniko
|-
|R–SOO–X
|Azido sulfonikoaren deribatua<ref>Ácidos sulfónicos y sus derivados. En: Tratado de química orgánica. F. Klages. Editorial Reverté. [[:es:Especial:FuentesDeLibros/8429173153|{{ISBN|8429173153}}]]. Pág. 763</ref><ref>Siegfried Hauptmann: ''Organische Chemie'', 2. Auflage, VEB Deutscher Verlag für Grundstoffindustrie, Leipzig 1985, S. 484−485, {{ISBN|3-342-00280-8}}</ref>
| +IV
|[[Fitxategi:Benzene_sulfochloride.svg|link=Archivo:Benzene_sulfochloride.svg|110x110px]]
|Bentzenosulfonilo kloruroa<ref>Siegfried Hauptmann: ''Organische Chemie'', 2. Auflage, VEB Deutscher Verlag für Grundstoffindustrie, Leipzig 1985, S. 485, {{ISBN|3-342-00280-8}}</ref>
|-
|R–SO–R'
|Sulfoxido<ref>Siegfried Hauptmann3: ''Organische Chemie'', 2. Auflage, VEB Deutscher Verlag für Grundstoffindustrie, Leipzig 1985, S. 479−480, {{ISBN|3-342-00280-8}}</ref>
|0
|[[Fitxategi:Dimethylsulfoxid.svg|link=Archivo:Dimethylsulfoxid.svg|110x110px]]
|Dimetilsulfoxido<ref name=":1">Hauptmann, p.3</ref>
|-
|R–SOO–R'
|Sulfona<ref name=":1" />
| +II
|[[Fitxategi:Diethyl_sulfone.svg|link=Archivo:Diethyl_sulfone.svg|170x170px]]
|Dietilsulfona
|-
|R–S–OH
|Azido sulfeniko<ref>Siegfried Hauptmann9: ''Organische Chemie'', 2. Auflage, VEB Deutscher Verlag für Grundstoffindustrie, Leipzig 1985, S. 485, {{ISBN|3-342-00280-8}}</ref>
|0
|[[Fitxategi:Hydroxysulfanylethane.svg|link=Archivo:Hydroxysulfanylethane.svg|130x130px]]
|Azido etanosulfeniko
|-
|R–O–SO<sub>3</sub>H
|Alkilsulfato<ref>Hans Beyer und Wolfgang Walter: ''Organische Chemie'', S. Hirzel Verlag, Stuttgart, 1984, S. 235−236, [[:es:Especial:FuentesDeLibros/3777604062|{{ISBN|3-7776-0406-2}}]].</ref>
| +VI
|[[Fitxategi:Sulfovinic_acid.svg|link=Archivo:Sulfovinic_acid.svg|170x170px]]
|Etanilsulfato
|-
|R–O–SO<sub>2</sub>–O–R'
|Dialkilsulfato
| +VI
|[[Fitxategi:Dimethyl_sulfate.svg|link=Archivo:Dimethyl_sulfate.svg|170x170px]]
|Dimetilsulfato<ref>Hans Beyer und Wolfgang Walter: ''Organische Chemie'', S. Hirzel Verlag, Stuttgart, 1984, S. 137, {{ISBN|3-7776-0406-2}}</ref>
|-
|R<sub>2</sub>N–CS–R'<sub>2</sub>
|Tioureak<ref name=":2">Siegfried Hauptmann: ''Organische Chemie'', 2. Auflage, VEB Deutscher Verlag für Grundstoffindustrie, Leipzig 1985, S. 471−472, {{ISBN|3-342-00280-8}}</ref>
|
|[[Fitxategi:Thioharnstoff.svg|link=Archivo:Thioharnstoff.svg|110x110px]]
|Tiourea<ref name=":2" />
|}
Sufre-atomoa duen talde funtzionalaren arabera sailkatzen dira konposatu organosulfurikoak, taulan adierazten den moduan. Gertaldian beheranzko hurrenkeran agertzen dira.<gallery caption="Sufre organoen konposatuen adibide batzuk" perrow="6">
Fitxategi:R-allicin-2D-skeletal.svg|[[Alicina|Alizina]], baratxuriaren osagai aktiboa
Fitxategi:Cysteine.svg| R- [[Cisteína|zisteina]], tiol taldea duen [[Aminoácido|aminoazidoa]]
Fitxategi:Methionin - Methionine.svg|[[Metionina]], tioeter talde bat duen [[Aminoácido|aminoazidoa]]
Fitxategi:Diphenyl disulfide.svg|[[Disulfuro de difenilo|Difenilo]] disulfuroa, disulfuro adierazgarria
Fitxategi:Dibenzothiophen - Dibenzothiophene.svg|[[Dibenzotiofeno|Dibenzotiofenoa]], [[Petróleo|petrolioaren]] osagaia
Fitxategi:Perfluorooctanesulfonic acid structure.svg|[[Ácido perfluorooctanosulfónico|Azido perfluorooktanosulfonikoa]], [[Surfactante|surfaktant]] polemikoa</gallery>
=== Tioeterrak, tioesterrak, tioazetalak ===
Konposatu horiek '''C-S-C''' [[Lotura kimiko|loturak]] edukitzea dute ezaugarri<ref>Organic chemistry IUPAC Blue Book. Rules C-5: Compounds Containing Bivalent Sulfur http://www.acdlabs.com/iupac/nomenclature/79/r79_25.htm</ref><ref>Organic chemistry IUPAC Blue Book. Recommendation R-5.7.1.3.4 Thiocarboxylic and thiocarbonic {{Apurtutako esteka|acids.http://www.acdlabs.com/iupac/nomenclature/93/r93_480.htm|acids.http://www.acdlabs.com/iupac/nomenclature/93/r93_480.htm}}</ref>. '''C-C''' loturekin alderatuta, '''C-S''' loturak luzeagoak dira, S atomoa karbono atomoa baino handiagoa baita, eta % 10 ahulagoa. Sufre-konposatuetan lotura-luzera tipikoak 183 [[Pikometro|pm]]-koak dira '''S-C''' [[Metanotiol|metanotiol-en]] loturarako eta 173 pm tiofenoan. '''C-S''' loturaren disoziazio-energia 89 kcal/mol (370 kJ/mol) da tiometanoarentzat metanoaren 100 kcal/mol-ekin (420 kJ/mol) alderatuta, eta hidrogenoa, [[Alkilo talde|metil talde]] batekin ordezkatzen denean, energia 73 kcal/mol-etan (305 kJ/mol) murrizten da<ref>''Handbook of Chemistry and Physics'', 81st Edition CRC Press {{ISBN|0-8493-0481-4}}</ref>. Karbono-oxigeno lotura sinpleak '''C-C''' loturak baino lotura luzera laburragoa du. Dimetil sulfuroaren eta dimetileterren loturaren disoziazio-energiak 73 eta 77 kcal/mol dira (305 eta 322 kJ/mol, hurrenez hurren).
Tioeterrak tiolen alkilazioaren bidez prestatu ohi dira. Pummerer berrantolaketa baten bidez ere prestatu daitezke. Ferrario erreakzioa deritzon erreakzioan; sufre elementalaren eta aluminio kloruroaren bidez, fenileterra ''fenoxathione'' bihurtzen da<ref>[[Organic Syntheses]], Coll. Vol. 2, p.485 (1943); Vol. 18, p.64 (1938). [http://orgsynth.org/orgsyn/pdfs/CV2P0485.pdf Enlace]</ref>.
: [[Fitxategi:Ferrario_reaction.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Ferrario_reaction.svg/400px-Ferrario_reaction.svg.png|thumb|400x400px| Ferrariren erreakzioa.]]
Tioazetalek eta tiozetalek '''C-S-C-S-C''' lotura-sekuentzia bereizgarria erakusten dute. Tioeterren azpiklase bat adierazten dute. Tioazetalak [[Karbonilo|karbonilo taldeen]] ''umpolung''ean (erreaktibitatearen itzulera) erabilgarriak dira.
Tioesterrek '''R-CO-SR''' egitura orokorra dute. Ester erregularrekin erlazionatuta daude, baina erreaktiboagoak dira.
Tiofenoek [[Hidrokarburo aromatiko|aromatikoak]] diren tioeter klase berezi bat adierazten dute. Tiofenoaren [[Mesomeria|erresonantzia-egonkortzea]] 29 kcal/mol (121 kJ/mol) da oxigeno atomoen analogikorako ([[Furano|furanoak]]) diren 20 kcal/mol-ekin (84 kJ/mol) alderatuta. Ezberdintasun horren arrazoia oxigenoaren [[Elektronegatibotasun|elektronegatibitate]] handiagoa da, eta horrek elektroiak beregana desplazatzen ditu eraztun aromatikoaren kontura. Hala ere, [[ordezkatzaile]] aromatiko gisa, tio taldeak, talde aktibazio gisa, alkoxi taldeak baino eraginkortasun txikiagoa du.
=== Tiolak, disulfuroak, polisulfuroak ===
[[Merkaptano|Tiolek]] '''R-SH''' talde funtzionala dute. Tiolak [[Alkohol|alkoholen]] antzekoak dira, egituraz, baina funtzio horiek oso desberdinak dira propietate kimikoetan. Tiolak [[Nukleofilo|nukleofiloagoak]], [[Azido|azidoagoak]] dira, eta errazago oxidatzen dira. Azidotasun hori 5 pKa unitate ingurutan alda daiteke<ref>R. J. Cremlyn “An Introduction to Organosulfur Chemistry” John Wiley and Sons: Chichester (1996). {{ISBN|0 471 95512 4}}.</ref>.
Sufrearen (2,58) eta hidrogenoaren (2,20) arteko [[Elektronegatibotasun|elektronegatibitate]]-aldea txikia da, eta, beraz, tioletan, [[Hidrogeno lotura|hidrogeno]]-lotura ez da esanguratsua. Tiol alifatikoek [[Urre|urrezko]] monogeruzak eratzen dituzte, egun [[Nanoteknologia|nanoteknologian]] garrantzitsuak direnak.
Herz erreakzio baten bidez, zenbait tiol aromatiko lor daitezke.
'''R-S-S-R''' lotura disulfuroa sufre-sufre [[Lotura kobalente|lotura kobalentearekin]] gurutzatzeko garrantzitsua da: [[Biokimika|biokimikan]], proteina batzuen tolesterako eta egonkortasunerako, eta, polimeroen kimikan, [[Kautxu|kautxua]] gurutzatzeko.
Sufre-atomoen kate luzeagoak ere ezagutzen dira, barazina produktu naturalean bezala, zeinak ezohiko pentatiepinea eraztun bat daukan ([[Bentzeno|bentzeno-eraztun]] baten ondoko bi karbono-atomotan ziklatutako 5 sufre-atomoko katea).
=== Tiozetonak, tioaldehidoak eta erlazionatutako konposatuak ===
Karbonoaren eta sufrearen arteko lotura bikoitza duten konposatuak ('''C=S''') nahiko arraroak dira, baina konposatu garrantzitsuak dira karbono disulfuroa, karbonilo sulfuroa eta tiofosgenoa. Tiozetonak ('''RC(=S)R'''' arraroak dira alkilo-ordezkatzaileekin, baina adibide bat tiobenzofenona da. Tioaldehidoak are arraroagoak dira, babes esterikorik eza islatuz ([[Tioformaldehido|tioformaldehidoa]] trimero zikliko gisa dago). Tioamidak, '''R<sub>1</sub>C(=S)N(R<sub>2</sub>)R<sub>3</sub>''' formulakoak, ohikoagoak dira. Normalean, amiden erreakzioengatik, Lawessonen erreaktiboarekin erreakzionatuz prestatzen dira.
'''C=S''' lotura bikoitzak dituzten konposatuak sulfonio iluroan daude, adibidez Johnson-Corey-Chaykovsky erreakzioan.
==== Karbonoaren eta sufrearen arteko lotura hirukoitza ====
Sufrearen eta karbonoaren arteko lotura hirukoitzak arraroak dira sulfaalkinoetan, eta karbono monosulfuroan ('''CS''')<ref>{{Doi|10.1021/cr00084a003}}</ref> aurki daitezke, eta F<sub>3</sub>CCSF<sub>3</sub><ref>[Nomenclature Rules C-5: Compounds Containing Bivalent Sulfur]{{Doi|10.1002/anie.198401501}}</ref><ref>{{Doi|10.1021/ja00050a027}}</ref> eta F<sub>5</sub>SCSF<sub>3</sub> konposatuetarako iradoki dira<ref>{{Doi|10.1002/anie.198815341}}</ref>. '''HCSOH''' konposatua lotura hirukoitz formala duela ere agertzen da<ref>{{Doi|10.1002/anie.200903969}}</ref>.
=== Azido tiokarboxilikoak eta tioamidak ===
Azido tiokarboxilikoak ('''RC(O)SH''') eta azido ditiokarboxilikoak ('''RC(S)SH''') ezagunak dira. Egituraz, [[Azido karboxiliko|azido karboxilikoen]] antzekoak dira, baina azidotasun handiagoa dute. Tioamidak amideen [[Amida|antzekoak]] dira.
=== Azido sulfonikoak, esterrak, amidak ===
Azido sulfonikoek '''RS(=O)<sub>2</sub>OH''' talde funtzionala dute<ref>Organic chemistry IUPAC Blue Book.C-6 Sulfur Halides, Sulfoxides, Sulfones, and Sulfur Acids and Their Derivatives http://www.acdlabs.com/iupac/nomenclature/79/r79_26.htm </ref>. [[Disolbatzaile|Disolbatzaile organikoetan]], normalean, disolbagarriak diren azido sendoak dira. Azido sulfonikoak, hala nola azido trifluorometanosulfonikoa, maiz erabiltzen dira [[Kimika organiko|kimika organikoan]]. [[Sulfamida|Sulfonamidak,]] [[sulfonazio aromatiko]] bidez eratorritako sulfonamidak dira.
=== Sulfuranoak eta Persulfuranoak ===
'''Sulfuranoak''' talde funtzional nahiko espezializatua dira, [[Balentzia|tetrabalenteak]] direlako; beraz, sufre-konposatu hiperbalenteak dira<ref>El azufre habitualmente es divalente. [http://books.google.com/books?id=JY8ZHJQn0DoC&pg=PA18 Fundamentos de tecnología química]. V Hopp. Editorial Reverté, 1984. {{ISBN|8429172459}}. Pág.18</ref>, SR<sub>4</sub> formula dutenak, eta, era berean, SR<sub>6</sub> formula duten '''persulfuranoak''' hexabalenteak dira. Persulfuranoak, ordezkatzaile organiko guztiekin, [[kalkogeno]] taldeko konposatu astunenak direla jakin izan da; adibidez, hexametilpertelurano ('''Te(Me)<sub>6</sub>''') konposatu analogoa 1990ean aurkitu zen<ref>''Synthesis and characterization of hexamethyltellurium(VI)'' Latif Ahmed, John A. Morrison [[J. Am. Chem. Soc.]]; '''1990'''; 112(20); 7411-7413. [https://web.archive.org/web/20080528041242/http://pubs.acs.org/cgi-bin/abstract.cgi/jacsat/1990/112/i20/f-pdf/f_ja00176a061.pdf Abstract]</ref> tetrametiltelurioren erreakzioa xenoiaren difluoruroarekin '''Te(Me)<sub>2</sub>)F<sub>2</sub>''' eta [[Dietilzink|dietilzinkaren]] erreakzioarekin jarraituz. Sufre-analogoa, ''hexametilpersulfurano'' '''SMe<sub>6</sub>''', egonkorra izango dela aurreikusten da<ref>''The S6 Point Group Conformers of the Hexamethylchalcogens: Me6S, Me6Se, Me6Te'' Fowler, J. E.; Schaefer, H. F., III; Raymond, K. N. Inorg. Chem.; (Article); 1996; 35(2); 279-281. {{Doi|10.1021/ic940240d}} </ref>, baina oraindik ez da sintetizatu<ref>''he S6 Point Group Conformers of the Hexamethylchalcogens: Me6S, Me6Se, Me6Te'' Fowler, J. E.; Schaefer, H. F., III; Raymond, K. N. Inorg. Chem.; (Article); 1996; 35(2); 279-281. [https://dx.doi.org/ doi 10.1021/ic940240d 10.1021/ic940240d]</ref>.
Ordezkatzaile organiko guztiekin, laborategi batean sintetizatu zen lehen persulfuranoak bi [[Alkilo talde|estekatzaile metil]] eta bi bifenilo ditu<ref>''Isolation and Molecular Structure of the Organo-persulfuranes [12-S-6(C6)]'' Sato, S.; Matsunaga, K.; Horn, E.; Furukawa, N.; Nabeshima, [[:es:J._Am._Chem._Soc.|T. J. Am. Chem]]. Soc.; (Communication); '''2006'''; 128(21); 6778-6779. [https://dx.doi.org/10.1021/ja060497y doi 10.1021/ja060497y]</ref>:
[[Fitxategi:AllCarbonPersulfurane.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/AllCarbonPersulfurane.svg/500px-AllCarbonPersulfurane.svg.png|erdian|thumb|500x500px| Persulfuranoa ordezkatzaile organiko guztiekin.]]
Dagokion sulfuranotik prestatzen da '''1''' xenoi difluoruroarekin / boro trifluoruro [[Azetonitrilo|azetonitriloan]] dikation sulfuranilo emateko '''2''' jarraituz metillitioaren erreakzioarekin [[Tetrahidrofurano|tetrahidrofuranoan]] persulfurano (egonkorra) '''3''' cis isomero gisa emateko. [[X izpien bidezko kristalografia|X izpien difrakzioak]] erakusten du C - S loturaren luzera 189 eta 193 pm bitartekoa dela (loturaren luzera estandarra baino luzeagoa) sufrearen atomo zentrala geometria molekular oktaedriko distortsionatu batez
''In silico'' esperimentuek iradokitzen dute lotura horiek oso polarrak direla karbonoarekiko karga negatibo partzialekin.
== Organosulfre-konposatu naturalak ==
Sufre organoko konposatu guztiak ez dira usain txarra duten kutsatzaileak. [[Alizina]] eta ajoenea bezalako konposatuak dira [[baratxuri]] usainaren erantzule, eta lentioninak [[Shiitake|shiitake perretxikoen]] zaporea laguntzen du. Produktu natural horietako askok propietate sendagarri garrantzitsuak dituzte, esate baterako, [[Plaketa|plaketen]] agregazioa prebenitzea edo [[Minbizi|minbiziaren]] aurka borrokatzea.
== Organosulfre-konposatuak kutsaduran ==
Ingurumenean dauden sufre-konposatu organiko gehienak jatorri naturalekoak dira, sufrea bizitzarako ezinbestekoa dela eta bi aminoazidok elementu hori daukatenaren ondorioz.
Ingurumenean dauden organosufre konposatu batzuk industria-prozesuen azpiproduktu txiki gisa sortzen dira, hala nola [[Plastiko|plastikoak]] eta [[Pneumatiko|pneumatikoen]] fabrikazioa.
Zenbait prozesuk organo sufre-konposatuak ekoizten dituzte —adibidez, ikatzetik [[Koke|kokearen]] fabrikazioan— sufre-konposatuak eta beste ezpurutasun lurrunkor batzuk kanporatzeko eta horrela «ikatz garbia» ([[Koke|kokea]]) ekoizteko, batez ere, [[Altzairu|altzairua]] ekoizteko erabiltzen dena. .
=== Erregai fosiletako organosufre konposatuak ===
Usain txarra duten substantziak [[Harrikatz|ikatza]] edo [[Petrolio|petrolio gordina]] prozesatzeko prozesu kimikoetan ere ekoizten dira, eta, horietan, aitzindari kimikoak (lehengaiak) lortzen dira gero industria-erabilerarako (adibidez, [[Plastiko|plastikoak]] egiteko edo farmazia-ekoizpenean), eta leku guztietan petrolioaren destilazioaren beharrak ([[gasolina]], [[Gasolio|gasolioa]] eta beste [[erregai]] batzuk) lortzeko.
Organosulfre-konposatuak usain txarreko kutsatzaile gisa ikus daitezke erabilera komertziala baino lehen gas naturaletik, ihes-gasetatik eta fabrika-kebideetatik atera aurretik kendu behar direnak. Azken testuinguru horretan, organosufre konposatuak [[Euri azido|euri azidoko]] sufre-kutsatzaileen parte dira; baita erregai fosil ohikoenetako kutsatzaileen parte dira, batez ere [[Harrikatz|ikatza]] .
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* Organosulfuroaren kimika http://users.ox.ac.uk [https://web.archive.org/web/20080915160500/http://users.ox.ac.uk/~mwalter/web_05/resources/sulph_chem/organosulphur_chemistry.shtml esteka] . (ingelesez)
{{Autoritate kontrola}}
{{Lotura kimikoak karbonoarekin}}
[[Kategoria:Konposatu organosufretuak]]
8ro2w9by77hawof2ovj7utyfo4grg1m
Paddleboarding
0
1073981
10005885
9066574
2024-12-20T15:04:26Z
Inertia6084
72278
([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Molokai Yellow MO.jpg]] → [[File:Molokai Yellow - Michael O'Shaughnessy.jpg]] [[c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name) · More explicit name for the content of the photo
10005885
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Squaw_Lakes,_OR_(DSC_0160).jpg|right|300px|thumb|Paddleboarding Squaw Lakesen, [[Oregon]]en]]
'''Paddleboarding''' [[ur kirol]] bat da, non ozeanoan edo beste ur masa batean kirolariak besoak erabiltzen dituen igeriketa mugimendu batek bultzatzen dituen paddleboard edo [[surfeko ohol]] baten gainean etzanda edo belaunikatuta. Hau kirol tradizionala da, [[arraun surf]] "padelsurf" ere deituriko modalitate moderno bat ere dagoelako. Paddleboarding ur irekietan egin ohi dute, uharteen artean zeharkatzeko edo kostalde batetik bestera bidaiatzeko.
==Lehiaketa ospetsuak==
*Catalina Classic, [[Kalifornia]]n – {{convert|51|km|mi|0|abbr=on}}
*Molokai to Oahu Paddleboard World Championships, [[Hawaii]]n – {{convert|51|km|mi|0|abbr=on}}
*Hamilton Island Cup, [[Australia]]n – {{convert|8|km|mi|0|abbr=on}}
*Trent 100, [[Erresuma Batua]]n – {{convert|100|km|mi|0|abbr=on}}
==Gallery==
<gallery>
Image:Paddleboard_big_waves.jpg|Paddleboarding olatu handietan
Image:Paddleboard-race.jpg|Paddleboard lehiaketa
Image:Molokai Yellow - Michael O'Shaughnessy.jpg|Thomas Michael O'Shaughnessy, Jr., paddleboarding errekorduna
</gallery>
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{kirol zirriborroa}}
[[Kategoria:Surfa]]
[[Kategoria:Ur kirolak]]
h43kttj8moo4tazk20n9isfr5crfv01
Herbario
0
1074742
10006071
9583316
2024-12-20T17:07:56Z
Suna no onna
63274
10006071
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Specimen_Vitellaria_paradoxa.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Specimen_Vitellaria_paradoxa.jpg/220px-Specimen_Vitellaria_paradoxa.jpg|thumb| ''[[Karite|Vitellaria paradoxa]]''-ren herbarioko alea paper-orri batean behar bezala muntatua, bere identifikazio etiketarekin.]]
[[Botanika|Botanikan]], '''herbarioa'''<ref>{{Erreferentzia|url=https://www.ivap.euskadi.eus/webivap00-a5app3/eu/ac36aEuskaltermWar/publiko/erakutsiBilaketa/?locale=eu|aldizkaria=www.ivap.euskadi.eus|sartze-data=2024-12-20}}</ref> (latinez ''herbarium''-etik) [[Landare|landareen]] edo landareen atalen bilduma da, lehortu, kontserbatu, identifikatu eta informazio kritikoaz lagunduta, hala nola biltzailearen identitatea, bilketa lekua eta data eta [[Habitat|habitata]] non aurkitu zuten. Landare lehorren bilketari batez ere herbario deitzen zaion arren, bilduma hori kokatzen den espazioari eta hura kudeatzen duen erakundeari herbario bezala ere ezagutzen da.
Bilduma handiak ikerketa-erakundeetan egon ohi dira, hala nola [[Lorategi botaniko|lorategi botanikoetan]] eta unibertsitate-sailetan, eta beren ikertzaileen bilketa-lanean oinarritzen dira, eta horri antzeko erakundeekin maiz egindako elkartrukeen fruitua gehitzen zaio. Herbario pertsonala prestatzea tresna didaktikoa ere bada hezkuntza botanikoan, landare-aniztasuna aztertzeko oinarri materiala eskaintzeko ez ezik, beren ingurunean laginak biltzean lortutako esperientziarako ere baliagarria. Herbario handienek mundu osoko paper-orriak dituzte, baina eskualdeko herbolarioak ere badaude, munduko zati bateko floran espezializatuak. <ref name="Victor">Victor,J.E., M. Koekemoer, L. Fish, S.J. Smithies & M. Mössmer. 2004. [https://web.archive.org/web/20081121025823/http://www.sabonet.org.za/downloads/25_herbarium_essent/c_herbarium_intro_chapter1.pdf Introduction] ''Herbarium essentials: the southern African herbarium user guide''. Introduction. Southern African Botanical Diversity Network. {{ISBN|1-919976-01-9}}.</ref>
Ikerketa botanikoaren zati garrantzitsu bat herbolarioetan metatutako landare-materialean oinarritzen da, batez ere [[Taxonomia|taxonomiarekin]] lotutakoa, nahiz eta ikerketa floristikoak, biogeografikoak eta baita molekularrak egiteko ere erabilgarria den. Landareen aipamenen, haien deskribapenen eta taxon berriak proposatzeko erabilitako materialen testigantza da herbario-materiala. Landare-espezie bakoitzaren [[nomenklatura mota]] (izen berri baten jatorria duen materiala) gehienetan landare lehor bat da, herbario batean metatua eta kontserbatua.
Herbario kontzeptu hau nahiko modernoa da. Izan ere, XV-XVI. mendeetan, "herbario" hitzak gaur egungoez bestelako adiera bikoitza zuen. Lehenik eta behin, [[Sendabelar|sendabelarrak]] eta haien erabilerak batez ere zerrendatzen, deskribatzen eta ilustratzen zituen liburu bat izendatzeko erabili zen. Bigarrenik, "herbario" terminoa botanika aztertzea edo irakastea zen landare bizidunen multzoa izendatzeko ere erabiltzen zen. <ref>Jones, S. 1987. Sistemática Vegetal. Editorial Interamericana, México.</ref> <ref>MORENO, Efraín J. El herbario como recurso para el aprendizaje de la botánica. Acta Bot. Venez., 2007, vol.30, no.2, p.415-427. ISSN 0084-5906.</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* [http://sweetgum.nybg.org/science/ih/ ''Index Herbariorum.''] Munduko herbarioen datu-base bilagarria.
* Landareen Izenen Inkesta anglosaxoia, [https://web.archive.org/web/20171220142837/http://www.arts.gla.ac.uk/STELLA/ihsl/projects/plants.htm The Anglo-Saxon Plant-Name Survey]
* Pennsylvaniako Unibertsitateko Liburutegietako Belar Eskuizkribuak, [https://web.archive.org/web/20220706144550/https://dla.library.upenn.edu/dla/medren/search.html?fq=genre_facet%3A%22Herbals%22 Manuscript Herbals held by the University of Pennsylvania Libraries]
* Hortus sanitatis (1485) – Linda Halleko Liburutegiko faksimile digitala, [https://web.archive.org/web/20190515014622/http://lhldigital.lindahall.org/cdm/ref/collection/nat_hist/id/5967 ''Hortus sanitatis''] (1485) – digital facsimile from the [[Linda Hall Library]]
* Ain Garten der Gesundheit (1487) – Linda Halleko Liburutegiko faksimile digitala, [https://web.archive.org/web/20170328021605/http://lhldigital.lindahall.org/cdm/ref/collection/nat_hist/id/3083 ''Ain Garten der Gesundheit''] (1487) – digital facsimile from the Linda Hall Library
* Hortus sanitatis (1491) – Linda Halleko Liburutegiko faksimile digitala, [https://web.archive.org/web/20150313212115/http://lhldigital.lindahall.org/cdm/ref/collection/nat_hist/id/6962 ''Hortus sanitatis''] (1491) – digital facsimile from the Linda Hall Library
* Linda Hall Bibliotekako Crüydeboeck-en (Dodoens, 1554 eta 1608) bi edizioren orrialde digitaleko irudiak, [http://lhldigital.lindahall.org/cdm/search/collection/emblematic/searchterm/dodoens/order/nosort Digital images of pages from 2 editions of ''Crüydeboeck'']{{Apurtutako esteka|date=otsaila 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} (Dodoens, 1554 and 1608) from Linda Hall Library
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Herbarioak]]
[[Kategoria:Ondarea]]
me4eq6hj0gtohgn1iyhi91qf12u59oa
10006075
10006071
2024-12-20T17:12:41Z
Suna no onna
63274
[[Kategoria:Ondarea]] kendua [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10006075
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Specimen_Vitellaria_paradoxa.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Specimen_Vitellaria_paradoxa.jpg/220px-Specimen_Vitellaria_paradoxa.jpg|thumb| ''[[Karite|Vitellaria paradoxa]]''-ren herbarioko alea paper-orri batean behar bezala muntatua, bere identifikazio etiketarekin.]]
[[Botanika|Botanikan]], '''herbarioa'''<ref>{{Erreferentzia|url=https://www.ivap.euskadi.eus/webivap00-a5app3/eu/ac36aEuskaltermWar/publiko/erakutsiBilaketa/?locale=eu|aldizkaria=www.ivap.euskadi.eus|sartze-data=2024-12-20}}</ref> (latinez ''herbarium''-etik) [[Landare|landareen]] edo landareen atalen bilduma da, lehortu, kontserbatu, identifikatu eta informazio kritikoaz lagunduta, hala nola biltzailearen identitatea, bilketa lekua eta data eta [[Habitat|habitata]] non aurkitu zuten. Landare lehorren bilketari batez ere herbario deitzen zaion arren, bilduma hori kokatzen den espazioari eta hura kudeatzen duen erakundeari herbario bezala ere ezagutzen da.
Bilduma handiak ikerketa-erakundeetan egon ohi dira, hala nola [[Lorategi botaniko|lorategi botanikoetan]] eta unibertsitate-sailetan, eta beren ikertzaileen bilketa-lanean oinarritzen dira, eta horri antzeko erakundeekin maiz egindako elkartrukeen fruitua gehitzen zaio. Herbario pertsonala prestatzea tresna didaktikoa ere bada hezkuntza botanikoan, landare-aniztasuna aztertzeko oinarri materiala eskaintzeko ez ezik, beren ingurunean laginak biltzean lortutako esperientziarako ere baliagarria. Herbario handienek mundu osoko paper-orriak dituzte, baina eskualdeko herbolarioak ere badaude, munduko zati bateko floran espezializatuak. <ref name="Victor">Victor,J.E., M. Koekemoer, L. Fish, S.J. Smithies & M. Mössmer. 2004. [https://web.archive.org/web/20081121025823/http://www.sabonet.org.za/downloads/25_herbarium_essent/c_herbarium_intro_chapter1.pdf Introduction] ''Herbarium essentials: the southern African herbarium user guide''. Introduction. Southern African Botanical Diversity Network. {{ISBN|1-919976-01-9}}.</ref>
Ikerketa botanikoaren zati garrantzitsu bat herbolarioetan metatutako landare-materialean oinarritzen da, batez ere [[Taxonomia|taxonomiarekin]] lotutakoa, nahiz eta ikerketa floristikoak, biogeografikoak eta baita molekularrak egiteko ere erabilgarria den. Landareen aipamenen, haien deskribapenen eta taxon berriak proposatzeko erabilitako materialen testigantza da herbario-materiala. Landare-espezie bakoitzaren [[nomenklatura mota]] (izen berri baten jatorria duen materiala) gehienetan landare lehor bat da, herbario batean metatua eta kontserbatua.
Herbario kontzeptu hau nahiko modernoa da. Izan ere, XV-XVI. mendeetan, "herbario" hitzak gaur egungoez bestelako adiera bikoitza zuen. Lehenik eta behin, [[Sendabelar|sendabelarrak]] eta haien erabilerak batez ere zerrendatzen, deskribatzen eta ilustratzen zituen liburu bat izendatzeko erabili zen. Bigarrenik, "herbario" terminoa botanika aztertzea edo irakastea zen landare bizidunen multzoa izendatzeko ere erabiltzen zen. <ref>Jones, S. 1987. Sistemática Vegetal. Editorial Interamericana, México.</ref> <ref>MORENO, Efraín J. El herbario como recurso para el aprendizaje de la botánica. Acta Bot. Venez., 2007, vol.30, no.2, p.415-427. ISSN 0084-5906.</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* [http://sweetgum.nybg.org/science/ih/ ''Index Herbariorum.''] Munduko herbarioen datu-base bilagarria.
* Landareen Izenen Inkesta anglosaxoia, [https://web.archive.org/web/20171220142837/http://www.arts.gla.ac.uk/STELLA/ihsl/projects/plants.htm The Anglo-Saxon Plant-Name Survey]
* Pennsylvaniako Unibertsitateko Liburutegietako Belar Eskuizkribuak, [https://web.archive.org/web/20220706144550/https://dla.library.upenn.edu/dla/medren/search.html?fq=genre_facet%3A%22Herbals%22 Manuscript Herbals held by the University of Pennsylvania Libraries]
* Hortus sanitatis (1485) – Linda Halleko Liburutegiko faksimile digitala, [https://web.archive.org/web/20190515014622/http://lhldigital.lindahall.org/cdm/ref/collection/nat_hist/id/5967 ''Hortus sanitatis''] (1485) – digital facsimile from the [[Linda Hall Library]]
* Ain Garten der Gesundheit (1487) – Linda Halleko Liburutegiko faksimile digitala, [https://web.archive.org/web/20170328021605/http://lhldigital.lindahall.org/cdm/ref/collection/nat_hist/id/3083 ''Ain Garten der Gesundheit''] (1487) – digital facsimile from the Linda Hall Library
* Hortus sanitatis (1491) – Linda Halleko Liburutegiko faksimile digitala, [https://web.archive.org/web/20150313212115/http://lhldigital.lindahall.org/cdm/ref/collection/nat_hist/id/6962 ''Hortus sanitatis''] (1491) – digital facsimile from the Linda Hall Library
* Linda Hall Bibliotekako Crüydeboeck-en (Dodoens, 1554 eta 1608) bi edizioren orrialde digitaleko irudiak, [http://lhldigital.lindahall.org/cdm/search/collection/emblematic/searchterm/dodoens/order/nosort Digital images of pages from 2 editions of ''Crüydeboeck'']{{Apurtutako esteka|date=otsaila 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} (Dodoens, 1554 and 1608) from Linda Hall Library
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Herbarioak]]
12r085lbr4urg8qe4p0p1oiagfc402a
10006079
10006075
2024-12-20T17:15:51Z
Suna no onna
63274
/* Erreferentziak */
10006079
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Specimen_Vitellaria_paradoxa.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Specimen_Vitellaria_paradoxa.jpg/220px-Specimen_Vitellaria_paradoxa.jpg|thumb| ''[[Karite|Vitellaria paradoxa]]''-ren herbarioko alea paper-orri batean behar bezala muntatua, bere identifikazio etiketarekin.]]
[[Botanika|Botanikan]], '''herbarioa'''<ref>{{Erreferentzia|url=https://www.ivap.euskadi.eus/webivap00-a5app3/eu/ac36aEuskaltermWar/publiko/erakutsiBilaketa/?locale=eu|aldizkaria=www.ivap.euskadi.eus|sartze-data=2024-12-20}}</ref> (latinez ''herbarium''-etik) [[Landare|landareen]] edo landareen atalen bilduma da, lehortu, kontserbatu, identifikatu eta informazio kritikoaz lagunduta, hala nola biltzailearen identitatea, bilketa lekua eta data eta [[Habitat|habitata]] non aurkitu zuten. Landare lehorren bilketari batez ere herbario deitzen zaion arren, bilduma hori kokatzen den espazioari eta hura kudeatzen duen erakundeari herbario bezala ere ezagutzen da.
Bilduma handiak ikerketa-erakundeetan egon ohi dira, hala nola [[Lorategi botaniko|lorategi botanikoetan]] eta unibertsitate-sailetan, eta beren ikertzaileen bilketa-lanean oinarritzen dira, eta horri antzeko erakundeekin maiz egindako elkartrukeen fruitua gehitzen zaio. Herbario pertsonala prestatzea tresna didaktikoa ere bada hezkuntza botanikoan, landare-aniztasuna aztertzeko oinarri materiala eskaintzeko ez ezik, beren ingurunean laginak biltzean lortutako esperientziarako ere baliagarria. Herbario handienek mundu osoko paper-orriak dituzte, baina eskualdeko herbolarioak ere badaude, munduko zati bateko floran espezializatuak. <ref name="Victor">Victor, J.E., M. Koekemoer, L. Fish, S.J. Smithies eta M. Mössmer. (2004). [https://web.archive.org/web/20081121025823/http://www.sabonet.org.za/downloads/25_herbarium_essent/c_herbarium_intro_chapter1.pdf Introduction] ''Herbarium essentials: the southern African herbarium user guide''. Introduction. Southern African Botanical Diversity Network. {{ISBN|1-919976-01-9}}.</ref>
Ikerketa botanikoaren zati garrantzitsu bat herbolarioetan metatutako landare-materialean oinarritzen da, batez ere [[Taxonomia|taxonomiarekin]] lotutakoa, nahiz eta ikerketa floristikoak, biogeografikoak eta baita molekularrak egiteko ere erabilgarria den. Landareen aipamenen, haien deskribapenen eta taxon berriak proposatzeko erabilitako materialen testigantza da herbario-materiala. Landare-espezie bakoitzaren [[nomenklatura mota]] (izen berri baten jatorria duen materiala) gehienetan landare lehor bat da, herbario batean metatua eta kontserbatua.
Herbario kontzeptu hau nahiko modernoa da. Izan ere, XV-XVI. mendeetan, "herbario" hitzak gaur egungoez bestelako adiera bikoitza zuen. Lehenik eta behin, [[Sendabelar|sendabelarrak]] eta haien erabilerak batez ere zerrendatzen, deskribatzen eta ilustratzen zituen liburu bat izendatzeko erabili zen. Bigarrenik, "herbario" terminoa botanika aztertzea edo irakastea zen landare bizidunen multzoa izendatzeko ere erabiltzen zen. <ref>Jones, S. (1987). ''Sistemática Vegetal.'' Editorial Interamericana, México.</ref> <ref>Moreno, Efraín J. (2007) "El herbario como recurso para el aprendizaje de la botánica". ''Acta Bot. Venez''., ISSN 0084-5906, 30. lib. 2. zk., 415-427. or. </ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* [http://sweetgum.nybg.org/science/ih/ ''Index Herbariorum.''] Munduko herbarioen datu-base bilagarria.
* Landareen Izenen Inkesta anglosaxoia, [https://web.archive.org/web/20171220142837/http://www.arts.gla.ac.uk/STELLA/ihsl/projects/plants.htm The Anglo-Saxon Plant-Name Survey]
* Pennsylvaniako Unibertsitateko Liburutegietako Belar Eskuizkribuak, [https://web.archive.org/web/20220706144550/https://dla.library.upenn.edu/dla/medren/search.html?fq=genre_facet%3A%22Herbals%22 Manuscript Herbals held by the University of Pennsylvania Libraries]
* Hortus sanitatis (1485) – Linda Halleko Liburutegiko faksimile digitala, [https://web.archive.org/web/20190515014622/http://lhldigital.lindahall.org/cdm/ref/collection/nat_hist/id/5967 ''Hortus sanitatis''] (1485) – digital facsimile from the [[Linda Hall Library]]
* Ain Garten der Gesundheit (1487) – Linda Halleko Liburutegiko faksimile digitala, [https://web.archive.org/web/20170328021605/http://lhldigital.lindahall.org/cdm/ref/collection/nat_hist/id/3083 ''Ain Garten der Gesundheit''] (1487) – digital facsimile from the Linda Hall Library
* Hortus sanitatis (1491) – Linda Halleko Liburutegiko faksimile digitala, [https://web.archive.org/web/20150313212115/http://lhldigital.lindahall.org/cdm/ref/collection/nat_hist/id/6962 ''Hortus sanitatis''] (1491) – digital facsimile from the Linda Hall Library
* Linda Hall Bibliotekako Crüydeboeck-en (Dodoens, 1554 eta 1608) bi edizioren orrialde digitaleko irudiak, [http://lhldigital.lindahall.org/cdm/search/collection/emblematic/searchterm/dodoens/order/nosort Digital images of pages from 2 editions of ''Crüydeboeck'']{{Apurtutako esteka|date=otsaila 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} (Dodoens, 1554 and 1608) from Linda Hall Library
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Herbarioak]]
jbl07f1svu4dkcm2j1japn1rse5ysgo
Theo van Gogh (arte-merkataria)
0
1086896
10005783
9186938
2024-12-20T12:39:20Z
Luistxo
1519
+[[Kategoria:Galeristak eta arte merkatariak]]; Galeristak (art dealers - eu) ([[toolforge:quickcategories/batch/8168/|QuickCategories batch #8168]])
10005783
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Theodorus "Theo" van Gogh''' ([[Groot-Zundert]], [[1857]]ko [[maiatzaren 1]]a - [[Utrecht]], [[1891]]ko [[urtarrilaren 25]]a) herbeheretar arte-merkataria izan zen.
[[Vincent van Gogh]]en anaia gazteena izan zen.
Hainbat urtez lan egin zuen Hagan Parisko Goupil et Cie merkatarien bulegoan. Brusrlasen bulegoetan hasi zen, gero Londresen egon zen, Hagara joan aurretik. 1884tik Parisen lan egin zuen. Eragin handia izan zuen arte garaikidearen sarreran eta inpresionisten ospean.
Vincent bere anaia miretsi zuen eta dirua eta pintura materiala bidali zizkion. Bi anaiek korrespondentzia mantendu zuten, baina Vincentek idatzitako gutunak bakarrik gordetzen dira. Theo bere anaia baino sei hilabete geroago hil zen.
[[Theo van Gogh (zinemagilea)|Theo van Gogh]] zinemagilearen birraitona izan zen.
{{bizialdia|1857ko|1891ko|Gogh, Theo van (arte-merkataria)}}
[[Kategoria:Galeristak eta arte merkatariak]]
raqrmbjzjx7jw6x9a0y7jxtque0l351
Entoloma conferendum
0
1091631
10006267
9274004
2024-12-21T01:23:07Z
Zorion
44278
10006267
wikitext
text/x-wiki
{{taxotaula automatikoa
| izena = ''Entoloma conferendum''}}
'''''Entoloma conferendum''''' ''[[Entolomataceae]]'' [[Familia (biologia)|familiako]] [[onddo]] [[espezie]] bat da.<ref>{{Erref-EHko onddoak}}</ref> Toxikoa den susmoa dago.
[[Sinonimo (taxonomia)|Sinonimoak]]: ''Agaricus postumus'', ''Agaricus subpostumus'', ''Agaricus dissidens'', ''Nolanea staurospora'', ''Agaricus staurospora'', ''Nolanea dissidens'', ''Nolanea conferenda'', ''Nolanea postuma'', ''Nolanea subpostuma'', ''Latzinaea staurospora'', ''Latzinaea dissidens'', ''Latzinaea subpostuma'', ''Latzinaea conferenda'', ''Hyporrhodius conferendus'', ''Hyporrhodius postumus'', ''Hyporrhodius dissidens'', ''Hyporrhodius staurosporus'', ''Hyporrhodius subpostumus'', ''Rhodophyllus staurosporus'', ''Rhodophyllus staurosporus var. obscurior'', ''Rhodophyllus staurosporus var. subrugosus'', ''Rhodophyllus staurosporus var. typicus'', ''Entoloma nothofagi'', ''Entoloma botanicum'', ''Entoloma staurosporum''.
== Deskribapena ==
'''Kapela:''' 2 eta 6 cm bitarteko diametrokoa, koniko-kanpai itxurakotik ganbilera doana eta azkenik, lau-ganbila, batzuetan, deprimitu-unbilikatua eta titi zabal eta kamutsarekin edo batere gabe. Ertz mehea, izurtsua, glabroa eta gardentasunez ildaskatua eta pixka bat inkurbatutik laura. Azal higrofanoa du, erdialdean ezkata finekin, leuna eta erradialki haritsu samarra; arre-grisaxka koloretik gris ilunera doana, okre zurbiletik okre-gorrixkara itzultzen da deshidratazioaren ondorioz.
'''Orriak:''' Zabal samar, sabeldunak, enmarginatuetatik libreetara eta tartean lamelulekin; helduaroan zurixkatik arrosakarara doan kolorekoak, eta ertzak irregularki sinuoso-krenulatuak eta kolore berekoak.
Orri libreak: Oinera hurbiltzen diren orriak, baina ukitzen ez diotenak.
'''Hanka:''' 3 eta 8 cm bitarteko garaierakoa eta 0,3 eta 0,8 cm bitarteko lodierakoa, zilindrikoa, oinarria erraboildun samarrekoa eta goialdea pruinaduna; hondo arre-horixkatik okre-horixkara doana, luzetara fibriloso-ildaskatu-argenteoa eta oinarri zurixkarekin.
'''Haragia:''' Mehea, hauskorra eta zurixka; irin usaina du eta irin zaharraren zaporea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Palacios Quintano Daniel|urtea=2014|izenburua=Disfrutando con las setas|argitaletxea=Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa|orrialdea=282|ISBN=978-84-617-0196-4|hizkuntza=Es}}</ref>
'''Etimologia:''' ''Entoloma'' terminoa grekotik dator: ertza barrurantz biribildua. ''Conferendum'' epitetoa berriz latinetik dator, konparatu, beste gauza batekin konparatu, esan nahi duen "cónfero" hitzetik.
== Jangarritasuna ==
Toxikoa den susmoa dago.<ref>{{erreferentzia|abizena=Sociedad de Ciencias ARANZADI, Departamento de MICOLOGIA|urtea=2000|izenburua=Setas del Pais Vasco, del campo a la cocina|argitaletxea=Kutxa Fundazioa|orrialdea=148|ISBN=84-7173-372-2|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Nahasketa arriskua ===
''[[Entoloma vernum]]'' delakoarekin nahas daiteke.
== Sasoia eta lekua ==
Udaberrian eta udazkenean hazten da mendiko larreetan eta koniferoen eta hostozabalen baso heze eta belartsuetan.<ref>{{erreferentzia|abizena=Bon,Marcel|urtea=1988|izenburua=Guia de Campo de los hongos de Europa|argitaletxea=Ediciones Omega, S. A. Barcelona|orrialdea=190|ISBN=84-282-0865-4|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Banaketa eremua ===
Ipar Amerika, Brasil, Europa, Errusia, Islandia, Japonia, Hego Korea, Taiwan, Australia, Papua Ginea Berria, Hegoafrika, Gabon, Madagaskar.<ref>{{Erref-GBIF}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Euskal Herriko perretxiko eta onddoak}}
[[Kategoria:Entoloma]]
[[Kategoria:Kanadako onddoak]]
[[Kategoria:Hawaiiko onddoak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako onddoak]]
[[Kategoria:Brasilgo onddoak]]
[[Kategoria:Islandiako onddoak]]
[[Kategoria:Europako onddoak]]
[[Kategoria:Errusiako onddoak]]
[[Kategoria:Himalaiako eremuaren onddoak]]
[[Kategoria:Hego Koreako onddoak]]
[[Kategoria:Japoniako onddoak]]
[[Kategoria:Taiwango onddoak]]
[[Kategoria:Australiako onddoak]]
[[Kategoria:Zeelanda Berriko onddoak]]
[[Kategoria:Papua Ginea Berriko onddoak]]
[[Kategoria:Hegoafrikako onddoak]]
[[Kategoria:Gabongo onddoak]]
[[Kategoria:Madagaskarko onddoak]]
39zqq7j3hslz0opop32ls4ddt8lnj9f
Enbor-drosofila
0
1105005
10006242
9469292
2024-12-20T22:48:08Z
Zorion
44278
10006242
wikitext
text/x-wiki
{{taxotaula automatikoa
| izena = Enbor-drosofila }}
'''Enbor-drosofila''' (''Psathyrella piluliformis'') ''[[Coprinaceae]]'' [[Familia (biologia)|familiako]] [[onddo]] [[espezie]] bat da.<ref>{{Erref-EHko onddoak}}</ref> Kontsumitu izan da, baina luzaroan egosi behar da, zapore mikatza kentzeko, eta, gainera, egositako ura kendu.
[[Sinonimo (taxonomia)|Sinonimoak]]: ''Agaricus hydrophilus'', ''Hypophyllum epidendrum'', ''Agaricus stipatus var. ß hydrophilus'', ''Agaricus cryptophyllus'', ''Agaricus spadiceus subsp.* hygrophilus'', ''Hypholoma hydrophilum'', ''Psilocybe hydrophilus'', ''Armillaria piluliformis'', ''Bolbitius hydrophilus'', ''Hypholoma piluliformis'', ''Agaricus hygrophilus'', ''Psilocybe spadicea var. hydrophila'', ''Agaricus spadiceus var. a hygrophilus'', ''Drosophila hydrophila var. piluliformis'', ''Agaricus spadiceus ss.'', ''Drosophila hydrophila'', ''Psilocybe hygrophila'', ''Psathyra hydrophila'', ''Hypholoma californicum'', ''Drosophila californica'', ''Psathyrella hydrophila'', ''Drosophila appendiculata ss.'', ''Psathyrella appendiculata var. piluliformis''.
== Deskribapena ==
'''Kapela:''' 3 eta 5 cm bitarteko diametrokoa. Mehea, hasieran ganbila, gero laua, marroi-iluna egoera hezean eta hori-okre kolorekoa lehor dagoenean. Higrofanoa. Ertza pixka bat ildaskatua eta gortinaren hondarrekin
'''Orriak:''' Estu, libreak, kapelaren kolore berekoak, zahartzean marroi-oliba kolorera pasatzen dira.
Orri libreak: Oinera hurbiltzen diren orriak, baina ukitzen ez diotenak.
'''Hanka:''' Mehea, 4 eta 10 cm bitarteko garaierakoa eta 0,5 cm arterainoko lodierakoa. Zilindrikoa eta fistulosoa. Zurixka eta okre kolore samarrekoa oinarrian.
'''Haragia:''' Arre zurbil kolorekoa. Zapore mikatz samarrekoa eta usain berezirik gabea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo|urtea=1987|izenburua=Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color|argitaletxea=Iberduero|orrialdea=389|ISBN=84-404-0530-8|hizkuntza=Es}}</ref>
'''Etimologia:''' ''Hydrophila'' epitetoa grekotik dator, ura, esan nahi duen "ydor" hitzetik eta lagun esan nahi duen "philos" hitzetik. Bere habitatagatik.
== Jangarritasuna ==
Sukaldaritzako baliorik gabea, garratz samarra. Ez da toxikoa.<ref>{{erreferentzia|abizena=Cetto, Bruno|urtea=1987|izenburua=Guia de los hongos de Europa|argitaletxea=Ediciones Omega, S. A. Barcelona|orrialdea=87|ISBN=84-282-0541-X (T. 3). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Nahasketa arriskua ===
''[[Psathyrella pertinax|Psathyrella chondroderma]]'' delakoarekin nahas daiteke, hau oso antzekoa da, ez da soropildua hazten, baina bai faszikulua, koniferoen azpian ateratzen da eta kapela zimurtsua du.<ref>{{erreferentzia|abizena=Lotina, Roberto|urtea=1985|izenburua=Mil setas ibericas|argitaletxea=Diputacion foral de vizcaya|orrialdea=204|ISBN=84-505-1806-7|hizkuntza=Es}}</ref>
== Sasoia eta lekua ==
Udaberritik udazkenera, soropildua, batzuetan, talde oso trinkoetan, hostozabalen motzondoetan eta eroritako hostoetan.<ref>{{erreferentzia|abizena=Bon,Marcel|urtea=1988|izenburua=Guia de Campo de los hongos de Europa|argitaletxea=Ediciones Omega, S. A. Barcelona|orrialdea=266|ISBN=84-282-0865-4|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Banaketa eremua ===
Kanada, Ameriketako Estatu Batuak, Europa, Mexiko, Errusia, Kaukasia, Himalaiako eremua, Japonia, Taiwan.<ref>{{Erref-GBIF}}</ref>
== Galeria ==
<gallery>
Fitxategi:Psathyrella piluliformis 1.jpg
Fitxategi:Psathyrella piluliformis 2.jpg
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Euskal Herriko perretxiko eta onddoak}}
[[Kategoria:Psathyrella]]
[[Kategoria:Kanadako onddoak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako onddoak]]
[[Kategoria:Mexikoko onddoak]]
[[Kategoria:Europako onddoak]]
[[Kategoria:Errusiako onddoak]]
[[Kategoria:Kaukasoko onddoak]]
[[Kategoria:Himalaiako eremuaren onddoak]]
[[Kategoria:Japoniako onddoak]]
[[Kategoria:Taiwango onddoak]]
83uu9qj5sm3wzhakgzqg6p8hoamttau
Lankide:Wikimadari
2
1110896
10005847
10000360
2024-12-20T13:44:50Z
Wikimadari
128278
10005847
wikitext
text/x-wiki
[[Izaskun Madariaga Iragorri|Izaskun Madariaga Iragorri naiz]]. Irakasle eta pedagogo jubilatua.{{Babel|eu|es|izenburua=Nire hizkuntzak}}
Haur-eskola munduan jardun izan dut, profesional moduan eta baita bokazioz ere.
Herrigintza maite dut. Ikastea gustatzen zait eta erakustea ere bai.
Elkarlanean aritzeak hasebetetzen nau.
Wikilari lanetan nabil '''[[Wikiproiektu:WikiEmakumeok/WikiOiartzun|Oiartzungo WikiEmakumeok]]''' proiektuaren barruan. Jardun honek bi aukera eskaintzen dizkit:
* Feminismo ikuspuntutik, genero arrakala murrizteko emakume esanguratsuen biografiak egin eta bistaratzea.
* Euskalduna naizen aldetik Euskarazko Wikipedia elikatzea.
{{taulatxo oinarria
| kokapena = left
| ertzaren kolorea = #CCCCCC
| ertzaren zabalera = 2
| informazioko hondoaren kolorea = #FF9999
| logoko hondoaren kolorea = #CC9999
| logoa = [[irudi:Womanpower_logo.jpg|45px]]
| informazioaren kolorea = #000000
| informazioa = Wikilari hau [[Wikiproiektu:WikiEmakumeak |WikiEmakumeak wikiproiektuko]]<br />kidea da.}}<br clear="all" /><noinclude>
{{Lankide EWKEkoa}}
[[Kategoria:Euskara ama hizkuntza]]
[[Kategoria:Gaztelania ama hizkuntza]]
4jnpwwro8oeckog48timb38o2f8wrht
Entoloma araneosum
0
1126387
10006245
9421237
2024-12-20T22:59:40Z
Zorion
44278
10006245
wikitext
text/x-wiki
{{izenburu etzana}}
{{taxotaula automatikoa}}
'''''Entoloma araneosum''''' ''[[Entolomataceae]]'' [[Familia (biologia)|familiako]] [[onddo]] [[espezie]] bat da.<ref>{{Erref-EHko onddoak}}</ref>
[[Sinonimo (taxonomia)|Sinonimoak]]: ''Agaricus fulvostrigosus'', ''Rhodophyllus araneosus'', ''Nolanea fulvostrigosa'', ''Latzinaea fulvostrigosa'', ''Latzinaea araneosa'', ''Hyporrhodius araneosus'', ''Leptonia fulvostrigosa'', ''Pouzarella fulvostrigosa'', ''Pouzarella araneosa'', ''Entoloma araneosum'', ''Entoloma fulvostrigosum'', ''Entoloma araneosum f. fulvostrigosum'', ''Pouzaromyces araneosus''.
== Deskribapena ==
'''Kapela:''' 2 eta 3 cm bitarteko diametrokoa, koniko-kamutsa, gris-urdinxka edo zilar kolorekoa, erabat zuntzexka erradial mehez estalia.
'''Orriak:''' Goranzkoak, ez oso estu, zabalak, marroi-arre-gorrixka kolorekoak.
'''Hanka:''' 5 cm inguruko garaierakoa eta 0,3 cm inguruko lodierakoa, gris-zilarreztatu kolorekoa, zetadun-fibrilosua, gutxi-asko gorritu egiten diren ile zurrun gris edo horixkekin, gortina haritsu gris iheskorrarekin.
'''Haragia:''' Haritsua, arrexka, usain konplexua, irinarena, lurkara.<ref>{{erreferentzia|abizena=Bon,Marcel|urtea=1988|izenburua=Guia de Campo de los hongos de Europa|argitaletxea=Ediciones Omega, S. A. Barcelona|orrialdea=190|ISBN=84-282-0865-4|hizkuntza=Es}}</ref>
'''Etimologia:''' ''Entoloma'' hitza grekotik dator; ertza barrurantz biribildua esan nahi du. ''Araneosus'' epitetoa berriz latinetik dator, amaraunez betea, esan nahi duen, "araneosus" hitzetik. Oinean eta kapelan duen dekorazioagatik.
== Jangarritasuna ==
Interes gastronomikorik gabea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Cetto, Bruno|urtea=1987|izenburua=Guia de los hongos de Europa|argitaletxea=Ediciones Omega, S. A. Barcelona|orrialdea=225|ISBN=84-282-0541-X (T. 3). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Nahasketa arriskua ===
Nahiko erraza da ezagutzea, kapela eta oina estaltzen duten zilar koloreko fibrilengatik.
== Sasoia eta lekua ==
Hostozabalen baso hezeetan eta zingiretan.
=== Banaketa eremua ===
Kanada, Ameriketako Estatu Batuak, Bolivia, Europa, Errusia, Japonia.<ref>{{Erref-GBIF}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Euskal Herriko perretxiko eta onddoak}}
[[Kategoria:Entoloma]]
[[Kategoria:Kanadako onddoak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako onddoak]]
[[Kategoria:Boliviako onddoak]]
[[Kategoria:Europako onddoak]]
[[Kategoria:Errusiako onddoak]]
[[Kategoria:Japoniako onddoak]]
49earnjzq7k7p9t9kqp2x2uwf7i1ay5
Entoloma cetratum
0
1126389
10006246
9421236
2024-12-20T23:00:57Z
Zorion
44278
10006246
wikitext
text/x-wiki
{{izenburu etzana}}
{{taxotaula automatikoa}}
'''''Entoloma cetratum''''' ''[[Entolomataceae]]'' [[Familia (biologia)|familiako]] [[onddo]] [[espezie]] bat da.<ref>{{Erref-EHko onddoak}}</ref> Balio gastronomikorik gabea, gutxi ikertu delako, baina toxikoa izan daitekeela uste da.
[[Sinonimo (taxonomia)|Sinonimoak]]: ''Nolanea cetrata'', ''Nolanea vinacea var. cetrata'', ''Rhodophyllus cetratus'', ''Hyporrhodius cetratus'', ''Latzinaea cetrata''.
== Deskribapena ==
'''Kapela:''' 6 cm arteko diametrokoa, lehenengo konikoa, koniko moztua, hemisferikoa, ondoren zabaldutik lau-ganbilera, erdian sakonune txiki batekin, ertza inbolutua, gero zuzena, higrofanoa, gardentasunagatik ildaskatua. Kapelaren gainazala leuna, glabroa, distiratsua eguraldi lehorrarekin, okre argi kolorekoa, marroi-horixka, marroi-arrosa zurbila, eguraldi lehorrean gogor zurbiltzen da.
'''Orriak:''' Zabal samar, adnatuak edo pixka bat libreak, okre-horixka kolorekoak, ondorean arrosak, ertz osoarekin eta kolore berekoa.
Orri libreak: Oinera hurbiltzen diren orriak, baina ukitzen ez diotenak.
'''Hanka:''' 9 cm inguruko garaierakoa eta 0,4 cm inguruko lodierakoa, erraboilduna, oso fibrilosua luzetara, goialdea pruinaduna, oinarri zuri tomentuduna, okre-horixka zurbil kolorekoa edo marroi-arrosa zurbila.
'''Haragia:''' Urria kapelan, oinean fibrilosua, azalaren azpian kolore berekoa, gainerakoan zurbila, pixka bat irinaren usain eta zaporearekin.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Bon,Marcel|urtea=1988|izenburua=Guia de Campo de los hongos de Europa|argitaletxea=Ediciones Omega, S. A. Barcelona|orrialdea=190|ISBN=84-282-0865-4|hizkuntza=Es}}</ref>
'''Etimologia:''' ''Entoloma'' hitza grekotik dator; ertza barrurantz biribildua esan nahi du. ''Cetratum'' epitetoa, larruzko armarri txiki eta arina, esan nahi duen "cítara" hitzetik dator.
== Jangarritasuna ==
Toxikoa den susmoa dago.<ref>{{erreferentzia|abizena=Calvo Pérez Javi|urtea=2006|izenburua=El mundo de las setas|argitaletxea=Asociacion Micológica Fungipedia|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Nahasketa arriskua ===
Beste ''Entoloma'' askorekin nahas daiteke: ''[[Entoloma conferendum]]'', ''[[Entoloma formosum]]'' eta abar.
== Sasoia eta lekua ==
Udan eta udazkenean, koniferoen basoetan (''Pinus'', ''Abies'', ''Picea'', ''Larix''), lurzoru azidoetan. Ez da ohikoa.<ref>{{erreferentzia|urtea=2023|argitaletxea=Sociedad micológica Barakaldo. Investigación y divulgación de la micologia|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Banaketa eremua ===
Kanada, Ameriketako Estatu Batuak, Europa, Errusia, Kaukasia, Japonia, Australia, Brasil.<ref>{{Erref-GBIF}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Euskal Herriko perretxiko eta onddoak}}
[[Kategoria:Entoloma]]
[[Kategoria:Kanadako onddoak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako onddoak]]
[[Kategoria:Europako onddoak]]
[[Kategoria:Errusiako onddoak]]
[[Kategoria:Japoniako onddoak]]
[[Kategoria:Australiako onddoak]]
[[Kategoria:Kaukasoko onddoak]]
[[Kategoria:Brasilgo onddoak]]
lqz4t2fpir8v2ws81eooqimovwp47l3
Entoloma euchroum
0
1126607
10006265
9422271
2024-12-21T01:13:28Z
Zorion
44278
10006265
wikitext
text/x-wiki
{{izenburu etzana}}
{{taxotaula automatikoa}}
'''''Entoloma euchroum''''' ''[[Entolomataceae]]'' [[Familia (biologia)|familiako]] [[onddo]] [[espezie]] bat da.<ref>{{Erref-EHko onddoak}}</ref> Jan ezin diren espezieen taldekoa da.
[[Sinonimo (taxonomia)|Sinonimoak]]: ''Gymnopus euchrous'', ''Leptonia euchroa'', ''Rhodophyllus euchrous'', ''Hyporrhodius euchrous''.
== Deskribapena ==
'''Kapela:''' 1 eta 4 cm bitarteko diametrokoa, hemisferikotik ganbilera, laua eta deprimitua. More-distiratsu koloreko azala, urdin-morea, gris-purpura eta marroi zahar kolorekoa, higrofanoa ez, zeta antzekoa ezkatatsura biratuz.
'''Orriak:''' Ezkatatsuak, kapelaren kolorekoak, arrosakarak esporen ondorioz, baina ertza beti urdinxka.
'''Hanka:''' 3 eta 7 cm bitarteko garaierakoa, barnehutsa, ezkatatsua, okertua, kapelaren kolorekoa, mizeliodun oinarria.
'''Haragia:''' Leuna eta oso hauskorra. Usain aromatiko handia izaten du eta zaporea, xaboiarena edo espermarena. Espora-jalkina, arrosa kolorekoa.<ref>{{erreferentzia|abizena=Bon,Marcel|urtea=1988|izenburua=Guia de Campo de los hongos de Europa|argitaletxea=Ediciones Omega, S. A. Barcelona|orrialdea=194|ISBN=84-282-0865-4|hizkuntza=Es}}</ref>
'''Etimologia:''' ''Entoloma'' terminoa grekotik dator; ertza barrurantz biribildua esan nahi du.
== Jangarritasuna ==
Ez da jangarria.
=== Nahasketa arriskua ===
''[[Entoloma chalybaeum]]'' delakoarekin nahas daiteke, hau larreetan ateratzen da. Baita ''[[Entoloma corvinum]]'' espeziearekin ere, honek orri zuriak ditu eta lurrean ateratzen da.
== Sasoia eta lekua ==
Irailean eta urrian. Ez da oso ohikoa, baina zabaldua dago. Hostogalkorren adar edo motzondoen saprofitoa, eremu hezeetan: haltz, lizarra, haritza, pagoa, hurritza, mendiko errautsetan. Urriagoa altzifreetan eta koniferoetan.
=== Banaketa eremua ===
Kanada, Ameriketako Estatu Batuak, Europa, Kanariak.<ref>{{Erref-GBIF}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Euskal Herriko perretxiko eta onddoak}}
[[Kategoria:Entoloma]]
[[Kategoria:Kanadako onddoak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako onddoak]]
[[Kategoria:Europako onddoak]]
[[Kategoria:Kanarietako onddoak]]
af2byqs90y68jo0qm4o81a26joffe4d
Txikipedia:Myke Towers
104
1127068
10005972
9489055
2024-12-20T16:08:56Z
CommonsDelinker
688
«Myke_Towers_en_Concierto.jpg» fitxategia kendu da, EugeneZelenko wikilariak Commonsetik ezabatu baitu.
10005972
wikitext
text/x-wiki
{{banner}}
'''Myke Towers''' {{txp|Puerto Rico|Puerto Ricoko}} abeslari bat da
==Biografia==
1994-eko urtarriak 15 ean jaio zen puerto ricon. Txikia izan zenetik
interesa erakutsi zuen musikarengatik, 1990 dekadako raparengatik inspiratua. Txikitatikan praktikatu du fristayle -a.Bere benetako izena Mychael Anthony Torres Monge da. 29 Urte ditu
==Diskoak==
Bere kanta ezagunenenak Hemengo hauek dira:
LALA, La Playa, Playa Del Ingles, Pareja Del Año, La Jeepeta... beste batzuen artean.
==Premioak==
2019 -an ja jeepeta kantarekin, el premio al remix del año irabazi zuten
Bera eta beste lau kantanterekin. Anuel aa, Nio Garcia, Jarruka eta Barrei -rekin.
==kantak==
*LALA https://www.google.com/search?safe=active&sca_esv=575127353&rlz=1CAUPFP_enES1025&q=myke+towers+lala&stick=H4sIAAAAAAAAAONgFuLVT9c3NMwwyS1Ozi7MUIJwSypMjdIszIy1BH1LizOTHYtKMotLQvKD8_PSF7EK5FZmpyqU5JenFhUr5CTmJAIAUEnDpUYAAAA&sa=X&ved=2ahUKEwiRy-z7moSCAxUIVKQEHfqLAycQri56BAhbEAM
*La playa https://www.youtube.com/watch?v=iFImB0TOK
*Playa del ingles https://www.google.com/search?safe=active&sca_esv=575127353&rlz=1CAUPFP_enES1025&q=myke+towers+playa+del+ingl%C3%A9s&stick=H4sIAAAAAAAAAONgFuLVT9c3NMwwyS1Ozi7MUIJwS_IM4uMNKoq1BH1LizOTHYtKMotLQvKD8_PSF7HK5lZmpyqU5JenFhUrFOQkViYqpKTmKGTmpeccXlkMAKCBv45TAAAA&sa=X&ved=2ahUKEwiRy-z7moSCAxUIVKQEHfqLAycQri56BAhbEBA
*La jeepeta https://www.google.com/search?safe=active&sca_esv=575127353&rlz=1CAUPFP_enES1025&q=anuel+aa+la+jeepeta&stick=H4sIAAAAAAAAAONgFuLVT9c3NMwwyS1Ozi7MUIJw00qqDLLzzPK0BH1LizOTHYtKMotLQvKD8_PSF7EKJ-aVpuYoJCYq5CQqZKWmFqSWJAIAvbcs1UkAAAA&sa=X&ved=2ahUKEwiRy-safe=active&sca_esv=575127353&rlz=1CAUPFP_enES1025&q=sebasti%C3%A1n+yatra+pareja+del+a%C3%B1o&stick=H4sIAAAAAAAAAONgFuLVT9c3NMwwyS1Ozi7MUIJw8yyKC7NMzbO0BH1LizOTHYtKMotLQvKD8_PSF7EqFKcmJRaXZB5emKdQmVhSlKhQkFiUmpWokJKao5B4eGM-ACqiVARWAAAA&sa=X&ved=2ahUKEwiRy-z7moSCAxUIVKQEHfqLAycQri56BAhbEAgz7moSCAxUIVKQEHfqLAycQri56BAhbEAU *Pareja del año https://www.google.com/search?safe=active&sca_esv=575127353&rlz=1CAUPFP_enES1025&q=sebasti%C3%A1n+yatra+pareja+del+a%C3%B1o&stick=H4sIAAAAAAAAAONgFuLVT9c3NMwwyS1Ozi7MUIJw8yyKC7NMzbO0BH1LizOTHYtKMotLQvKD8_PSF7EqFKcmJRaXZB5emKdQmVhSlKhQkFiUmpWokJKao5B4eGM-ACqiVARWAAAA&sa=X&ved=2ahUKEwiRy-z7moSCAxUIVKQEHfqLAycQri56BAhbEAg
[[Kategoria:Txikipedia]]
m0oajhvktz1sgikdno7jzu455s8w5cn
Haneen Zoabi
0
1128691
10006389
10000531
2024-12-21T10:53:22Z
Mgaraizabal
129250
Txukundu
10006389
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Haneen Zoabi''', batzuetan, ''Hanin Zoubi'' idatzia da ({{Lang-ar|حنين زعبي}}, {{Lang-he|חנין זועבי}}) ([[Nazaret]], [[Israel]], [[1969|1969ko]] [[Maiatzaren 23|maiatzaren 23a]]) [[Israel|Israelgo]] politikari arabiar israeldarra. Israeldar eta palestinar nazionalitatea du. Israeleko Kneset parlamentuko kide ohia da. 2009an iritsi zen lehenbizikoz Knesetera, eta Israelgo alderdi arabiar-israeldar bateko zerrendetan lehen emakume hautatua izan zen.<ref name=":0">{{Cite web|izenburua=Haneen Zoabi en la web del Knéset|argitaletxea=|egilea=|data=|url=http://knesset.gov.il/mk/eng/mk_eng.asp?mk_individual_id_t=846|lana=|accessdate=11 de marzo de 2017}}</ref> Zoabi hautatu zuten Israelgo 2009ko eta 2013ko legegintza-hauteskundeetan, Balad alderdi arabiarreko kide gisa, eta 2015. urtean, berriz, Zerrenda Bateratua koalizioko kide gisa (Balad ere horren parte da).<ref name=":7">{{Cite web|izenburua=Haneen de Nazaret|argitaletxea=|egilea=Alternatives International Journal|data=Abril de 2009|url=http://journal.alternatives.ca/IMG/pdf/altint_aprilFINAL.pdf|lana=|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref> 2019ko urtarrilean, hamar urteko parlamentuko lanaren ondoren, iragarri zuen Zoabik ez zuela parte hartuko 2019ko apirilerako deitutako hauteskundeetan.<ref>{{Cite news|izenburua=Controversial Israeli Arab Lawmaker Haneen Zoabi Won't Run for Reelection|orrialdea=|abizena1=Khoury|izena1=Jack, y Jonathan Lis|data=5 de enero de 2019|url=https://www.haaretz.com/israel-news/elections/.premium-controversial-israeli-arab-lawmaker-haneen-zoabi-won-t-run-for-reelection-1.6809333|alea=|argitaratze-lekua=|accessdate=17 de marzo de 2019}}</ref> Komunikabideen ikasketetan graduatu zen Israelgo lehen emakume arabiarra izan zen.
== Biografia ==
Haneen Zoabi 1969ko maiatzaren 23an jaio zen [[Israel|Israelgo]] [[Nazaret|Nazareten]], familia musulman batean.<ref name="age20090516">{{Cite news|izenburua=Voz de Igualdad|orrialdea=|abizena1=|egilea=Jason Koutsoukis|izena1=|data=16 de mayo de 2009|url=http://www.theage.com.au/world/voice-of-equality-20090515-b60j.html|egunkaria=The Age|accessdate=}}</ref> Gurasoak erlijiosoak izan arren, Haneen kristau-eskoletara joan zen haurtzaroan (Nazareteko biztanleen herena, gutxi gorabehera, arabiar kristauak dira). Ondoren, Filosofia eta Psikologia ikasi zuen Haifako Unibertsitatean, eta Arteetako Lizentziatura lortu zuen; ondoren, Kazetaritzako eta Komunikabideetako Masterra lortu zuen [[Jerusalemgo Unibertsitate Hebrearra|Jerusalemgo Unibertsitate Hebrearrean]].<ref name="age20090516" /><ref name=":0">{{Cite web|izenburua=Haneen Zoabi en la web del Knéset|argitaletxea=|egilea=|data=|url=http://knesset.gov.il/mk/eng/mk_eng.asp?mk_individual_id_t=846|lana=|accessdate=11 de marzo de 2017}}</ref> Komunikabideen ikasketetan graduatu zen Israelgo lehen emakume arabiarra izan zen, eta eskola arabiarretan komunikabideei buruzko lehen eskolak antolatu zituen.<ref name=":10">{{Cite news|izenburua=Mujer palestina hace historia en el parlamento israelí|orrialdea=|abizena1=Cook|izena1=Jonathan|data=25 de febrero de 2009|url=http://www.alternet.org/story/128880/palestinian_woman_makes_history_in_israeli_parliament|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref> Matematikako irakasle eta Israelgo Hezkuntza Ministerioko hezkuntza-ikuskatzaile ere aritu zen zortzi urtez.<ref name=":0" /><ref name=":10" /> Hiru hizkuntza (arabiera, hebreera eta ingelesa) jariotasunez hitz egiten ditu.<ref name=":0" />
Haneen Zoabi arabiar-israeldar ospea duen familia bateko kidea da. Bere senide bat Seif el-Din el-Zoubi izan zen, Nazareteko alkate ohia eta Kneseteko kidea, elkarren segidakoak ez diren bi alditan, 1949tik 1959ra eta 1965etik 1979ra. Bere familiako beste kide ospetsu bat Abd el-Aziz el-Zoubi izan zen, Israelgo Osasun ministrorde eta lehen arabiarra Israelgo gobernu batean.<ref>{{Cite web|izenburua=Ministros pertenecientes a minorías étnicas|argitaletxea=|egilea=Knéset|data=|url=http://www.knesset.gov.il/govt/eng/GovtByParameter_eng.asp?par=2|lana=|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref> Ikasketadun familia du: ama matematikaria eta aita abokatua; ahizpa abokatua ere badu, beste bat arabiar hizkuntzaren filologo ospetsua eta Ekonomia ikasi zuen neba bat.<ref name="age20090516">{{Cite news|izenburua=Voz de Igualdad|orrialdea=|abizena1=|egilea=Jason Koutsoukis|izena1=|data=16 de mayo de 2009|url=http://www.theage.com.au/world/voice-of-equality-20090515-b60j.html|egunkaria=The Age|accessdate=}}</ref>
== Ibilbide politikoa ==
2001ean Zoabi Balad alderdi politiko arabiar-israeldarrarekin elkartu zen.<ref name=":11">{{Cite web|izenburua=Diputada provocadora|argitaletxea=|egilea=The Jerusalem Post|data=1 de marzo de 2009|url=http://www.jpost.com/Jerusalem-Report/Provocative-Parliamentarian-Extract|lana=|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref><ref name=":12">{{Cite news|izenburua=La Entrevista NSː Haneen Zoabi|orrialdea=|abizena1=Shackle|izena1=Samira|data=Agosto de 2010|url=http://www.newstatesman.com/middle-east/2010/08/israel-interview-palestinian|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref> 2003an, ''I'lam'' (i'i'lam ahoskatua)''–'' Israelen Palestinako Arabiarrentzako Komunikabideen Zentroa Gobernuz Kanpoko Erakundearen sortzaileetako bat izan zen.<ref name=":0">{{Cite web|izenburua=Haneen Zoabi en la web del Knéset|argitaletxea=|egilea=|data=|url=http://knesset.gov.il/mk/eng/mk_eng.asp?mk_individual_id_t=846|lana=|accessdate=11 de marzo de 2017}}</ref> Zoabi zuzendari nagusia izan zen sei urtez, 2009ko hauteskunde legegileak baino lehentxeago dimititu zuen arte, bere karrera politikoan arreta handiagoa jarri ahal izateko.<ref name="age20090516">{{Cite news|izenburua=Voz de Igualdad|orrialdea=|abizena1=|egilea=Jason Koutsoukis|izena1=|data=16 de mayo de 2009|url=http://www.theage.com.au/world/voice-of-equality-20090515-b60j.html|egunkaria=The Age|accessdate=}}</ref><ref name=":11" />
2009ko hauteskundeetan, hirugarren postua zuen Baladeko zerrendan. Bere alderdiak lortutako hiru aulkiei esker parlamentuan sartzea lortu zuen. Horrelaxe bihurtu zen Israelgo parlamentuan alderdi arabiar bat ordezkatu zuen lehen emakume arabiarra (haren aurretik, Hussniya Jabara eta Nadia Hilou parlamentariak izan ziren arabiarrak ez ziren alderdietan).<ref>{{Cite web|izenburua=Haneen Zoabi hace historia en el Knéset|argitaletxea=|egilea=Caledoniyya|data=26 de febrero de 2009|url=https://caledoniyya.wordpress.com/2009/02/26/haneen-zoubi-makes-knesset-history-and-then-some/|lana=|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref> Berriz hartu zuen parte 2006ko hauteskundeetan Balad taldearekin, baina zerrendetan zuen posizioa baxuegia zen aulki aukerak izateko.<ref name=":11">{{Cite web|izenburua=Diputada provocadora|argitaletxea=|egilea=The Jerusalem Post|data=1 de marzo de 2009|url=http://www.jpost.com/Jerusalem-Report/Provocative-Parliamentarian-Extract|lana=|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref>
=== Iritzi politikoak ===
[[Fitxategi:PikiWiki_Israel_750_elections_2009_שלט_בחירות_2009.JPG|ezkerrera|thumb|Balad taldearen 2009ko hauteskunde kartela. Zoabi bigarrena da eskuinetik. ]]
Israelgo politikari polemiko eta eztabaidagarrienetako bat da Haneen Zoabi, gutxiengo arabiar-israeldarraren eskubideen defentsa irekiagatik eta estatu juduari egindako kritika gogorrengatik. [[Isabel Kershner|Isabel Kershnerrek]], ''[[The New York Times]]'' egunkarirako idaztean hauxe esan zuen:
''"Israelgo politikari arabiar borrokalari eta probokatzaile handienetako bat"''.<ref name=":8">{{Cite news|izenburua=El parlamento israelí aprueba una ley que permite la expulsión de diputados|orrialdea=|abizena1=Kershner|izena1=Isabel|data=19 de julio de 2016|url=https://www.nytimes.com/2016/07/20/world/middleeast/israel-knesset-zoabi-ngos-parliament-ouster-arab-palestinian.html?_r=0|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref>
Juan Carlos Sanzek, ''El País'' egunkarirako idazten ari zela:
"''Israelgo eskuin muturreko mugimendu politiko arabiar eta pizti beltzaren pasionaria"''.<ref>{{Cite news|izenburua=Los árabes de Israel anticipan su apoyo para bloquear a Netanyahu|orrialdea=|abizena1=Sanz|izena1=Juan Carlos|data=10 de marzo de 2015|url=http://internacional.elpais.com/internacional/2015/03/10/actualidad/1426008547_414132.html|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref>
Zuheir Andreusek, [[Haaretz]] egunkari israeldarrean, iritzi-artikulu batean:
"B''enetako heroi palestinarra''" definitu zuen.<ref name=":5">{{Cite news|izenburua=Por qué la diputada Haneen Zoabi es una auténtica heroína palestina|orrialdea=|abizena1=Andreus|izena1=Zuheir|data=3 de julio de 2016|url=http://www.haaretz.com/opinion/.premium-1.728680|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref>
Beste hedabide batzuek, hala nola [[El Mundo|''El Mundo,'']] ''Haaretz'' eta The [[The Washington Post|''Washington Post'']], Zoabi ''"Israelgo emakume gorrotatuena''" dela diote.<ref name=":1">{{Cite news|izenburua=Descalifican la candidatura de 'la mujer más odiada de Israel'|orrialdea=|abizena1=Emergui|izena1=Sal|data=12 de febrero de 2015|url=http://www.elmundo.es/internacional/2015/02/12/54dcae88ca474110088b4572.html|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref><ref name=":9">{{Cite news|izenburua=Haneen Zoabiː no está aquí para ser querida|orrialdea=|abizena1=Karpel|izena1=Dalia|data=4 de enero de 2013|url=http://www.haaretz.com/israel-news/hanin-zuabi-not-here-to-be-loved.premium-1.491947|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref><ref>{{Cite news|izenburua=El parlamento israelí buscar expulsar a una diputada árabe|orrialdea=|abizena1=Booth|izena1=William|data=13 de diciembre de 2014|url=https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/israeli-parliament-seeks-to-bar-arab-lawmaker/2014/12/13/51be2156-7fd6-11e4-9f38-95a187e4c1f7_story.html|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref>
=== Judu-palestinar estatu bakar baten alde ===
Zoabik bere burua [[Herri palestinarra|palestinarra]]<ref name=":7">{{Cite web|izenburua=Haneen de Nazaret|argitaletxea=|egilea=Alternatives International Journal|data=Abril de 2009|url=http://journal.alternatives.ca/IMG/pdf/altint_aprilFINAL.pdf|lana=|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref> dela uste du. Haren iritziz, bi estaturen irtenbidea ez da oso errealista, eta Israelen nozioa Estatu judu deskribatzen du, berez arrazista den aldetik. Horren ordez, juduek eta palestinarrek partekatutako estatu bakar bat sortzearen alde dago, berdintasunez eta eskubide osoz bi talde nazionalentzat.<ref name=":12">{{Cite news|izenburua=La Entrevista NSː Haneen Zoabi|orrialdea=|abizena1=Shackle|izena1=Samira|data=Agosto de 2010|url=http://www.newstatesman.com/middle-east/2010/08/israel-interview-palestinian|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref> Zoabik adierazi duenez, "''errealitateak, Israelgo ekintzetan oinarritua, erakusten digu ez dela oso errealista Zisjordanian eta Gazan benetako estatu subirano baten ideia bat izatea, Jerusalem hiriburu dela. Konponbiderik errealistena bi talde nazionalentzat berdintasun nazional osoa duen estatua da''." Zoabik dio ''"Estatu judua" kontzeptua errefusatzea dela Avigdor Liebermanek israeldarrak Estatuari leialtasuna zin egiteko duen eskakizunari aurre egiteko modu bakarra"''.<ref name=":12" />
''"Estatu juduaren kontzeptua errefusatzea, Lieberman legitimitate politiko eta moralaren zirkulutik atera dezakeen ideia bakarra da... Estatu juduaren ideia onartzen duzunean, nahitaez onartzen ari zara estatu horrekiko leialtasunaren ideia. 'Estatu judua' kontzeptua errefusatzeak bidea blokeatuko dio estatu horrekiko leialtasuna eskatzen duen edonori."'' <ref name=":13">{{Cite news|izenburua=Nueva parlamentaria de Balad alaba la búsqueda de Irán de la bomba nuclear|orrialdea=|abizena1=Sokol|izena1=Samuel|data=31 de marzo de 2009|url=http://www.jpost.com/Israel/New-Balad-MK-praises-Irans-nuke-quest|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref>
2009an, Code Pink taldeko ekintzaileekin eta Bakearen aldeko Emakumeen Koalizioarekin bildu zen.<ref>{{Cite news|izenburua=Está todo relacionado con los niños|orrialdea=|abizena1=Fleming|izena1=Eileen|data=6 de junio de 2009|url=http://www.coalitionofwomen.org/english-it%E2%80%99s-all-about-the-children-eileen-fleming/?lang=en|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref>
=== Palestinarrekiko diskriminazioa ===
Zoabik behin eta berriz salatu du Israelgo gutxiengo arabiarraren diskriminazioa (israeldarren % 20 inguru), eta 2009an egindako elkarrizketa batean adierazi zuenez,
''"Palestinako gizartean inbertsio industriala % 1ekoa da, nahiz eta biztanleen % 18 garen. (...) Palestinako eskoletan egindako inbertsioa juduen eskoletan egindakoa baino zortzi aldiz txikiagoa da. Osasunaz, hezkuntzaz, lanaz, ingurumenaz ikertu dezakezu, imajina dezakezun guztian. Ezagutu gabeko 40 herri daude, Israelgo mapetan agertzen ez direnak. Ez dute sarerik sare elektrikoan edo ur korrontean. Abandonatuta daude, eta ez dira garapen-mapetan edo Israelgo mapa ofizialetan agertzen. Horixe da gure diskriminazioa"''.<ref name=":7">{{Cite web|izenburua=Haneen de Nazaret|argitaletxea=|egilea=Alternatives International Journal|data=Abril de 2009|url=http://journal.alternatives.ca/IMG/pdf/altint_aprilFINAL.pdf|lana=|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref>
Haren iritzien artean dago, halaber, Mendebaldeak ez lukeela boikoteatu behar, baizik eta [[Hamas|Hamasekin]] bat egin, [[Gazako zerrenda|Gazako zerrendan]] gobernatzen baitu. 2010ean egindako elkarrizketa batean, honako hau esan zuen:
''"Inork ezin dio esan Palestinako herriari nor aukeratu behar duen gobernatzaile. Hamas ez da erakunde terrorista bat. (...) Ni ez nator bat [Hamásekin], nazioarteko komunitatea ezin da bitartekari neutral gisa postulatu, palestinarrak legez kontrakotzat jotzen hasten badira."''<ref name=":12">{{Cite news|izenburua=La Entrevista NSː Haneen Zoabi|orrialdea=|abizena1=Shackle|izena1=Samira|data=Agosto de 2010|url=http://www.newstatesman.com/middle-east/2010/08/israel-interview-palestinian|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref>
Zoabik, 2009an, Avigdor Lieberman, [[Tzipi Livni]] eta [[Benjamin Netanyahu|Benjamín Netanyahu]] "faszista-sorta hutsa" gisa deskribatu zituen. Hala ere, gaineratu zuen Netanyahu Lieberman baino ''"askoz arriskutsuagoa"'' dela, "komunikabide [[Faxismo|faxistak]]" partekatzen dituelako.<ref name=":11">{{Cite web|izenburua=Diputada provocadora|argitaletxea=|egilea=The Jerusalem Post|data=1 de marzo de 2009|url=http://www.jpost.com/Jerusalem-Report/Provocative-Parliamentarian-Extract|lana=|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref> Israelgo armadako soldaduak ere "hiltzaile" gisa deskribatu zituen.<ref name=":8">{{Cite news|izenburua=El parlamento israelí aprueba una ley que permite la expulsión de diputados|orrialdea=|abizena1=Kershner|izena1=Isabel|data=19 de julio de 2016|url=https://www.nytimes.com/2016/07/20/world/middleeast/israel-knesset-zoabi-ngos-parliament-ouster-arab-palestinian.html?_r=0|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref>
Knéseteko zin egiteko hemezortzigarren zeremonian, 2009ko otsailaren 24an, Haneen Zoabik aretoko osoko bilkura utzi zuen Israelgo ereserki nazionala, [[Hatikva|Hatikva,]] kantatzen hasi baino lehen. ''"Hatikvak ez nau ordezkatzen''", esan zuen geroago. "''Nahiago izan nuen aretotik atera, hipokresia ez zaidalako gustatzen''."<ref>{{Cite news|izenburua=Peresː cerrad el acuerdo de paz esta legislatura|orrialdea=|abizena1=Paz|izena1=Shelly|data=24 de febrero de 2009|url=http://www.jpost.com/Israel/Peres-Conclude-peace-deal-this-term|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref>
[[Fitxategi:Settlers-onlyRoad.jpg|thumb|262x262px|Juduentzako baino ez den errepidea, Israelgo Kiryat Arba kokalekuan. "''Nazioarteko zuzenbidea urratzen baduzu, prezioa ordaindu beharko zenuke"'' esan zuen Haneen Zoabik. ]]
''Jerusalem Post''-en arabera, Zoabik ez du arma nuklearren ustezko erosketa irandarra gaitzetsi, neurri batean hori ez dela gertatu uste duelako. 2009ko martxoan adierazi zuenez,
''"Beldur handiagoa ematen didate arrisku errealek potentzialek baino. Irango bonba "mehatxu potentziala" besterik ez zen. Benetako arriskua Israelgo armada da... Arriskutsuagoa da munduarentzat, arriskutsuagoa guztiontzat, arriskutsuagoa palestinarrentzat, israeldarrentzat, Israel estatu boteretsu bakarra izatea. ... Israelgo armadaren indarkeria Israeli ez orain ez etorkizunean, inork ez diolako mugarik jarriko da. Sentsasio horren ondorioa da"''.<ref name=":13">{{Cite news|izenburua=Nueva parlamentaria de Balad alaba la búsqueda de Irán de la bomba nuclear|orrialdea=|abizena1=Sokol|izena1=Samuel|data=31 de marzo de 2009|url=http://www.jpost.com/Israel/New-Balad-MK-praises-Irans-nuke-quest|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref>
Zoabik galdera hauxe egin dio bere buruari: ''"Munduak ez badu eragozten Israelek arma nuklearrak izatea, zergatik galarazten die beste batzuei?'' ".<ref name=":12">{{Cite news|izenburua=La Entrevista NSː Haneen Zoabi|orrialdea=|abizena1=Shackle|izena1=Samira|data=Agosto de 2010|url=http://www.newstatesman.com/middle-east/2010/08/israel-interview-palestinian|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref>
Israeldarren kokalekuak [[Zisjordania|Zisjordanian]] hedatzearen inguruan, [[Nazio Batuen Segurtasun Kontseilua|Nazio Batuen Segurtasun Kontseiluak]] behin eta berriz gaitzetsi baitu (2016ko abenduaren 23ko 2334 ebazpenean esaterako), baina nabarmen handitu zen [[Donald Trump]] AEBetako lehendakari izan ondoren. Zoabik uste du nazioarteko komunitateak eta Europak, erantzukizuna duela: “''Nazioarteko zuzenbidea urratzen baduzu, prezioa ordaindu behar duzu"''.<ref>{{Cite news|izenburua=La ambivalente respuesta de Trump a la acelerada expansión de colonias judías|orrialdea=|abizena1=Sanz|izena1=Juan Carlos|data=3 de febrero de 2017|url=http://internacional.elpais.com/internacional/2017/02/03/actualidad/1486125474_067870.html|accessdate=11 de marzo de 2017}}</ref><ref>{{Cite news|izenburua=Israel legaliza las colonias salvajes en Cisjordania|orrialdea=|abizena1=Sanz|izena1=Juan Carlos|data=6 de febrero de 2017|url=http://internacional.elpais.com/internacional/2017/02/06/actualidad/1486409118_350567.html|accessdate=11 de marzo de 2017}}</ref><ref name=":2">{{Cite news|izenburua=Haneen Zoabiː Israel es el único país que no está sorprendido o asustado de Trump|orrialdea=|abizena1=Sherwood|izena1=Harriet|data=30 de enero de 2017|url=https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2017/jan/30/haneen-zoabi-israel-only-country-not-shocked-afraid-trump|accessdate=11 de marzo de 2017}}</ref>
==== Israelen okupazio militarraren 50 urte ====
Haneen Zoabik Israelen aurkako [[BDS Mugimendua|BDS]] mugimendua (Boikot, Desinbertsioak eta Zehapenak) babesten du, [[Gazako zerrenda|Gazako Zerrendan]], Zisjordanian, [[Golan|Golango]] Gainetan eta [[Ekialdeko Jerusalem|Ekialdeko]] Jerusalenen okupazio militarraren 50 urte. Mugimendu horrek AEBn dituen debekuak direla eta,{{Erref behar}} BDS babesten dutenak Israelera sartzea debekatu zuen lege berri batetik, Zoabik galdera hauxe egin zuen: ''“Norbaitek pentsa dezake boikot batek baino indarkeria gutxiago eragiten duen protesta-modu bat?''”.<ref>{{Cite news|izenburua=Prohibición de Viajar a Israelː el Knéset prohíbe la entrada a extranjeros que llamen al boicot de Israel o de los asentamientos|orrialdea=|abizena1=Lis|izena1=Jonathan|data=7 de marzo de 2017|url=http://www.haaretz.com/israel-news/.premium-1.775614|accessdate=11 de marzo de 2017}}</ref><ref name=":2">{{Cite news|izenburua=Haneen Zoabiː Israel es el único país que no está sorprendido o asustado de Trump|orrialdea=|abizena1=Sherwood|izena1=Harriet|data=30 de enero de 2017|url=https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2017/jan/30/haneen-zoabi-israel-only-country-not-shocked-afraid-trump|accessdate=11 de marzo de 2017}}</ref>
==== Genero-berdintasunaren aldeko borroka ====
Israelgo komunitate palestinarrean emakumeak duen zereginari dagokionez, Zoabik honako hau dio: “''Palestinako gizartean, emakumeek gizonek baino titulazio akademiko gehiago dituzte. Emakumeak ez dira bitxiak lanpostuetan. Beren karrerarekin jarraitzea, ezkontza atzeratzea edo ez ezkontzea, seme-alaba gutxiago izatea hautatzen duten emakume independenteek gero eta gehiago dira”''.<ref name=":2">{{Cite news|izenburua=Haneen Zoabiː Israel es el único país que no está sorprendido o asustado de Trump|orrialdea=|abizena1=Sherwood|izena1=Harriet|data=30 de enero de 2017|url=https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2017/jan/30/haneen-zoabi-israel-only-country-not-shocked-afraid-trump|accessdate=11 de marzo de 2017}}</ref> 2009an, Israelgo emakume arabiarren lan-arloari erreparatzea erabaki zuen, eta honako hau adierazi zuen: "''Ehunka emakume ezagutu ditut, unibertsitate-tituluak eta lan egiteko aukerarik ez duten masterrak dituztenak, 4, 5 edo 6 urtez lanik gabe egon direnak eta lan bila jarraitzen dutenak; haien langabezia-tasa %18 da. (...) Uste dut lanaren gaia funtsezkoa dela emakumeak indartsuagoak eta independenteagoak izan daitezen, eta ez daitezen egon senarren, gurasoen, seme-alaben, lagunen edo neba-arreben mende; beraz, gai hori funtsezkoa dela uste dut"''.<ref name=":7">{{Cite web|izenburua=Haneen de Nazaret|argitaletxea=|egilea=Alternatives International Journal|data=Abril de 2009|url=http://journal.alternatives.ca/IMG/pdf/altint_aprilFINAL.pdf|lana=|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref>
2009an [[Australia|Australiara]] egin zuen lehen bidaia zela eta, herriko egunkari bati adierazi zion ''"emakume gisa, nire borroka ere badut. Niretzat ez dago genero-berdintasuna barne hartzen ez duen kausa nazionalik; bata zein bestea garrantzi berekoak dira niretzat"''.<ref name="age20090516">{{Cite news|izenburua=Voz de Igualdad|orrialdea=|abizena1=|egilea=Jason Koutsoukis|izena1=|data=16 de mayo de 2009|url=http://www.theage.com.au/world/voice-of-equality-20090515-b60j.html|egunkaria=The Age|accessdate=}}</ref> 2013ko urtarrilean, ''[[The Guardian|The Guardianekin]]'' egindako elkarrizketa batean, honako hau esan zuen: ''"Gizon eta emakumeen arteko berdintasuna eta injustizia juduen eta arabiarren arteko berdintasuna bezain garrantzitsua da. Nire askatasuna nahi dut emakume gisa; ezin diot ezetz esan juduekiko desberdintasunari eta baietz gizon eta emakumeen arteko desberdintasunari. Duintasuna oso garrantzitsua da giza balioetan, eta haren zati bat emakume gisa dudan duintasuna da".''<ref>{{Cite news|izenburua=Política árabe-israelí pide a los votantes árabes que acudan a las urnas en las elecciones israelíes|orrialdea=|abizena1=Sherwood|izena1=Harriet|data=18 de enero de 2013|url=https://www.theguardian.com/world/2013/jan/18/israeli-arab-vote-elections|accessdate=20 de marzo de 2017}}</ref>
2016ko abenduan, Haneen Zoabik protesta batean parte hartu zuen, beste emakume-parlamentari eta emakume-funtzionario batzuekin batera, Knéseteko atean, bi laguntzaileri ez zietelako aretora sartzen utzi, arropa "behar bezain xumea", ez izateagatik. Protesta horren eta beste batzuen ondoren, Knésetek emakumeen jantziei buruzko politika lasaitu zuen. Zoabik adierazi zuenez, ''"Nahiago nuke Knéset askatasunaz, emakumeen soinekoei begiratzeaz beste arduratuko balitz"''.<ref name=":2">{{Cite news|izenburua=Haneen Zoabiː Israel es el único país que no está sorprendido o asustado de Trump|orrialdea=|abizena1=Sherwood|izena1=Harriet|data=30 de enero de 2017|url=https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2017/jan/30/haneen-zoabi-israel-only-country-not-shocked-afraid-trump|accessdate=11 de marzo de 2017}}</ref>
=== Askatasunaren Flotillan parte hartzea ===
[[Fitxategi:Mavi_Marmara_side.jpg|thumb|''Mavi Marmara'']]
2010eko maiatzaren 31n, Haneen Zoabik [[Gazako ontzien aurkako erasoa|Askatasunaren Flotilla]]<ref>{{Cite news|izenburua=Imagenː la parlamentaria palestina del Knéset Haneen Zoabi habla con los medios de comunicación israelíes desde la Flotilla de Gaza|orrialdea=|abizena1=Abunimah|izena1=Ali|data=30 de mayo de 2010|url=http://palestinianpundit.blogspot.com.es/2010/05/image-palestinian-knesset-member-haneen.html|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref> delakoan parte hartu zuen. Sei ontzi bidali ziren Gazako zerrendara, 10.000 tona laguntza humanitarioarekin, eta Israelgo Itsas Armadak [[Itsas zabal|nazioarteko]] uretan eraso egin zion, hamar kooperante hil zirela.<ref>{{Cite news|izenburua=Atropello israelí|orrialdea=|abizena1=|izena1=|data=1 de junio de 2010|url=http://elpais.com/diario/2010/06/01/opinion/1275343203_850215.html|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref><ref>{{Cite news|izenburua=El asalto israelí a la flotilla de ayuda humanitaria|orrialdea=|abizena1=|izena1=|data=31 de mayo de 2010|url=http://elpais.com/elpais/2010/05/31/media/1275271812_720215.html|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref> Zoabi ''MV Mavi Marmara'' itsasontzian zihoan, ontzirik handiena eta Israelgo komandoek erasotako bakarra. Ondoren, agintariek atxilotu eta itaundu egin zuten.<ref name=":14">{{Cite news|izenburua="El propósito era causar el mayor número de bajas"|orrialdea=|abizena1=|izena1=|data=1 de junio de 2010|url=http://tecnologia.elpais.com/tecnologia/2010/06/01/actualidad/1275380879_850215.html|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref> Liberatu ondoren, prentsaurreko batean, Zoabik gaizkile-erasoa kalifikatu zuen, eta esan zuen ikusi zuela bi bidaiari odolustu egin zirela, israeldarrek laguntza medikoa ukatu ondoren.<ref>{{Cite news|izenburua=Parlamentaria árabe-israelí se enfrenta a amenazas de muerte|orrialdea=|abizena1=Frykberg|izena1=Mel|data=18 de junio de 2010|url=http://www.ipsnews.net/2010/06/arab-israeli-parliamentarian-fights-death-threats/|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref> Halaber, hauxe adierazi zuen: ''"Argi zegoen Israelgo armadak zer nolako indarrarekin ekin zion, helburua ez zen itsasontzia geldiaraztea, baizik eta ahalik eta baja gehien sorraraztea, etorkizunean antzeko ekimenak saihesteko"''.<ref name=":14" />
Liberatu eta hurrengo egunean, Knéseteko hitzaldi batean, Zoabik ekintza horri ''"gerra-ekintza pirata"'' deitu zion, eta nazioarteko ikerketa eskatu zuen. Era berean, salatu zuen Israelgo gobernuak ez zituela argitaratu egoera argitu zezaketen bidaiariek ateratako argazki eta bideoak, bederatzi bidaiari hil baitziren eta dozenaka zauritu baitziren. Bere hitzaldian ere esan zuen ''"Israelek probokazio batez hitz egin zuen, baina ez zen probokaziorik izan. Zergatik egiten dio aurre Israelgo gobernuak ikerketa bati?''"<ref>{{Cite news|izenburua=Diputada árabe-israelí que se unió a la Flotilla de Gazaː el asalto del ejército israelí fue una operación "pirata"|orrialdea=|abizena1=Ravid|izena1=Barak|data=2 de junio de 2010|url=http://www.haaretz.com/israel-news/israeli-arab-mk-who-joined-gaza-flotilla-idf-raid-was-a-pirate-operation-1.293769|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref>
Hainbat diputatuk Zoabi behin eta berriz eten eta abutxeatu zuten bere hitzaldian. Horietako batek "''terrorista''" esan zion, beste batek "''Troiako zaldia''" eta hirugarren batek, Johanan Plesnerrek (Kadima taldekoak), ''"Zoaz Gazara, traidorea, ea zelan tratatzen duten han 38 urteko ezkongabe bat"'' esanez.<ref name=":6">{{Cite news|izenburua=Trifulca entre diputados judíos y árabes en el parlamento israelí|orrialdea=|abizena1=Emergui|izena1=Sal|data=2 de junio de 2010|url=http://www.elmundo.es/elmundo/2010/06/02/internacional/1275498582.html|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref><ref name=":3">{{Cite news|izenburua="Ser propalestino en Israel te convierte en terrorista"|orrialdea=|abizena1=Carbajosa|izena1=Ana|data=3 de junio de 2010|url=http://internacional.elpais.com/internacional/2010/06/03/actualidad/1275516018_850215.html|accessdate=11 de marzo de 2017}}</ref><ref name=":4">{{Cite news|izenburua=Netanyahu justifica el asalto a la flotilla que iba a Gaza|orrialdea=|abizena1=|izena1=|data=2 de junio de 2010|url=http://internacional.elpais.com/internacional/2010/06/02/actualidad/1275429615_850215.html|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref> Zoabiren aurkako indarkeriaren punturik gorena Anastasia Michaeli ([[Yisrael Beiteinu|Israel Beitenu talde politikokoa]]) parlamentario hizlarien atrilera iristen eta Zoabik jarrai ez zezan bultzatzen saiatu zenean gertatu zen.<ref name=":4" /> Knéseteko 14 diputatu kanporatu zituzten, eta Israelgo historian inoiz baino kopuru handiagoa lortu zuten.<ref name=":3" /> Hitzaldiaren ondoren, Haneen Zoabik heriotza-mehatxuak jaso zituen eta bi segurtasun-guardia esleitu behar izan zizkioten babesteko.<ref name=":6" /> Poliziak gizon bat atxilotu zuen, [[Facebook|Facebooken]] Zoabi hiltzen zuenarentzat elikagai-produktuen saria eskaini zuena.<ref>{{Cite news|izenburua=Un usuario de Facebook llama a la muerte de la diputada Zoabi|orrialdea=|abizena1=Stoil|izena1=Rebecca Anna|data=6 de junio de 2006|url=http://www.jpost.com/Israel/Facebook-user-calls-for-MK-Zoabis-death|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref>
Hiru urte geroago, Zoabik hauxe esan zuen: "Knésetera harrituta etorri nintzen, ''Mavi Marmara'' ontziko gertaerak gertatu eta bi egunera, protesta politiko bat odol-bainu nola bihurtu zen ikusteagatik. Espero nuen diputatuek aurrez aurreko testigantza entzun nahi izatea. Haien galderei erantzuteko prest nengoen. Baina hain inuzentea izan nintzen... Gorrotoaren politika baino ez nuen aurkitu."<ref name=":9" />
Askatasunaren Flotan parte hartzeko, Israelgo Barne ministroak, Eli Yishaik, Yehuda Weinstein fiskal nagusiari eskatu zion Zoabiri immunitate parlamentarioa kentzeko eta Zoabi israeldarra kentzea onartzeko. Yishaik "aurrez pentsatutako traizio-ekintza" batean parte hartzea leporatu zion Zoabiri, eta esan zuen ''Mavi Marmara'' itsasontziko aktibistei lagundu ziela, eta, zalantzarik gabe, Israelgo armadako soldaduei eraso egiteko prestaketen berri bazuela.<ref>{{Cite news|izenburua=El Ministro del Interior busca retirar la nacionalidad a una diputada árabe-israelí|orrialdea=|abizena1=Ravid|izena1=Barak|data=3 de junio de 2010|url=http://www.haaretz.com/israel-news/interior-minister-seeks-to-strip-israeli-arab-mk-of-citizenship-1.294091|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref> [[Likud|Likud eskuin taldeko]] Yariv Levin-eko parlamentariak Zoabiri ere Israelgo Estatuari traizio egitea leporatu zion eta prozesatzea eskatu zuen.<ref>{{Cite news|izenburua=Un comité del Knéset recomienda privar a una diputada árabe de sus privilegios|orrialdea=|abizena1=Lis|izena1=Jonathan|data=7 de junio de 2010|url=http://www.haaretz.com/israel-news/knesset-panel-recommends-revoking-arab-mk-s-privileges-1.294669|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref>[[Fitxategi:Reuven_Rivlin_2011_crop.jpg|ezkerrera|thumb|126x126px|[[Reuven Rivlin]], [[Israel|Israelgo]] lehendakaria]]Knéseteko batzorde batek gomendatu zuen, 7 eta 1 bitarteko bozketa egin ondoren, parlamentuko immunitatea alda zedila, eta horrek erakarri egin zuen [[Parlamentu Arteko Batasuna|Parlamentuen arteko]]<ref>{{Cite news|izenburua=Legisladores internacionales podrían investigar la decisión de Israel de censurar a una parlamentaria árabe|orrialdea=|abizena1=Lis|izena1=Jonathan|data=16 de junio de 2010|url=http://www.haaretz.com/israel-news/international-lawmakers-may-probe-israeli-decision-to-censure-arab-mk-1.296615|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref> Batasunaren gaitzespena, Knéset [[Reuven Rivlin|Reuven Rivlinen]] bozeramaileak blokeatu baino lehen. Hark ez zuen gomendioa onartu, eta Knéseteko osoko bilkuran bozketa ez egitea erabaki zuen.<ref name=":15">{{Cite news|izenburua=La democracia en Israelː también bajo asedio|orrialdea=|abizena1=|izena1=|data=17 de junio de 2010|url=http://www.economist.com/node/16381128|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref> Rivlinek eta [[Benjamin Netanyahu]] lehen ministroak espero zuten Zoabirekin izandako induljentzia [[Gazako zerrenda]] blokeatzeagatik eta ''Mavi Marmaran'' armadak egindako ekintzengatik Israel gehiago babestuko zuela nazioarteko kondenan. Arabiarren eta juduen arteko koexistentzia baketsua aldezteagatik ezaguna zen Rivlin, eta esan zuen harrituta zegoela Zoabiren pribilegio parlamentarioei eraso egiteagatik eta eraso fisikoa egiten saiatzeagatik, eta, aldi berean, galdera hauxe egin zuen: ''"Horrelako zerbait egingo liokete Parlamentuko kide judu bati?"''<ref>{{Cite news|izenburua=Rivlinː árabes y judíos están destinados a coexistir|orrialdea=|abizena1=Cashman|izena1=Greer Fay|data=26 de junio de 2014|url=http://www.jpost.com/Diplomacy-and-Politics/Rivlin-Arabs-and-Jews-are-destined-to-coexist-360597|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref><ref>{{Cite news|izenburua=Rivlin: Arabs and Jews are destined to coexist|abizena1=Fay Cashman|abizena2=Linde|izena1=Greer|izena2=Steve|data=26 de junio de 2014|url=http://www.jpost.com/Diplomacy-and-Politics/Rivlin-Arabs-and-Jews-are-destined-to-coexist-360597|lana=The Jerusalem Post|accessdate=17 de marzo de 2015}}</ref><ref name=":15" />
2010eko uztailaren 13an Knéseteko parlamentari guztiak bildu zirenean, Zoabiri hiru pribilegio parlamentario kentzea erabaki zen, Askatasunaren Flotan parte hartzeagatik zigor gisa: pasaporte diplomatikoa izateko eskubidea, legezko laguntza behar izanez gero finantza-laguntza jasotzeko eskubidea eta Israelekin harreman diplomatikorik ez zuten herrialdeak bisitatzeko eskubidea.<ref>{{Cite news|izenburua=El Knéset revoca privilegios clave a Haneen Zoabi, la diputada de Balad que participó en la Flotilla de Gaza|orrialdea=|abizena1=Lis|izena1=Jonathan|data=14 de julio de 2010|url=http://www.haaretz.com/knesset-revokes-key-privileges-of-hanin-zuabi-balad-lawmaker-who-participated-in-gaza-flotilla-1.301788|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref> Knéseteko eztabaidetan parte hartzeko eta parlamentuko batzordeetan botoa emateko eskubidea ere kendu zioten.<ref>{{Cite news|izenburua=Haneen Zoabi, suspendida del Knéset por su participación en la Flotilla de Gaza|orrialdea=|abizena1=Harkov|izena1=Lahav|data=18 de julio de 2011|url=http://www.jpost.com/Diplomacy-and-Politics/Haneen-Zoabi-suspended-from-Knesset-over-Gaza-flotilla|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref><ref>{{Cite news|izenburua=Diputada árabe privada de más derechos parlamentarios por su papel en la Flotilla de Gaza|orrialdea=|abizena1=Lis|izena1=Jonathan|data=18 de julio de 2011|url=http://www.haaretz.com/israel-news/arab-mk-stripped-of-further-parliamentary-privileges-for-role-in-gaza-flotilla-1.373859|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref> 2011n, Yehuda Weinstein fiskal nagusiak erabaki zuen Zoabiren aurkako lege-ekintza gehiagorekin ez jarraitzea, "froga- eta lege-arazo garrantzitsuak" zirela eta.<ref>{{Cite news|izenburua=Caso Flotilla cerradoː Zoabi no será acusada|orrialdea=|abizena1=Glickman|izena1=Aviad|data=22 de diciembre de 2011|url=http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-4165649,00.html|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref>
2016. urtean, Knéseten [[Turkia|Turkiarekin]] egindako adiskidetze-hitzarmen bati buruzko eztabaida batean, Israelekin harreman diplomatikoak hautsi baitzituen ''Mavi Marmarako'' erasoan bederatzi turkiar hil ondoren, Haneen Zoabik "hiltzaile" deitu zien Israelgo soldaduei eta zenbait alderdi politikoren zenbait diputaturi(MIckey Levy de [[:es:Yesh_Atid|Yesh Atid]], Oren Hazan de [[:es:Likud|Likud]] y Hilik Bar de [[:es:Unión_Sionista|Unión Sionista]]) hitzaldi atriletik botatzen saiatu ziren. Saioko lehendakariak Zoabi eta beste diputatu batzuk osoko bilkuratik kanporatzea erabaki zuen. Bere hitzaldian: ''"Duela sei urte bertan egon nintzen, zuetako batzuek gorrotoa eta etsaitasuna gogoratuko duzue, eta begiratu nora heldu garen. Barkatu terroristak deitu zituztenen familiei. Orain, hil zituzten bederatzi familiak, konpentsatu egin behar dituzte. Marmarmaran zeuden ekintzaile politiko guztiei barkamena eskatzen diet, eta barkamena eskatzen diot Haneen Zoabi diputatuari, sei urtez kontra egin baitiozue. Konpentsazio bat eskatu eta hurrengo flotari emango diot. Setioak irauten duen bitartean, flotilla gehiago antolatu beharko dira"''.<ref name=":5" />
=== Israelgo enbaxaden tuit-ak ===
Neurri batean, Zoabiri buruzko Israelgo enbaxada bateko tuit-ak zirela eta, 2012ko abuztuan, Israelgo Kanpo Arazoetako Ministerioak eguneratu egin zituen diplomatikoentzako jarraibideak gizarte-sareei dagokienez, eta argitu zuen praktikan ez dagoela alderik tuit edo iruzkin baten eta informazio-ohar ofizial baten artean, denak ere Israelgo egoera ofizialtzat jotzen baitira. Israelgo enbaxada batzuek postekin edo tuit desegokiekin izandako gorabehera batzuen ondorioz hartu zen erabaki hori. Horietako bat Zoabik [[Irlanda (estatua)|Irlandan]] hitzaldi batzuk egiten zituenean, gertatu zen. Bere diskurtso batzuetan Israel kritikatu ondoren, [[Dublin|Dublingo]] Israelgo enbaxadak bere pertsonarekiko hiru tuit kritikorekin erantzun zuen.<ref>{{Cite news|izenburua=El ministro de Asuntos Exteriores da una lección a sus enviados sobre la diplomacia en Twitter|orrialdea=|abizena1=Ravid|izena1=Barak|data=15 de agosto de 2012|url=http://www.haaretz.com/blogs/diplomania/israel-s-foreign-ministry-gives-envoys-a-lesson-on-twitter-diplomacy-1.458420|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref>
=== Baztertzeko ahalegina ===
[[Fitxategi:Haneen_Zouabi,19_Feb._2012.jpg|thumb|Haneen Zoabi, 2012ko otsailean]]2012ko abenduan, Hauteskunde Batzorde Zentralak eta Israelgo Gorte Goreneko epaile-talde batek jakinarazi zuen bilerak egingo zirela Haneen Zoabi 2013ko hauteskunde-lasterketatik kanpo uzteko aukerari buruz, baita Balad eta Arabiar Zerrenda Batua alderdiak ere. Hura baztertzeko eskaerak, Ofir Akunis ([[Likud]]) diputatuak eskatu eta hainbat diputatuk sinatuak, honako hau zioen: ''"Knéseten egon zen bitartean, Zoabik etengabe egin dio eraso Israelgo Estatuari, eta nabarmen eragin dio gobernuaren, haren erakundeen eta [[Israelgo Defentsa Indarrak|Israelgo armadako]] soldaduen aurkako indarkeriari".'' Baztertzeko eskaeraren arabera, Zoabik ukatu egiten du Israel Estatu judu eta demokratiko gisa egotea, eta hori onartzea ''sine qua non'' baldintza da Israelgo parlamentua hautagai izateko.<ref>{{Cite news|izenburua=El Comité Electoral debatirá la exclusión de Zoabi|orrialdea=|abizena1=Yahav|izena1=Telem|data=9 de diciembre de 2012|url=http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-4317728,00.html|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref> Zoabik faxista deitu zien eskaeraren babesleei, eta hau esan zuen: "herritarrek aukera libreak izatea nahi ez badute, hainbeste helburutatik bat gehiago naiz..." Gaineratu zuen "erregimen ilunak" baino ez daudela harro beren hauteskundeetatik hautagaiak baztertzeaz. Bere kasua entzun ondoren, Zoabik "''Ez dakit zergatik zentsuratu nahi duten nire hautagaitza. Ez dakit zergatik nagoen hemen",'' eta Likudeko ordezkari batek erantzun zion: ''"Arrazoia duzu, kartzelan egon behar duzu, terrorista"''. Hauteskunde Batzorde Zentralak Zoabi baztertu zuen, aldeko 19 boto eta aurkako 9 eman ondoren. Deskalifikatu ondoren, Zoabik deklaratzen du ''"Ni gizartearen zati bat ordezkatzen dut Israelen. Edozein motatako zibilen hilketaren aurka nago. Erasoak, atxiloketak eta lurren konfiskazioa agintzen dutenak deskalifikatu behar dituzte, eta ez ni, aurka nagoelako"''.<ref name=":1" /><ref>{{Cite news|izenburua=La política árabe-israelí Haneen Zoabi, descalificada para la reelección|orrialdea=|abizena1=Sherwood|izena1=Harriet|data=19 de diciembre de 2012|url=https://www.theguardian.com/world/2012/dec/19/haneen-zoabi-disqualified-re-election-knesset|accessdate=13 de marzo de 2017}}</ref>
Israelgo Gorte Gorenak baztertu egin zuen, Asher Grunis Gorte Goreneko presidentea buru zutela, epaimahaia osatzen zuten bederatzi epaileen aho bateko botoarekin.<ref name=":1" /><ref>{{Cite news|izenburua=Corte Supremaː la diputada Haneen Zoabi puede ser elegida para el Knéset|orrialdea=|abizena1=Magnezi|izena1=Aviel|data=30 de diciembre de 2012|url=http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-4326059,00.html|accessdate=13 de marzo de 2017}}</ref> Neurri horri erantzunez, 2013ko otsailean, Danny Danon (Likud) diputatua lege berri bat prestatzen hasi zen, "Zoabi Legea" izenekoa, legedia arautzen duen Israelgo Oinarrizko Legearen zuzenketa gisa. Haneen Zoabirentzat bereziki pentsatua, lege berri horrek Gorte Nagusiak Hauteskunde Batzorde Zentralaren erabakia errebokatzerik ez izateko.<ref>{{Cite news|izenburua=La política árabe-israelí Haneen Zoabi, excluida para la reelección|orrialdea=|abizena1=Sherwood|izena1=Harriet|data=19 de diciembre de 2012|url=https://www.theguardian.com/world/2012/dec/19/haneen-zoabi-disqualified-re-election-knesset|accessdate=11 de marzo de 2017}}</ref> Legea ez zen aurrera atera Knéseten.
2015eko otsailaren 12an, Israelgo Hauteskunde Batzorde Nagusiak aldeko 27 botoz eta kontrako 6 botoz onartu zuen Haneen Zoabi hurrengo Knéseterako hauteskundeetatik kanpo uztea. Egun batzuk geroago, otsailaren 18an, Gorte Gorenak erabakia bertan behera utzi zuen aldeko 8 botorekin eta kontrako batekin, eta Zoabiri martxoaren 17ko hauteskundeetan parte hartzeko aukera eman zion.<ref>{{Cite news|izenburua=Corte Suprema ordena que Zoabi y Marzel vuelvan a la carrera electoral|orrialdea=|abizena1=Bob|izena1=Yonah Jeremy|data=18 de febrero de 2015|url=http://www.jpost.com/Israel-Elections/Zoabi-Marzel-back-in-the-race-High-Court-rules-391415|accessdate=13 de marzo de 2017}}</ref>
2016ko udan, lege berri bat onartu zuen Knésetek. Lege horren bidez, demokratikoki hautatutako parlamentariak kanporatu ahal izango dira “arrazakeriara bultzatuz” edo “borroka armatuari lagunduz”, baldin eta ganberako % 75ek kanporatze horren alde egiten badu. Israelgo juduen populazioa guztizkoaren %75 inguru denez, eskubide zibilen aldeko talde batzuek lege horri leporatu diote Knéseteko parlamentari arabiarrentzat pentsatuta egotea. Haneen Zoabik “hilketa politikoaren” saiakeratzat jo zuen.<ref name=":2" />
=== 2014ko bahiketei buruzko iruzkinak eta Knéset-en etenaldia ===
2014ko uztailaren 15ean, Israelgo hiru nerabe [[Israelgo 2014ko hiru neraberen hilketa|palestinarrek]] bahitu zituztenetik bost egun igaro ondoren, Zoabik esan zuen: ''"Bitxia da okupazioaren pean ezinezko bizitza bizi duten pertsonak, Israelek egunero preso berriak bahitzen dituen egoera batean, bahitzea? Ez dira terroristak. Horiekin ados egon ez arren, errealitatea aldatzeko beste modurik ikusten ez duten pertsonak dira, eta horrelako bitartekoak erabiltzera bultzatzen dituzte"''.<ref name=":162">{{Cite news|izenburua=La Corte Suprema rechaza la solicitud de la diputada Haneen Zoabi de revocar su exclusión|orrialdea=|abizena1=Hovel|izena1=Revital|data=10 de diciembre de 2014|url=http://www.haaretz.com/israel-news/.premium-1.630845|accessdate=13 de marzo de 2017}}</ref><ref>{{Cite news|izenburua=Knéset contra Zoabiː las políticas de la diputada árabe-israelí, en tela de juicio|orrialdea=|abizena1=Zonszein|izena1=Mairav|data=9 de diciembre de 2014|url=https://972mag.com/trial-over-zoabi-suspension-turns-political/99770/|accessdate=13 de marzo de 2017}}</ref><ref name=":172">{{Cite news|izenburua=Zoabiː los secuestradores no son terroristas, están luchando contra la ocupación|orrialdea=|abizena1=Harkov|izena1=Lahav|data=17 de junio de 2014|url=http://www.jpost.com/Pillar-of-Defense/Zoabi-Kidnappers-are-not-terrorists-theyre-fighting-occupation-359609|accessdate=13 de marzo de 2017}}</ref>Israelgo jende askok kritikatu zituen Zoabiren hitzak. Oposizioko buruzagiak, Isaac Herzog laboristak, esan zuen ''"kaltegarriak izan zirela Israelgo bakerako eta judu eta arabiarren baterako existentziarako, bai eta desagertuei buruzko berriak espero dituzten familientzat ere."'' Avigdor Lieberman Kanpo Arazoetako ministroak esan zuenez, "''bahitzaileak ez dira terrorista bakarrak, Haneen Zoabi ere terrorista da."'' Israelgo beste politikari batzuen iruzkinen berri emanez, Miri Regev (Likud) Knéseteko Barne Batzordeko buruak esan zuen ''"Haneen Zoabi traidorea da eta Gazara erbesteratu beharko litzateke."''<ref>{{Cite news|izenburua=Isaac Herzog a Zoabiː la oposición condena las declaraciones que apoyan el secuestro|orrialdea=|abizena1=|izena1=|data=18 de junio de 2014|url=http://www.jpost.com/Breaking-News/Herzog-to-Zoabi-Opposition-condemns-statements-that-support-kidnapping-359727|accessdate=13 de marzo de 2017}}</ref><ref name=":173">{{Cite news|izenburua=Zoabiː los secuestradores no son terroristas, están luchando contra la ocupación|orrialdea=|abizena1=Harkov|izena1=Lahav|data=17 de junio de 2014|url=http://www.jpost.com/Pillar-of-Defense/Zoabi-Kidnappers-are-not-terrorists-theyre-fighting-occupation-359609|accessdate=13 de marzo de 2017}}</ref>
Zoabik esan zuen ehunka heriotza-mehatxu jaso zituela iruzkinen ondorengo egunetan. Horri zegokionez, esan zuen ''"jendearen erreakzioak ustekabean harrapatu ninduen. Harritu egin ninduen beste bandoaren injustizia hain handia delako... Milaka palestinar daude bahituta Israelgo kartzeletan. (...) Ez dut nahi israeldarrak bahitzerik edo ez askatzerik. Justu kontrakoa da"''.<ref>{{Cite news|izenburua=Zoabi recibe un guardaespaldas del Knéset en medio de una oleada de amenazas contra ella|orrialdea=|abizena1=Lis|izena1=Jonathan|data=18 de junio de 2014|url=http://www.haaretz.com/israel-news/.premium-1.599654|accessdate=13 de marzo de 2017}}</ref>
2014ko uztailaren 25ean, Israelgo fiskal nagusi zen Yehuda Weinsteinek Zoabiri buruzko ikerketa bat irekitzeko agindu zuen, indarkeria eta desohore publikoa sustatzeagatik.<ref>{{Cite news|izenburua=Israel lanza una investigación criminal contra una diputada árabe que supuestamente incitó a la violencia contra los policías|orrialdea=|abizena1=Harkov|izena1=Lahav|data=25 de julio de 2014|url=http://www.jpost.com/Operation-Protective-Edge/Israel-launches-criminal-probe-against-Arab-lawmaker-who-allegedly-incited-against-cops-368930|accessdate=13 de marzo de 2017}}</ref> Uztailaren 29an, Zoabi sei hilabetez Knéset osoko bilkurara sartzea debekatu zioten.<ref>{{Cite news|izenburua=La diputada Zoabi, suspendida del pleno del Knéset por justificar el secuestro de Cisjordania|orrialdea=|abizena1=Lis|izena1=Jonathan|data=19 de julio de 2014|url=http://www.haaretz.com/israel-news/.premium-1.607838|accessdate=13 de marzo de 2017}}</ref> Ez zitzaion utzi Knésetera edo haren batzordeetara joaten denbora horretan. Israelgo Gorte Gorenak baztertu egin zuen Zoabiren apelazioa.<ref name=":162" />
=== Knéseten bigarren etenaldia ===
Ia bi urte geroago, 2016ko otsailaren 8an, Knéset-ek Haneen Zoabiren eta Zerrenda Bateratuko bi lankideren etenaldiaren aldeko botoa eman zuen berriro. Hiru diputatu horiek Jerusalem [[Ekialdeko Jerusalem|Ekialdean]] erasotzaile palestinarren senideekin egindako bilera izan zen etenaldi horren arrazoia. Israelgo agintariek haien gorpuak gordetzen zituzten. Zoabi eta Basel Ghatas lankideari lau hilabete, eta hirugarren diputatu bati, Yamal Zahalka, bi hilabeteko zigorra ezarri zioten.<ref>{{Cite news|izenburua=La Knesset suspende a tres diputados árabes por reunirse con familias de atacantes palestinos|orrialdea=|abizena1=Sanz|izena1=Juan Carlos|data=8 de febrero de 2016|url=http://internacional.elpais.com/internacional/2016/02/08/actualidad/1454961817_274066.html|accessdate=12 de marzo de 2017}}</ref>
=== Nazionalitatea kentzeko ahaleginak ===
Avigdor Liebermanek, Israel Beitenuko liderrak eta Knéseteko hogeigarren legealdian Defentsa Ministroak, behin baino gehiagotan proposatu du arabiarrei israeldar nazionalitatea kentzea. 2010ean, dhauxe esan zuen: ''"Ezin dugu ahaztu Haneen Zoabi bezalako gaiak, guztiz identifikatzen baita beste alderdiarekin. (...) Zoabi bezalako jendeak, nire ustez, Gazako Hamas erregimenaren pean hautatutako herritar palestinarrak izan beharko luke''". Haneen Zoabik hauxe esanez erantzun zuen: ''"Gu (arabiar-israeldarrak) izan daitekeen aukera demokratiko bakarra gara, eta Lieberman, berriz, apartheida eta garbiketa etnikoa. (...) Liebermanek arrazismoaren doktrinan oinarritzen ditu bere helburuak; nik, berriz, herritar guztientzako berdintasun osoaren printzipioan oinarritzen dut neurea"''.<ref name="Izenik_gabekoa-20240110211929">{{Cite news|izenburua=Liebermanː las conversaciones de paz deben revaluar el derecho de los árabe-israelíes a la nacionalidad|orrialdea=|abizena1=Ravid|izena1=Barak|data=19 de septiembre de 2010|url=http://www.haaretz.com/israel-news/lieberman-peace-talks-must-reassess-israeli-arabs-right-to-citizenship-1.314596|accessdate=13 de marzo de 2017}}</ref> Berriro ere, 2017an, gisa, Avigdor Lieberman defentsa-ministroak adierazi zuen: "Ez dago arrazoirik Raed Salah, Ayman Odeh (zerrenda bateratua), Basel Ghattas (zerrenda bateratua) edo Haneen Zoabi israeldar herritarrak izaten jarrai dezaten".<ref name="Izenik_gabekoa_2-20240110211929">{{Cite news|izenburua=El Ministro de Defensa Lieberman sugiere despojar a los diputados árabes de la ciudadanía en un acuerdo con los palestinos|orrialdea=|abizena1=Cohen|izena1=Gili|data=13 de marzo de 2017|url=http://www.haaretz.com/israel-news/1.776977|accessdate=13 de marzo de 2017}}</ref>
Avigdor Liebermanek, Israel Beitenuko liderrak eta Knéseteko hogeigarren legealdian Defentsa Ministroak, behin baino gehiagotan proposatu du arabiarrei israeldar nazionalitatea kentzea. 2010ean, dhauxe esan zuen: ''"Ezin dugu ahaztu Haneen Zoabi bezalako gaiak, guztiz identifikatzen baita beste alderdiarekin. (...) Zoabi bezalako jendeak, nire ustez, Gazako Hamas erregimenaren pean hautatutako herritar palestinarrak izan beharko luke''". Haneen Zoabik hauxe esanez erantzun zuen: ''"Gu (arabiar-israeldarrak) izan daitekeen aukera demokratiko bakarra gara, eta Lieberman, berriz, apartheida eta garbiketa etnikoa. (...) Liebermanek arrazismoaren doktrinan oinarritzen ditu bere helburuak; nik, berriz, herritar guztientzako berdintasun osoaren printzipioan oinarritzen dut neurea"''.<ref name="Izenik_gabekoa-20240110211929"/> Berriro ere, 2017an, gisa, Avigdor Lieberman defentsa-ministroak adierazi zuen: "Ez dago arrazoirik Raed Salah, Ayman Odeh (zerrenda bateratua), Basel Ghattas (zerrenda bateratua) edo Haneen Zoabi israeldar herritarrak izaten jarrai dezaten".<ref name="Izenik_gabekoa_2-20240110211929"/>
=== Umm al-Hirango eraispenak ===
[[Fitxategi:Umm_al-Hiran_19.1.2017_01.jpg|thumb|Umm al-Hiranen suntsitutako beduino-etxeak, hiri judu bat kokatzeko (2017)]]2017. urteko urtarrilaren 18an, Umm al-Hiranen (Israelgo hegoaldean), gutxiengo arabiar [[Beduino|beduinoen]]<nowiki/>eraikin batzuk bota zituzten, gero hiri judu berri bat eraikitzeko. Orduan, Israelgo poliziak tiroz hil zuen irakasle beduino bat, eta, aldi berean, ibilgailuaren kontrola galdu eta hainbat polizia harrapatu zituen. Polizia horietako bat ere hil egin zen.<ref>{{Cite news|izenburua=Un policía judío y un profesor árabe mueren en choques en el sur de Israel|orrialdea=|abizena1=Sanz|izena1=Juan Carlos|data=18 de enero de 2017|url=http://internacional.elpais.com/internacional/2017/01/18/actualidad/1484735035_750582.html|accessdate=11 de marzo de 2017}}</ref> Poliziak eta komunikabideek berehala kalifikatu zuten "eraso terroristaren" gertakaria, baina polizia-ikerketa batek frogatu zuen hildako irakaslea errugabea zela, eta [[Benjamin Netanyahu]] Israelgo lehen ministroak irakasle horren familiari barkamena eskatu zion gertaerarengatik.<ref>{{Cite news|izenburua=A terrible injustice, belatedly acknowledged for the wrong reasons|orrialdea=|abizena1=Horovitz|izena1=David|data=10 de septiembre de 2020|url=https://www.timesofisrael.com/a-terrible-injustice-belatedly-acknowledged-for-the-wrong-reasons/#gs.fyly25|alea=|argitaratze-lekua=|accessdate=12 de septiembre de 2020}}</ref> Zoabik, gertaeren unean herrixkan bertan zegoenak, adierazi zuen “Umm al-Hiran gertatzen ari dena kanporatzea da, [[apartheid]] da, [[Kolonialismo|kolonialismoa]] da. (…) Palestinarrek Knéset-en kanporatze politikoa eta [[Negev|Negev-eko]] kanporatze fisikoa jasaten dituzte”.<ref name=":2" />
=== Iruzurraren egozpena ===
2021eko apirilean, Israelgo fiskal nagusiak jakinarazi zuen Haneen Zoabi egotziko ziola Balad alderdiko finantza-irregulartasunak zirela eta. Zehazki, 2013 eta 2016 urteen artean Estatuaren Kontrolerako Bulegora bidalitako dokumentu batzuk manipulatzea eta alderdiak jasotako milioika [[Shekel berri|shekel berriaren]] (Israelgo dirua) jatorriari buruz engainatzea leporatu zitzaion.<ref>{{Cite news|izenburua=Firebrand former MK Hanin Zoabi to be charged with fraud over party finances|data=6 de abril de 2021|url=https://www.timesofisrael.com/firebrand-former-mk-hanin-zoabi-to-be-charged-with-fraud-over-party-finances/|accessdate=9 de abril de 2021}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Ikus, gainera ==
* [[Baterako Zerrenda|Zerrenda bateratua]]
== Kanpo estekak ==
=== Gune ofizialak ===
* [http://knesset.gov.il/mk/eng/mk_eng.asp?mk_individual_id_t=846 Haneen Zoabiren profila Knéseten web orrian]
{{Bizialdia|1969ko||Zoabi, Haneen}}
[[Kategoria:Palestinarrak]]
[[Kategoria:Israeldarrak]]
[[Kategoria:Emakume irakasleak]]
[[Kategoria:Emakume politikariak]]
[[Kategoria:Emakume aktibistak]]
[[Kategoria:Jerusalemgo Unibertsitate Hebrearreko ikasleak]]
9e4tsxwzi5sdvidg0ommt64b8uag2jl
Atari:Hezkuntza/Ikusgela/Azpitituluak
100
1130464
10006278
10002616
2024-12-21T02:18:37Z
ListeriaBot
64511
Wikidata list updated [V2]
10006278
wikitext
text/x-wiki
{{PAGEBANNER:Ikusgela-Bideo azala - Leloa (cropped).png|origin=0,0|link=Atari:Hezkuntza/Ikusgela|pgname=Ikusgela/Azpitituluak|toc=yes}}
Hemen zerrendatzen dira Ikusgelako bideoek dituzten azpititulu guztiak.
== Filosofia ==
{{Wikidata list|sparql=
select
?item
(concat("[[:", ?file, "]]") as ?file_link)
(REPLACE (?timedtext_,"(.*)\\.webm\\.(.*)\\.srt","$2") as ?language)
(concat("[[:c:", ?timedtext, "|", ?language, "]]") as ?timedtext_link)
with {
select * {
# get files in a category
service wikibase:mwapi {
bd:serviceParam wikibase:api "Generator";
wikibase:endpoint "commons.wikimedia.org";
mwapi:generator "categorymembers";
mwapi:gcmtitle "Category:Philosophy videos by Ikusgela"; # category to get files from
mwapi:gcmtype "file";
mwapi:gcmlimit "max".
?file wikibase:apiOutput mwapi:title.
?pageid wikibase:apiOutput mwapi:pageid.
}
bind(strafter(?file, "File:") as ?name).
bind(uri(concat(str(wd:), "Q", ?pageid)) as ?item).
}
} as %files
{
include %files.
# get TimedText pages starting with the file name
service wikibase:mwapi {
bd:serviceParam wikibase:api "Generator";
wikibase:endpoint "commons.wikimedia.org";
mwapi:generator "allpages";
mwapi:gapprefix ?name;
mwapi:gapnamespace "102"; # TimedText
mwapi:gaplimit "max".
?timedtext wikibase:apiOutput mwapi:title.
}
BIND(?timedtext as ?timedtext_)
}
|columns=?file_link:Fitxategia,?timedtext_link:Azpitituluak
|sort=label
|links=text
}}
{| class='wikitable sortable'
! Fitxategia
! Azpitituluak
|-
| [[:File:Ikusgela - Hannah Arendt.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Hannah Arendt.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Hannah Arendt.webm.ca.srt|ca]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Hannah Arendt.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Hannah Arendt.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Hannah Arendt.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Hannah Arendt.webm.ha.srt|ha]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Hannah Arendt.webm.sl.srt|sl]]
|-
| [[:File:Ikusgela – Simone de Beauvoir.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela – Simone de Beauvoir.webm.ar.srt|ar]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Simone de Beauvoir.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Simone de Beauvoir.webm.ca.srt|ca]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Simone de Beauvoir.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Simone de Beauvoir.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Simone de Beauvoir.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Simone de Beauvoir.webm.ha.srt|ha]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Aristoteles.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Aristoteles.webm.ar.srt|ar]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Aristoteles.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Aristoteles.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Aristoteles.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Aristoteles.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Aristoteles.webm.sl.srt|sl]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Mary Wollstonecraft.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Mary Wollstonecraft.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Mary Wollstonecraft.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Mary Wollstonecraft.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Mary Wollstonecraft.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Mary Wollstonecraft.webm.sl.srt|sl]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Txillardegi.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Txillardegi.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Txillardegi.webm.ca.srt|ca]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Txillardegi.webm.cy.srt|cy]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Txillardegi.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Txillardegi.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Txillardegi.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Txillardegi.webm.fr.srt|fr]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Txillardegi.webm.ru.srt|ru]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Karl Marx.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Karl Marx.webm.ar.srt|ar]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Karl Marx.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Karl Marx.webm.ca.srt|ca]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Karl Marx.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Karl Marx.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Karl Marx.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Karl Marx.webm.zh.srt|zh]]
|-
| [[:File:Ikusgela - bell hooks.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - bell hooks.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - bell hooks.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - bell hooks.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - bell hooks.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - bell hooks.webm.my.srt|my]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - bell hooks.webm.sl.srt|sl]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Sally Haslanger.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Sally Haslanger.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Sally Haslanger.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Sally Haslanger.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Sally Haslanger.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Michel Foucault.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Michel Foucault.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Michel Foucault.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Michel Foucault.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Michel Foucault.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Michel Foucault.webm.sl.srt|sl]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Joxe Azurmendi.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Joxe Azurmendi.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Joxe Azurmendi.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Joxe Azurmendi.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Joxe Azurmendi.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Joxe Azurmendi.webm.ru.srt|ru]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Judith Butler.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Judith Butler.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Byung-Chul Han.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Byung-Chul Han.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Miguel Unamuno.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Miguel Unamuno.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Ludwig Wittgenstein.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Ludwig Wittgenstein.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Nietzsche.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Nietzsche.webm.ar.srt|ar]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Nietzsche.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Nietzsche.webm.ca.srt|ca]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Nietzsche.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Nietzsche.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Nietzsche.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Nietzsche.webm.sl.srt|sl]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Nietzsche.webm.tr.srt|tr]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Kant.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Kant.webm.ar.srt|ar]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Kant.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Kant.webm.ca.srt|ca]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Kant.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Kant.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Kant.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Kant.webm.sl.srt|sl]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Descartes.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Descartes.webm.ar.srt|ar]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Descartes.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Descartes.webm.ca.srt|ca]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Descartes.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Descartes.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Descartes.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Descartes.webm.sl.srt|sl]]
|-
| [[:File:Ikusgela – Platon.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela – Platon.webm.ar.srt|ar]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Platon.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Platon.webm.ca.srt|ca]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Platon.webm.el.srt|el]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Platon.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Platon.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Platon.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Platon.webm.ha.srt|ha]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Platon.webm.sl.srt|sl]]
|}
{{wikidata list end}}
== Ekonomia ==
{{Wikidata list|sparql=
select
?item
(concat("[[:", ?file, "]]") as ?file_link)
(REPLACE (?timedtext_,"(.*)\\.webm\\.(.*)\\.srt","$2") as ?language)
(concat("[[:c:", ?timedtext, "|", ?language, "]]") as ?timedtext_link)
with {
select * {
# get files in a category
service wikibase:mwapi {
bd:serviceParam wikibase:api "Generator";
wikibase:endpoint "commons.wikimedia.org";
mwapi:generator "categorymembers";
mwapi:gcmtitle "Category:Economics videos by Ikusgela"; # category to get files from
mwapi:gcmtype "file";
mwapi:gcmlimit "max".
?file wikibase:apiOutput mwapi:title.
?pageid wikibase:apiOutput mwapi:pageid.
}
bind(strafter(?file, "File:") as ?name).
bind(uri(concat(str(wd:), "Q", ?pageid)) as ?item).
}
} as %files
{
include %files.
# get TimedText pages starting with the file name
service wikibase:mwapi {
bd:serviceParam wikibase:api "Generator";
wikibase:endpoint "commons.wikimedia.org";
mwapi:generator "allpages";
mwapi:gapprefix ?name;
mwapi:gapnamespace "102"; # TimedText
mwapi:gaplimit "max".
?timedtext wikibase:apiOutput mwapi:title.
}
BIND(?timedtext as ?timedtext_)
}
|columns=?file_link:Fitxategia,?timedtext_link:Azpitituluak
|sort=label
|links=text
}}
{| class='wikitable sortable'
! Fitxategia
! Azpitituluak
|-
| [[:File:Ikusgela-Soldata garbia eta soldata gordina.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Soldata garbia eta soldata gordina.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Soldata garbia eta soldata gordina.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Autonomoen lege berria.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Autonomoen lege berria.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Gutxieneko soldata.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Gutxieneko soldata.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Kooperatiba.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Kooperatiba.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Merkatu-ikerketa.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Merkatu-ikerketa.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Kontzertu ekonomikoa.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Kontzertu ekonomikoa.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Errenta aitorpena.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Errenta aitorpena.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Ekonomia sozial eraldatzailea.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Ekonomia sozial eraldatzailea.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Enpresen gizarte-erantzukizuna.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Enpresen gizarte-erantzukizuna.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Paradisu fiskalak.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Paradisu fiskalak.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Hipoteka.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Hipoteka.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Iruzur piramidala.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Iruzur piramidala.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-PFEZ.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-PFEZ.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-PFEZ.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-BPGa.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-BPGa.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Inflazioa.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Inflazioa.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Enpresa motak.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Enpresa motak.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela – Zer da BEZa?.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela – Zer da BEZa?.webm.eu.srt|eu]]
|}
{{wikidata list end}}
== Euskal kultura ==
{{Wikidata list|sparql=
select
?item
(concat("[[:", ?file, "]]") as ?file_link)
(REPLACE (?timedtext_,"(.*)\\.webm\\.(.*)\\.srt","$2") as ?language)
(concat("[[:c:", ?timedtext, "|", ?language, "]]") as ?timedtext_link)
with {
select * {
# get files in a category
service wikibase:mwapi {
bd:serviceParam wikibase:api "Generator";
wikibase:endpoint "commons.wikimedia.org";
mwapi:generator "categorymembers";
mwapi:gcmtitle "Category:Basque literature videos by Ikusgela"; # category to get files from
mwapi:gcmtype "file";
mwapi:gcmlimit "max".
?file wikibase:apiOutput mwapi:title.
?pageid wikibase:apiOutput mwapi:pageid.
}
bind(strafter(?file, "File:") as ?name).
bind(uri(concat(str(wd:), "Q", ?pageid)) as ?item).
}
} as %files
{
include %files.
# get TimedText pages starting with the file name
service wikibase:mwapi {
bd:serviceParam wikibase:api "Generator";
wikibase:endpoint "commons.wikimedia.org";
mwapi:generator "allpages";
mwapi:gapprefix ?name;
mwapi:gapnamespace "102"; # TimedText
mwapi:gaplimit "max".
?timedtext wikibase:apiOutput mwapi:title.
}
BIND(?timedtext as ?timedtext_)
}
|columns=?file_link:Fitxategia,?timedtext_link:Azpitituluak
|sort=label
|links=text
}}
{| class='wikitable sortable'
! Fitxategia
! Azpitituluak
|-
| [[:File:Ikusgela – Axular eta XVII. mendeko literatura.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela – Axular eta XVII. mendeko literatura.webm.ar.srt|ar]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Axular eta XVII. mendeko literatura.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Axular eta XVII. mendeko literatura.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Axular eta XVII. mendeko literatura.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Axular eta XVII. mendeko literatura.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela – Mariasun Landa eta XX. mendeko haur eta gazte literatura.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela – Mariasun Landa eta XX. mendeko haur eta gazte literatura.webm.ar.srt|ar]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Mariasun Landa eta XX. mendeko haur eta gazte literatura.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Mariasun Landa eta XX. mendeko haur eta gazte literatura.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Mariasun Landa eta XX. mendeko haur eta gazte literatura.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Mariasun Landa eta XX. mendeko haur eta gazte literatura.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela – Txillardegi eta XX. mendeko eleberrigintza.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela – Txillardegi eta XX. mendeko eleberrigintza.webm.ar.srt|ar]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Txillardegi eta XX. mendeko eleberrigintza.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Txillardegi eta XX. mendeko eleberrigintza.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Txillardegi eta XX. mendeko eleberrigintza.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Txillardegi eta XX. mendeko eleberrigintza.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela – Bernart Etxepare eta XVI. mendeko literatura.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela – Bernart Etxepare eta XVI. mendeko literatura.webm.ar.srt|ar]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Bernart Etxepare eta XVI. mendeko literatura.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Bernart Etxepare eta XVI. mendeko literatura.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Bernart Etxepare eta XVI. mendeko literatura.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Bernart Etxepare eta XVI. mendeko literatura.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Bernart Etxepare eta XVI. mendeko literatura.webm.ru.srt|ru]]
|-
| [[:File:Ikusgela – Txomin Agirre eta XIX. mendeko literatura.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela – Txomin Agirre eta XIX. mendeko literatura.webm.ar.srt|ar]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Txomin Agirre eta XIX. mendeko literatura.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Txomin Agirre eta XIX. mendeko literatura.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Txomin Agirre eta XIX. mendeko literatura.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Txomin Agirre eta XIX. mendeko literatura.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela – Gabriel Aresti eta XX. mendeko olerkigintza.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela – Gabriel Aresti eta XX. mendeko olerkigintza.webm.ar.srt|ar]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Gabriel Aresti eta XX. mendeko olerkigintza.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Gabriel Aresti eta XX. mendeko olerkigintza.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Gabriel Aresti eta XX. mendeko olerkigintza.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Gabriel Aresti eta XX. mendeko olerkigintza.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela – Ez Dok Amairu eta XX. mendeko kantagintza.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela – Ez Dok Amairu eta XX. mendeko kantagintza.webm.ar.srt|ar]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Ez Dok Amairu eta XX. mendeko kantagintza.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Ez Dok Amairu eta XX. mendeko kantagintza.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Ez Dok Amairu eta XX. mendeko kantagintza.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Ez Dok Amairu eta XX. mendeko kantagintza.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela – Xalbador eta XX. Mendeko bertsolaritza.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela – Xalbador eta XX. Mendeko bertsolaritza.webm.ar.srt|ar]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Xalbador eta XX. Mendeko bertsolaritza.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Xalbador eta XX. Mendeko bertsolaritza.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Xalbador eta XX. Mendeko bertsolaritza.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela – Xalbador eta XX. Mendeko bertsolaritza.webm.eu.srt|eu]]
|}
{{wikidata list end}}
{{Wikidata list|sparql=
select
?item
(concat("[[:", ?file, "]]") as ?file_link)
(REPLACE (?timedtext_,"(.*)\\.webm\\.(.*)\\.srt","$2") as ?language)
(concat("[[:c:", ?timedtext, "|", ?language, "]]") as ?timedtext_link)
with {
select * {
# get files in a category
service wikibase:mwapi {
bd:serviceParam wikibase:api "Generator";
wikibase:endpoint "commons.wikimedia.org";
mwapi:generator "categorymembers";
mwapi:gcmtitle "Category:Basque culture videos by Ikusgela"; # category to get files from
mwapi:gcmtype "file";
mwapi:gcmlimit "max".
?file wikibase:apiOutput mwapi:title.
?pageid wikibase:apiOutput mwapi:pageid.
}
bind(strafter(?file, "File:") as ?name).
bind(uri(concat(str(wd:), "Q", ?pageid)) as ?item).
}
} as %files
{
include %files.
# get TimedText pages starting with the file name
service wikibase:mwapi {
bd:serviceParam wikibase:api "Generator";
wikibase:endpoint "commons.wikimedia.org";
mwapi:generator "allpages";
mwapi:gapprefix ?name;
mwapi:gapnamespace "102"; # TimedText
mwapi:gaplimit "max".
?timedtext wikibase:apiOutput mwapi:title.
}
BIND(?timedtext as ?timedtext_)
}
|columns=?file_link:Fitxategia,?timedtext_link:Azpitituluak
|sort=label
|links=text
}}
{| class='wikitable sortable'
! Fitxategia
! Azpitituluak
|-
| [[:File:Ikusgela-Euskarazko prentsa.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Euskarazko prentsa.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Euskarazko prentsa.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Euskarazko prentsa.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Euskarazko prentsa.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Euskal zinema.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Euskal zinema.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Euskal zinema.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Euskal zinema.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Euskal zinema.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Lehen Euskal Pizkundea.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Lehen Euskal Pizkundea.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Lehen Euskal Pizkundea.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Lehen Euskal Pizkundea.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Lehen Euskal Pizkundea.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Bigarren Euskal Pizkundea.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Bigarren Euskal Pizkundea.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Bigarren Euskal Pizkundea.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Bigarren Euskal Pizkundea.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Bigarren Euskal Pizkundea.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Euskararen debekua.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Euskararen debekua.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Euskararen debekua.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Euskararen debekua.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Euskararen debekua.webm.ru.srt|ru]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Euskara ingurune digitalean.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Euskara ingurune digitalean.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Euskara ingurune digitalean.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Euskara ingurune digitalean.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Euskara ingurune digitalean.webm.ru.srt|ru]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Euskal hezkuntza.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Euskal hezkuntza.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Euskal hezkuntza.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Euskal hezkuntza.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Euskal arte plastikoa.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Euskal arte plastikoa.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Euskal arte plastikoa.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Euskal arte plastikoa.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Euskara batua.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Euskara batua.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Euskara batua.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Euskara batua.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Euskara batua.webm.ru.srt|ru]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Euskal antzerkigintza.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Euskal antzerkigintza.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Euskal antzerkigintza.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Euskal antzerkigintza.webm.eu.srt|eu]]
|}
{{wikidata list end}}
== Literatura unibertsala ==
{{Wikidata list|sparql=
select
?item
(concat("[[:", ?file, "]]") as ?file_link)
(REPLACE (?timedtext_,"(.*)\\.webm\\.(.*)\\.srt","$2") as ?language)
(concat("[[:c:", ?timedtext, "|", ?language, "]]") as ?timedtext_link)
with {
select * {
# get files in a category
service wikibase:mwapi {
bd:serviceParam wikibase:api "Generator";
wikibase:endpoint "commons.wikimedia.org";
mwapi:generator "categorymembers";
mwapi:gcmtitle "Category:World Literature videos by Ikusgela"; # category to get files from
mwapi:gcmtype "file";
mwapi:gcmlimit "max".
?file wikibase:apiOutput mwapi:title.
?pageid wikibase:apiOutput mwapi:pageid.
}
bind(strafter(?file, "File:") as ?name).
bind(uri(concat(str(wd:), "Q", ?pageid)) as ?item).
}
} as %files
{
include %files.
# get TimedText pages starting with the file name
service wikibase:mwapi {
bd:serviceParam wikibase:api "Generator";
wikibase:endpoint "commons.wikimedia.org";
mwapi:generator "allpages";
mwapi:gapprefix ?name;
mwapi:gapnamespace "102"; # TimedText
mwapi:gaplimit "max".
?timedtext wikibase:apiOutput mwapi:title.
}
BIND(?timedtext as ?timedtext_)
}
|columns=?file_link:Fitxategia,?timedtext_link:Azpitituluak
|sort=label
|links=text
}}
{| class='wikitable sortable'
! Fitxategia
! Azpitituluak
|-
| [[:File:Ikusgela - Safo.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Safo.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Cervantes.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Cervantes.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Homero.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Homero.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Dante.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Dante.webm.eu.srt|eu]]
|}
{{wikidata list end}}
== Ingurumena ==
{{Wikidata list|sparql=
select
?item
(concat("[[:", ?file, "]]") as ?file_link)
(REPLACE (?timedtext_,"(.*)\\.webm\\.(.*)\\.srt","$2") as ?language)
(concat("[[:c:", ?timedtext, "|", ?language, "]]") as ?timedtext_link)
with {
select * {
# get files in a category
service wikibase:mwapi {
bd:serviceParam wikibase:api "Generator";
wikibase:endpoint "commons.wikimedia.org";
mwapi:generator "categorymembers";
mwapi:gcmtitle "Category:Environment videos by Ikusgela"; # category to get files from
mwapi:gcmtype "file";
mwapi:gcmlimit "max".
?file wikibase:apiOutput mwapi:title.
?pageid wikibase:apiOutput mwapi:pageid.
}
bind(strafter(?file, "File:") as ?name).
bind(uri(concat(str(wd:), "Q", ?pageid)) as ?item).
}
} as %files
{
include %files.
# get TimedText pages starting with the file name
service wikibase:mwapi {
bd:serviceParam wikibase:api "Generator";
wikibase:endpoint "commons.wikimedia.org";
mwapi:generator "allpages";
mwapi:gapprefix ?name;
mwapi:gapnamespace "102"; # TimedText
mwapi:gaplimit "max".
?timedtext wikibase:apiOutput mwapi:title.
}
BIND(?timedtext as ?timedtext_)
}
|columns=?file_link:Fitxategia,?timedtext_link:Azpitituluak
|sort=label
|links=text
}}
{| class='wikitable sortable'
! Fitxategia
! Azpitituluak
|-
| [[:File:Polinizatzaileak.webm]]
| [[:c:TimedText:Polinizatzaileak.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Larraketa berreratzaile.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Larraketa berreratzaile.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Lurzoruaren osasuna.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Lurzoruaren osasuna.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Berotegi efektua.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Berotegi efektua.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Zehaztasuneko nekazaritza.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Zehaztasuneko nekazaritza.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Hondakinak eta bioekonomia zirkularra.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Hondakinak eta bioekonomia zirkularra.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ingurumenaren gaineko bideo sortaren aurkezpena.webm]]
| [[:c:TimedText:Ingurumenaren gaineko bideo sortaren aurkezpena.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Espezie inbaditzaileak.webm]]
| [[:c:TimedText:Espezie inbaditzaileak.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Animalien migrazioa.webm]]
| [[:c:TimedText:Animalien migrazioa.webm.eu.srt|eu]]
|}
{{wikidata list end}}
== Erronka digitalak ==
{{Wikidata list|sparql=
select
?item
(concat("[[:", ?file, "]]") as ?file_link)
(REPLACE (?timedtext_,"(.*)\\.webm\\.(.*)\\.srt","$2") as ?language)
(concat("[[:c:", ?timedtext, "|", ?language, "]]") as ?timedtext_link)
with {
select * {
# get files in a category
service wikibase:mwapi {
bd:serviceParam wikibase:api "Generator";
wikibase:endpoint "commons.wikimedia.org";
mwapi:generator "categorymembers";
mwapi:gcmtitle "Category:Digital skills videos by Ikusgela"; # category to get files from
mwapi:gcmtype "file";
mwapi:gcmlimit "max".
?file wikibase:apiOutput mwapi:title.
?pageid wikibase:apiOutput mwapi:pageid.
}
bind(strafter(?file, "File:") as ?name).
bind(uri(concat(str(wd:), "Q", ?pageid)) as ?item).
}
} as %files
{
include %files.
# get TimedText pages starting with the file name
service wikibase:mwapi {
bd:serviceParam wikibase:api "Generator";
wikibase:endpoint "commons.wikimedia.org";
mwapi:generator "allpages";
mwapi:gapprefix ?name;
mwapi:gapnamespace "102"; # TimedText
mwapi:gaplimit "max".
?timedtext wikibase:apiOutput mwapi:title.
}
BIND(?timedtext as ?timedtext_)
}
|columns=?file_link:Fitxategia,?timedtext_link:Azpitituluak
|sort=label
|links=text
}}
{| class='wikitable sortable'
! Fitxategia
! Azpitituluak
|-
| [[:File:Ikusgela-Algoritmoak.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Algoritmoak.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Algoritmoak.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Adimen artifiziala.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Adimen artifiziala.webm.ar.srt|ar]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Adimen artifiziala.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Adimen artifiziala.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Adimen artifiziala.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Adimen artifiziala.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Adimen artifiziala.webm.sl.srt|sl]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Humanitate digitalak.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Humanitate digitalak.webm.ar.srt|ar]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Humanitate digitalak.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Metabertsoa.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Metabertsoa.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Hizkuntza prozesamendua.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Hizkuntza prozesamendua.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Hizkuntza prozesamendua.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Hizkuntza prozesamendua.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Hizkuntza prozesamendua.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Big data.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Big data.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Big data.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Kutsadura digitala.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Kutsadura digitala.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Kutsadura digitala.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Harreman afektibo digitala.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Harreman afektibo digitala.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Identitate digitala.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Identitate digitala.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Identitate digitala.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Detox digitala.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Detox digitala.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Artea eta adimen artifiziala.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Artea eta adimen artifiziala.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Artea eta adimen artifiziala.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Euskararen mugak sarean.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Euskararen mugak sarean.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Interneten funtzionamendua.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Interneten funtzionamendua.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Ordenagailu kuantikoa.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Ordenagailu kuantikoa.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Fake news.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Fake news.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela - Fake news.webm.eu.srt|eu]]
|}
{{wikidata list end}}
== Historia ==
{{Wikidata list|sparql=
select
?item
(concat("[[:", ?file, "]]") as ?file_link)
(REPLACE (?timedtext_,"(.*)\\.webm\\.(.*)\\.srt","$2") as ?language)
(concat("[[:c:", ?timedtext, "|", ?language, "]]") as ?timedtext_link)
with {
select * {
# get files in a category
service wikibase:mwapi {
bd:serviceParam wikibase:api "Generator";
wikibase:endpoint "commons.wikimedia.org";
mwapi:generator "categorymembers";
mwapi:gcmtitle "Category:History videos by Ikusgela"; # category to get files from
mwapi:gcmtype "file";
mwapi:gcmlimit "max".
?file wikibase:apiOutput mwapi:title.
?pageid wikibase:apiOutput mwapi:pageid.
}
bind(strafter(?file, "File:") as ?name).
bind(uri(concat(str(wd:), "Q", ?pageid)) as ?item).
}
} as %files
{
include %files.
# get TimedText pages starting with the file name
service wikibase:mwapi {
bd:serviceParam wikibase:api "Generator";
wikibase:endpoint "commons.wikimedia.org";
mwapi:generator "allpages";
mwapi:gapprefix ?name;
mwapi:gapnamespace "102"; # TimedText
mwapi:gaplimit "max".
?timedtext wikibase:apiOutput mwapi:title.
}
BIND(?timedtext as ?timedtext_)
}
|columns=?file_link:Fitxategia,?timedtext_link:Azpitituluak
|sort=label
|links=text
}}
{| class='wikitable sortable'
! Fitxategia
! Azpitituluak
|-
| [[:File:Ikusgela-Neolitoa.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Neolitoa.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Neolitoa.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Frantziako Iraultza.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Frantziako Iraultza.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Frantziako Iraultza.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Erromatarrak euskal lurretan.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Erromatarrak euskal lurretan.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Erromatarrak euskal lurretan.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Euskal baleazaleak.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Euskal baleazaleak.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Iruñeko Erresuma.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Iruñeko Erresuma.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Berlingo Harresia.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Berlingo Harresia.webm.eu.srt|eu]]
|}
{{wikidata list end}}
== Zortziko txikian ==
{{Wikidata list|sparql=
select
?item
(concat("[[:", ?file, "]]") as ?file_link)
(REPLACE (?timedtext_,"(.*)\\.webm\\.(.*)\\.srt","$2") as ?language)
(concat("[[:c:", ?timedtext, "|", ?language, "]]") as ?timedtext_link)
with {
select * {
# get files in a category
service wikibase:mwapi {
bd:serviceParam wikibase:api "Generator";
wikibase:endpoint "commons.wikimedia.org";
mwapi:generator "categorymembers";
mwapi:gcmtitle "Category:Zortziko txikian"; # category to get files from
mwapi:gcmtype "file";
mwapi:gcmlimit "max".
?file wikibase:apiOutput mwapi:title.
?pageid wikibase:apiOutput mwapi:pageid.
}
bind(strafter(?file, "File:") as ?name).
bind(uri(concat(str(wd:), "Q", ?pageid)) as ?item).
}
} as %files
{
include %files.
# get TimedText pages starting with the file name
service wikibase:mwapi {
bd:serviceParam wikibase:api "Generator";
wikibase:endpoint "commons.wikimedia.org";
mwapi:generator "allpages";
mwapi:gapprefix ?name;
mwapi:gapnamespace "102"; # TimedText
mwapi:gaplimit "max".
?timedtext wikibase:apiOutput mwapi:title.
}
BIND(?timedtext as ?timedtext_)
}
|columns=?file_link:Fitxategia,?timedtext_link:Azpitituluak
|sort=label
|links=text
}}
{| class='wikitable sortable'
! Fitxategia
! Azpitituluak
|-
| [[:File:Ikusgela-Leku muturrekoenak.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Leku muturrekoenak.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Euskal herriak.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Euskal herriak.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Euskal herriak.webm.ru.srt|ru]]
|-
| [[:File:Ikusgela - Euskal mendiak.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela - Euskal mendiak.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Iruñeko Sanferminak.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Iruñeko Sanferminak.webm.ar.srt|ar]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Iruñeko Sanferminak.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Iruñeko Sanferminak.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Iruñeko Sanferminak.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Iruñeko Sanferminak.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Durangoko Azoka.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Durangoko Azoka.webm.ar.srt|ar]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Durangoko Azoka.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Durangoko Azoka.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Durangoko Azoka.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Durangoko Azoka.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-San Tomas.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-San Tomas.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Olentzero.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Olentzero.webm.ar.srt|ar]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Olentzero.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Olentzero.webm.ru.srt|ru]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Txillida.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Txillida.webm.ar.srt|ar]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Txillida.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Txillida.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Txillida.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Eraztunen Jauna.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Eraztunen Jauna.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Eraztunen Jauna.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Eraztunen Jauna.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Tupustarriak.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Tupustarriak.webm.ar.srt|ar]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Tupustarriak.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Tupustarriak.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Tupustarriak.webm.ru.srt|ru]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Karraskariak.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Karraskariak.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Euskal izena duten zortzi objektu astronomiko.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Euskal izena duten zortzi objektu astronomiko.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Euskal izena duten zortzi objektu astronomiko.webm.ru.srt|ru]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Zortzi aita ez hain santu.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Zortzi aita ez hain santu.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Zortzi aita ez hain santu.webm.ru.srt|ru]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Ilargia.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Ilargia.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Bisurtea.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Bisurtea.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Korrika.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Korrika.webm.ar.srt|ar]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Korrika.webm.arn.srt|arn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Korrika.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Korrika.webm.ca.srt|ca]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Korrika.webm.cy.srt|cy]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Korrika.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Korrika.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Korrika.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Korrika.webm.fr.srt|fr]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Korrika.webm.it.srt|it]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Korrika.webm.ja.srt|ja]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Korrika.webm.pt.srt|pt]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Korrika.webm.rif.srt|rif]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Korrika.webm.ru.srt|ru]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Korrika.webm.wo.srt|wo]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Errege Bardea.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Errege Bardea.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Eusko Jaurlaritzako Lehendakariak.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Eusko Jaurlaritzako Lehendakariak.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Eusko Jaurlaritzako Lehendakariak.webm.ru.srt|ru]]
|-
| [[:File:Ikusgela-1766ko matxinada.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-1766ko matxinada.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Zortzi datu geografiko bitxi.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Zortzi datu geografiko bitxi.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Zortzi datu geografiko bitxi.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Zortzi datu geografiko bitxi.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Patata.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Patata.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Patata.webm.ru.srt|ru]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Titiak.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Titiak.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Nafarroako jota.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Nafarroako jota.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Nafarroako jota.webm.ru.srt|ru]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Altzoko Erraldoia.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Altzoko Erraldoia.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Altzoko Erraldoia.webm.ru.srt|ru]]
|-
| [[:File:Ikusgela-EuskarAbentura.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-EuskarAbentura.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Euskal herritarrak Frantziako Tourrean.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Euskal herritarrak Frantziako Tourrean.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Euskal herritarrak Frantziako Tourrean.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Euskal herritarrak Frantziako Tourrean.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Euskal herritarrak Frantziako Tourrean.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Olinpiar Jokoak.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Olinpiar Jokoak.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Euskal Herriko piratak.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Euskal Herriko piratak.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Bilboko Aste Nagusia.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Bilboko Aste Nagusia.webm.bn.srt|bn]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Bilboko Aste Nagusia.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Bilboko Aste Nagusia.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Bilboko Aste Nagusia.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Donostiako Zinemaldia.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Donostiako Zinemaldia.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Skateboard.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Skateboard.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Arantzazuko santutegia.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Arantzazuko santutegia.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Arantzazuko santutegia.webm.ru.srt|ru]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Everest.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Everest.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Everest.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Mari Domingi.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Mari Domingi.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Mari Domingi.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Mari Domingi.webm.eu.srt|eu]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Mari Domingi.webm.ru.srt|ru]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Euskal uharteak.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Euskal uharteak.webm.en.srt|en]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Euskal uharteak.webm.es.srt|es]]<br/>[[:c:TimedText:Ikusgela-Euskal uharteak.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Gorputzeko ileak.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Gorputzeko ileak.webm.eu.srt|eu]]
|-
| [[:File:Ikusgela-Inauteriak.webm]]
| [[:c:TimedText:Ikusgela-Inauteriak.webm.eu.srt|eu]]
|}
{{wikidata list end}}
[[Kategoria:Ikusgela]]
995wa41vi3rdr8hjeveikhmrnlpo4ry
Miniordenagailu
0
1134669
10005902
9509765
2024-12-20T15:23:32Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005902
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:DEC PDP-8.jpg|thumb|DEC PDP-8]]
[[Fitxategi:Honeywell-Bull DPS 7 Mainframe BWW March 1990.jpg|thumb|Honeywell-Bull DPS7 konputagailu nagusia]]
'''Miniordenagailu''' edo '''minikonputagailu''' bat, 1960<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Accelerating energy innovation: insights from multiple sectors|url=https://archive.org/details/acceleratingener0000unse|argitaletxea=Univ. of Chicago Press|data=2011|editore-abizena=Henderson|editore-izena=Rebecca|isbn=978-0-226-32683-2|sartze-data=2023-11-14|serie=A National Bureau of Economic Research conference report}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Han-Way|abizena=Huang|izenburua=The Atmel AVR microcontroller: MEGA and XMEGA in assembly and C|argitaletxea=Delmar|data=2014|isbn=978-1-133-60729-8|sartze-data=2023-11-14}}</ref>ko hamarkadaren erdialdean garatutako [[ordenagailu]] mota bat da eta [[konputagailu nagusi]]<ref>{{Erreferentzia|izena=Maurice|abizena=Estabrooks|izenburua=Electronic technology, corporate strategy, and world transformation|url=https://archive.org/details/electronictechno0000esta|argitaletxea=Quorum Books|data=1995|isbn=978-0-89930-969-9|sartze-data=2023-11-14}}</ref> handiek, [[IBM]]<nowiki/>ren tamaina ertaineko ordenagailuek eta haien zuzeneko lehiakideek ekoitzitakoa baino prezio txikiagoan saldu zena. 1970ean egindako ikerketa baten ondoren, ''[[The New York Times]]''ek minikonputagailuari buruzko definizio adostua proposatu zuen: 25000 dolar baino gutxiago balio zuen, teletipo moduko [[Sarrera-irteerako unitate|sarrera-irteera gailua]] zuen eta gutxienez lau mila memoria-hitzekin goi-mailako [[Programazio-lengoaia|programazio-lengoaiekin]] ([[FORTRAN|Fortran]] edo [[BASIC]]<ref>{{Erreferentzia|izena=William D.|abizena=Smith|izenburua=Maxi Computers Face Mini Conflict|hizkuntza=en-US|data=1970-04-05|url=https://www.nytimes.com/1970/04/05/archives/maxi-computers-face-mini-conflict-mini-trend-reaching-computers.html|aldizkaria=The New York Times|issn=0362-4331|sartze-data=2023-11-14}}</ref>) egindako [[Programa|programak]] exekutatzeko gai zen makina.
== Datu interesgarriak ==
Ezaugarri horietako ordenagailuek talde berezi bat osatzen zuten, bere [[Software arkitektura|''software''-arkitektura]] eta [[Sistema eragile|sistema eragileekin]] besteengandik desberdinduak izan zirenak. Datuak kalkulatzeko eta biltegiratzeko diseinatu beharrean, kontrolerako, instrumentaziorako, giza elkarreraginetarako eta komunikazioen konmutaziorako diseinatu ziren. Gehienak [[Jatorrizko ekipoen fabrikatzaile|jatorrizko ekipoen fabrikatzaileei]] (OEM) saldu zitzaizkien, azken erabilerarako aplikazioak garatzeko. Ezaugarri horietako ordenagailuak merkatuan egon ziren bi hamarkadetan (1965-1985), 100 enpresa inguru sortu ziren, baina gutxi batzuk baino ez zuten haien jarduerakin jarraitu<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=IEEE Xplore Full-Text PDF:|url=https://ieeexplore.ieee.org/stamp/stamp.jsp?tp=&arnumber=6777978|aldizkaria=ieeexplore.ieee.org|sartze-data=2023-11-14}}</ref>.
Miniordenagailu terminoa, konputagailu nagusi txikien eta [[Mikroordenagailu|mikrokonputagailuen]] artean zegoen ordenagailu bat izendatzeko erabili zen. Hori, [[txip]] sinpleko [[Mikroprozesadore|mikroprozesadoreak]] zituzten [[Prozesatzeko unitate zentral|prozesatzeko unitate zentralak]] agertu zirenean gertatu zen (1971n Intel 4004arekin hasi zena). XX. mendearen amaieran eta XXI.aren hasieran, minikonputagailu edo miniordenagailu ordez, [[gama ertaineko ordenagailu]] terminoa erabiltzen zen ordenagailu horietaz hitz egiterakoan (Adibidez: [[Oracle Corporation|Oracleren]] gama altuko [[SPARC]], IBMren Power ISA eta [[Hewlett-Packard|Hewlett-Packarden]] [[Itanium]] sisteman oinarritutakoak).
== Historia ==
Termino hau 1960<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Minicomputer {{!}} Definition & Facts {{!}} Britannica|hizkuntza=en|url=https://www.britannica.com/technology/minicomputer|aldizkaria=www.britannica.com|sartze-data=2023-11-14}}</ref>ko hamarkadan sortu zen [[transistore]], [[nukleo magnetikozko memoria]], jarraibide-multzo minimoak eta kostu txikiagoko [[Periferiko (ordenagailua)|periferikoak]] agertu zirenean (hala nola Teletype Corporation-en Modelo 33 ASR [[Teletipo|teletipoa]]<ref>{{Erreferentzia|izena=L. M.|abizena=Patnaik|izenburua=Case study of a microcomputer-minicomputer link|orrialdeak=225–230|abizena2=Anvekar|izena2=D. K.|data=1982-07-01|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0745713882900045|aldizkaria=Journal of Microcomputer Applications|alea=3|zenbakia=5|issn=0745-7138|doi=10.1016/0745-7138(82)90004-5|sartze-data=2023-11-14}}</ref><ref name=":0" />), tamaina txikiagoko ordenagailuei erreferentzia egiteko. Normalean [[19 hazbeteko bastidore]] bat edo gehiago okupatzen zuten (konputagailu nagusiek gela oso bat bete zezaketen<ref name=":1" />).
Miniordenagailuaren definizioa oso zehatza ez denez, hainbat hautagai daude mota horretako lehen ordenagailutzat har daitezkeenak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Who Built the First Minicomputers?|url=http://www.tronola.com/html/who_built_the_first_minicomputers-.html|aldizkaria=www.tronola.com|sartze-data=2023-11-14}}</ref>. Harrera handia izan zuten lehen miniordenagailuetako bat, [[DEC|DECek]] 1965ean sortutako, 12 biteko [[PDP-8|PDP-8a]] izan zen. Izan ere, [[Transistore diskretu|transistore diskretuekin]] egina zegoen eta 18500 dolar balio zuen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Doug Jones's DEC PDP-8 FAQs|url=https://homepage.divms.uiowa.edu/~jones/pdp8/faqs/|aldizkaria=homepage.divms.uiowa.edu|sartze-data=2023-11-14}}</ref> <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nino Ivanov Brings DEC's PDP-8 Minicomputer Out of the '60s and Onto an Arduino Near You|hizkuntza=en|url=https://www.hackster.io/news/nino-ivanov-brings-dec-s-pdp-8-minicomputer-out-of-the-60s-and-onto-an-arduino-near-you-c7745e17e7fa|aldizkaria=Hackster.io|sartze-data=2023-11-14}}</ref> (ondorengo bertsioek [[Zirkuitu integratu|zirkuitu integratuak]] erabili zituzten).
Miniordenagailuak, gama ertaineko ordenagailu bezala ere ezagutzen dira<ref>{{Erreferentzia|izenburua=What Is the Difference Between a Microcomputer & a Minicomputer?|hizkuntza=en|url=https://www.techwalla.com/articles/what-is-the-difference-between-a-microcomputer-a-minicomputer|aldizkaria=Techwalla|sartze-data=2023-11-14}}</ref>. Gaitasun eta prozesatzeko potentzia nahiko altuak izatera iritsi ziren. Hasiera batean, ingurune akademikoetan erabili ziren, oro har, prozesuak kontrolatzeko, datuak kudeatzeko, komunikaziorako, administrazio eta finantza-kudeaketarako edo probak eta esperimentuak kontrolatzeko<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Uses of Minicomputers|hizkuntza=en|url=https://www.techwalla.com/articles/uses-of-minicomputers|aldizkaria=Techwalla|sartze-data=2023-11-14}}</ref>.
1970eko hamarkadaren hasieran mundu osoan petrolio eta gas bila egindako esplorazio sismikoek ondorioztatuta, prozesatze-zentroetan miniordenagailuen erabilera orokortu zen<ref>{{Erreferentzia|izena=I. D. G.|abizena=Enterprise|izenburua=Computerworld|argitaletxea=IDG Enterprise|hizkuntza=en|data=1975-09-17|url=https://books.google.es/books?id=OxTAr_FX-foC&pg=PA30&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|sartze-data=2023-11-14}}</ref>.
1960ko hamarkadaren amaieran, [[TTL]] teknologiadun zirkuitu integratuen [[7400 seriea]] miniordenagailuetan erabiltzen hasi zen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=7400 Series TTL » Electronics Notes|url=https://www.electronics-notes.com/articles/electronic_components/logic-ic-families-technologies/7400-series-ttl.php|aldizkaria=www.electronics-notes.com|sartze-data=2023-11-14}}</ref>. 7400 serieak datu-hautatzaileak, [[Multiplexadore|multiplexadoreak]], hiru egoerako [[Bufer|buferrak]], memoriak eta abar eskaintzen zituen [[Hilara bikoitzeko pakete|hilara bikoitzeko paketeetan]] kokatuak (sistemaren eta arkitekturaren osagai nagusiak begi bistaz ikus zitezen). 1980ko hamarkadatik aurrera miniordenagailu askok [[VLSI]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Interaction of VLSI technology progress with minicomputer product development {{!}} IEEE Journals & Magazine {{!}} IEEE Xplore|url=https://ieeexplore.ieee.org/document/1051167|aldizkaria=ieeexplore.ieee.org|sartze-data=2023-11-14}}</ref> zirkuituak erabili zituzten.
1975ean [[MITS]]<nowiki/>ren [[Altair 8800]] aurkeztu zenean, [[Popular-Electronics]] aldizkariak miniordenagailu hitza erabiliz aipatu zuen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Altair 8800 on cover of Popular Electronics magazine|data=1975-01|url=https://www.computerhistory.org/collections/catalog/102652186|sartze-data=2023-11-14}}</ref>. Nahiz eta mikroordenagailu terminoa laster bihurtu zen ohikoa txip bakarreko mikroprozesadoreetan oinarritutako ordenagailu pertsonaletarako. Garai hartako mikroordenagailuak, 8 biteko [[Erabiltzaile bakar|erabiltzaile bakarreko]] sistema sinpleak ziren, [[CP/M]] edo [[MS-DOS]] bezalako sistema eragile ataza bakarrekoak exekutatzen zituztenak. Miniordenagailuak berriz, [[OpenVMS|VMS]] eta [[Unix]] bezalako sistema eragile [[Multiataza|multiatazadunak]] exekutatzen zituzten, eta estandarra 16 biteko ordenagailua bazen ere, errendimendu handiko superminiordenagailu berriak 32 bitekoak ziren.
Miniordenagailuen dekadentzia honako arrazoi hauengatik gertatu zen: mikroprozesadoreetan oinarritutako ''[[Hardware|hardwarearen]]'' kostu txikiagatik, [[Sare lokal|eremu lokaleko sare]] ekonomiko eta zabalterrazak agertzeagatik, [[Motorola 68020]] edo [[Intel 80286]] eta [[Intel 80386|80386]] mikroprozesadoreak agertzeagatik, eta azken erabiltzaileek miniordenagailuen fabrikatzaile ez malguenganako eta informatika-sailen edo [[Datu-prozesaketa gune|datu-prozesaketa guneen]] mendekotasun txikiagoa izateagatik. Horren ondorioz, miniordenagailuen eta [[Terminal (ordenagailua)|terminal informatikoen]] ordez, sareko [[Lan-estazio|lan-estazioak]], fitxategi-[[Zerbitzari|zerbitzariak]] eta [[Ordenagailu pertsonal|ordenagailu pertsonalak]] jarri ziren zenbait instalaziotan, 1980ko hamarkadaren bigarren erditik aurrera.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Miniordenagailuak]]
clhzk0j7lwnyk8u10lzcy7y1wcn1ttp
Shahrokh Xah
0
1172713
10005866
9615922
2024-12-20T14:16:03Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005866
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Shahrokh Mirza''' ({{lang-fa|شاهرخمیرزا ,شاهرخشاه}}‎; 1734–1796), '''Shahrokh Xah''' ({{lang|fa|شاهرخ شاه}}) errege-izenaz ezagunagoa, [[afxariden dinastia]]ko Irango [[xah]] izan zen.
== Jatorria ==
Shahrokh Mirza [[Reza Qoli Mirza Afxar]]rren semea zen, 1736 eta 1747 artean gobernatu zuen [[Nadir Xah]] irandar xah boteretsuaren semea.<ref>{{erreferentzia |abizena=Axworthy |izena=Michael |izenburua=The Sword of Persia: Nader Shah, from Tribal Warrior to Conquering Tyrant |url=https://archive.org/details/swordofpersianad0000axwo |urtea=2006 |argitaletxea=I.B.Tauris |isbn=978-1850437062}}</ref> Shahrokhen ama Fatemeh Soltan Begom printzesa zen, [[Sultan Hussein]] (1694-1722) [[Safaviden dinastia|safaviden xahren]] alaba zena, Shahrokh safaviden errege familiaren parte bihurtzen zuena.
== Erregealdia ==
1748an [[Ebrahim Afxar]] hil ondoren, nobleek Shahrokh aukeratu zuten. Shahrokhen semea, Nader Mirza Afxar, [[Khorasan]]go printze bihurtu zen. Shahrokhek [[Maxhad]] hiri santutegia bere erresumako hiriburua bihurtu zuen. [[Suleiman II.a Persiakoa|Mir Sayyed Mohammaden]] garaikidea zen, [[Suleiman I.a Persiakoa|Suleiman I.aren]] alabaren eta elizgizon baten semea. Nobleek adoretuta, bera zela tronuaren benetako oinordekoa uste izan zuen. Horrela honek Shahrokh harrapatu eta itsutu zuen, honen gobernuarekiko herritarren atsekabe kapitalizatuz. Atsekabearen arrazoia neurri batean Maxhad eskandalizatu zuen Rasul Beg bere georgiar kutunaren jokabidea izaten zen: bere xahren [[harem]]ean aske zela. 1749an, boterearen aldeko borroka batean, [[Tabriz]]eko khanaren semeak, Azad Khan Afghanek, independentzia kanpaina bat hasi zuen, [[Irango Azerbaijan]] probintzia bereganatu zuena, mendebaldean, Mohammad Hassan Khanek gidatutako [[Qajar dinastia|Qajar tribuak]], [[Mazandaran]] eskualdea bere gain hartu zuen bitartean.
1750ean, Shahrokhen jarraitzaileek Suleiman II.a harrapatu eta itsutu zuten, honen ondoren, Shahrokh xah bezala berrezarri zelarik.
1760an, Karim Khanek Iranen kontrola hartu zuenean, ez zen Shahrokh kargutik kentzen saiatu Nadirrenganako begiruneagatik; hala ere, Shahrokheko erresuma Khorasango probintziara murriztu zen.
[[Agha Mohammad Khan Qajar]] Maxhadera iritsi zenean, Shahrokh, Mirza [[Mahdi]] izeneko [[Ijtihad|mujtahid]] ospetsu batekin batera, qajarren kanpamendura joan zen. Han Agha Mohammad Khanen iloba Hossein Qoli Khanek harrera beroa egin zieten. Handik gutxira, Agha Mohammad Shahek- Suleiman Khan Qajarren eta Mirza Mahdiren agindupean- Maxhad konkistatzeko eta bere herritarrei xahren eskuzabaltasuna baieztatzeko 8.000 soldaduko indar bat bidali zuen. Egun bat geroago, Agha Mohammad, Irango [[Abbas I.a Persiakoa|Abbas Handia]] xah ospetsuaren ohitura jarraitu zuen, eta Maxhaden oinez sartu zen erromes bat bezala [[Imam Reza santutegia|Imam Rezaren santutegira]], negarrez eta lurrean musuka zegoen bitartean. Bere erromesaldiak 23 egunez jarraitu zuen, non herrialdeko politika ezagutzen ez zuela zirudien.
Hala ere, gauzak berehala aldatu ziren horren ondoren: Agha Mohammad Shahek Nadir Xahren gorpua lurpetik ateratzea agindu zuen, eta [[Teheran]]era bidali zuen, non Karim Khan Zanden gorpuarekin batera lurperatu zuten. Gero Shahrokh Nadir Xahren edozein aberastasun ematera behartu zuen. Shahrokhek zin egin zuen ez zuela Nadir Xahren aberastasunik. Agha Mohammad Shah, gupidagabea eta mendekatia, eta altxorren irrikaz, ez zuen sinetsi, eta larriki zauritu zuen aitonarengandik heredatuko zituen azken [[harribitxi]]en kokapen ezkutuak aitortzeko; Shahrokhek, ordea, ez zuen hitz egin nahi izan. Hala ere, azkenean harribitxien kokalekuak aitortu zituen. Shahrokh [[Mazandaran]]era bidali zuten bere familiarekin, baina Damghanen hil zen torturatzaileek eragindako zauriengatik.
== Familia ==
{{genealogia}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
{{Bizialdia|1734ko|1796ko|Shahrokh}}
{{Biografia zirriborroa|Iran}}
[[Kategoria:Persiako erregeak]]
[[Kategoria:Irango xiiak]]
[[Kategoria:Itsuak]]
3005msqd2otxmhhp3egthhlnhhhjzm2
Lankide:Julen Urkizar/Proba orria
2
1179275
10006350
9982616
2024-12-21T10:14:23Z
Julen Urkizar
160222
10006350
wikitext
text/x-wiki
== {{Banner|SpaceX logo black.svg}} ==
[[Fitxategi:SpaceX Azalpena.ogg|thumb|Laburpenaren audioa]]
== Zer da SpaceX? ==
[[Fitxategi:Elon Musk Colorado 2022 (cropped2).jpg|thumb|Elon Musk]]
SpaceX [[Espazio ontzi|suziri espazialak]] sortzen eta eraikitzen dituen enpresa bat da, pertsonak edota gauzak espaziora eramateko helburuarekin. 2002 urtean sortu zuen Elon Musk izeneko gizon batek, gizartea beste planeta batean bizi ahal izateko asmoarekin.
== Nola sortu zen SpaceX? ==
2002an, [[Elon Musk|Elon Muskek]] ideia handi bat zuen: espaziora bidaiatzea merkeagoa eta errazagoa izatea. Bere diruarekin, SpaceX sortzea erabaki zuen. Bere lehen helburua espaziora hegan egin eta [[Lurra|Lurrera]] itzul zitezkeen suziriak diseinatzea zen, berrerabiliak izateko, bidaia bakoitzaren ostean suntsitu beharrean. [[Diru]] asko aurreztea litzateke hori!
== Zein da Elon Musk-en ametsa? ==
[[Fitxategi:OSIRIS Mars true color.jpg|thumb|Marte]]
Elon Musk-ek amets handi bat dauka: [[Marte|Martera]] bidaiatzea eta bertan bizitzeko aukera izatea. Horretarako, SpaceX-ek Starship izeneko espazio-ontzi handia sortu du. Martera bidaiak egiteko erabiliko da eta pertsonak bidaltzeko diseinatuta dago. Musk-ek espero du datorren hamarkadetan jendea Martera joatea eta bizitzeko aukera izatea.
== Zergatik da garrantzitsua SpaceX? ==
SpaceX-ek [[Espazioaren esplorazioa|espazioaren]] inguruko ikuspegia aldatzen ari da. Merkeagoa eta errazagoa egiten du espaziora bidaiatzea, eta hori izango da gakoa etorkizuneko espazioko abentura berrietan. Gainera, beste [[Planeta|planetetan]] bizitzeko aukera emango du, eta horrek garrantzi handia izango du lurrak etorkizunean aurki ditzakeen arazoei aurre egiteko.
== Zein espazio-ontzi ditu SpaceX-ek? ==
Falcon 1 izan zen SpaceX-en lehenengo [[Espazio ontzi|espazio-ontzia]]. Hasieran ez zuen arrakasta izan, baina 2008. urtean espaziora iristea lortu zuen, eta espazio-ontzi bat espaziora bidatzea lortu zuen lehenengo [[enpresa]] [[Pribatutasun|pribatua]] izan zen.
Ondoren, SpaceX-ek Falcon 9 sortu zuen, espazio-ontzi handiago eta indartsuagoa. Suziri espazial hau berezia da, izan ere, lurrera itzuli eta bertan berriro lur hartu dezake. Horrela, berriro erabiltzeko aukera dago, eta hori, behin eta berriro espaziora bidaiatzea ahalbidetzen du.
{{Ba al dakizu|testua=Falcon Heavy espazio-ontzian Tesla Roadster izeneko auto bat bidali zuten espaziora, eta eguzkiaren inguruan orbitatzen ari da autoa.}}
Geroago, SpaceX-ek [[Falcon Heavy]] izeneko espazio-ontzi handiago bat garatu zuen, eta hori espaziora pisu handiagoak eramateko aukera ematen du. 2018. urtean jaurti zen lehen aldiz, eta munduko espazio-ontzi indartsuena izan zen.
Eta azkenik, SpaceX-ek Starship izeneko proiektua abian jarri du, espaziora bidaiatzeko erabiltzen den suziri espazial izugarri handia sortuz. Starship [[Marte]]<nowiki/>ra bidaiak egiteko diseinatu da, eta jendea espaziora bidaltzea ahalbidetuko du, nahiz eta, oraindik preiektua garatzen ari den.
{| class="wikitable"
|+
|[[Fitxategi:Falcon Small Launch Vehicle (SpaceX's Falcon I) to be launched from Kwajalein Atoll, Marshall Islands-2.tiff|thumb|Falcon 1]]
|[[Fitxategi:Iridium-1 Launch (32312419215).jpg|thumb|Falcon 9]]
|[[Fitxategi:Falcon Heavy cropped.jpg|thumb|Falcon Heavy]]
|[[Fitxategi:Starship SN16.jpeg|thumb|Starship]]
|}
== Zenbat aldiz erabili daitezke espazio-ontziak? ==
SpaceX lehena izan da suziriak [[Berrerabilpen|berrerabiltzen]], izan ere, orain arte behin bakarrik erabiltzen ziren espazio-ontziak. Espazio-ontzien berrerabilpenak [[Espazio-hegaldi|espazio-hegaldien]] prezioa nabarmen murriztea ahalbidetu duen. Falcon 9 eta Falcon Heavy suziriak bertikalki lurreratu daitezke jaurti ondoren, eta, horri esker, etorkizuneko misioetan berrerabili daitezke. Aurrerapen horrek ekonomia espaziala eraldatu du, eta hegaldi ohikoagoei eta merkeagoei atea ireki die.
{{Ba al dakizu|testua=Espazio-ontziak eraikitzen eta proban jartzen azkarrenak dira. Starship espazio-ontzia eraikitzeko urte bat baino gutxiago behar izan dute.}}
== SpaceX eta NASA-k batera egiten dute lan? ==
[[Fitxategi:NASA logo.svg|thumb|NASA-ko logoa]]
SpaceX [[NASA|NASArekin]] ere lan egiten ari da. NASA Amerikako espazio-agentzia da, eta SpaceX-ekin batera [[Astronauta|astronautak]] espaziora bidali dituzte. 2020. urtean, SpaceX NASAren astronautak Estazio Espazial Internazionalera bidali zituen lehenengo aldiz. Hori, historia handiko momentua izan zen, izan ere, enpresa pribatu batek astronautak espaziora bidaltzea lortu zuen lehenengo aldiz.
== Zer da Starlink proiektua? ==
SpaceX-ek [[Starlink]] izeneko proiektua ere dauka, espaziora sateliteak bidaltzen ari da, eta horiek mundu osoan [[Internet|Interneta]] eskaintzen dute. Hau oso garrantzitsua da, munduko hainbat lekutan ez baitago Internet konektibitate ona. Starlink-en bitartez, Internet hobea izan dezakete, baita landa eremuetan ere.
7advlx1lwml6041gpiwmevc42ipenwc
10006353
10006350
2024-12-21T10:15:35Z
Julen Urkizar
160222
10006353
wikitext
text/x-wiki
== {{Banner|SpaceX logo black.svg}} ==
[[Fitxategi:SpaceX Azalpena.ogg|thumb|Laburpenaren audioa]]
== Zer da SpaceX? ==
[[Fitxategi:Elon Musk Colorado 2022 (cropped2).jpg|thumb|Elon Musk]]
SpaceX [[Espazio ontzi|suziri espazialak]] sortzen eta eraikitzen dituen enpresa bat da, pertsonak edota gauzak espaziora eramateko helburuarekin. 2002 urtean sortu zuen Elon Musk izeneko gizon batek, gizartea beste planeta batean bizi ahal izateko asmoarekin.
== Nola sortu zen SpaceX? ==
2002an, [[Elon Musk|Elon Muskek]] ideia handi bat zuen: espaziora bidaiatzea merkeagoa eta errazagoa izatea. Bere diruarekin, SpaceX sortzea erabaki zuen. Bere lehen helburua espaziora hegan egin eta [[Lurra|Lurrera]] itzul zitezkeen suziriak diseinatzea zen, berrerabiliak izateko, bidaia bakoitzaren ostean suntsitu beharrean. [[Diru]] asko aurreztea litzateke hori!
== Zein da Elon Musk-en ametsa? ==
[[Fitxategi:OSIRIS Mars true color.jpg|thumb|Marte]]
Elon Musk-ek amets handi bat dauka: [[Marte|Martera]] bidaiatzea eta bertan bizitzeko aukera izatea. Horretarako, SpaceX-ek Starship izeneko espazio-ontzi handia sortu du. Martera bidaiak egiteko erabiliko da eta pertsonak bidaltzeko diseinatuta dago. Musk-ek espero du datorren hamarkadetan jendea Martera joatea eta bizitzeko aukera izatea.
== Zergatik da garrantzitsua SpaceX? ==
SpaceX-ek [[Espazioaren esplorazioa|espazioaren]] inguruko ikuspegia aldatzen ari da. Merkeagoa eta errazagoa egiten du espaziora bidaiatzea, eta hori izango da gakoa etorkizuneko espazioko abentura berrietan. Gainera, beste [[Planeta|planetetan]] bizitzeko aukera emango du, eta horrek garrantzi handia izango du lurrak etorkizunean aurki ditzakeen arazoei aurre egiteko.
== Zein espazio-ontzi ditu SpaceX-ek? ==
Falcon 1 izan zen SpaceX-en lehenengo [[Espazio ontzi|espazio-ontzia]]. Hasieran ez zuen arrakasta izan, baina 2008. urtean espaziora iristea lortu zuen, eta espazio-ontzi bat espaziora bidatzea lortu zuen lehenengo [[enpresa]] [[Pribatutasun|pribatua]] izan zen.
Ondoren, SpaceX-ek Falcon 9 sortu zuen, espazio-ontzi handiago eta indartsuagoa. Suziri espazial hau berezia da, izan ere, lurrera itzuli eta bertan berriro lur hartu dezake. Horrela, berriro erabiltzeko aukera dago, eta hori, behin eta berriro espaziora bidaiatzea ahalbidetzen du.
{{Ba al dakizu|testua=Falcon Heavy espazio-ontzian Tesla Roadster izeneko auto bat bidali zuten espaziora, eta eguzkiaren inguruan orbitatzen ari da autoa.}}
Geroago, SpaceX-ek [[Falcon Heavy]] izeneko espazio-ontzi handiago bat garatu zuen, eta hori espaziora pisu handiagoak eramateko aukera ematen du. 2018. urtean jaurti zen lehen aldiz, eta munduko espazio-ontzi indartsuena izan zen.
Eta azkenik, SpaceX-ek Starship izeneko proiektua abian jarri du, espaziora bidaiatzeko erabiltzen den suziri espazial izugarri handia sortuz. Starship [[Marte]]<nowiki/>ra bidaiak egiteko diseinatu da, eta jendea espaziora bidaltzea ahalbidetuko du, nahiz eta, oraindik preiektua garatzen ari den.
{| class="wikitable"
|+
|[[Fitxategi:Falcon Small Launch Vehicle (SpaceX's Falcon I) to be launched from Kwajalein Atoll, Marshall Islands-2.tiff|thumb|Falcon 1]]
|[[Fitxategi:Iridium-1 Launch (32312419215).jpg|thumb|Falcon 9]]
|[[Fitxategi:Falcon Heavy cropped.jpg|thumb|Falcon Heavy]]
|[[Fitxategi:Starship SN16.jpeg|thumb|Starship]]
|}
== Zenbat aldiz erabili daitezke espazio-ontziak? ==
SpaceX lehena izan da suziriak [[Berrerabilpen|berrerabiltzen]], izan ere, orain arte behin bakarrik erabiltzen ziren espazio-ontziak. Espazio-ontzien berrerabilpenak [[Espazio-hegaldi|espazio-hegaldien]] prezioa nabarmen murriztea ahalbidetu duen. Falcon 9 eta Falcon Heavy suziriak bertikalki lurreratu daitezke jaurti ondoren, eta, horri esker, etorkizuneko misioetan berrerabili daitezke. Aurrerapen horrek ekonomia espaziala eraldatu du, eta hegaldi ohikoagoei eta merkeagoei atea ireki die.
{{Ba al dakizu|testua=Espazio-ontziak eraikitzen eta proban jartzen azkarrenak dira. Starship espazio-ontzia eraikitzeko urte bat baino gutxiago behar izan dute.}}
== SpaceX eta NASA-k batera egiten dute lan? ==
[[Fitxategi:NASA logo.svg|thumb|NASA-ko logoa]]
SpaceX [[NASA|NASArekin]] ere lan egiten ari da. NASA Amerikako espazio-agentzia da, eta SpaceX-ekin batera [[Astronauta|astronautak]] espaziora bidali dituzte. 2020. urtean, SpaceX NASAren astronautak Estazio Espazial Internazionalera bidali zituen lehenengo aldiz. Hori, historia handiko momentua izan zen, izan ere, enpresa pribatu batek astronautak espaziora bidaltzea lortu zuen lehenengo aldiz.
== Zer da Starlink proiektua? ==
SpaceX-ek [[Starlink]] izeneko proiektua ere dauka, espaziora sateliteak bidaltzen ari da, eta horiek mundu osoan [[Internet|Interneta]] eskaintzen dute. Hau oso garrantzitsua da, munduko hainbat lekutan ez baitago Internet konektibitate ona. Starlink-en bitartez, Internet hobea izan dezakete, baita landa eremuetan ere.
15c7soq7cvqtuxw9e6h08kuu6yom7hx
Entoloma excentricum
0
1181518
10006266
9781748
2024-12-21T01:17:23Z
Zorion
44278
10006266
wikitext
text/x-wiki
{{izenburu etzana}}
{{taxotaula automatikoa}}
'''''Entoloma excentricum''''' ''[[Entolomataceae]]'' [[Familia (biologia)|familiako]] [[onddo]] [[espezie]] bat da.<ref>{{Erref-EHko onddoak}}</ref>
[[Sinonimo (taxonomia)|Sinonimoak]]: ''Hyporrhodius excentricus'', ''Rhodophyllus excentricus'', ''Entoloma excentricum var. porphyrocephalum''.
== Deskribapena ==
'''Kapela:''' 1,5 eta 3 cm bitarteko diametrokoa. Mintzezko samarra, kanpai-ganbil-zabaldua, normalean titiarekin, baina ez beti, leuna, higrofanoa ez, zuria, kafesne kolore argikoa. Ertza hasieran beherantz biribildua.
'''Orriak:''' Ez oso estu, marjinatuak, zabalak, sabeldunak, zurixkak eta gero arrosa zurbil kolorekoak.
'''Hanka:''' 3 eta 4 cm bitarteko garaierakoa eta 0,3 eta 0,5 cm bitarteko diametrokoa. Haritsu-haragitsua, betea edo barrubetea eta gero barnehutsa, luzanga, denean berdina, pixka bat loditua eta okertua oinarrian, normalean eszentrikoa.
'''Haragia:''' Zuria, irin usain arin batekin, eta zapore gozoarekin.<ref>{{erreferentzia|abizena=Lotina, Roberto|urtea=1985|izenburua=Mil setas ibericas|argitaletxea=Diputacion foral de vizcaya|orrialdea=280|ISBN=84-505-1806-7|hizkuntza=Es}}</ref>
'''Etimologia:''' Entoloma terminoa grekotik dator: ertza barrurantz biribildua. ''Excentricum'' epitetoa berriz latinetik dator, eszentrikoa esan nahi duen “excentricus” hitzetik. Bere hanka eszentrikoagatik
== Jangarritasuna ==
Ezezaguna.<ref>{{erreferentzia|abizena=Cetto, Bruno|urtea=1987|izenburua=Guia de los hongos de Europa|argitaletxea=Ediciones Omega, S. A. Barcelona|orrialdea=253|ISBN=84-282-0253-6 (T.I). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Nahasketa arriskua ===
''Entoloma'' txikia eta bitxia, oin eszentrikoagatik antzematen erraza.
== Sasoia eta lekua ==
Udan eta udazkenean. Bideetako eta baso ertzetako belar guneetan. Taldeetan.
=== Banaketa eremua ===
Kanada, Europa.<ref>{{Erref-GBIF}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Euskal Herriko perretxiko eta onddoak}}
[[Kategoria:Entoloma]]
[[Kategoria:Kanadako onddoak]]
[[Kategoria:Europako onddoak]]
bxqc53zywqgx32ozwhsxgmb67wpbndo
Azala/Hilberriak
0
1181540
10006142
10004943
2024-12-20T18:12:56Z
ListeriaBot
64511
Wikidata list updated [V2]
10006142
wikitext
text/x-wiki
<div id="hilberriak">
<div><h3>Hilberriak</h3></div>
<div class="grid col-6">
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item ?dod
{
?item wdt:P570 ?dod
FILTER ( ?dod > (now()-"P20D"^^xsd:duration) && ?dod < now() )
?item wdt:P31 wd:Q5 .
?item ^schema:about ?article .
?article schema:isPartOf <https://eu.wikipedia.org/>;
}
ORDER BY DESC(?dod) ?item
LIMIT 6
|wdq=
|columns=label,P18
|thumb=300
|links=local
|row_template=Wikidata list/Hilberriak
|skip_table=1
}}
{{Wikidata list/Hilberriak
| label = [[Federico Mayor Zaragoza]]
| p18 = [[Fitxategi:Federico Mayor Zaragoza 1-1.jpg|center|300px]]
}}
{{Wikidata list/Hilberriak
| label = [[Patri Urkizu]]
| p18 = [[Fitxategi:Patri Urkizu.jpg|center|300px]]
}}
{{Wikidata list/Hilberriak
| label = [[Klaus Wolfermann]]
| p18 = [[Fitxategi:Klaus Wolfermann c1974.jpg|center|300px]]
}}
{{Wikidata list/Hilberriak
| label = [[Jānis Timma]]
| p18 = [[Fitxategi:Jānis Timma 6 - Saski Baskonia 20171215 (cropped).jpg|center|300px]]
}}
{{Wikidata list/Hilberriak
| label = [[Jusèp Amiell]]
| p18 = [[Fitxategi:Mn Josep Amiell Solé.jpg|center|300px]]
}}
{{Wikidata list/Hilberriak
| label = [[Marisa Paredes]]
| p18 = [[Fitxategi:Goyas 2024 - Marisa Paredes (cropped).jpg|center|300px]]
}}
{{Wikidata list end}}
</div>
</div>
ahy6hlsk2e81rz97kg8f4z9nlmayqpo
10006382
10006142
2024-12-21T10:44:46Z
ListeriaBot
64511
Wikidata list updated [V2]
10006382
wikitext
text/x-wiki
<div id="hilberriak">
<div><h3>Hilberriak</h3></div>
<div class="grid col-6">
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item ?dod
{
?item wdt:P570 ?dod
FILTER ( ?dod > (now()-"P20D"^^xsd:duration) && ?dod < now() )
?item wdt:P31 wd:Q5 .
?item ^schema:about ?article .
?article schema:isPartOf <https://eu.wikipedia.org/>;
}
ORDER BY DESC(?dod) ?item
LIMIT 6
|wdq=
|columns=label,P18
|thumb=300
|links=local
|row_template=Wikidata list/Hilberriak
|skip_table=1
}}
{{Wikidata list/Hilberriak
| label = [[George Eastham]]
| p18 = [[Fitxategi:George Eastham1.jpg|center|300px]]
}}
{{Wikidata list/Hilberriak
| label = [[Federico Mayor Zaragoza]]
| p18 = [[Fitxategi:Federico Mayor Zaragoza 1-1.jpg|center|300px]]
}}
{{Wikidata list/Hilberriak
| label = [[Patri Urkizu]]
| p18 = [[Fitxategi:Patri Urkizu.jpg|center|300px]]
}}
{{Wikidata list/Hilberriak
| label = [[Klaus Wolfermann]]
| p18 = [[Fitxategi:Klaus Wolfermann c1974.jpg|center|300px]]
}}
{{Wikidata list/Hilberriak
| label = [[Jānis Timma]]
| p18 = [[Fitxategi:Jānis Timma 6 - Saski Baskonia 20171215 (cropped).jpg|center|300px]]
}}
{{Wikidata list/Hilberriak
| label = [[Jusèp Amiell]]
| p18 = [[Fitxategi:Mn Josep Amiell Solé.jpg|center|300px]]
}}
{{Wikidata list end}}
</div>
</div>
gr11i2atbhjd1zc69kxdzmfwl10llh4
Elaphomyces muricatus
0
1181636
10006241
9781760
2024-12-20T22:43:40Z
Zorion
44278
10006241
wikitext
text/x-wiki
{{izenburu etzana}}
{{taxotaula automatikoa}}
'''''Elaphomyces muricatus''''' ''[[Elaphomycetaceae]]'' [[Familia (biologia)|familiako]] [[onddo]] [[espezie]] bat da.<ref>{{Erref-EHko onddoak}}</ref> Ez du balio sukalderako, bere usain gogorrak oreinak eta orkatzak erakartzen dituen arren.
[[Sinonimo (taxonomia)|Sinonimoak]]: ''Elaphomyces variegatus'', ''Elaphomyces reticulatus'', ''Elaphomyces caelatus'', ''Elaphomyces fuscensens'', ''Elaphomyces scaber'', ''Elaphomyces vulgaris''.
== Deskribapena ==
'''Karpoforoa:''' 1 eta 4 cm artekoa, azpiglobosoa, apur bat zapaldu-deprimitua. Exoperidioa banaezina, garatxoekin edo pikor puntazorrotzekin, okre-lehoi kolorekoa, arre ilunera biratzen. Endoperidio lodia (3 mm artekoa), jaspeztatua (marmol itxurakoa), ebakitzean hondo zuri bat ikusten da, non zain more-ardo koloreko bat nabarmentzen den.
'''Haragia:''' Gaztetan trinkoa, gero desagertu egiten da. Gleba zuri-arrosa, hauts masa gris-beltza bihurtu aurretik. Usainik gabe hasieran, desatsegina gero.<ref>{{erreferentzia|abizena=Lotina, Roberto|urtea=1985|izenburua=Mil setas ibericas|argitaletxea=Diputacion foral de vizcaya|orrialdea=501|ISBN=84-505-1806-7|hizkuntza=Es}}</ref>
'''Etimologia:''' ''Elaphomyces'' terminoa grekotik dator eta oreinen onddoa esan nahi du. ''Muricatus'' epitetoa berriz latinetik dator, oskol bizkarrezurra esan nahi duen “murex” “muricátus” hitzetik. Garatxo puntadunez estalitako gainazala duelako.
== Jangarritasuna ==
Interes gastronomikorik gabea.<ref>{{erreferentzia|urtea=2023|argitaletxea=AsoJaen, Asociación Botánica y Micológica de Jaén|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Nahasketa arriskua ===
''[[Basahuntz-boilur|Elaphomyces granulatus]]'' delakoak, endoperidio zuria eta leuna du. ''[[Elaphomyces asperulus]]'' espezieak espora desberdinak. ''[[Elaphomyces decipiens]]''-ek kolore zurbila hondo zurixkaren gainean garatxo lauez apaindutako peridioa eta mizelio-masa banaezin batez inguratua.<ref>{{erreferentzia|abizena=Ubillos Javier|urtea=2020|izenburua=Curso de iniciación a la micología, fichas micológicas|argitaletxea=Asociacion cultural “Baxauri” Kultur Elkartea Mikologia, Bajauri, Cofradia Vasca de Gastronomia|hizkuntza=Es}}</ref>
== Sasoia eta lekua ==
Neguan, udaberrian, ia urte osoan. Nahiko arrunta. Sakonera txikiko hipogeoa, hostozabalen basoetan (haritza, pagoa, gaztainondoa) eta gutxitan koniferoen azpian.<ref>{{erreferentzia|abizena=Morales Pulido Juan, Carmona Perate José Julián|urtea=1981|argitaletxea=Sociedad Micologica Extremeña, Medalla de Extremadura 2019|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Banaketa eremua ===
Kanada, Alaska, Ameriketako Estatu Batuak, Mexiko, Costa Rica, Kolonbia, Europa, Errusia, Kaukasia, Japonia, Australia, Taiwan.<ref>{{Erref-GBIF}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Euskal Herriko perretxiko eta onddoak}}
[[Kategoria:Elaphomyces]]
[[Kategoria:Kanadako onddoak]]
[[Kategoria:Alaskako onddoak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako onddoak]]
[[Kategoria:Mexikoko onddoak]]
[[Kategoria:Costa Ricako onddoak]]
[[Kategoria:Kolonbiako onddoak]]
[[Kategoria:Europako onddoak]]
[[Kategoria:Errusiako onddoak]]
[[Kategoria:Japoniako onddoak]]
[[Kategoria:Australiako onddoak]]
[[Kategoria:Kaukasoko onddoak]]
[[Kategoria:Taiwango onddoak]]
tvxbb1j8qsmexeg2oip78l5493z2b5z
Lankide:JJMC89 bot/Commons eguneko irudia
2
1184629
10006260
10005245
2024-12-21T00:07:36Z
JJMC89 bot
71201
Updating Commons picture of the day, [[:c:Template:Potd/2024-12-21 (en)|caption attribution]]
10006260
wikitext
text/x-wiki
<includeonly>{{#switch:{{{1|}}}
|caption=The Padum-Pibiting Road from [[:c:w:Karsha|Karsha]] to [[:c:w:Padum|Padum]] (elevation 3,500 m (11,500 ft)) which is nestled at the base of the [[:c:en:Indian_Himalayan_Region#Zanskar_Range|Zanskar range]]. The mountains of this Trans-Himalayan range tower 2,400 m (7,900 ft) above Padum. [[:c:w:Zanskar|Zanskar]], [[:c:w:Ladakh|Ladakh]], [[:c:w:India|India]].
|#default=Road Padum Zanskar Range Jun24 A7CR 00818.jpg
<!--DON'T EDIT BELOW THIS LINE. IT FILLS OUT THE REST FOR YOU.
-->
}}</includeonly><noinclude>{{Txantiloi dokumentazioa}}</noinclude>
aeaoplznbnheu0y95gx6eekea8jahiz
Herritarren Batasun Erradikala
0
1185664
10006144
9810174
2024-12-20T18:14:24Z
PepeDiOro
80612
10006144
wikitext
text/x-wiki
{{erakunde infotaula|lehendakaria=[[Martín Lousteau]]}}
'''Herritarren Batasun Erradikala'''<ref name= "Berria">{{erreferentzia|url=https://www.berria.eus/mundua/datorrenerako-termometroa_1255762_102.html|egunkaria=[[Berria]]|izenburua=Datorrenerako termometroa|data=2019-08-11| postscriptum = CC BY-SA 4.0 lizentziapean}}</ref> ({{Lang-es|Unión Cívica Radical}}, UCR) [[Argentina]]ko [[alderdi politiko]]a da, [[Leandro N. Alem]]ek 1891n sortu zuena.
UCRk hainbat ideologia dituzten taldeak biltzen ditu, hala nola [[krausismo]]a, [[federalismo]]a, [[liberalismo]]a, [[nazionalismo]]a,<ref>{{erreferentzia|abizena=Álvarez Guerrero|izena=Osvaldo|izenburua=Política y ética social. Yrigoyen y el krausismo: orígenes ideoloǵicos de la UCR|argitaletxea=Editorial de la Patagonia|lekua=Fuerte General Roca|urtea=1983}}</ref> [[desarrollismo]]a eta [[sozialdemokrazia]], besteak beste. [[Laikotasun]]a defendatzen duen ideologia izan du bereizgarri, inspirazio [[Berdinzaletasun|berdinzalekoa]], sustraiak federalismo tradizionalean eta autonomismo alsinistan dituena, eta rol erabakigarria izan du gizonezkoen derrigorrezko [[sufragio]]a eta sekretua konkistatzeko eta herrialdean [[demokrazia liberal]]a ezartzeko, XX. mendean zehar Argentinako [[klase ertain]]en adierazgarri izateaz gain. [[COPPPAL]]eko kidea da eta 1996tik [[Internazional Sozialista]]ko kidea da.<ref>{{erreferentzia|url=https://www.lanacion.com.ar/politica/debuta-de-la-rua-en-el-consejo-de-la-internacional-socialista-nid124329|izenburua=Debuta De la Rúa en el consejo de la Internacional Socialista|data= 1999-1-12|egunkaria=[[La Nación]]}}</ref>
Hamar aldiz iritsi zen herri-hautaketaz Nazioko Lehendakaritzara: [[Hipólito Yrigoyen]] (1916-1922 eta 1928-1930), [[Marcelo T. de Alvear]] (1922-1928), [[Agustín P. Justo]] (1932-1938), [[Roberto M. Ortiz]] (1938-1942), [[Arturo Frondizi]] (1958-1962), [[José María Guido]] (1962-1963), [[Arturo Illia]] (1963-1966), [[Raúl Alfonsín]] (1983-1989) eta [[Fernando de la Rúa]] (1999-2001).
== Buruzagiak ==
*(1891–1896) [[Leandro N. Alem]]
*(1896–1897) [[Bernardo de Irigoyen]]
*(1897–1930) [[Hipólito Yrigoyen]]
*(1930–1942) [[Marcelo T. de Alvear]]
*(1942–1946) [[Gabriel Oddone]]
*(1946–1948) [[Eduardo Laurencena]]
*(1948–1949) [[Roberto J. Parry]]
*(1949–1954) [[Santiago H. del Castillo]]
*(1954–1957) [[Arturo Frondizi]]
*(1971–1981) [[Ricardo Balbín]]
*(1981–1983) [[Carlos Raúl Contín]]
*(1983–1991) [[Raúl Ricardo Alfonsín]]
*(1991–1993) [[Mario Aníbal Losada]]
*(1993–1995) [[Raúl Ricardo Alfonsín]]
*(1995–1997) [[Rodolfo Terragno]]
*(1997–1999) [[Fernando de la Rúa]]
*(1999–2001) [[Raúl Ricardo Alfonsín]]
*(2001–2005) [[Ángel Rozas]]
*(2005–2006) [[Roberto Iglesias]]
*(2006–2009) [[Gerardo Rubén Morales|Gerardo Morales]]
*(2009–2011) [[Ernesto Sanz]]
*(2011) [[Ángel Rozas]]
*(2011) [[Ernesto Sanz]]
*(2011–2013) [[Mario Barletta]]
*(2013–2015) [[Ernesto Sanz]]
*(2015–2017) [[Jose Manuel Corral]]
*(2017–2021) [[Alfredo Cornejo]]
*(2021–2023) [[Gerardo Rubén Morales|Gerardo Morales]]
*(2023–egun) [[Martín Lousteau]]
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Politika zirriborroa|ARG}}
[[Kategoria:Argentinako alderdi politikoak]]
[[Kategoria:Alderdi politiko erradikalak]]
m4w3ve30178w80c7p8dvh3ss1ugw4zx
10006145
10006144
2024-12-20T18:16:05Z
PepeDiOro
80612
10006145
wikitext
text/x-wiki
{{erakunde infotaula|lehendakaria=[[Martín Lousteau]]}}
'''Herritarren Batasun Erradikala'''<ref name= "Berria">{{erreferentzia|url=https://www.berria.eus/mundua/datorrenerako-termometroa_1255762_102.html|egunkaria=[[Berria]]|izenburua=Datorrenerako termometroa|data=2019-08-11| postscriptum = CC BY-SA 4.0 lizentziapean}}</ref> ({{Lang-es|Unión Cívica Radical}}, UCR) [[Argentina]]ko [[alderdi politiko]]a da, [[Leandro N. Alem]]ek 1891n sortu zuena.
UCRk hainbat ideologia dituzten taldeak biltzen ditu, hala nola [[krausismo]]a, [[federalismo]]a, [[liberalismo]]a, [[nazionalismo]]a,<ref>{{erreferentzia|abizena=Álvarez Guerrero|izena=Osvaldo|izenburua=Política y ética social. Yrigoyen y el krausismo: orígenes ideoloǵicos de la UCR|argitaletxea=Editorial de la Patagonia|lekua=Fuerte General Roca|urtea=1983}}</ref> [[desarrollismo]]a eta [[sozialdemokrazia]], besteak beste. [[Laikotasun]]a defendatzen duen ideologia izan du bereizgarri, inspirazio [[Berdinzaletasun|berdinzalekoa]], sustraiak federalismo tradizionalean eta autonomismo alsinistan dituena, eta rol erabakigarria izan du gizonezkoen derrigorrezko [[sufragio]]a eta sekretua konkistatzeko eta herrialdean [[demokrazia liberal]]a ezartzeko, XX. mendean zehar Argentinako [[klase ertain]]en adierazgarri izateaz gain. [[COPPPAL]]eko kidea da eta 1996tik [[Internazional Sozialista]]ko kidea da.<ref>{{erreferentzia|url=https://www.lanacion.com.ar/politica/debuta-de-la-rua-en-el-consejo-de-la-internacional-socialista-nid124329|izenburua=Debuta De la Rúa en el consejo de la Internacional Socialista|data= 1999-1-12|egunkaria=[[La Nación]]}}</ref>
Hamar aldiz iritsi zen herri-hautaketaz Nazioko Lehendakaritzara: [[Hipólito Yrigoyen]] (1916-1922 eta 1928-1930), [[Marcelo T. de Alvear]] (1922-1928), [[Agustín P. Justo]] (1932-1938), [[Roberto M. Ortiz]] (1938-1942), [[Arturo Frondizi]] (1958-1962), [[José María Guido]] (1962-1963), [[Arturo Illia]] (1963-1966), [[Raúl Alfonsín]] (1983-1989) eta [[Fernando de la Rúa]] (1999-2001).
== Buruzagiak ==
*(1891–1896) [[Leandro N. Alem]]
*(1896–1897) [[Bernardo de Irigoyen]]
*(1897–1930) [[Hipólito Yrigoyen]]
*(1930–1942) [[Marcelo T. de Alvear]]
*(1942–1946) [[Gabriel Oddone]]
*(1946–1948) [[Eduardo Laurencena]]
*(1948–1949) [[Roberto J. Parry]]
*(1949–1954) [[Santiago H. del Castillo]]
*(1954–1957) [[Arturo Frondizi]]
*(1971–1981) [[Ricardo Balbín]]
*(1981–1983) [[Carlos Raúl Contín]]
*(1983–1991) [[Raúl Alfonsín|Raúl Ricardo Alfonsín]]
*(1991–1993) [[Mario Aníbal Losada]]
*(1993–1995) [[Raúl Alfonsín|Raúl Ricardo Alfonsín]]
*(1995–1997) [[Rodolfo Terragno]]
*(1997–1999) [[Fernando de la Rúa]]
*(1999–2001) [[Raúl Alfonsín|Raúl Ricardo Alfonsín]]
*(2001–2005) [[Ángel Rozas]]
*(2005–2006) [[Roberto Iglesias]]
*(2006–2009) [[Gerardo Rubén Morales|Gerardo Morales]]
*(2009–2011) [[Ernesto Sanz]]
*(2011) [[Ángel Rozas]]
*(2011) [[Ernesto Sanz]]
*(2011–2013) [[Mario Barletta]]
*(2013–2015) [[Ernesto Sanz]]
*(2015–2017) [[Jose Manuel Corral]]
*(2017–2021) [[Alfredo Cornejo]]
*(2021–2023) [[Gerardo Rubén Morales|Gerardo Morales]]
*(2023–egun) [[Martín Lousteau]]
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Politika zirriborroa|ARG}}
[[Kategoria:Argentinako alderdi politikoak]]
[[Kategoria:Alderdi politiko erradikalak]]
aor7zgvfhg0s9zpz4t9umvp6ubnfozz
Afrikako Izar Beltza
0
1190511
10006091
9846894
2024-12-20T17:22:08Z
Marklar2007
1545
±[[Kategoria:Afrika]]→[[Kategoria:Ghanako kultura]]; ±[[Kategoria:Ghana]]→[[Kategoria:Ghanako politika]] [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10006091
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:BlackStar.PNG|thumb|250px|Afrikako Izar Beltza]]
'''Afrikako Izar Beltza''' [[Afrika]] orokorrean eta bereziki [[Ghana]] ordezkatzen duen bost puntako izar beltza da<ref>{{erreferentzia|abizena=Lentz, Carola|urtea=2008|izenburua="Travelling emblems of power: the Ghanaian 'Seat of State'"|argitaletxea=Department of Anthropology and African Studies Working Papers. University of Mainz.}}</ref>.
== Historia ==
[[Marcus Garvey]] jamaikar politikari, kazetari eta aktibistak 1919an Black Star Line itsas konpainia sortu zuen "Afrikara itzulera mugimendua"-ren ({{lang-en|Back-to-Africa movement}}) baitan. Kontrako bidea egiten zuen [[White Star Line]] konpainia hartu zuen erreferentzia eta haren izar zuria beltz bihurtu zuen. Izar beltz hori berehala bihurtu zen [[panafrikanismo]]aren eta Afrikako anti-kolonialismoaren ikur.
Independentzia lortu zuen lehenengo herrialdea Ghana izan zen, 1957an, eta izar beltza bihurtu zen herrialde askearen ikurra. Theodosia Okoh artistak Ghanako bandera berria diseinatzerakoan panafrikanismoaren koloreak (gorria-horia-berdea) eta izar beltza erabili zituen.
Ondoren beste herrialde afrikar batzuek ere hartu zuten izar beltza independentzia lortu ahala.
== Erabilera ==
=== Ghanan ===
<gallery>
Irudi:Flag of Ghana.svg|[[Ghana]]ko bandera.
Irudi:Coat of arms of Ghana.svg|[[Ghana]]ko armarria.
Irudi:Black Star Monument, Accra, Ghana.JPG|[[Izar Beltzaren enparantza]], [[Akkra]]n.
</gallery>
=== Beste batzuk ===
<gallery>
Irudi:Flag of Guinea-Bissau.svg|[[Ginea Bissau]]ko bandera.
Irudi:Flag of São Tomé and Príncipe.svg|[[Sao Tome eta Principe]]ko bandera.
Irudi:Flag of Somaliland.svg|[[Somalilandia]]ko bandera.
Irudi:Flag of Cape Verde (1975–1992).svg|[[Cabo Verde]]ko bandera zaharra (1975–1992).
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ghanako kultura]]
[[Kategoria:Panafrikanismoa]]
[[Kategoria:Ghanako politika]]
[[Kategoria:Izar ikurrak]]
tl6p1hrinikkh9ht7es85vpetzrooe7
Gennadi Rakitin
0
1191277
10006342
9843727
2024-12-21T09:53:14Z
Eliatxo
96586
10006342
wikitext
text/x-wiki
{{pertsonaia infotaula}}
'''Gennadi Rakitin'''<ref>{{erreferentzia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0156.pdf|izenburua=156. Alfabeto zirilikoz idatzitako izenak euskarara aldatzeko transkripzio-sistema|argitaratze-data=2009-02-27|argitaratze-lekua=Gasteiz|sartze-data=2024-07-05|argitaletxea=[[Euskaltzaindia]]|hizkuntza=eu}}</ref> ({{Lang-ru|Геннадий Ракитин}}; [[1975]]<ref name=":0">{{erreferentzia|izenburua="Идея в том, чтобы показать близость идеологий нацистов и Путина". Популярный Z-поэт Геннадий Ракитин оказался антивоенным перформансом|hizkuntza=ru|argitaratze-data=2024-06-28|url=https://www.currenttime.tv/a/rossii-z-poet-rakitin-antivoennym-performans/33013419.html|aldizkaria=Настоящее время|sartze-data=2024-07-05}}</ref>) fikziozko [[errusia]]r [[Olerkigintza|poeta]] da<ref name=":1">{{erreferentzia|izena=Kerstin|abizena=Holm|izenburua=Führerlob und NS-Nostalgie|hizkuntza=de|argitaratze-data=2024-07-01|url=https://www.faz.net/aktuell/feuilleton/debatten/fiktiver-russischer-kriegsdichter-hat-mit-ns-poesie-erfolg-19824790.html|aldizkaria=FAZ|sartze-data=2024-07-05}}</ref>, [[Vladimir Putin]]en aurkako errusiar erbesteratu talde anonimo batek sortua. 2023aren erdialdean hasi ziren 1930eko eta 1940ko hamarkadetan Alemania nazian idatzitako poema propagandistak errusierara itzultzen eta [[VK]] sare sozialean kaleratzen [[Ukrainako inbasioa (2022-2024)|Ukrainako inbasioa]] goraipatzeko poema abertzale gisa. Poema horiek arreta nabarmena erakarri zuten Errusian eta sari batzuk ere irabazi zituzten poesia lehiaketetan. 2024ko ekainean, itzultzaileek azkenean agerian utzi zuten Gennadi Rakitin ez zela inoiz existitu eta poemek jatorri nazia zutela<ref name=":3">{{erreferentzia|izena=Shaun|abizena=Walker|izenburua=Pranksters reveal odes to Putin were Russian translations of Nazi verse|hizkuntza=en|argitaratze-data=2024-07-01|url=https://www.theguardian.com/world/article/2024/jul/01/russian-pranksters-reveal-odes-to-putin-were-translations-of-nazi-verse|aldizkaria=The Guardian|sartze-data=2024-07-05}}</ref>.
Fikziozko biografiaren arabera, Rakitinek [[Moskuko Estatu Unibertsitatea|Moskuko Estatu Unibertsitateko]] filologia fakultatean ikasi zuen, irakasle lanetan dabil eskola batean<ref name=":0" /><ref>{{erreferentzia|izena=Alexander|abizena=Estis|izenburua=Der macht die Gefühle|hizkuntza=de|argitaratze-data=2024-06-30|url=https://www.sueddeutsche.de/projekte/artikel/kultur/putin-krieg-gennady-rakitin-e940827/?reduced=true|aldizkaria=Süddeutsche Zeitung|sartze-data=2024-07-05}}</ref>, ezkonduta dago eta kristau [[Eliza Ortodoxoa|ortodoxoa]] da<ref name=":4">{{erreferentzia|izena=Ulrich M|abizena=Schmid|izenburua=Ein Fake-Dichter macht Karriere: Die Kunstfigur Gennadi Rakitin schreibt nach Nazi-Vorbildern russische patriotische Gedichte|hizkuntza=de|argitaratze-data=2024-07-02|url=https://www.nzz.ch/feuilleton/egennadi-rakitin-wie-ein-fake-poet-russlands-patriotismus-entlarvt-ld.1837510|aldizkaria=NZZ|sartze-data=2024-07-05}}</ref>. Aktibistek diote Rakitinen erretratuak adimen artifiziala erabiliz sortu zituztela. Poetaren abizena [[Fiodor Dostoievski]]ren ''[[Karamazov anaiak]]'' eleberritik omen dator<ref>{{erreferentzia|izenburua=Patriotische russische Gedichte entpuppen sich als Nazi-Lyrik|hizkuntza=de|argitaratze-data=2024-07-02|url=https://www.n-tv.de/politik/Fake-Dichter-Gennadi-Rakitin-feiert-mit-uebersetzer-Nazi-Lyrik-Erfolge-in-Russland-article25057246.html|aldizkaria=NTV|sartze-data=2024-07-05}}</ref>.
2023ko udatik 2024ko udara, «operazio militar berezia»-ren aldeko 18 poema argitaratu ziren VK sare sozialetan, ''Gennadi Rakitin'' izena erabiliz<ref name=":2">{{erreferentzia|izena=Арпине|abizena=Асатрян|izenburua=Популярный Z-поэт Ракитин оказался фейком, а его стихи — творчеством нацистов|hizkuntza=ru|argitaratze-data=2024-06-29|url=https://rtvi.com/news/populyarnyj-z-poet-rakitin-okazalsya-fejkom-a-ego-stihi-tvorchestvom-naczistov/|aldizkaria=RTVI|sartze-data=2024-07-05}}</ref>. Hala ere, «[[Z poesia|Z poema]]» horiek [[Hirugarren Reicha]]ren garaiko alemanezko poesia nazionalsozialistaren errusierazko itzulpenak ziren, Heinrich Anacker, Kurt Kölsch, Herybert Menzel, Eberhard Wolfgang Möller eta [[Baldur von Schirach]]en moduko egileenak. Haien poema eta abesti ikonikoak 2020ko hamarkadako Errusiarako egokitu zituzten, aldaketa kontzeptual txikiekin: esaterako, «[[Führer]]» hitza «lider» bihurtzeko aldatu zuten, eta «[[Sturmabteilung]]eko soldadu ezezagun bat», berriz, «[[Wagner Taldea|Wagner Taldeko]] militar ezezagun bat»<ref name=":2" /><ref name=":1" />.
Proiektu horrek Errusiako politikariek estetika nazionalsozialistarekin eta propaganda militarrarekin duten kidetasuna agerian uztea zuen helburu<ref name=":0" />. Rakitinen ustezko idazlanak [[Estatu-Duma]]ko ia 100 diputatuk partekatu zituzten sare sozialetan, baita [[Biltzar Federala (Errusia)|Biltzar Federaleko]] 30 senatarik eta Kremlingo hanbat funtzionariok ere. Horrez gain, poemak Errusiako Tvardovski Poesia Abertzaleen Lehiaketako finalerdietara iritsi ziren<ref name=":0" /><ref name=":1" /> eta 2024ko ekainean «Rakitinek» sari bat irabazi zuen Errusiako Idazleen Batasunak antolatutako Errusiako Poesia Abertzaleen Lehiaketan<ref>{{erreferentzia|izenburua=Anti-war activists dupe Russian officials with translations of Nazi poetry|hizkuntza=en|argitaratze-data=2024-06-28|url=https://meduza.io/en/feature/2024/06/28/anti-war-activists-dupe-russian-officials-with-translations-of-nazi-poetry|aldizkaria=Meduza|sartze-data=2024-07-05}}</ref>.
2024ko ekainaren 28an, aktibistek euren lan metodoak publiko egin zituzten<ref name=":4" /> eta esan zuen jada ez zutela indarrik «moralki nekagarria» den proiektuan jarraitzeko<ref name=":3" />.
2024ko uztailaren 6an, Rakitinen kontua blokeatu zuten Errusiar Federazioko Fiskaltza Nagusiak eskatuta<ref>{{erreferentzia|izenburua=Аккаунт ненастоящего z-поэта «Геннадия Ракитина» в ВК заблокировали по требованию Генпрокуратуры|hizkuntza=ru|argitaratze-data=2024-07-06|url=https://mr-7.ru/articles/2024/07/06/akkaunt-nenastoiashchego-z-poeta-gennadiia-rakitina-v-vk-zablokirovali-po-trebovaniiu-genprokuratury-news|aldizkaria=МР7.ру|sartze-data=2024-12-21}}</ref><ref>{{erreferentzia|izenburua=«ВКонтакте» заблокировал страницу вымышленного Z-поэта Геннадия Ракитина|hizkuntza=ru|argitaratze-data=2024-07-06|url=https://info24.ru/news/vkontakte-zablokiroval-stranicu-vymyshlennogo-z-poeta-gennadiya-rakitina.html|aldizkaria=Инфо24|sartze-data=2024-12-21}}</ref>.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{2022ko Ukrainako inbasioa|state=collapsed}}
[[Kategoria:Fikziozko pertsonaiak]]
[[Kategoria:Literatura engainuak]]
[[Kategoria:Errusiako literatura]]
[[Kategoria:2022ko Ukrainako inbasioa]]
[[Kategoria:Propaganda]]
[[Kategoria:Neonazismoa]]
[[Kategoria:Errusiar nazionalismoa]]
40knednr0jg7uw0phs1t7g7vdwvg56k
2025eko 1 Formulako denboraldia
0
1193159
10005954
10004573
2024-12-20T15:56:17Z
Entzo
28507
Gidarien eguneratzea
10005954
wikitext
text/x-wiki
'''2025eko 1 Formulako denboraldia''' [[1 Formula|txapelketaren]] 76. denboraldia izan zen.
== Taldeak eta gidariak ==
Hauek dira kontratua daukaten gidari eta taldeak 2025eko txapelketa leihatzeko. Denek [[Pirelli]] empresako pneumatikoekin leihatuko dute.
{| class="wikitable" style="font-size:80%" border="1"
! Taldea
!colspan="2"| Txasisa
! Motorra
! Pneumatikoa
! N.º
! Gidariak
! Siglak
|-
|rowspan="2"| {{Banderaikur|Erresuma Batua}} '''[[McLaren|McLaren Formula 1 Team]]'''<ref>{{Cite web |title=McLaren's deal to use Mercedes F1 engines again from 2021 announced |url=https://www.autosport.com/f1/news/mclarens-deal-to-use-mercedes-f1-engines-again-from-2021-announced-4988153/4988153/ |access-date=17 September 2022 |website=www.autosport.com |date=28 September 2019 |language=en |archive-date=2 June 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210602215052/https://www.autosport.com/f1/news/mclarens-deal-to-use-mercedes-f1-engines-again-from-2021-announced-4988153/4988153/ |url-status=live }}</ref>
!rowspan="2"| [[McLaren]]
|rowspan="2" align="center"| ?
|rowspan="2"| [[Mercedes-Benz en Fórmula 1|Mercedes]]
|rowspan="2" align="center"| [[Fitxategi:Pirelli - logo full (Italy, 1997).svg|50px]]
|align="center"| '''4'''
| {{Banderaikur|Erresuma Batua}} [[Lando Norris]]<ref>{{cite web|access-date=26 January 2024|date=26 January 2024|title=F1: Norris assina extensão de contrato multianual com a McLaren|url=https://motorsport.uol.com.br/f1/news/f1-norris-assina-extensao-de-contrato-multianual-com-a-mclaren/10569454/|website=motorsport.uol.com.br}}<!-- auto-translated from Portuguese by Module:CS1 translator --></ref>
! NOR
|-
|align="center"| '''81'''
|{{Banderaikur|Australia}} [[Oscar Piastri]]<ref>{{cite web|access-date=25 January 2024|date=20 September 2023|title=F1: Piastri prorroga contrato com a McLaren até 2026|url=https://motorsport.uol.com.br/f1/news/f1-piastri-prorroga-contrato-com-a-mclaren-ate-2026/10522745/|website=motorsport.uol.com.br}}<!-- auto-translated from Portuguese by Module:CS1 translator --></ref>
! PIA
|-
|rowspan="2"| {{Banderaikur|Italia}} '''[[Scuderia Ferrari|Scuderia Ferrari HP]]'''<ref>{{cite web |title=Ferrari and HP Announce a Title Partnership |url=https://press.hp.com/us/en/press-kits/2024/scuderia-ferrari-hp.html |website=press.hp.com |access-date=24 April 2024}}</ref>
!rowspan="2"| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
|rowspan="2" align="center"| ?
|rowspan="2"| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
|rowspan="2" align="center"| [[Fitxategi:Pirelli - logo full (Italy, 1997).svg|50px]]
|align="center"| '''16'''
|{{Banderaikur|Monako}} [[Charles Leclerc]]<ref>{{cite web|access-date=25 January 2024|date=25 January 2024|title=F1: Ferrari anuncia extensão de contrato de Leclerc|url=https://motorsport.uol.com.br/f1/news/f1-ferrari-anuncia-extensao-de-contrato-de-leclerc/10569073/|website=motorsport.uol.com.br}}<!-- auto-translated from Portuguese by Module:CS1 translator --></ref>
! LEC
|-
|align="center"| '''44'''
| {{Banderaikur|Erresuma Batua}} [[Lewis Hamilton]]<ref>{{cite web|title=Hamilton to make shock switch from Mercedes to Ferrari for 2025 season|url=https://www.formula1.com/en/latest/article/breaking-lewis-hamilton-to-make-shock-switch-from-mercedes-to-ferrari-for-2025.3U1mESEizCeJ096Qrhbkb6}}</ref>
! HAM
|-
|rowspan="2"| {{Banderaikur|Austria}} '''[[Red Bull Racing|Oracle Red Bull Racing]]'''<ref>{{cite web|access-date=25 January 2024|date=10 February 2022|publisher=www.autoracing.com.br|title=Acordo Red Bull/Oracle é "o maior na história da F1"|url=https://www.autoracing.com.br/acordo-red-bull-oracle-e-o-maior-na-historia-da-f1/}}<!-- auto-translated from Portuguese by Module:CS1 translator --></ref>
!rowspan="2"| [[Red Bull Racing|Red Bull]]
|rowspan="2" align="center"| ?
|rowspan="2"| [[Honda en Fórmula 1|Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
|rowspan="2" align="center"| [[Fitxategi:Pirelli - logo full (Italy, 1997).svg|50px]]
|align="center"| '''1'''
| {{Banderaikur|Herbehereak}} [[Max Verstappen]]<ref>{{cite web|access-date=25 January 2024|date=3 March 2022|title=Verstappen renova com Red Bull até o fim de 2028; contrato é o mais longo da história da F1|url=https://motorsport.uol.com.br/f1/news/verstappen-renova-com-red-bull-ate-o-fim-de-2028-contrato-e-o-mais-longo-da-historia-da-f1/8660822/|website=motorsport.uol.com.br}}<!-- auto-translated from Portuguese by Module:CS1 translator --></ref>
! VER
|-
|align="center"| '''30'''
| {{Banderaikur|Zeelanda Berria}} [[Liam Lawson]]<ref>{{cite web|title=Lawson confirmed as Verstappen's Red Bull team mate for 2025|url=https://www.formula1.com/en/latest/article/breaking-lawson-confirmed-as-verstappens-red-bull-team-mate-for-2025.4umEL3YzqWIv9JEV7qI2Gn}}</ref>
! LAW
|-
|rowspan="2"| {{Banderaikur|Alemania}} '''[[Mercedes-Benz en Fórmula 1|Mercedes-AMG PETRONAS Formula One Team]]'''<ref>{{cite news |last1=Noble |first1=Jonathan |title=Mercedes signs early Petronas deal extension ahead of new F1 2026 rules |url=https://us.motorsport.com/f1/news/mercedes-signs-early-petronas-deal-extension-ahead-of-new-f1-2026-rules/10375423/ |access-date=24 April 2024 |work=us.motorsport.com |date=28 September 2022 |language=en}}</ref>
!rowspan="2"| [[Mercedes-Benz en Fórmula 1|Mercedes]]
|rowspan="2" align="center"| ?
|rowspan="2"| [[Mercedes-Benz en Fórmula 1|Mercedes]]
|rowspan="2" align="center"| [[Fitxategi:Pirelli - logo full (Italy, 1997).svg|50px]]
|align="center"| '''63'''
| {{Banderaikur|Erresuma Batua}} [[George Russell (piloto)|George Russell]]<ref name="MercedesPilotos">{{cite web |date=31 August 2023 |title=F1: Mercedes confirma renovações de Hamilton e Russell até o fim de 2025 |url=https://motorsport.uol.com.br/f1/news/f1-mercedes-confirma-renovacoes-de-hamilton-e-russell-ate-o-fim-de-2025/10513879/ |access-date=25 January 2024 |publisher=motorsport.uol.com.br}}<!-- auto-translated from Portuguese by Module:CS1 translator --></ref>
! RUS
|-
|align="center"| '''12'''
| {{Banderaikur|Italia}} [[Andrea Kimi Antonelli]]<ref name=Antonelli>{{Cite web |date=31 August 2024 |title=Antonelli confirmed as Hamilton’s replacement with Mercedes looking ahead to ‘next chapter’ |url=https://www.formula1.com/en/latest/article/breaking-kimi-antonelli-confirmed-as-lewis-hamiltons-replacement-with.2TeU01Qm9BjQUlBjl9jBTm |access-date=2024-08-31 |website=Formula 1}}</ref>
! ANT
|-
|rowspan="2"| {{Banderaikur|Erresuma Batua}} '''[[Aston Martin en Fórmula 1|Aston Martin Aramco Formula One Team]]'''<ref>{{cite web|access-date=25 January 2024|date=3 February 2022|title=F1: Aston Martin sela acordo de patrocínio com Aramco|url=https://motorsport.uol.com.br/f1/news/f1-aston-martin-sela-acordo-de-patrocinio-com-aramco/7857480/|website=motorsport.uol.com.br}}<!-- auto-translated from Portuguese by Module:CS1 translator --></ref>
!rowspan="2"| [[Aston Martin en Fórmula 1|Aston Martin Aramco]]
|rowspan="2" align="center"| ?
|rowspan="2"| [[Mercedes-Benz en Fórmula 1|Mercedes]]
|rowspan="2" align="center"| [[Fitxategi:Pirelli - logo full (Italy, 1997).svg|50px]]
|align="center"| '''14'''
| {{Banderaikur|Espainia}} [[Fernando Alonso]]<ref>{{Cite web |title=Alonso signs new F1 deal with Aston Martin |url=https://www.formula1.com/en/latest/article/breaking-fernando-alonso-signs-new-deal-with-aston-martin-to-end-speculation-over-f1.14YlqBvQcJlYUwtV61LsEH |access-date=11 April 2024 |website=www.formula1.com |language=en}}</ref>
! ALO
|-
|align="center"| '''18'''
| {{Banderaikur|Kanada}} [[Lance Stroll]]<ref>{{Cite web |title=Aston Martin confirm Stroll to remain at team |url=https://www.formula1.com/en/latest/article/breaking-aston-martin-confirm-stroll-to-remain-as-alonsos-team-mate-after.2jFNF8IKenDvIeDXEpblBD |access-date=2024-06-27 |website=Formula 1.com|language=en}}</ref>
! STR
|-
|rowspan="2"| {{Banderaikur|Frantzia}} '''[[Alpine F1 Team|BWT Alpine Formula 1 Team]]'''<ref>{{cite web|url=https://www.bwt-wam.com/it/azienda/a-proposito-di-bwt/bwt-and-alpine-f1/|title=BWT and Alpine F1 team combine forces in strategic partnership aimed at sustainability drive|website=BWT.com|date=11 February 2022|access-date=24 April 2024}}</ref>
!rowspan="2"| [[Alpine F1 Team|Alpine]]
|rowspan="2" align="center"| ?
|rowspan="2"| [[Renault en Fórmula 1|Renault]]
|rowspan="2" align="center"| [[Fitxategi:Pirelli - logo full (Italy, 1997).svg|50px]]
|align="center"| '''10'''
| {{Banderaikur|Frantzia}} [[Pierre Gasly]]<ref>{{Cite web |title=Gasly commits future to Alpine after agreeing multi-year extension |url=https://www.formula1.com/en/latest/article/breaking-gasly-commits-future-to-alpine-after-agreeing-multi-year-extension.2fTOrdhn0AgZa4r4UVkktt |access-date=27 June 2024|website=Formula 1.com|language=en}}</ref>
! GAS
|-
|align="center"| '''7'''
| {{Banderaikur|Australia}} [[Jack Doohan]]<ref>{{cite web|access-date=28 August 2024|title=Checkin’ in to see how you’re Doohan!🤘|url=https://www.instagram.com/reel/C_FrDssuWM-/|website=alpinef1team Instagram account}}</ref>
! DOO
|-
|rowspan="2"| {{Banderaikur|Ameriketako Estatu Batuak}} '''[[Haas F1 Team|MoneyGram Haas F1 Team]]'''<ref>{{cite web|url=https://www.formula1.com/en/latest/article.haas-sign-new-title-sponsor-for-2023-in-multi-year-deal.4YFZ3bryxIowvBi64hvnTO.html|title=Haas sign new title sponsor for 2023 in multi-year deal|website=Formula1.com|date=20 October 2022|access-date=22 October 2022}}</ref></span>
!rowspan="2"| [[Haas F1 Team|Haas]]
|rowspan="2" align="center"| ?
|rowspan="2"| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
|rowspan="2" align="center"| [[Fitxategi:Pirelli - logo full (Italy, 1997).svg|50px]]
|align="center"| '''31'''
| {{Banderaikur|Frantzia}} [[Esteban Ocon]]<ref>{{Cite web |title=Haas confirm signing of Ocon on multi-year contract |url=https://www.formula1.com/en/latest/article/breaking-haas-confirm-signing-of-ocon-with-frenchman-to-partner-bearman-in.7uQGY6qNKCZmU8fXM57TBi |access-date=2024-07-25 |website=Formula 1.com|language=en}}</ref>
! OCO
|-
|align="center"| '''87'''
| {{Banderaikur|Erresuma Batua}} [[Oliver Bearman]]<ref>{{cite web|url=https://racingnews365.com/bearman-confirms-choice-for-key-f1-driver-decision|title=Bearman reveals selection for F1 identity detail|website=racingnews365.com|date=13 March 2024|access-date=13 March 2024}}</ref>
! BEA
|-
|rowspan="2"| {{Banderaikur|Italia}} '''[[RB Formula One Team|Visa Cash App Racing Bulls Formula One Team]]'''<ref name="AT Rebrand 2024">{{cite web|access-date=25 January 2024|date=24 January 2024|language=en|title=AlphaTauri's new name for 2024 is confirmed|url=https://www.formula1.com/en/latest/article.alphatauri-rebrand-confirmed-for-2024-season-as-new-team-name-revealed.4xAWHWI66d5L9mFELLGb6J.html|website=www.formula1.com}}<!-- auto-translated from Portuguese by Module:CS1 translator --></ref>
!rowspan="2"| [[RB Formula One Team|Racing Bulls]]
|rowspan="2" align="center"| ?
|rowspan="2"| [[Honda en Fórmula 1|Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
|rowspan="2" align="center"| [[Fitxategi:Pirelli - logo full (Italy, 1997).svg|50px]]
|align="center"| '''22'''
| {{Banderaikur|Japonia}} [[Yuki Tsunoda]]<ref>{{Cite web |title=Tsunoda to stay as RB driver for 2025 with latest seat on the grid confirmed |url=https://www.formula1.com/en/latest/article/breaking-tsunoda-to-stay-as-rb-driver-for-2025-with-latest-seat-on-the-grid.7r0DISasS6MBL1wBacoa4d |access-date=2024-06-08 |website=Formula 1 |language=en}}</ref>
! TSU
|-
|align="center"| '''6'''
| {{Banderaikur|Frantzia}} [[Isack Hadjar]]<ref>{{Cite web |title=Hadjar signs for RB as he takes final seat on 2025 F1 grid |url=https://www.formula1.com/en/latest/article/breaking-isack-hadjar-signs-for-rb-tsunoda-final-seat-on-2025-f1-grid.6UMQgndoDfFIH5wtyxucAG |access-date=2024-12-20 |website=Formula 1 |language=en}}</ref>
! HAD
|-
|rowspan="2"| {{Banderaikur|Erresuma Batua}} '''[[Williams Racing]]'''<ref>{{cite news |title=Williams F1 team to use Mercedes engines until at least 2030 |url=https://www.reuters.com/sports/motor-sports/williams-f1-team-use-mercedes-engines-until-least-2030-2024-01-08/#:~:text=LONDON%2C%20Jan%208%20(Reuters),both%20parties%20announced%20on%20Monday. |access-date=8 February 2024 |work=Reuters |date=8 January 2024}}</ref>
!rowspan="2"| [[Williams Racing|Williams]]
|rowspan="2" align="center"| ?
|rowspan="2"| [[Mercedes-Benz en Fórmula 1|Mercedes]]]
|rowspan="2" align="center"| [[Fitxategi:Pirelli - logo full (Italy, 1997).svg|50px]]
|align="center"| '''23'''
| {{Banderaikur|THA}} [[Alex Albon|Alexander Albon]]<ref>{{cite web|access-date=5 February 2024|date=5 February 2024|title=Albon tied to Williams until the end of F1 2025, clarifies Vowles|url=https://www.motorsport.com/f1/news/albon-tied-williams-end-f1-2025-vowles/10572717/|website=motorsport.com}}</ref>
! ALB
|-
|align="center"| '''55'''
| {{Banderaikur|Espainia}} [[Carlos Sainz Jr.]]<ref name="SAIWilliams">{{cite web|access-date=29 July 2024|date=29 July 2024|title=Sainz signs for Williams as Spaniard's F1 future is confirmed|url=https://www.formula1.com/en/latest/article/breaking-carlos-sainz-signs-for-williams-as-spaniards-f1-future-is-confirmed.2wsM0VoH6D7H2akmtW9uXe|website=Formula 1.com}}</ref>
! SAI
|-
|rowspan="2"| {{Banderaikur|Suitza}} '''[[Sauber|Stake F1 Team Kick Sauber]]'''<ref>{{cite news |last1=Nichol |first1=Jake |title=Sauber announces official team name for 2024 and 2025 |url=https://racingnews365.com/sauber-announces-final-team-name-for-2024-and-2025#:~:text=Sauber%20has%20formally%20announced%20that,sponsors%20in%20the%20official%20name. |access-date=24 April 2024 |work=RacingNews365 |date=1 January 2024 |language=en}}</ref>
!rowspan="2"| [[Sauber|Kick Sauber]]
|rowspan="2" align="center"| ?
|rowspan="2"| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
|rowspan="2" align="center"| [[Fitxategi:Pirelli - logo full (Italy, 1997).svg|50px]]
|align="center"| '''27'''
| {{Banderaikur|Alemania}} [[Nico Hülkenberg]]<ref>{{cite web|access-date=26 April 2024|date=26 April 2024|title=F1: Kick Sauber sign Nico Hulkenberg for 2025 ahead of Audi transformation|url=https://www.formula1.com/en/latest/article/nico-hulkenberg-to-depart-haas.18AzRKDjCvuib4kGwr6MA7|website=formula1.com}}</ref>
! HÜL
|-
|align="center"| '''5'''
| {{Banderaikur|Brasil}} [[Gabriel Bortoleto]]<ref>{{cite web|title=Gabriel Bortoleto debutará en F1 con Sauber en 2025 y será piloto de Audi|url=https://soymotor.com/f1/noticias/oficial-gabriel-bortoleto-debutara-en-f1-con-sauber-en-2025-y-sera-piloto-de-audi}}</ref>
! BOR
|-
!colspan="8"| '''Sources:'''<ref>{{cite news |last1=Valantine |first1=Henry |title=F1 2025 driver line-up: Who is already confirmed for the 2025 grid? |url=https://www.planetf1.com/news/f1-2025-driver-line-up-confirmed-grid |access-date=8 February 2024 |work=PlanetF1 |date=1 February 2024 |language=en}}</ref><ref>{{cite news |title=Confirmed: All 10 teams reach new Formula 1 Concorde Agreement |url=https://www.formula1.com/en/latest/article.breaking-all-10-teams-reach-new-formula-1-concorde-agreement.4jufgsSeN47TYwLhbcznXi.html |access-date=8 February 2024 |work=Formula1.com |date=19 August 2020 |language=en}}</ref>
|}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{1 Formulako denboraldiak}}
[[Kategoria:1 Formula]]
[[Kategoria:2025 kirolean]]
qh7laa7xxbj4lfms5gnifslxyqj1s1c
Entoloma chalybaeum
0
1193280
10006248
9858924
2024-12-20T23:02:23Z
Zorion
44278
10006248
wikitext
text/x-wiki
{{izenburu etzana}}
{{taxotaula automatikoa
| izena = ''Entoloma chalybaeum'' }}
'''''Entoloma chalybaeum''''' ''[[Entolomataceae]]'' [[Familia (biologia)|familiako]] [[onddo]] [[espezie]] bat da.<ref>{{Erref-EHko onddoak}}</ref> Oso txikia eta urria delako babestu beharreko espeziea da. Ez da kontsumitzen.
[[Sinonimo (taxonomia)|Sinonimoak]]: ''Agaricus columbarius'', ''Gymnopus chalybaeus'', ''Leptonia chalybaea'', ''Rhodophyllus chalybaeus'', ''Hyporrhodius chalybaeus'', ''Acurtis chalybaeus''.
== Deskribapena ==
'''Kapela:''' 1,5 eta 2,5 cm bitarteko diametrokoa, hemisferikotik ganbilera, erdia deprimitu-unbilikatua, ertza ildaskatua gardentasunagatik. Kapela urdin ilun kolorekoa, ezkata fin-finekin, ez oso higrofanoa.
'''Orriak:''' Desberdinak, sabeldunak, zabal, adnatuen eta eskotatuen tartekoa, krema urdinxka kolorekoa edo arrosa espora-jalkinaren ondoren, ertz zuria.
Orri eskotatuak: Oinera iritsi baino lehentxeago eskote txiki bat duten orriak.
'''Hanka:''' 2 eta 4 cm bitarteko garaierakoa, zilindrikoa, barnehutsa, gainazal leuna edo luzetarako ezkata finekin, kapelaren kolorekoa, kotoizko oinarri zuria, mizelio burdintsuekin estalia, sustrai antzekoekin.
'''Haragia:''' Urdinxka (oinean urdin-grisa eta ilunagoa pileoan), fina, mintzezkoa. Usaingabea eta zaporegabea. Espora-jalkina arrosa kolorekoa.<ref>{{erreferentzia|abizena=Cetto, Bruno|urtea=1987|izenburua=Guia de los hongos de Europa|argitaletxea=Ediciones Omega, S. A. Barcelona|orrialdea=223|ISBN=84-282-0541-X (T. 3). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)|hizkuntza=Es}}</ref>
'''Etimologia:''' ''Entoloma'' hitza grekotik dator, ertza barrurantz biribildua esan nahi du.
== Jangarritasuna ==
Interes gastronomikorik gabea.
=== Nahasketa arriskua ===
''[[Entoloma serrulatum]]'' dena urdinxka da, orrien ertzak ere bai. ''[[Entoloma corvinum]]''-ek orri zuriak ditu eta lurrean hazten da. ''[[Entoloma euchroum]]-''ek orri zuriak ditu eta egurrean hazten da.<ref>{{erreferentzia|abizena=Ubillos Javier|urtea=2020|izenburua=Curso de iniciación a la micología, fichas micológicas|argitaletxea=Asociacion cultural “Baxauri” Kultur Elkartea Mikologia, Bajauri, Cofradia Vasca de Gastronomia|hizkuntza=Es}}</ref>
== Sasoia eta lekua ==
Iraila-azaroa, baita abenduan ere. Belardietan, basoetako soilgune belartsuetan, orbeletan edo pinu gorrien eta artederretako belarretan.
=== Banaketa eremua ===
Kanada, Ameriketako Estatu Batuak, Mexiko, [[Birjina britainiar uharteak]], Brasil, Europa, Kaukasia, Errusia, Papua Ginea Berria.<ref>{{Erref-GBIF}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Euskal Herriko perretxiko eta onddoak}}
[[Kategoria:Entoloma]]
[[Kategoria:Kanadako onddoak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako onddoak]]
[[Kategoria:Mexikoko onddoak]]
[[Kategoria:Birjina britainiar uharteetako onddoak]]
[[Kategoria:Brasilgo onddoak]]
[[Kategoria:Europako onddoak]]
[[Kategoria:Errusiako onddoak]]
[[Kategoria:Kaukasoko onddoak]]
[[Kategoria:Papua Ginea Berriko onddoak]]
nja5lyuvpo3blv9wjgdiyivo4budyj1
Ai Xia
0
1200788
10005832
9891649
2024-12-20T13:12:34Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005832
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Ai Xia''' ({{CJKV|t=艾霞}}), jaiotzez '''Yan Yinan''', ({{CJKV|t=严以南}}; [[Tianjin]], [[1912]]ko [[azaroaren 29]]a – [[Shanghai]], [[1934]]ko [[otsailaren 15]]a) txinatar [[zinema mutu]]ko [[Antzezle|aktore]] eta [[gidoilari]]a izan zen.
[[Fitxategi:Ai Xia.jpg|thumb|Ai Xia (1933)]]
== Bizitza ==
Tianjinen jaio zen 1912ko azaroaren 29an<ref>{{erreferentzia|urtea=1995|izenburua=中国电影大辞典|argitaletxea=辞书出版社|orrialdea=8|ISBN=7-5326-0326-1|hizkuntza=zh|abizena1=Zhang|abizena2=Cheng|izena1=Junxiang|izena2=Jihua|argitaratze-lekua=Shanghai}}</ref>, klase ertaineko familia batean. Unibertsitateran ikasi zuen<ref name=":0">{{erreferentzia|izena=Yuxin|abizena=Ma|urtea=2010|izenburua=Women Journalists and Feminism in China, 1898–1937|argitaletxea=Cambria Press|orrialdea=289|ISBN=978-1-60497-660-1|hizkuntza=en|url=https://books.google.ru/books?id=TiVg_CP4rMAC&pg=PA289&redir_esc=y|argitaratze-lekua=Amherst|sartze-data=2024-08-23}}</ref>. Graduatu ondoren, bere lehengusuaz maitemindu zen eta ume bat izan zuen. Familiak ez zuen harremana onartu, eta berak maitalea utzi zuen<ref name=":1">{{erreferentzia|izena=Harry|abizena=Kuoshu|urtea=2002|izenburua=Celluloid China: Cinematic Encounters with Culture and Society|argitaletxea=Southern Illinois University Press: Carbondale|orrialdeak=127-128|ISBN=9780809324552|hizkuntza=en|url=https://books.google.ru/books?id=bGHBX6V7IKwC&pg=PA128&redir_esc=y|sartze-data=2024-08-23}}</ref>. 1928an, [[hitzarmenezko ezkontza]] batean zegoen, baina protesta pertsonal gisa, etxetik alde egin zuen Shanghaira, zineman karrera egiteko<ref>{{erreferentzia|izenburua=艾霞 Xia Ai|hizkuntza=zh|url=https://www.douban.com/personage/27245566/|aldizkaria=Douban|sartze-data=2024-08-23}}</ref><ref name=":2">{{erreferentzia|izena=Cristina|abizena=Colet|urtea=2015|izenburua=Women Screenwriters: An International Guide|argitaletxea=Palgrave Macmillan|ISBN=978-1-137-31238-9|hizkuntza=en|atala=Three Chinese female screenwriters: Ai Xia, Zhang Ailing, and Peng Xiaolian|editore1-abizena=Nelmes|editore2-abizena=Selbo|editore1-izena=Jill|editore2-izena=Jule}}</ref>.
Antzerki aktore gisa hasi zen Hego Txinako Antzerki Elkartean eta geroago Ezkerreko Dramaturgoen Ligan sartu zen. 1932an Mingxing Zinema Konpainian hasi zen<ref>{{erreferentzia|izena=Yiman|abizena=Wang|urtea=2011|izenburua=Chinese Women's Cinema: Transnational Contexts|argitaletxea=Columbia University Press|orrialdea=238|ISBN=978-0-231-52744-6|hizkuntza=en|url=https://books.google.ru/books?id=KS5FAAAAQBAJ&pg=PT250&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|argitaratze-lekua=New York|editore-abizena=Wang|editore-izena=Lingzhen|sartze-data=2024-08-23}}</ref>. 1933an ''Xiandai yi Nüxing'' liburua idatzi zuen. Urte berean liburua filmerako moldatu zuten. Istorioaren inguruko intriga izan arren, filmak ez zuen harrera ona izan kritikarien artean, iraultzan zentratuta baitzegoen<ref name=":2" />. Ai Xia Txinako zinemako ezkerreko mugimenduko bi emakume gidoilarietako bat izan zen<ref name=":3">{{erreferentzia|izena=Laikwan|abizena=Pang|urtea=2002|izenburua=Building a New China in Cinema: The Chinese Left-wing Cinema Movement, 1932–1937|url=https://archive.org/details/buildingnewchina0000pang|argitaletxea=Rowman & Littlefield Publishers|orrialdeak=121, 123|ISBN=9780742509450|hizkuntza=en|argitaratze-lekua=Lanham}}</ref>.
1934an bere buruaz beste egin zuen [[opio]] gordina kontsumituz<ref name=":1" />. Txinako Errepublikan hori egin zuen lehen emakume aktorea izan zen<ref name=":2" /><ref name=":0" />.
''Xīn nǚxìng'' filma bere bizitzan inspiratuta dago. Bertan antzeztu zuen [[Ruan Lingyu]] aktoreak ere bere buruaz beste egin zuen 1935ean, filma estreinatu eta gutxira<ref>{{erreferentzia|urtea=2010|izenburua=Chinese Film Stars|argitaletxea=Routledge|orrialdeak=36-37|ISBN=9780415573900|hizkuntza=en|abizena1=Farquhar|abizena2=Zhang|izena1=Mary|izena2=Yingjin|argitaratze-lekua=London, New York}}</ref><ref name=":3" />.
== Filmografia hautatua ==
{| class="wikitable"
|+
!Urtea
!Izenburua
!Pertsonaia
|-
|1922
|''Jiu hen xin chou''
|
|-
| rowspan="4" |1933
|''Chun can''
|He Hua
|-
|''Feng nian''
|
|-
|''Shi dai de er nu''
|
|-
|''Zhifen shichang''
|Wang Ruilan
|}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1912ko|1934ko|}}
[[Kategoria:Tianjin udaltasuneko pertsonak]]
[[Kategoria:Txinako aktoreak]]
[[Kategoria:Emakume aktoreak]]
[[Kategoria:XX. mendeko aktoreak]]
[[Kategoria:Zinema mutuko aktoreak]]
[[Kategoria:Txinako zinema gidoilariak]]
[[Kategoria:Emakume zinema-gidoilariak]]
[[Kategoria:Emakume suizidak]]
[[Kategoria:Pozoi bidez egindako suizidioak]]
ruyb32wxzwzvdtvig0ahsfwqlo21u32
Brief Encounter
0
1203469
10006198
9905797
2024-12-20T20:30:40Z
Josu
646
/* Argumentua */
10006198
wikitext
text/x-wiki
{{lan infotaula}}
'''Brief Encounter''' (''Topaketa laburra'', euskaraz) [[David Lean]]ek zuzendutako pelikula britainiarra da, 1945ekoa. 1946ko [[Cannesko Zinemaldia|Canneseko Zinemaldi]]an saritua izan zen, eta urte bereko [[Oscar Sariak|Oscar Sarietarako]] hiru izendapen jaso zituen <ref> [https://www.oscars.org/oscars/ceremonies/1947 The 19th Academy Awards (1947) Nominnees and winners] oscar.org </ref>. [[Celia Johnson]] eta [[Trevor Howard]] dira drama erromantiko honen protagonista nagusiak.
Kritiko askoren ustez, Brief Encounter da inoizko film handienetariko bat <ref> Ros, Lucia [https://www.espinof.com/criticas/breve-encuentro-obra-maestra-david-lean-que-captura-magia-amor-imposible-elegancia-belleza-insuperables Breve encuentro': obra maestra de David Lean que captura la magia de un amor imposible, con una elegancia y una belleza insuperables] espinof.com </ref>. 1999an, [[British Film Institute]] erakundeak inoizko bigarren pelikula britainiar onena izendatu zuen, eta 2017ko beste sailkapen batek (Time-Out) 12. postuan kokatu zuen <ref> Huddleston, Tom [https://www.timeout.com/film/100-best-british-films#tab_panel_4 The 100 best British Films] Time-Out (2017) </ref>.
Estrenatu zenean harrera oso ona jaso zuen kritikaren aldetik, nahiz eta arrakasta komertziala ez izan maila berekoa. Bi antzezle nagusien lanak, bereziki (Celia Johnsonena eta Trevor Howardena) goraipamen handiak jaso zituen <ref> [https://decine21.com/peliculas/breve-encuentro-2908 Breve encuentro] decine21.com </ref>
== Argumentua ==
{{argumentua}}
Filmak ezinezko maitasun baten istorioa kontatzen du. Tren geltoki batean elkar ezagutzen duten bi protagonistek, biak ezkonduak, amodio harreman labur bezain sutsua bizi dute, beren bizitza konbentzionalak sakon aldatuko dituena.
== Pertsonaiak ==
* [[Celia Johnson]] - Laura Jesson
* [[Trevor Howard]] - Dr. Alec Harvey
* [[Stanley Holloway]] - Albert Godby
* [[Joyce Carey]] - Myrtle Bagot
* [[Cyril Raymond]] - Fred Jesson
* [[Everley Gregg]] - Dolly Messiter
* [[Margaret Barton]] - Beryl Walters, asistente de la sala de té
* Marjorie Mars - Mary Norton
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria: Amodiozko filmak]]
[[Kategoria: 1945eko filmak]]
[[Kategoria: David Leanek zuzendutako filmak]]
cn0og8jv4fbiwfge30mfhpq46swut7z
Intertitulu
0
1204963
10006128
9916069
2024-12-20T17:51:21Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10006128
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Scrooge or Marley's Ghost (1901) - yt.webm|thumb|Scrooge, edo Marleyren mamua. Lehenengo filma intertituluak erabiltzen.]]
[[Zinemagintza]]n, film baten fotogramen artean agertzen diren idatzizko errutuluei deitzen zaie '''intertitulu'''. Oro har, irudiaren esanahia argitzeko edo osatzeko sartzen dira.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Carlos|abizena=Pejino|izenburua=I {{!}} Glosario de cine|data=2010-01-09|url=http://pejino.com/glosario-de-cine/diccionario-cine-i/|aldizkaria=Blog de cine pejino|sartze-data=2024-09-20}}</ref>
Azpitituluak ez bezala, irudi narratiboaren gainean inprimatzen direnak, intertituluak — izenak adierazten duen bezala — filmeko irudien artean jartzen dira, eta, beraz, ekintza zinematografikoak eta testuak ez dute inoiz bat egiten pantailan.
== Historia ==
[[Fitxategi:The Cabinet of Dr. Caligari intertitle.png|thumb|''[[Das Cabinet des Dr. Caligari]]'' ([[1920]]) [[Zinema mutu|film mutuaren]] '''intertitulua.''']]
Film mutuen lehen proiekzioekin batera zuzeneko musika jotzen zen, normalean [[piano]]a edo [[Organo (musika)|organoa]]. Gainera, pertsona batek ahotsak eta soinuak imitatuz osatzen zuen funtzioa. Aldi berean, pantailan gertatzen zen ekintza publikoari komentarioak gehitzen zizkion ulergarriagoa izateko edo informazio gehiago emateko. Film mutuen iruzkingilearen figura hori gainbehera joan zen intertituluen popularizazioarekin eta soinuztatzearen etorrerarekin erabat desagertu ziren.
Intertituluen lehen erabilera ezaguna 1901ekoa da, ''[[Scrooge, or, Marley's Ghost]]'' film britainiarrarena<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Dickens on screen|url=https://archive.org/details/dickensonscreen0000unse|argitaletxea=Cambridge University Press|data=2003|editore-abizena=Glavin|editore-izena=John|isbn=978-0-521-80652-7|sartze-data=2024-09-20}}</ref>. Intertituluak lehen mailako baliabidea izan ziren zinema mutuan, non asko erabili izan ziren elkarrizketak transkribatzeko.
== Erabilera berantiarra ==
Oscar sarien lehen edizioak, «Titulu Onenaren» saria hartzen zuen barne, nahiz eta kategoria hori ez zen berriro emango, soinuzko zinemaren etorreragatik zaharkituta gelditu zelako.<ref name=":0" /> Hala ere, intertituluen erabilera gaur egun arte mantendu da; oraindik sekuentzia edo eszenen<ref name=":0" /> bereizle gisa erabiltzen dira, baita espazio- eta denbora-aldaketak ezartzeko ere (adib. «Buenos Aires, 1930», «50 urte beranduago ...»).<ref>{{erreferentzia|izena=Ira|abizena=Konigsberg|urtea=2004|izenburua=Diccionario Técnico Akal de Cine|orrialdeak=275 eta 547|ISBN=978-84-460-1902-2}}</ref>
Zinema modernoko intertitulu ospetsuenen artean Star Wars seriekoak daude, gerora askotan imitatu eta parodiatuak izan direnak. Serieko film guztiak testu luze batekin irekitzen dira. Testu hori perspektiban zabaltzen da, eta traman eragiten duten gertaerak kontatzen dira bertan. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Grandes prologos y ep�logos|data=2012-10-01|url=https://web.archive.org/web/20121001144309/http://masalladelceluloide.com/cine/fichas_varias/frasescine/especialgrandesprologos.htm|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-09-22}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Ikus, gainera ==
* [[Zinemaren historia]]
* [[Zinema klasikoa]]
* [[Zinema modernoa]]
== Kanpo estekak ==
{{Autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Zinemaren historia]]
4amarxic55qb55x1r0hr8x8uvtjg719
Lankide eztabaida:Dikkülah
3
1205555
10005928
9918731
2024-12-20T15:38:17Z
J ansari
73407
J ansari wikilariak «[[Lankide eztabaida:Eren Dikkülah]]» orria «[[Lankide eztabaida:Dikkülah]]» izenera aldatu du: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/Eren Dikkülah|Eren Dikkülah]]" to "[[Special:CentralAuth/Dikkülah|Dikkülah]]"
9918731
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 12:07, 26 iraila 2024 (CEST)
bjmxmszjitjk19wzp6k57orcgu4p4wq
1745eko Matxinada Jakobitarra
0
1207208
10005882
9928212
2024-12-20T14:52:58Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005882
wikitext
text/x-wiki
{{Gerra infotaula|izena=1745eko Matxinada Jakobitarra|guda=[[Jakobiten matxinada]]|frontea=|data={{data|1745|8|19}}-{{data|1746|4|20}}|lekua=[[Eskozia]] - Ingalaterrako iparraldea|irudia=[[Fitxategi:The_Battle_of_Culloden.jpg|250px]]|oina=[[An Incident in the Rebellion of 1745]], [[David Morier]] - Cullodengo guduari buruzko margolana|koordenatuak=|emaitza=Britainiar gobernuaren garaipena|gudulari1={{bandera|Britainia Handiko Erresuma}}|gudulari2=Jakobitak|komandante1={{banderaikur|Britainia Handiko Erresuma}} William, Cumberlandeko dukea <br> {{banderaikur|Britainia Handiko Erresuma}} [[John Cope]] <br> {{banderaikur|Britainia Handiko Erresuma}} [[Henry Hawley]] <br> {{banderaikur|Britainia Handiko Erresuma}} [[George Wade]] <br> {{banderaikur|Britainia Handiko Erresuma}} [[Duncan Forbes]]|komandante2=[[Charles Edward Stuart]] <br> [[George Murray]] <br> [[John O'Sullivan]] <br> [[John Drummond]] <br> [[James Drummond]]|indarra1=8000 gizon|indarra2=7000 gizon}}'''1745eko Matxinada Jakobitarra''' ({{lang-gd|Bliadhna Theàrlaich}}) {{lang|en|'''The Forty-Five'''}} ({{lang-eu|Berrogeita bostekoa}}) bezala ere ezagutua, [[Charles Edward Stuart]] bere aita [[James Francis Edward Stuart|James Francis Edward Stuartentzat]] [[Erresuma Batua|britainiar tronua]] berreskuratzen saiatu zenean eman zen. Charles Edward eta James Francis [[Estuardo etxea|Estuardo etxearen]] ({{lang-en|Stuart}}) buruak ziren, [[Jakue II.a Ingalaterrakoa|Jakue II.a Estuardo]] tronutik kanporatu zutenetik Erresuma Batuko koroa erreklamatzen zuena. Matxinada [[Austriako Ondorengotza Gerra|Austriako Ondorengotza Gerraren]] testuinguruan gertatu zen, britainiar armada gehiena Europa kontinentalean borrokatzen ari zenean. 1745ekoa [[Jakobiten matxinada|Jakobiten azken matxinada]] izan zen, eta besteak bezala porrotean amaitu zen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Jacobite Rebellion 1745–46|argitaletxea=Osprey Publishing Ltd.|data=2011|url=http://dx.doi.org/10.5040/9781472895424|isbn=978-1-4728-9542-4|sartze-data=2024-10-04}}</ref>
Charlesek 1745eko abuztuaren 19an [[Glenfinnan|Glenfinnanen]] hasi zuen matxinada, [[Highland|Eskoziako Highlandsetan]]. Handik gutxira [[Edinburgo]] hartu zuten, eta irailean [[Prestonpanseko gudua|Prestonpanseko guduan]] garaipena lortu zuten. Eskoziarrek urrian egindako kontseilu batean Ingalaterra inbaditzea onartu zuten, Charlesek jakobitar ingelesen laguntza eta Ingalaterrako hegoaldean aldi bereko frantziar lehorreratzea agindu ondoren. Azaroaren hasieran Ingalaterran sartu ziren, baina aurreko bi promesak errealitatea bihurtu ez zirela ikustean abenduaren 4an [[Derby|Derbyra]] iritsi zirenean denbora batez gelditu egin ziren etorkizuneko estrategiaz hitz egiteko.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=No quarter given: the muster roll of Prince Charles Edward Stuart's army, 1745-46|argitaletxea=Neil Wilson|data=2001|editore-abizena=Livingstone of Bachuil|editore-izena=Alastair|isbn=978-1-903238-02-8|sartze-data=2024-10-04}}</ref>
Antzeko eztabaidak izan ziren [[Carlisle|Carlislen]], [[Preston|Prestonen]] eta [[Manchester|Manchesterren]], eta askok ordurako Eskoziatik urrunegi joan zirela uste zuten. Inbasioaren bidea Jakobitek aldekotasunean sendo kontsideratutako eremuak zeharkatzeko hautatua izan zen, baina aldeko ingelesen laguntza ez zen gauzatu. Aurkako gobernuaren tropak kopuruz gaindikoak ziren eta porrota latzak jasotzeko arriskupean zeuden. Erretiratzeko erabakia gehiengo zabalaren babesa izan zuen, baina Charles eta bere jarraitzaile eskoziarren arteko zatiketa berreskuraezina eragin zuen. [[1746|1746ko]] urtarrilean [[Falkirk Muirreko gudua|Falkirk Muir]] garaitu arren, apirilean [[Cullodengo gudua|Cullodenen]] garaitu izanak matxinada amaitu zuen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Christopher|abizena=Duffy|izenburua=The '45|url=https://archive.org/details/450000duff|argitaletxea=Cassell Military ; Distributed in the U.S. by Sterling Pub|data=2003|isbn=978-0-304-35525-9|sartze-data=2024-10-04}}</ref> Charles Frantziara ihes egin zuen, tronua berriz ere hartzen saiatu gabe, eta 1788an Erroman hil zen.
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Ikus, gainera ==
* [[Jakobitismo|Jakobita]]
* [[Jakobiten matxinada]]
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Jakobitar matxinadak]]
[[Kategoria:1745eko gatazkak]]
[[Kategoria:Erresuma Batuak parte hartutako gerrak]]
[[Kategoria:Eskoziako historia]]
[[Kategoria:1746ko gatazkak]]
1m6zlf66t84bv42v5ozyj8abp9k6432
Azken arbaso komun
0
1207692
10005892
9930223
2024-12-20T15:09:47Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005892
wikitext
text/x-wiki
[[Biologia]]n eta [[genealogia genetiko]]an, organismo-multzo baten '''azken arbaso komuna''' edo '''arbaso komun berriena''' (ingelesezko '''MRCA''' siglekin ezaguna), multzoko organismo guztien [[arbaso]]en artean gertuen dagoena. [[Gene]]-taldeen jatorriari ([[haplotipo]]ak) erreferentzia eginez ere erabiltzen da termino hori, organismoen ordez.
Batzuetan, ezarritako [[pedigri]] bat kontsultatuz zehaztu daiteke indibiduo-multzo baten MRCA. Hala ere, oro har, ezinezkoa da banako multzo handi baten MRCA zehatza identifikatzea, baina, askotan, MRCA bizi izan zen unearen estimazio bat eman daiteke. Arbaso komun berrienera igarotako denbora (TMRCA) estimazio horiek [[DNA]] proben emaitzetan eta ezarritako [[mutazio-tasa|mutazio-tasetan]] oinarritu daitezke, genealogia genetikoan egiten den bezala, edo eredu matematiko ez-genetiko bati edo simulazio informatiko bati erreferentzia eginez.
[[Ugalketa sexual]]a erabiltzen duten organismoetan, ''MRCA matrilineala'' eta ''MRCA patrilineala'' populazio jakin baten MRCA dira, ondorengotza [[matrilineal]]a eta [[patrilineal]]a soilik kontuan hartuta, hurrenez hurren. Definizioz, populazio baten MRCA ezin da izan bere MRCA matrilineala edo patrilineala baino zaharragoa. ''[[Homo sapiens]]''aren kasuan, MRCA matrilinealak eta patrilinealak «[[Eva mitokondrial]]a» (mt-MRCA) eta «[[Y kromosomako Adam]]» (Y-MRCA) izenez ere ezagutzen dira, hurrenez hurren. Ez da ezagutzen gizakiaren MRCAren adina. Ez da, noski, Y-MRCA edo mt-MRCA adina baino handiagoa, 200.000 urte ingurukoa.
Gizaki indibidualen edo etxekotutako leinuen pedigrietan gertatzen ez den bezala, non ahaidetasun historikoa ezagutzen den, [[taxon]] espezie edo talde garaiagoen arteko erlazioen inferentzian ([[Sistematika|sistematikoa]] edo [[filogenetika|filogenetikoa]]), arbasoak ez dira zuzenean behagarriak edo ezagutzeko modukoak. Dauden organismoen eta/edo fosilen analisi filogenetiko batean inferitutako taxonen arteko erlazio patroietan oinarritutako inferentziak dira.
[[Azken arbaso komun unibertsala]] (LUCA) [[Lurra|Lurreko]] [[bizi]] guztiaren azken arbaso komuna da. Estimatzen da orain dela 3.500 eta 3.800 milioi urte artea bizi zela, [[Paleoarkear]]rean<ref>{{Erreferentzia|izena=W. Ford|abizena=Doolittle|izenburua=Uprooting the Tree of Life|hizkuntza=en|data=2000-02-01|url=https://www.scientificamerican.com/article/uprooting-the-tree-of-life/|aldizkaria=Scientific American|doi=10.1038/scientificamerican0200-90|sartze-data=2024-10-07}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Nicolas|abizena=Glansdorff|izenburua=The Last Universal Common Ancestor: emergence, constitution and genetic legacy of an elusive forerunner|orrialdeak=29|abizena2=Xu|abizena3=Labedan|izena2=Ying|izena3=Bernard|data=2008-07-09|url=https://biologydirect.biomedcentral.com/articles/10.1186/1745-6150-3-29|aldizkaria=Biology Direct|alea=1|zenbakia=3|issn=1745-6150|pmid=18613974|pmc=PMC2478661|doi=10.1186/1745-6150-3-29|sartze-data=2024-10-07}}</ref>.
== Espezie desberdinen MRCA ==
Espezie biologiko guztien arteko harremanen deskribapen filogenetikoaren proiektuari "[[bizaren zuhaitza]]" deitzen zaio. Zuhaitz hori egiteko proposatzen diren [[klado]] guztietarako adinak eman behar dira. Adibidez, [[Carnivora]] guztien MRCA (hau da, "[[katu]]en eta [[txakur]]ren" azken arbaso komuna) orain dela 42 milioi urte bizi zela uste da, [[Miacidae]] familiakoa<ref>{{Erreferentzia|izena=Eduardo|abizena=Eizirik|izenburua=Pattern and timing of diversification of the mammalian order Carnivora inferred from multiple nuclear gene sequences|orrialdeak=49–63|abizena2=Murphy|abizena3=Koepfli|abizena4=Johnson|abizena5=Dragoo|abizena6=Wayne|abizena7=O’Brien|izena2=William J.|izena3=Klaus-Peter|izena4=Warren E.|izena5=Jerry W.|izena6=Robert K.|izena7=Stephen J.|data=2010-07-01|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S1055790310000448|aldizkaria=Molecular Phylogenetics and Evolution|alea=1|zenbakia=56|issn=1055-7903|pmid=20138220|pmc=PMC7034395|doi=10.1016/j.ympev.2010.01.033|sartze-data=2024-10-07}}</ref>.
[[Giza eboluzio]]aren perspektibatik egindako azken arbaso komunaren kontakizunak harrera ona izan zuen [[Richard Dawkins]]en ''[[The Ancestor's Tale]]'' liburuan. Liburu horretan Dawkinsek denboran atzera egiten du arbaso komunak bilatzeko, adibidez [[hominino]]ena ([[gizaki-txinpantze azken arbaso komun]]), [[Homininae]]rena ([[gizaki-gorila azken arbaso komun]]), [[Hominoidea]]rena ([[gizaki-Hylobates azken arbaso komun]]) eta horrela atzera, 40 pausotan, [[gizaki]]-[[bakterio]] [[azken arbaso komun unibertsal]]a aurkitu aurte.
== Markadore-genetiko bakarrak identifikatutako populazio batena ==
Halaber, banakako [[gene]]en (edo gene-taldeen, haplotipoen) jatorria ere kontuan har daiteke, organismo osoaren ordez. [[Koaleszentziaren teoria]]k eredu [[estokastiko]] bat deskribatzen du, zeinetan [[markatzaile genetiko]] horien jatorria populazio baten historiari esleitzen zaion.
Organismoak ez bezala, gene bat organismoen belaunaldi batetik hurrengora transmititzen da, dela bere buruaren erreplika perfektu gisa, dela pixka bat [[mutazio|mutatutako]] gene ondorengo gisa. Organismoek arbasoen grafoak eta [[ugalketa sexual]]aren bidezko ugalketaren grafoak dituzten bitartean, gene batek arbasoen kate bakarra eta ondorengoen zuhaitz bat ditu. Ernalketa gurutzatu sexualaren bidez ([[alogamia]]) sortutako organismo batek gutxienez bi arbaso ditu (bere guraso hurbilenak), baina gene batek beti du arbaso bat belaunaldiko.
== Azken arbaso komun patrilineala eta matrilineala ==
[[Fitxategi:MtDNA-MRCA-generations-Evolution.svg|thumb|Ausazko [[Jito genetiko|jito]] edo [[Hautespen natural|hautespenaren]] bidez, leinua pertsona bakar batengana iritsiko da. Adibide honetan, 5 belaunalditan zehar, koloreek iraungitako lerro matrilinealak irudikatzen dituzte, eta beltzak, berriz, mt-MRCA-tik datorren lerro matrilineala.]]
[[DNA mitokondrial]]a (DNAmt) ia immunea da nahasketa sexualarekiko, [[DNA nuklear]]ra ez bezala, zeinaren [[kromosoma]]k nahastu eta birkonbinatu egiten baitira [[Herentzia mendeldar|herentzia mendeldarrean]]. DNA mitokondriala, beraz, herentzia matrilineala arakatzeko erabil daiteke, eta [[Eva mitokondriala]] (afrikar Eva bezala ere ezaguna) topatzeko, mitokondriako DNAren bidez gizaki guztien arbaso komun berriena.
Era berean, [[Y kromosoma]] kromosoma bakarra da gizonezkoetan, eta ondorengoei transmititzen zaie, birkonbinaziorik gabe. Herentzia patrilineala arakatzeko eta [[Y kromosomako Adam]] aurkitzeko erabil daiteke, gizaki guztien arbaso komun berriena DNA-Yren bidetik.
Eva mitokondrialaren eta Adan kromosomikoaren gutxi gorabeherako datak DNA proba genealogikoak erabiltzen dituzten ikertzaileek ezarri dituzte. Eva mitokondriala duela 200.000 urte inguru bizi izan zela kalkulatzen da. 2013ko martxoan argitaratutako artikulu batek zehaztu zuenez, %95eko konfiantzarekin eta betiere azterketaren datuetan akats sistematikorik ez badago, Adam kromosomikoa duela 237.000 eta 581.000 urte artean bizi izan zen<ref>{{Erreferentzia|izena=Fernando L.|abizena=Mendez|izenburua=An African American Paternal Lineage Adds an Extremely Ancient Root to the Human Y Chromosome Phylogenetic Tree|orrialdeak=454–459|abizena2=Krahn|abizena3=Schrack|abizena4=Krahn|abizena5=Veeramah|abizena6=Woerner|abizena7=Fomine|abizena8=Bradman|abizena9=Thomas|izena2=Thomas|izena3=Bonnie|izena4=Astrid-Maria|izena5=Krishna R.|izena6=August E.|izena7=Forka Leypey Mathew|izena8=Neil|izena9=Mark G.|data=2013-03|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0002929713000736|aldizkaria=The American Journal of Human Genetics|alea=3|zenbakia=92|issn=0002-9297|pmid=23453668|pmc=PMC3591855|doi=10.1016/j.ajhg.2013.02.002|sartze-data=2024-10-07}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=The father of all men is 340,000 years old|hizkuntza=en-US|url=https://www.newscientist.com/article/dn23240-the-father-of-all-men-is-340000-years-old/|aldizkaria=New Scientist|sartze-data=2024-10-07}}</ref>. Gaur egun bizirik dauden pertsona guztien MRCA bi horiek baino askoz gertuago egongo da denboran, beraz<ref>{{Erreferentzia|izena=Richard|abizena=Dawkins|izenburua=The ancestor's tale: a pilgrimage to the dawn of evolution|url=https://archive.org/details/ancestorstalepil00dawk_2|argitaletxea=Houghton Mifflin|data=2005|edizioa=1. Mariner books ed|isbn=978-0-618-00583-3|sartze-data=2024-10-07|serie=A Mariner book}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Genetics: from genes to genomes|argitaletxea=McGraw-Hill|data=2004|edizioa=2. ed., international ed|editore-abizena=Hartwell|editore-izena=Leland|isbn=978-0-07-291930-1|sartze-data=2024-10-07}}</ref><ref group="oh">Eva mitokondriala munduko pertsona guztien emakume arbaso bat da, amaren bidea soilik hartzen duena. Hau da, amaren amaren ama (...) da. Era berean, Y kromosomako Adam hori munduko gizon guztien arbaso gizonezkoa da, soilik gizonen bidetik. Egon behar du, halabeharrez, hori baino gertuago dagoen beste arbaso bat, ez duena emakume-emakume edo gizon-gizon kate zehatza bete.</ref>
Zailagoa da giza jatorria kromosoma [[Autosoma|autosomikoen]] bidez ondorioztatzea. Kromosoma autosomiko batek bi gurasoetatik seme-alabetara transmititzen diren geneak dituen arren, [[birkonbinazio genetiko]]ak (gurutzaketa kromosomikoa) bi gurasoetan parekoak ez diren [[kromatida|kromatiden]] geneak nahasten ditu [[meiosi]]an zehar, eta horrela kromosomaren konposizio genetikoa aldatzen da.
== Azken arbasorako denbora ==
MRCA mota desberdinak iraganeko une desberdinetan bizi izan zirela uste da. MRCAra arte igarotako denboraren (TMRCA) estimazio horiek ere desberdin kalkulatzen dira, kontuan hartzen den MRCA motaren arabera. MRCA patrilinealak eta matrilinealak (Eva mitokondriala eta Y kromosomako Adam) gene bakarreko markatzaileen bidez arakatzen dira, eta, beraz, haien TMRCAk DNA proben emaitzetan eta ezarritako mutazio-tasetan oinarrituta kalkulatzen dira, genealogia genetikoan egiten den bezala. Bizirik dauden gizaki guztien MRCA genealogikora (edozein ondorengotza-lerrok arbaso komun berriena) iritsi arte igarotako denbora ezin da genetikoki arakatu, arbaso gehienen DNA erabat galtzen baita ehunka urte batzuen buruan. Horregatik kalkulatzen da eredu matematiko ez-genetikoetan eta simulazio informatikoetan oinarrituta.
Eva mitokondriala eta Y kromosomako Adam antzinako guraso-lerro bakarraren bidez gene indibidualetara igotzen direnez, MRCA genetiko horietara iritsi arteko denbora nahitaez handiagoa izango da MRCA genealogikoena baino. Izan ere, gene indibidualak astiroago elkartuko dira bi gurasoen bidez giza genealogia konbentzionala arakatzea baino. Azken horrek gizaki indibidualak baino ez ditu kontuan hartzen, eta ez du kontuan hartzen kalkulatutako MRCAren generen batek benetan bizirik irauten duen egungo populazioko pertsona bakoitzean<ref>{{Erreferentzia|izena=Joseph T.|abizena=Chang|izenburua=Recent common ancestors of all present-day individuals|orrialdeak=1002–1026|hizkuntza=en|data=1999-12|url=https://www.cambridge.org/core/journals/advances-in-applied-probability/article/abs/recent-common-ancestors-of-all-presentday-individuals/330372AB57FB1CB3839FAAA46CF81B66|aldizkaria=Advances in Applied Probability|alea=4|zenbakia=31|issn=0001-8678|doi=10.1239/aap/1029955256|sartze-data=2024-10-07}}</ref>.
=== Markatzaile genetikoak ===
DNA mitokondriala populazio multzo baten jatorriaren jarraipena egiteko erabil daiteke. Kasu horretan, populazioak DNAmt-n [[mutazio]]ak metatzearen bidez definitzen dira, eta populazio bakoitzean mutazioetarako eta sortu ziren ordenarako zuhaitz bereziak sortzen dira. Zuhaitza mundu osoko indibiduo kopuru handi baten analisiaren bidez osatzen da, mutazio multzo jakin baten presentzia edo absentzia antzemateko. Behin hori eginda, posible da zehaztea zenbat mutaziok bereizten duten populazio bat beste batetik. Mutazio-kopuruak eta aztertutako eskualdeetako DNAmt-ren mutazio-tasa estimatuak aukera ematen die zientzialariei azken arbaso komunerako denbora arteko gutxi gorabeherako denbora zehazteko; horrek adierazten du zenbat denbora igaro den populazioek mutazio-multzo bera partekatu zuten edo [[haplotalde]] berekoak izan ziren azken alditik.
[[Y kromosoma]]ko DNAren kasuan, azken arbaso komunerako denbora beste modu batera lortzen da. [[Y kromosomaren giza-haplotalde|DNA-Yren haplotaldeak]] [[Nukleotido bakarreko polimorfismo|nukleotido bakarreko polimorfismoak]] definitzen ditu DNA-Yren zenbait eskualdetan. Haplotalde baten barruan azken arbaso komunaren arteko denbora definitzeko, haplotalde horren Y kromosomaren [[Mikrosatelite (biologia)|STR]] sekuentzietan mutazioak metatzen dira. Izarrik gabeko kluster bat erakusten duen [[Y-STR]] haplotipoen DNA-Y sarearen analisiak adierazten du hainbat banako sortzailek eragindako Y-STR aldakortasuna. Izar-formako kluster bat jaurtitzen duten analisiak arbaso bakar baten ondorengo populazio baten adierazgarritzat har daitezke. Kasu honetan, Y-STR sekuentziaren aldakortasuna, mikrosateliteen aldakuntza ere deitua, arbasoak populazio zehatz hau fundatu zuenetik igarotako denboraren neurketatzat har daiteke. [[Gengis Khan|Gengis Khanen]] edo haren arbasoetako baten ondorengoek Gengis Khanen garaian datatu daitekeen izar talde ospetsua irudikatzen dute.
TMRCAren kalkuluak funtsezko frogatzat hartzen dira munduan zehar hedatu ahala hainbat populazioren migrazio-datak zehazten saiatzen direnean. Adibidez, mutazio bat duela 30.000 urte gertatu zela uste bada, orduan mutazio hori data horren ondoren aldendu ziren populazio guztien artean egon beharko litzateke. Proba arkeologikoek kultura-hedapena eta eskualdeka isolatutako populazioen eraketa adierazten badute, eskualde horretan geroagoko mutazio genetikoen isolamenduan islatu behar da hori. Dibergentzia genetikoa eta dibergentzia erregionala bat baldin badatoz, ondorioztatu daiteke ikusitako dibergentzia [[migrazio]]ari zor zaiola, erregistro arkeologikoak frogatzen duen bezala. Hala ere, dibergentzia genetikoaren data erregistro arkeologikoarena ez den beste une batean gertatzen bada, zientzialariek froga arkeologiko alternatiboak bilatu beharko dituzte dibergentzia genetikoa azaltzeko. Auzi honen adibiderik argiena Europako [[Neolito]]an hedapen kulturalaren aurrean [[hedapen demiko]]ari buruzko eztabaida da<ref>{{Erreferentzia|izena=Laura|abizena=Morelli|izenburua=A Comparison of Y-Chromosome Variation in Sardinia and Anatolia Is More Consistent with Cultural Rather than Demic Diffusion of Agriculture|orrialdeak=e10419|hizkuntza=en|abizena2=Contu|abizena3=Santoni|abizena4=Whalen|abizena5=Francalacci|abizena6=Cucca|izena2=Daniela|izena3=Federico|izena4=Michael B.|izena5=Paolo|izena6=Francesco|data=2010(e)ko api. 29(a)|url=https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0010419|aldizkaria=PLOS ONE|alea=4|zenbakia=5|issn=1932-6203|pmid=20454687|pmc=PMC2861676|doi=10.1371/journal.pone.0010419|sartze-data=2024-10-07}}</ref>.
=== Gizaki guztien azken arbasorako denbora ===
Ez da ezagutzen bizirik dauden gizaki guztien MRCAren adina. Halabeharrez, MRCA matrilinealaren edo patrilinealaren adina baino gazteagoa da, eta biek 100.000 eta 200.000 urte bitarteko adina dute<ref>{{Erreferentzia|izena=G. David|abizena=Poznik|izenburua=Sequencing Y Chromosomes Resolves Discrepancy in Time to Common Ancestor of Males Versus Females|orrialdeak=562–565|hizkuntza=en|abizena2=Henn|abizena3=Yee|abizena4=Sliwerska|abizena5=Euskirchen|abizena6=Lin|abizena7=Snyder|abizena8=Quintana-Murci|abizena9=Kidd|izena2=Brenna M.|izena3=Muh-Ching|izena4=Elzbieta|izena5=Ghia M.|izena6=Alice A.|izena7=Michael|izena8=Lluis|izena9=Jeffrey M.|data=2013-08-02|url=https://www.science.org/doi/10.1126/science.1237619|aldizkaria=Science|alea=6145|zenbakia=341|issn=0036-8075|pmid=23908239|pmc=PMC4032117|doi=10.1126/science.1237619|sartze-data=2024-10-07}}</ref>.
Joseph T. Chang, Douglas Rohde eta Steve Olson matematikarien ikerketa batek eredu teoriko bat erabili du MRCA duela oso denbora gutxi bizi ahal izan zela kalkulatzeko, duela 2.000 urte baino ez, ziurrenik. Ondorioa da gizaki guztien MRCA [[Ekialdeko Asia]]n bizi izan zela ziurrenik, eta horrek funtsezko sarbidea emango ziela [[Australia]] eta [[Amerika]]ko populazio oso isolatuetara. MRCAk izan ditzakeen kokalekuen artean, [[Alaska]]tik hurbil dauden [[Txuktxien itsasoa|Txucktxi]] eta [[Kamtxatka]] penintsulak, Australiatik gertu dauden [[Indonesia]] eta [[Malaysia]] bezalako lekuak edo [[Taiwan]] edo [[Japonia]] bezalako leku bat daude, Australia eta Amerikaren artean dagoena. Changen arabera, [[Amerikaren aurkikuntza|Ameriketako]] eta Australiako europar kolonizazioa berriegia da MRCAren adinean eragin nabarmena izan ahal izateko. Izan ere, Amerikak eta Australia europarrek inoiz aurkitu izan ez balituzte, MRCA dagoena baino %2,3 atzerago baino ez litzateke egongo iraganean<ref>{{Erreferentzia|izena=MATT|abizena=CRENSON|izenburua=Roots of Human Family Tree Are Shallow|hizkuntza=en-US|data=2006-07-01|url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/07/01/AR2006070100463.html|issn=0190-8286|sartze-data=2024-10-07}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua='Most Recent Common Ancestor' Of All Living Humans Surprisingly Recent|hizkuntza=en|url=https://www.sciencedaily.com/releases/2004/09/040930122428.htm|aldizkaria=ScienceDaily|sartze-data=2024-10-07}}</ref>.
Nabarmentzekoa da populazio baten MRCAren adina ez dagokiola [[populazioaren botila-lepo]] bati, are gutxiago «lehen bikote» bati. Iraganean ugalketa-arrakasta handia izan zuen banako bakar baten presentzia islatzen du, eta haren ekarpen genetikoa orokortu egin da populazio osoan denboraren poderioz. Halaber, ez da zuzena pentsatzea MRCAk informazio genetiko guztia helarazi ziela bizirik zeuden pertsona guztiei. Ugalketa sexualaren bidez, arbaso batek bere geneen erdia transmititzen dio hurrengo belaunaldiko ondorengo bakoitzari; [[pedigriaren kolapso]]rik ezean, 32 belaunaldiren ostean bakarrik arbaso bakar baten ekarpena 2<sup>-32</sup> ingurukoa litzateke, giza genomaren barruan pare bat oinarri baino gutxiagoren proportzioan dagoen kopurua<ref>{{Erreferentzia|izena=Olga|abizena=Zhaxybayeva|izenburua=Genome mosaicism and organismal lineages|orrialdeak=254–260|abizena2=Lapierre|abizena3=Gogarten|izena2=Pascal|izena3=J.Peter|data=2004-05|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0168952504000770|aldizkaria=Trends in Genetics|alea=5|zenbakia=20|issn=0168-9525|doi=10.1016/j.tig.2004.03.009|sartze-data=2024-10-07}}</ref>.
== Arbaso berdinen puntua ==
MRCA da aztertutako populazioaren arbaso komun berriena. MRCA honek izan ditzake garaikideak, dauden biztanleen parte baten arbasoak ere izango direnak, baina ez guztienak. [[Arbaso berdinen puntua]] iraganean MRCA baino urrunago dagoen puntu bat da, non jada ez dagoen biztanleria modernoaren zati batentzat arbasoak ez diren organismorik, eta gizaki edo organismo guztiak diren aldi berean arbaso. [[Pedigriaren kolapso]]a dela eta, gizabanako modernoek oraindik taldekatzea erakuts dezakete, antzinako populazio bakoitzak ekarpen oso desberdinak egiten dituelako<ref>{{Erreferentzia|izena=Douglas L. T.|abizena=Rohde|izenburua=Modelling the recent common ancestry of all living humans|orrialdeak=562–566|hizkuntza=en|abizena2=Olson|abizena3=Chang|izena2=Steve|izena3=Joseph T.|data=2004-09|url=https://www.nature.com/articles/nature02842|aldizkaria=Nature|alea=7008|zenbakia=431|issn=1476-4687|doi=10.1038/nature02842|sartze-data=2024-10-07}}</ref>.
== Oharrak ==
{{erreferentzia zerrenda|taldea=oh}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Biologia ebolutiboa]]
[[Kategoria:Genealogia genetikoa]]
[[Kategoria:Genealogia]]
[[Kategoria:Filogenia]]
[[Kategoria:Populazioen genetika]]
[[Kategoria:Azken arbaso komunak]]
r6nl5gu5r2eyup1axb624a2fffr9g52
Mentol
0
1208147
10006166
9933074
2024-12-20T19:01:16Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
artikulua osatui
10006166
wikitext
text/x-wiki
{{Konposatu kimiko infotaula}}
'''Mentola''' [[Konposatu kimiko|konposatu]] [[Konposatu organiko|organikoa]] da, C<sub>10</sub>H<sub>20</sub>O formula duena, [[Alkohol|alkoholen]] familiakoa eta [[Monoterpenoide|monoterpenoideen]] klasekoa. Modu naturalean aurkitzen da [[Menda|mendaren]] familiako hainbat [[Landare|landareren]] [[Olio|olioetan]], hala nola [[Basamenda|basamendan]] eta [[Mendafin|mendafinean]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=PDR for herbal medicines|argitaletxea=Thomson Healthcare|data=2007|edizioa=4. ed|editore-abizena=Gruenwald|editore-izena=Joerg|isbn=978-1-56363-678-3|sartze-data=2024-10-10}}</ref>. Argizariaren testura duen substantzia kristalinoa da, zuria edo gardena; [[Solido|solidoa]] da [[Giro-tenperatura|giro-tenperaturan]], eta tenperatura horren gainetik partzialki urtzen da<ref>{{erreferentzia|izenburua=Mentol|argitaletxea=Zientzia eta teknologiaren hiztegi entziklopedikoa. Elhuyar fundazioa|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/mentol}}</ref><ref name=":0">{{Erreferentzia|abizena=PubChem|izenburua=Menthol|hizkuntza=en|url=https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/1254|aldizkaria=pubchem.ncbi.nlm.nih.gov|sartze-data=2024-12-20}}</ref>.
Naturan dagoen mentol-forma nagusia '''(−)-mentola''' da, eta (1''R'',2''S'',5''R'') [[Cahn–Ingold–Prelog lehentasun arauak|konfigurazioa]] esleitzen zaio.
Pertsona askorentzat, mentolak freskotasun sentsazioa sortzen du arnastu, irentsi edo azalaren gainean ezartzen denean. Menda landareak mendeetan zehar erabili izan dira mina arintzeko eta elikagaietan belar aromatiko gisa<ref>{{Erreferentzia|izena=R|abizena=Eccles|izenburua=Menthol and Related Cooling Compounds|orrialdeak=618–630|hizkuntza=en|data=2011-04-12|url=https://www.semanticscholar.org/paper/Menthol-and-Related-Cooling-Compounds-Eccles/fe1bdc82374c5a7e618fa692d41996cd85e8145b|aldizkaria=Journal of Pharmacy and Pharmacology|alea=8|zenbakia=46|issn=2042-7158|doi=10.1111/j.2042-7158.1994.tb03871.x|sartze-data=2024-10-10}}</ref>. Mentolak ezaugarri [[Anestesiko lokal|anestesiko lokalak]] eta [[Narritaduraren aurkako|narritaduraren aurkakoak]] ditu, eta eztarriko narritadura txikiak arintzeko asko erabiltzen da. Mentolak, era berean, [[κ-opioideen errezeptore|κ-opioideen]] [[agonista]] ahul gisa jokatzen du<ref>{{Erreferentzia|izena=Nicoletta|abizena=Galeotti|izenburua=Menthol: a natural analgesic compound|orrialdeak=145–148|abizena2=Di Cesare Mannelli|abizena3=Mazzanti|abizena4=Bartolini|abizena5=Ghelardini|izena2=Lorenzo|izena3=Gabriela|izena4=Alessandro|izena5=Carla|data=2002-04-12|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0304394001025277|aldizkaria=Neuroscience Letters|alea=3|zenbakia=322|issn=0304-3940|doi=10.1016/S0304-3940(01)02527-7|sartze-data=2024-10-10}}</ref>.
== Erabilera ==
Mentola [[aromatizatzaile]] gisa erabiltzen da [[Hortzetako pasta|hortzetako pastetan]], [[farmazia]]-produktuetan, [[Aerosol (ontzia)|aerosol]] aire-gozagarrietan, [[Kosmetiko|kosmetikoetan]], [[Likore|likoreetan]], [[Gozogintza|gozogintzan]] eta [[Lurrin|lurrinetan]]. Beste erabilera batzuk ere baditu industrian osagarri gisa: [[Pintura (materiala)|pintura]] eta [[Laka|laketan]], [[Lekeda|itsasgarrietan]], garbiketa-produktuetan, [[Desinfektatzaile|desinfektatzaileak]], [[Disolbatzaile|disolbatzaileetan]] eta animaliak zaintzeko produktuetan, besteak beste<ref name=":0" />.
== Isomeroak ==
[[Fitxategi:Mentholisomere.svg|erdian|thumb|520x520px|Mentolaren [[Isomero|isomeroak]]]]
== Erreferentziak ==
<references />
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Analgesikoak]]
[[Kategoria:Antipruritikoak]]
[[Kategoria:Kappa-opioideen agonistak]]
[[Kategoria:GABAA errezeptore positiboaren modulatzaile alosterikoak]]
[[Kategoria:Ziklohexanolak]]
[[Kategoria:Monoterpenoak]]
[[Kategoria:Isopropil konposatuak]]
k23qgvu2m4vpxk9vyzxlwjw8382bzv0
10006173
10006166
2024-12-20T19:41:00Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
sintesia
10006173
wikitext
text/x-wiki
{{Konposatu kimiko infotaula}}
'''Mentola''' [[Konposatu kimiko|konposatu]] [[Konposatu organiko|organikoa]] da, C<sub>10</sub>H<sub>20</sub>O formula duena, [[Alkohol|alkoholen]] familiakoa eta [[Monoterpenoide|monoterpenoideen]] klasekoa. Modu naturalean aurkitzen da [[Menda|mendaren]] familiako hainbat [[Landare|landareren]] [[Olio|olioetan]], hala nola [[Basamenda|basamendan]] eta [[Mendafin|mendafinean]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=PDR for herbal medicines|argitaletxea=Thomson Healthcare|data=2007|edizioa=4. ed|editore-abizena=Gruenwald|editore-izena=Joerg|isbn=978-1-56363-678-3|sartze-data=2024-10-10}}</ref>. Argizariaren testura duen substantzia kristalinoa da, zuria edo gardena; [[Solido|solidoa]] da [[Giro-tenperatura|giro-tenperaturan]], eta tenperatura horren gainetik partzialki urtzen da<ref>{{erreferentzia|izenburua=Mentol|argitaletxea=Zientzia eta teknologiaren hiztegi entziklopedikoa. Elhuyar fundazioa|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/mentol}}</ref><ref name=":0">{{Erreferentzia|abizena=PubChem|izenburua=Menthol|hizkuntza=en|url=https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/1254|aldizkaria=pubchem.ncbi.nlm.nih.gov|sartze-data=2024-12-20}}</ref>.
Naturan dagoen mentol-forma nagusia '''(−)-mentola''' da, eta (1''R'',2''S'',5''R'') [[Cahn–Ingold–Prelog lehentasun arauak|konfigurazioa]] esleitzen zaio.
Pertsona askorentzat, mentolak freskotasun sentsazioa sortzen du arnastu, irentsi edo azalaren gainean ezartzen denean. Menda landareak mendeetan zehar erabili izan dira mina arintzeko eta elikagaietan belar aromatiko gisa<ref>{{Erreferentzia|izena=R|abizena=Eccles|izenburua=Menthol and Related Cooling Compounds|orrialdeak=618–630|hizkuntza=en|data=2011-04-12|url=https://www.semanticscholar.org/paper/Menthol-and-Related-Cooling-Compounds-Eccles/fe1bdc82374c5a7e618fa692d41996cd85e8145b|aldizkaria=Journal of Pharmacy and Pharmacology|alea=8|zenbakia=46|issn=2042-7158|doi=10.1111/j.2042-7158.1994.tb03871.x|sartze-data=2024-10-10}}</ref>. Mentolak ezaugarri [[Anestesiko lokal|anestesiko lokalak]] eta [[Narritaduraren aurkako|narritaduraren aurkakoak]] ditu, eta eztarriko narritadura txikiak arintzeko asko erabiltzen da. Mentolak, era berean, [[κ-opioideen errezeptore|κ-opioideen]] [[agonista]] ahul gisa jokatzen du<ref>{{Erreferentzia|izena=Nicoletta|abizena=Galeotti|izenburua=Menthol: a natural analgesic compound|orrialdeak=145–148|abizena2=Di Cesare Mannelli|abizena3=Mazzanti|abizena4=Bartolini|abizena5=Ghelardini|izena2=Lorenzo|izena3=Gabriela|izena4=Alessandro|izena5=Carla|data=2002-04-12|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0304394001025277|aldizkaria=Neuroscience Letters|alea=3|zenbakia=322|issn=0304-3940|doi=10.1016/S0304-3940(01)02527-7|sartze-data=2024-10-10}}</ref>.
== Ekoizpena eta sintesia ==
Mentol naturala [[Pipermint-olio|pipermint-olioa]] izoztuz erdiesten da. Agertzen diren mentolezko kristalak iragaziz separatzen dira.
Mentola sintitzatzeko [[Ryōji Noyori|Ryōji Noyori-k]] eta bere taldeak garatutako [[Sintesi asimetriko|sintesi asimetrikoa]] usatzen da. [[Mirzeno|Mirzenoa]] erabiltzen da [[lehengai]] gisa, beheko eskeman ikus daitekeen legez.
[[Fitxategi:Menthol_synthesis.png|568x568px]]
== Erabilera ==
Mentola [[aromatizatzaile]] gisa erabiltzen da [[Hortzetako pasta|hortzetako pastetan]], [[farmazia]]-produktuetan, [[Aerosol (ontzia)|aerosol]] aire-gozagarrietan, [[Kosmetiko|kosmetikoetan]], [[Likore|likoreetan]], [[Gozogintza|gozogintzan]] eta [[Lurrin|lurrinetan]]. Beste erabilera batzuk ere baditu industrian osagarri gisa: [[Pintura (materiala)|pintura]] eta [[Laka|laketan]], [[Lekeda|itsasgarrietan]], garbiketa-produktuetan, [[Desinfektatzaile|desinfektatzaileak]], [[Disolbatzaile|disolbatzaileetan]] eta animaliak zaintzeko produktuetan, besteak beste<ref name=":0" />.
== Isomeroak ==
[[Fitxategi:Mentholisomere.svg|erdian|thumb|520x520px|Mentolaren [[Isomero|isomeroak]]]]
== Erreferentziak ==
<references />
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Analgesikoak]]
[[Kategoria:Antipruritikoak]]
[[Kategoria:Kappa-opioideen agonistak]]
[[Kategoria:GABAA errezeptore positiboaren modulatzaile alosterikoak]]
[[Kategoria:Ziklohexanolak]]
[[Kategoria:Monoterpenoak]]
[[Kategoria:Isopropil konposatuak]]
o0foj7ho13s6e5ke26ehoj514l9uz9e
10006174
10006173
2024-12-20T19:41:23Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
10006174
wikitext
text/x-wiki
{{Konposatu kimiko infotaula}}
'''Mentola''' [[Konposatu kimiko|konposatu]] [[Konposatu organiko|organikoa]] da, C<sub>10</sub>H<sub>20</sub>O formula duena, [[Alkohol|alkoholen]] familiakoa eta [[Monoterpenoide|monoterpenoideen]] klasekoa. Modu naturalean aurkitzen da [[Menda|mendaren]] familiako hainbat [[Landare|landareren]] [[Olio|olioetan]], hala nola [[Basamenda|basamendan]] eta [[Mendafin|mendafinean]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=PDR for herbal medicines|argitaletxea=Thomson Healthcare|data=2007|edizioa=4. ed|editore-abizena=Gruenwald|editore-izena=Joerg|isbn=978-1-56363-678-3|sartze-data=2024-10-10}}</ref>. Argizariaren testura duen substantzia kristalinoa da, zuria edo gardena; [[Solido|solidoa]] da [[Giro-tenperatura|giro-tenperaturan]], eta tenperatura horren gainetik partzialki urtzen da<ref>{{erreferentzia|izenburua=Mentol|argitaletxea=Zientzia eta teknologiaren hiztegi entziklopedikoa. Elhuyar fundazioa|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/mentol}}</ref><ref name=":0">{{Erreferentzia|abizena=PubChem|izenburua=Menthol|hizkuntza=en|url=https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/1254|aldizkaria=pubchem.ncbi.nlm.nih.gov|sartze-data=2024-12-20}}</ref>.
Naturan dagoen mentol-forma nagusia '''(−)-mentola''' da, eta (1''R'',2''S'',5''R'') [[Cahn–Ingold–Prelog lehentasun arauak|konfigurazioa]] esleitzen zaio.
Pertsona askorentzat, mentolak freskotasun sentsazioa sortzen du arnastu, irentsi edo azalaren gainean ezartzen denean. Menda landareak mendeetan zehar erabili izan dira mina arintzeko eta elikagaietan belar aromatiko gisa<ref>{{Erreferentzia|izena=R|abizena=Eccles|izenburua=Menthol and Related Cooling Compounds|orrialdeak=618–630|hizkuntza=en|data=2011-04-12|url=https://www.semanticscholar.org/paper/Menthol-and-Related-Cooling-Compounds-Eccles/fe1bdc82374c5a7e618fa692d41996cd85e8145b|aldizkaria=Journal of Pharmacy and Pharmacology|alea=8|zenbakia=46|issn=2042-7158|doi=10.1111/j.2042-7158.1994.tb03871.x|sartze-data=2024-10-10}}</ref>. Mentolak ezaugarri [[Anestesiko lokal|anestesiko lokalak]] eta [[Narritaduraren aurkako|narritaduraren aurkakoak]] ditu, eta eztarriko narritadura txikiak arintzeko asko erabiltzen da. Mentolak, era berean, [[κ-opioideen errezeptore|κ-opioideen]] [[agonista]] ahul gisa jokatzen du<ref>{{Erreferentzia|izena=Nicoletta|abizena=Galeotti|izenburua=Menthol: a natural analgesic compound|orrialdeak=145–148|abizena2=Di Cesare Mannelli|abizena3=Mazzanti|abizena4=Bartolini|abizena5=Ghelardini|izena2=Lorenzo|izena3=Gabriela|izena4=Alessandro|izena5=Carla|data=2002-04-12|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0304394001025277|aldizkaria=Neuroscience Letters|alea=3|zenbakia=322|issn=0304-3940|doi=10.1016/S0304-3940(01)02527-7|sartze-data=2024-10-10}}</ref>.
== Ekoizpena eta sintesia ==
Mentol naturala [[Pipermint-olio|pipermint-olioa]] izoztuz erdiesten da. Agertzen diren mentolezko kristalak iragaziz separatzen dira.
Mentola sintitzatzeko [[Ryōji Noyori|Ryōji Noyori-k]] eta bere taldeak garatutako [[Sintesi asimetriko|sintesi asimetrikoa]] usatzen da. [[Mirzeno|Mirzenoa]] erabiltzen da [[lehengai]] gisa, beheko eskeman ikus daitekeen legez.
[[Fitxategi:Menthol_synthesis.png|502x502px]]
== Erabilera ==
Mentola [[aromatizatzaile]] gisa erabiltzen da [[Hortzetako pasta|hortzetako pastetan]], [[farmazia]]-produktuetan, [[Aerosol (ontzia)|aerosol]] aire-gozagarrietan, [[Kosmetiko|kosmetikoetan]], [[Likore|likoreetan]], [[Gozogintza|gozogintzan]] eta [[Lurrin|lurrinetan]]. Beste erabilera batzuk ere baditu industrian osagarri gisa: [[Pintura (materiala)|pintura]] eta [[Laka|laketan]], [[Lekeda|itsasgarrietan]], garbiketa-produktuetan, [[Desinfektatzaile|desinfektatzaileak]], [[Disolbatzaile|disolbatzaileetan]] eta animaliak zaintzeko produktuetan, besteak beste<ref name=":0" />.
== Isomeroak ==
[[Fitxategi:Mentholisomere.svg|erdian|thumb|520x520px|Mentolaren [[Isomero|isomeroak]]]]
== Erreferentziak ==
<references />
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Analgesikoak]]
[[Kategoria:Antipruritikoak]]
[[Kategoria:Kappa-opioideen agonistak]]
[[Kategoria:GABAA errezeptore positiboaren modulatzaile alosterikoak]]
[[Kategoria:Ziklohexanolak]]
[[Kategoria:Monoterpenoak]]
[[Kategoria:Isopropil konposatuak]]
95juihptvm9d59qckvf063cpo4mg0rf
10006218
10006174
2024-12-20T21:06:09Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
/* Erabilera */
10006218
wikitext
text/x-wiki
{{Konposatu kimiko infotaula}}
'''Mentola''' [[Konposatu kimiko|konposatu]] [[Konposatu organiko|organikoa]] da, C<sub>10</sub>H<sub>20</sub>O formula duena, [[Alkohol|alkoholen]] familiakoa eta [[Monoterpenoide|monoterpenoideen]] klasekoa. Modu naturalean aurkitzen da [[Menda|mendaren]] familiako hainbat [[Landare|landareren]] [[Olio|olioetan]], hala nola [[Basamenda|basamendan]] eta [[Mendafin|mendafinean]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=PDR for herbal medicines|argitaletxea=Thomson Healthcare|data=2007|edizioa=4. ed|editore-abizena=Gruenwald|editore-izena=Joerg|isbn=978-1-56363-678-3|sartze-data=2024-10-10}}</ref>. Argizariaren testura duen substantzia kristalinoa da, zuria edo gardena; [[Solido|solidoa]] da [[Giro-tenperatura|giro-tenperaturan]], eta tenperatura horren gainetik partzialki urtzen da<ref>{{erreferentzia|izenburua=Mentol|argitaletxea=Zientzia eta teknologiaren hiztegi entziklopedikoa. Elhuyar fundazioa|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/mentol}}</ref><ref name=":0">{{Erreferentzia|abizena=PubChem|izenburua=Menthol|hizkuntza=en|url=https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/1254|aldizkaria=pubchem.ncbi.nlm.nih.gov|sartze-data=2024-12-20}}</ref>.
Naturan dagoen mentol-forma nagusia '''(−)-mentola''' da, eta (1''R'',2''S'',5''R'') [[Cahn–Ingold–Prelog lehentasun arauak|konfigurazioa]] esleitzen zaio.
Pertsona askorentzat, mentolak freskotasun sentsazioa sortzen du arnastu, irentsi edo azalaren gainean ezartzen denean. Menda landareak mendeetan zehar erabili izan dira mina arintzeko eta elikagaietan belar aromatiko gisa<ref>{{Erreferentzia|izena=R|abizena=Eccles|izenburua=Menthol and Related Cooling Compounds|orrialdeak=618–630|hizkuntza=en|data=2011-04-12|url=https://www.semanticscholar.org/paper/Menthol-and-Related-Cooling-Compounds-Eccles/fe1bdc82374c5a7e618fa692d41996cd85e8145b|aldizkaria=Journal of Pharmacy and Pharmacology|alea=8|zenbakia=46|issn=2042-7158|doi=10.1111/j.2042-7158.1994.tb03871.x|sartze-data=2024-10-10}}</ref>. Mentolak ezaugarri [[Anestesiko lokal|anestesiko lokalak]] eta [[Narritaduraren aurkako|narritaduraren aurkakoak]] ditu, eta eztarriko narritadura txikiak arintzeko asko erabiltzen da. Mentolak, era berean, [[κ-opioideen errezeptore|κ-opioideen]] [[agonista]] ahul gisa jokatzen du<ref>{{Erreferentzia|izena=Nicoletta|abizena=Galeotti|izenburua=Menthol: a natural analgesic compound|orrialdeak=145–148|abizena2=Di Cesare Mannelli|abizena3=Mazzanti|abizena4=Bartolini|abizena5=Ghelardini|izena2=Lorenzo|izena3=Gabriela|izena4=Alessandro|izena5=Carla|data=2002-04-12|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0304394001025277|aldizkaria=Neuroscience Letters|alea=3|zenbakia=322|issn=0304-3940|doi=10.1016/S0304-3940(01)02527-7|sartze-data=2024-10-10}}</ref>.
== Ekoizpena eta sintesia ==
Mentol naturala [[Pipermint-olio|pipermint-olioa]] izoztuz erdiesten da. Agertzen diren mentolezko kristalak iragaziz separatzen dira.
Mentola sintitzatzeko [[Ryōji Noyori|Ryōji Noyori-k]] eta bere taldeak garatutako [[Sintesi asimetriko|sintesi asimetrikoa]] usatzen da. [[Mirzeno|Mirzenoa]] erabiltzen da [[lehengai]] gisa, beheko eskeman ikus daitekeen legez.
[[Fitxategi:Menthol_synthesis.png|502x502px]]
== Erabilera ==
Mentola [[aromatizatzaile]] gisa erabiltzen da [[Hortzetako pasta|hortzetako pastetan]], [[farmazia]]-produktuetan<ref>{{erreferentzia|izenburua=Ahoa garbitzeko moduak: zertarako balio du kolutorio bakoitzak?|url=https://www.consumer.es/eu/osasuna/ahoa-garbitzeko-moduak-zertarako-balio-du-kolutorio-bakoitzak}}</ref>, [[Aerosol (ontzia)|aerosol]] aire-gozagarrietan, [[Kosmetiko|kosmetikoetan]], [[Likore|likoreetan]], [[Gozogintza|gozogintzan]] eta [[Lurrin|lurrinetan]]. Beste erabilera batzuk ere baditu industrian osagarri gisa: [[Pintura (materiala)|pintura]] eta [[Laka|laketan]], [[Lekeda|itsasgarrietan]], garbiketa-produktuetan, [[Desinfektatzaile|desinfektatzaileak]], [[Disolbatzaile|disolbatzaileetan]] eta animaliak zaintzeko produktuetan, besteak beste<ref name=":0" />.
== Isomeroak ==
[[Fitxategi:Mentholisomere.svg|erdian|thumb|520x520px|Mentolaren [[Isomero|isomeroak]]]]
== Erreferentziak ==
<references />
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Analgesikoak]]
[[Kategoria:Antipruritikoak]]
[[Kategoria:Kappa-opioideen agonistak]]
[[Kategoria:GABAA errezeptore positiboaren modulatzaile alosterikoak]]
[[Kategoria:Ziklohexanolak]]
[[Kategoria:Monoterpenoak]]
[[Kategoria:Isopropil konposatuak]]
ox9p84crncrllkzvyh26ilpysoq6x7h
Nodira
0
1208351
10006065
9933449
2024-12-20T17:04:46Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10006065
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Mohlaroyim''' ({{Lang-uz|Моҳларойим|ماه لر آییم}}), '''''Nodira''''' ({{Lang-uz|Нодира|نادره}}) izengoitiaz ezagunagoa, (Andijan, [[1792]] – [[Kokand]], [[1842]]) [[uzbekistan]]dar [[Olerkigintza|poeta]] eta [[politikari]]a izan zen<ref>{{erreferentzia|izena=Mahbuba|abizena=Qodirova|urtea=2005|izenburua=Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi|hizkuntza=uz|atala=Nodira|argitaratze-lekua=Toshkent}}</ref>.
Nodira, oro har, Uzbekistango poetarik nabarmenenetako bat da<ref>{{erreferentzia|izena=Khairoulla H|abizena=Ismatoullaev|izenburua=Uzbek literature|hizkuntza=en|url=https://www.britannica.com/art/Uzbek-literature|aldizkaria=Encyclopædia Britannica|sartze-data=2024-10-11}}</ref>. [[Uzbekera]]z eta [[persiera]]z idatzi zuen, eta '''''Komila''''' eta '''''Maknuna''''' izengoitiak ere erabili zituen<ref name=":1">{{erreferentzia|izena=Mahbuba|abizena=Qodirova|izenburua=Nodira (1792-1842)|hizkuntza=uz|argitaratze-data=2013-10-28|url=https://n.ziyouz.com/portal-haqida/xarita/uzbek-sheriyati/o-zbek-mumtoz-adabiyoti/nodira-1792-1842|aldizkaria=Ziyouz|sartze-data=2024-10-11}}</ref>. Bere [[Diban (poesia)|diban]] asko gaur egunera arte iraun dute eta 10.000 poesia lerro baino gehiagoz osatuta daude<ref name=":0">{{erreferentzia|izenburua=Nodira – Komila (1792-1842)|hizkuntza=uz|argitaratze-data=2012-09-29|url=https://www.ziyouz.uz/en/uzbek-literature/37-xvi-first-half-of-xix-century/66-nodira--komila-1792-1842|aldizkaria=Ziyouz|sartze-data=2024-10-11}}</ref>.
== Bizitza ==
Nodira Muhammad Umar Khanen emaztea zen, Kokandeko khanerria gobernatu zuena 1810 ingurutik 1822an hil zen arte<ref>{{erreferentzia|urtea=1990|izenburua=Ensiklopedik lugʻat|argitaletxea=Oʻzbek sovet ensiklopediyasi|orrialdea=20|ISBN=5-89890-018-7|hizkuntza=uz|liburukia=2|atala=Nodira|argitaratze-lekua=Toshkent}}</ref>. Senarra hil zitzaionean, Nodira Kokandeko ''de facto'' agintari bihurtu zen, Muhammad Ali Khan semea nerabea baitzen. Aholkulari izaten jarraitu zuen bere erregealdian zehar. Poeta ere izan zen, eta uzbekeraz eta persieraz idatzi zuen. Bere idazlanak 10.000 [[hemistikio]]z osatuta daude<ref name=":0" />.
Semeari balore liberalak txertatzen saiatu zen, baina horrek Bukharako Emirerriaren aurkako gerra bat ekarri zuen. [[Ulema]]k bere poesia desegokitzat jo zuten, gai tabuak jorratzen baitzituen, besteak beste Erdialdeko Asiako emakumeek jasaten zuten sufrimendua<ref name=":1" /><ref>{{erreferentzia|izena=Reuel R|abizena=Hanks|urtea=2005|izenburua=Central Asia: A Global Studies Handbook|url=https://archive.org/details/centralasiagloba0000hank|argitaletxea=ABC-CLIO|orrialdea=[https://archive.org/details/centralasiagloba0000hank/page/n161 138]|ISBN=9781851096565|hizkuntza=en}}</ref>.
Bukharako Nasrullah Khan emirraren aginduz urkatu zuten 1842ko apirilean, semeekin batera. Kondairak dio Nasrullah haserretu zela Nodirak harekin ezkontzeari uko egin ziolako<ref name=":1" /><ref>{{erreferentzia|izena=S. Frederick|abizena=Starr|urtea=2014|izenburua=Ferghana Valley: The Heart of Central Asia|argitaletxea=Routledge|orrialdea=34|ISBN=9781317470663|hizkuntza=en|url=https://books.google.ru/books?id=otHfBQAAQBAJ&redir_esc=y|sartze-data=2024-10-11}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=Ram|abizena=Rahul|urtea=2000|izenburua=March of Central Asia|argitaletxea=Indus Publishing|orrialdea=140|ISBN=9788173871092|hizkuntza=en|url=https://books.google.ru/books?id=tI77bC989PoC&pg=PA1&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|sartze-data=2024-10-11}}</ref>.
Sobietar garaian, Uzbekistango heroi nazional mailara iritsi zen. Independizatu berri zen Uzbekistango lehen posta-zigilu nazionalak bere erretratua zuen<ref>{{erreferentzia|izenburua=Nodira Mohlaroyim|hizkuntza=en|argitaratze-data=2011-01-29|url=https://grandpoohbah.blogspot.com/2011/01/nodira-mohlaroyim.html|aldizkaria=Grandpoohbah's Blog|sartze-data=2024-10-11}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=Graham|abizena=Smith|urtea=1998|izenburua=Nation-building in the Post-Soviet Borderlands: The Politics of National Identities|argitaletxea=Cambridge University Press|ISBN=9780521599689|hizkuntza=en|url=https://books.google.ru/books?id=BtzEeq9QcRMC&pg=PA82&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|sartze-data=2024-10-11}}</ref>.
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1792ko|1842ko|}}
[[Kategoria:Uzbekistango idazleak]]
[[Kategoria:XIX. mendeko emakume idazleak]]
[[Kategoria:Emakume poetak]]
[[Kategoria:Persierazko poetak]]
[[Kategoria:Uzbekistango politikariak]]
[[Kategoria:XIX. mendeko politikariak]]
[[Kategoria:Emakume politikariak]]
[[Kategoria:Erregeordeak]]
[[Kategoria:Musulmanak]]
[[Kategoria:Izengoitiak]]
[[Kategoria:Pertsona mononimoak]]
[[Kategoria:Urkatuz exekutatutakoak]]
[[Kategoria:Exekutatutako emakumeak]]
t2ifiwfiwvkevho52mkrsmzuca8n2q0
Azido γ-aminobutiriko
0
1208462
10006156
9934165
2024-12-20T18:42:33Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
artikulua osatui
10006156
wikitext
text/x-wiki
{{konposatu kimiko infotaula}}
{{Argitzeko|neurotransmisoreari|Gaba}}
'''Azido γ-aminobutirikoa''' edo '''azido 4-aminobutanoikoa''' edo '''GABA''' (''gamma-aminobutyric acid'') [[Konposatu organiko|konposatu organikoa]] da, NH<sub>2</sub>CH<sub>2</sub>CH<sub>2</sub>CH<sub>2</sub>COOH formula duena, [[Aminoazido|aminoazidoen]] familikoa. Solidoa da. [[Ur|Uretan]] disolbagaitza da, baina [[Disolbagarritasun|disolbagarria]] [[disolbatzaile]] ez-polar gehienetan.<ref>{{Erreferentzia|abizena=PubChem|izenburua=Gamma-Aminobutyric Acid|hizkuntza=en|url=https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/119|aldizkaria=pubchem.ncbi.nlm.nih.gov|sartze-data=2024-12-20}}</ref>.
GABA [[mikroorganismo]], [[landare]] eta [[Animalia|animalietan]] oso presente dagoen [[neurotransmisore]]a da. [[Ugaztun]]en [[nerbio-sistema zentral]]eko neurotransmisore [[inhibitzaile]] nagusia da.<ref name="Dhakal2012">{{erreferentzia
|abizena=Dhakal |izena=Radhika
|abizena2=Bajpai |izena2=Vivek K.
|abizena3=Baek |izena3=Kwang-Hyun
|data= 2012ko urria-abendua
|izenburua=Production of gaba (γ – Aminobutyric acid) by microorganisms: a review
|aldizkaria=Braz J Microbiol
|liburukia=43
|alea=4
|orrialdea=1230–1241
|hizkuntza=en
|argitaletxea=Elsevier
|doi=10.1590/S1517-83822012000400001
|pmid=24031948
|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3769009/}}</ref><ref name="Watanabe2002">{{erreferentzia
|abizena=Watanabe |izena= Masahito
|abizena2=Maemura |izena2=Kentaro
|abizena3=Kanbara |izena3=Kiyoto
|abizena4=Tamayama |izena4=Takumi
|abizena5=Hayasaki |izena5=Hana
|urtea=2002
|izenburua=GABA and GABA receptors in the central nervous system and other organs
|aldizkaria=Int Rev Cytol
|liburukia=213
|orrialdea=1-47
|hizkuntza=en
|lekua=Osaka
|argitaletxea=Academic Press
|pmid=11837891
|doi=10.1016/S0074-7696(02)13011-7
|url=https://books.google.cl/books?id=kOV9bEuhHNEC&pg=PA1&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false}}</ref>
Nerbio-sisteman zehar kitzikagarritasun neuronala murriztean du zeregin nagusia. [[Gizaki]]engan, GABA zuzenean arduratzen da [[muskulu-tonu]]a erregulatzeaz, eta [[hegazti migratzaile]]etan, berriz, gaueko hiperaktibitateaz eta lo-denbora murrizteaz.<ref name="Watanabe2002" /><ref>Frias-Soler RC, Pildaín LV, Pârâu LG, Wink M, Bairlein F. Transcriptome signatures in the brain of a migratory songbird. Comp Biochem Physiol Part D Genomics Proteomics. 2020 Mar;34 100681. doi:10.1016/j.cbd.2020.100681. [https://www.researchgate.net/publication/340045887_Transcriptome_signatures_in_the_brain_of_a_migratory_songbird PMID: 32222683]</ref>
Termino kimikoetan aminoazidoa den arren, komunitate zientifiko eta medikoetan oso gutxitan aipatzen dute GABA, konbentzio bidezko "aminoazido" terminoa α aminoazidoei dagokielako eta GABA ez delako. Gainera, ez da [[proteina]]ren baten zatitzat hartzen.
Gizakiek txikitatik espastikoki egindako diplejian, GABAren xurgapenari kalte negatiboa egiten diote egoeraren berezko goi-neurona motorren lesioak kaltetutako nerbioek, eta, horren ondorioz, hipertonia muskularra garatzen da, GABA xurgatzeko gai ez diren nerbioek seinalatua.
== Historia ==
1883an sintetizatu zuten lehen aldiz, eta jatorrian landareen eta mikroorganismoen produktu metaboliko gisatzat baino ez zuten hartzen. 1950ean, ordea, GABA [[nerbio-sistema zentral]]aren zati bat zela aurkitu zuten.<ref name="isbn0-19-514008-7">{{erreferentzia| egilea = Roth RJ, Cooper JR, Bloom FE | izenburua = The Biochemical Basis of Neuropharmacology | argitaletxea= [[Oxford University Press]] | lekua= Oxford | urtea = 2003 | orrialdeak = 106 | isbn = 0-19-514008-7 | url = http://books.google.com/books?id=vNaM55VDoF8C&pg=PA106|hizkuntza=en}}</ref>
GABA naturala 1949an aurkitu zen [[patata]]ren ehunean.<ref name = "Dhakal2012" />
1950ean ugaztunen burmuinean aurkitu zuten Jorge Awapara ''et al'' doktoreek eta Roberts eta Frankelek. Azken hauek aurkitu zuten GABA [[glutamato]]tik sortzen zela.<ref name = "Watanabe2002" />
1970eko hamarkadan, GABA ''[[Neurospora crassa]]'' eta ''[[Bacillus megaterium]]''en [[esporulazio]]an sartuta zegoela jakin zuten.<ref name = "Dhakal2012" />
1990eko hamarkadaren amaieran, GABAk ''[[E. coli]]'', ''[[Lactococcus lactis]]'', ''[[Listeria monocytogenes]]'', ''[[Mycobacterium]]'' eta ''[[Clostridium perfringens]]'' bakterioei [[pH]] azidoari erresistentzia ematen diela ikusi zuten.<ref name = "Dhakal2012" />
== Egitura ==
GABA nagusiki ion dipolar edo [[zwitterion]] gisa aurkitzen da, hau da, talde [[karboxilo]] desprotonatu batekin eta talde amino protonatuarekin. Egitura inguruaren araberakoa da. Gas-egoeran, oso tolestuta dagoen konformazio bati mesede handia egiten zaio, bi [[talde funtzional]]en arteko erakarpen elektrostatikoa dela eta. Bere egonkortzea 50 kcal/mol ingurukoa da, [[kimika kuantiko]]aren kalkuluen arabera. Bere egoera solidoan, konformazio zabalduago bat errazten da, trans konformazio batekin amino terminal taldean eta ''gauche'' konformazio batekin talde karboxilo terminalean. Forma tolestuaren eta inguruko molekulen arteko elkarreraginen ondorio da hori. Disoluzioan, bost konposizio desberdin daude, batzuk tolestuta eta beste batzuk zabalduta, [[solbatazio]]-efektuen ondorioz. GABAren konformazio-malgutasuna garrantzitsua da bere funtzio biologikorako, konposizio desberdinak dituzten hargailu desberdinei lotuta aurkitu baita. Farmazia-aplikazioak dituzten GABAren antzeko askok egitura zurrunagoak dituzte hartzaileekiko lotura hobeto kontrolatu ahal izateko.<ref name="Majumdar Guha 1988">{{erreferentzia| egilea = Majumdar Devashis, Guha Sephali | urtea = 1988 | izenburua = Conformation, electrostatic potential and pharmacophoric pattern of GABA (γ-aminobutyric acid) and several GABA inhibitors | aldizkaria = Journal of Molecular Structure: THEOCHEM | liburukia = 180 | orrialdea = 125–140 | doi = 10.1016/0166-1280(88)80084-8|hizkuntza=en}}</ref><ref>{{erreferentzia|egilea =Sapse A-M|izenburua =Molecular Orbital Calculations for Amino Acids and Peptides|argitaletxea=Birkhäuser|urtea=2000|isbn=978-0-8176-3893-1|orrialdea=28|hizkuntza=en}}</ref>
== Biosintesia ==
GABA endogenoa ez da hesi hematoentzefalikoan sartzen; [[glutamato]]tik abiatuta sintetizatzen da garunean, azido glutamiko deskarboxilasaren (GAD) entzima eta [[fosfato piridoxal]]a ([[B6 bitamina]]ren forma aktibo bat) [[Kofaktore (kimika)|kofaktoreak]] izanda. GABA glutamato bihurtzen da berriro, GABA ''shunt'' izeneko [[ibilbide metaboliko]] baten bidez. Prozesu horrek glutamatoa, neurotransmisore kitzikatzaile nagusia, neurotransmisore inhibitzaile nagusi (GABA) bihurtzen du.<ref name="pmid12467378">{{erreferentzia | egilea = Petroff OA | izenburua = GABA and glutamate in the human brain | aldizkaria = Neuroscientist | liburukia = 8 | alea = 6 | orrialdea = 562–573 | data = 2002ko abendua | pmid = 12467378 | doi = 10.1177/1073858402238515 | url = http://nro.sagepub.com/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=12467378 |hizkuntza=en}}</ref><ref name="pmid17499106">{{erreferentzia| egilea = Schousboe A, Waagepetersen HS | izenburua = GABA: homeostatic and pharmacological aspects | aldizkaria = Prog. Brain Res. | liburukia = 160 | orrialdea = 9–19 | urtea = 2007 | pmid = 17499106 | doi = 10.1016/S0079-6123(06)60002-2 | isbn = 978-0-444-52184-2 | bilduma= Progress in Brain Research|hizkuntza=en}}</ref>
== Katabolismoa ==
GABA transaminasa entzimak azido 4-aminobutanoikoa (GABA) eta 2-oxoglutaratoa (α zetoglutaratoa) semialdehido sukziniko eta glutamato bihurtzea katalizatzen ditu. Semialdehidoa, ondoren, [[azido sukziniko]]an oxidatzen da AKR7A2 entzimaren eraginez, eta, beraz, [[Krebsen zikloa|Krebsen ziklora]] sartzen da energia-iturri gisa.<ref name=catabolism>{{erreferentzia| egilea = Bown AW, Shelp BJ | izenburua = The Metabolism and Functions of γ-Aminobutyric Acid | aldizkaria = Plant Physiol. | liburukia = 115 | alea = 1 | orrialdea = 1–5 | data= 1997ko iraila | pmid = 12223787 | pmc = 158453 | doi = 10.1104/pp.115.1.1 | doi_brokendate = 2015-01-01 |hizkuntza=en}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|2}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:GABA| ]]
[[Kategoria:Azido karboxilikoak]]
[[Kategoria:Neurotransmisoreak]]
38es9udts6cqvdmufu3o85hgjq4ayrd
Wikiproiektu:WikiEmakumeok/WikiOndarroa
102
1209591
10005917
10005464
2024-12-20T15:31:47Z
Aonandi
156348
+ berriak zerrendara pasatu
10005917
wikitext
text/x-wiki
'''''[[Maitane Uribe|WikiOndarroako]] wikilarien egiten diren lanaldietako wikilekua '''''
== [[Fitxategi:Im-jabber.svg|30px|]] Wikiproiektu honen helburuak ==
* Emakumeen biografia berriak sortzea euskaraz.
* Wikipedian beste hizkuntza batzuetan badauden emakumeen biografiak euskarara ekartzea.
* Emakumezko editore euskaldunen kopurua handitzea.
* Euskal Wikipedian genero-ikuspegia txertatzea.
* Historian zehar izandako emakumeen ekarpenak eta ezagutzak Euskal Wikipedian biltzea.
== [[File:La mujer que nunca conociste logo 2017.jpg|30px]] Emakumeen zerrenda [https://es.wikipedia.org/wiki/Wikiproyecto:Mujeres/Wikimujeres/WikiEmakumeok/Durango >>> erderaz]==
=== [[Fitxategi:Gnome-colors-alacarte2.svg|30px]] Egiten ari garenak ===
Hauetan ari gara lanean (ez dezagun lanik bikoiztuta egin)
[[File:Ondarroako wikilariak.jpg|thumb|250px|Ondoarroako euskal wikilariak]]
[[Elena Fernandez|Elena Fernandez Iturrioz]]
[[Mariziztrin|Mariziztrin Talde Feminista]]
=== [[Fitxategi:Gnome-mail-attachment.svg|30px]] Egitekoak ===
Besterik proposatu nahi baduzu, gehitu izenak zerrendan:
[[Xuhar Urruzuno]]
[[Gadea Ibarloza Arrizabalaga]]
[[Nahia Iparragirre Burgoa]]
[[Maitane Uribe]]
[[Larraitz Ibaibarriaga]]
[[Nerea Sanchez]]
[[Lore Bengoetxea]]
[[Agustina Berridi]]
[[Pilar Campos]]
[[Agurtza Zubikarai]]
[[Nekane Akarregi]]
[[Boga boga Elkartea]]
[[Maite Zarate Alvarez]]
[[Eneritz Zeberio]]
[[Naiara Arrizabalaga]]
=== Hobetzekoak ===
# [[Karmele Antxustegi Urkiaga]]
# [[Manuela Arriola]]
# [[Aduna Badiola Lekue]]
# [[Ainhoa Etxebarria]]
# [[Nagore Basterra Berridi]]
# [[Saregileak]]
=== [[File:Dialog-apply.svg|30px]] Eginak | [[:eu:Wikiproiektu:WikiEmakume/Eginak|Eginak]] ===
=== Berriak ===
====Berriak 2024====
#[[Etxelila]]
#[[Andrabanda]]
#[[Garazi Etxaburu Aulestia]]
#[[Naroa Garcia Ibaibarriaga]]
#[[Elena Fernandez|Elena Fernandez Iturrioz]]
=== [[Fitxategi:Gnome-colors-alacarte2.svg|30px]] Hobetuak ===
==== 2024 ====
{{zutabeak|kopurua=3|
# [[Ane Urresti Gandiaga]]
# [[Arantza Burgoa Agirregomezkorta]]
# [[Edurne Burgoa Agirregomezkorta]]
# [[Begoña Arrokero Ibaibarriaga]]
# [[Ines Egiguren Lekue]]
# [[Ainara Arrizabalaga Urkiza]]
# [[Amaia Leon Etxaburu]]
# [[Ioana Osa Larruzea]]
# [[Iraia Beiro Monasterio]]
# [[June Aranbarri Gomez]]
# [[Karmele Lopez Garate]]
# [[Lur Aranburu Etxaniz]]
# [[Maribi Moreira Guillin]]
# [[Mariluz Arizmendiarrieta Bakeriza]]
# [[Zuriñe Bedialauneta Gomez]]
# [[Argia Ituarte]]
# [[Ana Elordi]]
# [[Birtu Aramaio Aretxaga]]
# [[Rakel Elu]]
# [[Nagore Osoro]]
# [[Maria Arrillaga]]
}}
=== Itzulpenak ===
# [[Maria Dolores Etxano Varela]]
#
== [[Fitxategi:Gnome-system-users.svg |30px|]] Wikilariok ==
(Zure izena gehitu dezakezu iturburu kodea aldatu eta 4 bider ALT Gr + 4 sakatuta (4 aldiz "~" agertuko da)
# Eajaio
# Bixibixi
# Maizara
#Mamenbide
#11barri
#Ibai1984
== [[Fitxategi:Gnome-web-browser.svg|30px]] Kanpo estekak ==
* [https://anboto.org/durango/1583310345667-wikipedia-erreminta-ona-dela-uste-dugu-emakumeek-erreferentzialtasuna-lortzeko Wikipedia erramienta ona dela uste dugu emakumeek erreferialtsuna lortzeko]Anboto 2020/03/04
* [https://www.elcorreo.com/bizkaia/duranguesado/durangaldeko-andren-ekarpenak-20200122193350-nt.html?edtn=bizkaia&fbclid=IwAR1hHPcQJaQM-WaIU7mYeNetsB89jEH2-BWSA0fPGjbTgTkHpqtKRT9BnCc#vca=fixed-btn&vso=rrss&vmc=fb&vli=Duranguesado Durangaldeko andren ekarpenak bistaratzera dator WikiEmakumeok] El Correo 2020/01/21
* [https://anboto.org/durango/1579696765085-wikikedada-egingo-dute-durangon-wikipedian-dagoen-genero-arrakala-aldatzeko 'Wikikedada' egingo dute Durangon, Wikipedian dagoen "genero arrakala" aldatzeko], Anboto Durango 2020/01/22
* [https://dotb.eus/dotb-eus-emakumeen-biografia-berriak-sortzeko-wikikedada-antolatu-da-durangon/ Emakumeen biografia berriak sortzeko ‘Wikikedada’ antolatu da Durangon] Dotb.eus 2020/01/23
* [http://www.azkuefundazioarenegunkaria.eus/wikikedada-wikiemakumeokwikidurango/ Wikikedada: WikiEmakumeok/WikiDurango | Azkue Fundazioaren Egunkaria] 2020/01/21
* [https://halabedi.eus/es/marisa-barrena-wikiemakumeok-gizarteko-beste-arloetan-lez-emakumeak-ia-ikusezinak-gara-wikipedian-ere/?fbclid=IwAR2pUHHzwsNx8kzKAyc3dlTpZc4p4mx8duIC0PeKHEj01G3yXoFKxXlBBlc Marisa Barrena (Wikiemakumeok): "Gizarteko beste arloetan lez, emakumeak ia ikusezinak gara wikipedian ere" - Halabedi] 2020/02/06
* [https://www.youtube.com/watch?v=eH-JkwLAa6Q&feature=youtu.be [Bideoa] Data zaharrak bilatzen], Estibalitz González Solozabal Durangon #Wikiemakumeok mintegian data zaharrak zelan bilatzen diren azaltzen dau, Josi Sierra-ri esker.
jqkpnaexfsrt8e1ru12qvhv7les9fjf
Eudora Bumstead
0
1209810
10005858
10001480
2024-12-20T14:06:56Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005858
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Eudora Bumstead''', jaiotzez '''Stone''', ([[Bedfordeko udalerria (Michigan)|Bedford]], [[1860]]ko [[abuztuaren 26]]a – [[1892]]) [[Ameriketako Estatu Batuak|estatubatuar]] [[Olerkigintza|poeta]] izan zen, erlijio ereserkiak eta haurrentzako poemak idatzi zituena<ref name=":0">{{erreferentzia|izena=Charles Wells|abizena=Moulton|urtea=1890|izenburua=Eudora Bumstead|orrialdeak=218-219|hizkuntza=en|url=https://books.google.ru/books?id=RQYTAAAAIAAJ&pg=PA218&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|aldizkaria=The Magazine of Poetry|liburukia=2|sartze-data=2024-10-19}}</ref>.
== Bizitza ==
Eudora Stone Bedforden (Michigan) jaio zen 1860ko abuztuaren 26an. Oso gaztea zela, Nebraskara joan zen gurasoekin. Haurtzaroan hasi zen poesia idazten, eta hamar urte zituela, bere poema bat ''Our Young Folks'' aldizkarian argitaratu zuten. Ikastetxe publikoetan ikasi zuen eta hezkuntza ona jaso zuen. 1878-1879 urteetan, [[Nebraska-Lincoln Unibertsitatea|Nebraska Estatuko Unibertsitatean]] ikasi zuen<ref>{{erreferentzia|urtea=1888|izenburua=Queries: Devoted to Literature, Art, Science, Education|argitaletxea=C.L. Sherrill & Company|orrialdea=81|hizkuntza=en|url=https://books.google.ru/books?id=HUY9AAAAYAAJ&pg=PA81&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|liburukia=4|sartze-data=2024-10-19}}</ref><ref name=":1">{{erreferentzia|urtea=1893|izenburua=A Woman of the Century: Fourteen Hundred-seventy Biographical Sketches Accompanied by Portraits of Leading American Women in All Walks of Life|url=https://archive.org/details/bub_gb_zXEEAAAAYAAJ|argitaletxea=Moulton|orrialdea=[https://archive.org/details/bub_gb_zXEEAAAAYAAJ/page/n140 136]|hizkuntza=en|abizena1=Willard|abizena2=Livermore|izena1=Frances Elizabeth|izena2=Mary Ashton Rice}}</ref>.
[[Beatrice (Nebraska)|Beatricen]] (Nebraska) bizi izan zen [[Ontario (Kalifornia)|Ontariora]] (Kalifornia) joan aurretik<ref name=":0" /><ref name=":1" />.
Garai batean eskola-irakasle arrakastatsua izan zen. Nebraska Estatuko Unibertsitatean ikasten ari zela, William T. Bumstead ezagutu zuen eta 1880an harekin ezkondu zen<ref name=":2">{{erreferentzia|urtea=1972|izenburua=Bumstead Eudora S.|argitaletxea=N. Willis|orrialdeak=135-137|ISBN=9780810804920|hizkuntza=en|url=https://books.google.ru/books?id=UD-ay_NV1nYC&q=Eudora+Bumstead&redir_esc=y|aldizkaria=Youth's Companion|zenbakia=44 (1)|sartze-data=2024-10-19}}</ref>. Haien seme bakarra bi urte eta erdirekin hil zen, baina Bumsteadek ez zuen bere heriotzak eragindako minari buruz idatzi<ref name=":0" /><ref name=":1" />.
Idazteko denbora gutxi izan zuen, baina ''St. Nicholas Magazine'' eta ''The Youth's Companion'' haurrentzako aldizkarietan kolaboratu zuen<ref name=":1" />, Eudora S. Bumstead izena erabiliz<ref name=":2" />.
Bumstead [[Adiskideen Erlijiozko Elkartea|kuakeroa]] zen<ref name=":1" />. 1892an hil zen, eta Ontarioko Bellevue Parke Memorialean lurperatu zuten.
== Lan hautatuak ==
<div style="font-size:100%; -moz-column-count:2; column-count:2;">
;Erlijio ereserkien letrak
* ''The sun has gone from the shining skies''
* ''Throw to the wind your doubt and fear''<ref>{{erreferentzia|izenburua=Eudora S. Bumstead|hizkuntza=en|url=https://hymnary.org/person/Bumstead_ES1?tab=texts|aldizkaria=Hymnary|sartze-data=2024-10-19}}</ref>
;Abestien letrak
* ''Blow, wind, blow'' (1888)
* ''Folliloo''
* ''Grievous complaint'' (1890)
* ''In the swing'' (1888)
* ''Kandikew'' (1886)
* ''Little red hen'' (1885)
* ''Mystic sign'' (1888)
* ''Ollie's dreams'' (1881)
* ''Problem in threes'' (1889)
* ''Sad reason for tears'' (1889)
* ''Summer lullaby'' (1887)
* ''Year with dolly'' (1892)<ref name=":3">{{erreferentzia|izena=Mary Mapes|abizena=Dodge|urtea=1920|izenburua=St. Nicholas|argitaletxea=Scribner|orrialdea=62|hizkuntza=en|url=https://books.google.ru/books?id=60pRAQAAMAAJ&pg=PA62&redir_esc=y|sartze-data=2024-10-19}}</ref>
;Poemak
* ''Little pine-tree'' (1889)
* ''Quest'' (1888)<ref name=":3" />
* ''A Year with Dolly'' (1892)<ref>{{erreferentzia|izena=Mary Mapes|abizena=Dodge|urtea=1892|izenburua=A Year with Dolly, by Eudora S. Bumstead|argitaletxea=Scribner & Company|orrialdea=490|hizkuntza=en|url=https://books.google.ru/books?id=HKdNAAAAMAAJ&pg=PA490&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|aldizkaria=St. Nicholas|zenbakia=19 (2)|sartze-data=2024-10-19}}</ref>
;Antzezlanak
* ''Waiting for Santa Claus'' (1889)<ref name=":3" />
</div>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1860ko|1892ko|Bumstead, Eudora}}
[[Kategoria:Michigandarrak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako poetak]]
[[Kategoria:Emakume poetak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako haur literaturako idazleak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako antzerkigileak]]
[[Kategoria:Emakume antzerkigileak]]
[[Kategoria:XIX. mendeko emakume idazleak]]
[[Kategoria:Ingelesezko idazleak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako erlijio idazleak]]
[[Kategoria:Kristau idazleak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako kuakeroak]]
qkphjlh9shoibsk0hb4cpv6wzs0sqjl
Mary Blair
0
1210179
10006033
9972062
2024-12-20T16:42:25Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10006033
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia infotaula automatikoa}}
'''Mary Blair,''' sortzez '''Mary Browne Robinson''' ([[McAlester (Oklahoma)|McAlester, Oklahoma]], [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]], [[1911|1911ko]] [[Urriaren 21|urriaren 21a]] - [[New York]], [[1978|1978ko]] [[Uztailaren 26|uztailaren 26a]]) [[estatubatuar]] [[artista]], [[animatzaile]] eta [[Diseinatzaile|diseinatzailea]] izan zen. Artearen eta animazioaren ekoizpenean nabarmendu zen The [[The Walt Disney Company|Walt Disney Company]]-rentzat, eta artearen [[Arte kontzeptual (diseinu grafikoa)|kontzeptua]] marraztu zuen ''[[:en:Alice_in_Wonderland_(1951_film)|Alice in Wonderland]]'',(Alizia Lurralde Miresgarrian) ''[[Peter Pan (1953ko filma)|Peter Pan]]'', ''[[:en:Song_of_the_South|Song of the South]]'' (Hegoaldeko Kanta) eta ''[[:en:Cinderella_(1950_film)|Cinderella]]'' (Errauskine) besteak beste.<ref name="canalblog">{{Erreferentzia|izenburua=The Art of Disney Animation|argitaletxea=Canal blog|data=2009-01-18|url=http://artofdisneyeng.canalblog.com/archives/2009/01/18/12130353.html|atala=Mary Blair}}.</ref>Blair-ek atrakzio iraunkorretarako pertsonaien diseinuak ere sortu zituen, hala nola [[Disneyland Park|Disneyland's It's a Small World]] (Mundu txikia da) [[:en:El_Rio_del_Tiempo|El Rio del Tiempo]]-ren jai-eszena Epcoteko Munduko Eskaparatean Mexiko-ko pabiloian, eta [[mosaiko]] erraldoi bat Disney-ren Modern Resort barruan.
Bere lehen garaietako haurrentzako hainbat liburu ilustratuk nprimatuta jarraitzen dute, hala nola ''I Can Fly'' (Hegan egin dezaket) Ruth Krauss-ek eginda. Disney Legends-en taldean induzitu egin zuten Blair, [[1991|1991n.]]
== Haurtzaroa eta ikasketak ==
Mary Browne Robinson [[1911|1911ko]] [[Urriaren 21|urriaren 21ean]] jaio zen, McAlester-en (Oklahoma), eta [[Texas|Texasera]] joan zen bizitzera, ume txikia zela, eta, geroago, [[Morgan Hill (Kalifornia)|Morgan Hill]] hirira ([[Kalifornia]]) [[1920|1920ko]] hamarkadaren hasieran.<ref name="San Jose Mercury News">{{Cite web|abizena=Taylor|izenburua=Walt Disney Museum exhibit focuses on bold colorful world of Mary Blair|izena1=Robert|data=March 10, 2014|url=http://www.mercurynews.com/entertainment/ci_25313193/walt-disney-museum-exhibit-focuses-bold-colorful-world|lana=[[San Jose Mercury News]]|accessdate=11 May 2015}}</ref> San Jose Estatu Unibertsitatean graduatu ondoren, han ikasita [[1929]] eta [[1931]] artean, Mary-k beka bat irabazi zuen Los Angeles-eko Chouinardeko Arte Instituturako,<ref>{{Cite web|izenburua=MAGIC, COLOR, FLAIR: the world of Mary Blair|url=http://www.waltdisney.org|lana=waltdisney.org|accessdate=May 13, 2015}}</ref> non Pruett Carter, [[Morgan Russell]] eta Lawrence Murphy bezalako artistakzeuden irakasleen artean. Chouinarden [[1933|1933an]] graduatu zen. [[1934|1934an]], unibertsitatea bukatu eta gutxira, beste artista batekin ezkondu zen, [[:en:Lee_Blair_(artist)|Lee Everett Blair]]-ekin ([[1911|1911ko]] [[Urriaren 1|urriaren 1a]] – [[1993|1993ko]] [[Apirilaren 19|apirilaren 19a]]). Bera zen Preston Blair animatzailearen ([[1908|1908–1995]]) koinata. Lee senarrarekin batera, Kaliforniako Akuarela Eskolako<ref>{{Cite web|abizena=Canemaker|izenburua=About Mary Blair|izena1=John|url=http://magicofmaryblair.com/about-mary.htm|lana=www.magicofmaryblair.com/|accessdate=9 May 2015}}</ref> kide bihurtu zen eta berehala egin zen ezagun kolorista eta diseinatzaile irudimentsua izateagatik.
== Ibilbidea ==
[[Animazio]] industrian Blair-en lehen lan profesionala animatzaile gisa izan zen [[Metro-Goldwyn-Mayer]]-ekin. Laster alde egin eta Lee Blair-ekin elkartu zen [[Ub Iwerks]] estudioan, Disney-ra joan aurretik. [[1930|1930eko]] hamarkadan California Water-Color Society berritzailearen parte ere bazen.
Blair-ek Walt Disney Animation Studios-ekin bat egin zuen —hasieran nolabaiteko errezeloz— [[1940|1940an]], eta artean lan labur bat egin zuen ''[[:en:Dumbo|Dumbo]]''-rentzat, ''[[:en:Lady_and_the_Tramp|Lady and the Tramp]]'' (Dama eta Arlotea) bertsio goiztiar bat, eta ''[[:en:Fantasia_(1940_film)|Fantasia]]-ren'' bigarren bertsio bat, ''"Baby Ballet''" izenekoa, laurogeita hamarreko hamarkadaren amaierara arte kaleratu ez zena. Denboraldi baten ondoren, Blair-ek estudioa uztea erabaki zuen [[1941|1941ean]], artistikoki murriztuta eta eman zioten lanarekin gustura ez zegoela sentituz.
Denboraldi labur batez estudiotik aldenduta egon ondoren, Blair [[Hego Amerika|Hego Amerikako]] hainbat herrialdetara joan zen [[Walt Disney]], Lillian Disney eta beste artista batzuekin, [[Franklin D. Roosevelt]] presidentearen Auzoko Ona politikaren parte gisa egindako ikerketa bira batean. Biran zehar, Blair Hego Amerikako hainbat eszenatoki eta pertsona bere estiloan harrapatzeko gai izan zen. Bere kolore eta forma erabilerak Disney txunditu zuen eta ''[[:en:Saludos_Amigos|Saludos Amigos]]'' (Agur Lagunok)eta ''[[:en:The_Three_Caballeros|The Three Caballeros]]'' (Hiru Zaldunak) film luze animatuetarako arte ikuskatzaile izendatu zuelarik.<ref name=":2">{{Cite web|abizena=Cook|izenburua=Modernist Cute: Mary Blair's Art For 'Dumbo,' Golden Books, 'It's A Small World'|hizkuntza=en|izena1=Greg|data=2016-02-15|url=https://www.wbur.org/news/2016/02/15/mary-blair|lana=www.wbur.org|accessdate=2023-05-24}}</ref> Blair-ek bidaian ezagututako haurren margoak artearen kontzeptu eta inspirazio gisa geroago erabiliko ziren Disneyland-erako Mundu Txikia atrakziorako.<ref>{{Cite web|abizena=Schmidt|izenburua=Disney's It's a Small World can trace its roots to famous trip to South America in 1941|hizkuntza=en|izena1=Chuck|data=2014-04-23|url=https://www.silive.com/goofy_about_disney/2014/04/disneys_its_a_small_world_can_trace_its_roots_to_famous_trip_to_south_america_in_1941.html|lana=silive|accessdate=2023-05-24}}</ref>
Blair-ek [[1943|1943an]] hasi zuen lehen aldiz animazioa eta koloreen diseinua film nagusietan, eta hamarkada oso batez jarraitu zuen Disney-rentzako film animatuetan lanean. Hala ere, hori ez zuten asko ospatuko beste batzuek, haren ondoan lan egiten zuten animatzaile askok arazoak baitzituzten bere 2D margolanak bizitzara eramateko, eta askok nahastuta ziruditen bere koloreen erabilerarekin. Hala eta guztiz ere, ''bere'' animaziozko lana ez zen han amaitu, hala ere, horren ondoren, hainbat pakete filmetan lan egin zuen, ''[[:en:Fun_and_Fancy_Free|Fun and Fancy Free]]'',(Dibertsioa eta Fantasía Askea) filmetan izan ezik, eta partzialki animatutako bi filmetan —''[[:en:Song_of_the_South|Song of the South]]'' eta ''[[:en:So_Dear_to_My_Heart|So Dear to My Heart]]'' (Hegoaldeko Kanta eta Nire Bihotzean hain Maite) [[1950|1950eko]] hamarkadaren hasieran Disney-ren estudiorako denbora lanpetsua izan zen, ia urtero ateratako film animatuarekin. Mary Blair-i kolore estiloa aitortu zioten ([[1950]]),''[[:en:Cinderella_(Disney_character)|Cinderella]]'' (Errauskine) ''[[:en:Alice_in_Wonderland_(1951_film)|Alice in Wonderland]]'' [[1951|(1951]]) ([[1951|Alizia Lurralde Miresgarrian)]] eta ''[[Peter Pan (1953ko filma)|Peter Pan]]'' (1953) filmetan, eta bere artearen kontzeptuaren eragin artistikoa indartsu sentitzen da film horietan, baita animatutako hainbat film laburretan ere, tartean ''Susie the Little Blue Coupe'' (Susie Topa txiki Urdina) eta ''[[:en:The_Little_House_(1952_film)|The Little House]]'',(Etxe Txikia) aldian diseinatu zituen. Mary Blair-en lanaren zati bat, bereziki ''[[:en:So_Dear_to_My_Heart|So Dear to My Heart]],(''Nire bihotzean Hain Maite'')'' lanean, edredoietan inspiratu zen. Walt Disney-ri idatzitako gutun batean, Blair-ek So Dear to My Heart lanean edredoiak txertatzeko interesa eztabaidatu zuen: "Badirudi edredoiak egitea arte bat dela herrialde honetan orain, eta horrek balio handiagoa ematen dio gure irudian adierazpide gisa erabiltzeari".<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Brown|izenburua=A Companion to Contemporary Art since 19452006334Edited by Amelia Jones. A Companion to Contemporary Art since 1945. Oxford and Malden, MA: Blackwell 2006. xx + 628 pp. £60/$89.95 (hbck); £19.99/$39.95 (pbck), {{text|ISBN}}: 1 4051 0794 4 Blackwell Companions in Art History|orrialdeak=50–51|izena1=Bronwen|data=2006|url=http://dx.doi.org/10.1108/09504120610687416|kazeta=Reference Reviews|liburukia=20|alea=6|issn=0950-4125|doi=10.1108/09504120610687416}}</ref>
''Peter Pan'' amaitu ondoren, Blair-ek Disney-ri uko egin zion eta [[diseinatzaile grafiko]] independente eta [[Irudigile|ilustratzaile]] gisa lan egin zuen, Nabisco, [[Pepsodent (iragarkia)|Pepsodent]], Maxwell House, Beatrice Foods eta beste enpresa batzuentzako [[publizitate]] kanpainak sortuz. Simon & Schuster argitaletxearentzako [[:en:Little_Golden_Books|Little Golden Books]] (Urrezko Liburu Txikiak) ere ilustratu zituen, horietako batzuk gaur egun inprentan daudela, eta [[Radio City Music Hall]]-erako [[Eguberria|Gabon]] eta [[Pazkoa|Pazko]] antzerki - dekoratuak ere diseinatu zituen. Blair-ek diseinu grafikoan eta animazioan lan egiteaz gain, [[:en:Bonwit_Teller|Bonwit Teller]]-entzat (luxuzko denda kate bat N.Y.en) diseinatzaile gisa ere lan egin zuen eta antzerki dekoratuak sortu zituen.
Walt Disney-k eskatuta, Blair Disney-ren "mundu txiki bat" Disney-ren atrakzio berrian hasi zen lanean.<ref name="The Huffington Post">{{Cite news|abizena=Brooks|izenburua=One Of Disney's Most Influential Female Artists Finally Gets Her Due|izena1=Katherine|data=March 22, 2014|url=http://www.huffingtonpost.com/2014/03/22/the-world-of-mary-blair_n_5003658.html|kazeta=The Huffington Post|accessdate=14 May 2015}}</ref> Jatorrian, [[Pepsi-cola|Pepsi-Colak]] babestutako pabiloi bat, [[Haurren Laguntzarako Nazio Batuen Funtsa|UNICEFi]] [[1964|1964ko]] New Yorkeko Munduko Azokan, mesede egiten ziona, Azoka itxi ondoren [[Disneyland Park|Disneyland]]-era eraman zuten, eta geroago Erresuma Magikoan erreplikatu zen [[Walt Disney World Resort|Walt Disney World]] Resort-en, baita Disneyland [[:en:Tokyo_Disneyland|Tokyo]]-n, [[:en:Disneyland_Paris|Paris]]-eko eta [[:en:Hong_Kong_Disneyland|Hong Kong]] Disneyland-en ere. Atrakzio honek kritikak eta onarpena jaso bazituen ere, Blairren formaren, kolorearen eta motibo kulturalen erabilera ausarta aintzat hartzen eta ospatzen jarraitzen dute.<ref name=":3">{{Cite web|izenburua=Designing "it's a small world" - Song by the Sherman Brothers|hizkuntza=en|url=http://www.designingdisney.com/parks/disneyland-paris/disneyland-park/fantasyland/designing-its-small-world-song-sherman-brothers/|lana=Designing Disney|accessdate=2023-05-24}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|abizena=Nooshin|izenburua=Circumnavigation with a Difference? Music, Representation and the Disney Experience: "It's a Small, Small World"|orrialdeak=236–251|izena1=Laudan|data=2004|url=https://www.jstor.org/stable/20184484|kazeta=Ethnomusicology Forum|liburukia=13|alea=2|issn=1741-1912|doi=10.1080/1741191042000286239}}</ref>
Disney-ko parkeetan, hoteletan eta Disney-k Kalifornia-tik Florida-ra dituen beste atrakzio batzuetan erakutsiko liratekeen muralak sortu zituen Blairrek. Mural horiek margotuta egoteaz gain, batzuk azulejuz apainduta zeuden.
[[1966|1966an]], Dr. Jules Stein filantropoak Walt Disney kontratatu zuen Kaliforniako Unibertsitatean (Los Angeles) ireki berri zuen Eye Institute-rako zeramikazko murala sortzeko. Mary Blair-ek diseinatu zuen Stein Doktorean Kirurgia Pediatrikoko itxaron gelarako murala. Stein. Waltek muralerako aukeratu zuen gaia Blair-ek diseinatutako "Mundu txiki bat da" atrakzioa izan zen. [[1967|1967an]], Blair-ek horma-artea sortu zuen Tomorrowland pasealekurako. Antzeko zeramikazko bi horma-irudiak inguratu zuten sarrerako korridorea. ''Adventure Thru Inner Space''-ri buruzko murala [[1987|1987an]] estali zen Star Tours-en irekierarekin; bestea, berriz, bere lekuan egon zen [[1998|1998ra]] arte, Rocket Rods-ek, [[:en:Circle-Vision_360°|Circle-Vision 360°]] ordezkatu zuenean eta mural berri bat gai berria islatzeko diseinatu zenean. {{Convert|90|ft|m|-high|adj=mid}} oineko altuera (27 ) duen horma-irudi baten diseinua Disney's Modern Resort hoteleko ([[Walt Disney World Resort|Walt Disney World]]) puntu fokala da oraindik ere, eta [[1971|1971n]] egin zen resort-aren inauguraziorako.
Mary Blair-ek Walt Disney-ren ohar txartelen serieak ere egin zituen Hallmark-entzat. [[1968|1968an]], Blair kolore diseinatzaile gisa akreditatu zuten ''[[:en:How_to_Succeed_in_Business_Without_Really_Trying_(film)|How To Succeed In Business Without Really Trying]]'' ( Nola arrakasta izan negozioan, benetan saiatu gabe) filmean. Azkenean, Blair Washington-era joango zen Lee Blair-en karrera militarragatik, eta gero New Yorke-ko [[Long Island|Long Islanden]] zuen estudiora itzuliko zen.
== Filmografia ==
Mary Blair-ek film hauetan egin zuen lan:
{{Zutabe-zerrenda|* ''[[How to Succeed in Business Without Really Trying (film)|How to Succeed in Business Without Really Trying]]'' (1967) ( Nola arrakasta izan negozioan, benetan saiatu gabe)
* ''[[Lady and the Tramp]]'' (1955) (Dama eta Arlotea)
* ''[[Peter Pan (1953 film)|Peter Pan]]'' (1953)
* ''[[The Little House (1952 film)|The Little House]]'' (1952)(Etxe Txikia)
* ''[[Susie the Little Blue Coupe]]'' (1952) (Susie Topa txiki Urdina)
* ''[[Alice in Wonderland (1951 film)|Alice in Wonderland]]'' (1951)(Alizia Lurralde Miresgarrian)
* ''[[Cinderella (1950 film)|Cinderella]]'' (1950)(Errauskina)
* ''[[The Adventures of Ichabod and Mr. Toad]]'' (1949) ("The Legend of Sleepy Hollow" segment) (Ichabod eta Toad Jaunaren Abenturak)
* ''[[So Dear to My Heart]]'' (1948) (Nire Bihotzean hain Maite)
* ''[[Melody Time]]'' (1948; "Once Upon a Wintertime" and "The Legend of Johnny Appleseed" segments) (Medlodia Sasoia) (Behin Bateko Neguan) (Johnny Appleseed-en Elezaharra)
* ''[[Song of the South]]'' (1946) (Hegoaldiko Kanta)
* ''[[Make Mine Music]]'' (1946) (Musika Nirea Egin)
* ''[[The Three Caballeros]]'' (1944) (Hiru Zaldunak)
* ''[[Saludos Amigos]]'' (1942) ( Agur Lagunok)
* ''[[Dumbo]]'' (1941)
* ''[[Fantasia (1940 film)|Fantasia]]'' (1940)}}
Blair dazlea ere izan zen:
* ''Walt Disney's Wonderful World of Color (Walt Disney-ren kolorezko mundu zoragarria)''
* ''[[:en:Once_Upon_a_Wintertime|Once Upon a Wintertime]] (Behin bateko neguan)''
== Heriotza eta kultur ondarea ==
Mary Blair Kaliforniara bueltatu zen, eta [[Burmuineko odoljario|garuneko odoljario]] batek jota hil zen Soquel-en, Kalifornian,<ref name="mercurynews.com">{{Cite web|abizena=Taylor|izenburua=Walt Disney Museum exhibit focuses on bold colorful world of Mary Blair|izena1=Robert|data=March 10, 2014|url=http://www.mercurynews.com/entertainment/ci_25313193/walt-disney-museum-exhibit-focuses-bold-colorful-world|lana=[[San Jose Mercury News]]}}</ref> [[1978|1978ko]] [[Uztailaren 26|uztailaren 26an,]] 66 urte zituela.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Disney Plus|izenburua=The Art of Disney Legend Mary Blair {{!}} Women's History Month {{!}} Disney+|data=2022-03-20|url=https://www.youtube.com/watch?v=klznaOeSdpI|sartze-data=2024-10-22}}</ref> Haren heriotza, ziurrenik, alkoholismo zorrotzak eragin zuen.<ref>{{Cite web|izenburua=Soquel Artist Mary Blair Finally Gets Her Due - SantaCruz.com|url=https://www.santacruz.com/news/soquel-artist-mary-blair-finally-gets-her-due.html|lana=www.santacruz.com|accessdate=2019-12-11}}</ref>
[[1991|1991n]], Disney-ren kondaira bezala ohoratu zuten.<ref>{{Cite web|izenburua=Mary Blair|url=https://www.imdb.com/name/nm0086304/bio|lana=IMDb|accessdate=2018-04-05}}</ref> Hil ostean ere, ASIFA-Hollywood-eko Winsor McCay saria jaso zuen [[1996|1996an]], Disney-ko beste bi animatzailerekin batera.
Disneyrekin zuen elkartetik kanpo sortu zuen arte fina eta ilustratzaile lana oso ezaguna ez den bitartean, Blair-en kolore diseinu ausart eta berritzaileak gaur egungo diseinatzaile eta animatzaile garaikide asko inspiratzen ditu oraindik. Google-ren doodle bat [[2011|2011ko]] [[Urriaren 21|urriaren 21ean]] sortu zen, bere jaiotzaren mendeurrena ospatzeko. Doodle-k Mary bezalako ilustratzaile baten irudia aurkezten zuen, bere marrazki bizidunen mundu ezaguna osatzen zuten eredu eta forma soilez inguratua.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Neild|izenburua=Google doodle celebrates influential Walt Disney artist Mary Blair|izena1=Barry|data=21 October 2011|url=https://www.theguardian.com/technology/2011/oct/21/google-doodle-honours-mary-blair|kazeta=[[The Guardian]]|argitaratze-lekua=UK|accessdate=October 21, 2011}}</ref> Simon & Schusterrek ''[http://www.simonandschuster.com/books/Pocket-Full-of-Colors/Jacqueline-Tourville/9781481461313 Pocket Full of Colors]''(Kolorez beteko Poltsikoa) argitaratu zuen, Mary Blair-ri buruzko irudi liburuaren biografia bat, [[2017|2017ko]] abuztuan. Amy Guglielmo-k eta Jacqueline Tourville-k idatzi zuten liburua, eta Brigette Baranger-ek ilustratu zuen, behin Disney-n artista gisa lan egin zuenak.
Mary Blair-i Walt Disney-ri arte-estilo [[Arte modernoa|modernistak]] sartu izana eta horiek aztertzeko kolore primarioak erabili izana aitortu diote, kontraste bizia sortzeko eta irudikatzen ari diren irudiari berezkoak ez zaizkion koloreak sortzeko.<ref name="waltdisney.org">{{Cite web|izenburua=MAGIC, COLOR, FLAIR: the world of Mary Blair|url=http://www.waltdisney.org/mary-blair|lana=www.waltdisney.org/|accessdate=13 May 2015}}</ref>
Blair-en artelana ''The Colors of Mary Blair'' (Mary Blair-en Koloreak) artelanean erakutsi zuten Arte Garaikideko Museoan, [[Tokio|Tokion]], [[2009|2009ko]] uztailean. [[2014|2014ko]] martxoaren 13tik [[Irailaren 7|irailaren 7ra]], ''Magic, Color, Flair: The World of Mary Blair (''Magia, Kolorea, Estiloa: Mary Blair-en Mundua) erakusketa Walt Disney Familiaren Museoan izan zen ikusgai, San Francisco Presidio, Kalifornian.<ref name="The Mercury News">{{Cite news|izenburua=Walt Disney Museum exhibit focuses on bold colorful world of Mary Blair|hizkuntza=en-US|data=2014-03-10|url=https://www.mercurynews.com/2014/03/10/walt-disney-museum-exhibit-focuses-on-bold-colorful-world-of-mary-blair/|kazeta=The Mercury News|accessdate=2018-04-05}}</ref>
[[2022|2022an]], Blair-en mural bat agertu zen bere jaioterrian, McAlester-en, Oklahoman. Carmen Taylor bertako artistak margotutako horma-irudiak Blair irudikatzen du, mahats fantastikoz eta urrezko kronometro batez inguratuta; Cinderella (1950) (Errauskina) eta [[:en:Alice_in_Wonderland_(1951_film)|Alice in Wonderland]] ([[1951|Alizia Lurralde Miresgarrian)]](1951) lanei buruzko erreferentziak dira, hurrenez hurren. Murala Honey Beene boutiquearen ondoan dago, McAlester-en erdian.
Blair-en irudikapen bisual bat dago Disneyland-en It's A Small World-en atrakzioan [[Eiffel dorrea|Eiffel dorrearen]] erdibidean dagoen neskato bihurtu da, globo bati eusten.<ref>{{Cite web|izenburua=Five Things You Might Have Missed in 'it's a small world' at Disneyland Park|data=April 2014|url=https://disneyparks.disney.go.com/blog/2014/04/five-things-you-might-have-missed-in-its-a-small-world-at-disneyland-park/}}</ref>
== Artelan hautatuak ==
<gallery>
Fitxategi:Mary_Blair_Art_from_South_America.jpg|Blair, Mary (1941), Street Market Card, South America (Kale merkatu txartela, Hego Amerika)
Fitxategi:Disneys-contemporary-resort-mosaic-closeup.jpg|alt=.(Mosaikoa. Garaiko Resorta)|{{Erreferentzia|abizena=Blair|urtea=1971|izenburua=Contemporary Resort|argitaletxea=Disney|izena1=Mary|atala=Mosaic}}.(Mosaikoa. Garaiko Resorta)
Fitxategi:Concept_Work_from_Mary_Blair_(7200675516).jpg|Concept art for "It's a Small World" by Mary Blair. On display at the Disneyland Hotel. (Arte konzeptuala Mundu Txiki Bat da- rentzat. Disneyland-eko Hotelean erakusgai)
</gallery>
== Lanak ==
* {{Erreferentzia|abizena=Blair|urtea=2010|izenburua=Baby's House|argitaletxea=Simon & Schuster|abizena2=McHugh|izena1=Mary|izena2=Gelolo|bertsioa=Little Golden Books|isbn=978-0-375-85460-6}}. (Haurtxoaren Etxea Urrezko liburu txikietan)
* {{Erreferentzia|abizena=Blair|urtea=1992|izenburua=I Can Fly|url=https://archive.org/details/icanfly00krau|argitaletxea=Simon & Schuster|abizena2=Krauss|izena1=Mary|izena2=Ruth|bertsioa=Little Golden Books|isbn=0-307-00146-6}}. ( Hegan egin neike Urrezko liburu txikietan)
* {{Erreferentzia|abizena=Blair|urtea=1955|izenburua=The New Golden Song Book|argitaletxea=Golden Press|abizena2=Lloyd|izena1=Mary|izena2=Norman}}. ( Urrezko Kanta Liburua Berria)
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|25em}}
== Bibliografia ==
* {{Erreferentzia|abizena=Canemaker|urtea=2003|izenburua=The Art and Flair of Mary Blair: An Appreciation|argitaletxea=Disney Press|izena1=John|isbn=0-7868-5391-3}}. (Mary Blair-en Artea eta Estiloa: Balioespen bat)
* {{Erreferentzia|abizena=Clark Potter|urtea=1953|izenburua=The Golden Book of Little Verses|argitaletxea=Simon & Schuster|izena1=Miriam}}. ( Bertso Txikien Urrezko Liburua)
== Bibliografia osagarria ==
* Johnson, Mindy; Foray, Ekaina 2017, Ink & Paint: the women of Walt Disney's animation (Tinta eta Pintura: Walt Disney-ren animazioaren emakumeak)
* Nathala Hollt, The Queens of Animation (Animazioaren Erreginak), Little Brown, 2019. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/9780316439152|9780316439152]]
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Animation|Arts|Cartoon|Film|Visual arts|Disney}}
* {{IMDb izena|0086304}}
* {{Erreferentzia|urtea=c. 1941|izenburua=Inkling Studio|argitaletxea=Typepad|url=http://inklingstudio.typepad.com/photos/animators_at_work/mary_blair.jpg|atala=Mary Blair at the Disney Studio|format=JPEG}}.
* {{Erreferentzia|izenburua=Cartoon Modern|argitaletxea=Blogsome|url=http://cartoonmodern.blogsome.com/category/mary-blair/|atala=Mary Blair Week}} Mary Blair-en Astea.
* [http://disneyandmore.blogspot.com/2010/01/walt-disney-in-rio-de-janeiro-circa.html Disneyk 1941ean Hego Amerikan egin zuen birako LIFE aldizkariko argazkiak]
* Mary Blair at Library of Congress, with 17 library catalog records (Kongresuko liburutegian)
* [http://cartoonresearch.com/index.php/more-on-mary-blair-ceramic-mural-1965 Mary Blairren zeramikazko hormako konexioa]
* [http://magicofmaryblair.com/mary-blair-gallery/ Mary Blair Online Gallery], John Canemaker (2020)
{{bizialdia|1911ko|1976ko|Blair, Mary}}
[[Kategoria:Oklahomarrak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako artistak]]
[[Kategoria:XX. mendeko artistak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako ilustratzaileak]]
[[Kategoria:Emakume artistak]]
[[Kategoria:Emakume ilustratzaileak]]
tksqru0qda5cw7z11fyuksiivgcq5my
Entoloma corvinum
0
1210438
10006264
9950182
2024-12-21T01:10:56Z
Zorion
44278
10006264
wikitext
text/x-wiki
{{izenburu etzana}}
{{taxotaula automatikoa}}
'''''Entoloma corvinum''''' ''[[Entolomataceae]]'' [[Familia (biologia)|familiako]] [[onddo]] [[espezie]] bat da.<ref>{{Erref-EHko onddoak}}</ref> Haragi gutxi eta kalitate txarrekoa du, ez du merezi jasotzea.
[[Sinonimo (taxonomia)|Sinonimoak]]: ''Rhodophyllus lampropus'', ''Leptonia corvina'', ''Entoloma decolorans''.
== Deskribapena ==
'''Kapela:''' 1 eta 3 cm bitarteko diametrokoa, hasieran kanpai formakoa, gero ganbiletik lau-ganbilera eta erdialdean zertxobait deprimitua; ertza inkurbatutik laura. Kapelaren azala lehorra, matea, ezkatatsua, fibrilosoa, kolore oso ilunekoa, ia beltza isla moreekin.
'''Orriak:''' Dekurrenteak ez, pixka bat mehetuak oinera, sabeldunak, desberdinak, lemelula zurixkekin gaztetan eta amaieran arrosakarak esporen heltzearen ondorioz.
Orri dekurrenteak: Hanka ukitzeaz gain beherantz jarraitzen duten orriak.
'''Hanka:''' Zilindrikoa, leuna, zetadun tomentu zuri batez estalia, pruinaduna eta kapelaren kolore berekoa.
'''Haragia:''' Mehea, samurra, zuri-grisaxka. Usain eta zapore nabarmenik gabe.<ref>{{erreferentzia|abizena=Cetto, Bruno|urtea=1987|izenburua=Guia de los hongos de Europa|argitaletxea=Ediciones Omega, S. A. Barcelona|orrialdea=271|ISBN=84-282-0887-5 (T. 4). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)|hizkuntza=Es}}</ref>
'''Etimologia:''' ''Corvinum'' epitetoa latinetik dator, belearen kolore antzekoa, esan nahi duen “corvinus” hitzetik. Kapelaren kolore ilunagatik.
== Jangarritasuna ==
Interes gastronomikorik gabea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Morales Pulido Juan, Carmona Perate José Julián|urtea=1981|argitaletxea=Sociedad Micologica Extremeña, Medalla de Extremadura 2019|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Nahasketa arriskua ===
''[[Entoloma tjallingiorum]]'' delakoak oin urdinxka du (ez arre iluna).<ref>{{erreferentzia|abizena=Ubillos Javier|urtea=2020|izenburua=Curso de iniciación a la micología, fichas micológicas|argitaletxea=Asociacion cultural “Baxauri” Kultur Elkartea Mikologia, Bajauri, Cofradia Vasca de Gastronomia|hizkuntza=Es}}</ref>
== Sasoia eta lekua ==
Udazkenean. Hotza eta goizeko izozteak ondo jasaten ditu. Zelai irekietan, lugorrietan, belardietan, lan eremuetan, Ipar [[Gaztela]]ko [[goi-ordoki]]etan.
=== Banaketa eremua ===
Europa, Himalaiako eremua, Japonia.<ref>{{Erref-GBIF}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Euskal Herriko perretxiko eta onddoak}}
[[Kategoria:Entoloma]]
[[Kategoria:Europako onddoak]]
[[Kategoria:Himalaiako eremuaren onddoak]]
[[Kategoria:Japoniako onddoak]]
cnzmoup2kbt20ilkdq48r9u4iwj7l2n
Entocybe turbida
0
1210540
10006244
9950673
2024-12-20T22:57:00Z
Zorion
44278
10006244
wikitext
text/x-wiki
{{izenburu etzana}}
{{taxotaula automatikoa
| authority = [[Timothy J. Baroni|T. J. Baroni]], [[Valérie Hofstetter|V. Hofstetter]] & [[David Lee Largent|Largent]], 2011 }}
'''''Entocybe turbida''''' ''[[Entolomataceae]]'' [[Familia (biologia)|familiako]] [[onddo]] [[espezie]] bat da.<ref>{{Erref-EHko onddoak}}</ref>
[[Sinonimo (taxonomia)|Sinonimoak]]: ''Agaricus caesius var. ßß argyropus'', ''Agaricus argyropus'', ''Entoloma argyropus'', ''Entoloma turbidum'', ''Entoloma costatum subsp. cordae'', ''Entoloma cordae'', ''Rhodophyllus turbidus'', ''Hyporrhodius turbidus'', ''Hyporrhodius argyropus'', ''Rhodophyllus cordae''.
== Deskribapena ==
'''Kapela:''' 3 eta 7 cm bitarteko diametrokoa, koniko-kanpai itxurakotik ganbilera titi markatu batekin erdian. Ertza ildaskatua du. Arrexka koloretik gris-arrexka kolorera, askoz argiagoa eguraldi lehorrarekin.
'''Orriak:''' Ez oso estu, borobildu samarretik itsatsira oinera. Hasieran gris argi kolorekoak, gero arrosa zikin kolorekoak.
'''Hanka:''' Luze samarra eta diametro txikikoa, grisaxka, leuna, oinarrian zuria, oso hauskorra.
'''Haragia:''' Zuri-gris kolorekoa. Usaingabea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Cetto, Bruno|urtea=1987|izenburua=Guia de los hongos de Europa|argitaletxea=Ediciones Omega, S. A. Barcelona|orrialdea=271|ISBN=84-282-0887-X (T. 4). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)|hizkuntza=Es}}</ref>
'''Etimologia:''' ''Entoloma'' grekotik dator: ertza barrurantz biribildua. ''Turbidum'' epitetoa latinetik dator, lauso, nahasi, esan nahi duen “turbidus” hitzerik. Bere koloreagatik?
== Jangarritasuna ==
Interes gastronomikorik gabea.
=== Nahasketa arriskua ===
''[[Entoloma jubatum]]'' eta beste batzuen oso antzekoa da. Esporengatik bereizten da.
== Sasoia eta lekua ==
Basoetako leku goroldiotsu eta hezeetan, batez ere urkien azpian, baina baita koniferoen azpian ere.
=== Banaketa eremua ===
Kanada, Alaska, Ameriketako Estatu Batuak, Europa, Errusia.<ref>{{Erref-GBIF}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Euskal Herriko perretxiko eta onddoak}}
[[Kategoria:Entocybe]]
[[Kategoria:2011. urtean deskribatutako onddoak]]
[[Kategoria:Kanadako onddoak]]
[[Kategoria:Alaskako onddoak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako onddoak]]
[[Kategoria:Europako onddoak]]
[[Kategoria:Errusiako onddoak]]
5iqe337vgx5xcvbw1irywm51100dy4r
Lynda Barry
0
1211230
10005906
9997745
2024-12-20T15:27:34Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005906
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia infotaula automatikoa}}
'''Lynda Barry,''' '''Linda Jean Barry''' jaiotzean, ([[Richland Center (Wisconsin)|Richland Center, Wisconsin]] ([[AEB]]), [[1956|1956ko]] [[Urtarrilaren 2|urtarrilaren 2a]]<ref>{{Harvsp|Kirtley|2012|p=15}}</ref>) [[komikigile]] estatubatuarra da.
Lynda Barryk ospe handia lortu zuen, batez ere, bi hamarkadatan zehar Ipar Amerika osoan aldizkari alternatiboetan banatu zen ''[[Ernie Pook's Comeek]]'' asteroko komiki tiragatik.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The New York Public Library chooses Ernie Pook’s Comeek as their June read!|hizkuntza=en|data=2022-05-05|url=https://drawnandquarterly.com/press/the-new-york-public-library-chooses-a-lynda-barry-work-as-their-june-read/|aldizkaria=Drawn & Quarterly - drawnandquarterly.com|sartze-data=2024-10-30}}</ref> 1988an argitaratu zuen ''The Good Times are Kill Me''<ref name=":4">{{Erreferentzia|izenburua=The Good Times Are Killing Me – Drawn & Quarterly|url=https://drawnandquarterly.com/books/good-times-are-killing-me/|aldizkaria=drawnandquarterly.com|sartze-data=2024-11-01}}</ref> eleberri ilustratuak ere arrakasta handia izan zuen. Liburuak neska biren —bata zuria eta bestea beltza— arteko adiskidetasuna kontatzen du. Kontakizuna antzerkira egokitu zen.<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Lynda Barry {{!}} Comics, Art, & Biography {{!}} Britannica|hizkuntza=en|url=https://www.britannica.com/biography/Lynda-Barry#ref1316888|aldizkaria=www.britannica.com|sartze-data=2024-10-30}}</ref> Bere bigarren eleberri ilustratua, ''Cruddy'', 1999an agertu zen lehen aldiz.<ref name=":5">{{Erreferentzia|izenburua=Cruddy – Drawn & Quarterly|url=https://drawnandquarterly.com/tag/cruddy/|aldizkaria=drawnandquarterly.com|sartze-data=2024-11-01}}</ref> Hiru urte geroago ''One! Hundred! Demons!''<ref name=":6">{{Erreferentzia|izenburua=One! Hundred! Demons! – Drawn & Quarterly|url=https://drawnandquarterly.com/books/one-hundred-demons/|aldizkaria=drawnandquarterly.com|sartze-data=2024-11-01}}</ref> argitaratu zuen, nobela grafiko «autobiografikoa», haren hitzetan.<ref name=":1" /> ''What It Is'' (2008)<ref name=":7">{{Erreferentzia|izenburua=Lynda Barry – Drawn & Quarterly|url=https://drawnandquarterly.com/author/lynda-barry/|aldizkaria=drawnandquarterly.com|sartze-data=2024-11-01}}</ref> beste nobela grafiko bat da. Egitura berezia du, memoria-, collage- eta ariketa-liburutzat hartu baitaiteke, eta Barryk irakurleen esku uzten du beren sormena zabaltzeko. Albumak komikiaren industriaren 2009ko [[Eisner sariak|Eisner saria]] irabazi zuen, teknologian oinarritutako lanen kategorian.<ref name=":1" />
[[Alliance komikiak|ComicsAlliance]] webguneak, ibilbide oso bat aitortzea merezi izan duten hamabi emakume komikigileen zerrenda osatu zuenean, Barry ere haien artean sartu zuen komikigintzari eginiko bere ekarpenagatik.<ref>{{Cite web|abizena=CA Staff|izenburua=A Life’s Work: 12 Women Who Deserve Lifetime Achievement Recognition|hizkuntza=en|data=2016-01-29|url=https://comicsalliance.com/women-lifetime-achievement-awards/|lana=Comicsalliance.com|sartze-data=2024-10-30}}</ref> 2013an, [[Wisconsin|Wisconsingo]] Visual Art Lifetime Achievement Award (Ikusizko arteei eskainitako bizitza oso baten saria) saria jaso zuen.<ref name=":8">{{Erreferentzia|izena=Mary Louise|abizena=Schumacher|izenburua=Wisconsin 'hall of fame' artists announced for 2013|hizkuntza=en|data=2013-05-14|url=https://archive.jsonline.com/blogs/entertainment/207381721.html/|aldizkaria=www.jsonline.com|sartze-data=2024-10-30}}</ref> 2016ko uztailean, Eisner Hall of Fame sari berezia lortu zutenetako bat izan zen.<ref name=":9">{{Cite news|izena=Michael|abizena=Cavna|izenburua=Comic-Con: 'Overjoyed' Rep. John Lewis wins 'the Oscar of comics' for his civil rights memoir (+ winners' list)|hizkuntza=en|url=https://www.washingtonpost.com/news/comic-riffs/wp/2016/07/23/comic-con-overjoyed-rep-john-lewis-wins-the-oscar-of-comics-for-his-civil-rights-memoir-winners-list|kazeta=[[The Washington Post]]|sartze-data=2024-10-30|accessdate=August 7, 2016}}</ref> Barryk MacArthur Fellowship beka jaso zuen 2019an.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Lynda Barry|hizkuntza=en|url=https://www.macfound.org/fellows/class-of-2019/lynda-barry|aldizkaria=www.macfound.org|sartze-data=2024-10-30}}</ref> Gaur egun, [[Wisconsin-Madisongo Unibertsitatea|Wisconsin–Madisongo Unibertsitateko]] Diziplinarteko sormeneko irakasle elkartua da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Barry, Lynda|hizkuntza=en-US|data=2017-06-26|url=https://artsdivision.wisc.edu/staff/barry-lynda/|aldizkaria=Division of the Arts|sartze-data=2024-10-30}}</ref>
2020an, Barryren lana ikusgai jarri zuten New York hiriko Society of Illustrators elkartearen ''Women in Comics: Looking Forward, Looking Back'' erakusketan.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Women in Comics: Looking... {{!}} Exhibitions {{!}} MutualArt|hizkuntza=en|url=https://www.mutualart.com/Exhibition/Women-in-Comics--Looking-Forward-and-Bac/ED5FBF87599CD0E6|aldizkaria=societyillustrators.org|sartze-data=2024-10-30}}</ref>
== Lehen urteak eta ikasketak ==
Linda Jean Barry [[Richland konderria (Wisconsin)|Richland konderriko]] [[Richland Center (Wisconsin)|Richland Center]] herrian ([[Wisconsin]]) jaio zen. 12 urterekin izena aldatu eta handik aurrera "Lynda" deituko zen.<ref name="Kois">{{Cite news|izena=Dan|abizena=Kois|izenburua=Lynda Barry Will Make You Believe In Yourself|hizkuntza=en|data=2011ko urriaren 27a|url=https://www.nytimes.com/2011/10/30/magazine/cartoonist-lynda-barry-will-make-you-believe-in-yourself.html?pagewanted=all&_r=0|kazeta=[[The New York Times]]|sartze-data=2024-10-30}}</ref><ref name="universitywisc">{{Cite web|izenburua=Lynda Barry: About|argitaletxea=[[University of Wisconsin-Madison]] Arts Institute|hizkuntza=en|data=2012ko udaberria|url=https://web.archive.org/web/20120624073541/https://www.arts.wisc.edu/artsinstitute/IAR/barry/about.html|sartze-data=2024-10-30}}</ref>
Aitak [[irlandar]] eta [[norvegiar]] jatorria zuen eta harakina zen, eta ama,, [[irlandar]] eta [[filipinar]] jatorrikoa, erietxeko giltzaina zen.<ref name="universitywisc" /> Barry [[Seattle|Seattlen]] hazi zen, [[Washington (estatua)|Washingtonen]], arraza-aniztasun handiko langile-auzo batean<ref name="Powers">{{Cite web|izena=Thom|abizena=Powers|izenburua=The Lynda Barry Interview|hizkuntza=en|data=1989-01-02|url=https://www.tcj.com/the-lynda-barry-interview|lana=The Comics Journal|alea=132|sartze-data=2024-10-30}}</ref>, eta haurtzaroa zaila eta deserosoa izan zuela gogoratzen du.<ref name="Kois" /><ref name="Garden">{{Cite web|izena=Joe|abizena=Garden|izenburua=Interview: Lynda Barry|hizkuntza=en|data=1999ko abenduaren 8a|url=https://web.archive.org/web/20101222221544/http://www.avclub.com/articles/lynda-barry,13634/|aldizkaria=[[The A.V. Club]]|lana=|sartze-data=2024-10-30}}</ref> Gurasoak dibortziatu egin ziren 12 urte zituenean.<ref name="Kois" /> 16 urterekin, artean bigarren mailako eskolan ikasten ari zela, Seattleko ospitale batean lan egiten zuen gaueko atezain gisa. Ikastetxean, [[Charles Burns (marrazkilaria)|Charles Burns]] komikigilea izan zuen ikaskide.<ref name="Garden" /> Barryren gurasoak ez ziren bere graduazio-ospakizunera joan.<ref name="Kois" /> Amak Lyndaren liburuekiko zaletasuna eta unibertsitatera joateko gogoa erabat gaitzesten zituen, bere ustez denbora alferrik galtzea zelako, eta Lyndak lan bat lortzeko garaia zela esan zuen.<ref>{{erreferentzia|izenburua=Cartoonist Lynda Barry on reclaiming the art of child's play|argitaletxea=CBC - Writers and Company|hizkuntza=en|abizena1=Barry|abizena2=Wachtel|izena1=Lynda (Elkarrizketatua)|izena2=Eleanor|data=2017-08-27|url=https://www.cbc.ca/radio/writersandcompany/cartoonist-lynda-barry-on-reclaiming-the-art-of-child-s-play-1.4262131|sartze-data=2024-10-30}}</ref>
Barryk [[Olympia (Washington)|Olympiako]] ([[Washington (estatua)|Washington]]) Evergreen State College ikastetxean bere lankide [[Matt Groening]] komikigilea ezagutu zuen.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Pamela|abizena=Grossman|izenburua=Barefoot on the shag|hizkuntza=en|data=1999-05-18|url=https://www.salon.com/1999/05/18/barry/|aldizkaria=Salon|sartze-data=2024-10-23}}</ref> Bere ibilbide profesionala 1977an hasi zen; urte horretan, Groeningek eta John Keister ''The Daily of the University of Washington-eko'' [[Editore (albistegiak)|editoreak]] Barryren lana argitaratu zuten, bakoitzak bere ikasle-egunkarian eta Barryk ezer jakin gabe, ''Ernie Pook's Commek'' izenburuarekin.<ref name="Powers" /><ref name=":0" />
== Ibilbidea ==
=== Komiki-bandak ===
Barryk, txiki-txikitatik, marrazketarako joera zuen. Lehen hezkuntzako bere ikaskideentzat bera zen ikasgelako komikigilea.<ref name="Powers" /> Geroago, [[Evergreen State College]] ikastetxean [[arte ederrak]] ikasten ari zela, mutil-lagunak utzi eta beste neska batekin joan zenean, komiki-bandak marrazten hasi zen konpultsiboki: «Horren ondoren, ezin nuen lorik egin, eta gizon-emakumeei buruzko komiki-bandak egiten hasi nintzen. Gizonak kaktusak ziren eta emakumeak, berriz, emakumeak, eta kaktusak saiatzen ziren emakumeak konbentzitzen haiekin ohera zitezen, eta emakumeak etengabe ari ziren horretaz pentsatzen, baina azkenean erabakitzen zuten ez zela ideia ona izango».<ref name="Powers" /> 1977an plazaratu ziren bere lehenengo komiki-bandak, Groeningek eta Keisterrek Evergreen State College-ko egunkarian ''Ernie Pooken Comeek'' izenburuarekin argitaratu zituzten komikiak.<ref name="Powers" /> Barryk, bestalde, komikiak egiten hasteko Marilyn Frasca Evergreen State College-ko irakaslearen eragin handia izan zuela aitortu zuen: « oraindik ere, egunero erabiltzen ditut 19 eta 20 urte nituenean harengandik ikasitakoak, eta ezin izan ditut inoiz ahaztu».<ref>{{Erreferentzia|izena=Sarah|abizena=Mirk|izenburua=Why Do We Stop Drawing?|hizkuntza=en|url=https://www.portlandmercury.com/books/2010/10/14/2940558/why-do-we-stop-drawing|aldizkaria=Portland Mercury|sartze-data=2024-10-30}}</ref>
Evergreenen graduatu ondoren, Barry [[Seattle|Seattlera]] itzuli zen. 23 urte zituela, ''Chicago Reader'' egunkariak bere komiki-banda argitaratzen hasi zen, eta, horri esker, bizimodua atera ahal izan zuen.<ref group="oh">«''Robert Rothek, The Chicago Reader taldekoak, Seattlera deitu eta nire tira komikoa hartu zuenean... Reader-ak astean 80 dolar ordaintzen zituen. Nire alokairua hilean 99 dolarrekoa zen. Jauna! Aberatsa nintzen. 23 urte nituela izan zen hori, 1979 inguruan''».
<small>(13)</small> <small>Garden, Joe. (1999ko abenduaren 8a). «Interview: Lynda Barry» ''[[The A.V. Club]]''</small></ref> Handik gutxira, [[Chicago|Chicagora]] ([[Illinois]]) joan zen bizitzera.<ref name="Garden" /> Honela deskribatu zuen bere ibilbidearen hasiera:<blockquote>Bob Rothek [editoreak] ''Chicago Reader-etik'' deitu zidan [[Matt Groening|Mattek]] [Groening-ek] Mendebaldeko Kostaldeko modako artistei buruz idatzi zuen artikulu baten ondorioz —badakizu, ni aipatu ninduen lagunak ginelako— eta gero Bob Rothek... deitu eta nire komiki-bandak ikusi nahi zituela, eta nik bat ere marrazki originalik ez nuen! Nik ez nekien ezer originalei buruz, ez eta ez zaizkiela egunkariei eman behar, galdu egiten dituztelako. Beraz, sorta oso bat marraztu behar izan nuen gau hartan, eta [[FedEx|FedEx-ez]] bidali. Beraz, marrazkiak egin, eta bera argitaratzen hasi eta astean 80 dolar ordaintzen zizkidan, eta ni horrekin bizi nintekeen! Eta bera egunkari-elkarte horretan zegoenez, beste egunkariak ere hasi ziren argitaratzen. Beraz, zortea izan zen. Zorte hutsa. [Matt] ''[[Los Angeles Reader|Los Angeles Reader-en]]'' [astekarian] sartu zen. Denbora luze batean, ''Los Angeles Readerrek'' ez zidan ezer argitaratu, ez eta ''Chicago Readerrek'' ere Matt-en lanik inprimatu, nahiz eta argitalpen kideak izan. Beraz, biok saiatu ginen editoreak konbentzitzen gure lanak egunkari bietan argitara zitzaten. Pagotxa aparta izan zen: bata bestearenean argitaratzea lortu genuenean, gure lan kontuak primeran joan ziren biontzat.<ref name="Powers" /></blockquote>[[Fitxategi:Lynda_Barry_Visits_NASA_Goddard_(26595171731).jpg|thumb|Barry [[NASA|NASAren]] [[Goddard espazio-hegaldi zentroa|Goddard espazio-hegaldi zentroan]]]]
Gaur egun, Barryren komiki-zerrenda 50 argitalpenetan baino gehiagotan agertzen da astero, gehienak hiri handietako egunkari alternatiboetan.<ref name="Powers" /> Bere lanaren bildumen artean, ondokoak aipa daitezke: ''Girls & Boys'' (1981), ''Big Ideas'' (1983), ''Everything in the World'' (1986), ''The Fun House'' (1987), ''Down the Street'' (1989), eta ''The Greatest of Marlys'' (2000).<ref name="Powers" /> 1984an, ''Naked Ladies! Naked Ladies! Naked Ladies!'' koloreztatzeko albuma kaleratu zuen, testu labur batekin.<ref name="Powers" /> Horrez gain, 1983tik aurrera, orrialde osoko kolorezko komiki-zerrenda bat idatzi eta marraztu zuen, ''Esquire'' aldizkarian, giza-harremanetan gertatzen den eguneroko patologia aztertuz. Lehenengo zerrendak ''"The Story of Men and Women"'' izenburua zuen.<ref>{{Cite web|izena=Lynda|abizena=Barry|izenburua=The Story of Men and Women|argitaletxea=Hearst Communications|hizkuntza=en|data=1983-10-01|url=https://classic.esquire.com/article/1983/10/1/the-story-of-men-and-women|lana=Esquire Classic|sartze-data=2024-10-31}}</ref>
Barryren sorkuntza-prozesuan ez dago aldez aurretiko planifikaziorik, lanean ari den bitartean garatzen du istorioa. Michael Deanek The Comics Journal egunkarian ''What It Is'' liburuari buruz egin zion elkarrizketa batean, Barryk hau adierazi zuen:<ref>{{Cite web|izenburua=The Lynda Barry Interview « The Comics Journal|url=https://classic.tcj.com/interviews/the-lynda-barry-interview/|lana=classic.tcj.com|accessdate=2019-05-20}}</ref><blockquote>«Aurkikuntza txiki eta handiak izan ziren. Handiena ''Cruddy'' albuma idazten ari nintzela izan nuen, orduantxe konturatu bainintzen nire barne-adimenaz fida nintekeela istorioaren ordena naturala sortzeko. Ez dut horretan saiatu beharrik, edo aldez aurretik gehiegi pentsatu. Egunero-egunero proiektu jakin batean arreta jarrita badut, badirudi istorioa berez osatzen hasten dela, nire eskuen mugimendu soilez, aldarte jakin bati eusten diodan bitartean».</blockquote>2007an, paperezko astekariek jasan zuten bezeroen galera zela eta, Barry bere komiki-bandak batez ere online argitaratzen hasi zen.<ref>{{Cite web|izena=Shaenon K.|abizena=Garrity|izenburua=All the Comics'' #4: Lynda Barry|hizkuntza=en|data=2007ko abenduaren 6a|url=https://web.archive.org/web/20130224022330/https://pulllist.comixology.com/articles/10/All-the-Comics-4-Lynda-Barry|aldizkaria=All the Comics in the world|sartze-data=2024-10-31}}</ref><ref>{{Cite web|abizena=Tim|urtea=Follos|izenburua=Mixing Up Her Media: Lynda Barry|argitaletxea=ReadExpress.com|hizkuntza=en|data=2008ko urriaren 2a|url=https://web.archive.org/web/20130224032455/https://www.readexpress.com/2008/10/mixing_up_her_media_lynda_barry/|sartze-data=2024-10-31}}</ref><ref>{{Cite news|abizena=Borrelli|izenburua=Being Lynda Barry|izena1=Christoper|data=March 8, 2009|url=https://www.chicagotribune.com/2009/03/08/being-lynda-barry/|kazeta=Chicago Tribune|accessdate=October 26, 2011}}</ref>
=== Albumak ===
1981ean hasi ziren agertzen Barryk komertzialki argitaratutako lehen komiki bildumak.<ref>{{Harvsp|Kirtley|2010}}</ref> 1979an plazaratu zen, fotokopiaturiko autoedizio mugatuan, Evette eta Rita ahizpei buruzko ''Two Sisters'' komikia. Barryk bi eleberri ilustratu idatzi ditu, ''The Good Times are Killing Me'' (1988)<ref name=":4" /> eta ''Cruddy'' (1999)<ref name=":5" />, ''Cruddy: An Illustrated Novel'' izenburuaz ere ezaguna. Barryk ''The Good Times are Killing Me'' komikia ''<nowiki/>'[[Off-Broadway]]''<nowiki/>' antzoki batean<ref group="oh" name=":0">'''[[:en:Off-Broadway|Off-Broadway antzerkia]]''' ("Broadway-tik kanpo" euskaraz) [[New York|New Yorken]] (Estatu Batuak) antzezten diren —baina aurrekontu handiak izaten dituen [[Broadway antzerkia|Broadwayko zirkuitu entzutetsutik]] kanpo dauden— lanak, musikalak edo errebistak izendatzeko erabiltzen den terminoa da. Off-Broadwayko lokalak 100 eta 500 pertsona arteko edukiera duten antzokiak izaten dira, eta kostu txikiko ekoizpenak egiten dituzte, zirkuitu nagusian egindako ekoizpenekin alderatu ezin direnak.</ref> taularatzeko egokitu zuen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Lynda Barry {{!}} Morningside Academy for Design|url=https://mad.mit.edu/people/profile/lynda-barry|aldizkaria=mad.mit.edu|sartze-data=2024-10-25}}</ref> ([[Lynda Barry#Beste hedabide batzuk|ikus beherago]]).
==== ''Cruddy'' ====
Roberta Rohbeson-ek, ''Cruddy'' (''nardagarria'', ''likitsa'', ''lohia'', euskaraz) liburuaren protagonista eta narratzaileak, bere etxea deskribatzean «the cruddy top bedroom of a cruddy rental house on a very cruddy mud road» dela esaten du (lokaztutako bide zaborrez betean zegoen alokairuzko etxe ziztrin bateko goiko gela nazkagarria). Liburuan zehar, Robertak, bere aitarekin batera, hainbat abentura bortitz izango ditu. [[Hillary Chute]] irakasle eta komikigintzan adituak ''The Believer'' aldizkarirako egin zion elkarrizketan, Barryk indarkeriaz duen harremanaz hitz egin zuen:<ref>{{Erreferentzia|izena=Hillary|abizena=Chute|izenburua=An Interview with Lynda Barry|hizkuntza=en-US|data=2008-12-01|url=https://www.thebeliever.net/an-interview-with-lynda-barry/|aldizkaria=Believer Magazine|sartze-data=2024-10-31}}</ref><blockquote>''«Cruddy-n'' hilketa piloa dago. Zera bat da, badakizu, hilketa-festa bat, aizto eta asasinatze askorekin.... Orduan, horrek esan nahi du erailketaz pentsatzen duen pertsona naizela? Beno, bai, izan ere, hilketaz pentsatzen dut etengabe. Askotan, jasan ezin dudan pertsona batekin hitz egiten dudanean, imajinatzen dut aizkora bat duela bekokian sartuta hitz egiten didan bitartean. Bai, badakit, hori da nik hilketarekin, labanekin, odolarekin... dudan harreman berezia; baina ez du esan nahi hori egitera hel nintekeenik».</blockquote>[[Fitxategi:Lynda_Barry_Visits_NASA_Goddard_(26595171301).jpg|thumb|Lynda Barry NASAren Goddard-en, sormenak eguneroko bizitzan dituen onurak azaltzen.|267x267px]]
Kritikariek begi onez hartu zuten liburua. [[Alanna Nash]] idazleak ''The New York'' Times-en idatzi zuenez, «autoreak etsipenaren desolazio saihetsezina islatzeko duen gaitasunak, eta elkarrizketa sinesgarriak sortzeko fineziak, ikaragarrizko edertasunez blaitzen dute lehenbiziko eleberri hau».<ref>{{Erreferentzia|izena=Alanna|abizena=Nash|izenburua=Cruddy|hizkuntza=en|data=1999-09-05|url=https://archive.nytimes.com/www.nytimes.com/books/99/09/05/bib/990905.rv103629.html|aldizkaria=archive.nytimes.com|sartze-data=2024-10-31}}</ref> [[The Austin Chronicle|''The Austin Chronicle'']] egunkarian, Stephen MacMillan Moser-ek Barry-ri idatzitako gutun baten itxurako erreseina batean honela zioen: "Harri eta zur utzi nauzu. Batzuetan ez nengoen ziur irakurtzen ari nintzena barregarria zen ala ez, baina nik lehertu beharrean egiten nuen barre. Baina autobus batek harrapatu banindu bezala sentitu naiz".<ref>{{Cite web|abizena=Moser|izenburua=Cruddy: An Illustrated Novel|hizkuntza=en-US|izena1=Stephen MacMillan|data=September 3, 1999|url=https://www.austinchronicle.com/books/1999-09-03/73623/|lana=www.austinchronicle.com|accessdate=2019-05-20}}</ref> 2013an, Ellen E. Berry ingeleseko irakasleak liburuari buruzko «''Becoming‐Girl/Becoming‐Fly/Becoming‐Imperceptible: Gothic Posthumanism in Lynda Barry's Cruddy: An Illustrated Novel''» artikulua argitaratu zuen.<ref name=":2">{{Erreferentzia|izena=Ellen E.|abizena=Berry|izenburua=Becoming‐Girl/Becoming‐Fly/Becoming‐Imperceptible: Gothic Posthumanism in Lynda Barry's Cruddy: An Illustrated Novel|argitaletxea=Wiley|orrialdeak=405–417|hizkuntza=en|data=2013-11-25|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/9781118608395.ch32|aldizkaria=A Companion to American Gothic|edizioa=1|editore-abizena=Crow|editore-izena=Charles L.|isbn=978-0-470-67187-0|doi=10.1002/9781118608395.ch32|sartze-data=2024-10-31}}</ref> Berryk artikuluaren laburpenean azaldu zuenez, liburua «nik ''<nowiki/>'[[posthumanismo]] gotikoa''' deitzen dudanaren adibide garbia da, bertan azaltzen diren gai eta topiko gotikoek antropo- (eta bestelako) zentrismoak, sistema menderatzaile guztiak, humanismo liberalaren balioak eta kultura konformista sakon eta zabal kritikatzeko balio baitute». Artikuluan, Berryk [[Rosi Braidotti]] filosofo feministak artikulatutako etika [[Posthumanismo|poshumanistaren]] teoria erabili zuen ''Cruddy'' aztertzeko, eta horrela, «Robertak [protagonistak] bizirauteko zerabiltzan estrategiak eta animaliekin zuen identifikazio erabat posthumanista deskribatu zituen, analisiaren ardatzat hartuz beren zaurgarritasun partekatua, eta, beraz, beren helburu partekatua: desagertzea eta bizirautea».<ref name=":2" />
==== ''One! Hundred! Demons!'' ====
''One! Hundred! Demons!'' komikia, liburu gisa argitaratu baino lehen, [[Salon.com]] albiste eta iritzi webgune progresistan agertu zen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Lynda Barry's Articles at Salon.com|hizkuntza=en|url=https://www.salon.com/writer/lynda_barry|aldizkaria=www.salon.com|sartze-data=2024-10-31}}</ref> Liburua, sarreran azaltzen denez, [[Zen]] pinturaren '''One hundred demons''<nowiki/>' izeneko ariketa zahar baten emulazio gisa sortu zen. Ariketa horretan, margolaria deabruak noiz iritsiko zain egoten da, eta bere gogoan agertu ahala margotu egiten ditu. Honako hauek dira Barryk liburuan borrokatzen dituen deabruak: damua, tratu txarrak, segurtasun eza, gorrotoa sentitzeko debekua, eta egileak berak Estatu Batuetako 2000ko hauteskunde presidentzialetako emaitzei emandako erantzuna. Liburuko atal batean, Barryk, zenbait jarraibide emanez, irakurleak pintzela hartzera eta bere eredua jarraitzera animatzen ditu.''[[Time]]'' aldizkariaren arabera, liburuak «umore zorrotzez esploratzen du hazteak dakarkigun mina».<ref>{{Erreferentzia|izena=Andrew D.|abizena=Arnold|izenburua=Making It Up as You Go Along|hizkuntza=en|data=2002-10-18|url=https://time.com/archive/6912095/making-it-up-as-you-go-along/|aldizkaria=TIME|sartze-data=2024-10-31}}</ref>
Barryk idazte eta marraztearen sormen prozesuei buruzko lau liburu ere argitaratu zituen: ''Making Comics''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Making Comics – Drawn & Quarterly|url=https://drawnandquarterly.com/books/making-comics/|aldizkaria=drawnandquarterly.com|sartze-data=2024-11-01}}</ref>, ''What It Is''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=What It Is (Hardcover) – Drawn & Quarterly|url=https://drawnandquarterly.com/books/what-it-is/|aldizkaria=drawnandquarterly.com|sartze-data=2024-11-01}}</ref>, ''Picture This''<ref name=":10">{{Erreferentzia|izenburua=Picture This – Drawn & Quarterly|url=https://drawnandquarterly.com/books/picture-this/|aldizkaria=drawnandquarterly.com|sartze-data=2024-11-01}}</ref>, eta ''Syllabus: Notes From an Accidental Professor''<ref name=":11">{{Erreferentzia|izenburua=Syllabus – Drawn & Quarterly|url=https://drawnandquarterly.com/books/syllabus/|aldizkaria=drawnandquarterly.com|sartze-data=2024-11-01}}</ref>''.'' Lau liburu horiek sormen pertsonalari bideak irekitzea dute helburu. ''Publishers Weekly'' astekariak aipamen berezia eman zion Syllabus liburuari, eta «edozein idazketa- edo marrazketa-estilotan trabatuta gelditu diren eta bertatik ihes egin nahi dutenentzako gida bikaina» dela esan zuen, «beren gogoa sormen berri bati irekitzeko aukera ematen baitie».<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Syllabus by Lynda Barry|hizkuntza=en|data=2014-01-09|url=https://www.publishersweekly.com/9781770461611|aldizkaria=www.publishersweekly.com|sartze-data=2024-10-31}}</ref> The AV Club libertimendu webguneak 2014ko komikirik onenetakoen artean sartu zuen ''Syllabus''.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The best comics of 2014: Ongoing and special series|hizkuntza=en-US|abizena1=Sava|abizena2=O'Neil|izena1=Oliver|izena2=Tegan|data=2014-12-10|url=https://www.avclub.com/the-best-comics-of-2014-ongoing-and-special-series-1798274758|aldizkaria=AV Club|sartze-data=2024-10-31}}</ref>
=== Beste adierazpide batzuk ===
Barryk ''The Good Times are Killing Me'' komikia ''<nowiki/>'[[Off-Broadway]]''<nowiki/>' antzoki batean<ref name=":0" group="oh" /> taularatzeko egokitu zuen. Lana 106 aldiz antzeztu zuten 1991ko martxoaren 26tik ekainaren 23ra, [[Broadway|Broadway hiribideko]] 2162 zenbakiko McGinn-Cazale antzokian, eta 136 aldiz, 1991ko uztailaren 30etik azaroaren 24ra, Minetta Lane antzokian. Mark Brokaw-ek zuzendu zuen. Lehen antzokiko emanaldiak ''Second Stage Theatre'' konpainiak ekoitzi zituen, eta Minetta Lane-koak Concert Productions International-ek. [[Angela Goethals]] aktoreak 1990–91ko Obie Saria irabazi zuen bere Edna Arkins pertsonaiaren paperagatik, eta [[Chandra Wilson|Chandra Wilson-ek]] [[Theatre World Award|Theatre Word Award]] sari bat Bonna Willisen paperagatik. 1992an, Outer Critics Circle elkarteak Barry izendatu zuen John Gassner Sarirako.<ref name="lortel1">{{Cite web|izenburua=The Good Times Are Killing Me|argitaletxea=Lortel Archives/The Off-Broadway Database (Lucille Lortel Foundation)|hizkuntza=en|url=https://web.archive.org/web/20140903135157/https://www.lortel.org/lla_archive/index.cfm?search_by=show&id=1283|sartze-data=2024-10-31}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Good Times Are Killing Me - 1991 Off-Broadway : Tickets & Info {{!}} Broadway World|url=https://www.broadwayworld.com/shows/The-Good-Times-Are-Killing-Me-326083.html|aldizkaria=www.broadwayworld.com|sartze-data=2024-10-31}}</ref>
Mother Jones aldizkariak, 1991ko martxotik apirilera bitarteko alean, Barryren [[Golkoko Gerra|Golkoko gerraren]] kontrako "''War''" artikulua argitaratu zuen: «Gerra gure DNAn sartuta dago... Nola ausart liteke inor gure bizitzetan txertatzen, beste aukerak egonik?»<ref>{{Erreferentzia|izena=Lynda|abizena=Barry|urtea=|izenburua=War|argitaletxea=|hizkuntza=en|data=|url=https://books.google.es/books?id=G-cDAAAAMBAJ&q=lynda+barry+war+philippines&pg=PA92&redir_esc=y#v=snippet&q=lynda%20barry%20war%20philippines&f=false|aldizkaria=Mother Jones Magazine|zenbakia=1991 Martxoa-Apirila|sartze-data=2024-10-31}}</ref> Aldizkarian argitaratu baino lehen, Barryk irratian irakurri zuen artikulua [[Ira Glass]] eta Gary Covinorekin batera aurkezten zuen Chicago Public Radio-ko ''The Wild Room'' irratsaioan.<ref>{{Erreferentzia|izena=Marcia Froelke|abizena=Coburn|izenburua=A Touch of Glass|hizkuntza=en-US|data=1995-03-01|url=https://www.chicagomag.com/chicago-magazine/march-1995/a-touch-of-glass/|aldizkaria=Chicago Magazine|sartze-data=2024-10-31}}</ref>
=== Klaseak eta tailerrak ===
[[Fitxategi:LyndaBarry08.jpg|thumb|Lynda Barry [[San Diegoko nazioarteko komikialdia|San Diego Comicon]] ''What It Is'' liburua sinatzen (2008)]]
Barryk "''Writing the Unthinkable''" izeneko idazketa tailerrak ematen ditu [[Rhinebeck (New York)|Rhinebeck-eko]] (New York) Omega Institute eta [[Austin|Austin-eko]] (Texas) The Crossings zentroetan. Haietan, egileak bere sortze lanaren prozesua azaltzen du. Urtero 15 bat tailer ematen ditu herrialde osoan.<ref name="Kois" /> Tailerretan Marilyn Frasca bere Evergreen State College-ko irakaslearean eragina aitortzen du, eta hari ikasiriko sormen- eta idazketa-teknikak erabiltzen ditu. Teknika horietako asko ''What It Is'' liburuan agertzen dira. ''New York'' Times-en bere idazketa tailerrei buruz argitaratutako artikulu batean honela laburbiltzen zen bere teknika: «Barry ez dago bereziki interesatuta idazlearen ofizioan. Arreta handiagoa jartzen du ideien sorburuan, eta, batez ere, saiatzen da jendeari laguntzen bere ustez denok dugun jaiotzetiko sormena balia dezan».<ref name="Kois" />
2012ko udaberriko seihilekoan, Barry [[Wisconsin-Madisongo Unibertsitatea|Wisconsin–Madison Unibertsitateko]] Arte Institutuan eta Arte Sailean egon zen lanean artista egoiliar gisa.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Cartoonist and author Lynda Barry is spring artist in residence|hizkuntza=en|data=2012-01-18|url=https://news.wisc.edu/cartoonist-and-author-lynda-barry-is-spring-artist-in-residence/|aldizkaria=news.wisc.edu (University of Wisconsin-Madison)|sartze-data=2024-10-31}}</ref> Bertan, ''What It Is: Manually Shifting the Image'' (Zer da: Irudiaren eskuzko desplazamendua) izenburuko ikastaroa eman zuen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=APA Author Interview — Lynda Barry, Madison, Wisconsin|hizkuntza=en-US|abizena1=Barry|abizena2=Wing|izena1=Lynda (Elkarrizketatua)|izena2=Dawn|data=2013-03-22|url=https://www.apalaweb.org/apa-author-interview-lynda-barry-madison-wisconsin/|aldizkaria=APALA - Asian/Pacific american librarians association|sartze-data=2024-10-31}}</ref>
2012ko irailaren 24tik 28ra bitartean, Barry artista egoiliarra izan zen Ipar Vancouver barrutiko ([[Columbia Britainiarra]]) Capilano Unibertsitatean.<ref>{{erreferentzia|izenburua=Barry as artist-in-residence at Capilano University|hizkuntza=en|data=2013-05-04|url=https://web.archive.org/web/20130504142600/http://www.capilanou.ca/nscu/Lynda-Barry/|aldizkaria=Capilano university|sartze-data=2024-10-31}}</ref> 2013an, Wisconsin–Madison Unibertsitateko fakultatean lanean hasi zen arte saileko irakasle laguntzaile gisa, Wisconsin Institute for Discovery diziplinarteko institutuan integraturik.<ref>{{Cite web|izena=Marianne|abizena=English|izenburua=Cartoonist Lynda Barry Joins Art Department and WID Faculty|hizkuntza=en|data=2013-09-24|url=https://news.wisc.edu/cartoonist-lynda-barry-joins-wid-and-art-department-faculty/|lana=University of Wisconsin-Madison|sartze-data=2024-10-31}}</ref>
2013tik aurrera, Kelly Hogan abeslari eta laguna Barryren laguntzailea izan zen<ref name="Magnet-LBarry">{{Cite web|izena=Kelly|abizena=Hogan|izenburua=From The Desk Of Kelly Hogan: Lynda Barry|hizkuntza=en|data=2013-01-18|url=https://www.magnetmagazine.com/2013/01/18/from-the-desk-of-kelly-hogan-lynda-barry/|aldizkaria=Magnet Magazine - Real Music Alternatives|lana=|sartze-data=2024-10-31}}</ref> haren irakaskuntza programa antolatzen laguntzeko.<ref>{{Erreferentzia|izena=Al|abizena=Kaufman|izenburua=Q & A with Kelly Hogan; Playing With Neko Case @ Atlanta Botanical Garden, July 20th|hizkuntza=en-US|data=2012-06-04|url=https://www.atlantamusicguide.com/q-a-with-kelly-hogan-playing-with-neko-case-atlanta-botanical-garden-july-20th/|aldizkaria=www.atlantamusicguide.com|sartze-data=2024-10-31}}</ref> Barryren ''[[Ernie Pook's Comeek]]'' komikiaren atal batean, umeak Chicagoko Hideout gau klubeko leiho batean begira daude, Hoganen ''The Wooden Leg'' jazz-banda entzuten.
== Bizitza pertsonala ==
Tarte batez, Barryk harremanak izan zituen [[Ira Glass]] irrati publikoko kazetari eta aurkezle ospetsuarekin.<ref name=":3">{{Erreferentzia|izena=Michael|abizena=Miner|izenburua=What Becomes of the Brokenhearted?|hizkuntza=en-US|data=1998-11-19|url=https://chicagoreader.com/news-politics/what-becomes-of-the-brokenhearted/|aldizkaria=Chicago Reader|sartze-data=2024-10-31}}</ref> [[Washington|Washington, D.C.-n]] bizi izan zen berarekin denbora tarte labur batez, baina hilabete batzuk geroago, 1989ko udan, Chicagora joan zen bizitzera, beste karikaturagile batzuen ondoan egoteko.<ref name="Powers" /> Glass atzetik joan zitzaion.<ref name=":3" /> Barryk, harremana baloratzeko eskatuta hauxe esan zuen: «Berarekin irten nintzen. Bizitza osoan egin dudan okerrena izan da. Utzi genuenean erloju bat eman zidan, eta esan zidan aspergarria eta txepel hutsa nintzela, eta... ez nintzela nahikoa momentu hartan berarentzat. Eta, akabo gurea».<ref name=":3" /> Geroago, bere harremanean oinarritutako komiki bat marraztu zuen, ''Head Lice and My Worst Boyfriend'' (Buruko zorriak eta inoiz izan dudan mutil-lagunik txarrena), geroago ''One! Hundred! Demons!...'' liburuan sartu zuena. <ref name="Cronin">{{Cite web|izena=Brian|abizena=Cronin|izenburua=Comic Book Legends Revealed #242 {{!}} CBR|hizkuntza=en|data=2010eko urtarrilaren 7a|url=https://www.cbr.com/comic-book-legends-revealed-242/|aldizkaria=Comic Book Legens Revealed|lana=www.cbr.com|sartze-data=2024-10-31}}</ref> Glassek ez zuen Barryk esandakoa ukatu, eta ''Chicago Readerri'' esan zion: "Ni ergel hutsa nintzen. Oker nengoen... berari buruzko hainbat gauzatan. Berak nitaz esaten dituen gauza txar guztiak berrets ditzaket".<ref name=":3" />
Barry [[Kevin Kawula|Kevin Kawularekin]] ezkonduta dago, belazeen leheneratzean aditua.<ref>{{Cite news|izena=Carol|abizena=Kino|izenburua=How to Think Like a Surreal Cartoonist|hizkuntza=en|data=2008-05-11|url=https://www.nytimes.com/2008/05/11/arts/design/11kino.html?pagewanted=all|kazeta=The New York Times|sartze-data=2024-10-31}}</ref> Elkar ezagutu zutenean, Barry Ragdale Fundazioan artista egoiliar zegoen eta Kawula Lake Forest Open Lands proiektuko lurren administratzailea zen [[Illinois|Illinoiseko]] [[Lake Forest (Illinois)|Lake Foresten]].<ref>{{erreferentzia|izena=Kevin|abizena=Kawula|izenburua=Where There’s Oak ... There’s Fire|hizkuntza=en|data=1997ko uda|url=https://web.archive.org/web/20081031174938/https://www.lfola.org/client_uploads/gr_winter_07.pdf|aldizkaria=Grass Roots|sartze-data=2024-10-31}}</ref> 2002an, [[Footville (Wisconsin)|Footvilletik]] (Wisconsin) gertu dagoen esne-etxalde batera joan ziren bizitzera.<ref>{{erreferentzia|izena=Brigitte|abizena=Warner|izenburua=What It Is: Cartoonist Lynda Barry Speaks at Johns Hopkins|hizkuntza=en|data=2009-04-21|url=https://www.radarredux.com/component/content/article/172-what-it-is-cartoonist-lynda-barry-speaks-at-johns-hopkins.html|aldizkaria=radarredux.com|sartze-data=2024-10-31}}</ref>
Barry oso kritikoa da [[Haize-sorgailu|turbina eolikoekin]], eta kanpainia bat lideratu du Wisconsineko gobernuak haize-sorgailuak eraiki ahal izateko zonifikazio-erregulazio argia ezarri dezan. [[Energia eoliko|Energia eolikoak]] [[Hots-kutsadura|kutsadura]] akustikoan eta giza osasunean duen eragin negatiboaz eta energia sortzeko eraginkortasun eztabaidagarriaz ere mintzatu da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Brian|abizena=McCombie|izenburua=The war over wind|hizkuntza=en-us|data=2009-09-10|url=https://isthmus.com/news/news/the-war-over-wind/|aldizkaria=Isthmus {{!}} Madison, Wisconsin|sartze-data=2024-11-01}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Michael|abizena=Miner|izenburua=Not in my back 40|hizkuntza=en-US|data=2009-05-13|url=https://chicagoreader.com/blogs/not-in-my-back-40/|aldizkaria=Chicago Reader|sartze-data=2024-11-01}}</ref>
1994an, Barry [[Denge|dengez]] gaixotu eta oso larri egon zen.<ref name="Kois" />
== Sariak ==
* 1988 Inkpot Award<ref>{{Cite web|izenburua=Inkpot Awards|argitaletxea=[[San Diego Comic-Con]]|hizkuntza=en|url=https://www.comic-con.org/awards/inkpot|aldizkaria=Comic-Con international|sartze-data=2024-11-01}}</ref>
* 2004 Friends of Lulu elkarteak antolaturiko Women Cartoonists Hall of Fame (Emakume komikigileen ospearen aretoa) saria<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Friends of Lulu 2004 Lulu Awards|hizkuntza=en|url=http://www.hahnlibrary.net/comics/awards/lulu04.php|aldizkaria=www.hahnlibrary.net|sartze-data=2024-11-01}}</ref>
* 2009 Eisner Award: errealitatean oinarritutako lanik onena: ''What It Is''<ref>{{Erreferentzia|izena=Neil GladstoneNeil|abizena=Gladstone|izenburua=The 2009 Eisner Award Winners Announced at Comic-Con|hizkuntza=en|data=2009-07-25|url=https://comicsalliance.com/the-2009-eisner-award-winners-announced/|aldizkaria=ComicsAlliance|sartze-data=2024-11-01}}</ref>
* 2013 [[Wisconsin|Wisconsingo]] Visual Art Lifetime Achievement Award (Ikusizko arteei eskainitako bizitza oso baten saria) saria.<ref name=":8" />
* 2016 Eisner Hall of Fame sari berezia.<ref name=":9" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Hall Of Fame|hizkuntza=en-US|url=https://www.comic-con.org/awards/eisner-awards/hall-of-fame/|aldizkaria=Comic-Con International|sartze-data=2024-11-01}}</ref>
* 2019 MacArthur Fellow saria<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Lynda Barry. Graphic Novelist, Cartoonist, and Educator|hizkuntza=en|data=2019-09-25|url=https://www.macfound.org/fellows/class-of-2019/lynda-barry|aldizkaria=www.macfound.org|sartze-data=2024-11-01}}</ref>
== Argitaratutako lanak ==
*''Girls and Boys'' ([[Real Comet Press]] 1981) {{ISBN|0-941104-00-1}}
* ''Big Ideas'' (Real Comet Press 1983) {{ISBN|0-941104-07-9}}
* ''Naked Ladies, Naked Ladies, Naked Ladies: Coloring Book'' (Real Comet Press 1984) {{ISBN|978-0941104135}}
* ''Everything in the World'' ([[HarperCollins]] 1986) {{ISBN|978-0060961077}}
* ''Down the Street'' (HarperCollins 1988) {{ISBN|978-0060963040}}
* ''The Fun House'' (HarperCollins 1988) {{ISBN|0-06-096228-3}}
* ''The Good Times Are Killing Me'' (Perennial/HarperCollins, 1988) {{ISBN|0-941104-22-2}}<ref name=":4" />
* ''Come Over, Come Over'' (HarperCollins 1990) {{ISBN|0-06-096504-5}}<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Come Over Come Over – Drawn & Quarterly|url=https://drawnandquarterly.com/books/come-over-come-over/|aldizkaria=drawnandquarterly.com|sartze-data=2024-11-01}}</ref>
* ''My Perfect Life'' (Perennial/HarperCollins 1992) {{ISBN|978-0060965051}}<ref>{{Erreferentzia|izenburua=My Perfect Life – Drawn & Quarterly|url=https://drawnandquarterly.com/books/my-perfect-life/|aldizkaria=drawnandquarterly.com|sartze-data=2024-11-01}}</ref>
* ''The Lynda Barry Experience'' (CD 1993) {{ISBN|1-882543-17-3}}
* ''It's So Magic'' (Perennial/HarperCollins 1994) {{ISBN|978-0060950460}}<ref>{{Erreferentzia|izenburua=It’s So Magic – Drawn & Quarterly|url=https://drawnandquarterly.com/books/its-so-magic/|aldizkaria=drawnandquarterly.com|sartze-data=2024-11-01}}</ref>
* ''The Freddie Stories'' (Sasquatch Books 1999) {{ISBN|978-1570611063}}<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Freddie Stories – Drawn & Quarterly|url=https://drawnandquarterly.com/books/freddie-stories/|aldizkaria=drawnandquarterly.com|sartze-data=2024-11-01}}</ref>
* ''Cruddy'' (Simon & Schuster hardcover 1999) {{ISBN|978-0684865300}} (paperback 2000) {{ISBN|978-0684838465}}<ref name=":5" />
* ''The Greatest of Marlys'' (Sasquatch Books 2000) {{ISBN|1-57061-260-9}}<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Greatest of Marlys – Drawn & Quarterly|url=https://drawnandquarterly.com/books/greatest-marlys/|aldizkaria=drawnandquarterly.com|sartze-data=2024-11-01}}</ref>
* ''One! Hundred! Demons!'' (Sasquatch Books 2002) {{ISBN|9781570613371}}<ref name=":6" />
* ''What It Is'' (Drawn &amp; Quarterly 2008) {{ISBN|978-1897299357}}<ref name=":7" />
* ''Picture This: The Near-Sighted Monkey Book'' (Drawn & Quarterly 2010) {{ISBN|1-897299-64-8}}<ref name=":10" />
* ''Blabber Blabber Blabber: Volume 1 of Everything'' (Drawn & Quarterly 2011) {{ISBN|978-1770460522}}<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Blabber Blabber Blabber – Drawn & Quarterly|url=https://drawnandquarterly.com/books/blabber-blabber-blabber/|aldizkaria=drawnandquarterly.com|sartze-data=2024-11-01}}</ref>
* ''Syllabus: Notes from an Accidental Professor'' (Drawn & Quarterly 2014) {{ISBN|978-1770461611}}<ref name=":11" />
* ''The Greatest of Marlys'' (Drawn & Quarterly hardcover 2016) {{ISBN|978-1770462649}}
* ''Making Comics'' (Drawn & Quarterly 2019) {{ISBN|978-1770463691}}<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Making Comics – Drawn & Quarterly|url=https://drawnandquarterly.com/books/making-comics/|aldizkaria=drawnandquarterly.com|sartze-data=2024-11-01}}</ref>
==Oharrak==
{{erreferentzia zerrenda|taldea="oh"}}
==Erreferentziak==
{{Itzulia2|en|hizkuntza=ingelesezko|Lynda Barry|2024-10-03|bertsioa=1249099187}}
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Bibliografia ==
* {{Erreferentzia|izena=Susan E.|abizena=Kirtley|urtea=2012|izenburua=Lynda Barry: Girlhood through the Looking Glass|argitaletxea=University Press of Mississippi|ISBN=978-1-61-703234-9|hizkuntza=en|url=https://books.google.com/books?id=B2kurqNBIZcC&pg=PA15}}
*{{Cite aldizkari|izena=Hillary|abizena=Chute|izenburua=Somehow People Started Somehow to Actually Start to Like It, ...|orrialdeak=47–58|hizkuntza=en|data=2008ko azaroa-abendua|url=https://www.believermag.com/issues/200811/?read=interview_barry|kazeta=[[The Believer (magazine)|The Believer]]|liburukia=6|alea=9}}
* {{Cite aldizkari|izena=Theresa M.|abizena=Tensuan|izenburua=Comic Visions and Revisions in the work of Lynda Barry and Marjane Satrapi|orrialdeak=947–964|hizkuntza=en|data=2006ko negua|kazeta=[[Modern Fiction Studies]]|liburukia=52|alea=4|doi=10.1353/mfs.2007.0010}}
* {{Erreferentzia|izena=Hillary L.|abizena=Chute|urtea=2010|izenburua=Graphic Women: Life Narrative and Contemporary Comics|url=https://archive.org/details/graphicwomenlife0000chut|argitaletxea=[[Columbia University Press]]|ISBN=978-0-231-15062-0|hizkuntza=en}}
* {{Cite news|izena=Michael|abizena=Dean|izenburua=Lynda Barry Interview|argitaletxea=|hizkuntza=en|data=2009ko martxoaren 2a|url=https://www.tcj.com/index.php?option=com_content&task=view&id=999&Itemid=48|kazeta=[[The Comics Journal]]|alea=296}}
== Kanpo estekak ==
*[https://www.lambiek.net/artists/b/barry_lynda.htm Lynda Barry profile], Lambiek Comiclopedia
* [https://web.archive.org/web/20040401162930/https://dir.salon.com/topics/lynda_barry/index.html Salon.com: Lynda Barry archive], salon.com; accessed March 5, 2016.
* {{Cite web|izenburua=Lynda Barry|argitaletxea=[[Drawn & Quarterly]]|hizkuntza=en|url=https://drawnandquarterly.com/author/lynda-barry/|sartze-data=2024-10-30}}
* [https://osucartoons.pastperfectonline.com/vocabulary?keyword=Barry%2C+Lynda%2C+1956-&letter=B&searchtype=creator&showsearch=true Billy Ireland Cartoon Library & Museum Art Database]
* {{Erreferentzia|izena=Aniko|abizena=Villalba|izenburua=«What it is», por Lynda Barry|hizkuntza=es|data=2015-03-28|url=https://www.escribir.me/what-it-is-por-lynda-barry/|aldizkaria=ESCRIBIR.me - escribir hace bien}}
* {{Erreferentzia|izena=Rusty|abizena=Blazenhoff|izenburua=Lynda Barry's 'Writing the Unthinkable' lesson|hizkuntza=en|data=2018-08-16|url=https://boingboing.net/2018/08/16/lynda-barrys-writing-the-u.html|aldizkaria=boing boing|sartze-data=2024-10-30}}
{{bizialdia|1956ko|bizirik|Barry, Lynda}}
[[Kategoria:Gizabanako biziak]]
[[Kategoria:Norvegiar estatubatuarrak]]
[[Kategoria:Irlandar estatubatuarrak]]
[[Kategoria:1956ko jaiotzak]]
[[Kategoria:Emakume komikigileak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako emakumeak]]
cnlm3sly0d906v5bkk4iuiggjf01rur
Eranskina:Frank Lloyd Wrighten lanak
0
1211658
10005883
9981060
2024-12-20T15:01:12Z
InternetArchiveBot
119347
Add 2 books for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005883
wikitext
text/x-wiki
Etxe, eraikin komertzial eta bestelako '''[[Frank Lloyd Wright|Frank Lloyd Wrighten]]''' lanen zerrenda kronologikoa. Arkitekto estatubatuarraren 425 lan baino gehiago daude zerrenda horretan, eta banaka ordena daitezke zutabe bakoitzaren goiburuaren arabera.
== Gakoak ==
*[[Fitxategi:Beige_Demolished_Works.jpg|30x30px|Beix kolorea]] Eraitsia edo suntsitua («Beste informazio bat» atalean ere adierazten da)
*[[Fitxategi:Green_Open_Key_Square.jpg|30x30px|Berde kolorea]] Normalean jendearentzat irekita
*[[Fitxategi:Purple_Disputed_Key_Square.jpg|30x30px|More kolorea]] Egiletza, eztabaidan (Wright-en diseinua baieztatu gabe)
== Egindako eraikinak ==
{| class="wikitable sortable"
|+
!Izena
! class="unsortable" |Serie zkia.
! class="unsortable" |Hiria
! class="unsortable" |Herrialdea
! class="unsortable" |Estatua/probintzia
! class="unsortable" |Diseinu-data
! class="unsortable" |Eraikitze data
! class="unsortable" |Gainerako informazioa
! class="unsortable" |Irudia
|-
| data-sort-value="Unity Chapel" |[[Unity Chapel]]
|S.000
|[[Spring Green (Wisconsin)|Spring Green]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1886
|1886
|[[Joseph Lyman Silsbee|Joseph Lyman Silsbeerekin]] batera
|[[Fitxategi:Unity_Chapel.JPG|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Hillside Home School I" |[[Hillside Home School I]]
|S.001
|[[Spring Green (Wisconsin)|Spring Green]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1887
|1887
|[[Joseph Lyman Silsbee|Joseph Lyman Silsbeerekin]] batera
1950an eraitsia
|[[Fitxategi:FLW_Hillside_Home_School_I.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Wright, Frank Lloyd, Home and Studio-Frank Lloyd Wright Home" |[[Frank Lloyd Wright Home and Studio|Frank Lloyd Wright Home]]
|S.002
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1889
|1889
|1895ean gehitutako joko-aretoa eta sukaldea.
Marrazketa-estudioa eta 1898an konexio-korridorea handitzea.
1911n birmoldatua.
1974-1987an zaharberritua.
Bisita turistikoetarako eskuragarri
|[[Fitxategi:Frank_Lloyd_Wright_Home_and_Studio_(west_side_zoom).JPG|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="MacHarg House" |[[William Storrs MacHarg House]]
|S.010
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1890
|1891
|[[Louis Sullivan|Louis Sullivanek]] 1903an zaharberritua
1926an araitsia
|
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Sullivan Bungalow" |[[Louis Sullivan Bungalow]]
|S.005
|[[Ocean Springs]]
|AEB
|[[Mississippi]]
|1890
|1890
|[[Huracán Katrina|huracán Katrinak]] 2005an suntsitua
|
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Charnley-Norwood House" |[[Charnley-Norwood House]]
|S.007
|[[Ocean Springs]]
|AEB
|[[Mississippi]]
|1890
|1890
|[[Huracán Katrina|huracán Katrinak]] 2005an asko hondatua
erabata berritua 2014an<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.playthecoast.com/blog/Preserving-History---The-Charnley-Norwood-House-in-Ocean-Springs|izena=Connie|abizena=Raley|izenburua=Preserving History - The Charnley-Norwood House in Ocean Springs|website=www.playthecoast.com|hizkuntza=en|access-date=2019-09-05}}</ref>
|[[Fitxategi:Charnley-Norwood_House_(c._1910).jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Charnley House-James A. Charnley House" |[[James Charnley House|James A. Charnley House]]
|S.009
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1891
|1892
|[[Louis Sullivan|Louis Sullivanekin]] batera
|[[Fitxategi:James_Charnley_Residence_HABS_ILL,16-CHIG,12-1.jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Harlan House" |[[Dr. Allison W. Harlan House]]<ref>{{koord|41.8146661|-87.599777|type:landmark|format=dms}}</ref>
|S.018
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1891
|1892
|1963an sute batek errea
|
|-
| data-sort-value="McArthur House" |[[Warren McArthur House]]<ref>{{koord|41.8063254|-87.5939459|type:landmark|format=dms}}</ref>
|S.011
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1892
|1892
|1900 zaharberritua
|[[Fitxategi:Warren_McArthur_House_Front_Elevation_View.jpg|195x195px]]
|-
| data-sort-value="Blossom House" |[[George Blossom House]]<ref>{{koord|41.8061975|-87.5939539|type:landmark|format=dms}}</ref>
|S.014
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1892
|1892
|Garajea 1907an gehitua
|[[Fitxategi:George_Blossom_House_Corner_View_Through_Trees.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Emmond House" |[[Robert G. Emmond House]]<ref>{{koord|41.8120033|-87.8652245|type:landmark|format=dms}}</ref>
|S.015
|[[La Grange (Illinois)|La Grange]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1892
|1892
|
|[[Fitxategi:RGEmmondHouse.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Gale House" |[[Thomas H. Gale House]]
|S.016
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1892
|1892
|
|[[Fitxategi:Oak_Park_Il_Thomas_Gale_House2.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Parker House" |[[Robert P. Parker House]]
|S.017
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1892
|1892
|
|[[Fitxategi:Oak_Park_Il_Parker_House1.jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Sullivan House" |[[Albert Sullivan House]]<ref>{{koord|41.8114755|-87.5942838|type:landmark|format=dms}}</ref>
|S.019
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1892
|1892
|[[Louis Sullivan|Louis Sullivanekin]] batera
1970ean eraitsia
|[[Fitxategi:Albert_Sullivan_House_HABS.jpg|190x190px]]
|-
| data-sort-value="Clark House" |[[W. Irving Clark House]]<ref>{{koord|41.810234|-87.8690332|type:landmark|format=dms}}</ref>
|S.013
|[[La Grange (Illinois)|La Grange]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1892
|1893
|
|[[Fitxategi:WIClarkHouse.JPG|200x200px]]
|-
| data-sort-value="Gale House-Walter H. Gale House" |[[Walter Gale House|Walter H. Gale House]]
|S.020
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1893
|1893
|
|[[Fitxategi:Oak_Park_Il_Walter_Gale_House4.jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Lamp Cottage" |[[Robert M. Lamp Cottage]]
(Rocky Roost)<ref>{{koord|43.1253016|-89.4035947|type:landmark|format=dms}} per {{Erreferentzia|url=http://www.steinerag.com/flw/Artifact%20Pages/PhRtS021.htm|izenburua=Wright Studies: Robert M. Lamp Cottage, Rocky Roost, Lake Mendota, Wisc. (1893) (S.021) Remodel (1901)|lana=The Wright Library|archive-url=https://web.archive.org/web/20110809094141/http://www.steinerag.com/flw/Artifact%20Pages/PhRtS021.htm|archive-date=2011-08-09|access-date=2011-09-08}}</ref>
|S.021
|[[Madison (Wisconsinko herria)|Madison]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1893
|1893
|1901an gehikuntzak eta berrikuntzak
1934an sute batek suntsitua
|[[Fitxategi:Rocky_Roost.jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Lake Mendota Boathouse" |[[Lake Mendota Boathouse]]<ref>{{koord|43.0787939|-89.3917313|type:landmark|format=dms}}/ref>
|S.022
|[[Madison (Wisconsinko herria)|Madison]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1893
|1893
|1926an eraitsia
|
|-
| data-sort-value="Woolley House" |[[Francis J. Woolley House]]
|S.023
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1893
|1893
|
|[[Fitxategi:Oak_Park_Il_Woolley_House2.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Winslow House" |[[William H. Winslow House]]
|S.024
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1893
|1894
|
|[[Fitxategi:William_H._Winslow_House_Front_Facade.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Goan House" |[[Peter Goan House]]<nowiki><ref></nowiki>{{koord|41.8119893|-87.8658253|type:landmark|format=dms}}</ref>
|S.029
|[[La Grange (Illinois)|La Grange]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1893
|1894
|
|
|-
| data-sort-value="Roloson Houses-Robert W. Roloson Houses" |[[Roloson Houses|Robert W. Roloson Houses]]
|S.026
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1894
|1894
|
|[[Fitxategi:Robert_W_Roloson_Houses_(Adjusted).jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Bagley House" |[[Frederick Bagley House]]<ref>{{koord|41.801072|-87.9169375|type:landmark|format=dms}}</ref>
|S.028
|[[Hinsdale (Illinois)|Hinsdale]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1894
|1894
|
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Mitchell House" |[[Henry and Lily Mitchell House]]
|S.039
|[[Racine (Wisconsin)|Racine]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1894
|1894
|Cecil Corwinen lana izan daiteke,<ref>{{Erreferentzia|isbn=0-7649-2890-2|page=84|lekua=Korea|izena=Wright|abizena=Hertzberg|izenburua=Wright in Racine: The Architect's Vision for One American City|url=https://archive.org/details/wrightinracinear0000hert|argitaletxea=Pomegranate|urtea=2004}}</ref> edo Corwin eta Wrighten arteko lankidetza<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.franklloydwrightinfo.com/mitchell.html|izena=William A.sizes/o/|abizena=Storrer|izenburua=Henry and Lily Mitchell Residence in Racine, Wisconsin|lana=FLlW Update|archive-url=https://web.archive.org/web/20100413061327/http://www.franklloydwrightinfo.com/mitchell.html|archive-date=2010-04-13|access-date=2010-06-11}}</ref>
|
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Bassett House" |[[Dr. H. W. Bassett House]]<ref>{{koord|41.8863843|-87.7946395|type:landmark|format=dms}}</ref>
|S.027
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1894
|1894
|Eraberritua
1922an eraitsia
|
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Francisco Terrace Apartments" |[[Francisco Terrace Apartments]]<ref>{{koord|41.8858631|-87.6986432|type:landmark|format=dms}}</ref>
|S.030
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1895
|1895
|1974an eraitsia
Fatxada berreraikia eta birkokatua<ref>{{koord|41.8883611|-87.7911472|type:landmark|format=dms}}</ref> en [[Oak Park (Illinois)|Oak Park]], AEB 1977an
|[[Fitxategi:Francisco_Terrace_Entrance_Arch.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Waller Apartments-Edward C. Waller Apartments" |[[Waller Apartments|Edward C. Waller Apartments]]
|S.031
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1895
|1895
|Planta bat sute batean suntsitua, 1968an
|[[Fitxategi:Edward_C_Waller_Apts_East_End.jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Francis Apartments" |[[Francis Apartments]]<ref>{{koord|41.8164922|-87.6130848|type:landmark|format=dms}}</ref>
|S.032
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1895
|1895
|1971n eraitsia
|[[Fitxategi:Francis_Apartments,_cropped,_(HABS_ILL,16-CHIG,74-4).jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Williams House" |[[Chauncey L. Williams House]]
|S.033
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1895
|1895
|
|[[Fitxategi:Chauncey_L_Williams_House_Front.jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Moore House-Nathan G. Moore House I" |[[Nathan G. Moore House|Nathan G. Moore House I]]
|S.034
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1895
|1895
|1922ko sute batek partzialki suntsitu zuen,
1923an berreraikia eta birdiseinatua (ikus Nathan Moore House II)
|[[Fitxategi:Nathan_G._Moore_House_I_(East_View).jpg|165x165px]]
|-
| data-sort-value="Young House" |[[Harrison P. Young House]]
|S.036
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1895
|1895
|Eraberritua
|[[Fitxategi:Oak_Park_Il_Young_House2.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Smith House (Oak Park (Illinois))-George W. Smith House" |[[George W. Smith House (Oak Park (Illinois))|George W. Smith House]]<ref>{{koord|41.881111|-87.799444|type:landmark|format=dms}}</ref>
|S.045
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1895
|1898
|
|[[Fitxategi:Oak_Park_Il_Smith_House1.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Romeo and Juliet Windmill" |[[Romeo and Juliet Windmill]]<ref>{{koord|43.1358171|-90.073514|type:landmark|format=dms}}</ref>
|S.037
|[[Spring Green (Wisconsin)|Spring Green]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1896
|1897
|1938an berreraikia
1992an zaharberritua
|[[Fitxategi:Romeo_and_Juliet_Windmill_(Cropped).jpg|180x180px]]
|-
| data-sort-value="Heller House-Isidore H. Heller House" |[[Heller House|Isidore H. Heller House]]
|S.038
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1896
|1897
|
|[[Fitxategi:Isidore_Heller_House_-_East_(front)_and_North_elevations_-_HABS_ILL,16-CHIG,48-1.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Goodrich House" |[[Harry C. Goodrich House]]<ref>{{koord|41.8957632|-87.7894112|type:landmark|format=dms}}</ref>
|S.042
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1896
|1896
|
|[[Fitxategi:Harry_C._Goodrich_House_2.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Roberts House" |[[Charles E. Roberts House]]<ref>{{koord|41.8923835|-87.7931173|type:landmark|format=dms}}</ref>
|S.040
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1896
|1896
|Zaharberritua
|[[Fitxategi:Charles_E._Roberts_House.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Roberts Stable" |[[Charles E. Roberts Stable]]
|S.041
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1896
|1896
|Zaharberritua
Etxebizitza bihurtuta 1903-1905 1929an gaur egungo kokalekura eramana
|[[Fitxategi:Oak_Park_Il_Roberts_Stable5.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Furbeck House-George W. Furbeck House" |[[George Furbeck House|George W. Furbeck House]]
|S.043
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1897
|1897-1898
|
|[[Fitxategi:Oak_Park_Il_G_Furbeck_House3.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Furbeck House" |[[Rollin Furbeck House]]<ref>{{koord|41.8951268|-87.7884758|type:landmark|format=dms}}</ref>
|S.044, S.044A
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1897
|1897
|Zaharberritua 1907an
|[[Fitxategi:Rollin_Furbeck_House_Front.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Gale Cottage" |[[Thomas H. Gale Cottage]]
|S.088.0
|[[Whitehall (Míchigan)|Whitehall]]
|AEB
|[[Michigan]]
|1897
|
|
|[[Fitxategi:Thomas_H._Gale_Cottage.jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="River Forest Golf Club" |[[River Forest Golf Club]]<ref>{{koord|41.8892996|-87.8056848|type:landmark|format=dms}} (kokapen zehatza Bonnie Brae, Quick, Harlem eta Lake inguratuta dagoen bloke honetan)</ref>
|S.062
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1898
|
|Eraitsia
|
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Wright, Frank Lloyd, Home and Studio-Frank Lloyd Wright Home (studio addition)" |[[Frank Lloyd Wright Home and Studio|Frank Lloyd Wright Home (studio addition)]]
|S.004
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1897
|1898
|Barruko eta kanpoko aldaketak 1905ean.
Zaharberritua 1911n.
1982-1987an zaharberritua
|[[Fitxategi:Frank_LLoyd_Wright_Studio_Chicago_Frontage.jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Husser House" |[[Joseph and Helen Husser House]]<ref>{{koord|41.958784|-87.6484215|type:landmark|format=dms}}</ref>
|S.046
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1899
|
|1926an eraitsia
|
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Waller House" |[[Edward C. Waller House]]
|S.047
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1899
|
|Zaharberritua
1939an eraitsia
|
|-
| data-sort-value="Adams House" |[[William and Jessie M. Adams House]]
|S.048
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1900
|1900-1901
|
|[[Fitxategi:William_M_Adams_House_Front.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Foster House and Stable" |[[S. A. Foster House and Stable]]
|S.049
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1900
|1900
|
|[[Fitxategi:Stephen_A._Foster_House_and_Stable.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Bradley House" |[[B. Harley Bradley House]]
(Glenlloyd)
|S.052
|[[Kankakee (Illinois)|Kankakee]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1900
|
|
|[[Fitxategi:B._Harley_Bradley_House_and_Stable.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Hickox House" |[[Warren Hickox House]]
|S.056
|[[Kankakee (Illinois)|Kankakee]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1900
|1900
|
|[[Fitxategi:Warren_Hickox_House.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Pitkin Cottage" |[[E.H. Pitkin Cottage]]
|S.076
|Sapper Island,<ref>{{koord|46.3155616|-83.9588499|type:landmark|format=dms}} (precise location on island uncertain)</ref> [[Desbarats (Ontario)|Desbarats]]
|[[Kanadá]]
|[[Ontario]]
|1900
|
|
|
|-
| data-sort-value="Wallis Cottage" |[[Henry Wallis Cottage]]
|S.079
|[[Delavan (Wisconsin)|Delavan]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1900
|
|
|
|- style="background: #f5eddc"
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value=" Waller Gates " |[[Edward C. Waller Gates]]
|S.065
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1901
|
|Atearen eta hesiaren zutoinak berritu eta berrerabili egin ziren, azpizatiketa modernorako sarrera gisa<ref>{{Erreferentzia|url=https://www.oakpark.com/News/Articles/6-16-2008/Waller-Gates:-22-years-in-the-rehabbing/|izena=Bill|abizena=Dwyer|izenburua=Waller Gates: 22 years in the rehabbing|website=www.oakpark.com|hizkuntza=en|access-date=2019-09-05}}</ref>
|[[Fitxategi:Edward_C_Waller_Gates_(Cropped).jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Waller Poultry House, and Stables" |[[Edward C. Waller Poultry House, and Stables]]
|S.066
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1901
|
|1939an eraitsitako hegazti-etxea
1970eko hamarkadaren hasieran eraitsitako ukuiluak
|
|-
| data-sort-value="Jones House" |[[Fred B. Jones House]]
(Penwern)
|S.083
|[[Delavan (Wisconsin)|Delavan]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1901
|1902
|
|[[Fitxategi:Fred_B_Jones_Estate_3335_S_Shore_Dr.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Willits House-Ward Winfield Willits House" |[[Willits House|Ward Winfield Willits House]]
|S.054
|[[Highland Park, Illinois|Highland Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1901
|
|
|[[Fitxategi:Willits_House.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Henderson House-F. B. Henderson House" |[[F.B. Henderson House|F. B. Henderson House]]
|S.057
|[[Elmhurst (Illinois)|Elmhurst]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1901
|1901
|
|[[Fitxategi:Frank_B._Henderson_House_(Elmhurst,_Illinois)_01.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Fricke House" |[[William G. Fricke House]]<ref>{{koord|41.8961979|-87.7877355|type:landmark|format=dms}}</ref>
|S.058
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1901
|
|
|[[Fitxategi:William_G_Fricke_House_Iowa_Street_View.jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Universal Portland Cement Company, Buffalo Exposition Pavilion" |[[Buffalo Exposition Pavilion for the Universal Portland Cement Company|Búfalo Exposition Pavilion for the Universal Portland Cement Company]]<ref>{{koord|42.9360036|-78.8714504|type:landmark|format=dms}} (fairground, precise location within fairground uncertain)</ref>
|S.063
|[[Buffalo (New York)|Buffalo]]
|AEB
|[[New York (estatua)|Nueva York]]
|1901
|1901
|Denbora-egitura
Eraitsia
|
|-
| data-sort-value="Thomas House-Frank W. Thomas House" |[[Frank Thomas House|Frank W. Thomas House]]
|S.067
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1901
|1901
|
|[[Fitxategi:Oak_Park_Il_Thomas_House4.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Davenport House" |[[E. Arthur Davenport House]]<ref>{{koord|41.8904327|-87.8159342|type:landmark|format=dms}}</ref>
|S.068
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1901
|
|
|[[Fitxategi:E_Arthur_Davenport_House_Front.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Martin House" |[[William E. Martin House]]<ref>{{koord|41.8977068|-87.78944|type:landmark|format=dms}}</ref>
|S.061
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1902
|
|
|[[Fitxategi:William_E_Martin_House_Front.jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Lake Delavan Yacht Club" |[[Lake Delavan Yacht Club]]<ref>{{Koord|42.5999457|-88.5995972|format=dms|type:landmark}}<!-- Per historic map --></ref>
|S.064
|[[Delavan (Wisconsin)|Delavan]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1902
|
|Eraitsia
|
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Hillside Home School II" |[[Hillside Home School II]]
|S.069
|[[Spring Green (Wisconsin)|Spring Green]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1901
|1902, 1932, 1952
|
|[[Fitxategi:Taliesin600.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Little House I" |[[Francis W. Little House I]]<ref>{{Koord|40.693207|-89.616215|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.070
|[[Peoria (Illinois)|Peoria]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1902
|1902
|Ukuilu erantsia 1909an
|[[Fitxategi:Francis_W_Little_House_I_(Modified).jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Heurtley House-Arthur B. Heurtley House" |[[Arthur Heurtley House|Arthur B. Heurtley House]]
|S.074
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1902
|1902
|
|[[Fitxategi:Oak_Park_Il_Heurtley_House4.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Heurtley Summer Cottage" |[[Arthur B. Heurtley Summer Cottage]]
|S.075
|[[Marquette Island]]
|AEB
|[[Michigan]]
|1902
|1902
|Birmoldatua
|
|-
| data-sort-value="Gerts Double House, Bridge Cottage" |[[Mrs. George Gerts Double House, Bridge Cottage]]
|S.077
|[[Whitehall (Míchigan)|Whitehall]]
|AEB
|[[Michigan]]
|1902
|
|
|[[Fitxategi:Mrs._George_Gerts_Double_House,_Bridge_Cottage.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Dana-Thomas House" |[[Dana-Thomas House]]
|S.072
|[[Springfield (Illinois)|Springfield]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1902
|1902-04
|Bisita turistikoetarako eskuragarri
|[[Fitxategi:Dana_Thomas_Windows.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Gerts Bridge Cottage" |[[Walter Gerts Bridge Cottage]]
|S.078
|[[Whitehall (Míchigan)|Whitehall]]
|AEB
|[[Michigan]]
|1902
|
|
|
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Hebert House" |[[Alfred W. Hebert House]]
|S.089
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1902
|
|Birmoldatua
<br />1959an sute batek partzialki suntsitu zuen; Wrighten elementu guztiak kendu ziren berreraikitzean
|
|-
| data-sort-value="Spencer House" |[[George W. Spencer House]]
|S.081
|[[Delavan (Wisconsin)|Delavan]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1902
|
|
|
|-
| data-sort-value="Ross House" |[[Charles S. Ross House]]
|S.082
|[[Delavan (Wisconsin)|Delavan]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1902
|
|
|<!-- Commented out because image was deleted: [[Fitxategi:ForestHouse.JPG|150px]] -->
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Mosher House-John A. Mosher House" |[[Mosher House|John A. Mosher House]]
|
|[[Wellington (Ohio)|Wellington]]
|AEB
|[[Ohio]]
|1902
|1903-04
|Eraiki gabeko jatorrizko etxea, amarentzat diseinatua Wilmetten (Illinois). Taliesinen ez dago etxe honetarako marrazkirik, eraiki zen bezala.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Frank Lloyd Wright Monograph 1902-1906|abizena=Pfieffer|izena=Bruce Brooks|url=http://www.savewright.org/wright_chat/viewtopic.php?t=3184&postdays=0&postorder=asc&start=15&sid=96bab247ca5374c7298ac25f167b33d3|access-date=2010-06-11|argitaletxea=A.D.A. Edita|lekua=Tokyo|liburukia=2|orrialdea=64|abizena2=Futagawa|izena2=Yuko|isbn=4-87140-515-X|urtea=1989|archive-url=https://web.archive.org/web/20110719231851/http://www.savewright.org/wright_chat/viewtopic.php?t=3184&postdays=0&postorder=asc&start=15&sid=96bab247ca5374c7298ac25f167b33d3|archive-date=2011-07-19}}</ref> Wrighten hainbat lanen zerrenda osoetan ere ez dago.<ref>Egitura adierazten ez duten iturriak hauek dira:<br />
{{Erreferentzia|abizena=Clayton|izena=Marie|izenburua=Frank Lloyd Wright Field Guide|argitaletxea=Running Press|urtea=2002|lekua=Philadelphia|isbn=0-7624-1324-7}}<br />
{{Erreferentzia|abizena=Thomson|izena=Iain|izenburua=Frank Lloyd Wright: A Visual Encyclopedia|argitaletxea=PRC Publishing Ltd|urtea=2002|lekua=London|isbn=1-85648-533-1}}<br />
{{Erreferentzia|url=http://www.franklloydwright.org/fllwf_web_091104/Chronology.html|izenburua=Chronology of Selected Events in Frank Lloyd Wright's Life|urtea=2010|lana=Wright's Life + Work|argitaletxea=Frank Lloyd Wright Foundation|access-date=2010-06-10}}</ref>
|[[Fitxategi:John_A._Mosher_House,_April_2011.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Barton House-George F. Barton House" |[[George Barton House|George F. Barton House]]
|S.103
|[[Buffalo (New York)|Buffalo]]
|AEB
|[[New York (estatua)|New York]]
|1902
|1903-1904
|
|[[Fitxategi:Frank_Lloyd_Wright_-_Barton_House.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Walser, Jr. Residence-Joseph J. Walser, Jr. House" |[[J. J. Walser, Jr. Residence|Joseph J. Walser, Jr. House]]
|S.091
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1903
|
|
|[[Fitxategi:Joseph_J_Walser_Jr_House_2.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Horse Show Fountain" |[[Horse Show Fountain]]
|S.094
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1903
|1909
|1969an berreraikia
|[[Fitxategi:Oak_Park_Il_Horse_Show_Fountain2.jpg|200x200px]]
|-
| data-sort-value="Lincoln Center" |[[Abraham Lincoln Center]]<ref>{{Koord|41.8229277|-87.6093739|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.095
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1903
|
|Dwight Perkinsek osatutako diseinua
|[[Fitxategi:Abraham_Lincoln_Center_from_Corner.jpg|231x231px]]
|-
| data-sort-value="Lamp House" |[[Robert M. Lamp House]]
|S.097
|[[Madison (Wisconsinko herria)|Madison]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1903
|1903
|
|[[Fitxategi:Robert_M._Lamp_House.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Martin House-Darwin D. Martin Carriage House, Conservatory, and Pergola" |[[Darwin D. Martin House|Darwin D. Martin Carriage House, Conservatory, and Pergola]]
|S.101
|[[Buffalo (New York)|Bufalo]]
|AEB
|[[New York (estatua)|New York]]
|1903
|1903-1905
|1962an eraitsia
<br />2004 eta 2007 artean berreraikia
|[[Fitxategi:Darwin_Martin_Carriage_House_and_Conservatory.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Martin House" |[[Darwin D. Martin House]]
|S.100
|[[Buffalo (New York)|Byffalo]]
|AEB
|[[New York (estatua)|New York]]
|1903
|1904-1905
|2004 eta 2017 artean zaharberritua
|[[Fitxategi:Darwin_Martin_House_Front_Zoom.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Cheney House" |[[Edwin H. Cheney House]]
|S.104
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1903
|
|
|[[Fitxategi:2010-04-10_3000x2000_oakpark_edwin_h_cheney_house.jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Larkin Administration Building" |[[Larkin Administration Building]]
|S.093
|[[Buffalo (New York)|Buffalo]]
|AEB
|[[New York (estatua)|New York]]
|1904
|
|1950ean eraitsia
|[[Fitxategi:LarkinAdministrationBuilding1906.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Unity Temple" |[[Unity Temple]]
|S.096
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1904
|1905-08
|
|[[Fitxategi:UnityTempleOakHill.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Westcott House (Springfield (Ohio))-Burton J. Westcott House" |[[Westcott House (Springfield (Ohio))|Burton J. Westcott House]]
|S.099
|[[Springfield (Ohio)|Springfield]]
|AEB
|[[Ohio]]
|1904
|1908
|
|[[Fitxategi:Westcott_house.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Heath House" |[[William R. Heath House]]
|S.105
|[[Buffalo (New York)|Buffalo]]
|AEB
|[[New York (estatua)|New York]]
|1904
|1904-05
|
|[[Fitxategi:William_R._Heath_Residence.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Tomek House-Ferdinand F. Tomek House" |[[F. F. Tomek House|Ferdinand F. Tomek House]] <br /> (The Ship House)
|S.128
|[[Riverside (Illinois)|Riverside]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1904
|1904-1906
|
|[[Fitxategi:TomekHouse.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Sutton House" |[[Harvey P. Sutton House]]
|S.106
|[[McCook (Nebraska)|McCook]]
|AEB
|[[Nebraska]]
|1905
|1905
|
|[[Fitxategi:Sutton_House_(McCook,_Nebraska)_from_SE_2.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Baldwin House" |[[Hiram Baldwin House]]
|S.107
|[[Kenilworth (Illinois)|Kenilworth]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1905
|1905
|
|[[Fitxategi:Hiram_Baldwin_House.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Adams House" |[[Mary W. Adams House]]
|S.108
|[[Highland Park (Illinois)|Highland Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1905
|1905
|
|[[Fitxategi:Mary_w_adams_house_1923LakeAve_side.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Glasner House" |[[William A. Glasner House]]
|S.109
|[[Glencoe (Illinois)|Glencoe]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1905
|1905
|
|[[Fitxategi:William_A._Glasner_House.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Brown House" |[[Charles A. Brown House]]<ref>{{koord|42.0630609|-87.7077091|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.110
|[[Evanston (Illinois)|Evanston]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1905
|
|
|[[Fitxategi:Charles_A_Brown_House_Front_Zoom.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Smith Bank" |[[Frank L. Smith Bank]]
|S.111
|[[Dwight (Illinois)|Dwight]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1905
|1905
|
|[[Fitxategi:Frank_L._Smith_Bank1.JPG|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Cummings Real Estate Office" |[[E. W. Cummings Real Estate Office]]
|S.112
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1905
|
|1925ean eraitsia
|
|-
| data-sort-value="E-Z Polish Factory" |[[E-Z Polish Factory]]
|S.114
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1905
|1905
|
|[[Fitxategi:E-Z_Polish_Factory_Chicago.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Lawrence Memorial Library (Springfield, Illinois)" |[[Lawrence Memorial Library (Springfield, Illinois)]]
|S.073
|[[Springfield (Illinois)|Springfield]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1905
|
|
|
|-
| data-sort-value="Johnson House" |[[A. P. Johnson House]]
|S.087
|[[Delavan (Wisconsin)|Delavan]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1905
|1905
|
|[[Fitxategi:A._p._Johnson_House.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Hardy House" |[[Thomas P. Hardy House]]
|S.115
|[[Racine (Wisconsin)|Racine]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1905
|1905
|
|[[Fitxategi:Thomas_P_Hardy_House_Racine,_WI.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Martin House-Darwin D. Martin Gardener’s Cottage" |[[Darwin D. Martin House|Darwin D. Martin Gardener’s Cottage]]
|S.090
|[[Buffalo (New York)|Buffalo]]
|AEB
|[[New York (estatua)|New York]]
|1905
|1909
|
|
|-
| data-sort-value="Gale Cottage I, II & III" |[[Mrs Thomas H. Gale Cottage I, II & III]]
|S.088.0, S.088.1, S.088.2
|[[Whitehall (Míchigan)|Whitehall]]
|AEB
|[[Michigan]]
|1905
|1909
|
|[[Fitxategi:Mrs_Thomas_H._Gale_Cottage_III.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Rookery Building" |[[Rookery Building]] lobby
|S.113
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1905
|1907
|Remodelación del lobby
|[[Fitxategi:Rookery_Building_interior_view,_Chicago_USA.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Pettit Memorial Chapel-William H. Pettit Mortuary Chapel" |[[Pettit Memorial Chapel|William H. Pettit Mortuary Chapel]]
|S.116
|[[Belvidere (Illinois)|Belvidere]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1906
|1907
|
|[[Fitxategi:Belvidere_Il_Pettit_Chapel1.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Beachy House" |[[Peter A. Beachy House]]
|S.117
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1906
|1906
|Birmoldatua
|[[Fitxategi:Oak_Park_Il_Beachy_House1.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Nichols House" |[[Frederick D. Nichols House]]<ref>{{Koord|41.5413321|-87.6768094|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.118
|[[Flossmoor (Illinois)|Flossmoor]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1906
|
|
|[[Fitxategi:Frederick_D._Nichols_House.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="River Forest Tennis Club" |[[River Forest Tennis Club]]<ref>{{Koord|41.8913043|-87.8144825|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.119
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1906
|
|1920an lekuz aldatu zuten gaur egungo kokapenera<ref>Hemendik gertu {{Koord|41.8897868|-87.8057384|format=dms|type:landmark}}</ref>
|[[Fitxategi:RF_Tennis_Club.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Hills House" |[[Edward R. Hills House]]
|S.051
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1906
|1906
|Birmoldatua
1977ko sutearen ondoren berreraikia
|[[Fitxategi:Oak_Park_Il_Hills_House2.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Hoyt House" |[[P. D. Hoyt House]]
|S.120
|[[Geneva (Illinois)|Geneva]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1906
|
|
|[[Fitxategi:P._D._Hoyt_House.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Gridley House" |[[Mrs. A. W. Gridley House]] <br /> (Ravine House)
|S.121
|[[Batavia (Illinois)|Batavia]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1906
|1906
|
|[[Fitxategi:Mrs._A._W._Gridley_House_(Batavia,_IL)_02.JPG|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Fuller House" |[[Grace Fuller House]]
|S.123
|[[Glencoe (Illinois)|Glencoe]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1906
|
|Ez dago jakiterik inoiz eraiki ote zen
|
|-
| data-sort-value="DeRhodes House" |[[K. C. DeRhodes House]]
|S.125
|[[South Bend (Indiana)|South Bend]]
|AEB
|[[Indiana]]
|1906
|1906
|
|[[Fitxategi:K._C._DeRhodes_House,_May_2011.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Millard House-George M. Millard House" |[[George Madison Millard House|George M. Millard House]]
|S.126
|[[Highland Park (Illinois)|Highland Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1906
|1906
|
|[[Fitxategi:George_madison_millard_house_1689Lakeave.JPG|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Tan-Y-Deri" |[[Tan-Y-Deri]] <br /> (Andrew T. Porter House)<ref>{{Koord|43.1362007|-90.073691|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.134
|[[Spring Green (Wisconsin)|Spring Green]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1907
|1907-1908
|''Etxe bat sutan 5000 dolarren truke'' oinarri hartuta erakia.
|[[Fitxategi:Tan-y-deri_north_facade.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Coonley House-Avery Coonley House" |[[Coonley House|Avery Coonley House]]
|S.135
|[[Riverside (Illinois)|Riverside]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1907
|1912an osatutako gunea
|
|[[Fitxategi:Avery_Coonley_House,_300_Scottswood_Road,_281_Bloomingbank_Road,_Riverside_(Cook_County,_Illinois).jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Hunt House I" |[[Stephen M. B. Hunt House I]]
|S.138
|[[La Grange (Illinois)|La Grange]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1907
|1907
|''Etxe bat sutan 5000 dolarren truke'' oinarri hartuta eraikia.
|[[Fitxategi:SMHuntHouse.JPG|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Fabyan Villa-Col. George Fabyan Villa" |[[Fabyan Villa|Col. George Fabyan Villa]]
|S.129
|[[Geneva (Illinois)|Geneva]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1907
|1907
|Birmoldatua
|[[Fitxategi:Fabyan_FLWright_1907.JPG|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Fox River Country Club" |[[Fox River Country Club]]
|S.130
|[[Geneva (Illinois)|Geneva]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1907
|
|Birmoldatua
Destruida en un incendio en 1910
|
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Larkin Company Exhibition Pavilion" |[[Larkin Company Exhibition Pavilion]]
|S.132
|[[Norfolk (Virginia)|Norfolk]]
|AEB
|[[Virginia]]
|1907
|1907
|Behin behineko egitura
<br />Eraitsia
|
|-
| data-sort-value="Blossom George Garage" |[[George Blossom Garage]]
|S.133
|[[Chicago (Illinois)|Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1907
|1907
|
|[[Fitxategi:Blossomgarage.jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Pebbles & Balch Office" |[[Pebbles & Balch Office]]
|S.131
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1907
|1907
|Birmoldatua<br />1942 inguruan eraitsia
|
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Robie House-Frederick C. Robie House" |[[Robie House|Frederick C. Robie House]]
|S.127
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1908
|1909-1910
|1910ean amaitua
2019an zaharberritua
<br />Bisita turistikoetarako eskuragarri
|[[Fitxategi:Robie_House.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Stockman House-G. C. Stockman House" |[[Dr. G.C. Stockman House|G. C. Stockman House]]
|S.139
|[[Mason City (Iowa)|Mason City]]
|AEB
|[[Iowa]]
|1908
|1908
|''Etxe bat sutan 5000 dolarren truke'' oinarri hartuta eraikia.
|[[Fitxategi:G_C_Stockman_House_Front-Left.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Evans House" |[[Raymond W. Evans House]]
|S.140
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1908
|
|''Etxe bat sutan 5000 dolarren truke'' oinarri hartuta eraikia.
|[[Fitxategi:Raymond_W_Evans_House.jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Browne’s Bookstore" |[[Browne’s Bookstore]]
|S.141
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1908
|
|Barne-diseinua
<br />1912an eraitsia (maizter berri batentzat birdiseinatua)
|
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Horner House" |[[L. K. Horner House]]<ref>{{Koord|42.0147888|-87.6659196|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.142
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1908
|
|1952an eraitsia
|
|-
| data-sort-value="Gilmore House" |[[Eugene A. Gilmore House]] <br /> (Airplane House)
|S.146
|[[Madison (Wisconsinko herria)|Madison]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1908
|1908
|
|[[Fitxategi:Eugene_A._Gilmore_House.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Boynton House" |[[Edward E. Boynton House]]
|S.147
|[[Rochester (New York)|Rochester]]
|AEB
|[[New York (estatua)|New York]]
|1908
|1908
|
|[[Fitxategi:Edward_E._Boynton_House_Aug_2007.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Davidson House" |[[Walter V. Davidson House]]
|S.149
|[[Buffalo (New York)|Buffalo]]
|AEB
|[[New York (estatua)|New York]]
|1908
|1908
|
|[[Fitxategi:Walter_V._Davidson_House.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Roberts House" |[[Isabel Roberts House]]
|S.150, S.394
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1908
|1908
|
|[[Fitxategi:Isabel_Roberts_House_(7420820608).jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="May House" |[[Meyer May House]]
|S.148
|[[Grand Rapids (Michigan)|Grand Rapids]]
|AEB
|[[Michigan]]
|1908
|1908-09
|Guztiz zaharberritua, 1986-1987
Bisita publikoetarako irekia
|[[Fitxategi:Meyer_May_House,_south_side,_2009.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Copeland House" |[[William H. Copeland House]]
|S.158
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1908
|1908-09
|Garajea 1908an <br />1909an birmoldatua
|[[Fitxategi:Oak_Park_Il_Copeland_House1.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="City National Bank Building and Park Inn Hotel-City National Bank Building and Park Inn Hotel" |[[Park Inn Hotel|City National Bank Building and Park Inn Hotel]]
|S.155
|[[Mason City (Iowa)|Mason City]]
|AEB
|[[Iowa]]
|1908-1909
|1909-1910
|Bisita publikoetarako irekia
|[[Fitxategi:Park_Inn_Hotel_and_City_National_Bank_Building_from_State_Street.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Brigham House" |[[Edmund D. Brigham House]]
|S.184
|[[Glencoe (Illinois)|Glencoe]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1908–1909
|1909
|Eskuarki, eraikitze-data oker agertzen da, 1915 agertzen baita.<ref>{{Erreferentzia|url=http://gis.hpa.state.il.us/pdfs/157485.pdf|izenburua=National Register of Historic Places Registration Form: Brigham, Edmund D., House|data=2016-08-01|argitaletxea=[[Illinois Historic Preservation Division]]|abizena1=Solway|izena1=SU.S.n|abizena2=Yant|izena2=Gwen Sommers|abizena3=Benjamin|izena3=SU.S.n|access-date=2020-09-25}}</ref>
|[[Archivo:Edmund_F._Brigham_House.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Gale House-Mrs. Thomas H. Gale House" |[[Laura Gale House|Mrs. Thomas H. Gale House]]
|S.098
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1909
|1909
|
|[[Archivo:Oak_Park_Il_Mrs._Gale_House4.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Como Orchards Summer Colony One-Room Cottage-Como Orchard Summer Colony" |[[Como Orchards Summer Colony One-Room Cottage|Como Orchard Summer Colony]]
|S.144
|[[Darby (Montana)|Darby]]
|AEB
|[[Montana]]
|1909
|
|
|
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Bitter Root Inn" |[[Bitter Root Inn]]<ref>{{Koord|46.5713541|-114.0558743|format=dms|type:landmark}} per {{Erreferentzia|url=http://www.steinerag.com/flw/Artifact%20Pages/PhRtS145.htm|izenburua=Wright Studies: Bitter Root Inn, Bitter Root, Montana near Stevensville (1908) (S.145)|lana=The Wright Library|archive-url=https://web.archive.org/web/20111008195848/http://www.steinerag.com/flw/Artifact%20Pages/PhRtS145.htm|archive-date=2011-10-08|access-date=2011-09-13}}</ref>
|S.145
|[[Stevensville, Montana|Stevensville]]
|AEB
|[[Montana]]
|1909
|
|Sute batean suntsitua, 1924an
|
|-
| data-sort-value="Baker House" |[[Frank J. Baker House]]
|S.151
|[[Wilmette (Illinois)|Wilmette]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1909
|1909
|
|[[Archivo:Frank_J._Baker_House.jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Steffens House" |[[Oscar M. Steffens House]]<ref>{{Koord|42.0202825|-87.6657432|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.153
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1909
|
|1963an eraitsia
|[[Archivo:Oscar_Steffens_House,_cropped,_(HABS_ILL,16-CHIG,64-1).jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Thurber Art Gallery" |[[W. Scott Thurber Art Gallery]]
|S.154
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1909
|
|Barne-diseinua<br />1917an eraitsia (Maizter berri batentzat birdiseinatua)
|
|-
| data-sort-value="Stewart House" |[[George C. Stewart House]] <br /> (Butterfly Woods)<ref>{{Koord|34.4250351|-119.6483839|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.160
|[[Montecito (Kalifornia)|Montecito]]
|AEB
|[[Kalifornia]]
|1909
|
|
|[[Archivo:George_C._Stewart_House.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Ingalls House" |[[J. Kibben Ingalls House]]<ref>{{Koord|41.890434|-87.8241149|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.161
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1909
|
|
|[[Archivo:J_Kibben_Ingalls_House_Front_(Cropped).jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Stohr Arcade Building" |[[Peter C. Stohr Arcade Building]]<ref>{{Koord|41.9655971|-87.65782|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.162
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1909
|
|1922an eraitsia
|
|-
| data-sort-value="Irving House" |[[Edward P. Irving House]]<ref>{{Koord|39.8425599|-88.9669955|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.165
|[[Decatur (Illinois)|Decatur]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1909
|
|
|
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Waller Bathing Pavilion" |[[Edward C. Waller Bathing Pavilion]]
|S.166
|[[Charlevoix (Michigan)|Charlevoix]]
|AEB
|[[Michigan]]
|1909
|
|Sute batean suntsitua, 1922 inguru
|
|-
| data-sort-value="Zeigler House-Rev. Jessie R. Zeigler House" |[[Jesse R. Zeigler House|Rev. Jessie R. Zeigler House]]
|S.164
|[[Frankfort (Kentucky)|Frankfort]]
|AEB
|[[Kentucky]]
|1909
|1910
|''Etxe bat sutan 5000 dolarren truke'' oinarri hartuta eraikia.
|[[Archivo:Jesse_R._Zeigler_House.JPG|154x154px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Universal Portland Cement Company, New York City Exhibition" |[[New York City Exhibition for the Universal Portland Cement Company|Nueva York City Exhibition for the Universal Portland Cement Company]]
|S.163
|[[New York (estatua)|Nueva York]]
|AEB
|[[New York (estatua)|Nueva York]]
|1910
|1910
|Behin behineko egitura
<br />Eraitsia
|
|-
| data-sort-value="Moe House" |[[Ingwald Moe House]]<ref>{{Koord|41.5985848|-87.34558|format=dms|type:landmark}}</ref>
|
|[[Gary (Indiana)|Gary]]
|AEB
|[[Indiana]]
|1910
|
|
|
|-
| data-sort-value="Gerts House" |[[Walter Gerts House]] (remodel)
|S.177
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1911
|1911
|
|[[Archivo:Walter_Gerts_House.jpg|alt=Walter Gerts House|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Balch House" |[[Oscar B. Balch House]]
|S.168
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1911
|1911
|
|[[Archivo:Oak_Park_Il_Balch_House2.jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Angster House" |[[Herbert Angster House]]
|S.169
|[[Lake Bluff (Illinois)|Lake Bluff]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1911
|
|1956an eraitsia
|
|-
| data-sort-value="Chicago & Milwaukee Electric Railway Station" |[[Chicago & Milwaukee Electric Railway Station]]<ref name="Frank Lloyd Wright Trust">{{Erreferentzia|url=http://www.flwright.org/researchexplore/wrightbuildings/chicagomilwaukeeelectricrailwaystation|izenburua=Chicago & Milwaukee Electric Railway Station|urtea=2016|argitaletxea=Frank Lloyd Wright Trust|archive-url=https://web.archive.org/web/20160602100106/http://flwright.org/researchexplore/wrightbuildings/chicagomilwaukeeelectricrailwaystation|archive-date=2016-06-02|access-date=2016-06-02}}</ref>
|
|[[Glencoe (Illinois)|Glencoe]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1911
|
|1950eko hamarkadaren erdialdean eraitsia
|
|-
| data-sort-value="Booth Cottage" |[[Sherman M. Booth Cottage]]
|S.178
|[[Glencoe (Illinois)|Glencoe]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1911
|
|
|
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Banff National Park Pavilion" |[[Banff National Park Pavilion]]
|S.170
|[[Banff (Alberta)|Banff]]
|[[Kanada]]
|[[Alberta]]
|1911
|1913-1914
|1939an eraitsia
|[[Archivo:Banff_National_Park_Pavilion,_circa_1920.jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Lake Geneva Hotel" |[[Lake Geneva Hotel]]<ref>{{Koord|42.5907761|-88.4347272|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.171
|[[Lake Geneva (Wisconsin)|Lake Geneva]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1911
|
|1970ean eraitsia
|
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Taliesin (studio)-Taliesin I" |[[Taliesin (studio)|Taliesin I]]
|S.172
|[[Spring Green (Wisconsin)|Spring Green]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1911
|1911
|1914ko sute batean partzialki suntsitua
|
|-
| data-sort-value="Coonley School-The Avery Coonley School Playhouse" |[[The Avery Coonley School|The Avery Coonley School Playhouse]]<ref>{{Koord|41.8192|-87.8284|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.174
|[[Riverside (Illinois)|Riverside]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1911
|1912
|
|[[Archivo:Coonley_Playhouse_New.jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Little House II" |[[Francis W. Little House II]]<ref>{{Koord|44.9426428|-93.5231084|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.173
|[[Wayzata (Minnesota)|Wayzata]]
|AEB
|[[Minnesota]]
|1912
|1912-1914
|1972an eraitsia <br />Egongela [[New York City|New York]]-eko [[Metropolitan Museum of Art]] museoan dago ikusgai, liburutegia [[Allentowneko Arte Museoan]], [[Pennsylvania|Pensilvania]] eta korridorea [[Minneapolis Institute of Arts|Mineapoliseko Arteen Institutuan]], [[Minnesota]]
|[[Archivo:Metropolitan_Museum_of_Art_(09).JPG|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Island Woolen Mills" |[[Observation Platform for Island Woolen Mills]]<ref>{{Koord|43.4714494|-89.7587157|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.143
|[[Baraboo (Wisconsin)|Baraboo]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1912
|
|1970eko hasieran eraitsia
|
|-
| data-sort-value="Greene House" |[[William B. Greene House]]<ref>{{Koord|41.76018|-88.3470541|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.176
|[[Aurora (Illinois)|Aurora]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1912
|
|
|
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Park Ridge Country Club" |[[Park Ridge Country Club]]
|S.175
|[[Park Ridge (Illinois)|Park Ridge]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1912
|1912
|Birmoldatua
1930ean eraitsia
|
|-
| data-sort-value="Adams House" |[[Harry S. Adams House]]<ref>{{koord|41.8983561|-87.7928799|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.179
|[[Oak Park (Illinois)|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|
|[[Fitxategi:Harry_S_Adams_House_Oblique_Front.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Souther Residence" |[[N N Souther Residence]]
|S.179.11a
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Williams St.<ref name="storrer30">{{Erreferentzia|url=http://www.franklloydwrightinfo.com/700.htm|izenburua=The 29=30 discovered works|abizena=Storrer|izena=William A.|urtea=2016|lana=FLlW Update|archive-url=https://web.archive.org/web/20160315002810/http://www.franklloydwrightinfo.com/700.htm|archive-date=2016-03-15|access-date=2016-06-01}}</ref>
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Russell Residence" |[[M F Russell Residence]]
|S.179.12a
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Williams St.<ref name="storrer30" />
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Wilson Residence" |[[Samuel Wilson Residence]]
|S.179.13a
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Williams St.<ref name="storrer30" />
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="McClintock Residence" |[[McClintock Residence]]
|S.179.14a
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Williams St.<ref name="storrer30" />
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Fellows Residence" |[[R N Fellows Residence]]
|S.179.21a
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Williams St.<ref name="storrer30" />
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Olson Residence" |[[A E Olson Residence]]
|S.179.22a
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Williams St.<ref name="storrer30" />
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Donahue Residence" |[[F R Donahue Residence]]
|S.179.23a
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Williams St.<ref name="storrer30" />
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Collins Residence" |[[F W Collins Residence]]
|S.179.31a
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Williams St.<ref name="storrer30" />
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Toren Residence" |[[Dr I A Toren Residence]]
|S.179.32a
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Williams St.<ref name="storrer30" />
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Gaddis Residence" |[[W C Gaddis Residence]]
|S.179.41a
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Williams St.<ref name="storrer30" />
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Wheeler Residence" |[[E G Wheeler Residence]]
|S.179.42a
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Williams St.<ref name="storrer30" />
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Murphy Residence" |[[L E Murphy Residence]]
|S.179.51a
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Williams St.<ref name="storrer30" />
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Flett Residence" |[[S R Flett Residence]]
|S.179.52a
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Williams St.<ref name="storrer30" />
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Roberts Residence" |[[S D Roberts Residence]]
|S.179.61a
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Williams St.<ref name="storrer30" />
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="LaMena Residence" |[[C J LaMena Residence]]
|S.179.62a
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Williams St.<ref name="storrer30" />
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Towers Residence" |[[C G Towers Residence]]
|S.179.63a
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Williams St.<ref name="storrer30" />
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Winters Residence" |[[Frank Winters Residence]]
|S.179.71a
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Williams St.<ref name="storrer30" />
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Willis Residence" |[[J J Willis Residence]]
|S.179.72a
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Williams St.<ref name="storrer30" />
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Davis Residence" |[[D H Davis Residence]]
|S.179.73a
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Williams St.<ref name="storrer30" />
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Iverson Residence" |[[Roy Iverson Residence]]
|S.179.81a
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Williams St.<ref name="storrer30" />
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Gordon Residence" |[[W H Gordon Residence]]
|S.179.82a
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Williams St.<ref name="storrer30" />
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Hazelton Residence" |[[P W Hazelton Residence]]
|S.179.91a
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Williams St.<ref name="storrer30" />
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Rohray Residence" |[[W C Rohray Residence]]
|S.179.92a
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Williams St.<ref name="storrer30" />
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Hinckley Residence" |[[F J Hinckley Residence]]
|S.179.93a
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Williams St.<ref name="storrer30" />
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Burras Residence" |[[C J Burras Residence]]
|S.179.XOa
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Williams St.<ref name="storrer30" />
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Sherman Residence" |[[Clark H Sherman Residence]]
|S.179.24a
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Clinton St.<ref name="storrer30" />
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Hogan model house" |[[Harry Hogan model house]]
|S.179.43a
|[[River Forest (Illinois)|River Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|Clinton St.<ref name="storrer30" />
|
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Midway Gardens" |[[Midway Gardens]]
|S.180
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1913
|
|1929an eraitsia
|
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Taliesin (studio)-Taliesin II" |[[Taliesin (studio)|Taliesin II]]
|S.182
|[[Spring Green (Wisconsin)|Spring Green]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1914
|
|Partzialki suntsituta, 1925eko sute batean
|
|-
| data-sort-value="Mori Oriental Art Studio" |[[Mori Oriental Art Studio]]
|S.181
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1914
|
|
|
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Women’s Building at Inter-County Fairgrounds" |[[Women’s Building at Inter-County Fairgrounds]]
|S.167
|[[Spring Green (Wisconsin)|Spring Green]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1914
|
|1924an eraitsia
|
|-
| data-sort-value="AEBko etxe eraikuntza-sistemas" |[[AEBko etxe eraikuntza-sistemas]]
|
|Hainbat leku
|AEB
|
|1914–1915
|
|
|
|-
| data-sort-value="Richards Bungalow" |[[Arthur L. Richards Bungalow]]
|S.203.1
|[[Milwaukee]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1915
|
|(AEBko etxe eraikuntza-sistema)
|[[Fitxategi:Photograph_of_Arthur_L._Richards_Bungalow.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Burleigh House" |[[Lewis E. Burleigh House]]
|S.203.2
|[[Wilmette (Illinois)|Wilmette]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1915
|
|(AEBko etxe eraikuntza-sistema)
|[[Fitxategi:Lewis_E._Burleigh_House_(J.J._O'Connor_House).jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="McElwain House" |[[Ida and Grace McElwain House]]
|S.203.3
|[[Lake Bluff (Illinois)|Lake Bluff]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1915
|
|(AEBko etxe eraikuntza-sistema)
|
|- style="background: #e9def2"
| data-sort-value="Sullivan House" |[[Thomas E. Sullivan House]]
|S.204.7
|[[Wilmette (Illinois)|Wilmette]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1915
|1916
|(AEBko etxe eraikuntza-sistema)
<br />Hasiera batean, [[John S. Van Bergen|John S. Van Bergenek]] egina zela pentsatu zen;<br />Berriki (2008an), Wrighten diseinu bat zela erabaki zen, Van Bergenen gehigarriekin<ref name="storrer30" /> Beste iturri batzuek oraindik baieztatu behar dute William A. Storrerren aurkikuntza.
|[[Fitxategi:Thomas_E_Sullivan_House_SE_View.jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Munkwitz Duplex Apartments" |[[Arthur R. Munkwitz Duplex Apartments]]
|S.200
|[[Milwaukee]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1915
|1916
|Egitura bikoitza<br />(AEBko etxe eraikuntza-sistema)
1973an eraitsia
|
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Richards Duplex Apartments" |[[Arthur L. Richards Duplex Apartments]]
|S.201
|[[Milwaukee]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1915
|1916
|Lau egitura<br />(AEBko etxe eraikuntza-sistema)
|[[Fitxategi:Wright_System3_Milw_Apr09.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Richards Small House" |[[Arthur L. Richards Small House]]
|S.202
|[[Milwaukee]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1915
|1916
|(AEBko etxe eraikuntza-sistema)
|[[Fitxategi:2714_W_Burnham_Model_B1_Bungalow_Wright.jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Wynant House" |[[Wilbur Wynant House]]
|S.204.5
|[[Gary (Indiana)|Gary]]
|AEB
|[[Indiana]]
|1915
|1916
|(AEBko etxe eraikuntza-sistema)
2006an sute batean suntsitua
|[[Fitxategi:Wynant_House_Reconstruction_NW_View.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Hunt House II" |[[Stephen M. B. Hunt House II]]
|S.203.4
|[[Oshkosh (Wisconsin)|Oshkosh]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1915
|1917
|(AEBko etxe eraikuntza-sistema)
|[[Fitxategi:Stephen_M.B._Hunt_House_II_OshkoshWisconsin.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Murphy House" |[[Elizabeth Murphy House]]
|S.203.5
|[[Shorewood (Wisconsin)|Shorewood]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1915
|1917
|(AEBko etxe eraikuntza-sistema)
|[[Fitxategi:Elizabeth_Murphy_House_-_by_Frank_Lloyd_Wright.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Smith House" |[[Guy C. Smith House]]
|S.204.1
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1915
|1917
|(AEBko etxe eraikuntza-sistema)
|[[Fitxategi:Guy_C_Smith_House_Front.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Hyde House" |[[H. Howard Hyde House]]
|S.204.2
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1915
|1917
|(AEBko etxe eraikuntza-sistema)
|[[Fitxategi:H_Howard_Hyde_House_Front.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Johnson House" |[[Oscar A. Johnson House]]
|S.204.3
|[[Evanston (Illinois)|Evanston]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1915
|1917
|(AEBko etxe eraikuntza-sistema)
|[[Fitxategi:Oscar_A_Johnson_House_Front.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Meier House" |[http://thisamericanhouse.com/ Delbert W. Meier House]
|S.204.4
|[[Monona (Iowa)|Monona]]
|AEB
|[[Iowa]]
|1915
|1917
|(AEBko etxe eraikuntza-sistema)
|[[Fitxategi:Delbert_Meier_House.jpg|alt=Delbert & Grace Meier House|izquierda|sinmarco|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Heisen House" |[[Charles Heisen House]]
|S.204.6
|[[Villa Park (Illinois)|Villa Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1915
|1917
|(AEBko etxe eraikuntza-sistema)
|
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="German Warehouse" |[[A. D. German Warehouse]]
|S.183
|[[Richland Center (Wisconsin)|Richland Center]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1915
|1921
|
|[[Fitxategi:A._D._German_Warehouse_Richland_Center_Wisconsin-born_Frank_Lloyd_Wright.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Garapena Ravine Bluffs Sculptures" |[[Garapena Ravine Bluffs Sculptures]]
|S.185.1-.3
|[[Glencoe (Illinois)|Glencoe]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1915
|
|(Ravine Bluffs-ek garatua)
|[[Fitxategi:Ravine_Bluffs_Development_Sculptures.JPG|200x200px]]
|-
| data-sort-value="Garapena Ravine Bluffs Bridge" |[[Garapena Ravine Bluffs Bridge]] <br /> (Sylvan Road Bridge)
|S.186
|[[Glencoe (Illinois)|Glencoe]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1915
|
|(Ravine Bluffs-ek garatua)
1980ko hamarkadan berreraikia
|[[Fitxategi:Ravine_Bluffs_Development_Bridge,_cropped,_(HAER,_ILL,_16-GLENC,_3-7).jpg|190x190px]]
|-
| data-sort-value="Booth House" |[[Sherman M. Booth House]]
|S.187
|[[Glencoe (Illinois)|Glencoe]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1915
|
|(Garapena Ravine Bluffs)
|
|-
| data-sort-value="Perry House" |[[Charles R. Perry House]]
|S.188
|[[Glencoe (Illinois)|Glencoe]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1915
|
|(Garapena Ravine Bluffs)
|
|-
| data-sort-value="Root House" |[[Hollis R. Root House]]
|S.189
|[[Glencoe (Illinois)|Glencoe]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1915
|
|(Garapena Ravine Bluffs)
|[[Fitxategi:Hollis_R._Root_House.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Kier House" |[[William F. Kier House]]
|S.190
|[[Glencoe (Illinois)|Glencoe]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1915
|
|(Garapena Ravine Bluffs)
|[[Fitxategi:William_F._Kier_House.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Ross House" |[[William F. Ross House]]
|S.191
|[[Glencoe (Illinois)|Glencoe]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1915
|
|(Garapena Ravine Bluffs)
|[[Fitxategi:William_F._Ross_House.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Kissam House" |[[Lute F. and Daniel Kissam House]]
|S.192
|[[Glencoe (Illinois)|Glencoe]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1915
|
|(Garapena Ravine Bluffs)
|[[Fitxategi:Lute_F._and_Daniel_Kissam_House.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Bach House" |[[Emil Bach House]]
|S.193
|[[Chicago]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1915
|1915
|
|[[Fitxategi:Emil_Bach_House.jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Imperial Hotel, Tokyo-Imperial Hotel" |Imperial Hotel
|S.194
|[[Tokio]]
|[[Japonia]]
|
|1915
|1923an amaitua
|1968an eraitsia (Atondoa eta igerilekua 1976an berreraiki zituzten [[Meiji mura|Meiji Mura museoan]])
|[[Fitxategi:Imperial_Hotel_Wright_House.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Bogk House" |[[Frederick C. Bogk House]]
|S.196
|[[Milwaukee]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1916
|
|
|[[Fitxategi:BogkHouse-frt-Apr09.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Vosburgh House" |[[Ernest Vosburgh House]]<ref>{{Koord|41.7693212|-86.7991027|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.197
|[[Grand Beach (Michigan)|Grand Beach]]
|AEB
|[[Michigan]]
|1916
|
|
|
|-
| data-sort-value="Bagley House" |[[Joseph J. Bagley House]]<ref>{{Koord|41.7739422|-86.796914|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.198
|[[Grand Beach (Michigan)|Grand Beach]]
|AEB
|[[Michigan]]
|1916
|
|
|
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Carr House" |[[William S. Carr House]]<ref>{{Koord|41.77297|-86.7987889|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.199
|[[Grand Beach (Michigan)|Grand Beach]]
|AEB
|[[Michigan]]
|1916
|
|2004an eraitsia (30 urtean, Wrighten egitura baten lehen eraispena [https://web.archive.org/web/20080517025557/http://www.nationaltrust.org/Magazine/archives/arc_news/112304.htm])
|
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Allen House" |[[Henry J. Allen House]] (Allen-Lambe House)
|S.205
|[[Wichita (Kansas)|Wichita]]
|AEB
|[[Kansas]]
|1917
|
|
|[[Fitxategi:Allen-Lambe_House.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Hayashi House" |[[Aisaku Hayashi House]]
|S.206
|[[Tokio]]
|[[Japonia]]
|
|1917
|
|
|
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Hollyhock House" |[[Hollyhock House]] <br />(Aline Barnsdall House)
|S.208
|[[Little Armenia]], [[Los Angeles]] [[Kalifornia]]]]
|AEB
|[[Kalifornia]]
|1917
|1919-1921
|Bisita turistikoetarako irekia
|[[Fitxategi:Hollyhock_House.JPG|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Fukuhara-Arinobu Fukuhara House" |[[Arinobu Fukuhara|Arinobu Fukuhara House]]
|S.207
|[[Kanagawa|Kanagawa-Ken]]
|[[Japonia]]
|
|1918
|
|Destruida por un [[Gran terremoto de Kantō|gran terremoto de Kanto]] de 1923
|
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Yodokō Guest House-Tazaemon Yamamura House" |[[Yodokō Guest House|Tazaemon Yamamura House]]
|S.212
|[[Hyogo|Hyogo-Ken]]
|[[Japonia]]
|
|1918
|1924an amaitua
|
|[[Fitxategi:Yamamura_house06s3200.jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Imperial Hotel, Tokyo#Construction-Imperial Hotel Annex" |[[Imperial Hotel, Tokyo#Construction|Imperial Hotel Annex]]<ref name="wright_annex">{{Erreferentzia|url=http://www.wrightinjapan.org/eng_wij/e_buildings/dsgn11teikokubekk_e.html|izenburua=Window on Wright's Legacy in Japan: Buildings: Imperial Hotel Annex, Tokyo, 1920|lana=wrightinjapan.org|argitaletxea=Severns/Mori|archive-url=https://web.archive.org/web/20140225054153/http://www.wrightinjapan.org/eng_wij/e_buildings/dsgn11teikokubekk_e.html|archive-date=2014-02-25|access-date=2013-12-27}}</ref>
|S.195
|[[Tokio]]
|[[Japonia]]
|
|1919
|
|Behin behineko egitura
1923an eraitsia
|
|-
| data-sort-value="Midway Barn" |[[Midway Barn]]
|S.246
|[[Spring Green (Wisconsin)|Spring Green]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1920
|1947ko zabalkuntza
|
|[[Fitxategi:Midway_Barns.jpeg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Gakuen Girls’ School" |[[Jiyu Gakuen Girls' School]]
|S.213
|[[Tokio]]
|[[Japonia]]
|
|1921
|1921
|
|[[Fitxategi:Jiyu_gakuen_myonichikan.JPG|150x150px]]
|-
|-
| data-sort-value="Moore House-Nathan G. Moore House II" |[[Nathan G. Moore House|Nathan G. Moore House II]]
|S.034
|[[Oak Park, Illinois|Oak Park]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1923
|1923
|[[List of Frank Lloyd Wright works#Nathan Moore House I|Nathan Moore House I]] eraikuntzaren berreraikuntza
|[[Fitxategi:2010-04-10_3000x2000_oakpark_nathan_g_moore_house.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Millard House-Alice Millard House" |[[Millard House|Alice Millard House]] <br /> (Miniatura)
|S.214
|[[Pasadena (Kalifornia)|Pasadena]]
|AEB
|[[Kalifornia]]
|1923
|1923
|
|[[Fitxategi:Millard_House,_Pasadena.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Storer House (Los Angeles, California)-Dr. John Storer House" |[[Storer House (Los Angeles, California)|Dr. John Storer House]]
|S.215
|[[Hollywood, Los Angeles, California|Hollywood]]
|AEB
|[[Kalifornia]]
|1923
|1923
|
|[[Fitxategi:Storer_House,_Hollywood_02.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Freeman House" |[[Samuel Freeman House]]
|S.216
|[[Hollywood Hills]]
|AEB
|[[Kalifornia]]
|1923
|1923
|
|[[Fitxategi:Samuel_Freeman_House,_Hollywood,_California.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Ennis House-Charles Ennis House" |[[Ennis House|Charles Ennis House]]
|S.217
|[[Los Feliz]], Los Angeles, Kalifornia]]
|AEB
|[[Kalifornia]]
|1923
|1924
|Noizbehinka bisita turistikoetarako irekia
|[[Fitxategi:Ennis_House_front_view_2005.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Taliesin (studio)-Taliesin III" |[[Taliesin (studio)|Taliesin III]]
|S.218
|[[Spring Green (Wisconsin)|Spring Green]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1925
|
|Bisita turistikoetarako irekia
|[[Fitxategi:Looking_at_Taliesin_from_Hill_Crown.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Graycliff-Graycliff Estate" |[[Graycliff|Graycliff Estate]] <br /> (Isabelle R. Martin House)
|S.225
|[[Derby, New York|Derby]]
|AEB
|[[New York (estatua)|New York]]
|1926
|1926-29
|Bisita turistikoetarako irekia
|[[Fitxategi:Isabelle_R._Martin_House.JPG|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Arizona Biltmore Hotel" |[[Arizona Biltmore Hotel]]
|S.221
|[[Phoenix (Arizona)|Phoenix]]
|AEB
|[[Arizona]]
|1927
|1929
|Arkitekto aholkularia 1928
|[[Fitxategi:Azbiltmore.jpg|200x200px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Beach Cottages at Dumyat" |[[Beach Cottages at Dumyat]] <br /> (Ras-el-Bar)
|S.223
|[[Damietta]]
|[[Egipto]]
|
|1927
|
|Ez dakigu eraiki zen ala ez
|
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Ocotillo Desert Camp" |[[Ocotillo Desert Camp]]<ref>{{Koord|33.2996885|-112.0164325|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.224
|[[Chandler (Arizona)|Chandler]]
|AEB
|[[Arizona]]
|1929
|
|Sute batean partzialki suntsitua eta 1929an abandonatua
|
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Chandler Land Improvement Company Camp Cabins" |[[Chandler Land Improvement Company Camp Cabins]]
|
|[[Chandler (Arizona)|Chandler]]
|AEB
|[[Arizona]]
|1929
|
|1934an eraitsia
|
|-
| data-sort-value="Westhope" |[[Westhope]] <br /> (Richard L. Jones House)
|S.227
|[[Tulsa (Oklahoma)|Tulsa]]
|AEB
|[[Oklahoma]]
|1929
|1929
|
|[[Fitxategi:Westhope_in_sunlight.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Willey House-Malcolm E. Willey House" |[[Malcolm Willey House|Malcolm E. Willey House]]
|S.229
|[[Minneapolis]]
|AEB
|[[Minnesota]]
|1934
|1934
|Bisita turistikoetarako irekia
|[[Fitxategi:WilleyHouse_002.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Fallingwater" |[[Fallingwater]] <br /> (Edgar J. Kaufmann Sr. Residence)
|S.230
|[[Bear Run (Youghiogheny River)|Bear Run]]
|AEB
|[[Pennsylvania]]
|1935
|1936-38
|Bisita turistikoetarako irekia
|[[Fitxategi:Wrightfallingwater.jpg|226x226px]]
|-
| data-sort-value="Jacobs First House-Herbert Jacobs House I" |[[Herbert and Katherine Jacobs First House|Herbert Jacobs House I]]
|S.234
|[[Madison (Wisconsinko herria)|Madison]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1936
|1937
|
|[[Fitxategi:Jacobs_First_House_-_front.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Roberts House" |[[Abby Beecher Roberts House]] (Deertrack)<ref>{{Koord|46.5387473|-87.450877|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.236
|[[Marquette (Michigan)|Marquette]]
|AEB
|[[Michigan]]
|1936
|
|
|
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Johnson Wax Headquarters" |[[Johnson Wax Headquarters]]
|S.237
|[[Racine (Wisconsin)|Racine]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1936
|1936-39
|Bisita turistikoetarako irekia
|[[Fitxategi:Johnsonwax600.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Johnson Research Tower" |[[Johnson Research Tower]]
|S.238
|[[Racine (Wisconsin)|Racine]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1944
|1944-50
|Bisita turistikoetarako irekia
|[[Fitxategi:Johnson_Wax-11.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Hanna-Honeycomb House" |[[Hanna-Honeycomb House]]
|S.235
|[[Palo Alto (Kalifornia)|Palo Alto]]
|AEB
|[[Kalifornia]]
|1937
|1937
|En la [[Stanford Unibertsitatea]]
|[[Fitxategi:Hanna_House_10.JPG|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Wingspread" |[[Wingspread]] <br /> (Herbert F. Johnson House)
|S.239
|[[Wind Point (Wisconsin)|Wind Point]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1937
|1938-39
|Bisita turistikoetarako irekia
|[[Fitxategi:WingspreadFrankLloydWrightKenoshaWisconsin.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Rebhuhn House" |[[Ben Rebhuhn House]]
|S.240
|[[Great Neck Estates (New York)|Great Neck Estates]]
|AEB
|[[New York (estatua)|New York]]
|1937
|1937
|
|
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Taliesin West" |[[Taliesin West]]
|S.241
|[[Scottsdale (Arizona)|Scottsdale]]
|AEB
|[[Arizona]]
|1937
|1937
|Bisita turistikoetarako irekia
|[[Fitxategi:Taliesinpan.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Kaufmann Sr. Office" |[[Edgar J. Kaufmann Sr. Office]]
|S.233
|[[Pittsburgh]]
|AEB
|[[Pennsylvania]]
|1937
|
|Erresuma Batuko Londresko Victoria and Albert Museum museoan ikusgai
|
|-
| data-sort-value="Suntop Homes" |[[Suntop Homes]]
|S.248
|[[Ardmore (Pennsylvania)|Ardmore]]
|AEB
|[[Pennsylvania]]
|1938
|1939
|
|[[Fitxategi:Suntop_Houses,_cropped,_(HABS,_PA,46-ARD,2-1).jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Manson House" |[[Charles L. Manson House]]
|S.249
|[[Wausau (Wisconsin)|Wausau]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1938
|1938-41
|
|[[Fitxategi:Frank-lloyd-wright-wausau.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="FSC" |[[Child of the Sun|Florida Southern College (FSC)<br />(Child of the Sun)]]
|
|[[Lakeland (Florida)|Lakeland]]
|AEB
|[[Florida]]
|1938–1954
|
|[[Child of the Sun]] <br /> Florida Southern Collegen
|[[Fitxategi:Child_of_the_Sun,_Master_plan,_1957,_cropped,_(HABS_FLA,53-LAKE,1-4).jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="FSC-Annie M. Pfeiffer Chapel" |[[Child of the Sun|FSC Annie M. Pfeiffer Chapel]]
|S.251
|[[Lakeland (Florida)|Lakeland]]
|AEB
|[[Florida]]
|1938
|1941
|[[Child of the Sun]] <br /> Florida Southern Collegen
|[[Fitxategi:Pfeiffer_Chapel_HABS,_FLA,53-LAKE,1A-14.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Pew House" |[[John C. Pew House]]<ref>{{Koord|43.0812995|-89.4568213|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.273
|[[Shorewood Hills (Wisconsin)|Shorewood Hills]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1939
|
|
|[[Fitxategi:John_C._Pew_House_-_panoramio.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Bazett House" |[[Sidney Bazett House]]<ref>{{Koord|37.5541934|-122.3408704|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.259
|[[Hillsborough (Kalifornia)|Hillsborough]]
|AEB
|[[Kalifornia]]
|1939
|
|
|[[Fitxategi:Bazett_Houe_by_Carl_L._Thurman_University_of_Northern_Iowa.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Armstrong House" |[[Andrew F. H. Armstrong House]]<ref>{{Koord|41.6247579|-87.1897996|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.260
|[[Ogden Dunes (Indiana)|Ogden Dunes]]
|AEB
|[[Indiana]]
|1939
|
|
|[[Fitxategi:Andrew_F._H._Armstrong_House,_May_2011.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Rosenbaum House-Stanley Rosenbaum House" |[[Rosenbaum House|Stanley Rosenbaum House]]
|S.267
|[[Florence (Alabama)|Florence]]
|AEB
|[[Alabama]]
|1939
|1940
|Bisita turistikoetarako irekia
|[[Fitxategi:Rosenbaum_House_Front_Pano.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Lewis House" |[[Lloyd Lewis House]]
|S.265
|[[Libertyville (Illinois)|Libertyville]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1939
|1939
|
|[[Fitxategi:FLW-lloydlewishouse.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Pope-Leighey House-Loren B. Pope Residence" |[[Pope-Leighey House|Loren B. Pope Residence]] <br /> (Pope-Leighey House)
|S.268
|[[Falls Church, Virginia|Falls Church]]
|AEB
|[[Virginia]]
|1939
|1940
|[[Alexandria (Virginia)|Alexandrian]] birkokatua 2001ean<br />Bisita turistikoetarako irekia
|[[Fitxategi:Pope-Leighey_House_-_North_east_facade_-_HABS_VA,30-FALCH,2-10.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Goetsch-Winckler House" |[[Goetsch-Winckler House]]
|S.269
|[[Okemos (Michigan)|Okemos]]
|AEB
|[[Michigan]]
|1939
|1940
|
|[[Fitxategi:Goetsch_Winckler_House,_2009.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Euchtman House" |[[Joseph Euchtman House]]<ref>{{Koord|39.3658132|-76.700334|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.270
|[[Pikesville (Maryland)|Pikesville]]
|AEB
|[[Maryland]]
|1939
|
|
|
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Schwartz House" |[[Bernard Schwartz House]] <br /> (Still Bend)
|S.271
|[[Two Rivers (Wisconsin)|Two Rivers]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1939
|1940
|Alokatzeko eskuragarri<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.theschwartzhouse.com/Home.html|izenburua=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20111003133608/http://www.theschwartzhouse.com/Home.html|archive-date=2011-10-03|access-date=2011-09-28}}</ref>
|[[Fitxategi:Bernard_Schwartz_House_Still_Bend_Two_Rivers_Wisconsin.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Sturges House-George D. Sturges House" |[[George Sturges House|George D. Sturges House]]
|S.272
|[[Brentwood, Los Angeles, California|Brentwood Heights]]
|AEB
|[[Kalifornia]]
|1939
|1939
|
|[[Fitxategi:052707-032-SturgesHouse.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Sondern House" |[[Clarence Sondern House]]<ref>{{Koord|39.062624|-94.59846|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.279
|[[Kansas City (Missouri)|Kansas City]]
|AEB
|[[Missouri]]
|1939
|1940
|
|
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Pauson House" |[[Rose Pauson House]] <br /> (Shiprock ruins)
|S.250
|[[Phoenix (Arizona)|Phoenix]]
|AEB
|[[Arizona]]
|1939
|1940
|1942ko sute batean suntsitua
|[[Fitxategi:Rose_Pauson_House_1979_cropped_(HABS_ARIZ,7-PHEN,13-2).jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="FSC-Seminar Buildings I, II, & III" |[[Child of the Sun|FSC Seminar Buildings I, II, & III]]
|S.253.1-3, S.253A
|[[Lakeland (Florida)|Lakeland]]
|AEB
|[[Florida]]
|1940
|1949
|[[Child of the Sun]] <br /> Florida Southern Collegen
|[[Fitxategi:Lakeland_FSC_Seminar_Building01.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Auldbrass Plantation" |[[Auldbrass Plantation]] <br /> (C. Leigh Stevens House)
|S.261, S.261A, S.262, S.263A, S.263B, S.263C, S.263D, S.264A, S.264B, S.264C
|[[Yemassee (South Carolina)|Yemassee]]
|AEB
|[[South Carolina]]
|1940
|1940-51
|
|[[Fitxategi:Auldbrass_Living_Room_HABS_SC,7-YEMA,1-6.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Affleck House-Gregor S. Affleck House" |[[Gregor S. and Elizabeth B. Affleck House|Gregor S. Affleck House]]
|S.274
|[[Bloomfield Hills (Michigan)|Bloomfield Hills]]
|AEB
|[[Michigan]]
|1940
|1940
|
|[[Fitxategi:Gregor_S_and_Elizabeth_B_Affleck_House_Bloomfield_Hills_MI.JPG|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Arch Oboler House Complex" |[[Arch Oboler House Complex]]<ref>{{Koord|34.0995675|-118.8436684|format=dms|type:landmark}}</ref> <br /> (Eaglefeather)
|S.275
|[[Malibu (Kalifornia)|Malibu]]
|AEB
|[[Kalifornia]]
|1940
|1955ean amaitua
|2018an Woolseyko suteak suntsitu zuen
|
|-
| data-sort-value="Baird Residence" |[[Theodore Baird Residence]]
|S.277
|[[Amherst (Massachusetts)|Amherst]]
|AEB
|[[Massachusetts]]
|1940
|1940
|
|[[Fitxategi:AmherstMA_BairdHouse.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Christie House" |[[James B. Christie House]]
|S.278
|[[Bernardsville (New Jersey)|Bernardsville]]
|AEB
|[[New Jersey]]
|1940
|1940
|
|[[Fitxategi:Christie_House.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Community Christian Church (Kansas City, Missouri)-Community Christian Church" |[[Community Christian Church (Kansas City, Missouri)|Community Christian Church]]<ref>{{Koord|39.043161|-94.58646|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.280
|[[Kansas City (Missouri)|Kansas City]]
|AEB
|[[Missouri]]
|1940
|1940-1942
|
|[[Fitxategi:Community_Christian_Church_KCMO.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="FSC-E. T. Roux Library" |[[Child of the Sun|FSC E. T. Roux Library]]
|S.252
|[[Lakeland (Florida)|Lakeland]]
|AEB
|[[Florida]]
|1941
|1946
|[[Child of the Sun]] <br /> Florida Southern Collegen
|[[Fitxategi:Lakeland_FSC_Buckner_Bldg01.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Richardson House" |[[Stuart Richardson House]]
|S.282
|[[Glen Ridge (New Jersey)|Glen Ridge]]
|AEB
|[[New Jersey|New Jersey]]
|1941
|1951
|
|
|-
| data-sort-value="Wall House" |[[Carlton D. Wall House]] <br /> (Snowflake)
|S.281
|[[Plymouth (Michigan)|Plymouth]]
|AEB
|[[Michigan]]
|1941
|1941-47
|
|
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="FSC-Industrial Arts Building" |[[Child of the Sun|FSC Industrial Arts Building]]
|S.254
|[[Lakeland (Florida)|Lakeland]]
|AEB
|[[Florida]]
|1942
|1952
|[[Child of the Sun]] <br /> Florida Southern Collegen
|[[Fitxategi:Lakeland_FSC_Ordway_Bldg01.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Guggenheim Museum" |[[Solomon R. Guggenheim Museum]]
|S.400
|[[New York (estatua)|New York]]
|AEB
|[[New York (estatua)|New York]]
|1943–1956
|1959an amaitua
|
|[[Fitxategi:Guggenheim_museum_exterior.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Jacobs Second House-Herbert Jacobs House II" |[[Herbert and Katherine Jacobs Second House|Herbert Jacobs House II]]
|S.283
|[[Middleton (Wisconsin)|Middleton]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1944
|1946-1948
|
|[[Fitxategi:Herbert_and_Katherine_Jacobs_Second_House_-_panoramio.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="FSC-Administration Building" |[[Child of the Sun|FSC Administration Building]]
|S.255
|[[Lakeland (Florida)|Lakeland]]
|AEB
|[[Florida]]
|1945
|1949
|[[Child of the Sun]] <br /> Florida Southern Collegen
|[[Fitxategi:Child_of_the_Sun,_Admin_Building,_cropped,_(HABS_FLA,53-LAKE,1C-2).jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Walter Residence" |[[Lowell Walter Residence]] <br /> (Cedar Rock)
|S.284
|[[Quasqueton (Iowa)|Quasqueton]]
|AEB
|[[Iowa]]
|1945
|
|Bisita turistikoetarako irekia
|[[Fitxategi:CedarRock_LivingRoom.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Friedman Lodge" |[[Arnold Friedman Lodge]]<ref>{{Koord|35.6325612|-105.6804836|format=dms|type:landmark}}</ref> <br /> (Fir Tree)
|S.286
|[[Pecos (Mexico Berria)|Pecos]]
|AEB
|[[Mexico Berria]]
|1945
|
|
|
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="FSC-Esplanades" |[[Child of the Sun|FSC Esplanades]]
|S.257
|[[Lakeland (Florida)|Lakeland]]
|AEB
|[[Florida]]
|1946
|1946-58
|[[Child of the Sun]] <br /> Florida Southern Collegen
|[[Fitxategi:FSC_Esplanade_HABS.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Smith House-Melvyn M. Smith House" |[[Melvyn Maxwell and Sara Stein Smith House|Melvyn M. Smith House]]
|S.287
|[[Bloomfield Hills (Michigan)|Bloomfield Hills]]
|AEB
|[[Michigan]]
|1946
|1949
|Cranbrook School-en lizentziatua, 2018
|[[Fitxategi:Melvyn_Maxwell_and_Sara_Stein_Smith_House_Bloomfield_TwpMI_B.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Grant House-Douglas Grant House" |[[Douglas and Charlotte Grant House|Douglas Grant House]]
|S.288
|[[Marion (Iowa)|Marion]]
|AEB
|[[Iowa]]
|1946
|1946
|
|[[Fitxategi:Grant_Home_Cedar_Rapids_Iowa_(Frank_Lloyd_Wright)_NW_View.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Miller House-Alvin L. Miller House" |[[Alvin Miller House|Alvin L. Miller House]]
|S.289
|[[Charles City (Iowa)|Charles City]]
|AEB
|[[Iowa]]
|1946
|1946
|
|[[Fitxategi:2012-0610-AlvinMillerHouse.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Griggs Residence" |[[Chauncey L. Griggs Residence]]<ref>{{Koord|47.1857223|-122.5311043|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.290
|[[Tacoma (Washington)|Tacoma]]
|AEB
|[[Washington (estatua)|Washington]]
|1946
|
|
|
|-
| data-sort-value="Alpaugh Studio Residence" |[[Amy Alpaugh Studio Residence]]<ref>{{Koord|45.1559615|-85.6336554|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.293
|[[Northport {Michigan)|Northport]]
|AEB
|[[Michigan]]
|1946
|
|
|
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Unitarian Society of Madison-Unitarian Society Meeting House" |[[First Unitarian Society of Madison|Unitarian Society Meeting House]]
|S.291
|[[Shorewood Hills (Wisconsin)|Shorewood Hills]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1947
|1949-51
|
|[[Fitxategi:1st-Unitarian.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Bulbulian Residence" |[[A. H. Bulbulian Residence]]
|S.292
|[[Rochester (Minnesota)|Rochester]]
|AEB
|[[Minnesota]]
|1947
|1947
|
|[[Fitxategi:AHBulbulianHouse2006-05-16.JPG|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="FSC-J. Edgar Wall Water Dome" |[[Child of the Sun|FSC J. Edgar Wall Water Dome]]
|S.255A
|[[Lakeland (Florida)|Lakeland]]
|AEB
|[[Florida]]
|1948
|1949
|[[Child of the Sun]] <br /> Florida Southern Collegen
|[[Fitxategi:Lakeland_FSC_Water_Dome_pool_pano01.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Galesburg Country Homes" |[[The Acres|Galesburg Country Homes]] <br /> (The Acres)
|S.294, S.295, S.296, S.297
|[[Galesburg (Míchigan)|Galesburg]]
|AEB
|[[Michigan|Míchigan]]
|1948
|1949
|([[The Acres|Galesburg Country Homes]])
|[[Fitxategi:The_Acres_sign.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Weisblat Residence" |[[David Weisblat Residence]]
|S.294
|[[Galesburg (Míchigan)|Galesburg]]
|AEB
|[[Michigan|Míchigan]]
|1948
|1949
|(Galesburg Country Home)
|[[Fitxategi:David_and_Christine_Weisblat_Residence.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Pratt Residence" |[[Eric and Pat Pratt Residence]]
|S.295
|[[Galesburg (Míchigan)|Galesburg]]
|AEB
|[[Michigan|Míchigan]]
|1948
|1949
|(Galesburg Country Home)
|[[Fitxategi:Eric_and_Pat_Pratt_Residence.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Eppstein Residence" |[[Samuel Eppstein Residence]]
|S.296
|[[Galesburg (Míchigan)|Galesburg]]
|AEB
|[[Michigan|Míchigan]]
|1948
|1949
|(Galesburg Country Home)
|[[Fitxategi:Eppstein_Residence_Galesburg_MI.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Meyer Residence" |[[Curtis Meyer Residence]]
|S.297
|[[Galesburg (Míchigan)|Galesburg]]
|AEB
|[[Michigan|Míchigan]]
|1948
|1949
|(Galesburg Country Home)
|
|-
| data-sort-value="Mossberg Residence" |[[Herman T. Mossberg Residence]]
|S.302
|[[South Bend (Indiana)|South Bend]]
|AEB
|[[Indiana]]
|1948
|1948
|
|[[Fitxategi:Herman_T._Mossberg_Residence,_May_2011.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Fountainhead (Jackson, Mississippi)-Fountainhead" |[[Fountainhead (Jackson, Mississippi)|Fountainhead]] <br /> (J. Willis Hughes House)
|S.303
|[[Jackson (Mississippi)|Jackson]]
|AEB
|[[Mississippi]]
|1948
|1950
|
|[[Fitxategi:Frank_Lloyd_Wright's_Fountainhead.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Alsop House" |[[Carroll Alsop House]]
|S.304
|[[Oskaloosa (Iowa)|Oskaloosa]]
|AEB
|[[Iowa]]
|1948
|1948
|
|[[Fitxategi:The_Also_House.jpeg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Lamberson House" |[[Jack Lamberson House]]
|S.305
|[[Oskaloosa (Iowa)|Oskaloosa]]
|AEB
|[[Iowa]]
|1948
|1948
|
|[[Fitxategi:The_Lamberson_House.jpeg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Walker Residence" |[[Mrs. Clinton Walker Residence]]
|S.306
|[[Carmel-by-the-Sea, California|Carmel]]
|AEB
|[[Kalifornia]]
|1948
|
|
|[[Fitxategi:Mrs._Clinton_Walker_House_-_Frank_Lloyd_Wright_architecture.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Adelman House-Albert Adelman House" |[[Albert and Edith Adelman House|Albert Adelman House]]
|S.308
|[[Fox Point (Wisconsin)|Fox Point]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1948
|1948
|
|[[Fitxategi:Landmk-0904-adelmann.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Buehler House-Maynard P. Buehler House" |[[Maynard Buehler House|Maynard P. Buehler House]]
|S.309
|[[Orinda (Kalifornia)|Orinda]]
|AEB
|[[Kalifornia]]
|1948
|1948
|
|[[Fitxategi:Maynard_and_Katharine_Buehler_House_(Orinda,_CA).JPG|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Weltzheimer Residence-Charles E. Weltzheimer Residence" |[[Charles Weltzheimer Residence|Charles E. Weltzheimer Residence]]
|S.311
|[[Oberlin (Ohio)|Oberlin]]
|AEB
|[[Ohio]]
|1948
|1948-49
|
|[[Fitxategi:Frank_Lloyd_Wright_Weltzheimer_Johnson_House.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Brauner Residence" |[[Erling P. Brauner Residence]]
|S.312
|[[Okemos (Michigan)|Okemos]]
|AEB
|[[Michigan|Míchigan]]
|1948
|
|
|[[Fitxategi:Erling_P._Brauner_Residence,_2009.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Morris Gift Shop" |[[V. C. Morris Gift Shop]]
|S.310
|[[San Frantzisko (Kalifornia)|San Frantzisko]]
|AEB
|[[Kalifornia]]
|1948
|1948-49
|
|[[Fitxategi:Frank_Lloyd_Wright_-_V.C._Morris_Gift_Shop,_SF_-_1.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Parkwyn Village" |[[Parkwyn Village]]
|S.298, S.299, S.299A, S.299B, S.299C, S.300, S.300A, S.301
|[[Kalamazoo (Michigan)|Kalamazoo]]
|AEB
|[[Michigan|Míchigan]]
|1948
|1949–1950
|([[Parkwyn Village|Parkwyn Village Homes]])
|
|-
| data-sort-value="Levin House-Robert Levin House" |[[Robert and Rae Levin House|Robert Levin House]]
|S.298
|[[Kalamazoo (Michigan)|Kalamazoo]]
|AEB
|[[Michigan|Míchigan]]
|1948
|1949
|(Parkwyn Village Home)
|[[Fitxategi:Levin_house_exterior_1.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="McCartney Residence" |[[McCartney Residence]]
|S.299, S.299B
|[[Kalamazoo (Michigan)|Kalamazoo]]
|AEB
|[[Michigan|Míchigan]]
|1948
|1949
|(Parkwyn Village Home)
|
|-
| data-sort-value="Brown Residence" |[[Eric V. Brown Residence]]
|S.300
|[[Kalamazoo (Michigan)|Kalamazoo]]
|AEB
|[[Michigan|Míchigan]]
|1948
|1949
|(Parkwyn Village Home)
|[[Fitxategi:The_Eric_and_Margaret_Brown_House.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Winn Residence" |[[Robert D. Winn Residence]]
|S.301
|[[Kalamazoo (Michigan)|Kalamazoo]]
|AEB
|[[Michigan|Míchigan]]
|1948
|1950
|(Parkwyn Village Home)
|[[Fitxategi:Robert_D._Winn_Residence.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Friedman House" |[[Sol Friedman House]] <br /> (Toyhill)
|S.316
|[[Pleasantville (New York)|Pleasantville]]
|AEB
|[[New York (estatua)|New York]]
|1948
|1948
|[[Usonia Homes]]
|[[Fitxategi:Sol_Friedman_House_01.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Serlin House" |[[Edward Serlin House]]
|S.317
|[[Pleasantville (New York)|Pleasantville]]
|AEB
|[[New York (estatua)|New York]]
|1948
|1949
|[[Usonia Homes]]
|[[Fitxategi:Edward_Serlin_House_05.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Reisley House" |[[Roland Reisley House]]
|S.318
|[[Pleasantville (New York)|Pleasantville]]
|AEB
|[[New York (estatua)|New York]]
|1948
|1951
|[[Usonia Homes]]
|[[Fitxategi:Roland_Reisley_House_05.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Edwards Residence" |[[James Edwards Residence]]
|S.313
|[[Okemos (Michigan)|Okemos]]
|AEB
|[[Michigan|Míchigan]]
|1949
|
|
|[[Fitxategi:James_Edwards_Residence,_2009.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Anthony Residence" |[[Howard E. Anthony Residence]]
|S.315
|[[Benton Harbor (Michigan)|Benton Harbor]]
|AEB
|[[Michigan|Míchigan]]
|1949
|
|
|[[Fitxategi:Howard_E._Anthony_Residence,_2009.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Laurent House" |[[Kenneth Laurent House]]
|S.319
|[[Rockford (Illinois)|Rockford]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1949
|
|
|[[Fitxategi:Kenneth_and_Phyllis_Laurent_House.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Neils House-Henry J. Neils House" |[[Frieda and Henry J. Neils House|Henry J. Neils House]]
|S.314
|[[Minneapolis]]
|AEB
|[[Minnesota]]
|1949
|1951
|
|[[Fitxategi:061907-NeilHouse01.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Pearce Residence" |[[Wilbur C. Pearce Residence]]
|S.320
|[[Bradbury (California)|Bradbury]]
|AEB
|[[Kalifornia]]
|1950
|
|
|
|-
| data-sort-value="Keys Residence-Thomas E. Keys Residence" |[[Thomas Keys Residence|Thomas E. Keys Residence]]
|S.321
|[[Rochester (Minnesota)|Rochester]]
|AEB
|[[Minnesota]]
|1950
|1950
|
|[[Fitxategi:ThomasKeysHouseRochesterMN2006-05-16.JPG|150x150px]]
|-
|-
| data-sort-value="Wright, David and Gladys, House-David and Gladys Wright House" |[[David & Gladys Wright House|David and Gladys Wright House]]
|S.322
|[[Phoenix (Arizona)|Phoenix]]
|AEB
|[[Arizona]]
|1950
|1953
|Gaur egun zaharberritzen ari dira
|[[Fitxategi:David_Wright_Residence,_2010.JPG|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Kraus House-Russell W. Kraus House" |[[Kraus House|Russell W. Kraus House]]
|S.340
|[[Kirkwood (Missouri)|Kirkwood]]
|AEB
|[[Missouri]]
|1950
|1952-1960
|
|
|-
| data-sort-value="Haynes House-John Haynes House" |[[John and Dorothy Haynes House|John Haynes House]]
|S.323
|[[Fort Wayne (Indiana)|Fort Wayne]]
|AEB
|[[Indiana]]
|1950
|1952
|
|[[Fitxategi:John_and_Dorothy_Haynes_House,_May_2011.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Davis House" |[[Dr. Richard Davis House]] <br /> (Woodside)
|S.324
|[[Marion (Indiana)|Marion]]
|AEB
|[[Indiana]]
|1950
|1955
|
|[[Fitxategi:Dr._Richard_Davis_House_(Woodside),_May_2011.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Sweeton Residence-J. A. Sweeton Residence" |[[J.A. Sweeton Residence|J. A. Sweeton Residence]]
|S.325
|[[Cherry Hill (New Jersey)|Cherry Hill]]
|AEB
|[[New Jersey|New Jersey]]
|1950
|1950
|
|
|-
| data-sort-value="Carr Residence" |[[John O. Carr Residence]]
|S.327
|[[Glenview Cook County (Illinois)|Glenview]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1950
|
|
|
|-
| data-sort-value="Schaberg House" |[[Donald Schaberg House]]
|S.328
|[[Okemos (Michigan)|Okemos]]
|AEB
|[[Michigan|Míchigan]]
|1950
|1957-58
|
|[[Fitxategi:Schaberg_House_2.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Bradford Harper Residence" |[[Dr. R. Bradford Harper Residence]]
|S.329
|[[St. Joseph (Michigan)|St. Joseph]]
|AEB
|[[Michigan|Míchigan]]
|1950
|
|
|[[Fitxategi:Dr._R._Bradford_Harper_Residence,_2009.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Berger Residence" |[[Robert Berger Residence]]
|S.330
|[[San Anselmo (Kalifornia)|San Anselmo]]
|AEB
|[[Kalifornia]]
|1950
|
|
|
|-
| data-sort-value="Mathews Residence" |[[Arthur C. Mathews Residence]]
|S.331
|[[Atherton (Kalifornia)|Atherton]]
|AEB
|[[Kalifornia]]
|1950
|
|
|
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Zimmerman House (Manchester, New Hampshire)-Dr. Isadore J. Zimmerman House" |[[Zimmerman House (Manchester, New Hampshire)|Dr. Isadore J. Zimmerman House]]
|S.333
|[[Mánchester (New Hampshire)|Mánchester]]
|AEB
|[[New Hampshire]]
|1950
|
|
|[[Fitxategi:ManchesterNH_ZimmermanHouse.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Muirhead Residence" |[[Robert Muirhead Residence]]
|S.334
|[[Plato Center (Illinois)|Plato Center]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1950
|
|
|
|-
| data-sort-value="Staley House" |[[Karl A. Staley House]]
|S.335
|[[North Madison (Ohio)|North Madison]]
|AEB
|[[Ohio]]
|1950
|1951
|
|[[Fitxategi:Karl_A._Staley_House,_April_2011.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Elam Residence" |[[S. P. Elam Residence]]
|S.336
|[[Austin (Minnesota)|Austin]]
|AEB
|[[Minnesota]]
|1950
|
|
|[[Fitxategi:2020-0609-Austin-SPElamResidence.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Smith House" |[[Richard C. Smith House]]
|S.337
|[[Jefferson (Wisconsingo hiria)|Jefferson]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1950
|1950
|
|[[Fitxategi:Richard_C._Smith_House.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Gillin Residence-John A. Gillin Residence" |[[John Gillin Residence|John A. Gillin Residence]]
|S.338
|[[Dallas]]
|AEB
|[[Texas]]
|1950
|1958
|
|[[Fitxategi:Pool_view_of_John_Gillins_house,_designed_by_Frank_Lloyd_Wright.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Raymond Carlson Residence" |[[Raymond Carlson Residence]]
|S.326
|[[Phoenix (Arizona)|Phoenix]]
|AEB
|[[Arizona]]
|1950
|
|
|
|-
| data-sort-value="Shavin House-Seamour Shavin House" |[[Seamour and Gerte Shavin House|Seamour Shavin House]]
|S.339
|[[Chattanooga]]
|AEB
|[[Tennessee]]
|1950
|1952
|
|[[Fitxategi:Seamour_and_Gerte_Shavin_House.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Wetmore Auto Service Station" |[[Wetmore Auto Service Station]]<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.jnmcnally.com/FLW348.htm|izenburua=Wetmore Auto Service Station Remodeling|urtea=2016|argitaletxea=James N. McNally|archive-url=https://web.archive.org/web/20160610174315/http://www.jnmcnally.com/FLW348.htm|archive-date=2016-06-10|access-date=2016-06-02}}</ref>
|
|[[Ferndale (Michigan)|Ferndale]]
|AEB
|[[Michigan|Míchigan]]
|1951
|1951
|Barne-birmoldaketa
348 serie-zenbakia izan zen
|
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Kinney Residence" |[[Patrick and Margaret Kinney House]]
|S.342
|[[Lancaster (Wisconsin)|Lancaster]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1951
|1951-1953
|John H. Howeren gehigarriak 1964an.
Alokatzeko eskuragarri [[Airbnb]]en.<ref>{{Erreferentzia|url=https://www.airbnb.com.au/rooms/20422179|izenburua=Frank Lloyd Wright's Kinney House|access-date=2017-11-15}}{{Apurtutako esteka|date=azaroa 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
|[[Fitxategi:Patrick_and_Margaret_Kinney_House.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Glore Residence" |[[Charles F. Glore Residence]]
|S.341
|[[Lake Forest (Illinois)|Lake Forest]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1951
|
|
|
|-
| data-sort-value="Rubin Residence" |[[Nathan Rubin Residence]]
|S.343
|[[Canton (Ohio)|Canton]]
|AEB
|[[Ohio]]
|1951
|
|
|[[Fitxategi:Nathan_Rubin_Residence,_May_2011.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Adelman Residence" |[[Benjamin Adelman Residence]]
|S.344
|[[Phoenix (Arizona)|Phoenix]]
|AEB
|[[Arizona]]
|1951
|
|
|[[Fitxategi:FLW_-_Benjamin_Adelman_House_-_SEC_-_2011-03-05.JPG|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Fuller Residence" |[[Welbie L. Fuller Residence]]
|S.347
|[[Pass Christian (Mississippi)|Pass Christian]]
|AEB
|[[Mississippi]]
|1951
|
|Camille urakanak 1969an suntsitua
|
|-
| data-sort-value="Wright, Frank Lloyd, Field Office" |[[Frank Lloyd Wright Field Office]]
|S.348
|[[San Frantzisko (Kalifornia)|San Frantzisko]]
|AEB
|[[Kalifornia]]
|1951
|
|
|
|-
| data-sort-value="Broad Margin" |[[Broad Margin]] <br /> (Gabrielle Austin Residence)
|S.345
|[[Greenville (Hego Carolina)|Greenville]]
|AEB
|[[Hego Carolina]]
|1951
|1954
|
|[[Fitxategi:Broad_Margin,_9_West_Avondale_Drive,_Greenville_(Greenville_County,_South_Carolina).jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Chahroudi Cottage" |[[A. K. Chahroudi Cottage]]
|S.346
|[[Mahopac (New York)|Lake Mahopac]]
|AEB
|[[New York (estatua)|New York]]
|1951
|
|
|
|-
| data-sort-value="Palmer Residence" |[[William Palmer Residence]]
|S.332
|[[Ann Arbor]]
|AEB
|[[Michigan|Míchigan]]
|1952
|
|
|[[Fitxategi:WilliamandMaryPalmerHouseAnnArborMI.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Pieper Residence" |[[Arthur Pieper Residence]]
|S.349
|[[Paradise Valley (Arizona)|Paradise Valley]]
|AEB
|[[Arizona]]
|1952
|
|
|[[Fitxategi:Arthur_Pieper_Residence,_2010.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Brandes House-Ray Brandes House" |[[Brandes House|Ray Brandes House]]
|S.350
|[[Sammamish (Washington)|Sammamish]]<ref>Heinz ({{Erreferentzia|urtea=1999|izenburua=Frank Lloyd Field Guide, West, Volume 3|argitaletxea=Academy Press|orrialdeak=18|egilea=Heinz, Thomas|isbn=0-471-97747-0}}) and Storrer ({{Erreferentzia|urtea=2002|izenburua=The Architecture of Frank Lloyd Wright: A Complete Catalog|argitaletxea=University of Chicago Press|orrialdeak=[https://archive.org/details/architectureoffr0003stor/page/354 354]|egilea=Storrer, William|url=https://archive.org/details/architectureoffr0003stor/page/354|isbn=0-226-77622-0}}) give the place as [[Issaquah, Washington]], but this address has been within the [https://web.archive.org/web/20121101101956/http://www.ci.sammamish.wa.us/pdfs/maps/Sammamish%20Vicinity.pdf city limits] of [[Sammamish, Washington|Sammamish]] [https://web.archive.org/web/20120527112815/http://www.mrsc.org/govdocs/s35incorppt.pdf since] the incorporation of that city [https://web.archive.org/web/20111108191932/http://www.ci.sammamish.wa.us/about/Default.aspx on August 1, 1999].</ref>
|AEB
|[[Washington (estatua)|Washington]]
|1952
|1952
|
|
|-
| data-sort-value="Blair House" |[[Quintin Blair House]]
|S.351
|[[Cody (Wyoming)|Cody]]
|AEB
|[[Wyoming]]
|1952
|1952-1953
|
|
|-
| data-sort-value="Teater Studio-Archie B. Teater Studio" |[[Archie Teater Studio|Archie B. Teater Studio]] <br /> (Teater's Knoll)
|S.352
|[[Bliss (Idaho)|Bliss]]
|AEB
|[[Idaho]]
|1952
|1952
|
|
|-
| data-sort-value="Lindholm Residence" |[[R. W. Lindholm Residence]] <br /> (Mäntylä)
|S.353
|[[Cloquet (Minnesota)|Cloquet]]
|AEB
|[[Minnesota]]
|1952
|
|2016ko ekainean desegin zuten, [[Polymath Park]](e)n berreraikia<ref>{{Erreferentzia|url=https://www.dezeen.com/2019/06/04/rw-lindholm-house-frank-lloyd-wright-minnesota-moved-pennsylvania/|izenburua=Frank Lloyd Wright house in Minnesota dismantled and moved to Pennsylvania|abizena=McKnight|izena=Jenna|data=2019-06-04|website=DeZeen}}</ref>
|
|-
| data-sort-value="Sander Residence-Frank S. Sander Residence" |[[Frank Sander Residence|Frank S. Sander Residence]] <br /> (Springbough)
|S.354
|[[Stamford (Connecticut)|Stamford]]
|AEB
|[[Connecticut]]
|1952
|1955
|
|
|-
| data-sort-value="Anderton Court Shops" |[[Anderton Court Shops]]
|S.356
|[[Beverly Hills]]
|AEB
|[[Kalifornia]]
|1952
|1952
|
|[[Fitxategi:AndertonBeverlyHills.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Lewis House (Tallahassee, Florida)-George Lewis House" |[[Lewis House (Tallahassee, Florida)|George Lewis House]]
|S.359
|[[Tallahassee]]
|AEB
|[[Florida]]
|1952
|1954
|
|[[Fitxategi:George_Lewis_House_(Spring_House).jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Marden House-Luis Marden House" |[[Marden House|Luis Marden House]]
|S.357
|[[McLean (Virginia)|McLean]]
|AEB
|[[Virginia]]
|1952
|1959an amaitua
|
|
|-
| data-sort-value="Price Tower" |[[Price Tower]]
|S.355
|[[Bartlesville (Oklahoma)|Bartlesville]]
|AEB
|[[Oklahoma]]
|1952
|1952-1956
|
|[[Fitxategi:PriceTower.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="FSC-Polk County Science Building" |[[Child of the Sun|FSC Polk County Science Building]]
|S.256
|[[Lakeland (Florida)|Lakeland]]
|AEB
|[[Florida]]
|1953
|1958
|[[Child of the Sun]] <br /> Florida Southern Collegen
|[[Fitxategi:Child_of_the_Sun,_Science_Building,_cropped,_(HABS_FLA,53-LAKE,1F-4).jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Cooke House" |[[Andrew B. Cooke House]]
|S.360
|[[Virginia Beach]]
|AEB
|[[Virginia]]
|1953
|1959an amaitua
|
|
|-
| data-sort-value="Boomer Residence" |[[Jorgine Boomer Residence]]
|S.361
|[[Phoenix (Arizona)|Phoenix]]
|AEB
|[[Arizona]]
|1953
|
|
|[[Fitxategi:FLW_-_Jorgine_Boomer_House_-_SEC_-_2011-03-05.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Wright, Robert Llewellyn, House" |[[Robert Llewellyn Wright House]]
|S.358
|[[Bethesda (Maryland)|Bethesda]]
|AEB
|[[Maryland]]
|1953
|1957
|
|[[Fitxategi:Robert_Llewellyn_Wright_House.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Goddard Residence" |[[Lewis H. Goddard Residence]]
|S.364
|[[Plymouth (Michigan)|Plymouth]]
|AEB
|[[Michigan|Míchigan]]
|1953
|
|
|
|-
| data-sort-value="Dobkins House" |[[John and Syd Dobkins House]]
|S.362
|[[Canton (Ohio)|Canton]]
|AEB
|[[Ohio]]
|1953
|1954
|
|[[Fitxategi:John_and_Syd_Dobkins_House.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Kentuck Knob" |[[Kentuck Knob]] <br /> (I.N. Hagan House)
|S.377
|[[Uniontown (Pennsylvania)|Chalkhill]]
|AEB
|[[Pennsylvania|Pensilvania]]
|1953
|1953-56
|Bisita turistikoetarako irekia
|[[Fitxategi:Kentuck_Knob_1.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Price Jr. Residence" |[[Harold Price Jr. Residence]] <br /> (Hillside)
|S.363
|[[Bartlesville (Oklahoma)|Bartlesville]]
|AEB
|[[Oklahoma]]
|
|1954
|
|
|-
| data-sort-value="Penfield House-Louis A. Penfield House" |[[Louis Penfield House|Louis A. Penfield House]]
|S.365
|[[Willoughby Hills (Ohio)|Willoughby Hills]]
|AEB
|[[Ohio]]
|1953
|1955
|Jatorrizko planoak etxe nagusi batentzako eta gonbidatuen etxe batentzako ziren, eta gonbidatuen etxea bakarrik eraiki zen.
Alokatzeko eskuragarri<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.penfieldhouse.com/|izenburua=The Louis Penfield House|website=www.penfieldhouse.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20110929124459/http://www.penfieldhouse.com/|archive-date=2011-09-29}}</ref>
|[[Fitxategi:Penfield_House_May_2013.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Riverview Terrace Restaurant" |[[Riverview Terrace Restaurant]] <br /> (Frank Lloyd Wright Visitor Center)
|S.367
|[[Spring Green (Wisconsin)|Spring Green]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1953
|
|Gaur egun, Frank Lloyd Wright Bisitarien Zentro gisa eta jatetxe gisa erabiltzen da.
|[[Fitxategi:Riverview_Terrace_Restaurant_Frank_Lloyd_Wright_Visitor_Center.jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Usonian Exhibition House and Pavilion" |[[Usonian Exhibition House and Pavilion]]
|S.369, S.370
|[[New York (estatua)|New York]]
|AEB
|[[New York (estatua)|New York]]
|1953
|1953
|Behin behineko egitura
<br />Eraitsia
|
|-
| data-sort-value="FSC-William H. Danforth Chapel" |[[Child of the Sun|FSC William H. Danforth Chapel]]
|S.258
|[[Lakeland (Florida)|Lakeland]]
|AEB
|[[Florida]]
|1954
|1955
|[[Child of the Sun]] <br /> Florida Southern Collegen
|[[Fitxategi:Lakeland_FSC_Danforth_Chapel_pano01.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Feiman House" |[[Ellis A. Feiman House]]
|S.371
|[[Canton (Ohio)|Canton]]
|AEB
|[[Ohio]]
|1954
|
|
|[[Fitxategi:Ellis_A._Feiman_House,_May_2011.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Arnold House" |[[E. Clarke and Julia Arnold House]]
|S.374
|[[Columbus (Wisconsin)|Columbus]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1954
|1955-1956
|
|[[Fitxategi:EClarkeJuliaArnoldHouseColumbusWisconsin.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Greenberg House" |[[Dr. Maurice Greenberg House]]
|S.372
|[[Dousman (Wisconsin)|Dousman]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1954
|
|
|
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Hoffman Auto Showroom" |[[Hoffman Auto Showroom]] <br /> (Mercedes-Benz Manhattan)
|S.380
|[[New York (estatua)|New York]]
|AEB
|[[New York (estatua)|New York]]
|1954
|
|Demolida en 2013
|[[Fitxategi:HoffmanAutoShowroom_Spiral.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Beth Sholom Congregation (Elkins Park, Pennsylvania)-Beth Sholom Synagogue" |[[Beth Sholom Congregation (Elkins Park, Pennsylvania)|Beth Sholom Synagogue]]
|S.373
|[[Elkins Park (Pennsylvania)|Elkins Park]]
|AEB
|[[Pennsylvania|Pensilvania]]
|1954
|1959an amaitua
|
|[[Fitxategi:FLW_Beth_Sholom_exterior.jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Exhibition Pavilion" |[[Exhibition Pavilion]]
|
|[[Los Angeles]]
|AEB
|[[Kalifornia]]
|1954
|1954
|Behin behineko egitura
<br />Eraitsia
|
|-
| data-sort-value="Bachman-Wilson House" |[[Bachman-Wilson House]]
|S.366
|[[Millstone (New Jersey)|Millstone]]
|AEB
|[[New Jersey|New Jersey]]
|1954
|1954-1956
|[[Crystal Bridges Museum of American Art]]en berlokutua, [[Bentonville (Arkansas)|Bentonville Arkansas]], 2014ko urtarrilean).
|[[Fitxategi:Bachman-Wilson-House-Bentonville.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Thaxton Jr. House" |[[William L. Thaxton Jr. House]]
|S.384
|[[Bunker Hill Village (Texas)|Bunker Hill Village]]
|AEB
|[[Texas]]
|1954
|
|
|[[Fitxategi:Thaxton_House_2.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Samara (house)-Samara" |[[Samara (house)|Samara]] <br /> (John E. Christian Residence)
|S.375
|[[West Lafayette (Indiana)|West Lafayette]]
|AEB
|[[Indiana]]
|1954
|1954-1956
|
|[[Fitxategi:Samara_(John_E_Christian_House)_Entrance.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Tonkens House" |[[Gerald B. and Beverley Tonkens House]]
|S.386
|[[Cincinnati]]
|AEB
|[[Ohio]]
|1954
|
|
|[[Fitxategi:Gerald_B._and_Beverley_Tonkens_House,_May_2011.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Boulter House" |[[Cedric G. and Patricia Neils Boulter House]]
|S.379
|[[Cincinnati]]
|AEB
|[[Ohio]]
|1954
|1956
|
|[[Fitxategi:Cedric_G._and_Patricia_Neils_Boulter_House.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Fredrick House" |[[Louis B. Fredrick House]]
|S.376
|[[Barrington Hills (Illinois)|Barrington Hills]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1954
|1957
|
|
|-
| data-sort-value="Keland House" |[[Keland House]]
|S.368
|[[Racine (Wisconsin)|Racine]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1954
|
|
|
|-
| data-sort-value="Lovness Studio & Cottage" |[[Don E. Lovness Studio & Cottage]]
|S.391
|[[Stillwater (Minnesota)|Stillwater]]
|AEB
|[[Minnesota]]
|1955
|
|1972an eraikitako landetxea
|[[Fitxategi:2013-0326-LovnessFrankLloydWright.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Turkel House" |[[Dorothy H. Turkel House]]
|S.388
|[[Detroit]]
|AEB
|[[Michigan|Míchigan]]
|1955
|
|
|[[Fitxategi:Dorothy_Turkel_house.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Tracy House" |[[William B. Tracy House]]
|S.389
|[[Normandy Park (Washington)|Normandy Park]]
|AEB
|[[Washington (estatua)|Washington]]
|1955
|1956
|
|[[Fitxategi:William_B._Tracy_House,_October_2011.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Kalil House" |[[Toufic H. Kalil House]]
|S.387
|[[Manchester (New Hampshire)|Manchester]]
|AEB
|[[New Hampshire]]
|1955
|1955
|
|
[[Fitxategi:Kalil_House_entryway.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Humphreys Theater" |[[Kalita Humphreys Theater]]
|S.395
|[[Dallas]]
|AEB
|[[Texas]]
|1955
|1959an amaitua
|
|[[Fitxategi:KHTPre62-1.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Fawcett House" |[[Randall Fawcett House]]
|S.385
|[[Los Banos (Kalifornia)|Los Banos]]
|AEB
|[[Kalifornia]]
|1955
|1961ean amaitua
|
|
|-
| data-sort-value="Rayward-Shepherd House-John L. Rayward House" |[[Rayward-Shepherd House|John L. Rayward House]] <br /> (Tirranna)
|S.383
|[[New Canaan (Connecticut)|New Canaan]]
|AEB
|[[Connecticut]]
|1955
|1955
|
|[[Fitxategi:Kalil_House_entryway.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Hoffman House" |[[Max Hoffman House]]
|S.390
|[[Rye (Nueva York)|Rye]]
|AEB
|[[New York (estatua)|New York]]
|1955
|1972an amaitua
|
|[[Fitxategi:Max_Hoffman_House1.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Pappas House" |[[Theodore A. Pappas House]]
|S.392
|[[Saint Louis (Missouri)|St. Louis]]
|AEB
|[[Missouri]]
|1955
|1960-1964
|
|[[Fitxategi:Theodore_A_Pappas_House.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Kundert Medical Clinic-Dr. Karl Kundert Medical Clinic" |[[Kundert Medical Clinic|Dr. Karl Kundert Medical Clinic]]
|S.396
|[[San Luis Obispo (Kalifornia)|San Luis Obispo]]
|AEB
|[[Kalifornia]]
|1955
|
|
|[[Fitxategi:Frank_Lloyd_Wright_Building_-_SLO_-_panoramio.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Sunday House" |[[Robert H. Sunday House]]
|S.393
|[[Marshalltown (Iowa)|Marshalltown]]
|AEB
|[[Iowa]]
|1955
|1957
|
|[[Fitxategi:Robert_Sunday_House_1.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Lindholm Service Station" |[[R. W. Lindholm Service Station]]
|S.414
|[[Cloquet (Minnesota)|Cloquet]]
|AEB
|[[Minnesota]]
|1956
|1956-1958
|
|[[Fitxategi:Lindholm_Service_Station.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Bott Residence" |[[Frank Bott Residence]]<ref>{{koord|39.160316|-94.58609|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.404
|[[Kansas City (Missouri)|Kansas City]]
|AEB
|[[Missouri]]
|1956
|
|
|
|-
| data-sort-value="Price Sr. House" |[[Harold C. Price Sr. House]]
|S.378
|[[Paradise Valley (Arizona)|Paradise Valley]]
|AEB
|[[Arizona]]
|1956
|
|
|
|-
| data-sort-value="Friedman House" |[[Allen Friedman House]]
|S.403
|[[Bannockburn (Illinois)|Bannockburn]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1956
|
|
|[[Fitxategi:FLW-AllanFriedmanHouse.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Meyers Medical Clinic" |[[Dr. Kenneth L. Meyers Medical Clinic]]
|S.397
|[[Dayton (Ohio)|Dayton]]
|AEB
|[[Ohio]]
|1956
|
|
|[[Fitxategi:Dr._Kenneth_L._Meyers_Medical_Clinic,_May_2011.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Spencer House" |[[Dudley Spencer House]] <br /> (Laurel)
|S.402
|[[Wilmington (Delaware)|Wilmington]]
|AEB
|[[Delaware]]
|1956
|1956-1961
|
|[[Fitxategi:Laurel_FLW_DE.JPG|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Annunciation Greek Orthodox Church (Wauwatosa)-Annunciation Greek Orthodox Church" |[[Annunciation Greek Orthodox Church (Milwaukee)|Annunciation Greek Orthodox Church]]
|S.399
|[[Wauwatosa (Wisconsin)| Wauwatosa]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1956
|1959-1961
|
|[[Fitxategi:Annunciation_Church_Apr09.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Erdman Prefab Houses" |[[Marshall Erdman Prefab Houses]]
|
|Hainbat leku
|AEB
|
|1956
|1956–1961
|([[Marshall Erdman Prefab Houses]])
|
|-
| data-sort-value="Van Tamelen House" |[[Eugene Van Tamelen House]]
|S.406
|[[Madison (Wisconsinko herria)|Madison]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1956
|1956
|(Marshall Erdman Prefab House #1)
|[[Fitxategi:Eugene_Van_Tamelen_House_-_panoramio.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Jackson House" |[[Arnold Jackson House]] <br /> (Skyview)
|S.407.1
|[[Madison (Wisconsinko herria)|Madison]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1956
|1957
|(Marshall Erdman Prefab House #1)
[[Beaver Dam, Wisconsin|Beaver Dam]], [[Wisconsin|WI]]en birkokatua, 1985ean
|
|-
| data-sort-value="Duncan House" |[[Donald C. Duncan House]]
|S.407.2
|[[Lisle (Illinois)|Lisle]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1956
|1957
|(Marshall Erdman Prefab House #1)
[[Polymath Park]], [[Pennsylvania|Pensilvania]]]n birkokatua, 2002an
|
|-
| data-sort-value="Iber House" |[[Frank Iber House]]
|S.408
|[[Plover (Wisconsin)|Plover]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1956
|1957
|(Marshall Erdman Prefab House #1)
|
|-
| data-sort-value="Post House" |[[Carl Post House]]
|S.409.1
|[[Barrington Hills (Illinois)|Barrington Hills]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1956
|1957
|(Marshall Erdman Prefab House #1)
|[[Fitxategi:Carl_Post_House.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="McBean Residence-James B. McBean Residence" |[[James McBean Residence|James B. McBean Residence]]
|S.412.2
|[[Rochester (Minnesota)|Rochester]]
|AEB
|[[Minnesota]]
|1956
|1957
|(Marshall Erdman Prefab House #2)
|[[Fitxategi:McBeanHouseRochesterMN2006-05-24.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Rudin House" |[[Walter Rudin House]]
|S.412.1
|[[Madison (Wisconsinko herria)|Madison]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1956
|1957-1959
|(Marshall Erdman Prefab House #2)
|[[Fitxategi:The_Walter_Rudin_House_-_panoramio.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Mollica House" |[[Joseph Mollica House]]
|S.411.1
|[[Bayside (Wisconsin)|Bayside]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1956
|1958
|(Marshall Erdman Prefab House #1)
|
|-
| data-sort-value="Crimson Beech" |[[The Crimson Beech]] <br /> (William Cass House)
|S.409.2
|[[Staten Island]]
|AEB
|[[New York (estatua)|New York]]
|1956
|1959
|(Marshall Erdman Prefab House #1)
|[[Fitxategi:Crimson_Beech_Partial_Front_View.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="LaFond House" |[[Dr. Edward & Laura Jane LaFond House]]
|S.411.2
|[[St. Joseph (Minnesota)|St. Joseph]]
|AEB
|[[Minnesota]]
|1956
|1960
|(Marshall Erdman Prefab House #1)
|
|-
| data-sort-value="Zaferiou House" |[[Socrates Zaferiou House]]
|S.410
|[[Blauvelt (New York)|Blauvelt]]
|AEB
|[[New York (estatua)|New York]]
|1956
|1961
|(Marshall Erdman Prefab House #1)
|
|-
| data-sort-value="Wyoming Valley School" |[[Wyoming Valley School]]<ref>{{koord|43.1192|-90.1149|format=dms|type:landmark|display=inline}}</ref>
|S.401
|[[Wyoming, Iowa County, Wisconsin|Wyoming]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1957
|
|
|[[Fitxategi:Wyoming_Valley_School.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Marin County Civic Center" |[[Marin County Civic Center]]
|S.415, S.416, S.417
|[[San Rafael (Kalifornia)|San Rafael]]
|AEB
|[[Kalifornia]]
|1957
|1976an amaitua
|Eraikin nagusia eta posta-bulegoa bakarrik.
Taliesin Associated Architects-en beste eraikin batzuk.
|[[Fitxategi:Marinciviccenter01.JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Boswell Residence" |[[William P. Boswell Residence]]
|S.423
|[[Indian Hill (Ohio)|Indian Hill]]
|AEB
|[[Ohio]]
|1957
|1961ean amaitua
|
|
|- style="background: #e8f7d5"
| data-sort-value="Gordon House (Silverton, Oregon)-C. E. Gordon House" |[[Gordon House (Silverton, Oregon)|C. E. Gordon House]]
|S.419
|[[Wilsonville (Oregon)|Wilsonville]]
|AEB
|[[Oregon]]
|1957
|1963an amaitua
|Silverton-en birkokatua, [[Oregon]], 2001ean
Bisita turistikoetarako erabilgarri
|[[Fitxategi:Gordon_House_southeast_side.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Trier House" |[[Paul J. and Ida Trier House]]
|S.398
|[[Johnston (Iowa)|Johnston]]
|AEB
|[[Iowa]]
|1957
|1957
|
|[[Fitxategi:Paul_J_and_Ida_Trier_House.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Walton House" |[[Robert G. Walton House]]<ref>{{koord|37.7491|-120.9904|format=dms|type:landmark|display=inline}}</ref>
|S.421
|[[Modesto (Kalifornia)|Modesto]]
|AEB
|[[Kalifornia]]
|1957
|
|
|
|-
| data-sort-value="Fasbender Clinic-Dr. Herman T. Fasbender Medical Clinic" |[[Fasbender Clinic|Dr. Herman T. Fasbender Medical Clinic]]
|S.424
|[[Hastings (Minnesota)|Hastings]]
|AEB
|[[Minnesota]]
|1957
|1959
|
|[[Fitxategi:Fasbender_Clinic.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Wichita State University Juvenile Cultural Study Center" |[[Wichita State University Juvenile Cultural Study Center]]<ref>{{koord|37.7223|-97.2924|format=dms|type:landmark|display=inline}}</ref>
|S.418
|[[Wichita]]
|AEB
|[[Kansas]]
|1957
|1963an amaitua
|
|
|-
| data-sort-value="Kinney Residence" |[[Sterling Kinney Residence]]<ref>{{koord|35.2511|-101.9436|format=dms|type:landmark|display=inline}}</ref>
|S.422
|[[Amarillo (Texas)|Amarillo]]
|AEB
|[[Texas]]
|1957
|
|
|
|-
| data-sort-value="Schultz House" |[[Carl E. Schultz House]]<ref>{{koord|42.0869|-86.4779|format=dms|type:landmark|display=inline}}</ref>
|S.426
|[[St. Joseph (Michigan)|St. Joseph]]
|AEB
|[[Michigan|Míchigan]]
|1957
|1957
|
|[[Fitxategi:Carl_E._Schultz_House,_2009.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Wright, Duey and Julia, House" |[[Duey and Julia Wright House]]
|S.420
|[[Wausau (Wisconsin)|Wausau]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1957
|1959
|
|[[Fitxategi:Duey_and_Julia_Wright_House.jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Eddie's House" |[[Eddie's House]]
|S.330A
|[[San Anselmo (Kalifornia)|San Anselmo]]
|AEB
|[[Kalifornia]]
|1957
|1963
|[[Doghouse]]1973an eraitsia
|
|-
| data-sort-value="Ablin House" |[[Dr. George Ablin House]]<ref>{{koord|35.3889|-118.9376|format=dms|type:landmark|display=inline}}</ref>
|S.428
|[[Bakersfield]]
|AEB
|[[Kalifornia]]
|1958
|
|
|
|-
| data-sort-value="Pilgrim Congregational Church (Redding, California)-Pilgrim Congregational Church" |[[Pilgrim Congregational Church (Redding, California)|Pilgrim Congregational Church]]
|S.431
|[[Redding (Kalifornia)|Redding]]
|AEB
|[[Kalifornia]]
|1958
|1960-1963
|
|
|-
| data-sort-value="Stromquist House-Don M. Stromquist House" |[[Don M Stromquist House|Don M. Stromquist House]]
|S.429
|[[Bountiful (Utah)|Bountiful]]
|AEB
|[[Utah]]
|1958
|1959
|
|[[Fitxategi:Don_M._Stromquist_House_(Garage-Office-Lab).JPG|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Peterson Cottage-Seth C. Peterson Cottage" |[[Seth Peterson Cottage|Seth C. Peterson Cottage]]
|S.430
|[[Mirror Lake State Park|Mirror Lake]]
|AEB
|[[Wisconsin]]
|1958
|1958
|Alokatzeko eskuragarri
|[[Fitxategi:Seth_Peterson_Cottage_Exterior.jpg|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Lockridge Medical Clinic" |[[Lockridge Medical Clinic]]<ref>{{koord|48.4091342|-114.336184|format=dms|type:landmark}}</ref>
|S.425
|[[Whitefish (Montana)|Whitefish]]
|AEB
|[[Montana]]
|1958
|1960
|2018ko urtarrilaren 9an eraitsia.
|[[Fitxategi:Lockridge_Medical_Clinic_(former),_October_2011.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Olfelt House" |[[Paul Olfelt House]]<ref>{{koord|44.9619|-93.3375|format=dms|type:landmark|display=inline}}</ref>
|S.427
|[[St. Louis Park (Minnesota)|St. Louis Park]]
|AEB
|[[Minnesota]]
|1958
|
|
|[[Fitxategi:2013-0401-PaulOlfeltHouse.jpg|150x150px]]
|-
| data-sort-value="Lykes House" |[[Norman Lykes House]]<ref>{{koord|33.5387|-112.0030|format=dms|type:landmark|display=inline}}</ref>
|S.433
|[[Phoenix]]
|AEB
|[[Arizona]]
|1959
|1968an amaitua
|
|[[Fitxategi:Norman_Lykes_House,_2010.JPG|150x150px]]
|- style="background: #f5eddc"
| data-sort-value="Chicago & Milwaukee Electric Railway Station" |[[Chicago & Milwaukee Electric Railway Station]]<ref name="Frank Lloyd Wright Trust" />
|
|[[Glencoe (Illinois)|Glencoe]]
|AEB
|[[Illinois]]
|1911
|
|1950eko hamarkadaren erdialdean eraitsia
|
|-
|}
== Hil osteko eraikuntzak ==
{| class="wikitable sortable"
!Izena
!Hiria/Estatua/Herrialdea
!Diseinatua...
!Eraikia...
! class="unsortable" |Bestelako informazioa
! class="unsortable" |Irudia
|- style="background: #e8f7d5"
|[[Grady Gammage Memorial Auditorium]]
|[[Tempe (Arizona)|Tempe, Arizona]]
|1959
|1962-1964
|Serie-zenbakia S.432
|[[Fitxategi:FLW_Gammage_Auditorium_ASU_PHX_AZ_20186.JPG|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
|[[First Christian Church (Phoenix, Arizona)|izena Christian Church]]
|[[Phoenix|Phoenix, Arizona]]
|1950
|1973
|(Southwest Christian Seminary eraiki gabe)
|[[Fitxategi:First_Christian_Church,_Phoenix,_Arizona.JPG|150x150px]]
|-
|[[Arthur and Bruce Brooks Pfeiffer House]]
|[[Scottsdale (Arizona)|Scottsdale, Arizona]]
|1938
|1974
|(Ralph Jester House eraiki gabe)
|
|-
|[[Whiteford-Haddock House]]
|[[Ann Arbor|Ann Arbor, Míchigan]]
|1941
|1979
|(Roy Peterson House eraiki gabe)
|
|-
|{{nowrap|[[King Kamehameha Golf Course Clubhouse]]}}
|[[Waikapu]], [[Hawái]], [[Maui]], Hawái]]
|1949<br /> {{nowrap|Revised 1952}}<br /> {{nowrap|Revised 1957}}
|1993
|
|[[Fitxategi:King_Kamehameha_Golf_Course_Clubhouse_from_the_S.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
|[[Monona Terrace|Monona Terrace Community & Convention Center]]
|[[Madison (Wisconsinko herria)|Madison, Wisconsin]]
|1938-1959
|1997
|
|[[Fitxategi:MononaTerraceClose.jpg|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
|[[Blue Sky Mausoleum]]
|[[Buffalo (New York)|Buffalo]]
|1928
|2004
|
|[[Fitxategi:Blue_Sky_Mausoleum,_July_2007.JPG|150x150px]]
|-
|[[Massaro House]]
|[[Mahopac (New York)|Lake Mahopac, New York]]
|1949
|2004-2007
|(Petra uhartean. A. K. Chahroudi House leku bererako planifikatuta, baina eraiki gabe. Thomas A. Hienz arkitektoak amaitu zuen.)
|[[Fitxategi:MassaroHouse.JPG|150x150px]]
|- style="background: #e8f7d5"
|[[Fontana Boathouse]]<ref name="rowingboathouse">{{koord|42.900665|-78.901815}}</ref>
|[[Buffalo (New York)|Buffalo]]
|1905
|2007
|
|[[Fitxategi:FLW_Fontana_Boathouse_8545.jpg|150x150px]]
|-
|Scottsdale Spire<ref name="scottsdalespire">{{koord|33.637664|-111.924865|format=dms|display=inline|type:landmark_region:US-AZ}}</ref>
|[[Scottsdale (Arizona)|Scottsdale, Arizona]]
|1957
|2004
|(Eraiki gabeko Arizonako Estatuko Kapitolioaren Proiektuaren zati bat. Taliesin Architects-ek egokitutako diseinua)
|[[Fitxategi:FLW_-_Scottsdale_Spire_-_2008-04-14.jpg|201x201px]]
|-
|Mr. & Mrs. Gilbert Wieland House
|[[Greystones]], [[County Wicklow]], {{nowrap|[[Irlanda (estatua)|Irlandako Errepublika]]}}
|1959
|2007
|(1959ko jatorrizko diseinua Maryland-eko etxe baterako, Marc Coleman-ek berreraikia Irlandan. Wrighten egitura bakarra Europan<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.constructireland.ie/Articles/Case-Studies/Late-1950s-Frank-Lloyd-Wright-design-realised-in-Wicklow.html|izenburua=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20110930174243/http://constructireland.ie/Articles/Case-Studies/Late-1950s-Frank-Lloyd-Wright-design-realised-in-Wicklow.html|archive-date=2011-09-30|access-date=2011-09-27}}</ref>)
|
|- style="background: #e8f7d5"
|[[Filling Station]]<ref name="fillingstationbuffalo">{{koord|42.879106|-78.869471|format=dms|display=inline|type:landmark_region:US-NY}}</ref>
|[[Buffalo (New York)|Buffalo]]
|1927
|2013-2014
|Jatorriz Michigan Avenue eta Cherry Streeteko izkinarako diseinatua, Buffaloko erdigunean.
Pierce-Arrow Museoaren barruan eraikia, Buffalo, NY.<ref name="fillingstationbuffalosite">{{Erreferentzia|url=http://www.pierce-arrow.com/frank-lloyd-wright-filling-station|izenburua=Frank Lloyd Wright Filling Station|website=pierce-arrow.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20161112211851/http://www.pierce-arrow.com/frank-lloyd-wright-filling-station|archive-date=2016-11-12}}</ref>
|
|}
== Eraiki gabeko obra aipagarriak ==
* Universidad Avenue Power House, [[Madison (Wisconsinko herria)|Madison]], [[Wisconsin]], 1885<ref>{{Erreferentzia|abizena=Thomson|izena=Iain|izenburua=Frank Lloyd Wright: A Visual Encyclopedia|argitaletxea=PRC Publishing Ltd|urtea=1999|lekua=London|isbn=1-57145-187-0|page=[https://archive.org/details/franklloydwright00thom_2/page/360 360]|url-access=registration|url=https://archive.org/details/franklloydwright00thom_2/page/360}}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena=Langmead|izena=Donald|izenburua=Frank Lloyd Wright: A Bio-Bibliography|url=https://archive.org/details/franklloydwright0000lang|argitaletxea=Praeger|urtea=2003|lekua=Westport, CT|isbn=0-313-31993-6|orrialdea=[https://archive.org/details/franklloydwright0000lang/page/n21 2]}}</ref>
* [[Gordon Strong Automobile Objective]], [[Sugarloaf Mountain (Maryland)|Sugarloaf Mountain]], [[Maryland]], 1924
* [[San Marcos In The Desert]], [[Chandler (Arizona)|Chandler]], [[Arizona]], 1929
* [[Broadacre City]], [[Chandler (Arizona)|Chandler]], [[Arizona]], 1932-5
* [[Crystal Heights]], [[Washington|Washington]], 1940
* Cooperativa Homesteads, [[Madison Heights (Michigan)|Madison Heights, MI]], 1942
* [[Rogers Lacy Hotel]], [[Dallas]], [[Texas]], 1946
* [[Point Park Civic Center]], [[Pittsburgh]], [[Pennsylvania|Pennsilvania]], 1947
* [[Angelo Masieri Memorial]], [[Venecia]], [[Italia]], 1951-53<ref>{{Erreferentzia|abizena=Ainsworth|izena=Troy D.|izenburua=Modernism Contested: Frank Lloyd Wright in Venice and the Masieri Memorial Debate|mota=Doctoral dissertation|url=https://repositories.tdl.org/ttu-ir/handle/2346/15911|urtea=2005|argitaletxea=Texas Tech University Libraries|access-date=2015-04-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304095536/https://repositories.tdl.org/ttu-ir/handle/2346/15911|archive-date=2016-03-04}}</ref>
* [[The Illinois]], [[Chicago]], [[Illinois]], 1956
* [[Plan for Greater Baghdad]], [[Irak]], 1957-8
* [[Ayn Rand|Cottage Studio for Ayn Rand]], [[Connecticut]]<ref>{{Erreferentzia|url=http://gurdjieff.tribe.net/photos/184c8f70-8f58-4224-8d6a-3e22deaebafd|izenburua=Frank Lloyd Wright, House for Ayn Rand|website=tribe.net|archive-url=https://web.archive.org/web/20090217131116/http://gurdjieff.tribe.net/photos/184c8f70-8f58-4224-8d6a-3e22deaebafd|archive-date=2009-02-17}}</ref>
* [[Lake Tahoe Summer Colony]], [[Emerald Bay, Lake Tahoe, California]], 1923an hasita<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.tahoelocals.com/articles/franklloydwright.php|izenburua=Frank Lloyd Wright's Plan for Emerald Bay|website=www.tahoelocals.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20110511131925/http://www.tahoelocals.com/articles/franklloydwright.php|archive-date=2011-05-11}}</ref>
* [[Calico Mills]] administrazio bulegoak [[Ahmedabad]]en, [[India]]. Geroago, [[Calico Dome]] eraikina leku berean eraiki zen<ref name="dnab">{{Erreferentzia|url=http://www.dnaindia.com/india/comment_calico-dome-crumbling-crown-of-architecture_1311809|izenburua=Calico dome: Crumbling crown of architecture|work=[[Daily News and Analysis]]|data=2009-11-15|access-date=2013-03-29|author=Pandya, Yatin|archive-url=https://web.archive.org/web/20100503202255/http://www.dnaindia.com/india/comment_calico-dome-crumbling-crown-of-architecture_1311809|archive-date=2010-05-03}}</ref>
==Erreferentziak==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
2gjbyxgftpxbncfbhccgwr9qzid8z39
Teknologia haptiko
0
1212071
10005834
9999330
2024-12-20T13:21:44Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005834
wikitext
text/x-wiki
Ez da nahastu behar [[Ukipen-teknologia|ukipen-teknologiarekin]].[[Fitxategi:NASA_Tactile_Interface_–_CPI_Draft_White_Paper.png|thumb|1992 NASAren ukipen-interfazeko eskularruaren diseinua]]
'''Teknologia haptikoa''' (baita komunikazio zenestesikoa edo 3D ukimena bezala ere ezagutzen dena) <ref>{{Erreferentzia|izena=Shantonu|abizena=Biswas|izenburua=Emerging Material Technologies for Haptics|hizkuntza=en|abizena2=Visell|izena2=Yon|data=2019-04|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/admt.201900042|aldizkaria=Advanced Materials Technologies|alea=4|zenbakia=4|issn=2365-709X|doi=10.1002/admt.201900042|sartze-data=2024-12-13}}</ref>erabiltzaileari indarrak, [[bibrazioak]] edo mugimenduak aplikatuz [[Sistema somatosentsorial|ukimen-esperientziak]] sor dezakeen teknologia da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Gabriel|abizena=Robles-De-La-Torre|izenburua=Principles of haptic perception in virtual environments|argitaletxea=Birkhäuser Basel|orrialdeak=363–379|url=https://doi.org/10.1007/978-3-7643-7612-3_30|aldizkaria=Human Haptic Perception: Basics and Applications|isbn=978-3-7643-7611-6|sartze-data=2024-12-13}}</ref> Teknologia hauek, [[Ordenagailu simulazio|ordenagailu bidezko simulazio]] batean objektu birtualak sortzeko, kontrolatzeko eta gailu [[Telerrobotika|telerrobotikoen]] urrutiko kontrola hobetzeko erabil daitezke. Gailu haptikoek [[Ukipen-sentsorea|ukipen-sentsoreak]] izan ditzakete, erabiltzaileak interfazean egiten dituen indarrak neurtzeko. Haptiko hitza, grezieraz "ἁπτικός", taktila esan nahi du. Gailu haptiko sinpleak [[Joko-kontrolatzaile|joko-kontrolatzaileetan]], [[Joystick|joystiketan]] eta [[Direkzio-gurpil|direkzio-gurpiletan]] ohikoak dira.
Teknologia haptikoak giza ukimenaren zentzuak nola funtzionatzen duen ikertzea errazten du, objektu birtual haptiko kontrolatuak sortzeko aukera emanez. Ikertzaile gehienek [[Ukimen-sentsazio|ukimen-sentsazioarekin]] lotutako hiru sistema sentsorial bereizten dituzte gizakiengan: [[Larruazaleko afekzio|larruazalekoa]], [[kinestetikoa]] eta [[haptikoa]].<ref>{{Erreferentzia|izena=Shantonu|abizena=Biswas|izenburua=Haptic Perception, Mechanics, and Material Technologies for Virtual Reality|hizkuntza=en|abizena2=Visell|izena2=Yon|data=2021-09|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/adfm.202008186|aldizkaria=Advanced Functional Materials|alea=39|zenbakia=31|issn=1616-301X|doi=10.1002/adfm.202008186|sartze-data=2024-12-13}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=M. A.|abizena=Srinivasan|izenburua=Tactual discrimination of softness|orrialdeak=88–101|hizkuntza=en|abizena2=LaMotte|izena2=R. H.|data=1995-01-01|url=https://www.physiology.org/doi/10.1152/jn.1995.73.1.88|aldizkaria=Journal of Neurophysiology|alea=1|zenbakia=73|issn=0022-3077|doi=10.1152/jn.1995.73.1.88|sartze-data=2024-12-13}}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena=Yan-Bin Jia|izenburua=Optimal two-finger squeezing of deformable objects|argitaletxea=IEEE|orrialdeak=3514–3519|abizena2=Huan Lin|abizena3=Feng Guo|data=2013-11|url=https://doi.org/10.1109/iros.2013.6696857|aldizkaria=2013 IEEE/RSJ International Conference on Intelligent Robots and Systems|doi=10.1109/iros.2013.6696857|sartze-data=2024-12-14}}</ref> [[Larruazaleko afekzio|Larruazalekoak]] eta kinestetikoak eragindako pertzepzio guztiei pertzepzio taktuala esaten zaie. Ukimenaren sentipena pasibo eta aktibo gisa sailka daiteke, eta "haptiko" terminoa, sarritan, objektuak komunikatzeko edo ezagutzeko ukimen aktiboarekin lotzen da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Wouter M.|abizena=Bergmann Tiest|izenburua=Tactual perception of material properties|orrialdeak=2775–2782|hizkuntza=en|data=2010-12|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0042698910004967|aldizkaria=Vision Research|alea=24|zenbakia=50|doi=10.1016/j.visres.2010.10.005|sartze-data=2024-12-14}}</ref>
== Historia ==
Teknologia haptikoaren lehen aplikazioetako bat [[Aireontzi|aireontziak]] operatzeko [[serbomekanismo]] sistemak erabiltzen dituzten hegazkin handietan izan zen.<ref>{{Erreferentzia|izena=James R.|abizena=Hansen|izenburua=Quest for Performance: The Evolution of Modern Aircraft|orrialdeak=734|abizena2=Loftin|izena2=Laurence K.|data=1987-07|url=https://doi.org/10.2307/3105034|aldizkaria=Technology and Culture|alea=3|zenbakia=28|issn=0040-165X|doi=10.2307/3105034|sartze-data=2024-12-14}}</ref> [[Serbosistema|Serbosistemarik]] gabeko aireontzi arinagoetan, aireontzia abiadura batera heltzen zenean, pilotoaren kontroletan nabaritzen zen inpaktu aerodinamikoa. Hau hegaldi arriskutsu baten ohartarazpen baliagarri bat izan zen. Serbosistemek normalean "bide bakarrekoak" izaten dira; hau da, kontrol-gainazaletan [[Aerodinamika|aerodinamikoki]] aplikatutako kanpo-indarrak ez dira hautematen kontroletan, ondorioz, seinale sentsorial garrantzitsu honen falta ematen da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Federico|abizena=Morosi|izenburua=Coordinated control paradigm for hydraulic excavator with haptic device|orrialdeak=102848|hizkuntza=en|abizena2=Rossoni|abizena3=Caruso|izena2=Marco|izena3=Giandomenico|data=2019-09|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0926580518311014|aldizkaria=Automation in Construction|zenbakia=105|doi=10.1016/j.autcon.2019.102848|sartze-data=2024-12-14}}</ref>
1960ko hamarkadan, Paul Bach-y-Ritak ikusmenaren ordezko sistema bat garatu zuen, metalezko hodi uhalen 20x20 matrize bat erabiliz. Hodi horiek altxatu eta jaitsi zitezkeen, pantailako pikselen antzeko "puntuak" sortuz. Aulki batean esertzen ziren pertsonak gailu honekin hornituta bizkarrean sartzen zitzaizkien puntuen patroia erabiliz irudiak identifika zitzaketen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Paul|abizena=Bach-Y-Rita|izenburua=Vision Substitution by Tactile Image Projection|orrialdeak=963–964|hizkuntza=en|abizena2=Collins|abizena3=Saunders|abizena4=White|abizena5=Scadden|izena2=Carter C.|izena3=Frank A.|izena4=Benjamin|izena5=Lawrence|data=1969-03|url=https://www.nature.com/articles/221963a0|aldizkaria=Nature|alea=5184|zenbakia=221|issn=0028-0836|doi=10.1038/221963a0|sartze-data=2024-12-14}}</ref>
Ukimenezko telefono baterako AEBetako lehen patentea Thomas D. Shannon-i eman zioten 1973an.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Memorandum 18/29 December 1786 by Jeremy Bentham, Friday, 29 December 1786 [bentjeOU0030493a1d]|data=2023-11|url=https://doi.org/10.13051/ee:doc/bentjeou0030493a1d|aldizkaria=Electronic Enlightenment Scholarly Edition of Correspondence|sartze-data=2024-12-14}}</ref> [[Bell Phones Laboratories]], Inc.-eko [[A. Michael Noll|A. Michael Noll-ek]] gizon-ukimenezko komunikazio sistema bat eraiki zuen 1970eko hamarkadaren hasieran, eta 1975ean patente bat eman zuten hura asmatzeko.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Table 3.15. Telecommunications patent applications filed at the US Patent Office (USPTO)|url=https://doi.org/10.1787/888932801280|aldizkaria=doi.org|sartze-data=2024-12-14}}</ref>
[[Fitxategi:Aura-Interactor-force-feedback-vest.jpg|alt=A photo of an Aura Interactor vest|ezkerrera|thumb|"Aura Interactor" txalekoa]]
1994an [[Aura Interactor]] txalekoa garatu zen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Miguel|abizena=Felizardo|izenburua=07 - SUICIDE IN VIDEO-GAMES: REPRESENTATION OF SUICIDE-RELATED BEHAVIOURS IN VIDEO-GAMES THROUGHOUT THE YEARS.|abizena2=Gonçalves Gomes Felizardo|izena2=Miguel|data=2019-08-16|url=https://doi.org/10.26226/morressier.5d1a038557558b317a140f20|aldizkaria=doi.org|sartze-data=2024-12-14}}</ref> Txalekoa indarra berrelikatzeko gailu eramangarri bat da, audio-seinale bat monitorizatzen duena eta eragingailu elektromagnetikoaren teknologia erabiltzen duena soinu-uhin baxuak bibrazio bihurtzeko eta kolpe edo ostiko moduko ekintzak irudikatzeko. Estereo, telebista edo bideokaseta baten audio-irteera txalekoan sartutako bozgorailu baten bidez erreproduzitzen da, eta horrela audio-seinalea gorputzean sentitu daiteke.
1995ean, [[Thomas Massie|Thomas Massiek]] PHANToM (HAptic iNTerface mekanismo pertsonala) sistema garatu zuen. Sistema honek beso konputarizatuen amaieran dedal moduko errezeptakuluak erabiltzen zituen, non pertsona baten hatzak sartzeko aukera zegoen. Modu horretan, erabiltzaileak objektu bat ordenagailuko pantailan "sentitzeko" aukera lortzen zuen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Floor|abizena=Hugenholtz|izenburua=Feasibility of Metatranscriptome Analysis from Infant Gut Microbiota: Adaptation to Solid Foods Results in Increased Activity of Firmicutes at Six Months|orrialdeak=9547063|hizkuntza=en|abizena2=Ritari|abizena3=Nylund|abizena4=Davids|abizena5=Satokari|abizena6=Vos|izena2=Jarmo|izena3=Lotta|izena4=Mark|izena5=Reetta|izena6=Willem M. de|data=2017-08-24|url=https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5587937/|aldizkaria=International Journal of Microbiology|zenbakia=2017|pmid=28912815|pmc=PMC5587937|doi=10.1155/2017/9547063|sartze-data=2024-12-14}}</ref>
1995ean, Norvegian Geir Jensen-ek eskumuturreko erloju haptiko bat deskribatu zuen, Tap izena zuen larruazalean ziztatzeko mekanismo batekin. Eskumuturreko [[Erlojua (osagarria)|erlojua]] sakelako telefono batera konektatuko litzateke [[Bluetooth]] bidez eta siestaren maiztasun patroiei esker, deitzen duten pertsonei aukeratutako mezu laburrekin erantzuteko aukera izango luke erabiltzaileak.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Corner, George, (30 March 1869–16 April 1947)|argitaletxea=Oxford University Press|data=2007-12-01|url=https://doi.org/10.1093/ww/9780199540884.013.u224130|sartze-data=2024-12-14|encyclopedia=Who Was Who}}</ref>
2015ean, [[Apple Watch]] merkaturatu zuten. Erlojuaren erabiltzailearen telefono mugikorretik jakinarazpenak eta alerta zuzentzeko larruazaleko ukipen-sentsoreak erabiltzen ditu.
== Ukimenaren detekzio mekanikoko motak ==
Larruazaleko karga mekanikoaren hautematea [[Mekanorrezeptore|mekanorrezeptoreek]] kudeatzen dute. Mekanohartzaile mota desberdinak daude, baina hatz-puntetan daudenak normalean bi kategoriatan sailkatzen dira.. Ekintza azkarra (EA) eta ekintza motela (EM). EM mekanorrezeptoreak esfortzu nahiko handiekiko eta maiztasun txikiekiko sentikorrak dira. Aldiz, EA mekanorrezeptoreak esfortzu txikiekiko sentikorrak dira maiztasun handiagoetan. Horren ondorioz, EM sentsoreek 200 mikrometrotik gorako anplitudeak dituzten testurak detekta ditzakete, eta EA sentsoreek 200 mikrometro eta 1 mikrometro bitarteko anplitudeak dituzten testurak detekta ditzakete, nahiz eta ikerketa batzuek iradokitzen duten EAk hatz-marka digitalaren uhin-luzera baino ehundura txikiagoak bakarrik detekta ditzakeela. EA mekanorrezeptoreek bereizmen handiko sentsibilitatea lortzen dute, marruskadurak sortutako bibrazioak eta hatz-markaren ehundura azalera, ehundura fin baten gainetik mugitzearen ondoriozko elkarreragina hautemanez.<ref>{{Erreferentzia|izena=J.|abizena=Scheibert|izenburua=The Role of Fingerprints in the Coding of Tactile Information Probed with a Biomimetic Sensor|orrialdeak=1503–1506|abizena2=Leurent|abizena3=Prevost|abizena4=Debrégeas|izena2=S.|izena3=A.|izena4=G.|data=2009-03-13|url=https://doi.org/10.1126/science.1166467|aldizkaria=Science|alea=5920|zenbakia=323|issn=0036-8075|doi=10.1126/science.1166467|sartze-data=2024-12-14}}</ref>
== Inplementazioa ==
Atzeraelikadura haptikoa (askotan haptiko hutsez laburtua) maiztasun eta tarte jakin batzuetan kontrolatutako bibrazioak dira, ekintza ''"in-game"'' baten sentsazio adierazgarria emateko. Horrek barne hartzen ditu eskuko edo hatzetako "koskak", "kolpeak" eta "ukimenak".
Atzeraelikadura haptikoa eskaintzen duen gailu elektroniko gehienek bibrazioak erabiltzen dituzte, eta gehienek [[Bibragailua (mekanikoa)|masa birakari eszentrikoko]] eragingailu mota bat (MBE) erabiltzen dute, hau da, ardatz motor bati lotutako pisu desorekatu bat. Ardatza apurtu ahala, masa irregular horren higidurak eragingailua eta akoplatutako gailua astindu egiten ditu. [[Piezoelektrizitate|Eragingailu piezoelektrikoak]] bibrazioak sortzeko ere erabiltzen dira, eta Aktuatore Lineal Erresonante-ek (ALE) baino mugimendu are zehatzagoa eskaintzen dute, zarata gutxiagorekin eta plataforma txikiagoan, baina MBEk eta ALEk baino tentsio handiagoak behar dituzte.<ref>{{Erreferentzia|izena=Richard Hua|abizena=Yang|izenburua=Investigation on the Small Signal Characteristic Based on the LLC Hybrid Hysteretic Charge Control|orrialdeak=128–142|abizena2=McDonald|abizena3=Li|izena2=Brent A.|izena3=Yalong|data=2019-06|url=https://doi.org/10.24295/cpsstpea.2019.00013|aldizkaria=CPSS Transactions on Power Electronics and Applications|alea=2|zenbakia=4|issn=2475-742X|doi=10.24295/cpsstpea.2019.00013|sartze-data=2024-12-14}}</ref>
=== Kontrolatzailearen hausnarkaria ===
Ikusita ere: [[DualShock]] ''and'' [[Rumble Pak]]
Bideojokoen atzeraelikadura haptikoaren forma ohikoenetako bat kontrolagailuen bibrazioa da. 1976an, [[Sega (enpresa)|Sega]] [[Fonz (bideo jokoa)|Moto-Crosseko]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Homalium moto: Florence, J.|data=1998-01-01|url=https://doi.org/10.2305/iucn.uk.1998.rlts.t35087a9903276.en|aldizkaria=IUCN Red List of Threatened Species|sartze-data=2024-12-14}}</ref> moto jokoa, [[Fonz (bideo jokoa)|Fonz]]<ref>{{Erreferentzia|izena=Emma|abizena=Reay|izenburua=Child-Killers and Killer-Children|argitaletxea=Springer Nature Switzerland|orrialdeak=89–122|data=2023-10-17|url=https://doi.org/10.1007/978-3-031-42371-0_4|aldizkaria=The Child in Videogames|isbn=978-3-031-42370-3|sartze-data=2024-12-14}}</ref> bezala ere ezaguna, atzeraelikadura haptikoa erabili zuen lehen jolasa izan zen. Honek beste ibilgailu batekin talka eginten zuenean eskuluzeei dar-dar eragiten zuen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The video game explosion: a history from PONG to Playstation and beyond|argitaletxea=Greenwood Press|data=2008|url=https://www.worldcat.org/title/154776597|editore-abizena=Wolf|editore-izena=Mark J. P.|isbn=978-0-313-33868-7|pmc=154776597|sartze-data=2024-12-14}}</ref>
=== Indarraren atzeraelikadura ===
Indarra berrelikatzeko gailuek motorrak erabiltzen dituzte erabiltzaileak eskuetan duen elementu baten mugimendua manipulatzeko. <ref>{{Erreferentzia|izena=Abeer|abizena=Bayousuf|izenburua=Haptics-Based Systems Characteristics, Classification, and Applications|argitaletxea=IGI Global|orrialdeak=4652–4665|abizena2=Al-Khalifa|abizena3=Al-Salman|izena2=Hend S.|izena3=Abdulmalik|data=2018|url=https://doi.org/10.4018/978-1-5225-2255-3.ch404|aldizkaria=Encyclopedia of Information Science and Technology, Fourth Edition|sartze-data=2024-12-14}}</ref>Automobilak gidatzeko bideojokoek eta simulagailuek asko erabiltzen dute, [[Bolante (bideojokoa)|bolantea]] biratzen baitute benetako ibilgailu bat eskoratzean izandako indarrak simulatzeko. Lineako transmisioko gurpilak, 2013an sartutakoak, [[Serbomotor|serbomotorretan]] oinarritzen dira eta gama handienekoak dira, indarrerako eta fideltasunerako.
2007an, [[Novint Technologies|Novint]]-ek [[Novit Falcon|Falcona]] merkaturatu zuen, erresoluzio handiko indar tridimentsionaleko atzeraelikadura zuen kontsumoko lehen 3D ukimen-gailua. Horri esker, objektuen simulazio haptikoa, testurak, bihurkina, momentua eta objektuen presentzia fisikoa egin ahal izan zen jolasetan.<ref>{{Erreferentzia|izena=Sara C.|abizena=Robinson|izenburua=Wood Species and Culture Age Affect Zone Line Production of Xylaria polymorpha~!2010-02-05~!2010-05-12~!2010-06-22~!|orrialdeak=18–21|abizena2=Laks|izena2=Peter E.|data=2010-07-06|url=https://doi.org/10.2174/1874437001004010018|aldizkaria=The Open Mycology Journal|alea=1|zenbakia=4|issn=1874-4370|doi=10.2174/1874437001004010018|sartze-data=2024-12-14}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=SEPTEMBER|argitaletxea=Cambridge University Press|orrialdeak=29–40|data=2013-09-05|url=https://doi.org/10.1017/cbo9781139644907.003|aldizkaria=The Journal of Sir Walter Scott|sartze-data=2024-12-14}}</ref>
== Aplikazioak ==
=== Kontrola ===
==== Telepresentzia ====
Atzeraelikadura haptikoa funtsezkoa da [[Telepresentzia|telepresentziaren]] bidez zeregin konplexuak egiteko. [[Shadow Hand]] esku robotiko aurreratuak 129 ukipen-sentsore ditu multzo bakoitzean informazioa operadoreari helarazteko. Horri esker, tipifikazioa eta antzeko lanak urrutitik egin daitezke.<ref>{{Erreferentzia|izena=Jessie L.|abizena=Weston|izenburua=The Quest of the Holy Grail|data=2019-05-29|url=https://doi.org/10.4324/9780429052668|doi=10.4324/9780429052668|sartze-data=2024-12-14}}</ref> Prototipo goiztiar bat [[NASA|NASAren]] robot humanoideen edo [[Robonaut|robonauten]] bilduman ikus daiteke.<ref>{{Erreferentzia|izena=John|abizena=Yamokoski|izenburua=Robonaut, Valkyrie, and NASA Robots|argitaletxea=Springer Netherlands|orrialdeak=201–214|abizena2=Radford|izena2=Nicolaus|data=2018-10-10|url=https://doi.org/10.1007/978-94-007-6046-2_17|aldizkaria=Humanoid Robotics: A Reference|isbn=978-94-007-6045-5|sartze-data=2024-12-14}}</ref>
==== Teleoperazioa ====
[[Teleoperazioa|Teleoperadoreak]] urrutitik kontrolatutako tresna robotikoak dira. Parte hartzen duten indarrei buruzko iruzkinak jasotzen dituztenean, horri, teleoperazio haptikoa deitzen zaio. Elektrikoki eragindako lehen teleoperadoreak [[Raymond Goertz|Raymond Goertzek]] eraiki zituen [[Argonne Laborategi Nazionala|Argonneko Laborategi Nazionalean]], substantzia erradioaktiboak urrutitik manipulatzeko.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=1952 at Hanford Works|data=1953-04-10|url=https://doi.org/10.2172/10105968|sartze-data=2024-12-14}}</ref> Harrezkero, indarraren atzeraelikaduraren erabilera gehiago hedatu da beste teleoperadore mota batzuetan, hala nola, urruneko kontroleko urpeko esplorazio gailuetan.
[[Simulazio|Simulagailu]] mediko eta [[Hegaldi-simulagailua|hegaldi-simulagailu]] idealek, adibidez, bizitza errealean sentituko litzatekeen indar-atzeraelikadura ematen dute. Indar simulatuak operadore haptikoaren kontrolak erabiliz sortzen dira, ukimen-sentsazioak irudikatzen dituzten datuak gorde edo erreproduzitzeko aukera emanez.<ref>{{Erreferentzia|izena=Seyedshams|abizena=Feyzabadi|izenburua=Human Force Discrimination during Active Arm Motion for Force Feedback Design|orrialdeak=309–319|abizena2=Straube|abizena3=Folgheraiter|abizena4=Kirchner|abizena5=Kim|abizena6=Albiez|izena2=Sirko|izena3=Michele|izena4=Elsa Andrea|izena5=Su Kyoung|izena6=Jan Christian|data=2013-07|url=https://doi.org/10.1109/toh.2013.4|aldizkaria=IEEE Transactions on Haptics|alea=3|zenbakia=6|issn=1939-1412|doi=10.1109/toh.2013.4|sartze-data=2024-12-14}}</ref>
=== Gailu elektronikoak ===
==== Bideojokoak ====
[[Fitxategi:Dreamcast-Jump-Pack.jpg|thumb|Kontrolatzaileentzako zarata paketeek, [[Sega Dreamcast|Dreamcast]] Jump Pack honek adibidez, erabiltzaileen eskuen bitartez komentario haptikoak ematen dituzte.]]
Atzeraelikadura haptikoa normalean [[Arkade joko|arcade jokoetan]] erabiltzen da, bereziki [[Lasterket bideo joko|lasterketetako bideo jokoetan]]. 1976an, [[Sega (enpresa)|Sega]] [[Fonz (bideo jokoa)|Moto-Crosseko]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Homalium moto: Florence, J.|data=1998-01-01|url=https://doi.org/10.2305/iucn.uk.1998.rlts.t35087a9903276.en|aldizkaria=IUCN Red List of Threatened Species|sartze-data=2024-12-14}}</ref> moto jokoa, [[Fonz (bideo jokoa)|Fonz]]<ref>{{Erreferentzia|izena=Emma|abizena=Reay|izenburua=Child-Killers and Killer-Children|argitaletxea=Springer Nature Switzerland|orrialdeak=89–122|data=2023-10-17|url=https://doi.org/10.1007/978-3-031-42371-0_4|aldizkaria=The Child in Videogames|isbn=978-3-031-42370-3|sartze-data=2024-12-14}}</ref> bezala ere ezaguna, atzeraelikadura haptikoa erabili zuen lehen jolasa izan zen, beste ibilgailu batekin talka eginten zuenean eskuluzeei dar-dar eragiten zuen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The video game explosion: a history from Pong to Playstation and beyond|url=https://archive.org/details/videogameexplosi0000unse|argitaletxea=Greenwood Press|data=2008|editore-abizena=Wolf|editore-izena=Mark J. P.|isbn=978-0-313-33868-7|sartze-data=2024-12-14}}</ref> Tatsumiko [[TX-1|TX-1ek]] indarraren atzeraelikadura sartu zien autoak gidatzeko jokoei 1983an. Jokoa [[Earthshaker! (pinball)|Earthshaker!]] [[Petako]] makina bati iruzkin haptikoak gehitu zizkioten 1989an.
Gailu haptiko sinpleak arruntak dira [[joko-kontrolatzaile]], joystick eta direkzio-gurpiletan. Hasierako inplementazioak osagarri aukerakoen bidez eman ziren, adibidez, 1997an Nintendo 64 kontrolagailuaren Rumble Pak. Urte berean, [[Inmersion Corporation|Inmersion Corporationek]] merkaturatu zuen [[Microsoft Side Winder Force Feedback Pro]] atzeraelikadura integratuta zuena.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Running the Joint: Air Force Efforts to Build a Joint Task Force Headquarters|argitaletxea=RAND Corporation|data=2021|url=https://doi.org/10.7249/rr-a590-1|isbn=1-9774-0708-0|sartze-data=2024-12-14}}</ref> Kontsola kontrolagailu eta joystick askok feedback gailu integratuak dituzte, horiek ardatz desorekatutako pisuak dituzten motrorrek eratutako bibrazioak sortzen dituzte, [[Sony|Sonyren]] [[DualShock]] teknologia eta [[Microsoft|Microsoften]] [[Xbox Wireless Controller|Impulse Trigger]] teknologia barne. Autoen bolanteko kontrolatzaile batzuk, adibidez, errepidearen sentsazioa emateko programatuta daude. Erabiltzailea biratu edo azeleratu ahala, bolanteak birak jasoz edo kontroletik kanpo irristatuz erantzuten du.
== Errreferentziak ==
<references />
fefdgp598ybfm100leljpz5uaxz9rkn
LibreWolf
0
1212244
10006058
9960887
2024-12-20T16:58:10Z
Lainobeltz
56334
10006058
wikitext
text/x-wiki
{{lan infotaula}}
'''LibreWolf''' [[Mozilla Firefox|Firefoxen]] [[Fork|''fork'']] librea eta kode irekikoa da, eta pribatutasuna eta segurtasuna ditu ardatz.<ref>{{Cite web|abizena=Isaac|izenburua=LibreWolf: a privacy-focused Firefox fork|hizkuntza=en|data=2022-06-27|url=https://ubunlog.com/en/freewolf/|lana=Ubunlog|accessdate=2023-04-26}}</ref><ref>{{Cite web|abizena=Wallen|izenburua=Worried about online privacy and security? This browser protects you more than Firefox|argitaletxea=Red Ventures|izena1=Jack|url=https://www.zdnet.com/article/worried-about-online-privacy-and-security-this-browser-protects-you-more-than-firefox/|lana=ZDNET|accessdate=9 April 2024}}</ref><ref>{{Cite web|abizena=Appel|izenburua=Sick of Chrome and Edge? Switch to one of these 9 secure browsers instead|hizkuntza=en|izena1=Martin|data=2023-09-21|url=https://www.pcworld.com/article/2073011/9-secure-browsers-that-challenge-chrome-and-edge.html|lana=PCWorld|accessdate=2024-06-03}}</ref> MPL 2.0 lizentziapean argitaratzen da.<ref>{{Cite web|izenburua=LibreWolf Browser|url=https://librewolf.net/|lana=librewolf.net|accessdate=2024-07-17}}</ref>
== Garapena ==
LibreWolf Linux sistema eragileetarako merkaturatu zuten hasiera batean, 2020ko martxoaren 7an.<ref>{{Cite web|izenburua=Releases · LibreWolf / Browser / Linux · GitLab|hizkuntza=en|url=https://gitlab.com/librewolf-community/browser/linux/-/releases|lana=GitLab|accessdate=2023-04-26}}</ref> LibreWolf proiektuaren helburua Firefoxen bertsioa sortzea zen pribatutasunari garrantzi berezia emanez.<ref>{{Cite web|abizena=Pell|izenburua=Secure Your Web Browsing With LibreWolf, The Privacy-Focused Firefox Fork|hizkuntza=en-gb|izena1=Anthony|data=2024-01-04|url=https://linuxsecurity.com/news/privacy/librewolf-privacy-focused-firefox-fork|lana=Linux Security|accessdate=2024-06-03}}</ref> Urtebete geroago, Windowserako komunitateak mantendutako bertsio bat kaleratu zuten, handik gutxira macOS sistema eragilearentzako bertsio bat ere plazaratu zuten.<ref>{{Cite web|izenburua=Releases · LibreWolf / Browser / Windows · GitLab|hizkuntza=en|url=https://gitlab.com/librewolf-community/browser/windows/-/releases|lana=GitLab|accessdate=2023-04-26}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=Releases · LibreWolf / Browser / macOS · GitLab|hizkuntza=en|url=https://gitlab.com/librewolf-community/browser/macos/-/releases|lana=GitLab|accessdate=2023-04-26}}</ref> [[AppImage]] eramangarri baten bidez instala daiteke edo Microsoft Store eta Windows Package Manager bidez ere bai.<ref>{{Cite web|izenburua=Releases · LibreWolf / Browser / AppImage · GitLab|hizkuntza=en|url=https://gitlab.com/librewolf-community/browser/appimage/-/releases|lana=GitLab|accessdate=2023-04-26}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=LibreWolf Browser|url=https://librewolf.net/installation/windows/|lana=librewolf.net|accessdate=2023-04-26}}</ref>
== Ezaugarriak ==
LibreWolf-ek ez du telemetria edo autoeguneraketa barne hartzen eta Pocket bezalako ezaugarri batzuk desgaituta daude.<ref>{{Cite web|abizena=Hasan|izenburua=LibreWolf: A Trusted Open-source Firefox Fork for Linux|hizkuntza=en-US|izena1=Mehedi|data=2022-03-13|url=https://www.ubuntupit.com/librewolf-a-trusted-open-source-firefox-fork-for-linux/|lana=UbuntuPIT|accessdate=2023-04-26}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=LibreWolf vs Firefox: Comparing the Privacy Heroes of Open-Source Browsers|hizkuntza=en|data=2022-04-13|url=https://itsfoss.com/librewolf-vs-firefox/|lana=It's FOSS|accessdate=2023-04-26}}</ref><ref>{{Cite web|abizena=Pablinux|izenburua=LibreWolf, a Firefox prepared to be more private|hizkuntza=en|data=2021-04-08|url=https://www.linuxadictos.com/en/librewolf-a-firefox-prepared-to-be-more-private-nothing-to-be-installed.html|lana=Linux Adictos|accessdate=2023-04-26}}</ref> Ez du onartzen publizitate mota bat diren esponsorizaturiko edo babesturiko lasterbiderik.
Besterik adierazi ezean, LibreWolf-ek cookieak eta erabiltzailearen historia ezabatzen ditu nabigatzailea itxita dagoenean, baina funtzio hori desgaitu egin daiteke.<ref>{{Cite web|abizena=Das|izenburua=LibreWolf: An Open-Source Firefox Fork Without the Telemetry|hizkuntza=en|izena1=Ankush|data=2021-11-08|url=https://itsfoss.com/librewolf/|lana=It's FOSS|accessdate=2024-06-03}}</ref><ref name=":0">{{Cite web|abizena=Pell|izenburua=Secure Your Web Browsing With LibreWolf, The Privacy-Focused Firefox Fork|hizkuntza=en-gb|izena1=Anthony|data=2024-01-04|url=https://linuxsecurity.com/news/privacy/librewolf-privacy-focused-firefox-fork|lana=Linux Security|accessdate=2024-06-03}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFPell2024">Pell, Anthony (January 4, 2024). [https://linuxsecurity.com/news/privacy/librewolf-privacy-focused-firefox-fork "Secure Your Web Browsing With LibreWolf, The Privacy-Focused Firefox Fork"]. ''Linux Security''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">June 3,</span> 2024</span>.</cite></ref><ref>{{Cite web|abizena=Hasan|izenburua=LibreWolf: A Trusted Open-source Firefox Fork for Linux|hizkuntza=en-US|izena1=Mehedi|data=2022-03-13|url=https://www.ubuntupit.com/librewolf-a-trusted-open-source-firefox-fork-for-linux/|lana=UbuntuPIT|accessdate=2024-06-03}}</ref> LinuxSecurityk adierazi zuenez, baliteke LibreWolfek ez izatea erabat bateragarria webgune batzuekin (webgune horiek ezinbestean cookieak erabiltzera behartzen dutelako erabiltzailea eta antzeko beste zenbait arrazoi tartean).<ref name=":0" />
PrivacyTests.org webgunearen arabera, LibreWolf-ek, [[Tor (nabigatzailea)|Tor]] Browser-ekin batera (Firefox nabigatzailearen beste [[Fork|''fork'']] bat), beste nabigatzaileekin alderatuta, pribatutasun babes handia erakusten zuen.<ref>{{Cite web|abizena=Saxena|izenburua=Brave and Librewolf are the most private browsers, says study|hizkuntza=en-us|izena1=Hermant|data=2022-06-20|url=https://news.thewindowsclub.com/brave-and-librewolf-are-the-most-private-browsers-107030/|lana=TheWindowsClub News|accessdate=2024-06-03}}</ref><ref>{{Cite web|abizena=Brinkmann|izenburua=PrivacyTests reveals how your web browser does privacy-wise - gHacks Tech News|hizkuntza=en-US|izena1=Martin|data=2022-06-15|url=https://www.ghacks.net/2022/06/15/privacytests-reveals-how-your-web-browser-does-privacy-wise/|lana=gHacks Technology News|accessdate=2024-06-03}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Ikus, gainera ==
* [[Mozilla Firefox|Firefox]].
* [[Tor (nabigatzailea)|Tor]] (nabigatzailea).
* [[Waterfox]].
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Web nabigatzaileak]]
[[Kategoria:2020ko softwarea]]
4u24ncxn5o4irh3fsb4w39sz2jo8rvx
Erromako ur-kontsumoa Erromatar Inperioan
0
1212403
10006060
9969710
2024-12-20T17:01:30Z
Lainobeltz
56334
/* Kanpo estekak */
10006060
wikitext
text/x-wiki
Hainbat motatako inskripzio ugarik erakusten dute erromatarrek garrantzi handia ematen zietela ur hornidurari eta obra hidraulikoei; aipagarrienak akueduktu, ''castella''<ref group="oh">''Castellum''a hiriko harresien ondoko biltegi bat zen, eta bertan isurtzen zen akueduktuetako ura. Zisterna hirukoitz batek osatzen zuen, eta tamaina bereko hiru hoditeria zituen. Hodi horiek elkarri lotuta zeuden, eta, urak muturretatik gainezka egiten zuenean, erditik deskargatzen ziren.</ref><ref>''ILS'' 5372; ''Vitruv''. 8.6.1.</ref>, ''cisternae''<ref group="oh">Cisternae etxeko edo landa eremuetako andelak ziren euri-ura biltzeko, eta gero erabiltzeko.</ref><ref>''ILS '' 4291</ref>, ''fontes''<ref group="oh">Fontes, ura lortzeko, lurrean induskatutako putzuak ziren.</ref><ref>''ILS ''3870.</ref> eta ''lacu''<ref group="oh">Hirietan lacus esaten zitzaien lurpeko urak ateratzen ziren urmaelei edo akueduktu bateko urak isurtzen ziren ur-biltegi irekiei, geroago etxeko kontsumorako edo arazketa-errituetarako erabiliko zirenak.</ref><ref>''ILS'' 5446. </ref> ziren. Dudarik gabe, material epigrafikoa da hiri-azpiegituraren sektorea ondoen erakusten duena<ref>Horster, M., 2014, 522. or. . </ref>. Akueduktuen bidez hirira heltzen zen ura, hiritar partikularrek beren putzuetatik edo beste iturrietatik eskura zezaketena baino askoz hobea zen.
Erromatarrek bazuten ur korrontearen onuren berri, baita urtegietako eta ibaietako ur edatearen arriskuena ere. Horregatik, Erromara heltzen zen ur edangarria iturburuetatik hartzen zen, baina beste helbururako erabilitakoak ibaietan edo urtegietan zuen jatorria. Uraren garbitasunak beti keztatu zituen erromatarrak. Augusto ere horretaz arazoturik zegoen, berak argitaratutako dekretuak adierazten duen moduan:
{{esaera2|''Inork ez du erabilera publikoko ura gorotzekin kutsatuko. Norbaitek egiten badu, isuna 10.000 sestertziokoa izango da.|}}
Eta agindua betearazteko, zinegotziei agindu zien barruti bakoitzerako bi gizon izenda zitzatela, egoiliar zein jabe izan. Pertsona horiek botere judiziala izango zuten uraren erabilera publikoarekin lotutako gaietan''<ref>Frontin. ''Aq''. 97.5-8.</ref>.'' Osasuna ziurtatze aldera, [[Neron|Neronek]] ura irakiten zuen, eta kristalezko ontzietan sartu eta gero, elurretan hozten zuen. Metodo horrek edari hotz baten gozamena bermatzen zuen, elurra erabiltzearen ondoriozko eragozpenik gabe. Vitruviok ere onartzen zuen ur guztia egositakoan osasuntsuagoa zela''<ref>Vitruv. 31.23.</ref>.''
[[File:RomaForoRomanoLacusCurtius.jpg|thumb|300px|<center>Erromatar foroko ''lacus Curtius''.</center>]]
== Iturri publikoak eta askak ==
Banaketa-andeletatik, ura eramaten zen berunezko edo terrakotazko hodien bidez kaleko iturrietara, bainuetara, [[Ninfeo|nymphaea]] izeneko iturri apaingarrietara<ref>''ILS'' 3861</ref>, eta, batzuetan, kontsumitzaile pribatuen etxebizitzetara. Zenbait kasutan, hiriko ura bigarren mailako tangetan banatzen zen erabiltzaileek hartu baino lehen.
Ura akueduktuetatik heltzen zen iturri publikoetara<ref>''ILS'' 3264, 5372.</ref> (''lacus, salientes, munera'')<ref>''LTUR'' 5.178. or.</ref>. Akueduktu bat eraiki eta gutxira, ura gainezka zegoen kale iturrietan eta bainu publikoetan, ekarritako ur guztia ez baitzen kontsumitzen. [[Sexto Julio Frontino|Frontino]]<nowiki/>ren arabera, Erroman 591 aska (''lacus'') zeuden<ref>Frontin. ''Aq''. 78.3.</ref>, erromatarrek egunero ur bila joan behar zuten tokietara. Depositu gehienen kokapena ezezaguna da, forumeko ''lacus Servilius''ena izan ezik. Azken hau, ''Aqua Marcia'' akueduktuko urez hornitzen zen, eta, azkenik, uraska horretako soberako urek ''[[Cloaca Maxima]]'' drainatzen zuten<ref>Scobie, A., 1986, 423. or.</ref>.
Oro har, putzu gehienak monolitikoak ziren, eta, drainatze zuzena ez izatean, ura bide eta galtzaden zehar isurtzen zen. Beste askok, ostera, harrizko hondoa zuten baina ura ere galtzen zuten. Galera horrek putzu ugari sortzen zituen, bertan bakterioak ugaritzeaz gain, beste agente infekzioso batzuk ere transmititzen ziren, bereziki janari, gorozki eta zabor hondakinekin konbinatzen zirenean. Iturri publikoak, [[Terma|termen]] antzera, harreman sozialetarako guneak ziren, hezetasun eta bero handiko lekuak izan arren, Brionesen ustetan, toki horiek gaixotasun askoren jatorria ziren<ref>Briones Dieste, V., 2018, 75-76 or.</ref>.
Bestalde, erromatar legea zorrotza zen ibai, ubide edo akueduktu baten ibilbidean legez kanpoko ur-bilketei zegokienez. Era berean, ur-bilketa horiek norberaren mesederako ur-ekarpenen helmugan (iturri eta urmael erromatarretan) egiteko debekuari buruzko legeak ere ezarri zituen, bai eta toki horietara aziendari edaten emateko eramatea ere. Hala ere, ura lapurtzeko debekuek ez zuten eraginik, baldin eta hartutakoa biltegietako ur geldoa bazen, edo gehienbat euri-urez osatutarik bazegoen, debekuak ur-korronteari baino ez baitzion erreferentzia egiten<ref>Ulp. ''Dig''. 43.22.1.1-2, 4.</ref>.
== Baratzeak eta lorategiak ==
Baratzeak (''horti'')<ref>''LTUR'' 1.1. or.</ref> aberatsen aldirietako higiezinak ziren, non hirigune lanpetu eta osasungaitzetik ihes egin zezaketen. [[Serviar Harresiak|Serviar harresietatik]] kanpo kokatzen ziren: iparraldean, [[Pinzio|Pintzio]] muinoan eta [[Marteren Zelaia (Erroma)|Marteren Zelaian]]; ekialdean [[Eskilino]] muinoan, eta hegoaldean, [[Aventino|Aventinoan]]<ref>Duinker, H., 2015, 26. or.</ref>. Baratzeek eta lorategiek etengabeko ur-hornikuntza behar zuten guneko berdetasunari eusteko, eta hori lortzen zuten kontzesioen bidez edo, zuzenean, akueduktu batetik ura desbideratuz. [[Villa (Antzinako Erroma)|Villa]] askotan aurkitu dira berunezko hodiak, horietako asko estanpatuak, horrek adierazten du ur-hornidura etengabea zela eta presiopean iristen zela<ref>''CIL'' 11.3816.</ref>.
Nahiz eta maiz "plazer-lorategia" moduan itzuli, ''hortus'' hiri-familiaren aldiriko jabetza gisa har daiteke, kolomadi, estatua eta egitura arkitektonikoekin apainduta zegoena. Hiriaren erdialdetik ihes egiteko baliagarriak izateaz gain, erromatar aristokratek ortuen luxua erabiltzen zuten beraien artean norgehiagotzeko. Baratzeetako luxuak, izan ere, jabeen nahikeria islatzen zuen beste aristokrata batzuen bekaizkeria pizteko.
[[Printzealdia (Antzinako Erroma)|Printzaldian]] sortutako baratze berrietatik, Mezenasena izan zen aipagarriena, K.a. 40. urtean Eskilinoko zabortegien gainean jarri baitzuen bere hiri-inguruko ''hortus''a<ref>Purcell, N., 2007, 298. or.</ref>. Edonola ere, Prima Portako Augustoren eta Liviaren hiri inperialeko lorategien aurkikuntzari esker, egiaztatu da orain arte topatutako lorategi klasiko garrantzitsuenak hauek zirela. Batzuetan, Erromako baratzeak, parke modernoen antzera, publikoarentzat irekita zeuden. Horrelako tokiek euren jabeen izena zuten, ''Horti Torquatian''iren kasu. Haien jabea, Torkuato Silano, Neronek bere buruaz beste egitera behartu zuen K.o. 64an.
Lorategi horiek diseinatzerakoan, arkitektoek uraren mugimendua irudikatzen zen agertoki handi gisa interpretatu zuten. Bertan ugariak ziren ubideak, ur hodiak, urmaelak, iturriak eta haitzuloak. Arkeologoak, halaber, nabaritu ziren arteak lorategi erromatarrak hobetzen lagundu zuela, [[Ninfa|ninfen]] eta beste jainkosa batzuen eskulturen hondarrek, horma-pinturaren zatiek, eta mosaikoz estalitako bideek ondorioztatzen duten moduan<ref>Gleason, K., 2009, 10. or.</ref>.
K.o. I. mendean, ''viridiaria'' deituriko lekuak agertu ziren. Nicholas Purcellek berdegune horiek landare berdeen bilduma gisa interpretatzen du. ''Viridia'', agian, inportatutako zuhaitz, zuhaixka eta belar espezieen lorategia zen, baina, seguruenik, topia bat edo leku oparo eta oroitarazle gisa<ref>Ibid. 11. or.</ref>. Arkeologoentzat zaila da hileta lorategi eta ''hortus'' ezberdintzea, ''hortus'' eta ''cepotaphium'' deitutakoak sinonimotzat jotzen direlako. Inskripzioek eta literaturak, askotan, ez dute laguntzen ''pomaria, viridiaria, paradeisoi'' eta ''luci'' izenak ere, ''horti'' aipatzeko erabiltzen direlako.
Bodelek ondoko azalpena eman zuen. Bere ustez, ''viridiaria''k, zuhaitzez landatutako berdeguneak ziren, zolatutako edo itxitako eremu baten barruan, merkataritzarekin zerikusirik izan gabe. Inskripzioek ere ez dute informaziorik ematen lorategi horien izaerari buruz, baina iturri literario eta juridikoek baieztatzen dute ''viridiaria''k atseginerako diseinatu zirela. Bestalde, K.a. I. mendetik aurrera, lehenago Erromako aldirietako hileta-lorategi gisa erabilitako ''pomaria'' izeneko baratzeetan fruta-arbolen laborantza intentsiboa egiten zen, eten gabe hazten zen hiri-populazioa elikatzeko. Haatik, ez dago jakiterik motibazioak beti ekonomikoak zirenentz<ref>Bodel, J., 2018, 215-216 or.</ref>. Hirugarrenari dagokionez, idazle greziarrek ''paradeisos'' deitzen zieten lorategiko baratzei edo baso moduko berdegune horiei. Judutar eta kristauentzat adibiderik idilikoena paradisuko Eden lorategia zen, bertan begi aurrean hazten zena atsegina zelako, janaria ematen zuten zuhaitz guztiak barne. Tokia sortu ondoren, Jainkoari atsegin zitzaion, eta handik pasieran zebilen arratsaldeko haize gozoarekin. Azkenik, eta aurrekoari lotuta, ''luci'' deitutakoak eremu sakratuak ziren. ''Lucus'' izeneko basoan, jainko bat bizi zenez, gizakiaren erreinutik haratago egotean, beldurra eta errespetua pizten zuen<ref>Ibid., 218 or.</ref>.
Erromatar inperioaren hasieran, Erromako biztanleria handitu ahala, produktu freskoen eskaera gero eta handiagoa egin zen. Hori zela eta, [[Patrizioak|patrizioen]] zenbait familiak abagune ona ikusi zuten haien aberastasuna handitzeko, arbasoak lurperatuta zeuden hilobietako lurretan Erromaren aldiriko baratzetan nekazaritza intentsiboa egiteko. Ortu haietan, barazkiak eta fruituak ekoizteaz gain, animaliak hazten ziren. ''Pastio villatica'' izeneko prozedura horrek ura kantitate handitan eskatzen zuen<ref>Varro, ''Rust''. 2, pr.5.10</ref>. Baratzeek, hileta-monumentu baten inguruan kokaturik egotean, hilobiaren aintzatespen sakratu bera zuten, beraz, legeak larritasun berdinarekin zigortzen zituen bere instalazioetan egindako lapurretak, suntsiketak edo hilobiak profanatzea.
{{esaera2|''Sepulchri autem appellatione omnem sepulturae locum contineri existimandum est.''(Hilobi izenarekin, edozein ehorzketa-leku hartzen da kontuan)<ref>Ulp. ''Dig''. 47.12.3.2.</ref>|}}
Erromako ekialdean eta hego-ekialdean, hirietako akueduktu nagusietatik zetorren ura villak hornitzeko erabiltzen zela frogatzen duten froga ugari daude. Eskualde horretako inskripzio batek adierazten du villa batek ''Aqua Alsietina'' akueduktuaren ura (Augustok bere naumakiarako ekarritakoa) erabiltzen zuela<ref>''CIL'' 6.31566 = ''ILS'' 5796.</ref>.
== Ninfeoak ==
Bai mundu helenistikoan, bai erromatarren artean, iturburuen ur bizia eta iturriaren haitzulo naturalak begirunezko objektuak ziren. Ninfeoak, jatorrian, uretako ninfei eskainitako santutegiak ziren, askotan kobazulo baten barruan edo horren gertu<ref group="oh">Aristotelesen eskola Miezako ninfeo batean sortu zen.</ref>. Geroago, ninfeoek bilakaera izan zuten mundu helenistikoan eta erromatarrean hiri bateko iturri monumentalak bihurtu zirenean. Horrela, mota guztietako estatuekin apaindu, eta, normalean, akueduktu baten amaieran kokatu ziren<ref>''ILS'' 4315b, 4921b, 7124.</ref>. Erromako garai inperialera arte, izen horrek bere esanahi erlijiosoari eutsi zion. Poeta latindarren lanetan, hala nola, [[Tito Lukrezio Karo|Lukrezio]], [[Juvenal]] eta Servioren zenbait pasartetan, ninfeo ur korronte natural eta garbia zirela adierazten da<ref>Lucr. 1.927: ''iuvat integros accedere fontes''; Juv. 1.3.13: ''nunc sacri fontis nemus et delubra locantur''; Serv. Aen. 7.84: ''nullus enim fons non sacer.''</ref>. K.o. II. mendean, Frontinok iturrien izaera sakratua azpimarratzen zuen:
{{esaera2|''Fontium memoria cum sanctitate adhuc extat et colitur''. (Iturrien oroimena oraindik existitzen da, eta santutasunez gurtzen da).<ref>Frontin. ''Aq''. 4.</ref>|}}
Egileak ninfeo hitza soilik jatorrizko esanahi erlijiosoan erabiltzen zuen, baina denbora pasa ahala, ''nymphaeum ''askoz zentzu zabalagoan erabili ohi zen. ''Linfa ''hitzak iturburuko ur garbiari egiten zion erreferentzia, ninfeoko funtsezko osagaiari. Baliteke gero ninfa eta linfa hitzak nahastea, eta ninfa azkenean lorategien iturri monumentalerako erabiltzea, askotan luxu eta distira handikoak. Bertan, erromatarrek freskotasuna eta atsedena bilatzen zuten, elementu erlijiosoen ordez, dekorazioa eta aisiaren gozamena ezarriz<ref>Van Aken, A. R. A., 1951, 272-273. or.</ref>. Ninfeoen jatorria greziar kulturan zegoen arren, erromatar arkitektoek egitura helenistikoa berritu zuten eraikin gangaduna bihurtuz, kasu askotan zutabeek eutsia, gutxi gorabehera basilika baten itxura hartuz.
[[File:Egeriacaffarella.JPG|thumb|300px|<center>Egeria ninfeoa.</center>]]
Funtsean, ninfeoa estuki lotuta zegoen paisaiarekin, eta, beraz, ez zuen atxikimendurik garai helenistikoko herritar-bizitzarekin, garai bereko erromatar jauregiekin baizik. Zaharrenak villa Adrianaren lau ninfeoak ditu, K.a. I. mendekoak, eta villa ad Esedra Anguillara inguruko biak, berriz, Silaren garaikoak dira. Erromako ''Nymphaeum Severi Alexander'' izenekoa iturri apaingarria (''munera'') eta banaketa-andel (''castellum divisorium'') baten konbinazioa zen. [[Ponpeia|Ponpeiako]] ninfeoek santutegitxo (''[[sacellum]]'') baten antza dute gehienetan, zenbaitetan, koba formakoa, eta askotan [[edikulu]]-elementuekin<ref group="oh">Aedikula: aedesen txikitzailea. Antzinako erromatar erlijioan, frontoi edo taulamendu batez osatutako santutegi txiki bat zen, zutabe pare batez sostengatua, non estatua bat jartzen baitzen. Apaingarri gisa erabiltzen zen</ref>. Haien forman eta planoan antzinako ninfen santutegiaren ezaugarri batzuk antzeman daitezke.
Ninfeoak garai erromatar berantiarreko etxebizitzaren elementu bereizgarrienetako bat izaten jarraitu zuen. [[Ostia (Antzinako Erromako hiria)|Ostian]] agertu direnak antzinate berantiarraren garaiari dagokie, eta garai bereko Erromakoak eta probintzietakoak oso antzekoak dira. Horien adibideak dira [[Zelio]] muinoko etxea eta Ostiako domus Becatti. Jatorriz, ''lararium''a, ninfeoa bezala, gurtzarako landa-santutegia izan ohi zen. Lararioa ninfeoa baino gutxiago mugatzen zen lorategira, non ura funtsezko elementua baitzen<ref>Van Aken, A. R. A., 1951, 274-281. or.</ref>. Beraz, ''lararium''ak antzinako erromatar etxebizitzaren ([[domus|''domus'']]) aldare sakratu txiki bat ziren, non jainkoei edo etxeko izpiritu zaintzailei (''[[Larak|lares]]'') eskaintzak eta otoitzak egiten baitzitzaizkien. Patrizioen etxebizitzetan, lararioa, orokorrean, atarian (''[[Atrio|atrium]]''ean) kokatzen zen (erromatarren etxebizitzen patio nagusia), baina ataririk ez zuten etxe xumeenetan, sukaldea zen lararioaren tokia, su nagusitik hurbil. Etxebizitzetan ere larario bat baino gehiago egon zitekeen, bai barruko geletan, bai kanpoaldekoetan<ref>Dasen, V., 2010, 113. or.</ref>. Augustoren garaitik aurrera, sarritan lorategian hasi zen jartzen.
== Urmaelak eta putzuak ==
''Lacus''ak edo askak, harlangaitzazko egitura izan ohi zuen<ref>''ILS'' 5779; Frontin. Aq. 129.</ref>, baina zulo naturala ere izan zitekeen, zenbait kasutan, indusketa artifizialaren bidez edo lur-presa txiki baten bidez handitua. Landetxeetan, ur-erreserbak induskatutako putzuetan eta urmaeletan gordetzen ziren, eta Erromako biztanleek, berriz, beren kontsumorako ura zisternetan edo ur-andeletan metatzen zuten. Etxebizitzetan aurkitutako urmaelak hainbat neurritakoak ziren eta gehienek 6-100 m3-en arteko edukiera zuten. Antza denez, euri-urez betetzen ziren, eta zisterna horietako ura eskuz atera behar zen etxeko kontsumorako. Hirietan, zisternak etxe estandarraren parte ziren, eta kanalizazio bati lotuta zeuden euri-ura gordetzeko; villetan, berriz, zisterna horiek ''[[impluvium]]''aren azpian zeuden. Horietaz gain, beste 200-700 m3 arteko zisternak aurkitu dira. Andel handi horiek villen teilatutik jasotako euri zaparradekin elikatzen ziren. Bestalde, erdi lurperatuak zeudenak mendi-hegaletako terrazetan villetatik urrun egotean, uste da akueduktu edo tamaina txikiko hodien bidez elikatzen zirela. Horietatik ez zegoen zertan ura eskuz atera; lur mailako irteera batetik idoki zitekeelako, seguruenik ixteko giltza baten bidez kontrolatuta<ref>Wilson, A., 2009, 735. or.</ref>.
''Impluvium''a teilatuetako ''[[Compluvium|complubium]]''etik zetozen euri-urak biltzeko urmaelen sistema bat zen, ''domus'' baten barneko patioan zegoena. Normalean marmolezkoa izaten zen patioko zoruaren azpitik 30 cm-ra urmaela, eta gainazalaren azpiko zisterna bati konektatuta. Tanke horren ura, gehiegizko bero-aldietan, erabil zitekeen etxeko beroa erregulatzeko. Urmaelen zoladura porotsua izan ohi zen, eta bestela, zulaturiko harrizko baldosaz eginda zegoen. Horrela, arroan eroritako ur kantitate handi bat zirrikituetatik iragazi ondoren, legar eta hareazko geruzetatik lur azpiko depositu batera heltzen zen.
Urmaelaren ondoan kokaturiko putzu batetik, kubo eta soka baten bidez erraz irits zitekeen ur hornikuntza pribatu, iragazi eta naturalki hoztu horretara. Sistema pentsatuta zegoen, euri-aldietan, iragazkitik igaro ezin zen gehiegizko urak urmaela gainezkatu eta eraikinetik ateratzeko, gainazalean geratzen zen edozein sedimentu edo hondakin arrastaka eramanez. Sasoi beroetan, ura atera zitekeen zisternatik (edo esklaboek ''domus''etik kanpo ekarrarazi) eta urmaelean hustu, lurrunketak atari osoa eta gainerako gelak hozteko. Hori zen garai hartan hozte pasiborik ohikoena.
Tiber ibaiaren eskuinaldeko auzoetako bizilagunek, ostera, putzuz hornitu behar izan zuten, Trajanok bere izena zuen akueduktua inauguratu zuen arte (''Aqua Traiana'')<ref>Carcopino, J., 1984, 69-70. or.</ref>. Hiriko espazio publikoetan ere antzeko ur-hornidurak zeuden, eta asko erabili ziren, harrizko kareletako markek erakusten duten moduan. Nahiz eta edateko ez izan, zenbait merkatu eta villatan urmaelak eta putzuak zeuden, arrainak saldu arte bizirik egon zitezen<ref>Varro ''Rust''. 3.3.2.5.</ref>. Itsas arrain-haztegiak [[Ostia (Antzinako Erromako hiria)|Ostia]]<nowiki/>tik ekarritako itsas urarekin betetzen ziren, baina ur gezakoek akueduktuetako ura erabiltzen zuten, kanalizazio baten bidez ekarritakoa<ref>Espinosa, M., 2015, 63. or.</ref>.
== Termak eta bainu publikoak ==
Akueduktuei esker, Erromako ur-hornidura ziurtatu zen. Ur gehienak erromatarren bainurako grina asetzen zuen. Hain zuzen ere, K.a. 33. urtean, 170 bainu zeuden Erroman, baina Inperioaren garaian, horien kopurua 1.000 ingurukoa izan zen. Bainu publiko eta termen ugaritasunak agerian uzten du erromatarren higiene publiko eta pertsonalarekiko estimua, emakumeak eta esklaboak barne<ref>Cilliers, L., 2010, 71 or.</ref>. Erromatarrek higienearekin eta osasunarekin lotzen zituzten bainuak, [[Asklepio]]<nowiki/>ren eta haren alaba [[Higia (mitologia)|Higia]]<nowiki/>ren estatuak bainuetako dekorazioan ohikoak baitziren. Jarraian aipatutako termak garrantzitsuenak ziren, gehienak inperioaren lehen fasean eraikiak.
<center>
{|class="wikitable"
|+
! rowspan="2" |Erromako termak
!Termaren izena
|<center>Agripa</center>
|<center>Neron</center>
|<center>Tito </center>
|<center>Sura</center>
|<center>Trajano</center>
|<center>Karakala</center>
|<center>Dezio</center>
|<center>Diokleziano</center>
|<center>Konstantino</center>
|-
|'''Eraikuntza- urtea'''
|<center>K.a. 25</center>
|K.o. 64
|K.o. 80
|K.o. 100
|K.o. 104
|K.o. 202-216
|K.o. 250
|K.o. 298-306
|<center>K.o. 320</center>
|}</center>
Bainatzeko instalaziorik handienak [[Karakalaren termak|Karakalaren]] bainuetxeak ziren, K.o. III. mendearen hasieran eraikiak. Karakala enperadoreak bainuontziak kontsumitutako ur kantitate izugarria asetzeko, beste iturri bat gehiago aprobetxatu zuen ''Aqua Marcia'' akueduktuarena osatzeko. Bainu konplexu handiak egun batetik bestera betetzen zen zisterna handi batekin osa litezke, eguneroko funtzionamendu orduetan emari gehiago emateko<ref>Deming, D., 2020, 154 or.</ref>. Erromatarrek bainurako zaletasuna zela eta, ez zen harritzekoa bainuetxeak ehunka lanpostuko benetako industria bihurtzea, hots, hirugarrena zen armadaren eta eraikuntzaren ondoren. Neronen termetan ''vilicus thermarum Neronianarum'' estatus juridikoa erabili zen establezimenduaren arduradun nagusia izendatzeko, zeina erromatar hiritarra edo, gutxienez, libertoa izan behar baitzen<ref>''ILS'' 5173.</ref>. Ikertzaile modernoek ere, Erromako terma pribatu eta inperial handietako langileak sei kategoriatan banatu dituzte, arduradun nagusia ''balneator''<ref>''ILS'' 3300.</ref> deitutakoa zen, hau gabe, termek ezin zuten funtzionatu. Establezimenduaren lanpostu teknikoak eta mantentze-lanen artean, trebatu gabeko langileak, isurleak, hornitzailea zeudenk, baita ''fabri balneatore''<ref>''ILS'' 7718a.</ref> izeneko langile kualifikatuak ere. Beste esklabo eta libertoak bainulariez arduratzen ziren, adibidez igurtzaileak (''unctore'')<ref>''CIL'' 6343</ref>, depilatzaileak eta masaje-emaileak gorputzaren zainketan espezializatuak zirenak<ref>Carlsen, J., 2016, 1-3. or.</ref>.
Erromatar termak zenbait gelez osatuta zeuden. Lehena ''[[Apoditerium|apodyterium]]''<ref>''ILS'' 5707.</ref> edo jantzitegia, non erabiltzaileak arropaz aldatzen ziren. ''Apodyterium''etik bainu beroko gela nagusira (''[[caldarium]]'') igarotzen zen, eraikinaren erdian kokatuta zegoena tenperatuta mantentzeko. Hurrengo gela ''[[frigidarium]]''a zen, bainu hotzak hartzeko. Zenbaitetan, ''frigidarium''aren instalazioekin lotuta ur hotzeko igerileku handia (''[[natatio]]'') zegoen. Azkenean, bainu epelak hartzeko gelak (''[[tepidarium]]'')<ref>''ILS'' 5711.</ref> eta izerditzeko gelak (''[[sudatorium]]'') bainuen ibilbideari amaiera ematen zioten. Lurpeko berokuntzaz baliaturik (''[[Hipokausto|hipocaustum]]'') berotzen zituzten zenbait gela. Berokuntza kanalak zoruaren azpitik ez ezik, hormetatik ere igarotzen ziren, honela gela osoa sistema horrekin (''suspensura'') berotzen baitzen<ref>Fagan, G. G., 2006a, 380. or.</ref>.
Bainu konplexuek, beste osagarrien artean liburutegia, gimnasioa, masaje gelak, jatetxeak, antzerkiak eta ninfeoak zituzten<ref>Oetelaar, T., 2014, 2. or.</ref>. Gimnasioetako ''[[palestra]]'' izeneko ariketa-patioan bisitariek kirol egin zezaketen, edo ninfeoen edertasunaz gozatuz, iturriz eta monumentuz apainduta. Beste atseden lekuak lorategiak eta pasealekuak ziren. Gainera, liburutegiek eta museoek, aukera ematen zieten bertara joaten zirenei aisiaz gozatzeko<ref>Carcopino, J., 1984, 407 or.</ref>. Horretaz gain, bainuen kanpoko aldean, arkupeetan, era guztietako dendak (''tabernae'') zeuden, esaterako, jakiak saltzen zituztenak, medikuen kontsultak<ref>Cilliers, L., 2012, 50. or.</ref>, eta burdelak<ref>Caldwell, J. C. 2004, 7.or.</ref>.
[[File:Baths of Caracalla, facing Caldarium.jpg|thumb|300px|<center>Karakalaren termak</center>]]
Bainuetan, harreman sozialak sakontzen ziren, eraikinaren barruko zein kanpoko zerbitzu guztiei esker. Hala ere, jarduera sozialaren arlo garrantzitsuenetako askok —afariak, elkarteak, bainu pribatuak eta gimnasioak— gutxieneko aberastasun maila eskatzen zuten. Plebeioen artean pribilegiatuenak errespetarazi zitezkeen gizartean beren gaitasun ekonomikoari esker edo eragin handiko ugazaba bat zutelako<ref>Morley, N., 2006, 34. or.</ref>. Erroman berdintasunezko gizartea izatetik urrun bazegoen ere, klase-bereizketak, itxuraz, desagertzen ziren bainuetan. Maila sozioekonomiko guztietako kideak, enperadoreetatik hasi eta eskaleetaraino, ia pribatutasun indibidualik ez zuten komun publikoetan biltzen ziren<ref>Scobie, A., 1986, 429. or.</ref>. Bainu handienak leku zaratatsuak ohi ziren. Han bainulariak biltzen ziren afaltzeko; edateko eta abesteko; saltzaileek oihuka haien produktuak ezagutarazteko; prostitutak bezeroak bilatzeko; eta lapurrak oharkabeak aurkitzeko<ref>Fagan, G. G., 1999. 38-39. or.</ref>.
Gorputzaren garbitasuna ikusten zen termetan klasikoak ere akats batzuez ohartu ziren. [[Marko Valerio Martzial|Martzialek]], adibidez, osasungarritasun-ohitura txar batzuk salatu zituen<ref>Mart. Ep. 2.42, 2.70, 6.81.</ref>, eta [[Seneka]], aldiz, kexu zen erabiltzaileek zarata eta oihu jasanezinak egiten zituztelako uretara sartzen eta irteten ziren bakoitzean<ref>Sen. ''Ep''. 56.2. 60</ref>. Beste ohitura txar bat zen termetan jatekoa eta edatekoa, jendea eraikinetik, eta oreka galdu gabe, irteteko gai ez izan arte<ref>Mart. ''Ep''. 12.70.5.</ref>. Hau gutxi balitz, [[Petronio|Petroniok]] salatu zuen termetan sexua praktikatzen zela, baita toki haietara batzuk joaten zirela bikotearen bila geroagoko sexu-harremanak izateko<ref>Petr. 73, 91, 92.</ref>.
Bainu publikoak K.a. II. mendean agertu ziren. Batzuetan, gizonezkoak eta emakumezkoak bereizirik<ref>''ILS'' 5684.</ref> baina beste batzuetan ez, eta, hasiera batean, ordaintzekoak baziren ere, Agripak doakotasuna normalizatu zuen<ref>Cass. ''Dio'' 49.43.</ref>. K.a. 30 inguruan, [[Vitruvio|Vitruvioren]] ustez, bainuetako gela beroetan emakumeak eta gizonak elkarrekin egoten ziren<ref>Vitruv. 5.10.1.6.</ref>,. Gainera, kultur praktika bihurtu zen mende hartan, gizonak eta emakumeak elkarrekin biluzik bainatzea<ref>''ILS'' 5683; Fagan, G., 2005, 27. or.</ref>. [[Plinio Zaharra|Plinio Zaharrak]] ere adierazi zuen emakumeak gizonekin batera bainatzen zirela<ref>Plin. ''HN'' 33.153.</ref>, eta Martzialek froga ugari eman zuen elkarrekin banatzearen ohituraz<ref>Mar. ''Ep''. 3.51, 3.72, 6.93, 7.35, 11.75.</ref>. Ildo honetan uler liteke, beraz, [[Publio Ovidio|Ovidioren]] eta [[Juvenal|Juvenaleren]] adierazpena, askotan, bainuak maitaleen topaguneak zirela<ref>Ovid. ''Ars''. ''am''. 3.638; Juv. 6.418.</ref>. Alabaina, [[Hadriano]]<nowiki/>ren aginduz, bainuak banandu ziren sexuen arabera K.o. II. mendean, bakoitzerako ordutegi ezberdina jarriz<ref>''SHA'' ''Hadr''. 18.10; Carcopino, 1942, 410. or.</ref>. Antza denez, [[Hadriano|Hadrianoren]] agindua ez zen betetzen, [[Alexandro Severo]]<nowiki/>k praktika hori berriz debekatu zuelako. Azkenean, [[Heliogabalo|Heliogabalok]] bainu mistoak berriro onartu zituen<ref>''SHA Hadr''. 18.10; Sev. ''Alex''. 24.2.</ref>.
Erromatarren bainuekiko zaletasunak, eta instalazio haiek beti jendez gainezka egoteak ezusteko egoerak sortzen zituzten. Haietako batean, [[Livia Drusila|Liviak]], Augusto enperadorearen emaztea bere bainu gelan zegoela, gizonezko talde bat, biluzik, ustekabean sartu zen. Hori bere kastitate eta apaltasunerako iraingarritzat hartzen zenez, ondorioa gizonezkoen exekuzioa izango zen. Alabaina, emakumeak bizia salbatu zien esatean bera bezalako emakume kasta batentzat antzekoa zela gizon haien biluztasuna edo estatua batena ikustea<ref>Cass. Dio 58.2.3.</ref>.
Beste ikuspegi baten aldetik, ordea, Senekak uste zuen bainuak oso toki aproposak zirela lapurrentzat<ref>Sen. ''Ep''. 56.2.</ref>, maila sozioekonomiko guztietako kideak biltzen zirelako, eta, ondorioz, pribatutasuna eskasa zelako. Ustekabe desatsegin bat saihestekotan, dirudunek beren esklaboekin leku haietara hurbiltzen ziren, edo gaizkileak (''capsarii'')<ref>''CIL'' 6.3952.</ref> kontratatzen zituzten beren ondasunak zain zitzaten<ref>Paul. ''Dig''. 1.15.3.5.</ref>. Jende arrunta, ostera, fidatu behar zen bainu bat hartzen zuen bitartean ez ziotela arropa lapurtuko<ref>Plin. ''Ep''. 3.14.6.4.</ref>. Horren harira, [[Apuleio]] idazleak uste zuen bainuetan adineko emakumeei lapurtzea desohoragarria zela<ref>Apul. ''Met''. 9.21.</ref>. Lapurrak, oro har, eta bainuetakoak, bereziki, harrapatuak izanez gero, meategietara edo herri-lanetara kondenatzen zituzten; batzuetan, ordea, epailearen zigorra arinagoa izaten zen, gaizkile gehiegi zeudelako<ref>Paul. 5.3.5; Paul. ''Dig''. 47.7.1.</ref>.
Senekak komunen masifikazioari egozten zion lapurrak eta bestelako gatazkak ugaritzea, Katon Zaharrari gertatu zitzaion bezala<ref group="oh">Katon bainuetan zegoela, beste erabiltzaile batek berarekin topo egin zuenean, Katonek ez zion ezer esan. Erasotzailearen aurka zergatik ez zuen neurririk hartu galdetuta, bere handitasun morala erakutsi zuen, esanez ez zela konturatu norbaitek jo zuela</ref><ref>Sen. ''Dial''. 4.32.2.</ref>. Masajistek termetan harrera handiko zerbitzua eskaintzen zuten, baina baliabide ekonomiko gutxikoek ezin zuten erabili<ref>Juv. 6.421.</ref>. Bestalde, bainulariek ezin zuten beren burua behar bezala igurtzi igerilekuen (''labrum'') aurrean ''strigilis'' izeneko harraskagailuarekin esklaboen laguntzarik izan ezean, zerbitzua doakoa ezbaitzen.
{{esaera2|''Historia Augustaren pasadizo batek adierazten du termetako erabiltzaile askoren baliabide ekonomikoak urriak zirela. Horren arabera, Hadriano enperadorea sarritan bainatzen zen terma publikoetan, bere menpekoekin nahastuta. Egun batean, armadan ezagutu zuen beterano bat ikusi zuen, sorbalda caldariumeko adreiluzko hormak estaltzen zituen marmolaren kontra igurzten, eta galdetu zion ea zergatik igurzten zen horrela. Soldadu ohiak erantzun zion egitearen arrazoia zen esklabo bat ordaintzeko dirurik ez zuela. Orduan, enperadoreak berehala esklaboak eta dirua eman zizkion. Hori ikusirik, biharamunean, bainulari asko hormaren kontra hazkatzen hasi ziren enperadorearen eskuzabaltasuna lortzeko. Baina Hadriano azkarrago izan zen eta gomendatu zien zerbitzu hori elkarri emateko. Enperadorearen biografoak esan zuenez, egun horretatik aurrera, elkarri hazka egitea termen moda-joko bat bihurtu zen''<ref>''SHA Hadr''. 17.6.</ref>.|}}
Termak eta iturriak harreman sozialetarako lekuak izan arren, hezetasunezko eta bero handiko tokiak ere baziren. [[Zeltso|Zeltsok]] hainbat gaitzak hobetzeko bainuak hartzea gomendatu zuen, hala nola sukarrak, buruko minak, eztul iraunkorra, paralisia, beherakoa, disenteria, zizareak, hesteetako arazoak, gonorrea, aftak, amorrua edo ezkia<ref>Celsus ''Med''. 2.12.</ref>.
Gaixoak eta osasuntsuak maiz bainatzen ziren elkarrekin, medikuek inoiz edo behin gomendatzen baitzieten beren pazienteei bainuak bisitatzea beren balio terapeutikoengatik. Antza denez, gaixoek nahiago zuten bainuak eguerdian edo gauean bisitatzea, jendeak gutxien egiten zuenean. Ildo horretan, Hadrianok erabaki zuen gaixoek bainuak har zitzatela osasunerako onuragarritzat jotzen baitziren, baina bakarrik zortzigarren ordura arte (arratsaldeko hirurak edo laurak inguru)<ref>''SHA'' ''Hadr''. 22.7.</ref>. Era berean, infamiaz leporaturik zeudenei, hala nola emagaldu, lurperatzaile, gladiadore eta abarrei, bainurako arratsaldeko azken orduak gordetzen zitzaizkien, herritar arrunten begietatik kanpo zeudenean<ref>Mart. ''Ep''. 3.93.13.</ref>.
Erromatarrek desinfektatzailerik ez zutenez, igerilekuetako urak aldian-aldian husten ziren eta tokia garbitzen zen<ref>Gigante, L., 2006.</ref>.Zeltsok berak ohartarazi zuenez<ref>Celsus ''Med''. 5.28.</ref>, termak giro onak ziren zenbait patogeno garatzeko, hala nola, gorotzez, ahoz edo airez transmititutakoak, eta larruazaleko gaixotasunekin edo zauri irekien kutsadurarekin lotutakoak.
Zeltsok bainu epelak gomendatu zituen, bazkaldu aurretik, osasun eskaseko pertsonentzat. Horiek, bainatu aurretik, ibilaldi labur bat egin behar zuten, eta, bainutokirik ez balego, gorputza igurtzi eta gero, eguzkitan edo leku bero batean jarri behar zuten. Bainulariak igerilekuan sartu orduko, ''tepidarium''ean eseri behar ziren atseden bat hartzeko, eta ondoren, igerilekuan hankak sartu. Prozedura hori hainbat aldiz errepikatu behar zen, eta uraren irteera bakoitzaren ondoren, gorputza igurtzi behar zuten, bereziki uretan sartutako atala, olioaren, ardoaren eta gatz ehoaren nahasketa batekin, eta horren ostean, aurpegia garbitu behar zuten, ur bero eta hotza txaxandakatuz. [[Zeltso]]<nowiki/>k ez zituen horrelako pertsonentzat bainu beroak gomendatzen<ref>Celsus ''Med''. 1.3.4.</ref>. Pliniok ere esan zuen burua ur beroarekin garbitzea, eta lurrun beroarekin eta gero ur hotzarekin igurtzi ondoren, osasungarritzat jotzen zela<ref>Plin. ''HN'' 28.55.</ref>.
Ekimen pribatua maiz etorri zen estatua laguntzera, batez ere azpiegitura zibiletan eta zerbitzu publikoetan, zeinen mantentzea erromatarrentzat garestia baitzen. Horregatik ohikoa zen, bizirik edo testamentuen bidez, komunitateari dohaintzak egitea, emailearen izena ordaindutako lanaren ondoan zizelkaturik ikustearen truke, eta horrela bermatuz bere oroimenak denboran zehar iraungo zuela. Hori dela eta, argigarri iruditzen zaigu hau bezalako adibideak non partikularrek beren diruarekin ordaintzen baitzuten ur-ekartzea<ref>''ILS'' 5776. </ref>, edo bainu publikoak zaharberritzea<ref>''ILS'' 6988.</ref>.
== Gimnasioak ==
[[Gimnasio]]<nowiki/>en izaera publikoa eta pribatua izaten zen, eta, askotan, beste konplexu handiago batzuekin lotuta zeuden, hala nola bainu publikoekin edo inperialekin. Terma inperialetan, bai Erromako hiritarrek bai esklaboek doako sarbidea zuten, non bainuez gain, gimnasioaz, liburutegiaz eta hainbat aisialdiz goza baitzezaketen<ref>Kron, G., 2012, 231. or.</ref>.
[[File:Cavea del ginnasio 2.jpg|thumb|300px|<center>[[Sirakusa]]<nowiki/>ko gimnasioren kabea</center>]]
Augustoren garaiko bainu eta gimnasioren arteko aldea txikia zen; batzuetan, inskripzioek bi izenak erabiltzen zituzten establezimendu bera aipatzeko: ''gymnasium'' eta ''balineus''<ref>Israelowich, I., 2015, 120. or.; ''ILS'' 5720.</ref>. Gerora, badirudi aldaketa eman zela. Izan ere, Hadriano enperadorearen garaian, kirolariek ''curia athletarum'' izeneko etxea zuten Trajanoren bainuetxeen inguruan<ref>''CIL'' 6.10154.</ref>. Gimnasioa atletismoa entrenatzeko eta praktikatzeko zen, zeinen instalazioak estalita zein aire zabalekoak baitziren, baita maisuen nahiz filosofoen elkargune bat ere non adimena eta gorputza entrenatzen baitzen; [[palestra]], berriz, teknikoki borrokalarientzako eta boxeolarientzako eskola bat zen. Erromatarrei ariketa fisikoa egiteko ohitura antzinako Greziatik zetorkien. Eskola hipokratikoaren mediku-filosofoen arabera, osasuna lortzeko beharrezkoa zen arimaren eta gorputzaren arteko oreka. Beraz, [[Galeno]], [[Platon]]en antzera, gimnasia eta musika gazteen heziketan integratzearen aldekoa zen, kontuan hartuta haien eragin positiboa gorputzean eta ariman<ref>Rodríguez-Moreno, I., 2020, 218. or.</ref>. Erromatarrek arreta handia jartzen zieten bainatzearen osasunerako onurei, eta zenbait medikuk gomendatzen zuten, batez ere Asklepiades Bitiniakoak, gaixotasunak prebenitzeko ariketa fisikoaz gain, dieta ona eta ohiko bainua egitea<ref>Plin. ''HN'' 26.7.</ref>.
== Tenpluak ==
Erromako zenbait tenplu jainko-jainkosak uraren eta osasunaren arazte-alderdiarekin (''lustratio'') erlazionatuta zeuden<ref group="oh">Lustratioa garbiketa-erritu bat zen, non jainko jakin bati animalia baten sakrifizioa eskaintzen baitzitzaion helburu bat lortzeko. Haur jaioberriei zegokienez, gurasoek jaiotzatik dies lustricus delakoaren zeremoniara arte eskuratutako edozein izpiritu kaltegarritik libratu nahi zituzten, hau da, jaio eta bederatzi egunera gizonezkoentzat eta zortzi egunera emakumezkoentzat.
</ref>, haietako batzuk greziar mitologiatik hartuak ziren eta beste batzuek erromatar jatorria zuten. Ezagunenak honako hauek izan ziren : [[Apolo]]<ref>''CIL'' 6.27.</ref>, [[Asklepio]]<ref>''CIL'' 6.6.</ref>, Salus<ref>Livy 9.43.25; 10.1.9; Plin. ''HN'' 35.19; Plut. ''Cat. Mai.'' 19.3.</ref>, Fever<ref>Cic. ''Nat. D.'' 3.63.</ref>, [[Higia (mitologia)|Higia]]<ref>''ILS'' 3514.</ref>, [[Makaon (mitologia)|Makaon]]<ref>Retief, F.; Cilliers, L., 2010, 3-4. or.</ref> eta Agatodemon<ref>Ogden. D., 2013, 286-309. or.</ref>, besteak beste.
Frontinoren esanetan, urak propietate sendagarriak zituen, eta ''[[Juturna]]'' eta [[Kamenak|''Kamenae'']]<ref>''ILS'' 7772</ref> iturburuak gurtzen ziren gaixoak sendatzen zituztelako ustean<ref>Frontin. ''Aq''. 4.3.1.</ref>, beraz, pazienteak hurbiltzen ziren osasun-tenplu horietara bai jainkoaren presentziagatik bai ur sendagarrien itxaropenagatik. Gaixoak tenplura iritsi orduko, urarekin garbitzen ziren; geroago, erritu iatromatiko izenekoetan ura erabiltzen zen orakulu-ametsetan sartu aurretik; eta, azkenik, santutegiko ura erabiltzen zen sendatze-erregimen baten parte gisa<ref>Israelowich, I., 2015, 117-118. or.</ref>.
== Etxebizitzak eta ostatuak ==
Zalantzarik gabe, villak eta jauregiak ur kontsumitzaile handiak ziren euren biztanleen eta animalien eguneroko beharrak asetzeko. Ur-beharra hain zen handia, non kanal eta hodien bidezko hornidura etengabea beharrezkoa baitzen, eta hori nahikoa ez bazen, askotan jabegoan bertan putzuak egiten zituzten<ref>Vitruv. 8.8.1.4.</ref>. Etxeetako egoiliarrek ura behar zuten elikagaiak prestatzeko, garbitzeko, komunetan erabiltzeko eta lorategiak ureztatzeko, baina [[Publio Papinio Estazio|Estaziok]], ''Silvae'' lanean aipatu zuen bazegoela Anio ibaian jarritako sifoi-hodi bat, Manilio Vospisio patrizioaren villa urez hornitzeko<ref>Stat. ''Silv''. 1.3.65.</ref>.
Hiritarrak iturri publikoetara joaten ziren ur bila zeramikazko pegarrekin, nahiz eta hauek, askotan, kutsaduraren transmisio-agenteak izan. Bestela ere, ur etenek eragindako hornikuntza falta aurreikusteko, etxeko andeletan jasotzen zuten euria<ref>Scobie, A., 1986, 424. or.</ref>.
[[Vitruvio]]<nowiki/>k zioenez, landetxeek bi bainu mota izan zitzaketen: bat ur hotzekoa eta bestea ur berokoa. Lehena sukaldetik gertu egon behar zen, ur-horniduratik gertu, morroiak baina zitezen. Bigarren bainu motari dagokionez, emakumezkoenak eta gizonezkoenak independenteak izan arren, elkarren ondoan egon behar ziren labe bereko beroa aprobetxatu ahal izateko<ref>Vitruv. 5.10.128, 6.9.154.</ref>. Kolumelaren iritziz, landetxeetako bainuak eguzkia sartzeari begira ezarri behar ziren, udan, eguerditik arratsaldera arte argiturik egoteko. Halako eraikinetan komunak apainduta egon ohi ziren, baina erromatar guztiek ez zuten diru askorik inbertitu instalazio horien apainketan, [[Eszipion Afrikarra]]<nowiki/>rekin gertatzen zen moduan. Kasu honetan, [[Seneka]] harrituta geratu zen haren villa<ref>''LTUR'' 1.110. or.</ref> bisitatu zuenean eta haren bainu xumean erreparatzean
{{esaera2|''Nork erabil lezake gure garaian horrelako bainu bat? Gizon bat pobre eta zekentzat hartzen da bere komunean erliebe handi eta baliotsuak agertzen ez direnean''<ref>Sen. ''Ep''. 86.6-11.</ref>}}.
Villetako lorategiak (''[[Peristilo|peristiloa]]''), jangelarekin batera (''[[Triklinio|triclinium]]''), funtzio publiko bat betetzen zuen, baina hor sartzeko beharrezkoa zen gonbidatua izatea. Lorategiak edertzen ziren estatua eta iturriekin ikuspegi atseginak lortzeko. Luxu-handikeriaren bidez, jabeek gonbidatuak txunditu nahi zituzten beren aberastasunen tamainari buruzko ideia emanez<ref>Fagan, G. G., 2006, 377. or.</ref>. Augustoren garaiko erromatar villetako arkitekturan naturalismoa bilatu zen, batez ere lorategi-[[Peristilo|peristiloan]], paisaiaren lorezaintza erakustaldi bikaina lortu zuena. Lorategiaren diseinuan joera naturala nagusitu zen zentzu guztietan. Garai horren lorategien paisaia eredu gisa erabiltzen zen, eta arkitektoak naturaren izaera sakratuaren erreprodukzio zehatza ematen saiatu ziren landaketetan, hormetan, apaindura-iturrietan baita lorategi-egituretan ere<ref>Van Aken, A. R. A., 1951, 274. or.</ref>.
Lorategi konplexuenak elementu arkitektonikoz beteta zeuden: [[Exedra|exedrak]], mahats-parrak, [[Pergola|pergolak]], gimnasioak, bainu termalak, pabiloiak, pasabideak eta dorreak; helburua zen fantasia sortzea<ref>Grimal, P., 1946, 779. or.</ref>. Erromatar lorategien ezaugarri bat zen uraren mugimendua. Hori dela eta, ubideak, hodiak, igerilekuak, iturriak eta kobak aurkitu dira hainbat espazioetan. Lorategietan egindako indusketek azaltzen dute arteak presentzia iraunkorra izan zuela, non ninfeoak, horma-pinturak, mosaikoak pasealekuetan eta estatuak agertzen baitira<ref>Gleason, K., 2009, 10. or.</ref>. Villetako jabeek egindako lurpeko kanalizazioak, iturriak eta urmaelak ez ziren kapritxoak soilik, baizik eta, Romulok bere hiria lur zingiratsu batean eraiki zuenetik, ura kontrolatzeko ahaleginak. Landetxeetan gertatzen zenaren antzera, aldiriko villak erretiratzeko ere balio zuten. Gainera, ureztatutako lorategi eta terrazak diru iturriak ziren, han ekoizten zituzten ''pastio'' ''villatica''ko produktuak kontuan hartuz<ref group="oh">Berriro ere, Senekak adierazi zuen Eszipion Afrikarraren villa oso pobrea zela, jabearen kategoria islatzen ez zuena. ''hominem calamitosum! Nesciit vivere!'' (gizajoa, bizitzen ere ez dakiena!)</ref><ref>Sen. ''Ep''. 86.11.</ref>.
Erroma handitu zen naturaren zati ez-produktiboak aberastasun bihurtuz, eta horixe zen hirietan eta handikien villa guztietan errepikatutako eredua, azken hauek izan baitziren eliteen jabetzaren eta botere politikoaren oinarria<ref>Purcell, N., 1996, 24. or. 1</ref>. Indusketa arkeologikoek agerian utzi dituzte landetxetako azpiegitura hidrauliko handiak. Horrek pentsarazten digu inbertsio garrantzitsuak egin zirela ureztatutako nekazaritza intentsiboa lortzeko, eta inguruko Erroma hornitzeko<ref>Wilson, A., 2009, 760. or.</ref>.
Ur-hornidura sistema zabala mantentze-kostu handikoa zen, eta era eraginkorrean exekutatzen zen ekipamendu publiko gisa. Scobiek uste du akueduktuen ura ez zela heltzen dentsitate handiko intsuletaraino, eta, gainera, eraikin horiek ur-andelarik ez zutenez, familia bakoitzak iturrira joan beharko zuela<ref>Scobie, A., 1986, 424. or.</ref>. Carcopinok, ostera, baieztatzen du ura hodi pribatuen bidez beheko solairuraino heltzen zela, non dirudunak bizi baitziren, baita eraikin publiko batzuetara eta etxebizitza aberatsen ehuneko handi batetara ere. Gainontzeko maizterrek ez zuten beste erremediorik egunero iturrira joatea baino, gela txikietako (''cenacula'') tinak betetzeko<ref>Carcopino, J., 1984, 70. or.; Plaut. ''Cas''. 1.3.</ref>. Beharbada, Erromako herritar arruntak eguneroko ur hornidura gehiena ez zuen akueduktuetatik lortzen, putzuak eta zisternak ur iturri nagusiak izanik. Erromako villak edo intsulak, oro har, putzu bat edo zisterna bat (''lacus'') zuten, eta putzu publikoak hiri osoan zehar zeuden<ref>Deming, D., 2020, 154 or.</ref>. ''Aquarii'' izeneko esklaboek<ref>''CIL'' 6.131 = ''ILS'' 3253.</ref>, Juvenalen ustez mailarik baxuena zutenek, putzu horietatik ura garraiatzen zuten<ref>Juv. 6.332.</ref>.
[[Taberna erromatar|Tabernak]] ez omen ziren Erromako ur gehien kontsumitzen zen lekua, beharbada saltzeko prestatzen zituzten janari beroetan, nahiz eta ura ez izan leku horietan kontsumituriko edaririk nagusiena. Ideia orokorra da eguneroko praktika edari alkoholdunen kontsumo masiboa zela, kutsatu gabeko uraren hornidura urria baitzen. Garagardoa eta ardoa patogenorik gabe zeuden arren, ardoa beti urarekin diluitzen zen edo berunarekin, ez zirelako jabetzen metal horrrekin aldez aurretiko kontaktuan egoteagatik kutsatuta zegoela<ref>Deming, D., 2020, 154. or.</ref>.
== Naumakiak ==
[[Naumakia]]<ref>''LTUR'' 3.13. or.</ref> grezieratik adoptaturiko hitzak itsas borroka adierazi nahi du. Honek erreferentzia egiten dio bai itsas bataila baten antzezpenari, baita hura gauzatzen zen lekuari ere.
[[File:NaumaquiaenelColiseoRomano.jpg|thumb|300px|<center>Naumakia bat Erromatar koliseoan</center>]]
Ezagutzen den lehen naumakia [[Julio Zesar]]rek Erroman antolatu zuen K.a. 46an, [[Marteren Zelaia (Erroma)|Marteren zelaia]]ren beste aldean bere garaipen-jokoetan. Gerora, ''Codeta ''izeneko sakonunea Julio Zesarrek sakondu zuen bere naumakiak antzeztu ahal izateko. [[Marko Agripa|Agripak]] zingira apaindu eta gero, ''palus Caprae'' izena eman zion<ref>Purcell, N., 1996, 6. or.</ref>. Ondoren, [[Tiber]] ondoko induskatutako arroan, benetako birreme, [[trirreme]] eta quinquerremeekin itsas-borroka ikuskizun bat antolatu zuen. Gatazka horretako partaideak gerrako presoak ziren, osotara, 2.000 borrokalarik eta 4.000 arraunlarik parte hartu zuten.
K.a. 2. urtean, ''[[Marte Ultor tenplua|Marte Ultor]]'' tenplua inauguratzeko (Marte Mendekatzailea), Augustok, Zesarren ereduan oinarritutako naumakia handiago bat antzeztu zuen. Ikuskizun horrek greziarren eta persiarren arteko borroka irudikatzen zuen. Esparrua 549 metroko luzera eta 366 zabaleko aintzira artifizial batez osatuta zegoen. Augustoren (Luzio eta Gaio Zesar) biloben ohoretan egin zen [[Trastevere]]<nowiki/>ko Zesarren Zuhaiztian (''Nemus Caesarum''), gaur egungo S. Cosimato elizaren ondoan<ref group="oh">Nicholas Purcellek uste du Augustoren naumakia eta Trastevereko Nemus Caesarumena garrantzi handiko proiektuak izan zirela</ref><ref>''LTUR'' 1.47; Purcell, N., 1996, 10. or.</ref>. Ikuskizun horretan, 3.000 gizon, arraunlariak kontatu gabe, 30 ontzi eta hainbat txalupa borrokatu omen ziren. Bere ''Res Gestae'' autobiografikoan, Augustok honela idatzi zuen:{{esaera2|''Herriarentzat itsas gudu baten irudikapena eman nion, Tiberren beste aldean, gaur egun Zesarren zuhaiztia dagoen tokian''<ref>Aug. ''RG'' 4.23.</ref>.|}}
''Aqua Alsietina'' akueduktuko ura, iturburu batetik ekarri beharrean, aintzira batetik zetorren, horregatik, eta Frontinoren ustez, osasungaitza zen, eta giza kontsumorako ez zen batere egokia. Hori zela eta, Alsietinako urak erabiltzen ziren batez ere itsasontzi-borrokak egiten ziren laku artifiziala betetzeko. Behin hori eginda, soberako urak ureztatze pribaturako, erreserba gisa, eta larrialdietan, hiriko iturriak hornitzeko zuen helburua<ref>Frontin. ''Aq''. 1.11.1, 1.22.4.</ref>.
Augustoren ostean, enperadore gehiagok naumakiak: antolatu zituzten [[Klaudio|Klaudiok]] esaterako, K.o. 52an, lurpeko kanal bat zabaldu zuen Fucinus deitutako aintziraren urak drainatzeko erdialdeko [[Apeninoak|Apenino]]<nowiki/>etan, inguruko lurrak uholdeetatik babesteaz gain, eremua nekazaritzarako erabiltzeko. Aintzira hustu baino lehen, itsas gudu bat antolatu zuen; lakuaren inguruan egurrezko horma bat eraiki eta harmailak altxatu ondoren, izugarrizko jendetza bildu zen borroka ikusteko, non parte-hartzaileak kondenaturiko gaizkileak baitziren. Guztira, talde bakoitzeko berrogeita hamar ontzi zeuden, rodiar eta siziliar izenekoak, hurrenez hurren.
Suetonioren arabera, emanaldiaren hasieran, borrokalariek elkarrekin ''Ave imperator, morituri te salutant'' oihukatu zuten eta Klaudiok ''aut non'' (edo ezetz) erantzun zien. Borrokalariek hitzak barkamen inperial gisa interpretatu zituztenez, borrokatzeari uko egin zioten. Historialariaren arabera, Klaudiok, haserre bizian, denak suntsitzeko mehatxua egin zuen, su eta ezpataz, eta, bere eserlekutik salto eginez, aintziraren inguruan korrika joan zen, borrokarekin jarrai zezaten oihuka<ref>Cass. Dio 61.33.3-4; Suet. ''Claud''. 21.6.</ref>. Neronek ere bi aldiz antolatu zuen itsas-borrokaren ikuskizuna, K.o. 57an edo 58an, eta K.o. 64an<ref>Cass. Dio 61.9.5; 62.15.1; Suet. ''Ner''. 12.1; Mart. ''Spect''. 28, 30.</ref>.
Erroman, K.a. 29an eraikitako lehen anfiteatro iraunkorra 64. urtean erre egin zen, baina 80.ean berreraiki ondoren, Flavio anfiteatro edo [[Koliseoa|Koliseo]] izena jarri zioten. Haren oinplano obalatuan eserlekuak hiru solairutan kokatuta zeuden, 45.000 ikuslerentzat, eta, noizean behin, erdiko agertokia urez betetzen zen naumakiak antzezteko<ref>Cilliers, L.; Retief, F., 2012, 54. or.</ref>. [[Tito|Titok]] ohiko tokia aukeratu zuen naumakiak antzezteko<ref>Suet. ''Tit''. 7.3; Cass. Dio 66.25.2-4.</ref>, baina [[Domiziano|Domizianok]], Koliseo erabiltzeaz gain, Tiberretik gertu laku bat agindu zuen egitea<ref>Suet. ''Dom''. 4.1.2; Cass. Dio 67.8.2.</ref>.
== Oharrak ==
{{erreferentzia_zerrenda|taldea=oh}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|3}}
== Bibliografia ==
* Bodel, J. (2018). Roman tomb gardens. In W.F. Jashemski (†), K.L. Gleason, K.J. Hartswick, & A. Malek (Eds.), ''Gardens of the Roman Empire'' (199-242. or.). Cambridge University Press. <nowiki>https://doi.org/10.1017/9781139033022.009</nowiki>
* Carcopino, J. (1968). ''Daily Life in Ancient Rome.'' Yale University Press.
* Caldwell, J.C. (2004). Fertility Control In The Classical World: Was There An Ancient Fertility Transition? ''Journal of Population Research,'' ''21'', 1-17.
* Carlsen, J. (2016). The Personnel of Private and Imperial Baths in Ancient Rome. In S. Faust, M. Seifert & L. Ziemer (Ed.), ''Antike. Kultur. Geschichte. Festschrift für Inge Nielsen zum 65 Geburtstag'' (1-10. or.). Gateways.
* Cilliers, L., & Retief, F. P. (2012). City Planning in Graeco-Roman Times with Emphasis on Health Facilities. ''Akroterion'', ''51'', 43-56. <nowiki>https://doi.org/10.7445/51-0-62</nowiki>
* Dasen, V. (2010). Wax and Plaster Memories. Children in Elite and Non-Elite Strategies. In V. Dasen, & Th. Späth (Ed.), ''Children, Memory, and Family Identity in Roman Culture'', (109-145. or.). Oxford University Press.
* Deming, D. (2020). The Aqueducts and Water Supply of Ancient Rome. ''Ground Water, 58,'' 152-161 [ejournal]. <nowiki>https://doi.org/10.1111/gwat.12958</nowiki>
* Duinker, H. (2015). ''Buried in collectivity: the social context of the early Imperial Roman columbaria'' [Doktorego Tesia, University of Groningen].
* Espinosa Bueno, M. (2015). ''El consumo de pescado y producto del mar en la sociedad romana. Implicaciones sociales, culturales e ideológicas'' [Master Amaierako Lana, Universidad de Sevilla].
* Fagan, G.G. (2005). ''Bathing in public in the Roman world''. The University of Michigan Press.
* Fagan, G. G. (2006a). Bathing for Health with Celsus and Pliny the Elder. ''Classical Quarterly'', ''56''(1), 190-207. <nowiki>https://doi.org/10.1017/s0009838806000152</nowiki>
* Gigante, L. (2006). ''Death and Disease in Ancient Rome,'' The Innominate Society of Louisville. <nowiki>http://www.innominatesociety.com/Articles/Death%20and%20Disease%20in%20Ancient%20Rome.htm</nowiki>
* Gleason, K. (2009). Digging Ancient Gardens. '', 4''(2), 9-11 [ejournal].
* Grimal, P. (1946). Les jardins romains à la fin de la République et aux deux premiers siècles de l’Empire. ''Revue belge de Philologie et d’Histoire, 25''(3-4), 777-780.
* Horster, M. (2014). Urban Infrastructure and Euergetism. In C. Bruun & J. Edmondson (Ed.), ''Oxford Handbook of Roman Epigraphy'' (515-536). Oxford University Press.
* Israelowich, I. (2015). ''Patients and healers in the High Roman Empire''. Johns Hopkins University Press.
* Kron, G. (2012). Nutrition, hygiene, and mortality. Setting parameters for Roman health and life expectancy consistent with our comparative evidence. In E. Lo Cascio (Ed.), ''L'impatto “della peste antonina”'' (193-252. or.). Edipuglia.
* Morley, N. (2006). The poor in the city of Rome. In M. Atkins & R. Osborne (Ed.), ''Poverty in the Roman World'' (21-39. or.). Cambridge University Press.
* Oetelaar, T. (2014). Reconstructing the Baths of Caracalla. ''Digital Applications in Archaeology and Cultural Heritage'', ''1''(2), 45-54 [ejournal]. <nowiki>https://doi.org/10.1016/j.daach.2013.12.002</nowiki>
* Ogden, D. (2013). ''Drakōn: dragon myth and serpent cult in the Greek and Roman worlds''. Oxford Academic Books. <nowiki>https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199557325.001.0001</nowiki>
* Purcell, N. (2007). ''T''he Horti of Rome and the Landscape of Property. In E. Macdougall (Ed.), ''Ancient Roman Villa Gardens'' (287-203. or.). Harvard University Press.
* Purcell, N. (1996). Rome and the Management of Water. Environment and Culture. In G. Shipley & J. Salmon (Ed.), ''Human Landscapes in Classical Antiquity'' (180-209. or.). Routledge.
* Rodríguez-Moreno, I. (2020). La estética musical en Galeno de Pérgamo. ''Fortunatae, 31''(1), 201-224. <nowiki>http://doi.org/10.25145/j.fortunat.2020.31</nowiki>
* Scobie, A. (1986). ''Slums, Sanitation, and Mortality in the Roman World''. Klio, 68, 399.433.
*Van Aken, A.R.A. (1951). Some Aspects of Nymphaea in Pompeii, Herculaneum and Ostia. ''Mnemosyne, 4''(3/4), 272-284.
*Wilson, A. I. (2009). Villas, horticulture and irrigation infrastructure in the Tiber Valley. In F. Coarelli & H. Patterson (Ed.), ''Mercator Placidissimus: The Tiber Valley in Antiquity. New Research in the Upper and Middle River Valley'' (731-768. or.). Quasar.
== Ikus, gainera ==
*[[Ur_sakratuak_Erromatar_Inperioan]]
*[[Erromako ur-hornidura Erromatar Inperioan]]
*[[Erroma hiriko drainatze eta saneamendua Antzinako Erroman]]
*[[:en:Servius_the_Grammarian|Servius the Grammarian]]
== Kanpo estekak ==
{{commonskat}}
* ''CIL'' (''[https://cil.bbaw.de/en/homenavigation/the-cil/volumes Corpus Inscriptionum Latinarum]'')
* ''ILS ([[iarchive:inscriptioneslat01dessuoft/page/n11/mode/2up|Inscriptiones Latinae Selectae]]).''
* ''LTUR'' ([https://archive.org/details/lexicon-topographicum-urbis-romae-suburbium-4-m-q-2006/Lexicon%20Topographicum%20Urbis%20Romae%20-%20Suburbium%202%20-%20C-F%20%282004%29/page/220/mode/2up?q=Camenae Lexicon Topographicum Urbis Romae Suburbium])
* Oxford Classical Dictionary, 4th Edition, Abbreviations List https://oxfordre.com/classics/page/3993
* (es) https://es.wikipedia.org/wiki/Acueductos_de_Roma
* (en) [[:en:Asclepiades_of_Bithynia|Asclepiades of Bithynia]]
* (en) [[:en:Salus|Salus]]
* (es) [[:es:Columela|Columela]]
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria: Ura]]
[[Kategoria: Erromatar akueduktuak]]
[[Kategoria: Antzinako Erroma]]
[[Kategoria: Mitologia]]
[[Kategoria: Antzinako Erroma]]
fgzhumwk7bfjic8jbm4c3qm6c4pi9v3
Sandra Myrna Díaz
0
1212560
10006066
9964513
2024-12-20T17:05:10Z
Lainobeltz
56334
10006066
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Sandra Myrna Díaz''' (Bell Ville, [[Argentina]], [[1961|1961eko]] [[Urriaren 27|urriaren 27a]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=díaz - www.anc-argentina.org.ar|data=2017-10-07|url=https://web.archive.org/web/20171007170452/http://www.anc-argentina.org.ar/web/academicos/diaz|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-11-08}}</ref> argentinar [[Biologia|biologoa]] da, landare-ekologiaren eta [[Biodibertsitate|biodibertsitatearen]] arloan ikertzen du, eta ingurumen-aldaketa globalak [[Ekosistema|ekosistemen]] landare-biodibertsitatean duen inpaktua aztertzen espezializatu da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Marta Macho|abizena=Stadler|izenburua=Sandra Myrna Díaz, bióloga|hizkuntza=es|data=2020-10-27|url=https://mujeresconciencia.com/2020/10/27/sandra-myrna-diaz-biologa/|aldizkaria=Mujeres con ciencia|sartze-data=2024-11-10}}</ref> Zeregin garrantzitsua izan du dibertsitate funtzionalaren kontzeptuaren garapen teorikoan eta inplementazio praktikoan, baita propietate ekosistemikoetan eta gizartean duen garrantzian ere. Ingurumen-aldaketa globalaren problematika publikoki zabaltzeko hainbat ekimenetan parte hartzen du, hedapen-argitalpenak, elkarrizketak eta Argentinako graduko eta graduondoko ikastaroen curriculumaren diseinua barne.
Bere lan asko krisi klimatikoaren inpaktuan, lurraren erabileraren aldaketetan eta ekosistemetako biodibertsitatearen narriaduran oinarritzen dira, landareetan fokatuz, eta krisi klimatikoa ukatzen dutenen aurka agertu da: "Ebidentzia ikaragarria da. [[Klima aldaketa|Klima-aldaketa]] ukatzeko, interes oso ahaltsuak, ekonomikoak eta politikoak behar dira, sortutako interesak".<ref name=":3">{{Erreferentzia|izena=Marta Macho|abizena=Stadler|izenburua=Sandra Myrna Díaz, la bióloga que investiga y defiende “la trama de la vida” ante la crisis climática|hizkuntza=es|data=2019-07-11|url=https://mujeresconciencia.com/2019/07/11/sandra-myrna-diaz-la-biologa-que-investiga-y-defiende-la-trama-de-la-vida-ante-la-crisis-climatica/|aldizkaria=Mujeres con ciencia|sartze-data=2024-11-08}}</ref>
[[Consejo Nacional de Investigaciones Científicas y Técnicas (Argentina)|Ikerketa Zientifiko eta Teknikoen Kontseilu Nazionaleko]] (CONICET) goi-mailako [[Ikertzaile|ikertzailea]] da,<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ver Autor SANDRA MYRNA DIAZ|url=https://ri.conicet.gov.ar/author/4376|aldizkaria=ri.conicet.gov.ar|sartze-data=2024-11-08}}</ref> eta Aniztasunari eta Iraunkortasunari buruzko Ikerketen DiverSus Guneko zuzendaria. ''Austral Ecology'' aldizkari [[Australia|australiarraren]] editore elkartua izan da (hego hemisferioko ekologiarekin zerikusia duten ikerketak jasotzen ditu) eta ''Journal of Vegetation Science'' aldizkariaren erredaktore burua, Landarediaren Zientziarako Nazioarteko Elkartearen organo ofiziala. Hizlari gonbidatua izan da nazioko eta nazioarteko 100 zientzia-ekitaldi baino gehiagotan.
Hainbat zientzia-erakunde osatzen edo osatu ditu, besteak beste, [[Klima-aldaketari buruzko Gobernuarteko Adituen Taldea|Klima Aldaketari buruzko Gobernu arteko Adituen Taldea]] ([[Bakearen Nobel Saria]] eman zioten 2007an),<ref>{{Erreferentzia|izenburua=LAVOZ.com.ar {{!}} Sandra Díaz|data=2021-03-11|url=https://web.archive.org/web/20210311115129/http://archivo.lavoz.com.ar/especiales/cordobes07/nota.asp?nota_id=134159|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-11-08}}</ref><ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Troop Software|abizena=Factory|izenburua=Fundación Konex|hizkuntza=es|url=https://www.fundacionkonex.org/|aldizkaria=www.fundacionkonex.org|sartze-data=2024-11-08}}</ref> Garapen Bidean dauden Herrialdeetako Zientzien Akademia, Zientzien Akademia Nazionala eta Argentinako Zientzia Zehatz, Fisiko eta Naturalen Akademia Nazionala.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sandra Díaz se incorpora a la Academia de Ciencias de Francia {{!}} cba24n|data=2017-07-31|url=https://web.archive.org/web/20170731040325/http://www.cba24n.com.ar/content/sandra-diaz-se-incorpora-la-academia-de-ciencias-de-francia|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-11-08}}</ref> Gainera, [[Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala|Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionaleko]] kide diren zortzi profesional argentinarretako bat da.<ref>{{Erreferentzia|urtea=2009|izenburua=«Eligen a una argentina como miembro de la Academia Nacional de Ciencias de los EE.UU.»|argitaletxea=La Nación|url=https://web.archive.org/web/20131004222336/http://www.lanacion.com.ar/1127356-eligen-a-una-argentina-como-miembro-de-la-academia-nacional-de-ciencias-de-los-eeuu|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-11-08}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=[Todos] [ANC-Noticias] La Dra. Sandra Díaz, Premio Nobel de la Paz 2007, se incorpora a la Academia Nacional de Ciencias.|data=2013-10-04|url=https://web.archive.org/web/20131004224049/http://cerebro.fbmc.fcen.uba.ar/pipermail/todos/2011-April/009571.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-11-08}}</ref> [[Frantziako Zientzien Akademia|Frantziako Zientzien Akademiako]]<ref name=":1">{{erreferentzia|izenburua=«Quinze nouveaux associés étrangers à l’Académie des sciences»|argitaletxea=Académie des sciences|url=https://www.academie-sciences.fr/pdf/communique/election_AE_2015.pdf}}</ref> eta Erresuma Batuko [[Royal Society|Royal Societyko]] kide ere bada.
Munduan eragin handiena duten zientzialarien zerrendan agertzen diren hiru zientzialari argentinar bakarretako bat da, [[Thomson Reuters]] eta [[Clarivate]] agentziek prestatua, 21 diziplinatako 6000 ikertzaile baino gehiago biltzen dituena.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Bióloga argentina, entre científicos más influyentes del mundo|argitaletxea=Public. En Ámbito Financiero del 5-7-2014 Acceso 6-7-2014|url=https://www.ambito.com/|aldizkaria=www.ambito.com|sartze-data=2024-11-08}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Universidad Nacional de|abizena=Córdoba|izenburua=«Sandra Díaz, entre los científicos más influyentes del mundo»|argitaletxea=UNCIENCIA. 2 de julio de 2014|hizkuntza=es-ES|url=https://unciencia.unc.edu.ar/|aldizkaria=UNCiencia|sartze-data=2024-11-08}}</ref><ref>{{erreferentzia|izenburua=«Sandra Díaz, una mente brillante reconocida a nivel mundial»|argitaletxea=www.conicet.gov.ar.|url=https://www.conicet.gov.ar/sandra-diaz-una-mente-brillante-reconocida-a-nivel-mundial/}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=«Sandra Díaz en la Lista de Investigadores Altamente Citados 2022»|url=https://www.webofscience.com/wos/author/record/Q-9804-2018|aldizkaria=www.webofscience.com|sartze-data=2024-11-08}}</ref> Zerrenda hori zientzia-plataformen azterketa baten bidez egin zen, eta 2002 eta 2022 urteen artean gehien aipatutako lan zientifikoak bilatu ziren.
== Ibilbidea ==
=== Ikasketak ===
Bere jaioterriko Eskola Normaletik atera eta Cordobako Unibertsitate Nazionalean (Argentina) ikasi zuen. 1984an biologo-ikasketak egin zituen, 1985ean Biologia Zientzietako [[irakasle]] izan zen, eta 1989an Biologia Zientzietako [[Doktorego|doktore]] titulua lortu zuen (''[[cum laude]]'').<ref name=":3" /> Doktore-tesia altuerako larreetako berreskurapenari buruz eta lurraren laborantzari eta artzaintza-erabilerari buruzkoa izan zen.
1985 eta 1991 artean CONICETeko bekaduna izan zen unibertsitate horretako Ekologia eta Baliabide Natural Berriztagarrien Zentroan, eta azken urte horretan [[Ingalaterra|Ingalaterrara]] bidaiatu zuen. Han, 1993ra arte doktoratu ondoko ikertzailea izan zen University of Sheffieldeko Department of Animal and Plant Sciences erakundeko Unit of Comparative Plant Ecology delakoan. 1985 eta 1993 artean, Lehen Mailako irakasle laguntzailea izan zen, eta, ondoren, Kordobako Unibertsitate Nazionaleko Nekazaritza eta Abeltzaintza Zientzien Fakultateko Lan Praktikoen burua.
Bere herrialdera itzultzean, 1993 eta 1994 artean, Klima Aldaketari buruzko Gobernu arteko Panelaren (SAR-IPCC) Bigarren Ebaluazio Txostenaren Hego Amerikako larreei dagokien atala egin zuen. Itzultzean, Kordobako Unibertsitate Nazionalean ere lan egin zuen irakasle laguntzaile gisa, eta, ondoren, Zientzia Zehatz, Fisiko eta Naturalen Fakultateko (Kordobako Unibertsitate Nazionala) Biogeografia eta Komunitate eta Ekosistemen Ekologia katedretan irakasle elkartu bezala. Kargu horiek 2004ra arte izan zituen.<ref name=":0" />
=== Ikertzaile ibilbidea ===
==== 1990eko hamarkada ====
1993 eta 2000 artean, Ikerketa Zientifiko eta Teknikoen Kontseilu Nazionaleko (CONICET) ikertzaile laguntzailea, albokoa eta independentea izan zen Landare Biologiako Diziplina Anitzeko Institutuan (IMBIV), Kordobako Unibertsitate Nazionalean. Profesional askoren tesi-zuzendaria izan da, bai doktore-bekadunetan, doktoretza-ondokoetan, bai CONICETeko ikertzaileetan. Aldaketa globalaren problematika jendaurrean zabaltzeko hainbat ekimenetan parte hartzen du, hala nola zabalkunde-argitalpenetan, elkarrizketetan, eta graduko eta graduondoko ikastaroen curriculumaren diseinuan.
1994an eta 1995ean Adituen Batzordeko kide izan zen, eta Klima Aldaketari buruzko Gobernu arteko Panelaren (Summary for Policy Makers, SAR-IPCC) Politiken Betearazleentzako Laburpenaren Argentinako Berrikusleen Batzordeko kide. 1995ean, Klima Aldaketari buruzko Gobernu Arteko Panelaren (IPCC Working Group II, Charleston, EE.UU.) II. lantaldeko (Inpaktuak) Egile Nagusien Bilerako Lurreko Ekosistemen Taldeko koordinatzailekide ere izan zen. Erakunde berean, 1996an eta 1997an, Klima Aldaketaren Eskualdeko Inpaktuei buruzko Txosten Bereziaren Latinoamerikako Ataleko koordinatzailea izan zen, eta 1998tik 2001era bitartean, Klima Aldaketaren Eraginei buruzko Hirugarren Txostenaren editorialeko berrikuslea.
1997az geroztik, Global Change and Terrestrial Ecosystems Group, International Geosphere and Biosphere Program-ean 2.2.1 zereginean - «Landarediak lurraren eta ingurumenaren erabilerari emandako erantzunak» - 2. fokua - «Ekosistemen egitura»- parte hartzen du Australiako Susan McIntyre-rekin batera. 1998tik ''Austral Ecology'' aldizkari australiarreko editore elkartua da.
1999an proiektuen ebaluatzailea izan zen [[National Geographic Society|National Geographic]]-entzat eta Erresuma Batuko NERC-entzat, eta 2003tik Consultative Group on International Agricultural Research-eko (CGIAR) Challenge Program-erako. 1999. urteaz geroztik, GCTE-IGBPko 4. fokuko Biodibertsitateak funtzionamendu ekosistemikoan dituen ondorioekin (Core Research Project on Removal Experiments on the Role of Biodiversity in Ecosystem function) lotutako Bioaniztasunak Eragindako Mugimenduen Sarearen kokoordinatzailea ere bada (Estatu Batuetako F. Stuart Chapin eta Laura Huennekerekin batera).
==== 2000ko hamarkada ====
2000tik 2001era Kordobako Biologia Elkarteko Zuzendaritza Batzordeko kide izan zen, eta 2001etik 2003ra Argentinako Ekologia Elkarteko lehendakariorde.
2000tik 2002ra CONICETeko Zientzia Biomedikoen Ebaluaziorako Ad-Hoc Batzordeko kide izan zen, eta 2001ean Estatu Batuetako Environmental Protection Agency erakundearen «Interacciones entre Uso de la Tierra y Cambio Climático en Argentina Central» proiektuan aholkulari nagusia izan zen. Parke Nazionalen Administrazioaren «Quebrada del Condorito Parke Nazionalaren eta Pampa de Achala Erreserba Hidriko Probintzialaren Erabilera Integratuko Planaren» aholkulari nagusia ere izan zen.
2002an, Biodibertsitatearen eta Aldaketa Globalaren arteko Harremanei buruzko dokumentu bat prestatzeko Nazioarteko Aniztasun Biologikoari buruzko Konbentzioaren egile nagusia izan zen Ad Hoc Talde Teknikoan. 2002az geroztik, [[Nazio Batuen Erakundea|Nazio Batuen]] Aniztasun Biologikoari buruzko Konbentzioko Adituen Rosterreko kidea da.
2002 eta 2003an Senior Research Associate izan zen [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuetako]] [[Stanford Unibertsitatea|Stanford Universityn]].
2002az geroztik, Millennium Ecosystem Assesment (UNEP-WCMC) erakundeko «Biodiversity Regulation of Ecosystem Services» saileko koordinatzaile-kidea da, Estatu Batuetako David Tilmanekin batera. BIOMERGEko (Biotic Mechanisms of Ecosystem Regulation in the Global Environment) kide iraunkorra ere bada, [[Columbia Unibertsitatea|Columbiako Unibertsitateko]] Ekologia, Eboluzio eta Ingurumen Biologia Sailak koordinatua Estatu Batuetan.
2003tik ''Journal of Vegetation Science'' erakundearen erredaktore burua da, Landarediaren Zientziarako Nazioarteko Elkartearen organo ofiziala, J. B. Wilson, P. White eta J. Bakkerrekin batera.
2004an ekosistemetan ordezkari aditua izendatu zuten Buenos Airesen burutu zen IPCC Expert Meeting on the Science Related to UNFCCC Article 2 Including Key Vulnerabilities erakundearen aurrean. Urte berean, Canadian Foundation for Climate and Atmospheric Sciences erakundearen proiektuen ebaluatzailea izan zen.
2004az geroztik, Millennium Ecosystem Assesment (UNEP-WCMC) erakundearen Biodiversity Synthesis Report to the Convention edo Biological Diversity-n egilekide da, eta [[Córdoba probintzia (Argentina)|Cordoba probintziako]] Gobernuko Córdoba Ambiente S. E. Agentziako Natur Zientzien Batzordeko Aholku Batzordeko kide.
Gainera, aldi labur batzuetan hainbat erakunde eta unibertsitatetan aritu da lanean: Centre d 'Ecologie Fonctionnelle et Evolutive; Centre National de la Recherche Scientifique, Montpellier, Frantzia; University of Alaska at Fairbanks, AEB; Faculty of Agriculture, The Hebrew University of Jerusalem, Israel; New Zealand Pastoral Agriculture Research Institute y Massey University, Nueva Zelanda; Depto. Inv. Científicas y Tecnológicas, Universidad de Sonora, México; Imperial College at Silwood Park, Inglaterra; Unit of Comparative Plant Ecology, University of Sheffield, Inglaterra.
Parte-hartze aktiboa izan zuen Klima Aldaketari buruzko Gobernu Arteko Paneleko (IPCC), Nazio Batuen Aniztasun Biologikoari buruzko Hitzarmeneko (CBD) eta Millennium Ecosystem Assessment txostenetako ordezkari aditu, egile nagusi, koordinatzaile eta editorial-berrikusle gisa. 2007an, berak lan egiten zuen [[Klima-aldaketari buruzko Gobernuarteko Adituen Taldea|Klima Aldaketari buruzko Gobernu arteko Adituen Taldeak]] [[Bakearen Nobel Saria]] irabazi zuen. Klima Aldaketari buruzko Gobernu arteko Adituen Taldearen (IPCC) eginkizuna da «informazio zientifiko, tekniko eta sozioekonomiko garrantzitsua zehatz-mehatz, objektiboki, modu irekian eta gardenean aztertzea, giza jarduerek eragindako klima-aldaketaren arriskuaren elementu zientifikoak, izan ditzakeen ondorioak eta klima-aldaketara egokitzeko eta hura arintzeko aukerak ulertzeko».<ref>{{Erreferentzia|izenburua=IPCC - Intergovernmental Panel on Climate Change|url=https://archive.ipcc.ch/home_languages_main_spanish.shtml#.Uk2hEFMgrNc|aldizkaria=archive.ipcc.ch|sartze-data=2024-11-08}}</ref>
2009tik Diaz Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionaleko nazioarteko kidea da. Diaz Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionalean Argentinako lehen emakumea da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Una bióloga argentina está entre los mejores :: Diario UNO :: MENDOZA :: Edición Impresa|data=2013-10-04|url=https://web.archive.org/web/20131004221259/http://www.diariouno.com.ar/edimpresa/2009/05/13/nota212704.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-11-08}}</ref> 2010az geroztik, Garapen Bidean dauden Herrialdeetako Zientzien Akademiako kide da, eta 2012az geroztik, Argentinako Errepublikako Zientzien Akademia Nazionaleko eta Zientzia Zehatzen, Fisikoen eta Naturalen Akademia Nazionaleko kide.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Conferencia de Sandra Díaz: “Biodiversidad funcional y propiedades ecosistémicas en un contexto ambiental cambiante” — Universidad Nacional de Córdoba|data=2013-10-04|url=https://web.archive.org/web/20131004220506/http://www.unc.edu.ar/investigacion/cienciaytecnologia/novedades-informacion-cyt/2011/noviembre/conferencia-de-sandra-diaz-201cbiodiversidad-funcional-y-propiedades-ecosistemicas-en-un-contexto-ambiental-cambiante201d|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-11-08}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=«Ciencias Biológicas Sandra Myrna Díaz»|argitaletxea=Academia Nacional de Ciencias.|data=2013-10-14|url=https://web.archive.org/web/20131014061821/http://www.anc-argentina.org.ar/web/academicos/diaz|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-11-08}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=La bióloga cordobesa Sandra Díaz quien fue elegida por su trayectoria en el campo de la ecología - Israel en Buenos Aires - Publicación de interés general|data=2013-10-04|url=https://web.archive.org/web/20131004232720/http://www.israelenbuenosaires.com.ar/cgi-bin/vernota.cgi?nota=511-0826812852|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-11-08}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Sandra|abizena=Díaz|izenburua=Incorporating plant functional diversity effects in ecosystem service assessments|orrialdeak=20684–20689|hizkuntza=en|abizena2=Lavorel|abizena3=de Bello|abizena4=Quétier|abizena5=Grigulis|abizena6=Robson|izena2=Sandra|izena3=Francesco|izena4=Fabien|izena5=Karl|izena6=T. Matthew|data=2007-12-26|url=https://pnas.org/doi/full/10.1073/pnas.0704716104|aldizkaria=Proceedings of the National Academy of Sciences|alea=52|zenbakia=104|issn=0027-8424|pmid=18093933|pmc=PMC2410063|doi=10.1073/pnas.0704716104|sartze-data=2024-11-08}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=:: Facultad de Ciencias Exactas, Físicas y Naturales :: UNC ::|data=2013-10-05|url=https://web.archive.org/web/20131005001437/http://www.efn.uncor.edu/contenido.php?id=1732|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-11-08}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Cadena 3|abizena=Argentina|izenburua=Cadena 3 Argentina - Últimas Noticias de Argentina y del Mundo - Radio en Vivo|hizkuntza=es|url=https://www.cadena3.com/|aldizkaria=Cadena 3 Argentina|sartze-data=2024-11-08}}</ref> 2016tik Frantziako Zientzien Akademiako kidea da.<ref name=":1" />
Aholkularia da AEBetako Ingurumena Babesteko Agentziarako, Argentinako Parke Nazionalen Administrazioa, Ingalaterrako National Environment Research Council, Canadian Foundation for Climate and Atmospheric Sciences, Consultancy Group on International Agricultural Research (CGIAR), NEON Science and Human Dimensions Committee, Biodiversity Subcommittee, AIBS – USA eta Espainiako Hezkuntza eta Kultura Ministerioaren Ebaluazio eta Prospektiba Agentzia Nazionaleko Landare Biologia, Animalia eta Ekologia Arloan.
2019an [[Royal Society|Royal Societyko]] kide izendatu zuten,<ref>{{Erreferentzia|izenburua=«Sandra Díaz - Biography»|argitaletxea=Royal Society.|hizkuntza=en|url=https://royalsociety.org/people/sandra-diaz-14086/|aldizkaria=royalsociety.org|sartze-data=2024-11-08}}</ref><ref name=":2">{{Erreferentzia|izenburua=Distinguished scientists elected as Fellows and Foreign Members of the Royal Society {{!}} Royal Society|hizkuntza=en|url=https://royalsociety.org/news/2019/04/royal-society-announces-2019-fellows/|aldizkaria=royalsociety.org|sartze-data=2024-11-08}}</ref> eta urte bereko ekainaren 5ean Ikerkuntzaren [[Asturiasko Printzesa Sariak|Asturiasko Printzesa Saria]] irabazi zuen, zientzialari batek lor dezakeen munduko saririk ospetsuenetako bat.<ref>{{Erreferentzia|izena=Troop Software|abizena=Factory|izenburua=Noticias sobre los Premiados Konex {{!}} Fundación Konex|hizkuntza=es|url=https://www.fundacionkonex.org/n1196-noticias-sobre-los-premiados-konex|aldizkaria=www.fundacionkonex.org|sartze-data=2024-11-08}}</ref> [[Joanne Chory]] estatubatuarrarekin partekatu zuen saria.<ref>{{Erreferentzia|izena=Redacción|abizena=Clarín|izenburua=La científica argentina Sandra Díaz ganó el premio Princesa de Asturias|hizkuntza=es|data=2019-06-05|url=https://www.clarin.com/sociedad/cientifica-argentina-sandra-diaz-gano-premio-princesa-asturias_0_C-fywLk0C.html|aldizkaria=Clarín|sartze-data=2024-11-08}}</ref> Arrakastaren ekarpenetako bat TRYren garapena izan zen, munduko historiako landareen ezaugarri funtzionalen datu-baserik handiena. Abenduan, ''[[Nature]]'' aldizkariak 2019ko zientziaren 10 pertsona garrantzitsuenetako bat bezala aintzatetsi zuen, ekologiaren arloan egindako ekarpenagatik.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nature’s 10|hizkuntza=en|url=https://www.nature.com/immersive/d41586-019-03749-0/index.html|aldizkaria=www.nature.com|sartze-data=2024-11-08}}</ref><ref>{{erreferentzia|izenburua=«Sandra Díaz fue elegida como una de las diez personalidades de la ciencia del 2019 según la revista Nature»|url=https://www.conicet.gov.ar/sandra-diaz-fue-elegida-como-una-de-las-diez-personalidades-de-la-ciencia-del-2019-segun-la-revista-nature/}}</ref>
== Ikusmoldeak ==
Sandra Díazek, CONICETeko ikertzaile-talde batekin batera, tresna metodologiko berri bat aurkitu zuen, landareen biodibertsitatearen ondorioak eta onurak kuantifikatzea ahalbidetzen duena. Horri esker, zientzialariek hobeto uler ditzakete landareen biodibertsitateak ekosistema jakin baten onuretan dituen ondorioak, eta ezagutza ematen diote lurraren erabileraren aldaketari buruzko eztabaidari. Biodibertsitateak zerbitzu ekosistemiko ugari hornitzen laguntzen du, hala nola [[Erregai|erregaia]] eta [[Eraikuntza ekai|eraikuntza-materiala]], [[Sendagai|botikak]], [[Tindu|tindaketak]] eta [[Elikagai-gehigarri|elikadura-gehigarri]] naturalak, arro hidrikoen babesa, uraren kalitate kimiko eta biologikoaren erregulazioa eta gozamen estetikoa eta olgetarakoa.<ref name=":3" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nuevo método para estudiar la biodiversidad|url=http://www.ecopuerto.com/html/ecohtml/825-ConicetBiodiv.html|aldizkaria=www.ecopuerto.com|sartze-data=2024-11-08}}</ref>
Sandra Díazek eskualde arteko konparazioak egin ditu landarediaren ezaugarrien ikuspegitik, eta [[Latinoamerika|Latinoamerikako]] landareen karaktereen datu-baserik osatuena garatu du. Era berean, ekosistema baten funtzionamenduan dibertsitate biologikoak duen zereginari buruz Amerikan egindako lehen esperimentuetako bat ezarri du.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sandra M. Díaz {{!}} Núcleo DiverSus|data=2018-10-03|url=https://web.archive.org/web/20181003195449/http://www.nucleodiversus.org/index.php?mod=page&id=39|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-11-08}}</ref>
Biodibertsitatearen eta ingurumen-aldaketa globalen arteko erlazioak ikertzen ditu, klima-aldaketatzat ez ezik, lurraren erabileraren aldaketatzat hartuta. Haren ustez, «''biodibertsitateak eragin zuzena du aldaketa globalari aurre egiteko dugun gaitasunean''», eta horregatik ikertzen du «''leku batean bizi diren organismoek nola eragiten dieten sistema baten produktibitateari eta emankortasunari, sistema horrek irauteko, arautzeko eta gizarteko hainbat eragileri onurak sortzeko duen gaitasunari''». Leku jakin batean nagusi diren landare-espezieak aldatzen direnean zer gertatzen den ikusi nahi du. Horrek aplikazio praktikoak ditu, esate baterako, «''gobernuko erakunde batzuek interes handia dute karbonoa bahitzeko, hau da, ahalik eta karbono gehien kontserbatzen saiatzea ekosistemen barruan, atmosferara joan ez dadin eta [[Klima aldaketa|berotze globalean]] lagun dezan''».<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Página/12 :: Ciencia :: Biodiversidad al plato|hizkuntza=es|url=https://www.pagina12.com.ar/diario/ciencia/19-86829-2007-06-20.html|aldizkaria=www.pagina12.com.ar|sartze-data=2024-11-08}}</ref>
== Lanak ==
1987az geroztik, Diazek 100 artikulu baino gehiago argitaratu ditu zientzia-zabalkundeari eta pedagogiari buruz, eta hogei kapitulu inguru aldaketa globalarekin lotutako nazioarteko liburuetan, ''[[Nature]], [[Science]], Ecology letters, Proceedings of the National Academy of Sciences USA, Ecology, Journal of Ecology, Trends in Ecology and Evolution, Oecologia, Global Change Biology, Journal of Vegetation Science, Journal of Applied Ecology'' eta beste aldizkari batzuk barne.
== Sariak eta aintzatespenak ==
[[Fitxategi:Sandra Díaz and Royal Botanic Garden Edinburgh Medal at Environmental Council Meeting 13 March 2023.jpg|thumb|Sandra Díaz 2023ko martxoaren 13ko Ingurumen Kontseiluaren bileran Royal Botanic Garden Edinburgoko domina jasotzen]]
* Estatu Batuetako John S. Guggenheim Memorial Foundation-ek 2002an emandako [[John Simon Guggenheim Memorial Foundation beka|''Guggenheim Fellow'' ''bekaren saria'']].
* 1995-1996 biurtekoari dagokion ''Lorenzo R. Parodi Saria,'' Argentinako Botanika Elkarteak emana. Sari pizgarri horrek Lorenzo R. Parodi botanikari argentinarraren izena darama. Argentinako Botanika Elkarteak sortu zuen 1978an, ikerketara dedikatzea erabaki duten gazteak bultzatzeko.
* 1995eko ''Hamar Gazte Bikain Saria'', Kordobako probintziako merkataritza-burtsak emana.
* Bell Villek «''Auzokide Gailen''» izendatu zuen 1573/07 Ordenantzaren bidez.
* Omenaldia Legegintzaldian.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La bióloga Sandra Myrna Díaz homenajeada en la Legislatura - Noticias de Villa Maria - El Diario del Centro del País Online - Villa Maria, Cordoba, Argentina|data=2013-10-04|url=https://web.archive.org/web/20131004222426/http://www.eldiariocba.com.ar/noticias/nota.asp?nid=69398|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-11-08}}</ref>
* 2007ko ''Cozzarelli saria'', Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionalak emana.<ref>{{erreferentzia|izenburua=«Cozzarelli Prize»|argitaletxea=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America.|url=https://www.pnas.org/about/cozzarelli-prize}}</ref>
* ''2007ko Nobel Saria'', bera kide zen [[Klima-aldaketari buruzko Gobernuarteko Adituen Taldea|Klima Aldaketari buruzko Gobernu arteko Aditu Taldeari]] emana.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Nobel Peace Prize 2007|hizkuntza=en-US|url=https://www.nobelprize.org/prizes/peace/2007/summary/|aldizkaria=NobelPrize.org|sartze-data=2024-11-08}}</ref>
* ''2008ko Jasangarritasun Saria'', Klima Aldaketari buruzko Gobernu arteko Taldeko kide gisa, Estatu Batuetako Ekologia Elkarteak emana.
* Kordobako Probintziaren ''Urteko Emakume Nabarmenduaren Saria'' 2012an.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Teresa Lazo y Sandra Díaz en la lista de las 10 mujeres destacadas del año {{!}} Informa Bell Ville|data=2013-10-24|url=https://web.archive.org/web/20131024072312/http://www.informabellville.com.ar/informacion-general/teresa-lazo-y-sandra-diaz-en-la-lista-de-las-10-mujeres-destacadas-del-ano/|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-11-08}}</ref>
* ''Platinozko Konex Saria'' Biologian eta Ekologian, Konex Fundazioa, 2013.<ref name=":0" />
* ''Zayed Nazioarteko Saria Ingurumen Lidergoari'', Milurteko Ekosistemen Ebaluazioko kide gisa, garapen iraunkorra sustatzeagatik eta ingurumena babesteagatik. Zayed Nazioarteko Epaimahaiak ematen duen milioi bat dolarreko saria Sheik Mohammad Bin Rashid Al Maktoum Dubaiko printze eta Arabiar Emirerri Batuetako Defentsa ministroak sortu zuen, Sheik Zayed Bin sultanaren ingurumenarekiko konpromisoa bultzatzeko. [[Jimmy Carter]] AEBko presidente ohiari, Londresko [[BBC|BBCri]] eta [[Kofi Annan]] [[Nazio Batuen Erakundea|NBEko]] idazkari nagusiari eman diete saria.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=«Secretario General recibe Premio Internacional Zayed por promover desarrollo sostenible»|argitaletxea=. Naciones Unidas.|hizkuntza=es|data=2005-12-19|url=https://news.un.org/es/news?f%5B0%5D=date:2005-12&page=7|aldizkaria=news.un.org|sartze-data=2024-11-08}}</ref>
* ''2013ko Bernardo Houssay saria.''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Se conocieron los ganadores de los Premios Houssay, Houssay Trayectoria y Jorge Sabato 2013|hizkuntza=es|data=2014-09-25|url=https://www.iade.org.ar/noticias/se-conocieron-los-ganadores-de-los-premios-houssay-houssay-trayectoria-y-jorge-sabato-2013|aldizkaria=IADE|sartze-data=2024-11-08}}</ref>
[[Fitxategi:Sandra Díaz recibe el premio Konex de Brillante 2023 (cropped).jpg|thumb|Sandra Díaz Konex Saria jasotzen]]
* 2013ko Britainia Handiko Ekologia Elkarteko ohorezko kidea.
* Frantziako Zientzien Akademiako kide atzerritarra (2015).<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sandra Díaz se incorpora a la Academia de Ciencias de Francia {{!}} cba24n|data=2017-07-31|url=https://web.archive.org/web/20170731040325/http://www.cba24n.com.ar/content/sandra-diaz-se-incorpora-la-academia-de-ciencias-de-francia|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-11-08}}</ref>
* ''2017ko Ramon Margalef Ekologia Saria,'' [[Kataluniako Generalitatea|Kataluniako Gobernuarena.]]
* Royal Societyko kidea (2019).<ref name=":2" />
* ''Ikerketa Zientifiko eta Teknikoko Asturiasko Printzesa Saria'' 2019, Joanne Chory biologo estatubatuarrarekin batera.<ref name=":3" /><ref>{{Erreferentzia|abizena=EFE|izenburua=Las biólogas Joanne Chory y Sandra Myrna Díaz obtienen el Premio Princesa de Asturias de Investigación|hizkuntza=es|data=2019-06-05|url=https://elpais.com/elpais/2019/06/05/ciencia/1559729167_953533.html|aldizkaria=El País|issn=1134-6582|sartze-data=2024-11-08}}</ref>
* ''Kontserbazioaren Ekologian eta Biologian Ezagutzaren Mugak BBVA Fundazioaren Saria'' 2021ean, Sandra Lavorel eta Mark Westobyrekin batera.<ref>{{Erreferentzia|izena=Iker|abizena=Cortés|izenburua=Sandra Díaz, Sandra Lavorel y Mark Westoby, Fronteras del Conocimiento en Ecología|hizkuntza=es|data=2021-02-03|url=https://www.lasprovincias.es/sociedad/sandra-diaz-sandra-20210203110930-ntrc.html|aldizkaria=Las Provincias|sartze-data=2024-11-08}}</ref>
* ''Linneana Domina'', Londresko Linneana Elkartearen saria.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La bióloga argentina Sandra Díaz recibió el prestigioso premio internacional de la Sociedad Linneana de Londres|hizkuntza=es-ES|data=2023-04-04|url=https://www.infobae.com/salud/ciencia/2023/04/04/la-biologa-argentina-sandra-diaz-recibio-el-prestigioso-premio-internacional-de-la-sociedad-linneana-de-londres/|aldizkaria=infobae|sartze-data=2024-11-08}}</ref>
* ''Platinozko Konex Saria Ekologian eta Ingurumen Zientzietan'', Connection Fundazioa, 2023.<ref>{{Erreferentzia|izena=Troop Software|abizena=Factory|izenburua=Se entregan los Konex de Platino y Konex de Brillante a lo mejor de la Ciencia y Tecnología de la Argentina. {{!}} Fundación Konex|hizkuntza=es|url=https://www.fundacionkonex.org/n1466-ya-se-conocen-los-konex-de-platino-y-konex-de-brillante|aldizkaria=www.fundacionkonex.org|sartze-data=2024-11-08}}</ref>
* ''Zientzia eta Teknologiako Diamond Konex Saria'', 2023.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sandra Díaz y Gabriel Rabinovich fueron distinguidos con el Premio Konex de Brillante por su rol destacado en Ciencia y Tecnología|hizkuntza=es-ES|data=2023-09-29|url=https://www.infobae.com/salud/ciencia/2023/09/29/sandra-diaz-y-gabriel-rabinovich-fueron-distinguidos-con-el-premio-konex-de-brillante-por-su-rol-destacado-en-ciencia-y-tecnologia/|aldizkaria=infobae|sartze-data=2024-11-08}}</ref>
* 2023ko ''Royal Botanic Garden Edinburgoko domina'' [[Eskozia|Eskoziako]] lehen ministroak, [[Nicola Sturgeon|Nicola Sturgeonek]] emana
== Ikus, gainera ==
* [[Klima-aldaketari buruzko Gobernuarteko Adituen Taldea|Klima Aldaketari buruzko Gobernu arteko Aditu Taldea]]
* [[Rebeca Gerschman]]
* [[Eugenia Sacerdote de Lustig]]
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{Wikiesanak}}
* [https://www.youtube.com/watch?v=mmaG11xY8xY Passion for Knowledge 2023 – Sandra Myrna Díaz]
* [https://www.youtube.com/watch?v=MZYMsdideqI Sandra Myrna Díaz doktorearen hitzaldia Tenerifeko Santa Cruzeko "Encende la Tierra" foroan]
{{Bizialdia|1961eko||Diaz, Sandra Myrna}}
[[Kategoria:Emakume biologoak]]
[[Kategoria:Emakume irakasleak]]
[[Kategoria:Emakume ikertzaileak]]
[[Kategoria:Emakume zientzialariak]]
hkco1pz98xpmh9ttroqjcax48jsolam
Konposatu ase eta asegabeak
0
1213194
10005814
9966232
2024-12-20T12:55:59Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005814
wikitext
text/x-wiki
[[Kimika|Kimikan]] [[Atomo|atomoek]] [[Molekula|molekuletan]] dituzten [[Lotura kimiko|loturak]] ''ase'' eta ''asegabe'' gisa defini daitezke eta horren arabera '''konposatu ase edo asegabeak''' izango dira<ref>{{erreferentzia|izena=Edorta|abizena=Basterretxea, Francisco; Zabala, Gorka; Mijangos; Fernando; Izurieta, Itziar; Etxebarria, Nestor & Martinez de Marigorta|urtea=1996|izenburua=Kimika orokorra|argitaletxea=Udako Euskal Unibertsitatea|orrialdea=531|ISBN=84-86967-71-6}}</ref>.
Konposatu aseek, [[karbono]]-atomoen arteko lotura guztiak [[Lotura bakun|bakunak]] dituzte. Ondorioz, ez dute [[Adizio-erreakzio|adizio-erreakziorik]] pairatzen. Konposatu asegabeek, ordea, [[Lotura bikoitz|lotura bikoitzak]] edo [[Lotura hirukoitz|hirukoitzak]] dituzte eta ondorioz, puntu horretan adizio-erreakzioak jasan ditzakete.
[[Kimika organiko|Kimika organikoan]] [[Alkano|alkanoak]] konposatu aseak dira eta [[Alkeno|alkenoak]], [[Alkino|alkinoak]] eta [[Eraztun aromatiko|eraztun aromatikoak]] asegabeak.
{| class="wikitable"
|+
![[Fitxategi:Ethan_Lewis.svg|Ethan Lewis]]
![[Fitxategi:Propan-1-ol.svg|Propan-1-ol]]
![[Fitxategi:Et2NH.svg|160x160px|structure of Et2NH]]
!
|-
|[[Etano|Etanoa]], asea
|[[1-Propanol|1-propanola]], asea
|[[Dietilamina]], asea
|
|-
|[[Fitxategi:Ethene_structural.svg|Ethene structural]]
|[[Fitxategi:Structural_formula_of_allyl_alcohol.svg|Structural formula of allyl alcohol]]
|[[Fitxategi:Alpha-Linolenic_acid_Structural_Formulae_V.2.svg|245x245px|Alpha-Linolenic acid Structural Formulae V.2]]
|
|-
|[[Etileno|Etilenoa]], asegabea
|[[Alil alkohol|Alil alkohola]], asegabea
|[[Azido alfa-linoleniko|Azido ''alfa''-linolenikoa]], asegabea
|
|}
== Asegabetasun-maila ==
Konposatu organiko askotan lotura ase eta asegabeak egoten dira. Lotura asegabeen kopurua [[Asegabetasun-maila|asegabetasun-mailak]] ematen du. Konposatu baten asegabetasun-maila formula baten bidez kalkulatzen da:
<math>{\displaystyle \mathrm {DU} ={\sum n_{i}(v_{i}-2) \over 2}+1}</math>
Non ''n<sub>i</sub>'' den ''v<sub>i</sub>'' [[balentzia]] duten atomoen kopurua.
Hala ere, asegabetasuna [[Erresonantzia magnetiko nuklear|erresonantzia magnetiko nuklearrez,]] [[Masa-espektrometro|masa-espektrometriaz]] eta [[Infragorrien espektroskopia|infragorrizko espektroskopiaz]] muga daiteke edo [[Bromo-zenbaki|bromo-zenbakia]] edo [[Iodo-zenbaki|iodo-zenbakia]] neurtuta.
== Kimika organometalikoa ==
[[Kimika organometaliko|Kimika organometalikoan]] konplexu bat asegabea dela esaten da 18 [[balentzia-elektroi]] baino gutxiago baditu, ondorioz, [[oxidazio-adizio]] bat izan dezake edo beste [[estekatzaile]] bat koordina dezake. [[Katalizatzaile]] askoren ezaugarria da asegabetasuna. Kontrara, koordinazioaren ikuspegitik aseak diren konposatu organometalikoak ez dira, oro har, katalizatzaileak<ref>{{Erreferentzia|izena=John Frederick|abizena=Hartwig|izenburua=Organotransition metal chemistry: from bonding to catalysis|url=https://archive.org/details/organotransition0000hart|argitaletxea=University science books|data=2010|isbn=978-1-891389-53-5|sartze-data=2024-11-12}}</ref>.
== Erreferentziak ==
<references />{{Autoritate kontrola}}
1stdd50j1rh7meh5s2bdkyw330b5dvi
Antzinako Iparraldeko Eurasiarrak
0
1213749
10006095
9969620
2024-12-20T17:23:50Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10006095
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Map_of_the_Ancient_North_Eurasians.png|thumb|Antzinako Iparraldeko Eurasiarrak bizi ziren ingurunea<ref>{{Erreferentzia|izena=Melinda A.|abizena=Yang|izenburua=A genetic history of migration, diversification, and admixture in Asia|hizkuntza=en|data=2022-01-06|url=https://www.pivotscipub.com/hpgg/2/1/0001|aldizkaria=Human Population Genetics and Genomics|alea=1|zenbakia=2|issn=2770-5005|doi=10.47248/hpgg2202010001|sartze-data=2024-11-14}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Eske|abizena=Willerslev|izenburua=Peopling of the Americas as inferred from ancient genomics|orrialdeak=356–364|hizkuntza=en|abizena2=Meltzer|izena2=David J.|data=2021-06|url=https://www.nature.com/articles/s41586-021-03499-y|aldizkaria=Nature|alea=7863|zenbakia=594|issn=1476-4687|doi=10.1038/s41586-021-03499-y|sartze-data=2024-11-14}}</ref>.]]
[[Arkeogenetika]]n, '''Antzinako Iparraldeko Eurasiarrak''' ({{lang-en|Ancient North Eurasian}}, '''ANE''') terminoa antzinako osagai bati ematen zaion izena da, [[Mal'ta-Buret' kultura]]ko herrien leinua irudikatzen duena (c. 24.000 BP) eta horiekin hertsiki lotutako populazioei, [[Siberia]]ko [[Afontova Gora]] [[Goi Paleolito]]ko banakoak kasu<ref>{{Erreferentzia|izena=Pavel|abizena=Flegontov|izenburua=Genomic study of the Ket: a Paleo-Eskimo-related ethnic group with significant ancient North Eurasian ancestry|orrialdeak=20768|hizkuntza=en|abizena2=Changmai|abizena3=Zidkova|abizena4=Logacheva|abizena5=Altınışık|abizena6=Flegontova|abizena7=Gelfand|abizena8=Gerasimov|abizena9=Khrameeva|izena2=Piya|izena3=Anastassiya|izena4=Maria D.|izena5=N. Ezgi|izena6=Olga|izena7=Mikhail S.|izena8=Evgeny S.|izena9=Ekaterina E.|data=2016-02-11|url=https://www.nature.com/articles/srep20768|aldizkaria=Scientific Reports|alea=1|zenbakia=6|issn=2045-2322|pmid=26865217|pmc=PMC4750364|doi=10.1038/srep20768|sartze-data=2024-11-14}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Choongwon|abizena=Jeong|izenburua=The genetic history of admixture across inner Eurasia|orrialdeak=966–976|hizkuntza=en|abizena2=Balanovsky|abizena3=Lukianova|abizena4=Kahbatkyzy|abizena5=Flegontov|abizena6=Zaporozhchenko|abizena7=Immel|abizena8=Wang|abizena9=Ixan|izena2=Oleg|izena3=Elena|izena4=Nurzhibek|izena5=Pavel|izena6=Valery|izena7=Alexander|izena8=Chuan-Chao|izena9=Olzhas|data=2019-06|url=https://www.nature.com/articles/s41559-019-0878-2|aldizkaria=Nature Ecology & Evolution|alea=6|zenbakia=3|issn=2397-334X|pmid=31036896|pmc=PMC6542712|doi=10.1038/s41559-019-0878-2|sartze-data=2024-11-14}}</ref>. Azterketa genetikoek, halaber, ANEak aurreko [[Yana kultura]]ren (c. 32.000 BP) hondarrekin estuki ahaidetuta daudela erakutsi zuten, [[Iparraldeko Siberiar Zaharrak]] (ANS) izena eman zaien taldea. Antzinako Iparraldeko Eurasiarrak, nagusiki, mendebaldeko jatorri euroasiarrekoak dira (Europako [[Cro Magnon]]ak eta [[Mendebaldeko Asia]]ko antzinako eta egungo herriekin zerikusia dutenak), Siberiara «iparraldeko bidetik» iritsi zirenak, baina beren jatorriaren (1/3) kopuru esanguratsu bat ere ekialdeko iturri euroasiar batetik eratortzen dute, Siberiara «hegoaldeko bidetik» iritsi zirelarik{{#tag:ref|Hainbat iturri:
* {{Erreferentzia|izena=Pavel S.|abizena=Grebenyuk|izenburua=Ancient Cultures and Migrations in Northeastern Siberia|argitaletxea=Springer International Publishing|orrialdeak=89–133|hizkuntza=en|abizena2=Fedorchenko|abizena3=Dyakonov|abizena4=Lebedintsev|abizena5=Malyarchuk|izena2=Alexander Yu.|izena3=Viktor M.|izena4=Alexander I.|izena5=Boris A.|data=2022|url=https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-030-90061-8_4|aldizkaria=Humans in the Siberian Landscapes: Ethnocultural Dynamics and Interaction with Nature and Space|editore-abizena=Bocharnikov|editore-izena=Vladimir N.|isbn=978-3-030-90061-8|doi=10.1007/978-3-030-90061-8_4|sartze-data=2024-11-14}}
* {{Erreferentzia|izena=Vanessa|abizena=Villalba-Mouco|izenburua=A 23,000-year-old southern Iberian individual links human groups that lived in Western Europe before and after the Last Glacial Maximum|orrialdeak=597–609|hizkuntza=en|abizena2=van de Loosdrecht|abizena3=Rohrlach|abizena4=Fewlass|abizena5=Talamo|abizena6=Yu|abizena7=Aron|abizena8=Lalueza-Fox|abizena9=Cabello|izena2=Marieke S.|izena3=Adam B.|izena4=Helen|izena5=Sahra|izena6=He|izena7=Franziska|izena8=Carles|izena9=Lidia|data=2023-04|url=https://www.nature.com/articles/s41559-023-01987-0|aldizkaria=Nature Ecology & Evolution|alea=4|zenbakia=7|issn=2397-334X|pmid=36859553|pmc=PMC10089921|doi=10.1038/s41559-023-01987-0|sartze-data=2024-11-14}}
* {{Erreferentzia|izena=Martin|abizena=Sikora|izenburua=The population history of northeastern Siberia since the Pleistocene|orrialdeak=182–188|hizkuntza=en|abizena2=Pitulko|abizena3=Sousa|abizena4=Allentoft|abizena5=Vinner|abizena6=Rasmussen|abizena7=Margaryan|abizena8=de Barros Damgaard|abizena9=de la Fuente|izena2=Vladimir V.|izena3=Vitor C.|izena4=Morten E.|izena5=Lasse|izena6=Simon|izena7=Ashot|izena8=Peter|izena9=Constanza|data=2019-06|url=https://www.nature.com/articles/s41586-019-1279-z|aldizkaria=Nature|alea=7760|zenbakia=570|issn=1476-4687|doi=10.1038/s41586-019-1279-z|sartze-data=2024-11-14}}
* {{Erreferentzia|izena=Leonardo|abizena=Vallini|izenburua=Genetics and Material Culture Support Repeated Expansions into Paleolithic Eurasia from a Population Hub Out of Africa|orrialdeak=evac045|abizena2=Marciani|abizena3=Aneli|abizena4=Bortolini|abizena5=Benazzi|abizena6=Pievani|abizena7=Pagani|izena2=Giulia|izena3=Serena|izena4=Eugenio|izena5=Stefano|izena6=Telmo|izena7=Luca|data=2022-04-01|url=https://academic.oup.com/gbe/article/14/4/evac045/6563828|aldizkaria=Genome Biology and Evolution|alea=4|zenbakia=14|issn=1759-6653|pmid=35445261|pmc=PMC9021735|doi=10.1093/gbe/evac045|sartze-data=2024-11-14}}
* {{Erreferentzia|izena=Mark|abizena=Lipson|izenburua=A working model of the deep relationships of diverse modern human genetic lineages outside of Africa|orrialdeak=msw293|hizkuntza=en|abizena2=Reich|izena2=David|data=2017-01-10|url=https://academic.oup.com/mbe/article-lookup/doi/10.1093/molbev/msw293|aldizkaria=Molecular Biology and Evolution|issn=0737-4038|pmid=28074030|pmc=PMC5400393|doi=10.1093/molbev/msw293|sartze-data=2024-11-14}}
* {{Erreferentzia|izena=Cosimo|abizena=Posth|izenburua=Reconstructing the Deep Population History of Central and South America|orrialdeak=1185–1197.e22|abizena2=Nakatsuka|abizena3=Lazaridis|abizena4=Skoglund|abizena5=Mallick|abizena6=Lamnidis|abizena7=Rohland|abizena8=Nägele|abizena9=Adamski|izena2=Nathan|izena3=Iosif|izena4=Pontus|izena5=Swapan|izena6=Thiseas C.|izena7=Nadin|izena8=Kathrin|izena9=Nicole|data=2018-11|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0092867418313801|aldizkaria=Cell|alea=5|zenbakia=175|issn=0092-8674|pmid=30415837|pmc=PMC6327247|doi=10.1016/j.cell.2018.10.027|sartze-data=2024-11-14}}
* {{Erreferentzia|izena=Morten E.|abizena=Allentoft|izenburua=Population genomics of post-glacial western Eurasia|orrialdeak=301–311|hizkuntza=en|abizena2=Sikora|abizena3=Refoyo-Martínez|abizena4=Irving-Pease|abizena5=Fischer|abizena6=Barrie|abizena7=Ingason|abizena8=Stenderup|abizena9=Sjögren|izena2=Martin|izena3=Alba|izena4=Evan K.|izena5=Anders|izena6=William|izena7=Andrés|izena8=Jesper|izena9=Karl-Göran|data=2024-01|url=https://www.nature.com/articles/s41586-023-06865-0|aldizkaria=Nature|alea=7994|zenbakia=625|issn=1476-4687|pmid=38200295|pmc=PMC10781627|doi=10.1038/s41586-023-06865-0|sartze-data=2024-11-14}}
* {{Erreferentzia|izena=Diyendo|abizena=Massilani|izenburua=Denisovan ancestry and population history of early East Asians|orrialdeak=579–583|hizkuntza=en|abizena2=Skov|abizena3=Hajdinjak|abizena4=Gunchinsuren|abizena5=Tseveendorj|abizena6=Yi|abizena7=Lee|abizena8=Nagel|abizena9=Nickel|izena2=Laurits|izena3=Mateja|izena4=Byambaa|izena5=Damdinsuren|izena6=Seonbok|izena7=Jungeun|izena8=Sarah|izena9=Birgit|data=2020-10-30|url=https://www.science.org/doi/10.1126/science.abc1166|aldizkaria=Science|alea=6516|zenbakia=370|issn=0036-8075|doi=10.1126/science.abc1166|sartze-data=2024-11-14}}
* {{Erreferentzia|izena=Melinda A.|abizena=Yang|izenburua=A genetic history of migration, diversification, and admixture in Asia|hizkuntza=en|data=2022-01-06|url=https://www.pivotscipub.com/hpgg/2/1/0001|aldizkaria=Human Population Genetics and Genomics|alea=1|zenbakia=2|issn=2770-5005|doi=10.47248/hpgg2202010001|sartze-data=2024-11-14}}
}}.
Duela 20.000 eta 25.000 urte artean, Antzinako Iparraldeko Erasiarren adar bat [[Antzinako Ekialdeko Asiarrak|Antzinako Ekialdeko Asiarrekin]] nahastu zen, eta, horren ondorioz, [[Antzinako Amerikako Jatorrizko Herriak]], [[Antzinako Beringiarrak]] eta [[Antzinako Paleosiberiarrak]] agertu ziren. Ez dakigu zehazki non gertatu zen populazio-nahasketa hori, eta kontrako bi teoriak migrazio-agertoki ezberdinak proposatu dituzte, Antzinako Iparraldeko Eurasiarrak eta Antzinako Ekialdeko Asiarren populazioak batu zituztenak<ref>{{Erreferentzia|izena=Jennifer|abizena=Raff|izenburua=Origin: a genetic history of the Americas|argitaletxea=Twelve|data=2022|edizioa=First edition|isbn=978-1-5387-4970-8|sartze-data=2024-11-14}}</ref>. Geroago, ANEko populazioak [[Europa]]ko mendebaldera emigratu zuten eta [[Mendebaldeko Ehiztari-Biltzaileak|Mendebaldeko Ehiztari-Biltzaileekin]] (WHG) zerikusia zuten talde europarrekin nahastu ziren, [[Ekialdeko Ehiztari-Biltzaileak|Ekialdeko Ehiztari-Biltzaileen]] (EHG) taldea osatzeko, geroago [[Kaukasoko Ehiztari-Biltzaileak|Kaukasoko Ehiztari-Biltzaileekin]] nahastu zena [[Mendebaldeko Estepako Artzainak|Mendebaldeko Estepako Artzainen]] taldea osatzeko. Talde hau nabarmen hedatu zen Eurasian barrena [[Brontze Aroa]]n<ref>{{Erreferentzia|izena=Cosimo|abizena=Posth|izenburua=Palaeogenomics of Upper Palaeolithic to Neolithic European hunter-gatherers|orrialdeak=117–126|hizkuntza=en|abizena2=Yu|abizena3=Ghalichi|abizena4=Rougier|abizena5=Crevecoeur|abizena6=Huang|abizena7=Ringbauer|abizena8=Rohrlach|abizena9=Nägele|izena2=He|izena3=Ayshin|izena4=Hélène|izena5=Isabelle|izena6=Yilei|izena7=Harald|izena8=Adam B.|izena9=Kathrin|data=2023-03|url=https://www.nature.com/articles/s41586-023-05726-0|aldizkaria=Nature|alea=7950|zenbakia=615|issn=1476-4687|pmid=36859578|pmc=PMC9977688|doi=10.1038/s41586-023-05726-0|sartze-data=2024-11-14}}</ref>.
ANEren jatorria Eurasian eta Amerikan hedatu da [[Goi Paleolito]]tik egindako hainbat migraziotan, eta gaur egungo munduko populazioaren erdia baino gehiago Antzinako Iparraldeko Eurasiarren [[genoma|genometaren]] %5-42 bitarte dauka<ref>{{Erreferentzia|izena=David Reich (Of Harvard Medical|abizena=School)|izenburua=Who We are and how We Got Here: Ancient DNA and the New Science of the Human Past|argitaletxea=Oxford University Press|hizkuntza=en|data=2018|url=https://books.google.com/books?id=uLNSDwAAQBAJ&pg=PA96|isbn=978-0-19-882125-0|sartze-data=2024-11-14}}</ref>. Amerikako natiboetan, bai eta Europan, Hegoaldeko Asian, Erdialdeko Asian eta Siberian ere, ANEen jatorri esanguratsu bat aurki daiteke. Iradoki izan da haren [[mitologia]]n sar daitezkeela [[Indoeuropar|kultura indoeuroparrek]] zein [[amerindiar]] batzuek partekatutako kontakizunak, hala nola [[munduko zuhaitz]] metafisiko baten existentzia eta [[txakur]] batek beste bizitzarako bidea gordetzen duen fabula bat<ref>{{Erreferentzia|izena=Birgit Anette|abizena=Olsen|izenburua=Tracing the Indo-Europeans: New evidence from archaeology and historical linguistics|argitaletxea=Oxbow Books|hizkuntza=en|abizena2=Olander|abizena3=Kristiansen|izena2=Thomas|izena3=Kristian|data=2019-08-23|url=https://books.google.com/books?id=WXzKDwAAQBAJ|isbn=978-1-78925-273-6|sartze-data=2024-11-14}}</ref>. ''[[KITLG]]'' genean emandako mutazio batek [[ilehori]]a ekarri zuen<ref>{{Erreferentzia|izena=Andrea|abizena=Hanel|izenburua=Skin colour and vitamin D: An update|orrialdeak=864–875|hizkuntza=en|abizena2=Carlberg|izena2=Carsten|data=2020-09|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/exd.14142|aldizkaria=Experimental Dermatology|alea=9|zenbakia=29|issn=0906-6705|doi=10.1111/exd.14142|sartze-data=2024-11-14}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=KITLG makes you white skinned?|hizkuntza=en|url=https://www.discovermagazine.com/health/kitlg-makes-you-white-skinned|aldizkaria=Discover Magazine|sartze-data=2024-11-14}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=UniProt|url=https://www.uniprot.org/uniprot/P21583|aldizkaria=www.uniprot.org|sartze-data=2024-11-14}}</ref>, eta mutazio hau zuen gizakirik zaharrena ANE populazioko [[Afontova Gora]] aztarnategiko emakumezko bat zen<ref>{{Erreferentzia|izena=Gavin|abizena=Evans|izenburua=Skin deep: journeys in the divisive science of race|url=https://archive.org/details/skindeepdispelli0000gavi|argitaletxea=Oneworld Publications|data=2019|isbn=978-1-78607-623-6|sartze-data=2024-11-14}}</ref>.
== Irudi galeria ==
<gallery mode="packed">
Figurines_from_central_Siberia_Mal'ta_(grey_background).jpg|[[Mal'ta–Buret' kultura]]ko bolizko figuratxoak, orain dela 24.000 - 15.000 urte ingurukoak<ref>{{Erreferentzia|izena=Robert G.|abizena=Bednarik|izenburua=Pleistocene Palaeoart of Asia|orrialdeak=46–76|hizkuntza=en|data=2013-06|url=https://www.mdpi.com/2076-0752/2/2/46|aldizkaria=Arts|alea=2|zenbakia=2|issn=2076-0752|doi=10.3390/arts2020046|sartze-data=2024-11-14}}</ref>.
Mal'ta_statuette.jpg|Mal'tako estatuatxoa bat.
Tarim-mumia-4.jpg|[[Xiaoheko Printzesa]], orain dela 3.800 urteko [[momia]] natural bat. Ikerlarien ustez, populazio horren ordezkaria zen, nahiz eta 14.000 urte beranduago bizi<ref>{{Erreferentzia|izena=Fan|abizena=Zhang|izenburua=The genomic origins of the Bronze Age Tarim Basin mummies|orrialdeak=256–261|hizkuntza=en|abizena2=Ning|abizena3=Scott|abizena4=Fu|abizena5=Bjørn|abizena6=Li|abizena7=Wei|abizena8=Wang|abizena9=Fan|izena2=Chao|izena3=Ashley|izena4=Qiaomei|izena5=Rasmus|izena6=Wenying|izena7=Dong|izena8=Wenjun|izena9=Linyuan|data=2021-11|url=https://www.nature.com/articles/s41586-021-04052-7|aldizkaria=Nature|alea=7884|zenbakia=599|issn=1476-4687|pmid=34707286|pmc=PMC8580821|doi=10.1038/s41586-021-04052-7|sartze-data=2024-11-14}}</ref>.
Archaeogenetic_analysis_of_human_skin_pigmentation_in_Europe_(with_Asia_geographic_extension).png|Ile horiaren eta azal argiaren bidea.
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Leinu arkeologenetikoak]]
[[Kategoria:Europako historia genetikoa]]
[[Kategoria:Lurraren populatzea]]
[[Kategoria:Gizakien iritsiera Amerikara]]
[[Kategoria:Mesolitoa]]
oklgtzgtbo1eikw7ttly74yo3z9ru4a
Txikipedia:Familia
104
1214461
10005891
10005483
2024-12-20T15:08:44Z
Jmartinez292
168829
10005891
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Txikipedia-Familia.ogg|thumb]]
[[Fitxategi:US-hoosier-family.jpg|thumb]]'''[[Familia]]''' [[Txikipedia:Maitasun|maitasunagatik]], laguntzagatik eta [[Zaintza-lana|zaintzagatik]] elkarren artean lotuta dauden [[Pertsona|pertsonen]] taldea da. [[Familia]] batean, pertsonak [[Jaiotza|jaiotzagatik]], [[Ezkontza|ezkontzagatik]] edo [[Adopzio|adopziogatik]] erlazionatuta egon daitezke, baina [[familia]] gisa bizi diren oso gertuko [[lagun|lagunek]] osaturiko taldeak ere izan daitezke.
== Nortzuk osatzen dute familia? ==
'''Familietan''' egon daitezke:
* [[Aita]] eta [[ama]] ([[Guraso|gurasoak]]): [[Guraso|Gurasoak]] [[Familia|familiaren]] oinarri dira askotan. [[Aita]], [[ama]] edo biak biologikoak izan daitezke, adoptatuak edo beste familia [[Eredu (argipena)|eredu]] batzuetakoak. Euren [[rol]]<nowiki/>a familia gidatzea eta zaintzea izaten da. Gaur egun, bi [[aita]]<nowiki/>[[aita|z]] eta bi [[Ama|amaz]] osaturiko [[Guraso|gurasoak]] aurki ditzazkegu.
* Anai-[[Arreba|arrebak]]: [[Familia nuklear|Familia nuklearraren]] parte dira normalean eta askotan [[Harreman estu|harreman estua]] izaten dute . Euren arteko [[Maitasun|maitasuna]], laguntza eta batzuetan norgehiagoka ere aurki dezakegu, baina harreman horrek eragin handia du [[Pertsona|pertsonen]] [[Garapena|garapenean]].
* [[Aitona-amonak]]: [[Belaunaldi]] [[Zahar|zaharrenetakoa]] izanik, [[Aitona-amonak|aitona-amonek]] familiaren [[historia]] eta [[Tradizioa|tradizioak]] gordetzen laguntzen dute. Askotan, zaintza, aholkuak eta [[maitasun]] handia eskaintzen dute.
* [[Osaba|Osabak]] eta izebak: [[Aita|Aitaren]] edo [[Ama|amaren]] neba-[[Arreba|arrebak]] dira. [[Osaba]]-izebek harreman estua izan dezakete ilobekin, laguntzaile eta aholku-emaile gisa. [[Familia zabal|Familia zabalaren]] zati garrantzitsuak dira.
* [[Lehengusu]]-lehengusinak: Anai-[[Arreba|arrebekiko]] harremana ez badago, hauek [[Antzekotasun (argipena)|antzekotasun]] handiena daukaten kideak izan daitezke. [[Lehengusu]]-lehengusinak haurtzaroan jolaskide eta helduaroan lagun izan daitezke, familiako [[giro]]<nowiki/>a sendotuz.
* [[Familia]] batzuek beste kide bat bezala diren [[Maskota (animalia)|maskotak]] dituzte, hala nola; [[Txakur|txakurrak]], [[Katu|katuak]] edo beste [[Animalia|animaliaren]] bat.
== Zeintzuk dira familia motak? ==
* [[Familia nuklear|'''Familia nuklearra''']]''':''' [[Guraso|Gurasoek]] eta [[seme]]-[[Alaba|alabek]] osatzen dute. Hau da, [[ama]], [[aita]] eta haien ondorengoak elkarrekin bizi dira eta haien arteko harremana [[Familia|familiaren]] oinarri nagusia da. [[Eredu (argipena)|Eredu]] hau oso ohikoa da [[mundu]] osoan, nahiz eta beste [[familia]] mota batzuek geroz eta garrantzia handiagoa hartzen ari diren.
* [[Familia zabal|'''Familia zabaldua''']]''':''' [[Guraso]] eta [[seme]]-[[Alaba|alabez]] gain, beste [[Senideak|senide]] batzuk ere parte hartzen dute, hala nola [[Aitona-amonak|aitona-amonek]], [[osaba]]-izebek, [[lehengusu]]-lehengusinek... [[Familia]] mota hau [[kultura]] zehatz batzuetan maizago aurki dezakegu, non [[belaunaldi]] desberdinak [[etxe]] berean bizi diren eta elkarrekin harreman estuago bat mantentzen duten. [[Familia zabal|Familia zabalduek]] [[sozializazio]] sendoa eskaintzen diete kideei, bai emozionalki eta baita materialki ere.
* '''[[Genero]]''' '''berdineko bi [[Guraso|gurasoko]] [[familia]] edo [[familia]] homoparentala :''' Bi [[ama]] edo bi [[aita]] dituzten [[Familia|familiak]] dira. Geroz eta ohikoagoak dira eta gainera, [[Gizarte|gizarteak]] [[familia]] mota honi geroz eta aitorpen handiagoa ematen ari dio. [[Familia]] homoparentalak aniztasunaren eta [[Maitasun|maitasunaren]] [[adibide]] argia dira, eta [[eredu]] eder bat eskaintzen dute [[familia]] bakoitzaren balioa ulertzeko.
* '''[[Familia]]''' '''monoparentala ([[guraso]] bakarrekoa):''' [[Guraso]] bakar batek eta [[seme]]-[[Alaba|alabek]] osatzen dute. Egoera hau hainbat arrazoirengatik gerta daiteke, hala nola, [[Guraso|gurasoak]] [[Dibortzio|dibortziotzearen]] ondorioz, bikotekidearen [[Heriotza|heriotzaren]] ondorioz edo [[seme]]-[[Alaba|alabek]] 18 urte betetzean [[guraso]]<nowiki/> bakar batekin [[Bizi|bizitzea]] [[Erabaki|erabakitzen]] dutelako. [[Guraso]] bakarreko [[Familia|familien]] kideek maiz erronka bereziak izaten dituzte, baina baita harreman estuak eta [[elkartasun]] sendoagoak ere.
* '''[[Adopzio|Adopziozko]] [[familia]]:''' [[Seme]]-[[Alaba|alabak]] [[Biologia|biologikoki]] [[Guraso|gurasoengandik]] [[Jaiotza|jaio]] ez diren arren, [[familia]] izateko [[Maitasun|maitasunaren]] eta loturen bidez elkartu dira. [[Familia]] mota honek [[Maitasun|maitasunaren]] eta konpromisoaren balio [[Unibertsal|unibertsala]] islatzen du, eta garrantzitsua da azpimarratzea [[Adopzio|adopziozko]] [[seme]]-[[Alaba|alabak]] [[Familia|familiaren]] zati [[Balio|baliotsuak]] direla.
* '''[[Familia]]''' '''anitza (askotarikoa):''' Hainbat [[eredu]] eta osaketa mota barne hartzen ditu, adibidez, [[familia]] elkartuak ([[guraso]] berriak eta aurreko harremanetako [[seme]]-[[Alaba|alabak]] dituztenak), familia homoparentalak, [[Adopzio|adopziozko]] familiak, edo bizikidetza unitate desberdinak osatzen dituzten [[Familia|familiak]]. Guztiak dira garrantzitsuak eta bereziak, eta guztiak dira [[Maitasun|maitasuna]], elkarrekiko [[Errespetu|errespetua]] eta zaintza partekatzeko espazioak.[[Fitxategi:Captura de pantalla 2024-04-14 164854.png|thumb|Ba al dakizu [[familia]] hitza [[Latin|latinezko]] ''familia'' hitzetik datorrela, eta, hasiera batean, etxe bateko [[Zerbitzari|zerbitzariak]] eta kideak izendatzeko erabiltzen zela?]]
== Familiaren bilakaera gaur egunerarte ==
[[Historia|Historian]] zehar [[Familia|familiaren]] [[egitura]] eta [[Funtzio|funtzioak]] aldatu egin dira. Antzinako garaietan, [[Familia zabal|familia zabaldua]] ohikoena zen eta ekoizpen-unitate gisa ere funtzionatzen zuen. Gaur egun, [[gizarte]] [[Industria|industrialetan]] [[Familia nuklear|familia nuklearra]] nagusitu da, eta aldi berean, [[familia]] mota berriak sortu dira; hala nola, [[familia]] homoparentalak edo [[familia]] mistoak.
== Nola aldatu dira familiak? ==
[[Historia|Historian]] zehar [[Familia|familiaren]] [[Kontzeptu|kontzeptuua]] eta egitura aldatzen joan da [[Gizarte|gizarteearen]] behar eta [[Ohitura (argipena)|ohituretara]] egokituz. Gaur egun, [[Familia|familiak]] anitzak dira eta forma ugari har ditzazkete, beraz, ez dago [[familia]] bakar eta ideal bat, baizik eta hainbat [[Eredu (argipena)|eredu]] daude eta guztiak balio berekoak eta bereziak dira.
[[Mundu]] modernoan [[Familia|familiak]] [[aldaketa]] handiak izan dituzte, hainbat arrazoi direla medio, hala nola, gizartearen [[Aniztasun adierazle|aniztasuna]] handitzeagatik, [[Genero Berdintasunaren Europako Institutua|genero berdintasunaren]] aldeko borrokengatik, harreman eredu berri eta errealitate [[Ekonomia|ekonomi]]<nowiki/>koengatik... Hau dela eta, [[guraso]] heterosexualek eta [[Seme-alabak|seme-alabek]] osatzen duten familia tradizionala nahiz eta ohikoena izan, ez da aurki dezakegun familia mota bakarra. Beste eredu batzuk ere [[Gizarte|gizartean]] onartuak eta ohikoagoak bihurtzen ari dira, hala nola lehen aipaturiko familia monoparentalak, homoparentalak, adopziozko familiak edo elkartutako familiak.
[[Egun]], garrantzitsuena ez da familia egituraren forma, baizik eta familia kideek elkarrekiko [[Maitasun|maitasuna]], [[Errespetu|errespetua]] eta zaintza partekatzea. Familia guztiek, izan handi edo txiki, [[tradizional]] edo moderno, paper garrantzitsua betetzen dute norbanakoen garapenean eta [[zoriontasun]]<nowiki/>ean; eta nola ez ba, baita [[Gizarte|gizartean]] ere.
Zure familia ze motatakoa den geroz eta garrantzia txikiagoa dauka baldin eta maitasunean, elkarlanean eta elkartasunean oinarrituta badago. Maite ditugun pertsonek osatzen dute gure familia eta horrek bihurtzen du hain berezi eta garrantzitsu.
== Zergatik da garrantzitsua familia? ==
'''Familiak''' zaindu eta babestu egiten gaitu. Horretaz gain, balioak irakasten dizkigu, hala nola, [[Errespetu|errespetua]], [[Elkartasun|elkartasuna]] eta [[pazientzia]]. Gainera, gure ondoan daude une [[Zorion|zoriontsu]]<nowiki/>etan, [[Jai|ospakizun]]<nowiki/>etan eta [[Jai|jaietan,]] baina baita ere une [[gogor]] eta [[sufrimendu]]<nowiki/>etan; beraz, momentu oro beraiek hor egongo direla eta beraien [[laguntza]] eskuragarri daukazula dakizu.
== Familiaren garrantzia gizartean ==
[[Fitxategi:Captura_de_pantalla_2024-04-14_164854.png|thumb|Ba al dakizu zenbait animaliek familia taldeak osatzen dituztela eta batzuk, hala nola elefanteak, familia osoa elkarrekin ibiltzen direla.]]
Familia [[gizarte]]<nowiki/>aren oinarri da, pertsonen [[garapen]]<nowiki/>erako eta [[gizarte]] egonkortasunerako funtsezkoa. Hala ere, eredu [[tradizional]]<nowiki/>ek erronka berriei aurre egin behar diete, hala nola [[genero]]<nowiki/>en berdintasunei, migrazioei eta [[globalizazio]]<nowiki/>ari.
== Ze funtzio betetzen ditu familia batek? ==
'''Familia''' batek hainbat [[funtzio]] betetzen ditu, baina hauek izan daitezke garrantzitsuenak:
* [[Txikipedia:Hezkuntza|Hezkuntza]]: Etxean oinarrizko gauzak ikasten ditugu, adibidez: [[Maitasun|maitatzea]], [[Errespetu|errespetatzea]], elkarri laguntzea...
* Babesa: '''Familia''' [[beti]] gure alboan dago laguntzeko eta animatzeko.
* [[Elkarrekin]] egotea: [[Eguneroko bizitza]]<nowiki/>n momentu [[Politika|politak]] partekatzen ditugu, hala nola, [[Bazkari|bazkariak]], [[jolas]]<nowiki/>ak edo [[Opor|oporrak]].
* '''[[Ekonomia]]''': Kideek elkarren artean baliabideak partekatzen dituzte dauzkaten [[beharrak]] asetzeko.
* '''Gizarteratzea''': Haurrak [[Gizarte|gizartean]] parte hartzeko prestatzen ditu.
hd30lbbo0cm3vtxssz6716f3ywpchei
10005894
10005891
2024-12-20T15:14:56Z
Jmartinez292
168829
10005894
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Txikipedia-Familia.ogg|thumb]]
[[Fitxategi:US-hoosier-family.jpg|thumb]]<div style="background-color: #f0f8ff; text-align: center; padding: 20px; box-shadow: 0 4px 6px rgba(0, 0, 0, 0.1);">[[Fitxategi:Ruta-de-tu-imagen.png|erdian|alt=Familia|900x900px|Familia]]</div>'''[[Familia]]''' [[Txikipedia:Maitasun|maitasunagatik]], laguntzagatik eta [[Zaintza-lana|zaintzagatik]] elkarren artean lotuta dauden [[Pertsona|pertsonen]] taldea da. [[Familia]] batean, pertsonak [[Jaiotza|jaiotzagatik]], [[Ezkontza|ezkontzagatik]] edo [[Adopzio|adopziogatik]] erlazionatuta egon daitezke, baina [[familia]] gisa bizi diren oso gertuko [[lagun|lagunek]] osaturiko taldeak ere izan daitezke.
== Nortzuk osatzen dute familia? ==
'''Familietan''' egon daitezke:
* [[Aita]] eta [[ama]] ([[Guraso|gurasoak]]): [[Guraso|Gurasoak]] [[Familia|familiaren]] oinarri dira askotan. [[Aita]], [[ama]] edo biak biologikoak izan daitezke, adoptatuak edo beste familia [[Eredu (argipena)|eredu]] batzuetakoak. Euren [[rol]]<nowiki/>a familia gidatzea eta zaintzea izaten da. Gaur egun, bi [[aita]]<nowiki/>[[aita|z]] eta bi [[Ama|amaz]] osaturiko [[Guraso|gurasoak]] aurki ditzazkegu.
* Anai-[[Arreba|arrebak]]: [[Familia nuklear|Familia nuklearraren]] parte dira normalean eta askotan [[Harreman estu|harreman estua]] izaten dute . Euren arteko [[Maitasun|maitasuna]], laguntza eta batzuetan norgehiagoka ere aurki dezakegu, baina harreman horrek eragin handia du [[Pertsona|pertsonen]] [[Garapena|garapenean]].
* [[Aitona-amonak]]: [[Belaunaldi]] [[Zahar|zaharrenetakoa]] izanik, [[Aitona-amonak|aitona-amonek]] familiaren [[historia]] eta [[Tradizioa|tradizioak]] gordetzen laguntzen dute. Askotan, zaintza, aholkuak eta [[maitasun]] handia eskaintzen dute.
* [[Osaba|Osabak]] eta izebak: [[Aita|Aitaren]] edo [[Ama|amaren]] neba-[[Arreba|arrebak]] dira. [[Osaba]]-izebek harreman estua izan dezakete ilobekin, laguntzaile eta aholku-emaile gisa. [[Familia zabal|Familia zabalaren]] zati garrantzitsuak dira.
* [[Lehengusu]]-lehengusinak: Anai-[[Arreba|arrebekiko]] harremana ez badago, hauek [[Antzekotasun (argipena)|antzekotasun]] handiena daukaten kideak izan daitezke. [[Lehengusu]]-lehengusinak haurtzaroan jolaskide eta helduaroan lagun izan daitezke, familiako [[giro]]<nowiki/>a sendotuz.
* [[Familia]] batzuek beste kide bat bezala diren [[Maskota (animalia)|maskotak]] dituzte, hala nola; [[Txakur|txakurrak]], [[Katu|katuak]] edo beste [[Animalia|animaliaren]] bat.
== Zeintzuk dira familia motak? ==
* [[Familia nuklear|'''Familia nuklearra''']]''':''' [[Guraso|Gurasoek]] eta [[seme]]-[[Alaba|alabek]] osatzen dute. Hau da, [[ama]], [[aita]] eta haien ondorengoak elkarrekin bizi dira eta haien arteko harremana [[Familia|familiaren]] oinarri nagusia da. [[Eredu (argipena)|Eredu]] hau oso ohikoa da [[mundu]] osoan, nahiz eta beste [[familia]] mota batzuek geroz eta garrantzia handiagoa hartzen ari diren.
* [[Familia zabal|'''Familia zabaldua''']]''':''' [[Guraso]] eta [[seme]]-[[Alaba|alabez]] gain, beste [[Senideak|senide]] batzuk ere parte hartzen dute, hala nola [[Aitona-amonak|aitona-amonek]], [[osaba]]-izebek, [[lehengusu]]-lehengusinek... [[Familia]] mota hau [[kultura]] zehatz batzuetan maizago aurki dezakegu, non [[belaunaldi]] desberdinak [[etxe]] berean bizi diren eta elkarrekin harreman estuago bat mantentzen duten. [[Familia zabal|Familia zabalduek]] [[sozializazio]] sendoa eskaintzen diete kideei, bai emozionalki eta baita materialki ere.
* '''[[Genero]]''' '''berdineko bi [[Guraso|gurasoko]] [[familia]] edo [[familia]] homoparentala :''' Bi [[ama]] edo bi [[aita]] dituzten [[Familia|familiak]] dira. Geroz eta ohikoagoak dira eta gainera, [[Gizarte|gizarteak]] [[familia]] mota honi geroz eta aitorpen handiagoa ematen ari dio. [[Familia]] homoparentalak aniztasunaren eta [[Maitasun|maitasunaren]] [[adibide]] argia dira, eta [[eredu]] eder bat eskaintzen dute [[familia]] bakoitzaren balioa ulertzeko.
* '''[[Familia]]''' '''monoparentala ([[guraso]] bakarrekoa):''' [[Guraso]] bakar batek eta [[seme]]-[[Alaba|alabek]] osatzen dute. Egoera hau hainbat arrazoirengatik gerta daiteke, hala nola, [[Guraso|gurasoak]] [[Dibortzio|dibortziotzearen]] ondorioz, bikotekidearen [[Heriotza|heriotzaren]] ondorioz edo [[seme]]-[[Alaba|alabek]] 18 urte betetzean [[guraso]]<nowiki/> bakar batekin [[Bizi|bizitzea]] [[Erabaki|erabakitzen]] dutelako. [[Guraso]] bakarreko [[Familia|familien]] kideek maiz erronka bereziak izaten dituzte, baina baita harreman estuak eta [[elkartasun]] sendoagoak ere.
* '''[[Adopzio|Adopziozko]] [[familia]]:''' [[Seme]]-[[Alaba|alabak]] [[Biologia|biologikoki]] [[Guraso|gurasoengandik]] [[Jaiotza|jaio]] ez diren arren, [[familia]] izateko [[Maitasun|maitasunaren]] eta loturen bidez elkartu dira. [[Familia]] mota honek [[Maitasun|maitasunaren]] eta konpromisoaren balio [[Unibertsal|unibertsala]] islatzen du, eta garrantzitsua da azpimarratzea [[Adopzio|adopziozko]] [[seme]]-[[Alaba|alabak]] [[Familia|familiaren]] zati [[Balio|baliotsuak]] direla.
* '''[[Familia]]''' '''anitza (askotarikoa):''' Hainbat [[eredu]] eta osaketa mota barne hartzen ditu, adibidez, [[familia]] elkartuak ([[guraso]] berriak eta aurreko harremanetako [[seme]]-[[Alaba|alabak]] dituztenak), familia homoparentalak, [[Adopzio|adopziozko]] familiak, edo bizikidetza unitate desberdinak osatzen dituzten [[Familia|familiak]]. Guztiak dira garrantzitsuak eta bereziak, eta guztiak dira [[Maitasun|maitasuna]], elkarrekiko [[Errespetu|errespetua]] eta zaintza partekatzeko espazioak.[[Fitxategi:Captura de pantalla 2024-04-14 164854.png|thumb|Ba al dakizu [[familia]] hitza [[Latin|latinezko]] ''familia'' hitzetik datorrela, eta, hasiera batean, etxe bateko [[Zerbitzari|zerbitzariak]] eta kideak izendatzeko erabiltzen zela?]]
== Familiaren bilakaera gaur egunerarte ==
[[Historia|Historian]] zehar [[Familia|familiaren]] [[egitura]] eta [[Funtzio|funtzioak]] aldatu egin dira. Antzinako garaietan, [[Familia zabal|familia zabaldua]] ohikoena zen eta ekoizpen-unitate gisa ere funtzionatzen zuen. Gaur egun, [[gizarte]] [[Industria|industrialetan]] [[Familia nuklear|familia nuklearra]] nagusitu da, eta aldi berean, [[familia]] mota berriak sortu dira; hala nola, [[familia]] homoparentalak edo [[familia]] mistoak.
== Nola aldatu dira familiak? ==
[[Historia|Historian]] zehar [[Familia|familiaren]] [[Kontzeptu|kontzeptuua]] eta egitura aldatzen joan da [[Gizarte|gizarteearen]] behar eta [[Ohitura (argipena)|ohituretara]] egokituz. Gaur egun, [[Familia|familiak]] anitzak dira eta forma ugari har ditzazkete, beraz, ez dago [[familia]] bakar eta ideal bat, baizik eta hainbat [[Eredu (argipena)|eredu]] daude eta guztiak balio berekoak eta bereziak dira.
[[Mundu]] modernoan [[Familia|familiak]] [[aldaketa]] handiak izan dituzte, hainbat arrazoi direla medio, hala nola, gizartearen [[Aniztasun adierazle|aniztasuna]] handitzeagatik, [[Genero Berdintasunaren Europako Institutua|genero berdintasunaren]] aldeko borrokengatik, harreman eredu berri eta errealitate [[Ekonomia|ekonomi]]<nowiki/>koengatik... Hau dela eta, [[guraso]] heterosexualek eta [[Seme-alabak|seme-alabek]] osatzen duten familia tradizionala nahiz eta ohikoena izan, ez da aurki dezakegun familia mota bakarra. Beste eredu batzuk ere [[Gizarte|gizartean]] onartuak eta ohikoagoak bihurtzen ari dira, hala nola lehen aipaturiko familia monoparentalak, homoparentalak, adopziozko familiak edo elkartutako familiak.
[[Egun]], garrantzitsuena ez da familia egituraren forma, baizik eta familia kideek elkarrekiko [[Maitasun|maitasuna]], [[Errespetu|errespetua]] eta zaintza partekatzea. Familia guztiek, izan handi edo txiki, [[tradizional]] edo moderno, paper garrantzitsua betetzen dute norbanakoen garapenean eta [[zoriontasun]]<nowiki/>ean; eta nola ez ba, baita [[Gizarte|gizartean]] ere.
Zure familia ze motatakoa den geroz eta garrantzia txikiagoa dauka baldin eta maitasunean, elkarlanean eta elkartasunean oinarrituta badago. Maite ditugun pertsonek osatzen dute gure familia eta horrek bihurtzen du hain berezi eta garrantzitsu.
== Zergatik da garrantzitsua familia? ==
'''Familiak''' zaindu eta babestu egiten gaitu. Horretaz gain, balioak irakasten dizkigu, hala nola, [[Errespetu|errespetua]], [[Elkartasun|elkartasuna]] eta [[pazientzia]]. Gainera, gure ondoan daude une [[Zorion|zoriontsu]]<nowiki/>etan, [[Jai|ospakizun]]<nowiki/>etan eta [[Jai|jaietan,]] baina baita ere une [[gogor]] eta [[sufrimendu]]<nowiki/>etan; beraz, momentu oro beraiek hor egongo direla eta beraien [[laguntza]] eskuragarri daukazula dakizu.
== Familiaren garrantzia gizartean ==
[[Fitxategi:Captura_de_pantalla_2024-04-14_164854.png|thumb|Ba al dakizu zenbait animaliek familia taldeak osatzen dituztela eta batzuk, hala nola elefanteak, familia osoa elkarrekin ibiltzen direla.]]
Familia [[gizarte]]<nowiki/>aren oinarri da, pertsonen [[garapen]]<nowiki/>erako eta [[gizarte]] egonkortasunerako funtsezkoa. Hala ere, eredu [[tradizional]]<nowiki/>ek erronka berriei aurre egin behar diete, hala nola [[genero]]<nowiki/>en berdintasunei, migrazioei eta [[globalizazio]]<nowiki/>ari.
== Ze funtzio betetzen ditu familia batek? ==
'''Familia''' batek hainbat [[funtzio]] betetzen ditu, baina hauek izan daitezke garrantzitsuenak:
* [[Txikipedia:Hezkuntza|Hezkuntza]]: Etxean oinarrizko gauzak ikasten ditugu, adibidez: [[Maitasun|maitatzea]], [[Errespetu|errespetatzea]], elkarri laguntzea...
* Babesa: '''Familia''' [[beti]] gure alboan dago laguntzeko eta animatzeko.
* [[Elkarrekin]] egotea: [[Eguneroko bizitza]]<nowiki/>n momentu [[Politika|politak]] partekatzen ditugu, hala nola, [[Bazkari|bazkariak]], [[jolas]]<nowiki/>ak edo [[Opor|oporrak]].
* '''[[Ekonomia]]''': Kideek elkarren artean baliabideak partekatzen dituzte dauzkaten [[beharrak]] asetzeko.
* '''Gizarteratzea''': Haurrak [[Gizarte|gizartean]] parte hartzeko prestatzen ditu.
f9zwigvhjijz94nb6c13xcpnxv9hitx
10005898
10005894
2024-12-20T15:21:02Z
Jmartinez292
168829
10005898
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Txikipedia-Familia.ogg|thumb]]
[[Txikipedia:Maitasun|maitasunagatik]], laguntzagatik eta [[Zaintza-lana|zaintzagatik]] elkarren artean lotuta dauden [[Pertsona|pertsonen]] taldea da. [[Familia]] batean, pertsonak [[Jaiotza|jaiotzagatik]], [[Ezkontza|ezkontzagatik]] edo [[Adopzio|adopziogatik]] erlazionatuta egon daitezke, baina [[familia]] gisa bizi diren oso gertuko [[lagun|lagunek]] osaturiko taldeak ere izan daitezke.
== Nortzuk osatzen dute familia? ==
'''Familietan''' egon daitezke:
* [[Aita]] eta [[ama]] ([[Guraso|gurasoak]]): [[Guraso|Gurasoak]] [[Familia|familiaren]] oinarri dira askotan. [[Aita]], [[ama]] edo biak biologikoak izan daitezke, adoptatuak edo beste familia [[Eredu (argipena)|eredu]] batzuetakoak. Euren [[rol]]<nowiki/>a familia gidatzea eta zaintzea izaten da. Gaur egun, bi [[aita]]<nowiki/>[[aita|z]] eta bi [[Ama|amaz]] osaturiko [[Guraso|gurasoak]] aurki ditzazkegu.
* Anai-[[Arreba|arrebak]]: [[Familia nuklear|Familia nuklearraren]] parte dira normalean eta askotan [[Harreman estu|harreman estua]] izaten dute . Euren arteko [[Maitasun|maitasuna]], laguntza eta batzuetan norgehiagoka ere aurki dezakegu, baina harreman horrek eragin handia du [[Pertsona|pertsonen]] [[Garapena|garapenean]].
* [[Aitona-amonak]]: [[Belaunaldi]] [[Zahar|zaharrenetakoa]] izanik, [[Aitona-amonak|aitona-amonek]] familiaren [[historia]] eta [[Tradizioa|tradizioak]] gordetzen laguntzen dute. Askotan, zaintza, aholkuak eta [[maitasun]] handia eskaintzen dute.
* [[Osaba|Osabak]] eta izebak: [[Aita|Aitaren]] edo [[Ama|amaren]] neba-[[Arreba|arrebak]] dira. [[Osaba]]-izebek harreman estua izan dezakete ilobekin, laguntzaile eta aholku-emaile gisa. [[Familia zabal|Familia zabalaren]] zati garrantzitsuak dira.
* [[Lehengusu]]-lehengusinak: Anai-[[Arreba|arrebekiko]] harremana ez badago, hauek [[Antzekotasun (argipena)|antzekotasun]] handiena daukaten kideak izan daitezke. [[Lehengusu]]-lehengusinak haurtzaroan jolaskide eta helduaroan lagun izan daitezke, familiako [[giro]]<nowiki/>a sendotuz.
* [[Familia]] batzuek beste kide bat bezala diren [[Maskota (animalia)|maskotak]] dituzte, hala nola; [[Txakur|txakurrak]], [[Katu|katuak]] edo beste [[Animalia|animaliaren]] bat.
== Zeintzuk dira familia motak? ==
* [[Familia nuklear|'''Familia nuklearra''']]''':''' [[Guraso|Gurasoek]] eta [[seme]]-[[Alaba|alabek]] osatzen dute. Hau da, [[ama]], [[aita]] eta haien ondorengoak elkarrekin bizi dira eta haien arteko harremana [[Familia|familiaren]] oinarri nagusia da. [[Eredu (argipena)|Eredu]] hau oso ohikoa da [[mundu]] osoan, nahiz eta beste [[familia]] mota batzuek geroz eta garrantzia handiagoa hartzen ari diren.
* [[Familia zabal|'''Familia zabaldua''']]''':''' [[Guraso]] eta [[seme]]-[[Alaba|alabez]] gain, beste [[Senideak|senide]] batzuk ere parte hartzen dute, hala nola [[Aitona-amonak|aitona-amonek]], [[osaba]]-izebek, [[lehengusu]]-lehengusinek... [[Familia]] mota hau [[kultura]] zehatz batzuetan maizago aurki dezakegu, non [[belaunaldi]] desberdinak [[etxe]] berean bizi diren eta elkarrekin harreman estuago bat mantentzen duten. [[Familia zabal|Familia zabalduek]] [[sozializazio]] sendoa eskaintzen diete kideei, bai emozionalki eta baita materialki ere.
* '''[[Genero]]''' '''berdineko bi [[Guraso|gurasoko]] [[familia]] edo [[familia]] homoparentala :''' Bi [[ama]] edo bi [[aita]] dituzten [[Familia|familiak]] dira. Geroz eta ohikoagoak dira eta gainera, [[Gizarte|gizarteak]] [[familia]] mota honi geroz eta aitorpen handiagoa ematen ari dio. [[Familia]] homoparentalak aniztasunaren eta [[Maitasun|maitasunaren]] [[adibide]] argia dira, eta [[eredu]] eder bat eskaintzen dute [[familia]] bakoitzaren balioa ulertzeko.
* '''[[Familia]]''' '''monoparentala ([[guraso]] bakarrekoa):''' [[Guraso]] bakar batek eta [[seme]]-[[Alaba|alabek]] osatzen dute. Egoera hau hainbat arrazoirengatik gerta daiteke, hala nola, [[Guraso|gurasoak]] [[Dibortzio|dibortziotzearen]] ondorioz, bikotekidearen [[Heriotza|heriotzaren]] ondorioz edo [[seme]]-[[Alaba|alabek]] 18 urte betetzean [[guraso]]<nowiki/> bakar batekin [[Bizi|bizitzea]] [[Erabaki|erabakitzen]] dutelako. [[Guraso]] bakarreko [[Familia|familien]] kideek maiz erronka bereziak izaten dituzte, baina baita harreman estuak eta [[elkartasun]] sendoagoak ere.
* '''[[Adopzio|Adopziozko]] [[familia]]:''' [[Seme]]-[[Alaba|alabak]] [[Biologia|biologikoki]] [[Guraso|gurasoengandik]] [[Jaiotza|jaio]] ez diren arren, [[familia]] izateko [[Maitasun|maitasunaren]] eta loturen bidez elkartu dira. [[Familia]] mota honek [[Maitasun|maitasunaren]] eta konpromisoaren balio [[Unibertsal|unibertsala]] islatzen du, eta garrantzitsua da azpimarratzea [[Adopzio|adopziozko]] [[seme]]-[[Alaba|alabak]] [[Familia|familiaren]] zati [[Balio|baliotsuak]] direla.
* '''[[Familia]]''' '''anitza (askotarikoa):''' Hainbat [[eredu]] eta osaketa mota barne hartzen ditu, adibidez, [[familia]] elkartuak ([[guraso]] berriak eta aurreko harremanetako [[seme]]-[[Alaba|alabak]] dituztenak), familia homoparentalak, [[Adopzio|adopziozko]] familiak, edo bizikidetza unitate desberdinak osatzen dituzten [[Familia|familiak]]. Guztiak dira garrantzitsuak eta bereziak, eta guztiak dira [[Maitasun|maitasuna]], elkarrekiko [[Errespetu|errespetua]] eta zaintza partekatzeko espazioak.[[Fitxategi:Captura de pantalla 2024-04-14 164854.png|thumb|Ba al dakizu [[familia]] hitza [[Latin|latinezko]] ''familia'' hitzetik datorrela, eta, hasiera batean, etxe bateko [[Zerbitzari|zerbitzariak]] eta kideak izendatzeko erabiltzen zela?]]
== Familiaren bilakaera gaur egunerarte ==
[[Historia|Historian]] zehar [[Familia|familiaren]] [[egitura]] eta [[Funtzio|funtzioak]] aldatu egin dira. Antzinako garaietan, [[Familia zabal|familia zabaldua]] ohikoena zen eta ekoizpen-unitate gisa ere funtzionatzen zuen. Gaur egun, [[gizarte]] [[Industria|industrialetan]] [[Familia nuklear|familia nuklearra]] nagusitu da, eta aldi berean, [[familia]] mota berriak sortu dira; hala nola, [[familia]] homoparentalak edo [[familia]] mistoak.
== Nola aldatu dira familiak? ==
[[Historia|Historian]] zehar [[Familia|familiaren]] [[Kontzeptu|kontzeptuua]] eta egitura aldatzen joan da [[Gizarte|gizarteearen]] behar eta [[Ohitura (argipena)|ohituretara]] egokituz. Gaur egun, [[Familia|familiak]] anitzak dira eta forma ugari har ditzazkete, beraz, ez dago [[familia]] bakar eta ideal bat, baizik eta hainbat [[Eredu (argipena)|eredu]] daude eta guztiak balio berekoak eta bereziak dira.
[[Mundu]] modernoan [[Familia|familiak]] [[aldaketa]] handiak izan dituzte, hainbat arrazoi direla medio, hala nola, gizartearen [[Aniztasun adierazle|aniztasuna]] handitzeagatik, [[Genero Berdintasunaren Europako Institutua|genero berdintasunaren]] aldeko borrokengatik, harreman eredu berri eta errealitate [[Ekonomia|ekonomi]]<nowiki/>koengatik... Hau dela eta, [[guraso]] heterosexualek eta [[Seme-alabak|seme-alabek]] osatzen duten familia tradizionala nahiz eta ohikoena izan, ez da aurki dezakegun familia mota bakarra. Beste eredu batzuk ere [[Gizarte|gizartean]] onartuak eta ohikoagoak bihurtzen ari dira, hala nola lehen aipaturiko familia monoparentalak, homoparentalak, adopziozko familiak edo elkartutako familiak.
[[Egun]], garrantzitsuena ez da familia egituraren forma, baizik eta familia kideek elkarrekiko [[Maitasun|maitasuna]], [[Errespetu|errespetua]] eta zaintza partekatzea. Familia guztiek, izan handi edo txiki, [[tradizional]] edo moderno, paper garrantzitsua betetzen dute norbanakoen garapenean eta [[zoriontasun]]<nowiki/>ean; eta nola ez ba, baita [[Gizarte|gizartean]] ere.
Zure familia ze motatakoa den geroz eta garrantzia txikiagoa dauka baldin eta maitasunean, elkarlanean eta elkartasunean oinarrituta badago. Maite ditugun pertsonek osatzen dute gure familia eta horrek bihurtzen du hain berezi eta garrantzitsu.
== Zergatik da garrantzitsua familia? ==
'''Familiak''' zaindu eta babestu egiten gaitu. Horretaz gain, balioak irakasten dizkigu, hala nola, [[Errespetu|errespetua]], [[Elkartasun|elkartasuna]] eta [[pazientzia]]. Gainera, gure ondoan daude une [[Zorion|zoriontsu]]<nowiki/>etan, [[Jai|ospakizun]]<nowiki/>etan eta [[Jai|jaietan,]] baina baita ere une [[gogor]] eta [[sufrimendu]]<nowiki/>etan; beraz, momentu oro beraiek hor egongo direla eta beraien [[laguntza]] eskuragarri daukazula dakizu.
== Familiaren garrantzia gizartean ==
[[Fitxategi:Captura_de_pantalla_2024-04-14_164854.png|thumb|Ba al dakizu zenbait animaliek familia taldeak osatzen dituztela eta batzuk, hala nola elefanteak, familia osoa elkarrekin ibiltzen direla.]]
Familia [[gizarte]]<nowiki/>aren oinarri da, pertsonen [[garapen]]<nowiki/>erako eta [[gizarte]] egonkortasunerako funtsezkoa. Hala ere, eredu [[tradizional]]<nowiki/>ek erronka berriei aurre egin behar diete, hala nola [[genero]]<nowiki/>en berdintasunei, migrazioei eta [[globalizazio]]<nowiki/>ari.
== Ze funtzio betetzen ditu familia batek? ==
'''Familia''' batek hainbat [[funtzio]] betetzen ditu, baina hauek izan daitezke garrantzitsuenak:
* [[Txikipedia:Hezkuntza|Hezkuntza]]: Etxean oinarrizko gauzak ikasten ditugu, adibidez: [[Maitasun|maitatzea]], [[Errespetu|errespetatzea]], elkarri laguntzea...
* Babesa: '''Familia''' [[beti]] gure alboan dago laguntzeko eta animatzeko.
* [[Elkarrekin]] egotea: [[Eguneroko bizitza]]<nowiki/>n momentu [[Politika|politak]] partekatzen ditugu, hala nola, [[Bazkari|bazkariak]], [[jolas]]<nowiki/>ak edo [[Opor|oporrak]].
* '''[[Ekonomia]]''': Kideek elkarren artean baliabideak partekatzen dituzte dauzkaten [[beharrak]] asetzeko.
* '''Gizarteratzea''': Haurrak [[Gizarte|gizartean]] parte hartzeko prestatzen ditu.
j5v4wizpp93i5o92rah9qcllxq4651v
10005907
10005898
2024-12-20T15:27:41Z
Jmartinez292
168829
10005907
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Txikipedia-Familia.ogg|thumb]]
<nowiki><div style="width: 100%; height: 300px; background-image: url('Imagen:Family_Portrait.jpg'); background-size: cover; background-position: center; display: flex; justify-content: center; align-items: center; color: white; text-shadow: 2px 2px 4px rgba(0, 0, 0, 0.5);"> <div style="text-align: center; font-size: 40px; font-weight: bold; z-index: 1;"> <h1>Txikipedia</h1></nowiki> <nowiki><p>El sitio más completo sobre el universo Txikipe</p></nowiki> <nowiki></div></nowiki> <nowiki></div></nowiki>
[[Txikipedia:Maitasun|maitasunagatik]], laguntzagatik eta [[Zaintza-lana|zaintzagatik]] elkarren artean lotuta dauden [[Pertsona|pertsonen]] taldea da. [[Familia]] batean, pertsonak [[Jaiotza|jaiotzagatik]], [[Ezkontza|ezkontzagatik]] edo [[Adopzio|adopziogatik]] erlazionatuta egon daitezke, baina [[familia]] gisa bizi diren oso gertuko [[lagun|lagunek]] osaturiko taldeak ere izan daitezke.
== Nortzuk osatzen dute familia? ==
'''Familietan''' egon daitezke:
* [[Aita]] eta [[ama]] ([[Guraso|gurasoak]]): [[Guraso|Gurasoak]] [[Familia|familiaren]] oinarri dira askotan. [[Aita]], [[ama]] edo biak biologikoak izan daitezke, adoptatuak edo beste familia [[Eredu (argipena)|eredu]] batzuetakoak. Euren [[rol]]<nowiki/>a familia gidatzea eta zaintzea izaten da. Gaur egun, bi [[aita]]<nowiki/>[[aita|z]] eta bi [[Ama|amaz]] osaturiko [[Guraso|gurasoak]] aurki ditzazkegu.
* Anai-[[Arreba|arrebak]]: [[Familia nuklear|Familia nuklearraren]] parte dira normalean eta askotan [[Harreman estu|harreman estua]] izaten dute . Euren arteko [[Maitasun|maitasuna]], laguntza eta batzuetan norgehiagoka ere aurki dezakegu, baina harreman horrek eragin handia du [[Pertsona|pertsonen]] [[Garapena|garapenean]].
* [[Aitona-amonak]]: [[Belaunaldi]] [[Zahar|zaharrenetakoa]] izanik, [[Aitona-amonak|aitona-amonek]] familiaren [[historia]] eta [[Tradizioa|tradizioak]] gordetzen laguntzen dute. Askotan, zaintza, aholkuak eta [[maitasun]] handia eskaintzen dute.
* [[Osaba|Osabak]] eta izebak: [[Aita|Aitaren]] edo [[Ama|amaren]] neba-[[Arreba|arrebak]] dira. [[Osaba]]-izebek harreman estua izan dezakete ilobekin, laguntzaile eta aholku-emaile gisa. [[Familia zabal|Familia zabalaren]] zati garrantzitsuak dira.
* [[Lehengusu]]-lehengusinak: Anai-[[Arreba|arrebekiko]] harremana ez badago, hauek [[Antzekotasun (argipena)|antzekotasun]] handiena daukaten kideak izan daitezke. [[Lehengusu]]-lehengusinak haurtzaroan jolaskide eta helduaroan lagun izan daitezke, familiako [[giro]]<nowiki/>a sendotuz.
* [[Familia]] batzuek beste kide bat bezala diren [[Maskota (animalia)|maskotak]] dituzte, hala nola; [[Txakur|txakurrak]], [[Katu|katuak]] edo beste [[Animalia|animaliaren]] bat.
== Zeintzuk dira familia motak? ==
* [[Familia nuklear|'''Familia nuklearra''']]''':''' [[Guraso|Gurasoek]] eta [[seme]]-[[Alaba|alabek]] osatzen dute. Hau da, [[ama]], [[aita]] eta haien ondorengoak elkarrekin bizi dira eta haien arteko harremana [[Familia|familiaren]] oinarri nagusia da. [[Eredu (argipena)|Eredu]] hau oso ohikoa da [[mundu]] osoan, nahiz eta beste [[familia]] mota batzuek geroz eta garrantzia handiagoa hartzen ari diren.
* [[Familia zabal|'''Familia zabaldua''']]''':''' [[Guraso]] eta [[seme]]-[[Alaba|alabez]] gain, beste [[Senideak|senide]] batzuk ere parte hartzen dute, hala nola [[Aitona-amonak|aitona-amonek]], [[osaba]]-izebek, [[lehengusu]]-lehengusinek... [[Familia]] mota hau [[kultura]] zehatz batzuetan maizago aurki dezakegu, non [[belaunaldi]] desberdinak [[etxe]] berean bizi diren eta elkarrekin harreman estuago bat mantentzen duten. [[Familia zabal|Familia zabalduek]] [[sozializazio]] sendoa eskaintzen diete kideei, bai emozionalki eta baita materialki ere.
* '''[[Genero]]''' '''berdineko bi [[Guraso|gurasoko]] [[familia]] edo [[familia]] homoparentala :''' Bi [[ama]] edo bi [[aita]] dituzten [[Familia|familiak]] dira. Geroz eta ohikoagoak dira eta gainera, [[Gizarte|gizarteak]] [[familia]] mota honi geroz eta aitorpen handiagoa ematen ari dio. [[Familia]] homoparentalak aniztasunaren eta [[Maitasun|maitasunaren]] [[adibide]] argia dira, eta [[eredu]] eder bat eskaintzen dute [[familia]] bakoitzaren balioa ulertzeko.
* '''[[Familia]]''' '''monoparentala ([[guraso]] bakarrekoa):''' [[Guraso]] bakar batek eta [[seme]]-[[Alaba|alabek]] osatzen dute. Egoera hau hainbat arrazoirengatik gerta daiteke, hala nola, [[Guraso|gurasoak]] [[Dibortzio|dibortziotzearen]] ondorioz, bikotekidearen [[Heriotza|heriotzaren]] ondorioz edo [[seme]]-[[Alaba|alabek]] 18 urte betetzean [[guraso]]<nowiki/> bakar batekin [[Bizi|bizitzea]] [[Erabaki|erabakitzen]] dutelako. [[Guraso]] bakarreko [[Familia|familien]] kideek maiz erronka bereziak izaten dituzte, baina baita harreman estuak eta [[elkartasun]] sendoagoak ere.
* '''[[Adopzio|Adopziozko]] [[familia]]:''' [[Seme]]-[[Alaba|alabak]] [[Biologia|biologikoki]] [[Guraso|gurasoengandik]] [[Jaiotza|jaio]] ez diren arren, [[familia]] izateko [[Maitasun|maitasunaren]] eta loturen bidez elkartu dira. [[Familia]] mota honek [[Maitasun|maitasunaren]] eta konpromisoaren balio [[Unibertsal|unibertsala]] islatzen du, eta garrantzitsua da azpimarratzea [[Adopzio|adopziozko]] [[seme]]-[[Alaba|alabak]] [[Familia|familiaren]] zati [[Balio|baliotsuak]] direla.
* '''[[Familia]]''' '''anitza (askotarikoa):''' Hainbat [[eredu]] eta osaketa mota barne hartzen ditu, adibidez, [[familia]] elkartuak ([[guraso]] berriak eta aurreko harremanetako [[seme]]-[[Alaba|alabak]] dituztenak), familia homoparentalak, [[Adopzio|adopziozko]] familiak, edo bizikidetza unitate desberdinak osatzen dituzten [[Familia|familiak]]. Guztiak dira garrantzitsuak eta bereziak, eta guztiak dira [[Maitasun|maitasuna]], elkarrekiko [[Errespetu|errespetua]] eta zaintza partekatzeko espazioak.[[Fitxategi:Captura de pantalla 2024-04-14 164854.png|thumb|Ba al dakizu [[familia]] hitza [[Latin|latinezko]] ''familia'' hitzetik datorrela, eta, hasiera batean, etxe bateko [[Zerbitzari|zerbitzariak]] eta kideak izendatzeko erabiltzen zela?]]
== Familiaren bilakaera gaur egunerarte ==
[[Historia|Historian]] zehar [[Familia|familiaren]] [[egitura]] eta [[Funtzio|funtzioak]] aldatu egin dira. Antzinako garaietan, [[Familia zabal|familia zabaldua]] ohikoena zen eta ekoizpen-unitate gisa ere funtzionatzen zuen. Gaur egun, [[gizarte]] [[Industria|industrialetan]] [[Familia nuklear|familia nuklearra]] nagusitu da, eta aldi berean, [[familia]] mota berriak sortu dira; hala nola, [[familia]] homoparentalak edo [[familia]] mistoak.
== Nola aldatu dira familiak? ==
[[Historia|Historian]] zehar [[Familia|familiaren]] [[Kontzeptu|kontzeptuua]] eta egitura aldatzen joan da [[Gizarte|gizarteearen]] behar eta [[Ohitura (argipena)|ohituretara]] egokituz. Gaur egun, [[Familia|familiak]] anitzak dira eta forma ugari har ditzazkete, beraz, ez dago [[familia]] bakar eta ideal bat, baizik eta hainbat [[Eredu (argipena)|eredu]] daude eta guztiak balio berekoak eta bereziak dira.
[[Mundu]] modernoan [[Familia|familiak]] [[aldaketa]] handiak izan dituzte, hainbat arrazoi direla medio, hala nola, gizartearen [[Aniztasun adierazle|aniztasuna]] handitzeagatik, [[Genero Berdintasunaren Europako Institutua|genero berdintasunaren]] aldeko borrokengatik, harreman eredu berri eta errealitate [[Ekonomia|ekonomi]]<nowiki/>koengatik... Hau dela eta, [[guraso]] heterosexualek eta [[Seme-alabak|seme-alabek]] osatzen duten familia tradizionala nahiz eta ohikoena izan, ez da aurki dezakegun familia mota bakarra. Beste eredu batzuk ere [[Gizarte|gizartean]] onartuak eta ohikoagoak bihurtzen ari dira, hala nola lehen aipaturiko familia monoparentalak, homoparentalak, adopziozko familiak edo elkartutako familiak.
[[Egun]], garrantzitsuena ez da familia egituraren forma, baizik eta familia kideek elkarrekiko [[Maitasun|maitasuna]], [[Errespetu|errespetua]] eta zaintza partekatzea. Familia guztiek, izan handi edo txiki, [[tradizional]] edo moderno, paper garrantzitsua betetzen dute norbanakoen garapenean eta [[zoriontasun]]<nowiki/>ean; eta nola ez ba, baita [[Gizarte|gizartean]] ere.
Zure familia ze motatakoa den geroz eta garrantzia txikiagoa dauka baldin eta maitasunean, elkarlanean eta elkartasunean oinarrituta badago. Maite ditugun pertsonek osatzen dute gure familia eta horrek bihurtzen du hain berezi eta garrantzitsu.
== Zergatik da garrantzitsua familia? ==
'''Familiak''' zaindu eta babestu egiten gaitu. Horretaz gain, balioak irakasten dizkigu, hala nola, [[Errespetu|errespetua]], [[Elkartasun|elkartasuna]] eta [[pazientzia]]. Gainera, gure ondoan daude une [[Zorion|zoriontsu]]<nowiki/>etan, [[Jai|ospakizun]]<nowiki/>etan eta [[Jai|jaietan,]] baina baita ere une [[gogor]] eta [[sufrimendu]]<nowiki/>etan; beraz, momentu oro beraiek hor egongo direla eta beraien [[laguntza]] eskuragarri daukazula dakizu.
== Familiaren garrantzia gizartean ==
[[Fitxategi:Captura_de_pantalla_2024-04-14_164854.png|thumb|Ba al dakizu zenbait animaliek familia taldeak osatzen dituztela eta batzuk, hala nola elefanteak, familia osoa elkarrekin ibiltzen direla.]]
Familia [[gizarte]]<nowiki/>aren oinarri da, pertsonen [[garapen]]<nowiki/>erako eta [[gizarte]] egonkortasunerako funtsezkoa. Hala ere, eredu [[tradizional]]<nowiki/>ek erronka berriei aurre egin behar diete, hala nola [[genero]]<nowiki/>en berdintasunei, migrazioei eta [[globalizazio]]<nowiki/>ari.
== Ze funtzio betetzen ditu familia batek? ==
'''Familia''' batek hainbat [[funtzio]] betetzen ditu, baina hauek izan daitezke garrantzitsuenak:
* [[Txikipedia:Hezkuntza|Hezkuntza]]: Etxean oinarrizko gauzak ikasten ditugu, adibidez: [[Maitasun|maitatzea]], [[Errespetu|errespetatzea]], elkarri laguntzea...
* Babesa: '''Familia''' [[beti]] gure alboan dago laguntzeko eta animatzeko.
* [[Elkarrekin]] egotea: [[Eguneroko bizitza]]<nowiki/>n momentu [[Politika|politak]] partekatzen ditugu, hala nola, [[Bazkari|bazkariak]], [[jolas]]<nowiki/>ak edo [[Opor|oporrak]].
* '''[[Ekonomia]]''': Kideek elkarren artean baliabideak partekatzen dituzte dauzkaten [[beharrak]] asetzeko.
* '''Gizarteratzea''': Haurrak [[Gizarte|gizartean]] parte hartzeko prestatzen ditu.
3omqqu7w5e4xveu7lo33vrq976fsn4l
10005911
10005907
2024-12-20T15:30:51Z
Jmartinez292
168829
10005911
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Txikipedia-Familia.ogg|thumb]]
<div style="width: 100%; height: 300px; background-image: url('Imagen:Family_Portrait.jpg'); background-size: cover; background-position: center; display: flex; justify-content: center; align-items: center; color: white; text-shadow: 2px 2px 4px rgba(0, 0, 0, 0.5);">
<div style="text-align: center; font-size: 40px; font-weight: bold; z-index: 1;">
<nowiki><div style="width: 100%; height: 300px; background-image: url('Imagen:Family_Portrait.jpg'); background-size: cover; background-position: center; display: flex; justify-content: center; align-items: center; color: white; text-shadow: 2px 2px 4px rgba(0, 0, 0, 0.5);"> <div style="text-align: center; font-size: 40px; font-weight: bold; z-index: 1;"> <h1>Txikipedia</h1></nowiki> <nowiki><p>El sitio más completo sobre el universo Txikipe</p></nowiki> <nowiki></div></nowiki> <nowiki></div></nowiki>
</div>
</div>
[[Txikipedia:Maitasun|maitasunagatik]], laguntzagatik eta [[Zaintza-lana|zaintzagatik]] elkarren artean lotuta dauden [[Pertsona|pertsonen]] taldea da. [[Familia]] batean, pertsonak [[Jaiotza|jaiotzagatik]], [[Ezkontza|ezkontzagatik]] edo [[Adopzio|adopziogatik]] erlazionatuta egon daitezke, baina [[familia]] gisa bizi diren oso gertuko [[lagun|lagunek]] osaturiko taldeak ere izan daitezke.
== Nortzuk osatzen dute familia? ==
'''Familietan''' egon daitezke:
* [[Aita]] eta [[ama]] ([[Guraso|gurasoak]]): [[Guraso|Gurasoak]] [[Familia|familiaren]] oinarri dira askotan. [[Aita]], [[ama]] edo biak biologikoak izan daitezke, adoptatuak edo beste familia [[Eredu (argipena)|eredu]] batzuetakoak. Euren [[rol]]<nowiki/>a familia gidatzea eta zaintzea izaten da. Gaur egun, bi [[aita]]<nowiki/>[[aita|z]] eta bi [[Ama|amaz]] osaturiko [[Guraso|gurasoak]] aurki ditzazkegu.
* Anai-[[Arreba|arrebak]]: [[Familia nuklear|Familia nuklearraren]] parte dira normalean eta askotan [[Harreman estu|harreman estua]] izaten dute . Euren arteko [[Maitasun|maitasuna]], laguntza eta batzuetan norgehiagoka ere aurki dezakegu, baina harreman horrek eragin handia du [[Pertsona|pertsonen]] [[Garapena|garapenean]].
* [[Aitona-amonak]]: [[Belaunaldi]] [[Zahar|zaharrenetakoa]] izanik, [[Aitona-amonak|aitona-amonek]] familiaren [[historia]] eta [[Tradizioa|tradizioak]] gordetzen laguntzen dute. Askotan, zaintza, aholkuak eta [[maitasun]] handia eskaintzen dute.
* [[Osaba|Osabak]] eta izebak: [[Aita|Aitaren]] edo [[Ama|amaren]] neba-[[Arreba|arrebak]] dira. [[Osaba]]-izebek harreman estua izan dezakete ilobekin, laguntzaile eta aholku-emaile gisa. [[Familia zabal|Familia zabalaren]] zati garrantzitsuak dira.
* [[Lehengusu]]-lehengusinak: Anai-[[Arreba|arrebekiko]] harremana ez badago, hauek [[Antzekotasun (argipena)|antzekotasun]] handiena daukaten kideak izan daitezke. [[Lehengusu]]-lehengusinak haurtzaroan jolaskide eta helduaroan lagun izan daitezke, familiako [[giro]]<nowiki/>a sendotuz.
* [[Familia]] batzuek beste kide bat bezala diren [[Maskota (animalia)|maskotak]] dituzte, hala nola; [[Txakur|txakurrak]], [[Katu|katuak]] edo beste [[Animalia|animaliaren]] bat.
== Zeintzuk dira familia motak? ==
* [[Familia nuklear|'''Familia nuklearra''']]''':''' [[Guraso|Gurasoek]] eta [[seme]]-[[Alaba|alabek]] osatzen dute. Hau da, [[ama]], [[aita]] eta haien ondorengoak elkarrekin bizi dira eta haien arteko harremana [[Familia|familiaren]] oinarri nagusia da. [[Eredu (argipena)|Eredu]] hau oso ohikoa da [[mundu]] osoan, nahiz eta beste [[familia]] mota batzuek geroz eta garrantzia handiagoa hartzen ari diren.
* [[Familia zabal|'''Familia zabaldua''']]''':''' [[Guraso]] eta [[seme]]-[[Alaba|alabez]] gain, beste [[Senideak|senide]] batzuk ere parte hartzen dute, hala nola [[Aitona-amonak|aitona-amonek]], [[osaba]]-izebek, [[lehengusu]]-lehengusinek... [[Familia]] mota hau [[kultura]] zehatz batzuetan maizago aurki dezakegu, non [[belaunaldi]] desberdinak [[etxe]] berean bizi diren eta elkarrekin harreman estuago bat mantentzen duten. [[Familia zabal|Familia zabalduek]] [[sozializazio]] sendoa eskaintzen diete kideei, bai emozionalki eta baita materialki ere.
* '''[[Genero]]''' '''berdineko bi [[Guraso|gurasoko]] [[familia]] edo [[familia]] homoparentala :''' Bi [[ama]] edo bi [[aita]] dituzten [[Familia|familiak]] dira. Geroz eta ohikoagoak dira eta gainera, [[Gizarte|gizarteak]] [[familia]] mota honi geroz eta aitorpen handiagoa ematen ari dio. [[Familia]] homoparentalak aniztasunaren eta [[Maitasun|maitasunaren]] [[adibide]] argia dira, eta [[eredu]] eder bat eskaintzen dute [[familia]] bakoitzaren balioa ulertzeko.
* '''[[Familia]]''' '''monoparentala ([[guraso]] bakarrekoa):''' [[Guraso]] bakar batek eta [[seme]]-[[Alaba|alabek]] osatzen dute. Egoera hau hainbat arrazoirengatik gerta daiteke, hala nola, [[Guraso|gurasoak]] [[Dibortzio|dibortziotzearen]] ondorioz, bikotekidearen [[Heriotza|heriotzaren]] ondorioz edo [[seme]]-[[Alaba|alabek]] 18 urte betetzean [[guraso]]<nowiki/> bakar batekin [[Bizi|bizitzea]] [[Erabaki|erabakitzen]] dutelako. [[Guraso]] bakarreko [[Familia|familien]] kideek maiz erronka bereziak izaten dituzte, baina baita harreman estuak eta [[elkartasun]] sendoagoak ere.
* '''[[Adopzio|Adopziozko]] [[familia]]:''' [[Seme]]-[[Alaba|alabak]] [[Biologia|biologikoki]] [[Guraso|gurasoengandik]] [[Jaiotza|jaio]] ez diren arren, [[familia]] izateko [[Maitasun|maitasunaren]] eta loturen bidez elkartu dira. [[Familia]] mota honek [[Maitasun|maitasunaren]] eta konpromisoaren balio [[Unibertsal|unibertsala]] islatzen du, eta garrantzitsua da azpimarratzea [[Adopzio|adopziozko]] [[seme]]-[[Alaba|alabak]] [[Familia|familiaren]] zati [[Balio|baliotsuak]] direla.
* '''[[Familia]]''' '''anitza (askotarikoa):''' Hainbat [[eredu]] eta osaketa mota barne hartzen ditu, adibidez, [[familia]] elkartuak ([[guraso]] berriak eta aurreko harremanetako [[seme]]-[[Alaba|alabak]] dituztenak), familia homoparentalak, [[Adopzio|adopziozko]] familiak, edo bizikidetza unitate desberdinak osatzen dituzten [[Familia|familiak]]. Guztiak dira garrantzitsuak eta bereziak, eta guztiak dira [[Maitasun|maitasuna]], elkarrekiko [[Errespetu|errespetua]] eta zaintza partekatzeko espazioak.[[Fitxategi:Captura de pantalla 2024-04-14 164854.png|thumb|Ba al dakizu [[familia]] hitza [[Latin|latinezko]] ''familia'' hitzetik datorrela, eta, hasiera batean, etxe bateko [[Zerbitzari|zerbitzariak]] eta kideak izendatzeko erabiltzen zela?]]
== Familiaren bilakaera gaur egunerarte ==
[[Historia|Historian]] zehar [[Familia|familiaren]] [[egitura]] eta [[Funtzio|funtzioak]] aldatu egin dira. Antzinako garaietan, [[Familia zabal|familia zabaldua]] ohikoena zen eta ekoizpen-unitate gisa ere funtzionatzen zuen. Gaur egun, [[gizarte]] [[Industria|industrialetan]] [[Familia nuklear|familia nuklearra]] nagusitu da, eta aldi berean, [[familia]] mota berriak sortu dira; hala nola, [[familia]] homoparentalak edo [[familia]] mistoak.
== Nola aldatu dira familiak? ==
[[Historia|Historian]] zehar [[Familia|familiaren]] [[Kontzeptu|kontzeptuua]] eta egitura aldatzen joan da [[Gizarte|gizarteearen]] behar eta [[Ohitura (argipena)|ohituretara]] egokituz. Gaur egun, [[Familia|familiak]] anitzak dira eta forma ugari har ditzazkete, beraz, ez dago [[familia]] bakar eta ideal bat, baizik eta hainbat [[Eredu (argipena)|eredu]] daude eta guztiak balio berekoak eta bereziak dira.
[[Mundu]] modernoan [[Familia|familiak]] [[aldaketa]] handiak izan dituzte, hainbat arrazoi direla medio, hala nola, gizartearen [[Aniztasun adierazle|aniztasuna]] handitzeagatik, [[Genero Berdintasunaren Europako Institutua|genero berdintasunaren]] aldeko borrokengatik, harreman eredu berri eta errealitate [[Ekonomia|ekonomi]]<nowiki/>koengatik... Hau dela eta, [[guraso]] heterosexualek eta [[Seme-alabak|seme-alabek]] osatzen duten familia tradizionala nahiz eta ohikoena izan, ez da aurki dezakegun familia mota bakarra. Beste eredu batzuk ere [[Gizarte|gizartean]] onartuak eta ohikoagoak bihurtzen ari dira, hala nola lehen aipaturiko familia monoparentalak, homoparentalak, adopziozko familiak edo elkartutako familiak.
[[Egun]], garrantzitsuena ez da familia egituraren forma, baizik eta familia kideek elkarrekiko [[Maitasun|maitasuna]], [[Errespetu|errespetua]] eta zaintza partekatzea. Familia guztiek, izan handi edo txiki, [[tradizional]] edo moderno, paper garrantzitsua betetzen dute norbanakoen garapenean eta [[zoriontasun]]<nowiki/>ean; eta nola ez ba, baita [[Gizarte|gizartean]] ere.
Zure familia ze motatakoa den geroz eta garrantzia txikiagoa dauka baldin eta maitasunean, elkarlanean eta elkartasunean oinarrituta badago. Maite ditugun pertsonek osatzen dute gure familia eta horrek bihurtzen du hain berezi eta garrantzitsu.
== Zergatik da garrantzitsua familia? ==
'''Familiak''' zaindu eta babestu egiten gaitu. Horretaz gain, balioak irakasten dizkigu, hala nola, [[Errespetu|errespetua]], [[Elkartasun|elkartasuna]] eta [[pazientzia]]. Gainera, gure ondoan daude une [[Zorion|zoriontsu]]<nowiki/>etan, [[Jai|ospakizun]]<nowiki/>etan eta [[Jai|jaietan,]] baina baita ere une [[gogor]] eta [[sufrimendu]]<nowiki/>etan; beraz, momentu oro beraiek hor egongo direla eta beraien [[laguntza]] eskuragarri daukazula dakizu.
== Familiaren garrantzia gizartean ==
[[Fitxategi:Captura_de_pantalla_2024-04-14_164854.png|thumb|Ba al dakizu zenbait animaliek familia taldeak osatzen dituztela eta batzuk, hala nola elefanteak, familia osoa elkarrekin ibiltzen direla.]]
Familia [[gizarte]]<nowiki/>aren oinarri da, pertsonen [[garapen]]<nowiki/>erako eta [[gizarte]] egonkortasunerako funtsezkoa. Hala ere, eredu [[tradizional]]<nowiki/>ek erronka berriei aurre egin behar diete, hala nola [[genero]]<nowiki/>en berdintasunei, migrazioei eta [[globalizazio]]<nowiki/>ari.
== Ze funtzio betetzen ditu familia batek? ==
'''Familia''' batek hainbat [[funtzio]] betetzen ditu, baina hauek izan daitezke garrantzitsuenak:
* [[Txikipedia:Hezkuntza|Hezkuntza]]: Etxean oinarrizko gauzak ikasten ditugu, adibidez: [[Maitasun|maitatzea]], [[Errespetu|errespetatzea]], elkarri laguntzea...
* Babesa: '''Familia''' [[beti]] gure alboan dago laguntzeko eta animatzeko.
* [[Elkarrekin]] egotea: [[Eguneroko bizitza]]<nowiki/>n momentu [[Politika|politak]] partekatzen ditugu, hala nola, [[Bazkari|bazkariak]], [[jolas]]<nowiki/>ak edo [[Opor|oporrak]].
* '''[[Ekonomia]]''': Kideek elkarren artean baliabideak partekatzen dituzte dauzkaten [[beharrak]] asetzeko.
* '''Gizarteratzea''': Haurrak [[Gizarte|gizartean]] parte hartzeko prestatzen ditu.
1chs5pqxmuxg92ipkzkabpfgie8pqbt
10005919
10005911
2024-12-20T15:32:31Z
Jmartinez292
168829
10005919
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Txikipedia-Familia.ogg|thumb]]
[[Fitxategi:US-hoosier-family.jpg|thumb]][[Txikipedia:Maitasun|maitasunagatik]], laguntzagatik eta [[Zaintza-lana|zaintzagatik]] elkarren artean lotuta dauden [[Pertsona|pertsonen]] taldea da. [[Familia]] batean, pertsonak [[Jaiotza|jaiotzagatik]], [[Ezkontza|ezkontzagatik]] edo [[Adopzio|adopziogatik]] erlazionatuta egon daitezke, baina [[familia]] gisa bizi diren oso gertuko [[lagun|lagunek]] osaturiko taldeak ere izan daitezke.
== Nortzuk osatzen dute familia? ==
'''Familietan''' egon daitezke:
* [[Aita]] eta [[ama]] ([[Guraso|gurasoak]]): [[Guraso|Gurasoak]] [[Familia|familiaren]] oinarri dira askotan. [[Aita]], [[ama]] edo biak biologikoak izan daitezke, adoptatuak edo beste familia [[Eredu (argipena)|eredu]] batzuetakoak. Euren [[rol]]<nowiki/>a familia gidatzea eta zaintzea izaten da. Gaur egun, bi [[aita]]<nowiki/>[[aita|z]] eta bi [[Ama|amaz]] osaturiko [[Guraso|gurasoak]] aurki ditzazkegu.
* Anai-[[Arreba|arrebak]]: [[Familia nuklear|Familia nuklearraren]] parte dira normalean eta askotan [[Harreman estu|harreman estua]] izaten dute . Euren arteko [[Maitasun|maitasuna]], laguntza eta batzuetan norgehiagoka ere aurki dezakegu, baina harreman horrek eragin handia du [[Pertsona|pertsonen]] [[Garapena|garapenean]].
* [[Aitona-amonak]]: [[Belaunaldi]] [[Zahar|zaharrenetakoa]] izanik, [[Aitona-amonak|aitona-amonek]] familiaren [[historia]] eta [[Tradizioa|tradizioak]] gordetzen laguntzen dute. Askotan, zaintza, aholkuak eta [[maitasun]] handia eskaintzen dute.
* [[Osaba|Osabak]] eta izebak: [[Aita|Aitaren]] edo [[Ama|amaren]] neba-[[Arreba|arrebak]] dira. [[Osaba]]-izebek harreman estua izan dezakete ilobekin, laguntzaile eta aholku-emaile gisa. [[Familia zabal|Familia zabalaren]] zati garrantzitsuak dira.
* [[Lehengusu]]-lehengusinak: Anai-[[Arreba|arrebekiko]] harremana ez badago, hauek [[Antzekotasun (argipena)|antzekotasun]] handiena daukaten kideak izan daitezke. [[Lehengusu]]-lehengusinak haurtzaroan jolaskide eta helduaroan lagun izan daitezke, familiako [[giro]]<nowiki/>a sendotuz.
* [[Familia]] batzuek beste kide bat bezala diren [[Maskota (animalia)|maskotak]] dituzte, hala nola; [[Txakur|txakurrak]], [[Katu|katuak]] edo beste [[Animalia|animaliaren]] bat.
== Zeintzuk dira familia motak? ==
* [[Familia nuklear|'''Familia nuklearra''']]''':''' [[Guraso|Gurasoek]] eta [[seme]]-[[Alaba|alabek]] osatzen dute. Hau da, [[ama]], [[aita]] eta haien ondorengoak elkarrekin bizi dira eta haien arteko harremana [[Familia|familiaren]] oinarri nagusia da. [[Eredu (argipena)|Eredu]] hau oso ohikoa da [[mundu]] osoan, nahiz eta beste [[familia]] mota batzuek geroz eta garrantzia handiagoa hartzen ari diren.
* [[Familia zabal|'''Familia zabaldua''']]''':''' [[Guraso]] eta [[seme]]-[[Alaba|alabez]] gain, beste [[Senideak|senide]] batzuk ere parte hartzen dute, hala nola [[Aitona-amonak|aitona-amonek]], [[osaba]]-izebek, [[lehengusu]]-lehengusinek... [[Familia]] mota hau [[kultura]] zehatz batzuetan maizago aurki dezakegu, non [[belaunaldi]] desberdinak [[etxe]] berean bizi diren eta elkarrekin harreman estuago bat mantentzen duten. [[Familia zabal|Familia zabalduek]] [[sozializazio]] sendoa eskaintzen diete kideei, bai emozionalki eta baita materialki ere.
* '''[[Genero]]''' '''berdineko bi [[Guraso|gurasoko]] [[familia]] edo [[familia]] homoparentala :''' Bi [[ama]] edo bi [[aita]] dituzten [[Familia|familiak]] dira. Geroz eta ohikoagoak dira eta gainera, [[Gizarte|gizarteak]] [[familia]] mota honi geroz eta aitorpen handiagoa ematen ari dio. [[Familia]] homoparentalak aniztasunaren eta [[Maitasun|maitasunaren]] [[adibide]] argia dira, eta [[eredu]] eder bat eskaintzen dute [[familia]] bakoitzaren balioa ulertzeko.
* '''[[Familia]]''' '''monoparentala ([[guraso]] bakarrekoa):''' [[Guraso]] bakar batek eta [[seme]]-[[Alaba|alabek]] osatzen dute. Egoera hau hainbat arrazoirengatik gerta daiteke, hala nola, [[Guraso|gurasoak]] [[Dibortzio|dibortziotzearen]] ondorioz, bikotekidearen [[Heriotza|heriotzaren]] ondorioz edo [[seme]]-[[Alaba|alabek]] 18 urte betetzean [[guraso]]<nowiki/> bakar batekin [[Bizi|bizitzea]] [[Erabaki|erabakitzen]] dutelako. [[Guraso]] bakarreko [[Familia|familien]] kideek maiz erronka bereziak izaten dituzte, baina baita harreman estuak eta [[elkartasun]] sendoagoak ere.
* '''[[Adopzio|Adopziozko]] [[familia]]:''' [[Seme]]-[[Alaba|alabak]] [[Biologia|biologikoki]] [[Guraso|gurasoengandik]] [[Jaiotza|jaio]] ez diren arren, [[familia]] izateko [[Maitasun|maitasunaren]] eta loturen bidez elkartu dira. [[Familia]] mota honek [[Maitasun|maitasunaren]] eta konpromisoaren balio [[Unibertsal|unibertsala]] islatzen du, eta garrantzitsua da azpimarratzea [[Adopzio|adopziozko]] [[seme]]-[[Alaba|alabak]] [[Familia|familiaren]] zati [[Balio|baliotsuak]] direla.
* '''[[Familia]]''' '''anitza (askotarikoa):''' Hainbat [[eredu]] eta osaketa mota barne hartzen ditu, adibidez, [[familia]] elkartuak ([[guraso]] berriak eta aurreko harremanetako [[seme]]-[[Alaba|alabak]] dituztenak), familia homoparentalak, [[Adopzio|adopziozko]] familiak, edo bizikidetza unitate desberdinak osatzen dituzten [[Familia|familiak]]. Guztiak dira garrantzitsuak eta bereziak, eta guztiak dira [[Maitasun|maitasuna]], elkarrekiko [[Errespetu|errespetua]] eta zaintza partekatzeko espazioak.[[Fitxategi:Captura de pantalla 2024-04-14 164854.png|thumb|Ba al dakizu [[familia]] hitza [[Latin|latinezko]] ''familia'' hitzetik datorrela, eta, hasiera batean, etxe bateko [[Zerbitzari|zerbitzariak]] eta kideak izendatzeko erabiltzen zela?]]
== Familiaren bilakaera gaur egunerarte ==
[[Historia|Historian]] zehar [[Familia|familiaren]] [[egitura]] eta [[Funtzio|funtzioak]] aldatu egin dira. Antzinako garaietan, [[Familia zabal|familia zabaldua]] ohikoena zen eta ekoizpen-unitate gisa ere funtzionatzen zuen. Gaur egun, [[gizarte]] [[Industria|industrialetan]] [[Familia nuklear|familia nuklearra]] nagusitu da, eta aldi berean, [[familia]] mota berriak sortu dira; hala nola, [[familia]] homoparentalak edo [[familia]] mistoak.
== Nola aldatu dira familiak? ==
[[Historia|Historian]] zehar [[Familia|familiaren]] [[Kontzeptu|kontzeptuua]] eta egitura aldatzen joan da [[Gizarte|gizarteearen]] behar eta [[Ohitura (argipena)|ohituretara]] egokituz. Gaur egun, [[Familia|familiak]] anitzak dira eta forma ugari har ditzazkete, beraz, ez dago [[familia]] bakar eta ideal bat, baizik eta hainbat [[Eredu (argipena)|eredu]] daude eta guztiak balio berekoak eta bereziak dira.
[[Mundu]] modernoan [[Familia|familiak]] [[aldaketa]] handiak izan dituzte, hainbat arrazoi direla medio, hala nola, gizartearen [[Aniztasun adierazle|aniztasuna]] handitzeagatik, [[Genero Berdintasunaren Europako Institutua|genero berdintasunaren]] aldeko borrokengatik, harreman eredu berri eta errealitate [[Ekonomia|ekonomi]]<nowiki/>koengatik... Hau dela eta, [[guraso]] heterosexualek eta [[Seme-alabak|seme-alabek]] osatzen duten familia tradizionala nahiz eta ohikoena izan, ez da aurki dezakegun familia mota bakarra. Beste eredu batzuk ere [[Gizarte|gizartean]] onartuak eta ohikoagoak bihurtzen ari dira, hala nola lehen aipaturiko familia monoparentalak, homoparentalak, adopziozko familiak edo elkartutako familiak.
[[Egun]], garrantzitsuena ez da familia egituraren forma, baizik eta familia kideek elkarrekiko [[Maitasun|maitasuna]], [[Errespetu|errespetua]] eta zaintza partekatzea. Familia guztiek, izan handi edo txiki, [[tradizional]] edo moderno, paper garrantzitsua betetzen dute norbanakoen garapenean eta [[zoriontasun]]<nowiki/>ean; eta nola ez ba, baita [[Gizarte|gizartean]] ere.
Zure familia ze motatakoa den geroz eta garrantzia txikiagoa dauka baldin eta maitasunean, elkarlanean eta elkartasunean oinarrituta badago. Maite ditugun pertsonek osatzen dute gure familia eta horrek bihurtzen du hain berezi eta garrantzitsu.
== Zergatik da garrantzitsua familia? ==
'''Familiak''' zaindu eta babestu egiten gaitu. Horretaz gain, balioak irakasten dizkigu, hala nola, [[Errespetu|errespetua]], [[Elkartasun|elkartasuna]] eta [[pazientzia]]. Gainera, gure ondoan daude une [[Zorion|zoriontsu]]<nowiki/>etan, [[Jai|ospakizun]]<nowiki/>etan eta [[Jai|jaietan,]] baina baita ere une [[gogor]] eta [[sufrimendu]]<nowiki/>etan; beraz, momentu oro beraiek hor egongo direla eta beraien [[laguntza]] eskuragarri daukazula dakizu.
== Familiaren garrantzia gizartean ==
[[Fitxategi:Captura_de_pantalla_2024-04-14_164854.png|thumb|Ba al dakizu zenbait animaliek familia taldeak osatzen dituztela eta batzuk, hala nola elefanteak, familia osoa elkarrekin ibiltzen direla.]]
Familia [[gizarte]]<nowiki/>aren oinarri da, pertsonen [[garapen]]<nowiki/>erako eta [[gizarte]] egonkortasunerako funtsezkoa. Hala ere, eredu [[tradizional]]<nowiki/>ek erronka berriei aurre egin behar diete, hala nola [[genero]]<nowiki/>en berdintasunei, migrazioei eta [[globalizazio]]<nowiki/>ari.
== Ze funtzio betetzen ditu familia batek? ==
'''Familia''' batek hainbat [[funtzio]] betetzen ditu, baina hauek izan daitezke garrantzitsuenak:
* [[Txikipedia:Hezkuntza|Hezkuntza]]: Etxean oinarrizko gauzak ikasten ditugu, adibidez: [[Maitasun|maitatzea]], [[Errespetu|errespetatzea]], elkarri laguntzea...
* Babesa: '''Familia''' [[beti]] gure alboan dago laguntzeko eta animatzeko.
* [[Elkarrekin]] egotea: [[Eguneroko bizitza]]<nowiki/>n momentu [[Politika|politak]] partekatzen ditugu, hala nola, [[Bazkari|bazkariak]], [[jolas]]<nowiki/>ak edo [[Opor|oporrak]].
* '''[[Ekonomia]]''': Kideek elkarren artean baliabideak partekatzen dituzte dauzkaten [[beharrak]] asetzeko.
* '''Gizarteratzea''': Haurrak [[Gizarte|gizartean]] parte hartzeko prestatzen ditu.
bjp6btqmm1zo14ecr30siskz0qjpd38
10005927
10005919
2024-12-20T15:38:14Z
Jmartinez292
168829
10005927
wikitext
text/x-wiki
<nowiki><div style="width: 100%; height: 350px; background-image: url('https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Family_Portrait.jpg/1200px-Family_Portrait.jpg?20100422212223'); background-size: cover; background-position: center; display: flex; justify-content: center; align-items: center; color: white; text-shadow: 2px 2px 4px rgba(0, 0, 0, 0.5);"> <div style="text-align: center; font-size: 40px; font-weight: bold; z-index: 1;"> <h1>Txikipedia</h1></nowiki> <nowiki><p>La familia detrás del conocimiento Txikipe</p></nowiki> <nowiki></div></nowiki> <nowiki></div></nowiki>[[Fitxategi:Txikipedia-Familia.ogg|thumb]]
[[Fitxategi:US-hoosier-family.jpg|thumb]][[Txikipedia:Maitasun|maitasunagatik]], laguntzagatik eta [[Zaintza-lana|zaintzagatik]] elkarren artean lotuta dauden [[Pertsona|pertsonen]] taldea da. [[Familia]] batean, pertsonak [[Jaiotza|jaiotzagatik]], [[Ezkontza|ezkontzagatik]] edo [[Adopzio|adopziogatik]] erlazionatuta egon daitezke, baina [[familia]] gisa bizi diren oso gertuko [[lagun|lagunek]] osaturiko taldeak ere izan daitezke.
== Nortzuk osatzen dute familia? ==
'''Familietan''' egon daitezke:
* [[Aita]] eta [[ama]] ([[Guraso|gurasoak]]): [[Guraso|Gurasoak]] [[Familia|familiaren]] oinarri dira askotan. [[Aita]], [[ama]] edo biak biologikoak izan daitezke, adoptatuak edo beste familia [[Eredu (argipena)|eredu]] batzuetakoak. Euren [[rol]]<nowiki/>a familia gidatzea eta zaintzea izaten da. Gaur egun, bi [[aita]]<nowiki/>[[aita|z]] eta bi [[Ama|amaz]] osaturiko [[Guraso|gurasoak]] aurki ditzazkegu.
* Anai-[[Arreba|arrebak]]: [[Familia nuklear|Familia nuklearraren]] parte dira normalean eta askotan [[Harreman estu|harreman estua]] izaten dute . Euren arteko [[Maitasun|maitasuna]], laguntza eta batzuetan norgehiagoka ere aurki dezakegu, baina harreman horrek eragin handia du [[Pertsona|pertsonen]] [[Garapena|garapenean]].
* [[Aitona-amonak]]: [[Belaunaldi]] [[Zahar|zaharrenetakoa]] izanik, [[Aitona-amonak|aitona-amonek]] familiaren [[historia]] eta [[Tradizioa|tradizioak]] gordetzen laguntzen dute. Askotan, zaintza, aholkuak eta [[maitasun]] handia eskaintzen dute.
* [[Osaba|Osabak]] eta izebak: [[Aita|Aitaren]] edo [[Ama|amaren]] neba-[[Arreba|arrebak]] dira. [[Osaba]]-izebek harreman estua izan dezakete ilobekin, laguntzaile eta aholku-emaile gisa. [[Familia zabal|Familia zabalaren]] zati garrantzitsuak dira.
* [[Lehengusu]]-lehengusinak: Anai-[[Arreba|arrebekiko]] harremana ez badago, hauek [[Antzekotasun (argipena)|antzekotasun]] handiena daukaten kideak izan daitezke. [[Lehengusu]]-lehengusinak haurtzaroan jolaskide eta helduaroan lagun izan daitezke, familiako [[giro]]<nowiki/>a sendotuz.
* [[Familia]] batzuek beste kide bat bezala diren [[Maskota (animalia)|maskotak]] dituzte, hala nola; [[Txakur|txakurrak]], [[Katu|katuak]] edo beste [[Animalia|animaliaren]] bat.
== Zeintzuk dira familia motak? ==
* [[Familia nuklear|'''Familia nuklearra''']]''':''' [[Guraso|Gurasoek]] eta [[seme]]-[[Alaba|alabek]] osatzen dute. Hau da, [[ama]], [[aita]] eta haien ondorengoak elkarrekin bizi dira eta haien arteko harremana [[Familia|familiaren]] oinarri nagusia da. [[Eredu (argipena)|Eredu]] hau oso ohikoa da [[mundu]] osoan, nahiz eta beste [[familia]] mota batzuek geroz eta garrantzia handiagoa hartzen ari diren.
* [[Familia zabal|'''Familia zabaldua''']]''':''' [[Guraso]] eta [[seme]]-[[Alaba|alabez]] gain, beste [[Senideak|senide]] batzuk ere parte hartzen dute, hala nola [[Aitona-amonak|aitona-amonek]], [[osaba]]-izebek, [[lehengusu]]-lehengusinek... [[Familia]] mota hau [[kultura]] zehatz batzuetan maizago aurki dezakegu, non [[belaunaldi]] desberdinak [[etxe]] berean bizi diren eta elkarrekin harreman estuago bat mantentzen duten. [[Familia zabal|Familia zabalduek]] [[sozializazio]] sendoa eskaintzen diete kideei, bai emozionalki eta baita materialki ere.
* '''[[Genero]]''' '''berdineko bi [[Guraso|gurasoko]] [[familia]] edo [[familia]] homoparentala :''' Bi [[ama]] edo bi [[aita]] dituzten [[Familia|familiak]] dira. Geroz eta ohikoagoak dira eta gainera, [[Gizarte|gizarteak]] [[familia]] mota honi geroz eta aitorpen handiagoa ematen ari dio. [[Familia]] homoparentalak aniztasunaren eta [[Maitasun|maitasunaren]] [[adibide]] argia dira, eta [[eredu]] eder bat eskaintzen dute [[familia]] bakoitzaren balioa ulertzeko.
* '''[[Familia]]''' '''monoparentala ([[guraso]] bakarrekoa):''' [[Guraso]] bakar batek eta [[seme]]-[[Alaba|alabek]] osatzen dute. Egoera hau hainbat arrazoirengatik gerta daiteke, hala nola, [[Guraso|gurasoak]] [[Dibortzio|dibortziotzearen]] ondorioz, bikotekidearen [[Heriotza|heriotzaren]] ondorioz edo [[seme]]-[[Alaba|alabek]] 18 urte betetzean [[guraso]]<nowiki/> bakar batekin [[Bizi|bizitzea]] [[Erabaki|erabakitzen]] dutelako. [[Guraso]] bakarreko [[Familia|familien]] kideek maiz erronka bereziak izaten dituzte, baina baita harreman estuak eta [[elkartasun]] sendoagoak ere.
* '''[[Adopzio|Adopziozko]] [[familia]]:''' [[Seme]]-[[Alaba|alabak]] [[Biologia|biologikoki]] [[Guraso|gurasoengandik]] [[Jaiotza|jaio]] ez diren arren, [[familia]] izateko [[Maitasun|maitasunaren]] eta loturen bidez elkartu dira. [[Familia]] mota honek [[Maitasun|maitasunaren]] eta konpromisoaren balio [[Unibertsal|unibertsala]] islatzen du, eta garrantzitsua da azpimarratzea [[Adopzio|adopziozko]] [[seme]]-[[Alaba|alabak]] [[Familia|familiaren]] zati [[Balio|baliotsuak]] direla.
* '''[[Familia]]''' '''anitza (askotarikoa):''' Hainbat [[eredu]] eta osaketa mota barne hartzen ditu, adibidez, [[familia]] elkartuak ([[guraso]] berriak eta aurreko harremanetako [[seme]]-[[Alaba|alabak]] dituztenak), familia homoparentalak, [[Adopzio|adopziozko]] familiak, edo bizikidetza unitate desberdinak osatzen dituzten [[Familia|familiak]]. Guztiak dira garrantzitsuak eta bereziak, eta guztiak dira [[Maitasun|maitasuna]], elkarrekiko [[Errespetu|errespetua]] eta zaintza partekatzeko espazioak.[[Fitxategi:Captura de pantalla 2024-04-14 164854.png|thumb|Ba al dakizu [[familia]] hitza [[Latin|latinezko]] ''familia'' hitzetik datorrela, eta, hasiera batean, etxe bateko [[Zerbitzari|zerbitzariak]] eta kideak izendatzeko erabiltzen zela?]]
== Familiaren bilakaera gaur egunerarte ==
[[Historia|Historian]] zehar [[Familia|familiaren]] [[egitura]] eta [[Funtzio|funtzioak]] aldatu egin dira. Antzinako garaietan, [[Familia zabal|familia zabaldua]] ohikoena zen eta ekoizpen-unitate gisa ere funtzionatzen zuen. Gaur egun, [[gizarte]] [[Industria|industrialetan]] [[Familia nuklear|familia nuklearra]] nagusitu da, eta aldi berean, [[familia]] mota berriak sortu dira; hala nola, [[familia]] homoparentalak edo [[familia]] mistoak.
== Nola aldatu dira familiak? ==
[[Historia|Historian]] zehar [[Familia|familiaren]] [[Kontzeptu|kontzeptuua]] eta egitura aldatzen joan da [[Gizarte|gizarteearen]] behar eta [[Ohitura (argipena)|ohituretara]] egokituz. Gaur egun, [[Familia|familiak]] anitzak dira eta forma ugari har ditzazkete, beraz, ez dago [[familia]] bakar eta ideal bat, baizik eta hainbat [[Eredu (argipena)|eredu]] daude eta guztiak balio berekoak eta bereziak dira.
[[Mundu]] modernoan [[Familia|familiak]] [[aldaketa]] handiak izan dituzte, hainbat arrazoi direla medio, hala nola, gizartearen [[Aniztasun adierazle|aniztasuna]] handitzeagatik, [[Genero Berdintasunaren Europako Institutua|genero berdintasunaren]] aldeko borrokengatik, harreman eredu berri eta errealitate [[Ekonomia|ekonomi]]<nowiki/>koengatik... Hau dela eta, [[guraso]] heterosexualek eta [[Seme-alabak|seme-alabek]] osatzen duten familia tradizionala nahiz eta ohikoena izan, ez da aurki dezakegun familia mota bakarra. Beste eredu batzuk ere [[Gizarte|gizartean]] onartuak eta ohikoagoak bihurtzen ari dira, hala nola lehen aipaturiko familia monoparentalak, homoparentalak, adopziozko familiak edo elkartutako familiak.
[[Egun]], garrantzitsuena ez da familia egituraren forma, baizik eta familia kideek elkarrekiko [[Maitasun|maitasuna]], [[Errespetu|errespetua]] eta zaintza partekatzea. Familia guztiek, izan handi edo txiki, [[tradizional]] edo moderno, paper garrantzitsua betetzen dute norbanakoen garapenean eta [[zoriontasun]]<nowiki/>ean; eta nola ez ba, baita [[Gizarte|gizartean]] ere.
Zure familia ze motatakoa den geroz eta garrantzia txikiagoa dauka baldin eta maitasunean, elkarlanean eta elkartasunean oinarrituta badago. Maite ditugun pertsonek osatzen dute gure familia eta horrek bihurtzen du hain berezi eta garrantzitsu.
== Zergatik da garrantzitsua familia? ==
'''Familiak''' zaindu eta babestu egiten gaitu. Horretaz gain, balioak irakasten dizkigu, hala nola, [[Errespetu|errespetua]], [[Elkartasun|elkartasuna]] eta [[pazientzia]]. Gainera, gure ondoan daude une [[Zorion|zoriontsu]]<nowiki/>etan, [[Jai|ospakizun]]<nowiki/>etan eta [[Jai|jaietan,]] baina baita ere une [[gogor]] eta [[sufrimendu]]<nowiki/>etan; beraz, momentu oro beraiek hor egongo direla eta beraien [[laguntza]] eskuragarri daukazula dakizu.
== Familiaren garrantzia gizartean ==
[[Fitxategi:Captura_de_pantalla_2024-04-14_164854.png|thumb|Ba al dakizu zenbait animaliek familia taldeak osatzen dituztela eta batzuk, hala nola elefanteak, familia osoa elkarrekin ibiltzen direla.]]
Familia [[gizarte]]<nowiki/>aren oinarri da, pertsonen [[garapen]]<nowiki/>erako eta [[gizarte]] egonkortasunerako funtsezkoa. Hala ere, eredu [[tradizional]]<nowiki/>ek erronka berriei aurre egin behar diete, hala nola [[genero]]<nowiki/>en berdintasunei, migrazioei eta [[globalizazio]]<nowiki/>ari.
== Ze funtzio betetzen ditu familia batek? ==
'''Familia''' batek hainbat [[funtzio]] betetzen ditu, baina hauek izan daitezke garrantzitsuenak:
* [[Txikipedia:Hezkuntza|Hezkuntza]]: Etxean oinarrizko gauzak ikasten ditugu, adibidez: [[Maitasun|maitatzea]], [[Errespetu|errespetatzea]], elkarri laguntzea...
* Babesa: '''Familia''' [[beti]] gure alboan dago laguntzeko eta animatzeko.
* [[Elkarrekin]] egotea: [[Eguneroko bizitza]]<nowiki/>n momentu [[Politika|politak]] partekatzen ditugu, hala nola, [[Bazkari|bazkariak]], [[jolas]]<nowiki/>ak edo [[Opor|oporrak]].
* '''[[Ekonomia]]''': Kideek elkarren artean baliabideak partekatzen dituzte dauzkaten [[beharrak]] asetzeko.
* '''Gizarteratzea''': Haurrak [[Gizarte|gizartean]] parte hartzeko prestatzen ditu.
nsri6644puvvsbacvat7s6r00ackh1n
10005934
10005927
2024-12-20T15:40:30Z
Jmartinez292
168829
10005934
wikitext
text/x-wiki
<nowiki><div style="width: 100%; height: 350px; background-image: url('https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Family_Portrait.jpg/1200px-Family_Portrait.jpg?20100422212223'); background-size: cover; background-position: center; display: flex; justify-content: center; align-items: center; color: white; text-shadow: 2px 2px 4px rgba(0, 0, 0, 0.5);"> <div style="text-align: center; font-size: 40px; font-weight: bold; z-index: 1;"> <h1>Txikipedia</h1></nowiki> <nowiki><p>La familia detrás del conocimiento Txikipe</p></nowiki> <nowiki></div></nowiki> <nowiki></div></nowiki> {{BannerFamilia}}[[Fitxategi:Txikipedia-Familia.ogg|thumb]]
[[Fitxategi:US-hoosier-family.jpg|thumb]][[Txikipedia:Maitasun|maitasunagatik]], laguntzagatik eta [[Zaintza-lana|zaintzagatik]] elkarren artean lotuta dauden [[Pertsona|pertsonen]] taldea da. [[Familia]] batean, pertsonak [[Jaiotza|jaiotzagatik]], [[Ezkontza|ezkontzagatik]] edo [[Adopzio|adopziogatik]] erlazionatuta egon daitezke, baina [[familia]] gisa bizi diren oso gertuko [[lagun|lagunek]] osaturiko taldeak ere izan daitezke.
== Nortzuk osatzen dute familia? ==
'''Familietan''' egon daitezke:
* [[Aita]] eta [[ama]] ([[Guraso|gurasoak]]): [[Guraso|Gurasoak]] [[Familia|familiaren]] oinarri dira askotan. [[Aita]], [[ama]] edo biak biologikoak izan daitezke, adoptatuak edo beste familia [[Eredu (argipena)|eredu]] batzuetakoak. Euren [[rol]]<nowiki/>a familia gidatzea eta zaintzea izaten da. Gaur egun, bi [[aita]]<nowiki/>[[aita|z]] eta bi [[Ama|amaz]] osaturiko [[Guraso|gurasoak]] aurki ditzazkegu.
* Anai-[[Arreba|arrebak]]: [[Familia nuklear|Familia nuklearraren]] parte dira normalean eta askotan [[Harreman estu|harreman estua]] izaten dute . Euren arteko [[Maitasun|maitasuna]], laguntza eta batzuetan norgehiagoka ere aurki dezakegu, baina harreman horrek eragin handia du [[Pertsona|pertsonen]] [[Garapena|garapenean]].
* [[Aitona-amonak]]: [[Belaunaldi]] [[Zahar|zaharrenetakoa]] izanik, [[Aitona-amonak|aitona-amonek]] familiaren [[historia]] eta [[Tradizioa|tradizioak]] gordetzen laguntzen dute. Askotan, zaintza, aholkuak eta [[maitasun]] handia eskaintzen dute.
* [[Osaba|Osabak]] eta izebak: [[Aita|Aitaren]] edo [[Ama|amaren]] neba-[[Arreba|arrebak]] dira. [[Osaba]]-izebek harreman estua izan dezakete ilobekin, laguntzaile eta aholku-emaile gisa. [[Familia zabal|Familia zabalaren]] zati garrantzitsuak dira.
* [[Lehengusu]]-lehengusinak: Anai-[[Arreba|arrebekiko]] harremana ez badago, hauek [[Antzekotasun (argipena)|antzekotasun]] handiena daukaten kideak izan daitezke. [[Lehengusu]]-lehengusinak haurtzaroan jolaskide eta helduaroan lagun izan daitezke, familiako [[giro]]<nowiki/>a sendotuz.
* [[Familia]] batzuek beste kide bat bezala diren [[Maskota (animalia)|maskotak]] dituzte, hala nola; [[Txakur|txakurrak]], [[Katu|katuak]] edo beste [[Animalia|animaliaren]] bat.
== Zeintzuk dira familia motak? ==
* [[Familia nuklear|'''Familia nuklearra''']]''':''' [[Guraso|Gurasoek]] eta [[seme]]-[[Alaba|alabek]] osatzen dute. Hau da, [[ama]], [[aita]] eta haien ondorengoak elkarrekin bizi dira eta haien arteko harremana [[Familia|familiaren]] oinarri nagusia da. [[Eredu (argipena)|Eredu]] hau oso ohikoa da [[mundu]] osoan, nahiz eta beste [[familia]] mota batzuek geroz eta garrantzia handiagoa hartzen ari diren.
* [[Familia zabal|'''Familia zabaldua''']]''':''' [[Guraso]] eta [[seme]]-[[Alaba|alabez]] gain, beste [[Senideak|senide]] batzuk ere parte hartzen dute, hala nola [[Aitona-amonak|aitona-amonek]], [[osaba]]-izebek, [[lehengusu]]-lehengusinek... [[Familia]] mota hau [[kultura]] zehatz batzuetan maizago aurki dezakegu, non [[belaunaldi]] desberdinak [[etxe]] berean bizi diren eta elkarrekin harreman estuago bat mantentzen duten. [[Familia zabal|Familia zabalduek]] [[sozializazio]] sendoa eskaintzen diete kideei, bai emozionalki eta baita materialki ere.
* '''[[Genero]]''' '''berdineko bi [[Guraso|gurasoko]] [[familia]] edo [[familia]] homoparentala :''' Bi [[ama]] edo bi [[aita]] dituzten [[Familia|familiak]] dira. Geroz eta ohikoagoak dira eta gainera, [[Gizarte|gizarteak]] [[familia]] mota honi geroz eta aitorpen handiagoa ematen ari dio. [[Familia]] homoparentalak aniztasunaren eta [[Maitasun|maitasunaren]] [[adibide]] argia dira, eta [[eredu]] eder bat eskaintzen dute [[familia]] bakoitzaren balioa ulertzeko.
* '''[[Familia]]''' '''monoparentala ([[guraso]] bakarrekoa):''' [[Guraso]] bakar batek eta [[seme]]-[[Alaba|alabek]] osatzen dute. Egoera hau hainbat arrazoirengatik gerta daiteke, hala nola, [[Guraso|gurasoak]] [[Dibortzio|dibortziotzearen]] ondorioz, bikotekidearen [[Heriotza|heriotzaren]] ondorioz edo [[seme]]-[[Alaba|alabek]] 18 urte betetzean [[guraso]]<nowiki/> bakar batekin [[Bizi|bizitzea]] [[Erabaki|erabakitzen]] dutelako. [[Guraso]] bakarreko [[Familia|familien]] kideek maiz erronka bereziak izaten dituzte, baina baita harreman estuak eta [[elkartasun]] sendoagoak ere.
* '''[[Adopzio|Adopziozko]] [[familia]]:''' [[Seme]]-[[Alaba|alabak]] [[Biologia|biologikoki]] [[Guraso|gurasoengandik]] [[Jaiotza|jaio]] ez diren arren, [[familia]] izateko [[Maitasun|maitasunaren]] eta loturen bidez elkartu dira. [[Familia]] mota honek [[Maitasun|maitasunaren]] eta konpromisoaren balio [[Unibertsal|unibertsala]] islatzen du, eta garrantzitsua da azpimarratzea [[Adopzio|adopziozko]] [[seme]]-[[Alaba|alabak]] [[Familia|familiaren]] zati [[Balio|baliotsuak]] direla.
* '''[[Familia]]''' '''anitza (askotarikoa):''' Hainbat [[eredu]] eta osaketa mota barne hartzen ditu, adibidez, [[familia]] elkartuak ([[guraso]] berriak eta aurreko harremanetako [[seme]]-[[Alaba|alabak]] dituztenak), familia homoparentalak, [[Adopzio|adopziozko]] familiak, edo bizikidetza unitate desberdinak osatzen dituzten [[Familia|familiak]]. Guztiak dira garrantzitsuak eta bereziak, eta guztiak dira [[Maitasun|maitasuna]], elkarrekiko [[Errespetu|errespetua]] eta zaintza partekatzeko espazioak.[[Fitxategi:Captura de pantalla 2024-04-14 164854.png|thumb|Ba al dakizu [[familia]] hitza [[Latin|latinezko]] ''familia'' hitzetik datorrela, eta, hasiera batean, etxe bateko [[Zerbitzari|zerbitzariak]] eta kideak izendatzeko erabiltzen zela?]]
== Familiaren bilakaera gaur egunerarte ==
[[Historia|Historian]] zehar [[Familia|familiaren]] [[egitura]] eta [[Funtzio|funtzioak]] aldatu egin dira. Antzinako garaietan, [[Familia zabal|familia zabaldua]] ohikoena zen eta ekoizpen-unitate gisa ere funtzionatzen zuen. Gaur egun, [[gizarte]] [[Industria|industrialetan]] [[Familia nuklear|familia nuklearra]] nagusitu da, eta aldi berean, [[familia]] mota berriak sortu dira; hala nola, [[familia]] homoparentalak edo [[familia]] mistoak.
== Nola aldatu dira familiak? ==
[[Historia|Historian]] zehar [[Familia|familiaren]] [[Kontzeptu|kontzeptuua]] eta egitura aldatzen joan da [[Gizarte|gizarteearen]] behar eta [[Ohitura (argipena)|ohituretara]] egokituz. Gaur egun, [[Familia|familiak]] anitzak dira eta forma ugari har ditzazkete, beraz, ez dago [[familia]] bakar eta ideal bat, baizik eta hainbat [[Eredu (argipena)|eredu]] daude eta guztiak balio berekoak eta bereziak dira.
[[Mundu]] modernoan [[Familia|familiak]] [[aldaketa]] handiak izan dituzte, hainbat arrazoi direla medio, hala nola, gizartearen [[Aniztasun adierazle|aniztasuna]] handitzeagatik, [[Genero Berdintasunaren Europako Institutua|genero berdintasunaren]] aldeko borrokengatik, harreman eredu berri eta errealitate [[Ekonomia|ekonomi]]<nowiki/>koengatik... Hau dela eta, [[guraso]] heterosexualek eta [[Seme-alabak|seme-alabek]] osatzen duten familia tradizionala nahiz eta ohikoena izan, ez da aurki dezakegun familia mota bakarra. Beste eredu batzuk ere [[Gizarte|gizartean]] onartuak eta ohikoagoak bihurtzen ari dira, hala nola lehen aipaturiko familia monoparentalak, homoparentalak, adopziozko familiak edo elkartutako familiak.
[[Egun]], garrantzitsuena ez da familia egituraren forma, baizik eta familia kideek elkarrekiko [[Maitasun|maitasuna]], [[Errespetu|errespetua]] eta zaintza partekatzea. Familia guztiek, izan handi edo txiki, [[tradizional]] edo moderno, paper garrantzitsua betetzen dute norbanakoen garapenean eta [[zoriontasun]]<nowiki/>ean; eta nola ez ba, baita [[Gizarte|gizartean]] ere.
Zure familia ze motatakoa den geroz eta garrantzia txikiagoa dauka baldin eta maitasunean, elkarlanean eta elkartasunean oinarrituta badago. Maite ditugun pertsonek osatzen dute gure familia eta horrek bihurtzen du hain berezi eta garrantzitsu.
== Zergatik da garrantzitsua familia? ==
'''Familiak''' zaindu eta babestu egiten gaitu. Horretaz gain, balioak irakasten dizkigu, hala nola, [[Errespetu|errespetua]], [[Elkartasun|elkartasuna]] eta [[pazientzia]]. Gainera, gure ondoan daude une [[Zorion|zoriontsu]]<nowiki/>etan, [[Jai|ospakizun]]<nowiki/>etan eta [[Jai|jaietan,]] baina baita ere une [[gogor]] eta [[sufrimendu]]<nowiki/>etan; beraz, momentu oro beraiek hor egongo direla eta beraien [[laguntza]] eskuragarri daukazula dakizu.
== Familiaren garrantzia gizartean ==
[[Fitxategi:Captura_de_pantalla_2024-04-14_164854.png|thumb|Ba al dakizu zenbait animaliek familia taldeak osatzen dituztela eta batzuk, hala nola elefanteak, familia osoa elkarrekin ibiltzen direla.]]
Familia [[gizarte]]<nowiki/>aren oinarri da, pertsonen [[garapen]]<nowiki/>erako eta [[gizarte]] egonkortasunerako funtsezkoa. Hala ere, eredu [[tradizional]]<nowiki/>ek erronka berriei aurre egin behar diete, hala nola [[genero]]<nowiki/>en berdintasunei, migrazioei eta [[globalizazio]]<nowiki/>ari.
== Ze funtzio betetzen ditu familia batek? ==
'''Familia''' batek hainbat [[funtzio]] betetzen ditu, baina hauek izan daitezke garrantzitsuenak:
* [[Txikipedia:Hezkuntza|Hezkuntza]]: Etxean oinarrizko gauzak ikasten ditugu, adibidez: [[Maitasun|maitatzea]], [[Errespetu|errespetatzea]], elkarri laguntzea...
* Babesa: '''Familia''' [[beti]] gure alboan dago laguntzeko eta animatzeko.
* [[Elkarrekin]] egotea: [[Eguneroko bizitza]]<nowiki/>n momentu [[Politika|politak]] partekatzen ditugu, hala nola, [[Bazkari|bazkariak]], [[jolas]]<nowiki/>ak edo [[Opor|oporrak]].
* '''[[Ekonomia]]''': Kideek elkarren artean baliabideak partekatzen dituzte dauzkaten [[beharrak]] asetzeko.
* '''Gizarteratzea''': Haurrak [[Gizarte|gizartean]] parte hartzeko prestatzen ditu.
7hh7lz5lvvuh80cybih0b7z5xcqownd
10005963
10005934
2024-12-20T16:01:08Z
Jmartinez292
168829
10005963
wikitext
text/x-wiki
{{BannerFamilia}} [[Fitxategi:Txikipedia-Familia.ogg|thumb]]
[[Fitxategi:US-hoosier-family.jpg|thumb]][[Txikipedia:Maitasun|maitasunagatik]], laguntzagatik eta [[Zaintza-lana|zaintzagatik]] elkarren artean lotuta dauden [[Pertsona|pertsonen]] taldea da. [[Familia]] batean, pertsonak [[Jaiotza|jaiotzagatik]], [[Ezkontza|ezkontzagatik]] edo [[Adopzio|adopziogatik]] erlazionatuta egon daitezke, baina [[familia]] gisa bizi diren oso gertuko [[lagun|lagunek]] osaturiko taldeak ere izan daitezke.
== Nortzuk osatzen dute familia? ==
'''Familietan''' egon daitezke:
* [[Aita]] eta [[ama]] ([[Guraso|gurasoak]]): [[Guraso|Gurasoak]] [[Familia|familiaren]] oinarri dira askotan. [[Aita]], [[ama]] edo biak biologikoak izan daitezke, adoptatuak edo beste familia [[Eredu (argipena)|eredu]] batzuetakoak. Euren [[rol]]<nowiki/>a familia gidatzea eta zaintzea izaten da. Gaur egun, bi [[aita]]<nowiki/>[[aita|z]] eta bi [[Ama|amaz]] osaturiko [[Guraso|gurasoak]] aurki ditzazkegu.
* Anai-[[Arreba|arrebak]]: [[Familia nuklear|Familia nuklearraren]] parte dira normalean eta askotan [[Harreman estu|harreman estua]] izaten dute . Euren arteko [[Maitasun|maitasuna]], laguntza eta batzuetan norgehiagoka ere aurki dezakegu, baina harreman horrek eragin handia du [[Pertsona|pertsonen]] [[Garapena|garapenean]].
* [[Aitona-amonak]]: [[Belaunaldi]] [[Zahar|zaharrenetakoa]] izanik, [[Aitona-amonak|aitona-amonek]] familiaren [[historia]] eta [[Tradizioa|tradizioak]] gordetzen laguntzen dute. Askotan, zaintza, aholkuak eta [[maitasun]] handia eskaintzen dute.
* [[Osaba|Osabak]] eta izebak: [[Aita|Aitaren]] edo [[Ama|amaren]] neba-[[Arreba|arrebak]] dira. [[Osaba]]-izebek harreman estua izan dezakete ilobekin, laguntzaile eta aholku-emaile gisa. [[Familia zabal|Familia zabalaren]] zati garrantzitsuak dira.
* [[Lehengusu]]-lehengusinak: Anai-[[Arreba|arrebekiko]] harremana ez badago, hauek [[Antzekotasun (argipena)|antzekotasun]] handiena daukaten kideak izan daitezke. [[Lehengusu]]-lehengusinak haurtzaroan jolaskide eta helduaroan lagun izan daitezke, familiako [[giro]]<nowiki/>a sendotuz.
* [[Familia]] batzuek beste kide bat bezala diren [[Maskota (animalia)|maskotak]] dituzte, hala nola; [[Txakur|txakurrak]], [[Katu|katuak]] edo beste [[Animalia|animaliaren]] bat.
== Zeintzuk dira familia motak? ==
* [[Familia nuklear|'''Familia nuklearra''']]''':''' [[Guraso|Gurasoek]] eta [[seme]]-[[Alaba|alabek]] osatzen dute. Hau da, [[ama]], [[aita]] eta haien ondorengoak elkarrekin bizi dira eta haien arteko harremana [[Familia|familiaren]] oinarri nagusia da. [[Eredu (argipena)|Eredu]] hau oso ohikoa da [[mundu]] osoan, nahiz eta beste [[familia]] mota batzuek geroz eta garrantzia handiagoa hartzen ari diren.
* [[Familia zabal|'''Familia zabaldua''']]''':''' [[Guraso]] eta [[seme]]-[[Alaba|alabez]] gain, beste [[Senideak|senide]] batzuk ere parte hartzen dute, hala nola [[Aitona-amonak|aitona-amonek]], [[osaba]]-izebek, [[lehengusu]]-lehengusinek... [[Familia]] mota hau [[kultura]] zehatz batzuetan maizago aurki dezakegu, non [[belaunaldi]] desberdinak [[etxe]] berean bizi diren eta elkarrekin harreman estuago bat mantentzen duten. [[Familia zabal|Familia zabalduek]] [[sozializazio]] sendoa eskaintzen diete kideei, bai emozionalki eta baita materialki ere.
* '''[[Genero]]''' '''berdineko bi [[Guraso|gurasoko]] [[familia]] edo [[familia]] homoparentala :''' Bi [[ama]] edo bi [[aita]] dituzten [[Familia|familiak]] dira. Geroz eta ohikoagoak dira eta gainera, [[Gizarte|gizarteak]] [[familia]] mota honi geroz eta aitorpen handiagoa ematen ari dio. [[Familia]] homoparentalak aniztasunaren eta [[Maitasun|maitasunaren]] [[adibide]] argia dira, eta [[eredu]] eder bat eskaintzen dute [[familia]] bakoitzaren balioa ulertzeko.
* '''[[Familia]]''' '''monoparentala ([[guraso]] bakarrekoa):''' [[Guraso]] bakar batek eta [[seme]]-[[Alaba|alabek]] osatzen dute. Egoera hau hainbat arrazoirengatik gerta daiteke, hala nola, [[Guraso|gurasoak]] [[Dibortzio|dibortziotzearen]] ondorioz, bikotekidearen [[Heriotza|heriotzaren]] ondorioz edo [[seme]]-[[Alaba|alabek]] 18 urte betetzean [[guraso]]<nowiki/> bakar batekin [[Bizi|bizitzea]] [[Erabaki|erabakitzen]] dutelako. [[Guraso]] bakarreko [[Familia|familien]] kideek maiz erronka bereziak izaten dituzte, baina baita harreman estuak eta [[elkartasun]] sendoagoak ere.
* '''[[Adopzio|Adopziozko]] [[familia]]:''' [[Seme]]-[[Alaba|alabak]] [[Biologia|biologikoki]] [[Guraso|gurasoengandik]] [[Jaiotza|jaio]] ez diren arren, [[familia]] izateko [[Maitasun|maitasunaren]] eta loturen bidez elkartu dira. [[Familia]] mota honek [[Maitasun|maitasunaren]] eta konpromisoaren balio [[Unibertsal|unibertsala]] islatzen du, eta garrantzitsua da azpimarratzea [[Adopzio|adopziozko]] [[seme]]-[[Alaba|alabak]] [[Familia|familiaren]] zati [[Balio|baliotsuak]] direla.
* '''[[Familia]]''' '''anitza (askotarikoa):''' Hainbat [[eredu]] eta osaketa mota barne hartzen ditu, adibidez, [[familia]] elkartuak ([[guraso]] berriak eta aurreko harremanetako [[seme]]-[[Alaba|alabak]] dituztenak), familia homoparentalak, [[Adopzio|adopziozko]] familiak, edo bizikidetza unitate desberdinak osatzen dituzten [[Familia|familiak]]. Guztiak dira garrantzitsuak eta bereziak, eta guztiak dira [[Maitasun|maitasuna]], elkarrekiko [[Errespetu|errespetua]] eta zaintza partekatzeko espazioak.[[Fitxategi:Captura de pantalla 2024-04-14 164854.png|thumb|Ba al dakizu [[familia]] hitza [[Latin|latinezko]] ''familia'' hitzetik datorrela, eta, hasiera batean, etxe bateko [[Zerbitzari|zerbitzariak]] eta kideak izendatzeko erabiltzen zela?]]
== Familiaren bilakaera gaur egunerarte ==
[[Historia|Historian]] zehar [[Familia|familiaren]] [[egitura]] eta [[Funtzio|funtzioak]] aldatu egin dira. Antzinako garaietan, [[Familia zabal|familia zabaldua]] ohikoena zen eta ekoizpen-unitate gisa ere funtzionatzen zuen. Gaur egun, [[gizarte]] [[Industria|industrialetan]] [[Familia nuklear|familia nuklearra]] nagusitu da, eta aldi berean, [[familia]] mota berriak sortu dira; hala nola, [[familia]] homoparentalak edo [[familia]] mistoak.
== Nola aldatu dira familiak? ==
[[Historia|Historian]] zehar [[Familia|familiaren]] [[Kontzeptu|kontzeptuua]] eta egitura aldatzen joan da [[Gizarte|gizarteearen]] behar eta [[Ohitura (argipena)|ohituretara]] egokituz. Gaur egun, [[Familia|familiak]] anitzak dira eta forma ugari har ditzazkete, beraz, ez dago [[familia]] bakar eta ideal bat, baizik eta hainbat [[Eredu (argipena)|eredu]] daude eta guztiak balio berekoak eta bereziak dira.
[[Mundu]] modernoan [[Familia|familiak]] [[aldaketa]] handiak izan dituzte, hainbat arrazoi direla medio, hala nola, gizartearen [[Aniztasun adierazle|aniztasuna]] handitzeagatik, [[Genero Berdintasunaren Europako Institutua|genero berdintasunaren]] aldeko borrokengatik, harreman eredu berri eta errealitate [[Ekonomia|ekonomi]]<nowiki/>koengatik... Hau dela eta, [[guraso]] heterosexualek eta [[Seme-alabak|seme-alabek]] osatzen duten familia tradizionala nahiz eta ohikoena izan, ez da aurki dezakegun familia mota bakarra. Beste eredu batzuk ere [[Gizarte|gizartean]] onartuak eta ohikoagoak bihurtzen ari dira, hala nola lehen aipaturiko familia monoparentalak, homoparentalak, adopziozko familiak edo elkartutako familiak.
[[Egun]], garrantzitsuena ez da familia egituraren forma, baizik eta familia kideek elkarrekiko [[Maitasun|maitasuna]], [[Errespetu|errespetua]] eta zaintza partekatzea. Familia guztiek, izan handi edo txiki, [[tradizional]] edo moderno, paper garrantzitsua betetzen dute norbanakoen garapenean eta [[zoriontasun]]<nowiki/>ean; eta nola ez ba, baita [[Gizarte|gizartean]] ere.
Zure familia ze motatakoa den geroz eta garrantzia txikiagoa dauka baldin eta maitasunean, elkarlanean eta elkartasunean oinarrituta badago. Maite ditugun pertsonek osatzen dute gure familia eta horrek bihurtzen du hain berezi eta garrantzitsu.
== Zergatik da garrantzitsua familia? ==
'''Familiak''' zaindu eta babestu egiten gaitu. Horretaz gain, balioak irakasten dizkigu, hala nola, [[Errespetu|errespetua]], [[Elkartasun|elkartasuna]] eta [[pazientzia]]. Gainera, gure ondoan daude une [[Zorion|zoriontsu]]<nowiki/>etan, [[Jai|ospakizun]]<nowiki/>etan eta [[Jai|jaietan,]] baina baita ere une [[gogor]] eta [[sufrimendu]]<nowiki/>etan; beraz, momentu oro beraiek hor egongo direla eta beraien [[laguntza]] eskuragarri daukazula dakizu.
== Familiaren garrantzia gizartean ==
[[Fitxategi:Captura_de_pantalla_2024-04-14_164854.png|thumb|Ba al dakizu zenbait animaliek familia taldeak osatzen dituztela eta batzuk, hala nola elefanteak, familia osoa elkarrekin ibiltzen direla.]]
Familia [[gizarte]]<nowiki/>aren oinarri da, pertsonen [[garapen]]<nowiki/>erako eta [[gizarte]] egonkortasunerako funtsezkoa. Hala ere, eredu [[tradizional]]<nowiki/>ek erronka berriei aurre egin behar diete, hala nola [[genero]]<nowiki/>en berdintasunei, migrazioei eta [[globalizazio]]<nowiki/>ari.
== Ze funtzio betetzen ditu familia batek? ==
'''Familia''' batek hainbat [[funtzio]] betetzen ditu, baina hauek izan daitezke garrantzitsuenak:
* [[Txikipedia:Hezkuntza|Hezkuntza]]: Etxean oinarrizko gauzak ikasten ditugu, adibidez: [[Maitasun|maitatzea]], [[Errespetu|errespetatzea]], elkarri laguntzea...
* Babesa: '''Familia''' [[beti]] gure alboan dago laguntzeko eta animatzeko.
* [[Elkarrekin]] egotea: [[Eguneroko bizitza]]<nowiki/>n momentu [[Politika|politak]] partekatzen ditugu, hala nola, [[Bazkari|bazkariak]], [[jolas]]<nowiki/>ak edo [[Opor|oporrak]].
* '''[[Ekonomia]]''': Kideek elkarren artean baliabideak partekatzen dituzte dauzkaten [[beharrak]] asetzeko.
* '''Gizarteratzea''': Haurrak [[Gizarte|gizartean]] parte hartzeko prestatzen ditu.
py2uxhscpw36f99rxpjtp8ls3183owq
10005968
10005963
2024-12-20T16:04:45Z
Jmartinez292
168829
10005968
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Txikipedia-Familia.ogg|thumb]]
[[Fitxategi:US-hoosier-family.jpg|thumb]][[Txikipedia:Maitasun|maitasunagatik]], laguntzagatik eta [[Zaintza-lana|zaintzagatik]] elkarren artean lotuta dauden [[Pertsona|pertsonen]] taldea da. [[Familia]] batean, pertsonak [[Jaiotza|jaiotzagatik]], [[Ezkontza|ezkontzagatik]] edo [[Adopzio|adopziogatik]] erlazionatuta egon daitezke, baina [[familia]] gisa bizi diren oso gertuko [[lagun|lagunek]] osaturiko taldeak ere izan daitezke.
== Nortzuk osatzen dute familia? ==
'''Familietan''' egon daitezke:
* [[Aita]] eta [[ama]] ([[Guraso|gurasoak]]): [[Guraso|Gurasoak]] [[Familia|familiaren]] oinarri dira askotan. [[Aita]], [[ama]] edo biak biologikoak izan daitezke, adoptatuak edo beste familia [[Eredu (argipena)|eredu]] batzuetakoak. Euren [[rol]]<nowiki/>a familia gidatzea eta zaintzea izaten da. Gaur egun, bi [[aita]]<nowiki/>[[aita|z]] eta bi [[Ama|amaz]] osaturiko [[Guraso|gurasoak]] aurki ditzazkegu.
* Anai-[[Arreba|arrebak]]: [[Familia nuklear|Familia nuklearraren]] parte dira normalean eta askotan [[Harreman estu|harreman estua]] izaten dute . Euren arteko [[Maitasun|maitasuna]], laguntza eta batzuetan norgehiagoka ere aurki dezakegu, baina harreman horrek eragin handia du [[Pertsona|pertsonen]] [[Garapena|garapenean]].
* [[Aitona-amonak]]: [[Belaunaldi]] [[Zahar|zaharrenetakoa]] izanik, [[Aitona-amonak|aitona-amonek]] familiaren [[historia]] eta [[Tradizioa|tradizioak]] gordetzen laguntzen dute. Askotan, zaintza, aholkuak eta [[maitasun]] handia eskaintzen dute.
* [[Osaba|Osabak]] eta izebak: [[Aita|Aitaren]] edo [[Ama|amaren]] neba-[[Arreba|arrebak]] dira. [[Osaba]]-izebek harreman estua izan dezakete ilobekin, laguntzaile eta aholku-emaile gisa. [[Familia zabal|Familia zabalaren]] zati garrantzitsuak dira.
* [[Lehengusu]]-lehengusinak: Anai-[[Arreba|arrebekiko]] harremana ez badago, hauek [[Antzekotasun (argipena)|antzekotasun]] handiena daukaten kideak izan daitezke. [[Lehengusu]]-lehengusinak haurtzaroan jolaskide eta helduaroan lagun izan daitezke, familiako [[giro]]<nowiki/>a sendotuz.
* [[Familia]] batzuek beste kide bat bezala diren [[Maskota (animalia)|maskotak]] dituzte, hala nola; [[Txakur|txakurrak]], [[Katu|katuak]] edo beste [[Animalia|animaliaren]] bat.
== Zeintzuk dira familia motak? ==
* [[Familia nuklear|'''Familia nuklearra''']]''':''' [[Guraso|Gurasoek]] eta [[seme]]-[[Alaba|alabek]] osatzen dute. Hau da, [[ama]], [[aita]] eta haien ondorengoak elkarrekin bizi dira eta haien arteko harremana [[Familia|familiaren]] oinarri nagusia da. [[Eredu (argipena)|Eredu]] hau oso ohikoa da [[mundu]] osoan, nahiz eta beste [[familia]] mota batzuek geroz eta garrantzia handiagoa hartzen ari diren.
* [[Familia zabal|'''Familia zabaldua''']]''':''' [[Guraso]] eta [[seme]]-[[Alaba|alabez]] gain, beste [[Senideak|senide]] batzuk ere parte hartzen dute, hala nola [[Aitona-amonak|aitona-amonek]], [[osaba]]-izebek, [[lehengusu]]-lehengusinek... [[Familia]] mota hau [[kultura]] zehatz batzuetan maizago aurki dezakegu, non [[belaunaldi]] desberdinak [[etxe]] berean bizi diren eta elkarrekin harreman estuago bat mantentzen duten. [[Familia zabal|Familia zabalduek]] [[sozializazio]] sendoa eskaintzen diete kideei, bai emozionalki eta baita materialki ere.
* '''[[Genero]]''' '''berdineko bi [[Guraso|gurasoko]] [[familia]] edo [[familia]] homoparentala :''' Bi [[ama]] edo bi [[aita]] dituzten [[Familia|familiak]] dira. Geroz eta ohikoagoak dira eta gainera, [[Gizarte|gizarteak]] [[familia]] mota honi geroz eta aitorpen handiagoa ematen ari dio. [[Familia]] homoparentalak aniztasunaren eta [[Maitasun|maitasunaren]] [[adibide]] argia dira, eta [[eredu]] eder bat eskaintzen dute [[familia]] bakoitzaren balioa ulertzeko.
* '''[[Familia]]''' '''monoparentala ([[guraso]] bakarrekoa):''' [[Guraso]] bakar batek eta [[seme]]-[[Alaba|alabek]] osatzen dute. Egoera hau hainbat arrazoirengatik gerta daiteke, hala nola, [[Guraso|gurasoak]] [[Dibortzio|dibortziotzearen]] ondorioz, bikotekidearen [[Heriotza|heriotzaren]] ondorioz edo [[seme]]-[[Alaba|alabek]] 18 urte betetzean [[guraso]]<nowiki/> bakar batekin [[Bizi|bizitzea]] [[Erabaki|erabakitzen]] dutelako. [[Guraso]] bakarreko [[Familia|familien]] kideek maiz erronka bereziak izaten dituzte, baina baita harreman estuak eta [[elkartasun]] sendoagoak ere.
* '''[[Adopzio|Adopziozko]] [[familia]]:''' [[Seme]]-[[Alaba|alabak]] [[Biologia|biologikoki]] [[Guraso|gurasoengandik]] [[Jaiotza|jaio]] ez diren arren, [[familia]] izateko [[Maitasun|maitasunaren]] eta loturen bidez elkartu dira. [[Familia]] mota honek [[Maitasun|maitasunaren]] eta konpromisoaren balio [[Unibertsal|unibertsala]] islatzen du, eta garrantzitsua da azpimarratzea [[Adopzio|adopziozko]] [[seme]]-[[Alaba|alabak]] [[Familia|familiaren]] zati [[Balio|baliotsuak]] direla.
* '''[[Familia]]''' '''anitza (askotarikoa):''' Hainbat [[eredu]] eta osaketa mota barne hartzen ditu, adibidez, [[familia]] elkartuak ([[guraso]] berriak eta aurreko harremanetako [[seme]]-[[Alaba|alabak]] dituztenak), familia homoparentalak, [[Adopzio|adopziozko]] familiak, edo bizikidetza unitate desberdinak osatzen dituzten [[Familia|familiak]]. Guztiak dira garrantzitsuak eta bereziak, eta guztiak dira [[Maitasun|maitasuna]], elkarrekiko [[Errespetu|errespetua]] eta zaintza partekatzeko espazioak.[[Fitxategi:Captura de pantalla 2024-04-14 164854.png|thumb|Ba al dakizu [[familia]] hitza [[Latin|latinezko]] ''familia'' hitzetik datorrela, eta, hasiera batean, etxe bateko [[Zerbitzari|zerbitzariak]] eta kideak izendatzeko erabiltzen zela?]]
== Familiaren bilakaera gaur egunerarte ==
[[Historia|Historian]] zehar [[Familia|familiaren]] [[egitura]] eta [[Funtzio|funtzioak]] aldatu egin dira. Antzinako garaietan, [[Familia zabal|familia zabaldua]] ohikoena zen eta ekoizpen-unitate gisa ere funtzionatzen zuen. Gaur egun, [[gizarte]] [[Industria|industrialetan]] [[Familia nuklear|familia nuklearra]] nagusitu da, eta aldi berean, [[familia]] mota berriak sortu dira; hala nola, [[familia]] homoparentalak edo [[familia]] mistoak.
== Nola aldatu dira familiak? ==
[[Historia|Historian]] zehar [[Familia|familiaren]] [[Kontzeptu|kontzeptuua]] eta egitura aldatzen joan da [[Gizarte|gizarteearen]] behar eta [[Ohitura (argipena)|ohituretara]] egokituz. Gaur egun, [[Familia|familiak]] anitzak dira eta forma ugari har ditzazkete, beraz, ez dago [[familia]] bakar eta ideal bat, baizik eta hainbat [[Eredu (argipena)|eredu]] daude eta guztiak balio berekoak eta bereziak dira.
[[Mundu]] modernoan [[Familia|familiak]] [[aldaketa]] handiak izan dituzte, hainbat arrazoi direla medio, hala nola, gizartearen [[Aniztasun adierazle|aniztasuna]] handitzeagatik, [[Genero Berdintasunaren Europako Institutua|genero berdintasunaren]] aldeko borrokengatik, harreman eredu berri eta errealitate [[Ekonomia|ekonomi]]<nowiki/>koengatik... Hau dela eta, [[guraso]] heterosexualek eta [[Seme-alabak|seme-alabek]] osatzen duten familia tradizionala nahiz eta ohikoena izan, ez da aurki dezakegun familia mota bakarra. Beste eredu batzuk ere [[Gizarte|gizartean]] onartuak eta ohikoagoak bihurtzen ari dira, hala nola lehen aipaturiko familia monoparentalak, homoparentalak, adopziozko familiak edo elkartutako familiak.
[[Egun]], garrantzitsuena ez da familia egituraren forma, baizik eta familia kideek elkarrekiko [[Maitasun|maitasuna]], [[Errespetu|errespetua]] eta zaintza partekatzea. Familia guztiek, izan handi edo txiki, [[tradizional]] edo moderno, paper garrantzitsua betetzen dute norbanakoen garapenean eta [[zoriontasun]]<nowiki/>ean; eta nola ez ba, baita [[Gizarte|gizartean]] ere.
Zure familia ze motatakoa den geroz eta garrantzia txikiagoa dauka baldin eta maitasunean, elkarlanean eta elkartasunean oinarrituta badago. Maite ditugun pertsonek osatzen dute gure familia eta horrek bihurtzen du hain berezi eta garrantzitsu.
== Zergatik da garrantzitsua familia? ==
'''Familiak''' zaindu eta babestu egiten gaitu. Horretaz gain, balioak irakasten dizkigu, hala nola, [[Errespetu|errespetua]], [[Elkartasun|elkartasuna]] eta [[pazientzia]]. Gainera, gure ondoan daude une [[Zorion|zoriontsu]]<nowiki/>etan, [[Jai|ospakizun]]<nowiki/>etan eta [[Jai|jaietan,]] baina baita ere une [[gogor]] eta [[sufrimendu]]<nowiki/>etan; beraz, momentu oro beraiek hor egongo direla eta beraien [[laguntza]] eskuragarri daukazula dakizu.
== Familiaren garrantzia gizartean ==
[[Fitxategi:Captura_de_pantalla_2024-04-14_164854.png|thumb|Ba al dakizu zenbait animaliek familia taldeak osatzen dituztela eta batzuk, hala nola elefanteak, familia osoa elkarrekin ibiltzen direla.]]
Familia [[gizarte]]<nowiki/>aren oinarri da, pertsonen [[garapen]]<nowiki/>erako eta [[gizarte]] egonkortasunerako funtsezkoa. Hala ere, eredu [[tradizional]]<nowiki/>ek erronka berriei aurre egin behar diete, hala nola [[genero]]<nowiki/>en berdintasunei, migrazioei eta [[globalizazio]]<nowiki/>ari.
== Ze funtzio betetzen ditu familia batek? ==
'''Familia''' batek hainbat [[funtzio]] betetzen ditu, baina hauek izan daitezke garrantzitsuenak:
* [[Txikipedia:Hezkuntza|Hezkuntza]]: Etxean oinarrizko gauzak ikasten ditugu, adibidez: [[Maitasun|maitatzea]], [[Errespetu|errespetatzea]], elkarri laguntzea...
* Babesa: '''Familia''' [[beti]] gure alboan dago laguntzeko eta animatzeko.
* [[Elkarrekin]] egotea: [[Eguneroko bizitza]]<nowiki/>n momentu [[Politika|politak]] partekatzen ditugu, hala nola, [[Bazkari|bazkariak]], [[jolas]]<nowiki/>ak edo [[Opor|oporrak]].
* '''[[Ekonomia]]''': Kideek elkarren artean baliabideak partekatzen dituzte dauzkaten [[beharrak]] asetzeko.
* '''Gizarteratzea''': Haurrak [[Gizarte|gizartean]] parte hartzeko prestatzen ditu.
bjp6btqmm1zo14ecr30siskz0qjpd38
10005980
10005968
2024-12-20T16:13:52Z
Koldo12
160103
10005980
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|US-hoosier-family.jpg}}[[Fitxategi:Txikipedia-Familia.ogg|thumb]]
[[Fitxategi:US-hoosier-family.jpg|thumb]]Familia [[Txikipedia:Maitasun|maitasunagatik]], laguntzagatik eta [[Zaintza-lana|zaintzagatik]] elkarren artean lotuta dauden [[Pertsona|pertsonen]] taldea da. [[Familia]] batean, pertsonak [[Jaiotza|jaiotzagatik]], [[Ezkontza|ezkontzagatik]] edo [[Adopzio|adopziogatik]] erlazionatuta egon daitezke, baina [[familia]] gisa bizi diren oso gertuko [[lagun|lagunek]] osaturiko taldeak ere izan daitezke.
== Nortzuk osatzen dute familia? ==
'''Familietan''' egon daitezke:
* [[Aita]] eta [[ama]] ([[Guraso|gurasoak]]): [[Guraso|Gurasoak]] [[Familia|familiaren]] oinarri dira askotan. [[Aita]], [[ama]] edo biak biologikoak izan daitezke, adoptatuak edo beste familia [[Eredu (argipena)|eredu]] batzuetakoak. Euren [[rol]]<nowiki/>a familia gidatzea eta zaintzea izaten da. Gaur egun, bi [[aita]]<nowiki/>[[aita|z]] eta bi [[Ama|amaz]] osaturiko [[Guraso|gurasoak]] aurki ditzazkegu.
* Anai-[[Arreba|arrebak]]: [[Familia nuklear|Familia nuklearraren]] parte dira normalean eta askotan [[Harreman estu|harreman estua]] izaten dute . Euren arteko [[Maitasun|maitasuna]], laguntza eta batzuetan norgehiagoka ere aurki dezakegu, baina harreman horrek eragin handia du [[Pertsona|pertsonen]] [[Garapena|garapenean]].
* [[Aitona-amonak]]: [[Belaunaldi]] [[Zahar|zaharrenetakoa]] izanik, [[Aitona-amonak|aitona-amonek]] familiaren [[historia]] eta [[Tradizioa|tradizioak]] gordetzen laguntzen dute. Askotan, zaintza, aholkuak eta [[maitasun]] handia eskaintzen dute.
* [[Osaba|Osabak]] eta izebak: [[Aita|Aitaren]] edo [[Ama|amaren]] neba-[[Arreba|arrebak]] dira. [[Osaba]]-izebek harreman estua izan dezakete ilobekin, laguntzaile eta aholku-emaile gisa. [[Familia zabal|Familia zabalaren]] zati garrantzitsuak dira.
* [[Lehengusu]]-lehengusinak: Anai-[[Arreba|arrebekiko]] harremana ez badago, hauek [[Antzekotasun (argipena)|antzekotasun]] handiena daukaten kideak izan daitezke. [[Lehengusu]]-lehengusinak haurtzaroan jolaskide eta helduaroan lagun izan daitezke, familiako [[giro]]<nowiki/>a sendotuz.
* [[Familia]] batzuek beste kide bat bezala diren [[Maskota (animalia)|maskotak]] dituzte, hala nola; [[Txakur|txakurrak]], [[Katu|katuak]] edo beste [[Animalia|animaliaren]] bat.
== Zeintzuk dira familia motak? ==
* [[Familia nuklear|'''Familia nuklearra''']]''':''' [[Guraso|Gurasoek]] eta [[seme]]-[[Alaba|alabek]] osatzen dute. Hau da, [[ama]], [[aita]] eta haien ondorengoak elkarrekin bizi dira eta haien arteko harremana [[Familia|familiaren]] oinarri nagusia da. [[Eredu (argipena)|Eredu]] hau oso ohikoa da [[mundu]] osoan, nahiz eta beste [[familia]] mota batzuek geroz eta garrantzia handiagoa hartzen ari diren.
* [[Familia zabal|'''Familia zabaldua''']]''':''' [[Guraso]] eta [[seme]]-[[Alaba|alabez]] gain, beste [[Senideak|senide]] batzuk ere parte hartzen dute, hala nola [[Aitona-amonak|aitona-amonek]], [[osaba]]-izebek, [[lehengusu]]-lehengusinek... [[Familia]] mota hau [[kultura]] zehatz batzuetan maizago aurki dezakegu, non [[belaunaldi]] desberdinak [[etxe]] berean bizi diren eta elkarrekin harreman estuago bat mantentzen duten. [[Familia zabal|Familia zabalduek]] [[sozializazio]] sendoa eskaintzen diete kideei, bai emozionalki eta baita materialki ere.
* '''[[Genero]]''' '''berdineko bi [[Guraso|gurasoko]] [[familia]] edo [[familia]] homoparentala :''' Bi [[ama]] edo bi [[aita]] dituzten [[Familia|familiak]] dira. Geroz eta ohikoagoak dira eta gainera, [[Gizarte|gizarteak]] [[familia]] mota honi geroz eta aitorpen handiagoa ematen ari dio. [[Familia]] homoparentalak aniztasunaren eta [[Maitasun|maitasunaren]] [[adibide]] argia dira, eta [[eredu]] eder bat eskaintzen dute [[familia]] bakoitzaren balioa ulertzeko.
* '''[[Familia]]''' '''monoparentala ([[guraso]] bakarrekoa):''' [[Guraso]] bakar batek eta [[seme]]-[[Alaba|alabek]] osatzen dute. Egoera hau hainbat arrazoirengatik gerta daiteke, hala nola, [[Guraso|gurasoak]] [[Dibortzio|dibortziotzearen]] ondorioz, bikotekidearen [[Heriotza|heriotzaren]] ondorioz edo [[seme]]-[[Alaba|alabek]] 18 urte betetzean [[guraso]]<nowiki/> bakar batekin [[Bizi|bizitzea]] [[Erabaki|erabakitzen]] dutelako. [[Guraso]] bakarreko [[Familia|familien]] kideek maiz erronka bereziak izaten dituzte, baina baita harreman estuak eta [[elkartasun]] sendoagoak ere.
* '''[[Adopzio|Adopziozko]] [[familia]]:''' [[Seme]]-[[Alaba|alabak]] [[Biologia|biologikoki]] [[Guraso|gurasoengandik]] [[Jaiotza|jaio]] ez diren arren, [[familia]] izateko [[Maitasun|maitasunaren]] eta loturen bidez elkartu dira. [[Familia]] mota honek [[Maitasun|maitasunaren]] eta konpromisoaren balio [[Unibertsal|unibertsala]] islatzen du, eta garrantzitsua da azpimarratzea [[Adopzio|adopziozko]] [[seme]]-[[Alaba|alabak]] [[Familia|familiaren]] zati [[Balio|baliotsuak]] direla.
* '''[[Familia]]''' '''anitza (askotarikoa):''' Hainbat [[eredu]] eta osaketa mota barne hartzen ditu, adibidez, [[familia]] elkartuak ([[guraso]] berriak eta aurreko harremanetako [[seme]]-[[Alaba|alabak]] dituztenak), familia homoparentalak, [[Adopzio|adopziozko]] familiak, edo bizikidetza unitate desberdinak osatzen dituzten [[Familia|familiak]]. Guztiak dira garrantzitsuak eta bereziak, eta guztiak dira [[Maitasun|maitasuna]], elkarrekiko [[Errespetu|errespetua]] eta zaintza partekatzeko espazioak.[[Fitxategi:Captura de pantalla 2024-04-14 164854.png|thumb|Ba al dakizu [[familia]] hitza [[Latin|latinezko]] ''familia'' hitzetik datorrela, eta, hasiera batean, etxe bateko [[Zerbitzari|zerbitzariak]] eta kideak izendatzeko erabiltzen zela?]]
== Familiaren bilakaera gaur egunerarte ==
[[Historia|Historian]] zehar [[Familia|familiaren]] [[egitura]] eta [[Funtzio|funtzioak]] aldatu egin dira. Antzinako garaietan, [[Familia zabal|familia zabaldua]] ohikoena zen eta ekoizpen-unitate gisa ere funtzionatzen zuen. Gaur egun, [[gizarte]] [[Industria|industrialetan]] [[Familia nuklear|familia nuklearra]] nagusitu da, eta aldi berean, [[familia]] mota berriak sortu dira; hala nola, [[familia]] homoparentalak edo [[familia]] mistoak.
== Nola aldatu dira familiak? ==
[[Historia|Historian]] zehar [[Familia|familiaren]] [[Kontzeptu|kontzeptuua]] eta egitura aldatzen joan da [[Gizarte|gizarteearen]] behar eta [[Ohitura (argipena)|ohituretara]] egokituz. Gaur egun, [[Familia|familiak]] anitzak dira eta forma ugari har ditzazkete, beraz, ez dago [[familia]] bakar eta ideal bat, baizik eta hainbat [[Eredu (argipena)|eredu]] daude eta guztiak balio berekoak eta bereziak dira.
[[Mundu]] modernoan [[Familia|familiak]] [[aldaketa]] handiak izan dituzte, hainbat arrazoi direla medio, hala nola, gizartearen [[Aniztasun adierazle|aniztasuna]] handitzeagatik, [[Genero Berdintasunaren Europako Institutua|genero berdintasunaren]] aldeko borrokengatik, harreman eredu berri eta errealitate [[Ekonomia|ekonomi]]<nowiki/>koengatik... Hau dela eta, [[guraso]] heterosexualek eta [[Seme-alabak|seme-alabek]] osatzen duten familia tradizionala nahiz eta ohikoena izan, ez da aurki dezakegun familia mota bakarra. Beste eredu batzuk ere [[Gizarte|gizartean]] onartuak eta ohikoagoak bihurtzen ari dira, hala nola lehen aipaturiko familia monoparentalak, homoparentalak, adopziozko familiak edo elkartutako familiak.
[[Egun]], garrantzitsuena ez da familia egituraren forma, baizik eta familia kideek elkarrekiko [[Maitasun|maitasuna]], [[Errespetu|errespetua]] eta zaintza partekatzea. Familia guztiek, izan handi edo txiki, [[tradizional]] edo moderno, paper garrantzitsua betetzen dute norbanakoen garapenean eta [[zoriontasun]]<nowiki/>ean; eta nola ez ba, baita [[Gizarte|gizartean]] ere.
Zure familia ze motatakoa den geroz eta garrantzia txikiagoa dauka baldin eta maitasunean, elkarlanean eta elkartasunean oinarrituta badago. Maite ditugun pertsonek osatzen dute gure familia eta horrek bihurtzen du hain berezi eta garrantzitsu.
== Zergatik da garrantzitsua familia? ==
'''Familiak''' zaindu eta babestu egiten gaitu. Horretaz gain, balioak irakasten dizkigu, hala nola, [[Errespetu|errespetua]], [[Elkartasun|elkartasuna]] eta [[pazientzia]]. Gainera, gure ondoan daude une [[Zorion|zoriontsu]]<nowiki/>etan, [[Jai|ospakizun]]<nowiki/>etan eta [[Jai|jaietan,]] baina baita ere une [[gogor]] eta [[sufrimendu]]<nowiki/>etan; beraz, momentu oro beraiek hor egongo direla eta beraien [[laguntza]] eskuragarri daukazula dakizu.
== Familiaren garrantzia gizartean ==
[[Fitxategi:Captura_de_pantalla_2024-04-14_164854.png|thumb|Ba al dakizu zenbait animaliek familia taldeak osatzen dituztela eta batzuk, hala nola elefanteak, familia osoa elkarrekin ibiltzen direla.]]
Familia [[gizarte]]<nowiki/>aren oinarri da, pertsonen [[garapen]]<nowiki/>erako eta [[gizarte]] egonkortasunerako funtsezkoa. Hala ere, eredu [[tradizional]]<nowiki/>ek erronka berriei aurre egin behar diete, hala nola [[genero]]<nowiki/>en berdintasunei, migrazioei eta [[globalizazio]]<nowiki/>ari.
== Ze funtzio betetzen ditu familia batek? ==
'''Familia''' batek hainbat [[funtzio]] betetzen ditu, baina hauek izan daitezke garrantzitsuenak:
* [[Txikipedia:Hezkuntza|Hezkuntza]]: Etxean oinarrizko gauzak ikasten ditugu, adibidez: [[Maitasun|maitatzea]], [[Errespetu|errespetatzea]], elkarri laguntzea...
* Babesa: '''Familia''' [[beti]] gure alboan dago laguntzeko eta animatzeko.
* [[Elkarrekin]] egotea: [[Eguneroko bizitza]]<nowiki/>n momentu [[Politika|politak]] partekatzen ditugu, hala nola, [[Bazkari|bazkariak]], [[jolas]]<nowiki/>ak edo [[Opor|oporrak]].
* '''[[Ekonomia]]''': Kideek elkarren artean baliabideak partekatzen dituzte dauzkaten [[beharrak]] asetzeko.
* '''Gizarteratzea''': Haurrak [[Gizarte|gizartean]] parte hartzeko prestatzen ditu.
kxsbnhvm7f4jp4l82rryh9wb0950pdq
10005982
10005980
2024-12-20T16:15:13Z
Koldo12
160103
10005982
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Coloured-family.jpg}}[[Fitxategi:Txikipedia-Familia.ogg|thumb]]
[[Fitxategi:US-hoosier-family.jpg|thumb]]Familia [[Txikipedia:Maitasun|maitasunagatik]], laguntzagatik eta [[Zaintza-lana|zaintzagatik]] elkarren artean lotuta dauden [[Pertsona|pertsonen]] taldea da. [[Familia]] batean, pertsonak [[Jaiotza|jaiotzagatik]], [[Ezkontza|ezkontzagatik]] edo [[Adopzio|adopziogatik]] erlazionatuta egon daitezke, baina [[familia]] gisa bizi diren oso gertuko [[lagun|lagunek]] osaturiko taldeak ere izan daitezke.
== Nortzuk osatzen dute familia? ==
'''Familietan''' egon daitezke:
* [[Aita]] eta [[ama]] ([[Guraso|gurasoak]]): [[Guraso|Gurasoak]] [[Familia|familiaren]] oinarri dira askotan. [[Aita]], [[ama]] edo biak biologikoak izan daitezke, adoptatuak edo beste familia [[Eredu (argipena)|eredu]] batzuetakoak. Euren [[rol]]<nowiki/>a familia gidatzea eta zaintzea izaten da. Gaur egun, bi [[aita]]<nowiki/>[[aita|z]] eta bi [[Ama|amaz]] osaturiko [[Guraso|gurasoak]] aurki ditzazkegu.
* Anai-[[Arreba|arrebak]]: [[Familia nuklear|Familia nuklearraren]] parte dira normalean eta askotan [[Harreman estu|harreman estua]] izaten dute . Euren arteko [[Maitasun|maitasuna]], laguntza eta batzuetan norgehiagoka ere aurki dezakegu, baina harreman horrek eragin handia du [[Pertsona|pertsonen]] [[Garapena|garapenean]].
* [[Aitona-amonak]]: [[Belaunaldi]] [[Zahar|zaharrenetakoa]] izanik, [[Aitona-amonak|aitona-amonek]] familiaren [[historia]] eta [[Tradizioa|tradizioak]] gordetzen laguntzen dute. Askotan, zaintza, aholkuak eta [[maitasun]] handia eskaintzen dute.
* [[Osaba|Osabak]] eta izebak: [[Aita|Aitaren]] edo [[Ama|amaren]] neba-[[Arreba|arrebak]] dira. [[Osaba]]-izebek harreman estua izan dezakete ilobekin, laguntzaile eta aholku-emaile gisa. [[Familia zabal|Familia zabalaren]] zati garrantzitsuak dira.
* [[Lehengusu]]-lehengusinak: Anai-[[Arreba|arrebekiko]] harremana ez badago, hauek [[Antzekotasun (argipena)|antzekotasun]] handiena daukaten kideak izan daitezke. [[Lehengusu]]-lehengusinak haurtzaroan jolaskide eta helduaroan lagun izan daitezke, familiako [[giro]]<nowiki/>a sendotuz.
* [[Familia]] batzuek beste kide bat bezala diren [[Maskota (animalia)|maskotak]] dituzte, hala nola; [[Txakur|txakurrak]], [[Katu|katuak]] edo beste [[Animalia|animaliaren]] bat.
== Zeintzuk dira familia motak? ==
* [[Familia nuklear|'''Familia nuklearra''']]''':''' [[Guraso|Gurasoek]] eta [[seme]]-[[Alaba|alabek]] osatzen dute. Hau da, [[ama]], [[aita]] eta haien ondorengoak elkarrekin bizi dira eta haien arteko harremana [[Familia|familiaren]] oinarri nagusia da. [[Eredu (argipena)|Eredu]] hau oso ohikoa da [[mundu]] osoan, nahiz eta beste [[familia]] mota batzuek geroz eta garrantzia handiagoa hartzen ari diren.
* [[Familia zabal|'''Familia zabaldua''']]''':''' [[Guraso]] eta [[seme]]-[[Alaba|alabez]] gain, beste [[Senideak|senide]] batzuk ere parte hartzen dute, hala nola [[Aitona-amonak|aitona-amonek]], [[osaba]]-izebek, [[lehengusu]]-lehengusinek... [[Familia]] mota hau [[kultura]] zehatz batzuetan maizago aurki dezakegu, non [[belaunaldi]] desberdinak [[etxe]] berean bizi diren eta elkarrekin harreman estuago bat mantentzen duten. [[Familia zabal|Familia zabalduek]] [[sozializazio]] sendoa eskaintzen diete kideei, bai emozionalki eta baita materialki ere.
* '''[[Genero]]''' '''berdineko bi [[Guraso|gurasoko]] [[familia]] edo [[familia]] homoparentala :''' Bi [[ama]] edo bi [[aita]] dituzten [[Familia|familiak]] dira. Geroz eta ohikoagoak dira eta gainera, [[Gizarte|gizarteak]] [[familia]] mota honi geroz eta aitorpen handiagoa ematen ari dio. [[Familia]] homoparentalak aniztasunaren eta [[Maitasun|maitasunaren]] [[adibide]] argia dira, eta [[eredu]] eder bat eskaintzen dute [[familia]] bakoitzaren balioa ulertzeko.
* '''[[Familia]]''' '''monoparentala ([[guraso]] bakarrekoa):''' [[Guraso]] bakar batek eta [[seme]]-[[Alaba|alabek]] osatzen dute. Egoera hau hainbat arrazoirengatik gerta daiteke, hala nola, [[Guraso|gurasoak]] [[Dibortzio|dibortziotzearen]] ondorioz, bikotekidearen [[Heriotza|heriotzaren]] ondorioz edo [[seme]]-[[Alaba|alabek]] 18 urte betetzean [[guraso]]<nowiki/> bakar batekin [[Bizi|bizitzea]] [[Erabaki|erabakitzen]] dutelako. [[Guraso]] bakarreko [[Familia|familien]] kideek maiz erronka bereziak izaten dituzte, baina baita harreman estuak eta [[elkartasun]] sendoagoak ere.
* '''[[Adopzio|Adopziozko]] [[familia]]:''' [[Seme]]-[[Alaba|alabak]] [[Biologia|biologikoki]] [[Guraso|gurasoengandik]] [[Jaiotza|jaio]] ez diren arren, [[familia]] izateko [[Maitasun|maitasunaren]] eta loturen bidez elkartu dira. [[Familia]] mota honek [[Maitasun|maitasunaren]] eta konpromisoaren balio [[Unibertsal|unibertsala]] islatzen du, eta garrantzitsua da azpimarratzea [[Adopzio|adopziozko]] [[seme]]-[[Alaba|alabak]] [[Familia|familiaren]] zati [[Balio|baliotsuak]] direla.
* '''[[Familia]]''' '''anitza (askotarikoa):''' Hainbat [[eredu]] eta osaketa mota barne hartzen ditu, adibidez, [[familia]] elkartuak ([[guraso]] berriak eta aurreko harremanetako [[seme]]-[[Alaba|alabak]] dituztenak), familia homoparentalak, [[Adopzio|adopziozko]] familiak, edo bizikidetza unitate desberdinak osatzen dituzten [[Familia|familiak]]. Guztiak dira garrantzitsuak eta bereziak, eta guztiak dira [[Maitasun|maitasuna]], elkarrekiko [[Errespetu|errespetua]] eta zaintza partekatzeko espazioak.[[Fitxategi:Captura de pantalla 2024-04-14 164854.png|thumb|Ba al dakizu [[familia]] hitza [[Latin|latinezko]] ''familia'' hitzetik datorrela, eta, hasiera batean, etxe bateko [[Zerbitzari|zerbitzariak]] eta kideak izendatzeko erabiltzen zela?]]
== Familiaren bilakaera gaur egunerarte ==
[[Historia|Historian]] zehar [[Familia|familiaren]] [[egitura]] eta [[Funtzio|funtzioak]] aldatu egin dira. Antzinako garaietan, [[Familia zabal|familia zabaldua]] ohikoena zen eta ekoizpen-unitate gisa ere funtzionatzen zuen. Gaur egun, [[gizarte]] [[Industria|industrialetan]] [[Familia nuklear|familia nuklearra]] nagusitu da, eta aldi berean, [[familia]] mota berriak sortu dira; hala nola, [[familia]] homoparentalak edo [[familia]] mistoak.
== Nola aldatu dira familiak? ==
[[Historia|Historian]] zehar [[Familia|familiaren]] [[Kontzeptu|kontzeptuua]] eta egitura aldatzen joan da [[Gizarte|gizarteearen]] behar eta [[Ohitura (argipena)|ohituretara]] egokituz. Gaur egun, [[Familia|familiak]] anitzak dira eta forma ugari har ditzazkete, beraz, ez dago [[familia]] bakar eta ideal bat, baizik eta hainbat [[Eredu (argipena)|eredu]] daude eta guztiak balio berekoak eta bereziak dira.
[[Mundu]] modernoan [[Familia|familiak]] [[aldaketa]] handiak izan dituzte, hainbat arrazoi direla medio, hala nola, gizartearen [[Aniztasun adierazle|aniztasuna]] handitzeagatik, [[Genero Berdintasunaren Europako Institutua|genero berdintasunaren]] aldeko borrokengatik, harreman eredu berri eta errealitate [[Ekonomia|ekonomi]]<nowiki/>koengatik... Hau dela eta, [[guraso]] heterosexualek eta [[Seme-alabak|seme-alabek]] osatzen duten familia tradizionala nahiz eta ohikoena izan, ez da aurki dezakegun familia mota bakarra. Beste eredu batzuk ere [[Gizarte|gizartean]] onartuak eta ohikoagoak bihurtzen ari dira, hala nola lehen aipaturiko familia monoparentalak, homoparentalak, adopziozko familiak edo elkartutako familiak.
[[Egun]], garrantzitsuena ez da familia egituraren forma, baizik eta familia kideek elkarrekiko [[Maitasun|maitasuna]], [[Errespetu|errespetua]] eta zaintza partekatzea. Familia guztiek, izan handi edo txiki, [[tradizional]] edo moderno, paper garrantzitsua betetzen dute norbanakoen garapenean eta [[zoriontasun]]<nowiki/>ean; eta nola ez ba, baita [[Gizarte|gizartean]] ere.
Zure familia ze motatakoa den geroz eta garrantzia txikiagoa dauka baldin eta maitasunean, elkarlanean eta elkartasunean oinarrituta badago. Maite ditugun pertsonek osatzen dute gure familia eta horrek bihurtzen du hain berezi eta garrantzitsu.
== Zergatik da garrantzitsua familia? ==
'''Familiak''' zaindu eta babestu egiten gaitu. Horretaz gain, balioak irakasten dizkigu, hala nola, [[Errespetu|errespetua]], [[Elkartasun|elkartasuna]] eta [[pazientzia]]. Gainera, gure ondoan daude une [[Zorion|zoriontsu]]<nowiki/>etan, [[Jai|ospakizun]]<nowiki/>etan eta [[Jai|jaietan,]] baina baita ere une [[gogor]] eta [[sufrimendu]]<nowiki/>etan; beraz, momentu oro beraiek hor egongo direla eta beraien [[laguntza]] eskuragarri daukazula dakizu.
== Familiaren garrantzia gizartean ==
[[Fitxategi:Captura_de_pantalla_2024-04-14_164854.png|thumb|Ba al dakizu zenbait animaliek familia taldeak osatzen dituztela eta batzuk, hala nola elefanteak, familia osoa elkarrekin ibiltzen direla.]]
Familia [[gizarte]]<nowiki/>aren oinarri da, pertsonen [[garapen]]<nowiki/>erako eta [[gizarte]] egonkortasunerako funtsezkoa. Hala ere, eredu [[tradizional]]<nowiki/>ek erronka berriei aurre egin behar diete, hala nola [[genero]]<nowiki/>en berdintasunei, migrazioei eta [[globalizazio]]<nowiki/>ari.
== Ze funtzio betetzen ditu familia batek? ==
'''Familia''' batek hainbat [[funtzio]] betetzen ditu, baina hauek izan daitezke garrantzitsuenak:
* [[Txikipedia:Hezkuntza|Hezkuntza]]: Etxean oinarrizko gauzak ikasten ditugu, adibidez: [[Maitasun|maitatzea]], [[Errespetu|errespetatzea]], elkarri laguntzea...
* Babesa: '''Familia''' [[beti]] gure alboan dago laguntzeko eta animatzeko.
* [[Elkarrekin]] egotea: [[Eguneroko bizitza]]<nowiki/>n momentu [[Politika|politak]] partekatzen ditugu, hala nola, [[Bazkari|bazkariak]], [[jolas]]<nowiki/>ak edo [[Opor|oporrak]].
* '''[[Ekonomia]]''': Kideek elkarren artean baliabideak partekatzen dituzte dauzkaten [[beharrak]] asetzeko.
* '''Gizarteratzea''': Haurrak [[Gizarte|gizartean]] parte hartzeko prestatzen ditu.
99o23pd2jmqhne0xp18h8fek2rdhwr9
10006043
10005982
2024-12-20T16:47:05Z
Koldo12
160103
10006043
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Coloured-family.jpg}}[[Fitxategi:Txikipedia-Familia.ogg|thumb]]
[[Fitxategi:US-hoosier-family.jpg|thumb|Familia bat.]]Familia [[Txikipedia:Maitasun|maitasunagatik]], laguntzagatik eta [[Zaintza-lana|zaintzagatik]] elkarren artean lotuta dauden [[Pertsona|pertsonen]] taldea da. [[Familia]] batean, pertsonak [[Jaiotza|jaiotzagatik]], [[Ezkontza|ezkontzagatik]] edo [[Adopzio|adopziogatik]] erlazionatuta egon daitezke, baina [[familia]] gisa bizi diren oso gertuko [[lagun|lagunek]] osaturiko taldeak ere izan daitezke.
== Nortzuk osatzen dute familia? ==
'''Familietan''' egon daitezke:
* [[Aita]] eta [[ama]] ([[Guraso|gurasoak]]): [[Guraso|Gurasoak]] [[Familia|familiaren]] oinarri dira askotan. [[Aita]], [[ama]] edo biak biologikoak izan daitezke, adoptatuak edo beste familia [[Eredu (argipena)|eredu]] batzuetakoak. Euren [[rol]]<nowiki/>a familia gidatzea eta zaintzea izaten da. Gaur egun, bi [[aita]]<nowiki/>[[aita|z]] eta bi [[Ama|amaz]] osaturiko [[Guraso|gurasoak]] aurki ditzazkegu.
* Anai-[[Arreba|arrebak]]: [[Familia nuklear|Familia nuklearraren]] parte dira normalean eta askotan [[Harreman estu|harreman estua]] izaten dute . Euren arteko [[Maitasun|maitasuna]], laguntza eta batzuetan norgehiagoka ere aurki dezakegu, baina harreman horrek eragin handia du [[Pertsona|pertsonen]] [[Garapena|garapenean]].
* [[Aitona-amonak]]: [[Belaunaldi]] [[Zahar|zaharrenetakoa]] izanik, [[Aitona-amonak|aitona-amonek]] familiaren [[historia]] eta [[Tradizioa|tradizioak]] gordetzen laguntzen dute. Askotan, zaintza, aholkuak eta [[maitasun]] handia eskaintzen dute.
* [[Osaba|Osabak]] eta izebak: [[Aita|Aitaren]] edo [[Ama|amaren]] neba-[[Arreba|arrebak]] dira. [[Osaba]]-izebek harreman estua izan dezakete ilobekin, laguntzaile eta aholku-emaile gisa. [[Familia zabal|Familia zabalaren]] zati garrantzitsuak dira.[[Fitxategi:Zuhaitz genealogikoa.png|thumb|Familia osatzen duten pertsonak.]]
* [[Lehengusu]]-lehengusinak: Anai-[[Arreba|arrebekiko]] harremana ez badago, hauek [[Antzekotasun (argipena)|antzekotasun]] handiena daukaten kideak izan daitezke. [[Lehengusu]]-lehengusinak haurtzaroan jolaskide eta helduaroan lagun izan daitezke, familiako [[giro]]<nowiki/>a sendotuz.
* [[Familia]] batzuek beste kide bat bezala diren [[Maskota (animalia)|maskotak]] dituzte, hala nola; [[Txakur|txakurrak]], [[Katu|katuak]] edo beste [[Animalia|animaliaren]] bat.
== Zeintzuk dira familia motak? ==
* [[Familia nuklear|'''Familia nuklearra''']]''':''' [[Guraso|Gurasoek]] eta [[seme]]-[[Alaba|alabek]] osatzen dute. Hau da, [[ama]], [[aita]] eta haien ondorengoak elkarrekin bizi dira eta haien arteko harremana [[Familia|familiaren]] oinarri nagusia da. [[Eredu (argipena)|Eredu]] hau oso ohikoa da [[mundu]] osoan, nahiz eta beste [[familia]] mota batzuek geroz eta garrantzia handiagoa hartzen ari diren.
* [[Familia zabal|'''Familia zabaldua''']]''':''' [[Guraso]] eta [[seme]]-[[Alaba|alabez]] gain, beste [[Senideak|senide]] batzuk ere parte hartzen dute, hala nola [[Aitona-amonak|aitona-amonek]], [[osaba]]-izebek, [[lehengusu]]-lehengusinek... [[Familia]] mota hau [[kultura]] zehatz batzuetan maizago aurki dezakegu, non [[belaunaldi]] desberdinak [[etxe]] berean bizi diren eta elkarrekin harreman estuago bat mantentzen duten. [[Familia zabal|Familia zabalduek]] [[sozializazio]] sendoa eskaintzen diete kideei, bai emozionalki eta baita materialki ere.
* '''[[Genero]]''' '''berdineko bi [[Guraso|gurasoko]] [[familia]] edo [[familia]] homoparentala:''' Bi [[ama]] edo bi [[aita]] dituzten [[Familia|familiak]] dira. Geroz eta ohikoagoak dira eta gainera, [[Gizarte|gizarteak]] [[familia]] mota honi geroz eta aitorpen handiagoa ematen ari dio. [[Familia]] homoparentalak aniztasunaren eta [[Maitasun|maitasunaren]] [[adibide]] argia dira, eta [[eredu]] eder bat eskaintzen dute [[familia]] bakoitzaren balioa ulertzeko.[[Fitxategi:Familia motak.webp|thumb|Familia mota desberdinak.]]
* '''[[Familia]]''' '''monoparentala ([[guraso]] bakarrekoa):''' [[Guraso]] bakar batek eta [[seme]]-[[Alaba|alabek]] osatzen dute. Egoera hau hainbat arrazoirengatik gerta daiteke, hala nola, [[Guraso|gurasoak]] [[Dibortzio|dibortziotzearen]] ondorioz, bikotekidearen [[Heriotza|heriotzaren]] ondorioz edo [[seme]]-[[Alaba|alabek]] 18 urte betetzean [[guraso]]<nowiki/> bakar batekin [[Bizi|bizitzea]] [[Erabaki|erabakitzen]] dutelako. [[Guraso]] bakarreko [[Familia|familien]] kideek maiz erronka bereziak izaten dituzte, baina baita harreman estuak eta [[elkartasun]] sendoagoak ere.
* '''[[Adopzio|Adopziozko]] [[familia]]:''' [[Seme]]-[[Alaba|alabak]] [[Biologia|biologikoki]] [[Guraso|gurasoengandik]] [[Jaiotza|jaio]] ez diren arren, [[familia]] izateko [[Maitasun|maitasunaren]] eta loturen bidez elkartu dira. [[Familia]] mota honek [[Maitasun|maitasunaren]] eta konpromisoaren balio [[Unibertsal|unibertsala]] islatzen du, eta garrantzitsua da azpimarratzea [[Adopzio|adopziozko]] [[seme]]-[[Alaba|alabak]] [[Familia|familiaren]] zati [[Balio|baliotsuak]] direla.
* '''[[Familia]]''' '''anitza (askotarikoa):''' Hainbat [[eredu]] eta osaketa mota barne hartzen ditu, adibidez, [[familia]] elkartuak ([[guraso]] berriak eta aurreko harremanetako [[seme]]-[[Alaba|alabak]] dituztenak), familia homoparentalak, [[Adopzio|adopziozko]] familiak, edo bizikidetza unitate desberdinak osatzen dituzten [[Familia|familiak]]. Guztiak dira garrantzitsuak eta bereziak, eta guztiak dira [[Maitasun|maitasuna]], elkarrekiko [[Errespetu|errespetua]] eta zaintza partekatzeko espazioak.[[Fitxategi:Captura de pantalla 2024-04-14 164854.png|thumb|Ba al dakizu [[familia]] hitza [[Latin|latinezko]] ''familia'' hitzetik datorrela, eta, hasiera batean, etxe bateko [[Zerbitzari|zerbitzariak]] eta kideak izendatzeko erabiltzen zela?]]
== Familiaren bilakaera gaur egunerarte ==
[[Historia|Historian]] zehar [[Familia|familiaren]] [[egitura]] eta [[Funtzio|funtzioak]] aldatu egin dira. Antzinako garaietan, [[Familia zabal|familia zabaldua]] ohikoena zen eta ekoizpen-unitate gisa ere funtzionatzen zuen. Gaur egun, [[gizarte]] [[Industria|industrialetan]] [[Familia nuklear|familia nuklearra]] nagusitu da, eta aldi berean, [[familia]] mota berriak sortu dira; hala nola, [[familia]] homoparentalak edo [[familia]] mistoak.
== Nola aldatu dira familiak? ==
[[Historia|Historian]] zehar [[Familia|familiaren]] [[Kontzeptu|kontzeptuua]] eta egitura aldatzen joan da [[Gizarte|gizarteearen]] behar eta [[Ohitura (argipena)|ohituretara]] egokituz. Gaur egun, [[Familia|familiak]] anitzak dira eta forma ugari har ditzazkete, beraz, ez dago [[familia]] bakar eta ideal bat, baizik eta hainbat [[Eredu (argipena)|eredu]] daude eta guztiak balio berekoak eta bereziak dira.
[[Mundu]] modernoan [[Familia|familiak]] [[aldaketa]] handiak izan dituzte, hainbat arrazoi direla medio, hala nola, gizartearen [[Aniztasun adierazle|aniztasuna]] handitzeagatik, [[Genero Berdintasunaren Europako Institutua|genero berdintasunaren]] aldeko borrokengatik, harreman eredu berri eta errealitate [[Ekonomia|ekonomi]]<nowiki/>koengatik... Hau dela eta, [[guraso]] heterosexualek eta [[Seme-alabak|seme-alabek]] osatzen duten familia tradizionala nahiz eta ohikoena izan, ez da aurki dezakegun familia mota bakarra. Beste eredu batzuk ere [[Gizarte|gizartean]] onartuak eta ohikoagoak bihurtzen ari dira, hala nola lehen aipaturiko familia monoparentalak, homoparentalak, adopziozko familiak edo elkartutako familiak.
[[Egun]], garrantzitsuena ez da familia egituraren forma, baizik eta familia kideek elkarrekiko [[Maitasun|maitasuna]], [[Errespetu|errespetua]] eta zaintza partekatzea. Familia guztiek, izan handi edo txiki, [[tradizional]] edo moderno, paper garrantzitsua betetzen dute norbanakoen garapenean eta [[zoriontasun]]<nowiki/>ean; eta nola ez ba, baita [[Gizarte|gizartean]] ere.
Zure familia ze motatakoa den geroz eta garrantzia txikiagoa dauka baldin eta maitasunean, elkarlanean eta elkartasunean oinarrituta badago. Maite ditugun pertsonek osatzen dute gure familia eta horrek bihurtzen du hain berezi eta garrantzitsu.
== Zergatik da garrantzitsua familia? ==
'''Familiak''' zaindu eta babestu egiten gaitu. Horretaz gain, balioak irakasten dizkigu, hala nola, [[Errespetu|errespetua]], [[Elkartasun|elkartasuna]] eta [[pazientzia]]. Gainera, gure ondoan daude une [[Zorion|zoriontsu]]<nowiki/>etan, [[Jai|ospakizun]]<nowiki/>etan eta [[Jai|jaietan,]] baina baita ere une [[gogor]] eta [[sufrimendu]]<nowiki/>etan; beraz, momentu oro beraiek hor egongo direla eta beraien [[laguntza]] eskuragarri daukazula dakizu.
== Familiaren garrantzia gizartean ==
[[Fitxategi:Captura_de_pantalla_2024-04-14_164854.png|thumb|Ba al dakizu zenbait animaliek familia taldeak osatzen dituztela eta batzuk, hala nola elefanteak, familia osoa elkarrekin ibiltzen direla.]]
Familia [[gizarte]]<nowiki/>aren oinarri da, pertsonen [[garapen]]<nowiki/>erako eta [[gizarte]] egonkortasunerako funtsezkoa. Hala ere, eredu [[tradizional]]<nowiki/>ek erronka berriei aurre egin behar diete, hala nola [[genero]]<nowiki/>en berdintasunei, migrazioei eta [[globalizazio]]<nowiki/>ari.
== Ze funtzio betetzen ditu familia batek? ==
'''Familia''' batek hainbat [[funtzio]] betetzen ditu, baina hauek izan daitezke garrantzitsuenak:
* [[Txikipedia:Hezkuntza|Hezkuntza]]: Etxean oinarrizko gauzak ikasten ditugu, adibidez: [[Maitasun|maitatzea]], [[Errespetu|errespetatzea]], elkarri laguntzea...
* Babesa: '''Familia''' [[beti]] gure alboan dago laguntzeko eta animatzeko.
* [[Elkarrekin]] egotea: [[Eguneroko bizitza]]<nowiki/>n momentu [[Politika|politak]] partekatzen ditugu, hala nola, [[Bazkari|bazkariak]], [[jolas]]<nowiki/>ak edo [[Opor|oporrak]].
* '''[[Ekonomia]]''': Kideek elkarren artean baliabideak partekatzen dituzte dauzkaten [[beharrak]] asetzeko.
* '''Gizarteratzea''': Haurrak [[Gizarte|gizartean]] parte hartzeko prestatzen ditu.
fnufmg2w17v58lacx2qmm6t1hn5w47r
LED display
0
1214997
10005875
10000600
2024-12-20T14:30:44Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005875
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:MK38527 LED Display.jpg|thumb|Diodo gorri, berde eta urdinen matrize bat duen LED pantaila baten bista zehatza]]
'''LED display''' edo '''LED pantaila''' bat [[pantaila lau]] bat da, non [[LED|diodo argi-igorleen (LED)]] [[Matrize|matrizeak]] erabiltzen diren hurbileko ikusleei datuak, informazioa, irudiak, bideoak eta abar zabaltzeko. Diodo argi-igorleetan edo LEDetan (light-emitting diode) oinarritzen dira pantaila mota hauek. Hauen dirdirari esker eguzkitan ikusgaiak izango dira, dendetako karteletan edo publizitate paneletan erabiltzeko. Azken urteotan, garraio publikoko ibilgailuen eta autobideetako mezu aldakorren karteletan ohikoak bihurtu dira. LED pantailek bistaratzeaz gain, argiztapen orokorra eskain dezakete; hala nola, agertokien argiztapenerako edo beste apaingarri batzuetarako erabiltzen direnean, helburu informatzailerik gabe. [[Bideo proiektore|Proiektore]] batek baino kontraste-erlazio handiagoak eskain ditzakete eta, beraz, proiekzio-pantaila tradizionalen alternatiba dira, eta bideo-horma handi eta etengabeetarako erabil daitezke. MicroLED [[Pantaila (ordenagailua)|pantailak]] LED txikiagoak dituzten LED pantailak dira, eta horrek gailu hauen garapena eta hobekuntza eskaintzen du.
[[Fitxategi:FremontStExperience LasVegas.JPG|thumb|[[Fremont Street Experience]], [[Las Vegas|Las Vegasen]] ([[Nevada]]), 1.500 oin (457,2 m) luzera duen LED pantaila.]]
Pantaila mota hauek ez dira [[ordenagailu]], [[Monitorea|monitore]] eta [[Telebista|telebistetan]] erabiltzen diren hondoko argiztapena duten [[LCD pantaila]] edo [[Plasmazko pantaila|plasmekin]] nahastu behar. Azken horiek LEDak dituzte, hondoko argiztapen edo ''backlight'' (ingelesez) bezala soilik, ekipo horien dirdira, garbitasuna, kontrastea eta abar handitzeko teknologia bikaina da.
[[Fitxategi:Nokia Arenan avajaiset 31.jpg|thumb|LED bideo-kubo bat izotz pistaren gainean, [[Nokia Arena|Nokia Arenan]], [[Tampere]], [[Finlandia]]]]
LED pantaila elektronikoak [[Pixel|pixelez]] osatzen dira, LEDen modulu edo panelen bidez. Hauek bai [[Monokromatiko|monokromatikoak]] (LED [[kolore]] bakarra), bai [[Bikolore|bikolorekoak]] (LEDen bi kolore mota), baita [[Polikromatiko|polikromatikoak]] izan daitezke. Azken hauek RGB (gorria, berdea eta urdina, kolore gehigarriko espektroaren [[Oinarrizko kolore|oinarrizko koloreak]]) LEDez osatzen dira. LED hauek pixelak osatzen dituzte, honek karaktereak, testuak, irudiak, eta baita bideoak ere, pantailaren eta [[Kontrolagailu|kontrolagailuaren]] konplexutasunaren arabera. LED pantailetarako egokitzapen ohikoenak honako hauek dira: pantailak (display) adierazleak, informatiboak, publizitaterako edo kontzertuetarako kolore guztietako bideo-bereizmen handikoak, publizitate-helburuetarako, proiektu arkitektonikoetarako, antzerkietarako, ekitaldi publikoetarako, eta abar. Horiek duten erresistentzia handierangatik, erraz egokitzen dira aire zabaleko espazioetara edo barrualdeko erabilerara, maniobratzeko gaitasunarengatik, pantailaren dimentsio desiratua lortzeko erraztasunarengatik, modulu edo panelen loturen arteko bereizketarik ez izateagatik, bizitza erabilgarri askoz handiagoa izateagatik, mantentzeko erraztasuna izateagatik, eta abar.
== Historia ==
LEDak (light-emitting diodes) 1962. urtean sortu ziren eta lehen hamarkadan nagusiki kolore gorrikoak izan ziren. Sorkuntza hau [[Nick Holonyak]] ingeniariak asmatu zuen [[General Electric]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=News: Press Releases|data=2011-10-09|url=https://web.archive.org/web/20111009111042/http://web.mit.edu/invent/n-pressreleases/n-press-04LMP.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-12-08}}</ref> enpresan lan egiten zuen bitartean.
Lehendabiziko LED pantaila [[Hewlett-Packard]] (HP)<ref>{{Erreferentzia|izena=Bernhard|abizena=Kramer|izenburua=Advances in Solid State Physics|url=https://archive.org/details/advancesinsolids0000bern|argitaletxea=Springer|data=2003|zenbakia=43|isbn=978-3-540-40150-6|sartze-data=2024-12-08|serie=Advances in Solid State Physics}}</ref> enpresak garatu zuen eta 1968. urtean aurkeztu zen. Hurrengo urteetan Howard C. Borden-ek eta Gerald P. Pighini-k garatu zuten HP Associates eta [[HP Labs|HP Labsen]], 1962 eta 1968 bitartean LED praktikoen inguruko ikerketa eta garapen lanetan aritu baitziren. 1969ko azaroan, HP Model 5082-7000 Numeric Indicator<ref>{{erreferentzia|izenburua=Hewlett-Packard Journal|url=http://hparchive.com/Journals/HPJ-1969-02.pdf}}</ref> gailua aurkeztu zuten, [[zirkuitu integratu]] teknologia erabiltzen zuen lehenengo LED gailua izan zen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Vintage Technology Association - Hewlett Packard 5082-7000|data=2014-11-17|url=https://web.archive.org/web/20141117052948/http://www.decadecounter.com/vta/articleview.php?item=1052|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-12-08}}</ref> eta lehendabiziko LED pantaila adimentsua, horrek iraultza suposatu zuen pantaila digital teknologientzako, [[Nixie hodi|Nixie hodia]] ordezkatuz eta etorkizuneko LED pantailen oinarria bihurtuz.
Lehenengo modeloak monokromatikoak ziren. [[Blue LED]] eraginkorra, kolore hirukotea osatzen zuena, ez zen komertzializatu 1980ko hamarkadaren amaierara arte.<ref>{{Erreferentzia|izena=Daniel|abizena=Reynolds|izenburua=An Introductory Guide to LED Display Technology and its Uses & Benefits|hizkuntza=en-GB|data=2021-10-28|url=https://dynamo-led-displays.co.uk/led-displays-guide/|aldizkaria=LED Display & LED Screen Installations|sartze-data=2024-12-08}}</ref>
1980ko hamarkadaren amaieran Aluminio Indio Galio Fosfuro LEDak sortu ziren. Kolore gorria eta anbar horia eraginkortasunez sortzen zituzten eta informazio-paneletan erabiltzen ziren. Hala ere, ez zuten gaitasunik kolore osoa lortzeko. Lor zitekeen kolore "berdea" ia ez zen berdea (gehienbat horia zen), eta lehenengo urdinak kontsumo energetiko handiegia zuen. [[Shūji Nakamura|Shuji Nakamurak]], orduan Nichia Chemical enpresan zegoenak, Indio Galio Nitruroan oinarritutako urdina, eta geroago berdea, garatu zituen; horrek posible egin zuen etorkizunean LED pantaila handiak garatzea.
LEDek zuten potentziala Mark Fisher-i esker aurkitu zen, 1997ko [[U2]] PopMart Tourrean. Fisher konturatu zen ikuspuntu luze batekin, pixel espazio zabala erabili zitekeela irudi oso handiak lortzeko, batez ere gauez. Sistema mugikorra izan behar zen Tourrean erabiltzeko eta, beraz, sare bat erabili zen bildu ahal izateko. Sistema osoak 52 m-ko zabalera eta 17 m-ko altuera zuen, eta 150.000 pixel. LEDak eta kontrol-sistema SACO Technologies enpresak hornitu zituen; [[Montreal|Montrealeko]] enpresa honek ez zuen inoiz bideo sistema bat ekoiztu.
Gaur egun, gailu handiek distira handiko diodoak erabiltzen dituzte kolore espektro zabala sortzeko. Hiru hamarkada behar izan zuen Sonyk diodo organikoko OLED telebista aurkezteko; [[Sony XEL-1 OLED]] pantaila 2009an merkataratu zen. Ondoren, 2012ko CES erakusketan, Sonyk [[Crystal LED]] aurkeztu zuen, telebista bat benetako LED teknologia erabiltzen duena. Teknologia honekin LEDak irudiak sortzen dute zuzenean, eta ez atzeko argi gisa soilik funtzionatu, beste motako gailuentzako; adibidez, [[LED-backlit LCD]] pantailak, askotan komertzializatzen dira LED pantaila gisa.
== Garapena ==
=== Prototipoa ===
Atal honetan "LEDekin guztiz egindako telebistaren lehenengo pantaila" errebindikazioa aurkezten da. Ziurrenik [[James P. Mitchell|James P. Mitchellek]] garatu, frogatu eta dokumentatu zuen 1977an. Hasierako ezagutze publikoa Westinghouse Hezkuntza Fundazioko zientzia talentuen bilaketa taldetik etorri zen,<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Science Talent Search Through the Years {{!}} Student Science|data=2016-04-28|url=https://web.archive.org/web/20160428085704/https://student.societyforscience.org/science-talent-search-through-years|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-12-08}}</ref> zerbitzu zientifikoen erakunde bat. Artikulua unibertsitateetan 1978ko urtarrilaren 25ean argitaratu zen eta "Honors Group" (Ohoreen Taldea) izendatu zen. Ondoren, artikulua gonbidatu eta [[Iowako Iparraldeko Unibertsitatea|Iowako Iparraldeko Unibertsitatearen]] Zientzien Akademian gonbidatu eta aurkeztu zen. Prototipo eraginkorra [https://www.eisef.org/ Iowako Ekialdeko SEFean]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=EISEF.org|hizkuntza=eu|url=https://www.eisef.org/|aldizkaria=www.eisef.org|sartze-data=2024-12-08}}</ref> erakutsi zen martxoaren 18an, eta "[[Fisika|Fisika Zientzien]]" saria eta [[Ingeniari Elektriko eta Elektroniken Institutua|IEEEren]] onarpena lortu zituen. Proiektua [[Anaheim|Anaheimeko]] ([[Kalifornia]]) Konbentzio Zentroan nazioarteko 29. SEFean erakutsi zen berriz ere, maiatzaren 8tik 10era bitartean. Ekitaldi honetan hazbete laurdeneko lodiera zuen paneleko prototipo modularra, paper zientifikoa eta pantaila osoa (LED matrizea) erakutsi ziren, bideo-interfazearekin. [[NASA|NASAren]] eta [[General Motors|General Motors Corporationen]] sariak jaso zituen. Proiektu honek aurrerapen batzuk ekarri zituen 70 urteko goi tentsioko [[Izpi katodikozko hodi|CRT]] sistema analogikoa ([[Izpi katodikozko hodi|Izpi katodikozko hodien teknologia]]) [[NTSC]] telebista RF bideo formatua zuen LED matrize [[digital]] eskaneatu batekin ordezteko. Mitchellen artikulu eta [[prototipo]] eraginkorrak etorkizuneko CRTak ordeztea proiektatu zuten, eta [[Bateria elektriko|bateriak]] erabiltzen dituzten [[Gailu|gailuetan]] aurreikusitako aplikazioak sartu zituzten, energia gutxi kontsumitzearen abantailengatik. Eskaneatze-sistemen desplazamenduak [[Deflekzio induktibo|deflekzio induktiboa]], elektroi sorta eta kolore konbergentziako [[Zirkuitu elektriko|zirkuituak]] kentzea barne hartu zuen, eta lorpen esanguratsua izan da. Argia igortzen duen diodoaren propietate bereziek matrizeak eskaneatzeko konplexutasuna sinplifikatzen dute, eta telebista modernoari komunikazio digitaletara egokitzen lagundu diote.
1977ko modeloaren diseinua monokromatikoa zen.
=== Garapen Berriak ===
MicroLED-en displayak garatzen ari dira gaur egun, [[Sony]], [[Apple Inc.|Apple]], [[Samsung]] eta [[LG Electronics|LG]] bezalako enpresak, besteak beste.
Display hauek erraz zabaltzen dira, eta ekoizpen prozesu errazagoa eskaintzen dute. Hala ere, ekoizpen-kostuak faktore mugatzailea izaten jarraitzen du.<ref>{{Erreferentzia|izena=Mark|abizena=LaPedus|izenburua=MicroLEDs: The Next Revolution In Displays?|hizkuntza=en-US|data=2019-05-29|url=https://semiengineering.com/microleds-the-next-revolution-in-displays/|aldizkaria=Semiconductor Engineering|sartze-data=2024-12-08}}</ref>
== Erabilera nagusiak ==
LED pantailen erabilera zabaldu eta masifikatu egin da gaur egun. Distantzia handietatik eta txikietatik informazioa eta publizitatea erakusteko nabarmentzen dira. Publizitate-kartelak edo kartel-estatikoak alderatuz, LED pantailak dinamismoa eta abangoardia eskaintzen dute informazio-bide azkarrago baterako; gainera, ordezteko errazak eta ikusleentzako erakargarriagoak dira. LED pantailen kontrol-sistema modu zentralizatuan egin daiteke ([[UTP]] [[5 kategoriako kable|CAT5]] edo [[CAT6]] kablea duen sare lokala, datuen transmisioaren fidagarritasun handiagorako) edo urrutitik ([[Zuntz optiko|zuntz-optikoarekin]], haririk gabeko sarearekin edo [[3G]] edo [[4G telefonia mugikor|4G]] kontrolarekin).
LED pantaila erraldoien erabilera ere nabarmendu daiteke, bereziki, bereizmen handiko LED teknologia polikromatikoko pantaila erraldoien erabilera; adibidez, koloreetako bideoak proiektatzen direnean ekitaldi jendetsuetan, non ezinezkoa den gertatzen ari denaren ikuspegi ona izatea: kontzertuak, mitinak, ekitaldi publikoak, lehiaketak, estadioak, eta abar. Ez dira ahaztu behar LED kartel apaingarriak, askotan tokiaren apaingarriaren parte direnak; esate baterako, diskotekak, tabernak, dantza-pisten lurzoru eta hormak, merkataritza-guneak...
=== LED pantaila erraldoiak ===
LED pantaila erraldoiak modularki fabrikatu ohi dira (hainbat modulu pantaila osoa osatzeko), instalazioa, garraioa eta mantentze-lanak errazteko. Modulu batek hainbat ezaugarri ditu, eta hainbat modulu muntatzerakoan gehitu egiten dira.
LED pantailen ezaugarri nagusiak honako hauek dira: [[Pixel|pixelen]] arteko distantzia (pixel pitch) (mm-tan neurtzen da), LED motak [[DIP]] (Direct In-line Package) edo [[SMD]] (Surface Mounted Diode) izatea, bereizmena (pixel kopuruaren eta ezarritako teknologiaren arabera), kontsumo-potentzia maximoa ([[watt]]-etan), IP babesa (giroaren baldintzarekiko erresistentzia) eta LEDen kalitatea (mota eta marka ugari daude). Ezaugarri horiek guztiak pantailaren bizitza, distira, garbitasuna, kontrastea eta fidagarritasuna zehaztuko dute.
==== LED pantaila erraldoiak kanpoaldeetarako ====
Kanpoalderako LED pantaila erraldoiak babestu egin behar dira ingurumenak sor ditzakeen kalteen aurka: beroaren edo hotzaren, hautsaren, haizearen eta euriaren aurka. Babesak babes-maila gradu bat du aurrealderako, eta beste bat atzealderako ([[IP babes-maila]]). IP65/IP47 indizea duen pantaila bat, adibidez, 6 graduko hautsaren kontra eta 5 graduko euriaren aurka babestuta dago; atzeko aldean, 4 graduko babesa du hautsaren aurka, eta 7 gradukoa euriaren aurka. Bereizmena (irudiaren kalitatearekin zuzenean lotua) pixelen arteko distantziaren bidez neurtzen da eta milimetrotan neurtu ohi da.
=== Pantaila monokromatikoak, bi kolorekoak edo hiru kolorekoak ===
[[Fitxategi:Euskotren pantaila monokromatikoa.jpg|thumb|[[Euskotren Trena|Euskotren Trenaren]] kolore laranjako pantaila monokromatikoa]]
LED pantaila monokromatikoak, bi kolorekoak eta hiru kolorekoak karaktere erregular alfanumerikoak erakusten dituzten pantailak dira. Grafikoak ere erakuts ditzakete, baina modu mugatuan. Pantaila horiek kolore bakarreko, bi koloreko eta hiru koloreko LEDez osa daiteke eta, horiekin, testuak, zenbakiak eta bereizmen gutxiko grafikoak erakuts daitezke.
Barnealdean edo kanpoaldean inplementatu daitezke. Kanpoalderako, pantaila horiek LED super-distiratsuak dituzte, egun argitan irakurtzeko modukoak izan daitezen.
=== Pixelen arteko distantzia (''pixel pitch)'' ===
[[Fitxategi:Pixel Pitch Esqm.jpg|thumb|16 mm-ko distantzia duen pantaila baten eskema]]
Pixelen arteko distantzia, ingelesez ''pixel pitch'' esaten zaiona, LED pantaila bateko pixelen zentroen arteko distantziaren neurria da. Pixel pitcha zenbat eta handiagoa izan, handiagoa izango da pixelen banaketa, bai [[RGB]] (gorria, berdea eta urdina), bai kolore bakarreko pixelak, bi kolorekoak edo hiru kolorekoak. Pixel pitchak ere bistaratze-distantzian eragiten du; hau da, pixel pitcha zenbat eta txikiagoa izan, pantaila kalitate onarekin hurbilagotik bistaratu ahal izango da. Hori ez da aplikatzen pantaila monokromatikoetan, bi kolorekoetan edo hiru kolorekoetan, horien funtzio nagusia testuak, zenbakiak edo bereizmen txikiko grafikoak erakustea baita.
Koloreetako LED pantailek gutxienez 49.000 pixel izatea gomendatzen da. Erabiltzaileak pixel gehiago edo gutxiago aukeratu dezake eremuaren, erabileraren edo beharren arabera. Izan ere, gerta daiteke erabiltzaileak bereizmen handirik behar ez izatea, esate baterako, futbol-estadioetako kantxa-mailako pantaila perimetralen kasuan testuak edo logotipoak erakustea besterik ez dute eskatzen, eta ikusleek urrutitik ikusi ahal izatea.
Bereizmen on baterako, honako hau gomendatzen da:
- 2 mm-ko pixel pitchdun pantaila, pantaila 0,5 m-tik eta atzerantz ikusi ahal izateko.
- 3 mm-ko pixel pitchdun pantaila, pantaila 1 m-etik eta atzerantz ikusi ahal izateko.
- 4 mm-ko pixel pitchdun pantaila, pantaila 2 m-tik eta atzerantz ikusi ahal izateko.
- 5 mm-ko pixel pitchdun pantaila, pantaila 3 m-tik eta atzerantz ikusi ahal izateko.
- 6 mm-ko pixel pitchdun pantaila, pantaila 4 m-tik eta atzerantz ikusi ahal izateko.
- 8 mm-ko pixel pitchdun pantaila, pantaila 6 m-tik eta atzerantz ikusi ahal izateko.
- 10 mm-ko pixel pitchdun pantaila, pantaila 8 m-tik eta atzerantz ikusi ahal izateko.
- 16 mm-ko pixel pitchdun pantaila, pantaila 14 m-tik eta atzerantz ikusi ahal izateko.
Eta abar.
Adibide horiek pantaila lurzoru-mailan bistaratzean izango lirateke. Pantailari altuera bat emanez gero, bistaratzeko gutxieneko distantzia hurbilago egongo litzateke.
== Bideo-gaitasun handiko pantailak ==
2011ko [[UEFAko Txapeldunen Liga|UEFA Champions League]] finala, [[Manchester United Football Club|Manchester United]] eta [[Bartzelona Futbol Kluba|Bartzelona]] artekoa, zuzenean emititu zen [[Hiru dimentsioko|3D]] formatuan [[Göteborg|Göteborgen]] ([[Suedia]]), EKTA pantaila batean. 100 Hz-eko freskatze-abiadura zuen 7,11 m-ko diagonala eta 6,192x3,483 m-ko pantaila azalera. Pantaila hau [[Errekorren Guinness Liburua|Guinness World Recordsen]] arabera munduko 3D LED pantaila handiena da.<ref>{{erreferentzia|izenburua=Largest LED 3D TV|url=https://www.guinnessworldrecords.com/world-records/largest-led-3d-tv#:~:text=The%20largest%20LED%203D%20TV,(11%20ft%205.13%20in).}}</ref>
== Erreferentziak ==
<references />
== Ikus, gainera ==
* [[LED]]
* [[OLED]]
* [[Kristal likidozko pantaila]]
== Kanpo estekak ==
*{{eu}}[https://www.pantallasledlemon.com/eu/ Pantallas ledlemon]
*{{eu}}[http://eu.dosaled.com/news/led-display-introduction-and-knowledge-2/ Dosaled Dosatronics] LED pantailaren sarrera eta ezagutza
[[Kategoria:Bideoa]]
[[Kategoria:Irudi digitala]]
0jf1eu51bs67g1j1i8nrm4ipjbzzxvt
Txikipedia:Berebiziko Espioiak
104
1215012
10005899
10005727
2024-12-20T15:22:10Z
MasaDeMaiz
168646
10005899
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Totally Spies! logo.png|thumb|272x272px|Berebiziko Espioien logo originala]]{{Banner|Totally Spies! logo.png }}
{{Txikipedia entzun|audioa=Berebiziko espioiak12.wav}}
Berebiziko Espioiak ume txikiei zuzendutako marrazki bizidun bat da. Jatorriz {{Txp|Frantzia|Frantzia}} eta {{Txp|Kanada|Kanadakoa}} da, Vincent Chalvon-Demersay eta David Michelek sortua. 2001ean estreinatu zen eta oraindik ere emititzen jarraitzen da. Telesailak akzioa, komedia eta espioitza-elementuak nahasten ditu, animazio-estilo koloretsuekin. Berebiziko Espioiak guztira 6 denboraldi ditu eta abenturaz, ezkutuko misioz eta ekintza ugariz betetako 156 kapitulu daude. Kapitulu bakoitzak 22 minutu inguru irauten du.
== Zein da istorioa? ==
Telesail hau nerabeak izateaz gain espioiak diren hiru laguni buruzkoa da, Sam Simpson, Clover Ewing eta Alex Casoy. WOOHP (World Organization of Human Protection) izeneko erakunde batentzat lan egiten dute eta beraien helburua planeta osoari eragin diezazkioketen arazo garrantzitsuak konpontzea da. Neska bakoitzak trebetasun eta ezaugarri paregabeak ditu, eta horiei esker, espioi bezala duten eginkizuna bete dezakete, eskolako eta gizarteko bizitza isilpeko lanarekin orekatzen saiatzen diren bitartean. Haiek elkarrekin abentura asko biziko dute neska normalak izaten jarraitzen duten bitartean.{{Ba al dakizu?|testua=Berebiziko Espioiak James Bond bezalako espioien filmetan inspiratuta dago, baina gizon bakar baten ordez, hiru neska gazte dira mundua salbatzeaz arduratzen direnak.|irudia=Snap from Wax Museum at Innovative Film city Bangalore 144323.jpg}}
== Zeintzuk dira pertsonai nagusiak? ==
[[Fitxategi:Cosplay of Sam, Alex and Clover from Totally Spies! at Japan Expo 2019 (48433394201).jpg|thumb|Hiru neska "Berebiziko Espioien" espiez mozorratuta.|alt=]]
==== Clover Euwing ====
Clover taldeko irekia eta "fashionistena" da. Bere itxuragatik beti dago kezkatuta, baina oso atsegina da.
Fisikoki, ile horia eta luzea du, eta modako arropaz janzten da, gehienetan kolore distiratsukoak. Begiak urdinak ditu. Bere espioi jantzia gorria da.
Sam bezain akademikoa ez den arren, Clover-ek jendearekin hitz egiteko trebetasun berezia du, eta bere xarmak egoera zailetatik irteten laguntzen dio. Gainera, modan aditua da. Clover Samen eta Alexen gertuko laguna da.
==== Samantha "Sam" Simpson ====
Sam taldeko adimentsuena eta analitikoena da. Oso arduratsua da, eta beti arazoentzako irtenbide logikoak bilatzen ditu. Nortasun lasaia eta heldua du, baina lagunekin dibertigarria eta maitagarria ere izan daiteke. Taldearen barruan teknologian eta zientzietan aditua da. Samek gadgetak eta goi-teknologiako gailuak erabiltzeko trebetasun handia du.
Fisikoki, ile gorria du eta, oro har, motots altu batean eramaten du. Bere begiak berdeak dira. Bere espioi jantzia berdea da.
Clover eta Alexen oso laguna den arren, Clover-ekin duen harremana apur bat zailagoa da, bere nortasun-desberdintasunengatik.
==== Alexandra "Alex" Vasquez ====
Alex hiruretatik kirolariena eta energetikoena da. Beti dago energiaz beteta eta kirol guztietan oso ona da. Besteei laguntzea asko gustatzen zaio, eta, batzuetan baldar samarra izan daitekeen arren, beti eguna salbatzea lortzen du bere ausardiarekin eta alaitasunarekin.
Fisikoki, ile motz eta gaztaina-kolorekoa du, eta atal bakoitzean orrazkera desberdina du. Bere begiak marroiak dira. Bere espioi-jantzia horia da.
Alexek, gainera, indar handia du, eta horrek gaitasun atletikoak edo borroka eskatzen duten misioetarako onena bihurtzen du. Alex Sam eta Clover-en oso gertukoa da, eta beraiekin duen adiskidetasuna funtsezkoa da.
==== Gerald James "Jerry" Lewis ====
Jerry WOOHPeko burua da eta misioak koordinatzen ditu. Gizon serioa eta profesionala den arren, umore arraroa du. Xelebrea da eta beti neskei laguntzeko prest dago.
Jerry adineko gizon bat da, ile motz eta urdindua duena, eta beti jantzi formal bat erabiltzen du. Oso autoritarioa da, baina lagunkoia ere bai.
Misioetan zuzenean parte hartzen ez duen arren, Jerryk beharrezko tresnak eta informazioa neskei espioitza lanak egiteko ematen dizkie.
== Zer da Gadget objektua? ==
Gadget-a espioientzat eta seriearen funtsezko objektua da, hau da, telefono horiek ez dute soilik Jerryrekin eta ekipoarekin komunikatzeko balio, baizik eta objektuak lokalizatzeko, seinaleak detektatzeko edo sistemak hackeatzeko funtzioak ere badituzte. Askotan, telefono hauek misioetan informazioa jasotzeko erabiltzen dira.
{{Txikipedia ikusi||bideoa=|testua=Bideo hau ikustera gonbidatzen zaituztegu, non Gadget-a marrazten dugu.
https://www.youtube.com/watch?v=AEE6f7Uyusc}}
rwxu41oab63g13odr6mmom7mltfcfij
Anne Shirley (aktorea)
0
1215134
10006035
9978429
2024-12-20T16:43:21Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10006035
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
{{Beste erabilpenak|aktoreari|pertsonaia literarioa|Anne Shirley}}
'''Anne Shirley''', jaiotzez '''Dawn Evelyn Paris''', ([[New York]], [[1918]]ko [[apirilaren 17]]a – [[Los Angeles]], [[1993]]ko [[uztailaren 4]]a) [[Ameriketako Estatu Batuak|estatubatuar]] [[Antzezle|aktorea]] izan zen.
== Bizitza ==
[[Fitxategi:Alice's Egg Plant (1925).png|thumb|Dawn Evelyn Paris eta Julius katua ''Alice's Egg Plant''en (1925)]]
[[Fitxategi:Anne Shirley and John Beal in M'Liss, 1936.jpg|thumb|John Beal eta Anne Shirley ''M'Liss'' filmean (1936)]]
[[Fitxategi:AnneShirleyMurderMySweetTrailerScreenshot1955.jpg|thumb|Anne Shirley ''Murder, My Sweet'' filmean (1944)]]
Dawn Evelyn Paris New Yorken jaio zen<ref>{{erreferentzia|izena=David|abizena=Shipman|izenburua=Obituary: Anne Shirley|hizkuntza=en|argitaratze-data=1993-08-08|url=https://www.independent.co.uk/news/people/obituary-anne-shirley-1483611.html|aldizkaria=Independent|sartze-data=2024-11-23}}</ref>. Umetan hasi zen modelo gisa lan egiten, eta 1922an zineman egin zuen debuta, ''Moonshine Valley'' filmean<ref>{{erreferentzia|izenburua=Information Desk|orrialdea=10|hizkuntza=en|argitaratze-data=1935-07-02|url=https://archive.org/details/modernscreen9101unse/page/n735/mode/2up?view=theater&q=%22Chasing+Yesterday%22|aldizkaria=Modern Screen|zenbakia=11|sartze-data=2024-11-23}}</ref>. Bost urterekin Aliziaren papera bete zuen [[Walt Disney]]ren ''Alice in Cartoonland'' zuzeneko telesail mutuan.
=== Ibilbide profesionala ===
1934an, [[Anne Shirley]] pertsonaia antzeztu zuen ''Anne of Green Gables'' filmean eta pertsonaia horren izena hartu zuen bere izen ofizial eta artistiko gisa<ref>{{erreferentzia|izenburua=Venus em Flor|orrialdea=9|hizkuntza=pt|argitaratze-data=1935-07-04|url=http://memoria.bn.br/DocReader/DocReader.aspx?bib=103730_06&pesq=%22Anne%20Shirley,%20livro%22&pasta=ano%20193&hf=memoria.bn.br&pagfis=5380|aldizkaria=Gazeta de Noticias|zenbakia=60 (156)|argitaratze-lekua=Rio de Janeiro}}</ref>. Geroago ''Steamboat Round the Bend'', ''Make Way for a Lady'' eta ''Stella Dallas'' filmetan parte hartu zuen, eta [[Taldeko emakumezko aktore onenaren Oscar Saria|taldeko emakumezko aktore onenaren Oscar Sarirako]] izendatu zuten. Bere azken paperak ''Vigil in the Night'', ''Anne of Windy Poplars'', ''The Devil and Daniel Webster'' eta ''Murder, My Sweet'' filmetan izan ziren. ''[[The New York Times]]'' egunkariko Bosley Crowther kritikariak 1940ko ''Saturday's Children'' filmean egin zuen lana goraipatu zuen<ref>{{erreferentzia|izena=Bosley|abizena=Crowther|izenburua=The Screen; John Garfield and Anne Shirley Seen at Strand in 'Saturday's Children'—Star Dust' at Roxy|orrialdea=13|hizkuntza=en|argitaratze-data=1940-05-04|aldizkaria=The New York Times}}</ref>.
=== Bizitza pertsonala ===
1937ko abuztuaren 22an, Shirley John Payne aktorearekin ezkondu zen Monteciton (Kalifornia)<ref>{{erreferentzia|izenburua=Anne Marries|argitaletxea=United Press|orrialdea=10|hizkuntza=en|argitaratze-data=1937-08-23|aldizkaria=Mansfield News Journal}}</ref>. Alaba bat izan zuten, Julie Payne aktorea, eta 1943an dibortziatu ziren<ref name=":0">{{erreferentzia|izenburua=Anne Shirley|argitaletxea=Associated Press|hizkuntza=en|argitaratze-data=1993-07-08|url=https://variety.com/1993/scene/people-news/anne-shirley-108536/|aldizkaria=Variety|sartze-data=2024-11-23}}</ref>.
Bere bigarren senarra Adrian Scott ekoizle eta gidoilaria izan zen. Hollywoodeko zerrenda beltzean sartu zenean eta familia Europara eraman nahi zuenean, Shirleyk Estatu Batuetan geratzea erabaki zuen eta 1949an dibortziatu zen<ref>{{erreferentzia|izena=Norma|abizena=Barzman|izenburua=The Red and the Blacklist: The Intimate Memoir of a Hollywood Expatriate|url=https://archive.org/details/redblacklistinti0000barz|argitaletxea=Public Affairs|ISBN=978-1560256175|hizkuntza=en|argitaratze-data=2004-08-18}}</ref>.
Shirleyren hirugarren senarra Charles Lederer gidoilari eta zuzendaria izan zen, [[Marion Davies]] aktorearen iloba. Seme bat izan zuten, Daniel Lederer<ref name=":0" />.
[[Birikako minbizi]]aren ondorioz hil zen Los Angelesen, 1993ko uztailaren 4an, 75 urte zituela<ref name=":0" />.
== Filmografia ==
{| class="wikitable"
|+
!Urtea
!Izenburua
!Pertsonaia
!Oharrak
|-
| rowspan="2" |1922
|''The Hidden Woman''
|Neska
|Dawn O'Day bezala
'''Galdutako''' filma
|-
|''Moonshine Valley''
|Nancy
|Dawn O'Day bezala
'''Galdutako''' filma
|-
| rowspan="2" |1923
|''The Rustle of Silk''
|Neska
|Dawn O'Day bezala
'''Galdutako''' filma
|-
|''The Spanish Dancer''
|Don Balthazar Carlos
|Dawn O'Day bezala
|-
| rowspan="2" |1924
|''The Man Who Fights Alone''
|Dorothy
|Dawn O'Day bezala
'''Galdutako''' filma
|-
|''The Fast Set''
|Margaret txikia
|Dawn O'Day bezala
'''Galdutako''' filma
|-
| rowspan="2" |1925
|''Riders of the Purple Sage''
|Fay Larkin
|Krediturik gabe
|-
|''Alice's Egg Plant''
|Alice
|Dawn O'Day bezala
|-
| rowspan="2" |1927
|''The Callahans and the Murphys''
|Mary Callahan
|Dawn O'Day bezala
'''Galdutako''' filma
|-
|''Night Life''
|
|Dawn O'Day bezala
|-
| rowspan="3" |1928
|''Mother Knows Best''
|Sally (umetan)
|Dawn O'Day bezala
'''Galdutako''' filma
|-
|''4 Devils''
|Marion (umetan)
|Dawn O'Day bezala
'''Galdutako''' filma
|-
|''Sins of the Fathers''
|Mary (umetan)
|Dawn O'Day bezala
|-
| rowspan="2" |1930
|[[City Girl (1930eko filma)|''City Girl'']]
|Marie Tustine
|Dawn O'Day bezala
|-
|''Liliom''
|Louise
|Dawn O'Day bezala
|-
| rowspan="4" |1931
|''Gun Smoke''
|Hortonen alaba
|Dawn O'Day bezala
|-
|''Hello Napoleon''
|neska txikia
|Film laburra
Dawn O'Day bezala
|-
|''Howdy Mate''
|
|Film laburra
Dawn O'Day bezala
|-
|''Rich Man's Folly''
|Anne (umetan)
|Dawn O'Day bezala
|-
| rowspan="6" |1932
|''Emma''
|Isabelle (umetan)
|Krediturik gabe
|-
|''Young America''
|Mabel Saunders
|Dawn O'Day bezala
|-
|''So Big!''
|Selina Peake (umetan)
|Krediturik gabe
|-
|''The Purchase Price''
|Sarah Tipton, alaba
|Krediturik gabe
|-
|''Three on a Match''
|Vivian Revere (umetan)
|Dawn O'Day bezala
|-
|''Rasputin and the Empress''
|[[Anastasia Nikolaevna Errusiakoa|Anastasia printzesa]]
|Krediturik gabe
|-
|1933
|''The Life of Jimmy Dolan''
|Mary Lou
|Krediturik gabe
|-
| rowspan="8" |1934
|''This Side of Heaven''
|
|Dawn O'Day bezala
|-
|''School for Girls''
|Catherine Fogarty
|
|-
|''Finishing School''
|Billie
|Dawn O'Day bezala
|-
|''The Key''
|
|Dawn O'Day bezala
|-
|''Bachelor Bait''
|Miriam Ann Johnson
|Krediturik gabe
|-
|''Anne of Green Gables''
|[[Anne Shirley]]
|
|-
|''Picture Palace''
|Dawn
|Film laburra
Dawn O'Day bezala
|-
|''Private Lessons''
|Dawn
|Film laburra
Dawn O'Day bezala
|-
| rowspan="2" |1935
|''Chasing Yesterday''
|Jeanne Alexandre
|
|-
|''Steamboat Round the Bend''
|Fleety Belle
|
|-
| rowspan="3" |1936
|''Chatterbox''
|Jenny Yates
|
|-
|''M'Liss''
|M'liss Smith
|
|-
|''Make Way for a Lady''
|June Drew
|
|-
| rowspan="3" |1937
|''Too Many Wives''
|Betty Jackson
|
|-
|''Meet the Missus''
|Louise Foster
|
|-
|''Stella Dallas''
|Laurel (Lollie) Dallas
|
|-
| rowspan="5" |1938
|''Condemned Women''
|Millie Anson
|
|-
|''Law of the Underworld''
|Annabelle Porter
|
|-
|''Mother Carey's Chickens''
|Nancy Carey
|
|-
|''Girls' School''
|Natalie Freeman
|
|-
|''A Man to Remember''
|Jean Johnson
|
|-
| rowspan="3" |1939
|''Boy Slaves''
|Annie
|
|-
|''Sorority House''
|Alice Fisher
|
|-
|''Career''
|Sylvia Bartholomew
|
|-
| rowspan="3" |1940
|''Vigil in the Night''
|Lucy Lee
|
|-
|''Saturday's Children''
|Bobby Halevy
|
|-
|''Anne of Windy Poplars''
|Anne Shirley
|
|-
| rowspan="3" |1941
|''West Point Widow''
|Nancy Hull
|
|-
|''Unexpected Uncle''
|Kathleen Brown
|
|-
|''The Devil and Daniel Webster''
|Mary Stone
|
|-
| rowspan="2" |1942
|''Four Jacks and a Jill''
|Karanina (Nina) Novak
|
|-
|''The Mayor of 44th Street''
|Jessey Lee
|
|-
| rowspan="4" |1943
|''Lady Bodyguard''
|A. C. Baker
|
|-
|''The Powers Girl''
|Ellen Evans
|
|-
|''Bombardier''
|Burton Hughes
|
|-
|''Government Girl''
|May Harness Blake
|
|-
| rowspan="3" |1944
|''Man from Frisco''
|Diana Kennedy
|
|-
|''Music in Manhattan''
|Frankie Foster
|
|-
|''Murder, My Sweet''
|Anne Grayle
|
|}
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1918ko|1993ko|Shirley, Anne}}
[[Kategoria:Newyorkarrak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako emakume aktoreak]]
[[Kategoria:XX. mendeko aktoreak]]
[[Kategoria:Zinema mutuko aktoreak]]
[[Kategoria:Los Angelesen hildakoak]]
[[Kategoria:Birikako minbiziaren ondorioz hildakoak]]
[[Kategoria:Hollywoodeko ospearen pasealekua]]
t8nlnhjq96f5q2k5sdfq0qqeobo6l69
Lankide:Sodio.na3
2
1215749
10006194
10003523
2024-12-20T20:23:48Z
2A0C:5A80:3915:9500:5D63:CAFA:39EF:E21A
10006194
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|DALL·E 2024-11-29 13.18.38 - A festive New Year's Eve scene featuring a clock striking midnight, glasses of champagne, a bunch of grapes symbolizing the traditional 12 grapes of l.webp}}Urteberria urteko lehen eguna da. Egutegian ziklo berri baten hasiera markatzen du, urte zaharra atzean utzi eta berriari ongietorria egiten diogulako. Urteberria munduko jairik garrantzitsuenetariko bat da.
{{Lan infotaula|izenburu etzana=Urteberria|irudia=Janus.xcf|irudi oina=Janok, bi aurpegiekin ezagutzen ohi da: bata iraganari begira dagoena, eta bestea etorkizunari begira dagoena.|audioa=[[File:URTE-BERRIA-ENTZUN.ogg|thumb|Urteberria]]|audioaren azalpena=Urteberriaren tradizioa: 12 mahats jatea.|sorrera=Mesopotamian|start=Abenduaren 31n.|end=Urtarrilaren 1ean.}}
== Jatorria ==
Urteberria ospatzeko ideia aspaldikoa da. Duela milaka urte, {{Txp|Mesopotamia|Mesopotamian}} bizi ziren babiloniarrek jaiak antolatzen zituzten urte berri baten hasiera ospatzeko. Orduan, martxoan egiten zuten, udaberria iristen zenean. Geroago, erromatarrek data aldatu zuten urtarrilaren 1era arte eta Jano jainkoari eskaini zioten. Ordutik ospatzen baitugu urteberria gaur egun herrialde gehienetan. Tradizio hori mantendu egin da denboraren poderioz.
=== Jano jainkoa ===
Jano jainko erromatar bat da, bi aurpegiekin ezagutzen ohi dena: bata gaztea, iraganari begira dagoena, eta bestea zaharra, etorkizunari begira dagoena. Bi aurpegi dituen arren, Janok hasierak irudikatzen ditu gehiago amaierak baino. Horrgatik, urteko lehen hilabetean, urtarrilean, ''Ianuarius'' izendatu zuten haren omenez. Urtarrilaren lehen egunean, erromatarrek zortea eskatzen zioten Janori eta opari txikiak ematen zizkioten elkarri. Ohitura hori izan liteke Gabonetan gauzak oparitzeko ohituraren jatorria, erromatarrek ere asko ospatzen baitzuten abenduaren 25ean.
== Urteberria Euskal herrian ==
{{Txp|euskal herria|Euskal herrian}}, beste leku askotan bezala, urtarrilaren 1ean ospatzen dugu urteberria. Aurreko gauean; hau da, '''{{Txp|gabon zaharra|Gabon Zaharran
}}''', abenduaren 31n, festa handia ospatzen da familia eta lagunekin. Baina gure lurraldean ere badira ospakizun hau gure tokiko ohiturekin lotzen duten tradizioak, hala nola datorren urterako desioak eskatzea.{{Txikipedia entzun|audioa=[[File:URTE-BERRIA-ENTZUN.ogg|thumb|Urteberria]]}}Euskal Herrian, familia asko elkartzen dira afaltzeko urteberrian, gauerdiko kanpaien erritmoan 12 mahatsak hartzeko, sagardoarekin edo xanpainarekin topa egiteko besteak beste. Haur batzuek Olentzeroren edo Errege magoen opariak ere jasotzen dituzte handik gutxira.
==== Zergatik mahatsak? ====
XVIII. mendean mahats-utza asko sobratu zen, eta orduan asmatu zen mahatsak hartzea zorte ona ematen zuela, eta ez jatea, ordea, zorte txarra mahats guztiak saldu ahal izateko.
== Nola ospatzen da urteberria kulturaren arabera ==
Lehen esan dugun moduan, urteberria munduko jairik garrantzitsuenetako bat da, baina herrialde bakoitzak ospatzeko modu propioak ditu, tradizio kolore eta zapore paregabez beteta. Hemen kontatzen ditugu nola egiten duten hainbat lekutan.
[[Fitxategi:大晦日の夜4 - panoramio.jpg|thumb]]
=== Japonia ===
{{Txp|Japon|Japonian}}, ospakizuna Oshōgatsu du izena, eta egun batzuk irauten ditu. Hasi baino lehen familiek euren etxeak garbitzen dituzte, gauza txar guztiak atzean utzi eta urtea energia onarekin hasteko. Afarian, soba jaten dute, hauek fideo luzeak dira. Jendeak dio fideoak zenbat eta luzeagoak izan, orduan eta luzeagoa izango dela zure bizitza.
=== Txina ===
{{Txp|Txina|Txinan}}, ez dute urte berria urtarrilaren 1ean ospatzen, baizik eta ilargiaren urteberria ospatzen dute, urtarriletik otsailera ospatu daitekeena. Bere egutegiko jairik garrantzitsuenetako bat da. Ospakizunean, dragoi erraldoiekin, su artifizialarekin eta apaintzen dituzten linterna gorriekin desfileak egiten dira. {{Ba al dakizu|testua=Txinako egutegiak, bere horoskopoa du, hamabi animalietan banatua. Animalia horiek tradizio aberats baten parte dira, ezaugarri desberdinak sinbolizatzen dituena eta pertsonen nortasunean, bizitzan eta helmugan eragina dutela uste dena.|irudia=Txinatar horoskopoa.webp}}
==== Horoskopoa jaiotza-urtearen arabera. ====
# '''Arratoia:''' 2008, 2020, 2032...
# '''Bufaloa:''' 2009, 2021, 2033...
# '''Tigrea:''' 2010, 2022, 2034...
# '''Untxia:''' 2011, 2023, 2035...
# '''Dragoia:''' 2000, 2012, 2024...
# '''Sugea''': 2001, 2013, 2025...
# '''Zaldia:''' 2002, 2014, 2026...
# '''Ahuntza:''' 2003, 20015, 2027...
# '''Tximinoa:''' 2004, 2016, 2028...
# '''Oilarra:''' 2005, 2017, 2029...
# '''Txakurra:''' 2006, 2018, 2030...
# '''Txerria:''' 2007, 2018, 2031...
=== Eskozia ===
{{Txp|Eskozia|Eskozian}}, urteberria '''Hogmanay''' du izena, eta oso tradizio berezia dute: ''first footing''. Ohitura horren arabera, gauerditik aurrera etxe batera sartzen den lehen pertsonak zorte ona ekarriko du. Izan ere, zorioneko first footer bat benetan izateko, pertsonak ogia, whiskia edo ikatza bezalako opariak eman behar ditu, urteberriko janaria, edaria eta beroa sinbolizatzen dutenak.[[Fitxategi:Fuochi d'artificio.gif|thumb]]
=== India eta Nepal ===
Hiri hauetan ({{Txp|India|India}} eta {{Txp|Nepal|Nepal}}), urteberriko sarrera '''Diwaliko''' jaialdian ospatzen da, argiz eta kolorez betetako jaia. Familiek diya izeneko olio-lanparekin apaintzen dituzte etxeak, arropa berria erabiltzen dute, gozokiak partekatzen dituzte eta petardoak eta su artifizialak leherraratzen dituzte.
[[Fitxategi:Parade-Goers At Kalibo Ati-Atihan Festival, Philippines.jpg|thumb]]
=== Filipinak ===
{{Txp|Filipinak|Filipinetan}}, jendeak zirkulu-estanpatuak dituen arropa erabiltzen du. Gabon zahar gauean, zirkuluek txanponak irudikatzen dituztelako eta zorte ona ekartzen dutelako. Mahaiez ere betetzen dituzte janari borobilak; hala nola laranjak, urteberrian aberastasuna erakartzeko.
=== Hegoafrika ===
{{Txp|Hegoafrika|Hegoafrikako}} hiri batzuetan, Johannesburgon adibidez, jendeak lehiotik gauza zaharrak botatzen ditu urteberria ailegatzen denean. Horrek sinbolizatzen du aurreko urteko alde txar guztiak atzean uztea eta berria pentsamolde berrituarekin hastea.
b8xn8fy0fpix3otycehfcro00htotsj
10006195
10006194
2024-12-20T20:25:42Z
2A0C:5A80:3915:9500:5D63:CAFA:39EF:E21A
10006195
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|DALL·E 2024-11-29 13.18.38 - A festive New Year's Eve scene featuring a clock striking midnight, glasses of champagne, a bunch of grapes symbolizing the traditional 12 grapes of l.webp}}Urteberria urteko lehen eguna da. Egutegian ziklo berri baten hasiera markatzen du, urte zaharra atzean utzi eta berriari ongietorria egiten diogulako. Urteberria munduko jairik garrantzitsuenetariko bat da.
{{Lan infotaula|izenburu etzana=Urteberria|irudia=Janus.xcf|irudi oina=Janok, bi aurpegiekin ezagutzen ohi da: bata iraganari begira dagoena, eta bestea etorkizunari begira dagoena.|audioa=[[File:URTE-BERRIA-ENTZUN.ogg|thumb|Urteberria]]|audioaren azalpena=Urteberriaren tradizioa: 12 mahats jatea.|sorrera=Mesopotamian|start=Abenduaren 31n.|end=Urtarrilaren 1ean.}}
== Jatorria ==
Duela milaka urte, {{Txp|Mesopotamia|Mesopotamian}} bizi ziren babiloniarrek jaiak antolatzen zituzten urte berri baten hasiera ospatzeko. Orduan, martxoan egiten zuten, udaberria iristen zenean. Geroago, erromatarrek data aldatu zuten urtarrilaren 1era arte eta Jano jainkoari eskaini zioten. Ordutik ospatzen dugu urteberria gaur egun herrialde gehienetan. Tradizio hau mantendu da historian zehar.
=== Jano jainkoa ===
Jano jainko erromatar bat da, bi aurpegiekin ezagutzen ohi dena: bata gaztea, iraganari begira dagoena, eta bestea zaharra, etorkizunari begira dagoena. Bi aurpegi dituen arren, Janok hasierak irudikatzen ditu gehiago amaierak baino. Horrgatik, urteko lehen hilabetean, urtarrilean, ''Ianuarius'' izendatu zuten haren omenez. Urtarrilaren lehen egunean, erromatarrek zortea eskatzen zioten Janori eta opari txikiak ematen zizkioten elkarri. Ohitura hori izan liteke Gabonetan gauzak oparitzeko ohituraren jatorria, erromatarrek ere asko ospatzen baitzuten abenduaren 25ean.
== Urteberria Euskal herrian ==
{{Txp|euskal herria|Euskal herrian}}, beste leku askotan bezala, urtarrilaren 1ean ospatzen dugu urteberria. Aurreko gauean; hau da, '''{{Txp|gabon zaharra|Gabon Zaharran
}}''', abenduaren 31n, festa handia ospatzen da familia eta lagunekin. Baina gure lurraldean ere badira ospakizun hau gure tokiko ohiturekin lotzen duten tradizioak, hala nola datorren urterako desioak eskatzea.{{Txikipedia entzun|audioa=[[File:URTE-BERRIA-ENTZUN.ogg|thumb|Urteberria]]}}Euskal Herrian, familia asko elkartzen dira afaltzeko urteberrian, gauerdiko kanpaien erritmoan 12 mahatsak hartzeko, sagardoarekin edo xanpainarekin topa egiteko besteak beste. Haur batzuek Olentzeroren edo Errege magoen opariak ere jasotzen dituzte handik gutxira.
==== Zergatik mahatsak? ====
XVIII. mendean mahats-utza asko sobratu zen, eta orduan asmatu zen mahatsak hartzea zorte ona ematen zuela, eta ez jatea, ordea, zorte txarra mahats guztiak saldu ahal izateko.
== Nola ospatzen da urteberria kulturaren arabera ==
Lehen esan dugun moduan, urteberria munduko jairik garrantzitsuenetako bat da, baina herrialde bakoitzak ospatzeko modu propioak ditu, tradizio kolore eta zapore paregabez beteta. Hemen kontatzen ditugu nola egiten duten hainbat lekutan.
[[Fitxategi:大晦日の夜4 - panoramio.jpg|thumb]]
=== Japonia ===
{{Txp|Japon|Japonian}}, ospakizuna Oshōgatsu du izena, eta egun batzuk irauten ditu. Hasi baino lehen familiek euren etxeak garbitzen dituzte, gauza txar guztiak atzean utzi eta urtea energia onarekin hasteko. Afarian, soba jaten dute, hauek fideo luzeak dira. Jendeak dio fideoak zenbat eta luzeagoak izan, orduan eta luzeagoa izango dela zure bizitza.
=== Txina ===
{{Txp|Txina|Txinan}}, ez dute urte berria urtarrilaren 1ean ospatzen, baizik eta ilargiaren urteberria ospatzen dute, urtarriletik otsailera ospatu daitekeena. Bere egutegiko jairik garrantzitsuenetako bat da. Ospakizunean, dragoi erraldoiekin, su artifizialarekin eta apaintzen dituzten linterna gorriekin desfileak egiten dira. {{Ba al dakizu|testua=Txinako egutegiak, bere horoskopoa du, hamabi animalietan banatua. Animalia horiek tradizio aberats baten parte dira, ezaugarri desberdinak sinbolizatzen dituena eta pertsonen nortasunean, bizitzan eta helmugan eragina dutela uste dena.|irudia=Txinatar horoskopoa.webp}}
==== Horoskopoa jaiotza-urtearen arabera. ====
# '''Arratoia:''' 2008, 2020, 2032...
# '''Bufaloa:''' 2009, 2021, 2033...
# '''Tigrea:''' 2010, 2022, 2034...
# '''Untxia:''' 2011, 2023, 2035...
# '''Dragoia:''' 2000, 2012, 2024...
# '''Sugea''': 2001, 2013, 2025...
# '''Zaldia:''' 2002, 2014, 2026...
# '''Ahuntza:''' 2003, 20015, 2027...
# '''Tximinoa:''' 2004, 2016, 2028...
# '''Oilarra:''' 2005, 2017, 2029...
# '''Txakurra:''' 2006, 2018, 2030...
# '''Txerria:''' 2007, 2018, 2031...
=== Eskozia ===
{{Txp|Eskozia|Eskozian}}, urteberria '''Hogmanay''' du izena, eta oso tradizio berezia dute: ''first footing''. Ohitura horren arabera, gauerditik aurrera etxe batera sartzen den lehen pertsonak zorte ona ekarriko du. Izan ere, zorioneko first footer bat benetan izateko, pertsonak ogia, whiskia edo ikatza bezalako opariak eman behar ditu, urteberriko janaria, edaria eta beroa sinbolizatzen dutenak.[[Fitxategi:Fuochi d'artificio.gif|thumb]]
=== India eta Nepal ===
Hiri hauetan ({{Txp|India|India}} eta {{Txp|Nepal|Nepal}}), urteberriko sarrera '''Diwaliko''' jaialdian ospatzen da, argiz eta kolorez betetako jaia. Familiek diya izeneko olio-lanparekin apaintzen dituzte etxeak, arropa berria erabiltzen dute, gozokiak partekatzen dituzte eta petardoak eta su artifizialak leherraratzen dituzte.
[[Fitxategi:Parade-Goers At Kalibo Ati-Atihan Festival, Philippines.jpg|thumb]]
=== Filipinak ===
{{Txp|Filipinak|Filipinetan}}, jendeak zirkulu-estanpatuak dituen arropa erabiltzen du. Gabon zahar gauean, zirkuluek txanponak irudikatzen dituztelako eta zorte ona ekartzen dutelako. Mahaiez ere betetzen dituzte janari borobilak; hala nola laranjak, urteberrian aberastasuna erakartzeko.
=== Hegoafrika ===
{{Txp|Hegoafrika|Hegoafrikako}} hiri batzuetan, Johannesburgon adibidez, jendeak lehiotik gauza zaharrak botatzen ditu urteberria ailegatzen denean. Horrek sinbolizatzen du aurreko urteko alde txar guztiak atzean uztea eta berria pentsamolde berrituarekin hastea.
9fl5h8h4aemg6f3f9s3cwj8v6i953ww
10006197
10006195
2024-12-20T20:28:34Z
2A0C:5A80:3915:9500:5D63:CAFA:39EF:E21A
10006197
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|DALL·E 2024-11-29 13.18.38 - A festive New Year's Eve scene featuring a clock striking midnight, glasses of champagne, a bunch of grapes symbolizing the traditional 12 grapes of l.webp}}Urteberria urteko lehen eguna da. Egutegian ziklo berri baten hasiera markatzen du, urte zaharra atzean utzi eta berriari ongietorria egiten diogulako. Urteberria munduko jairik garrantzitsuenetariko bat da.
{{Lan infotaula|izenburu etzana=Urteberria|irudia=Janus.xcf|irudi oina=Janok, bi aurpegiekin ezagutzen ohi da: bata iraganari begira dagoena, eta bestea etorkizunari begira dagoena.|audioa=[[File:URTE-BERRIA-ENTZUN.ogg|thumb|Urteberria]]|audioaren azalpena=Urteberriaren tradizioa: 12 mahats jatea.|sorrera=Mesopotamian|start=Abenduaren 31n.|end=Urtarrilaren 1ean.}}
== Jatorria ==
Duela milaka urte, {{Txp|Mesopotamia|Mesopotamian}} bizi ziren babiloniarrek jaiak antolatzen zituzten urte berri baten hasiera ospatzeko. Orduan, martxoan egiten zuten, udaberria iristen zenean. Geroago, erromatarrek data aldatu zuten urtarrilaren 1era arte eta Jano jainkoari eskaini zioten. Ordutik ospatzen dugu urteberria gaur egun herrialde gehienetan. Tradizio hau mantendu da historian zehar.
=== Jano jainkoa ===
Jano jainko erromatar bat da, bi aurpegi dituelako ezagutzen ohi dena: bata aurpegi gaztea, iraganari begira dagoena eta bestea, zaharra etorkizunari begira dagoena. Bi aurpegi dituen arren, Janok amaierak baino hasierak irudikatzen ditu. Horregatik, urteko lehen hilabetea, urtarrila, ''Ianuarius'' izendatu zuten haren omenez. Urtarrilaren lehen egunean, erromatarrek zortea eskatzen zioten Janori eta opari txikiak ematen zizkioten elkarri. Ohitura hori izan liteke Gabonetan gauzak oparitzeko ohituraren jatorria, erromatarrek asko ospatzen baitzuten abenduaren 25a.
== Urteberria Euskal herrian ==
{{Txp|euskal herria|Euskal herrian}}, beste leku askotan bezala, urtarrilaren 1ean ospatzen dugu urteberria. Aurreko gauean; hau da, '''{{Txp|gabon zaharra|Gabon Zaharran
}}''', abenduaren 31n, festa handia ospatzen da familia eta lagunekin. Baina gure lurraldean ere badira ospakizun hau gure tokiko ohiturekin lotzen duten tradizioak, hala nola datorren urterako desioak eskatzea.{{Txikipedia entzun|audioa=[[File:URTE-BERRIA-ENTZUN.ogg|thumb|Urteberria]]}}Euskal Herrian, familia asko elkartzen dira afaltzeko urteberrian, gauerdiko kanpaien erritmoan 12 mahatsak hartzeko, sagardoarekin edo xanpainarekin topa egiteko besteak beste. Haur batzuek Olentzeroren edo Errege magoen opariak ere jasotzen dituzte handik gutxira.
==== Zergatik mahatsak? ====
XVIII. mendean mahats-utza asko sobratu zen, eta orduan asmatu zen mahatsak hartzea zorte ona ematen zuela, eta ez jatea, ordea, zorte txarra mahats guztiak saldu ahal izateko.
== Nola ospatzen da urteberria kulturaren arabera ==
Lehen esan dugun moduan, urteberria munduko jairik garrantzitsuenetako bat da, baina herrialde bakoitzak ospatzeko modu propioak ditu, tradizio kolore eta zapore paregabez beteta. Hemen kontatzen ditugu nola egiten duten hainbat lekutan.
[[Fitxategi:大晦日の夜4 - panoramio.jpg|thumb]]
=== Japonia ===
{{Txp|Japon|Japonian}}, ospakizuna Oshōgatsu du izena, eta egun batzuk irauten ditu. Hasi baino lehen familiek euren etxeak garbitzen dituzte, gauza txar guztiak atzean utzi eta urtea energia onarekin hasteko. Afarian, soba jaten dute, hauek fideo luzeak dira. Jendeak dio fideoak zenbat eta luzeagoak izan, orduan eta luzeagoa izango dela zure bizitza.
=== Txina ===
{{Txp|Txina|Txinan}}, ez dute urte berria urtarrilaren 1ean ospatzen, baizik eta ilargiaren urteberria ospatzen dute, urtarriletik otsailera ospatu daitekeena. Bere egutegiko jairik garrantzitsuenetako bat da. Ospakizunean, dragoi erraldoiekin, su artifizialarekin eta apaintzen dituzten linterna gorriekin desfileak egiten dira. {{Ba al dakizu|testua=Txinako egutegiak, bere horoskopoa du, hamabi animalietan banatua. Animalia horiek tradizio aberats baten parte dira, ezaugarri desberdinak sinbolizatzen dituena eta pertsonen nortasunean, bizitzan eta helmugan eragina dutela uste dena.|irudia=Txinatar horoskopoa.webp}}
==== Horoskopoa jaiotza-urtearen arabera. ====
# '''Arratoia:''' 2008, 2020, 2032...
# '''Bufaloa:''' 2009, 2021, 2033...
# '''Tigrea:''' 2010, 2022, 2034...
# '''Untxia:''' 2011, 2023, 2035...
# '''Dragoia:''' 2000, 2012, 2024...
# '''Sugea''': 2001, 2013, 2025...
# '''Zaldia:''' 2002, 2014, 2026...
# '''Ahuntza:''' 2003, 20015, 2027...
# '''Tximinoa:''' 2004, 2016, 2028...
# '''Oilarra:''' 2005, 2017, 2029...
# '''Txakurra:''' 2006, 2018, 2030...
# '''Txerria:''' 2007, 2018, 2031...
=== Eskozia ===
{{Txp|Eskozia|Eskozian}}, urteberria '''Hogmanay''' du izena, eta oso tradizio berezia dute: ''first footing''. Ohitura horren arabera, gauerditik aurrera etxe batera sartzen den lehen pertsonak zorte ona ekarriko du. Izan ere, zorioneko first footer bat benetan izateko, pertsonak ogia, whiskia edo ikatza bezalako opariak eman behar ditu, urteberriko janaria, edaria eta beroa sinbolizatzen dutenak.[[Fitxategi:Fuochi d'artificio.gif|thumb]]
=== India eta Nepal ===
Hiri hauetan ({{Txp|India|India}} eta {{Txp|Nepal|Nepal}}), urteberriko sarrera '''Diwaliko''' jaialdian ospatzen da, argiz eta kolorez betetako jaia. Familiek diya izeneko olio-lanparekin apaintzen dituzte etxeak, arropa berria erabiltzen dute, gozokiak partekatzen dituzte eta petardoak eta su artifizialak leherraratzen dituzte.
[[Fitxategi:Parade-Goers At Kalibo Ati-Atihan Festival, Philippines.jpg|thumb]]
=== Filipinak ===
{{Txp|Filipinak|Filipinetan}}, jendeak zirkulu-estanpatuak dituen arropa erabiltzen du. Gabon zahar gauean, zirkuluek txanponak irudikatzen dituztelako eta zorte ona ekartzen dutelako. Mahaiez ere betetzen dituzte janari borobilak; hala nola laranjak, urteberrian aberastasuna erakartzeko.
=== Hegoafrika ===
{{Txp|Hegoafrika|Hegoafrikako}} hiri batzuetan, Johannesburgon adibidez, jendeak lehiotik gauza zaharrak botatzen ditu urteberria ailegatzen denean. Horrek sinbolizatzen du aurreko urteko alde txar guztiak atzean uztea eta berria pentsamolde berrituarekin hastea.
1wp0n61o2w2n1fpsi54q050yc3hvewe
10006202
10006197
2024-12-20T20:37:04Z
2A0C:5A80:3915:9500:5D63:CAFA:39EF:E21A
10006202
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|DALL·E 2024-11-29 13.18.38 - A festive New Year's Eve scene featuring a clock striking midnight, glasses of champagne, a bunch of grapes symbolizing the traditional 12 grapes of l.webp}}Urteberria urteko lehen eguna da. Egutegian ziklo berri baten hasiera markatzen du, urte zaharra atzean utzi eta berriari ongietorria egiten diogulako. Urteberria munduko jairik garrantzitsuenetariko bat da.
{{Lan infotaula|izenburu etzana=Urteberria|irudia=Janus.xcf|irudi oina=Janok, bi aurpegiekin ezagutzen ohi da: bata iraganari begira dagoena, eta bestea etorkizunari begira dagoena.|audioa=[[File:URTE-BERRIA-ENTZUN.ogg|thumb|Urteberria]]|audioaren azalpena=Urteberriaren tradizioa: 12 mahats jatea.|sorrera=Mesopotamian|start=Abenduaren 31n.|end=Urtarrilaren 1ean.}}
== Jatorria ==
Duela milaka urte, {{Txp|Mesopotamia|Mesopotamian}} bizi ziren babiloniarrek jaiak antolatzen zituzten urte berri baten hasiera ospatzeko. Orduan, martxoan egiten zuten, udaberria iristen zenean. Geroago, erromatarrek data aldatu zuten urtarrilaren 1era arte eta Jano jainkoari eskaini zioten. Ordutik ospatzen dugu urteberria gaur egun herrialde gehienetan. Tradizio hau mantendu da historian zehar.
=== Jano jainkoa ===
Jano jainko erromatar bat da, bi aurpegi dituelako ezagutzen ohi dena: bata aurpegi gaztea, iraganari begira dagoena eta bestea, zaharra etorkizunari begira dagoena. Bi aurpegi dituen arren, Janok amaierak baino hasierak irudikatzen ditu. Horregatik, urteko lehen hilabetea, urtarrila, ''Ianuarius'' izendatu zuten haren omenez. Urtarrilaren lehen egunean, erromatarrek zortea eskatzen zioten Janori eta opari txikiak ematen zizkioten elkarri. Ohitura hori izan liteke Gabonetan gauzak oparitzeko ohituraren jatorria, erromatarrek asko ospatzen baitzuten abenduaren 25a.
== Urteberria Euskal herrian ==
{{Txp|euskal herria|Euskal herrian}}, beste leku askotan bezala, urtarrilaren 1ean ospatzen dugu urteberria. Aurreko gauean; hau da, '''{{Txp|gabon zaharra|Gabon Zaharran
}}''', abenduaren 31n, festa handia ospatzen da familia eta lagunekin. Baina gure lurraldean ere badira ospakizun hau gure tokiko ohiturekin lotzen duten tradizioak, hala nola datorren urterako desioak eskatzea.{{Txikipedia entzun|audioa=[[File:URTE-BERRIA-ENTZUN.ogg|thumb|Urteberria]]}}Euskal Herrian, familia askok elkartzen dira afaltzeko urteberrian, gauerdiko kanpaien erritmoan 12 mahatsak hartzeko, sagardoarekin edo xanpainarekin topa egiteko besteak beste. Haur batzuk Olentzeroren edo Errege magoen opariak ere jasotzen dituzte handik gutxira.
==== Zergatik mahatsak? ====
XVIII. mendean mahats-uzta soberan zen, beraz, asmatu zen mahatsak jateak zorte ona ematen zuela, eta ez jateak, ordea, zorte txarra mahats guztiak sal daitezen.
== Nola ospatzen da urteberria kulturaren arabera ==
Herrialde bakoitzak ospatzeko modu propioak ditu tradizio , kolore eta zapore paregabez beteta. Hemen kontatzen ditugu nola ospatzen duten hainbat lekutan.
[[Fitxategi:大晦日の夜4 - panoramio.jpg|thumb]]
=== Japonia ===
{{Txp|Japon|Japonian}}, ospakizuna Oshōgatsu du izena eta egun batzuk irauten ditu. Hasi baino lehen , familiek euren etxeak garbitzen dituzte, gauza txar guztiak atzean utzi eta urtea energia onarekin hasteko. Afarian, soba jaten dute, hauek fideo luzeak dira. Jendeak dio fideoak zenbat eta luzeagoak izan, orduan eta luzeagoa izango dela norberaren bizi- itxaropena.
=== Txina ===
{{Txp|Txina|Txinan}}, ez dute urte berria urtarrilaren 1ean ospatzen, baizik eta ilargiaren urteberria ospatzen dute, urtarriletik otsailera ospatu daitekeena. Bere egutegiko jairik garrantzitsuenetako bat da. Ospakizunean, dragoi erraldoiekin, su artifizialarekin eta apaintzen dituzten linterna gorriekin desfileak egiten dira. {{Ba al dakizu|testua=Txinako egutegiak, bere horoskopoa du, hamabi animalietan banatua. Animalia horiek tradizio aberats baten parte dira, ezaugarri desberdinak sinbolizatzen dituena eta pertsonen nortasunean, bizitzan eta helmugan eragina dutela uste dena.|irudia=Txinatar horoskopoa.webp}}
==== Horoskopoa jaiotza-urtearen arabera. ====
# '''Arratoia:''' 2008, 2020, 2032...
# '''Bufaloa:''' 2009, 2021, 2033...
# '''Tigrea:''' 2010, 2022, 2034...
# '''Untxia:''' 2011, 2023, 2035...
# '''Dragoia:''' 2000, 2012, 2024...
# '''Sugea''': 2001, 2013, 2025...
# '''Zaldia:''' 2002, 2014, 2026...
# '''Ahuntza:''' 2003, 20015, 2027...
# '''Tximinoa:''' 2004, 2016, 2028...
# '''Oilarra:''' 2005, 2017, 2029...
# '''Txakurra:''' 2006, 2018, 2030...
# '''Txerria:''' 2007, 2018, 2031...
=== Eskozia ===
{{Txp|Eskozia|Eskozian}}, urteberria '''Hogmanay''' du izena, eta oso tradizio berezia dute: ''first footing''. Ohitura horren arabera, gauerditik aurrera etxe batera sartzen den lehen pertsonak zorte ona ekarriko du. Izan ere, zorioneko first footer bat benetan izateko, pertsonak ogia, whiskia edo ikatza bezalako opariak eman behar ditu, urteberriko janaria, edaria eta beroa sinbolizatzen dutenak.[[Fitxategi:Fuochi d'artificio.gif|thumb]]
=== India eta Nepal ===
Hiri hauetan ({{Txp|India|India}} eta {{Txp|Nepal|Nepal}}), urteberriko sarrera '''Diwaliko''' jaialdian ospatzen da, argiz eta kolorez betetako jaia. Familiek diya izeneko olio-lanparekin apaintzen dituzte etxeak, arropa berria erabiltzen dute, gozokiak partekatzen dituzte eta petardoak eta su artifizialak leherraratzen dituzte.
[[Fitxategi:Parade-Goers At Kalibo Ati-Atihan Festival, Philippines.jpg|thumb]]
=== Filipinak ===
{{Txp|Filipinak|Filipinetan}}, jendeak zirkulu-estanpatuak dituen arropa erabiltzen du. Gabon zahar gauean, zirkuluek txanponak irudikatzen dituztelako eta zorte ona ekartzen dutelako. Mahaiez ere betetzen dituzte janari borobilak; hala nola laranjak, urteberrian aberastasuna erakartzeko.
=== Hegoafrika ===
{{Txp|Hegoafrika|Hegoafrikako}} hiri batzuetan, Johannesburgon adibidez, jendeak lehiotik gauza zaharrak botatzen ditu urteberria ailegatzen denean. Horrek sinbolizatzen du aurreko urteko alde txar guztiak atzean uztea eta berria pentsamolde berrituarekin hastea.
j273xl71xyrhccn5h1vflg1kxchc4lp
10006205
10006202
2024-12-20T20:41:20Z
2A0C:5A80:3915:9500:5D63:CAFA:39EF:E21A
10006205
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|DALL·E 2024-11-29 13.18.38 - A festive New Year's Eve scene featuring a clock striking midnight, glasses of champagne, a bunch of grapes symbolizing the traditional 12 grapes of l.webp}}Urteberria urteko lehen eguna da. Egutegian ziklo berri baten hasiera markatzen du, urte zaharra atzean utzi eta berriari ongietorria egiten diogulako. Urteberria munduko jairik garrantzitsuenetariko bat da.
{{Lan infotaula|izenburu etzana=Urteberria|irudia=Janus.xcf|irudi oina=Janok, bi aurpegiekin ezagutzen ohi da: bata iraganari begira dagoena, eta bestea etorkizunari begira dagoena.|audioa=[[File:URTE-BERRIA-ENTZUN.ogg|thumb|Urteberria]]|audioaren azalpena=Urteberriaren tradizioa: 12 mahats jatea.|sorrera=Mesopotamian|start=Abenduaren 31n.|end=Urtarrilaren 1ean.}}
== Jatorria ==
Duela milaka urte, {{Txp|Mesopotamia|Mesopotamian}} bizi ziren babiloniarrek jaiak antolatzen zituzten urte berri baten hasiera ospatzeko. Orduan, martxoan egiten zuten, udaberria iristen zenean. Geroago, erromatarrek data aldatu zuten urtarrilaren 1era arte eta Jano jainkoari eskaini zioten. Ordutik ospatzen dugu urteberria gaur egun herrialde gehienetan. Tradizio hau mantendu da historian zehar.
=== Jano jainkoa ===
Jano jainko erromatar bat da, bi aurpegi dituelako ezagutzen ohi dena: bata aurpegi gaztea, iraganari begira dagoena eta bestea, zaharra etorkizunari begira dagoena. Bi aurpegi dituen arren, Janok amaierak baino hasierak irudikatzen ditu. Horregatik, urteko lehen hilabetea, urtarrila, ''Ianuarius'' izendatu zuten haren omenez. Urtarrilaren lehen egunean, erromatarrek zortea eskatzen zioten Janori eta opari txikiak ematen zizkioten elkarri. Ohitura hori izan liteke Gabonetan gauzak oparitzeko ohituraren jatorria, erromatarrek asko ospatzen baitzuten abenduaren 25a.
== Urteberria Euskal herrian ==
{{Txp|euskal herria|Euskal herrian}}, beste leku askotan bezala, urtarrilaren 1ean ospatzen dugu urteberria. Aurreko gauean; hau da, '''{{Txp|gabon zaharra|Gabon Zaharran
}}''', abenduaren 31n, festa handia ospatzen da familia eta lagunekin. Baina gure lurraldean ere badira ospakizun hau gure tokiko ohiturekin lotzen duten tradizioak, hala nola datorren urterako desioak eskatzea.{{Txikipedia entzun|audioa=[[File:URTE-BERRIA-ENTZUN.ogg|thumb|Urteberria]]}}Euskal Herrian, familia askok elkartzen dira afaltzeko urteberrian, gauerdiko kanpaien erritmoan 12 mahatsak hartzeko, sagardoarekin edo xanpainarekin topa egiteko besteak beste. Haur batzuk Olentzeroren edo Errege magoen opariak ere jasotzen dituzte handik gutxira.
==== Zergatik mahatsak? ====
XVIII. mendean mahats-uzta soberan zen, beraz, asmatu zen mahatsak jateak zorte ona ematen zuela, eta ez jateak, ordea, zorte txarra mahats guztiak sal daitezen.
== Nola ospatzen da urteberria kulturaren arabera ==
Herrialde bakoitzak ospatzeko modu propioak ditu tradizio , kolore eta zapore paregabez beteta. Hemen kontatzen ditugu nola ospatzen duten hainbat lekutan.
[[Fitxategi:大晦日の夜4 - panoramio.jpg|thumb]]
=== Japonia ===
{{Txp|Japon|Japonian}}, ospakizuna Oshōgatsu du izena eta egun batzuk irauten ditu. Hasi baino lehen , familiek euren etxeak garbitzen dituzte, gauza txar guztiak atzean utzi eta urtea energia onarekin hasteko. Afarian, soba jaten dute, hauek fideo luzeak dira. Jendeak dio fideoak zenbat eta luzeagoak izan, orduan eta luzeagoa izango dela norberaren bizi- itxaropena.
=== Txina ===
{{Txp|Txina|Txinan}}, ez dute urte berria urtarrilaren 1ean ospatzen, baizik eta ilargiaren urteberria ospatzen dute, urtarriletik otsailera ospatu daitekeena. Bere egutegiko jairik garrantzitsuenetako bat da. Ospakizunean, dragoi erraldoiekin, su artifizialarekin eta apaintzen dituzten linterna gorriekin desfileak egiten dira. {{Ba al dakizu|testua=Txinako egutegiak, bere horoskopoa du, hamabi animalietan banatua. Animalia horiek tradizio aberats baten parte dira, ezaugarri desberdinak sinbolizatzen dituena eta pertsonen nortasunean, bizitzan eta helmugan eragina dutela uste dena.|irudia=Txinatar horoskopoa.webp}}
==== Horoskopoa jaiotza-urtearen arabera. ====
# '''Arratoia:''' 2008, 2020, 2032...
# '''Bufaloa:''' 2009, 2021, 2033...
# '''Tigrea:''' 2010, 2022, 2034...
# '''Untxia:''' 2011, 2023, 2035...
# '''Dragoia:''' 2000, 2012, 2024...
# '''Sugea''': 2001, 2013, 2025...
# '''Zaldia:''' 2002, 2014, 2026...
# '''Ahuntza:''' 2003, 20015, 2027...
# '''Tximinoa:''' 2004, 2016, 2028...
# '''Oilarra:''' 2005, 2017, 2029...
# '''Txakurra:''' 2006, 2018, 2030...
# '''Txerria:''' 2007, 2018, 2031...
=== Eskozia ===
{{Txp|Eskozia|Eskozian}}, urteberria '''Hogmanay''' du izena, eta oso tradizio berezia dute: ''first footing''. Ohitura horren arabera, gauerditik aurrera etxe batera sartzen den lehen pertsonak zorte ona ekarriko du. Izan ere, zorioneko first footer bat benetan izateko, pertsonak ogia, whiskia edo ikatza bezalako opariak eman behar ditu, urteberriko janaria, edaria eta beroa sinbolizatzen dutenak.[[Fitxategi:Fuochi d'artificio.gif|thumb]]
=== India eta Nepal ===
Hiri hauetan ({{Txp|India|India}} eta {{Txp|Nepal|Nepal}}), urteberriko sarrera '''Diwaliko''' jaialdian ospatzen da, argiz eta kolorez betetako jaia. Familiek '''''Diya''''' izeneko olio-lanparekin apaintzen dituzte etxeak, arropa berria erabiltzen dute, gozokiak partekatzen dituzte. Petardoak eta su artifizialak leherraratzen dituzte.
[[Fitxategi:Parade-Goers At Kalibo Ati-Atihan Festival, Philippines.jpg|thumb]]
=== Filipinak ===
{{Txp|Filipinak|Filipinetan}}, jendeak zirkulu-estanpatuak dituen arropa erabiltzen du. Gabon zahar gauean, zirkuluek txanponak irudikatzen dituztelako eta zorte ona ekartzen dutelako. Mahaiez ere betetzen dituzte janari borobilak; hala nola laranjak, urteberrian aberastasuna erakartzeko.
=== Hegoafrika ===
{{Txp|Hegoafrika|Hegoafrikako}} hiri batzuetan, hala nola Johannesburgon, jendeak lehiotik gauza zaharrak botatzen ditu urteberria heltzerakoan. Horrek sinbolizatzen du aurreko urteko alde txar guztiak atzean uzten direla eta urte berria pentsamolde berrituarekin hastea.
c5s677vb6t17ae8qcgf75tkwlw0emoa
Durand Lerroa
0
1216146
10005859
9988949
2024-12-20T14:09:29Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005859
wikitext
text/x-wiki
{{muga infotaula}}
'''Durand Lerroa''' ({{lang-ps|د ډیورنډ کرښه}}; {{lang-ur|ڈیورنڈ لائن}}; {{lang-prs|خط دیورند}}) edo '''Afganistan-Pakistan muga''' [[Afganistan]] eta [[Pakistan]] bereizten dituen nazioarteko muga bat da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Pakistan|argitaletxea=Central Intelligence Agency|hizkuntza=en|data=2024-11-26|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/pakistan/|sartze-data=2024-12-03|encyclopedia=The World Factbook}}</ref>. [[Iran]]ekin muga hirukoitzetik, ekialdean, [[Txina]]rekin duenera mendebaldean hedatzen da<ref group="oh">[[Kaxmir]]reko gatazka dela eta, [[India]]k ere esaten du muga egiten duela Txinarekin bat egiten duen eremuan.</ref>, 2.640 kilometrotan zehar.
Durand Lerroa 1893an ezarri zuten [[Afganistango Emirerria]]ren eta [[Britainiar Raj|Indiako Britainiar Inperioaren]] arteko nazioarteko muga gisa [[Indiako Zerbitzu Zibila|Indiako Zerbitzu Zibileko]] diplomazialari britainiar [[Mortimer Durand]]ek eta Afganistango emir [[Abdur Rahman Khan]]ek, euren [[eragin esparru]]aren muga ezartzeko eta merkataritza harremanak hobetzeko. [[Britainia Handia]]k Afganistan estatu independentetzat jotzen zuen orduan, nahiz eta bere kanpo arazoak eta harreman diplomatikoak kontrolatzen zituen.
Akordioak, orrialde bakarrekoa eta [[1893]]ko azaroaren 12koa, zazpi artikulu labur ditu, Durand Lerrotik harago esku-sartzerik ez egiteko konpromisoa barne. 1894tik aurrera, mugatze britainiar-afganiar baterako azterketa bat egin zen, mugaren zati bat hartuz, 1.300 kilometro ingurukoa<ref>{{Erreferentzia|izena=Cynthia|abizena=Smith|izenburua=Research Guides: Afghanistan: A Guide to Maps and Geographic Reference Materials: Introduction|hizkuntza=en|url=https://guides.loc.gov/afghanistan-maps|aldizkaria=guides.loc.gov|sartze-data=2024-12-03}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=W. R.|abizena=Hay|izenburua=Demarcation of the Indo-Afghan Boundary in the Vicinity of Arandu|orrialdeak=351–354|abizena2=Crone|izena2=D. R.|data=1933|url=https://www.jstor.org/stable/1785903?origin=crossref|aldizkaria=The Geographical Journal|alea=4|zenbakia=82|issn=0016-7398|doi=10.2307/1785903|sartze-data=2024-12-03}}</ref>. Britainiarren eta errusiarren arteko “[[Joko Handia]]ren” arteko lehiaren amaierarantz ezarrita, horren ondorioz sortutako lerroak Afganistan ezarri zuen eskualdeko britainiarren eta errusiarren interesen arteko [[tanpoi-eremu]] gisa<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Battleground: government and politics|url=https://archive.org/details/battlegroundgove0002unse|argitaletxea=Greenwood|data=2011|editore-abizena=Uradnik|editore-izena=Kathleen Ann|isbn=978-0-313-34313-1|sartze-data=2024-12-03|serie=Battleground series}}</ref>. [[1919ko Anglo-Afganiar Ituna]]k zertxobait aldatutako lerroa 1947an hartu zuen oinordetzan Pakistanek, independentzia lortu ostean.
Durand lerroak [[Jyber Pajtunjwa]], [[Balutxistan eskualdea|Balutxistan]] eta [[Gilgit-Baltistan]] eskualde lehiatua banatzen ditu, Pakistango ipar eta mendebaldean, Afganistango ipar-ekialdeko eta hegoaldeko probintzietatik. Ikuspegi [[geopolitika|geopolitiko]] eta [[Geoestrategia|geoestrategikotik]], munduko muga arriskutsuenetako bat bezala deskribatu da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Afghanistan's Troubled Border {{!}} Newsweek The Council on Foreign Relations {{!}} Newsweek.com|data=2008-04-08|url=https://web.archive.org/web/20080408113251/http://www.newsweek.com/id/73137/page/1|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-12-03}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Troubled Afghan-Pakistani Border - Council on Foreign Relations|data=2010-05-25|url=https://web.archive.org/web/20100525182142/http://www.cfr.org/publication/14905/|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-12-03}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Japanese nationals not killed in Pakistan: FO|hizkuntza=en|data=2005-09-07|url=https://www.dawn.com/news/155684/japanese-nationals-not-killed-in-pakistan-fo|aldizkaria=DAWN.COM|sartze-data=2024-12-03}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=The World's Most Dangerous Borders - By Philip Walker {{!}} Foreign Policy|data=2011-12-31|url=https://web.archive.org/web/20111231073015/http://www.foreignpolicy.com/articles/2011/06/24/the_worlds_most_dangerous_borders?page=0,3|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-12-03}}</ref>.
Durand Lerroa nazioartean Pakistango mendebaldeko muga gisa onartuta badago ere, Afganistanen neurri handi batean aitortu gabe jarraitzen du<ref>{{Erreferentzia|izenburua=No change in stance on Durand Line: Faizi {{!}} Pajhwok Afghan News|data=2013-05-10|url=https://web.archive.org/web/20130510142126/http://www.pajhwok.com/en/2012/10/24/no-change-stance-durand-line-faizi|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-12-03}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Why the Durand Line Matters|hizkuntza=en-US|url=https://thediplomat.com/2014/02/why-the-durand-line-matters/|aldizkaria=thediplomat.com|sartze-data=2024-12-03}}</ref>. [[Sardar Mohammed Daoud Khan]], lehen ministro ohi eta Afganistango presidenteak, mugaren aurka gogor egin zuen eta gerra propagandistikoa abiatu zuen; hala ere, 1976ko abuztuan Pakistanera egindako bisitan, tonua leundu zuen, Durand lerroa muga gisa aitortuz<ref>{{Erreferentzia|izena=Angelo|abizena=Rasanayagam|izenburua=Afghanistan: a modern history; monarchy, despotism or democracy?; the problems of governance in the Muslim tradition|argitaletxea=Tauris|data=2009|edizioa=repr|isbn=978-1-85043-857-1|sartze-data=2024-12-03}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Gilles|abizena=Dorronsoro|izenburua=Revolution Unending: Afghanistan, 1979 to the Present|argitaletxea=C. Hurst|hizkuntza=en|data=2005|url=https://books.google.com/books?id=FApipiENsgwC|isbn=978-1-85065-683-8|sartze-data=2024-12-03}}</ref>. 2017an, mugaz gaindiko tentsioen erdian, [[Hamid Karzai]] Afganistango presidente ohiak esan zuen Afganistanek ez duela «inoiz» Durand Lerroa bi herrialdeen arteko muga gisa aitortuko<ref>{{Erreferentzia|izena=Dawn com {{!}} Naveed|abizena=Siddiqui|izenburua=Afghanistan will never recognise the Durand Line: Hamid Karzai|hizkuntza=en|data=2017-03-05|url=https://www.dawn.com/news/1318594|aldizkaria=DAWN.COM|sartze-data=2024-12-03}}</ref>.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Oharrak ==
{{erreferentzia zerrenda|taldea=oh}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Afganistan-Pakistan muga]]
[[Kategoria:Afganistan-Pakistan harremanak]]
[[Kategoria:Joko Handia]]
[[Kategoria:Nazioarteko mugak]]
[[Kategoria:Pakistanen mugak]]
[[Kategoria:Balutxistango historia]]
[[Kategoria:Afganistanen mugak]]
auh9fyyafuxfbzgdmbeg21iatvkpr2y
Lankide:HAZIAK31/Proba orria
2
1216343
10006385
9992259
2024-12-21T10:47:21Z
HAZIAK31
169060
10006385
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Eguneabehin06 finala azpeitia 2019 6990.jpg}}
== Zer da '''Egunean Behin'''? ==
[[Fitxategi:Sarean euskaraz egunean behin (cropped).jpg|ezkerrera|thumb|260x260px|Pertsona bat mugikor batean aplikazioarekin jolasean]]
''Egunean Behin'' Codesyntax [[Txikipedia:Enpresa|enpresak]] 2019an sortutako mugikorretarako jolasa da. Jokalari bakoitzak egunero partida <u>bakarra</u> jolasteko aukera du, eta 10 galdera erantzun behar ditu hiru erantzunen artean zuzena aukeratuz. Zenbat eta azkarrago eta zuzenago erantzun, orduan eta puntu gehiago lortzen dira.
'''''Ez bakarrik hori!''''' [[Txikipedia:Euskal Herria|Euskal Herrian]] oso arrakasta handia izan du, eta [[Txikipedia:Euskara|euskarazko]] kultura digitala bultzatzen duen lehiaketa ezagun bat bihurtu da.
ㅤ
ㅤ
== Jokoaren historia ==
[[Fitxategi:Eguneabehin30 finala azpeitia 2019 7001.jpg|ezkerrera|thumb|250x250px|Egunean Behin. Finala, Azpeitian (2019)]]
Jolas honetan, denboraldiak eta finalak daude, lehiaketa batean bezala.
Egunean Behin 2019ko martxoan abian jarri zenetik, jokalarien kopurua izugarri hazi da. Jokoaren lehen finala Azpeitian ospatu zen 2019ko abenduan, eta '''Eneko Agirrezabal''' izan zen irabazlea.
[[Fitxategi:Egunean Behin finala, irabazlea Eneko Agirrezabal.jpg|thumb|Eneko Agirrezabal irabazlea]]
Lehen denboraldia hain arrakastatsua izan zen, hurrengo urteetan denboraldi gehiago gehitu zituztela. Adibidez, 2020ko otsailean 70.000 jokalari baino gehiago batu zituen.
2023rako, guztira 35 milioi partida baino gehiago jokatu ziren eta jokalariek 350 milioi galdera erantzun zituzten.
2024an, jokoaren 5. urteurrena ospatu zen, eta bost urte hauetan 50 milioi partida eta 220.000 jokalari baino gehiago izan direla jakinarazi zuten.[[Fitxategi:Captura de pantalla 2024-04-14 164854.png|thumb|326x326px|<big>Jokoari '''bi sari''' eman zizkioten! Biak 2020an. Lehenengoa, ''Argia Saria'' internet atalean, eta bigarrena, ''Rikardo Arregi Saria'' komunikazio atalean.</big>|erdian]]
== Beste hizkuntza batzuetako bertsioak ==
Egunean Behin ez da euskarara mugatu! Beste hizkuntzetara ere egokitu dute:
* '''Galeserazko bertsioa: ''Cwis Bob Dydd'''''
2022ko urrian [[Txikipedia:Gales|Galeserako]] bertsioa atera zuten. "Cwis Bob Dydd" (proba bat egunean) izena jarri zioten, eta 12 asteko lehen denboraldian 7.000 jokalari lortu zituzten. Bertako galderak egokitzeko, hizkuntzaren berezitasunak kontuan hartu zituzten. Adibidez, genero gramatikala duten galderak idazteko haiek dituzten modu bereziak eta desberdinak.
* '''Katalanezko bertsioa: ''Un cop al dia'''''
Katalanezko bertsioa 2023ko otsailean hasi eta maiatzera arte iraun zuen lehenengo denboraldian.
== Audioak ==
{{Txikipedia entzun|audioa=BA AL DAKIZU HAZIAK31.wav}}{{Txikipedia entzun|audioa=IRAKURRITA HAZIAK.wav}}
s8fkczh3iscdyewp50emsd2nevuaibu
Lankide:Nagore Mayoz/Proba orria
2
1216425
10006235
10005168
2024-12-20T22:09:30Z
Nagore Mayoz
169087
10006235
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Jon Plazaola 02 - Seminci 2016.jpg|thumb]]
Jon Plazaola, [[Txikipedia:Urretxu|Urretxun]] (Gipuzkoako herri batean) jaio zen 1982ko martxoaren 28an. Aktorea, aurkezlea, gidoilaria eta umorista bezala egiten du lan.
== '''Nolakoa izan da bere bizitza?''' ==
1982an jaio zen Urretxun, Gipuzkoan. 2000 urtean (18 urterekin), Arte Ederretako ikasketak egiten hasi zen [[Txikipedia:Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUn]], eta hauek 2005ean bukatu zituen (23 urterekin). Ikasten zuen bitartean, 2001etik aurrera, aktore eta monologista modura aritu zen lanean. 2004 urtetik aurrera, EITBko programa ezberdinetan ere lanean egon da, Kontrako Eztarria edo Barre Librean programetan adibidez. 2009an berriz, Madrilera joan zen bizitzera Madrilgo Zine Institutuan ikasteko. Institutu horretatik, Telebista eta Zinemako gidoilari eta ikus-entzunetako prozesuen teknikari bezala atera zen.
== '''Zeintzuk izan dira bere lanik garrantzitsuenak?''' ==
{{Ba al dakizu|testua=“Allí Abajo” telesailean egin zuen aktore lanarengatik Neox Fan Awards 2015 saria irabazi zuen, aktorerik onenaren kategorian.|irudia=Jon Plazaola 01 - Seminci 2016.jpg}}
=== Telebista: ===
Bere bizitzako lan gehienak Euskal Herriko EITB telebistako kanalean egin ditu. Hala ere, fama handia eman dioten hainbat lan egin ditu EITBtik kanpo. Espainia osoan famatua egin zen Antena 3 kanaleko “Allí Abajo” telesailean parte hartzeagatik Iñaki pertsonaia bezala. Kanal berdinean “Amar Es Para Siempre” telesailean ere lan egin zuen, nahiz eta arrakasta bera ez izan. Euskal Herriko “Itxaso” (Maria Cortés, 2023) telesail famatuan ere atera zen Nerea Mazorekin batera protagonista izanda. Beste hainbat telebista programetan gonbidatu bezala ere egon da “El Hormiguero” programan adibidez.
=== Zinea: ===
2019 urtean “La pequeña Suiza” pelikulan parte hartu zuen. “Villaviciosa de Al Lado” pelikula famatuan ere ateratzen da pertsonaietako bat bezala.
=== Antzerkia: ===
“Mandíbula Afilada” (Carles Alberolak idatzia eta Mario Hernándezek zuzendua) eta “Losers” (Marta Buchacak idatzia eta Begoña Bilbaok zuzendua) antzerkietan ere lan egin du.
{{Ba al dakizu|testua=Bere aita eta aitona izan ditu erreferente nagusi: aita istorioak ondo kontatzen zituelako eta aitona berriz, beti zoriontsu eta alai egoten zelako.|irudia=Jon Plazaola Stand-up komedia egiten Leaburun.jpg}}{{Txikipedia entzun|audioa=Txikipedia Jon Plazaola.ogg}}
qunfnz2kg2gr11ngwsb0z8ehfxtziea
Txikipedia:Harri-jasotze
104
1216455
10006089
9996163
2024-12-20T17:21:29Z
46.136.101.102
10006089
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Fiesta vasca en el campo de fútbol de Atotxa (2 de 14) - Fondo Marín-Kutxa Fototeka.jpg
}}
== Harri-jasotzea ==
[[Txikipedia:Herri kirol|Herri-kirol]] honetan pisu jakin bat duen harria sorbaldaraino jaso behar da. Altxaldia baliagarria izateko harria sorbaldan orekatu eta gorputzaren aurrealdetik lurreratu beharko da. Kirol honek oinarria du garai tradizionaletan, eta hainbat kultura eta herri desberdinetan praktikatzen da zehazki [[Txikipedia:Euskal Herria|Euskal Herrian.]]
[[Fitxategi:Esferikoa harria 0001.jpg|thumb|Harri jasotzailea]]
{{Ba al dakizu|testua=Iñaki Gorostidi harri-jasotzaileak 185 kilogramoko harri zilindrikoaren jasotze errekorra duela esku bakarrarekin.}}
=== Nola sortu zen? ===
Harri-jasoketa antzinako jarduera da, [[Txikipedia:Euskal Herria|Euskal Herria]]<nowiki/>n eta [[Txikipedia:Pirinioak|Pirinioetako]] beste eremu batzuetan, bertako herritarrek eguneroko lanak egiteko erabiltzen zuten harri astunak. Hasieran, harriak igotzea edo mugitzea funtzio praktiko bat izan zuen: lanak egiteko beharrezkoa zen, eta baita eraikuntzan, [[Txikipedia:Nekazaritza|nekazaritzan]] edo [[Txikipedia:Abeltzaintza|abeltzaintzan]] ere.
Hala ere, aurrera joan ahala kirol bihurtu zen, lehenengo lehiaketak XIX. mendearen amaieran antolatu ziren. Hasieran, indarrean zegoen gizarte-egitura eta bizitzaren erritmoak, tradiziozko herri-lanek eta erritualek funtsezko zeregina zuten kirolaren bilakaeran.
=== Zertan datza? ===
[[Harri-jasotze|Harri-jasotzailearen]] eginkizunak, gehienetan, pisu handiak edo zama astunak altxatzea eta hauek kontrolatzea dira, eta horretarako teknikak eta indarra behar izaten dira. Harri-jasotzaileak ez du bakarrik gorputz fisikoan oinarritzen, baizik eta ingurunean segurtasuna eta eraginkortasuna bermatzeko ere lan egiten du. Honako eginkizunak betetzen ditu:
{| class="wikitable"
|+
|1
|Pisuen altxatzea eta mugitzea
|Pisuak altxatu, mugitu eta kokatu behar dute.
|-
|2
|Formakuntza eta teknikak
|Harri-jasotzaileek altxatze-teknika egokiak erabiltzen dituzte zauriak saihesteko eta efizientzia maximizatzeko.
|-
|3
|Segurtasuna zaintzea
|Garrantzitsua da harri-jasotzaileek segurtasun neurriak hartzea, haien buruarentzat eta inguruko langileentzat ere.
|-
|4
|Karga eta deskarga
|Zama astunak kargatu eta deskargatu behar izaten dituzte, horretarako tresnak eta makineria erabiliz.
|-
|5
|Fisikoki prestatzea
|Gorputzaren prestakuntza eta indarra landu behar dute, elastikotasuna eta malgutasuna oso garrantzitsuak izaten dira.
|-
|6
|Karga-banaketa
|Zama astunak modu egokian banatu eta kokatu behar dituzte, gainera, altxatze-prozesuak koordinatzea gomendagarria izaten da.
|-
|7
|Lana egiteko tresnak erabiltzea
|Askotan, makina edo altxatzeko tresnak erabiltzen dituzte, baina, gehienbat, bere indar fisikoa erabiltzen dute.
|}
Eginkizun hauek lan fisiko handia eta indar handia eskatzen dute, baina baita teknika eta segurtasunari dagokion arreta ere.
=== Zeintzuk dira arauka eta zein modalitate daude? ===
Jasotzen den harriak lurrean egon behar du eta sorbaldaraino jaso. Epaile batek txandari hasiera eta amaiera ematen dio, eta beste batek erabakitzen du jasoaldiak legezkoak izan diren edo ez.
Harri-jasoketa kirola orokorrean, lehiaketetan, bi modalitate nagusi ditu: '''"harrien altuera"''' (harrien altuera zenbat eta altuago izan, orduan eta hobe), eta '''"harrien pisu"''' (pisu astunak dituen harriari eraman edo jaso beharko da). Erabiltzen diren harriek pisu eta formak askotarikoak izan daitezke, baina garrantzitsua da kirolariak teknika egokien bidez maneiatzea.
=== Zein teknika daude? ===
Harrien forma ezberdinen arabera, altxatzeko teknika ezberdinak erabiltzen dira:
[[Fitxategi:Harri borobila.mpg|thumb|Harri esferikoa igotzeko teknika]]
* Harri kubikoa eta esferikoa jasotzeko:
** Hankak flexionatuz makurtu eta eskuak harriaren azpian jarriz pauso bakar batean harria izterren gainera eraman.
** Harria biraka sorbaldaraino igo.
** Sorbaldan orekatu.
** Azkenik aurrerantz bota.
*Harri laukizuzena eta zilindrikoa jasotzeko:
** Harriari aurrerantz bultza eta belaunen aurka ipini ondoren, heldulekuetatik eutsi eta palanka egin igotzeko.
** Besoekin inguratuz gorputzerantz ekarri. Gero, eskuak harriaren bi aldeetan kokatu eta pixkanaka sorbaldarantz igo.
** Harria sorbaldan orekatu eta amaitzeko, aurrerantz bota.
[[Fitxategi:Harri laukizuzena.mpg|thumb|Harri laukizuzena igotzeko teknika]]
=== Zein material erabiltzen dira? ===
* Harriak eta harea-zakuak: tamaina, forma eta pisuaren arabera aldatzen dira.
* Gantzaren edo eskumuturraren babesa: harriaren azalean izaten diren arrakalak eta zuloak saihesteko.
* Oinetakoak: desplazamenduak saihesteko eta parte-hartzailearen orekan laguntzeko.
* Gerrikoa: gerrialdea babesteko eta oreka hobetzeko harri astunak jasotzean.
* Jasotze-egiturak: harria botatzen den lekua.
{{Ba al dakizu|testua=Formaren arabera, kirolariarentzat harririk zailenak irregularrak direla. Harri irregularren artean, ezagunena Amezketako Albizuriaundi harria da, 164 kilogramokoa.}}
=== Zeintzuk dira txapelketetan dauden kategoria ezberdinak? ===
Aitzinean harri-jasotzearen funtsa erronkak eta apustuak ziren, eta gaur egun erakustaldiak eta txapelketak dira nagusi.
Denboraren poderioz, Hego Euskal Herriko herri bakoitzak bere txapelketa antolatzen du. [[Txikipedia:Ipar Euskal Herria|Ipar Euskal Herriari]] dagokionez, [[Txikipedia:Zuberoa|Zuberoa]], [[Txikipedia:Lapurdi|Lapurdi]] eta Nafarroa Behereko harri-jasotzaileak kontinenteko txapelketan lehiatzen dira.
Kategoriei dagokionez, nagusiki hiru bereizten dira:
* Harri handien txapelketan honako harri hauek erabiltzen dira:
** Zilindroa: 200 edo 175 kilo
** Laukizuzena: 175 edo 200 kilo
** Kuboa: 150 kilo
** Biribila: 125 kilo
* Harri txikien txapelketan honako harri hauek erabiltzen dira:
** Zilindrikoa: 125 kilo
** Laukizuzena: 125 kilo
** Kuboa: 112,5 kilo
** Biribila: 100 kilo
* Harri irregularren txapelketa ezagunenak honako hauek dira:
** Igeldoko harria
** Albitzuri Aundi Harria
** Etxauriko harria
** Gorostidi harria
** Barrikako bi harriak
** Zarauzko bi harriak (Jai Txiki eta Mollarri)
** Andoaingo Santakrutz harri txikiak
4wtv2qn6dmrmwhmv9bs8e017wqni5p8
10006106
10006089
2024-12-20T17:34:11Z
88.11.121.137
ortografia
10006106
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Fiesta vasca en el campo de fútbol de Atotxa (2 de 14) - Fondo Marín-Kutxa Fototeka.jpg
}}
== Harri-jasotzea ==
[[Txikipedia:Herri kirol|Herri-kirol]] honetan pisu jakin bat duen harria sorbaldaraino jaso behar da. Altxaldia baliagarria izateko harria sorbaldan orekatu eta gorputzaren aurrealdetik lurreratu beharko da. Kirol honek oinarria du garai tradizionaletan, eta hainbat kultura eta herri desberdinetan praktikatzen da zehazki [[Txikipedia:Euskal Herria|Euskal Herrian.]]
[[Fitxategi:Esferikoa harria 0001.jpg|thumb|Harri jasotzailea]]
{{Ba al dakizu|testua=Iñaki Gorostidi harri-jasotzaileak 185 kilogramoko harri zilindrikoaren jasotze errekorra duela esku bakarrarekin.}}
=== Nola sortu zen? ===
Harri-jasoketa antzinako jarduera da, [[Txikipedia:Euskal Herria|Euskal Herria]]<nowiki/>n eta [[Txikipedia:Pirinioak|Pirinioetako]] beste eremu batzuetan, bertako herritarrek eguneroko lanak egiteko erabiltzen zuten harri astunak. Hasieran, harriak igotzea edo mugitzea funtzio praktiko bat izan zuen: lanak egiteko beharrezkoa zen, eta baita eraikuntzan, [[Txikipedia:Nekazaritza|nekazaritzan]] edo [[Txikipedia:Abeltzaintza|abeltzaintzan]] ere.
Hala ere, aurrera joan ahala kirol bihurtu zen, lehenengo lehiaketak XIX. mendearen amaieran antolatu ziren. Hasieran, indarrean zegoen gizarte-egitura eta bizitzaren erritmoak, tradiziozko herri-lanek eta erritualek funtsezko zeregina zuten kirolaren bilakaeran.
=== Zertan datza? ===
[[Harri-jasotze|Harri-jasotzailearen]] eginkizunak, gehienetan, pisu handiak edo zama astunak altxatzea eta hauek kontrolatzea dira, eta horretarako teknikak eta indarra behar izaten dira. Harri-jasotzaileak ez du bakarrik gorputz fisikoan oinarritzen, baizik eta ingurunean segurtasuna eta eraginkortasuna bermatzeko ere lan egiten du. Honako eginkizunak betetzen ditu:
{| class="wikitable"
|+
|1
|Pisuen altxatzea eta mugitzea
|Pisuak altxatu, mugitu eta kokatu behar dute.
|-
|2
|Formakuntza eta teknikak
|Harri-jasotzaileek altxatze-teknika egokiak erabiltzen dituzte zauriak saihesteko eta efizientzia maximizatzeko.
|-
|3
|Segurtasuna zaintzea
|Garrantzitsua da harri-jasotzaileek segurtasun neurriak hartzea, haien buruarentzat eta inguruko langileentzat ere.
|-
|4
|Karga eta deskarga
|Zama astunak kargatu eta deskargatu behar izaten dituzte, horretarako tresnak eta makineria erabiliz.
|-
|5
|Fisikoki prestatzea
|Gorputzaren prestakuntza eta indarra landu behar dute, elastikotasuna eta malgutasuna oso garrantzitsuak izaten dira.
|-
|6
|Karga-banaketa
|Zama astunak modu egokian banatu eta kokatu behar dituzte, gainera, altxatze-prozesuak koordinatzea gomendagarria izaten da.
|-
|7
|Lana egiteko tresnak erabiltzea
|Askotan, makina edo altxatzeko tresnak erabiltzen dituzte, baina, gehienbat, bere indar fisikoa erabiltzen dute.
|}
Eginkizun hauek lan fisiko handia eta indar handia eskatzen dute, baina baita teknika eta segurtasunari dagokion arreta ere.
=== Zeintzuk dira arauak eta zein modalitate daude? ===
Jasotzen den harriak lurrean egon behar du eta sorbaldaraino jaso. Epaile batek txandari hasiera eta amaiera ematen dio, eta beste batek erabakitzen du jasoaldiak legezkoak izan diren edo ez.
Harri-jasoketa kirola orokorrean, lehiaketetan, bi modalitate nagusi ditu: '''"harrien altuera"''' (harrien altuera zenbat eta altuago izan, orduan eta hobe), eta '''"harrien pisu"''' (pisu astunak dituen harriari eraman edo jaso beharko da). Erabiltzen diren harriek pisu eta formak askotarikoak izan daitezke, baina garrantzitsua da kirolariak teknika egokien bidez maneiatzea.
=== Zein teknika daude? ===
Harrien forma ezberdinen arabera, altxatzeko teknika ezberdinak erabiltzen dira:
[[Fitxategi:Harri borobila.mpg|thumb|Harri esferikoa igotzeko teknika]]
* Harri kubikoa eta esferikoa jasotzeko:
** Hankak flexionatuz makurtu eta eskuak harriaren azpian jarriz pauso bakar batean harria izterren gainera eraman.
** Harria biraka sorbaldaraino igo.
** Sorbaldan orekatu.
** Azkenik aurrerantz bota.
*Harri laukizuzena eta zilindrikoa jasotzeko:
** Harriari aurrerantz bultza eta belaunen aurka ipini ondoren, heldulekuetatik eutsi eta palanka egin igotzeko.
** Besoekin inguratuz gorputzerantz ekarri. Gero, eskuak harriaren bi aldeetan kokatu eta pixkanaka sorbaldarantz igo.
** Harria sorbaldan orekatu eta amaitzeko, aurrerantz bota.
[[Fitxategi:Harri laukizuzena.mpg|thumb|Harri laukizuzena igotzeko teknika]]
=== Zein material erabiltzen dira? ===
* Harriak eta harea-zakuak: tamaina, forma eta pisuaren arabera aldatzen dira.
* Gantzaren edo eskumuturraren babesa: harriaren azalean izaten diren arrakalak eta zuloak saihesteko.
* Oinetakoak: desplazamenduak saihesteko eta parte-hartzailearen orekan laguntzeko.
* Gerrikoa: gerrialdea babesteko eta oreka hobetzeko harri astunak jasotzean.
* Jasotze-egiturak: harria botatzen den lekua.
{{Ba al dakizu|testua=Formaren arabera, kirolariarentzat harririk zailenak irregularrak direla. Harri irregularren artean, ezagunena Amezketako Albizuriaundi harria da, 164 kilogramokoa.}}
=== Zeintzuk dira txapelketetan dauden kategoria ezberdinak? ===
Aitzinean harri-jasotzearen funtsa erronkak eta apustuak ziren, eta gaur egun erakustaldiak eta txapelketak dira nagusi.
Denboraren poderioz, Hego Euskal Herriko herri bakoitzak bere txapelketa antolatzen du. [[Txikipedia:Ipar Euskal Herria|Ipar Euskal Herriari]] dagokionez, [[Txikipedia:Zuberoa|Zuberoa]], [[Txikipedia:Lapurdi|Lapurdi]] eta Nafarroa Behereko harri-jasotzaileak kontinenteko txapelketan lehiatzen dira.
Kategoriei dagokionez, nagusiki hiru bereizten dira:
* Harri handien txapelketan honako harri hauek erabiltzen dira:
** Zilindroa: 200 edo 175 kilo
** Laukizuzena: 175 edo 200 kilo
** Kuboa: 150 kilo
** Biribila: 125 kilo
* Harri txikien txapelketan honako harri hauek erabiltzen dira:
** Zilindrikoa: 125 kilo
** Laukizuzena: 125 kilo
** Kuboa: 112,5 kilo
** Biribila: 100 kilo
* Harri irregularren txapelketa ezagunenak honako hauek dira:
** Igeldoko harria
** Albitzuri Aundi Harria
** Etxauriko harria
** Gorostidi harria
** Barrikako bi harriak
** Zarauzko bi harriak (Jai Txiki eta Mollarri)
** Andoaingo Santakrutz harri txikiak
bzhn57qsjifsjq4f3zcy8xt0rt573ie
Txikipedia:2024ko Espainiako tanta hotza
104
1216581
10005828
10001798
2024-12-20T13:07:26Z
85.85.78.111
10005828
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|2024-11-04 - Reunión del ‘Plan Letur 2025-2028’ para la recuperación del municipio - 54115346207.jpg}}{{Txikipedia entzun|audioa=SARRERA.ogg}}
'''2024ko DANAren uholdeak''' hondamendi natural bat izan ziren [[Espainia|Espainian]], maila altuetan [[tanta hotz]] batek (DANA) eragindakoa. Tanta hori 2024ko urriaren 29an hasi zen Espainiako ekialdean, eta [[Aragoiko Erresuma|Aragoiko]], [[Gaztela-Mantxa|Gaztela-Mantxako]], [[Andaluzia|Andaluziako]], [[Kataluniako Autonomia Erkidegoa|Kataluniako]] eta [[Valentziako Erkidegoa|Valentziako autonomia-erkidegoetako]] zonaldeetan eragin desberdina izan zuen.
[[Ekaitz|Ekaitza]] hain gogorra izan zen, non euri zaparrada itzelak eragin baitzituen, 600 [[l/m²]] baino gehiago pilatuz. Horrek ibai eta erreka ugari gainezka egitea eragin zuen, eta, ondorioz, [[uholde]] batzuk sortu ziren, eta bereziki katastrofikoak izan ziren [[Valentziako probintzia|Valentziako probintzian]]. Herri askotariko kaleak, errepideak eta etxeak urpean geratu ziren, trafiko arazo larriak eta kalte materialak sortuz.
{{Txikipedia entzun|audioa=AUDIO-RESUMEN.ogg}}
== Zer nolako eragina izan du? ==
{{Ba al dakizu|testua=Turia ibaiaren ibilgua 1965 eta 1973 urteen artean eraiki zuten, 1957ko uhaldi handiaren ondoren, hiria urez bete ez zedin. 2024ko Danan, ibilgua urez bete zen eta Valentzia hiria uholdeetatik babestu zuen, kalte handiagoak saihestuz|oin-oharra=Turbia ibaiaren ibilgua|irudia=2024-10-30 Inundacions Octubre de 2024 a l'Horta Sud 05.jpg}}Tragedia handia izan zen, 211 hildakoekin eta hainbat pertsona desagertuekin. Tragedia honek 68 udalerriri (probintzia baten barruko eremuak) eta 845,000 pertsonari baino gehiagori eragin zion. Kopuru hori Valentziak
o biztanleria osoa baino handiagoa zen, Espainiako hirugarren hiri handiena baita.
[[Copernicus satelitea]] izeneko tresna bat erabili zen, hondamendiak uholde gisa aztertzen laguntzen duena, kalteak hobeto ulertzeko. [[Satelite artifizial|Satelite]] horri esker, jakin zen 500.000 pertsona baino gehiago bizi zirela gunerik kaltetuenetan, eta 75.000 pertsona inguru kaltetu zituen urak. Zonalde kaltetuenetako batean, Erribera izenekoan, 11,000 pertsona inguru kaltetu ziren.
Gainera, azpiegitura asko suntsitu ziren, 650 [[kilometro]] errepide eta 20 kilometro trenbide, esaterako.
== Zein lekutan erangin zuen? ==
Valentziako Leku askotan eragin zuen eta gainera dena suntsitzen joan zen hasi zenetik. '''Zonalde kritikoak''' hurrengoak izan ziren: [[Alaquàs]], [[Albal]], [[Aldaia (Horta)|Aldana]], [[Alfafar]], [[Algemesí]], [[Benetússer]], [[Beniparrell]], [[Catarroja]], [[Chiva]], [[Llocnou de la Corona|Llocnou]], [[Massanassa]], [[Paiporta]], [[Picanya]], [[Sedaví]], eta [[Utiel]] auzoa. '''Oso kaltetuak''' izan ziren lekuetako batzuk hauek dira: [[L'Alcúdia|l’Alcúdia]], [[Alginet]], [[Buñol]], [[Catadau]], [[Cheste]], [[Godelleta]], [[Guadassuar]]… Ondoren, '''kaltetuak''' izan zirenak: [[Alberic]], [[Alborache]], [[Alfarb]], [[Benifaió]], [[Camporrobles]], [[Carcaixent]], [[Carlet]], [[Castellóko probintzia|Castelló]]… Eta bukatzeko, '''oso gutxi kaltetuak''' izan direnak hauek dira horietako batzuk: [[Alcàsser]], [[Alzira]], [[Benimodo]], [[Benimuslem]], [[Bugarra]], [[Caudete de las Fuentes]], [[Dos Aguas]], [[Fortaleny]]…
== Egoera nola konpontzen hasi zen? ==
DANAren ekaitz handiaren ondoren, jende askok bat egin zuen etxeak eta gauza garrantzitsuak galdu zituztenei laguntzeko. Jendeak hondatzen ez zen janaria eman zuen, arropa, higiene-produktuak, xaboiak, botikak, eta haurtxoentzako gauzak, hala nola [[Pixoihal|pixoihalak]], biberoiak eta jostailuak. Animalientzako janaria ere eman zuten, eta horiek ere kaltetuak izan ziren. Gainera, jende askok tanpoiak eta konpresak eman zituen, gauza horiek oso beharrezkoak baitira emakumeentzat.
Gauzak emateaz gain, jende asko atera zen kaleak eta etxeak garbitzera, lokatzez eta hondakinez bete baitziren. Psikologo batzuek gertatu zena baino hobeto sentitzen lagundu zieten pertsonei. [[Argiketari|Argiketariek]] eta [[Iturgintza|iturginek]] ere konpondu zuten etxeetan hautsitakoa.
{{Ba al dakizu?|testua=Boluntario asko egon dira leku ezberdinetan. Laguntza hori errazteko, boluntario talde ezberdinak bi plataforma desberdin sortu dituzte languntzak kudeatzeko. Bat “Ayudaterreta” eta bestea “Ajudadana” deitzen dira. Lehenengoa mapa bat da eta bertan non lagundu, zer behar duten, etab. agertzen da. Bigarrenean, atal esberdinak daude laguntza eskatzeko eta laguntza eskaintzeko.}}
[[Gobernu|Gobernuak]] ere asko lagundu zuen. Suhiltzaile, polizia eta soldadu asko bidali zituzten ahal zuten guztian laguntzeko. Suhiltzaileek harrapatuta zeuden pertsonak erreskatatu zituzten, poliziak dena antolatu zuen seguru egon zedin, eta soldaduek garbitzen eta beharrezko gauzak eramaten lagundu zuten. Gainera, gobernuak diru asko eman zuen etxeak, errepideak eta ekaitzak hautsi zituen beste gauza batzuk konpontzeko.
Mundu guztiak elkarrekin lan egin zuen, eta, horren ondorioz, kaltetuak hobeto sentitzen hasi ziren, eta galdu zutena berreraiki zuten.
clsl5juwlyz6aqg00a7rmb3vsn6hnzf
10005829
10005828
2024-12-20T13:08:37Z
85.85.78.111
10005829
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|2024-11-04 - Reunión del ‘Plan Letur 2025-2028’ para la recuperación del municipio - 54115346207.jpg}}{{Txikipedia entzun|audioa=AUDIO-SARRERA-LEER.ogg}}
'''2024ko DANAren uholdeak''' hondamendi natural bat izan ziren [[Espainia|Espainian]], maila altuetan [[tanta hotz]] batek (DANA) eragindakoa. Tanta hori 2024ko urriaren 29an hasi zen Espainiako ekialdean, eta [[Aragoiko Erresuma|Aragoiko]], [[Gaztela-Mantxa|Gaztela-Mantxako]], [[Andaluzia|Andaluziako]], [[Kataluniako Autonomia Erkidegoa|Kataluniako]] eta [[Valentziako Erkidegoa|Valentziako autonomia-erkidegoetako]] zonaldeetan eragin desberdina izan zuen.
[[Ekaitz|Ekaitza]] hain gogorra izan zen, non euri zaparrada itzelak eragin baitzituen, 600 [[l/m²]] baino gehiago pilatuz. Horrek ibai eta erreka ugari gainezka egitea eragin zuen, eta, ondorioz, [[uholde]] batzuk sortu ziren, eta bereziki katastrofikoak izan ziren [[Valentziako probintzia|Valentziako probintzian]]. Herri askotariko kaleak, errepideak eta etxeak urpean geratu ziren, trafiko arazo larriak eta kalte materialak sortuz.
{{Txikipedia entzun|audioa=AUDIO-RESUMEN.ogg}}
== Zer nolako eragina izan du? ==
{{Ba al dakizu|testua=Turia ibaiaren ibilgua 1965 eta 1973 urteen artean eraiki zuten, 1957ko uhaldi handiaren ondoren, hiria urez bete ez zedin. 2024ko Danan, ibilgua urez bete zen eta Valentzia hiria uholdeetatik babestu zuen, kalte handiagoak saihestuz|oin-oharra=Turbia ibaiaren ibilgua|irudia=2024-10-30 Inundacions Octubre de 2024 a l'Horta Sud 05.jpg}}Tragedia handia izan zen, 211 hildakoekin eta hainbat pertsona desagertuekin. Tragedia honek 68 udalerriri (probintzia baten barruko eremuak) eta 845,000 pertsonari baino gehiagori eragin zion. Kopuru hori Valentziak
o biztanleria osoa baino handiagoa zen, Espainiako hirugarren hiri handiena baita.
[[Copernicus satelitea]] izeneko tresna bat erabili zen, hondamendiak uholde gisa aztertzen laguntzen duena, kalteak hobeto ulertzeko. [[Satelite artifizial|Satelite]] horri esker, jakin zen 500.000 pertsona baino gehiago bizi zirela gunerik kaltetuenetan, eta 75.000 pertsona inguru kaltetu zituen urak. Zonalde kaltetuenetako batean, Erribera izenekoan, 11,000 pertsona inguru kaltetu ziren.
Gainera, azpiegitura asko suntsitu ziren, 650 [[kilometro]] errepide eta 20 kilometro trenbide, esaterako.
== Zein lekutan erangin zuen? ==
Valentziako Leku askotan eragin zuen eta gainera dena suntsitzen joan zen hasi zenetik. '''Zonalde kritikoak''' hurrengoak izan ziren: [[Alaquàs]], [[Albal]], [[Aldaia (Horta)|Aldana]], [[Alfafar]], [[Algemesí]], [[Benetússer]], [[Beniparrell]], [[Catarroja]], [[Chiva]], [[Llocnou de la Corona|Llocnou]], [[Massanassa]], [[Paiporta]], [[Picanya]], [[Sedaví]], eta [[Utiel]] auzoa. '''Oso kaltetuak''' izan ziren lekuetako batzuk hauek dira: [[L'Alcúdia|l’Alcúdia]], [[Alginet]], [[Buñol]], [[Catadau]], [[Cheste]], [[Godelleta]], [[Guadassuar]]… Ondoren, '''kaltetuak''' izan zirenak: [[Alberic]], [[Alborache]], [[Alfarb]], [[Benifaió]], [[Camporrobles]], [[Carcaixent]], [[Carlet]], [[Castellóko probintzia|Castelló]]… Eta bukatzeko, '''oso gutxi kaltetuak''' izan direnak hauek dira horietako batzuk: [[Alcàsser]], [[Alzira]], [[Benimodo]], [[Benimuslem]], [[Bugarra]], [[Caudete de las Fuentes]], [[Dos Aguas]], [[Fortaleny]]…
== Egoera nola konpontzen hasi zen? ==
DANAren ekaitz handiaren ondoren, jende askok bat egin zuen etxeak eta gauza garrantzitsuak galdu zituztenei laguntzeko. Jendeak hondatzen ez zen janaria eman zuen, arropa, higiene-produktuak, xaboiak, botikak, eta haurtxoentzako gauzak, hala nola [[Pixoihal|pixoihalak]], biberoiak eta jostailuak. Animalientzako janaria ere eman zuten, eta horiek ere kaltetuak izan ziren. Gainera, jende askok tanpoiak eta konpresak eman zituen, gauza horiek oso beharrezkoak baitira emakumeentzat.
Gauzak emateaz gain, jende asko atera zen kaleak eta etxeak garbitzera, lokatzez eta hondakinez bete baitziren. Psikologo batzuek gertatu zena baino hobeto sentitzen lagundu zieten pertsonei. [[Argiketari|Argiketariek]] eta [[Iturgintza|iturginek]] ere konpondu zuten etxeetan hautsitakoa.
{{Ba al dakizu?|testua=Boluntario asko egon dira leku ezberdinetan. Laguntza hori errazteko, boluntario talde ezberdinak bi plataforma desberdin sortu dituzte languntzak kudeatzeko. Bat “Ayudaterreta” eta bestea “Ajudadana” deitzen dira. Lehenengoa mapa bat da eta bertan non lagundu, zer behar duten, etab. agertzen da. Bigarrenean, atal esberdinak daude laguntza eskatzeko eta laguntza eskaintzeko.}}
[[Gobernu|Gobernuak]] ere asko lagundu zuen. Suhiltzaile, polizia eta soldadu asko bidali zituzten ahal zuten guztian laguntzeko. Suhiltzaileek harrapatuta zeuden pertsonak erreskatatu zituzten, poliziak dena antolatu zuen seguru egon zedin, eta soldaduek garbitzen eta beharrezko gauzak eramaten lagundu zuten. Gainera, gobernuak diru asko eman zuen etxeak, errepideak eta ekaitzak hautsi zituen beste gauza batzuk konpontzeko.
Mundu guztiak elkarrekin lan egin zuen, eta, horren ondorioz, kaltetuak hobeto sentitzen hasi ziren, eta galdu zutena berreraiki zuten.
j7vo6rf9eq36kdbhh6xyuiq5ws7ldxx
10005948
10005829
2024-12-20T15:48:35Z
Wieralee
53475
([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:AUDIO-RESUMEN.ogg]] → [[File:Laburpena.oga]] [[c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name)
10005948
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|2024-11-04 - Reunión del ‘Plan Letur 2025-2028’ para la recuperación del municipio - 54115346207.jpg}}{{Txikipedia entzun|audioa=AUDIO-SARRERA-LEER.ogg}}
'''2024ko DANAren uholdeak''' hondamendi natural bat izan ziren [[Espainia|Espainian]], maila altuetan [[tanta hotz]] batek (DANA) eragindakoa. Tanta hori 2024ko urriaren 29an hasi zen Espainiako ekialdean, eta [[Aragoiko Erresuma|Aragoiko]], [[Gaztela-Mantxa|Gaztela-Mantxako]], [[Andaluzia|Andaluziako]], [[Kataluniako Autonomia Erkidegoa|Kataluniako]] eta [[Valentziako Erkidegoa|Valentziako autonomia-erkidegoetako]] zonaldeetan eragin desberdina izan zuen.
[[Ekaitz|Ekaitza]] hain gogorra izan zen, non euri zaparrada itzelak eragin baitzituen, 600 [[l/m²]] baino gehiago pilatuz. Horrek ibai eta erreka ugari gainezka egitea eragin zuen, eta, ondorioz, [[uholde]] batzuk sortu ziren, eta bereziki katastrofikoak izan ziren [[Valentziako probintzia|Valentziako probintzian]]. Herri askotariko kaleak, errepideak eta etxeak urpean geratu ziren, trafiko arazo larriak eta kalte materialak sortuz.
{{Txikipedia entzun|audioa=Laburpena.oga}}
== Zer nolako eragina izan du? ==
{{Ba al dakizu|testua=Turia ibaiaren ibilgua 1965 eta 1973 urteen artean eraiki zuten, 1957ko uhaldi handiaren ondoren, hiria urez bete ez zedin. 2024ko Danan, ibilgua urez bete zen eta Valentzia hiria uholdeetatik babestu zuen, kalte handiagoak saihestuz|oin-oharra=Turbia ibaiaren ibilgua|irudia=2024-10-30 Inundacions Octubre de 2024 a l'Horta Sud 05.jpg}}Tragedia handia izan zen, 211 hildakoekin eta hainbat pertsona desagertuekin. Tragedia honek 68 udalerriri (probintzia baten barruko eremuak) eta 845,000 pertsonari baino gehiagori eragin zion. Kopuru hori Valentziak
o biztanleria osoa baino handiagoa zen, Espainiako hirugarren hiri handiena baita.
[[Copernicus satelitea]] izeneko tresna bat erabili zen, hondamendiak uholde gisa aztertzen laguntzen duena, kalteak hobeto ulertzeko. [[Satelite artifizial|Satelite]] horri esker, jakin zen 500.000 pertsona baino gehiago bizi zirela gunerik kaltetuenetan, eta 75.000 pertsona inguru kaltetu zituen urak. Zonalde kaltetuenetako batean, Erribera izenekoan, 11,000 pertsona inguru kaltetu ziren.
Gainera, azpiegitura asko suntsitu ziren, 650 [[kilometro]] errepide eta 20 kilometro trenbide, esaterako.
== Zein lekutan erangin zuen? ==
Valentziako Leku askotan eragin zuen eta gainera dena suntsitzen joan zen hasi zenetik. '''Zonalde kritikoak''' hurrengoak izan ziren: [[Alaquàs]], [[Albal]], [[Aldaia (Horta)|Aldana]], [[Alfafar]], [[Algemesí]], [[Benetússer]], [[Beniparrell]], [[Catarroja]], [[Chiva]], [[Llocnou de la Corona|Llocnou]], [[Massanassa]], [[Paiporta]], [[Picanya]], [[Sedaví]], eta [[Utiel]] auzoa. '''Oso kaltetuak''' izan ziren lekuetako batzuk hauek dira: [[L'Alcúdia|l’Alcúdia]], [[Alginet]], [[Buñol]], [[Catadau]], [[Cheste]], [[Godelleta]], [[Guadassuar]]… Ondoren, '''kaltetuak''' izan zirenak: [[Alberic]], [[Alborache]], [[Alfarb]], [[Benifaió]], [[Camporrobles]], [[Carcaixent]], [[Carlet]], [[Castellóko probintzia|Castelló]]… Eta bukatzeko, '''oso gutxi kaltetuak''' izan direnak hauek dira horietako batzuk: [[Alcàsser]], [[Alzira]], [[Benimodo]], [[Benimuslem]], [[Bugarra]], [[Caudete de las Fuentes]], [[Dos Aguas]], [[Fortaleny]]…
== Egoera nola konpontzen hasi zen? ==
DANAren ekaitz handiaren ondoren, jende askok bat egin zuen etxeak eta gauza garrantzitsuak galdu zituztenei laguntzeko. Jendeak hondatzen ez zen janaria eman zuen, arropa, higiene-produktuak, xaboiak, botikak, eta haurtxoentzako gauzak, hala nola [[Pixoihal|pixoihalak]], biberoiak eta jostailuak. Animalientzako janaria ere eman zuten, eta horiek ere kaltetuak izan ziren. Gainera, jende askok tanpoiak eta konpresak eman zituen, gauza horiek oso beharrezkoak baitira emakumeentzat.
Gauzak emateaz gain, jende asko atera zen kaleak eta etxeak garbitzera, lokatzez eta hondakinez bete baitziren. Psikologo batzuek gertatu zena baino hobeto sentitzen lagundu zieten pertsonei. [[Argiketari|Argiketariek]] eta [[Iturgintza|iturginek]] ere konpondu zuten etxeetan hautsitakoa.
{{Ba al dakizu?|testua=Boluntario asko egon dira leku ezberdinetan. Laguntza hori errazteko, boluntario talde ezberdinak bi plataforma desberdin sortu dituzte languntzak kudeatzeko. Bat “Ayudaterreta” eta bestea “Ajudadana” deitzen dira. Lehenengoa mapa bat da eta bertan non lagundu, zer behar duten, etab. agertzen da. Bigarrenean, atal esberdinak daude laguntza eskatzeko eta laguntza eskaintzeko.}}
[[Gobernu|Gobernuak]] ere asko lagundu zuen. Suhiltzaile, polizia eta soldadu asko bidali zituzten ahal zuten guztian laguntzeko. Suhiltzaileek harrapatuta zeuden pertsonak erreskatatu zituzten, poliziak dena antolatu zuen seguru egon zedin, eta soldaduek garbitzen eta beharrezko gauzak eramaten lagundu zuten. Gainera, gobernuak diru asko eman zuen etxeak, errepideak eta ekaitzak hautsi zituen beste gauza batzuk konpontzeko.
Mundu guztiak elkarrekin lan egin zuen, eta, horren ondorioz, kaltetuak hobeto sentitzen hasi ziren, eta galdu zutena berreraiki zuten.
tm9y85jq5xr84m93bf204cr120xvweg
Anna Zhukova
0
1216613
10005890
9992399
2024-12-20T15:07:49Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005890
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Anna Sergeievna Zhukova'''<ref>{{erreferentzia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0156.pdf|izenburua=156. Alfabeto zirilikoz idatzitako izenak euskarara aldatzeko transkripzio-sistema|argitaratze-data=2009-02-27|argitaratze-lekua=Gasteiz|sartze-data=2024-12-07|argitaletxea=[[Euskaltzaindia]]|hizkuntza=eu}}</ref>, jaiotzez '''Buturlina''', ({{Lang-ru|Анна Сергеевна Жукова (Бутурлина)}}; ?<ref>{{erreferentzia|urtea=|izenburua=Словарь русских писателей XVIII века|orrialdea=361|ISBN=5-02-027972-2|hizkuntza=ru|argitaratze-data=1988|url=http://www.pushkinskijdom.ru/Default.aspx?tabid=869|artxibo-url=https://web.archive.org/web/20070929090809/http://www.pushkinskijdom.ru/Default.aspx?tabid=869|liburukia=1: А—И|atala=Жукова Анна Сергеевна|editore-abizena=Панченко|editore-izena=Александр|sartze-data=2024-12-07|artxibo-data=2007-09-29}}</ref> – [[1799]]<ref>{{erreferentzia|urtea=1894|izenburua=Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона|argitaletxea=Брокгауз — Ефрон|hizkuntza=ru|url=https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%96%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0,_%D0%90%D0%BD%D0%BD%D0%B0_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B0|liburukia=XII|atala=Жукова, Анна Сергеевна|argitaratze-lekua=Санкт-Петербург|sartze-data=2024-12-07}}</ref><ref name=":0">{{erreferentzia|izena=Владимир|abizena=Степанов|urtea=1988-1999|izenburua=Словарь русского языка XVIII века|argitaletxea=Институт русской литературы и языка|hizkuntza=ru|atala=Жуков Василий Михайлович|argitaratze-lekua=Москва|editore-abizena=Панченко|editore-izena=А. М.}}</ref>) [[Katalina II.a Errusiakoa|Katalina II.aren]] garaiko [[Errusiako Inperioa|errusiar]] [[idazle]] eta [[poeta]] izan zen, Errusiako Inperioko lehen emakume idazleetako bat. Vasili Zhukov poeta eta diplomazialariaren emaztea zen<ref name=":0" />.
Hainbat poema (''Txuvstva materi'', ''Suprugu moiemu, s koim ja v razluke'', ''Txuvstva o Tvortse'' eta ''Zimnie javlenia'') eta prozasko idazlan bat (''Liubov'') ''Ippokrena, ili Utekhi liuboslovia'' aldizkarian argitaratu zuen 1799an. Urte hartan bertan hil zen, eta bere ahizpak, Jelizaveta Neielova idazleak, ''Elegia na smert supruga i bolezn sestry'' poesia-lan autobiografikoa idatzi zuen, '''''Jel. N-va''''' bezala sinatu zuena<ref>{{erreferentzia|izena=Н. Н|abizena=Голицын|urtea=1889|izenburua=Библиографический словарь русских писательниц|url=https://archive.org/details/bibliograficheskiy_slovar_russkikh_pisatelnits|orrialdeak=[https://archive.org/details/bibliograficheskiy_slovar_russkikh_pisatelnits/page/n118 114], 180|hizkuntza=ru|argitaratze-lekua=Санкт-Петербург}}</ref><ref>{{erreferentzia|izenburua=Русский биографический словарь|orrialdea=268|hizkuntza=ru|argitaratze-data=1914|egilea=А. П.|url=https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%A0%D0%91%D0%A1/%D0%92%D0%A2/%D0%9D%D0%B5%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0,_%D0%95%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B0_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B0|liburukia=11|atala=Неелова, Елизавета Сергеевна|argitaratze-lekua=Санкт-Петербург—Москва|editore-abizena=Половцов|editore-izena=Александр.|sartze-data=2024-12-07}}</ref>.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|XVIII. mendeko|1799ko|Zhukova, Anna}}
[[Kategoria:Errusiako idazleak]]
[[Kategoria:Errusiako poetak]]
[[Kategoria:Emakume poetak]]
[[Kategoria:Errusierazko idazleak]]
[[Kategoria:XVIII. mendeko emakume idazleak]]
q18ty61jzigcstrjt2dgxtvndform23
Frances Courtenay Baylor
0
1216668
10005877
9992996
2024-12-20T14:36:41Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005877
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Frances Courtenay Barnum''', jaiotzez '''Dawson''' eta geroago '''Baylor''', ([[Fort Smith (Arkansas)|Fort Smith]], [[1848]]ko [[urtarrilaren 20]]a – [[Winchester (Virginia)|Winchester]], [[1920]]ko [[urriaren 15]]a) [[Ameriketako Estatu Batuak|estatubatuar]] [[idazle]]a izan zen, eleberriak eta ipuinak idatzi zituena.
== Bizitza ==
Frances Courtenay Dawson Fort Smithen (Arkansas) jaio zen 1848ko urtarrilaren 20an<ref>{{erreferentzia|urtea=1990|izenburua=The Feminist Companion to Literature in English: Women Writers from the Middle Ages to the Present|argitaletxea=Batsford Books|orrialdea=71|ISBN=9780713458480|hizkuntza=en|abizena1=Blain|abizena2=Clements|abizena3=Grundy|izena1=Virginia|izena2=Patricia|izena3=Isobel|url=https://books.google.ru/books?id=A4MjAQAAIAAJ&q=%22Baylor,+Frances+Courtenay%22&redir_esc=y|sartze-data=2024-12-07}}</ref>, James Lowes Dawson eta Sophie Baylor Dawsonen familian<ref name=":0">{{erreferentzia|izena=Thelma J|abizena=Shinn|izenburua=Barnum, Frances Courtenay Baylor|hizkuntza=en|url=http://www.novelguide.com/a/discover/aww_01/aww_01_00079.html|artxibo-url=https://web.archive.org/web/20111012202026/http://www.novelguide.com/a/discover/aww_01/aww_01_00079.html|aldizkaria=Novel guide|sartze-data=2024-12-07|artxibo-data=2011-10-12}}</ref>. Bere aita armadako ofiziala zenez, haurtzaroa San Antonion eta New Orleansen eman zuen<ref name=":1">{{erreferentzia|urtea=1893|izenburua=A Woman of the Century: Fourteen Hundred-Seventy Biographical Sketches Accompanied by Portraits of Leading American Women in All Walks of Life|url=https://archive.org/details/womanofthecentur002516mbp|hizkuntza=en|abizena1=Willard|abizena2=Livermore|izena1=Frances E.|izena2=Mary A|atala=Miss Frances Courtenay Baylor|argitaratze-lekua=Moulton}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=H. M|abizena=Wright|izenburua=Frances Courtenay Baylor Barnum (1848–1920)|hizkuntza=en|url=https://encyclopediavirginia.org/entries/barnum-frances-courtenay-baylor-1848-1920/|aldizkaria=Encyclopedia Virginia|sartze-data=2024-12-07}}</ref>.
Nerabea zela, bere gurasoak dibortziatu ziren eta Frances amaren ezkondu aurreko abizena, Baylor, erabiltzen hasi zen. [[Ameriketako Estatu Batuetako Gerra Zibila]] amaitu ondoren, hainbat urtez (1865etik 1867ra eta 1873tik 1874ra) Europan zehar bidaiatu zuen<ref name=":1" /><ref name=":0" />.
1870eko hamarkadaren amaieran, ''Atlantic Monthly'' eta ''Princeton Review'' bezalako egunkari eta aldizkarietan kolaboratzen hasi zen<ref name=":1" />. 1885ean ''On Both Sides'' eleberria kaleratu zuen, eta bertan Estatu Batuetako eta Ingalaterrako gizartearen ohitura desberdinak aztertu zituen<ref name=":1" /><ref>{{erreferentzia|izenburua=Advertisement for On Both Sides|hizkuntza=en|url=https://encyclopediavirginia.org/332hpr-bf94dfabbddaac2/|aldizkaria=Encyclopedia Virginia|sartze-data=2024-12-07}}</ref>.
1896an George Barnumekin ezkondu zen, baina handik gutxira bere senarra hil zen. Alargundu ondoren, Frances Courtenay Baylor Winchesterrera joan zen bizitzera, eta han eman zituen ondorengo urteak. Winchesterren hil zen 1920ko urriaren 15ean, 72 urte zituela<ref>{{erreferentzia|izenburua=Mrs. Barnum, Author, Dead|orrialdea=3|hizkuntza=en|argitaratze-data=1920-10-16|aldizkaria=The Washington Post|argitaratze-lekua=Winchester}}</ref><ref>{{erreferentzia|izenburua=VA. Novelist Dead|argitaletxea=Associated Press|orrialdea=1|hizkuntza=en|argitaratze-data=1920-10-16|aldizkaria=The News Leader|argitaratze-lekua=Winchester}}</ref>.
== Lanak ==
* ''On Both Sides'' (1885)
* ''Behind the Blue Ridge'' (1887)
* ''Juan and Juanita'' (1888)
* ''A Shocking Example, and Other Sketches'' (1889)
* ''Claudia Hyde'' (1894)
* ''Miss Nina Barrow'' (1897)
* ''The Ladder of Fortune'' (1899)
* ''A Georgian Bungalow'' (1900)
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1848ko|1920ko|Baylor, Frances Courtenay}}
[[Kategoria:Arkansastarrak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako eleberrigileak]]
[[Kategoria:Emakume eleberrigileak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako ipuingileak]]
[[Kategoria:Emakume ipuingileak]]
[[Kategoria:Ingelesezko idazleak]]
[[Kategoria:XIX. mendeko emakume idazleak]]
3smw4zji322m04svxsm3txlnp2j56q7
Richelieu kardinalaren gobernua
0
1216785
10005823
10002788
2024-12-20T13:05:04Z
81.9.210.37
10005823
wikitext
text/x-wiki
{{Gobernu infotaula|abizena=Richelieu|irudi=Champaigne portrait richelieu eb.jpg|logoa=Royal flag of France.svg|aurrekoa=Luis XIII.aren gobernu absolutua|aurrekoa izena=Luis XIII (botere absolutua)|hurrengoa=Mazarino kardinalaren gobernua|lehendakari=[[Richelieu kardinala]]|sorrera=1624ko apirilaren 24a|iraupena=18 urte, 118 egun|bukaera=1642ko abenduaren 4a|hurrengoa izena=Mazarino|kontseilariak=23}}'''[[Armand-Jean du Plessis|Armand Jean du Plessis]], Richelieu kardinalaren gobernua''' erabakigarria izan zen Frantziaren historian XVII. mendean. Richelieu [[Luis XIII.a Frantziakoa|Luis XIII.a]] erregearen lehen ministro izendatu zuten 1624an, eta 1642an hil zen arte izan zuen kargua.
Bere agintaldian, Richelieuk Frantziako Estatuaren botere zentrala sendotu zuen, [[noblezia]]<nowiki/>ren boterea murriztuz eta erregearen agintea indartuz. Hainbat erreforma ezarri zituen gobernua zentralizatzeko eta eraginkortasun administratiboa handitzeko. [[Espioitza]] sare bat ere ezarri zuen bere etsaien mugimenduei buruz informatuta egoteko eta erresuma babesteko.
Kanpo-politikan, Richelieuk [[Habsburgo|Habsburgotarren dinastia]] austrohispanikoaren boterea indargabetzea bilatu zuen, bere helburuak lortzeko protestanteekin aliatuz. [[Hogeita Hamar Urteko Gerra]]<nowiki/>n izandako esku-hartzea eta itsasoz haraindiko hedapenari emandako babesa ere nabarmenak izan ziren.
Richelieu bere irmotasun eta erabakitasunagatik gogoratzen da, baita artearen mezenasgoagatik eta ''[[Académie française]]'' delakoaren fundazioagatik ere. Bere legatuak absolutismo monarkikorako oinarriak ezarri zituen, ondoren bere oinordeko [[Mazarino kardinala]]<nowiki/>k eta [[Luis XIV.a Borboikoa|Luis XIV.a]] [[Eguzki Erregea]]<nowiki/>k garatuko zutena.
== Kabinetea ==
{| class="wikitable"
|+1624ko apirilaren 29a '''–''' 1642ko abenduaren 4a
!Funtzioa
!Irudia
!Titularra
!Epea
|-
|'''[[Frantziako ministro nagusi|Lehen Estatu Ministroa]]'''
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Cardinal de Richelieu.jpg|80px]]
| rowspan="2" |'''[[Richelieu kardinala]]'''
|1624ko apirilaren 29a – 1642ko abenduaren 4a
|-
|'''Nabigazioko nagusi handia'''
|1626 – 1642
|-
| rowspan="2" |'''Errege Etxearen Estatu idazkaria'''
|[[Fitxategi:Antoine de Loménie.png|80px]]
|'''Antoine de Loménie'''
|1624ko apirilaren 29a – 1638ko urtarrilaren 18a
|-
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Henri-Auguste de Loménie de Brienne.jpg|80px]]
| rowspan="2" |'''Henri-Auguste de Loménie'''
|1638ko urtarrilaren 18a – 1642ko abenduaren 4a
|-
|'''Itsas Armadako Estatu idazkaria'''
| rowspan="3" |1624ko apirilaren 29a – 1642ko abenduaren 4a
|-
|'''Maisu Handia'''
|[[Fitxategi:Château de Beauregard - Louis, Count of Soissons.jpg|80px]]
|'''Louis de Bourbon'''
|-
|'''Ganbera Handia'''
|[[Fitxategi:Lorrain.jpg|135x135px]]
|'''Claude de Lorraine'''
|-
| rowspan="4" |'''Kanpo Arazoetako Estatu idazkaria'''
|
|'''Pierre Brûlat'''
|1624ko apirilaren 29a – 1626ko martxoaren 11
|-
|[[Fitxategi:RaymondPhélypeaux.jpg|80px]]
|'''Raymond Phélypeaux'''
|1626ko martxoaren 11 – 1629ko maiatzaren 2a
|-
|[[Fitxategi:Claude-bouthillier.jpg|80px]]
|'''Claude Bouthillier'''
|1629ko maiatzaren 2a – 1632ko martxoaren 18a
|-
|[[Fitxategi:Léon Bouthillier, comte de Chavigny.PNG|80px]]
|'''Léon Bouthillier'''
|1632ko martxoaren 18a – 1642ko abenduaren 4a
|-
| rowspan="3" |'''Gerrarako Estatu idazkaria'''
|
|'''Charles Le Beauclerc'''
|1624ko apirilaren 29a – 1630eko martxoaren 22a
|-
|[[Fitxategi:Abel Servien, marquis de Sablé et de Boisdauphin.jpg|80px]]
|'''Abel Servien'''
|1630eko abenduaren 11 – 1636ko otsailaren 12a
|-
|[[Fitxategi:François Sublet de Noyers par Pierre Daret - Château de Versailles (portrait crop adjusted).jpg|80px]]
|'''François Sublet'''
|1636ko otsailaren 12a – 1642ko abenduaren 4a
|-
| rowspan="2" |'''Erlijio Erreforma deituriko Estatu idazkaria'''
|[[Fitxategi:RaymondPhélypeaux.jpg|80px]]
|'''Raymond Phélypeaux'''
|1624ko apirilaren 29a – 1629ko maiatzaren 2a
|-
|[[Fitxategi:Louis Phélypeaux de La Vrillière.jpg|80px]]
|'''Louis Phélypeaux'''
|1629ko ekainaren 16a – 1642ko abenduaren 4a
|-
|'''Kantzilerra'''
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Étienne Ier d'Aligre.jpg|80px]]
| rowspan="2" |'''Étienne d'Aligre'''
|1624ko apirilaren 29a – 1635eko abenduaren 18a
|-
| rowspan="4" |'''Zigiluen zaintzailea'''
|1624ko apirilaren 24a – 1626ko maiatzaren 31
|-
|[[Fitxategi:Michel de Marillac.jpg|80px]]
|'''Michel de Marillac'''
|1626ko ekainaren 1a – 1630eko azaroaren 12a
|-
|[[Fitxategi:Charles de L'Aubespine by Pierre Daret.jpg|80px]]
|'''Charles de L'Aubespine'''
|1630eko azaroaren 14a – 1633ko otsailaren 25a
|-
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Seguier.jpg|80px]]
| rowspan="2" |'''Pierre Seguier'''
|1633ko otsailaren 28a – 1642ko abenduaren 4a
|-
|'''Kantzilerra'''
|1635eko abenduaren 19a – 1642ko abenduaren 4a
|-
|'''Kondestablea'''
|[[Fitxategi:François de Bonne de Lesdiguières - 1597.jpg|80px]]
|'''François de Bonne'''
|1624ko apirilaren 29a – 1626ko irailaren 28a
|-
| rowspan="6" |'''Finantza superintendente'''
|[[Fitxategi:Charles de la Vieuville.jpg|80px]]
|'''Charles de la Vieuville'''
|1624ko apirilaren 29a – abuztuaren 13a
|-
|
|'''Jean Bochard'''
| rowspan="2" |1624ko abuztuaren 27a – 1626ko ekainaren 9a
|-
|[[Fitxategi:Michel de Marillac.jpg|80px]]
|'''Michel de Marillac'''
|-
|[[Fitxategi:MarquisdEffiat.jpg|80px]]
|'''Antoine Coëffier'''
|1626ko ekainaren 9a – 1632ko uztailaren 27a
|-
|[[Fitxategi:Claude de Bullion.jpg|80px]]
|'''Claude de Bullion'''
|1632ko abuztuaren 4a – 1640ko abenduaren 22a
|-
|[[Fitxategi:Claude-bouthillier.jpg|98x98px]]
|'''Claude Bouthillier'''
|1632ko abuztuaren 4a – 1642ko abenduaren 4a
|-
|'''Artilleriako Maisu Handia'''
|[[Fitxategi:Charles de La Porte, Duke of La Meilleraye, Marshal of France (Versailles) - Anonymous painting.jpg|80px]]
|'''Charles de la Porte'''
|1634 – 1642
|}
g8r8c2y4jc22mysqyg4sdpvvrirk5es
10005837
10005823
2024-12-20T13:27:54Z
Gotzon
1028
Erreferentzia egiaztagarriak behar ditu artikuluak.
10005837
wikitext
text/x-wiki
{{erreferentzia falta}}
{{Gobernu infotaula|abizena=Richelieu|irudi=Champaigne portrait richelieu eb.jpg|logoa=Royal flag of France.svg|aurrekoa=Luis XIII.aren gobernu absolutua|aurrekoa izena=Luis XIII (botere absolutua)|hurrengoa=Mazarino kardinalaren gobernua|lehendakari=[[Richelieu kardinala]]|sorrera=1624ko apirilaren 24a|iraupena=18 urte, 118 egun|bukaera=1642ko abenduaren 4a|hurrengoa izena=Mazarino|kontseilariak=23}}'''[[Armand-Jean du Plessis|Armand Jean du Plessis]], Richelieu kardinalaren gobernua''' erabakigarria izan zen Frantziaren historian XVII. mendean. Richelieu [[Luis XIII.a Frantziakoa|Luis XIII.a]] erregearen lehen ministro izendatu zuten 1624an, eta 1642an hil zen arte izan zuen kargua.
Bere agintaldian, Richelieuk Frantziako Estatuaren botere zentrala sendotu zuen, [[noblezia]]<nowiki/>ren boterea murriztuz eta erregearen agintea indartuz. Hainbat erreforma ezarri zituen gobernua zentralizatzeko eta eraginkortasun administratiboa handitzeko. [[Espioitza]] sare bat ere ezarri zuen bere etsaien mugimenduei buruz informatuta egoteko eta erresuma babesteko.
Kanpo-politikan, Richelieuk [[Habsburgo|Habsburgotarren dinastia]] austrohispanikoaren boterea indargabetzea bilatu zuen, bere helburuak lortzeko protestanteekin aliatuz. [[Hogeita Hamar Urteko Gerra]]<nowiki/>n izandako esku-hartzea eta itsasoz haraindiko hedapenari emandako babesa ere nabarmenak izan ziren.
Richelieu bere irmotasun eta erabakitasunagatik gogoratzen da, baita artearen mezenasgoagatik eta ''[[Académie française]]'' delakoaren fundazioagatik ere. Bere legatuak absolutismo monarkikorako oinarriak ezarri zituen, ondoren bere oinordeko [[Mazarino kardinala]]<nowiki/>k eta [[Luis XIV.a Borboikoa|Luis XIV.a]] [[Eguzki Erregea]]<nowiki/>k garatuko zutena.
== Kabinetea ==
{| class="wikitable"
|+1624ko apirilaren 29a '''–''' 1642ko abenduaren 4a
!Funtzioa
!Irudia
!Titularra
!Epea
|-
|'''[[Frantziako ministro nagusi|Lehen Estatu Ministroa]]'''
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Cardinal de Richelieu.jpg|80px]]
| rowspan="2" |'''[[Richelieu kardinala]]'''
|1624ko apirilaren 29a – 1642ko abenduaren 4a
|-
|'''Nabigazioko nagusi handia'''
|1626 – 1642
|-
| rowspan="2" |'''Errege Etxearen Estatu idazkaria'''
|[[Fitxategi:Antoine de Loménie.png|80px]]
|'''Antoine de Loménie'''
|1624ko apirilaren 29a – 1638ko urtarrilaren 18a
|-
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Henri-Auguste de Loménie de Brienne.jpg|80px]]
| rowspan="2" |'''Henri-Auguste de Loménie'''
|1638ko urtarrilaren 18a – 1642ko abenduaren 4a
|-
|'''Itsas Armadako Estatu idazkaria'''
| rowspan="3" |1624ko apirilaren 29a – 1642ko abenduaren 4a
|-
|'''Maisu Handia'''
|[[Fitxategi:Château de Beauregard - Louis, Count of Soissons.jpg|80px]]
|'''Louis de Bourbon'''
|-
|'''Ganbera Handia'''
|[[Fitxategi:Lorrain.jpg|135x135px]]
|'''Claude de Lorraine'''
|-
| rowspan="4" |'''Kanpo Arazoetako Estatu idazkaria'''
|
|'''Pierre Brûlat'''
|1624ko apirilaren 29a – 1626ko martxoaren 11
|-
|[[Fitxategi:RaymondPhélypeaux.jpg|80px]]
|'''Raymond Phélypeaux'''
|1626ko martxoaren 11 – 1629ko maiatzaren 2a
|-
|[[Fitxategi:Claude-bouthillier.jpg|80px]]
|'''Claude Bouthillier'''
|1629ko maiatzaren 2a – 1632ko martxoaren 18a
|-
|[[Fitxategi:Léon Bouthillier, comte de Chavigny.PNG|80px]]
|'''Léon Bouthillier'''
|1632ko martxoaren 18a – 1642ko abenduaren 4a
|-
| rowspan="3" |'''Gerrarako Estatu idazkaria'''
|
|'''Charles Le Beauclerc'''
|1624ko apirilaren 29a – 1630eko martxoaren 22a
|-
|[[Fitxategi:Abel Servien, marquis de Sablé et de Boisdauphin.jpg|80px]]
|'''Abel Servien'''
|1630eko abenduaren 11 – 1636ko otsailaren 12a
|-
|[[Fitxategi:François Sublet de Noyers par Pierre Daret - Château de Versailles (portrait crop adjusted).jpg|80px]]
|'''François Sublet'''
|1636ko otsailaren 12a – 1642ko abenduaren 4a
|-
| rowspan="2" |'''Erlijio Erreforma deituriko Estatu idazkaria'''
|[[Fitxategi:RaymondPhélypeaux.jpg|80px]]
|'''Raymond Phélypeaux'''
|1624ko apirilaren 29a – 1629ko maiatzaren 2a
|-
|[[Fitxategi:Louis Phélypeaux de La Vrillière.jpg|80px]]
|'''Louis Phélypeaux'''
|1629ko ekainaren 16a – 1642ko abenduaren 4a
|-
|'''Kantzilerra'''
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Étienne Ier d'Aligre.jpg|80px]]
| rowspan="2" |'''Étienne d'Aligre'''
|1624ko apirilaren 29a – 1635eko abenduaren 18a
|-
| rowspan="4" |'''Zigiluen zaintzailea'''
|1624ko apirilaren 24a – 1626ko maiatzaren 31
|-
|[[Fitxategi:Michel de Marillac.jpg|80px]]
|'''Michel de Marillac'''
|1626ko ekainaren 1a – 1630eko azaroaren 12a
|-
|[[Fitxategi:Charles de L'Aubespine by Pierre Daret.jpg|80px]]
|'''Charles de L'Aubespine'''
|1630eko azaroaren 14a – 1633ko otsailaren 25a
|-
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Seguier.jpg|80px]]
| rowspan="2" |'''Pierre Seguier'''
|1633ko otsailaren 28a – 1642ko abenduaren 4a
|-
|'''Kantzilerra'''
|1635eko abenduaren 19a – 1642ko abenduaren 4a
|-
|'''Kondestablea'''
|[[Fitxategi:François de Bonne de Lesdiguières - 1597.jpg|80px]]
|'''François de Bonne'''
|1624ko apirilaren 29a – 1626ko irailaren 28a
|-
| rowspan="6" |'''Finantza superintendente'''
|[[Fitxategi:Charles de la Vieuville.jpg|80px]]
|'''Charles de la Vieuville'''
|1624ko apirilaren 29a – abuztuaren 13a
|-
|
|'''Jean Bochard'''
| rowspan="2" |1624ko abuztuaren 27a – 1626ko ekainaren 9a
|-
|[[Fitxategi:Michel de Marillac.jpg|80px]]
|'''Michel de Marillac'''
|-
|[[Fitxategi:MarquisdEffiat.jpg|80px]]
|'''Antoine Coëffier'''
|1626ko ekainaren 9a – 1632ko uztailaren 27a
|-
|[[Fitxategi:Claude de Bullion.jpg|80px]]
|'''Claude de Bullion'''
|1632ko abuztuaren 4a – 1640ko abenduaren 22a
|-
|[[Fitxategi:Claude-bouthillier.jpg|98x98px]]
|'''Claude Bouthillier'''
|1632ko abuztuaren 4a – 1642ko abenduaren 4a
|-
|'''Artilleriako Maisu Handia'''
|[[Fitxategi:Charles de La Porte, Duke of La Meilleraye, Marshal of France (Versailles) - Anonymous painting.jpg|80px]]
|'''Charles de la Porte'''
|1634 – 1642
|}
brkhehlygpkgdnlhax67fnce9q7asya
Txikipedia:Pikachu
104
1216823
10006111
10002098
2024-12-20T17:36:32Z
Kaskatitis1
169323
10006111
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|PikachuBanner.png|PikachuBanner]]}}
[[Fitxategi:Pikachu-ren inguruko informazioaren laburpen txikia.png|thumb]]
{{Banner|https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ee/PikachuBanner.png}}'''Pikachu''' mota elektrikoko [[Txikipedia:Pokémon|Pokemon]] bat da. Pokemonko lehen belaunaldian sortu zen eta Pokédex Pokemon zerrendako 25. postuan agertu zen lehenego aldiz. Historiako Pokemon ezagunena eta ospetsuena da, batez ere [[Txikipedia:Anime|anime]]<nowiki/>ko protagonistaren (Ash Ketchum) Pokemon-a izan delako. Hori dela-eta, Pikachu Pokemonen maskota ofiziala da eta horregatik hedabide guztietan agertu da, adibidez bideojokoetan, telesailetan, filmetan eta salgaietan.
[[Fitxategi:Game Boy Color Pikachu.jpg|ezkerrera|thumb|219x219px]]
[[Fitxategi:Sarrera pikachu 2.ogg|thumb]]
[[Fitxategi:Pikachu-rekin jolasteko beste Game Boy-a.png|erdian|thumb|262x262px]]
== Nolakoa da? ==
{{Ba al dakizu|testua=Pikachu espeziean bi genero daude: arrak eta emeak. Pikachu emeek ezaugarri bereizgarri bat dute buztanean, muturrak ebaki kurbatu bat du, bihotz baten formakoa. Bestalde, Pikachu arrek buztanaren muturra zuzen dute, tximisten formakoa dena.}}{{Ba al dakizu|testua="Pikachu" pokemon ospetsuenaren izena bi hitz japoniarren konbinazioa da: "pika" eta "chu". "Pika" hitza txinparta (elektrizitatea) bat izendatzeko erabiltzen den onomatopeia da, eta "txu" terminoa, saguak japoniarrentzat igortzen duen kirrinka da. Beraz, Pikachu sagu elektriko bat bezalakoa da.}}
Pikachu, Pokemon txiki bat da, bere altuera 0,4 metrokoa da eta 6 kg pisatzen du. Bere izenak eta kategoriak sagu bat aipatzen badute ere, masailak urtxintxa batean oinarrituta ditu. Bere gorputza horia da eta bi marra marroi ditu bizkarrean eta isatsaren oinarrian. Belarrietako punta beltza da, eta zirkulu gorri handi bat du masail bakoitzean eta isatsa tximista formakoa da.
[[Fitxategi:Nolakoa da Pikachu.ogg|thumb|ezkerrera]]
== Non bizi da? ==
[[Fitxategi:Non bizi pikachu.ogg|thumb]]
Pikachu elektrizitate natural asko dagoen lekuetan bizi da, ekaitzak dauden lekuetan edo landare elektrikoetatik gertu. Pokemon nahiko arrunta da, [[baia]]<nowiki/>k dituzten zuhaixkaz betetako zelaietan aurki daitekeena, basoetan, baita ura edan dezakeen ibai edo [[Txikipedia:Aintzira|aintzira]] txikietatik gertu ere. Pikachu gehienak Baso Berdean bizi dira. Batzuetan, etxean janaria aurkitzen ez badute, Pikachu-k hirietara joaten dira. Talde handietan bizitzea gustatzen zaie, familia bat sortuz.
== Zer jaten du? ==
[[Fitxategi:Zer jaten du pikachu.ogg|thumb]]
Pikachuk, naturan bizi denean, baiak eta sagarrak jaten ditu. Baina trikimailu berezi bat du: zuhaitzetara igo beharrean, batzuetan deskarga elektriko txikiak jaurtitzen ditu, baiak lurrera botatzeko. Gainera, Pikachuk baiak sukaldatu ditzake deskarga elektriko txiki batekin jan aurretik. Baiarik edo frutarik aurkitzen ez badu, intsektu txikiak ere jaten ditu, hala nola berdarra.
== Pikachu-ren eboluzioa ==
# Pichu eboluzio-lerro horren hasierako forma da. Pokemon haurtxo bat da, potentzial elektriko handia duen arren, oraindik ez duena erabat garatu bere elektrizitatea kontrolatzeko trebetasuna. Pikachu-ra eboluzionatzen du, Ash Ketchum izeneko bere entrenatzailearekin adiskidetasun harreman maila handitzean.
# Pikachu lerro honen bilakaerarik ezagunena da. Arina, azkarra eta oso ezaguna da, eta elektrizitatea sortzeko eta deskarga elektriko indartsuak jaurtitzeko duen trebetasunagatik nabarmentzen da.
# Raichu Pikachuren azken bilakaera da. Gorputz handiagoa, indartsuagoa eta elektrizitatea sortzeko gaitasun handiagoa du. Zenbait eskualdetan, Alolan adibidez, Pikachu “Raichu de Alola”-ra eboluzionatu dezake.
[[Fitxategi:Pikachu-ren eboluzioa eskema.png|thumb|497x497px]]
[[Fitxategi:Eboluzioak pikachu.ogg|thumb]]
== Trebetasun bereziak ==
Pikachuk elektrizitatea sortzeko eta deskarga elektrikoak jaurtitzeko trebetasunaz gain, hainbat mugimendu desberdin egin ditzake. Hauek hurrengoak dira: ''Zartailu, Impactrueno, Purrustada, Adiskidetasun, Eraso Azkarra, Trumoi uhina, Bola Volt, Talde Bikoitza, Matela, Estatiko, Egurtu, Tximista, Bizkortasuna, Txinparta, Argizko Pantaila'' eta ''Trumoia.''
Bestetik, Pikachu forma gehien dituen Pokemon bat da, 17 forma izan ditzake. Hau da Pikachuk janzkera desberdinak lor ditzake eta horrekin mugimendu berriak datozkio. Esate baterako, Pikachu ''Roquera'' lor dezakegu eta honek'', Meteoro Ukabila '' mugimendua izango du edo Pikachu ''Superstar'' lortzea''n, Drainatze-musua'' mugimendua izango du.
Gorputzez gorputz ahula denez, intentsitate aldakorreko deskarga elektrikoak askatzeko trebetasuna du, masailetan dituen polo elektrikoei esker. Polo horiek elektrizitatea gordeko dute eta elektrizitate hori geroago bere isatsera eramatea ahalbidetuko dute, deskargak askatzeko. Deskarga horiek argi bolak edo soilik bere erasotzaileengandik defendatzeko distirak bezala erabili ahal ditu. Gainera, borrokan dagoen bitartean, entrenatzaile baten agindupean zein egoera basatian dagoenean autodefentsa bezala horiek erabiltzeko gai da.
Bestalde, ezin du elektrizitatea deskargatu eremu magnetiko boteretsuen aurrean badago eta horrek hotzeria baten antzeko sintomak eragiten dizkio. Pikachuren trebetasun bereizgarrienetako bat altzairu, elektriko eta hegalari motako pokemonekiko erresistentea dela da.
{{Ba al dakizu|testua=Pikachu-ren masailetako marka gorriek, lo dagoen bitartean, elektrikotasuna gordetzen dute. Askotan txistukada bat deskargatzen du zerbait arraroa aurkitzen denean.}}
[[Fitxategi:Trebetasunak.ogg|thumb]]
[[Kategoria:Txikipedia]]
nhp8nhrmdrh0nsjoasx1egs091hl8vo
Literatura lesbiko
0
1216847
10005931
10001760
2024-12-20T15:39:44Z
Lainobeltz
56334
Lainobeltz wikilariak «[[Literatura lesbikoa]]» orria «[[Literatura lesbiko]]» izenera aldatu du
10001760
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Literatura lesbikoa''' literaturaren azpigenero bat da, eta ikuspuntu lesbiko batetik jorratzen ditu gaiak eta idatziak. Poesia, antzerkia eta [[:kategoria:Fikziozko lesbianak|pertsonaia lesbianak]] ardatz dituzten eleberriak eta [[Eleberri grafiko|eleberri grafikoak]] biltzen ditu, eta interes lesbikoko gaiei buruzko ez-fikzioa da, oro har. Kategoria honetan kokatzen diren fikziozko lanak mota guztietakoak izan daitezke, hala nola fikzio historikoa, [[Zientzia-fikzio|zientzia fikzioa]], fantasia, horrorea eta erromantzea, eta publiko gazte, nerabe edo helduarentzat egiten dira.
Literatura lesbikoaren perimetro zehatza zein den eztabaidagai bada ere, autoreen identitatearen, kontakizunen harreraren edo jorratutako gaien arabera, bi konstante daude: gizonek eta gizonentzat idatzitako irudikapen lesbiko [[Fetitxismo sexual|fetitxistatzaileak]] baztertzea, eta idazkietan identitate lesbikoaren eraikuntza erdigunean jartzea.
Literatura lesbikoaren bilakaera lesbianismoaren onarpenaren bilakaeraren araberakoa izan da, oro har: XX. mendearen hasieran ezkutukoa, konfidentziala eta zentsuratua bazen ere, jorratutako gaiek [[Mugimendu homosexualak|LGBT]] mugimenduaren eta, oro har, feminismoaren eta, bereziki, lesbianismoaren une handien bilakaeraren araberako bilakaera izan dute. Bereziki, lesbianismoaren gaia, [[damnazio]] gisa, non kontakizuna heroien heriotzarekin amaitzen den, ezabatu egiten dira tokia uzteko istorio zoriontsuei (erromantzeak, haur eta heldu gazteentzako literatura), ingurune lesbikoaren politizazioarekin lotura sendoa mantenduz.
== Definizioa ==
Literatuta lesbikoaren esparrua eztabaidagaia da: emakume idazleen identitatea, jorratutako gaiak, eta publikoa, objektiboa nahiz erreala, dira haren inguruak definitzeko erabilitako hiru irizpideak.
''Écrire à l'encre violette - Littératures lesbiennes en France de 1900 à nos jours'' (Tinta morez idaztea - Lesbianen literaturak 1900etik gaur egunera arte Frantzian) lana egiten aritu diren ikertzaileek 2022an ziotenez, literatura lesbikoa ez dute emakume idazle lesbianek soilik idazten, badira beste emakume batzuk ere, modu irekian [[Bisexualitate|bisexualak]] eta [[Pansexualitate|pansexualak]] direnak, presio sozial lesbofoboarengatik sexu-joera zehaztu gabe ezkontza heterosexualera jotzen dutenak. Aitzitik, ikerlari horientzat ez da pertinentea literatura lesbikoan sartzea, emakume idazle lesbianak izanagatik, haien lanetan ez dihardutenak emakumeen arteko harremanez, hala nola [[Marguerite Yourcenar]].<ref name=":0" group="v" />
Literatuta lesbikoaren beste ikuskera batzuk gehiago zentratzen dira landutako gai literarioetan emakume idazleen identitatean baino. Hala, ''[[:fr:La_Pensée_straight|La Pensée straight]]'' lanean (1992), [[Monique Wittig]] idazle eta margolari lesbianak [[Marcel Proust|Marcel Prousten]] ''[[À la recherche du temps perdu]]'' eta [[Djuna Barnes|Djuna Barnesen]] ''Le Bois de la nuit'' literatura lesbikoaren parte ditu, bi lan horiek lesbiana eta emakumea baitarabiltzate unibertsaltasunerako abiapuntu gisa.<ref group="u" name=":0">{{Cite aldizkari|abizena=Segarra|izenburua=Pour une généalogie de la littérature lesbienne française|izena1=Marta|data=2019-12|url=http://rua.ua.es/dspace/handle/10045/100417|kazeta=Feminismo/s|alea=34|issn=1696-8166|doi=10.14198/fem.2019.34.04|accessdate=2022-07-22}}</ref> [[Marilyn R. Farwell|Marilyn R.Farwell]] literatura irakasleak ''Heterosexual Plots & Lesbian Narrative'' lanean (1996) proposatzen du literatura lesbikoa definitzea narrazio heterosexualaren hiru zutabeetako bat bera ere errespetatzen ez duten kontakizunen multzo gisa, hau da, maitasun harreman heterosexualak, emakumeen pasibotasunaren aurka dauden gizonen jarduera eta emakumeen bakartzearen aurka dauden harreman sare maskulinoen presentzia.<ref group="u">{{Cite web|abizena=d'Épinglé·es|izenburua=Sarah Ghelam — Où sont les lesbiennes ?|izena1=L'équipe|url=https://epinglez.hypotheses.org/934|accessdate=2021-09-01}}</ref> Beste ikerlari batzuek, hala nola [[Terry Castle]]<nowiki/>k, [[Elizabeth Meese]]<nowiki/>k edo [[Susan Lancer|Susan Lance]]<nowiki/>k, jorratutako ikuspuntuan oinarritutako literatura lesbikoaren definizio bat proposatzen dute.
Alderantziz, lanen edukia irizpide erabakigarria izan daiteke, halaber, obrak literatura lesbikotik baztertzeko. 2019an, [[Marta Segarra]] genero eta literatura frankofonoko ikerlariak baztertu egin zituen lesbianismoa inmoral eta kriminal gisa aurkezten duten istorioak, baina ''[[À la recherche du temps perdu]]'' lanak eztabaida eragin zuen: ''Écrire à l'encre violette''-eko emakume ikertzaileentzat, ez baita literatura lesbikoa; izan ere, haientzat, lesbianismoa aitzakia baizik ez baita errealitatean [[homosexualitate]] maskulinoaz jarduteko.<ref name=":0" group="u"/> Aldiz, [[Laure Murat]] historialari eta idazlearen edo Wittigen iritziz, subjektu lesbikoa sarrera puntu gisa planteatu behar da gero unibertsalizatzeko, ikerketak subjektu lesbikoaren eraikuntza formal eta autonomo bat planteatzeko.
Literatura lesbikoaren definizioaren konstante bat da baztertzea ikusle gizonezkoentzat idatzitako harreman lesbikoak ''fetitxizatzen'' dituzten fikzio ''voyeuristak''; hala ere, ez dago itxita [[Begirada maskulino|begirada maskulinoarekiko]] mendetasunaren eta lesbianek lesbianentzat egindako sexualitate lesbikoaren adierazpen denaren arteko muga.<ref name=":0" group="u"/> Publiko''a''ren irizpideak, izan zorrotza edo izan obra benetan bereganatzen duena, ahalbidetzen du literatura lesbikoan sartzea pertsona heterosexualek idatzitako nobelak eta ''a priori'' gai lesbikorik ez duten nobelak, Anne Paulyren ''Avant que j'oublie'' eta Mathilde Forgeten ''À la demande d'un tiers,'' kasu.
[[Marta Segarra|Marta Segarrak]] hiru irizpide horien sintesi bat proposatzen du literatura lesbikoaren definizio gisa: “Obren corpus bat da, orokorrean emakumeek idatziak, baina baita gizonek ere batzuetan, eta emakumeen arteko harreman afektibo eta homoerotikoetan jartzen dute arreta, bai edukian, bai forman”.<ref name=":0" group="u">{{Cite aldizkari|abizena=Segarra|izenburua=Pour une généalogie de la littérature lesbienne française|izena1=Marta|data=2019-12|url=http://rua.ua.es/dspace/handle/10045/100417|kazeta=Feminismo/s|alea=34|issn=1696-8166|doi=10.14198/fem.2019.34.04|accessdate=2022-07-22}}</ref> Irizpide anitzeko ikuspegia erabiltzen dute, halaber, ''Écrire à l'encre violette''-eko ikertzaileek''.''
Azkenik, [[Laure Murat]]<nowiki/>ek proposatzen du definiziorik murriztaileena: “Identitate lesbikoaren eraikuntza historikoki baimendu, landu eta egituratu izana komunean duten” lanak dira. Definizio horrek aukera ematen dio, batetik, eztabaidagai diren idatziak bertatik ateratzeko eta literatura lesbikoan sartzeari dagokionez adostasuna eragiten duten kontakizunetan zentratzeko eta, bestetik, kategoria horren dimentsio politikoa azpimarratzeko.
== Historia ==
=== Aitzindariak: emakumeen arteko maitasuna idaztea "lesbikoa" ez zenean existitzen ===
==== Sappho ====
[[Fitxategi:Godward-In_the_Days_of_Sappho-1904.jpg|thumb|[[Lesbos|Lesbosko]] [[Safo]], 1904ko pintura batean John William Godwardek irudikatua, ''[[Lesbianismo|lesbiana]]'' terminoaren jatorrian da<ref name="oed">"Lesbian", [http://dictionary.oed.com/ Oxford English Dictionary], Second Edition, 1989. Retrieved on January 7, 2009.</ref>]]
Literatura lesbikoaren funtsezko lana Lesbosko [[Safo]]<nowiki/>ren poesia da, K.A. VII. mendekoa. Lirismoa izeneko poesia musikalaren forma berri bat sortu zuen.<ref>{{Cite web|izenburua=Qui était Sappho, figure de l'Antiquité et pionnière de la poésie ?|egilea=Laure de Chantal|data=2024-03-02|url=https://www.historia.fr/personnages-historiques/biographies/qui-etait-sappho-figure-de-lantiquite-et-pionniere-de-la-poesie-2078363|accessdate=2024-07-02}}</ref> Antzinako hainbat idatzitan oinarrituta, emakume zein gizon historialariek ondoriztatu izan dute emakume gazteen talde bat Saforen esku utzi zutela, kulturalki hezi edo eraiki zitzan.<ref group="u">{{Ill|Jeannette Howard Foster}} (1985). ''Sex Variant Women in Literature'', Naiad Press. {{ISBN|0-930044-65-7}}, {{P.|18}}.</ref> Saforen poesiaren arrasto gutxi geratzen dira, baina geratzen dena poesiaren gai kutunen lekukotza da, hala nola emakumeen eguneroko bizitza, haien harremanak eta erritualak. Emakumeen edertasuna du ardatz, eta neskatoenganako maitasuna aldarrikatzen du.<ref group="u">Aldrich, Robert, ed. (2006). ''Gay Life and Culture: A World History'', Thames & Hudson, Ltd. {{ISBN|0-7893-1511-4}}, {{P.|47–49}}.</ref>
==== Erdi Aroa ====
XIII. mendean, [[Beatritz de Romans]] [[Trobairitz|trobairitzak]] abesti bat eskaini zion Andre Mariari: "Eman iezadazu, Andre Maria ederra, mesedez, izan nahi nukeen alaitasunik handiena: zugan jarri baitut nire bihotza eta nire desira, eta zugatik daukadalako nire baitan dagoen alaitasun guztia". [[Pèire Bèc|Pèire Becek]] bi emakumeren arteko sinpatiaren adierazpena ikusi bazuen hor, [[Marie-Jo Bonnet|Marie-Jo Bonnetek]] ageriko maitasunaren interpretazioa aurkitu zuen.<ref group="r">{{Harvsp|Bonnet|2000|p=26}}.</ref>
Bonnetek trinagulazioaren gaia identifikatu zuen literatura safikoan, [[trobadore]] gisa: emakume bikoteari gizon-oztopo figura gehitzen zaio, izan etorkizuneko senarra edo autoritate-gizona (eliza edo legea).<ref group="r">{{Harvsp|Bonnet|2000|p=27}}.</ref>
==== XVII. mendea ====
[[Fitxategi:Henriette-Julie_de_Castelnau_de_Murat.jpg|thumb|Henriette-Julie de Murat]]
XVII. mendean, mugimendu kultistak idazki galaiak eta adiskidetasun-korrespondentziak ekarri zituen, sarritan dimentsio safikoa zutenak, lengoian bederen.
Mugimenduko horretako figura nagusietako bat, [[Madame de Lauvergne]] (1620-1670) frantziar poeta, Lénodaride deitua, ezagun egin zen «Sonnet à Mademoiselle Godefroy» sonetoarengatik, [[Comédie-Française|Komedia frantseseko]] [[Marie Anne du Rieu]] aktoreari egindako maitasun-aitorpen bat: «Zu ez bazina erabat nire bihotzaren jabe...».
XVII. mendearen amaieran, [[Henriette-Julie de Murat]] frantziar anfitrioi lesbiana eta libertino gisa ezagutua zen ([[Madame de Nantiat]] eta [[Marguerite Le Fèvre de Caumartin]], [[Argensongo markesa]]<nowiki/>rekin, besteak beste), Parisen bizi zen, senarrarengandik urrun. Berak asmatutako eta bertako folkloretik ateratako maitagarrien ipuinak idazten zituen. Bere testu sofistikatuek garaiko nobela sentimental handien erara bildutako kontakizunak eskaintzen dituzte. Batez ere, 1697ko ''Contes de fées'' bildumarengatik da ezaguna, 'Le Parfait Amour', 'Anguillette' eta 'Jeune et Belle' ipuinak biltzen dituena.
==== XVIII. mendea ====
[[Fitxategi:Raucourt_dans_Médée.jpg|ezkerrera|thumb|Françoise Raucourt, [[Medea|Medean]]]]
[[Fitxategi:Plaque_Wolff_Deken_Trévoux.jpg|thumb|[[Betje Wolff]] eta [[Aagje Deken]] plaka, Treverouxen]]
XVIII. mendean zehar, [[Aagje Deken]] (1741-1804) poeta holandarrak poesia idatzi zuen, bere maitale [[Maria Bosch]]<nowiki/>ekin (?-1773) batera, eta ''Stichtelijke gedichten'' bilduma argitaratu zuen, 1775ean, Maria hil eta bi urtera. [[Betje Wolff|Betje Wolffekin]] (1738-1804) gutun-truke luzeak izan ondoren, elkarrekin bizitzen jarri ziren, eta ''Brieven'' gutunak argitaratu zituzten, [[Beverwijk|Beverwijkeko]] leinu-etxean. Gero, eleberri arrakastatsuak ere idatzi zituzten, hala nola ''Sara Burgerliart'' 1782an eta ''Histoire de monsieur Willem Leevend'' 1784 eta 1785 artean, [[Trévoux|Trévouxen]] eta [[Haga|Hagan]], Frantzian.
XVIII. mendearen amaieran, [[Comédie-Française|Comédie-Françaisen]] sozietarioa zen [[Françoise Raucourt]] (1756-1815) eder eta talentudunaren antzezpenek markatu zuten literatura. Nobleziako gizonek mantentzen zuten Raucourt, eta modu irekian lesbiana zen. 1779an, ''L'Épître à une jolie lesbienne'' epistolaren hartzailea izan zen, Mathieu-François Pidansat de Mairoberten ''[[:fr:Mémoires_secrets_pour_servir_à_l'histoire_de_la_République_des_Lettres_en_France_depuis_1762_jusqu'à_nos_jours|Mémoires secrets pour servir à l'histoire de la République des Lettres en France depuis 1762 jusqu'à nos jours]]'' lanean. Raucourtek antzerkirako idatzi zuen ''Henriette'' drama, hiru ekitalditan, 1782an.
==== XIX. mendea ====
XIX. mendearen hasieran, Wu Tsao poeta [[Txinako Herri Errepublika|txinatarra]] ospetsu egin zen maitasun lesbikoei buruzko poemengatik. Bere abestiak, Kenneth Rexroth poetaren arabera, “Txina osoan kantatzen” ziren.<ref group="o">Kenneth Rexroth, ''Women Poets of China'', New Directions Publishing, 1972, {{P.|135}}</ref>
[[Fitxategi:Anne_Lister.jpg|ezkerrera|thumb|[[Anne Lister]] diarista.]]
Nahiz eta XIX. mendean genero lesbikoa ez zen aparteko genero bat eratzeko bezainbat garatu Ingalaterran, emakume idazle eta saiakeragile lesbianek, hala nola [[Vernon Lee|Vernon Leek]] -naturaz gaindiko fikzioko idazlea-, batzuetan lesbianak aipatzen zituzten beren testuetan, edo, Vernon Leeren maitale [[Amy Levy]]<nowiki/>k bezala, emakumeentzako maitasun poemak idazten zituzten.<ref>{{Cite web|izenburua=Violet Paget Archives – The Paris Review|url=https://www.theparisreview.org/blog/tag/violet-paget/}}</ref> Beste batzuek ezkutuan idazten zuten. 1806an hasita, [[Anne Lister]] lurjabe eta alpinista ingelesak hogeita hamalau urtez jardun zuen bere egunkari intimoak osorik idazten, bere harreman lesbikoen eta sedukzio ekintzen xehetasunak barne, hizkuntza kodetuan idatzitako atal lesbikoekin. Eguneroko horiek 1980ko hamarkada arte ez zituzten argitaratu.<ref name="BBCBradford" group="p">{{Cite aldizkari|izenburua=The life and loves of Shibden Hall's Anne Lister|argitaletxea=BBC|data=25 mai 2010|url=http://news.bbc.co.uk/local/bradford/hi/people_and_places/history/newsid_8388000/8388858.stm|kazeta=[[BBC News]]}}</ref>
XXI. mendean, [[Susan Koppelman]] idazle eta erredaktore buruak ''Two Friends and Other Nineteenth Century American lesbian Stories'' izeneko antologia bat osatu zuen, non [[Constance Fenimore Woolson]], [[Octave Thanet]], [[Mary Eleanor Wilkins Freeman]], [[Kate Chopin]] eta [[Sarah Orne Jewett]]<nowiki/>en istorioak bildu zituen. Lesbianen gaien irudikapenari dagokionez, esplizitutik inplizitura doazen istorio horiei buruz, hauxe dio Koppelmanek: "Emakumeak maite dituzten emakumeei buruzko istorio gisa ikusten ditut istorio horiek, erabilitako bitarteko erromantikoen aniztasunari begiratuta; ez genuke inolako zailtasunik izango hori egiteko baldin eta elkar maite duten gizonez eta emakumeez ari bagina".
1970eko hamarkadaz geroztik literatura lesbikoan egindako ikerketek XIX. mendearen testuinguruan lesbikotzat etiketatu ez ziren harreman lesbikoak identifikatu zituzten, intimitatearen eta sexualitatearen ikuskera ezberdinak tarteko. Adibidez, [[Christina Rossetti]]<nowiki/>ren ''[[Goblin market and other poems|Goblin market]]'' 1862ko poema kontakizun lesbiko gisa irakurri zuten, nahiz eta berau ahizpatasunezko maitasun kontakizun gisa agertu. Ikerketak [[Wilkie Collins|Wilkie Collinsen]] ''The Woman in White'' eleberriko (1859) Marian Halcombe bezalako pertsonaien potentzial lesbikoa ere identifikatu zuen. Marian maskulinotzat eta erakargarritasun gutxikotzat deskribatua zen, eta eleberriaren gaian erakutsitako motibazio nagusia Laura Fairlie bere ahizpa ertainarenganako maitasuna zen.
Gainera, ikertzaileak [[Queer|''queer'']] ikuspegitik irakurri izan dituzte [[Charlotte Brontë|Charlotte Brontëren]] eleberriak, batez ere ''Shirley'' eta ''Villette'', non emakumezko pertsonaia nagusiek harreman estuak -nahiz eta obsesiboak- dituzten besteekin. Brontë bera Ellen Nussey lagunarekin maiteminduta egon zitekeela ere espekulatu izan dute batzuek; [[Vita Sackville-West|Vita Sackville-Westen]] iritziz, bi emakumeen arteko gutunak "maitasun-gutunak dira, maitasun purua eta sinplea".<ref group="p">{{Cite web|izenburua=Was Charlotte Brontë Gay?|egilea=Deborah Lutz|data=16-06-2015|url=https://www.out.com/art-books/2015/6/16/was-charlotte-bronte-gay|accessdate=31-10-2020}}.</ref>
Unibertsitate-ikasleek ere amodio lesbikoen aztarnak bilatu izan dituzte [[Emily Dickinson]] poetarengan, bere koinatu Susan Gilbertekin izandako harremanean, eta aukera horrek Dickinsonen maitasun-poema askoren irakurketa queera egitera bultzatzen du.<ref group="l">Mason, Janet. "The American Sappho: In Pursuit of a Lesbian Emily Dickinson". ''Harrington Lesbian Fiction Quarterly'', 3(3), septembre 2002, {{P.|91}}.</ref>
Michael Field izengoitia erabili zuten [[Katherine Bradley]] eta [[Edith Cooper]] emakume britainiarrek, elkarrekin poesia eta poema dramatikoak idazteko. Katherine Edithen izeba zen, eta elkarrekin bizi izan ziren, maitale gisa, 1870etik zendu ziren arte, bata 1913an eta bestea 1914an. Beren poesiak bien maitasuna zuen maiz idazgai, eta ''Whym'' ''Chow'' beren txakurrarentzat poema liburu bat ere idatzi zuten.
=== 1900etik 1915era: Larrialdia ===
[[Fitxategi:Natalie_Barney_in_Fur_Cape.jpg|thumb| [[Natalie Clifford Barney|Natalie Barneyk]] Parisen saloi bat zuen XX. mendearen hasieran; egile lesbikoak joaten ziren bertara.]]
XX. mendearen hasieran, Parisen, komunitate lesbiko bat sortu zen, gero eta ikusgarriagoa bilakatu zena. [[Natalie Clifford Barney|Nathalie Barney]] eta [[Gertrude Stein]] bezalako lesbianek antolatutako literatur-saloietan biltzen ziren, besteak beste. Komunitate hark frantsesez eta ingelesez ekoizten zituen lanak: [[Djuna Barnes|Djuna Barnesen]] ''Le Bois de la nuit'', Liane de Pougyren ''Idylle Sapphique'', [[Renée Vivien|Renée Vivienen]] poemak, Barneyren epigramak, Steinen olerkiak eta obrak. Laure Muratek ohartarazi zuenez, nahiz eta argitalpen horiek XIX. mendean ezarritako kodeak erabiltzen zituzten (erromantze lesbikoak emakume heroien heriotzarekin amaitzen dira, lesbianismoa [[Damnazio|kondenatzat]] hartuta), haustura ontologikoa markatzen zuten, lesbianismoa ez baitzuten jadanik gizonek idazten, lesbianek eurek baizik.
Filiazio horrek ez zuen diskurtsoaren erradikaltasuna eragotzi: Barneyren idatziak, Vivien maitalearenak bezala, heterosexualitateari egindako kritika bortitzek markatu zituzten.
[[Radclyffe Hall|Radclyffe Hallek]] ere denbora igarotzen zuen Parisen, Barneyren saloian. Badirudi Barney bera erabili zuela eredu gisa ''Le Puits de Solitude'' eleberriko pertsonaia bat eraikitzeko''.''
=== 1915etik 1940ra: Lehen Urrezko Aroa ===
XX. mende hasierako idazle garrantzitsua zen [[Nobuko Yoshiya]] idazle japoniarra; emakume gazteen arteko maitasun istorio bizi bati buruzko istorioak idatzi zituen. Hala ere, bere idazkiak libreki zabal zitezkeen, deskribatutako erlazio bat bera ere ez baitzen egiaz gertatzen.<ref name="Early Fiction" group="u">{{Cite aldizkari|abizena=Suzuki|izenburua=Writing Same-Sex Love: Sexology and Literary Representation in Yoshiya Nobuko's Early Fiction|orrialdeak=575|izena1=Michiko|data=août 2006|url=http://journals.cambridge.org/action/displayAbstract;jsessionid=419D6C9B25191554B1DBD61007F71527.tomcat1?fromPage=online&aid=857000|kazeta=The Journal of Asian Studies|liburukia=65|alea=3|doi=10.1017/S0021911806001148}}</ref>
1923an, [[Elsa Gidlow]]<nowiki/>k (Ingalaterran jaioa) argi eta garbi lesbikoa zen lehen poesia liburua argitaratu zuen Estatu Batuetan, ''On a Grey Thread'' izenekoa.<ref>{{Cite web|abizena=Rumble|izenburua=Publishing Elsa: Will Ransom's Grey Thread|argitaletxea=American Printing History Association|izena1=Walker|data=21 mars 2016|url=https://printinghistory.org/gidlow-ransom/|lana=Printing History|accessdate=3 juin 2018}}</ref><ref>{{Cite web|abizena=Troy|izenburua=How the American Sappho Published the First Book of Lesbian Love Poetry|izena1=Gil|data=9 décembre 2017|url=https://www.thedailybeast.com/how-the-american-sappho-published-the-first-book-of-lesbian-love-poetry|accessdate=3 juin 2018}}</ref> 1926an, [[New York|New Yorken]], [[Eva Kotchever|Eva Kotcheverrek]] (Polonian jaioa), [[Greenwich Village|Greenwich Villageko]] ''Eve's Hangout'' kafe lesbikoaren jabeak, ''Lesbian Love'' bilduma idatzi zuen. Liburu hura idaztegatik espetxeratu egin zuten, eta, ondotik, kanporatu.<ref>{{Cite web|abizena=Rabinowitz|izenburua=Holocaust Museum LA to Present THE DARING LIFE AND DANGEROUS TIMES OF EVE ADAMS|izena1=Chloe|url=https://www.broadwayworld.com/los-angeles/article/Holocaust-Museum-LA-to-Present-THE-DARING-LIFE-AND-DANGEROUS-TIMES-OF-EVE-ADAMS-20210607|accessdate=2022-07-11}}</ref>
[[Fitxategi:The_Well_Of_Loneliness_by_Radclyffe_Hall_-_Permabooks_P112_1951.jpg|ezkerrera|thumb| Radclyffe Hallen 1928ko ''Le Puits de solitude'' eleberriak zentsura-arazoak izan zituen Estatu Batuetan eta Erresuma Batuan.]]
[[Radclyffe Hall|Radclyffe Hallen]] ''The Well of Loneliness'' eleberria (1928) da tematika lesbikoa aitortu zaion ingelesezko lehen eleberria, eta Britainia Handian hainbat hamarkadatan debekatuta egon zen. Estatu Batuetan, eleberri horrek lortu zuen zentsura legala saihestea New Yorken eta Estatu Batuetako Nazioarteko Merkataritza Auzitegian.<ref>{{Cite web|abizena=Smith|izenburua=Lesbian novel was 'danger to nation'|izena1=David|data=1 janvier 2005|url=https://www.theguardian.com/uk/2005/jan/02/books.gayrights|accessdate=16 mars 2017}}</ref><ref>{{Cite web|abizena=Machlin|izenburua=Banned Books Week: The Well of Loneliness by Radclyffe Hall|izena1=Sherri|data=26 septembre 2013|url=https://www.nypl.org/blog/2013/09/26/banned-books-week-well-loneliness|accessdate=16 mars 2017}}</ref>
[[Virginia Woolf|Virginia Woolfek]] 1928an argitaratu zuen ''[[Orlando (eleberria)|Orlando]]'' eleberria, genero-arauak hausten zituen poeta baten istorioa kontatzen duena. Bere maitale [[Vita Sackville-West|Vita Sackville-Westengan]] inspiratzen da eleberri hau, eta 70eko hamarkadan testu subertsibo lesbiko gisa berrikusi zen.<ref>{{Cite web|abizena=Popova|izenburua=How Virginia Woolf’s Orlando Subverted Censorship and Revolutionized the Politics of LGBT Love in 1928|izena1=Maria|data=11 octobre 2013|url=https://www.brainpickings.org/2013/10/11/virginia-woolf-orlando-lesbian-readings/}}</ref>
1930eko, 1940ko eta 1950eko hamarkadaren hasierako AEBetako literatura gehienak bizitza lesbikoa tragedia gisa aurkezten zuen, pertsonaia nagusiaren suizidioarekin edo heterosexualitatera bihurtuta amaitzen zena. Asmo tragiko horiek eskatzen zituzten agintariek, testua lizun ez deklaratzeko.<ref name="ReferenceA">Gallo, {{P.|67}}</ref> Hala, ''The Stone Wall'', 1930ean Marie Casal ezizenarekin argitaratutako zoritxarreko amaiera duen autobiografia lesbikoa da lehen autobiografia lesbikoetako bat.
1939tik aurrera, [[Frances V. Rummel|Frances V.]] [[Frances V. Rummel|Rummel]] Stephens Collegeko hezitzailea eta frantseseko irakasleak ''Diana: A Strange Autobiography'' argitaratu zuen, ongi amaitzen den lehen autobiografia esplizituki lesbikoa, non bi emakumek elkarrekin zoriontsu amaitzen duten. Autobiografia horrekin, ohar hau argitaratu zen: "Emakume editoreek berariaz nahi dute ulertzea egiazko istorio bat dela, irakurketa publiko baten esparruan bere generoko lehena". Literatur kritikariek “fikzio” gisa deskribatu zuten autobiografia hori. [[Jane Auer|Jane Bowlesen]] eleberri bakarrak, ''[[Two Serious Ladies]]'', 1943an argitaratua, burgesiako emakume baten eta Panamako portu bateko prostituta baten arteko maitasun istorio bat kontatzen du.<ref>{{Cite web|izenburua=The Madness of Queen Jane|data=12 juin 2014|url=http://www.newyorker.com/books/page-turner/the-madness-of-queen-jane}}</ref><ref>{{Cite web|abizena=Miller|izenburua=Historical Dictionary of Lesbian Literature|argitaletxea=Scarecrow Press|izena1=Meredith|data=27 mars 2017|url=https://books.google.com/books?id=xPIpPaM5EkEC&pg=PA110&lpg=PA110&dq=lesbian%20literature%2021st%20century&source=bl&ots=LfYYaWfUl9&sig=zESSFinijoMzHZejUeIHk_bb4MM&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjnjZTA4bvRAhUJjVQKHUpTAxwQ6AEIUzAI#v=onepage&q=lesbian%20literature%2021st%20century&f=false}}</ref>
[[Tereska Torrès]] erresistenteak, [[Charles de Gaulle|Charle de Gaulle]] Jeneralaren [[Frantziar Indar Askeak|Frantziako Indar Askeetan]] Londresen kontratatu zuenak, bere oroitzapenak ''Women's'' ''Barracks''-en argitaratu zituen (1950), Bigarren Mundu Gerrako emakume borrokalarien bizitzaren testigantza.<ref>{{Cite web|izenburua=Décès de la résistante et femme de lettres Tereska Torrès|data=2012-09-26|url=https://www.lexpress.fr/culture/livre/deces-de-la-resistante-et-femme-de-lettres-tereska-torres_1166366.html}}</ref>
[[Francoren diktadura|Espainia]] [[Frankista|frankistaren]] garaian, [[Elena Fortún|Elena Fortun]] idazleak (1885-1952), haur-literaturan espezialista zenak, Celia gaztearen ''queer'' pertsonaiarekin, ''Oculto sendero'' eleberri autobiografikoa idatzi zuen, diktadura-garaian zentsuratua eta gaur berraurkitua.<ref>{{Cite web|izenburua=University of Exeter|url=http://www.exeter.ac.uk/news/homepage/title_846194_en.html}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|abizena=Lindo|izenburua=Elena, la mujer olvidada|izena1=Elvira|data=2017-01-28|url=https://elpais.com/cultura/2017/01/27/actualidad/1485534991_128796.html|kazeta=El País|issn=1134-6582}}</ref> Eleberriak, besteak beste, [[Matilde Ras|Matilde Rasekin]] izan zuen harremana aipatzen du, eta [[Victorina Durán|Victorina Duranek]] sortutako Madrilgo zirkulu safikoaren antolaketa.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Moreno-Lago|izenburua=Indicios y espacios literarios para la reconstrucción del círculo sáfico madrileño en las obras de Elena Fortún, Rosa Chacel y Victorina Durán|orrialdeak=211–236|izena1=Eva|data=2021-01-21|url=https://feminismos.ua.es/article/view/2021-n37-indicios-y-espacios-literarios-para-la-reconstruccion-del-circulo-safico-madrileno-en-las-obras-de-elena-fortun-rosa-chacel-y-victorina-duran|kazeta=Feminismo/s|alea=37|issn=1989-9998|doi=10.14198/fem.2021.37.09}}</ref>
[[Marie-Magdeleine Carbet]] (1902-1996) idazle afro-martinikarrak bere bikotekidearekin olerkiak, istorioak eta abestiak idatzi zituen, komunean zuten Carbet izengoitiaren pean, eta horrek aske egin zituen gai sentiberak arakatu ahal izateko, normalean emakumeentzat debekatuak zeudenak, sexualitatea, kasu.
=== 1950eko eta 1960ko hamarkadak: pulp fiction lesbiana ===
[[Fitxategi:Odd_Girl_Out_Cover_1957.jpg|thumb|''{{Lang|anglais|[[Lesbian pulp fiction]]}}'', Ann Bannonen ''Odd Girl out'' bezala, ezaguna izan zen 1950eko eta 60ko hamarkadetan.]]
Fikzio lesbikoa asko idatzi zen mundu anglosaxoian, [[Pulp (literatura)|pulp]] fiction literatur-motako eleberriaren iritsierarekin. Pulp lesbikoa fikziozko genero bihurtu zen, 1950eko eta 1960ko hamarkadetan, nahiz eta mota horretako egile ugari gizonezko izengoiti bat edo emakumezko luma-izen bat erabiltzen zuten gizonak izan.<ref name="Grier, Barbara 1973">Grier, Barbara (1973). ''{{Lang|en|The Lesbian in Literature}}''. [Naiad Press], 1973.</ref> Pulp lesbikoko emakume idazleetako bat -lesbiana gisa armairutik atera zena askoz geroago- [[Ann Bannon]] zen, Beebo Brinker eleberri-sortaren egilea.
[[Patricia Highsmith|Patricia Highsmithen]] ''The Price of Salt'', 1952an idatzia, amaiera zoriontsua izan zuen lehen eleberri lesbikoa izan zen. Eleberri hartan, izan ere, emakume lesbianek ez zuten depresiorik izaten, ez zioten etorkizun bakarti bati aurre egiten, eta nobela ez zen suizidio batekin edo heterosexualitatera itzultzearekin amaitzen. Highsmithen editoreak (Harper & Brothers) haren [[Eskuizkribu|eskuizkribua]] atzera bota zuen. Baina, gerora, ia milioi bat ale saldu ziren.<ref name="rich">{{Cite web|abizena=Rich|izenburua=Loving Carol|argitaletxea=[[New York (magazine)|New York]]|izena1=Frank|data=18 novembre 2015|url=http://www.vulture.com/2015/11/frank-rich-carol-invisibility-of-lesbian-culture.html|lana=Vulture|accessdate=16 mars 2017}}</ref><ref>{{Cite web|abizena=Highsmith|izenburua=Happily ever after, at last: Patricia Highsmith on the inspiration for Carol|izena1=Patricia|data=11 novembre 2015|url=https://www.telegraph.co.uk/film/carol/patricia-highsmith-price-of-salt-novel/|lana=[[The Daily Telegraph]]|accessdate=16 mars 2017}}</ref> 1990ean, Bloomsburyk berrargitaratu zuen eleberria, Patricia Highsmithen benetako izenaren pean, izenburu berri batekin: ''Carol''.
Literatura lesbiko anglofonoaren garapen harekin batera, literatura frankofonoak homosexualitatearen eta, beraz, lesbianismoaren errepresio moralaren gogortzea jasan zuen, eta, ondorioz, aurreko urteetan baino argitalpen gutxiago izan zen: [[Françoise Mallet-Joris|Françoise Mallet-Jorisek]] ''Rempart des'' ''béguines'' idatzi zuen, Nicole Louvierek ''Qui qu'en grogne'' eta [[Irène Monesi]]<nowiki/>k ''Althia''.
=== 1960ko hamarkadaren amaiera eta 1970eko hamarkada: bigarren olatu feminista ===
[[Fitxategi:Audre_Lorde.jpg|ezkerrera|thumb|[[Audre Lorde]] lesbiana, feminista eta womanistak hainbat liburu idatzi zituen, 1960ko eta 1990eko hamarkaden artean.]]
[[1970eko hamarkadako mugimendu feminista|Mugimendu feministak 1960ko hamarkadaren amaieran eta 1970eko hamarkadaren hasieran]], eta feminismo lesbikoaren eta lesbianismo politikoaren agerpenarekin batera, literatura lesbikoa politizatuagoa agertu zen. Idazkera lesbikoak bi gai zituen ardatz: literatura lesbiko bat bazela frogatzea, ez funtsezko kategoria gisa, baizik eta ikuspuntu politiko gisa; eta emakumeen askapenerako tresna gisa pentsatutako idazkiak ekoiztea.
Bi izenek erabat hankaz gora jarri dute pentsamendu lesbikoa: [[Monique Wittig|Monique Wittigek]] eta [[Audre Lorde|Audre Lordek]]. 70eko hamarkadako haien diskurtsoen argitalpenetatik, hots, Wittigen ''The Straight Mind'' eta Lorden ''Sister Outsider'' atera ziren, pentsamendu lesbikoaren bi kontsigna garrantzitsuenak. Lehenarenetik hau: "Lesbianak ez dira emakumeak", Wittigena, lesbianek patriarkatuan duten posizio bakarra azpimarratzen duena, eta bereziki nola ihes egiten dioten heterosexualitateari, zeina baita emakumeen opresioaren ezaugarri nagusia; eta bigarrenarenetik, hau: "Maisuaren tresnnek ez dute noiz maisuaren etxea deseraikiko", Lordena, [[Intersekzionalitate|intersekzionalitatearen]] oinarriak ezarri zituena, [[Patriarkatu|patriarkatua]] eta [[Arrazakeria|arrazakeriaren]] arteko lotura erakutsiz, eta, oro har, klase-, genero-, sexualitate- eta adin-banaketaren artekoa, status quo-ari eusteko xedearekin, eta emakumeek, aska daitezen, duten elkartu beharra erakutsiz.<ref group="u">{{Cite aldizkari|abizena=Chetcuti|izenburua=De « On ne naît pas femme » à « On n’est pas femme ». De Simone de Beauvoir à Monique Wittig|izena1=Natacha|data=2009-06-29|url=https://journals.openedition.org/gss/477|kazeta=Genre, sexualité & société|alea=1|issn=2104-3736|doi=10.4000/gss.477|accessdate=2023-03-05}}</ref><ref group="u">{{Cite aldizkari|abizena=Olson|izenburua=The Personal, the Political, and Others: Audre Lorde Denouncing "The Second Sex Conference"|orrialdeak=259–285|izena1=Lester C.|data=2000|url=http://muse.jhu.edu/content/crossref/journals/philosophy_and_rhetoric/v033/33.3olson01.html|kazeta=Philosophy and Rhetoric|liburukia=33|alea=3|issn=1527-2079|doi=10.1353/par.2000.0019|accessdate=2023-03-05}}</ref>
Erradikaltasun hori fikziozko lanetan topa daiteke: 1969an ''Les Guérillères'' eta 1973an ''The Lesbian Body'' argitaratu zituen Wittigek, eta mitologia lesbiko hutsaren oinarriak ezarri. Hainbat emakume frantsesek eta kanadarrek jarraitu zioten: Michèle Causse, [[Nicole Brossard]], [[Jovette Marchessault]] eta [[Louky Bersiani]]. ''The Lesbian Body'' berritzailea da, “lesbiana” hitza lehen aldiz erabiltzen baitu izenburu frankofono batean eta erregistro literario entzutetsu batean, ez azpiliteratura erotikoaren erregistroan. Lordek ''Coal'' lanarekin poesia egin zuen, eta ''Zami: A New Spelling of My Name'' lanarekin, aldiz, autobiografia. AEBetako literatura lesbiko beltzaz gain, haren filiazioak beste lesbiana beltz batzuk ere barne hartu zituen, hala nola Jewelle Gomez, Paula Gunn Allen, [[Cherrie Moraga]] eta [[Gloria Anzaldúa|Gloria Anzaldua]].
Era berean, [[Joanna Russ|Joanna Russen]] 1975eko ''The Female Man'' eleberriak lesbianak soilik bizi diren unibertso alternatibo bat deskribatzen du.
1966an, [[Violette Leduc]]<nowiki/>ek ''Thérèse et Isabelle'' eleberri lesbikoa argitaratu zuen.
1965ean, [[May Sarton]]<nowiki/>en ''Mrs. Stevens Hears the Mermaids Singing'' eleberria argitaratu zutenean, eleberrigilea beldur izan zen lesbianismoari buruz modu irekian idazteak ez ote zion balioa kenduko bere lanari. Hau azaldu zuen: “Homosexualitatearen beldurra hain da handia, non ausardia behar izan baitut ''Mrs. Stevens Hears the Mermaids Singing'' idazteko, sexuaren maniakoa, mozkortia, botikazalea, edo, era batera edo bestera, higuingarria ez den emakume homosexual bati buruzko eleberria idazteko, errukigarria, nazkagarria, sentimendurik gabea ez den emakume homosexual bati buruzko erretratua egiteko".
[[Maureen Duffy]] da bere burua lesbiana gisa aurkeztu zuen lehen eleberrigile garaikidea; 1966ko ''Microcosm'' liburuan, taberna lesbikoen azpikultura aztertu zuen.<ref name="theguardian.com" group="p">{{Cite web|abizena=Bindel|izenburua=A literature of our own|izena1=Julie|data=7 août 2008|url=https://www.theguardian.com/books/2008/aug/08/gayrights.gender}}</ref>
Garai hartako eleberri autobiografikoan aitzindaria izan zen [[Rita Mae Brown]]<nowiki/>en ''Molly Melo'' (1973) [[Eleberri pikaresko|eleberri pikareskoa]]; bestseller bihurtu zen.
1970eko hamarkadan ere izan ziren edizio feministen eta LGBTen argitaletxeak, Naiad Press kasu, eta lesbianen lanak argitaratu zituzten ''Sinister Wisdom'' eta ''[[Conditions]]'' literatur aldizkariak, besteak beste. [[Adrienne Rich]] eta [[Judy Grahn]] ziren garai hartako poeta eta intentzionista garrantzitsuak. Alma Routsongen ''Patience and Sarah'' lanak (1971n Isabel Miller luma-izenarekin argitaratua) XIX. mendeko bi emakumeren arteko maitasun-istorio bat aztertzen du, Bostongo ezkontza batean.<ref name="Busia, Abena P. A. 1993">Busia, Abena P. A. ''Theorizing Black Feminisms: The Visionary Pragmatism of Black Women'', Routledge, 1993, {{ISBN|0-415-07336-7}}, p. 225n.</ref>
=== 1970etik 1985era ===
1970eko hamarkadan literatura esplizituki gay eta lesbikoa sortu ondoren, hurrengo hamarkadetan, genero horretako lanen ekoizpena handitu egin zen. Gizon gayen eleberriak herrikoiagoak ziren bitartean, eta sarritan argitaletxe nagusien bestseller-en zerrendaren erdian kokatzen diren bitartean, literatura lesbikoak, zeina argitaletxe txikien menpe zegoen, audientzia mugatua baina errespetagarria garatu zuen. 80ko hamarkadan, generoaren aldeko feminismoaren etorrerarekin batera, literatur aldizkari lesbiko batzuk lan esplizituki erotikoetan espezializatzen hasi ziren, hala nola ''On our Backs'', 70eko hamarkadako ''[[Off Our Backs|Off our backs]]'' aldizkari feministaren erreferentzia satirikoa. 1988an, Lambda Literary saria sortu zen hainbat kategoria lesbikorekin, eta horrek LGBT literaturaren ikusgarritasuna areagotzen lagundu zuen.<ref>{{Cite web|abizena=Times|izenburua=Lambda Literary Foundation marks 25 years of LGBT writers - Gay Lesbian Bi Trans News Archive - Windy City Times|izena1=Windy City|url=http://www.windycitymediagroup.com/lgbt/Lambda-Literary-Foundation-marks-25-years-of-LGBT-writers/42961.html|accessdate=2018-08-29}}</ref>
=== 1986tik 2000ra ===
[[Fitxategi:Cristina_Peri.jpg|thumb|[[Cristina Peri Rossi]] idazle uruguaitarrak harreman lesbianen erotismoaz idatzi zuen.]]
1980tik 1990era, literatura lesbikoa hainbat generotan dibertsifikatu zen: fantasia, misterioa, zientzia fikzioa, erromantzea, eleberri grafikoak eta heldu gazteentzako literatura.
Asian, Singapurren [[Eleanor Wong (playwright)|Eleanor Wong]] antzerkigileak eta Qiu Miaojin idazle taiwandarrak harreman lesbikoei buruz idatzi zuten, Bai Lin eta Chen Ran idazle txinatarrek bezala.<ref>{{Cite web|izenburua=lesbianism in literature|argitaletxea=Encyclopedia of Contemporary Chinese Culture|egilea=Leng Lin Leung Ping-kwan|url=http://contemporary_chinese_culture.academic.ru/425/lesbianism_in_literature|accessdate=2017-06-27}}</ref> [[Aska Mochizuki]]<nowiki/>ren ''Spinning Tropics'', [[Yasunari Kawabata|Yasunari Kawabataren]] ''Edertasuna eta tristura'', [[Jun'ichirō Tanizaki|Junichiro Tanizakiren]] ''Harea mugikorrak'' (卍 Manji) eta Natsuo Kirinoren ''Mundu erreala'' dira Japoniako maitasun lesbikoa aztertzen duten eleberriak.<ref>{{Cite web|izenburua=(Japanese) Lesbian Literature Recommendations|url=http://fuckyeahlesbianliterature.tumblr.com/post/102813834509/japanese-lesbian-literature-recommendations}}</ref>
Bien bitartean, harreman edo pertsonaia lesbikoak barne hartzen dituzten ingeles hizkuntzako eleberriek sari nazionalak irabazten jarraitu zuten, eta kritikaren txaloak eragin zituzten, hala nola [[Alice Malsenior Walker|Alice Malsenior Walkerren]] ''Purpura kolorea'' (1982), Dorothy Allisonen ''Bastard out of Carolina'' (1992), Michael Cunninghamen ''The Hours'' (1998), [[Sarah Waters]]<nowiki/>en ''Fingersmith (2002)'' eta [[Carolyn Parkhurst]]<nowiki/>en ''Lost and found'' (2006).<ref>{{Cite web|abizena=Savage|izenburua=Carolyn Parkhurst: ''Lost and Found''|izena1=Guy|data=30 septembre 2006|url=http://mostlyfiction.com/humor/parkhurst.htm|accessdate=20 mai 2014}}</ref>
=== XXI. mendea ===
XXI. mendean, literatura lesbikoa eskubide osoko genero gisa azaleratzen da [[mintzaira]] arabiera duten herrialdeetan, eta [[Elham Mansour]]<nowiki/>ren ''Ana Hiya Anti'' (''Ni zu naiz'') gisako eleberrriak, esaterako, bestseller bihurtzen dira.<ref>{{Cite web|izenburua=The Historical Context and Reception of the First Arabic-Lesbian Novel, I Am You, by Elham Mansour|argitaletxea=Brunel University London|egilea=Samir Habib|url=https://www.brunel.ac.uk/__data/assets/pdf_file/0004/185872/ET53HabibEd.pdf|accessdate=2017-06-27}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=The Lesbian Subjectivity in Contemporary Arabic Literature: ‘An Absent Presence’ Disciplined by the Gaze|argitaletxea=Al-raida; Issue 138-139-140|egilea=Iman Al-Ghafari|data=2012–2013|url=http://alraidajournal.com/index.php/ALRJ/article/viewFile/89/88|accessdate=2017-06-27}}{{Apurtutako esteka|date=abendua 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>Jolanda Guardi, Female Homosexuality in Contemporary Arabic Literature in DEP, 2014, 25, Special Issue "Queerness in the Middle East and South Asia, guest editor, {{P.|17-30}}</ref> Mende honetan, halaber, arreta handiagoa eskaini zaie Afrikako literaturari eta emakume idazleei, hala nola Frieda Ekotto kamerundar eleberrigileari eta [[Ama Ata Aidoo]] ghanar idazleari.<ref>{{Cite web|izenburua=A Look at LGBT Literature in sub-Saharan Africa|data=6 avril 2012|url=http://www.genderacrossborders.com/2012/04/06/a-look-at-lgbt-literature-in-sub-saharan-africa/}}</ref><ref>Miller, {{P.|3}}</ref><ref name="Diabate">{{Cite aldizkari|abizena=Diabate|urtea=2010|izenburua=From Women Loving Women in Africa to Jean Genet and Race: A Conversation with Frieda Ekotto|orrialdeak=181–202|abizena2=Ekotto|izena1=Naminata|izena2=Frieda|url=https://www.academia.edu/1042121/From_Women_Loving_Women_in_Africa_to_Jean_Genet_and_Race_A_Conversation_with_Frieda_Ekotto|kazeta=Journal of the African Literature Association|liburukia=4|alea=1|accessdate=26 avril 2013}}</ref>
Mexikon ere sumatu zen XX. mende amaierako feminismoaren eragina, baita LGBT lanen onarpen handiagoa ere, Nancy Cardenas, [[Magaly Alabau]], [[Mercedes Roffe]] eta beste poeta lesbikoen sarrerarekin. Argentinan eta Uruguain, [[Alejandra Pizarnik]] eta [[Cristina Peri Rossi|Cristina Peri Rossik]] erotismo lesbikoa eta gai artistiko eta soziopolitikoak uztartzen dituzte euren lanetan <ref>Bonnie Zimmerman, Encyclopedia of Lesbian Histories and Cultures, Routledge, Aug 21, 2013, {{P.|439}}</ref>
2006an kaleratutako ''Babyji'' lanarekin, Abha Dawesar emakume indiar eleberrigileak Stonewall sari bat eta Lambda literary sari bat jaso zituen.
== Generoaren arabera ==
=== Poesia ===
* Txus Garcia (1974-), poeta katalana.<ref>{{Cite web|abizena=Pozo|izenburua=Txus García: “Nadie es totalmente hombre o mujer. Es un constructo social”|izena1=Alicia Avilés|data=2018-09-01|url=https://www.eldiario.es/castilla-la-mancha/txus-garcia-nadie-totalmente-constructo_1_1957857.html}}</ref>
* [[Renée Vivien]], frantses esapideko poeta britainiarra
=== Komikiak, manga eta eleberri grafikoak ===
==== Komikia ====
==== Komikiak, marrazkiak eta eleberri grafikoak ====
Literatura lesbikoan oro har gertatzen den bezala, komiki lesbikoaren kategoriak emakume queer-ek emakume queer-ei buruz idazten dituzten istorio grafikoak biltzen ditu, baina baita publiko lesbikoak emakume queer-ei buruz idazten dituen istorioak ere, hala nola Jaime Hernandezen ''Locas''.
===== Historia =====
[[Fitxategi:Alison_Bechdel_at_Politics_and_Prose.jpg|thumb|[[Alison Bechdel]], bere marrazki eta [[Eleberri grafiko|eleberri]] grafikoengatik saritua, hala nola ''Fun home'', XXI. mendeko literatura lesbianaren dibertsifikazio gero eta handiagoaren isla da.]]
Trina Robbinsen ''Sandy's Coming Out'' da lehen komiki lesbikoetako bat, 70eko hamarkadan [[Wimmen's Comix|''Wimmen's'' Comix]]<nowiki/>en argitaratua. 1973an, Wimmen's Comixen ondoren, Mary Wingsek ''Come Out Comix'' argitaratu zuen autoedizioan, eta bere coming in eta coming out prozesuak kontatzen ditu, estilo koloretsu eta teknikoki sinplean, luzaz [[punk]], [[Anarkofeminismo|anarkofeminismoa]], [[riot grrl]] eta, oro har, ''queer comics'' mugimenduetan eragin zuena. 1980an, Howard Crusek ''Gay Comix'' sortu zuen, LGBT artistek parte hartzen zuten komiki saila, besteak beste, Mary Wingsek eta Roberta Gregoryk. Argitalpen horiek ''underground'' izaten jarraitzen dute, Comics Code Authority erakundeari esker. Komikiak arautzen ditu erakunde horrek Estatu Batuetan, eta, 1989ra arte, debekatu egin zuen pertsonaia gay eta lesbianak esplizituki errepresentatzea.
Gay Comixek eragin handia izan dute [[Alison Bechdel|Alison Bechdelengan]]: 1983tik 2008ra idatzi zuen ''Dykes to Watch Out For'', komiki lesbikoen monumentu nagusia; queer talde baten bizitza kontatzen du, AEBetako hiri ertain batean; XXI. mendearen hasierako AEBetako bizitza lesbikoaren testigantza garrantzitsua da. Komiki hori nazioartera zabalduta, lesbianen komunitatearen batasun-objektu bihurtu zen, Estatu Batuetatik harago.
1990eko hamarkadan, kontrakulturako komiki lesbikoek agertzen jarraitu zuten; Diane DiMassak ''Hothead Paisan'' argitaratu zuen, superheroien generoaren bertsio berria, zeinaren emakumezko heroia terrorista hiltzaile lesbiana bat den.
Alison Bechdelek 2006an ''Fun Home'' argitaratzeak inflexio puntu bat markatu zuen komiki eta nobela grafiko lesbikoan. Bechdelen indarra da erakustea bere bizitzan lesbianismoa zentrala dela, berak munduari begiratzeko eta munduak bera pertzibitzeko modua dela. XXI. mendearen hasieran, komiki lesbikoen ospea areagotu egin da, nahiz eta oraindik gizonak diren nagusi komunikabideetan.
Bechdelez gain, [[Jennifer Camper]], [[Nicole J.Georges]], [[Sarah Leavitt]], [[Diane DiMassa]], [[Erika Moen]], [[Ariel Schrag]] eta [[Mariko Tamaki]] dira komiki lesbikoen egile estatubatuar nagusiak. Ameriketako Estatu Batuetatik kanpo, [[Ilana Zeffren]] eta [[Katrin Kremmler]] alemaniar kartoonistak dira nazioarteko errekonozimendua duten egileak. Kremmler da, besteak beste, ''Dykes on'' ''Dykes''-en egilea, inprimatua izan aurretik online interaktiboa izateko argitaratutako komiki lesbiko bat.
===== Berjabetzea =====
===== Analisia =====
Hillary Chute literatur kritikariaren arabera, eleberri grafikoak ahalbidetzen duen konplexutasun bisualak posible egiten du adierazpen esanezina, ikusezina eta entzunezina, lesbianismoaren adierazpenarekin lotura estua duten gaiak.
==== Yuri ====
''Yuri'' (''{{Lang|en|girls' love}}'' ere deitua) da [[Japonia|Japoniako]] kultura herrikoian emakumeen arteko harreman intimoak ardatz dituen fikziozko lan mota bat, izan harreman emozionalak, sentimentalak edota sexualak. Yuri ''esu-''ren oinordeko bezala hartua da. Esu XX. mende hasierako Japoniako genero literario femeninoa da, eta puntu komun asko partekatzen dituzte. Yuri, bere horretan, 1970eko hamarkadaren hasieran manga [[Shojo|shōjo]]<nowiki/>etan agertu zen, eta, gero, hamarkadetan zehar, manga demografia guztietara zabaldu zen, eta, ondoren, manga bezalako beste medio batzuetara.
Historikoki eta gaika manga shōjoari lotuta, yuri 1970eko hamarkadaren hasieran agertu zenetik mangak zituen jomuga demografiko guztietara zabaldu zen. Landutako gaietan, joera orokor batzuk daude:{{sfn|Friedman|2014|id=Friedman 2014|p=143-147}}
Shōjoek mundu fantasiosoak edo irrealak aukeratzen dituzte, sentimendu indartsuak dituztenak, "obsesio gaiztoa" eta "neska printze xarmangarriaren" idealizazioa eragin dezaketenak. Eta ''josei-''ek, berriz, errealistagoak izan nahi dute sexu bereko bikote femeninoen arazoak jorratzean. Shōnen eta seinen, berriz, yuri erabiltzen dute “neskato inuzentearen” eta “predatzaile lesbianaren” bi figuren arteko eleberri arinak eszenaratzeko. Hala ere, yuriari soilik eskainitako aurre-argitalpen aldizkari gehienek ez diote inolako demografiari jarraitzen. Horrela, aurki daiteke bi nerabeen arteko maitasun inuzenteari buruzko manga bat, eta haren jarraipena den esplizituki sexuala den manga bat.{{sfn|Friedman|2014|id=Friedman 2014|p=143-147}}
[[Fitxategi:CroesusXIncarna.jpg|alt=Dessin manga couleur, représentant une jeune fille en uniforme scolaire noir qui enlace par surprise une autre élève.|ezkerrera|thumb|Eskolako ikasleen arteko harremanak dira ''yuri-''aren gai errepikakorretako bat.]]
Bere alter ego ''{{Lang|ja-Latn|[[yaoi]]}}'' ez bezala, non gizonen arteko sexu harremanaren irudikapen grafiko eta esplizituak arruntak diren, askoz bakanagoak dira {{Lang|ja-Latn|yuri}} munduan. Lan horietako gehienak ez dira joaten musuak edo bularretako laztana baino urrunago, “emakumeen arteko lotura espirituala” azpimarratuz.{{sfn|Nagaike|2010|loc=ch. 4|id=ejcjs ch4}}
[[Rica Takashima]] autorearen ustez, yurien mendebaldeko zaleak ez dira berberak, eta ez dute zale japoniarren gauza bera bilatzen, arrazoi kulturalak direla eta.{{sfn|Takashima|2014|id=Takashima 2014|p=117-121}} Haren arabera, mendebaldarrek yurian “elkar musukatzen duten neska politak” aurkitzea espero dute, eta japoniarrek, aldiz, nahiago dute “lerro artean irakurri eta arrasto sotilak bilatu, zeinekin iruditeria handiak egingo dituzten irudimenaren laguntzaz”. Horrek azaltzen du obren tratamenduan nolabaiteko ezberdintasuna; adibidez, mendebaldean, ''{{Lang|en|[[Sailor Moon]]}}'' yuri elementu batzuk dituen neska ''{{Lang|en|[[magical girl]]}}'' bat da, eta, Japonian, {{Lang|ja-Latn|yuri}} aldizkariek “generoaren monumentutzat” hartzen dute.{{sfn|Maser|2013|id=Maser 2013|p=66}} Izan ere, [[Sailor Moon|sailor]] ezberdinen arteko harremanak aski anbiguoak dira, irudimenari bere lana egiten uzteko eta irudimenezko bikote asko sortzeko. [[Verena Maser]] Japoniako adituak dio ''{{Lang|en|Sailor Moon}}'' yuri bihurtu zela, nahiz eta ez zen zentzu horretan sortu; normalean, zaleak dira, editoreak baino gehiago, lan bat yuri bihurtzen dutenak.{{sfn|Friedman|2014|id=Friedman 2014|p=143-147}}
Puntu honetan, Verena Maser-ek fikzio {{Lang|ja-Latn|yuri}}en eta lesbikoen arteko ezberdintasun nagusi bat ikusten du: fikzio lesbikoak, normalean, lesbiana edo [[Bisexualitate|bisexual]] diren heinean, protagonisten autoidentifikazio eta baieztapen-prozesuan interesatzen dira, eta yuria, aldiz, funtsean, isildutakoetan eta subjektibitatean oinarritzen da.{{sfn|Maser|2011|id=Maser 2011|p=67}}
=== Iruditeriaren literaturak ===
[[Fitxategi:Friston,_Carmilla_(Laura_in_bed).jpg|thumb|[[Carmilla|Carmillaren]] 1872ko ilustrazioa]]
Iruditeriaren literaturek, errealitatearekiko duten urruntasunagatik, ihes egiten diete mugei, konbentzioei, eta ondasunen narrazioaren sorkuntza ahalbidetzen dute.
Literatura horiek emakumeen arteko harremanak integratzen dituzte sorreratik; XIX. mendeko, jarraitutako eredua bikote munstro seduzitzaile/errugabe biktimari dagokio, bereziki banpiro/gizatiarrari, [[Samuel Taylor Coleridge|Samuel Taylor Coleridgeren]] ''Christabel'' edo [[Sheridan Le Fanu|Joseph Sheridan Le Fanuren]] ''[[Carmilla]]'' bezala. Lesbianismoa aitzakia da genero horretan, aitzakia ezinbestean munstro diren emakumeen boterearen aurrean estuasun maskulinoak adierazteko, aitzakia feminitate gozo eta otzana arbuiatzeko, baina autore lesbianek istorio horiek iraultzea lortzen dute: horrela, [[Lizzie Crowdagger]]<nowiki/>rek ''Une autobiographie transsexuelle (avec des vampires)'' lanean, bere pertsonaia lesbianak eta transak hiltzeari uko egiten dio, eta bizitza gainaturak eta kolektibo gisa, lesbianismoaren metafora bezala erabiltzen du banpirismoa, bizitza normala eta heterosexualaren aurkara.<ref name=":2" group="v">{{Chapitre|prénom1=Manon|nom1=Berthier|titre chapitre=Mauvais genres ; 1924 ? - 2022, écrire le lesbianisme dans les littératures de l'imaginaire|titre ouvrage=Ecrire à l'encre violette}}</ref>
1970eko hamarkadan, iruditeriaren literaturak, ''a fortiori'' lesbikoa, AEBetako argitalpenen lehia jasan zuen Frantzian, argitaletxeek nahiago baitzuten itzulpenen aldeko apustua egin, bereziki [[Joanna Russ]] eta [[Elizabeth A. Lynn]], Frantziako emakumeen alde apostu egin ordez; [[Monique Wittig]] edo [[Cathy Bernheim]] dira salbuespenak.
1990eko hamarkadatik aurrera, eta 2010eko hamarkadatik aurrera areago, LGBTI iruditeria tematikoaren lanen ekoizpena eta ikusgarritasuna garatzen da, bereziki lesbianena, edizio espezializatuetako etxeen elkarlanari esker, hala nola [[Léa Silhol]]<nowiki/>ek sortutako L’Oxymore, LGBTI konbentzio espezifikoak edo Interneteko plataformak. Bilakaera hori, aldi berean, kontakizunean lesbianismoa banalizatzeari dagokio, batetik, non heroiak harreman lesbikoan dauden, obraren asmoa eta bilbea beste nonbait egonda, baina, bestetik, baita historia mantentzeari ere, iraultza feminista baten urgentziazko beharrizana eszenaratzen duena, zeinean lesbianak abangoardia izango liratekeen, [[Wendy Delorme]]<nowiki/>ren ''Viendra le temps du feu'' obran erakusten den bezala.<ref name=":2" group="v" />
Irudimenezko literaturetan zientzia fikzioaren eta fantasiaren arteko aurkakotasunik izan da, literatura lesbiko frankofonoan alde batetik [[Michèle Causse]]<nowiki/>k eta bestetik Monique Wittigek hezurmamitua, non [[Zientzia-fikzio|zientzia fikzioa]] etorkizunera begira dagoen eta fantasiak, aldiz, [[Lesbianismoaren historia|historia lesbiko]] baten falta betetzen duen mito naturalista berriak sortuz. Literatura-ikerlari [[Manon Berthier]]<nowiki/>rek maila-diferentzia bat ikusten du, non opresio patriarkala eta lesbofoboa desnaturalizatea bilatzen den, kasu guztietan.
=== Erromantzea ===
=== Polizia-kontakizunak ===
=== Gazte-literatura ===
[[Fitxategi:Littérature_LGBTQIA+_jeunesse_à_Violette_and_Co.jpg|thumb|LGBTQIA+ gazte literatura atala,Violette and Co liburudendan, 2024ko ekainean]]
==== Neskato lesbianak ====
1956an, Flammarion jeunesse argitaletxeak ''Poulerousse'' argitaratu zuen, zeinetan usapal batek Poulerousse oiloa salbatzen duen, harekin bizitzen hasi aurretik.
1977koa da Frantzian, Italian eta Espainian gazteentzako album batean agertzen den neskato lesbianaren lehen pertsonaia: [[Adela Turin|Adela Turinen]] ''Camélia et Capucine'' lanean, non Camelia printzesak iskin egiten dion gurasoek inposatzen dioten Capucinekiko ezkontzari, gizartetik at bizitzera joateko. 2022an atera zen Anne-Fleur Multon eta Celia Housseten ''Ederra eta Piztia'', non Ederra Piztia hiltzera abiatzen den, ohartu baino lehen ezkontzatik ihes egin duten eta Piztiarekin maitemindu nahi duten neskatoak dituela liburutegian, eta, azkenean, "dama galant" gisa agertzen da.
Lesbianen pertsonaiak printzesak, maitagarriak eta emakume zaldunak dira, gehienbat. [[Sarah Ghelam]] ikerlariaren arabera, errepresentazio lesbiko miresgarria den horretara mugatzeak zaildu egiten duela emakume irakurle gazteak identifikatzea, zeinek zailtasun handiagoa izango baitute lesbianismoa haiei ere aplika dakiekeen aukera bezala har dezaten.
==== Lesbogurasotasuna ====
2024ko hasieran, Frantzian, 33 gazte-albumetan lesbianekin harremana duten pertsonaiak agertu ziren, horien artean heren bat guraso lesbianak dituzten familia moduan. Gisa horretako lehenengo familiak, 1999an lehenik, eta 2012an ondoren, animalia [[Hominoidea|antropomorfo]] gisa agertu ziren, eta ama lesbianen adibide bat barne hartzen zuten hainbat familia-konfigurazio erakutsi zituzten. Lesbogurasotasuna animalia antropomorfoen bidez errepresentatzeko zailtasunetako bat zen animalia neutroek pertsonaia maskulinoak irudikatzeko balio dutela, eta emakumaek, berriz, feminitate-markatzaileen bidez egiten ziren, hala nola ile-matazak. Beraz, konbentzio horiek zaildu egiten zuten moda lesbikoaren aldakortasuna eta butch lesbianak irudikatzea.
Guraso lesbianak dituzten giza familia baten lehen errepresentazioa guztientzako ezkontzaren aldeko legea bozkatu ondoren etorri zen, zeina homofobiaren aurkako elkarte batek eskatu baitzuen, hots, ALHERT-ek (Homofobiaren aurka jardun eta borrokatu Guztion Errespeturako Hezkuntzaren bidez). Elkarte hori haurren homofobiaren aurka borrokatzeko tresna pedagogiko gisa sortu zen, eta lesbogurasotasuna "onartu beharreko" ezberdintasun gisa aurkeztu zuen, eta ez zerbait ezdeusa bezala.
Album ugari daude guraso lesbianak dituzten familiei buruzkoak; haietako lehenengoa, ''Jean a deux mamans'', 2004an atera zen, eta bikote lesbikoan, otso antropomorfoetan, ordezkaritza heterozentratua du. 2021ean kaleratutako ''Mes deux mamans'' albumak galdera lesbofobiari erantzun behar dion lesbianen alaba bat irudikatzen du; [[Sarah Ghelam]] ohartzen da lesbofobia agertarazteak interes pedagogikoa izan badezake ere, lesbogurasoen familiak albumaren publikotik kanpo uztea ere eragin dezakeela.
=== Fikzioa heldu gazteentzat ===
==== 1970eko hamarkada ====
Rosa Guyren ''Ruby'' (1976) lanean, pertsonaia nagusia jatorri karibearreko neska gazte bat da. Beste neska batekin duen harremana deskribatzen du eleberriak.
Sasoi hartan, baziren, halaber, pertsonaia lesbianak zituzten heldu gazteentzako eleberriak, hala nola [[Sandra Scoppettone]]<nowiki/>ren ''Happy Endings Are All Alike'' (1978). Egilearen hitzetan: “Ia ez naute elkarrizketatu, eta, elkarrizketatu nautenean, ez da positiboa izan”. Aldiz, Scoppettonek mutil gayei buruz idatzitako eleberria hobeto hartu zuten.
1970eko hamarkadan argitaratutako liburuetan maiz jorratzen zen gaietako bat da homosexualitatea "fase bat" izango zen ideia, edo ez dagoela amaiera zoriontsurik lesbianentzat, eta, oro har, bizimodu zaila zeramatela.<ref name="targeted">{{Cite web|abizena=Murphy|izenburua='Targeted' young adult fiction: the need for literature speaking to gay/lesbian and African-American youth|izena1=Julia|url=http://www.crowbold.com/homepage/topic5.htm|accessdate=4 mars 2007}}</ref>
[[Fitxategi:JudyBlume2009(cropped).jpg|thumb|Judy Blume]]
School Library Journal-ek ekarria:<blockquote>“1970eko hamarkadan, batez beste, LGBTIQ gaiari buruz argitaratutako liburu bat zegoen urte bakoitzeko. Liburu aitzindari horiek ondo idatzita egon arren eta kritika positiboak izan arren, pertsonaia gayak, kasurik onenean, bigarren mailakoak ziren, edo pertsonaia heterogeneo nagusiak erakarriak eta, kasurik okerrenean, indarkeriaren, irainen edo heriotzaren biktimak (auto-istripuak dira arau). Beren orientazio homosexuala kezkaz zalantzan jartzen zuten pertsonaia gazteek, sexu bereko pertsonenganako erakarpena, beren heldutasun sexualera, heldu heterosexualetara, eramaten zituen aldi baterako fase bat zela ondorioztatzen zuten beti".</blockquote>Judy Blume 1970eko hamarkadan katalizatzaile gisa aipatzen da askotan, haur-literaturan tabutzat hartzen diren gai gehiago (homosexualitatea, adibidez) sartzeko lan egiten baitzuen.
Marion Zimmer Bradleyk luze garatu zituen genero harremanak 1962tik 1999ra argitaratutako ''Ténébreuse'' zientzia-fikzio-fantasia zikloan, non emakumeek beren independentzia konkistatu eta benetako nortasuna bilatu behar zuten, lesbiana, neutrala nahiz heterosexuala, amazonen komunitate askearen bidez, besteak beste.
==== 1980ko hamarkada ====
[[Nancy Garden]]<nowiki/>en ''Annie on my mind'' (1982) lanak elkarrez maitemintzen diren [[Bigarren hezkuntza|bigarren hezkuntzako]] bi neskatoren istorioa kontatzen du. 2000ko hamarkadan argitaratzen jarraitu zen eleberria aurrerapauso bat izan da homosexualitatearen gaian, heldu gazteentzako literaturan. Argitaletxe handienetako batek edizio koadernatu batean argitaratu zuen. Liburuan, iraunkorra den eta esploratzea merezi duen zerbait bezala ikusten da homosexualitatea, eta ez kontzeptu "finko" bat bezala.
[[Kansas|Kansasen]], kultu-ministro batek ''Annie on my mind'' erretzeko labe publiko bat antolatu zuen, liburu hori eskola bateko liburutegi bati eman ondorioz sortutako eztabaida baten karietara.<ref name="NCAC">{{Cite web|izenburua=Books in Trouble: Annie on My Mind|argitaletxea=National Coalition Against Censorship|data=mai 1996|url=http://www.ncac.org/literature/related/19960501~USA~Books_in_Trouble_2.cfm}}</ref>
==== 1990eko hamarkada ====
Hamarkada hartan zehar, gora egin zuen lesbianismoari buruz heldu gazteentzat argitaratutako eleberrien kopuruak. ''Lark in the Morning'' (1991) eta ''Good Moon Rising'' lesbianen pertsonaiak biltzen dituzten bi eleberri argitaratu zituen [[Nancy Garden|Nancy Gardenek]], eta kritika positiboak jaso zituen; liburuak ondo saldu ziren. 1994an, M. E. Kerr-ek ''Deliver Us From Evie'' argitaratu zuen, eta publikoak harrera ona egin zion: arreba lesbiana bat duen haur bati buruzkoa. Hamarkada hartan argitaratutako beste liburu batzuk: [[Stacey Donovan]]<nowiki/>en ''Dive'' (1996), [[Nina Revoyr]]<nowiki/>ren ''The Necessary Hunger'' (1997), [[Jacqueline Wooger]]<nowiki/>ren ''The House You Pass On the Way'' (1997), Bett Williamsen ''Girl Walking Backwards'' (1998, hasieran heldu gazteentzat idatzi bazen ere, arrakasta izan zuen nerabeen artean), [[Ellen Wittlinger]]<nowiki/>ren Hard Love (1999) eta [[Paula Boock|Paula Boocken]] ''Dare Truth or Promise'' (1999).
==== 2000tik aurrera ====
[[Fitxategi:Littérature_YA_lesbienne_à_Violette_&_Co.jpg|thumb|Literatura lesbiana gazte heldua Violette and Co-n, 2024ko ekainean]]
1990eko hamarkadak mugarri izan zen heldu gazteentzako eleberrietan, gai lesbikoa jorratzen duten eleberrietan, eta, 2000z geroztik, liburu horien olatu bat iritsi zen merkatura. Gai lesbikoekiko publikoaren jarrera positiboagoa zen, eta gai lesbikoak hobeto onartzen ziren.
2000n, School Library Journal-ek ''Annie on my mind'' sartu zuen XX. mendeko eragin handieneko {{Nowrap|100 liburuen}} zerrendan.<ref name="SLJ 100">{{Cite web|abizena=Staff|izenburua=One Hundred Books that Shaped the Century|argitaletxea=[[School Library Journal]]|data=1 janvier 2000|url=http://www.schoollibraryjournal.com/index.asp?layout=article&articleId=CA153035|accessdate=25 février 2007}}</ref>
Iraganean, liburu gehienek honela deskribatzen zituzten pertsona homosexualak: "Bizitza isolatua bizi dute, errealitatetik at, komunitate harrigarrikiro aktibo batean". Ondoren, liburuetan hain estigmatizatuak eta bananduak ez ziren pertsonaia gayak agertzen hasi ziren.
[[Emily M. Danforth]]-en ''The Miseducation of Cameron Post'' (2012) heldu gazteentzako eleberri herrikoiak kontatzen du konbertsio-terapia bat jarraitzera [[Montana|Montanako]] kanpaleku batera bidalitako {{Nowrap|12 urteko}} neskato baten istorioa.<ref>{{Cite web|abizena=Sittenfeld|izenburua=The Best Novel About a "De-Gaying Camp" Ever Written|izena1=Curtis|data=8 février 2012|url=http://www.slate.com/articles/double_x/doublex/2012/02/the_miseducation_of_cameron_post_by_emily_danforth_a_conversation_between_the_writer_and_novelist_curtis_sittenfeld_.single.html}}</ref> 2016an, liburuaren egokitzapen zinematografikoa filmatzen hasi zen.
Emakumeen homosexualitateari buruzko liburu gutxiago daude gizonezkoen homosexualitateari buruzkoak baino. Lesbiana eta bisexualen inguruko liburuen eskuragarritasuna 1960ko hamarkadatik hona handitu den arren, oraindik ere zaila da zuriak bakarrik ez diren pertsonaiak dituzten liburuak aurkitzea.
=== Fanfikzioak ===
Fanfikzioaren erdian, lesbianen arteko harremanak ''[[femlash]]'' izenez ezagutzen dira, hots, fan lesbianen komunitateak, kontsumitzen duten fikzio zinematografikoan eta telebistan dagoen errepresentazio falta eta errepresentazio txarrak zapuztuta daudenak. Hauek dira bikote ezagunenak: Xena / Gabrielle, ''[[xena: Warrior Princess|Xena gerlaria]]''; Buffy / Faith, ''[[Buffy the Vampire Slayer]];'' Waverly Earp / Nicole Haught'', Wynonna Earp''; Callie/Arizona, [[Grey's Anatomy|''Grey's Anatomy'']], eta Clark/Lexa, [[The 100 (telesaila)|''The 100'']].<ref name=":0" group="l" />. Aipatutakoak bezalako emakumezko pertsonaia indartsuei egiten die erreferentzia aukeraketak, baina baita lesbianak identifikatzen diren horiei ere.<ref name=":0" group="l" />
== Literaturaren inguruan ==
=== Argitaletxeak ===
==== Argitaletxe lesbianak eta gayak, LGBT ====
XX. mendearen amaierara arte, literatura lesbikoa edizio esklusiboki lesbikoak ziren zenbait argitaletxetan ardaztuta zegoen, baita [[Fandom|''fandom'']]-etan ere, zaleen online blogak.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Seajay|izenburua=The Backlash and Backlist|izena1=Carol|data=décembre 1994|kazeta=The Women's Review of Books}}</ref> Milurtekoaren hasieratik, ordea, argitaletxe lesbiko asko hasi ziren barne hartzen gizon eta emakume transen lanak, ahots [[Bisexualitate|bisexualenak]] eta [[Gay|gayenak]] eta argitaletxe nagusiek jaso ez zituzten queer-lanak. Gainera, pertsonaia eta gai lesbianak dituzten nobelak hobeto onartzen ziren ''mainstream'' izeneko edizioan.
[[Fitxategi:Elizabeth_Sims_writing_2013_photo_by_Tom_Bender.jpg|thumb|Alyson Livres-ek [[Elizabeth Sims]]<nowiki/>en (argazkian) polizia-eleberri batzuk argitaratu ditu.]]
[[Plainfield (Vermont)|Plainfieldeko]] ([[Vermont]]) Daughters, Inc. da lesbianen eta feministen liburuak argitaratzen hasi zen lehen argitaletxe lesbikoa, zeinak argitaratu baitzuen Rita Mae Brownen ''Rubyfruit Jungle''.<ref>{{Cite web|izenburua=Daughters, Inc.|data=8 août 2009|url=http://www.lesbianpoetryarchive.org/node/133|accessdate=6 juillet 2017}}</ref> Naiad Presse argitaletxeak jarraitu zion, eta Katherine V. Forrest-en ''Curious wine'' erromantze lesbikoa eta beste liburu asko argitaratu. Argitaletxea 2003an itxi zuten, {{Nowrap|31}} urteren ostean. [[Barbara Grier]] sortzailekideak Bella Books argitaletxe berriari helarazi zizkion bere liburuak eta haien kudeaketa. 2001ean sortu zen Bella Booksek Naïad Pressen katalogoa eskuratu zuen, [[Jane Rule]]<nowiki/>ren lan gehienak eta [[Karin Kallmaker]]<nowiki/>ren lan guztiak barne. Haien katalogoan 300 erromantze lesbiko, polizia-eleberri lesbiko eta erotismo lesbiko daude.
Lehen argitaletxeen artean, Spinsters Ink (hainbat alditan saldua, eta orain Bella Books-en integratua), [[Rising Tide Press]], Crossing Press, [[Kitchen Table Press]] eta [[New Victoria]] zeuden. Kasu askotan, emakume autoreek zuzentzen zituzten argitaletxe horiek, eta beren liburuak argitaletxe horiek argitaratzen zituzten, hala nola [[Barbara Wilson (writer)|Barbara Wilsonek]] Da Capo Press-en (gero Perseus Books Group-en parte izan zena) eta [[Joan Drury|Joan Druryk]] [[Spinsters Ink]]-en.
Fikzio lesbikoen 2000ko hamarkadako prentsa etxe handienak Bella Books, Bold Strokes Books, and Regal Crest Enterprises dira. Bold Strokes Books 2005ean sortu zuten, eta polizia-eleberri gay eta lesbikoak eta maskulinoak, thrillerrak, zientzia fikzioa, abentura eleberriak eta LGBTIQ generoko beste hainbat liburu argitaratu izan ditu. Katalogoak 130 izenburu ditu. Regal Crest Enterprises 1999an sortu zuten, eta 150 lan baino gehiagoko katalogoa du; eleberri lesbikoak, poliziak, liburu erotikoak, zientzia fikzioa, fantasia eta sagak argitaratzen ditu. [[Alyson Books]] LGBTIQ egileetan espezializatu zen, eta hainbat titulu lesbiko ditu.
Argitaletxe txikienen artean daude Bedazzled Ink, Bywater Books, Intaglio Publications, Sapphire Books Publishing, Supposed Crime, Ylva Publishing eta Ylva de publishing. Argitaletxe femenino batzuek fikzio lesbikoak ere argitaratzen dituzte, Firebrand Books-ek and Virago Press-ek, esaterako.
==== Editore ez-espezializatuak ====
Espezializatu gabeko editoreek, oro har, ez dute argitaratzen duten literaturaren izaera lesbikoa nabarmentzen: Paula Dumont idazle lesbianak [[Mireille Best|Mireille Besten]] lanak aipatzen ditu adibide gisa, eta Gallimard editoreak ez du izaera lesbikoa nabarmentzen. Haren ustez, editoreek hautu hori egiten dute uste dutelako kontakizun batek lesbianismoaz hitz egiten duela adierazteak irakurle heterosexualak uxatuko lituzkeela, eta irakurletza lesbikoa ez dela ekonomikoki bideragarria den liburu bat berak bakarrik egitea ahalbidetzeko bezain aberatsa.<ref name=":0" group="e" />
=== Aldizkariak ===
Literatura lesbikoan espezializatutako lehen aldizkari frankofonoa Vlasta da, kolektibo franko-quebectar batek 1983ko apirilean sortua.<ref group="p">{{Cite aldizkari|izenburua=Années 1980|egilea1=Marie-Pierre Bourgeois|data=printemps 2022|kazeta=Well Well Well|alea=4}}</ref><ref name=":4" group="u">{{Cite aldizkari|abizena=Eloit|izenburua=« Le bonheur était dans les pages de ce mensuel » : la naissance de la presse lesbienne et la fabrique d’un espace à soi (1976-1990)|orrialdeak=93|izena1=Ilana|data=2017|url=https://doi.org/10.3917/tdm.029.0093|kazeta=Le Temps des médias|liburukia=29|alea=2|issn=1764-2507|ISSN=2104-3671|doi=10.3917/tdm.029.0093|accessdate=2021-10-25}}</ref><ref group="u">{{Cite aldizkari|abizena=Mazzone|izenburua=L'Édition lesbienne: un héritage du féminisme?|orrialdeak=363–373|izena1=Fanny|data=2006-08|url=http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09639480600818532|kazeta=Modern & Contemporary France|liburukia=14|alea=3|issn=0963-9489|ISSN=1469-9869|doi=10.1080/09639480600818532|accessdate=2022-07-22}}</ref>
=== Azterketa-eremua ===
== Literatura lesbikoari buruzko txostenak ==
=== Lesbianak ===
''Lettre à l'Amazone'' lanean, [[Natalie Clifford Barney]]<nowiki/>ri eta [[Safo|Safori]] zuzendutako meditazio poetikoan, [[Marina Tsetaeva]]<nowiki/>k literatura lesbikoaren papera nabarmentzen du lesbianen artean dagoen “komunioa” agerian uzten duen espazio gisa.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Marx|izenburua=« J’ai lu votre livre »|izena1=Marion|data=2022-07-13|url=https://journals.openedition.org/glad/4362|kazeta=[[Revue GLAD!|GLAD!. Revue sur le langage, le genre, les sexualités]]|alea=12|issn=2551-0819|doi=10.4000/glad.4362|accessdate=2022-07-21}}</ref>
[[Paula Dumont]]<nowiki/>en arabera, literatura lesbikoa nekez zabaltzen da lesbianen komunitatean; izan ere, argitaletxeen hoztasunak zaildu egiten du argitaratzen duten literatura lesbikoa hala identifikatzea, hau da, literatura lesbiko gisa; [[Suzette Robichon]], Violette and Co liburu-denda lesbikoaren jabeak, literatura lesbikoari eskainitako ''Gouinement Lundi'' programan, literatura lesbikoaren bilaketa altxorraren bilaketarekin parekatzen zuen.<ref>{{Cite web|abizena=Hammé|izenburua=Littératures lesbiennes : une visibilité nouvelle ?|izena1=Juliette|data=2022-03-28|url=https://gouinementlundi.fr/2022/03/litteratures-lesbiennes-une-visibilite-nouvelle/|accessdate=2022-07-27}}</ref>
Mélanie Bourdaa ikerlariak dioenez, fanfikziozko komunitate lesbikoak, non bakoitza idazlea eta irakurlea izan daitekeen, oso lotuak daude elkarri, fanfikzioaren praktika arruntari lotutako pertenentzia sentimendu indartsu batekin.
XXI. mendearen bigarren erdian, literatura lesbikoa zabaldu eta idazten ari da aldizkari lesbikoetan, hala nola Vlasta edo Lesbia magazine (frantsesez). XXI. mendean, lesbianek Internet erabiltzen dute, bereziki sare sozialak ([[Twitter]], [[Instagram]]) eta irakurketa blogak, literatura lesbikoari balioa emateko asmoz.
=== Emakume idazleak ===
Modu irekian lesbianak diren idazleek uste dute murriztailea dela haien lanak literatura lesbiko gisa ezaugarritzea: Jocelyne François, adibidez, beldur da, bere lanak literatura lesbiko gisa ezaugarrituz gero, literatura globaletik kentzea izan daitekeela, batetik, eta, bestetik, bere irismena mugatzea, hots, bere horretan testu-lana dena narratiba lesbikoaren atzean geratzea.
Pertsonaia eta harreman lesbikoak barnebiltzen dituen literatura mendebaldeko gizarteko korronte nagusian hobeto onartua denez, literatura lesbikoarentzat kategoria ezberdin bat dagoela dudan jartzen dute zenbait idazlek eta literatur kritikarik. “Inoiz ez dut ulertu zergatik suposatzen den fikzio heterogeneoa guztiontzat dela, baina pertsonaia gay bat barne hartzen duen edo gay esperientzia bat duen zerbait queer-entzat baino ez”, dio [[Jeanette Winterson|Jeanette Wintersonek]], 1985eko ''Oranges are not the only fruit'' eleberriaren egileak.<ref name="interview">{{Cite web|abizena=Winterson|izenburua=Oranges Are Not The Only Fruit|izena1=Jeanette|data=21 mars 1985|url=http://www.jeanettewinterson.com/pages/content/index.asp?PageID=50|accessdate=20 août 2010}}</ref>
== Literatura lesbikoaren ezaugarriak ==
=== Motibo literarioak ===
==== Ura, desio lesbikoaren eta maitaleen gorputzaren metafora gisa ====
[[Marta Segarra|Marta Segarrak]] uraren, eta bereziki itsasoaren, metaforaren nonahiko presentzia nabarmentzen du, bereziki [[Renée Vivien]], Lucie Delarue-Mardrus eta [[Colette|Coletteren]] lanetan, bai maitaleen gorputza izendatzeko, bai, modu abstraktuagoan, desira lesbikoa izendatzeko.<ref name=":0" group="u"/>
==== Erotismoaren idazkera ====
Literatura lesbikoan, sakoneko joera bat baino gehiago dago, erotismoaren idazkerari dagokionez: alde batetik, emakume batzuek, bereziki 70eko hamarkadara arte, sexualitate bat deskribatzen dute, Aurore Turbiau ikerlariak “samurra eta erreboltaria” gisa kalifikatzen duena; beste batzuek, berriz, indarkeriak eta [[Kanibalismo|kanibalismoak]] zikindutako sexualitate bat idazten dute, hala nola [[Renée Vivien|Renée Vivienek]], [[Lucie Delarue-Mardrus|Lucie Delarue-Mardrusek]], [[Violette Leduc|Violette Leducek]] edo [[Monique Wittig|Monique Wittigek]].
=== Komunitate linguistikoaren arabera ===
==== Ingelesa ====
==== Alemana ====
==== Espainola ====
[[Elena Fortún|Elena Fortun]] idazleak lesbianismoaren gaia jorratzen du.
1984ko ''Acrópolis'' eleberrian, esaterako, Madrilgo Círculo Sáfico aipatu zuen [[Rosa Chacel|Rosa Chacelek]].<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Moreno-Lago|izenburua=Indicios y espacios literarios para la reconstrucción del círculo sáfico madrileño en las obras de Elena Fortún, Rosa Chacel y Victorina Durán|orrialdeak=211–236|izena1=Eva|data=2021-01-21|url=https://feminismos.ua.es/article/view/2021-n37-indicios-y-espacios-literarios-para-la-reconstruccion-d|kazeta=Feminismo/s|alea=37|issn=1989-9998|doi=10.14198/fem.2021.37.09}}</ref>
==== Frantsesa ====
=== Generoaren arabera ===
==== Erromantzea ====
Erromantze-lanak iraindu egiten dira maiz, eta erromantze lesbikoak ez dio arau horri ihes egiten; Frantzian, nagusiki, argitaletxe espezializatuek argitaratzen dute erromantze lesbikoa, izan argitaletxe lesbianak nahiz LGBT+ argitaletxeak, hala nola KTM éditions, Dans l'Engrenage edo Reines de Coeur.<ref group="p">{{Cite aldizkari|izenburua=La romance lesbienne est-elle moins frivole qu’on ne l’imagine ?|egilea1=Isabelle B. Price|data=août 2022|kazeta=[[Jeanne Magazine]]}}</ref>
== Lan aipagarriak ==
* ''Le Puits de solitude'', [[Radclyffe Hall]] (1928)
* ''Le Bois de la nuit'', [[Djuna Barnes]] (1936)
* ''The Price of Salt'', [[Patricia Highsmith]] (1952) – aka ''Carol'' (1990)
* ''Spring Fire'', Vin Packer (1952)
* ''[[Rempart des Béguines]]'', [[Françoise Mallet-Joris]] (1952)
* [[Monique Wittig|''Thérèse et Isabelle'', Violette Leduc]] (1954-1966-2000)
* [[Monique Wittig|''Ravages'', Violette Leduc]] (1955-2023)
* ''[[Chocolates for Breakfast]]'', [[Pamela Moore (author)]] (1957)
* ''[[The Beebo Brinker Chronicles]]'', Ann Bannon (1957–1962)
* ''[[Desert of the Heart]]'', [[Jane Rule]] (1964)
* [[Monique Wittig|''La Bâtarde'', Violette Leduc]] (1964)
* ''Les Guérillères'', [[Monique Wittig]], (1969)
* ''[[Patience & Sarah]]'', Isabel Miller (1971)
* ''[[Rubyfruit Jungle]]'', [[Rita Mae Brown]] (1973)
* ''[[Annie on My Mind]]'', [[Nancy Garden]] (1982)
* ''[[The Swashbuckler]]'', [[Lee Lynch (author)|Lee Lynch]] (1983)
* ''[[Oranges Are Not the Only Fruit]]'', [[Jeanette Winterson]] (1985)
* ''Memory Board'', [[Jane Rule]] (1985)
* ''[[Send My Roots Rain]]'', [[Ibis Gómez-Vega]] (1991)
* ''[[Mari-mutil handi baten bluesa|Stone Butch Blues]]'', [[Leslie Feinberg]] (1993)
* ''[[Along the Journey River]]'', [[Carole LaFavor]] (1996)
* ''[[Memory Mambo]]'', [[Achy Obejas]] (1996)
* ''Caresser le velours'', Sarah Waters (1998)
* ''Du bout des doigts'', Sarah Waters (2002)
* ''Garis Tepi Seorang Lesbian'', [[Herlinatiens]] (2003)
* ''[[Southland (novel)|Southland]]'', [[Nina Revoyr]] (2003)
* ''[[Sugar Rush (novel)|Sugar Rush]]'', [[Julie Burchill]] (2004)
* ''Ash'', Malinda Lo (2009)
== Emakume autore nabarmenak (ordena alfabetikoan) ==
{{Div col}}
* [[Sarah Aldridge]]
* [[Ann Bannon]]
* [[Natalie Barney]]
* [[Becky Birtha]]
* [[Rita Mae Brown]]
* [[Julie Burchill]]
* [[Jessie Chandler]]
* [[Abha Dawesar]]
* [[Ellen DeGeneres]]
* [[Emma Donoghue]]
* [[Sarah Dreher]]
* [[Lillian Faderman]]
* [[Katherine V. Forrest]]
* [[Jocelyne François]]
* [[Elena Fortún]]
* [[Jeanne Galzy]]
* [[Nancy Garden]]
* [[Soph Galustian]]
* [[Alicia Gaspar de Alba]]
* [[Ibis Gómez-Vega]]
* [[Nicola Griffith]]
* [[Rosa Guy]]
* [[Radclyffe Hall]]
* [[Bertha Harris]]
* [[Ellen Hart]]
* [[Kameron Hurley]]
* [[Karin Kallmaker]]
* [[Lori L. Lake]]
* [[Violette Leduc]]
* [[Carole LaFavor]]
* [[Malinda Lo]]
* [[Audre Lorde]]
* [[Lee Lynch (author)|Lee Lynch]]
* [[Ann-Marie MacDonald]]
* [[Marijane Meaker]]; publiée aussi sous les pseudonymes:
** Ann Aldrich
** Mary James
** M. E. Kerr
** Vin Packer
** Laura Winston
* [[Val McDermid]]
* [[Qiu Miaojin]]
* [[Achy Obejas]]
* [[Julie Anne Peters]]
* [[Radclyffe]] (publiée aussi sous L. L. Raand)
* [[Nina Revoyr]]
* [[Adrienne Rich]]
* [[Jane Rule]]
* [[Joanna Russ]]
* [[Sappho]]
* [[May Sarton]]
* [[Sarah Schulman]]
* [[Sandra Scoppettone]]
* [[Merry Shannon]]
* [[Gertrude Stein]]
* [[tatiana de la tierra]]
* [[Michelle Tea]]
* [[Valerie Taylor (novelist)|Valerie Taylor]]
* [[Tereska Torrès]]
* [[Wu Tsao]]
* [[Kitty Tsui]]
* [[Renée Vivien]]
* [[Ebine Yamaji]]
* [[Nobuko Yoshiya]]
* [[Sarah Waters]]
* [[Jeanette Winterson]]
* [[Monique Wittig]]
* [[Jacqueline Woodson]]
* [[Samar Yazbek]]{{Div col end}}
== Erreferentziak ==
=== Literatura lesbikoari buruzko erreferentziazko lanak ===
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
=== Bestelako argitalpenak ===
<references responsive="1" group="o"></references>
=== Unibertsitate argitalpenak ===
<references responsive="1" group="u"></references>
=== Argitalpen lesbikoak ===
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
=== Prentsa ===
<references responsive="1" group="p"></references>
=== Bestelako erreferentziak ===
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Bibliografia ==
=== Orokorra ===
* Paula Dumont, Entre femmes, t. IV, 2022 (ISBN 978-2-343-24808-0, OCLC 904241037, lire en ligne)
* Manon Bochet-Marquis, Lesbiennes et subversions des genres littéraires: pour un renouveau de la figure littéraire saphique, mémoire de master 2, Genre, littératures, cultures, Lyon, Université Lumière Lyon 2, 2021
* Paula Dumont, Entre femmes, t. III, 2020 (ISBN 978-2-343-05470-4, 2-343-05470-3 et 978-2-343-16885-2, OCLC 904241037, lire en ligne)
* Paula Dumont, Entre femmes, t. II, 2019 (ISBN 978-2-343-05470-4, 2-343-05470-3 et 978-2-343-16885-2, OCLC 904241037, lire en ligne)
* {{En}} Jodie Medd, ''The Cambridge Companion to Lesbian Literature'', Cambridge University Press, 2016
* Paula Dumont, Entre femmes, t. I, 2015 (ISBN 978-2-343-05470-4, 2-343-05470-3 et 978-2-343-16885-2, OCLC 904241037, lire en ligne)
* Myriam Robic, Femmes damnées : saphisme et poésie (1846-1889), 2012 (ISBN 978-2-8124-0604-1 et 2-8124-0604-6, OCLC 811124766, lire en ligne)
* Phyllis M. Betz, The lesbian fantastic : a critical study of science fiction, fantasy, paranormal and gothic writings, McFarland, 2011 (ISBN 978-0-7864-5885-1 et 0-7864-5885-2, OCLC 689522303, lire en ligne)
* {{En}} Meredith Miller, ''Historical Dictionary of Lesbian Literature'', Scarecrow Press, 2006
* (pt) Lúcia Facco, As heroínas saem do armário : literatura lésbica contemporânea, Edições GLS, 2003 (ISBN 85-86755-38-9 et 978-85-86755-38-5, OCLC 56192333, lire en ligne)
* {{En}} Terry Castle, ''The Literature of Lesbianism: A Historical Anthology from Ariosto to Stonewall'', Columbia University Press, 2003
* Marie-Jo Bonnet, Les Deux Amies : essai sur le couple de femmes dans l'art, Paris, éditions Blanche, 2000, 305 p. (ISBN 2-911621-94-8)
* (en) Marilyn R. Farwell, Heterosexual plots and lesbian narratives, New York University Press, 1996 (ISBN 978-0-8147-2884-0 et 0-8147-2884-7, OCLC 859686382, lire en ligne)
* François, ... Lecercle et Impr. IME), Sapho : les fictions du désir, 1546-1937, Hachette supérieur, 1994 (ISBN 2-01-019635-X et 978-2-01-019635-5, OCLC 464190228, lire en ligne)
* (en) Karla Jay et Joanne Glasgow, Lesbian texts and contexts : radical revisions, New York University Press, 1990 (ISBN 0-8147-4175-4, 978-0-8147-4175-7 et 0-8147-4177-0, OCLC 21040860, lire en ligne)
* (en) Bonnie Zimmerman, The safe sea of women : lesbian fiction, 1969-1989, Beacon Press, 1990 (ISBN 0-8070-7904-9, 978-0-8070-7904-1 et 0-8070-7913-8, OCLC 22171701, lire en ligne)
=== Ingelesezko literatura ===
* Amy Jeffrey, Space and Irish lesbian fiction : towards a queer liminality, 2022 (ISBN 978-1-000-59444-7, 1-000-59444-0 et 978-1-003-17650-3, OCLC 1314430431, lire en ligne)
* (en) Michelle Ann Abate, Karly Marie Grice et Christine N. Stamper, "Suffering Sappho!" : lesbian content and queer female characters in comics, 2022 (ISBN 978-0-367-70437-7 et 0-367-70437-4, OCLC 1263790392)
* {{En}} Devon W. Carbado, ''Black Like Us: A Century of Lesbian, Gay, and Bisexual African American Fiction'', Cleis Press, 2011
=== Frantsesezko literatura ===
* Alexandre Antolin, Une censure éditoriale : Ravages de Violette Leduc, Lyon, Presses universitaires de Lyon, 2023, 490 p. (ISBN 978-2-7297-1391-1)
* Camille Aurégan-Foucault, ''Poésie lesbienne: place d'un genre marginal dans la construction d'une identité marginale'', mémoire de master 1, Rennes, Sciences Po Rennes, 2022, 76 p. [Big Tata (page consultée le 24 mai 2023)]
* Manon Berthier, Alex Lachkar, Camille Islert, Aurore Turbiau et Alexandre Antolin, Ecrire à l'encre violette : littératures lesbiennes en France de 1900 à nos jours, Le Cavalier Bleu, 2022 (ISBN 979-10-318-0516-0, OCLC 1310155646, lire en ligne)
* Mariève Maréchal, ''Conjurer l'absence: pratiques du tiers espace dans les littératures lesbiennes francophones'', thèse de doctorat, Ottawa, Université d'Ottawa, 2018
* Jennifer Waelti-Walters, Damned women : lesbians in French novels, 1796-1996, McGill-Queen's University Press, 2000 (ISBN 978-0-7735-6857-0 et 0-7735-6857-3, OCLC 180773090, lire en ligne)
* Elisa Walter, ''Poétique de Renée Vivien: entre spiritualité et désir'', mémoire de master 1, Paris, [[Sorbona Unibertsitatea|Sorbonne Université]], 2021, 87 p. [Big Tata (page consultée le 24 mai 2023)]
=== Gaztelaniazko literatura ===
* (es) Yasmina Romero Morales et Paula Cabrera Castro, Amor impossibilis : textos y pretextos de escritoras españolas (s. XX-XXI), Alfar, 2022 (ISBN 978-84-7898-946-1 et 84-7898-946-3, OCLC 1336497390, lire en ligne)
* Laura A. Arnés, Ficciones lesbianas: literatura y afectos en la cultura argentina, Madreselva, coll. « Colección Orlando », 2016 (ISBN 978-987-3861-07-9)
* (en) Nancy Vosburg et Jacky Collins, Lesbian realities/lesbian fictions in contemporary Spain, Rowman & Littlefield Pub. Group, 2011 (ISBN 978-1-61148-021-4, 1-61148-021-3 et 1-283-05479-5, OCLC 710974715, lire en ligne)
== Ikus, gainera ==
=== Lotutako artikuluak ===
* Literatura lesbikoa
** Ameriketako Estatu Batuetako literatura lesbiko beltza
** Lambda Literary Award for Lesbian Fiction
** [[Pulp (literatura)]]
* LGBT literatura
** LGBT argitaletxea
** [[Yuri (generoa)]]
** [[Literatura homosexual|Gay literatura]]
* Homosexualitatea literaturan
** LGBT zientzia fikzioan
* [[Literatura feminista]]
* [[Literatura erotikoa|Literatura eta sexualitatea]]
== Kanpo estekak ==
==== Analisiak ====
* [http://www.lorillake.com/HerstoryPortal.html Lesbiennes Fiction Herstory] Lori L. Lake website
* [https://web.archive.org/web/20170510085146/http://gem.greenwood.com/wse/wsePrint.jsp?id=id395 ''Lesbienne de Littérature''] by Penelope J. Engelbrecht, from Women's Studies Encyclopedia, 1999, vol. 2, {{P.|852–856}}, Greenwood Press (2002) (archive)
* [http://outhistory.org/exhibits/show/lesbian-in-literature/history ''Les Lesbiennes dans la Littérature''] par Barbara Grier, 1981, (3e éd.), Naïade de la Presse, à OutHistory
* {{Cite web|abizena=Hammé|izenburua=Littératures lesbiennes : une visibilité nouvelle ?|izena1=Juliette|url=https://gouinementlundi.fr/2022/03/litteratures-lesbiennes-une-visibilite-nouvelle/}}
==== Obrak ====
* [https://www.goodreads.com/genres/lesbian-literature Littérature lesbienne], Goodreads
* [http://www.sapphirebooks.com/ Lesbienne de Littérature], Sapphire Books (lesbian books publisher, founded 2010)
* [http://www.goldencrown.org/ Lesbienne de Littérature], Golden Crown Literary Society
* [http://www.thelesbianreview.com Lesbiennes Livres], The Lesbian Review
* [https://web.archive.org/web/20170619072602/http://lesbianmysteries.com/ Lesbiennes Mystères], Bee Cliff Press (artxiboa)
* [http://lesbiansovereverything.com Lesbiennes Sur Tout] (istorio lesbianak eta plataforma)
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Literaturaren historia]]
[[Kategoria:Literatura]]
[[Kategoria:Lesbianismoa]]
[[Kategoria:LGTB saiakerak]]
j3rtqkkikwk6rokufnj2ghvwraz7fzd
10005935
10005931
2024-12-20T15:41:17Z
Lainobeltz
56334
10005935
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Literatura lesbikoa''' literaturaren azpigenero bat da, eta ikuspuntu lesbiko batetik jorratzen ditu gaiak eta idatziak. Poesia, antzerkia eta [[:kategoria:Fikziozko lesbianak|pertsonaia lesbianak]] ardatz dituzten eleberriak eta [[Eleberri grafiko|eleberri grafikoak]] biltzen ditu, eta interes lesbikoko gaiei buruzko ez-fikzioa da, oro har. Kategoria honetan kokatzen diren fikziozko lanak mota guztietakoak izan daitezke, hala nola fikzio historikoa, [[Zientzia-fikzio|zientzia fikzioa]], fantasia, horrorea eta erromantzea, eta publiko gazte, nerabe edo helduarentzat egiten dira.
Literatura lesbikoaren perimetro zehatza zein den eztabaidagai bada ere, autoreen identitatearen, kontakizunen harreraren edo jorratutako gaien arabera, bi konstante daude: gizonek eta gizonentzat idatzitako irudikapen lesbiko [[Fetitxismo sexual|fetitxistatzaileak]] baztertzea, eta idazkietan identitate lesbikoaren eraikuntza erdigunean jartzea.
Literatura lesbikoaren bilakaera lesbianismoaren onarpenaren bilakaeraren araberakoa izan da, oro har: XX. mendearen hasieran ezkutukoa, konfidentziala eta zentsuratua bazen ere, jorratutako gaiek [[Mugimendu homosexualak|LGBT]] mugimenduaren eta, oro har, feminismoaren eta, bereziki, lesbianismoaren une handien bilakaeraren araberako bilakaera izan dute. Bereziki, lesbianismoaren gaia, [[damnazio]] gisa, non kontakizuna heroien heriotzarekin amaitzen den, ezabatu egiten dira tokia uzteko istorio zoriontsuei (erromantzeak, haur eta heldu gazteentzako literatura), ingurune lesbikoaren politizazioarekin lotura sendoa mantenduz.
== Definizioa ==
Literatuta lesbikoaren esparrua eztabaidagaia da: emakume idazleen identitatea, jorratutako gaiak, eta publikoa, objektiboa nahiz erreala, dira haren inguruak definitzeko erabilitako hiru irizpideak.
''Écrire à l'encre violette - Littératures lesbiennes en France de 1900 à nos jours'' (Tinta morez idaztea - Lesbianen literaturak 1900etik gaur egunera arte Frantzian) lana egiten aritu diren ikertzaileek 2022an ziotenez, literatura lesbikoa ez dute emakume idazle lesbianek soilik idazten, badira beste emakume batzuk ere, modu irekian [[Bisexualitate|bisexualak]] eta [[Pansexualitate|pansexualak]] direnak, presio sozial lesbofoboarengatik sexu-joera zehaztu gabe ezkontza heterosexualera jotzen dutenak. Aitzitik, ikerlari horientzat ez da pertinentea literatura lesbikoan sartzea, emakume idazle lesbianak izanagatik, haien lanetan ez dihardutenak emakumeen arteko harremanez, hala nola [[Marguerite Yourcenar]].
Literatuta lesbikoaren beste ikuskera batzuk gehiago zentratzen dira landutako gai literarioetan emakume idazleen identitatean baino. Hala, ''[[:fr:La_Pensée_straight|La Pensée straight]]'' lanean (1992), [[Monique Wittig]] idazle eta margolari lesbianak [[Marcel Proust|Marcel Prousten]] ''[[À la recherche du temps perdu]]'' eta [[Djuna Barnes|Djuna Barnesen]] ''Le Bois de la nuit'' literatura lesbikoaren parte ditu, bi lan horiek lesbiana eta emakumea baitarabiltzate unibertsaltasunerako abiapuntu gisa. name=":0">{{Cite aldizkari|abizena=Segarra|izenburua=Pour une généalogie de la littérature lesbienne française|izena1=Marta|data=2019-12|url=http://rua.ua.es/dspace/handle/10045/100417|kazeta=Feminismo/s|alea=34|issn=1696-8166|doi=10.14198/fem.2019.34.04|accessdate=2022-07-22}}</ref> [[Marilyn R. Farwell|Marilyn R.Farwell]] literatura irakasleak ''Heterosexual Plots & Lesbian Narrative'' lanean (1996) proposatzen du literatura lesbikoa definitzea narrazio heterosexualaren hiru zutabeetako bat bera ere errespetatzen ez duten kontakizunen multzo gisa, hau da, maitasun harreman heterosexualak, emakumeen pasibotasunaren aurka dauden gizonen jarduera eta emakumeen bakartzearen aurka dauden harreman sare maskulinoen presentzia.<ref>{{Cite web|abizena=d'Épinglé·es|izenburua=Sarah Ghelam — Où sont les lesbiennes ?|izena1=L'équipe|url=https://epinglez.hypotheses.org/934|accessdate=2021-09-01}}</ref> Beste ikerlari batzuek, hala nola [[Terry Castle]]<nowiki/>k, [[Elizabeth Meese]]<nowiki/>k edo [[Susan Lancer|Susan Lance]]<nowiki/>k, jorratutako ikuspuntuan oinarritutako literatura lesbikoaren definizio bat proposatzen dute.
Alderantziz, lanen edukia irizpide erabakigarria izan daiteke, halaber, obrak literatura lesbikotik baztertzeko. 2019an, [[Marta Segarra]] genero eta literatura frankofonoko ikerlariak baztertu egin zituen lesbianismoa inmoral eta kriminal gisa aurkezten duten istorioak, baina ''[[À la recherche du temps perdu]]'' lanak eztabaida eragin zuen: ''Écrire à l'encre violette''-eko emakume ikertzaileentzat, ez baita literatura lesbikoa; izan ere, haientzat, lesbianismoa aitzakia baizik ez baita errealitatean [[homosexualitate]] maskulinoaz jarduteko.<ref name=":0" group="u"/> Aldiz, [[Laure Murat]] historialari eta idazlearen edo Wittigen iritziz, subjektu lesbikoa sarrera puntu gisa planteatu behar da gero unibertsalizatzeko, ikerketak subjektu lesbikoaren eraikuntza formal eta autonomo bat planteatzeko.
Literatura lesbikoaren definizioaren konstante bat da baztertzea ikusle gizonezkoentzat idatzitako harreman lesbikoak ''fetitxizatzen'' dituzten fikzio ''voyeuristak''; hala ere, ez dago itxita [[Begirada maskulino|begirada maskulinoarekiko]] mendetasunaren eta lesbianek lesbianentzat egindako sexualitate lesbikoaren adierazpen denaren arteko muga.<ref name=":0" group="u"/> Publiko''a''ren irizpideak, izan zorrotza edo izan obra benetan bereganatzen duena, ahalbidetzen du literatura lesbikoan sartzea pertsona heterosexualek idatzitako nobelak eta ''a priori'' gai lesbikorik ez duten nobelak, Anne Paulyren ''Avant que j'oublie'' eta Mathilde Forgeten ''À la demande d'un tiers,'' kasu.
[[Marta Segarra|Marta Segarrak]] hiru irizpide horien sintesi bat proposatzen du literatura lesbikoaren definizio gisa: “Obren corpus bat da, orokorrean emakumeek idatziak, baina baita gizonek ere batzuetan, eta emakumeen arteko harreman afektibo eta homoerotikoetan jartzen dute arreta, bai edukian, bai forman”.<ref name=":0" group="u">{{Cite aldizkari|abizena=Segarra|izenburua=Pour une généalogie de la littérature lesbienne française|izena1=Marta|data=2019-12|url=http://rua.ua.es/dspace/handle/10045/100417|kazeta=Feminismo/s|alea=34|issn=1696-8166|doi=10.14198/fem.2019.34.04|accessdate=2022-07-22}}</ref> Irizpide anitzeko ikuspegia erabiltzen dute, halaber, ''Écrire à l'encre violette''-eko ikertzaileek''.''
Azkenik, [[Laure Murat]]<nowiki/>ek proposatzen du definiziorik murriztaileena: “Identitate lesbikoaren eraikuntza historikoki baimendu, landu eta egituratu izana komunean duten” lanak dira. Definizio horrek aukera ematen dio, batetik, eztabaidagai diren idatziak bertatik ateratzeko eta literatura lesbikoan sartzeari dagokionez adostasuna eragiten duten kontakizunetan zentratzeko eta, bestetik, kategoria horren dimentsio politikoa azpimarratzeko.
== Historia ==
=== Aitzindariak: emakumeen arteko maitasuna idaztea "lesbikoa" ez zenean existitzen ===
==== Sappho ====
[[Fitxategi:Godward-In_the_Days_of_Sappho-1904.jpg|thumb|[[Lesbos|Lesbosko]] [[Safo]], 1904ko pintura batean John William Godwardek irudikatua, ''[[Lesbianismo|lesbiana]]'' terminoaren jatorrian da<ref name="oed">"Lesbian", [http://dictionary.oed.com/ Oxford English Dictionary], Second Edition, 1989. Retrieved on January 7, 2009.</ref>]]
Literatura lesbikoaren funtsezko lana Lesbosko [[Safo]]<nowiki/>ren poesia da, K.A. VII. mendekoa. Lirismoa izeneko poesia musikalaren forma berri bat sortu zuen.<ref>{{Cite web|izenburua=Qui était Sappho, figure de l'Antiquité et pionnière de la poésie ?|egilea=Laure de Chantal|data=2024-03-02|url=https://www.historia.fr/personnages-historiques/biographies/qui-etait-sappho-figure-de-lantiquite-et-pionniere-de-la-poesie-2078363|accessdate=2024-07-02}}</ref> Antzinako hainbat idatzitan oinarrituta, emakume zein gizon historialariek ondoriztatu izan dute emakume gazteen talde bat Saforen esku utzi zutela, kulturalki hezi edo eraiki zitzan.<ref group="u">{{Ill|Jeannette Howard Foster}} (1985). ''Sex Variant Women in Literature'', Naiad Press. {{ISBN|0-930044-65-7}}, {{P.|18}}.</ref> Saforen poesiaren arrasto gutxi geratzen dira, baina geratzen dena poesiaren gai kutunen lekukotza da, hala nola emakumeen eguneroko bizitza, haien harremanak eta erritualak. Emakumeen edertasuna du ardatz, eta neskatoenganako maitasuna aldarrikatzen du.<ref group="u">Aldrich, Robert, ed. (2006). ''Gay Life and Culture: A World History'', Thames & Hudson, Ltd. {{ISBN|0-7893-1511-4}}, {{P.|47–49}}.</ref>
==== Erdi Aroa ====
XIII. mendean, [[Beatritz de Romans]] [[Trobairitz|trobairitzak]] abesti bat eskaini zion Andre Mariari: "Eman iezadazu, Andre Maria ederra, mesedez, izan nahi nukeen alaitasunik handiena: zugan jarri baitut nire bihotza eta nire desira, eta zugatik daukadalako nire baitan dagoen alaitasun guztia". [[Pèire Bèc|Pèire Becek]] bi emakumeren arteko sinpatiaren adierazpena ikusi bazuen hor, [[Marie-Jo Bonnet|Marie-Jo Bonnetek]] ageriko maitasunaren interpretazioa aurkitu zuen.<ref group="r">{{Harvsp|Bonnet|2000|p=26}}.</ref>
Bonnetek trinagulazioaren gaia identifikatu zuen literatura safikoan, [[trobadore]] gisa: emakume bikoteari gizon-oztopo figura gehitzen zaio, izan etorkizuneko senarra edo autoritate-gizona (eliza edo legea).<ref group="r">{{Harvsp|Bonnet|2000|p=27}}.</ref>
==== XVII. mendea ====
[[Fitxategi:Henriette-Julie_de_Castelnau_de_Murat.jpg|thumb|Henriette-Julie de Murat]]
XVII. mendean, mugimendu kultistak idazki galaiak eta adiskidetasun-korrespondentziak ekarri zituen, sarritan dimentsio safikoa zutenak, lengoian bederen.
Mugimenduko horretako figura nagusietako bat, [[Madame de Lauvergne]] (1620-1670) frantziar poeta, Lénodaride deitua, ezagun egin zen «Sonnet à Mademoiselle Godefroy» sonetoarengatik, [[Comédie-Française|Komedia frantseseko]] [[Marie Anne du Rieu]] aktoreari egindako maitasun-aitorpen bat: «Zu ez bazina erabat nire bihotzaren jabe...».
XVII. mendearen amaieran, [[Henriette-Julie de Murat]] frantziar anfitrioi lesbiana eta libertino gisa ezagutua zen ([[Madame de Nantiat]] eta [[Marguerite Le Fèvre de Caumartin]], [[Argensongo markesa]]<nowiki/>rekin, besteak beste), Parisen bizi zen, senarrarengandik urrun. Berak asmatutako eta bertako folkloretik ateratako maitagarrien ipuinak idazten zituen. Bere testu sofistikatuek garaiko nobela sentimental handien erara bildutako kontakizunak eskaintzen dituzte. Batez ere, 1697ko ''Contes de fées'' bildumarengatik da ezaguna, 'Le Parfait Amour', 'Anguillette' eta 'Jeune et Belle' ipuinak biltzen dituena.
==== XVIII. mendea ====
[[Fitxategi:Raucourt_dans_Médée.jpg|ezkerrera|thumb|Françoise Raucourt, [[Medea|Medean]]]]
[[Fitxategi:Plaque_Wolff_Deken_Trévoux.jpg|thumb|[[Betje Wolff]] eta [[Aagje Deken]] plaka, Treverouxen]]
XVIII. mendean zehar, [[Aagje Deken]] (1741-1804) poeta holandarrak poesia idatzi zuen, bere maitale [[Maria Bosch]]<nowiki/>ekin (?-1773) batera, eta ''Stichtelijke gedichten'' bilduma argitaratu zuen, 1775ean, Maria hil eta bi urtera. [[Betje Wolff|Betje Wolffekin]] (1738-1804) gutun-truke luzeak izan ondoren, elkarrekin bizitzen jarri ziren, eta ''Brieven'' gutunak argitaratu zituzten, [[Beverwijk|Beverwijkeko]] leinu-etxean. Gero, eleberri arrakastatsuak ere idatzi zituzten, hala nola ''Sara Burgerliart'' 1782an eta ''Histoire de monsieur Willem Leevend'' 1784 eta 1785 artean, [[Trévoux|Trévouxen]] eta [[Haga|Hagan]], Frantzian.
XVIII. mendearen amaieran, [[Comédie-Française|Comédie-Françaisen]] sozietarioa zen [[Françoise Raucourt]] (1756-1815) eder eta talentudunaren antzezpenek markatu zuten literatura. Nobleziako gizonek mantentzen zuten Raucourt, eta modu irekian lesbiana zen. 1779an, ''L'Épître à une jolie lesbienne'' epistolaren hartzailea izan zen, Mathieu-François Pidansat de Mairoberten ''[[:fr:Mémoires_secrets_pour_servir_à_l'histoire_de_la_République_des_Lettres_en_France_depuis_1762_jusqu'à_nos_jours|Mémoires secrets pour servir à l'histoire de la République des Lettres en France depuis 1762 jusqu'à nos jours]]'' lanean. Raucourtek antzerkirako idatzi zuen ''Henriette'' drama, hiru ekitalditan, 1782an.
==== XIX. mendea ====
XIX. mendearen hasieran, Wu Tsao poeta [[Txinako Herri Errepublika|txinatarra]] ospetsu egin zen maitasun lesbikoei buruzko poemengatik. Bere abestiak, Kenneth Rexroth poetaren arabera, “Txina osoan kantatzen” ziren.<ref group="o">Kenneth Rexroth, ''Women Poets of China'', New Directions Publishing, 1972, {{P.|135}}</ref>
[[Fitxategi:Anne_Lister.jpg|ezkerrera|thumb|[[Anne Lister]] diarista.]]
Nahiz eta XIX. mendean genero lesbikoa ez zen aparteko genero bat eratzeko bezainbat garatu Ingalaterran, emakume idazle eta saiakeragile lesbianek, hala nola [[Vernon Lee|Vernon Leek]] -naturaz gaindiko fikzioko idazlea-, batzuetan lesbianak aipatzen zituzten beren testuetan, edo, Vernon Leeren maitale [[Amy Levy]]<nowiki/>k bezala, emakumeentzako maitasun poemak idazten zituzten.<ref>{{Cite web|izenburua=Violet Paget Archives – The Paris Review|url=https://www.theparisreview.org/blog/tag/violet-paget/}}</ref> Beste batzuek ezkutuan idazten zuten. 1806an hasita, [[Anne Lister]] lurjabe eta alpinista ingelesak hogeita hamalau urtez jardun zuen bere egunkari intimoak osorik idazten, bere harreman lesbikoen eta sedukzio ekintzen xehetasunak barne, hizkuntza kodetuan idatzitako atal lesbikoekin. Eguneroko horiek 1980ko hamarkada arte ez zituzten argitaratu.<ref name="BBCBradford" group="p">{{Cite aldizkari|izenburua=The life and loves of Shibden Hall's Anne Lister|argitaletxea=BBC|data=25 mai 2010|url=http://news.bbc.co.uk/local/bradford/hi/people_and_places/history/newsid_8388000/8388858.stm|kazeta=[[BBC News]]}}</ref>
XXI. mendean, [[Susan Koppelman]] idazle eta erredaktore buruak ''Two Friends and Other Nineteenth Century American lesbian Stories'' izeneko antologia bat osatu zuen, non [[Constance Fenimore Woolson]], [[Octave Thanet]], [[Mary Eleanor Wilkins Freeman]], [[Kate Chopin]] eta [[Sarah Orne Jewett]]<nowiki/>en istorioak bildu zituen. Lesbianen gaien irudikapenari dagokionez, esplizitutik inplizitura doazen istorio horiei buruz, hauxe dio Koppelmanek: "Emakumeak maite dituzten emakumeei buruzko istorio gisa ikusten ditut istorio horiek, erabilitako bitarteko erromantikoen aniztasunari begiratuta; ez genuke inolako zailtasunik izango hori egiteko baldin eta elkar maite duten gizonez eta emakumeez ari bagina".
1970eko hamarkadaz geroztik literatura lesbikoan egindako ikerketek XIX. mendearen testuinguruan lesbikotzat etiketatu ez ziren harreman lesbikoak identifikatu zituzten, intimitatearen eta sexualitatearen ikuskera ezberdinak tarteko. Adibidez, [[Christina Rossetti]]<nowiki/>ren ''[[Goblin market and other poems|Goblin market]]'' 1862ko poema kontakizun lesbiko gisa irakurri zuten, nahiz eta berau ahizpatasunezko maitasun kontakizun gisa agertu. Ikerketak [[Wilkie Collins|Wilkie Collinsen]] ''The Woman in White'' eleberriko (1859) Marian Halcombe bezalako pertsonaien potentzial lesbikoa ere identifikatu zuen. Marian maskulinotzat eta erakargarritasun gutxikotzat deskribatua zen, eta eleberriaren gaian erakutsitako motibazio nagusia Laura Fairlie bere ahizpa ertainarenganako maitasuna zen.
Gainera, ikertzaileak [[Queer|''queer'']] ikuspegitik irakurri izan dituzte [[Charlotte Brontë|Charlotte Brontëren]] eleberriak, batez ere ''Shirley'' eta ''Villette'', non emakumezko pertsonaia nagusiek harreman estuak -nahiz eta obsesiboak- dituzten besteekin. Brontë bera Ellen Nussey lagunarekin maiteminduta egon zitekeela ere espekulatu izan dute batzuek; [[Vita Sackville-West|Vita Sackville-Westen]] iritziz, bi emakumeen arteko gutunak "maitasun-gutunak dira, maitasun purua eta sinplea".<ref group="p">{{Cite web|izenburua=Was Charlotte Brontë Gay?|egilea=Deborah Lutz|data=16-06-2015|url=https://www.out.com/art-books/2015/6/16/was-charlotte-bronte-gay|accessdate=31-10-2020}}.</ref>
Unibertsitate-ikasleek ere amodio lesbikoen aztarnak bilatu izan dituzte [[Emily Dickinson]] poetarengan, bere koinatu Susan Gilbertekin izandako harremanean, eta aukera horrek Dickinsonen maitasun-poema askoren irakurketa queera egitera bultzatzen du.<ref group="l">Mason, Janet. "The American Sappho: In Pursuit of a Lesbian Emily Dickinson". ''Harrington Lesbian Fiction Quarterly'', 3(3), septembre 2002, {{P.|91}}.</ref>
Michael Field izengoitia erabili zuten [[Katherine Bradley]] eta [[Edith Cooper]] emakume britainiarrek, elkarrekin poesia eta poema dramatikoak idazteko. Katherine Edithen izeba zen, eta elkarrekin bizi izan ziren, maitale gisa, 1870etik zendu ziren arte, bata 1913an eta bestea 1914an. Beren poesiak bien maitasuna zuen maiz idazgai, eta ''Whym'' ''Chow'' beren txakurrarentzat poema liburu bat ere idatzi zuten.
=== 1900etik 1915era: Larrialdia ===
[[Fitxategi:Natalie_Barney_in_Fur_Cape.jpg|thumb| [[Natalie Clifford Barney|Natalie Barneyk]] Parisen saloi bat zuen XX. mendearen hasieran; egile lesbikoak joaten ziren bertara.]]
XX. mendearen hasieran, Parisen, komunitate lesbiko bat sortu zen, gero eta ikusgarriagoa bilakatu zena. [[Natalie Clifford Barney|Nathalie Barney]] eta [[Gertrude Stein]] bezalako lesbianek antolatutako literatur-saloietan biltzen ziren, besteak beste. Komunitate hark frantsesez eta ingelesez ekoizten zituen lanak: [[Djuna Barnes|Djuna Barnesen]] ''Le Bois de la nuit'', Liane de Pougyren ''Idylle Sapphique'', [[Renée Vivien|Renée Vivienen]] poemak, Barneyren epigramak, Steinen olerkiak eta obrak. Laure Muratek ohartarazi zuenez, nahiz eta argitalpen horiek XIX. mendean ezarritako kodeak erabiltzen zituzten (erromantze lesbikoak emakume heroien heriotzarekin amaitzen dira, lesbianismoa [[Damnazio|kondenatzat]] hartuta), haustura ontologikoa markatzen zuten, lesbianismoa ez baitzuten jadanik gizonek idazten, lesbianek eurek baizik.
Filiazio horrek ez zuen diskurtsoaren erradikaltasuna eragotzi: Barneyren idatziak, Vivien maitalearenak bezala, heterosexualitateari egindako kritika bortitzek markatu zituzten.
[[Radclyffe Hall|Radclyffe Hallek]] ere denbora igarotzen zuen Parisen, Barneyren saloian. Badirudi Barney bera erabili zuela eredu gisa ''Le Puits de Solitude'' eleberriko pertsonaia bat eraikitzeko''.''
=== 1915etik 1940ra: Lehen Urrezko Aroa ===
XX. mende hasierako idazle garrantzitsua zen [[Nobuko Yoshiya]] idazle japoniarra; emakume gazteen arteko maitasun istorio bizi bati buruzko istorioak idatzi zituen. Hala ere, bere idazkiak libreki zabal zitezkeen, deskribatutako erlazio bat bera ere ez baitzen egiaz gertatzen.<ref name="Early Fiction" group="u">{{Cite aldizkari|abizena=Suzuki|izenburua=Writing Same-Sex Love: Sexology and Literary Representation in Yoshiya Nobuko's Early Fiction|orrialdeak=575|izena1=Michiko|data=août 2006|url=http://journals.cambridge.org/action/displayAbstract;jsessionid=419D6C9B25191554B1DBD61007F71527.tomcat1?fromPage=online&aid=857000|kazeta=The Journal of Asian Studies|liburukia=65|alea=3|doi=10.1017/S0021911806001148}}</ref>
1923an, [[Elsa Gidlow]]<nowiki/>k (Ingalaterran jaioa) argi eta garbi lesbikoa zen lehen poesia liburua argitaratu zuen Estatu Batuetan, ''On a Grey Thread'' izenekoa.<ref>{{Cite web|abizena=Rumble|izenburua=Publishing Elsa: Will Ransom's Grey Thread|argitaletxea=American Printing History Association|izena1=Walker|data=21 mars 2016|url=https://printinghistory.org/gidlow-ransom/|lana=Printing History|accessdate=3 juin 2018}}</ref><ref>{{Cite web|abizena=Troy|izenburua=How the American Sappho Published the First Book of Lesbian Love Poetry|izena1=Gil|data=9 décembre 2017|url=https://www.thedailybeast.com/how-the-american-sappho-published-the-first-book-of-lesbian-love-poetry|accessdate=3 juin 2018}}</ref> 1926an, [[New York|New Yorken]], [[Eva Kotchever|Eva Kotcheverrek]] (Polonian jaioa), [[Greenwich Village|Greenwich Villageko]] ''Eve's Hangout'' kafe lesbikoaren jabeak, ''Lesbian Love'' bilduma idatzi zuen. Liburu hura idaztegatik espetxeratu egin zuten, eta, ondotik, kanporatu.<ref>{{Cite web|abizena=Rabinowitz|izenburua=Holocaust Museum LA to Present THE DARING LIFE AND DANGEROUS TIMES OF EVE ADAMS|izena1=Chloe|url=https://www.broadwayworld.com/los-angeles/article/Holocaust-Museum-LA-to-Present-THE-DARING-LIFE-AND-DANGEROUS-TIMES-OF-EVE-ADAMS-20210607|accessdate=2022-07-11}}</ref>
[[Fitxategi:The_Well_Of_Loneliness_by_Radclyffe_Hall_-_Permabooks_P112_1951.jpg|ezkerrera|thumb| Radclyffe Hallen 1928ko ''Le Puits de solitude'' eleberriak zentsura-arazoak izan zituen Estatu Batuetan eta Erresuma Batuan.]]
[[Radclyffe Hall|Radclyffe Hallen]] ''The Well of Loneliness'' eleberria (1928) da tematika lesbikoa aitortu zaion ingelesezko lehen eleberria, eta Britainia Handian hainbat hamarkadatan debekatuta egon zen. Estatu Batuetan, eleberri horrek lortu zuen zentsura legala saihestea New Yorken eta Estatu Batuetako Nazioarteko Merkataritza Auzitegian.<ref>{{Cite web|abizena=Smith|izenburua=Lesbian novel was 'danger to nation'|izena1=David|data=1 janvier 2005|url=https://www.theguardian.com/uk/2005/jan/02/books.gayrights|accessdate=16 mars 2017}}</ref><ref>{{Cite web|abizena=Machlin|izenburua=Banned Books Week: The Well of Loneliness by Radclyffe Hall|izena1=Sherri|data=26 septembre 2013|url=https://www.nypl.org/blog/2013/09/26/banned-books-week-well-loneliness|accessdate=16 mars 2017}}</ref>
[[Virginia Woolf|Virginia Woolfek]] 1928an argitaratu zuen ''[[Orlando (eleberria)|Orlando]]'' eleberria, genero-arauak hausten zituen poeta baten istorioa kontatzen duena. Bere maitale [[Vita Sackville-West|Vita Sackville-Westengan]] inspiratzen da eleberri hau, eta 70eko hamarkadan testu subertsibo lesbiko gisa berrikusi zen.<ref>{{Cite web|abizena=Popova|izenburua=How Virginia Woolf’s Orlando Subverted Censorship and Revolutionized the Politics of LGBT Love in 1928|izena1=Maria|data=11 octobre 2013|url=https://www.brainpickings.org/2013/10/11/virginia-woolf-orlando-lesbian-readings/}}</ref>
1930eko, 1940ko eta 1950eko hamarkadaren hasierako AEBetako literatura gehienak bizitza lesbikoa tragedia gisa aurkezten zuen, pertsonaia nagusiaren suizidioarekin edo heterosexualitatera bihurtuta amaitzen zena. Asmo tragiko horiek eskatzen zituzten agintariek, testua lizun ez deklaratzeko.<ref name="ReferenceA">Gallo, {{P.|67}}</ref> Hala, ''The Stone Wall'', 1930ean Marie Casal ezizenarekin argitaratutako zoritxarreko amaiera duen autobiografia lesbikoa da lehen autobiografia lesbikoetako bat.
1939tik aurrera, [[Frances V. Rummel|Frances V.]] [[Frances V. Rummel|Rummel]] Stephens Collegeko hezitzailea eta frantseseko irakasleak ''Diana: A Strange Autobiography'' argitaratu zuen, ongi amaitzen den lehen autobiografia esplizituki lesbikoa, non bi emakumek elkarrekin zoriontsu amaitzen duten. Autobiografia horrekin, ohar hau argitaratu zen: "Emakume editoreek berariaz nahi dute ulertzea egiazko istorio bat dela, irakurketa publiko baten esparruan bere generoko lehena". Literatur kritikariek “fikzio” gisa deskribatu zuten autobiografia hori. [[Jane Auer|Jane Bowlesen]] eleberri bakarrak, ''[[Two Serious Ladies]]'', 1943an argitaratua, burgesiako emakume baten eta Panamako portu bateko prostituta baten arteko maitasun istorio bat kontatzen du.<ref>{{Cite web|izenburua=The Madness of Queen Jane|data=12 juin 2014|url=http://www.newyorker.com/books/page-turner/the-madness-of-queen-jane}}</ref><ref>{{Cite web|abizena=Miller|izenburua=Historical Dictionary of Lesbian Literature|argitaletxea=Scarecrow Press|izena1=Meredith|data=27 mars 2017|url=https://books.google.com/books?id=xPIpPaM5EkEC&pg=PA110&lpg=PA110&dq=lesbian%20literature%2021st%20century&source=bl&ots=LfYYaWfUl9&sig=zESSFinijoMzHZejUeIHk_bb4MM&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjnjZTA4bvRAhUJjVQKHUpTAxwQ6AEIUzAI#v=onepage&q=lesbian%20literature%2021st%20century&f=false}}</ref>
[[Tereska Torrès]] erresistenteak, [[Charles de Gaulle|Charle de Gaulle]] Jeneralaren [[Frantziar Indar Askeak|Frantziako Indar Askeetan]] Londresen kontratatu zuenak, bere oroitzapenak ''Women's'' ''Barracks''-en argitaratu zituen (1950), Bigarren Mundu Gerrako emakume borrokalarien bizitzaren testigantza.<ref>{{Cite web|izenburua=Décès de la résistante et femme de lettres Tereska Torrès|data=2012-09-26|url=https://www.lexpress.fr/culture/livre/deces-de-la-resistante-et-femme-de-lettres-tereska-torres_1166366.html}}</ref>
[[Francoren diktadura|Espainia]] [[Frankista|frankistaren]] garaian, [[Elena Fortún|Elena Fortun]] idazleak (1885-1952), haur-literaturan espezialista zenak, Celia gaztearen ''queer'' pertsonaiarekin, ''Oculto sendero'' eleberri autobiografikoa idatzi zuen, diktadura-garaian zentsuratua eta gaur berraurkitua.<ref>{{Cite web|izenburua=University of Exeter|url=http://www.exeter.ac.uk/news/homepage/title_846194_en.html}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|abizena=Lindo|izenburua=Elena, la mujer olvidada|izena1=Elvira|data=2017-01-28|url=https://elpais.com/cultura/2017/01/27/actualidad/1485534991_128796.html|kazeta=El País|issn=1134-6582}}</ref> Eleberriak, besteak beste, [[Matilde Ras|Matilde Rasekin]] izan zuen harremana aipatzen du, eta [[Victorina Durán|Victorina Duranek]] sortutako Madrilgo zirkulu safikoaren antolaketa.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Moreno-Lago|izenburua=Indicios y espacios literarios para la reconstrucción del círculo sáfico madrileño en las obras de Elena Fortún, Rosa Chacel y Victorina Durán|orrialdeak=211–236|izena1=Eva|data=2021-01-21|url=https://feminismos.ua.es/article/view/2021-n37-indicios-y-espacios-literarios-para-la-reconstruccion-del-circulo-safico-madrileno-en-las-obras-de-elena-fortun-rosa-chacel-y-victorina-duran|kazeta=Feminismo/s|alea=37|issn=1989-9998|doi=10.14198/fem.2021.37.09}}</ref>
[[Marie-Magdeleine Carbet]] (1902-1996) idazle afro-martinikarrak bere bikotekidearekin olerkiak, istorioak eta abestiak idatzi zituen, komunean zuten Carbet izengoitiaren pean, eta horrek aske egin zituen gai sentiberak arakatu ahal izateko, normalean emakumeentzat debekatuak zeudenak, sexualitatea, kasu.
=== 1950eko eta 1960ko hamarkadak: pulp fiction lesbiana ===
[[Fitxategi:Odd_Girl_Out_Cover_1957.jpg|thumb|''{{Lang|anglais|[[Lesbian pulp fiction]]}}'', Ann Bannonen ''Odd Girl out'' bezala, ezaguna izan zen 1950eko eta 60ko hamarkadetan.]]
Fikzio lesbikoa asko idatzi zen mundu anglosaxoian, [[Pulp (literatura)|pulp]] fiction literatur-motako eleberriaren iritsierarekin. Pulp lesbikoa fikziozko genero bihurtu zen, 1950eko eta 1960ko hamarkadetan, nahiz eta mota horretako egile ugari gizonezko izengoiti bat edo emakumezko luma-izen bat erabiltzen zuten gizonak izan.<ref name="Grier, Barbara 1973">Grier, Barbara (1973). ''{{Lang|en|The Lesbian in Literature}}''. [Naiad Press], 1973.</ref> Pulp lesbikoko emakume idazleetako bat -lesbiana gisa armairutik atera zena askoz geroago- [[Ann Bannon]] zen, Beebo Brinker eleberri-sortaren egilea.
[[Patricia Highsmith|Patricia Highsmithen]] ''The Price of Salt'', 1952an idatzia, amaiera zoriontsua izan zuen lehen eleberri lesbikoa izan zen. Eleberri hartan, izan ere, emakume lesbianek ez zuten depresiorik izaten, ez zioten etorkizun bakarti bati aurre egiten, eta nobela ez zen suizidio batekin edo heterosexualitatera itzultzearekin amaitzen. Highsmithen editoreak (Harper & Brothers) haren [[Eskuizkribu|eskuizkribua]] atzera bota zuen. Baina, gerora, ia milioi bat ale saldu ziren.<ref name="rich">{{Cite web|abizena=Rich|izenburua=Loving Carol|argitaletxea=[[New York (magazine)|New York]]|izena1=Frank|data=18 novembre 2015|url=http://www.vulture.com/2015/11/frank-rich-carol-invisibility-of-lesbian-culture.html|lana=Vulture|accessdate=16 mars 2017}}</ref><ref>{{Cite web|abizena=Highsmith|izenburua=Happily ever after, at last: Patricia Highsmith on the inspiration for Carol|izena1=Patricia|data=11 novembre 2015|url=https://www.telegraph.co.uk/film/carol/patricia-highsmith-price-of-salt-novel/|lana=[[The Daily Telegraph]]|accessdate=16 mars 2017}}</ref> 1990ean, Bloomsburyk berrargitaratu zuen eleberria, Patricia Highsmithen benetako izenaren pean, izenburu berri batekin: ''Carol''.
Literatura lesbiko anglofonoaren garapen harekin batera, literatura frankofonoak homosexualitatearen eta, beraz, lesbianismoaren errepresio moralaren gogortzea jasan zuen, eta, ondorioz, aurreko urteetan baino argitalpen gutxiago izan zen: [[Françoise Mallet-Joris|Françoise Mallet-Jorisek]] ''Rempart des'' ''béguines'' idatzi zuen, Nicole Louvierek ''Qui qu'en grogne'' eta [[Irène Monesi]]<nowiki/>k ''Althia''.
=== 1960ko hamarkadaren amaiera eta 1970eko hamarkada: bigarren olatu feminista ===
[[Fitxategi:Audre_Lorde.jpg|ezkerrera|thumb|[[Audre Lorde]] lesbiana, feminista eta womanistak hainbat liburu idatzi zituen, 1960ko eta 1990eko hamarkaden artean.]]
[[1970eko hamarkadako mugimendu feminista|Mugimendu feministak 1960ko hamarkadaren amaieran eta 1970eko hamarkadaren hasieran]], eta feminismo lesbikoaren eta lesbianismo politikoaren agerpenarekin batera, literatura lesbikoa politizatuagoa agertu zen. Idazkera lesbikoak bi gai zituen ardatz: literatura lesbiko bat bazela frogatzea, ez funtsezko kategoria gisa, baizik eta ikuspuntu politiko gisa; eta emakumeen askapenerako tresna gisa pentsatutako idazkiak ekoiztea.
Bi izenek erabat hankaz gora jarri dute pentsamendu lesbikoa: [[Monique Wittig|Monique Wittigek]] eta [[Audre Lorde|Audre Lordek]]. 70eko hamarkadako haien diskurtsoen argitalpenetatik, hots, Wittigen ''The Straight Mind'' eta Lorden ''Sister Outsider'' atera ziren, pentsamendu lesbikoaren bi kontsigna garrantzitsuenak. Lehenarenetik hau: "Lesbianak ez dira emakumeak", Wittigena, lesbianek patriarkatuan duten posizio bakarra azpimarratzen duena, eta bereziki nola ihes egiten dioten heterosexualitateari, zeina baita emakumeen opresioaren ezaugarri nagusia; eta bigarrenarenetik, hau: "Maisuaren tresnnek ez dute noiz maisuaren etxea deseraikiko", Lordena, [[Intersekzionalitate|intersekzionalitatearen]] oinarriak ezarri zituena, [[Patriarkatu|patriarkatua]] eta [[Arrazakeria|arrazakeriaren]] arteko lotura erakutsiz, eta, oro har, klase-, genero-, sexualitate- eta adin-banaketaren artekoa, status quo-ari eusteko xedearekin, eta emakumeek, aska daitezen, duten elkartu beharra erakutsiz.<ref group="u">{{Cite aldizkari|abizena=Chetcuti|izenburua=De « On ne naît pas femme » à « On n’est pas femme ». De Simone de Beauvoir à Monique Wittig|izena1=Natacha|data=2009-06-29|url=https://journals.openedition.org/gss/477|kazeta=Genre, sexualité & société|alea=1|issn=2104-3736|doi=10.4000/gss.477|accessdate=2023-03-05}}</ref><ref group="u">{{Cite aldizkari|abizena=Olson|izenburua=The Personal, the Political, and Others: Audre Lorde Denouncing "The Second Sex Conference"|orrialdeak=259–285|izena1=Lester C.|data=2000|url=http://muse.jhu.edu/content/crossref/journals/philosophy_and_rhetoric/v033/33.3olson01.html|kazeta=Philosophy and Rhetoric|liburukia=33|alea=3|issn=1527-2079|doi=10.1353/par.2000.0019|accessdate=2023-03-05}}</ref>
Erradikaltasun hori fikziozko lanetan topa daiteke: 1969an ''Les Guérillères'' eta 1973an ''The Lesbian Body'' argitaratu zituen Wittigek, eta mitologia lesbiko hutsaren oinarriak ezarri. Hainbat emakume frantsesek eta kanadarrek jarraitu zioten: Michèle Causse, [[Nicole Brossard]], [[Jovette Marchessault]] eta [[Louky Bersiani]]. ''The Lesbian Body'' berritzailea da, “lesbiana” hitza lehen aldiz erabiltzen baitu izenburu frankofono batean eta erregistro literario entzutetsu batean, ez azpiliteratura erotikoaren erregistroan. Lordek ''Coal'' lanarekin poesia egin zuen, eta ''Zami: A New Spelling of My Name'' lanarekin, aldiz, autobiografia. AEBetako literatura lesbiko beltzaz gain, haren filiazioak beste lesbiana beltz batzuk ere barne hartu zituen, hala nola Jewelle Gomez, Paula Gunn Allen, [[Cherrie Moraga]] eta [[Gloria Anzaldúa|Gloria Anzaldua]].
Era berean, [[Joanna Russ|Joanna Russen]] 1975eko ''The Female Man'' eleberriak lesbianak soilik bizi diren unibertso alternatibo bat deskribatzen du.
1966an, [[Violette Leduc]]<nowiki/>ek ''Thérèse et Isabelle'' eleberri lesbikoa argitaratu zuen.
1965ean, [[May Sarton]]<nowiki/>en ''Mrs. Stevens Hears the Mermaids Singing'' eleberria argitaratu zutenean, eleberrigilea beldur izan zen lesbianismoari buruz modu irekian idazteak ez ote zion balioa kenduko bere lanari. Hau azaldu zuen: “Homosexualitatearen beldurra hain da handia, non ausardia behar izan baitut ''Mrs. Stevens Hears the Mermaids Singing'' idazteko, sexuaren maniakoa, mozkortia, botikazalea, edo, era batera edo bestera, higuingarria ez den emakume homosexual bati buruzko eleberria idazteko, errukigarria, nazkagarria, sentimendurik gabea ez den emakume homosexual bati buruzko erretratua egiteko".
[[Maureen Duffy]] da bere burua lesbiana gisa aurkeztu zuen lehen eleberrigile garaikidea; 1966ko ''Microcosm'' liburuan, taberna lesbikoen azpikultura aztertu zuen.<ref name="theguardian.com" group="p">{{Cite web|abizena=Bindel|izenburua=A literature of our own|izena1=Julie|data=7 août 2008|url=https://www.theguardian.com/books/2008/aug/08/gayrights.gender}}</ref>
Garai hartako eleberri autobiografikoan aitzindaria izan zen [[Rita Mae Brown]]<nowiki/>en ''Molly Melo'' (1973) [[Eleberri pikaresko|eleberri pikareskoa]]; bestseller bihurtu zen.
1970eko hamarkadan ere izan ziren edizio feministen eta LGBTen argitaletxeak, Naiad Press kasu, eta lesbianen lanak argitaratu zituzten ''Sinister Wisdom'' eta ''[[Conditions]]'' literatur aldizkariak, besteak beste. [[Adrienne Rich]] eta [[Judy Grahn]] ziren garai hartako poeta eta intentzionista garrantzitsuak. Alma Routsongen ''Patience and Sarah'' lanak (1971n Isabel Miller luma-izenarekin argitaratua) XIX. mendeko bi emakumeren arteko maitasun-istorio bat aztertzen du, Bostongo ezkontza batean.<ref name="Busia, Abena P. A. 1993">Busia, Abena P. A. ''Theorizing Black Feminisms: The Visionary Pragmatism of Black Women'', Routledge, 1993, {{ISBN|0-415-07336-7}}, p. 225n.</ref>
=== 1970etik 1985era ===
1970eko hamarkadan literatura esplizituki gay eta lesbikoa sortu ondoren, hurrengo hamarkadetan, genero horretako lanen ekoizpena handitu egin zen. Gizon gayen eleberriak herrikoiagoak ziren bitartean, eta sarritan argitaletxe nagusien bestseller-en zerrendaren erdian kokatzen diren bitartean, literatura lesbikoak, zeina argitaletxe txikien menpe zegoen, audientzia mugatua baina errespetagarria garatu zuen. 80ko hamarkadan, generoaren aldeko feminismoaren etorrerarekin batera, literatur aldizkari lesbiko batzuk lan esplizituki erotikoetan espezializatzen hasi ziren, hala nola ''On our Backs'', 70eko hamarkadako ''[[Off Our Backs|Off our backs]]'' aldizkari feministaren erreferentzia satirikoa. 1988an, Lambda Literary saria sortu zen hainbat kategoria lesbikorekin, eta horrek LGBT literaturaren ikusgarritasuna areagotzen lagundu zuen.<ref>{{Cite web|abizena=Times|izenburua=Lambda Literary Foundation marks 25 years of LGBT writers - Gay Lesbian Bi Trans News Archive - Windy City Times|izena1=Windy City|url=http://www.windycitymediagroup.com/lgbt/Lambda-Literary-Foundation-marks-25-years-of-LGBT-writers/42961.html|accessdate=2018-08-29}}</ref>
=== 1986tik 2000ra ===
[[Fitxategi:Cristina_Peri.jpg|thumb|[[Cristina Peri Rossi]] idazle uruguaitarrak harreman lesbianen erotismoaz idatzi zuen.]]
1980tik 1990era, literatura lesbikoa hainbat generotan dibertsifikatu zen: fantasia, misterioa, zientzia fikzioa, erromantzea, eleberri grafikoak eta heldu gazteentzako literatura.
Asian, Singapurren [[Eleanor Wong (playwright)|Eleanor Wong]] antzerkigileak eta Qiu Miaojin idazle taiwandarrak harreman lesbikoei buruz idatzi zuten, Bai Lin eta Chen Ran idazle txinatarrek bezala.<ref>{{Cite web|izenburua=lesbianism in literature|argitaletxea=Encyclopedia of Contemporary Chinese Culture|egilea=Leng Lin Leung Ping-kwan|url=http://contemporary_chinese_culture.academic.ru/425/lesbianism_in_literature|accessdate=2017-06-27}}</ref> [[Aska Mochizuki]]<nowiki/>ren ''Spinning Tropics'', [[Yasunari Kawabata|Yasunari Kawabataren]] ''Edertasuna eta tristura'', [[Jun'ichirō Tanizaki|Junichiro Tanizakiren]] ''Harea mugikorrak'' (卍 Manji) eta Natsuo Kirinoren ''Mundu erreala'' dira Japoniako maitasun lesbikoa aztertzen duten eleberriak.<ref>{{Cite web|izenburua=(Japanese) Lesbian Literature Recommendations|url=http://fuckyeahlesbianliterature.tumblr.com/post/102813834509/japanese-lesbian-literature-recommendations}}</ref>
Bien bitartean, harreman edo pertsonaia lesbikoak barne hartzen dituzten ingeles hizkuntzako eleberriek sari nazionalak irabazten jarraitu zuten, eta kritikaren txaloak eragin zituzten, hala nola [[Alice Malsenior Walker|Alice Malsenior Walkerren]] ''Purpura kolorea'' (1982), Dorothy Allisonen ''Bastard out of Carolina'' (1992), Michael Cunninghamen ''The Hours'' (1998), [[Sarah Waters]]<nowiki/>en ''Fingersmith (2002)'' eta [[Carolyn Parkhurst]]<nowiki/>en ''Lost and found'' (2006).<ref>{{Cite web|abizena=Savage|izenburua=Carolyn Parkhurst: ''Lost and Found''|izena1=Guy|data=30 septembre 2006|url=http://mostlyfiction.com/humor/parkhurst.htm|accessdate=20 mai 2014}}</ref>
=== XXI. mendea ===
XXI. mendean, literatura lesbikoa eskubide osoko genero gisa azaleratzen da [[mintzaira]] arabiera duten herrialdeetan, eta [[Elham Mansour]]<nowiki/>ren ''Ana Hiya Anti'' (''Ni zu naiz'') gisako eleberrriak, esaterako, bestseller bihurtzen dira.<ref>{{Cite web|izenburua=The Historical Context and Reception of the First Arabic-Lesbian Novel, I Am You, by Elham Mansour|argitaletxea=Brunel University London|egilea=Samir Habib|url=https://www.brunel.ac.uk/__data/assets/pdf_file/0004/185872/ET53HabibEd.pdf|accessdate=2017-06-27}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=The Lesbian Subjectivity in Contemporary Arabic Literature: ‘An Absent Presence’ Disciplined by the Gaze|argitaletxea=Al-raida; Issue 138-139-140|egilea=Iman Al-Ghafari|data=2012–2013|url=http://alraidajournal.com/index.php/ALRJ/article/viewFile/89/88|accessdate=2017-06-27}}{{Apurtutako esteka|date=abendua 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>Jolanda Guardi, Female Homosexuality in Contemporary Arabic Literature in DEP, 2014, 25, Special Issue "Queerness in the Middle East and South Asia, guest editor, {{P.|17-30}}</ref> Mende honetan, halaber, arreta handiagoa eskaini zaie Afrikako literaturari eta emakume idazleei, hala nola Frieda Ekotto kamerundar eleberrigileari eta [[Ama Ata Aidoo]] ghanar idazleari.<ref>{{Cite web|izenburua=A Look at LGBT Literature in sub-Saharan Africa|data=6 avril 2012|url=http://www.genderacrossborders.com/2012/04/06/a-look-at-lgbt-literature-in-sub-saharan-africa/}}</ref><ref>Miller, {{P.|3}}</ref><ref name="Diabate">{{Cite aldizkari|abizena=Diabate|urtea=2010|izenburua=From Women Loving Women in Africa to Jean Genet and Race: A Conversation with Frieda Ekotto|orrialdeak=181–202|abizena2=Ekotto|izena1=Naminata|izena2=Frieda|url=https://www.academia.edu/1042121/From_Women_Loving_Women_in_Africa_to_Jean_Genet_and_Race_A_Conversation_with_Frieda_Ekotto|kazeta=Journal of the African Literature Association|liburukia=4|alea=1|accessdate=26 avril 2013}}</ref>
Mexikon ere sumatu zen XX. mende amaierako feminismoaren eragina, baita LGBT lanen onarpen handiagoa ere, Nancy Cardenas, [[Magaly Alabau]], [[Mercedes Roffe]] eta beste poeta lesbikoen sarrerarekin. Argentinan eta Uruguain, [[Alejandra Pizarnik]] eta [[Cristina Peri Rossi|Cristina Peri Rossik]] erotismo lesbikoa eta gai artistiko eta soziopolitikoak uztartzen dituzte euren lanetan <ref>Bonnie Zimmerman, Encyclopedia of Lesbian Histories and Cultures, Routledge, Aug 21, 2013, {{P.|439}}</ref>
2006an kaleratutako ''Babyji'' lanarekin, Abha Dawesar emakume indiar eleberrigileak Stonewall sari bat eta Lambda literary sari bat jaso zituen.
== Generoaren arabera ==
=== Poesia ===
* Txus Garcia (1974-), poeta katalana.<ref>{{Cite web|abizena=Pozo|izenburua=Txus García: “Nadie es totalmente hombre o mujer. Es un constructo social”|izena1=Alicia Avilés|data=2018-09-01|url=https://www.eldiario.es/castilla-la-mancha/txus-garcia-nadie-totalmente-constructo_1_1957857.html}}</ref>
* [[Renée Vivien]], frantses esapideko poeta britainiarra
=== Komikiak, manga eta eleberri grafikoak ===
==== Komikia ====
==== Komikiak, marrazkiak eta eleberri grafikoak ====
Literatura lesbikoan oro har gertatzen den bezala, komiki lesbikoaren kategoriak emakume queer-ek emakume queer-ei buruz idazten dituzten istorio grafikoak biltzen ditu, baina baita publiko lesbikoak emakume queer-ei buruz idazten dituen istorioak ere, hala nola Jaime Hernandezen ''Locas''.
===== Historia =====
[[Fitxategi:Alison_Bechdel_at_Politics_and_Prose.jpg|thumb|[[Alison Bechdel]], bere marrazki eta [[Eleberri grafiko|eleberri]] grafikoengatik saritua, hala nola ''Fun home'', XXI. mendeko literatura lesbianaren dibertsifikazio gero eta handiagoaren isla da.]]
Trina Robbinsen ''Sandy's Coming Out'' da lehen komiki lesbikoetako bat, 70eko hamarkadan [[Wimmen's Comix|''Wimmen's'' Comix]]<nowiki/>en argitaratua. 1973an, Wimmen's Comixen ondoren, Mary Wingsek ''Come Out Comix'' argitaratu zuen autoedizioan, eta bere coming in eta coming out prozesuak kontatzen ditu, estilo koloretsu eta teknikoki sinplean, luzaz [[punk]], [[Anarkofeminismo|anarkofeminismoa]], [[riot grrl]] eta, oro har, ''queer comics'' mugimenduetan eragin zuena. 1980an, Howard Crusek ''Gay Comix'' sortu zuen, LGBT artistek parte hartzen zuten komiki saila, besteak beste, Mary Wingsek eta Roberta Gregoryk. Argitalpen horiek ''underground'' izaten jarraitzen dute, Comics Code Authority erakundeari esker. Komikiak arautzen ditu erakunde horrek Estatu Batuetan, eta, 1989ra arte, debekatu egin zuen pertsonaia gay eta lesbianak esplizituki errepresentatzea.
Gay Comixek eragin handia izan dute [[Alison Bechdel|Alison Bechdelengan]]: 1983tik 2008ra idatzi zuen ''Dykes to Watch Out For'', komiki lesbikoen monumentu nagusia; queer talde baten bizitza kontatzen du, AEBetako hiri ertain batean; XXI. mendearen hasierako AEBetako bizitza lesbikoaren testigantza garrantzitsua da. Komiki hori nazioartera zabalduta, lesbianen komunitatearen batasun-objektu bihurtu zen, Estatu Batuetatik harago.
1990eko hamarkadan, kontrakulturako komiki lesbikoek agertzen jarraitu zuten; Diane DiMassak ''Hothead Paisan'' argitaratu zuen, superheroien generoaren bertsio berria, zeinaren emakumezko heroia terrorista hiltzaile lesbiana bat den.
Alison Bechdelek 2006an ''Fun Home'' argitaratzeak inflexio puntu bat markatu zuen komiki eta nobela grafiko lesbikoan. Bechdelen indarra da erakustea bere bizitzan lesbianismoa zentrala dela, berak munduari begiratzeko eta munduak bera pertzibitzeko modua dela. XXI. mendearen hasieran, komiki lesbikoen ospea areagotu egin da, nahiz eta oraindik gizonak diren nagusi komunikabideetan.
Bechdelez gain, [[Jennifer Camper]], [[Nicole J.Georges]], [[Sarah Leavitt]], [[Diane DiMassa]], [[Erika Moen]], [[Ariel Schrag]] eta [[Mariko Tamaki]] dira komiki lesbikoen egile estatubatuar nagusiak. Ameriketako Estatu Batuetatik kanpo, [[Ilana Zeffren]] eta [[Katrin Kremmler]] alemaniar kartoonistak dira nazioarteko errekonozimendua duten egileak. Kremmler da, besteak beste, ''Dykes on'' ''Dykes''-en egilea, inprimatua izan aurretik online interaktiboa izateko argitaratutako komiki lesbiko bat.
===== Berjabetzea =====
===== Analisia =====
Hillary Chute literatur kritikariaren arabera, eleberri grafikoak ahalbidetzen duen konplexutasun bisualak posible egiten du adierazpen esanezina, ikusezina eta entzunezina, lesbianismoaren adierazpenarekin lotura estua duten gaiak.
==== Yuri ====
''Yuri'' (''{{Lang|en|girls' love}}'' ere deitua) da [[Japonia|Japoniako]] kultura herrikoian emakumeen arteko harreman intimoak ardatz dituen fikziozko lan mota bat, izan harreman emozionalak, sentimentalak edota sexualak. Yuri ''esu-''ren oinordeko bezala hartua da. Esu XX. mende hasierako Japoniako genero literario femeninoa da, eta puntu komun asko partekatzen dituzte. Yuri, bere horretan, 1970eko hamarkadaren hasieran manga [[Shojo|shōjo]]<nowiki/>etan agertu zen, eta, gero, hamarkadetan zehar, manga demografia guztietara zabaldu zen, eta, ondoren, manga bezalako beste medio batzuetara.
Historikoki eta gaika manga shōjoari lotuta, yuri 1970eko hamarkadaren hasieran agertu zenetik mangak zituen jomuga demografiko guztietara zabaldu zen. Landutako gaietan, joera orokor batzuk daude:{{sfn|Friedman|2014|id=Friedman 2014|p=143-147}}
Shōjoek mundu fantasiosoak edo irrealak aukeratzen dituzte, sentimendu indartsuak dituztenak, "obsesio gaiztoa" eta "neska printze xarmangarriaren" idealizazioa eragin dezaketenak. Eta ''josei-''ek, berriz, errealistagoak izan nahi dute sexu bereko bikote femeninoen arazoak jorratzean. Shōnen eta seinen, berriz, yuri erabiltzen dute “neskato inuzentearen” eta “predatzaile lesbianaren” bi figuren arteko eleberri arinak eszenaratzeko. Hala ere, yuriari soilik eskainitako aurre-argitalpen aldizkari gehienek ez diote inolako demografiari jarraitzen. Horrela, aurki daiteke bi nerabeen arteko maitasun inuzenteari buruzko manga bat, eta haren jarraipena den esplizituki sexuala den manga bat.{{sfn|Friedman|2014|id=Friedman 2014|p=143-147}}
[[Fitxategi:CroesusXIncarna.jpg|alt=Dessin manga couleur, représentant une jeune fille en uniforme scolaire noir qui enlace par surprise une autre élève.|ezkerrera|thumb|Eskolako ikasleen arteko harremanak dira ''yuri-''aren gai errepikakorretako bat.]]
Bere alter ego ''{{Lang|ja-Latn|[[yaoi]]}}'' ez bezala, non gizonen arteko sexu harremanaren irudikapen grafiko eta esplizituak arruntak diren, askoz bakanagoak dira {{Lang|ja-Latn|yuri}} munduan. Lan horietako gehienak ez dira joaten musuak edo bularretako laztana baino urrunago, “emakumeen arteko lotura espirituala” azpimarratuz.{{sfn|Nagaike|2010|loc=ch. 4|id=ejcjs ch4}}
[[Rica Takashima]] autorearen ustez, yurien mendebaldeko zaleak ez dira berberak, eta ez dute zale japoniarren gauza bera bilatzen, arrazoi kulturalak direla eta.{{sfn|Takashima|2014|id=Takashima 2014|p=117-121}} Haren arabera, mendebaldarrek yurian “elkar musukatzen duten neska politak” aurkitzea espero dute, eta japoniarrek, aldiz, nahiago dute “lerro artean irakurri eta arrasto sotilak bilatu, zeinekin iruditeria handiak egingo dituzten irudimenaren laguntzaz”. Horrek azaltzen du obren tratamenduan nolabaiteko ezberdintasuna; adibidez, mendebaldean, ''{{Lang|en|[[Sailor Moon]]}}'' yuri elementu batzuk dituen neska ''{{Lang|en|[[magical girl]]}}'' bat da, eta, Japonian, {{Lang|ja-Latn|yuri}} aldizkariek “generoaren monumentutzat” hartzen dute.{{sfn|Maser|2013|id=Maser 2013|p=66}} Izan ere, [[Sailor Moon|sailor]] ezberdinen arteko harremanak aski anbiguoak dira, irudimenari bere lana egiten uzteko eta irudimenezko bikote asko sortzeko. [[Verena Maser]] Japoniako adituak dio ''{{Lang|en|Sailor Moon}}'' yuri bihurtu zela, nahiz eta ez zen zentzu horretan sortu; normalean, zaleak dira, editoreak baino gehiago, lan bat yuri bihurtzen dutenak.{{sfn|Friedman|2014|id=Friedman 2014|p=143-147}}
Puntu honetan, Verena Maser-ek fikzio {{Lang|ja-Latn|yuri}}en eta lesbikoen arteko ezberdintasun nagusi bat ikusten du: fikzio lesbikoak, normalean, lesbiana edo [[Bisexualitate|bisexual]] diren heinean, protagonisten autoidentifikazio eta baieztapen-prozesuan interesatzen dira, eta yuria, aldiz, funtsean, isildutakoetan eta subjektibitatean oinarritzen da.{{sfn|Maser|2011|id=Maser 2011|p=67}}
=== Iruditeriaren literaturak ===
[[Fitxategi:Friston,_Carmilla_(Laura_in_bed).jpg|thumb|[[Carmilla|Carmillaren]] 1872ko ilustrazioa]]
Iruditeriaren literaturek, errealitatearekiko duten urruntasunagatik, ihes egiten diete mugei, konbentzioei, eta ondasunen narrazioaren sorkuntza ahalbidetzen dute.
Literatura horiek emakumeen arteko harremanak integratzen dituzte sorreratik; XIX. mendeko, jarraitutako eredua bikote munstro seduzitzaile/errugabe biktimari dagokio, bereziki banpiro/gizatiarrari, [[Samuel Taylor Coleridge|Samuel Taylor Coleridgeren]] ''Christabel'' edo [[Sheridan Le Fanu|Joseph Sheridan Le Fanuren]] ''[[Carmilla]]'' bezala. Lesbianismoa aitzakia da genero horretan, aitzakia ezinbestean munstro diren emakumeen boterearen aurrean estuasun maskulinoak adierazteko, aitzakia feminitate gozo eta otzana arbuiatzeko, baina autore lesbianek istorio horiek iraultzea lortzen dute: horrela, [[Lizzie Crowdagger]]<nowiki/>rek ''Une autobiographie transsexuelle (avec des vampires)'' lanean, bere pertsonaia lesbianak eta transak hiltzeari uko egiten dio, eta bizitza gainaturak eta kolektibo gisa, lesbianismoaren metafora bezala erabiltzen du banpirismoa, bizitza normala eta heterosexualaren aurkara.<ref name=":2">{{Chapitre|prénom1=Manon|nom1=Berthier|titre chapitre=Mauvais genres ; 1924 ? - 2022, écrire le lesbianisme dans les littératures de l'imaginaire|titre ouvrage=Ecrire à l'encre violette}}</ref>
1970eko hamarkadan, iruditeriaren literaturak, ''a fortiori'' lesbikoa, AEBetako argitalpenen lehia jasan zuen Frantzian, argitaletxeek nahiago baitzuten itzulpenen aldeko apustua egin, bereziki [[Joanna Russ]] eta [[Elizabeth A. Lynn]], Frantziako emakumeen alde apostu egin ordez; [[Monique Wittig]] edo [[Cathy Bernheim]] dira salbuespenak.
1990eko hamarkadatik aurrera, eta 2010eko hamarkadatik aurrera areago, LGBTI iruditeria tematikoaren lanen ekoizpena eta ikusgarritasuna garatzen da, bereziki lesbianena, edizio espezializatuetako etxeen elkarlanari esker, hala nola [[Léa Silhol]]<nowiki/>ek sortutako L’Oxymore, LGBTI konbentzio espezifikoak edo Interneteko plataformak. Bilakaera hori, aldi berean, kontakizunean lesbianismoa banalizatzeari dagokio, batetik, non heroiak harreman lesbikoan dauden, obraren asmoa eta bilbea beste nonbait egonda, baina, bestetik, baita historia mantentzeari ere, iraultza feminista baten urgentziazko beharrizana eszenaratzen duena, zeinean lesbianak abangoardia izango liratekeen, [[Wendy Delorme]]<nowiki/>ren ''Viendra le temps du feu'' obran erakusten den bezala.<ref name=":2" group="v" />
Irudimenezko literaturetan zientzia fikzioaren eta fantasiaren arteko aurkakotasunik izan da, literatura lesbiko frankofonoan alde batetik [[Michèle Causse]]<nowiki/>k eta bestetik Monique Wittigek hezurmamitua, non [[Zientzia-fikzio|zientzia fikzioa]] etorkizunera begira dagoen eta fantasiak, aldiz, [[Lesbianismoaren historia|historia lesbiko]] baten falta betetzen duen mito naturalista berriak sortuz. Literatura-ikerlari [[Manon Berthier]]<nowiki/>rek maila-diferentzia bat ikusten du, non opresio patriarkala eta lesbofoboa desnaturalizatea bilatzen den, kasu guztietan.
=== Erromantzea ===
=== Polizia-kontakizunak ===
=== Gazte-literatura ===
[[Fitxategi:Littérature_LGBTQIA+_jeunesse_à_Violette_and_Co.jpg|thumb|LGBTQIA+ gazte literatura atala,Violette and Co liburudendan, 2024ko ekainean]]
==== Neskato lesbianak ====
1956an, Flammarion jeunesse argitaletxeak ''Poulerousse'' argitaratu zuen, zeinetan usapal batek Poulerousse oiloa salbatzen duen, harekin bizitzen hasi aurretik.
1977koa da Frantzian, Italian eta Espainian gazteentzako album batean agertzen den neskato lesbianaren lehen pertsonaia: [[Adela Turin|Adela Turinen]] ''Camélia et Capucine'' lanean, non Camelia printzesak iskin egiten dion gurasoek inposatzen dioten Capucinekiko ezkontzari, gizartetik at bizitzera joateko. 2022an atera zen Anne-Fleur Multon eta Celia Housseten ''Ederra eta Piztia'', non Ederra Piztia hiltzera abiatzen den, ohartu baino lehen ezkontzatik ihes egin duten eta Piztiarekin maitemindu nahi duten neskatoak dituela liburutegian, eta, azkenean, "dama galant" gisa agertzen da.
Lesbianen pertsonaiak printzesak, maitagarriak eta emakume zaldunak dira, gehienbat. [[Sarah Ghelam]] ikerlariaren arabera, errepresentazio lesbiko miresgarria den horretara mugatzeak zaildu egiten duela emakume irakurle gazteak identifikatzea, zeinek zailtasun handiagoa izango baitute lesbianismoa haiei ere aplika dakiekeen aukera bezala har dezaten.
==== Lesbogurasotasuna ====
2024ko hasieran, Frantzian, 33 gazte-albumetan lesbianekin harremana duten pertsonaiak agertu ziren, horien artean heren bat guraso lesbianak dituzten familia moduan. Gisa horretako lehenengo familiak, 1999an lehenik, eta 2012an ondoren, animalia [[Hominoidea|antropomorfo]] gisa agertu ziren, eta ama lesbianen adibide bat barne hartzen zuten hainbat familia-konfigurazio erakutsi zituzten. Lesbogurasotasuna animalia antropomorfoen bidez errepresentatzeko zailtasunetako bat zen animalia neutroek pertsonaia maskulinoak irudikatzeko balio dutela, eta emakumaek, berriz, feminitate-markatzaileen bidez egiten ziren, hala nola ile-matazak. Beraz, konbentzio horiek zaildu egiten zuten moda lesbikoaren aldakortasuna eta butch lesbianak irudikatzea.
Guraso lesbianak dituzten giza familia baten lehen errepresentazioa guztientzako ezkontzaren aldeko legea bozkatu ondoren etorri zen, zeina homofobiaren aurkako elkarte batek eskatu baitzuen, hots, ALHERT-ek (Homofobiaren aurka jardun eta borrokatu Guztion Errespeturako Hezkuntzaren bidez). Elkarte hori haurren homofobiaren aurka borrokatzeko tresna pedagogiko gisa sortu zen, eta lesbogurasotasuna "onartu beharreko" ezberdintasun gisa aurkeztu zuen, eta ez zerbait ezdeusa bezala.
Album ugari daude guraso lesbianak dituzten familiei buruzkoak; haietako lehenengoa, ''Jean a deux mamans'', 2004an atera zen, eta bikote lesbikoan, otso antropomorfoetan, ordezkaritza heterozentratua du. 2021ean kaleratutako ''Mes deux mamans'' albumak galdera lesbofobiari erantzun behar dion lesbianen alaba bat irudikatzen du; [[Sarah Ghelam]] ohartzen da lesbofobia agertarazteak interes pedagogikoa izan badezake ere, lesbogurasoen familiak albumaren publikotik kanpo uztea ere eragin dezakeela.
=== Fikzioa heldu gazteentzat ===
==== 1970eko hamarkada ====
Rosa Guyren ''Ruby'' (1976) lanean, pertsonaia nagusia jatorri karibearreko neska gazte bat da. Beste neska batekin duen harremana deskribatzen du eleberriak.
Sasoi hartan, baziren, halaber, pertsonaia lesbianak zituzten heldu gazteentzako eleberriak, hala nola [[Sandra Scoppettone]]<nowiki/>ren ''Happy Endings Are All Alike'' (1978). Egilearen hitzetan: “Ia ez naute elkarrizketatu, eta, elkarrizketatu nautenean, ez da positiboa izan”. Aldiz, Scoppettonek mutil gayei buruz idatzitako eleberria hobeto hartu zuten.
1970eko hamarkadan argitaratutako liburuetan maiz jorratzen zen gaietako bat da homosexualitatea "fase bat" izango zen ideia, edo ez dagoela amaiera zoriontsurik lesbianentzat, eta, oro har, bizimodu zaila zeramatela.<ref name="targeted">{{Cite web|abizena=Murphy|izenburua='Targeted' young adult fiction: the need for literature speaking to gay/lesbian and African-American youth|izena1=Julia|url=http://www.crowbold.com/homepage/topic5.htm|accessdate=4 mars 2007}}</ref>
[[Fitxategi:JudyBlume2009(cropped).jpg|thumb|Judy Blume]]
School Library Journal-ek ekarria:<blockquote>“1970eko hamarkadan, batez beste, LGBTIQ gaiari buruz argitaratutako liburu bat zegoen urte bakoitzeko. Liburu aitzindari horiek ondo idatzita egon arren eta kritika positiboak izan arren, pertsonaia gayak, kasurik onenean, bigarren mailakoak ziren, edo pertsonaia heterogeneo nagusiak erakarriak eta, kasurik okerrenean, indarkeriaren, irainen edo heriotzaren biktimak (auto-istripuak dira arau). Beren orientazio homosexuala kezkaz zalantzan jartzen zuten pertsonaia gazteek, sexu bereko pertsonenganako erakarpena, beren heldutasun sexualera, heldu heterosexualetara, eramaten zituen aldi baterako fase bat zela ondorioztatzen zuten beti".</blockquote>Judy Blume 1970eko hamarkadan katalizatzaile gisa aipatzen da askotan, haur-literaturan tabutzat hartzen diren gai gehiago (homosexualitatea, adibidez) sartzeko lan egiten baitzuen.
Marion Zimmer Bradleyk luze garatu zituen genero harremanak 1962tik 1999ra argitaratutako ''Ténébreuse'' zientzia-fikzio-fantasia zikloan, non emakumeek beren independentzia konkistatu eta benetako nortasuna bilatu behar zuten, lesbiana, neutrala nahiz heterosexuala, amazonen komunitate askearen bidez, besteak beste.
==== 1980ko hamarkada ====
[[Nancy Garden]]<nowiki/>en ''Annie on my mind'' (1982) lanak elkarrez maitemintzen diren [[Bigarren hezkuntza|bigarren hezkuntzako]] bi neskatoren istorioa kontatzen du. 2000ko hamarkadan argitaratzen jarraitu zen eleberria aurrerapauso bat izan da homosexualitatearen gaian, heldu gazteentzako literaturan. Argitaletxe handienetako batek edizio koadernatu batean argitaratu zuen. Liburuan, iraunkorra den eta esploratzea merezi duen zerbait bezala ikusten da homosexualitatea, eta ez kontzeptu "finko" bat bezala.
[[Kansas|Kansasen]], kultu-ministro batek ''Annie on my mind'' erretzeko labe publiko bat antolatu zuen, liburu hori eskola bateko liburutegi bati eman ondorioz sortutako eztabaida baten karietara.<ref name="NCAC">{{Cite web|izenburua=Books in Trouble: Annie on My Mind|argitaletxea=National Coalition Against Censorship|data=mai 1996|url=http://www.ncac.org/literature/related/19960501~USA~Books_in_Trouble_2.cfm}}</ref>
==== 1990eko hamarkada ====
Hamarkada hartan zehar, gora egin zuen lesbianismoari buruz heldu gazteentzat argitaratutako eleberrien kopuruak. ''Lark in the Morning'' (1991) eta ''Good Moon Rising'' lesbianen pertsonaiak biltzen dituzten bi eleberri argitaratu zituen [[Nancy Garden|Nancy Gardenek]], eta kritika positiboak jaso zituen; liburuak ondo saldu ziren. 1994an, M. E. Kerr-ek ''Deliver Us From Evie'' argitaratu zuen, eta publikoak harrera ona egin zion: arreba lesbiana bat duen haur bati buruzkoa. Hamarkada hartan argitaratutako beste liburu batzuk: [[Stacey Donovan]]<nowiki/>en ''Dive'' (1996), [[Nina Revoyr]]<nowiki/>ren ''The Necessary Hunger'' (1997), [[Jacqueline Wooger]]<nowiki/>ren ''The House You Pass On the Way'' (1997), Bett Williamsen ''Girl Walking Backwards'' (1998, hasieran heldu gazteentzat idatzi bazen ere, arrakasta izan zuen nerabeen artean), [[Ellen Wittlinger]]<nowiki/>ren Hard Love (1999) eta [[Paula Boock|Paula Boocken]] ''Dare Truth or Promise'' (1999).
==== 2000tik aurrera ====
[[Fitxategi:Littérature_YA_lesbienne_à_Violette_&_Co.jpg|thumb|Literatura lesbiana gazte heldua Violette and Co-n, 2024ko ekainean]]
1990eko hamarkadak mugarri izan zen heldu gazteentzako eleberrietan, gai lesbikoa jorratzen duten eleberrietan, eta, 2000z geroztik, liburu horien olatu bat iritsi zen merkatura. Gai lesbikoekiko publikoaren jarrera positiboagoa zen, eta gai lesbikoak hobeto onartzen ziren.
2000n, School Library Journal-ek ''Annie on my mind'' sartu zuen XX. mendeko eragin handieneko {{Nowrap|100 liburuen}} zerrendan.<ref name="SLJ 100">{{Cite web|abizena=Staff|izenburua=One Hundred Books that Shaped the Century|argitaletxea=[[School Library Journal]]|data=1 janvier 2000|url=http://www.schoollibraryjournal.com/index.asp?layout=article&articleId=CA153035|accessdate=25 février 2007}}</ref>
Iraganean, liburu gehienek honela deskribatzen zituzten pertsona homosexualak: "Bizitza isolatua bizi dute, errealitatetik at, komunitate harrigarrikiro aktibo batean". Ondoren, liburuetan hain estigmatizatuak eta bananduak ez ziren pertsonaia gayak agertzen hasi ziren.
[[Emily M. Danforth]]-en ''The Miseducation of Cameron Post'' (2012) heldu gazteentzako eleberri herrikoiak kontatzen du konbertsio-terapia bat jarraitzera [[Montana|Montanako]] kanpaleku batera bidalitako {{Nowrap|12 urteko}} neskato baten istorioa.<ref>{{Cite web|abizena=Sittenfeld|izenburua=The Best Novel About a "De-Gaying Camp" Ever Written|izena1=Curtis|data=8 février 2012|url=http://www.slate.com/articles/double_x/doublex/2012/02/the_miseducation_of_cameron_post_by_emily_danforth_a_conversation_between_the_writer_and_novelist_curtis_sittenfeld_.single.html}}</ref> 2016an, liburuaren egokitzapen zinematografikoa filmatzen hasi zen.
Emakumeen homosexualitateari buruzko liburu gutxiago daude gizonezkoen homosexualitateari buruzkoak baino. Lesbiana eta bisexualen inguruko liburuen eskuragarritasuna 1960ko hamarkadatik hona handitu den arren, oraindik ere zaila da zuriak bakarrik ez diren pertsonaiak dituzten liburuak aurkitzea.
=== Fanfikzioak ===
Fanfikzioaren erdian, lesbianen arteko harremanak ''[[femlash]]'' izenez ezagutzen dira, hots, fan lesbianen komunitateak, kontsumitzen duten fikzio zinematografikoan eta telebistan dagoen errepresentazio falta eta errepresentazio txarrak zapuztuta daudenak. Hauek dira bikote ezagunenak: Xena / Gabrielle, ''[[xena: Warrior Princess|Xena gerlaria]]''; Buffy / Faith, ''[[Buffy the Vampire Slayer]];'' Waverly Earp / Nicole Haught'', Wynonna Earp''; Callie/Arizona, [[Grey's Anatomy|''Grey's Anatomy'']], eta Clark/Lexa, [[The 100 (telesaila)|''The 100'']].<ref name=":0" group="l" />. Aipatutakoak bezalako emakumezko pertsonaia indartsuei egiten die erreferentzia aukeraketak, baina baita lesbianak identifikatzen diren horiei ere.<ref name=":0" group="l" />
== Literaturaren inguruan ==
=== Argitaletxeak ===
==== Argitaletxe lesbianak eta gayak, LGBT ====
XX. mendearen amaierara arte, literatura lesbikoa edizio esklusiboki lesbikoak ziren zenbait argitaletxetan ardaztuta zegoen, baita [[Fandom|''fandom'']]-etan ere, zaleen online blogak.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Seajay|izenburua=The Backlash and Backlist|izena1=Carol|data=décembre 1994|kazeta=The Women's Review of Books}}</ref> Milurtekoaren hasieratik, ordea, argitaletxe lesbiko asko hasi ziren barne hartzen gizon eta emakume transen lanak, ahots [[Bisexualitate|bisexualenak]] eta [[Gay|gayenak]] eta argitaletxe nagusiek jaso ez zituzten queer-lanak. Gainera, pertsonaia eta gai lesbianak dituzten nobelak hobeto onartzen ziren ''mainstream'' izeneko edizioan.
[[Fitxategi:Elizabeth_Sims_writing_2013_photo_by_Tom_Bender.jpg|thumb|Alyson Livres-ek [[Elizabeth Sims]]<nowiki/>en (argazkian) polizia-eleberri batzuk argitaratu ditu.]]
[[Plainfield (Vermont)|Plainfieldeko]] ([[Vermont]]) Daughters, Inc. da lesbianen eta feministen liburuak argitaratzen hasi zen lehen argitaletxe lesbikoa, zeinak argitaratu baitzuen Rita Mae Brownen ''Rubyfruit Jungle''.<ref>{{Cite web|izenburua=Daughters, Inc.|data=8 août 2009|url=http://www.lesbianpoetryarchive.org/node/133|accessdate=6 juillet 2017}}</ref> Naiad Presse argitaletxeak jarraitu zion, eta Katherine V. Forrest-en ''Curious wine'' erromantze lesbikoa eta beste liburu asko argitaratu. Argitaletxea 2003an itxi zuten, {{Nowrap|31}} urteren ostean. [[Barbara Grier]] sortzailekideak Bella Books argitaletxe berriari helarazi zizkion bere liburuak eta haien kudeaketa. 2001ean sortu zen Bella Booksek Naïad Pressen katalogoa eskuratu zuen, [[Jane Rule]]<nowiki/>ren lan gehienak eta [[Karin Kallmaker]]<nowiki/>ren lan guztiak barne. Haien katalogoan 300 erromantze lesbiko, polizia-eleberri lesbiko eta erotismo lesbiko daude.
Lehen argitaletxeen artean, Spinsters Ink (hainbat alditan saldua, eta orain Bella Books-en integratua), [[Rising Tide Press]], Crossing Press, [[Kitchen Table Press]] eta [[New Victoria]] zeuden. Kasu askotan, emakume autoreek zuzentzen zituzten argitaletxe horiek, eta beren liburuak argitaletxe horiek argitaratzen zituzten, hala nola [[Barbara Wilson (writer)|Barbara Wilsonek]] Da Capo Press-en (gero Perseus Books Group-en parte izan zena) eta [[Joan Drury|Joan Druryk]] [[Spinsters Ink]]-en.
Fikzio lesbikoen 2000ko hamarkadako prentsa etxe handienak Bella Books, Bold Strokes Books, and Regal Crest Enterprises dira. Bold Strokes Books 2005ean sortu zuten, eta polizia-eleberri gay eta lesbikoak eta maskulinoak, thrillerrak, zientzia fikzioa, abentura eleberriak eta LGBTIQ generoko beste hainbat liburu argitaratu izan ditu. Katalogoak 130 izenburu ditu. Regal Crest Enterprises 1999an sortu zuten, eta 150 lan baino gehiagoko katalogoa du; eleberri lesbikoak, poliziak, liburu erotikoak, zientzia fikzioa, fantasia eta sagak argitaratzen ditu. [[Alyson Books]] LGBTIQ egileetan espezializatu zen, eta hainbat titulu lesbiko ditu.
Argitaletxe txikienen artean daude Bedazzled Ink, Bywater Books, Intaglio Publications, Sapphire Books Publishing, Supposed Crime, Ylva Publishing eta Ylva de publishing. Argitaletxe femenino batzuek fikzio lesbikoak ere argitaratzen dituzte, Firebrand Books-ek and Virago Press-ek, esaterako.
==== Editore ez-espezializatuak ====
Espezializatu gabeko editoreek, oro har, ez dute argitaratzen duten literaturaren izaera lesbikoa nabarmentzen: Paula Dumont idazle lesbianak [[Mireille Best|Mireille Besten]] lanak aipatzen ditu adibide gisa, eta Gallimard editoreak ez du izaera lesbikoa nabarmentzen. Haren ustez, editoreek hautu hori egiten dute uste dutelako kontakizun batek lesbianismoaz hitz egiten duela adierazteak irakurle heterosexualak uxatuko lituzkeela, eta irakurletza lesbikoa ez dela ekonomikoki bideragarria den liburu bat berak bakarrik egitea ahalbidetzeko bezain aberatsa.<ref name=":0" group="e" />
=== Aldizkariak ===
Literatura lesbikoan espezializatutako lehen aldizkari frankofonoa Vlasta da, kolektibo franko-quebectar batek 1983ko apirilean sortua.<ref group="p">{{Cite aldizkari|izenburua=Années 1980|egilea1=Marie-Pierre Bourgeois|data=printemps 2022|kazeta=Well Well Well|alea=4}}</ref><ref name=":4" group="u">{{Cite aldizkari|abizena=Eloit|izenburua=« Le bonheur était dans les pages de ce mensuel » : la naissance de la presse lesbienne et la fabrique d’un espace à soi (1976-1990)|orrialdeak=93|izena1=Ilana|data=2017|url=https://doi.org/10.3917/tdm.029.0093|kazeta=Le Temps des médias|liburukia=29|alea=2|issn=1764-2507|ISSN=2104-3671|doi=10.3917/tdm.029.0093|accessdate=2021-10-25}}</ref><ref group="u">{{Cite aldizkari|abizena=Mazzone|izenburua=L'Édition lesbienne: un héritage du féminisme?|orrialdeak=363–373|izena1=Fanny|data=2006-08|url=http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09639480600818532|kazeta=Modern & Contemporary France|liburukia=14|alea=3|issn=0963-9489|ISSN=1469-9869|doi=10.1080/09639480600818532|accessdate=2022-07-22}}</ref>
=== Azterketa-eremua ===
== Literatura lesbikoari buruzko txostenak ==
=== Lesbianak ===
''Lettre à l'Amazone'' lanean, [[Natalie Clifford Barney]]<nowiki/>ri eta [[Safo|Safori]] zuzendutako meditazio poetikoan, [[Marina Tsetaeva]]<nowiki/>k literatura lesbikoaren papera nabarmentzen du lesbianen artean dagoen “komunioa” agerian uzten duen espazio gisa.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Marx|izenburua=« J’ai lu votre livre »|izena1=Marion|data=2022-07-13|url=https://journals.openedition.org/glad/4362|kazeta=[[Revue GLAD!|GLAD!. Revue sur le langage, le genre, les sexualités]]|alea=12|issn=2551-0819|doi=10.4000/glad.4362|accessdate=2022-07-21}}</ref>
[[Paula Dumont]]<nowiki/>en arabera, literatura lesbikoa nekez zabaltzen da lesbianen komunitatean; izan ere, argitaletxeen hoztasunak zaildu egiten du argitaratzen duten literatura lesbikoa hala identifikatzea, hau da, literatura lesbiko gisa; [[Suzette Robichon]], Violette and Co liburu-denda lesbikoaren jabeak, literatura lesbikoari eskainitako ''Gouinement Lundi'' programan, literatura lesbikoaren bilaketa altxorraren bilaketarekin parekatzen zuen.<ref>{{Cite web|abizena=Hammé|izenburua=Littératures lesbiennes : une visibilité nouvelle ?|izena1=Juliette|data=2022-03-28|url=https://gouinementlundi.fr/2022/03/litteratures-lesbiennes-une-visibilite-nouvelle/|accessdate=2022-07-27}}</ref>
Mélanie Bourdaa ikerlariak dioenez, fanfikziozko komunitate lesbikoak, non bakoitza idazlea eta irakurlea izan daitekeen, oso lotuak daude elkarri, fanfikzioaren praktika arruntari lotutako pertenentzia sentimendu indartsu batekin.
XXI. mendearen bigarren erdian, literatura lesbikoa zabaldu eta idazten ari da aldizkari lesbikoetan, hala nola Vlasta edo Lesbia magazine (frantsesez). XXI. mendean, lesbianek Internet erabiltzen dute, bereziki sare sozialak ([[Twitter]], [[Instagram]]) eta irakurketa blogak, literatura lesbikoari balioa emateko asmoz.
=== Emakume idazleak ===
Modu irekian lesbianak diren idazleek uste dute murriztailea dela haien lanak literatura lesbiko gisa ezaugarritzea: Jocelyne François, adibidez, beldur da, bere lanak literatura lesbiko gisa ezaugarrituz gero, literatura globaletik kentzea izan daitekeela, batetik, eta, bestetik, bere irismena mugatzea, hots, bere horretan testu-lana dena narratiba lesbikoaren atzean geratzea.
Pertsonaia eta harreman lesbikoak barnebiltzen dituen literatura mendebaldeko gizarteko korronte nagusian hobeto onartua denez, literatura lesbikoarentzat kategoria ezberdin bat dagoela dudan jartzen dute zenbait idazlek eta literatur kritikarik. “Inoiz ez dut ulertu zergatik suposatzen den fikzio heterogeneoa guztiontzat dela, baina pertsonaia gay bat barne hartzen duen edo gay esperientzia bat duen zerbait queer-entzat baino ez”, dio [[Jeanette Winterson|Jeanette Wintersonek]], 1985eko ''Oranges are not the only fruit'' eleberriaren egileak.<ref name="interview">{{Cite web|abizena=Winterson|izenburua=Oranges Are Not The Only Fruit|izena1=Jeanette|data=21 mars 1985|url=http://www.jeanettewinterson.com/pages/content/index.asp?PageID=50|accessdate=20 août 2010}}</ref>
== Literatura lesbikoaren ezaugarriak ==
=== Motibo literarioak ===
==== Ura, desio lesbikoaren eta maitaleen gorputzaren metafora gisa ====
[[Marta Segarra|Marta Segarrak]] uraren, eta bereziki itsasoaren, metaforaren nonahiko presentzia nabarmentzen du, bereziki [[Renée Vivien]], Lucie Delarue-Mardrus eta [[Colette|Coletteren]] lanetan, bai maitaleen gorputza izendatzeko, bai, modu abstraktuagoan, desira lesbikoa izendatzeko.<ref name=":0" group="u"/>
==== Erotismoaren idazkera ====
Literatura lesbikoan, sakoneko joera bat baino gehiago dago, erotismoaren idazkerari dagokionez: alde batetik, emakume batzuek, bereziki 70eko hamarkadara arte, sexualitate bat deskribatzen dute, Aurore Turbiau ikerlariak “samurra eta erreboltaria” gisa kalifikatzen duena; beste batzuek, berriz, indarkeriak eta [[Kanibalismo|kanibalismoak]] zikindutako sexualitate bat idazten dute, hala nola [[Renée Vivien|Renée Vivienek]], [[Lucie Delarue-Mardrus|Lucie Delarue-Mardrusek]], [[Violette Leduc|Violette Leducek]] edo [[Monique Wittig|Monique Wittigek]].
=== Komunitate linguistikoaren arabera ===
==== Ingelesa ====
==== Alemana ====
==== Espainola ====
[[Elena Fortún|Elena Fortun]] idazleak lesbianismoaren gaia jorratzen du.
1984ko ''Acrópolis'' eleberrian, esaterako, Madrilgo Círculo Sáfico aipatu zuen [[Rosa Chacel|Rosa Chacelek]].<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Moreno-Lago|izenburua=Indicios y espacios literarios para la reconstrucción del círculo sáfico madrileño en las obras de Elena Fortún, Rosa Chacel y Victorina Durán|orrialdeak=211–236|izena1=Eva|data=2021-01-21|url=https://feminismos.ua.es/article/view/2021-n37-indicios-y-espacios-literarios-para-la-reconstruccion-d|kazeta=Feminismo/s|alea=37|issn=1989-9998|doi=10.14198/fem.2021.37.09}}</ref>
==== Frantsesa ====
=== Generoaren arabera ===
==== Erromantzea ====
Erromantze-lanak iraindu egiten dira maiz, eta erromantze lesbikoak ez dio arau horri ihes egiten; Frantzian, nagusiki, argitaletxe espezializatuek argitaratzen dute erromantze lesbikoa, izan argitaletxe lesbianak nahiz LGBT+ argitaletxeak, hala nola KTM éditions, Dans l'Engrenage edo Reines de Coeur.<ref group="p">{{Cite aldizkari|izenburua=La romance lesbienne est-elle moins frivole qu’on ne l’imagine ?|egilea1=Isabelle B. Price|data=août 2022|kazeta=[[Jeanne Magazine]]}}</ref>
== Lan aipagarriak ==
* ''Le Puits de solitude'', [[Radclyffe Hall]] (1928)
* ''Le Bois de la nuit'', [[Djuna Barnes]] (1936)
* ''The Price of Salt'', [[Patricia Highsmith]] (1952) – aka ''Carol'' (1990)
* ''Spring Fire'', Vin Packer (1952)
* ''[[Rempart des Béguines]]'', [[Françoise Mallet-Joris]] (1952)
* [[Monique Wittig|''Thérèse et Isabelle'', Violette Leduc]] (1954-1966-2000)
* [[Monique Wittig|''Ravages'', Violette Leduc]] (1955-2023)
* ''[[Chocolates for Breakfast]]'', [[Pamela Moore (author)]] (1957)
* ''[[The Beebo Brinker Chronicles]]'', Ann Bannon (1957–1962)
* ''[[Desert of the Heart]]'', [[Jane Rule]] (1964)
* [[Monique Wittig|''La Bâtarde'', Violette Leduc]] (1964)
* ''Les Guérillères'', [[Monique Wittig]], (1969)
* ''[[Patience & Sarah]]'', Isabel Miller (1971)
* ''[[Rubyfruit Jungle]]'', [[Rita Mae Brown]] (1973)
* ''[[Annie on My Mind]]'', [[Nancy Garden]] (1982)
* ''[[The Swashbuckler]]'', [[Lee Lynch (author)|Lee Lynch]] (1983)
* ''[[Oranges Are Not the Only Fruit]]'', [[Jeanette Winterson]] (1985)
* ''Memory Board'', [[Jane Rule]] (1985)
* ''[[Send My Roots Rain]]'', [[Ibis Gómez-Vega]] (1991)
* ''[[Mari-mutil handi baten bluesa|Stone Butch Blues]]'', [[Leslie Feinberg]] (1993)
* ''[[Along the Journey River]]'', [[Carole LaFavor]] (1996)
* ''[[Memory Mambo]]'', [[Achy Obejas]] (1996)
* ''Caresser le velours'', Sarah Waters (1998)
* ''Du bout des doigts'', Sarah Waters (2002)
* ''Garis Tepi Seorang Lesbian'', [[Herlinatiens]] (2003)
* ''[[Southland (novel)|Southland]]'', [[Nina Revoyr]] (2003)
* ''[[Sugar Rush (novel)|Sugar Rush]]'', [[Julie Burchill]] (2004)
* ''Ash'', Malinda Lo (2009)
== Emakume autore nabarmenak (ordena alfabetikoan) ==
{{Div col}}
* [[Sarah Aldridge]]
* [[Ann Bannon]]
* [[Natalie Barney]]
* [[Becky Birtha]]
* [[Rita Mae Brown]]
* [[Julie Burchill]]
* [[Jessie Chandler]]
* [[Abha Dawesar]]
* [[Ellen DeGeneres]]
* [[Emma Donoghue]]
* [[Sarah Dreher]]
* [[Lillian Faderman]]
* [[Katherine V. Forrest]]
* [[Jocelyne François]]
* [[Elena Fortún]]
* [[Jeanne Galzy]]
* [[Nancy Garden]]
* [[Soph Galustian]]
* [[Alicia Gaspar de Alba]]
* [[Ibis Gómez-Vega]]
* [[Nicola Griffith]]
* [[Rosa Guy]]
* [[Radclyffe Hall]]
* [[Bertha Harris]]
* [[Ellen Hart]]
* [[Kameron Hurley]]
* [[Karin Kallmaker]]
* [[Lori L. Lake]]
* [[Violette Leduc]]
* [[Carole LaFavor]]
* [[Malinda Lo]]
* [[Audre Lorde]]
* [[Lee Lynch (author)|Lee Lynch]]
* [[Ann-Marie MacDonald]]
* [[Marijane Meaker]]; publiée aussi sous les pseudonymes:
** Ann Aldrich
** Mary James
** M. E. Kerr
** Vin Packer
** Laura Winston
* [[Val McDermid]]
* [[Qiu Miaojin]]
* [[Achy Obejas]]
* [[Julie Anne Peters]]
* [[Radclyffe]] (publiée aussi sous L. L. Raand)
* [[Nina Revoyr]]
* [[Adrienne Rich]]
* [[Jane Rule]]
* [[Joanna Russ]]
* [[Sappho]]
* [[May Sarton]]
* [[Sarah Schulman]]
* [[Sandra Scoppettone]]
* [[Merry Shannon]]
* [[Gertrude Stein]]
* [[tatiana de la tierra]]
* [[Michelle Tea]]
* [[Valerie Taylor (novelist)|Valerie Taylor]]
* [[Tereska Torrès]]
* [[Wu Tsao]]
* [[Kitty Tsui]]
* [[Renée Vivien]]
* [[Ebine Yamaji]]
* [[Nobuko Yoshiya]]
* [[Sarah Waters]]
* [[Jeanette Winterson]]
* [[Monique Wittig]]
* [[Jacqueline Woodson]]
* [[Samar Yazbek]]{{Div col end}}
== Erreferentziak ==
=== Literatura lesbikoari buruzko erreferentziazko lanak ===
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
=== Bestelako argitalpenak ===
<references responsive="1" group="o"></references>
=== Unibertsitate argitalpenak ===
<references responsive="1" group="u"></references>
=== Argitalpen lesbikoak ===
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
=== Prentsa ===
<references responsive="1" group="p"></references>
=== Bestelako erreferentziak ===
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Bibliografia ==
=== Orokorra ===
* Paula Dumont, Entre femmes, t. IV, 2022 (ISBN 978-2-343-24808-0, OCLC 904241037, lire en ligne)
* Manon Bochet-Marquis, Lesbiennes et subversions des genres littéraires: pour un renouveau de la figure littéraire saphique, mémoire de master 2, Genre, littératures, cultures, Lyon, Université Lumière Lyon 2, 2021
* Paula Dumont, Entre femmes, t. III, 2020 (ISBN 978-2-343-05470-4, 2-343-05470-3 et 978-2-343-16885-2, OCLC 904241037, lire en ligne)
* Paula Dumont, Entre femmes, t. II, 2019 (ISBN 978-2-343-05470-4, 2-343-05470-3 et 978-2-343-16885-2, OCLC 904241037, lire en ligne)
* {{En}} Jodie Medd, ''The Cambridge Companion to Lesbian Literature'', Cambridge University Press, 2016
* Paula Dumont, Entre femmes, t. I, 2015 (ISBN 978-2-343-05470-4, 2-343-05470-3 et 978-2-343-16885-2, OCLC 904241037, lire en ligne)
* Myriam Robic, Femmes damnées : saphisme et poésie (1846-1889), 2012 (ISBN 978-2-8124-0604-1 et 2-8124-0604-6, OCLC 811124766, lire en ligne)
* Phyllis M. Betz, The lesbian fantastic : a critical study of science fiction, fantasy, paranormal and gothic writings, McFarland, 2011 (ISBN 978-0-7864-5885-1 et 0-7864-5885-2, OCLC 689522303, lire en ligne)
* {{En}} Meredith Miller, ''Historical Dictionary of Lesbian Literature'', Scarecrow Press, 2006
* (pt) Lúcia Facco, As heroínas saem do armário : literatura lésbica contemporânea, Edições GLS, 2003 (ISBN 85-86755-38-9 et 978-85-86755-38-5, OCLC 56192333, lire en ligne)
* {{En}} Terry Castle, ''The Literature of Lesbianism: A Historical Anthology from Ariosto to Stonewall'', Columbia University Press, 2003
* Marie-Jo Bonnet, Les Deux Amies : essai sur le couple de femmes dans l'art, Paris, éditions Blanche, 2000, 305 p. (ISBN 2-911621-94-8)
* (en) Marilyn R. Farwell, Heterosexual plots and lesbian narratives, New York University Press, 1996 (ISBN 978-0-8147-2884-0 et 0-8147-2884-7, OCLC 859686382, lire en ligne)
* François, ... Lecercle et Impr. IME), Sapho : les fictions du désir, 1546-1937, Hachette supérieur, 1994 (ISBN 2-01-019635-X et 978-2-01-019635-5, OCLC 464190228, lire en ligne)
* (en) Karla Jay et Joanne Glasgow, Lesbian texts and contexts : radical revisions, New York University Press, 1990 (ISBN 0-8147-4175-4, 978-0-8147-4175-7 et 0-8147-4177-0, OCLC 21040860, lire en ligne)
* (en) Bonnie Zimmerman, The safe sea of women : lesbian fiction, 1969-1989, Beacon Press, 1990 (ISBN 0-8070-7904-9, 978-0-8070-7904-1 et 0-8070-7913-8, OCLC 22171701, lire en ligne)
=== Ingelesezko literatura ===
* Amy Jeffrey, Space and Irish lesbian fiction : towards a queer liminality, 2022 (ISBN 978-1-000-59444-7, 1-000-59444-0 et 978-1-003-17650-3, OCLC 1314430431, lire en ligne)
* (en) Michelle Ann Abate, Karly Marie Grice et Christine N. Stamper, "Suffering Sappho!" : lesbian content and queer female characters in comics, 2022 (ISBN 978-0-367-70437-7 et 0-367-70437-4, OCLC 1263790392)
* {{En}} Devon W. Carbado, ''Black Like Us: A Century of Lesbian, Gay, and Bisexual African American Fiction'', Cleis Press, 2011
=== Frantsesezko literatura ===
* Alexandre Antolin, Une censure éditoriale : Ravages de Violette Leduc, Lyon, Presses universitaires de Lyon, 2023, 490 p. (ISBN 978-2-7297-1391-1)
* Camille Aurégan-Foucault, ''Poésie lesbienne: place d'un genre marginal dans la construction d'une identité marginale'', mémoire de master 1, Rennes, Sciences Po Rennes, 2022, 76 p. [Big Tata (page consultée le 24 mai 2023)]
* Manon Berthier, Alex Lachkar, Camille Islert, Aurore Turbiau et Alexandre Antolin, Ecrire à l'encre violette : littératures lesbiennes en France de 1900 à nos jours, Le Cavalier Bleu, 2022 (ISBN 979-10-318-0516-0, OCLC 1310155646, lire en ligne)
* Mariève Maréchal, ''Conjurer l'absence: pratiques du tiers espace dans les littératures lesbiennes francophones'', thèse de doctorat, Ottawa, Université d'Ottawa, 2018
* Jennifer Waelti-Walters, Damned women : lesbians in French novels, 1796-1996, McGill-Queen's University Press, 2000 (ISBN 978-0-7735-6857-0 et 0-7735-6857-3, OCLC 180773090, lire en ligne)
* Elisa Walter, ''Poétique de Renée Vivien: entre spiritualité et désir'', mémoire de master 1, Paris, [[Sorbona Unibertsitatea|Sorbonne Université]], 2021, 87 p. [Big Tata (page consultée le 24 mai 2023)]
=== Gaztelaniazko literatura ===
* (es) Yasmina Romero Morales et Paula Cabrera Castro, Amor impossibilis : textos y pretextos de escritoras españolas (s. XX-XXI), Alfar, 2022 (ISBN 978-84-7898-946-1 et 84-7898-946-3, OCLC 1336497390, lire en ligne)
* Laura A. Arnés, Ficciones lesbianas: literatura y afectos en la cultura argentina, Madreselva, coll. « Colección Orlando », 2016 (ISBN 978-987-3861-07-9)
* (en) Nancy Vosburg et Jacky Collins, Lesbian realities/lesbian fictions in contemporary Spain, Rowman & Littlefield Pub. Group, 2011 (ISBN 978-1-61148-021-4, 1-61148-021-3 et 1-283-05479-5, OCLC 710974715, lire en ligne)
== Ikus, gainera ==
=== Lotutako artikuluak ===
* Literatura lesbikoa
** Ameriketako Estatu Batuetako literatura lesbiko beltza
** Lambda Literary Award for Lesbian Fiction
** [[Pulp (literatura)]]
* LGBT literatura
** LGBT argitaletxea
** [[Yuri (generoa)]]
** [[Literatura homosexual|Gay literatura]]
* Homosexualitatea literaturan
** LGBT zientzia fikzioan
* [[Literatura feminista]]
* [[Literatura erotikoa|Literatura eta sexualitatea]]
== Kanpo estekak ==
==== Analisiak ====
* [http://www.lorillake.com/HerstoryPortal.html Lesbiennes Fiction Herstory] Lori L. Lake website
* [https://web.archive.org/web/20170510085146/http://gem.greenwood.com/wse/wsePrint.jsp?id=id395 ''Lesbienne de Littérature''] by Penelope J. Engelbrecht, from Women's Studies Encyclopedia, 1999, vol. 2, {{P.|852–856}}, Greenwood Press (2002) (archive)
* [http://outhistory.org/exhibits/show/lesbian-in-literature/history ''Les Lesbiennes dans la Littérature''] par Barbara Grier, 1981, (3e éd.), Naïade de la Presse, à OutHistory
* {{Cite web|abizena=Hammé|izenburua=Littératures lesbiennes : une visibilité nouvelle ?|izena1=Juliette|url=https://gouinementlundi.fr/2022/03/litteratures-lesbiennes-une-visibilite-nouvelle/}}
==== Obrak ====
* [https://www.goodreads.com/genres/lesbian-literature Littérature lesbienne], Goodreads
* [http://www.sapphirebooks.com/ Lesbienne de Littérature], Sapphire Books (lesbian books publisher, founded 2010)
* [http://www.goldencrown.org/ Lesbienne de Littérature], Golden Crown Literary Society
* [http://www.thelesbianreview.com Lesbiennes Livres], The Lesbian Review
* [https://web.archive.org/web/20170619072602/http://lesbianmysteries.com/ Lesbiennes Mystères], Bee Cliff Press (artxiboa)
* [http://lesbiansovereverything.com Lesbiennes Sur Tout] (istorio lesbianak eta plataforma)
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Literaturaren historia]]
[[Kategoria:Literatura]]
[[Kategoria:Lesbianismoa]]
[[Kategoria:LGTB saiakerak]]
9xfwruiwxbklhzssu9jpzz3wm1wh8ki
10005936
10005935
2024-12-20T15:42:13Z
Lainobeltz
56334
10005936
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Literatura lesbikoa''' literaturaren azpigenero bat da, eta ikuspuntu lesbiko batetik jorratzen ditu gaiak eta idatziak. Poesia, antzerkia eta [[:kategoria:Fikziozko lesbianak|pertsonaia lesbianak]] ardatz dituzten eleberriak eta [[Eleberri grafiko|eleberri grafikoak]] biltzen ditu, eta interes lesbikoko gaiei buruzko ez-fikzioa da, oro har. Kategoria honetan kokatzen diren fikziozko lanak mota guztietakoak izan daitezke, hala nola fikzio historikoa, [[Zientzia-fikzio|zientzia fikzioa]], fantasia, horrorea eta erromantzea, eta publiko gazte, nerabe edo helduarentzat egiten dira.
Literatura lesbikoaren perimetro zehatza zein den eztabaidagai bada ere, autoreen identitatearen, kontakizunen harreraren edo jorratutako gaien arabera, bi konstante daude: gizonek eta gizonentzat idatzitako irudikapen lesbiko [[Fetitxismo sexual|fetitxistatzaileak]] baztertzea, eta idazkietan identitate lesbikoaren eraikuntza erdigunean jartzea.
Literatura lesbikoaren bilakaera lesbianismoaren onarpenaren bilakaeraren araberakoa izan da, oro har: XX. mendearen hasieran ezkutukoa, konfidentziala eta zentsuratua bazen ere, jorratutako gaiek [[Mugimendu homosexualak|LGBT]] mugimenduaren eta, oro har, feminismoaren eta, bereziki, lesbianismoaren une handien bilakaeraren araberako bilakaera izan dute. Bereziki, lesbianismoaren gaia, [[damnazio]] gisa, non kontakizuna heroien heriotzarekin amaitzen den, ezabatu egiten dira tokia uzteko istorio zoriontsuei (erromantzeak, haur eta heldu gazteentzako literatura), ingurune lesbikoaren politizazioarekin lotura sendoa mantenduz.
== Definizioa ==
Literatuta lesbikoaren esparrua eztabaidagaia da: emakume idazleen identitatea, jorratutako gaiak, eta publikoa, objektiboa nahiz erreala, dira haren inguruak definitzeko erabilitako hiru irizpideak.
''Écrire à l'encre violette - Littératures lesbiennes en France de 1900 à nos jours'' (Tinta morez idaztea - Lesbianen literaturak 1900etik gaur egunera arte Frantzian) lana egiten aritu diren ikertzaileek 2022an ziotenez, literatura lesbikoa ez dute emakume idazle lesbianek soilik idazten, badira beste emakume batzuk ere, modu irekian [[Bisexualitate|bisexualak]] eta [[Pansexualitate|pansexualak]] direnak, presio sozial lesbofoboarengatik sexu-joera zehaztu gabe ezkontza heterosexualera jotzen dutenak. Aitzitik, ikerlari horientzat ez da pertinentea literatura lesbikoan sartzea, emakume idazle lesbianak izanagatik, haien lanetan ez dihardutenak emakumeen arteko harremanez, hala nola [[Marguerite Yourcenar]].
Literatuta lesbikoaren beste ikuskera batzuk gehiago zentratzen dira landutako gai literarioetan emakume idazleen identitatean baino. Hala, ''[[:fr:La_Pensée_straight|La Pensée straight]]'' lanean (1992), [[Monique Wittig]] idazle eta margolari lesbianak [[Marcel Proust|Marcel Prousten]] ''[[À la recherche du temps perdu]]'' eta [[Djuna Barnes|Djuna Barnesen]] ''Le Bois de la nuit'' literatura lesbikoaren parte ditu, bi lan horiek lesbiana eta emakumea baitarabiltzate unibertsaltasunerako abiapuntu gisa. name=":0">{{Cite aldizkari|abizena=Segarra|izenburua=Pour une généalogie de la littérature lesbienne française|izena1=Marta|data=2019-12|url=http://rua.ua.es/dspace/handle/10045/100417|kazeta=Feminismo/s|alea=34|issn=1696-8166|doi=10.14198/fem.2019.34.04|accessdate=2022-07-22}}</ref> [[Marilyn R. Farwell|Marilyn R.Farwell]] literatura irakasleak ''Heterosexual Plots & Lesbian Narrative'' lanean (1996) proposatzen du literatura lesbikoa definitzea narrazio heterosexualaren hiru zutabeetako bat bera ere errespetatzen ez duten kontakizunen multzo gisa, hau da, maitasun harreman heterosexualak, emakumeen pasibotasunaren aurka dauden gizonen jarduera eta emakumeen bakartzearen aurka dauden harreman sare maskulinoen presentzia.<ref>{{Cite web|abizena=d'Épinglé·es|izenburua=Sarah Ghelam — Où sont les lesbiennes ?|izena1=L'équipe|url=https://epinglez.hypotheses.org/934|accessdate=2021-09-01}}</ref> Beste ikerlari batzuek, hala nola [[Terry Castle]]<nowiki/>k, [[Elizabeth Meese]]<nowiki/>k edo [[Susan Lancer|Susan Lance]]<nowiki/>k, jorratutako ikuspuntuan oinarritutako literatura lesbikoaren definizio bat proposatzen dute.
Alderantziz, lanen edukia irizpide erabakigarria izan daiteke, halaber, obrak literatura lesbikotik baztertzeko. 2019an, [[Marta Segarra]] genero eta literatura frankofonoko ikerlariak baztertu egin zituen lesbianismoa inmoral eta kriminal gisa aurkezten duten istorioak, baina ''[[À la recherche du temps perdu]]'' lanak eztabaida eragin zuen: ''Écrire à l'encre violette''-eko emakume ikertzaileentzat, ez baita literatura lesbikoa; izan ere, haientzat, lesbianismoa aitzakia baizik ez baita errealitatean [[homosexualitate]] maskulinoaz jarduteko.<ref name=":0" group="u"/> Aldiz, [[Laure Murat]] historialari eta idazlearen edo Wittigen iritziz, subjektu lesbikoa sarrera puntu gisa planteatu behar da gero unibertsalizatzeko, ikerketak subjektu lesbikoaren eraikuntza formal eta autonomo bat planteatzeko.
Literatura lesbikoaren definizioaren konstante bat da baztertzea ikusle gizonezkoentzat idatzitako harreman lesbikoak ''fetitxizatzen'' dituzten fikzio ''voyeuristak''; hala ere, ez dago itxita [[Begirada maskulino|begirada maskulinoarekiko]] mendetasunaren eta lesbianek lesbianentzat egindako sexualitate lesbikoaren adierazpen denaren arteko muga.<ref name=":0" group="u"/> Publiko''a''ren irizpideak, izan zorrotza edo izan obra benetan bereganatzen duena, ahalbidetzen du literatura lesbikoan sartzea pertsona heterosexualek idatzitako nobelak eta ''a priori'' gai lesbikorik ez duten nobelak, Anne Paulyren ''Avant que j'oublie'' eta Mathilde Forgeten ''À la demande d'un tiers,'' kasu.
[[Marta Segarra|Marta Segarrak]] hiru irizpide horien sintesi bat proposatzen du literatura lesbikoaren definizio gisa: “Obren corpus bat da, orokorrean emakumeek idatziak, baina baita gizonek ere batzuetan, eta emakumeen arteko harreman afektibo eta homoerotikoetan jartzen dute arreta, bai edukian, bai forman”.<ref name=":0" group="u">{{Cite aldizkari|abizena=Segarra|izenburua=Pour une généalogie de la littérature lesbienne française|izena1=Marta|data=2019-12|url=http://rua.ua.es/dspace/handle/10045/100417|kazeta=Feminismo/s|alea=34|issn=1696-8166|doi=10.14198/fem.2019.34.04|accessdate=2022-07-22}}</ref> Irizpide anitzeko ikuspegia erabiltzen dute, halaber, ''Écrire à l'encre violette''-eko ikertzaileek''.''
Azkenik, [[Laure Murat]]<nowiki/>ek proposatzen du definiziorik murriztaileena: “Identitate lesbikoaren eraikuntza historikoki baimendu, landu eta egituratu izana komunean duten” lanak dira. Definizio horrek aukera ematen dio, batetik, eztabaidagai diren idatziak bertatik ateratzeko eta literatura lesbikoan sartzeari dagokionez adostasuna eragiten duten kontakizunetan zentratzeko eta, bestetik, kategoria horren dimentsio politikoa azpimarratzeko.
== Historia ==
=== Aitzindariak: emakumeen arteko maitasuna idaztea "lesbikoa" ez zenean existitzen ===
==== Sappho ====
[[Fitxategi:Godward-In_the_Days_of_Sappho-1904.jpg|thumb|[[Lesbos|Lesbosko]] [[Safo]], 1904ko pintura batean John William Godwardek irudikatua, ''[[Lesbianismo|lesbiana]]'' terminoaren jatorrian da<ref name="oed">"Lesbian", [http://dictionary.oed.com/ Oxford English Dictionary], Second Edition, 1989. Retrieved on January 7, 2009.</ref>]]
Literatura lesbikoaren funtsezko lana Lesbosko [[Safo]]<nowiki/>ren poesia da, K.A. VII. mendekoa. Lirismoa izeneko poesia musikalaren forma berri bat sortu zuen.<ref>{{Cite web|izenburua=Qui était Sappho, figure de l'Antiquité et pionnière de la poésie ?|egilea=Laure de Chantal|data=2024-03-02|url=https://www.historia.fr/personnages-historiques/biographies/qui-etait-sappho-figure-de-lantiquite-et-pionniere-de-la-poesie-2078363|accessdate=2024-07-02}}</ref> Antzinako hainbat idatzitan oinarrituta, emakume zein gizon historialariek ondoriztatu izan dute emakume gazteen talde bat Saforen esku utzi zutela, kulturalki hezi edo eraiki zitzan.<ref group="u">{{Ill|Jeannette Howard Foster}} (1985). ''Sex Variant Women in Literature'', Naiad Press. {{ISBN|0-930044-65-7}}, {{P.|18}}.</ref> Saforen poesiaren arrasto gutxi geratzen dira, baina geratzen dena poesiaren gai kutunen lekukotza da, hala nola emakumeen eguneroko bizitza, haien harremanak eta erritualak. Emakumeen edertasuna du ardatz, eta neskatoenganako maitasuna aldarrikatzen du.<ref group="u">Aldrich, Robert, ed. (2006). ''Gay Life and Culture: A World History'', Thames & Hudson, Ltd. {{ISBN|0-7893-1511-4}}, {{P.|47–49}}.</ref>
==== Erdi Aroa ====
XIII. mendean, [[Beatritz de Romans]] [[Trobairitz|trobairitzak]] abesti bat eskaini zion Andre Mariari: "Eman iezadazu, Andre Maria ederra, mesedez, izan nahi nukeen alaitasunik handiena: zugan jarri baitut nire bihotza eta nire desira, eta zugatik daukadalako nire baitan dagoen alaitasun guztia". [[Pèire Bèc|Pèire Becek]] bi emakumeren arteko sinpatiaren adierazpena ikusi bazuen hor, [[Marie-Jo Bonnet|Marie-Jo Bonnetek]] ageriko maitasunaren interpretazioa aurkitu zuen.<ref>{{Harvsp|Bonnet|2000|p=26}}.</ref>
Bonnetek trinagulazioaren gaia identifikatu zuen literatura safikoan, [[trobadore]] gisa: emakume bikoteari gizon-oztopo figura gehitzen zaio, izan etorkizuneko senarra edo autoritate-gizona (eliza edo legea).<ref>{{Harvsp|Bonnet|2000|p=27}}.</ref>
==== XVII. mendea ====
[[Fitxategi:Henriette-Julie_de_Castelnau_de_Murat.jpg|thumb|Henriette-Julie de Murat]]
XVII. mendean, mugimendu kultistak idazki galaiak eta adiskidetasun-korrespondentziak ekarri zituen, sarritan dimentsio safikoa zutenak, lengoian bederen.
Mugimenduko horretako figura nagusietako bat, [[Madame de Lauvergne]] (1620-1670) frantziar poeta, Lénodaride deitua, ezagun egin zen «Sonnet à Mademoiselle Godefroy» sonetoarengatik, [[Comédie-Française|Komedia frantseseko]] [[Marie Anne du Rieu]] aktoreari egindako maitasun-aitorpen bat: «Zu ez bazina erabat nire bihotzaren jabe...».
XVII. mendearen amaieran, [[Henriette-Julie de Murat]] frantziar anfitrioi lesbiana eta libertino gisa ezagutua zen ([[Madame de Nantiat]] eta [[Marguerite Le Fèvre de Caumartin]], [[Argensongo markesa]]<nowiki/>rekin, besteak beste), Parisen bizi zen, senarrarengandik urrun. Berak asmatutako eta bertako folkloretik ateratako maitagarrien ipuinak idazten zituen. Bere testu sofistikatuek garaiko nobela sentimental handien erara bildutako kontakizunak eskaintzen dituzte. Batez ere, 1697ko ''Contes de fées'' bildumarengatik da ezaguna, 'Le Parfait Amour', 'Anguillette' eta 'Jeune et Belle' ipuinak biltzen dituena.
==== XVIII. mendea ====
[[Fitxategi:Raucourt_dans_Médée.jpg|ezkerrera|thumb|Françoise Raucourt, [[Medea|Medean]]]]
[[Fitxategi:Plaque_Wolff_Deken_Trévoux.jpg|thumb|[[Betje Wolff]] eta [[Aagje Deken]] plaka, Treverouxen]]
XVIII. mendean zehar, [[Aagje Deken]] (1741-1804) poeta holandarrak poesia idatzi zuen, bere maitale [[Maria Bosch]]<nowiki/>ekin (?-1773) batera, eta ''Stichtelijke gedichten'' bilduma argitaratu zuen, 1775ean, Maria hil eta bi urtera. [[Betje Wolff|Betje Wolffekin]] (1738-1804) gutun-truke luzeak izan ondoren, elkarrekin bizitzen jarri ziren, eta ''Brieven'' gutunak argitaratu zituzten, [[Beverwijk|Beverwijkeko]] leinu-etxean. Gero, eleberri arrakastatsuak ere idatzi zituzten, hala nola ''Sara Burgerliart'' 1782an eta ''Histoire de monsieur Willem Leevend'' 1784 eta 1785 artean, [[Trévoux|Trévouxen]] eta [[Haga|Hagan]], Frantzian.
XVIII. mendearen amaieran, [[Comédie-Française|Comédie-Françaisen]] sozietarioa zen [[Françoise Raucourt]] (1756-1815) eder eta talentudunaren antzezpenek markatu zuten literatura. Nobleziako gizonek mantentzen zuten Raucourt, eta modu irekian lesbiana zen. 1779an, ''L'Épître à une jolie lesbienne'' epistolaren hartzailea izan zen, Mathieu-François Pidansat de Mairoberten ''[[:fr:Mémoires_secrets_pour_servir_à_l'histoire_de_la_République_des_Lettres_en_France_depuis_1762_jusqu'à_nos_jours|Mémoires secrets pour servir à l'histoire de la République des Lettres en France depuis 1762 jusqu'à nos jours]]'' lanean. Raucourtek antzerkirako idatzi zuen ''Henriette'' drama, hiru ekitalditan, 1782an.
==== XIX. mendea ====
XIX. mendearen hasieran, Wu Tsao poeta [[Txinako Herri Errepublika|txinatarra]] ospetsu egin zen maitasun lesbikoei buruzko poemengatik. Bere abestiak, Kenneth Rexroth poetaren arabera, “Txina osoan kantatzen” ziren.<ref group="o">Kenneth Rexroth, ''Women Poets of China'', New Directions Publishing, 1972, {{P.|135}}</ref>
[[Fitxategi:Anne_Lister.jpg|ezkerrera|thumb|[[Anne Lister]] diarista.]]
Nahiz eta XIX. mendean genero lesbikoa ez zen aparteko genero bat eratzeko bezainbat garatu Ingalaterran, emakume idazle eta saiakeragile lesbianek, hala nola [[Vernon Lee|Vernon Leek]] -naturaz gaindiko fikzioko idazlea-, batzuetan lesbianak aipatzen zituzten beren testuetan, edo, Vernon Leeren maitale [[Amy Levy]]<nowiki/>k bezala, emakumeentzako maitasun poemak idazten zituzten.<ref>{{Cite web|izenburua=Violet Paget Archives – The Paris Review|url=https://www.theparisreview.org/blog/tag/violet-paget/}}</ref> Beste batzuek ezkutuan idazten zuten. 1806an hasita, [[Anne Lister]] lurjabe eta alpinista ingelesak hogeita hamalau urtez jardun zuen bere egunkari intimoak osorik idazten, bere harreman lesbikoen eta sedukzio ekintzen xehetasunak barne, hizkuntza kodetuan idatzitako atal lesbikoekin. Eguneroko horiek 1980ko hamarkada arte ez zituzten argitaratu.<ref name="BBCBradford" group="p">{{Cite aldizkari|izenburua=The life and loves of Shibden Hall's Anne Lister|argitaletxea=BBC|data=25 mai 2010|url=http://news.bbc.co.uk/local/bradford/hi/people_and_places/history/newsid_8388000/8388858.stm|kazeta=[[BBC News]]}}</ref>
XXI. mendean, [[Susan Koppelman]] idazle eta erredaktore buruak ''Two Friends and Other Nineteenth Century American lesbian Stories'' izeneko antologia bat osatu zuen, non [[Constance Fenimore Woolson]], [[Octave Thanet]], [[Mary Eleanor Wilkins Freeman]], [[Kate Chopin]] eta [[Sarah Orne Jewett]]<nowiki/>en istorioak bildu zituen. Lesbianen gaien irudikapenari dagokionez, esplizitutik inplizitura doazen istorio horiei buruz, hauxe dio Koppelmanek: "Emakumeak maite dituzten emakumeei buruzko istorio gisa ikusten ditut istorio horiek, erabilitako bitarteko erromantikoen aniztasunari begiratuta; ez genuke inolako zailtasunik izango hori egiteko baldin eta elkar maite duten gizonez eta emakumeez ari bagina".
1970eko hamarkadaz geroztik literatura lesbikoan egindako ikerketek XIX. mendearen testuinguruan lesbikotzat etiketatu ez ziren harreman lesbikoak identifikatu zituzten, intimitatearen eta sexualitatearen ikuskera ezberdinak tarteko. Adibidez, [[Christina Rossetti]]<nowiki/>ren ''[[Goblin market and other poems|Goblin market]]'' 1862ko poema kontakizun lesbiko gisa irakurri zuten, nahiz eta berau ahizpatasunezko maitasun kontakizun gisa agertu. Ikerketak [[Wilkie Collins|Wilkie Collinsen]] ''The Woman in White'' eleberriko (1859) Marian Halcombe bezalako pertsonaien potentzial lesbikoa ere identifikatu zuen. Marian maskulinotzat eta erakargarritasun gutxikotzat deskribatua zen, eta eleberriaren gaian erakutsitako motibazio nagusia Laura Fairlie bere ahizpa ertainarenganako maitasuna zen.
Gainera, ikertzaileak [[Queer|''queer'']] ikuspegitik irakurri izan dituzte [[Charlotte Brontë|Charlotte Brontëren]] eleberriak, batez ere ''Shirley'' eta ''Villette'', non emakumezko pertsonaia nagusiek harreman estuak -nahiz eta obsesiboak- dituzten besteekin. Brontë bera Ellen Nussey lagunarekin maiteminduta egon zitekeela ere espekulatu izan dute batzuek; [[Vita Sackville-West|Vita Sackville-Westen]] iritziz, bi emakumeen arteko gutunak "maitasun-gutunak dira, maitasun purua eta sinplea".<ref group="p">{{Cite web|izenburua=Was Charlotte Brontë Gay?|egilea=Deborah Lutz|data=16-06-2015|url=https://www.out.com/art-books/2015/6/16/was-charlotte-bronte-gay|accessdate=31-10-2020}}.</ref>
Unibertsitate-ikasleek ere amodio lesbikoen aztarnak bilatu izan dituzte [[Emily Dickinson]] poetarengan, bere koinatu Susan Gilbertekin izandako harremanean, eta aukera horrek Dickinsonen maitasun-poema askoren irakurketa queera egitera bultzatzen du.<ref group="l">Mason, Janet. "The American Sappho: In Pursuit of a Lesbian Emily Dickinson". ''Harrington Lesbian Fiction Quarterly'', 3(3), septembre 2002, {{P.|91}}.</ref>
Michael Field izengoitia erabili zuten [[Katherine Bradley]] eta [[Edith Cooper]] emakume britainiarrek, elkarrekin poesia eta poema dramatikoak idazteko. Katherine Edithen izeba zen, eta elkarrekin bizi izan ziren, maitale gisa, 1870etik zendu ziren arte, bata 1913an eta bestea 1914an. Beren poesiak bien maitasuna zuen maiz idazgai, eta ''Whym'' ''Chow'' beren txakurrarentzat poema liburu bat ere idatzi zuten.
=== 1900etik 1915era: Larrialdia ===
[[Fitxategi:Natalie_Barney_in_Fur_Cape.jpg|thumb| [[Natalie Clifford Barney|Natalie Barneyk]] Parisen saloi bat zuen XX. mendearen hasieran; egile lesbikoak joaten ziren bertara.]]
XX. mendearen hasieran, Parisen, komunitate lesbiko bat sortu zen, gero eta ikusgarriagoa bilakatu zena. [[Natalie Clifford Barney|Nathalie Barney]] eta [[Gertrude Stein]] bezalako lesbianek antolatutako literatur-saloietan biltzen ziren, besteak beste. Komunitate hark frantsesez eta ingelesez ekoizten zituen lanak: [[Djuna Barnes|Djuna Barnesen]] ''Le Bois de la nuit'', Liane de Pougyren ''Idylle Sapphique'', [[Renée Vivien|Renée Vivienen]] poemak, Barneyren epigramak, Steinen olerkiak eta obrak. Laure Muratek ohartarazi zuenez, nahiz eta argitalpen horiek XIX. mendean ezarritako kodeak erabiltzen zituzten (erromantze lesbikoak emakume heroien heriotzarekin amaitzen dira, lesbianismoa [[Damnazio|kondenatzat]] hartuta), haustura ontologikoa markatzen zuten, lesbianismoa ez baitzuten jadanik gizonek idazten, lesbianek eurek baizik.
Filiazio horrek ez zuen diskurtsoaren erradikaltasuna eragotzi: Barneyren idatziak, Vivien maitalearenak bezala, heterosexualitateari egindako kritika bortitzek markatu zituzten.
[[Radclyffe Hall|Radclyffe Hallek]] ere denbora igarotzen zuen Parisen, Barneyren saloian. Badirudi Barney bera erabili zuela eredu gisa ''Le Puits de Solitude'' eleberriko pertsonaia bat eraikitzeko''.''
=== 1915etik 1940ra: Lehen Urrezko Aroa ===
XX. mende hasierako idazle garrantzitsua zen [[Nobuko Yoshiya]] idazle japoniarra; emakume gazteen arteko maitasun istorio bizi bati buruzko istorioak idatzi zituen. Hala ere, bere idazkiak libreki zabal zitezkeen, deskribatutako erlazio bat bera ere ez baitzen egiaz gertatzen.<ref name="Early Fiction" group="u">{{Cite aldizkari|abizena=Suzuki|izenburua=Writing Same-Sex Love: Sexology and Literary Representation in Yoshiya Nobuko's Early Fiction|orrialdeak=575|izena1=Michiko|data=août 2006|url=http://journals.cambridge.org/action/displayAbstract;jsessionid=419D6C9B25191554B1DBD61007F71527.tomcat1?fromPage=online&aid=857000|kazeta=The Journal of Asian Studies|liburukia=65|alea=3|doi=10.1017/S0021911806001148}}</ref>
1923an, [[Elsa Gidlow]]<nowiki/>k (Ingalaterran jaioa) argi eta garbi lesbikoa zen lehen poesia liburua argitaratu zuen Estatu Batuetan, ''On a Grey Thread'' izenekoa.<ref>{{Cite web|abizena=Rumble|izenburua=Publishing Elsa: Will Ransom's Grey Thread|argitaletxea=American Printing History Association|izena1=Walker|data=21 mars 2016|url=https://printinghistory.org/gidlow-ransom/|lana=Printing History|accessdate=3 juin 2018}}</ref><ref>{{Cite web|abizena=Troy|izenburua=How the American Sappho Published the First Book of Lesbian Love Poetry|izena1=Gil|data=9 décembre 2017|url=https://www.thedailybeast.com/how-the-american-sappho-published-the-first-book-of-lesbian-love-poetry|accessdate=3 juin 2018}}</ref> 1926an, [[New York|New Yorken]], [[Eva Kotchever|Eva Kotcheverrek]] (Polonian jaioa), [[Greenwich Village|Greenwich Villageko]] ''Eve's Hangout'' kafe lesbikoaren jabeak, ''Lesbian Love'' bilduma idatzi zuen. Liburu hura idaztegatik espetxeratu egin zuten, eta, ondotik, kanporatu.<ref>{{Cite web|abizena=Rabinowitz|izenburua=Holocaust Museum LA to Present THE DARING LIFE AND DANGEROUS TIMES OF EVE ADAMS|izena1=Chloe|url=https://www.broadwayworld.com/los-angeles/article/Holocaust-Museum-LA-to-Present-THE-DARING-LIFE-AND-DANGEROUS-TIMES-OF-EVE-ADAMS-20210607|accessdate=2022-07-11}}</ref>
[[Fitxategi:The_Well_Of_Loneliness_by_Radclyffe_Hall_-_Permabooks_P112_1951.jpg|ezkerrera|thumb| Radclyffe Hallen 1928ko ''Le Puits de solitude'' eleberriak zentsura-arazoak izan zituen Estatu Batuetan eta Erresuma Batuan.]]
[[Radclyffe Hall|Radclyffe Hallen]] ''The Well of Loneliness'' eleberria (1928) da tematika lesbikoa aitortu zaion ingelesezko lehen eleberria, eta Britainia Handian hainbat hamarkadatan debekatuta egon zen. Estatu Batuetan, eleberri horrek lortu zuen zentsura legala saihestea New Yorken eta Estatu Batuetako Nazioarteko Merkataritza Auzitegian.<ref>{{Cite web|abizena=Smith|izenburua=Lesbian novel was 'danger to nation'|izena1=David|data=1 janvier 2005|url=https://www.theguardian.com/uk/2005/jan/02/books.gayrights|accessdate=16 mars 2017}}</ref><ref>{{Cite web|abizena=Machlin|izenburua=Banned Books Week: The Well of Loneliness by Radclyffe Hall|izena1=Sherri|data=26 septembre 2013|url=https://www.nypl.org/blog/2013/09/26/banned-books-week-well-loneliness|accessdate=16 mars 2017}}</ref>
[[Virginia Woolf|Virginia Woolfek]] 1928an argitaratu zuen ''[[Orlando (eleberria)|Orlando]]'' eleberria, genero-arauak hausten zituen poeta baten istorioa kontatzen duena. Bere maitale [[Vita Sackville-West|Vita Sackville-Westengan]] inspiratzen da eleberri hau, eta 70eko hamarkadan testu subertsibo lesbiko gisa berrikusi zen.<ref>{{Cite web|abizena=Popova|izenburua=How Virginia Woolf’s Orlando Subverted Censorship and Revolutionized the Politics of LGBT Love in 1928|izena1=Maria|data=11 octobre 2013|url=https://www.brainpickings.org/2013/10/11/virginia-woolf-orlando-lesbian-readings/}}</ref>
1930eko, 1940ko eta 1950eko hamarkadaren hasierako AEBetako literatura gehienak bizitza lesbikoa tragedia gisa aurkezten zuen, pertsonaia nagusiaren suizidioarekin edo heterosexualitatera bihurtuta amaitzen zena. Asmo tragiko horiek eskatzen zituzten agintariek, testua lizun ez deklaratzeko.<ref name="ReferenceA">Gallo, {{P.|67}}</ref> Hala, ''The Stone Wall'', 1930ean Marie Casal ezizenarekin argitaratutako zoritxarreko amaiera duen autobiografia lesbikoa da lehen autobiografia lesbikoetako bat.
1939tik aurrera, [[Frances V. Rummel|Frances V.]] [[Frances V. Rummel|Rummel]] Stephens Collegeko hezitzailea eta frantseseko irakasleak ''Diana: A Strange Autobiography'' argitaratu zuen, ongi amaitzen den lehen autobiografia esplizituki lesbikoa, non bi emakumek elkarrekin zoriontsu amaitzen duten. Autobiografia horrekin, ohar hau argitaratu zen: "Emakume editoreek berariaz nahi dute ulertzea egiazko istorio bat dela, irakurketa publiko baten esparruan bere generoko lehena". Literatur kritikariek “fikzio” gisa deskribatu zuten autobiografia hori. [[Jane Auer|Jane Bowlesen]] eleberri bakarrak, ''[[Two Serious Ladies]]'', 1943an argitaratua, burgesiako emakume baten eta Panamako portu bateko prostituta baten arteko maitasun istorio bat kontatzen du.<ref>{{Cite web|izenburua=The Madness of Queen Jane|data=12 juin 2014|url=http://www.newyorker.com/books/page-turner/the-madness-of-queen-jane}}</ref><ref>{{Cite web|abizena=Miller|izenburua=Historical Dictionary of Lesbian Literature|argitaletxea=Scarecrow Press|izena1=Meredith|data=27 mars 2017|url=https://books.google.com/books?id=xPIpPaM5EkEC&pg=PA110&lpg=PA110&dq=lesbian%20literature%2021st%20century&source=bl&ots=LfYYaWfUl9&sig=zESSFinijoMzHZejUeIHk_bb4MM&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjnjZTA4bvRAhUJjVQKHUpTAxwQ6AEIUzAI#v=onepage&q=lesbian%20literature%2021st%20century&f=false}}</ref>
[[Tereska Torrès]] erresistenteak, [[Charles de Gaulle|Charle de Gaulle]] Jeneralaren [[Frantziar Indar Askeak|Frantziako Indar Askeetan]] Londresen kontratatu zuenak, bere oroitzapenak ''Women's'' ''Barracks''-en argitaratu zituen (1950), Bigarren Mundu Gerrako emakume borrokalarien bizitzaren testigantza.<ref>{{Cite web|izenburua=Décès de la résistante et femme de lettres Tereska Torrès|data=2012-09-26|url=https://www.lexpress.fr/culture/livre/deces-de-la-resistante-et-femme-de-lettres-tereska-torres_1166366.html}}</ref>
[[Francoren diktadura|Espainia]] [[Frankista|frankistaren]] garaian, [[Elena Fortún|Elena Fortun]] idazleak (1885-1952), haur-literaturan espezialista zenak, Celia gaztearen ''queer'' pertsonaiarekin, ''Oculto sendero'' eleberri autobiografikoa idatzi zuen, diktadura-garaian zentsuratua eta gaur berraurkitua.<ref>{{Cite web|izenburua=University of Exeter|url=http://www.exeter.ac.uk/news/homepage/title_846194_en.html}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|abizena=Lindo|izenburua=Elena, la mujer olvidada|izena1=Elvira|data=2017-01-28|url=https://elpais.com/cultura/2017/01/27/actualidad/1485534991_128796.html|kazeta=El País|issn=1134-6582}}</ref> Eleberriak, besteak beste, [[Matilde Ras|Matilde Rasekin]] izan zuen harremana aipatzen du, eta [[Victorina Durán|Victorina Duranek]] sortutako Madrilgo zirkulu safikoaren antolaketa.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Moreno-Lago|izenburua=Indicios y espacios literarios para la reconstrucción del círculo sáfico madrileño en las obras de Elena Fortún, Rosa Chacel y Victorina Durán|orrialdeak=211–236|izena1=Eva|data=2021-01-21|url=https://feminismos.ua.es/article/view/2021-n37-indicios-y-espacios-literarios-para-la-reconstruccion-del-circulo-safico-madrileno-en-las-obras-de-elena-fortun-rosa-chacel-y-victorina-duran|kazeta=Feminismo/s|alea=37|issn=1989-9998|doi=10.14198/fem.2021.37.09}}</ref>
[[Marie-Magdeleine Carbet]] (1902-1996) idazle afro-martinikarrak bere bikotekidearekin olerkiak, istorioak eta abestiak idatzi zituen, komunean zuten Carbet izengoitiaren pean, eta horrek aske egin zituen gai sentiberak arakatu ahal izateko, normalean emakumeentzat debekatuak zeudenak, sexualitatea, kasu.
=== 1950eko eta 1960ko hamarkadak: pulp fiction lesbiana ===
[[Fitxategi:Odd_Girl_Out_Cover_1957.jpg|thumb|''{{Lang|anglais|[[Lesbian pulp fiction]]}}'', Ann Bannonen ''Odd Girl out'' bezala, ezaguna izan zen 1950eko eta 60ko hamarkadetan.]]
Fikzio lesbikoa asko idatzi zen mundu anglosaxoian, [[Pulp (literatura)|pulp]] fiction literatur-motako eleberriaren iritsierarekin. Pulp lesbikoa fikziozko genero bihurtu zen, 1950eko eta 1960ko hamarkadetan, nahiz eta mota horretako egile ugari gizonezko izengoiti bat edo emakumezko luma-izen bat erabiltzen zuten gizonak izan.<ref name="Grier, Barbara 1973">Grier, Barbara (1973). ''{{Lang|en|The Lesbian in Literature}}''. [Naiad Press], 1973.</ref> Pulp lesbikoko emakume idazleetako bat -lesbiana gisa armairutik atera zena askoz geroago- [[Ann Bannon]] zen, Beebo Brinker eleberri-sortaren egilea.
[[Patricia Highsmith|Patricia Highsmithen]] ''The Price of Salt'', 1952an idatzia, amaiera zoriontsua izan zuen lehen eleberri lesbikoa izan zen. Eleberri hartan, izan ere, emakume lesbianek ez zuten depresiorik izaten, ez zioten etorkizun bakarti bati aurre egiten, eta nobela ez zen suizidio batekin edo heterosexualitatera itzultzearekin amaitzen. Highsmithen editoreak (Harper & Brothers) haren [[Eskuizkribu|eskuizkribua]] atzera bota zuen. Baina, gerora, ia milioi bat ale saldu ziren.<ref name="rich">{{Cite web|abizena=Rich|izenburua=Loving Carol|argitaletxea=[[New York (magazine)|New York]]|izena1=Frank|data=18 novembre 2015|url=http://www.vulture.com/2015/11/frank-rich-carol-invisibility-of-lesbian-culture.html|lana=Vulture|accessdate=16 mars 2017}}</ref><ref>{{Cite web|abizena=Highsmith|izenburua=Happily ever after, at last: Patricia Highsmith on the inspiration for Carol|izena1=Patricia|data=11 novembre 2015|url=https://www.telegraph.co.uk/film/carol/patricia-highsmith-price-of-salt-novel/|lana=[[The Daily Telegraph]]|accessdate=16 mars 2017}}</ref> 1990ean, Bloomsburyk berrargitaratu zuen eleberria, Patricia Highsmithen benetako izenaren pean, izenburu berri batekin: ''Carol''.
Literatura lesbiko anglofonoaren garapen harekin batera, literatura frankofonoak homosexualitatearen eta, beraz, lesbianismoaren errepresio moralaren gogortzea jasan zuen, eta, ondorioz, aurreko urteetan baino argitalpen gutxiago izan zen: [[Françoise Mallet-Joris|Françoise Mallet-Jorisek]] ''Rempart des'' ''béguines'' idatzi zuen, Nicole Louvierek ''Qui qu'en grogne'' eta [[Irène Monesi]]<nowiki/>k ''Althia''.
=== 1960ko hamarkadaren amaiera eta 1970eko hamarkada: bigarren olatu feminista ===
[[Fitxategi:Audre_Lorde.jpg|ezkerrera|thumb|[[Audre Lorde]] lesbiana, feminista eta womanistak hainbat liburu idatzi zituen, 1960ko eta 1990eko hamarkaden artean.]]
[[1970eko hamarkadako mugimendu feminista|Mugimendu feministak 1960ko hamarkadaren amaieran eta 1970eko hamarkadaren hasieran]], eta feminismo lesbikoaren eta lesbianismo politikoaren agerpenarekin batera, literatura lesbikoa politizatuagoa agertu zen. Idazkera lesbikoak bi gai zituen ardatz: literatura lesbiko bat bazela frogatzea, ez funtsezko kategoria gisa, baizik eta ikuspuntu politiko gisa; eta emakumeen askapenerako tresna gisa pentsatutako idazkiak ekoiztea.
Bi izenek erabat hankaz gora jarri dute pentsamendu lesbikoa: [[Monique Wittig|Monique Wittigek]] eta [[Audre Lorde|Audre Lordek]]. 70eko hamarkadako haien diskurtsoen argitalpenetatik, hots, Wittigen ''The Straight Mind'' eta Lorden ''Sister Outsider'' atera ziren, pentsamendu lesbikoaren bi kontsigna garrantzitsuenak. Lehenarenetik hau: "Lesbianak ez dira emakumeak", Wittigena, lesbianek patriarkatuan duten posizio bakarra azpimarratzen duena, eta bereziki nola ihes egiten dioten heterosexualitateari, zeina baita emakumeen opresioaren ezaugarri nagusia; eta bigarrenarenetik, hau: "Maisuaren tresnnek ez dute noiz maisuaren etxea deseraikiko", Lordena, [[Intersekzionalitate|intersekzionalitatearen]] oinarriak ezarri zituena, [[Patriarkatu|patriarkatua]] eta [[Arrazakeria|arrazakeriaren]] arteko lotura erakutsiz, eta, oro har, klase-, genero-, sexualitate- eta adin-banaketaren artekoa, status quo-ari eusteko xedearekin, eta emakumeek, aska daitezen, duten elkartu beharra erakutsiz.<ref group="u">{{Cite aldizkari|abizena=Chetcuti|izenburua=De « On ne naît pas femme » à « On n’est pas femme ». De Simone de Beauvoir à Monique Wittig|izena1=Natacha|data=2009-06-29|url=https://journals.openedition.org/gss/477|kazeta=Genre, sexualité & société|alea=1|issn=2104-3736|doi=10.4000/gss.477|accessdate=2023-03-05}}</ref><ref group="u">{{Cite aldizkari|abizena=Olson|izenburua=The Personal, the Political, and Others: Audre Lorde Denouncing "The Second Sex Conference"|orrialdeak=259–285|izena1=Lester C.|data=2000|url=http://muse.jhu.edu/content/crossref/journals/philosophy_and_rhetoric/v033/33.3olson01.html|kazeta=Philosophy and Rhetoric|liburukia=33|alea=3|issn=1527-2079|doi=10.1353/par.2000.0019|accessdate=2023-03-05}}</ref>
Erradikaltasun hori fikziozko lanetan topa daiteke: 1969an ''Les Guérillères'' eta 1973an ''The Lesbian Body'' argitaratu zituen Wittigek, eta mitologia lesbiko hutsaren oinarriak ezarri. Hainbat emakume frantsesek eta kanadarrek jarraitu zioten: Michèle Causse, [[Nicole Brossard]], [[Jovette Marchessault]] eta [[Louky Bersiani]]. ''The Lesbian Body'' berritzailea da, “lesbiana” hitza lehen aldiz erabiltzen baitu izenburu frankofono batean eta erregistro literario entzutetsu batean, ez azpiliteratura erotikoaren erregistroan. Lordek ''Coal'' lanarekin poesia egin zuen, eta ''Zami: A New Spelling of My Name'' lanarekin, aldiz, autobiografia. AEBetako literatura lesbiko beltzaz gain, haren filiazioak beste lesbiana beltz batzuk ere barne hartu zituen, hala nola Jewelle Gomez, Paula Gunn Allen, [[Cherrie Moraga]] eta [[Gloria Anzaldúa|Gloria Anzaldua]].
Era berean, [[Joanna Russ|Joanna Russen]] 1975eko ''The Female Man'' eleberriak lesbianak soilik bizi diren unibertso alternatibo bat deskribatzen du.
1966an, [[Violette Leduc]]<nowiki/>ek ''Thérèse et Isabelle'' eleberri lesbikoa argitaratu zuen.
1965ean, [[May Sarton]]<nowiki/>en ''Mrs. Stevens Hears the Mermaids Singing'' eleberria argitaratu zutenean, eleberrigilea beldur izan zen lesbianismoari buruz modu irekian idazteak ez ote zion balioa kenduko bere lanari. Hau azaldu zuen: “Homosexualitatearen beldurra hain da handia, non ausardia behar izan baitut ''Mrs. Stevens Hears the Mermaids Singing'' idazteko, sexuaren maniakoa, mozkortia, botikazalea, edo, era batera edo bestera, higuingarria ez den emakume homosexual bati buruzko eleberria idazteko, errukigarria, nazkagarria, sentimendurik gabea ez den emakume homosexual bati buruzko erretratua egiteko".
[[Maureen Duffy]] da bere burua lesbiana gisa aurkeztu zuen lehen eleberrigile garaikidea; 1966ko ''Microcosm'' liburuan, taberna lesbikoen azpikultura aztertu zuen.<ref name="theguardian.com" group="p">{{Cite web|abizena=Bindel|izenburua=A literature of our own|izena1=Julie|data=7 août 2008|url=https://www.theguardian.com/books/2008/aug/08/gayrights.gender}}</ref>
Garai hartako eleberri autobiografikoan aitzindaria izan zen [[Rita Mae Brown]]<nowiki/>en ''Molly Melo'' (1973) [[Eleberri pikaresko|eleberri pikareskoa]]; bestseller bihurtu zen.
1970eko hamarkadan ere izan ziren edizio feministen eta LGBTen argitaletxeak, Naiad Press kasu, eta lesbianen lanak argitaratu zituzten ''Sinister Wisdom'' eta ''[[Conditions]]'' literatur aldizkariak, besteak beste. [[Adrienne Rich]] eta [[Judy Grahn]] ziren garai hartako poeta eta intentzionista garrantzitsuak. Alma Routsongen ''Patience and Sarah'' lanak (1971n Isabel Miller luma-izenarekin argitaratua) XIX. mendeko bi emakumeren arteko maitasun-istorio bat aztertzen du, Bostongo ezkontza batean.<ref name="Busia, Abena P. A. 1993">Busia, Abena P. A. ''Theorizing Black Feminisms: The Visionary Pragmatism of Black Women'', Routledge, 1993, {{ISBN|0-415-07336-7}}, p. 225n.</ref>
=== 1970etik 1985era ===
1970eko hamarkadan literatura esplizituki gay eta lesbikoa sortu ondoren, hurrengo hamarkadetan, genero horretako lanen ekoizpena handitu egin zen. Gizon gayen eleberriak herrikoiagoak ziren bitartean, eta sarritan argitaletxe nagusien bestseller-en zerrendaren erdian kokatzen diren bitartean, literatura lesbikoak, zeina argitaletxe txikien menpe zegoen, audientzia mugatua baina errespetagarria garatu zuen. 80ko hamarkadan, generoaren aldeko feminismoaren etorrerarekin batera, literatur aldizkari lesbiko batzuk lan esplizituki erotikoetan espezializatzen hasi ziren, hala nola ''On our Backs'', 70eko hamarkadako ''[[Off Our Backs|Off our backs]]'' aldizkari feministaren erreferentzia satirikoa. 1988an, Lambda Literary saria sortu zen hainbat kategoria lesbikorekin, eta horrek LGBT literaturaren ikusgarritasuna areagotzen lagundu zuen.<ref>{{Cite web|abizena=Times|izenburua=Lambda Literary Foundation marks 25 years of LGBT writers - Gay Lesbian Bi Trans News Archive - Windy City Times|izena1=Windy City|url=http://www.windycitymediagroup.com/lgbt/Lambda-Literary-Foundation-marks-25-years-of-LGBT-writers/42961.html|accessdate=2018-08-29}}</ref>
=== 1986tik 2000ra ===
[[Fitxategi:Cristina_Peri.jpg|thumb|[[Cristina Peri Rossi]] idazle uruguaitarrak harreman lesbianen erotismoaz idatzi zuen.]]
1980tik 1990era, literatura lesbikoa hainbat generotan dibertsifikatu zen: fantasia, misterioa, zientzia fikzioa, erromantzea, eleberri grafikoak eta heldu gazteentzako literatura.
Asian, Singapurren [[Eleanor Wong (playwright)|Eleanor Wong]] antzerkigileak eta Qiu Miaojin idazle taiwandarrak harreman lesbikoei buruz idatzi zuten, Bai Lin eta Chen Ran idazle txinatarrek bezala.<ref>{{Cite web|izenburua=lesbianism in literature|argitaletxea=Encyclopedia of Contemporary Chinese Culture|egilea=Leng Lin Leung Ping-kwan|url=http://contemporary_chinese_culture.academic.ru/425/lesbianism_in_literature|accessdate=2017-06-27}}</ref> [[Aska Mochizuki]]<nowiki/>ren ''Spinning Tropics'', [[Yasunari Kawabata|Yasunari Kawabataren]] ''Edertasuna eta tristura'', [[Jun'ichirō Tanizaki|Junichiro Tanizakiren]] ''Harea mugikorrak'' (卍 Manji) eta Natsuo Kirinoren ''Mundu erreala'' dira Japoniako maitasun lesbikoa aztertzen duten eleberriak.<ref>{{Cite web|izenburua=(Japanese) Lesbian Literature Recommendations|url=http://fuckyeahlesbianliterature.tumblr.com/post/102813834509/japanese-lesbian-literature-recommendations}}</ref>
Bien bitartean, harreman edo pertsonaia lesbikoak barne hartzen dituzten ingeles hizkuntzako eleberriek sari nazionalak irabazten jarraitu zuten, eta kritikaren txaloak eragin zituzten, hala nola [[Alice Malsenior Walker|Alice Malsenior Walkerren]] ''Purpura kolorea'' (1982), Dorothy Allisonen ''Bastard out of Carolina'' (1992), Michael Cunninghamen ''The Hours'' (1998), [[Sarah Waters]]<nowiki/>en ''Fingersmith (2002)'' eta [[Carolyn Parkhurst]]<nowiki/>en ''Lost and found'' (2006).<ref>{{Cite web|abizena=Savage|izenburua=Carolyn Parkhurst: ''Lost and Found''|izena1=Guy|data=30 septembre 2006|url=http://mostlyfiction.com/humor/parkhurst.htm|accessdate=20 mai 2014}}</ref>
=== XXI. mendea ===
XXI. mendean, literatura lesbikoa eskubide osoko genero gisa azaleratzen da [[mintzaira]] arabiera duten herrialdeetan, eta [[Elham Mansour]]<nowiki/>ren ''Ana Hiya Anti'' (''Ni zu naiz'') gisako eleberrriak, esaterako, bestseller bihurtzen dira.<ref>{{Cite web|izenburua=The Historical Context and Reception of the First Arabic-Lesbian Novel, I Am You, by Elham Mansour|argitaletxea=Brunel University London|egilea=Samir Habib|url=https://www.brunel.ac.uk/__data/assets/pdf_file/0004/185872/ET53HabibEd.pdf|accessdate=2017-06-27}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=The Lesbian Subjectivity in Contemporary Arabic Literature: ‘An Absent Presence’ Disciplined by the Gaze|argitaletxea=Al-raida; Issue 138-139-140|egilea=Iman Al-Ghafari|data=2012–2013|url=http://alraidajournal.com/index.php/ALRJ/article/viewFile/89/88|accessdate=2017-06-27}}{{Apurtutako esteka|date=abendua 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>Jolanda Guardi, Female Homosexuality in Contemporary Arabic Literature in DEP, 2014, 25, Special Issue "Queerness in the Middle East and South Asia, guest editor, {{P.|17-30}}</ref> Mende honetan, halaber, arreta handiagoa eskaini zaie Afrikako literaturari eta emakume idazleei, hala nola Frieda Ekotto kamerundar eleberrigileari eta [[Ama Ata Aidoo]] ghanar idazleari.<ref>{{Cite web|izenburua=A Look at LGBT Literature in sub-Saharan Africa|data=6 avril 2012|url=http://www.genderacrossborders.com/2012/04/06/a-look-at-lgbt-literature-in-sub-saharan-africa/}}</ref><ref>Miller, {{P.|3}}</ref><ref name="Diabate">{{Cite aldizkari|abizena=Diabate|urtea=2010|izenburua=From Women Loving Women in Africa to Jean Genet and Race: A Conversation with Frieda Ekotto|orrialdeak=181–202|abizena2=Ekotto|izena1=Naminata|izena2=Frieda|url=https://www.academia.edu/1042121/From_Women_Loving_Women_in_Africa_to_Jean_Genet_and_Race_A_Conversation_with_Frieda_Ekotto|kazeta=Journal of the African Literature Association|liburukia=4|alea=1|accessdate=26 avril 2013}}</ref>
Mexikon ere sumatu zen XX. mende amaierako feminismoaren eragina, baita LGBT lanen onarpen handiagoa ere, Nancy Cardenas, [[Magaly Alabau]], [[Mercedes Roffe]] eta beste poeta lesbikoen sarrerarekin. Argentinan eta Uruguain, [[Alejandra Pizarnik]] eta [[Cristina Peri Rossi|Cristina Peri Rossik]] erotismo lesbikoa eta gai artistiko eta soziopolitikoak uztartzen dituzte euren lanetan <ref>Bonnie Zimmerman, Encyclopedia of Lesbian Histories and Cultures, Routledge, Aug 21, 2013, {{P.|439}}</ref>
2006an kaleratutako ''Babyji'' lanarekin, Abha Dawesar emakume indiar eleberrigileak Stonewall sari bat eta Lambda literary sari bat jaso zituen.
== Generoaren arabera ==
=== Poesia ===
* Txus Garcia (1974-), poeta katalana.<ref>{{Cite web|abizena=Pozo|izenburua=Txus García: “Nadie es totalmente hombre o mujer. Es un constructo social”|izena1=Alicia Avilés|data=2018-09-01|url=https://www.eldiario.es/castilla-la-mancha/txus-garcia-nadie-totalmente-constructo_1_1957857.html}}</ref>
* [[Renée Vivien]], frantses esapideko poeta britainiarra
=== Komikiak, manga eta eleberri grafikoak ===
==== Komikia ====
==== Komikiak, marrazkiak eta eleberri grafikoak ====
Literatura lesbikoan oro har gertatzen den bezala, komiki lesbikoaren kategoriak emakume queer-ek emakume queer-ei buruz idazten dituzten istorio grafikoak biltzen ditu, baina baita publiko lesbikoak emakume queer-ei buruz idazten dituen istorioak ere, hala nola Jaime Hernandezen ''Locas''.
===== Historia =====
[[Fitxategi:Alison_Bechdel_at_Politics_and_Prose.jpg|thumb|[[Alison Bechdel]], bere marrazki eta [[Eleberri grafiko|eleberri]] grafikoengatik saritua, hala nola ''Fun home'', XXI. mendeko literatura lesbianaren dibertsifikazio gero eta handiagoaren isla da.]]
Trina Robbinsen ''Sandy's Coming Out'' da lehen komiki lesbikoetako bat, 70eko hamarkadan [[Wimmen's Comix|''Wimmen's'' Comix]]<nowiki/>en argitaratua. 1973an, Wimmen's Comixen ondoren, Mary Wingsek ''Come Out Comix'' argitaratu zuen autoedizioan, eta bere coming in eta coming out prozesuak kontatzen ditu, estilo koloretsu eta teknikoki sinplean, luzaz [[punk]], [[Anarkofeminismo|anarkofeminismoa]], [[riot grrl]] eta, oro har, ''queer comics'' mugimenduetan eragin zuena. 1980an, Howard Crusek ''Gay Comix'' sortu zuen, LGBT artistek parte hartzen zuten komiki saila, besteak beste, Mary Wingsek eta Roberta Gregoryk. Argitalpen horiek ''underground'' izaten jarraitzen dute, Comics Code Authority erakundeari esker. Komikiak arautzen ditu erakunde horrek Estatu Batuetan, eta, 1989ra arte, debekatu egin zuen pertsonaia gay eta lesbianak esplizituki errepresentatzea.
Gay Comixek eragin handia izan dute [[Alison Bechdel|Alison Bechdelengan]]: 1983tik 2008ra idatzi zuen ''Dykes to Watch Out For'', komiki lesbikoen monumentu nagusia; queer talde baten bizitza kontatzen du, AEBetako hiri ertain batean; XXI. mendearen hasierako AEBetako bizitza lesbikoaren testigantza garrantzitsua da. Komiki hori nazioartera zabalduta, lesbianen komunitatearen batasun-objektu bihurtu zen, Estatu Batuetatik harago.
1990eko hamarkadan, kontrakulturako komiki lesbikoek agertzen jarraitu zuten; Diane DiMassak ''Hothead Paisan'' argitaratu zuen, superheroien generoaren bertsio berria, zeinaren emakumezko heroia terrorista hiltzaile lesbiana bat den.
Alison Bechdelek 2006an ''Fun Home'' argitaratzeak inflexio puntu bat markatu zuen komiki eta nobela grafiko lesbikoan. Bechdelen indarra da erakustea bere bizitzan lesbianismoa zentrala dela, berak munduari begiratzeko eta munduak bera pertzibitzeko modua dela. XXI. mendearen hasieran, komiki lesbikoen ospea areagotu egin da, nahiz eta oraindik gizonak diren nagusi komunikabideetan.
Bechdelez gain, [[Jennifer Camper]], [[Nicole J.Georges]], [[Sarah Leavitt]], [[Diane DiMassa]], [[Erika Moen]], [[Ariel Schrag]] eta [[Mariko Tamaki]] dira komiki lesbikoen egile estatubatuar nagusiak. Ameriketako Estatu Batuetatik kanpo, [[Ilana Zeffren]] eta [[Katrin Kremmler]] alemaniar kartoonistak dira nazioarteko errekonozimendua duten egileak. Kremmler da, besteak beste, ''Dykes on'' ''Dykes''-en egilea, inprimatua izan aurretik online interaktiboa izateko argitaratutako komiki lesbiko bat.
===== Berjabetzea =====
===== Analisia =====
Hillary Chute literatur kritikariaren arabera, eleberri grafikoak ahalbidetzen duen konplexutasun bisualak posible egiten du adierazpen esanezina, ikusezina eta entzunezina, lesbianismoaren adierazpenarekin lotura estua duten gaiak.
==== Yuri ====
''Yuri'' (''{{Lang|en|girls' love}}'' ere deitua) da [[Japonia|Japoniako]] kultura herrikoian emakumeen arteko harreman intimoak ardatz dituen fikziozko lan mota bat, izan harreman emozionalak, sentimentalak edota sexualak. Yuri ''esu-''ren oinordeko bezala hartua da. Esu XX. mende hasierako Japoniako genero literario femeninoa da, eta puntu komun asko partekatzen dituzte. Yuri, bere horretan, 1970eko hamarkadaren hasieran manga [[Shojo|shōjo]]<nowiki/>etan agertu zen, eta, gero, hamarkadetan zehar, manga demografia guztietara zabaldu zen, eta, ondoren, manga bezalako beste medio batzuetara.
Historikoki eta gaika manga shōjoari lotuta, yuri 1970eko hamarkadaren hasieran agertu zenetik mangak zituen jomuga demografiko guztietara zabaldu zen. Landutako gaietan, joera orokor batzuk daude:{{sfn|Friedman|2014|id=Friedman 2014|p=143-147}}
Shōjoek mundu fantasiosoak edo irrealak aukeratzen dituzte, sentimendu indartsuak dituztenak, "obsesio gaiztoa" eta "neska printze xarmangarriaren" idealizazioa eragin dezaketenak. Eta ''josei-''ek, berriz, errealistagoak izan nahi dute sexu bereko bikote femeninoen arazoak jorratzean. Shōnen eta seinen, berriz, yuri erabiltzen dute “neskato inuzentearen” eta “predatzaile lesbianaren” bi figuren arteko eleberri arinak eszenaratzeko. Hala ere, yuriari soilik eskainitako aurre-argitalpen aldizkari gehienek ez diote inolako demografiari jarraitzen. Horrela, aurki daiteke bi nerabeen arteko maitasun inuzenteari buruzko manga bat, eta haren jarraipena den esplizituki sexuala den manga bat.{{sfn|Friedman|2014|id=Friedman 2014|p=143-147}}
[[Fitxategi:CroesusXIncarna.jpg|alt=Dessin manga couleur, représentant une jeune fille en uniforme scolaire noir qui enlace par surprise une autre élève.|ezkerrera|thumb|Eskolako ikasleen arteko harremanak dira ''yuri-''aren gai errepikakorretako bat.]]
Bere alter ego ''{{Lang|ja-Latn|[[yaoi]]}}'' ez bezala, non gizonen arteko sexu harremanaren irudikapen grafiko eta esplizituak arruntak diren, askoz bakanagoak dira {{Lang|ja-Latn|yuri}} munduan. Lan horietako gehienak ez dira joaten musuak edo bularretako laztana baino urrunago, “emakumeen arteko lotura espirituala” azpimarratuz.{{sfn|Nagaike|2010|loc=ch. 4|id=ejcjs ch4}}
[[Rica Takashima]] autorearen ustez, yurien mendebaldeko zaleak ez dira berberak, eta ez dute zale japoniarren gauza bera bilatzen, arrazoi kulturalak direla eta.{{sfn|Takashima|2014|id=Takashima 2014|p=117-121}} Haren arabera, mendebaldarrek yurian “elkar musukatzen duten neska politak” aurkitzea espero dute, eta japoniarrek, aldiz, nahiago dute “lerro artean irakurri eta arrasto sotilak bilatu, zeinekin iruditeria handiak egingo dituzten irudimenaren laguntzaz”. Horrek azaltzen du obren tratamenduan nolabaiteko ezberdintasuna; adibidez, mendebaldean, ''{{Lang|en|[[Sailor Moon]]}}'' yuri elementu batzuk dituen neska ''{{Lang|en|[[magical girl]]}}'' bat da, eta, Japonian, {{Lang|ja-Latn|yuri}} aldizkariek “generoaren monumentutzat” hartzen dute.{{sfn|Maser|2013|id=Maser 2013|p=66}} Izan ere, [[Sailor Moon|sailor]] ezberdinen arteko harremanak aski anbiguoak dira, irudimenari bere lana egiten uzteko eta irudimenezko bikote asko sortzeko. [[Verena Maser]] Japoniako adituak dio ''{{Lang|en|Sailor Moon}}'' yuri bihurtu zela, nahiz eta ez zen zentzu horretan sortu; normalean, zaleak dira, editoreak baino gehiago, lan bat yuri bihurtzen dutenak.{{sfn|Friedman|2014|id=Friedman 2014|p=143-147}}
Puntu honetan, Verena Maser-ek fikzio {{Lang|ja-Latn|yuri}}en eta lesbikoen arteko ezberdintasun nagusi bat ikusten du: fikzio lesbikoak, normalean, lesbiana edo [[Bisexualitate|bisexual]] diren heinean, protagonisten autoidentifikazio eta baieztapen-prozesuan interesatzen dira, eta yuria, aldiz, funtsean, isildutakoetan eta subjektibitatean oinarritzen da.{{sfn|Maser|2011|id=Maser 2011|p=67}}
=== Iruditeriaren literaturak ===
[[Fitxategi:Friston,_Carmilla_(Laura_in_bed).jpg|thumb|[[Carmilla|Carmillaren]] 1872ko ilustrazioa]]
Iruditeriaren literaturek, errealitatearekiko duten urruntasunagatik, ihes egiten diete mugei, konbentzioei, eta ondasunen narrazioaren sorkuntza ahalbidetzen dute.
Literatura horiek emakumeen arteko harremanak integratzen dituzte sorreratik; XIX. mendeko, jarraitutako eredua bikote munstro seduzitzaile/errugabe biktimari dagokio, bereziki banpiro/gizatiarrari, [[Samuel Taylor Coleridge|Samuel Taylor Coleridgeren]] ''Christabel'' edo [[Sheridan Le Fanu|Joseph Sheridan Le Fanuren]] ''[[Carmilla]]'' bezala. Lesbianismoa aitzakia da genero horretan, aitzakia ezinbestean munstro diren emakumeen boterearen aurrean estuasun maskulinoak adierazteko, aitzakia feminitate gozo eta otzana arbuiatzeko, baina autore lesbianek istorio horiek iraultzea lortzen dute: horrela, [[Lizzie Crowdagger]]<nowiki/>rek ''Une autobiographie transsexuelle (avec des vampires)'' lanean, bere pertsonaia lesbianak eta transak hiltzeari uko egiten dio, eta bizitza gainaturak eta kolektibo gisa, lesbianismoaren metafora bezala erabiltzen du banpirismoa, bizitza normala eta heterosexualaren aurkara.<ref name=":2">{{Chapitre|prénom1=Manon|nom1=Berthier|titre chapitre=Mauvais genres ; 1924 ? - 2022, écrire le lesbianisme dans les littératures de l'imaginaire|titre ouvrage=Ecrire à l'encre violette}}</ref>
1970eko hamarkadan, iruditeriaren literaturak, ''a fortiori'' lesbikoa, AEBetako argitalpenen lehia jasan zuen Frantzian, argitaletxeek nahiago baitzuten itzulpenen aldeko apustua egin, bereziki [[Joanna Russ]] eta [[Elizabeth A. Lynn]], Frantziako emakumeen alde apostu egin ordez; [[Monique Wittig]] edo [[Cathy Bernheim]] dira salbuespenak.
1990eko hamarkadatik aurrera, eta 2010eko hamarkadatik aurrera areago, LGBTI iruditeria tematikoaren lanen ekoizpena eta ikusgarritasuna garatzen da, bereziki lesbianena, edizio espezializatuetako etxeen elkarlanari esker, hala nola [[Léa Silhol]]<nowiki/>ek sortutako L’Oxymore, LGBTI konbentzio espezifikoak edo Interneteko plataformak. Bilakaera hori, aldi berean, kontakizunean lesbianismoa banalizatzeari dagokio, batetik, non heroiak harreman lesbikoan dauden, obraren asmoa eta bilbea beste nonbait egonda, baina, bestetik, baita historia mantentzeari ere, iraultza feminista baten urgentziazko beharrizana eszenaratzen duena, zeinean lesbianak abangoardia izango liratekeen, [[Wendy Delorme]]<nowiki/>ren ''Viendra le temps du feu'' obran erakusten den bezala.<ref name=":2" group="v" />
Irudimenezko literaturetan zientzia fikzioaren eta fantasiaren arteko aurkakotasunik izan da, literatura lesbiko frankofonoan alde batetik [[Michèle Causse]]<nowiki/>k eta bestetik Monique Wittigek hezurmamitua, non [[Zientzia-fikzio|zientzia fikzioa]] etorkizunera begira dagoen eta fantasiak, aldiz, [[Lesbianismoaren historia|historia lesbiko]] baten falta betetzen duen mito naturalista berriak sortuz. Literatura-ikerlari [[Manon Berthier]]<nowiki/>rek maila-diferentzia bat ikusten du, non opresio patriarkala eta lesbofoboa desnaturalizatea bilatzen den, kasu guztietan.
=== Erromantzea ===
=== Polizia-kontakizunak ===
=== Gazte-literatura ===
[[Fitxategi:Littérature_LGBTQIA+_jeunesse_à_Violette_and_Co.jpg|thumb|LGBTQIA+ gazte literatura atala,Violette and Co liburudendan, 2024ko ekainean]]
==== Neskato lesbianak ====
1956an, Flammarion jeunesse argitaletxeak ''Poulerousse'' argitaratu zuen, zeinetan usapal batek Poulerousse oiloa salbatzen duen, harekin bizitzen hasi aurretik.
1977koa da Frantzian, Italian eta Espainian gazteentzako album batean agertzen den neskato lesbianaren lehen pertsonaia: [[Adela Turin|Adela Turinen]] ''Camélia et Capucine'' lanean, non Camelia printzesak iskin egiten dion gurasoek inposatzen dioten Capucinekiko ezkontzari, gizartetik at bizitzera joateko. 2022an atera zen Anne-Fleur Multon eta Celia Housseten ''Ederra eta Piztia'', non Ederra Piztia hiltzera abiatzen den, ohartu baino lehen ezkontzatik ihes egin duten eta Piztiarekin maitemindu nahi duten neskatoak dituela liburutegian, eta, azkenean, "dama galant" gisa agertzen da.
Lesbianen pertsonaiak printzesak, maitagarriak eta emakume zaldunak dira, gehienbat. [[Sarah Ghelam]] ikerlariaren arabera, errepresentazio lesbiko miresgarria den horretara mugatzeak zaildu egiten duela emakume irakurle gazteak identifikatzea, zeinek zailtasun handiagoa izango baitute lesbianismoa haiei ere aplika dakiekeen aukera bezala har dezaten.
==== Lesbogurasotasuna ====
2024ko hasieran, Frantzian, 33 gazte-albumetan lesbianekin harremana duten pertsonaiak agertu ziren, horien artean heren bat guraso lesbianak dituzten familia moduan. Gisa horretako lehenengo familiak, 1999an lehenik, eta 2012an ondoren, animalia [[Hominoidea|antropomorfo]] gisa agertu ziren, eta ama lesbianen adibide bat barne hartzen zuten hainbat familia-konfigurazio erakutsi zituzten. Lesbogurasotasuna animalia antropomorfoen bidez errepresentatzeko zailtasunetako bat zen animalia neutroek pertsonaia maskulinoak irudikatzeko balio dutela, eta emakumaek, berriz, feminitate-markatzaileen bidez egiten ziren, hala nola ile-matazak. Beraz, konbentzio horiek zaildu egiten zuten moda lesbikoaren aldakortasuna eta butch lesbianak irudikatzea.
Guraso lesbianak dituzten giza familia baten lehen errepresentazioa guztientzako ezkontzaren aldeko legea bozkatu ondoren etorri zen, zeina homofobiaren aurkako elkarte batek eskatu baitzuen, hots, ALHERT-ek (Homofobiaren aurka jardun eta borrokatu Guztion Errespeturako Hezkuntzaren bidez). Elkarte hori haurren homofobiaren aurka borrokatzeko tresna pedagogiko gisa sortu zen, eta lesbogurasotasuna "onartu beharreko" ezberdintasun gisa aurkeztu zuen, eta ez zerbait ezdeusa bezala.
Album ugari daude guraso lesbianak dituzten familiei buruzkoak; haietako lehenengoa, ''Jean a deux mamans'', 2004an atera zen, eta bikote lesbikoan, otso antropomorfoetan, ordezkaritza heterozentratua du. 2021ean kaleratutako ''Mes deux mamans'' albumak galdera lesbofobiari erantzun behar dion lesbianen alaba bat irudikatzen du; [[Sarah Ghelam]] ohartzen da lesbofobia agertarazteak interes pedagogikoa izan badezake ere, lesbogurasoen familiak albumaren publikotik kanpo uztea ere eragin dezakeela.
=== Fikzioa heldu gazteentzat ===
==== 1970eko hamarkada ====
Rosa Guyren ''Ruby'' (1976) lanean, pertsonaia nagusia jatorri karibearreko neska gazte bat da. Beste neska batekin duen harremana deskribatzen du eleberriak.
Sasoi hartan, baziren, halaber, pertsonaia lesbianak zituzten heldu gazteentzako eleberriak, hala nola [[Sandra Scoppettone]]<nowiki/>ren ''Happy Endings Are All Alike'' (1978). Egilearen hitzetan: “Ia ez naute elkarrizketatu, eta, elkarrizketatu nautenean, ez da positiboa izan”. Aldiz, Scoppettonek mutil gayei buruz idatzitako eleberria hobeto hartu zuten.
1970eko hamarkadan argitaratutako liburuetan maiz jorratzen zen gaietako bat da homosexualitatea "fase bat" izango zen ideia, edo ez dagoela amaiera zoriontsurik lesbianentzat, eta, oro har, bizimodu zaila zeramatela.<ref name="targeted">{{Cite web|abizena=Murphy|izenburua='Targeted' young adult fiction: the need for literature speaking to gay/lesbian and African-American youth|izena1=Julia|url=http://www.crowbold.com/homepage/topic5.htm|accessdate=4 mars 2007}}</ref>
[[Fitxategi:JudyBlume2009(cropped).jpg|thumb|Judy Blume]]
School Library Journal-ek ekarria:<blockquote>“1970eko hamarkadan, batez beste, LGBTIQ gaiari buruz argitaratutako liburu bat zegoen urte bakoitzeko. Liburu aitzindari horiek ondo idatzita egon arren eta kritika positiboak izan arren, pertsonaia gayak, kasurik onenean, bigarren mailakoak ziren, edo pertsonaia heterogeneo nagusiak erakarriak eta, kasurik okerrenean, indarkeriaren, irainen edo heriotzaren biktimak (auto-istripuak dira arau). Beren orientazio homosexuala kezkaz zalantzan jartzen zuten pertsonaia gazteek, sexu bereko pertsonenganako erakarpena, beren heldutasun sexualera, heldu heterosexualetara, eramaten zituen aldi baterako fase bat zela ondorioztatzen zuten beti".</blockquote>Judy Blume 1970eko hamarkadan katalizatzaile gisa aipatzen da askotan, haur-literaturan tabutzat hartzen diren gai gehiago (homosexualitatea, adibidez) sartzeko lan egiten baitzuen.
Marion Zimmer Bradleyk luze garatu zituen genero harremanak 1962tik 1999ra argitaratutako ''Ténébreuse'' zientzia-fikzio-fantasia zikloan, non emakumeek beren independentzia konkistatu eta benetako nortasuna bilatu behar zuten, lesbiana, neutrala nahiz heterosexuala, amazonen komunitate askearen bidez, besteak beste.
==== 1980ko hamarkada ====
[[Nancy Garden]]<nowiki/>en ''Annie on my mind'' (1982) lanak elkarrez maitemintzen diren [[Bigarren hezkuntza|bigarren hezkuntzako]] bi neskatoren istorioa kontatzen du. 2000ko hamarkadan argitaratzen jarraitu zen eleberria aurrerapauso bat izan da homosexualitatearen gaian, heldu gazteentzako literaturan. Argitaletxe handienetako batek edizio koadernatu batean argitaratu zuen. Liburuan, iraunkorra den eta esploratzea merezi duen zerbait bezala ikusten da homosexualitatea, eta ez kontzeptu "finko" bat bezala.
[[Kansas|Kansasen]], kultu-ministro batek ''Annie on my mind'' erretzeko labe publiko bat antolatu zuen, liburu hori eskola bateko liburutegi bati eman ondorioz sortutako eztabaida baten karietara.<ref name="NCAC">{{Cite web|izenburua=Books in Trouble: Annie on My Mind|argitaletxea=National Coalition Against Censorship|data=mai 1996|url=http://www.ncac.org/literature/related/19960501~USA~Books_in_Trouble_2.cfm}}</ref>
==== 1990eko hamarkada ====
Hamarkada hartan zehar, gora egin zuen lesbianismoari buruz heldu gazteentzat argitaratutako eleberrien kopuruak. ''Lark in the Morning'' (1991) eta ''Good Moon Rising'' lesbianen pertsonaiak biltzen dituzten bi eleberri argitaratu zituen [[Nancy Garden|Nancy Gardenek]], eta kritika positiboak jaso zituen; liburuak ondo saldu ziren. 1994an, M. E. Kerr-ek ''Deliver Us From Evie'' argitaratu zuen, eta publikoak harrera ona egin zion: arreba lesbiana bat duen haur bati buruzkoa. Hamarkada hartan argitaratutako beste liburu batzuk: [[Stacey Donovan]]<nowiki/>en ''Dive'' (1996), [[Nina Revoyr]]<nowiki/>ren ''The Necessary Hunger'' (1997), [[Jacqueline Wooger]]<nowiki/>ren ''The House You Pass On the Way'' (1997), Bett Williamsen ''Girl Walking Backwards'' (1998, hasieran heldu gazteentzat idatzi bazen ere, arrakasta izan zuen nerabeen artean), [[Ellen Wittlinger]]<nowiki/>ren Hard Love (1999) eta [[Paula Boock|Paula Boocken]] ''Dare Truth or Promise'' (1999).
==== 2000tik aurrera ====
[[Fitxategi:Littérature_YA_lesbienne_à_Violette_&_Co.jpg|thumb|Literatura lesbiana gazte heldua Violette and Co-n, 2024ko ekainean]]
1990eko hamarkadak mugarri izan zen heldu gazteentzako eleberrietan, gai lesbikoa jorratzen duten eleberrietan, eta, 2000z geroztik, liburu horien olatu bat iritsi zen merkatura. Gai lesbikoekiko publikoaren jarrera positiboagoa zen, eta gai lesbikoak hobeto onartzen ziren.
2000n, School Library Journal-ek ''Annie on my mind'' sartu zuen XX. mendeko eragin handieneko {{Nowrap|100 liburuen}} zerrendan.<ref name="SLJ 100">{{Cite web|abizena=Staff|izenburua=One Hundred Books that Shaped the Century|argitaletxea=[[School Library Journal]]|data=1 janvier 2000|url=http://www.schoollibraryjournal.com/index.asp?layout=article&articleId=CA153035|accessdate=25 février 2007}}</ref>
Iraganean, liburu gehienek honela deskribatzen zituzten pertsona homosexualak: "Bizitza isolatua bizi dute, errealitatetik at, komunitate harrigarrikiro aktibo batean". Ondoren, liburuetan hain estigmatizatuak eta bananduak ez ziren pertsonaia gayak agertzen hasi ziren.
[[Emily M. Danforth]]-en ''The Miseducation of Cameron Post'' (2012) heldu gazteentzako eleberri herrikoiak kontatzen du konbertsio-terapia bat jarraitzera [[Montana|Montanako]] kanpaleku batera bidalitako {{Nowrap|12 urteko}} neskato baten istorioa.<ref>{{Cite web|abizena=Sittenfeld|izenburua=The Best Novel About a "De-Gaying Camp" Ever Written|izena1=Curtis|data=8 février 2012|url=http://www.slate.com/articles/double_x/doublex/2012/02/the_miseducation_of_cameron_post_by_emily_danforth_a_conversation_between_the_writer_and_novelist_curtis_sittenfeld_.single.html}}</ref> 2016an, liburuaren egokitzapen zinematografikoa filmatzen hasi zen.
Emakumeen homosexualitateari buruzko liburu gutxiago daude gizonezkoen homosexualitateari buruzkoak baino. Lesbiana eta bisexualen inguruko liburuen eskuragarritasuna 1960ko hamarkadatik hona handitu den arren, oraindik ere zaila da zuriak bakarrik ez diren pertsonaiak dituzten liburuak aurkitzea.
=== Fanfikzioak ===
Fanfikzioaren erdian, lesbianen arteko harremanak ''[[femlash]]'' izenez ezagutzen dira, hots, fan lesbianen komunitateak, kontsumitzen duten fikzio zinematografikoan eta telebistan dagoen errepresentazio falta eta errepresentazio txarrak zapuztuta daudenak. Hauek dira bikote ezagunenak: Xena / Gabrielle, ''[[xena: Warrior Princess|Xena gerlaria]]''; Buffy / Faith, ''[[Buffy the Vampire Slayer]];'' Waverly Earp / Nicole Haught'', Wynonna Earp''; Callie/Arizona, [[Grey's Anatomy|''Grey's Anatomy'']], eta Clark/Lexa, [[The 100 (telesaila)|''The 100'']].<ref name=":0" group="l" />. Aipatutakoak bezalako emakumezko pertsonaia indartsuei egiten die erreferentzia aukeraketak, baina baita lesbianak identifikatzen diren horiei ere.<ref name=":0" group="l" />
== Literaturaren inguruan ==
=== Argitaletxeak ===
==== Argitaletxe lesbianak eta gayak, LGBT ====
XX. mendearen amaierara arte, literatura lesbikoa edizio esklusiboki lesbikoak ziren zenbait argitaletxetan ardaztuta zegoen, baita [[Fandom|''fandom'']]-etan ere, zaleen online blogak.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Seajay|izenburua=The Backlash and Backlist|izena1=Carol|data=décembre 1994|kazeta=The Women's Review of Books}}</ref> Milurtekoaren hasieratik, ordea, argitaletxe lesbiko asko hasi ziren barne hartzen gizon eta emakume transen lanak, ahots [[Bisexualitate|bisexualenak]] eta [[Gay|gayenak]] eta argitaletxe nagusiek jaso ez zituzten queer-lanak. Gainera, pertsonaia eta gai lesbianak dituzten nobelak hobeto onartzen ziren ''mainstream'' izeneko edizioan.
[[Fitxategi:Elizabeth_Sims_writing_2013_photo_by_Tom_Bender.jpg|thumb|Alyson Livres-ek [[Elizabeth Sims]]<nowiki/>en (argazkian) polizia-eleberri batzuk argitaratu ditu.]]
[[Plainfield (Vermont)|Plainfieldeko]] ([[Vermont]]) Daughters, Inc. da lesbianen eta feministen liburuak argitaratzen hasi zen lehen argitaletxe lesbikoa, zeinak argitaratu baitzuen Rita Mae Brownen ''Rubyfruit Jungle''.<ref>{{Cite web|izenburua=Daughters, Inc.|data=8 août 2009|url=http://www.lesbianpoetryarchive.org/node/133|accessdate=6 juillet 2017}}</ref> Naiad Presse argitaletxeak jarraitu zion, eta Katherine V. Forrest-en ''Curious wine'' erromantze lesbikoa eta beste liburu asko argitaratu. Argitaletxea 2003an itxi zuten, {{Nowrap|31}} urteren ostean. [[Barbara Grier]] sortzailekideak Bella Books argitaletxe berriari helarazi zizkion bere liburuak eta haien kudeaketa. 2001ean sortu zen Bella Booksek Naïad Pressen katalogoa eskuratu zuen, [[Jane Rule]]<nowiki/>ren lan gehienak eta [[Karin Kallmaker]]<nowiki/>ren lan guztiak barne. Haien katalogoan 300 erromantze lesbiko, polizia-eleberri lesbiko eta erotismo lesbiko daude.
Lehen argitaletxeen artean, Spinsters Ink (hainbat alditan saldua, eta orain Bella Books-en integratua), [[Rising Tide Press]], Crossing Press, [[Kitchen Table Press]] eta [[New Victoria]] zeuden. Kasu askotan, emakume autoreek zuzentzen zituzten argitaletxe horiek, eta beren liburuak argitaletxe horiek argitaratzen zituzten, hala nola [[Barbara Wilson (writer)|Barbara Wilsonek]] Da Capo Press-en (gero Perseus Books Group-en parte izan zena) eta [[Joan Drury|Joan Druryk]] [[Spinsters Ink]]-en.
Fikzio lesbikoen 2000ko hamarkadako prentsa etxe handienak Bella Books, Bold Strokes Books, and Regal Crest Enterprises dira. Bold Strokes Books 2005ean sortu zuten, eta polizia-eleberri gay eta lesbikoak eta maskulinoak, thrillerrak, zientzia fikzioa, abentura eleberriak eta LGBTIQ generoko beste hainbat liburu argitaratu izan ditu. Katalogoak 130 izenburu ditu. Regal Crest Enterprises 1999an sortu zuten, eta 150 lan baino gehiagoko katalogoa du; eleberri lesbikoak, poliziak, liburu erotikoak, zientzia fikzioa, fantasia eta sagak argitaratzen ditu. [[Alyson Books]] LGBTIQ egileetan espezializatu zen, eta hainbat titulu lesbiko ditu.
Argitaletxe txikienen artean daude Bedazzled Ink, Bywater Books, Intaglio Publications, Sapphire Books Publishing, Supposed Crime, Ylva Publishing eta Ylva de publishing. Argitaletxe femenino batzuek fikzio lesbikoak ere argitaratzen dituzte, Firebrand Books-ek and Virago Press-ek, esaterako.
==== Editore ez-espezializatuak ====
Espezializatu gabeko editoreek, oro har, ez dute argitaratzen duten literaturaren izaera lesbikoa nabarmentzen: Paula Dumont idazle lesbianak [[Mireille Best|Mireille Besten]] lanak aipatzen ditu adibide gisa, eta Gallimard editoreak ez du izaera lesbikoa nabarmentzen. Haren ustez, editoreek hautu hori egiten dute uste dutelako kontakizun batek lesbianismoaz hitz egiten duela adierazteak irakurle heterosexualak uxatuko lituzkeela, eta irakurletza lesbikoa ez dela ekonomikoki bideragarria den liburu bat berak bakarrik egitea ahalbidetzeko bezain aberatsa.<ref name=":0" group="e" />
=== Aldizkariak ===
Literatura lesbikoan espezializatutako lehen aldizkari frankofonoa Vlasta da, kolektibo franko-quebectar batek 1983ko apirilean sortua.<ref group="p">{{Cite aldizkari|izenburua=Années 1980|egilea1=Marie-Pierre Bourgeois|data=printemps 2022|kazeta=Well Well Well|alea=4}}</ref><ref name=":4" group="u">{{Cite aldizkari|abizena=Eloit|izenburua=« Le bonheur était dans les pages de ce mensuel » : la naissance de la presse lesbienne et la fabrique d’un espace à soi (1976-1990)|orrialdeak=93|izena1=Ilana|data=2017|url=https://doi.org/10.3917/tdm.029.0093|kazeta=Le Temps des médias|liburukia=29|alea=2|issn=1764-2507|ISSN=2104-3671|doi=10.3917/tdm.029.0093|accessdate=2021-10-25}}</ref><ref group="u">{{Cite aldizkari|abizena=Mazzone|izenburua=L'Édition lesbienne: un héritage du féminisme?|orrialdeak=363–373|izena1=Fanny|data=2006-08|url=http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09639480600818532|kazeta=Modern & Contemporary France|liburukia=14|alea=3|issn=0963-9489|ISSN=1469-9869|doi=10.1080/09639480600818532|accessdate=2022-07-22}}</ref>
=== Azterketa-eremua ===
== Literatura lesbikoari buruzko txostenak ==
=== Lesbianak ===
''Lettre à l'Amazone'' lanean, [[Natalie Clifford Barney]]<nowiki/>ri eta [[Safo|Safori]] zuzendutako meditazio poetikoan, [[Marina Tsetaeva]]<nowiki/>k literatura lesbikoaren papera nabarmentzen du lesbianen artean dagoen “komunioa” agerian uzten duen espazio gisa.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Marx|izenburua=« J’ai lu votre livre »|izena1=Marion|data=2022-07-13|url=https://journals.openedition.org/glad/4362|kazeta=[[Revue GLAD!|GLAD!. Revue sur le langage, le genre, les sexualités]]|alea=12|issn=2551-0819|doi=10.4000/glad.4362|accessdate=2022-07-21}}</ref>
[[Paula Dumont]]<nowiki/>en arabera, literatura lesbikoa nekez zabaltzen da lesbianen komunitatean; izan ere, argitaletxeen hoztasunak zaildu egiten du argitaratzen duten literatura lesbikoa hala identifikatzea, hau da, literatura lesbiko gisa; [[Suzette Robichon]], Violette and Co liburu-denda lesbikoaren jabeak, literatura lesbikoari eskainitako ''Gouinement Lundi'' programan, literatura lesbikoaren bilaketa altxorraren bilaketarekin parekatzen zuen.<ref>{{Cite web|abizena=Hammé|izenburua=Littératures lesbiennes : une visibilité nouvelle ?|izena1=Juliette|data=2022-03-28|url=https://gouinementlundi.fr/2022/03/litteratures-lesbiennes-une-visibilite-nouvelle/|accessdate=2022-07-27}}</ref>
Mélanie Bourdaa ikerlariak dioenez, fanfikziozko komunitate lesbikoak, non bakoitza idazlea eta irakurlea izan daitekeen, oso lotuak daude elkarri, fanfikzioaren praktika arruntari lotutako pertenentzia sentimendu indartsu batekin.
XXI. mendearen bigarren erdian, literatura lesbikoa zabaldu eta idazten ari da aldizkari lesbikoetan, hala nola Vlasta edo Lesbia magazine (frantsesez). XXI. mendean, lesbianek Internet erabiltzen dute, bereziki sare sozialak ([[Twitter]], [[Instagram]]) eta irakurketa blogak, literatura lesbikoari balioa emateko asmoz.
=== Emakume idazleak ===
Modu irekian lesbianak diren idazleek uste dute murriztailea dela haien lanak literatura lesbiko gisa ezaugarritzea: Jocelyne François, adibidez, beldur da, bere lanak literatura lesbiko gisa ezaugarrituz gero, literatura globaletik kentzea izan daitekeela, batetik, eta, bestetik, bere irismena mugatzea, hots, bere horretan testu-lana dena narratiba lesbikoaren atzean geratzea.
Pertsonaia eta harreman lesbikoak barnebiltzen dituen literatura mendebaldeko gizarteko korronte nagusian hobeto onartua denez, literatura lesbikoarentzat kategoria ezberdin bat dagoela dudan jartzen dute zenbait idazlek eta literatur kritikarik. “Inoiz ez dut ulertu zergatik suposatzen den fikzio heterogeneoa guztiontzat dela, baina pertsonaia gay bat barne hartzen duen edo gay esperientzia bat duen zerbait queer-entzat baino ez”, dio [[Jeanette Winterson|Jeanette Wintersonek]], 1985eko ''Oranges are not the only fruit'' eleberriaren egileak.<ref name="interview">{{Cite web|abizena=Winterson|izenburua=Oranges Are Not The Only Fruit|izena1=Jeanette|data=21 mars 1985|url=http://www.jeanettewinterson.com/pages/content/index.asp?PageID=50|accessdate=20 août 2010}}</ref>
== Literatura lesbikoaren ezaugarriak ==
=== Motibo literarioak ===
==== Ura, desio lesbikoaren eta maitaleen gorputzaren metafora gisa ====
[[Marta Segarra|Marta Segarrak]] uraren, eta bereziki itsasoaren, metaforaren nonahiko presentzia nabarmentzen du, bereziki [[Renée Vivien]], Lucie Delarue-Mardrus eta [[Colette|Coletteren]] lanetan, bai maitaleen gorputza izendatzeko, bai, modu abstraktuagoan, desira lesbikoa izendatzeko.<ref name=":0" group="u"/>
==== Erotismoaren idazkera ====
Literatura lesbikoan, sakoneko joera bat baino gehiago dago, erotismoaren idazkerari dagokionez: alde batetik, emakume batzuek, bereziki 70eko hamarkadara arte, sexualitate bat deskribatzen dute, Aurore Turbiau ikerlariak “samurra eta erreboltaria” gisa kalifikatzen duena; beste batzuek, berriz, indarkeriak eta [[Kanibalismo|kanibalismoak]] zikindutako sexualitate bat idazten dute, hala nola [[Renée Vivien|Renée Vivienek]], [[Lucie Delarue-Mardrus|Lucie Delarue-Mardrusek]], [[Violette Leduc|Violette Leducek]] edo [[Monique Wittig|Monique Wittigek]].
=== Komunitate linguistikoaren arabera ===
==== Ingelesa ====
==== Alemana ====
==== Espainola ====
[[Elena Fortún|Elena Fortun]] idazleak lesbianismoaren gaia jorratzen du.
1984ko ''Acrópolis'' eleberrian, esaterako, Madrilgo Círculo Sáfico aipatu zuen [[Rosa Chacel|Rosa Chacelek]].<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Moreno-Lago|izenburua=Indicios y espacios literarios para la reconstrucción del círculo sáfico madrileño en las obras de Elena Fortún, Rosa Chacel y Victorina Durán|orrialdeak=211–236|izena1=Eva|data=2021-01-21|url=https://feminismos.ua.es/article/view/2021-n37-indicios-y-espacios-literarios-para-la-reconstruccion-d|kazeta=Feminismo/s|alea=37|issn=1989-9998|doi=10.14198/fem.2021.37.09}}</ref>
==== Frantsesa ====
=== Generoaren arabera ===
==== Erromantzea ====
Erromantze-lanak iraindu egiten dira maiz, eta erromantze lesbikoak ez dio arau horri ihes egiten; Frantzian, nagusiki, argitaletxe espezializatuek argitaratzen dute erromantze lesbikoa, izan argitaletxe lesbianak nahiz LGBT+ argitaletxeak, hala nola KTM éditions, Dans l'Engrenage edo Reines de Coeur.<ref group="p">{{Cite aldizkari|izenburua=La romance lesbienne est-elle moins frivole qu’on ne l’imagine ?|egilea1=Isabelle B. Price|data=août 2022|kazeta=[[Jeanne Magazine]]}}</ref>
== Lan aipagarriak ==
* ''Le Puits de solitude'', [[Radclyffe Hall]] (1928)
* ''Le Bois de la nuit'', [[Djuna Barnes]] (1936)
* ''The Price of Salt'', [[Patricia Highsmith]] (1952) – aka ''Carol'' (1990)
* ''Spring Fire'', Vin Packer (1952)
* ''[[Rempart des Béguines]]'', [[Françoise Mallet-Joris]] (1952)
* [[Monique Wittig|''Thérèse et Isabelle'', Violette Leduc]] (1954-1966-2000)
* [[Monique Wittig|''Ravages'', Violette Leduc]] (1955-2023)
* ''[[Chocolates for Breakfast]]'', [[Pamela Moore (author)]] (1957)
* ''[[The Beebo Brinker Chronicles]]'', Ann Bannon (1957–1962)
* ''[[Desert of the Heart]]'', [[Jane Rule]] (1964)
* [[Monique Wittig|''La Bâtarde'', Violette Leduc]] (1964)
* ''Les Guérillères'', [[Monique Wittig]], (1969)
* ''[[Patience & Sarah]]'', Isabel Miller (1971)
* ''[[Rubyfruit Jungle]]'', [[Rita Mae Brown]] (1973)
* ''[[Annie on My Mind]]'', [[Nancy Garden]] (1982)
* ''[[The Swashbuckler]]'', [[Lee Lynch (author)|Lee Lynch]] (1983)
* ''[[Oranges Are Not the Only Fruit]]'', [[Jeanette Winterson]] (1985)
* ''Memory Board'', [[Jane Rule]] (1985)
* ''[[Send My Roots Rain]]'', [[Ibis Gómez-Vega]] (1991)
* ''[[Mari-mutil handi baten bluesa|Stone Butch Blues]]'', [[Leslie Feinberg]] (1993)
* ''[[Along the Journey River]]'', [[Carole LaFavor]] (1996)
* ''[[Memory Mambo]]'', [[Achy Obejas]] (1996)
* ''Caresser le velours'', Sarah Waters (1998)
* ''Du bout des doigts'', Sarah Waters (2002)
* ''Garis Tepi Seorang Lesbian'', [[Herlinatiens]] (2003)
* ''[[Southland (novel)|Southland]]'', [[Nina Revoyr]] (2003)
* ''[[Sugar Rush (novel)|Sugar Rush]]'', [[Julie Burchill]] (2004)
* ''Ash'', Malinda Lo (2009)
== Emakume autore nabarmenak (ordena alfabetikoan) ==
{{Div col}}
* [[Sarah Aldridge]]
* [[Ann Bannon]]
* [[Natalie Barney]]
* [[Becky Birtha]]
* [[Rita Mae Brown]]
* [[Julie Burchill]]
* [[Jessie Chandler]]
* [[Abha Dawesar]]
* [[Ellen DeGeneres]]
* [[Emma Donoghue]]
* [[Sarah Dreher]]
* [[Lillian Faderman]]
* [[Katherine V. Forrest]]
* [[Jocelyne François]]
* [[Elena Fortún]]
* [[Jeanne Galzy]]
* [[Nancy Garden]]
* [[Soph Galustian]]
* [[Alicia Gaspar de Alba]]
* [[Ibis Gómez-Vega]]
* [[Nicola Griffith]]
* [[Rosa Guy]]
* [[Radclyffe Hall]]
* [[Bertha Harris]]
* [[Ellen Hart]]
* [[Kameron Hurley]]
* [[Karin Kallmaker]]
* [[Lori L. Lake]]
* [[Violette Leduc]]
* [[Carole LaFavor]]
* [[Malinda Lo]]
* [[Audre Lorde]]
* [[Lee Lynch (author)|Lee Lynch]]
* [[Ann-Marie MacDonald]]
* [[Marijane Meaker]]; publiée aussi sous les pseudonymes:
** Ann Aldrich
** Mary James
** M. E. Kerr
** Vin Packer
** Laura Winston
* [[Val McDermid]]
* [[Qiu Miaojin]]
* [[Achy Obejas]]
* [[Julie Anne Peters]]
* [[Radclyffe]] (publiée aussi sous L. L. Raand)
* [[Nina Revoyr]]
* [[Adrienne Rich]]
* [[Jane Rule]]
* [[Joanna Russ]]
* [[Sappho]]
* [[May Sarton]]
* [[Sarah Schulman]]
* [[Sandra Scoppettone]]
* [[Merry Shannon]]
* [[Gertrude Stein]]
* [[tatiana de la tierra]]
* [[Michelle Tea]]
* [[Valerie Taylor (novelist)|Valerie Taylor]]
* [[Tereska Torrès]]
* [[Wu Tsao]]
* [[Kitty Tsui]]
* [[Renée Vivien]]
* [[Ebine Yamaji]]
* [[Nobuko Yoshiya]]
* [[Sarah Waters]]
* [[Jeanette Winterson]]
* [[Monique Wittig]]
* [[Jacqueline Woodson]]
* [[Samar Yazbek]]{{Div col end}}
== Erreferentziak ==
=== Literatura lesbikoari buruzko erreferentziazko lanak ===
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
=== Bestelako argitalpenak ===
<references responsive="1" group="o"></references>
=== Unibertsitate argitalpenak ===
<references responsive="1" group="u"></references>
=== Argitalpen lesbikoak ===
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
=== Prentsa ===
<references responsive="1" group="p"></references>
=== Bestelako erreferentziak ===
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Bibliografia ==
=== Orokorra ===
* Paula Dumont, Entre femmes, t. IV, 2022 (ISBN 978-2-343-24808-0, OCLC 904241037, lire en ligne)
* Manon Bochet-Marquis, Lesbiennes et subversions des genres littéraires: pour un renouveau de la figure littéraire saphique, mémoire de master 2, Genre, littératures, cultures, Lyon, Université Lumière Lyon 2, 2021
* Paula Dumont, Entre femmes, t. III, 2020 (ISBN 978-2-343-05470-4, 2-343-05470-3 et 978-2-343-16885-2, OCLC 904241037, lire en ligne)
* Paula Dumont, Entre femmes, t. II, 2019 (ISBN 978-2-343-05470-4, 2-343-05470-3 et 978-2-343-16885-2, OCLC 904241037, lire en ligne)
* {{En}} Jodie Medd, ''The Cambridge Companion to Lesbian Literature'', Cambridge University Press, 2016
* Paula Dumont, Entre femmes, t. I, 2015 (ISBN 978-2-343-05470-4, 2-343-05470-3 et 978-2-343-16885-2, OCLC 904241037, lire en ligne)
* Myriam Robic, Femmes damnées : saphisme et poésie (1846-1889), 2012 (ISBN 978-2-8124-0604-1 et 2-8124-0604-6, OCLC 811124766, lire en ligne)
* Phyllis M. Betz, The lesbian fantastic : a critical study of science fiction, fantasy, paranormal and gothic writings, McFarland, 2011 (ISBN 978-0-7864-5885-1 et 0-7864-5885-2, OCLC 689522303, lire en ligne)
* {{En}} Meredith Miller, ''Historical Dictionary of Lesbian Literature'', Scarecrow Press, 2006
* (pt) Lúcia Facco, As heroínas saem do armário : literatura lésbica contemporânea, Edições GLS, 2003 (ISBN 85-86755-38-9 et 978-85-86755-38-5, OCLC 56192333, lire en ligne)
* {{En}} Terry Castle, ''The Literature of Lesbianism: A Historical Anthology from Ariosto to Stonewall'', Columbia University Press, 2003
* Marie-Jo Bonnet, Les Deux Amies : essai sur le couple de femmes dans l'art, Paris, éditions Blanche, 2000, 305 p. (ISBN 2-911621-94-8)
* (en) Marilyn R. Farwell, Heterosexual plots and lesbian narratives, New York University Press, 1996 (ISBN 978-0-8147-2884-0 et 0-8147-2884-7, OCLC 859686382, lire en ligne)
* François, ... Lecercle et Impr. IME), Sapho : les fictions du désir, 1546-1937, Hachette supérieur, 1994 (ISBN 2-01-019635-X et 978-2-01-019635-5, OCLC 464190228, lire en ligne)
* (en) Karla Jay et Joanne Glasgow, Lesbian texts and contexts : radical revisions, New York University Press, 1990 (ISBN 0-8147-4175-4, 978-0-8147-4175-7 et 0-8147-4177-0, OCLC 21040860, lire en ligne)
* (en) Bonnie Zimmerman, The safe sea of women : lesbian fiction, 1969-1989, Beacon Press, 1990 (ISBN 0-8070-7904-9, 978-0-8070-7904-1 et 0-8070-7913-8, OCLC 22171701, lire en ligne)
=== Ingelesezko literatura ===
* Amy Jeffrey, Space and Irish lesbian fiction : towards a queer liminality, 2022 (ISBN 978-1-000-59444-7, 1-000-59444-0 et 978-1-003-17650-3, OCLC 1314430431, lire en ligne)
* (en) Michelle Ann Abate, Karly Marie Grice et Christine N. Stamper, "Suffering Sappho!" : lesbian content and queer female characters in comics, 2022 (ISBN 978-0-367-70437-7 et 0-367-70437-4, OCLC 1263790392)
* {{En}} Devon W. Carbado, ''Black Like Us: A Century of Lesbian, Gay, and Bisexual African American Fiction'', Cleis Press, 2011
=== Frantsesezko literatura ===
* Alexandre Antolin, Une censure éditoriale : Ravages de Violette Leduc, Lyon, Presses universitaires de Lyon, 2023, 490 p. (ISBN 978-2-7297-1391-1)
* Camille Aurégan-Foucault, ''Poésie lesbienne: place d'un genre marginal dans la construction d'une identité marginale'', mémoire de master 1, Rennes, Sciences Po Rennes, 2022, 76 p. [Big Tata (page consultée le 24 mai 2023)]
* Manon Berthier, Alex Lachkar, Camille Islert, Aurore Turbiau et Alexandre Antolin, Ecrire à l'encre violette : littératures lesbiennes en France de 1900 à nos jours, Le Cavalier Bleu, 2022 (ISBN 979-10-318-0516-0, OCLC 1310155646, lire en ligne)
* Mariève Maréchal, ''Conjurer l'absence: pratiques du tiers espace dans les littératures lesbiennes francophones'', thèse de doctorat, Ottawa, Université d'Ottawa, 2018
* Jennifer Waelti-Walters, Damned women : lesbians in French novels, 1796-1996, McGill-Queen's University Press, 2000 (ISBN 978-0-7735-6857-0 et 0-7735-6857-3, OCLC 180773090, lire en ligne)
* Elisa Walter, ''Poétique de Renée Vivien: entre spiritualité et désir'', mémoire de master 1, Paris, [[Sorbona Unibertsitatea|Sorbonne Université]], 2021, 87 p. [Big Tata (page consultée le 24 mai 2023)]
=== Gaztelaniazko literatura ===
* (es) Yasmina Romero Morales et Paula Cabrera Castro, Amor impossibilis : textos y pretextos de escritoras españolas (s. XX-XXI), Alfar, 2022 (ISBN 978-84-7898-946-1 et 84-7898-946-3, OCLC 1336497390, lire en ligne)
* Laura A. Arnés, Ficciones lesbianas: literatura y afectos en la cultura argentina, Madreselva, coll. « Colección Orlando », 2016 (ISBN 978-987-3861-07-9)
* (en) Nancy Vosburg et Jacky Collins, Lesbian realities/lesbian fictions in contemporary Spain, Rowman & Littlefield Pub. Group, 2011 (ISBN 978-1-61148-021-4, 1-61148-021-3 et 1-283-05479-5, OCLC 710974715, lire en ligne)
== Ikus, gainera ==
=== Lotutako artikuluak ===
* Literatura lesbikoa
** Ameriketako Estatu Batuetako literatura lesbiko beltza
** Lambda Literary Award for Lesbian Fiction
** [[Pulp (literatura)]]
* LGBT literatura
** LGBT argitaletxea
** [[Yuri (generoa)]]
** [[Literatura homosexual|Gay literatura]]
* Homosexualitatea literaturan
** LGBT zientzia fikzioan
* [[Literatura feminista]]
* [[Literatura erotikoa|Literatura eta sexualitatea]]
== Kanpo estekak ==
==== Analisiak ====
* [http://www.lorillake.com/HerstoryPortal.html Lesbiennes Fiction Herstory] Lori L. Lake website
* [https://web.archive.org/web/20170510085146/http://gem.greenwood.com/wse/wsePrint.jsp?id=id395 ''Lesbienne de Littérature''] by Penelope J. Engelbrecht, from Women's Studies Encyclopedia, 1999, vol. 2, {{P.|852–856}}, Greenwood Press (2002) (archive)
* [http://outhistory.org/exhibits/show/lesbian-in-literature/history ''Les Lesbiennes dans la Littérature''] par Barbara Grier, 1981, (3e éd.), Naïade de la Presse, à OutHistory
* {{Cite web|abizena=Hammé|izenburua=Littératures lesbiennes : une visibilité nouvelle ?|izena1=Juliette|url=https://gouinementlundi.fr/2022/03/litteratures-lesbiennes-une-visibilite-nouvelle/}}
==== Obrak ====
* [https://www.goodreads.com/genres/lesbian-literature Littérature lesbienne], Goodreads
* [http://www.sapphirebooks.com/ Lesbienne de Littérature], Sapphire Books (lesbian books publisher, founded 2010)
* [http://www.goldencrown.org/ Lesbienne de Littérature], Golden Crown Literary Society
* [http://www.thelesbianreview.com Lesbiennes Livres], The Lesbian Review
* [https://web.archive.org/web/20170619072602/http://lesbianmysteries.com/ Lesbiennes Mystères], Bee Cliff Press (artxiboa)
* [http://lesbiansovereverything.com Lesbiennes Sur Tout] (istorio lesbianak eta plataforma)
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Literaturaren historia]]
[[Kategoria:Literatura]]
[[Kategoria:Lesbianismoa]]
[[Kategoria:LGTB saiakerak]]
mnapu1nb1gmcpvbfwj2ecob3yvf401r
10005939
10005936
2024-12-20T15:43:35Z
Lainobeltz
56334
10005939
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Literatura lesbikoa''' literaturaren azpigenero bat da, eta ikuspuntu lesbiko batetik jorratzen ditu gaiak eta idatziak. Poesia, antzerkia eta [[:kategoria:Fikziozko lesbianak|pertsonaia lesbianak]] ardatz dituzten eleberriak eta [[Eleberri grafiko|eleberri grafikoak]] biltzen ditu, eta interes lesbikoko gaiei buruzko ez-fikzioa da, oro har. Kategoria honetan kokatzen diren fikziozko lanak mota guztietakoak izan daitezke, hala nola fikzio historikoa, [[Zientzia-fikzio|zientzia fikzioa]], fantasia, horrorea eta erromantzea, eta publiko gazte, nerabe edo helduarentzat egiten dira.
Literatura lesbikoaren perimetro zehatza zein den eztabaidagai bada ere, autoreen identitatearen, kontakizunen harreraren edo jorratutako gaien arabera, bi konstante daude: gizonek eta gizonentzat idatzitako irudikapen lesbiko [[Fetitxismo sexual|fetitxistatzaileak]] baztertzea, eta idazkietan identitate lesbikoaren eraikuntza erdigunean jartzea.
Literatura lesbikoaren bilakaera lesbianismoaren onarpenaren bilakaeraren araberakoa izan da, oro har: XX. mendearen hasieran ezkutukoa, konfidentziala eta zentsuratua bazen ere, jorratutako gaiek [[Mugimendu homosexualak|LGBT]] mugimenduaren eta, oro har, feminismoaren eta, bereziki, lesbianismoaren une handien bilakaeraren araberako bilakaera izan dute. Bereziki, lesbianismoaren gaia, [[damnazio]] gisa, non kontakizuna heroien heriotzarekin amaitzen den, ezabatu egiten dira tokia uzteko istorio zoriontsuei (erromantzeak, haur eta heldu gazteentzako literatura), ingurune lesbikoaren politizazioarekin lotura sendoa mantenduz.
== Definizioa ==
Literatuta lesbikoaren esparrua eztabaidagaia da: emakume idazleen identitatea, jorratutako gaiak, eta publikoa, objektiboa nahiz erreala, dira haren inguruak definitzeko erabilitako hiru irizpideak.
''Écrire à l'encre violette - Littératures lesbiennes en France de 1900 à nos jours'' (Tinta morez idaztea - Lesbianen literaturak 1900etik gaur egunera arte Frantzian) lana egiten aritu diren ikertzaileek 2022an ziotenez, literatura lesbikoa ez dute emakume idazle lesbianek soilik idazten, badira beste emakume batzuk ere, modu irekian [[Bisexualitate|bisexualak]] eta [[Pansexualitate|pansexualak]] direnak, presio sozial lesbofoboarengatik sexu-joera zehaztu gabe ezkontza heterosexualera jotzen dutenak. Aitzitik, ikerlari horientzat ez da pertinentea literatura lesbikoan sartzea, emakume idazle lesbianak izanagatik, haien lanetan ez dihardutenak emakumeen arteko harremanez, hala nola [[Marguerite Yourcenar]].
Literatuta lesbikoaren beste ikuskera batzuk gehiago zentratzen dira landutako gai literarioetan emakume idazleen identitatean baino. Hala, ''[[:fr:La_Pensée_straight|La Pensée straight]]'' lanean (1992), [[Monique Wittig]] idazle eta margolari lesbianak [[Marcel Proust|Marcel Prousten]] ''[[À la recherche du temps perdu]]'' eta [[Djuna Barnes|Djuna Barnesen]] ''Le Bois de la nuit'' literatura lesbikoaren parte ditu, bi lan horiek lesbiana eta emakumea baitarabiltzate unibertsaltasunerako abiapuntu gisa. name=":0">{{Cite aldizkari|abizena=Segarra|izenburua=Pour une généalogie de la littérature lesbienne française|izena1=Marta|data=2019-12|url=http://rua.ua.es/dspace/handle/10045/100417|kazeta=Feminismo/s|alea=34|issn=1696-8166|doi=10.14198/fem.2019.34.04|accessdate=2022-07-22}}</ref> [[Marilyn R. Farwell|Marilyn R.Farwell]] literatura irakasleak ''Heterosexual Plots & Lesbian Narrative'' lanean (1996) proposatzen du literatura lesbikoa definitzea narrazio heterosexualaren hiru zutabeetako bat bera ere errespetatzen ez duten kontakizunen multzo gisa, hau da, maitasun harreman heterosexualak, emakumeen pasibotasunaren aurka dauden gizonen jarduera eta emakumeen bakartzearen aurka dauden harreman sare maskulinoen presentzia.<ref>{{Cite web|abizena=d'Épinglé·es|izenburua=Sarah Ghelam — Où sont les lesbiennes ?|izena1=L'équipe|url=https://epinglez.hypotheses.org/934|accessdate=2021-09-01}}</ref> Beste ikerlari batzuek, hala nola [[Terry Castle]]<nowiki/>k, [[Elizabeth Meese]]<nowiki/>k edo [[Susan Lancer|Susan Lance]]<nowiki/>k, jorratutako ikuspuntuan oinarritutako literatura lesbikoaren definizio bat proposatzen dute.
Alderantziz, lanen edukia irizpide erabakigarria izan daiteke, halaber, obrak literatura lesbikotik baztertzeko. 2019an, [[Marta Segarra]] genero eta literatura frankofonoko ikerlariak baztertu egin zituen lesbianismoa inmoral eta kriminal gisa aurkezten duten istorioak, baina ''[[À la recherche du temps perdu]]'' lanak eztabaida eragin zuen: ''Écrire à l'encre violette''-eko emakume ikertzaileentzat, ez baita literatura lesbikoa; izan ere, haientzat, lesbianismoa aitzakia baizik ez baita errealitatean [[homosexualitate]] maskulinoaz jarduteko.<ref name=":0" group="u"/> Aldiz, [[Laure Murat]] historialari eta idazlearen edo Wittigen iritziz, subjektu lesbikoa sarrera puntu gisa planteatu behar da gero unibertsalizatzeko, ikerketak subjektu lesbikoaren eraikuntza formal eta autonomo bat planteatzeko.
Literatura lesbikoaren definizioaren konstante bat da baztertzea ikusle gizonezkoentzat idatzitako harreman lesbikoak ''fetitxizatzen'' dituzten fikzio ''voyeuristak''; hala ere, ez dago itxita [[Begirada maskulino|begirada maskulinoarekiko]] mendetasunaren eta lesbianek lesbianentzat egindako sexualitate lesbikoaren adierazpen denaren arteko muga.<ref name=":0" group="u"/> Publiko''a''ren irizpideak, izan zorrotza edo izan obra benetan bereganatzen duena, ahalbidetzen du literatura lesbikoan sartzea pertsona heterosexualek idatzitako nobelak eta ''a priori'' gai lesbikorik ez duten nobelak, Anne Paulyren ''Avant que j'oublie'' eta Mathilde Forgeten ''À la demande d'un tiers,'' kasu.
[[Marta Segarra|Marta Segarrak]] hiru irizpide horien sintesi bat proposatzen du literatura lesbikoaren definizio gisa: “Obren corpus bat da, orokorrean emakumeek idatziak, baina baita gizonek ere batzuetan, eta emakumeen arteko harreman afektibo eta homoerotikoetan jartzen dute arreta, bai edukian, bai forman”.<ref name=":0" group="u">{{Cite aldizkari|abizena=Segarra|izenburua=Pour une généalogie de la littérature lesbienne française|izena1=Marta|data=2019-12|url=http://rua.ua.es/dspace/handle/10045/100417|kazeta=Feminismo/s|alea=34|issn=1696-8166|doi=10.14198/fem.2019.34.04|accessdate=2022-07-22}}</ref> Irizpide anitzeko ikuspegia erabiltzen dute, halaber, ''Écrire à l'encre violette''-eko ikertzaileek''.''
Azkenik, [[Laure Murat]]<nowiki/>ek proposatzen du definiziorik murriztaileena: “Identitate lesbikoaren eraikuntza historikoki baimendu, landu eta egituratu izana komunean duten” lanak dira. Definizio horrek aukera ematen dio, batetik, eztabaidagai diren idatziak bertatik ateratzeko eta literatura lesbikoan sartzeari dagokionez adostasuna eragiten duten kontakizunetan zentratzeko eta, bestetik, kategoria horren dimentsio politikoa azpimarratzeko.
== Historia ==
=== Aitzindariak: emakumeen arteko maitasuna idaztea "lesbikoa" ez zenean existitzen ===
==== Sappho ====
[[Fitxategi:Godward-In_the_Days_of_Sappho-1904.jpg|thumb|[[Lesbos|Lesbosko]] [[Safo]], 1904ko pintura batean John William Godwardek irudikatua, ''[[Lesbianismo|lesbiana]]'' terminoaren jatorrian da<ref name="oed">"Lesbian", [http://dictionary.oed.com/ Oxford English Dictionary], Second Edition, 1989. Retrieved on January 7, 2009.</ref>]]
Literatura lesbikoaren funtsezko lana Lesbosko [[Safo]]<nowiki/>ren poesia da, K.A. VII. mendekoa. Lirismoa izeneko poesia musikalaren forma berri bat sortu zuen.<ref>{{Cite web|izenburua=Qui était Sappho, figure de l'Antiquité et pionnière de la poésie ?|egilea=Laure de Chantal|data=2024-03-02|url=https://www.historia.fr/personnages-historiques/biographies/qui-etait-sappho-figure-de-lantiquite-et-pionniere-de-la-poesie-2078363|accessdate=2024-07-02}}</ref> Antzinako hainbat idatzitan oinarrituta, emakume zein gizon historialariek ondoriztatu izan dute emakume gazteen talde bat Saforen esku utzi zutela, kulturalki hezi edo eraiki zitzan.<ref group="u">{{Ill|Jeannette Howard Foster}} (1985). ''Sex Variant Women in Literature'', Naiad Press. {{ISBN|0-930044-65-7}}, {{P.|18}}.</ref> Saforen poesiaren arrasto gutxi geratzen dira, baina geratzen dena poesiaren gai kutunen lekukotza da, hala nola emakumeen eguneroko bizitza, haien harremanak eta erritualak. Emakumeen edertasuna du ardatz, eta neskatoenganako maitasuna aldarrikatzen du.<ref group="u">Aldrich, Robert, ed. (2006). ''Gay Life and Culture: A World History'', Thames & Hudson, Ltd. {{ISBN|0-7893-1511-4}}, {{P.|47–49}}.</ref>
==== Erdi Aroa ====
XIII. mendean, [[Beatritz de Romans]] [[Trobairitz|trobairitzak]] abesti bat eskaini zion Andre Mariari: "Eman iezadazu, Andre Maria ederra, mesedez, izan nahi nukeen alaitasunik handiena: zugan jarri baitut nire bihotza eta nire desira, eta zugatik daukadalako nire baitan dagoen alaitasun guztia". [[Pèire Bèc|Pèire Becek]] bi emakumeren arteko sinpatiaren adierazpena ikusi bazuen hor, [[Marie-Jo Bonnet|Marie-Jo Bonnetek]] ageriko maitasunaren interpretazioa aurkitu zuen.<ref>{{Harvsp|Bonnet|2000|p=26}}.</ref>
Bonnetek trinagulazioaren gaia identifikatu zuen literatura safikoan, [[trobadore]] gisa: emakume bikoteari gizon-oztopo figura gehitzen zaio, izan etorkizuneko senarra edo autoritate-gizona (eliza edo legea).<ref>{{Harvsp|Bonnet|2000|p=27}}.</ref>
==== XVII. mendea ====
[[Fitxategi:Henriette-Julie_de_Castelnau_de_Murat.jpg|thumb|Henriette-Julie de Murat]]
XVII. mendean, mugimendu kultistak idazki galaiak eta adiskidetasun-korrespondentziak ekarri zituen, sarritan dimentsio safikoa zutenak, lengoian bederen.
Mugimenduko horretako figura nagusietako bat, [[Madame de Lauvergne]] (1620-1670) frantziar poeta, Lénodaride deitua, ezagun egin zen «Sonnet à Mademoiselle Godefroy» sonetoarengatik, [[Comédie-Française|Komedia frantseseko]] [[Marie Anne du Rieu]] aktoreari egindako maitasun-aitorpen bat: «Zu ez bazina erabat nire bihotzaren jabe...».
XVII. mendearen amaieran, [[Henriette-Julie de Murat]] frantziar anfitrioi lesbiana eta libertino gisa ezagutua zen ([[Madame de Nantiat]] eta [[Marguerite Le Fèvre de Caumartin]], [[Argensongo markesa]]<nowiki/>rekin, besteak beste), Parisen bizi zen, senarrarengandik urrun. Berak asmatutako eta bertako folkloretik ateratako maitagarrien ipuinak idazten zituen. Bere testu sofistikatuek garaiko nobela sentimental handien erara bildutako kontakizunak eskaintzen dituzte. Batez ere, 1697ko ''Contes de fées'' bildumarengatik da ezaguna, 'Le Parfait Amour', 'Anguillette' eta 'Jeune et Belle' ipuinak biltzen dituena.
==== XVIII. mendea ====
[[Fitxategi:Raucourt_dans_Médée.jpg|ezkerrera|thumb|Françoise Raucourt, [[Medea|Medean]]]]
[[Fitxategi:Plaque_Wolff_Deken_Trévoux.jpg|thumb|[[Betje Wolff]] eta [[Aagje Deken]] plaka, Treverouxen]]
XVIII. mendean zehar, [[Aagje Deken]] (1741-1804) poeta holandarrak poesia idatzi zuen, bere maitale [[Maria Bosch]]<nowiki/>ekin (?-1773) batera, eta ''Stichtelijke gedichten'' bilduma argitaratu zuen, 1775ean, Maria hil eta bi urtera. [[Betje Wolff|Betje Wolffekin]] (1738-1804) gutun-truke luzeak izan ondoren, elkarrekin bizitzen jarri ziren, eta ''Brieven'' gutunak argitaratu zituzten, [[Beverwijk|Beverwijkeko]] leinu-etxean. Gero, eleberri arrakastatsuak ere idatzi zituzten, hala nola ''Sara Burgerliart'' 1782an eta ''Histoire de monsieur Willem Leevend'' 1784 eta 1785 artean, [[Trévoux|Trévouxen]] eta [[Haga|Hagan]], Frantzian.
XVIII. mendearen amaieran, [[Comédie-Française|Comédie-Françaisen]] sozietarioa zen [[Françoise Raucourt]] (1756-1815) eder eta talentudunaren antzezpenek markatu zuten literatura. Nobleziako gizonek mantentzen zuten Raucourt, eta modu irekian lesbiana zen. 1779an, ''L'Épître à une jolie lesbienne'' epistolaren hartzailea izan zen, Mathieu-François Pidansat de Mairoberten ''[[:fr:Mémoires_secrets_pour_servir_à_l'histoire_de_la_République_des_Lettres_en_France_depuis_1762_jusqu'à_nos_jours|Mémoires secrets pour servir à l'histoire de la République des Lettres en France depuis 1762 jusqu'à nos jours]]'' lanean. Raucourtek antzerkirako idatzi zuen ''Henriette'' drama, hiru ekitalditan, 1782an.
==== XIX. mendea ====
XIX. mendearen hasieran, Wu Tsao poeta [[Txinako Herri Errepublika|txinatarra]] ospetsu egin zen maitasun lesbikoei buruzko poemengatik. Bere abestiak, Kenneth Rexroth poetaren arabera, “Txina osoan kantatzen” ziren.<ref group="o">Kenneth Rexroth, ''Women Poets of China'', New Directions Publishing, 1972, {{P.|135}}</ref>
[[Fitxategi:Anne_Lister.jpg|ezkerrera|thumb|[[Anne Lister]] diarista.]]
Nahiz eta XIX. mendean genero lesbikoa ez zen aparteko genero bat eratzeko bezainbat garatu Ingalaterran, emakume idazle eta saiakeragile lesbianek, hala nola [[Vernon Lee|Vernon Leek]] -naturaz gaindiko fikzioko idazlea-, batzuetan lesbianak aipatzen zituzten beren testuetan, edo, Vernon Leeren maitale [[Amy Levy]]<nowiki/>k bezala, emakumeentzako maitasun poemak idazten zituzten.<ref>{{Cite web|izenburua=Violet Paget Archives – The Paris Review|url=https://www.theparisreview.org/blog/tag/violet-paget/}}</ref> Beste batzuek ezkutuan idazten zuten. 1806an hasita, [[Anne Lister]] lurjabe eta alpinista ingelesak hogeita hamalau urtez jardun zuen bere egunkari intimoak osorik idazten, bere harreman lesbikoen eta sedukzio ekintzen xehetasunak barne, hizkuntza kodetuan idatzitako atal lesbikoekin. Eguneroko horiek 1980ko hamarkada arte ez zituzten argitaratu.<ref name="BBCBradford" group="p">{{Cite aldizkari|izenburua=The life and loves of Shibden Hall's Anne Lister|argitaletxea=BBC|data=25 mai 2010|url=http://news.bbc.co.uk/local/bradford/hi/people_and_places/history/newsid_8388000/8388858.stm|kazeta=[[BBC News]]}}</ref>
XXI. mendean, [[Susan Koppelman]] idazle eta erredaktore buruak ''Two Friends and Other Nineteenth Century American lesbian Stories'' izeneko antologia bat osatu zuen, non [[Constance Fenimore Woolson]], [[Octave Thanet]], [[Mary Eleanor Wilkins Freeman]], [[Kate Chopin]] eta [[Sarah Orne Jewett]]<nowiki/>en istorioak bildu zituen. Lesbianen gaien irudikapenari dagokionez, esplizitutik inplizitura doazen istorio horiei buruz, hauxe dio Koppelmanek: "Emakumeak maite dituzten emakumeei buruzko istorio gisa ikusten ditut istorio horiek, erabilitako bitarteko erromantikoen aniztasunari begiratuta; ez genuke inolako zailtasunik izango hori egiteko baldin eta elkar maite duten gizonez eta emakumeez ari bagina".
1970eko hamarkadaz geroztik literatura lesbikoan egindako ikerketek XIX. mendearen testuinguruan lesbikotzat etiketatu ez ziren harreman lesbikoak identifikatu zituzten, intimitatearen eta sexualitatearen ikuskera ezberdinak tarteko. Adibidez, [[Christina Rossetti]]<nowiki/>ren ''[[Goblin market and other poems|Goblin market]]'' 1862ko poema kontakizun lesbiko gisa irakurri zuten, nahiz eta berau ahizpatasunezko maitasun kontakizun gisa agertu. Ikerketak [[Wilkie Collins|Wilkie Collinsen]] ''The Woman in White'' eleberriko (1859) Marian Halcombe bezalako pertsonaien potentzial lesbikoa ere identifikatu zuen. Marian maskulinotzat eta erakargarritasun gutxikotzat deskribatua zen, eta eleberriaren gaian erakutsitako motibazio nagusia Laura Fairlie bere ahizpa ertainarenganako maitasuna zen.
Gainera, ikertzaileak [[Queer|''queer'']] ikuspegitik irakurri izan dituzte [[Charlotte Brontë|Charlotte Brontëren]] eleberriak, batez ere ''Shirley'' eta ''Villette'', non emakumezko pertsonaia nagusiek harreman estuak -nahiz eta obsesiboak- dituzten besteekin. Brontë bera Ellen Nussey lagunarekin maiteminduta egon zitekeela ere espekulatu izan dute batzuek; [[Vita Sackville-West|Vita Sackville-Westen]] iritziz, bi emakumeen arteko gutunak "maitasun-gutunak dira, maitasun purua eta sinplea".<ref group="p">{{Cite web|izenburua=Was Charlotte Brontë Gay?|egilea=Deborah Lutz|data=16-06-2015|url=https://www.out.com/art-books/2015/6/16/was-charlotte-bronte-gay|accessdate=31-10-2020}}.</ref>
Unibertsitate-ikasleek ere amodio lesbikoen aztarnak bilatu izan dituzte [[Emily Dickinson]] poetarengan, bere koinatu Susan Gilbertekin izandako harremanean, eta aukera horrek Dickinsonen maitasun-poema askoren irakurketa queera egitera bultzatzen du.<ref>Mason, Janet. "The American Sappho: In Pursuit of a Lesbian Emily Dickinson". ''Harrington Lesbian Fiction Quarterly'', 3(3), septembre 2002, {{P.|91}}.</ref>
Michael Field izengoitia erabili zuten [[Katherine Bradley]] eta [[Edith Cooper]] emakume britainiarrek, elkarrekin poesia eta poema dramatikoak idazteko. Katherine Edithen izeba zen, eta elkarrekin bizi izan ziren, maitale gisa, 1870etik zendu ziren arte, bata 1913an eta bestea 1914an. Beren poesiak bien maitasuna zuen maiz idazgai, eta ''Whym'' ''Chow'' beren txakurrarentzat poema liburu bat ere idatzi zuten.
=== 1900etik 1915era: Larrialdia ===
[[Fitxategi:Natalie_Barney_in_Fur_Cape.jpg|thumb| [[Natalie Clifford Barney|Natalie Barneyk]] Parisen saloi bat zuen XX. mendearen hasieran; egile lesbikoak joaten ziren bertara.]]
XX. mendearen hasieran, Parisen, komunitate lesbiko bat sortu zen, gero eta ikusgarriagoa bilakatu zena. [[Natalie Clifford Barney|Nathalie Barney]] eta [[Gertrude Stein]] bezalako lesbianek antolatutako literatur-saloietan biltzen ziren, besteak beste. Komunitate hark frantsesez eta ingelesez ekoizten zituen lanak: [[Djuna Barnes|Djuna Barnesen]] ''Le Bois de la nuit'', Liane de Pougyren ''Idylle Sapphique'', [[Renée Vivien|Renée Vivienen]] poemak, Barneyren epigramak, Steinen olerkiak eta obrak. Laure Muratek ohartarazi zuenez, nahiz eta argitalpen horiek XIX. mendean ezarritako kodeak erabiltzen zituzten (erromantze lesbikoak emakume heroien heriotzarekin amaitzen dira, lesbianismoa [[Damnazio|kondenatzat]] hartuta), haustura ontologikoa markatzen zuten, lesbianismoa ez baitzuten jadanik gizonek idazten, lesbianek eurek baizik.
Filiazio horrek ez zuen diskurtsoaren erradikaltasuna eragotzi: Barneyren idatziak, Vivien maitalearenak bezala, heterosexualitateari egindako kritika bortitzek markatu zituzten.
[[Radclyffe Hall|Radclyffe Hallek]] ere denbora igarotzen zuen Parisen, Barneyren saloian. Badirudi Barney bera erabili zuela eredu gisa ''Le Puits de Solitude'' eleberriko pertsonaia bat eraikitzeko''.''
=== 1915etik 1940ra: Lehen Urrezko Aroa ===
XX. mende hasierako idazle garrantzitsua zen [[Nobuko Yoshiya]] idazle japoniarra; emakume gazteen arteko maitasun istorio bizi bati buruzko istorioak idatzi zituen. Hala ere, bere idazkiak libreki zabal zitezkeen, deskribatutako erlazio bat bera ere ez baitzen egiaz gertatzen.<ref name="Early Fiction" group="u">{{Cite aldizkari|abizena=Suzuki|izenburua=Writing Same-Sex Love: Sexology and Literary Representation in Yoshiya Nobuko's Early Fiction|orrialdeak=575|izena1=Michiko|data=août 2006|url=http://journals.cambridge.org/action/displayAbstract;jsessionid=419D6C9B25191554B1DBD61007F71527.tomcat1?fromPage=online&aid=857000|kazeta=The Journal of Asian Studies|liburukia=65|alea=3|doi=10.1017/S0021911806001148}}</ref>
1923an, [[Elsa Gidlow]]<nowiki/>k (Ingalaterran jaioa) argi eta garbi lesbikoa zen lehen poesia liburua argitaratu zuen Estatu Batuetan, ''On a Grey Thread'' izenekoa.<ref>{{Cite web|abizena=Rumble|izenburua=Publishing Elsa: Will Ransom's Grey Thread|argitaletxea=American Printing History Association|izena1=Walker|data=21 mars 2016|url=https://printinghistory.org/gidlow-ransom/|lana=Printing History|accessdate=3 juin 2018}}</ref><ref>{{Cite web|abizena=Troy|izenburua=How the American Sappho Published the First Book of Lesbian Love Poetry|izena1=Gil|data=9 décembre 2017|url=https://www.thedailybeast.com/how-the-american-sappho-published-the-first-book-of-lesbian-love-poetry|accessdate=3 juin 2018}}</ref> 1926an, [[New York|New Yorken]], [[Eva Kotchever|Eva Kotcheverrek]] (Polonian jaioa), [[Greenwich Village|Greenwich Villageko]] ''Eve's Hangout'' kafe lesbikoaren jabeak, ''Lesbian Love'' bilduma idatzi zuen. Liburu hura idaztegatik espetxeratu egin zuten, eta, ondotik, kanporatu.<ref>{{Cite web|abizena=Rabinowitz|izenburua=Holocaust Museum LA to Present THE DARING LIFE AND DANGEROUS TIMES OF EVE ADAMS|izena1=Chloe|url=https://www.broadwayworld.com/los-angeles/article/Holocaust-Museum-LA-to-Present-THE-DARING-LIFE-AND-DANGEROUS-TIMES-OF-EVE-ADAMS-20210607|accessdate=2022-07-11}}</ref>
[[Fitxategi:The_Well_Of_Loneliness_by_Radclyffe_Hall_-_Permabooks_P112_1951.jpg|ezkerrera|thumb| Radclyffe Hallen 1928ko ''Le Puits de solitude'' eleberriak zentsura-arazoak izan zituen Estatu Batuetan eta Erresuma Batuan.]]
[[Radclyffe Hall|Radclyffe Hallen]] ''The Well of Loneliness'' eleberria (1928) da tematika lesbikoa aitortu zaion ingelesezko lehen eleberria, eta Britainia Handian hainbat hamarkadatan debekatuta egon zen. Estatu Batuetan, eleberri horrek lortu zuen zentsura legala saihestea New Yorken eta Estatu Batuetako Nazioarteko Merkataritza Auzitegian.<ref>{{Cite web|abizena=Smith|izenburua=Lesbian novel was 'danger to nation'|izena1=David|data=1 janvier 2005|url=https://www.theguardian.com/uk/2005/jan/02/books.gayrights|accessdate=16 mars 2017}}</ref><ref>{{Cite web|abizena=Machlin|izenburua=Banned Books Week: The Well of Loneliness by Radclyffe Hall|izena1=Sherri|data=26 septembre 2013|url=https://www.nypl.org/blog/2013/09/26/banned-books-week-well-loneliness|accessdate=16 mars 2017}}</ref>
[[Virginia Woolf|Virginia Woolfek]] 1928an argitaratu zuen ''[[Orlando (eleberria)|Orlando]]'' eleberria, genero-arauak hausten zituen poeta baten istorioa kontatzen duena. Bere maitale [[Vita Sackville-West|Vita Sackville-Westengan]] inspiratzen da eleberri hau, eta 70eko hamarkadan testu subertsibo lesbiko gisa berrikusi zen.<ref>{{Cite web|abizena=Popova|izenburua=How Virginia Woolf’s Orlando Subverted Censorship and Revolutionized the Politics of LGBT Love in 1928|izena1=Maria|data=11 octobre 2013|url=https://www.brainpickings.org/2013/10/11/virginia-woolf-orlando-lesbian-readings/}}</ref>
1930eko, 1940ko eta 1950eko hamarkadaren hasierako AEBetako literatura gehienak bizitza lesbikoa tragedia gisa aurkezten zuen, pertsonaia nagusiaren suizidioarekin edo heterosexualitatera bihurtuta amaitzen zena. Asmo tragiko horiek eskatzen zituzten agintariek, testua lizun ez deklaratzeko.<ref name="ReferenceA">Gallo, {{P.|67}}</ref> Hala, ''The Stone Wall'', 1930ean Marie Casal ezizenarekin argitaratutako zoritxarreko amaiera duen autobiografia lesbikoa da lehen autobiografia lesbikoetako bat.
1939tik aurrera, [[Frances V. Rummel|Frances V.]] [[Frances V. Rummel|Rummel]] Stephens Collegeko hezitzailea eta frantseseko irakasleak ''Diana: A Strange Autobiography'' argitaratu zuen, ongi amaitzen den lehen autobiografia esplizituki lesbikoa, non bi emakumek elkarrekin zoriontsu amaitzen duten. Autobiografia horrekin, ohar hau argitaratu zen: "Emakume editoreek berariaz nahi dute ulertzea egiazko istorio bat dela, irakurketa publiko baten esparruan bere generoko lehena". Literatur kritikariek “fikzio” gisa deskribatu zuten autobiografia hori. [[Jane Auer|Jane Bowlesen]] eleberri bakarrak, ''[[Two Serious Ladies]]'', 1943an argitaratua, burgesiako emakume baten eta Panamako portu bateko prostituta baten arteko maitasun istorio bat kontatzen du.<ref>{{Cite web|izenburua=The Madness of Queen Jane|data=12 juin 2014|url=http://www.newyorker.com/books/page-turner/the-madness-of-queen-jane}}</ref><ref>{{Cite web|abizena=Miller|izenburua=Historical Dictionary of Lesbian Literature|argitaletxea=Scarecrow Press|izena1=Meredith|data=27 mars 2017|url=https://books.google.com/books?id=xPIpPaM5EkEC&pg=PA110&lpg=PA110&dq=lesbian%20literature%2021st%20century&source=bl&ots=LfYYaWfUl9&sig=zESSFinijoMzHZejUeIHk_bb4MM&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjnjZTA4bvRAhUJjVQKHUpTAxwQ6AEIUzAI#v=onepage&q=lesbian%20literature%2021st%20century&f=false}}</ref>
[[Tereska Torrès]] erresistenteak, [[Charles de Gaulle|Charle de Gaulle]] Jeneralaren [[Frantziar Indar Askeak|Frantziako Indar Askeetan]] Londresen kontratatu zuenak, bere oroitzapenak ''Women's'' ''Barracks''-en argitaratu zituen (1950), Bigarren Mundu Gerrako emakume borrokalarien bizitzaren testigantza.<ref>{{Cite web|izenburua=Décès de la résistante et femme de lettres Tereska Torrès|data=2012-09-26|url=https://www.lexpress.fr/culture/livre/deces-de-la-resistante-et-femme-de-lettres-tereska-torres_1166366.html}}</ref>
[[Francoren diktadura|Espainia]] [[Frankista|frankistaren]] garaian, [[Elena Fortún|Elena Fortun]] idazleak (1885-1952), haur-literaturan espezialista zenak, Celia gaztearen ''queer'' pertsonaiarekin, ''Oculto sendero'' eleberri autobiografikoa idatzi zuen, diktadura-garaian zentsuratua eta gaur berraurkitua.<ref>{{Cite web|izenburua=University of Exeter|url=http://www.exeter.ac.uk/news/homepage/title_846194_en.html}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|abizena=Lindo|izenburua=Elena, la mujer olvidada|izena1=Elvira|data=2017-01-28|url=https://elpais.com/cultura/2017/01/27/actualidad/1485534991_128796.html|kazeta=El País|issn=1134-6582}}</ref> Eleberriak, besteak beste, [[Matilde Ras|Matilde Rasekin]] izan zuen harremana aipatzen du, eta [[Victorina Durán|Victorina Duranek]] sortutako Madrilgo zirkulu safikoaren antolaketa.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Moreno-Lago|izenburua=Indicios y espacios literarios para la reconstrucción del círculo sáfico madrileño en las obras de Elena Fortún, Rosa Chacel y Victorina Durán|orrialdeak=211–236|izena1=Eva|data=2021-01-21|url=https://feminismos.ua.es/article/view/2021-n37-indicios-y-espacios-literarios-para-la-reconstruccion-del-circulo-safico-madrileno-en-las-obras-de-elena-fortun-rosa-chacel-y-victorina-duran|kazeta=Feminismo/s|alea=37|issn=1989-9998|doi=10.14198/fem.2021.37.09}}</ref>
[[Marie-Magdeleine Carbet]] (1902-1996) idazle afro-martinikarrak bere bikotekidearekin olerkiak, istorioak eta abestiak idatzi zituen, komunean zuten Carbet izengoitiaren pean, eta horrek aske egin zituen gai sentiberak arakatu ahal izateko, normalean emakumeentzat debekatuak zeudenak, sexualitatea, kasu.
=== 1950eko eta 1960ko hamarkadak: pulp fiction lesbiana ===
[[Fitxategi:Odd_Girl_Out_Cover_1957.jpg|thumb|''{{Lang|anglais|[[Lesbian pulp fiction]]}}'', Ann Bannonen ''Odd Girl out'' bezala, ezaguna izan zen 1950eko eta 60ko hamarkadetan.]]
Fikzio lesbikoa asko idatzi zen mundu anglosaxoian, [[Pulp (literatura)|pulp]] fiction literatur-motako eleberriaren iritsierarekin. Pulp lesbikoa fikziozko genero bihurtu zen, 1950eko eta 1960ko hamarkadetan, nahiz eta mota horretako egile ugari gizonezko izengoiti bat edo emakumezko luma-izen bat erabiltzen zuten gizonak izan.<ref name="Grier, Barbara 1973">Grier, Barbara (1973). ''{{Lang|en|The Lesbian in Literature}}''. [Naiad Press], 1973.</ref> Pulp lesbikoko emakume idazleetako bat -lesbiana gisa armairutik atera zena askoz geroago- [[Ann Bannon]] zen, Beebo Brinker eleberri-sortaren egilea.
[[Patricia Highsmith|Patricia Highsmithen]] ''The Price of Salt'', 1952an idatzia, amaiera zoriontsua izan zuen lehen eleberri lesbikoa izan zen. Eleberri hartan, izan ere, emakume lesbianek ez zuten depresiorik izaten, ez zioten etorkizun bakarti bati aurre egiten, eta nobela ez zen suizidio batekin edo heterosexualitatera itzultzearekin amaitzen. Highsmithen editoreak (Harper & Brothers) haren [[Eskuizkribu|eskuizkribua]] atzera bota zuen. Baina, gerora, ia milioi bat ale saldu ziren.<ref name="rich">{{Cite web|abizena=Rich|izenburua=Loving Carol|argitaletxea=[[New York (magazine)|New York]]|izena1=Frank|data=18 novembre 2015|url=http://www.vulture.com/2015/11/frank-rich-carol-invisibility-of-lesbian-culture.html|lana=Vulture|accessdate=16 mars 2017}}</ref><ref>{{Cite web|abizena=Highsmith|izenburua=Happily ever after, at last: Patricia Highsmith on the inspiration for Carol|izena1=Patricia|data=11 novembre 2015|url=https://www.telegraph.co.uk/film/carol/patricia-highsmith-price-of-salt-novel/|lana=[[The Daily Telegraph]]|accessdate=16 mars 2017}}</ref> 1990ean, Bloomsburyk berrargitaratu zuen eleberria, Patricia Highsmithen benetako izenaren pean, izenburu berri batekin: ''Carol''.
Literatura lesbiko anglofonoaren garapen harekin batera, literatura frankofonoak homosexualitatearen eta, beraz, lesbianismoaren errepresio moralaren gogortzea jasan zuen, eta, ondorioz, aurreko urteetan baino argitalpen gutxiago izan zen: [[Françoise Mallet-Joris|Françoise Mallet-Jorisek]] ''Rempart des'' ''béguines'' idatzi zuen, Nicole Louvierek ''Qui qu'en grogne'' eta [[Irène Monesi]]<nowiki/>k ''Althia''.
=== 1960ko hamarkadaren amaiera eta 1970eko hamarkada: bigarren olatu feminista ===
[[Fitxategi:Audre_Lorde.jpg|ezkerrera|thumb|[[Audre Lorde]] lesbiana, feminista eta womanistak hainbat liburu idatzi zituen, 1960ko eta 1990eko hamarkaden artean.]]
[[1970eko hamarkadako mugimendu feminista|Mugimendu feministak 1960ko hamarkadaren amaieran eta 1970eko hamarkadaren hasieran]], eta feminismo lesbikoaren eta lesbianismo politikoaren agerpenarekin batera, literatura lesbikoa politizatuagoa agertu zen. Idazkera lesbikoak bi gai zituen ardatz: literatura lesbiko bat bazela frogatzea, ez funtsezko kategoria gisa, baizik eta ikuspuntu politiko gisa; eta emakumeen askapenerako tresna gisa pentsatutako idazkiak ekoiztea.
Bi izenek erabat hankaz gora jarri dute pentsamendu lesbikoa: [[Monique Wittig|Monique Wittigek]] eta [[Audre Lorde|Audre Lordek]]. 70eko hamarkadako haien diskurtsoen argitalpenetatik, hots, Wittigen ''The Straight Mind'' eta Lorden ''Sister Outsider'' atera ziren, pentsamendu lesbikoaren bi kontsigna garrantzitsuenak. Lehenarenetik hau: "Lesbianak ez dira emakumeak", Wittigena, lesbianek patriarkatuan duten posizio bakarra azpimarratzen duena, eta bereziki nola ihes egiten dioten heterosexualitateari, zeina baita emakumeen opresioaren ezaugarri nagusia; eta bigarrenarenetik, hau: "Maisuaren tresnnek ez dute noiz maisuaren etxea deseraikiko", Lordena, [[Intersekzionalitate|intersekzionalitatearen]] oinarriak ezarri zituena, [[Patriarkatu|patriarkatua]] eta [[Arrazakeria|arrazakeriaren]] arteko lotura erakutsiz, eta, oro har, klase-, genero-, sexualitate- eta adin-banaketaren artekoa, status quo-ari eusteko xedearekin, eta emakumeek, aska daitezen, duten elkartu beharra erakutsiz.<ref group="u">{{Cite aldizkari|abizena=Chetcuti|izenburua=De « On ne naît pas femme » à « On n’est pas femme ». De Simone de Beauvoir à Monique Wittig|izena1=Natacha|data=2009-06-29|url=https://journals.openedition.org/gss/477|kazeta=Genre, sexualité & société|alea=1|issn=2104-3736|doi=10.4000/gss.477|accessdate=2023-03-05}}</ref><ref group="u">{{Cite aldizkari|abizena=Olson|izenburua=The Personal, the Political, and Others: Audre Lorde Denouncing "The Second Sex Conference"|orrialdeak=259–285|izena1=Lester C.|data=2000|url=http://muse.jhu.edu/content/crossref/journals/philosophy_and_rhetoric/v033/33.3olson01.html|kazeta=Philosophy and Rhetoric|liburukia=33|alea=3|issn=1527-2079|doi=10.1353/par.2000.0019|accessdate=2023-03-05}}</ref>
Erradikaltasun hori fikziozko lanetan topa daiteke: 1969an ''Les Guérillères'' eta 1973an ''The Lesbian Body'' argitaratu zituen Wittigek, eta mitologia lesbiko hutsaren oinarriak ezarri. Hainbat emakume frantsesek eta kanadarrek jarraitu zioten: Michèle Causse, [[Nicole Brossard]], [[Jovette Marchessault]] eta [[Louky Bersiani]]. ''The Lesbian Body'' berritzailea da, “lesbiana” hitza lehen aldiz erabiltzen baitu izenburu frankofono batean eta erregistro literario entzutetsu batean, ez azpiliteratura erotikoaren erregistroan. Lordek ''Coal'' lanarekin poesia egin zuen, eta ''Zami: A New Spelling of My Name'' lanarekin, aldiz, autobiografia. AEBetako literatura lesbiko beltzaz gain, haren filiazioak beste lesbiana beltz batzuk ere barne hartu zituen, hala nola Jewelle Gomez, Paula Gunn Allen, [[Cherrie Moraga]] eta [[Gloria Anzaldúa|Gloria Anzaldua]].
Era berean, [[Joanna Russ|Joanna Russen]] 1975eko ''The Female Man'' eleberriak lesbianak soilik bizi diren unibertso alternatibo bat deskribatzen du.
1966an, [[Violette Leduc]]<nowiki/>ek ''Thérèse et Isabelle'' eleberri lesbikoa argitaratu zuen.
1965ean, [[May Sarton]]<nowiki/>en ''Mrs. Stevens Hears the Mermaids Singing'' eleberria argitaratu zutenean, eleberrigilea beldur izan zen lesbianismoari buruz modu irekian idazteak ez ote zion balioa kenduko bere lanari. Hau azaldu zuen: “Homosexualitatearen beldurra hain da handia, non ausardia behar izan baitut ''Mrs. Stevens Hears the Mermaids Singing'' idazteko, sexuaren maniakoa, mozkortia, botikazalea, edo, era batera edo bestera, higuingarria ez den emakume homosexual bati buruzko eleberria idazteko, errukigarria, nazkagarria, sentimendurik gabea ez den emakume homosexual bati buruzko erretratua egiteko".
[[Maureen Duffy]] da bere burua lesbiana gisa aurkeztu zuen lehen eleberrigile garaikidea; 1966ko ''Microcosm'' liburuan, taberna lesbikoen azpikultura aztertu zuen.<ref name="theguardian.com" group="p">{{Cite web|abizena=Bindel|izenburua=A literature of our own|izena1=Julie|data=7 août 2008|url=https://www.theguardian.com/books/2008/aug/08/gayrights.gender}}</ref>
Garai hartako eleberri autobiografikoan aitzindaria izan zen [[Rita Mae Brown]]<nowiki/>en ''Molly Melo'' (1973) [[Eleberri pikaresko|eleberri pikareskoa]]; bestseller bihurtu zen.
1970eko hamarkadan ere izan ziren edizio feministen eta LGBTen argitaletxeak, Naiad Press kasu, eta lesbianen lanak argitaratu zituzten ''Sinister Wisdom'' eta ''[[Conditions]]'' literatur aldizkariak, besteak beste. [[Adrienne Rich]] eta [[Judy Grahn]] ziren garai hartako poeta eta intentzionista garrantzitsuak. Alma Routsongen ''Patience and Sarah'' lanak (1971n Isabel Miller luma-izenarekin argitaratua) XIX. mendeko bi emakumeren arteko maitasun-istorio bat aztertzen du, Bostongo ezkontza batean.<ref name="Busia, Abena P. A. 1993">Busia, Abena P. A. ''Theorizing Black Feminisms: The Visionary Pragmatism of Black Women'', Routledge, 1993, {{ISBN|0-415-07336-7}}, p. 225n.</ref>
=== 1970etik 1985era ===
1970eko hamarkadan literatura esplizituki gay eta lesbikoa sortu ondoren, hurrengo hamarkadetan, genero horretako lanen ekoizpena handitu egin zen. Gizon gayen eleberriak herrikoiagoak ziren bitartean, eta sarritan argitaletxe nagusien bestseller-en zerrendaren erdian kokatzen diren bitartean, literatura lesbikoak, zeina argitaletxe txikien menpe zegoen, audientzia mugatua baina errespetagarria garatu zuen. 80ko hamarkadan, generoaren aldeko feminismoaren etorrerarekin batera, literatur aldizkari lesbiko batzuk lan esplizituki erotikoetan espezializatzen hasi ziren, hala nola ''On our Backs'', 70eko hamarkadako ''[[Off Our Backs|Off our backs]]'' aldizkari feministaren erreferentzia satirikoa. 1988an, Lambda Literary saria sortu zen hainbat kategoria lesbikorekin, eta horrek LGBT literaturaren ikusgarritasuna areagotzen lagundu zuen.<ref>{{Cite web|abizena=Times|izenburua=Lambda Literary Foundation marks 25 years of LGBT writers - Gay Lesbian Bi Trans News Archive - Windy City Times|izena1=Windy City|url=http://www.windycitymediagroup.com/lgbt/Lambda-Literary-Foundation-marks-25-years-of-LGBT-writers/42961.html|accessdate=2018-08-29}}</ref>
=== 1986tik 2000ra ===
[[Fitxategi:Cristina_Peri.jpg|thumb|[[Cristina Peri Rossi]] idazle uruguaitarrak harreman lesbianen erotismoaz idatzi zuen.]]
1980tik 1990era, literatura lesbikoa hainbat generotan dibertsifikatu zen: fantasia, misterioa, zientzia fikzioa, erromantzea, eleberri grafikoak eta heldu gazteentzako literatura.
Asian, Singapurren [[Eleanor Wong (playwright)|Eleanor Wong]] antzerkigileak eta Qiu Miaojin idazle taiwandarrak harreman lesbikoei buruz idatzi zuten, Bai Lin eta Chen Ran idazle txinatarrek bezala.<ref>{{Cite web|izenburua=lesbianism in literature|argitaletxea=Encyclopedia of Contemporary Chinese Culture|egilea=Leng Lin Leung Ping-kwan|url=http://contemporary_chinese_culture.academic.ru/425/lesbianism_in_literature|accessdate=2017-06-27}}</ref> [[Aska Mochizuki]]<nowiki/>ren ''Spinning Tropics'', [[Yasunari Kawabata|Yasunari Kawabataren]] ''Edertasuna eta tristura'', [[Jun'ichirō Tanizaki|Junichiro Tanizakiren]] ''Harea mugikorrak'' (卍 Manji) eta Natsuo Kirinoren ''Mundu erreala'' dira Japoniako maitasun lesbikoa aztertzen duten eleberriak.<ref>{{Cite web|izenburua=(Japanese) Lesbian Literature Recommendations|url=http://fuckyeahlesbianliterature.tumblr.com/post/102813834509/japanese-lesbian-literature-recommendations}}</ref>
Bien bitartean, harreman edo pertsonaia lesbikoak barne hartzen dituzten ingeles hizkuntzako eleberriek sari nazionalak irabazten jarraitu zuten, eta kritikaren txaloak eragin zituzten, hala nola [[Alice Malsenior Walker|Alice Malsenior Walkerren]] ''Purpura kolorea'' (1982), Dorothy Allisonen ''Bastard out of Carolina'' (1992), Michael Cunninghamen ''The Hours'' (1998), [[Sarah Waters]]<nowiki/>en ''Fingersmith (2002)'' eta [[Carolyn Parkhurst]]<nowiki/>en ''Lost and found'' (2006).<ref>{{Cite web|abizena=Savage|izenburua=Carolyn Parkhurst: ''Lost and Found''|izena1=Guy|data=30 septembre 2006|url=http://mostlyfiction.com/humor/parkhurst.htm|accessdate=20 mai 2014}}</ref>
=== XXI. mendea ===
XXI. mendean, literatura lesbikoa eskubide osoko genero gisa azaleratzen da [[mintzaira]] arabiera duten herrialdeetan, eta [[Elham Mansour]]<nowiki/>ren ''Ana Hiya Anti'' (''Ni zu naiz'') gisako eleberrriak, esaterako, bestseller bihurtzen dira.<ref>{{Cite web|izenburua=The Historical Context and Reception of the First Arabic-Lesbian Novel, I Am You, by Elham Mansour|argitaletxea=Brunel University London|egilea=Samir Habib|url=https://www.brunel.ac.uk/__data/assets/pdf_file/0004/185872/ET53HabibEd.pdf|accessdate=2017-06-27}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=The Lesbian Subjectivity in Contemporary Arabic Literature: ‘An Absent Presence’ Disciplined by the Gaze|argitaletxea=Al-raida; Issue 138-139-140|egilea=Iman Al-Ghafari|data=2012–2013|url=http://alraidajournal.com/index.php/ALRJ/article/viewFile/89/88|accessdate=2017-06-27}}{{Apurtutako esteka|date=abendua 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>Jolanda Guardi, Female Homosexuality in Contemporary Arabic Literature in DEP, 2014, 25, Special Issue "Queerness in the Middle East and South Asia, guest editor, {{P.|17-30}}</ref> Mende honetan, halaber, arreta handiagoa eskaini zaie Afrikako literaturari eta emakume idazleei, hala nola Frieda Ekotto kamerundar eleberrigileari eta [[Ama Ata Aidoo]] ghanar idazleari.<ref>{{Cite web|izenburua=A Look at LGBT Literature in sub-Saharan Africa|data=6 avril 2012|url=http://www.genderacrossborders.com/2012/04/06/a-look-at-lgbt-literature-in-sub-saharan-africa/}}</ref><ref>Miller, {{P.|3}}</ref><ref name="Diabate">{{Cite aldizkari|abizena=Diabate|urtea=2010|izenburua=From Women Loving Women in Africa to Jean Genet and Race: A Conversation with Frieda Ekotto|orrialdeak=181–202|abizena2=Ekotto|izena1=Naminata|izena2=Frieda|url=https://www.academia.edu/1042121/From_Women_Loving_Women_in_Africa_to_Jean_Genet_and_Race_A_Conversation_with_Frieda_Ekotto|kazeta=Journal of the African Literature Association|liburukia=4|alea=1|accessdate=26 avril 2013}}</ref>
Mexikon ere sumatu zen XX. mende amaierako feminismoaren eragina, baita LGBT lanen onarpen handiagoa ere, Nancy Cardenas, [[Magaly Alabau]], [[Mercedes Roffe]] eta beste poeta lesbikoen sarrerarekin. Argentinan eta Uruguain, [[Alejandra Pizarnik]] eta [[Cristina Peri Rossi|Cristina Peri Rossik]] erotismo lesbikoa eta gai artistiko eta soziopolitikoak uztartzen dituzte euren lanetan <ref>Bonnie Zimmerman, Encyclopedia of Lesbian Histories and Cultures, Routledge, Aug 21, 2013, {{P.|439}}</ref>
2006an kaleratutako ''Babyji'' lanarekin, Abha Dawesar emakume indiar eleberrigileak Stonewall sari bat eta Lambda literary sari bat jaso zituen.
== Generoaren arabera ==
=== Poesia ===
* Txus Garcia (1974-), poeta katalana.<ref>{{Cite web|abizena=Pozo|izenburua=Txus García: “Nadie es totalmente hombre o mujer. Es un constructo social”|izena1=Alicia Avilés|data=2018-09-01|url=https://www.eldiario.es/castilla-la-mancha/txus-garcia-nadie-totalmente-constructo_1_1957857.html}}</ref>
* [[Renée Vivien]], frantses esapideko poeta britainiarra
=== Komikiak, manga eta eleberri grafikoak ===
==== Komikia ====
==== Komikiak, marrazkiak eta eleberri grafikoak ====
Literatura lesbikoan oro har gertatzen den bezala, komiki lesbikoaren kategoriak emakume queer-ek emakume queer-ei buruz idazten dituzten istorio grafikoak biltzen ditu, baina baita publiko lesbikoak emakume queer-ei buruz idazten dituen istorioak ere, hala nola Jaime Hernandezen ''Locas''.
===== Historia =====
[[Fitxategi:Alison_Bechdel_at_Politics_and_Prose.jpg|thumb|[[Alison Bechdel]], bere marrazki eta [[Eleberri grafiko|eleberri]] grafikoengatik saritua, hala nola ''Fun home'', XXI. mendeko literatura lesbianaren dibertsifikazio gero eta handiagoaren isla da.]]
Trina Robbinsen ''Sandy's Coming Out'' da lehen komiki lesbikoetako bat, 70eko hamarkadan [[Wimmen's Comix|''Wimmen's'' Comix]]<nowiki/>en argitaratua. 1973an, Wimmen's Comixen ondoren, Mary Wingsek ''Come Out Comix'' argitaratu zuen autoedizioan, eta bere coming in eta coming out prozesuak kontatzen ditu, estilo koloretsu eta teknikoki sinplean, luzaz [[punk]], [[Anarkofeminismo|anarkofeminismoa]], [[riot grrl]] eta, oro har, ''queer comics'' mugimenduetan eragin zuena. 1980an, Howard Crusek ''Gay Comix'' sortu zuen, LGBT artistek parte hartzen zuten komiki saila, besteak beste, Mary Wingsek eta Roberta Gregoryk. Argitalpen horiek ''underground'' izaten jarraitzen dute, Comics Code Authority erakundeari esker. Komikiak arautzen ditu erakunde horrek Estatu Batuetan, eta, 1989ra arte, debekatu egin zuen pertsonaia gay eta lesbianak esplizituki errepresentatzea.
Gay Comixek eragin handia izan dute [[Alison Bechdel|Alison Bechdelengan]]: 1983tik 2008ra idatzi zuen ''Dykes to Watch Out For'', komiki lesbikoen monumentu nagusia; queer talde baten bizitza kontatzen du, AEBetako hiri ertain batean; XXI. mendearen hasierako AEBetako bizitza lesbikoaren testigantza garrantzitsua da. Komiki hori nazioartera zabalduta, lesbianen komunitatearen batasun-objektu bihurtu zen, Estatu Batuetatik harago.
1990eko hamarkadan, kontrakulturako komiki lesbikoek agertzen jarraitu zuten; Diane DiMassak ''Hothead Paisan'' argitaratu zuen, superheroien generoaren bertsio berria, zeinaren emakumezko heroia terrorista hiltzaile lesbiana bat den.
Alison Bechdelek 2006an ''Fun Home'' argitaratzeak inflexio puntu bat markatu zuen komiki eta nobela grafiko lesbikoan. Bechdelen indarra da erakustea bere bizitzan lesbianismoa zentrala dela, berak munduari begiratzeko eta munduak bera pertzibitzeko modua dela. XXI. mendearen hasieran, komiki lesbikoen ospea areagotu egin da, nahiz eta oraindik gizonak diren nagusi komunikabideetan.
Bechdelez gain, [[Jennifer Camper]], [[Nicole J.Georges]], [[Sarah Leavitt]], [[Diane DiMassa]], [[Erika Moen]], [[Ariel Schrag]] eta [[Mariko Tamaki]] dira komiki lesbikoen egile estatubatuar nagusiak. Ameriketako Estatu Batuetatik kanpo, [[Ilana Zeffren]] eta [[Katrin Kremmler]] alemaniar kartoonistak dira nazioarteko errekonozimendua duten egileak. Kremmler da, besteak beste, ''Dykes on'' ''Dykes''-en egilea, inprimatua izan aurretik online interaktiboa izateko argitaratutako komiki lesbiko bat.
===== Berjabetzea =====
===== Analisia =====
Hillary Chute literatur kritikariaren arabera, eleberri grafikoak ahalbidetzen duen konplexutasun bisualak posible egiten du adierazpen esanezina, ikusezina eta entzunezina, lesbianismoaren adierazpenarekin lotura estua duten gaiak.
==== Yuri ====
''Yuri'' (''{{Lang|en|girls' love}}'' ere deitua) da [[Japonia|Japoniako]] kultura herrikoian emakumeen arteko harreman intimoak ardatz dituen fikziozko lan mota bat, izan harreman emozionalak, sentimentalak edota sexualak. Yuri ''esu-''ren oinordeko bezala hartua da. Esu XX. mende hasierako Japoniako genero literario femeninoa da, eta puntu komun asko partekatzen dituzte. Yuri, bere horretan, 1970eko hamarkadaren hasieran manga [[Shojo|shōjo]]<nowiki/>etan agertu zen, eta, gero, hamarkadetan zehar, manga demografia guztietara zabaldu zen, eta, ondoren, manga bezalako beste medio batzuetara.
Historikoki eta gaika manga shōjoari lotuta, yuri 1970eko hamarkadaren hasieran agertu zenetik mangak zituen jomuga demografiko guztietara zabaldu zen. Landutako gaietan, joera orokor batzuk daude:{{sfn|Friedman|2014|id=Friedman 2014|p=143-147}}
Shōjoek mundu fantasiosoak edo irrealak aukeratzen dituzte, sentimendu indartsuak dituztenak, "obsesio gaiztoa" eta "neska printze xarmangarriaren" idealizazioa eragin dezaketenak. Eta ''josei-''ek, berriz, errealistagoak izan nahi dute sexu bereko bikote femeninoen arazoak jorratzean. Shōnen eta seinen, berriz, yuri erabiltzen dute “neskato inuzentearen” eta “predatzaile lesbianaren” bi figuren arteko eleberri arinak eszenaratzeko. Hala ere, yuriari soilik eskainitako aurre-argitalpen aldizkari gehienek ez diote inolako demografiari jarraitzen. Horrela, aurki daiteke bi nerabeen arteko maitasun inuzenteari buruzko manga bat, eta haren jarraipena den esplizituki sexuala den manga bat.{{sfn|Friedman|2014|id=Friedman 2014|p=143-147}}
[[Fitxategi:CroesusXIncarna.jpg|alt=Dessin manga couleur, représentant une jeune fille en uniforme scolaire noir qui enlace par surprise une autre élève.|ezkerrera|thumb|Eskolako ikasleen arteko harremanak dira ''yuri-''aren gai errepikakorretako bat.]]
Bere alter ego ''{{Lang|ja-Latn|[[yaoi]]}}'' ez bezala, non gizonen arteko sexu harremanaren irudikapen grafiko eta esplizituak arruntak diren, askoz bakanagoak dira {{Lang|ja-Latn|yuri}} munduan. Lan horietako gehienak ez dira joaten musuak edo bularretako laztana baino urrunago, “emakumeen arteko lotura espirituala” azpimarratuz.{{sfn|Nagaike|2010|loc=ch. 4|id=ejcjs ch4}}
[[Rica Takashima]] autorearen ustez, yurien mendebaldeko zaleak ez dira berberak, eta ez dute zale japoniarren gauza bera bilatzen, arrazoi kulturalak direla eta.{{sfn|Takashima|2014|id=Takashima 2014|p=117-121}} Haren arabera, mendebaldarrek yurian “elkar musukatzen duten neska politak” aurkitzea espero dute, eta japoniarrek, aldiz, nahiago dute “lerro artean irakurri eta arrasto sotilak bilatu, zeinekin iruditeria handiak egingo dituzten irudimenaren laguntzaz”. Horrek azaltzen du obren tratamenduan nolabaiteko ezberdintasuna; adibidez, mendebaldean, ''{{Lang|en|[[Sailor Moon]]}}'' yuri elementu batzuk dituen neska ''{{Lang|en|[[magical girl]]}}'' bat da, eta, Japonian, {{Lang|ja-Latn|yuri}} aldizkariek “generoaren monumentutzat” hartzen dute.{{sfn|Maser|2013|id=Maser 2013|p=66}} Izan ere, [[Sailor Moon|sailor]] ezberdinen arteko harremanak aski anbiguoak dira, irudimenari bere lana egiten uzteko eta irudimenezko bikote asko sortzeko. [[Verena Maser]] Japoniako adituak dio ''{{Lang|en|Sailor Moon}}'' yuri bihurtu zela, nahiz eta ez zen zentzu horretan sortu; normalean, zaleak dira, editoreak baino gehiago, lan bat yuri bihurtzen dutenak.{{sfn|Friedman|2014|id=Friedman 2014|p=143-147}}
Puntu honetan, Verena Maser-ek fikzio {{Lang|ja-Latn|yuri}}en eta lesbikoen arteko ezberdintasun nagusi bat ikusten du: fikzio lesbikoak, normalean, lesbiana edo [[Bisexualitate|bisexual]] diren heinean, protagonisten autoidentifikazio eta baieztapen-prozesuan interesatzen dira, eta yuria, aldiz, funtsean, isildutakoetan eta subjektibitatean oinarritzen da.{{sfn|Maser|2011|id=Maser 2011|p=67}}
=== Iruditeriaren literaturak ===
[[Fitxategi:Friston,_Carmilla_(Laura_in_bed).jpg|thumb|[[Carmilla|Carmillaren]] 1872ko ilustrazioa]]
Iruditeriaren literaturek, errealitatearekiko duten urruntasunagatik, ihes egiten diete mugei, konbentzioei, eta ondasunen narrazioaren sorkuntza ahalbidetzen dute.
Literatura horiek emakumeen arteko harremanak integratzen dituzte sorreratik; XIX. mendeko, jarraitutako eredua bikote munstro seduzitzaile/errugabe biktimari dagokio, bereziki banpiro/gizatiarrari, [[Samuel Taylor Coleridge|Samuel Taylor Coleridgeren]] ''Christabel'' edo [[Sheridan Le Fanu|Joseph Sheridan Le Fanuren]] ''[[Carmilla]]'' bezala. Lesbianismoa aitzakia da genero horretan, aitzakia ezinbestean munstro diren emakumeen boterearen aurrean estuasun maskulinoak adierazteko, aitzakia feminitate gozo eta otzana arbuiatzeko, baina autore lesbianek istorio horiek iraultzea lortzen dute: horrela, [[Lizzie Crowdagger]]<nowiki/>rek ''Une autobiographie transsexuelle (avec des vampires)'' lanean, bere pertsonaia lesbianak eta transak hiltzeari uko egiten dio, eta bizitza gainaturak eta kolektibo gisa, lesbianismoaren metafora bezala erabiltzen du banpirismoa, bizitza normala eta heterosexualaren aurkara.<ref name=":2">{{Chapitre|prénom1=Manon|nom1=Berthier|titre chapitre=Mauvais genres ; 1924 ? - 2022, écrire le lesbianisme dans les littératures de l'imaginaire|titre ouvrage=Ecrire à l'encre violette}}</ref>
1970eko hamarkadan, iruditeriaren literaturak, ''a fortiori'' lesbikoa, AEBetako argitalpenen lehia jasan zuen Frantzian, argitaletxeek nahiago baitzuten itzulpenen aldeko apustua egin, bereziki [[Joanna Russ]] eta [[Elizabeth A. Lynn]], Frantziako emakumeen alde apostu egin ordez; [[Monique Wittig]] edo [[Cathy Bernheim]] dira salbuespenak.
1990eko hamarkadatik aurrera, eta 2010eko hamarkadatik aurrera areago, LGBTI iruditeria tematikoaren lanen ekoizpena eta ikusgarritasuna garatzen da, bereziki lesbianena, edizio espezializatuetako etxeen elkarlanari esker, hala nola [[Léa Silhol]]<nowiki/>ek sortutako L’Oxymore, LGBTI konbentzio espezifikoak edo Interneteko plataformak. Bilakaera hori, aldi berean, kontakizunean lesbianismoa banalizatzeari dagokio, batetik, non heroiak harreman lesbikoan dauden, obraren asmoa eta bilbea beste nonbait egonda, baina, bestetik, baita historia mantentzeari ere, iraultza feminista baten urgentziazko beharrizana eszenaratzen duena, zeinean lesbianak abangoardia izango liratekeen, [[Wendy Delorme]]<nowiki/>ren ''Viendra le temps du feu'' obran erakusten den bezala.
Irudimenezko literaturetan zientzia fikzioaren eta fantasiaren arteko aurkakotasunik izan da, literatura lesbiko frankofonoan alde batetik [[Michèle Causse]]<nowiki/>k eta bestetik Monique Wittigek hezurmamitua, non [[Zientzia-fikzio|zientzia fikzioa]] etorkizunera begira dagoen eta fantasiak, aldiz, [[Lesbianismoaren historia|historia lesbiko]] baten falta betetzen duen mito naturalista berriak sortuz. Literatura-ikerlari [[Manon Berthier]]<nowiki/>rek maila-diferentzia bat ikusten du, non opresio patriarkala eta lesbofoboa desnaturalizatea bilatzen den, kasu guztietan.
=== Erromantzea ===
=== Polizia-kontakizunak ===
=== Gazte-literatura ===
[[Fitxategi:Littérature_LGBTQIA+_jeunesse_à_Violette_and_Co.jpg|thumb|LGBTQIA+ gazte literatura atala,Violette and Co liburudendan, 2024ko ekainean]]
==== Neskato lesbianak ====
1956an, Flammarion jeunesse argitaletxeak ''Poulerousse'' argitaratu zuen, zeinetan usapal batek Poulerousse oiloa salbatzen duen, harekin bizitzen hasi aurretik.
1977koa da Frantzian, Italian eta Espainian gazteentzako album batean agertzen den neskato lesbianaren lehen pertsonaia: [[Adela Turin|Adela Turinen]] ''Camélia et Capucine'' lanean, non Camelia printzesak iskin egiten dion gurasoek inposatzen dioten Capucinekiko ezkontzari, gizartetik at bizitzera joateko. 2022an atera zen Anne-Fleur Multon eta Celia Housseten ''Ederra eta Piztia'', non Ederra Piztia hiltzera abiatzen den, ohartu baino lehen ezkontzatik ihes egin duten eta Piztiarekin maitemindu nahi duten neskatoak dituela liburutegian, eta, azkenean, "dama galant" gisa agertzen da.
Lesbianen pertsonaiak printzesak, maitagarriak eta emakume zaldunak dira, gehienbat. [[Sarah Ghelam]] ikerlariaren arabera, errepresentazio lesbiko miresgarria den horretara mugatzeak zaildu egiten duela emakume irakurle gazteak identifikatzea, zeinek zailtasun handiagoa izango baitute lesbianismoa haiei ere aplika dakiekeen aukera bezala har dezaten.
==== Lesbogurasotasuna ====
2024ko hasieran, Frantzian, 33 gazte-albumetan lesbianekin harremana duten pertsonaiak agertu ziren, horien artean heren bat guraso lesbianak dituzten familia moduan. Gisa horretako lehenengo familiak, 1999an lehenik, eta 2012an ondoren, animalia [[Hominoidea|antropomorfo]] gisa agertu ziren, eta ama lesbianen adibide bat barne hartzen zuten hainbat familia-konfigurazio erakutsi zituzten. Lesbogurasotasuna animalia antropomorfoen bidez errepresentatzeko zailtasunetako bat zen animalia neutroek pertsonaia maskulinoak irudikatzeko balio dutela, eta emakumaek, berriz, feminitate-markatzaileen bidez egiten ziren, hala nola ile-matazak. Beraz, konbentzio horiek zaildu egiten zuten moda lesbikoaren aldakortasuna eta butch lesbianak irudikatzea.
Guraso lesbianak dituzten giza familia baten lehen errepresentazioa guztientzako ezkontzaren aldeko legea bozkatu ondoren etorri zen, zeina homofobiaren aurkako elkarte batek eskatu baitzuen, hots, ALHERT-ek (Homofobiaren aurka jardun eta borrokatu Guztion Errespeturako Hezkuntzaren bidez). Elkarte hori haurren homofobiaren aurka borrokatzeko tresna pedagogiko gisa sortu zen, eta lesbogurasotasuna "onartu beharreko" ezberdintasun gisa aurkeztu zuen, eta ez zerbait ezdeusa bezala.
Album ugari daude guraso lesbianak dituzten familiei buruzkoak; haietako lehenengoa, ''Jean a deux mamans'', 2004an atera zen, eta bikote lesbikoan, otso antropomorfoetan, ordezkaritza heterozentratua du. 2021ean kaleratutako ''Mes deux mamans'' albumak galdera lesbofobiari erantzun behar dion lesbianen alaba bat irudikatzen du; [[Sarah Ghelam]] ohartzen da lesbofobia agertarazteak interes pedagogikoa izan badezake ere, lesbogurasoen familiak albumaren publikotik kanpo uztea ere eragin dezakeela.
=== Fikzioa heldu gazteentzat ===
==== 1970eko hamarkada ====
Rosa Guyren ''Ruby'' (1976) lanean, pertsonaia nagusia jatorri karibearreko neska gazte bat da. Beste neska batekin duen harremana deskribatzen du eleberriak.
Sasoi hartan, baziren, halaber, pertsonaia lesbianak zituzten heldu gazteentzako eleberriak, hala nola [[Sandra Scoppettone]]<nowiki/>ren ''Happy Endings Are All Alike'' (1978). Egilearen hitzetan: “Ia ez naute elkarrizketatu, eta, elkarrizketatu nautenean, ez da positiboa izan”. Aldiz, Scoppettonek mutil gayei buruz idatzitako eleberria hobeto hartu zuten.
1970eko hamarkadan argitaratutako liburuetan maiz jorratzen zen gaietako bat da homosexualitatea "fase bat" izango zen ideia, edo ez dagoela amaiera zoriontsurik lesbianentzat, eta, oro har, bizimodu zaila zeramatela.<ref name="targeted">{{Cite web|abizena=Murphy|izenburua='Targeted' young adult fiction: the need for literature speaking to gay/lesbian and African-American youth|izena1=Julia|url=http://www.crowbold.com/homepage/topic5.htm|accessdate=4 mars 2007}}</ref>
[[Fitxategi:JudyBlume2009(cropped).jpg|thumb|Judy Blume]]
School Library Journal-ek ekarria:<blockquote>“1970eko hamarkadan, batez beste, LGBTIQ gaiari buruz argitaratutako liburu bat zegoen urte bakoitzeko. Liburu aitzindari horiek ondo idatzita egon arren eta kritika positiboak izan arren, pertsonaia gayak, kasurik onenean, bigarren mailakoak ziren, edo pertsonaia heterogeneo nagusiak erakarriak eta, kasurik okerrenean, indarkeriaren, irainen edo heriotzaren biktimak (auto-istripuak dira arau). Beren orientazio homosexuala kezkaz zalantzan jartzen zuten pertsonaia gazteek, sexu bereko pertsonenganako erakarpena, beren heldutasun sexualera, heldu heterosexualetara, eramaten zituen aldi baterako fase bat zela ondorioztatzen zuten beti".</blockquote>Judy Blume 1970eko hamarkadan katalizatzaile gisa aipatzen da askotan, haur-literaturan tabutzat hartzen diren gai gehiago (homosexualitatea, adibidez) sartzeko lan egiten baitzuen.
Marion Zimmer Bradleyk luze garatu zituen genero harremanak 1962tik 1999ra argitaratutako ''Ténébreuse'' zientzia-fikzio-fantasia zikloan, non emakumeek beren independentzia konkistatu eta benetako nortasuna bilatu behar zuten, lesbiana, neutrala nahiz heterosexuala, amazonen komunitate askearen bidez, besteak beste.
==== 1980ko hamarkada ====
[[Nancy Garden]]<nowiki/>en ''Annie on my mind'' (1982) lanak elkarrez maitemintzen diren [[Bigarren hezkuntza|bigarren hezkuntzako]] bi neskatoren istorioa kontatzen du. 2000ko hamarkadan argitaratzen jarraitu zen eleberria aurrerapauso bat izan da homosexualitatearen gaian, heldu gazteentzako literaturan. Argitaletxe handienetako batek edizio koadernatu batean argitaratu zuen. Liburuan, iraunkorra den eta esploratzea merezi duen zerbait bezala ikusten da homosexualitatea, eta ez kontzeptu "finko" bat bezala.
[[Kansas|Kansasen]], kultu-ministro batek ''Annie on my mind'' erretzeko labe publiko bat antolatu zuen, liburu hori eskola bateko liburutegi bati eman ondorioz sortutako eztabaida baten karietara.<ref name="NCAC">{{Cite web|izenburua=Books in Trouble: Annie on My Mind|argitaletxea=National Coalition Against Censorship|data=mai 1996|url=http://www.ncac.org/literature/related/19960501~USA~Books_in_Trouble_2.cfm}}</ref>
==== 1990eko hamarkada ====
Hamarkada hartan zehar, gora egin zuen lesbianismoari buruz heldu gazteentzat argitaratutako eleberrien kopuruak. ''Lark in the Morning'' (1991) eta ''Good Moon Rising'' lesbianen pertsonaiak biltzen dituzten bi eleberri argitaratu zituen [[Nancy Garden|Nancy Gardenek]], eta kritika positiboak jaso zituen; liburuak ondo saldu ziren. 1994an, M. E. Kerr-ek ''Deliver Us From Evie'' argitaratu zuen, eta publikoak harrera ona egin zion: arreba lesbiana bat duen haur bati buruzkoa. Hamarkada hartan argitaratutako beste liburu batzuk: [[Stacey Donovan]]<nowiki/>en ''Dive'' (1996), [[Nina Revoyr]]<nowiki/>ren ''The Necessary Hunger'' (1997), [[Jacqueline Wooger]]<nowiki/>ren ''The House You Pass On the Way'' (1997), Bett Williamsen ''Girl Walking Backwards'' (1998, hasieran heldu gazteentzat idatzi bazen ere, arrakasta izan zuen nerabeen artean), [[Ellen Wittlinger]]<nowiki/>ren Hard Love (1999) eta [[Paula Boock|Paula Boocken]] ''Dare Truth or Promise'' (1999).
==== 2000tik aurrera ====
[[Fitxategi:Littérature_YA_lesbienne_à_Violette_&_Co.jpg|thumb|Literatura lesbiana gazte heldua Violette and Co-n, 2024ko ekainean]]
1990eko hamarkadak mugarri izan zen heldu gazteentzako eleberrietan, gai lesbikoa jorratzen duten eleberrietan, eta, 2000z geroztik, liburu horien olatu bat iritsi zen merkatura. Gai lesbikoekiko publikoaren jarrera positiboagoa zen, eta gai lesbikoak hobeto onartzen ziren.
2000n, School Library Journal-ek ''Annie on my mind'' sartu zuen XX. mendeko eragin handieneko {{Nowrap|100 liburuen}} zerrendan.<ref name="SLJ 100">{{Cite web|abizena=Staff|izenburua=One Hundred Books that Shaped the Century|argitaletxea=[[School Library Journal]]|data=1 janvier 2000|url=http://www.schoollibraryjournal.com/index.asp?layout=article&articleId=CA153035|accessdate=25 février 2007}}</ref>
Iraganean, liburu gehienek honela deskribatzen zituzten pertsona homosexualak: "Bizitza isolatua bizi dute, errealitatetik at, komunitate harrigarrikiro aktibo batean". Ondoren, liburuetan hain estigmatizatuak eta bananduak ez ziren pertsonaia gayak agertzen hasi ziren.
[[Emily M. Danforth]]-en ''The Miseducation of Cameron Post'' (2012) heldu gazteentzako eleberri herrikoiak kontatzen du konbertsio-terapia bat jarraitzera [[Montana|Montanako]] kanpaleku batera bidalitako {{Nowrap|12 urteko}} neskato baten istorioa.<ref>{{Cite web|abizena=Sittenfeld|izenburua=The Best Novel About a "De-Gaying Camp" Ever Written|izena1=Curtis|data=8 février 2012|url=http://www.slate.com/articles/double_x/doublex/2012/02/the_miseducation_of_cameron_post_by_emily_danforth_a_conversation_between_the_writer_and_novelist_curtis_sittenfeld_.single.html}}</ref> 2016an, liburuaren egokitzapen zinematografikoa filmatzen hasi zen.
Emakumeen homosexualitateari buruzko liburu gutxiago daude gizonezkoen homosexualitateari buruzkoak baino. Lesbiana eta bisexualen inguruko liburuen eskuragarritasuna 1960ko hamarkadatik hona handitu den arren, oraindik ere zaila da zuriak bakarrik ez diren pertsonaiak dituzten liburuak aurkitzea.
=== Fanfikzioak ===
Fanfikzioaren erdian, lesbianen arteko harremanak ''[[femlash]]'' izenez ezagutzen dira, hots, fan lesbianen komunitateak, kontsumitzen duten fikzio zinematografikoan eta telebistan dagoen errepresentazio falta eta errepresentazio txarrak zapuztuta daudenak. Hauek dira bikote ezagunenak: Xena / Gabrielle, ''[[xena: Warrior Princess|Xena gerlaria]]''; Buffy / Faith, ''[[Buffy the Vampire Slayer]];'' Waverly Earp / Nicole Haught'', Wynonna Earp''; Callie/Arizona, [[Grey's Anatomy|''Grey's Anatomy'']], eta Clark/Lexa, [[The 100 (telesaila)|''The 100'']]. Aipatutakoak bezalako emakumezko pertsonaia indartsuei egiten die erreferentzia aukeraketak, baina baita lesbianak identifikatzen diren horiei ere.
== Literaturaren inguruan ==
=== Argitaletxeak ===
==== Argitaletxe lesbianak eta gayak, LGBT ====
XX. mendearen amaierara arte, literatura lesbikoa edizio esklusiboki lesbikoak ziren zenbait argitaletxetan ardaztuta zegoen, baita [[Fandom|''fandom'']]-etan ere, zaleen online blogak.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Seajay|izenburua=The Backlash and Backlist|izena1=Carol|data=décembre 1994|kazeta=The Women's Review of Books}}</ref> Milurtekoaren hasieratik, ordea, argitaletxe lesbiko asko hasi ziren barne hartzen gizon eta emakume transen lanak, ahots [[Bisexualitate|bisexualenak]] eta [[Gay|gayenak]] eta argitaletxe nagusiek jaso ez zituzten queer-lanak. Gainera, pertsonaia eta gai lesbianak dituzten nobelak hobeto onartzen ziren ''mainstream'' izeneko edizioan.
[[Fitxategi:Elizabeth_Sims_writing_2013_photo_by_Tom_Bender.jpg|thumb|Alyson Livres-ek [[Elizabeth Sims]]<nowiki/>en (argazkian) polizia-eleberri batzuk argitaratu ditu.]]
[[Plainfield (Vermont)|Plainfieldeko]] ([[Vermont]]) Daughters, Inc. da lesbianen eta feministen liburuak argitaratzen hasi zen lehen argitaletxe lesbikoa, zeinak argitaratu baitzuen Rita Mae Brownen ''Rubyfruit Jungle''.<ref>{{Cite web|izenburua=Daughters, Inc.|data=8 août 2009|url=http://www.lesbianpoetryarchive.org/node/133|accessdate=6 juillet 2017}}</ref> Naiad Presse argitaletxeak jarraitu zion, eta Katherine V. Forrest-en ''Curious wine'' erromantze lesbikoa eta beste liburu asko argitaratu. Argitaletxea 2003an itxi zuten, {{Nowrap|31}} urteren ostean. [[Barbara Grier]] sortzailekideak Bella Books argitaletxe berriari helarazi zizkion bere liburuak eta haien kudeaketa. 2001ean sortu zen Bella Booksek Naïad Pressen katalogoa eskuratu zuen, [[Jane Rule]]<nowiki/>ren lan gehienak eta [[Karin Kallmaker]]<nowiki/>ren lan guztiak barne. Haien katalogoan 300 erromantze lesbiko, polizia-eleberri lesbiko eta erotismo lesbiko daude.
Lehen argitaletxeen artean, Spinsters Ink (hainbat alditan saldua, eta orain Bella Books-en integratua), [[Rising Tide Press]], Crossing Press, [[Kitchen Table Press]] eta [[New Victoria]] zeuden. Kasu askotan, emakume autoreek zuzentzen zituzten argitaletxe horiek, eta beren liburuak argitaletxe horiek argitaratzen zituzten, hala nola [[Barbara Wilson (writer)|Barbara Wilsonek]] Da Capo Press-en (gero Perseus Books Group-en parte izan zena) eta [[Joan Drury|Joan Druryk]] [[Spinsters Ink]]-en.
Fikzio lesbikoen 2000ko hamarkadako prentsa etxe handienak Bella Books, Bold Strokes Books, and Regal Crest Enterprises dira. Bold Strokes Books 2005ean sortu zuten, eta polizia-eleberri gay eta lesbikoak eta maskulinoak, thrillerrak, zientzia fikzioa, abentura eleberriak eta LGBTIQ generoko beste hainbat liburu argitaratu izan ditu. Katalogoak 130 izenburu ditu. Regal Crest Enterprises 1999an sortu zuten, eta 150 lan baino gehiagoko katalogoa du; eleberri lesbikoak, poliziak, liburu erotikoak, zientzia fikzioa, fantasia eta sagak argitaratzen ditu. [[Alyson Books]] LGBTIQ egileetan espezializatu zen, eta hainbat titulu lesbiko ditu.
Argitaletxe txikienen artean daude Bedazzled Ink, Bywater Books, Intaglio Publications, Sapphire Books Publishing, Supposed Crime, Ylva Publishing eta Ylva de publishing. Argitaletxe femenino batzuek fikzio lesbikoak ere argitaratzen dituzte, Firebrand Books-ek and Virago Press-ek, esaterako.
==== Editore ez-espezializatuak ====
Espezializatu gabeko editoreek, oro har, ez dute argitaratzen duten literaturaren izaera lesbikoa nabarmentzen: Paula Dumont idazle lesbianak [[Mireille Best|Mireille Besten]] lanak aipatzen ditu adibide gisa, eta Gallimard editoreak ez du izaera lesbikoa nabarmentzen. Haren ustez, editoreek hautu hori egiten dute uste dutelako kontakizun batek lesbianismoaz hitz egiten duela adierazteak irakurle heterosexualak uxatuko lituzkeela, eta irakurletza lesbikoa ez dela ekonomikoki bideragarria den liburu bat berak bakarrik egitea ahalbidetzeko bezain aberatsa.
=== Aldizkariak ===
Literatura lesbikoan espezializatutako lehen aldizkari frankofonoa Vlasta da, kolektibo franko-quebectar batek 1983ko apirilean sortua.<ref group="p">{{Cite aldizkari|izenburua=Années 1980|egilea1=Marie-Pierre Bourgeois|data=printemps 2022|kazeta=Well Well Well|alea=4}}</ref><ref name=":4" group="u">{{Cite aldizkari|abizena=Eloit|izenburua=« Le bonheur était dans les pages de ce mensuel » : la naissance de la presse lesbienne et la fabrique d’un espace à soi (1976-1990)|orrialdeak=93|izena1=Ilana|data=2017|url=https://doi.org/10.3917/tdm.029.0093|kazeta=Le Temps des médias|liburukia=29|alea=2|issn=1764-2507|ISSN=2104-3671|doi=10.3917/tdm.029.0093|accessdate=2021-10-25}}</ref><ref group="u">{{Cite aldizkari|abizena=Mazzone|izenburua=L'Édition lesbienne: un héritage du féminisme?|orrialdeak=363–373|izena1=Fanny|data=2006-08|url=http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09639480600818532|kazeta=Modern & Contemporary France|liburukia=14|alea=3|issn=0963-9489|ISSN=1469-9869|doi=10.1080/09639480600818532|accessdate=2022-07-22}}</ref>
=== Azterketa-eremua ===
== Literatura lesbikoari buruzko txostenak ==
=== Lesbianak ===
''Lettre à l'Amazone'' lanean, [[Natalie Clifford Barney]]<nowiki/>ri eta [[Safo|Safori]] zuzendutako meditazio poetikoan, [[Marina Tsetaeva]]<nowiki/>k literatura lesbikoaren papera nabarmentzen du lesbianen artean dagoen “komunioa” agerian uzten duen espazio gisa.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Marx|izenburua=« J’ai lu votre livre »|izena1=Marion|data=2022-07-13|url=https://journals.openedition.org/glad/4362|kazeta=[[Revue GLAD!|GLAD!. Revue sur le langage, le genre, les sexualités]]|alea=12|issn=2551-0819|doi=10.4000/glad.4362|accessdate=2022-07-21}}</ref>
[[Paula Dumont]]<nowiki/>en arabera, literatura lesbikoa nekez zabaltzen da lesbianen komunitatean; izan ere, argitaletxeen hoztasunak zaildu egiten du argitaratzen duten literatura lesbikoa hala identifikatzea, hau da, literatura lesbiko gisa; [[Suzette Robichon]], Violette and Co liburu-denda lesbikoaren jabeak, literatura lesbikoari eskainitako ''Gouinement Lundi'' programan, literatura lesbikoaren bilaketa altxorraren bilaketarekin parekatzen zuen.<ref>{{Cite web|abizena=Hammé|izenburua=Littératures lesbiennes : une visibilité nouvelle ?|izena1=Juliette|data=2022-03-28|url=https://gouinementlundi.fr/2022/03/litteratures-lesbiennes-une-visibilite-nouvelle/|accessdate=2022-07-27}}</ref>
Mélanie Bourdaa ikerlariak dioenez, fanfikziozko komunitate lesbikoak, non bakoitza idazlea eta irakurlea izan daitekeen, oso lotuak daude elkarri, fanfikzioaren praktika arruntari lotutako pertenentzia sentimendu indartsu batekin.
XXI. mendearen bigarren erdian, literatura lesbikoa zabaldu eta idazten ari da aldizkari lesbikoetan, hala nola Vlasta edo Lesbia magazine (frantsesez). XXI. mendean, lesbianek Internet erabiltzen dute, bereziki sare sozialak ([[Twitter]], [[Instagram]]) eta irakurketa blogak, literatura lesbikoari balioa emateko asmoz.
=== Emakume idazleak ===
Modu irekian lesbianak diren idazleek uste dute murriztailea dela haien lanak literatura lesbiko gisa ezaugarritzea: Jocelyne François, adibidez, beldur da, bere lanak literatura lesbiko gisa ezaugarrituz gero, literatura globaletik kentzea izan daitekeela, batetik, eta, bestetik, bere irismena mugatzea, hots, bere horretan testu-lana dena narratiba lesbikoaren atzean geratzea.
Pertsonaia eta harreman lesbikoak barnebiltzen dituen literatura mendebaldeko gizarteko korronte nagusian hobeto onartua denez, literatura lesbikoarentzat kategoria ezberdin bat dagoela dudan jartzen dute zenbait idazlek eta literatur kritikarik. “Inoiz ez dut ulertu zergatik suposatzen den fikzio heterogeneoa guztiontzat dela, baina pertsonaia gay bat barne hartzen duen edo gay esperientzia bat duen zerbait queer-entzat baino ez”, dio [[Jeanette Winterson|Jeanette Wintersonek]], 1985eko ''Oranges are not the only fruit'' eleberriaren egileak.<ref name="interview">{{Cite web|abizena=Winterson|izenburua=Oranges Are Not The Only Fruit|izena1=Jeanette|data=21 mars 1985|url=http://www.jeanettewinterson.com/pages/content/index.asp?PageID=50|accessdate=20 août 2010}}</ref>
== Literatura lesbikoaren ezaugarriak ==
=== Motibo literarioak ===
==== Ura, desio lesbikoaren eta maitaleen gorputzaren metafora gisa ====
[[Marta Segarra|Marta Segarrak]] uraren, eta bereziki itsasoaren, metaforaren nonahiko presentzia nabarmentzen du, bereziki [[Renée Vivien]], Lucie Delarue-Mardrus eta [[Colette|Coletteren]] lanetan, bai maitaleen gorputza izendatzeko, bai, modu abstraktuagoan, desira lesbikoa izendatzeko.<ref name=":0" group="u"/>
==== Erotismoaren idazkera ====
Literatura lesbikoan, sakoneko joera bat baino gehiago dago, erotismoaren idazkerari dagokionez: alde batetik, emakume batzuek, bereziki 70eko hamarkadara arte, sexualitate bat deskribatzen dute, Aurore Turbiau ikerlariak “samurra eta erreboltaria” gisa kalifikatzen duena; beste batzuek, berriz, indarkeriak eta [[Kanibalismo|kanibalismoak]] zikindutako sexualitate bat idazten dute, hala nola [[Renée Vivien|Renée Vivienek]], [[Lucie Delarue-Mardrus|Lucie Delarue-Mardrusek]], [[Violette Leduc|Violette Leducek]] edo [[Monique Wittig|Monique Wittigek]].
=== Komunitate linguistikoaren arabera ===
==== Ingelesa ====
==== Alemana ====
==== Espainola ====
[[Elena Fortún|Elena Fortun]] idazleak lesbianismoaren gaia jorratzen du.
1984ko ''Acrópolis'' eleberrian, esaterako, Madrilgo Círculo Sáfico aipatu zuen [[Rosa Chacel|Rosa Chacelek]].<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Moreno-Lago|izenburua=Indicios y espacios literarios para la reconstrucción del círculo sáfico madrileño en las obras de Elena Fortún, Rosa Chacel y Victorina Durán|orrialdeak=211–236|izena1=Eva|data=2021-01-21|url=https://feminismos.ua.es/article/view/2021-n37-indicios-y-espacios-literarios-para-la-reconstruccion-d|kazeta=Feminismo/s|alea=37|issn=1989-9998|doi=10.14198/fem.2021.37.09}}</ref>
==== Frantsesa ====
=== Generoaren arabera ===
==== Erromantzea ====
Erromantze-lanak iraindu egiten dira maiz, eta erromantze lesbikoak ez dio arau horri ihes egiten; Frantzian, nagusiki, argitaletxe espezializatuek argitaratzen dute erromantze lesbikoa, izan argitaletxe lesbianak nahiz LGBT+ argitaletxeak, hala nola KTM éditions, Dans l'Engrenage edo Reines de Coeur.<ref group="p">{{Cite aldizkari|izenburua=La romance lesbienne est-elle moins frivole qu’on ne l’imagine ?|egilea1=Isabelle B. Price|data=août 2022|kazeta=[[Jeanne Magazine]]}}</ref>
== Lan aipagarriak ==
* ''Le Puits de solitude'', [[Radclyffe Hall]] (1928)
* ''Le Bois de la nuit'', [[Djuna Barnes]] (1936)
* ''The Price of Salt'', [[Patricia Highsmith]] (1952) – aka ''Carol'' (1990)
* ''Spring Fire'', Vin Packer (1952)
* ''[[Rempart des Béguines]]'', [[Françoise Mallet-Joris]] (1952)
* [[Monique Wittig|''Thérèse et Isabelle'', Violette Leduc]] (1954-1966-2000)
* [[Monique Wittig|''Ravages'', Violette Leduc]] (1955-2023)
* ''[[Chocolates for Breakfast]]'', [[Pamela Moore (author)]] (1957)
* ''[[The Beebo Brinker Chronicles]]'', Ann Bannon (1957–1962)
* ''[[Desert of the Heart]]'', [[Jane Rule]] (1964)
* [[Monique Wittig|''La Bâtarde'', Violette Leduc]] (1964)
* ''Les Guérillères'', [[Monique Wittig]], (1969)
* ''[[Patience & Sarah]]'', Isabel Miller (1971)
* ''[[Rubyfruit Jungle]]'', [[Rita Mae Brown]] (1973)
* ''[[Annie on My Mind]]'', [[Nancy Garden]] (1982)
* ''[[The Swashbuckler]]'', [[Lee Lynch (author)|Lee Lynch]] (1983)
* ''[[Oranges Are Not the Only Fruit]]'', [[Jeanette Winterson]] (1985)
* ''Memory Board'', [[Jane Rule]] (1985)
* ''[[Send My Roots Rain]]'', [[Ibis Gómez-Vega]] (1991)
* ''[[Mari-mutil handi baten bluesa|Stone Butch Blues]]'', [[Leslie Feinberg]] (1993)
* ''[[Along the Journey River]]'', [[Carole LaFavor]] (1996)
* ''[[Memory Mambo]]'', [[Achy Obejas]] (1996)
* ''Caresser le velours'', Sarah Waters (1998)
* ''Du bout des doigts'', Sarah Waters (2002)
* ''Garis Tepi Seorang Lesbian'', [[Herlinatiens]] (2003)
* ''[[Southland (novel)|Southland]]'', [[Nina Revoyr]] (2003)
* ''[[Sugar Rush (novel)|Sugar Rush]]'', [[Julie Burchill]] (2004)
* ''Ash'', Malinda Lo (2009)
== Emakume autore nabarmenak (ordena alfabetikoan) ==
{{Div col}}
* [[Sarah Aldridge]]
* [[Ann Bannon]]
* [[Natalie Barney]]
* [[Becky Birtha]]
* [[Rita Mae Brown]]
* [[Julie Burchill]]
* [[Jessie Chandler]]
* [[Abha Dawesar]]
* [[Ellen DeGeneres]]
* [[Emma Donoghue]]
* [[Sarah Dreher]]
* [[Lillian Faderman]]
* [[Katherine V. Forrest]]
* [[Jocelyne François]]
* [[Elena Fortún]]
* [[Jeanne Galzy]]
* [[Nancy Garden]]
* [[Soph Galustian]]
* [[Alicia Gaspar de Alba]]
* [[Ibis Gómez-Vega]]
* [[Nicola Griffith]]
* [[Rosa Guy]]
* [[Radclyffe Hall]]
* [[Bertha Harris]]
* [[Ellen Hart]]
* [[Kameron Hurley]]
* [[Karin Kallmaker]]
* [[Lori L. Lake]]
* [[Violette Leduc]]
* [[Carole LaFavor]]
* [[Malinda Lo]]
* [[Audre Lorde]]
* [[Lee Lynch (author)|Lee Lynch]]
* [[Ann-Marie MacDonald]]
* [[Marijane Meaker]]; publiée aussi sous les pseudonymes:
** Ann Aldrich
** Mary James
** M. E. Kerr
** Vin Packer
** Laura Winston
* [[Val McDermid]]
* [[Qiu Miaojin]]
* [[Achy Obejas]]
* [[Julie Anne Peters]]
* [[Radclyffe]] (publiée aussi sous L. L. Raand)
* [[Nina Revoyr]]
* [[Adrienne Rich]]
* [[Jane Rule]]
* [[Joanna Russ]]
* [[Sappho]]
* [[May Sarton]]
* [[Sarah Schulman]]
* [[Sandra Scoppettone]]
* [[Merry Shannon]]
* [[Gertrude Stein]]
* [[tatiana de la tierra]]
* [[Michelle Tea]]
* [[Valerie Taylor (novelist)|Valerie Taylor]]
* [[Tereska Torrès]]
* [[Wu Tsao]]
* [[Kitty Tsui]]
* [[Renée Vivien]]
* [[Ebine Yamaji]]
* [[Nobuko Yoshiya]]
* [[Sarah Waters]]
* [[Jeanette Winterson]]
* [[Monique Wittig]]
* [[Jacqueline Woodson]]
* [[Samar Yazbek]]{{Div col end}}
== Erreferentziak ==
=== Literatura lesbikoari buruzko erreferentziazko lanak ===
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
=== Bestelako argitalpenak ===
<references responsive="1" group="o"></references>
=== Unibertsitate argitalpenak ===
<references responsive="1" group="u"></references>
=== Argitalpen lesbikoak ===
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
=== Prentsa ===
<references responsive="1" group="p"></references>
=== Bestelako erreferentziak ===
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Bibliografia ==
=== Orokorra ===
* Paula Dumont, Entre femmes, t. IV, 2022 (ISBN 978-2-343-24808-0, OCLC 904241037, lire en ligne)
* Manon Bochet-Marquis, Lesbiennes et subversions des genres littéraires: pour un renouveau de la figure littéraire saphique, mémoire de master 2, Genre, littératures, cultures, Lyon, Université Lumière Lyon 2, 2021
* Paula Dumont, Entre femmes, t. III, 2020 (ISBN 978-2-343-05470-4, 2-343-05470-3 et 978-2-343-16885-2, OCLC 904241037, lire en ligne)
* Paula Dumont, Entre femmes, t. II, 2019 (ISBN 978-2-343-05470-4, 2-343-05470-3 et 978-2-343-16885-2, OCLC 904241037, lire en ligne)
* {{En}} Jodie Medd, ''The Cambridge Companion to Lesbian Literature'', Cambridge University Press, 2016
* Paula Dumont, Entre femmes, t. I, 2015 (ISBN 978-2-343-05470-4, 2-343-05470-3 et 978-2-343-16885-2, OCLC 904241037, lire en ligne)
* Myriam Robic, Femmes damnées : saphisme et poésie (1846-1889), 2012 (ISBN 978-2-8124-0604-1 et 2-8124-0604-6, OCLC 811124766, lire en ligne)
* Phyllis M. Betz, The lesbian fantastic : a critical study of science fiction, fantasy, paranormal and gothic writings, McFarland, 2011 (ISBN 978-0-7864-5885-1 et 0-7864-5885-2, OCLC 689522303, lire en ligne)
* {{En}} Meredith Miller, ''Historical Dictionary of Lesbian Literature'', Scarecrow Press, 2006
* (pt) Lúcia Facco, As heroínas saem do armário : literatura lésbica contemporânea, Edições GLS, 2003 (ISBN 85-86755-38-9 et 978-85-86755-38-5, OCLC 56192333, lire en ligne)
* {{En}} Terry Castle, ''The Literature of Lesbianism: A Historical Anthology from Ariosto to Stonewall'', Columbia University Press, 2003
* Marie-Jo Bonnet, Les Deux Amies : essai sur le couple de femmes dans l'art, Paris, éditions Blanche, 2000, 305 p. (ISBN 2-911621-94-8)
* (en) Marilyn R. Farwell, Heterosexual plots and lesbian narratives, New York University Press, 1996 (ISBN 978-0-8147-2884-0 et 0-8147-2884-7, OCLC 859686382, lire en ligne)
* François, ... Lecercle et Impr. IME), Sapho : les fictions du désir, 1546-1937, Hachette supérieur, 1994 (ISBN 2-01-019635-X et 978-2-01-019635-5, OCLC 464190228, lire en ligne)
* (en) Karla Jay et Joanne Glasgow, Lesbian texts and contexts : radical revisions, New York University Press, 1990 (ISBN 0-8147-4175-4, 978-0-8147-4175-7 et 0-8147-4177-0, OCLC 21040860, lire en ligne)
* (en) Bonnie Zimmerman, The safe sea of women : lesbian fiction, 1969-1989, Beacon Press, 1990 (ISBN 0-8070-7904-9, 978-0-8070-7904-1 et 0-8070-7913-8, OCLC 22171701, lire en ligne)
=== Ingelesezko literatura ===
* Amy Jeffrey, Space and Irish lesbian fiction : towards a queer liminality, 2022 (ISBN 978-1-000-59444-7, 1-000-59444-0 et 978-1-003-17650-3, OCLC 1314430431, lire en ligne)
* (en) Michelle Ann Abate, Karly Marie Grice et Christine N. Stamper, "Suffering Sappho!" : lesbian content and queer female characters in comics, 2022 (ISBN 978-0-367-70437-7 et 0-367-70437-4, OCLC 1263790392)
* {{En}} Devon W. Carbado, ''Black Like Us: A Century of Lesbian, Gay, and Bisexual African American Fiction'', Cleis Press, 2011
=== Frantsesezko literatura ===
* Alexandre Antolin, Une censure éditoriale : Ravages de Violette Leduc, Lyon, Presses universitaires de Lyon, 2023, 490 p. (ISBN 978-2-7297-1391-1)
* Camille Aurégan-Foucault, ''Poésie lesbienne: place d'un genre marginal dans la construction d'une identité marginale'', mémoire de master 1, Rennes, Sciences Po Rennes, 2022, 76 p. [Big Tata (page consultée le 24 mai 2023)]
* Manon Berthier, Alex Lachkar, Camille Islert, Aurore Turbiau et Alexandre Antolin, Ecrire à l'encre violette : littératures lesbiennes en France de 1900 à nos jours, Le Cavalier Bleu, 2022 (ISBN 979-10-318-0516-0, OCLC 1310155646, lire en ligne)
* Mariève Maréchal, ''Conjurer l'absence: pratiques du tiers espace dans les littératures lesbiennes francophones'', thèse de doctorat, Ottawa, Université d'Ottawa, 2018
* Jennifer Waelti-Walters, Damned women : lesbians in French novels, 1796-1996, McGill-Queen's University Press, 2000 (ISBN 978-0-7735-6857-0 et 0-7735-6857-3, OCLC 180773090, lire en ligne)
* Elisa Walter, ''Poétique de Renée Vivien: entre spiritualité et désir'', mémoire de master 1, Paris, [[Sorbona Unibertsitatea|Sorbonne Université]], 2021, 87 p. [Big Tata (page consultée le 24 mai 2023)]
=== Gaztelaniazko literatura ===
* (es) Yasmina Romero Morales et Paula Cabrera Castro, Amor impossibilis : textos y pretextos de escritoras españolas (s. XX-XXI), Alfar, 2022 (ISBN 978-84-7898-946-1 et 84-7898-946-3, OCLC 1336497390, lire en ligne)
* Laura A. Arnés, Ficciones lesbianas: literatura y afectos en la cultura argentina, Madreselva, coll. « Colección Orlando », 2016 (ISBN 978-987-3861-07-9)
* (en) Nancy Vosburg et Jacky Collins, Lesbian realities/lesbian fictions in contemporary Spain, Rowman & Littlefield Pub. Group, 2011 (ISBN 978-1-61148-021-4, 1-61148-021-3 et 1-283-05479-5, OCLC 710974715, lire en ligne)
== Ikus, gainera ==
=== Lotutako artikuluak ===
* Literatura lesbikoa
** Ameriketako Estatu Batuetako literatura lesbiko beltza
** Lambda Literary Award for Lesbian Fiction
** [[Pulp (literatura)]]
* LGBT literatura
** LGBT argitaletxea
** [[Yuri (generoa)]]
** [[Literatura homosexual|Gay literatura]]
* Homosexualitatea literaturan
** LGBT zientzia fikzioan
* [[Literatura feminista]]
* [[Literatura erotikoa|Literatura eta sexualitatea]]
== Kanpo estekak ==
==== Analisiak ====
* [http://www.lorillake.com/HerstoryPortal.html Lesbiennes Fiction Herstory] Lori L. Lake website
* [https://web.archive.org/web/20170510085146/http://gem.greenwood.com/wse/wsePrint.jsp?id=id395 ''Lesbienne de Littérature''] by Penelope J. Engelbrecht, from Women's Studies Encyclopedia, 1999, vol. 2, {{P.|852–856}}, Greenwood Press (2002) (archive)
* [http://outhistory.org/exhibits/show/lesbian-in-literature/history ''Les Lesbiennes dans la Littérature''] par Barbara Grier, 1981, (3e éd.), Naïade de la Presse, à OutHistory
* {{Cite web|abizena=Hammé|izenburua=Littératures lesbiennes : une visibilité nouvelle ?|izena1=Juliette|url=https://gouinementlundi.fr/2022/03/litteratures-lesbiennes-une-visibilite-nouvelle/}}
==== Obrak ====
* [https://www.goodreads.com/genres/lesbian-literature Littérature lesbienne], Goodreads
* [http://www.sapphirebooks.com/ Lesbienne de Littérature], Sapphire Books (lesbian books publisher, founded 2010)
* [http://www.goldencrown.org/ Lesbienne de Littérature], Golden Crown Literary Society
* [http://www.thelesbianreview.com Lesbiennes Livres], The Lesbian Review
* [https://web.archive.org/web/20170619072602/http://lesbianmysteries.com/ Lesbiennes Mystères], Bee Cliff Press (artxiboa)
* [http://lesbiansovereverything.com Lesbiennes Sur Tout] (istorio lesbianak eta plataforma)
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Literaturaren historia]]
[[Kategoria:Literatura]]
[[Kategoria:Lesbianismoa]]
[[Kategoria:LGTB saiakerak]]
goom6s61f32gyvb4c9yig6jcv9mbsl2
Txikipedia:Nagi (ugaztun familia)
104
1217037
10006069
10005005
2024-12-20T17:05:52Z
Ander Altuna Baquero
159191
erreferentzia bilbiografiko batzuk gehitu
10006069
wikitext
text/x-wiki
{{Ba al dakizu|testua=Esku eta hanketan 5-10cm bitarte neurtzera iritsi daitezken atzaparrak dituzte. Hauek kurbatuak daude eta zuhaitzetan bizitzen laguntzen die.}}
'''Nagi''' ''Megalonychidae'' (bi hatzekoak) eta ''Bradypodidae'' (hiru hatzekoak) familien {{Txp|ugaztun|ugaztunen}} izen arrunta da; sei {{Txp|espezie|espezietan}} banaturik daude. Gehienbat {{Txp|belarjale|belarjaleak}} diren arren, batzuetan {{Txp|animalia|animalia}} txikiak jaten dituzte. Oso astiro mugitzen direnez, beste animalietatik defendatzeko, hatzetako atzaparrak erabiltzen dituzte. Egunean 18 ordu igarotzen dituztenez lotan eta oso motel mugitzen direnez Nagia deitzen dira.
== Non bizi da? ==
{{Txikipedia entzun|audioa=Nagia audioa.ogg}}
Nagia Erdialdeko Amerikako eta Hego Amerikako {{Txp|oihan|oihan}} tropikaletan eta {{Txp|baso|baso}} euritsuetan bizi dira. Giro bero eta hezeak nahiago dituzte, bertan landaretza ugari dagoelako eta elikatzeko eta babesteko {{Txp|zuhaitz|zuhaitzen}} mende daudelako.
== Zertaz elikatzen da? ==
[[Fitxategi:Bradypus.jpg|thumb|350x350px]]
Nagiak, {{Txp|zuhaitz|zuhaitzetatik}} aurkitzen dute janaria, beraien denbora gehiena, zuhaitzetan pasatzen baitute. Nagiek, kimu samurrak eta hostoak jaten dituzte nagusiki baina fruituak eta loreak jan ditzakete. Beraien dieta, {{Txp|Narrasti|narrastiekin}} eta {{Txp|intsektu|intsektuekin}} osatzen dute.
Haien metabolismoa oso motela denez, nagiak janari gutxirekin bizi daitezke. Horrez gain, egunak eramaten dio nagiari, beste animalia batzuek ordu gutxi batzuetan digeri dezakeena barneratzen. Janari gutxirekin bizi direnez, poliki ibiltzen dira eta beren lurraldetik ez urruntzeko joera dute.
== Zentzumenak ==
Nagiaren {{Txp|zentzumen|zentzumenak}} garatuago daude bere bizitza motelera egokitzeko eta zuhaitzetan bizirauteko, ikusmen, entzumen edo usaimen zorrotza izan gabe.
=== Ikusmena: ===
Ez da oso zorrotza, bereziki azkarra izan behar ez duen eta ikuspegi oso zehatza izan behar ez duen bizimoduari egokituta dagoelako. Hau da, bere begiak {{Txp|zuhaitz|zuhaitzetatik}} buruz behera zintzilik dagoen bitartean ondo ikusteko moduan kokatuta daude.
=== Entzumena: ===
{{Ba al dakizu|testua=Igerilari bikainak dira, uretan lehorrean baino azkarragoak izanik. Beren beso luzeez baliatzen dira igerian aurrera egiteko.|irudia=Perezoso didáctilo de Hoffmann.jpg}}
Animalia batzuen aldean ez du entzumen bikainik, baina, haren belarria nahiko sentikorra da hurbileko zaratak antzemateko, hala nola {{Txp|harraparitza|harraparienak}} edo hurbil dauden animalienak. Askotan, beste estimulu batzuek baino gehiago ohartarazten dituzte soinuek.
=== Ukimena: ===
Ukimenaren zentzu bikaina du, batez ere atzapar eta hanketan, eta, horri esker, modu eraginkorrean eusten die zuhaitzen adarrei. Atzaparrak oso sentikorrak dira, eta adarretan poliki-poliki mugitzen laguntzen diote, erori gabe. Gainera, nagiak ukimena erabiltzen du bere hostoak edo adarrak nolakoak diren hautemateko.
=== Usaimena: ===
Zentzumen hau ez du beste {{Txp|ugaztun|ugaztunek}} bezain garatua. Hala ere, usaimenak harrapakinak detektatzen edo haien ingurunea identifikatzen laguntzen diela uste da, nahiz eta elikagaiak bilatzeko ez duten gehiegi erabiltzen.
=== Dastamena: ===
Dastamenaren zentzua dieta espezializaturako egokituta dago: hostoak, loreak eta frutak. Nagiak landare jangarriak identifikatzeko eta toxikoak direnak saihesteko gaitasuna du, nahiz eta haien dastamen-zentzua ez den beste animalia {{Txp|belarjale|belarjale}} batzuena bezain fina.
== Nola ugaltzen dira? ==
Nagiak ugaztunak dira eta bi eta lau urte bitartean lortzen dute heldutasun sexuala. Nagi baten {{Txp|ernaldi|ernaldiak}} 6 eta 10 hilabete artean irauten du, eta emeek erditze bakoitzeko kume bat edo bi baino ez dituzte. Kumeen independentzia 12 hilabete bete arte eman ahal da, eta jaiotzen direnetik, amengandik eusteko atzaparrak dituzte.
== Iturri bibliografikoak ==
Atlas Animal (2022, azaroak 30). Perezoso: Características, alimentación, hábitat, reproducción, depredadores. ''https://atlasanimal.com/perezoso/#:~:text=A%20los%20perezosos%20los%20podemos%20hallar%20en%20las''
National Geographic España (2024). ''Curiosidades sobre perezosos.'' https://www.nationalgeographic.com.es/mundo-animal/curiosidades-sobre-perezosos_19452
Procuraduria Federal de Proteccion al Ambiente (2022, urriak 15). Día Internacional de los Perezosos. ''Gobierno de México.'' https://www.gob.mx/profepa/articulos/dia-internacional-de-los perezosos#:~:text=Estos%20organismos%20encuentran%20su%20alimento,con%20insectos%20y%20peque%C3%B1os%20reptiles
kq39grdwthyrkm22jsxkcrt2mbgfmv6
Txikipedia:Sphynx
104
1217045
10005752
10005717
2024-12-20T12:21:10Z
Loreale1
169322
10005752
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Cat - blue eyes.jpg|Cat_-_blue_eyes]]}}
{{Ba al dakizu|testua=Katu hauen gorputza bakarra dela: tripa biribila eta zimurrak dituzte alde askotan, aurpegia eta sorbaldak bezala. Hankak sendoak ditu, behatz luzeekin, eta buztana mehea.}}
[[Fitxategi:Sphynx katua.ogg|thumb]]
'''Katu Egiptoarra''' (''Sphynx'' katua) erraz ezagutzen den arraza bat da, ilerik ez duelako, baina, egia esan, ile-geruza fin bat du, melokotoi baten azala bezalakoa. Xehetasun hori katu desberdinen artean kontu handiz pasa zen gene berezi bati zor zaio. Gainera, [[Txikipedia:Belarri|belarri]] handiak ditu, [[Txikipedia:Begi|begi]] deigarriak [[Txikipedia:Limoi|limoi]] formakoak, eta gorputz sendoa eta gihartsua.
== Zein da bere portaera eta izaera? ==
[[Fitxategi:Cat Sphynx. Kittens. img 11.jpg|thumb|Katu kumea]]Sphynx [[Txikipedia:Katu|katu]] maitagarria da, pertsonengandik gertu egotea maite duena. Asko gustatzen zaie jabeen kontra igurtzea eta zurrunga egitea. Bitxiak eta bizkorrak dira, eta gauza berriak ikastea gustatzen zaie. Oso aktiboak izan arren, lasaiak ere badira, baina araldian urduriago egon daitezke.{{Ba al dakizu|testua=Neguan maitagarriago bihurtzen dira, ilerik ez dutenez, kontaktua eta leku beroak bilatzen baitituzte, hala nola ohea edo erradiadorea.}}[[Fitxategi:Sphynx - cat. img 024.jpg|thumb]]
== Zer jaten du? ==
Sphynx katuek metabolismo azkarra dute, eta horrek esan nahi du energia gehiago behar dutela, batez ere neguan. Bere janaria pentsu lehorra, janari hezea edo [[Txikipedia:Haragi|haragia]] gordina izan daiteke. Haragia ematen bazaie, kontu handiz prestatu behar da gaixotu ez daitezen.
=== KONTUZ! ===
[[Txikipedia:Katu|Katuek]] jan behar ez dituzten elikagaiak daude, hala nola [[Txikipedia:Txokolate|txokolatea]], esnea, [[Txikipedia:Tipula|tipula]], baratxuria, mahatsak, fruitu lehorrak edo gatzdun gauzak. Elikagai horiek arriskutsuak izan daitezke haientzat.
== Zeintzuk dira bere oinarrizko zainketak? ==
Ilerik ez dutenez, zainketa bereziak behar dituzte:
* Bainu erregularrak: Larruazalean pilatzen den [[Txikipedia:Koipe|koipea]] garbitzeko.
* Eguzkitik babestea: Larruazala erraz erre daiteke.
* Belarriak garbitzea: [[Txikipedia:Belarri|Belarriek]] argizari gehiago pilatzen dute ilerik ez dutelako.
* Berokia neguan: Hotz handia sentitzen dute, beraz mantak edo arropa behar dute.
== Zeintzuk dira bere alergiak eta landare arriskutsuak? ==
Sphynx katuek alergiak izan ditzakete landare eta produktu kimiko batzuekiko. Hauek dira eurentzat oso arriskutsuak diren landare batzuk:
* [[Txikipedia:Gorosti|Gorostia]]: Okadak eta beherakoa eragin ditzake.
* [[Txikipedia:Huntz|Huntza]]: Beherakoa eta giltzurrunetako arazoak eragiten ditu.
* Hozka: Bihotzari eta arnasari eragiten die.
* Lirioak: Giltzurrunetan arazo larriak eragin ditzakete, baita heriotza ere.
* Adelfa eta Azalea: Nerbio-sistemari, bihotzari eta urdailari eragiten diete.
* Pazko-lorea: Bere izerdiak narritadura, okadak eta beherakoa eragiten ditu.
h1n6yuxi8v2iiay5f5pihaogqvapok6
Txikipedia:Oinarri aniztun blokeak
104
1217047
10005856
10005684
2024-12-20T14:04:16Z
Saioa001
169618
Bi
10005856
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Portal Math Banner Background ka.jpg}}
== Zer dira? ==
Oinarri aniztun blokeak oinarri karratuko blokeak dira, eta {{Txp|Neurri-unitate|unitateak}}, hamarrekoak, ehunekoak eta milakoak irudikatzen dituzte.Nolakoak dira?
* Kubotxoa: Bi puntu 1 zentimetro karratuko neurria du. Piezarik txikiena da eta bateko zifra irudikatzen du, hau da, unitatea.
* Barra: Hamar kuboz osatuta daude, eta hamarrekoen zifra irudikatzen dute.
* Xafla: Ehun kuboz osatuta daude. 10 barra elkarturik sortutako xafla da eta ehunekoen zifra irudikatzen dute.
* Blokea: Hamar xaflaz osatutako blokea da. Milako irudikatzen du.
Zurez edo plastikoz eginak daude. Irudikatzen duten unitatearen arabera pieza guztiak kolore berdinekoak izan daitezke, edo kolore desberdinekoak ere.
{| class="wikitable"
|+
!Kubotxoa[[Fitxategi:Cube Drawing.jpg|thumb]]
!Barrak
!Xaflak
!Blokea
|}
== Nola erabiltzen dira? ==
Blokeak eragiketetan posizio aldaketak irudikatzeko erabiltzen dira. Ikusi ahal izateko, maila bakoitzari dagokion kopurua irudikatzen zaio (unitatean dagokiona, hamarrekoan dagokiona…).
{{Ba al dakizu|testua=Ikerketa batzuetan argi geratu da oinarri aniztun blokeak erabiltzen dituzten ikasleak, hezkuntza arrunta erabiltzen dutenekin alderatuz, emaitza hobeagoak lortzen dituztela denbora eta jarduera berdinak izanik.}}
=== Batuketak ===
* Batzen diren zenbakiak blokeekin ordezkatuko ditugu, argiago ikus dezaten.
* Maila bakoitzeko blokeak batu egingo ditugu.
* Bertan, 10-eko unitatea gainditzen bada, ondorengo posizioko bloke batekin ordezkatuko da.
* 10-eko kopurua ordezkatu ondoren, soberan geratzen den kopurua (geratzen bada) unitate horretako blokeekin beteko da.
* Aldaketa horiek guztiak burututa, blokeetako emaitza zenbakiekin ordezkatuko ditugu.
=== Kenketa ===
* {{Txp|Kenketa|Kenketa}} burutzeko agertzen diren zenbakiak blokeekin ordezkatuko ditugu, argiago ikus dezaten.
* Maila bakoitzeko blokeak kendu egingo ditugu.
* Zenbakiak kentzean beharrezkoa bada, hamarreko-barrak unitate-bloke bihurtzen dira, maila batetik bestera pasatuz (hamarreko mailatik unitateetara, ehunekotatik hamarrekoetara…).
* Aldaketa horiek guztiak burututa, blokeetako emaitza zenbakiekin ordezkatuko ditugu.
== Zertarako erabiltzen dira? ==
Bloke hauek, 1 {{Txp|zentimetro}} kubiko-ko hamar kuboen, hauen baliokide den barren, xaflen eta blokeen arteko erlazioa adierazteko erabiltzen dira. Erlazio hauetan, bloke bakoitzak unitate bat, hamarren bat, ehunen bat eta milaren bat adierazten ditu.
{{Ba al dakizu|testua=Williak Hullek bloke hauek sortu zituen XX. mendearen erdialdean. Hala ere, Zoltan Dienesek ezagunak egin zituen 70eko eta 80ko hamarkadetan eta Kanadako eta Australiako eskoletan matematika ikasteko erabili zituen. Hortaz, “Dienesen bloke” bezala ere ezagutzen dira.}}
=== Helburua ===
Guzti honen helburua da egunerokotasunean ematen diren edozein arazoen aurrean, horiei aurre egiteko gai izatea da, zenbait estrategia edota algoritmoei esker.
== Cusinare Erregletak ==
Cuisinare erregletak neurketa errazteko beste baliabide bat da. Gainera, antzekotasun handia dauka oinarri aniztun blokeen baliabidearekin.
=== Antzekotasunak ===
Cuisinare erregletak antzekotasun handia dute oinarri aniztun blokeekin. Bi hauek, bateragarriak dira hezkuntzan. Oinarri karratuko {{Txp|Prisma (geometria)|prismen}} multzoak dira, eta 1etik 10erako zenbakiak adierazteko balio dute. Kolore bakoitza luzera barrarekin lotzen da, eta ez daude kolore eta luzera bereko bi pieza.
=== Koloreak ===
Regleta bakoitzak kolore desberdina du, eta kolore bakoitzak zenbaki bat adierazten du. Adibidez:
* 1ekoa zuria edo margotu gabea da.
* 2koa gorria da
* 3koa berde argia da
* 4koa arrosa da
* 5ekoa horia da
* 6koa berde iluna da
* 7koa beltza da
* 8koa marroia da
* 9koa urdina da
* 10ekoa laranja da.
=== Tamaina eta Erlazioa ===
Erregeleten luzera {{Txp|Proportzionaltasun (matematika)|proportzionala}} da. Piezarik txikiena 1 {{Txp|Bolumen (espazioa)|zentimetro kubiko}} zuri bat da, 1 zentimetroko luzera baitu. Hurrengo erregeleta gorria da, 2 zentimetroko luzera du eta, horregatik, bi zenbakia irudikatzen du. Eta horrela, gainerako piezak 1 zentimetro karatuko oinarri karratuko prismak dira, eta luzera 1 zentimetro handitzen dute pieza batetik bestera. 10 zentimetroko luzera arte, hori baita erregeleta luzeenak (laranja) neurtzen duena.
ja4s1w8nf7g03w4279ngepo0cjg1mt2
10005865
10005856
2024-12-20T14:14:13Z
Saioa001
169618
Zuzenketa batzuk
10005865
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Portal Math Banner Background ka.jpg}}
== Zer dira? ==
Oinarri aniztun blokeak oinarri karratuko blokeak dira, eta {{Txp|Neurri-unitate|unitateak}}, hamarrekoak, ehunekoak eta milakoak irudikatzen dituzte.Nolakoak dira?
* Kubotxoa: Bat zentimetro kubikoko neurria du. Piezarik txikiena da eta bateko zifra irudikatzen du, hau da, unitatea.
* Barra: Hamar kuboz osatuta daude, eta hamarrekoen zifra irudikatzen dute.
* Xafla: Ehun kuboz osatuta daude. 10 barra elkarturik sortutako xafla da eta ehunekoen zifra irudikatzen dute.
* Blokea: Hamar xaflaz osatutako blokea da. Milako irudikatzen du.
Zurez edo plastikoz eginak daude. Irudikatzen duten unitatearen arabera pieza guztiak kolore berdinekoak izan daitezke, edo kolore desberdinekoak ere.
{| class="wikitable"
|+
!Kubotxoa[[Fitxategi:Cube Drawing.jpg|thumb]]
!Barrak
!Xaflak
!Blokea
|}
== Nola erabiltzen dira? ==
Blokeak eragiketetan posizio aldaketak irudikatzeko erabiltzen dira. Ikusi ahal izateko, maila bakoitzari dagokion kopurua irudikatzen zaio (unitatean dagokiona, hamarrekoan dagokiona…).
{{Ba al dakizu|testua=Ikerketa batzuetan argi geratu da oinarri aniztun blokeak erabiltzen dituzten ikasleak, hezkuntza arrunta erabiltzen dutenekin alderatuz, emaitza hobeagoak lortzen dituztela denbora eta jarduera berdinak izanik.}}
=== Batuketak ===
* Batzen diren zenbakiak blokeekin ordezkatuko ditugu, argiago ikus dezaten.
* Maila bakoitzeko blokeak batu egingo ditugu.
* Bertan, 10-eko unitatea gainditzen bada, ondorengo posizioko bloke batekin ordezkatuko da.
* 10-eko kopurua ordezkatu ondoren, soberan geratzen den kopurua (geratzen bada) unitate horretako blokeekin beteko da.
* Aldaketa horiek guztiak burututa, blokeetako emaitza zenbakiekin ordezkatuko ditugu.
=== Kenketa ===
* {{Txp|Kenketa|Kenketa}} burutzeko agertzen diren zenbakiak blokeekin ordezkatuko ditugu, argiago ikus dezaten.
* Maila bakoitzeko blokeak kendu egingo ditugu.
* Zenbakiak kentzean beharrezkoa bada, hamarreko-barrak unitate-bloke bihurtzen dira, maila batetik bestera pasatuz (hamarreko mailatik unitateetara, ehunekotatik hamarrekoetara…).
* Aldaketa horiek guztiak burututa, blokeetako emaitza zenbakiekin ordezkatuko ditugu.
== Zertarako erabiltzen dira? ==
Bloke hauek, 1 {{Txp|zentimetro}} kubiko-ko hamar kuboen, hauen baliokide den barren, xaflen eta blokeen arteko erlazioa adierazteko erabiltzen dira. Erlazio hauetan, bloke bakoitzak unitate bat, hamarren bat, ehunen bat eta milaren bat adierazten ditu.
{{Ba al dakizu|testua=Williak Hullek bloke hauek sortu zituen XX. mendearen erdialdean. Hala ere, Zoltan Dienesek ezagunak egin zituen 70eko eta 80ko hamarkadetan eta Kanadako eta Australiako eskoletan matematika ikasteko erabili zituen. Hortaz, “Dienesen bloke” bezala ere ezagutzen dira.}}
=== Helburua ===
Guzti honen helburua da egunerokotasunean ematen diren edozein arazoen aurrean, horiei aurre egiteko gai izatea da, zenbait estrategia edota algoritmoei esker.
== Cusinare Erregletak ==
Cuisinare erregletak neurketa errazteko beste baliabide bat da. Gainera, antzekotasun handia dauka oinarri aniztun blokeen baliabidearekin.
=== Antzekotasunak ===
Cuisinare erregletak antzekotasun handia dute oinarri aniztun blokeekin. Bi hauek, bateragarriak dira hezkuntzan. Oinarri karratuko {{Txp|Prisma (geometria)|prismen}} multzoak dira, eta 1etik 10erako zenbakiak adierazteko balio dute. Kolore bakoitza luzera barrarekin lotzen da, eta ez daude kolore eta luzera bereko bi pieza.
=== Koloreak ===
Regleta bakoitzak kolore desberdina du, eta kolore bakoitzak zenbaki bat adierazten du. Adibidez:
* 1ekoa zuria edo margotu gabea da.
* 2koa gorria da
* 3koa berde argia da
* 4koa arrosa da
* 5ekoa horia da
* 6koa berde iluna da
* 7koa beltza da
* 8koa marroia da
* 9koa urdina da
* 10ekoa laranja da.
=== Tamaina eta Erlazioa ===
Erregeleten luzera {{Txp|Proportzionaltasun (matematika)|proportzionala}} da. Piezarik txikiena 1 {{Txp|Bolumen (espazioa)|zentimetro kubiko}} zuri bat da, 1 zentimetroko luzera baitu. Hurrengo erregeleta gorria da, 2 zentimetroko luzera du eta, horregatik, bi zenbakia irudikatzen du. Eta horrela, gainerako piezak 1 zentimetro karatuko oinarri karratuko prismak dira, eta luzera 1 zentimetro handitzen dute pieza batetik bestera. 10 zentimetroko luzera arte, hori baita erregeleta luzeenak (laranja) neurtzen duena.
gg4vfbz8722ii93uvio6ln5zx9zr9x0
10005869
10005865
2024-12-20T14:22:05Z
Sarria2025
168968
10005869
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Portal Math Banner Background ka.jpg}}
== Zer dira? ==
Oinarri aniztun blokeak oinarri karratuko blokeak dira, eta {{Txp|Neurri-unitate|unitateak}}, hamarrekoak, ehunekoak eta milakoak irudikatzen dituzte.Nolakoak dira?
* Kubotxoa: Bat zentimetro kubikoko neurria du. Piezarik txikiena da eta bateko zifra irudikatzen du, hau da, unitatea.
* Barra: Hamar kuboz osatuta daude, eta hamarrekoen zifra irudikatzen dute.
* Xafla: Ehun kuboz osatuta daude. 10 barra elkarturik sortutako xafla da eta ehunekoen zifra irudikatzen dute.
* Blokea: Hamar xaflaz osatutako blokea da. Milako irudikatzen du.
Zurez edo plastikoz eginak daude. Irudikatzen duten unitatearen arabera pieza guztiak kolore berdinekoak izan daitezke, edo kolore desberdinekoak ere.
{| class="wikitable"
|+
!Kubotxoa[[Fitxategi:Cube Drawing.jpg|thumb]]
!Barrak
!Xaflak
!Blokea
|}
== Nola erabiltzen dira? ==
Blokeak eragiketetan posizio aldaketak irudikatzeko erabiltzen dira. Ikusi ahal izateko, maila bakoitzari dagokion kopurua irudikatzen zaio (unitatean dagokiona, hamarrekoan dagokiona…).
{{Ba al dakizu|testua=Ikerketa batzuetan argi geratu da oinarri aniztun blokeak erabiltzen dituzten ikasleak, hezkuntza arrunta erabiltzen dutenekin alderatuz, emaitza hobeagoak lortzen dituztela denbora eta jarduera berdinak izanik.}}
=== Batuketak ===
* Batzen diren zenbakiak blokeekin ordezkatuko ditugu, argiago ikus dezaten.
* Maila bakoitzeko blokeak batu egingo ditugu.
* Bertan, 10-eko unitatea gainditzen bada, ondorengo posizioko bloke batekin ordezkatuko da.
* 10-eko kopurua ordezkatu ondoren, soberan geratzen den kopurua (geratzen bada) unitate horretako blokeekin beteko da.
* Aldaketa horiek guztiak burututa, blokeetako emaitza zenbakiekin ordezkatuko ditugu.
=== Kenketa ===
* {{Txp|Kenketa|Kenketa}} burutzeko agertzen diren zenbakiak blokeekin ordezkatuko ditugu, argiago ikus dezaten.
* Maila bakoitzeko blokeak kendu egingo ditugu.
* Zenbakiak kentzean beharrezkoa bada, hamarreko-barrak unitate-bloke bihurtzen dira, maila batetik bestera pasatuz (hamarreko mailatik unitateetara, ehunekotatik hamarrekoetara…).
* Aldaketa horiek guztiak burututa, blokeetako emaitza zenbakiekin ordezkatuko ditugu.
== Zertarako erabiltzen dira? ==
Bloke hauek, 1 {{Txp|zentimetro}} kubiko-ko hamar kuboen, hauen baliokide den barren, xaflen eta blokeen arteko erlazioa adierazteko erabiltzen dira. Erlazio hauetan, bloke bakoitzak unitate bat, hamarren bat, ehunen bat eta milaren bat adierazten ditu.
{{Ba al dakizu|testua=Williak Hullek bloke hauek sortu zituen XX. mendearen erdialdean. Hala ere, Zoltan Dienesek ezagunak egin zituen 70eko eta 80ko hamarkadetan eta Kanadako eta Australiako eskoletan matematika ikasteko erabili zituen. Hortaz, “Dienesen bloke” bezala ere ezagutzen dira.}}
=== Helburua ===
Guzti honen helburua da egunerokotasunean ematen diren edozein arazoen aurrean, horiei aurre egiteko gai izatea da, zenbait estrategia edota algoritmoei esker.
== Cusinare Erregletak ==
Cuisinare erregletak neurketa errazteko beste baliabide bat da. Gainera, antzekotasun handia dauka oinarri aniztun blokeen baliabidearekin.
=== Antzekotasunak ===
Cuisinare erregletak antzekotasun handia dute oinarri aniztun blokeekin. Bi hauek, bateragarriak dira hezkuntzan. Oinarri karratuko {{Txp|Prisma (geometria)|prismen}} multzoak dira, eta 1etik 10erako zenbakiak adierazteko balio dute. Kolore bakoitza luzera barrarekin lotzen da, eta ez daude kolore eta luzera bereko bi pieza.
=== Koloreak ===
Regleta bakoitzak kolore desberdina du, eta kolore bakoitzak zenbaki bat adierazten du. Adibidez:
* 1ekoa zuria edo margotu gabea da.
* 2koa gorria da
* 3koa berde argia da
* 4koa arrosa da
* 5ekoa horia da
* 6koa berde iluna da
* 7koa beltza da
* 8koa marroia da
* 9koa urdina da
* 10ekoa laranja da.
=== Tamaina eta Erlazioa ===
Erregeleten luzera {{Txp|Proportzionaltasun (matematika)|proportzionala}} da. Piezarik txikiena 1 {{Txp|Bolumen (espazioa)|zentimetro kubiko}} zuri bat da, 1 zentimetroko luzera baitu. Hurrengo erregeleta gorria da, 2 zentimetroko luzera du eta, horregatik, bi zenbakia irudikatzen du. Eta horrela, gainerako piezak 1 zentimetro karatuko oinarri karratuko prismak dira, eta luzera 1 zentimetro handitzen dute pieza batetik bestera. 10 zentimetroko luzera arte, hori baita erregeleta luzeenak (laranja) neurtzen duena.
7s753u2ygljxetthrjcegydwvmj6aum
10005941
10005869
2024-12-20T15:44:27Z
Sarria2025
168968
10005941
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Portal Math Banner Background ka.jpg}}
[[Fitxategi:Oinarri aniztun blokeak.png|thumb|Oinarri aniztun blokeak]]
[[Fitxategi:OINARRI-ANIZTUN-BLOKEAK.ogg|thumb|Definizioa eta erabilera]]
== Zer dira? ==
Oinarri aniztun blokeak oinarri karratuko blokeak dira, eta {{Txp|Neurri-unitate|unitateak}}, hamarrekoak, ehunekoak eta milakoak irudikatzen dituzte.Nolakoak dira?
* Kubotxoa: Bat zentimetro kubikoko neurria du. Piezarik txikiena da eta bateko zifra irudikatzen du, hau da, unitatea.
* Barra: Hamar kuboz osatuta daude, eta hamarrekoen zifra irudikatzen dute.
* Xafla: Ehun kuboz osatuta daude. 10 barra elkarturik sortutako xafla da eta ehunekoen zifra irudikatzen dute.
* Blokea: Hamar xaflaz osatutako blokea da. Milako irudikatzen du.
Zurez edo plastikoz eginak daude. Irudikatzen duten unitatearen arabera pieza guztiak kolore berdinekoak izan daitezke, edo kolore desberdinekoak ere.
{| class="wikitable"
|+
!Kubotxoa[[Fitxategi:Cube Drawing.jpg|thumb]]
!Barrak[[Fitxategi:Barrak.jpg|thumb]]
!Xaflak[[Fitxategi:Xaflak.jpg|thumb]]
!Blokea[[Fitxategi:Kuboa.jpg|thumb]]
|}
== Nola erabiltzen dira? ==
Blokeak eragiketetan posizio aldaketak irudikatzeko erabiltzen dira. Ikusi ahal izateko, maila bakoitzari dagokion kopurua irudikatzen zaio (unitatean dagokiona, hamarrekoan dagokiona…).
{{Ba al dakizu|testua=Ikerketa batzuetan argi geratu da oinarri aniztun blokeak erabiltzen dituzten ikasleak, hezkuntza arrunta erabiltzen dutenekin alderatuz, emaitza hobeagoak lortzen dituztela denbora eta jarduera berdinak izanik.}}
[[Fitxategi:Ba-al-dakizu-1.ogg|thumb|Ba al dakizu?]]
=== Batuketak ===
* Batzen diren zenbakiak blokeekin ordezkatuko ditugu, argiago ikus dezaten.
* Maila bakoitzeko blokeak batu egingo ditugu.
* Bertan, 10-eko unitatea gainditzen bada, ondorengo posizioko bloke batekin ordezkatuko da.
* 10-eko kopurua ordezkatu ondoren, soberan geratzen den kopurua (geratzen bada) unitate horretako blokeekin beteko da.
* Aldaketa horiek guztiak burututa, blokeetako emaitza zenbakiekin ordezkatuko ditugu.
=== Kenketa ===
* {{Txp|Kenketa|Kenketa}} burutzeko agertzen diren zenbakiak blokeekin ordezkatuko ditugu, argiago ikus dezaten.
* Maila bakoitzeko blokeak kendu egingo ditugu.
* Zenbakiak kentzean beharrezkoa bada, hamarreko-barrak unitate-bloke bihurtzen dira, maila batetik bestera pasatuz (hamarreko mailatik unitateetara, ehunekotatik hamarrekoetara…).
* Aldaketa horiek guztiak burututa, blokeetako emaitza zenbakiekin ordezkatuko ditugu.
== Zertarako erabiltzen dira? ==
Bloke hauek, 1 {{Txp|zentimetro}} kubiko-ko hamar kuboen, hauen baliokide den barren, xaflen eta blokeen arteko erlazioa adierazteko erabiltzen dira. Erlazio hauetan, bloke bakoitzak unitate bat, hamarren bat, ehunen bat eta milaren bat adierazten ditu.
{{Ba al dakizu|testua=Williak Hullek bloke hauek sortu zituen XX. mendearen erdialdean. Hala ere, Zoltan Dienesek ezagunak egin zituen 70eko eta 80ko hamarkadetan eta Kanadako eta Australiako eskoletan matematika ikasteko erabili zituen. Hortaz, “Dienesen bloke” bezala ere ezagutzen dira.}}
[[Fitxategi:Ba-al-dakizu-2.ogg|thumb|Ba al dakizu?]]
=== Helburua ===
Guzti honen helburua da egunerokotasunean ematen diren edozein arazoen aurrean, horiei aurre egiteko gai izatea da, zenbait estrategia edota algoritmoei esker.
== Cusinare Erregletak ==
Cuisinare erregletak neurketa errazteko beste baliabide bat da. Gainera, antzekotasun handia dauka oinarri aniztun blokeen baliabidearekin.
=== Antzekotasunak ===
Cuisinare erregletak antzekotasun handia dute oinarri aniztun blokeekin. Bi hauek, bateragarriak dira hezkuntzan. Oinarri karratuko {{Txp|Prisma (geometria)|prismen}} multzoak dira, eta 1etik 10erako zenbakiak adierazteko balio dute. Kolore bakoitza luzera barrarekin lotzen da, eta ez daude kolore eta luzera bereko bi pieza.
[[Fitxategi:CUISINAIRE.ogg|thumb|Cuisinare erregletak]]
=== Koloreak ===
[[Fitxategi:Cuisinaire.webp|thumb|Cuisinare erregletak]]
Regleta bakoitzak kolore desberdina du, eta kolore bakoitzak zenbaki bat adierazten du. Adibidez:
* 1ekoa zuria edo margotu gabea da.
* 2koa gorria da
* 3koa berde argia da
* 4koa arrosa da
* 5ekoa horia da
* 6koa berde iluna da
* 7koa beltza da
* 8koa marroia da
* 9koa urdina da
* 10ekoa laranja da.
=== Tamaina eta Erlazioa ===
Erregeleten luzera {{Txp|Proportzionaltasun (matematika)|proportzionala}} da. Piezarik txikiena 1 {{Txp|Bolumen (espazioa)|zentimetro kubiko}} zuri bat da, 1 zentimetroko luzera baitu. Hurrengo erregeleta gorria da, 2 zentimetroko luzera du eta, horregatik, bi zenbakia irudikatzen du. Eta horrela, gainerako piezak 1 zentimetro karatuko oinarri karratuko prismak dira, eta luzera 1 zentimetro handitzen dute pieza batetik bestera. 10 zentimetroko luzera arte, hori baita erregeleta luzeenak (laranja) neurtzen duena.
pmxbbrh4rgz1tmtk04ykoulm0n0l2pf
10006184
10005941
2024-12-20T20:04:53Z
CommonsDelinker
688
«Cuisinaire.webp» fitxategia kendu da, Mdaniels5757 wikilariak Commonsetik ezabatu baitu.
10006184
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Portal Math Banner Background ka.jpg}}
[[Fitxategi:Oinarri aniztun blokeak.png|thumb|Oinarri aniztun blokeak]]
[[Fitxategi:OINARRI-ANIZTUN-BLOKEAK.ogg|thumb|Definizioa eta erabilera]]
== Zer dira? ==
Oinarri aniztun blokeak oinarri karratuko blokeak dira, eta {{Txp|Neurri-unitate|unitateak}}, hamarrekoak, ehunekoak eta milakoak irudikatzen dituzte.Nolakoak dira?
* Kubotxoa: Bat zentimetro kubikoko neurria du. Piezarik txikiena da eta bateko zifra irudikatzen du, hau da, unitatea.
* Barra: Hamar kuboz osatuta daude, eta hamarrekoen zifra irudikatzen dute.
* Xafla: Ehun kuboz osatuta daude. 10 barra elkarturik sortutako xafla da eta ehunekoen zifra irudikatzen dute.
* Blokea: Hamar xaflaz osatutako blokea da. Milako irudikatzen du.
Zurez edo plastikoz eginak daude. Irudikatzen duten unitatearen arabera pieza guztiak kolore berdinekoak izan daitezke, edo kolore desberdinekoak ere.
{| class="wikitable"
|+
!Kubotxoa[[Fitxategi:Cube Drawing.jpg|thumb]]
!Barrak[[Fitxategi:Barrak.jpg|thumb]]
!Xaflak[[Fitxategi:Xaflak.jpg|thumb]]
!Blokea[[Fitxategi:Kuboa.jpg|thumb]]
|}
== Nola erabiltzen dira? ==
Blokeak eragiketetan posizio aldaketak irudikatzeko erabiltzen dira. Ikusi ahal izateko, maila bakoitzari dagokion kopurua irudikatzen zaio (unitatean dagokiona, hamarrekoan dagokiona…).
{{Ba al dakizu|testua=Ikerketa batzuetan argi geratu da oinarri aniztun blokeak erabiltzen dituzten ikasleak, hezkuntza arrunta erabiltzen dutenekin alderatuz, emaitza hobeagoak lortzen dituztela denbora eta jarduera berdinak izanik.}}
[[Fitxategi:Ba-al-dakizu-1.ogg|thumb|Ba al dakizu?]]
=== Batuketak ===
* Batzen diren zenbakiak blokeekin ordezkatuko ditugu, argiago ikus dezaten.
* Maila bakoitzeko blokeak batu egingo ditugu.
* Bertan, 10-eko unitatea gainditzen bada, ondorengo posizioko bloke batekin ordezkatuko da.
* 10-eko kopurua ordezkatu ondoren, soberan geratzen den kopurua (geratzen bada) unitate horretako blokeekin beteko da.
* Aldaketa horiek guztiak burututa, blokeetako emaitza zenbakiekin ordezkatuko ditugu.
=== Kenketa ===
* {{Txp|Kenketa|Kenketa}} burutzeko agertzen diren zenbakiak blokeekin ordezkatuko ditugu, argiago ikus dezaten.
* Maila bakoitzeko blokeak kendu egingo ditugu.
* Zenbakiak kentzean beharrezkoa bada, hamarreko-barrak unitate-bloke bihurtzen dira, maila batetik bestera pasatuz (hamarreko mailatik unitateetara, ehunekotatik hamarrekoetara…).
* Aldaketa horiek guztiak burututa, blokeetako emaitza zenbakiekin ordezkatuko ditugu.
== Zertarako erabiltzen dira? ==
Bloke hauek, 1 {{Txp|zentimetro}} kubiko-ko hamar kuboen, hauen baliokide den barren, xaflen eta blokeen arteko erlazioa adierazteko erabiltzen dira. Erlazio hauetan, bloke bakoitzak unitate bat, hamarren bat, ehunen bat eta milaren bat adierazten ditu.
{{Ba al dakizu|testua=Williak Hullek bloke hauek sortu zituen XX. mendearen erdialdean. Hala ere, Zoltan Dienesek ezagunak egin zituen 70eko eta 80ko hamarkadetan eta Kanadako eta Australiako eskoletan matematika ikasteko erabili zituen. Hortaz, “Dienesen bloke” bezala ere ezagutzen dira.}}
[[Fitxategi:Ba-al-dakizu-2.ogg|thumb|Ba al dakizu?]]
=== Helburua ===
Guzti honen helburua da egunerokotasunean ematen diren edozein arazoen aurrean, horiei aurre egiteko gai izatea da, zenbait estrategia edota algoritmoei esker.
== Cusinare Erregletak ==
Cuisinare erregletak neurketa errazteko beste baliabide bat da. Gainera, antzekotasun handia dauka oinarri aniztun blokeen baliabidearekin.
=== Antzekotasunak ===
Cuisinare erregletak antzekotasun handia dute oinarri aniztun blokeekin. Bi hauek, bateragarriak dira hezkuntzan. Oinarri karratuko {{Txp|Prisma (geometria)|prismen}} multzoak dira, eta 1etik 10erako zenbakiak adierazteko balio dute. Kolore bakoitza luzera barrarekin lotzen da, eta ez daude kolore eta luzera bereko bi pieza.
[[Fitxategi:CUISINAIRE.ogg|thumb|Cuisinare erregletak]]
=== Koloreak ===
Regleta bakoitzak kolore desberdina du, eta kolore bakoitzak zenbaki bat adierazten du. Adibidez:
* 1ekoa zuria edo margotu gabea da.
* 2koa gorria da
* 3koa berde argia da
* 4koa arrosa da
* 5ekoa horia da
* 6koa berde iluna da
* 7koa beltza da
* 8koa marroia da
* 9koa urdina da
* 10ekoa laranja da.
=== Tamaina eta Erlazioa ===
Erregeleten luzera {{Txp|Proportzionaltasun (matematika)|proportzionala}} da. Piezarik txikiena 1 {{Txp|Bolumen (espazioa)|zentimetro kubiko}} zuri bat da, 1 zentimetroko luzera baitu. Hurrengo erregeleta gorria da, 2 zentimetroko luzera du eta, horregatik, bi zenbakia irudikatzen du. Eta horrela, gainerako piezak 1 zentimetro karatuko oinarri karratuko prismak dira, eta luzera 1 zentimetro handitzen dute pieza batetik bestera. 10 zentimetroko luzera arte, hori baita erregeleta luzeenak (laranja) neurtzen duena.
j0tkc70ukeiasqe8bzttvf88akfa64z
10006185
10006184
2024-12-20T20:05:39Z
CommonsDelinker
688
«Kuboa.jpg» fitxategia kendu da, Mdaniels5757 wikilariak Commonsetik ezabatu baitu.
10006185
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Portal Math Banner Background ka.jpg}}
[[Fitxategi:Oinarri aniztun blokeak.png|thumb|Oinarri aniztun blokeak]]
[[Fitxategi:OINARRI-ANIZTUN-BLOKEAK.ogg|thumb|Definizioa eta erabilera]]
== Zer dira? ==
Oinarri aniztun blokeak oinarri karratuko blokeak dira, eta {{Txp|Neurri-unitate|unitateak}}, hamarrekoak, ehunekoak eta milakoak irudikatzen dituzte.Nolakoak dira?
* Kubotxoa: Bat zentimetro kubikoko neurria du. Piezarik txikiena da eta bateko zifra irudikatzen du, hau da, unitatea.
* Barra: Hamar kuboz osatuta daude, eta hamarrekoen zifra irudikatzen dute.
* Xafla: Ehun kuboz osatuta daude. 10 barra elkarturik sortutako xafla da eta ehunekoen zifra irudikatzen dute.
* Blokea: Hamar xaflaz osatutako blokea da. Milako irudikatzen du.
Zurez edo plastikoz eginak daude. Irudikatzen duten unitatearen arabera pieza guztiak kolore berdinekoak izan daitezke, edo kolore desberdinekoak ere.
{| class="wikitable"
|+
!Kubotxoa[[Fitxategi:Cube Drawing.jpg|thumb]]
!Barrak[[Fitxategi:Barrak.jpg|thumb]]
!Xaflak[[Fitxategi:Xaflak.jpg|thumb]]
!Blokea
|}
== Nola erabiltzen dira? ==
Blokeak eragiketetan posizio aldaketak irudikatzeko erabiltzen dira. Ikusi ahal izateko, maila bakoitzari dagokion kopurua irudikatzen zaio (unitatean dagokiona, hamarrekoan dagokiona…).
{{Ba al dakizu|testua=Ikerketa batzuetan argi geratu da oinarri aniztun blokeak erabiltzen dituzten ikasleak, hezkuntza arrunta erabiltzen dutenekin alderatuz, emaitza hobeagoak lortzen dituztela denbora eta jarduera berdinak izanik.}}
[[Fitxategi:Ba-al-dakizu-1.ogg|thumb|Ba al dakizu?]]
=== Batuketak ===
* Batzen diren zenbakiak blokeekin ordezkatuko ditugu, argiago ikus dezaten.
* Maila bakoitzeko blokeak batu egingo ditugu.
* Bertan, 10-eko unitatea gainditzen bada, ondorengo posizioko bloke batekin ordezkatuko da.
* 10-eko kopurua ordezkatu ondoren, soberan geratzen den kopurua (geratzen bada) unitate horretako blokeekin beteko da.
* Aldaketa horiek guztiak burututa, blokeetako emaitza zenbakiekin ordezkatuko ditugu.
=== Kenketa ===
* {{Txp|Kenketa|Kenketa}} burutzeko agertzen diren zenbakiak blokeekin ordezkatuko ditugu, argiago ikus dezaten.
* Maila bakoitzeko blokeak kendu egingo ditugu.
* Zenbakiak kentzean beharrezkoa bada, hamarreko-barrak unitate-bloke bihurtzen dira, maila batetik bestera pasatuz (hamarreko mailatik unitateetara, ehunekotatik hamarrekoetara…).
* Aldaketa horiek guztiak burututa, blokeetako emaitza zenbakiekin ordezkatuko ditugu.
== Zertarako erabiltzen dira? ==
Bloke hauek, 1 {{Txp|zentimetro}} kubiko-ko hamar kuboen, hauen baliokide den barren, xaflen eta blokeen arteko erlazioa adierazteko erabiltzen dira. Erlazio hauetan, bloke bakoitzak unitate bat, hamarren bat, ehunen bat eta milaren bat adierazten ditu.
{{Ba al dakizu|testua=Williak Hullek bloke hauek sortu zituen XX. mendearen erdialdean. Hala ere, Zoltan Dienesek ezagunak egin zituen 70eko eta 80ko hamarkadetan eta Kanadako eta Australiako eskoletan matematika ikasteko erabili zituen. Hortaz, “Dienesen bloke” bezala ere ezagutzen dira.}}
[[Fitxategi:Ba-al-dakizu-2.ogg|thumb|Ba al dakizu?]]
=== Helburua ===
Guzti honen helburua da egunerokotasunean ematen diren edozein arazoen aurrean, horiei aurre egiteko gai izatea da, zenbait estrategia edota algoritmoei esker.
== Cusinare Erregletak ==
Cuisinare erregletak neurketa errazteko beste baliabide bat da. Gainera, antzekotasun handia dauka oinarri aniztun blokeen baliabidearekin.
=== Antzekotasunak ===
Cuisinare erregletak antzekotasun handia dute oinarri aniztun blokeekin. Bi hauek, bateragarriak dira hezkuntzan. Oinarri karratuko {{Txp|Prisma (geometria)|prismen}} multzoak dira, eta 1etik 10erako zenbakiak adierazteko balio dute. Kolore bakoitza luzera barrarekin lotzen da, eta ez daude kolore eta luzera bereko bi pieza.
[[Fitxategi:CUISINAIRE.ogg|thumb|Cuisinare erregletak]]
=== Koloreak ===
Regleta bakoitzak kolore desberdina du, eta kolore bakoitzak zenbaki bat adierazten du. Adibidez:
* 1ekoa zuria edo margotu gabea da.
* 2koa gorria da
* 3koa berde argia da
* 4koa arrosa da
* 5ekoa horia da
* 6koa berde iluna da
* 7koa beltza da
* 8koa marroia da
* 9koa urdina da
* 10ekoa laranja da.
=== Tamaina eta Erlazioa ===
Erregeleten luzera {{Txp|Proportzionaltasun (matematika)|proportzionala}} da. Piezarik txikiena 1 {{Txp|Bolumen (espazioa)|zentimetro kubiko}} zuri bat da, 1 zentimetroko luzera baitu. Hurrengo erregeleta gorria da, 2 zentimetroko luzera du eta, horregatik, bi zenbakia irudikatzen du. Eta horrela, gainerako piezak 1 zentimetro karatuko oinarri karratuko prismak dira, eta luzera 1 zentimetro handitzen dute pieza batetik bestera. 10 zentimetroko luzera arte, hori baita erregeleta luzeenak (laranja) neurtzen duena.
mvgt5mlvm5k7of1q5fa6rz0fk9bmrh8
10006186
10006185
2024-12-20T20:05:50Z
CommonsDelinker
688
«Oinarri_aniztun_blokeak.png» fitxategia kendu da, Mdaniels5757 wikilariak Commonsetik ezabatu baitu.
10006186
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Portal Math Banner Background ka.jpg}}
[[Fitxategi:OINARRI-ANIZTUN-BLOKEAK.ogg|thumb|Definizioa eta erabilera]]
== Zer dira? ==
Oinarri aniztun blokeak oinarri karratuko blokeak dira, eta {{Txp|Neurri-unitate|unitateak}}, hamarrekoak, ehunekoak eta milakoak irudikatzen dituzte.Nolakoak dira?
* Kubotxoa: Bat zentimetro kubikoko neurria du. Piezarik txikiena da eta bateko zifra irudikatzen du, hau da, unitatea.
* Barra: Hamar kuboz osatuta daude, eta hamarrekoen zifra irudikatzen dute.
* Xafla: Ehun kuboz osatuta daude. 10 barra elkarturik sortutako xafla da eta ehunekoen zifra irudikatzen dute.
* Blokea: Hamar xaflaz osatutako blokea da. Milako irudikatzen du.
Zurez edo plastikoz eginak daude. Irudikatzen duten unitatearen arabera pieza guztiak kolore berdinekoak izan daitezke, edo kolore desberdinekoak ere.
{| class="wikitable"
|+
!Kubotxoa[[Fitxategi:Cube Drawing.jpg|thumb]]
!Barrak[[Fitxategi:Barrak.jpg|thumb]]
!Xaflak[[Fitxategi:Xaflak.jpg|thumb]]
!Blokea
|}
== Nola erabiltzen dira? ==
Blokeak eragiketetan posizio aldaketak irudikatzeko erabiltzen dira. Ikusi ahal izateko, maila bakoitzari dagokion kopurua irudikatzen zaio (unitatean dagokiona, hamarrekoan dagokiona…).
{{Ba al dakizu|testua=Ikerketa batzuetan argi geratu da oinarri aniztun blokeak erabiltzen dituzten ikasleak, hezkuntza arrunta erabiltzen dutenekin alderatuz, emaitza hobeagoak lortzen dituztela denbora eta jarduera berdinak izanik.}}
[[Fitxategi:Ba-al-dakizu-1.ogg|thumb|Ba al dakizu?]]
=== Batuketak ===
* Batzen diren zenbakiak blokeekin ordezkatuko ditugu, argiago ikus dezaten.
* Maila bakoitzeko blokeak batu egingo ditugu.
* Bertan, 10-eko unitatea gainditzen bada, ondorengo posizioko bloke batekin ordezkatuko da.
* 10-eko kopurua ordezkatu ondoren, soberan geratzen den kopurua (geratzen bada) unitate horretako blokeekin beteko da.
* Aldaketa horiek guztiak burututa, blokeetako emaitza zenbakiekin ordezkatuko ditugu.
=== Kenketa ===
* {{Txp|Kenketa|Kenketa}} burutzeko agertzen diren zenbakiak blokeekin ordezkatuko ditugu, argiago ikus dezaten.
* Maila bakoitzeko blokeak kendu egingo ditugu.
* Zenbakiak kentzean beharrezkoa bada, hamarreko-barrak unitate-bloke bihurtzen dira, maila batetik bestera pasatuz (hamarreko mailatik unitateetara, ehunekotatik hamarrekoetara…).
* Aldaketa horiek guztiak burututa, blokeetako emaitza zenbakiekin ordezkatuko ditugu.
== Zertarako erabiltzen dira? ==
Bloke hauek, 1 {{Txp|zentimetro}} kubiko-ko hamar kuboen, hauen baliokide den barren, xaflen eta blokeen arteko erlazioa adierazteko erabiltzen dira. Erlazio hauetan, bloke bakoitzak unitate bat, hamarren bat, ehunen bat eta milaren bat adierazten ditu.
{{Ba al dakizu|testua=Williak Hullek bloke hauek sortu zituen XX. mendearen erdialdean. Hala ere, Zoltan Dienesek ezagunak egin zituen 70eko eta 80ko hamarkadetan eta Kanadako eta Australiako eskoletan matematika ikasteko erabili zituen. Hortaz, “Dienesen bloke” bezala ere ezagutzen dira.}}
[[Fitxategi:Ba-al-dakizu-2.ogg|thumb|Ba al dakizu?]]
=== Helburua ===
Guzti honen helburua da egunerokotasunean ematen diren edozein arazoen aurrean, horiei aurre egiteko gai izatea da, zenbait estrategia edota algoritmoei esker.
== Cusinare Erregletak ==
Cuisinare erregletak neurketa errazteko beste baliabide bat da. Gainera, antzekotasun handia dauka oinarri aniztun blokeen baliabidearekin.
=== Antzekotasunak ===
Cuisinare erregletak antzekotasun handia dute oinarri aniztun blokeekin. Bi hauek, bateragarriak dira hezkuntzan. Oinarri karratuko {{Txp|Prisma (geometria)|prismen}} multzoak dira, eta 1etik 10erako zenbakiak adierazteko balio dute. Kolore bakoitza luzera barrarekin lotzen da, eta ez daude kolore eta luzera bereko bi pieza.
[[Fitxategi:CUISINAIRE.ogg|thumb|Cuisinare erregletak]]
=== Koloreak ===
Regleta bakoitzak kolore desberdina du, eta kolore bakoitzak zenbaki bat adierazten du. Adibidez:
* 1ekoa zuria edo margotu gabea da.
* 2koa gorria da
* 3koa berde argia da
* 4koa arrosa da
* 5ekoa horia da
* 6koa berde iluna da
* 7koa beltza da
* 8koa marroia da
* 9koa urdina da
* 10ekoa laranja da.
=== Tamaina eta Erlazioa ===
Erregeleten luzera {{Txp|Proportzionaltasun (matematika)|proportzionala}} da. Piezarik txikiena 1 {{Txp|Bolumen (espazioa)|zentimetro kubiko}} zuri bat da, 1 zentimetroko luzera baitu. Hurrengo erregeleta gorria da, 2 zentimetroko luzera du eta, horregatik, bi zenbakia irudikatzen du. Eta horrela, gainerako piezak 1 zentimetro karatuko oinarri karratuko prismak dira, eta luzera 1 zentimetro handitzen dute pieza batetik bestera. 10 zentimetroko luzera arte, hori baita erregeleta luzeenak (laranja) neurtzen duena.
q6tyuq6df94rmirwcgfkxzwfd14ghhs
10006187
10006186
2024-12-20T20:05:59Z
CommonsDelinker
688
«Xaflak.jpg» fitxategia kendu da, Mdaniels5757 wikilariak Commonsetik ezabatu baitu.
10006187
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Portal Math Banner Background ka.jpg}}
[[Fitxategi:OINARRI-ANIZTUN-BLOKEAK.ogg|thumb|Definizioa eta erabilera]]
== Zer dira? ==
Oinarri aniztun blokeak oinarri karratuko blokeak dira, eta {{Txp|Neurri-unitate|unitateak}}, hamarrekoak, ehunekoak eta milakoak irudikatzen dituzte.Nolakoak dira?
* Kubotxoa: Bat zentimetro kubikoko neurria du. Piezarik txikiena da eta bateko zifra irudikatzen du, hau da, unitatea.
* Barra: Hamar kuboz osatuta daude, eta hamarrekoen zifra irudikatzen dute.
* Xafla: Ehun kuboz osatuta daude. 10 barra elkarturik sortutako xafla da eta ehunekoen zifra irudikatzen dute.
* Blokea: Hamar xaflaz osatutako blokea da. Milako irudikatzen du.
Zurez edo plastikoz eginak daude. Irudikatzen duten unitatearen arabera pieza guztiak kolore berdinekoak izan daitezke, edo kolore desberdinekoak ere.
{| class="wikitable"
|+
!Kubotxoa[[Fitxategi:Cube Drawing.jpg|thumb]]
!Barrak[[Fitxategi:Barrak.jpg|thumb]]
!Xaflak
!Blokea
|}
== Nola erabiltzen dira? ==
Blokeak eragiketetan posizio aldaketak irudikatzeko erabiltzen dira. Ikusi ahal izateko, maila bakoitzari dagokion kopurua irudikatzen zaio (unitatean dagokiona, hamarrekoan dagokiona…).
{{Ba al dakizu|testua=Ikerketa batzuetan argi geratu da oinarri aniztun blokeak erabiltzen dituzten ikasleak, hezkuntza arrunta erabiltzen dutenekin alderatuz, emaitza hobeagoak lortzen dituztela denbora eta jarduera berdinak izanik.}}
[[Fitxategi:Ba-al-dakizu-1.ogg|thumb|Ba al dakizu?]]
=== Batuketak ===
* Batzen diren zenbakiak blokeekin ordezkatuko ditugu, argiago ikus dezaten.
* Maila bakoitzeko blokeak batu egingo ditugu.
* Bertan, 10-eko unitatea gainditzen bada, ondorengo posizioko bloke batekin ordezkatuko da.
* 10-eko kopurua ordezkatu ondoren, soberan geratzen den kopurua (geratzen bada) unitate horretako blokeekin beteko da.
* Aldaketa horiek guztiak burututa, blokeetako emaitza zenbakiekin ordezkatuko ditugu.
=== Kenketa ===
* {{Txp|Kenketa|Kenketa}} burutzeko agertzen diren zenbakiak blokeekin ordezkatuko ditugu, argiago ikus dezaten.
* Maila bakoitzeko blokeak kendu egingo ditugu.
* Zenbakiak kentzean beharrezkoa bada, hamarreko-barrak unitate-bloke bihurtzen dira, maila batetik bestera pasatuz (hamarreko mailatik unitateetara, ehunekotatik hamarrekoetara…).
* Aldaketa horiek guztiak burututa, blokeetako emaitza zenbakiekin ordezkatuko ditugu.
== Zertarako erabiltzen dira? ==
Bloke hauek, 1 {{Txp|zentimetro}} kubiko-ko hamar kuboen, hauen baliokide den barren, xaflen eta blokeen arteko erlazioa adierazteko erabiltzen dira. Erlazio hauetan, bloke bakoitzak unitate bat, hamarren bat, ehunen bat eta milaren bat adierazten ditu.
{{Ba al dakizu|testua=Williak Hullek bloke hauek sortu zituen XX. mendearen erdialdean. Hala ere, Zoltan Dienesek ezagunak egin zituen 70eko eta 80ko hamarkadetan eta Kanadako eta Australiako eskoletan matematika ikasteko erabili zituen. Hortaz, “Dienesen bloke” bezala ere ezagutzen dira.}}
[[Fitxategi:Ba-al-dakizu-2.ogg|thumb|Ba al dakizu?]]
=== Helburua ===
Guzti honen helburua da egunerokotasunean ematen diren edozein arazoen aurrean, horiei aurre egiteko gai izatea da, zenbait estrategia edota algoritmoei esker.
== Cusinare Erregletak ==
Cuisinare erregletak neurketa errazteko beste baliabide bat da. Gainera, antzekotasun handia dauka oinarri aniztun blokeen baliabidearekin.
=== Antzekotasunak ===
Cuisinare erregletak antzekotasun handia dute oinarri aniztun blokeekin. Bi hauek, bateragarriak dira hezkuntzan. Oinarri karratuko {{Txp|Prisma (geometria)|prismen}} multzoak dira, eta 1etik 10erako zenbakiak adierazteko balio dute. Kolore bakoitza luzera barrarekin lotzen da, eta ez daude kolore eta luzera bereko bi pieza.
[[Fitxategi:CUISINAIRE.ogg|thumb|Cuisinare erregletak]]
=== Koloreak ===
Regleta bakoitzak kolore desberdina du, eta kolore bakoitzak zenbaki bat adierazten du. Adibidez:
* 1ekoa zuria edo margotu gabea da.
* 2koa gorria da
* 3koa berde argia da
* 4koa arrosa da
* 5ekoa horia da
* 6koa berde iluna da
* 7koa beltza da
* 8koa marroia da
* 9koa urdina da
* 10ekoa laranja da.
=== Tamaina eta Erlazioa ===
Erregeleten luzera {{Txp|Proportzionaltasun (matematika)|proportzionala}} da. Piezarik txikiena 1 {{Txp|Bolumen (espazioa)|zentimetro kubiko}} zuri bat da, 1 zentimetroko luzera baitu. Hurrengo erregeleta gorria da, 2 zentimetroko luzera du eta, horregatik, bi zenbakia irudikatzen du. Eta horrela, gainerako piezak 1 zentimetro karatuko oinarri karratuko prismak dira, eta luzera 1 zentimetro handitzen dute pieza batetik bestera. 10 zentimetroko luzera arte, hori baita erregeleta luzeenak (laranja) neurtzen duena.
78530z7y1kt2c8zu7ilyrrnbk70v8t9
10006188
10006187
2024-12-20T20:06:08Z
CommonsDelinker
688
«Barrak.jpg» fitxategia kendu da, Mdaniels5757 wikilariak Commonsetik ezabatu baitu.
10006188
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Portal Math Banner Background ka.jpg}}
[[Fitxategi:OINARRI-ANIZTUN-BLOKEAK.ogg|thumb|Definizioa eta erabilera]]
== Zer dira? ==
Oinarri aniztun blokeak oinarri karratuko blokeak dira, eta {{Txp|Neurri-unitate|unitateak}}, hamarrekoak, ehunekoak eta milakoak irudikatzen dituzte.Nolakoak dira?
* Kubotxoa: Bat zentimetro kubikoko neurria du. Piezarik txikiena da eta bateko zifra irudikatzen du, hau da, unitatea.
* Barra: Hamar kuboz osatuta daude, eta hamarrekoen zifra irudikatzen dute.
* Xafla: Ehun kuboz osatuta daude. 10 barra elkarturik sortutako xafla da eta ehunekoen zifra irudikatzen dute.
* Blokea: Hamar xaflaz osatutako blokea da. Milako irudikatzen du.
Zurez edo plastikoz eginak daude. Irudikatzen duten unitatearen arabera pieza guztiak kolore berdinekoak izan daitezke, edo kolore desberdinekoak ere.
{| class="wikitable"
|+
!Kubotxoa[[Fitxategi:Cube Drawing.jpg|thumb]]
!Barrak
!Xaflak
!Blokea
|}
== Nola erabiltzen dira? ==
Blokeak eragiketetan posizio aldaketak irudikatzeko erabiltzen dira. Ikusi ahal izateko, maila bakoitzari dagokion kopurua irudikatzen zaio (unitatean dagokiona, hamarrekoan dagokiona…).
{{Ba al dakizu|testua=Ikerketa batzuetan argi geratu da oinarri aniztun blokeak erabiltzen dituzten ikasleak, hezkuntza arrunta erabiltzen dutenekin alderatuz, emaitza hobeagoak lortzen dituztela denbora eta jarduera berdinak izanik.}}
[[Fitxategi:Ba-al-dakizu-1.ogg|thumb|Ba al dakizu?]]
=== Batuketak ===
* Batzen diren zenbakiak blokeekin ordezkatuko ditugu, argiago ikus dezaten.
* Maila bakoitzeko blokeak batu egingo ditugu.
* Bertan, 10-eko unitatea gainditzen bada, ondorengo posizioko bloke batekin ordezkatuko da.
* 10-eko kopurua ordezkatu ondoren, soberan geratzen den kopurua (geratzen bada) unitate horretako blokeekin beteko da.
* Aldaketa horiek guztiak burututa, blokeetako emaitza zenbakiekin ordezkatuko ditugu.
=== Kenketa ===
* {{Txp|Kenketa|Kenketa}} burutzeko agertzen diren zenbakiak blokeekin ordezkatuko ditugu, argiago ikus dezaten.
* Maila bakoitzeko blokeak kendu egingo ditugu.
* Zenbakiak kentzean beharrezkoa bada, hamarreko-barrak unitate-bloke bihurtzen dira, maila batetik bestera pasatuz (hamarreko mailatik unitateetara, ehunekotatik hamarrekoetara…).
* Aldaketa horiek guztiak burututa, blokeetako emaitza zenbakiekin ordezkatuko ditugu.
== Zertarako erabiltzen dira? ==
Bloke hauek, 1 {{Txp|zentimetro}} kubiko-ko hamar kuboen, hauen baliokide den barren, xaflen eta blokeen arteko erlazioa adierazteko erabiltzen dira. Erlazio hauetan, bloke bakoitzak unitate bat, hamarren bat, ehunen bat eta milaren bat adierazten ditu.
{{Ba al dakizu|testua=Williak Hullek bloke hauek sortu zituen XX. mendearen erdialdean. Hala ere, Zoltan Dienesek ezagunak egin zituen 70eko eta 80ko hamarkadetan eta Kanadako eta Australiako eskoletan matematika ikasteko erabili zituen. Hortaz, “Dienesen bloke” bezala ere ezagutzen dira.}}
[[Fitxategi:Ba-al-dakizu-2.ogg|thumb|Ba al dakizu?]]
=== Helburua ===
Guzti honen helburua da egunerokotasunean ematen diren edozein arazoen aurrean, horiei aurre egiteko gai izatea da, zenbait estrategia edota algoritmoei esker.
== Cusinare Erregletak ==
Cuisinare erregletak neurketa errazteko beste baliabide bat da. Gainera, antzekotasun handia dauka oinarri aniztun blokeen baliabidearekin.
=== Antzekotasunak ===
Cuisinare erregletak antzekotasun handia dute oinarri aniztun blokeekin. Bi hauek, bateragarriak dira hezkuntzan. Oinarri karratuko {{Txp|Prisma (geometria)|prismen}} multzoak dira, eta 1etik 10erako zenbakiak adierazteko balio dute. Kolore bakoitza luzera barrarekin lotzen da, eta ez daude kolore eta luzera bereko bi pieza.
[[Fitxategi:CUISINAIRE.ogg|thumb|Cuisinare erregletak]]
=== Koloreak ===
Regleta bakoitzak kolore desberdina du, eta kolore bakoitzak zenbaki bat adierazten du. Adibidez:
* 1ekoa zuria edo margotu gabea da.
* 2koa gorria da
* 3koa berde argia da
* 4koa arrosa da
* 5ekoa horia da
* 6koa berde iluna da
* 7koa beltza da
* 8koa marroia da
* 9koa urdina da
* 10ekoa laranja da.
=== Tamaina eta Erlazioa ===
Erregeleten luzera {{Txp|Proportzionaltasun (matematika)|proportzionala}} da. Piezarik txikiena 1 {{Txp|Bolumen (espazioa)|zentimetro kubiko}} zuri bat da, 1 zentimetroko luzera baitu. Hurrengo erregeleta gorria da, 2 zentimetroko luzera du eta, horregatik, bi zenbakia irudikatzen du. Eta horrela, gainerako piezak 1 zentimetro karatuko oinarri karratuko prismak dira, eta luzera 1 zentimetro handitzen dute pieza batetik bestera. 10 zentimetroko luzera arte, hori baita erregeleta luzeenak (laranja) neurtzen duena.
qhtnnnw79wvhm2xon3ufg972otfgblc
10006189
10006188
2024-12-20T20:06:16Z
CommonsDelinker
688
«Ba-al-dakizu-2.ogg» fitxategia kendu da, Mdaniels5757 wikilariak Commonsetik ezabatu baitu.
10006189
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Portal Math Banner Background ka.jpg}}
[[Fitxategi:OINARRI-ANIZTUN-BLOKEAK.ogg|thumb|Definizioa eta erabilera]]
== Zer dira? ==
Oinarri aniztun blokeak oinarri karratuko blokeak dira, eta {{Txp|Neurri-unitate|unitateak}}, hamarrekoak, ehunekoak eta milakoak irudikatzen dituzte.Nolakoak dira?
* Kubotxoa: Bat zentimetro kubikoko neurria du. Piezarik txikiena da eta bateko zifra irudikatzen du, hau da, unitatea.
* Barra: Hamar kuboz osatuta daude, eta hamarrekoen zifra irudikatzen dute.
* Xafla: Ehun kuboz osatuta daude. 10 barra elkarturik sortutako xafla da eta ehunekoen zifra irudikatzen dute.
* Blokea: Hamar xaflaz osatutako blokea da. Milako irudikatzen du.
Zurez edo plastikoz eginak daude. Irudikatzen duten unitatearen arabera pieza guztiak kolore berdinekoak izan daitezke, edo kolore desberdinekoak ere.
{| class="wikitable"
|+
!Kubotxoa[[Fitxategi:Cube Drawing.jpg|thumb]]
!Barrak
!Xaflak
!Blokea
|}
== Nola erabiltzen dira? ==
Blokeak eragiketetan posizio aldaketak irudikatzeko erabiltzen dira. Ikusi ahal izateko, maila bakoitzari dagokion kopurua irudikatzen zaio (unitatean dagokiona, hamarrekoan dagokiona…).
{{Ba al dakizu|testua=Ikerketa batzuetan argi geratu da oinarri aniztun blokeak erabiltzen dituzten ikasleak, hezkuntza arrunta erabiltzen dutenekin alderatuz, emaitza hobeagoak lortzen dituztela denbora eta jarduera berdinak izanik.}}
[[Fitxategi:Ba-al-dakizu-1.ogg|thumb|Ba al dakizu?]]
=== Batuketak ===
* Batzen diren zenbakiak blokeekin ordezkatuko ditugu, argiago ikus dezaten.
* Maila bakoitzeko blokeak batu egingo ditugu.
* Bertan, 10-eko unitatea gainditzen bada, ondorengo posizioko bloke batekin ordezkatuko da.
* 10-eko kopurua ordezkatu ondoren, soberan geratzen den kopurua (geratzen bada) unitate horretako blokeekin beteko da.
* Aldaketa horiek guztiak burututa, blokeetako emaitza zenbakiekin ordezkatuko ditugu.
=== Kenketa ===
* {{Txp|Kenketa|Kenketa}} burutzeko agertzen diren zenbakiak blokeekin ordezkatuko ditugu, argiago ikus dezaten.
* Maila bakoitzeko blokeak kendu egingo ditugu.
* Zenbakiak kentzean beharrezkoa bada, hamarreko-barrak unitate-bloke bihurtzen dira, maila batetik bestera pasatuz (hamarreko mailatik unitateetara, ehunekotatik hamarrekoetara…).
* Aldaketa horiek guztiak burututa, blokeetako emaitza zenbakiekin ordezkatuko ditugu.
== Zertarako erabiltzen dira? ==
Bloke hauek, 1 {{Txp|zentimetro}} kubiko-ko hamar kuboen, hauen baliokide den barren, xaflen eta blokeen arteko erlazioa adierazteko erabiltzen dira. Erlazio hauetan, bloke bakoitzak unitate bat, hamarren bat, ehunen bat eta milaren bat adierazten ditu.
{{Ba al dakizu|testua=Williak Hullek bloke hauek sortu zituen XX. mendearen erdialdean. Hala ere, Zoltan Dienesek ezagunak egin zituen 70eko eta 80ko hamarkadetan eta Kanadako eta Australiako eskoletan matematika ikasteko erabili zituen. Hortaz, “Dienesen bloke” bezala ere ezagutzen dira.}}
=== Helburua ===
Guzti honen helburua da egunerokotasunean ematen diren edozein arazoen aurrean, horiei aurre egiteko gai izatea da, zenbait estrategia edota algoritmoei esker.
== Cusinare Erregletak ==
Cuisinare erregletak neurketa errazteko beste baliabide bat da. Gainera, antzekotasun handia dauka oinarri aniztun blokeen baliabidearekin.
=== Antzekotasunak ===
Cuisinare erregletak antzekotasun handia dute oinarri aniztun blokeekin. Bi hauek, bateragarriak dira hezkuntzan. Oinarri karratuko {{Txp|Prisma (geometria)|prismen}} multzoak dira, eta 1etik 10erako zenbakiak adierazteko balio dute. Kolore bakoitza luzera barrarekin lotzen da, eta ez daude kolore eta luzera bereko bi pieza.
[[Fitxategi:CUISINAIRE.ogg|thumb|Cuisinare erregletak]]
=== Koloreak ===
Regleta bakoitzak kolore desberdina du, eta kolore bakoitzak zenbaki bat adierazten du. Adibidez:
* 1ekoa zuria edo margotu gabea da.
* 2koa gorria da
* 3koa berde argia da
* 4koa arrosa da
* 5ekoa horia da
* 6koa berde iluna da
* 7koa beltza da
* 8koa marroia da
* 9koa urdina da
* 10ekoa laranja da.
=== Tamaina eta Erlazioa ===
Erregeleten luzera {{Txp|Proportzionaltasun (matematika)|proportzionala}} da. Piezarik txikiena 1 {{Txp|Bolumen (espazioa)|zentimetro kubiko}} zuri bat da, 1 zentimetroko luzera baitu. Hurrengo erregeleta gorria da, 2 zentimetroko luzera du eta, horregatik, bi zenbakia irudikatzen du. Eta horrela, gainerako piezak 1 zentimetro karatuko oinarri karratuko prismak dira, eta luzera 1 zentimetro handitzen dute pieza batetik bestera. 10 zentimetroko luzera arte, hori baita erregeleta luzeenak (laranja) neurtzen duena.
kryg4sqj7jcbiox1y73mh2p6bv0enjv
10006190
10006189
2024-12-20T20:06:24Z
CommonsDelinker
688
«CUISINAIRE.ogg» fitxategia kendu da, Mdaniels5757 wikilariak Commonsetik ezabatu baitu.
10006190
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Portal Math Banner Background ka.jpg}}
[[Fitxategi:OINARRI-ANIZTUN-BLOKEAK.ogg|thumb|Definizioa eta erabilera]]
== Zer dira? ==
Oinarri aniztun blokeak oinarri karratuko blokeak dira, eta {{Txp|Neurri-unitate|unitateak}}, hamarrekoak, ehunekoak eta milakoak irudikatzen dituzte.Nolakoak dira?
* Kubotxoa: Bat zentimetro kubikoko neurria du. Piezarik txikiena da eta bateko zifra irudikatzen du, hau da, unitatea.
* Barra: Hamar kuboz osatuta daude, eta hamarrekoen zifra irudikatzen dute.
* Xafla: Ehun kuboz osatuta daude. 10 barra elkarturik sortutako xafla da eta ehunekoen zifra irudikatzen dute.
* Blokea: Hamar xaflaz osatutako blokea da. Milako irudikatzen du.
Zurez edo plastikoz eginak daude. Irudikatzen duten unitatearen arabera pieza guztiak kolore berdinekoak izan daitezke, edo kolore desberdinekoak ere.
{| class="wikitable"
|+
!Kubotxoa[[Fitxategi:Cube Drawing.jpg|thumb]]
!Barrak
!Xaflak
!Blokea
|}
== Nola erabiltzen dira? ==
Blokeak eragiketetan posizio aldaketak irudikatzeko erabiltzen dira. Ikusi ahal izateko, maila bakoitzari dagokion kopurua irudikatzen zaio (unitatean dagokiona, hamarrekoan dagokiona…).
{{Ba al dakizu|testua=Ikerketa batzuetan argi geratu da oinarri aniztun blokeak erabiltzen dituzten ikasleak, hezkuntza arrunta erabiltzen dutenekin alderatuz, emaitza hobeagoak lortzen dituztela denbora eta jarduera berdinak izanik.}}
[[Fitxategi:Ba-al-dakizu-1.ogg|thumb|Ba al dakizu?]]
=== Batuketak ===
* Batzen diren zenbakiak blokeekin ordezkatuko ditugu, argiago ikus dezaten.
* Maila bakoitzeko blokeak batu egingo ditugu.
* Bertan, 10-eko unitatea gainditzen bada, ondorengo posizioko bloke batekin ordezkatuko da.
* 10-eko kopurua ordezkatu ondoren, soberan geratzen den kopurua (geratzen bada) unitate horretako blokeekin beteko da.
* Aldaketa horiek guztiak burututa, blokeetako emaitza zenbakiekin ordezkatuko ditugu.
=== Kenketa ===
* {{Txp|Kenketa|Kenketa}} burutzeko agertzen diren zenbakiak blokeekin ordezkatuko ditugu, argiago ikus dezaten.
* Maila bakoitzeko blokeak kendu egingo ditugu.
* Zenbakiak kentzean beharrezkoa bada, hamarreko-barrak unitate-bloke bihurtzen dira, maila batetik bestera pasatuz (hamarreko mailatik unitateetara, ehunekotatik hamarrekoetara…).
* Aldaketa horiek guztiak burututa, blokeetako emaitza zenbakiekin ordezkatuko ditugu.
== Zertarako erabiltzen dira? ==
Bloke hauek, 1 {{Txp|zentimetro}} kubiko-ko hamar kuboen, hauen baliokide den barren, xaflen eta blokeen arteko erlazioa adierazteko erabiltzen dira. Erlazio hauetan, bloke bakoitzak unitate bat, hamarren bat, ehunen bat eta milaren bat adierazten ditu.
{{Ba al dakizu|testua=Williak Hullek bloke hauek sortu zituen XX. mendearen erdialdean. Hala ere, Zoltan Dienesek ezagunak egin zituen 70eko eta 80ko hamarkadetan eta Kanadako eta Australiako eskoletan matematika ikasteko erabili zituen. Hortaz, “Dienesen bloke” bezala ere ezagutzen dira.}}
=== Helburua ===
Guzti honen helburua da egunerokotasunean ematen diren edozein arazoen aurrean, horiei aurre egiteko gai izatea da, zenbait estrategia edota algoritmoei esker.
== Cusinare Erregletak ==
Cuisinare erregletak neurketa errazteko beste baliabide bat da. Gainera, antzekotasun handia dauka oinarri aniztun blokeen baliabidearekin.
=== Antzekotasunak ===
Cuisinare erregletak antzekotasun handia dute oinarri aniztun blokeekin. Bi hauek, bateragarriak dira hezkuntzan. Oinarri karratuko {{Txp|Prisma (geometria)|prismen}} multzoak dira, eta 1etik 10erako zenbakiak adierazteko balio dute. Kolore bakoitza luzera barrarekin lotzen da, eta ez daude kolore eta luzera bereko bi pieza.
=== Koloreak ===
Regleta bakoitzak kolore desberdina du, eta kolore bakoitzak zenbaki bat adierazten du. Adibidez:
* 1ekoa zuria edo margotu gabea da.
* 2koa gorria da
* 3koa berde argia da
* 4koa arrosa da
* 5ekoa horia da
* 6koa berde iluna da
* 7koa beltza da
* 8koa marroia da
* 9koa urdina da
* 10ekoa laranja da.
=== Tamaina eta Erlazioa ===
Erregeleten luzera {{Txp|Proportzionaltasun (matematika)|proportzionala}} da. Piezarik txikiena 1 {{Txp|Bolumen (espazioa)|zentimetro kubiko}} zuri bat da, 1 zentimetroko luzera baitu. Hurrengo erregeleta gorria da, 2 zentimetroko luzera du eta, horregatik, bi zenbakia irudikatzen du. Eta horrela, gainerako piezak 1 zentimetro karatuko oinarri karratuko prismak dira, eta luzera 1 zentimetro handitzen dute pieza batetik bestera. 10 zentimetroko luzera arte, hori baita erregeleta luzeenak (laranja) neurtzen duena.
88c6doho1oxtva4gsb02ph0of1gyz8k
10006191
10006190
2024-12-20T20:06:33Z
CommonsDelinker
688
«OINARRI-ANIZTUN-BLOKEAK.ogg» fitxategia kendu da, Mdaniels5757 wikilariak Commonsetik ezabatu baitu.
10006191
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Portal Math Banner Background ka.jpg}}
== Zer dira? ==
Oinarri aniztun blokeak oinarri karratuko blokeak dira, eta {{Txp|Neurri-unitate|unitateak}}, hamarrekoak, ehunekoak eta milakoak irudikatzen dituzte.Nolakoak dira?
* Kubotxoa: Bat zentimetro kubikoko neurria du. Piezarik txikiena da eta bateko zifra irudikatzen du, hau da, unitatea.
* Barra: Hamar kuboz osatuta daude, eta hamarrekoen zifra irudikatzen dute.
* Xafla: Ehun kuboz osatuta daude. 10 barra elkarturik sortutako xafla da eta ehunekoen zifra irudikatzen dute.
* Blokea: Hamar xaflaz osatutako blokea da. Milako irudikatzen du.
Zurez edo plastikoz eginak daude. Irudikatzen duten unitatearen arabera pieza guztiak kolore berdinekoak izan daitezke, edo kolore desberdinekoak ere.
{| class="wikitable"
|+
!Kubotxoa[[Fitxategi:Cube Drawing.jpg|thumb]]
!Barrak
!Xaflak
!Blokea
|}
== Nola erabiltzen dira? ==
Blokeak eragiketetan posizio aldaketak irudikatzeko erabiltzen dira. Ikusi ahal izateko, maila bakoitzari dagokion kopurua irudikatzen zaio (unitatean dagokiona, hamarrekoan dagokiona…).
{{Ba al dakizu|testua=Ikerketa batzuetan argi geratu da oinarri aniztun blokeak erabiltzen dituzten ikasleak, hezkuntza arrunta erabiltzen dutenekin alderatuz, emaitza hobeagoak lortzen dituztela denbora eta jarduera berdinak izanik.}}
[[Fitxategi:Ba-al-dakizu-1.ogg|thumb|Ba al dakizu?]]
=== Batuketak ===
* Batzen diren zenbakiak blokeekin ordezkatuko ditugu, argiago ikus dezaten.
* Maila bakoitzeko blokeak batu egingo ditugu.
* Bertan, 10-eko unitatea gainditzen bada, ondorengo posizioko bloke batekin ordezkatuko da.
* 10-eko kopurua ordezkatu ondoren, soberan geratzen den kopurua (geratzen bada) unitate horretako blokeekin beteko da.
* Aldaketa horiek guztiak burututa, blokeetako emaitza zenbakiekin ordezkatuko ditugu.
=== Kenketa ===
* {{Txp|Kenketa|Kenketa}} burutzeko agertzen diren zenbakiak blokeekin ordezkatuko ditugu, argiago ikus dezaten.
* Maila bakoitzeko blokeak kendu egingo ditugu.
* Zenbakiak kentzean beharrezkoa bada, hamarreko-barrak unitate-bloke bihurtzen dira, maila batetik bestera pasatuz (hamarreko mailatik unitateetara, ehunekotatik hamarrekoetara…).
* Aldaketa horiek guztiak burututa, blokeetako emaitza zenbakiekin ordezkatuko ditugu.
== Zertarako erabiltzen dira? ==
Bloke hauek, 1 {{Txp|zentimetro}} kubiko-ko hamar kuboen, hauen baliokide den barren, xaflen eta blokeen arteko erlazioa adierazteko erabiltzen dira. Erlazio hauetan, bloke bakoitzak unitate bat, hamarren bat, ehunen bat eta milaren bat adierazten ditu.
{{Ba al dakizu|testua=Williak Hullek bloke hauek sortu zituen XX. mendearen erdialdean. Hala ere, Zoltan Dienesek ezagunak egin zituen 70eko eta 80ko hamarkadetan eta Kanadako eta Australiako eskoletan matematika ikasteko erabili zituen. Hortaz, “Dienesen bloke” bezala ere ezagutzen dira.}}
=== Helburua ===
Guzti honen helburua da egunerokotasunean ematen diren edozein arazoen aurrean, horiei aurre egiteko gai izatea da, zenbait estrategia edota algoritmoei esker.
== Cusinare Erregletak ==
Cuisinare erregletak neurketa errazteko beste baliabide bat da. Gainera, antzekotasun handia dauka oinarri aniztun blokeen baliabidearekin.
=== Antzekotasunak ===
Cuisinare erregletak antzekotasun handia dute oinarri aniztun blokeekin. Bi hauek, bateragarriak dira hezkuntzan. Oinarri karratuko {{Txp|Prisma (geometria)|prismen}} multzoak dira, eta 1etik 10erako zenbakiak adierazteko balio dute. Kolore bakoitza luzera barrarekin lotzen da, eta ez daude kolore eta luzera bereko bi pieza.
=== Koloreak ===
Regleta bakoitzak kolore desberdina du, eta kolore bakoitzak zenbaki bat adierazten du. Adibidez:
* 1ekoa zuria edo margotu gabea da.
* 2koa gorria da
* 3koa berde argia da
* 4koa arrosa da
* 5ekoa horia da
* 6koa berde iluna da
* 7koa beltza da
* 8koa marroia da
* 9koa urdina da
* 10ekoa laranja da.
=== Tamaina eta Erlazioa ===
Erregeleten luzera {{Txp|Proportzionaltasun (matematika)|proportzionala}} da. Piezarik txikiena 1 {{Txp|Bolumen (espazioa)|zentimetro kubiko}} zuri bat da, 1 zentimetroko luzera baitu. Hurrengo erregeleta gorria da, 2 zentimetroko luzera du eta, horregatik, bi zenbakia irudikatzen du. Eta horrela, gainerako piezak 1 zentimetro karatuko oinarri karratuko prismak dira, eta luzera 1 zentimetro handitzen dute pieza batetik bestera. 10 zentimetroko luzera arte, hori baita erregeleta luzeenak (laranja) neurtzen duena.
ljp2vce1cqypsoo7wut3d9wqmo8gxqg
10006192
10006191
2024-12-20T20:06:42Z
CommonsDelinker
688
«Ba-al-dakizu-1.ogg» fitxategia kendu da, Mdaniels5757 wikilariak Commonsetik ezabatu baitu.
10006192
wikitext
text/x-wiki
{{Banner|Portal Math Banner Background ka.jpg}}
== Zer dira? ==
Oinarri aniztun blokeak oinarri karratuko blokeak dira, eta {{Txp|Neurri-unitate|unitateak}}, hamarrekoak, ehunekoak eta milakoak irudikatzen dituzte.Nolakoak dira?
* Kubotxoa: Bat zentimetro kubikoko neurria du. Piezarik txikiena da eta bateko zifra irudikatzen du, hau da, unitatea.
* Barra: Hamar kuboz osatuta daude, eta hamarrekoen zifra irudikatzen dute.
* Xafla: Ehun kuboz osatuta daude. 10 barra elkarturik sortutako xafla da eta ehunekoen zifra irudikatzen dute.
* Blokea: Hamar xaflaz osatutako blokea da. Milako irudikatzen du.
Zurez edo plastikoz eginak daude. Irudikatzen duten unitatearen arabera pieza guztiak kolore berdinekoak izan daitezke, edo kolore desberdinekoak ere.
{| class="wikitable"
|+
!Kubotxoa[[Fitxategi:Cube Drawing.jpg|thumb]]
!Barrak
!Xaflak
!Blokea
|}
== Nola erabiltzen dira? ==
Blokeak eragiketetan posizio aldaketak irudikatzeko erabiltzen dira. Ikusi ahal izateko, maila bakoitzari dagokion kopurua irudikatzen zaio (unitatean dagokiona, hamarrekoan dagokiona…).
{{Ba al dakizu|testua=Ikerketa batzuetan argi geratu da oinarri aniztun blokeak erabiltzen dituzten ikasleak, hezkuntza arrunta erabiltzen dutenekin alderatuz, emaitza hobeagoak lortzen dituztela denbora eta jarduera berdinak izanik.}}
=== Batuketak ===
* Batzen diren zenbakiak blokeekin ordezkatuko ditugu, argiago ikus dezaten.
* Maila bakoitzeko blokeak batu egingo ditugu.
* Bertan, 10-eko unitatea gainditzen bada, ondorengo posizioko bloke batekin ordezkatuko da.
* 10-eko kopurua ordezkatu ondoren, soberan geratzen den kopurua (geratzen bada) unitate horretako blokeekin beteko da.
* Aldaketa horiek guztiak burututa, blokeetako emaitza zenbakiekin ordezkatuko ditugu.
=== Kenketa ===
* {{Txp|Kenketa|Kenketa}} burutzeko agertzen diren zenbakiak blokeekin ordezkatuko ditugu, argiago ikus dezaten.
* Maila bakoitzeko blokeak kendu egingo ditugu.
* Zenbakiak kentzean beharrezkoa bada, hamarreko-barrak unitate-bloke bihurtzen dira, maila batetik bestera pasatuz (hamarreko mailatik unitateetara, ehunekotatik hamarrekoetara…).
* Aldaketa horiek guztiak burututa, blokeetako emaitza zenbakiekin ordezkatuko ditugu.
== Zertarako erabiltzen dira? ==
Bloke hauek, 1 {{Txp|zentimetro}} kubiko-ko hamar kuboen, hauen baliokide den barren, xaflen eta blokeen arteko erlazioa adierazteko erabiltzen dira. Erlazio hauetan, bloke bakoitzak unitate bat, hamarren bat, ehunen bat eta milaren bat adierazten ditu.
{{Ba al dakizu|testua=Williak Hullek bloke hauek sortu zituen XX. mendearen erdialdean. Hala ere, Zoltan Dienesek ezagunak egin zituen 70eko eta 80ko hamarkadetan eta Kanadako eta Australiako eskoletan matematika ikasteko erabili zituen. Hortaz, “Dienesen bloke” bezala ere ezagutzen dira.}}
=== Helburua ===
Guzti honen helburua da egunerokotasunean ematen diren edozein arazoen aurrean, horiei aurre egiteko gai izatea da, zenbait estrategia edota algoritmoei esker.
== Cusinare Erregletak ==
Cuisinare erregletak neurketa errazteko beste baliabide bat da. Gainera, antzekotasun handia dauka oinarri aniztun blokeen baliabidearekin.
=== Antzekotasunak ===
Cuisinare erregletak antzekotasun handia dute oinarri aniztun blokeekin. Bi hauek, bateragarriak dira hezkuntzan. Oinarri karratuko {{Txp|Prisma (geometria)|prismen}} multzoak dira, eta 1etik 10erako zenbakiak adierazteko balio dute. Kolore bakoitza luzera barrarekin lotzen da, eta ez daude kolore eta luzera bereko bi pieza.
=== Koloreak ===
Regleta bakoitzak kolore desberdina du, eta kolore bakoitzak zenbaki bat adierazten du. Adibidez:
* 1ekoa zuria edo margotu gabea da.
* 2koa gorria da
* 3koa berde argia da
* 4koa arrosa da
* 5ekoa horia da
* 6koa berde iluna da
* 7koa beltza da
* 8koa marroia da
* 9koa urdina da
* 10ekoa laranja da.
=== Tamaina eta Erlazioa ===
Erregeleten luzera {{Txp|Proportzionaltasun (matematika)|proportzionala}} da. Piezarik txikiena 1 {{Txp|Bolumen (espazioa)|zentimetro kubiko}} zuri bat da, 1 zentimetroko luzera baitu. Hurrengo erregeleta gorria da, 2 zentimetroko luzera du eta, horregatik, bi zenbakia irudikatzen du. Eta horrela, gainerako piezak 1 zentimetro karatuko oinarri karratuko prismak dira, eta luzera 1 zentimetro handitzen dute pieza batetik bestera. 10 zentimetroko luzera arte, hori baita erregeleta luzeenak (laranja) neurtzen duena.
a8zf0vip0io9rbdck730uv2dmm99ci2
Loic Wacquant
0
1217214
10005849
9998109
2024-12-20T13:49:49Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005849
wikitext
text/x-wiki
'''Loïc Wacquant''' (Montpellier, Frantzia, 1960an jaioa) [[Soziologia|soziologoa]] da, hiri-soziologian, [[hiri-pobrezian]], [[soziologia kriminologikoan]], arraza-desberdintasunean, [[Gorputz-enbor|gorputzean]], [[Etnografia|etnografian]] eta [[Gizarte teoria|gizarte-teorian]] espezializatua.
Gaur egun, Wacquant Soziologiako [[Irakasle|irakaslea]] eta [[Ikertzaile]] Elkartua da Earl Warren Legal Instituten (Kaliforniako Unibertsitatea, Berkeley), eta [[Antropologia]] Medikoko Programan eta Hiri Etnografiarako Zentroan ere afiliatuta dago.
== Ibilbidea eta prestakuntza ==
Wacquant [[Montpelhièr|Montpellierren]] jaio eta hazi zen, [[Frantzia|Frantziako]] hegoaldean, eta ekonomian eta soziologian trebatu zen Frantzian eta [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuetan]]. [[Pierre Bourdieu|Pierre Bourdieuren]] ikasle eta kolaboratzaile hurbila izan zen. Lehen aldiz graduatu zen HEC Paris-en .1 [[William Julius Wilson|William Julius Wilsonekin]] ere estuki lan egin zuen [[Chicagoko Unibertsitatea|Chicagoko Unibertsitatean]], non soziologian doktoratu zen 1994an. Wacquant-ek ehun artikulu baino gehiago argitaratu ditu [[soziologia]], [[antropologia]], hiri-ikasketa, [[filosofia]] eta teoria sozialeko aldizkarietan. [[Ethnography diziplinarteko aldizkaria|Ethnography diziplinarteko aldizkariaren]] sortzaileetako bat eta editorea ere bada, baita Le Monde Diplomatique aldizkariko kolaboratzailea ere. [[Ikerketa]] nagusiak Chicagoko [[Ghetto|ghettoetan]], Parisko aldirietan eta Estatu Batuetako eta [[Brasilgo historia|Brasilgo]] espetxeetan egin ditu.
== Pentsamendua ==
Wacquanten lanak gorputza, hiri-desberdintasuna, [[ghettizazioa]] eta zigorraren garapena aztertzen ditu, biztanleria pobre eta [[Estigmatizazioa|estigmatizatuei]] zuzendutako erakunde gisa. Ghetto beltzean 1980ko hamarkadaren erdialdean Chicagoko Unibertsitatean graduondoko ikasle gisa izandako esperientziatik datorkio gai hauekiko interesa. The New York Times-eko esperientzia hau komentatuz, 2003an esan zuen: "Inoiz ez nuen ikusi halako nahigabe-eszenarik. Gogoan dut: [[Beirut]] bezalakoa da. Edo [[Dresden gerra|Dresden gerraren]] ondoren. Shock bat izan da. "2 Bere ibilbide intelektuala eta interesak" Gorputza, Ghetto, eta Zigor Estatua "(2008) 3 artikuluan banakatuta daude.
Wacquant-ek hedadura ertaineko teoria bat eskaintzen du, gizarte garaikidean beltzen aurkako arrazismo amerikarra aztertzeko egokia. Ghettoa eta [[Espetxe|espetxea]], helburu praktiko orotarako, bereiztezinak dira, eta elkar indartzen dute afroamerikarrak gainerako gizartetik baztertzen direla ziurtatzeko, gobernuaren babesarekin. Wacquantek ezaugarritzen duen bezala: presondegia ghetto judizial gisa ikusi beharko litzateke, eta ghettoa, berriz, epaiz kanpoko espetxe gisa. Biak batera hartuta, '[[kartzelako continuum]]' baten parte dira. Kontzeptu hori ulertzeko, Wacquantek espetxearen hedapena eta lan-merkatuaren narriadura bateratuko dituen esparru analitiko baten alde argudiatzen du, eta marjinalizazioan sakontzen du, biztanleria estigmatizatu eta difamatuen mendekotasun sozial eta politikoarekin batera. [[Bourdieu]]-n oinarrituta, Wacquant-ek egiturazko mugak eta horien ondorioak aztertzen ditu. Bourdieu bezala, errealitate sozialaren beste formulazio batzuk baino ikuspegi zehatzagoa ematen ahalegintzen da. <ref>{{Erreferentzia|izena=Loïc|abizena=Wacquant|izenburua=Punishing the poor: the neoliberal government of social insecurity|url=https://archive.org/details/punishingpoorneo0000wacq|argitaletxea=Duke University Press|data=2009|isbn=978-0-8223-4404-9|sartze-data=2024-12-13|serie=Politics, history, and culture}}</ref>
== Erreferentziak ==
<references />
de2ocoa28wgo8efnudow658lxjaaxvb
Neofaxismo
0
1217453
10005867
10000103
2024-12-20T14:18:08Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005867
wikitext
text/x-wiki
[[File:Fascist shop Toledo.jpg|thumb|Oroigarri nazi eta frankistak [[Toledo]]ko denda batean]]
'''Neofaxismoa''' [[Bigarren Mundu Gerra]]ko gerraosteko [[eskuin mutur]]reko [[ideologia]] bat da, [[faxismo]]aren elementu garrantzitsuak biltzen dituena. Eskuarki, [[ultranazionalismo]]a, [[ultrakontserbadorismo]]a, nagusitasun zuria, [[antifeminismo]]a, [[populismo]]a, [[autoritarismo]]a, [[natibismo]]a, [[xenofobia]], [[homofobia]] eta [[immigrazioaren aurkakotasuna]] biltzen ditu, baita [[demokrazia liberal]]aren, [[subiranotasun parlamentario]]aren, [[liberalismo]]aren, [[sozialdemokrazia]]ren, [[laborismo]]aren, [[sozialismo]]aren, [[marxismo]]aren eta [[komunismo]]aren aurkakotasuna ere.<ref>{{erreferentzia|izenburua=Terrorism in the Federal Republic of Germany and Italy: Legacy of the '68 Movement or 'Burden of Fascism'? |abizena=Fritzsche |izena=Peter |data= 1989-10-1 |aldizkaria=Terrorism and Political Violence |liburukia=1 |alea=4 |orrialdea=466–481 |issn=0954-6553 |doi=10.1080/09546558908427039}}</ref>
Talde bat neofaxista dela dioten alegatuak haserre erantzun daitezke, bereziki terminoa epiteto politiko gisa erabiltzen denean. Bigarren Mundu Gerrako gerraosteko erregimen batzuk neofaxista gisa deskribatu izan dira, izaera [[Autoritarismo|autoritarioa]] dutelako, batzuetan erritualekiko eta ideologia faxistarekiko lilura eta sinpatia dutelako.<ref>{{erreferentzia |izenburua=Fascism as the Looming Shadow of Democracy: A Critique of the Xenophobic Reason |bilduma=Philosophy and Democracy in Intercultural Perspective/Philosophie et démocratie en perspective interculturelle |abizena=Oosterling |izena=Henk |urtea=1997 |argitaletxea=Rodopi |lekua=Amsterdam/Atlanta |orrialdea=235–252}}</ref><ref>{{erreferentzia |izenburua=Fascism, Neo-Fascism, or Post-Fascism? Chile, 1945–1988 |abizena=Deutsch |izena=Sandra McGee |aldizkaria=Diálogos-Revista do Departamento de História e do Programa de Pós-Graduação Em História 13.1 |orrialdea=19–44 |urtea=2009}}</ref> '''Postfaxismoa''' Europako hainbat [[alderdi politiko]]ri aplikatu zaien etiketa bat da, faxismoaren forma aldatua praktikatzen dutenak eta politika konstituzionalean parte hartzen dutenak.<ref>{{erreferentzia|url=http://www.thefreedictionary.com/post-fascist |izenburua=Post-fascist - definition of post-fascist by The Free Dictionary |aldizkaria=www.thefreedictionary.com |hizkuntza=en}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Griffin |izena= R. |urtea=2007|izenburua= The 'post‐Fascism' of the Alleanza Nazionale: A case study in ideological morphology|aldizkaria= Journal of Political Ideologies|liburukia= 1|alea=2|orrialdea= 123-145}}</ref>
== Historia ==
[[Jean-Yves Camus]] eta [[Nicolas Lebourg]]en arabera, ideologia neofaxista 1942an sortu zen, [[Alemania nazia]]k [[Bizargorri Operazioa|Sobietar Batasunaren inbasioa]] hasi eta bere propaganda oinarri europeista batera bideratzea erabaki ondoren.<ref name=":1">{{erreferentzia|izena=Jean-Yves |izenburua=Far-Right Politics in Europe |url=https://archive.org/details/farrightpolitics0000camu |data= 2017-3-20 |argitaletxea=Harvard University Press |isbn=9780674971530 |orrialdea=9–10, 38 |hizkuntza=en|abizena2=Lebourg |izena2=Nicolas |abizena=Camus}}</ref> Orduan, Europa neofaxisten mito zein utopia bihurtu zen, [[arraza zuri]]aren barruko desberdintasunei buruzko aurreko teoriak alde batera utzi baitzituzten, Bigarren Mundu Gerraren ondoren jarrera [[Europar nazionalismo|euronazionalista]] komuna partekatzeko, [[Oswald Mosley]]ren "Europa nazio bat bezala" politikan gorpuztua.<ref>{{erreferentzia|abizena=Laqueur |izena=Walter |izenburua=Fascism: Past, Present, Future |urtea=1997 |argitaletxea=Oxford University Press |isbn=9780198025276 |orrialdea=93–94 |hizkuntza=en}}</ref> Kronologia hau egin daiteke: 1919 baino lehenagoko ernaldi ideologikoa; 1919 eta 1942 arteko faxismoaren esperientzia historikoa, hainbat fasetan garatua; eta azkenik neofaxismoa 1942tik aurrera.<ref name=":1" />
Hala ere, [[Cas Mudde]] politologo herbeheretarrak neofaxismoaren jaiotza Bigarren Mundu Gerra amaitu ondoren kokatu zuen, ultraeskuinaren lehen olatua (1945-1955) deitua, [[Klaus von Beyme]] politologo alemaniarraren terminologiari jarraituz. Lehen olatu horren ezaugarri nagusia izan zen talde txiki batzuk kausa faxistarekiko leial mantendu zirela, nahiz eta porrota izan. «Neofaxista» izeneko talde horiek, ezer berririk ez bazuten ere, ideologia nazi edo faxista zaharrari leial jarraitzen baitzioten, sistema politikoaren eta gizartearen bazterretan kokatu ziren, Bigarren Mundu Gerra amaitu ondoren lortutako «adostasun antifaxistaren» ondorioz — «inoiz ez gehiago» —. Hasiera batean, [[Wehrmacht]]-eko borrokalari ohiei laguntzeko elkarteetan bildu ziren. Alderdi neofaxistak eratu zituztenak – horietako batzuk auzitegiek debekatu zituzten, hala nola Alemaniako [[Reicheko Alderdi Sozialista]] edo nederlanderazko Europako Mugimendu Nazionala – edo hauteskundeetara aurkeztu ez zirenak, edo aurkeztu zirenean oso babes eskasa lortu zutenak. Salbuespena [[Italiako Gizarte Mugimendua]] izan zen (''MSI'', {{lang|it|''Mussolini Sei Immortale''}} [«Mussolini, hilezkorra zara»] bezala ere irakurritako [[akronimo]]a). [[Giorgio Almirante]] zen buru, gobernu faxistako kargu ohia, eta 1948an Italiako Errepublikaren parlamentuan sartzea lortu zuen. Inoiz ez zion jarlekuren bat lortzeari utzi bere bizitza osoan zehar – 1995ean [[Aliantza Nazionala (Italia)|Aliantza Nazionala]] «postfaxista» bihurtu zen –. Europako alderdi neofaxistek Europako Gizarte Mugimendua sortu zuten 1951n, Italiako MSIren arrakastak bultzatuta, baina ekimen horretan Oswald Mosley faxista britainiarrak ere parte hartu zuen, baina ez zuen inolako eraginik izan.<ref>{{erreferentzia |abizena=Bosworth |izena=R. J. B. |izenburua=The Oxford handbook of fascism |url=https://books.google.com/books?id=c5opW1yV7FcC&pg=PA592 |urtea=2009 |argitaletxea=Oxford University Press |isbn=978-0-19-929131-1 |orrialdea=592}}</ref> [[Francis Parker Yockey]] neofaxista estatubatuarrak ere ez zuen Europako Askapen Frontea osatzeko proposamenik egin. Europatik kanpo, talde neofaxista txiki batzuk baino ez ziren sortu Latinoamerikan, Portugalgo [[Portugalgo Bigarren Errepublika|erregimen salazaristaren]] eta Espainiako [[Frankismo|erregimen frankistaren]] eragin handia zutenak.{{Harvnp|Mudde|2021|p=28-32}}
Italiako Gizarte Mugimendua, [[Italiako Errepublika Soziala|Italiako Gizarte Errepublika]] faxistan inspiratua, Europako eskuin muturrerako erreferentzia gune nagusietako bat bihurtu zen 1980ko hamarkadaren amaiera arte,<ref>{{erreferentzia|abizena=Ignazi |izena=Piero |izenburua=Extreme Right Parties in Western Europe |url=https://archive.org/details/extremerightpart0000igna |urtea=2003 |argitaletxea=Oxford University Press |isbn=9780198293255 |orrialdea= 51 |hizkuntza=en}}</ref> eta «alderdi neofaxista baten adibiderik onena (eta bakarra)», Cas Mudde politologoaren hitzetan.<ref>{{erreferentzia|izenburua=The New Right and Metapolitics in France and Italy |abizena=Casadio |izena=Massimiliano Capra |urtea=2014 |aldizkaria=Journal for the Study of Radicalism |liburukia=8 |alea=1 |orrialdea=45–86 |issn=1930-1189 |doi=10.14321/jstudradi.8.1.0045 |jstor=10.14321/jstudradi.8.1.0045 |s2cid=144052579}}</ref> Beste erakunde batzuek, hala nola [[Jeune Nation]]ek, parlamentutik kanpoko matxinadara deitu zuten 1950eko hamarkadaren amaieran erregimenaren aurka, eta [[Gerrarteko garaia|gerrarteko garaiko]] estrategia faxisten hondarrak izan ziren.<ref>{{erreferentzia|abizena=Gautier |izena=Jean-Paul |izenburua=Les extrêmes droites en France: De 1945 à nos jours |urtea=2017 |argitaletxea=Syllepse |isbn=9782849505700 |orrialdea=40–41 |hizkuntza=fr}}</ref> Mugimendu neofaxisten indar mobilizatzaile nagusia mugimendu neofaxistek «mendebaldeko zibilizazioaren» defentsatzat hartzen zutena zen, bai komunismoaren gorakadaren aurka, bai [[Hirugarren Mundua]]ren aurka, kasu batzuetan inperio kolonialaren galeraren ondorioz.<ref>{{erreferentzia|abizena=Sedgwick |izena=Mark |izenburua=Key Thinkers of the Radical Right: Behind the New Threat to Liberal Democracy |urtea=2019 |argitaletxea=Oxford University Press |isbn=9780190877613 |orrialdea=79 |hizkuntza=en}}</ref>
[[File:Golden Dawn demonstration 1.jpg|thumb|[[Urrezko Egunsentia]]ren manifestaldia: Grezia, 2012 (pankartak ''Greziagatik hila aurkituko naute'' dio).]]
Ultraeskuindarren bigarren olatuan (1955-1980), [[poujadismo]]a izan zen [[eskuindar populismo]]aren ezaugarri nagusia, neofaxismoak mendebaldeko herrialdeetako eszena politikoan jarraitzen zuen, baina marjinaltasuna alde batera utzi gabe. Salbuespena [[Alemaniako Alderdi Nazionaldemokrata]] (NPD) izan zen. Alderdi hori 1964an sortu zuten goi-kargudun nazi ohiek, eta jatorri ez europarreko immigrazioaren aurkako jarrera haren nortasun-ezaugarrietako bat bihurtu zuen. Garai berean sortu zen Britainia Handian [[Fronte Nazionala (Erresuma Batua)|Fronte Nazional]] argi eta garbi arrazista «immigrazioari gelditu» edo «Egin dezagun Britainia Handia berriro» leloetako batzuk.{{Harvnp|Mudde|2021|p=32-34}} Bigarren olatu horretan, ordea, «alderdi ultraeskuindarrak fenomeno politiko marjinala ziren. Talde neonaziek nekez egin zezaketen manifestaziorik kaleetan zehar atxilotu gabe, eta imigrazioaren aurkako alderdiek ez zuten ia hauteskunde-babesik lortzen».{{Harvnp|Mudde|2021|p=18}}
1961ean, [[Maurice Bardèche]] [[Holokaustoaren negazionismo|negazionista]] eta pronaziak faxismoaren izaera «birdefinitu» zuen Europako eskuin muturrean eragingarritzat jotzen zen liburu batean, ''Qu'est-ce que le fascisme?'' ({{lang-eu|Zer da faxismoa?}}) izenekoan.<ref>{{erreferentzia|url=https://phdn.org/negation/rassinier/bardeche.html |izenburua=Les amis de Rassinier: Maurice Bardèche |aldizkaria=phdn.org|hizkuntza=fr}}</ref> Berak argudiatu zuen aurreko faxistek, funtsean, bi akats egin zituztela, ahaleginak metodoetan kontzentratu zituztelako jatorrizko "kontzeptuan" baino lehen; haiek, oker, uste zuten gizarte faxista nazio estatuaren bidez lor zitekeela, Europa eraikitzearen ordez. Bardècheren arabera, faxismoak XX. mendetik aurrera iraun zezakeen arropa metapolitiko berri batean, bere teorikoek arrakasta bazuten bere garaiko aldaketetara egokitutako metodo burutsuak eraikitzen; helburua faxisten proiektu politiko-kulturalaren muina sustatzea zen, kondenatutako erregimenak berpizteko ahalegin hutsalak egin baino lehen.<ref>{{erreferentzia |abizena=Bar-On |izena=Tamir |izenburua=Where Have All The Fascists Gone? |urtea=2016 |argitaletxea=Routledge |isbn=9781351873130 |url=https://books.google.com/books?id=N5KoDQAAQBAJ&pg=PT14 |orrialdea=PT14 |hizkuntza=en}}</ref><ref>{{erreferentzia |izena=Maurice |abziena= Bardèche|izenburua= Qu'est-ce que le fascisme?|lekua= Paris|argitaletxea= Les Sept Couleurs|urtea= 1961|orrialdea= 175–176}}</ref>
Mozorroaren estrategiaren espirituan, Bardècheren egitura-aldaketaren bidez, MSIk ''inserimento'' ({{lang-eu|gizarteratze, [[entrismo]]}}) politika bat garatu zuen, sistema demokratikoaren barruan beste alderdi batzuekiko lankidetzaren bidez onarpen politikoa irabaztean oinarritzen zena. [[Gerra Hotza]]ren testuinguru politikoan, [[antikomunismo]]a antifaxismoa demokrazia liberaletan nagusi zen joera bezala ordezkatzen hasi zen. Italian, 1950eko hamarkadaren amaieran eta 1960ko hamarkadaren hasieran, MSI gobernu demokrata kristauaren aldeko parlamenturako laguntza-talde bihurtu zen, baina "ghetto politikora" itzultzera behartu zuten, protesta antifaxisten eta muturreko taldeen arteko kale-borroka bortitzen ondoren. Talde horiek 1960ko uztailean dimititu zuten [[Fernando Tambroni|Tambroni kabinete]] laburra, faxistek lagunduta.<ref name=":0">{{erreferentzia |izena=Stefano |izenburua=Re-inventing the Italian Right: Territorial Politics, Populism and 'post-fascism' |urtea=2009 |argitaletxea=Routledge |isbn=9781134286348 |url=https://books.google.com/books?id=R6CjdfEXpPUC&pg=PA15 |orrialdea= 13–16 |hizkuntza=en|abizena2=Ruzza |izena2=Carlo |abizena=Fella}}</ref>
Ultraeskuinaren hirugarren olatuan (1980-2000), eskuin erradikal populistako alderdi europarrak, aldiaren amaieran eskuin muturraren ideologia nagusi bihurtuak, parlamentuetan sartzen joan ziren, batez ere 1990eko hamarkadan,{{Harvnp|Mudde|2021|p=19; 35-37}} baina haien hazkundeari gizarteak eta gainerako alderdi politikoek erantzun zioten, eta, beraz, alderdi horiek, neofaxistak barne, sistema politikoaren ertzetan baztertuta jarraitu zuten.{{Harvnp|Mudde|2021|p=18-19}}
Ultraeskuinaren laugarren olatua 2000. urte inguruan hasi zen, eta gaur egun arte iritsi da; izan ere, eskuin erradikal populistako alderdiek marjinalak izateari utzi diote,{{Harvnp|Mudde|2021|p=20-21; 39-41}} eta alderdi neofaxista berriak agertu dira, hala nola [[Urrezko Egunsentia]] greziarra edo [[Gure Eslovakia Alderdi Popularra]] eslovakiarra.{{Harvnp|Mudde|2021|p=20-21; 39-41}} Cas Mudderen arabera, 2015eko «[[Migrazio krisia Europan|errefuxiatuen krisitik]]» abiatuta bereziki, «immigrazioaren aurkako adierazpenak ohikoak bihurtu dira Europako hiri garrantzitsu askotako kaleetan, eta gorakada nabarmena izan du antifaxisten, etorkinen, [[LGTBQ]] komunitateko kideen, gutxiengo etnikoen, [[errefuxiatu]]en eta asilo-eskatzaileen aurkako indarkeria ultraeskuindarrak».{{Harvnp|Mudde|2021|p=20-21; 39-41}}
== Kausak eta deskribapena ==
Hainbat historialarik eta politologok nabarmendu dutenez, 1980ko eta 1990eko hamarkadetan Europako hainbat herrialdetan, bereziki Frantzian, Alemanian eta Italian, izandako egoerak eta gerren arteko garaian faxismoa bere aldaera nazionaletan bultzatu zuten Europako baldintzak antzekoak ziren zenbait forma esanguratsutan. [[1990eko hamarkadaren hasierako atzeraldia|Etengabeko krisi ekonomikoek]] langabezia handia, nazionalismoaren berpiztea, gatazka etnikoen hazkundea eta erregimen nazionalen ahulezia geopolitikoak barne hartzen zituzten, nahiz eta ez zen korrespondentzia zehatza, egoerak nahiko antzekoak ziren neofaxismoaren hasiera mugimendu faxista berri gisa sustatzeko. [[Nazionalismo]] bizia neofaxismoaren zati bat izaten denez ia beti, mugimendu hori osatzen duten alderdiak ez dira paneuroparrak, baizik eta sorterrirako espezifikoak; gainera, alderdi neofaxistek eta beste talde batzuek puntu ideologiko komun asko dituzte.<ref>Golsan, Richard J. "Introduction" in Golsan (1998), pp.2-6</ref>
Nahiz eta bere izaeran faxista izan, batzuek diote desberdintasunak daudela neofaxismoaren eta "faxismo historiko" dei daitekeenaren artean, edo Bigarren Mundu Gerra amaitu eta gutxira sortu zen neofaxismo motaren artean. Historialari batzuek diote gaur egungo alderdi neofaxistak ez direla antidemokratikoak, beren herrialdeko sistema politikoaren barruan jarduten dutelako. Hori neofaxismoaren eta faxismo historikoaren arteko alde nabarmena bada, jakintsu batzuek zalantzan jartzen dute, Hitlerrek [[Weimarko Errepublika]]ko sistema politikoaren barruan jardun zuela boterea lortzeko, nahiz eta prozesu antidemokratiko baina konstituzional baten bidez egin zuen, presidenteak [[Reichstag]]-en bidez hautatu baino lehen izendatu zuen moduan. Beste batzuek diote gaur egungo neofaxistek ez dutela izaera totalitariorik, baina ''[[Führerprinzip]]''en ildoen barruan beren alderdiak antolatzeak kontrakoa adierazten duela dirudi. [[Stanley G. Payne]] historialariak dioenez, egungo inguruabarren eta gerren arteko garaiaren arteko ezberdintasunek eta gerra amaitu zenetik Europako herrialdeetan demokrazia indartzeak faxismo historikoaren itzulera orokorra aurreikusten dute, benetako talde neofaxistak txikiak izatea eta espektro politikotik at mantentzea eraginez. Payneren ustez, Frantziako [[Bilgune Nazionala]] bezalako taldeak ez dira izaera neofaxistakoak, baizik eta "eskuin erradikaleko alderdiak", denboraren poderioz euren jarrerak moderatuko dituztenak hauteskundeak irabazteko.<ref>Golsan, Richard J. "Introduction" in Golsan (1998), pp. 6–7.</ref>
[[Immigrazio|Immigranteen]] arazoa, legezkoak zein legez kanpokoak edo irregularrak, "atzerritar", "langile atzerritar", "errefuxiatu ekonomiko", "gutxiengo etniko" edo "asilo-eskatzaile" izenekoak, gai neofaxista da, beren natibismoarekin, ultranazionalismoarekin eta xenofobiarekin estuki lotua, baina xehetasunak ez datoz bat herrialdez herrialde, nagusi diren inguruabarrak direla eta. Oro har, etorkinen aurkako oldarra handia da ekonomia ahula denean edo langabezia handia denean; jendea atzerritarrek lanpostuak kenduko dizkieten beldur da. Hori dela eta, alderdi neofaxistek hauteskunde-bultzada handiagoa dute zailtasun ekonomikoen aldietan. Berriz ere, horrek gerrarteko garaiaren egoera islatzen du, adibidez, Alemaniak [[hiperinflazio]] izugarria pairatzen zuenean eta pertsona askok beren bizitzako aurrezkiak galdu zituztenean. Europa garaikidean, alderdi politiko hegemonikoek alderdi neofaxistek eta eskuin muturrekoek lortzen duten abantaila ikusten dute atzerriko ustezko arazoan duten enfasi handiagatik, eta gaia ukitu eta etorkinaren arazoan eskuinerantz jotzeko tentazioa ikusten dute, eskuin gogorraren aldeko boto batzuk lortzea espero baitute. Gerraosteko Europan mugimendu sozialista sendorik ez dagoenez, zentro politikoak eskuinerantz mugitzeko joera du.<ref>Judt (2005), pp.736-46</ref>
Faxismo historikoa eta neofaxismo garaikidea xenofoboak, natibistak eta etorkinen aurkakoak diren bitartean, buruzagi neofaxistak kontuz dabiltza ikuspuntu horiek zuzenean ez aurkezteko, gertaera historikoekiko begi-bistako paralelismoak ez egiteko. Frantziako Bilgune Nazionaleko [[Jean-Marie Le Pen]]ek eta [[Austriako Askatasunaren Alderdia|Austriako Askatasunaren Alderdiko]] [[Jörg Haider]]rek, Tony Judt historialariaren hitzetan, "zeharkako aurreiritziak baino ez zituzten azaldu". [[Judu]]ak ez zituzten taldean zigortuko, baina pertsona bat bereziki arriskutsua dei zitekeen, judua delako kasualitatez.<ref name="judt">Judt (2005), pp. 742–746.</ref> Buruzagiak jendaurrean aurkeztea printzipio desberdina da neofaxisten eta faxista historikoen artean: haien programa politikoak "fin leundu eta modernizatu" dituzte hautesleak erakartzeko, "azal demokratikoa duen eskuin muturreko ideologia". Neofaxista modernoak ez dira agertzen "zaldiz ibiltzeko botekin eta alkandora beltzekin", baizik eta traje eta gorbatekin. Hautaketa nahita egin da; izan ere, hainbat taldetako liderrak faxismo historikoaren buruzagi basatiengandik bereizten ari dira, mugimendu faxista historikoekin duten ahaidetasun edo politika harremana ezkutatzeaz gain. Horiek publiko egiten direnean, Haiderren kasuan bezala, gainbehera eta erorketa ekar dezakete.<ref>Wolin, Richard. "Designer Fascism" in Golan (1998), p.49</ref><ref name=judt/>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|2}}
== Bibliografia ==
* {{erreferentzia |izenburua=Fascism's Return: Sacndal, Revision and Ideology since 1980 |urtea=1998 |argitaletxea=University of Nebraska Press |isbn=0-8032-7071-2 |editore-abizena=Golsan |editore-izena=Richard J. |lekua=Lincoln, Nebraska}}
* {{erreferentzia |abizena=Judt |izena=Tony |izenburua=Postguerra: una historia de Europa desde 1945 |url=https://archive.org/details/postwarhistoryof00judt |urtea=2005 |argitaletxea=Penguin Press |isbn=1-59420-065-3 |lekua=New York}}
* {{erreferentzia |abizena=Cento Bull |izena=Anna |izenburua=Italian Neofascism: The strategy of tension and the politics of nonreconciliation |url=https://archive.org/details/italianneofascis0000cent |urtea=2007 |argitaletxea=Berghahn Books}}
* {{erreferentzia |abizena=Mudde |izena=Cas |izenburua=La ultraderecha hoy |urtea=2021 |argitaletxea=Paidós |isbn=978-84-493-3783-3 |lekua=Bartzelona}}
* {{erreferentzia |abizena=Payne |izena=Stanley G. |izenburua=El fascismo |urtea=1995 |argitaletxea=Planeta |isbn=84-08-01470-6 |lekua=Madril}}
* {{erreferentzia |abizena=Preston |izena=Paul |izenburua=Las derechas españolas en el siglo XX: autoritarismo, fascismo y golpismo |urtea=1986 |argitaletxea=Sistema |isbn=84-86497-01-9 |lekua=Madril}}
* ''The Beast Reawakens'' Martin A. Lee, (New York: Little, Brown and Company, 1997, {{ISBN|0-316-51959-6}})
* ''Fascism'' (Oxford Readers) Roger Griffin, 1995, {{ISBN|0-19-289249-5}}
* ''Fascism in Britain: A History, 1918-1985'' by Richard C. Thurlow (Olympic Marketing Corp, 1987, {{ISBN|0-631-13618-5}})
* ''Fascism Today: A World Survey'' Angelo Del Boca (Pantheon Books, 1st American edition, 1969)
* ''Free to Hate: The Rise of the Right in Post-Communist Eastern Europe'' Paul Hockenos (Routledge; Reprint edition, 1994, {{ISBN|0-415-91058-7}})
* ''The Dark Side of Europe: The Extreme Right Today'' Geoff Harris, (Edinburgh University Press; New edition, 1994, {{ISBN|0-7486-0466-9}})
* ''The Far Right in Western and Eastern Europe'' Luciano Cheles, Ronnie Ferguson, and Michalina Vaughan (Longman Publishing Group; 2nd edition, 1995, {{ISBN|0-582-23881-1}})
* ''Fascism: Contagion, Community, Myth'' Nidesh Lawtoo (Michigan State University Press, 2019.
* ''The Radical Right in Western Europe: A Comparative Analysis'' Herbert Kitschelt (University of Michigan Press; Reprint edition, 1997, {{ISBN|0-472-08441-0}})
* ''Shadows Over Europe: The Development and Impact of the Extreme Right in Western Europe'' Martin Schain, Aristide Zolberg, Patrick Hossay (Palgrave Macmillan; 1st edition, 2002, {{ISBN|0-312-29593-6}})
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Neofaxismoa| ]]
pe3iyhoe8dpi9ku6fu8j134bp46wm7k
Mazarino kardinalaren gobernua
0
1217828
10005821
10005701
2024-12-20T13:03:40Z
81.9.210.37
10005821
wikitext
text/x-wiki
{{Gobernu infotaula|abizena=Mazarino|aurrekoa=Richelieu kardinalaren gobernua|aurrekoa izena=Richelieu|hurrengoa=Jean-Baptiste Colberten gobernua|hurrengoa izena=Jean-Baptiste Colbert|lehendakari=[[Mazarino kardinala]]|sorrera=1642ko abenduaren 5a|bukaera=1661eko martxoaren 9a|iraupena=18 urte, 99|irudi=Cardinal Mazarin by Pierre Mignard (Musée Condé).jpg|logoa=Royal flag of France.svg|kontseilariak=32}}
'''Jules Mazarin kardinalaren gobernua''', [[Mazarino kardinala]] bezala ezaguna, [[Frantziako historia]]<nowiki/>n [[XVII. mendea]]<nowiki/>n zehar funtsezko etapa izan zen. Mazarinok [[Richelieu kardinala]]<nowiki/>ren lekua hartu zuen [[Frantziako lehen ministro]] bezala 1642an, eta 1661ean hil zen arte gobernatu zuen.
Bere agintaldian, Mazarinok Richelieuren politikari jarraitu zion, [[absolutismo]] monarkikoa defendatuz eta nobleen anbizioei aurre eginez. 1648an [[Westfaliako Bakea]]<nowiki/>rekin [[Hogeita Hamar Urteko Gerra]] amaitu zenean eta [[Oliver Cromwell]]<nowiki/>en aldeko [[Ingalaterrako Gerra Zibil]]<nowiki/>ean ere funtsezko papera jokatu zuen.
Barne eremuan, Mazarinok [[Fronda]] gainditu behar izan zuen, 1648 eta 1653 artean gertatu ziren noblezia- eta parlamentu-matxinadak. Erronka horiek gorabehera, bere posizioari eustea eta [[Luis XIV.a Borboikoa|Luis XIV.a]] erregearen boterea sendotzea lortu zuen.
== Kabinetea ==
{| class="wikitable"
|+1642ko abenduaren 5a '''–''' 1661eko martxoaren 9a
!Funtzioa
!Irudia
!Titularra
!Epea
|-
|'''[[Frantziako ministro nagusi|Lehen Estatu Ministroa]]'''
|[[Fitxategi:Julio kardinalë-Düki-ya-Mazarini.jpg|80px]]
|'''[[Mazarino kardinala]]'''
| rowspan="3" |1642ko abenduaren 5a – 1661eko martxoaren 9a
|-
|'''Erlijio Erreforma deituriko Estatu idazkaria'''
|[[Fitxategi:Louis_Phélypeaux_de_La_Vrillière.jpg|107x107px]]
|'''Louis Phélypeaux'''
|-
| rowspan="2" |'''Artilleriako Maisu Handia'''
|[[Fitxategi:Charles_de_La_Porte,_Duke_of_La_Meilleraye,_Marshal_of_France_(Versailles)_-_Anonymous_painting.jpg|92x92px]]
|'''Charles de la Porte'''
|-
|[[Fitxategi:Armand Charles de la Porte, duc de Meilleraye.jpg|80px]]
|'''Armand Charles de la Porte'''
|1646 – 1661
|-
| rowspan="2" |'''Kantzilerra'''
| rowspan="5" |[[Fitxategi:Seguier.jpg|97x97px]]
| rowspan="5" |'''Pierre Seguier'''
|1642ko abenduaren 5a – 1650eko martxoaren 1a
|-
|1651eko apirilaren 15a – 1661eko martxoaren 9a
|-
| rowspan="6" |'''Zigiluen zaintzailea'''
|1642ko abenduaren 5a – 1650eko martxoaren 1a
|-
|1651eko apirilaren 15a – irailaren 6a
|-
|1656ko urtarrilaren 11 – 1661eko martxoaren 9a
|-
|[[Fitxategi:Charles de L'Aubespine by Pierre Daret.jpg|80px]]
|'''Charles de L'Aubespine'''
|1650eko martxoaren 2a – 1651ko apirilaren 4a
|-
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Château de Beauregard - Mathieu Molé.jpg|80px]]
| rowspan="2" |'''Mathieu Molé'''
|1651eko apirilaren 5a – apirilaren 14a
|-
|1651eko irailaren 7a – 1656ko urtarrilareen 3a
|-
| rowspan="4" |'''Ganbera Handia'''
|[[Fitxategi:Lorrain.jpg|135x135px]]
|'''Claude de Lorraine'''
|1642 – 1644
|-
|[[Fitxategi:LouisdeLorraineDucdeJoyeuse.jpg|112x112px]]
|'''Louis de Lorraine'''
|1644 – 1654
|-
|[[Fitxategi:Anthonis_van_Dyck_-_Portrait_of_Henri_II_de_Lorraine.jpg|135x135px]]
|'''Henri de Guise'''
|1655 – 1658
|-
|[[Fitxategi:Godefroy-Maurice_de_la_Tour_d'Auvergne.jpg|125x125px]]
|'''Godefroy-Maurice de la Tour'''
|1658 – 1661
|-
| rowspan="4" |'''Gerrarako Estatu idazkaria'''
|[[Fitxategi:François_Sublet_de_Noyers_par_Pierre_Daret_-_Château_de_Versailles_(portrait_crop_adjusted).jpg|98x98px]]
|'''François Sublet'''
|1642ko abenduaren 5a – 1643ko apirilaren 13a
|-
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Michel-le-tellier.jpg|93x93px]]
| rowspan="2" |'''Michel le Tellier'''
|1643ko apirilareen 13a – 1651ko uztailaren 19a
|-
|1651eko abenduaren 27a – 1661eko martxoaren 9a
|-
|[[Fitxategi:Henri-Auguste_de_Loménie_de_Brienne.jpg|109x109px]]
|'''Henri-Auguste de Loménie'''
|1651eko uztailaren 19a – abenduaren 27a
|-
|'''Itsas Armadako Estatu idazkaria'''
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Portrait of Henri de Guénégaud, engraved by Robert Nanteuil – Metropolitan Museum of Art.jpg|80px]]
| rowspan="2" |'''Henri de Guénégaud'''
| rowspan="2" |1643ko martxoaren 23a – 1661eko martxoaren 9a
|-
| rowspan="2" |'''Errege Etxearen Estatu idazkaria'''
|-
| rowspan="3" |[[Fitxategi:Henri-Auguste_de_Loménie_de_Brienne.jpg|109x109px]]
| rowspan="3" |'''Henri-Auguste de Loménie'''
| rowspan="2" |1642ko abenduaren 5a – 1643ko martxoaren 23a
|-
|'''Itsas Armadako Estatu idazkaria'''
|-
| rowspan="2" |'''Kanpo Arazoetako Estatu idazkaria'''
|1643ko ekainaren 23a – 1661eko martxoaren 9a
|-
|[[Fitxategi:Léon_Bouthillier,_comte_de_Chavigny.PNG|98x98px]]
|'''Léon Bouthillier'''
|1642ko abenduaren 5a – 1643ko ekainaren 23a
|-
| rowspan="11" |'''Finantza superintendente'''
|[[Fitxategi:Claude-bouthillier.jpg|98x98px]]
|'''Claude Bouthillier'''
|1642ko abenduaren 5a – 1643ko ekainaren 10a
|-
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Claude de Mesme.jpg|80px]]
|'''Claude de Mesme'''
|1649 – 1650eko maiatzaren 25a
|-
|
| rowspan="2" |1643ko ekainaren 10a – 1647ko uztailaren 17a
|-
|[[Fitxategi:Bailleul, Nicolas (médaille, avers).JPG|80px]]
|'''Nicolas de Bailleul'''
|-
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Michel Particelli d'Émery.jpg|80px]]
| rowspan="2" |'''Michel Particelli'''
|1647ko uztailaren 18a – 1648ko uztailaren 9a
|-
|1649 – 1650eko maiatzaren 25a
|-
|[[Fitxategi:Charles_de_La_Porte,_Duke_of_La_Meilleraye,_Marshal_of_France_(Versailles)_-_Anonymous_painting.jpg|92x92px]]
|'''Charles de la Porte'''
|1648ko uztailaren 9a – 1649
|-
|[[Fitxategi:Rene de Longueil, futur marquis de Maisons MET DP826964.jpg|80px]]
|'''Rene de Longueil'''
|1650eko maiatzaren 25a – 1651ko irailaren 5a
|-
|[[Fitxategi:Charles de la Vieuville.jpg|80px]]
|'''Charles de la Vieuville'''
|1651eko irailaren 8a – 1653ko urtarrilaren 2a
|-
|[[Fitxategi:Abel Servien, marquis de Sablé et de Boisdauphin.jpg|80px]]
|'''Abel Servien'''
|1653ko otsailaren 8a – 1659ko otsailaren 19a
|-
|[[Fitxategi:Portrait Nicolas Fouquet par Charles Le Brun.jpg|80px]]
|'''[[Nicolas Fouquet]]'''
|1653ko otsailaren 8a – 1661eko martxoaren 9a
|-
| rowspan="5" |'''Maisu Handia'''
|[[Fitxategi:Henri, Prince of Condé.jpg|80px]]
|[[Henrike II.a Borboi-Condékoa|'''Henrike II.a Borboi-Condékoa''']]
|1643 – 1646
|-
|[[Fitxategi:Louis, Grand Condé.PNG|80px]]
|[[Luis II.a Borboi-Condékoa|'''Luis II.a Borboi-Condékoa''']]
|1647 – 1654
|-
|[[Fitxategi:Thomas Francois de Carignan, Prinz von Savoyen (1596-1656) - Gemäldegalerie Berlin - 5404917.jpg|80px]]
|'''Thomas Francois de Carignan'''
|1654 – 1656
|-
|[[Fitxategi:Musée du Vieux Nîmes86.jpg|80px]]
|'''Armand de Bourbon'''
|1656 – 1660
|-
|[[Fitxategi:Louis II de Bourbon Condé and his son Henri-Jules, Duke of Enghien - Versailles, MV 8449.jpg|80px]]
|'''Henri-Jules de Bourbon'''
|1660 – 1661
|-
| rowspan="3" |'''Nabigazioko Maisu Handia'''
|[[Fitxategi:Jean Armand de Maillé (1619-1646) Marquis of Brézé by a member of the French School (École Française).jpg|80px]]
|'''Jean Armand de Maillé'''
|1642 – 1646
|-
|[[Fitxategi:Anna of Austria by Rubens (1622-1625, Norton Simon Museum).jpg|80px]]
|[[Ana Austriakoa (1601–1666)|'''Ana Austriakoa''']]
|1646 – 1650
|-
|[[Fitxategi:Portrait de César de Vendôme.jpg|80px]]
|'''César de Vendôme'''
|1650 – 1662
|}
mjvqlmidrdxvpdehkhydqfgwfqfpdqq
10005838
10005821
2024-12-20T13:28:16Z
Gotzon
1028
Erreferentzia egiaztagarriak behar ditu artikuluak.
10005838
wikitext
text/x-wiki
{{erreferentzia falta}}
{{Gobernu infotaula|abizena=Mazarino|aurrekoa=Richelieu kardinalaren gobernua|aurrekoa izena=Richelieu|hurrengoa=Jean-Baptiste Colberten gobernua|hurrengoa izena=Jean-Baptiste Colbert|lehendakari=[[Mazarino kardinala]]|sorrera=1642ko abenduaren 5a|bukaera=1661eko martxoaren 9a|iraupena=18 urte, 99|irudi=Cardinal Mazarin by Pierre Mignard (Musée Condé).jpg|logoa=Royal flag of France.svg|kontseilariak=32}}
'''Jules Mazarin kardinalaren gobernua''', [[Mazarino kardinala]] bezala ezaguna, [[Frantziako historia]]<nowiki/>n [[XVII. mendea]]<nowiki/>n zehar funtsezko etapa izan zen. Mazarinok [[Richelieu kardinala]]<nowiki/>ren lekua hartu zuen [[Frantziako lehen ministro]] bezala 1642an, eta 1661ean hil zen arte gobernatu zuen.
Bere agintaldian, Mazarinok Richelieuren politikari jarraitu zion, [[absolutismo]] monarkikoa defendatuz eta nobleen anbizioei aurre eginez. 1648an [[Westfaliako Bakea]]<nowiki/>rekin [[Hogeita Hamar Urteko Gerra]] amaitu zenean eta [[Oliver Cromwell]]<nowiki/>en aldeko [[Ingalaterrako Gerra Zibil]]<nowiki/>ean ere funtsezko papera jokatu zuen.
Barne eremuan, Mazarinok [[Fronda]] gainditu behar izan zuen, 1648 eta 1653 artean gertatu ziren noblezia- eta parlamentu-matxinadak. Erronka horiek gorabehera, bere posizioari eustea eta [[Luis XIV.a Borboikoa|Luis XIV.a]] erregearen boterea sendotzea lortu zuen.
== Kabinetea ==
{| class="wikitable"
|+1642ko abenduaren 5a '''–''' 1661eko martxoaren 9a
!Funtzioa
!Irudia
!Titularra
!Epea
|-
|'''[[Frantziako ministro nagusi|Lehen Estatu Ministroa]]'''
|[[Fitxategi:Julio kardinalë-Düki-ya-Mazarini.jpg|80px]]
|'''[[Mazarino kardinala]]'''
| rowspan="3" |1642ko abenduaren 5a – 1661eko martxoaren 9a
|-
|'''Erlijio Erreforma deituriko Estatu idazkaria'''
|[[Fitxategi:Louis_Phélypeaux_de_La_Vrillière.jpg|107x107px]]
|'''Louis Phélypeaux'''
|-
| rowspan="2" |'''Artilleriako Maisu Handia'''
|[[Fitxategi:Charles_de_La_Porte,_Duke_of_La_Meilleraye,_Marshal_of_France_(Versailles)_-_Anonymous_painting.jpg|92x92px]]
|'''Charles de la Porte'''
|-
|[[Fitxategi:Armand Charles de la Porte, duc de Meilleraye.jpg|80px]]
|'''Armand Charles de la Porte'''
|1646 – 1661
|-
| rowspan="2" |'''Kantzilerra'''
| rowspan="5" |[[Fitxategi:Seguier.jpg|97x97px]]
| rowspan="5" |'''Pierre Seguier'''
|1642ko abenduaren 5a – 1650eko martxoaren 1a
|-
|1651eko apirilaren 15a – 1661eko martxoaren 9a
|-
| rowspan="6" |'''Zigiluen zaintzailea'''
|1642ko abenduaren 5a – 1650eko martxoaren 1a
|-
|1651eko apirilaren 15a – irailaren 6a
|-
|1656ko urtarrilaren 11 – 1661eko martxoaren 9a
|-
|[[Fitxategi:Charles de L'Aubespine by Pierre Daret.jpg|80px]]
|'''Charles de L'Aubespine'''
|1650eko martxoaren 2a – 1651ko apirilaren 4a
|-
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Château de Beauregard - Mathieu Molé.jpg|80px]]
| rowspan="2" |'''Mathieu Molé'''
|1651eko apirilaren 5a – apirilaren 14a
|-
|1651eko irailaren 7a – 1656ko urtarrilareen 3a
|-
| rowspan="4" |'''Ganbera Handia'''
|[[Fitxategi:Lorrain.jpg|135x135px]]
|'''Claude de Lorraine'''
|1642 – 1644
|-
|[[Fitxategi:LouisdeLorraineDucdeJoyeuse.jpg|112x112px]]
|'''Louis de Lorraine'''
|1644 – 1654
|-
|[[Fitxategi:Anthonis_van_Dyck_-_Portrait_of_Henri_II_de_Lorraine.jpg|135x135px]]
|'''Henri de Guise'''
|1655 – 1658
|-
|[[Fitxategi:Godefroy-Maurice_de_la_Tour_d'Auvergne.jpg|125x125px]]
|'''Godefroy-Maurice de la Tour'''
|1658 – 1661
|-
| rowspan="4" |'''Gerrarako Estatu idazkaria'''
|[[Fitxategi:François_Sublet_de_Noyers_par_Pierre_Daret_-_Château_de_Versailles_(portrait_crop_adjusted).jpg|98x98px]]
|'''François Sublet'''
|1642ko abenduaren 5a – 1643ko apirilaren 13a
|-
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Michel-le-tellier.jpg|93x93px]]
| rowspan="2" |'''Michel le Tellier'''
|1643ko apirilareen 13a – 1651ko uztailaren 19a
|-
|1651eko abenduaren 27a – 1661eko martxoaren 9a
|-
|[[Fitxategi:Henri-Auguste_de_Loménie_de_Brienne.jpg|109x109px]]
|'''Henri-Auguste de Loménie'''
|1651eko uztailaren 19a – abenduaren 27a
|-
|'''Itsas Armadako Estatu idazkaria'''
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Portrait of Henri de Guénégaud, engraved by Robert Nanteuil – Metropolitan Museum of Art.jpg|80px]]
| rowspan="2" |'''Henri de Guénégaud'''
| rowspan="2" |1643ko martxoaren 23a – 1661eko martxoaren 9a
|-
| rowspan="2" |'''Errege Etxearen Estatu idazkaria'''
|-
| rowspan="3" |[[Fitxategi:Henri-Auguste_de_Loménie_de_Brienne.jpg|109x109px]]
| rowspan="3" |'''Henri-Auguste de Loménie'''
| rowspan="2" |1642ko abenduaren 5a – 1643ko martxoaren 23a
|-
|'''Itsas Armadako Estatu idazkaria'''
|-
| rowspan="2" |'''Kanpo Arazoetako Estatu idazkaria'''
|1643ko ekainaren 23a – 1661eko martxoaren 9a
|-
|[[Fitxategi:Léon_Bouthillier,_comte_de_Chavigny.PNG|98x98px]]
|'''Léon Bouthillier'''
|1642ko abenduaren 5a – 1643ko ekainaren 23a
|-
| rowspan="11" |'''Finantza superintendente'''
|[[Fitxategi:Claude-bouthillier.jpg|98x98px]]
|'''Claude Bouthillier'''
|1642ko abenduaren 5a – 1643ko ekainaren 10a
|-
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Claude de Mesme.jpg|80px]]
|'''Claude de Mesme'''
|1649 – 1650eko maiatzaren 25a
|-
|
| rowspan="2" |1643ko ekainaren 10a – 1647ko uztailaren 17a
|-
|[[Fitxategi:Bailleul, Nicolas (médaille, avers).JPG|80px]]
|'''Nicolas de Bailleul'''
|-
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Michel Particelli d'Émery.jpg|80px]]
| rowspan="2" |'''Michel Particelli'''
|1647ko uztailaren 18a – 1648ko uztailaren 9a
|-
|1649 – 1650eko maiatzaren 25a
|-
|[[Fitxategi:Charles_de_La_Porte,_Duke_of_La_Meilleraye,_Marshal_of_France_(Versailles)_-_Anonymous_painting.jpg|92x92px]]
|'''Charles de la Porte'''
|1648ko uztailaren 9a – 1649
|-
|[[Fitxategi:Rene de Longueil, futur marquis de Maisons MET DP826964.jpg|80px]]
|'''Rene de Longueil'''
|1650eko maiatzaren 25a – 1651ko irailaren 5a
|-
|[[Fitxategi:Charles de la Vieuville.jpg|80px]]
|'''Charles de la Vieuville'''
|1651eko irailaren 8a – 1653ko urtarrilaren 2a
|-
|[[Fitxategi:Abel Servien, marquis de Sablé et de Boisdauphin.jpg|80px]]
|'''Abel Servien'''
|1653ko otsailaren 8a – 1659ko otsailaren 19a
|-
|[[Fitxategi:Portrait Nicolas Fouquet par Charles Le Brun.jpg|80px]]
|'''[[Nicolas Fouquet]]'''
|1653ko otsailaren 8a – 1661eko martxoaren 9a
|-
| rowspan="5" |'''Maisu Handia'''
|[[Fitxategi:Henri, Prince of Condé.jpg|80px]]
|[[Henrike II.a Borboi-Condékoa|'''Henrike II.a Borboi-Condékoa''']]
|1643 – 1646
|-
|[[Fitxategi:Louis, Grand Condé.PNG|80px]]
|[[Luis II.a Borboi-Condékoa|'''Luis II.a Borboi-Condékoa''']]
|1647 – 1654
|-
|[[Fitxategi:Thomas Francois de Carignan, Prinz von Savoyen (1596-1656) - Gemäldegalerie Berlin - 5404917.jpg|80px]]
|'''Thomas Francois de Carignan'''
|1654 – 1656
|-
|[[Fitxategi:Musée du Vieux Nîmes86.jpg|80px]]
|'''Armand de Bourbon'''
|1656 – 1660
|-
|[[Fitxategi:Louis II de Bourbon Condé and his son Henri-Jules, Duke of Enghien - Versailles, MV 8449.jpg|80px]]
|'''Henri-Jules de Bourbon'''
|1660 – 1661
|-
| rowspan="3" |'''Nabigazioko Maisu Handia'''
|[[Fitxategi:Jean Armand de Maillé (1619-1646) Marquis of Brézé by a member of the French School (École Française).jpg|80px]]
|'''Jean Armand de Maillé'''
|1642 – 1646
|-
|[[Fitxategi:Anna of Austria by Rubens (1622-1625, Norton Simon Museum).jpg|80px]]
|[[Ana Austriakoa (1601–1666)|'''Ana Austriakoa''']]
|1646 – 1650
|-
|[[Fitxategi:Portrait de César de Vendôme.jpg|80px]]
|'''César de Vendôme'''
|1650 – 1662
|}
6496m3jnj4jseif6csw6xp7xbjp1e7z
Lurdes Ansa Maiz
0
1217888
10006206
10002242
2024-12-20T20:41:56Z
Wikimaribarre
88969
10006206
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Lurdes Ansa Maiz''' ([[Andoain]], [[Gipuzkoa]], [[1961]]) pedagogoa eta ikertzailea da, zientzia materialen edizio arduraduna [[Elhuyar Fundazioa|Elhuyar fundazioan]].<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Diseño curricular y materiales didácticos - Facultad de Educación, Filosofía y Antropología - UPV/EHU|hizkuntza=|url=https://www.ehu.eus/es/web/hezkuntza-filosofia-antropologia-fakultatea/diseinu-kurrikular-eta-material-didaktikoak|aldizkaria=Facultad de Educación, Filosofía y Antropología|sartze-data=2024-12-17}}</ref><ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Lurdes Ansa, Elhuyar Fundazioko edizio arduraduna -|hizkuntza=eu|url=https://aiurri.eus/komunitatea/aiurri/1544014940533-lurdes-ansa-elhuyar-fundazioko-edizio-arduraduna|aldizkaria=Aiurri.eus|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
[[Fitxategi:Elhuyarhiztegia2013_Bizkaie.jpg|thumb|300x300px|Elhuyar Hiztegiaren 3. argitalpenaren aurkezpena (2013). Ezkerretik eskuinera: Elixabete Etxeberria, Lurdes Ansa, Xabier Mendiguren, Alfontso Mujika, Itziar Nogeras, Sagrario Aleman, Antton Gurrutxaga eta Ainara Ondarra]]
== Ibilbidea ==
[[Fitxategi:EH_1996.jpg|ezkerrera|thumb|212x212px|ELHUYAR hiztegiaren lehen edizioaren azala]]
Euskarazko lehen hiztegi entziklopediko osoaren erredaktoreetako bat izan zen, hain zuzen Hiztegi enziklopedikoan lan egiteko sartu zen Elhuyarren, 1991n eta 1993an kaleratu zuten enziklopedia hura,<ref name=":1" />Harrezkero, zientzia euskaraz irakasle eta dibulgatzea ahalbidetu duten ahunka argitalpenen arduraduna izan da Elhuyarren. Azken urteotan, zientzia-hezkuntza sustatzen duten proiektuetan dabil buru- belarri.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ansa, Lurdes - Elhuyar Aldizkaria|url=https://aldizkaria.elhuyar.eus/egilea/453053938/|aldizkaria=aldizkaria.elhuyar.eus|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Lurdesen bere aurkezpenean azaltzen duen bezala: Elhuyar Fundazioko argitalpen-ekoizpena antolatzeaz arduratzen da. Material arras ezberdinak baliatzen dituzte eta haiek jendartera iristeko egokitzat ikusten dituzten beharrizanen barnean txertatzen ahalegintzen dira. Edizioari dagokionez, teknologiak asko aurreratu du eta ezinbestekoa da birziklatzea, liburuak eta bestelako material horiek elkarren osagarri izan daitezen. Unibertsitatean hainbat bailiabide baitaratu zituen, lantzen dituen materialen oinarri gisa lagungarri zaizkionak.<ref name=":0" />
== Argitalpenak ==
* ''Euskara-irakaslearen eskuliburua.'' Talde lanean.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Lurdes Ansa Maiz :: Inguma - Euskal komunitate zientifikoaren datu-basea|url=https://www.inguma.eus/egilea/ikusi/lurdes-ansa-maiz-00|aldizkaria=www.inguma.eus|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Kontabilitatea: teoria eta praktika.'' Elhuyar edizioak''.''<ref>{{Erreferentzia|izena=Ansa Maiz|abizena=Lurdes|izenburua=Kontabilitatea: teoria eta praktika|hizkuntza=eu|data=2009-03-01|url=https://zientzia.eus/artikuluak/kontabilitatea-teoria-eta-praktika/|aldizkaria=Zientzia.eus|sartze-data=2024-12-17}}</ref>
* ''Atlas geografikoa eta politikoa''. 978-84-8331-550-7.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Egilearen liburu guztiakAnsa Maiz Lurdes|hizkuntza=eu|url=https://www.todostuslibros.com/autor/ansa-maiz-lurdes|aldizkaria=www.todostuslibros.com|sartze-data=2024-12-17}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Lurdes|abizena=Ansa|izenburua=Atlas geografiko eta politikoa: Euskal Herria eta mundua|abizena2=Urdangarin|izena2=Mari Karmen|data=1999|url=https://dialnet.unirioja.es/servlet/libro?codigo=32669|isbn=978-84-8331-550-7|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Elementuen taula periodikoa''. [[Nagore Rementeria Argote]]; [[Aitziber Lasa Iglesias;]] [[Eider Cartón Virto]] eta [[Danel Solabarrieta Arrizabalaga;|Danel Solabarrieta Arrizabalaga]]<nowiki/>rekin. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=ELEMENTUEN TAULA PERIODIKOA - NAGORE REMENTERIA ARGOTE; AITZIBER LASA IGLESIAS; EIDER CARTON VIRTO - 9788495338631|url=https://www.agapea.com/Nagore-Rementeria-Argote/Elementuen-taula-periodikoa-9788495338631-i.htm|sartze-data=2024-12-17}}</ref>
== Erreferentziak ==
<references />
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1961eko||Ansa Maiz Lurdes}}
[[Kategoria:Andoaindarrak]]
[[Kategoria:Emakume pedagogoak]]
[[Kategoria:Emakume ikertzaileak]]
ms4vkw5k4b705r9fl3md4x7ebaaxw0q
10006207
10006206
2024-12-20T20:44:33Z
Wikimaribarre
88969
Wikimaribarre wikilariak «[[Lankide:Wikimaribarre/Proba orria Lurdes Ansa Maiz]]» orria «[[Lurdes Ansa Maiz]]» izenera aldatu du
10006206
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Lurdes Ansa Maiz''' ([[Andoain]], [[Gipuzkoa]], [[1961]]) pedagogoa eta ikertzailea da, zientzia materialen edizio arduraduna [[Elhuyar Fundazioa|Elhuyar fundazioan]].<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Diseño curricular y materiales didácticos - Facultad de Educación, Filosofía y Antropología - UPV/EHU|hizkuntza=|url=https://www.ehu.eus/es/web/hezkuntza-filosofia-antropologia-fakultatea/diseinu-kurrikular-eta-material-didaktikoak|aldizkaria=Facultad de Educación, Filosofía y Antropología|sartze-data=2024-12-17}}</ref><ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Lurdes Ansa, Elhuyar Fundazioko edizio arduraduna -|hizkuntza=eu|url=https://aiurri.eus/komunitatea/aiurri/1544014940533-lurdes-ansa-elhuyar-fundazioko-edizio-arduraduna|aldizkaria=Aiurri.eus|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
[[Fitxategi:Elhuyarhiztegia2013_Bizkaie.jpg|thumb|300x300px|Elhuyar Hiztegiaren 3. argitalpenaren aurkezpena (2013). Ezkerretik eskuinera: Elixabete Etxeberria, Lurdes Ansa, Xabier Mendiguren, Alfontso Mujika, Itziar Nogeras, Sagrario Aleman, Antton Gurrutxaga eta Ainara Ondarra]]
== Ibilbidea ==
[[Fitxategi:EH_1996.jpg|ezkerrera|thumb|212x212px|ELHUYAR hiztegiaren lehen edizioaren azala]]
Euskarazko lehen hiztegi entziklopediko osoaren erredaktoreetako bat izan zen, hain zuzen Hiztegi enziklopedikoan lan egiteko sartu zen Elhuyarren, 1991n eta 1993an kaleratu zuten enziklopedia hura,<ref name=":1" />Harrezkero, zientzia euskaraz irakasle eta dibulgatzea ahalbidetu duten ahunka argitalpenen arduraduna izan da Elhuyarren. Azken urteotan, zientzia-hezkuntza sustatzen duten proiektuetan dabil buru- belarri.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ansa, Lurdes - Elhuyar Aldizkaria|url=https://aldizkaria.elhuyar.eus/egilea/453053938/|aldizkaria=aldizkaria.elhuyar.eus|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Lurdesen bere aurkezpenean azaltzen duen bezala: Elhuyar Fundazioko argitalpen-ekoizpena antolatzeaz arduratzen da. Material arras ezberdinak baliatzen dituzte eta haiek jendartera iristeko egokitzat ikusten dituzten beharrizanen barnean txertatzen ahalegintzen dira. Edizioari dagokionez, teknologiak asko aurreratu du eta ezinbestekoa da birziklatzea, liburuak eta bestelako material horiek elkarren osagarri izan daitezen. Unibertsitatean hainbat bailiabide baitaratu zituen, lantzen dituen materialen oinarri gisa lagungarri zaizkionak.<ref name=":0" />
== Argitalpenak ==
* ''Euskara-irakaslearen eskuliburua.'' Talde lanean.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Lurdes Ansa Maiz :: Inguma - Euskal komunitate zientifikoaren datu-basea|url=https://www.inguma.eus/egilea/ikusi/lurdes-ansa-maiz-00|aldizkaria=www.inguma.eus|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Kontabilitatea: teoria eta praktika.'' Elhuyar edizioak''.''<ref>{{Erreferentzia|izena=Ansa Maiz|abizena=Lurdes|izenburua=Kontabilitatea: teoria eta praktika|hizkuntza=eu|data=2009-03-01|url=https://zientzia.eus/artikuluak/kontabilitatea-teoria-eta-praktika/|aldizkaria=Zientzia.eus|sartze-data=2024-12-17}}</ref>
* ''Atlas geografikoa eta politikoa''. 978-84-8331-550-7.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Egilearen liburu guztiakAnsa Maiz Lurdes|hizkuntza=eu|url=https://www.todostuslibros.com/autor/ansa-maiz-lurdes|aldizkaria=www.todostuslibros.com|sartze-data=2024-12-17}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Lurdes|abizena=Ansa|izenburua=Atlas geografiko eta politikoa: Euskal Herria eta mundua|abizena2=Urdangarin|izena2=Mari Karmen|data=1999|url=https://dialnet.unirioja.es/servlet/libro?codigo=32669|isbn=978-84-8331-550-7|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* ''Elementuen taula periodikoa''. [[Nagore Rementeria Argote]]; [[Aitziber Lasa Iglesias;]] [[Eider Cartón Virto]] eta [[Danel Solabarrieta Arrizabalaga;|Danel Solabarrieta Arrizabalaga]]<nowiki/>rekin. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=ELEMENTUEN TAULA PERIODIKOA - NAGORE REMENTERIA ARGOTE; AITZIBER LASA IGLESIAS; EIDER CARTON VIRTO - 9788495338631|url=https://www.agapea.com/Nagore-Rementeria-Argote/Elementuen-taula-periodikoa-9788495338631-i.htm|sartze-data=2024-12-17}}</ref>
== Erreferentziak ==
<references />
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1961eko||Ansa Maiz Lurdes}}
[[Kategoria:Andoaindarrak]]
[[Kategoria:Emakume pedagogoak]]
[[Kategoria:Emakume ikertzaileak]]
ms4vkw5k4b705r9fl3md4x7ebaaxw0q
BIM metodologia
0
1217899
10005831
10002369
2024-12-20T13:10:49Z
InternetArchiveBot
119347
Add 1 book for [[Wikipedia:Egiaztagarritasuna]] (20241219)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]]
10005831
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Architectural BIM 3D Modeling.jpg|thumb|596x596px|Bim metodo bidezko liburutegi baten modelaketa]]
'''BIM metodologia, eraikuntzako informazioaren modelatzea''' (Building Information Modelling), eraikuntzarako informazio-modelatzea<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Autodesk - Modelado de información para la edificación|data=2015-02-12|url=https://web.archive.org/web/20150212142829/http://www.autodesk.es/adsk/servlet/index?siteID=455755&id=10200355|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-12-17}}</ref> ere deitua, bere bizi-zikloan [[Arkitektura|arkitekturako]] eta/edo [[Ingeniaritza zibil|ingeniaritza zibileko]] eraikin edo obra baten datuak sortzeko eta kudeatzeko prozesuen eta metodoen multzo bat da, eta, horretarako, balio-kateko eragileen artean partekatutako eredu digital bat erabiltzen du. Helburua denbora eta baliabideak [[diseinu]] prozesuan, [[Eraikuntza|eraikuntzan]] eta kudeaketan murriztea da. BIM diziplinarteko lankidetzan eta beste software-tresna batzuekin (GIS, adibidez) informazioa trukatzean oinarritzen da. Informazioaren kudeaketa koherentea ziurtatzeko eta datuen trukea errazteko, BIM nazioarteko hainbat estandarretan oinarritzen da.<ref>{{Erreferentzia|izena=AEDA|abizena=Asociación Española de Audiología|izenburua=Normalización de las pruebas audiológicas (III): La impedanciometría|orrialdeak=51–55|data=2004-11-01|url=https://doi.org/10.51445/sja.auditio.vol2.2004.0027|aldizkaria=Auditio|alea=3|zenbakia=2|issn=1577-3108|doi=10.51445/sja.auditio.vol2.2004.0027|sartze-data=2024-12-17}}</ref>
[[Autodesk AutoCAD|Autodesk Revit]], ArchiCAD eta Navisworks dira diseinu arkitektonikoaren eta zibilaren arloan gehien erabiltzen diren BIM modelatze- eta kudeaketa-softwareak.
== Sorrera ==
Kontzeptu horren jatorriari buruzko hainbat ikuspuntu daude. BIM kontzeptuaren aplikazioan aitzindari izan zen [[Hungariako Erresuma|Hungariako]] [[Graphisoft]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Uso de sugammadex en el Hospital Carlos Andrade Marín Periodo de octubre 2011- diciembre 2012|url=https://doi.org/10.36015/cambios.v22.n22.2014.811|doi=10.36015/cambios.v22.n22.2014.811|sartze-data=2024-12-17}}</ref>, 1984<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Our Story|hizkuntza=en-US|url=https://graphisoft.com/why-graphisoft/our-story|aldizkaria=Graphisoft|sartze-data=2024-12-17}}</ref>az geroztik Virtual Building (Eraikin Birtuala) izenarekin inplementatu zuena ArchiCAD programan. Bestalde aintzindaritzat har daiteke [[VectorWorks]]; 1985ean (lehen Diehl Graphsoft-en MiniCAD), 2D zein 3Dko marrazkiak sortzeko gai<ref>{{Erreferentzia|izena=Sandro|abizena=Maino Ansaldo|izenburua=Le Corbusier, el punto de partida de Juan Borchers|argitaletxea=Universitat Politècnica València|data=2015-11-18|url=https://doi.org/10.4995/lc2015.2015.631|aldizkaria=Le Corbusier, 50 years later. Conference proceedings.|doi=10.4995/lc2015.2015.631|sartze-data=2024-12-17}}</ref> ziren konputagailu pertsonalerako lehen CAD softwareak sortzeagatik eta baita txostenak ekoizteko gai zen lengoaia sartzeagatik aintzindaritzat har daiteke.
[[Autodesk AutoCAD|Autodesk]] 2002tik hasi zen BIM kontzeptua erabiltzen. Revit Technology Corporation texano-konpainiak 133 milioi<ref name=":0" /> dolarren truke erosi zuenean. Beste bertsio batzuk jarraituz kontzeptuaren sortzailea Georgia Tech Institute of Techatowneko Charles M. Eastman irakaslea izan zela adierazi zuten<ref>{{Erreferentzia|izena=Charles M.|abizena=Eastman|izenburua=Building Product Models|argitaletxea=CRC Press|data=2018-02-06|url=https://doi.org/10.1201/9781315138671|isbn=978-1-315-13867-1|sartze-data=2024-12-17}}</ref>.
Gaur egun, hainbat hornitzaile teknologikok eskaintzen dute: Bocad, Tekla, Nemetschek, Sigma Design, Autodesk, StruCad de AceCad Software, Bentley Systems, AVEVA Solutions, Graphisoft, ACCA software, sds/2 por Design Data (liderra xehetasun-ingeniaritzan), CADDetails, Dlubal Software, Esri, besteak beste.
Bestalde, BIM kontzeptuak, arkitekturaren eta eraikuntzaren arloan, hainbat aukera eskaintzen ditu plataformei eta horiek inplementatzeko softwareari dagokienez.
1978an SigmaGraphicsen lehen bertsioa aurkeztu zen, Alexandriako (Louisiana) Sigma Design Internationalek garatua. Gerora, 1984an, ARRIS CAD izena hartu zuen: arkitekturari eta eraikuntzari erabat eskainitako ingurunea. Software hau, hasiera batean, UNIX/XENIX ataza anitzeko inguruneetarako garatu zen, eta gaur egun [[Windows]]<nowiki/>eko sistema eragileetan lan egiten du.
== Definizioa ==
BIMek geometriari, espazioarekiko harremanari, informazio geografikoari, eraikin edo azpiegitura baten osagaien kantitate eta propietateei (adibidez, ateen fabrikatzaileen xehetasunak edo ekipo baten datu energetikoak) eragiten die. BIM eraikuntzako, ingeniaritza zibileko, mantentze-lanetako eta eraisteko prozesu osoa irudikatzeko erabil daiteke (orain material gehiago birziklatzen dira). Material eta propietate partekatuen kantitateak erraz atera daitezke. Gainera, lan-esparruak, osagaien xehetasunak eta eraikuntza-jardueren sekuentziak isolatuak eta definituak izan daitezke.
BIM softwareak eraikin edo azpiegitura zibil bat eraikitzeko erabiltzen ari diren zatien eta osagaien irudikapenen bidez hobekuntza horiek lortzeko gai dira. Objektuetan oinarritutako ordenagailuz lagundutako irudikapena irudikapen bektorialean oinarritutako elaborazio tradizionalarekiko funtsezko aldaketa da.
Proiektuaren kudeaketara hedatzen da haren erabilera<ref>{{Erreferentzia|izena=Luvis P.|abizena=León-Romero|izenburua=Characterization of the information system integrated to the construction project management systems|orrialdeak=e31886|hizkuntza=en|abizena2=Aguilar-Fernández|abizena3=Luque-Sendra|abizena4=Zamora-Polo|abizena5=Francisco-Márquez|izena2=Mario|izena3=Amalia|izena4=Francisco|izena5=Misaela|data=2024-06|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S2405844024079179|aldizkaria=Heliyon|alea=11|zenbakia=10|doi=10.1016/j.heliyon.2024.e31886|sartze-data=2024-12-17}}</ref>. Modelatzearen bidez, lantalde batek automatikoki eta modu antolatuan sor dezake horri buruzko dokumentazio guztia, beste diziplina batzuekiko integrazioa lortzeaz eta haien arteko gatazkak hautemateaz gain. Era berean, neurketetan eta aurrekontuetan zehaztasun handiagoa ematen du, artxiboak kudeatzeko erraztasuna emanez eta eragileen arteko tramiteak burutuz, mezularitza, prozesuen askotariko automatizazioa eta, batez ere, lankidetzan funtsezko hazkundea.
Irakaskuntza Ingurune Birtual gisa ere deskribatu da haren erabilera, eta Goi Mailako Hezkuntzaren esparruan zeharkako gaitasunak garatzeko erabil daiteke.<ref>{{Erreferentzia|izena=Francisco|abizena=Zamora-Polo|izenburua=Developing Project Managers’ Transversal Competences Using Building Information Modeling|orrialdeak=4006|hizkuntza=en|abizena2=Martínez Sánchez-Cortés|abizena3=Reyes-Rodríguez|abizena4=García Sanz-Calcedo|izena2=Mercedes|izena3=Antonio Manuel|izena4=Justo|data=2019-09-25|url=https://www.mdpi.com/2076-3417/9/19/4006|aldizkaria=Applied Sciences|alea=19|zenbakia=9|issn=2076-3417|doi=10.3390/app9194006|sartze-data=2024-12-17}}</ref>
== Erabilera eraikuntza prozesuan ==
BIM teknologiaren erabilera proiektuaren plangintza- eta diseinu-fasetik harago doa, eta eraikuntzaren bizi-ziklo osora hedatzen da. Eraikuntzaren bizi-zikloa kudeatzeko prozesu lagungarrien artean daude kostuen kudeaketa, obra-zuzendaritza, proiektuen zuzendaritza, instalazioen funtzionamendua eta [[Eraikin berde|eraikin berdeetan]] apliktu ahal izatea.
=== Datu ingurune komuna ===
"Datuen Ingurune Komuna" (CDE) honela definitzen da ISO 19650 arauan:
Informazio iturri adostua proiektu edo aktibo jakin baterako, informazio edukiontzi bakoitza prozesu kudeatu baten bidez bildu, kudeatu eta zabaltzeko.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=DIN EN ISO 19650-1:2018-04, Organisation von Daten zu Bauwerken_- Informationsmanagement mit BIM_- Teil_1: Konzepte und Grundsätze (ISO/DIS_19650-1.2:2018); Englische Fassung prEN_ISO_19650-1:2018|argitaletxea=Beuth Verlag GmbH|url=https://doi.org/10.31030/2812594|sartze-data=2024-12-17}}</ref>
CDE lan-fluxu batek erabili beharreko prozesuak deskribatzen ditu, eta CDE soluzio batek, berriz, azpiko teknologiak eman ditzake. CDE bat erabiltzen da proiektu edo aktiboen bizi-ziklo batean zehar datuak partekatzeko, lankidetza proiektu talde oso baten bidez lagunduz. CDE kontzeptua [[enpresa-edukien kudeaketa]]<nowiki/>rekin, ECMrekin, gainjartzen da, baina BIM gaietan arreta handiagoa jarrita.
=== Eraikuntzarako informazio modeloen erabilera ===
Informazio modeloek kontzeptu-okupazio denbora osoa hartzen dute. Informazio prozesuen kudeaketa eraginkorra bermatzeko, BIM kudeatzaile bat izenda liteke. BIM kudeatzailea bezeroaren izenean eraikitako diseinu-talde batek mantentzen du, diseinuaren aurreko fasetik abiatuta, aurreikusitako eta neurtutako errendimendu-helburuen aurrean objektuetara bideratutako BIMaren jarraipena egiteko, analisia, ordutegiak, aireratzea eta logistika bultzatzen dituzten diziplina anitzeko eraikuntza-informazioko ereduak babestuz <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Screenshot of Itunes Library - Archived Platform Itunes 2010|url=https://doi.org/10.3998/mpub.11435021.cmp.6|aldizkaria=doi.org|sartze-data=2024-12-17}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Bipartisanship in the US Senate: Recovery and Relapse|argitaletxea=Routledge|orrialdeak=17–26|data=2015-12-03|url=https://doi.org/10.4324/9781315633879-8|aldizkaria=Is Bipartisanship Dead?|isbn=978-1-315-63387-9|sartze-data=2024-12-17}}</ref>. Era berean, enpresa ezberdinek BIM hainbat xehetasun-mailatan garatzea aztertzen ari dira orain; izan ere, BIMen aplikazioaren arabera, xehetasun gehiago edo gutxiago behar dira, eta horrela enpresek egin beharreko ahalegina aldakorra izango da xehetasun mailari dagokionez.<ref>{{Erreferentzia|izena=Fernanda|abizena=Leite|izenburua=Analysis of modeling effort and impact of different levels of detail in building information models|orrialdeak=601–609|hizkuntza=en|abizena2=Akcamete|abizena3=Akinci|abizena4=Atasoy|abizena5=Kiziltas|izena2=Asli|izena3=Burcu|izena4=Guzide|izena5=Semiha|data=2011-08|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0926580510002086|aldizkaria=Automation in Construction|alea=5|zenbakia=20|doi=10.1016/j.autcon.2010.11.027|sartze-data=2024-12-17}}</ref>
=== BIM erabilera eraikuntza zuzendaritzan ===
Eraikuntza-prozesuan parte hartzen dutenek proiektu arrakastatsuak entregatzeko erronka dute, aurrekontu estuak, plantilla mugatua, ordutegi azkarrak eta informazio mugatua edo gatazkatsua izan arren. [[Arkitektura|Diseinu arkitektoniko]], [[Egituren ingeniaritza|estruktural]] eta europarrak bezalako diziplina esanguratsuek ondo koordinatuta egon beharko lukete, bi gauza ezin baitira leku eta ordu berean gertatu. BIMek, gainera, talkak detektatzen lagun dezake, desadostasunen kokapen zehatza identifikatuz.
BIM kontzeptuak instalazio baten eraikuntza birtuala aurreikusten du benetako eraikuntza fisikoaren aurretik, ziurgabetasuna murrizteko, segurtasuna hobetzeko, arazoak konpontzeko eta balizko inpaktuak simulatu eta aztertzeko.<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Introduction to Building Information Modeling|orrialdeak=1–39|data=2011-12-13|url=https://doi.org/10.1002/9781119572602.ch1|aldizkaria=BIM for Building Owners and Developers|doi=10.1002/9781119572602.ch1|sartze-data=2024-12-17}}</ref> Saltoki guztietako azpikontratek informazio kritikoa eman diezaiokete ereduari eraikitzen hasi aurretik, sistema batzuk aurrez fabrikatzeko edo muntatzeko aukerekin. Hondakinak ''in situ'' minimiza daitezke eta produktuak garaiz entrega daitezke.<ref name=":1" />
Materialen kantitateak eta propietate partekatuak erraz atera daitezke. Lanak isolatu eta definitu daitezke. Sistemak, multzoak eta sekuentziak eskala erlatiboan erakuts daitezke instalazio edo instalazio-multzo osoarekin. BIMek, gainera, akatsak saihesten ditu, gatazka edo "talka-detekzioa" ahalbidetuz. Horren bidez, ordenagailuaren modeloak ekipoa ikusmenez nabarmentzen du, non eraikinaren zatiak (adibidez: egitura-egitura eta eraikuntza-zerbitzuen hodiak edo hodiak) oker gurutza daitezkeen.
=== BIM instalakuntza eta aktiboen kudeaketan ===
BIMek proiektu bat diseinu-taldeari, eraikuntza-taldeari eta eraikinaren jabeari/operadoreari ematearekin lotutako informazio-galera konpondu dezake, talde bakoitzak BIM ereduari ekarpenak egiten dizkion bitartean eskuratzen duen informazio guztia gehitzeko eta erreferentzia egiteko aukera emanez. Diseinutik eta eraikuntzatik (baita IFC edo COBie bidez ere) informazioa modu eraginkorrean eman ahal izateak onurak ekar diezazkioke instalazioaren jabeari edo operadoreari.<ref>{{Erreferentzia|izena=Yuanshen|abizena=Ji|izenburua=Automated Tower Crane Planning Leveraging BIM and Rule-Based Checking|argitaletxea=American Society of Civil Engineers|orrialdeak=54–63|abizena2=Leite|izena2=Fernanda|data=2018-03-29|url=https://doi.org/10.1061/9780784481264.006|aldizkaria=Construction Research Congress 2018|doi=10.1061/9780784481264.006|sartze-data=2024-12-17}}</ref> BIM teknologiarekin lotutako prozesuak, epe luzeagoko aktiboen kudeaketari buruzkoak, ISO-19650eko 3. zatian ere jasota daude.
Adibidez, eraikinaren jabeak eraikin batean ur ihesa egon den frogak aurki ditzake. Eraikin fisikoa arakatu baino gehiago, jabeak modelora jo dezake eta ikusi [[balbula]] bat leku susmagarrian dagoela. Jabeak, gainera, balbularen tamaina espezifikoa, fabrikatzailea, zati-zenbakia eta iraganean ikertutako beste edozein informazio izan zezakeen modeloan. Arazo horiei hasiera batean Leite eta Akincik aurre egin zieten instalazioetako edukien eta mehatxuen irudikapen zaurgarria garatzean, larrialdiak eraikitzean ahultasunak identifikatzen laguntzeko.
Eraikinari buruzko informazio dinamikoa ere sar daiteke [[software]]<nowiki/>aren barruan, hala nola sentsoreen neurketak eta eraikuntza-sistemetako kontrol-seinaleak, eraikinen funtzionamendua eta mantentze-lanak analizatzeko. <ref>{{Erreferentzia|izena=Xuesong|abizena=Liu|izenburua=Requirements and Evaluation of Standards for Integration of Sensor Data with Building Information Models|argitaletxea=American Society of Civil Engineers|orrialdeak=95–104|hizkuntza=en|abizena2=Akinci|izena2=Burcu|data=2009-06-19|url=http://ascelibrary.org/doi/10.1061/41052%28346%2910|isbn=978-0-7844-1052-3|doi=10.1061/41052(346)10|sartze-data=2024-12-17}}</ref> Horrela, instalazioen funtzionamenduan;<ref>{{Erreferentzia|izena=Shu|abizena=Tang|izenburua=A review of building information modeling (BIM) and the internet of things (IoT) devices integration: Present status and future trends|orrialdeak=127–139|hizkuntza=en|abizena2=Shelden|abizena3=Eastman|abizena4=Pishdad-Bozorgi|abizena5=Gao|izena2=Dennis R.|izena3=Charles M.|izena4=Pardis|izena5=Xinghua|data=2019-05|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0926580518305764|aldizkaria=Automation in Construction|zenbakia=101|doi=10.1016/j.autcon.2019.01.020|sartze-data=2024-12-17}}</ref> datuak azkar eskuratzeko, gailu mugikorrak (smartphoneak, tabletak) eta [[RFID]] etiketa edo barra-kode mekanikoak erabil daitezke;<ref>{{Erreferentzia|izena=Aaron M.|abizena=Costin|izenburua=Fusing passive RFID and BIM for increased accuracy in indoor localization|hizkuntza=en|abizena2=Teizer|izena2=Jochen|data=2015-12|url=https://link.springer.com/10.1186/s40327-015-0030-6|aldizkaria=Visualization in Engineering|alea=1|zenbakia=3|issn=2213-7459|doi=10.1186/s40327-015-0030-6|sartze-data=2024-12-17}}</ref> aldiz, integrazioa eta interoperabilitatea beste negozio-sistema batzuekin ([[CAFM]], [[ERP]], [[BMS]], [[IWMS]], etab.).
Ahaleginak egin dira informazio-ereduak sortzeko instalazio zaharragoentzat, lehendik zeudenentzat. Planteamenduen artean, funtsezko metrikak daude, hala nola Instalazioetako Baldintzen Indizea ([[FCI]]), edo [[3D laser-eskaner|3D laser-eskaneatzeko]] inkestak eta fotogrametria teknikak erabiltzea (bereizita edo konbinatuta), edo eraikuntza tradizionaleko metodologia topografikoak digitalizatzea. Atzera begira 1927an eraikitako eraikin bat modelatzen saiatzeak, demagun, hainbat suposizio eskatzen ditu diseinu-arauei, eraikuntza-kodeei, eraikuntza-metodoei, materialei eta abarri buruz, eta, beraz, diseinuan zehar eredu bat eraikitzea baino konplexuagoa da.
Dauden instalazioen mantentze eta kudeaketa egokiaren erronketako bat da ulertzea nola erabil daitekeen BIM eraikina kudeatzeko praktikak eta "[[jabetzaren kostu]]" printzipioak modu holistikoan ulertzen eta aplikatzen laguntzeko, eraikin baten [[Bizi zikloaren analisi|bizi-ziklo]] osoa bermatzen dutenak. [[Amerikako Arau Nazional]] batek, APPA 1000 – Instalazioen aktiboen kudeaketarako jabetzaren kostu osoa izenekoak, BIM faktorea gehitzen du eraikinaren bizi-zikloaren gaineko eskakizun eta kostu kritikoetan: energia, erabilgarritasuna eta segurtasun-sistemak ordezkatzea; eraikinaren kanpoaldea eta barnealdea etengabe mantentzea eta materialak ordezkatzea; diseinua eta funtzionaltasuna eguneratzea; eta birkapitalizazio-kostuak.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Brosses again, January/February 1771, January / February 1771 [voltfrVF1210469b1d]|data=2023-11|url=https://doi.org/10.13051/ee:doc/voltfrvf1210469b1d|aldizkaria=Electronic Enlightenment Scholarly Edition of Correspondence|sartze-data=2024-12-17}}</ref>
== Funtzionalitateak ==
BIMen helburu edo erabilera batzuk "dimentsiotzat" jo daitezke. Hala ere, 5Dtik haragoko definizioetan ez dago adostasun handirik. Erakunde batzuek baztertu egiten dute terminoa; adibidez, Erresuma Batuko Egiturazko [[Ingeniarien Erakundea|Ingeniarien Erakundeak]] ez du gomendatzen 4D baino haratago modelatzeko terminoak erabiltzea, "kostua (5D) ez da" dimentsio "bat gehituz.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=What's changed in the revised CIC BIM Protocol?|orrialdeak=32–33|data=2020-07-01|url=https://doi.org/10.56330/bntv9564|aldizkaria=The Structural Engineer|alea=7|zenbakia=98|issn=1466-5123|doi=10.56330/bntv9564|sartze-data=2024-12-17}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=IStructE: responding to the RAAC crisis|orrialdeak=8–8|data=2023-10-03|url=https://doi.org/10.56330/mxnr6428|aldizkaria=The Structural Engineer|alea=10|zenbakia=101|issn=1466-5123|doi=10.56330/mxnr6428|sartze-data=2024-12-17}}</ref>
=== 3D ===
[[Fitxategi:Scan-to-BIM Mechanical Room.jpg|thumb|410x410px|Horniketa instalazio baten BIM bidezko modelaketa]]
3D BIM, eraikuntzako informazioa [[Hiru dimentsioko infografia|hiru dimentsiotan]] modelatzeko akronimoa, aktibo baten diseinu geometrikoaren irudikapen grafikoari egiten dio erreferentzia, osagai indibidualen ezaugarriak deskribatzen dituen informazioaren bidez areagotua. 3D BIM lanak diziplina profesionalek egin ditzakete, hala nola arkitekturak, egiturak eta [[MEP]], <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Secretary's Department - London Letters - From London (Indexed) - November 1947 - March 1948|data=2021-03-08|url=https://doi.org/10.47688/rba_archives_2008/04487|sartze-data=2024-12-17}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Supplemental Information 5: The public opinion data for stock 600050 from April to May 2022 and stock 600104 from May to June 2022.|url=https://doi.org/10.7717/peerj-cs.1653/supp-5|aldizkaria=doi.org|sartze-data=2024-12-17}}</ref> eta 3D ereduen erabilerak diziplinen arteko koordinazioa eta lankidetza indartzen ditu. 3D eredu birtual bat ere sor daiteke eraikinaren edo instalazioaren puntu laino bat sortuz, laser bidezko eskaneatze teknologiarekin.<ref>{{Erreferentzia|izena=Vamsi Sai|abizena=Kalasapudi|izenburua=Toward Automated Spatial Change Analysis of MEP Components Using 3D Point Clouds and As-Designed BIM Models|argitaletxea=IEEE|orrialdeak=145–152|abizena2=Turkan|abizena3=Tang|izena2=Yelda|izena3=Pingbo|data=2014-12|url=https://doi.org/10.1109/3dv.2014.105|aldizkaria=2014 2nd International Conference on 3D Vision|doi=10.1109/3dv.2014.105|sartze-data=2024-12-17}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Coming in April/May's GSA Today|orrialdeak=30|data=2009|url=https://doi.org/10.1130/1052-5173-19.3.30.a|aldizkaria=GSA Today|alea=3|zenbakia=19|issn=1052-5173|doi=10.1130/1052-5173-19.3.30.a|sartze-data=2024-12-17}}</ref>
=== 4D ===
4D BIM, 4 dimentsioko eraikuntza-informazioa modelatzeko akronimoa, [[3D]] [[CAD]] banakako osagaien edo multzoen lotura adimentsuari buruzkoa da, denborari edo ordutegiari lotutako informazioarekin.<ref>{{Erreferentzia|izena=Hafiz|abizena=Oyedira|izenburua=Information Modeling for 4D BIM-Based Construction Robot Task Planning and Simulation|argitaletxea=American Society of Civil Engineers|orrialdeak=816–825|abizena2=Turner|abizena3=Kim|izena2=William|izena3=Kyungki|data=2024-03-18|url=https://doi.org/10.1061/9780784485262.083|aldizkaria=Construction Research Congress 2024|doi=10.1061/9780784485262.083|sartze-data=2024-12-17}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Fred|abizena=Mills|izenburua=<scp>BIM</scp>
and Social Media|orrialdeak=127–132|data=2016-08-05|url=https://doi.org/10.1002/9781119163404.ch19|aldizkaria=Construction Manager's BIM Handbook|doi=10.1002/9781119163404.ch19|sartze-data=2024-12-17}}</ref> [[4D]] terminoak laugarren dimentsioari egiten dio erreferentzia: 3D denbora gehi denbora.<ref>{{Erreferentzia|izena=David|abizena=Shepherd|izenburua=The Challenges and Benefits of BIM Coordination: 3D, 4D and 5D|argitaletxea=RIBA Publishing|orrialdeak=64–79|data=2019-07-25|url=https://doi.org/10.4324/9780429347535-5|aldizkaria=BIM Management Handbook|isbn=978-0-429-34753-5|sartze-data=2024-12-17}}</ref>
4D ereduak aukera ematen die proiektuetako parte-hartzaileei (arkitektoak, diseinatzaileak, kontratistak, bezeroak) jarduera fisikoak planifikatzeko, sekuentziatzeko, hainbat ekitaldiren bide kritikoa ikusteko, arriskuak arintzeko, jardueren berri emateko eta proiektuaren bizitzan zehar jarraipena egiteko. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=McGeorge, Alistair Kenneth, (born 6 May 1959), Chairman, The Original Factory Shop, since 2016|argitaletxea=Oxford University Press|data=2012-12-01|url=https://doi.org/10.1093/ww/9780199540884.013.u256271|sartze-data=2024-12-17|encyclopedia=Who's Who}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Kathleen|abizena=McKinney|izenburua=Generating, evaluating and visualizing construction schedules with CAD tools|orrialdeak=433–447|abizena2=Fischer|izena2=Martin|data=1998-09|url=https://doi.org/10.1016/s0926-5805(98)00053-3|aldizkaria=Automation in Construction|alea=6|zenbakia=7|issn=0926-5805|doi=10.1016/s0926-5805(98)00053-3|sartze-data=2024-12-17}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Niels|abizena=Brügger|izenburua=Methodological reflections about establishing a corpus of the archived web: the case of the Danish web from 2005 to 2015|argitaletxea=School of Advanced Study, University of London|orrialdeak=1–11|abizena2=Laursen|abizena3=Nielsen|izena2=Ditte|izena3=Janne|data=2016-06-13|url=https://doi.org/10.14296/resaw.0009|aldizkaria=Researchers, practitioners and their use of the archived web|doi=10.14296/resaw.0009|sartze-data=2024-12-17}}</ref> 4D BIMek aukera ematen du 3D eredu batek populatu duen denbora-lerro batean gertaeren sekuentzia bisualki irudikatzeko, [[Gantt diagrama|Gantt grafiko]] tradizionalak eta [[Bide Kritikoaren Metodoa|ibilbide kritikoa]] ([[CPM]]) handituz, proiektuen kudeaketan askotan erabiltzen direnak.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Supplemental Information 2: Number of original research articles retrieved in the Web of Science search engine, from 2015 to 2019.|url=https://doi.org/10.7717/peerj.15436/supp-2|aldizkaria=doi.org|sartze-data=2024-12-17}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Shravan Kumar|abizena=Kandregula|izenburua=Investigating the Human Errors in 4D BIM Construction Scheduling|argitaletxea=American Society of Civil Engineers|orrialdeak=750–757|abizena2=Le|izena2=Tuyen|data=2020-11-09|url=https://doi.org/10.1061/9780784482889.079|aldizkaria=Construction Research Congress 2020|doi=10.1061/9780784482889.079|sartze-data=2024-12-17}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Zhili (Jerry)|abizena=Gao|izenburua=Integrating Building Information Modeling (BIM) in Teaching Project Scheduling and Control|argitaletxea=ASEE Conferences|orrialdeak=25.794.1–25.794.8|abizena2=McIntyre|abizena3=Ge|izena2=Charles|izena3=Zhi|url=https://doi.org/10.18260/1-2--21551|aldizkaria=2012 ASEE Annual Conference & Exposition Proceedings|doi=10.18260/1-2--21551|sartze-data=2024-12-17}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Hansford, Peter George, (born 4 March 1954), President, Institution of Civil Engineers, 2010–11; Chief Construction Adviser to UK Government, 2012–15|argitaletxea=Oxford University Press|data=2011-12-01|url=https://doi.org/10.1093/ww/9780199540884.013.u254286|sartze-data=2024-12-17|encyclopedia=Who's Who}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Two Discussions from the May-June 2012 ACI Materials Journal|data=2013|url=https://doi.org/10.14359/51685536|aldizkaria=ACI Materials Journal|alea=2|zenbakia=110|issn=0889-325X|doi=10.14359/51685536|sartze-data=2024-12-17}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=2D Drawings from 3D Solid Models|argitaletxea=CRC Press|orrialdeak=429–454|data=2001-01-12|url=https://doi.org/10.1201/9781482295573-25|aldizkaria=3D Modeling in AutoCAD|isbn=978-0-429-08283-2|sartze-data=2024-12-17}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=BIM for Architects and Engineers|orrialdeak=149–206|data=2008-02-15|url=https://doi.org/10.1002/9780470261309.ch5|aldizkaria=BIM Handbook|doi=10.1002/9780470261309.ch5|sartze-data=2024-12-17}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=William|abizena=O'Brien|izenburua=Towards 5D CAD — Dynamic Cost and Resource Planning for Specialist Contractors|argitaletxea=American Society of Civil Engineers|orrialdeak=1023–1028|data=2000-02-14|url=https://doi.org/10.1061/40475(278)109|aldizkaria=Construction Congress VI|doi=10.1061/40475(278)109|sartze-data=2024-12-17}}</ref> Eraikuntza-sekuentziak berrazter daitezke, 4D BIMa erabiliz, erabiltzaileen aukerak aztertzeko eta emaitzak optimizatzeko.
Eraikuntza-zuzendaritzako teknika aurreratu gisa, proiektu handiagoetan lan egiten duten proiektu-banatzaileek erabili izan dute.<ref>{{Erreferentzia|izena=David|abizena=Heesom|izenburua=Trends of 4D CAD applications for construction planning|orrialdeak=171–182|abizena2=Mahdjoubi|izena2=Lamine|data=2004-02|url=https://doi.org/10.1080/0144619042000201376|aldizkaria=Construction Management and Economics|alea=2|zenbakia=22|issn=0144-6193|doi=10.1080/0144619042000201376|sartze-data=2024-12-17}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Vaughn|abizena=Whisker|izenburua=Using Virtual Reality To Improve Construction Engineering Education|argitaletxea=ASEE Conferences|abizena2=Yerrapathruni|abizena3=Messner|abizena4=Baratta|izena2=Sai|izena3=John|izena4=Anthony|url=https://doi.org/10.18260/1-2--11970|aldizkaria=2003 Annual Conference Proceedings|doi=10.18260/1-2--11970|sartze-data=2024-12-17}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Leen-Seok|abizena=Kang|izenburua=Development of 5D CAD System for Visualizing Risk Degree and Progress Schedule for Construction Project|argitaletxea=American Society of Civil Engineers|orrialdeak=690–687|abizena2=Moon|abizena3=Kim|abizena4=Choi|abizena5=Kim|izena2=Hyoun-Seok|izena3=Hyeon-Seung|izena4=Gwang-Yeol|izena5=Chang-Hak|data=2011-06-16|url=https://doi.org/10.1061/41182(416)85|aldizkaria=Computing in Civil Engineering (2011)|doi=10.1061/41182(416)85|sartze-data=2024-12-17}}</ref> 4D BIM, tradizioz, helburu handiagoko proiektuetarako erabili izan da, baina gaur egun teknologia berriak sortzen ari dira, eta horiei esker, prozesua sinpleagoek erabil dezakete edo fabrikazioa bezalako prozesuak bultzatu.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Supplemental Information 10: R functions pool of version query from original website (non-github)|url=https://doi.org/10.7717/peerj.5853/supp-10|aldizkaria=doi.org|sartze-data=2024-12-17}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Mohammad|abizena=Kasirossafar|izenburua=Building Information Modeling or Construction Safety Planning|argitaletxea=American Society of Civil Engineers|orrialdeak=1017–1024|abizena2=Shahbodaghlou|izena2=Farzad|data=2012-11-14|url=https://doi.org/10.1061/9780784412688.120|aldizkaria=ICSDEC 2012|doi=10.1061/9780784412688.120|sartze-data=2024-12-17}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Bernard P.|abizena=Zeigler|izenburua=Modeling and Simulation-Based Data Engineering: Introducing Pragmatics into Ontologies for Net-Centric Information Exchange|url=https://archive.org/details/modelingsimulati0000zeig|argitaletxea=Elsevier Science & Technology|data=2007|isbn=978-0-12-372515-8|sartze-data=2024-12-17}}</ref>
=== 5D ===
[[5D]] BIM, 5 dimentsioko eraikuntza-informazioa modelatzeko akronimoa, 3Dko banakako osagaien edo multzoen lotura adimentsuari egiten dio erreferentzia, denbora-kronogramarekin (4D BIM) eta, ondoren, kostuekin lotutako informazioarekin.<ref>{{Erreferentzia|izena=David|abizena=Shepherd|izenburua=The Challenges and Benefits of BIM Coordination: 3D, 4D and 5D|argitaletxea=RIBA Publishing|orrialdeak=64–79|data=2019-07-25|url=https://doi.org/10.4324/9780429347535-5|aldizkaria=BIM Management Handbook|isbn=978-0-429-34753-5|sartze-data=2024-12-17}}</ref> 5D modeloek aukera ematen diete parte hartzaileei eraikuntzaren aurrerapenak eta horiei lotutako kostuak denboran zehar ikusteko.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=McGeorge, Alistair Kenneth, (born 6 May 1959), Chairman, The Original Factory Shop, since 2016|argitaletxea=Oxford University Press|data=2012-12-01|url=https://doi.org/10.1093/ww/9780199540884.013.u256271|sartze-data=2024-12-17|encyclopedia=Who's Who}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=L. S.|abizena=Wieland|izenburua=Understanding why evidence from randomised clinical trials may not be retrieved from Medline: comparison of indexed and non-indexed records|orrialdeak=d7501–d7501|abizena2=Robinson|abizena3=Dickersin|izena2=K. A.|izena3=K.|data=2012-01-03|url=https://doi.org/10.1136/bmj.d7501|aldizkaria=BMJ|alea=jan03 1|zenbakia=344|issn=0959-8138|doi=10.1136/bmj.d7501|sartze-data=2024-12-17}}</ref> BIM-zentroetako proiektuen kudeaketa-teknika honek edozein tamainatako edo konplexutasuneko proiektuen kudeaketa eta entrega hobetzeko ahalmena du.
2016ko ekainean, [[McKinsey & Company]]<nowiki/>k 5D BIM teknologia bost ideia handienetako bat bezala identifikatu zuen eraikuntza eteteko. 5D BIM honela definitu zuen: "Edozein proiekturen ezaugarri fisiko eta funtzionalen bost dimentsioko irudikapena. Proiektu baten ordutegia eta kostua kontuan hartzen ditu, 3-Dko espazio-diseinuaren parametro estandarrez gain ".
=== 6D ===
6D BIM, [[6 dimentsioko eraikuntza-informazioa]] modelatzeko akronimoa, batzuetan 3Dko banakako osagaien edo multzoen lotura adimendunari erreferentzia egiteko erabiltzen da, proiektuaren bizi-zikloaren kudeaketari buruzko informazioaren alderdi guztiekin.<ref>{{Erreferentzia|izena=David|abizena=Shepherd|izenburua=The Challenges and Benefits of BIM Coordination: 3D, 4D and 5D|argitaletxea=RIBA Publishing|orrialdeak=64–79|data=2019-07-25|url=https://doi.org/10.4324/9780429347535-5|aldizkaria=BIM Management Handbook|isbn=978-0-429-34753-5|sartze-data=2024-12-17}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Maik|abizena=Schlundt|izenburua=Building Information Modeling|argitaletxea=Springer Berlin Heidelberg|orrialdeak=237–249|abizena2=May|abizena3=Reichardt|izena2=Michael|izena3=Sven|data=2012-12-14|url=https://doi.org/10.1007/978-3-642-30502-3_9|aldizkaria=CAFM-Handbuch|isbn=978-3-642-30501-6|sartze-data=2024-12-17}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=L. S.|abizena=Wieland|izenburua=Understanding why evidence from randomised clinical trials may not be retrieved from Medline: comparison of indexed and non-indexed records|orrialdeak=d7501–d7501|abizena2=Robinson|abizena3=Dickersin|izena2=K. A.|izena3=K.|data=2012-01-03|url=https://doi.org/10.1136/bmj.d7501|aldizkaria=BMJ|alea=jan03 1|zenbakia=344|issn=0959-8138|doi=10.1136/bmj.d7501|sartze-data=2024-12-17}}</ref> Hala ere, 6D BIMen definizioaren inguruan adostasun txikiagoa dago; batzuetan, BIMen erabilera jasangarritasunerako aplikatzeko ere erabiltzen da. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=IStructE: responding to the RAAC crisis|orrialdeak=8–8|data=2023-10-03|url=https://doi.org/10.56330/mxnr6428|aldizkaria=The Structural Engineer|alea=10|zenbakia=101|issn=1466-5123|doi=10.56330/mxnr6428|sartze-data=2024-12-17}}</ref>
Proiektuaren bizi-zikloaren testuinguruan, 6D eredu bat ematen zaio jabeari eraikuntza-proiektu bat amaitzen denean. "As-Built" BIM modeloa eraikuntza-osagaiei buruzko informazio garrantzitsuz beteta dago, hala nola produktuaren datuak eta xehetasunak, mantentze-lanen/operazioen eskuliburuak, ebaketa-orrien zehaztapenak, argazkiak, berme-datuak, produktuen online iturrietarako web-estekak, fabrikatzailearen informazioa eta kontaktuak, etab. Datu-base hau erabiltzaileen/jabeen eskura jartzen da, sarean oinarritutako ingurune propio pertsonalizatu baten bidez. Instalazioetako arduradunei lagundu nahi zaie instalazioaren funtzionamenduan eta mantentze-lanetan.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=HP enters finance market|orrialdeak=29|data=1973|url=https://doi.org/10.1049/ep.1973.0035|aldizkaria=Electronics and Power|alea=2|zenbakia=19|issn=0013-5127|doi=10.1049/ep.1973.0035|sartze-data=2024-12-17}}</ref>
Terminoa ez da hain ohikoa Erresuma Batuan, eta Aktiboen Informazio Eskakizunei (AIR) eta Aktiboen Informazio Ereduari (AIM) erreferentzia eginez ordezkatu da, BS EN ISO 19650-3: 2020 arauan zehaztutakoaren arabera.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Transition guidance to BS EN ISO 19650|argitaletxea=BSI British Standards|url=https://doi.org/10.3403/pd19650|sartze-data=2024-12-17}}</ref>
== Erreferentziak ==
<references />
cqcpartpz44uaimx605ur859kf8upr5
Lankide eztabaida:Martinnnn64
3
1217960
10005942
10002771
2024-12-20T15:44:56Z
Kızıl
150625
Kızıl wikilariak «[[Lankide eztabaida:Loup gris bienveillant]]» orria «[[Lankide eztabaida:Martinnnn64]]» izenera aldatu du: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/Loup gris bienveillant|Loup gris bienveillant]]" to "[[Special:CentralAuth/Martinnnn64|Martinnnn64]]"
10002771
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 22:42, 17 abendua 2024 (CET)
nz14ff66b0baza9gkji8xozz0keaba9
Nahia Iparragirre Burgoa
0
1218016
10006175
10004510
2024-12-20T19:41:33Z
Aonandi
156348
txukundu
10006175
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
{{lanean}}'''Nahia Iparragirre Burgoa''' ([[Ondarroa]], [[Bizkaia]], [[1969|1969ko]] [[Ekainaren 22|ekainaren 22a]]) [[Dantza|dantzaria]], [[Irakasle|irakaslea]], sortzailea, [[Hezitzaile|hezitzailea]] eta feminista da.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Txerra|abizena=Ordeñana|izenburua=Leartibai Sariak premia el talento emprendedor y la diversidad de negocios de Lea-Artibai|hizkuntza=es-ES|data=2024-12-03|url=https://www.spri.eus/es/emprendimiento/leartibai-sariak-premia-el-talento-emprendedor-y-la-diversidad-de-negocios-de-lea-artibai/|aldizkaria=SPRI|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Bizitza ==
Ondarroan jaio zen 1969ko ekainaren 22an. Gurasoak, Angelita Burgoa eta Eusebio Iparragirre dira. Lehen ikasketak [[Markina-Xemein|Markina-Xemeingoko]] Mertzedetan egin zituen.
Txikitandik dantzazalea izan da. Urte haietan Ondarroa eta inguruan zegoen aukera bakarra euskal dantzak ziren, eta bertan aritu zen nerabezarora arte. Ondarroako institutuan Goi mailako Haur hezkuntza ikasi zuen eta eskolan 2 urteko formakuntza egitera animatu zen, hortik “Zirkomotrizitate” kontzeptura iritsi arte, ondoren Bergarako Luzaron Psikomotrizitatea. Gero hainbat dantza disziplina eta antzerkia ikasi zuen eta horrek talde ugaritako partaide eta sortzaile izatera eraman zuen. Hainbat formakuntza jaso zuen, hala nola, oihal dantza eta trapezioa. Besteak beste, [[Bartzelona|Bartzelonan]] ("Fabra y coat" eskolan dantza integratua), [[Zorrotzaurre edo Deustuko Erribera|Zorrozaurren]] (Bilbo) eta [[Madril|Madrilen]]. [[Rio de Janeiro|Rio de Janeirora]] joan zen eta bertan Fundicao Progreso eskolan oihal disziplina ikasi zuen. Hilabeteak ikasten egon eta gero, Ondarroara bueltatu zen.
=== Lan ibilbidea ===
2013an Artaka Kultur Elkartearen sortzaileetako bat izan zen, non ikasitakoa transmititzeko aukera izan zuen. Geroago haurren hezkuntzan interesatu zen, beraien formakuntzan zer ekarpen egin zezakeen ikasitako disziplinatik abiatuta. 2014an partaide batzuk kolektiboki arte eszenikoa eta plastikoa uztartuta klaseak ematen hasi ziren.
Artaka elkartearen baitan, 10 urtez espazio horretan sormen proiektuak landu zuten herrira begiratuz eta bertoko beste kolektibo batzuekin elkarlanean. Nahia bertan aritu izan zen irakasle, akrobata, trapezista eta sortzaile bezala ikuskizunak aurrera eramaten. Batez ere kale ikuskizunak, betiere Ondarroako eta [[Lea-Artibai|Lea Artibaiko]] testuingurura egokituta.<ref>{{Erreferentzia|izena=Pagola Urriza(e)ko|abizena=Garaia|izenburua=Ondarroako Artistak: “Iaz antzoki bat deskubritu genuen”|hizkuntza=eu|data=2024-08-11|url=https://lea-artibaietamutriku.hitza.eus/2024/08/11/ondarroako-artistak-iaz-antzoki-bat-deskubritu-genuen/|aldizkaria=Lea-Artibai eta Mutrikuko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=QUE MI SILLA NO TE ECLIPSE EL ESPECTÁCULO: La inclusión de personas con diversidad a través de la danza|hizkuntza=es-MX|url=https://1library.co/document/zlm8xory-silla-eclipse-espectaculo-inclusion-personas-diversidad-traves-danza.html|aldizkaria=1library.co|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Hasierako elkarteko partaide askok beste norabide bat hartu zuten, euren proiektu propioak Ondarrutik kanpo garatuz, esaterako [[Barakaldoren berritzea|Barakaldo]]<nowiki/>ko “Zirkodomo” zirko eskola. Eta elkartea desegin zen eta bakarrean jarraitzea erabaki zuen.
1993an Ondarrun sortutako [[Mariziztrin]] talde feministako partaidea da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Burgoa Aldarondo(e)ko|abizena=Garazi|izenburua=Norbera izateko leku bat|hizkuntza=eu|data=2024-10-04|url=https://lea-artibaietamutriku.hitza.eus/2024/10/04/norbera-izateko-leku-bat/|aldizkaria=Lea-Artibai eta Mutrikuko Hitza|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Aintzatespenak ==
* 2024ko abenduan Ostalaritzako, turismoko eta zerbitzuetako ideia onenaren saria jaso zuen, ARTAKAn egindako zerbitzuarengatik.<ref name=":0" />
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1969ko||Iparragirre Burgoa, Nahia}}
[[Kategoria:Ondarroarrak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko dantzariak]]
[[Kategoria:Emakume dantzariak]]
[[Kategoria:Emakume sortzaileak]]
[[Kategoria:Feministak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko irakasleak]]
[[Kategoria:Emakume irakasleak]]
n491j5hg3w344xu78qennzwr0588gb3
Udenoterapia
0
1218169
10005807
10004935
2024-12-20T12:51:00Z
Txikillana
77706
Osatzen
10005807
wikitext
text/x-wiki
{{lanean|Txikillana}}
Udenoterapia edo atezuan jagotea arazo mediko baten aurrean har daitekeen jarrera terapeutikoa da. Egoera horretan, denbora pasatzen uzten da arazoan esku-hartu gabe, ezer ere ez eginez alegia (udeno), baina gaixoaren egoera eten gabe behatzen.
Literatura medikuan jarrera hau hainbat izenekin aurki dezakegu: watchful waiting, watch and wait, WAW, expectant management,<ref>{{Cite web|izenburua=Definition of expectant management - NCI Dictionary of Cancer Terms|url=https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms?cdrid=616061}}</ref>, acrtive surveillance (bereziki prostatako minbiziari dagokionez)<ref>{{Cite web|izenburua=Watchful Waiting or Active Surveillance for Prostate Cancer|url=https://www.cancer.org/cancer/prostate-cancer/treating/watchful-waiting.html}}</ref>, edo masterly inactivity.<ref name="pmid9391278">{{Cite aldizkari|izenburua=Management of asymptomatic aortic stenosis: masterly inactivity but cat-like observation|orrialdeak=215–7|data=September 1997|url=|kazeta=Heart|liburukia=78|alea=3|oclc=484918|pmid=9391278|doi=10.1136/hrt.78.3.215}}</ref> Udenoterapia terminoa zaharragoa da, eta besteak beste Isaac Puente Ameztoi euskal mediku anarkistaren idazlanetan aurki dezakegu.
== Erabilera medikoak ==
Udenoterapia gomendagarria izaten da:
* Berez sendatzeko aukera handia duten osasun arazoetan.
* Diagnostikoari buruzko zalantza handiak daudenean.
* Esku-hartzearen arriskua, edo espero diren albo-ondorioak, handiagoak direnean tratamenduaren onurak baino.
Hainbat gaixotasun arrunt dira, bestalde, atezuan jagotea besterik ez dutenak behar. Haurren [[Erdiko otitis|belarriko]] infekzio gehienak, adibidez, berez konpontzen dira eta tratamendu antibiotikoa horrela gertatzen ez denerako gordetzen da. Kirurgian ere maiz erabiltzen den estrategia da, sintomaren bat (adibidez, sabeleko mina) berez hobetzen edo okerrera egiten duen ikusteko, operazio bat egin aurretik.<ref name="pmid16636325">{{Cite aldizkari|izenburua=Is watchful waiting a reasonable approach for men with minimally symptomatic inguinal hernia?|orrialdeak=1263–4|data=April 2006|url=http://www.cmaj.ca/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=16636325|kazeta=CMAJ|liburukia=174|alea=9|oclc=1435959|pmid=16636325|doi=10.1503/cmaj.060299}}</ref>
Hona hemen beste adibide batzuk:
* [[Prostatako hiperplasia onbera|Prostatako hiperplasia]] onberaren diagnostikoa eta tratamendua
* [[Depresio|Depresioa]]<ref name="pmid17215415">{{Cite aldizkari|izenburua=Factors associated with primary care clinicians' choice of a watchful waiting approach to managing depression|orrialdeak=72–8|data=January 2007|url=http://ps.psychiatryonline.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=17215415|kazeta=Psychiatr Serv|liburukia=58|alea=1|pmid=17215415|doi=10.1176/appi.ps.58.1.72-a}}</ref>
* [[Erdiko otitis|Erdiko otitisa]]<ref name="pmid16882857">{{Cite aldizkari|izenburua=Watchful waiting for acute otitis media: are parents and physicians ready?|orrialdeak=849–50|data=August 2006|url=http://pediatrics.aappublications.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=16882857|kazeta=Pediatrics|liburukia=118|alea=2|pmid=16882857|doi=10.1542/peds.2005-2786}}</ref>
* [[Iztaiko hernia]]
* Haurren portaera arazoak
* [[Giltzurruneko kalkulu|Giltzurrunetako kalkulu]] ez-sintomatiko eta kartzinoma txikiak.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Praxis Urologie Band II|argitaletxea=Thieme|data=2007|edizioa=3., überarbeitete und erweiterte Auflage|editore-abizena=Jocham|editore-izena=Dieter|isbn=978-3-13-156733-8|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* Pubertaroa hasi aurretiko genero-disforia.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Kettenis|izenburua=The Treatment of Adolescent Transsexuals: Changing Insights|orrialdeak=1892–1897|abizena2=van de Waal|abizena3=Gooren|izena1=Peggy Cohen|izena2=Henriette Delemarre|izena3=Louis|data=August 2008|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1743-6109.2008.00870.x|kazeta=The Journal of Sexual Medicine|liburukia=5|alea=8|pmid=18564158|doi=10.1111/j.1743-6109.2008.00870.x}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|abizena=de Vries|izenburua=Clinical Management of Gender Dysphoria in Children and Adolescents: The Dutch Approach|orrialdeak=301–320|abizena2=Kettenis|izena1=Annelou|izena2=Peggy Cohen|data=March 2012|url=https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00918369.2012.653300|kazeta=Journal of Sexuality|liburukia=59|alea=3|doi=10.1080/00918369.2012.653300}}</ref>
* Hemangiomak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Fortschritte der praktischen Dermatologie und Venerologie 2006: Vorträge und Dia-Klinik® der 20. Fortbildungswoche 2006. Fortbildungswoche für Praktische Dermatologie und Venerologie e.V. c/o Klinik und Poliklinik für Dermatalogie und Allergologie Ludwig-Mamilillians-Universität München|argitaletxea=Springer Berlin Heidelberg|data=2010|zenbakia=20|editore-abizena=Plewig|editore-izena=Gerd|isbn=978-3-540-30514-9|sartze-data=2024-12-20|serie=Fortschritte der praktischen Dermatologie und Venerologie}}</ref>
* Arazo psikiatrikoak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Klinikmanual Psychiatrie, Psychosomatik & Psychotherapie|argitaletxea=Springer Berlin Heidelberg|data=2008|editore-abizena=Schneider|editore-izena=Frank|isbn=978-3-540-78466-1|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
=== Prostatako minbizian ===
Prostatako minbiziaren kasuetan, hasierako fasean pazientearen eta medikuaren artean terapiarik ez egitea adostu daiteke, tumorearen hazkuntza aldizkako diagnostikoen bidez kontrolatuz (palpazioa, irudi bidezko prozedurak, tumore-markatzaileen kontrola...). Atezuan jagote hau prostatako tumore txiki eta ondo bereizietan erabiltzen da batez ere, pazientearen gainerako bizi-itxaropena hamar urte baino gutxiagokoa denean. Izan ere, prozedura kirurgikoen albo-ondorioek (inpotentzia, inkontinentzia) eragin handia izan baitezakete pazientearen bizi-kalitatean. Horretara, kirurgia atzeratu daiteke ezinbestekoa den arte. Paziente mota hauetan, prostatako tumore txiki eta ondo bereizien ohiko eboluzioak ez du justifikatzen haiek tratatzea, pazientea beste gaixotasun baten ondorioz hiltzeko probabilitatea nahiko altua denean.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Facharztwissen Urologie: Differenzierte Diagnostik und Therapie|argitaletxea=Springer Berlin Heidelberg|data=2011|edizioa=2. Aufl. 2010|editore-abizena=Schmelz|editore-izena=Hans-Ulrich|isbn=978-3-642-01625-7|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Prozesua ==
=== Itxoin zelatari ===
Protokolo askotan, atezuan jagotea funtsezko fase bat da jarraitu beharreko "erabaki-zuhaitzean", udenoterapiatik beste tratamendu mota batera pasatu beharreko unea aldez aurretik zehaztuta dagoelarik.<ref name="pmid1433687">{{Cite aldizkari|izenburua=Management of small abdominal aortic aneurysms. Early surgery vs watchful waiting|orrialdeak=2678–86|data=November 1992|kazeta=JAMA|liburukia=268|alea=19|pmid=1433687|doi=10.1001/jama.268.19.2678}}</ref> Adibidez, minbiziko tratamendu osteko maneiuan, non kezka nagusietako bat tumorea berriro agertzea den.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Medikuntza-terminologia]]
3tt35bxkjhrpxm5840dvi66t20zcy5m
10005868
10005807
2024-12-20T14:19:58Z
Txikillana
77706
Osatzen
10005868
wikitext
text/x-wiki
{{lanean|Txikillana}}
Udenoterapia edo atezuan jagotea arazo mediko baten aurrean har daitekeen jarrera terapeutikoa da. Egoera horretan, denbora pasatzen uzten da arazoan esku-hartu gabe, ezer ere ez eginez alegia (udeno), baina gaixoaren egoera eten gabe behatzen.
Literatura medikuan jarrera hau hainbat izenekin aurki dezakegu: watchful waiting, watch and wait, WAW, expectant management,<ref>{{Cite web|izenburua=Definition of expectant management - NCI Dictionary of Cancer Terms|url=https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms?cdrid=616061}}</ref>, acrtive surveillance (bereziki prostatako minbiziari dagokionez)<ref>{{Cite web|izenburua=Watchful Waiting or Active Surveillance for Prostate Cancer|url=https://www.cancer.org/cancer/prostate-cancer/treating/watchful-waiting.html}}</ref>, edo masterly inactivity.<ref name="pmid9391278">{{Cite aldizkari|izenburua=Management of asymptomatic aortic stenosis: masterly inactivity but cat-like observation|orrialdeak=215–7|data=September 1997|url=|kazeta=Heart|liburukia=78|alea=3|oclc=484918|pmid=9391278|doi=10.1136/hrt.78.3.215}}</ref> Udenoterapia terminoa zaharragoa da, eta besteak beste Isaac Puente Ameztoi euskal mediku anarkistaren idazlanetan aurki dezakegu.<ref>PUENTE, Isaac. 1929. Udenoterapia. [[El Pájaro Azul]] 7:3-4.</ref>
== Erabilera medikoak ==
Udenoterapia gomendagarria izaten da:<ref>{{erreferentzia|izena=Xavier|abizena=Uriarte|urtea=1999|izenburua=Viaje por la humanidad y solidaridad de un médico rural. Dr. Isaac Puente (1896-1936)|orrialdeak=40-42|hizkuntza=es|url=https://dialnet.unirioja.es/descarga/articulo/4986251.pdf|aldizkaria=Natura Medicatrix|zenbakia=54}}</ref>
* Berez sendatzeko aukera handia duten osasun arazoetan.
* Diagnostikoari buruzko zalantza handiak daudenean.
* Esku-hartzearen arriskua, edo espero diren albo-ondorioak, handiagoak direnean tratamenduaren onurak baino.
Hainbat gaixotasun arrunt dira, bestalde, atezuan jagotea besterik ez dutenak behar. Haurren [[Erdiko otitis|belarriko]] infekzio gehienak, adibidez, berez konpontzen dira eta tratamendu antibiotikoa horrela gertatzen ez denerako gordetzen da. Kirurgian ere maiz erabiltzen den estrategia da, sintomaren bat (adibidez, sabeleko mina) berez hobetzen edo okerrera egiten duen ikusteko, operazio bat egin aurretik.<ref name="pmid16636325">{{Cite aldizkari|izenburua=Is watchful waiting a reasonable approach for men with minimally symptomatic inguinal hernia?|orrialdeak=1263–4|data=April 2006|url=http://www.cmaj.ca/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=16636325|kazeta=CMAJ|liburukia=174|alea=9|oclc=1435959|pmid=16636325|doi=10.1503/cmaj.060299}}</ref>
Hona hemen beste adibide batzuk:
* [[Prostatako hiperplasia onbera|Prostatako hiperplasia]] onberaren diagnostikoa eta tratamendua
* [[Depresio|Depresioa]]<ref name="pmid17215415">{{Cite aldizkari|izenburua=Factors associated with primary care clinicians' choice of a watchful waiting approach to managing depression|orrialdeak=72–8|data=January 2007|url=http://ps.psychiatryonline.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=17215415|kazeta=Psychiatr Serv|liburukia=58|alea=1|pmid=17215415|doi=10.1176/appi.ps.58.1.72-a}}</ref>
* [[Erdiko otitis|Erdiko otitisa]]<ref name="pmid16882857">{{Cite aldizkari|izenburua=Watchful waiting for acute otitis media: are parents and physicians ready?|orrialdeak=849–50|data=August 2006|url=http://pediatrics.aappublications.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=16882857|kazeta=Pediatrics|liburukia=118|alea=2|pmid=16882857|doi=10.1542/peds.2005-2786}}</ref>
* [[Iztaiko hernia]]
* Haurren portaera arazoak
* [[Giltzurruneko kalkulu|Giltzurrunetako kalkulu]] ez-sintomatiko eta kartzinoma txikiak.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Praxis Urologie Band II|argitaletxea=Thieme|data=2007|edizioa=3., überarbeitete und erweiterte Auflage|editore-abizena=Jocham|editore-izena=Dieter|isbn=978-3-13-156733-8|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* Pubertaroa hasi aurretiko genero-disforia.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Kettenis|izenburua=The Treatment of Adolescent Transsexuals: Changing Insights|orrialdeak=1892–1897|abizena2=van de Waal|abizena3=Gooren|izena1=Peggy Cohen|izena2=Henriette Delemarre|izena3=Louis|data=August 2008|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1743-6109.2008.00870.x|kazeta=The Journal of Sexual Medicine|liburukia=5|alea=8|pmid=18564158|doi=10.1111/j.1743-6109.2008.00870.x}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|abizena=de Vries|izenburua=Clinical Management of Gender Dysphoria in Children and Adolescents: The Dutch Approach|orrialdeak=301–320|abizena2=Kettenis|izena1=Annelou|izena2=Peggy Cohen|data=March 2012|url=https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00918369.2012.653300|kazeta=Journal of Sexuality|liburukia=59|alea=3|doi=10.1080/00918369.2012.653300}}</ref>
* Hemangiomak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Fortschritte der praktischen Dermatologie und Venerologie 2006: Vorträge und Dia-Klinik® der 20. Fortbildungswoche 2006. Fortbildungswoche für Praktische Dermatologie und Venerologie e.V. c/o Klinik und Poliklinik für Dermatalogie und Allergologie Ludwig-Mamilillians-Universität München|argitaletxea=Springer Berlin Heidelberg|data=2010|zenbakia=20|editore-abizena=Plewig|editore-izena=Gerd|isbn=978-3-540-30514-9|sartze-data=2024-12-20|serie=Fortschritte der praktischen Dermatologie und Venerologie}}</ref>
* Arazo psikiatrikoak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Klinikmanual Psychiatrie, Psychosomatik & Psychotherapie|argitaletxea=Springer Berlin Heidelberg|data=2008|editore-abizena=Schneider|editore-izena=Frank|isbn=978-3-540-78466-1|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
=== Prostatako minbizian ===
Prostatako minbiziaren kasuetan, hasierako fasean pazientearen eta medikuaren artean terapiarik ez egitea adostu daiteke, tumorearen hazkuntza aldizkako diagnostikoen bidez kontrolatuz (palpazioa, irudi bidezko prozedurak, tumore-markatzaileen kontrola...). Atezuan jagote hau prostatako tumore txiki eta ondo bereizietan erabiltzen da batez ere, pazientearen gainerako bizi-itxaropena hamar urte baino gutxiagokoa denean. Izan ere, prozedura kirurgikoen albo-ondorioek (inpotentzia, inkontinentzia) eragin handia izan baitezakete pazientearen bizi-kalitatean. Horretara, kirurgia atzeratu daiteke ezinbestekoa den arte. Paziente mota hauetan, prostatako tumore txiki eta ondo bereizien ohiko eboluzioak ez du justifikatzen haiek tratatzea, pazientea beste gaixotasun baten ondorioz hiltzeko probabilitatea nahiko altua denean.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Facharztwissen Urologie: Differenzierte Diagnostik und Therapie|argitaletxea=Springer Berlin Heidelberg|data=2011|edizioa=2. Aufl. 2010|editore-abizena=Schmelz|editore-izena=Hans-Ulrich|isbn=978-3-642-01625-7|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Prozesua ==
=== Itxoin zelatari ===
Protokolo askotan, atezuan jagotea funtsezko fase bat da jarraitu beharreko "erabaki-zuhaitzean", udenoterapiatik beste tratamendu mota batera pasatu beharreko unea aldez aurretik zehaztuta dagoelarik.<ref name="pmid1433687">{{Cite aldizkari|izenburua=Management of small abdominal aortic aneurysms. Early surgery vs watchful waiting|orrialdeak=2678–86|data=November 1992|kazeta=JAMA|liburukia=268|alea=19|pmid=1433687|doi=10.1001/jama.268.19.2678}}</ref> Adibidez, minbiziko tratamendu osteko maneiuan, non kezka nagusietako bat tumorea berriro agertzea den.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Medikuntza-terminologia]]
6m94xaoueb3aekt0s97o41666t9yagm
10005886
10005868
2024-12-20T15:04:34Z
Txikillana
77706
Osatzen
10005886
wikitext
text/x-wiki
{{lanean|Txikillana}}
Udenoterapia edo atezuan jagotea arazo mediko baten aurrean har daitekeen jarrera terapeutikoa da. Egoera horretan, denbora pasatzen uzten da arazoan esku-hartu gabe, ezer ere ez eginez alegia (udeno), baina gaixoaren egoera eten gabe behatzen.
== Terminologia ==
Udenoterapia hitza Eugen Bleuler (1857-1939) psikiatra suitzarrak asmatu zuen, autismoaren aurrean ezer ez egitea ("οὐδεν" = ezer ere ez, greziera zaharrean) baleko aukera terapeutikoa izan daitekeela defendatzeko.<ref>{{Erreferentzia|izena=Jorn|abizena=Bettin|izenburua=The continuously shifting justifications for pathologising non-conformists|hizkuntza=en-US|data=2021-11-24|url=https://autcollab.org/2021/11/24/the-continuously-shifting-justifications-for-pathologising-non-conformists/|aldizkaria=Autistic Collaboration|sartze-data=2024-12-20}}</ref> Termino hori, besteak beste, Isaac Puente Ameztoi euskal mediku anarkistak ere erabili zuen bere dibulgazio idazlanetan,<ref>PUENTE, Isaac. 1929. Udenoterapia. [[El Pájaro Azul]] 7:3-4.</ref> baina gaur egungo zenbait artikuluk ere berreskuratu dute.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=- Unnötige Behandlungen – Wenn weniger mehr wäre|hizkuntza=de|url=https://www.srf.ch/wissen/gesundheit/unnoetige-behandlungen-wenn-weniger-mehr-waere|aldizkaria=Schweizer Radio und Fernsehen (SRF)|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Halere, literatura medikuan jarrera bera aurki dezakegu hainbat izen ezberdinez: ''watchful waiting, watch and wait, WAW, expectant management,''<ref>{{Cite web|izenburua=Definition of expectant management - NCI Dictionary of Cancer Terms|url=https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms?cdrid=616061}}</ref>, ''acrive surveillance'' (bereziki prostatako minbiziari dagokionez)<ref>{{Cite web|izenburua=Watchful Waiting or Active Surveillance for Prostate Cancer|url=https://www.cancer.org/cancer/prostate-cancer/treating/watchful-waiting.html}}</ref>, edo ''masterly inactivity''.<ref name="pmid9391278">{{Cite aldizkari|izenburua=Management of asymptomatic aortic stenosis: masterly inactivity but cat-like observation|orrialdeak=215–7|data=September 1997|url=|kazeta=Heart|liburukia=78|alea=3|oclc=484918|pmid=9391278|doi=10.1136/hrt.78.3.215}}</ref> <ref>{{Erreferentzia|izenburua=- Unnötige Behandlungen – Wenn weniger mehr wäre|hizkuntza=de|url=https://www.srf.ch/wissen/gesundheit/unnoetige-behandlungen-wenn-weniger-mehr-waere|aldizkaria=Schweizer Radio und Fernsehen (SRF)|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Erabilera medikoak ==
Udenoterapia gomendagarria izaten da:<ref>{{erreferentzia|izena=Xavier|abizena=Uriarte|urtea=1999|izenburua=Viaje por la humanidad y solidaridad de un médico rural. Dr. Isaac Puente (1896-1936)|orrialdeak=40-42|hizkuntza=es|url=https://dialnet.unirioja.es/descarga/articulo/4986251.pdf|aldizkaria=Natura Medicatrix|zenbakia=54}}</ref>
* Berez sendatzeko aukera handia duten osasun arazoetan.
* Diagnostikoari buruzko zalantza handiak daudenean.
* Esku-hartzearen arriskua, edo espero diren albo-ondorioak, handiagoak direnean tratamenduaren onurak baino.
Hainbat gaixotasun arrunt dira, bestalde, atezuan jagotea besterik ez dutenak behar. Haurren [[Erdiko otitis|belarriko]] infekzio gehienak, adibidez, berez konpontzen dira eta tratamendu antibiotikoa horrela gertatzen ez denerako gordetzen da. Kirurgian ere maiz erabiltzen den estrategia da, sintomaren bat (adibidez, sabeleko mina) berez hobetzen edo okerrera egiten duen ikusteko, operazio bat egin aurretik.<ref name="pmid16636325">{{Cite aldizkari|izenburua=Is watchful waiting a reasonable approach for men with minimally symptomatic inguinal hernia?|orrialdeak=1263–4|data=April 2006|url=http://www.cmaj.ca/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=16636325|kazeta=CMAJ|liburukia=174|alea=9|oclc=1435959|pmid=16636325|doi=10.1503/cmaj.060299}}</ref>
Hona hemen beste adibide batzuk:
* [[Prostatako hiperplasia onbera|Prostatako hiperplasia]] onberaren diagnostikoa eta tratamendua
* [[Depresio|Depresioa]]<ref name="pmid17215415">{{Cite aldizkari|izenburua=Factors associated with primary care clinicians' choice of a watchful waiting approach to managing depression|orrialdeak=72–8|data=January 2007|url=http://ps.psychiatryonline.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=17215415|kazeta=Psychiatr Serv|liburukia=58|alea=1|pmid=17215415|doi=10.1176/appi.ps.58.1.72-a}}</ref>
* [[Erdiko otitis|Erdiko otitisa]]<ref name="pmid16882857">{{Cite aldizkari|izenburua=Watchful waiting for acute otitis media: are parents and physicians ready?|orrialdeak=849–50|data=August 2006|url=http://pediatrics.aappublications.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=16882857|kazeta=Pediatrics|liburukia=118|alea=2|pmid=16882857|doi=10.1542/peds.2005-2786}}</ref>
* [[Iztaiko hernia]]
* Haurren portaera arazoak
* [[Giltzurruneko kalkulu|Giltzurrunetako kalkulu]] ez-sintomatiko eta kartzinoma txikiak.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Praxis Urologie Band II|argitaletxea=Thieme|data=2007|edizioa=3., überarbeitete und erweiterte Auflage|editore-abizena=Jocham|editore-izena=Dieter|isbn=978-3-13-156733-8|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* Pubertaroa hasi aurretiko genero-disforia.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Kettenis|izenburua=The Treatment of Adolescent Transsexuals: Changing Insights|orrialdeak=1892–1897|abizena2=van de Waal|abizena3=Gooren|izena1=Peggy Cohen|izena2=Henriette Delemarre|izena3=Louis|data=August 2008|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1743-6109.2008.00870.x|kazeta=The Journal of Sexual Medicine|liburukia=5|alea=8|pmid=18564158|doi=10.1111/j.1743-6109.2008.00870.x}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|abizena=de Vries|izenburua=Clinical Management of Gender Dysphoria in Children and Adolescents: The Dutch Approach|orrialdeak=301–320|abizena2=Kettenis|izena1=Annelou|izena2=Peggy Cohen|data=March 2012|url=https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00918369.2012.653300|kazeta=Journal of Sexuality|liburukia=59|alea=3|doi=10.1080/00918369.2012.653300}}</ref>
* Hemangiomak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Fortschritte der praktischen Dermatologie und Venerologie 2006: Vorträge und Dia-Klinik® der 20. Fortbildungswoche 2006. Fortbildungswoche für Praktische Dermatologie und Venerologie e.V. c/o Klinik und Poliklinik für Dermatalogie und Allergologie Ludwig-Mamilillians-Universität München|argitaletxea=Springer Berlin Heidelberg|data=2010|zenbakia=20|editore-abizena=Plewig|editore-izena=Gerd|isbn=978-3-540-30514-9|sartze-data=2024-12-20|serie=Fortschritte der praktischen Dermatologie und Venerologie}}</ref>
* Arazo psikiatrikoak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Klinikmanual Psychiatrie, Psychosomatik & Psychotherapie|argitaletxea=Springer Berlin Heidelberg|data=2008|editore-abizena=Schneider|editore-izena=Frank|isbn=978-3-540-78466-1|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
=== Prostatako minbizian ===
Prostatako minbiziaren kasuetan, hasierako fasean pazientearen eta medikuaren artean terapiarik ez egitea adostu daiteke, tumorearen hazkuntza aldizkako diagnostikoen bidez kontrolatuz (palpazioa, irudi bidezko prozedurak, tumore-markatzaileen kontrola...). Atezuan jagote hau prostatako tumore txiki eta ondo bereizietan erabiltzen da batez ere, pazientearen gainerako bizi-itxaropena hamar urte baino gutxiagokoa denean. Izan ere, prozedura kirurgikoen albo-ondorioek (inpotentzia, inkontinentzia) eragin handia izan baitezakete pazientearen bizi-kalitatean. Horretara, kirurgia atzeratu daiteke ezinbestekoa den arte. Paziente mota hauetan, prostatako tumore txiki eta ondo bereizien ohiko eboluzioak ez du justifikatzen haiek tratatzea, pazientea beste gaixotasun baten ondorioz hiltzeko probabilitatea nahiko altua denean.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Facharztwissen Urologie: Differenzierte Diagnostik und Therapie|argitaletxea=Springer Berlin Heidelberg|data=2011|edizioa=2. Aufl. 2010|editore-abizena=Schmelz|editore-izena=Hans-Ulrich|isbn=978-3-642-01625-7|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Prozesua ==
=== Itxoin zelatari ===
Protokolo askotan, atezuan jagotea funtsezko fase bat da jarraitu beharreko "erabaki-zuhaitzean", udenoterapiatik beste tratamendu mota batera pasatu beharreko unea aldez aurretik zehaztuta dagoelarik.<ref name="pmid1433687">{{Cite aldizkari|izenburua=Management of small abdominal aortic aneurysms. Early surgery vs watchful waiting|orrialdeak=2678–86|data=November 1992|kazeta=JAMA|liburukia=268|alea=19|pmid=1433687|doi=10.1001/jama.268.19.2678}}</ref> Adibidez, minbiziko tratamendu osteko maneiuan, non kezka nagusietako bat tumorea berriro agertzea den.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Medikuntza-terminologia]]
2nfx5d3yiv1xf9vr0iltv0z4qqeq54e
10005895
10005886
2024-12-20T15:16:25Z
Txikillana
77706
Osatzen
10005895
wikitext
text/x-wiki
{{lanean|Txikillana}}
'''Udenoterapia''' edo '''atezuan jagotea''' arazo mediko baten aurrean har daitekeen jarrera terapeutikoa da. Egoera horretan, denbora pasatzen uzten da pazientea behatzen, baina arazoan zuzenean esku hartu gabe.
== Terminologia ==
Udenoterapia hitza Eugen Bleuler (1857-1939) psikiatra suitzarrak sortu zuen, autismoaren tratamenduaren testuinguruan. Bleulerrek defendatzen zuen, zenbait kasutan, hobe izaten zela ezer ez egitea (οὐδεν = "ezer ere ez", greziera zaharrean), zalantzazko tratamenduak edo are plazeboak erabiltzea baino.<ref>{{Erreferentzia|izena=Jorn|abizena=Bettin|izenburua=The continuously shifting justifications for pathologising non-conformists|hizkuntza=en-US|data=2021-11-24|url=https://autcollab.org/2021/11/24/the-continuously-shifting-justifications-for-pathologising-non-conformists/|aldizkaria=Autistic Collaboration|sartze-data=2024-12-20}}</ref> Termino hori, besteak beste, Isaac Puente Ameztoi euskal mediku anarkistak ere erabili zuen bere dibulgazio idazlanetan,<ref>PUENTE, Isaac. 1929. Udenoterapia. [[El Pájaro Azul]] 7:3-4.</ref> baina gaur egungo zenbait artikuluk ere berreskuratu dute.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=- Unnötige Behandlungen – Wenn weniger mehr wäre|hizkuntza=de|url=https://www.srf.ch/wissen/gesundheit/unnoetige-behandlungen-wenn-weniger-mehr-waere|aldizkaria=Schweizer Radio und Fernsehen (SRF)|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Halere, literatura medikuan hainbat termino ezberdin aurki ditzakegu jarrera terapeutiko hau izendatzeko: ''watchful waiting, watch and wait, WAW, expectant management,''<ref>{{Cite web|izenburua=Definition of expectant management - NCI Dictionary of Cancer Terms|url=https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms?cdrid=616061}}</ref>, ''acrive surveillance'' (bereziki prostatako minbiziari dagokionez)<ref>{{Cite web|izenburua=Watchful Waiting or Active Surveillance for Prostate Cancer|url=https://www.cancer.org/cancer/prostate-cancer/treating/watchful-waiting.html}}</ref>, edo ''masterly inactivity''.<ref name="pmid9391278">{{Cite aldizkari|izenburua=Management of asymptomatic aortic stenosis: masterly inactivity but cat-like observation|orrialdeak=215–7|data=September 1997|url=|kazeta=Heart|liburukia=78|alea=3|oclc=484918|pmid=9391278|doi=10.1136/hrt.78.3.215}}</ref> <ref>{{Erreferentzia|izenburua=- Unnötige Behandlungen – Wenn weniger mehr wäre|hizkuntza=de|url=https://www.srf.ch/wissen/gesundheit/unnoetige-behandlungen-wenn-weniger-mehr-waere|aldizkaria=Schweizer Radio und Fernsehen (SRF)|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Erabilera medikoak ==
Udenoterapia gomendagarria izaten da:<ref>{{erreferentzia|izena=Xavier|abizena=Uriarte|urtea=1999|izenburua=Viaje por la humanidad y solidaridad de un médico rural. Dr. Isaac Puente (1896-1936)|orrialdeak=40-42|hizkuntza=es|url=https://dialnet.unirioja.es/descarga/articulo/4986251.pdf|aldizkaria=Natura Medicatrix|zenbakia=54}}</ref>
* Berez sendatzeko aukera handia duten osasun arazoetan.
* Diagnostikoari buruzko zalantza handiak daudenean.
* Esku-hartzearen arriskua, edo espero diren albo-ondorioak, handiagoak direnean tratamenduaren onurak baino.
Hainbat gaixotasun arrunt dira, bestalde, atezuan jagotea besterik ez dutenak behar. Haurren [[Erdiko otitis|belarriko]] infekzio gehienak, adibidez, berez konpontzen dira eta tratamendu antibiotikoa horrela gertatzen ez denerako gordetzen da. Kirurgian ere maiz erabiltzen den estrategia da, sintomaren bat (adibidez, sabeleko mina) berez hobetzen edo okerrera egiten duen ikusteko, operazio bat egin aurretik.<ref name="pmid16636325">{{Cite aldizkari|izenburua=Is watchful waiting a reasonable approach for men with minimally symptomatic inguinal hernia?|orrialdeak=1263–4|data=April 2006|url=http://www.cmaj.ca/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=16636325|kazeta=CMAJ|liburukia=174|alea=9|oclc=1435959|pmid=16636325|doi=10.1503/cmaj.060299}}</ref>
Prostatako patologietan asko erabiltzen den jarrera da, atezuan jagotearena. [[Prostatako hiperplasia onbera|Prostatako hiperplasia]] onberak, askotan, ez da besterik behar. Prostatako minbiziaren hasierako fasean ere, pazientearen eta medikuaren artean adostuta, terapiarik ez egitea aukeratu daiteke, tumorearen hazkuntza aldizkako diagnostikoen bidez kontrolatuz (palpazioa, irudi bidezko prozedurak, tumore-markatzaileen kontrola...). Udenoterapia prostatako tumore txiki eta ondo bereizietan erabiltzen da batez ere, pazientearen gainerako bizi-itxaropena hamar urte baino gutxiagokoa denean. Izan ere, prozedura kirurgikoen albo-ondorioek (inpotentzia, inkontinentzia) eragin handia izan baitezakete pazientearen bizi-kalitatean. Horretara, kirurgia atzeratu daiteke ezinbestekoa den arte. Paziente mota hauetan, prostatako tumore txiki eta ondo bereizien ohiko eboluzioak ez du justifikatzen haiek tratatzea, pazientea beste gaixotasun baten ondorioz hiltzeko probabilitatea nahiko altua denean.
Atezuan jagon daitezkeen beste osasun arazo batzuk:
* [[Depresio|Depresioa]]<ref name="pmid17215415">{{Cite aldizkari|izenburua=Factors associated with primary care clinicians' choice of a watchful waiting approach to managing depression|orrialdeak=72–8|data=January 2007|url=http://ps.psychiatryonline.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=17215415|kazeta=Psychiatr Serv|liburukia=58|alea=1|pmid=17215415|doi=10.1176/appi.ps.58.1.72-a}}</ref>
* [[Erdiko otitis|Erdiko otitisa]]<ref name="pmid16882857">{{Cite aldizkari|izenburua=Watchful waiting for acute otitis media: are parents and physicians ready?|orrialdeak=849–50|data=August 2006|url=http://pediatrics.aappublications.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=16882857|kazeta=Pediatrics|liburukia=118|alea=2|pmid=16882857|doi=10.1542/peds.2005-2786}}</ref>
* [[Iztaiko hernia]]
* Haurren portaera arazoak
* [[Giltzurruneko kalkulu|Giltzurrunetako kalkulu]] ez-sintomatiko eta kartzinoma txikiak.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Praxis Urologie Band II|argitaletxea=Thieme|data=2007|edizioa=3., überarbeitete und erweiterte Auflage|editore-abizena=Jocham|editore-izena=Dieter|isbn=978-3-13-156733-8|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* Pubertaroa hasi aurretiko genero-disforia.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Kettenis|izenburua=The Treatment of Adolescent Transsexuals: Changing Insights|orrialdeak=1892–1897|abizena2=van de Waal|abizena3=Gooren|izena1=Peggy Cohen|izena2=Henriette Delemarre|izena3=Louis|data=August 2008|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1743-6109.2008.00870.x|kazeta=The Journal of Sexual Medicine|liburukia=5|alea=8|pmid=18564158|doi=10.1111/j.1743-6109.2008.00870.x}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|abizena=de Vries|izenburua=Clinical Management of Gender Dysphoria in Children and Adolescents: The Dutch Approach|orrialdeak=301–320|abizena2=Kettenis|izena1=Annelou|izena2=Peggy Cohen|data=March 2012|url=https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00918369.2012.653300|kazeta=Journal of Sexuality|liburukia=59|alea=3|doi=10.1080/00918369.2012.653300}}</ref>
* Hemangiomak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Fortschritte der praktischen Dermatologie und Venerologie 2006: Vorträge und Dia-Klinik® der 20. Fortbildungswoche 2006. Fortbildungswoche für Praktische Dermatologie und Venerologie e.V. c/o Klinik und Poliklinik für Dermatalogie und Allergologie Ludwig-Mamilillians-Universität München|argitaletxea=Springer Berlin Heidelberg|data=2010|zenbakia=20|editore-abizena=Plewig|editore-izena=Gerd|isbn=978-3-540-30514-9|sartze-data=2024-12-20|serie=Fortschritte der praktischen Dermatologie und Venerologie}}</ref>
* Arazo psikiatrikoak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Klinikmanual Psychiatrie, Psychosomatik & Psychotherapie|argitaletxea=Springer Berlin Heidelberg|data=2008|editore-abizena=Schneider|editore-izena=Frank|isbn=978-3-540-78466-1|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Facharztwissen Urologie: Differenzierte Diagnostik und Therapie|argitaletxea=Springer Berlin Heidelberg|data=2011|edizioa=2. Aufl. 2010|editore-abizena=Schmelz|editore-izena=Hans-Ulrich|isbn=978-3-642-01625-7|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Prozedura ==
Protokolo askotan, atezuan jagotea funtsezko fase bat da jarraitu beharreko "erabaki-zuhaitzean", udenoterapiatik beste tratamendu mota batera pasatu beharreko unea aldez aurretik zehaztuta dagoelarik.<ref name="pmid1433687">{{Cite aldizkari|izenburua=Management of small abdominal aortic aneurysms. Early surgery vs watchful waiting|orrialdeak=2678–86|data=November 1992|kazeta=JAMA|liburukia=268|alea=19|pmid=1433687|doi=10.1001/jama.268.19.2678}}</ref> Adibidez, minbiziko tratamendu osteko maneiuan, non kezka nagusietako bat tumorea berriro agertzea den.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Medikuntza-terminologia]]
chlrtvfp6sr6fspaxee7dlb26abzgfl
10005930
10005895
2024-12-20T15:38:51Z
Txikillana
77706
Wikifikatzen
10005930
wikitext
text/x-wiki
{{lanean|Txikillana}}
'''Udenoterapia''' edo '''atezuan jagotea''' arazo [[Medikuntza|mediko]] baten aurrean har daitekeen jarrera [[Terapeutiko|terapeutikoa]] da. Egoera horretan, denbora pasatzen uzten da pazientea [[Behaketa|behatuz]], baina arazoan zuzenean esku hartu gabe.
== Terminologia ==
Udenoterapia hitza [[Eugen Bleuler]] (1857-1939) [[Psikiatria|psikiatra]] [[Suitzar|suitzarrak]] sortu zuen, [[Autismoaren Espektroko Nahasmen|autismoa]]<nowiki/>ren tratamenduaren testuinguruan. Bleulerrek defendatzen zuen, zenbait kasutan, hobe izaten zela ezer ez egitea (''οὐδεν'' = "ezer ere ez", [[greziera zahar]]<nowiki/>rean), zalantzazko tratamenduak edo are [[Plazebo|plazeboak]] erabiltzea baino.<ref>{{Erreferentzia|izena=Jorn|abizena=Bettin|izenburua=The continuously shifting justifications for pathologising non-conformists|hizkuntza=en-US|data=2021-11-24|url=https://autcollab.org/2021/11/24/the-continuously-shifting-justifications-for-pathologising-non-conformists/|aldizkaria=Autistic Collaboration|sartze-data=2024-12-20}}</ref> Termino hori, besteak beste, [[Isaac Puente]] euskal mediku [[Anarkismo|anarkistak]] ere erabili zuen bere dibulgazio idazlanetan,<ref>PUENTE, Isaac. 1929. Udenoterapia. [[El Pájaro Azul]] 7:3-4.</ref> baina gaur egungo zenbait artikulutan ere aurki daiteke.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=- Unnötige Behandlungen – Wenn weniger mehr wäre|hizkuntza=de|url=https://www.srf.ch/wissen/gesundheit/unnoetige-behandlungen-wenn-weniger-mehr-waere|aldizkaria=Schweizer Radio und Fernsehen (SRF)|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Halere, gaur egun, literatura medikuan beste termino asko irakur daitezke jarrera terapeutiko hau izendatzeko: ''watchful waiting, watch and wait, WAW, expectant management,''<ref>{{Cite web|izenburua=Definition of expectant management - NCI Dictionary of Cancer Terms|url=https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms?cdrid=616061}}</ref>, ''acrive surveillance'' (bereziki [[prostatako minbizi]]<nowiki/>ari dagokionez)<ref>{{Cite web|izenburua=Watchful Waiting or Active Surveillance for Prostate Cancer|url=https://www.cancer.org/cancer/prostate-cancer/treating/watchful-waiting.html}}</ref>, edo ''masterly inactivity''.<ref name="pmid9391278">{{Cite aldizkari|izenburua=Management of asymptomatic aortic stenosis: masterly inactivity but cat-like observation|orrialdeak=215–7|data=September 1997|url=|kazeta=Heart|liburukia=78|alea=3|oclc=484918|pmid=9391278|doi=10.1136/hrt.78.3.215}}</ref> <ref>{{Erreferentzia|izenburua=- Unnötige Behandlungen – Wenn weniger mehr wäre|hizkuntza=de|url=https://www.srf.ch/wissen/gesundheit/unnoetige-behandlungen-wenn-weniger-mehr-waere|aldizkaria=Schweizer Radio und Fernsehen (SRF)|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Erabilera medikoak ==
Udenoterapia gomendagarria izaten da:<ref>{{erreferentzia|izena=Xavier|abizena=Uriarte|urtea=1999|izenburua=Viaje por la humanidad y solidaridad de un médico rural. Dr. Isaac Puente (1896-1936)|orrialdeak=40-42|hizkuntza=es|url=https://dialnet.unirioja.es/descarga/articulo/4986251.pdf|aldizkaria=Natura Medicatrix|zenbakia=54}}</ref>
* Berez sendatzeko aukera handia duten osasun arazoetan.
* [[Diagnostiko]]<nowiki/>ari buruzko zalantza handiak daudenean.
* Esku-hartzearen arriskua, edo espero diren [[Albo ondorio (medikuntza)|albo-ondorio]]<nowiki/>ak, handiagoak direnean tratamendutik espero daitekeen onura baino.
Hainbat gaixotasun arrunt dira, bestalde, atezuan jagotea besterik ez dutenak behar. Haurren [[Erdiko otitis|belarriko infekzio]] gehienak, adibidez, berez konpontzen dira eta tratamendu [[Antibiotiko|antibiotikoa]] horrela gertatzen ez denerako gordetzen da. [[Kirurgia]]<nowiki/>n ere maiz erabiltzen den estrategia da, sintomaren bat (adibidez, sabeleko mina) berez hobetzen edo okerrera egiten duen ikusteko, operazio bat egin aurretik.<ref name="pmid16636325">{{Cite aldizkari|izenburua=Is watchful waiting a reasonable approach for men with minimally symptomatic inguinal hernia?|orrialdeak=1263–4|data=April 2006|url=http://www.cmaj.ca/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=16636325|kazeta=CMAJ|liburukia=174|alea=9|oclc=1435959|pmid=16636325|doi=10.1503/cmaj.060299}}</ref>
[[Prostata]]<nowiki/>ko patologietan asko erabiltzen den jarrera da, atezuan jagotearena. [[Prostatako hiperplasia onbera]]<nowiki/>k, askotan, ez du besterik behar izaten. Prostatako minbiziaren hasierako fasean ere, pazientearen eta medikuaren artean adostuta, terapiarik ez egitea aukeratu daiteke, [[tumore]]<nowiki/>aren hazkuntza aldizkako diagnostikoen bidez kontrolatuz (palpazioa, irudi bidezko prozedurak, tumore-markatzaileen kontrola...). Udenoterapia prostatako tumore txiki eta ondo bereizietan erabiltzen da batez ere, pazientearen gainerako bizi-itxaropena hamar urte baino gutxiagokoa denean. Izan ere, prozedura kirurgikoen albo-ondorioek (sexu-inpotentzia, inkontinentzia) eragin handia izan baitezakete pazientearen bizi-kalitatean. Horretara, kirurgia atzeratu daiteke ezinbestekoa den arte. Paziente mota hauetan, prostatako tumore txiki eta ondo bereizien ohiko eboluzioak ez du justifikatzen haiek tratatzea, pazientea beste gaixotasun baten ondorioz hiltzeko probabilitatea nahiko altua denean.<ref name=":0" />
Atezuan jagon daitezkeen beste osasun arazo batzuk:
* [[Depresio|Depresioa]]<ref name="pmid17215415">{{Cite aldizkari|izenburua=Factors associated with primary care clinicians' choice of a watchful waiting approach to managing depression|orrialdeak=72–8|data=January 2007|url=http://ps.psychiatryonline.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=17215415|kazeta=Psychiatr Serv|liburukia=58|alea=1|pmid=17215415|doi=10.1176/appi.ps.58.1.72-a}}</ref>
* [[Erdiko otitis|Erdiko otitisa]]<ref name="pmid16882857">{{Cite aldizkari|izenburua=Watchful waiting for acute otitis media: are parents and physicians ready?|orrialdeak=849–50|data=August 2006|url=http://pediatrics.aappublications.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=16882857|kazeta=Pediatrics|liburukia=118|alea=2|pmid=16882857|doi=10.1542/peds.2005-2786}}</ref>
* [[Iztaiko hernia]]
* Haurren portaera arazoak
* [[Giltzurruneko kalkulu|Giltzurrunetako kalkulu]] ez-sintomatiko eta kartzinoma txikiak.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Praxis Urologie Band II|argitaletxea=Thieme|data=2007|edizioa=3., überarbeitete und erweiterte Auflage|editore-abizena=Jocham|editore-izena=Dieter|isbn=978-3-13-156733-8|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* Pubertaroa hasi aurretiko genero-disforia.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Kettenis|izenburua=The Treatment of Adolescent Transsexuals: Changing Insights|orrialdeak=1892–1897|abizena2=van de Waal|abizena3=Gooren|izena1=Peggy Cohen|izena2=Henriette Delemarre|izena3=Louis|data=August 2008|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1743-6109.2008.00870.x|kazeta=The Journal of Sexual Medicine|liburukia=5|alea=8|pmid=18564158|doi=10.1111/j.1743-6109.2008.00870.x}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|abizena=de Vries|izenburua=Clinical Management of Gender Dysphoria in Children and Adolescents: The Dutch Approach|orrialdeak=301–320|abizena2=Kettenis|izena1=Annelou|izena2=Peggy Cohen|data=March 2012|url=https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00918369.2012.653300|kazeta=Journal of Sexuality|liburukia=59|alea=3|doi=10.1080/00918369.2012.653300}}</ref>
* Hemangiomak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Fortschritte der praktischen Dermatologie und Venerologie 2006: Vorträge und Dia-Klinik® der 20. Fortbildungswoche 2006. Fortbildungswoche für Praktische Dermatologie und Venerologie e.V. c/o Klinik und Poliklinik für Dermatalogie und Allergologie Ludwig-Mamilillians-Universität München|argitaletxea=Springer Berlin Heidelberg|data=2010|zenbakia=20|editore-abizena=Plewig|editore-izena=Gerd|isbn=978-3-540-30514-9|sartze-data=2024-12-20|serie=Fortschritte der praktischen Dermatologie und Venerologie}}</ref>
* Arazo psikiatrikoak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Klinikmanual Psychiatrie, Psychosomatik & Psychotherapie|argitaletxea=Springer Berlin Heidelberg|data=2008|editore-abizena=Schneider|editore-izena=Frank|isbn=978-3-540-78466-1|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Facharztwissen Urologie: Differenzierte Diagnostik und Therapie|argitaletxea=Springer Berlin Heidelberg|data=2011|edizioa=2. Aufl. 2010|editore-abizena=Schmelz|editore-izena=Hans-Ulrich|isbn=978-3-642-01625-7|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Prozedura ==
Protokolo askotan, atezuan jagotea funtsezko fase bat da jarraitu beharreko "erabaki-zuhaitzean", udenoterapiatik beste tratamendu mota batera pasatu beharreko unea aldez aurretik zehaztuta dagoelarik.<ref name="pmid1433687">{{Cite aldizkari|izenburua=Management of small abdominal aortic aneurysms. Early surgery vs watchful waiting|orrialdeak=2678–86|data=November 1992|kazeta=JAMA|liburukia=268|alea=19|pmid=1433687|doi=10.1001/jama.268.19.2678}}</ref> Adibidez, minbiziko tratamendu osteko maneiuan, non kezka nagusietako bat tumorea berriro agertzea den.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Medikuntza-terminologia]]
c05quh4nts8xy3l7ix7p9mj0qmcszx3
10005975
10005930
2024-12-20T16:11:00Z
Txikillana
77706
Wikifikatzen
10005975
wikitext
text/x-wiki
{{gaixotasun infotaula
| irudia = CMDR. Cooper checks a patient for a possible ear infection at the naval hospital's pediatrics clinic - DPLA - d1c2d2c294196b14639ed36274030416.jpg
}}
'''Udenoterapia''' edo '''atezuan jagotea''' arazo [[Medikuntza|mediko]] baten aurrean har daitekeen jarrera [[Terapeutiko|terapeutikoa]] da. Egoera horretan, denbora pasatzen uzten da pazientea [[Behaketa|behatuz]], baina arazoan zuzenean esku hartu gabe.
== Terminologia ==
Udenoterapia hitza [[Eugen Bleuler]] (1857-1939) [[Psikiatria|psikiatra]] [[Suitzar|suitzarrak]] sortu zuen, [[Autismoaren Espektroko Nahasmen|autismoa]]<nowiki/>ren tratamenduaren testuinguruan. Bleulerrek defendatzen zuen, zenbait kasutan, hobe izaten zela ezer ez egitea (''οὐδεν'' = "ezer ere ez", [[greziera zahar]]<nowiki/>rean), zalantzazko tratamenduak edo are [[Plazebo|plazeboak]] erabiltzea baino.<ref>{{Erreferentzia|izena=Jorn|abizena=Bettin|izenburua=The continuously shifting justifications for pathologising non-conformists|hizkuntza=en-US|data=2021-11-24|url=https://autcollab.org/2021/11/24/the-continuously-shifting-justifications-for-pathologising-non-conformists/|aldizkaria=Autistic Collaboration|sartze-data=2024-12-20}}</ref> Termino hori, besteak beste, [[Isaac Puente]] euskal mediku [[Anarkismo|anarkistak]] ere erabili zuen bere dibulgazio idazlanetan,<ref>PUENTE, Isaac. 1929. Udenoterapia. [[El Pájaro Azul]] 7:3-4.</ref> baina gaur egungo zenbait artikulutan ere aurki daiteke.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=- Unnötige Behandlungen – Wenn weniger mehr wäre|hizkuntza=de|url=https://www.srf.ch/wissen/gesundheit/unnoetige-behandlungen-wenn-weniger-mehr-waere|aldizkaria=Schweizer Radio und Fernsehen (SRF)|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Halere, gaur egun, literatura medikuan beste termino asko irakur daitezke jarrera terapeutiko hau izendatzeko: ''watchful waiting, watch and wait, WAW, expectant management,''<ref>{{Cite web|izenburua=Definition of expectant management - NCI Dictionary of Cancer Terms|url=https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms?cdrid=616061}}</ref>, ''acrive surveillance'' (bereziki [[prostatako minbizi]]<nowiki/>ari dagokionez)<ref>{{Cite web|izenburua=Watchful Waiting or Active Surveillance for Prostate Cancer|url=https://www.cancer.org/cancer/prostate-cancer/treating/watchful-waiting.html}}</ref>, edo ''masterly inactivity''.<ref name="pmid9391278">{{Cite aldizkari|izenburua=Management of asymptomatic aortic stenosis: masterly inactivity but cat-like observation|orrialdeak=215–7|data=September 1997|url=|kazeta=Heart|liburukia=78|alea=3|oclc=484918|pmid=9391278|doi=10.1136/hrt.78.3.215}}</ref> <ref>{{Erreferentzia|izenburua=- Unnötige Behandlungen – Wenn weniger mehr wäre|hizkuntza=de|url=https://www.srf.ch/wissen/gesundheit/unnoetige-behandlungen-wenn-weniger-mehr-waere|aldizkaria=Schweizer Radio und Fernsehen (SRF)|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Erabilera medikoak ==
Udenoterapia gomendagarria izaten da:<ref>{{erreferentzia|izena=Xavier|abizena=Uriarte|urtea=1999|izenburua=Viaje por la humanidad y solidaridad de un médico rural. Dr. Isaac Puente (1896-1936)|orrialdeak=40-42|hizkuntza=es|url=https://dialnet.unirioja.es/descarga/articulo/4986251.pdf|aldizkaria=Natura Medicatrix|zenbakia=54}}</ref>
* Berez sendatzeko aukera handia duten osasun arazoetan.
* [[Diagnostiko]]<nowiki/>ari buruzko zalantza handiak daudenean.
* Esku-hartzearen arriskua, edo espero diren [[Albo ondorio (medikuntza)|albo-ondorio]]<nowiki/>ak, handiagoak direnean tratamendutik espero daitekeen onura baino.
Hainbat gaixotasun arrunt dira, bestalde, atezuan jagotea besterik ez dutenak behar. Haurren [[Erdiko otitis|belarriko infekzio]] gehienak, adibidez, berez konpontzen dira<ref name="pmid16882857">{{Cite aldizkari|izenburua=Watchful waiting for acute otitis media: are parents and physicians ready?|orrialdeak=849–50|data=August 2006|url=http://pediatrics.aappublications.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=16882857|kazeta=Pediatrics|liburukia=118|alea=2|pmid=16882857|doi=10.1542/peds.2005-2786}}</ref> eta tratamendu [[Antibiotiko|antibiotikoa]] horrela gertatzen ez denerako gordetzen da. [[Kirurgia]]<nowiki/>n ere maiz erabiltzen den estrategia da, sintomaren bat (adibidez, sabeleko mina) berez hobetzen edo okerrera egiten duen ikusteko, operazio bat egin aurretik.<ref name="pmid16636325">{{Cite aldizkari|izenburua=Is watchful waiting a reasonable approach for men with minimally symptomatic inguinal hernia?|orrialdeak=1263–4|data=April 2006|url=http://www.cmaj.ca/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=16636325|kazeta=CMAJ|liburukia=174|alea=9|oclc=1435959|pmid=16636325|doi=10.1503/cmaj.060299}}</ref>
[[Prostata]]<nowiki/>ko patologietan asko erabiltzen den jarrera da, atezuan jagotearena. [[Prostatako hiperplasia onbera]]<nowiki/>k, askotan, ez du besterik behar izaten. Prostatako minbiziaren hasierako fasean ere, pazientearen eta medikuaren artean adostuta, terapiarik ez egitea aukeratu daiteke, [[tumore]]<nowiki/>aren hazkuntza aldizkako diagnostikoen bidez kontrolatuz (palpazioa, irudi bidezko prozedurak, tumore-markatzaileen kontrola...). Udenoterapia prostatako tumore txiki eta ondo bereizietan erabiltzen da batez ere, pazientearen gainerako bizi-itxaropena hamar urte baino gutxiagokoa denean. Izan ere, prozedura kirurgikoen albo-ondorioek (sexu-inpotentzia, inkontinentzia) eragin handia izan baitezakete pazientearen bizi-kalitatean. Horretara, kirurgia atzeratu daiteke ezinbestekoa den arte. Paziente mota hauetan, prostatako tumore txiki eta ondo bereizien ohiko eboluzioak ez du justifikatzen haiek tratatzea, pazientea beste gaixotasun baten ondorioz hiltzeko probabilitatea nahiko altua denean.<ref name=":0" />
Atezuan jagon daitezkeen beste osasun arazo batzuk:
* [[Abdomeneko paretaren hernia|Abdomeneko paretaren herniak]]
* Haurren portaera arazoak
* [[Giltzurruneko kalkulu|Giltzurrunetako kalkulu]] ez-sintomatiko eta [[kartzinoma]] txikiak.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Praxis Urologie Band II|argitaletxea=Thieme|data=2007|edizioa=3., überarbeitete und erweiterte Auflage|editore-abizena=Jocham|editore-izena=Dieter|isbn=978-3-13-156733-8|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
* [[Pubertaro]]<nowiki/>a hasi aurretiko [[genero disforia]].<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Kettenis|izenburua=The Treatment of Adolescent Transsexuals: Changing Insights|orrialdeak=1892–1897|abizena2=van de Waal|abizena3=Gooren|izena1=Peggy Cohen|izena2=Henriette Delemarre|izena3=Louis|data=August 2008|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1743-6109.2008.00870.x|kazeta=The Journal of Sexual Medicine|liburukia=5|alea=8|pmid=18564158|doi=10.1111/j.1743-6109.2008.00870.x}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|abizena=de Vries|izenburua=Clinical Management of Gender Dysphoria in Children and Adolescents: The Dutch Approach|orrialdeak=301–320|abizena2=Kettenis|izena1=Annelou|izena2=Peggy Cohen|data=March 2012|url=https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00918369.2012.653300|kazeta=Journal of Sexuality|liburukia=59|alea=3|doi=10.1080/00918369.2012.653300}}</ref>
* Hemangiomak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Fortschritte der praktischen Dermatologie und Venerologie 2006: Vorträge und Dia-Klinik® der 20. Fortbildungswoche 2006. Fortbildungswoche für Praktische Dermatologie und Venerologie e.V. c/o Klinik und Poliklinik für Dermatalogie und Allergologie Ludwig-Mamilillians-Universität München|argitaletxea=Springer Berlin Heidelberg|data=2010|zenbakia=20|editore-abizena=Plewig|editore-izena=Gerd|isbn=978-3-540-30514-9|sartze-data=2024-12-20|serie=Fortschritte der praktischen Dermatologie und Venerologie}}</ref>
* Arazo psikiatrikoak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Klinikmanual Psychiatrie, Psychosomatik & Psychotherapie|argitaletxea=Springer Berlin Heidelberg|data=2008|editore-abizena=Schneider|editore-izena=Frank|isbn=978-3-540-78466-1|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Facharztwissen Urologie: Differenzierte Diagnostik und Therapie|argitaletxea=Springer Berlin Heidelberg|data=2011|edizioa=2. Aufl. 2010|editore-abizena=Schmelz|editore-izena=Hans-Ulrich|isbn=978-3-642-01625-7|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Prozedura ==
Protokolo askotan, atezuan jagotea funtsezko fase bat da jarraitu beharreko "erabaki-zuhaitzean", udenoterapiatik beste tratamendu mota batera pasatu beharreko unea aldez aurretik zehaztuta dagoelarik.<ref name="pmid1433687">{{Cite aldizkari|izenburua=Management of small abdominal aortic aneurysms. Early surgery vs watchful waiting|orrialdeak=2678–86|data=November 1992|kazeta=JAMA|liburukia=268|alea=19|pmid=1433687|doi=10.1001/jama.268.19.2678}}</ref> Adibidez, [[minbizi]]<nowiki/>ko tratamendu osteko maneiuan, non kezka nagusietako bat tumorea berriro agertzea den.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Medikuntza-terminologia]]
e69mn65hyvb2eo4qx7evrr11riwpr5t
Wikipedia:Ongietorri erregistroa/2024/12/20
4
1218197
10005841
10005609
2024-12-20T13:32:03Z
LainobeltzBot
90204
Bot-a: Erregistroa eguneratzen
10005841
wikitext
text/x-wiki
{|border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #bfcda5; border: 1px #b6fd2c solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
!Lankide
!Ekarpenak
{{WLE|user=Gabi_97435|contribs=0}}
{{WLE|user=Industrial_Metal_Brain|contribs=0}}
{{WLE|user=KIRMAN1234|contribs=0}}
{{WLE|user=Andreibucurestiromania|contribs=0}}
{{WLE|user=FranCapoArg|contribs=0}}
{{WLE|user=Rogi2003|contribs=0}}
{{WLE|user=RRLittle|contribs=0}}
{{WLE|user=URMHBOBS|contribs=0}}
{{WLE|user=RTechInnova|contribs=0}}
{{WLE|user=Vl0crk|contribs=0}}
{{WLE|user=ResoReb|contribs=0}}
{{WLE|user=IdfbAn|contribs=0}}
{{WLE|user=Peterindelft|contribs=0}}
cya1yg94a0luzywhnoll7e8oqzjg94c
10005853
10005841
2024-12-20T13:52:57Z
LainobeltzBot
90204
Bot-a: Erregistroa eguneratzen
10005853
wikitext
text/x-wiki
{|border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #bfcda5; border: 1px #b6fd2c solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
!Lankide
!Ekarpenak
{{WLE|user=Gabi_97435|contribs=0}}
{{WLE|user=Industrial_Metal_Brain|contribs=0}}
{{WLE|user=KIRMAN1234|contribs=0}}
{{WLE|user=Andreibucurestiromania|contribs=0}}
{{WLE|user=FranCapoArg|contribs=0}}
{{WLE|user=Rogi2003|contribs=0}}
{{WLE|user=RRLittle|contribs=0}}
{{WLE|user=URMHBOBS|contribs=0}}
{{WLE|user=RTechInnova|contribs=0}}
{{WLE|user=Vl0crk|contribs=0}}
{{WLE|user=ResoReb|contribs=0}}
{{WLE|user=IdfbAn|contribs=0}}
{{WLE|user=Peterindelft|contribs=0}}
{{WLE|user=Saioa001|contribs=0}}
98et4kya0migd87o1d3kswuz81mk8gz
10005872
10005853
2024-12-20T14:24:23Z
LainobeltzBot
90204
Bot-a: Erregistroa eguneratzen
10005872
wikitext
text/x-wiki
{|border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #bfcda5; border: 1px #b6fd2c solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
!Lankide
!Ekarpenak
{{WLE|user=Gabi_97435|contribs=0}}
{{WLE|user=Industrial_Metal_Brain|contribs=0}}
{{WLE|user=KIRMAN1234|contribs=0}}
{{WLE|user=Andreibucurestiromania|contribs=0}}
{{WLE|user=FranCapoArg|contribs=0}}
{{WLE|user=Rogi2003|contribs=0}}
{{WLE|user=RRLittle|contribs=0}}
{{WLE|user=URMHBOBS|contribs=0}}
{{WLE|user=RTechInnova|contribs=0}}
{{WLE|user=Vl0crk|contribs=0}}
{{WLE|user=ResoReb|contribs=0}}
{{WLE|user=IdfbAn|contribs=0}}
{{WLE|user=Peterindelft|contribs=0}}
{{WLE|user=Saioa001|contribs=0}}
{{WLE|user=NR_SHENER|contribs=0}}
{{WLE|user=NiTnFordySeVen|contribs=0}}
dil9ekxo838l6muucr7f5x2lytjs4cz
10005904
10005872
2024-12-20T15:26:28Z
LainobeltzBot
90204
Bot-a: Erregistroa eguneratzen
10005904
wikitext
text/x-wiki
{|border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #bfcda5; border: 1px #b6fd2c solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
!Lankide
!Ekarpenak
{{WLE|user=Gabi_97435|contribs=0}}
{{WLE|user=Industrial_Metal_Brain|contribs=0}}
{{WLE|user=KIRMAN1234|contribs=0}}
{{WLE|user=Andreibucurestiromania|contribs=0}}
{{WLE|user=FranCapoArg|contribs=0}}
{{WLE|user=Rogi2003|contribs=0}}
{{WLE|user=RRLittle|contribs=0}}
{{WLE|user=URMHBOBS|contribs=0}}
{{WLE|user=RTechInnova|contribs=0}}
{{WLE|user=Vl0crk|contribs=0}}
{{WLE|user=ResoReb|contribs=0}}
{{WLE|user=IdfbAn|contribs=0}}
{{WLE|user=Peterindelft|contribs=0}}
{{WLE|user=Saioa001|contribs=0}}
{{WLE|user=NR_SHENER|contribs=0}}
{{WLE|user=NiTnFordySeVen|contribs=0}}
{{WLE|user=Fontseca07|contribs=0}}
7qrqesqjncr6vjmbmcnq95ifufkj5wb
10005926
10005904
2024-12-20T15:37:02Z
LainobeltzBot
90204
Bot-a: Erregistroa eguneratzen
10005926
wikitext
text/x-wiki
{|border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #bfcda5; border: 1px #b6fd2c solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
!Lankide
!Ekarpenak
{{WLE|user=Gabi_97435|contribs=0}}
{{WLE|user=Industrial_Metal_Brain|contribs=0}}
{{WLE|user=KIRMAN1234|contribs=0}}
{{WLE|user=Andreibucurestiromania|contribs=0}}
{{WLE|user=FranCapoArg|contribs=0}}
{{WLE|user=Rogi2003|contribs=0}}
{{WLE|user=RRLittle|contribs=0}}
{{WLE|user=URMHBOBS|contribs=0}}
{{WLE|user=RTechInnova|contribs=0}}
{{WLE|user=Vl0crk|contribs=0}}
{{WLE|user=ResoReb|contribs=0}}
{{WLE|user=IdfbAn|contribs=0}}
{{WLE|user=Peterindelft|contribs=0}}
{{WLE|user=Saioa001|contribs=0}}
{{WLE|user=NR_SHENER|contribs=0}}
{{WLE|user=NiTnFordySeVen|contribs=0}}
{{WLE|user=Fontseca07|contribs=0}}
{{WLE|user=ChristianusEquites1212|contribs=0}}
l783amobisnqgt0u5ub8yp786ccgnmq
10005958
10005926
2024-12-20T15:58:08Z
LainobeltzBot
90204
Bot-a: Erregistroa eguneratzen
10005958
wikitext
text/x-wiki
{|border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #bfcda5; border: 1px #b6fd2c solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
!Lankide
!Ekarpenak
{{WLE|user=Gabi_97435|contribs=0}}
{{WLE|user=Industrial_Metal_Brain|contribs=0}}
{{WLE|user=KIRMAN1234|contribs=0}}
{{WLE|user=Andreibucurestiromania|contribs=0}}
{{WLE|user=FranCapoArg|contribs=0}}
{{WLE|user=Rogi2003|contribs=0}}
{{WLE|user=RRLittle|contribs=0}}
{{WLE|user=URMHBOBS|contribs=0}}
{{WLE|user=RTechInnova|contribs=0}}
{{WLE|user=Vl0crk|contribs=0}}
{{WLE|user=ResoReb|contribs=0}}
{{WLE|user=IdfbAn|contribs=0}}
{{WLE|user=Peterindelft|contribs=0}}
{{WLE|user=Saioa001|contribs=0}}
{{WLE|user=NR_SHENER|contribs=0}}
{{WLE|user=NiTnFordySeVen|contribs=0}}
{{WLE|user=Fontseca07|contribs=0}}
{{WLE|user=ChristianusEquites1212|contribs=0}}
{{WLE|user=Trz1118|contribs=0}}
5duhdc3z1jgvnurnvits2ivbb1r22r8
10005987
10005958
2024-12-20T16:19:22Z
LainobeltzBot
90204
Bot-a: Erregistroa eguneratzen
10005987
wikitext
text/x-wiki
{|border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #bfcda5; border: 1px #b6fd2c solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
!Lankide
!Ekarpenak
{{WLE|user=Gabi_97435|contribs=0}}
{{WLE|user=Industrial_Metal_Brain|contribs=0}}
{{WLE|user=KIRMAN1234|contribs=0}}
{{WLE|user=Andreibucurestiromania|contribs=0}}
{{WLE|user=FranCapoArg|contribs=0}}
{{WLE|user=Rogi2003|contribs=0}}
{{WLE|user=RRLittle|contribs=0}}
{{WLE|user=URMHBOBS|contribs=0}}
{{WLE|user=RTechInnova|contribs=0}}
{{WLE|user=Vl0crk|contribs=0}}
{{WLE|user=ResoReb|contribs=0}}
{{WLE|user=IdfbAn|contribs=0}}
{{WLE|user=Peterindelft|contribs=0}}
{{WLE|user=Saioa001|contribs=0}}
{{WLE|user=NR_SHENER|contribs=0}}
{{WLE|user=NiTnFordySeVen|contribs=0}}
{{WLE|user=Fontseca07|contribs=0}}
{{WLE|user=ChristianusEquites1212|contribs=0}}
{{WLE|user=Trz1118|contribs=0}}
{{WLE|user=Aupabusturi99|contribs=2}}
{{WLE|user=Genrichs|contribs=0}}
rf7zqbzfcaw14cl17l9inzsl6o2o7jh
10006016
10005987
2024-12-20T16:29:57Z
LainobeltzBot
90204
Bot-a: Erregistroa eguneratzen
10006016
wikitext
text/x-wiki
{|border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #bfcda5; border: 1px #b6fd2c solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
!Lankide
!Ekarpenak
{{WLE|user=Gabi_97435|contribs=0}}
{{WLE|user=Industrial_Metal_Brain|contribs=0}}
{{WLE|user=KIRMAN1234|contribs=0}}
{{WLE|user=Andreibucurestiromania|contribs=0}}
{{WLE|user=FranCapoArg|contribs=0}}
{{WLE|user=Rogi2003|contribs=0}}
{{WLE|user=RRLittle|contribs=0}}
{{WLE|user=URMHBOBS|contribs=0}}
{{WLE|user=RTechInnova|contribs=0}}
{{WLE|user=Vl0crk|contribs=0}}
{{WLE|user=ResoReb|contribs=0}}
{{WLE|user=IdfbAn|contribs=0}}
{{WLE|user=Peterindelft|contribs=0}}
{{WLE|user=Saioa001|contribs=0}}
{{WLE|user=NR_SHENER|contribs=0}}
{{WLE|user=NiTnFordySeVen|contribs=0}}
{{WLE|user=Fontseca07|contribs=0}}
{{WLE|user=ChristianusEquites1212|contribs=0}}
{{WLE|user=Trz1118|contribs=0}}
{{WLE|user=Aupabusturi99|contribs=2}}
{{WLE|user=Genrichs|contribs=0}}
{{WLE|user=Lorcan13|contribs=0}}
is6hdx8zf0m7jzrcllm6n8b3vdvv5hi
10006032
10006016
2024-12-20T16:40:33Z
LainobeltzBot
90204
Bot-a: Erregistroa eguneratzen
10006032
wikitext
text/x-wiki
{|border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #bfcda5; border: 1px #b6fd2c solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
!Lankide
!Ekarpenak
{{WLE|user=Gabi_97435|contribs=0}}
{{WLE|user=Industrial_Metal_Brain|contribs=0}}
{{WLE|user=KIRMAN1234|contribs=0}}
{{WLE|user=Andreibucurestiromania|contribs=0}}
{{WLE|user=FranCapoArg|contribs=0}}
{{WLE|user=Rogi2003|contribs=0}}
{{WLE|user=RRLittle|contribs=0}}
{{WLE|user=URMHBOBS|contribs=0}}
{{WLE|user=RTechInnova|contribs=0}}
{{WLE|user=Vl0crk|contribs=0}}
{{WLE|user=ResoReb|contribs=0}}
{{WLE|user=IdfbAn|contribs=0}}
{{WLE|user=Peterindelft|contribs=0}}
{{WLE|user=Saioa001|contribs=0}}
{{WLE|user=NR_SHENER|contribs=0}}
{{WLE|user=NiTnFordySeVen|contribs=0}}
{{WLE|user=Fontseca07|contribs=0}}
{{WLE|user=ChristianusEquites1212|contribs=0}}
{{WLE|user=Trz1118|contribs=0}}
{{WLE|user=Aupabusturi99|contribs=2}}
{{WLE|user=Genrichs|contribs=0}}
{{WLE|user=Lorcan13|contribs=0}}
{{WLE|user=Algonythm|contribs=0}}
dftbt5cwhj0lckpbs9ak4dtvvcpgcx3
10006049
10006032
2024-12-20T16:51:07Z
LainobeltzBot
90204
Bot-a: Erregistroa eguneratzen
10006049
wikitext
text/x-wiki
{|border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #bfcda5; border: 1px #b6fd2c solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
!Lankide
!Ekarpenak
{{WLE|user=Gabi_97435|contribs=0}}
{{WLE|user=Industrial_Metal_Brain|contribs=0}}
{{WLE|user=KIRMAN1234|contribs=0}}
{{WLE|user=Andreibucurestiromania|contribs=0}}
{{WLE|user=FranCapoArg|contribs=0}}
{{WLE|user=Rogi2003|contribs=0}}
{{WLE|user=RRLittle|contribs=0}}
{{WLE|user=URMHBOBS|contribs=0}}
{{WLE|user=RTechInnova|contribs=0}}
{{WLE|user=Vl0crk|contribs=0}}
{{WLE|user=ResoReb|contribs=0}}
{{WLE|user=IdfbAn|contribs=0}}
{{WLE|user=Peterindelft|contribs=0}}
{{WLE|user=Saioa001|contribs=0}}
{{WLE|user=NR_SHENER|contribs=0}}
{{WLE|user=NiTnFordySeVen|contribs=0}}
{{WLE|user=Fontseca07|contribs=0}}
{{WLE|user=ChristianusEquites1212|contribs=0}}
{{WLE|user=Trz1118|contribs=0}}
{{WLE|user=Aupabusturi99|contribs=2}}
{{WLE|user=Genrichs|contribs=0}}
{{WLE|user=Lorcan13|contribs=0}}
{{WLE|user=Algonythm|contribs=0}}
{{WLE|user=Tzzzpfff|contribs=0}}
r2579d1ctz6szaf2r2fb4aizpad07br
10006061
10006049
2024-12-20T17:01:41Z
LainobeltzBot
90204
Bot-a: Erregistroa eguneratzen
10006061
wikitext
text/x-wiki
{|border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #bfcda5; border: 1px #b6fd2c solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
!Lankide
!Ekarpenak
{{WLE|user=Gabi_97435|contribs=0}}
{{WLE|user=Industrial_Metal_Brain|contribs=0}}
{{WLE|user=KIRMAN1234|contribs=0}}
{{WLE|user=Andreibucurestiromania|contribs=0}}
{{WLE|user=FranCapoArg|contribs=0}}
{{WLE|user=Rogi2003|contribs=0}}
{{WLE|user=RRLittle|contribs=0}}
{{WLE|user=URMHBOBS|contribs=0}}
{{WLE|user=RTechInnova|contribs=0}}
{{WLE|user=Vl0crk|contribs=0}}
{{WLE|user=ResoReb|contribs=0}}
{{WLE|user=IdfbAn|contribs=0}}
{{WLE|user=Peterindelft|contribs=0}}
{{WLE|user=Saioa001|contribs=0}}
{{WLE|user=NR_SHENER|contribs=0}}
{{WLE|user=NiTnFordySeVen|contribs=0}}
{{WLE|user=Fontseca07|contribs=0}}
{{WLE|user=ChristianusEquites1212|contribs=0}}
{{WLE|user=Trz1118|contribs=0}}
{{WLE|user=Aupabusturi99|contribs=2}}
{{WLE|user=Genrichs|contribs=0}}
{{WLE|user=Lorcan13|contribs=0}}
{{WLE|user=Algonythm|contribs=0}}
{{WLE|user=Tzzzpfff|contribs=0}}
{{WLE|user=ZeWXeilaQ%26Q|contribs=0}}
5ynmkr8x4hrohbencaxxwqtuolzq03s
10006168
10006061
2024-12-20T19:09:32Z
LainobeltzBot
90204
Bot-a: Erregistroa eguneratzen
10006168
wikitext
text/x-wiki
{|border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #bfcda5; border: 1px #b6fd2c solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
!Lankide
!Ekarpenak
{{WLE|user=Gabi_97435|contribs=0}}
{{WLE|user=Industrial_Metal_Brain|contribs=0}}
{{WLE|user=KIRMAN1234|contribs=0}}
{{WLE|user=Andreibucurestiromania|contribs=0}}
{{WLE|user=FranCapoArg|contribs=0}}
{{WLE|user=Rogi2003|contribs=0}}
{{WLE|user=RRLittle|contribs=0}}
{{WLE|user=URMHBOBS|contribs=0}}
{{WLE|user=RTechInnova|contribs=0}}
{{WLE|user=Vl0crk|contribs=0}}
{{WLE|user=ResoReb|contribs=0}}
{{WLE|user=IdfbAn|contribs=0}}
{{WLE|user=Peterindelft|contribs=0}}
{{WLE|user=Saioa001|contribs=0}}
{{WLE|user=NR_SHENER|contribs=0}}
{{WLE|user=NiTnFordySeVen|contribs=0}}
{{WLE|user=Fontseca07|contribs=0}}
{{WLE|user=ChristianusEquites1212|contribs=0}}
{{WLE|user=Trz1118|contribs=0}}
{{WLE|user=Aupabusturi99|contribs=2}}
{{WLE|user=Genrichs|contribs=0}}
{{WLE|user=Lorcan13|contribs=0}}
{{WLE|user=Algonythm|contribs=0}}
{{WLE|user=Tzzzpfff|contribs=0}}
{{WLE|user=ZeWXeilaQ%26Q|contribs=0}}
{{WLE|user=Play8utuy|contribs=0}}
t67al0ssz52nc2fqoys8e9sy1fpd2kl
10006178
10006168
2024-12-20T19:58:19Z
LainobeltzBot
90204
Bot-a: Erregistroa eguneratzen
10006178
wikitext
text/x-wiki
{|border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #bfcda5; border: 1px #b6fd2c solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
!Lankide
!Ekarpenak
{{WLE|user=Gabi_97435|contribs=0}}
{{WLE|user=Industrial_Metal_Brain|contribs=0}}
{{WLE|user=KIRMAN1234|contribs=0}}
{{WLE|user=Andreibucurestiromania|contribs=0}}
{{WLE|user=FranCapoArg|contribs=0}}
{{WLE|user=Rogi2003|contribs=0}}
{{WLE|user=RRLittle|contribs=0}}
{{WLE|user=URMHBOBS|contribs=0}}
{{WLE|user=RTechInnova|contribs=0}}
{{WLE|user=Vl0crk|contribs=0}}
{{WLE|user=ResoReb|contribs=0}}
{{WLE|user=IdfbAn|contribs=0}}
{{WLE|user=Peterindelft|contribs=0}}
{{WLE|user=Saioa001|contribs=0}}
{{WLE|user=NR_SHENER|contribs=0}}
{{WLE|user=NiTnFordySeVen|contribs=0}}
{{WLE|user=Fontseca07|contribs=0}}
{{WLE|user=ChristianusEquites1212|contribs=0}}
{{WLE|user=Trz1118|contribs=0}}
{{WLE|user=Aupabusturi99|contribs=2}}
{{WLE|user=Genrichs|contribs=0}}
{{WLE|user=Lorcan13|contribs=0}}
{{WLE|user=Algonythm|contribs=0}}
{{WLE|user=Tzzzpfff|contribs=0}}
{{WLE|user=ZeWXeilaQ%26Q|contribs=0}}
{{WLE|user=Play8utuy|contribs=0}}
{{WLE|user=Caugris|contribs=0}}
jt1sehc3olr7yo6zx6a76pszb2xbxeq
10006183
10006178
2024-12-20T20:02:09Z
LainobeltzBot
90204
Bot-a: Erregistroa eguneratzen
10006183
wikitext
text/x-wiki
{|border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #bfcda5; border: 1px #b6fd2c solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
!Lankide
!Ekarpenak
{{WLE|user=Gabi_97435|contribs=0}}
{{WLE|user=Industrial_Metal_Brain|contribs=0}}
{{WLE|user=KIRMAN1234|contribs=0}}
{{WLE|user=Andreibucurestiromania|contribs=0}}
{{WLE|user=FranCapoArg|contribs=0}}
{{WLE|user=Rogi2003|contribs=0}}
{{WLE|user=RRLittle|contribs=0}}
{{WLE|user=URMHBOBS|contribs=0}}
{{WLE|user=RTechInnova|contribs=0}}
{{WLE|user=Vl0crk|contribs=0}}
{{WLE|user=ResoReb|contribs=0}}
{{WLE|user=IdfbAn|contribs=0}}
{{WLE|user=Peterindelft|contribs=0}}
{{WLE|user=Saioa001|contribs=0}}
{{WLE|user=NR_SHENER|contribs=0}}
{{WLE|user=NiTnFordySeVen|contribs=0}}
{{WLE|user=Fontseca07|contribs=0}}
{{WLE|user=ChristianusEquites1212|contribs=0}}
{{WLE|user=Trz1118|contribs=0}}
{{WLE|user=Aupabusturi99|contribs=2}}
{{WLE|user=Genrichs|contribs=0}}
{{WLE|user=Lorcan13|contribs=0}}
{{WLE|user=Algonythm|contribs=0}}
{{WLE|user=Tzzzpfff|contribs=0}}
{{WLE|user=ZeWXeilaQ%26Q|contribs=0}}
{{WLE|user=Play8utuy|contribs=0}}
{{WLE|user=Caugris|contribs=0}}
{{WLE|user=Bram_Hartveld|contribs=0}}
{{WLE|user=Agent-dany|contribs=0}}
0de7mi03hvgpzhcu9uwxcjxd9ax93u2
10006220
10006183
2024-12-20T21:22:01Z
LainobeltzBot
90204
Bot-a: Erregistroa eguneratzen
10006220
wikitext
text/x-wiki
{|border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #bfcda5; border: 1px #b6fd2c solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
!Lankide
!Ekarpenak
{{WLE|user=Gabi_97435|contribs=0}}
{{WLE|user=Industrial_Metal_Brain|contribs=0}}
{{WLE|user=KIRMAN1234|contribs=0}}
{{WLE|user=Andreibucurestiromania|contribs=0}}
{{WLE|user=FranCapoArg|contribs=0}}
{{WLE|user=Rogi2003|contribs=0}}
{{WLE|user=RRLittle|contribs=0}}
{{WLE|user=URMHBOBS|contribs=0}}
{{WLE|user=RTechInnova|contribs=0}}
{{WLE|user=Vl0crk|contribs=0}}
{{WLE|user=ResoReb|contribs=0}}
{{WLE|user=IdfbAn|contribs=0}}
{{WLE|user=Peterindelft|contribs=0}}
{{WLE|user=Saioa001|contribs=0}}
{{WLE|user=NR_SHENER|contribs=0}}
{{WLE|user=NiTnFordySeVen|contribs=0}}
{{WLE|user=Fontseca07|contribs=0}}
{{WLE|user=ChristianusEquites1212|contribs=0}}
{{WLE|user=Trz1118|contribs=0}}
{{WLE|user=Aupabusturi99|contribs=2}}
{{WLE|user=Genrichs|contribs=0}}
{{WLE|user=Lorcan13|contribs=0}}
{{WLE|user=Algonythm|contribs=0}}
{{WLE|user=Tzzzpfff|contribs=0}}
{{WLE|user=ZeWXeilaQ%26Q|contribs=0}}
{{WLE|user=Play8utuy|contribs=0}}
{{WLE|user=Caugris|contribs=0}}
{{WLE|user=Bram_Hartveld|contribs=0}}
{{WLE|user=Agent-dany|contribs=0}}
{{WLE|user=OlesYakovyshyn|contribs=0}}
cif355ki8dg1mqph3nemplq5icaiioc
10006229
10006220
2024-12-20T21:53:23Z
LainobeltzBot
90204
Bot-a: Erregistroa eguneratzen
10006229
wikitext
text/x-wiki
{|border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #bfcda5; border: 1px #b6fd2c solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
!Lankide
!Ekarpenak
{{WLE|user=Gabi_97435|contribs=0}}
{{WLE|user=Industrial_Metal_Brain|contribs=0}}
{{WLE|user=KIRMAN1234|contribs=0}}
{{WLE|user=Andreibucurestiromania|contribs=0}}
{{WLE|user=FranCapoArg|contribs=0}}
{{WLE|user=Rogi2003|contribs=0}}
{{WLE|user=RRLittle|contribs=0}}
{{WLE|user=URMHBOBS|contribs=0}}
{{WLE|user=RTechInnova|contribs=0}}
{{WLE|user=Vl0crk|contribs=0}}
{{WLE|user=ResoReb|contribs=0}}
{{WLE|user=IdfbAn|contribs=0}}
{{WLE|user=Peterindelft|contribs=0}}
{{WLE|user=Saioa001|contribs=0}}
{{WLE|user=NR_SHENER|contribs=0}}
{{WLE|user=NiTnFordySeVen|contribs=0}}
{{WLE|user=Fontseca07|contribs=0}}
{{WLE|user=ChristianusEquites1212|contribs=0}}
{{WLE|user=Trz1118|contribs=0}}
{{WLE|user=Aupabusturi99|contribs=2}}
{{WLE|user=Genrichs|contribs=0}}
{{WLE|user=Lorcan13|contribs=0}}
{{WLE|user=Algonythm|contribs=0}}
{{WLE|user=Tzzzpfff|contribs=0}}
{{WLE|user=ZeWXeilaQ%26Q|contribs=0}}
{{WLE|user=Play8utuy|contribs=0}}
{{WLE|user=Caugris|contribs=0}}
{{WLE|user=Bram_Hartveld|contribs=0}}
{{WLE|user=Agent-dany|contribs=0}}
{{WLE|user=OlesYakovyshyn|contribs=0}}
{{WLE|user=Hughbe993|contribs=0}}
kwunvkc8q5a83zvod0jc7a1rw7an395
Marine Ghazaryan
0
1218203
10005812
10005343
2024-12-20T12:55:17Z
Lainobeltz
56334
[[Kategoria:Argentinako atletak]] gehitua [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10005812
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Marine Ghazaryan''' ([[1985]]eko [[azaroaren 28]]a) atleta da. [[Armenia]] ordezkatu zuen [[2004ko Udako Olinpiar Jokoak|2004ko Udako Olinpiar Jokoetan]].<ref>[https://www.olympedia.org/athletes/104924 Marine Ghazaryan]</ref><ref>[https://olympics.com/en/athletes/marine-ghazaryan Marine GHAZARYAN]</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1985eko||Ghazaryan, Marine}}
[[Kategoria:Argentinako atletak]]
6ppwkva1s1jg429963r69x0hi8y2foc
Kristine Harutyunyan
0
1218204
10005813
10005345
2024-12-20T12:55:24Z
Lainobeltz
56334
[[Kategoria:Argentinako atletak]] gehitua [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10005813
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Kristine Harutyunyan''' ([[Giumri]], [[1991]]ko [[maiatzaren 18]]a) atleta da. [[Armenia]] ordezkatu zuen [[2012ko Udako Olinpiar Jokoak|2012ko Udako Olinpiar Jokoetan]].<ref>[https://www.olympedia.org/athletes/124220 Kristine Harutyunyan]</ref><ref>[https://olympics.com/en/athletes/kristine-harutyunyan Kristine HARUTYUNYAN]</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1991ko||Harutyunyan, Kristine}}
[[Kategoria:Argentinako atletak]]
gn9gjt5k7almc3wftmiyit0e8hrbxti
Gabriela David
0
1218210
10005815
10005421
2024-12-20T12:59:26Z
Lainobeltz
56334
10005815
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Gabriela David''' ([[Mar del Plata]], [[Buenos Aires probintzia]], [[Argentina]], [[1960|1960ko]] [[Irailaren 21|irailaren 21a]] – [[Buenos Aires probintzia|Buenos Aires]], Argentina, [[2010|2010eko]] [[Azaroaren 4|azaroaren 4a]])<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Gabriela David|hizkuntza=eu|url=https://www.bing.com/search?q=Gabriela+David&qs=n&form=QBRE&sp=-1&lq=0&pq=gabriela+david&sc=17-14&sk=&cvid=E767058183044CA384B137B338D75BB5&ghsh=0&ghacc=0&ghpl=|aldizkaria=Bing|sartze-data=2024-12-20}}</ref> argentinar [[Gidoilari|gidoilaria]], [[Film-zuzendari|zinema zuzendaria]] eta [[Irakasle|irakaslea]] izan zen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=CINEASTA-Gabriela-David|url=http://cinelatinoamericano.org/cineasta.aspx?cod=60|aldizkaria=cinelatinoamericano.org|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref name=":1">{{Erreferentzia|izena=Redacción|abizena=Clarín|izenburua=Murió la directora Gabriela David|hizkuntza=es|data=2010-11-05|url=https://www.clarin.com/espectaculos/cine/Murio-directora-Gabriela-David_0_ByjY0aq6Dmx.html|aldizkaria=Clarín|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref name=":2">{{Erreferentzia|izena=Radio|abizena=Continental|izenburua=Falleció la directora cinematografica Gabriela David|hizkuntza=es|data=2010-11-04|url=https://www.continental.com.ar/sociedad/fallecio-la-directora-cinematografica-gabriela-david_a60e4ed19dd2dffc864ce19c4|aldizkaria=Radio Continental|sartze-data=2024-12-20}}</ref> Batez ere ezaguna izan zen ''Taxi, un encuentro'' (2001), ''La mosca en la ceniza'' (2009) eta ''Tren gaucho'' (1989) lanengatik.<ref name=":0" />
== Bizitza ==
Hildako Mario David zinema zuzendariaren eta artista plastiko eta zeramikariaren alaba nagusiena izan zen. Txikitatik bere gurasoen lanbideak artearekin harremanetan jarri zuen, bereziki zinemarekin eta arte plastikoekin. Manuel Belgrano Arte Ederretako Eskolan ikasi zuen eta geroago zinema aukeratu zuen.
Gabriela David 2010eko azaroaren 4an hil zen azken 15 urteetan bere aurka borrokatu zuen gaixotasun baten ondorioz.<ref name=":1" /><ref name=":2" />
=== Lan ibilbidea ===
1978an zuzendari laguntzailea izan zen bere aitak zuzendutako ''La rabona'' filmean. Lau film labur egin zituen, horietako bi [[Super-8|Super-8an]]: ''Ensayo'' eta ''Para que todo cambie'', eta haien ostean etorri zen ''Romance en la puerta oeste de la ciudad'' (1979).
1985ean aitaren laguntzaile jardun zuen berriz ''La cruz invertida'' filmean. Handik bi urtera, 1987an, ''Tango Bar'' nazioarteko koprodukzioan egin zuen lan, Marcos Zurinagak zuzenduta, [[Raúl Juliá]], Rubén Juárez eta [[Valeria Lynch|Valeria Lynchekin]]. 1981etik 1984ra, Jorge Martín “Catú” animaziozko zinearen ekoizpen-etxean parte hartu zuen kolorista eta funts-egile gisa. 1989an, 16 mm eta koloretan filmatu zuen ''Tren Gaucho'' film laburra, nazioarteko hainbat jaialditan saritua, Juan Jose Manautaren izen bereko ipuinaren egokitzapena. 1993an, Adierazpen Tailerra II Katedrako irakasle lanetan hasi zen, Gizarte Zientzien Fakultateko Komunikazio Zientzien Karreran ([[Buenos Airesko Unibertsitatea]]).
Zuzendari, gidoilari eta produktore lan ugari egin zituen hainbat film laburretan, horien artean ''Tren gaucho'' (1988), Juan José Manautaren izen bereko ipuin batean oinarritua, eta nazioko eta nazioarteko zortzi sari jaso zituen, horien artean 1989an Iberoamerikako film labur onenaren Zilarrezko Karabela 31. Bilboko Nazioarteko Zinema Jaialdian, [[Espainia|Espainian]].
==== ''Taxi, un encuentro'' filma ====
Irakaskuntzan aritu ostean, Gabriela Davidek bere lehen film luzea egin zuen 2000. urtean, bere gidoiarekin eta ekoizpen independentearekin: ''Taxi, un encuentro'', kritikak oso ondo hartu zuen lana. Pelikulak hainbat sari jaso zituen. Filma lapur bati buruzkoa da; gau batean, lapurtutako taxi bat gidatzen ari zela, nerabe bat zaurituta aurkitu zuen.
==== ''La mosca en la ceniza'' filma ====
2009an ''La mosca en la ceniza'' bere bigarren film luzea filmatu zuen, engainuen bidez hiri handira prostituta esplotatuak izateko ekartzen zituzten herrialde barruko bi gazteren laguntasunari buruzkoa. Publikoaren eta kritikaren babesa jaso zuen filmak.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gabriela David: ?Contamos una historia dura sin caer en golpes bajos? Diario La Capital de Mar del Plata|url=https://www.lacapitalmdp.com/noticias/Espectaculos/2010/03/25/139090.htm|aldizkaria=www.lacapitalmdp.com|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Filmografia ==
Beteak beste, lan hauexetan hartu du parte:<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gabriela David|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/name.php?name-id=736368607|aldizkaria=FilmAffinity|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
'''Zuzendari'''
* ''La mosca en la ceniza'' (2009)
* ''Taxi, un encuentro'' (2000)
* ''Tren gaucho'' (film laburra 1989)
* ''Romance en la puerta oeste de la ciudad'' (film laburra 1979)
* '' Para que todo cambie'' (film laburra)
* ''Ensayo'' (film laburra)
'''Gidoilari'''
* ''La mosca en la ceniza '' (2009)
* ''Taxi, un encuentro'' (2000)
* ''Tren gaucho'' (film laburra 1989)
* ''Romance en la puerta oeste de la ciudad'' (film laburra 1979)
'''Film ekoizle'''
* ''La mosca en la ceniza '' (2009)
* ''Taxi, un encuentro'' (2000)
'''Zuzendari- laguntzaile'''
* ''Tango Bar'' (1987)
* ''La cruz invertida'' (1985)
* ''La rabona'' (1978)
== Telebista ==
'''Interprete'''
* ''Días de cine'' (Kapitulu 1) (2009)… Bere burua
== Sariak eta izendapenak ==
=== Argentinako Kronikari Zinematografikoen Elkartea ===
{| class="wikitable" width="95%"izendatua
!'''Urtea'''
!'''Kategoria'''
!'''Filma'''
!'''Emaitza'''
|-
|'''2002'''
|Jatorrizko gidoi onenaren Zilarrezko Condor saria]]
|''Taxi, un encuentro''
|'''Izendatua'''
|-
|'''2002'''
|Zilarrezko Kondorra Film Onenari
|''Taxi, un encuentro''
|'''Izendatua'''
|-
|'''2002'''
|Zilarrezko Kondorra Opera Prima Onenari
|''Taxi, un encuentro''
|'''Izendatua'''
|}
=== Huelvako Zinema Iberoamerikarraren Jaialdia ===
{| class="wikitable" width="95%"
!'''Urtea'''
!'''Kategoria'''
!'''Filma'''
!'''Emaitza'''
|-
|'''2009'''
|Zilarrezko Karabela opera prima onenarentzat
|''Lamosca en la ceniza''
| style="background: #ddffdd" |'''Irabazlea'''
|-
|}
=== Keralako Nazioarteko Zinemaldia ===
{| class="wikitable" width="95%"
!'''Urtea'''
!'''Kategoria'''
!'''Filma'''
!'''Emaitza'''
|-
|'''2002'''
|FIPRESCI saria film onenarentzat
|''Taxi, un encuentro''
| style="background: #ddffdd" |'''Irabazlea'''
|-
|'''2002'''
|Epaimahaiaren sari berezia
|''Taxi, un encuentro''
| style="background: #ddffdd" |'''Irabazlea'''
|-
|}
=== New Yorkeko Latinoamerikako Zinemaldia ===
{| class="wikitable" width="95%"
!'''Urtea'''
!'''Kategoria'''
!'''Filma'''
!'''Emaitza'''
|-
|'''2002'''
|Zilarrezko Sagarra saria opera prima onenari
|''Taxi, un encuentro''
| style="background: #ddffdd" |'''Irabazlea'''
|-
|}
=== Parisko Nazioarteko Zinemaldia ===
{| class="wikitable" width="95%"
!'''Urtea'''
!'''Kategoria'''
!'''Filma'''
!'''Emaitza'''
|-
|'''2002'''
|Sari Nagusia
|''Taxi, un encuentro''
| style="background: #ffdddd" |Izendatua
|-
|}
=== Toulouseko Zinema Latinoamerikarraren Jaialdia ===
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;"
!'''Urtea'''
!'''Kategoria'''
!'''Filma'''
!'''Emaitza'''
|-
|'''2002'''
|Kritikaren Errebelazio Saria
|''Taxi, un encuentro''
| style="background: #ddffdd" |'''Irabazlea'''
|-
|}
=== Viña del Marreko Nazioarteko Zinemaldia ===
{| class="wikitable" width="95%"
!'''Urtea'''
!'''Kategoria'''
!'''Filma'''
!'''Emaitza'''
|-
|'''2002'''
|Sari Nagusia
|''Taxi, un encuentro''
| style="background: #ddffdd" |'''Irabazlea'''
|-
|}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* [http://www.imdb.com/name/nm1006816/ Gabriela Davidi buruzko informazioa Interneten Movie Data Base]
* [http://www.cinenacional.com/personas/index.php?persona=13136 Gabriela Davidi buruzko informazioa zinema nazionalaren gunean]
{{bizialdia|1960ko|2010eko|David, Gabriela}}
[[Kategoria:Buenosairestarrak]]
[[Kategoria:Buenos Airesen hildakoak]]
[[Kategoria:Argentinako zinema gidoilariak]]
[[Kategoria:Emakume zinema zuzendariak]]
[[Kategoria:Argentinako zinema zuzendariak]]
[[Kategoria:Argentinako irakasleak]]
[[Kategoria:Emakume irakasleak]]
m9ysk55z73yyj2g69z4e5ezl8vd9xbf
Trametopsis cervina
0
1218212
10006149
10005645
2024-12-20T18:34:07Z
Jose Angel Urquia Goitia
129751
10006149
wikitext
text/x-wiki
{{izenburu etzana}}
{{taxotaula automatikoa}}
'''''Trametopsis cervina''''' ''[[Irpicaceae]]'' [[Familia (biologia)|familiako]] [[onddo]] [[espezie]] bat da.<ref>{{Erref-EHko onddoak}}</ref>
[[Sinonimo (taxonomia)|Sinonimoak]]: ''Polyporus cervinus'', ''Polyporus candidulus'', ''Microporus cervinus'', ''Microporus scarrosus'', ''Trametes cervina'', ''Polystictus orizabensis'', ''Tyromyces candidulus'', ''Antrodia cervina'', ''Funalia cervina'', ''Davidia cervina'', ''Diplomitoporus cervinus''.
== Deskribapena ==
'''Basidiokarpoa:''' Urteko sesilak, goiko ertza tolestuta, gutxitan erresupinatua, normalean inbrikatua; 20 cm-ko luzera eta 10-15 mm-ko lodierakoa. Gainazal antzua: hirtsutua, zonatu gabea edo apur bat zonatua, arrosakaratik buztin fin kolorera edo kanela kolorera doana. Azalera poroidea: Kanela fin koloretik marroi ilunera doan kolorekoa.
'''Poroak:''' Irregularrak finak eta dedaloide itxurakoak, urratuak, edo koskadunak, mm bat arteko zabalerakoak; disepimento sotilak, urratuak, koskadunak.
'''Haragia:''' Fibrosoa, zonatu gabea, homogeneoa eta10 mm-ko lodierakoa.
'''Tubuloak:''' Monoestratifikatuak, haragiaren kolorekoak eta 10 mm inguruko lodierakoak.<ref>{{erreferentzia|abizena=Cetto, Bruno|urtea=1987|izenburua=Guia de los hongos de Europa|argitaletxea=Ediciones Omega, S. A. Barcelona|orrialdea=519|ISBN=84-282-0887-5 (T. 4). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)|hizkuntza=Es}}</ref>
'''Etimologia:''' ''Trametes'' hitza latinezko “trama” hitzetik dator, ehun edo irun lodia, poroen itxuragatik. ''Cervina'' epitetoa ere latinetik dator, oreinetik. Bere koloreagatik.
== Jangarritasuna ==
Interes gastronomikorik gabea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Velazquez Vergara José Ignacio, Suarez Gil Angela|urtea=2009|izenburua=Catalogo micológico|argitaletxea=Banco de setas|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Nahasketa arriskua ===
Oso urria da.
== Sasoia eta lekua ==
Orokorrean pagoen egurrean, normalean hostozabal zuhaitzen enborrean.
=== Banaketa eremua ===
Mundu osoan barreiatzen da, [[kontinente]] guztietan zehar, [[Antartika]]n izan ezik, eta [[habitat]] ugaritan garatzen da.<ref>{{Erref-GBIF}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Euskal Herriko perretxiko eta onddoak}}
[[Kategoria:Irpicaceae]]
[[Kategoria:Afrikako onddoak]]
[[Kategoria:Asiako onddoak]]
[[Kategoria:Europako onddoak]]
[[Kategoria:Amerikako onddoak]]
[[Kategoria:Ozeaniako onddoak]]
gmaytgub3hrjugjadb54v8ip8rmjz92
Acácio da Silva
0
1218220
10006296
10005492
2024-12-21T07:28:47Z
Joseba65
69297
/* Palmaresa */
10006296
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Acácio Mora da Silva''', ([[Montalegre]], [[1961]]eko [[urtarrilaren 2]]a) Portugalgo txirrindulari ohia da, profesionala 1982tik 1994ra.
== Ibilbidea ==
[[Montalegre]]n jaioa, Acácio da Silvak haurtzaroa eta gaztaroa Luxenburgon eman zuen, non bere gurasoak, beste portugaldar asko bezala, Salazarren diktaduratik ihesi joan ziren.<ref>{{Erreferentzia|hizkuntza=fr|url=http://archives.lesoir.be/pedro-distrait-ou-pedro-lache-delgado-a-perdu-pied_t-19890703-Z01TFK.html|izenburua=Da Silva, l'Européen|aldizkaria=Lesoir.be|data=1989-07-03}}.</ref>.
1982an profesionala bihurtu zen. Besteak beste, [[Frantziako Tour]]reko hiru etapa eta [[Italiako Giro]]ko bost etapa irabazi zituen. Itzuli hauetan, lideraren elastiko horia eta arrosa jantzi zuen.
Horretaz gain, 1986an [[Züricheko txapelketa]] eta Portugalgo errepideko txapelketa irabazi zuen.
== Palmaresa ==
=== Amateurretan ===
{{Zutabe-zerrenda|tamaina = 20|
'''1979'''
* 3. [[Patton Generala Sari Nagusia]]n
'''1980'''
* Kellen Saria
* [[Flèche du Sud]] eta etapa 1
* Communes Réunies Sari Nagusia
'''1981'''
* [[Flèche du Sud]]<nowiki/>eko etapa 1
* Bestgen Sari Nagusia
* Bartholmy Saria
}}
=== Profesioanletan ===
{{Zutabe-zerrenda|tamaina = 20|
'''1982'''
* Kaistenbergeko Itzulia
* 4. [[Luxenburgoko Tourra|Luxenburgoko Tour]]rean
'''1983'''
* Kaistenbergeko Itzulia
* 2. Leimenthaleko Itzulian
* 6. [[Argovia Kantonamenduko Sari Nagusia]]n
* 7. [[Luxenburgoko Tourra|Luxenburgoko Tour]]rean eta etapa 1
* 7. [[Flèche Brabançonne]]<nowiki/>n
* 8. [[Suitzako Itzulia]]n eta Mendiko sailkapena
'''1984'''
* Kaistenbergeko Itzulia
* [[Placci Kopa]]
* 2. [[Suitzako Itzulia]]n eta Mendiko sailkapena
* 2. [[Milan-Vignola]]<nowiki/>n
* 2. [[Piemonteko Giroa]]n
* 3. Visp-Grächen-en
* 3. [[Chur-Arosa]]<nowiki/>n
* 4. [[Emiliako Giroa]]n
* 5. [[Lieja-Bastogne-Lieja]]<nowiki/>n
* 6. [[Alpeetako Tourra|Tentinoko Giroa]]n eta etapa 1
* 10. [[Flèche Wallonne]]<nowiki/>n
'''1985'''
* [[1985eko Italiako Giroa|Italiako Giro]]ko 2 etapa
* [[Emiliako Giroa]]
* [[Agostoni Kopa]]
* 2. [[Tirreno-Adriatiko]]<nowiki/>an eta etapa 1
* 2. [[Romandiako Tour]]rean eta etapa 1
* 2. [[Sabatini Kopa]]n
* 4. [[Flèche Wallonne]]<nowiki/>n
* 8. [[Suitzako Itzulia]]n eta etapa 1
* 9. [[Lieja-Bastogne-Lieja]]<nowiki/>n
* 9. FICP sailkapenean
'''1986'''
*[[Fitxategi:MaillotPortugal.PNG|20px]] [[Fitxategi:Gold medal with cup.svg|15px]] [[Portugalgo errepideko txirrindularitza txapelketa]]
* [[Züricheko txapelketa]]
* [[Limousingo Tourra|Limousingo Tour]]reko etapa 1
* 2. [[Pantalica Saria]]n
* 3. Sirakusako Giroan
* 5. [[Kataluniako Volta]]n
* 5. [[Lombardiako Giroa]]n
* 6. [[Tirreno-Adriatiko]]<nowiki/>an
* 6. [[1986ko Donostia Klasikoa|Donostia Klasikoa]]n
* 6. [[Super Prestige Pernod]]<nowiki/>ean
* 7. [[1986ko Italiako Giroa|Italiako Giroa]]n eta 2 etapa
* 8. [[Paris-Tours]]<nowiki/>en
* 10. FICP sailkapenean
'''1987'''
* [[1987ko Frantziako Tourra|Frantziako Tour]]reko etapa 1
* 2. [[Luganoko Sari Nagusia]]
* 6. [[Setmana Catalana]]<nowiki/>n
* 7. [[1987ko Euskal Herriko Itzulia|Euskal Herriko Itzulia]]n
* 9. [[Suitzako Itzulia]]n
'''1988'''
* [[Luis Puig Saria]]
* [[Tour du Schynberg]]
* [[1988ko Frantziako Tourra|Frantziako Tour]]reko etapa 1
* [[Galiziako Itzulia|Galiziako Itzuli]]ko etapa 1
* 3. [[Leiedal Koerse]]<nowiki/>n
* 3. [[Suitzako Itzulia]]n, Puntukako sailkapena eta etapa 1
* 6. [[Dauphiné Libéré]]<nowiki/>n eta etapa 1
* 7. [[1988ko Andaluziako Itzulia|Andaluziako Itzulia]]n
* 10. [[1988ko Euskal Herriko Itzulia|Euskal Herriko Itzulia]]n
'''1989'''
* [[1989ko Italiako Giroa|Italiako Giro]]ko etapa 1
* [[1989ko Frantziako Tourra|Frantziako Tour]]reko etapa 1
* 2. Wartenbergeko Itzulian
* 2. [[Züricheko txapelketa]]n
* 2. Sintrako Sari Nagusian eta etapa 1
* 3. [[Züricheko Sei Egunak]] ([[Sigmund Hermann]]<nowiki/>ekin)
* 7. [[Campaniako Giroa]]n
* 10. [[Ameriketako Sari Nagusia]]n
'''1990'''
* [[Luxenburgoko Tourra|Luxenburgoko Tour]]reko etapa 1
* 3. Wartenbergeko Itzulian
'''1992'''
* 3. [[Meatze Haranetako Itzulia]]n
'''1994'''
* Almocageneko Sari Nagusiko etapa 1
* 7. [[Argovia Kantonamenduko Sari Nagusia]]n
}}
== Sailkapen orokorra Itzuli Handietan ==
{| cellpadding="3" cellspacing="0" border="1" style="font-size: 95%; border: #aaa solid 1px; border-collapse: collapse;"
|- bgcolor="#eeeeee"
!align="center"|Itzulia
!1982
!1983
!1984
!1985
!1986
!1987
!1988
!1989
!1990
!1991
!1992
!1993
|-
|align="center" style="background:pink;"|[[Italiako Giroa]]
|align="center"|[[1982ko Italiako Giroa|78.]]
|align="center"|[[1983ko Italiako Giroa|97.]]
|align="center"|[[1984ko Italiako Giroa|23.]]
|align="center"|[[1985eko Italiako Giroa|33.]]
|align="center"|[[1986ko Italiako Giroa|'''7.''']]
|align="center"|-
|align="center"|-
|align="center"|[[1989ko Italiako Giroa|48.]]
|align="center"|[[1990eko Italiako Giroa|49.]]
|align="center"|[[1991ko Italiako Giroa|57.]]
|align="center"|[[1992ko Italiako Giroa|46.]]
|align="center"|[[1993ko Italiako Giroa|73.]]
|-
|align="center" style="background:yellow;"|[[Frantziako Tourra]]
|align="center"|-
|align="center"|-
|align="center"|-
|align="center"|-
|align="center"|[[1986ko Frantziako Tourra|82.]]
|align="center"|[[1987ko Frantziako Tourra|64.]]
|align="center"|[[1988ko Frantziako Tourra|92.]]
|align="center"|[[1989ko Frantziako Tourra|84.]]
|align="center"|[[1990eko Frantziako Tourra|44.]]
|align="center"|[[1991ko Frantziako Tourra|108.]]
|align="center"|[[1992ko Frantziako Tourra|61.]]
|align="center"|-
|-
|align="center" style="background:red;"|[[Espainiako Vuelta]]
|align="center"|-
|align="center"|-
|align="center"|-
|align="center"|-
|align="center"|-
|align="center"|[[1987ko Espainiako Itzulia|UT]]
|align="center"|[[1988ko Espainiako Itzulia|38.]]
|align="center"|-
|align="center"|-
|align="center"|[[1991ko Espainiako Itzulia|65.]]
|align="center"|-
|align="center"|[[1993ko Espainiako Itzulia|64.]]
|}
<small>-: Ez zuen parte hartu<br />
UT: Utzi, ez zuen amaitu<br />
</small>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* {{ProCyclingStats}}
{{bizialdia|1961eko||Da Silva, Acacio}}
[[Kategoria:Txirrindulari ohiak]]
[[Kategoria:Portugalgo txirrindulariak]]
[[Kategoria:Italiako Giroko etapa irabazleak]]
atm025uetkiisfwcpazu36fyazxbu6j
Emma Reyes
0
1218223
10005922
10005540
2024-12-20T15:36:01Z
Lainobeltz
56334
/* Kanpo estekak */
10005922
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Maria Emma Reyes''' ([[Bogota]], [[1919|1919ko]] [[Uztailaren 9|uztailaren 9a]] - [[Bordele]], [[2003|2003ko]] [[Uztailaren 12|uztailaren 12a]]) [[Kolonbia|kolonbiar]] idazle eta margolaria zen. <ref>{{Cite web|izenburua=matchID - Moteur de recherche des décès|url=https://deces.matchid.io/id/cghcFJmTIQST|accessdate=2021-12-30}}</ref>[[Diego Rivera]] eta [[Frida Kahlo]] margolarien gertuko laguna, Emma Reyes Kolonbiako eszena artistikoaren figura garrantzitsu gisa gailendu zen [[Paris|Parisen]], erbestean.
== Biografia ==
Aita ezezaguna zuen, eta Maria Emma Reyesek eta bere ahizpa Helena Kolonbiako hiriburuko erakunde erlijioso batean utzi zituzten. 18 urterekin bertatik ihes egitea lortu zuen. Analfabetoa zen orduan, eta ez zuen inolako heziketarik jaso.<ref name=":0">{{Cite web|izenburua=Comment Emma Reyes survécut à son enfance|egilea=Ariane Singer|data=2 novembre 2017|url=https://www.lemonde.fr/livres/article/2017/11/02/comment-emma-reyes-survecut-a-son-enfance_5209061_3260.html|accessdate=2018-03-14}}</ref> Emakume gaztea [[Latinoamerika|Latinoamerikan]] ibili zen, lantxoak eginez. 1943an, [[Argentina|Argentinara]] joan zen, eta han hasi zen margotzen. 1947an, Emma Reyesek Roncoroni Fundazioaren beka bat lortu zuen [[Paris|Parisko]] [[André Lhote]] Akademian ikasteko. Hara zeraman ontzian, Jean Perromat ezagutu zuen, transatlantikoetan lan egiten zuen medikua. Urte batzuk geroago, elkarrekin ezkondu ziren.<ref name=":2">{{Cite aldizkari|izenburua=Emma Reyes, l’artiste colombienne qui aimait Périgueux|orrialdeak=|egilea1=Chantal Gibert|data=19 octobre 2017|url=http://www.sudouest.fr/2017/10/19/l-artiste-colombienne-qui-aimait-perigueux-3875253-1980.php|kazeta=SudOuest.fr|accessdate=2018-03-14}}</ref>
[[Washington|Washingtonen]], [[Erroma|Erroman]] eta [[Israel|Israelen]] bizi izan ondoren, artista [[Frantzia|Frantzian]] kokatu zen [[1960ko hamarkada|1960ko hamarkadan]], [[Perigueux|Perigueuxen]], bertakoa baitzen bere senarra. Erbestean zeuden artista hegoamerikarren eszena artistikoan azaleratzen laguntzen zuen. Orduan, ''Mama Grande'' deitzen zioten. Arteen eta Letren Zaldun izendatu zuten.<ref name=":1">{{Cite aldizkari|izenburua=Emma Reyes : les couleurs de la Colombie en Périgord|orrialdeak=|egilea1=Jean-Michel Ogier|data=30 novembre 2017|url=https://culturebox.francetvinfo.fr/arts/peinture/emma-reyes-les-couleurs-de-la-colombie-en-perigord-266079|kazeta=Culturebox|accessdate=2018-03-14}}</ref>
== Karrera artistikoa ==
=== Pintura ===
Emma Reyesen lehen lanak Latinoamerikara egindako bidaian zeharkatu ahal izan zituen plazei eta merkatuei buruzkoak dira. 1949an, artistak Parisko Kléber galerian erakutsi zuen lehen aldiz bere lana. Urrezko liburua sinatu zuen azken bisitaria [[Pablo Picasso]] izan zen. Gero, UNESCOren [[Washington|Washingtongo]] Kultura Sailarentzat egin zuen lan.<ref name=":2">{{Cite aldizkari|izenburua=Emma Reyes, l’artiste colombienne qui aimait Périgueux|orrialdeak=|egilea1=Chantal Gibert|data=19 octobre 2017|url=http://www.sudouest.fr/2017/10/19/l-artiste-colombienne-qui-aimait-perigueux-3875253-1980.php|kazeta=SudOuest.fr|accessdate=2018-03-14}}</ref>
[[Mexiko Hiria|Mexikora]] iritsita UNESCOren lehen Biltzar Panamerikarraren ordezkari gisa, Diego Rivera margolari mexikarraren tailerrean integratu zen. Elkarrekin, fresko batean lan egin zuten, unibertsitate-hiriko estadio olinpikorako. Tokiko eszena artistiko eta intelektualarekin harremanetan jarri zen.<ref name=":3">{{Cite web|izenburua=Emma Reyes: Mujer que respeta solo lo vivido|data=|url=http://www.revistaaleph.com.co/desde-aleph/468-reportaje-con-emma-reyes-1998.html|accessdate=2018-03-14}}</ref>
Contemporary Art Gallery-ren laguntzaile hasi zen lanean, Lola Álvarez Bravo argazkilariarekin batera. Mexikon izan zen azken hilabeteetan, [[Frida Kahlo|Frida Khaloren]] erakusketa ospetsuaren muntaian parte hartu zuen, [[Manuel Álvarez Bravo|Manuel Alvarez Bravo]] argazkilari mexikarraren galerian.<ref name=":3">{{Cite web|izenburua=Emma Reyes: Mujer que respeta solo lo vivido|data=|url=http://www.revistaaleph.com.co/desde-aleph/468-reportaje-con-emma-reyes-1998.html|accessdate=2018-03-14}}</ref>
1954an, Erromara joan zen Enrico Prampolini artista futurista italiarrarekin ikasten jarraitzeko. Indigenek Latinoamerikari egindako estilotik eta erreferentziatik urruntzea erabaki zuen orduan, eta esperimentazio eta trantsizio fase batean sartu zen, figurazioaren, abstrakzioaren eta konposizio geometrikoaren arteko harremana esploratuz.<ref>{{Cite aldizkari|izenburua=La travesía de Emma Reyes|orrialdeak=|egilea1=Camilo Otero|data=28 septembre 2015|url=https://www.elespectador.com/noticias/cultura/travesia-de-emma-reyes-articulo-589270|kazeta=Elespectador.com|accessdate=2018-03-14}}</ref>
Emma Reyesen lanek koloretsuak eta naturan inspiratuak izan nahi dute. Hainbat mihise eskaintzen dizkie [[Lascaux|Lascauxeko]] kobazuloei eta [[Périgord]] bere adopzio-eskualdeari. Perigueuxeko Pierre-Fanlac mediatekako sarreran dagoen fresko handiaren egilea da. Urte batzuk geroago, [[Artearen historiaren ikerketa|artearen historiako]] lanen bilduma pertsonala eskaini zion liburutegiari.<ref name=":2">{{Cite aldizkari|izenburua=Emma Reyes, l’artiste colombienne qui aimait Périgueux|orrialdeak=|egilea1=Chantal Gibert|data=19 octobre 2017|url=http://www.sudouest.fr/2017/10/19/l-artiste-colombienne-qui-aimait-perigueux-3875253-1980.php|kazeta=SudOuest.fr|accessdate=2018-03-14}}</ref>
1995ean, Périgord-eko Arte eta Arkeologia Museoan (MAAP) 200 pintura inguruk osatutako tailer-funtsa altxatu zuen artistak.<ref name=":1">{{Cite aldizkari|izenburua=Emma Reyes : les couleurs de la Colombie en Périgord|orrialdeak=|egilea1=Jean-Michel Ogier|data=30 novembre 2017|url=https://culturebox.francetvinfo.fr/arts/peinture/emma-reyes-les-couleurs-de-la-colombie-en-perigord-266079|kazeta=Culturebox|accessdate=2018-03-14}}</ref> 2017an, museoak omenaldia egin zion ''Emma Reyes, peintre'' atzera begirakoaren bidez.<ref>{{Cite web|izenburua=Emma Reyes, peintre (1919-2003) {{!}} Musée d'Art et d'Archéologie du Périgord – Périgueux – Maap|url=http://www.perigueux-maap.fr/2017/11/27/emma-reyes-peintre-1919-2003/|accessdate=2018-03-14}}</ref>
=== Posta bidezko memoria ===
Hil eta bederatzi urte geroago, ''Memoria por correspondencia'' lanak Germán Arciniegas diplomazialari eta idazleari zuzendutako eskutitz batzuk bildu zituen ([[1969]] eta [[1997]] bitartean). Sutsuki egin bazuen ere bera bizi zela horiek agertzearen aurka, 23 missibak Kolonbian editatu ziren 2012tik aurrera.<ref name=":0">{{Cite web|izenburua=Comment Emma Reyes survécut à son enfance|egilea=Ariane Singer|data=2 novembre 2017|url=https://www.lemonde.fr/livres/article/2017/11/02/comment-emma-reyes-survecut-a-son-enfance_5209061_3260.html|accessdate=2018-03-14}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|izenburua=Emma Reyes, cartas de mi terrible infancia|orrialdeak=|egilea1=[[Inés Martín Rodrigo]]|data=4 mai 2015|url=http://www.abc.es/cultura/libros/20150502/abci-emma-reyes-cartas-terrible-201505011855.html|kazeta=ABC|accessdate=2018-03-14}}</ref>
[[Gabriel García Márquez|Gabriel Garcia Marquez]] idazle kolonbiarrak idaztera animatuta, Emma Reyesek heldu baten distantziarekin gogoratzen zuen bere haurtzaroko traumak eta bere emakume bizitzako gertakizun garrantzitsuenak, maitasun falta, miseria eta indarkeria ikusiz.<ref>{{Cite aldizkari|izenburua=Les écrivaines colombiennes se disent «invisibilisées» à Paris|orrialdeak=|egilea1=|data=10 novembre 2017|url=http://www.liberation.fr/direct/element/les-ecrivaines-colombiennes-se-disent-invisibilisees-a-paris_73445/|kazeta=Libération.fr|accessdate=2018-03-14}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|izenburua=Les deux orphelines|orrialdeak=|egilea1=Claire Devarrieux|data=22 décembre 2017|url=http://next.liberation.fr/livres/2017/12/22/les-deux-orphelines_1618544|kazeta=Libération.fr|accessdate=2018-03-14}}</ref> 2017an, Fayard-Pauvert argitalpenetan, lanaren bertsio frantses bat argitaratu zen, Alexandra Carrascok gaztelaniatik itzulia.<ref>{{Cite web|izenburua=Lettres de mon enfance, Emma Reyes {{!}} Fayard|url=https://www.fayard.fr/lettres-de-mon-enfance-9782720215452|accessdate=2018-03-14}}</ref>
== Argitalpenak ==
* Emma Reyesen ''Lettres de mon enfance'' (''Memoria por correspondencia''), Alexandra Carrascok espainieratik frantsesera itzulia, Fayard/Pauvert, coll. Fondo Pauvert, 260 or, 2017, ( )
== Erakusketak ==
Zerrenda ez-oso baten artean:
* Emma Reyes, margolaria, Périgordeko arte eta arkeologia museoa (MAAP), Frantzia, 2017ko urriaren 9a ''–'' 2018ko urtarrilaren 8a
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1919ko|2003ko|Reyes, Emma}}
[[Kategoria:Bordelen hildakoak]]
[[Kategoria:XX. mendeko emakumeak]]
[[Kategoria:Wikipedia:Autoritate kontrola duten artikuluak]]
[[Kategoria:Artista]]
[[Kategoria:Emakume artistak]]
[[Kategoria:Idazleak]]
[[Kategoria:Emakume idazleak]]
[[Kategoria:Mexikoko margolariak]]
[[Kategoria:Mexikoko idazleak]]
olzj9v5e887ig7ktys5x4bc94f61ck4
10005923
10005922
2024-12-20T15:36:29Z
Lainobeltz
56334
[[Kategoria:Idazleak]] kendua [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10005923
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Maria Emma Reyes''' ([[Bogota]], [[1919|1919ko]] [[Uztailaren 9|uztailaren 9a]] - [[Bordele]], [[2003|2003ko]] [[Uztailaren 12|uztailaren 12a]]) [[Kolonbia|kolonbiar]] idazle eta margolaria zen. <ref>{{Cite web|izenburua=matchID - Moteur de recherche des décès|url=https://deces.matchid.io/id/cghcFJmTIQST|accessdate=2021-12-30}}</ref>[[Diego Rivera]] eta [[Frida Kahlo]] margolarien gertuko laguna, Emma Reyes Kolonbiako eszena artistikoaren figura garrantzitsu gisa gailendu zen [[Paris|Parisen]], erbestean.
== Biografia ==
Aita ezezaguna zuen, eta Maria Emma Reyesek eta bere ahizpa Helena Kolonbiako hiriburuko erakunde erlijioso batean utzi zituzten. 18 urterekin bertatik ihes egitea lortu zuen. Analfabetoa zen orduan, eta ez zuen inolako heziketarik jaso.<ref name=":0">{{Cite web|izenburua=Comment Emma Reyes survécut à son enfance|egilea=Ariane Singer|data=2 novembre 2017|url=https://www.lemonde.fr/livres/article/2017/11/02/comment-emma-reyes-survecut-a-son-enfance_5209061_3260.html|accessdate=2018-03-14}}</ref> Emakume gaztea [[Latinoamerika|Latinoamerikan]] ibili zen, lantxoak eginez. 1943an, [[Argentina|Argentinara]] joan zen, eta han hasi zen margotzen. 1947an, Emma Reyesek Roncoroni Fundazioaren beka bat lortu zuen [[Paris|Parisko]] [[André Lhote]] Akademian ikasteko. Hara zeraman ontzian, Jean Perromat ezagutu zuen, transatlantikoetan lan egiten zuen medikua. Urte batzuk geroago, elkarrekin ezkondu ziren.<ref name=":2">{{Cite aldizkari|izenburua=Emma Reyes, l’artiste colombienne qui aimait Périgueux|orrialdeak=|egilea1=Chantal Gibert|data=19 octobre 2017|url=http://www.sudouest.fr/2017/10/19/l-artiste-colombienne-qui-aimait-perigueux-3875253-1980.php|kazeta=SudOuest.fr|accessdate=2018-03-14}}</ref>
[[Washington|Washingtonen]], [[Erroma|Erroman]] eta [[Israel|Israelen]] bizi izan ondoren, artista [[Frantzia|Frantzian]] kokatu zen [[1960ko hamarkada|1960ko hamarkadan]], [[Perigueux|Perigueuxen]], bertakoa baitzen bere senarra. Erbestean zeuden artista hegoamerikarren eszena artistikoan azaleratzen laguntzen zuen. Orduan, ''Mama Grande'' deitzen zioten. Arteen eta Letren Zaldun izendatu zuten.<ref name=":1">{{Cite aldizkari|izenburua=Emma Reyes : les couleurs de la Colombie en Périgord|orrialdeak=|egilea1=Jean-Michel Ogier|data=30 novembre 2017|url=https://culturebox.francetvinfo.fr/arts/peinture/emma-reyes-les-couleurs-de-la-colombie-en-perigord-266079|kazeta=Culturebox|accessdate=2018-03-14}}</ref>
== Karrera artistikoa ==
=== Pintura ===
Emma Reyesen lehen lanak Latinoamerikara egindako bidaian zeharkatu ahal izan zituen plazei eta merkatuei buruzkoak dira. 1949an, artistak Parisko Kléber galerian erakutsi zuen lehen aldiz bere lana. Urrezko liburua sinatu zuen azken bisitaria [[Pablo Picasso]] izan zen. Gero, UNESCOren [[Washington|Washingtongo]] Kultura Sailarentzat egin zuen lan.<ref name=":2">{{Cite aldizkari|izenburua=Emma Reyes, l’artiste colombienne qui aimait Périgueux|orrialdeak=|egilea1=Chantal Gibert|data=19 octobre 2017|url=http://www.sudouest.fr/2017/10/19/l-artiste-colombienne-qui-aimait-perigueux-3875253-1980.php|kazeta=SudOuest.fr|accessdate=2018-03-14}}</ref>
[[Mexiko Hiria|Mexikora]] iritsita UNESCOren lehen Biltzar Panamerikarraren ordezkari gisa, Diego Rivera margolari mexikarraren tailerrean integratu zen. Elkarrekin, fresko batean lan egin zuten, unibertsitate-hiriko estadio olinpikorako. Tokiko eszena artistiko eta intelektualarekin harremanetan jarri zen.<ref name=":3">{{Cite web|izenburua=Emma Reyes: Mujer que respeta solo lo vivido|data=|url=http://www.revistaaleph.com.co/desde-aleph/468-reportaje-con-emma-reyes-1998.html|accessdate=2018-03-14}}</ref>
Contemporary Art Gallery-ren laguntzaile hasi zen lanean, Lola Álvarez Bravo argazkilariarekin batera. Mexikon izan zen azken hilabeteetan, [[Frida Kahlo|Frida Khaloren]] erakusketa ospetsuaren muntaian parte hartu zuen, [[Manuel Álvarez Bravo|Manuel Alvarez Bravo]] argazkilari mexikarraren galerian.<ref name=":3">{{Cite web|izenburua=Emma Reyes: Mujer que respeta solo lo vivido|data=|url=http://www.revistaaleph.com.co/desde-aleph/468-reportaje-con-emma-reyes-1998.html|accessdate=2018-03-14}}</ref>
1954an, Erromara joan zen Enrico Prampolini artista futurista italiarrarekin ikasten jarraitzeko. Indigenek Latinoamerikari egindako estilotik eta erreferentziatik urruntzea erabaki zuen orduan, eta esperimentazio eta trantsizio fase batean sartu zen, figurazioaren, abstrakzioaren eta konposizio geometrikoaren arteko harremana esploratuz.<ref>{{Cite aldizkari|izenburua=La travesía de Emma Reyes|orrialdeak=|egilea1=Camilo Otero|data=28 septembre 2015|url=https://www.elespectador.com/noticias/cultura/travesia-de-emma-reyes-articulo-589270|kazeta=Elespectador.com|accessdate=2018-03-14}}</ref>
Emma Reyesen lanek koloretsuak eta naturan inspiratuak izan nahi dute. Hainbat mihise eskaintzen dizkie [[Lascaux|Lascauxeko]] kobazuloei eta [[Périgord]] bere adopzio-eskualdeari. Perigueuxeko Pierre-Fanlac mediatekako sarreran dagoen fresko handiaren egilea da. Urte batzuk geroago, [[Artearen historiaren ikerketa|artearen historiako]] lanen bilduma pertsonala eskaini zion liburutegiari.<ref name=":2">{{Cite aldizkari|izenburua=Emma Reyes, l’artiste colombienne qui aimait Périgueux|orrialdeak=|egilea1=Chantal Gibert|data=19 octobre 2017|url=http://www.sudouest.fr/2017/10/19/l-artiste-colombienne-qui-aimait-perigueux-3875253-1980.php|kazeta=SudOuest.fr|accessdate=2018-03-14}}</ref>
1995ean, Périgord-eko Arte eta Arkeologia Museoan (MAAP) 200 pintura inguruk osatutako tailer-funtsa altxatu zuen artistak.<ref name=":1">{{Cite aldizkari|izenburua=Emma Reyes : les couleurs de la Colombie en Périgord|orrialdeak=|egilea1=Jean-Michel Ogier|data=30 novembre 2017|url=https://culturebox.francetvinfo.fr/arts/peinture/emma-reyes-les-couleurs-de-la-colombie-en-perigord-266079|kazeta=Culturebox|accessdate=2018-03-14}}</ref> 2017an, museoak omenaldia egin zion ''Emma Reyes, peintre'' atzera begirakoaren bidez.<ref>{{Cite web|izenburua=Emma Reyes, peintre (1919-2003) {{!}} Musée d'Art et d'Archéologie du Périgord – Périgueux – Maap|url=http://www.perigueux-maap.fr/2017/11/27/emma-reyes-peintre-1919-2003/|accessdate=2018-03-14}}</ref>
=== Posta bidezko memoria ===
Hil eta bederatzi urte geroago, ''Memoria por correspondencia'' lanak Germán Arciniegas diplomazialari eta idazleari zuzendutako eskutitz batzuk bildu zituen ([[1969]] eta [[1997]] bitartean). Sutsuki egin bazuen ere bera bizi zela horiek agertzearen aurka, 23 missibak Kolonbian editatu ziren 2012tik aurrera.<ref name=":0">{{Cite web|izenburua=Comment Emma Reyes survécut à son enfance|egilea=Ariane Singer|data=2 novembre 2017|url=https://www.lemonde.fr/livres/article/2017/11/02/comment-emma-reyes-survecut-a-son-enfance_5209061_3260.html|accessdate=2018-03-14}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|izenburua=Emma Reyes, cartas de mi terrible infancia|orrialdeak=|egilea1=[[Inés Martín Rodrigo]]|data=4 mai 2015|url=http://www.abc.es/cultura/libros/20150502/abci-emma-reyes-cartas-terrible-201505011855.html|kazeta=ABC|accessdate=2018-03-14}}</ref>
[[Gabriel García Márquez|Gabriel Garcia Marquez]] idazle kolonbiarrak idaztera animatuta, Emma Reyesek heldu baten distantziarekin gogoratzen zuen bere haurtzaroko traumak eta bere emakume bizitzako gertakizun garrantzitsuenak, maitasun falta, miseria eta indarkeria ikusiz.<ref>{{Cite aldizkari|izenburua=Les écrivaines colombiennes se disent «invisibilisées» à Paris|orrialdeak=|egilea1=|data=10 novembre 2017|url=http://www.liberation.fr/direct/element/les-ecrivaines-colombiennes-se-disent-invisibilisees-a-paris_73445/|kazeta=Libération.fr|accessdate=2018-03-14}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|izenburua=Les deux orphelines|orrialdeak=|egilea1=Claire Devarrieux|data=22 décembre 2017|url=http://next.liberation.fr/livres/2017/12/22/les-deux-orphelines_1618544|kazeta=Libération.fr|accessdate=2018-03-14}}</ref> 2017an, Fayard-Pauvert argitalpenetan, lanaren bertsio frantses bat argitaratu zen, Alexandra Carrascok gaztelaniatik itzulia.<ref>{{Cite web|izenburua=Lettres de mon enfance, Emma Reyes {{!}} Fayard|url=https://www.fayard.fr/lettres-de-mon-enfance-9782720215452|accessdate=2018-03-14}}</ref>
== Argitalpenak ==
* Emma Reyesen ''Lettres de mon enfance'' (''Memoria por correspondencia''), Alexandra Carrascok espainieratik frantsesera itzulia, Fayard/Pauvert, coll. Fondo Pauvert, 260 or, 2017, ( )
== Erakusketak ==
Zerrenda ez-oso baten artean:
* Emma Reyes, margolaria, Périgordeko arte eta arkeologia museoa (MAAP), Frantzia, 2017ko urriaren 9a ''–'' 2018ko urtarrilaren 8a
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1919ko|2003ko|Reyes, Emma}}
[[Kategoria:Bordelen hildakoak]]
[[Kategoria:XX. mendeko emakumeak]]
[[Kategoria:Wikipedia:Autoritate kontrola duten artikuluak]]
[[Kategoria:Artista]]
[[Kategoria:Emakume artistak]]
[[Kategoria:Emakume idazleak]]
[[Kategoria:Mexikoko margolariak]]
[[Kategoria:Mexikoko idazleak]]
8hrvp41v6wh8tydlqngvba2tm30i8wt
10005925
10005923
2024-12-20T15:36:54Z
Lainobeltz
56334
[[Kategoria:Artista]] kendua; [[Kategoria:Mexikoko artistak]] gehitua [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10005925
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Maria Emma Reyes''' ([[Bogota]], [[1919|1919ko]] [[Uztailaren 9|uztailaren 9a]] - [[Bordele]], [[2003|2003ko]] [[Uztailaren 12|uztailaren 12a]]) [[Kolonbia|kolonbiar]] idazle eta margolaria zen. <ref>{{Cite web|izenburua=matchID - Moteur de recherche des décès|url=https://deces.matchid.io/id/cghcFJmTIQST|accessdate=2021-12-30}}</ref>[[Diego Rivera]] eta [[Frida Kahlo]] margolarien gertuko laguna, Emma Reyes Kolonbiako eszena artistikoaren figura garrantzitsu gisa gailendu zen [[Paris|Parisen]], erbestean.
== Biografia ==
Aita ezezaguna zuen, eta Maria Emma Reyesek eta bere ahizpa Helena Kolonbiako hiriburuko erakunde erlijioso batean utzi zituzten. 18 urterekin bertatik ihes egitea lortu zuen. Analfabetoa zen orduan, eta ez zuen inolako heziketarik jaso.<ref name=":0">{{Cite web|izenburua=Comment Emma Reyes survécut à son enfance|egilea=Ariane Singer|data=2 novembre 2017|url=https://www.lemonde.fr/livres/article/2017/11/02/comment-emma-reyes-survecut-a-son-enfance_5209061_3260.html|accessdate=2018-03-14}}</ref> Emakume gaztea [[Latinoamerika|Latinoamerikan]] ibili zen, lantxoak eginez. 1943an, [[Argentina|Argentinara]] joan zen, eta han hasi zen margotzen. 1947an, Emma Reyesek Roncoroni Fundazioaren beka bat lortu zuen [[Paris|Parisko]] [[André Lhote]] Akademian ikasteko. Hara zeraman ontzian, Jean Perromat ezagutu zuen, transatlantikoetan lan egiten zuen medikua. Urte batzuk geroago, elkarrekin ezkondu ziren.<ref name=":2">{{Cite aldizkari|izenburua=Emma Reyes, l’artiste colombienne qui aimait Périgueux|orrialdeak=|egilea1=Chantal Gibert|data=19 octobre 2017|url=http://www.sudouest.fr/2017/10/19/l-artiste-colombienne-qui-aimait-perigueux-3875253-1980.php|kazeta=SudOuest.fr|accessdate=2018-03-14}}</ref>
[[Washington|Washingtonen]], [[Erroma|Erroman]] eta [[Israel|Israelen]] bizi izan ondoren, artista [[Frantzia|Frantzian]] kokatu zen [[1960ko hamarkada|1960ko hamarkadan]], [[Perigueux|Perigueuxen]], bertakoa baitzen bere senarra. Erbestean zeuden artista hegoamerikarren eszena artistikoan azaleratzen laguntzen zuen. Orduan, ''Mama Grande'' deitzen zioten. Arteen eta Letren Zaldun izendatu zuten.<ref name=":1">{{Cite aldizkari|izenburua=Emma Reyes : les couleurs de la Colombie en Périgord|orrialdeak=|egilea1=Jean-Michel Ogier|data=30 novembre 2017|url=https://culturebox.francetvinfo.fr/arts/peinture/emma-reyes-les-couleurs-de-la-colombie-en-perigord-266079|kazeta=Culturebox|accessdate=2018-03-14}}</ref>
== Karrera artistikoa ==
=== Pintura ===
Emma Reyesen lehen lanak Latinoamerikara egindako bidaian zeharkatu ahal izan zituen plazei eta merkatuei buruzkoak dira. 1949an, artistak Parisko Kléber galerian erakutsi zuen lehen aldiz bere lana. Urrezko liburua sinatu zuen azken bisitaria [[Pablo Picasso]] izan zen. Gero, UNESCOren [[Washington|Washingtongo]] Kultura Sailarentzat egin zuen lan.<ref name=":2">{{Cite aldizkari|izenburua=Emma Reyes, l’artiste colombienne qui aimait Périgueux|orrialdeak=|egilea1=Chantal Gibert|data=19 octobre 2017|url=http://www.sudouest.fr/2017/10/19/l-artiste-colombienne-qui-aimait-perigueux-3875253-1980.php|kazeta=SudOuest.fr|accessdate=2018-03-14}}</ref>
[[Mexiko Hiria|Mexikora]] iritsita UNESCOren lehen Biltzar Panamerikarraren ordezkari gisa, Diego Rivera margolari mexikarraren tailerrean integratu zen. Elkarrekin, fresko batean lan egin zuten, unibertsitate-hiriko estadio olinpikorako. Tokiko eszena artistiko eta intelektualarekin harremanetan jarri zen.<ref name=":3">{{Cite web|izenburua=Emma Reyes: Mujer que respeta solo lo vivido|data=|url=http://www.revistaaleph.com.co/desde-aleph/468-reportaje-con-emma-reyes-1998.html|accessdate=2018-03-14}}</ref>
Contemporary Art Gallery-ren laguntzaile hasi zen lanean, Lola Álvarez Bravo argazkilariarekin batera. Mexikon izan zen azken hilabeteetan, [[Frida Kahlo|Frida Khaloren]] erakusketa ospetsuaren muntaian parte hartu zuen, [[Manuel Álvarez Bravo|Manuel Alvarez Bravo]] argazkilari mexikarraren galerian.<ref name=":3">{{Cite web|izenburua=Emma Reyes: Mujer que respeta solo lo vivido|data=|url=http://www.revistaaleph.com.co/desde-aleph/468-reportaje-con-emma-reyes-1998.html|accessdate=2018-03-14}}</ref>
1954an, Erromara joan zen Enrico Prampolini artista futurista italiarrarekin ikasten jarraitzeko. Indigenek Latinoamerikari egindako estilotik eta erreferentziatik urruntzea erabaki zuen orduan, eta esperimentazio eta trantsizio fase batean sartu zen, figurazioaren, abstrakzioaren eta konposizio geometrikoaren arteko harremana esploratuz.<ref>{{Cite aldizkari|izenburua=La travesía de Emma Reyes|orrialdeak=|egilea1=Camilo Otero|data=28 septembre 2015|url=https://www.elespectador.com/noticias/cultura/travesia-de-emma-reyes-articulo-589270|kazeta=Elespectador.com|accessdate=2018-03-14}}</ref>
Emma Reyesen lanek koloretsuak eta naturan inspiratuak izan nahi dute. Hainbat mihise eskaintzen dizkie [[Lascaux|Lascauxeko]] kobazuloei eta [[Périgord]] bere adopzio-eskualdeari. Perigueuxeko Pierre-Fanlac mediatekako sarreran dagoen fresko handiaren egilea da. Urte batzuk geroago, [[Artearen historiaren ikerketa|artearen historiako]] lanen bilduma pertsonala eskaini zion liburutegiari.<ref name=":2">{{Cite aldizkari|izenburua=Emma Reyes, l’artiste colombienne qui aimait Périgueux|orrialdeak=|egilea1=Chantal Gibert|data=19 octobre 2017|url=http://www.sudouest.fr/2017/10/19/l-artiste-colombienne-qui-aimait-perigueux-3875253-1980.php|kazeta=SudOuest.fr|accessdate=2018-03-14}}</ref>
1995ean, Périgord-eko Arte eta Arkeologia Museoan (MAAP) 200 pintura inguruk osatutako tailer-funtsa altxatu zuen artistak.<ref name=":1">{{Cite aldizkari|izenburua=Emma Reyes : les couleurs de la Colombie en Périgord|orrialdeak=|egilea1=Jean-Michel Ogier|data=30 novembre 2017|url=https://culturebox.francetvinfo.fr/arts/peinture/emma-reyes-les-couleurs-de-la-colombie-en-perigord-266079|kazeta=Culturebox|accessdate=2018-03-14}}</ref> 2017an, museoak omenaldia egin zion ''Emma Reyes, peintre'' atzera begirakoaren bidez.<ref>{{Cite web|izenburua=Emma Reyes, peintre (1919-2003) {{!}} Musée d'Art et d'Archéologie du Périgord – Périgueux – Maap|url=http://www.perigueux-maap.fr/2017/11/27/emma-reyes-peintre-1919-2003/|accessdate=2018-03-14}}</ref>
=== Posta bidezko memoria ===
Hil eta bederatzi urte geroago, ''Memoria por correspondencia'' lanak Germán Arciniegas diplomazialari eta idazleari zuzendutako eskutitz batzuk bildu zituen ([[1969]] eta [[1997]] bitartean). Sutsuki egin bazuen ere bera bizi zela horiek agertzearen aurka, 23 missibak Kolonbian editatu ziren 2012tik aurrera.<ref name=":0">{{Cite web|izenburua=Comment Emma Reyes survécut à son enfance|egilea=Ariane Singer|data=2 novembre 2017|url=https://www.lemonde.fr/livres/article/2017/11/02/comment-emma-reyes-survecut-a-son-enfance_5209061_3260.html|accessdate=2018-03-14}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|izenburua=Emma Reyes, cartas de mi terrible infancia|orrialdeak=|egilea1=[[Inés Martín Rodrigo]]|data=4 mai 2015|url=http://www.abc.es/cultura/libros/20150502/abci-emma-reyes-cartas-terrible-201505011855.html|kazeta=ABC|accessdate=2018-03-14}}</ref>
[[Gabriel García Márquez|Gabriel Garcia Marquez]] idazle kolonbiarrak idaztera animatuta, Emma Reyesek heldu baten distantziarekin gogoratzen zuen bere haurtzaroko traumak eta bere emakume bizitzako gertakizun garrantzitsuenak, maitasun falta, miseria eta indarkeria ikusiz.<ref>{{Cite aldizkari|izenburua=Les écrivaines colombiennes se disent «invisibilisées» à Paris|orrialdeak=|egilea1=|data=10 novembre 2017|url=http://www.liberation.fr/direct/element/les-ecrivaines-colombiennes-se-disent-invisibilisees-a-paris_73445/|kazeta=Libération.fr|accessdate=2018-03-14}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|izenburua=Les deux orphelines|orrialdeak=|egilea1=Claire Devarrieux|data=22 décembre 2017|url=http://next.liberation.fr/livres/2017/12/22/les-deux-orphelines_1618544|kazeta=Libération.fr|accessdate=2018-03-14}}</ref> 2017an, Fayard-Pauvert argitalpenetan, lanaren bertsio frantses bat argitaratu zen, Alexandra Carrascok gaztelaniatik itzulia.<ref>{{Cite web|izenburua=Lettres de mon enfance, Emma Reyes {{!}} Fayard|url=https://www.fayard.fr/lettres-de-mon-enfance-9782720215452|accessdate=2018-03-14}}</ref>
== Argitalpenak ==
* Emma Reyesen ''Lettres de mon enfance'' (''Memoria por correspondencia''), Alexandra Carrascok espainieratik frantsesera itzulia, Fayard/Pauvert, coll. Fondo Pauvert, 260 or, 2017, ( )
== Erakusketak ==
Zerrenda ez-oso baten artean:
* Emma Reyes, margolaria, Périgordeko arte eta arkeologia museoa (MAAP), Frantzia, 2017ko urriaren 9a ''–'' 2018ko urtarrilaren 8a
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1919ko|2003ko|Reyes, Emma}}
[[Kategoria:Bordelen hildakoak]]
[[Kategoria:XX. mendeko emakumeak]]
[[Kategoria:Wikipedia:Autoritate kontrola duten artikuluak]]
[[Kategoria:Mexikoko artistak]]
[[Kategoria:Emakume artistak]]
[[Kategoria:Emakume idazleak]]
[[Kategoria:Mexikoko margolariak]]
[[Kategoria:Mexikoko idazleak]]
ilsqyk6mctg5dpym7o1effafslh42o6
10006054
10005925
2024-12-20T16:52:54Z
Wikimaribarre
88969
10006054
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Maria Emma Reyes''' ([[Bogota]], [[1919|1919ko]] [[Uztailaren 9|uztailaren 9a]] - [[Bordele]], [[2003|2003ko]] [[Uztailaren 12|uztailaren 12a]]) [[Kolonbia|kolonbiar]] [[idazle]] eta [[Margolaritza|margolaria]] zen. <ref>{{Cite web|izenburua=matchID - Moteur de recherche des décès|url=https://deces.matchid.io/id/cghcFJmTIQST|accessdate=2021-12-30}}</ref>[[Diego Rivera]] eta [[Frida Kahlo]] margolarien gertuko laguna, Emma Reyes Kolonbiako eszena artistikoaren figura garrantzitsu gisa gailendu zen [[Paris|Parisen]], erbestean.
== Biografia ==
Aita ezezaguna zuen, eta amak Maria Emma Reyese eta bere ahizpa Helena Kolonbiako hiriburuko erakunde erlijioso batean utzi zituzten. 18 urterekin bertatik ihes egitea lortu zuen. Analfabetoa zen orduan, eta ez zuen inolako heziketarik jaso.<ref name=":0">{{Cite web|izenburua=Comment Emma Reyes survécut à son enfance|egilea=Ariane Singer|data=2 novembre 2017|url=https://www.lemonde.fr/livres/article/2017/11/02/comment-emma-reyes-survecut-a-son-enfance_5209061_3260.html|accessdate=2018-03-14}}</ref> Emakume gaztea [[Latinoamerika|Latinoamerikan]] ibili zen, lantxoak eginez. 1943an, [[Argentina|Argentinara]] joan zen, eta han hasi zen margotzen. 1947an, Emma Reyesek Roncoroni Fundazioaren beka bat lortu zuen [[Paris|Parisko]] [[André Lhote]] Akademian ikasteko. Hara zeraman ontzian, Jean Perromat ezagutu zuen, transatlantikoetan lan egiten zuen medikua. Urte batzuk geroago, elkarrekin ezkondu ziren.<ref name=":2">{{Cite aldizkari|izenburua=Emma Reyes, l’artiste colombienne qui aimait Périgueux|orrialdeak=|egilea1=Chantal Gibert|data=19 octobre 2017|url=http://www.sudouest.fr/2017/10/19/l-artiste-colombienne-qui-aimait-perigueux-3875253-1980.php|kazeta=SudOuest.fr|accessdate=2018-03-14}}</ref>
[[Washington|Washingtonen]], [[Erroma|Erroman]] eta [[Israel|Israelen]] bizi izan ondoren, artista [[Frantzia|Frantzian]] kokatu zen [[1960ko hamarkada|1960ko hamarkadan]], [[Perigueux|Perigueuxen]], bertakoa baitzen bere senarra. Erbestean zeuden artista hegoamerikarren eszena artistikoan azaleratzen laguntzen zuen. Orduan, ''Mama Grande'' deitzen zioten. Arteen eta Letren Zaldun izendatu zuten.<ref name=":1">{{Cite aldizkari|izenburua=Emma Reyes : les couleurs de la Colombie en Périgord|orrialdeak=|egilea1=Jean-Michel Ogier|data=30 novembre 2017|url=https://culturebox.francetvinfo.fr/arts/peinture/emma-reyes-les-couleurs-de-la-colombie-en-perigord-266079|kazeta=Culturebox|accessdate=2018-03-14}}</ref>
== Karrera artistikoa ==
=== Pintura ===
Emma Reyesen lehen lanak Latinoamerikara egindako bidaian zeharkatu ahal izan zituen plazei eta merkatuei buruzkoak dira. 1949an, artistak Parisko Kléber galerian erakutsi zuen lehen aldiz bere lana. Urrezko liburua sinatu zuen azken bisitaria [[Pablo Picasso]] izan zen. Gero, UNESCOren [[Washington|Washingtongo]] Kultura Sailarentzat egin zuen lan.<ref name=":2">{{Cite aldizkari|izenburua=Emma Reyes, l’artiste colombienne qui aimait Périgueux|orrialdeak=|egilea1=Chantal Gibert|data=19 octobre 2017|url=http://www.sudouest.fr/2017/10/19/l-artiste-colombienne-qui-aimait-perigueux-3875253-1980.php|kazeta=SudOuest.fr|accessdate=2018-03-14}}</ref>
[[Mexiko Hiria|Mexikora]] iritsita UNESCOren lehen Biltzar Panamerikarraren ordezkari gisa, Diego Rivera margolari mexikarraren tailerrean integratu zen. Elkarrekin, fresko batean lan egin zuten, unibertsitate-hiriko estadio olinpikorako. Tokiko eszena artistiko eta intelektualarekin harremanetan jarri zen.<ref name=":3">{{Cite web|izenburua=Emma Reyes: Mujer que respeta solo lo vivido|data=|url=http://www.revistaaleph.com.co/desde-aleph/468-reportaje-con-emma-reyes-1998.html|accessdate=2018-03-14}}</ref>
Contemporary Art Gallery-ren laguntzaile hasi zen lanean, Lola Álvarez Bravo argazkilariarekin batera. Mexikon izan zen azken hilabeteetan, [[Frida Kahlo|Frida Khaloren]] erakusketa ospetsuaren muntaian parte hartu zuen, [[Manuel Álvarez Bravo|Manuel Alvarez Bravo]] argazkilari mexikarraren galerian.<ref name=":3">{{Cite web|izenburua=Emma Reyes: Mujer que respeta solo lo vivido|data=|url=http://www.revistaaleph.com.co/desde-aleph/468-reportaje-con-emma-reyes-1998.html|accessdate=2018-03-14}}</ref>
1954an, Erromara joan zen Enrico Prampolini artista futurista italiarrarekin ikasten jarraitzeko. Indigenek Latinoamerikari egindako estilotik eta erreferentziatik urruntzea erabaki zuen orduan, eta esperimentazio eta trantsizio fase batean sartu zen, figurazioaren, abstrakzioaren eta konposizio geometrikoaren arteko harremana esploratuz.<ref>{{Cite aldizkari|izenburua=La travesía de Emma Reyes|orrialdeak=|egilea1=Camilo Otero|data=28 septembre 2015|url=https://www.elespectador.com/noticias/cultura/travesia-de-emma-reyes-articulo-589270|kazeta=Elespectador.com|accessdate=2018-03-14}}</ref>
Emma Reyesen lanek koloretsuak eta naturan inspiratuak izan nahi dute. Hainbat mihise eskaintzen dizkie [[Lascaux|Lascauxeko]] kobazuloei eta [[Périgord]] bere adopzio-eskualdeari. Perigueuxeko Pierre-Fanlac mediatekako sarreran dagoen fresko handiaren egilea da. Urte batzuk geroago, [[Artearen historiaren ikerketa|artearen historiako]] lanen bilduma pertsonala eskaini zion liburutegiari.<ref name=":2">{{Cite aldizkari|izenburua=Emma Reyes, l’artiste colombienne qui aimait Périgueux|orrialdeak=|egilea1=Chantal Gibert|data=19 octobre 2017|url=http://www.sudouest.fr/2017/10/19/l-artiste-colombienne-qui-aimait-perigueux-3875253-1980.php|kazeta=SudOuest.fr|accessdate=2018-03-14}}</ref>
1995ean, Périgord-eko Arte eta Arkeologia Museoan (MAAP) 200 pintura inguruk osatutako tailer-funtsa altxatu zuen artistak.<ref name=":1">{{Cite aldizkari|izenburua=Emma Reyes : les couleurs de la Colombie en Périgord|orrialdeak=|egilea1=Jean-Michel Ogier|data=30 novembre 2017|url=https://culturebox.francetvinfo.fr/arts/peinture/emma-reyes-les-couleurs-de-la-colombie-en-perigord-266079|kazeta=Culturebox|accessdate=2018-03-14}}</ref> 2017an, museoak omenaldia egin zion ''Emma Reyes, peintre'' atzera begirakoaren bidez.<ref>{{Cite web|izenburua=Emma Reyes, peintre (1919-2003) {{!}} Musée d'Art et d'Archéologie du Périgord – Périgueux – Maap|url=http://www.perigueux-maap.fr/2017/11/27/emma-reyes-peintre-1919-2003/|accessdate=2018-03-14}}</ref>
=== Posta bidezko memoria ===
Hil eta bederatzi urte geroago, ''Memoria por correspondencia'' lanak Germán Arciniegas diplomazialari eta idazleari zuzendutako eskutitz batzuk bildu zituen ([[1969]] eta [[1997]] bitartean). Sutsuki egin bazuen ere bera bizi zela horiek agertzearen aurka, 23 missibak Kolonbian editatu ziren 2012tik aurrera.<ref name=":0">{{Cite web|izenburua=Comment Emma Reyes survécut à son enfance|egilea=Ariane Singer|data=2 novembre 2017|url=https://www.lemonde.fr/livres/article/2017/11/02/comment-emma-reyes-survecut-a-son-enfance_5209061_3260.html|accessdate=2018-03-14}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|izenburua=Emma Reyes, cartas de mi terrible infancia|orrialdeak=|egilea1=[[Inés Martín Rodrigo]]|data=4 mai 2015|url=http://www.abc.es/cultura/libros/20150502/abci-emma-reyes-cartas-terrible-201505011855.html|kazeta=ABC|accessdate=2018-03-14}}</ref>
[[Gabriel García Márquez|Gabriel Garcia Marquez]] idazle kolonbiarrak idaztera animatuta, Emma Reyesek heldu baten distantziarekin gogoratzen zuen bere haurtzaroko traumak eta bere emakume bizitzako gertakizun garrantzitsuenak, maitasun falta, miseria eta indarkeria ikusiz.<ref>{{Cite aldizkari|izenburua=Les écrivaines colombiennes se disent «invisibilisées» à Paris|orrialdeak=|egilea1=|data=10 novembre 2017|url=http://www.liberation.fr/direct/element/les-ecrivaines-colombiennes-se-disent-invisibilisees-a-paris_73445/|kazeta=Libération.fr|accessdate=2018-03-14}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|izenburua=Les deux orphelines|orrialdeak=|egilea1=Claire Devarrieux|data=22 décembre 2017|url=http://next.liberation.fr/livres/2017/12/22/les-deux-orphelines_1618544|kazeta=Libération.fr|accessdate=2018-03-14}}</ref> 2017an, Fayard-Pauvert argitalpenetan, lanaren bertsio frantses bat argitaratu zen, Alexandra Carrascok gaztelaniatik itzulia.<ref>{{Cite web|izenburua=Lettres de mon enfance, Emma Reyes {{!}} Fayard|url=https://www.fayard.fr/lettres-de-mon-enfance-9782720215452|accessdate=2018-03-14}}</ref>
== Argitalpenak ==
* Emma Reyesen ''Lettres de mon enfance'' (''Memoria por correspondencia''), Alexandra Carrascok espainieratik frantsesera itzulia, Fayard/Pauvert, coll. Fondo Pauvert, 260 or, 2017, ( )
== Erakusketak ==
Zerrenda ez-oso baten artean:
* Emma Reyes, margolaria, Périgordeko arte eta arkeologia museoa (MAAP), Frantzia, 2017ko urriaren 9a ''–'' 2018ko urtarrilaren 8a
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1919ko|2003ko|Reyes, Emma}}
[[Kategoria:Bordelen hildakoak]]
[[Kategoria:XX. mendeko emakumeak]]
[[Kategoria:Mexikoko artistak]]
[[Kategoria:Emakume artistak]]
[[Kategoria:Emakume idazleak]]
[[Kategoria:Mexikoko margolariak]]
[[Kategoria:Mexikoko idazleak]]
bxxt98kcvbhh6oz9mkzbyvfex48swfr
Detaile xume bat
0
1218224
10006323
10005553
2024-12-21T09:15:35Z
Ernestobanpiroa
58701
10006323
wikitext
text/x-wiki
{{lan infotaula}}
[[Fitxategi:NachalParan1.jpg|thumb|250px|Neger basamortua, eleberria kokatzen den espazioa.]]
'''''Detaile xume bat''''' ({{Lang-ar|تفصيل ثانوي|Tafṣīl Thānawī}}) [[Adania Shibli]] idazle [[palestina]]rra [[2017]]an plazaratu zuen eleberria da. Hau bere hirugarren eleberria da. [[Aitor Blanco]] 2024an plazaratu zuen. Eleberriarekin [[LiBeraturpreis]] saria eta [[International Booker Prize]] 2023an irabazi zuen; [[National Book Award]] sarirako izendatua izan zen. [[Ane Irazabal]]ek liburuaren hitzaurrean idatzi zuen. Adania Shibliren liburu honek eguneroko indarkeria sistematikoari ahotsa ematen dio eta bidaia bat balitz bezala planteatzen du, alegia, hilketa anker baten klabeak argitzeko asmoz, egiaren bila, antolatutako bidaia da.<ref name=Elkar/>
Israelen azkenaren azkenak, ahanzturarik umiliagarriena pairatu dutenak, Palestinako beduinoak izan dira. Batez ere,
emakumeak. [[Sionismo]]aren proiektu kolonialak behemailako gizakitzat jo ditu palestinarrak eta are gehiago beduinoak.
== Argumentua ==
1948ko arabiar-israeldar gerran zehar zazpiehun mila palestinar baino gehiago izan ziren beren etxetik egotziak. Hondamendi horri deitzen zaio [[Nakba]] edo palestinar exodoa. Handik urtebete pasatxora, 1949ko udan, [[Israel]]go estatu sortu berriak destakamentu militar bat bidali zuen [[Negev]] basamortura [[Egipto]]rekiko hegoaldeko muga zaintzeko, baita ingurua arakatzeko ere, han gelditzen ziren arabiarren bila. Espedizio horietako batean, soldaduek [[beduino]] talde bat aurkitu zuten, eta aurkikuntza hura krimen baten abiapuntua izan zen. Zenbait hamarkada geroago, XXI. mendearen hasieran, emakume palestinar batek gertakari horri buruzko artikulu batekin egin du topo, eta, harekin lotutako detaile xume batekin obsesionaturik, bidaia arriskutsu bati helduko dio lurralde okupatuetan zehar, egiaren bila.<ref name=Elkar>{{eu}} ''[https://postdata.elkar.eus/wp-content/uploads/2024/09/ELKAR-77-web.pdf «Detaile xume bat»], Elkar, 8.or.</ref>
''Detaile xume bat''en bidez, Adania Shibli palestinarrek jasaten duten garbiketa etnikoaren sustraietara doa eta maisuki erakusten du Israelek azkeneraino eraman duela egintza burutuen politika.<ref name=Elkar/>
== Egitura ==
Bi atal ditu: lehena, soldadu israeldarrek 1949an taldean egindako bortxaketa baten eta, ondoren, hildako beduina arabiar palestinar gazte baten benetako istorioa gogorarazten duena, eta bigarrena, gertakari hori ikertu nahi duen emakume palestinar baten bizitza modernoaren fikziozko kontakizun bat kontatzen duena.
== Estilo ==
Narrazioa hirugarren pertsonan kontatzen da, tonu analitiko hotzarekin. Narrazioan agertzen den presentzia emozional bakarra biktimaren txakurraren forma da. Shibliren estilo inpartziala [[Albert Camus]]en ''[[Arrotza]]'' eleberriarekin alderatu da.<ref>https://web.archive.org/web/20231020082901/https://www.theguardian.com/books/2020/jun/02/minor-detail-by-adania-shibli-review-between-the-lines-horror</ref>
== Polemika ==
Liburua, erakusten duen errealitatea dela eta, oso polemikoa izan da. Israelek eta sionismoak aurkako kanpaina egin dute eta zenbait kritikariek, esaterako Ulrich Noller, [[antisemitismo]] barruan kokatu dute.<ref>https://web.archive.org/web/20231022063116/https://www.timesofisrael.com/frankfurt-book-fair-hit-by-furor-after-postponing-prize-for-palestinian-author/</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:2017ko liburuak]]
[[Kategoria:Euskaratutako liburuak]]
[[Kategoria:2024ko liburuak]]
[[Kategoria:Arabierazko eleberriak]]
[[Kategoria:Igela argitaletxearen liburuak]]
[[Kategoria:Bortxaketa fikzioan]]
[[Kategoria:Emakumeek idatzitako literatura lanak]]
[[Kategoria:Palestinako kultura]]
[[Kategoria:Adania Shibliren liburuak]]
64w9pcu300v9kod5drz3199u48ld9ex
Said Mohamed Djohar
0
1218225
10005846
10005555
2024-12-20T13:39:11Z
Gotzon
1028
Erreferentzia egiaztagarriak behar ditu artikuluak.
10005846
wikitext
text/x-wiki
{{erreferentzia falta}}
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Said Mohamed Djohar''' ([[Mahajanga]], [[Madagaskar]], [[1918]]ko [[abuztuaren 22]]a – [[Moroni]], [[2006]]ko [[otsailaren 22]]a) [[Komoreak|Komoreetako]] presidentea izan zen 1989tik 1995era eta 1996ko urtarriletik martxora.
[[Ali Soilih]]en haurriderdia izan zen. Kolonia garaian Lan, Gazteria eta Kirol ministro izan zen 1960ko hamarkadan, eta Diputatuen Ganberako presidente 1972ko ekainetik urrira.
Auzitegi Goreneko epailea izan zen [[Ahmed Abdallah]] presidente zenean. Abdallahren hilketaren ondoren, Djohar behin-behineko gobernuburu bihurtu zen eta presidente izendatu zuten 1990eko hauteskunde eztabaidagarrien ondoren. 1995eko irailean, [[Bob Denard]]ek zuzendutako mertzenarioek exekutatutako estatu-kolpe batean agintetik kendu zuten. Frantziako gobernuak [[Réunion]] uhartera eraman zuen "tratamendu medikoa" jasotzeko eta 1996ko urtarrilera arte ez zion uharteetara itzultzen utzi.
1996ko urtarrilean, frantsesek berriro ezarri zuten lehendakaritzan, Azalée Operazioaren bidez. Martxoan kargua utzi zuen, [[Mohamed Taki Abdoulkarim]]ek hauteskundeak irabazi ostean.
{{bizialdia|1918ko|2006ko|Djohar, Said Mohamed}}
[[Kategoria:Komoreetako lehendakariak]]
9ger05bluqrqs8o13vzx90g132f0i5r
Banaketa digital
0
1218244
10005738
10005691
2024-12-20T12:09:19Z
83.213.106.245
10005738
wikitext
text/x-wiki
'''Banaketa digitala''', '''eduki digitalak banatzea''', '''online banaketa''' edo '''software elektronikoaren banaketa''' audio, bideo, liburu elektroniko, [[bideojoko]] eta softwarea modu digitalean banatzea da.
61yfss349y8d3bp4s617fbynfe0nml5
10005960
10005738
2024-12-20T15:59:06Z
Lainobeltz
56334
10005960
wikitext
text/x-wiki
{{laburregia}}
'''Banaketa digitala''', '''eduki digitalak banatzea''', '''online banaketa''' edo '''software elektronikoaren banaketa''' audio, bideo, liburu elektroniko, [[bideojoko]] eta softwarea modu digitalean banatzea da.
7kiijocds9l0aulfd95ctd869kiul7y
Plaka berotzaile
0
1218246
10005962
10005723
2024-12-20T16:00:53Z
Lainobeltz
56334
10005962
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Laboratory_hot_plate.JPG|thumb|Plaka berotzailea irabiagailu magnetikoa duena]]
'''Plaka berotzailea''' [[Laborategi|laborategi kimikoetan]] usatzen den mahai gaineko aparatu elektriko txiki eramangarri eta autonomoa da. [[Berogailu]] elektriko bat edo gehiago ditu, eta likidoak dituzten ontziak berotzeko erabiltzen da.
Hondo-lauko [[Matraze (laborategi-ontzia)|matrazeetan]], [[Erlenmeyer matraze|erlemeyerretan]] edo [[Hauspeakin ontzi|prezipitatu-ontzietan]] dauden likido lurrintzeko edo erreakzio-nahasteak berotzeko baliatzen dira. Plaka berotzaile askok [[irabiagailu magnetiko]] bat ere badute, eta [[iman]] txiki bat sartuz gero, berotutako likidoa automatikoki irabiatzen da.
450 C bitarteko tenperatura lor daiteke, baina ez da ohikoa tenperatura horretan lan egin behar izatea.{{Autoritate kontrola}}
4njdxlc92w392vdxjgc8mtexv33zr8m
10005964
10005962
2024-12-20T16:01:52Z
Lainobeltz
56334
+[[Kategoria:Laborategiko materiala]]; +[[Kategoria:Sukaldeko etxetresna elektrikoak]] [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10005964
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Laboratory_hot_plate.JPG|thumb|Plaka berotzailea irabiagailu magnetikoa duena]]
'''Plaka berotzailea''' [[Laborategi|laborategi kimikoetan]] usatzen den mahai gaineko aparatu elektriko txiki eramangarri eta autonomoa da. [[Berogailu]] elektriko bat edo gehiago ditu, eta likidoak dituzten ontziak berotzeko erabiltzen da.
Hondo-lauko [[Matraze (laborategi-ontzia)|matrazeetan]], [[Erlenmeyer matraze|erlemeyerretan]] edo [[Hauspeakin ontzi|prezipitatu-ontzietan]] dauden likido lurrintzeko edo erreakzio-nahasteak berotzeko baliatzen dira. Plaka berotzaile askok [[irabiagailu magnetiko]] bat ere badute, eta [[iman]] txiki bat sartuz gero, berotutako likidoa automatikoki irabiatzen da.
450 C bitarteko tenperatura lor daiteke, baina ez da ohikoa tenperatura horretan lan egin behar izatea.{{Autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Laborategiko materiala]]
[[Kategoria:Sukaldeko etxetresna elektrikoak]]
cl1x5pi7zvypvnuie5v376lhu8edvq2
Ramon Fernandez de Pierola
0
1218247
10005729
2024-12-20T12:00:02Z
Marklar2007
1545
Orri berria: «{{biografia infotaula automatikoa}} '''Ramon Fernandez de Pierola Lopez de Luzuriaga''' ([[Otiñano]], [[1829]]ko [[irailaren 1]]a – [[Gasteiz]], [[1904]]ko [[urtarrilaren 25]]a) nafar apaiz katolikoa izan zen, [[Gasteizko elizbarrutia|Gasteziko apezpikua]] izandakoa. == Biografia == 1835ean apaiz ordenatu zuten Iruñean, eta [[Cárcar]]ren eta [[Gares]]en egin zuen apaiz lana. Valentziako Seminarioan Teologian doktorea. 1879an, [[Ramón Blanco]] kapitain jeneralaren gom...»
10005729
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Ramon Fernandez de Pierola Lopez de Luzuriaga''' ([[Otiñano]], [[1829]]ko [[irailaren 1]]a – [[Gasteiz]], [[1904]]ko [[urtarrilaren 25]]a) nafar apaiz katolikoa izan zen, [[Gasteizko elizbarrutia|Gasteziko apezpikua]] izandakoa.
== Biografia ==
1835ean apaiz ordenatu zuten Iruñean, eta [[Cárcar]]ren eta [[Gares]]en egin zuen apaiz lana. Valentziako Seminarioan Teologian doktorea. 1879an, [[Ramón Blanco]] kapitain jeneralaren gomendioz eta karlista ez zela baieztatu ondoren, [[Habana]]ko gotzain izendatu zuten. Han, uhartea Espainiaren mende mantentzearen aldeko sutsuetako bat izan zen. 1890ean [[Gasteizko elizbarrutia]] hartu zuen, garai hartan Hego Euskal Herriko hiru probintziak hartzen zituena. 1894an, Gipuzkoako senataria izan zen, eta 1896an, Burgosko artxidiozesikoa. Anti-arrazionalista, anti-liberala eta anti-sozialista izan zen, baina kapitalismoarekin kritikoa.
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1829ko|1904ko|Fernandez de Pierola, Ramon}}
{{Biografia zirriborroa|EH-NG}}
[[Kategoria:Torralbarrak]]
[[Kategoria:Nafarroa Garaiko apaizak]]
[[Kategoria:Gasteizko apezpikuak]]
[[Kategoria:Espainiako senatariak]]
[[Kategoria:Gasteizen hildakoak]]
q0rbbll46ws83f0g3zrg2ono1zzq7vt
10005730
10005729
2024-12-20T12:00:13Z
Marklar2007
1545
Marklar2007 wikilariak «[[Ramon Fernandez Pierola]]» orria «[[Ramon Fernandez de Pierola]]» izenera aldatu du
10005729
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Ramon Fernandez de Pierola Lopez de Luzuriaga''' ([[Otiñano]], [[1829]]ko [[irailaren 1]]a – [[Gasteiz]], [[1904]]ko [[urtarrilaren 25]]a) nafar apaiz katolikoa izan zen, [[Gasteizko elizbarrutia|Gasteziko apezpikua]] izandakoa.
== Biografia ==
1835ean apaiz ordenatu zuten Iruñean, eta [[Cárcar]]ren eta [[Gares]]en egin zuen apaiz lana. Valentziako Seminarioan Teologian doktorea. 1879an, [[Ramón Blanco]] kapitain jeneralaren gomendioz eta karlista ez zela baieztatu ondoren, [[Habana]]ko gotzain izendatu zuten. Han, uhartea Espainiaren mende mantentzearen aldeko sutsuetako bat izan zen. 1890ean [[Gasteizko elizbarrutia]] hartu zuen, garai hartan Hego Euskal Herriko hiru probintziak hartzen zituena. 1894an, Gipuzkoako senataria izan zen, eta 1896an, Burgosko artxidiozesikoa. Anti-arrazionalista, anti-liberala eta anti-sozialista izan zen, baina kapitalismoarekin kritikoa.
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1829ko|1904ko|Fernandez de Pierola, Ramon}}
{{Biografia zirriborroa|EH-NG}}
[[Kategoria:Torralbarrak]]
[[Kategoria:Nafarroa Garaiko apaizak]]
[[Kategoria:Gasteizko apezpikuak]]
[[Kategoria:Espainiako senatariak]]
[[Kategoria:Gasteizen hildakoak]]
q0rbbll46ws83f0g3zrg2ono1zzq7vt
Ramon Fernandez Pierola
0
1218248
10005731
2024-12-20T12:00:13Z
Marklar2007
1545
Marklar2007 wikilariak «[[Ramon Fernandez Pierola]]» orria «[[Ramon Fernandez de Pierola]]» izenera aldatu du
10005731
wikitext
text/x-wiki
#BIRZUZENDU [[Ramon Fernandez de Pierola]]
lho8baqvfd4mia3jo2za04y10n848q6
Lankide eztabaida:Sarah fides
3
1218249
10005736
2024-12-20T12:04:19Z
DreamRimmer
154368
DreamRimmer wikilariak «[[Lankide eztabaida:Sarah fides]]» orria «[[Lankide eztabaida:Trashpanda]]» izenera aldatu du: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/Sarah fides|Sarah fides]]" to "[[Special:CentralAuth/Trashpanda|Trashpanda]]"
10005736
wikitext
text/x-wiki
#BIRZUZENDU [[Lankide eztabaida:Trashpanda]]
4qelfanngxfw7njc280hnueaxqdzdr0
Irabiagailu magnetiko
0
1218250
10005739
2024-12-20T12:10:04Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
artikulua sortu
10005739
wikitext
text/x-wiki
'''Irabiagailu magnetikoa''' [[Laborategi|kimikako laborategietan]] likidoak irabiatzeko usatzen den tresna eramangarria da. Irabiagailuak bi zati izaten ditu. Batetik, likidoaren barruan doan barra [[Magnetismo|magnetiko]] txikia dago (irabiatze-barra deritzona) osatuta dago, normalean, plastikozko geruza batez (eskuarki, [[Politetrafluoroetileno|tefloia]]) Bestetik, plaka bat dago eta horren azpian [[iman]] birakari bat edo [[elektroiman]] batzuk egoten dira, zirkulu-forman jarrita, [[eremu magnetiko]] birakari bat sortzeko.
[[Fitxategi:Magnetic_Stirrer.JPG|thumb|Irabiagailu magnetikoa lanean [[Hauspeakin ontzi|prezipitatu-ontzi]] baten barruko likidoari eraginez]]
Askotan, plaka horrek [[Erresistentzia elektriko|erresistentzia elektrikoak]] izaten dituzte, likidoak berotzeko behar den beroa emateko heburuarekin. Kasu horretan irabiagailu magnetikoa duen [[Plaka berotzaile|plaka berotzailea]] izango genuke.
[[Fitxategi:Magnetic_Stir_Bars.JPG|ezkerrera|thumb|Irabiatze-barrak]]
== Abantailak eta desabantailak ==
Irabiagailu magnetikoak [[Engranaje|engranaje-mekanismoak]] dituztenak baino hobeak dira, isilagoak eta eraginkorragoak direlako eta ez dutelako hausteko edo higatzeko moduko zati higigarririk . Txikia denez, irabiatzeko barra errazago garbitzen eta esterilizatzen da beste irabiagailu batzuk baino.
Irabiagailu magnetikoak ere baditu bere desabantailak. Horrela, irabiatze-barraren dimentsio mugatuek esan nahi dute laborategi mailako esperimentuetarako bakarrik erabil daitekeela (eskala txikian edo analisi kimikoetan). Gainera, likido likatsuak edo [[Esekidura (kimika)|esekidura]] lodiak oso zailak dira gailu honen bidez irabiatzen, nahiz eta iman bereziak dituzten zenbait modelok helburu hori lortzen duten.{{Autoritate kontrola}}
3bb8xxw29nkepjbc7zqumi0ts5667f0
10005839
10005739
2024-12-20T13:30:31Z
Gotzon
1028
Erreferentzia egiaztagarriak behar ditu artikuluak.
10005839
wikitext
text/x-wiki
{{erreferentzia falta}}
'''Irabiagailu magnetikoa''' [[Laborategi|kimikako laborategietan]] likidoak irabiatzeko usatzen den tresna eramangarria da. Irabiagailuak bi zati izaten ditu. Batetik, likidoaren barruan doan barra [[Magnetismo|magnetiko]] txikia dago (irabiatze-barra deritzona) osatuta dago, normalean, plastikozko geruza batez (eskuarki, [[Politetrafluoroetileno|tefloia]]) Bestetik, plaka bat dago eta horren azpian [[iman]] birakari bat edo [[elektroiman]] batzuk egoten dira, zirkulu-forman jarrita, [[eremu magnetiko]] birakari bat sortzeko.
[[Fitxategi:Magnetic_Stirrer.JPG|thumb|Irabiagailu magnetikoa lanean [[Hauspeakin ontzi|prezipitatu-ontzi]] baten barruko likidoari eraginez]]
Askotan, plaka horrek [[Erresistentzia elektriko|erresistentzia elektrikoak]] izaten dituzte, likidoak berotzeko behar den beroa emateko heburuarekin. Kasu horretan irabiagailu magnetikoa duen [[Plaka berotzaile|plaka berotzailea]] izango genuke.
[[Fitxategi:Magnetic_Stir_Bars.JPG|ezkerrera|thumb|Irabiatze-barrak]]
== Abantailak eta desabantailak ==
Irabiagailu magnetikoak [[Engranaje|engranaje-mekanismoak]] dituztenak baino hobeak dira, isilagoak eta eraginkorragoak direlako eta ez dutelako hausteko edo higatzeko moduko zati higigarririk . Txikia denez, irabiatzeko barra errazago garbitzen eta esterilizatzen da beste irabiagailu batzuk baino.
Irabiagailu magnetikoak ere baditu bere desabantailak. Horrela, irabiatze-barraren dimentsio mugatuek esan nahi dute laborategi mailako esperimentuetarako bakarrik erabil daitekeela (eskala txikian edo analisi kimikoetan). Gainera, likido likatsuak edo [[Esekidura (kimika)|esekidura]] lodiak oso zailak dira gailu honen bidez irabiatzen, nahiz eta iman bereziak dituzten zenbait modelok helburu hori lortzen duten.{{Autoritate kontrola}}
7r9ktkidwr37gy13wxilfw18mdldwus
10005976
10005839
2024-12-20T16:11:42Z
Lainobeltz
56334
10005976
wikitext
text/x-wiki
{{erreferentzia falta}}
[[Fitxategi:Magnetic_Stirrer.JPG|thumb|Irabiagailu magnetikoa lanean [[Hauspeakin ontzi|prezipitatu-ontzi]] baten barruko likidoari eraginez]]
'''Irabiagailu magnetikoa''' [[Laborategi|kimikako laborategietan]] likidoak irabiatzeko usatzen den tresna eramangarria da. Irabiagailuak bi zati izaten ditu. Batetik, likidoaren barruan doan barra [[Magnetismo|magnetiko]] txikia dago (irabiatze-barra deritzona) osatuta dago, normalean, plastikozko geruza batez (eskuarki, [[Politetrafluoroetileno|tefloia]]) Bestetik, plaka bat dago eta horren azpian [[iman]] birakari bat edo [[elektroiman]] batzuk egoten dira, zirkulu-forman jarrita, [[eremu magnetiko]] birakari bat sortzeko.
Askotan, plaka horrek [[Erresistentzia elektriko|erresistentzia elektrikoak]] izaten dituzte, likidoak berotzeko behar den beroa emateko heburuarekin. Kasu horretan irabiagailu magnetikoa duen [[Plaka berotzaile|plaka berotzailea]] izango genuke.
[[Fitxategi:Magnetic_Stir_Bars.JPG|ezkerrera|thumb|Irabiatze-barrak]]
== Abantailak eta desabantailak ==
Irabiagailu magnetikoak [[Engranaje|engranaje-mekanismoak]] dituztenak baino hobeak dira, isilagoak eta eraginkorragoak direlako eta ez dutelako hausteko edo higatzeko moduko zati higigarririk . Txikia denez, irabiatzeko barra errazago garbitzen eta esterilizatzen da beste irabiagailu batzuk baino.
Irabiagailu magnetikoak ere baditu bere desabantailak. Horrela, irabiatze-barraren dimentsio mugatuek esan nahi dute laborategi mailako esperimentuetarako bakarrik erabil daitekeela (eskala txikian edo analisi kimikoetan). Gainera, likido likatsuak edo [[Esekidura (kimika)|esekidura]] lodiak oso zailak dira gailu honen bidez irabiatzen, nahiz eta iman bereziak dituzten zenbait modelok helburu hori lortzen duten.
== Kanpo estekak ==
{{Autoritate kontrola}}
nlszb2tnfxw4a3fdi1nquatj22012if
10005977
10005976
2024-12-20T16:12:17Z
Lainobeltz
56334
[[Kategoria:Laborategiko materiala]] gehitua [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10005977
wikitext
text/x-wiki
{{erreferentzia falta}}
[[Fitxategi:Magnetic_Stirrer.JPG|thumb|Irabiagailu magnetikoa lanean [[Hauspeakin ontzi|prezipitatu-ontzi]] baten barruko likidoari eraginez]]
'''Irabiagailu magnetikoa''' [[Laborategi|kimikako laborategietan]] likidoak irabiatzeko usatzen den tresna eramangarria da. Irabiagailuak bi zati izaten ditu. Batetik, likidoaren barruan doan barra [[Magnetismo|magnetiko]] txikia dago (irabiatze-barra deritzona) osatuta dago, normalean, plastikozko geruza batez (eskuarki, [[Politetrafluoroetileno|tefloia]]) Bestetik, plaka bat dago eta horren azpian [[iman]] birakari bat edo [[elektroiman]] batzuk egoten dira, zirkulu-forman jarrita, [[eremu magnetiko]] birakari bat sortzeko.
Askotan, plaka horrek [[Erresistentzia elektriko|erresistentzia elektrikoak]] izaten dituzte, likidoak berotzeko behar den beroa emateko heburuarekin. Kasu horretan irabiagailu magnetikoa duen [[Plaka berotzaile|plaka berotzailea]] izango genuke.
[[Fitxategi:Magnetic_Stir_Bars.JPG|ezkerrera|thumb|Irabiatze-barrak]]
== Abantailak eta desabantailak ==
Irabiagailu magnetikoak [[Engranaje|engranaje-mekanismoak]] dituztenak baino hobeak dira, isilagoak eta eraginkorragoak direlako eta ez dutelako hausteko edo higatzeko moduko zati higigarririk . Txikia denez, irabiatzeko barra errazago garbitzen eta esterilizatzen da beste irabiagailu batzuk baino.
Irabiagailu magnetikoak ere baditu bere desabantailak. Horrela, irabiatze-barraren dimentsio mugatuek esan nahi dute laborategi mailako esperimentuetarako bakarrik erabil daitekeela (eskala txikian edo analisi kimikoetan). Gainera, likido likatsuak edo [[Esekidura (kimika)|esekidura]] lodiak oso zailak dira gailu honen bidez irabiatzen, nahiz eta iman bereziak dituzten zenbait modelok helburu hori lortzen duten.
== Kanpo estekak ==
{{Autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Laborategiko materiala]]
lr9y5hfu9uvhhqkufqky0yuanhhvxa9
Diego Mariano Alguacil
0
1218251
10005749
2024-12-20T12:18:29Z
Marklar2007
1545
Orri berria: «{{Biografia_infotaula_automatikoa}} '''Diego Mariano Alguacil Rodríguez''' ([[Kordoba]], [[1805]]eko [[martxoaren 29]]a - [[Murtzia]], [[1884]]ko [[urtarrilaren 10]]), [[espainiar]] apaiz katolikoa izan zen, [[Gasteizko elizbarrutia|Gasteizko apezpikua]] izandakoa.<ref>{{en}} [http://www.catholic-hierarchy.org/bishop/balguac.html www.catholic-hierarchy.org]</ref> == Biografia == 1828an apaiz ordenatu zuten. [[Murtziako katedrala|Murtziako katedraleko]] erretore izan ondo...»
10005749
wikitext
text/x-wiki
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Diego Mariano Alguacil Rodríguez''' ([[Kordoba]], [[1805]]eko [[martxoaren 29]]a - [[Murtzia]], [[1884]]ko [[urtarrilaren 10]]), [[espainiar]] apaiz katolikoa izan zen, [[Gasteizko elizbarrutia|Gasteizko apezpikua]] izandakoa.<ref>{{en}} [http://www.catholic-hierarchy.org/bishop/balguac.html www.catholic-hierarchy.org]</ref>
== Biografia ==
1828an apaiz ordenatu zuten. [[Murtziako katedrala|Murtziako katedraleko]] erretore izan ondoren, [[Badajoz]]eko gotzain izendatu zuten 1858ko abenduaren 23an. 1861eko abenduaren 23an [[Gasteizko elizbarrutia|Gasteizko elizbarrutiko]] lehen gotzain bilakatu zen, [[Hego Euskal Herri]]ko hiru herrialdeak hartzen zituena. Eleizbarrutiko Buletina sortu zuen eta, bertatik, propaganda euskaratuta banatzen zuten Bibliako gizarteei aurre egin zien, garaiko [[protestantismo]]aren aurkako obsesioaren barruan. ''Ineffabilis Deus'' bulda eta [[Asteteren Katixima]] euskaratu zituen. 1876an Cartagenako apezpiku izendatu zuten.<ref>{{es}} [https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/alguacil-rodriguez-diego-mariano/ar-24561/ Auñamendi Entziklopedia]</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1805eko|1884ko|Alguacil, Diego Mariano}}
{{Biografia zirriborroa|ES-AN}}
[[Kategoria:Kordobarrak]]
[[Kategoria:Espainiako apaiz katolikoak]]
[[Kategoria:Gasteizko apezpikuak]]
glwp0sexgttululdp5ef00kx82yjsyt
Asteteren Katixima
0
1218252
10005750
2024-12-20T12:19:40Z
Marklar2007
1545
«[[Kristauaren ikasbidea]]» orrira birbideratua
10005750
wikitext
text/x-wiki
#BIRZUZENDU[[Kristauaren ikasbidea]]
fo4jky4cq95txzleofkkgbe69dlbj1j
Manta berotzaile
0
1218253
10005755
2024-12-20T12:22:44Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
artikulua sortu
10005755
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Chauffe_ballon.jpg|thumb|200x200px|Chauffe ballon]]
'''Manta berotzailea''' [[Laborategi|laborategi kimikoetan]] likidoak edo [[Disoluzio|disoluzioak]] berotzeko erabiltzen den [[Berogailu|berogailu elektrikoa]] da. Material [[Isolatzaile termiko|isolatzaile]] eta beroarekiko erresistentez estalitako hari formako [[erresistentzia elektriko]] batez osatuta dago, [[Esferaerdi|esferaerdiko]] forma duen ehun baten antzera elkartuta. Hondo biribileko [[Matraze (laborategia)|matrazeen]]<nowiki/>inguruan jar daiteke, eta, beraz, ontziaren beheko aldea bakarrik berotzen duen [[plaka berotzaile]] batena baino eraginkorragoa da berotzea.{{Autoritate kontrola}}
9fa02i5vnx4yuno2hapot576v8n6x4m
10005908
10005755
2024-12-20T15:28:35Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
10005908
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Chauffe_ballon.jpg|thumb|200x200px|Manta berotzailea]]
'''Manta berotzailea''' [[Laborategi|laborategi kimikoetan]] likidoak edo [[Disoluzio|disoluzioak]] berotzeko erabiltzen den [[Berogailu|berogailu elektrikoa]] da. Material [[Isolatzaile termiko|isolatzaile]] eta beroarekiko erresistentez estalitako hari formako [[erresistentzia elektriko]] batez osatuta dago, [[Esferaerdi|esferaerdiko]] forma duen ehun baten antzera elkartuta. Hondo biribileko [[Matraze (laborategia)|matrazeen]] inguruan jar daiteke, eta, beraz, ontziaren beheko aldea bakarrik berotzen duen [[plaka berotzaile]] batena baino eraginkorragoa da berotzea.{{Autoritate kontrola}}
6l6gsk5oca2ycm3o9lqijkxud8cv6sj
10006010
10005908
2024-12-20T16:28:01Z
Lainobeltz
56334
[[Kategoria:Laborategiko materiala]] gehitua [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10006010
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Chauffe_ballon.jpg|thumb|200x200px|Manta berotzailea]]
'''Manta berotzailea''' [[Laborategi|laborategi kimikoetan]] likidoak edo [[Disoluzio|disoluzioak]] berotzeko erabiltzen den [[Berogailu|berogailu elektrikoa]] da. Material [[Isolatzaile termiko|isolatzaile]] eta beroarekiko erresistentez estalitako hari formako [[erresistentzia elektriko]] batez osatuta dago, [[Esferaerdi|esferaerdiko]] forma duen ehun baten antzera elkartuta. Hondo biribileko [[Matraze (laborategia)|matrazeen]] inguruan jar daiteke, eta, beraz, ontziaren beheko aldea bakarrik berotzen duen [[plaka berotzaile]] batena baino eraginkorragoa da berotzea.{{Autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Laborategiko materiala]]
ejzlt0yb8gsfsm2ly27fixzqg1icxn8
10006011
10006010
2024-12-20T16:28:07Z
Lainobeltz
56334
[[Kategoria:Berokuntza]] gehitua [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10006011
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Chauffe_ballon.jpg|thumb|200x200px|Manta berotzailea]]
'''Manta berotzailea''' [[Laborategi|laborategi kimikoetan]] likidoak edo [[Disoluzio|disoluzioak]] berotzeko erabiltzen den [[Berogailu|berogailu elektrikoa]] da. Material [[Isolatzaile termiko|isolatzaile]] eta beroarekiko erresistentez estalitako hari formako [[erresistentzia elektriko]] batez osatuta dago, [[Esferaerdi|esferaerdiko]] forma duen ehun baten antzera elkartuta. Hondo biribileko [[Matraze (laborategia)|matrazeen]] inguruan jar daiteke, eta, beraz, ontziaren beheko aldea bakarrik berotzen duen [[plaka berotzaile]] batena baino eraginkorragoa da berotzea.{{Autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Laborategiko materiala]]
[[Kategoria:Berokuntza]]
oy6jht2yreohocdu0r1xe11l80ujh2e
Emilia Epelde
0
1218254
10005761
2024-12-20T12:26:20Z
Luistxo
1519
Orri berria: «{{biografia infotaula automatikoa}} '''Emilia Epelde''' ([[Bilbo]], 1960), arte-galerista eta ekintzaile bizkaitarra da. [[Deustuko Unibertsitatea|Deustuko Unibertsitatean]] psikologia klinikoan graduatu zen, eta ekintzaile bezala zenbait proiektu atera izan ditu aurrera Bilbon, artearekin lotuak neurri handi batean. 1992an [[arte galeria]] ireki zuen [[Mikel Mardaras]] artistarekin batera, [[Bilbo Zaharra|Bilbo Zaharrean]], La Brocha izenekoa, Conde Mirasol kalean. Gugge...»
10005761
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Emilia Epelde''' ([[Bilbo]], 1960), arte-galerista eta ekintzaile bizkaitarra da. [[Deustuko Unibertsitatea|Deustuko Unibertsitatean]] psikologia klinikoan graduatu zen, eta ekintzaile bezala zenbait proiektu atera izan ditu aurrera Bilbon, artearekin lotuak neurri handi batean.
1992an [[arte galeria]] ireki zuen [[Mikel Mardaras]] artistarekin batera, [[Bilbo Zaharra|Bilbo Zaharrean]], La Brocha izenekoa, Conde Mirasol kalean. Guggenheim Museoa ireki ondoren, 2001ean, aldatu zen lekuz museoko inguruetara, [[Abandoibarra]] auzora, eta Epelde & Mardaras izena hartu zuen galeriak. Geroago, 2009. urtean, artearen negozioa ondo ez zebilela eta, [[Zazpikaleak|Alde Zaharreko]] etxean Pintxos & Arts ekitaldiak antolatzen hasi zen, etxean egindako janaren inguruko topaketa batzuk.
2020ko [[COVID-19 pandemia Euskal Herrian|Covid]] pandemiaren garaian, joskintzari ekin zion, [[moda|modako]] arropa diseinatu eta pertsonalki egiteari. Hortik abiatuta, 2023an boutique eta kafetegi aldi berean zen lokala ireki zuen La Brocha zaharra egon zen toki berean, Contenedor izenekoa. Arte elementu bat ere jarri zuen toki horretan, zenbait artistaren lanak jarri zituelarik apaingarri, horiek ere salgai (adibidez, [[José Luis Zumeta]], [[Ramón Zuriarrain]], [[Santos Iñurrieta|Santos Iñurreta]] edo [[Alfonso Gortazar|Alfonso Gortazarren]] lanak).
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1960ko||Epelde, Emilia}}
[[Kategoria:Galeristak]]
[[Kategoria:Bilbotarrak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko moda diseinatzaileak]]
ox4ut3x8v1jcpxzmgxxzo34hi1g7dmm
10005768
10005761
2024-12-20T12:28:55Z
Luistxo
1519
10005768
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Emilia Epelde''' ([[Bilbo]], 1960), arte-galerista eta ekintzaile bizkaitarra da. [[Deustuko Unibertsitatea|Deustuko Unibertsitatean]] psikologia klinikoan graduatu zen, eta ekintzaile bezala zenbait proiektu atera izan ditu aurrera Bilbon, artearekin lotuak neurri handi batean.<ref>{{Erreferentzia|izena=Sarai|abizena=Vázquez|izenburua=Restaurantes en Bilbao (Epelde): El desconocido restaurante en un piso de Bilbao lleno de arte y comida casera|hizkuntza=es|data=2022-08-07|url=https://www.elcorreo.com/bizkaiadmoda/moda/restaurante-bilbao-casco-viejo-comida-casera-epelde-arte-20220804181555-nt.html?ref=https://www.elcorreo.com/bizkaiadmoda/moda/restaurante-bilbao-casco-viejo-comida-casera-epelde-arte-20220804181555-nt.html|aldizkaria=El Correo|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Ibilbide profesionala ==
1992an [[arte galeria]] ireki zuen [[Mikel Mardaras]] artistarekin batera, [[Bilbo Zaharra|Bilbo Zaharrean]], La Brocha izenekoa, Conde Mirasol kalean. Guggenheim Museoa ireki ondoren, 2001ean, aldatu zen lekuz museoko inguruetara, [[Abandoibarra]] auzora, eta Epelde & Mardaras izena hartu zuen galeriak. Geroago, 2009. urtean, artearen negozioa ondo ez zebilela eta, [[Zazpikaleak|Alde Zaharreko]] etxean Pintxos & Arts ekitaldiak antolatzen hasi zen, etxean egindako janaren inguruko topaketa batzuk.
2020ko [[COVID-19 pandemia Euskal Herrian|Covid]] pandemiaren garaian, joskintzari ekin zion, [[moda|modako]] arropa diseinatu eta pertsonalki egiteari. Hortik abiatuta, 2023an boutique eta [[kafetegi]] aldi berean zen lokala ireki zuen La Brocha zaharra egon zen toki berean, Contenedor izenekoa. Arte elementu bat ere jarri zuen toki horretan, zenbait artistaren lanak jarri zituelarik apaingarri, horiek ere salgai (adibidez, [[José Luis Zumeta]], [[Ramón Zuriarrain]], [[Santos Iñurrieta|Santos Iñurreta]] edo [[Alfonso Gortazar|Alfonso Gortazarren]] lanak).<ref>{{Erreferentzia|izena=Virginia|abizena=Melchor|izenburua=El sorprendente bar-tienda donde todo se vende y se disfruta|hizkuntza=es|data=2023-03-08|url=https://www.elcorreo.com/alavadmoda/moda/sorprendente-bartienda-vende-disfruta-20230308191900-nt.html|aldizkaria=El Correo|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1960ko||Epelde, Emilia}}
[[Kategoria:Galeristak]]
[[Kategoria:Bilbotarrak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko moda diseinatzaileak]]
quvg72xk5mtwrqttvgqffczujy3t8cf
10005779
10005768
2024-12-20T12:37:11Z
Luistxo
1519
10005779
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Emilia Epelde''' ([[Bilbo]], 1960), arte-galerista eta ekintzaile bizkaitarra da. [[Deustuko Unibertsitatea|Deustuko Unibertsitatean]] psikologia klinikoan graduatu zen, eta ekintzaile bezala zenbait proiektu atera izan ditu aurrera Bilbon, artearekin lotuak neurri handi batean.<ref>{{Erreferentzia|izena=Sarai|abizena=Vázquez|izenburua=Restaurantes en Bilbao (Epelde): El desconocido restaurante en un piso de Bilbao lleno de arte y comida casera|hizkuntza=es|data=2022-08-07|url=https://www.elcorreo.com/bizkaiadmoda/moda/restaurante-bilbao-casco-viejo-comida-casera-epelde-arte-20220804181555-nt.html?ref=https://www.elcorreo.com/bizkaiadmoda/moda/restaurante-bilbao-casco-viejo-comida-casera-epelde-arte-20220804181555-nt.html|aldizkaria=El Correo|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Ibilbide profesionala ==
1992an [[arte galeria]] ireki zuen [[Mikel Mardaras]] artistarekin batera, [[Bilbo Zaharra|Bilbo Zaharrean]], La Brocha izenekoa, Conde Mirasol kalean. Guggenheim Museoa ireki ondoren, 2001ean, aldatu zen lekuz museoko inguruetara, [[Abandoibarra]] auzora, eta Epelde & Mardaras izena hartu zuen galeriak. Geroago, 2009. urtean, artearen negozioa ondo ez zebilela eta, [[Zazpikaleak|Alde Zaharreko]] etxean Pintxos & Arts ekitaldiak antolatzen hasi zen, etxean egindako janaren inguruko topaketa batzuk.
2020ko [[COVID-19 pandemia Euskal Herrian|Covid]] pandemiaren garaian, joskintzari ekin zion, [[moda|modako]] arropa diseinatu eta pertsonalki egiteari. Hortik abiatuta, 2023an boutique eta [[kafetegi]] aldi berean zen lokala ireki zuen La Brocha zaharra egon zen toki berean, Contenedor izenekoa. Arte elementu bat ere jarri zuen toki horretan, zenbait artistaren lanak jarri zituelarik apaingarri, horiek ere salgai (adibidez, [[José Luis Zumeta]], [[Ramón Zuriarrain]], [[Santos Iñurrieta|Santos Iñurreta]] edo [[Alfonso Gortazar|Alfonso Gortazarren]] lanak).<ref>{{Erreferentzia|izena=Virginia|abizena=Melchor|izenburua=El sorprendente bar-tienda donde todo se vende y se disfruta|hizkuntza=es|data=2023-03-08|url=https://www.elcorreo.com/alavadmoda/moda/sorprendente-bartienda-vende-disfruta-20230308191900-nt.html|aldizkaria=El Correo|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1960ko||Epelde, Emilia}}
[[Kategoria:Galeristak eta arte merkatariak]]
[[Kategoria:Bilbotarrak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko moda diseinatzaileak]]
i60twefgkm7esvgyv1uiuh6f8v3mqo4
Migel Santxitz Uncastillokoa
0
1218255
10005780
2024-12-20T12:37:36Z
Marklar2007
1545
«[[Migel Sanoitz Uncastillokoa]]» orrira birbideratua
10005780
wikitext
text/x-wiki
#BIRZUZENDU[[Migel Sanoitz Uncastillokoa]]
0sxyui8rykucoa6uzz8g1fd7v50qs8o
Kategoria:Galeristak eta arte merkatariak
14
1218256
10005797
2024-12-20T12:41:11Z
Luistxo
1519
Orri berria: «[[Kategoria:Arte-galeriak]] [[Kategoria:Arte bildumagileak]]»
10005797
wikitext
text/x-wiki
[[Kategoria:Arte-galeriak]]
[[Kategoria:Arte bildumagileak]]
n0op849e3g0eonigj6yj8oynrkyi0b8
10005799
10005797
2024-12-20T12:42:06Z
Luistxo
1519
[[Kategoria:Merkatariak]] gehitua [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10005799
wikitext
text/x-wiki
[[Kategoria:Arte-galeriak]]
[[Kategoria:Arte bildumagileak]]
[[Kategoria:Merkatariak]]
89nair2tjl3o1k6p3jv9tymxhxwya3b
Miguel Santxitz Asiaingoa
0
1218257
10005800
2024-12-20T12:43:02Z
Marklar2007
1545
«[[Mikel Sanoitz Asiaingoa]]» orrira birbideratua
10005800
wikitext
text/x-wiki
#BIRZUZENDU[[Mikel Sanoitz Asiaingoa]]
0d9cebx0t1fabwx1jtas8kaodjphg14
Ainhoa Goenaga
0
1218258
10005816
2024-12-20T13:02:02Z
Luistxo
1519
Orri berria: «{{biografia infotaula automatikoa}} '''Ainhoa Goenaga''' ([[Zarautz]], 1992) [[artista]] gipuzkoarra da, [[eskulturagintza]]n lan egin izan duena batik bat. [[Bartzelonako Unibertsitatea]]n sorkuntza artistikoa (2017) ikasi du, eta eskultura [[Pau Gargallo Arte Eskola|Pau Gargallo Arte Eskolan]] (Badalona, 2019). Bere lanetan naturarekin bat egiten duten formak landu izan ditu. Alkizako [[Ur Mara Museoa|Ur Mara]] museo eta ekimenarekin kolaboratu izan du besteak beste. ==...»
10005816
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Ainhoa Goenaga''' ([[Zarautz]], 1992) [[artista]] gipuzkoarra da, [[eskulturagintza]]n lan egin izan duena batik bat. [[Bartzelonako Unibertsitatea]]n sorkuntza artistikoa (2017) ikasi du, eta eskultura [[Pau Gargallo Arte Eskola|Pau Gargallo Arte Eskolan]] (Badalona, 2019). Bere lanetan naturarekin bat egiten duten formak landu izan ditu. Alkizako [[Ur Mara Museoa|Ur Mara]] museo eta ekimenarekin kolaboratu izan du besteak beste.
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1992ko||Goenaga, Ainhoa}}
[[Kategoria:Emakume artistak]]
[[Kategoria:Zarauztarrak]]
[[Kategoria:Gipuzkoako eskultoreak]]
3ztwy98v6rd07t5r8jaojuhskf785y4
10005819
10005816
2024-12-20T13:03:11Z
Luistxo
1519
10005819
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Ainhoa Goenaga''' ([[Zarautz]], 1992) [[artista]] gipuzkoarra da, [[eskulturagintza]]n lan egin izan duena batik bat. [[Bartzelonako Unibertsitatea]]n sorkuntza artistikoa (2017) ikasi du, eta eskultura [[Pau Gargallo Arte Eskola|Pau Gargallo Arte Eskolan]] (Badalona, 2019). Bere lanetan naturarekin bat egiten duten formak landu izan ditu.<ref>{{Erreferentzia|abizena=info|izenburua=Paola Acebedo & Ainhoa Goenaga|hizkuntza=es|data=2024-07-17|url=https://www.elbogamompox.com/post/paula-acebedo-rueda-ainhoa-goenaga-1|aldizkaria=El Boga Casa Taller|sartze-data=2024-12-20}}</ref> Alkizako [[Ur Mara Museoa|Ur Mara]] museo eta ekimenarekin kolaboratu izan du besteak beste.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Aste Santurako bi ekimen antolatu dituzte Alkizan - Alkiza|hizkuntza=eu|url=https://ataria.eus/alkiza/1616587990141-aste-santurako-bi-ekimen-antolatu-dituzte-alkizan|aldizkaria=Tolosaldeko ataria|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1992ko||Goenaga, Ainhoa}}
[[Kategoria:Emakume artistak]]
[[Kategoria:Zarauztarrak]]
[[Kategoria:Gipuzkoako eskultoreak]]
chlmvudb1hmcbjofa9k1702i1yakkxh
10005822
10005819
2024-12-20T13:04:43Z
Luistxo
1519
10005822
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Ainhoa Goenaga''' ([[Zarautz]], 1992) [[artista]] gipuzkoarra da, [[eskulturagintza]]n lan egin izan duena batik bat. [[Bartzelonako Unibertsitatea]]n sorkuntza artistikoa (2017) ikasi du, eta eskultura [[Pau Gargallo Arte Eskola|Pau Gargallo Arte Eskolan]] (Badalona, 2019). Bere lanetan naturarekin bat egiten duten formak landu izan ditu.<ref>{{Erreferentzia|abizena=info|izenburua=Paola Acebedo & Ainhoa Goenaga|hizkuntza=es|data=2024-07-17|url=https://www.elbogamompox.com/post/paula-acebedo-rueda-ainhoa-goenaga-1|aldizkaria=El Boga Casa Taller|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Alkizako [[Ur Mara Museoa|Ur Mara]] museo eta ekimenarekin kolaboratu izan du besteak beste.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Aste Santurako bi ekimen antolatu dituzte Alkizan - Alkiza|hizkuntza=eu|url=https://ataria.eus/alkiza/1616587990141-aste-santurako-bi-ekimen-antolatu-dituzte-alkizan|aldizkaria=Tolosaldeko ataria|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
[[Fitxategi:Ur Mara museoa Alkizan 05.jpg|erdian|thumb|480x480px|''Isilunea'' lana aurkezten, [[Koldobika Jauregi (eskultorea)|Koldobika Jauregi]]<nowiki/>ren ondoan.]]
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1992ko||Goenaga, Ainhoa}}
[[Kategoria:Emakume artistak]]
[[Kategoria:Zarauztarrak]]
[[Kategoria:Gipuzkoako eskultoreak]]
li5ta1zvmryzufauuwq389c7s8vfjhr
Jean-Baptiste Colberten gobernua
0
1218259
10005818
2024-12-20T13:02:51Z
81.9.210.37
Orri berria: «{{Gobernu infotaula|abizena=Colbert|aurrekoa=Mazarino kardinalaren gobernua|aurrekoa izena=Mazarino|hurrengoa=François Michel Le Tellier de Louvoisen gobernua|hurrengoa izena=Louvois|lehendakari=[[Jean-Baptiste Colbert]]|sorrera=1661eko martxoaren 9a|bukaera=1683eko irailaren 6a|iraupena=18 urte, 99|irudi=Colbert1666.jpg|logoa=Royal flag of France.svg|kontseilariak=21}}[[Jean-Baptiste Colbert]] [[Luis XIV.a Borboikoa|Luis XIV.a]] Frantziako erregearen eragin handieneko min...»
10005818
wikitext
text/x-wiki
{{Gobernu infotaula|abizena=Colbert|aurrekoa=Mazarino kardinalaren gobernua|aurrekoa izena=Mazarino|hurrengoa=François Michel Le Tellier de Louvoisen gobernua|hurrengoa izena=Louvois|lehendakari=[[Jean-Baptiste Colbert]]|sorrera=1661eko martxoaren 9a|bukaera=1683eko irailaren 6a|iraupena=18 urte, 99|irudi=Colbert1666.jpg|logoa=Royal flag of France.svg|kontseilariak=21}}[[Jean-Baptiste Colbert]] [[Luis XIV.a Borboikoa|Luis XIV.a]] Frantziako erregearen eragin handieneko ministroetako bat izan zen, 1665etik 1683an hil zen arte Finantzetako Kontrolatzaile Nagusi eta Itsas Armadako Estatu idazkari izan zelarik. Bere gobernuaren ezaugarri nagusia, [[kolbertismo]] bezala ezagutzen ziren erreforma ekonomiko eta administratibo batzuk izan ziren, Frantziako ekonomia indartzea eta Estatuaren boterea sendotzea bilatzen zutenak.
Colbertek politika [[Merkantilismo|merkantilista]]<nowiki/>k ezarri zituen, [[merkataritza]] eta [[industria]] nazionalen garapena sustatuz, [[monopolio]]<nowiki/>ak eta estatu-[[lantegi]]<nowiki/>ak sortuz. Administrazio publikoa arrazionalizatzen eta zergen bilketa hobetzen ere lan egin zuen. Helburua ''superabit'' komertziala lortzea eta herrialdearen aberastasuna handitzea zen.
== Kabinetea ==
{| class="wikitable"
|+1661eko martxoaren 9a '''–''' 1683ko irailaren 6a
!Funtzioa
!Irudia
!Titularra
!Epea
|-
|'''[[Frantziako ministro nagusi|Lehen Estatu Ministroa]]'''
| rowspan="4" |[[Fitxategi:Colbert1666.jpg|80px]]
| rowspan="4" |'''[[Jean-Baptiste Colbert]]'''
|1661eko martxoaren 9a – 1683ko irailaren 6a
|-
|'''Finantzetako kontrolatzaile nagusia'''
|1665eko abenduaren 12a – 1683ko irailaren 6a
|-
|'''Errege Etxearen Estatu idazkaria'''
|1669ko otsailaren 16a – 1683ko irailaren 6a
|-
|'''Itsas Armadako Estatu idazkaria'''
|1669ko martxoaren 7a – 1683ko irailaren 6a
|-
|'''Erlijio Erreforma deituriko Estatu idazkaria'''
|[[Fitxategi:Louis_Phélypeaux_de_La_Vrillière.jpg|107x107px]]
|'''Louis Phélypeaux'''
| rowspan="3" |1661eko martxoaren 9a – 1683ko irailaren 6a
|-
|'''Ganbera Handia'''
|[[Fitxategi:Godefroy-Maurice_de_la_Tour_d'Auvergne.jpg|125x125px]]
|'''Godefroy-Maurice de la Tour'''
|-
|'''Maisu Handia'''
|[[Fitxategi:Louis_II_de_Bourbon_Condé_and_his_son_Henri-Jules,_Duke_of_Enghien_-_Versailles,_MV_8449.jpg|96x96px]]
|'''Henri-Jules de Bourbon'''
|-
| rowspan="2" |'''Itsas Armadako Estatu idazkaria'''
|[[Fitxategi:Lionne-fresne.jpg|80px]]
|'''Hugues de Lionne'''
|1662ko otsailaren 4a – 1669ko martxoaren 7a
|-
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Portrait_of_Henri_de_Guénégaud,_engraved_by_Robert_Nanteuil_–_Metropolitan_Museum_of_Art.jpg|103x103px]]
| rowspan="2" |'''Henri de Guénégaud'''
|1661eko martxoaren 9a – 1662ko otsailaren 4a
|-
|'''Errege Etxearen Estatu idazkaria'''
|1661eko martxoaren 9a – 1669ko otsailaren 19a
|-
| rowspan="4" |'''Kanpo Arazoetako Estatu idazkaria'''
|[[Fitxategi:Henri-Auguste_de_Loménie_de_Brienne.jpg|109x109px]]
|'''Henri-Auguste de Loménie'''
|1661eko martxoaren 9a – 1663ko apirilaren 3a
|-
|[[Fitxategi:Lionne-fresne.jpg|80px]]
|'''Hugues de Lionne'''
|1663ko apirilaren 3a – 1671ko irailaren 1a
|-
|[[Fitxategi:Pomponne.jpg|80px]]
|'''Simon Arnauld de Pomponne'''
|1671ko irailaren 1a – 1679ko azaroaren 18a
|-
|[[Fitxategi:Charles Colbert de Croissy-2.jpg|80px]]
|'''Charles Colbert de Croissy'''
|1680ko otsailaren 12a – 1683ko irailaren 6a
|-
|'''Zigiluen zaintzailea'''
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Seguier.jpg|97x97px]]
| rowspan="2" |'''Pierre Seguier'''
| rowspan="2" |1661eko martxoaren 9a – 1672ko urtarrilaren 28a
|-
| rowspan="2" |'''Kantzilerra'''
|-
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Attributed to Philippe de Champaigne (1602-74) - Etienne d'Aligre, the Younger, Chancellor of France (1592-1677) - RCIN 404643 - Royal Collection.jpg|80px]]
|'''Etienne d'Aligre'''
| rowspan="2" |1672ko apirilaren 23a – 1677ko urriaren 25a
|-
| rowspan="2" |'''Zigiluen zaintzailea'''
|
|-
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Michel-le-tellier.jpg|93x93px]]
| rowspan="2" |'''[[Michel Le Tellier]]'''
|1677ko urriaren 29a – 1683ko irailaren 6a
|-
| rowspan="2" |'''Gerrarako Estatu idazkaria'''
|1661eko martxoaren 9a – 1677ko urriaren 27a
|-
|[[Fitxategi:Portrait of François-Michel le Tellier, Marquis de Louvois (1641–1691), by After Jacob Ferdinand Voet - Château de Versailles.jpg|80px]]
|'''[[François Michel Le Tellier de Louvois|François Michel le Tellier]]'''
|1677ko urriaren 27a – 1683ko irailaren 6a
|-
| rowspan="2" |'''Finantzetako kontroladore nagusia'''
|
|'''Barthélemy Hervart'''
| rowspan="2" |1661eko martxoaren 9a – 1665eko abenduaren 12a
|-
|[[Fitxategi:Louis Le Tonnelier de Breteuil (1609-1685).png|80px]]
|'''Louis Le Tonnelier de Breteuil'''
|-
| rowspan="2" |'''Artilleriako Maisu Handia'''
|[[Fitxategi:Armand_Charles_de_la_Porte,_duc_de_Meilleraye.jpg|100x100px]]
|'''Armand Charles de la Porte'''
|1661 – 1669
|-
|[[Fitxategi:Estampes par Nicolas de Larmessin.f182.Henri de Daillon du Lude.jpg|80px]]
|'''Henri de Daillon'''
|1669 – 1683
|-
| rowspan="2" |'''Nabigazioko Maisu Handia'''
|[[Fitxategi:Portrait_de_César_de_Vendôme.jpg|103x103px]]
|'''César de Vendôme'''
|1661 – 1665
|-
|[[Fitxategi:François de Bourbon Duke of Beaufort by Jean Nocret (Baltimore Museum of Art).jpg|80px]]
|'''François de Vendôme'''
|1665 – 1669
|-
|'''Poliziako teniente nagusia'''
|[[Fitxategi:Gabriel Nicolas de La Reynie - Pierre Mignard.jpg|80px]]
|'''Gabriel Nicolas de La Reynie'''
|1667 – 1683
|}
0mz42ig4yd0kp7t4yqmdo3yzm9feyis
10005826
10005818
2024-12-20T13:06:17Z
81.9.210.37
10005826
wikitext
text/x-wiki
{{Gobernu infotaula|abizena=Colbert|aurrekoa=Mazarino kardinalaren gobernua|aurrekoa izena=Mazarino|hurrengoa=François Michel Le Tellier de Louvoisen gobernua|hurrengoa izena=Louvois|lehendakari=[[Jean-Baptiste Colbert]]|sorrera=1661eko martxoaren 9a|bukaera=1683eko irailaren 6a|iraupena=22 urte, 186|irudi=Colbert1666.jpg|logoa=Royal flag of France.svg|kontseilariak=21}}[[Jean-Baptiste Colbert]] [[Luis XIV.a Borboikoa|Luis XIV.a]] Frantziako erregearen eragin handieneko ministroetako bat izan zen, 1665etik 1683an hil zen arte Finantzetako Kontrolatzaile Nagusi eta Itsas Armadako Estatu idazkari izan zelarik. Bere gobernuaren ezaugarri nagusia, [[kolbertismo]] bezala ezagutzen ziren erreforma ekonomiko eta administratibo batzuk izan ziren, Frantziako ekonomia indartzea eta Estatuaren boterea sendotzea bilatzen zutenak.
Colbertek politika [[Merkantilismo|merkantilista]]<nowiki/>k ezarri zituen, [[merkataritza]] eta [[industria]] nazionalen garapena sustatuz, [[monopolio]]<nowiki/>ak eta estatu-[[lantegi]]<nowiki/>ak sortuz. Administrazio publikoa arrazionalizatzen eta zergen bilketa hobetzen ere lan egin zuen. Helburua ''superabit'' komertziala lortzea eta herrialdearen aberastasuna handitzea zen.
== Kabinetea ==
{| class="wikitable"
|+1661eko martxoaren 9a '''–''' 1683ko irailaren 6a
!Funtzioa
!Irudia
!Titularra
!Epea
|-
|'''[[Frantziako ministro nagusi|Lehen Estatu Ministroa]]'''
| rowspan="4" |[[Fitxategi:Colbert1666.jpg|80px]]
| rowspan="4" |'''[[Jean-Baptiste Colbert]]'''
|1661eko martxoaren 9a – 1683ko irailaren 6a
|-
|'''Finantzetako kontrolatzaile nagusia'''
|1665eko abenduaren 12a – 1683ko irailaren 6a
|-
|'''Errege Etxearen Estatu idazkaria'''
|1669ko otsailaren 16a – 1683ko irailaren 6a
|-
|'''Itsas Armadako Estatu idazkaria'''
|1669ko martxoaren 7a – 1683ko irailaren 6a
|-
|'''Erlijio Erreforma deituriko Estatu idazkaria'''
|[[Fitxategi:Louis_Phélypeaux_de_La_Vrillière.jpg|107x107px]]
|'''Louis Phélypeaux'''
| rowspan="3" |1661eko martxoaren 9a – 1683ko irailaren 6a
|-
|'''Ganbera Handia'''
|[[Fitxategi:Godefroy-Maurice_de_la_Tour_d'Auvergne.jpg|125x125px]]
|'''Godefroy-Maurice de la Tour'''
|-
|'''Maisu Handia'''
|[[Fitxategi:Louis_II_de_Bourbon_Condé_and_his_son_Henri-Jules,_Duke_of_Enghien_-_Versailles,_MV_8449.jpg|96x96px]]
|'''Henri-Jules de Bourbon'''
|-
| rowspan="2" |'''Itsas Armadako Estatu idazkaria'''
|[[Fitxategi:Lionne-fresne.jpg|80px]]
|'''Hugues de Lionne'''
|1662ko otsailaren 4a – 1669ko martxoaren 7a
|-
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Portrait_of_Henri_de_Guénégaud,_engraved_by_Robert_Nanteuil_–_Metropolitan_Museum_of_Art.jpg|103x103px]]
| rowspan="2" |'''Henri de Guénégaud'''
|1661eko martxoaren 9a – 1662ko otsailaren 4a
|-
|'''Errege Etxearen Estatu idazkaria'''
|1661eko martxoaren 9a – 1669ko otsailaren 19a
|-
| rowspan="4" |'''Kanpo Arazoetako Estatu idazkaria'''
|[[Fitxategi:Henri-Auguste_de_Loménie_de_Brienne.jpg|109x109px]]
|'''Henri-Auguste de Loménie'''
|1661eko martxoaren 9a – 1663ko apirilaren 3a
|-
|[[Fitxategi:Lionne-fresne.jpg|80px]]
|'''Hugues de Lionne'''
|1663ko apirilaren 3a – 1671ko irailaren 1a
|-
|[[Fitxategi:Pomponne.jpg|80px]]
|'''Simon Arnauld de Pomponne'''
|1671ko irailaren 1a – 1679ko azaroaren 18a
|-
|[[Fitxategi:Charles Colbert de Croissy-2.jpg|80px]]
|'''Charles Colbert de Croissy'''
|1680ko otsailaren 12a – 1683ko irailaren 6a
|-
|'''Zigiluen zaintzailea'''
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Seguier.jpg|97x97px]]
| rowspan="2" |'''Pierre Seguier'''
| rowspan="2" |1661eko martxoaren 9a – 1672ko urtarrilaren 28a
|-
| rowspan="2" |'''Kantzilerra'''
|-
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Attributed to Philippe de Champaigne (1602-74) - Etienne d'Aligre, the Younger, Chancellor of France (1592-1677) - RCIN 404643 - Royal Collection.jpg|80px]]
|'''Etienne d'Aligre'''
| rowspan="2" |1672ko apirilaren 23a – 1677ko urriaren 25a
|-
| rowspan="2" |'''Zigiluen zaintzailea'''
|
|-
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Michel-le-tellier.jpg|93x93px]]
| rowspan="2" |'''[[Michel Le Tellier]]'''
|1677ko urriaren 29a – 1683ko irailaren 6a
|-
| rowspan="2" |'''Gerrarako Estatu idazkaria'''
|1661eko martxoaren 9a – 1677ko urriaren 27a
|-
|[[Fitxategi:Portrait of François-Michel le Tellier, Marquis de Louvois (1641–1691), by After Jacob Ferdinand Voet - Château de Versailles.jpg|80px]]
|'''[[François Michel Le Tellier de Louvois|François Michel le Tellier]]'''
|1677ko urriaren 27a – 1683ko irailaren 6a
|-
| rowspan="2" |'''Finantzetako kontroladore nagusia'''
|
|'''Barthélemy Hervart'''
| rowspan="2" |1661eko martxoaren 9a – 1665eko abenduaren 12a
|-
|[[Fitxategi:Louis Le Tonnelier de Breteuil (1609-1685).png|80px]]
|'''Louis Le Tonnelier de Breteuil'''
|-
| rowspan="2" |'''Artilleriako Maisu Handia'''
|[[Fitxategi:Armand_Charles_de_la_Porte,_duc_de_Meilleraye.jpg|100x100px]]
|'''Armand Charles de la Porte'''
|1661 – 1669
|-
|[[Fitxategi:Estampes par Nicolas de Larmessin.f182.Henri de Daillon du Lude.jpg|80px]]
|'''Henri de Daillon'''
|1669 – 1683
|-
| rowspan="2" |'''Nabigazioko Maisu Handia'''
|[[Fitxategi:Portrait_de_César_de_Vendôme.jpg|103x103px]]
|'''César de Vendôme'''
|1661 – 1665
|-
|[[Fitxategi:François de Bourbon Duke of Beaufort by Jean Nocret (Baltimore Museum of Art).jpg|80px]]
|'''François de Vendôme'''
|1665 – 1669
|-
|'''Poliziako teniente nagusia'''
|[[Fitxategi:Gabriel Nicolas de La Reynie - Pierre Mignard.jpg|80px]]
|'''Gabriel Nicolas de La Reynie'''
|1667 – 1683
|}
dcihr8x53boupobf88hcapb1ne5o9zh
10005836
10005826
2024-12-20T13:27:14Z
Gotzon
1028
Erreferentzia egiaztagarriak behar ditu artikuluak.
10005836
wikitext
text/x-wiki
{{erreferentzia falta}}
{{Gobernu infotaula|abizena=Colbert|aurrekoa=Mazarino kardinalaren gobernua|aurrekoa izena=Mazarino|hurrengoa=François Michel Le Tellier de Louvoisen gobernua|hurrengoa izena=Louvois|lehendakari=[[Jean-Baptiste Colbert]]|sorrera=1661eko martxoaren 9a|bukaera=1683eko irailaren 6a|iraupena=22 urte, 186|irudi=Colbert1666.jpg|logoa=Royal flag of France.svg|kontseilariak=21}}[[Jean-Baptiste Colbert]] [[Luis XIV.a Borboikoa|Luis XIV.a]] Frantziako erregearen eragin handieneko ministroetako bat izan zen, 1665etik 1683an hil zen arte Finantzetako Kontrolatzaile Nagusi eta Itsas Armadako Estatu idazkari izan zelarik. Bere gobernuaren ezaugarri nagusia, [[kolbertismo]] bezala ezagutzen ziren erreforma ekonomiko eta administratibo batzuk izan ziren, Frantziako ekonomia indartzea eta Estatuaren boterea sendotzea bilatzen zutenak.
Colbertek politika [[Merkantilismo|merkantilista]]<nowiki/>k ezarri zituen, [[merkataritza]] eta [[industria]] nazionalen garapena sustatuz, [[monopolio]]<nowiki/>ak eta estatu-[[lantegi]]<nowiki/>ak sortuz. Administrazio publikoa arrazionalizatzen eta zergen bilketa hobetzen ere lan egin zuen. Helburua ''superabit'' komertziala lortzea eta herrialdearen aberastasuna handitzea zen.
== Kabinetea ==
{| class="wikitable"
|+1661eko martxoaren 9a '''–''' 1683ko irailaren 6a
!Funtzioa
!Irudia
!Titularra
!Epea
|-
|'''[[Frantziako ministro nagusi|Lehen Estatu Ministroa]]'''
| rowspan="4" |[[Fitxategi:Colbert1666.jpg|80px]]
| rowspan="4" |'''[[Jean-Baptiste Colbert]]'''
|1661eko martxoaren 9a – 1683ko irailaren 6a
|-
|'''Finantzetako kontrolatzaile nagusia'''
|1665eko abenduaren 12a – 1683ko irailaren 6a
|-
|'''Errege Etxearen Estatu idazkaria'''
|1669ko otsailaren 16a – 1683ko irailaren 6a
|-
|'''Itsas Armadako Estatu idazkaria'''
|1669ko martxoaren 7a – 1683ko irailaren 6a
|-
|'''Erlijio Erreforma deituriko Estatu idazkaria'''
|[[Fitxategi:Louis_Phélypeaux_de_La_Vrillière.jpg|107x107px]]
|'''Louis Phélypeaux'''
| rowspan="3" |1661eko martxoaren 9a – 1683ko irailaren 6a
|-
|'''Ganbera Handia'''
|[[Fitxategi:Godefroy-Maurice_de_la_Tour_d'Auvergne.jpg|125x125px]]
|'''Godefroy-Maurice de la Tour'''
|-
|'''Maisu Handia'''
|[[Fitxategi:Louis_II_de_Bourbon_Condé_and_his_son_Henri-Jules,_Duke_of_Enghien_-_Versailles,_MV_8449.jpg|96x96px]]
|'''Henri-Jules de Bourbon'''
|-
| rowspan="2" |'''Itsas Armadako Estatu idazkaria'''
|[[Fitxategi:Lionne-fresne.jpg|80px]]
|'''Hugues de Lionne'''
|1662ko otsailaren 4a – 1669ko martxoaren 7a
|-
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Portrait_of_Henri_de_Guénégaud,_engraved_by_Robert_Nanteuil_–_Metropolitan_Museum_of_Art.jpg|103x103px]]
| rowspan="2" |'''Henri de Guénégaud'''
|1661eko martxoaren 9a – 1662ko otsailaren 4a
|-
|'''Errege Etxearen Estatu idazkaria'''
|1661eko martxoaren 9a – 1669ko otsailaren 19a
|-
| rowspan="4" |'''Kanpo Arazoetako Estatu idazkaria'''
|[[Fitxategi:Henri-Auguste_de_Loménie_de_Brienne.jpg|109x109px]]
|'''Henri-Auguste de Loménie'''
|1661eko martxoaren 9a – 1663ko apirilaren 3a
|-
|[[Fitxategi:Lionne-fresne.jpg|80px]]
|'''Hugues de Lionne'''
|1663ko apirilaren 3a – 1671ko irailaren 1a
|-
|[[Fitxategi:Pomponne.jpg|80px]]
|'''Simon Arnauld de Pomponne'''
|1671ko irailaren 1a – 1679ko azaroaren 18a
|-
|[[Fitxategi:Charles Colbert de Croissy-2.jpg|80px]]
|'''Charles Colbert de Croissy'''
|1680ko otsailaren 12a – 1683ko irailaren 6a
|-
|'''Zigiluen zaintzailea'''
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Seguier.jpg|97x97px]]
| rowspan="2" |'''Pierre Seguier'''
| rowspan="2" |1661eko martxoaren 9a – 1672ko urtarrilaren 28a
|-
| rowspan="2" |'''Kantzilerra'''
|-
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Attributed to Philippe de Champaigne (1602-74) - Etienne d'Aligre, the Younger, Chancellor of France (1592-1677) - RCIN 404643 - Royal Collection.jpg|80px]]
|'''Etienne d'Aligre'''
| rowspan="2" |1672ko apirilaren 23a – 1677ko urriaren 25a
|-
| rowspan="2" |'''Zigiluen zaintzailea'''
|
|-
| rowspan="2" |[[Fitxategi:Michel-le-tellier.jpg|93x93px]]
| rowspan="2" |'''[[Michel Le Tellier]]'''
|1677ko urriaren 29a – 1683ko irailaren 6a
|-
| rowspan="2" |'''Gerrarako Estatu idazkaria'''
|1661eko martxoaren 9a – 1677ko urriaren 27a
|-
|[[Fitxategi:Portrait of François-Michel le Tellier, Marquis de Louvois (1641–1691), by After Jacob Ferdinand Voet - Château de Versailles.jpg|80px]]
|'''[[François Michel Le Tellier de Louvois|François Michel le Tellier]]'''
|1677ko urriaren 27a – 1683ko irailaren 6a
|-
| rowspan="2" |'''Finantzetako kontroladore nagusia'''
|
|'''Barthélemy Hervart'''
| rowspan="2" |1661eko martxoaren 9a – 1665eko abenduaren 12a
|-
|[[Fitxategi:Louis Le Tonnelier de Breteuil (1609-1685).png|80px]]
|'''Louis Le Tonnelier de Breteuil'''
|-
| rowspan="2" |'''Artilleriako Maisu Handia'''
|[[Fitxategi:Armand_Charles_de_la_Porte,_duc_de_Meilleraye.jpg|100x100px]]
|'''Armand Charles de la Porte'''
|1661 – 1669
|-
|[[Fitxategi:Estampes par Nicolas de Larmessin.f182.Henri de Daillon du Lude.jpg|80px]]
|'''Henri de Daillon'''
|1669 – 1683
|-
| rowspan="2" |'''Nabigazioko Maisu Handia'''
|[[Fitxategi:Portrait_de_César_de_Vendôme.jpg|103x103px]]
|'''César de Vendôme'''
|1661 – 1665
|-
|[[Fitxategi:François de Bourbon Duke of Beaufort by Jean Nocret (Baltimore Museum of Art).jpg|80px]]
|'''François de Vendôme'''
|1665 – 1669
|-
|'''Poliziako teniente nagusia'''
|[[Fitxategi:Gabriel Nicolas de La Reynie - Pierre Mignard.jpg|80px]]
|'''Gabriel Nicolas de La Reynie'''
|1667 – 1683
|}
5fq2iappcvu8fm87w86ekjfqvhvzha5
Alonso Carrillo Peraltakoa
0
1218260
10005825
2024-12-20T13:05:48Z
Marklar2007
1545
Orri berria: «{{biografia infotaula automatikoa}} '''Alonso Carrillo Peraltakoa''' ([[1467]]-[[1533]]), nafar noblea izan zen, Faltzesko I. markesa izan zena, [[Leringo Konderria|Leringo III. kondea]], Azkoiengo baroniako eta Faltzes, Amposta, Maya, Andosilla, Cárcar hiribilduetako jauna, [[Nafarroako Errege Kontseilua|Nafarroako Errege Kontseiluko]] kidea, errege-etxeko zerbitzari nagusia, kondestable, mariskal eta maiordomo nagusia, [[Úbeda]] eta [[Baeza]]ko korrejidorea izandakoa....»
10005825
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Alonso Carrillo Peraltakoa''' ([[1467]]-[[1533]]), nafar noblea izan zen, Faltzesko I. markesa izan zena, [[Leringo Konderria|Leringo III. kondea]], Azkoiengo baroniako eta Faltzes, Amposta, Maya, Andosilla, Cárcar hiribilduetako jauna, [[Nafarroako Errege Kontseilua|Nafarroako Errege Kontseiluko]] kidea, errege-etxeko zerbitzari nagusia, kondestable, mariskal eta maiordomo nagusia, [[Úbeda]] eta [[Baeza]]ko korrejidorea izandakoa.
1504ko azaroaren 21ean, Elisabet bere amonak [[Katalina I.a Nafarroakoa|Katalina erregina]] bere oinordekotzat ezartzen zuen testamentuaren aurka protesta egin zuen, bere buruarentzat Peraltaren maiorazkoa erreklamatuz.{{harvnp|Fernández de Béthencourt|1901|p=261}} Azkenean, bi aldeak akordio batera iritsi ziren 1504ko azaroaren 28an. Bere amonaren herentziaren truke, erregeek [[Azagra]] eta bere gotorlekua eman zizkioten bere basailu guztiekin eta Peñaflorreko gaztelua eta ingurukoa, bere amonak izan zuen bezala.
1512ko uztailaren 29an, Nafarroako erregeek [[Fernando Katolikoa]] erregeari ematea hitzartu zuten bahituetako bat izan zen, [[Nafarroako konkista]]ren esparruan Iruñea errenditu ondoren hitzartutakoak zehatz-mehatz betetzeko.{{harvnp|Fernández de Béthencourt|1901|pp=261-262}} Kondestablea Frantziatik Nafarroara itzuli zen, hilaren 31ko [[ultimatum]] batek eskatzen zuen bezala, eta gaztelar alderdian afiliatu zen. Fernandori Faltzesko gotorlekua eskaini zion, Albako dukearen ondoan eutsi zion, Joan erregeak Nafarroa inbaditu zuenean urte horretan bertan, eta [[Erriberri]] eta [[Tafalla]] menderatzen lagundu zuen. Hain konfiantza handia eman zion Gaztelako erregeari, ezen honek [[agaramontar]] bandoaren buru izendatu eta Nafarroako mariskal titulua eman baitzion.{{harvnp|Fernández de Béthencourt|1901|p=262}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Bibliografia ==
*{{erreferentzia|izenburua=Historia genealógica y heráldica de la Monarquía Española: Casa Real y Grandes de España|izena=Francisco|abizena=Fernández de Béthencourt|urtea=1901|lekua=Madril|argitaletxea=Establecimiento tipográfico de Enrique Teodoro|url=https://books.google.com.ar/books?id=C1BeAAAAcAAJ&printsec=frontcover|liburukia=III|hizkuntza=es}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1467ko|1533ko|Carrillo Peraltakoa, Alonso}}
[[Kategoria:Nafarroako Erresumako kondestableak]]
he007z85fo32k9fa22t2tzk9elg758u
Lankide eztabaida:Peterindelft
3
1218261
10005840
2024-12-20T13:31:37Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10005840
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 14:31, 20 abendua 2024 (CET)
jnlpfoj3ob2esbev0wh1b8321z1iwel
Lankide eztabaida:Saioa001
3
1218262
10005851
2024-12-20T13:52:31Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10005851
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 14:52, 20 abendua 2024 (CET)
icy6pj54wu838b6mhze6kj4hfzh5jkb
Lankide eztabaida:NR SHENER
3
1218263
10005870
2024-12-20T14:23:47Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10005870
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 15:23, 20 abendua 2024 (CET)
sy7rxj4oj13j45q52t2wo1e9dxmh6ts
Lankide eztabaida:NiTnFordySeVen
3
1218264
10005871
2024-12-20T14:23:57Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10005871
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 15:23, 20 abendua 2024 (CET)
sy7rxj4oj13j45q52t2wo1e9dxmh6ts
Lankide eztabaida:Fontseca07
3
1218265
10005903
2024-12-20T15:25:57Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10005903
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 16:25, 20 abendua 2024 (CET)
409vm9evcx7vno8827s0qz2ktuhmv8v
Catalan-en solido
0
1218266
10005913
2024-12-20T15:30:53Z
Lainobeltz
56334
Lainobeltz wikilariak «[[Catalan-en solido]]» orria «[[Catalanen solido]]» izenera aldatu du, birzuzenketaren gainetik
10005913
wikitext
text/x-wiki
#BIRZUZENDU [[Catalanen solido]]
kg1nryom78jd2w3jq3yua4gznz84mpu
Lankide eztabaida:ChristianusEquites1212
3
1218267
10005924
2024-12-20T15:36:31Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10005924
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 16:36, 20 abendua 2024 (CET)
ojvp4hv5uc2s2jxpgxj339ht219fdp6
Lankide eztabaida:Eren Dikkülah
3
1218268
10005929
2024-12-20T15:38:17Z
J ansari
73407
J ansari wikilariak «[[Lankide eztabaida:Eren Dikkülah]]» orria «[[Lankide eztabaida:Dikkülah]]» izenera aldatu du: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/Eren Dikkülah|Eren Dikkülah]]" to "[[Special:CentralAuth/Dikkülah|Dikkülah]]"
10005929
wikitext
text/x-wiki
#BIRZUZENDU [[Lankide eztabaida:Dikkülah]]
5zo8qms6li501lwtdxib31zuipvcv3y
Literatura lesbikoa
0
1218269
10005932
2024-12-20T15:39:45Z
Lainobeltz
56334
Lainobeltz wikilariak «[[Literatura lesbikoa]]» orria «[[Literatura lesbiko]]» izenera aldatu du
10005932
wikitext
text/x-wiki
#BIRZUZENDU [[Literatura lesbiko]]
gkp66hexnwadpiwygk5rfxjh282ce42
Anna Coleman Ladd
0
1218270
10005937
2024-12-20T15:42:33Z
Lurdeswiki
108042
«[[:es:Special:Redirect/revision/164035640|Anna Coleman Ladd]]» orriaren itzulpena eginez sortua
10005937
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Triton_Babies_in_Boston_Public_Garden.JPG|eskuinera|thumb|''Triton Babies'' Bostongo lorategi publikoan]]
'''Anna Coleman Watts Ladd''' ([[Filadelfia]], 1878ko uztailaren 15a – [[Boston]], 1939ko ekainaren 3a), '''Anna Coleman Ladd''' bezala ezaguna, [[estatubatuar]] [[artista]] eta [[Eskulturagintza|eskultore]] izan zen, [[Lehen Mundu Gerra|Lehen Mundu Gerran]] bere denbora soldadu desitxuratuen irudia berreraikitzen eman zuena.
== Biografia ==
Anna Coleman Watts [[Bryn Mawr (Pennsylvania)|Bryn Mawr-]]<nowiki/>en jaio zen eta [[Europa|Europan]] hezi zen. Han eskultura ikasi zuen [[Paris|Parisen]] eta [[Erroma|Erroman]]. 1905ean Bostonera joan zen bizitzera Maynard Ladd doktorearekin ezkondu zenean, eta han Bela Pratt eskultorearekin ikasi zuen hiru urtez Bostongo Museoko Eskolan. Bere obra, ''Triton Babies'', 1915eko San Frantziskoko Erakusketa Unibertsalean erakutsi zen. 1914an, Guild of Boston Artists-en fundatzaile izan zen, eta inaugurazio-erakusketan nahiz ondoren egin zuen erakusketa ibiltarian erakutsi zuen. Ondoren, bakarkako erakusketa bat egin zuen. Pertsonaia mitologikoekin osatu zituen beste lan batzuk, eta pieza horiek oraindik ere agertzen dira eta enkanteetan saltzen dira gaur egun.
Laddek erronkak planteatu zituen arte-fronte askotan, eta bi liburu idatzi zituen: ''Hieronymus Rides'', Erdi Aroko erromantze batean oinarritua, eta ''The Candid Adventurer'', Bostongo gizartearen mezu bat 1913an. Gutxienez bi antzezlan ere idatzi zituen (ez ziren interpretatu), eta horietako batek gerrara doan eskultore baten istorioa jasotzen zuen.
Erretratuan zentratu zen eta ondo baloratua izan zen. [[Eleonora Duse|Eleanora Duseren]] lana aktoreak onartu zituen hiru bakarretako bat izan zen. 1917ko amaieran, Ladd Frantziara joan zen bizitzera bere senarrarekin, Maynard Ladd doktorearekin, [[Toul|Touleko]] Gurutze Gorri Amerikarraren Umeen Bulegoa zuzentzeko izendatu zutena. Orduan aurkitu zuen Francis Derwent Wooden lana. Honek aurpegiko deformazioak zituzten soldaduei laguntzeko maskarak garatu zituen. Berarekin harremanetan jarri zen eta elkarrekin maskararen teknikak hobetu zituzten. Wood ezagutu ondoren, Laddek Ameriketako Gurutze Gorriaren "Studio for Portrait-Masks" (Erretratuko maskaretarako estudioa) sortu zuen, Lehen Mundu Gerran oso desitxuratuta geratu ziren gizonek maskara kosmetikoak erabil zitzaten. Bere zerbitzuek [[Ohorezko Legioa|Ohorezko Legioaren]] Croix de Chevalier eta Serbiako San Savaren Ordena ekarri zizkioten.
Lehen Mundu Gerraren ondoren, [[Manchester-by-the-Sea (Massachusetts)|Manchester-by-the-Sea]] Estatu Batuetako Legioak enkargatutako gerra-monumentu baterako alanbre hesi batean deskonposatzen ari zen gorpu bat irudikatu zuen. 1936an, Ladd senarrarekin [[Kalifornia|Kaliforniara]] erretiratu zen, eta han hil zen 1939an. Gabriella May Ladd alabak biziraun zuen, [[Kyra Sedgwick]] aktorearen birraitonaren bigarren emazteak.
Bere eskultura, ''Triton Babies'', Boston Women 's Heritage Trail-en agertzen da.
== Protesi lana ==
[[Fitxategi:Anna_Coleman_Ladd_and_soldier.jpg|eskuinera|thumb|Ladd bere estudioan soldadu batekin maskara bat egiten.]]
Soldaduak Ladden estudiora zihoazen aurpegia eta musua buztinez edo plastilinaz zizelkatzera. Forma hori kobre galbanizatuzko pieza [[Protesi|protesiko]] oso fina eraikitzeko erabiltzen zen. Metala esmalte gogorrez pintatzen zen, eramailearen larru-tonuaren antza izateko. Laddek benetako ilea erabiltzen zuen betileak, bekainak eta biboteak sortzeko. Protesia Francis Derwent Wooden "Tin Noses Shop" en sortutako protesiak bezalako soka edo betaurrekoekin finkatzen zen aurpegira.
1932an, Frantziako Gobernuak Ohorezko Legioko Zaldun (Chevalier) gisa omendu zuen, egin zuen lana aitortzeko.
Ladden lanari anaplastologia deitzen zaio orain, eta honela definitzen da: bitarteko artifizialen bidez falta den edo malformatuta dagoen anatomia berrezartzeko artea, artisautza eta zientzia. 2007ko otsaileko ''Smithsonian'' aldizkariaren "Rivaling Nature" artikuluan, Erin Donaldson, Beverlyko anaplastologo bat, Massachusetts, elkarrizketatu zuen Caroline Alexanderrek, aurpegiko protesiek sektore zibiletan baita [[Irakeko Gerra|Irakeko Gerratik]] itzuli ziren soldaduetan dituzten helburuei eta onurei buruzko egungo ikuspegia lortzeko.
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Bibliografia ==
* Anna Coleman Ladd papers, 1881–1950. Archives of American Art, Smithsonian Institution.
* [https://web.archive.org/web/20080828002300/http://www.bwht.org/winter2003_2.html Anna Coleman Ladd (1878–1939), by Karen Tenney-Loring]
* Alexander, Caroline (2007). Faces of War. Smithsonian, February 2007, pp. 72–80.
== Kanpo estekak ==
* [http://www.aaa.si.edu/collections/findingaids/laddanna.htm Anna Coleman Ladd Papers at the Smithsonian's Archives of American Art]
{{Bizialdia|1878|1939|Ladd, Anna Coleman}}
[[Kategoria:Ohorezko Legioko zaldunak]]
[[Kategoria:1939ko heriotzak]]
[[Kategoria:1878ko jaiotzak]]
8n5h27k0ltqm1ao1g89ypxn1b85bk57
10005938
10005937
2024-12-20T15:43:24Z
Lurdeswiki
108042
10005938
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}{{Lanean|Lurdeswiki}}
[[Fitxategi:Triton_Babies_in_Boston_Public_Garden.JPG|eskuinera|thumb|''Triton Babies'' Bostongo lorategi publikoan]]
'''Anna Coleman Watts Ladd''' ([[Filadelfia]], 1878ko uztailaren 15a – [[Boston]], 1939ko ekainaren 3a), '''Anna Coleman Ladd''' bezala ezaguna, [[estatubatuar]] [[artista]] eta [[Eskulturagintza|eskultore]] izan zen, [[Lehen Mundu Gerra|Lehen Mundu Gerran]] bere denbora soldadu desitxuratuen irudia berreraikitzen eman zuena.
== Biografia ==
Anna Coleman Watts [[Bryn Mawr (Pennsylvania)|Bryn Mawr-]]<nowiki/>en jaio zen eta [[Europa|Europan]] hezi zen. Han eskultura ikasi zuen [[Paris|Parisen]] eta [[Erroma|Erroman]]. 1905ean Bostonera joan zen bizitzera Maynard Ladd doktorearekin ezkondu zenean, eta han Bela Pratt eskultorearekin ikasi zuen hiru urtez Bostongo Museoko Eskolan. Bere obra, ''Triton Babies'', 1915eko San Frantziskoko Erakusketa Unibertsalean erakutsi zen. 1914an, Guild of Boston Artists-en fundatzaile izan zen, eta inaugurazio-erakusketan nahiz ondoren egin zuen erakusketa ibiltarian erakutsi zuen. Ondoren, bakarkako erakusketa bat egin zuen. Pertsonaia mitologikoekin osatu zituen beste lan batzuk, eta pieza horiek oraindik ere agertzen dira eta enkanteetan saltzen dira gaur egun.
Laddek erronkak planteatu zituen arte-fronte askotan, eta bi liburu idatzi zituen: ''Hieronymus Rides'', Erdi Aroko erromantze batean oinarritua, eta ''The Candid Adventurer'', Bostongo gizartearen mezu bat 1913an. Gutxienez bi antzezlan ere idatzi zituen (ez ziren interpretatu), eta horietako batek gerrara doan eskultore baten istorioa jasotzen zuen.
Erretratuan zentratu zen eta ondo baloratua izan zen. [[Eleonora Duse|Eleanora Duseren]] lana aktoreak onartu zituen hiru bakarretako bat izan zen. 1917ko amaieran, Ladd Frantziara joan zen bizitzera bere senarrarekin, Maynard Ladd doktorearekin, [[Toul|Touleko]] Gurutze Gorri Amerikarraren Umeen Bulegoa zuzentzeko izendatu zutena. Orduan aurkitu zuen Francis Derwent Wooden lana. Honek aurpegiko deformazioak zituzten soldaduei laguntzeko maskarak garatu zituen. Berarekin harremanetan jarri zen eta elkarrekin maskararen teknikak hobetu zituzten. Wood ezagutu ondoren, Laddek Ameriketako Gurutze Gorriaren "Studio for Portrait-Masks" (Erretratuko maskaretarako estudioa) sortu zuen, Lehen Mundu Gerran oso desitxuratuta geratu ziren gizonek maskara kosmetikoak erabil zitzaten. Bere zerbitzuek [[Ohorezko Legioa|Ohorezko Legioaren]] Croix de Chevalier eta Serbiako San Savaren Ordena ekarri zizkioten.
Lehen Mundu Gerraren ondoren, [[Manchester-by-the-Sea (Massachusetts)|Manchester-by-the-Sea]] Estatu Batuetako Legioak enkargatutako gerra-monumentu baterako alanbre hesi batean deskonposatzen ari zen gorpu bat irudikatu zuen. 1936an, Ladd senarrarekin [[Kalifornia|Kaliforniara]] erretiratu zen, eta han hil zen 1939an. Gabriella May Ladd alabak biziraun zuen, [[Kyra Sedgwick]] aktorearen birraitonaren bigarren emazteak.
Bere eskultura, ''Triton Babies'', Boston Women 's Heritage Trail-en agertzen da.
== Protesi lana ==
[[Fitxategi:Anna_Coleman_Ladd_and_soldier.jpg|eskuinera|thumb|Ladd bere estudioan soldadu batekin maskara bat egiten.]]
Soldaduak Ladden estudiora zihoazen aurpegia eta musua buztinez edo plastilinaz zizelkatzera. Forma hori kobre galbanizatuzko pieza [[Protesi|protesiko]] oso fina eraikitzeko erabiltzen zen. Metala esmalte gogorrez pintatzen zen, eramailearen larru-tonuaren antza izateko. Laddek benetako ilea erabiltzen zuen betileak, bekainak eta biboteak sortzeko. Protesia Francis Derwent Wooden "Tin Noses Shop" en sortutako protesiak bezalako soka edo betaurrekoekin finkatzen zen aurpegira.
1932an, Frantziako Gobernuak Ohorezko Legioko Zaldun (Chevalier) gisa omendu zuen, egin zuen lana aitortzeko.
Ladden lanari anaplastologia deitzen zaio orain, eta honela definitzen da: bitarteko artifizialen bidez falta den edo malformatuta dagoen anatomia berrezartzeko artea, artisautza eta zientzia. 2007ko otsaileko ''Smithsonian'' aldizkariaren "Rivaling Nature" artikuluan, Erin Donaldson, Beverlyko anaplastologo bat, Massachusetts, elkarrizketatu zuen Caroline Alexanderrek, aurpegiko protesiek sektore zibiletan baita [[Irakeko Gerra|Irakeko Gerratik]] itzuli ziren soldaduetan dituzten helburuei eta onurei buruzko egungo ikuspegia lortzeko.
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Bibliografia ==
* Anna Coleman Ladd papers, 1881–1950. Archives of American Art, Smithsonian Institution.
* [https://web.archive.org/web/20080828002300/http://www.bwht.org/winter2003_2.html Anna Coleman Ladd (1878–1939), by Karen Tenney-Loring]
* Alexander, Caroline (2007). Faces of War. Smithsonian, February 2007, pp. 72–80.
== Kanpo estekak ==
* [http://www.aaa.si.edu/collections/findingaids/laddanna.htm Anna Coleman Ladd Papers at the Smithsonian's Archives of American Art]
{{Bizialdia|1878ko|1939ko|Ladd, Anna Coleman}}
[[Kategoria:Ohorezko Legioko zaldunak]]
[[Kategoria:1939ko heriotzak]]
[[Kategoria:1878ko jaiotzak]]
ou74ylvn6b4bkh4bsaxurqz5drtywjy
10005953
10005938
2024-12-20T15:55:55Z
Lurdeswiki
108042
10005953
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}{{Lanean|Lurdeswiki}}
[[Fitxategi:Triton_Babies_in_Boston_Public_Garden.JPG|eskuinera|thumb|''Triton Babies'' Bostongo lorategi publikoan]]
'''Anna Coleman Watts Ladd''' ([[Filadelfia]], [[1878|1878ko]] [[Uztailaren 15|uztailaren 15a]] – [[Boston]], [[1939|1939ko]] [[Ekainaren 3|ekainaren 3a]]), '''Anna Coleman Ladd''' bezala ezaguna, [[estatubatuar]] [[artista]] eta [[Eskulturagintza|eskultore]] izan zen, [[Lehen Mundu Gerra|Lehen Mundu Gerran]] bere denbora soldadu desitxuratuen irudia berreraikitzen eman zuena.
== Biografia ==
Anna Coleman Watts [[Bryn Mawr (Pennsylvania)|Bryn Mawr-]]<nowiki/>en jaio zen eta [[Europa|Europan]] hezi zen. Han eskultura ikasi zuen [[Paris|Parisen]] eta [[Erroma|Erroman]]. 1905ean Bostonera joan zen bizitzera Maynard Ladd doktorearekin ezkondu zenean, eta han Bela Pratt eskultorearekin ikasi zuen hiru urtez Bostongo Museoko Eskolan. Bere obra, ''Triton Babies'', 1915eko San Frantziskoko Erakusketa Unibertsalean erakutsi zen. 1914an, Guild of Boston Artists-en fundatzaile izan zen, eta inaugurazio-erakusketan nahiz ondoren egin zuen erakusketa ibiltarian erakutsi zuen. Ondoren, bakarkako erakusketa bat egin zuen. Pertsonaia mitologikoekin osatu zituen beste lan batzuk, eta pieza horiek oraindik ere agertzen dira eta enkanteetan saltzen dira gaur egun.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=«Anna Coleman Ladd»|data=2011-07-15|url=https://web.archive.org/web/20110715151656/http://www.ragoarts.com/results/?p=search&q=anna+coleman+ladd|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Laddek erronkak planteatu zituen arte-fronte askotan, eta bi liburu idatzi zituen: ''Hieronymus Rides'', Erdi Aroko erromantze batean oinarritua, eta ''The Candid Adventurer'', Bostongo gizartearen mezu bat 1913an. Gutxienez bi antzezlan ere idatzi zituen (ez ziren interpretatu), eta horietako batek gerrara doan eskultore baten istorioa jasotzen zuen.
Erretratuan zentratu zen eta ondo baloratua izan zen. [[Eleonora Duse|Eleanora Duseren]] lana aktoreak onartu zituen hiru bakarretako bat izan zen. 1917ko amaieran, Ladd Frantziara joan zen bizitzera bere senarrarekin, Maynard Ladd doktorearekin, [[Toul|Touleko]] Gurutze Gorri Amerikarraren Umeen Bulegoa zuzentzeko izendatu zutena. Orduan aurkitu zuen Francis Derwent Wooden lana. Honek aurpegiko deformazioak zituzten soldaduei laguntzeko maskarak garatu zituen. Berarekin harremanetan jarri zen eta elkarrekin maskararen teknikak hobetu zituzten.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Smithsonian|abizena=Magazine|izenburua=Faces of War|hizkuntza=en|url=https://www.smithsonianmag.com/arts-culture/faces-of-war-145799854/|aldizkaria=Smithsonian Magazine|sartze-data=2024-12-20}}</ref> Wood ezagutu ondoren, Laddek Ameriketako Gurutze Gorriaren "Studio for Portrait-Masks" (Erretratuko maskaretarako estudioa) sortu zuen, Lehen Mundu Gerran oso desitxuratuta geratu ziren gizonek maskara kosmetikoak erabil zitzaten. Bere zerbitzuek [[Ohorezko Legioa|Ohorezko Legioaren]] Croix de Chevalier eta Serbiako San Savaren Ordena ekarri zizkioten.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=A Finding Aid to the Anna Coleman Ladd papers, 1881-1950 {{!}} Digitized Collection {{!}} Archives of American Art, Smithsonian Institution|hizkuntza=en|url=https://www.aaa.si.edu/collections/anna-coleman-ladd-papers-10600|aldizkaria=www.aaa.si.edu|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Lehen Mundu Gerraren ondoren, [[Manchester-by-the-Sea (Massachusetts)|Manchester-by-the-Sea]] Estatu Batuetako Legioak enkargatutako gerra-monumentu baterako alanbre hesi batean deskonposatzen ari zen gorpu bat irudikatu zuen. 1936an, Ladd senarrarekin [[Kalifornia|Kaliforniara]] erretiratu zen, eta han hil zen 1939an. Gabriella May Ladd alabak biziraun zuen, [[Kyra Sedgwick]] aktorearen birraitonaren bigarren emazteak.
Bere eskultura, ''Triton Babies'', Boston Women 's Heritage Trail-en agertzen da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Back Bay West|hizkuntza=en-US|url=https://www.bwht.org/explore/back-bay/|aldizkaria=Boston Women's Heritage Trail|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Protesi lana ==
[[Fitxategi:Anna_Coleman_Ladd_and_soldier.jpg|eskuinera|thumb|Ladd bere estudioan soldadu batekin maskara bat egiten.]]
Soldaduak Ladden estudiora zihoazen aurpegia eta musua buztinez edo plastilinaz zizelkatzera. Forma hori kobre galbanizatuzko pieza [[Protesi|protesiko]] oso fina eraikitzeko erabiltzen zen. Metala esmalte gogorrez pintatzen zen, eramailearen larru-tonuaren antza izateko. Laddek benetako ilea erabiltzen zuen betileak, bekainak eta biboteak sortzeko. Protesia Francis Derwent Wooden "Tin Noses Shop" en sortutako protesiak bezalako soka edo betaurrekoekin finkatzen zen aurpegira.<ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=«Women in World War I - Anna Coleman Ladd»|url=https://americanhistory.si.edu/collections/object-groups/women-in-wwi/anna-coleman-ladd|aldizkaria=americanhistory.si.edu|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
1932an, Frantziako Gobernuak Ohorezko Legioko Zaldun (Chevalier) gisa omendu zuen, egin zuen lana aitortzeko.<ref>{{Erreferentzia|izena=Olga|abizena=Khazan|izenburua=World War I Soldiers Had Masks Instead of Plastic Surgery|hizkuntza=en|data=2014-08-04|url=https://www.theatlantic.com/health/archive/2014/08/the-first-face-transplants-were-masks/375527/|aldizkaria=The Atlantic|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Ladden lanari anaplastologia deitzen zaio orain, eta honela definitzen da: bitarteko artifizialen bidez falta den edo malformatuta dagoen anatomia berrezartzeko artea, artisautza eta zientzia. 2007ko otsaileko ''Smithsonian'' aldizkariaren "Rivaling Nature" artikuluan, Erin Donaldson, Beverlyko anaplastologo bat, Massachusetts, elkarrizketatu zuen Caroline Alexanderrek, aurpegiko protesiek sektore zibiletan baita [[Irakeko Gerra|Irakeko Gerratik]] itzuli ziren soldaduetan dituzten helburuei eta onurei buruzko egungo ikuspegia lortzeko.
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
*
== Kanpo estekak ==
* [http://www.aaa.si.edu/collections/findingaids/laddanna.htm Anna Coleman Ladd Papers at the Smithsonian's Archives of American Art]
* [https://web.archive.org/web/20080828002300/http://www.bwht.org/winter2003_2.html Anna Coleman Ladd (1878–1939), by Karen Tenney-Loring]
{{Bizialdia|1878ko|1939ko|Ladd, Anna Coleman}}
[[Kategoria:Ohorezko Legioko zaldunak]]
[[Kategoria:1939ko heriotzak]]
[[Kategoria:1878ko jaiotzak]]
ctob24eb0qp6oyv60emnh1rtul2av2o
10005971
10005953
2024-12-20T16:08:02Z
Lurdeswiki
108042
10005971
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}{{Lanean|Lurdeswiki}}
[[Fitxategi:Triton_Babies_in_Boston_Public_Garden.JPG|eskuinera|thumb|''Triton Babies'' Bostongo lorategi publikoan]]
'''Anna Coleman Watts Ladd''' ([[Filadelfia]], [[1878|1878ko]] [[Uztailaren 15|uztailaren 15a]] – [[Boston]], [[1939|1939ko]] [[Ekainaren 3|ekainaren 3a]]), '''Anna Coleman Ladd''' bezala ezaguna, [[estatubatuar]] [[artista]] eta [[Eskulturagintza|eskultore]] izan zen, [[Lehen Mundu Gerra|Lehen Mundu Gerran]] bere denbora soldadu desitxuratuen irudia berreraikitzen eman zuena.<ref name=":1">{{Erreferentzia|izena=Marta Macho|abizena=Stadler|izenburua=Anna Coleman Ladd, esculpiendo rostros heridos|hizkuntza=es|data=2017-11-16|url=https://mujeresconciencia.com/2017/11/16/anna-coleman-ladd-esculpiendo-rostros-heridos/|aldizkaria=Mujeres con ciencia|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Biografia ==
Anna Coleman Watts [[Bryn Mawr (Pennsylvania)|Bryn Mawr-]]<nowiki/>en jaio zen eta [[Europa|Europan]] hezi zen. Han eskultura ikasi zuen [[Paris|Parisen]] eta [[Erroma|Erroman]]. 1905ean Bostonera joan zen bizitzera Maynard Ladd doktorearekin ezkondu zenean, eta han Bela Pratt eskultorearekin ikasi zuen hiru urtez Bostongo Museoko Eskolan.<ref name=":1" /> Bere obra, ''Triton Babies'', 1915eko San Frantziskoko Erakusketa Unibertsalean erakutsi zen. 1914an, Guild of Boston Artists-en fundatzaile izan zen, eta inaugurazio-erakusketan nahiz ondoren egin zuen erakusketa ibiltarian erakutsi zuen. Ondoren, bakarkako erakusketa bat egin zuen. Pertsonaia mitologikoekin osatu zituen beste lan batzuk, eta pieza horiek oraindik ere agertzen dira eta enkanteetan saltzen dira gaur egun.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=«Anna Coleman Ladd»|data=2011-07-15|url=https://web.archive.org/web/20110715151656/http://www.ragoarts.com/results/?p=search&q=anna+coleman+ladd|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Laddek erronkak planteatu zituen arte-fronte askotan, eta bi liburu idatzi zituen: ''Hieronymus Rides'', Erdi Aroko erromantze batean oinarritua, eta ''The Candid Adventurer'', Bostongo gizartearen mezu bat 1913an. Gutxienez bi antzezlan ere idatzi zituen (ez ziren interpretatu), eta horietako batek gerrara doan eskultore baten istorioa jasotzen zuen.
Erretratuan zentratu zen eta ondo baloratua izan zen. [[Eleonora Duse|Eleanora Duseren]] lana aktoreak onartu zituen hiru bakarretako bat izan zen. 1917ko amaieran, Ladd Frantziara joan zen bizitzera bere senarrarekin, Maynard Ladd doktorearekin, [[Toul|Touleko]] Gurutze Gorri Amerikarraren Umeen Bulegoa zuzentzeko izendatu zutena. Orduan aurkitu zuen Francis Derwent Wooden lana. Honek aurpegiko deformazioak zituzten soldaduei laguntzeko maskarak garatu zituen. Berarekin harremanetan jarri zen eta elkarrekin maskararen teknikak hobetu zituzten.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Smithsonian|abizena=Magazine|izenburua=Faces of War|hizkuntza=en|url=https://www.smithsonianmag.com/arts-culture/faces-of-war-145799854/|aldizkaria=Smithsonian Magazine|sartze-data=2024-12-20}}</ref> Wood ezagutu ondoren, Laddek Ameriketako Gurutze Gorriaren "Studio for Portrait-Masks" (Erretratuko maskaretarako estudioa) sortu zuen, Lehen Mundu Gerran oso desitxuratuta geratu ziren gizonek maskara kosmetikoak erabil zitzaten.<ref name=":1" /> Bere zerbitzuek [[Ohorezko Legioa|Ohorezko Legioaren]] Croix de Chevalier eta Serbiako San Savaren Ordena ekarri zizkioten.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=A Finding Aid to the Anna Coleman Ladd papers, 1881-1950 {{!}} Digitized Collection {{!}} Archives of American Art, Smithsonian Institution|hizkuntza=en|url=https://www.aaa.si.edu/collections/anna-coleman-ladd-papers-10600|aldizkaria=www.aaa.si.edu|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Lehen Mundu Gerraren ondoren, [[Manchester-by-the-Sea (Massachusetts)|Manchester-by-the-Sea]] Estatu Batuetako Legioak enkargatutako gerra-monumentu baterako alanbre hesi batean deskonposatzen ari zen gorpu bat irudikatu zuen. 1936an, Ladd senarrarekin [[Kalifornia|Kaliforniara]] erretiratu zen, eta han hil zen 1939an. Gabriella May Ladd alabak biziraun zuen, [[Kyra Sedgwick]] aktorearen birraitonaren bigarren emazteak.
Bere eskultura, ''Triton Babies'', Boston Women 's Heritage Trail-en agertzen da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Back Bay West|hizkuntza=en-US|url=https://www.bwht.org/explore/back-bay/|aldizkaria=Boston Women's Heritage Trail|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Protesi lana ==
[[Fitxategi:Anna_Coleman_Ladd_and_soldier.jpg|eskuinera|thumb|Ladd bere estudioan soldadu batekin maskara bat egiten.]]
Soldaduak Ladden estudiora zihoazen aurpegia eta musua buztinez edo plastilinaz zizelkatzera. Forma hori kobre galbanizatuzko pieza [[Protesi|protesiko]] oso fina eraikitzeko erabiltzen zen. Metala esmalte gogorrez pintatzen zen, eramailearen larru-tonuaren antza izateko. Laddek benetako ilea erabiltzen zuen betileak, bekainak eta biboteak sortzeko.<ref name=":1" /> Protesia Francis Derwent Wooden "Tin Noses Shop" en sortutako protesiak bezalako soka edo betaurrekoekin finkatzen zen aurpegira.<ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=«Women in World War I - Anna Coleman Ladd»|url=https://americanhistory.si.edu/collections/object-groups/women-in-wwi/anna-coleman-ladd|aldizkaria=americanhistory.si.edu|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
1932an, Frantziako Gobernuak Ohorezko Legioko Zaldun (Chevalier) gisa omendu zuen, egin zuen lana aitortzeko.<ref name=":1" /><ref>{{Erreferentzia|izena=Olga|abizena=Khazan|izenburua=World War I Soldiers Had Masks Instead of Plastic Surgery|hizkuntza=en|data=2014-08-04|url=https://www.theatlantic.com/health/archive/2014/08/the-first-face-transplants-were-masks/375527/|aldizkaria=The Atlantic|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Ladden lanari anaplastologia deitzen zaio orain, eta honela definitzen da: bitarteko artifizialen bidez falta den edo malformatuta dagoen anatomia berrezartzeko artea, artisautza eta zientzia. 2007ko otsaileko ''Smithsonian'' aldizkariaren "Rivaling Nature" artikuluan, Erin Donaldson, Beverlyko anaplastologo bat, Massachusetts, elkarrizketatu zuen Caroline Alexanderrek, aurpegiko protesiek sektore zibiletan baita [[Irakeko Gerra|Irakeko Gerratik]] itzuli ziren soldaduetan dituzten helburuei eta onurei buruzko egungo ikuspegia lortzeko.
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
*
== Kanpo estekak ==
* [http://www.aaa.si.edu/collections/findingaids/laddanna.htm Anna Coleman Ladd Papers at the Smithsonian's Archives of American Art]
* [https://web.archive.org/web/20080828002300/http://www.bwht.org/winter2003_2.html Anna Coleman Ladd (1878–1939), by Karen Tenney-Loring]
{{Bizialdia|1878ko|1939ko|Ladd, Anna Coleman}}
[[Kategoria:Ohorezko Legioko zaldunak]]
[[Kategoria:1939ko heriotzak]]
[[Kategoria:1878ko jaiotzak]]
[[Kategoria:Emakume eskultoreak]]
[[Kategoria:Emakume artistak]]
[[Kategoria:Emakume idazleak]]
98md3y4xebsjvspn04giprx85czc53p
10005981
10005971
2024-12-20T16:14:37Z
Lurdeswiki
108042
10005981
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}{{Lanean|Lurdeswiki}}
[[Fitxategi:Triton_Babies_in_Boston_Public_Garden.JPG|eskuinera|thumb|''Triton Babies'' Bostongo lorategi publikoan]]
'''Anna Coleman Watts Ladd''' ([[Filadelfia]], [[1878|1878ko]] [[Uztailaren 15|uztailaren 15a]] – [[Boston]], [[1939|1939ko]] [[Ekainaren 3|ekainaren 3a]]), '''Anna Coleman Ladd''' bezala ezaguna, [[estatubatuar]] [[artista]] eta [[Eskulturagintza|eskultore]] izan zen, [[Lehen Mundu Gerra|Lehen Mundu Gerran]] bere denbora soldadu desitxuratuen irudia berreraikitzen eman zuena.<ref name=":1">{{Erreferentzia|izena=Marta Macho|abizena=Stadler|izenburua=Anna Coleman Ladd, esculpiendo rostros heridos|hizkuntza=es|data=2017-11-16|url=https://mujeresconciencia.com/2017/11/16/anna-coleman-ladd-esculpiendo-rostros-heridos/|aldizkaria=Mujeres con ciencia|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Biografia ==
Anna Coleman Watts [[Bryn Mawr (Pennsylvania)|Bryn Mawr-]]<nowiki/>en jaio zen eta [[Europa|Europan]] hezi zen. Han eskultura ikasi zuen [[Paris|Parisen]] eta [[Erroma|Erroman]]. 1905ean Bostonera joan zen bizitzera Maynard Ladd doktorearekin ezkondu zenean, eta han Bela Pratt eskultorearekin ikasi zuen hiru urtez Bostongo Museoko Eskolan.<ref name=":1" /> Bere obra, ''Triton Babies'', 1915eko San Frantziskoko Erakusketa Unibertsalean erakutsi zen. 1914an, Guild of Boston Artists-en fundatzaile izan zen, eta inaugurazio-erakusketan nahiz ondoren egin zuen erakusketa ibiltarian erakutsi zuen. Ondoren, bakarkako erakusketa bat egin zuen. Pertsonaia mitologikoekin osatu zituen beste lan batzuk, eta pieza horiek oraindik ere agertzen dira eta enkanteetan saltzen dira gaur egun.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=«Anna Coleman Ladd»|data=2011-07-15|url=https://web.archive.org/web/20110715151656/http://www.ragoarts.com/results/?p=search&q=anna+coleman+ladd|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Laddek erronkak planteatu zituen arte-fronte askotan, eta bi liburu idatzi zituen: ''Hieronymus Rides'', Erdi Aroko erromantze batean oinarritua, eta ''The Candid Adventurer'', Bostongo gizartearen mezu bat 1913an. Gutxienez bi antzezlan ere idatzi zituen (ez ziren interpretatu), eta horietako batek gerrara doan eskultore baten istorioa jasotzen zuen.
Erretratuan zentratu zen eta ondo baloratua izan zen. [[Eleonora Duse|Eleanora Duseren]] lana aktoreak onartu zituen hiru bakarretako bat izan zen. 1917ko amaieran, Ladd Frantziara joan zen bizitzera bere senarrarekin, Maynard Ladd doktorearekin, [[Toul|Touleko]] Gurutze Gorri Amerikarraren Umeen Bulegoa zuzentzeko izendatu zutena. Orduan aurkitu zuen Francis Derwent Wooden lana. Honek aurpegiko deformazioak zituzten soldaduei laguntzeko maskarak garatu zituen. Berarekin harremanetan jarri zen eta elkarrekin maskararen teknikak hobetu zituzten.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Smithsonian|abizena=Magazine|izenburua=Faces of War|hizkuntza=en|url=https://www.smithsonianmag.com/arts-culture/faces-of-war-145799854/|aldizkaria=Smithsonian Magazine|sartze-data=2024-12-20}}</ref> Wood ezagutu ondoren, Laddek Ameriketako Gurutze Gorriaren "Studio for Portrait-Masks" (Erretratuko maskaretarako estudioa) sortu zuen, Lehen Mundu Gerran oso desitxuratuta geratu ziren gizonek maskara kosmetikoak erabil zitzaten.<ref name=":1" /> Bere zerbitzuek [[Ohorezko Legioa|Ohorezko Legioaren]] Croix de Chevalier eta Serbiako San Savaren Ordena ekarri zizkioten.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=A Finding Aid to the Anna Coleman Ladd papers, 1881-1950 {{!}} Digitized Collection {{!}} Archives of American Art, Smithsonian Institution|hizkuntza=en|url=https://www.aaa.si.edu/collections/anna-coleman-ladd-papers-10600|aldizkaria=www.aaa.si.edu|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Lehen Mundu Gerraren ondoren, [[Manchester-by-the-Sea (Massachusetts)|Manchester-by-the-Sea]] Estatu Batuetako Legioak enkargatutako gerra-monumentu baterako alanbre hesi batean deskonposatzen ari zen gorpu bat irudikatu zuen. 1936an, Ladd senarrarekin [[Kalifornia|Kaliforniara]] erretiratu zen, eta han hil zen 1939an. Gabriella May Ladd alabak biziraun zuen, [[Kyra Sedgwick]] aktorearen birraitonaren bigarren emazteak.
Bere eskultura, ''Triton Babies'', Boston Women 's Heritage Trail-en agertzen da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Back Bay West|hizkuntza=en-US|url=https://www.bwht.org/explore/back-bay/|aldizkaria=Boston Women's Heritage Trail|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Protesi lana ==
[[Fitxategi:Anna_Coleman_Ladd_and_soldier.jpg|eskuinera|thumb|Ladd bere estudioan soldadu batekin maskara bat egiten.]]
Soldaduak Ladden estudiora joaten ziren aurpegia eta musua buztinez edo plastilinaz zizelkatzera. Forma hori kobre galbanizatuzko pieza [[Protesi|protesiko]] oso fina eraikitzeko erabiltzen zen. Metala esmalte gogorrez pintatzen zen, eramailearen larru-tonuaren antza izateko. Laddek benetako ilea erabiltzen zuen betileak, bekainak eta biboteak sortzeko.<ref name=":1" /> Protesia Francis Derwent Wooden "Tin Noses Shop" en sortutako protesiak bezalako soka edo betaurrekoekin finkatzen zen aurpegira.<ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=«Women in World War I - Anna Coleman Ladd»|url=https://americanhistory.si.edu/collections/object-groups/women-in-wwi/anna-coleman-ladd|aldizkaria=americanhistory.si.edu|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
1932an, Frantziako Gobernuak Ohorezko Legioko Zaldun (Chevalier) gisa omendu zuen, egin zuen lana aitortzeko.<ref name=":1" /><ref>{{Erreferentzia|izena=Olga|abizena=Khazan|izenburua=World War I Soldiers Had Masks Instead of Plastic Surgery|hizkuntza=en|data=2014-08-04|url=https://www.theatlantic.com/health/archive/2014/08/the-first-face-transplants-were-masks/375527/|aldizkaria=The Atlantic|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Ladden lanari anaplastologia deitzen zaio orain, eta honela definitzen da: bitarteko artifizialen bidez falta den edo malformatuta dagoen anatomia berrezartzeko artea, artisautza eta zientzia. 2007ko otsaileko ''Smithsonian'' aldizkariaren "Rivaling Nature" artikuluan, Erin Donaldson, Beverlyko anaplastologo bat, Massachusetts, elkarrizketatu zuen Caroline Alexanderrek, aurpegiko protesiek sektore zibiletan baita [[Irakeko Gerra|Irakeko Gerratik]] itzuli ziren soldaduetan dituzten helburuei eta onurei buruzko egungo ikuspegia lortzeko.
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
*
== Kanpo estekak ==
* [http://www.aaa.si.edu/collections/findingaids/laddanna.htm Anna Coleman Ladd Papers at the Smithsonian's Archives of American Art]
* [https://web.archive.org/web/20080828002300/http://www.bwht.org/winter2003_2.html Anna Coleman Ladd (1878–1939), by Karen Tenney-Loring]
{{Bizialdia|1878ko|1939ko|Ladd, Anna Coleman}}
[[Kategoria:Ohorezko Legioko zaldunak]]
[[Kategoria:1939ko heriotzak]]
[[Kategoria:1878ko jaiotzak]]
[[Kategoria:Emakume eskultoreak]]
[[Kategoria:Emakume artistak]]
[[Kategoria:Emakume idazleak]]
j6nzjy3qq5n3t2eopkh0n7jky5wm3rq
10005989
10005981
2024-12-20T16:20:30Z
Lurdeswiki
108042
10005989
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
[[Fitxategi:Triton_Babies_in_Boston_Public_Garden.JPG|eskuinera|thumb|''Triton Babies'' Bostongo lorategi publikoan]]
'''Anna Coleman Watts Ladd''' ([[Filadelfia]], [[1878|1878ko]] [[Uztailaren 15|uztailaren 15a]] – [[Boston]], [[1939|1939ko]] [[Ekainaren 3|ekainaren 3a]]), '''Anna Coleman Ladd''' bezala ezaguna, [[estatubatuar]] [[artista]] eta [[Eskulturagintza|eskultore]] izan zen, [[Lehen Mundu Gerra|Lehen Mundu Gerran]] bere denbora soldadu desitxuratuen irudia berreraikitzen eman zuena.<ref name=":1">{{Erreferentzia|izena=Marta Macho|abizena=Stadler|izenburua=Anna Coleman Ladd, esculpiendo rostros heridos|hizkuntza=es|data=2017-11-16|url=https://mujeresconciencia.com/2017/11/16/anna-coleman-ladd-esculpiendo-rostros-heridos/|aldizkaria=Mujeres con ciencia|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Biografia ==
Anna Coleman Watts [[Bryn Mawr (Pennsylvania)|Bryn Mawr-]]<nowiki/>en jaio zen eta [[Europa|Europan]] hezi zen. Han eskultura ikasi zuen [[Paris|Parisen]] eta [[Erroma|Erroman]]. 1905ean Bostonera joan zen bizitzera Maynard Ladd doktorearekin ezkondu zenean, eta han Bela Pratt eskultorearekin ikasi zuen hiru urtez Bostongo Museoko Eskolan.<ref name=":1" /> Bere obra, ''Triton Babies'', 1915eko San Frantziskoko Erakusketa Unibertsalean erakutsi zen. 1914an, Guild of Boston Artists-en fundatzaile izan zen, eta inaugurazio-erakusketan nahiz ondoren egin zuen erakusketa ibiltarian erakutsi zuen. Ondoren, bakarkako erakusketa bat egin zuen. Pertsonaia mitologikoekin osatu zituen beste lan batzuk, eta pieza horiek oraindik ere agertzen dira eta enkanteetan saltzen dira gaur egun.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=«Anna Coleman Ladd»|data=2011-07-15|url=https://web.archive.org/web/20110715151656/http://www.ragoarts.com/results/?p=search&q=anna+coleman+ladd|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Laddek erronkak planteatu zituen arte-fronte askotan, eta bi liburu idatzi zituen: ''Hieronymus Rides'', Erdi Aroko erromantze batean oinarritua, eta ''The Candid Adventurer'', Bostongo gizartearen mezu bat 1913an. Gutxienez bi antzezlan ere idatzi zituen (ez ziren interpretatu), eta horietako batek gerrara doan eskultore baten istorioa jasotzen zuen.
[[Fitxategi:Anna Coleman Ladd The American.png|thumb|Anna Coleman Ladd-en lehen eskulturetako bat, «The American».]]
Erretratuan zentratu zen eta ondo baloratua izan zen. [[Eleonora Duse|Eleanora Duseren]] lana aktoreak onartu zituen hiru bakarretako bat izan zen. 1917ko amaieran, Ladd Frantziara joan zen bizitzera bere senarrarekin, Maynard Ladd doktorearekin, [[Toul|Touleko]] Gurutze Gorri Amerikarraren Umeen Bulegoa zuzentzeko izendatu zutena. Orduan aurkitu zuen Francis Derwent Wooden lana. Honek aurpegiko deformazioak zituzten soldaduei laguntzeko maskarak garatu zituen. Berarekin harremanetan jarri zen eta elkarrekin maskararen teknikak hobetu zituzten.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Smithsonian|abizena=Magazine|izenburua=Faces of War|hizkuntza=en|url=https://www.smithsonianmag.com/arts-culture/faces-of-war-145799854/|aldizkaria=Smithsonian Magazine|sartze-data=2024-12-20}}</ref> Wood ezagutu ondoren, Laddek Ameriketako Gurutze Gorriaren "Studio for Portrait-Masks" (Erretratuko maskaretarako estudioa) sortu zuen, Lehen Mundu Gerran oso desitxuratuta geratu ziren gizonek maskara kosmetikoak erabil zitzaten.<ref name=":1" /> Bere zerbitzuek [[Ohorezko Legioa|Ohorezko Legioaren]] Croix de Chevalier eta Serbiako San Savaren Ordena ekarri zizkioten.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=A Finding Aid to the Anna Coleman Ladd papers, 1881-1950 {{!}} Digitized Collection {{!}} Archives of American Art, Smithsonian Institution|hizkuntza=en|url=https://www.aaa.si.edu/collections/anna-coleman-ladd-papers-10600|aldizkaria=www.aaa.si.edu|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Lehen Mundu Gerraren ondoren, [[Manchester-by-the-Sea (Massachusetts)|Manchester-by-the-Sea]] Estatu Batuetako Legioak enkargatutako gerra-monumentu baterako alanbre hesi batean deskonposatzen ari zen gorpu bat irudikatu zuen. 1936an, Ladd senarrarekin [[Kalifornia|Kaliforniara]] erretiratu zen, eta han hil zen 1939an. Gabriella May Ladd alabak biziraun zuen, [[Kyra Sedgwick]] aktorearen birraitonaren bigarren emazteak.
Bere eskultura, ''Triton Babies'', Boston Women 's Heritage Trail-en agertzen da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Back Bay West|hizkuntza=en-US|url=https://www.bwht.org/explore/back-bay/|aldizkaria=Boston Women's Heritage Trail|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Protesi lana ==
Soldaduak Ladden estudiora joaten ziren aurpegia eta musua buztinez edo plastilinaz zizelkatzera. Forma hori kobre galbanizatuzko pieza [[Protesi|protesiko]] oso fina eraikitzeko erabiltzen zen. Metala esmalte gogorrez pintatzen zen, eramailearen larru-tonuaren antza izateko. Laddek benetako ilea erabiltzen zuen betileak, bekainak eta biboteak sortzeko.<ref name=":1" /> Protesia Francis Derwent Wooden "Tin Noses Shop" en sortutako protesiak bezalako soka edo betaurrekoekin finkatzen zen aurpegira.<ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=«Women in World War I - Anna Coleman Ladd»|url=https://americanhistory.si.edu/collections/object-groups/women-in-wwi/anna-coleman-ladd|aldizkaria=americanhistory.si.edu|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
1932an, Frantziako Gobernuak Ohorezko Legioko Zaldun (Chevalier) gisa omendu zuen, egin zuen lana aitortzeko.<ref name=":1" /><ref>{{Erreferentzia|izena=Olga|abizena=Khazan|izenburua=World War I Soldiers Had Masks Instead of Plastic Surgery|hizkuntza=en|data=2014-08-04|url=https://www.theatlantic.com/health/archive/2014/08/the-first-face-transplants-were-masks/375527/|aldizkaria=The Atlantic|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Ladden lanari anaplastologia deitzen zaio orain, eta honela definitzen da: bitarteko artifizialen bidez falta den edo malformatuta dagoen anatomia berrezartzeko artea, artisautza eta zientzia. 2007ko otsaileko ''Smithsonian'' aldizkariaren "Rivaling Nature" artikuluan, Erin Donaldson, Beverlyko anaplastologo bat, Massachusetts, elkarrizketatu zuen Caroline Alexanderrek, aurpegiko protesiek sektore zibiletan baita [[Irakeko Gerra|Irakeko Gerratik]] itzuli ziren soldaduetan dituzten helburuei eta onurei buruzko egungo ikuspegia lortzeko.
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* [http://www.aaa.si.edu/collections/findingaids/laddanna.htm Anna Coleman Ladd Papers at the Smithsonian's Archives of American Art]
* [https://web.archive.org/web/20080828002300/http://www.bwht.org/winter2003_2.html Anna Coleman Ladd (1878–1939), by Karen Tenney-Loring]
{{Bizialdia|1878ko|1939ko|Ladd, Anna Coleman}}
[[Kategoria:Ohorezko Legioko zaldunak]]
[[Kategoria:1939ko heriotzak]]
[[Kategoria:1878ko jaiotzak]]
[[Kategoria:Emakume eskultoreak]]
[[Kategoria:Emakume artistak]]
[[Kategoria:Emakume idazleak]]
2z78elwsthyv0i03m4t2wdb9fkk9qhl
10005993
10005989
2024-12-20T16:21:09Z
Lurdeswiki
108042
10005993
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
[[Fitxategi:Triton_Babies_in_Boston_Public_Garden.JPG|eskuinera|thumb|''Triton Babies'' Bostongo lorategi publikoan]]
'''Anna Coleman Watts Ladd''' ([[Filadelfia]], [[1878|1878ko]] [[Uztailaren 15|uztailaren 15a]] – [[Boston]], [[1939|1939ko]] [[Ekainaren 3|ekainaren 3a]]), '''Anna Coleman Ladd''' bezala ezaguna, [[estatubatuar]] [[artista]] eta [[Eskulturagintza|eskultore]] izan zen, [[Lehen Mundu Gerra|Lehen Mundu Gerran]] bere denbora soldadu desitxuratuen irudia berreraikitzen eman zuena.<ref name=":1">{{Erreferentzia|izena=Marta Macho|abizena=Stadler|izenburua=Anna Coleman Ladd, esculpiendo rostros heridos|hizkuntza=es|data=2017-11-16|url=https://mujeresconciencia.com/2017/11/16/anna-coleman-ladd-esculpiendo-rostros-heridos/|aldizkaria=Mujeres con ciencia|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Biografia ==
Anna Coleman Watts [[Bryn Mawr (Pennsylvania)|Bryn Mawr-]]<nowiki/>en jaio zen eta [[Europa|Europan]] hezi zen. Han eskultura ikasi zuen [[Paris|Parisen]] eta [[Erroma|Erroman]]. 1905ean Bostonera joan zen bizitzera Maynard Ladd doktorearekin ezkondu zenean, eta han Bela Pratt eskultorearekin ikasi zuen hiru urtez Bostongo Museoko Eskolan.<ref name=":1" /> Bere obra, ''Triton Babies'', 1915eko San Frantziskoko Erakusketa Unibertsalean erakutsi zen. 1914an, Guild of Boston Artists-en fundatzaile izan zen, eta inaugurazio-erakusketan nahiz ondoren egin zuen erakusketa ibiltarian erakutsi zuen. Ondoren, bakarkako erakusketa bat egin zuen. Pertsonaia mitologikoekin osatu zituen beste lan batzuk, eta pieza horiek oraindik ere agertzen dira eta enkanteetan saltzen dira gaur egun.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=«Anna Coleman Ladd»|data=2011-07-15|url=https://web.archive.org/web/20110715151656/http://www.ragoarts.com/results/?p=search&q=anna+coleman+ladd|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Laddek erronkak planteatu zituen arte-fronte askotan, eta bi liburu idatzi zituen: ''Hieronymus Rides'', Erdi Aroko erromantze batean oinarritua, eta ''The Candid Adventurer'', Bostongo gizartearen mezu bat 1913an. Gutxienez bi antzezlan ere idatzi zituen (ez ziren interpretatu), eta horietako batek gerrara doan eskultore baten istorioa jasotzen zuen.
[[Fitxategi:Anna Coleman Ladd The American.png|thumb|Anna Coleman Ladd-en lehen eskulturetako bat, «The American».]]
Erretratuan zentratu zen eta ondo baloratua izan zen. [[Eleonora Duse|Eleanora Duseren]] lana aktoreak onartu zituen hiru bakarretako bat izan zen. 1917ko amaieran, Ladd Frantziara joan zen bizitzera bere senarrarekin, Maynard Ladd doktorearekin, [[Toul|Touleko]] Gurutze Gorri Amerikarraren Umeen Bulegoa zuzentzeko izendatu zutena. Orduan aurkitu zuen Francis Derwent Wooden lana. Honek aurpegiko deformazioak zituzten soldaduei laguntzeko maskarak garatu zituen. Berarekin harremanetan jarri zen eta elkarrekin maskararen teknikak hobetu zituzten.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Smithsonian|abizena=Magazine|izenburua=Faces of War|hizkuntza=en|url=https://www.smithsonianmag.com/arts-culture/faces-of-war-145799854/|aldizkaria=Smithsonian Magazine|sartze-data=2024-12-20}}</ref> Wood ezagutu ondoren, Laddek Ameriketako Gurutze Gorriaren "Studio for Portrait-Masks" (Erretratuko maskaretarako estudioa) sortu zuen, Lehen Mundu Gerran oso desitxuratuta geratu ziren gizonek maskara kosmetikoak erabil zitzaten.<ref name=":1" /> Bere zerbitzuek [[Ohorezko Legioa|Ohorezko Legioaren]] Croix de Chevalier eta Serbiako San Savaren Ordena ekarri zizkioten.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=A Finding Aid to the Anna Coleman Ladd papers, 1881-1950 {{!}} Digitized Collection {{!}} Archives of American Art, Smithsonian Institution|hizkuntza=en|url=https://www.aaa.si.edu/collections/anna-coleman-ladd-papers-10600|aldizkaria=www.aaa.si.edu|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Lehen Mundu Gerraren ondoren, [[Manchester-by-the-Sea (Massachusetts)|Manchester-by-the-Sea]] Estatu Batuetako Legioak enkargatutako gerra-monumentu baterako alanbre hesi batean deskonposatzen ari zen gorpu bat irudikatu zuen. 1936an, Ladd senarrarekin [[Kalifornia|Kaliforniara]] erretiratu zen, eta han hil zen 1939an. Gabriella May Ladd alabak biziraun zuen, [[Kyra Sedgwick]] aktorearen birraitonaren bigarren emazteak.
Bere eskultura, ''Triton Babies'', Boston Women 's Heritage Trail-en agertzen da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Back Bay West|hizkuntza=en-US|url=https://www.bwht.org/explore/back-bay/|aldizkaria=Boston Women's Heritage Trail|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Protesi lana ==
Soldaduak Ladden estudiora joaten ziren aurpegia eta musua buztinez edo plastilinaz zizelkatzera. Forma hori kobre galbanizatuzko pieza [[Protesi|protesiko]] oso fina eraikitzeko erabiltzen zen. Metala esmalte gogorrez pintatzen zen, eramailearen larru-tonuaren antza izateko. Laddek benetako ilea erabiltzen zuen betileak, bekainak eta biboteak sortzeko.<ref name=":1" /> Protesia Francis Derwent Wooden "Tin Noses Shop" en sortutako protesiak bezalako soka edo betaurrekoekin finkatzen zen aurpegira.<ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=«Women in World War I - Anna Coleman Ladd»|url=https://americanhistory.si.edu/collections/object-groups/women-in-wwi/anna-coleman-ladd|aldizkaria=americanhistory.si.edu|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
1932an, Frantziako Gobernuak Ohorezko Legioko Zaldun (Chevalier) gisa omendu zuen, egin zuen lana aitortzeko.<ref name=":1" /><ref>{{Erreferentzia|izena=Olga|abizena=Khazan|izenburua=World War I Soldiers Had Masks Instead of Plastic Surgery|hizkuntza=en|data=2014-08-04|url=https://www.theatlantic.com/health/archive/2014/08/the-first-face-transplants-were-masks/375527/|aldizkaria=The Atlantic|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Ladden lanari anaplastologia deitzen zaio orain, eta honela definitzen da: bitarteko artifizialen bidez falta den edo malformatuta dagoen anatomia berrezartzeko artea, artisautza eta zientzia. 2007ko otsaileko ''Smithsonian'' aldizkariaren "Rivaling Nature" artikuluan, Erin Donaldson, Beverlyko anaplastologo bat, Massachusetts, elkarrizketatu zuen Caroline Alexanderrek, aurpegiko protesiek sektore zibiletan baita [[Irakeko Gerra|Irakeko Gerratik]] itzuli ziren soldaduetan dituzten helburuei eta onurei buruzko egungo ikuspegia lortzeko.
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* [http://www.aaa.si.edu/collections/findingaids/laddanna.htm Anna Coleman Ladd Papers at the Smithsonian's Archives of American Art]
* [https://web.archive.org/web/20080828002300/http://www.bwht.org/winter2003_2.html Anna Coleman Ladd (1878–1939), by Karen Tenney-Loring]
{{Bizialdia|1878ko|1939ko|Ladd, Anna Coleman}}
[[Kategoria:Ohorezko Legioko zaldunak]]
[[Kategoria:1939ko heriotzak]]
[[Kategoria:1878ko jaiotzak]]
[[Kategoria:Emakume eskultoreak]]
[[Kategoria:Emakume artistak]]
[[Kategoria:Emakume idazleak]]
g56sbbsxp5vnfam9mns95oxfvuc8bhc
Lankide eztabaida:Loup gris bienveillant
3
1218271
10005943
2024-12-20T15:44:56Z
Kızıl
150625
Kızıl wikilariak «[[Lankide eztabaida:Loup gris bienveillant]]» orria «[[Lankide eztabaida:Martinnnn64]]» izenera aldatu du: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/Loup gris bienveillant|Loup gris bienveillant]]" to "[[Special:CentralAuth/Martinnnn64|Martinnnn64]]"
10005943
wikitext
text/x-wiki
#BIRZUZENDU [[Lankide eztabaida:Martinnnn64]]
98gt7b96tq30o4py806xfd170tdgggm
Katrina Ely Tiffany
0
1218272
10005951
2024-12-20T15:54:51Z
JULEBAR
162132
«[[:en:Special:Redirect/revision/1260510593|Katrina Ely Tiffany]]» orriaren itzulpena eginez sortua
10005951
wikitext
text/x-wiki
'''Katrina Brandes Ely Tiffany''' ([[1875|1875eko]] [[Martxoaren 25|martxoak 25]] – [[1927|1927ko]] [[Martxoaren 11|martxoak 11]]) Filadelfiako familia ospetsu bateko sufragista eta filantropo estatubatuarra izan zen.
== Haurtzaroa ==
Katrina Brandes Ely [[1875|1875eko]] [[Martxoaren 25|martxoaren 25ean]] jaio zen Altoona-n, Pennsylvania-n, Theodore N. Ely eta Henrietta van Siden Brandes Ely-ren alaba. Aita Pennsylvania-ko Trenbideko presidenteordea zen. Baldwin Eskolara joan zen eta Bryn Mawr Unibertsitatean graduatu zen [[1897|1897an]].
Bere arreba Gertrude Sumner Ely filantropo nabarmena izan zen, [[Lehen Mundu Gerra|Lehen Mundu Gerran]] ausardiagatik Croix de Guerre (Gerrako gurutzea) saria bi aldiz eman zitzaiona.<ref name=":2">{{Cite news|izenburua=Gertrude S. Ely, Heroine of 1918|hizkuntza=en-US|data=1970-10-28|url=https://www.nytimes.com/1970/10/28/archives/gertrude-s-ely-heroine-of-1918-decorated-ymca-aide-of-world-war-i-i.html|kazeta=The New York Times|issn=0362-4331|accessdate=2019-09-14}}</ref>
== Ibilbidea ==
Senarra sufragioaren aurka egon arren, Tiffany New York-eko Frankizia Berdineko Liga Kolegiatuko presidentea izan zen, baita New York-eko Emakumeen Sufragioaren Alderdiko ofizial bat ere, eta hizlari erregularra izan zen Glen Cove-ko Sufragio Berdineko Klubean, Elmwood-etik gertu, [[Long Island|Long]] Islandeko udako etxean. 1916an, Atlantikoaren Hiriko Sufragioaren Konbentzioa-n "ohorezko lokarrian" zegoen, Wilson presidenteari ongietorria emanez ekitaldira. 1917ko sufragioaren desfile baten buru izan zen New York hirian, AEBetako bandera handi bat eramanez. Sufragioa irabazi ondoren, Emakume Bozkatzaileen Ligan aktibo izan zen, James W. Wadsworth-en aldeko kanpaina egin zuen, eta [[Nazioen Liga|Nazioen]] Ligaren alde egin zuen.<ref name="obit">{{Cite news|izenburua=Mrs. C. L. Tiffany, Civic Worker, Dead; One-Time Noted Suffragette Succumbs to Pneumonia After a Week's Illness|orrialdea=15|data=March 12, 1927|kazeta=The New York Times}}</ref> [[1920|1920an]], ''Harper's Bazaar'' -erako artikulu bat idatzi zuen,''"Women of To-Morrow Need the College of To-Day"'' [Biherko emakumeak gaurko unibersitatea behar dute] izenekoa.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Tiffany|izenburua=Women of To-Morrow Need the College of To-Day|orrialdeak=51, 132|izena1=Katrina Ely|data=March 1920|kazeta=Harper's Bazaar|liburukia=55}}</ref>
Tiffany National American Woman Suffrage Association-eko (NAWSA) Gerra Zerbitzuko Batzordeko buru izan zen, eta marinelentzako puntu-dohaintzak antolatu zituen, Biltzarreko 27. Barrutiko Itsas Armadaren Konfort Unitateko presidente gisa.<ref>{{Cite news|abizena=Tiffany|izenburua=Women Invited to Knit|orrialdea=68|izena1=Katrina Ely|data=July 29, 1917|kazeta=The New York Times}}</ref>
Tiffany New York-eko Emakume eta Haurrentzako Erizaintza eta Sunnyside Eguneko Haurtzaindegiko batzorde exekutiboetan aritu zen. New York hiriko Bryn Mawr College eta Bryn Mawr Club-eko ikasle ohien elkarteko presidente bezala hitz egin zuen.<ref name=":3">{{Cite news|izenburua=Mrs. Tiffany Leaves Estate to Bryn Mawr|orrialdea=25|data=March 31, 1927|kazeta=The New York Times}}</ref>
== Bizitza pertsonala ==
Katrina Ely, Charles Louis Tiffany II.arekin ([[1878]]–[[1947]]) ezkondu zen, [[Louis Comfort Tiffany]]-ren semea. New York hirian bizi ziren, eta Long Island-eko [[Oyster Bay Cove (New York)|Oyster Bay Cove-n]] udak pasaten zuten. Pneumoniak jota hil zen [[1927|1927ko]] [[Martxoaren 11|martxoaren 11n]], 51 urte zituela, New York hirian.<ref>{{Cite news|izenburua=Mrs. Katrina Ely Tiffany|orrialdea=9|data=March 14, 1927|url=https://www.newspapers.com/clip/74567/harrisburg_telegraph/|kazeta=Harrisburg Telegraph|accessdate=September 15, 2019}}</ref><ref name=":2">{{Cite news|izenburua=Gertrude S. Ely, Heroine of 1918|hizkuntza=en-US|data=1970-10-28|url=https://www.nytimes.com/1970/10/28/archives/gertrude-s-ely-heroine-of-1918-decorated-ymca-aide-of-world-war-i-i.html|kazeta=The New York Times|issn=0362-4331|accessdate=2019-09-14}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.nytimes.com/1970/10/28/archives/gertrude-s-ely-heroine-of-1918-decorated-ymca-aide-of-world-war-i-i.html "Gertrude S. Ely, Heroine of 1918"]. ''The New York Times''. October 28, 1970. [[ISSN]] [https://search.worldcat.org/issn/0362-4331 0362-4331]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">September 14,</span> 2019</span>.</cite></ref> [[Carrie Chapman Catt]] eta [[:en:Charles_P._Howland|Charles P. Howland]]-ek New York-eko Tiffany zerbitzuan hitz egin zuten. "Katrina Ely Tiffanyren bizitza hiritar ona izan beharko lukeenaren adibiderik onena izan zen", adierazi zuen Catt-ek. "Aurkitu zuena baino hobeto utzi zuen mundua". <ref>{{Cite news|izenburua=Mrs. Tiffany Honored at Memorial Service|orrialdea=27|data=April 21, 1927|kazeta=The New York Times}}</ref> Bere ondarearen zatirik handiena ahizpei eta Bryn Mawr Collegeko ikasle ohien elkarteari utzi zien.<ref name=":3">{{Cite news|izenburua=Mrs. Tiffany Leaves Estate to Bryn Mawr|orrialdea=25|data=March 31, 1927|kazeta=The New York Times}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">"Mrs. Tiffany Leaves Estate to Bryn Mawr". ''The New York Times''. March 31, 1927. p. 25 – via ProQuest.</cite></ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo Estekak ==
* [http://www.brynmawr.edu/library/exhibits/suffrage/tiffany.html Tiffany-ren argazki bat], Carrie Chapman Catt, Bryn Mawr College Liburutegiko albumetakoa.
* Tiffanyren gutuna Ida M. Tarbelli ([[1924|1924ko]] [[Ekainaren 7|ekainaren 7a]]), Ida M. Tarbellen korrespondentzian, Allegheny Collegen. {{Autoritate kontrola}}
[[Kategoria:AEBetako emakumeak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako sufragistak]]
8ggns3ebe1lraopciu5e4q349jy1fnu
10005959
10005951
2024-12-20T15:58:56Z
JULEBAR
162132
infotaula jarri, bizialdia, erreferentziaren zkia
10005959
wikitext
text/x-wiki
{{biography infotaula automatikoa}}
'''Katrina Brandes Ely Tiffany''' ([[1875|1875eko]] [[Martxoaren 25|martxoak 25]] – [[1927|1927ko]] [[Martxoaren 11|martxoak 11]]) Filadelfiako familia ospetsu bateko sufragista eta filantropo estatubatuarra izan zen.
== Haurtzaroa ==
Katrina Brandes Ely [[1875|1875eko]] [[Martxoaren 25|martxoaren 25ean]] jaio zen Altoona-n, Pennsylvania-n, Theodore N. Ely eta Henrietta van Siden Brandes Ely-ren alaba. Aita Pennsylvania-ko Trenbideko presidenteordea zen. Baldwin Eskolara joan zen eta Bryn Mawr Unibertsitatean graduatu zen [[1897|1897an]].
Bere arreba Gertrude Sumner Ely filantropo nabarmena izan zen, [[Lehen Mundu Gerra|Lehen Mundu Gerran]] ausardiagatik Croix de Guerre (Gerrako gurutzea) saria bi aldiz eman zitzaiona.<ref name=":2">{{Cite news|izenburua=Gertrude S. Ely, Heroine of 1918|hizkuntza=en-US|data=1970-10-28|url=https://www.nytimes.com/1970/10/28/archives/gertrude-s-ely-heroine-of-1918-decorated-ymca-aide-of-world-war-i-i.html|kazeta=The New York Times|issn=0362-4331|accessdate=2019-09-14}}</ref>
== Ibilbidea ==
Senarra sufragioaren aurka egon arren, Tiffany New York-eko Frankizia Berdineko Liga Kolegiatuko presidentea izan zen, baita New York-eko Emakumeen Sufragioaren Alderdiko ofizial bat ere, eta hizlari erregularra izan zen Glen Cove-ko Sufragio Berdineko Klubean, Elmwood-etik gertu, [[Long Island|Long]] Islandeko udako etxean. 1916an, Atlantikoaren Hiriko Sufragioaren Konbentzioa-n "ohorezko lokarrian" zegoen, Wilson presidenteari ongietorria emanez ekitaldira. 1917ko sufragioaren desfile baten buru izan zen New York hirian, AEBetako bandera handi bat eramanez. Sufragioa irabazi ondoren, Emakume Bozkatzaileen Ligan aktibo izan zen, James W. Wadsworth-en aldeko kanpaina egin zuen, eta [[Nazioen Liga|Nazioen]] Ligaren alde egin zuen.<ref name="obit">{{Cite news|izenburua=Mrs. C. L. Tiffany, Civic Worker, Dead; One-Time Noted Suffragette Succumbs to Pneumonia After a Week's Illness|orrialdea=15|data=March 12, 1927|kazeta=The New York Times}}</ref> [[1920|1920an]], ''Harper's Bazaar'' -erako artikulu bat idatzi zuen,''"Women of To-Morrow Need the College of To-Day"'' [Biherko emakumeak gaurko unibersitatea behar dute] izenekoa.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Tiffany|izenburua=Women of To-Morrow Need the College of To-Day|orrialdeak=51, 132|izena1=Katrina Ely|data=March 1920|kazeta=Harper's Bazaar|liburukia=55}}</ref>
Tiffany National American Woman Suffrage Association-eko (NAWSA) Gerra Zerbitzuko Batzordeko buru izan zen, eta marinelentzako puntu-dohaintzak antolatu zituen, Biltzarreko 27. Barrutiko Itsas Armadaren Konfort Unitateko presidente gisa.<ref>{{Cite news|abizena=Tiffany|izenburua=Women Invited to Knit|orrialdea=68|izena1=Katrina Ely|data=July 29, 1917|kazeta=The New York Times}}</ref>
Tiffany New York-eko Emakume eta Haurrentzako Erizaintza eta Sunnyside Eguneko Haurtzaindegiko batzorde exekutiboetan aritu zen. New York hiriko Bryn Mawr College eta Bryn Mawr Club-eko ikasle ohien elkarteko presidente bezala hitz egin zuen.<ref name=":3">{{Cite news|izenburua=Mrs. Tiffany Leaves Estate to Bryn Mawr|orrialdea=25|data=March 31, 1927|kazeta=The New York Times}}</ref>
== Bizitza pertsonala ==
Katrina Ely, Charles Louis Tiffany II.arekin ([[1878]]–[[1947]]) ezkondu zen, [[Louis Comfort Tiffany]]-ren semea. New York hirian bizi ziren, eta Long Island-eko [[Oyster Bay Cove (New York)|Oyster Bay Cove-n]] udak pasaten zuten. Pneumoniak jota hil zen [[1927|1927ko]] [[Martxoaren 11|martxoaren 11n]], 51 urte zituela, New York hirian.<ref>{{Cite news|izenburua=Mrs. Katrina Ely Tiffany|orrialdea=9|data=March 14, 1927|url=https://www.newspapers.com/clip/74567/harrisburg_telegraph/|kazeta=Harrisburg Telegraph|accessdate=September 15, 2019}}</ref><ref name=":2">{{Cite news|izenburua=Gertrude S. Ely, Heroine of 1918|hizkuntza=en-US|data=1970-10-28|url=https://www.nytimes.com/1970/10/28/archives/gertrude-s-ely-heroine-of-1918-decorated-ymca-aide-of-world-war-i-i.html|kazeta=The New York Times|issn=0362-4331|accessdate=2019-09-14}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.nytimes.com/1970/10/28/archives/gertrude-s-ely-heroine-of-1918-decorated-ymca-aide-of-world-war-i-i.html "Gertrude S. Ely, Heroine of 1918"]. ''The New York Times''. October 28, 1970. [[ISSN]] [https://search.worldcat.org/issn/0362-4331 0362-4331]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">September 14,</span> 2019</span>.</cite></ref> [[Carrie Chapman Catt]] eta [[:en:Charles_P._Howland|Charles P. Howland]]-ek New York-eko Tiffany zerbitzuan hitz egin zuten. "Katrina Ely Tiffanyren bizitza hiritar ona izan beharko lukeenaren adibiderik onena izan zen", adierazi zuen Catt-ek. "Aurkitu zuena baino hobeto utzi zuen mundua". <ref>{{Cite news|izenburua=Mrs. Tiffany Honored at Memorial Service|orrialdea=27|data=April 21, 1927|kazeta=The New York Times}}</ref> Bere ondarearen zatirik handiena ahizpei eta Bryn Mawr Collegeko ikasle ohien elkarteari utzi zien.<ref name=":3">{{Cite news|izenburua=Mrs. Tiffany Leaves Estate to Bryn Mawr|orrialdea=25|data=March 31, 1927|kazeta=The New York Times}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">"Mrs. Tiffany Leaves Estate to Bryn Mawr". ''The New York Times''. March 31, 1927. p. 25 – via ProQuest.</cite></ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda |30 em}}
== Kanpo Estekak ==
* [http://www.brynmawr.edu/library/exhibits/suffrage/tiffany.html Tiffany-ren argazki bat], Carrie Chapman Catt, Bryn Mawr College Liburutegiko albumetakoa.
* Tiffanyren gutuna Ida M. Tarbelli ([[1924|1924ko]] [[Ekainaren 7|ekainaren 7a]]), Ida M. Tarbellen korrespondentzian, Allegheny Collegen.
{{bizialdia|1875eko|1927ko|Tiffany, Ely Katrina}}
[[Kategoria:AEBetako emakumeak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako sufragistak]]
o6jlpyjhwiebggotwxo8ub9uazyln0l
10005961
10005959
2024-12-20T15:59:29Z
JULEBAR
162132
10005961
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Katrina Brandes Ely Tiffany''' ([[1875|1875eko]] [[Martxoaren 25|martxoak 25]] – [[1927|1927ko]] [[Martxoaren 11|martxoak 11]]) Filadelfiako familia ospetsu bateko sufragista eta filantropo estatubatuarra izan zen.
== Haurtzaroa ==
Katrina Brandes Ely [[1875|1875eko]] [[Martxoaren 25|martxoaren 25ean]] jaio zen Altoona-n, Pennsylvania-n, Theodore N. Ely eta Henrietta van Siden Brandes Ely-ren alaba. Aita Pennsylvania-ko Trenbideko presidenteordea zen. Baldwin Eskolara joan zen eta Bryn Mawr Unibertsitatean graduatu zen [[1897|1897an]].
Bere arreba Gertrude Sumner Ely filantropo nabarmena izan zen, [[Lehen Mundu Gerra|Lehen Mundu Gerran]] ausardiagatik Croix de Guerre (Gerrako gurutzea) saria bi aldiz eman zitzaiona.<ref name=":2">{{Cite news|izenburua=Gertrude S. Ely, Heroine of 1918|hizkuntza=en-US|data=1970-10-28|url=https://www.nytimes.com/1970/10/28/archives/gertrude-s-ely-heroine-of-1918-decorated-ymca-aide-of-world-war-i-i.html|kazeta=The New York Times|issn=0362-4331|accessdate=2019-09-14}}</ref>
== Ibilbidea ==
Senarra sufragioaren aurka egon arren, Tiffany New York-eko Frankizia Berdineko Liga Kolegiatuko presidentea izan zen, baita New York-eko Emakumeen Sufragioaren Alderdiko ofizial bat ere, eta hizlari erregularra izan zen Glen Cove-ko Sufragio Berdineko Klubean, Elmwood-etik gertu, [[Long Island|Long]] Islandeko udako etxean. 1916an, Atlantikoaren Hiriko Sufragioaren Konbentzioa-n "ohorezko lokarrian" zegoen, Wilson presidenteari ongietorria emanez ekitaldira. 1917ko sufragioaren desfile baten buru izan zen New York hirian, AEBetako bandera handi bat eramanez. Sufragioa irabazi ondoren, Emakume Bozkatzaileen Ligan aktibo izan zen, James W. Wadsworth-en aldeko kanpaina egin zuen, eta [[Nazioen Liga|Nazioen]] Ligaren alde egin zuen.<ref name="obit">{{Cite news|izenburua=Mrs. C. L. Tiffany, Civic Worker, Dead; One-Time Noted Suffragette Succumbs to Pneumonia After a Week's Illness|orrialdea=15|data=March 12, 1927|kazeta=The New York Times}}</ref> [[1920|1920an]], ''Harper's Bazaar'' -erako artikulu bat idatzi zuen,''"Women of To-Morrow Need the College of To-Day"'' [Biherko emakumeak gaurko unibersitatea behar dute] izenekoa.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Tiffany|izenburua=Women of To-Morrow Need the College of To-Day|orrialdeak=51, 132|izena1=Katrina Ely|data=March 1920|kazeta=Harper's Bazaar|liburukia=55}}</ref>
Tiffany National American Woman Suffrage Association-eko (NAWSA) Gerra Zerbitzuko Batzordeko buru izan zen, eta marinelentzako puntu-dohaintzak antolatu zituen, Biltzarreko 27. Barrutiko Itsas Armadaren Konfort Unitateko presidente gisa.<ref>{{Cite news|abizena=Tiffany|izenburua=Women Invited to Knit|orrialdea=68|izena1=Katrina Ely|data=July 29, 1917|kazeta=The New York Times}}</ref>
Tiffany New York-eko Emakume eta Haurrentzako Erizaintza eta Sunnyside Eguneko Haurtzaindegiko batzorde exekutiboetan aritu zen. New York hiriko Bryn Mawr College eta Bryn Mawr Club-eko ikasle ohien elkarteko presidente bezala hitz egin zuen.<ref name=":3">{{Cite news|izenburua=Mrs. Tiffany Leaves Estate to Bryn Mawr|orrialdea=25|data=March 31, 1927|kazeta=The New York Times}}</ref>
== Bizitza pertsonala ==
Katrina Ely, Charles Louis Tiffany II.arekin ([[1878]]–[[1947]]) ezkondu zen, [[Louis Comfort Tiffany]]-ren semea. New York hirian bizi ziren, eta Long Island-eko [[Oyster Bay Cove (New York)|Oyster Bay Cove-n]] udak pasaten zuten. Pneumoniak jota hil zen [[1927|1927ko]] [[Martxoaren 11|martxoaren 11n]], 51 urte zituela, New York hirian.<ref>{{Cite news|izenburua=Mrs. Katrina Ely Tiffany|orrialdea=9|data=March 14, 1927|url=https://www.newspapers.com/clip/74567/harrisburg_telegraph/|kazeta=Harrisburg Telegraph|accessdate=September 15, 2019}}</ref><ref name=":2">{{Cite news|izenburua=Gertrude S. Ely, Heroine of 1918|hizkuntza=en-US|data=1970-10-28|url=https://www.nytimes.com/1970/10/28/archives/gertrude-s-ely-heroine-of-1918-decorated-ymca-aide-of-world-war-i-i.html|kazeta=The New York Times|issn=0362-4331|accessdate=2019-09-14}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.nytimes.com/1970/10/28/archives/gertrude-s-ely-heroine-of-1918-decorated-ymca-aide-of-world-war-i-i.html "Gertrude S. Ely, Heroine of 1918"]. ''The New York Times''. October 28, 1970. [[ISSN]] [https://search.worldcat.org/issn/0362-4331 0362-4331]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">September 14,</span> 2019</span>.</cite></ref> [[Carrie Chapman Catt]] eta [[:en:Charles_P._Howland|Charles P. Howland]]-ek New York-eko Tiffany zerbitzuan hitz egin zuten. "Katrina Ely Tiffanyren bizitza hiritar ona izan beharko lukeenaren adibiderik onena izan zen", adierazi zuen Catt-ek. "Aurkitu zuena baino hobeto utzi zuen mundua". <ref>{{Cite news|izenburua=Mrs. Tiffany Honored at Memorial Service|orrialdea=27|data=April 21, 1927|kazeta=The New York Times}}</ref> Bere ondarearen zatirik handiena ahizpei eta Bryn Mawr Collegeko ikasle ohien elkarteari utzi zien.<ref name=":3">{{Cite news|izenburua=Mrs. Tiffany Leaves Estate to Bryn Mawr|orrialdea=25|data=March 31, 1927|kazeta=The New York Times}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">"Mrs. Tiffany Leaves Estate to Bryn Mawr". ''The New York Times''. March 31, 1927. p. 25 – via ProQuest.</cite></ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda |30 em}}
== Kanpo Estekak ==
* [http://www.brynmawr.edu/library/exhibits/suffrage/tiffany.html Tiffany-ren argazki bat], Carrie Chapman Catt, Bryn Mawr College Liburutegiko albumetakoa.
* Tiffanyren gutuna Ida M. Tarbelli ([[1924|1924ko]] [[Ekainaren 7|ekainaren 7a]]), Ida M. Tarbellen korrespondentzian, Allegheny Collegen.
{{bizialdia|1875eko|1927ko|Tiffany, Ely Katrina}}
[[Kategoria:AEBetako emakumeak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako sufragistak]]
27t2ozebmcmu4rrnv5db03ol6pg8mgw
10005965
10005961
2024-12-20T16:03:17Z
JULEBAR
162132
10005965
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Katrina Brandes Ely Tiffany''' ([[1875|1875eko]] [[Martxoaren 25|martxoak 25]] – [[1927|1927ko]] [[Martxoaren 11|martxoak 11]]) Filadelfiako familia ospetsu bateko sufragista eta filantropo estatubatuarra izan zen.
== Haurtzaroa ==
Katrina Brandes Ely [[1875|1875eko]] [[Martxoaren 25|martxoaren 25ean]] jaio zen Altoona-n, Pennsylvania-n, Theodore N. Ely eta Henrietta van Siden Brandes Ely-ren alaba. Aita Pennsylvania-ko Trenbideko presidenteordea zen. Baldwin Eskolara joan zen eta Bryn Mawr Unibertsitatean graduatu zen [[1897|1897an]].
Bere arreba Gertrude Sumner Ely filantropo nabarmena izan zen, [[Lehen Mundu Gerra|Lehen Mundu Gerran]] ausardiagatik Croix de Guerre (Gerrako gurutzea) saria bi aldiz eman zitzaiona.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=GERTRUDE S. ELY, HEROINE OF 1918|hizkuntza=en|url=https://www.nytimes.com/1970/10/28/archives/gertrude-s-ely-heroine-of-1918-decorated-ymca-aide-of-world-war-i-i.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Ibilbidea ==
Senarra sufragioaren aurka egon arren, Tiffany New York-eko Frankizia Berdineko Liga Kolegiatuko presidentea izan zen, baita New York-eko Emakumeen Sufragioaren Alderdiko ofizial bat ere, eta hizlari erregularra izan zen Glen Cove-ko Sufragio Berdineko Klubean, Elmwood-etik gertu, [[Long Island|Long]] Islandeko udako etxean. 1916an, Atlantikoaren Hiriko Sufragioaren Konbentzioa-n "ohorezko lokarrian" zegoen, Wilson presidenteari ongietorria emanez ekitaldira. 1917ko sufragioaren desfile baten buru izan zen New York hirian, AEBetako bandera handi bat eramanez. Sufragioa irabazi ondoren, Emakume Bozkatzaileen Ligan aktibo izan zen, James W. Wadsworth-en aldeko kanpaina egin zuen, eta [[Nazioen Liga|Nazioen]] Ligaren alde egin zuen.<ref name="obit">{{Cite news|izenburua=Mrs. C. L. Tiffany, Civic Worker, Dead; One-Time Noted Suffragette Succumbs to Pneumonia After a Week's Illness|orrialdea=15|data=March 12, 1927|kazeta=The New York Times}}</ref> [[1920|1920an]], ''Harper's Bazaar'' -erako artikulu bat idatzi zuen,''"Women of To-Morrow Need the College of To-Day"'' [Biherko emakumeak gaurko unibersitatea behar dute] izenekoa.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Tiffany|izenburua=Women of To-Morrow Need the College of To-Day|orrialdeak=51, 132|izena1=Katrina Ely|data=March 1920|kazeta=Harper's Bazaar|liburukia=55}}</ref>
Tiffany National American Woman Suffrage Association-eko (NAWSA) Gerra Zerbitzuko Batzordeko buru izan zen, eta marinelentzako puntu-dohaintzak antolatu zituen, Biltzarreko 27. Barrutiko Itsas Armadaren Konfort Unitateko presidente gisa.<ref>{{Cite news|abizena=Tiffany|izenburua=Women Invited to Knit|orrialdea=68|izena1=Katrina Ely|data=July 29, 1917|kazeta=The New York Times}}</ref>
Tiffany New York-eko Emakume eta Haurrentzako Erizaintza eta Sunnyside Eguneko Haurtzaindegiko batzorde exekutiboetan aritu zen. New York hiriko Bryn Mawr College eta Bryn Mawr Club-eko ikasle ohien elkarteko presidente bezala hitz egin zuen.<ref name=":3">{{Cite news|izenburua=Mrs. Tiffany Leaves Estate to Bryn Mawr|orrialdea=25|data=March 31, 1927|kazeta=The New York Times}}</ref>
== Bizitza pertsonala ==
Katrina Ely, Charles Louis Tiffany II.arekin ([[1878]]–[[1947]]) ezkondu zen, [[Louis Comfort Tiffany]]-ren semea. New York hirian bizi ziren, eta Long Island-eko [[Oyster Bay Cove (New York)|Oyster Bay Cove-n]] udak pasaten zuten. Pneumoniak jota hil zen [[1927|1927ko]] [[Martxoaren 11|martxoaren 11n]], 51 urte zituela, New York hirian.<ref>{{Cite news|izenburua=Mrs. Katrina Ely Tiffany|orrialdea=9|data=March 14, 1927|url=https://www.newspapers.com/clip/74567/harrisburg_telegraph/|kazeta=Harrisburg Telegraph|accessdate=September 15, 2019}}</ref><ref name=":2">{{Cite news|izenburua=Gertrude S. Ely, Heroine of 1918|hizkuntza=en-US|data=1970-10-28|url=https://www.nytimes.com/1970/10/28/archives/gertrude-s-ely-heroine-of-1918-decorated-ymca-aide-of-world-war-i-i.html|kazeta=The New York Times|issn=0362-4331|accessdate=2019-09-14}}</ref> [[Carrie Chapman Catt]] eta [[:en:Charles_P._Howland|Charles P. Howland]]-ek New York-eko Tiffany zerbitzuan hitz egin zuten. "Katrina Ely Tiffanyren bizitza hiritar ona izan beharko lukeenaren adibiderik onena izan zen", adierazi zuen Catt-ek. "Aurkitu zuena baino hobeto utzi zuen mundua". <ref>{{Cite news|izenburua=Mrs. Tiffany Honored at Memorial Service|orrialdea=27|data=April 21, 1927|kazeta=The New York Times}}</ref> Bere ondarearen zatirik handiena ahizpei eta Bryn Mawr Collegeko ikasle ohien elkarteari utzi zien.<ref name=":3">{{Cite news|izenburua=Mrs. Tiffany Leaves Estate to Bryn Mawr|orrialdea=25|data=March 31, 1927|kazeta=The New York Times}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">"Mrs. Tiffany Leaves Estate to Bryn Mawr". ''The New York Times''. March 31, 1927. p. 25 – via ProQuest.</cite></ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda |30 em}}
== Kanpo Estekak ==
* [http://www.brynmawr.edu/library/exhibits/suffrage/tiffany.html Tiffany-ren argazki bat], Carrie Chapman Catt, Bryn Mawr College Liburutegiko albumetakoa.
* Tiffanyren gutuna Ida M. Tarbelli ([[1924|1924ko]] [[Ekainaren 7|ekainaren 7a]]), Ida M. Tarbellen korrespondentzian, Allegheny Collegen.
{{bizialdia|1875eko|1927ko|Tiffany, Ely Katrina}}
[[Kategoria:AEBetako emakumeak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako sufragistak]]
kn7ev3nys1mw3sv45i02jge1m8xjc9p
10005973
10005965
2024-12-20T16:09:08Z
JULEBAR
162132
10005973
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Katrina Brandes Ely Tiffany''' ([[1875|1875eko]] [[Martxoaren 25|martxoak 25]] – [[1927|1927ko]] [[Martxoaren 11|martxoak 11]]) Filadelfiako familia ospetsu bateko sufragista eta filantropo estatubatuarra izan zen.
== Haurtzaroa ==
Katrina Brandes Ely [[1875|1875eko]] [[Martxoaren 25|martxoaren 25ean]] jaio zen Altoona-n, Pennsylvania-n, Theodore N. Ely eta Henrietta van Siden Brandes Ely-ren alaba. Aita Pennsylvania-ko Trenbideko presidenteordea zen. Baldwin Eskolara joan zen eta Bryn Mawr Unibertsitatean graduatu zen [[1897|1897an]].
Bere arreba Gertrude Sumner Ely filantropo nabarmena izan zen, [[Lehen Mundu Gerra|Lehen Mundu Gerran]] ausardiagatik Croix de Guerre (Gerrako gurutzea) saria bi aldiz eman zitzaiona.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=GERTRUDE S. ELY, HEROINE OF 1918|hizkuntza=en|url=https://www.nytimes.com/1970/10/28/archives/gertrude-s-ely-heroine-of-1918-decorated-ymca-aide-of-world-war-i-i.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Ibilbidea ==
Senarra sufragioaren aurka egon arren, Tiffany New York-eko Frankizia Berdineko Liga Kolegiatuko presidentea izan zen, baita New York-eko Emakumeen Sufragioaren Alderdiko ofizial bat ere, eta hizlari erregularra izan zen Glen Cove-ko Sufragio Berdineko Klubean, Elmwood-etik gertu, [[Long Island|Long]] Islandeko udako etxean. 1916an, Atlantikoaren Hiriko Sufragioaren Konbentzioa-n "ohorezko lokarrian" zegoen, Wilson presidenteari ongietorria emanez ekitaldira. 1917ko sufragioaren desfile baten buru izan zen New York hirian, AEBetako bandera handi bat eramanez. Sufragioa irabazi ondoren, Emakume Bozkatzaileen Ligan aktibo izan zen, James W. Wadsworth-en aldeko kanpaina egin zuen, eta [[Nazioen Liga|Nazioen]] Ligaren alde egin zuen.<ref name="obit">{{Cite news|izenburua=Mrs. C. L. Tiffany, Civic Worker, Dead; One-Time Noted Suffragette Succumbs to Pneumonia After a Week's Illness|orrialdea=15|data=March 12, 1927|kazeta=The New York Times}}</ref> [[1920|1920an]], ''Harper's Bazaar'' -erako artikulu bat idatzi zuen,''"Women of To-Morrow Need the College of To-Day"'' [Biherko emakumeak gaurko unibersitatea behar dute] izenekoa.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Tiffany|izenburua=Women of To-Morrow Need the College of To-Day|orrialdeak=51, 132|izena1=Katrina Ely|data=March 1920|kazeta=Harper's Bazaar|liburukia=55}}</ref>
Tiffany National American Woman Suffrage Association-eko (NAWSA) Gerra Zerbitzuko Batzordeko buru izan zen, eta marinelentzako puntu-dohaintzak antolatu zituen, Biltzarreko 27. Barrutiko Itsas Armadaren Konfort Unitateko presidente gisa.<ref>{{Cite news|abizena=Tiffany|izenburua=Women Invited to Knit|orrialdea=68|izena1=Katrina Ely|data=July 29, 1917|kazeta=The New York Times}}</ref>
Tiffany New York-eko Emakume eta Haurrentzako Erizaintza eta Sunnyside Eguneko Haurtzaindegiko batzorde exekutiboetan aritu zen. New York hiriko Bryn Mawr College eta Bryn Mawr Club-eko ikasle ohien elkarteko presidente bezala hitz egin zuen.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Katrina Ely Tiffany|hizkuntza=en|url=https://misplaced.pages.dev/Katrina_Ely_Tiffany|aldizkaria=Misplaced Pages|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Bizitza pertsonala ==
Katrina Ely, Charles Louis Tiffany II.arekin ([[1878]]–[[1947]]) ezkondu zen, [[Louis Comfort Tiffany]]-ren semea. New York hirian bizi ziren, eta Long Island-eko [[Oyster Bay Cove (New York)|Oyster Bay Cove-n]] udak pasaten zuten. Pneumoniak jota hil zen [[1927|1927ko]] [[Martxoaren 11|martxoaren 11n]], 51 urte zituela, New York hirian.<ref>{{Cite news|izenburua=Mrs. Katrina Ely Tiffany|orrialdea=9|data=March 14, 1927|url=https://www.newspapers.com/clip/74567/harrisburg_telegraph/|kazeta=Harrisburg Telegraph|accessdate=September 15, 2019}}</ref><ref name=":2">{{Cite news|izenburua=Gertrude S. Ely, Heroine of 1918|hizkuntza=en-US|data=1970-10-28|url=https://www.nytimes.com/1970/10/28/archives/gertrude-s-ely-heroine-of-1918-decorated-ymca-aide-of-world-war-i-i.html|kazeta=The New York Times|issn=0362-4331|accessdate=2019-09-14}}</ref> [[Carrie Chapman Catt]] eta [[:en:Charles_P._Howland|Charles P. Howland]]-ek New York-eko Tiffany zerbitzuan hitz egin zuten. "Katrina Ely Tiffanyren bizitza hiritar ona izan beharko lukeenaren adibiderik onena izan zen", adierazi zuen Catt-ek. "Aurkitu zuena baino hobeto utzi zuen mundua". <ref>{{Cite news|izenburua=Mrs. Tiffany Honored at Memorial Service|orrialdea=27|data=April 21, 1927|kazeta=The New York Times}}</ref> Bere ondarearen zatirik handiena ahizpei eta Bryn Mawr College-ko ikasle ohien elkarteari utzi zien.<ref name=":0" />
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda |30 em}}
== Kanpo Estekak ==
* [http://www.brynmawr.edu/library/exhibits/suffrage/tiffany.html Tiffany-ren argazki bat], Carrie Chapman Catt, Bryn Mawr College Liburutegiko albumetakoa.
* Tiffanyren gutuna Ida M. Tarbelli ([[1924|1924ko]] [[Ekainaren 7|ekainaren 7a]]), Ida M. Tarbellen korrespondentzian, Allegheny Collegen.
{{bizialdia|1875eko|1927ko|Tiffany, Ely Katrina}}
[[Kategoria:AEBetako emakumeak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako sufragistak]]
2r9x122ejw0wzy91em25a4rl5hlrg21
10005983
10005973
2024-12-20T16:17:06Z
JULEBAR
162132
10005983
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Katrina Brandes Ely Tiffany''' ([[1875|1875eko]] [[Martxoaren 25|martxoak 25]] – [[1927|1927ko]] [[Martxoaren 11|martxoak 11]]) Filadelfiako familia ospetsu bateko sufragista eta filantropo estatubatuarra izan zen.
== Haurtzaroa ==
Katrina Brandes Ely [[1875|1875eko]] [[Martxoaren 25|martxoaren 25ean]] jaio zen Altoona-n, Pennsylvania-n, Theodore N. Ely eta Henrietta van Siden Brandes Ely-ren alaba. Aita Pennsylvania-ko Trenbideko presidenteordea zen. Baldwin Eskolara joan zen eta Bryn Mawr Unibertsitatean graduatu zen [[1897|1897an]].
Bere arreba Gertrude Sumner Ely filantropo nabarmena izan zen, [[Lehen Mundu Gerra|Lehen Mundu Gerran]] ausardiagatik Croix de Guerre (Gerrako gurutzea) saria bi aldiz eman zitzaiona.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=GERTRUDE S. ELY, HEROINE OF 1918|hizkuntza=en|url=https://www.nytimes.com/1970/10/28/archives/gertrude-s-ely-heroine-of-1918-decorated-ymca-aide-of-world-war-i-i.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Ibilbidea ==
Senarra sufragioaren aurka egon arren, Tiffany New York-eko Frankizia Berdineko Liga Kolegiatuko presidentea izan zen, baita New York-eko Emakumeen Sufragioaren Alderdiko ofizial bat ere, eta hizlari erregularra izan zen Glen Cove-ko Sufragio Berdineko Klubean, Elmwood-etik gertu, [[Long Island|Long]] Islandeko udako etxean. 1916an, Atlantikoaren Hiriko Sufragioaren Konbentzioa-n "ohorezko lokarrian" zegoen, Wilson presidenteari ongietorria emanez ekitaldira. 1917ko sufragioaren desfile baten buru izan zen New York hirian, AEBetako bandera handi bat eramanez. Sufragioa irabazi ondoren, Emakume Bozkatzaileen Ligan aktibo izan zen, James W. Wadsworth-en aldeko kanpaina egin zuen, eta [[Nazioen Liga|Nazioen]] Ligaren alde egin zuen.<ref name="obit">{{Cite news|izenburua=Mrs. C. L. Tiffany, Civic Worker, Dead; One-Time Noted Suffragette Succumbs to Pneumonia After a Week's Illness|orrialdea=15|data=March 12, 1927|kazeta=The New York Times}}</ref> [[1920|1920an]], ''Harper's Bazaar'' -erako artikulu bat idatzi zuen,''"Women of To-Morrow Need the College of To-Day"'' [Biherko emakumeak gaurko unibersitatea behar dute] izenekoa.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Tiffany|izenburua=Women of To-Morrow Need the College of To-Day|orrialdeak=51, 132|izena1=Katrina Ely|data=March 1920|kazeta=Harper's Bazaar|liburukia=55}}</ref>
Tiffany National American Woman Suffrage Association-eko (NAWSA) Gerra Zerbitzuko Batzordeko buru izan zen, eta marinelentzako puntu-dohaintzak antolatu zituen, Biltzarreko 27. Barrutiko Itsas Armadaren Konfort Unitateko presidente gisa.<ref>{{Cite news|abizena=Tiffany|izenburua=Women Invited to Knit|orrialdea=68|izena1=Katrina Ely|data=July 29, 1917|kazeta=The New York Times}}</ref>
Tiffany New York-eko Emakume eta Haurrentzako Erizaintza eta Sunnyside Eguneko Haurtzaindegiko batzorde exekutiboetan aritu zen. New York hiriko Bryn Mawr College eta Bryn Mawr Club-eko ikasle ohien elkarteko presidente bezala hitz egin zuen.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Katrina Ely Tiffany|hizkuntza=en|url=https://misplaced.pages.dev/Katrina_Ely_Tiffany|aldizkaria=Misplaced Pages|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Bizitza pertsonala ==
Katrina Ely, Charles Louis Tiffany II.arekin ([[1878]]–[[1947]]) ezkondu zen, [[Louis Comfort Tiffany]]-ren semea. New York hirian bizi ziren, eta Long Island-eko [[Oyster Bay Cove (New York)|Oyster Bay Cove-n]] udak pasaten zuten. Pneumoniak jota hil zen [[1927|1927ko]] [[Martxoaren 11|martxoaren 11n]], 51 urte zituela, New York hirian.<ref>{{Cite news|izenburua=Mrs. Katrina Ely Tiffany|orrialdea=9|data=March 14, 1927|url=https://www.newspapers.com/clip/74567/harrisburg_telegraph/|kazeta=Harrisburg Telegraph|accessdate=September 15, 2019}}</ref><ref name=":2">{{Cite news|izenburua=Gertrude S. Ely, Heroine of 1918|hizkuntza=en-US|data=1970-10-28|url=https://www.nytimes.com/1970/10/28/archives/gertrude-s-ely-heroine-of-1918-decorated-ymca-aide-of-world-war-i-i.html|kazeta=The New York Times|issn=0362-4331|accessdate=2019-09-14}}</ref> [[Carrie Chapman Catt]] eta [[:en:Charles_P._Howland|Charles P. Howland]]-ek New York-eko Tiffany zerbitzuan hitz egin zuten. "Katrina Ely Tiffanyren bizitza hiritar ona izan beharko lukeenaren adibiderik onena izan zen", adierazi zuen Catt-ek. "Aurkitu zuena baino hobeto utzi zuen mundua". <ref>{{Cite news|izenburua=Mrs. Tiffany Honored at Memorial Service|orrialdea=27|data=April 21, 1927|kazeta=The New York Times}}</ref> Bere ondarearen zatirik handiena ahizpei eta Bryn Mawr College-ko ikasle ohien elkarteari utzi zien.<ref name=":0" />
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda |30 em}}
== Kanpo Estekak ==
* [http://www.brynmawr.edu/library/exhibits/suffrage/tiffany.html Tiffany-ren argazki bat], Carrie Chapman Catt, Bryn Mawr College Liburutegiko albumetakoa.
* Tiffanyren gutuna Ida M. Tarbelli ([[1924|1924ko]] [[Ekainaren 7|ekainaren 7a]]), Ida M. Tarbellen korrespondentzian, Allegheny Collegen.
{{bizialdia|1875eko|1927ko|Tiffany, Ely Katrina}}
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako sufragistak]]
gmyqhrle97o66x59el8aqkurjipd3oh
10006040
10005983
2024-12-20T16:46:42Z
Wikimaribarre
88969
10006040
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Katrina Brandes Ely Tiffany''' ([[1875|1875eko]] [[Martxoaren 25|martxoak 25]] – [[1927|1927ko]] [[Martxoaren 11|martxoak 11]]) [[Filadelfia|Filadelfiako]] familia ospetsu bateko estatubatuar [[sufragista]] eta [[Filantropia|filantropoa]] izan zen.
== Haurtzaroa ==
Katrina Brandes Ely 1875eko martxoaren 25ean jaio zen Altoona-n, Pennsylvania-n, Theodore N. Ely eta Henrietta van Siden Brandes Ely-ren alaba. Aita Pennsylvania-ko Trenbideko presidenteordea zen. Baldwin Eskolara joan zen eta Bryn Mawr Unibertsitatean graduatu zen [[1897|1897an]].
Bere ahizpa Gertrude Sumner Ely filantropo nabarmena izan zen, [[Lehen Mundu Gerra|Lehen Mundu Gerran]] ausardiagatik Croix de Guerre (Gerrako gurutzea) saria bi aldiz eman zitzaiona.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=GERTRUDE S. ELY, HEROINE OF 1918|hizkuntza=en|url=https://www.nytimes.com/1970/10/28/archives/gertrude-s-ely-heroine-of-1918-decorated-ymca-aide-of-world-war-i-i.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Ibilbidea ==
Senarra sufragioaren aurka egon arren, Tiffany New York-eko Frankizia Berdineko Liga Kolegiatuko presidentea izan zen, baita New York-eko Emakumeen Sufragioaren Alderdiko ofizial bat ere, eta hizlari erregularra izan zen Glen Cove-ko Sufragio Berdineko Klubean, Elmwood-etik gertu, [[Long Island|Long Islandeko]] udako etxean. 1916an, Atlantikoaren Hiriko Sufragioaren Konbentzioa-n "ohorezko taldean" zegoen, Wilson presidenteari ongietorria emanez ekitaldira. 1917ko sufragioaren desfile baten buru izan zen New York hirian, AEBetako bandera handi bat eramanez. Sufragioa irabazi ondoren, Emakume Bozkatzaileen Ligan aktibo izan zen, James W. Wadsworth-en aldeko kanpaina egin zuen, eta [[Nazioen Liga|Nazioen]] Ligaren alde egin zuen.<ref name="obit">{{Cite news|izenburua=Mrs. C. L. Tiffany, Civic Worker, Dead; One-Time Noted Suffragette Succumbs to Pneumonia After a Week's Illness|orrialdea=15|data=March 12, 1927|kazeta=The New York Times}}</ref> [[1920|1920an]], ''Harper's Bazaar'' -erako artikulu bat idatzi zuen,''"Women of To-Morrow Need the College of To-Day"'' [Biharko emakumeak gaurko unibersitatea behar dute] izenekoa.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Tiffany|izenburua=Women of To-Morrow Need the College of To-Day|orrialdeak=51, 132|izena1=Katrina Ely|data=March 1920|kazeta=Harper's Bazaar|liburukia=55}}</ref>
Tiffany National American Woman Suffrage Association-eko (NAWSA) Gerra Zerbitzuko Batzordeko buru izan zen, eta marinelentzako puntu-dohaintzak antolatu zituen, Biltzarreko 27. Barrutiko Itsas Armadaren Konfort Unitateko presidente gisa.<ref>{{Cite news|abizena=Tiffany|izenburua=Women Invited to Knit|orrialdea=68|izena1=Katrina Ely|data=July 29, 1917|kazeta=The New York Times}}</ref>
Tiffany New York-eko Emakume eta Haurrentzako Erizaintza eta Sunnyside Eguneko Haurtzaindegiko batzorde exekutiboetan aritu zen. New York hiriko Bryn Mawr College eta Bryn Mawr Club-eko ikasle ohien elkarteko presidente bezala hitz egin zuen.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Katrina Ely Tiffany|hizkuntza=en|url=https://misplaced.pages.dev/Katrina_Ely_Tiffany|aldizkaria=Misplaced Pages|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Bizitza pertsonala ==
Katrina Ely, Charles Louis Tiffany II.arekin ([[1878]]–[[1947]]) ezkondu zen, [[Louis Comfort Tiffany]]-ren semea. New York hirian bizi ziren, eta Long Island-eko [[Oyster Bay Cove (New York)|Oyster Bay Cove-n]] udak pasaten zituzten. Pneumoniak jota hil zen [[1927|1927ko]] [[Martxoaren 11|martxoaren 11n]], 51 urte zituela, New York hirian.<ref>{{Cite news|izenburua=Mrs. Katrina Ely Tiffany|orrialdea=9|data=March 14, 1927|url=https://www.newspapers.com/clip/74567/harrisburg_telegraph/|kazeta=Harrisburg Telegraph|accessdate=September 15, 2019}}</ref><ref name=":2">{{Cite news|izenburua=Gertrude S. Ely, Heroine of 1918|hizkuntza=en-US|data=1970-10-28|url=https://www.nytimes.com/1970/10/28/archives/gertrude-s-ely-heroine-of-1918-decorated-ymca-aide-of-world-war-i-i.html|kazeta=The New York Times|issn=0362-4331|accessdate=2019-09-14}}</ref> [[Carrie Chapman Catt]] eta [[:en:Charles_P._Howland|Charles P. Howland]]-ek New York-eko Tiffany zerbitzuan hitz egin zuten. "Katrina Ely Tiffanyren bizitza hiritar ona izan beharko lukeenaren adibiderik onena izan zen", adierazi zuen Catt-ek. "Aurkitu zuena baino hobeto utzi zuen mundua". <ref>{{Cite news|izenburua=Mrs. Tiffany Honored at Memorial Service|orrialdea=27|data=April 21, 1927|kazeta=The New York Times}}</ref> Bere ondarearen zatirik handiena ahizpei eta Bryn Mawr College-ko ikasle ohien elkarteari utzi zien.<ref name=":0" />
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda |30 em}}
== Kanpo Estekak ==
* [http://www.brynmawr.edu/library/exhibits/suffrage/tiffany.html Tiffany-ren argazki bat], Carrie Chapman Catt, Bryn Mawr College Liburutegiko albumetakoa.
* Tiffanyren gutuna Ida M. Tarbelli ([[1924|1924ko]] [[Ekainaren 7|ekainaren 7a]]), Ida M. Tarbellen korrespondentzian, Allegheny Collegen.
{{bizialdia|1875eko|1927ko|Tiffany, Ely Katrina}}
[[Kategoria:Estatubatuarrak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako sufragistak]]
oih6v10v1fk6wo9qikzd1e2b2pjcxg2
10006042
10006040
2024-12-20T16:47:01Z
Wikimaribarre
88969
/* Erreferentziak */
10006042
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Katrina Brandes Ely Tiffany''' ([[1875|1875eko]] [[Martxoaren 25|martxoak 25]] – [[1927|1927ko]] [[Martxoaren 11|martxoak 11]]) [[Filadelfia|Filadelfiako]] familia ospetsu bateko estatubatuar [[sufragista]] eta [[Filantropia|filantropoa]] izan zen.
== Haurtzaroa ==
Katrina Brandes Ely 1875eko martxoaren 25ean jaio zen Altoona-n, Pennsylvania-n, Theodore N. Ely eta Henrietta van Siden Brandes Ely-ren alaba. Aita Pennsylvania-ko Trenbideko presidenteordea zen. Baldwin Eskolara joan zen eta Bryn Mawr Unibertsitatean graduatu zen [[1897|1897an]].
Bere ahizpa Gertrude Sumner Ely filantropo nabarmena izan zen, [[Lehen Mundu Gerra|Lehen Mundu Gerran]] ausardiagatik Croix de Guerre (Gerrako gurutzea) saria bi aldiz eman zitzaiona.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=GERTRUDE S. ELY, HEROINE OF 1918|hizkuntza=en|url=https://www.nytimes.com/1970/10/28/archives/gertrude-s-ely-heroine-of-1918-decorated-ymca-aide-of-world-war-i-i.html|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Ibilbidea ==
Senarra sufragioaren aurka egon arren, Tiffany New York-eko Frankizia Berdineko Liga Kolegiatuko presidentea izan zen, baita New York-eko Emakumeen Sufragioaren Alderdiko ofizial bat ere, eta hizlari erregularra izan zen Glen Cove-ko Sufragio Berdineko Klubean, Elmwood-etik gertu, [[Long Island|Long Islandeko]] udako etxean. 1916an, Atlantikoaren Hiriko Sufragioaren Konbentzioa-n "ohorezko taldean" zegoen, Wilson presidenteari ongietorria emanez ekitaldira. 1917ko sufragioaren desfile baten buru izan zen New York hirian, AEBetako bandera handi bat eramanez. Sufragioa irabazi ondoren, Emakume Bozkatzaileen Ligan aktibo izan zen, James W. Wadsworth-en aldeko kanpaina egin zuen, eta [[Nazioen Liga|Nazioen]] Ligaren alde egin zuen.<ref name="obit">{{Cite news|izenburua=Mrs. C. L. Tiffany, Civic Worker, Dead; One-Time Noted Suffragette Succumbs to Pneumonia After a Week's Illness|orrialdea=15|data=March 12, 1927|kazeta=The New York Times}}</ref> [[1920|1920an]], ''Harper's Bazaar'' -erako artikulu bat idatzi zuen,''"Women of To-Morrow Need the College of To-Day"'' [Biharko emakumeak gaurko unibersitatea behar dute] izenekoa.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Tiffany|izenburua=Women of To-Morrow Need the College of To-Day|orrialdeak=51, 132|izena1=Katrina Ely|data=March 1920|kazeta=Harper's Bazaar|liburukia=55}}</ref>
Tiffany National American Woman Suffrage Association-eko (NAWSA) Gerra Zerbitzuko Batzordeko buru izan zen, eta marinelentzako puntu-dohaintzak antolatu zituen, Biltzarreko 27. Barrutiko Itsas Armadaren Konfort Unitateko presidente gisa.<ref>{{Cite news|abizena=Tiffany|izenburua=Women Invited to Knit|orrialdea=68|izena1=Katrina Ely|data=July 29, 1917|kazeta=The New York Times}}</ref>
Tiffany New York-eko Emakume eta Haurrentzako Erizaintza eta Sunnyside Eguneko Haurtzaindegiko batzorde exekutiboetan aritu zen. New York hiriko Bryn Mawr College eta Bryn Mawr Club-eko ikasle ohien elkarteko presidente bezala hitz egin zuen.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Katrina Ely Tiffany|hizkuntza=en|url=https://misplaced.pages.dev/Katrina_Ely_Tiffany|aldizkaria=Misplaced Pages|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Bizitza pertsonala ==
Katrina Ely, Charles Louis Tiffany II.arekin ([[1878]]–[[1947]]) ezkondu zen, [[Louis Comfort Tiffany]]-ren semea. New York hirian bizi ziren, eta Long Island-eko [[Oyster Bay Cove (New York)|Oyster Bay Cove-n]] udak pasaten zituzten. Pneumoniak jota hil zen [[1927|1927ko]] [[Martxoaren 11|martxoaren 11n]], 51 urte zituela, New York hirian.<ref>{{Cite news|izenburua=Mrs. Katrina Ely Tiffany|orrialdea=9|data=March 14, 1927|url=https://www.newspapers.com/clip/74567/harrisburg_telegraph/|kazeta=Harrisburg Telegraph|accessdate=September 15, 2019}}</ref><ref name=":2">{{Cite news|izenburua=Gertrude S. Ely, Heroine of 1918|hizkuntza=en-US|data=1970-10-28|url=https://www.nytimes.com/1970/10/28/archives/gertrude-s-ely-heroine-of-1918-decorated-ymca-aide-of-world-war-i-i.html|kazeta=The New York Times|issn=0362-4331|accessdate=2019-09-14}}</ref> [[Carrie Chapman Catt]] eta [[:en:Charles_P._Howland|Charles P. Howland]]-ek New York-eko Tiffany zerbitzuan hitz egin zuten. "Katrina Ely Tiffanyren bizitza hiritar ona izan beharko lukeenaren adibiderik onena izan zen", adierazi zuen Catt-ek. "Aurkitu zuena baino hobeto utzi zuen mundua". <ref>{{Cite news|izenburua=Mrs. Tiffany Honored at Memorial Service|orrialdea=27|data=April 21, 1927|kazeta=The New York Times}}</ref> Bere ondarearen zatirik handiena ahizpei eta Bryn Mawr College-ko ikasle ohien elkarteari utzi zien.<ref name=":0" />
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda |30em}}
== Kanpo Estekak ==
* [http://www.brynmawr.edu/library/exhibits/suffrage/tiffany.html Tiffany-ren argazki bat], Carrie Chapman Catt, Bryn Mawr College Liburutegiko albumetakoa.
* Tiffanyren gutuna Ida M. Tarbelli ([[1924|1924ko]] [[Ekainaren 7|ekainaren 7a]]), Ida M. Tarbellen korrespondentzian, Allegheny Collegen.
{{bizialdia|1875eko|1927ko|Tiffany, Ely Katrina}}
[[Kategoria:Estatubatuarrak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako sufragistak]]
o3l1ab1qpoxnfe7zqmvi6a199ceuuku
Lankide eztabaida:Trz1118
3
1218273
10005957
2024-12-20T15:57:34Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10005957
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 16:57, 20 abendua 2024 (CET)
gqktxoazj88l0oidertff9utztfvzwy
Bankuen erregulazio
0
1218274
10005978
2024-12-20T16:12:34Z
Aupabusturi99
169625
Orri berria: «'''Bankuen erregulazioa''' (ingelesez ''Banking regulation'') banku enpresen jarduera oro erregulatzen eta neurtzen duen politika neurria da. Instituzio publikoek gauzatzen duten jarduerak dira, banku krisiak saihesteko helburuarekin. Finantza merkatua zein aseguru produktuak neurtzeko politikak ere izaten dira. Erregulazio anitzen xedea; beraz, bankuek eskaintzen dituzten jarduera ekonomikoei gidalerro jakin batzuk finkatzean datza, kontsumitzaileen zein herrialdeko eko...»
10005978
wikitext
text/x-wiki
'''Bankuen erregulazioa''' (ingelesez ''Banking regulation'') banku enpresen jarduera oro erregulatzen eta neurtzen duen politika neurria da. Instituzio publikoek gauzatzen duten jarduerak dira, banku krisiak saihesteko helburuarekin. Finantza merkatua zein aseguru produktuak neurtzeko politikak ere izaten dira.
Erregulazio anitzen xedea; beraz, bankuek eskaintzen dituzten jarduera ekonomikoei gidalerro jakin batzuk finkatzean datza, kontsumitzaileen zein herrialdeko ekonomiaren mesederako. Era berean, finantza instituzioen eta kontsumitzaileen artean gardentasuna bultzatzea ere bilatzen dute erregulazioek, gardentasun handiagoko testuingurua sortuz.
== Segurtasuna ==
Aurrezkien segurtasuna bermatzeko jarraibideak finkatzen dituzte erregulazioek, banakoen aurrezkien biziraupenerako. Politika hauek kontsumitzaileen gordailuak babesten dituzte finantza jardueren aurrean. Inbertsio-bankuen eta banakoen aurrezkien arteko dikotomia errespetatzeko helburua dute, gehiegizko inbertsioek gordailuak kaltetu ez ditzaten. Kontsumitzaileei konfiantza transmititzeko xedea dute ere politikek, gordailuen segurtasuna bermatuz eta instituzio finantzarioen irudia hobetuz. Hori horrela, funts kolektiboak sortzen dituzte erreskateak posible izateko kasu berezietan. Banku sistema beraren sostengua indartzea dute jomugan.
== Maileguak ==
Maileguen eskaintza gidatzea ere helburu dute politikek, operazioen neurketa sakonagoa sendotuz. Erregulazio anitzek betebeharreko gidalerroak inposatzen dizkie banku-enpresei, mailegu operazioak hobeto ikertuak izan daitezen. Horrela, banku krisiak saihesteko politikak ezartzen dira, banakoen aurrezkiak inbertsioekin taxuz tartekatuz. Helburua finkatuta, maileguen eskaintza eta banakoen gordailuak babestea konplexua da erabat, eta sistemak kritika ugari jaso izan ditu hainbat urteetan zehar. 2008ko krisiaz geroztik, kritikak areagotu egin dira, eta sistemaren optimizazioa lortzeko jarraibideak ez daude argi adituen artean. Dena dela, 2008ko krisitik gaur egunera, maileguen operazioak espezializazio handiagoa lortu dute erregulazioak direla eta, operazioen segurtasunean eraginez.
== Kritikak ==
Egungo banku sistemak kritika ugari jaso ditu banakoen gordailuak bermatzeko ahalmen eskasa dela eta. Banku krisiek mailegu zein inbertsio metatze izugarriak modu desorekatuan gauzatzean gertatu izan dira, eta hainbat adituk uste dute egungo sistemak ez dituela bermatzen jarraibide jakin batzuk krisiak saihesteko. Egungo bankuen kutxa-koefizientea oso baxua izanik, banku guztiek inbertsioen edota maileguen operazioak bezeroen aurrezkiekin tartekatzen dituzte une oro, aurrezkien segurtasuna ahulduz. Errotik aldatu ezin daitekeen sistematzat dute hainbatek, sistemaren aldaketa sakona egitean kalte izugarriak eragin dezakeelako. Banku merkatuan, merkatu askearen eta erregulazioen arteko erdibideko egoera nagusitu da, kritikak kritika. Sistema aldatze aldera, CBDC proiektua dute ahotan Europar Batasuneko hainbat adituk, Banku Zentralen eskuetan dagoena. [[Diru digital|Euro digitala]] da sistema berri horren oinarria.
l6mciex6hfq9v0efmlvdpbqkn4e440p
10005979
10005978
2024-12-20T16:13:25Z
Aupabusturi99
169625
10005979
wikitext
text/x-wiki
'''Bankuen erregulazioa''' (ingelesez ''Banking regulation'') banku enpresen jarduera oro erregulatzen eta neurtzen duen politika neurria da. Instituzio publikoek gauzatzen duten jarduerak dira, banku krisiak saihesteko helburuarekin. Finantza merkatua zein aseguru produktuak neurtzeko politikak ere izaten dira.
Erregulazio anitzen xedea; beraz, bankuek eskaintzen dituzten jarduera ekonomikoei gidalerro jakin batzuk finkatzean datza, kontsumitzaileen zein herrialdeko ekonomiaren mesederako. Era berean, finantza instituzioen eta kontsumitzaileen artean gardentasuna bultzatzea ere bilatzen dute erregulazioek, gardentasun handiagoko testuingurua sortuz.
== Segurtasuna ==
Aurrezkien segurtasuna bermatzeko jarraibideak finkatzen dituzte erregulazioek, banakoen aurrezkien biziraupenerako. Politika hauek kontsumitzaileen gordailuak babesten dituzte finantza jardueren aurrean. Inbertsio-bankuen eta banakoen aurrezkien arteko dikotomia errespetatzeko helburua dute, gehiegizko inbertsioek gordailuak kaltetu ez ditzaten. Kontsumitzaileei konfiantza transmititzeko xedea dute ere politikek, gordailuen segurtasuna bermatuz eta instituzio finantzarioen irudia hobetuz. Hori horrela, funts kolektiboak sortzen dituzte erreskateak posible izateko kasu berezietan. Banku sistema beraren sostengua indartzea dute jomugan.
== Maileguak ==
Maileguen eskaintza gidatzea ere helburu dute politikek, operazioen neurketa sakonagoa sendotuz. Erregulazio anitzek betebeharreko gidalerroak inposatzen dizkie banku-enpresei, mailegu operazioak hobeto ikertuak izan daitezen. Horrela, banku krisiak saihesteko politikak ezartzen dira, banakoen aurrezkiak inbertsioekin taxuz tartekatuz. Helburua finkatuta, maileguen eskaintza eta banakoen gordailuak babestea konplexua da erabat, eta sistemak kritika ugari jaso izan ditu hainbat urteetan zehar. 2008ko krisiaz geroztik, kritikak areagotu egin dira, eta sistemaren optimizazioa lortzeko jarraibideak ez daude argi adituen artean. Dena dela, 2008ko krisitik gaur egunera, maileguen operazioak espezializazio handiagoa lortu dute erregulazioak direla eta, operazioen segurtasunean eraginez.
== Kritikak ==
Egungo banku sistemak kritika ugari jaso ditu banakoen gordailuak bermatzeko ahalmen eskasa dela eta. Banku krisiek mailegu zein inbertsio metatze izugarriak modu desorekatuan gauzatzean gertatu izan dira, eta hainbat adituk uste dute egungo sistemak ez dituela bermatzen jarraibide jakin batzuk krisiak saihesteko. Egungo bankuen kutxa-koefizientea oso baxua izanik, banku guztiek inbertsioen edota maileguen operazioak bezeroen aurrezkiekin tartekatzen dituzte une oro, aurrezkien segurtasuna ahulduz. Errotik aldatu ezin daitekeen sistematzat dute hainbatek, sistemaren aldaketa sakona egitean kalte izugarriak eragin dezakeelako. Banku merkatuan, merkatu askearen eta erregulazioen arteko erdibideko egoera nagusitu da, kritikak kritika. Sistema aldatze aldera, CBDC proiektua dute ahotan Europar Batasuneko hainbat adituk, Banku Zentralen eskuetan dagoena. [[Diru digital|Euro digitala]] da sistema berri horren oinarria.
[[Kategoria:Bankuak]]
t1w3tdvh8igt1jh7y3d9pk3pswy1kcl
10005988
10005979
2024-12-20T16:19:27Z
Aupabusturi99
169625
10005988
wikitext
text/x-wiki
'''Bankuen erregulazioa''' (ingelesez, ''Banking regulation'') banku enpresen jarduera oro erregulatzen eta neurtzen duen politika neurria da. [[Instituzio publiko]]<nowiki/>ek gauzatzen duten jarduerak dira, banku krisiak saihesteko helburuarekin. [[Finantza merkatu]]<nowiki/>a zein aseguru produktuak neurtzeko politikak ere izaten dira<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Community & Regional Financial Institutions|hizkuntza=en|url=https://www.federalreserve.gov/supervisionreg/community-and-regional-financial-institutions.htm|aldizkaria=www.federalreserve.gov|sartze-data=2024-12-20}}</ref>.
[[Erregulazio]] anitzen xedea; beraz, bankuek eskaintzen dituzten jarduera ekonomikoei gidalerro jakin batzuk finkatzean datza, kontsumitzaileen zein herrialdeko ekonomiaren mesederako. Era berean, finantza instituzioen eta kontsumitzaileen artean gardentasuna bultzatzea ere bilatzen dute erregulazioek, gardentasun handiagoko testuingurua sortuz. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Regulación bancaria|hizkuntza=es|data=2023-11-14|url=https://es.wikipedia.org/wiki/Regulaci%C3%B3n_bancaria|sartze-data=2024-12-20|encyclopedia=Wikipedia, la enciclopedia libre}}</ref>
== Segurtasuna ==
[[Aurrezki]]<nowiki/>en segurtasuna bermatzeko jarraibideak finkatzen dituzte erregulazioek, banakoen aurrezkien biziraupenerako. Politika hauek kontsumitzaileen gordailuak babesten dituzte finantza jardueren aurrean. Inbertsio-bankuen eta banakoen aurrezkien arteko dikotomia errespetatzeko helburua dute, gehiegizko inbertsioek gordailuak kaltetu ez ditzaten. Kontsumitzaileei konfiantza transmititzeko xedea dute ere politikek, gordailuen segurtasuna bermatuz eta instituzio finantzarioen irudia hobetuz. Hori horrela, funts kolektiboak sortzen dituzte erreskateak posible izateko kasu berezietan. Banku sistema beraren sostengua indartzea dute jomugan.
== Maileguak ==
[[Mailegu (finantza)|Mailegu]]<nowiki/>en eskaintza gidatzea ere helburu dute politikek, operazioen neurketa sakonagoa sendotuz. Erregulazio anitzek betebeharreko gidalerroak inposatzen dizkie banku-enpresei, mailegu operazioak hobeto ikertuak izan daitezen. Horrela, banku krisiak saihesteko politikak ezartzen dira, banakoen aurrezkiak inbertsioekin taxuz tartekatuz. Helburua finkatuta, maileguen eskaintza eta banakoen gordailuak babestea konplexua da erabat, eta sistemak kritika ugari jaso izan ditu hainbat urteetan zehar. 2008ko krisiaz geroztik, kritikak areagotu egin dira, eta sistemaren optimizazioa lortzeko jarraibideak ez daude argi adituen artean. Dena dela, 2008ko krisitik gaur egunera, maileguen operazioak espezializazio handiagoa lortu dute erregulazioak direla eta, operazioen segurtasunean eraginez.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Estabilidad financiera y política macroprudencial|hizkuntza=es|url=https://www.bde.es/wbe/es/areas-actuacion/politica-macroprudencial/|aldizkaria=Banco de España|sartze-data=2024-12-20}}</ref> <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Regulación estatal del sistema financiero|hizkuntza=es|url=https://www.bde.es/wbe/es/areas-actuacion/normativa/regulacion-sistema-financiero/regulacion-estatal-sistema-financiero/|aldizkaria=Banco de España|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Kritikak ==
Egungo banku sistemak kritika ugari jaso ditu banakoen gordailuak bermatzeko ahalmen eskasa dela eta. Banku krisiek mailegu zein inbertsio metatze izugarriak modu desorekatuan gauzatzean gertatu izan dira, eta hainbat adituk uste dute egungo sistemak ez dituela bermatzen jarraibide jakin batzuk krisiak saihesteko. Egungo bankuen kutxa-koefizientea oso baxua izanik, banku guztiek inbertsioen edota maileguen operazioak bezeroen aurrezkiekin tartekatzen dituzte une oro, aurrezkien segurtasuna ahulduz. Errotik aldatu ezin daitekeen sistematzat dute hainbatek, sistemaren aldaketa sakona egitean kalte izugarriak eragin dezakeelako. Banku merkatuan, merkatu askearen eta erregulazioen arteko erdibideko egoera nagusitu da, kritikak kritika. Sistema aldatze aldera, CBDC proiektua dute ahotan Europar Batasuneko hainbat adituk, Banku Zentralen eskuetan dagoena. [[Diru digital|Euro digitala]] da sistema berri horren oinarria.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=¿Qué son las CBDC?|hizkuntza=es|data=2022-01-11|url=https://www.bde.es/wbe/es/areas-actuacion/politica-monetaria/preguntas-frecuentes/definicion-funciones-del-dinero/que-son-las-cbdc.html|aldizkaria=Banco de España|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Bibliografia ==
<references />
[[Kategoria:Bankuak]]
pd8hk1h3wdb4t0xzflsozxxo3kmcg3h
10005994
10005988
2024-12-20T16:21:43Z
Aupabusturi99
169625
10005994
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:European Central Bank Frankfurt Germany 18 Feb 2023.jpg|thumb|329x329px|Europako Banku Zentrala, bankuen erregulatzaileetako bat.]]
'''Bankuen erregulazioa''' (ingelesez, ''Banking regulation'') banku enpresen jarduera oro erregulatzen eta neurtzen duen politika neurria da. [[Instituzio publiko]]<nowiki/>ek gauzatzen duten jarduerak dira, banku krisiak saihesteko helburuarekin. [[Finantza merkatu]]<nowiki/>a zein aseguru produktuak neurtzeko politikak ere izaten dira<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Community & Regional Financial Institutions|hizkuntza=en|url=https://www.federalreserve.gov/supervisionreg/community-and-regional-financial-institutions.htm|aldizkaria=www.federalreserve.gov|sartze-data=2024-12-20}}</ref>.
[[Erregulazio]] anitzen xedea; beraz, bankuek eskaintzen dituzten jarduera ekonomikoei gidalerro jakin batzuk finkatzean datza, kontsumitzaileen zein herrialdeko ekonomiaren mesederako. Era berean, finantza instituzioen eta kontsumitzaileen artean gardentasuna bultzatzea ere bilatzen dute erregulazioek, gardentasun handiagoko testuingurua sortuz. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Regulación bancaria|hizkuntza=es|data=2023-11-14|url=https://es.wikipedia.org/wiki/Regulaci%C3%B3n_bancaria|sartze-data=2024-12-20|encyclopedia=Wikipedia, la enciclopedia libre}}</ref>
== Segurtasuna ==
[[Aurrezki]]<nowiki/>en segurtasuna bermatzeko jarraibideak finkatzen dituzte erregulazioek, banakoen aurrezkien biziraupenerako. Politika hauek kontsumitzaileen gordailuak babesten dituzte finantza jardueren aurrean. Inbertsio-bankuen eta banakoen aurrezkien arteko dikotomia errespetatzeko helburua dute, gehiegizko inbertsioek gordailuak kaltetu ez ditzaten. Kontsumitzaileei konfiantza transmititzeko xedea dute ere politikek, gordailuen segurtasuna bermatuz eta instituzio finantzarioen irudia hobetuz. Hori horrela, funts kolektiboak sortzen dituzte erreskateak posible izateko kasu berezietan. Banku sistema beraren sostengua indartzea dute jomugan.
== Maileguak ==
[[Mailegu (finantza)|Mailegu]]<nowiki/>en eskaintza gidatzea ere helburu dute politikek, operazioen neurketa sakonagoa sendotuz. Erregulazio anitzek betebeharreko gidalerroak inposatzen dizkie banku-enpresei, mailegu operazioak hobeto ikertuak izan daitezen. Horrela, banku krisiak saihesteko politikak ezartzen dira, banakoen aurrezkiak inbertsioekin taxuz tartekatuz. Helburua finkatuta, maileguen eskaintza eta banakoen gordailuak babestea konplexua da erabat, eta sistemak kritika ugari jaso izan ditu hainbat urteetan zehar. 2008ko krisiaz geroztik, kritikak areagotu egin dira, eta sistemaren optimizazioa lortzeko jarraibideak ez daude argi adituen artean. Dena dela, 2008ko krisitik gaur egunera, maileguen operazioak espezializazio handiagoa lortu dute erregulazioak direla eta, operazioen segurtasunean eraginez.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Estabilidad financiera y política macroprudencial|hizkuntza=es|url=https://www.bde.es/wbe/es/areas-actuacion/politica-macroprudencial/|aldizkaria=Banco de España|sartze-data=2024-12-20}}</ref> <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Regulación estatal del sistema financiero|hizkuntza=es|url=https://www.bde.es/wbe/es/areas-actuacion/normativa/regulacion-sistema-financiero/regulacion-estatal-sistema-financiero/|aldizkaria=Banco de España|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Kritikak ==
Egungo banku sistemak kritika ugari jaso ditu banakoen gordailuak bermatzeko ahalmen eskasa dela eta. Banku krisiek mailegu zein inbertsio metatze izugarriak modu desorekatuan gauzatzean gertatu izan dira, eta hainbat adituk uste dute egungo sistemak ez dituela bermatzen jarraibide jakin batzuk krisiak saihesteko. Egungo bankuen kutxa-koefizientea oso baxua izanik, banku guztiek inbertsioen edota maileguen operazioak bezeroen aurrezkiekin tartekatzen dituzte une oro, aurrezkien segurtasuna ahulduz. Errotik aldatu ezin daitekeen sistematzat dute hainbatek, sistemaren aldaketa sakona egitean kalte izugarriak eragin dezakeelako. Banku merkatuan, merkatu askearen eta erregulazioen arteko erdibideko egoera nagusitu da, kritikak kritika. Sistema aldatze aldera, CBDC proiektua dute ahotan Europar Batasuneko hainbat adituk, Banku Zentralen eskuetan dagoena. [[Diru digital|Euro digitala]] da sistema berri horren oinarria.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=¿Qué son las CBDC?|hizkuntza=es|data=2022-01-11|url=https://www.bde.es/wbe/es/areas-actuacion/politica-monetaria/preguntas-frecuentes/definicion-funciones-del-dinero/que-son-las-cbdc.html|aldizkaria=Banco de España|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Bibliografia ==
<references />
[[Kategoria:Bankuak]]
g7s9djx9ifri0pwiw5brijcvxmb3f7f
Destilazio-zutabe
0
1218275
10005984
2024-12-20T16:17:29Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
artikulua sortu
10005984
wikitext
text/x-wiki
'''Destilazio-zutabea''' edo '''zatikatze-zutabea''' [[Nahaste (kimika)|nahaste]] likidoak [[Destilazio|destilatzeko]] erabiltzen den tresneria da, nahastea bere osagaietan edo frakzioetan banatzeko helburu duena, [[lurrunkortasun]]-diferentziak baliatuta. Destilazio-zutabeak [[Laborategi|laborategiko]] eskala txikiko destilazioetan eta eskala handiko destilazio industrialetan erabiltzen dira.
== Laborategian ==
Laborategiko destilazio-zutabea beirazko tresna bat da, lurrunkortasun handiko konposatu likidoen nahasteen osagaiak bereizteko erabiltzen dena. Zatikatze-zutabeek nahastea bereizten laguntzen dute, eta, hala, lurrunak hoztu, kondentsatu eta lurrundu egiten dira berriro, [[Raoult-en lege|Raoult-en legeari]] jarraituz. Kondentsazio-lurruntze ziklo bakoitzarekin, lurrunak osagai jakin batean aberasten dira. Azalera handiago batek ziklo gehiago egiteko aukera ematen du, bereizketa hobetuz.
[[Fitxategi:Fractional_distillation_lab_apparatus.svg|thumb|Laborategiko destilazio-sistema]]
Destilatu behar den konposatu-nahaste likidoa hondo biribileko [[Matraze (labotegia)|matrazean]] jartzen da, burbuilen-kontrako pikor batzuekin batera, eta destilazioa-zutabea goiko aldean jartzen da. Nahasketa berotu eta irakin ahala, lurrunak zutabea igotzen du. Lurruna beirazko plataformetan kondentsatzen da (''plater'' esaten zaie), zutabearen barruan, eta du beheko likidorantz isurtzen da; hala, errefluxua eginik. Platerik beroena zutabearen behealdean dago, eta platerik hotzena, berriz, goialdean. Egoera egonkorrean, plater bakoitzeko lurruna eta likidoa orekan daude. Zatirik lurrunkorrena bakarrik ailegatzen da gas-egoeran goiko alderaino. Zutabearen goiko aldeko lurruna kondentsadorera pasatzen da gero, eta han hoztu egiten da likido gisa kondentsatu arte.Prozesuak aurrera jarraitzen du, harik eta nahastearen osagai lurrunkorrak osorik irakin duen arte. Puntu hori ezagutu daiteke [[Termometro|termometroak]] erakutsitako tenperatura-igoeragatik.
== Industrian ==
[[Fitxategi:Colonne_distillazione.jpg|ezkerrera|thumb|250x250px|Destilazio-zutabe industriala]]
Industriaren esparru hauetan usatzen dira destilazio-zutabeak: [[Petrolio|petrolioaren]] prozesaketan, [[Petrokimika|petrokimikan]], [[Gas natural|gas naturala]] prozesatzean, [[Mundrun|harrikatz-mundruna]] prozesatzean, [[Garagardogintza|garagardogintzan]], [[Aire likido|aire likidoa]] bereiztean eta [[disolbatzaile]] organiko [[Konposatu alifatiko|alifatikoak]] lortzean.
Instalazio industrialetan zutabearen diseinua eta funtzionamendua destilatuko den nahastearen osaeraren eta destilazioz lortu nahi diren produktuen araberakoa izaten da.
Petrolioaren destilazio zatikatua ipiniko dugu adibide gisa.
Lurrundutako [[hidrokarburo]]-nahastea zutabearen behealdetik sartzen da eta, goratu ahala, zutabearen goialdetik jaisten den likido kondentsatuarekin nahasten da. Zutabeko tenperatura txikiagoa da goian behean baino eta, beraz, hidrokarburoak [[Irakite-tenperatura|irakite-tenperaturaren]] arabera bereizten dira, zenbat eta astunago diren, beherago. Zutabeak kondentsatutako frakzioak jaso eta kanporatzeko egiturak ditu<ref>{{erreferentzia|izenburua=Destilazio-zutabe|argitaletxea=Zientzia eta teknologia hiztegi entziklopedikoa. Elhuyar fundazi9a|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/destilazio-zutabe}}</ref>.
== Erreferentziak ==
gfw9p65mulmg55egxz7ndtbjntevoko
10005990
10005984
2024-12-20T16:20:39Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
10005990
wikitext
text/x-wiki
'''Destilazio-zutabea''' edo '''zatikatze-zutabea''' [[Nahaste (kimika)|nahaste]] likidoak [[Destilazio|destilatzeko]] erabiltzen den tresneria da, nahastea bere osagaietan edo frakzioetan banatzeko helburu duena, [[lurrunkortasun]]-diferentziak baliatuta. Destilazio-zutabeak [[Laborategi|laborategiko]] eskala txikiko destilazioetan eta eskala handiko destilazio industrialetan erabiltzen dira.{{Konposatu kimiko infotaula}}
== Laborategian ==
Laborategiko destilazio-zutabea beirazko tresna bat da, lurrunkortasun handiko konposatu likidoen nahasteen osagaiak bereizteko erabiltzen dena. Zatikatze-zutabeek nahastea bereizten laguntzen dute, eta, hala, lurrunak hoztu, kondentsatu eta lurrundu egiten dira berriro, [[Raoult-en lege|Raoult-en legeari]] jarraituz. Kondentsazio-lurruntze ziklo bakoitzarekin, lurrunak osagai jakin batean aberasten dira. Azalera handiago batek ziklo gehiago egiteko aukera ematen du, bereizketa hobetuz.
[[Fitxategi:Fractional_distillation_lab_apparatus.svg|thumb|Laborategiko destilazio-sistema|ezkerrera]]
Destilatu behar den konposatu-nahaste likidoa hondo biribileko [[Matraze (labotegia)|matrazean]] jartzen da, burbuilen-kontrako pikor batzuekin batera, eta destilazioa-zutabea goiko aldean jartzen da. Nahasketa berotu eta irakin ahala, lurrunak zutabea igotzen du. Lurruna beirazko plataformetan kondentsatzen da (''plater'' esaten zaie), zutabearen barruan, eta du beheko likidorantz isurtzen da; hala, [[Errefluxu (teknologia)|errefluxua]] eginik. Platerik beroena zutabearen behealdean dago, eta platerik hotzena, berriz, goialdean. Egoera egonkorrean, plater bakoitzeko lurruna eta likidoa orekan daude. Zatirik lurrunkorrena bakarrik ailegatzen da gas-egoeran goiko alderaino. Zutabearen goiko aldeko lurruna kondentsadorera pasatzen da gero, eta han hoztu egiten da likido gisa kondentsatu arte.Prozesuak aurrera jarraitzen du, harik eta nahastearen osagai lurrunkorrak osorik irakin duen arte. Puntu hori ezagutu daiteke [[Termometro|termometroak]] erakutsitako tenperatura-igoeragatik.
== Industrian ==
Industriaren esparru hauetan usatzen dira destilazio-zutabeak: [[Petrolio|petrolioaren]] prozesaketan, [[Petrokimika|petrokimikan]], [[Gas natural|gas naturala]] prozesatzean, [[Mundrun|harrikatz-mundruna]] prozesatzean, [[Garagardogintza|garagardogintzan]], [[Aire likido|aire likidoa]] bereiztean eta [[disolbatzaile]] organiko [[Konposatu alifatiko|alifatikoak]] lortzean.
Instalazio industrialetan zutabearen diseinua eta funtzionamendua destilatuko den nahastearen osaeraren eta destilazioz lortu nahi diren produktuen araberakoa izaten da.
Petrolioaren destilazio zatikatua ipiniko dugu adibide gisa.
Lurrundutako [[hidrokarburo]]-nahastea zutabearen behealdetik sartzen da eta, goratu ahala, zutabearen goialdetik jaisten den likido kondentsatuarekin nahasten da. Zutabeko tenperatura txikiagoa da goian behean baino eta, beraz, hidrokarburoak [[Irakite-tenperatura|irakite-tenperaturaren]] arabera bereizten dira, zenbat eta astunago diren, beherago. Zutabeak kondentsatutako frakzioak jaso eta kanporatzeko egiturak ditu<ref>{{erreferentzia|izenburua=Destilazio-zutabe|argitaletxea=Zientzia eta teknologia hiztegi entziklopedikoa. Elhuyar fundazi9a|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/destilazio-zutabe}}</ref>.
== Erreferentziak ==
5hmienmccs2lire0lvbfakp8fcumxrw
10006022
10005990
2024-12-20T16:32:58Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
10006022
wikitext
text/x-wiki
'''Destilazio-zutabea''' edo '''zatikatze-zutabea''' [[Nahaste (kimika)|nahaste]] likidoak [[Destilazio|destilatzeko]] erabiltzen den tresneria da, nahastea bere osagaietan edo frakzioetan banatzeko helburu duena, [[lurrunkortasun]]-diferentziak baliatuta. Destilazio-zutabeak [[Laborategi|laborategiko]] eskala txikiko destilazioetan eta eskala handiko destilazio industrialetan erabiltzen dira.{{Konposatu kimiko infotaula}}
== Laborategian ==
Laborategiko destilazio-zutabea beirazko tresna bat da, lurrunkortasun handiko konposatu likidoen nahasteen osagaiak bereizteko erabiltzen dena. Zatikatze-zutabeek nahastea bereizten laguntzen dute, eta, hala, lurrunak hoztu, kondentsatu eta lurrundu egiten dira berriro, [[Raoult-en lege|Raoult-en legeari]] jarraituz. Kondentsazio-lurruntze ziklo bakoitzarekin, lurrunak osagai jakin batean aberasten dira. Azalera handiago batek ziklo gehiago egiteko aukera ematen du, bereizketa hobetuz.
[[Fitxategi:Fractional_distillation_lab_apparatus.svg|thumb|Laborategiko destilazio-sistema|ezkerrera]]
Destilatu behar den konposatu-nahaste likidoa hondo biribileko [[Matraze (labotegia)|matrazean]] jartzen da, burbuilen-kontrako pikor batzuekin batera, eta destilazioa-zutabea goiko aldean jartzen da. Nahasketa berotu eta irakin ahala, lurrunak zutabea igotzen du. Lurruna beirazko plataformetan kondentsatzen da (''plater'' esaten zaie), zutabearen barruan, eta du beheko likidorantz isurtzen da; hala, [[Errefluxu (teknologia)|errefluxua]] eginik. Platerik beroena zutabearen behealdean dago, eta platerik hotzena, berriz, goialdean. Egoera egonkorrean, plater bakoitzeko lurruna eta likidoa orekan daude. Zatirik lurrunkorrena bakarrik ailegatzen da gas-egoeran goiko alderaino. Zutabearen goiko aldeko lurruna kondentsadorera pasatzen da gero, eta han hoztu egiten da likido gisa kondentsatu arte.Prozesuak aurrera jarraitzen du, harik eta nahastearen osagai lurrunkorrak osorik irakin duen arte. Puntu hori ezagutu daiteke [[Termometro|termometroak]] erakutsitako tenperatura-igoeragatik.
== Industrian ==
Industriaren esparru hauetan usatzen dira destilazio-zutabeak: [[Petrolio|petrolioaren]] prozesaketan, [[Petrokimika|petrokimikan]], [[Gas natural|gas naturala]] prozesatzean, [[Mundrun|harrikatz-mundruna]] prozesatzean, [[Garagardogintza|garagardogintzan]], [[Aire likido|aire likidoa]] bereiztean eta [[disolbatzaile]] organiko [[Konposatu alifatiko|alifatikoak]] lortzean.
Instalazio industrialetan zutabearen diseinua eta funtzionamendua destilatuko den nahastearen osaeraren eta destilazioz lortu nahi diren produktuen araberakoa izaten da.
Petrolioaren destilazio zatikatua ipiniko dugu adibide gisa.
Lurrundutako [[hidrokarburo]]-nahastea zutabearen behealdetik sartzen da eta, goratu ahala, zutabearen goialdetik jaisten den likido kondentsatuarekin nahasten da. Zutabeko tenperatura txikiagoa da goian behean baino eta, beraz, hidrokarburoak [[Irakite-tenperatura|irakite-tenperaturaren]] arabera bereizten dira, zenbat eta astunago diren, beherago. Zutabeak kondentsatutako frakzioak jaso eta kanporatzeko egiturak ditu<ref>{{erreferentzia|izenburua=Destilazio-zutabe|argitaletxea=Zientzia eta teknologia hiztegi entziklopedikoa. Elhuyar fundazi9a|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/destilazio-zutabe}}</ref>.
== Erreferentziak ==
<references />{{Autoritate kontrola}}
g4cym4nkis6hiioznw8apt74424oeve
Lankide eztabaida:Aupabusturi99
3
1218276
10005985
2024-12-20T16:18:41Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10005985
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 17:18, 20 abendua 2024 (CET)
i05hbuthwpwtikms7qcgai9mr5udr7u
Lankide eztabaida:Genrichs
3
1218277
10005986
2024-12-20T16:18:51Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10005986
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 17:18, 20 abendua 2024 (CET)
i05hbuthwpwtikms7qcgai9mr5udr7u
Ahmed al-Txaraa
0
1218278
10005992
2024-12-20T16:20:56Z
Marklar2007
1545
Orri berria: «{{biografia infotaula automatikoa}} '''Ahmed Hussein al-Txaraa''' ({{lang-ar|أحمَد حُسين الشرع|Aḥmad Ḥusayn al-Shara}}; [[Riad]], [[Saudi Arabia]], [[1982]]), gerra-izenez '''Abu Mohammad al-Golani''' ({{lang-ar|أبو محمد الجولاني|ʾAbū Muḥammad al-Jawlānī}}) deitua, [[siriar]] buruzagi [[jihadista]] da, 2017tik aurrera [[Hay'at Tahrir al-Sham]] (HTS) erakundeko [[emir]]ra dena. == Biografia == Bere aita ekonomista zen, eta Saudi Arab...»
10005992
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Ahmed Hussein al-Txaraa''' ({{lang-ar|أحمَد حُسين الشرع|Aḥmad Ḥusayn al-Shara}}; [[Riad]], [[Saudi Arabia]], [[1982]]), gerra-izenez '''Abu Mohammad al-Golani''' ({{lang-ar|أبو محمد الجولاني|ʾAbū Muḥammad al-Jawlānī}}) deitua, [[siriar]] buruzagi [[jihadista]] da, 2017tik aurrera [[Hay'at Tahrir al-Sham]] (HTS) erakundeko [[emir]]ra dena.
== Biografia ==
Bere aita ekonomista zen, eta Saudi Arabiako Petrolio Ministerioan egiten zuen lan. Alta, gerora, [[Damasko]] hiriburuko [[Mezzeh]] auzoan hezi zen. Medikuntza ikasketak egin zituen, baina ez zituen amaitu.<ref name= "Berria">{{erreferentzia|url=https://www.berria.eus/mundua/al-golani-jihadista-pragmatikoa_2134691_102.html|egunkaria=[[Berria]]|izenburua=Al-Golani, jihadista pragmatikoa|data=2024-12-09| postscriptum = CC BY-SA 4.0 lizentziapean}}</ref>
Ekialde Hurbileko Middle East Eye albiste agentziaren arabera, [[2001eko irailaren 11ko atentatuak|2001eko irailaren 11ko atentatuen]] ondotik egin zen jihadista. 2003an, [[Irakeko Gerra|Ameriketako Estatu Batuek Irak inbaditu]] ostean, muga zeharkatu eta [[Tanzim Qaidat al-Jihad fi Bilad al-Rafidayn|bertako Al-Qaedako adarrarekin]] bat egin zuen. Bertan atxilotu egin zuten, eta bost urte egin zituen preso —tartean, [[Abu Graib presondegia]]n, non AEBetako indarrek presoak torturatu zituzten—.<ref name= "Berria"/>
2011ko martxoan, [[Udaberri Arabiarra]] deituriko matxinaden testuinguruan, [[Baxar al-Assad]]en aurkako matxinada hasi zuten Sirian, eta jaioterrira itzuli zen Al-Golani. Orduan sortu zuen [[Al-Nusra frontea]], Siriako Al-Qaedaren adarra. Talde horrek oso metodo bortitzak erabili ditu Sirian egindako atentatuetan. [[Eraso suizida]] ugari egin zituen Siriako armadaren aurka. Orduan hartu zuen Abu Mohammad al-Golani gerra izena. 2021ean, [[PBS]] AEBetako telebista publikoari emandako elkarrizketa batean azaldu zuen [[Nisba|izen horrek]] erreferentzia egiten diola [[Golango gainak|Golango gainetan]] bere familiak dituen erroei: 1967an, [[Sei Eguneko Gerra|Israelek ordoki hori bere gain hartu ondotik]], eremua uztera behartu zuten aitaren sendia.<ref name= "Berria"/>
AEBek ezarritako «terroristen zerrenda» barruan dago 2013tik, eta, 2017an, [[AEBetako Gobernua]]k prezioa jarri zion hari buruzko informazioa errazten zionari: hamar milioi [[Estatubatuar dolar|dolar]]. Irakek aginduta, Al-Assaden gobernua erorarazi eta Sirian [[xaria]] —lege islamikoa— ezarri nahi izatea egozten zion garai hartan Washingtonek.<ref name= "Berria"/>
2016an loturak hautsi zituen Al-Qaedarekin, eta 2017an ekin zion Siria ipar-mendebaldean ziren indar islamisten [[Hay'at Tahrir al-Sham|HTS]] koalizioa sortzeari. Urteotan guztiotan, haren indarren mende egon diren lurretan, [[Idlib eskualdea]]n, giza eskubideen aurkako eraso larriak egin direla salatu dute bertan bizi diren herritarrek eta giza eskubideen aldeko taldeek. Xaria inposatu dute, eta, kasurako, emakumeak harrika hil dituzte, eta euren arerioak erail. [[Nazio Batuen Erakundea]]k gerra krimen gisa izendatu ditu HTSk egindako hainbat ekintza.<ref name= "Berria"/>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1982ko||Al-Txaraa, Ahmed}}
{{Biografia zirriborroa|Siria}}
[[Kategoria:Al-Kaidako kideak]]
[[Kategoria:Siriako politikariak]]
[[Kategoria:Siriako suniak]]
hyjspha4f6okl2ael79l5aqxxipk8u1
Mercedes Gómez Blesa
0
1218279
10005995
2024-12-20T16:21:57Z
Isabeliraurgi
108047
«[[:es:Special:Redirect/revision/156381087|Mercedes Gómez Blesa]]» orriaren itzulpena eginez sortua
10005995
wikitext
text/x-wiki
{{Pertsona infotaula}}
'''Mercedes Gomez Blesa''' ([[Casas-Ibáñez|Casas Ibáñez]], [[Albacete]], [[1964]]) espainiar [[Emakume filosofoak|filosofo]], saiakeragile, ikerlari eta poeta da. [[Filosofia|Filosofian]] doktorea [[Madrilgo Unibertsitate Konplutentsea|Madrilgo Unibertsitate Konplutentsean]] eta aditua [[María Zambrano|Maria Zambrano]]<nowiki/>ren obran eta Espainiako [[Bi Espainiak|Zilar Aroko]] literaturan.
== Ibilbide profesionala ==
Mercedes Gómez Blesa filosofian doktorea da [[Madrilgo Unibertsitate Konplutentsea|Madrilgo Unibertsitate Konplutentsean]]. Bere ikerketak espainiar ''pentsamendu'' garaikidearen esparruan zentratu ditu, espainiar literaturako [[Espainiako Bigarren Errepublika|Bigarren Errepublika]] eta Zilar Aroko intelektualen lanari arreta berezia eskainiz, bereziki [[María Zambrano|Maria Zambrano]]<nowiki/>ren lanari, zeinari bi saiakera eskaini dizkion, ''María Zambrano: El canto del laberinto'' (1992), María Fernanda Santiago Bolañosekin batera, eta ''La razón mediadora: Filosofía y Piedad en María Zambrano'' (2008), zeinarekin Gran Vía de Ensayo Saria lortu zuen, eta María Zambranoren honako liburu hauen edizio kritikoa egin du: ''Las palabras del regreso'' (1995), ''Unamuno'' (2003), ''Pensamiento y poesía en la vida española'' (2004) eta ''Claros del bosque'' (2011).
[[Fitxategi:Thyssen-Bornemisza._Exposición_Maestras.jpg|alt=Mercedes Gómez Blesa. Imparte una conferencia en el Museo Thyssen de Madrid|thumb|Thyssen museoa. Maistren erakusketa. Mercedes Gómez Blesaren hitzaldia Maruja Mallori buruz]]
Era berean, Puertorricar ''Semana'' aldizkarian (Condado de niebla, Huelva, 2002) argitaratutako artikulu zambraniarrak bildu ditu, eta egileari buruzko monografiko bat koordinatu du [[Revista de Occidente]] aldizkarian.
2007an ''Las intelectuales republicanas: la conquista de la ciudadanía'' argitaratu zuen.
2009an, ''Las palabras del regreso de María Zambrano'' berrargitalpen bat prestatu zuen [[Ediciones Cátedra]]<nowiki/>n, erbestetik itzuli ondoren Espainiako prentsan argitaratu zituen testuen bilduma. Urte berean, ''Modernas y vanguardistas: Mujer y democracia en la II. República'' (2009) lana argitaratu zen, 98ko, 14ko eta 27ko belaunaldiko intelektual eta artista nabarmenei buruz.
Sortzaile gisa, 2007an eman zuen ezagutzera bere lehen poema-liburua, ''Barbaro berriak'' ( ''Los nuevos bárbaros)'' izenekoa, eta horrekin finalista geratu zen 2008ko [[Kritika Sariak|Kritikaren Sarietan]].
2016an, Marifé Santiagorekin batera, XX. mendeko Europako sortzaileen profilei buruzko ''Debes conocerlas'' saiakera argitaratu zuen.
Bere azken liburuak ''La mujer moderna y sus derechos'' de Carmen de Burgos (2018) eta ''Modernas'' y vanguardistas liburuen edizio kritikoa dira. Las mujeres faro de la Edad de Plata (2019), 2009an argitaratutako saiakeraren luzapena.[1] Maria Zambrano Fundazioko patroia da, eta Maria Zambranoren Lan Osoen (''Obras Completas'' de María Zambrano) edizio kritikoa egiten ari diren ikertzaile taldeko kidea.[2]
[[Espainiako Liburutegi Nazionala|Espainiako Liburutegi Nazionalak]] 2019an antolatutako ''El exilio republicano de 1939'' erakusketaren harira, ''laurogei urte geroago'' ''Las que se fueron'' izeneko mahai inguruan parte hartu zuen, erbesteko emakumeei buruz.<ref>{{Cite web|izena=Biblioteca Nacional de|abizena=España|izenburua=Mesa redonda Las que se fueron, sobre las mujeres en el exilio republicano|data=2019-10-12|url=http://www.bne.es/es/AreaPrensa/noticias2019/1210-mesa-redonda-las-que-se-fueron-mujeres-en-el-exilio.html|lana=www.bne.es|accessdate=2021-02-06}}</ref><ref>{{Cite web|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Las que se fueron. Mesa redonda sobre las mujeres en el exilio|egilea=BNE|data=|url=https://www.youtube.com/watch?v=t5iPyA7-InU&feature=youtu.be|lana=|accessdate=6 de febrero de 2021}}</ref>
2020an, Palabras Hilanderas proiektuarekin bat egin zuen, saiakuntza-bilduma bat argitaratu zuen, "modu sortzailean eta edertasunaren poetikotasunetik abiatuta".<ref>{{Cite web|izenburua=Nace una nueva colección de ensayos,"Palabras Hilanderas",con razón y poesía|data=2021-01-27|url=https://www.lavanguardia.com/vida/20210127/6202494/nace-nueva-coleccion-ensayos-palabras-hilanderas-razon-poesia.html|lana=La Vanguardia|accessdate=2021-02-06}}</ref>
Urte horretan bertan, [[El Legado de las Mujeres]] elkartearen bazkide sortzaileetako bat izan zen, eta gero lehendakariorde. Elkarte horren helburu nagusia da [[Bigarren hezkuntza|Bigarren Hezkuntza]]<nowiki/>ko testu-programa eta -eskuliburuetan ikusgai jartzea emakumeek kulturaren hainbat esparrutan (literatura, filosofia, artea eta zientzia) egindako ekarpenak.<ref>{{Cite web|izenburua=El Legado de las Mujeres|url=https://www.legadodelasmujeres.es/}}</ref>
Espainiako [[Zilar Aroko]] filosofiari eta emakumeei buruzko hitzaldiak eman ditu. Hala, Madrilgo [[Thyssen-Bornemisza Museoa|Thyssen Museoan]] Maistrak (''Maestras'') erakusketa dela eta, ''Construyendo genealogía del arte español'' jardueren parte izan da. ''Espainiako artearen genealogia eraikitzen'' eta ''[[Maruja Mallo]]: transgresion y vanguardia'' hitzaldia eman du.<ref>{{Cite web|izenburua=Maestras españolas. Construyendo genealogía del arte español|url=https://www.museothyssen.org/actividades/maestras-espanolas-construyendo-genealogia-arte-espanol|lana=Museo Nacional Thyssen-Bornemisza|accessdate=2023-12-13}}</ref>
== Bibliografia ==
* (koeditorea), ''María Zambrano: El canto del laberinto.'' Segoviako Diputazioa, Segovia, 1992. ISBN 84-604-4428-7.
* (arg. ), Maria Zambrano, Infernuetara jaitsiera (''Un descenso a los infiernos'') . Cuadernos de Estética Fulgores, I.B. “La Sisla”, Sonseca (Toledo), 1995 (ISBN 84-600-9151-1).
* (arg. ), ''Maria Zambrano, Las palabras del regreso.'' Amarú Ediciones. Mar Adentro bilduma, Salamanca, 1995. (ISBN 84-8196-024-1); Elena Laurenzi-ren italierazko itzulpena: ''Le parole del ritorno'', Città Aperta, Troina, 2003; edizio kritikoa eta anotatua, Cátedra, Madril, 2009 (ISBN 978-84-376-2566-9).
* (arg. ), ''María Zambrano, Unamuno,'' Debate, Barcelona, 2003 (ISBN: 84-8306-970-9); eta Nuevas Ediciones Debolsillo, Barcelona, 2003 (ISBN 84-9793-094-0); C. Marseguerra, ''Unamuno'', Bruno Mondadori, 2006, (ISBN98839).
* (arg. ), ''María Zambrano, Pensamiento y poesía en la vida española,'' Biblioteca Nueva, Madril, 2004 (ISBN 84-9742-309-7el ).
* (koeditorea), ''La poesía amorosa de José Luis Tejada'', Biblioteca Nueva, Madril, 2005 (ISBN 978-84-9742-510-0)
* (arg. ), ''Las intelectuales republicanas: la conquista de la ciudadanía,'' Biblioteca Nueva, Madril, 2007. (ISBN 978-84-9742-719-7)
* ''Barbaro berriak (Los nuevos bárbaros)'' , Huerga eta Fierro, Madril, 2007. (ISBN 978-84-8374-635-6)
* ''Arrazoi bitartekaria. Filosofia eta errukia Maria Zambranon (La razón mediadora. Filosofía y piedad en María Zambrano)'', Gran Vía argitaletxea, Burgos, 2008. (ISBN 978-84-936800-2-2).
* ''Modernoak eta abangoardistak. Emakumea eta demokrazia II. Errepublikan (Modernas y vanguardistas. Mujer y democracia en la II República)'', Laberinto, Madril, 2009, (ISBN 978-84-8483-322-2).
* (arg. ), ''María Zambrano,Claros del bosque'', Madril, Cátedra, 2011, ('''ISBN''': 978-84-376-2875-2)
* (arg. ), Maria Zambrano, ''Obra osoak''. I. liburukia (''Obras completas. Vol.I)'', Bartzelona, Galaxia Gutenberg-Irakurleen zirkulua, 2015 (ISBN: 978-84-16252-41-1).
* ''Santiago Bolaños, Marifé y Gómez Blesa, Mercedes, Debe concerlas, Madril,'' Huso, 2016 (ISBN: 978-84-946245-0-6).
* (arg. ), Maria Zambrano, ''Obra osoak''. Vol.IV (''Obras completas. Vol.IV)'', Bartzelona, Galaxia Gutenberg-Irakurleen zirkulua, 2018 (ISBN: 978-84-154728-8-9)
* (arg. ), Carmen de Burgos, ''La mujer moderna y sus derechos'', Madril, Huso, 2018 (ISBN:978-84-948398-7)
* ''Modernoak eta abangoardistak. Emakumeak Zilar Aroko itsasargia (Modernas y vanguardistas. Las mujeres-faro de la Edad de Plata)'' , Madril, Huso, 2019 (ISBN: 978-84-949090-0-9)
* ''Absentziaren estetikak (Estéticas de la ausencia)''. Madril, Huso, 2021. (SBN: 978-84-123638-3).
== Sariak ==
* 2008ko Kritika Sarietako finalista. Poesia atala ''Barbaro berriak (Los nuevos bárbaros).'' poema-liburuarekin.
* ''La razón mediadora: Filosofía y Piedad en María Zambrano'' lanarekin Gran Vía V. Saiakera Saria irabazi zuen.<ref>{{Cite web|izenburua=Editorial Gran Vía, Burgos|url=http://www.editorialgranvia.es/|lana=www.editorialgranvia.es|accessdate=2021-02-06}}</ref>
* [[Premio de la Crítica de Castilla y León|Gaztela eta Leongo Kritikaren]] VII. Sariaren finalista, ''La razón mediadora: Filosofía y Piedad en María Zambrano'' saiakerarekin.
* Gaztela eta Leongo Kritikaren VIII. Sariaren finalista, ''Modernas y vanguardistas: Mujer y democracia en la II República'' saiakerarekin
== Erreferentziak ==
<references></references>
== Kanpo estekak ==
* [https://www.conoceralautor.es/libros/ver/modernas-y-vanguardistas-de-mercedes-gomez-blesa Modernas y vanguardistas: mujer y democracia en la II República aurkezten duen bideoa]
* [https://launiondemujeres.es/wp/entrevista-mercedes-gomez-blesa/ Mercedes Gómez Blesari elkarrizketa ISMUR aldizkarian]
{{Bizialdia|1964||Gómez Blesa, Mercedes}}
[[Kategoria:Emakume saiogileak]]
[[Kategoria:XXI. mendeko feministak]]
[[Kategoria:XX. mendeko feministak]]
[[Kategoria:XXI. mendeko filosofo feministak]]
[[Kategoria:Espainiako emakume poetak]]
[[Kategoria:XXI. mendeko emakume espainiarrak]]
[[Kategoria:XX. mendeko emakume espainiarrak]]
[[Kategoria:XXI. mendeko Espainiako saiakeragileak]]
[[Kategoria:XX. mendeko Espainiako saiakeragileak]]
bbd21bn36vq30l458hnf1yq0b01o6yc
10006004
10005995
2024-12-20T16:26:33Z
Isabeliraurgi
108047
10006004
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Mercedes Gomez Blesa''' ([[Casas-Ibáñez|Casas Ibáñez]], [[Albacete]], [[1964]]) espainiar [[Emakume filosofoak|filosofo]], saiakeragile, ikerlari eta poeta da. [[Filosofia|Filosofian]] doktorea [[Madrilgo Unibertsitate Konplutentsea|Madrilgo Unibertsitate Konplutentsean]] eta aditua [[María Zambrano|Maria Zambrano]]<nowiki/>ren obran eta Espainiako [[Bi Espainiak|Zilar Aroko]] literaturan.
== Ibilbide profesionala ==
Mercedes Gómez Blesa filosofian doktorea da [[Madrilgo Unibertsitate Konplutentsea|Madrilgo Unibertsitate Konplutentsean]]. Bere ikerketak espainiar ''pentsamendu'' garaikidearen esparruan zentratu ditu, espainiar literaturako [[Espainiako Bigarren Errepublika|Bigarren Errepublika]] eta Zilar Aroko intelektualen lanari arreta berezia eskainiz, bereziki [[María Zambrano|Maria Zambrano]]<nowiki/>ren lanari, zeinari bi saiakera eskaini dizkion, ''María Zambrano: El canto del laberinto'' (1992), María Fernanda Santiago Bolañosekin batera, eta ''La razón mediadora: Filosofía y Piedad en María Zambrano'' (2008), zeinarekin Gran Vía de Ensayo Saria lortu zuen, eta María Zambranoren honako liburu hauen edizio kritikoa egin du: ''Las palabras del regreso'' (1995), ''Unamuno'' (2003), ''Pensamiento y poesía en la vida española'' (2004) eta ''Claros del bosque'' (2011).
[[Fitxategi:Thyssen-Bornemisza._Exposición_Maestras.jpg|alt=Mercedes Gómez Blesa. Imparte una conferencia en el Museo Thyssen de Madrid|thumb|Thyssen museoa. Maistren erakusketa. Mercedes Gómez Blesaren hitzaldia Maruja Mallori buruz]]
Era berean, Puertorricar ''Semana'' aldizkarian (Condado de niebla, Huelva, 2002) argitaratutako artikulu zambraniarrak bildu ditu, eta egileari buruzko monografiko bat koordinatu du [[Revista de Occidente]] aldizkarian.
2007an ''Las intelectuales republicanas: la conquista de la ciudadanía'' argitaratu zuen.
2009an, ''Las palabras del regreso de María Zambrano'' berrargitalpen bat prestatu zuen [[Ediciones Cátedra]]<nowiki/>n, erbestetik itzuli ondoren Espainiako prentsan argitaratu zituen testuen bilduma. Urte berean, ''Modernas y vanguardistas: Mujer y democracia en la II. República'' (2009) lana argitaratu zen, 98ko, 14ko eta 27ko belaunaldiko intelektual eta artista nabarmenei buruz.
Sortzaile gisa, 2007an eman zuen ezagutzera bere lehen poema-liburua, ''Barbaro berriak'' ( ''Los nuevos bárbaros)'' izenekoa, eta horrekin finalista geratu zen 2008ko [[Kritika Sariak|Kritikaren Sarietan]].
2016an, Marifé Santiagorekin batera, XX. mendeko Europako sortzaileen profilei buruzko ''Debes conocerlas'' saiakera argitaratu zuen.
Bere azken liburuak ''La mujer moderna y sus derechos'' de Carmen de Burgos (2018) eta ''Modernas'' y vanguardistas liburuen edizio kritikoa dira. Las mujeres faro de la Edad de Plata (2019), 2009an argitaratutako saiakeraren luzapena.[1] Maria Zambrano Fundazioko patroia da, eta Maria Zambranoren Lan Osoen (''Obras Completas'' de María Zambrano) edizio kritikoa egiten ari diren ikertzaile taldeko kidea.[2]
[[Espainiako Liburutegi Nazionala|Espainiako Liburutegi Nazionalak]] 2019an antolatutako ''El exilio republicano de 1939'' erakusketaren harira, ''laurogei urte geroago'' ''Las que se fueron'' izeneko mahai inguruan parte hartu zuen, erbesteko emakumeei buruz.<ref>{{Cite web|izena=Biblioteca Nacional de|abizena=España|izenburua=Mesa redonda Las que se fueron, sobre las mujeres en el exilio republicano|data=2019-10-12|url=http://www.bne.es/es/AreaPrensa/noticias2019/1210-mesa-redonda-las-que-se-fueron-mujeres-en-el-exilio.html|lana=www.bne.es|accessdate=2021-02-06}}</ref><ref>{{Cite web|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Las que se fueron. Mesa redonda sobre las mujeres en el exilio|egilea=BNE|data=|url=https://www.youtube.com/watch?v=t5iPyA7-InU&feature=youtu.be|lana=|accessdate=6 de febrero de 2021}}</ref>
2020an, Palabras Hilanderas proiektuarekin bat egin zuen, saiakuntza-bilduma bat argitaratu zuen, "modu sortzailean eta edertasunaren poetikotasunetik abiatuta".<ref>{{Cite web|izenburua=Nace una nueva colección de ensayos,"Palabras Hilanderas",con razón y poesía|data=2021-01-27|url=https://www.lavanguardia.com/vida/20210127/6202494/nace-nueva-coleccion-ensayos-palabras-hilanderas-razon-poesia.html|lana=La Vanguardia|accessdate=2021-02-06}}</ref>
Urte horretan bertan, [[El Legado de las Mujeres]] elkartearen bazkide sortzaileetako bat izan zen, eta gero lehendakariorde. Elkarte horren helburu nagusia da [[Bigarren hezkuntza|Bigarren Hezkuntza]]<nowiki/>ko testu-programa eta -eskuliburuetan ikusgai jartzea emakumeek kulturaren hainbat esparrutan (literatura, filosofia, artea eta zientzia) egindako ekarpenak.<ref>{{Cite web|izenburua=El Legado de las Mujeres|url=https://www.legadodelasmujeres.es/}}</ref>
Espainiako [[Zilar Aroko]] filosofiari eta emakumeei buruzko hitzaldiak eman ditu. Hala, Madrilgo [[Thyssen-Bornemisza Museoa|Thyssen Museoan]] Maistrak (''Maestras'') erakusketa dela eta, ''Construyendo genealogía del arte español'' jardueren parte izan da. ''Espainiako artearen genealogia eraikitzen'' eta ''[[Maruja Mallo]]: transgresion y vanguardia'' hitzaldia eman du.<ref>{{Cite web|izenburua=Maestras españolas. Construyendo genealogía del arte español|url=https://www.museothyssen.org/actividades/maestras-espanolas-construyendo-genealogia-arte-espanol|lana=Museo Nacional Thyssen-Bornemisza|accessdate=2023-12-13}}</ref>
== Bibliografia ==
* (koeditorea), ''María Zambrano: El canto del laberinto.'' Segoviako Diputazioa, Segovia, 1992. ISBN 84-604-4428-7.
* (arg. ), Maria Zambrano, Infernuetara jaitsiera (''Un descenso a los infiernos'') . Cuadernos de Estética Fulgores, I.B. “La Sisla”, Sonseca (Toledo), 1995 (ISBN 84-600-9151-1).
* (arg. ), ''Maria Zambrano, Las palabras del regreso.'' Amarú Ediciones. Mar Adentro bilduma, Salamanca, 1995. (ISBN 84-8196-024-1); Elena Laurenzi-ren italierazko itzulpena: ''Le parole del ritorno'', Città Aperta, Troina, 2003; edizio kritikoa eta anotatua, Cátedra, Madril, 2009 (ISBN 978-84-376-2566-9).
* (arg. ), ''María Zambrano, Unamuno,'' Debate, Barcelona, 2003 (ISBN: 84-8306-970-9); eta Nuevas Ediciones Debolsillo, Barcelona, 2003 (ISBN 84-9793-094-0); C. Marseguerra, ''Unamuno'', Bruno Mondadori, 2006, (ISBN98839).
* (arg. ), ''María Zambrano, Pensamiento y poesía en la vida española,'' Biblioteca Nueva, Madril, 2004 (ISBN 84-9742-309-7el ).
* (koeditorea), ''La poesía amorosa de José Luis Tejada'', Biblioteca Nueva, Madril, 2005 (ISBN 978-84-9742-510-0)
* (arg. ), ''Las intelectuales republicanas: la conquista de la ciudadanía,'' Biblioteca Nueva, Madril, 2007. (ISBN 978-84-9742-719-7)
* ''Barbaro berriak (Los nuevos bárbaros)'' , Huerga eta Fierro, Madril, 2007. (ISBN 978-84-8374-635-6)
* ''Arrazoi bitartekaria. Filosofia eta errukia Maria Zambranon (La razón mediadora. Filosofía y piedad en María Zambrano)'', Gran Vía argitaletxea, Burgos, 2008. (ISBN 978-84-936800-2-2).
* ''Modernoak eta abangoardistak. Emakumea eta demokrazia II. Errepublikan (Modernas y vanguardistas. Mujer y democracia en la II República)'', Laberinto, Madril, 2009, (ISBN 978-84-8483-322-2).
* (arg. ), ''María Zambrano,Claros del bosque'', Madril, Cátedra, 2011, ('''ISBN''': 978-84-376-2875-2)
* (arg. ), Maria Zambrano, ''Obra osoak''. I. liburukia (''Obras completas. Vol.I)'', Bartzelona, Galaxia Gutenberg-Irakurleen zirkulua, 2015 (ISBN: 978-84-16252-41-1).
* ''Santiago Bolaños, Marifé y Gómez Blesa, Mercedes, Debe concerlas, Madril,'' Huso, 2016 (ISBN: 978-84-946245-0-6).
* (arg. ), Maria Zambrano, ''Obra osoak''. Vol.IV (''Obras completas. Vol.IV)'', Bartzelona, Galaxia Gutenberg-Irakurleen zirkulua, 2018 (ISBN: 978-84-154728-8-9)
* (arg. ), Carmen de Burgos, ''La mujer moderna y sus derechos'', Madril, Huso, 2018 (ISBN:978-84-948398-7)
* ''Modernoak eta abangoardistak. Emakumeak Zilar Aroko itsasargia (Modernas y vanguardistas. Las mujeres-faro de la Edad de Plata)'' , Madril, Huso, 2019 (ISBN: 978-84-949090-0-9)
* ''Absentziaren estetikak (Estéticas de la ausencia)''. Madril, Huso, 2021. (SBN: 978-84-123638-3).
== Sariak ==
* 2008ko Kritika Sarietako finalista. Poesia atala ''Barbaro berriak (Los nuevos bárbaros).'' poema-liburuarekin.
* ''La razón mediadora: Filosofía y Piedad en María Zambrano'' lanarekin Gran Vía V. Saiakera Saria irabazi zuen.<ref>{{Cite web|izenburua=Editorial Gran Vía, Burgos|url=http://www.editorialgranvia.es/|lana=www.editorialgranvia.es|accessdate=2021-02-06}}</ref>
* [[Premio de la Crítica de Castilla y León|Gaztela eta Leongo Kritikaren]] VII. Sariaren finalista, ''La razón mediadora: Filosofía y Piedad en María Zambrano'' saiakerarekin.
* Gaztela eta Leongo Kritikaren VIII. Sariaren finalista, ''Modernas y vanguardistas: Mujer y democracia en la II República'' saiakerarekin
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* [https://www.conoceralautor.es/libros/ver/modernas-y-vanguardistas-de-mercedes-gomez-blesa Modernas y vanguardistas: mujer y democracia en la II República aurkezten duen bideoa]
* [https://launiondemujeres.es/wp/entrevista-mercedes-gomez-blesa/ Mercedes Gómez Blesari elkarrizketa ISMUR aldizkarian]
{{Bizialdia|1964ko||Gómez Blesa, Mercedes}}
[[Kategoria:Emakume saiogileak]]
[[Kategoria:XXI. mendeko feministak]]
[[Kategoria:XX. mendeko feministak]]
[[Kategoria:XXI. mendeko filosofo feministak]]
[[Kategoria:Espainiako emakume poetak]]
[[Kategoria:XXI. mendeko emakume espainiarrak]]
[[Kategoria:XX. mendeko emakume espainiarrak]]
[[Kategoria:XXI. mendeko Espainiako saiakeragileak]]
[[Kategoria:XX. mendeko Espainiako saiakeragileak]]
2v3byhk8c0qpyqufwz3irzwqxp1qz3v
10006047
10006004
2024-12-20T16:50:47Z
Aonandi
156348
Txukundu
10006047
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Mercedes Gomez Blesa''' ([[Casas-Ibáñez|Casas Ibáñez]], [[Albacete]], [[1964]]) espainiar [[Emakume filosofoak|filosofo]], saiakeragile, ikerlari eta poeta da. [[Filosofia|Filosofian]] doktorea [[Madrilgo Unibertsitate Konplutentsea|Madrilgo Unibertsitate Konplutentsean]] eta aditua [[María Zambrano|Maria Zambranoren]] obran eta Espainiako [[Bi Espainiak|Zilar Aroko]] literaturan.
== Ibilbide profesionala ==
Mercedes Gómez Blesa filosofian doktorea da [[Madrilgo Unibertsitate Konplutentsea|Madrilgo Unibertsitate Konplutentsean]]. Bere ikerketak espainiar ''pentsamendu'' garaikidearen esparruan zentratu ditu, espainiar literaturako [[Espainiako Bigarren Errepublika|Bigarren Errepublika]] eta Zilar Aroko intelektualen lanari arreta berezia eskainiz, bereziki Maria Zambranoren lanari, zeinari bi saiakera eskaini dizkion, ''María Zambrano: El canto del laberinto'' (1992), María Fernanda Santiago Bolañosekin batera, eta ''La razón mediadora: Filosofía y Piedad en María Zambrano'' (2008), zeinarekin Gran Vía de Ensayo Saria lortu zuen, eta María Zambranoren honako liburu hauen edizio kritikoa egin du: ''Las palabras del regreso'' (1995), ''Unamuno'' (2003), ''Pensamiento y poesía en la vida española'' (2004) eta ''Claros del bosque'' (2011).
[[Fitxategi:Thyssen-Bornemisza._Exposición_Maestras.jpg|alt=Mercedes Gómez Blesa. Imparte una conferencia en el Museo Thyssen de Madrid|thumb|Thyssen museoa. Maistren erakusketa. Mercedes Gómez Blesaren hitzaldia Maruja Mallori buruz]]
Era berean, Puertorricar ''Semana'' aldizkarian (Condado de niebla, Huelva, 2002) argitaratutako artikulu zambranoarrak bildu ditu, eta egileari buruzko monografiko bat koordinatu du ''Revista de Occidente'' aldizkarian.
2007an ''Las intelectuales republicanas: la conquista de la ciudadanía'' argitaratu zuen.
2009an, ''Las palabras del regreso de María Zambrano'' berrargitalpen bat prestatu zuen Ediciones Cátedran, erbestetik itzuli ondoren Espainiako prentsan argitaratu zituen testuen bilduma. Urte berean, ''Modernas y vanguardistas: Mujer y democracia en la II. República'' (2009) lana argitaratu zen, 98ko, 14ko eta 27ko belaunaldiko intelektual eta artista nabarmenei buruz.
Sortzaile gisa, 2007an eman zuen ezagutzera bere lehen poema-liburua, ''Barbaro berriak'' ( ''Los nuevos bárbaros)'' izenekoa, eta horrekin finalista geratu zen 2008ko [[Kritika Sariak|Kritikaren Sarietan]].
2016an, Marifé Santiagorekin batera, XX. mendeko Europako sortzaileen profilei buruzko ''Debes conocerlas'' saiakera argitaratu zuen.
Bere azken liburuak [[Carmen de Burgos y Seguí|Carmen de Burgosen]] ''La mujer moderna y sus derechos'' (2018) eta ''Modernas y vanguardistas'' liburuen edizio kritikoa dira. Las mujeres faro de la Edad de Plata (2019), 2009an argitaratutako saiakeraren luzapena. Maria Zambrano Fundazioko patroia da, eta Maria Zambranoren Lan Osoen (''Obras Completas'' de María Zambrano) edizio kritikoa egiten ari diren ikertzaile taldeko kidea.
[[Espainiako Liburutegi Nazionala|Espainiako Liburutegi Nazionalak]] 2019an antolatutako ''El exilio republicano de 1939'' erakusketaren harira, ''laurogei urte geroago'' ''Las que se fueron'' izeneko mahai inguruan parte hartu zuen, erbesteko emakumeei buruz.<ref>{{Cite web|izena=Biblioteca Nacional de|abizena=España|izenburua=Mesa redonda Las que se fueron, sobre las mujeres en el exilio republicano|data=2019-10-12|url=http://www.bne.es/es/AreaPrensa/noticias2019/1210-mesa-redonda-las-que-se-fueron-mujeres-en-el-exilio.html|lana=www.bne.es|accessdate=2021-02-06}}</ref><ref>{{Cite web|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Las que se fueron. Mesa redonda sobre las mujeres en el exilio|egilea=BNE|data=|url=https://www.youtube.com/watch?v=t5iPyA7-InU&feature=youtu.be|lana=|accessdate=6 de febrero de 2021}}</ref>
2020an, Palabras Hilanderas proiektuarekin bat egin zuen, saiakuntza-bilduma bat argitaratu zuen, "modu sortzailean eta edertasunaren poetikotasunetik abiatuta".<ref>{{Cite web|izenburua=Nace una nueva colección de ensayos,"Palabras Hilanderas",con razón y poesía|data=2021-01-27|url=https://www.lavanguardia.com/vida/20210127/6202494/nace-nueva-coleccion-ensayos-palabras-hilanderas-razon-poesia.html|lana=La Vanguardia|accessdate=2021-02-06}}</ref>
Urte horretan bertan, El Legado de las Mujeres elkartearen bazkide sortzaileetako bat izan zen, eta gero lehendakariordea. Elkarte horren helburu nagusia da [[Bigarren hezkuntza|Bigarren Hezkuntza]]<nowiki/>ko testu-programa eta -eskuliburuetan ikusgai jartzea emakumeek kulturaren hainbat esparrutan (literatura, filosofia, artea eta zientzia) egindako ekarpenak.<ref>{{Cite web|izenburua=El Legado de las Mujeres|url=https://www.legadodelasmujeres.es/}}</ref>
Espainiako Zilar Aroko filosofiari eta emakumeei buruzko hitzaldiak eman ditu. Hala, Madrilgo [[Thyssen-Bornemisza Museoa|Thyssen Museoan]] Maistrak (''Maestras'') erakusketa dela eta, ''Construyendo genealogía del arte español'' jardueren parte izan da. ''Espainiako artearen genealogia eraikitzen'' eta ''[[Maruja Mallo]]: transgresion y vanguardia'' hitzaldia eman du.<ref>{{Cite web|izenburua=Maestras españolas. Construyendo genealogía del arte español|url=https://www.museothyssen.org/actividades/maestras-espanolas-construyendo-genealogia-arte-espanol|lana=Museo Nacional Thyssen-Bornemisza|accessdate=2023-12-13}}</ref>
== Sariak ==
* 2008ko Kritika Sarietako finalista. Poesia atala ''Barbaro berriak (Los nuevos bárbaros).'' poema-liburuarekin.
* ''La razón mediadora: Filosofía y Piedad en María Zambrano'' lanarekin Gran Vía V. Saiakera Saria irabazi zuen.<ref>{{Cite web|izenburua=Editorial Gran Vía, Burgos|url=http://www.editorialgranvia.es/|lana=www.editorialgranvia.es|accessdate=2021-02-06}}</ref>
* Gaztela eta Leongo Kritikaren VII. Sariaren finalista, ''La razón mediadora: Filosofía y Piedad en María Zambrano'' saiakerarekin.
* Gaztela eta Leongo Kritikaren VIII. Sariaren finalista, ''Modernas y vanguardistas: Mujer y democracia en la II República'' saiakerarekin
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Bibliografia ==
* (koeditorea), ''María Zambrano: El canto del laberinto.'' Segoviako Diputazioa, Segovia, 1992. {{ISBN|84-604-4428-7}}
* (arg. ), Maria Zambrano, Infernuetara jaitsiera (''Un descenso a los infiernos'') . Cuadernos de Estética Fulgores, I.B. “La Sisla”, Sonseca (Toledo), 1995 {{ISBN|84-600-9151-1}}
* (arg. ), ''Maria Zambrano, Las palabras del regreso.'' Amarú Ediciones. Mar Adentro bilduma, Salamanca, 1995. {{ISBN|84-8196-024-1}}; Elena Laurenzi-ren italierazko itzulpena: ''Le parole del ritorno'', Città Aperta, Troina, 2003; edizio kritikoa eta anotatua, Cátedra, Madril, 2009 (ISBN 978-84-376-2566-9).
* (arg. ), ''María Zambrano, Unamuno,'' Debate, Barcelona, 2003 {{ISBN|84-8306-970-9}}; eta Nuevas Ediciones Debolsillo, Barcelona, 2003 (ISBN 84-9793-094-0); C. Marseguerra, ''Unamuno'', Bruno Mondadori, 2006, (ISBN98839).
* (arg. ), ''María Zambrano, Pensamiento y poesía en la vida española,'' Biblioteca Nueva, Madril, 2004 {{ISBN|84-9742-309-7el}}.
* (koeditorea), ''La poesía amorosa de José Luis Tejada'', Biblioteca Nueva, Madril, 2005 {{ISBN|978-84-9742-510-0}}
* (arg. ), ''Las intelectuales republicanas: la conquista de la ciudadanía,'' Biblioteca Nueva, Madril, 2007.{{ISBN|978-84-9742-719-7}}
* ''Barbaro berriak (Los nuevos bárbaros)'' , Huerga eta Fierro, Madril, 2007. {{ISBN|978-84-8374-635-6}}
* ''Arrazoi bitartekaria. Filosofia eta errukia Maria Zambranon (La razón mediadora. Filosofía y piedad en María Zambrano)'', Gran Vía argitaletxea, Burgos, 2008. {{ISBN|}978-84-936800-2-2}.
* ''Modernoak eta abangoardistak. Emakumea eta demokrazia II. Errepublikan (Modernas y vanguardistas. Mujer y democracia en la II República)'', Laberinto, Madril, 2009, {{ISBN|978-84-8483-322-2}}.
* (arg. ), ''María Zambrano,Claros del bosque'', Madril, Cátedra, 2011, {{ISBN|978-84-376-2875-2}} )
* (arg. ), Maria Zambrano, ''Obra osoak''. I. liburukia (''Obras completas. Vol.I)'', Bartzelona, Galaxia Gutenberg-Irakurleen zirkulua, 2015 {{ISBN|978-84-16252-41-1}}.
* ''Santiago Bolaños, Marifé y Gómez Blesa, Mercedes, Debe concerlas, Madril,'' Huso, 2016 {{ISBN|978-84-946245-0-6}}.
* (arg. ), Maria Zambrano, ''Obra osoak''. Vol.IV (''Obras completas. Vol.IV)'', Bartzelona, Galaxia Gutenberg-Irakurleen zirkulua, 2018 {{ISBN|978-84-154728-8-9}}
* (arg. ), Carmen de Burgos, ''La mujer moderna y sus derechos'', Madril, Huso, 2018 {{ISBN|978-84-948398-7}}
* ''Modernoak eta abangoardistak. Emakumeak Zilar Aroko itsasargia (Modernas y vanguardistas. Las mujeres-faro de la Edad de Plata)'' , Madril, Huso, 2019 {{ISBN|978-84-949090-0-9}}
* ''Absentziaren estetikak (Estéticas de la ausencia)''. Madril, Huso, 2021. {{ISBN|978-84-123638-3}}.
== Kanpo estekak ==
* [https://www.conoceralautor.es/libros/ver/modernas-y-vanguardistas-de-mercedes-gomez-blesa Modernas y vanguardistas: mujer y democracia en la II República aurkezten duen bideoa]
* [https://launiondemujeres.es/wp/entrevista-mercedes-gomez-blesa/ Mercedes Gómez Blesari elkarrizketa ISMUR aldizkarian]
{{Bizialdia|1964ko||Gomez Blesa, Mercedes}}
[[Kategoria:Albacetearrak]]
[[Kategoria:Espainiako filosofoak]]
[[Kategoria:Emakume filosofoak]]
[[Kategoria:Espainiako idazleak]]
[[Kategoria:Emakume idazleak]]
[[Kategoria:Espainiako ikertzaileak]]
[[Kategoria:Emakume ikertzaileak]]
[[Kategoria:Espainiako saiakeragileak]]
[[Kategoria:Emakume saiakeragileak]]
[[Kategoria:Emakume poetak]]
[[Kategoria:Espainiako poetak]]
[[Kategoria:Feministak]]
[[Kategoria:XX. mendeko emakume idazleak]]
[[Kategoria:XXI. mendeko idazleak]]
hf0dhebl5r8hgksshz6ux0uplnoi7o5
Kategoria:Al-Kaidako kideak
14
1218280
10005996
2024-12-20T16:22:16Z
Marklar2007
1545
Orri berria: «{{CatAutoTOC}} [[Kategoria:Al-Kaida|Kideak]] [[Kategoria:Erakunde armatuetako kideak]]»
10005996
wikitext
text/x-wiki
{{CatAutoTOC}}
[[Kategoria:Al-Kaida|Kideak]]
[[Kategoria:Erakunde armatuetako kideak]]
4j1x93yorsx3llue9h6nqc3dvd11zio
MuseoTIK
0
1218281
10006008
2024-12-20T16:26:58Z
Suna no onna
63274
Orri berria: «'''MuseoTIK''' [[Euskal Autonomia Erkidegoa|Euskal Autonomia Erkidegoko]] museoen katalogo kolektiboa, digitala eta online da, Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Politika Sailak sortua, berau osatzen duten museo bakoitzaren.<ref>{{Erreferentzia|izena=r01epd0122e4ed314423e0db04c97a47b5baa317f|abizena=r01e00000ff26d465bca470b813ace4356db5b18d|izenburua=Eusko Jaurlaritzak museoen bildumak digitalizatuta erakusteko 'MuseoTIK' plataforma berria jarri du martxan|hizkuntza=eu|data=20...»
10006008
wikitext
text/x-wiki
'''MuseoTIK''' [[Euskal Autonomia Erkidegoa|Euskal Autonomia Erkidegoko]] museoen katalogo kolektiboa, digitala eta online da, Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Politika Sailak sortua, berau osatzen duten museo bakoitzaren.<ref>{{Erreferentzia|izena=r01epd0122e4ed314423e0db04c97a47b5baa317f|abizena=r01e00000ff26d465bca470b813ace4356db5b18d|izenburua=Eusko Jaurlaritzak museoen bildumak digitalizatuta erakusteko 'MuseoTIK' plataforma berria jarri du martxan|hizkuntza=eu|data=2024-02-01|url=https://www.euskadi.eus/eusko-jaurlaritza/-/albistea/2024/eusko-jaurlaritzak-museoen-bildumak-digitalizatuta-erakusteko-museotik-plataforma-berria-jarri-du-martxan/|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nor gara|hizkuntza=Eu|url=https://museotik.euskadi.eus/webmus00-contenedor/eu/ad83aMuseotikPublicaWar/quienessomos?locale=eu|aldizkaria=Museotik|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Katalogoan, hainbat museotako pieza nabarmenak ikus daitezke eta pieza bakoitzaren datuak eskuratu. Pieza gehienak argazkien bidez ikus daitezke, baina [[fotogrametria]] bidezko egindako 3D irudiak ere ikus daitezke kasu batzuetan. Museo batzuen kasuan, bisita birtuala egin daiteke.<ref>{{Erreferentzia|izena=r01e00000ff26d466e5a470b846c631a5069e1f90|abizena=r01e00000ff26d465bca470b813ace4356db5b18d|izenburua=Museotik Bisita birtualak|hizkuntza=eu|data=2024-09-23|url=https://museotik.euskadi.eus/bisita-birtuala/-/museotik-bisita-birtualak/|aldizkaria=museotik.euskadi.eus|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Museotik|url=https://museotik.euskadi.eus/webmus00-multimedia/eu/ad83aMuseotikPublicaWar/multimedia?locale=eu|aldizkaria=museotik.euskadi.eus|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}{{Zirriborroa}}
iyg7kz0b4vhbotz8qzrwuh9ldc8386z
10006013
10006008
2024-12-20T16:28:45Z
Suna no onna
63274
[[Kategoria:Euskal Herriko museoak]] gehitua [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10006013
wikitext
text/x-wiki
'''MuseoTIK''' [[Euskal Autonomia Erkidegoa|Euskal Autonomia Erkidegoko]] museoen katalogo kolektiboa, digitala eta online da, Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Politika Sailak sortua, berau osatzen duten museo bakoitzaren.<ref>{{Erreferentzia|izena=r01epd0122e4ed314423e0db04c97a47b5baa317f|abizena=r01e00000ff26d465bca470b813ace4356db5b18d|izenburua=Eusko Jaurlaritzak museoen bildumak digitalizatuta erakusteko 'MuseoTIK' plataforma berria jarri du martxan|hizkuntza=eu|data=2024-02-01|url=https://www.euskadi.eus/eusko-jaurlaritza/-/albistea/2024/eusko-jaurlaritzak-museoen-bildumak-digitalizatuta-erakusteko-museotik-plataforma-berria-jarri-du-martxan/|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nor gara|hizkuntza=Eu|url=https://museotik.euskadi.eus/webmus00-contenedor/eu/ad83aMuseotikPublicaWar/quienessomos?locale=eu|aldizkaria=Museotik|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Katalogoan, hainbat museotako pieza nabarmenak ikus daitezke eta pieza bakoitzaren datuak eskuratu. Pieza gehienak argazkien bidez ikus daitezke, baina [[fotogrametria]] bidezko egindako 3D irudiak ere ikus daitezke kasu batzuetan. Museo batzuen kasuan, bisita birtuala egin daiteke.<ref>{{Erreferentzia|izena=r01e00000ff26d466e5a470b846c631a5069e1f90|abizena=r01e00000ff26d465bca470b813ace4356db5b18d|izenburua=Museotik Bisita birtualak|hizkuntza=eu|data=2024-09-23|url=https://museotik.euskadi.eus/bisita-birtuala/-/museotik-bisita-birtualak/|aldizkaria=museotik.euskadi.eus|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Museotik|url=https://museotik.euskadi.eus/webmus00-multimedia/eu/ad83aMuseotikPublicaWar/multimedia?locale=eu|aldizkaria=museotik.euskadi.eus|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}{{Zirriborroa}}
[[Kategoria:Euskal Herriko museoak]]
lkkhovz61m54i48s4pdodgll8f6yxa4
10006014
10006013
2024-12-20T16:29:18Z
Suna no onna
63274
[[Kategoria:Museo birtualak]] gehitua [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10006014
wikitext
text/x-wiki
'''MuseoTIK''' [[Euskal Autonomia Erkidegoa|Euskal Autonomia Erkidegoko]] museoen katalogo kolektiboa, digitala eta online da, Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Politika Sailak sortua, berau osatzen duten museo bakoitzaren.<ref>{{Erreferentzia|izena=r01epd0122e4ed314423e0db04c97a47b5baa317f|abizena=r01e00000ff26d465bca470b813ace4356db5b18d|izenburua=Eusko Jaurlaritzak museoen bildumak digitalizatuta erakusteko 'MuseoTIK' plataforma berria jarri du martxan|hizkuntza=eu|data=2024-02-01|url=https://www.euskadi.eus/eusko-jaurlaritza/-/albistea/2024/eusko-jaurlaritzak-museoen-bildumak-digitalizatuta-erakusteko-museotik-plataforma-berria-jarri-du-martxan/|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nor gara|hizkuntza=Eu|url=https://museotik.euskadi.eus/webmus00-contenedor/eu/ad83aMuseotikPublicaWar/quienessomos?locale=eu|aldizkaria=Museotik|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Katalogoan, hainbat museotako pieza nabarmenak ikus daitezke eta pieza bakoitzaren datuak eskuratu. Pieza gehienak argazkien bidez ikus daitezke, baina [[fotogrametria]] bidezko egindako 3D irudiak ere ikus daitezke kasu batzuetan. Museo batzuen kasuan, bisita birtuala egin daiteke.<ref>{{Erreferentzia|izena=r01e00000ff26d466e5a470b846c631a5069e1f90|abizena=r01e00000ff26d465bca470b813ace4356db5b18d|izenburua=Museotik Bisita birtualak|hizkuntza=eu|data=2024-09-23|url=https://museotik.euskadi.eus/bisita-birtuala/-/museotik-bisita-birtualak/|aldizkaria=museotik.euskadi.eus|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Museotik|url=https://museotik.euskadi.eus/webmus00-multimedia/eu/ad83aMuseotikPublicaWar/multimedia?locale=eu|aldizkaria=museotik.euskadi.eus|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}{{Zirriborroa}}
[[Kategoria:Euskal Herriko museoak]]
[[Kategoria:Museo birtualak]]
5hg41k5jebzw8511k4yohrvry40czy4
10006019
10006014
2024-12-20T16:32:04Z
Suna no onna
63274
10006019
wikitext
text/x-wiki
'''MuseoTIK''' [[Euskal Autonomia Erkidegoa|Euskal Autonomia Erkidegoko]] museoen katalogo kolektiboa, digitala eta online da, Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Politika Sailak sortua, berau osatzen duten museo bakoitzaren.<ref>{{Erreferentzia|izena=Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Politika Saila|abizena=|izenburua=Eusko Jaurlaritzak museoen bildumak digitalizatuta erakusteko 'MuseoTIK' plataforma berria jarri du martxan|argitaletxea=Eusko Jaurlaritza|hizkuntza=eu|data=2024-02-01|url=https://www.euskadi.eus/eusko-jaurlaritza/-/albistea/2024/eusko-jaurlaritzak-museoen-bildumak-digitalizatuta-erakusteko-museotik-plataforma-berria-jarri-du-martxan/|aldizkaria=MuseoTIK|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nor gara|hizkuntza=Eu|url=https://museotik.euskadi.eus/webmus00-contenedor/eu/ad83aMuseotikPublicaWar/quienessomos?locale=eu|aldizkaria=Museotik|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Katalogoan, hainbat museotako pieza nabarmenak ikus daitezke eta pieza bakoitzaren datuak eskuratu. Pieza gehienak argazkien bidez ikus daitezke, baina [[fotogrametria]] bidezko egindako 3D irudiak ere ikus daitezke kasu batzuetan. Museo batzuen kasuan, bisita birtuala egin daiteke.<ref>{{Erreferentzia|izena=Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Politika Saila|abizena=|izenburua=Museotik Bisita birtualak|argitaletxea=Eusko Jaurlaritza|hizkuntza=eu|data=2024-09-23|url=https://museotik.euskadi.eus/bisita-birtuala/-/museotik-bisita-birtualak/|aldizkaria=MuseoTIK|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Multimedia|url=https://museotik.euskadi.eus/webmus00-multimedia/eu/ad83aMuseotikPublicaWar/multimedia?locale=eu|aldizkaria=MuseoTIK|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}{{Zirriborroa}}
[[Kategoria:Euskal Herriko museoak]]
[[Kategoria:Museo birtualak]]
o9kkovwg0w88gcoajr8sh5vs0z09vam
10006025
10006019
2024-12-20T16:34:07Z
Suna no onna
63274
/* Erreferentziak */
10006025
wikitext
text/x-wiki
'''MuseoTIK''' [[Euskal Autonomia Erkidegoa|Euskal Autonomia Erkidegoko]] museoen katalogo kolektiboa, digitala eta online da, Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Politika Sailak sortua, berau osatzen duten museo bakoitzaren.<ref>{{Erreferentzia|izena=Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Politika Saila|abizena=|izenburua=Eusko Jaurlaritzak museoen bildumak digitalizatuta erakusteko 'MuseoTIK' plataforma berria jarri du martxan|argitaletxea=Eusko Jaurlaritza|hizkuntza=eu|data=2024-02-01|url=https://www.euskadi.eus/eusko-jaurlaritza/-/albistea/2024/eusko-jaurlaritzak-museoen-bildumak-digitalizatuta-erakusteko-museotik-plataforma-berria-jarri-du-martxan/|aldizkaria=MuseoTIK|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nor gara|hizkuntza=Eu|url=https://museotik.euskadi.eus/webmus00-contenedor/eu/ad83aMuseotikPublicaWar/quienessomos?locale=eu|aldizkaria=Museotik|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
Katalogoan, hainbat museotako pieza nabarmenak ikus daitezke eta pieza bakoitzaren datuak eskuratu. Pieza gehienak argazkien bidez ikus daitezke, baina [[fotogrametria]] bidezko egindako 3D irudiak ere ikus daitezke kasu batzuetan. Museo batzuen kasuan, bisita birtuala egin daiteke.<ref>{{Erreferentzia|izena=Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Politika Saila|abizena=|izenburua=Museotik Bisita birtualak|argitaletxea=Eusko Jaurlaritza|hizkuntza=eu|data=2024-09-23|url=https://museotik.euskadi.eus/bisita-birtuala/-/museotik-bisita-birtualak/|aldizkaria=MuseoTIK|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Multimedia|url=https://museotik.euskadi.eus/webmus00-multimedia/eu/ad83aMuseotikPublicaWar/multimedia?locale=eu|aldizkaria=MuseoTIK|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}{{Zirriborroa}}
== Kanpo estekak ==
{{Autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Euskal Herriko museoak]]
[[Kategoria:Museo birtualak]]
3euvd4lfcg2fm5u9rxvlcmehm7d8phb
Lankide eztabaida:Lorcan13
3
1218282
10006015
2024-12-20T16:29:25Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10006015
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 17:29, 20 abendua 2024 (CET)
iav5x9fafhop21jn87o3sueb23bzq6e
Destilazio zatikatu
0
1218283
10006018
2024-12-20T16:30:44Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
artikulua sortu
10006018
wikitext
text/x-wiki
'''Destilazio zatikatu''' esaten zaio nahaste bateko osagaiak [[Irakite-puntu|irakite-puntuaren]] arabera bereizteko prozedurari. Nahastea ontzi berezi batean berotuz, osagai [[Lurrunkortasun|lurrunkorrena]] lurruntzen da lehenik; ondoren, lurruna hoztuz berriz likidotzen da, eta hala bereizten da delako osagaia besteetatik<ref>{{erreferentzia|izenburua=Destilazio zatikatu|argitaletxea=Zientzia eta teknologia hiztegi entziklopedikoa. Elhuyar fundazioa|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/destilazio-zutabe}}</ref>. Destilaizo zatikatua [[Laborategi|laborategietan]] zein industrian usatzen da.
Prozesua burutzeko destilazio-zutabeak usatzen dira.
== Prosesuaren azalpena ==
[[Fitxategi:Fractional_distillation_lab_apparatus.svg|thumb|Destilazio zatikatua laborategian]]
Destilatu behar den [[Nahaste (kimika)|konposatu-nahaste]] likidoa hondo biribileko [[Matraze (labotegia)|matrazean]] jartzen da, burbuilen-kontrako pikor batzuekin batera, eta destilazioa-zutabea goiko aldean jartzen da. Nahasketa berotu eta irakin ahala, lurrunak zutabea igotzen du. Lurruna beirazko plataformetan kondentsatzen da (''plater'' esaten zaie), zutabearen barruan, eta du beheko likidorantz isurtzen da; hala, [[Errefluxu (teknologia)|errefluxua]] eginik. Platerik beroena zutabearen behealdean dago, eta platerik hotzena, berriz, goialdean. Egoera egonkorrean, plater bakoitzeko lurruna eta likidoa orekan daude. Zatirik lurrunkorrena bakarrik ailegatzen da gas-egoeran goiko alderaino. Zutabearen goiko aldeko lurruna [[Kondentsadore (laborategia)|kondentsadorera]] pasatzen da gero, eta han hoztu egiten da likido gisa kondentsatu arte.Prozesuak aurrera jarraitzen du, harik eta nahastearen osagai lurrunkorrak osorik irakin duen arte. Puntu hori ezagutu daiteke [[Termometro|termometroak]] erakutsitako tenperatura-igoeragatik.
== Erreferentziak ==
8y71kj8l8fob0wsg36wqhmg6mafb8eq
10006020
10006018
2024-12-20T16:32:06Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
10006020
wikitext
text/x-wiki
'''Destilazio zatikatu''' esaten zaio nahaste bateko osagaiak [[Irakite-puntu|irakite-puntuaren]] arabera bereizteko prozedurari. Nahastea ontzi berezi batean berotuz, osagai [[Lurrunkortasun|lurrunkorrena]] lurruntzen da lehenik; ondoren, lurruna hoztuz berriz likidotzen da, eta hala bereizten da delako osagaia besteetatik<ref>{{erreferentzia|izenburua=Destilazio zatikatu|argitaletxea=Zientzia eta teknologia hiztegi entziklopedikoa. Elhuyar fundazioa|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/destilazio-zutabe}}</ref>. Destilaizo zatikatua [[Laborategi|laborategietan]] zein industrian usatzen da.
Prozesua burutzeko destilazio-zutabeak usatzen dira.
== Prosesuaren azalpena ==
[[Fitxategi:Fractional_distillation_lab_apparatus.svg|thumb|Destilazio zatikatua laborategian]]
Destilatu behar den [[Nahaste (kimika)|konposatu-nahaste]] likidoa hondo biribileko [[Matraze (labotegia)|matrazean]] jartzen da, burbuilen-kontrako pikor batzuekin batera, eta destilazioa-zutabea goiko aldean jartzen da. Nahasketa berotu eta irakin ahala, lurrunak zutabea igotzen du. Lurruna beirazko plataformetan kondentsatzen da (''plater'' esaten zaie), zutabearen barruan, eta du beheko likidorantz isurtzen da; hala, [[Errefluxu (teknologia)|errefluxua]] eginik. Platerik beroena zutabearen behealdean dago, eta platerik hotzena, berriz, goialdean. Egoera egonkorrean, plater bakoitzeko lurruna eta likidoa orekan daude. Zatirik lurrunkorrena bakarrik ailegatzen da gas-egoeran goiko alderaino. Zutabearen goiko aldeko lurruna [[Kondentsadore (laborategia)|kondentsadorera]] pasatzen da gero, eta han hoztu egiten da likido gisa kondentsatu arte.Prozesuak aurrera jarraitzen du, harik eta nahastearen osagai lurrunkorrak osorik irakin duen arte. Puntu hori ezagutu daiteke [[Termometro|termometroak]] erakutsitako tenperatura-igoeragatik.
== Erreferentziak ==
<references />{{Autoritate kontrola}}
bsjdpkfgjc31f7vg8l38ozh9opgwmnx
10006021
10006020
2024-12-20T16:32:35Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
10006021
wikitext
text/x-wiki
'''Destilazio zatikatu''' esaten zaio nahaste bateko osagaiak [[Irakite-puntu|irakite-puntuaren]] arabera bereizteko prozedurari. Nahastea ontzi berezi batean berotuz, osagai [[Lurrunkortasun|lurrunkorrena]] lurruntzen da lehenik; ondoren, lurruna hoztuz berriz likidotzen da, eta hala bereizten da delako osagaia besteetatik<ref>{{erreferentzia|izenburua=Destilazio zatikatu|argitaletxea=Zientzia eta teknologia hiztegi entziklopedikoa. Elhuyar fundazioa|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/destilazio-zutabe}}</ref>. Destilaizo zatikatua [[Laborategi|laborategietan]] zein industrian usatzen da.
Prozesua burutzeko [[Destilazio-zutabe|destilazio-zutabeak]] usatzen dira.
== Prosesuaren azalpena ==
[[Fitxategi:Fractional_distillation_lab_apparatus.svg|thumb|Destilazio zatikatua laborategian]]
Destilatu behar den [[Nahaste (kimika)|konposatu-nahaste]] likidoa hondo biribileko [[Matraze (labotegia)|matrazean]] jartzen da, burbuilen-kontrako pikor batzuekin batera, eta destilazioa-zutabea goiko aldean jartzen da. Nahasketa berotu eta irakin ahala, lurrunak zutabea igotzen du. Lurruna beirazko plataformetan kondentsatzen da (''plater'' esaten zaie), zutabearen barruan, eta du beheko likidorantz isurtzen da; hala, [[Errefluxu (teknologia)|errefluxua]] eginik. Platerik beroena zutabearen behealdean dago, eta platerik hotzena, berriz, goialdean. Egoera egonkorrean, plater bakoitzeko lurruna eta likidoa orekan daude. Zatirik lurrunkorrena bakarrik ailegatzen da gas-egoeran goiko alderaino. Zutabearen goiko aldeko lurruna [[Kondentsadore (laborategia)|kondentsadorera]] pasatzen da gero, eta han hoztu egiten da likido gisa kondentsatu arte.Prozesuak aurrera jarraitzen du, harik eta nahastearen osagai lurrunkorrak osorik irakin duen arte. Puntu hori ezagutu daiteke [[Termometro|termometroak]] erakutsitako tenperatura-igoeragatik.
== Erreferentziak ==
<references />{{Autoritate kontrola}}
73262et5qhpt5sw1a4efk1uubflg6qt
Lankide eztabaida:Algonythm
3
1218284
10006031
2024-12-20T16:40:00Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10006031
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 17:40, 20 abendua 2024 (CET)
753hq81iak0d3opvcx1e1n8rt5y4tig
Matraze (labotegia)
0
1218285
10006044
2024-12-20T16:47:41Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
artikulua sortu
10006044
wikitext
text/x-wiki
[[Kimika|Kimikako]] [[Laborategi|laborategietan]] '''matraze''' esaten zaie hodi-formako estugune batez amaitzen den ontzi [[Esfera|esferikoari]]. Froma eta tamaina desberdina izan ditzakete<ref>{{erreferentzia|izenburua=Matraze|argitaletxea=Zientzia eta teknologia hiztegi entziklopedikoa. Elhuyar fundazioa|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/matraze}}</ref>. Matraze ohikoenak [[Beira|beirazkoak]] dira, baina [[Politetrafluoroetileno|tefloiz]] edo [[Polipropileno|polipropilenoz]] fabrikatutakoak ere badira.
[[Fitxategi:Glaskolben.jpg|thumb|337x337px|Hainbat matraze mota]]
Hainbat motako matrazeak daude.
- [[Destilazio-matraze|Erreakzio- edo destilazio-matrazea]], hauetako batzuk hondo laua izan dezakete.
- [[Matraze aforatu|Matraze aforatua]]
- [[Erlenmeyer matraze|Erlenmeyer matrazea]]
- [[Erretorta]]
== Erreferentziak ==
oakhlll64pd6rhwydoenue73wql0rp8
10006045
10006044
2024-12-20T16:48:42Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
10006045
wikitext
text/x-wiki
[[Kimika|Kimikako]] [[Laborategi|laborategietan]] '''matraze''' esaten zaie hodi-formako estugune batez amaitzen den ontzi [[Esfera|esferikoari]]. Froma eta tamaina desberdina izan ditzakete<ref>{{erreferentzia|izenburua=Matraze|argitaletxea=Zientzia eta teknologia hiztegi entziklopedikoa. Elhuyar fundazioa|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/matraze}}</ref>. Matraze ohikoenak [[Beira|beirazkoak]] dira, baina [[Politetrafluoroetileno|tefloiz]] edo [[Polipropileno|polipropilenoz]] fabrikatutakoak ere badira.
[[Fitxategi:Glaskolben.jpg|thumb|337x337px|Hainbat matraze mota]]
Hainbat motako matrazeak daude.
- [[Destilazio-matraze|Erreakzio- edo destilazio-matrazea]], hauetako batzuk hondo laua izan dezakete.
- [[Matraze aforatu|Matraze aforatua]]
- [[Erlenmeyer matraze|Erlenmeyer matrazea]]
- [[Erretorta]]
== Erreferentziak ==
<references />{{Autoritate kontrola}}
0f8qlsv8v47s5bd1kgay0i6rw87xyjl
Lankide eztabaida:Tzzzpfff
3
1218286
10006046
2024-12-20T16:50:36Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10006046
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 17:50, 20 abendua 2024 (CET)
ekvbaultph7h3v4oak4c1yy2jd71ewe
Nisba
0
1218287
10006048
2024-12-20T16:51:03Z
Marklar2007
1545
Orri berria: « Izen arabiarretan, '''nisba''' ({{lang-ar|نسبة|nisbah}}; {{lang-eu|atribuzioa}}), '''nesba''' edo '''nesbat''' bezala ere izendatua, pertsonaren jatorria- antzinako tribu edo arbasoak- adierazten duen [[adjektibo]] bat da, izenaren amaieran erabiltzen dena eta, noizbehinka, -''iyy'' (gizonezkoen kasuan) edota eta -''iyyah'' (emakumeen kasuan) [[atzizki]]an amaitzen dena.<ref>{{erreferentzia|url=http://allthearabicyouneverlearnedthefirsttimearound.com/p1/p1-ch3/the-nisb...»
10006048
wikitext
text/x-wiki
Izen arabiarretan, '''nisba''' ({{lang-ar|نسبة|nisbah}}; {{lang-eu|atribuzioa}}), '''nesba''' edo '''nesbat''' bezala ere izendatua, pertsonaren jatorria- antzinako tribu edo arbasoak- adierazten duen [[adjektibo]] bat da, izenaren amaieran erabiltzen dena eta, noizbehinka, -''iyy'' (gizonezkoen kasuan) edota eta -''iyyah'' (emakumeen kasuan) [[atzizki]]an amaitzen dena.<ref>{{erreferentzia|url=http://allthearabicyouneverlearnedthefirsttimearound.com/p1/p1-ch3/the-nisba-adjective/ |aldizkaria=Arabis Language Lessons |izenburua=The Nisba Adjective |hizkuntza=en}}</ref><ref>{{erreferentzia|url= http://arabic.desert-sky.net/g_adj.html|izenburua=Adjectives in Egyptian Arabic |aldizkaria=Arabic learning resources|hizkuntza=en}}</ref> Nisba, jatorriz arabierazko hitza, beste hizkuntza askotara pasa da, hala nola [[turkiera]]ra, [[persiera]]ra, [[bengalera]]ra eta [[urduera]]ra.
Persieraz, turkieraz eta urdueraz, ''{{lang|fa|nisbat}}'' bezala ahoskatzen eta idazten da beti. Arabierazko usadioan, ahoskera hori hitza bere [[konstrukto-egoera]]n bakarrik ahoskatzen denean gertatzen da.
Praktika irandar izenetan eta Asia hegoaldeko izen musulmanetan hartu dute. Tribu, lanbide edo hiri baterako nisba da [[abizen]] arruntena arabieraz.
== Adibideak ==
;Lekuak
* Al-Afghani, afghanistandarra
* Al-Albani, albaniarra
* Al-Almani, alemaniarra
* Al-Amriki, amerikarra
* Al-Andalusi, andalustarra
;Tribuak
*al-Tamimi, [[Bani Tamim]] klaneko kidea
*al-Qurashi, [[Quraish]] klaneko kidea
*Al-Hashemi, [[Banu Hashim]] klaneko kidea
;Fede eta zaletasunak
* al-Nasiri, kristaua, hitzez hitz: "nazaretarra"
* al-Majusi, [[majus]] lanbidetik ekarria, zoroastriarra
* al-Falaki, astronomoa.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Kultura zirriborroa}}
[[Kategoria:Abizenak]]
[[Kategoria:Izenak kulturaren arabera]]
[[Kategoria:Arabierazko hitzak eta esaldiak]]
lhuj0y83wep0vwf3puj65cocmzfdzvc
Nisbat
0
1218288
10006052
2024-12-20T16:52:11Z
Marklar2007
1545
«[[Nisba]]» orrira birbideratua
10006052
wikitext
text/x-wiki
#BIRZUZENDU[[Nisba]]
1ts5vvolg29k052k45d6jxhlfetw39d
Lankide eztabaida:ZeWXeilaQ&Q
3
1218289
10006059
2024-12-20T17:01:10Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10006059
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 18:01, 20 abendua 2024 (CET)
dgmb1ovf1q39r2fjh59ggylfyfz20ua
Chrystal Macmillan
0
1218290
10006062
2024-12-20T17:02:00Z
Isabeliraurgi
108047
«[[:es:Special:Redirect/revision/156628068|Chrystal Macmillan]]» orriaren itzulpena eginez sortua
10006062
wikitext
text/x-wiki
'''Jessie Chrystal Macmillan''' ([[Edinburgo]], [[1872|1872ko]] [[Ekainaren 13|ekainaren 13a]] – [[Edinburgo]], [[1937|1937ko]] [[Irailaren 21|irailaren 21a]]) britainiar politikari, ekintzaile eta [[Abokatu|abokatua]] izan zen. 1896an, [[Edinburgheko Unibertsitatea|Edinburgoko Unibertsitatean]] Zientzietako karrera batean graduatu zen lehen emakumea izan zen, eta 1908an, [[Lorden Ganbera|Lorden Ganberan]] demanda bat egin zuen lehena. Ganbera horri eskatu zion botoa emateko eskubidea, emakume graduatuek aukera izan zezaten garai hartan unibertsitateen ordezkari ziren Parlamentuko Kideei botoa emateko.<ref name="edinburgh">{{Cite web|izena=|abizena=|izenburua=Chrystal Macmillan|argitaletxea=The University of Edinburgh|data=|url=http://www.sps.ed.ac.uk/about/chrystal_macmillan|lana=|accessdate=20 de diciembre de 2016}}</ref>
[[Lehen Mundu Gerra|Lehen Mundu Gerraren]] aurka agertu zen, eta National Union of Women's Suffrage Societies ( «Emakumeen sufragioaren aldeko elkarteen liga nazionala», gaztelaniaz, «Liga nacional de sociedades por el sufragio femenino») utzi ere egin zuen, gerra-ahaleginari babesa emateagatik.1915ean Hagan bakea bilatzeko bildu zen Emakumeen Nazioarteko Kongresuaren antolatzaileetako bat izan zen, baita proposamenak gobernu neutraletara eramateaz arduratu zen ordezkarietako bat ere. Bakearen eta Askatasunaren aldeko Emakumeen Nazioarteko Ligaren sortzaileetako bat izan zen, eta Parisko [[Parisko Bake Biltzarra (1919)|1919ko]] Bake Konferentziako ordezkarietako bat. Konferentzia horretan, [[Nazioen Liga|Nazioen Ligaren]] sorrera babestu zuen, eta [[Versaillesko Ituna (1919)|Versaillesko Itunak]] [[Alemania|Alemaniari]] aplikatutako termino gogorren aurka agertu zen. 1913 eta 1920 artean Emakumeen Nazioarteko Aliantzako idazkaria izan zen.<ref>{{Cite web|izena=|abizena=|izenburua=Jessie Chrystal MacMillan|argitaletxea=School of Mathematics and Statistics - University of St Andrews|data=|url=http://www-history.mcs.st-and.ac.uk/Printonly/MacMillan_Chrystal.html|lana=|accessdate=20 de diciembre de 2016}}</ref>
[[1935|1935eko]] Hauteskunde Orokorretan [[Alderdi Liberal Demokratikoa (Japonia)|Alderdi Liberaleko]] Parlamentuko kide izateko hautagaia izan zen eta bere barrutian hirugarren postua lortu zuen botoen %5,76rekin.<ref>{{Cite web|izena=|abizena=|izenburua=UK General Election results November 1935|argitaletxea=Politics Resources|data=|url=http://www.politicsresources.net/area/uk/ge35/i07.htm|lana=|accessdate=20 de diciembre de 2016}}</ref>
Bere bizitza osoan, emakumeek senarrengandik aparteko herritartasuna izan zezaten eta ezkontzean beste herritartasun bat hartzera beharturik egon ez zitezen borrokatu zuen. 1957an, hil eta hogei urtera, [[Nazio Batuen Erakundea|Nazio Batuek]] neurri hori onartu zuten azkenean.
2008an, Edinburgoko Unibertsitateak Gizarte eta Politika Zientzien Eskolaren eraikinari bere izena jarri zion haren omenez.<ref name="edinburgh">{{Cite web|izena=|abizena=|izenburua=Chrystal Macmillan|argitaletxea=The University of Edinburgh|data=|url=http://www.sps.ed.ac.uk/about/chrystal_macmillan|lana=|accessdate=20 de diciembre de 2016}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{Itzulia erref|en|Chrystal Macmillan|743596066|parcial}}{{Bizialdia|1872|1937|Macmillan, Chrystal}}
[[Kategoria:Edinburgoarrak]]
[[Kategoria:Eskoziako aktibistak]]
[[Kategoria:Emakume bakezaleak]]
[[Kategoria:Eskoziako emakume bakezaleak]]
[[Kategoria:Eskoziako emakume politikariak]]
[[Kategoria:Erresuma Batuko emakume abokatuak]]
1u7xwk3lardq4wdfqxstbtvvknz6uu5
10006063
10006062
2024-12-20T17:03:23Z
Isabeliraurgi
108047
10006063
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Jessie Chrystal Macmillan''' ([[Edinburgo]], [[1872|1872ko]] [[Ekainaren 13|ekainaren 13a]] – [[Edinburgo]], [[1937|1937ko]] [[Irailaren 21|irailaren 21a]]) britainiar politikari, ekintzaile eta [[Abokatu|abokatua]] izan zen. 1896an, [[Edinburgheko Unibertsitatea|Edinburgoko Unibertsitatean]] Zientzietako karrera batean graduatu zen lehen emakumea izan zen, eta 1908an, [[Lorden Ganbera|Lorden Ganberan]] demanda bat egin zuen lehena. Ganbera horri eskatu zion botoa emateko eskubidea, emakume graduatuek aukera izan zezaten garai hartan unibertsitateen ordezkari ziren Parlamentuko Kideei botoa emateko.<ref name="edinburgh">{{Cite web|izena=|abizena=|izenburua=Chrystal Macmillan|argitaletxea=The University of Edinburgh|data=|url=http://www.sps.ed.ac.uk/about/chrystal_macmillan|lana=|accessdate=20 de diciembre de 2016}}</ref>
[[Lehen Mundu Gerra|Lehen Mundu Gerraren]] aurka agertu zen, eta National Union of Women's Suffrage Societies ( «Emakumeen sufragioaren aldeko elkarteen liga nazionala», gaztelaniaz, «Liga nacional de sociedades por el sufragio femenino») utzi ere egin zuen, gerra-ahaleginari babesa emateagatik.1915ean Hagan bakea bilatzeko bildu zen Emakumeen Nazioarteko Kongresuaren antolatzaileetako bat izan zen, baita proposamenak gobernu neutraletara eramateaz arduratu zen ordezkarietako bat ere. Bakearen eta Askatasunaren aldeko Emakumeen Nazioarteko Ligaren sortzaileetako bat izan zen, eta Parisko [[Parisko Bake Biltzarra (1919)|1919ko]] Bake Konferentziako ordezkarietako bat. Konferentzia horretan, [[Nazioen Liga|Nazioen Ligaren]] sorrera babestu zuen, eta [[Versaillesko Ituna (1919)|Versaillesko Itunak]] [[Alemania|Alemaniari]] aplikatutako termino gogorren aurka agertu zen. 1913 eta 1920 artean Emakumeen Nazioarteko Aliantzako idazkaria izan zen.<ref>{{Cite web|izena=|abizena=|izenburua=Jessie Chrystal MacMillan|argitaletxea=School of Mathematics and Statistics - University of St Andrews|data=|url=http://www-history.mcs.st-and.ac.uk/Printonly/MacMillan_Chrystal.html|lana=|accessdate=20 de diciembre de 2016}}</ref>
[[1935|1935eko]] Hauteskunde Orokorretan [[Alderdi Liberal Demokratikoa (Japonia)|Alderdi Liberaleko]] Parlamentuko kide izateko hautagaia izan zen eta bere barrutian hirugarren postua lortu zuen botoen %5,76rekin.<ref>{{Cite web|izena=|abizena=|izenburua=UK General Election results November 1935|argitaletxea=Politics Resources|data=|url=http://www.politicsresources.net/area/uk/ge35/i07.htm|lana=|accessdate=20 de diciembre de 2016}}</ref>
Bere bizitza osoan, emakumeek senarrengandik aparteko herritartasuna izan zezaten eta ezkontzean beste herritartasun bat hartzera beharturik egon ez zitezen borrokatu zuen. 1957an, hil eta hogei urtera, [[Nazio Batuen Erakundea|Nazio Batuek]] neurri hori onartu zuten azkenean.
2008an, Edinburgoko Unibertsitateak Gizarte eta Politika Zientzien Eskolaren eraikinari bere izena jarri zion haren omenez.<ref name="edinburgh">{{Cite web|izena=|abizena=|izenburua=Chrystal Macmillan|argitaletxea=The University of Edinburgh|data=|url=http://www.sps.ed.ac.uk/about/chrystal_macmillan|lana=|accessdate=20 de diciembre de 2016}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{Itzulia erref|en|Chrystal Macmillan|743596066|parcial}}
{{Bizialdia|1872ko|1937ko|Macmillan, Chrystal}}
[[Kategoria:Edinburgoarrak]]
[[Kategoria:Eskoziako aktibistak]]
[[Kategoria:Emakume bakezaleak]]
[[Kategoria:Eskoziako emakume bakezaleak]]
[[Kategoria:Eskoziako emakume politikariak]]
[[Kategoria:Erresuma Batuko emakume abokatuak]]
selja3nk56k4rvn7gw95r7jn8iw70ca
10006147
10006063
2024-12-20T18:33:01Z
Aonandi
156348
txukundu
10006147
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Jessie Chrystal Macmillan''' ([[Edinburgo]], [[Eskozia]], [[Erresuma Batua]], [[1872|1872ko]] [[Ekainaren 13|ekainaren 13a]] – ibidem, [[1937|1937ko]] [[Irailaren 21|irailaren 21a]]) britainiar matematikari, [[abokatu]] legelari, politikari, ekintzaile eta sufragista izan zen. 1896an, [[Edinburgheko Unibertsitatea|Edinburgoko Unibertsitatean]] Zientzietako karrera batean graduatu zen lehen emakumea izan zen, eta 1908an, [[Lorden Ganbera|Lorden Ganberan]] demanda bat egin zuen lehena. Ganbera horri eskatu zion botoa emateko eskubidea, emakume graduatuek aukera izan zezaten garai hartan unibertsitateen ordezkari ziren Parlamentuko Kideei botoa emateko.<ref name="edinburgh">{{Cite web|izena=|abizena=|izenburua=Chrystal Macmillan|argitaletxea=The University of Edinburgh|data=|url=http://www.sps.ed.ac.uk/about/chrystal_macmillan|lana=|accessdate=20 de diciembre de 2016}}</ref>
== Ibilbidea ==
[[Lehen Mundu Gerra|Lehen Mundu Gerraren]] aurka agertu zen, eta National Union of Women's Suffrage Societies (Emakumeen sufragioaren aldeko elkarteen liga nazionala) utzi ere egin zuen, gerra-ahaleginari babesa emateagatik.1915ean Hagan bakea bilatzeko bildu zen Emakumeen Nazioarteko Kongresuaren antolatzaileetako bat izan zen, baita proposamenak gobernu neutraletara eramateaz arduratu zen ordezkarietako bat ere. Bakearen eta Askatasunaren aldeko Emakumeen Nazioarteko Ligaren sortzaileetako bat izan zen, eta Parisko [[Parisko Bake Biltzarra (1919)|1919ko]] Bake Konferentziako ordezkarietako bat. Konferentzia horretan, [[Nazioen Liga|Nazioen Ligaren]] sorrera babestu zuen, eta [[Versaillesko Ituna (1919)|Versaillesko Itunak]] [[Alemania|Alemaniari]] aplikatutako termino gogorren aurka agertu zen. 1913 eta 1920 artean Emakumeen Nazioarteko Aliantzako idazkaria izan zen.<ref>{{Cite web|izena=|abizena=|izenburua=Jessie Chrystal MacMillan|argitaletxea=School of Mathematics and Statistics - University of St Andrews|data=|url=http://www-history.mcs.st-and.ac.uk/Printonly/MacMillan_Chrystal.html|lana=|accessdate=20 de diciembre de 2016}}</ref>
[[1935|1935eko]] Hauteskunde Orokorretan [[Alderdi Liberal Demokratikoa (Japonia)|Alderdi Liberaleko]] Parlamentuko kide izateko hautagaia izan zen eta bere barrutian hirugarren postua lortu zuen botoen %5,76rekin.<ref>{{Cite web|izena=|abizena=|izenburua=UK General Election results November 1935|argitaletxea=Politics Resources|data=|url=http://www.politicsresources.net/area/uk/ge35/i07.htm|lana=|accessdate=20 de diciembre de 2016}}</ref>
Bere bizitza osoan, emakumeek senarrengandik aparteko herritartasuna izan zezaten eta ezkontzean beste herritartasun bat hartzera beharturik egon ez zitezen borrokatu zuen. 1957an, hil eta hogei urtera, [[Nazio Batuen Erakundea|Nazio Batuek]] neurri hori onartu zuten azkenean.
== Aintzatespenak ==
2008an, Edinburgoko Unibertsitateak Gizarte eta Politika Zientzien Eskolaren eraikinari bere izena jarri zion haren omenez.<ref name="edinburgh">{{Cite web|izena=|abizena=|izenburua=Chrystal Macmillan|argitaletxea=The University of Edinburgh|data=|url=http://www.sps.ed.ac.uk/about/chrystal_macmillan|lana=|accessdate=20 de diciembre de 2016}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{Itzulia erref|en|Chrystal Macmillan|743596066|parcial}}
{{Bizialdia|1872ko|1937ko|Macmillan, Chrystal}}
[[Kategoria:Edinburgoarrak]]
[[Kategoria:Eskoziako aktibistak]]
[[Kategoria:Erresuma Batuko abokatuak]]
[[Kategoria:Emakume abokatuak]]
[[Kategoria:Erresuma Batuko politikariak]]
[[Kategoria:Emakume politikariak]]
[[Kategoria:Emakume legelariak]]
[[Kategoria:Sufragistak]]
t1eede8nn7w4n5qqsj0qwpuunzr22gb
Erretorta
0
1218291
10006067
2024-12-20T17:05:18Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
artikulua sortu
10006067
wikitext
text/x-wiki
[[Kimika|Kimikako]] [[Laborategi|laborategietan]] '''erretorta''' [[Destilazio|destilazioan]] erabiltzen den [[Beira|beirazko]] ontzia da, lepo luzea eta beherantz kurbatua duena. Substantziak, normalean solidoak edo erdisolidoak, berotuz destilatzeko edo deskonposatzeko erabiltzen da<ref>{{erreferentzia|izenburua=Erretorta|argitaletxea=Zientzia eta teknologia hiztegi entziklopedikoa. Elhuyar fundazioa|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/erretorta}}</ref>. Lepoak [[Lurrun|lurrunen]] [[Kondetsadore (laborategia)|kondetsadore]] gisa egiten du lan.
Erretorta [[Alanbike|alanbikearen]] parteetako bat izaten da.
== Erreferentziak ==
o576lllhvc938bkr9xdjgq3i0zoykhd
10006070
10006067
2024-12-20T17:06:48Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
10006070
wikitext
text/x-wiki
[[Kimika|Kimikako]] [[Laborategi|laborategietan]] '''erretorta''' [[Destilazio|destilazioan]] erabiltzen den [[Beira|beirazko]] ontzia da, lepo luzea eta beherantz kurbatua duena. Substantziak, normalean solidoak edo erdisolidoak, berotuz destilatzeko edo deskonposatzeko erabiltzen da<ref>{{erreferentzia|izenburua=Erretorta|argitaletxea=Zientzia eta teknologia hiztegi entziklopedikoa. Elhuyar fundazioa|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/erretorta}}</ref>. Lepoak [[Lurrun|lurrunen]] [[Kondetsadore (laborategia)|kondetsadore]] gisa egiten du lan.{{Konposatu kimiko infotaula}}Erretorta [[Alanbike|alanbikearen]] parteetako bat izaten da.
== Erreferentziak ==
<references />{{Autoritate kontrola}}
he0lw56jaqobfwjk8in6nny6sf6vj0c
Margaret Hayden Rorke
0
1218292
10006077
2024-12-20T17:13:58Z
JULEBAR
162132
«[[:en:Special:Redirect/revision/1218129325|Margaret Hayden Rorke]]» orriaren itzulpena eginez sortua
10006077
wikitext
text/x-wiki
'''Margaret Hayden Rorke''' ([[1883|1883ko]] [[Ekainaren 19|ekainaren 19a]] – [[1969|1969ko]] [[Martxoaren 2|martxoaren 2a]]) estatubatuar koloreko arauetan aditua, aktorea eta sufragista izan zen eta ia 40 urtez Estatu Batuetako Ehunezko Koloreen Txartelen Elkarteko zuzendari kudeatzailea izan zen. Hogei eta hogeita hamarreko hamarkadako "eragin handiena duen kolore iragarlea'" gisa ezagutzen da.<ref>{{Cite web|abizena=Center|izenburua=The Color of Invention|izena1=Smithsonian Lemelson|data=July 12, 2012|url=https://invention.si.edu/color-invention|lana=Lemelson Center for the Study of Invention and Innovation|accessdate=April 7, 2019}}</ref>
== Haurtzaroa ==
Margaret Nillie Hildegard Hayden, [[New York|New York-en]] jaio zen, William Richardson eta Katherine Elizabeth (Farson) Hayden gurasoak izanez. [[1883|1883ko]] [[Ekainaren 19|ekainaren 19an]]. Aita antzerki ekoizlea zuen. Marguerite Hayden izenarekin antzerkiko aktore gisa ibilbide laburra izan zuen, [[1903|1903ko]] ''The Earl of Pawtucket'' ekoizpen ibiltaria eta ''A Romance of Athlone and Terence'' paperak barne.<ref>{{Cite news|izenburua=Miss Hayden adopts the stage|orrialdea=9|data=August 11, 1903|url=https://www.loc.gov/resource/sn83030313/1903-08-11/ed-1?sp=9|kazeta=New York Herald}}</ref> [[1907|1907ko]] [[Apirilaren 16|apirilaren 16an]] ezkondu zen William Henry Rorke-rekin, eta utzi egin zion jarduteari. Bikoteak lau seme-alaba zituen (horietako bat haurtzaroan hil zen), Hayden Rorke aktorea barne.<ref name=":4" />
== Sufragioa ==
[[1914|1914an]], Rorke-k ''Elizgizon Katolikoen Emakumeen Sufragioari buruzko Gutunak eta Hitzaldiak'' bildu eta argitaratu zituen. Hitzaurrean azaldu duenez, "Eliza Katolikoa ofizialki emakumeen sufragioaren aurka agertzen den inpresio nagusia zuzentzeko nahiak eragin zuen".
== Ibilbidea ==
Rorke "kolorearen lehen igarle profesionala" izan zen, eta Estatu Batuetako Ehunezko Koloreen Txartelen Elkarteko (TCCA) zuzendari kudeatzailea ia berrogei urtez.<ref name=":0">{{Cite web|izenburua=The Color of Fashion|url=https://www.neh.gov/humanities/2008/marchapril/feature/the-color-fashion|lana=National Endowment for the Humanities (NEH)|accessdate=April 7, 2019}}</ref> [[1918|1918an]] sartu zen TCCA-n, eta [[1919|1919ko]] urrian izendatu zuten zuzendari kudeatzaile.<sup>:44</sup>
Rorke-k AEBetako fabrikazioan kolorea estandarizatzen lagundu zuen eta joeretan eragina izan zuen.<ref name=":3">{{Cite news|abizena=Rawsthorn|izenburua=50 Shades of Color: How the Evolution of Palettes Changed the World|izena1=Alice|data=September 23, 2012|url=https://www.nytimes.com/2012/09/24/arts/design/50-shades-of-color-how-the-evolution-of-palettes-changed-the-world.html|kazeta=The New York Times|issn=0362-4331|accessdate=April 8, 2019}}</ref> Oinetako eta Boten Fabrikatzaileen Elkarte Nazionaleko Estilo Batzordeko presidenteak proposatuta, Rorke-k bere lehen "Koloreen Harmonien Grafikoa" argitaratu zuen [[1925|1925ean]].:<sup>166</sup> [[1929|1929rako]], Rorke Estatu Batuetako armadarekin lanean ari zen, uniformearen oihalentzako koloreak estandarizatzeko eta ebakitzeko. [[1926|1926tik]] [[1935|1935era]] egin zuen lan AEBetako banderaren koloreak estandarizatzeko.<ref name=":1" /><sup>:168–169</sup>
[[Fitxategi:Phantomtechnicolor.jpg|alt=|ezkerrera|thumb|The Phantom of the Opera ([[1925]]) filmeko Technicolor sekuentzian agertoki honen ondoren "Phantom Red" izendatu zuten Rorke]]
Rorke-k "estilo espioiak" erabili zituen Bettina Bedwell ''Chicago'' ''Tribune''-ko korrespontsal atzerritarra bezala, eta Parisko modaren joeretan eguneratuta eduki zuen 11 urtez. Rorke-k eta TCCA-ko bere taldeak Bedwellek bere kolore aurreikuspenetara bidalitako txostenak txertatu zituzten, Parisko modaren xarma erabiliz elkartearen sinesgarritasuna eraikitzeko.<ref name=":0">{{Cite web|izenburua=The Color of Fashion|url=https://www.neh.gov/humanities/2008/marchapril/feature/the-color-fashion|lana=National Endowment for the Humanities (NEH)|accessdate=April 7, 2019}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.neh.gov/humanities/2008/marchapril/feature/the-color-fashion "The Color of Fashion"]. ''National Endowment for the Humanities (NEH)''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">April 7,</span> 2019</span>.</cite></ref>
Rorke-k Manchester-eko industria buruei British Color Councilen sorrerari buruzko aholkuak eman zizkien.:<sup>53</sup> Estatu Batuetan, Rorke Inter-Society Color Council-eko kide fundatzailea izan zen, eta "elkartegintza kooperatiboaren eredu progresibo bat sustatu zuen, teoria eta kolore-metodoen jario askea sustatu nahi zuten diseinatzaile, irakasle eta zientzialariekin. ":<sup>188</sup>
[[Fitxategi:Mamie-Eisenhower.jpg|thumb|[[Mamie Eisenhower]] "''First Lady Pink''", [Lehen Damaren Larrosa] Margaret Hayden Rorke-k izendatutako kolorea]]
Rorke-k ere koloreak izendatu zituen, askotan kultur produktuei edo ekitaldi nabarmenei izenak lotuz. Gutxienez bi kolore aipatu zituen, "[[The Phantom of the Opera (1925eko filma)|Phantom]] Red" eta "Sutter's Gold", filmen ondoren. [[1953|1953an]], "kolore berri bat sartu zuen, ''First Lady Pink'' [Lehen Damaren Larrosa] , [[Mamie Eisenhower|[Mamie] Eisenhower]]-en Inaugurazio Galako jantziaren kolorea.<ref>{{Cite news|abizena=Mason|izenburua=From the Soul|abizena2=Gill|abizena3=Bunzel|izena1=Harding|izena2=Brendan|izena3=Peter|data=June 27, 1953|url=https://www.newyorker.com/magazine/1953/07/04/from-the-soul|kazeta=The New Yorker|issn=0028-792X|accessdate=April 8, 2019}}</ref>{{Clear left}}
== Ondorengo urteak ==
Rorke [[1954]]<nowiki/>an erretiratu zen TCCA-tik eta handik gutxira Kaliforniara joan zen.<ref>{{Cite news|izenburua=Party Honors Active Mother|orrialdea=28|data=August 4, 1968|url=https://newspaperarchive.com/van-nuys-valley-news-aug-04-1968-p-28/|kazeta=Van Nuys Valley News}}</ref> Bere senarra [[1941|1941ean]]<ref>{{Cite news|izenburua=Rorke-William Henry|orrialdea=9|data=November 23, 1940|url=https://bklyn.newspapers.com/image/52693391/?terms=%22Margaret%2BHayden%2BRorke%22|kazeta=The Brooklyn Daily Eagle}}</ref> hil zen, eta Rorke [[Hollywood|Hollywood-en]] hil zen [[1969ko]] [[Martxoaren 2|martxoaren 2an]], 85 urte zituela.<ref>{{Cite web|izenburua=Margaret Rorke|orrialdea=3|data=March 4, 1969|url=https://newspaperarchive.com/van-nuys-news-and-green-sheet-mar-04-1969-p-3/|lana=Van Nuys News And Green Sheet}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* Margaret Hayden Rorke at ''Find a Grave'' [Hilobi bat aurkitu]
{{Autoritate kontrola}}
[[Kategoria:AEBetako emakumeak]]
[[Kategoria:Estatu Batuetako aktorea]]
j0nhlnhw3dua40yih79apre7larhnaq
10006085
10006077
2024-12-20T17:17:15Z
JULEBAR
162132
infotaula jarri, bizialdia, erreferentziaren zkia
10006085
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Margaret Hayden Rorke''' ([[1883|1883ko]] [[Ekainaren 19|ekainaren 19a]] – [[1969|1969ko]] [[Martxoaren 2|martxoaren 2a]]) estatubatuar koloreko arauetan aditua, aktorea eta sufragista izan zen eta ia 40 urtez Estatu Batuetako Ehunezko Koloreen Txartelen Elkarteko zuzendari kudeatzailea izan zen. Hogei eta hogeita hamarreko hamarkadako "eragin handiena duen kolore iragarlea'" gisa ezagutzen da.<ref>{{Cite web|abizena=Center|izenburua=The Color of Invention|izena1=Smithsonian Lemelson|data=July 12, 2012|url=https://invention.si.edu/color-invention|lana=Lemelson Center for the Study of Invention and Innovation|accessdate=April 7, 2019}}</ref>
== Haurtzaroa ==
Margaret Nillie Hildegard Hayden, [[New York|New York-en]] jaio zen, William Richardson eta Katherine Elizabeth (Farson) Hayden gurasoak izanez. [[1883|1883ko]] [[Ekainaren 19|ekainaren 19an]]. Aita antzerki ekoizlea zuen. Marguerite Hayden izenarekin antzerkiko aktore gisa ibilbide laburra izan zuen, [[1903|1903ko]] ''The Earl of Pawtucket'' ekoizpen ibiltaria eta ''A Romance of Athlone and Terence'' paperak barne.<ref>{{Cite news|izenburua=Miss Hayden adopts the stage|orrialdea=9|data=August 11, 1903|url=https://www.loc.gov/resource/sn83030313/1903-08-11/ed-1?sp=9|kazeta=New York Herald}}</ref> [[1907|1907ko]] [[Apirilaren 16|apirilaren 16an]] ezkondu zen William Henry Rorke-rekin, eta utzi egin zion jarduteari. Bikoteak lau seme-alaba zituen (horietako bat haurtzaroan hil zen), Hayden Rorke aktorea barne.<ref name=":4" />
== Sufragioa ==
[[1914|1914an]], Rorke-k ''Elizgizon Katolikoen Emakumeen Sufragioari buruzko Gutunak eta Hitzaldiak'' bildu eta argitaratu zituen. Hitzaurrean azaldu duenez, "Eliza Katolikoa ofizialki emakumeen sufragioaren aurka agertzen den inpresio nagusia zuzentzeko nahiak eragin zuen".
== Ibilbidea ==
Rorke "kolorearen lehen igarle profesionala" izan zen, eta Estatu Batuetako Ehunezko Koloreen Txartelen Elkarteko (TCCA) zuzendari kudeatzailea ia berrogei urtez.<ref name=":0">{{Cite web|izenburua=The Color of Fashion|url=https://www.neh.gov/humanities/2008/marchapril/feature/the-color-fashion|lana=National Endowment for the Humanities (NEH)|accessdate=April 7, 2019}}</ref> [[1918|1918an]] sartu zen TCCA-n, eta [[1919|1919ko]] urrian izendatu zuten zuzendari kudeatzaile.<sup>:44</sup>
Rorke-k AEBetako fabrikazioan kolorea estandarizatzen lagundu zuen eta joeretan eragina izan zuen.<ref name=":3">{{Cite news|abizena=Rawsthorn|izenburua=50 Shades of Color: How the Evolution of Palettes Changed the World|izena1=Alice|data=September 23, 2012|url=https://www.nytimes.com/2012/09/24/arts/design/50-shades-of-color-how-the-evolution-of-palettes-changed-the-world.html|kazeta=The New York Times|issn=0362-4331|accessdate=April 8, 2019}}</ref> Oinetako eta Boten Fabrikatzaileen Elkarte Nazionaleko Estilo Batzordeko presidenteak proposatuta, Rorke-k bere lehen "Koloreen Harmonien Grafikoa" argitaratu zuen [[1925|1925ean]].:<sup>166</sup> [[1929|1929rako]], Rorke Estatu Batuetako armadarekin lanean ari zen, uniformearen oihalentzako koloreak estandarizatzeko eta ebakitzeko. [[1926|1926tik]] [[1935|1935era]] egin zuen lan AEBetako banderaren koloreak estandarizatzeko.<ref name=":1" /><sup>:168–169</sup>
[[Fitxategi:Phantomtechnicolor.jpg|alt=|ezkerrera|thumb|The Phantom of the Opera ([[1925]]) filmeko Technicolor sekuentzian agertoki honen ondoren "Phantom Red" izendatu zuten Rorke]]
Rorke-k "estilo espioiak" erabili zituen Bettina Bedwell ''Chicago'' ''Tribune''-ko korrespontsal atzerritarra bezala, eta Parisko modaren joeretan eguneratuta eduki zuen 11 urtez. Rorke-k eta TCCA-ko bere taldeak Bedwellek bere kolore aurreikuspenetara bidalitako txostenak txertatu zituzten, Parisko modaren xarma erabiliz elkartearen sinesgarritasuna eraikitzeko.<ref name=":0">{{Cite web|izenburua=The Color of Fashion|url=https://www.neh.gov/humanities/2008/marchapril/feature/the-color-fashion|lana=National Endowment for the Humanities (NEH)|accessdate=April 7, 2019}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.neh.gov/humanities/2008/marchapril/feature/the-color-fashion "The Color of Fashion"]. ''National Endowment for the Humanities (NEH)''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">April 7,</span> 2019</span>.</cite></ref>
Rorke-k Manchester-eko industria buruei British Color Councilen sorrerari buruzko aholkuak eman zizkien.:<sup>53</sup> Estatu Batuetan, Rorke Inter-Society Color Council-eko kide fundatzailea izan zen, eta "elkartegintza kooperatiboaren eredu progresibo bat sustatu zuen, teoria eta kolore-metodoen jario askea sustatu nahi zuten diseinatzaile, irakasle eta zientzialariekin. ":<sup>188</sup>
[[Fitxategi:Mamie-Eisenhower.jpg|thumb|[[Mamie Eisenhower]] "''First Lady Pink''", [Lehen Damaren Larrosa] Margaret Hayden Rorke-k izendatutako kolorea]]
Rorke-k ere koloreak izendatu zituen, askotan kultur produktuei edo ekitaldi nabarmenei izenak lotuz. Gutxienez bi kolore aipatu zituen, "[[The Phantom of the Opera (1925eko filma)|Phantom]] Red" eta "Sutter's Gold", filmen ondoren. [[1953|1953an]], "kolore berri bat sartu zuen, ''First Lady Pink'' [Lehen Damaren Larrosa] , [[Mamie Eisenhower|[Mamie] Eisenhower]]-en Inaugurazio Galako jantziaren kolorea.<ref>{{Cite news|abizena=Mason|izenburua=From the Soul|abizena2=Gill|abizena3=Bunzel|izena1=Harding|izena2=Brendan|izena3=Peter|data=June 27, 1953|url=https://www.newyorker.com/magazine/1953/07/04/from-the-soul|kazeta=The New Yorker|issn=0028-792X|accessdate=April 8, 2019}}</ref>{{Clear left}}
== Ondorengo urteak ==
Rorke [[1954]]<nowiki/>an erretiratu zen TCCA-tik eta handik gutxira Kaliforniara joan zen.<ref>{{Cite news|izenburua=Party Honors Active Mother|orrialdea=28|data=August 4, 1968|url=https://newspaperarchive.com/van-nuys-valley-news-aug-04-1968-p-28/|kazeta=Van Nuys Valley News}}</ref> Bere senarra [[1941|1941ean]]<ref>{{Cite news|izenburua=Rorke-William Henry|orrialdea=9|data=November 23, 1940|url=https://bklyn.newspapers.com/image/52693391/?terms=%22Margaret%2BHayden%2BRorke%22|kazeta=The Brooklyn Daily Eagle}}</ref> hil zen, eta Rorke [[Hollywood|Hollywood-en]] hil zen [[1969ko]] [[Martxoaren 2|martxoaren 2an]], 85 urte zituela.<ref>{{Cite web|izenburua=Margaret Rorke|orrialdea=3|data=March 4, 1969|url=https://newspaperarchive.com/van-nuys-news-and-green-sheet-mar-04-1969-p-3/|lana=Van Nuys News And Green Sheet}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* Margaret Hayden Rorke at ''Find a Grave'' [Hilobi bat aurkitu]
{{bizialdia|1883ko|1969ko|Rorke, Hayden Margaret}}
[[Kategoria:AEBetako emakumeak]]
[[Kategoria:Estatu Batuetako aktorea]]
98y2xa1lxp7wbbxzsljelwnofckk7w6
10006090
10006085
2024-12-20T17:21:47Z
JULEBAR
162132
10006090
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Margaret Hayden Rorke''' ([[1883|1883ko]] [[Ekainaren 19|ekainaren 19a]] – [[1969|1969ko]] [[Martxoaren 2|martxoaren 2a]]) estatubatuar koloreko arauetan aditua, aktorea eta sufragista izan zen eta ia 40 urtez Estatu Batuetako Ehunezko Koloreen Txartelen Elkarteko zuzendari kudeatzailea izan zen. Hogei eta hogeita hamarreko hamarkadako "eragin handiena duen kolore iragarlea'" gisa ezagutzen da.<ref>{{Cite web|abizena=Center|izenburua=The Color of Invention|izena1=Smithsonian Lemelson|data=July 12, 2012|url=https://invention.si.edu/color-invention|lana=Lemelson Center for the Study of Invention and Innovation|accessdate=April 7, 2019}}</ref>
== Haurtzaroa ==
Margaret Nillie Hildegard Hayden, [[New York|New York-en]] jaio zen, William Richardson eta Katherine Elizabeth (Farson) Hayden gurasoak izanez. [[1883|1883ko]] [[Ekainaren 19|ekainaren 19an]]. Aita antzerki ekoizlea zuen. Marguerite Hayden izenarekin antzerkiko aktore gisa ibilbide laburra izan zuen, [[1903|1903ko]] ''The Earl of Pawtucket'' ekoizpen ibiltaria eta ''A Romance of Athlone and Terence'' paperak barne.<ref>{{Cite news|izenburua=Miss Hayden adopts the stage|orrialdea=9|data=August 11, 1903|url=https://www.loc.gov/resource/sn83030313/1903-08-11/ed-1?sp=9|kazeta=New York Herald}}</ref> [[1907|1907ko]] [[Apirilaren 16|apirilaren 16an]] ezkondu zen William Henry Rorke-rekin, eta utzi egin zion jarduteari. Bikoteak lau seme-alaba zituen (horietako bat haurtzaroan hil zen), Hayden Rorke aktorea barne.<ref name=":4" />
== Sufragioa ==
[[1914|1914an]], Rorke-k ''Elizgizon Katolikoen Emakumeen Sufragioari buruzko Gutunak eta Hitzaldiak'' bildu eta argitaratu zituen. Hitzaurrean azaldu duenez, "Eliza Katolikoa ofizialki emakumeen sufragioaren aurka agertzen den inpresio nagusia zuzentzeko nahiak eragin zuen".
== Ibilbidea ==
Rorke "kolorearen lehen igarle profesionala" izan zen, eta Estatu Batuetako Ehunezko Koloreen Txartelen Elkarteko (TCCA) zuzendari kudeatzailea ia berrogei urtez.<ref name=":0">{{Cite web|izenburua=The Color of Fashion|url=https://www.neh.gov/humanities/2008/marchapril/feature/the-color-fashion|lana=National Endowment for the Humanities (NEH)|accessdate=April 7, 2019}}</ref> [[1918|1918an]] sartu zen TCCA-n, eta [[1919|1919ko]] urrian izendatu zuten zuzendari kudeatzaile.
Rorke-k AEBetako fabrikazioan kolorea estandarizatzen lagundu zuen eta joeretan eragina izan zuen.<ref name=":3">{{Cite news|abizena=Rawsthorn|izenburua=50 Shades of Color: How the Evolution of Palettes Changed the World|izena1=Alice|data=September 23, 2012|url=https://www.nytimes.com/2012/09/24/arts/design/50-shades-of-color-how-the-evolution-of-palettes-changed-the-world.html|kazeta=The New York Times|issn=0362-4331|accessdate=April 8, 2019}}</ref> Oinetako eta Boten Fabrikatzaileen Elkarte Nazionaleko Estilo Batzordeko presidenteak proposatuta, Rorke-k bere lehen "Koloreen Harmonien Grafikoa" argitaratu zuen [[1925|1925ean]].:<sup>166</sup> [[1929|1929rako]], Rorke Estatu Batuetako armadarekin lanean ari zen, uniformearen oihalentzako koloreak estandarizatzeko eta ebakitzeko. [[1926|1926tik]] [[1935|1935era]] egin zuen lan AEBetako banderaren koloreak estandarizatzeko.<ref name=":1" /><sup>:168–169</sup>
[[Fitxategi:Phantomtechnicolor.jpg|alt=|ezkerrera|thumb|The Phantom of the Opera ([[1925]]) filmeko Technicolor sekuentzian agertoki honen ondoren "Phantom Red" izendatu zuten Rorke]]
Rorke-k "estilo espioiak" erabili zituen Bettina Bedwell ''Chicago'' ''Tribune''-ko korrespontsal atzerritarra bezala, eta Parisko modaren joeretan eguneratuta eduki zuen 11 urtez. Rorke-k eta TCCA-ko bere taldeak Bedwellek bere kolore aurreikuspenetara bidalitako txostenak txertatu zituzten, Parisko modaren xarma erabiliz elkartearen sinesgarritasuna eraikitzeko.<ref name=":0">{{Cite web|izenburua=The Color of Fashion|url=https://www.neh.gov/humanities/2008/marchapril/feature/the-color-fashion|lana=National Endowment for the Humanities (NEH)|accessdate=April 7, 2019}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.neh.gov/humanities/2008/marchapril/feature/the-color-fashion "The Color of Fashion"]. ''National Endowment for the Humanities (NEH)''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">April 7,</span> 2019</span>.</cite></ref>
Rorke-k Manchester-eko industria buruei British Color Councilen sorrerari buruzko aholkuak eman zizkien.:<sup>53</sup> Estatu Batuetan, Rorke Inter-Society Color Council-eko kide fundatzailea izan zen, eta "elkartegintza kooperatiboaren eredu progresibo bat sustatu zuen, teoria eta kolore-metodoen jario askea sustatu nahi zuten diseinatzaile, irakasle eta zientzialariekin. ":<sup>188</sup>
[[Fitxategi:Mamie-Eisenhower.jpg|thumb|[[Mamie Eisenhower]] "''First Lady Pink''", [Lehen Damaren Larrosa] Margaret Hayden Rorke-k izendatutako kolorea]]
Rorke-k ere koloreak izendatu zituen, askotan kultur produktuei edo ekitaldi nabarmenei izenak lotuz. Gutxienez bi kolore aipatu zituen, "[[The Phantom of the Opera (1925eko filma)|Phantom]] Red" eta "Sutter's Gold", filmen ondoren. [[1953|1953an]], "kolore berri bat sartu zuen, ''First Lady Pink'' [Lehen Damaren Larrosa] , [[Mamie Eisenhower|[Mamie] Eisenhower]]-en Inaugurazio Galako jantziaren kolorea.<ref>{{Cite news|abizena=Mason|izenburua=From the Soul|abizena2=Gill|abizena3=Bunzel|izena1=Harding|izena2=Brendan|izena3=Peter|data=June 27, 1953|url=https://www.newyorker.com/magazine/1953/07/04/from-the-soul|kazeta=The New Yorker|issn=0028-792X|accessdate=April 8, 2019}}</ref>{{Clear left}}
== Ondorengo urteak ==
Rorke [[1954]]<nowiki/>an erretiratu zen TCCA-tik eta handik gutxira Kaliforniara joan zen.<ref>{{Cite news|izenburua=Party Honors Active Mother|orrialdea=28|data=August 4, 1968|url=https://newspaperarchive.com/van-nuys-valley-news-aug-04-1968-p-28/|kazeta=Van Nuys Valley News}}</ref> Bere senarra [[1941|1941ean]]<ref>{{Cite news|izenburua=Rorke-William Henry|orrialdea=9|data=November 23, 1940|url=https://bklyn.newspapers.com/image/52693391/?terms=%22Margaret%2BHayden%2BRorke%22|kazeta=The Brooklyn Daily Eagle}}</ref> hil zen, eta Rorke [[Hollywood|Hollywood-en]] hil zen [[1969|1969ko]] [[Martxoaren 2|martxoaren 2an]], 85 urte zituela.<ref>{{Cite web|izenburua=Margaret Rorke|orrialdea=3|data=March 4, 1969|url=https://newspaperarchive.com/van-nuys-news-and-green-sheet-mar-04-1969-p-3/|lana=Van Nuys News And Green Sheet}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* Margaret Hayden Rorke at ''Find a Grave'' [Hilobi bat aurkitu]
{{bizialdia|1883ko|1969ko|Rorke, Hayden Margaret}}
[[Kategoria:AEBetako emakumeak]]
[[Kategoria:Estatu Batuetako aktorea]]
6yoyo6xlr5jr3bqn0dtnk4j71fk92zy
10006104
10006090
2024-12-20T17:30:14Z
JULEBAR
162132
10006104
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Margaret Hayden Rorke''' ([[1883|1883ko]] [[Ekainaren 19|ekainaren 19a]] – [[1969|1969ko]] [[Martxoaren 2|martxoaren 2a]]) estatubatuar koloreko arauetan aditua, aktorea eta sufragista izan zen eta ia 40 urtez Estatu Batuetako Ehunezko Koloreen Txartelen Elkarteko zuzendari kudeatzailea izan zen. Hogei eta hogeita hamarreko hamarkadako "eragin handiena duen kolore iragarlea'" gisa ezagutzen da.<ref>{{Cite web|abizena=Center|izenburua=The Color of Invention|izena1=Smithsonian Lemelson|data=July 12, 2012|url=https://invention.si.edu/color-invention|lana=Lemelson Center for the Study of Invention and Innovation|accessdate=April 7, 2019}}</ref>
== Haurtzaroa ==
Margaret Nillie Hildegard Hayden, [[New York|New York-en]] jaio zen, William Richardson eta Katherine Elizabeth (Farson) Hayden gurasoak izanez. [[1883|1883ko]] [[Ekainaren 19|ekainaren 19an]]. Aita antzerki ekoizlea zuen. Marguerite Hayden izenarekin antzerkiko aktore gisa ibilbide laburra izan zuen, [[1903|1903ko]] ''The Earl of Pawtucket'' ekoizpen ibiltaria eta ''A Romance of Athlone and Terence'' paperak barne.<ref>{{Cite news|izenburua=Miss Hayden adopts the stage|orrialdea=9|data=August 11, 1903|url=https://www.loc.gov/resource/sn83030313/1903-08-11/ed-1?sp=9|kazeta=New York Herald}}</ref> [[1907|1907ko]] [[Apirilaren 16|apirilaren 16an]] ezkondu zen William Henry Rorke-rekin, eta utzi egin zion jarduteari. Bikoteak lau seme-alaba zituen (horietako bat haurtzaroan hil zen), Hayden Rorke aktorea barne.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Hayden Rorke|hizkuntza=es|data=2024-11-26|url=https://es.wikipedia.org/wiki/Hayden_Rorke|sartze-data=2024-12-20|encyclopedia=Wikipedia, la enciclopedia libre}}</ref>
== Sufragioa ==
[[1914|1914an]], Rorke-k ''Elizgizon Katolikoen Emakumeen Sufragioari buruzko Gutunak eta Hitzaldiak'' bildu eta argitaratu zituen. Hitzaurrean azaldu duenez, "Eliza Katolikoa ofizialki emakumeen sufragioaren aurka agertzen den inpresio nagusia zuzentzeko nahiak eragin zuen".
== Ibilbidea ==
Rorke "kolorearen lehen igarle profesionala" izan zen, eta Estatu Batuetako Ehunezko Koloreen Txartelen Elkarteko (TCCA) zuzendari kudeatzailea ia berrogei urtez.<ref name=":0">{{Cite web|izenburua=The Color of Fashion|url=https://www.neh.gov/humanities/2008/marchapril/feature/the-color-fashion|lana=National Endowment for the Humanities (NEH)|accessdate=April 7, 2019}}</ref> [[1918|1918an]] sartu zen TCCA-n, eta [[1919|1919ko]] urrian izendatu zuten zuzendari kudeatzaile.
Rorke-k AEBetako fabrikazioan kolorea estandarizatzen lagundu zuen eta joeretan eragina izan zuen.<ref name=":3">{{Cite news|abizena=Rawsthorn|izenburua=50 Shades of Color: How the Evolution of Palettes Changed the World|izena1=Alice|data=September 23, 2012|url=https://www.nytimes.com/2012/09/24/arts/design/50-shades-of-color-how-the-evolution-of-palettes-changed-the-world.html|kazeta=The New York Times|issn=0362-4331|accessdate=April 8, 2019}}</ref> Oinetako eta Boten Fabrikatzaileen Elkarte Nazionaleko Estilo Batzordeko presidenteak proposatuta, Rorke-k bere lehen "Koloreen Harmonien Grafikoa" argitaratu zuen [[1925|1925ean]].:<sup>166</sup> [[1929|1929rako]], Rorke Estatu Batuetako armadarekin lanean ari zen, uniformearen oihalentzako koloreak estandarizatzeko eta ebakitzeko. [[1926|1926tik]] [[1935|1935era]] egin zuen lan AEBetako banderaren koloreak estandarizatzeko.<ref name=":1" /><sup>:168–169</sup>
[[Fitxategi:Phantomtechnicolor.jpg|alt=|ezkerrera|thumb|The Phantom of the Opera ([[1925]]) filmeko Technicolor sekuentzian agertoki honen ondoren "Phantom Red" izendatu zuten Rorke]]
Rorke-k "estilo espioiak" erabili zituen Bettina Bedwell ''Chicago'' ''Tribune''-ko korrespontsal atzerritarra bezala, eta Parisko modaren joeretan eguneratuta eduki zuen 11 urtez. Rorke-k eta TCCA-ko bere taldeak Bedwellek bere kolore aurreikuspenetara bidalitako txostenak txertatu zituzten, Parisko modaren xarma erabiliz elkartearen sinesgarritasuna eraikitzeko.<ref name=":0">{{Cite web|izenburua=The Color of Fashion|url=https://www.neh.gov/humanities/2008/marchapril/feature/the-color-fashion|lana=National Endowment for the Humanities (NEH)|accessdate=April 7, 2019}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.neh.gov/humanities/2008/marchapril/feature/the-color-fashion "The Color of Fashion"]. ''National Endowment for the Humanities (NEH)''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">April 7,</span> 2019</span>.</cite></ref>
Rorke-k Manchester-eko industria buruei British Color Councilen sorrerari buruzko aholkuak eman zizkien.:<sup>53</sup> Estatu Batuetan, Rorke Inter-Society Color Council-eko kide fundatzailea izan zen, eta "elkartegintza kooperatiboaren eredu progresibo bat sustatu zuen, teoria eta kolore-metodoen jario askea sustatu nahi zuten diseinatzaile, irakasle eta zientzialariekin. ":<sup>188</sup>
[[Fitxategi:Mamie-Eisenhower.jpg|thumb|[[Mamie Eisenhower]] "''First Lady Pink''", [Lehen Damaren Larrosa] Margaret Hayden Rorke-k izendatutako kolorea]]
Rorke-k ere koloreak izendatu zituen, askotan kultur produktuei edo ekitaldi nabarmenei izenak lotuz. Gutxienez bi kolore aipatu zituen, "[[The Phantom of the Opera (1925eko filma)|Phantom]] Red" eta "Sutter's Gold", filmen ondoren. [[1953|1953an]], "kolore berri bat sartu zuen, ''First Lady Pink'' [Lehen Damaren Larrosa] , [[Mamie Eisenhower|[Mamie] Eisenhower]]-en Inaugurazio Galako jantziaren kolorea.<ref>{{Cite news|abizena=Mason|izenburua=From the Soul|abizena2=Gill|abizena3=Bunzel|izena1=Harding|izena2=Brendan|izena3=Peter|data=June 27, 1953|url=https://www.newyorker.com/magazine/1953/07/04/from-the-soul|kazeta=The New Yorker|issn=0028-792X|accessdate=April 8, 2019}}</ref>{{Clear left}}
== Ondorengo urteak ==
Rorke [[1954]]<nowiki/>an erretiratu zen TCCA-tik eta handik gutxira Kaliforniara joan zen.<ref>{{Cite news|izenburua=Party Honors Active Mother|orrialdea=28|data=August 4, 1968|url=https://newspaperarchive.com/van-nuys-valley-news-aug-04-1968-p-28/|kazeta=Van Nuys Valley News}}</ref> Bere senarra [[1941|1941ean]]<ref>{{Cite news|izenburua=Rorke-William Henry|orrialdea=9|data=November 23, 1940|url=https://bklyn.newspapers.com/image/52693391/?terms=%22Margaret%2BHayden%2BRorke%22|kazeta=The Brooklyn Daily Eagle}}</ref> hil zen, eta Rorke [[Hollywood|Hollywood-en]] hil zen [[1969|1969ko]] [[Martxoaren 2|martxoaren 2an]], 85 urte zituela.<ref>{{Cite web|izenburua=Margaret Rorke|orrialdea=3|data=March 4, 1969|url=https://newspaperarchive.com/van-nuys-news-and-green-sheet-mar-04-1969-p-3/|lana=Van Nuys News And Green Sheet}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* Margaret Hayden Rorke at ''Find a Grave'' [Hilobi bat aurkitu]
{{bizialdia|1883ko|1969ko|Rorke, Hayden Margaret}}
[[Kategoria:AEBetako emakumeak]]
[[Kategoria:Estatu Batuetako aktorea]]
gr43pmoh6wdawd93ny78l3vgpp39p7l
10006109
10006104
2024-12-20T17:35:53Z
JULEBAR
162132
10006109
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Margaret Hayden Rorke''' ([[1883|1883ko]] [[Ekainaren 19|ekainaren 19a]] – [[1969|1969ko]] [[Martxoaren 2|martxoaren 2a]]) estatubatuar koloreko arauetan aditua, aktorea eta sufragista izan zen eta ia 40 urtez Estatu Batuetako Ehunezko Koloreen Txartelen Elkarteko zuzendari kudeatzailea izan zen. Hogei eta hogeita hamarreko hamarkadako "eragin handiena duen kolore iragarlea'" gisa ezagutzen da.<ref>{{Cite web|abizena=Center|izenburua=The Color of Invention|izena1=Smithsonian Lemelson|data=July 12, 2012|url=https://invention.si.edu/color-invention|lana=Lemelson Center for the Study of Invention and Innovation|accessdate=April 7, 2019}}</ref>
== Haurtzaroa ==
Margaret Nillie Hildegard Hayden, [[New York|New York-en]] jaio zen, William Richardson eta Katherine Elizabeth (Farson) Hayden gurasoak izanez. [[1883|1883ko]] [[Ekainaren 19|ekainaren 19an]]. Aita antzerki ekoizlea zuen. Marguerite Hayden izenarekin antzerkiko aktore gisa ibilbide laburra izan zuen, [[1903|1903ko]] ''The Earl of Pawtucket'' ekoizpen ibiltaria eta ''A Romance of Athlone and Terence'' paperak barne.<ref>{{Cite news|izenburua=Miss Hayden adopts the stage|orrialdea=9|data=August 11, 1903|url=https://www.loc.gov/resource/sn83030313/1903-08-11/ed-1?sp=9|kazeta=New York Herald}}</ref> [[1907|1907ko]] [[Apirilaren 16|apirilaren 16an]] ezkondu zen William Henry Rorke-rekin, eta utzi egin zion jarduteari. Bikoteak lau seme-alaba zituen (horietako bat haurtzaroan hil zen), Hayden Rorke aktorea barne.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Hayden Rorke|hizkuntza=es|data=2024-11-26|url=https://es.wikipedia.org/wiki/Hayden_Rorke|sartze-data=2024-12-20|encyclopedia=Wikipedia, la enciclopedia libre}}</ref>
== Sufragioa ==
[[1914|1914an]], Rorke-k ''Elizgizon Katolikoen Emakumeen Sufragioari buruzko Gutunak eta Hitzaldiak'' bildu eta argitaratu zituen. Hitzaurrean azaldu duenez, "Eliza Katolikoa ofizialki emakumeen sufragioaren aurka agertzen den inpresio nagusia zuzentzeko nahiak eragin zuen".
== Ibilbidea ==
Rorke "kolorearen lehen igarle profesionala" izan zen, eta Estatu Batuetako Ehunezko Koloreen Txartelen Elkarteko (TCCA) zuzendari kudeatzailea ia berrogei urtez.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=The Color of Fashion|hizkuntza=en|url=https://www.neh.gov/humanities/2008/marchapril/feature/the-color-fashion|aldizkaria=National Endowment for the Humanities|sartze-data=2024-12-20}}</ref> [[1918|1918an]] sartu zen TCCA-n, eta [[1919|1919ko]] urrian izendatu zuten zuzendari kudeatzaile.
Rorke-k AEBetako fabrikazioan kolorea estandarizatzen lagundu zuen eta joeretan eragina izan zuen.<ref name=":3">{{Cite news|abizena=Rawsthorn|izenburua=50 Shades of Color: How the Evolution of Palettes Changed the World|izena1=Alice|data=September 23, 2012|url=https://www.nytimes.com/2012/09/24/arts/design/50-shades-of-color-how-the-evolution-of-palettes-changed-the-world.html|kazeta=The New York Times|issn=0362-4331|accessdate=April 8, 2019}}</ref> Oinetako eta Boten Fabrikatzaileen Elkarte Nazionaleko Estilo Batzordeko presidenteak proposatuta, Rorke-k bere lehen "Koloreen Harmonien Grafikoa" argitaratu zuen [[1925|1925ean]].:<sup>166</sup> [[1929|1929rako]], Rorke Estatu Batuetako armadarekin lanean ari zen, uniformearen oihalentzako koloreak estandarizatzeko eta ebakitzeko. [[1926|1926tik]] [[1935|1935era]] egin zuen lan AEBetako banderaren koloreak estandarizatzeko.<ref name=":1" /><sup>:168–169</sup>
[[Fitxategi:Phantomtechnicolor.jpg|alt=|ezkerrera|thumb|The Phantom of the Opera ([[1925]]) filmeko Technicolor sekuentzian agertoki honen ondoren "Phantom Red" izendatu zuten Rorke]]
Rorke-k "estilo espioiak" erabili zituen Bettina Bedwell ''Chicago'' ''Tribune''-ko korrespontsal atzerritarra bezala, eta Parisko modaren joeretan eguneratuta eduki zuen 11 urtez. Rorke-k eta TCCA-ko bere taldeak Bedwellek bere kolore aurreikuspenetara bidalitako txostenak txertatu zituzten, Parisko modaren xarma erabiliz elkartearen sinesgarritasuna eraikitzeko.<ref name=":0" />
Rorke-k Manchester-eko industria buruei British Color Councilen sorrerari buruzko aholkuak eman zizkien.:<sup>53</sup> Estatu Batuetan, Rorke Inter-Society Color Council-eko kide fundatzailea izan zen, eta "elkartegintza kooperatiboaren eredu progresibo bat sustatu zuen, teoria eta kolore-metodoen jario askea sustatu nahi zuten diseinatzaile, irakasle eta zientzialariekin. ":<sup>188</sup>
[[Fitxategi:Mamie-Eisenhower.jpg|thumb|[[Mamie Eisenhower]] "''First Lady Pink''", [Lehen Damaren Larrosa] Margaret Hayden Rorke-k izendatutako kolorea]]
Rorke-k ere koloreak izendatu zituen, askotan kultur produktuei edo ekitaldi nabarmenei izenak lotuz. Gutxienez bi kolore aipatu zituen, "[[The Phantom of the Opera (1925eko filma)|Phantom]] Red" eta "Sutter's Gold", filmen ondoren. [[1953|1953an]], "kolore berri bat sartu zuen, ''First Lady Pink'' [Lehen Damaren Larrosa] , [[Mamie Eisenhower|[Mamie] Eisenhower]]-en Inaugurazio Galako jantziaren kolorea.<ref>{{Cite news|abizena=Mason|izenburua=From the Soul|abizena2=Gill|abizena3=Bunzel|izena1=Harding|izena2=Brendan|izena3=Peter|data=June 27, 1953|url=https://www.newyorker.com/magazine/1953/07/04/from-the-soul|kazeta=The New Yorker|issn=0028-792X|accessdate=April 8, 2019}}</ref>{{Clear left}}
== Ondorengo urteak ==
Rorke [[1954]]<nowiki/>an erretiratu zen TCCA-tik eta handik gutxira Kaliforniara joan zen.<ref>{{Cite news|izenburua=Party Honors Active Mother|orrialdea=28|data=August 4, 1968|url=https://newspaperarchive.com/van-nuys-valley-news-aug-04-1968-p-28/|kazeta=Van Nuys Valley News}}</ref> Bere senarra [[1941|1941ean]]<ref>{{Cite news|izenburua=Rorke-William Henry|orrialdea=9|data=November 23, 1940|url=https://bklyn.newspapers.com/image/52693391/?terms=%22Margaret%2BHayden%2BRorke%22|kazeta=The Brooklyn Daily Eagle}}</ref> hil zen, eta Rorke [[Hollywood|Hollywood-en]] hil zen [[1969|1969ko]] [[Martxoaren 2|martxoaren 2an]], 85 urte zituela.<ref>{{Cite web|izenburua=Margaret Rorke|orrialdea=3|data=March 4, 1969|url=https://newspaperarchive.com/van-nuys-news-and-green-sheet-mar-04-1969-p-3/|lana=Van Nuys News And Green Sheet}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* Margaret Hayden Rorke at ''Find a Grave'' [Hilobi bat aurkitu]
{{bizialdia|1883ko|1969ko|Rorke, Hayden Margaret}}
[[Kategoria:AEBetako emakumeak]]
[[Kategoria:Estatu Batuetako aktorea]]
onam271dmrp1y0jkdnvsn2zsn5ej1ih
10006112
10006109
2024-12-20T17:37:00Z
JULEBAR
162132
10006112
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Margaret Hayden Rorke''' ([[1883|1883ko]] [[Ekainaren 19|ekainaren 19a]] – [[1969|1969ko]] [[Martxoaren 2|martxoaren 2a]]) estatubatuar koloreko arauetan aditua, aktorea eta sufragista izan zen eta ia 40 urtez Estatu Batuetako Ehunezko Koloreen Txartelen Elkarteko zuzendari kudeatzailea izan zen. Hogei eta hogeita hamarreko hamarkadako "eragin handiena duen kolore iragarlea'" gisa ezagutzen da.<ref>{{Cite web|abizena=Center|izenburua=The Color of Invention|izena1=Smithsonian Lemelson|data=July 12, 2012|url=https://invention.si.edu/color-invention|lana=Lemelson Center for the Study of Invention and Innovation|accessdate=April 7, 2019}}</ref>
== Haurtzaroa ==
Margaret Nillie Hildegard Hayden, [[New York|New York-en]] jaio zen, William Richardson eta Katherine Elizabeth (Farson) Hayden gurasoak izanez. [[1883|1883ko]] [[Ekainaren 19|ekainaren 19an]]. Aita antzerki ekoizlea zuen. Marguerite Hayden izenarekin antzerkiko aktore gisa ibilbide laburra izan zuen, [[1903|1903ko]] ''The Earl of Pawtucket'' ekoizpen ibiltaria eta ''A Romance of Athlone and Terence'' paperak barne.<ref>{{Cite news|izenburua=Miss Hayden adopts the stage|orrialdea=9|data=August 11, 1903|url=https://www.loc.gov/resource/sn83030313/1903-08-11/ed-1?sp=9|kazeta=New York Herald}}</ref> [[1907|1907ko]] [[Apirilaren 16|apirilaren 16an]] ezkondu zen William Henry Rorke-rekin, eta utzi egin zion jarduteari. Bikoteak lau seme-alaba zituen (horietako bat haurtzaroan hil zen), Hayden Rorke aktorea barne.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Hayden Rorke|hizkuntza=es|data=2024-11-26|url=https://es.wikipedia.org/wiki/Hayden_Rorke|sartze-data=2024-12-20|encyclopedia=Wikipedia, la enciclopedia libre}}</ref>
== Sufragioa ==
[[1914|1914an]], Rorke-k ''Elizgizon Katolikoen Emakumeen Sufragioari buruzko Gutunak eta Hitzaldiak'' bildu eta argitaratu zituen. Hitzaurrean azaldu duenez, "Eliza Katolikoa ofizialki emakumeen sufragioaren aurka agertzen den inpresio nagusia zuzentzeko nahiak eragin zuen".
== Ibilbidea ==
Rorke "kolorearen lehen igarle profesionala" izan zen, eta Estatu Batuetako Ehunezko Koloreen Txartelen Elkarteko (TCCA) zuzendari kudeatzailea ia berrogei urtez.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=The Color of Fashion|hizkuntza=en|url=https://www.neh.gov/humanities/2008/marchapril/feature/the-color-fashion|aldizkaria=National Endowment for the Humanities|sartze-data=2024-12-20}}</ref> [[1918|1918an]] sartu zen TCCA-n, eta [[1919|1919ko]] urrian izendatu zuten zuzendari kudeatzaile.
Rorke-k AEBetako fabrikazioan kolorea estandarizatzen lagundu zuen eta joeretan eragina izan zuen.<ref name=":3">{{Cite news|abizena=Rawsthorn|izenburua=50 Shades of Color: How the Evolution of Palettes Changed the World|izena1=Alice|data=September 23, 2012|url=https://www.nytimes.com/2012/09/24/arts/design/50-shades-of-color-how-the-evolution-of-palettes-changed-the-world.html|kazeta=The New York Times|issn=0362-4331|accessdate=April 8, 2019}}</ref> Oinetako eta Boten Fabrikatzaileen Elkarte Nazionaleko Estilo Batzordeko presidenteak proposatuta, Rorke-k bere lehen "Koloreen Harmonien Grafikoa" argitaratu zuen [[1925|1925ean]].:<sup>166</sup> [[1929|1929rako]], Rorke Estatu Batuetako armadarekin lanean ari zen, uniformearen oihalentzako koloreak estandarizatzeko eta ebakitzeko. [[1926|1926tik]] [[1935|1935era]] egin zuen lan AEBetako banderaren koloreak estandarizatzeko.<ref name=":1" />
[[Fitxategi:Phantomtechnicolor.jpg|alt=|ezkerrera|thumb|The Phantom of the Opera ([[1925]]) filmeko Technicolor sekuentzian agertoki honen ondoren "Phantom Red" izendatu zuten Rorke]]
Rorke-k "estilo espioiak" erabili zituen Bettina Bedwell ''Chicago'' ''Tribune''-ko korrespontsal atzerritarra bezala, eta Parisko modaren joeretan eguneratuta eduki zuen 11 urtez. Rorke-k eta TCCA-ko bere taldeak Bedwellek bere kolore aurreikuspenetara bidalitako txostenak txertatu zituzten, Parisko modaren xarma erabiliz elkartearen sinesgarritasuna eraikitzeko.<ref name=":0" />
Rorke-k Manchester-eko industria buruei British Color Councilen sorrerari buruzko aholkuak eman zizkien.:<sup>53</sup> Estatu Batuetan, Rorke Inter-Society Color Council-eko kide fundatzailea izan zen, eta "elkartegintza kooperatiboaren eredu progresibo bat sustatu zuen, teoria eta kolore-metodoen jario askea sustatu nahi zuten diseinatzaile, irakasle eta zientzialariekin. ":<sup>188</sup>
[[Fitxategi:Mamie-Eisenhower.jpg|thumb|[[Mamie Eisenhower]] "''First Lady Pink''", [Lehen Damaren Larrosa] Margaret Hayden Rorke-k izendatutako kolorea]]
Rorke-k ere koloreak izendatu zituen, askotan kultur produktuei edo ekitaldi nabarmenei izenak lotuz. Gutxienez bi kolore aipatu zituen, "[[The Phantom of the Opera (1925eko filma)|Phantom]] Red" eta "Sutter's Gold", filmen ondoren. [[1953|1953an]], "kolore berri bat sartu zuen, ''First Lady Pink'' [Lehen Damaren Larrosa] , [[Mamie Eisenhower|[Mamie] Eisenhower]]-en Inaugurazio Galako jantziaren kolorea.<ref>{{Cite news|abizena=Mason|izenburua=From the Soul|abizena2=Gill|abizena3=Bunzel|izena1=Harding|izena2=Brendan|izena3=Peter|data=June 27, 1953|url=https://www.newyorker.com/magazine/1953/07/04/from-the-soul|kazeta=The New Yorker|issn=0028-792X|accessdate=April 8, 2019}}</ref>{{Clear left}}
== Ondorengo urteak ==
Rorke [[1954]]<nowiki/>an erretiratu zen TCCA-tik eta handik gutxira Kaliforniara joan zen.<ref>{{Cite news|izenburua=Party Honors Active Mother|orrialdea=28|data=August 4, 1968|url=https://newspaperarchive.com/van-nuys-valley-news-aug-04-1968-p-28/|kazeta=Van Nuys Valley News}}</ref> Bere senarra [[1941|1941ean]]<ref>{{Cite news|izenburua=Rorke-William Henry|orrialdea=9|data=November 23, 1940|url=https://bklyn.newspapers.com/image/52693391/?terms=%22Margaret%2BHayden%2BRorke%22|kazeta=The Brooklyn Daily Eagle}}</ref> hil zen, eta Rorke [[Hollywood|Hollywood-en]] hil zen [[1969|1969ko]] [[Martxoaren 2|martxoaren 2an]], 85 urte zituela.<ref>{{Cite web|izenburua=Margaret Rorke|orrialdea=3|data=March 4, 1969|url=https://newspaperarchive.com/van-nuys-news-and-green-sheet-mar-04-1969-p-3/|lana=Van Nuys News And Green Sheet}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* Margaret Hayden Rorke at ''Find a Grave'' [Hilobi bat aurkitu]
{{bizialdia|1883ko|1969ko|Rorke, Hayden Margaret}}
[[Kategoria:AEBetako emakumeak]]
[[Kategoria:Estatu Batuetako aktorea]]
rn5x329kuf8uswypncf8ezjk66uvt7i
10006115
10006112
2024-12-20T17:38:19Z
JULEBAR
162132
10006115
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Margaret Hayden Rorke''' ([[1883|1883ko]] [[Ekainaren 19|ekainaren 19a]] – [[1969|1969ko]] [[Martxoaren 2|martxoaren 2a]]) estatubatuar koloreko arauetan aditua, aktorea eta sufragista izan zen eta ia 40 urtez Estatu Batuetako Ehunezko Koloreen Txartelen Elkarteko zuzendari kudeatzailea izan zen. Hogei eta hogeita hamarreko hamarkadako "eragin handiena duen kolore iragarlea'" gisa ezagutzen da.<ref>{{Cite web|abizena=Center|izenburua=The Color of Invention|izena1=Smithsonian Lemelson|data=July 12, 2012|url=https://invention.si.edu/color-invention|lana=Lemelson Center for the Study of Invention and Innovation|accessdate=April 7, 2019}}</ref>
== Haurtzaroa ==
Margaret Nillie Hildegard Hayden, [[New York|New York-en]] jaio zen, William Richardson eta Katherine Elizabeth (Farson) Hayden gurasoak izanez. [[1883|1883ko]] [[Ekainaren 19|ekainaren 19an]]. Aita antzerki ekoizlea zuen. Marguerite Hayden izenarekin antzerkiko aktore gisa ibilbide laburra izan zuen, [[1903|1903ko]] ''The Earl of Pawtucket'' ekoizpen ibiltaria eta ''A Romance of Athlone and Terence'' paperak barne.<ref>{{Cite news|izenburua=Miss Hayden adopts the stage|orrialdea=9|data=August 11, 1903|url=https://www.loc.gov/resource/sn83030313/1903-08-11/ed-1?sp=9|kazeta=New York Herald}}</ref> [[1907|1907ko]] [[Apirilaren 16|apirilaren 16an]] ezkondu zen William Henry Rorke-rekin, eta utzi egin zion jarduteari. Bikoteak lau seme-alaba zituen (horietako bat haurtzaroan hil zen), Hayden Rorke aktorea barne.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Hayden Rorke|hizkuntza=es|data=2024-11-26|url=https://es.wikipedia.org/wiki/Hayden_Rorke|sartze-data=2024-12-20|encyclopedia=Wikipedia, la enciclopedia libre}}</ref>
== Sufragioa ==
[[1914|1914an]], Rorke-k ''Elizgizon Katolikoen Emakumeen Sufragioari buruzko Gutunak eta Hitzaldiak'' bildu eta argitaratu zituen. Hitzaurrean azaldu duenez, "Eliza Katolikoa ofizialki emakumeen sufragioaren aurka agertzen den inpresio nagusia zuzentzeko nahiak eragin zuen".
== Ibilbidea ==
Rorke "kolorearen lehen igarle profesionala" izan zen, eta Estatu Batuetako Ehunezko Koloreen Txartelen Elkarteko (TCCA) zuzendari kudeatzailea ia berrogei urtez.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=The Color of Fashion|hizkuntza=en|url=https://www.neh.gov/humanities/2008/marchapril/feature/the-color-fashion|aldizkaria=National Endowment for the Humanities|sartze-data=2024-12-20}}</ref> [[1918|1918an]] sartu zen TCCA-n, eta [[1919|1919ko]] urrian izendatu zuten zuzendari kudeatzaile.
Rorke-k AEBetako fabrikazioan kolorea estandarizatzen lagundu zuen eta joeretan eragina izan zuen.<ref name=":3">{{Cite news|abizena=Rawsthorn|izenburua=50 Shades of Color: How the Evolution of Palettes Changed the World|izena1=Alice|data=September 23, 2012|url=https://www.nytimes.com/2012/09/24/arts/design/50-shades-of-color-how-the-evolution-of-palettes-changed-the-world.html|kazeta=The New York Times|issn=0362-4331|accessdate=April 8, 2019}}</ref> Oinetako eta Boten Fabrikatzaileen Elkarte Nazionaleko Estilo Batzordeko presidenteak proposatuta, Rorke-k bere lehen "Koloreen Harmonien Grafikoa" argitaratu zuen [[1925|1925ean]]. [[1929|1929rako]], Rorke Estatu Batuetako armadarekin lanean ari zen, uniformearen oihalentzako koloreak estandarizatzeko eta ebakitzeko. [[1926|1926tik]] [[1935|1935era]] egin zuen lan AEBetako banderaren koloreak estandarizatzeko.<ref name=":1" />
[[Fitxategi:Phantomtechnicolor.jpg|alt=|ezkerrera|thumb|The Phantom of the Opera ([[1925]]) filmeko Technicolor sekuentzian agertoki honen ondoren "Phantom Red" izendatu zuten Rorke]]
Rorke-k "estilo espioiak" erabili zituen Bettina Bedwell ''Chicago'' ''Tribune''-ko korrespontsal atzerritarra bezala, eta Parisko modaren joeretan eguneratuta eduki zuen 11 urtez. Rorke-k eta TCCA-ko bere taldeak Bedwellek bere kolore aurreikuspenetara bidalitako txostenak txertatu zituzten, Parisko modaren xarma erabiliz elkartearen sinesgarritasuna eraikitzeko.<ref name=":0" />
Rorke-k Manchester-eko industria buruei British Color Councilen sorrerari buruzko aholkuak eman zizkien.:<sup>53</sup> Estatu Batuetan, Rorke Inter-Society Color Council-eko kide fundatzailea izan zen, eta "elkartegintza kooperatiboaren eredu progresibo bat sustatu zuen, teoria eta kolore-metodoen jario askea sustatu nahi zuten diseinatzaile, irakasle eta zientzialariekin. "
[[Fitxategi:Mamie-Eisenhower.jpg|thumb|[[Mamie Eisenhower]] "''First Lady Pink''", [Lehen Damaren Larrosa] Margaret Hayden Rorke-k izendatutako kolorea]]
Rorke-k ere koloreak izendatu zituen, askotan kultur produktuei edo ekitaldi nabarmenei izenak lotuz. Gutxienez bi kolore aipatu zituen, "[[The Phantom of the Opera (1925eko filma)|Phantom]] Red" eta "Sutter's Gold", filmen ondoren. [[1953|1953an]], "kolore berri bat sartu zuen, ''First Lady Pink'' [Lehen Damaren Larrosa] , [[Mamie Eisenhower|[Mamie] Eisenhower]]-en Inaugurazio Galako jantziaren kolorea.<ref>{{Cite news|abizena=Mason|izenburua=From the Soul|abizena2=Gill|abizena3=Bunzel|izena1=Harding|izena2=Brendan|izena3=Peter|data=June 27, 1953|url=https://www.newyorker.com/magazine/1953/07/04/from-the-soul|kazeta=The New Yorker|issn=0028-792X|accessdate=April 8, 2019}}</ref>{{Clear left}}
== Ondorengo urteak ==
Rorke [[1954]]<nowiki/>an erretiratu zen TCCA-tik eta handik gutxira Kaliforniara joan zen.<ref>{{Cite news|izenburua=Party Honors Active Mother|orrialdea=28|data=August 4, 1968|url=https://newspaperarchive.com/van-nuys-valley-news-aug-04-1968-p-28/|kazeta=Van Nuys Valley News}}</ref> Bere senarra [[1941|1941ean]]<ref>{{Cite news|izenburua=Rorke-William Henry|orrialdea=9|data=November 23, 1940|url=https://bklyn.newspapers.com/image/52693391/?terms=%22Margaret%2BHayden%2BRorke%22|kazeta=The Brooklyn Daily Eagle}}</ref> hil zen, eta Rorke [[Hollywood|Hollywood-en]] hil zen [[1969|1969ko]] [[Martxoaren 2|martxoaren 2an]], 85 urte zituela.<ref>{{Cite web|izenburua=Margaret Rorke|orrialdea=3|data=March 4, 1969|url=https://newspaperarchive.com/van-nuys-news-and-green-sheet-mar-04-1969-p-3/|lana=Van Nuys News And Green Sheet}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* Margaret Hayden Rorke at ''Find a Grave'' [Hilobi bat aurkitu]
{{bizialdia|1883ko|1969ko|Rorke, Hayden Margaret}}
[[Kategoria:AEBetako emakumeak]]
[[Kategoria:Estatu Batuetako aktorea]]
mjj4da4xhni1wkekoppbjgmwrk324wb
10006120
10006115
2024-12-20T17:39:32Z
JULEBAR
162132
10006120
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Margaret Hayden Rorke''' ([[1883|1883ko]] [[Ekainaren 19|ekainaren 19a]] – [[1969|1969ko]] [[Martxoaren 2|martxoaren 2a]]) estatubatuar koloreko arauetan aditua, aktorea eta sufragista izan zen eta ia 40 urtez Estatu Batuetako Ehunezko Koloreen Txartelen Elkarteko zuzendari kudeatzailea izan zen. Hogei eta hogeita hamarreko hamarkadako "eragin handiena duen kolore iragarlea'" gisa ezagutzen da.<ref>{{Cite web|abizena=Center|izenburua=The Color of Invention|izena1=Smithsonian Lemelson|data=July 12, 2012|url=https://invention.si.edu/color-invention|lana=Lemelson Center for the Study of Invention and Innovation|accessdate=April 7, 2019}}</ref>
== Haurtzaroa ==
Margaret Nillie Hildegard Hayden, [[New York|New York-en]] jaio zen, William Richardson eta Katherine Elizabeth (Farson) Hayden gurasoak izanez. [[1883|1883ko]] [[Ekainaren 19|ekainaren 19an]]. Aita antzerki ekoizlea zuen. Marguerite Hayden izenarekin antzerkiko aktore gisa ibilbide laburra izan zuen, [[1903|1903ko]] ''The Earl of Pawtucket'' ekoizpen ibiltaria eta ''A Romance of Athlone and Terence'' paperak barne.<ref>{{Cite news|izenburua=Miss Hayden adopts the stage|orrialdea=9|data=August 11, 1903|url=https://www.loc.gov/resource/sn83030313/1903-08-11/ed-1?sp=9|kazeta=New York Herald}}</ref> [[1907|1907ko]] [[Apirilaren 16|apirilaren 16an]] ezkondu zen William Henry Rorke-rekin, eta utzi egin zion jarduteari. Bikoteak lau seme-alaba zituen (horietako bat haurtzaroan hil zen), Hayden Rorke aktorea barne.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Hayden Rorke|hizkuntza=es|data=2024-11-26|url=https://es.wikipedia.org/wiki/Hayden_Rorke|sartze-data=2024-12-20|encyclopedia=Wikipedia, la enciclopedia libre}}</ref>
== Sufragioa ==
[[1914|1914an]], Rorke-k ''Elizgizon Katolikoen Emakumeen Sufragioari buruzko Gutunak eta Hitzaldiak'' bildu eta argitaratu zituen. Hitzaurrean azaldu duenez, "Eliza Katolikoa ofizialki emakumeen sufragioaren aurka agertzen den inpresio nagusia zuzentzeko nahiak eragin zuen".
== Ibilbidea ==
Rorke "kolorearen lehen igarle profesionala" izan zen, eta Estatu Batuetako Ehunezko Koloreen Txartelen Elkarteko (TCCA) zuzendari kudeatzailea ia berrogei urtez.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=The Color of Fashion|hizkuntza=en|url=https://www.neh.gov/humanities/2008/marchapril/feature/the-color-fashion|aldizkaria=National Endowment for the Humanities|sartze-data=2024-12-20}}</ref> [[1918|1918an]] sartu zen TCCA-n, eta [[1919|1919ko]] urrian izendatu zuten zuzendari kudeatzaile.
Rorke-k AEBetako fabrikazioan kolorea estandarizatzen lagundu zuen eta joeretan eragina izan zuen.<ref name=":3">{{Cite news|abizena=Rawsthorn|izenburua=50 Shades of Color: How the Evolution of Palettes Changed the World|izena1=Alice|data=September 23, 2012|url=https://www.nytimes.com/2012/09/24/arts/design/50-shades-of-color-how-the-evolution-of-palettes-changed-the-world.html|kazeta=The New York Times|issn=0362-4331|accessdate=April 8, 2019}}</ref> Oinetako eta Boten Fabrikatzaileen Elkarte Nazionaleko Estilo Batzordeko presidenteak proposatuta, Rorke-k bere lehen "Koloreen Harmonien Grafikoa" argitaratu zuen [[1925|1925ean]]. [[1929|1929rako]], Rorke Estatu Batuetako armadarekin lanean ari zen, uniformearen oihalentzako koloreak estandarizatzeko eta ebakitzeko. [[1926|1926tik]] [[1935|1935era]] egin zuen lan AEBetako banderaren koloreak estandarizatzeko.<ref name=":1" />
[[Fitxategi:Phantomtechnicolor.jpg|alt=|ezkerrera|thumb|The Phantom of the Opera ([[1925]]) filmeko Technicolor sekuentzian agertoki honen ondoren "Phantom Red" izendatu zuten Rorke]]
Rorke-k "estilo espioiak" erabili zituen Bettina Bedwell ''Chicago'' ''Tribune''-ko korrespontsal atzerritarra bezala, eta Parisko modaren joeretan eguneratuta eduki zuen 11 urtez. Rorke-k eta TCCA-ko bere taldeak Bedwellek bere kolore aurreikuspenetara bidalitako txostenak txertatu zituzten, Parisko modaren xarma erabiliz elkartearen sinesgarritasuna eraikitzeko.<ref name=":0" />
Rorke-k Manchester-eko industria buruei British Color Councilen sorrerari buruzko aholkuak eman zizkien. Estatu Batuetan, Rorke Inter-Society Color Council-eko kide fundatzailea izan zen, eta "elkartegintza kooperatiboaren eredu progresibo bat sustatu zuen, teoria eta kolore-metodoen jario askea sustatu nahi zuten diseinatzaile, irakasle eta zientzialariekin. "
[[Fitxategi:Mamie-Eisenhower.jpg|thumb|[[Mamie Eisenhower]] "''First Lady Pink''", [Lehen Damaren Larrosa] Margaret Hayden Rorke-k izendatutako kolorea]]
Rorke-k ere koloreak izendatu zituen, askotan kultur produktuei edo ekitaldi nabarmenei izenak lotuz. Gutxienez bi kolore aipatu zituen, "[[The Phantom of the Opera (1925eko filma)|Phantom]] Red" eta "Sutter's Gold", filmen ondoren. [[1953|1953an]], "kolore berri bat sartu zuen, ''First Lady Pink'' [Lehen Damaren Larrosa] , [[Mamie Eisenhower|[Mamie] Eisenhower]]-en Inaugurazio Galako jantziaren kolorea.<ref>{{Cite news|abizena=Mason|izenburua=From the Soul|abizena2=Gill|abizena3=Bunzel|izena1=Harding|izena2=Brendan|izena3=Peter|data=June 27, 1953|url=https://www.newyorker.com/magazine/1953/07/04/from-the-soul|kazeta=The New Yorker|issn=0028-792X|accessdate=April 8, 2019}}</ref>{{Clear left}}
== Ondorengo urteak ==
Rorke [[1954]]<nowiki/>an erretiratu zen TCCA-tik eta handik gutxira Kaliforniara joan zen.<ref>{{Cite news|izenburua=Party Honors Active Mother|orrialdea=28|data=August 4, 1968|url=https://newspaperarchive.com/van-nuys-valley-news-aug-04-1968-p-28/|kazeta=Van Nuys Valley News}}</ref> Bere senarra [[1941|1941ean]]<ref>{{Cite news|izenburua=Rorke-William Henry|orrialdea=9|data=November 23, 1940|url=https://bklyn.newspapers.com/image/52693391/?terms=%22Margaret%2BHayden%2BRorke%22|kazeta=The Brooklyn Daily Eagle}}</ref> hil zen, eta Rorke [[Hollywood|Hollywood-en]] hil zen [[1969|1969ko]] [[Martxoaren 2|martxoaren 2an]], 85 urte zituela.<ref>{{Cite web|izenburua=Margaret Rorke|orrialdea=3|data=March 4, 1969|url=https://newspaperarchive.com/van-nuys-news-and-green-sheet-mar-04-1969-p-3/|lana=Van Nuys News And Green Sheet}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* Margaret Hayden Rorke at ''Find a Grave'' [Hilobi bat aurkitu]
{{bizialdia|1883ko|1969ko|Rorke, Hayden Margaret}}
[[Kategoria:AEBetako emakumeak]]
[[Kategoria:Estatu Batuetako aktorea]]
lkghjsbu9vmkbc8mhl1svsarh0qg2em
10006124
10006120
2024-12-20T17:44:39Z
JULEBAR
162132
10006124
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Margaret Hayden Rorke''' ([[1883|1883ko]] [[Ekainaren 19|ekainaren 19a]] – [[1969|1969ko]] [[Martxoaren 2|martxoaren 2a]]) estatubatuar koloreko arauetan aditua, aktorea eta sufragista izan zen eta ia 40 urtez Estatu Batuetako Ehunezko Koloreen Txartelen Elkarteko zuzendari kudeatzailea izan zen. Hogei eta hogeita hamarreko hamarkadako "eragin handiena duen kolore iragarlea'" gisa ezagutzen da.<ref>{{Cite web|abizena=Center|izenburua=The Color of Invention|izena1=Smithsonian Lemelson|data=July 12, 2012|url=https://invention.si.edu/color-invention|lana=Lemelson Center for the Study of Invention and Innovation|accessdate=April 7, 2019}}</ref>
== Haurtzaroa ==
Margaret Nillie Hildegard Hayden, [[New York|New York-en]] jaio zen, William Richardson eta Katherine Elizabeth (Farson) Hayden gurasoak izanez. [[1883|1883ko]] [[Ekainaren 19|ekainaren 19an]]. Aita antzerki ekoizlea zuen. Marguerite Hayden izenarekin antzerkiko aktore gisa ibilbide laburra izan zuen, [[1903|1903ko]] ''The Earl of Pawtucket'' ekoizpen ibiltaria eta ''A Romance of Athlone and Terence'' paperak barne.<ref>{{Cite news|izenburua=Miss Hayden adopts the stage|orrialdea=9|data=August 11, 1903|url=https://www.loc.gov/resource/sn83030313/1903-08-11/ed-1?sp=9|kazeta=New York Herald}}</ref> [[1907|1907ko]] [[Apirilaren 16|apirilaren 16an]] ezkondu zen William Henry Rorke-rekin, eta utzi egin zion jarduteari. Bikoteak lau seme-alaba zituen (horietako bat haurtzaroan hil zen), Hayden Rorke aktorea barne.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Hayden Rorke|hizkuntza=es|data=2024-11-26|url=https://es.wikipedia.org/wiki/Hayden_Rorke|sartze-data=2024-12-20|encyclopedia=Wikipedia, la enciclopedia libre}}</ref>
== Sufragioa ==
[[1914|1914an]], Rorke-k ''Elizgizon Katolikoen Emakumeen Sufragioari buruzko Gutunak eta Hitzaldiak'' bildu eta argitaratu zituen. Hitzaurrean azaldu duenez, "Eliza Katolikoa ofizialki emakumeen sufragioaren aurka agertzen den inpresio nagusia zuzentzeko nahiak eragin zuen".
== Ibilbidea ==
Rorke "kolorearen lehen igarle profesionala" izan zen, eta Estatu Batuetako Ehunezko Koloreen Txartelen Elkarteko (TCCA) zuzendari kudeatzailea ia berrogei urtez.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=The Color of Fashion|hizkuntza=en|url=https://www.neh.gov/humanities/2008/marchapril/feature/the-color-fashion|aldizkaria=National Endowment for the Humanities|sartze-data=2024-12-20}}</ref> [[1918|1918an]] sartu zen TCCA-n, eta [[1919|1919ko]] urrian izendatu zuten zuzendari kudeatzaile.
Rorke-k AEBetako fabrikazioan kolorea estandarizatzen lagundu zuen eta joeretan eragina izan zuen.<ref name=":3">{{Cite news|abizena=Rawsthorn|izenburua=50 Shades of Color: How the Evolution of Palettes Changed the World|izena1=Alice|data=September 23, 2012|url=https://www.nytimes.com/2012/09/24/arts/design/50-shades-of-color-how-the-evolution-of-palettes-changed-the-world.html|kazeta=The New York Times|issn=0362-4331|accessdate=April 8, 2019}}</ref> Oinetako eta Boten Fabrikatzaileen Elkarte Nazionaleko Estilo Batzordeko presidenteak proposatuta, Rorke-k bere lehen "Koloreen Harmonien Grafikoa" argitaratu zuen [[1925|1925ean]]. [[1929|1929rako]], Rorke Estatu Batuetako armadarekin lanean ari zen, uniformearen oihalentzako koloreak estandarizatzeko eta ebakitzeko. [[1926|1926tik]] [[1935|1935era]] egin zuen lan AEBetako banderaren koloreak estandarizatzeko.<ref>{{Erreferentzia|izena=Regina Lee|abizena=Blaszczyk|izenburua=The Color Revolution|argitaletxea=MIT Press|hizkuntza=en|data=2012-08-31|url=https://books.google.es/books?redir_esc=y&hl=es&id=FARmEndV9zkC&q=168#v=snippet&q=168&f=false|isbn=978-0-262-01777-0|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
[[Fitxategi:Phantomtechnicolor.jpg|alt=|ezkerrera|thumb|The Phantom of the Opera ([[1925]]) filmeko Technicolor sekuentzian agertoki honen ondoren "Phantom Red" izendatu zuten Rorke]]
Rorke-k "estilo espioiak" erabili zituen Bettina Bedwell ''Chicago'' ''Tribune''-ko korrespontsal atzerritarra bezala, eta Parisko modaren joeretan eguneratuta eduki zuen 11 urtez. Rorke-k eta TCCA-ko bere taldeak Bedwellek bere kolore aurreikuspenetara bidalitako txostenak txertatu zituzten, Parisko modaren xarma erabiliz elkartearen sinesgarritasuna eraikitzeko.<ref name=":0" />
Rorke-k Manchester-eko industria buruei British Color Councilen sorrerari buruzko aholkuak eman zizkien. Estatu Batuetan, Rorke Inter-Society Color Council-eko kide fundatzailea izan zen, eta "elkartegintza kooperatiboaren eredu progresibo bat sustatu zuen, teoria eta kolore-metodoen jario askea sustatu nahi zuten diseinatzaile, irakasle eta zientzialariekin. "
[[Fitxategi:Mamie-Eisenhower.jpg|thumb|[[Mamie Eisenhower]] "''First Lady Pink''", [Lehen Damaren Larrosa] Margaret Hayden Rorke-k izendatutako kolorea]]
Rorke-k ere koloreak izendatu zituen, askotan kultur produktuei edo ekitaldi nabarmenei izenak lotuz. Gutxienez bi kolore aipatu zituen, "[[The Phantom of the Opera (1925eko filma)|Phantom]] Red" eta "Sutter's Gold", filmen ondoren. [[1953|1953an]], "kolore berri bat sartu zuen, ''First Lady Pink'' [Lehen Damaren Larrosa] , [[Mamie Eisenhower|[Mamie] Eisenhower]]-en Inaugurazio Galako jantziaren kolorea.<ref>{{Cite news|abizena=Mason|izenburua=From the Soul|abizena2=Gill|abizena3=Bunzel|izena1=Harding|izena2=Brendan|izena3=Peter|data=June 27, 1953|url=https://www.newyorker.com/magazine/1953/07/04/from-the-soul|kazeta=The New Yorker|issn=0028-792X|accessdate=April 8, 2019}}</ref>{{Clear left}}
== Ondorengo urteak ==
Rorke [[1954]]<nowiki/>an erretiratu zen TCCA-tik eta handik gutxira Kaliforniara joan zen.<ref>{{Cite news|izenburua=Party Honors Active Mother|orrialdea=28|data=August 4, 1968|url=https://newspaperarchive.com/van-nuys-valley-news-aug-04-1968-p-28/|kazeta=Van Nuys Valley News}}</ref> Bere senarra [[1941|1941ean]]<ref>{{Cite news|izenburua=Rorke-William Henry|orrialdea=9|data=November 23, 1940|url=https://bklyn.newspapers.com/image/52693391/?terms=%22Margaret%2BHayden%2BRorke%22|kazeta=The Brooklyn Daily Eagle}}</ref> hil zen, eta Rorke [[Hollywood|Hollywood-en]] hil zen [[1969|1969ko]] [[Martxoaren 2|martxoaren 2an]], 85 urte zituela.<ref>{{Cite web|izenburua=Margaret Rorke|orrialdea=3|data=March 4, 1969|url=https://newspaperarchive.com/van-nuys-news-and-green-sheet-mar-04-1969-p-3/|lana=Van Nuys News And Green Sheet}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* Margaret Hayden Rorke at ''Find a Grave'' [Hilobi bat aurkitu]
{{bizialdia|1883ko|1969ko|Rorke, Hayden Margaret}}
[[Kategoria:AEBetako emakumeak]]
[[Kategoria:Estatu Batuetako aktorea]]
bnub4k35uzelkhruwu2zwl2u8v6umda
10006126
10006124
2024-12-20T17:50:01Z
JULEBAR
162132
10006126
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Margaret Hayden Rorke''' ([[1883|1883ko]] [[Ekainaren 19|ekainaren 19a]] – [[1969|1969ko]] [[Martxoaren 2|martxoaren 2a]]) estatubatuar koloreko arauetan aditua, aktorea eta sufragista izan zen eta ia 40 urtez Estatu Batuetako Ehunezko Koloreen Txartelen Elkarteko zuzendari kudeatzailea izan zen. Hogei eta hogeita hamarreko hamarkadako "eragin handiena duen kolore iragarlea'" gisa ezagutzen da.<ref>{{Cite web|abizena=Center|izenburua=The Color of Invention|izena1=Smithsonian Lemelson|data=July 12, 2012|url=https://invention.si.edu/color-invention|lana=Lemelson Center for the Study of Invention and Innovation|accessdate=April 7, 2019}}</ref>
== Haurtzaroa ==
Margaret Nillie Hildegard Hayden, [[New York|New York-en]] jaio zen, William Richardson eta Katherine Elizabeth (Farson) Hayden gurasoak izanez. [[1883|1883ko]] [[Ekainaren 19|ekainaren 19an]]. Aita antzerki ekoizlea zuen. Marguerite Hayden izenarekin antzerkiko aktore gisa ibilbide laburra izan zuen, [[1903|1903ko]] ''The Earl of Pawtucket'' ekoizpen ibiltaria eta ''A Romance of Athlone and Terence'' paperak barne.<ref>{{Cite news|izenburua=Miss Hayden adopts the stage|orrialdea=9|data=August 11, 1903|url=https://www.loc.gov/resource/sn83030313/1903-08-11/ed-1?sp=9|kazeta=New York Herald}}</ref> [[1907|1907ko]] [[Apirilaren 16|apirilaren 16an]] ezkondu zen William Henry Rorke-rekin, eta utzi egin zion jarduteari. Bikoteak lau seme-alaba zituen (horietako bat haurtzaroan hil zen), Hayden Rorke aktorea barne.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Hayden Rorke|hizkuntza=es|data=2024-11-26|url=https://es.wikipedia.org/wiki/Hayden_Rorke|sartze-data=2024-12-20|encyclopedia=Wikipedia, la enciclopedia libre}}</ref>
== Sufragioa ==
[[1914|1914an]], Rorke-k ''Elizgizon Katolikoen Emakumeen Sufragioari buruzko Gutunak eta Hitzaldiak'' bildu eta argitaratu zituen. Hitzaurrean azaldu duenez, "Eliza Katolikoa ofizialki emakumeen sufragioaren aurka agertzen den inpresio nagusia zuzentzeko nahiak eragin zuen".
== Ibilbidea ==
Rorke "kolorearen lehen igarle profesionala" izan zen, eta Estatu Batuetako Ehunezko Koloreen Txartelen Elkarteko (TCCA) zuzendari kudeatzailea ia berrogei urtez.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=The Color of Fashion|hizkuntza=en|url=https://www.neh.gov/humanities/2008/marchapril/feature/the-color-fashion|aldizkaria=National Endowment for the Humanities|sartze-data=2024-12-20}}</ref> [[1918|1918an]] sartu zen TCCA-n, eta [[1919|1919ko]] urrian izendatu zuten zuzendari kudeatzaile.
Rorke-k AEBetako fabrikazioan kolorea estandarizatzen lagundu zuen eta joeretan eragina izan zuen.<ref name=":3">{{Cite news|abizena=Rawsthorn|izenburua=50 Shades of Color: How the Evolution of Palettes Changed the World|izena1=Alice|data=September 23, 2012|url=https://www.nytimes.com/2012/09/24/arts/design/50-shades-of-color-how-the-evolution-of-palettes-changed-the-world.html|kazeta=The New York Times|issn=0362-4331|accessdate=April 8, 2019}}</ref> Oinetako eta Boten Fabrikatzaileen Elkarte Nazionaleko Estilo Batzordeko presidenteak proposatuta, Rorke-k bere lehen "Koloreen Harmonien Grafikoa" argitaratu zuen [[1925|1925ean]]. [[1929|1929rako]], Rorke Estatu Batuetako armadarekin lanean ari zen, uniformearen oihalentzako koloreak estandarizatzeko eta ebakitzeko. [[1926|1926tik]] [[1935|1935era]] egin zuen lan AEBetako banderaren koloreak estandarizatzeko.<ref>{{Erreferentzia|izena=Regina Lee|abizena=Blaszczyk|izenburua=The Color Revolution|argitaletxea=MIT Press|hizkuntza=en|data=2012-08-31|url=https://books.google.es/books?redir_esc=y&hl=es&id=FARmEndV9zkC&q=168#v=snippet&q=168&f=false|isbn=978-0-262-01777-0|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
[[Fitxategi:Phantomtechnicolor.jpg|alt=|ezkerrera|thumb|The Phantom of the Opera ([[1925]]) filmeko Technicolor sekuentzian agertoki honen ondoren "Phantom Red" izendatu zuten Rorke]]
Rorke-k "estilo espioiak" erabili zituen Bettina Bedwell ''Chicago'' ''Tribune''-ko korrespontsal atzerritarra bezala, eta Parisko modaren joeretan eguneratuta eduki zuen 11 urtez. Rorke-k eta TCCA-ko bere taldeak Bedwellek bere kolore aurreikuspenetara bidalitako txostenak txertatu zituzten, Parisko modaren xarma erabiliz elkartearen sinesgarritasuna eraikitzeko.<ref name=":0" />
Rorke-k Manchester-eko industria buruei British Color Councilen sorrerari buruzko aholkuak eman zizkien. Estatu Batuetan, Rorke Inter-Society Color Council-eko kide fundatzailea izan zen, eta "elkartegintza kooperatiboaren eredu progresibo bat sustatu zuen, teoria eta kolore-metodoen jario askea sustatu nahi zuten diseinatzaile, irakasle eta zientzialariekin. "
[[Fitxategi:Mamie-Eisenhower.jpg|thumb|[[Mamie Eisenhower]] "''First Lady Pink''", [Lehen Damaren Larrosa] Margaret Hayden Rorke-k izendatutako kolorea]]
Rorke-k ere koloreak izendatu zituen, askotan kultur produktuei edo ekitaldi nabarmenei izenak lotuz. Gutxienez bi kolore aipatu zituen, "[[The Phantom of the Opera (1925eko filma)|Phantom]] Red" eta "Sutter's Gold", filmen ondoren. [[1953|1953an]], "kolore berri bat sartu zuen, ''First Lady Pink'' [Lehen Damaren Larrosa] , [[Mamie Eisenhower|[Mamie] Eisenhower]]-en Inaugurazio Galako jantziaren kolorea.<ref>{{Cite news|abizena=Mason|izenburua=From the Soul|abizena2=Gill|abizena3=Bunzel|izena1=Harding|izena2=Brendan|izena3=Peter|data=June 27, 1953|url=https://www.newyorker.com/magazine/1953/07/04/from-the-soul|kazeta=The New Yorker|issn=0028-792X|accessdate=April 8, 2019}}</ref>{{Clear left}}
== Ondorengo urteak ==
Rorke [[1954]]<nowiki/>an erretiratu zen TCCA-tik eta handik gutxira Kaliforniara joan zen.<ref>{{Cite news|izenburua=Party Honors Active Mother|orrialdea=28|data=August 4, 1968|url=https://newspaperarchive.com/van-nuys-valley-news-aug-04-1968-p-28/|kazeta=Van Nuys Valley News}}</ref> Bere senarra [[1941|1941ean]]<ref>{{Cite news|izenburua=Rorke-William Henry|orrialdea=9|data=November 23, 1940|url=https://bklyn.newspapers.com/image/52693391/?terms=%22Margaret%2BHayden%2BRorke%22|kazeta=The Brooklyn Daily Eagle}}</ref> hil zen, eta Rorke [[Hollywood|Hollywood-en]] hil zen [[1969|1969ko]] [[Martxoaren 2|martxoaren 2an]], 85 urte zituela.<ref>{{Cite web|izenburua=Margaret Rorke|orrialdea=3|data=March 4, 1969|url=https://newspaperarchive.com/van-nuys-news-and-green-sheet-mar-04-1969-p-3/|lana=Van Nuys News And Green Sheet}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* Margaret Hayden Rorke at ''Find a Grave'' [Hilobi bat aurkitu]
{{bizialdia|1883ko|1969ko|Rorke, Hayden Margaret}}
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako sufragistak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako aktoreak]]
ptmi7wtrpoakhz3zdbtyjvipg8qgx1x
Ghanatar izen
0
1218293
10006083
2024-12-20T17:16:40Z
Marklar2007
1545
Orri berria: «'''Ghanatar izena''' [[Ghana|herrialde hartan]] ohiturazkoa den izen sistema da. Ghanatar izenak bertoko talde etnikoen hizkuntzan oinarritutako izen eta abizen jakin batzuek osatzen dituzte: besteak beste, [[Akan]], [[Dagomba (etnia)|Dagomba]], Ga, [[Ewe (etnia)|Ewe]] eta [[Nzema (etnia)|Nzema]]. Sarritan, haurrei "eguneko izena" ematen zaie, jaio ziren asteko egunari dagokiona. Egun horiek esanahi gehiago dute pertsonaren arimari eta izaerari dagokienez. Erdiko izenek ask...»
10006083
wikitext
text/x-wiki
'''Ghanatar izena''' [[Ghana|herrialde hartan]] ohiturazkoa den izen sistema da. Ghanatar izenak bertoko talde etnikoen hizkuntzan oinarritutako izen eta abizen jakin batzuek osatzen dituzte: besteak beste, [[Akan]], [[Dagomba (etnia)|Dagomba]], Ga, [[Ewe (etnia)|Ewe]] eta [[Nzema (etnia)|Nzema]]. Sarritan, haurrei "eguneko izena" ematen zaie, jaio ziren asteko egunari dagokiona. Egun horiek esanahi gehiago dute pertsonaren arimari eta izaerari dagokienez. Erdiko izenek askoz ere barietate handiagoa dute eta beren jaiotza-ordenari, [[biki]] izateari edo arbaso baten bigarren izenari erreferentzia egin diezaiokete. Izen hauek atzerrian bizi diren ghanatarren eta diasporan bizi diren afrikarren artean ere erabiltzen dituzte. XVIII. eta XIX. mendeetan zehar, gaur egungo Karibeko Ghanako herri esklabizatuari [[koromante]]ak esaten zitzaion. Egungo Mole-Dagombe etniako kideek neskei izenak ematen zaizkie, eta gutxi ematen zaizkie bi sexuei.
Ghanatar gehienek sistema honetako izen bat dute gutxienez, baita arabiarra edo mendebaldekoa ere. [[Kwame Nkrumah]] Ghanako lehen presidenteak eta [[Kofi Annan]] Nazio Batuen idazkari nagusi ohiak izen hauek erabiltzen dituzte.
==Hegoaldeko Ghanan erabilitakoak==
{|class="wikitable"
!!!Gizonezkoa!!Emakumezkoa
|-
!Astelehena
|Kojo, Kwadwo, Jojo, Joojo, Kujoe, Kwadzo, Kodzo||Adzo, Adwoa, Adjoa, Adzoa, Adwoma
|-
!Asteartea
|Kobla, Kwabena, Ebo, Komla, Kwabla, Kabenla, Kobe, Kobi, Kobby, Kobina||Abla, Abena, Abenayo, Abenkwa, Ablamaa, Araba
|-
!Asteazkena
|Kaku, Kwaku, Abeiku, Kuuku, Kweku, Keku, Koku||Akuba, Akua, Aku, Kukua, Akuma, Akusea, Ekua
|-
!Ostirala
|Yaw, Kwaw, Ekow, Yao||Yawo, Yaa, Yawa, Awo, Yaba
|-
!Osteguna
|Kofi, Fifi, Fiifi, Yoofi, Kwoi||Afua, Afia, Afi, Efua, Efia, Afmaba
|-
!Larunbata
|Kwame, Kwami, Kwafica, Kwamina/Kwamena, Komi, Ato||Ama, Amma, Ami
|-
!Igandea
| Akwasi, Kwasi, Kwesi, Akwesi, Sisi, Kacely, Koshi, Kosi||Kosiwa, Kwasiwa, Awisi, Akosua, Akasi, Akos, Esi, Awesi, Awan
|}
==Iparraldeko Ghanan erabilitakoak==
Hauexek dira Dagomba herriak erabiltzen dituenak:
{| class="wikitable"
!
!Gizonezkoa
!Emakumezkoa
!Biontzako
|-
!Astelehena
| -
|Tani
| -
|-
!Asteartea
| -
|Talaata
| -
|-
!Asteazkena
| -
|Lariba
|
|-
!Ostirala
| -
| -
|Lamisi or Laamihi
|-
!Osteguna
|Azindoo
|Azima
| -
|-
!Larunbata
|Sibidoo
|Sibiri
| -
|-
!Igandea
| -
|Lahari
| -
|}
== Bibliografia ==
* {{erreferentzia|url=https://web.archive.org/web/20070930023517/http://home.wxs.nl/~degenj/ghana1/gh-names.html |izena=Johan |abizena= Degen|data= 2007-9-30 |izenburua=Traditional Ghanaian Names }}
*Kropp Dakubu M.E. (2000). ''Personal Names of the Dagombas''. p. 57. Michigan State University.
* {{erreferentzia|abizena1=Oppong|izena1=Joseph R.|abizena2=Oppong|izena2=Esther D.|izenburua=Ghana|urtea=2003|argitaletxea=Infobase Publishing|lekua=New York|isbn=1438105053|orrialdea=53–57|url=https://books.google.com/books?id=TZWwKiOqJBUC&pg=PA53}}
* {{erreferentzia|abizena1=Levy|izena1=Patricia|abizena2=Wong|izena2=Winnie|izenburua=Ghana|urtea=2010|argitaletxea=Marshall Cavendish|lekua=Singapur|isbn=978-0761448471|edizioa=2|url=https://archive.org/details/ghana0000levy|url-access=registration|orrialdea= 99}}
* {{erreferentzia|abizena=Utley|izena=Ian|izenburua=Ghana - Culture Smart!: The Essential Guide to Customs & Culture|urtea=2010|argitaletxea=Kuperard|lekua=Londres|isbn=978-1857336047|edizioa=3|url=https://books.google.com/books?id=ma8-AQAAQBAJ}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Kultura zirriborroa}}
[[Kategoria:Ghanako kultura]]
[[Kategoria:Izenak kulturaren arabera]]
18tooptgsvbaqe7p4hgfs4yiye2u162
Kondetsadore (laborategia)
0
1218294
10006100
2024-12-20T17:25:19Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
artikulua sortu
10006100
wikitext
text/x-wiki
[[Kimika|Kimikako]] [[Laborategi|laborategian]] '''kondentsadore''' edo '''hoztaile''' esaten zaio [[Destilazio-matraze|destilazio-matrizetik]] askatzen diren lurrunak kondentsatzeko [[Beira|beiraz]] egindako aparatuari. Lurrunak hoztailetik pasatzen den likido [[hozgarri]] baten bidez, [[Ur|ura]] normalean, kondentsatzen dira.
{| class="wikitable"
|+
![[Fitxategi:Liebig_condenser.svg|206x206px|Liebig condenser]]
![[Fitxategi:Graham_condensers.png|318x318px|Graham condensers]]
![[Fitxategi:Dimroth_condenser.png|335x335px|Dimroth condenser]]
![[Fitxategi:Allihn_condenser.svg|317x317px|Allihn condenser]]
![[Fitxategi:Friedrich_condenser.svg|303x303px|Friedrich condenser]]
|-
|Liebig hoztailea
|Graham kondentsadorearen
bi konfiguraizoak
|Dimroth hoztailea
|Allihn kondentsadorea
|Friedich hoztailea
|}
{{Autoritate kontrola}}
8wkk9isvdrdqc62etsqfxn7l6v7zf0v
Iñaki Zumalde
0
1218295
10006103
2024-12-20T17:29:54Z
Iñazio Irizar
69454
Berria
10006103
wikitext
text/x-wiki
'''Iñaki Zumalde Romero''' ([[Oñati]], 1926ko otsailaren 3a – Oñati, 2011ko irailak 25a), historialaria, idazlea eta enpresaria.
== Bizitza ==
Gurasoak Juan Zumalde marmolari-eskultorearen eta txirrindulari ospetsua bere garaian, eta Carmen Romero ziren. Hamar seme-alabengatik Iñaki zaharrena izan zen.
Oñatiko historian aditua, Euskal Herriko historia, arte, pertsonaia eta tradizioei buruzko hainbat lanen egilea da, . Euskalerriaren Adiskideen Elkartearen Buletinean argitaratuak, eta baita Arantzazu eta Oñati aldizkarietan, Deia egunkarian, Eusko Ikaskuntzaren Nazioarteko Aldizkarian edo Donostiako Ikerketa Historikoen Aldizkarian argitaratu ditu.
[[Eusko Ikaskuntza]]<nowiki/>ko bazkide eta Historia-Geografia Saileko lehendakari izan zen 1980 eta 1985 artean.
== Lanak ==
=== Liburuak ===
* 1953 - ''Las ermitas de Oñate'', Aita frantziskotarrak, Arantzazu-Oñati.
* 1957 - ''Historia de Oñate'', Gipuzkoako Foru Aldundia, Donostia.
* 1964 - ''Ensayos de historia local vasca'', Auñamendi, Donostia.
* 1969 - ''Oñate'', Caja de Ahorros Municipal de San Sebastián, Donostia.
* 1970 - ''Vergara'', Caja de Ahorros Municipal de San Sebastián, Donostia.
* 1974 - ''Las danzas del Corpus de Oñate'', Caja de Ahorros Provincial de Guipúzcoa, Donostia.
* 1998 - ''Los Oñate en México y Nuevo México,'' Oñatiko Udala.
* 2001 - ''Miscelania histórica sobre Oñati'', Oñatiko Udala''.''
=== Artikuluak obra kolektiboetan ===
* 1955 - “La sidra en la historia de Oñate”, en ''Homenaje a D. Joaquín Mendizábal Gortázar, Conde de Peñaflorida, 1886-1954'', Museo de San Telmo, Donostia-San Sebastián.
* 1960 - “Paul Claudel”, en ''Forjadores del Mundo Contemporáneo. Colección de bio- grafías,'' Planeta, Barcelona, tomo III, pp. 637-650.
* 1962 - “El espíritu de los Caballeritos de Azkoitia”, en ''Los Caballeros de Azcoitia'', Donostia-San Sebastián, pp. 19-26.
* 1963 - “Lope de Aguirre, el oñatiarra universal”, en ''Lope de Aguirre descuartizado,'' Donostia-San Sebastián, pp. 59-74.
* 1963 - “José Miguel de Barandiaran, pionero de la cultura vasca”, en ''Homenaje a D. José Miguel de Barandiarán'', Auñamendi, Donostia-San Sebastián, pp. 33-40.
* 1963 - “Ciro Bayo y Segurola”,en ''Sobre la Generación del 98'', Auñamendi, Donostia- San Sebastián, pp. 67-74.
* 1963 - “Charles Péguy”, en ''Forjadores del Mundo Contemporáneo. Colección de biografías'', Planeta, Barcelona, t. IV, pp. 63-75.
* 1972 - “Escritor, hombre, cristiano, vasco”, en Canto a Joxe (de Arteche), Donostia- San Sebastián, pp. 133-137.
* 1975 - “La universidad de Oñate”, en ''Los antiguos centros docentes españoles'', Patronato José María Quadrado, Donostia-San Sebastián, pp. 11-15.
* 1978 - “La Industria de Oñate, ayer”, en ''Economía vascongada'', Donostia-San Sebastián (Año 33), n. 404, pp. 19-20.
* 1982 - “Crónica del Congreso”, en ''Congreso El Fuero de San Sebastián y su época'', Donostia-San Sebastián, p. IX-XV.
* 1984 - “El seminario menor Diocesano de Oñate”, en Los ''Canónigos regulares en Oñate. Cien años'', Oñati, pp. 20-38.
* 1984 - “Pío María Mortara (1851-1940)”, en ''Los Canónigos regulares en Oñate. Cien año''s, Oñati, p. 60-66.
* 1986 - “El Conde Peñaflorida en Bergara (1767-1785)”, ''1. Seminario de Historia de la Real Sociedad Bascongada de los Amigos del País,'' Euskalerriaren Adiskideen Elkartea, Donostia, 387-433 or''.''
* 1986 - “El archivo del Real Seminario Patriótico Vascongado de Bergara”, en ''1.'' ''Seminario de Historia de la Real Sociedad Bascongada de los Amigos del País'', Euskalerriaren Adiskideen Elkartea, Donostia, 481-486 or..
* 1987 - “De aldea a villa”, en ''Zarautz a través de la historia'', Donostia-San Sebastián, pp. 39-53.
* 1987 - “Zarautz en el siglo XIX visto por viajeros”, en ''Zarautz a través de la histo- ria,'' Donostia-San Sebastián, pp. 485-510.
* 1987 - “Un ejemplo de historia local: Oñate”, en ''Estudios de Historia Local'', Donostia-San Sebastian, 1987, pp. 183-187.1987 - “La epopeya de los balleneros vascos en Terranova”, en ''Itsasoa'', tomo III, Donostia-San Sebastian, pp. 11-13.
* 1989 - “Prólogo” a ''Humanismo y arte en la Universidad de Oñate'', de Jesús María Gonzalez de Zárate y Mariano Ruiz de Ael, Instuto de EstudiosIconográficos Ephialte, Vitoria-Gasteiz, p. 3- 4.
* 1989 - “Noticias inéditas sobre personajes de la Bascongada”, ''II Seminario de Historia de la Real Sociedad Bascongada de los Amigos del País'', Euskalerriaren Adiskideen Elkartea, Donostia 171-196.
* 1991 - “Fray Juan de Zumárraga”, en ''Presencia Vasca en América'', Vitoria-Gasteiz, pp. 191-201.
* 1992 - “Baltasar Jaime Martinez de Companion en la Universidad de Oñate”,en ''III Seminario de Historia de la Real Sociedad Bascongada de los Amigos del País'', Real Sociedad Bascongada de los Amigos del País Bilbao, pp. 13-21.
* 1992 - “Notas sobre el uso de las barbas de ballena”, en Balleneros Vascos del siglo
* XVI. ''Estudio arqueológico y contexto histórico'', Vitoria-Gasteiz, pp. 215-218.
* 1994 - “Prólogo” al ''Inventario del fondo del Real Seminario de Bergara'' de Elixabete Bergara Larrañaga, Real Sociedad Bascongada de Amigos del País, Donostia- San Sebastian.
* 1994 - “Los vascos en los inicios de la minería en el norte mexicano, en La R.S.B.A.P. y Méjico”, en ''IV Seminario de Historia de la Real Sociedad Bascongada de los Amigos del País'', Real Sociedad Bascongada de Amigos del País, Donostia-San Sebastián, T. I, pp. 239-250.
* 1996 - “Gipuzkoa-Oñati: cuatro siglos de noviazgo”, en ''Oñati eta Gipuzkoaren bate- gitea. La unión de Oñati y Gipuzkoa 1845'', Colección Lankidetzan, 1, Eusko Ikaskuntza, Donostia- San Sebastián.
* 1999 - “Sobre el convenio y los abrazos de Vergara”, en ''Iparragirre Erro-urratsak. Raíz y viento'', Keinu, tomo II, pp. 49-60.
* 1999 - “Sobre el convenio y los abrazos de Vergara”, en ''Simposio sobre historia de Oñate: siglos XIV-XIX'', Ayuntamiento de Oñati, pp. 45-57.
=== Aldizkako argitalpenetako artikuluak ===
* Anuario de Eusko Folklore: "Richelieu y la llave del Bidasoa", "El País Vasco de Pío Baroja", eta beste 34 artikulu.
* Arbor: “Emmanuel Mounier”.
* ARCO, Revista de la áreas culturales Bolivarianas, Caracas (Venezuela): “Bertolt Brecht, un teatro de vanguardia” eta beste 3.
* Boletín de la Biblioteca Municipal de Oñate: “El padre Madina”, “La muerte de Petriquillo” eta beste 4
* Boletín de la Cofradía Vasca de Gastronomía: “Cuenta de comidas y refrescos de las Juntas Generales de Amigos del País” eta beste 2.
* Boletín de Estudios Históricos sobre San Sebastián: “Documentos: para la historia de San Sebastián: del Archivo de Simancas”, eta beste 3.
* Boletín de la Real Sociedad Bascongada de Amigos del País “Manuel de Urmeneta”, “Algunas palabras vascas del siglo XVI”, eta beste 38.
* Egan: “Epaileak”, “Iraganak tinko dirau”.
* Eusko-Jakintza, Revue des études basques “La Muerte de Juan de Lazcano”.
* Euskor, Boletín informativo de la Orquesta Sinfónica de Euskadi:“El Conde de Peñaflorida como músico”.
* HABE: “Peñaflorida kontearen itzalarekon solasean”.
* Índice: “Yo Demonio, de Elías Amézaga”, eta beste 3.
* Itsmo (México): “Albert Camus”, eta beste 4“.
* La Quincena, la Habana (Cuba): “Antoine de Saint-Exupery, aviador, filósofo y poeta”, eta beste 30.
* Munibe: “Notas sobre aperos de labranza en el siglo XVI”, eta beste 2.
* Muga: “Aproximación a la figura del Conde de Peñaflorida en el segundo centenario de su muerte”.
* Nuestro Tiempo: “Bertolt Brecht”, “Don José Miguel de Barandiarán”, “Teatro vasco”, eta beste 75.
* Ohitura, estudio de etnografía alavesa: “Las danzas del Corpus de Oñate”, “Los sanjuanes de Torralba del Río”.
* Oñate aldizkaria: “El Mariscal Elorza”, “In memoriam: Don Leonardo Zabaleta”, eta beste 16.
* Revista Internacional de Estudios Vascos: “Don Manuel Lekuona, historiador y etnógrafo”, eta beste 2.
* Semanario Católico, La Habana (Cuba): “Maxence van der Meerch, novelista de los pobres”, eta beste 30.
=== Eskuorriak ===
* Programa de fiestas del Corpus de Oñate: “Oñatiko korpusak: dantzariak eta apostoluak”, eta beste 6.
* Programa de Fiestas Patronales de Oñate: “La torre de Zumelzegui”, “Oñatiko Euskal jaiak 1902an”, eta beste 8.
* Folletos Turísticos: “Oñate-Aranzazu”.
== Erreferentziak ==
nbmg1qr1w8iyjdrc3t877l5rp9rh60h
10006225
10006103
2024-12-20T21:46:04Z
Iñazio Irizar
69454
Artikulua osatzen
10006225
wikitext
text/x-wiki
'''Iñaki Zumalde Romero''' ([[Oñati]], 1926ko otsailaren 3a – Oñati, 2011ko irailak 25a), historialaria, idazlea eta enpresaria.<ref name=":0">{{erreferentzia|abizena=Arozamena Aiala, Ainhoa|izenburua=Zumalde Romero, Iñaki|argitaletxea=Auñamendiko Eusko Entziklopedia – Eusko Ikaskuntza|hizkuntza=Es|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/zumalde-romero-inaki/ar-152967/}}</ref>
== Bizitza ==
Gurasoak Juan Zumalde marmolari-eskultorea eta txirrindulari ospetsua bere garaian, eta Carmen Romero izan ziren. Hamar seme-alabengatik Iñaki zaharrena izan zen.
Oñatiko historian aditua, Euskal Herriko historia, arte, pertsonaia eta tradizioei buruzko hainbat lanen egilea da. [[Euskal Herriaren Adiskideen Elkartearen kalea (Gasteiz)|Euskalerriaren Adiskideen Elkartearen]] Buletinean argitaratuak, eta baita Arantzazu eta Oñati aldizkarietan, Deia egunkarian, Eusko Ikaskuntzaren Nazioarteko Aldizkarian edo Donostiako Ikerketa Historikoen Aldizkarian argitaratu ditu.
[[Eusko Ikaskuntza]]<nowiki/>ko bazkide eta Historia-Geografia Saileko lehendakari izan zen 1980 eta 1985 artean.<ref name=":0" />
== Lanak ==
=== Liburuak ===
* 1953 - ''Las ermitas de Oñate'', Aita frantziskotarrak, [[Arantzazu]]-Oñati.
* 1957 - ''Historia de Oñate'', [[Gipuzkoako Foru Aldundia]], [[Donostia]].
* 1964 - ''Ensayos de historia local vasca'', [[Auñamendi Eusko Entziklopedia|Auñamendi]], Donostia.
* 1969 - ''Oñate'', Caja de Ahorros Municipal de San Sebastián, Donostia.
* 1970 - ''Vergara'', Caja de Ahorros Municipal de San Sebastián, Donostia.
* 1974 - ''Las danzas del Corpus de Oñate'', Caja de Ahorros Provincial de Guipúzcoa, Donostia.
* 1998 - ''Los Oñate en [[México lindo y querido|México]] y Nuevo México,'' Oñatiko Udala.
* 2001 - ''Miscelania histórica sobre Oñati'', Oñatiko Udala''.''
=== Artikuluak obra kolektiboetan ===
* 1955 - “La sidra en la historia de Oñate”, en ''Homenaje a D. Joaquín Mendizábal Gortázar, Conde de [[Peñafloridako kondea|Peñaflorida,]] 1886-1954'', [[San Telmo Museoa]], Donostia.
* 1960 - “[[Paul Claudel]]”, ''Forjadores del Mundo Contemporáneo. Colección de biografías,'' Planeta, Barcelona, tomo III, 637-650 or.
* 1962 - “El espíritu de los Caballeritos de Azkoitia”, en ''Los Caballeros de Azcoitia'', Donostia, 19-26 or.
* 1963 - “[[Lope de Aguirre, príncipe de la libertad|Lope de Aguirre,]] el oñatiarra universal”, en ''Lope de Aguirre descuartizado,'' Donostia, 59-74 or.
* 1963 - “[[José Miguel de Barandiaran Fundazioa|José Miguel de Barandiaran]], pionero de la cultura vasca”, en ''Homenaje a D. José Miguel de Barandiarán'', Auñamendi, Donostia, 33-40 or.
* 1963 - “[[Ciro Bayo]] y Segurola”,en ''Sobre la Generación del 98'', Auñamendi, Donostia, 67-74 or.
* 1963 - “[[Charles Péguy]]”, en ''Forjadores del Mundo Contemporáneo. Colección de biografías'', Planeta, Barcelona, t. IV, 63-75 or.
* 1972 - “Escritor, hombre, cristiano, vasco”, en Canto a [[Jose Artetxe|Joxe de Arteche]], Donostia, 133-137 or.
* 1975 - “La universidad de Oñate”, en ''Los antiguos centros docentes españoles'', Patronato José María Quadrado, Donostia, 11-15 or.
* 1978 - “La Industria de Oñate, ayer”, en ''Economía vascongada'', Donostia (33. urtea), n. 404, 19-20 or.
* 1982 - “Crónica del Congreso”, en ''Congreso El Fuero de San Sebastián y su época'', Donostia, IX-XV or.
* 1984 - “El seminario menor Diocesano de Oñate”, en Los ''Canónigos regulares en Oñate. Cien años'', Oñati, 20-38 or.
* 1984 - “Pío María Mortara (1851-1940)”, en ''Los Canónigos regulares en Oñate. Cien año''s, Oñati, 60-66 or.
* 1986 - “El Conde Peñaflorida en Bergara (1767-1785)”, ''1. Seminario de Historia de la Real Sociedad Bascongada de los Amigos del País,'' [[Euskalerriaren Adiskideen Elkartea]], Donostia, 387-433 or''.''
* 1986 - “El archivo del Real Seminario Patriótico Vascongado de Bergara”, en ''1.'' ''Seminario de Historia de la Real Sociedad Bascongada de los Amigos del País'', Euskalerriaren Adiskideen Elkartea, Donostia, 481-486 or.
* 1987 - “De aldea a villa”, en ''[[Zarautz]] a través de la historia'', Donostia, 39-53 or.
* 1987 - “Zarautz en el siglo XIX visto por viajeros”, en ''Zarautz a través de la historia,'' Donostia, 485-510 or.
* 1987 - “Un ejemplo de historia local: Oñate”, en ''Estudios de Historia Local'', Donostia, 1987, 183-187 or.
* 1987 - “La epopeya de los balleneros vascos en [[Terra Nova espedizioa|Terranova]]”, en ''Itsasoa'', tomo III, Donostia 11-13 or.
* 1989 - “Prólogo” a "''Humanismo y arte en la Universidad de Oñate"'', de Jesús María Gonzalez de Zárate y Mariano Ruiz de Alegria, Instituto de Estudios Iconográficos Ephialte, Gasteiz, 3- 4 or.
* 1989 - “Noticias inéditas sobre personajes de la Bascongada”, ''II Seminario de Historia de la Real Sociedad Bascongada de los Amigos del País'', Euskalerriaren Adiskideen Elkartea, Donostia 171-196 or.
* 1991 - “[[Fray Juan de Zumarraga|Fray Juan de Zumárraga]]”, en ''Presencia Vasca en América'', Gasteiz, 191-201 or.
* 1992 - “Baltasar Jaime Martinez de Companion en la Universidad de Oñate”, en ''III Seminario de Historia de la Real Sociedad Bascongada de los Amigos del País'', Euskalerriaren Adiskideen Elkartea, Bilbo, 13-21 or.
* 1992 - “Notas sobre el uso de las barbas de ballena”, en Balleneros Vascos del siglo XVI. ''Estudio arqueológico y contexto histórico'', Gasteiz, 215-218 or.
* 1994 - “Prólogo” al ''Inventario del fondo del Real Seminario de Bergara'' de Elixabete Bergara Larrañaga, Euskalerriaren Adiskideen Elkartea, Donostia.
* 1994 - “Los vascos en los inicios de la minería en el norte mexicano, en La R.S.B.A.P. y México”, en ''IV Seminario de Historia de la Real Sociedad Bascongada de los Amigos del País'', Euskalerriaren Adiskideen Elkartea, Donostia, 239-250 or.
* 1996 - “Gipuzkoa-Oñati: cuatro siglos de noviazgo”, en ''Oñati eta Gipuzkoaren bategitea. La unión de Oñati y Gipuzkoa 1845'', Colección Lankidetzan, 1, Eusko Ikaskuntza, Donostia.
* 1999 - “Sobre el convenio y los abrazos de Vergara”, en ''[[Jose Maria Iparragirre|Iparragirre]] Erro-urratsak. Raíz y viento'', Keinu, tomo II, 49-60 or.
* 1999 - “Sobre el convenio y los abrazos de Vergara”, en ''Simposio sobre historia de Oñate: siglos XIV-XIX'', Oñatiko Udala, 45-57 or..
=== Aldizkako argitalpenetako artikuluak ===
* Anuario de Eusko Folklore: "[[Richelieu kardinalaren gobernua|Richelieu]] y la llave del Bidasoa", "El País Vasco de [[Pío Baroja]]", eta beste 34 artikulu.
* Arbor: “[[Emmanuel Mounier]]”.
* ARCO, Revista de la áreas culturales Bolivarianas, [[Caracas]] (Venezuela): “[[Bertolt Brecht]], un teatro de vanguardia” eta beste 3.
* Boletín de la Biblioteca Municipal de Oñate: “El padre [[Francisco Madina]]”, “La muerte de Petriquillo” eta beste 4
* Boletín de la Cofradía Vasca de Gastronomía: “Cuenta de comidas y refrescos de las Juntas Generales de Amigos del País” eta beste 2.
* Boletín de Estudios Históricos sobre San Sebastián: “Documentos: para la historia de San Sebastián: del Archivo de Simancas”, eta beste 3.
* Boletín de la Real Sociedad Bascongada de Amigos del País “Manuel de Urmeneta”, “Algunas palabras vascas del siglo XVI”, eta beste 38.
* Egan: “Epaileak”, “Iraganak tinko dirau”.
* Eusko-Jakintza, Revue des études basques “La Muerte de Juan de Lazcano”.
* Euskor, Boletín informativo de la Orquesta Sinfónica de Euskadi: “El Conde de [[Peñafloridako kondea|Peñaflorida]] como músico”.
* [[Helduen Alfabetatze eta Berreuskalduntzerako Erakundea|HABE]]: “Peñaflorida kontearen itzalarekon solasean”.
* Índice: “Yo Demonio, de [[Elias Amezaga|Elías Amézaga]]”, eta beste 3.
* Itsmo ([[México lindo y querido|México]]): “[[Albert Camus]]”, eta beste 4“.
* La Quincena, [[la Habana]] (Cuba): “[[Antoine de Saint-Exupéry|Antoine de Saint-Exupery]], aviador, filósofo y poeta”, eta beste 30.
* [[Munibe]]: “Notas sobre aperos de labranza en el siglo XVI”, eta beste 2.
* Muga: “Aproximación a la figura del Conde de Peñaflorida en el segundo centenario de su muerte”.
* Nuestro Tiempo: “[[Bertolt Brecht]]”, “Don [[José Miguel de Barandiaran Fundazioa|José Miguel de Barandiarán]]”, “Teatro vasco”, eta beste 75.
* Ohitura, estudio de etnografía alavesa: “Las danzas del [[Oñatiko Corpusak|Corpus]] de Oñate”, “Los sanjuanes de [[Torralba del Río]]”.
* Oñate aldizkaria: “El Mariscal [[Frantzisko Antonio Elortza Agirre|Antonio Elorza]]”, “In memoriam: Don Leonardo Zabaleta”, eta beste 16.
* Revista Internacional de Estudios Vascos: “Don [[Manuel Lekuona]], historiador y etnógrafo”, eta beste 2.
* Semanario Católico, La Habana (Cuba): “Maxence van der Meerch, novelista de los pobres”, eta beste 30.
=== Eskuorriak ===
* Programa de fiestas del Corpus de Oñate: “Oñatiko korpusak: dantzariak eta apostoluak”, eta beste 6.
* Programa de Fiestas Patronales de Oñate: “La torre de [[Zumeltzegi dorrea|Zumelzegui]]”, “Oñatiko Euskal jaiak 1902an”, eta beste 8.
* Folletos Turísticos: “Oñate-Aranzazu”.<ref>{{erreferentzia|abizena=Núñez, Julio; Zumalde, Irune|urtea=2012|izenburua=Iñaki Zumalde Romero|argitaletxea=Euskalerriaren Adiskideen Elkartea|hizkuntza=Es|url=https://www.rsbap.org/ojs/index.php/boletin/article/view/368/350}}</ref>
== Erreferentziak ==
0d6gc024an2eo6uvmrqec3hm7prgge3
Dagomba (etnia)
0
1218296
10006130
2024-12-20T17:54:13Z
Marklar2007
1545
Orri berria: «{{Talde etniko infotaula automatikoa}} '''Dagomba'''<ref>{{erreferentzia|url=https://www.berria.eus/estiloliburua/mundua/G#90|egilea=[[Berria]]|izenburua=Estilo Liburua}}</ref> [[mendebaldeko Afrika]]ko talde etnolinguistikoa da, [[Ghana]]n eta [[Togo]]n hedaturik dagoena. 3,1 milioi pertsona baino gehiago dira. Dagomba hitza, jatorrian, [[Naa Gbewaa]]k bateratu zituen beste herri ahaide batzuei erreferentzia egiteko erabiltzen da, [[Mamprusi (etnia)|Mamprusi]] eta Nanumb...»
10006130
wikitext
text/x-wiki
{{Talde etniko infotaula automatikoa}}
'''Dagomba'''<ref>{{erreferentzia|url=https://www.berria.eus/estiloliburua/mundua/G#90|egilea=[[Berria]]|izenburua=Estilo Liburua}}</ref> [[mendebaldeko Afrika]]ko talde etnolinguistikoa da, [[Ghana]]n eta [[Togo]]n hedaturik dagoena. 3,1 milioi pertsona baino gehiago dira. Dagomba hitza, jatorrian, [[Naa Gbewaa]]k bateratu zituen beste herri ahaide batzuei erreferentzia egiteko erabiltzen da, [[Mamprusi (etnia)|Mamprusi]] eta [[Nanumba (etnia)|Nanumba]] barne. Dagomba herriaren lurraldeak [[Dagbongo Erresuma|Dagbon]] du izena,<ref>{{erreferentzia|izenburua=The country and the people |urtea=1975 |url=https://www.cambridge.org/core/books/lions-of-dagbon/country-and-the-people/77D19E9948644B3F5643277E7EF9BCF4 |bilduma=The Lions of Dagbon: Political Change in Northern Ghana |orrialdea=1–12 |editore-abizena=Staniland |editore-izena=Martin |lekua=Cambridge |argitaletxea=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-10143-1|hizkuntza=en}}</ref> eta [[dagbani]]z hitz egiten dute.<ref>{{erreferentzia|izenburua=About the Dagomba |url=https://sites.tufts.edu/dagomba/about-the-dagomba/|hizkuntza=en}}</ref> Dagbani iparraldeko Ghanako hizkuntzarik mintzatuena da, eta Ghanako bigarren hizkuntza nagusia. Dagombak oinordetza-sistema patrilinealak eta matrilinealak praktikatzen ditu.
XVII. mendearen amaieran, Zanjina erregea [[islam]]era bihurtu zuen lehen agintaria izan zen. Zanjinaren erregealdia oparoa izan zen. Ikasketa zentro asko sortu ziren eta beka tradizioaren zati garrantzitsua bihurtu zen. 1700ean Moliyili Unibertsitatea ezarri zen, baina geroago bertan behera utzi zuten europar kolonizazioaren garaian. Dagombak aurre egin zion europar kolonizazioari, baita Alemaniak Yendi bere hiriburua su hartu eta okupatu ondoren ere.<ref>{{erreferentzia|data=2023-10-12 |izenburua=German Colonialism in West Africa: Implications for German-West African Partnership in Development {{!}} H-Soz-Kult. Kommunikation und Fachinformation für die Geschichtswissenschaften {{!}} Geschichte im Netz {{!}} History in the web |url=http://www.hsozkult.de/conferencereport/id/fdkn-122532 |aldizkaria=H-Soz-Kult. Kommunikation und Fachinformation für die Geschichtswissenschaften |hizkuntza=de}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ghanako etniak]]
[[Kategoria:Togoko etniak]]
2vez4751m3t7z3c5elgya3ra3v88hzf
Arantxa Ugartetxea Arrieta
0
1218297
10006143
2024-12-20T18:13:32Z
Wikimaribarre
88969
Orri berria: «'''Arantxa Ugartetxea Arrieta''' ([[Donostia]], [[Gipuzkoa]], [[1942|1942ko]] [[Apirilaren 28|apirilaren 28a]]) [[Pedagogia|pedagogoa]] da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ugartetxea Arrieta, Arantxa - Auñamendi Eusko Entziklopedia|hizkuntza=|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/es/ugartetxea-arrieta-arantxa/ar-134036/|aldizkaria=aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus|sartze-data=2024-12-20}}</ref> == Bizitza == === '''Formakuntza''' === Pedagogian lizentziaduna Euskal Her...»
10006143
wikitext
text/x-wiki
'''Arantxa Ugartetxea Arrieta''' ([[Donostia]], [[Gipuzkoa]], [[1942|1942ko]] [[Apirilaren 28|apirilaren 28a]]) [[Pedagogia|pedagogoa]] da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ugartetxea Arrieta, Arantxa - Auñamendi Eusko Entziklopedia|hizkuntza=|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/es/ugartetxea-arrieta-arantxa/ar-134036/|aldizkaria=aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Bizitza ==
=== '''Formakuntza''' ===
Pedagogian lizentziaduna [[Euskal Herriko Unibertsitatea|Euskal Herriko Unibertsitatean]] eta euskara irakaslea [[Euskaltzaindia|Euskaltzaindiaren]] tituluduna.
=== Lan ibilbidea ===
Bere lan ibilbidean zehar Landaberriko ([[Lasarte-Oria|Lasarte]]-Gipuzkoa) Ikastolan laguntzaile aritu da 3 urtez; [[Donostia|Donostiako]] Axular Ikastolako Eskolaurreko irakasle 5 urtez. Halaber, Txingurri Euskaltegian ([[Herrera (Donostia)|Herrera]]-Donostia) euskara zuzendari eta irakasle izan zen 8 urtez. Euskal Herriko Unibertsitateko Hezkuntza Zientzien fakultatean ere aritu zen 1990ean.
[[Euskal Herria|Euskal Herriko]] zein [[Amerika|Ameriketako]] ([[Bogota]] eta [[São Paulo]]) hainbat hitzalditan parte hartu du eta hainbat argitalpenen egilea ere bada.
[[Eusko Ikaskuntza|Eusko Ikaskuntzako]] Hezkuntza Saileko kidea.
== Argitalpenak ==
<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Egilearen liburu guztiakUgartetxea Arrieta Arantxa|hizkuntza=eu|url=https://www.todostuslibros.com/autor/ugartetxea-arrieta-arantxa|aldizkaria=www.todostuslibros.com|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
# 1991 Emakumeen de Estudios mintegia (Txostenak 3)
# ''Irakurtzeko Egintzaren Garrantiza.'' Traducción al euskara del libro de Paulo Freire ''A importancia do ato de ler.'' UEU. Bilbo 1990.
# "Aproximándome". En ''A Pedagogia da libertação em Paulo Freire''. Edit. Unespe. Brasil.
# "Entre la exigencia y el deseo". En ''Recordando no Brasil a Espanha de Ontem: Conversas Femenininas.'' Notandum-Libro-2. Editora Mandruvá. São Paulo. 2004. Pp. 105-132.
# "Autonomiaren pedagogia". ''Ikastaria cuadernos de educación'', nº 10. Donostia: Eusko Ikaskuntza, 1999, pp 115-133.
# "La cultura del viaje vasco-brasileño". ''Lectura pedagógica de la realidad vasco-brasileña. Ikastaria, cuadernos de educación'' nº 13. Donostia: Eusko Ikaskuntza, 2004, pp. 243-327.
# "Gernika Kutun, São Pauloko Euskal Etxea". ''Vasconia''. Donostia: Eusko Ikaskuntza, 1998, pp.385-413.
# ''El Instinto de Platea, en la sociedad del espectáculo''. Alfredo Correia. Traducción al castellano. Hiru.2003.
# "Emociones". En ''Euskaldunak munduan-Vascos en el Mundo.'' Vitoria: Gobierno Vasco. Presidencia. Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco,2003, pp 297-484.
# ''Andrea.'' Arantxa Ugartetxea Arrieta. Pasiónporloslibros. España, 2012.
Gainera, hainbat artikulu argitaratu ditu Eusko Ikaskuntzaren Euskonews astekarian eta aldizkari hauetan: [[Argia (aldizkaria)|Argia]]; Isilik; [[Hik Hasi aldizkaria|Hik Hasi;]] [[ele]] - Alfabetatzeaz
== Erreferentziak ==
<references />
== Kanpo estekak ==
igqfb5nrnkc5ybmprhqenbbnyjwy7pd
10006363
10006143
2024-12-21T10:30:54Z
Wikimaribarre
88969
10006363
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Arantxa Ugartetxea Arrieta''' ([[Donostia]], [[Gipuzkoa]], [[1942|1942ko]] [[Apirilaren 28|apirilaren 28a]]) [[Pedagogia|pedagogoa]] eta idazlea da, irakasle eta hizlari ere jandundakoa.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Ugartetxea Arrieta, Arantxa - Auñamendi Eusko Entziklopedia|hizkuntza=|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/es/ugartetxea-arrieta-arantxa/ar-134036/|aldizkaria=aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Bizitza ==
=== '''Formakuntza''' ===
Pedagogian lizentziaduna [[Euskal Herriko Unibertsitatea|Euskal Herriko Unibertsitatean]] eta [[Euskaltzaindia|Euskaltzaindiaren]] euskara tituluduna. 8 urtez bizi izan zen [[São Paulo|São Paulon]] (1982-90), eta graduatu ondoko 4 ikastarotara joan zen [[Paulo Freire]] irakasle eta pedagogoarekin, bai eta Antropologia Indigenako 3 ikastarotara ere, [[Carmen Junqueira]] irakasle eta antropologoarekin.<ref name=":0" />
=== Lan ibilbidea ===
Bere lan ibilbidean zehar Landaberriko ([[Lasarte-Oria|Lasarte]]-Gipuzkoa) Ikastolan laguntzaile aritu da 3 urtez; [[Donostia|Donostiako]] Axular Ikastolako Eskolaurreko irakasle 5 urtez. Halaber, Txingurri Euskaltegian ([[Herrera (Donostia)|Herrera]]-Donostia) euskara zuzendari eta irakasle izan zen 8 urtez. Euskal Herriko Unibertsitateko Hezkuntza Zientzien fakultatean ere aritu zen 1990ean.
Amerikari oso lotua, [[Santiago (Txile)|Txileko Santiagon]] (Población Malaquías Concha) kooperante soziala izan zen 1968tik 1970era. 1971tik 1973ra [[Kolonbia|Kolonbiako]] Barbosako Kooperatiba Ikastetxeko irakaslea eta, helduen alfabetatzearen sortzaileetako bat eta koarduraduna.
[[Euskal Herria|Euskal Herriko]] zein [[Amerika|Ameriketako]] ([[Bogota]] eta [[São Paulo]]) hainbat hitzalditan parte hartu du eta hainbat argitalpenen egilea ere bada.<ref>{{Erreferentzia|abizena=profesnunoa|izenburua=Discípula de Paulo Freire en el Comunal Ñuñoa|hizkuntza=|data=2010-06-01|url=https://comunalnunoa.wordpress.com/2010/06/01/discipula-de-paulo-freire-en-el-comunal-nunoa/|aldizkaria=Súmate al Comunal Ñuñoa|sartze-data=2024-12-21}}</ref><ref>{{erreferentzia|izenburua=Arantxa Ugartetxea Arrieta, hizlari|url=https://www.euskonews.eus/0223zbk/kosmo22301.html}}</ref>
[[Eusko Ikaskuntza|Eusko Ikaskuntzako]] Hezkuntza Saileko kidea.
== Argitalpenak ==
Hainbat liburu eta artikulu idatzi ditu, besteak beste;<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Egilearen liburu guztiakUgartetxea Arrieta Arantxa|hizkuntza=eu|url=https://www.todostuslibros.com/autor/ugartetxea-arrieta-arantxa|aldizkaria=www.todostuslibros.com|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
# ''Irakurtzeko Egintzaren Garrantzia.'' [[Paulo Freire|Paulo Freireren]] ''A importancia do ato de ler.'' liburuaren itzulpena. [[Udako Euskal Unibertsitatea|UEU]]. Bilbo 1990.
# ''Aproximándome''. ''A Pedagogia da libertação em Paulo Freire''. Unespe argitaletxea. Brasil.
# ''Entre la exigencia y el deseo''. En ''Recordando no Brasil a Espanha de Ontem: Conversas Femenininas.'' Notandum-. Mandruvá. argitaletxea São Paulo. 2004.
# Autonomiaren pedagogia. ''Ikastaria cuadernos de educación'', 10. zenb.. Donostia: Eusko Ikaskuntza, 1999.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ikastaria: cuadernos de educación. Nº. 10, 1999|hizkuntza=|url=https://dialnet.unirioja.es/ejemplar/369921|aldizkaria=Dialnet|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
# ''La cultura del viaje vasco-brasileño''. ''Lectura pedagógica de la realidad vasco-brasileña. Ikastaria, cuadernos de educación'' 13.zenb. Donostia: Eusko Ikaskuntza, 2004,
# ''Gernika Kutun, São Pauloko Euskal Etxea''. ''Vasconia''. Donostia: Eusko Ikaskuntza, 1998,<ref>{{Erreferentzia|izena=Arantxa Ugartetxea|abizena=Arrieta|izenburua="GERNIKA KUTUN" SAO PAULO-KO EUSKAL ETXEA|hizkuntza=eu|data=1998|url=https://ojs.eusko-ikaskuntza.eus/index.php/vasconia/article/view/757|aldizkaria=Vasconia. Cuadernos de Historia-Geografía|alea=25|issn=2386-5539|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
# ''El Instinto de Platea, en la sociedad del espectáculo''. Alfredo Correia. Itzulpena. Hiru.2003.
# ''Emociones''. ''Euskaldunak munduan-Vascos en el Mundo.'' Gasteiz: Eusko Jaurlaritza. Lehendakaritza. Eusko Jaurlaritzako Argitalpen Zerbitzu Nagusia,20o3)
# ''Andrea.'' (Pasiónporloslibros argitaletxea, 2012)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=ANDREA - ARANTXA UGARTETXEA ARRIETA - 9788415649007|url=https://www.agapea.com/Arantxa-Ugartetxea-Arrieta/Andrea-9788415649007-i.htm|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
# ''Kontxako amona eta kapitaina.(Pasiónporloslibros argitaletxea, 2013)'' <ref>{{Erreferentzia|izenburua=KONTXAKO AMONA ETA KAPITAINA - ARANTXA UGARTETXEA ARRIETA - 9788415649793|url=https://www.agapea.com/Arantxa-Ugartetxea-Arrieta/Kontxako-amona-eta-kapitaina-9788415649793-i.htm|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
# ''El hijo de la matrona de Pampa..(Pasiónporloslibros argitaletxea, 2013)'' <ref>{{Erreferentzia|izenburua=EL HIJO DE LA MATRONA DE PAMPA - ARANTXA UGARTETXEA ARRIETA - 9788415649700|url=https://www.agapea.com/Arantxa-Ugartetxea-Arrieta/El-hijo-de-la-matrona-de-Pampa-9788415649700-i.htm|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
# ''Cuentos en la universidad. (Pasiónporloslibros argitaletxea, 2013)''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=CUENTOS EN LA UNIVERSIDAD - ARANTXA UGARTETXEA ARRIETA - 9788415933397|url=https://www.agapea.com/Arantxa-Ugartetxea-Arrieta/Cuentos-en-la-universidad-9788415933397-i.htm|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
# ''Katedraleko Atarian – A las afueras del Templo.''(Pasiónporloslibros argitaletxea, 2014)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=KATEDRALEKO ATARIAN A LAS AFUERAS DEL TEMPLO - ARANTXA UGARTETXEA ARRIETA - 9788416174492|url=https://www.agapea.com/Arantxa-Ugartetxea-Arrieta/Katedraleko-Atarian-A-las-afueras-del-Templo-9788416174492-i.htm|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
# ''Cartas Desde el Conflicto.''(Pasiónporloslibros argitaletxea, 2016) <ref>{{Erreferentzia|izenburua=CARTAS DESDE EL CONFLICTO - ARANTXA UGARTETXEA ARRIETA; FLOR DE LIS DIAZ CARRASCO - 9788416846603|url=https://www.agapea.com/Arantxa-Ugartetxea-Arrieta/Cartas-Desde-el-Conflicto-9788416846603-i.htm|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
# ''Nabil. (Pasiónporloslibros argitaletxea, 2024)''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=NABIL - ARANTXA UGARTETXEA ARRIETA - 9788419289803|url=https://www.agapea.com/Arantxa-Ugartetxea-Arrieta/NABIL--9788419289803-i.htm|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
Gainera, hainbat artikulu argitaratu ditu Eusko Ikaskuntzaren Euskonews astekarian eta aldizkari hauetan: [[Argia (aldizkaria)|Argia]]; Isilik; [[Hik Hasi aldizkaria|Hik Hasi;]] [[ele]] - Alfabetatzeaz
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1942ko||Ugartetxea Arrieta, Arantxa}}
[[Kategoria:Donostiarrak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko pedagogoak]]
[[Kategoria:Emakume pedagogoak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko idazleak]]
[[Kategoria:Emakume idazleak]]
ky9516z49e2n268uo9fpqniq8jh66zz
10006364
10006363
2024-12-21T10:31:22Z
Wikimaribarre
88969
Wikimaribarre wikilariak «[[Lankide:Wikimaribarre/Proba orria Arantxa Ugartetxea Arrieta]]» orria «[[Arantxa Ugartetxea Arrieta]]» izenera aldatu du
10006363
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Arantxa Ugartetxea Arrieta''' ([[Donostia]], [[Gipuzkoa]], [[1942|1942ko]] [[Apirilaren 28|apirilaren 28a]]) [[Pedagogia|pedagogoa]] eta idazlea da, irakasle eta hizlari ere jandundakoa.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Ugartetxea Arrieta, Arantxa - Auñamendi Eusko Entziklopedia|hizkuntza=|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/es/ugartetxea-arrieta-arantxa/ar-134036/|aldizkaria=aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Bizitza ==
=== '''Formakuntza''' ===
Pedagogian lizentziaduna [[Euskal Herriko Unibertsitatea|Euskal Herriko Unibertsitatean]] eta [[Euskaltzaindia|Euskaltzaindiaren]] euskara tituluduna. 8 urtez bizi izan zen [[São Paulo|São Paulon]] (1982-90), eta graduatu ondoko 4 ikastarotara joan zen [[Paulo Freire]] irakasle eta pedagogoarekin, bai eta Antropologia Indigenako 3 ikastarotara ere, [[Carmen Junqueira]] irakasle eta antropologoarekin.<ref name=":0" />
=== Lan ibilbidea ===
Bere lan ibilbidean zehar Landaberriko ([[Lasarte-Oria|Lasarte]]-Gipuzkoa) Ikastolan laguntzaile aritu da 3 urtez; [[Donostia|Donostiako]] Axular Ikastolako Eskolaurreko irakasle 5 urtez. Halaber, Txingurri Euskaltegian ([[Herrera (Donostia)|Herrera]]-Donostia) euskara zuzendari eta irakasle izan zen 8 urtez. Euskal Herriko Unibertsitateko Hezkuntza Zientzien fakultatean ere aritu zen 1990ean.
Amerikari oso lotua, [[Santiago (Txile)|Txileko Santiagon]] (Población Malaquías Concha) kooperante soziala izan zen 1968tik 1970era. 1971tik 1973ra [[Kolonbia|Kolonbiako]] Barbosako Kooperatiba Ikastetxeko irakaslea eta, helduen alfabetatzearen sortzaileetako bat eta koarduraduna.
[[Euskal Herria|Euskal Herriko]] zein [[Amerika|Ameriketako]] ([[Bogota]] eta [[São Paulo]]) hainbat hitzalditan parte hartu du eta hainbat argitalpenen egilea ere bada.<ref>{{Erreferentzia|abizena=profesnunoa|izenburua=Discípula de Paulo Freire en el Comunal Ñuñoa|hizkuntza=|data=2010-06-01|url=https://comunalnunoa.wordpress.com/2010/06/01/discipula-de-paulo-freire-en-el-comunal-nunoa/|aldizkaria=Súmate al Comunal Ñuñoa|sartze-data=2024-12-21}}</ref><ref>{{erreferentzia|izenburua=Arantxa Ugartetxea Arrieta, hizlari|url=https://www.euskonews.eus/0223zbk/kosmo22301.html}}</ref>
[[Eusko Ikaskuntza|Eusko Ikaskuntzako]] Hezkuntza Saileko kidea.
== Argitalpenak ==
Hainbat liburu eta artikulu idatzi ditu, besteak beste;<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Egilearen liburu guztiakUgartetxea Arrieta Arantxa|hizkuntza=eu|url=https://www.todostuslibros.com/autor/ugartetxea-arrieta-arantxa|aldizkaria=www.todostuslibros.com|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
# ''Irakurtzeko Egintzaren Garrantzia.'' [[Paulo Freire|Paulo Freireren]] ''A importancia do ato de ler.'' liburuaren itzulpena. [[Udako Euskal Unibertsitatea|UEU]]. Bilbo 1990.
# ''Aproximándome''. ''A Pedagogia da libertação em Paulo Freire''. Unespe argitaletxea. Brasil.
# ''Entre la exigencia y el deseo''. En ''Recordando no Brasil a Espanha de Ontem: Conversas Femenininas.'' Notandum-. Mandruvá. argitaletxea São Paulo. 2004.
# Autonomiaren pedagogia. ''Ikastaria cuadernos de educación'', 10. zenb.. Donostia: Eusko Ikaskuntza, 1999.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ikastaria: cuadernos de educación. Nº. 10, 1999|hizkuntza=|url=https://dialnet.unirioja.es/ejemplar/369921|aldizkaria=Dialnet|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
# ''La cultura del viaje vasco-brasileño''. ''Lectura pedagógica de la realidad vasco-brasileña. Ikastaria, cuadernos de educación'' 13.zenb. Donostia: Eusko Ikaskuntza, 2004,
# ''Gernika Kutun, São Pauloko Euskal Etxea''. ''Vasconia''. Donostia: Eusko Ikaskuntza, 1998,<ref>{{Erreferentzia|izena=Arantxa Ugartetxea|abizena=Arrieta|izenburua="GERNIKA KUTUN" SAO PAULO-KO EUSKAL ETXEA|hizkuntza=eu|data=1998|url=https://ojs.eusko-ikaskuntza.eus/index.php/vasconia/article/view/757|aldizkaria=Vasconia. Cuadernos de Historia-Geografía|alea=25|issn=2386-5539|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
# ''El Instinto de Platea, en la sociedad del espectáculo''. Alfredo Correia. Itzulpena. Hiru.2003.
# ''Emociones''. ''Euskaldunak munduan-Vascos en el Mundo.'' Gasteiz: Eusko Jaurlaritza. Lehendakaritza. Eusko Jaurlaritzako Argitalpen Zerbitzu Nagusia,20o3)
# ''Andrea.'' (Pasiónporloslibros argitaletxea, 2012)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=ANDREA - ARANTXA UGARTETXEA ARRIETA - 9788415649007|url=https://www.agapea.com/Arantxa-Ugartetxea-Arrieta/Andrea-9788415649007-i.htm|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
# ''Kontxako amona eta kapitaina.(Pasiónporloslibros argitaletxea, 2013)'' <ref>{{Erreferentzia|izenburua=KONTXAKO AMONA ETA KAPITAINA - ARANTXA UGARTETXEA ARRIETA - 9788415649793|url=https://www.agapea.com/Arantxa-Ugartetxea-Arrieta/Kontxako-amona-eta-kapitaina-9788415649793-i.htm|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
# ''El hijo de la matrona de Pampa..(Pasiónporloslibros argitaletxea, 2013)'' <ref>{{Erreferentzia|izenburua=EL HIJO DE LA MATRONA DE PAMPA - ARANTXA UGARTETXEA ARRIETA - 9788415649700|url=https://www.agapea.com/Arantxa-Ugartetxea-Arrieta/El-hijo-de-la-matrona-de-Pampa-9788415649700-i.htm|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
# ''Cuentos en la universidad. (Pasiónporloslibros argitaletxea, 2013)''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=CUENTOS EN LA UNIVERSIDAD - ARANTXA UGARTETXEA ARRIETA - 9788415933397|url=https://www.agapea.com/Arantxa-Ugartetxea-Arrieta/Cuentos-en-la-universidad-9788415933397-i.htm|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
# ''Katedraleko Atarian – A las afueras del Templo.''(Pasiónporloslibros argitaletxea, 2014)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=KATEDRALEKO ATARIAN A LAS AFUERAS DEL TEMPLO - ARANTXA UGARTETXEA ARRIETA - 9788416174492|url=https://www.agapea.com/Arantxa-Ugartetxea-Arrieta/Katedraleko-Atarian-A-las-afueras-del-Templo-9788416174492-i.htm|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
# ''Cartas Desde el Conflicto.''(Pasiónporloslibros argitaletxea, 2016) <ref>{{Erreferentzia|izenburua=CARTAS DESDE EL CONFLICTO - ARANTXA UGARTETXEA ARRIETA; FLOR DE LIS DIAZ CARRASCO - 9788416846603|url=https://www.agapea.com/Arantxa-Ugartetxea-Arrieta/Cartas-Desde-el-Conflicto-9788416846603-i.htm|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
# ''Nabil. (Pasiónporloslibros argitaletxea, 2024)''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=NABIL - ARANTXA UGARTETXEA ARRIETA - 9788419289803|url=https://www.agapea.com/Arantxa-Ugartetxea-Arrieta/NABIL--9788419289803-i.htm|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
Gainera, hainbat artikulu argitaratu ditu Eusko Ikaskuntzaren Euskonews astekarian eta aldizkari hauetan: [[Argia (aldizkaria)|Argia]]; Isilik; [[Hik Hasi aldizkaria|Hik Hasi;]] [[ele]] - Alfabetatzeaz
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1942ko||Ugartetxea Arrieta, Arantxa}}
[[Kategoria:Donostiarrak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko pedagogoak]]
[[Kategoria:Emakume pedagogoak]]
[[Kategoria:Euskal Herriko idazleak]]
[[Kategoria:Emakume idazleak]]
ky9516z49e2n268uo9fpqniq8jh66zz
Akanera
0
1218298
10006146
2024-12-20T18:30:57Z
Marklar2007
1545
Orri berria: «{{Hizkuntza infotaula}} '''Akanera'''<ref>{{erreferentzia|url=https://www.berria.eus/estiloliburua/mundua/G#90|egilea=[[Berria]]|izenburua=Estilo Liburua}}</ref> [[Ghana]]ko hizkuntzarik mintzatuena da, eta herrialdeko hegoalden bizi den [[akan]] herrikoa.<ref name=":4" /> Herrialdeko biztanleriaren %80aren lehenengo edo bigarren hizkuntza da<ref name=":4" /> eta [[Boli Kosta]]n ere hitz egiten dute.<ref name=":4">{{erreferentzia|url=https://www.amesall.rutgers.edu/language...»
10006146
wikitext
text/x-wiki
{{Hizkuntza infotaula}}
'''Akanera'''<ref>{{erreferentzia|url=https://www.berria.eus/estiloliburua/mundua/G#90|egilea=[[Berria]]|izenburua=Estilo Liburua}}</ref> [[Ghana]]ko hizkuntzarik mintzatuena da, eta herrialdeko hegoalden bizi den [[akan]] herrikoa.<ref name=":4" /> Herrialdeko biztanleriaren %80aren lehenengo edo bigarren hizkuntza da<ref name=":4" /> eta [[Boli Kosta]]n ere hitz egiten dute.<ref name=":4">{{erreferentzia|url=https://www.amesall.rutgers.edu/languages/128-akan-twi|izenburua=Akan (Twi) at Rutgers|aldizkaria=Rutgers University|hizkuntza=en}}</ref> Hiru dialekto garatu zituzten irizpide literario gisa ortografia ezberdinekin: asante eta akuapem (elkarrekin twi deituak) eta fante.<ref>{{erreferentzia|abizena=Arhin|izena=Kwame|url=https://books.google.com/books?id=R9gJAQAAIAAJ&q=twi|izenburua=A Profile of Brong Kyempim: Essays on the Archaeology, History, Language and Politics of the Brong Peoples of Ghana|aldizkaria=Studies University of Ghana Institute of African|urtea=1979|argitaletxea=Afram|hizkuntza=en}}</ref> Nahiz eta [[elkarrekiko ulergarritasun]] osoa izan, beste estandarren hizlarientzat idatzizko moduan eskuraezinak izan ziren Akanerazko Ortografia Batzordeak 1978an akanerazko ortografia komuna garatu zuen arte, nagusiki akuapem dialektoaren antzinako ideogrametan oinarritua.<ref>{{erreferentzia|url=https://books.google.com/books?id=dmpyCgAAQBAJ|izenburua=The Spiritual in the Secular: Missionaries and Knowledge about Africa|abizena1=Harries|izena1=Patrick|abizena2=Maxwell|izena2=David|data=2012-07-20|argitaletxea=Wm. B. Eerdmans Publishing|isbn=978-1-4674-3585-7|hizkuntza=en}}</ref>
Hizkuntza hau Hego Amerikara iritsi zen, bereziki [[Surinam]]era, [[Atlantikoko esklabo merkataritza|esklabo trafikoarekin]]. Surinam barnera ihes egin zuten esklaboen ondorengoek akaneraren forma bat erabiltzen dute oraindik; horren barruan sartzen da jaiotzen diren [[Ghanatar izen|asteko egunetik aurrera haurrei izena emateko ohitura]], adibidez, Kwasi gizon batentzat eta Kwasiba igande batean jaiotako neskato batentzat.<ref name=":4" /><ref name=":2">{{erreferentzia|izenburua= The Brong (Bono) dialect of Akan|izena= Florence|abizena= Abena Dolphyne |argitaletxea= University of Ghana|lekua= Legon|urtea= 1979}}</ref>
Gaur egun, twi akanerazko barietatea Ghanako gobernuak sustatutako hizkuntza nagusietako bat da.
== Adibideak ==
{{zutabeak|kopurua=2|
*''Akwaaba'' – Ongi etorri
*''Aane'' (Asante) - Bai
*''Nyew'' (Fante)– Bai
*''Yiw'' (Akuapem) – Bai
*''Yoo'' – Ados
*''Oho / anhã'' (Fante)/''Daabi'' (Asante)– Ez
*''Da yie'' (Asante) – Gabon (hiztzez hitz: "ondo lo egin")
*''Me rekɔ da''(Fante) – Lotara noa
*''Ɛte sɛn?'' (Asante) – Zelan? ("kaixo" esateko ere balio du)
*''Medaase'' – Eskerrik asko
*''Mepa wo kyɛw'' – Barkatu
*''Ndwom'' (Fante)/''nnwom'' (Asante) – Abestia edo musika
*''Wo din de sɛn?/Yɛfrɛ wo sɛn?'' (Asante) - Nola duzu izena?
*''Wo dzin dze dεn?'' (Fante) – Nola duzu izena?
*''Me dzin dze...''/''Wɔfrɛ me...'' (Fante) – ... izena dut
*''Woedzi mfe ahen?'' (Fante) – Zenbat urte ditu?
*''Edzi mfe ahen'' (Fante) – Zenbat urte duzu?
*''ɔwɔ hen?'' – Non dago?
*''Me rekɔ'' – Banoa.
*''Mbo'' (Fante)/''Mmo'' (Asante)– Ondo
*''Jo'' (Fante)/''Kɔ'' (Asante) – Joan
*''Ayɛ Adze'' (Fante) – Ondo eginda
*''Gyae'' – Gelditu
*''Da'' – Lo egin
*Bra - Etorri
*Bra ha - Etorri hona
*Bɛ didi - Hator eta jan}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Hizkuntza zirriborroa}}
[[Kategoria:Ghanako hizkuntzak]]
[[Kategoria:Boli Kostako hizkuntzak]]
[[Kategoria:Volta-Kongo hizkuntzak]]
tgygx3vcbqewfw9qpdnzxtxuz0im1bm
10006154
10006146
2024-12-20T18:41:31Z
Marklar2007
1545
10006154
wikitext
text/x-wiki
{{Hizkuntza infotaula}}
'''Akanera'''<ref>{{erreferentzia|url=https://www.berria.eus/estiloliburua/mundua/G#90|egilea=[[Berria]]|izenburua=Estilo Liburua}}</ref> [[Ghana]]ko hizkuntzarik mintzatuena da, eta herrialdeko hegoalden bizi den [[akan]] herrikoa.<ref name=":4" /> Herrialdeko biztanleriaren %80aren lehenengo edo bigarren hizkuntza da<ref name=":4" /> eta [[Boli Kosta]]n ere hitz egiten dute.<ref name=":4">{{erreferentzia|url=https://www.amesall.rutgers.edu/languages/128-akan-twi|izenburua=Akan (Twi) at Rutgers|aldizkaria=Rutgers University|hizkuntza=en}}</ref> Hiru dialekto garatu zituzten irizpide literario gisa ortografia ezberdinekin: asante eta akuapem (elkarrekin twi deituak) eta fante.<ref>{{erreferentzia|abizena=Arhin|izena=Kwame|url=https://books.google.com/books?id=R9gJAQAAIAAJ&q=twi|izenburua=A Profile of Brong Kyempim: Essays on the Archaeology, History, Language and Politics of the Brong Peoples of Ghana|aldizkaria=Studies University of Ghana Institute of African|urtea=1979|argitaletxea=Afram|hizkuntza=en}}</ref> Nahiz eta [[elkarrekiko ulergarritasun]] osoa izan, beste estandarren hizlarientzat idatzizko moduan eskuraezinak izan ziren Akanerazko Ortografia Batzordeak 1978an akanerazko ortografia komuna garatu zuen arte, nagusiki akuapem dialektoaren antzinako ideogrametan oinarritua.<ref>{{erreferentzia|url=https://books.google.com/books?id=dmpyCgAAQBAJ|izenburua=The Spiritual in the Secular: Missionaries and Knowledge about Africa|abizena1=Harries|izena1=Patrick|abizena2=Maxwell|izena2=David|data=2012-07-20|argitaletxea=Wm. B. Eerdmans Publishing|isbn=978-1-4674-3585-7|hizkuntza=en}}</ref>
Hizkuntza hau Hego Amerikara iritsi zen, bereziki [[Surinam]]era, [[Atlantikoko esklabo merkataritza|esklabo trafikoarekin]]. Surinam barnera ihes egin zuten esklaboen ondorengoek akaneraren forma bat erabiltzen dute oraindik; horren barruan sartzen da jaiotzen diren [[Ghanatar izen|asteko egunetik aurrera haurrei izena emateko ohitura]], adibidez, Kwasi gizon batentzat eta Kwasiba igande batean jaiotako neskato batentzat.<ref name=":4" /><ref name=":2">{{erreferentzia|izenburua= The Brong (Bono) dialect of Akan|izena= Florence|abizena= Abena Dolphyne |argitaletxea= University of Ghana|lekua= Legon|urtea= 1979}}</ref>
Gaur egun, twi akanerazko barietatea Ghanako gobernuak sustatutako hizkuntza nagusietako bat da.
== Adibideak ==
{{zutabeak|kopurua=2|
*''Akwaaba'' – Ongi etorri
*''Aane'' (Asante) - Bai
*''Nyew'' (Fante)– Bai
*''Yiw'' (Akuapem) – Bai
*''Yoo'' – Ados
*''Oho / anhã'' (Fante)/''Daabi'' (Asante)– Ez
*''Da yie'' (Asante) – Gabon (hiztzez hitz: "ondo lo egin")
*''Me rekɔ da''(Fante) – Lotara noa
*''Ɛte sɛn?'' (Asante) – Zelan? ("kaixo" esateko ere balio du)
*''Medaase'' – Eskerrik asko
*''Mepa wo kyɛw'' – Barkatu
*''Ndwom'' (Fante)/''nnwom'' (Asante) – Abestia edo musika
*''Wo din de sɛn?/Yɛfrɛ wo sɛn?'' (Asante) - Nola duzu izena?
*''Wo dzin dze dεn?'' (Fante) – Nola duzu izena?
*''Me dzin dze...''/''Wɔfrɛ me...'' (Fante) – ... izena dut
*''Woedzi mfe ahen?'' (Fante) – Zenbat urte ditu?
*''Edzi mfe ahen'' (Fante) – Zenbat urte duzu?
*''ɔwɔ hen?'' – Non dago?
*''Me rekɔ'' – Banoa.
*''Mbo'' (Fante)/''Mmo'' (Asante)– Ondo
*''Jo'' (Fante)/''Kɔ'' (Asante) – Joan
*''Ayɛ Adze'' (Fante) – Ondo eginda
*''Gyae'' – Gelditu
*''Da'' – Lo egin
*Bra - Etorri
*Bra ha - Etorri hona
*Bɛ didi - Hator eta jan}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Hizkuntza zirriborroa}}
[[Kategoria:Akanera| ]]
2ljbuybdmn125xvaeyf3o6t1rsjj34q
Akan (hizkuntza)
0
1218299
10006150
2024-12-20T18:35:13Z
Marklar2007
1545
«[[Akanera]]» orrira birbideratua
10006150
wikitext
text/x-wiki
#BIRZUZENDU[[Akanera]]
2f3uje8svvv1j09va3bd6s6bewixx97
Anko
0
1218300
10006153
2024-12-20T18:41:20Z
Josugoni
201
Orri berria: «{{elikagai infotaula}} '''Anko''' azuki babarrunekin egindako pasta gozoa da, Asia ekialdean [[gozogintza]]n erabiltzen dena, batez ere [[Japonia]]n, [[Korea]]n eta [[Txina]]n. == Erreferentziak == {{erreferentzia zerrenda}} == Kanpo estekak == {{autoritate kontrola}} [[Kategoria:Japoniako gastronomia]] [[Kategoria:Koreako gastronomia]] [[Kategoria:Txinako gastronomia]]»
10006153
wikitext
text/x-wiki
{{elikagai infotaula}}
'''Anko''' azuki babarrunekin egindako pasta gozoa da, Asia ekialdean [[gozogintza]]n erabiltzen dena, batez ere [[Japonia]]n, [[Korea]]n eta [[Txina]]n.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Japoniako gastronomia]]
[[Kategoria:Koreako gastronomia]]
[[Kategoria:Txinako gastronomia]]
ovla7o2drhe9z124z07epcq9eavfw61
10006157
10006153
2024-12-20T18:44:00Z
Josugoni
201
10006157
wikitext
text/x-wiki
{{elikagai infotaula}}
'''Anko''' [[azuki]] babarrunekin egindako pasta gozoa da, Asia ekialdean [[gozogintza]]n erabiltzen dena, batez ere [[Japonia]]n, [[Korea]]n eta [[Txina]]n.
Banarrun pastak izen ezberdinak ditu:
* Txineraz: 红豆沙 [[pinyin]]: hóngdòushā.
* Koreeraz: 팥소, ''patso''.
* Japonieraz: 餡子, ''anko''.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Japoniako gastronomia]]
[[Kategoria:Koreako gastronomia]]
[[Kategoria:Txinako gastronomia]]
oxflcpwpaphqg65pgf4dtc44ubpboac
10006221
10006157
2024-12-20T21:35:18Z
Josugoni
201
10006221
wikitext
text/x-wiki
{{elikagai infotaula}}
'''Anko''' [[azuki]] babarrunekin egindako [[ore]] gozoa da, Asia ekialdean [[gozogintza]]n erabiltzen dena, batez ere [[Japonia]]n, [[Korea]]n eta [[Txina]]n.
Banarrun oreak izen ezberdinak ditu:
* Txineraz: 红豆沙 [[pinyin]]: hóngdòushā.
* Koreeraz: 팥소, ''patso''.
* Japonieraz: 餡子, ''anko''.
Orea prestatzeko babarrunak irakiten dira, eta gero xehatu edo eho. Ondoren, orea gozatu egin daiteke edo den bezala utzi. Orearen kolorea gorri iluna izan ohi da, babarrun azaletik datorkiona. [[Korear sukaldaritz]]an, azukiak (maiz barietate beltza) egosi aurretik azalgabetu daitezke, eta horrela ore zuri bat sortzen da<ref name="KoSFoST">{{ko}} {{erreferentzia|iznburua=Encyclopedia of food science and technology|abizena=Korean Society of Food Science and Technology|agitaletxea=Kwangil publishing|urtea=2008|isbn=9788986752106|kokapena=Seoul|chapter=geopipat|script-chapter=ko:거피팥|trans-chapter=dehulled red bean|dartze-data=2017-02-25|url=http://terms.naver.com/entry.nhn?docId=292035&cid=50346&categoryId=50346|via=[[Naver]]}}</ref>.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Japoniako gastronomia]]
[[Kategoria:Koreako gastronomia]]
[[Kategoria:Txinako gastronomia]]
r7x0k4flcixicazyoz9i52osq83nupo
10006224
10006221
2024-12-20T21:45:17Z
Josugoni
201
10006224
wikitext
text/x-wiki
{{elikagai infotaula}}
'''Anko''' [[azuki]] babarrunekin egindako [[ore]] gozoa da, Asia ekialdean [[gozogintza]]n erabiltzen dena, batez ere [[Japonia]]n, [[Korea]]n eta [[Txina]]n.
Banarrun oreak izen ezberdinak ditu:
* Txineraz: 红豆沙 [[pinyin]]: hóngdòushā.
* Koreeraz: 팥소, ''patso''.
* Japonieraz: 餡子, ''anko''.
Orea prestatzeko babarrunak irakiten dira, eta gero xehatu edo eho. Ondoren, orea gozatu egin daiteke edo den bezala utzi. Orearen kolorea gorri iluna izan ohi da, babarrun azaletik datorkiona. [[Korear sukaldaritz]]an, azukiak (maiz barietate beltza) egosi aurretik azalgabetu daitezke, eta horrela ore zuri bat sortzen da<ref name="KoSFoST">{{ko}} {{erreferentzia|izenburua=Encyclopedia of food science and technology|abizena=Korean Society of Food Science and Technology|argitaletxea=Kwangil publishing|urtea=2008|isbn=9788986752106|kokapena=Seoul|chapter=geopipat|script-chapter=ko:거피팥|trans-chapter=dehulled red bean|sartze-data=2017-02-25|url=http://terms.naver.com/entry.nhn?docId=292035&cid=50346&categoryId=50346|via=[[Naver]]}}</ref>.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Japoniako gastronomia]]
[[Kategoria:Koreako gastronomia]]
[[Kategoria:Txinako gastronomia]]
szp2cljov7xqv4senijz8z6wv74zijt
10006310
10006224
2024-12-21T07:59:59Z
Josugoni
201
/* Motak */
10006310
wikitext
text/x-wiki
{{elikagai infotaula}}
'''Anko''' [[azuki]] babarrunekin egindako [[ore]] gozoa da, Asia ekialdean [[gozogintza]]n erabiltzen dena, batez ere [[Japonia]]n, [[Korea]]n eta [[Txina]]n.
Banarrun oreak izen ezberdinak ditu:
* Txineraz: 红豆沙 [[pinyin]]: hóngdòushā.
* Koreeraz: 팥소, ''patso''.
* Japonieraz: 餡子, ''anko''.
Orea prestatzeko babarrunak irakiten dira, eta gero xehatu edo eho. Ondoren, orea gozatu egin daiteke edo den bezala utzi. Orearen kolorea gorri iluna izan ohi da, babarrun azaletik datorkiona. [[Korear sukaldaritz]]an, azukiak (maiz barietate beltza) egosi aurretik azalgabetu daitezke, eta horrela ore zuri bat sortzen da<ref name="KoSFoST">{{ko}} {{erreferentzia|izenburua=Encyclopedia of food science and technology|abizena=Korean Society of Food Science and Technology|argitaletxea=Kwangil publishing|urtea=2008|isbn=9788986752106|kokapena=Seoul|chapter=geopipat|script-chapter=ko:거피팥|trans-chapter=dehulled red bean|sartze-data=2017-02-25|url=http://terms.naver.com/entry.nhn?docId=292035&cid=50346&categoryId=50346|via=[[Naver]]}}</ref>.
==Motak==
Japoniako ankoa bere trinkotasunaren arabera sailkatzen da. Mota ohikoenak hauek dira:
* ''Tsubuan'' (粒餡), babarrunak egosi eta gero azukrea gehitu
* ''Tsubushian'' (潰し餡), babarrunak egosi ondoren xehatzen dira
* ''Koshian'' (漉し餡), galbahetik pasatzen dira azala kentzeko, mota ohikoena
* ''Sarashian'' (晒し餡), ore lehortua, berriz hidratatua
* Ogura-an (小倉あん) babarrunen erdia osorik eta beste erdia xehatua eta azalgabeak
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Japoniako gastronomia]]
[[Kategoria:Koreako gastronomia]]
[[Kategoria:Txinako gastronomia]]
bh17mmk0fiqyo0xdzuwlm6cmu6cteol
Kategoria:Akanera
14
1218301
10006155
2024-12-20T18:42:01Z
Marklar2007
1545
Orri berria: «{{CatAutoTOC}}{{nagusia}}{{commonskat}} [[Kategoria:Ghanako hizkuntzak]] [[Kategoria:Boli Kostako hizkuntzak]] [[Kategoria:Volta-Kongo hizkuntzak]]»
10006155
wikitext
text/x-wiki
{{CatAutoTOC}}{{nagusia}}{{commonskat}}
[[Kategoria:Ghanako hizkuntzak]]
[[Kategoria:Boli Kostako hizkuntzak]]
[[Kategoria:Volta-Kongo hizkuntzak]]
1m2p4n20hyen135q1l4lqjprkczpvvr
Lankide eztabaida:El Mayimbe
3
1218302
10006161
2024-12-20T18:49:20Z
Gadir
150362
Gadir wikilariak «[[Lankide eztabaida:El Mayimbe]]» orria «[[Lankide eztabaida:Vanished user 1324354]]» izenera aldatu du: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/El Mayimbe|El Mayimbe]]" to "[[Special:CentralAuth/Vanished user 1324354|Vanished user 1324354]]"
10006161
wikitext
text/x-wiki
#BIRZUZENDU [[Lankide eztabaida:Vanished user 1324354]]
5con7vbzuqw2epfeebuopvrgvu9gefv
Lankide eztabaida:Play8utuy
3
1218303
10006167
2024-12-20T19:09:03Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10006167
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 20:09, 20 abendua 2024 (CET)
7yca9jrzw3nd15xjri5ipahapnhwo9t
Sexua zehazteko ZW sistema
0
1218304
10006169
2024-12-20T19:14:59Z
Joxan Garaialde
90799
Orri berria: «[[Fitxategi:Avian sex determination.jpg|thumb|Sexuaren ZW zehaztapena txorietan]] '''Sexua zehazteko ZW sistema''' [[Hegazti]], zenbait [[arrain]] eta [[Krustazeo]], [[intsektu]] ([[Tximeleta|tximeletak]] eta [[Sits|sitsak]]) eta [[Narrasti|narrastiren]] ([[Komodoko dragoi|Komodoko dragoia]]) ondorengoen sexua zehazteko modua da. ZW sisteman, [[Obulu|obuluak]] zehazten du seme-alaben sexua, sexua zehazteko XY sisteman ez bezala, non [[Espermatozoide|espermatozoideak]] zehaz...»
10006169
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Avian sex determination.jpg|thumb|Sexuaren ZW zehaztapena txorietan]]
'''Sexua zehazteko ZW sistema''' [[Hegazti]], zenbait [[arrain]] eta [[Krustazeo]], [[intsektu]] ([[Tximeleta|tximeletak]] eta [[Sits|sitsak]]) eta [[Narrasti|narrastiren]] ([[Komodoko dragoi|Komodoko dragoia]]) ondorengoen sexua zehazteko modua da. ZW sisteman, [[Obulu|obuluak]] zehazten du seme-alaben sexua, sexua zehazteko XY sisteman ez bezala, non [[Espermatozoide|espermatozoideak]] zehazten duen sexua. Sistema horretako kromosomak izendatzeko, Z eta W letrak erabiltzen dira XY sistemakoetatik bereizteko. Arrak homogametikoak dira (ZZ); emeak, berriz, heterogametikoak (ZW). Z khandiagoa da, eta gene gehiago ditu, XY sistemako [[X kromosoma]] bezala.
==Erreferentziak==
{{Erreferentzia zerrenda}}
{{Autoritate kontrola}}
{{Hezkuntza zirriborroa}}
4yumop9tx1jmr1zv4zrkhtxew0k5fd9
Lankide eztabaida:Caugris
3
1218305
10006177
2024-12-20T19:57:50Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10006177
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 20:57, 20 abendua 2024 (CET)
06bi40e3gbikhtb31p21u6kxzspq2uy
Lankide eztabaida:Bram Hartveld
3
1218306
10006181
2024-12-20T20:01:30Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10006181
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 21:01, 20 abendua 2024 (CET)
ssz8a1lpbgqmvj5yi1f3gea2jsfk7mx
Lankide eztabaida:Agent-dany
3
1218307
10006182
2024-12-20T20:01:40Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10006182
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 21:01, 20 abendua 2024 (CET)
ssz8a1lpbgqmvj5yi1f3gea2jsfk7mx
Azukizko janari
0
1218308
10006200
2024-12-20T20:36:18Z
Josugoni
201
«[[Azuki]]» orrira birbideratua
10006200
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT[[Azuki]]
mkctkag1gszyk6mwzdjjqfqkmio7iyz
Babarrun pasta gozo
0
1218309
10006201
2024-12-20T20:36:57Z
Josugoni
201
«[[Anko]]» orrira birbideratua
10006201
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT[[Anko]]
2dqx6uurvpw5nz4t2dzu07jwxvvpvmt
Lankide:Wikimaribarre/Proba orria Lurdes Ansa Maiz
2
1218310
10006208
2024-12-20T20:44:33Z
Wikimaribarre
88969
Wikimaribarre wikilariak «[[Lankide:Wikimaribarre/Proba orria Lurdes Ansa Maiz]]» orria «[[Lurdes Ansa Maiz]]» izenera aldatu du
10006208
wikitext
text/x-wiki
#BIRZUZENDU [[Lurdes Ansa Maiz]]
4jai6q6regd0cl1hn8mn0ati470eox2
10006209
10006208
2024-12-20T20:46:32Z
Wikimaribarre
88969
«[[Lurdes Ansa Maiz]]» orrira zeraman birbideratzea ezabatu da
10006209
wikitext
text/x-wiki
{{ezabatu}}
mtnnk9xe4upuhy63aiewcc6q9hvxloa
Bilkisu Funtuwa
0
1218311
10006213
2024-12-20T21:00:59Z
Eliatxo
96586
Orri berria: «{{biografia infotaula automatikoa}} '''Hajiya Bilkisu Salisu Ahmed Funtuwa''' (Funtuwa, [[1962]]), '''''Aunty Bilki''''' ezizenez ere ezaguna<ref name=":0">{{erreferentzia|izena=Ibrahim|abizena=Sheme|izenburua=Bilkisu Funtuwa Interview|hizkuntza=en|argitaratze-data=2007-04-07|url=https://ibrahim-sheme.blogspot.com/2007/04/bilkisu-funtuwa-interview.html|aldizkaria=Bahaushe Mai Ban Haushi!|sartze-data=2024-12-20}}</ref>, [[nigeria]]r [[idazle]]a da, Hausa (hizkuntza)|hausa...»
10006213
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Hajiya Bilkisu Salisu Ahmed Funtuwa''' (Funtuwa, [[1962]]), '''''Aunty Bilki''''' ezizenez ere ezaguna<ref name=":0">{{erreferentzia|izena=Ibrahim|abizena=Sheme|izenburua=Bilkisu Funtuwa Interview|hizkuntza=en|argitaratze-data=2007-04-07|url=https://ibrahim-sheme.blogspot.com/2007/04/bilkisu-funtuwa-interview.html|aldizkaria=Bahaushe Mai Ban Haushi!|sartze-data=2024-12-20}}</ref>, [[nigeria]]r [[idazle]]a da, [[Hausa (hizkuntza)|hausaz]] idazten duena<ref name=":1">{{erreferentzia|izenburua=Funtuwa, Bilkisu (1962– )|hizkuntza=en|url=https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/acref/9780195382075.001.0001/acref-9780195382075-e-0690|aldizkaria=Oxford Reference|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref name=":2">{{erreferentzia|izenburua=Bilkisu Funtuwa (1962)|hizkuntza=pt|url=https://www.ufrgs.br/africanas/bilkisu-funtuwa-1962/|aldizkaria=Biografias de Mulheres Africanas|sartze-data=2024-12-20}}</ref>.
== Bizitza ==
Bilkisu Funtuwa Nigeriako iparraldeko Funtuwa hirian jaio zen 1962an eta hezkuntza [[islam]]iarra jaso zuen. Gaur egun familia [[Poligamia|poligamo]] batean bizi da emazte nagusi gisa<ref name=":2" /><ref name=":1" />. «Kanoko merkatuko literatura» deiturikoaren ordezkari ezagunenetako bat da eta ''Littattafan Soyayya'' (amodiozko eleberriak) idazten ditu<ref name=":3">{{erreferentzia|izena=Novian|abizena=Whitsitt|urtea=2003|izenburua=Islamic-Hausa Feminism Meets Northern Nigerian Romance: The Cautious Rebellion of Bilkisu Funtuwa|hizkuntza=en|url=http://www.findarticles.com/p/articles/mi_qa4106/is_200304/ai_n9219184/|aldizkaria=African Studies Review|sartze-data=2009-07-30}}</ref>, emakumezko pertsonaia musulmanetan zentratuz<ref name=":4">{{erreferentzia|izena=Kathleen E|abizena=Sheldon|urtea=2005|izenburua=Historical Dictionary of Women in Sub-Saharan Africa|argitaletxea=Scarecrow Press|orrialdea=88|ISBN=0-8108-5331-0|hizkuntza=en|url=https://books.google.com/books?id=36BViNOAu3sC|sartze-data=2024-12-20}}</ref>.
Bere eleberriek [[Emakumeen eskubideak|emakumeen eskubideekin]], [[Hausa (etnia)|hausa]] herriarekin eta islamarekin lotutako gaiak uztartzen dituzte, egileak komunitete horietako kide gisa izandako esperientziatik abiatuta<ref name=":3" /><ref name=":0" />. Bilkisu Funtuwak hausa emakumearengandik espero den poligamiaren praktika erlijiosoari eusten dio, eta, beraz, egoera horiei aurre egiteko moduei buruz idazten du. Funtuwaren eleberrietako emakumezko protagonistek beren heziketa eta debozioa erabiltzen dituzte arrakasta lortzeko. Pertsonaia horiek abokatuak, medikuak, gobernuko funtzionarioak edo enpresaburuak dira eta ibilbide profesional arrakastatsua dute. Funtuwaren lanen gai nagusietako bat maitasun sutsua da<ref name=":3" />. Bere eleberriek emakume musulmanak beren familietan kontrol handiagoa lortzera eta hezkuntzan zentratzera bultzatzen dituzte, erlijioa utzi gabe<ref name=":4" />.
2020an [[BBC]] Hausaren emakume ipuingileen lehiaketako epaimahaiburu izan zen<ref>{{erreferentzia|izena=Mohammed|abizena=Lere|izenburua=20-year-old wins BBC Hausa women short story writing competition|hizkuntza=en|argitaratze-data=2020-12-05|url=https://www.premiumtimesng.com/entertainment/artsbooks/429562-20-year-old-wins-bbc-hausa-women-short-story-writing-competition.html?tztc=1|aldizkaria=Premium Times|sartze-data=2024-12-20}}</ref>.
== Lanak ==
* ''Allura cikin ruwa'' (1994)
* ''Wa ya san gobe?'' (1996)
* ''Ki yarda da ni'' (bi liburukitan<ref name=":2" />, 1997)<ref>{{erreferentzia|izenburua=African literature : Literatures in African languages : Hausa|hizkuntza=en|argitaratze-data=2024-12-10|abizena1=Gunner|abizena2=Scheub|abizena3=Augustyn|abizena4=Chauhan|abizena5=Lotha|abizena6=Luebering|abizena7=Rodriguez|abizena8=Sampaolo|abizena9=Young|izena1=Elizabeth Ann Wynne|izena2=Harold|izena3=Adam|izena4=Yamini|izena5=Gloria|izena6=J. E.|izena7=Emily|izena8=Marco|izena9=Grace|url=https://www.britannica.com/art/African-literature/Hausa#ref1026845|aldizkaria=Encyclopaedia Britannica|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1960ko||Funtuwa, Bilkisu}}
[[Kategoria:Katsina estatuko jendea]]
[[Kategoria:Nigeriako eleberrigileak]]
[[Kategoria:Emakume eleberrigileak]]
[[Kategoria:XX. mendeko emakume idazleak]]
[[Kategoria:Idazle feministak]]
[[Kategoria:Feminista musulmanak]]
[[Kategoria:Nigeriako emakumeak]]
[[Kategoria:Nigeriako musulmanak]]
reo8nnzjvepxm5laae1hg5ae2c91sqi
10006214
10006213
2024-12-20T21:02:34Z
Eliatxo
96586
/* Bizitza */
10006214
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Hajiya Bilkisu Salisu Ahmed Funtuwa''' (Funtuwa, [[1962]]), '''''Aunty Bilki''''' ezizenez ere ezaguna<ref name=":0">{{erreferentzia|izena=Ibrahim|abizena=Sheme|izenburua=Bilkisu Funtuwa Interview|hizkuntza=en|argitaratze-data=2007-04-07|url=https://ibrahim-sheme.blogspot.com/2007/04/bilkisu-funtuwa-interview.html|aldizkaria=Bahaushe Mai Ban Haushi!|sartze-data=2024-12-20}}</ref>, [[nigeria]]r [[idazle]]a da, [[Hausa (hizkuntza)|hausaz]] idazten duena<ref name=":1">{{erreferentzia|izenburua=Funtuwa, Bilkisu (1962– )|hizkuntza=en|url=https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/acref/9780195382075.001.0001/acref-9780195382075-e-0690|aldizkaria=Oxford Reference|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref name=":2">{{erreferentzia|izenburua=Bilkisu Funtuwa (1962)|hizkuntza=pt|url=https://www.ufrgs.br/africanas/bilkisu-funtuwa-1962/|aldizkaria=Biografias de Mulheres Africanas|sartze-data=2024-12-20}}</ref>.
== Bizitza ==
Bilkisu Funtuwa Nigeriako iparraldeko Funtuwa herrian jaio zen 1962an eta hezkuntza [[islam]]iarra jaso zuen. Gaur egun familia [[Poligamia|poligamo]] batean bizi da emazte nagusi gisa<ref name=":2" /><ref name=":1" />. «Kanoko merkatuko literatura» deiturikoaren ordezkari ezagunenetako bat da eta ''Littattafan Soyayya'' (amodiozko eleberriak) idazten ditu<ref name=":3">{{erreferentzia|izena=Novian|abizena=Whitsitt|urtea=2003|izenburua=Islamic-Hausa Feminism Meets Northern Nigerian Romance: The Cautious Rebellion of Bilkisu Funtuwa|hizkuntza=en|url=http://www.findarticles.com/p/articles/mi_qa4106/is_200304/ai_n9219184/|aldizkaria=African Studies Review|sartze-data=2009-07-30}}</ref>, emakumezko pertsonaia musulmanetan zentratuz<ref name=":4">{{erreferentzia|izena=Kathleen E|abizena=Sheldon|urtea=2005|izenburua=Historical Dictionary of Women in Sub-Saharan Africa|argitaletxea=Scarecrow Press|orrialdea=88|ISBN=0-8108-5331-0|hizkuntza=en|url=https://books.google.com/books?id=36BViNOAu3sC|sartze-data=2024-12-20}}</ref>.
Bere eleberriek [[Emakumeen eskubideak|emakumeen eskubideekin]], [[Hausa (etnia)|hausa]] herriarekin eta islamarekin lotutako gaiak uztartzen dituzte, egileak komunitete horietako kide gisa izandako esperientziatik abiatuta<ref name=":3" /><ref name=":0" />. Bilkisu Funtuwak hausa emakumearengandik espero den poligamiaren praktika erlijiosoari eusten dio, eta, beraz, egoera horiei aurre egiteko moduei buruz idazten du. Funtuwaren eleberrietako emakumezko protagonistek beren heziketa eta debozioa erabiltzen dituzte arrakasta lortzeko. Pertsonaia horiek abokatuak, medikuak, gobernuko funtzionarioak edo enpresaburuak dira eta ibilbide profesional arrakastatsua dute. Funtuwaren lanen gai nagusietako bat maitasun sutsua da<ref name=":3" />. Bere eleberriek emakume musulmanak beren familietan kontrol handiagoa lortzera eta hezkuntzan zentratzera bultzatzen dituzte, erlijioa utzi gabe<ref name=":4" />.
2020an [[BBC]] Hausaren emakume ipuingileen lehiaketako epaimahaiburu izan zen<ref>{{erreferentzia|izena=Mohammed|abizena=Lere|izenburua=20-year-old wins BBC Hausa women short story writing competition|hizkuntza=en|argitaratze-data=2020-12-05|url=https://www.premiumtimesng.com/entertainment/artsbooks/429562-20-year-old-wins-bbc-hausa-women-short-story-writing-competition.html?tztc=1|aldizkaria=Premium Times|sartze-data=2024-12-20}}</ref>.
== Lanak ==
* ''Allura cikin ruwa'' (1994)
* ''Wa ya san gobe?'' (1996)
* ''Ki yarda da ni'' (bi liburukitan<ref name=":2" />, 1997)<ref>{{erreferentzia|izenburua=African literature : Literatures in African languages : Hausa|hizkuntza=en|argitaratze-data=2024-12-10|abizena1=Gunner|abizena2=Scheub|abizena3=Augustyn|abizena4=Chauhan|abizena5=Lotha|abizena6=Luebering|abizena7=Rodriguez|abizena8=Sampaolo|abizena9=Young|izena1=Elizabeth Ann Wynne|izena2=Harold|izena3=Adam|izena4=Yamini|izena5=Gloria|izena6=J. E.|izena7=Emily|izena8=Marco|izena9=Grace|url=https://www.britannica.com/art/African-literature/Hausa#ref1026845|aldizkaria=Encyclopaedia Britannica|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1960ko||Funtuwa, Bilkisu}}
[[Kategoria:Katsina estatuko jendea]]
[[Kategoria:Nigeriako eleberrigileak]]
[[Kategoria:Emakume eleberrigileak]]
[[Kategoria:XX. mendeko emakume idazleak]]
[[Kategoria:Idazle feministak]]
[[Kategoria:Feminista musulmanak]]
[[Kategoria:Nigeriako emakumeak]]
[[Kategoria:Nigeriako musulmanak]]
qwd397j7xk2tp4kab027f2gj3jewau4
10006215
10006214
2024-12-20T21:03:09Z
Eliatxo
96586
/* Kanpo estekak */
10006215
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Hajiya Bilkisu Salisu Ahmed Funtuwa''' (Funtuwa, [[1962]]), '''''Aunty Bilki''''' ezizenez ere ezaguna<ref name=":0">{{erreferentzia|izena=Ibrahim|abizena=Sheme|izenburua=Bilkisu Funtuwa Interview|hizkuntza=en|argitaratze-data=2007-04-07|url=https://ibrahim-sheme.blogspot.com/2007/04/bilkisu-funtuwa-interview.html|aldizkaria=Bahaushe Mai Ban Haushi!|sartze-data=2024-12-20}}</ref>, [[nigeria]]r [[idazle]]a da, [[Hausa (hizkuntza)|hausaz]] idazten duena<ref name=":1">{{erreferentzia|izenburua=Funtuwa, Bilkisu (1962– )|hizkuntza=en|url=https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/acref/9780195382075.001.0001/acref-9780195382075-e-0690|aldizkaria=Oxford Reference|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref name=":2">{{erreferentzia|izenburua=Bilkisu Funtuwa (1962)|hizkuntza=pt|url=https://www.ufrgs.br/africanas/bilkisu-funtuwa-1962/|aldizkaria=Biografias de Mulheres Africanas|sartze-data=2024-12-20}}</ref>.
== Bizitza ==
Bilkisu Funtuwa Nigeriako iparraldeko Funtuwa herrian jaio zen 1962an eta hezkuntza [[islam]]iarra jaso zuen. Gaur egun familia [[Poligamia|poligamo]] batean bizi da emazte nagusi gisa<ref name=":2" /><ref name=":1" />. «Kanoko merkatuko literatura» deiturikoaren ordezkari ezagunenetako bat da eta ''Littattafan Soyayya'' (amodiozko eleberriak) idazten ditu<ref name=":3">{{erreferentzia|izena=Novian|abizena=Whitsitt|urtea=2003|izenburua=Islamic-Hausa Feminism Meets Northern Nigerian Romance: The Cautious Rebellion of Bilkisu Funtuwa|hizkuntza=en|url=http://www.findarticles.com/p/articles/mi_qa4106/is_200304/ai_n9219184/|aldizkaria=African Studies Review|sartze-data=2009-07-30}}</ref>, emakumezko pertsonaia musulmanetan zentratuz<ref name=":4">{{erreferentzia|izena=Kathleen E|abizena=Sheldon|urtea=2005|izenburua=Historical Dictionary of Women in Sub-Saharan Africa|argitaletxea=Scarecrow Press|orrialdea=88|ISBN=0-8108-5331-0|hizkuntza=en|url=https://books.google.com/books?id=36BViNOAu3sC|sartze-data=2024-12-20}}</ref>.
Bere eleberriek [[Emakumeen eskubideak|emakumeen eskubideekin]], [[Hausa (etnia)|hausa]] herriarekin eta islamarekin lotutako gaiak uztartzen dituzte, egileak komunitete horietako kide gisa izandako esperientziatik abiatuta<ref name=":3" /><ref name=":0" />. Bilkisu Funtuwak hausa emakumearengandik espero den poligamiaren praktika erlijiosoari eusten dio, eta, beraz, egoera horiei aurre egiteko moduei buruz idazten du. Funtuwaren eleberrietako emakumezko protagonistek beren heziketa eta debozioa erabiltzen dituzte arrakasta lortzeko. Pertsonaia horiek abokatuak, medikuak, gobernuko funtzionarioak edo enpresaburuak dira eta ibilbide profesional arrakastatsua dute. Funtuwaren lanen gai nagusietako bat maitasun sutsua da<ref name=":3" />. Bere eleberriek emakume musulmanak beren familietan kontrol handiagoa lortzera eta hezkuntzan zentratzera bultzatzen dituzte, erlijioa utzi gabe<ref name=":4" />.
2020an [[BBC]] Hausaren emakume ipuingileen lehiaketako epaimahaiburu izan zen<ref>{{erreferentzia|izena=Mohammed|abizena=Lere|izenburua=20-year-old wins BBC Hausa women short story writing competition|hizkuntza=en|argitaratze-data=2020-12-05|url=https://www.premiumtimesng.com/entertainment/artsbooks/429562-20-year-old-wins-bbc-hausa-women-short-story-writing-competition.html?tztc=1|aldizkaria=Premium Times|sartze-data=2024-12-20}}</ref>.
== Lanak ==
* ''Allura cikin ruwa'' (1994)
* ''Wa ya san gobe?'' (1996)
* ''Ki yarda da ni'' (bi liburukitan<ref name=":2" />, 1997)<ref>{{erreferentzia|izenburua=African literature : Literatures in African languages : Hausa|hizkuntza=en|argitaratze-data=2024-12-10|abizena1=Gunner|abizena2=Scheub|abizena3=Augustyn|abizena4=Chauhan|abizena5=Lotha|abizena6=Luebering|abizena7=Rodriguez|abizena8=Sampaolo|abizena9=Young|izena1=Elizabeth Ann Wynne|izena2=Harold|izena3=Adam|izena4=Yamini|izena5=Gloria|izena6=J. E.|izena7=Emily|izena8=Marco|izena9=Grace|url=https://www.britannica.com/art/African-literature/Hausa#ref1026845|aldizkaria=Encyclopaedia Britannica|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1962ko||Funtuwa, Bilkisu}}
[[Kategoria:Katsina estatuko jendea]]
[[Kategoria:Nigeriako eleberrigileak]]
[[Kategoria:Emakume eleberrigileak]]
[[Kategoria:XX. mendeko emakume idazleak]]
[[Kategoria:Idazle feministak]]
[[Kategoria:Feminista musulmanak]]
[[Kategoria:Nigeriako emakumeak]]
[[Kategoria:Nigeriako musulmanak]]
o1oegkdql9sze2qshuf1b515c8s5w7l
10006251
10006215
2024-12-20T23:06:30Z
Eliatxo
96586
/* Kanpo estekak */
10006251
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Hajiya Bilkisu Salisu Ahmed Funtuwa''' (Funtuwa, [[1962]]), '''''Aunty Bilki''''' ezizenez ere ezaguna<ref name=":0">{{erreferentzia|izena=Ibrahim|abizena=Sheme|izenburua=Bilkisu Funtuwa Interview|hizkuntza=en|argitaratze-data=2007-04-07|url=https://ibrahim-sheme.blogspot.com/2007/04/bilkisu-funtuwa-interview.html|aldizkaria=Bahaushe Mai Ban Haushi!|sartze-data=2024-12-20}}</ref>, [[nigeria]]r [[idazle]]a da, [[Hausa (hizkuntza)|hausaz]] idazten duena<ref name=":1">{{erreferentzia|izenburua=Funtuwa, Bilkisu (1962– )|hizkuntza=en|url=https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/acref/9780195382075.001.0001/acref-9780195382075-e-0690|aldizkaria=Oxford Reference|sartze-data=2024-12-20}}</ref><ref name=":2">{{erreferentzia|izenburua=Bilkisu Funtuwa (1962)|hizkuntza=pt|url=https://www.ufrgs.br/africanas/bilkisu-funtuwa-1962/|aldizkaria=Biografias de Mulheres Africanas|sartze-data=2024-12-20}}</ref>.
== Bizitza ==
Bilkisu Funtuwa Nigeriako iparraldeko Funtuwa herrian jaio zen 1962an eta hezkuntza [[islam]]iarra jaso zuen. Gaur egun familia [[Poligamia|poligamo]] batean bizi da emazte nagusi gisa<ref name=":2" /><ref name=":1" />. «Kanoko merkatuko literatura» deiturikoaren ordezkari ezagunenetako bat da eta ''Littattafan Soyayya'' (amodiozko eleberriak) idazten ditu<ref name=":3">{{erreferentzia|izena=Novian|abizena=Whitsitt|urtea=2003|izenburua=Islamic-Hausa Feminism Meets Northern Nigerian Romance: The Cautious Rebellion of Bilkisu Funtuwa|hizkuntza=en|url=http://www.findarticles.com/p/articles/mi_qa4106/is_200304/ai_n9219184/|aldizkaria=African Studies Review|sartze-data=2009-07-30}}</ref>, emakumezko pertsonaia musulmanetan zentratuz<ref name=":4">{{erreferentzia|izena=Kathleen E|abizena=Sheldon|urtea=2005|izenburua=Historical Dictionary of Women in Sub-Saharan Africa|argitaletxea=Scarecrow Press|orrialdea=88|ISBN=0-8108-5331-0|hizkuntza=en|url=https://books.google.com/books?id=36BViNOAu3sC|sartze-data=2024-12-20}}</ref>.
Bere eleberriek [[Emakumeen eskubideak|emakumeen eskubideekin]], [[Hausa (etnia)|hausa]] herriarekin eta islamarekin lotutako gaiak uztartzen dituzte, egileak komunitete horietako kide gisa izandako esperientziatik abiatuta<ref name=":3" /><ref name=":0" />. Bilkisu Funtuwak hausa emakumearengandik espero den poligamiaren praktika erlijiosoari eusten dio, eta, beraz, egoera horiei aurre egiteko moduei buruz idazten du. Funtuwaren eleberrietako emakumezko protagonistek beren heziketa eta debozioa erabiltzen dituzte arrakasta lortzeko. Pertsonaia horiek abokatuak, medikuak, gobernuko funtzionarioak edo enpresaburuak dira eta ibilbide profesional arrakastatsua dute. Funtuwaren lanen gai nagusietako bat maitasun sutsua da<ref name=":3" />. Bere eleberriek emakume musulmanak beren familietan kontrol handiagoa lortzera eta hezkuntzan zentratzera bultzatzen dituzte, erlijioa utzi gabe<ref name=":4" />.
2020an [[BBC]] Hausaren emakume ipuingileen lehiaketako epaimahaiburu izan zen<ref>{{erreferentzia|izena=Mohammed|abizena=Lere|izenburua=20-year-old wins BBC Hausa women short story writing competition|hizkuntza=en|argitaratze-data=2020-12-05|url=https://www.premiumtimesng.com/entertainment/artsbooks/429562-20-year-old-wins-bbc-hausa-women-short-story-writing-competition.html?tztc=1|aldizkaria=Premium Times|sartze-data=2024-12-20}}</ref>.
== Lanak ==
* ''Allura cikin ruwa'' (1994)
* ''Wa ya san gobe?'' (1996)
* ''Ki yarda da ni'' (bi liburukitan<ref name=":2" />, 1997)<ref>{{erreferentzia|izenburua=African literature : Literatures in African languages : Hausa|hizkuntza=en|argitaratze-data=2024-12-10|abizena1=Gunner|abizena2=Scheub|abizena3=Augustyn|abizena4=Chauhan|abizena5=Lotha|abizena6=Luebering|abizena7=Rodriguez|abizena8=Sampaolo|abizena9=Young|izena1=Elizabeth Ann Wynne|izena2=Harold|izena3=Adam|izena4=Yamini|izena5=Gloria|izena6=J. E.|izena7=Emily|izena8=Marco|izena9=Grace|url=https://www.britannica.com/art/African-literature/Hausa#ref1026845|aldizkaria=Encyclopaedia Britannica|sartze-data=2024-12-20}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1962ko||Funtuwa, Bilkisu}}
[[Kategoria:Katsina estatuko jendea]]
[[Kategoria:Nigeriako eleberrigileak]]
[[Kategoria:Emakume eleberrigileak]]
[[Kategoria:Hausazko idazleak]]
[[Kategoria:XX. mendeko emakume idazleak]]
[[Kategoria:Idazle feministak]]
[[Kategoria:Feminista musulmanak]]
[[Kategoria:Nigeriako emakumeak]]
[[Kategoria:Nigeriako musulmanak]]
q7svhjv0v1a2xfyp6fgz1ptnmaolrhz
Eztabaida:Bilkisu Funtuwa
1
1218312
10006217
2024-12-20T21:04:15Z
Eliatxo
96586
Orri berria: «{{Wikiproiektu Emakumeak}}»
10006217
wikitext
text/x-wiki
{{Wikiproiektu Emakumeak}}
ta4vu3saodlopvx79romiqoh8fiwdtr
Lankide eztabaida:OlesYakovyshyn
3
1218313
10006219
2024-12-20T21:21:28Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10006219
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 22:21, 20 abendua 2024 (CET)
05m5b0ahqrf8ieo2bang9e38isdmlp0
Babarrun ore gozo
0
1218314
10006222
2024-12-20T21:42:50Z
Josugoni
201
«[[Anko]]» orrira birbideratua
10006222
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT[[Anko]]
2dqx6uurvpw5nz4t2dzu07jwxvvpvmt
Lankide eztabaida:Hughbe993
3
1218315
10006228
2024-12-20T21:52:55Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10006228
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 22:52, 20 abendua 2024 (CET)
lhv96mook5e4s70ovl3ecp4bgrdcijr
Txikipedia:Jon Plazaola
104
1218316
10006240
2024-12-20T22:43:37Z
Nagore Mayoz
169087
Orri berria: «[[Fitxategi:Jon_Plazaola_02_-_Seminci_2016.jpg|thumb]] Jon Plazaola, [[Txikipedia:Urretxu|Urretxun]] (Gipuzkoako herri batean) jaio zen 1982ko martxoaren 28an. Aktorea, aurkezlea, gidoilaria eta umorista bezala egiten du lan. == '''Nolakoa izan da bere bizitza?''' == 1982an jaio zen Urretxun, Gipuzkoan. 2000 urtean (18 urterekin), Arte Ederretako ikasketak egiten hasi zen [[Txikipedia:Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUn]], eta hauek 2005ean bukatu zituen (23 urterekin)....»
10006240
wikitext
text/x-wiki
[[Fitxategi:Jon_Plazaola_02_-_Seminci_2016.jpg|thumb]]
Jon Plazaola, [[Txikipedia:Urretxu|Urretxun]] (Gipuzkoako herri batean) jaio zen 1982ko martxoaren 28an. Aktorea, aurkezlea, gidoilaria eta umorista bezala egiten du lan.
== '''Nolakoa izan da bere bizitza?''' ==
1982an jaio zen Urretxun, Gipuzkoan. 2000 urtean (18 urterekin), Arte Ederretako ikasketak egiten hasi zen [[Txikipedia:Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUn]], eta hauek 2005ean bukatu zituen (23 urterekin). Ikasten zuen bitartean, 2001etik aurrera, aktore eta monologista modura aritu zen lanean. 2004 urtetik aurrera, EITBko programa ezberdinetan ere lanean egon da, Kontrako Eztarria edo Barre Librean programetan adibidez. 2009an berriz, Madrilera joan zen bizitzera Madrilgo Zine Institutuan ikasteko. Institutu horretatik, Telebista eta Zinemako gidoilari eta ikus-entzunetako prozesuen teknikari bezala atera zen.
== '''Zeintzuk izan dira bere lanik garrantzitsuenak?''' ==
{{Ba al dakizu|testua=“Allí Abajo” telesailean egin zuen aktore lanarengatik Neox Fan Awards 2015 saria irabazi zuen, aktorerik onenaren kategorian.|irudia=Jon Plazaola 01 - Seminci 2016.jpg}}
=== Telebista: ===
Bere bizitzako lan gehienak Euskal Herriko EITB telebistako kanalean egin ditu. Hala ere, fama handia eman dioten hainbat lan egin ditu EITBtik kanpo. Espainia osoan famatua egin zen Antena 3 kanaleko “Allí Abajo” telesailean parte hartzeagatik Iñaki pertsonaia bezala. Kanal berdinean “Amar Es Para Siempre” telesailean ere lan egin zuen, nahiz eta arrakasta bera ez izan. Euskal Herriko “Itxaso” (Maria Cortés, 2023) telesail famatuan ere atera zen Nerea Mazorekin batera protagonista izanda. Beste hainbat telebista programetan gonbidatu bezala ere egon da “El Hormiguero” programan adibidez.
=== Zinea: ===
2019 urtean “La pequeña Suiza” pelikulan parte hartu zuen. “Villaviciosa de Al Lado” pelikula famatuan ere ateratzen da pertsonaietako bat bezala.
=== Antzerkia: ===
“Mandíbula Afilada” (Carles Alberolak idatzia eta Mario Hernándezek zuzendua) eta “Losers” (Marta Buchacak idatzia eta Begoña Bilbaok zuzendua) antzerkietan ere lan egin du.{{Ba al dakizu|testua=Bere aita eta aitona izan ditu erreferente nagusi: aita istorioak ondo kontatzen zituelako eta aitona berriz, beti zoriontsu eta alai egoten zelako.|irudia=Jon Plazaola Stand-up komedia egiten Leaburun.jpg}}{{Txikipedia entzun|audioa=Txikipedia Jon Plazaola.ogg}}
huj076ztexzuwyg5rklky4m4oo2ntc8
Kategoria:Hausazko idazleak
14
1218317
10006250
2024-12-20T23:05:59Z
Eliatxo
96586
Orri berria: «{{CatAutoTOC}} [[Kategoria:Idazleak hizkuntzaren arabera]] [[Kategoria:Hausazko literatura]]»
10006250
wikitext
text/x-wiki
{{CatAutoTOC}}
[[Kategoria:Idazleak hizkuntzaren arabera]]
[[Kategoria:Hausazko literatura]]
dzvfkb22d4hkrhlsmd6ih7ifja9iznx
Kategoria:Hausazko literatura
14
1218318
10006253
2024-12-20T23:08:17Z
Eliatxo
96586
Orri berria: «{{CatAutoTOC}} {{commonskat}} [[Kategoria:Literatura hizkuntzaren arabera]] [[Kategoria:Hausa hizkuntza]]»
10006253
wikitext
text/x-wiki
{{CatAutoTOC}}
{{commonskat}}
[[Kategoria:Literatura hizkuntzaren arabera]]
[[Kategoria:Hausa hizkuntza]]
93bo6dtl6qwrigufkopuya404yujjqa
Kategoria:Hausa hizkuntza
14
1218319
10006254
2024-12-20T23:09:23Z
Eliatxo
96586
Orri berria: «{{CatAutoTOC}} {{nagusia|Hausa (hizkuntza)}} {{commonskat}} [[Kategoria:Afro-asiar hizkuntzak]] [[Kategoria:Txadar hizkuntzak]] [[Kategoria:Burkina Fasoko hizkuntzak]] [[Kategoria:Kamerungo hizkuntzak]] [[Kategoria:Ghanako hizkuntzak]] [[Kategoria:Togoko hizkuntzak]] [[Kategoria:Beningo hizkuntzak]] [[Kategoria:Nigeriako hizkuntzak]]»
10006254
wikitext
text/x-wiki
{{CatAutoTOC}}
{{nagusia|Hausa (hizkuntza)}}
{{commonskat}}
[[Kategoria:Afro-asiar hizkuntzak]]
[[Kategoria:Txadar hizkuntzak]]
[[Kategoria:Burkina Fasoko hizkuntzak]]
[[Kategoria:Kamerungo hizkuntzak]]
[[Kategoria:Ghanako hizkuntzak]]
[[Kategoria:Togoko hizkuntzak]]
[[Kategoria:Beningo hizkuntzak]]
[[Kategoria:Nigeriako hizkuntzak]]
15bzibdevm35zil9lh5c4abb1dweg99
10006257
10006254
2024-12-20T23:10:45Z
Eliatxo
96586
10006257
wikitext
text/x-wiki
{{CatAutoTOC}}
{{nagusia|Hausa (hizkuntza)}}
{{commonskat}}
[[Kategoria:Txadar hizkuntzak]]
[[Kategoria:Burkina Fasoko hizkuntzak]]
[[Kategoria:Kamerungo hizkuntzak]]
[[Kategoria:Ghanako hizkuntzak]]
[[Kategoria:Togoko hizkuntzak]]
[[Kategoria:Beningo hizkuntzak]]
[[Kategoria:Nigeriako hizkuntzak]]
pwfapxy3kmyz8mm9vzypkztibelqrml
Lankide eztabaida:Fluffwashere
3
1218320
10006258
2024-12-20T23:16:32Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10006258
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 00:16, 21 abendua 2024 (CET)
ll84uvutaezbd5pdefa230mlt19juge
Wikipedia:Ongietorri erregistroa/2024/12/21
4
1218321
10006259
2024-12-20T23:17:00Z
LainobeltzBot
90204
Bot-a: Erregistroa eguneratzen
10006259
wikitext
text/x-wiki
{|border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #bfcda5; border: 1px #b6fd2c solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
!Lankide
!Ekarpenak
{{WLE|user=Fluffwashere|contribs=0}}
l0bc7b5hvgnso4hzbv7vr8onh351ps9
10006273
10006259
2024-12-21T01:46:29Z
LainobeltzBot
90204
Bot-a: Erregistroa eguneratzen
10006273
wikitext
text/x-wiki
{|border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #bfcda5; border: 1px #b6fd2c solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
!Lankide
!Ekarpenak
{{WLE|user=Fluffwashere|contribs=0}}
{{WLE|user=Hernajenn24|contribs=0}}
1vgh4mdekiro5aqcs8ti15p8r6gevoe
10006290
10006273
2024-12-21T03:48:05Z
LainobeltzBot
90204
Bot-a: Erregistroa eguneratzen
10006290
wikitext
text/x-wiki
{|border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #bfcda5; border: 1px #b6fd2c solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
!Lankide
!Ekarpenak
{{WLE|user=Fluffwashere|contribs=0}}
{{WLE|user=Hernajenn24|contribs=0}}
{{WLE|user=George13lol2|contribs=0}}
nn0k543j1paypnuv6pp0mik2f8dnn75
10006294
10006290
2024-12-21T06:14:00Z
LainobeltzBot
90204
Bot-a: Erregistroa eguneratzen
10006294
wikitext
text/x-wiki
{|border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #bfcda5; border: 1px #b6fd2c solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
!Lankide
!Ekarpenak
{{WLE|user=Fluffwashere|contribs=0}}
{{WLE|user=Hernajenn24|contribs=0}}
{{WLE|user=George13lol2|contribs=0}}
{{WLE|user=PiujusOficialGato|contribs=0}}
5btnnnkfwpdlrbc5rbz1ovpbr5onk45
10006298
10006294
2024-12-21T07:30:24Z
LainobeltzBot
90204
Bot-a: Erregistroa eguneratzen
10006298
wikitext
text/x-wiki
{|border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #bfcda5; border: 1px #b6fd2c solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
!Lankide
!Ekarpenak
{{WLE|user=Fluffwashere|contribs=0}}
{{WLE|user=Hernajenn24|contribs=0}}
{{WLE|user=George13lol2|contribs=0}}
{{WLE|user=PiujusOficialGato|contribs=0}}
{{WLE|user=Begumecemcakir|contribs=0}}
a89yzyjpurix68d44rww9v8bffmmhoc
10006375
10006298
2024-12-21T10:38:15Z
LainobeltzBot
90204
Bot-a: Erregistroa eguneratzen
10006375
wikitext
text/x-wiki
{|border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #bfcda5; border: 1px #b6fd2c solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
!Lankide
!Ekarpenak
{{WLE|user=Fluffwashere|contribs=0}}
{{WLE|user=Hernajenn24|contribs=0}}
{{WLE|user=George13lol2|contribs=0}}
{{WLE|user=PiujusOficialGato|contribs=0}}
{{WLE|user=Begumecemcakir|contribs=0}}
{{WLE|user=Abdullahsiyamkhanask|contribs=0}}
gzx0y40t8tnscclzrgxh4llto52m3s2
10006396
10006375
2024-12-21T10:56:04Z
LainobeltzBot
90204
Bot-a: Erregistroa eguneratzen
10006396
wikitext
text/x-wiki
{|border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #bfcda5; border: 1px #b6fd2c solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
!Lankide
!Ekarpenak
{{WLE|user=Fluffwashere|contribs=0}}
{{WLE|user=Hernajenn24|contribs=0}}
{{WLE|user=George13lol2|contribs=0}}
{{WLE|user=PiujusOficialGato|contribs=0}}
{{WLE|user=Begumecemcakir|contribs=0}}
{{WLE|user=Abdullahsiyamkhanask|contribs=0}}
{{WLE|user=P%C3%A4ivitt%C3%A4j%C3%A4_t%C3%A4ti|contribs=0}}
r2whyfzymmfwwnlpyuh3jq2im3itrwj
10006430
10006396
2024-12-21T11:17:01Z
LainobeltzBot
90204
Bot-a: Erregistroa eguneratzen
10006430
wikitext
text/x-wiki
{|border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #bfcda5; border: 1px #b6fd2c solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
!Lankide
!Ekarpenak
{{WLE|user=Fluffwashere|contribs=0}}
{{WLE|user=Hernajenn24|contribs=0}}
{{WLE|user=George13lol2|contribs=0}}
{{WLE|user=PiujusOficialGato|contribs=0}}
{{WLE|user=Begumecemcakir|contribs=0}}
{{WLE|user=Abdullahsiyamkhanask|contribs=0}}
{{WLE|user=P%C3%A4ivitt%C3%A4j%C3%A4_t%C3%A4ti|contribs=0}}
{{WLE|user=Bilonio|contribs=0}}
jp1z84yv57gkn8lvev815sxmeogjbfm
Kategoria:Marla Sucharetzak antzeztutako filmak
14
1218322
10006261
2024-12-21T00:36:49Z
Eliatxo
96586
Orri berria: «{{CatAutoTOC}} [[Kategoria:Filmak aktorearen arabera|Sucharetza, Marla]]»
10006261
wikitext
text/x-wiki
{{CatAutoTOC}}
[[Kategoria:Filmak aktorearen arabera|Sucharetza, Marla]]
j6d4n19vk683edqmfb75ljhd4890rx6
Kategoria:Sam Andersonek antzeztutako filmak
14
1218323
10006262
2024-12-21T00:37:32Z
Eliatxo
96586
Orri berria: «{{CatAutoTOC}} [[Kategoria:Filmak aktorearen arabera|Anderson, Sam]]»
10006262
wikitext
text/x-wiki
{{CatAutoTOC}}
[[Kategoria:Filmak aktorearen arabera|Anderson, Sam]]
ndl1v70c0krdro20u4i9d9yx702b23f
Kategoria:Peter Dobsonek antzeztutako filmak
14
1218324
10006263
2024-12-21T00:38:05Z
Eliatxo
96586
Orri berria: «{{CatAutoTOC}} [[Kategoria:Filmak aktorearen arabera|Dobson, Peter]]»
10006263
wikitext
text/x-wiki
{{CatAutoTOC}}
[[Kategoria:Filmak aktorearen arabera|Dobson, Peter]]
5x7j1vzopuy37czf0xebfsn0s6hpc39
Lankide eztabaida:Hernajenn24
3
1218325
10006272
2024-12-21T01:46:00Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10006272
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 02:46, 21 abendua 2024 (CET)
sltars885fu8xwcuo3ca49i36rsvt3k
Dominique Pelicot
0
1218326
10006285
2024-12-21T03:38:34Z
Derkoenig
118860
«[[Mazango bortxaketen afera]]» orrira birbideratua
10006285
wikitext
text/x-wiki
#BIRZUZENDU [[Mazango bortxaketen afera]]
pez7cf3tapcvti7zm6qd3668j5zhg0y
Lilit Harutyunyan
0
1218327
10006286
2024-12-21T03:46:29Z
Nikolai Kurbatov
79684
Orri berria: «{{biografia infotaula automatikoa}} '''Lilit Harutyunyan''' atleta da. [[Armenia]] ordezkatu zuen [[2016ko Udako Olinpiar Jokoak|2016ko Udako Olinpiar Jokoetan]].<ref>[https://www.olympedia.org/athletes/128932 Lilit Harutyunyan]</ref><ref>[https://olympics.com/en/athletes/lilit-harutyunyan Lilit HARUTYUNYAN]</ref> == Erreferentziak == {{erreferentzia zerrenda}} == Kanpo estekak == {{bizialdia|1993ko||Harutyunyan, Lilit}}»
10006286
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Lilit Harutyunyan''' atleta da. [[Armenia]] ordezkatu zuen [[2016ko Udako Olinpiar Jokoak|2016ko Udako Olinpiar Jokoetan]].<ref>[https://www.olympedia.org/athletes/128932 Lilit Harutyunyan]</ref><ref>[https://olympics.com/en/athletes/lilit-harutyunyan Lilit HARUTYUNYAN]</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1993ko||Harutyunyan, Lilit}}
elpwt7j5ivw16v31aqe6y1hhqsrlf3u
10006287
10006286
2024-12-21T03:46:56Z
Nikolai Kurbatov
79684
10006287
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Lilit Harutyunyan''' ([[Giumri]], [[1993]]ko [[apirilaren 4]]a) atleta da. [[Armenia]] ordezkatu zuen [[2016ko Udako Olinpiar Jokoak|2016ko Udako Olinpiar Jokoetan]].<ref>[https://www.olympedia.org/athletes/128932 Lilit Harutyunyan]</ref><ref>[https://olympics.com/en/athletes/lilit-harutyunyan Lilit HARUTYUNYAN]</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1993ko||Harutyunyan, Lilit}}
7baavb8epxxdylcaq4mun7fxjonoju2
Lankide eztabaida:George13lol2
3
1218328
10006288
2024-12-21T03:47:37Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10006288
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 04:47, 21 abendua 2024 (CET)
ggmz69bh5hn9iqhq3z6lc1rxdiofn68
Melik Janoyan
0
1218329
10006289
2024-12-21T03:47:53Z
Nikolai Kurbatov
79684
Orri berria: «{{biografia infotaula automatikoa}} '''Melik Janoyan''' atleta da. [[Armenia]] ordezkatu zuen [[2008ko Udako Olinpiar Jokoak|2008ko Udako Olinpiar Jokoetan]] eta [[2012ko Udako Olinpiar Jokoak|2012ko Udako Olinpiar Jokoetan]].<ref>[https://www.olympedia.org/athletes/115426 Melik Janoyan]</ref><ref>[https://olympics.com/en/athletes/melik-janoyan Melik JANOYAN]</ref> == Erreferentziak == {{erreferentzia zerrenda}} == Kanpo estekak == {{bizialdia|1985ko||Janoyan, Melik}}»
10006289
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Melik Janoyan''' atleta da. [[Armenia]] ordezkatu zuen [[2008ko Udako Olinpiar Jokoak|2008ko Udako Olinpiar Jokoetan]] eta [[2012ko Udako Olinpiar Jokoak|2012ko Udako Olinpiar Jokoetan]].<ref>[https://www.olympedia.org/athletes/115426 Melik Janoyan]</ref><ref>[https://olympics.com/en/athletes/melik-janoyan Melik JANOYAN]</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1985ko||Janoyan, Melik}}
r96yqj6aivdlrtlfq98xhzfqzvkiuym
10006291
10006289
2024-12-21T03:48:20Z
Nikolai Kurbatov
79684
10006291
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Melik Janoyan''' ([[1985]]eko [[martxoaren 24]]a) atleta da. [[Armenia]] ordezkatu zuen [[2008ko Udako Olinpiar Jokoak|2008ko Udako Olinpiar Jokoetan]] eta [[2012ko Udako Olinpiar Jokoak|2012ko Udako Olinpiar Jokoetan]].<ref>[https://www.olympedia.org/athletes/115426 Melik Janoyan]</ref><ref>[https://olympics.com/en/athletes/melik-janoyan Melik JANOYAN]</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1985eko||Janoyan, Melik}}
9l4ryh6flggxod6353vo4hu5j1z9jpb
Lankide eztabaida:PiujusOficialGato
3
1218330
10006293
2024-12-21T06:13:34Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10006293
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 07:13, 21 abendua 2024 (CET)
nxsczfa7t41kt38ijh4szy0qbzfxs2f
Tuber foetidum
0
1218331
10006295
2024-12-21T07:07:56Z
Jose Angel Urquia Goitia
129751
Berria
10006295
wikitext
text/x-wiki
''Tuber foetidum''
== Deskribapena ==
'''Karpoforoa:''' 2 eta 4 cm bitartekoa, normalean lobatua, hasieran gogorra, baina laster pattala, biguna. Peridioa mehea da gainazal pikortsu samarrarekin edo garatxoekin, leuna izatera iristen da. Arre-gorrixka kolorekoa, gaztaina kolore-gorrixka edo herdoil kolorekoa. Gleba zuritik grisera, gero arre-gorrixka, biguna, arre kolorekoak bihurtzen diren peridioko hainbat puntatatik hasita gleban zehar zabaltzen diren zain zuri lodi eta mehe gutxi batzuek estalita. Usain handikoa, higuingarria, baratxuri-antzekoa.<ref>{{erreferentzia|abizena=Cetto, Bruno|urtea=1987|izenburua=Guia de los hongos de Europa|argitaletxea=Ediciones Omega, S. A. Barcelona|orrialdea=607|ISBN=84-282-0887-5 (T. 4. ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)|hizkuntza=Es}}</ref>
'''Etimologia:''' ''Tuber'' terminoa “tuber” “tubero” hitzetatik dator, boilurraren izena Plinio eta beste autore batzuentzat. ''Foetidum'' epitetoa bere usainagatik du.
== Jangarritasuna ==
Ez da jangarria.
=== Nahasketa arriskua ===
Gleban zain gutxi eta lodi xamarrak dituelako ezagutzen da.
== Sasoia eta lekua ==
Udazkenean eta neguan. Arteen, pagoen eta baita alertzeen basoetan ere.
=== Banaketa eremua ===
== Erreferentziak ==
tg8trgejxk8p0ya4x1d2nf34nzrb2oo
10006383
10006295
2024-12-21T10:45:14Z
Zorion
44278
10006383
wikitext
text/x-wiki
{{izenburu etzana}}
{{taxotaula automatikoa}}
'''''Tuber foetidum''''' ''[[Tuberaceae]]'' [[Familia (biologia)|familiako]] [[onddo]] [[espezie]] bat da.<ref>{{Erref-EHko onddoak}}</ref>
== Deskribapena ==
'''Karpoforoa:''' 2 eta 4 cm bitartekoa, normalean lobatua, hasieran gogorra, baina laster pattala, biguna. Peridioa mehea da gainazal pikortsu samarrarekin edo garatxoekin, leuna izatera iristen da. Arre-gorrixka kolorekoa, gaztaina kolore-gorrixka edo herdoil kolorekoa. Gleba zuritik grisera, gero arre-gorrixka, biguna, arre kolorekoak bihurtzen diren peridioko hainbat puntatatik hasita gleban zehar zabaltzen diren zain zuri lodi eta mehe gutxi batzuek estalita. Usain handikoa, higuingarria, baratxuri-antzekoa.<ref>{{erreferentzia|abizena=Cetto, Bruno|urtea=1987|izenburua=Guia de los hongos de Europa|argitaletxea=Ediciones Omega, S. A. Barcelona|orrialdea=607|ISBN=84-282-0887-5 (T. 4. ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)|hizkuntza=Es}}</ref>
'''Etimologia:''' ''Tuber'' terminoa “tuber” “tubero” hitzetatik dator, boilurraren izena Plinio eta beste autore batzuentzat. ''Foetidum'' epitetoa bere usainagatik du.
== Jangarritasuna ==
Ez da jangarria.
=== Nahasketa arriskua ===
Gleban zain gutxi eta lodi xamarrak dituelako ezagutzen da.
== Sasoia eta lekua ==
Udazkenean eta neguan. Arteen, pagoen eta baita alertzeen basoetan ere.
=== Banaketa eremua ===
Europa, Errusia, Japonia.<ref>{{Erref-GBIF}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Euskal Herriko perretxiko eta onddoak}}
[[Kategoria:Tuber]]
[[Kategoria:Europako onddoak]]
[[Kategoria:Errusiako onddoak]]
[[Kategoria:Japoniako onddoak]]
7rins27575xi438wone4ye7aw9zvrhf
Lankide eztabaida:Begumecemcakir
3
1218332
10006297
2024-12-21T07:29:54Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10006297
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 08:29, 21 abendua 2024 (CET)
hx22x0g3e1zqps4ylm719387xja5ph8
Ani Khachikyan
0
1218333
10006299
2024-12-21T07:32:27Z
Nikolai Kurbatov
79684
Orri berria: «{{biografia infotaula automatikoa}} '''Ani Khachikyan''' atleta da. [[Armenia]] ordezkatu zuen [[2008ko Udako Olinpiar Jokoak|2008ko Udako Olinpiar Jokoetan]].<ref>[https://www.olympedia.org/athletes/114719 Ani Khachikyan]</ref><ref>[https://olympics.com/en/athletes/ani-khachikyan Ani KHACHIKYAN]</ref> == Erreferentziak == {{erreferentzia zerrenda}} == Kanpo estekak == {{bizialdia|1991ko||Khachikyan, Ani}}»
10006299
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Ani Khachikyan''' atleta da. [[Armenia]] ordezkatu zuen [[2008ko Udako Olinpiar Jokoak|2008ko Udako Olinpiar Jokoetan]].<ref>[https://www.olympedia.org/athletes/114719 Ani Khachikyan]</ref><ref>[https://olympics.com/en/athletes/ani-khachikyan Ani KHACHIKYAN]</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1991ko||Khachikyan, Ani}}
2d22l82g3bobm139s9z8q6u92f5fxl8
10006300
10006299
2024-12-21T07:32:56Z
Nikolai Kurbatov
79684
10006300
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Ani Khachikyan''' ([[Erevan]], [[1991]]ko [[martxoaren 16]]a) atleta da. [[Armenia]] ordezkatu zuen [[2008ko Udako Olinpiar Jokoak|2008ko Udako Olinpiar Jokoetan]].<ref>[https://www.olympedia.org/athletes/114719 Ani Khachikyan]</ref><ref>[https://olympics.com/en/athletes/ani-khachikyan Ani KHACHIKYAN]</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1991ko||Khachikyan, Ani}}
c792i7nksxfrjoveyacp957fy0186ly
Diana Khubeseryan
0
1218334
10006301
2024-12-21T07:33:39Z
Nikolai Kurbatov
79684
Orri berria: «{{biografia infotaula automatikoa}} '''Diana Khubeseryan''' atleta da. [[Armenia]] ordezkatu zuen [[2016ko Udako Olinpiar Jokoak|2016ko Udako Olinpiar Jokoetan]].<ref>[https://www.olympedia.org/athletes/128930 Diana Khubeseryan]</ref><ref>[https://olympics.com/en/athletes/diana-khubeseryan Diana KHUBESERYAN]</ref> == Erreferentziak == {{erreferentzia zerrenda}} == Kanpo estekak == {{bizialdia|1994ko||Khubeseryan, Diana}}»
10006301
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Diana Khubeseryan''' atleta da. [[Armenia]] ordezkatu zuen [[2016ko Udako Olinpiar Jokoak|2016ko Udako Olinpiar Jokoetan]].<ref>[https://www.olympedia.org/athletes/128930 Diana Khubeseryan]</ref><ref>[https://olympics.com/en/athletes/diana-khubeseryan Diana KHUBESERYAN]</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1994ko||Khubeseryan, Diana}}
g5obt53ps6zbk9yyb0ds9ovr4t6shjw
10006302
10006301
2024-12-21T07:34:07Z
Nikolai Kurbatov
79684
10006302
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Diana Khubeseryan''' ([[Erevan]], [[1994]]ko [[maiatzaren 5]]a) atleta da. [[Armenia]] ordezkatu zuen [[2016ko Udako Olinpiar Jokoak|2016ko Udako Olinpiar Jokoetan]].<ref>[https://www.olympedia.org/athletes/128930 Diana Khubeseryan]</ref><ref>[https://olympics.com/en/athletes/diana-khubeseryan Diana KHUBESERYAN]</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1994ko||Khubeseryan, Diana}}
6sbwtwhzefnjlka4xbpojrymhkpkxyj
Veronica Cartwright
0
1218335
10006303
2024-12-21T07:34:10Z
Aonandi
156348
«[[:es:Special:Redirect/revision/164117044|Veronica Cartwright]]» orriaren itzulpena eginez sortua
10006303
wikitext
text/x-wiki
{{Bizialdia|1949||Cartwright, Veronica}}
'''Veronica A. Cartwright''' (1949ko apirilaren 20a, [[Bristol]], [[Ingalaterra]]) britainiar [[Antzezle|aktorea]] da.
== Bizitza ==
=== Lehen urteak ===
Cartwright Ingalaterrako Bristolen jaio zen, baina [[Toronto|Toronton]] eta [[Los Angeles|Los Angelesen]] hazi zen. Angela Cartwright aktorea du ahizpa gazteagoa.
=== Aktore ibilbidea ===
=== Haur aktore hastapenak ===
1958an hasi zuen haur aktore ibilbidea, ''In Love and War'' (euskaraz: Maitasunean eta gerran) filmean paper hartze bat eginda. Hasieran, telebistako telesailetan aritu zen: ''Leave It to Beaver'', ''[[Ilunabar Aldea (1959ko telesaila)|The Twilight Zone]]'', besteak beste. ''The Eleventh Hour'' telesaileko bi ataletan ere aritu zen. [[Alfred Hitchcock]] zuzendariaren ''[[The Children's Hour]]'' (1961) eta ''[[The Birds]]'' (1963) filmetan agertu zen Veronica Cartwright. Arrakasta handia izan zuten filmak izan ziren. 1964tik 1966ra ''Daniel Boone'' telesailaren lehen bi denboraldietan Jemima Booneren alaba interpretatzeko aukeratu zuten, eta Fess Parker, Patricia Blair, Darby Hinton eta Ed Amesekin batera jardun zuen bertan.
=== Paper helduetarako trantsizioa eta sagaratzea ===
Veronica Cartwright hainbat pelikula eta telesailetan agertu zen hirurogeita hamarreko hamarkadan. [[Invasion of the Body Snatchers (1978ko filma)|Invasion of the ''Body Snatchers'']] (1978) eta ''[[Alien (filma)|Alien]]'' (1979) lanekin izan zituen arrakasta handienetako bi. Hasieran, Ellen Ripley ''[[Alien (filma)|Alien]]'' sagako heroiaren papera egiteko aukeratu zuten, baina [[Ridley Scott]] zuzendariak [[Sigourney Weaver|Sigourney Weaverren]] papera aldatu zuen, filma grabatzen hasi baino lehentxeago.
Bere beste proiektu batzuk: ''[[The Right Stuff (filma)|The Right Stuff]]'' (1983), ''Flight of the Navigator'' (1986), ''[[The Witches of Eastwick]]'' (1987), ''Candyman: Farewell to the Flesh'' (1995), ''Money Talks'' (1997), ''[[Scary Movie 2]]'' (2001), ''[[Kinsey (filma)|Kinsey]]'' (2004) eta ''The Invasion'' (2007).
Te[[L.A. Law|l]]<nowiki/>ebistako telesail hauetan agertu da gonbidatu gisa: ''The Mod Squad'', ''[[Miami Vice]]'', ''[[Baywatch]]'', ''[[L.A. Law]]'', ''[[ER (telesaila)|ER]]'', [[The X-Files|''The X-Files'']], ''Chicago Hope'', ''[[Will & Grace]]'', ''Touched by an Angel'', ''Judging Amy'', ''[[Six Feet Under]]'', ''The Closer'', besteak beste.
Sariak eta aintzatespenak
Cartwrightek hiru izendapen jaso ditu Emmy sarietarako: 1997an ERn egindako lanarengatik bat, eta 1998an eta 1999an ''The X-Files'' lanarengatik bi.
Veronica Cartwright 2006an agertu zen [[Scissor Sisters|Scissor Sistersen]] ''I Don't Feel Like Dancin'' albumaren azalean, baita bere bigarren albumean ere, ''Ta-Dah''.
== Bizitza pribatua ==
* 1968an Richard Gates aktorearekin ezkondu zen eta 1972an dibortziatu zen.
* 1976an Stanley Goldsteinekin ezkondu zen, eta gero dibortziatu egin zen.
* 1982an, Richard Compton zuzendariarekin ezkondu zen —2007an hil zen—, eta seme bat izan zuten.
* Jesse Gullion eta Rebecca Gullion aktoreen izeba da.
== Filmografia ==
=== Pelikulak ===
Lana, urtea eta pertsonaia, hurrenez hurren:
* ''Montana Amazon'' (2010) .... Margaret
* ''[[Hormako paper horia|The Yellow Wallpaper]]'' (2009) .... Catherine Sayer
* ''Call of the Wild'' (2009) .... Taylor sheriffa
* ''The Band from Hell'' (2009) .... Belakov andrea
* ''The Invasion'' (2007) .... Wendy Lenk
* ''[[Mommy's House]]'' (2007) .... Mommy
* ''[[Barry Dingle]]'' (2005) .... Eleanor Dingle
* ''[[Kinsey (filma)|Kinsey]]'' (2004) .... Sara Kinsey
* ''[[Straight-Jacket]]'' (2004) .... Jerry Albrecht
* ''[[Twisted (2004ko filma)|Twisted]]'' (2004) .... Landlady
* ''[[Just Married]]'' (2003) .... Sra. 'Pussy' McNerney
* ''[[Mackenheim (película)|Mackenheim]]'' (2002) .... Eleanor
* ''[[Scary Movie 2]]'' (2001) .... Ama
* ''[[Critic's Choice]]'' (2001) .... Watkins
* ''[[Inside the Osmonds]]'' (2001) .... Olive Osmond
* ''In the Bedroom'' (2001) .... Ministroa Televistan
* ''Trash'' (1999) .... Directora Evans
* ''[[The Last Man on Planet Earth]]'' (1999) .... Elizabeth Riggs zuzendaria
* ''[[A Slipping-Down Life]]'' (1999) .... Casey andrea
* ''The Rat Pack'' (1998) .... Rocky Cooper
* ''[[My Engagement Party]]'' (1998) .... Sarah Salsburg
* ''[[Sparkler]]'' (1997) .... Dottie Delgato
* ''[[Money Talks]]'' (1997) .... Connie Cipriani
* ''Quicksilver Highway'' (1997) .... Myra
* ''[[The Lottery]]'' (1996) .... Maggie Dunbar
* ''Shoot the Moon'' (1996) .... Thomas andrea
* ''[[My Brother's Keeper]]'' (1995) .... Pat
* ''Candyman: Farewell to the Flesh'' (1995) .... Octavia Tarrant
* ''[[Dead Air]]'' (1994) .... The Caller
* ''[[On Hope]]'' (1994) .... Emakuema dendan
* ''[[Mirror, Mirror 2: Raven Dance]]'' (1994) .... Aja ahizpa
* ''[[Two Over Easy]]'' (1994) .... Molly
* ''[[Triumph Over Disaster: The Hurricane Andrew Story]]'' (1993) .... Carla Hulin
* ''It’s Nothing Personal'' (1993) .... Barbara
* ''[[Man Trouble]]'' (1992) .... Helen Dextra
* ''Lincoln and the War Within'' (1992)
* ''[[Lincoln & Seward]]'' (1992)
* ''[[Dead in the Water (película)|Dead in the Water]]'' (1991) .... Victoria Haines
* ''[[Walking the Dog]]'' (1991)
* ''[[Hitler's Daughter]]'' (1990) .... Patricia Benedict
* ''[[A Son's Promise]]'' (1990) .... Dorothy Donaldson
* ''[[False Identity]]'' (1990) .... Vera Errickson
* ''[[Valentino Returns]]'' (1989) .... Patricia 'Pat' Gibbs
* ''[[Desperate for Love]]'' (1989) .... Betty Petrie
* ''[[The Witches of Eastwick]]'' (1987) .... Felicia Alden
* ''Wisdom'' (1986) .... Samantha Wisdom
* ''[[Intimate Encounters]]'' (1986) .... Emily
* ''Flight of the Navigator'' (1986) .... Helen Freeman
* ''[[My Man Adam]]'' (1985) .... Elaine Swit
* ''[[The Right Stuff (filma)|The Right Stuff]]'' (1983) .... Betty Grissom
* ''[[Nightmares (1983ko filma)|Nightmares]]'' (1983) .... Claire Houston ("Night of the Rat" zatia)
* ''[[Prime Suspect]]'' (1982) .... Janice Staplin
* ''[[The Big Black Pill]]'' (1981) .... Theresa Ahizpa
* ''[[Guyana Tragedy: The Story of Jim Jones]]'' (1980) .... Marceline 'Marcy' Jones
* ''[[Alien (filma)|Alien]]'' (1979) .... Lambert
* ''[[Invasion of the Body Snatchers (1978ko filma)|Invasion of the Body Snatchers]]'' (1978) .... Nancy Bellicec
* ''[[Goin' South]]'' (1978) .... Hermine, Moon's Old Gang
* ''[[Kid from Not-So-Big]]'' (1978) .... Corinne, maistra
* ''Bernice Bobs Her Hair'' (1976) .... Marjorie
* ''Inserts'' (1974) .... Harlene
* ''[[Who Has Seen the Wind?]]'' (1965) .... Kiri Radek
* ''[[One Man's Way]]'' (1964) .... Mary
* ''[[Tell Me Not in Mournful Numbers]]'' (1964)
* ''Spencer's Mountain'' (1963) .... Becky Spencer
* ''[[The Birds]]'' (1963) .... Cathy Brenner
* ''[[The Children's Hour]]'' (1961) .... Rosalie Wells
* ''[[In Love and War (película de 1958)|In Love and War]]'' (1958) .... Allie O'Neill
=== Telebistako serieak ===
Hurrenez hurren, lana, pertsonaia, atala eta urtea:
* ''[[Chilling Adventures of Sabrina (telesaila)|Las escalofriantes aventuras de Sabrina]]''
* <nowiki><i id="mwATU">Resurrection</i></nowiki> .... Helen Edgerton (5 atal, 2014)
* ''[[Eastwick]]'' .... Bun Waverly (11 atal, 2009)
* [[October Road.|''October Road''.]] .... Lynn Farmer (Atal 1: Deck the Howls, 2007)
* ''The Nine'' .... Barbara Dalton (3 atal, 2006-2007)
* [[7th Heaven (telesaila)|''7th Heaven'']] .... Srta. Fitzhenry (Atal 1: A Pain in the Neck, 2006)
* <nowiki><i id="mwAUQ">Invasion</i></nowiki> .... Valerie Shenkman (5 atal, 2005-2006)
* ''[[csi: Crime Scene Investigation|CSI: Crime Scene Investigation]]'' .... Diane Chase (Atal 1 : Rashomama, 2006)
* ''[[Cold Case]]'' .... Mary Ryan (Atal 1: Dog Day Afternoons, 2006)
* ''Boston Legal'' .... Juez Peggy Zeder (Atal 1: Helping Hands, 2006)
* ''Nip/Tuck'' .... Madre Mary Claire (Atal 1: Quentin Costa, 2005)
* ''Law & Order: Special Victims Unit'' .... Virginia Kennison (Atal 1: Starved, 2005)
* ''The Closer'' .... Vera Mathers (Atal 1: Good Housekeeping, 2005)
* [[Six Feet Under|''Six Feet Under'']] .... Peg Kimmel (3 atal, 2004-2005)
* ''Without a Trace'' ....Beckworth andrea / Susan (2 atal, 2003-2005)
* ''[[Dr. Vegas]]'' .... Evelyn (Atal 1: All in, 2004)
* ''Judging Amy'' .... Dorothea Mitchell (Atal 1: A Pretty Good Day, 2002)
* ''Family Law'' .... Norma Benson (Atak 1: Arlene's Choice, 2002)
* ''Touched by an Angel'' .... Shirlee Gibbons (Atal 1: Famous Last Words, 2001)
* ''[[Will & Grace]]'' .... Judith McFarland (Atal 1: Homo for the Holidays, 1999)
* ''Chicago Hope'' .... Karen Flanders (Atal 1: Team Play, 1999)
* ''[[The X-Files]]'' .... Cassandra Spender (4 atal, 1998-1999)
* ''[[George & Leo]]'' .... Anna (2 atal, 1997-1998)
* ''Boston Common'' .... Betty (atal 1: Here's to You, Mrs. Byrnes, 1997)
* [[ER (telesaila)|''ER'']] .... Norma Houston (2 atal, 1997)
* ''Sliders'' .... The Flame (Atal 1: The Fire Within, 1996)
* ''[[American Gothic]]'' .... Angela (Atal 1: Dr. Death Takes a Holiday, 1996)
* ''[[L.A. Law]]'' .... A.D.A. Margaret Flanagan (9 atal, 1989-1992)
* ''CBS Schoolbreak Special'' .... Caroline Morris (Atal 1: Abby, My Love, 1991)
* ''[[Baywatch]]'' .... Harris andrea (Atal 1: Panic at Malibu Pier, 1989)
* ''[[Tanner '88]]'' .... Molly Hark (10 atal, 1988)
* ''[[Miami Vice]]'' .... Gizarte-dama (Atal 1: By Hooker by Crook, 1987)
* ''[[Robert Kennedy & His Times]]'' (1985) TV serie txikia.... Ethel Skakel Kennedy
* ''[[Still the Beaver]]'' .... Violet Rutherford (Atal 1: Violetr Rutherford Returns, 1985)
* [[Serpico (serie de TV)|''Serpico'']] .... Lucy (Atal 1: Dawn of the Furies, 1976)
* [[Here We Go Again (serie de TV)|''Here We Go Again'']] .... Nancy (Atal 1: Sunday, Soggy Sunday, 1973)
* ''[[My Three Sons]]'' .... Ruth Fletcher (Atal 1: The Honeymoon, 1970)
* ''[[Then Came Bronson]]'' .... Petey Traine (Atal 1: Still Waters, 1970)
* ''[[The Bold Ones: The Lawyers]]'' .... Mary (Atal 1: Point of Honor, 1970)
* ''[[Death Valley Days]]'' (Atal 1: Simple Question of Justice, 1970)
* ''[[The Mod Squad]]'' .... Gail Whitney (Atal 1: The Girl in Chair Nine, 1969)
* ''[[Dragnet 1967]]'' .... Melissa Stevens (Atal 1: Personnel: The Shooting, 1969)
* ''Family Affair'' .... Jo-Ann (Atal 1: Flower Power, 1969)
* [[The Name of the Game (Serie de TV)|''The Name of the Game'']] .... Nancy Robins (Atal 1: High on a Rainbow, 1968)
* [[Daniel Boone|''Daniel Boone'']] .... Jemima Boone (26 atal, 1964-1966)
* ''[[Dr. Kildare]]'' .... Nancy Hiller (Atal 1: Take Care of My Little Girl, 1965)
* ''The Eleventh Hour'' .... Jan Ellendale / Judith Cameron (2 atal, 1963)
* ''[[Leave It to Beaver]]'' .... Violet Rutherford / Peggy MacIntosh (4 atal, 1959-1963)
* ''The Dick Powell Show'' (Atal 1: The Third Side of a Coin, 1963)
* [[Ilunabar Aldea (1959ko telesaila)|''The Twilight Zone'']] .... Anne Rogers (Atal 1: I Sing the Body Electric, 1962)
* <nowiki><i id="mwAck">Ruta 66</i></nowiki> .... Miriam, 9 urte (atal 1: Love Is a Skinny Kid, 1962)
* ''[[Make Room for Daddy]]'' .... Umea jolasten (2 atal, 1959-1961)
* ''[[Alfred Hitchcock Presents]]'' .... Judy / Lettie (Atal 1: Summer Shade, 1961)
* ''[[Alcoa Presents: One Step Beyond]]'' .... Gillian (Atal 1: The Haunting, 1960)
* ''[[Zane Grey Theater]]'' .... Sarah Butler (Atal 1: The Lone Woman, 1959)
== Erreferentziak ==
== Kanpo estekak ==
* {{IMDb izena|0001021}}
[[Kategoria:Bristoldarrak]]
[[Kategoria:Erresuma Batuko aktoreak]]
[[Kategoria:Emakume aktoreak]]
[[Kategoria:Haur aktoreak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako aktoreak]]
7062uxqrtfvbv1bpa3bwx4601mafrdt
10006306
10006303
2024-12-21T07:50:46Z
Aonandi
156348
Biografia itzuli, txukundu + Erreferentziak + osatu
10006306
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Veronica A. Cartwright''' ([[Bristol]], [[Ingalaterra]], Erresuma Batua, [[1949|1949ko]] [[Apirilaren 20|apirilaren 20a]])<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Veronica Cartwright|hizkuntza=eu|url=https://www.bing.com/search?q=Veronica+Cartwright&form=ANNTH1&refig=f84d1be8d7a54f5aa935417ee36f1b5e&pc=ACTS|aldizkaria=Bing|sartze-data=2024-12-21}}</ref> britainiar [[Antzezle|aktorea]] da. Ezaguna da ''Alien, the eighth passenger'' (euskaraz: Alien, zortzigarren bidaiaria) (1979), ''Witches of Eastwick'' (euskaraz: Eastwickeko Sorginak'')'' (1987) eta [[The Birds|''The Birds'']] (euskaraz: Txoriak) (1963)<ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Veronica Cartwright|hizkuntza=eu|url=https://www.bing.com/search?q=Veronica+Cartwright&form=ANNTH1&refig=f84d1be8d7a54f5aa935417ee36f1b5e&pc=ACTS|aldizkaria=Bing|sartze-data=2024-12-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Veronica Cartwright {{!}} Biography, Movie Highlights and Photos|hizkuntza=en|url=https://www.allmovie.com/artist/veronica-cartwright-an22028|aldizkaria=AllMovie|sartze-data=2024-12-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena=FormulaTV|izenburua=Veronica Cartwright|hizkuntza=es|url=https://www.formulatv.com/personas/veronica-cartwright/|aldizkaria=FormulaTV|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Bizitza ==
=== Lehen urteak ===
Cartwright Ingalaterrako Bristolen jaio zen, baina [[Toronto|Toronton]] eta [[Los Angeles|Los Angelesen]] hazi zen. [[Angela Cartwright]] aktorea du ahizpa gazteagoa.
== Aktore ibilbidea ==
=== Haur aktore hastapenak ===
1958an hasi zuen haur aktore ibilbidea, ''In Love and War'' (euskaraz: Maitasunean eta gerran) filmean paper hartze bat eginda. Hasieran, telebistako telesailetan aritu zen: ''Leave It to Beaver'', ''[[Ilunabar Aldea (1959ko telesaila)|The Twilight Zone]]'', besteak beste. ''The Eleventh Hour'' telesaileko bi ataletan ere aritu zen. [[Alfred Hitchcock]] zuzendariaren ''[[The Children's Hour]]'' (1961) eta ''[[The Birds]]'' (1963) filmetan agertu zen Veronica Cartwright. Arrakasta handia izan zuten filmak izan ziren. 1964tik 1966ra ''Daniel Boone'' telesailaren lehen bi denboraldietan Jemima Booneren alaba interpretatzeko aukeratu zuten, eta Fess Parker, Patricia Blair, Darby Hinton eta Ed Amesekin batera jardun zuen bertan.<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Veronica Cartwright - Biografía de Veronica Cartwright|url=https://www.biografias.es/famosos/veronica-cartwright.html|aldizkaria=www.biografias.es|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
=== Paper helduetarako trantsizioa eta sagaratzea ===
Veronica Cartwright hainbat pelikula eta telesailetan agertu zen hirurogeita hamarreko hamarkadan. [[Invasion of the Body Snatchers (1978ko filma)|Invasion of the ''Body Snatchers'']] (1978) eta ''[[Alien (filma)|Alien]]'' (1979) lanekin izan zituen arrakasta handienetako bi. Hasieran, Ellen Ripley ''[[Alien (filma)|Alien]]'' sagako heroiaren papera egiteko aukeratu zuten, baina [[Ridley Scott]] zuzendariak [[Sigourney Weaver|Sigourney Weaverren]] papera aldatu zuen, filma grabatzen hasi baino lehentxeago.<ref name=":1" />
Bere beste proiektu batzuk: ''[[The Right Stuff (filma)|The Right Stuff]]'' (1983), ''Flight of the Navigator'' (1986), ''[[The Witches of Eastwick]]'' (1987), ''Candyman: Farewell to the Flesh'' (1995), ''Money Talks'' (1997), ''[[Scary Movie 2]]'' (2001), ''[[Kinsey (filma)|Kinsey]]'' (2004) eta ''The Invasion'' (2007).<ref name=":1" />
Te[[L.A. Law|l]]<nowiki/>ebistako telesail hauetan agertu da gonbidatu gisa: ''The Mod Squad'', ''[[Miami Vice]]'', ''[[Baywatch]]'', ''[[L.A. Law]]'', ''[[ER (telesaila)|ER]]'', [[The X-Files|''The X-Files'']], ''Chicago Hope'', ''[[Will & Grace]]'', ''Touched by an Angel'', ''Judging Amy'', ''[[Six Feet Under]]'', ''The Closer'', besteak beste.<ref name=":1" />
Veronica Cartwright 2006an agertu zen [[Scissor Sisters|Scissor Sistersen]] ''I Don't Feel Like Dancin'' albumaren azalean, baita bere bigarren albumean ere, ''Ta-Dah''.
== Filmografia ==
Besteak beste, lan hauexetan hartu du parte:<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Ruse (2024)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/name.php?name-id=399658862|aldizkaria=FilmAffinity|sartze-data=2024-12-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Veronica Cartwright|hizkuntza=eu|url=https://www.bing.com/search?q=Veronica+Cartwright&form=ANNTH1&refig=f84d1be8d7a54f5aa935417ee36f1b5e&pc=ACTS|aldizkaria=Bing|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
=== Pelikulak ===
Lana, urtea eta pertsonaia, hurrenez hurren:
* ''Montana Amazon'' (2010) .... Margaret
* ''[[Hormako paper horia|The Yellow Wallpaper]]'' (2009) .... Catherine Sayer
* ''Call of the Wild'' (2009) .... Taylor sheriffa
* ''The Band from Hell'' (2009) .... Belakov andrea
* ''The Invasion'' (2007) .... Wendy Lenk
* ''Mommy's House'' (2007) .... Mommy
* ''Barry Dingle'' (2005) .... Eleanor Dingle
* ''[[Kinsey (filma)|Kinsey]]'' (2004) .... Sara Kinsey
* ''Straight-Jacket'' (2004) .... Jerry Albrecht
* ''[[Twisted (2004ko filma)|Twisted]]'' (2004) .... Landlady
* ''[[Just Married]]'' (2003) .... Sra. 'Pussy' McNerney
* ''Mackenheim'' (2002) .... Eleanor
* ''[[Scary Movie 2]]'' (2001) .... Ama
* ''Critic's Choice'' (2001) .... Watkins
* ''Inside the Osmonds'' (2001) .... Olive Osmond
* ''In the Bedroom'' (2001) .... Ministroa Televistan
* ''Trash'' (1999) .... Directora Evans
* ''The Last Man on Planet Earth'' (1999) .... Elizabeth Riggs zuzendaria
* ''A Slipping-Down Life'' (1999) .... Casey andrea
* ''The Rat Pack'' (1998) .... Rocky Cooper
* ''My Engagement Party'' (1998) .... Sarah Salsburg
* ''Sparkler'' (1997) .... Dottie Delgato
* ''Money Talks'' (1997) .... Connie Cipriani
* ''Quicksilver Highway'' (1997) .... Myra
* ''[[The Lottery]]'' (1996) .... Maggie Dunbar
* ''Shoot the Moon'' (1996) .... Thomas andrea
* ''My Brother's Keeper'' (1995) .... Pat
* ''Candyman: Farewell to the Flesh'' (1995) .... Octavia Tarrant
* ''Dead Air'' (1994) .... The Caller
* ''On Hope'' (1994) .... Emakuema dendan
* ''Mirror, Mirror 2: Raven Dance'' (1994) .... Aja ahizpa
* ''Two Over Easy'' (1994) .... Molly
* ''Triumph Over Disaster: The Hurricane Andrew Story'' (1993) .... Carla Hulin
* ''It’s Nothing Personal'' (1993) .... Barbara
* ''Man Trouble'' (1992) .... Helen Dextra
* ''Lincoln and the War Within'' (1992)
* ''Lincoln & Seward'' (1992)
* ''Dead in the Water'' (1991) .... Victoria Haines
* ''Walking the Dog'' (1991)
* ''Hitler's Daughter'' (1990) .... Patricia Benedict
* ''A Son's Promise'' (1990) .... Dorothy Donaldson
* ''False Identity'' (1990) .... Vera Errickson
* ''Valentino Returns'' (1989) .... Patricia 'Pat' Gibbs
* ''Desperate for Love'' (1989) .... Betty Petrie
* ''[[The Witches of Eastwick]]'' (1987) .... Felicia Alden
* ''Wisdom'' (1986) .... Samantha Wisdom
* ''Intimate Encounters'' (1986) .... Emily
* ''Flight of the Navigator'' (1986) .... Helen Freeman
* ''My Man Adam'' (1985) .... Elaine Swit
* ''[[The Right Stuff (filma)|The Right Stuff]]'' (1983) .... Betty Grissom
* ''[[Nightmares (1983ko filma)|Nightmares]]'' (1983) .... Claire Houston ("Night of the Rat" zatia)
* ''Prime Suspect'' (1982) .... Janice Staplin
* ''The Big Black Pill'' (1981) .... Theresa Ahizpa
* ''Guyana Tragedy: The Story of Jim Jones'' (1980) .... Marceline 'Marcy' Jones
* ''[[Alien (filma)|Alien]]'' (1979) .... Lambert
* ''[[Invasion of the Body Snatchers (1978ko filma)|Invasion of the Body Snatchers]]'' (1978) .... Nancy Bellicec
* ''Goin' South'' (1978) .... Hermine, Moon's Old Gang
* ''Kid from Not-So-Big'' (1978) .... Corinne, maistra
* ''Bernice Bobs Her Hair'' (1976) .... Marjorie
* ''Inserts'' (1974) .... Harlene
* ''Who Has Seen the Wind?'' (1965) .... Kiri Radek
* ''One Man's Way'' (1964) .... Mary
* ''Tell Me Not in Mournful Numbers'' (1964)
* ''Spencer's Mountain'' (1963) .... Becky Spencer
* ''[[The Birds]]'' (1963) .... Cathy Brenner
* ''[[The Children's Hour]]'' (1961) .... Rosalie Wells
* ''In Love and War'' (1958) .... Allie O'Neill
=== Telebistako serieak ===
Hurrenez hurren, lana, pertsonaia, atala eta urtea:
* ''[[Chilling Adventures of Sabrina (telesaila)|Las escalofriantes aventuras de Sabrina]]''
* ''Resurrection'' .... Helen Edgerton (5 atal, 2014)
* ''Eastwick'' .... Bun Waverly (11 atal, 2009)
* ''October Road''. .... Lynn Farmer (Atal 1: Deck the Howls, 2007)
* ''The Nine'' .... Barbara Dalton (3 atal, 2006-2007)
* [[7th Heaven (telesaila)|''7th Heaven'']] .... Srta. Fitzhenry (Atal 1: A Pain in the Neck, 2006)
* ''Invasion''.... Valerie Shenkman (5 atal, 2005-2006)
* ''CSI: Crime Scene Investigation'' .... Diane Chase (Atal 1: Rashomama, 2006)
* ''[[Cold Case]]'' .... Mary Ryan (Atal 1: Dog Day Afternoons, 2006)
* ''Boston Legal'' .... Juez Peggy Zeder (Atal 1: Helping Hands, 2006)
* ''Nip/Tuck'' .... Madre Mary Claire (Atal 1: Quentin Costa, 2005)
* ''Law & Order: Special Victims Unit'' .... Virginia Kennison (Atal 1: Starved, 2005)
* ''The Closer'' .... Vera Mathers (Atal 1: Good Housekeeping, 2005)
* [[Six Feet Under|''Six Feet Under'']] .... Peg Kimmel (3 atal, 2004-2005)
* ''Without a Trace'' ....Beckworth andrea / Susan (2 atal, 2003-2005)
* ''Dr. Vegas'' .... Evelyn (Atal 1: All in, 2004)
* ''Judging Amy'' .... Dorothea Mitchell (Atal 1: A Pretty Good Day, 2002)
* ''Family Law'' .... Norma Benson (Atak 1: Arlene's Choice, 2002)
* ''Touched by an Angel'' .... Shirlee Gibbons (Atal 1: Famous Last Words, 2001)
* ''[[Will & Grace]]'' .... Judith McFarland (Atal 1: Homo for the Holidays, 1999)
* ''Chicago Hope'' .... Karen Flanders (Atal 1: Team Play, 1999)
* ''[[The X-Files]]'' .... Cassandra Spender (4 atal, 1998-1999)
* ''George & Leo'' .... Anna (2 atal, 1997-1998)
* ''Boston Common'' .... Betty (atal 1: Here's to You, Mrs. Byrnes, 1997)
* [[ER (telesaila)|''ER'']] .... Norma Houston (2 atal, 1997)
* ''Sliders'' .... The Flame (Atal 1: The Fire Within, 1996)
* ''[[American Gothic]]'' .... Angela (Atal 1: Dr. Death Takes a Holiday, 1996)
* ''[[L.A. Law]]'' .... A.D.A. Margaret Flanagan (9 atal, 1989-1992)
* ''CBS Schoolbreak Special'' .... Caroline Morris (Atal 1: Abby, My Love, 1991)
* ''[[Baywatch]]'' .... Harris andrea (Atal 1: Panic at Malibu Pier, 1989)
* ''Tanner '88'' .... Molly Hark (10 atal, 1988)
* ''[[Miami Vice]]'' .... Gizarte-dama (Atal 1: By Hooker by Crook, 1987)
* ''Robert Kennedy & His Times'' (1985) TV serie txikia.... Ethel Skakel Kennedy
* ''Still the Beaver'' .... Violet Rutherford (Atal 1: Violetr Rutherford Returns, 1985)
* ''Serpico'' .... Lucy (Atal 1: Dawn of the Furies, 1976)
* ''Here We Go Again'' .... Nancy (Atal 1: Sunday, Soggy Sunday, 1973)
* ''My Three Sons'' .... Ruth Fletcher (Atal 1: The Honeymoon, 1970)
* ''Then Came Bronson'' .... Petey Traine (Atal 1: Still Waters, 1970)
* ''The Bold Ones: The Lawyers'' .... Mary (Atal 1: Point of Honor, 1970)
* ''Death Valley Days'' (Atal 1: Simple Question of Justice, 1970)
* ''The Mod Squad'' .... Gail Whitney (Atal 1: The Girl in Chair Nine, 1969)
* ''Dragnet 1967'' .... Melissa Stevens (Atal 1: Personnel: The Shooting, 1969)
* ''Family Affair'' .... Jo-Ann (Atal 1: Flower Power, 1969)
* ''The Name of the Game'' .... Nancy Robins (Atal 1: High on a Rainbow, 1968)
* [[Daniel Boone|''Daniel Boone'']] .... Jemima Boone (26 atal, 1964-1966)
* ''Dr. Kildare'' .... Nancy Hiller (Atal 1: Take Care of My Little Girl, 1965)
* ''The Eleventh Hour'' .... Jan Ellendale / Judith Cameron (2 atal, 1963)
* ''Leave It to Beaver'' .... Violet Rutherford / Peggy MacIntosh (4 atal, 1959-1963)
* ''The Dick Powell Show'' (Atal 1: The Third Side of a Coin, 1963)
* [[Ilunabar Aldea (1959ko telesaila)|''The Twilight Zone'']] .... Anne Rogers (Atal 1: I Sing the Body Electric, 1962)
* ''Ruta 66'' .... Miriam, 9 urte (atal 1: Love Is a Skinny Kid, 1962)
* ''Make Room for Daddy'' .... Umea jolasten (2 atal, 1959-1961)
* ''[[Alfred Hitchcock Presents]]'' .... Judy / Lettie (Atal 1: Summer Shade, 1961)
* ''Alcoa Presents: One Step Beyond'' .... Gillian (Atal 1: The Haunting, 1960)
* ''Zane Grey Theater'' .... Sarah Butler (Atal 1: The Lone Woman, 1959)
== Bizitza pribatua ==
* 1968an Richard Gates aktorearekin ezkondu zen eta 1972an dibortziatu zen.
* 1976an Stanley Goldsteinekin ezkondu zen, eta gero dibortziatu egin zen.
* 1982an, Richard Compton zuzendariarekin ezkondu zen —2007an hil zen—, eta seme bat izan zuten.
* Jesse Gullion eta Rebecca Gullion aktoreen izeba da.
== Sariak eta aintzatespenak ==
* Cartwrightek hiru izendapen jaso ditu Emmy sarietarako: 1997an ERn egindako lanarengatik bat, eta 1998an eta 1999an ''The X-Files'' lanarengatik bi.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* {{IMDb izena|0001021}}
{{Bizialdia|1949||Cartwright, Veronica}}
[[Kategoria:Bristoldarrak]]
[[Kategoria:Erresuma Batuko aktoreak]]
[[Kategoria:Emakume aktoreak]]
[[Kategoria:Haur aktoreak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako aktoreak]]
qr7rjpmd5s43n2z1bd9kq9fdeh81qs8
10006307
10006306
2024-12-21T07:54:35Z
Aonandi
156348
lanak 2 zutabetan jarri
10006307
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Veronica A. Cartwright''' ([[Bristol]], [[Ingalaterra]], Erresuma Batua, [[1949|1949ko]] [[Apirilaren 20|apirilaren 20a]])<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Veronica Cartwright|hizkuntza=eu|url=https://www.bing.com/search?q=Veronica+Cartwright&form=ANNTH1&refig=f84d1be8d7a54f5aa935417ee36f1b5e&pc=ACTS|aldizkaria=Bing|sartze-data=2024-12-21}}</ref> britainiar [[Antzezle|aktorea]] da. Ezaguna da ''Alien, the eighth passenger'' (euskaraz: Alien, zortzigarren bidaiaria) (1979), ''Witches of Eastwick'' (euskaraz: Eastwickeko Sorginak'')'' (1987) eta [[The Birds|''The Birds'']] (euskaraz: Txoriak) (1963)<ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Veronica Cartwright|hizkuntza=eu|url=https://www.bing.com/search?q=Veronica+Cartwright&form=ANNTH1&refig=f84d1be8d7a54f5aa935417ee36f1b5e&pc=ACTS|aldizkaria=Bing|sartze-data=2024-12-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Veronica Cartwright {{!}} Biography, Movie Highlights and Photos|hizkuntza=en|url=https://www.allmovie.com/artist/veronica-cartwright-an22028|aldizkaria=AllMovie|sartze-data=2024-12-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena=FormulaTV|izenburua=Veronica Cartwright|hizkuntza=es|url=https://www.formulatv.com/personas/veronica-cartwright/|aldizkaria=FormulaTV|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Bizitza ==
=== Lehen urteak ===
Cartwright Ingalaterrako Bristolen jaio zen, baina [[Toronto|Toronton]] eta [[Los Angeles|Los Angelesen]] hazi zen. [[Angela Cartwright]] aktorea du ahizpa gazteagoa.
== Aktore ibilbidea ==
=== Haur aktore hastapenak ===
1958an hasi zuen haur aktore ibilbidea, ''In Love and War'' (euskaraz: Maitasunean eta gerran) filmean paper hartze bat eginda. Hasieran, telebistako telesailetan aritu zen: ''Leave It to Beaver'', ''[[Ilunabar Aldea (1959ko telesaila)|The Twilight Zone]]'', besteak beste. ''The Eleventh Hour'' telesaileko bi ataletan ere aritu zen. [[Alfred Hitchcock]] zuzendariaren ''[[The Children's Hour]]'' (1961) eta ''[[The Birds]]'' (1963) filmetan agertu zen Veronica Cartwright. Arrakasta handia izan zuten filmak izan ziren. 1964tik 1966ra ''Daniel Boone'' telesailaren lehen bi denboraldietan Jemima Booneren alaba interpretatzeko aukeratu zuten, eta Fess Parker, Patricia Blair, Darby Hinton eta Ed Amesekin batera jardun zuen bertan.<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Veronica Cartwright - Biografía de Veronica Cartwright|url=https://www.biografias.es/famosos/veronica-cartwright.html|aldizkaria=www.biografias.es|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
=== Paper helduetarako trantsizioa eta sagaratzea ===
Veronica Cartwright hainbat pelikula eta telesailetan agertu zen hirurogeita hamarreko hamarkadan. [[Invasion of the Body Snatchers (1978ko filma)|Invasion of the ''Body Snatchers'']] (1978) eta ''[[Alien (filma)|Alien]]'' (1979) lanekin izan zituen arrakasta handienetako bi. Hasieran, Ellen Ripley ''[[Alien (filma)|Alien]]'' sagako heroiaren papera egiteko aukeratu zuten, baina [[Ridley Scott]] zuzendariak [[Sigourney Weaver|Sigourney Weaverren]] papera aldatu zuen, filma grabatzen hasi baino lehentxeago.<ref name=":1" />
Bere beste proiektu batzuk: ''[[The Right Stuff (filma)|The Right Stuff]]'' (1983), ''Flight of the Navigator'' (1986), ''[[The Witches of Eastwick]]'' (1987), ''Candyman: Farewell to the Flesh'' (1995), ''Money Talks'' (1997), ''[[Scary Movie 2]]'' (2001), ''[[Kinsey (filma)|Kinsey]]'' (2004) eta ''The Invasion'' (2007).<ref name=":1" />
Te[[L.A. Law|l]]<nowiki/>ebistako telesail hauetan agertu da gonbidatu gisa: ''The Mod Squad'', ''[[Miami Vice]]'', ''[[Baywatch]]'', ''[[L.A. Law]]'', ''[[ER (telesaila)|ER]]'', [[The X-Files|''The X-Files'']], ''Chicago Hope'', ''[[Will & Grace]]'', ''Touched by an Angel'', ''Judging Amy'', ''[[Six Feet Under]]'', ''The Closer'', besteak beste.<ref name=":1" />
Veronica Cartwright 2006an agertu zen [[Scissor Sisters|Scissor Sistersen]] ''I Don't Feel Like Dancin'' albumaren azalean, baita bere bigarren albumean ere, ''Ta-Dah''.
== Filmografia ==
Besteak beste, lan hauexetan hartu du parte:<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Ruse (2024)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/name.php?name-id=399658862|aldizkaria=FilmAffinity|sartze-data=2024-12-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Veronica Cartwright|hizkuntza=eu|url=https://www.bing.com/search?q=Veronica+Cartwright&form=ANNTH1&refig=f84d1be8d7a54f5aa935417ee36f1b5e&pc=ACTS|aldizkaria=Bing|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
=== Pelikulak ===
{{Zutabe-zerrenda|tamaina = 20|
Lana, urtea eta pertsonaia, hurrenez hurren:
* ''Montana Amazon'' (2010) .... Margaret
* ''[[Hormako paper horia|The Yellow Wallpaper]]'' (2009) .... Catherine Sayer
* ''Call of the Wild'' (2009) .... Taylor sheriffa
* ''The Band from Hell'' (2009) .... Belakov andrea
* ''The Invasion'' (2007) .... Wendy Lenk
* ''Mommy's House'' (2007) .... Mommy
* ''Barry Dingle'' (2005) .... Eleanor Dingle
* ''[[Kinsey (filma)|Kinsey]]'' (2004) .... Sara Kinsey
* ''Straight-Jacket'' (2004) .... Jerry Albrecht
* ''[[Twisted (2004ko filma)|Twisted]]'' (2004) .... Landlady
* ''[[Just Married]]'' (2003) .... Sra. 'Pussy' McNerney
* ''Mackenheim'' (2002) .... Eleanor
* ''[[Scary Movie 2]]'' (2001) .... Ama
* ''Critic's Choice'' (2001) .... Watkins
* ''Inside the Osmonds'' (2001) .... Olive Osmond
* ''In the Bedroom'' (2001) .... Ministroa Televistan
* ''Trash'' (1999) .... Directora Evans
* ''The Last Man on Planet Earth'' (1999) .... Elizabeth Riggs zuzendaria
* ''A Slipping-Down Life'' (1999) .... Casey andrea
* ''The Rat Pack'' (1998) .... Rocky Cooper
* ''My Engagement Party'' (1998) .... Sarah Salsburg
* ''Sparkler'' (1997) .... Dottie Delgato
* ''Money Talks'' (1997) .... Connie Cipriani
* ''Quicksilver Highway'' (1997) .... Myra
* ''[[The Lottery]]'' (1996) .... Maggie Dunbar
* ''Shoot the Moon'' (1996) .... Thomas andrea
* ''My Brother's Keeper'' (1995) .... Pat
* ''Candyman: Farewell to the Flesh'' (1995) .... Octavia Tarrant
* ''Dead Air'' (1994) .... The Caller
* ''On Hope'' (1994) .... Emakuema dendan
* ''Mirror, Mirror 2: Raven Dance'' (1994) .... Aja ahizpa
* ''Two Over Easy'' (1994) .... Molly
* ''Triumph Over Disaster: The Hurricane Andrew Story'' (1993) .... Carla Hulin
* ''It’s Nothing Personal'' (1993) .... Barbara
* ''Man Trouble'' (1992) .... Helen Dextra
* ''Lincoln and the War Within'' (1992)
* ''Lincoln & Seward'' (1992)
* ''Dead in the Water'' (1991) .... Victoria Haines
* ''Walking the Dog'' (1991)
* ''Hitler's Daughter'' (1990) .... Patricia Benedict
* ''A Son's Promise'' (1990) .... Dorothy Donaldson
* ''False Identity'' (1990) .... Vera Errickson
* ''Valentino Returns'' (1989) .... Patricia 'Pat' Gibbs
* ''Desperate for Love'' (1989) .... Betty Petrie
* ''[[The Witches of Eastwick]]'' (1987) .... Felicia Alden
* ''Wisdom'' (1986) .... Samantha Wisdom
* ''Intimate Encounters'' (1986) .... Emily
* ''Flight of the Navigator'' (1986) .... Helen Freeman
* ''My Man Adam'' (1985) .... Elaine Swit
* ''[[The Right Stuff (filma)|The Right Stuff]]'' (1983) .... Betty Grissom
* ''[[Nightmares (1983ko filma)|Nightmares]]'' (1983) .... Claire Houston ("Night of the Rat" zatia)
* ''Prime Suspect'' (1982) .... Janice Staplin
* ''The Big Black Pill'' (1981) .... Theresa Ahizpa
* ''Guyana Tragedy: The Story of Jim Jones'' (1980) .... Marceline 'Marcy' Jones
* ''[[Alien (filma)|Alien]]'' (1979) .... Lambert
* ''[[Invasion of the Body Snatchers (1978ko filma)|Invasion of the Body Snatchers]]'' (1978) .... Nancy Bellicec
* ''Goin' South'' (1978) .... Hermine, Moon's Old Gang
* ''Kid from Not-So-Big'' (1978) .... Corinne, maistra
* ''Bernice Bobs Her Hair'' (1976) .... Marjorie
* ''Inserts'' (1974) .... Harlene
* ''Who Has Seen the Wind?'' (1965) .... Kiri Radek
* ''One Man's Way'' (1964) .... Mary
* ''Tell Me Not in Mournful Numbers'' (1964)
* ''Spencer's Mountain'' (1963) .... Becky Spencer
* ''[[The Birds]]'' (1963) .... Cathy Brenner
* ''[[The Children's Hour]]'' (1961) .... Rosalie Wells
* ''In Love and War'' (1958) .... Allie O'Neill
}}
=== Telebistako serieak ===
Hurrenez hurren, lana, pertsonaia, atala eta urtea:
{{Zutabe-zerrenda|tamaina = 20|
* ''[[Chilling Adventures of Sabrina (telesaila)|Las escalofriantes aventuras de Sabrina]]''
* ''Resurrection'' .... Helen Edgerton (5 atal, 2014)
* ''Eastwick'' .... Bun Waverly (11 atal, 2009)
* ''October Road''. .... Lynn Farmer (Atal 1: Deck the Howls, 2007)
* ''The Nine'' .... Barbara Dalton (3 atal, 2006-2007)
* [[7th Heaven (telesaila)|''7th Heaven'']] .... Srta. Fitzhenry (Atal 1: A Pain in the Neck, 2006)
* ''Invasion''.... Valerie Shenkman (5 atal, 2005-2006)
* ''CSI: Crime Scene Investigation'' .... Diane Chase (Atal 1: Rashomama, 2006)
* ''[[Cold Case]]'' .... Mary Ryan (Atal 1: Dog Day Afternoons, 2006)
* ''Boston Legal'' .... Juez Peggy Zeder (Atal 1: Helping Hands, 2006)
* ''Nip/Tuck'' .... Madre Mary Claire (Atal 1: Quentin Costa, 2005)
* ''Law & Order: Special Victims Unit'' .... Virginia Kennison (Atal 1: Starved, 2005)
* ''The Closer'' .... Vera Mathers (Atal 1: Good Housekeeping, 2005)
* [[Six Feet Under|''Six Feet Under'']] .... Peg Kimmel (3 atal, 2004-2005)
* ''Without a Trace'' ....Beckworth andrea / Susan (2 atal, 2003-2005)
* ''Dr. Vegas'' .... Evelyn (Atal 1: All in, 2004)
* ''Judging Amy'' .... Dorothea Mitchell (Atal 1: A Pretty Good Day, 2002)
* ''Family Law'' .... Norma Benson (Atak 1: Arlene's Choice, 2002)
* ''Touched by an Angel'' .... Shirlee Gibbons (Atal 1: Famous Last Words, 2001)
* ''[[Will & Grace]]'' .... Judith McFarland (Atal 1: Homo for the Holidays, 1999)
* ''Chicago Hope'' .... Karen Flanders (Atal 1: Team Play, 1999)
* ''[[The X-Files]]'' .... Cassandra Spender (4 atal, 1998-1999)
* ''George & Leo'' .... Anna (2 atal, 1997-1998)
* ''Boston Common'' .... Betty (atal 1: Here's to You, Mrs. Byrnes, 1997)
* [[ER (telesaila)|''ER'']] .... Norma Houston (2 atal, 1997)
* ''Sliders'' .... The Flame (Atal 1: The Fire Within, 1996)
* ''[[American Gothic]]'' .... Angela (Atal 1: Dr. Death Takes a Holiday, 1996)
* ''[[L.A. Law]]'' .... A.D.A. Margaret Flanagan (9 atal, 1989-1992)
* ''CBS Schoolbreak Special'' .... Caroline Morris (Atal 1: Abby, My Love, 1991)
* ''[[Baywatch]]'' .... Harris andrea (Atal 1: Panic at Malibu Pier, 1989)
* ''Tanner '88'' .... Molly Hark (10 atal, 1988)
* ''[[Miami Vice]]'' .... Gizarte-dama (Atal 1: By Hooker by Crook, 1987)
* ''Robert Kennedy & His Times'' (1985) TV serie txikia.... Ethel Skakel Kennedy
* ''Still the Beaver'' .... Violet Rutherford (Atal 1: Violetr Rutherford Returns, 1985)
* ''Serpico'' .... Lucy (Atal 1: Dawn of the Furies, 1976)
* ''Here We Go Again'' .... Nancy (Atal 1: Sunday, Soggy Sunday, 1973)
* ''My Three Sons'' .... Ruth Fletcher (Atal 1: The Honeymoon, 1970)
* ''Then Came Bronson'' .... Petey Traine (Atal 1: Still Waters, 1970)
* ''The Bold Ones: The Lawyers'' .... Mary (Atal 1: Point of Honor, 1970)
* ''Death Valley Days'' (Atal 1: Simple Question of Justice, 1970)
* ''The Mod Squad'' .... Gail Whitney (Atal 1: The Girl in Chair Nine, 1969)
* ''Dragnet 1967'' .... Melissa Stevens (Atal 1: Personnel: The Shooting, 1969)
* ''Family Affair'' .... Jo-Ann (Atal 1: Flower Power, 1969)
* ''The Name of the Game'' .... Nancy Robins (Atal 1: High on a Rainbow, 1968)
* [[Daniel Boone|''Daniel Boone'']] .... Jemima Boone (26 atal, 1964-1966)
* ''Dr. Kildare'' .... Nancy Hiller (Atal 1: Take Care of My Little Girl, 1965)
* ''The Eleventh Hour'' .... Jan Ellendale / Judith Cameron (2 atal, 1963)
* ''Leave It to Beaver'' .... Violet Rutherford / Peggy MacIntosh (4 atal, 1959-1963)
* ''The Dick Powell Show'' (Atal 1: The Third Side of a Coin, 1963)
* [[Ilunabar Aldea (1959ko telesaila)|''The Twilight Zone'']] .... Anne Rogers (Atal 1: I Sing the Body Electric, 1962)
* ''Ruta 66'' .... Miriam, 9 urte (atal 1: Love Is a Skinny Kid, 1962)
* ''Make Room for Daddy'' .... Umea jolasten (2 atal, 1959-1961)
* ''[[Alfred Hitchcock Presents]]'' .... Judy / Lettie (Atal 1: Summer Shade, 1961)
* ''Alcoa Presents: One Step Beyond'' .... Gillian (Atal 1: The Haunting, 1960)
* ''Zane Grey Theater'' .... Sarah Butler (Atal 1: The Lone Woman, 1959)
}}
== Bizitza pribatua ==
* 1968an Richard Gates aktorearekin ezkondu zen eta 1972an dibortziatu zen.
* 1976an Stanley Goldsteinekin ezkondu zen, eta gero dibortziatu egin zen.
* 1982an, Richard Compton zuzendariarekin ezkondu zen —2007an hil zen—, eta seme bat izan zuten.
* Jesse Gullion eta Rebecca Gullion aktoreen izeba da.
== Sariak eta aintzatespenak ==
* Cartwrightek hiru izendapen jaso ditu Emmy sarietarako: 1997an ERn egindako lanarengatik bat, eta 1998an eta 1999an ''The X-Files'' lanarengatik bi.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* {{IMDb izena|0001021}}
{{Bizialdia|1949||Cartwright, Veronica}}
[[Kategoria:Bristoldarrak]]
[[Kategoria:Erresuma Batuko aktoreak]]
[[Kategoria:Emakume aktoreak]]
[[Kategoria:Haur aktoreak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako aktoreak]]
63i4rrj4cw1s1vipndev4nogkekcb6z
10006311
10006307
2024-12-21T08:00:54Z
Aonandi
156348
+ hornitu ahizparen biotgrafiatik
10006311
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Veronica A. Cartwright''' ([[Bristol]], [[Ingalaterra]], Erresuma Batua, [[1949|1949ko]] [[Apirilaren 20|apirilaren 20a]])<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Veronica Cartwright|hizkuntza=eu|url=https://www.bing.com/search?q=Veronica+Cartwright&form=ANNTH1&refig=f84d1be8d7a54f5aa935417ee36f1b5e&pc=ACTS|aldizkaria=Bing|sartze-data=2024-12-21}}</ref> britainiar [[Antzezle|aktorea]] da. Ezaguna da ''Alien, the eighth passenger'' (euskaraz: Alien, zortzigarren bidaiaria) (1979), ''Witches of Eastwick'' (euskaraz: Eastwickeko Sorginak'')'' (1987) eta [[The Birds|''The Birds'']] (euskaraz: Txoriak) (1963)<ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Veronica Cartwright|hizkuntza=eu|url=https://www.bing.com/search?q=Veronica+Cartwright&form=ANNTH1&refig=f84d1be8d7a54f5aa935417ee36f1b5e&pc=ACTS|aldizkaria=Bing|sartze-data=2024-12-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Veronica Cartwright {{!}} Biography, Movie Highlights and Photos|hizkuntza=en|url=https://www.allmovie.com/artist/veronica-cartwright-an22028|aldizkaria=AllMovie|sartze-data=2024-12-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena=FormulaTV|izenburua=Veronica Cartwright|hizkuntza=es|url=https://www.formulatv.com/personas/veronica-cartwright/|aldizkaria=FormulaTV|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Bizitza ==
=== Lehen urteak ===
Cartwright Ingalaterrako Bristolen jaio zen, baina [[Toronto|Toronton]] eta [[Los Angeles|Los Angelesen]] hazi zen. [[Angela Cartwright]] aktorea du ahizpa gazteagoa. Aita artista zen eta ama erizaina, familiarekin [[Los Angeles|Los Angelesera]] joan zen haurra zenean, eta horrela, berehala, bizilagun batek Cartwrightek eta bere ahizpa modelajearekin eta emanaldiarekin proba zezatela iradoki zien.
== Aktore ibilbidea ==
=== Haur aktore hastapenak ===
1958an hasi zuen haur aktore ibilbidea, ''In Love and War'' (euskaraz: Maitasunean eta gerran) filmean paper hartze bat eginda. Hasieran, telebistako telesailetan aritu zen: ''Leave It to Beaver'', ''[[Ilunabar Aldea (1959ko telesaila)|The Twilight Zone]]'', besteak beste. ''The Eleventh Hour'' telesaileko bi ataletan ere aritu zen. [[Alfred Hitchcock]] zuzendariaren ''[[The Children's Hour]]'' (1961) eta ''[[The Birds]]'' (1963) filmetan agertu zen Veronica Cartwright. Arrakasta handia izan zuten filmak izan ziren. 1964tik 1966ra ''Daniel Boone'' telesailaren lehen bi denboraldietan Jemima Booneren alaba interpretatzeko aukeratu zuten, eta Fess Parker, Patricia Blair, Darby Hinton eta Ed Amesekin batera jardun zuen bertan.<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Veronica Cartwright - Biografía de Veronica Cartwright|url=https://www.biografias.es/famosos/veronica-cartwright.html|aldizkaria=www.biografias.es|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
=== Paper helduetarako trantsizioa eta sagaratzea ===
Veronica Cartwright hainbat pelikula eta telesailetan agertu zen hirurogeita hamarreko hamarkadan. [[Invasion of the Body Snatchers (1978ko filma)|Invasion of the ''Body Snatchers'']] (1978) eta ''[[Alien (filma)|Alien]]'' (1979) lanekin izan zituen arrakasta handienetako bi. Hasieran, Ellen Ripley ''[[Alien (filma)|Alien]]'' sagako heroiaren papera egiteko aukeratu zuten, baina [[Ridley Scott]] zuzendariak [[Sigourney Weaver|Sigourney Weaverren]] papera aldatu zuen, filma grabatzen hasi baino lehentxeago.<ref name=":1" />
Bere beste proiektu batzuk: ''[[The Right Stuff (filma)|The Right Stuff]]'' (1983), ''Flight of the Navigator'' (1986), ''[[The Witches of Eastwick]]'' (1987), ''Candyman: Farewell to the Flesh'' (1995), ''Money Talks'' (1997), ''[[Scary Movie 2]]'' (2001), ''[[Kinsey (filma)|Kinsey]]'' (2004) eta ''The Invasion'' (2007).<ref name=":1" />
Te[[L.A. Law|l]]<nowiki/>ebistako telesail hauetan agertu da gonbidatu gisa: ''The Mod Squad'', ''[[Miami Vice]]'', ''[[Baywatch]]'', ''[[L.A. Law]]'', ''[[ER (telesaila)|ER]]'', [[The X-Files|''The X-Files'']], ''Chicago Hope'', ''[[Will & Grace]]'', ''Touched by an Angel'', ''Judging Amy'', ''[[Six Feet Under]]'', ''The Closer'', besteak beste.<ref name=":1" />
Veronica Cartwright 2006an agertu zen [[Scissor Sisters|Scissor Sistersen]] ''I Don't Feel Like Dancin'' albumaren azalean, baita bere bigarren albumean ere, ''Ta-Dah''.
== Filmografia ==
Besteak beste, lan hauexetan hartu du parte:<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Ruse (2024)|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/name.php?name-id=399658862|aldizkaria=FilmAffinity|sartze-data=2024-12-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Veronica Cartwright|hizkuntza=eu|url=https://www.bing.com/search?q=Veronica+Cartwright&form=ANNTH1&refig=f84d1be8d7a54f5aa935417ee36f1b5e&pc=ACTS|aldizkaria=Bing|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
=== Pelikulak ===
{{Zutabe-zerrenda|tamaina = 20|
Lana, urtea eta pertsonaia, hurrenez hurren:
* ''Montana Amazon'' (2010) .... Margaret
* ''[[Hormako paper horia|The Yellow Wallpaper]]'' (2009) .... Catherine Sayer
* ''Call of the Wild'' (2009) .... Taylor sheriffa
* ''The Band from Hell'' (2009) .... Belakov andrea
* ''The Invasion'' (2007) .... Wendy Lenk
* ''Mommy's House'' (2007) .... Mommy
* ''Barry Dingle'' (2005) .... Eleanor Dingle
* ''[[Kinsey (filma)|Kinsey]]'' (2004) .... Sara Kinsey
* ''Straight-Jacket'' (2004) .... Jerry Albrecht
* ''[[Twisted (2004ko filma)|Twisted]]'' (2004) .... Landlady
* ''[[Just Married]]'' (2003) .... Sra. 'Pussy' McNerney
* ''Mackenheim'' (2002) .... Eleanor
* ''[[Scary Movie 2]]'' (2001) .... Ama
* ''Critic's Choice'' (2001) .... Watkins
* ''Inside the Osmonds'' (2001) .... Olive Osmond
* ''In the Bedroom'' (2001) .... Ministroa Televistan
* ''Trash'' (1999) .... Directora Evans
* ''The Last Man on Planet Earth'' (1999) .... Elizabeth Riggs zuzendaria
* ''A Slipping-Down Life'' (1999) .... Casey andrea
* ''The Rat Pack'' (1998) .... Rocky Cooper
* ''My Engagement Party'' (1998) .... Sarah Salsburg
* ''Sparkler'' (1997) .... Dottie Delgato
* ''Money Talks'' (1997) .... Connie Cipriani
* ''Quicksilver Highway'' (1997) .... Myra
* ''[[The Lottery]]'' (1996) .... Maggie Dunbar
* ''Shoot the Moon'' (1996) .... Thomas andrea
* ''My Brother's Keeper'' (1995) .... Pat
* ''Candyman: Farewell to the Flesh'' (1995) .... Octavia Tarrant
* ''Dead Air'' (1994) .... The Caller
* ''On Hope'' (1994) .... Emakuema dendan
* ''Mirror, Mirror 2: Raven Dance'' (1994) .... Aja ahizpa
* ''Two Over Easy'' (1994) .... Molly
* ''Triumph Over Disaster: The Hurricane Andrew Story'' (1993) .... Carla Hulin
* ''It’s Nothing Personal'' (1993) .... Barbara
* ''Man Trouble'' (1992) .... Helen Dextra
* ''Lincoln and the War Within'' (1992)
* ''Lincoln & Seward'' (1992)
* ''Dead in the Water'' (1991) .... Victoria Haines
* ''Walking the Dog'' (1991)
* ''Hitler's Daughter'' (1990) .... Patricia Benedict
* ''A Son's Promise'' (1990) .... Dorothy Donaldson
* ''False Identity'' (1990) .... Vera Errickson
* ''Valentino Returns'' (1989) .... Patricia 'Pat' Gibbs
* ''Desperate for Love'' (1989) .... Betty Petrie
* ''[[The Witches of Eastwick]]'' (1987) .... Felicia Alden
* ''Wisdom'' (1986) .... Samantha Wisdom
* ''Intimate Encounters'' (1986) .... Emily
* ''Flight of the Navigator'' (1986) .... Helen Freeman
* ''My Man Adam'' (1985) .... Elaine Swit
* ''[[The Right Stuff (filma)|The Right Stuff]]'' (1983) .... Betty Grissom
* ''[[Nightmares (1983ko filma)|Nightmares]]'' (1983) .... Claire Houston ("Night of the Rat" zatia)
* ''Prime Suspect'' (1982) .... Janice Staplin
* ''The Big Black Pill'' (1981) .... Theresa Ahizpa
* ''Guyana Tragedy: The Story of Jim Jones'' (1980) .... Marceline 'Marcy' Jones
* ''[[Alien (filma)|Alien]]'' (1979) .... Lambert
* ''[[Invasion of the Body Snatchers (1978ko filma)|Invasion of the Body Snatchers]]'' (1978) .... Nancy Bellicec
* ''Goin' South'' (1978) .... Hermine, Moon's Old Gang
* ''Kid from Not-So-Big'' (1978) .... Corinne, maistra
* ''Bernice Bobs Her Hair'' (1976) .... Marjorie
* ''Inserts'' (1974) .... Harlene
* ''Who Has Seen the Wind?'' (1965) .... Kiri Radek
* ''One Man's Way'' (1964) .... Mary
* ''Tell Me Not in Mournful Numbers'' (1964)
* ''Spencer's Mountain'' (1963) .... Becky Spencer
* ''[[The Birds]]'' (1963) .... Cathy Brenner
* ''[[The Children's Hour]]'' (1961) .... Rosalie Wells
* ''In Love and War'' (1958) .... Allie O'Neill
}}
=== Telebistako serieak ===
Hurrenez hurren, lana, pertsonaia, atala eta urtea:
{{Zutabe-zerrenda|tamaina = 20|
* ''[[Chilling Adventures of Sabrina (telesaila)|Las escalofriantes aventuras de Sabrina]]''
* ''Resurrection'' .... Helen Edgerton (5 atal, 2014)
* ''Eastwick'' .... Bun Waverly (11 atal, 2009)
* ''October Road''. .... Lynn Farmer (Atal 1: Deck the Howls, 2007)
* ''The Nine'' .... Barbara Dalton (3 atal, 2006-2007)
* [[7th Heaven (telesaila)|''7th Heaven'']] .... Srta. Fitzhenry (Atal 1: A Pain in the Neck, 2006)
* ''Invasion''.... Valerie Shenkman (5 atal, 2005-2006)
* ''CSI: Crime Scene Investigation'' .... Diane Chase (Atal 1: Rashomama, 2006)
* ''[[Cold Case]]'' .... Mary Ryan (Atal 1: Dog Day Afternoons, 2006)
* ''Boston Legal'' .... Juez Peggy Zeder (Atal 1: Helping Hands, 2006)
* ''Nip/Tuck'' .... Madre Mary Claire (Atal 1: Quentin Costa, 2005)
* ''Law & Order: Special Victims Unit'' .... Virginia Kennison (Atal 1: Starved, 2005)
* ''The Closer'' .... Vera Mathers (Atal 1: Good Housekeeping, 2005)
* [[Six Feet Under|''Six Feet Under'']] .... Peg Kimmel (3 atal, 2004-2005)
* ''Without a Trace'' ....Beckworth andrea / Susan (2 atal, 2003-2005)
* ''Dr. Vegas'' .... Evelyn (Atal 1: All in, 2004)
* ''Judging Amy'' .... Dorothea Mitchell (Atal 1: A Pretty Good Day, 2002)
* ''Family Law'' .... Norma Benson (Atak 1: Arlene's Choice, 2002)
* ''Touched by an Angel'' .... Shirlee Gibbons (Atal 1: Famous Last Words, 2001)
* ''[[Will & Grace]]'' .... Judith McFarland (Atal 1: Homo for the Holidays, 1999)
* ''Chicago Hope'' .... Karen Flanders (Atal 1: Team Play, 1999)
* ''[[The X-Files]]'' .... Cassandra Spender (4 atal, 1998-1999)
* ''George & Leo'' .... Anna (2 atal, 1997-1998)
* ''Boston Common'' .... Betty (atal 1: Here's to You, Mrs. Byrnes, 1997)
* [[ER (telesaila)|''ER'']] .... Norma Houston (2 atal, 1997)
* ''Sliders'' .... The Flame (Atal 1: The Fire Within, 1996)
* ''[[American Gothic]]'' .... Angela (Atal 1: Dr. Death Takes a Holiday, 1996)
* ''[[L.A. Law]]'' .... A.D.A. Margaret Flanagan (9 atal, 1989-1992)
* ''CBS Schoolbreak Special'' .... Caroline Morris (Atal 1: Abby, My Love, 1991)
* ''[[Baywatch]]'' .... Harris andrea (Atal 1: Panic at Malibu Pier, 1989)
* ''Tanner '88'' .... Molly Hark (10 atal, 1988)
* ''[[Miami Vice]]'' .... Gizarte-dama (Atal 1: By Hooker by Crook, 1987)
* ''Robert Kennedy & His Times'' (1985) TV serie txikia.... Ethel Skakel Kennedy
* ''Still the Beaver'' .... Violet Rutherford (Atal 1: Violetr Rutherford Returns, 1985)
* ''Serpico'' .... Lucy (Atal 1: Dawn of the Furies, 1976)
* ''Here We Go Again'' .... Nancy (Atal 1: Sunday, Soggy Sunday, 1973)
* ''My Three Sons'' .... Ruth Fletcher (Atal 1: The Honeymoon, 1970)
* ''Then Came Bronson'' .... Petey Traine (Atal 1: Still Waters, 1970)
* ''The Bold Ones: The Lawyers'' .... Mary (Atal 1: Point of Honor, 1970)
* ''Death Valley Days'' (Atal 1: Simple Question of Justice, 1970)
* ''The Mod Squad'' .... Gail Whitney (Atal 1: The Girl in Chair Nine, 1969)
* ''Dragnet 1967'' .... Melissa Stevens (Atal 1: Personnel: The Shooting, 1969)
* ''Family Affair'' .... Jo-Ann (Atal 1: Flower Power, 1969)
* ''The Name of the Game'' .... Nancy Robins (Atal 1: High on a Rainbow, 1968)
* [[Daniel Boone|''Daniel Boone'']] .... Jemima Boone (26 atal, 1964-1966)
* ''Dr. Kildare'' .... Nancy Hiller (Atal 1: Take Care of My Little Girl, 1965)
* ''The Eleventh Hour'' .... Jan Ellendale / Judith Cameron (2 atal, 1963)
* ''Leave It to Beaver'' .... Violet Rutherford / Peggy MacIntosh (4 atal, 1959-1963)
* ''The Dick Powell Show'' (Atal 1: The Third Side of a Coin, 1963)
* [[Ilunabar Aldea (1959ko telesaila)|''The Twilight Zone'']] .... Anne Rogers (Atal 1: I Sing the Body Electric, 1962)
* ''Ruta 66'' .... Miriam, 9 urte (atal 1: Love Is a Skinny Kid, 1962)
* ''Make Room for Daddy'' .... Umea jolasten (2 atal, 1959-1961)
* ''[[Alfred Hitchcock Presents]]'' .... Judy / Lettie (Atal 1: Summer Shade, 1961)
* ''Alcoa Presents: One Step Beyond'' .... Gillian (Atal 1: The Haunting, 1960)
* ''Zane Grey Theater'' .... Sarah Butler (Atal 1: The Lone Woman, 1959)
}}
== Bizitza pribatua ==
* 1968an Richard Gates aktorearekin ezkondu zen eta 1972an dibortziatu zen.
* 1976an Stanley Goldsteinekin ezkondu zen, eta gero dibortziatu egin zen.
* 1982an, Richard Compton zuzendariarekin ezkondu zen —2007an hil zen—, eta seme bat izan zuten.
* Jesse Gullion eta Rebecca Gullion aktoreen izeba da.
== Sariak eta aintzatespenak ==
* Cartwrightek hiru izendapen jaso ditu Emmy sarietarako: 1997an ERn egindako lanarengatik bat, eta 1998an eta 1999an ''The X-Files'' lanarengatik bi.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* {{IMDb izena|0001021}}
{{Bizialdia|1949||Cartwright, Veronica}}
[[Kategoria:Bristoldarrak]]
[[Kategoria:Erresuma Batuko aktoreak]]
[[Kategoria:Emakume aktoreak]]
[[Kategoria:Haur aktoreak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako aktoreak]]
m5kh3kass9lmsnma6fkq1n40giru48h
Vibrissea truncorum
0
1218336
10006304
2024-12-21T07:35:21Z
Jose Angel Urquia Goitia
129751
Berria
10006304
wikitext
text/x-wiki
''Vibrissea truncorum''
== Deskribapena ==
'''Karpoforoa:''' Oso txikia, kasurik onenean 15mm-ko altuera har dezake, eta bere zatirik zabalenean, goiko eremuan , 5mm-ko zabalera. Erabat bereizitako bi zatitan egituratuta dago, goiko aldean buru emankor batez osatutako eremua eta oin nabaria. Askokarpoaren itxura orokorra testura likatsu edo gelatinakara samarra duen pospolo txikia baten antzekoa da. Bi zatien artean kolore-alde argia dago, buruaren tonu horixka edo laranja nabarmentzen da, alea deshidratatzean gorrixkago bihurtzen dena, bere forma pulbinatua edo hemisferikoa, batzuetan oinaren gainean itxi egiten da eta irekia da beste ale batzuetan, hori zurbilago baten beheko eremua agerian utziz.
'''Himenioa:''' Goiko buruan murgilduta, oina antzua izanik, horixka kolorekoa.
'''Hanka:''' Luzera aldakorrekoa, baita batera bildutako aleetan ere, batzuetan 3 edo 4mm-ko luzera besterik ez du izaten eta beste batzuetan 15mm-ra hurbiltzen da, 1,5mm-ko diametroa besterik ez du, zilindrikoa da eta hasieran zurixka edo grisaxka hondoan, normalean kolore ilunagokoak diren pikorrak izaten baditu ere, normalean oinarritik hasita iluntzeko edo belzteko joera du.
'''Haragia:''' Irmoa, ehundura gelatinakara, zurixka, guztiz zaporerik gabea eta aipatzeko moduko usain nabarmenik gabea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Cetto, Bruno|urtea=1987|izenburua=Guia de los hongos de Europa|argitaletxea=Ediciones Omega, S. A. Barcelona|orrialdea=637|ISBN=84-282-0887-5 (T. 5). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)|hizkuntza=Es}}</ref>
'''Etimologia:''' ''Truncorum'' epitetoa enborren artean hazten delako du.
== Jangarritasuna ==
Interes gastronomikorik gabea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Calvo Pérez Javi|urtea=2006|izenburua=El mundo de las setas|argitaletxea=Asociacion Micológica Fungipedia|hizkuntza=Es}}</ref>
== Sasoia eta lekua ==
Urteko garairik onena udaberria da, batez ere euritsua bada. Ez da oso ohiko espeziea, baina beti ale ugariko taldeetan edo kolonietan hazten da, arraroa da ale isolatu bat aurkitzea. Ibai ertzetako espezie bat da, ibai ertzeko hainbat zuhaitzen adar degradatuetan, urpean edo erdi-urpeko adarretan agertzen da, %100eko hezetasuna behar du agertzeko.
=== Banaketa eremua ===
== Erreferentziak ==
q3fhtvuhsj3fitn3ws0ky41p3clws0z
10006381
10006304
2024-12-21T10:43:18Z
Zorion
44278
10006381
wikitext
text/x-wiki
{{izenburu etzana}}
{{taxotaula automatikoa}}
'''''Vibrissea truncorum''''' ''[[Vibrisseaceae]]'' [[Familia (biologia)|familiako]] [[onddo]] [[espezie]] bat da.<ref>{{Erref-EHko onddoak}}</ref>
[[Sinonimo (taxonomia)|Sinonimoak]]: ''Helvella fibuliformis'', ''Peziza fibula'', ''Hymenoscyphus fibulaeforme'', ''Peziza fibuliformis'', ''Helotium fibuliforme'', ''Leotia clavus'', ''Vibrissea margarita'', ''Vibrissea truncorum var. albipes'', ''Calycina fibuliformis'', ''Pachydisca fibuliformis'', ''Vibrissea foliorum''.
== Deskribapena ==
'''Karpoforoa:''' Oso txikia, kasurik onenean 15mm-ko altuera har dezake, eta bere zatirik zabalenean, goiko eremuan , 5mm-ko zabalera. Erabat bereizitako bi zatitan egituratuta dago, goiko aldean buru emankor batez osatutako eremua eta oin nabaria. Askokarpoaren itxura orokorra testura likatsu edo gelatinakara samarra duen pospolo txikia baten antzekoa da. Bi zatien artean kolore-alde argia dago, buruaren tonu horixka edo laranja nabarmentzen da, alea deshidratatzean gorrixkago bihurtzen dena, bere forma pulbinatua edo hemisferikoa, batzuetan oinaren gainean itxi egiten da eta irekia da beste ale batzuetan, hori zurbilago baten beheko eremua agerian utziz.
'''Himenioa:''' Goiko buruan murgilduta, oina antzua izanik, horixka kolorekoa.
'''Hanka:''' Luzera aldakorrekoa, baita batera bildutako aleetan ere, batzuetan 3 edo 4mm-ko luzera besterik ez du izaten eta beste batzuetan 15mm-ra hurbiltzen da, 1,5mm-ko diametroa besterik ez du, zilindrikoa da eta hasieran zurixka edo grisaxka hondoan, normalean kolore ilunagokoak diren pikorrak izaten baditu ere, normalean oinarritik hasita iluntzeko edo belzteko joera du.
'''Haragia:''' Irmoa, ehundura gelatinakara, zurixka, guztiz zaporerik gabea eta aipatzeko moduko usain nabarmenik gabea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Cetto, Bruno|urtea=1987|izenburua=Guia de los hongos de Europa|argitaletxea=Ediciones Omega, S. A. Barcelona|orrialdea=637|ISBN=84-282-0887-5 (T. 5). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)|hizkuntza=Es}}</ref>
'''Etimologia:''' ''Truncorum'' epitetoa enborren artean hazten delako du.
== Jangarritasuna ==
Interes gastronomikorik gabea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Calvo Pérez Javi|urtea=2006|izenburua=El mundo de las setas|argitaletxea=Asociacion Micológica Fungipedia|hizkuntza=Es}}</ref>
== Sasoia eta lekua ==
Urteko garairik onena udaberria da, batez ere euritsua bada. Ez da oso ohiko espeziea, baina beti ale ugariko taldeetan edo kolonietan hazten da, arraroa da ale isolatu bat aurkitzea. Ibai ertzetako espezie bat da, ibai ertzeko hainbat zuhaitzen adar degradatuetan, urpean edo erdi-urpeko adarretan agertzen da, %100eko hezetasuna behar du agertzeko.
=== Banaketa eremua ===
Kanada, Alaska, Ameriketako Estatu Batuak, Txile, Europa, Errusia, Japonia.<ref>{{Erref-GBIF}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Euskal Herriko perretxiko eta onddoak}}
[[Kategoria:Helotiales]]
[[Kategoria:Kanadako onddoak]]
[[Kategoria:Alaskako onddoak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako onddoak]]
[[Kategoria:Txileko onddoak]]
[[Kategoria:Europako onddoak]]
[[Kategoria:Errusiako onddoak]]
[[Kategoria:Japoniako onddoak]]
0mrn2csxew6fu1shpa2yjirg8lheff6
Angela Cartwright
0
1218337
10006308
2024-12-21T07:56:28Z
Aonandi
156348
«[[:es:Special:Redirect/revision/159355888|Angela Cartwright]]» orriaren itzulpena eginez sortua
10006308
wikitext
text/x-wiki
<references></references>
'''Angela Margaret Cartwright''' ([[Cheshire]], [[Ingalaterra]], [[Erresuma Batua]], [[1952|1952ko]] [[Irailaren 9|irailaren 9a]]) [[Erresuma Batua|britainiar]] [[Antzezle|aktorea]] da, ''[[The Sound of Music]]'' (1965) filmaren bertsio zinematografikoan Brigitta Von Trapp gisa egindako lanarengatik eta ''Perdidos en el espacio'' telebista telesailean Penny Robinson pertsonaiaren lanarengatik da ezaguna. Veronica Cartwright aktorea du ahizpa nagusiagoa.<ref name="AllMovie Bio">{{Cite web|izenburua=Angela Cartwright: Biography|abizena1=Bozzola|izena1=Lucia|url=http://www.allmovie.com/artist/angela-cartwright-p11040|lana=[[AllMovie]]|accessdate=2014-09-23}}</ref>
== Bizitza ==
== Lehen urteak ==
Angela Cartwright [[Cheshire|Cheshiren]], [[Ingalaterra|Ingalaterran]] jaio zen 1952an. Aita artista zen eta ama erizaina, familiarekin [[Los Angeles|Los Angelesera]] joan zen haurra zenean, eta horrela, berehala, bizilagun batek Cartwrightek eta bere ahizpa modelajearekin eta emanaldiarekin proba zezatela iradoki zien.
Aktore ibilbidea
Hiru urte zituela egin zuen lehen agerpen zinematografikoa, [[Paul Newman|Paul Newmanen]] pertsonaiaren alaba gisa, ''Somebody up there wants me'' (Norbaitek hor goian maite nau) (1956) filmean, eta [[Rock Hudson]] eta [[Sidney Poitier|Sidney Poitierrekin]] batera agertu zen Some value (1957) filmean.<ref name="MetaCritic">{{Cite web|izenburua=Angela Cartwright|argitaletxea=MetaCritic|url=http://www.metacritic.com/person/angela-cartwright?filter-options=movies|accessdate=2014-09-23}}</ref>
=== ''The Sound of Music'' ===
1965ean, ''[[The Sound of Music]]'' (La Novicia Rebelde, Mexiko) pelikula ezagun eta arrakastatsuko aktore nagusiarekin bat egin zuen, Brigitta von Trapp, Von Trapp familiako bosgarren alaba, interprettauta.<ref name="Sound of Music Cast">{{Cite web|izenburua=Sound of Music Cast & Crew|url=http://www.allmovie.com/movie/the-sound-of-music-v45745/cast-crew|lana=[[AllMovie]]|accessdate=2014-09-23}}</ref> Bere pertsonaia von Trapp familiako benetako kide batean oinarritu zen, Georg Ludwig von Trapp eta bere lehen emazte [[Agathe Whitehead|Agathe Whiteheaden]] alaba.
=== ''Lost in Space'' (Espazioan galduta) ===
Ia atsedenik gabe, ''The Sound of'' Music-etik ''Lost in Space'' (1965etik 1968ra) telesail arrakastatsura pasatu zen, eta bertan Penny Robinsonen rola antzeztu zuen Guy Williams, June Lockhart eta Jonathan Harrisekin batera.<ref name="Lost in Space Allmovie">{{Cite web|izenburua=Lost in Space [TV Series] (1965)|abizena1=Erickson|izena1=Hal|url=http://www.allmovie.com/movie/lost-in-space-tv-series-v175155|lana=[[AllMovie]]|accessdate=2014-09-23}}</ref>
[[Fitxategi:Lost_in_Space_Billy_Mumy_Angela_Cartwright_1965.jpg|alt=Description de cette image, également commentée ci-après|ezkerrera|thumb|''[[Lost in Space]]''. Billy Mumy eta [[Angela Cartwright]], 1965ean]]
== Beste lan batzuk ==
Hainbat telebista-saiotan agertu zen, besteak beste: ''My Three Sons'' eta ''The Love Boat''. Antzerkian eta telebistako komertzialetan ere agertu da Cartwright. Bera izan zen World Wide Webean abantaila hartzeko lehen izarretako bat, eta bere webgune propioa izan du urte askoan. Liburu arrakastatsu bat argitaratu zuen bakarrean, eta beste bat, Bill Mumy, ''[[Lost in Space]]'' filmeko bere izarkidearekin batera.
== Bizitza pertsonala ==
Cartwright Steve Gullionekin ezkondu zen 1976an eta bi seme-alaba izan zituzten, Jesse eta Rebecca Gullion.<ref>{{Cite web|izenburua=Jesse Tyler Gullion|url=http://www.tv.com/people/jesse-tyler-gullion/biography/|lana=TV.com}}</ref> Argazkilaria izan da 30 urtez. Bere artelanak Los Angeleseko bere Studio Cityn erakusten dira.<ref>{{Cite web|izenburua=Home|url=http://acartwrightstudio.com/|lana=Angela Cartwright Studio}}</ref>
== Liburuak eta argitalpenak ==
''Pasticcio quartz'' Sarah Fishburnek eta Angela Cartwrightek idatzi eta argitaratutako aldizkaria da. 1. zenbakia 2007ko uztailaren 23an argitaratu zen.<ref>{{Cite aldizkari|izenburua=Pasticcio quartz|argitaletxea=cARTwright & fiShburn|data=2007-07-23|liburukia=1|issn=1941-949X|oclc=221333550}}</ref>
* ''In This House: A Collection of Altered Art Imagery and Collage Techniques'' (2007)
* ''Mixed Emulsions: Altered Art Techniques for Photographic Imagery'' (2007)
* ''In This Garden: Exploration in Mixed-Media Visual Narrative'' (2009)
* "Lineage: A Personal & Private Journey", ''Somerset Studio magazine'' (Mar/Apr 2014)<ref name="Lineage: A Personal & Private Journey">{{Cite aldizkari|izenburua=''Somerset Studio'' Mar/Apr 2014|argitaletxea=Stampington & Company|data=2014-03-01}}</ref>
* ''Styling the Stars: Lost Treasures from the Twentieth Century Fox Archive'' (2014), Angela Cartwright and Tom McLaren, foreword by Maureen O'Hara<ref name="Styling ''Los Angeles Times''">{{Cite news|izenburua=Classic Hollywood Actors ready for close-ups in 'Styling the Stars|abizena1=King|izena1=Susan|data=2014-10-04|url=http://www.latimes.com/entertainment/classichollywood/la-et-mn-ca-styling-photos-classic-hollywood-20141005-story.html|egunkaria=[[Los Angeles Times]]|accessdate=2014-10-06}}</ref><ref name="Oakland Press Styling">{{Cite news|izenburua=New book reveals stars behind the scenes at Fox Studio|abizena1=Robertson|izena1=Nicole|data=2014-10-02|url=http://www.theoaklandpress.com/arts-and-entertainment/20141007/new-book-reveals-stars-behind-the-scenes-at-fox-studio|egunkaria=[[The Oakland Press]]|accessdate=2014-10-08}}</ref>
** ''Styling the Stars'', [[Independent Book Publishers Association|IBPA]] 2015 Benjamin Franklin Awards, Gold Winner, Cover Design: Large Format<ref name="Franklin Award 2015">{{Cite web|izenburua=IBPA 2015 Benjamin Franklin Awards™ Winners|argitaletxea=Independent Book Publishers Association|data=2015-04-11|url=http://www.ibpa-online.org/ibpa-2015-benjamin-franklin-awards-winners-and-finalists/|accessdate=31 May 2015}}</ref>
* ''Styling the Stars: Lost Treasures from the Twentieth Century Fox Archive'' (Softcover 2017), Angela Cartwright and Tom McLaren, foreword by Maureen O'Hara
* 'On Purpose: A Novel by Angela Cartwright and Bill Mumy' (2018)
* ''Lost (and Found) in Space 2: Blast Off into the Expanded Edition'' by Angela Cartwright and Bill Mumy (2021)<ref>{{Cite news|izenburua=Tinseltown Talks: Bill Mumy, Angela Cartwright launch new 'Lost in Space' book|data=2021-09-23|url=https://www.theoaklandpress.com/2021/09/23/tinseltown-talks-bill-mumy-and-cartwright-launch-new-lost-in-space-book/|lana=The Oakland Press}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{Bizialdia|1952||Cartwright, Angela}}
== Kanpo estekak ==
* [http://www.angela-cartwright.com/ Web gune ofiziala]
* {{IMDb izena|142145}}
* [http://acartwrightstudio.com/ Art Studio web site]
* [http://pennyrobinsonfanclub.net/ Penny Robinson Fan Club]
[[Kategoria:Haur aktoreak]]
[[Kategoria:Erresuma Batuko aktoreak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako aktoreak]]
[[Kategoria:Emakume aktoreak]]
[[Kategoria:Zinema aktoreak]]
[[Kategoria:Emigranteak]]
q2ozv39ynqm6cmrgqaauqfp6zv3um2f
10006309
10006308
2024-12-21T07:58:10Z
Aonandi
156348
Biografia itzuli, txukundu
10006309
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Angela Margaret Cartwright''' ([[Cheshire]], [[Ingalaterra]], [[Erresuma Batua]], [[1952|1952ko]] [[Irailaren 9|irailaren 9a]]) [[Erresuma Batua|britainiar]] [[Antzezle|aktorea]] da, ''[[The Sound of Music]]'' (1965) filmaren bertsio zinematografikoan Brigitta Von Trapp gisa egindako lanarengatik eta ''Perdidos en el espacio'' telebista telesailean Penny Robinson pertsonaiaren lanarengatik da ezaguna. Veronica Cartwright aktorea du ahizpa nagusiagoa.<ref name="AllMovie Bio">{{Cite web|izenburua=Angela Cartwright: Biography|abizena1=Bozzola|izena1=Lucia|url=http://www.allmovie.com/artist/angela-cartwright-p11040|lana=[[AllMovie]]|accessdate=2014-09-23}}</ref>
== Bizitza ==
=== Lehen urteak ===
Angela Cartwright [[Cheshire|Cheshiren]], [[Ingalaterra|Ingalaterran]] jaio zen 1952an. Aita artista zen eta ama erizaina, familiarekin [[Los Angeles|Los Angelesera]] joan zen haurra zenean, eta horrela, berehala, bizilagun batek Cartwrightek eta bere ahizpa modelajearekin eta emanaldiarekin proba zezatela iradoki zien.
== Aktore ibilbidea ==
Hiru urte zituela egin zuen lehen agerpen zinematografikoa, [[Paul Newman|Paul Newmanen]] pertsonaiaren alaba gisa, ''Somebody up there wants me'' (Norbaitek hor goian maite nau) (1956) filmean, eta [[Rock Hudson]] eta [[Sidney Poitier|Sidney Poitierrekin]] batera agertu zen Some value (1957) filmean.<ref name="MetaCritic">{{Cite web|izenburua=Angela Cartwright|argitaletxea=MetaCritic|url=http://www.metacritic.com/person/angela-cartwright?filter-options=movies|accessdate=2014-09-23}}</ref>
=== ''The Sound of Music'' ===
1965ean, ''[[The Sound of Music]]'' (La Novicia Rebelde, Mexiko) pelikula ezagun eta arrakastatsuko aktore nagusiarekin bat egin zuen, Brigitta von Trapp, Von Trapp familiako bosgarren alaba, interprettauta.<ref name="Sound of Music Cast">{{Cite web|izenburua=Sound of Music Cast & Crew|url=http://www.allmovie.com/movie/the-sound-of-music-v45745/cast-crew|lana=[[AllMovie]]|accessdate=2014-09-23}}</ref> Bere pertsonaia von Trapp familiako benetako kide batean oinarritu zen, Georg Ludwig von Trapp eta bere lehen emazte [[Agathe Whitehead|Agathe Whiteheaden]] alaba.
=== ''Lost in Space'' (Espazioan galduta) ===
Ia atsedenik gabe, ''The Sound of'' Music-etik ''Lost in Space'' (1965etik 1968ra) telesail arrakastatsura pasatu zen, eta bertan Penny Robinsonen rola antzeztu zuen Guy Williams, June Lockhart eta Jonathan Harrisekin batera.<ref name="Lost in Space Allmovie">{{Cite web|izenburua=Lost in Space [TV Series] (1965)|abizena1=Erickson|izena1=Hal|url=http://www.allmovie.com/movie/lost-in-space-tv-series-v175155|lana=[[AllMovie]]|accessdate=2014-09-23}}</ref>
[[Fitxategi:Lost_in_Space_Billy_Mumy_Angela_Cartwright_1965.jpg|alt=Description de cette image, également commentée ci-après|ezkerrera|thumb|''[[Lost in Space]]''. Billy Mumy eta [[Angela Cartwright]], 1965ean]]
== Beste lan batzuk ==
Hainbat telebista-saiotan agertu zen, besteak beste: ''My Three Sons'' eta ''The Love Boat''. Antzerkian eta telebistako komertzialetan ere agertu da Cartwright. Bera izan zen World Wide Webean abantaila hartzeko lehen izarretako bat, eta bere webgune propioa izan du urte askoan. Liburu arrakastatsu bat argitaratu zuen bakarrean, eta beste bat, Bill Mumy, ''[[Lost in Space]]'' filmeko bere izarkidearekin batera.
== Bizitza pertsonala ==
Cartwright Steve Gullionekin ezkondu zen 1976an eta bi seme-alaba izan zituzten, Jesse eta Rebecca Gullion.<ref>{{Cite web|izenburua=Jesse Tyler Gullion|url=http://www.tv.com/people/jesse-tyler-gullion/biography/|lana=TV.com}}</ref> Argazkilaria izan da 30 urtez. Bere artelanak Los Angeleseko bere Studio Cityn erakusten dira.<ref>{{Cite web|izenburua=Home|url=http://acartwrightstudio.com/|lana=Angela Cartwright Studio}}</ref>
== Liburuak eta argitalpenak ==
''Pasticcio quartz'' Sarah Fishburnek eta Angela Cartwrightek idatzi eta argitaratutako aldizkaria da. 1. zenbakia 2007ko uztailaren 23an argitaratu zen.<ref>{{Cite aldizkari|izenburua=Pasticcio quartz|argitaletxea=cARTwright & fiShburn|data=2007-07-23|liburukia=1|issn=1941-949X|oclc=221333550}}</ref>
* ''In This House: A Collection of Altered Art Imagery and Collage Techniques'' (2007)
* ''Mixed Emulsions: Altered Art Techniques for Photographic Imagery'' (2007)
* ''In This Garden: Exploration in Mixed-Media Visual Narrative'' (2009)
* "Lineage: A Personal & Private Journey", ''Somerset Studio magazine'' (Mar/Apr 2014)<ref name="Lineage: A Personal & Private Journey">{{Cite aldizkari|izenburua=''Somerset Studio'' Mar/Apr 2014|argitaletxea=Stampington & Company|data=2014-03-01}}</ref>
* ''Styling the Stars: Lost Treasures from the Twentieth Century Fox Archive'' (2014), Angela Cartwright and Tom McLaren, foreword by Maureen O'Hara<ref name="Styling ''Los Angeles Times''">{{Cite news|izenburua=Classic Hollywood Actors ready for close-ups in 'Styling the Stars|abizena1=King|izena1=Susan|data=2014-10-04|url=http://www.latimes.com/entertainment/classichollywood/la-et-mn-ca-styling-photos-classic-hollywood-20141005-story.html|egunkaria=[[Los Angeles Times]]|accessdate=2014-10-06}}</ref><ref name="Oakland Press Styling">{{Cite news|izenburua=New book reveals stars behind the scenes at Fox Studio|abizena1=Robertson|izena1=Nicole|data=2014-10-02|url=http://www.theoaklandpress.com/arts-and-entertainment/20141007/new-book-reveals-stars-behind-the-scenes-at-fox-studio|egunkaria=[[The Oakland Press]]|accessdate=2014-10-08}}</ref>
** ''Styling the Stars'', [[Independent Book Publishers Association|IBPA]] 2015 Benjamin Franklin Awards, Gold Winner, Cover Design: Large Format<ref name="Franklin Award 2015">{{Cite web|izenburua=IBPA 2015 Benjamin Franklin Awards™ Winners|argitaletxea=Independent Book Publishers Association|data=2015-04-11|url=http://www.ibpa-online.org/ibpa-2015-benjamin-franklin-awards-winners-and-finalists/|accessdate=31 May 2015}}</ref>
* ''Styling the Stars: Lost Treasures from the Twentieth Century Fox Archive'' (Softcover 2017), Angela Cartwright and Tom McLaren, foreword by Maureen O'Hara
* 'On Purpose: A Novel by Angela Cartwright and Bill Mumy' (2018)
* ''Lost (and Found) in Space 2: Blast Off into the Expanded Edition'' by Angela Cartwright and Bill Mumy (2021)<ref>{{Cite news|izenburua=Tinseltown Talks: Bill Mumy, Angela Cartwright launch new 'Lost in Space' book|data=2021-09-23|url=https://www.theoaklandpress.com/2021/09/23/tinseltown-talks-bill-mumy-and-cartwright-launch-new-lost-in-space-book/|lana=The Oakland Press}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* [http://www.angela-cartwright.com/ Web gune ofiziala]
* {{IMDb izena|142145}}
* [http://acartwrightstudio.com/ Art Studio web site]
* [http://pennyrobinsonfanclub.net/ Penny Robinson Fan Club]
{{Bizialdia|1952ko||Cartwright, Angela}}
[[Kategoria:Britainiarrak]]
[[Kategoria:Haur aktoreak]]
[[Kategoria:Erresuma Batuko aktoreak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako aktoreak]]
[[Kategoria:Emakume aktoreak]]
[[Kategoria:Zinema aktoreak]]
[[Kategoria:Emigranteak]]
1883m0hmst2zya4kifnolgv150aa63k
10006312
10006309
2024-12-21T08:08:44Z
Aonandi
156348
txukundu + Erreferentziak
10006312
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Angela Margaret Cartwright''' ([[Cheshire]], [[Ingalaterra]], [[Erresuma Batua]], [[1952|1952ko]] [[Irailaren 9|irailaren 9a]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Angela Cartwright|hizkuntza=eu|url=https://www.bing.com/search?q=Angela+Cartwright&qs=n&form=QBRE&sp=-1&lq=0&pq=angela+cartwright&sc=17-17&sk=&cvid=3CB1C0F4008348F8BA32A0680CD003FA&ghsh=0&ghacc=0&ghpl=|aldizkaria=Bing|sartze-data=2024-12-21}}</ref> [[Erresuma Batua|britainiar]] [[Antzezle|aktorea]] eta [[Argazkigintza|argazkilaria]] da, ''[[The Sound of Music]]'' (1965) filmaren bertsio zinematografikoan Brigitta Von Trapp gisa egindako lanarengatik eta ''Perdidos en el espacio'' telebista telesailean Penny Robinson pertsonaiaren lanarengatik da ezaguna. [[Veronica Cartwright]] aktorea du ahizpa nagusiagoa.<ref name="AllMovie Bio">{{Cite web|izenburua=Angela Cartwright: Biography|abizena1=Bozzola|izena1=Lucia|url=http://www.allmovie.com/artist/angela-cartwright-p11040|lana=[[AllMovie]]|accessdate=2014-09-23}}</ref>
== Bizitza ==
=== Lehen urteak ===
Angela Cartwright [[Cheshire|Cheshiren]], [[Ingalaterra|Ingalaterran]] jaio zen 1952an. Aita artista zen eta ama erizaina, familiarekin [[Los Angeles|Los Angelesera]] joan zen haurra zenean, eta horrela, berehala, bizilagun batek Cartwrightek eta bere ahizpa modelajearekin eta emanaldiarekin proba zezatela iradoki zien.
== Aktore ibilbidea ==
Hiru urte zituela egin zuen lehen agerpen zinematografikoa, [[Paul Newman|Paul Newmanen]] pertsonaiaren alaba interprettau zuen, ''Somebody up there wants me'' (euskaraz: Norbaitek hor goian maite nau) (1956) filmean, eta [[Rock Hudson]] eta [[Sidney Poitier|Sidney Poitierrekin]] batera agertu zen Some value (euskaraz: Balio pixka bat) (1957) filmean.<ref name="MetaCritic">{{Cite web|izenburua=Angela Cartwright|argitaletxea=MetaCritic|url=http://www.metacritic.com/person/angela-cartwright?filter-options=movies|accessdate=2014-09-23}}</ref>
=== ''The Sound of Music'' ===
1965ean, ''[[The Sound of Music]]'' (gaztelaniaz: La Novicia Rebelde, Mexiko) pelikula ezagun eta arrakastatsuko aktore nagusiarekin bat egin zuen, Brigitta von Trapp, Von Trapp familiako bosgarren alaba, interpretatuta.<ref name="Sound of Music Cast">{{Cite web|izenburua=Sound of Music Cast & Crew|url=http://www.allmovie.com/movie/the-sound-of-music-v45745/cast-crew|lana=[[AllMovie]]|accessdate=2014-09-23}}</ref> Bere pertsonaia von Trapp familiako benetako kide batean oinarritu zen, Georg Ludwig von Trapp eta bere lehen emazte [[Agathe Whitehead|Agathe Whiteheaden]] alaba.
=== ''Lost in Space'' (Espazioan galduta) ===
Ia atsedenik gabe, ''The Sound of'' Music-etik ''Lost in Space'' (1965etik 1968ra) telesail arrakastatsura pasatu zen, eta bertan Penny Robinsonen rola antzeztu zuen Guy Williams, [[June Lockhart]] eta Jonathan Harrisekin batera.<ref name="Lost in Space Allmovie">{{Cite web|izenburua=Lost in Space [TV Series] (1965)|abizena1=Erickson|izena1=Hal|url=http://www.allmovie.com/movie/lost-in-space-tv-series-v175155|lana=[[AllMovie]]|accessdate=2014-09-23}}</ref>
[[Fitxategi:Lost_in_Space_Billy_Mumy_Angela_Cartwright_1965.jpg|alt=Description de cette image, également commentée ci-après|ezkerrera|thumb|''[[Lost in Space]]''. Billy Mumy eta [[Angela Cartwright]], 1965ean]]
== Beste lan batzuk ==
Hainbat telebista-saiotan agertu zen, besteak beste: ''My Three Sons'' eta ''The Love Boat''. Antzerkian eta telebistako komertzialetan ere agertu da Cartwright. Bera izan zen World Wide Webean abantaila hartzeko lehen izarretako bat, eta bere webgune propioa izan du urte askoan. Liburu arrakastatsu bat argitaratu zuen bakarrean, eta beste bat, Bill Mumy, ''[[Lost in Space]]'' filmeko izarkidearekin batera.
== Bizitza pertsonala ==
Cartwright Steve Gullionekin ezkondu zen 1976an eta bi seme-alaba izan zituzten, Jesse eta Rebecca Gullion.<ref>{{Cite web|izenburua=Jesse Tyler Gullion|url=http://www.tv.com/people/jesse-tyler-gullion/biography/|lana=TV.com}}</ref> Argazkilaria izan da 30 urtez. Bere artelanak Los Angeleseko bere Studio Cityn erakusten dira.<ref>{{Cite web|izenburua=Home|url=http://acartwrightstudio.com/|lana=Angela Cartwright Studio}}</ref>
{{clear}}
== Liburuak eta argitalpenak ==
''Pasticcio quartz'' Sarah Fishburnek eta Angela Cartwrightek idatzi eta argitaratutako aldizkaria da. 1. zenbakia 2007ko uztailaren 23an argitaratu zen.<ref>{{Cite aldizkari|izenburua=Pasticcio quartz|argitaletxea=cARTwright & fiShburn|data=2007-07-23|liburukia=1|issn=1941-949X|oclc=221333550}}</ref>
* ''In This House: A Collection of Altered Art Imagery and Collage Techniques'' (2007)
* ''Mixed Emulsions: Altered Art Techniques for Photographic Imagery'' (2007)
* ''In This Garden: Exploration in Mixed-Media Visual Narrative'' (2009)
* "Lineage: A Personal & Private Journey", ''Somerset Studio magazine'' (Mar/Apr 2014)<ref name="Lineage: A Personal & Private Journey">{{Cite aldizkari|izenburua=''Somerset Studio'' Mar/Apr 2014|argitaletxea=Stampington & Company|data=2014-03-01}}</ref>
* ''Styling the Stars: Lost Treasures from the Twentieth Century Fox Archive'' (2014), Angela Cartwright and Tom McLaren, foreword by Maureen O'Hara<ref name="Styling ''Los Angeles Times''">{{Cite news|izenburua=Classic Hollywood Actors ready for close-ups in 'Styling the Stars|abizena1=King|izena1=Susan|data=2014-10-04|url=http://www.latimes.com/entertainment/classichollywood/la-et-mn-ca-styling-photos-classic-hollywood-20141005-story.html|egunkaria=[[Los Angeles Times]]|accessdate=2014-10-06}}</ref><ref name="Oakland Press Styling">{{Cite news|izenburua=New book reveals stars behind the scenes at Fox Studio|abizena1=Robertson|izena1=Nicole|data=2014-10-02|url=http://www.theoaklandpress.com/arts-and-entertainment/20141007/new-book-reveals-stars-behind-the-scenes-at-fox-studio|egunkaria=[[The Oakland Press]]|accessdate=2014-10-08}}</ref>
** ''Styling the Stars'', IBPA 2015 Benjamin Franklin Awards, Gold Winner, Cover Design: Large Format<ref name="Franklin Award 2015">{{Cite web|izenburua=IBPA 2015 Benjamin Franklin Awards™ Winners|argitaletxea=Independent Book Publishers Association|data=2015-04-11|url=http://www.ibpa-online.org/ibpa-2015-benjamin-franklin-awards-winners-and-finalists/|accessdate=31 May 2015}}</ref>
* ''Styling the Stars: Lost Treasures from the Twentieth Century Fox Archive'' (Softcover 2017), Angela Cartwright and Tom McLaren, foreword by Maureen O'Hara
* 'On Purpose: A Novel by Angela Cartwright and Bill Mumy' (2018)
* ''Lost (and Found) in Space 2: Blast Off into the Expanded Edition'' by Angela Cartwright and Bill Mumy (2021)<ref>{{Cite news|izenburua=Tinseltown Talks: Bill Mumy, Angela Cartwright launch new 'Lost in Space' book|data=2021-09-23|url=https://www.theoaklandpress.com/2021/09/23/tinseltown-talks-bill-mumy-and-cartwright-launch-new-lost-in-space-book/|lana=The Oakland Press}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* [http://www.angela-cartwright.com/ Web gune ofiziala]
* {{IMDb izena|142145}}
* [http://acartwrightstudio.com/ Art Studio web site]
* [http://pennyrobinsonfanclub.net/ Penny Robinson Fan Club]
{{Bizialdia|1952ko||Cartwright, Angela}}
[[Kategoria:Britainiarrak]]
[[Kategoria:Haur aktoreak]]
[[Kategoria:Erresuma Batuko aktoreak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako aktoreak]]
[[Kategoria:Emakume aktoreak]]
[[Kategoria:Zinema aktoreak]]
[[Kategoria:Emakume argazkilariak]]
[[Kategoria:Emigranteak]]
0kccd7b1v8606xx7hpqmwpnygjv0ruv
Ellen Ripley
0
1218338
10006313
2024-12-21T08:12:28Z
Aonandi
156348
«[[:es:Special:Redirect/revision/164061865|Ellen Ripley]]» orriaren itzulpena eginez sortua
10006313
wikitext
text/x-wiki
{{ORDENAR:Ripley, Ellen}}
'''Ellen Louise Ripley'''<ref>Dossier de la tripulación visto en Aliens, disponible como característica especial en el Blu-ray de Alien Anthology.</ref> ''Alien'' zientzia-fikziozko sagako pertsonaia nagusia da, eta [[Sigourney Weaver]] aktore estatubatuarra du protagonista. Pertsonaia zinemaren historiako onenetakotzat hartzen da, eta, gainera, iraultzailea izan zen [[genero-rol]] tradizionalei aurre egiten, bereziki zientzia-fikzioaren, ekintzaren eta izuaren generoan.<ref>{{Cite web|izenburua=America's 100 Greatest Heroes & Villains The Top 50 Virtuous Heroes and Top 50 Wicked Villains by American Film Institute (AFI)|url=http://www.filmsite.org/afi100heroesvilla.html|lana=filmsite.org|accessdate=28 de julio de 2012}}</ref><ref name="filmcritic1">{{Cite web|izenburua=Ellen Ripley Is Clearly the Best Female Character in Scifi Film, and That's a Problem|argitaletxea=Scifi|url=http://www.filmcritic.com/features/2011/09/ellen-ripley-is-clearly-the-best-female-character-in-scifi-and-thats-a-problem/}}</ref><ref name="filmsite1">{{Cite web|izenburua=''Premiere's'' The 100 Greatest Movie Characters|argitaletxea=Filmsite.org|data=|url=http://www.filmsite.org/100characters4.html|accessdate=21 de mayo de 2010}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=The 100 Greatest Female Characters|argitaletxea=[[Total Film|TotalFilm.com]]|url=http://www.totalfilm.com/features/the-100-greatest-female-characters/ellen-ripley}}</ref>
Weaver protagonista duen rolik gogoangarriena ere bada pertsonaia. Ellen Ripleyk Aliensen duen rolagatik, Weaver aktore onenaren Akademiako sari baterako izendatu zuten. Gaur egun, zientzia-fikziorako puntu garrantzitsutzat hartzen da, [[Hollywood|Hollywoodek]] generoari garrantzi gutxi ematen zionean. Film horretan bertan egindako emanaldiagatik, Weaverrek BAFTA saria, [[Urrezko Globo Sariak|Urrezko Globo]] bat eta lau Saturn sari ere jaso zituen, horietako bat irabaziz.
== Oinarrizko informazioa ==
Ellen Ripley 2092ko urtarrilaren 7an jaio zen [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu]] Batuetan. Alaba bat izan zuen, Amanda Ripley-McClaren. 2122 baino lehen Weyland-Yutani Korporazioak ''Nostromo'' zamaontzi komertzialean hegaldi-ofizialorde lan egiteko kontratatu zuen. Emakume iraultzailearen arketipo-erakuslea, emakume batek bere lanbidea eta amatasuna uztartzen zituela jendaurrean erakutsi zuen lehen emakumezko pertsonaia izan zen.
== Agerraldiak komunikabideetan ==
=== Filmak ===
==== Alien³-ren gertaerak ====
[[Alien 3|''Alien 3'']] (1992) filmean, sute baten ondorioz, ''Sulaco''-k lau bizidunak zeuden ihes-kapsula kanporatu zuen, eta, azkenean, Fiorin "Fury" 161en erori zen, Weyland Yutani-ren Y kromosoma bikoitzeko konbiktuentzako fundizio eta kolonia penalean. Ripleyk jakin barik, Alienen abrazacara delako bat zegoen ontzian, haiekin kapsulan bidaiatzen eta espetxera iristen. Horren barruan, konbiktuen txakurrarengandik jaio eta sarraskia hasi zen, baina arrazoi arraroren batengatik, uko egin zion Ripley hiltzeari. Errudun guztiak beren kausarekin bat egitera eta beren defentsa prestatzera konbentzitu ostean, Ripleyk Alien erregina baten enbrioia bere baitan ernaltzen ari zela jakin zuen, eta horregatik ez zion erasotik egiten. Alien kolapso termikoaren bidez hil ostean, Ripleyk bere buruaz beste egin zuen, Alien erregina bere bularretik erupzioak ateratzen hasi zenean. Galdara erraldoira salto egin zuen, Weyland-Yutanik arma biologiko gisa erabil ez zezan.
==== Aliens-eko ekitaldiak ====
''[[Aliens]]'' (1986), lehen filma egin eta berrogeita hamazazpi urtera, Ripley hiperametsetik esnatzean hasi zen pelikula. Ezabatutako eszena batean, bere alaba Amanda ([[Sigourney Weaver]]<nowiki/>r aktorearen benetako amak, [[Elizabeth Inglis|Elizabeth Inglisek,]] antzeztua) Ripleyren itzulerako bidaian hil zela jakin zuen. ''Nostromo'' eta Alieneko ekitaldien inguruko bere testigantza eszeptizismo handiz hartu zuten, eta hegaldi lizentzia galdu zuen bere "erabaki zalantzagarrien" ondorioz. Hala ere, tripulazioak Nostromo iizakiaren arrautzak lehen adiz aurkitu zituen planetoidearekin, LV-426 koloniarekin kontaktua galdu ondoren, Ripleyri eskatu diote USS ''Sulaco'' ontzian Itsas Infante Kolonialekin batera joateko LV-426rako bidaian. Ailegatzean ohartu zen planeta Alienez beteta zegoela, eta soldadu gehienak hil zituela. Azkenean, Ripleyk planetatik ihes egin zuen, Dwayne Hicks soldaduarekin, Bishop androidearekin, eta Newtekin, kolonian bizirik zegoen eme bakarrarekin. Ontzian sartuta zeudela, erreskate ontzian ezkutatu zegoen Alien erreginak eraso egin zien eta Bishop larriki kaltetu zuen. Ripleyk eta Alien erreginak borroka bat izan zuten karga-jasogailu bat erabilita. Azkenean, espaziora bidali zuten matriarka. Bataila gogorraren ostean, Ripley eta bizirik atera ziren beste hiru lagunak hiperametsetan sartu ziren Lurrera itzultzeko beste bidaia bati ekiteko.
==== Alien, zortzigarren bidaiariaren ekitaldiak ====
Ripley telesaileko lehen filmean aurkeztu zuten, ''Alien, zortzigarren bidaiaria'' (1979), ''Nostromoko'' hegaldiko ofizialorde gisa, [[Lurra|Lurrera]] bidean zegoen zamaontzi bat. Hiperametsetan bidaiatzen egon ostean, Ripley eta gainerako tripulatzaileak esnatu egin ziren, inguruko [[Planeta txiki|planetoide]] batetik zetorren jatorri ezezaguneko transmisio bat jasotzean. Lur hartu ostean, izaki ezezagun bat sartu zen ontzian, eta tripulazioko kide guztiak hil egin zituen. Ripley izan zen ''Nostromo'' horretatik ihes egin eta bizirik irautea lortu zuen kide bakarra. Autosuntsiketa Ripleyk berak hasi zuen, munstroa hiltzeko. Hala ere, Alien hori erreskate ontzian zegoela jakin zuen, baina espaziora kanporatu zuen azkenean, Lurrera itzultzeko bidaiarako berriz ere hiperametsetan sartu aurretik.
==== ''Alien: Resurrection'' (Alien: berpizkundea) ekitaldiak ====
Hil egin zen arren, berrehun urte geroago Ripley "berpiztu" egin zuten USM ''Auriga'' espazio-ontzian [[Klonazio|klonazioaren]] bidez, 1997ko [[alien: Resurrection|''Alien: resurrection'']] filmean. Alien erregina, artean jaio gabea, gorputzetik atera zioten xenomorfoak hazteko. Ripleyk bizirik jarraitzen zuen operazioan, eta Alieneko [[Azido desoxirribonukleiko|DNAren]] eraginez indar eta erreflexu handiagoak zituen, odol azidikoa, eta Aliensekiko lotura enpatikoa. Denbora batez gizakiekin hitz egiten eta elkarreragiten ikasi zuen berriro, baina handik gutxira xenomorfoek kaioletatik ihes egin zuten eta tripulazioaren zati handi bat hil zuten. Berak ere bere ziegatik ihes egin zuen, eta gero mertzenario talde batekin topo egin etataldeko kide gazteenarekin, Annalee Callekin, elkartu zen, harreman hurbila garatuta. Harrapatu ostean, Ripleyren DNA Alien Erreginarenarekin nahastu zen, eta giza ezaugarriak zituen izaki bat sortu zen, Ripley bere amatzat zuena. ''Betty'' ontzian ''Auriga''tik ihes egin ostean, Ripleyk bere odolaz hil zuen izaki berria, leihatila batean zulo bat egiteko. Alien bortizki xurgatua izan zen, kanpoko espaziorantz, eta Call salbatua prozesuan. ''Aurigak'' lurra jo zuen, eta gainerako Xenomorfo guztiak suntsitu zituen leherketa masibo batean. ''Bettyko'' leihoetatik, Ripleyk eta Callek Lurrera begiratu zuten, eta Callek Ripleyri galdetu zionean gero zer egin nahi zuen, berak erantzuten zuen: "Ni ere arrotza naiz hemen". Amaiera alternatibo batean, ''Betty'' Lurrean lurreratu zen, eta Ripley eta Call konturatu ziren [[Paris]] hondatuta zegoela.
=== Beste hedabide batzuetan ===
Ripleyren bizitza eta ibilbidea hainbat [[komiki]] eta eleberritan zabaldu da, eta horietako askok ez dakite Fiorina 161n, ''Aliens 3'' filmean hil zenik, eta Aliensen amaieratik heltzen diote berriro istorioari. Komiki horien bertsio batean klon sintetiko aurreratu gisa aurkeztu zuen Ripley, bere memoria arazoak gainditu eta gizakiei xenomorfoen infestazioaren Lurrera berriz heltzen lagundu ziena. Ripleyren klonak rol zentrala jokatu zuen Dark Horse Comics ficcional laneko ''Aliens versus Predator versus The Terminator-en.''
Nahiz eta Sigourney Weaver-ek hasieran Aliens-en etorkizuneko filmetan bere pertsonaiaren protagonismoarekin jarraitu nahi zuela adierazi, ''[[Alien vs. Predator]]'' eta [[Aliens vs. Predator: Requiem|''Aliens vs. Predator: Requiem'']] kaleratzean Ellen Ripley pertsonaiaren historia zentrala beste norabide batera eraman du frankizia.<ref>{{Cite web|izenburua=Latino Review|argitaletxea=Latino Review|data=|url=http://www.latinoreview.com/interviews/weaveronalien.html|accessdate=19 de julio de 2011}}</ref>
Ripley [[Audio-Animatronics|Audio-Animatroniko]] bat agertu zen The Great Movie Ride-ko Alien-en eszenan, Disney's Hollywood Studios-en, [[Walt Disney World Resort|Walt Disney Worlden]].
=== Bideojokoak ===
''Aliens: Colonial Marines'' (2013) bideojokoan, Ripleyk bi kameo egin zituen "Stasis Interrupted" DLCan jokorako. Precuela delako kanpaina horretan, Ripley 'abrazacara' batez blaitua ikusten zen, eta Alien 3ren ''azken'' eszena bera birsortzen ere agertu zen. Jokoak erakutsi zuen, era berean, Hicksek bizirik iraun zuela ''Alien'' 3ko gertaeretan, gorpua estasi-ganbaran zuela, itsas armadako beste infante bat hil zen, tiroketa batean Hicksen kapsulara bota zutena, EEVk lurra jo zuenean. Ripley, Newt eta Bishopen kapsulak kanporatu zituzten, Hicksek beste marineekin alde egin behar izan zuen bitartean.
Amandaren, Ripleyren alabaren, historia [[Alien: Isolation|''Alien: Isolation'']] (2014) bideo-jokoan ezagutarazten da, non 2137. urtean gertatzen den, Alien-en gertakizunak izan eta 15 urtera, zortzigarren bidaiaria eta Aliens-en gertakizunak baino berrogeita bi urte lehenago, PlayStbox 3 eta 4 kontsoletarako 2014ko urriaren 7an kaleratua, XONE BOX 3 eta 4, Pre-ordenaren edizioan Nostromo Editionek DLC bat du "''Crew Expendable''" izenpean, eta bertan Alien zortzigarren bidaiariaren istorioa kontatzen du berriro. Ellen Ripley, Dallas edo Park dira pertsonaia kontrolagarriak, eta Brett hil ondoren hasti zituzte misioak. Pertsonaien ahotsakfilmeko jatorrizko aktoreenak dira : [[Sigourney Weaver]], [[Tom Skerritt]], [[Yaphet Kotto]], [[Harry Dean Stanton]], [[Ian Holm]] eta Veronica Cartwright.
2021. urtean [[Fortnite]] bideo-joko ezagunean ere jantzi baten moduko agerpena egin zuen.
2023. urteko abuztuaren 29an, Alien frankizia crossover gisa iritsi zen [[Dead by Daylight]] survival horror joko ikonikora. DLC horrek Chapter 29: Alien izena hartu zuen. Kapituluan U.S.C.S.S Nostromo, Dvarka planetaren gainean hondatuta mapa berri gisa, Xenomorfo bat hiltzaile gisa, eta Ellen Ripley bizirik ateratakoaren rola betetzen.
== Sariak eta eragina Sigourney Weaver-engan ==
Alien, zortzigarren bidaiaria filmean egindako lanarengatik, Weaver BAFTA sari baterako izendatu zuten Emakumezko Aktore Berri Onenaren atalean, eta Saturn sari baterako Emakumezko Aktore Onenaren atalean.<ref name="WeaverAwards">{{Cite web|izenburua=Awards for Sigourney Weaver|argitaletxea=[[Internet Movie Database]]|url=http://www.imdb.com/name/nm0000244/awards}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=''Alien'' Award Wins and Nominations|argitaletxea=IMDb.com|url=http://www.imdb.com/title/tt0078748/awards|accessdate=21 de mayo de 2010}}</ref>
Lehen pelikulak oso harrera ona izan zuen arren, ''Aliens'' izan zen Weaverri mundu mailako aitorpena eman ziona: beldurrezko pelikula baten historiako bigarren emakumezko aktore bihurtu zen (El ''[[The Exorcist (filma)|Exorcista]]'' filmek [[Ellen Burstyn|Ellen Burstynen]] oondoren), Emakumezko Aktore Onenaren Oscar sarirako izendatua izan zenean. [[Urrezko Globo Sariak|Urrezko Globo Sarietan]] Emakumezko Aktore Onenaren izendapena ere jaso zuen, eta Emakumezko Aktore Onenaren Saturn Saria ere irabazi zuen; hala, bere ibilbideko lehen saria eskuratu zuen.<ref name="WeaverAwards">{{Cite web|izenburua=Awards for Sigourney Weaver|argitaletxea=[[Internet Movie Database]]|url=http://www.imdb.com/name/nm0000244/awards}}</ref>
Aliens-en egindako emanaldi txalotuaren ostean, Weaverrek bi film arrakastatsutan parte hartu zuen 1988an: rol nagusi bat [[Gorillas in the Mist|''Gorillas in the Mist'']] (Gorilak Lainopean: Dian Fosseyren Istorioa) filmean eta bigarren mailako rol bat ''[[Working Girl]]'' (Neska Langilea) filmean. [[61. Oscar Sariak|61. Akademiaren Oskar Sarietan]] bere bigarren Emakumezko Aktore Onenaren izendapena jaso zuen eta Antzeztaldeko Emakumezko Aktore Onenaren izendapena. Urte horretan bertan, Urrezko Globo bat irabazi zuen Emakumezko Aktore Onenaren kategorian, eta beste bat Gizonezko Aktore Onenaren kategorian, eta urte berean bi Urrezko Globo irabazi zituen lehen pertsona izan zen historian.<ref name="WeaverAwards">{{Cite web|izenburua=Awards for Sigourney Weaver|argitaletxea=[[Internet Movie Database]]|url=http://www.imdb.com/name/nm0000244/awards}}</ref>
Weaver izan zen, era berean, frankiziako hirug''arren'' eta laugarren filmetako produktorekidea: kritikarien ikuspegitik biak arrakasta gutxiagokoak izan ziren arren, Weaverren jarduna goraipatua izan zen, Saturn Sarietarako bere hirugarren eta laugarren izendapena jaso baitzuen bi filmengatik, eta Blockbuster Entertainment Award baterako izendapena Emakumezko aktore Onenaren Sailean: Emakumezko Aktore Onenaren Saria. ''Alien 3'' eta ''Alien: Resurrection'' filmetan egindako emanaldiengatik saririk irabazi ez bazuen ere, Hasty Pudding Woman of the Year saria irabazi zuen 1997an egindako emanaldi lanengatik, tartean ''Alien: Resurrection, [[The Ice Storm]]'' (Izotz ekaitza) eta Snow ''White: A Tale of Terror'' filmetan egindako parte hartzeak.<ref name="WeaverAwards">{{Cite web|izenburua=Awards for Sigourney Weaver|argitaletxea=[[Internet Movie Database]]|url=http://www.imdb.com/name/nm0000244/awards}}</ref>
Weaverrek DVD Iruzkin Onenaren DVDX sari bat irabazi zuen, ''Alien zortzigarren'' bidaiariaren (Alien: Quadrilogy) audio-iruzkinean parte hartzeagatik, antzeztaldeko beste hainbat kiderekin batera.<ref name="WeaverAwards">{{Cite web|izenburua=Awards for Sigourney Weaver|argitaletxea=[[Internet Movie Database]]|url=http://www.imdb.com/name/nm0000244/awards}}</ref> 2010eko Scream Awards sarietan egindako ibilbide bikainarengatik Heroina saria eman aurretik egin zuen aurkezpenean, [[James Cameron]] ''Alien''seko zuzendariak zinemaren historian izan dituen parte-hartze nagusiak azpimarratu zituen, hala nola ''Alien, Los cazafantasmas'' eta ''[[Avatar (filma)|Avatar]]'' filmetan izan zela.
* Xenomorfo, telesaileko izaki estralurtarra eta haren [[antagonista]] nagusia.
== Erreferentziak ==
<references></references>
{{Autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Fikziozko pertsonaiak]]
[[Kategoria:Emakume ingeniariak]]
[[Kategoria:Emakume heroiak]]
[[Kategoria:Suizidak]]
[[Kategoria:Emakume militarrak]]
dwn782mz5tidmwb0ny9iwxmaaem9mzx
10006314
10006313
2024-12-21T08:17:41Z
Aonandi
156348
Biografia itzuli, txukundu
10006314
wikitext
text/x-wiki
{{pertsonaia infotaula}}
'''Ellen Louise Ripley'''<ref>Dossier de la tripulación visto en Aliens, disponible como característica especial en el Blu-ray de Alien Anthology.</ref> ([[Ilargia]], 2092ko [[Urtarrilaren 7|urtarrilaren 7a)]] ''Alien'' zientzia-fikziozko sagako pertsonaia nagusia da, eta [[Sigourney Weaver]] aktore estatubatuarra du antzezle-protagonista. Pertsonaia zinemaren historiako onenetakotzat hartzen da, eta, gainera, iraultzailea izan zen [[genero-rol]] tradizionalei aurre egiten, bereziki zientzia-fikzioaren, ekintzaren eta izu-generoan.<ref>{{Cite web|izenburua=America's 100 Greatest Heroes & Villains The Top 50 Virtuous Heroes and Top 50 Wicked Villains by American Film Institute (AFI)|url=http://www.filmsite.org/afi100heroesvilla.html|lana=filmsite.org|accessdate=28 de julio de 2012}}</ref><ref name="filmcritic1">{{Cite web|izenburua=Ellen Ripley Is Clearly the Best Female Character in Scifi Film, and That's a Problem|argitaletxea=Scifi|url=http://www.filmcritic.com/features/2011/09/ellen-ripley-is-clearly-the-best-female-character-in-scifi-and-thats-a-problem/}}</ref><ref name="filmsite1">{{Cite web|izenburua=''Premiere's'' The 100 Greatest Movie Characters|argitaletxea=Filmsite.org|data=|url=http://www.filmsite.org/100characters4.html|accessdate=21 de mayo de 2010}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=The 100 Greatest Female Characters|argitaletxea=[[Total Film|TotalFilm.com]]|url=http://www.totalfilm.com/features/the-100-greatest-female-characters/ellen-ripley}}</ref>
Weaver protagonista duen rolik gogoangarriena ere bada pertsonaia. Ellen Ripleyk Aliensen duen rolagatik, Weaver aktore onenaren Akademiako sari baterako izendatu zuten. Gaur egun, zientzia-fikziorako puntu garrantzitsutzat hartzen da, [[Hollywood|Hollywoodek]] generoari garrantzi gutxi ematen zionean. Film horretan bertan egindako emanaldiagatik, Weaverrek BAFTA saria, [[Urrezko Globo Sariak|Urrezko Globo]] bat eta lau Saturn sari ere jaso zituen, horietako bat irabaziz.
== Oinarrizko informazioa ==
Ellen Ripley 2092ko urtarrilaren 7an jaio zen [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu]] Batuetan. Alaba bat izan zuen, Amanda Ripley-McClaren. 2122 baino lehen Weyland-Yutani Korporazioak ''Nostromo'' zamaontzi komertzialean hegaldi-ofizialorde lan egiteko kontratatu zuen. Emakume iraultzailearen arketipo-erakuslea, emakume batek bere lanbidea eta amatasuna uztartzen zituela jendaurrean erakutsi zuen lehen emakumezko pertsonaia izan zen.
== Agerraldiak komunikabideetan ==
=== Filmak ===
==== Alien³-ren gertaerak ====
[[Alien 3|''Alien 3'']] (1992) filmean, sute baten ondorioz, ''Sulaco''-k lau bizidunak zeuden ihes-kapsula kanporatu zuen, eta, azkenean, Fiorin "Fury" 161en erori zen, Weyland Yutani-ren Y kromosoma bikoitzeko konbiktuentzako fundizio eta kolonia penalean. Ripleyk jakin barik, Alienen abrazacara delako bat zegoen ontzian, haiekin kapsulan bidaiatzen eta espetxera iristen. Horren barruan, konbiktuen txakurrarengandik jaio eta sarraskia hasi zen, baina arrazoi arraroren batengatik, uko egin zion Ripley hiltzeari. Errudun guztiak beren kausarekin bat egitera eta beren defentsa prestatzera konbentzitu ostean, Ripleyk Alien erregina baten enbrioia bere baitan ernaltzen ari zela jakin zuen, eta horregatik ez zion erasotik egiten. Alien kolapso termikoaren bidez hil ostean, Ripleyk bere buruaz beste egin zuen, Alien erregina bere bularretik erupzioak ateratzen hasi zenean. Galdara erraldoira salto egin zuen, Weyland-Yutanik arma biologiko gisa erabil ez zezan.
==== Aliens-eko ekitaldiak ====
''[[Aliens]]'' (1986), lehen filma egin eta berrogeita hamazazpi urtera, Ripley hiperametsetik esnatzean hasi zen pelikula. Ezabatutako eszena batean, bere alaba Amanda ([[Sigourney Weaver]]<nowiki/>r aktorearen benetako amak, [[Elizabeth Inglis|Elizabeth Inglisek,]] antzeztua) Ripleyren itzulerako bidaian hil zela jakin zuen. ''Nostromo'' eta Alieneko ekitaldien inguruko bere testigantza eszeptizismo handiz hartu zuten, eta hegaldi lizentzia galdu zuen bere "erabaki zalantzagarrien" ondorioz. Hala ere, tripulazioak Nostromo iizakiaren arrautzak lehen adiz aurkitu zituen planetoidearekin, LV-426 koloniarekin kontaktua galdu ondoren, Ripleyri eskatu diote USS ''Sulaco'' ontzian Itsas Infante Kolonialekin batera joateko LV-426rako bidaian. Ailegatzean ohartu zen planeta Alienez beteta zegoela, eta soldadu gehienak hil zituela. Azkenean, Ripleyk planetatik ihes egin zuen, Dwayne Hicks soldaduarekin, Bishop androidearekin, eta Newtekin, kolonian bizirik zegoen eme bakarrarekin. Ontzian sartuta zeudela, erreskate ontzian ezkutatu zegoen Alien erreginak eraso egin zien eta Bishop larriki kaltetu zuen. Ripleyk eta Alien erreginak borroka bat izan zuten karga-jasogailu bat erabilita. Azkenean, espaziora bidali zuten matriarka. Bataila gogorraren ostean, Ripley eta bizirik atera ziren beste hiru lagunak hiperametsetan sartu ziren Lurrera itzultzeko beste bidaia bati ekiteko.
==== Alien, zortzigarren bidaiariaren ekitaldiak ====
Ripley telesaileko lehen filmean aurkeztu zuten, ''Alien, zortzigarren bidaiaria'' (1979), ''Nostromoko'' hegaldiko ofizialorde gisa, [[Lurra|Lurrera]] bidean zegoen zamaontzi bat. Hiperametsetan bidaiatzen egon ostean, Ripley eta gainerako tripulatzaileak esnatu egin ziren, inguruko [[Planeta txiki|planetoide]] batetik zetorren jatorri ezezaguneko transmisio bat jasotzean. Lur hartu ostean, izaki ezezagun bat sartu zen ontzian, eta tripulazioko kide guztiak hil egin zituen. Ripley izan zen ''Nostromo'' horretatik ihes egin eta bizirik irautea lortu zuen kide bakarra. Autosuntsiketa Ripleyk berak hasi zuen, munstroa hiltzeko. Hala ere, Alien hori erreskate ontzian zegoela jakin zuen, baina espaziora kanporatu zuen azkenean, Lurrera itzultzeko bidaiarako berriz ere hiperametsetan sartu aurretik.
==== ''Alien: Resurrection'' (Alien: berpizkundea) ekitaldiak ====
Hil egin zen arren, berrehun urte geroago Ripley "berpiztu" egin zuten USM ''Auriga'' espazio-ontzian [[Klonazio|klonazioaren]] bidez, 1997ko [[alien: Resurrection|''Alien: resurrection'']] filmean. Alien erregina, artean jaio gabea, gorputzetik atera zioten xenomorfoak hazteko. Ripleyk bizirik jarraitzen zuen operazioan, eta Alieneko [[Azido desoxirribonukleiko|DNAren]] eraginez indar eta erreflexu handiagoak zituen, odol azidikoa, eta Aliensekiko lotura enpatikoa. Denbora batez gizakiekin hitz egiten eta elkarreragiten ikasi zuen berriro, baina handik gutxira xenomorfoek kaioletatik ihes egin zuten eta tripulazioaren zati handi bat hil zuten. Berak ere bere ziegatik ihes egin zuen, eta gero mertzenario talde batekin topo egin etataldeko kide gazteenarekin, Annalee Callekin, elkartu zen, harreman hurbila garatuta. Harrapatu ostean, Ripleyren DNA Alien Erreginarenarekin nahastu zen, eta giza ezaugarriak zituen izaki bat sortu zen, Ripley bere amatzat zuena. ''Betty'' ontzian ''Auriga''tik ihes egin ostean, Ripleyk bere odolaz hil zuen izaki berria, leihatila batean zulo bat egiteko. Alien bortizki xurgatua izan zen, kanpoko espaziorantz, eta Call salbatua prozesuan. ''Aurigak'' lurra jo zuen, eta gainerako Xenomorfo guztiak suntsitu zituen leherketa masibo batean. ''Bettyko'' leihoetatik, Ripleyk eta Callek Lurrera begiratu zuten, eta Callek Ripleyri galdetu zionean gero zer egin nahi zuen, berak erantzuten zuen: "Ni ere arrotza naiz hemen". Amaiera alternatibo batean, ''Betty'' Lurrean lurreratu zen, eta Ripley eta Call konturatu ziren [[Paris]] hondatuta zegoela.
=== Beste hedabide batzuetan ===
Ripleyren bizitza eta ibilbidea hainbat [[komiki]] eta eleberritan zabaldu da, eta horietako askok ez dakite Fiorina 161n, ''Aliens 3'' filmean hil zenik, eta Aliensen amaieratik heltzen diote berriro istorioari. Komiki horien bertsio batean klon sintetiko aurreratu gisa aurkeztu zuen Ripley, bere memoria arazoak gainditu eta gizakiei xenomorfoen infestazioaren Lurrera berriz heltzen lagundu ziena. Ripleyren klonak rol zentrala jokatu zuen Dark Horse Comics ficcional laneko ''Aliens versus Predator versus The Terminator-en.''
Nahiz eta Sigourney Weaver-ek hasieran Aliens-en etorkizuneko filmetan bere pertsonaiaren protagonismoarekin jarraitu nahi zuela adierazi, ''[[Alien vs. Predator]]'' eta [[Aliens vs. Predator: Requiem|''Aliens vs. Predator: Requiem'']] kaleratzean Ellen Ripley pertsonaiaren historia zentrala beste norabide batera eraman du frankizia.<ref>{{Cite web|izenburua=Latino Review|argitaletxea=Latino Review|data=|url=http://www.latinoreview.com/interviews/weaveronalien.html|accessdate=19 de julio de 2011}}</ref>
Ripley [[Audio-Animatronics|Audio-Animatroniko]] bat agertu zen The Great Movie Ride-ko Alien-en eszenan, Disney's Hollywood Studios-en, [[Walt Disney World Resort|Walt Disney Worlden]].
=== Bideojokoak ===
''Aliens: Colonial Marines'' (2013) bideojokoan, Ripleyk bi kameo egin zituen "Stasis Interrupted" DLCan jokorako. Precuela delako kanpaina horretan, Ripley 'abrazacara' batez blaitua ikusten zen, eta Alien 3ren ''azken'' eszena bera birsortzen ere agertu zen. Jokoak erakutsi zuen, era berean, Hicksek bizirik iraun zuela ''Alien'' 3ko gertaeretan, gorpua estasi-ganbaran zuela, itsas armadako beste infante bat hil zen, tiroketa batean Hicksen kapsulara bota zutena, EEVk lurra jo zuenean. Ripley, Newt eta Bishopen kapsulak kanporatu zituzten, Hicksek beste marineekin alde egin behar izan zuen bitartean.
Amandaren, Ripleyren alabaren, historia [[Alien: Isolation|''Alien: Isolation'']] (2014) bideo-jokoan ezagutarazten da, non 2137. urtean gertatzen den, Alien-en gertakizunak izan eta 15 urtera, zortzigarren bidaiaria eta Aliens-en gertakizunak baino berrogeita bi urte lehenago, PlayStbox 3 eta 4 kontsoletarako 2014ko urriaren 7an kaleratua, XONE BOX 3 eta 4, Pre-ordenaren edizioan Nostromo Editionek DLC bat du "''Crew Expendable''" izenpean, eta bertan Alien zortzigarren bidaiariaren istorioa kontatzen du berriro. Ellen Ripley, Dallas edo Park dira pertsonaia kontrolagarriak, eta Brett hil ondoren hasti zituzte misioak. Pertsonaien ahotsakfilmeko jatorrizko aktoreenak dira : [[Sigourney Weaver]], [[Tom Skerritt]], [[Yaphet Kotto]], [[Harry Dean Stanton]], [[Ian Holm]] eta Veronica Cartwright.
2021. urtean [[Fortnite]] bideo-joko ezagunean ere jantzi baten moduko agerpena egin zuen.
2023. urteko abuztuaren 29an, Alien frankizia crossover gisa iritsi zen [[Dead by Daylight]] survival horror joko ikonikora. DLC horrek Chapter 29: Alien izena hartu zuen. Kapituluan U.S.C.S.S Nostromo, Dvarka planetaren gainean hondatuta mapa berri gisa, Xenomorfo bat hiltzaile gisa, eta Ellen Ripley bizirik ateratakoaren rola betetzen.
== Sariak eta eragina Sigourney Weaver-engan ==
Alien, zortzigarren bidaiaria filmean egindako lanarengatik, Weaver BAFTA sari baterako izendatu zuten Emakumezko Aktore Berri Onenaren atalean, eta Saturn sari baterako Emakumezko Aktore Onenaren atalean.<ref name="WeaverAwards">{{Cite web|izenburua=Awards for Sigourney Weaver|argitaletxea=[[Internet Movie Database]]|url=http://www.imdb.com/name/nm0000244/awards}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=''Alien'' Award Wins and Nominations|argitaletxea=IMDb.com|url=http://www.imdb.com/title/tt0078748/awards|accessdate=21 de mayo de 2010}}</ref>
Lehen pelikulak oso harrera ona izan zuen arren, ''Aliens'' izan zen Weaverri mundu mailako aitorpena eman ziona: beldurrezko pelikula baten historiako bigarren emakumezko aktore bihurtu zen (El ''[[The Exorcist (filma)|Exorcista]]'' filmek [[Ellen Burstyn|Ellen Burstynen]] oondoren), Emakumezko Aktore Onenaren Oscar sarirako izendatua izan zenean. [[Urrezko Globo Sariak|Urrezko Globo Sarietan]] Emakumezko Aktore Onenaren izendapena ere jaso zuen, eta Emakumezko Aktore Onenaren Saturn Saria ere irabazi zuen; hala, bere ibilbideko lehen saria eskuratu zuen.<ref name="WeaverAwards">{{Cite web|izenburua=Awards for Sigourney Weaver|argitaletxea=[[Internet Movie Database]]|url=http://www.imdb.com/name/nm0000244/awards}}</ref>
Aliens-en egindako emanaldi txalotuaren ostean, Weaverrek bi film arrakastatsutan parte hartu zuen 1988an: rol nagusi bat [[Gorillas in the Mist|''Gorillas in the Mist'']] (Gorilak Lainopean: Dian Fosseyren Istorioa) filmean eta bigarren mailako rol bat ''[[Working Girl]]'' (Neska Langilea) filmean. [[61. Oscar Sariak|61. Akademiaren Oskar Sarietan]] bere bigarren Emakumezko Aktore Onenaren izendapena jaso zuen eta Antzeztaldeko Emakumezko Aktore Onenaren izendapena. Urte horretan bertan, Urrezko Globo bat irabazi zuen Emakumezko Aktore Onenaren kategorian, eta beste bat Gizonezko Aktore Onenaren kategorian, eta urte berean bi Urrezko Globo irabazi zituen lehen pertsona izan zen historian.<ref name="WeaverAwards">{{Cite web|izenburua=Awards for Sigourney Weaver|argitaletxea=[[Internet Movie Database]]|url=http://www.imdb.com/name/nm0000244/awards}}</ref>
Weaver izan zen, era berean, frankiziako hirug''arren'' eta laugarren filmetako produktorekidea: kritikarien ikuspegitik biak arrakasta gutxiagokoak izan ziren arren, Weaverren jarduna goraipatua izan zen, Saturn Sarietarako bere hirugarren eta laugarren izendapena jaso baitzuen bi filmengatik, eta Blockbuster Entertainment Award baterako izendapena Emakumezko aktore Onenaren Sailean: Emakumezko Aktore Onenaren Saria. ''Alien 3'' eta ''Alien: Resurrection'' filmetan egindako emanaldiengatik saririk irabazi ez bazuen ere, Hasty Pudding Woman of the Year saria irabazi zuen 1997an egindako emanaldi lanengatik, tartean ''Alien: Resurrection, [[The Ice Storm]]'' (Izotz ekaitza) eta Snow ''White: A Tale of Terror'' filmetan egindako parte hartzeak.<ref name="WeaverAwards">{{Cite web|izenburua=Awards for Sigourney Weaver|argitaletxea=[[Internet Movie Database]]|url=http://www.imdb.com/name/nm0000244/awards}}</ref>
Weaverrek DVD Iruzkin Onenaren DVDX sari bat irabazi zuen, ''Alien zortzigarren'' bidaiariaren (Alien: Quadrilogy) audio-iruzkinean parte hartzeagatik, antzeztaldeko beste hainbat kiderekin batera.<ref name="WeaverAwards">{{Cite web|izenburua=Awards for Sigourney Weaver|argitaletxea=[[Internet Movie Database]]|url=http://www.imdb.com/name/nm0000244/awards}}</ref> 2010eko Scream Awards sarietan egindako ibilbide bikainarengatik Heroina saria eman aurretik egin zuen aurkezpenean, [[James Cameron]] ''Alien''seko zuzendariak zinemaren historian izan dituen parte-hartze nagusiak azpimarratu zituen, hala nola ''Alien, Los cazafantasmas'' eta ''[[Avatar (filma)|Avatar]]'' filmetan izan zela.
* Xenomorfo, telesaileko izaki estralurtarra eta haren [[antagonista]] nagusia.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{Autoritate kontrola}}
{{bizialdia|||Ripley, Ellen}}
[[Kategoria:Fikziozko pertsonaiak]]
[[Kategoria:Emakume ingeniariak]]
[[Kategoria:Emakume heroiak]]
[[Kategoria:Suizidak]]
[[Kategoria:Emakume militarrak]]
47d3irqnlqxrs5gugxqtg4tdyr37n6x
10006315
10006314
2024-12-21T08:40:03Z
Aonandi
156348
Txukundu
10006315
wikitext
text/x-wiki
{{pertsonaia infotaula}}
'''Ellen Louise Ripley'''<ref>Dossier de la tripulación visto en Aliens, disponible como característica especial en el Blu-ray de Alien Anthology.</ref> ([[Ilargia]], 2092ko [[Urtarrilaren 7|urtarrilaren 7a)]] ''Alien'' zientzia-fikziozko sagako pertsonaia nagusia da, eta [[Sigourney Weaver]] aktore estatubatuarra du antzezle-protagonista. Pertsonaia zinemaren historiako onenetakotzat hartzen da, eta, gainera, iraultzailea izan zen [[genero-rol]] tradizionalei aurre egiten, bereziki zientzia-fikzioaren, ekintzaren eta izu-generoan.<ref>{{Cite web|izenburua=America's 100 Greatest Heroes & Villains The Top 50 Virtuous Heroes and Top 50 Wicked Villains by American Film Institute (AFI)|url=http://www.filmsite.org/afi100heroesvilla.html|lana=filmsite.org|accessdate=28 de julio de 2012}}</ref><ref name="filmcritic1">{{Cite web|izenburua=Ellen Ripley Is Clearly the Best Female Character in Scifi Film, and That's a Problem|argitaletxea=Scifi|url=http://www.filmcritic.com/features/2011/09/ellen-ripley-is-clearly-the-best-female-character-in-scifi-and-thats-a-problem/}}</ref><ref name="filmsite1">{{Cite web|izenburua=''Premiere's'' The 100 Greatest Movie Characters|argitaletxea=Filmsite.org|data=|url=http://www.filmsite.org/100characters4.html|accessdate=21 de mayo de 2010}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=The 100 Greatest Female Characters|argitaletxea=[[Total Film|TotalFilm.com]]|url=http://www.totalfilm.com/features/the-100-greatest-female-characters/ellen-ripley}}</ref>
Weaver protagonista duen rolik gogoangarriena ere bada pertsonaia. Ellen Ripleyk Aliensen duen rolarengatik, Weaver aktore onenaren Akademiako sari baterako izendatu zuten. Gaur egun, zientzia-fikziorako puntu garrantzitsutzat hartzen da, [[Hollywood|Hollywoodek]] generoari garrantzi gutxi ematen zionean. Film horretan bertan egindako emanaldiarengatik, Weaverrek BAFTA saria, [[Urrezko Globo Sariak|Urrezko Globo]] bat eta lau Saturn sari ere jaso zituen, horietako bat irabaziz.
=== Oinarrizko informazioa ===
Ellen Ripley 2092ko urtarrilaren 7an Ilargian jaio zen. [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuetan]] sortutako pertsonaia da. Alaba bat izan zuen, [[Amanda Ripley]]-McClaren. 2122 baino lehen Weyland-Yutani Korporazioak ''Nostromo'' zamaontzi komertzialean hegaldi-ofizialorde lan egiteko kontratatu zuen. Emakume iraultzailearen arketipo-erakuslea, emakume batek bere lanbidea eta amatasuna uztartzen zituela jendaurrean erakutsi zuen lehen emakumezko pertsonaia izan zen.
== Agerraldiak komunikabideetan ==
=== Filmak ===
==== Alien³-ren gertaerak ====
[[Alien 3|''Alien 3'']] (1992) filmean, sute baten ondorioz, ''Sulaco''-k lau bizidunak zeuden ihes-kapsula kanporatu zuen, eta, azkenean, Fiorin "Fury" 161en erori zen, Weyland Yutani-ren Y kromosoma bikoitzeko konbiktuentzako fundizio eta kolonia penalean. Ripleyk jakin barik, Alienen 'abrazacara' delako bat zegoen ontzian, haiekin kapsulan bidaiatzen eta espetxera iristen. Horren barruan, konbiktuen txakurrarengandik jaio eta sarraskia hasi zen, baina arrazoi arraroren batengatik, uko egin zion Ripley hiltzeari. Errudun guztiak beren kausarekin bat egitera eta beren defentsa prestatzera konbentzitu ostean, Ripleyk Alien erregina baten enbrioia bere baitan ernaltzen ari zela jakin zuen, eta horregatik ez zion erasorik egiten. Alien kolapso termikoaren bidez hil ostean, Ripleyk bere buruaz beste egin zuen, Alien erregina bere bularretik erupzioak ateratzen hasi zenean. Galdara erraldoira salto egin zuen, Weyland-Yutanik arma biologiko gisa erabil ez zezan.
==== Aliens-eko ekitaldiak ====
''[[Aliens]]'' (1986), lehen filma egin eta berrogeita hamazazpi urtera, Ripley hiperametsetik esnatzean hasi zen pelikula. Ezabatutako eszena batean, bere alaba Amanda ([[Sigourney Weaver]]<nowiki/>r aktorearen benetako amak, [[Elizabeth Inglis|Elizabeth Inglisek,]] antzeztua) Ripleyren itzulerako bidaian hil zela jakin zuen. ''Nostromo'' eta Alieneko ekitaldien inguruko bere testigantza eszeptizismo handiz hartu zuten, eta hegaldi lizentzia galdu zuen bere "erabaki zalantzagarrien" ondorioz. Hala ere, tripulazioak Nostromo izakiaren arrautzak lehen adiz aurkitu zituen [[Planeta txiki|planeta txikiarekin]], LV-426 koloniarekin kontaktua galdu ondoren, Ripleyri eskatu zioten USS ''Sulaco'' ontzian Itsas Infante Kolonialekin batera joateko LV-426rako bidaian. Ailegatzean ohartu zen planeta Alienez beteta zegoela, eta soldadu gehienak hil zituela. Azkenean, Ripleyk planetatik ihes egin zuen, Dwayne Hicks soldaduarekin, Bishop androidearekin, eta Newtekin, kolonian bizirik zegoen eme bakarrarekin. Ontzian sartuta zeudela, erreskate ontzian ezkutatuta zegoen Alien erreginak eraso egin zien eta Bishop larriki kaltetu zuen. Ripleyk eta Alien erreginak borroka bat izan zuten karga-jasogailu bat erabilita. Azkenean, espaziora bidali zuten matriarka. Bataila gogorraren ostean, Ripley eta bizirik atera ziren beste hiru lagunak hiperametsetan sartu ziren [[Lurra|Lurrera]] itzultzeko beste bidaia bati ekiteko.
==== Alien, zortzigarren bidaiariaren ekitaldiak ====
Ripley telesaileko lehen filmean aurkeztu zuten, ''Alien, zortzigarren bidaiaria'' (1979), ''Nostromoko'' hegaldiko ofizialorde gisa, Lurrera bidean zegoen zamaontzi bat. Hiperametsetan bidaiatzen egon ostean, Ripley eta gainerako tripulatzaileak esnatu egin ziren, inguruko planeta txiki batetik zetorren jatorri ezezaguneko transmisio bat jasotzean. Lur hartu ostean, izaki ezezagun bat sartu zen ontzian, eta tripulazioko kide guztiak hil egin zituen. Ripley izan zen ''Nostromo'' horretatik ihes egin eta bizirik irautea lortu zuen kide bakarra. Autosuntsiketa Ripleyk berak hasi zuen, munstroa hiltzeko. Hala ere, Alien hori erreskate ontzian zegoela jakin zuen, baina espaziora kanporatu zuen azkenean, Lurrera itzultzeko bidaiarako berriz ere hiperametsetan sartu aurretik.
==== ''Alien: Resurrection'' (Alien: berpizkundea) ekitaldiak ====
Hil egin zen arren, berrehun urte geroago Ripley "berpiztu" egin zuten USM ''Auriga'' espazio-ontzian [[Klonazio|klonazioaren]] bidez, 1997ko [[alien: Resurrection|''Alien: resurrection'']] filmean. Alien erregina, artean jaio gabea, gorputzetik atera zioten xenomorfoak hazteko. Ripleyk bizirik jarraitzen zuen operazioan, eta Alieneko [[Azido desoxirribonukleiko|DNAren]] eraginez indar eta erreflexu handiagoak zituen, odol azidikoa, eta Aliensekiko lotura enpatikoa. Denbora batez gizakiekin hitz egiten eta elkarreragiten ikasi zuen berriro, baina handik gutxira xenomorfoek kaioletatik ihes egin zuten eta tripulazioaren zati handi bat hil zuten. Berak ere bere ziegatik ihes egin zuen, eta gero mertzenario talde batekin topo egin eta taldeko kide gazteenarekin, Annalee Callekin, elkartu zen, harreman hurbila garatuta. Harrapatu ostean, Ripleyren DNA Alien Erreginarenarekin nahastu zen, eta giza ezaugarriak zituen izaki bat sortu zen, Ripley bere amatzat zuena. ''Betty'' ontzian ''Auriga''tik ihes egin ostean, Ripleyk bere odolaz hil zuen izaki berria, leihatila batean zulo bat egiteko. Alien bortizki xurgatua izan zen, kanpoko espaziorantz, eta Call salbatua prozesuan. ''Aurigak'' lurra jo zuen, eta gainerako Xenomorfo guztiak suntsitu zituen leherketa masibo batean. ''Bettyko'' leihoetatik, Ripleyk eta Callek Lurrera begiratu zuten, eta Callek Ripleyri galdetu zionean gero zer egin nahi zuen, berak erantzuten zuen: "Ni ere arrotza naiz hemen". Amaiera alternatibo batean, ''Betty'' Lurrean lurreratu zen, eta Ripley eta Call konturatu ziren [[Paris]] hondatuta zegoela.
=== Beste hedabide batzuetan ===
Ripleyren bizitza eta ibilbidea hainbat [[komiki]] eta eleberritan zabaldu da, eta horietako askok ez dakite Fiorina 161n, ''Aliens 3'' filmean hil zenik, eta Aliensen amaieratik heltzen diote berriro istorioari. Komiki horien bertsio batean klon sintetiko aurreratu gisa aurkeztu zen Ripley, bere memoria arazoak gainditu eta gizakiei xenomorfoen infestazioaren Lurrera berriz heltzen lagundu ziena. Ripleyren klonak rol zentrala bete zuen Dark Horse Comics ficcional laneko ''Aliens versus Predator versus The Terminator-en.''
Nahiz eta Sigourney Weaver-ek hasieran Aliens-en etorkizuneko filmetan bere pertsonaiaren protagonismoarekin jarraitu nahi zuela adierazi, ''[[Alien vs. Predator]]'' eta [[Aliens vs. Predator: Requiem|''Aliens vs. Predator: Requiem'']] kaleratzean Ellen Ripley pertsonaiaren historia zentrala beste norabide batera eraman du frankiziak.<ref>{{Cite web|izenburua=Latino Review|argitaletxea=Latino Review|data=|url=http://www.latinoreview.com/interviews/weaveronalien.html|accessdate=19 de julio de 2011}}</ref>
Ripley [[Audio-Animatronics|Audio-Animatroniko]] bat agertu zen The Great Movie Ride-ko Alien-en eszenan, Disney's Hollywood Studios-en, [[Walt Disney World Resort|Walt Disney Worlden]].
=== Bideojokoak ===
''Aliens: Colonial Marines'' (2013) bideojokoan, Ripleyk bi kameo egin zituen "Stasis Interrupted" DLCan jokorako. Precuela delako kanpaina horretan, Ripley 'abrazacara' batez blaitua ikusten zen, eta Alien 3ren azken eszena bera birsortzen ere agertu zen. Jokoak erakutsi zuen, era berean, Hicksek bizirik iraun zuela ''Alien 3''ko gertaeretan, gorpua estasi-ganbaran zuela, itsas armadako beste infante bat hil zen, tiroketa batean Hicksen kapsulara bota zutena, EEVk lurra jo zuenean. Ripley, Newt eta Bishopen kapsulak kanporatu zituzten, Hicksek beste marineekin alde egin behar izan zuen bitartean.
Amandaren, Ripleyren alabaren, historia [[Alien: Isolation|''Alien: Isolation'']] (2014) bideo-jokoan ezagutarazten da, non 2137. urtean gertatzen den, Alien-en gertakizunak izan eta 15 urtera, zortzigarren bidaiaria eta Aliens-en gertakizunak baino berrogeita bi urte lehenago, PlayStbox 3 eta 4 kontsoletarako 2014ko urriaren 7an kaleratua, XONE BOX 3 eta 4, Pre-ordenaren edizioan Nostromo Editionek DLC bat du "''Crew Expendable''" izenpean, eta bertan Alien zortzigarren bidaiariaren istorioa kontatzen du berriro. Ellen Ripley, Dallas edo Park dira pertsonaia kontrolagarriak, eta Brett hil ondoren hasi zituzten misioak. Pertsonaien ahotsak filmeko jatorrizko aktoreenak dira: [[Sigourney Weaver]], [[Tom Skerritt]], [[Yaphet Kotto]], [[Harry Dean Stanton]], [[Ian Holm]] eta [[Veronica Cartwright]].
2021. urtean [[Fortnite]] bideo-joko ezagunean ere jantzi agerpena egin zen.
2023. urteko abuztuaren 29an, Alien frankizia crossover gisa iritsi zen [[Dead by Daylight]] survival horror joko ikonikora. DLC horrek Chapter 29: Alien izena hartu zuen. Kapituluan U.S.C.S.S Nostromo, Dvarka planetaren gainean hondatuta mapa berri gisa, Xenomorfo bat hiltzaile gisa, eta Ellen Ripley bizirik ateratakoaren rola betetzen.
== Sariak eta eragina Sigourney Weaverrengan ==
* Alien, zortzigarren bidaiaria filmean egindako lanarengatik, Weaver BAFTA sari baterako izendatu zuten Emakumezko Aktore Berri Onenaren atalean, eta Saturn sari baterako Emakumezko Aktore Onenaren atalean.<ref name="WeaverAwards">{{Cite web|izenburua=Awards for Sigourney Weaver|argitaletxea=[[Internet Movie Database]]|url=http://www.imdb.com/name/nm0000244/awards}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=''Alien'' Award Wins and Nominations|argitaletxea=IMDb.com|url=http://www.imdb.com/title/tt0078748/awards|accessdate=21 de mayo de 2010}}</ref>
* Lehen pelikulak oso harrera ona izan zuen arren, ''Aliens'' izan zen Weaverri mundu mailako aitorpena eman ziona: beldurrezko pelikula baten historiako bigarren emakumezko aktore bihurtu zen (El ''[[The Exorcist (filma)|Exorcista]]'' filmek [[Ellen Burstyn|Ellen Burstynen]] oondoren), Emakumezko Aktore Onenaren Oscar sarirako izendatua izan zenean. [[Urrezko Globo Sariak|Urrezko Globo Sarietan]] Emakumezko Aktore Onenaren izendapena ere jaso zuen, eta Emakumezko Aktore Onenaren Saturn Saria ere irabazi zuen; hala, bere ibilbideko lehen saria eskuratu zuen.<ref name="WeaverAwards">{{Cite web|izenburua=Awards for Sigourney Weaver|argitaletxea=[[Internet Movie Database]]|url=http://www.imdb.com/name/nm0000244/awards}}</ref>
* Aliens-en egindako emanaldi txalotuaren ostean, Weaverrek bi film arrakastatsutan parte hartu zuen 1988an: rol nagusi bat [[Gorillas in the Mist|''Gorillas in the Mist'']] (Gorilak Lainopean: Dian Fosseyren Istorioa) filmean eta bigarren mailako rol bat ''[[Working Girl]]'' (Neska Langilea) filmean. [[61. Oscar Sariak|61. Akademiaren Oskar Sarietan]] bere bigarren Emakumezko Aktore Onenaren izendapena jaso zuen eta Antzeztaldeko Emakumezko Aktore Onenaren izendapena. Urte horretan bertan, Urrezko Globo bat irabazi zuen Emakumezko Aktore Onenaren kategorian, eta beste bat Gizonezko Aktore Onenaren kategorian, eta urte berean bi Urrezko Globo irabazi zituen lehen pertsona izan zen historian.<ref name="WeaverAwards">{{Cite web|izenburua=Awards for Sigourney Weaver|argitaletxea=[[Internet Movie Database]]|url=http://www.imdb.com/name/nm0000244/awards}}</ref>
* Weaver izan zen, era berean, frankiziako hirugarren eta laugarren filmetako produktorekidea: kritikarien ikuspegitik biak arrakasta gutxiagokoak izan ziren arren, Weaverren jarduna goraipatua izan zen, Saturn Sarietarako bere hirugarren eta laugarren izendapena jaso baitzuen bi filmengatik, eta Blockbuster Entertainment Award baterako izendapena Emakumezko aktore Onenaren Sailean: Emakumezko Aktore Onenaren Saria. ''Alien 3'' eta ''Alien: Resurrection'' filmetan egindako emanaldiengatik saririk irabazi ez bazuen ere, Hasty Pudding Woman of the Year saria irabazi zuen 1997an egindako emanaldi lanengatik, tartean ''Alien: Resurrection, [[The Ice Storm]]'' (Izotz ekaitza) eta Snow ''White: A Tale of Terror'' filmetan egindako parte hartzeak.<ref name="WeaverAwards">{{Cite web|izenburua=Awards for Sigourney Weaver|argitaletxea=[[Internet Movie Database]]|url=http://www.imdb.com/name/nm0000244/awards}}</ref>
* Weaverrek DVD Iruzkin Onenaren DVDX sari bat irabazi zuen, ''Alien zortzigarren bidaiaria'' (Alien: Quadrilogy) audio-iruzkinean parte hartzeagatik, antzeztaldeko beste hainbat kiderekin batera.<ref name="WeaverAwards">{{Cite web|izenburua=Awards for Sigourney Weaver|argitaletxea=[[Internet Movie Database]]|url=http://www.imdb.com/name/nm0000244/awards}}</ref>
* 2010eko Scream Awards sarietan egindako ibilbide bikainarengatik Heroina saria eman aurretik egin zuen aurkezpenean, [[James Cameron]] ''Alien''seko zuzendariak zinemaren historian izan dituen parte-hartze nagusiak azpimarratu zituen, hala nola ''Alien, Los cazafantasmas'' eta ''[[Avatar (filma)|Avatar]]'' filmetan izan zela.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|||Ripley, Ellen}}
[[Kategoria:Fikziozko pertsonaiak]]
[[Kategoria:Emakume ingeniariak]]
[[Kategoria:Emakume heroiak]]
[[Kategoria:Suizidak]]
[[Kategoria:Emakume militarrak]]
3zgq0vs39h956glw3abslztk8ae4ui7
10006316
10006315
2024-12-21T08:42:45Z
Aonandi
156348
+ Erreferentziak
10006316
wikitext
text/x-wiki
{{pertsonaia infotaula}}
'''Ellen Louise Ripley'''<ref>Dossier de la tripulación visto en Aliens, disponible como característica especial en el Blu-ray de Alien Anthology.</ref> ([[Ilargia]], 2092ko [[Urtarrilaren 7|urtarrilaren 7a)]] ''Alien'' zientzia-fikziozko sagako pertsonaia nagusia da, eta [[Sigourney Weaver]] aktore estatubatuarra du antzezle-protagonista. Pertsonaia zinemaren historiako onenetakotzat hartzen da, eta, gainera, iraultzailea izan zen [[genero-rol]] tradizionalei aurre egiten, bereziki zientzia-fikzioaren, ekintzaren eta izu-generoan.<ref>{{Cite web|izenburua=America's 100 Greatest Heroes & Villains The Top 50 Virtuous Heroes and Top 50 Wicked Villains by American Film Institute (AFI)|url=http://www.filmsite.org/afi100heroesvilla.html|lana=filmsite.org|accessdate=28 de julio de 2012}}</ref><ref name="filmcritic1">{{Cite web|izenburua=Ellen Ripley Is Clearly the Best Female Character in Scifi Film, and That's a Problem|argitaletxea=Scifi|url=http://www.filmcritic.com/features/2011/09/ellen-ripley-is-clearly-the-best-female-character-in-scifi-and-thats-a-problem/}}</ref><ref name="filmsite1">{{Cite web|izenburua=''Premiere's'' The 100 Greatest Movie Characters|argitaletxea=Filmsite.org|data=|url=http://www.filmsite.org/100characters4.html|accessdate=21 de mayo de 2010}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=The 100 Greatest Female Characters|argitaletxea=[[Total Film|TotalFilm.com]]|url=http://www.totalfilm.com/features/the-100-greatest-female-characters/ellen-ripley}}</ref>
Weaver protagonista duen rolik gogoangarriena ere bada pertsonaia. Ellen Ripleyk Aliensen duen rolarengatik, Weaver aktore onenaren Akademiako sari baterako izendatu zuten. Gaur egun, zientzia-fikziorako puntu garrantzitsutzat hartzen da, [[Hollywood|Hollywoodek]] generoari garrantzi gutxi ematen zionean. Film horretan bertan egindako emanaldiarengatik, Weaverrek BAFTA saria, [[Urrezko Globo Sariak|Urrezko Globo]] bat eta lau Saturn sari ere jaso zituen, horietako bat irabaziz.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ripley: La Heroína De Alien, Fortaleza Femenina {{!}} Basado En Hechos Reales|hizkuntza=es-AR|data=2007-01-10|url=https://basadoenhechosreales.com.ar/ripley-hechos-reales/|aldizkaria=basadoenhechosreales.com.ar|sartze-data=2024-12-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ellen Ripley _ AcademiaLab|url=https://academia-lab.com/enciclopedia/ellen-ripley/|aldizkaria=academia-lab.com|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
=== Oinarrizko informazioa ===
Ellen Ripley 2092ko urtarrilaren 7an Ilargian jaio zen. [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuetan]] sortutako pertsonaia da. Alaba bat izan zuen, [[Amanda Ripley]]-McClaren. 2122 baino lehen Weyland-Yutani Korporazioak ''Nostromo'' zamaontzi komertzialean hegaldi-ofizialorde lan egiteko kontratatu zuen. Emakume iraultzailearen arketipo-erakuslea, emakume batek bere lanbidea eta amatasuna uztartzen zituela jendaurrean erakutsi zuen lehen emakumezko pertsonaia izan zen.
== Agerraldiak komunikabideetan ==
=== Filmak ===
==== Alien³-ren gertaerak ====
[[Alien 3|''Alien 3'']] (1992) filmean, sute baten ondorioz, ''Sulaco''-k lau bizidunak zeuden ihes-kapsula kanporatu zuen, eta, azkenean, Fiorin "Fury" 161en erori zen, Weyland Yutani-ren Y kromosoma bikoitzeko konbiktuentzako fundizio eta kolonia penalean. Ripleyk jakin barik, Alienen 'abrazacara' delako bat zegoen ontzian, haiekin kapsulan bidaiatzen eta espetxera iristen. Horren barruan, konbiktuen txakurrarengandik jaio eta sarraskia hasi zen, baina arrazoi arraroren batengatik, uko egin zion Ripley hiltzeari. Errudun guztiak beren kausarekin bat egitera eta beren defentsa prestatzera konbentzitu ostean, Ripleyk Alien erregina baten enbrioia bere baitan ernaltzen ari zela jakin zuen, eta horregatik ez zion erasorik egiten. Alien kolapso termikoaren bidez hil ostean, Ripleyk bere buruaz beste egin zuen, Alien erregina bere bularretik erupzioak ateratzen hasi zenean. Galdara erraldoira salto egin zuen, Weyland-Yutanik arma biologiko gisa erabil ez zezan.
==== Aliens-eko ekitaldiak ====
''[[Aliens]]'' (1986), lehen filma egin eta berrogeita hamazazpi urtera, Ripley hiperametsetik esnatzean hasi zen pelikula. Ezabatutako eszena batean, bere alaba Amanda ([[Sigourney Weaver]]<nowiki/>r aktorearen benetako amak, [[Elizabeth Inglis|Elizabeth Inglisek,]] antzeztua) Ripleyren itzulerako bidaian hil zela jakin zuen. ''Nostromo'' eta Alieneko ekitaldien inguruko bere testigantza eszeptizismo handiz hartu zuten, eta hegaldi lizentzia galdu zuen bere "erabaki zalantzagarrien" ondorioz. Hala ere, tripulazioak Nostromo izakiaren arrautzak lehen adiz aurkitu zituen [[Planeta txiki|planeta txikiarekin]], LV-426 koloniarekin kontaktua galdu ondoren, Ripleyri eskatu zioten USS ''Sulaco'' ontzian Itsas Infante Kolonialekin batera joateko LV-426rako bidaian. Ailegatzean ohartu zen planeta Alienez beteta zegoela, eta soldadu gehienak hil zituela. Azkenean, Ripleyk planetatik ihes egin zuen, Dwayne Hicks soldaduarekin, Bishop androidearekin, eta Newtekin, kolonian bizirik zegoen eme bakarrarekin. Ontzian sartuta zeudela, erreskate ontzian ezkutatuta zegoen Alien erreginak eraso egin zien eta Bishop larriki kaltetu zuen. Ripleyk eta Alien erreginak borroka bat izan zuten karga-jasogailu bat erabilita. Azkenean, espaziora bidali zuten matriarka. Bataila gogorraren ostean, Ripley eta bizirik atera ziren beste hiru lagunak hiperametsetan sartu ziren [[Lurra|Lurrera]] itzultzeko beste bidaia bati ekiteko.
==== Alien, zortzigarren bidaiariaren ekitaldiak ====
Ripley telesaileko lehen filmean aurkeztu zuten, ''Alien, zortzigarren bidaiaria'' (1979), ''Nostromoko'' hegaldiko ofizialorde gisa, Lurrera bidean zegoen zamaontzi bat. Hiperametsetan bidaiatzen egon ostean, Ripley eta gainerako tripulatzaileak esnatu egin ziren, inguruko planeta txiki batetik zetorren jatorri ezezaguneko transmisio bat jasotzean. Lur hartu ostean, izaki ezezagun bat sartu zen ontzian, eta tripulazioko kide guztiak hil egin zituen. Ripley izan zen ''Nostromo'' horretatik ihes egin eta bizirik irautea lortu zuen kide bakarra. Autosuntsiketa Ripleyk berak hasi zuen, munstroa hiltzeko. Hala ere, Alien hori erreskate ontzian zegoela jakin zuen, baina espaziora kanporatu zuen azkenean, Lurrera itzultzeko bidaiarako berriz ere hiperametsetan sartu aurretik.
==== ''Alien: Resurrection'' (Alien: berpizkundea) ekitaldiak ====
Hil egin zen arren, berrehun urte geroago Ripley "berpiztu" egin zuten USM ''Auriga'' espazio-ontzian [[Klonazio|klonazioaren]] bidez, 1997ko [[alien: Resurrection|''Alien: resurrection'']] filmean. Alien erregina, artean jaio gabea, gorputzetik atera zioten xenomorfoak hazteko. Ripleyk bizirik jarraitzen zuen operazioan, eta Alieneko [[Azido desoxirribonukleiko|DNAren]] eraginez indar eta erreflexu handiagoak zituen, odol azidikoa, eta Aliensekiko lotura enpatikoa. Denbora batez gizakiekin hitz egiten eta elkarreragiten ikasi zuen berriro, baina handik gutxira xenomorfoek kaioletatik ihes egin zuten eta tripulazioaren zati handi bat hil zuten. Berak ere bere ziegatik ihes egin zuen, eta gero mertzenario talde batekin topo egin eta taldeko kide gazteenarekin, Annalee Callekin, elkartu zen, harreman hurbila garatuta. Harrapatu ostean, Ripleyren DNA Alien Erreginarenarekin nahastu zen, eta giza ezaugarriak zituen izaki bat sortu zen, Ripley bere amatzat zuena. ''Betty'' ontzian ''Auriga''tik ihes egin ostean, Ripleyk bere odolaz hil zuen izaki berria, leihatila batean zulo bat egiteko. Alien bortizki xurgatua izan zen, kanpoko espaziorantz, eta Call salbatua prozesuan. ''Aurigak'' lurra jo zuen, eta gainerako Xenomorfo guztiak suntsitu zituen leherketa masibo batean. ''Bettyko'' leihoetatik, Ripleyk eta Callek Lurrera begiratu zuten, eta Callek Ripleyri galdetu zionean gero zer egin nahi zuen, berak erantzuten zuen: "Ni ere arrotza naiz hemen". Amaiera alternatibo batean, ''Betty'' Lurrean lurreratu zen, eta Ripley eta Call konturatu ziren [[Paris]] hondatuta zegoela.
=== Beste hedabide batzuetan ===
Ripleyren bizitza eta ibilbidea hainbat [[komiki]] eta eleberritan zabaldu da, eta horietako askok ez dakite Fiorina 161n, ''Aliens 3'' filmean hil zenik, eta Aliensen amaieratik heltzen diote berriro istorioari. Komiki horien bertsio batean klon sintetiko aurreratu gisa aurkeztu zen Ripley, bere memoria arazoak gainditu eta gizakiei xenomorfoen infestazioaren Lurrera berriz heltzen lagundu ziena. Ripleyren klonak rol zentrala bete zuen Dark Horse Comics ficcional laneko ''Aliens versus Predator versus The Terminator-en.''
Nahiz eta Sigourney Weaver-ek hasieran Aliens-en etorkizuneko filmetan bere pertsonaiaren protagonismoarekin jarraitu nahi zuela adierazi, ''[[Alien vs. Predator]]'' eta [[Aliens vs. Predator: Requiem|''Aliens vs. Predator: Requiem'']] kaleratzean Ellen Ripley pertsonaiaren historia zentrala beste norabide batera eraman du frankiziak.<ref>{{Cite web|izenburua=Latino Review|argitaletxea=Latino Review|data=|url=http://www.latinoreview.com/interviews/weaveronalien.html|accessdate=19 de julio de 2011}}</ref>
Ripley [[Audio-Animatronics|Audio-Animatroniko]] bat agertu zen The Great Movie Ride-ko Alien-en eszenan, Disney's Hollywood Studios-en, [[Walt Disney World Resort|Walt Disney Worlden]].
=== Bideojokoak ===
''Aliens: Colonial Marines'' (2013) bideojokoan, Ripleyk bi kameo egin zituen "Stasis Interrupted" DLCan jokorako. Precuela delako kanpaina horretan, Ripley 'abrazacara' batez blaitua ikusten zen, eta Alien 3ren azken eszena bera birsortzen ere agertu zen. Jokoak erakutsi zuen, era berean, Hicksek bizirik iraun zuela ''Alien 3''ko gertaeretan, gorpua estasi-ganbaran zuela, itsas armadako beste infante bat hil zen, tiroketa batean Hicksen kapsulara bota zutena, EEVk lurra jo zuenean. Ripley, Newt eta Bishopen kapsulak kanporatu zituzten, Hicksek beste marineekin alde egin behar izan zuen bitartean.
Amandaren, Ripleyren alabaren, historia [[Alien: Isolation|''Alien: Isolation'']] (2014) bideo-jokoan ezagutarazten da, non 2137. urtean gertatzen den, Alien-en gertakizunak izan eta 15 urtera, zortzigarren bidaiaria eta Aliens-en gertakizunak baino berrogeita bi urte lehenago, PlayStbox 3 eta 4 kontsoletarako 2014ko urriaren 7an kaleratua, XONE BOX 3 eta 4, Pre-ordenaren edizioan Nostromo Editionek DLC bat du "''Crew Expendable''" izenpean, eta bertan Alien zortzigarren bidaiariaren istorioa kontatzen du berriro. Ellen Ripley, Dallas edo Park dira pertsonaia kontrolagarriak, eta Brett hil ondoren hasi zituzten misioak. Pertsonaien ahotsak filmeko jatorrizko aktoreenak dira: [[Sigourney Weaver]], [[Tom Skerritt]], [[Yaphet Kotto]], [[Harry Dean Stanton]], [[Ian Holm]] eta [[Veronica Cartwright]].
2021. urtean [[Fortnite]] bideo-joko ezagunean ere jantzi agerpena egin zen.
2023. urteko abuztuaren 29an, Alien frankizia crossover gisa iritsi zen [[Dead by Daylight]] survival horror joko ikonikora. DLC horrek Chapter 29: Alien izena hartu zuen. Kapituluan U.S.C.S.S Nostromo, Dvarka planetaren gainean hondatuta mapa berri gisa, Xenomorfo bat hiltzaile gisa, eta Ellen Ripley bizirik ateratakoaren rola betetzen.
== Sariak eta eragina Sigourney Weaverrengan ==
* Alien, zortzigarren bidaiaria filmean egindako lanarengatik, Weaver BAFTA sari baterako izendatu zuten Emakumezko Aktore Berri Onenaren atalean, eta Saturn sari baterako Emakumezko Aktore Onenaren atalean.<ref name="WeaverAwards">{{Cite web|izenburua=Awards for Sigourney Weaver|argitaletxea=[[Internet Movie Database]]|url=http://www.imdb.com/name/nm0000244/awards}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=''Alien'' Award Wins and Nominations|argitaletxea=IMDb.com|url=http://www.imdb.com/title/tt0078748/awards|accessdate=21 de mayo de 2010}}</ref>
* Lehen pelikulak oso harrera ona izan zuen arren, ''Aliens'' izan zen Weaverri mundu mailako aitorpena eman ziona: beldurrezko pelikula baten historiako bigarren emakumezko aktore bihurtu zen (El ''[[The Exorcist (filma)|Exorcista]]'' filmek [[Ellen Burstyn|Ellen Burstynen]] oondoren), Emakumezko Aktore Onenaren Oscar sarirako izendatua izan zenean. [[Urrezko Globo Sariak|Urrezko Globo Sarietan]] Emakumezko Aktore Onenaren izendapena ere jaso zuen, eta Emakumezko Aktore Onenaren Saturn Saria ere irabazi zuen; hala, bere ibilbideko lehen saria eskuratu zuen.<ref name="WeaverAwards">{{Cite web|izenburua=Awards for Sigourney Weaver|argitaletxea=[[Internet Movie Database]]|url=http://www.imdb.com/name/nm0000244/awards}}</ref>
* Aliens-en egindako emanaldi txalotuaren ostean, Weaverrek bi film arrakastatsutan parte hartu zuen 1988an: rol nagusi bat [[Gorillas in the Mist|''Gorillas in the Mist'']] (Gorilak Lainopean: Dian Fosseyren Istorioa) filmean eta bigarren mailako rol bat ''[[Working Girl]]'' (Neska Langilea) filmean. [[61. Oscar Sariak|61. Akademiaren Oskar Sarietan]] bere bigarren Emakumezko Aktore Onenaren izendapena jaso zuen eta Antzeztaldeko Emakumezko Aktore Onenaren izendapena. Urte horretan bertan, Urrezko Globo bat irabazi zuen Emakumezko Aktore Onenaren kategorian, eta beste bat Gizonezko Aktore Onenaren kategorian, eta urte berean bi Urrezko Globo irabazi zituen lehen pertsona izan zen historian.<ref name="WeaverAwards">{{Cite web|izenburua=Awards for Sigourney Weaver|argitaletxea=[[Internet Movie Database]]|url=http://www.imdb.com/name/nm0000244/awards}}</ref>
* Weaver izan zen, era berean, frankiziako hirugarren eta laugarren filmetako produktorekidea: kritikarien ikuspegitik biak arrakasta gutxiagokoak izan ziren arren, Weaverren jarduna goraipatua izan zen, Saturn Sarietarako bere hirugarren eta laugarren izendapena jaso baitzuen bi filmengatik, eta Blockbuster Entertainment Award baterako izendapena Emakumezko aktore Onenaren Sailean: Emakumezko Aktore Onenaren Saria. ''Alien 3'' eta ''Alien: Resurrection'' filmetan egindako emanaldiengatik saririk irabazi ez bazuen ere, Hasty Pudding Woman of the Year saria irabazi zuen 1997an egindako emanaldi lanengatik, tartean ''Alien: Resurrection, [[The Ice Storm]]'' (Izotz ekaitza) eta Snow ''White: A Tale of Terror'' filmetan egindako parte hartzeak.<ref name="WeaverAwards">{{Cite web|izenburua=Awards for Sigourney Weaver|argitaletxea=[[Internet Movie Database]]|url=http://www.imdb.com/name/nm0000244/awards}}</ref>
* Weaverrek DVD Iruzkin Onenaren DVDX sari bat irabazi zuen, ''Alien zortzigarren bidaiaria'' (Alien: Quadrilogy) audio-iruzkinean parte hartzeagatik, antzeztaldeko beste hainbat kiderekin batera.<ref name="WeaverAwards">{{Cite web|izenburua=Awards for Sigourney Weaver|argitaletxea=[[Internet Movie Database]]|url=http://www.imdb.com/name/nm0000244/awards}}</ref>
* 2010eko Scream Awards sarietan egindako ibilbide bikainarengatik Heroina saria eman aurretik egin zuen aurkezpenean, [[James Cameron]] ''Alien''seko zuzendariak zinemaren historian izan dituen parte-hartze nagusiak azpimarratu zituen, hala nola ''Alien, Los cazafantasmas'' eta ''[[Avatar (filma)|Avatar]]'' filmetan izan zela.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|||Ripley, Ellen}}
[[Kategoria:Fikziozko pertsonaiak]]
[[Kategoria:Emakume ingeniariak]]
[[Kategoria:Emakume heroiak]]
[[Kategoria:Suizidak]]
[[Kategoria:Emakume militarrak]]
fy6kj1829qbjfclcdg8gyajj9jn41as
10006317
10006316
2024-12-21T08:45:39Z
Aonandi
156348
+ jaioturtea
10006317
wikitext
text/x-wiki
{{pertsonaia infotaula}}
'''Ellen Louise Ripley'''<ref>Dossier de la tripulación visto en Aliens, disponible como característica especial en el Blu-ray de Alien Anthology.</ref> ([[Ilargia]], 2092ko [[Urtarrilaren 7|urtarrilaren 7a)]] ''Alien'' zientzia-fikziozko sagako pertsonaia nagusia da, eta [[Sigourney Weaver]] aktore estatubatuarra du antzezle-protagonista. Pertsonaia zinemaren historiako onenetakotzat hartzen da, eta, gainera, iraultzailea izan zen [[genero-rol]] tradizionalei aurre egiten, bereziki zientzia-fikzioaren, ekintzaren eta izu-generoan.<ref>{{Cite web|izenburua=America's 100 Greatest Heroes & Villains The Top 50 Virtuous Heroes and Top 50 Wicked Villains by American Film Institute (AFI)|url=http://www.filmsite.org/afi100heroesvilla.html|lana=filmsite.org|accessdate=28 de julio de 2012}}</ref><ref name="filmcritic1">{{Cite web|izenburua=Ellen Ripley Is Clearly the Best Female Character in Scifi Film, and That's a Problem|argitaletxea=Scifi|url=http://www.filmcritic.com/features/2011/09/ellen-ripley-is-clearly-the-best-female-character-in-scifi-and-thats-a-problem/}}</ref><ref name="filmsite1">{{Cite web|izenburua=''Premiere's'' The 100 Greatest Movie Characters|argitaletxea=Filmsite.org|data=|url=http://www.filmsite.org/100characters4.html|accessdate=21 de mayo de 2010}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=The 100 Greatest Female Characters|argitaletxea=[[Total Film|TotalFilm.com]]|url=http://www.totalfilm.com/features/the-100-greatest-female-characters/ellen-ripley}}</ref>
Weaver protagonista duen rolik gogoangarriena ere bada pertsonaia. Ellen Ripleyk Aliensen duen rolarengatik, Weaver aktore onenaren Akademiako sari baterako izendatu zuten. Gaur egun, zientzia-fikziorako puntu garrantzitsutzat hartzen da, [[Hollywood|Hollywoodek]] generoari garrantzi gutxi ematen zionean. Film horretan bertan egindako emanaldiarengatik, Weaverrek BAFTA saria, [[Urrezko Globo Sariak|Urrezko Globo]] bat eta lau Saturn sari ere jaso zituen, horietako bat irabaziz.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ripley: La Heroína De Alien, Fortaleza Femenina {{!}} Basado En Hechos Reales|hizkuntza=es-AR|data=2007-01-10|url=https://basadoenhechosreales.com.ar/ripley-hechos-reales/|aldizkaria=basadoenhechosreales.com.ar|sartze-data=2024-12-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ellen Ripley _ AcademiaLab|url=https://academia-lab.com/enciclopedia/ellen-ripley/|aldizkaria=academia-lab.com|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
=== Oinarrizko informazioa ===
Ellen Ripley 2092ko urtarrilaren 7an Ilargian jaio zen. [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuetan]] sortutako pertsonaia da. Alaba bat izan zuen, [[Amanda Ripley]]-McClaren. 2122 baino lehen Weyland-Yutani Korporazioak ''Nostromo'' zamaontzi komertzialean hegaldi-ofizialorde lan egiteko kontratatu zuen. Emakume iraultzailearen arketipo-erakuslea, emakume batek bere lanbidea eta amatasuna uztartzen zituela jendaurrean erakutsi zuen lehen emakumezko pertsonaia izan zen.
== Agerraldiak komunikabideetan ==
=== Filmak ===
==== Alien³-ren gertaerak ====
[[Alien 3|''Alien 3'']] (1992) filmean, sute baten ondorioz, ''Sulaco''-k lau bizidunak zeuden ihes-kapsula kanporatu zuen, eta, azkenean, Fiorin "Fury" 161en erori zen, Weyland Yutani-ren Y kromosoma bikoitzeko konbiktuentzako fundizio eta kolonia penalean. Ripleyk jakin barik, Alienen 'abrazacara' delako bat zegoen ontzian, haiekin kapsulan bidaiatzen eta espetxera iristen. Horren barruan, konbiktuen txakurrarengandik jaio eta sarraskia hasi zen, baina arrazoi arraroren batengatik, uko egin zion Ripley hiltzeari. Errudun guztiak beren kausarekin bat egitera eta beren defentsa prestatzera konbentzitu ostean, Ripleyk Alien erregina baten enbrioia bere baitan ernaltzen ari zela jakin zuen, eta horregatik ez zion erasorik egiten. Alien kolapso termikoaren bidez hil ostean, Ripleyk bere buruaz beste egin zuen, Alien erregina bere bularretik erupzioak ateratzen hasi zenean. Galdara erraldoira salto egin zuen, Weyland-Yutanik arma biologiko gisa erabil ez zezan.
==== Aliens-eko ekitaldiak ====
''[[Aliens]]'' (1986), lehen filma egin eta berrogeita hamazazpi urtera, Ripley hiperametsetik esnatzean hasi zen pelikula. Ezabatutako eszena batean, bere alaba Amanda ([[Sigourney Weaver]]<nowiki/>r aktorearen benetako amak, [[Elizabeth Inglis|Elizabeth Inglisek,]] antzeztua) Ripleyren itzulerako bidaian hil zela jakin zuen. ''Nostromo'' eta Alieneko ekitaldien inguruko bere testigantza eszeptizismo handiz hartu zuten, eta hegaldi lizentzia galdu zuen bere "erabaki zalantzagarrien" ondorioz. Hala ere, tripulazioak Nostromo izakiaren arrautzak lehen adiz aurkitu zituen [[Planeta txiki|planeta txikiarekin]], LV-426 koloniarekin kontaktua galdu ondoren, Ripleyri eskatu zioten USS ''Sulaco'' ontzian Itsas Infante Kolonialekin batera joateko LV-426rako bidaian. Ailegatzean ohartu zen planeta Alienez beteta zegoela, eta soldadu gehienak hil zituela. Azkenean, Ripleyk planetatik ihes egin zuen, Dwayne Hicks soldaduarekin, Bishop androidearekin, eta Newtekin, kolonian bizirik zegoen eme bakarrarekin. Ontzian sartuta zeudela, erreskate ontzian ezkutatuta zegoen Alien erreginak eraso egin zien eta Bishop larriki kaltetu zuen. Ripleyk eta Alien erreginak borroka bat izan zuten karga-jasogailu bat erabilita. Azkenean, espaziora bidali zuten matriarka. Bataila gogorraren ostean, Ripley eta bizirik atera ziren beste hiru lagunak hiperametsetan sartu ziren [[Lurra|Lurrera]] itzultzeko beste bidaia bati ekiteko.
==== Alien, zortzigarren bidaiariaren ekitaldiak ====
Ripley telesaileko lehen filmean aurkeztu zuten, ''Alien, zortzigarren bidaiaria'' (1979), ''Nostromoko'' hegaldiko ofizialorde gisa, Lurrera bidean zegoen zamaontzi bat. Hiperametsetan bidaiatzen egon ostean, Ripley eta gainerako tripulatzaileak esnatu egin ziren, inguruko planeta txiki batetik zetorren jatorri ezezaguneko transmisio bat jasotzean. Lur hartu ostean, izaki ezezagun bat sartu zen ontzian, eta tripulazioko kide guztiak hil egin zituen. Ripley izan zen ''Nostromo'' horretatik ihes egin eta bizirik irautea lortu zuen kide bakarra. Autosuntsiketa Ripleyk berak hasi zuen, munstroa hiltzeko. Hala ere, Alien hori erreskate ontzian zegoela jakin zuen, baina espaziora kanporatu zuen azkenean, Lurrera itzultzeko bidaiarako berriz ere hiperametsetan sartu aurretik.
==== ''Alien: Resurrection'' (Alien: berpizkundea) ekitaldiak ====
Hil egin zen arren, berrehun urte geroago Ripley "berpiztu" egin zuten USM ''Auriga'' espazio-ontzian [[Klonazio|klonazioaren]] bidez, 1997ko [[alien: Resurrection|''Alien: resurrection'']] filmean. Alien erregina, artean jaio gabea, gorputzetik atera zioten xenomorfoak hazteko. Ripleyk bizirik jarraitzen zuen operazioan, eta Alieneko [[Azido desoxirribonukleiko|DNAren]] eraginez indar eta erreflexu handiagoak zituen, odol azidikoa, eta Aliensekiko lotura enpatikoa. Denbora batez gizakiekin hitz egiten eta elkarreragiten ikasi zuen berriro, baina handik gutxira xenomorfoek kaioletatik ihes egin zuten eta tripulazioaren zati handi bat hil zuten. Berak ere bere ziegatik ihes egin zuen, eta gero mertzenario talde batekin topo egin eta taldeko kide gazteenarekin, Annalee Callekin, elkartu zen, harreman hurbila garatuta. Harrapatu ostean, Ripleyren DNA Alien Erreginarenarekin nahastu zen, eta giza ezaugarriak zituen izaki bat sortu zen, Ripley bere amatzat zuena. ''Betty'' ontzian ''Auriga''tik ihes egin ostean, Ripleyk bere odolaz hil zuen izaki berria, leihatila batean zulo bat egiteko. Alien bortizki xurgatua izan zen, kanpoko espaziorantz, eta Call salbatua prozesuan. ''Aurigak'' lurra jo zuen, eta gainerako Xenomorfo guztiak suntsitu zituen leherketa masibo batean. ''Bettyko'' leihoetatik, Ripleyk eta Callek Lurrera begiratu zuten, eta Callek Ripleyri galdetu zionean gero zer egin nahi zuen, berak erantzuten zuen: "Ni ere arrotza naiz hemen". Amaiera alternatibo batean, ''Betty'' Lurrean lurreratu zen, eta Ripley eta Call konturatu ziren [[Paris]] hondatuta zegoela.
=== Beste hedabide batzuetan ===
Ripleyren bizitza eta ibilbidea hainbat [[komiki]] eta eleberritan zabaldu da, eta horietako askok ez dakite Fiorina 161n, ''Aliens 3'' filmean hil zenik, eta Aliensen amaieratik heltzen diote berriro istorioari. Komiki horien bertsio batean klon sintetiko aurreratu gisa aurkeztu zen Ripley, bere memoria arazoak gainditu eta gizakiei xenomorfoen infestazioaren Lurrera berriz heltzen lagundu ziena. Ripleyren klonak rol zentrala bete zuen Dark Horse Comics ficcional laneko ''Aliens versus Predator versus The Terminator-en.''
Nahiz eta Sigourney Weaver-ek hasieran Aliens-en etorkizuneko filmetan bere pertsonaiaren protagonismoarekin jarraitu nahi zuela adierazi, ''[[Alien vs. Predator]]'' eta [[Aliens vs. Predator: Requiem|''Aliens vs. Predator: Requiem'']] kaleratzean Ellen Ripley pertsonaiaren historia zentrala beste norabide batera eraman du frankiziak.<ref>{{Cite web|izenburua=Latino Review|argitaletxea=Latino Review|data=|url=http://www.latinoreview.com/interviews/weaveronalien.html|accessdate=19 de julio de 2011}}</ref>
Ripley [[Audio-Animatronics|Audio-Animatroniko]] bat agertu zen The Great Movie Ride-ko Alien-en eszenan, Disney's Hollywood Studios-en, [[Walt Disney World Resort|Walt Disney Worlden]].
=== Bideojokoak ===
''Aliens: Colonial Marines'' (2013) bideojokoan, Ripleyk bi kameo egin zituen "Stasis Interrupted" DLCan jokorako. Precuela delako kanpaina horretan, Ripley 'abrazacara' batez blaitua ikusten zen, eta Alien 3ren azken eszena bera birsortzen ere agertu zen. Jokoak erakutsi zuen, era berean, Hicksek bizirik iraun zuela ''Alien 3''ko gertaeretan, gorpua estasi-ganbaran zuela, itsas armadako beste infante bat hil zen, tiroketa batean Hicksen kapsulara bota zutena, EEVk lurra jo zuenean. Ripley, Newt eta Bishopen kapsulak kanporatu zituzten, Hicksek beste marineekin alde egin behar izan zuen bitartean.
Amandaren, Ripleyren alabaren, historia [[Alien: Isolation|''Alien: Isolation'']] (2014) bideo-jokoan ezagutarazten da, non 2137. urtean gertatzen den, Alien-en gertakizunak izan eta 15 urtera, zortzigarren bidaiaria eta Aliens-en gertakizunak baino berrogeita bi urte lehenago, PlayStbox 3 eta 4 kontsoletarako 2014ko urriaren 7an kaleratua, XONE BOX 3 eta 4, Pre-ordenaren edizioan Nostromo Editionek DLC bat du "''Crew Expendable''" izenpean, eta bertan Alien zortzigarren bidaiariaren istorioa kontatzen du berriro. Ellen Ripley, Dallas edo Park dira pertsonaia kontrolagarriak, eta Brett hil ondoren hasi zituzten misioak. Pertsonaien ahotsak filmeko jatorrizko aktoreenak dira: [[Sigourney Weaver]], [[Tom Skerritt]], [[Yaphet Kotto]], [[Harry Dean Stanton]], [[Ian Holm]] eta [[Veronica Cartwright]].
2021. urtean [[Fortnite]] bideo-joko ezagunean ere jantzi agerpena egin zen.
2023. urteko abuztuaren 29an, Alien frankizia crossover gisa iritsi zen [[Dead by Daylight]] survival horror joko ikonikora. DLC horrek Chapter 29: Alien izena hartu zuen. Kapituluan U.S.C.S.S Nostromo, Dvarka planetaren gainean hondatuta mapa berri gisa, Xenomorfo bat hiltzaile gisa, eta Ellen Ripley bizirik ateratakoaren rola betetzen.
== Sariak eta eragina Sigourney Weaverrengan ==
* Alien, zortzigarren bidaiaria filmean egindako lanarengatik, Weaver BAFTA sari baterako izendatu zuten Emakumezko Aktore Berri Onenaren atalean, eta Saturn sari baterako Emakumezko Aktore Onenaren atalean.<ref name="WeaverAwards">{{Cite web|izenburua=Awards for Sigourney Weaver|argitaletxea=[[Internet Movie Database]]|url=http://www.imdb.com/name/nm0000244/awards}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=''Alien'' Award Wins and Nominations|argitaletxea=IMDb.com|url=http://www.imdb.com/title/tt0078748/awards|accessdate=21 de mayo de 2010}}</ref>
* Lehen pelikulak oso harrera ona izan zuen arren, ''Aliens'' izan zen Weaverri mundu mailako aitorpena eman ziona: beldurrezko pelikula baten historiako bigarren emakumezko aktore bihurtu zen (El ''[[The Exorcist (filma)|Exorcista]]'' filmek [[Ellen Burstyn|Ellen Burstynen]] oondoren), Emakumezko Aktore Onenaren Oscar sarirako izendatua izan zenean. [[Urrezko Globo Sariak|Urrezko Globo Sarietan]] Emakumezko Aktore Onenaren izendapena ere jaso zuen, eta Emakumezko Aktore Onenaren Saturn Saria ere irabazi zuen; hala, bere ibilbideko lehen saria eskuratu zuen.<ref name="WeaverAwards">{{Cite web|izenburua=Awards for Sigourney Weaver|argitaletxea=[[Internet Movie Database]]|url=http://www.imdb.com/name/nm0000244/awards}}</ref>
* Aliens-en egindako emanaldi txalotuaren ostean, Weaverrek bi film arrakastatsutan parte hartu zuen 1988an: rol nagusi bat [[Gorillas in the Mist|''Gorillas in the Mist'']] (Gorilak Lainopean: Dian Fosseyren Istorioa) filmean eta bigarren mailako rol bat ''[[Working Girl]]'' (Neska Langilea) filmean. [[61. Oscar Sariak|61. Akademiaren Oskar Sarietan]] bere bigarren Emakumezko Aktore Onenaren izendapena jaso zuen eta Antzeztaldeko Emakumezko Aktore Onenaren izendapena. Urte horretan bertan, Urrezko Globo bat irabazi zuen Emakumezko Aktore Onenaren kategorian, eta beste bat Gizonezko Aktore Onenaren kategorian, eta urte berean bi Urrezko Globo irabazi zituen lehen pertsona izan zen historian.<ref name="WeaverAwards">{{Cite web|izenburua=Awards for Sigourney Weaver|argitaletxea=[[Internet Movie Database]]|url=http://www.imdb.com/name/nm0000244/awards}}</ref>
* Weaver izan zen, era berean, frankiziako hirugarren eta laugarren filmetako produktorekidea: kritikarien ikuspegitik biak arrakasta gutxiagokoak izan ziren arren, Weaverren jarduna goraipatua izan zen, Saturn Sarietarako bere hirugarren eta laugarren izendapena jaso baitzuen bi filmengatik, eta Blockbuster Entertainment Award baterako izendapena Emakumezko aktore Onenaren Sailean: Emakumezko Aktore Onenaren Saria. ''Alien 3'' eta ''Alien: Resurrection'' filmetan egindako emanaldiengatik saririk irabazi ez bazuen ere, Hasty Pudding Woman of the Year saria irabazi zuen 1997an egindako emanaldi lanengatik, tartean ''Alien: Resurrection, [[The Ice Storm]]'' (Izotz ekaitza) eta Snow ''White: A Tale of Terror'' filmetan egindako parte hartzeak.<ref name="WeaverAwards">{{Cite web|izenburua=Awards for Sigourney Weaver|argitaletxea=[[Internet Movie Database]]|url=http://www.imdb.com/name/nm0000244/awards}}</ref>
* Weaverrek DVD Iruzkin Onenaren DVDX sari bat irabazi zuen, ''Alien zortzigarren bidaiaria'' (Alien: Quadrilogy) audio-iruzkinean parte hartzeagatik, antzeztaldeko beste hainbat kiderekin batera.<ref name="WeaverAwards">{{Cite web|izenburua=Awards for Sigourney Weaver|argitaletxea=[[Internet Movie Database]]|url=http://www.imdb.com/name/nm0000244/awards}}</ref>
* 2010eko Scream Awards sarietan egindako ibilbide bikainarengatik Heroina saria eman aurretik egin zuen aurkezpenean, [[James Cameron]] ''Alien''seko zuzendariak zinemaren historian izan dituen parte-hartze nagusiak azpimarratu zituen, hala nola ''Alien, Los cazafantasmas'' eta ''[[Avatar (filma)|Avatar]]'' filmetan izan zela.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|2092ko||Ripley, Ellen}}
[[Kategoria:Fikziozko pertsonaiak]]
[[Kategoria:Emakume ingeniariak]]
[[Kategoria:Emakume heroiak]]
[[Kategoria:Suizidak]]
[[Kategoria:Emakume militarrak]]
ag0v7benbxvsfezdd8cksyhz05tgy25
Patricia Blair
0
1218339
10006324
2024-12-21T09:19:38Z
Aonandi
156348
«[[:es:Special:Redirect/revision/162356264|Patricia Blair]]» orriaren itzulpena eginez sortua
10006324
wikitext
text/x-wiki
<references></references>
'''Patricia Blair''', '''Patsy Lou Blake''' ([[Fort Worth]], [[Texas]], [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]], [[1933|1933ko]] [[Urtarrilaren 15|urtarrilaren 15a]] – [[North Wildwood (New Jersey)|North Wildwood]], [[New Jersey]], AEB, [[2013|2013ko]] [[Irailaren 9|irailaren 9a]]) estatubatuar aktorea izan zen, zinema eta telebistan aritu zena.<ref>{{Cite web|izena=|abizena=|izenburua=Patricia Blair Biography|data=|url=https://lsinsight.org/patricia-blair|lana=LavishStarsInsight.org|accessdate=12 de diciembre de 2015}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=Patricia Blair - "The Rifleman"|url=http://www.riflemanconnors.com/patricia_blair.htm|lana=Riflemanconnors.com|accessdate=13 de diciembre de 2015}}</ref>
Aktore ibilbidea
Blair hainbat pelikula eta telesailetan agertu zen. Zineman, ''Jump Into Hell'' (1955) drama belikoan egin zuen debuta, eta bere azken agerpena [[The Electric Horseman]] (euskaraz: Zaldi elektrikoa) (1979) filmean izan zen.<ref>{{Cite web|izenburua=Patricia Blair Obituary | Patricia Blair Funeral|url=http://www.legacy.com/ns/obituary.aspx?n=patricia-blair&pid=167316796|lana=Legacy.com|accessdate=13 de diciembre de 2015}}</ref> Telebistako hainbat telesailetan agertu zen, eta ''The Rifleman'' eta ''Daniel Boone'' nabarmendu ziren, azken hori Fess Parker protagonista zuela.<ref name="nytimes1">{{Cite news|izenburua=Patricia Blair Dies at 80; Starred in Television’s ‘Daniel Boone’|url=https://www.nytimes.com/2013/10/01/arts/television/patricia-blair-dies-at-80-starred-in-televisions-rifleman.html?_r=0|egunkaria=[[The New York Times]]|accessdate=13 de diciembre de 2015}}</ref>
Blair North Wildwoodeko (New Jersey, AEB) bere etxean hil zen. AEB). 80 urterekin, [[Bularreko minbizi|bularreko]] minbiziaren ondorioz.<ref name="nytimes1">{{Cite news|izenburua=Patricia Blair Dies at 80; Starred in Television’s ‘Daniel Boone’|url=https://www.nytimes.com/2013/10/01/arts/television/patricia-blair-dies-at-80-starred-in-televisions-rifleman.html?_r=0|egunkaria=[[The New York Times]]|accessdate=13 de diciembre de 2015}}</ref>
== Filmografia hautatua ==
=== Filmak ===
* ''Jump Into Hell'' (1955)
* ''Crime Against Joe'' (1956)
* ''The Black Sleep'' (1956)
* ''City of Fear'' (1959)
* ''Cage of Evil'' (1960)
* ''The Electric Horseman'' (1979)
=== Telebista ===
* ''The Dennis O'Keefe Show'', 1 atal (1960)
* ''The Bob Cummings Show'', 1 atal (1957)
* ''Yancy Derringer'', 5 kapitulu (1957)
* ''The Rifleman'', 22 atal (1962–1963)
* ''El virginiano'', 1 kapitulu (1963)
* ''[[Perry Mason (1957ko telesaila)|Perry Mason]]'', 1 atal (1963)
* ''[[Bonanza]]'', 1 kapitulu (1964)
* ''Daniel Boone'', 46 atal (1964–1970)
{{Bizialdia|1933|2013|Blair, Patricia}}
== Kanpo estekak ==
* {{IMDb izena|0086323|Patricia Blair}}
[[Kategoria:Estatubatuarrak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako aktoreak]]
[[Kategoria:Emakume aktoreak]]
[[Kategoria:Telebista aktoreak]]
[[Kategoria:Zinema aktoreak]]
[[Kategoria:Bularreko minbiziaren ondorioz hildakoak]]
8slydkgrnsl4we0tkxavhk6c8we441d
10006325
10006324
2024-12-21T09:20:57Z
Aonandi
156348
Biografia itzuli, txukundu
10006325
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Patricia Blair''', '''Patsy Lou Blake''' ([[Fort Worth]], [[Texas]], [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]], [[1933|1933ko]] [[Urtarrilaren 15|urtarrilaren 15a]] – [[North Wildwood (New Jersey)|North Wildwood]], [[New Jersey]], AEB, [[2013|2013ko]] [[Irailaren 9|irailaren 9a]]) estatubatuar aktorea izan zen, zinema eta telebistan aritu zena.<ref>{{Cite web|izena=|abizena=|izenburua=Patricia Blair Biography|data=|url=https://lsinsight.org/patricia-blair|lana=LavishStarsInsight.org|accessdate=12 de diciembre de 2015}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=Patricia Blair - "The Rifleman"|url=http://www.riflemanconnors.com/patricia_blair.htm|lana=Riflemanconnors.com|accessdate=13 de diciembre de 2015}}</ref>
== Aktore ibilbidea ==
Blair hainbat pelikula eta telesailetan agertu zen. Zineman, ''Jump Into Hell'' (1955) drama belikoan egin zuen debuta, eta bere azken agerpena [[The Electric Horseman]] (euskaraz: Zaldi elektrikoa) (1979) filmean izan zen.<ref>{{Cite web|izenburua=Patricia Blair Obituary | Patricia Blair Funeral|url=http://www.legacy.com/ns/obituary.aspx?n=patricia-blair&pid=167316796|lana=Legacy.com|accessdate=13 de diciembre de 2015}}</ref> Telebistako hainbat telesailetan agertu zen, eta ''The Rifleman'' eta ''Daniel Boone'' nabarmendu ziren, azken hori Fess Parker protagonista zuela.<ref name="nytimes1">{{Cite news|izenburua=Patricia Blair Dies at 80; Starred in Television’s ‘Daniel Boone’|url=https://www.nytimes.com/2013/10/01/arts/television/patricia-blair-dies-at-80-starred-in-televisions-rifleman.html?_r=0|egunkaria=[[The New York Times]]|accessdate=13 de diciembre de 2015}}</ref>
Blair North Wildwoodeko (New Jersey, AEB) bere etxean hil zen. AEB). 80 urterekin, [[Bularreko minbizi|bularreko]] minbiziaren ondorioz.<ref name="nytimes1">{{Cite news|izenburua=Patricia Blair Dies at 80; Starred in Television’s ‘Daniel Boone’|url=https://www.nytimes.com/2013/10/01/arts/television/patricia-blair-dies-at-80-starred-in-televisions-rifleman.html?_r=0|egunkaria=[[The New York Times]]|accessdate=13 de diciembre de 2015}}</ref>
== Filmografia hautatua ==
=== Filmak ===
* ''Jump Into Hell'' (1955)
* ''Crime Against Joe'' (1956)
* ''The Black Sleep'' (1956)
* ''City of Fear'' (1959)
* ''Cage of Evil'' (1960)
* ''The Electric Horseman'' (1979)
=== Telebista ===
* ''The Dennis O'Keefe Show'', 1 atal (1960)
* ''The Bob Cummings Show'', 1 atal (1957)
* ''Yancy Derringer'', 5 kapitulu (1957)
* ''The Rifleman'', 22 atal (1962–1963)
* ''El virginiano'', 1 kapitulu (1963)
* ''[[Perry Mason (1957ko telesaila)|Perry Mason]]'', 1 atal (1963)
* ''[[Bonanza]]'', 1 kapitulu (1964)
* ''Daniel Boone'', 46 atal (1964–1970)
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* {{IMDb izena|0086323|Patricia Blair}}
{{Bizialdia|1933ko|2013ko|Blair, Patricia}}
[[Kategoria:Estatubatuarrak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako aktoreak]]
[[Kategoria:Emakume aktoreak]]
[[Kategoria:Telebista aktoreak]]
[[Kategoria:Zinema aktoreak]]
[[Kategoria:Bularreko minbiziaren ondorioz hildakoak]]
8tvwr884gzoxz052jcre7wb82agkztn
10006326
10006325
2024-12-21T09:30:03Z
Aonandi
156348
txukundu + Erreferentziak, hornitu
10006326
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Patricia Blair''', '''Patsy Lou Blake''' ([[Fort Worth]], [[Texas]], [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]], [[1933|1933ko]] [[Urtarrilaren 15|urtarrilaren 15a]] – [[North Wildwood (New Jersey)|North Wildwood]], [[New Jersey]], AEB, [[2013|2013ko]] [[Irailaren 9|irailaren 9a]])<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Patricia Blair|hizkuntza=eu|url=https://www.bing.com/search?q=Patricia+Blair&qs=n&form=QBRE&sp=-1&lq=0&pq=patricia+blair&sc=17-14&sk=&cvid=B592A53A0D4A463B8DE57DAA8C3165B9&ghsh=0&ghacc=0&ghpl=|aldizkaria=Bing|sartze-data=2024-12-21}}</ref> estatubatuar [[Antzezle|aktorea]] izan zen, zinema eta telebistan aritu zena.<ref>{{Cite web|izena=|abizena=|izenburua=Patricia Blair Biography|data=|url=https://lsinsight.org/patricia-blair|lana=LavishStarsInsight.org|accessdate=12 de diciembre de 2015}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=Patricia Blair - "The Rifleman"|url=http://www.riflemanconnors.com/patricia_blair.htm|lana=Riflemanconnors.com|accessdate=13 de diciembre de 2015}}</ref> Ezaguna izan zen, batez ere, ''Daniel Boone'' (1964), ''Mute panic'' (1959) eta ''Temple Houston (''1963) lanengatik.<ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Patricia Blair|hizkuntza=eu|url=https://www.bing.com/search?q=Patricia+Blair&qs=n&form=QBRE&sp=-1&lq=0&pq=patricia+blair&sc=17-14&sk=&cvid=B592A53A0D4A463B8DE57DAA8C3165B9&ghsh=0&ghacc=0&ghpl=|aldizkaria=Bing|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Aktore ibilbidea ==
Blair hainbat pelikula eta telesailetan agertu zen. Zineman, ''Jump Into Hell'' (1955) gerra-draman egin zuen debuta, eta bere azken agerpena [[The Electric Horseman|''The Electric Horseman'']] (euskaraz: Zaldi elektrikoa) (1979) filmean izan zen.<ref>{{Cite web|izenburua=Patricia Blair Obituary | Patricia Blair Funeral|url=http://www.legacy.com/ns/obituary.aspx?n=patricia-blair&pid=167316796|lana=Legacy.com|accessdate=13 de diciembre de 2015}}</ref> Telebistako hainbat telesailetan agertu zen, eta ''The Rifleman'' eta ''Daniel Boone'' nabarmendu ziren, azken hori Fess Parker protagonista zuela.<ref name="nytimes1">{{Cite news|izenburua=Patricia Blair Dies at 80; Starred in Television’s ‘Daniel Boone’|url=https://www.nytimes.com/2013/10/01/arts/television/patricia-blair-dies-at-80-starred-in-televisions-rifleman.html?_r=0|egunkaria=[[The New York Times]]|accessdate=13 de diciembre de 2015}}</ref>
Blair North Wildwoodeko (New Jersey, AEB) bere etxean hil zen, 80 urterekin [[Bularreko minbizi|bularreko]] minbiziaren ondorioz.<ref name="nytimes1">{{Cite news|izenburua=Patricia Blair Dies at 80; Starred in Television’s ‘Daniel Boone’|url=https://www.nytimes.com/2013/10/01/arts/television/patricia-blair-dies-at-80-starred-in-televisions-rifleman.html?_r=0|egunkaria=[[The New York Times]]|accessdate=13 de diciembre de 2015}}</ref>
== Filmografia hautatua ==
Besteak beste, lan hauexetan hartu zuen parte:<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Patricia Blair|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/name.php?name-id=647389716|aldizkaria=FilmAffinity|sartze-data=2024-12-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena=SensaCine|izenburua=Patricia Blair|hizkuntza=es|url=https://www.sensacine.com/actores/actor-268098/|aldizkaria=SensaCine.com|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
=== Filmak ===
* ''Jump Into Hell'' (1955)
* ''Crime Against Joe'' (1956)
* ''The Black Sleep'' (1956)
* ''City of Fear'' (1959)
* ''Cage of Evil'' (1960)
* ''The Electric Horseman'' (1979)
=== Telebista ===
* ''The Dennis O'Keefe Show'', 1 atal (1960)
* ''The Bob Cummings Show'', 1 atal (1957)
* ''Yancy Derringer'', 5 kapitulu (1957)
* ''The Rifleman'', 22 atal (1962–1963)
* ''El virginiano'', 1 kapitulu (1963)
* ''[[Perry Mason (1957ko telesaila)|Perry Mason]]'', 1 atal (1963)
* ''[[Bonanza]]'', 1 kapitulu (1964)
* ''Daniel Boone'', 46 atal (1964–1970)
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* {{IMDb izena|0086323|Patricia Blair}}
{{Bizialdia|1933ko|2013ko|Blair, Patricia}}
[[Kategoria:Estatubatuarrak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako aktoreak]]
[[Kategoria:Emakume aktoreak]]
[[Kategoria:Telebista aktoreak]]
[[Kategoria:Zinema aktoreak]]
[[Kategoria:Bularreko minbiziaren ondorioz hildakoak]]
6sqpgwjbm9jl5v4qrde21j7sr2ggs9t
June Lockhart
0
1218340
10006327
2024-12-21T09:31:48Z
Aonandi
156348
«[[:es:Special:Redirect/revision/161207449|June Lockhart]]» orriaren itzulpena eginez sortua
10006327
wikitext
text/x-wiki
<references></references>
'''June Lockhart''' ([[New York]], [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]], [[1925|1925eko]] [[Ekainaren 25|ekainaren 25a]]) estatubatuar [[Antzezle|aktorea]] da. Ezaguna egin zen ''Lassie'' txakurraren telesailean egindako lanarekin eta Maureen Robinson pertsonaia ''[[Lost in Space]]'' (euskaraz: Espazioan galduta) filmean egindako lanarekin. Doktorearen papera ere egin zuen. Janet Craig doktorearena egin zuen CBS sitcom ''Petticoat Junction'' (1968-1970) lanean. Bi [[Emmy Sariak|Emmy]] sarietarako izendatu zuten, eta [[Tony Sariak|Tony sari]] bat irabazi zuen.<ref name="1953-best-actress">{{Cite web|izenburua=Best Actress Nominees / Winners 1953|url=https://www.emmys.com/awards/nominees-winners/1953/best-actress|lana=Television Academy|accessdate=2023-03-06}}</ref><ref name="1959-best-actress-in-a-drama-series">{{Cite web|izenburua=Outstanding Lead Actress In A Drama Series Nominees / Winners 1959|url=https://www.emmys.com/awards/nominees-winners/1959/outstanding-lead-actress-in-a-drama-series|lana=Television Academy|accessdate=2023-03-06}}</ref>
== Bizitza ==
== Lehen urteak ==
[[Fitxategi:June_Lockhart_Lassie_National_Dog_Week_1963.JPG|thumb|[[June Lockhart]] eta Lassie (1963)]]
[[New York]] hirian jaioa, Gene Lockhart aktore kanadiarraren alaba da, 1933an Broadwayn ospera salto egin zuena Ah, Wilderness!, eta Kathleen Lockhart aktore ingelesarena.<ref>{{Cite web|izenburua=June Lockhart Biography (1925–)|argitaletxea=filmreference.com|url=http://www.filmreference.com/film/4/June-Lockhart.html|accessdate=23 de noviembre de 2009}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|izenburua=A Star Is Born|argitaletxea=Time, Inc.|orrialdeak=59|data=24 de noviembre de 1947|kazeta=Life|issn=0024-3019}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=Photo Flash: Legendary Leading Ladies Donate to National Museum of American History|argitaletxea=broadwayworld.com|data=1 de febrero de 2008|url=http://losangeles.broadwayworld.com/article/Photo_Flash_Legendary_Leading_Ladies_Donate_to_National_Museum_of_American_History_20080201|accessdate=23 de noviembre de 2009}}</ref>
== Aktore ibilbidea ==
[[Fitxategi:June_Lockhart_Lost_in_Space_1965.JPG|thumb|Lockhart, Maureen Robinson pertsonaiarena egiten, ''Lost in Space'' lanean.]]
1938an egin zuen debuta, gurasoekin batera, A Christmas Carol (euskaraz: Gabonetako abestia) filmaren bertsio zinematografiko batean. Bigarren mailako rolak ere interpretatu zituen ''[[Meet Me in St. Louis|Meet Me in St]]''. ''[[Meet Me in St. Louis|Louis]]'', ''[[Sergeant York]]'', ''All This, and Heaven Too'' eta ''[[The Yearling]]''.
1948an, Lockhartek Interpretazio Onenaren Tony saria irabazi zuen, [[Broadway|Broadwayn]] ''For Love or Money'' filmean egindako lanarengatik. 1955ean, CBS ''Quote with the adventure'' (euskaraz: Hitzordua abenturarekin) saioko atal batean agertu zen. Sasoi horretan, NBCn ere hainbat agerraldi egin zituen, New Yorkeko Laguntza Legaleko Sozietatearen espedienteetan oinarritutako ''Justicia Legal'' draman. 1950eko hamarkadaren bukaeran, Lockhart telebistako hainbat saiotako izar gonbidatua izan zen, besteak beste, ''Wagon Train'' eta ''Cimarron City'' ("Medicine Man" atalean, Gary Merrillekin) NBCn eta ''[[Gunsmoke]]'', ''Have Gun – Will Travel'' eta ''[[Rawhide (telesaila)|Rawhide]]'' CBSn. Bere ibilbidean gehien gogoratzen den lanetako bat Maureen Robinson medikua da, 1965eko ''Lost in Space'' filmean, CBS katean.
== Erreferentziak ==
{{Bizialdia|1925||Lockhart, June}}
== Kanpo estekak ==
[[Kategoria:Newyorkarrak]]
[[Kategoria:Tony Saria irabazi dutenak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako emakume aktoreak]]
66hldud9b18m7plrz7bjprm2sli8ry1
10006328
10006327
2024-12-21T09:32:28Z
Aonandi
156348
Biografia itzuli, txukundu
10006328
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''June Lockhart''' ([[New York]], [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]], [[1925|1925eko]] [[Ekainaren 25|ekainaren 25a]]) estatubatuar [[Antzezle|aktorea]] da. Ezaguna egin zen ''Lassie'' txakurraren telesailean egindako lanarekin eta Maureen Robinson pertsonaia ''[[Lost in Space]]'' (euskaraz: Espazioan galduta) filmean egindako lanarekin. Doktorearen papera ere egin zuen. Janet Craig doktorearena egin zuen CBS sitcom ''Petticoat Junction'' (1968-1970) lanean. Bi [[Emmy Sariak|Emmy]] sarietarako izendatu zuten, eta [[Tony Sariak|Tony sari]] bat irabazi zuen.<ref name="1953-best-actress">{{Cite web|izenburua=Best Actress Nominees / Winners 1953|url=https://www.emmys.com/awards/nominees-winners/1953/best-actress|lana=Television Academy|accessdate=2023-03-06}}</ref><ref name="1959-best-actress-in-a-drama-series">{{Cite web|izenburua=Outstanding Lead Actress In A Drama Series Nominees / Winners 1959|url=https://www.emmys.com/awards/nominees-winners/1959/outstanding-lead-actress-in-a-drama-series|lana=Television Academy|accessdate=2023-03-06}}</ref>
== Bizitza ==
== Lehen urteak ==
[[Fitxategi:June_Lockhart_Lassie_National_Dog_Week_1963.JPG|thumb|[[June Lockhart]] eta Lassie (1963)]]
[[New York]] hirian jaioa, Gene Lockhart aktore kanadiarraren alaba da, 1933an Broadwayn ospera salto egin zuena Ah, Wilderness!, eta Kathleen Lockhart aktore ingelesarena.<ref>{{Cite web|izenburua=June Lockhart Biography (1925–)|argitaletxea=filmreference.com|url=http://www.filmreference.com/film/4/June-Lockhart.html|accessdate=23 de noviembre de 2009}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|izenburua=A Star Is Born|argitaletxea=Time, Inc.|orrialdeak=59|data=24 de noviembre de 1947|kazeta=Life|issn=0024-3019}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=Photo Flash: Legendary Leading Ladies Donate to National Museum of American History|argitaletxea=broadwayworld.com|data=1 de febrero de 2008|url=http://losangeles.broadwayworld.com/article/Photo_Flash_Legendary_Leading_Ladies_Donate_to_National_Museum_of_American_History_20080201|accessdate=23 de noviembre de 2009}}</ref>
== Aktore ibilbidea ==
[[Fitxategi:June_Lockhart_Lost_in_Space_1965.JPG|thumb|Lockhart, Maureen Robinson pertsonaiarena egiten, ''Lost in Space'' lanean.]]
1938an egin zuen debuta, gurasoekin batera, A Christmas Carol (euskaraz: Gabonetako abestia) filmaren bertsio zinematografiko batean. Bigarren mailako rolak ere interpretatu zituen ''[[Meet Me in St. Louis|Meet Me in St]]''. ''[[Meet Me in St. Louis|Louis]]'', ''[[Sergeant York]]'', ''All This, and Heaven Too'' eta ''[[The Yearling]]''.
1948an, Lockhartek Interpretazio Onenaren Tony saria irabazi zuen, [[Broadway|Broadwayn]] ''For Love or Money'' filmean egindako lanarengatik. 1955ean, CBS ''Quote with the adventure'' (euskaraz: Hitzordua abenturarekin) saioko atal batean agertu zen. Sasoi horretan, NBCn ere hainbat agerraldi egin zituen, New Yorkeko Laguntza Legaleko Sozietatearen espedienteetan oinarritutako ''Justicia Legal'' draman. 1950eko hamarkadaren bukaeran, Lockhart telebistako hainbat saiotako izar gonbidatua izan zen, besteak beste, ''Wagon Train'' eta ''Cimarron City'' ("Medicine Man" atalean, Gary Merrillekin) NBCn eta ''[[Gunsmoke]]'', ''Have Gun – Will Travel'' eta ''[[Rawhide (telesaila)|Rawhide]]'' CBSn. Bere ibilbidean gehien gogoratzen den lanetako bat Maureen Robinson medikua da, 1965eko ''Lost in Space'' filmean, CBS katean.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{Bizialdia|1925eko||Lockhart, June}}
[[Kategoria:Newyorkarrak]]
[[Kategoria:Tony Saria irabazi dutenak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako emakume aktoreak]]
gdqrb1dubnso4phio4l3wht9gfx8ks6
10006351
10006328
2024-12-21T10:14:30Z
Aonandi
156348
txukundu + Erreferentziak, ingelesetik hornitu
10006351
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''June Lockhart''' ([[New York]], [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]], [[1925|1925eko]] [[Ekainaren 25|ekainaren 25a]])<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=June Lockhart|hizkuntza=eu|url=https://www.bing.com/search?q=June+Lockhart&qs=n&form=QBRE&sp=-1&lq=0&pq=june+lockhart&sc=20-13&sk=&cvid=E8DDFA85DB4D4D56ADBE65ABB6A5CB90&ghsh=0&ghacc=0&ghpl=|aldizkaria=Bing|sartze-data=2024-12-21}}</ref> estatubatuar [[Antzezle|aktorea]] da. Ezaguna egin zen, batez ere, ''Lassie'' txakurraren telesailean egindako lanarekin, Maureen Robinson pertsonaia antzeztu zuenean ''[[Lost in Space]]'' (euskaraz: Espazioan galduta) (1965), ''La loba de Londres'' (1946) eta ''Lost in Space'' (1998) lanengatik.<ref name=":0" /> Janet Craig doktorearena egin zuen CBS sitcom ''Petticoat Junction'' (1968-1970) lanean. Bi [[Emmy Sariak|Emmy saritarako]] izendatu zuten, eta [[Tony Sariak|Tony sari]] bat irabazi zuen.<ref name="1953-best-actress">{{Cite web|izenburua=Best Actress Nominees / Winners 1953|url=https://www.emmys.com/awards/nominees-winners/1953/best-actress|lana=Television Academy|accessdate=2023-03-06}}</ref><ref name="1959-best-actress-in-a-drama-series">{{Cite web|izenburua=Outstanding Lead Actress In A Drama Series Nominees / Winners 1959|url=https://www.emmys.com/awards/nominees-winners/1959/outstanding-lead-actress-in-a-drama-series|lana=Television Academy|accessdate=2023-03-06}}</ref>
== Bizitza ==
=== Lehen urteak ===
New York hirian jaio zen 1925ean interpretazio munduko familia batean. Aita Gene Lockhart aktore kanadiarraren izan zen 1933an Broadwayn ospera salto egin zuena ''Ah, Wilderness!'' lanean''.'' Ama [[Kathleen Lockhart]] aktore ingelesarena izan zen.<ref>{{Cite web|izenburua=June Lockhart Biography (1925–)|argitaletxea=filmreference.com|url=http://www.filmreference.com/film/4/June-Lockhart.html|accessdate=23 de noviembre de 2009}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|izenburua=A Star Is Born|argitaletxea=Time, Inc.|orrialdeak=59|data=24 de noviembre de 1947|kazeta=Life|issn=0024-3019}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=Photo Flash: Legendary Leading Ladies Donate to National Museum of American History|argitaletxea=broadwayworld.com|data=1 de febrero de 2008|url=http://losangeles.broadwayworld.com/article/Photo_Flash_Legendary_Leading_Ladies_Donate_to_National_Museum_of_American_History_20080201|accessdate=23 de noviembre de 2009}}</ref> John Carl Lindsay eta John Francis Maloneyrekin ezkonduta egon zen.<ref name=":0" />
=== Aktore ibilbidea ===
1938an egin zuen debuta, gurasoekin batera, ''A Christmas Carol'' (euskaraz: Gabonetako abestia) filmaren bertsio zinematografiko batean. Bigarren mailako rolak ere interpretatu zituen ''[[Meet Me in St. Louis|Meet Me in St]]''. ''[[Meet Me in St. Louis|Louis]]'', ''[[Sergeant York]]'', ''All This, and Heaven Too'' eta ''[[The Yearling]]''.
1948an, Lockhartek Interpretazio Onenaren Tony saria irabazi zuen, [[Broadway|Broadwayn]] ''For Love or Money'' filmean egindako lanarengatik. 1955ean, CBS ''Quote with the adventure'' (euskaraz: Hitzordua abenturarekin) saioko atal batean agertu zen. Sasoi horretan, NBCn ere hainbat agerraldi egin zituen, New Yorkeko Laguntza Legaleko Sozietatearen espedienteetan oinarritutako ''Justicia Legal'' draman. 1950eko hamarkadaren bukaeran, Lockhart telebistako hainbat saiotako izar gonbidatua izan zen, besteak beste, ''Wagon Train'' eta ''Cimarron City'' ("Medicine Man" atalean, Gary Merrillekin) NBCn eta ''[[Gunsmoke]]'', ''Have Gun – Will Travel'' eta ''[[Rawhide (telesaila)|Rawhide]]'' CBSn. Bere ibilbidean gehien gogoratzen den lanetako bat Maureen Robinson medikua da, 1965eko ''Lost in Space'' filmean, CBS katean.
== Filmografia ==
Besteak beste, lan hauexetan hartu zuen parte:<ref>{{Erreferentzia|izenburua=June Lockhart|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/name.php?name-id=173638390|aldizkaria=FilmAffinity|sartze-data=2024-12-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=June Lockhart - Biografía, mejores películas, series, imágenes y noticias|hizkuntza=es|data=2022-10-30|url=https://www.lavanguardia.com/peliculas-series/personas/june-lockhart-13997|aldizkaria=La Vanguardia|sartze-data=2024-12-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=June Lockhart|hizkuntza=eu|url=https://www.bing.com/search?q=June+Lockhart&qs=n&form=QBRE&sp=-1&lq=0&pq=june+lockhart&sc=20-13&sk=&cvid=E8DDFA85DB4D4D56ADBE65ABB6A5CB90&ghsh=0&ghacc=0&ghpl=&ntref=1|aldizkaria=Bing|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
=== Filmak ===
{| class="wikitable"
!Year
!Film
!Role
!Notes
|-
|1938
|''A Christmas Carol''
|Belinda Cratchit
|
|-
|1940
|''All This, and Heaven Too''
|Isabelle
|
|-
| rowspan="2" |1941
|''Adam Had Four Sons''
|Vance
|
|-
|''Sergeant York''
|Rosie York
|
|-
|1942
|''Miss Annie Rooney''
|Stella Bainbridge
|
|-
|1943
|''Forever and a Day''
|Girl in Air Raid Shelter
|Alternate title: ''The Changing World''
|-
| rowspan="2" |1944
|''[[Meet Me in St. Louis]]''
|Lucille Ballard
|
|-
|''The White Cliffs of Dover''
|Betsy Kenney at Age 18
|egiaztatu gabe
|-
| rowspan="2" |1945
|''Keep Your Powder Dry''
|Sarah Swanson
|
|-
|''Son of Lassie''
|Priscilla
|
|-
|1946
|''She-Wolf of London''
|Phyllis Allenby
|
|-
| rowspan="3" |1947
|''Bury Me Dead''
|Barbara Carlin
|
|-
|''It's a Joke, Son!''
|Marylou Claghorn
|
|-
|''[[T-Men]]''
|Mary Genaro
|
|-
|1957
|''Time Limit''
|Mrs. Cargill
|
|-
|1981
|''Peter-No-Tail''
|Mother
|Ahotsa, ingeleseko bertsioan
|-
| rowspan="3" |1982
|''Butterfly''
|Mrs. Helen Gillespie
|
|-
|''Deadly Games''
|Marge Lawrence
|
|-
|''Aladdin and the Magic Lamp''
|Aladdin's Mother
|Ahotsa, ingeleseko bertsioan
|-
|1983
|''Strange Invaders''
|Mrs. Bigelow
|
|-
|1986
|''Troll''
|Eunice St. Clair
|
|-
|1988
|''Rented Lips''
|Archie's Mother
|
|-
| rowspan="2" |1989
|''C.H.U.D. II: Bud the C.H.U.D.''
|Gracie
|
|-
| ''The Big Picture''
|Janet Kingsley
|
|-
|1991
|''Dead Women in Lingerie''
|Ma
|
|-
| rowspan="2" |1994
|''Sleep with Me''
|Caroline
|
|-
|''Tis the Season''
|Mrs. Livingston
|
|-
|1998
|''Lost in Space''
|Principal Cartwright
|
|-
|1999
|''Deterrence''
|Secretary of State Clift
|
|-
|2000
|''The Thundering 8th''
|Margaret Howard
|
|-
|2001
|''One Night at McCool's''
|Bingo Player
|egiaztatu gabe
|-
| rowspan="2" |2009
|''Wesley''
|[[Susanna Wesley]]
|
|-
|''Super Capers''
|Mother
|
|-
|2012
|''Zombie Hamlet''
|Hester Beauchamps
|
|-
|2016
|''The Remake''
|Irene O'Connor
|
|-
|2019
|''Bongee Bear and the Kingdom of Rhythm''
|Mindy the Owl
|
|}
=== Telebista ===
{| class="wikitable"
!Year
!Title
!Role
!Notes
|-
|1949
|''The Ford Theatre Hour''
|Amy March
|Atal 1
|-
|1952
|''Hallmark Hall of Fame''
|Dolly Madison<ref>{{cite web|url=https://ctva.biz/US/Anthology/Hallmark/HallOfFame_01_(1951-52).htm|title=CTVA US Anthology - "Hallmark Hall of Fame" Season 1 (1951-52)|website=ctva.biz|access-date=March 7, 2023}}</ref>
|Episode: ''Mistress of the White House''
|-
|1956
|''Science Fiction Theatre''
|Eve Patrick
|Atal 1
|-
| rowspan="3" |1957
|''The Joseph Cotten Show''
|Julie Baggs
|Atal 1
|-
|''The Kaiser Aluminum Hour''
|Verna
|Atal 1
|-
|''Have Gun – Will Travel''
|Phyllis Thackeray medikua
|2 atal
|-
| rowspan="5" |1958
|''Shirley Temple's Storybook''
|Beauty's Sister
|Atal 1
|-
|''Wagon Train''
|Sarah Drummond
|Atal 1
|-
|''Matinee Theater''
|Connie
|Atal 1
|-
|''[[Gunsmoke]]''
|Beulah
|Atal 1
|-
|''Playhouse 90''
|Narrator
|Atal 1
|-
|1958–1964
|''Lassie''
|Ruth Martin
|200 atal
|-
| rowspan="2" |1959
|''Rawhide''
|Rainy Dawson
|Atal 1
|-
|''General Electric Theater''
|Vera
|Atal 1
|-
|1960
|''Wagon Train''
|Laura Bell
|Atal 1
|-
| rowspan="4" |1964
|''Perry Mason''
|Mona Stanton Harvey
|Atal 1
|-
|''[[Bewitched]]''
|Burns andrea
|Atal 1
|-
|''Voyage to the Bottom of the Sea''
|Ellen Bryce medikua
|Atal 1
|-
|''[[The Man from U.N.C.L.E.]]''
|Sarah Taub andrea
|Atal 1
|-
| rowspan="4" |1965
|''Branded''
|Sue Pritchett
|Atal 1
|-
|''The Magic Locket''
|Miss Ina Coolbrith
|Atala: 44
|-
|''[[Alfred Hitchcock Presents|The Alfred Hitchcock Hour]]''
|Martha Hunter
|Atala: "The Second Wife"
|-
|''Mr. Novak''
|Nelby andereñoa
|Atala: "Once a Clown"
|-
|1965–1968
|''[[Lost in Space]]''
|Maureen Robinson
|84 atal
|-
|1968–1970
|''Petticoat Junction''
|Janet Craig medikua
|45 atal
|-
|1968
|''Family Affair''
|Evans andereñoa
|3 atal
|-
|1971
|''The Man and the City''
|Ellen Lewis
|Atal 1
|-
| rowspan="2" |1974
|''Marcus Welby, M.D.''
|Lila
|Atal 1
|-
|''Adam-12''
|Whitney andrea
|Atala: "Camp" Part 1 & 2
|-
| rowspan="2" |1975
|''Ellery Queen''
|Claudia Wentworth
|Atal 1
|-
|''New Zoo Revue''
|Penelope Potter
|Atal 1
|-
| rowspan="2" |1976
|''[[Happy Days]]''
|Judge McKay
|Atal 1
|-
|''Quincy, M.E.''
|Clara Rhoades
|Atal 1
|-
|1978
|''The Hardy Boys/Nancy Drew Mysteries''
|Migley andrea
|Atal 1
|-
| rowspan="3" |1981
|''Vega$''
|Michaels medikua
|Atal 1
|-
|''[[Magnum, P.I.]]''
|Diane Westmore Pauley
|Atal 1
|-
|''Darkroom''
|Margo Haskell
|Atal 1
|-
| rowspan="2" |1982
|''[[Falcon Crest]]''
|Mara Wingate
|Atal 1
|-
|''Knots Landing''
|Hilda Grant
|Atal 1
|-
|1981
|''[[The Greatest American Hero]]''
|Alice Davidson
|2 atal
|-
| rowspan="2" |1984
|''Whiz Kids''
|Butterfield andrea
|Atal 1
|-
|''The Night They Saved Christmas''
|Claus andrea
|Atal 1
|-
|1985
|''[[Murder, She Wrote]]''
|Beryl Hayward
|Atal 1
|-
| rowspan="3" |1986
|''The Colbys''
|Sylvia Heywood medikua
|2 atal
|-
|''Hotel''
|Betty Archer
|Atal 1
|-
|''Amazing Stories''
|Mildred
|Atal 1
|-
|1987
|''Pound Puppies''
|Aunt Millie
|Atal 1
|-
|1989
|''The New Lassie''
|Mrs. Chadwick
|Atal 1
|-
|1991
|''[[Full House]]''
|Miss Wiltrout
|2 atal
|-
|1992
|''Danger Island''
|Kate
|TV movie
|-
|1992; 1993
|''[[General Hospital]]''
|Maria Ramirez
|14 atal
|-
|1993
|''The John Larroquette Show''
|John's mother
|Atal 1
|-
| rowspan="4" |1994
|''The Mommies''
|Bev – Barb's Mom
|Atal 1
|-
|''Babylon 5''
|Laura Rosen medikua
|Atal 1
|-
|'''Tis The Season: A Hawaiian Christmas Story''
|Mrs. Livingston
|Television film
|-
|''The Ren & Stimpy Show''
|Brainchild madikuaren ama
|Atal 1
|-
| rowspan="5" |1995
|''The Critic''
|Herself
|Atal 1
|-
|''The Colony''
|Billingsley andrea
|Telebistako filma
|-
|''Duckman''
|Oppressed emaztea
|Atal 1
|-
|''Roseanne''
|Leonen ama
|Atal 1
|-
|''Out There''
|Donna
|Telebistako filma
|-
|1996
|''Step by Step''
|Helen Lambert
|3 Atal 1
|-
| rowspan="2" |1997
|''7th Heaven''
|Veterinarian
|Atal 1
|-
|''[[Beverly Hills, 90210]]''
|Celia Martin
|4 atal
|-
|2001
|''Au Pair II''
|Grandma Nell Grayson
|Telebistako filma
|-
|2002
|''The Drew Carey Show''
|Misty Kiniski
|2 atal
|-
|2003
|''Andy Richter Controls the Universe''
|Grandma Evelyn
|Atal 1
|-
|2004
|''Complete Savages''
|Grammy Na-Na
|2 atal
|-
|2004
|''Las Vegas''
|Grandma Deline
|Atal 1
|-
|2006
|''[[Grey's Anatomy]]''
|Agnes
|Atal 1
|-
|2006
|''[[Cold Case]]''
|Muriel Bartleby
|Atal 1
|-
|2007
|''Holiday in Handcuffs''
|Grandma
|Telebistako filma
|-
|2021
|''Lost in Space''
|June, alias Voice of Alpha Control
|Atal 1; Netflix seriea
|}
== Sariak eta aintzatespenak ==
* 1948an, Lockhartek Interpretazio Onenaren Tony saria irabazi zuen, [[Broadway|Broadwayn]] ''For Love or Money'' filmean egindako lanarengatik.
* 1948an Antzerki saria
* 1960an Izarra jarri zioten Hollywoodeko Ospearen pasealekuan
* 2013an sari berezi publikoa
* Bi Emmy saritarako izendatu zuten<ref name="1953-best-actress" /><ref name="1959-best-actress-in-a-drama-series" />
== Iruditegia ==
<gallery mode="packed" heights="250">
Fitxategi:June_Lockhart_Lassie_National_Dog_Week_1963.JPG||[[June Lockhart]] eta Lassie txakurra, ''Lassie'' filmean, 1963an
Fitxategi:June_Lockhart_Lost_in_Space_1965.JPG|[[June Lockhart|June Lockart]] Maureen Robinson pertsonaiarena egiten, [[Lost in Space|'''<nowiki/>'<nowiki/>''Lost in Space'<nowiki/>''''']] '''l'''anean, 1965ean
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{Bizialdia|1925eko||Lockhart, June}}
[[Kategoria:Newyorkarrak]]
[[Kategoria:Tony Saria irabazi dutenak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako emakume aktoreak]]
i1abd6pj3ebn96x18prdfthmd0itzlm
Gazako egunerokoa
0
1218341
10006329
2024-12-21T09:34:34Z
Ernestobanpiroa
58701
Orri berria: «{{lan infotaula}} [[Fitxategi:NachalParan1.jpg|thumb|250px|Neger basamortua, eleberria kokatzen den espazioa.]] '''''Gazako egunerokoa''''' [[Atef Abu Saif]] idazle [[palestina]]rrak [[2024]]an plazaratu zuen kroniken liburua da, Gazako egunerokoak herrialde hartan Israelgo armada gauzatzen ari den [[genozidio]]ari buruzko lekukotasun paregabea eskainiz. == Historia == Atef Abu Saib, [[Palestinako Aginte Nazionala|Palestinako Aginte Nazionaleko]] Kultura ministroa, bost...»
10006329
wikitext
text/x-wiki
{{lan infotaula}}
[[Fitxategi:NachalParan1.jpg|thumb|250px|Neger basamortua, eleberria kokatzen den espazioa.]]
'''''Gazako egunerokoa''''' [[Atef Abu Saif]] idazle [[palestina]]rrak [[2024]]an plazaratu zuen kroniken liburua da, Gazako egunerokoak herrialde hartan Israelgo armada gauzatzen ari den [[genozidio]]ari buruzko lekukotasun paregabea eskainiz.
== Historia ==
Atef Abu Saib, [[Palestinako Aginte Nazionala|Palestinako Aginte Nazionaleko]] Kultura ministroa, bost eleberriren eta bi ipuin-bildumen egilea, baita hainbat saiakera politikoren egilea ere, Palestinako eta beste herrialde arabiar batzuetako egunkari eta aldizkarietako ohiko kolaboratzailea da, eta 2014an Gazako gatazkari buruzko bere egunkariak argitaratzen hasi zen. 2019an, Zisjordaniara joan zen bizitzera, eta han bizi da ordutik. Israelek Gazan egindako genozidioaren azken erasoaldiaren hasieran, 2023ko urrian, Atef Abu Saif hiria bisitatzen ari zen Yasser 15 urteko semearekin. Han harrapatuta geratu ziren hiru hilabete baino gehiagoz. Hemen daude jasota beldurrezko eta heriotzazko egun horiek, gure mendeko sarraskirik larrienetako baten testigantza paregabea. <ref name=Txalaparta>{{es}}''[https://www.txalaparta.eus/eu/liburuak/gazako-egunerokoa?srsltid=AfmBOoraH9BTa1LHWO4UjD9XBrsNmW7BwFif-UN7PqNePDgnsFS55ng_«Gazako egunerokoa»], Txalaparta.eus</ref>
== Kronikak ==
Atefek modua egin zuen ikusitako eta batez ere bizitakoari buruzko kronikak idazteko eta Gazatik kanpoko lagunei ahal bezala bidaltzeko, sakeleko mezu eta audio laburren bitartez. Egun haietan idatzitako kronika haietako batzuk ''[[The New York Times]]'', ''[[The Washingtong Post]]'' edo ''[[Le Monde]]'' egunkarietan argitaratu ziren, baita ''[[Berria]]''n ere. Horrela, Atef Abu Saifena izan zen Gazatik mendebaldeko komunikabideetara iritsi zen ahots bakarrenetakoa, are gehiago inbasioaren hasieran, Isralek ezarritako komunikazio-kontrola ezin zorrotzagoa izan zenean. Atefek eta Yasserrek 85 egun pasatu zituzten Gazan, harik eta nola edo hala handik atera ahal izan zuten arte. 85 egun haietan idatzitako kronikek, orain guztiak bilduta, Gazako Egunerokoa osatzen dute. Liburua hamar bat hizkuntzatan argitaratu da.<ref name=Elkar>{{eu}} ''[https://postdata.elkar.eus/wp-content/uploads/2024/09/ELKAR-77-web.pdf «Gazako egunerokoa»], Karmele Urrutia, 16-17.or.</ref>
== Edukia ==
Kronika harrigarriak dira, bizi-biziak, heriotzaren inguruan ardaztuta dauden arren. Atefek eztandak zenbatzen pasatako gauez hitz egiten du; hondakinen artean bizitza-aztarnak aurkitzeko ahaleginez; anestesiarik gabeko ebakuntzez; haurren amesgaiztoez; arpilatutako etxe, eskola eta ospitaleez; hildako senide eta lagunez; jan- eta ur-faltaz…eta bonbez, edonondik etortzen diren eta edonon eror daitezkeen bonbez.<ref name=Elkar/>
== Liburua euskaratuta ==
[[Irene Arrarats]] Lizeagak eta [[Maialen Berasategi]] Katalanek ingelesetik egin duten itzulpenari esker lortu dute itzulpena. Hitzaurrea, berriz, ''Berria''-ko zuzendari [[Amagoia Mujika Tolaretxipi]]k idatzi du.<ref name=Elkar/>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:2024ko liburuak]]
[[Kategoria:Euskaratutako liburuak]]
[[Kategoria:Arabierazko liburuak]]
[[Kategoria:Elkar argitaletxearen liburuak]]
[[Kategoria:Palestinako kultura]]
[[Kategoria:Atef Abu Saifen liburuak]]
k0cew34j9vg49pwjn5ka8rk9qp72tru
10006330
10006329
2024-12-21T09:35:46Z
Ernestobanpiroa
58701
10006330
wikitext
text/x-wiki
{{lan infotaula}}
[[Fitxategi:Damage_in_Gaza_Strip_during_the_October_2023_-_13.jpg|thumb|250px|Egileak Gazako txikizioa gertutik ezagutu zuen.]]
'''''Gazako egunerokoa''''' [[Atef Abu Saif]] idazle [[palestina]]rrak [[2024]]an plazaratu zuen kroniken liburua da, Gazako egunerokoak herrialde hartan Israelgo armada gauzatzen ari den [[genozidio]]ari buruzko lekukotasun paregabea eskainiz.
== Historia ==
Atef Abu Saib, [[Palestinako Aginte Nazionala|Palestinako Aginte Nazionaleko]] Kultura ministroa, bost eleberriren eta bi ipuin-bildumen egilea, baita hainbat saiakera politikoren egilea ere, Palestinako eta beste herrialde arabiar batzuetako egunkari eta aldizkarietako ohiko kolaboratzailea da, eta 2014an Gazako gatazkari buruzko bere egunkariak argitaratzen hasi zen. 2019an, Zisjordaniara joan zen bizitzera, eta han bizi da ordutik. Israelek Gazan egindako genozidioaren azken erasoaldiaren hasieran, 2023ko urrian, Atef Abu Saif hiria bisitatzen ari zen Yasser 15 urteko semearekin. Han harrapatuta geratu ziren hiru hilabete baino gehiagoz. Hemen daude jasota beldurrezko eta heriotzazko egun horiek, gure mendeko sarraskirik larrienetako baten testigantza paregabea. <ref name=Txalaparta>{{es}}''[https://www.txalaparta.eus/eu/liburuak/gazako-egunerokoa?srsltid=AfmBOoraH9BTa1LHWO4UjD9XBrsNmW7BwFif-UN7PqNePDgnsFS55ng_«Gazako egunerokoa»], Txalaparta.eus</ref>
== Kronikak ==
Atefek modua egin zuen ikusitako eta batez ere bizitakoari buruzko kronikak idazteko eta Gazatik kanpoko lagunei ahal bezala bidaltzeko, sakeleko mezu eta audio laburren bitartez. Egun haietan idatzitako kronika haietako batzuk ''[[The New York Times]]'', ''[[The Washingtong Post]]'' edo ''[[Le Monde]]'' egunkarietan argitaratu ziren, baita ''[[Berria]]''n ere. Horrela, Atef Abu Saifena izan zen Gazatik mendebaldeko komunikabideetara iritsi zen ahots bakarrenetakoa, are gehiago inbasioaren hasieran, Isralek ezarritako komunikazio-kontrola ezin zorrotzagoa izan zenean. Atefek eta Yasserrek 85 egun pasatu zituzten Gazan, harik eta nola edo hala handik atera ahal izan zuten arte. 85 egun haietan idatzitako kronikek, orain guztiak bilduta, Gazako Egunerokoa osatzen dute. Liburua hamar bat hizkuntzatan argitaratu da.<ref name=Elkar>{{eu}} ''[https://postdata.elkar.eus/wp-content/uploads/2024/09/ELKAR-77-web.pdf «Gazako egunerokoa»], Karmele Urrutia, 16-17.or.</ref>
== Edukia ==
Kronika harrigarriak dira, bizi-biziak, heriotzaren inguruan ardaztuta dauden arren. Atefek eztandak zenbatzen pasatako gauez hitz egiten du; hondakinen artean bizitza-aztarnak aurkitzeko ahaleginez; anestesiarik gabeko ebakuntzez; haurren amesgaiztoez; arpilatutako etxe, eskola eta ospitaleez; hildako senide eta lagunez; jan- eta ur-faltaz…eta bonbez, edonondik etortzen diren eta edonon eror daitezkeen bonbez.<ref name=Elkar/>
== Liburua euskaratuta ==
[[Irene Arrarats]] Lizeagak eta [[Maialen Berasategi]] Katalanek ingelesetik egin duten itzulpenari esker lortu dute itzulpena. Hitzaurrea, berriz, ''Berria''-ko zuzendari [[Amagoia Mujika Tolaretxipi]]k idatzi du.<ref name=Elkar/>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:2024ko liburuak]]
[[Kategoria:Euskaratutako liburuak]]
[[Kategoria:Arabierazko liburuak]]
[[Kategoria:Elkar argitaletxearen liburuak]]
[[Kategoria:Palestinako kultura]]
[[Kategoria:Atef Abu Saifen liburuak]]
10qfk8ijyx3k9wy6nrvcc4o7kf7bajh
10006332
10006330
2024-12-21T09:36:51Z
Ernestobanpiroa
58701
10006332
wikitext
text/x-wiki
{{lan infotaula}}
[[Fitxategi:Damage_in_Gaza_Strip_during_the_October_2023_-_13.jpg|thumb|250px|Egileak Gazako txikizioa gertutik ezagutu zuen.]]
'''''Gazako egunerokoa''''' [[Atef Abu Saif]] idazle [[palestina]]rrak [[2024]]an plazaratu zuen kroniken liburua da, Gazako egunerokoak herrialde hartan Israelgo armada gauzatzen ari den [[genozidio]]ari buruzko lekukotasun paregabea eskainiz.
== Historia ==
Atef Abu Saib, [[Palestinako Aginte Nazionala|Palestinako Aginte Nazionaleko]] Kultura ministroa, bost eleberriren eta bi ipuin-bildumen egilea, baita hainbat saiakera politikoren egilea ere, Palestinako eta beste herrialde arabiar batzuetako egunkari eta aldizkarietako ohiko kolaboratzailea da, eta 2014an Gazako gatazkari buruzko bere egunkariak argitaratzen hasi zen. 2019an, Zisjordaniara joan zen bizitzera, eta han bizi da ordutik. Israelek Gazan egindako genozidioaren azken erasoaldiaren hasieran, 2023ko urrian, Atef Abu Saif hiria bisitatzen ari zen Yasser 15 urteko semearekin. Han harrapatuta geratu ziren hiru hilabete baino gehiagoz. Hemen daude jasota beldurrezko eta heriotzazko egun horiek, gure mendeko sarraskirik larrienetako baten testigantza paregabea. <ref name=Txalaparta>{{es}}''[https://www.txalaparta.eus/eu/liburuak/gazako-egunerokoa?srsltid=AfmBOoraH9BTa1LHWO4UjD9XBrsNmW7BwFif-UN7PqNePDgnsFS55ng_«Gazako egunerokoa»], Txalaparta.eus</ref>
== Kronikak ==
Atefek modua egin zuen ikusitako eta batez ere bizitakoari buruzko kronikak idazteko eta Gazatik kanpoko lagunei ahal bezala bidaltzeko, sakeleko mezu eta audio laburren bitartez. Egun haietan idatzitako kronika haietako batzuk ''[[The New York Times]]'', ''[[The Washington Post]]'' edo ''[[Le Monde]]'' egunkarietan argitaratu ziren, baita ''[[Berria]]''n ere. Horrela, Atef Abu Saifena izan zen Gazatik mendebaldeko komunikabideetara iritsi zen ahots bakarrenetakoa, are gehiago inbasioaren hasieran, Isralek ezarritako komunikazio-kontrola ezin zorrotzagoa izan zenean. Atefek eta Yasserrek 85 egun pasatu zituzten Gazan, harik eta nola edo hala handik atera ahal izan zuten arte. 85 egun haietan idatzitako kronikek, orain guztiak bilduta, Gazako Egunerokoa osatzen dute. Liburua hamar bat hizkuntzatan argitaratu da.<ref name=Elkar>{{eu}} ''[https://postdata.elkar.eus/wp-content/uploads/2024/09/ELKAR-77-web.pdf «Gazako egunerokoa»], Karmele Urrutia, 16-17.or.</ref>
== Edukia ==
Kronika harrigarriak dira, bizi-biziak, heriotzaren inguruan ardaztuta dauden arren. Atefek eztandak zenbatzen pasatako gauez hitz egiten du; hondakinen artean bizitza-aztarnak aurkitzeko ahaleginez; anestesiarik gabeko ebakuntzez; haurren amesgaiztoez; arpilatutako etxe, eskola eta ospitaleez; hildako senide eta lagunez; jan- eta ur-faltaz…eta bonbez, edonondik etortzen diren eta edonon eror daitezkeen bonbez.<ref name=Elkar/>
== Liburua euskaratuta ==
[[Irene Arrarats]] Lizeagak eta [[Maialen Berasategi]] Katalanek ingelesetik egin duten itzulpenari esker lortu dute itzulpena. Hitzaurrea, berriz, ''Berria''-ko zuzendari [[Amagoia Mujika Tolaretxipi]]k idatzi du.<ref name=Elkar/>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:2024ko liburuak]]
[[Kategoria:Euskaratutako liburuak]]
[[Kategoria:Arabierazko liburuak]]
[[Kategoria:Elkar argitaletxearen liburuak]]
[[Kategoria:Palestinako kultura]]
[[Kategoria:Atef Abu Saifen liburuak]]
szdrj1plq13vugs3iroh8jt3eb8ozxd
10006335
10006332
2024-12-21T09:40:55Z
Ernestobanpiroa
58701
10006335
wikitext
text/x-wiki
{{lan infotaula}}
[[Fitxategi:Damage_in_Gaza_Strip_during_the_October_2023_-_13.jpg|thumb|250px|Egileak Gazako txikizioa gertutik ezagutu zuen.]]
'''''Gazako egunerokoa''''' [[Atef Abu Saif]] idazle [[palestina]]rrak [[2024]]an plazaratu zuen kroniken liburua da, Gazako egunerokoak herrialde hartan Israelgo armada gauzatzen ari den [[genozidio]]ari buruzko lekukotasun paregabea eskainiz.
== Historia ==
Atef Abu Saib, [[Palestinako Aginte Nazionala|Palestinako Aginte Nazionaleko]] Kultura ministroa, bost eleberriren eta bi ipuin-bildumen egilea, baita hainbat saiakera politikoren egilea ere, Palestinako eta beste herrialde arabiar batzuetako egunkari eta aldizkarietako ohiko kolaboratzailea da, eta 2014an Gazako gatazkari buruzko bere egunkariak argitaratzen hasi zen. 2019an, Zisjordaniara joan zen bizitzera, eta han bizi da ordutik. Israelek Gazan egindako genozidioaren azken erasoaldiaren hasieran, 2023ko urrian, Atef Abu Saif hiria bisitatzen ari zen Yasser 15 urteko semearekin. Han harrapatuta geratu ziren hiru hilabete baino gehiagoz. Hemen daude jasota beldurrezko eta heriotzazko egun horiek, gure mendeko sarraskirik larrienetako baten testigantza paregabea. <ref name=Txalaparta>{{es}}''[https://www.txalaparta.eus/eu/liburuak/gazako-egunerokoa?srsltid=AfmBOoraH9BTa1LHWO4UjD9XBrsNmW7BwFif-UN7PqNePDgnsFS55ng_«Gazako egunerokoa»], Txalaparta.eus</ref>
== Kronikak ==
Atefek modua egin zuen ikusitako eta batez ere bizitakoari buruzko kronikak idazteko eta Gazatik kanpoko lagunei ahal bezala bidaltzeko, sakeleko mezu eta audio laburren bitartez. Egun haietan idatzitako kronika haietako batzuk ''[[The New York Times]]'', ''[[The Washington Post]]'' edo ''[[Le Monde]]'' egunkarietan argitaratu ziren, baita ''[[Berria]]''n ere. Horrela, Atef Abu Saifena izan zen Gazatik mendebaldeko komunikabideetara iritsi zen ahots bakarrenetakoa, are gehiago inbasioaren hasieran, Isralek ezarritako komunikazio-kontrola ezin zorrotzagoa izan zenean. Atefek eta Yasserrek 85 egun pasatu zituzten Gazan, harik eta nola edo hala handik atera ahal izan zuten arte. 85 egun haietan idatzitako kronikek, orain guztiak bilduta, Gazako Egunerokoa osatzen dute. Liburua hamar bat hizkuntzatan argitaratu da.<ref name=Elkar>{{eu}} ''[https://postdata.elkar.eus/wp-content/uploads/2024/09/ELKAR-77-web.pdf «Gazako egunerokoa»], Karmele Urrutia, 16-17.or.</ref>
== Edukia ==
Kronika harrigarriak dira, bizi-biziak, heriotzaren inguruan ardaztuta dauden arren. Atefek eztandak zenbatzen pasatako gauez hitz egiten du; hondakinen artean bizitza-aztarnak aurkitzeko ahaleginez; anestesiarik gabeko ebakuntzez; haurren amesgaiztoez; arpilatutako etxe, eskola eta ospitaleez; hildako senide eta lagunez; jan- eta ur-faltaz…eta bonbez, edonondik etortzen diren eta edonon eror daitezkeen bonbez.<ref name=Elkar/>
== Liburua euskaratuta ==
[[Irene Arrarats]] Lizeagak eta [[Maialen Berasategi]] Katalanek ingelesetik egin duten itzulpenari esker lortu dute itzulpena. Hitzaurrea, berriz, ''Berria''-ko zuzendari [[Amagoia Mujika Tolaretxipi]]k idatzi du.<ref name=Elkar/>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* [https://postdata.elkar.eus/wp-content/uploads/2024/09/ELKAR-77-web.pdf], [[Karmele Urrutia]]: «Gazako egunerokoa», ''Elkar'' aldizkaria, 2024ko udazkena, 16-17.or.]
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:2024ko liburuak]]
[[Kategoria:Euskaratutako liburuak]]
[[Kategoria:Arabierazko liburuak]]
[[Kategoria:Elkar argitaletxearen liburuak]]
[[Kategoria:Palestinako kultura]]
[[Kategoria:Atef Abu Saifen liburuak]]
it2sft94voozn56x0z2tynpvc35yvfi
10006336
10006335
2024-12-21T09:45:56Z
Ernestobanpiroa
58701
10006336
wikitext
text/x-wiki
{{lan infotaula}}
[[Fitxategi:Damage_in_Gaza_Strip_during_the_October_2023_-_13.jpg|thumb|250px|Egileak Gazako txikizioa gertutik ezagutu zuen.]]
'''''Gazako egunerokoa''''' [[Atef Abu Saif]] idazle [[palestina]]rrak [[2024]]an plazaratu zuen kroniken liburua da. ''Gazako egunerokoa''k herrialde hartan [[Israel]]go armada gauzatzen ari den [[genozidio]]ari buruzko lekukotasun paregabea eskaintzen du.<ref name=Elkar/>
== Historia ==
Atef Abu Saib, [[Palestinako Aginte Nazionala|Palestinako Aginte Nazionaleko]] Kultura ministroa, bost eleberriren eta bi ipuin-bildumen egilea, baita hainbat saiakera politikoren egilea ere, Palestinako eta beste herrialde arabiar batzuetako egunkari eta aldizkarietako ohiko kolaboratzailea da, eta 2014an Gazako gatazkari buruzko bere egunkariak argitaratzen hasi zen. 2019an, Zisjordaniara joan zen bizitzera, eta han bizi da ordutik. Israelek Gazan egindako genozidioaren azken erasoaldiaren hasieran, 2023ko urrian, Atef Abu Saif hiria bisitatzen ari zen Yasser 15 urteko semearekin. Han harrapatuta geratu ziren hiru hilabete baino gehiagoz. Hemen daude jasota beldurrezko eta heriotzazko egun horiek, gure mendeko sarraskirik larrienetako baten testigantza paregabea. <ref name=Txalaparta>{{es}}''[https://www.txalaparta.eus/eu/liburuak/gazako-egunerokoa?srsltid=AfmBOoraH9BTa1LHWO4UjD9XBrsNmW7BwFif-UN7PqNePDgnsFS55ng_«Gazako egunerokoa»], Txalaparta.eus</ref>
== Kronikak ==
Atefek modua egin zuen ikusitako eta batez ere bizitakoari buruzko kronikak idazteko eta Gazatik kanpoko lagunei ahal bezala bidaltzeko, sakeleko mezu eta audio laburren bitartez. Egun haietan idatzitako kronika haietako batzuk ''[[The New York Times]]'', ''[[The Washington Post]]'' edo ''[[Le Monde]]'' egunkarietan argitaratu ziren, baita ''[[Berria]]''n ere. Horrela, Atef Abu Saifena izan zen Gazatik mendebaldeko komunikabideetara iritsi zen ahots bakarrenetakoa, are gehiago inbasioaren hasieran, Isralek ezarritako komunikazio-kontrola ezin zorrotzagoa izan zenean. Atefek eta Yasserrek 85 egun pasatu zituzten Gazan, harik eta nola edo hala handik atera ahal izan zuten arte. 85 egun haietan idatzitako kronikek, orain guztiak bilduta, Gazako Egunerokoa osatzen dute. Liburua hamar bat hizkuntzatan argitaratu da.<ref name=Elkar>{{eu}} ''[https://postdata.elkar.eus/wp-content/uploads/2024/09/ELKAR-77-web.pdf «Gazako egunerokoa»], Karmele Urrutia, 16-17.or.</ref>
== Edukia ==
Kronika harrigarriak dira, bizi-biziak, heriotzaren inguruan ardaztuta dauden arren. Atefek eztandak zenbatzen pasatako gauez hitz egiten du; hondakinen artean bizitza-aztarnak aurkitzeko ahaleginez; anestesiarik gabeko ebakuntzez; haurren amesgaiztoez; arpilatutako etxe, eskola eta ospitaleez; hildako senide eta lagunez; jan- eta ur-faltaz…eta bonbez, edonondik etortzen diren eta edonon eror daitezkeen bonbez.<ref name=Elkar/>
== Liburua euskaratuta ==
[[Irene Arrarats]] Lizeagak eta [[Maialen Berasategi]] Katalanek ingelesetik egin duten itzulpenari esker lortu dute itzulpena. Hitzaurrea, berriz, ''Berria''-ko zuzendari [[Amagoia Mujika Tolaretxipi]]k idatzi du.<ref name=Elkar/>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* [https://postdata.elkar.eus/wp-content/uploads/2024/09/ELKAR-77-web.pdf], [[Karmele Urrutia]]: «Gazako egunerokoa», ''Elkar'' aldizkaria, 2024ko udazkena, 16-17.or.]
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:2024ko liburuak]]
[[Kategoria:Euskaratutako liburuak]]
[[Kategoria:Arabierazko liburuak]]
[[Kategoria:Elkar argitaletxearen liburuak]]
[[Kategoria:Palestinako kultura]]
[[Kategoria:Atef Abu Saifen liburuak]]
nbo06h5ge1afnejcf0jzpxq9rjozln9
10006337
10006336
2024-12-21T09:46:45Z
Ernestobanpiroa
58701
/* Historia */
10006337
wikitext
text/x-wiki
{{lan infotaula}}
[[Fitxategi:Damage_in_Gaza_Strip_during_the_October_2023_-_13.jpg|thumb|250px|Egileak Gazako txikizioa gertutik ezagutu zuen.]]
'''''Gazako egunerokoa''''' [[Atef Abu Saif]] idazle [[palestina]]rrak [[2024]]an plazaratu zuen kroniken liburua da. ''Gazako egunerokoa''k herrialde hartan [[Israel]]go armada gauzatzen ari den [[genozidio]]ari buruzko lekukotasun paregabea eskaintzen du.<ref name=Elkar/>
== Historia ==
Atef Abu Saib, [[Palestinako Aginte Nazionala|Palestinako Aginte Nazionaleko]] Kultura ministroa, bost eleberriren eta bi ipuin-bildumen egilea, baita hainbat saiakera politikoren egilea ere, Palestinako eta beste herrialde arabiar batzuetako egunkari eta aldizkarietako ohiko kolaboratzailea da, eta 2014an Gazako gatazkari buruzko bere egunkariak argitaratzen hasi zen. 2019an, Zisjordaniara joan zen bizitzera, eta han bizi da ordutik. Israelek Gazan egindako genozidioaren azken erasoaldiaren hasieran, 2023ko urrian, Atef Abu Saif hiria bisitatzen ari zen Yasser 15 urteko semearekin. Han harrapatuta geratu ziren hiru hilabete baino gehiagoz. Hemen daude jasota beldurrezko eta heriotzazko egun horiek, gure mendeko sarraskirik larrienetako baten testigantza paregabea izanik. <ref name=Txalaparta>{{es}}''[https://www.txalaparta.eus/eu/liburuak/gazako-egunerokoa?srsltid=AfmBOoraH9BTa1LHWO4UjD9XBrsNmW7BwFif-UN7PqNePDgnsFS55ng_«Gazako egunerokoa»], Txalaparta.eus</ref>
== Kronikak ==
Atefek modua egin zuen ikusitako eta batez ere bizitakoari buruzko kronikak idazteko eta Gazatik kanpoko lagunei ahal bezala bidaltzeko, sakeleko mezu eta audio laburren bitartez. Egun haietan idatzitako kronika haietako batzuk ''[[The New York Times]]'', ''[[The Washington Post]]'' edo ''[[Le Monde]]'' egunkarietan argitaratu ziren, baita ''[[Berria]]''n ere. Horrela, Atef Abu Saifena izan zen Gazatik mendebaldeko komunikabideetara iritsi zen ahots bakarrenetakoa, are gehiago inbasioaren hasieran, Isralek ezarritako komunikazio-kontrola ezin zorrotzagoa izan zenean. Atefek eta Yasserrek 85 egun pasatu zituzten Gazan, harik eta nola edo hala handik atera ahal izan zuten arte. 85 egun haietan idatzitako kronikek, orain guztiak bilduta, Gazako Egunerokoa osatzen dute. Liburua hamar bat hizkuntzatan argitaratu da.<ref name=Elkar>{{eu}} ''[https://postdata.elkar.eus/wp-content/uploads/2024/09/ELKAR-77-web.pdf «Gazako egunerokoa»], Karmele Urrutia, 16-17.or.</ref>
== Edukia ==
Kronika harrigarriak dira, bizi-biziak, heriotzaren inguruan ardaztuta dauden arren. Atefek eztandak zenbatzen pasatako gauez hitz egiten du; hondakinen artean bizitza-aztarnak aurkitzeko ahaleginez; anestesiarik gabeko ebakuntzez; haurren amesgaiztoez; arpilatutako etxe, eskola eta ospitaleez; hildako senide eta lagunez; jan- eta ur-faltaz…eta bonbez, edonondik etortzen diren eta edonon eror daitezkeen bonbez.<ref name=Elkar/>
== Liburua euskaratuta ==
[[Irene Arrarats]] Lizeagak eta [[Maialen Berasategi]] Katalanek ingelesetik egin duten itzulpenari esker lortu dute itzulpena. Hitzaurrea, berriz, ''Berria''-ko zuzendari [[Amagoia Mujika Tolaretxipi]]k idatzi du.<ref name=Elkar/>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* [https://postdata.elkar.eus/wp-content/uploads/2024/09/ELKAR-77-web.pdf], [[Karmele Urrutia]]: «Gazako egunerokoa», ''Elkar'' aldizkaria, 2024ko udazkena, 16-17.or.]
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:2024ko liburuak]]
[[Kategoria:Euskaratutako liburuak]]
[[Kategoria:Arabierazko liburuak]]
[[Kategoria:Elkar argitaletxearen liburuak]]
[[Kategoria:Palestinako kultura]]
[[Kategoria:Atef Abu Saifen liburuak]]
a6eghujh9ha0dcnb1vyin57pt93uafx
10006338
10006337
2024-12-21T09:47:41Z
Ernestobanpiroa
58701
/* Kronikak */
10006338
wikitext
text/x-wiki
{{lan infotaula}}
[[Fitxategi:Damage_in_Gaza_Strip_during_the_October_2023_-_13.jpg|thumb|250px|Egileak Gazako txikizioa gertutik ezagutu zuen.]]
'''''Gazako egunerokoa''''' [[Atef Abu Saif]] idazle [[palestina]]rrak [[2024]]an plazaratu zuen kroniken liburua da. ''Gazako egunerokoa''k herrialde hartan [[Israel]]go armada gauzatzen ari den [[genozidio]]ari buruzko lekukotasun paregabea eskaintzen du.<ref name=Elkar/>
== Historia ==
Atef Abu Saib, [[Palestinako Aginte Nazionala|Palestinako Aginte Nazionaleko]] Kultura ministroa, bost eleberriren eta bi ipuin-bildumen egilea, baita hainbat saiakera politikoren egilea ere, Palestinako eta beste herrialde arabiar batzuetako egunkari eta aldizkarietako ohiko kolaboratzailea da, eta 2014an Gazako gatazkari buruzko bere egunkariak argitaratzen hasi zen. 2019an, Zisjordaniara joan zen bizitzera, eta han bizi da ordutik. Israelek Gazan egindako genozidioaren azken erasoaldiaren hasieran, 2023ko urrian, Atef Abu Saif hiria bisitatzen ari zen Yasser 15 urteko semearekin. Han harrapatuta geratu ziren hiru hilabete baino gehiagoz. Hemen daude jasota beldurrezko eta heriotzazko egun horiek, gure mendeko sarraskirik larrienetako baten testigantza paregabea izanik. <ref name=Txalaparta>{{es}}''[https://www.txalaparta.eus/eu/liburuak/gazako-egunerokoa?srsltid=AfmBOoraH9BTa1LHWO4UjD9XBrsNmW7BwFif-UN7PqNePDgnsFS55ng_«Gazako egunerokoa»], Txalaparta.eus</ref>
== Kronikak ==
Atefek modua egin zuen ikusitako eta batez ere bizitakoari buruzko kronikak idazteko eta Gazatik kanpoko lagunei ahal bezala bidaltzeko, sakeleko mezu eta audio laburren bitartez. Egun haietan idatzitako kronika haietako batzuk ''[[The New York Times]]'', ''[[The Washington Post]]'' edo ''[[Le Monde]]'' egunkarietan argitaratu ziren, baita ''[[Berria]]''n ere. Horrela, Atef Abu Saifena izan zen Gazatik mendebaldeko komunikabideetara iritsi zen ahots bakarrenetakoa, are gehiago inbasioaren hasieran, Isralek ezarritako komunikazio-kontrola ezin zorrotzagoa izan zenean. Atefek eta Yasserrek 85 egun pasatu zituzten Gazan, harik eta nola edo hala handik atera ahal izan zuten arte. 85 egun haietan idatzitako kronikek, orain guztiak bilduta, ''Gazako Egunerokoa'' osatzen dute. Liburua hamar bat hizkuntzatan argitaratu da.<ref name=Elkar>{{eu}} ''[https://postdata.elkar.eus/wp-content/uploads/2024/09/ELKAR-77-web.pdf «Gazako egunerokoa»], Karmele Urrutia, 16-17.or.</ref>
== Edukia ==
Kronika harrigarriak dira, bizi-biziak, heriotzaren inguruan ardaztuta dauden arren. Atefek eztandak zenbatzen pasatako gauez hitz egiten du; hondakinen artean bizitza-aztarnak aurkitzeko ahaleginez; anestesiarik gabeko ebakuntzez; haurren amesgaiztoez; arpilatutako etxe, eskola eta ospitaleez; hildako senide eta lagunez; jan- eta ur-faltaz…eta bonbez, edonondik etortzen diren eta edonon eror daitezkeen bonbez.<ref name=Elkar/>
== Liburua euskaratuta ==
[[Irene Arrarats]] Lizeagak eta [[Maialen Berasategi]] Katalanek ingelesetik egin duten itzulpenari esker lortu dute itzulpena. Hitzaurrea, berriz, ''Berria''-ko zuzendari [[Amagoia Mujika Tolaretxipi]]k idatzi du.<ref name=Elkar/>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* [https://postdata.elkar.eus/wp-content/uploads/2024/09/ELKAR-77-web.pdf], [[Karmele Urrutia]]: «Gazako egunerokoa», ''Elkar'' aldizkaria, 2024ko udazkena, 16-17.or.]
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:2024ko liburuak]]
[[Kategoria:Euskaratutako liburuak]]
[[Kategoria:Arabierazko liburuak]]
[[Kategoria:Elkar argitaletxearen liburuak]]
[[Kategoria:Palestinako kultura]]
[[Kategoria:Atef Abu Saifen liburuak]]
3nch9yr2n4w4nvshncpeobct2t3x7om
10006339
10006338
2024-12-21T09:48:39Z
Ernestobanpiroa
58701
/* Liburua euskaratuta */
10006339
wikitext
text/x-wiki
{{lan infotaula}}
[[Fitxategi:Damage_in_Gaza_Strip_during_the_October_2023_-_13.jpg|thumb|250px|Egileak Gazako txikizioa gertutik ezagutu zuen.]]
'''''Gazako egunerokoa''''' [[Atef Abu Saif]] idazle [[palestina]]rrak [[2024]]an plazaratu zuen kroniken liburua da. ''Gazako egunerokoa''k herrialde hartan [[Israel]]go armada gauzatzen ari den [[genozidio]]ari buruzko lekukotasun paregabea eskaintzen du.<ref name=Elkar/>
== Historia ==
Atef Abu Saib, [[Palestinako Aginte Nazionala|Palestinako Aginte Nazionaleko]] Kultura ministroa, bost eleberriren eta bi ipuin-bildumen egilea, baita hainbat saiakera politikoren egilea ere, Palestinako eta beste herrialde arabiar batzuetako egunkari eta aldizkarietako ohiko kolaboratzailea da, eta 2014an Gazako gatazkari buruzko bere egunkariak argitaratzen hasi zen. 2019an, Zisjordaniara joan zen bizitzera, eta han bizi da ordutik. Israelek Gazan egindako genozidioaren azken erasoaldiaren hasieran, 2023ko urrian, Atef Abu Saif hiria bisitatzen ari zen Yasser 15 urteko semearekin. Han harrapatuta geratu ziren hiru hilabete baino gehiagoz. Hemen daude jasota beldurrezko eta heriotzazko egun horiek, gure mendeko sarraskirik larrienetako baten testigantza paregabea izanik. <ref name=Txalaparta>{{es}}''[https://www.txalaparta.eus/eu/liburuak/gazako-egunerokoa?srsltid=AfmBOoraH9BTa1LHWO4UjD9XBrsNmW7BwFif-UN7PqNePDgnsFS55ng_«Gazako egunerokoa»], Txalaparta.eus</ref>
== Kronikak ==
Atefek modua egin zuen ikusitako eta batez ere bizitakoari buruzko kronikak idazteko eta Gazatik kanpoko lagunei ahal bezala bidaltzeko, sakeleko mezu eta audio laburren bitartez. Egun haietan idatzitako kronika haietako batzuk ''[[The New York Times]]'', ''[[The Washington Post]]'' edo ''[[Le Monde]]'' egunkarietan argitaratu ziren, baita ''[[Berria]]''n ere. Horrela, Atef Abu Saifena izan zen Gazatik mendebaldeko komunikabideetara iritsi zen ahots bakarrenetakoa, are gehiago inbasioaren hasieran, Isralek ezarritako komunikazio-kontrola ezin zorrotzagoa izan zenean. Atefek eta Yasserrek 85 egun pasatu zituzten Gazan, harik eta nola edo hala handik atera ahal izan zuten arte. 85 egun haietan idatzitako kronikek, orain guztiak bilduta, ''Gazako Egunerokoa'' osatzen dute. Liburua hamar bat hizkuntzatan argitaratu da.<ref name=Elkar>{{eu}} ''[https://postdata.elkar.eus/wp-content/uploads/2024/09/ELKAR-77-web.pdf «Gazako egunerokoa»], Karmele Urrutia, 16-17.or.</ref>
== Edukia ==
Kronika harrigarriak dira, bizi-biziak, heriotzaren inguruan ardaztuta dauden arren. Atefek eztandak zenbatzen pasatako gauez hitz egiten du; hondakinen artean bizitza-aztarnak aurkitzeko ahaleginez; anestesiarik gabeko ebakuntzez; haurren amesgaiztoez; arpilatutako etxe, eskola eta ospitaleez; hildako senide eta lagunez; jan- eta ur-faltaz…eta bonbez, edonondik etortzen diren eta edonon eror daitezkeen bonbez.<ref name=Elkar/>
== Liburua euskaratuta ==
[[Irene Arrarats]] Lizeagak eta [[Maialen Berasategi]]k ingelesetik egin duten itzulpenari esker lortu dute euskararena. Hitzaurrea, berriz, ''Berria''-ko zuzendari [[Amagoia Mujika Tolaretxipi]]k idatzi du.<ref name=Elkar/>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* [https://postdata.elkar.eus/wp-content/uploads/2024/09/ELKAR-77-web.pdf], [[Karmele Urrutia]]: «Gazako egunerokoa», ''Elkar'' aldizkaria, 2024ko udazkena, 16-17.or.]
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:2024ko liburuak]]
[[Kategoria:Euskaratutako liburuak]]
[[Kategoria:Arabierazko liburuak]]
[[Kategoria:Elkar argitaletxearen liburuak]]
[[Kategoria:Palestinako kultura]]
[[Kategoria:Atef Abu Saifen liburuak]]
ncyju9t8rgy175gc027g8vgdy44t2ny
10006340
10006339
2024-12-21T09:49:29Z
Ernestobanpiroa
58701
10006340
wikitext
text/x-wiki
{{lan infotaula}}
[[Fitxategi:Damage_in_Gaza_Strip_during_the_October_2023_-_13.jpg|thumb|250px|Egileak Gazako txikizioa gertutik ezagutu zuen.]]
'''''Gazako egunerokoa''''' [[Atef Abu Saif]] idazle [[palestina]]rrak [[2024]]an plazaratu zuen kroniken liburua da. ''Gazako egunerokoa''k herrialde hartan [[Israel]]go armada gauzatzen ari den [[genozidio]]ari buruzko lekukotasun paregabea eskaintzen du.<ref name=Elkar/>
== Historia ==
Atef Abu Saib, [[Palestinako Aginte Nazionala|Palestinako Aginte Nazionaleko]] Kultura ministroa, bost eleberriren eta bi ipuin-bildumen egilea, baita hainbat saiakera politikoren egilea ere, Palestinako eta beste herrialde arabiar batzuetako egunkari eta aldizkarietako ohiko kolaboratzailea da, eta 2014an Gazako gatazkari buruzko bere egunkariak argitaratzen hasi zen. 2019an, Zisjordaniara joan zen bizitzera, eta han bizi da ordutik. Israelek Gazan egindako genozidioaren azken erasoaldiaren hasieran, 2023ko urrian, Atef Abu Saif hiria bisitatzen ari zen Yasser 15 urteko semearekin. Han harrapatuta geratu ziren hiru hilabete baino gehiagoz. Hemen daude jasota beldurrezko eta heriotzazko egun horiek, gure mendeko sarraskirik larrienetako baten testigantza paregabea izanik. <ref name=Txalaparta>{{es}}''[https://www.txalaparta.eus/eu/liburuak/gazako-egunerokoa?srsltid=AfmBOoraH9BTa1LHWO4UjD9XBrsNmW7BwFif-UN7PqNePDgnsFS55ng_«Gazako egunerokoa»], Txalaparta.eus</ref>
== Kronikak ==
Atefek modua egin zuen ikusitako eta batez ere bizitakoari buruzko kronikak idazteko eta Gazatik kanpoko lagunei ahal bezala bidaltzeko, sakeleko mezu eta audio laburren bitartez. Egun haietan idatzitako kronika haietako batzuk ''[[The New York Times]]'', ''[[The Washington Post]]'' edo ''[[Le Monde]]'' egunkarietan argitaratu ziren, baita ''[[Berria]]''n ere. Horrela, Atef Abu Saifena izan zen Gazatik mendebaldeko komunikabideetara iritsi zen ahots bakarrenetakoa, are gehiago inbasioaren hasieran, Isralek ezarritako komunikazio-kontrola ezin zorrotzagoa izan zenean. Atefek eta Yasserrek 85 egun pasatu zituzten Gazan, harik eta nola edo hala handik atera ahal izan zuten arte. 85 egun haietan idatzitako kronikek, orain guztiak bilduta, ''Gazako Egunerokoa'' osatzen dute. Liburua hamar bat hizkuntzatan argitaratu da.<ref name=Elkar>{{eu}} ''[https://postdata.elkar.eus/wp-content/uploads/2024/09/ELKAR-77-web.pdf «Gazako egunerokoa»], Karmele Urrutia, 16.or.</ref>
== Edukia ==
Kronika harrigarriak dira, bizi-biziak, heriotzaren inguruan ardaztuta dauden arren. Atefek eztandak zenbatzen pasatako gauez hitz egiten du; hondakinen artean bizitza-aztarnak aurkitzeko ahaleginez; anestesiarik gabeko ebakuntzez; haurren amesgaiztoez; arpilatutako etxe, eskola eta ospitaleez; hildako senide eta lagunez; jan- eta ur-faltaz…eta bonbez, edonondik etortzen diren eta edonon eror daitezkeen bonbez.<ref name=Elkar/>
== Liburua euskaratuta ==
[[Irene Arrarats]] Lizeagak eta [[Maialen Berasategi]]k ingelesetik egin duten itzulpenari esker lortu dute euskararena. Hitzaurrea, berriz, ''Berria''-ko zuzendari [[Amagoia Mujika Tolaretxipi]]k idatzi du.<ref name=Elkar/>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* [https://postdata.elkar.eus/wp-content/uploads/2024/09/ELKAR-77-web.pdf], [[Karmele Urrutia]]: «Gazako egunerokoa», ''Elkar'' aldizkaria, 2024ko udazkena, 16.or.]
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:2024ko liburuak]]
[[Kategoria:Euskaratutako liburuak]]
[[Kategoria:Arabierazko liburuak]]
[[Kategoria:Elkar argitaletxearen liburuak]]
[[Kategoria:Palestinako kultura]]
[[Kategoria:Atef Abu Saifen liburuak]]
h8vsiv1rf6mm193b02iyea03koufl6z
10006341
10006340
2024-12-21T09:49:56Z
Ernestobanpiroa
58701
/* Historia */
10006341
wikitext
text/x-wiki
{{lan infotaula}}
[[Fitxategi:Damage_in_Gaza_Strip_during_the_October_2023_-_13.jpg|thumb|250px|Egileak Gazako txikizioa gertutik ezagutu zuen.]]
'''''Gazako egunerokoa''''' [[Atef Abu Saif]] idazle [[palestina]]rrak [[2024]]an plazaratu zuen kroniken liburua da. ''Gazako egunerokoa''k herrialde hartan [[Israel]]go armada gauzatzen ari den [[genozidio]]ari buruzko lekukotasun paregabea eskaintzen du.<ref name=Elkar/>
== Historia ==
Atef Abu Saib, [[Palestinako Aginte Nazionala|Palestinako Aginte Nazionaleko]] Kultura ministroa, bost eleberriren eta bi ipuin-bildumen egilea, baita hainbat saiakera politikoren egilea ere, Palestinako eta beste herrialde arabiar batzuetako egunkari eta aldizkarietako ohiko kolaboratzailea da, eta 2014an Gazako gatazkari buruzko bere egunkariak argitaratzen hasi zen. 2019an, [[Zisjordania]]ra joan zen bizitzera, eta han bizi da ordutik. Israelek Gazan egindako genozidioaren azken erasoaldiaren hasieran, 2023ko urrian, Atef Abu Saif hiria bisitatzen ari zen Yasser 15 urteko semearekin. Han harrapatuta geratu ziren hiru hilabete baino gehiagoz. Hemen daude jasota beldurrezko eta heriotzazko egun horiek, gure mendeko sarraskirik larrienetako baten testigantza paregabea izanik. <ref name=Txalaparta>{{es}}''[https://www.txalaparta.eus/eu/liburuak/gazako-egunerokoa?srsltid=AfmBOoraH9BTa1LHWO4UjD9XBrsNmW7BwFif-UN7PqNePDgnsFS55ng_«Gazako egunerokoa»], Txalaparta.eus</ref>
== Kronikak ==
Atefek modua egin zuen ikusitako eta batez ere bizitakoari buruzko kronikak idazteko eta Gazatik kanpoko lagunei ahal bezala bidaltzeko, sakeleko mezu eta audio laburren bitartez. Egun haietan idatzitako kronika haietako batzuk ''[[The New York Times]]'', ''[[The Washington Post]]'' edo ''[[Le Monde]]'' egunkarietan argitaratu ziren, baita ''[[Berria]]''n ere. Horrela, Atef Abu Saifena izan zen Gazatik mendebaldeko komunikabideetara iritsi zen ahots bakarrenetakoa, are gehiago inbasioaren hasieran, Isralek ezarritako komunikazio-kontrola ezin zorrotzagoa izan zenean. Atefek eta Yasserrek 85 egun pasatu zituzten Gazan, harik eta nola edo hala handik atera ahal izan zuten arte. 85 egun haietan idatzitako kronikek, orain guztiak bilduta, ''Gazako Egunerokoa'' osatzen dute. Liburua hamar bat hizkuntzatan argitaratu da.<ref name=Elkar>{{eu}} ''[https://postdata.elkar.eus/wp-content/uploads/2024/09/ELKAR-77-web.pdf «Gazako egunerokoa»], Karmele Urrutia, 16.or.</ref>
== Edukia ==
Kronika harrigarriak dira, bizi-biziak, heriotzaren inguruan ardaztuta dauden arren. Atefek eztandak zenbatzen pasatako gauez hitz egiten du; hondakinen artean bizitza-aztarnak aurkitzeko ahaleginez; anestesiarik gabeko ebakuntzez; haurren amesgaiztoez; arpilatutako etxe, eskola eta ospitaleez; hildako senide eta lagunez; jan- eta ur-faltaz…eta bonbez, edonondik etortzen diren eta edonon eror daitezkeen bonbez.<ref name=Elkar/>
== Liburua euskaratuta ==
[[Irene Arrarats]] Lizeagak eta [[Maialen Berasategi]]k ingelesetik egin duten itzulpenari esker lortu dute euskararena. Hitzaurrea, berriz, ''Berria''-ko zuzendari [[Amagoia Mujika Tolaretxipi]]k idatzi du.<ref name=Elkar/>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* [https://postdata.elkar.eus/wp-content/uploads/2024/09/ELKAR-77-web.pdf], [[Karmele Urrutia]]: «Gazako egunerokoa», ''Elkar'' aldizkaria, 2024ko udazkena, 16.or.]
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:2024ko liburuak]]
[[Kategoria:Euskaratutako liburuak]]
[[Kategoria:Arabierazko liburuak]]
[[Kategoria:Elkar argitaletxearen liburuak]]
[[Kategoria:Palestinako kultura]]
[[Kategoria:Atef Abu Saifen liburuak]]
qb10dzrbw8x0od3arshgd97thbe4ljb
Ira-belar urdin piriniar
0
1218342
10006331
2024-12-21T09:36:37Z
Gartxoak
23317
Orri berria: «{{taxotaula automatikoa}} '''Ira-belar urdin piriniarra''' (''Aconitum variegatum'') ''[[Aconitum]]'' generoko landare espezie bat da, [[Ranunculaceae|erranunkulazeoen]] familiakoa. == Erreferentziak == {{erreferentzia_zerrenda|30em}} == Kanpo estekak == {{autoritate kontrola}} [[Kategoria:Ranunculaceae]]»
10006331
wikitext
text/x-wiki
{{taxotaula automatikoa}}
'''Ira-belar urdin piriniarra''' (''Aconitum variegatum'') ''[[Aconitum]]'' generoko landare espezie bat da, [[Ranunculaceae|erranunkulazeoen]] familiakoa.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ranunculaceae]]
2xtb6kl6klqifnhrhzo10bdo0g9l34z
10006333
10006331
2024-12-21T09:37:07Z
Gartxoak
23317
10006333
wikitext
text/x-wiki
{{lanean|Gartxoak}}
{{taxotaula automatikoa}}
'''Ira-belar urdin piriniarra''' (''Aconitum variegatum'') ''[[Aconitum]]'' generoko landare espezie bat da, [[Ranunculaceae|erranunkulazeoen]] familiakoa.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ranunculaceae]]
0yn88f93iynydn8ztg3lmamdndo3yn4
10006334
10006333
2024-12-21T09:40:04Z
Gartxoak
23317
10006334
wikitext
text/x-wiki
{{lanean|Gartxoak}}
{{taxotaula automatikoa}}
'''Ira-belar urdin piriniarra''' (''Aconitum variegatum'') ''[[Aconitum]]'' generoko landare [[belar]]kara espezie bat da, [[Ranunculaceae|erranunkulazeoen]] familiakoa.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ranunculaceae]]
rfz8yxa2m4zhpvhexhojs8n5ty1q6as
10006388
10006334
2024-12-21T10:53:13Z
Gartxoak
23317
10006388
wikitext
text/x-wiki
{{lanean|Gartxoak}}
{{taxotaula automatikoa}}
'''Ira-belar urdin piriniarra''' (''Aconitum variegatum'') ''[[Aconitum]]'' generoko landare [[belar]]kara espezie bat da, [[Ranunculaceae|erranunkulazeoen]] familiakoa. Europako mendiguneetan oso ugaria izaten da, bai eta Piriniotan eta Euskal mendietan ere.
== Taxonomia ==
[[Lineo|Lineok]] deskribatu zuen lehenengoz 1753. urtean ''[[Species Plantarum]]'' liburuan<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tropicos|url=https://www.tropicos.org/name/27100014|aldizkaria=www.tropicos.org|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Aconitum generoa aintzinako grezierazko ''akòniton'' izenetik dator, "landare pozointsua" esan nahi du, izan ere [[Homero|Homeroren]] garaitik jakina baita landare toxikoak direla<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El acónito: tan bonito y común como letal|hizkuntza=es|data=2023-04-28|url=https://www.desnivel.com/cultura/ecologia/el-aconito-tan-bonito-y-comun-como-letal/|aldizkaria=Desnivel.com|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Espeziearen ''variegatum'' izenak "nabarra" edo "koloretsua" esan nahi du.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Dictionary of Botanical Epithets|url=https://botanicalepithets.net/dictionary/dictionary.86.html|aldizkaria=botanicalepithets.net|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
Euskal Herrian badugu bertan soilik agertzen den ''Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum Vivant & Delay'' azpiespeziea. [[Andimendi|Andia]], [[Aralar]], [[Hernio]] eta [[Aratz]] mendietan hazten da<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Ira-belar urdin piriniarra {{!}} Valle de Larraun|url=https://www.aralarnatura.eus/eu/espezie-bereziak/botanika/urdin-piniarra|aldizkaria=www.aralarnatura.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref> eta inoiz [[Aragoi]] aldeko Piriniotan ere ikusi izan da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Juan Luis Menéndez|abizena=Valderrey|izenburua=Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum Vivant & Delay|hizkuntza=es|url=https://www.asturnatura.com/especie/aconitum-variegatum-subsp-pyrenaicum|aldizkaria=Naturaleza y turismo|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Deskribapena ==
Landare belarkara eta bizikorra da. Metro bateko zurtonak garatzen ditu eta hosto zabal palmatuak ditu, oso lobulatuak eta nerbio oso markatuak dituztenak. Hostoak txandakatuak dira.<ref name=":0" />
Lore urdinxkak panikulatan bilduta ditu. Petalo handiena luzeagoa da zabala baino eta tente jartzen da eta gainerako lauak zabalak dira eta alboetara zabaltzen dira.<ref name=":0" />
Fruitua 3-4 [[Folikulu (botanika)|folikuluk]] eratzen dute. Barnean haziak eratzen dira hegalen gisako 4-6 orritxo dituztenak.<ref name=":0" />
== Habitata ==
Mendialdean aurkitzen den landarea da, itsas mailatik 765 eta 1.750 m artean. Kareharrizko erlaitzetako belar artean aurkitzen da, beti ere eremu ospeletan.<ref name=":0" />
== Ugalketa eta bizi-zikloa ==
Landare hemikriptofitoa da, hots, negu partean zati aereoa galtzen du baina lurpean dagoen errizomak eratzen dituen tuberkulu biribilek landare berria ateratzen dute udaberrian.<ref name=":0" />
Uda amaeran loratzen da, abuztua eta iraila artean, eta udazkenean ematen ditu fruituak. Polinizaziorako intsektuak erabiltzen ditu eta hazien zabalkundea haizearen bidez gertatzen da.<ref name=":0" />
== Mehatxuak ==
Landare pozoitsua izateak eta irisgarritasun txikiko tokietan hazteak abereentzako erakargarria ez izatea dakar. Populazio txikiak eratzen ditu ordea eta populazio horietako aniztasun genetikoa oso txikia izateaz gain, eremu ezegonkorretan hazten denez ingurunearen edozein aldaketak tokiko populazio txikiak erabat desagertaraz ditzake.<ref name=":0" />
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ranunculaceae]]
r3z17f33kwoqwd3owz1yuo6bogz9rh8
10006401
10006388
2024-12-21T10:59:03Z
Gartxoak
23317
10006401
wikitext
text/x-wiki
{{lanean|Gartxoak}}
{{taxotaula automatikoa}}
'''Ira-belar urdin piriniarra''' (''Aconitum variegatum'') ''[[Aconitum]]'' generoko landare [[belar]]kara espezie bat da, [[Ranunculaceae|erranunkulazeoen]] familiakoa. Europako mendiguneetan oso ugaria izaten da, bai eta Piriniotan eta Euskal mendietan ere.
== Taxonomia ==
[[Lineo|Lineok]] deskribatu zuen lehenengoz 1753. urtean ''[[Species Plantarum]]'' liburuan<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tropicos|url=https://www.tropicos.org/name/27100014|aldizkaria=www.tropicos.org|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Aconitum generoa aintzinako grezierazko ''akòniton'' izenetik dator, "landare pozointsua" esan nahi du, izan ere [[Homero|Homeroren]] garaitik jakina baita landare toxikoak direla<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El acónito: tan bonito y común como letal|hizkuntza=es|data=2023-04-28|url=https://www.desnivel.com/cultura/ecologia/el-aconito-tan-bonito-y-comun-como-letal/|aldizkaria=Desnivel.com|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Espeziearen ''variegatum'' izenak "nabarra" edo "koloretsua" esan nahi du.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Dictionary of Botanical Epithets|url=https://botanicalepithets.net/dictionary/dictionary.86.html|aldizkaria=botanicalepithets.net|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
Euskal Herrian badugu bertan soilik agertzen den ''Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum Vivant & Delay'' azpiespeziea. [[Andimendi|Andia]], [[Aralar]], [[Hernio]] eta [[Aratz]] mendietan hazten da<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Ira-belar urdin piriniarra {{!}} Valle de Larraun|url=https://www.aralarnatura.eus/eu/espezie-bereziak/botanika/urdin-piniarra|aldizkaria=www.aralarnatura.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref> eta inoiz [[Aragoi]] aldeko Piriniotan ere ikusi izan da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Juan Luis Menéndez|abizena=Valderrey|izenburua=Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum Vivant & Delay|hizkuntza=es|url=https://www.asturnatura.com/especie/aconitum-variegatum-subsp-pyrenaicum|aldizkaria=Naturaleza y turismo|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Deskribapena ==
Landare belarkara eta bizikorra da. Metro bateko zurtonak garatzen ditu eta hosto zabal palmatuak ditu, oso lobulatuak eta nerbio oso markatuak dituztenak. Hostoak txandakatuak dira.<ref name=":0" />
Lore urdinxkak panikulatan bilduta ditu. Petalo handiena luzeagoa da zabala baino eta tente jartzen da eta gainerako lauak zabalak dira eta alboetara zabaltzen dira.<ref name=":0" />
Fruitua 3-4 [[Folikulu (botanika)|folikuluk]] eratzen dute. Barnean haziak eratzen dira hegalen gisako 4-6 orritxo dituztenak.<ref name=":0" />
== Habitata ==
Mendialdean aurkitzen den landarea da, itsas mailatik 765 eta 1.750 m artean. Kareharrizko erlaitzetako belar artean aurkitzen da, beti ere eremu ospeletan.<ref name=":0" />
== Ugalketa eta bizi-zikloa ==
Landare hemikriptofitoa da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=FloraWeb - Übersicht (Pflanzensteckbrief)|url=https://www.floraweb.de/php/artenhome.php?suchnr=61&|aldizkaria=www.floraweb.de|sartze-data=2024-12-21}}</ref>, hots, negu partean zati aereoa galtzen du baina lurpean dagoen errizomak eratzen dituen tuberkulu biribilek landare berria ateratzen dute udaberrian.<ref name=":0" />
Uda amaeran loratzen da, abuztua eta iraila artean, eta udazkenean ematen ditu fruituak. Polinizaziorako intsektuak erabiltzen ditu eta hazien zabalkundea haizearen bidez gertatzen da.<ref name=":0" />
== Toxikotasuna ==
Ira-belar urdin piriniarrak [[akonitina]] izeneko sustantzia alkaloide toxikoa dute. Oso pozointsua da, [[Arnas aparatu|arnas giharrak]] geldiarazten ditu, eta heriotza ekartzen oso denbora gutxian.
== Mehatxuak ==
Landare pozoitsua izateak eta irisgarritasun txikiko tokietan hazteak abereentzako erakargarria ez izatea dakar. Populazio txikiak eratzen ditu ordea eta populazio horietako aniztasun genetikoa oso txikia izateaz gain, eremu ezegonkorretan hazten denez ingurunearen edozein aldaketak tokiko populazio txikiak erabat desagertaraz ditzake.<ref name=":0" />
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ranunculaceae]]
kv830kd30arwe2u9pedjix7b6rareij
10006404
10006401
2024-12-21T11:00:52Z
Gartxoak
23317
10006404
wikitext
text/x-wiki
{{lanean|Gartxoak}}
{{taxotaula automatikoa}}
'''Ira-belar urdin piriniarra''' (''Aconitum variegatum'') ''[[Aconitum]]'' generoko landare [[belar]]kara espezie bat da, [[Ranunculaceae|erranunkulazeoen]] familiakoa. Europako mendiguneetan oso ugaria izaten da, bai eta Piriniotan eta Euskal mendietan ere.
== Taxonomia ==
[[Lineo|Lineok]] deskribatu zuen lehenengoz 1753. urtean ''[[Species Plantarum]]'' liburuan<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tropicos|url=https://www.tropicos.org/name/27100014|aldizkaria=www.tropicos.org|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Aconitum generoa aintzinako grezierazko ''akòniton'' izenetik dator, "landare pozointsua" esan nahi du, izan ere [[Homero|Homeroren]] garaitik jakina baita landare toxikoak direla<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El acónito: tan bonito y común como letal|hizkuntza=es|data=2023-04-28|url=https://www.desnivel.com/cultura/ecologia/el-aconito-tan-bonito-y-comun-como-letal/|aldizkaria=Desnivel.com|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Espeziearen ''variegatum'' izenak "nabarra" edo "koloretsua" esan nahi du.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Dictionary of Botanical Epithets|url=https://botanicalepithets.net/dictionary/dictionary.86.html|aldizkaria=botanicalepithets.net|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
Euskal Herrian badugu bertan soilik agertzen den ''Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum Vivant & Delay'' azpiespeziea. [[Andimendi|Andia]], [[Aralar]], [[Hernio]] eta [[Aratz]] mendietan hazten da<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Ira-belar urdin piriniarra {{!}} Valle de Larraun|url=https://www.aralarnatura.eus/eu/espezie-bereziak/botanika/urdin-piniarra|aldizkaria=www.aralarnatura.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref> eta inoiz [[Aragoi]] aldeko Piriniotan ere ikusi izan da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Juan Luis Menéndez|abizena=Valderrey|izenburua=Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum Vivant & Delay|hizkuntza=es|url=https://www.asturnatura.com/especie/aconitum-variegatum-subsp-pyrenaicum|aldizkaria=Naturaleza y turismo|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Deskribapena ==
Landare belarkara eta bizikorra da. Metro bateko zurtonak garatzen ditu eta hosto zabal palmatuak ditu, oso lobulatuak eta nerbio oso markatuak dituztenak. Hostoak txandakatuak dira.<ref name=":0" />
Lore urdinxkak [[panikula]]tan bilduta ditu. Petalo handiena luzeagoa da zabala baino eta tente jartzen da. Kasko izena ematen zaio. Gainerako lau petaloak zabalak dira eta alboetara zabaltzen dira.<ref name=":0" />
Fruitua 3-4 [[Folikulu (botanika)|folikuluk]] eratzen dute. Barnean haziak eratzen dira hegalen gisako 4-6 orritxo dituztenak.<ref name=":0" />
== Habitata ==
Mendialdean aurkitzen den landarea da, itsas mailatik 765 eta 1.750 m artean. [[Kareharri]]zko erlaitzetako belar artean aurkitzen da, beti ere eremu ospeletan.<ref name=":0" />
== Ugalketa eta bizi-zikloa ==
Landare [[hemikriptofito]]a da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=FloraWeb - Übersicht (Pflanzensteckbrief)|url=https://www.floraweb.de/php/artenhome.php?suchnr=61&|aldizkaria=www.floraweb.de|sartze-data=2024-12-21}}</ref>, hots, negu partean zati aereoa galtzen du baina lurpean dagoen errizomak eratzen dituen tuberkulu biribilek landare berria ateratzen dute udaberrian.<ref name=":0" />
Uda amaieran loratzen da, abuztua eta iraila artean, eta udazkenean ematen ditu fruituak. Polinizaziorako intsektuak erabiltzen ditu eta hazien zabalkundea haizearen bidez gertatzen da.<ref name=":0" />
== Toxikotasuna ==
Ira-belar urdin piriniarrak [[akonitina]] izeneko sustantzia alkaloide toxikoa dute. Oso pozointsua da, [[Arnas aparatu|arnas giharrak]] geldiarazten ditu, eta heriotza ekartzen oso denbora gutxian.{{lur erref}}
== Mehatxuak ==
Landare pozoitsua izateak eta irisgarritasun txikiko tokietan hazteak abereentzako erakargarria ez izatea dakar. Populazio txikiak eratzen ditu ordea eta populazio horietako aniztasun genetikoa oso txikia izateaz gain, eremu ezegonkorretan hazten denez ingurunearen edozein aldaketak tokiko populazio txikiak erabat desagertaraz ditzake.<ref name=":0" />
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ranunculaceae]]
68qnocgfqpg2kea0lapcr1o50trmyrd
10006406
10006404
2024-12-21T11:01:22Z
Gartxoak
23317
/* Habitata */
10006406
wikitext
text/x-wiki
{{lanean|Gartxoak}}
{{taxotaula automatikoa}}
'''Ira-belar urdin piriniarra''' (''Aconitum variegatum'') ''[[Aconitum]]'' generoko landare [[belar]]kara espezie bat da, [[Ranunculaceae|erranunkulazeoen]] familiakoa. Europako mendiguneetan oso ugaria izaten da, bai eta Piriniotan eta Euskal mendietan ere.
== Taxonomia ==
[[Lineo|Lineok]] deskribatu zuen lehenengoz 1753. urtean ''[[Species Plantarum]]'' liburuan<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tropicos|url=https://www.tropicos.org/name/27100014|aldizkaria=www.tropicos.org|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Aconitum generoa aintzinako grezierazko ''akòniton'' izenetik dator, "landare pozointsua" esan nahi du, izan ere [[Homero|Homeroren]] garaitik jakina baita landare toxikoak direla<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El acónito: tan bonito y común como letal|hizkuntza=es|data=2023-04-28|url=https://www.desnivel.com/cultura/ecologia/el-aconito-tan-bonito-y-comun-como-letal/|aldizkaria=Desnivel.com|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Espeziearen ''variegatum'' izenak "nabarra" edo "koloretsua" esan nahi du.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Dictionary of Botanical Epithets|url=https://botanicalepithets.net/dictionary/dictionary.86.html|aldizkaria=botanicalepithets.net|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
Euskal Herrian badugu bertan soilik agertzen den ''Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum Vivant & Delay'' azpiespeziea. [[Andimendi|Andia]], [[Aralar]], [[Hernio]] eta [[Aratz]] mendietan hazten da<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Ira-belar urdin piriniarra {{!}} Valle de Larraun|url=https://www.aralarnatura.eus/eu/espezie-bereziak/botanika/urdin-piniarra|aldizkaria=www.aralarnatura.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref> eta inoiz [[Aragoi]] aldeko Piriniotan ere ikusi izan da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Juan Luis Menéndez|abizena=Valderrey|izenburua=Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum Vivant & Delay|hizkuntza=es|url=https://www.asturnatura.com/especie/aconitum-variegatum-subsp-pyrenaicum|aldizkaria=Naturaleza y turismo|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Deskribapena ==
Landare belarkara eta bizikorra da. Metro bateko zurtonak garatzen ditu eta hosto zabal palmatuak ditu, oso lobulatuak eta nerbio oso markatuak dituztenak. Hostoak txandakatuak dira.<ref name=":0" />
Lore urdinxkak [[panikula]]tan bilduta ditu. Petalo handiena luzeagoa da zabala baino eta tente jartzen da. Kasko izena ematen zaio. Gainerako lau petaloak zabalak dira eta alboetara zabaltzen dira.<ref name=":0" />
Fruitua 3-4 [[Folikulu (botanika)|folikuluk]] eratzen dute. Barnean haziak eratzen dira hegalen gisako 4-6 orritxo dituztenak.<ref name=":0" />
== Habitata ==
Mendialdean aurkitzen den landarea da, itsas mailatik 765 m eta 1.750 m artean. [[Kareharri]]zko erlaitzetako belar artean aurkitzen da, beti ere eremu ospeletan.<ref name=":0" />
== Ugalketa eta bizi-zikloa ==
Landare [[hemikriptofito]]a da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=FloraWeb - Übersicht (Pflanzensteckbrief)|url=https://www.floraweb.de/php/artenhome.php?suchnr=61&|aldizkaria=www.floraweb.de|sartze-data=2024-12-21}}</ref>, hots, negu partean zati aereoa galtzen du baina lurpean dagoen errizomak eratzen dituen tuberkulu biribilek landare berria ateratzen dute udaberrian.<ref name=":0" />
Uda amaieran loratzen da, abuztua eta iraila artean, eta udazkenean ematen ditu fruituak. Polinizaziorako intsektuak erabiltzen ditu eta hazien zabalkundea haizearen bidez gertatzen da.<ref name=":0" />
== Toxikotasuna ==
Ira-belar urdin piriniarrak [[akonitina]] izeneko sustantzia alkaloide toxikoa dute. Oso pozointsua da, [[Arnas aparatu|arnas giharrak]] geldiarazten ditu, eta heriotza ekartzen oso denbora gutxian.{{lur erref}}
== Mehatxuak ==
Landare pozoitsua izateak eta irisgarritasun txikiko tokietan hazteak abereentzako erakargarria ez izatea dakar. Populazio txikiak eratzen ditu ordea eta populazio horietako aniztasun genetikoa oso txikia izateaz gain, eremu ezegonkorretan hazten denez ingurunearen edozein aldaketak tokiko populazio txikiak erabat desagertaraz ditzake.<ref name=":0" />
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ranunculaceae]]
086d66nb39ut8y4u9m5r1eymp0our05
10006409
10006406
2024-12-21T11:03:23Z
Gartxoak
23317
10006409
wikitext
text/x-wiki
{{lanean|Gartxoak}}
{{taxotaula automatikoa}}
'''Ira-belar urdin piriniarra''' (''Aconitum variegatum'') ''[[Aconitum]]'' generoko landare [[belar]]kara espezie bat da, [[Ranunculaceae|erranunkulazeoen]] familiakoa. Europako mendiguneetan oso ugaria izaten da, bai eta Piriniotan eta Euskal mendietan ere.
== Taxonomia ==
[[Lineo|Lineok]] deskribatu zuen lehenengoz 1753. urtean ''[[Species Plantarum]]'' liburuan<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tropicos|url=https://www.tropicos.org/name/27100014|aldizkaria=www.tropicos.org|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Aconitum generoa aintzinako grezierazko ''akòniton'' izenetik dator, "landare pozointsua" esan nahi du, izan ere [[Homero|Homeroren]] garaitik jakina baita landare toxikoak direla<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El acónito: tan bonito y común como letal|hizkuntza=es|data=2023-04-28|url=https://www.desnivel.com/cultura/ecologia/el-aconito-tan-bonito-y-comun-como-letal/|aldizkaria=Desnivel.com|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Espeziearen ''variegatum'' izenak "nabarra" edo "koloretsua" esan nahi du.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Dictionary of Botanical Epithets|url=https://botanicalepithets.net/dictionary/dictionary.86.html|aldizkaria=botanicalepithets.net|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
Euskal Herrian badugu bertan soilik agertzen den ''Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum Vivant & Delay'' azpiespeziea. [[Andimendi|Andia]], [[Aralar]], [[Hernio]] eta [[Aratz]] mendietan hazten da<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Ira-belar urdin piriniarra {{!}} Valle de Larraun|url=https://www.aralarnatura.eus/eu/espezie-bereziak/botanika/urdin-piniarra|aldizkaria=www.aralarnatura.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref> eta inoiz [[Aragoi]] aldeko Piriniotan ere ikusi izan da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Juan Luis Menéndez|abizena=Valderrey|izenburua=Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum Vivant & Delay|hizkuntza=es|url=https://www.asturnatura.com/especie/aconitum-variegatum-subsp-pyrenaicum|aldizkaria=Naturaleza y turismo|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Deskribapena ==
Landare belarkara eta bizikorra da. Metro bateko zurtonak garatzen ditu eta hosto zabal palmatuak ditu, oso lobulatuak eta nerbio oso markatuak dituztenak. Hostoak txandakatuak dira.<ref name=":0" />
Lore urdinxkak [[panikula]]tan bilduta ditu. Petalo handiena luzeagoa da zabala baino eta tente jartzen da. Kasko izena ematen zaio. Gainerako lau petaloak zabalak dira eta alboetara zabaltzen dira.<ref name=":0" />
Fruitua 3-4 [[Folikulu (botanika)|folikuluk]] eratzen dute. Barnean haziak eratzen dira hegalen gisako 4-6 orritxo dituztenak.<ref name=":0" />
== Habitata ==
Mendialdean aurkitzen den landarea da, itsas mailatik 765 m eta 1.750 m artean. [[Kareharri]]zko erlaitzetako belar artean aurkitzen da, beti ere eremu ospeletan.<ref name=":0" />
== Ugalketa eta bizi-zikloa ==
Landare [[hemikriptofito]]a da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=FloraWeb - Übersicht (Pflanzensteckbrief)|url=https://www.floraweb.de/php/artenhome.php?suchnr=61&|aldizkaria=www.floraweb.de|sartze-data=2024-12-21}}</ref>, hots, negu partean zati aereoa galtzen du baina lurpean dagoen errizomak eratzen dituen tuberkulu biribilek landare berria ateratzen dute udaberrian.<ref name=":0" />
Uda amaieran loratzen da, abuztua eta iraila artean, eta udazkenean ematen ditu fruituak. Polinizaziorako intsektuak erabiltzen ditu eta hazien zabalkundea haizearen bidez gertatzen da.<ref name=":0" />
== Toxikotasuna ==
Ira-belar urdin piriniarrak [[akonitina]] izeneko sustantzia alkaloide toxikoa dute. Oso pozointsua da, [[Arnas aparatu|arnas giharrak]] geldiarazten ditu, eta heriotza ekartzen oso denbora gutxian.<ref>{{Erreferentzia|izena=Thomas Y.K.|abizena=Chan|data=2009-04-01|url=https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/15563650902904407|issn=1556-3650|doi=10.1080/15563650902904407|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Mehatxuak ==
Landare pozoitsua izateak eta irisgarritasun txikiko tokietan hazteak abereentzako erakargarria ez izatea dakar. Populazio txikiak eratzen ditu ordea eta populazio horietako aniztasun genetikoa oso txikia izateaz gain, eremu ezegonkorretan hazten denez ingurunearen edozein aldaketak tokiko populazio txikiak erabat desagertaraz ditzake.<ref name=":0" />
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ranunculaceae]]
pxvpb7op73ujayl372373k2yf5x4ana
10006411
10006409
2024-12-21T11:07:00Z
Gartxoak
23317
10006411
wikitext
text/x-wiki
{{lanean|Gartxoak}}
{{taxotaula automatikoa}}
'''Ira-belar urdin piriniarra''' (''Aconitum variegatum'') ''[[Aconitum]]'' generoko landare [[belar]]kara espezie bat da, [[Ranunculaceae|erranunkulazeoen]] familiakoa. Europako mendiguneetan oso ugaria izaten da, bai eta Piriniotan eta Euskal mendietan ere.
== Taxonomia ==
[[Lineo|Lineok]] deskribatu zuen lehenengoz 1753. urtean ''[[Species Plantarum]]'' liburuan<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tropicos|url=https://www.tropicos.org/name/27100014|aldizkaria=www.tropicos.org|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Aconitum generoa aintzinako grezierazko ''akòniton'' izenetik dator, "landare pozointsua" esan nahi du, izan ere [[Homero|Homeroren]] garaitik jakina baita landare toxikoak direla<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El acónito: tan bonito y común como letal|hizkuntza=es|data=2023-04-28|url=https://www.desnivel.com/cultura/ecologia/el-aconito-tan-bonito-y-comun-como-letal/|aldizkaria=Desnivel.com|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Espeziearen ''variegatum'' izenak "nabarra" edo "koloretsua" esan nahi du.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Dictionary of Botanical Epithets|url=https://botanicalepithets.net/dictionary/dictionary.86.html|aldizkaria=botanicalepithets.net|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
Euskal Herrian badugu bertan soilik agertzen den ''Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum Vivant & Delay'' azpiespeziea. [[Andimendi|Andia]], [[Aralar]], [[Hernio]] eta [[Aratz]] mendietan hazten da<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Ira-belar urdin piriniarra {{!}} Valle de Larraun|url=https://www.aralarnatura.eus/eu/espezie-bereziak/botanika/urdin-piniarra|aldizkaria=www.aralarnatura.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref> eta inoiz [[Aragoi]] aldeko Piriniotan ere ikusi izan da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Juan Luis Menéndez|abizena=Valderrey|izenburua=Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum Vivant & Delay|hizkuntza=es|url=https://www.asturnatura.com/especie/aconitum-variegatum-subsp-pyrenaicum|aldizkaria=Naturaleza y turismo|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Deskribapena ==
Landare belarkara eta bizikorra da. Metro bateko zurtonak garatzen ditu eta hosto zabal palmatuak ditu, oso lobulatuak eta nerbio oso markatuak dituztenak. Hostoak txandakatuak dira.<ref name=":0" />
Lore urdinxkak [[panikula]]tan bilduta ditu. Petalo handiena luzeagoa da zabala baino eta tente jartzen da. Kasko izena ematen zaio. Gainerako lau petaloak zabalak dira eta alboetara zabaltzen dira.<ref name=":0" />
Fruitua 3-4 [[Folikulu (botanika)|folikuluk]] eratzen dute. Barnean haziak eratzen dira hegalen gisako 4-6 orritxo dituztenak.<ref name=":0" />
== Habitata ==
Mendialdean aurkitzen den landarea da, itsas mailatik 765 m eta 1.750 m artean. [[Kareharri]]zko erlaitzetako belar artean aurkitzen da, beti ere eremu ospeletan.<ref name=":0" />
== Ugalketa eta bizi-zikloa ==
Landare [[hemikriptofito]]a da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=FloraWeb - Übersicht (Pflanzensteckbrief)|url=https://www.floraweb.de/php/artenhome.php?suchnr=61&|aldizkaria=www.floraweb.de|sartze-data=2024-12-21}}</ref>, hots, negu partean zati aereoa galtzen du baina lurpean dagoen errizomak eratzen dituen tuberkulu biribilek landare berria ateratzen dute udaberrian.<ref name=":0" />
Uda amaieran loratzen da, abuztua eta iraila artean<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Aconitum variegatum L.|url=https://www.playgarden.es/Aconitum-variegatum|aldizkaria=www.playgarden.es|sartze-data=2024-12-21}}</ref>, eta udazkenean ematen ditu fruituak. Polinizaziorako intsektuak erabiltzen ditu eta hazien zabalkundea haizearen bidez gertatzen da.<ref name=":0" />
== Toxikotasuna ==
Ira-belar urdin piriniarrak [[akonitina]] izeneko sustantzia alkaloide toxikoa dute. Oso pozointsua da, [[Arnas aparatu|arnas giharrak]] geldiarazten ditu, eta heriotza ekartzen oso denbora gutxian.<ref>{{Erreferentzia|izena=Thomas Y.K.|abizena=Chan|data=2009-04-01|url=https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/15563650902904407|issn=1556-3650|doi=10.1080/15563650902904407|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
Ez da sendabelar gisa erabiltzen toxikotasun handia duelako eta manipulatzea zein irenstea hilgarria izan daitekeelako.<ref name=":1" />
== Mehatxuak ==
Landare pozoitsua izateak eta irisgarritasun txikiko tokietan hazteak abereentzako erakargarria ez izatea dakar. Populazio txikiak eratzen ditu ordea eta populazio horietako aniztasun genetikoa oso txikia izateaz gain, eremu ezegonkorretan hazten denez ingurunearen edozein aldaketak tokiko populazio txikiak erabat desagertaraz ditzake.<ref name=":0" />
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ranunculaceae]]
74gikmzzgxl1710gw6k07yhmnbsx9k4
10006414
10006411
2024-12-21T11:11:39Z
Gartxoak
23317
/* Habitata */
10006414
wikitext
text/x-wiki
{{lanean|Gartxoak}}
{{taxotaula automatikoa}}
'''Ira-belar urdin piriniarra''' (''Aconitum variegatum'') ''[[Aconitum]]'' generoko landare [[belar]]kara espezie bat da, [[Ranunculaceae|erranunkulazeoen]] familiakoa. Europako mendiguneetan oso ugaria izaten da, bai eta Piriniotan eta Euskal mendietan ere.
== Taxonomia ==
[[Lineo|Lineok]] deskribatu zuen lehenengoz 1753. urtean ''[[Species Plantarum]]'' liburuan<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tropicos|url=https://www.tropicos.org/name/27100014|aldizkaria=www.tropicos.org|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Aconitum generoa aintzinako grezierazko ''akòniton'' izenetik dator, "landare pozointsua" esan nahi du, izan ere [[Homero|Homeroren]] garaitik jakina baita landare toxikoak direla<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El acónito: tan bonito y común como letal|hizkuntza=es|data=2023-04-28|url=https://www.desnivel.com/cultura/ecologia/el-aconito-tan-bonito-y-comun-como-letal/|aldizkaria=Desnivel.com|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Espeziearen ''variegatum'' izenak "nabarra" edo "koloretsua" esan nahi du.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Dictionary of Botanical Epithets|url=https://botanicalepithets.net/dictionary/dictionary.86.html|aldizkaria=botanicalepithets.net|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
Euskal Herrian badugu bertan soilik agertzen den ''Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum Vivant & Delay'' azpiespeziea. [[Andimendi|Andia]], [[Aralar]], [[Hernio]] eta [[Aratz]] mendietan hazten da<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Ira-belar urdin piriniarra {{!}} Valle de Larraun|url=https://www.aralarnatura.eus/eu/espezie-bereziak/botanika/urdin-piniarra|aldizkaria=www.aralarnatura.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref> eta inoiz [[Aragoi]] aldeko Piriniotan ere ikusi izan da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Juan Luis Menéndez|abizena=Valderrey|izenburua=Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum Vivant & Delay|hizkuntza=es|url=https://www.asturnatura.com/especie/aconitum-variegatum-subsp-pyrenaicum|aldizkaria=Naturaleza y turismo|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Deskribapena ==
Landare belarkara eta bizikorra da. Metro bateko zurtonak garatzen ditu eta hosto zabal palmatuak ditu, oso lobulatuak eta nerbio oso markatuak dituztenak. Hostoak txandakatuak dira.<ref name=":0" />
Lore urdinxkak [[panikula]]tan bilduta ditu. Petalo handiena luzeagoa da zabala baino eta tente jartzen da. Kasko izena ematen zaio. Gainerako lau petaloak zabalak dira eta alboetara zabaltzen dira.<ref name=":0" />
Fruitua 3-4 [[Folikulu (botanika)|folikuluk]] eratzen dute. Barnean haziak eratzen dira hegalen gisako 4-6 orritxo dituztenak.<ref name=":0" />
== Habitata ==
Mendialdean aurkitzen den landarea da, itsas mailatik 765 m eta 1.750 m artean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Herbario digital Xavier de Arizaga|url=http://www.herbario.ian-ani.org/pliego.php?c=pliegos&a=ficha&i=3848|aldizkaria=www.herbario.ian-ani.org|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. [[Kareharri]]zko erlaitzetako belar artean aurkitzen da, beti ere eremu [[Laiotz|ospeletan]].<ref name=":0" />
== Ugalketa eta bizi-zikloa ==
Landare [[hemikriptofito]]a da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=FloraWeb - Übersicht (Pflanzensteckbrief)|url=https://www.floraweb.de/php/artenhome.php?suchnr=61&|aldizkaria=www.floraweb.de|sartze-data=2024-12-21}}</ref>, hots, negu partean zati aereoa galtzen du baina lurpean dagoen errizomak eratzen dituen tuberkulu biribilek landare berria ateratzen dute udaberrian.<ref name=":0" />
Uda amaieran loratzen da, abuztua eta iraila artean<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Aconitum variegatum L.|url=https://www.playgarden.es/Aconitum-variegatum|aldizkaria=www.playgarden.es|sartze-data=2024-12-21}}</ref>, eta udazkenean ematen ditu fruituak. Polinizaziorako intsektuak erabiltzen ditu eta hazien zabalkundea haizearen bidez gertatzen da.<ref name=":0" />
== Toxikotasuna ==
Ira-belar urdin piriniarrak [[akonitina]] izeneko sustantzia alkaloide toxikoa dute. Oso pozointsua da, [[Arnas aparatu|arnas giharrak]] geldiarazten ditu, eta heriotza ekartzen oso denbora gutxian.<ref>{{Erreferentzia|izena=Thomas Y.K.|abizena=Chan|data=2009-04-01|url=https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/15563650902904407|issn=1556-3650|doi=10.1080/15563650902904407|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
Ez da sendabelar gisa erabiltzen toxikotasun handia duelako eta manipulatzea zein irenstea hilgarria izan daitekeelako.<ref name=":1" />
== Mehatxuak ==
Landare pozoitsua izateak eta irisgarritasun txikiko tokietan hazteak abereentzako erakargarria ez izatea dakar. Populazio txikiak eratzen ditu ordea eta populazio horietako aniztasun genetikoa oso txikia izateaz gain, eremu ezegonkorretan hazten denez ingurunearen edozein aldaketak tokiko populazio txikiak erabat desagertaraz ditzake.<ref name=":0" />
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ranunculaceae]]
4gfk10d5cfb9iwah7myqy6tapm204gg
10006424
10006414
2024-12-21T11:15:07Z
Gartxoak
23317
10006424
wikitext
text/x-wiki
{{taxotaula automatikoa}}
'''Ira-belar urdin piriniarra''' (''Aconitum variegatum'') ''[[Aconitum]]'' generoko landare [[belar]]kara espezie bat da, [[Ranunculaceae|erranunkulazeoen]] familiakoa. Europako mendiguneetan oso ugaria izaten da, bai eta Piriniotan eta Euskal mendietan ere.
== Taxonomia ==
[[Lineo|Lineok]] deskribatu zuen lehenengoz 1753. urtean ''[[Species Plantarum]]'' liburuan<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tropicos|url=https://www.tropicos.org/name/27100014|aldizkaria=www.tropicos.org|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Aconitum generoa aintzinako grezierazko ''akòniton'' izenetik dator, "landare pozointsua" esan nahi du, izan ere [[Homero|Homeroren]] garaitik jakina baita landare toxikoak direla<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El acónito: tan bonito y común como letal|hizkuntza=es|data=2023-04-28|url=https://www.desnivel.com/cultura/ecologia/el-aconito-tan-bonito-y-comun-como-letal/|aldizkaria=Desnivel.com|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Espeziearen ''variegatum'' izenak "nabarra" edo "koloretsua" esan nahi du.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Dictionary of Botanical Epithets|url=https://botanicalepithets.net/dictionary/dictionary.86.html|aldizkaria=botanicalepithets.net|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
Euskal Herrian badugu bertan soilik agertzen den ''Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum Vivant & Delay'' azpiespeziea. [[Andimendi|Andia]], [[Aralar]], [[Hernio]] eta [[Aratz]] mendietan hazten da<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Ira-belar urdin piriniarra {{!}} Valle de Larraun|url=https://www.aralarnatura.eus/eu/espezie-bereziak/botanika/urdin-piniarra|aldizkaria=www.aralarnatura.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref> eta inoiz [[Aragoi]] aldeko Piriniotan ere ikusi izan da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Juan Luis Menéndez|abizena=Valderrey|izenburua=Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum Vivant & Delay|hizkuntza=es|url=https://www.asturnatura.com/especie/aconitum-variegatum-subsp-pyrenaicum|aldizkaria=Naturaleza y turismo|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Deskribapena ==
Landare belarkara eta bizikorra da. Metro bateko zurtonak garatzen ditu eta hosto zabal palmatuak ditu, oso lobulatuak eta nerbio oso markatuak dituztenak. Hostoak txandakatuak dira.<ref name=":0" />
Lore urdinxkak [[panikula]]tan bilduta ditu. Petalo handiena luzeagoa da zabala baino eta tente jartzen da. Kasko izena ematen zaio. Gainerako lau petaloak zabalak dira eta alboetara zabaltzen dira.<ref name=":0" />
Fruitua 3-4 [[Folikulu (botanika)|folikuluk]] eratzen dute. Barnean haziak eratzen dira hegalen gisako 4-6 orritxo dituztenak.<ref name=":0" />
== Habitata ==
Mendialdean aurkitzen den landarea da, itsas mailatik 765 m eta 1.750 m artean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Herbario digital Xavier de Arizaga|url=http://www.herbario.ian-ani.org/pliego.php?c=pliegos&a=ficha&i=3848|aldizkaria=www.herbario.ian-ani.org|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. [[Kareharri]]zko erlaitzetako belar artean aurkitzen da, beti ere eremu [[Laiotz|ospeletan]].<ref name=":0" />
== Ugalketa eta bizi-zikloa ==
Landare [[hemikriptofito]]a da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=FloraWeb - Übersicht (Pflanzensteckbrief)|url=https://www.floraweb.de/php/artenhome.php?suchnr=61&|aldizkaria=www.floraweb.de|sartze-data=2024-12-21}}</ref>, hots, negu partean zati aereoa galtzen du baina lurpean dagoen errizomak eratzen dituen tuberkulu biribilek landare berria ateratzen dute udaberrian.<ref name=":0" />
Uda amaieran loratzen da, abuztua eta iraila artean<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Aconitum variegatum L.|url=https://www.playgarden.es/Aconitum-variegatum|aldizkaria=www.playgarden.es|sartze-data=2024-12-21}}</ref>, eta udazkenean ematen ditu fruituak. Polinizaziorako intsektuak erabiltzen ditu eta hazien zabalkundea haizearen bidez gertatzen da.<ref name=":0" />
== Toxikotasuna ==
Ira-belar urdin piriniarrak [[akonitina]] izeneko sustantzia alkaloide toxikoa dute. Oso pozointsua da, [[Arnas aparatu|arnas giharrak]] geldiarazten ditu, eta heriotza ekartzen oso denbora gutxian.<ref>{{Erreferentzia|izena=Thomas Y.K.|abizena=Chan|data=2009-04-01|url=https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/15563650902904407|issn=1556-3650|doi=10.1080/15563650902904407|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
Ez da sendabelar gisa erabiltzen toxikotasun handia duelako eta manipulatzea zein irenstea hilgarria izan daitekeelako.<ref name=":1" />
== Mehatxuak ==
Landare pozoitsua izateak eta irisgarritasun txikiko tokietan hazteak abereentzako erakargarria ez izatea dakar. Populazio txikiak eratzen ditu ordea eta populazio horietako aniztasun genetikoa oso txikia izateaz gain, eremu ezegonkorretan hazten denez ingurunearen edozein aldaketak tokiko populazio txikiak erabat desagertaraz ditzake.<ref name=":0" />
== Iruditegia ==
<gallery>
Irudi:Aconitum variegatum1JUSA.jpg|Infloreszentzia.
Irudi:Aconitum variegatum flower 280702.jpg|Lorea.
Irudi:Aconitum variegatum ENBLA02.jpg|Hostoa.
Irudi:Aconitum variegatum 2017-10-02 6883.jpg|Fruituak.
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ranunculaceae]]
1vaacefsmk07kwnwj7s9fsy40hguo8p
10006428
10006424
2024-12-21T11:16:48Z
Gartxoak
23317
/* Ugalketa eta bizi-zikloa */
10006428
wikitext
text/x-wiki
{{taxotaula automatikoa}}
'''Ira-belar urdin piriniarra''' (''Aconitum variegatum'') ''[[Aconitum]]'' generoko landare [[belar]]kara espezie bat da, [[Ranunculaceae|erranunkulazeoen]] familiakoa. Europako mendiguneetan oso ugaria izaten da, bai eta Piriniotan eta Euskal mendietan ere.
== Taxonomia ==
[[Lineo|Lineok]] deskribatu zuen lehenengoz 1753. urtean ''[[Species Plantarum]]'' liburuan<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tropicos|url=https://www.tropicos.org/name/27100014|aldizkaria=www.tropicos.org|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Aconitum generoa aintzinako grezierazko ''akòniton'' izenetik dator, "landare pozointsua" esan nahi du, izan ere [[Homero|Homeroren]] garaitik jakina baita landare toxikoak direla<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El acónito: tan bonito y común como letal|hizkuntza=es|data=2023-04-28|url=https://www.desnivel.com/cultura/ecologia/el-aconito-tan-bonito-y-comun-como-letal/|aldizkaria=Desnivel.com|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Espeziearen ''variegatum'' izenak "nabarra" edo "koloretsua" esan nahi du.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Dictionary of Botanical Epithets|url=https://botanicalepithets.net/dictionary/dictionary.86.html|aldizkaria=botanicalepithets.net|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
Euskal Herrian badugu bertan soilik agertzen den ''Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum Vivant & Delay'' azpiespeziea. [[Andimendi|Andia]], [[Aralar]], [[Hernio]] eta [[Aratz]] mendietan hazten da<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Ira-belar urdin piriniarra {{!}} Valle de Larraun|url=https://www.aralarnatura.eus/eu/espezie-bereziak/botanika/urdin-piniarra|aldizkaria=www.aralarnatura.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref> eta inoiz [[Aragoi]] aldeko Piriniotan ere ikusi izan da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Juan Luis Menéndez|abizena=Valderrey|izenburua=Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum Vivant & Delay|hizkuntza=es|url=https://www.asturnatura.com/especie/aconitum-variegatum-subsp-pyrenaicum|aldizkaria=Naturaleza y turismo|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Deskribapena ==
Landare belarkara eta bizikorra da. Metro bateko zurtonak garatzen ditu eta hosto zabal palmatuak ditu, oso lobulatuak eta nerbio oso markatuak dituztenak. Hostoak txandakatuak dira.<ref name=":0" />
Lore urdinxkak [[panikula]]tan bilduta ditu. Petalo handiena luzeagoa da zabala baino eta tente jartzen da. Kasko izena ematen zaio. Gainerako lau petaloak zabalak dira eta alboetara zabaltzen dira.<ref name=":0" />
Fruitua 3-4 [[Folikulu (botanika)|folikuluk]] eratzen dute. Barnean haziak eratzen dira hegalen gisako 4-6 orritxo dituztenak.<ref name=":0" />
== Habitata ==
Mendialdean aurkitzen den landarea da, itsas mailatik 765 m eta 1.750 m artean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Herbario digital Xavier de Arizaga|url=http://www.herbario.ian-ani.org/pliego.php?c=pliegos&a=ficha&i=3848|aldizkaria=www.herbario.ian-ani.org|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. [[Kareharri]]zko erlaitzetako belar artean aurkitzen da, beti ere eremu [[Laiotz|ospeletan]].<ref name=":0" />
== Ugalketa eta bizi-zikloa ==
[[Fitxategi:Aconitum variegatum ENBLA09.jpg|250px|thumb|Ira-belar urdinaren loreak.]]
Landare [[hemikriptofito]]a da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=FloraWeb - Übersicht (Pflanzensteckbrief)|url=https://www.floraweb.de/php/artenhome.php?suchnr=61&|aldizkaria=www.floraweb.de|sartze-data=2024-12-21}}</ref>, hots, negu partean zati aereoa galtzen du baina lurpean dagoen errizomak eratzen dituen tuberkulu biribilek landare berria ateratzen dute udaberrian.<ref name=":0" />
Uda amaieran loratzen da, abuztua eta iraila artean<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Aconitum variegatum L.|url=https://www.playgarden.es/Aconitum-variegatum|aldizkaria=www.playgarden.es|sartze-data=2024-12-21}}</ref>, eta udazkenean ematen ditu fruituak. Polinizaziorako intsektuak erabiltzen ditu eta hazien zabalkundea haizearen bidez gertatzen da.<ref name=":0" />
== Toxikotasuna ==
Ira-belar urdin piriniarrak [[akonitina]] izeneko sustantzia alkaloide toxikoa dute. Oso pozointsua da, [[Arnas aparatu|arnas giharrak]] geldiarazten ditu, eta heriotza ekartzen oso denbora gutxian.<ref>{{Erreferentzia|izena=Thomas Y.K.|abizena=Chan|data=2009-04-01|url=https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/15563650902904407|issn=1556-3650|doi=10.1080/15563650902904407|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
Ez da sendabelar gisa erabiltzen toxikotasun handia duelako eta manipulatzea zein irenstea hilgarria izan daitekeelako.<ref name=":1" />
== Mehatxuak ==
Landare pozoitsua izateak eta irisgarritasun txikiko tokietan hazteak abereentzako erakargarria ez izatea dakar. Populazio txikiak eratzen ditu ordea eta populazio horietako aniztasun genetikoa oso txikia izateaz gain, eremu ezegonkorretan hazten denez ingurunearen edozein aldaketak tokiko populazio txikiak erabat desagertaraz ditzake.<ref name=":0" />
== Iruditegia ==
<gallery>
Irudi:Aconitum variegatum1JUSA.jpg|Infloreszentzia.
Irudi:Aconitum variegatum flower 280702.jpg|Lorea.
Irudi:Aconitum variegatum ENBLA02.jpg|Hostoa.
Irudi:Aconitum variegatum 2017-10-02 6883.jpg|Fruituak.
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ranunculaceae]]
78lwgmsxyc4v3akvsmsccwq85t1ckmk
10006431
10006428
2024-12-21T11:17:20Z
Gartxoak
23317
[[Kategoria:Lineok deskribatutako taxonak]] gehitua [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10006431
wikitext
text/x-wiki
{{taxotaula automatikoa}}
'''Ira-belar urdin piriniarra''' (''Aconitum variegatum'') ''[[Aconitum]]'' generoko landare [[belar]]kara espezie bat da, [[Ranunculaceae|erranunkulazeoen]] familiakoa. Europako mendiguneetan oso ugaria izaten da, bai eta Piriniotan eta Euskal mendietan ere.
== Taxonomia ==
[[Lineo|Lineok]] deskribatu zuen lehenengoz 1753. urtean ''[[Species Plantarum]]'' liburuan<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tropicos|url=https://www.tropicos.org/name/27100014|aldizkaria=www.tropicos.org|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Aconitum generoa aintzinako grezierazko ''akòniton'' izenetik dator, "landare pozointsua" esan nahi du, izan ere [[Homero|Homeroren]] garaitik jakina baita landare toxikoak direla<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El acónito: tan bonito y común como letal|hizkuntza=es|data=2023-04-28|url=https://www.desnivel.com/cultura/ecologia/el-aconito-tan-bonito-y-comun-como-letal/|aldizkaria=Desnivel.com|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Espeziearen ''variegatum'' izenak "nabarra" edo "koloretsua" esan nahi du.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Dictionary of Botanical Epithets|url=https://botanicalepithets.net/dictionary/dictionary.86.html|aldizkaria=botanicalepithets.net|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
Euskal Herrian badugu bertan soilik agertzen den ''Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum Vivant & Delay'' azpiespeziea. [[Andimendi|Andia]], [[Aralar]], [[Hernio]] eta [[Aratz]] mendietan hazten da<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Ira-belar urdin piriniarra {{!}} Valle de Larraun|url=https://www.aralarnatura.eus/eu/espezie-bereziak/botanika/urdin-piniarra|aldizkaria=www.aralarnatura.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref> eta inoiz [[Aragoi]] aldeko Piriniotan ere ikusi izan da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Juan Luis Menéndez|abizena=Valderrey|izenburua=Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum Vivant & Delay|hizkuntza=es|url=https://www.asturnatura.com/especie/aconitum-variegatum-subsp-pyrenaicum|aldizkaria=Naturaleza y turismo|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Deskribapena ==
Landare belarkara eta bizikorra da. Metro bateko zurtonak garatzen ditu eta hosto zabal palmatuak ditu, oso lobulatuak eta nerbio oso markatuak dituztenak. Hostoak txandakatuak dira.<ref name=":0" />
Lore urdinxkak [[panikula]]tan bilduta ditu. Petalo handiena luzeagoa da zabala baino eta tente jartzen da. Kasko izena ematen zaio. Gainerako lau petaloak zabalak dira eta alboetara zabaltzen dira.<ref name=":0" />
Fruitua 3-4 [[Folikulu (botanika)|folikuluk]] eratzen dute. Barnean haziak eratzen dira hegalen gisako 4-6 orritxo dituztenak.<ref name=":0" />
== Habitata ==
Mendialdean aurkitzen den landarea da, itsas mailatik 765 m eta 1.750 m artean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Herbario digital Xavier de Arizaga|url=http://www.herbario.ian-ani.org/pliego.php?c=pliegos&a=ficha&i=3848|aldizkaria=www.herbario.ian-ani.org|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. [[Kareharri]]zko erlaitzetako belar artean aurkitzen da, beti ere eremu [[Laiotz|ospeletan]].<ref name=":0" />
== Ugalketa eta bizi-zikloa ==
[[Fitxategi:Aconitum variegatum ENBLA09.jpg|250px|thumb|Ira-belar urdinaren loreak.]]
Landare [[hemikriptofito]]a da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=FloraWeb - Übersicht (Pflanzensteckbrief)|url=https://www.floraweb.de/php/artenhome.php?suchnr=61&|aldizkaria=www.floraweb.de|sartze-data=2024-12-21}}</ref>, hots, negu partean zati aereoa galtzen du baina lurpean dagoen errizomak eratzen dituen tuberkulu biribilek landare berria ateratzen dute udaberrian.<ref name=":0" />
Uda amaieran loratzen da, abuztua eta iraila artean<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Aconitum variegatum L.|url=https://www.playgarden.es/Aconitum-variegatum|aldizkaria=www.playgarden.es|sartze-data=2024-12-21}}</ref>, eta udazkenean ematen ditu fruituak. Polinizaziorako intsektuak erabiltzen ditu eta hazien zabalkundea haizearen bidez gertatzen da.<ref name=":0" />
== Toxikotasuna ==
Ira-belar urdin piriniarrak [[akonitina]] izeneko sustantzia alkaloide toxikoa dute. Oso pozointsua da, [[Arnas aparatu|arnas giharrak]] geldiarazten ditu, eta heriotza ekartzen oso denbora gutxian.<ref>{{Erreferentzia|izena=Thomas Y.K.|abizena=Chan|data=2009-04-01|url=https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/15563650902904407|issn=1556-3650|doi=10.1080/15563650902904407|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
Ez da sendabelar gisa erabiltzen toxikotasun handia duelako eta manipulatzea zein irenstea hilgarria izan daitekeelako.<ref name=":1" />
== Mehatxuak ==
Landare pozoitsua izateak eta irisgarritasun txikiko tokietan hazteak abereentzako erakargarria ez izatea dakar. Populazio txikiak eratzen ditu ordea eta populazio horietako aniztasun genetikoa oso txikia izateaz gain, eremu ezegonkorretan hazten denez ingurunearen edozein aldaketak tokiko populazio txikiak erabat desagertaraz ditzake.<ref name=":0" />
== Iruditegia ==
<gallery>
Irudi:Aconitum variegatum1JUSA.jpg|Infloreszentzia.
Irudi:Aconitum variegatum flower 280702.jpg|Lorea.
Irudi:Aconitum variegatum ENBLA02.jpg|Hostoa.
Irudi:Aconitum variegatum 2017-10-02 6883.jpg|Fruituak.
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ranunculaceae]]
[[Kategoria:Lineok deskribatutako taxonak]]
bt7pznm7e49533bw8vx6busgymyx98c
10006443
10006431
2024-12-21T11:25:46Z
Gartxoak
23317
/* Taxonomia */
10006443
wikitext
text/x-wiki
{{taxotaula automatikoa}}
'''Ira-belar urdin piriniarra''' (''Aconitum variegatum'') ''[[Aconitum]]'' generoko landare [[belar]]kara espezie bat da, [[Ranunculaceae|erranunkulazeoen]] familiakoa. Europako mendiguneetan oso ugaria izaten da, bai eta Piriniotan eta Euskal mendietan ere.
== Taxonomia ==
=== Deskribapena ===
[[Lineo|Lineok]] deskribatu zuen lehenengoz 1753. urtean ''[[Species Plantarum]]'' liburuan<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tropicos|url=https://www.tropicos.org/name/27100014|aldizkaria=www.tropicos.org|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Aconitum generoa aintzinako grezierazko ''akòniton'' izenetik dator, "landare pozointsua" esan nahi du, izan ere [[Homero|Homeroren]] garaitik jakina baita landare toxikoak direla<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El acónito: tan bonito y común como letal|hizkuntza=es|data=2023-04-28|url=https://www.desnivel.com/cultura/ecologia/el-aconito-tan-bonito-y-comun-como-letal/|aldizkaria=Desnivel.com|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Espeziearen ''variegatum'' izenak "nabarra" edo "koloretsua" esan nahi du.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Dictionary of Botanical Epithets|url=https://botanicalepithets.net/dictionary/dictionary.86.html|aldizkaria=botanicalepithets.net|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
=== Azpiespezieak ===
Euskal Herrian badugu bertan soilik agertzen den ''Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum'' (Vivant & Delay) azpiespeziea. [[Andimendi|Andia]], [[Aralar]], [[Hernio]] eta [[Aratz]] mendietan hazten da<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Ira-belar urdin piriniarra {{!}} Valle de Larraun|url=https://www.aralarnatura.eus/eu/espezie-bereziak/botanika/urdin-piniarra|aldizkaria=www.aralarnatura.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref> eta inoiz [[Aragoi]] aldeko Piriniotan ere ikusi izan da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Juan Luis Menéndez|abizena=Valderrey|izenburua=Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum Vivant & Delay|hizkuntza=es|url=https://www.asturnatura.com/especie/aconitum-variegatum-subsp-pyrenaicum|aldizkaria=Naturaleza y turismo|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
1989an egindako sailkapenean hiru azpiespezie finkatu ziren:
* ''Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum'' (Vivant & Delay): Euskal Herrian
* ''Aconitum variegatum subsp. nasutum'' (Fisch. ex Rchb.): Europa hego-ekialdean, [[Anatolia]] iparraldean eta [[Kaukasia]]n.
* ''Aconitum variegatum L. subsp. variegatum'' (Rchb.): Europa erdialdean eta ekialdean.
== Deskribapena ==
Landare belarkara eta bizikorra da. Metro bateko zurtonak garatzen ditu eta hosto zabal palmatuak ditu, oso lobulatuak eta nerbio oso markatuak dituztenak. Hostoak txandakatuak dira.<ref name=":0" />
Lore urdinxkak [[panikula]]tan bilduta ditu. Petalo handiena luzeagoa da zabala baino eta tente jartzen da. Kasko izena ematen zaio. Gainerako lau petaloak zabalak dira eta alboetara zabaltzen dira.<ref name=":0" />
Fruitua 3-4 [[Folikulu (botanika)|folikuluk]] eratzen dute. Barnean haziak eratzen dira hegalen gisako 4-6 orritxo dituztenak.<ref name=":0" />
== Habitata ==
Mendialdean aurkitzen den landarea da, itsas mailatik 765 m eta 1.750 m artean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Herbario digital Xavier de Arizaga|url=http://www.herbario.ian-ani.org/pliego.php?c=pliegos&a=ficha&i=3848|aldizkaria=www.herbario.ian-ani.org|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. [[Kareharri]]zko erlaitzetako belar artean aurkitzen da, beti ere eremu [[Laiotz|ospeletan]].<ref name=":0" />
== Ugalketa eta bizi-zikloa ==
[[Fitxategi:Aconitum variegatum ENBLA09.jpg|250px|thumb|Ira-belar urdinaren loreak.]]
Landare [[hemikriptofito]]a da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=FloraWeb - Übersicht (Pflanzensteckbrief)|url=https://www.floraweb.de/php/artenhome.php?suchnr=61&|aldizkaria=www.floraweb.de|sartze-data=2024-12-21}}</ref>, hots, negu partean zati aereoa galtzen du baina lurpean dagoen errizomak eratzen dituen tuberkulu biribilek landare berria ateratzen dute udaberrian.<ref name=":0" />
Uda amaieran loratzen da, abuztua eta iraila artean<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Aconitum variegatum L.|url=https://www.playgarden.es/Aconitum-variegatum|aldizkaria=www.playgarden.es|sartze-data=2024-12-21}}</ref>, eta udazkenean ematen ditu fruituak. Polinizaziorako intsektuak erabiltzen ditu eta hazien zabalkundea haizearen bidez gertatzen da.<ref name=":0" />
== Toxikotasuna ==
Ira-belar urdin piriniarrak [[akonitina]] izeneko sustantzia alkaloide toxikoa dute. Oso pozointsua da, [[Arnas aparatu|arnas giharrak]] geldiarazten ditu, eta heriotza ekartzen oso denbora gutxian.<ref>{{Erreferentzia|izena=Thomas Y.K.|abizena=Chan|data=2009-04-01|url=https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/15563650902904407|issn=1556-3650|doi=10.1080/15563650902904407|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
Ez da sendabelar gisa erabiltzen toxikotasun handia duelako eta manipulatzea zein irenstea hilgarria izan daitekeelako.<ref name=":1" />
== Mehatxuak ==
Landare pozoitsua izateak eta irisgarritasun txikiko tokietan hazteak abereentzako erakargarria ez izatea dakar. Populazio txikiak eratzen ditu ordea eta populazio horietako aniztasun genetikoa oso txikia izateaz gain, eremu ezegonkorretan hazten denez ingurunearen edozein aldaketak tokiko populazio txikiak erabat desagertaraz ditzake.<ref name=":0" />
== Iruditegia ==
<gallery>
Irudi:Aconitum variegatum1JUSA.jpg|Infloreszentzia.
Irudi:Aconitum variegatum flower 280702.jpg|Lorea.
Irudi:Aconitum variegatum ENBLA02.jpg|Hostoa.
Irudi:Aconitum variegatum 2017-10-02 6883.jpg|Fruituak.
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ranunculaceae]]
[[Kategoria:Lineok deskribatutako taxonak]]
gkejdjupn0is9lq6ull9snn9m8rwumq
10006446
10006443
2024-12-21T11:26:57Z
Gartxoak
23317
/* Taxonomia */
10006446
wikitext
text/x-wiki
{{taxotaula automatikoa}}
'''Ira-belar urdin piriniarra''' (''Aconitum variegatum'') ''[[Aconitum]]'' generoko landare [[belar]]kara espezie bat da, [[Ranunculaceae|erranunkulazeoen]] familiakoa. Europako mendiguneetan oso ugaria izaten da, bai eta Piriniotan eta Euskal mendietan ere.
== Taxonomia ==
=== Deskribapena ===
[[Lineo|Lineok]] deskribatu zuen lehenengoz 1753. urtean ''[[Species Plantarum]]'' liburuan<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tropicos|url=https://www.tropicos.org/name/27100014|aldizkaria=www.tropicos.org|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Aconitum generoa aintzinako grezierazko ''akòniton'' izenetik dator, "landare pozointsua" esan nahi du, izan ere [[Homero|Homeroren]] garaitik jakina baita landare toxikoak direla<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El acónito: tan bonito y común como letal|hizkuntza=es|data=2023-04-28|url=https://www.desnivel.com/cultura/ecologia/el-aconito-tan-bonito-y-comun-como-letal/|aldizkaria=Desnivel.com|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Espeziearen ''variegatum'' izenak "nabarra" edo "koloretsua" esan nahi du.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Dictionary of Botanical Epithets|url=https://botanicalepithets.net/dictionary/dictionary.86.html|aldizkaria=botanicalepithets.net|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
=== Azpiespezieak ===
Euskal Herrian badugu bertan soilik agertzen den ''Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum'' (Vivant & Delay) azpiespeziea. [[Andimendi|Andia]], [[Aralar]], [[Hernio]] eta [[Aratz]] mendietan hazten da<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Ira-belar urdin piriniarra {{!}} Valle de Larraun|url=https://www.aralarnatura.eus/eu/espezie-bereziak/botanika/urdin-piniarra|aldizkaria=www.aralarnatura.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref> eta inoiz [[Aragoi]] aldeko Piriniotan ere ikusi izan da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Juan Luis Menéndez|abizena=Valderrey|izenburua=Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum Vivant & Delay|hizkuntza=es|url=https://www.asturnatura.com/especie/aconitum-variegatum-subsp-pyrenaicum|aldizkaria=Naturaleza y turismo|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
1989an egindako sailkapenean hiru azpiespezie finkatu ziren:<ref>{{erreferentzia|abizena=Jaakko Jalas, Juha Suominen (Hrsg.)|urtea=1989|izenburua=Atlas Florae Europaeae. Distribution of Vascular Plants in Europe. Band 8: Nymphaeaceae to Ranunculaceae|argitaletxea=Akateeminen Kirjakauppa, The Committee for Mapping the Flora of Europe & Societas Biologica Fennica Vanamo, Helsinki|orrialdeak=48-49|ISBN=951-9108-07-6}}</ref>
* ''Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum'' (Vivant & Delay): Euskal Herrian
* ''Aconitum variegatum subsp. nasutum'' (Fisch. ex Rchb.): Europa hego-ekialdean, [[Anatolia]] iparraldean eta [[Kaukasia]]n.
* ''Aconitum variegatum L. subsp. variegatum'' (Rchb.): Europa erdialdean eta ekialdean.
== Deskribapena ==
Landare belarkara eta bizikorra da. Metro bateko zurtonak garatzen ditu eta hosto zabal palmatuak ditu, oso lobulatuak eta nerbio oso markatuak dituztenak. Hostoak txandakatuak dira.<ref name=":0" />
Lore urdinxkak [[panikula]]tan bilduta ditu. Petalo handiena luzeagoa da zabala baino eta tente jartzen da. Kasko izena ematen zaio. Gainerako lau petaloak zabalak dira eta alboetara zabaltzen dira.<ref name=":0" />
Fruitua 3-4 [[Folikulu (botanika)|folikuluk]] eratzen dute. Barnean haziak eratzen dira hegalen gisako 4-6 orritxo dituztenak.<ref name=":0" />
== Habitata ==
Mendialdean aurkitzen den landarea da, itsas mailatik 765 m eta 1.750 m artean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Herbario digital Xavier de Arizaga|url=http://www.herbario.ian-ani.org/pliego.php?c=pliegos&a=ficha&i=3848|aldizkaria=www.herbario.ian-ani.org|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. [[Kareharri]]zko erlaitzetako belar artean aurkitzen da, beti ere eremu [[Laiotz|ospeletan]].<ref name=":0" />
== Ugalketa eta bizi-zikloa ==
[[Fitxategi:Aconitum variegatum ENBLA09.jpg|250px|thumb|Ira-belar urdinaren loreak.]]
Landare [[hemikriptofito]]a da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=FloraWeb - Übersicht (Pflanzensteckbrief)|url=https://www.floraweb.de/php/artenhome.php?suchnr=61&|aldizkaria=www.floraweb.de|sartze-data=2024-12-21}}</ref>, hots, negu partean zati aereoa galtzen du baina lurpean dagoen errizomak eratzen dituen tuberkulu biribilek landare berria ateratzen dute udaberrian.<ref name=":0" />
Uda amaieran loratzen da, abuztua eta iraila artean<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Aconitum variegatum L.|url=https://www.playgarden.es/Aconitum-variegatum|aldizkaria=www.playgarden.es|sartze-data=2024-12-21}}</ref>, eta udazkenean ematen ditu fruituak. Polinizaziorako intsektuak erabiltzen ditu eta hazien zabalkundea haizearen bidez gertatzen da.<ref name=":0" />
== Toxikotasuna ==
Ira-belar urdin piriniarrak [[akonitina]] izeneko sustantzia alkaloide toxikoa dute. Oso pozointsua da, [[Arnas aparatu|arnas giharrak]] geldiarazten ditu, eta heriotza ekartzen oso denbora gutxian.<ref>{{Erreferentzia|izena=Thomas Y.K.|abizena=Chan|data=2009-04-01|url=https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/15563650902904407|issn=1556-3650|doi=10.1080/15563650902904407|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
Ez da sendabelar gisa erabiltzen toxikotasun handia duelako eta manipulatzea zein irenstea hilgarria izan daitekeelako.<ref name=":1" />
== Mehatxuak ==
Landare pozoitsua izateak eta irisgarritasun txikiko tokietan hazteak abereentzako erakargarria ez izatea dakar. Populazio txikiak eratzen ditu ordea eta populazio horietako aniztasun genetikoa oso txikia izateaz gain, eremu ezegonkorretan hazten denez ingurunearen edozein aldaketak tokiko populazio txikiak erabat desagertaraz ditzake.<ref name=":0" />
== Iruditegia ==
<gallery>
Irudi:Aconitum variegatum1JUSA.jpg|Infloreszentzia.
Irudi:Aconitum variegatum flower 280702.jpg|Lorea.
Irudi:Aconitum variegatum ENBLA02.jpg|Hostoa.
Irudi:Aconitum variegatum 2017-10-02 6883.jpg|Fruituak.
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ranunculaceae]]
[[Kategoria:Lineok deskribatutako taxonak]]
f2x5tbgdgbyc9e05ruuau83tikl3cin
10006449
10006446
2024-12-21T11:30:15Z
Gartxoak
23317
10006449
wikitext
text/x-wiki
{{taxotaula automatikoa}}
'''Ira-belar urdin piriniarra''' (''Aconitum variegatum'') ''[[Aconitum]]'' generoko landare [[belar]]kara espezie bat da, [[Ranunculaceae|erranunkulazeoen]] familiakoa. Europako mendiguneetan oso ugaria izaten da, bai eta Piriniotan eta Euskal mendietan ere.
== Taxonomia ==
=== Historia ===
[[Lineo|Lineok]] deskribatu zuen lehenengoz 1753. urtean ''[[Species Plantarum]]'' liburuan<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tropicos|url=https://www.tropicos.org/name/27100014|aldizkaria=www.tropicos.org|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Aconitum generoa aintzinako grezierazko ''akòniton'' izenetik dator, "landare pozointsua" esan nahi du, izan ere [[Homero|Homeroren]] garaitik jakina baita landare toxikoak direla<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El acónito: tan bonito y común como letal|hizkuntza=es|data=2023-04-28|url=https://www.desnivel.com/cultura/ecologia/el-aconito-tan-bonito-y-comun-como-letal/|aldizkaria=Desnivel.com|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Espeziearen ''variegatum'' izenak "nabarra" edo "koloretsua" esan nahi du.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Dictionary of Botanical Epithets|url=https://botanicalepithets.net/dictionary/dictionary.86.html|aldizkaria=botanicalepithets.net|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
=== Azpiespezieak ===
Euskal Herrian badugu bertan soilik agertzen den ''Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum'' (Vivant & Delay) azpiespeziea. [[Andimendi|Andia]], [[Aralar]], [[Hernio]] eta [[Aratz]] mendietan hazten da<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Ira-belar urdin piriniarra {{!}} Valle de Larraun|url=https://www.aralarnatura.eus/eu/espezie-bereziak/botanika/urdin-piniarra|aldizkaria=www.aralarnatura.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref> eta inoiz [[Aragoi]] aldeko Piriniotan ere ikusi izan da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Juan Luis Menéndez|abizena=Valderrey|izenburua=Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum Vivant & Delay|hizkuntza=es|url=https://www.asturnatura.com/especie/aconitum-variegatum-subsp-pyrenaicum|aldizkaria=Naturaleza y turismo|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
1989an egindako sailkapenean hiru azpiespezie finkatu ziren:<ref>{{erreferentzia|abizena=Jaakko Jalas, Juha Suominen (Hrsg.)|urtea=1989|izenburua=Atlas Florae Europaeae. Distribution of Vascular Plants in Europe. Band 8: Nymphaeaceae to Ranunculaceae|argitaletxea=Akateeminen Kirjakauppa, The Committee for Mapping the Flora of Europe & Societas Biologica Fennica Vanamo, Helsinki|orrialdeak=48-49|ISBN=951-9108-07-6}}</ref>
* ''Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum'' (Vivant & Delay): Euskal Herrian
* ''Aconitum variegatum subsp. nasutum'' (Fisch. ex Rchb.): Europa hego-ekialdean, [[Anatolia]] iparraldean eta [[Kaukasia]]n.
* ''Aconitum variegatum L. subsp. variegatum'' (Rchb.): Europa erdialdean eta ekialdean.
== Deskribapena ==
[[Fitxategi:Aconitum variegatum ENBLA09.jpg|250px|thumb|Ira-belar urdinaren loreak.]]
Landare belarkara eta bizikorra da. Metro bateko zurtonak garatzen ditu eta hosto zabal palmatuak ditu, oso lobulatuak eta nerbio oso markatuak dituztenak. Hostoak txandakatuak dira.<ref name=":0" />
Lore urdinxkak [[panikula]]tan bilduta ditu. Petalo handiena luzeagoa da zabala baino eta tente jartzen da. Kasko izena ematen zaio. Gainerako lau petaloak zabalak dira eta alboetara zabaltzen dira.<ref name=":0" />
Fruitua 3-4 [[Folikulu (botanika)|folikuluk]] eratzen dute. Barnean haziak eratzen dira hegalen gisako 4-6 orritxo dituztenak.<ref name=":0" />
== Habitata ==
Mendialdean aurkitzen den landarea da, itsas mailatik 765 m eta 1.750 m artean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Herbario digital Xavier de Arizaga|url=http://www.herbario.ian-ani.org/pliego.php?c=pliegos&a=ficha&i=3848|aldizkaria=www.herbario.ian-ani.org|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. [[Kareharri]]zko erlaitzetako belar artean aurkitzen da, beti ere eremu [[Laiotz|ospeletan]].<ref name=":0" />
== Ugalketa eta bizi-zikloa ==
[[Fitxategi:Aconitum variegatum subsp. variegatum Tojad dzióbaty 2023-08-22 Dolina Kościeliska 03.jpg|180px|thumb|Ira-belar urdina.]]
Landare [[hemikriptofito]]a da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=FloraWeb - Übersicht (Pflanzensteckbrief)|url=https://www.floraweb.de/php/artenhome.php?suchnr=61&|aldizkaria=www.floraweb.de|sartze-data=2024-12-21}}</ref>, hots, negu partean zati aereoa galtzen du baina lurpean dagoen errizomak eratzen dituen tuberkulu biribilek landare berria ateratzen dute udaberrian.<ref name=":0" />
Uda amaieran loratzen da, abuztua eta iraila artean<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Aconitum variegatum L.|url=https://www.playgarden.es/Aconitum-variegatum|aldizkaria=www.playgarden.es|sartze-data=2024-12-21}}</ref>, eta udazkenean ematen ditu fruituak. Polinizaziorako intsektuak erabiltzen ditu eta hazien zabalkundea haizearen bidez gertatzen da.<ref name=":0" />
== Toxikotasuna ==
Ira-belar urdin piriniarrak [[akonitina]] izeneko sustantzia alkaloide toxikoa dute. Oso pozointsua da, [[Arnas aparatu|arnas giharrak]] geldiarazten ditu, eta heriotza ekartzen oso denbora gutxian.<ref>{{Erreferentzia|izena=Thomas Y.K.|abizena=Chan|data=2009-04-01|url=https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/15563650902904407|issn=1556-3650|doi=10.1080/15563650902904407|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
Ez da sendabelar gisa erabiltzen toxikotasun handia duelako eta manipulatzea zein irenstea hilgarria izan daitekeelako.<ref name=":1" />
== Mehatxuak ==
Landare pozoitsua izateak eta irisgarritasun txikiko tokietan hazteak abereentzako erakargarria ez izatea dakar. Populazio txikiak eratzen ditu ordea eta populazio horietako aniztasun genetikoa oso txikia izateaz gain, eremu ezegonkorretan hazten denez ingurunearen edozein aldaketak tokiko populazio txikiak erabat desagertaraz ditzake.<ref name=":0" />
== Iruditegia ==
<gallery>
Irudi:Aconitum variegatum1JUSA.jpg|Infloreszentzia.
Irudi:Aconitum variegatum flower 280702.jpg|Lorea.
Irudi:Aconitum variegatum ENBLA02.jpg|Hostoa.
Irudi:Aconitum variegatum 2017-10-02 6883.jpg|Fruituak.
</gallery>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Ranunculaceae]]
[[Kategoria:Lineok deskribatutako taxonak]]
bhxtkq9381dj84pxgknzgd4018424gu
Taurina
0
1218343
10006346
2024-12-21T10:02:57Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
artikulua sortu
10006346
wikitext
text/x-wiki
'''Taurina''' edo '''azido 2-aminoetanosulfonikoa,''' [[Konposatu organiko|konposatu organikoa]] da, NH<sub>2</sub>CH<sub>2</sub>CH<sub>2</sub>SO<sub>3</sub>H formula duena, [[Azido sulfoniko|azido amino sulfonikoen]] klasekoa. Solido kristalino garden edo zurixka da<ref name=":0">{{Erreferentzia|abizena=PubChem|izenburua=Taurine|hizkuntza=en|url=https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/1123|aldizkaria=pubchem.ncbi.nlm.nih.gov|sartze-data=2024-12-21}}</ref>.
{{Konposatu kimiko infotaula}}
Taurina produktu naturala da animalia-ehunetan oso zabalduta dagoena. [[Behazun|Behazunaren]] osagai nagusia da eta [[Heste lodi|heste lodian]] aurkitzen da.
Taurina funtzio desberdinak dituzten giza organoetan ugaria den arren, ez da funtsezko [[Mantenugai|giza nutriente]] dietetikoa eta ez dago gomendatutako ingestio-maila duten nutrienteen artean<ref>{{Erreferentzia|izena=Human Foods|abizena=Program|izenburua=Daily Value on the Nutrition and Supplement Facts Labels|hizkuntza=en|data=2024-09-09|url=https://www.fda.gov/food/nutrition-facts-label/daily-value-nutrition-and-supplement-facts-labels#referenceguide|aldizkaria=FDA|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Taurina modu naturalean sintetizatzen da giza [[Gibel|gibelean]], [[Metionina|metioninatik]] eta [[Zisteina|zisteinatik]] abiatuta. Halaber, dietaren bidez har daiteke [[Haragi|haragia]] eta [[Arrain|arraina]] janda<ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Taurine for all animal species {{!}} EFSA|hizkuntza=en|data=2012-06-11|url=https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/2736|aldizkaria=www.efsa.europa.eu|sartze-data=2024-12-21}}</ref>.
== Sintesia ==
Taurina giza gorputzean berez sintetizatzen bada ere, osagai dietetiko gisa erabiltzen denez sintetikoki ere produzitzen da.
Bi bide nagusi daude Taurina sintetizatzeko. Lehen metodoan [[Etilen oxido|etilen oxidoa]] eta [[Sodio bisulfito|sodio bisulfitoa]] errakzionarazten dira. Segidan, [[amoniako]] likidoa eta [[Azido sulfuriko|azido sulfurikoa]] eransten dira, taurina sintetizatzen delarik. Emaitza koloregabetu, purutu, kristalizatu, zentrifugatu, lehortu eta bahetu egiten da produktu komertziala prestatzeko<ref name=":0" />.
Bigarren metodoan ''etilen imina'' eta [[Azido sulfuroso|azido sulfurosoa]] erreakzionarazten dira. Etekin handiko prozesua da<ref>{{erreferentzia|izena=G et als|abizena=Scherr|urtea=1999|izenburua=Imines, Cyclic. Kirk-Othmer Encyclopedia of Chemical Technology|argitaletxea=John Wiley & Sons, Inc.}}</ref>.
=== Biosintesia ===
Taurina zisteinatik eratortzen da berez. [[Ugaztun|Ugaztunengan]] taurinaren sintesia gibelean gertatzen da, [[Azido zisteinasulfiniko|azido zisteinasulfinikoaren]] bidez. Bide horretan, zisteina oxidatu egiten da lehenik bere [[Azido sulfiniko|azido sulfinikora]], [[zisteina dioxigenasa]] entzimak [[Katalisi|katalizatuta]]. Azido zisteinasulfinikoa, berriz, [[Sulfinoalanina dekarboxilasa|sulfinoalanina dekarboxilasak]] [[Deskarboxilazio|deskarboxilatzen]] du, ''hipotaurina'' sortzeko. Hipotaurina entzimatikoki oxidatzen da [[Hipotaurina deshidrogenasa|hipotaurina deshidrogenasaren]] bidez taurina sortuaz<ref>{{Erreferentzia|izena=Koichiro|abizena=Sumizu|izenburua=Oxidation of hypotaurine in rat liver|orrialdeak=210–212|data=1962-09-10|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0006300262903578?via=ihub|aldizkaria=Biochimica et Biophysica Acta|alea=1|zenbakia=63|issn=0006-3002|doi=10.1016/0006-3002(62)90357-8|sartze-data=2024-12-21}}</ref>.
== Erabilera ==
Taurina batez ere osagai dietetikoen formulazioak egiteko usatzen da. Halaber, erabili izan da [[Fibrosi kistiko|fibrosi kistikoa]] eta [[Hipertentsio|hipertentsioa]] tratatzeko<ref>{{Erreferentzia|izenburua=L-TAURINE {{!}} CAMEO Chemicals {{!}} NOAA|url=https://cameochemicals.noaa.gov/chemical/21060|aldizkaria=cameochemicals.noaa.gov|sartze-data=2024-12-21}}</ref>.
== Erreferentziak ==
0mptxvpab9c8u96p7pf2qu5cmqor0iq
10006347
10006346
2024-12-21T10:03:46Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
10006347
wikitext
text/x-wiki
'''Taurina''' edo '''azido 2-aminoetanosulfonikoa,''' [[Konposatu organiko|konposatu organikoa]] da, NH<sub>2</sub>CH<sub>2</sub>CH<sub>2</sub>SO<sub>3</sub>H formula duena, [[Azido sulfoniko|azido amino sulfonikoen]] klasekoa. Solido kristalino garden edo zurixka da<ref name=":0">{{Erreferentzia|abizena=PubChem|izenburua=Taurine|hizkuntza=en|url=https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/1123|aldizkaria=pubchem.ncbi.nlm.nih.gov|sartze-data=2024-12-21}}</ref>.
{{Konposatu kimiko infotaula}}
Taurina produktu naturala da animalia-ehunetan oso zabalduta dagoena. [[Behazun|Behazunaren]] osagai nagusia da eta [[Heste lodi|heste lodian]] aurkitzen da.
Taurina funtzio desberdinak dituzten giza organoetan ugaria den arren, ez da funtsezko [[Mantenugai|giza nutriente]] dietetikoa eta ez dago gomendatutako ingestio-maila duten nutrienteen artean<ref>{{Erreferentzia|izena=Human Foods|abizena=Program|izenburua=Daily Value on the Nutrition and Supplement Facts Labels|hizkuntza=en|data=2024-09-09|url=https://www.fda.gov/food/nutrition-facts-label/daily-value-nutrition-and-supplement-facts-labels#referenceguide|aldizkaria=FDA|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Taurina modu naturalean sintetizatzen da giza [[Gibel|gibelean]], [[Metionina|metioninatik]] eta [[Zisteina|zisteinatik]] abiatuta. Halaber, dietaren bidez har daiteke [[Haragi|haragia]] eta [[Arrain|arraina]] janda<ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Taurine for all animal species {{!}} EFSA|hizkuntza=en|data=2012-06-11|url=https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/2736|aldizkaria=www.efsa.europa.eu|sartze-data=2024-12-21}}</ref>.
== Sintesia ==
Taurina giza gorputzean berez sintetizatzen bada ere, osagai dietetiko gisa erabiltzen denez sintetikoki ere produzitzen da.
Bi bide nagusi daude Taurina sintetizatzeko. Lehen metodoan [[Etilen oxido|etilen oxidoa]] eta [[Sodio bisulfito|sodio bisulfitoa]] errakzionarazten dira. Segidan, [[amoniako]] likidoa eta [[Azido sulfuriko|azido sulfurikoa]] eransten dira, taurina sintetizatzen delarik. Emaitza koloregabetu, purutu, kristalizatu, zentrifugatu, lehortu eta bahetu egiten da produktu komertziala prestatzeko<ref name=":0" />.
Bigarren metodoan ''etilen imina'' eta [[Azido sulfuroso|azido sulfurosoa]] erreakzionarazten dira. Etekin handiko prozesua da<ref>{{erreferentzia|izena=G et als|abizena=Scherr|urtea=1999|izenburua=Imines, Cyclic. Kirk-Othmer Encyclopedia of Chemical Technology|argitaletxea=John Wiley & Sons, Inc.}}</ref>.
=== Biosintesia ===
Taurina zisteinatik eratortzen da berez. [[Ugaztun|Ugaztunengan]] taurinaren sintesia gibelean gertatzen da, [[Azido zisteinasulfiniko|azido zisteinasulfinikoaren]] bidez. Bide horretan, zisteina oxidatu egiten da lehenik bere [[Azido sulfiniko|azido sulfinikora]], [[zisteina dioxigenasa]] entzimak [[Katalisi|katalizatuta]]. Azido zisteinasulfinikoa, berriz, [[Sulfinoalanina dekarboxilasa|sulfinoalanina dekarboxilasak]] [[Deskarboxilazio|deskarboxilatzen]] du, ''hipotaurina'' sortzeko. Hipotaurina entzimatikoki oxidatzen da [[Hipotaurina deshidrogenasa|hipotaurina deshidrogenasaren]] bidez taurina sortuaz<ref>{{Erreferentzia|izena=Koichiro|abizena=Sumizu|izenburua=Oxidation of hypotaurine in rat liver|orrialdeak=210–212|data=1962-09-10|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0006300262903578?via=ihub|aldizkaria=Biochimica et Biophysica Acta|alea=1|zenbakia=63|issn=0006-3002|doi=10.1016/0006-3002(62)90357-8|sartze-data=2024-12-21}}</ref>.
== Erabilera ==
Taurina batez ere osagai dietetikoen formulazioak egiteko usatzen da. Halaber, erabili izan da [[Fibrosi kistiko|fibrosi kistikoa]] eta [[Hipertentsio|hipertentsioa]] tratatzeko<ref>{{Erreferentzia|izenburua=L-TAURINE {{!}} CAMEO Chemicals {{!}} NOAA|url=https://cameochemicals.noaa.gov/chemical/21060|aldizkaria=cameochemicals.noaa.gov|sartze-data=2024-12-21}}</ref>.
== Erreferentziak ==
<references />{{Autoritate kontrola}}
blvbvvd031z9vuuurlyvglear9ncetu
Organosufre-konposatu
0
1218344
10006349
2024-12-21T10:13:11Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
Inaki Irazabalbeitia wikilariak «[[Organosufre-konposatu]]» orria «[[Organosufre konposatu]]» izenera aldatu du, birzuzenketaren gainetik: egokiakoagoa marrarik gabe ikus organofosforo konposatu
10006349
wikitext
text/x-wiki
#BIRZUZENDU [[Organosufre konposatu]]
s9vu82mrj3p682ddivvoyjll2aifms6
Txikipedia:SpaceX
104
1218345
10006354
2024-12-21T10:17:11Z
Julen Urkizar
160222
Orri berria: «== {{Banner|SpaceX logo black.svg}} == [[Fitxategi:SpaceX Azalpena.ogg|thumb|Laburpenaren audioa]] == Zer da SpaceX? == [[Fitxategi:Elon Musk Colorado 2022 (cropped2).jpg|thumb|Elon Musk]] SpaceX [[Espazio ontzi|suziri espazialak]] sortzen eta eraikitzen dituen enpresa bat da, pertsonak edota gauzak espaziora eramateko helburuarekin. 2002 urtean sortu zuen Elon Musk izeneko gizon batek, gizartea beste planeta batean bizi ahal izateko asmoarekin. == Nola sortu zen SpaceX?...»
10006354
wikitext
text/x-wiki
== {{Banner|SpaceX logo black.svg}} ==
[[Fitxategi:SpaceX Azalpena.ogg|thumb|Laburpenaren audioa]]
== Zer da SpaceX? ==
[[Fitxategi:Elon Musk Colorado 2022 (cropped2).jpg|thumb|Elon Musk]]
SpaceX [[Espazio ontzi|suziri espazialak]] sortzen eta eraikitzen dituen enpresa bat da, pertsonak edota gauzak espaziora eramateko helburuarekin. 2002 urtean sortu zuen Elon Musk izeneko gizon batek, gizartea beste planeta batean bizi ahal izateko asmoarekin.
== Nola sortu zen SpaceX? ==
2002an, [[Elon Musk|Elon Muskek]] ideia handi bat zuen: espaziora bidaiatzea merkeagoa eta errazagoa izatea. Bere diruarekin, SpaceX sortzea erabaki zuen. Bere lehen helburua espaziora hegan egin eta [[Lurra|Lurrera]] itzul zitezkeen suziriak diseinatzea zen, berrerabiliak izateko, bidaia bakoitzaren ostean suntsitu beharrean. [[Diru]] asko aurreztea litzateke hori!
== Zein da Elon Musk-en ametsa? ==
[[Fitxategi:OSIRIS Mars true color.jpg|thumb|Marte]]
Elon Musk-ek amets handi bat dauka: [[Marte|Martera]] bidaiatzea eta bertan bizitzeko aukera izatea. Horretarako, SpaceX-ek Starship izeneko espazio-ontzi handia sortu du. Martera bidaiak egiteko erabiliko da eta pertsonak bidaltzeko diseinatuta dago. Musk-ek espero du datorren hamarkadetan jendea Martera joatea eta bizitzeko aukera izatea.
== Zergatik da garrantzitsua SpaceX? ==
SpaceX-ek [[Espazioaren esplorazioa|espazioaren]] inguruko ikuspegia aldatzen ari da. Merkeagoa eta errazagoa egiten du espaziora bidaiatzea, eta hori izango da gakoa etorkizuneko espazioko abentura berrietan. Gainera, beste [[Planeta|planetetan]] bizitzeko aukera emango du, eta horrek garrantzi handia izango du lurrak etorkizunean aurki ditzakeen arazoei aurre egiteko.
== Zein espazio-ontzi ditu SpaceX-ek? ==
Falcon 1 izan zen SpaceX-en lehenengo [[Espazio ontzi|espazio-ontzia]]. Hasieran ez zuen arrakasta izan, baina 2008. urtean espaziora iristea lortu zuen, eta espazio-ontzi bat espaziora bidatzea lortu zuen lehenengo [[enpresa]] [[Pribatutasun|pribatua]] izan zen.
Ondoren, SpaceX-ek Falcon 9 sortu zuen, espazio-ontzi handiago eta indartsuagoa. Suziri espazial hau berezia da, izan ere, lurrera itzuli eta bertan berriro lur hartu dezake. Horrela, berriro erabiltzeko aukera dago, eta hori, behin eta berriro espaziora bidaiatzea ahalbidetzen du.
{{Ba al dakizu|testua=Falcon Heavy espazio-ontzian Tesla Roadster izeneko auto bat bidali zuten espaziora, eta eguzkiaren inguruan orbitatzen ari da autoa.}}
Geroago, SpaceX-ek [[Falcon Heavy]] izeneko espazio-ontzi handiago bat garatu zuen, eta hori espaziora pisu handiagoak eramateko aukera ematen du. 2018. urtean jaurti zen lehen aldiz, eta munduko espazio-ontzi indartsuena izan zen.
Eta azkenik, SpaceX-ek Starship izeneko proiektua abian jarri du, espaziora bidaiatzeko erabiltzen den suziri espazial izugarri handia sortuz. Starship [[Marte]]<nowiki/>ra bidaiak egiteko diseinatu da, eta jendea espaziora bidaltzea ahalbidetuko du, nahiz eta, oraindik preiektua garatzen ari den.
{| class="wikitable"
|+
|[[Fitxategi:Falcon Small Launch Vehicle (SpaceX's Falcon I) to be launched from Kwajalein Atoll, Marshall Islands-2.tiff|thumb|Falcon 1]]
|[[Fitxategi:Iridium-1 Launch (32312419215).jpg|thumb|Falcon 9]]
|[[Fitxategi:Falcon Heavy cropped.jpg|thumb|Falcon Heavy]]
|[[Fitxategi:Starship SN16.jpeg|thumb|Starship]]
|}
== Zenbat aldiz erabili daitezke espazio-ontziak? ==
SpaceX lehena izan da suziriak [[Berrerabilpen|berrerabiltzen]], izan ere, orain arte behin bakarrik erabiltzen ziren espazio-ontziak. Espazio-ontzien berrerabilpenak [[Espazio-hegaldi|espazio-hegaldien]] prezioa nabarmen murriztea ahalbidetu duen. Falcon 9 eta Falcon Heavy suziriak bertikalki lurreratu daitezke jaurti ondoren, eta, horri esker, etorkizuneko misioetan berrerabili daitezke. Aurrerapen horrek ekonomia espaziala eraldatu du, eta hegaldi ohikoagoei eta merkeagoei atea ireki die.
{{Ba al dakizu|testua=Espazio-ontziak eraikitzen eta proban jartzen azkarrenak dira. Starship espazio-ontzia eraikitzeko urte bat baino gutxiago behar izan dute.}}
== SpaceX eta NASA-k batera egiten dute lan? ==
[[Fitxategi:NASA logo.svg|thumb|NASA-ko logoa]]
SpaceX [[NASA|NASArekin]] ere lan egiten ari da. NASA Amerikako espazio-agentzia da, eta SpaceX-ekin batera [[Astronauta|astronautak]] espaziora bidali dituzte. 2020. urtean, SpaceX NASAren astronautak Estazio Espazial Internazionalera bidali zituen lehenengo aldiz. Hori, historia handiko momentua izan zen, izan ere, enpresa pribatu batek astronautak espaziora bidaltzea lortu zuen lehenengo aldiz.
== Zer da Starlink proiektua? ==
SpaceX-ek [[Starlink]] izeneko proiektua ere dauka, espaziora sateliteak bidaltzen ari da, eta horiek mundu osoan [[Internet|Interneta]] eskaintzen dute. Hau oso garrantzitsua da, munduko hainbat lekutan ez baitago Internet konektibitate ona. Starlink-en bitartez, Internet hobea izan dezakete, baita landa eremuetan ere.
skhegl0xfrgtjial3ya650wl40bparx
Kathleen Lockhart
0
1218346
10006355
2024-12-21T10:18:07Z
Aonandi
156348
«[[:es:Special:Redirect/revision/156346881|Kathleen Lockhart]]» orriaren itzulpena eginez sortua
10006355
wikitext
text/x-wiki
'''Kathleen Lockhart''', sortzez '''Kathleen Arthur''' (Southsea, [[Ingalaterra]], [[Erresuma Batua]], [[1894|1894ko]] [[Abuztuaren 9|abuztuaren 9a]] – [[Los Angeles]], [[Kalifornia]], [[1978|1978ko]] [[Otsailaren 18|otsailaren 18a]]) britainiar musikaria eta aktorea izan zen, antzerki zein zineman aritu zena.
== Bizitza ==
Kathleen Arthur Ingalaterrako Southsea herrian jaio zenXIX. mende amaieran, 1898. urtean. Aktorea eta musikaria, Kathleen artista bezala hasi zen Ingalaterrako eszenan, 1924an [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuetara]] emigratuz Gene Lockhart aktore kanadiarrarekin ezkondu ostean. Ameriketako Estatu Batuetan antzerkiko aktore eta [[Hollywood|Hollywoodeko]] ([[Kalifornia]]) ekoizpen zinematografikoetan lan egiten jarraitu zuen ia berrogei urtez. Kathleenek eta bere senarrak elkarrekin lan egin zuten noizbehinka, bikotearen lan nabarmenetako bat Mr. eta Mrs. Bob Cratchit A ''Christmas Carolen'' (1938) izan zen. Senarra 1957an hil ondoren, aktoretza mundua utzi egin zuen, ''The Purple Gang'' (1960) filmean paper txiki bat besterik egiteko baino ez.
Lockhart June Lockhart aktorearen ama eta [[Anne Lockhart]] aktorearen amona izan zen.
Kathleen Lockhart 1978an hil zen [[Los Angeles|Los Angelesen]], Kalifornian, gaixotasun luze baten ondorioz, eta ez da haren diagnostiko zehatza ezagutu. Bere senarrarekin batera lurperatu zuten Holy Cross hilerrian, [[Culver City (Kalifornia)|Culver Cityn]] (Kalifornia).
Aintzatespenak
Lockharti izar bat jarri zioten [[Hollywoodeko ospearen pasealekua|Hollywoodeko Ospearen Pasealekuan]], Hollywood Boulevardeko 6241.ean, zinema arloan egindako lanarengatik.
== Filmografia ==
* ''The Purple Gang'' (1960)
* ''[[The Glenn Miller Story]]'' (1953)
* ''[[Walking My Baby Back Home]]'' (1953)
* ''[[Plymouth Adventure]]'' (1952)
* ''[[I'd Climb the Highest Mountain]]'' (1951)
* ''[[Gentleman's Agreement]]'' (1947)
* ''Siempre en tus brazos'' (1947)
* ''[[Lady in the Lake]] (La dama del lago)'' (1947)
* ''[[Strange Woman]]'' (1946)
* ''[[Two Years Before the Mast]] (Revolución en alta mar)'' (1946)
* ''Bewitched'' (1945)
* ''[[Roughly Speaking (película)|Roughly Speaking]]'' (1945)
* ''Man of Conquest'' (''El hombre de la conquista'', 1939)
* ''Blondie'' (1938)
* ''A Christmas Carol'' (1938) - Emily Cratchit
== Kanpo estekak ==
{{Itzulia erref|en|Kathleen Lockhart}}
{{Atari|Biografías}}
* {{IMDb izena|0516883}}
*{{IBDB name|49992}}
* {{Amg name|42892}}
* {{Find a Grave|6804120}}{{Bizialdia|1894|1978|Lockhart, Kathleen}}
[[Kategoria:Hollywoodeko ospearen pasealekua]]
[[Kategoria:Erresuma Batuko aktoreak]]
[[Kategoria:Emakume aktoreak]]
[[Kategoria:Zinema aktoreak]]
[[Kategoria:Antzerki aktoreak]]
rzt9694aixca53cveqdgd7lzixmtjcr
10006362
10006355
2024-12-21T10:29:38Z
Aonandi
156348
Biografia itzuli, txukundu + Erreferentziak + osatu
10006362
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Kathleen Lockhart''', sortzez '''Kathleen Arthur''' (Southsea, [[Ingalaterra]], [[Erresuma Batua]], [[1894|1894ko]] [[Abuztuaren 9|abuztuaren 9a]] – [[Los Angeles]], [[Kalifornia]], [[1978|1978ko]] [[Otsailaren 18|otsailaren 18a]])<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Kathleen Lockhart|hizkuntza=eu|url=https://www.bing.com/search?q=Kathleen+Lockhart&qs=n&form=QBRE&sp=-1&lq=0&pq=kathleen+lockhart&sc=20-17&sk=&cvid=1B5F99350FBD4288A78FB7C1EC91BE1A&ghsh=0&ghacc=0&ghpl=|aldizkaria=Bing|sartze-data=2024-12-21}}</ref> britainiar musikaria eta aktorea izan zen, antzerki zein zineman aritu zena. Ezaguna egin zen ''Sweethearts'' (1938), ''Corazón de mujer'' (1945) eta ''Penrod's Double Trouble'' (1938) lanekin.<ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Kathleen Lockhart|hizkuntza=en|url=https://www.themoviedb.org/person/34182-kathleen-lockhart|aldizkaria=The Movie Database|sartze-data=2024-12-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=About: Kathleen Lockhart|url=https://dbpedia.org/page/Kathleen_Lockhart|aldizkaria=dbpedia.org|sartze-data=2024-12-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Kathleen Lockhart _ AcademiaLab|url=https://academia-lab.com/enciclopedia/kathleen-lockhart/|aldizkaria=academia-lab.com|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Bizitza ==
Kathleen Arthur Ingalaterrako Southsea herrian jaio zenXIX. mende amaieran, 1898. urtean. Aktorea eta musikaria, Kathleen artista bezala hasi zen Ingalaterrako eszenan, 1924an [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuetara]] emigratuz Gene Lockhart aktore kanadiarrarekin ezkondu ostean. Ameriketako Estatu Batuetan antzerkiko aktore eta [[Hollywood|Hollywoodeko]] ([[Kalifornia]]) ekoizpen zinematografikoetan lan egiten jarraitu zuen ia berrogei urtez. Kathleenek eta bere senarrak elkarrekin lan egin zuten noizbehinka, bikotearen lan nabarmenetako bat Mr. eta Mrs. Bob Cratchit A ''Christmas Carolen'' (1938) izan zen. Senarra 1957an hil ondoren, aktoretza mundua utzi egin zuen, ''The Purple Gang'' (1960) filmean paper txiki bat besterik egiteko baino ez.
[[June Lockhart]] aktorearen ama eta [[Anne Lockhart]] aktorearen amona izan zen.
Kathleen Lockhart 1978an hil zen [[Los Angeles|Los Angelesen]], Kalifornian, gaixotasun luze baten ondorioz, eta ez da haren diagnostiko zehatza ezagutu. Bere senarrarekin batera lurperatu zuten Holy Cross hilerrian, [[Culver City (Kalifornia)|Culver Cityn]] (Kalifornia).<ref name=":0" />
== Filmografia ==
besteak beste. lan hauexetan hartu zuen parte:<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Kathleen Lockhart|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/name.php?name-id=676505383|aldizkaria=FilmAffinity|sartze-data=2024-12-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Kathleen Lockhart - Biografía, mejores películas, series, imágenes y noticias|hizkuntza=es|data=2022-10-30|url=https://www.lavanguardia.com/peliculas-series/personas/kathleen-lockhart-34182|aldizkaria=La Vanguardia|sartze-data=2024-12-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena=SensaCine|izenburua=Kathleen Lockhart|hizkuntza=es|url=https://www.sensacine.com/actores/actor-102318/|aldizkaria=SensaCine.com|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
* ''The Purple Gang'' (1960)
* ''[[The Glenn Miller Story]]'' (1953)
* ''Walking My Baby Back Home'' (1953)
* ''Plymouth Adventure'' (1952)
* ''[[I'd Climb the Highest Mountain]]'' (1951)
* ''[[Gentleman's Agreement]]'' (1947)
* ''Siempre en tus brazos'' (1947)
* ''Lady in the Lake (La dama del lago)'' (1947)
* ''Strange Woman'' (1946)
* ''Two Years Before the Mast (Revolución en alta mar)'' (1946)
* ''Bewitched'' (1945)
* ''Roughly Speaking'' (1945)
* ''Man of Conquest'' (''El hombre de la conquista'', 1939)
* ''Blondie'' (1938)
* ''A Christmas Carol'' (1938) - Emily Cratchit
== Bizitza pribatua ==
Gene Lockhart aktore kanadiarrarekin, 1933an ''Ah, Wilderness!'' lanean Broadwayn ospetsu egin zenarekin ezkonduta egon zenlehenego eta gero Arthur Emil Semplerekin.<ref name=":0" />
== Aintzatespenak ==
* Lockharti izar bat jarri zioten [[Hollywoodeko ospearen pasealekua|Hollywoodeko ospearen pasealekuan]], Hollywood Boulevardeko 6241.ean, zinema arloan egindako lanarengatik.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* {{IMDb izena|0516883}}
{{Bizialdia|1894ko|1978ko|Lockhart, Kathleen}}
[[Kategoria:Hollywoodeko ospearen pasealekua]]
[[Kategoria:Erresuma Batuko aktoreak]]
[[Kategoria:Emakume aktoreak]]
[[Kategoria:Zinema aktoreak]]
[[Kategoria:Antzerki aktoreak]]
qthxa0v2i43xielxget58g22mzptnf9
10006368
10006362
2024-12-21T10:32:06Z
Aonandi
156348
ortografia
10006368
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Kathleen Lockhart''', sortzez '''Kathleen Arthur''' (Southsea, [[Ingalaterra]], [[Erresuma Batua]], [[1894|1894ko]] [[Abuztuaren 9|abuztuaren 9a]] – [[Los Angeles]], [[Kalifornia]], [[1978|1978ko]] [[Otsailaren 18|otsailaren 18a]])<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Kathleen Lockhart|hizkuntza=eu|url=https://www.bing.com/search?q=Kathleen+Lockhart&qs=n&form=QBRE&sp=-1&lq=0&pq=kathleen+lockhart&sc=20-17&sk=&cvid=1B5F99350FBD4288A78FB7C1EC91BE1A&ghsh=0&ghacc=0&ghpl=|aldizkaria=Bing|sartze-data=2024-12-21}}</ref> britainiar musikaria eta aktorea izan zen, antzerki zein zineman aritu zena. Ezaguna egin zen ''Sweethearts'' (1938), ''Corazón de mujer'' (1945) eta ''Penrod's Double Trouble'' (1938) lanekin.<ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Kathleen Lockhart|hizkuntza=en|url=https://www.themoviedb.org/person/34182-kathleen-lockhart|aldizkaria=The Movie Database|sartze-data=2024-12-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=About: Kathleen Lockhart|url=https://dbpedia.org/page/Kathleen_Lockhart|aldizkaria=dbpedia.org|sartze-data=2024-12-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Kathleen Lockhart _ AcademiaLab|url=https://academia-lab.com/enciclopedia/kathleen-lockhart/|aldizkaria=academia-lab.com|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Bizitza ==
Kathleen Arthur Ingalaterrako Southsea herrian jaio zenXIX. mende amaieran, 1898. urtean. Aktorea eta musikaria, Kathleen artista bezala hasi zen Ingalaterrako eszenan, 1924an [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuetara]] emigratuz Gene Lockhart aktore kanadiarrarekin ezkondu ostean. Ameriketako Estatu Batuetan antzerkiko aktore eta [[Hollywood|Hollywoodeko]] ([[Kalifornia]]) ekoizpen zinematografikoetan lan egiten jarraitu zuen ia berrogei urtez. Kathleenek eta bere senarrak elkarrekin lan egin zuten noizbehinka, bikotearen lan nabarmenetako bat Mr. eta Mrs. Bob Cratchit A ''Christmas Carolen'' (1938) izan zen. Senarra 1957an hil ondoren, aktoretza mundua utzi egin zuen, ''The Purple Gang'' (1960) filmean paper txiki bat besterik egiteko baino ez.
[[June Lockhart]] aktorearen ama eta [[Anne Lockhart]] aktorearen amona izan zen.
Kathleen Lockhart 1978an hil zen [[Los Angeles|Los Angelesen]], Kalifornian, gaixotasun luze baten ondorioz, eta ez da haren diagnostiko zehatza ezagutu. Bere senarrarekin batera lurperatu zuten Holy Cross hilerrian, [[Culver City (Kalifornia)|Culver Cityn]] (Kalifornia).<ref name=":0" />
== Filmografia ==
Besteak beste, lan hauexetan hartu zuen parte:<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Kathleen Lockhart|hizkuntza=es|url=https://www.filmaffinity.com/es/name.php?name-id=676505383|aldizkaria=FilmAffinity|sartze-data=2024-12-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Kathleen Lockhart - Biografía, mejores películas, series, imágenes y noticias|hizkuntza=es|data=2022-10-30|url=https://www.lavanguardia.com/peliculas-series/personas/kathleen-lockhart-34182|aldizkaria=La Vanguardia|sartze-data=2024-12-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena=SensaCine|izenburua=Kathleen Lockhart|hizkuntza=es|url=https://www.sensacine.com/actores/actor-102318/|aldizkaria=SensaCine.com|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
* ''The Purple Gang'' (1960)
* ''[[The Glenn Miller Story]]'' (1953)
* ''Walking My Baby Back Home'' (1953)
* ''Plymouth Adventure'' (1952)
* ''[[I'd Climb the Highest Mountain]]'' (1951)
* ''[[Gentleman's Agreement]]'' (1947)
* ''Siempre en tus brazos'' (1947)
* ''Lady in the Lake (La dama del lago)'' (1947)
* ''Strange Woman'' (1946)
* ''Two Years Before the Mast (Revolución en alta mar)'' (1946)
* ''Bewitched'' (1945)
* ''Roughly Speaking'' (1945)
* ''Man of Conquest'' (''El hombre de la conquista'', 1939)
* ''Blondie'' (1938)
* ''A Christmas Carol'' (1938) - Emily Cratchit
== Bizitza pribatua ==
Gene Lockhart aktore kanadiarrarekin, 1933an ''Ah, Wilderness!'' lanean Broadwayn ospetsu egin zenarekin ezkonduta egon zenlehenego eta gero Arthur Emil Semplerekin.<ref name=":0" />
== Aintzatespenak ==
* Lockharti izar bat jarri zioten [[Hollywoodeko ospearen pasealekua|Hollywoodeko ospearen pasealekuan]], Hollywood Boulevardeko 6241.ean, zinema arloan egindako lanarengatik.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* {{IMDb izena|0516883}}
{{Bizialdia|1894ko|1978ko|Lockhart, Kathleen}}
[[Kategoria:Hollywoodeko ospearen pasealekua]]
[[Kategoria:Erresuma Batuko aktoreak]]
[[Kategoria:Emakume aktoreak]]
[[Kategoria:Zinema aktoreak]]
[[Kategoria:Antzerki aktoreak]]
qlw4irx9pfu5eben29wq8pacuiwa0xs
The Day of the Jackal (telesaila)
0
1218347
10006356
2024-12-21T10:23:22Z
Marklar2007
1545
Orri berria: «{{lan infotaula}} '''''The Day of the Jackal''''' britainiar telesail dramatikoa da, [[Frederick Forsyth]]en [[The Day of the Jackal|izen bereko eleberrian]] oinarrituta eta Ronan Bennettek [[Sky Atlantic]] eta [[Peacock (streaming)|Peacock]] kateentzat egina. == Sinopsia == {{argumentua}} [[Radiohead]] taldearen ''[[Everything In Its Right Place]]'' abestiaren melodiak irudiak bustitzen dituen bitartean, adineko gizonezko bat agertuko da ispiluari begira; lanera doa, etxe...»
10006356
wikitext
text/x-wiki
{{lan infotaula}}
'''''The Day of the Jackal''''' britainiar telesail dramatikoa da, [[Frederick Forsyth]]en [[The Day of the Jackal|izen bereko eleberrian]] oinarrituta eta Ronan Bennettek [[Sky Atlantic]] eta [[Peacock (streaming)|Peacock]] kateentzat egina.
== Sinopsia ==
{{argumentua}}
[[Radiohead]] taldearen ''[[Everything In Its Right Place]]'' abestiaren melodiak irudiak bustitzen dituen bitartean, adineko gizonezko bat agertuko da ispiluari begira; lanera doa, etxe orratz bateko garbitzailea da. Minutuek aurrera egin ahala, egiten dituen ekintzengatik eta mugitzeko duen moduagatik, jarrera susmagarria duela ohartuko da ikuslea. Bost minutu inguru irauten duen sekuentzia hori tiroketa batekin amaituko da. Gizon zahar hori mozorrotuta dago; «The Jackal» deitzen dioten hiltzaile gupidagabea da, eta eraikin horretan hainbat pertsona hil ditu.<ref>{{erreferentzia|url=https://www.berria.eus/bizigiro/izenik-gabeko-ezlekuetatik_2134771_102.html|egunkaria=[[Berria]]|izenburua=Izenik gabeko ezlekuetatik|data=2024-12-14| postscriptum = CC BY-SA 4.0 lizentziapean}}</ref>
== Pertsonaiak ==
{{zutabeak|kopurua=2|
* [[Eddie Redmayne]]: «The Jackal»
* [[Lashana Lynch]]: Bianca Pullman
* [[Úrsula Corberó]]: Nuria
* [[Chukwudi Iwuji]]: Osita Halcrow
* [[Khalid Abdalla]]: Ulle Dag Charles
* [[Lia Williams]]: Isabel Kirby
* [[Eleanor Matsuura]]: Zina Jansone
* [[Sule Rimi]]: Paul Pullman
* Ben Hall: Damian Richardson
* [[Jonjo O'Neill]]: Edward Carver
* Puchi Lagarde: Marisa
* Jon Arias: Álvaro
* [[Charles Dance]]: Timothy Winthorp
* [[Nick Blood]]: Vincent Pyne
* [[Patrick Kennedy (aktorea)|Patrick Kennedy]]: Teddy}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Telebista zirriborroa}}
[[Kategoria:Erresuma Batuko telesailak]]
[[Kategoria:Telesail dramatikoak]]
h20aewwdhe4txz5gpjfxll5w46dej3p
10006357
10006356
2024-12-21T10:24:39Z
Marklar2007
1545
[[Kategoria:Espioitza-telesailak]] gehitua [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10006357
wikitext
text/x-wiki
{{lan infotaula}}
'''''The Day of the Jackal''''' britainiar telesail dramatikoa da, [[Frederick Forsyth]]en [[The Day of the Jackal|izen bereko eleberrian]] oinarrituta eta Ronan Bennettek [[Sky Atlantic]] eta [[Peacock (streaming)|Peacock]] kateentzat egina.
== Sinopsia ==
{{argumentua}}
[[Radiohead]] taldearen ''[[Everything In Its Right Place]]'' abestiaren melodiak irudiak bustitzen dituen bitartean, adineko gizonezko bat agertuko da ispiluari begira; lanera doa, etxe orratz bateko garbitzailea da. Minutuek aurrera egin ahala, egiten dituen ekintzengatik eta mugitzeko duen moduagatik, jarrera susmagarria duela ohartuko da ikuslea. Bost minutu inguru irauten duen sekuentzia hori tiroketa batekin amaituko da. Gizon zahar hori mozorrotuta dago; «The Jackal» deitzen dioten hiltzaile gupidagabea da, eta eraikin horretan hainbat pertsona hil ditu.<ref>{{erreferentzia|url=https://www.berria.eus/bizigiro/izenik-gabeko-ezlekuetatik_2134771_102.html|egunkaria=[[Berria]]|izenburua=Izenik gabeko ezlekuetatik|data=2024-12-14| postscriptum = CC BY-SA 4.0 lizentziapean}}</ref>
== Pertsonaiak ==
{{zutabeak|kopurua=2|
* [[Eddie Redmayne]]: «The Jackal»
* [[Lashana Lynch]]: Bianca Pullman
* [[Úrsula Corberó]]: Nuria
* [[Chukwudi Iwuji]]: Osita Halcrow
* [[Khalid Abdalla]]: Ulle Dag Charles
* [[Lia Williams]]: Isabel Kirby
* [[Eleanor Matsuura]]: Zina Jansone
* [[Sule Rimi]]: Paul Pullman
* Ben Hall: Damian Richardson
* [[Jonjo O'Neill]]: Edward Carver
* Puchi Lagarde: Marisa
* Jon Arias: Álvaro
* [[Charles Dance]]: Timothy Winthorp
* [[Nick Blood]]: Vincent Pyne
* [[Patrick Kennedy (aktorea)|Patrick Kennedy]]: Teddy}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Telebista zirriborroa}}
[[Kategoria:Erresuma Batuko telesailak]]
[[Kategoria:Telesail dramatikoak]]
[[Kategoria:Espioitza-telesailak]]
7ve7jt8i72otxen7hop1rxfp7ikjobi
George Eastham
0
1218348
10006358
2024-12-21T10:27:28Z
Artegia
65203
Orri berria: «'''George Edward Eastham''' ([[Blackpool]], [[1936]]ko [[irailaren 23]]a – [[2024]]ko [[abenduaren 20]]a) ingeles futbolari izan zen, [[erdilari]] postuan aritzen zena. 1953an hasi zuen bere ibilbidea Ipar Irlandako [[Ards FC]] taldean. Ondoren [[Newcastle United Football Club|Newcastle United]], [[Arsenal FC]] eta [[Stoke City]]n jokatu zuen eta bere kirol ibilbidea Hegoafrikako taldeetan jokatuz amaitu zuen. [[Ingalaterrako futbol selekzio nazionala]]rekin 19 partida...»
10006358
wikitext
text/x-wiki
'''George Edward Eastham''' ([[Blackpool]], [[1936]]ko [[irailaren 23]]a – [[2024]]ko [[abenduaren 20]]a) ingeles futbolari izan zen, [[erdilari]] postuan aritzen zena.
1953an hasi zuen bere ibilbidea Ipar Irlandako [[Ards FC]] taldean. Ondoren [[Newcastle United Football Club|Newcastle United]], [[Arsenal FC]] eta [[Stoke City]]n jokatu zuen eta bere kirol ibilbidea Hegoafrikako taldeetan jokatuz amaitu zuen.
[[Ingalaterrako futbol selekzio nazionala]]rekin 19 partida jokatu zituen 1963 eta 1966 artean. [[1966ko Munduko Futbol Txapelketa|1966an]] munduko selekzio txapelduna izan zen.
1963an, epaitegiek jokalariek taldez aldatzeko duten eskubidea onartzea lortu zuen.
Erretiratu ondoren Stoke Cityn entrenatu zen eta 1978an Hegoafrikara emigratu zuen.
{{bizialdia|1936ko|2024ko|Eastham, George}}
kt0jhr5oddx8cmy4q4v05eiakq68erk
10006360
10006358
2024-12-21T10:28:40Z
Artegia
65203
10006360
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''George Edward Eastham''' ([[Blackpool]], [[1936]]ko [[irailaren 23]]a – [[2024]]ko [[abenduaren 20]]a) ingeles futbolari izan zen, [[erdilari]] postuan aritzen zena.
1953an hasi zuen bere ibilbidea Ipar Irlandako [[Ards FC]] taldean. Ondoren [[Newcastle United Football Club|Newcastle United]], [[Arsenal FC]] eta [[Stoke City]]n jokatu zuen eta bere kirol ibilbidea Hegoafrikako taldeetan jokatuz amaitu zuen.
[[Ingalaterrako futbol selekzio nazionala]]rekin 19 partida jokatu zituen 1963 eta 1966 artean. [[1966ko Munduko Futbol Txapelketa|1966an]] munduko selekzio txapelduna izan zen.
1963an, epaitegiek jokalariek taldez aldatzeko duten eskubidea onartzea lortu zuen.
Erretiratu ondoren Stoke Cityn entrenatu zen eta 1978an Hegoafrikara emigratu zuen.
{{bizialdia|1936ko|2024ko|Eastham, George}}
t3rm3k2lr8kdj2vyvuui4d3qm2mmas1
10006373
10006360
2024-12-21T10:36:21Z
Artegia
65203
10006373
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''George Edward Eastham''' ([[Blackpool]], [[1936]]ko [[irailaren 23]]a – [[2024]]ko [[abenduaren 20]]a) ingeles futbolari izan zen, [[erdilari]] postuan aritzen zena.
1953an hasi zuen bere ibilbidea Ipar Irlandako [[Ards FC]] taldean. Ondoren [[Newcastle United Football Club|Newcastle United]], [[Arsenal FC]] eta [[Stoke City]]n jokatu zuen eta bere kirol ibilbidea Hegoafrikako taldeetan jokatuz amaitu zuen.
[[Ingalaterrako futbol selekzio nazionala]]rekin 19 partida jokatu zituen 1963 eta 1966 artean. [[1966ko Munduko Futbol Txapelketa|1966an]] munduko selekzio txapelduna izan zen.
1963an, epaitegiek jokalariek taldez aldatzeko duten eskubidea onartzea lortu zuen.
Erretiratu ondoren Stoke Cityn entrenatu zen eta 1978an Hegoafrikara emigratu zuen.
{{bizialdia|1936ko|2024ko|Eastham, George}}
[[Kategoria:Lancashire konderriko jendea]]
[[Kategoria:Ingalaterrako futbolariak]]
oejeftpr6ln3n2csmjehm9pxv41vxs7
10006377
10006373
2024-12-21T10:39:22Z
Artegia
65203
10006377
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''George Edward Eastham''' ([[Blackpool]], [[1936]]ko [[irailaren 23]]a – [[2024]]ko [[abenduaren 20]]a) ingeles futbolari izan zen, [[erdilari]] postuan aritzen zena.
1953an hasi zuen bere ibilbidea Ipar Irlandako [[Ards FC]] taldean. Ondoren [[Newcastle United Football Club|Newcastle United]], [[Arsenal FC]] eta [[Stoke City]]n jokatu zuen eta bere kirol ibilbidea Hegoafrikako taldeetan jokatuz amaitu zuen.
[[Ingalaterrako futbol selekzio nazionala]]rekin 19 partida jokatu zituen 1963 eta 1966 artean. [[1966ko Munduko Futbol Txapelketa|1966an]] munduko selekzio txapelduna izan zen.
1963an, epaitegiek jokalariek taldez aldatzeko duten eskubidea onartzea lortu zuen.
Erretiratu ondoren Stoke Cityn entrenatu zen eta 1978an Hegoafrikara emigratu zuen.
{{bizialdia|1936ko|2024ko|Eastham, George}}
[[Kategoria:Lancashire konderriko jendea]]
[[Kategoria:Ingalaterrako futbolariak]]
[[Kategoria:Newcastle United FCeko futbolariak]]
[[Kategoria:Arsenal FCko futbolariak]]
[[Kategoria:Stoke City FCeko futbolariak]]
5bw71h5hxf731nuu4qyol1mewwdp2qs
10006379
10006377
2024-12-21T10:40:41Z
Artegia
65203
10006379
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''George Edward Eastham''' ([[Blackpool]], [[1936]]ko [[irailaren 23]]a – [[2024]]ko [[abenduaren 20]]a) ingeles futbolari izan zen, [[erdilari]] postuan aritzen zena.
1953an hasi zuen bere ibilbidea Ipar Irlandako [[Ards FC]] taldean. Ondoren [[Newcastle United Football Club|Newcastle United]], [[Arsenal FC]] eta [[Stoke City]]n jokatu zuen eta bere kirol ibilbidea Hegoafrikako taldeetan jokatuz amaitu zuen.
[[Ingalaterrako futbol selekzio nazionala]]rekin 19 partida jokatu zituen 1963 eta 1966 artean. [[1966ko Munduko Futbol Txapelketa|1966an]] munduko selekzio txapelduna izan zen.
1963an, epaitegiek jokalariek taldez aldatzeko duten eskubidea onartzea lortu zuen.
Erretiratu ondoren Stoke Cityn entrenatu zen eta 1978an Hegoafrikara emigratu zuen.
{{bizialdia|1936ko|2024ko|Eastham, George}}
[[Kategoria:Lancashire konderriko jendea]]
[[Kategoria:Ingalaterrako futbolariak]]
[[Kategoria:Newcastle United FCeko futbolariak]]
[[Kategoria:Arsenal FCko futbolariak]]
[[Kategoria:Stoke City FCeko futbolariak]]
[[Kategoria:Ingalaterrako futbol entrenatzaileak]]
b32l50qhlmqkajn6w8vdy1zv0c9793g
10006380
10006379
2024-12-21T10:42:07Z
Artegia
65203
10006380
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''George Edward Eastham''' ([[Blackpool]], [[1936]]ko [[irailaren 23]]a – [[2024]]ko [[abenduaren 20]]a) ingeles futbolari izan zen, [[erdilari]] postuan aritzen zena.
1953an hasi zuen bere ibilbidea Ipar Irlandako [[Ards FC]] taldean. Ondoren [[Newcastle United Football Club|Newcastle United]], [[Arsenal FC]] eta [[Stoke City]]n jokatu zuen eta bere kirol ibilbidea Hegoafrikako taldeetan jokatuz amaitu zuen.
[[Ingalaterrako futbol selekzio nazionala]]rekin 19 partida jokatu zituen 1963 eta 1966 artean. [[1966ko Munduko Futbol Txapelketa|1966an]] munduko selekzio txapelduna izan zen.
1963an, epaitegiek jokalariek taldez aldatzeko duten eskubidea onartzea lortu zuen.
Erretiratu ondoren Stoke Cityn entrenatu zen eta 1978an Hegoafrikara emigratu zuen.
{{bizialdia|1936ko|2024ko|Eastham, George}}
[[Kategoria:Lancashire konderriko jendea]]
[[Kategoria:Ingalaterrako futbolariak]]
[[Kategoria:Newcastle United FCeko futbolariak]]
[[Kategoria:Arsenal FCko futbolariak]]
[[Kategoria:Stoke City FCeko futbolariak]]
[[Kategoria:Ingalaterrako futbol entrenatzaileak]]
[[Kategoria:Britainiar Inperioko Ordenaren ofizialak]]
6w5r0do7ge4gwc91putx8ynydgwb7q6
10006386
10006380
2024-12-21T10:50:19Z
Artegia
65203
10006386
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''George Edward Eastham''' ([[Blackpool]], [[1936]]ko [[irailaren 23]]a – [[2024]]ko [[abenduaren 20]]a) ingeles futbolari izan zen, [[erdilari]] postuan aritzen zena.
1953an hasi zuen bere ibilbidea Ipar Irlandako [[Ards FC]] taldean. Ondoren [[Newcastle United Football Club|Newcastle United]], [[Arsenal FC]] eta [[Stoke City]]n jokatu zuen eta bere kirol ibilbidea Hegoafrikako taldeetan jokatuz amaitu zuen.
[[Ingalaterrako futbol selekzio nazionala]]rekin 19 partida jokatu zituen 1963 eta 1966 artean. [[1966ko Munduko Futbol Txapelketa|1966an]] munduko selekzio txapelduna izan zen.
1963an, epaitegiek jokalariek taldez aldatzeko duten eskubidea onartzea lortu zuen.
Erretiratu ondoren Stoke Cityn entrenatu zen eta 1978an Hegoafrikara emigratu zuen.
== Palmaresa ==
'''Stoke City'''
* [[Ingalaterrako Futbol Ligako Kopa]]: 1972
'''Ingalaterra'''
* [[Munduko Futbol Txapelketa]]: [[1966ko Munduko Futbol Txapelketa|1966]]
{{bizialdia|1936ko|2024ko|Eastham, George}}
[[Kategoria:Lancashire konderriko jendea]]
[[Kategoria:Ingalaterrako futbolariak]]
[[Kategoria:Newcastle United FCeko futbolariak]]
[[Kategoria:Arsenal FCko futbolariak]]
[[Kategoria:Stoke City FCeko futbolariak]]
[[Kategoria:Ingalaterrako futbol entrenatzaileak]]
[[Kategoria:Britainiar Inperioko Ordenaren ofizialak]]
1v60gnm9untd756ssz2le02oa1vi0fd
Al margen
0
1218349
10006361
2024-12-21T10:29:34Z
Marklar2007
1545
Orri berria: «{{lan infotaula}} '''''Al margen''''' [[2024]]ko [[Eduardo Casanova]] espainiar [[zinema zuzendari]]aren [[film dokumental]]a da. == Sinopsia == {{argumentua}} 2010. urtean Madrilen bere buruari su eman zion gizon baten istorioa azaltzen du (Moises). Ekintza horrekin, ez zuen soilik bere burua suntsitu, inguratzen zuen guztia birrindu zuen. Gertatutakoa ezagutzeko helburuz, eta bere iragana eta erlazioak aztertzeko asmoz, Moisesen bizitzara eta bereziki garunera gerturatuk...»
10006361
wikitext
text/x-wiki
{{lan infotaula}}
'''''Al margen''''' [[2024]]ko [[Eduardo Casanova]] espainiar [[zinema zuzendari]]aren [[film dokumental]]a da.
== Sinopsia ==
{{argumentua}}
2010. urtean Madrilen bere buruari su eman zion gizon baten istorioa azaltzen du (Moises). Ekintza horrekin, ez zuen soilik bere burua suntsitu, inguratzen zuen guztia birrindu zuen. Gertatutakoa ezagutzeko helburuz, eta bere iragana eta erlazioak aztertzeko asmoz, Moisesen bizitzara eta bereziki garunera gerturatuko gara, baita haren inguruko pertsonengana ere; [[eskizofrenia paranoide]]a du, baina berak etengabe MK Ultra proiektuaren biktima bat dela dio. Moisesen familia ere ezagutuko dugu: arreba, emazte ohia eta alaba.<ref>{{erreferentzia|url=https://www.berria.eus/komunikazioa/analisia-komunikazioa/behatxulotik_2134899_102.html|egunkaria=[[Berria]]|izenburua=Behatxulotik|data=2024-12-18| postscriptum = CC BY-SA 4.0 lizentziapean}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Zinema zirriborroa}}
[[Kategoria:Espainiako film dokumentalak]]
[[Kategoria:Madrilen girotutako filmak]]
ds6qvb1qutep59hb7k2i87gw85j5tyi
10006370
10006361
2024-12-21T10:33:07Z
Marklar2007
1545
[[Kategoria:Eskizofreniari buruzko filmak]] gehitua [[Wikipedia:HotCat|HotCat]] bitartez
10006370
wikitext
text/x-wiki
{{lan infotaula}}
'''''Al margen''''' [[2024]]ko [[Eduardo Casanova]] espainiar [[zinema zuzendari]]aren [[film dokumental]]a da.
== Sinopsia ==
{{argumentua}}
2010. urtean Madrilen bere buruari su eman zion gizon baten istorioa azaltzen du (Moises). Ekintza horrekin, ez zuen soilik bere burua suntsitu, inguratzen zuen guztia birrindu zuen. Gertatutakoa ezagutzeko helburuz, eta bere iragana eta erlazioak aztertzeko asmoz, Moisesen bizitzara eta bereziki garunera gerturatuko gara, baita haren inguruko pertsonengana ere; [[eskizofrenia paranoide]]a du, baina berak etengabe MK Ultra proiektuaren biktima bat dela dio. Moisesen familia ere ezagutuko dugu: arreba, emazte ohia eta alaba.<ref>{{erreferentzia|url=https://www.berria.eus/komunikazioa/analisia-komunikazioa/behatxulotik_2134899_102.html|egunkaria=[[Berria]]|izenburua=Behatxulotik|data=2024-12-18| postscriptum = CC BY-SA 4.0 lizentziapean}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Zinema zirriborroa}}
[[Kategoria:Espainiako film dokumentalak]]
[[Kategoria:Madrilen girotutako filmak]]
[[Kategoria:Eskizofreniari buruzko filmak]]
g22phncchbzcc2j9naix6povm4muimt
Lankide:Wikimaribarre/Proba orria Arantxa Ugartetxea Arrieta
2
1218350
10006365
2024-12-21T10:31:22Z
Wikimaribarre
88969
Wikimaribarre wikilariak «[[Lankide:Wikimaribarre/Proba orria Arantxa Ugartetxea Arrieta]]» orria «[[Arantxa Ugartetxea Arrieta]]» izenera aldatu du
10006365
wikitext
text/x-wiki
#BIRZUZENDU [[Arantxa Ugartetxea Arrieta]]
t08xzljsq1u2w87zuf28r71raue35sb
Lankide eztabaida:Abdullahsiyamkhanask
3
1218351
10006374
2024-12-21T10:37:47Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10006374
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 11:37, 21 abendua 2024 (CET)
mkc1av2d2rwgqnlaerbn9s0khiqk2da
Invisible (telesaila)
0
1218352
10006376
2024-12-21T10:39:20Z
Marklar2007
1545
Orri berria: «{{lan infotaula}} '''''Invisible''''' espainiar telesail dramatikoa da, Paco Caballerok [[Disney+]] katearentzat egina. == Sinopsia == {{argumentua}} Telesailak Capiren istorioa azalduko du: bizitza normala duen 12 urteko gazte bat da, baina [[trauma osteko estres]]a eragin dion istripu larri bat izango du. Ikusleari iragarri egiten zaio mutikoak ospitalean amaituko duela, zaurituta eta traumatizatuta, gertatutakoaren ondorio psikologikoak jasaten. «Nola iritsi da egoera...»
10006376
wikitext
text/x-wiki
{{lan infotaula}}
'''''Invisible''''' espainiar telesail dramatikoa da, Paco Caballerok [[Disney+]] katearentzat egina.
== Sinopsia ==
{{argumentua}}
Telesailak Capiren istorioa azalduko du: bizitza normala duen 12 urteko gazte bat da, baina [[trauma osteko estres]]a eragin dion istripu larri bat izango du. Ikusleari iragarri egiten zaio mutikoak ospitalean amaituko duela, zaurituta eta traumatizatuta, gertatutakoaren ondorio psikologikoak jasaten. «Nola iritsi da egoera horretara?». Horixe izango da telesailaren haria. Deskubrimendu hori psikologoarekin dituen terapia saioekin batera egingo du ikus-entzuleak.<ref>{{erreferentzia|url=https://www.berria.eus/bizigiro/eskola-jazarpenari-buruzko-kontakizun-mingarria_2135073_102.html|egunkaria=[[Berria]]|izenburua=Eskola jazarpenari buruzko kontakizun mingarria|data=2024-12-21| postscriptum = CC BY-SA 4.0 lizentziapean}}</ref>
== Pertsonaiak ==
{{zutabeak|kopurua=2|
* Eric Seijo: Capi
* Liv Dobner: Kiri
* Diego Montejo: MM
* Izan Fernández: Zaro
* [[Aura Garrido]]: irakaslea
* [[Miki Esparbé]]: psikologoa
* [[Marian Álvarez]]: Ana
* [[Carlos Santos]]: Mateo
* [[David Verdaguer]]: dragoiaren ahotsa}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Telebista zirriborroa}}
[[Kategoria:Espainiako telesailak]]
[[Kategoria:Telesail dramatikoak]]
[[Kategoria:Disney+eko telesailak]]
3111hnrbz70x3x128boicmksogszb8l
10006384
10006376
2024-12-21T10:45:33Z
Marklar2007
1545
/* Pertsonaiak */
10006384
wikitext
text/x-wiki
{{lan infotaula}}
'''''Invisible''''' espainiar telesail dramatikoa da, Paco Caballerok [[Disney+]] katearentzat egina.
== Sinopsia ==
{{argumentua}}
Telesailak Capiren istorioa azalduko du: bizitza normala duen 12 urteko gazte bat da, baina [[trauma osteko estres]]a eragin dion istripu larri bat izango du. Ikusleari iragarri egiten zaio mutikoak ospitalean amaituko duela, zaurituta eta traumatizatuta, gertatutakoaren ondorio psikologikoak jasaten. «Nola iritsi da egoera horretara?». Horixe izango da telesailaren haria. Deskubrimendu hori psikologoarekin dituen terapia saioekin batera egingo du ikus-entzuleak.<ref>{{erreferentzia|url=https://www.berria.eus/bizigiro/eskola-jazarpenari-buruzko-kontakizun-mingarria_2135073_102.html|egunkaria=[[Berria]]|izenburua=Eskola jazarpenari buruzko kontakizun mingarria|data=2024-12-21| postscriptum = CC BY-SA 4.0 lizentziapean}}</ref>
== Pertsonaiak ==
{{zutabeak|kopurua=2|
* Eric Seijo: Capi
* Liv Dobner: Kiri
* Diego Montejo: MM
* Izan Fernández: Zaro
* [[Aura Garrido]]: irakaslea
* [[Miki Esparbé]]: psikologoa
* [[Marian Álvarez]]: Ana
* [[Carlos Santos Rubio|Carlos Santos]]: Mateo
* [[David Verdaguer]]: dragoiaren ahotsa}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{Telebista zirriborroa}}
[[Kategoria:Espainiako telesailak]]
[[Kategoria:Telesail dramatikoak]]
[[Kategoria:Disney+eko telesailak]]
r3m3tzr9v1m755hi4mrggor8fil3dz3
Carmen Junqueira
0
1218353
10006387
2024-12-21T10:52:54Z
Wikimaribarre
88969
«[[:es:Special:Redirect/revision/156709267|Carmen Junqueira]]» orriaren itzulpena eginez sortua
10006387
wikitext
text/x-wiki
'''Carmen Sylvia Alvarenga Junqueira''' edo '''Carmen Junqueira''' ([[São Paulo]], 1936) [[Antropologo|antropologoa]] eta [[Irakasle|irakaslea]] da.
== Biografia ==
1959an, Politika eta Gizarte Zientzietan graduatu zen São Pauloko Soziologia eta Politika Eskolan, eta 1967an, [[Gizarte-zientziak|Gizarte Zientzietan]] doktoratu zen Campinaseko Unibertsitate Estatalean (UNICAMP), ''Os Kamaiurá e o Parque Nacional do Xingu'' tesiarekin,Fernando Altenfelder Silva irakaslearen gidaritzapean.
Indigenen [[etnologia]] eta [[Mitologia|mitologian]] espezializatuta dago, eta, 1965etik, Brasilgo jatorrizko gizarteei buruzko landa-azterketa garrantzitsuak egiten ari da. Camaiurás nazioarekin lan egin du, Xinguko Parke Indigenan, eta [[Cintas-largas|zinta]]- luzedunekin, Aripuanàko Parke Indigenan, biak [[Mato Grosso|Mato Grosso-n]].
Gobernu proiektuen ebaluazioan parte hartu zuen, Rondônia, Mato Grosso, Acre, eta Amazonetako talde indigenek parte hartzen zutenean. Oinarrizko altxamendu etnografikoak ere egin zituen kaingang, [[terenas]] eta São Pauloko Estatuko [[Guarani (etnia)|guaranien]] artean.
São Pauloko Unibertsitate Katolikoko Gizarte Zientzietako Graduondoko Programako irakaslea da, eta unibertsitate bereko [[Emeritu|irakasle emeritua]].
== Zenbait argitalpen ==
Brasilgo eta atzerriko egunkarietan argitaratutako liburu eta dibulgazio artikulu ugari idatzi ditu. Eta liburutako kapituluen egilea ere bai, hainbat lan kolektiboren antolatzailea izateaz gain.
=== Liburuak ===
* ''Antropologia Indígena: Uma (nova) introdução''. 2. arg. São Paulo: EDUC, 2008
* ''KAMAIURÁ, Wari ; KAMAIURÁ, Aisananin Páltu. Cultura Kamaiurá.'' Cuiabá: EDUFMT, 2007
* ''Parque Indígena do Xingu Saúde, Cultura e História'' (org., com BARUZZI, Roberto G). São Paulo: Terra Virgem Editora, 2005
* ''Sexo e desigualdade entre os Kamaiurá e os [[Cinta Larga]].'' São Paulo: Olho d'água, 2002
* ''Environment, Poverty And Indians'' (con LEONEL JÚNIOR, Mauro ; MINDLIN, Betty ; ANDELLEZING, Henk van). Amsterdan: 1992
* ''Antropologia Indigena - Uma'' Sarr. São Paulo: Educ, 1991
* ''El parque indígena Aripuna y el programa polonoroeste''. Documento IWGIA 6. Betty Mindlin-ekin.
* ''O Estado Contra o Índio'' (con PAIVA, E.) São Paulo: Programa de Estudos Pós-Graduados em Ciências Sociais PUC-SP, 1985.
* ''Los Indios y la antropología en América Latina''. Colección "Desde Sudamérica Series. Edgard de Assis Carvalhorekin
* ''Antropologia e Indigenismo na América Latina'' (org. CARVALHO, E. A.). São Paulo: Cortez, 1981
* ''Os Índios de Ipavu - Um estudo sobre a vida do grupo Kaiamurá''. São Paulo: Atika, 1979
== Ohoreak ==
* Indiako Fundazio Nazionaleko Kontseilu Indigenistako kidea
* Brasilgo Analisi eta Plangintza Zentroko aholkularia
== Ikus, gainera ==
* Wikipedia:VIAF identifikatzailea duten artikuluak
== Oharrak ==
<references group="nota" />
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
* Bideoa: [http://mais.uol.com.br/view/rmjtid82yes8/os-kamaiura--uma-entrevista-com-carmen-junqueira-04021A396EC88923A6?types=A& Os Kamaiurá – UMA entrevista com Carmen Junqueira] - 2010/06/24.
* artxibatu zen ., José Corrêa Leite-k. ''Teoria eta Eztabaida'', 44. zk. - 2000ko apiril-junho.
* MULHER, MULHERES Indias eta antropologoak Carmen Junqueira eta Betty Mindlinen elkarrizketa. ''Estudos Avançados vol.17 nº 49 São Paulo, set-dez. 2003koa.''
* Mitos [https://web.archive.org/web/20101231043834/http://www.pucsp.br/nures/revista6/nures6_carmen_junqueira.pdf Kamaiurá] (Carmen Junqueira). ''Nures'' aldizkaria, 5. zk., janeiroa-2007ko apirila Estudos Religião e Sociedade. São Pauloko Unibertsitate Katolikoa
* [http://www.funai.gov.br/projetos/Plano_editorial/Pdf/REP1-1/7-Din%E2mica%20cultural%20-%20Carmen%20Junqueira.pdf Kamayurá kultur dinatika] artxibatua ., Carmen Junqueirak.
* <nowiki>http://www.scielo.br/scielo.php?pid=S0103-40142004000300018&script=sci_arttext</nowiki> Pajés e feiticeiros], Carmen Junqueira. ''Estudos Avançados'' vol. 18, 52. zk. São Paulo set.-Ez. 2004koak
* [http://buscatextual.cnpq.br/buscatextual/visualizacv.do?metodo=apresentar&id=W54335 Lattes curriculuma]
* [https://www.youtube.com/watch?v=Ek3KvDk_s8U Erreportaia egileari], [[YouTube|Youtube]] 5.05 [[Minutu|min]]
[[Kategoria:XXI. mendeko emakumeak]]
[[Kategoria:XX. mendeko emakumeak]]
[[Kategoria:Portugesezko idazleak]]
[[Kategoria:Brasilgo zientzialariak]]
[[Kategoria:Emakume antropologoak]]
[[Kategoria:Brasilgo antropologoak]]
fwbax6zuiuffwsfxtqpu2rnwyycl8c7
10006399
10006387
2024-12-21T10:58:21Z
Wikimaribarre
88969
10006399
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Carmen Sylvia Alvarenga Junqueira''' edo '''Carmen Junqueira''' ([[São Paulo]], 1936) [[Antropologo|antropologoa]] eta [[Irakasle|irakaslea]] da.
== Biografia ==
1959an, Politika eta Gizarte Zientzietan graduatu zen São Pauloko Soziologia eta Politika Eskolan, eta 1967an, [[Gizarte-zientziak|Gizarte Zientzietan]] doktoratu zen Campinaseko Unibertsitate Estatalean (UNICAMP), ''Os Kamaiurá e o Parque Nacional do Xingu'' tesiarekin,Fernando Altenfelder Silva irakaslearen gidaritzapean.
Indigenen [[etnologia]] eta [[Mitologia|mitologian]] espezializatuta dago, eta, 1965etik, Brasilgo jatorrizko gizarteei buruzko landa-azterketa garrantzitsuak egiten ari da. Camaiurás nazioarekin lan egin du, [[Xingu|Xinguko]] Parke Indigenan, eta zinta- luzedunekin, [[Aripuanã|Aripuanàko]] Parke Indigenan, biak [[Mato Grosso|Mato Grosso-n]].
Gobernu proiektuen ebaluazioan parte hartu zuen, [[Rondônia]], Mato Grosso, [[Acre]], eta Amazonetako talde indigenek parte hartzen zutenean. Oinarrizko altxamendu etnografikoak ere egin zituen Kaingang, Terenas eta São Pauloko Estatuko [[Guarani (etnia)|guaranien]] artean.
São Pauloko Unibertsitate Katolikoko Gizarte Zientzietako Graduondoko Programako irakaslea da, eta unibertsitate bereko [[Emeritu|irakasle emeritua]].
== Zenbait argitalpen ==
Brasilgo eta atzerriko egunkarietan argitaratutako liburu eta dibulgazio artikulu ugari idatzi ditu. Eta liburutako kapituluen egilea ere bai, hainbat lan kolektiboren antolatzailea izateaz gain.
=== Liburuak ===
* ''Antropologia Indígena: Uma (nova) introdução''. 2. arg. São Paulo: EDUC, 2008
* ''KAMAIURÁ, Wari ; KAMAIURÁ, Aisananin Páltu. Cultura Kamaiurá.'' Cuiabá: EDUFMT, 2007
* ''Parque Indígena do Xingu Saúde, Cultura e História'' (org., com BARUZZI, Roberto G). São Paulo: Terra Virgem Editora, 2005
* ''Sexo e desigualdade entre os Kamaiurá e os [[Cinta Larga]].'' São Paulo: Olho d'água, 2002
* ''Environment, Poverty And Indians'' (con LEONEL JÚNIOR, Mauro ; MINDLIN, Betty ; ANDELLEZING, Henk van). Amsterdan: 1992
* ''Antropologia Indigena - Uma'' Sarr. São Paulo: Educ, 1991
* ''El parque indígena Aripuna y el programa polonoroeste''. Documento IWGIA 6. Betty Mindlin-ekin.
* ''O Estado Contra o Índio'' (con PAIVA, E.) São Paulo: Programa de Estudos Pós-Graduados em Ciências Sociais PUC-SP, 1985.
* ''Los Indios y la antropología en América Latina''. Colección "Desde Sudamérica Series. Edgard de Assis Carvalhorekin
* ''Antropologia e Indigenismo na América Latina'' (org. CARVALHO, E. A.). São Paulo: Cortez, 1981
* ''Os Índios de Ipavu - Um estudo sobre a vida do grupo Kaiamurá''. São Paulo: Atika, 1979
== Ohoreak ==
* Indiako Fundazio Nazionaleko Kontseilu Indigenistako kidea
* Brasilgo Analisi eta Plangintza Zentroko aholkularia
*
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
* Bideoa: [http://mais.uol.com.br/view/rmjtid82yes8/os-kamaiura--uma-entrevista-com-carmen-junqueira-04021A396EC88923A6?types=A& Os Kamaiurá – UMA entrevista com Carmen Junqueira] - 2010/06/24.
* artxibatu zen ., José Corrêa Leite-k. ''Teoria eta Eztabaida'', 44. zk. - 2000ko apiril-junho.
* MULHER, MULHERES Indias eta antropologoak Carmen Junqueira eta Betty Mindlinen elkarrizketa. ''Estudos Avançados vol.17 nº 49 São Paulo, set-dez. 2003koa.''
* Mitos [https://web.archive.org/web/20101231043834/http://www.pucsp.br/nures/revista6/nures6_carmen_junqueira.pdf Kamaiurá] (Carmen Junqueira). ''Nures'' aldizkaria, 5. zk., janeiroa-2007ko apirila Estudos Religião e Sociedade. São Pauloko Unibertsitate Katolikoa
* [http://www.funai.gov.br/projetos/Plano_editorial/Pdf/REP1-1/7-Din%E2mica%20cultural%20-%20Carmen%20Junqueira.pdf Kamayurá kultur dinatika] artxibatua ., Carmen Junqueirak.
* <nowiki>http://www.scielo.br/scielo.php?pid=S0103-40142004000300018&script=sci_arttext</nowiki> Pajés e feiticeiros], Carmen Junqueira. ''Estudos Avançados'' vol. 18, 52. zk. São Paulo set.-Ez. 2004koak
* [http://buscatextual.cnpq.br/buscatextual/visualizacv.do?metodo=apresentar&id=W54335 Lattes curriculuma]
* [https://www.youtube.com/watch?v=Ek3KvDk_s8U Erreportaia egileari], [[YouTube|Youtube]] 5.05 [[Minutu|min]]
{{bizialdia|1936ko||Junqueira, Carmen}}
[[Kategoria:XXI. mendeko emakumeak]]
[[Kategoria:XX. mendeko emakumeak]]
[[Kategoria:Portugesezko idazleak]]
[[Kategoria:Brasilgo zientzialariak]]
[[Kategoria:Emakume antropologoak]]
[[Kategoria:Brasilgo antropologoak]]
qreu076szttixikazl5fillbxa5ul0e
Trametes hoehnelii
0
1218354
10006390
2024-12-21T10:54:02Z
Zorion
44278
«[[Antrodiella serpula]]» orrira birbideratua
10006390
wikitext
text/x-wiki
#BIRZUZENDU[[Antrodiella serpula]]
sqybzvgo8svs2hj1991z1kt5kopbkt4
Trametes cervina
0
1218355
10006391
2024-12-21T10:54:26Z
Zorion
44278
«[[Trametopsis cervina]]» orrira birbideratua
10006391
wikitext
text/x-wiki
#BIRZUZENDU[[Trametopsis cervina]]
fzl6gocstjxle4m8f355uiga7s573rc
Azido sulfoniko
0
1218356
10006392
2024-12-21T10:54:41Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
artikulua sortu
10006392
wikitext
text/x-wiki
[[Kimika organiko|Kimika organikoan]] '''azido sulfonikoak''' [[Organosufre konposatu|organosufre konposatuen]] klase bat da, R−S(=O)2−OH formula orokorra dutenak, non R [[Alkilo talde|alkilo]] edo [[Arilo (kimika)|arilo]] talde bat den<ref>{{erreferentzia|izenburua=Azido sulfoniko|argitaletxea=Zientzia eta teknologia hiztegi entziklopedikoa. Elhuyar fundazioa|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/azido%20sulfoniko}}</ref>.
Azido sulfonikoen gatz eta [[Ester|esterrei]] '''sulfonato''' esaten zaie.
Azido sulfonikoak azido sendoak dira. Bestetik, [[Polartasun (kimika)|polartasun]] handia dutenez solido kristalino edo [[irakite-puntu]] altuko likidoak dira.
== Sintesia ==
=== Azido arilsulfonikoak ===
Azido arilsulfonikoak [[Sulfonazio|sulfonazioaren]] bidez gertatzen da. Normalean, [[Sufre trioxido|sufre trioxidoa]] usatzen da agente sulfonatzaile gisa.
<chem>RC6H5 + SO3 -> RC6H4SO3H</chem>
Erreakzio honetan sufre trioxidoa [[Elektroizale|elektroizalea]] da eta [[Konposatu aromatiko|arenoa]] [[Nukleozale|nukleozalea]]. Erreakzioa adibide tipikoa da [[Ordezkapen aromatiko elektroizale|ordezkapen aromatiko elektroizalearena]]<ref>{{Erreferentzia|izena=Jerry|abizena=March|izenburua=Advanced organic chemistry: reactions, mechanisms and structure|argitaletxea=J. Wiley & sons|data=1992|edizioa=4th ed|isbn=978-0-471-60180-7|sartze-data=2024-12-21}}</ref>.
=== Azido alkilsulfonikoak ===
Azido alkilsulfonikoak prestatzeko hainbat metodo dago.
[[Sulfoxidazio|Sulfoxidazioan]] [[Alkano|alkanoak]] [[sufre dioxido]] eta [[oxigeno]] nahaste batez tratatzen dira. Industrian erreakzio hau baliatzen da [[surfaktante]] moduan usatzen diren azido alkilsulfonikoak prestatzeko<ref>{{Erreferentzia|izena=Kurt|abizena=Kosswig|izenburua=Sulfonic Acids, Aliphatic|argitaletxea=John Wiley & Sons, Ltd|hizkuntza=en|data=2000|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14356007.a25_503|aldizkaria=Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry|isbn=978-3-527-30673-2|doi=10.1002/14356007.a25_503|sartze-data=2024-12-21}}</ref>.
<chem>RH + SO2 + 1/2 O2 -> RSO3H</chem>
Azido alkilsulfoniko asko sintetizatzen dira mutur [[Alkeno|alkenoei]] edo [[Haloalkano|haloalkanoei]] [[Bisulfito|bisulfitoa]] erantsiz.
<chem>HSO3- + RCH=CH2 + H+ -> RCH2CH2SO3H</chem>
<chem>HSO3- + RBr -> RSO3H + Br-</chem>
== Erabilera ==
Erabilera-esparru zabala dute sintesian eta industrian azido sulfonikoek: [[erreaktibo]], [[katalizatzaile]], surfaktante, [[tindu]] edo [[botika]] moduan.
== Erreferentziak ==
5hvml5nsyo7fi6vv3d1jw5c4a2bxzha
10006394
10006392
2024-12-21T10:55:30Z
Inaki Irazabalbeitia
137256
10006394
wikitext
text/x-wiki
[[Kimika organiko|Kimika organikoan]] '''azido sulfonikoak''' [[Organosufre konposatu|organosufre konposatuen]] klase bat da, R−S(=O)2−OH formula orokorra dutenak, non R [[Alkilo talde|alkilo]] edo [[Arilo (kimika)|arilo]] talde bat den<ref>{{erreferentzia|izenburua=Azido sulfoniko|argitaletxea=Zientzia eta teknologia hiztegi entziklopedikoa. Elhuyar fundazioa|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/azido%20sulfoniko}}</ref>.
Azido sulfonikoen gatz eta [[Ester|esterrei]] '''sulfonato''' esaten zaie.
Azido sulfonikoak azido sendoak dira. Bestetik, [[Polartasun (kimika)|polartasun]] handia dutenez solido kristalino edo [[irakite-puntu]] altuko likidoak dira.
== Sintesia ==
=== Azido arilsulfonikoak ===
Azido arilsulfonikoak [[Sulfonazio|sulfonazioaren]] bidez gertatzen da. Normalean, [[Sufre trioxido|sufre trioxidoa]] usatzen da agente sulfonatzaile gisa.
<chem>RC6H5 + SO3 -> RC6H4SO3H</chem>
Erreakzio honetan sufre trioxidoa [[Elektroizale|elektroizalea]] da eta [[Konposatu aromatiko|arenoa]] [[Nukleozale|nukleozalea]]. Erreakzioa adibide tipikoa da [[Ordezkapen aromatiko elektroizale|ordezkapen aromatiko elektroizalearena]]<ref>{{Erreferentzia|izena=Jerry|abizena=March|izenburua=Advanced organic chemistry: reactions, mechanisms and structure|argitaletxea=J. Wiley & sons|data=1992|edizioa=4th ed|isbn=978-0-471-60180-7|sartze-data=2024-12-21}}</ref>.
=== Azido alkilsulfonikoak ===
Azido alkilsulfonikoak prestatzeko hainbat metodo dago.
[[Sulfoxidazio|Sulfoxidazioan]] [[Alkano|alkanoak]] [[sufre dioxido]] eta [[oxigeno]] nahaste batez tratatzen dira. Industrian erreakzio hau baliatzen da [[surfaktante]] moduan usatzen diren azido alkilsulfonikoak prestatzeko<ref>{{Erreferentzia|izena=Kurt|abizena=Kosswig|izenburua=Sulfonic Acids, Aliphatic|argitaletxea=John Wiley & Sons, Ltd|hizkuntza=en|data=2000|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14356007.a25_503|aldizkaria=Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry|isbn=978-3-527-30673-2|doi=10.1002/14356007.a25_503|sartze-data=2024-12-21}}</ref>.
<chem>RH + SO2 + 1/2 O2 -> RSO3H</chem>
Azido alkilsulfoniko asko sintetizatzen dira mutur [[Alkeno|alkenoei]] edo [[Haloalkano|haloalkanoei]] [[Bisulfito|bisulfitoa]] erantsiz.
<chem>HSO3- + RCH=CH2 + H+ -> RCH2CH2SO3H</chem>
<chem>HSO3- + RBr -> RSO3H + Br-</chem>
== Erabilera ==
Erabilera-esparru zabala dute sintesian eta industrian azido sulfonikoek: [[erreaktibo]], [[katalizatzaile]], surfaktante, [[tindu]] edo [[botika]] moduan.
== Erreferentziak ==
<references />{{Autoritate kontrola}}
hu770hfmjjsxb8vgw5dzgdnpebjz537
Phellinus ferreus
0
1218357
10006393
2024-12-21T10:55:19Z
Zorion
44278
«[[Fuscoporia ferrea]]» orrira birbideratua
10006393
wikitext
text/x-wiki
#BIRZUZENDU[[Fuscoporia ferrea]]
3vpxjhydt7bgmgjcioccc83v3atyipp
Lankide eztabaida:Päivittäjä täti
3
1218358
10006395
2024-12-21T10:55:38Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10006395
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 11:55, 21 abendua 2024 (CET)
b7z1up038krdgw78qqxcnq1s3vyxylz
2024ko Magdeburgeko atentatua
0
1218359
10006400
2024-12-21T10:58:44Z
Marklar2007
1545
Orri berria: «{{gertakari infotaula}} '''2024ko Magdeburgeko atentatua''', [[abenduaren 20]]ko arratsaldeko 7:04an, [[Magdeburg|hiriko]] [[Gabonetako Azoka]]n jazotako [[terrorismo|atentatu terrorista]] izan zen. Auto bat jendetzaren kontra sartu da azokan, abiada bizian, eta dozenaka pertsona jo ditu. Agintarien arabera, gutxienez lau pertsona hil ditu; haur bat da horietako bat. Zaurituak 200 inguru dira, baina ez dute argitu horietatik zenbat dauden larri. [[BMW]] auto beltz batek jen...»
10006400
wikitext
text/x-wiki
{{gertakari infotaula}}
'''2024ko Magdeburgeko atentatua''', [[abenduaren 20]]ko arratsaldeko 7:04an, [[Magdeburg|hiriko]] [[Gabonetako Azoka]]n jazotako [[terrorismo|atentatu terrorista]] izan zen. Auto bat jendetzaren kontra sartu da azokan, abiada bizian, eta dozenaka pertsona jo ditu. Agintarien arabera, gutxienez lau pertsona hil ditu; haur bat da horietako bat. Zaurituak 200 inguru dira, baina ez dute argitu horietatik zenbat dauden larri. [[BMW]] auto beltz batek jendetzaren kontra jo du, zuzenean, eta 400 bat metro egin du aurrera azokaren bisitarien artean. Gidaria atxilotu egin dute. [[Saxonia-Anhalt]] landeko barne ministro Tamara Zieschangek esan duenez, erasotzailea 50 urteko sendagile bat da, [[Saudi Arabia]]koa, eta Alemanian bizi da 2006tik, legalki. Gaineratu duenez, [[Bernburg]]en ari zen lanean, Magdeburgetik 40 kilometrora. Zieschangen arabera, erasotzailea bakarrik aritu da, eta ez dago informaziorik pentsarazteko laguntzaileak izan dituenik.<ref>{{erreferentzia|url=https://www.berria.eus/mundua/gabonetako-azoka-baten-kontrako-erasoa-egin-dute-alemaniako-magdeburgen_2135298_102.html|egunkaria=[[Berria]]|izenburua=Gutxienez lau pertsona hil ditu Gabonetako azoka baten kontra autoarekin jo duen erasotzaile batek, Magdeburgen, Alemanian|data=2024-12-20| postscriptum = CC BY-SA 4.0 lizentziapean}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{historia zirriborroa|Saxonia-Anhalt}}
[[Kategoria:Arrazismoa Alemanian]]
[[Kategoria:Musulmanen aurkako jazarpena]]
[[Kategoria:Magdeburgeko historia]]
[[Kategoria:Alemaniako atentatuak]]
[[Kategoria:2024ko eraso terroristak]]
d4ea8vuzebsqdb66mb05ii6fetx1zhc
Kategoria:Magdeburgeko historia
14
1218360
10006402
2024-12-21T11:00:03Z
Marklar2007
1545
Orri berria: «{{CatAutoTOC}} {{commonskat}} [[Kategoria:Alemaniako historia hiriaren arabera]] [[Kategoria:Magdeburg|Historia]] [[Kategoria:Historia hiriaren arabera]]»
10006402
wikitext
text/x-wiki
{{CatAutoTOC}}
{{commonskat}}
[[Kategoria:Alemaniako historia hiriaren arabera]]
[[Kategoria:Magdeburg|Historia]]
[[Kategoria:Historia hiriaren arabera]]
3uch2oureukg2b5wximhsr2sc2fw515
Kategoria:Magdeburgeko eraikinak
14
1218361
10006407
2024-12-21T11:02:08Z
Marklar2007
1545
Orri berria: «{{CatAutoTOC}} {{commonskat}} [[Kategoria:Alemaniako eraikinak udalerriaren arabera]] [[Kategoria:Magdeburg|Eraikinak]] [[Kategoria:Saxonia-Anhalteko eraikinak]]»
10006407
wikitext
text/x-wiki
{{CatAutoTOC}}
{{commonskat}}
[[Kategoria:Alemaniako eraikinak udalerriaren arabera]]
[[Kategoria:Magdeburg|Eraikinak]]
[[Kategoria:Saxonia-Anhalteko eraikinak]]
hyge6r4ivgpxh26vg1utr4eza6t1361
Magdeburgeko Unibertsitatea
0
1218362
10006413
2024-12-21T11:11:06Z
Marklar2007
1545
Orri berria: «{{erakunde infotaula}} '''Magdeburgeko Otto-von-Guericke Unibertsitatea''' ({{lang-de|Otto-von-Guericke-Universität Magdeburg}} [[Magdeburg|Alemaniako hiri horretan]] egoitza duen [[unibertsitate publiko]]a da. 12.000 ikaslek baino gehiagok ikasten duten bederatzi fakultate ditu, eta Saxonia-Anhalt estatu federalerako irakaskuntza eta ikerketa zentroa da. == Historia == [[Alemaniako Errepublika Demokratikoa]]ren garaian, 1953an, Makineria Astunaren Unibertsitatea sortu ze...»
10006413
wikitext
text/x-wiki
{{erakunde infotaula}}
'''Magdeburgeko Otto-von-Guericke Unibertsitatea''' ({{lang-de|Otto-von-Guericke-Universität Magdeburg}} [[Magdeburg|Alemaniako hiri horretan]] egoitza duen [[unibertsitate publiko]]a da. 12.000 ikaslek baino gehiagok ikasten duten bederatzi fakultate ditu, eta Saxonia-Anhalt estatu federalerako irakaskuntza eta ikerketa zentroa da.
== Historia ==
[[Alemaniako Errepublika Demokratikoa]]ren garaian, 1953an, Makineria Astunaren Unibertsitatea sortu zen. Ez zen harritzekoa, [[Elba (ibaia)|Elba ibaiaren]] ondoko hiria makineriaren fabrikazio industrialerako gune garrantzitsua baitzen. Laster, Magdeburgoko Unibertsitate Tekniko izendatu zuten. Bere sustraiak Magdeburgon presentzia duten aurreko hiru erakundeak dira: Unibertsitate Teknikoa, Unibertsitate Pedagogikoa eta Magdeburgoko Medikuntza Akademia. Garai hartako beste erakunde bat Medizinische Akademie Magdeburg (MAM) izan zen, 1954an ospitale ondoan sortua. Eta azkenik, Magdeburgoko Goi Eskola Pedagogikoa. Horrela, hiru erakunde horietatik abiatuta, 1993an egungo Magdeburgoko Unibertsitatea sortu zen, Otto von Guericke zientzialari, asmatzaile, legelari eta politikariaren izena daramana.
Datu berezi gisa, 1999an San Petriren eliza unibertsitateko-eliza katoliko izendatu zuten, eta harrigarria da, Magdeburgeko Unibertsitatean ez baitago teologia-ikerketarik.
== Fakultateak ==
* Konputazio Zientzien Fakultatea (FIN)
* Ekonomia eta Administrazio Fakultatea (FWW)
* Giza Zientzien Fakultatea (FHW)
* Matematika Fakultatea (FMA)
* Medikuntza Fakultatea (FME)
* Natur Zientzien Fakultatea (FNW)
* Ingeniaritza Mekanikoko Fakultatea (FMB)
* Sistema eta Prozesuen Ingeniaritza Fakultatea (FVST)
* Ingeniaritza Elektrikoaren eta Informazio Teknologien Fakultatea (FEIT)
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Alemaniako unibertsitateak]]
[[Kategoria:Unibertsitate publikoak]]
[[Kategoria:Magdeburgeko eraikinak]]
kby7wuw0pu0ilmp00m1obw6bgzkjn6i
10006416
10006413
2024-12-21T11:12:19Z
Marklar2007
1545
10006416
wikitext
text/x-wiki
{{erakunde infotaula}}
'''Magdeburgeko Otto-von-Guericke Unibertsitatea''' ({{lang-de|Otto-von-Guericke-Universität Magdeburg}} [[Magdeburg|Alemaniako hiri horretan]] egoitza duen [[unibertsitate publiko]]a da. 12.000 ikaslek baino gehiagok ikasten duten bederatzi fakultate ditu, eta [[Saxonia-Anhalt]] estatu federalerako irakaskuntza eta ikerketa zentro nagusia da.
== Historia ==
[[Alemaniako Errepublika Demokratikoa]]ren garaian, 1953an, Makineria Astunaren Unibertsitatea sortu zen. Ez zen harritzekoa, [[Elba (ibaia)|Elba ibaiaren]] ondoko hiria makineriaren fabrikazio industrialerako gune garrantzitsua baitzen. Laster, Magdeburgoko Unibertsitate Tekniko izendatu zuten. Bere sustraiak Magdeburgon presentzia duten aurreko hiru erakundeak dira: Unibertsitate Teknikoa, Unibertsitate Pedagogikoa eta Magdeburgoko Medikuntza Akademia. Garai hartako beste erakunde bat Medizinische Akademie Magdeburg (MAM) izan zen, 1954an ospitale ondoan sortua. Eta azkenik, Magdeburgoko Goi Eskola Pedagogikoa. Horrela, hiru erakunde horietatik abiatuta, 1993an egungo Magdeburgoko Unibertsitatea sortu zen, Otto von Guericke zientzialari, asmatzaile, legelari eta politikariaren izena daramana.
Datu berezi gisa, 1999an San Petriren eliza unibertsitateko-eliza katoliko izendatu zuten, eta harrigarria da, Magdeburgeko Unibertsitatean ez baitago teologia-ikerketarik.
== Fakultateak ==
* Konputazio Zientzien Fakultatea (FIN)
* Ekonomia eta Administrazio Fakultatea (FWW)
* Giza Zientzien Fakultatea (FHW)
* Matematika Fakultatea (FMA)
* Medikuntza Fakultatea (FME)
* Natur Zientzien Fakultatea (FNW)
* Ingeniaritza Mekanikoko Fakultatea (FMB)
* Sistema eta Prozesuen Ingeniaritza Fakultatea (FVST)
* Ingeniaritza Elektrikoaren eta Informazio Teknologien Fakultatea (FEIT)
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Alemaniako unibertsitateak]]
[[Kategoria:Unibertsitate publikoak]]
[[Kategoria:Magdeburgeko eraikinak]]
fucmubpsr0edxoxti13983a69n0gfxp
Magdeburgeko Otto-von-Guericke Unibertsitatea
0
1218363
10006415
2024-12-21T11:11:59Z
Marklar2007
1545
«[[Magdeburgeko Unibertsitatea]]» orrira birbideratua
10006415
wikitext
text/x-wiki
#BIRZUZENDU[[Magdeburgeko Unibertsitatea]]
hcr1hub35fz6lkbyp3wfgzy9n37pcr1
Jekaterina Bakhmeteva
0
1218364
10006425
2024-12-21T11:15:30Z
Eliatxo
96586
Orri berria: «{{biografia infotaula automatikoa}} '''Jekaterina Petrovna Bakhmeteva'''<ref>{{erreferentzia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0156.pdf|izenburua=156. Alfabeto zirilikoz idatzitako izenak euskarara aldatzeko transkripzio-sistema|argitaratze-data=2009-02-27|argitaratze-lekua=Gasteiz|sartze-data=2024-12-21|argitaletxea=[[Euskaltzaindia]]|hizkuntza=eu}}</ref>, jaiotzez '''Svinina''', ({{Lang-ru|Екатерина Петровна Бахметева (Свин...»
10006425
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Jekaterina Petrovna Bakhmeteva'''<ref>{{erreferentzia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0156.pdf|izenburua=156. Alfabeto zirilikoz idatzitako izenak euskarara aldatzeko transkripzio-sistema|argitaratze-data=2009-02-27|argitaratze-lekua=Gasteiz|sartze-data=2024-12-21|argitaletxea=[[Euskaltzaindia]]|hizkuntza=eu}}</ref>, jaiotzez '''Svinina''', ({{Lang-ru|Екатерина Петровна Бахметева (Свиньина)}}; 1778 edo 1779 – [[Mosku]], 1841eko apirilaren 12a<sup>[[Gregoriotar egutegia|greg.]]</sup>/martxoaren 31<sup>[[Juliotar egutegi|jul.]]</sup>) [[Errusiako Inperioa|errusiar]] [[poeta]], [[idazle]] eta [[Itzulpengintza|itzultzailea]] izan zen.
== Bizitza ==
Piotr Svinin (1734-1813) maior jeneral eta senatariaren alaba zen<ref>{{erreferentzia|izenburua=Свиньин Пётр Сергеевич|hizkuntza=ru|url=http://hitrovka-fond.ru/people/svinyin-petr-sergeevich.html|aldizkaria=Благотворительный фонд Хитровка|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Anastasia (Nastasia) ahizparekin batera, Vasili Podxivalov idazle eta itzultzailearen eskutik ikasi zuen, zeinak haien literatur jarduerak asko bultzatu zituen<ref name=":0">{{erreferentzia|izena=Н. Д|abizena=Кочеткова|urtea=2010|izenburua=Словарь русских писателей XVIII века|argitaletxea=Наука|orrialdeak=100-101|hizkuntza=ru|url=https://imwerden.de/pdf/slovar_russkikh_pisatelej_18_veka_vyp3_2010_text.pdf|liburukia=3|atala=Свиньина, Екатерина Петровна|argitaratze-lekua=Санкт-Петербург|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Haien sormena aipatzean, «Bakhmeteva andrea eta Svinina andereño» deitu ohi zioten<ref>{{erreferentzia|izena=Н. М|abizena=Макаров|urtea=1830|izenburua=Г-жа Бахметьева и девица Свиньина|orrialdeak=49-58|hizkuntza=ru|aldizkaria=Дамский журнал|zenbakia=30 (17)}}</ref>.
Poesiazko eta prosazko idazlanengatik eta itzulpenengatik egin zen ezaguna. 1794an [[Jacques-Henri Bernardin de Saint-Pierre]]ren ''La Chaumière indienne'' eleberria (1790) frantsesetik errusierara itzuli eta Moskun argitaratu zuen. Alemanetik ere itzuli zuen<ref name=":0" />.
Podxivaloven ''Priatnoie i poeznoie preprovozhdenie vremeni'' aldizkarian (1794-1797) eta [[Nikolai Karamzin]]en ''Aonidy'' almanakan (1796-1799) kolaboratu zuen. Bakhmetevaren poesiazko lanak leunak ziren, ondo zaindutako estilokoak, eta dotoretzat har zitezkeen XVIII. mendean. Horrelakoak dira, esaterako, ''Liubov i Druzhba'' poema eta ''Ptxela'' alegia (1798)<ref>{{erreferentzia|izenburua=Русский биографический словарь|orrialdea=600|hizkuntza=ru|argitaratze-data=1900|url=https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%A0%D0%91%D0%A1/%D0%92%D0%A2/%D0%91%D0%B0%D1%85%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%B5%D0%B2%D0%B0,_%D0%95%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B0_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B0|liburukia=2|atala=Бахметева, Екатерина Петровна|argitaratze-lekua=Санкт-Петербург|editore-abizena=Половцов|editore-izena=Александр|sartze-data=2024-12-21}}</ref>.
Moskun hil zen 1841ean, 63 urte zituela, eta Simonov monasterioan lurperatu zuten<ref>{{erreferentzia|izena=Владимир|abizena=Саитов|urtea=1907|izenburua=Московский некрополь|argitaletxea=|orrialdea=87|hizkuntza=ru|url=https://viewer.rsl.ru/ru/rsl01002968671?page=49&rotate=0&theme=white|liburukia=1|atala=Бахметева, Екатерина Петровна|sartze-data=2024-12-21}}</ref>.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1770eko hamarkadako|1841eko|Bakhmeteva, Jekaterina}}
[[Kategoria:Errusiako poetak]]
[[Kategoria:Emakume poetak]]
[[Kategoria:Errusierazko idazleak]]
[[Kategoria:XVIII. mendeko emakume idazleak]]
[[Kategoria:XIX. mendeko emakume idazleak]]
[[Kategoria:Errusiako itzultzaileak]]
[[Kategoria:Emakume itzultzaileak]]
[[Kategoria:Moskun hildakoak]]
t6toeikpo0bmqqpjdvrpfg5ndij26wd
10006426
10006425
2024-12-21T11:16:04Z
Eliatxo
96586
10006426
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Jekaterina Petrovna Bakhmeteva'''<ref>{{erreferentzia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0156.pdf|izenburua=156. Alfabeto zirilikoz idatzitako izenak euskarara aldatzeko transkripzio-sistema|argitaratze-data=2009-02-27|argitaratze-lekua=Gasteiz|sartze-data=2024-12-21|argitaletxea=[[Euskaltzaindia]]|hizkuntza=eu}}</ref>, jaiotzez '''Svinina''', ({{Lang-ru|Екатерина Петровна Бахметева (Свиньина)}}; 1778 edo 1779 – [[Mosku]], [[1841]]eko [[apirilaren 12]]a<sup>[[Gregoriotar egutegia|greg.]]</sup>/martxoaren 31<sup>[[Juliotar egutegi|jul.]]</sup>) [[Errusiako Inperioa|errusiar]] [[poeta]], [[idazle]] eta [[Itzulpengintza|itzultzailea]] izan zen.
== Bizitza ==
Piotr Svinin (1734-1813) maior jeneral eta senatariaren alaba zen<ref>{{erreferentzia|izenburua=Свиньин Пётр Сергеевич|hizkuntza=ru|url=http://hitrovka-fond.ru/people/svinyin-petr-sergeevich.html|aldizkaria=Благотворительный фонд Хитровка|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Anastasia (Nastasia) ahizparekin batera, Vasili Podxivalov idazle eta itzultzailearen eskutik ikasi zuen, zeinak haien literatur jarduerak asko bultzatu zituen<ref name=":0">{{erreferentzia|izena=Н. Д|abizena=Кочеткова|urtea=2010|izenburua=Словарь русских писателей XVIII века|argitaletxea=Наука|orrialdeak=100-101|hizkuntza=ru|url=https://imwerden.de/pdf/slovar_russkikh_pisatelej_18_veka_vyp3_2010_text.pdf|liburukia=3|atala=Свиньина, Екатерина Петровна|argitaratze-lekua=Санкт-Петербург|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Haien sormena aipatzean, «Bakhmeteva andrea eta Svinina andereño» deitu ohi zioten<ref>{{erreferentzia|izena=Н. М|abizena=Макаров|urtea=1830|izenburua=Г-жа Бахметьева и девица Свиньина|orrialdeak=49-58|hizkuntza=ru|aldizkaria=Дамский журнал|zenbakia=30 (17)}}</ref>.
Poesiazko eta prosazko idazlanengatik eta itzulpenengatik egin zen ezaguna. 1794an [[Jacques-Henri Bernardin de Saint-Pierre]]ren ''La Chaumière indienne'' eleberria (1790) frantsesetik errusierara itzuli eta Moskun argitaratu zuen. Alemanetik ere itzuli zuen<ref name=":0" />.
Podxivaloven ''Priatnoie i poeznoie preprovozhdenie vremeni'' aldizkarian (1794-1797) eta [[Nikolai Karamzin]]en ''Aonidy'' almanakan (1796-1799) kolaboratu zuen. Bakhmetevaren poesiazko lanak leunak ziren, ondo zaindutako estilokoak, eta dotoretzat har zitezkeen XVIII. mendean. Horrelakoak dira, esaterako, ''Liubov i Druzhba'' poema eta ''Ptxela'' alegia (1798)<ref>{{erreferentzia|izenburua=Русский биографический словарь|orrialdea=600|hizkuntza=ru|argitaratze-data=1900|url=https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%A0%D0%91%D0%A1/%D0%92%D0%A2/%D0%91%D0%B0%D1%85%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%B5%D0%B2%D0%B0,_%D0%95%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B0_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B0|liburukia=2|atala=Бахметева, Екатерина Петровна|argitaratze-lekua=Санкт-Петербург|editore-abizena=Половцов|editore-izena=Александр|sartze-data=2024-12-21}}</ref>.
Moskun hil zen 1841ean, 63 urte zituela, eta Simonov monasterioan lurperatu zuten<ref>{{erreferentzia|izena=Владимир|abizena=Саитов|urtea=1907|izenburua=Московский некрополь|argitaletxea=|orrialdea=87|hizkuntza=ru|url=https://viewer.rsl.ru/ru/rsl01002968671?page=49&rotate=0&theme=white|liburukia=1|atala=Бахметева, Екатерина Петровна|sartze-data=2024-12-21}}</ref>.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1770eko hamarkadako|1841eko|Bakhmeteva, Jekaterina}}
[[Kategoria:Errusiako poetak]]
[[Kategoria:Emakume poetak]]
[[Kategoria:Errusierazko idazleak]]
[[Kategoria:XVIII. mendeko emakume idazleak]]
[[Kategoria:XIX. mendeko emakume idazleak]]
[[Kategoria:Errusiako itzultzaileak]]
[[Kategoria:Emakume itzultzaileak]]
[[Kategoria:Moskun hildakoak]]
0c3vmx778v3o4i6btizzhccx8wg2t37
10006445
10006426
2024-12-21T11:26:12Z
Eliatxo
96586
/* Bizitza */
10006445
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Jekaterina Petrovna Bakhmeteva'''<ref>{{erreferentzia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0156.pdf|izenburua=156. Alfabeto zirilikoz idatzitako izenak euskarara aldatzeko transkripzio-sistema|argitaratze-data=2009-02-27|argitaratze-lekua=Gasteiz|sartze-data=2024-12-21|argitaletxea=[[Euskaltzaindia]]|hizkuntza=eu}}</ref>, jaiotzez '''Svinina''', ({{Lang-ru|Екатерина Петровна Бахметева (Свиньина)}}; 1778 edo 1779 – [[Mosku]], [[1841]]eko [[apirilaren 12]]a<sup>[[Gregoriotar egutegia|greg.]]</sup>/martxoaren 31<sup>[[Juliotar egutegi|jul.]]</sup>) [[Errusiako Inperioa|errusiar]] [[poeta]], [[idazle]] eta [[Itzulpengintza|itzultzailea]] izan zen.
== Bizitza ==
Piotr Svinin (1734-1813) maior jeneral eta senatariaren alaba zen<ref>{{erreferentzia|izenburua=Свиньин Пётр Сергеевич|hizkuntza=ru|url=http://hitrovka-fond.ru/people/svinyin-petr-sergeevich.html|aldizkaria=Благотворительный фонд Хитровка|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Anastasia (Nastasia) ahizparekin batera, Vasili Podxivalov idazle eta itzultzailearen eskutik ikasi zuen, zeinak haien literatur jarduerak asko bultzatu zituen<ref name=":0">{{erreferentzia|izena=Н. Д|abizena=Кочеткова|urtea=2010|izenburua=Словарь русских писателей XVIII века|argitaletxea=Наука|orrialdeak=100-101|hizkuntza=ru|url=https://imwerden.de/pdf/slovar_russkikh_pisatelej_18_veka_vyp3_2010_text.pdf|liburukia=3|atala=Свиньина, Екатерина Петровна|argitaratze-lekua=Санкт-Петербург|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Haien sormena aipatzean, «Bakhmeteva andre eta Svinina andereño» deitu ohi zioten<ref>{{erreferentzia|izena=Н. М|abizena=Макаров|urtea=1830|izenburua=Г-жа Бахметьева и девица Свиньина|orrialdeak=49-58|hizkuntza=ru|aldizkaria=Дамский журнал|zenbakia=30 (17)}}</ref>.
Poesiazko eta prosazko idazlanengatik eta itzulpenengatik egin zen ezaguna. 1794an [[Jacques-Henri Bernardin de Saint-Pierre]]ren ''La Chaumière indienne'' eleberria (1790) frantsesetik errusierara itzuli eta Moskun argitaratu zuen. Alemanetik ere itzuli zuen<ref name=":0" />.
Podxivaloven ''Priatnoie i poeznoie preprovozhdenie vremeni'' aldizkarian (1794-1797) eta [[Nikolai Karamzin]]en ''Aonidy'' almanakan (1796-1799) kolaboratu zuen. Bakhmetevaren poesiazko lanak leunak ziren, ondo zaindutako estilokoak, eta dotoretzat har zitezkeen XVIII. mendean. Horrelakoak dira, esaterako, ''Liubov i Druzhba'' poema eta ''Ptxela'' alegia (1798)<ref>{{erreferentzia|izenburua=Русский биографический словарь|orrialdea=600|hizkuntza=ru|argitaratze-data=1900|url=https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%A0%D0%91%D0%A1/%D0%92%D0%A2/%D0%91%D0%B0%D1%85%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%B5%D0%B2%D0%B0,_%D0%95%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B0_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B0|liburukia=2|atala=Бахметева, Екатерина Петровна|argitaratze-lekua=Санкт-Петербург|editore-abizena=Половцов|editore-izena=Александр|sartze-data=2024-12-21}}</ref>.
Moskun hil zen 1841ean, 63 urte zituela, eta Simonov monasterioan lurperatu zuten<ref>{{erreferentzia|izena=Владимир|abizena=Саитов|urtea=1907|izenburua=Московский некрополь|argitaletxea=|orrialdea=87|hizkuntza=ru|url=https://viewer.rsl.ru/ru/rsl01002968671?page=49&rotate=0&theme=white|liburukia=1|atala=Бахметева, Екатерина Петровна|sartze-data=2024-12-21}}</ref>.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1770eko hamarkadako|1841eko|Bakhmeteva, Jekaterina}}
[[Kategoria:Errusiako poetak]]
[[Kategoria:Emakume poetak]]
[[Kategoria:Errusierazko idazleak]]
[[Kategoria:XVIII. mendeko emakume idazleak]]
[[Kategoria:XIX. mendeko emakume idazleak]]
[[Kategoria:Errusiako itzultzaileak]]
[[Kategoria:Emakume itzultzaileak]]
[[Kategoria:Moskun hildakoak]]
o1gles5dmifntr07l8xl9ynxr90mrfo
10006459
10006445
2024-12-21T11:40:05Z
Eliatxo
96586
/* Bizitza */
10006459
wikitext
text/x-wiki
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Jekaterina Petrovna Bakhmeteva'''<ref>{{erreferentzia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0156.pdf|izenburua=156. Alfabeto zirilikoz idatzitako izenak euskarara aldatzeko transkripzio-sistema|argitaratze-data=2009-02-27|argitaratze-lekua=Gasteiz|sartze-data=2024-12-21|argitaletxea=[[Euskaltzaindia]]|hizkuntza=eu}}</ref>, jaiotzez '''Svinina''', ({{Lang-ru|Екатерина Петровна Бахметева (Свиньина)}}; 1778 edo 1779 – [[Mosku]], [[1841]]eko [[apirilaren 12]]a<sup>[[Gregoriotar egutegia|greg.]]</sup>/martxoaren 31<sup>[[Juliotar egutegi|jul.]]</sup>) [[Errusiako Inperioa|errusiar]] [[poeta]], [[idazle]] eta [[Itzulpengintza|itzultzailea]] izan zen.
== Bizitza ==
Piotr Svinin (1734-1813) maior jeneral eta senatariaren alaba zen<ref name=":1">{{erreferentzia|izenburua=Свиньин Пётр Сергеевич|hizkuntza=ru|url=http://hitrovka-fond.ru/people/svinyin-petr-sergeevich.html|aldizkaria=Благотворительный фонд Хитровка|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Anastasia (Nastasia) ahizparekin batera, Vasili Podxivalov idazle eta itzultzailearen eskutik ikasi zuen, zeinak haien literatur jarduerak asko bultzatu zituen<ref name=":0">{{erreferentzia|izena=Н. Д|abizena=Кочеткова|urtea=2010|izenburua=Словарь русских писателей XVIII века|argitaletxea=Наука|orrialdeak=100-101|hizkuntza=ru|url=https://imwerden.de/pdf/slovar_russkikh_pisatelej_18_veka_vyp3_2010_text.pdf|liburukia=3|atala=Свиньина, Екатерина Петровна|argitaratze-lekua=Санкт-Петербург|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. Haien sormena aipatzean, «Bakhmeteva andre eta Svinina andereño» deitu ohi zioten<ref>{{erreferentzia|izena=Н. М|abizena=Макаров|urtea=1830|izenburua=Г-жа Бахметьева и девица Свиньина|orrialdeak=49-58|hizkuntza=ru|aldizkaria=Дамский журнал|zenbakia=30 (17)}}</ref>.
Poesiazko eta prosazko idazlanengatik eta itzulpenengatik egin zen ezaguna. 1794an [[Jacques-Henri Bernardin de Saint-Pierre]]ren ''La Chaumière indienne'' eleberria (1790) frantsesetik errusierara itzuli eta Moskun argitaratu zuen. Alemanetik ere itzuli zuen<ref name=":0" />.
Podxivaloven ''Priatnoie i poeznoie preprovozhdenie vremeni'' aldizkarian (1794-1797), [[Nikolai Karamzin]]en ''Aonidy'' almanakan (1796-1799)<ref name=":2" />, ''Zhivopisets'' eta ''Txtenie dlia vkusa, razuma i txuvstvovanii'' aldizkarietan kolaboratu zuen<ref name=":1" />. Bakhmetevaren poesiazko lanak leunak ziren, ondo zaindutako estilokoak, eta dotoretzat har zitezkeen XVIII. mendean. Horrelakoak dira, esaterako, ''Liubov i Druzhba'' poema eta ''Ptxela'' alegia (1798)<ref name=":2">{{erreferentzia|izenburua=Русский биографический словарь|orrialdea=600|hizkuntza=ru|argitaratze-data=1900|url=https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%A0%D0%91%D0%A1/%D0%92%D0%A2/%D0%91%D0%B0%D1%85%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%B5%D0%B2%D0%B0,_%D0%95%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B0_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B0|liburukia=2|atala=Бахметева, Екатерина Петровна|argitaratze-lekua=Санкт-Петербург|editore-abizena=Половцов|editore-izena=Александр|sartze-data=2024-12-21}}</ref>.
Moskun hil zen 1841ean, 63 urte zituela, eta Simonov monasterioan lurperatu zuten<ref>{{erreferentzia|izena=Владимир|abizena=Саитов|urtea=1907|izenburua=Московский некрополь|argitaletxea=|orrialdea=87|hizkuntza=ru|url=https://viewer.rsl.ru/ru/rsl01002968671?page=49&rotate=0&theme=white|liburukia=1|atala=Бахметева, Екатерина Петровна|sartze-data=2024-12-21}}</ref>.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1770eko hamarkadako|1841eko|Bakhmeteva, Jekaterina}}
[[Kategoria:Errusiako poetak]]
[[Kategoria:Emakume poetak]]
[[Kategoria:Errusierazko idazleak]]
[[Kategoria:XVIII. mendeko emakume idazleak]]
[[Kategoria:XIX. mendeko emakume idazleak]]
[[Kategoria:Errusiako itzultzaileak]]
[[Kategoria:Emakume itzultzaileak]]
[[Kategoria:Moskun hildakoak]]
i2hemycr0y0xhai3os6lzgd5pkrace4
Lankide eztabaida:Bilonio
3
1218365
10006427
2024-12-21T11:16:32Z
LainobeltzBot
90204
Ongi etorri!
10006427
wikitext
text/x-wiki
{{Ongietorria}} --[[Lankide:LainobeltzBot|LainobeltzBot]] ([[Lankide eztabaida:LainobeltzBot|eztabaida]]) 12:16, 21 abendua 2024 (CET)
dg4hxd8pexm6blg7zr1uyiulyz7up1o
Eztabaida:Jekaterina Bakhmeteva
1
1218366
10006436
2024-12-21T11:19:13Z
Eliatxo
96586
Orri berria: «{{Wikiproiektu Emakumeak}}»
10006436
wikitext
text/x-wiki
{{Wikiproiektu Emakumeak}}
ta4vu3saodlopvx79romiqoh8fiwdtr
Malko (musika taldea)
0
1218367
10006460
2024-12-21T11:40:28Z
Gartxoak
23317
Orri berria: «{{Musika talde infotaula | izena = Malko | irudia = | irudi testua = | irudi zabalera = | ezizenak = | jatorria = [[Oñati]] ([[Gipuzkoa]]) | instrumentuak = | musika mota = [[rock]] | urteak = [[2023]] | diskoetxeak = | webgunea = | taldekideak = | lehenagoko taldekideak = Ander Etxaniz }} '''Malko''' [[2023]]. urtean [[Oñati]]n sortutako [[rock]] musika taldea da. == Ibilbidea == 2023an sortu zen Malko taldea eta urte berean atera zuten ehenengo diskoa, ''Esan e...»
10006460
wikitext
text/x-wiki
{{Musika talde infotaula
| izena = Malko
| irudia =
| irudi testua =
| irudi zabalera =
| ezizenak =
| jatorria = [[Oñati]] ([[Gipuzkoa]])
| instrumentuak =
| musika mota = [[rock]]
| urteak = [[2023]]
| diskoetxeak =
| webgunea =
| taldekideak =
| lehenagoko taldekideak = Ander Etxaniz
}}
'''Malko''' [[2023]]. urtean [[Oñati]]n sortutako [[rock]] musika taldea da.
== Ibilbidea ==
2023an sortu zen Malko taldea eta urte berean atera zuten ehenengo diskoa, ''Esan ez direnak'' izena duena. 2024an [[Gaztea maketa lehiaketa]]ko irabazleak izan ziren.
== Diskografia ==
* ''Esan ez direnak'' (2023, autoekoiztua)
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{musika zirriborroa}}
[[Kategoria:Euskal Herriko musika taldeak]]
[[Kategoria:Oñatiko musika taldeak]]
dwpvn92pibmsyyyecmdhdprzdb6pnhp
10006461
10006460
2024-12-21T11:40:48Z
Gartxoak
23317
10006461
wikitext
text/x-wiki
{{Musika talde infotaula
| izena = Malko
| irudia =
| irudi testua =
| irudi zabalera =
| ezizenak =
| jatorria = [[Oñati]] ([[Gipuzkoa]])
| instrumentuak =
| musika mota = [[rock]]
| urteak = [[2023]]
| diskoetxeak =
| webgunea =
| taldekideak =
| lehenagoko taldekideak =
}}
'''Malko''' [[2023]]. urtean [[Oñati]]n sortutako [[rock]] musika taldea da.
== Ibilbidea ==
2023an sortu zen Malko taldea eta urte berean atera zuten ehenengo diskoa, ''Esan ez direnak'' izena duena. 2024an [[Gaztea maketa lehiaketa]]ko irabazleak izan ziren.
== Diskografia ==
* ''Esan ez direnak'' (2023, autoekoiztua)
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{musika zirriborroa}}
[[Kategoria:Euskal Herriko musika taldeak]]
[[Kategoria:Oñatiko musika taldeak]]
kstq1orli9nrv4pvz4j7ujfa3ynct35
10006462
10006461
2024-12-21T11:43:46Z
Gartxoak
23317
10006462
wikitext
text/x-wiki
{{Musika talde infotaula
| izena = Malko
| irudia =
| irudi testua =
| irudi zabalera =
| ezizenak =
| jatorria = [[Oñati]] ([[Gipuzkoa]])
| instrumentuak =
| musika mota = [[rock]]
| urteak = [[2023]]
| diskoetxeak =
| webgunea =
| taldekideak =
| lehenagoko taldekideak =
}}
'''Malko''' [[2023]]. urtean [[Oñati]]n sortutako [[rock]] musika taldea da.
== Ibilbidea ==
2023an sortu zen Malko taldea eta 2024 atera zuten lehenengo diskoa, ''Esan ez direnak'' izena duena<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Malko taldeak hamar kantuko 'Esan ezin direnak' diskoa aurkeztu du - Oñati|hizkuntza=eu|url=https://goiena.eus/oinati/1711273686492-malko-taldeak-hamar-kantuko-esan-ezin-direnak-diskoa-aurkeztu-du|aldizkaria=Goiena.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. 2024ko abenduan [[Gaztea maketa lehiaketa]]ko finalean jo zuten eta irabazleak izan ziren.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Malkok irabazi du 2024ko Maketa Lehiaketa|hizkuntza=eu|url=https://gaztea.eus/ekitaldiak/maketa-lehiaketa/2024/12/19/malkok-irabazi-du-2024ko-maketa-lehiaketa|aldizkaria=gaztea.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Diskografia ==
* ''Esan ez direnak'' (2023, autoekoiztua)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Esan ez direnak - Malko|hizkuntza=es|url=https://durangokoazoka.eus/es/novedades/ver/6933?locale=es|aldizkaria=durangokoazoka.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{musika zirriborroa}}
[[Kategoria:Euskal Herriko musika taldeak]]
[[Kategoria:Oñatiko musika taldeak]]
48hlx0c55t0ctxhnvkha9k3cxpojhe3
10006463
10006462
2024-12-21T11:44:43Z
Gartxoak
23317
10006463
wikitext
text/x-wiki
{{Musika talde infotaula
| izena = Malko
| irudia =
| irudi testua =
| irudi zabalera =
| ezizenak =
| jatorria = [[Oñati]] ([[Gipuzkoa]])
| instrumentuak =
| musika mota = [[rock]]
| urteak = [[2023]]
| diskoetxeak =
| webgunea =
| taldekideak = Maddi Arlanzon<br/>Anje Maiztegi<br/>Unai Izura<br/>Ander Igartua<br/>Iñigo Santa Cruz
| lehenagoko taldekideak =
}}
'''Malko''' [[2023]]. urtean [[Oñati]]n sortutako [[rock]] musika taldea da.
== Ibilbidea ==
2023an sortu zen Malko taldea eta 2024 atera zuten lehenengo diskoa, ''Esan ez direnak'' izena duena<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Malko taldeak hamar kantuko 'Esan ezin direnak' diskoa aurkeztu du - Oñati|hizkuntza=eu|url=https://goiena.eus/oinati/1711273686492-malko-taldeak-hamar-kantuko-esan-ezin-direnak-diskoa-aurkeztu-du|aldizkaria=Goiena.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. 2024ko abenduan [[Gaztea maketa lehiaketa]]ko finalean jo zuten eta irabazleak izan ziren.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Malkok irabazi du 2024ko Maketa Lehiaketa|hizkuntza=eu|url=https://gaztea.eus/ekitaldiak/maketa-lehiaketa/2024/12/19/malkok-irabazi-du-2024ko-maketa-lehiaketa|aldizkaria=gaztea.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Diskografia ==
* ''Esan ez direnak'' (2023, autoekoiztua)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Esan ez direnak - Malko|hizkuntza=es|url=https://durangokoazoka.eus/es/novedades/ver/6933?locale=es|aldizkaria=durangokoazoka.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{musika zirriborroa}}
[[Kategoria:Euskal Herriko musika taldeak]]
[[Kategoria:Oñatiko musika taldeak]]
by4231uh4c4zwb5kawtqog1ab4sigzu
10006465
10006463
2024-12-21T11:44:54Z
Gartxoak
23317
/* Erreferentziak */
10006465
wikitext
text/x-wiki
{{Musika talde infotaula
| izena = Malko
| irudia =
| irudi testua =
| irudi zabalera =
| ezizenak =
| jatorria = [[Oñati]] ([[Gipuzkoa]])
| instrumentuak =
| musika mota = [[rock]]
| urteak = [[2023]]
| diskoetxeak =
| webgunea =
| taldekideak = Maddi Arlanzon<br/>Anje Maiztegi<br/>Unai Izura<br/>Ander Igartua<br/>Iñigo Santa Cruz
| lehenagoko taldekideak =
}}
'''Malko''' [[2023]]. urtean [[Oñati]]n sortutako [[rock]] musika taldea da.
== Ibilbidea ==
2023an sortu zen Malko taldea eta 2024 atera zuten lehenengo diskoa, ''Esan ez direnak'' izena duena<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Malko taldeak hamar kantuko 'Esan ezin direnak' diskoa aurkeztu du - Oñati|hizkuntza=eu|url=https://goiena.eus/oinati/1711273686492-malko-taldeak-hamar-kantuko-esan-ezin-direnak-diskoa-aurkeztu-du|aldizkaria=Goiena.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. 2024ko abenduan [[Gaztea maketa lehiaketa]]ko finalean jo zuten eta irabazleak izan ziren.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Malkok irabazi du 2024ko Maketa Lehiaketa|hizkuntza=eu|url=https://gaztea.eus/ekitaldiak/maketa-lehiaketa/2024/12/19/malkok-irabazi-du-2024ko-maketa-lehiaketa|aldizkaria=gaztea.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Diskografia ==
* ''Esan ez direnak'' (2023, autoekoiztua)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Esan ez direnak - Malko|hizkuntza=es|url=https://durangokoazoka.eus/es/novedades/ver/6933?locale=es|aldizkaria=durangokoazoka.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{musika zirriborroa}}
[[Kategoria:Euskal Herriko musika taldeak]]
[[Kategoria:Oñatiko musika taldeak]]
5oj8t02o2swie4oo77xsoqel2l25sv6
10006467
10006465
2024-12-21T11:46:43Z
Gartxoak
23317
10006467
wikitext
text/x-wiki
{{Musika talde infotaula
| izena = Malko
| irudia =
| irudi testua =
| irudi zabalera =
| ezizenak =
| jatorria = [[Oñati]] ([[Gipuzkoa]])
| instrumentuak =
| musika mota = [[rock]]
| urteak = [[2023]]
| diskoetxeak =
| webgunea =
| taldekideak = Maddi Arlanzon<br/>Anje Maiztegi<br/>Unai Izura<br/>Ander Igartua<br/>Iñigo Santa Cruz
| lehenagoko taldekideak =
}}
'''Malko''' [[2023]]. urtean [[Oñati]]n sortutako [[rock]] musika taldea da.
== Ibilbidea ==
2023an sortu zen Malko taldea eta 2024ko martxoan atera zuten lehenengo diskoa, ''Esan ez direnak'' izena duena<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Malko taldeak hamar kantuko 'Esan ezin direnak' diskoa aurkeztu du - Oñati|hizkuntza=eu|url=https://goiena.eus/oinati/1711273686492-malko-taldeak-hamar-kantuko-esan-ezin-direnak-diskoa-aurkeztu-du|aldizkaria=Goiena.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. 10 abesti dituen bilduma da, batzuk rock doinu gogorragoak dituztenak eta beste batzuk bigunagoak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoa den erakutsiko du bihar Malko taldeak - Oñati|hizkuntza=eu|url=https://goiena.eus/oinati/1711032709637-nolakoa-den-erakutsiko-du-bihar-malko-taldeak|aldizkaria=Goiena.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. 2024ko abenduan [[Gaztea maketa lehiaketa]]ko finalean jo zuten eta irabazleak izan ziren.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Malkok irabazi du 2024ko Maketa Lehiaketa|hizkuntza=eu|url=https://gaztea.eus/ekitaldiak/maketa-lehiaketa/2024/12/19/malkok-irabazi-du-2024ko-maketa-lehiaketa|aldizkaria=gaztea.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Diskografia ==
* ''Esan ez direnak'' (2023, autoekoiztua)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Esan ez direnak - Malko|hizkuntza=es|url=https://durangokoazoka.eus/es/novedades/ver/6933?locale=es|aldizkaria=durangokoazoka.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{musika zirriborroa}}
[[Kategoria:Euskal Herriko musika taldeak]]
[[Kategoria:Oñatiko musika taldeak]]
ax6r8pi377p4oj1q3anmfj1mgbqwy2j
10006471
10006467
2024-12-21T11:49:21Z
Gartxoak
23317
10006471
wikitext
text/x-wiki
{{Musika talde infotaula
| izena = Malko
| irudia =
| irudi testua =
| irudi zabalera =
| ezizenak =
| jatorria = [[Oñati]] ([[Gipuzkoa]])
| instrumentuak =
| musika mota = [[rock]]
| urteak = [[2023]]
| diskoetxeak =
| webgunea =
| taldekideak = Maddi Arlanzon<br/>Anje Maiztegi<br/>Unai Izura<br/>Ander Igartua<br/>Iñigo Santa Cruz
| lehenagoko taldekideak =
}}
'''Malko''' [[2023]]. urtean [[Oñati]]n sortutako [[rock]] musika taldea da.
== Ibilbidea ==
2023an sortu zen Malko taldea eta 2024ko martxoan atera zuten lehenengo diskoa, ''Esan ez direnak'' izena duena<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Malko taldeak hamar kantuko 'Esan ezin direnak' diskoa aurkeztu du - Oñati|hizkuntza=eu|url=https://goiena.eus/oinati/1711273686492-malko-taldeak-hamar-kantuko-esan-ezin-direnak-diskoa-aurkeztu-du|aldizkaria=Goiena.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. 10 abesti dituen bilduma da, batzuk rock doinu gogorragoak dituztenak eta beste batzuk bigunagoak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nolakoa den erakutsiko du bihar Malko taldeak - Oñati|hizkuntza=eu|url=https://goiena.eus/oinati/1711032709637-nolakoa-den-erakutsiko-du-bihar-malko-taldeak|aldizkaria=Goiena.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref>. 2024ko abenduan [[Gaztea maketa lehiaketa]]ko finalean jo zuten eta irabazleak izan ziren.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Malkok irabazi du 2024ko Maketa Lehiaketa|hizkuntza=eu|url=https://gaztea.eus/ekitaldiak/maketa-lehiaketa/2024/12/19/malkok-irabazi-du-2024ko-maketa-lehiaketa|aldizkaria=gaztea.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Diskografia ==
* ''Esan ez direnak'' (2023, autoekoiztua)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Esan ez direnak - Malko|hizkuntza=es|url=https://durangokoazoka.eus/es/novedades/ver/6933?locale=es|aldizkaria=durangokoazoka.eus|sartze-data=2024-12-21}}</ref>
== Sariak ==
* [[Gaztea maketa lehiaketa]] (2024)
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{musika zirriborroa}}
[[Kategoria:Euskal Herriko musika taldeak]]
[[Kategoria:Oñatiko musika taldeak]]
l7qc87dq8oyf8ovppe05x4o1ksre0ue
Infliximab
0
1218368
10006472
2024-12-21T11:51:48Z
Josu
646
Orri berria: «{{lanean|Josu}} '''Infliximab''' hainbat [[gaitz autoimmune]] tratatzeko erabiltzen den [[antigorputz monoklonal]]a da. Besteak beste, [[artritis erreumatoide]]a, [[ultzeradun kolitis]]a, [[Crohn gaitza|Crohn gaitz]]a, [[espondilitis ankilosatzaile]]a, [[psoriasi]]a eta [[sarkoidosi]]aren tratamenduan erabiltzen da. Zain-barneko bidetik ematen da, sei-zortzi astetik behin <ref> [https://www.drugs.com/monograph/infliximab.html Infliximab (Monograph)] Drugs.com. American S...»
10006472
wikitext
text/x-wiki
{{lanean|Josu}}
'''Infliximab''' hainbat [[gaitz autoimmune]] tratatzeko erabiltzen den [[antigorputz monoklonal]]a da. Besteak beste, [[artritis erreumatoide]]a, [[ultzeradun kolitis]]a, [[Crohn gaitza|Crohn gaitz]]a, [[espondilitis ankilosatzaile]]a, [[psoriasi]]a eta [[sarkoidosi]]aren tratamenduan erabiltzen da.
Zain-barneko bidetik ematen da, sei-zortzi astetik behin <ref> [https://www.drugs.com/monograph/infliximab.html Infliximab (Monograph)] Drugs.com. American Society of Health-System Pharmacists </ref>. [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]]etan hasi zen erabiltzen 1998an, eta hurrengo urtean [[Europa]]n ere baimendu zen.
Antigorputz monoklonal honek [[tumoreen nekrosi-faktore]]ari (TNF) atxikitzen zaio eta bere jarduera inhibiltzen du. TNF gaitz autoimmune askotan oso aktiboa den [[zitokina]] mota bat da, [[hantura]] prozesuetan zeregin garrantzitsua duena. Zitokina hori indargabetzean, hantura ere desagertu egiten da <ref> [https://www.cun.es/enfermedades-tratamientos/medicamentos/infliximab Infliximab] Clinica Universitaria de Navarra </ref>.
Tratamendua hasi aurretik azterketa mediko zorrotza egin behar zaio gaixoari, beste patologia batzuk baztertzeko. Jakina baita infliximabek hainbat gaitz infekziosoen bilakaera okertu dezakeela ([[tuberkulosi]]a, [[Hartutako Immunoeskasiaren Sindromea|HIES]]a, [[hepatitis]]a...)
Dituen albo-ondorio ugari dela-eta, infliximab soilik erabiltzen da ohiko gaitz autoimmuneen tratamendua ([[kortikoide]]ak edo [[immunosupresore]]ak) huts egiten dutenean. Albo-ondorio horietako batzuk [[infekzio]] larriak harrapatzeko eta [[linfoma]] izateko joera areagotuak dira.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
[[Kategoria:Antigorputz monoklonalak]]
897li4irc1uo07nqoewqzowmjwetm7o
10006473
10006472
2024-12-21T11:54:06Z
Josu
646
10006473
wikitext
text/x-wiki
{{konposatu kimiko infotaula}}
'''Infliximab''' hainbat [[gaitz autoimmune]] tratatzeko erabiltzen den [[antigorputz monoklonal]]a da. Besteak beste, [[artritis erreumatoide]]a, [[ultzeradun kolitis]]a, [[Crohn gaitza|Crohn gaitz]]a, [[espondilitis ankilosatzaile]]a, [[psoriasi]]a eta [[sarkoidosi]]aren tratamenduan erabiltzen da.
Zain-barneko bidetik ematen da, sei-zortzi astetik behin <ref> [https://www.drugs.com/monograph/infliximab.html Infliximab (Monograph)] Drugs.com. American Society of Health-System Pharmacists </ref>. [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]]etan hasi zen erabiltzen 1998an, eta hurrengo urtean [[Europa]]n ere baimendu zen.
Antigorputz monoklonal honek [[tumoreen nekrosi-faktore]]ari (TNF) atxikitzen zaio eta bere jarduera inhibiltzen du. TNF gaitz autoimmune askotan oso aktiboa den [[zitokina]] mota bat da, [[hantura]] prozesuetan zeregin garrantzitsua duena. Zitokina hori indargabetzean, hantura ere desagertu egiten da <ref> [https://www.cun.es/enfermedades-tratamientos/medicamentos/infliximab Infliximab] Clinica Universitaria de Navarra </ref>.
Tratamendua hasi aurretik azterketa mediko zorrotza egin behar zaio gaixoari, beste patologia batzuk baztertzeko. Jakina baita infliximabek hainbat gaitz infekziosoen bilakaera okertu dezakeela ([[tuberkulosi]]a, [[Hartutako Immunoeskasiaren Sindromea|HIES]]a, [[hepatitis]]a...)
Dituen albo-ondorio ugari dela-eta, infliximab soilik erabiltzen da ohiko gaitz autoimmuneen tratamendua ([[kortikoide]]ak edo [[immunosupresore]]ak) huts egiten dutenean. Albo-ondorio horietako batzuk [[infekzio]] larriak harrapatzeko eta [[linfoma]] izateko joera areagotuak dira.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
[[Kategoria:Antigorputz monoklonalak]]
cn9a72ly2ud1azx1tz3bg6s6d586w7o